Vikipediya uzwiki https://uz.wikipedia.org/wiki/Bosh_Sahifa MediaWiki 1.39.0-wmf.26 first-letter Media Maxsus Munozara Foydalanuvchi Foydalanuvchi munozarasi Vikipediya Vikipediya munozarasi Fayl Fayl munozarasi MediaWiki MediaWiki munozarasi Andoza Andoza munozarasi Yordam Yordam munozarasi Turkum Turkum munozarasi Portal Portal munozarasi Loyiha Loyiha munozarasi TimedText TimedText talk Module Module talk Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk Qoraqalpogʻiston 0 1046 2817282 2801316 2022-08-29T11:10:15Z Auut 78139 wikitext text/x-wiki {{Maʼnolari|Qoraqalpogʻiston (maʼnolari)}} {{Current related|2=Qoraqalpogʻistondagi namoyishlar (2022)}} {{Maʼmuriy birlik |Rang1 = {{Rang|Oʻzbekiston}} |Oʻzbekcha nomi = Qoraqalpog'iston Respublikasi |Asl nomi = Qaraqalpaqstan Respublikası |Gerb = Coat of Arms of Karakalpakstan.svg |Bayroq = Flag of Karakalpakstan.svg |Gerb kengligi = |Bayroq kengligi = |Gerb taʼrifi = |Bayroq taʼrifi = |Mamalakat=Ozbekistan, Qoraqalpog'iston |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |region = |type = |sathi = |CoordScale = |Madhiya =Jayxun jag'asinda o'sken bay terek, Tu'bi bir shaqasi min bolar demek. |Maqomi = Oʻzbekiston tarkibidagi subyekt |Tegishli hudud = |Tarkibida =16 tuman va Nukus shahri |Markazi = [[Nukus]] |Yirik shahari = Nukus |Yirik shaharlari = Xoʻjayli, Qongʻirot, Beruniy, Toʻrtkoʻl, Chimboy, Boʻston, Kegeyli, Mangʻit, Aqmangʻit, Tahiyatosh, Moʻynaq, Qoraoʻzak |Asos solingan = 1924-yil 14-oktabr |Bekor qilingan = |Rahbari = Amanbay Orinbaev |Rahbar ismi = Qoraqalpogʻiston respublikasi Joqarg'ı Ken'esi raisi |Rahbari2 = Sariyev Qahramon Ramatullayevich |Rahbar ismi2 = Qoraqalpog'iston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi raisi |YAIM = |YAIM yil = |YAIM oʻrin = |YAIM jon boshiga = |YAIM jon boshiga oʻrinda = |Tillar = [[Qoraqalpoq tili]], [[Oʻzbek tili]] |Aholi = 2 000 000 |Roʻyxatga olingan yil = 2021 |Aholi foizi =4 |Aholi oʻrinda = 9 |Zichligi = 12,03 |Zichlig oʻrinda = 13 |Millatlar tarkibi = |Dinlar tarkibi =Islom-Sunniylar, Xristianlar va boshqalar |Maydoni = 166 600 |Maydon foyizi = Oʻzbekistonning 37% egallaydi |Yer maydoni = 166.600 |Yuqori balandligi = 473 |Oʻrtacha balandligi = 120 |Quyi balandligi = |Kengligi = |Uzunligi = |Xarita = Qaraqalpaqstan Respublikasi in Uzbekistan.svg |Xarita oʻlchami = |Maʼmuriy birlik xaritasi = Qoraqalpog'iston respublikasi.png |Xarita oʻlchami ае = |Soat mintaqasi = [[UTC+5]] |Qisqacha = UZ-QR |ISO = UZ-QR |FIPS =UZ-KRK |Telefon kodi =+998 61 |Pochta indeksi =2301XX |Internet domeni =.uz |Avtomobil raqami kodi = 23 (1998—2009-yillardagi koʻrinishi)<br>95 — 99 (2009-yildan keyingi yangi koʻrinishi) |Sayt = http://sovminrk.gov.uz |TurkumCommons = |Izoh = |Maydon foizi=40}} [[Fayl:Karakalpakstan map.png|right|thumb|250px]] '''Qoraqalpogʻiston'''— [[Oʻzbekiston Respublikasi]] tarkibidagi parlament boshqaruv shakliga ega boʻlgan Suveren demokratik Respublika. Maydoni 166,6 ming km². Aholisi 2 millionga yaqin ([[2022]]). Respublika poytaxti — [[Nukus]] shahri. Tarkibida 16 tuman, 12 shahar, 14 shaharcha va 124 fuqarolar yigʻini bor.<ref name=":0" /> == Davlat tuzumi == Qoraqalpogʻiston — [[parlament]] boshqaruv shakliga ega boʻlgan [[O'zbekiston respublikasi]] tarkibidagi suveren demokratik respublikadir. Qonun chiqaruvchi oliy davlat vakolatli organi — koʻp partiyaviylik asosida 5 yil muddatga saylangan deputatlardan iborat Qoraqalpogʻiston hududi Joʻqorgʻi Kengeshi (QR JK). Qoraqalpogʻiston hududi Joʻqorgʻi Kengeshi raisi respublika rahbari hisoblanib, u Joʻqorgʻi Kengesh deputatlari orasidan 5 yil muddatga saylanadi (faqat ketma-ket 2 muddatdan oshmaydi). Davlat hokimiyatining oliy ijro etuvchi-boshqaruvchi organi Qoraqalpogʻiston Respublikasi Vazirlar Kengashi, yaʼni Qoraqalpogʻiston Respublikasi hukumati hisoblanadi. Qoraqalpogʻistonda Oʻzbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi bilan bir vaqtda Qoraqalpogʻiston Oliy kengashining 1993-yil 9-apreldagi 12-chaqiriq 12-sessiyasida qabul qilingan Qoraqalpogʻiston Hududi Konstitutsiyasiga amal qilinadi. Qoraqalpogʻiston oʻz davlat ramzlari: gerb, madhiya va bayrogʻiga ega.<ref name=":0" /> == Tabiati == Qoraqalpogʻiston Qizilqum choʻlining shimoli-gʻarbiy, Ustyurt platosining janubi-sharqiy qismi va Amudaryo deltasida joylashgan. Orol dengizining janubiy qismi Qoraqalpogʻiston hududida. Qizilqumning shimoli-gʻarbiy qismi Orol dengizi tomon pasayib boruvchi keng yassi tekislik boʻlib, qator tepa va qumli bar-xanlar (balandligi 75 m dan 100 m gacha) uchraydi. Alohida togʻ massivlari (eng, yirigi — Sulton Uvays togʻi, choʻqqilari 473 m va 485 m) bor. Sugʻoriladigan yerlar va sugʻorish kanallari, asosan, deltaning oʻng sohilida. Gʻarbida bir nechta botiqli (Borsakelmas, Asakaovdon botiqlarining balandligi 29-101 m) Ustyurt platosi joylashgan. Plato Orol dengizi va Amudaryo deltasiga tik yon bagʻirli jarlik — chinklar hosil qilib tushgan. Ustyurtdan janubi-sharqda Sariqamish soyligining shimoliy chekkasi joylashgan. Foydali qazilmalardan osh tuzi va glauber tuzi, mineral xom ashyo hamda qurilish materiallari va boshqalar bor. Iqlimi keskin kontinental, yozi quruq va qishi nisbatan sovuq, qor kam yogʻadi. Yanvar oyining oʻrtacha temperaturasi janubda −4,9°, shimolida — 7,6°, iyulda janubida 28,2°, shimolida 26°. Yillik yogʻin 110&nbsp;mm, asosan, qish va bahor oylarida yogʻadi. Vegetatsiya davri 194-214 kun. Eng yirik daryosi-Amudaryo (quyi oqimi). Amudaryo havzasi qadimdan sugʻoriladigan hudud sifatida maʼlum. Daryo suvidan sugʻorishda foydalaniladi. Nukus shahrida joylashgan suv xoʻjaligi boshqarmasi Taxiatosh gid-rouzeli, Qipchoq gidropostidan Orol dengizigacha boʻlgan (283&nbsp;km) hududdagi daryoning barcha suv chiqarish inshootlarini nazorat qiladi. Oʻrta va yuqori oqimlarda daryo suvi sugʻorishga koʻp sarflanishi natijasida hozirgi Amudaryo Orol dengiziga bevosita quyilmaydi. Qoraqalpogʻistonning eng yirik koʻli — Orol dengizi, shuningdek, Xoʻjakoʻl — Qora-jar koʻllar sistemasi bilan bogʻlangan Sudochye koʻl sistemasi hamda Orol dengizining qurib qolgan qismida tashkil etilgan sunʼiy suv havzalari ham mavjud. Soʻnggi 40 yil ichida Amudaryo va Sirdaryo havzalarida sugʻoriladigan yerlarning kengayishi natijasida Orol dengizi suv sathi 2005-yil boshida 23 m pasaydi. Qoraqalpogʻistonning barcha suv havzalaridan baliq ovlanadi, ularda baliq xoʻjaliklari tashkil etilgan.<ref name=":0" /> == Tuprogʻi, oʻsimlik va hayvonot olami == Amudaryo deltasida allyuvial-oʻtloq, allyuvial oʻtloq-toʻqay, qurib qolgan koʻl va botqoqliklarda tipik shoʻrxok, Ustyurt platosida va Qizilqumda taqir tuproqlar, Qiziljar, Toʻqmoqtogʻ va Ustyurt platosida kulrangqoʻngʻir, Orol dengizining qurib qolgan tubida qumli choʻl tuproqlari tarqalgan. Qoraqalpogʻistonda yuksak oʻsimliklarning 979 turi uchraydi. Ularning 41 tasi madaniy turga mansub. Yovvoyi oʻsimliklarning 176 tasi endemik, 11 tasi qoldiq (relikt) va 33 turi madaniy oʻsimliklarning yovvoyi ajdodlari. 7 turdagi oʻsimlik Oʻzbekiston Qizil kitobiga kiritilgan. Qoraqalpogʻiston hududi tropik boʻlmagan choʻl zonasida joylashganligi sababli oʻsimlik qoplami zonalar boʻyicha ajralib turadi: Ustyurt platosi, Amudaryo deltasi, Qizilqum shimoli-gʻarbiy va qoldiq past togʻlar tabiiy geografik zonasi. Ustyurt land-shafti gipsli, shoʻrxok va qumli choʻl boʻlib, oʻsimliklari gipsofit, galofit va ozroq psammofitlardan iborat. Bu hududda 400 dan ziyod yuksak oʻsimlik turi mavjud. Amudaryo deltasida 655 turdagi gulli oʻsimlik oʻsadi. Deltaning suv havzalarida, aksincha, oʻsimlik turi kam, asosan, qalin toʻqay oʻsimliklari va qamishdan iborat. Qizilqumning shimoli-gʻarbiy qismida katta maydonlarda siyrak oʻt-butali choʻlga xos oʻsimliklar (kserofil boshoqlilar, qorabosh, efemerlar, yulgʻun, oq sak-sovul) oʻsadi. Qoldiq togʻlarda oʻsimlik turi nisbatan koʻp. Bu yerda 506 turga mansub yuksak oʻsimlik uchraydi. Hozirgi vaqtda Qoraqalpogʻiston tabiiy oʻsimliklaridan yem-xashak, oʻrmon (toʻqay) xom ashyosi va dorivorlar sifatida, 50 % yer maydonidan (9387,7 ming ga) yay-lov sifatida foydalaniladi. Qoraqalpogʻiston oʻrmon-toʻqay fondi 1129 ming ga maydonni egallaydi. Toʻqaylar asalarichilikda ham ahamiyatga ega. Respublikada dorivor oʻsimliklarning 364 turi mavjud. Hayvonot dunyosi ham xilma-xil: umurtqali hayvonlarning 500 ga yaqin, shu jumladan, sut emizuvchilarning 68, qushlarning 300 dan ziyod, sudraluvchilarning 33, suv va quruqlikda yashovchilarning 2, baliqlarning 50 ga yaqin turi maʼlum. Umurtqasiz hayvonlarning 3500 dan ortiq turi aniqlangan. Soʻnggi 10 yil ichida Qoraqalpogʻiston hayvonot dunyosi ancha oʻzgarishlarga uchradi. Koʻpgina turlar soni qisqardi va ular noyob yoki yoʻqolib borayotgan turlar qatoriga kiritildi. Sut emizuvchilarning 10, baliqlarning 12, qushlarning 37, sudraluvchilarning 10 turi Oʻzbekiston Qizil kitobiga kiritilgan. Choʻlda sudralib yuruvchilardan kaltakesak, ilonlar; kemiruvchilardan yumronqoziq, qumsichqon, qoʻshoyeq; yirik sut emizuvchilardan jayran, boʻri, tulki; qushlardan saksovul soykasi, burgut, tuvaloq, soʻfitoʻrgʻay; oʻrgimchaksimonlardan chayon, falanga va boshqa yashaydi. Toʻqaylarning hayvonot dunyosi nisbatan boy: qirgʻovul, oʻrdak, gʻoz, qoravoy, loyxoʻrak; sut emizuvchilardan chiyaboʻri, toʻqay mushugi, boʻri, tulki, tolay quyon, qobon va boshqa Ondatra iqlimlashtirilgan. Amudaryo va Oroldan pilmay, sazan, taran, laqqa baliq va boshqa ovlanadi. Baʼzi turlar yoʻqolib ketgan va sanoat ahamiyatini yoʻqotgan. Shu bilan birga Qoraqalpogʻiston suv havzalarida baliqning yangi 14 turi iqlimlashtirilgan. Respublikada 3 maxsus qoʻriqlanadigan tabiiy hudud: „Badaytoʻqay“ davlat qoʻriqxonasi, „Saygʻoq“ va „Sudochye“ buyurtma qoʻriqxonalari tashkil etilgan. Qoʻriqlanadigan hududlarning umumiy maydoni 1056,5 ming ga.<ref name=":0" /> == Hududiy boʻlinishi == [[Fayl:Karakalpakstan districts numbered2.png|right|thumb|350px]] {| class="wikitable sortable" |- ! || Tuman nomi || Tuman markazi |- | 1 || [[Amudaryo tumani]] || [[Mangʻit (shahar)]] |- | 2 || [[Beruniy tumani]] || [[Beruniy (shahar)]] |- | 3 || [[Chimboy tumani]] || [[Chimboy]] |- | 4 || [[Ellikqalʼa tumani]] || [[Boʻston]] |- | 5 || [[Kegeyli tumani]] || [[Kegeyli]] |- | 6 || [[Moʻynoq tumani]] || [[Moʻynoq]] |- | 7 || [[Nukus tumani]] || [[Oqmangʻit]] |- | 8 || [[Qanlikoʻl tumani]] || [[Qanlikoʻl]] |- | 9 || [[Qoʻngʻirot tumani]] || [[Qoʻngʻirot]] |- | 10 || [[Qoraoʻzak tumani]] || [[Qoraoʻzak]] |- | 11 ||[[Shumanay tumani]]||[[Shumanay|Shoʻmanoy]] |- | 12 || [[Taxtakoʻpir tumani]] || [[Taxtakoʻpir]] |- | 13 || [[Toʻrtkoʻl tumani]] || [[Toʻrtkoʻl]] |- | 14 || [[Xoʻjayli tumani]] || [[Xoʻjayli]] |} == Aholisi == Aholisi, asosan, oʻzbeklar va qoraqalpoqlar, shuningdek, qozoqlar, qirgʻizlar, turkmanlar, rus, ukrainlar tatar, koreyslar va boshqa oʻtizga yaqin millatlar yashaydi. Aholining oʻrtacha zichligi 1&nbsp;km²ga 9,4 kishi. Shahar aholisi 48,5 %, qishloq aholisi 51,5 %. Davlat tillari — qoraqalpoq va oʻzbek tillari. Etnik tarkibi — [[O'zbeklar]] 38,8 %, [[Qoraqalpoqlar]] 35,8 % [[Qozoqlar]], 11,8 % boshqa millatlar. Dindorlari — musulmon sunniylar. Yirik shaharlari: Nukus (siyosiy ahamiyati boʻyicha Toshkentdan keyin 2-oʻrinda), Toʻrtkoʻl, Taxiatosh, Xoʻjayli, Qoʻngʻirot, Chimboy.<ref name=":0" /> Qoraqalpogʻiston Respublikasida 2 millionga yaqin kishi yashaydi.(2022-yil) == Davlat boshqaruvi == Qoraqalpogʻiston Respublikasining Joʻqorgʻi Kengesi oliy davlat vakillik organi hisoblanadi. Qoraqalpogʻiston Respublikasi Joʻqorgʻi Kengesi Raisi Qoraqalpogʻiston Respublikasining eng yuqori lavozimli shaxsi hisoblanadi. U bir vaqtning oʻzida Oʻzbekiston Respublikasi Oliy Majlis Senati Raisining oʻrinbosari hamdir. Qoraqalpogʻiston Respublikasi Vazirlar Kengashi davlat hokimiyatining oliy ijro etuvchi-boshqaruvchi organi hisoblanadi.<ref name=":0" /> == Tarixi == Qoraqalpogʻiston hududida odam soʻnggi paleolit davridan yashay boshlagan. Miloddan avvalgi 5-ming yillik — 2-ming yillik boshlarida aholi, asosan, Amudaryo deltasi va Orol, Kaspiy dengizlari yon atroflaridagi choʻllarda joylashgan. Miloddan avvalgi 2-ming yillik oxirida bu hududda sugʻoriladigan dehqonchilik paydo boʻlgan. Miloddan avvalgi −6-asrlarda Qoraqalpogʻiston hududida qad. davlatchilik markazlari yuzaga kelgan. Miloddan avvalgi 4-asrda Axomaniylar saltanati tarkibidan ajralib chiqqach, yagona qad. Xorazm davlati tashkil topdi. Qoʻyqirilgan-qalʼa, Oyboʻgʻir va Burliqalʼa shaharlari xarobalarini qazish vaqtida qad. yozma yodgorliklar (miloddan avvalgi 4-asrga oid), Qoʻyqirilganqalʼa va Oqshoxonqalʼada qad. tasviriy sanʼat va haykalta-roshlik yodgorliklari topildi. xorazmshoxdarning Tuproqqalʼa (milodiy 3- 4-asr boshlari) saroyi soʻnggi antik dav. rning eng ulkan yodgorliklaridan biri hisoblanadi. 8-asrda arablar olib kelgan islom dini zardushtiylik aqidalarini surib chiqardi. 12-13-asrlarda buyuk Xorazmshohlar davlati Gʻarbiy Osiyo va Urta Sharqda eng yirik va kuchli davlat edi. 13-asrda moʻgʻullar isti-losidan soʻng bu davlat parchalanib ketdi. 14-asrda Xorazm Oltin Oʻrdaning eng boy va madaniy viloyatiga aylandi. Qoraqalpogʻiston hududidan Osiyodagi qoʻshni mamlakatlar, Dashti Qipchoq va Volga boʻyiga muhim savdo yoʻllari oʻtgan va xalqaro savdoda muhim ahamiyatga ega boʻlgan. Qoraqalpoqlarning eng qad. etno-genezi Amudaryo deltasi va OrolKaspiyboʻyi choʻllarida miloddan avvalgi 7-4-asrlarda yashagan sak-massaget qabilalari bilan bogʻliq. 6-8-asrlarda mahalliy aholi bilan turkiy qabilalar qisman aralashib ketgan. 8-10-asrlarda bijanak (pecheneg va oʻgizlar muhitida qoraqalpoq millati shakllana boshladi. Chingizxonning bosqinchilik harakatlari vohani choʻlga aylantirgan, Amudaryo quyi oqimi atroflarida yashagan aholining koʻplab koʻchib ketishiga sabab boʻlgan. Qoraqalpoqlar gʻarbga Oʻzboʻy, Volga va Ural tomonga koʻchib oʻtganlar. U yerda Oltin Oʻrda tarkibida boʻlganlar. Ular Rashiduddin asarida „qavmi kulohi siyoh“ deb atalgan. Qoraqalpoqlarning aksariyat qismi 17 — 18-asrning oʻrtalarida Sirdaryoning oʻrta va quyi oqimlarida yashagan. 18-asrning oʻrgalarida siyosiy voqealar, yaʼni qozoq xoni Abulxayrxon qoraqalpoq yerlariga hujum qilishi oqibatida ular Sirdaryo deltasidagi gʻarbiy tarmogʻi — Janadaryo boʻylariga koʻchib oʻtdilar va Amudaryoning quyi oqimida yashovchi qoraqalpoqlar orol oʻzbeklari bilan birlashib, markazi dastlab Qoʻngʻirot, soʻngra Shohtemir (hozirgi Chimboy) boʻlgan davlat (Orol mulkini) tuzdilar. Qoraqalpoklar asosan, chorvachilik, dehqonchilik va baliq ovlash bilan shugʻullanganlar. 1811-yilda qora-qalpoqlar Xiva xonligiga tobe boʻldi. 1873-yildarus podsho qoʻshinlarining Xivaga qilgan yurishidan soʻng va Gandimiyon shart-nomasi tuzilgach, Amudaryoning oʻng sohilidagi qoraqalpoqlar yashaydigan hudud Rossiyaga qoʻshib olingan va bu yerda Turkiston general-gubernatorligining Sirdaryo viloyati Amudaryo boʻlimi tashkil etilgan. Amudaryo boʻlimi 2 uyezd: markazi Toʻrtkoʻl qalʼasi boʻlgan Shoʻraxon va markazi Chimboy boʻlgan Chimboy uyezdiga ajratildi. Shunday qilib, qoraqalpoqlar yashaydigan hudud 2 ga ajratib tashlandi. Chap sohil qismi Xiva xonligi tarkibida qoldi. Bu esa qoraqalpoqlarning siyosiy va milliy birlashuviga gʻov boʻldi. Mustamlakachilik zulmi 20-asr boshlarida zoʻrayib ketdi. 1916-yilda Chimboy, Toʻrtkoʻl va boshqa joylarda podsho Rossiyasi siyosatiga qarshi qoʻzgʻolonlar boʻldi. 1917-yilda podsho hukumati agʻdarilgach, oʻng sohil qismi Turkiston ASSR tarkibiga kirdi, 1918-yilda bu yerda shoʻrolar hokimiyati oʻrnatildi. 1919-yilda Chimboy volostida xalq qoʻzgʻolonlari boshlandi. 1920-yilda Amudaryo boʻlimi Turkiston ASSRning Amudaryo viloyatiga aylantirildi. 1920-yil aprelda Xiva xonligi hududida Xorazm Xalq Sovet respublikasi tuzildi va uning tarkibiga qoraqalpoqlar yashaydigan joylar ham kiritildi. 1924-yil aprelda QozogʻistonQoraqalpogʻiston muxtor viloyati tuzildi. Usha yilda chap vaoʻng sohil birlashib, yagona Qoraqalpoq muxtor viloyati maqomida qozogʻiston muxtor respublikasi tarkibiga kirdi. 1924-yil oktabrda Oʻrta Osiyo sovet respublikalarida milliy-davlat chegaralanishi davomida Turkiston ASSR tarkibidagi Qoraqalpogʻiston muxtor viloyati tuzildi. 1929-yilda Taxtakoʻpirda koʻplab mahalliy aholi kolxozlashtirish siyosa-tiga qarshi chiqdi. Bu voqea Qoraqalpogʻistonni Rossiya Federatsiyasiga bevosita qoʻshib olish uchun asosiy sabab boʻldi. 1932-yil martda Qoraqalpogʻiston muxtor viloyati q. [[muxtor respublikasiga aylantirildi]]. 1936-yildan Oʻzbekiston tarkibida. Qoraqalpogʻiston bir qancha repressiyalarni boshdan kechirdi: 1917 — 22, 1928-30, 1932-33, 1934-36, 1936-38, ikkinchi jahon urushi va urushdan keyingi yillarda. Oʻsha davrlarda anʼanaviy jamoat, xoʻjalik va madaniy munosabatlar yoʻq qilindi, bir necha oʻn ming kishi qatagʻonga uchradi. 1950-80 yillarda Qoraqalpogʻistonda totaligar boshqaruv tizimi hukmron boʻldi. Paxta yak-kahokimligi, qishloq xoʻjaligidagi maʼmuriy buy-ruqbozlik siyosati agrof muhitning buzilishi va Orol dengizining qurishiga olib keddi. Orol fojiasi regionda ijtimoiy-iqtisodiy muammolarni keltirib chiqardi, aholi sogʻligʻining yomonlashuviga olib keldi. 1990-yil 14 dekabrda Qoraqalpogʻiston Respublikasi suvereni-teti eʼlon qilindi. 1991-yil 31 avgustda bu holat „Oʻzbekiston Respublikasi davlat mustaqilligi asoslari toʻgʻrisida“gi Qonunda oʻz aksini topdi. 1993-yil 4 dekabrda davlat madhiyasi tasdiqlandi. Milliy mustaqillik davrida respublika suverenitetining meʼyoriy-huquqiy asoslari mustahkamlandi, yangi maʼmuriy hokimiyat tuzilmalari faoliyati oʻrnatildi. Respublikada 17 shahar va tuman hokimiyati, fuqa-rolarning mahalliy oʻz-oʻzini boshqarish organlari tashkil etildi, 200 dan ortiq jamoat tashkilotlari ishlab turibdi. Asosiy siyosiy partiyalari, kasaba uyushmalari va boshqa jamoat tashkilotlari. Qoraqalpogʻistonda Oʻzbekiston Xalq Demokratik partiyasining Qoraqalpogʻiston Respublikasi tashkiloti (1995.25.12), „Adolat“ Sotsial Demokratik partiyasining Qoraqalpogʻiston Respublikasi tashkiloti (1996.27.02), „Fi-dokorlar“ Milliy Demokratik partiyasining Qoraqalpogʻiston Respublikasi tashkiloti (1999.22.01), Oʻzbekiston tadbirkorlar harakatining Liberal Demokratik partiyasi Qoraqalposhston Respublikasi tashkiloti (2004.23.01) hamda „Kamolot“ yoshlar ijtimoiy harakatining Qoraqalpogʻiston Respublikasi tashkiloti faoliyat koʻrsatadi. Dastlabki kasaba uyushmalari tashkilotlari 20-asrning 20-yillarida tashkil etilgan. 1951-yilning avgust oyida Qoraqalpogʻiston viloyat kasaba uyushmalari kengashi tashkil topgan. 2005-yilning mart oyida kasaba uyushmalari kengashi Qoraqalpogʻiston Respublikasi kasaba uyushmalari tashkilotlari birlashmasi deb qayta nomlandi. Uning tarkibiga ishchi-xizmatchilarning 11 dan ortiq kasaba uyushmasi kiritilgan: agrosanoat majmuasi, avtotransport va pul xoʻjaligi, aloqa. taʼlim va fan, sogʻliqni saqtash, davlat muassasalari, madaniyat, mebel sanoati va kommunal-xoʻjalik korxonalari, yoqilgʻienergetika, geol. va kimyo sanoati, kichik biznes. isteʼmolchilar kooperatsiyasi, savdo va tadbirkorlar, qurilish va sanoat qurilishi materiallari. Qoraqalpoqlar etnogenezining qadimiy bosqichlari bizning eramizdan avvalgi VII-IV asrlarda Orol-Kaspiy sahrosi va Amudaryo deltasining hududlarida yashab oʻtgan [[Sak qabilalari|sak]] va [[Massaget qabilalari|massagetlar]] qabilalari bilan bogʻliq. VI-VIII asrlarda bu yerdagi aholi bilan turkiy qabilalar qisman qorishadilar. VIII-X asrlarda bijanaklar va ogʻuzlar orasida qoraqalpoqlarning shakllanishi boshlangan. Bijanaklar bir qismi Irtishdan kelgan qipchoqlar bilan qorishib, asta-sekin ularning tilini qabul qila boshlagan. Qoʻlyozma manbalarda (rus yilnomalarida) „Chyornie klobuki“, „Qavmi kulaxi-siyax“ (Rashid ad Din) toʻgʻrisida maʼlumotlar berilgan. Qoraqalpoqlar Sirdaryoning oʻrta va quyi oqimlarida, Amudaryoning quyi qismida yashaganlar hamda Orol oʻzbeklari bilan birgalikda davlat barpo etadilar (Orol-hukmronligi), uning poytaxti dastlab Qoʻngʻirot, keyinchalik Shaxtemir (hozirgi Chimboy tumani) boʻlgan. Qoraqalpoqlar yarim koʻchmanchi, chorvachilik va irrigatsion dehqonchilik hamda baliqchilik bilan shugʻullanadi. [[1811|1811-yildan]] boshlab Qoraqalpoqlar [[Xiva xonligi]]ga qaram boʻlganlar. [[1873|1873-yilda]] chor qoʻshinlarining Xivaga yurishi va Gandimyon shartnomasi tuzilgandan soʻng Amudaryoning oʻng sohilida joylashgan Qoraqalpoqlarning hududi [[Rossiya imperiyasi|Rossiyaga]] qoʻshildi. Bu yerda [[Turkiston General–gubernatorligi]] Sirdaryo viloyatining Amudaryo boʻlimi paydo boʻladi. Amudaryo boʻlimi 2 ta uchastkaga boʻlinadi: Petro-Aleksandrovsk qalʼasi markazi boʻlgan Shoʻraxon uezdi (hozirgi Toʻrtkoʻl shahri) va markazi Chimboy boʻlgan Chimboy uezdi. [[1924|1924-yilda]] millatlarni eʼtiborga olgan holda hududga boʻlish jarayonidan keyin Qoraqalpoq avtonomiyasi tashkil topib, Qozoq avtonom respublikasi tarkibiga kiritiladi.<ref name=":0" /> [[1930|1930-yil]] [[20-iyul]]da Qoraqalpoq avtonomiya boʻlimi RSFSR tarkibiga kiradi. [[1932|1932-yil]] [[20-mart]]da u Qoraqalpoq ASSRga oʻzgaradi. [[1936|1936-yildan]] boshlab Qoraqalpogʻiston ASSR Oʻzbekiston SSR tarkibiga kiradi. Qoraqalpogʻiston ASSR 1990-yil 14-dekabr sanasida davlat suverenitetini elon qiladi. 1992-yilidan Qoraqalpogʻiston ASSR Qoraqalpogʻiston suveren Respublikasi maqomiga ega boʻladi. 1993-yilda Qoraqalpogʻiston Respublikasi Oʻzbekiston tarkibida 20 yil mudatga qolishga soʻng 2013-yili referendum yoʻli bilan mustaqil davlat boʻlishga ikki tomomlama shartnoma tuziladi. == Xoʻjaligi va Sanoati == Qoraqalpogʻiston — xoʻjaligi rivojlangan respublika shunga qaramay Oʻzbekistoning Dotatsiyon mintaqasi hisoblanadi. Qoraqalpogʻiston hududida foydali qazilmalardan gaz, gaz kondensati, neft, qurilish va qoplama toshlar, gips va ohaktosh, keramzit, sement, kon-ruda va kon-texnika xom ashyosi olinadi. Sanoatida ishlov beruvchi va xom ashyo yetkazib beruvchi tarmoqlar mavjud boʻlib, ular quyidagʻilardan iborat: elektroenergetika; yoqilgʻi sanoati; kimyo va neft kimyosi; mashi-nasozlik va metallsozlik; oʻrmon. yogʻochni qayta ishlash va sellyuloza-qogʻoz; un-yorma va aralash yem; poli-grafiya sanoatlari. Taxiatosh issiqlik elektr stansiyasi respublika va qoʻshni viloyatlarning elektr energiyasiga bulgan talabini qondiradi (stansiyaning oʻrtacha yillik quvvati 443,4 MVt). 1996-yilda Qoʻngʻirot tumanida „Ustyurtgaz“ korxonasining ishga tushirilishi bilan yoqilgʻi sanoati vujudga keldi. 2004-yilda respublika buyicha 1697,1 mln. m1gaz va 30,4 ming t kondensat yetkazib berildi. 1993-yilda „Nukuskabel“ ishga tushirilishi bilan kabel sanoati vujudga keldi. Mustaqillik yillarida Qoʻngirot un zavodi (1993), „Toʻrt-koʻldon“ (1997), kichik novvoyxonalar va makaron ishlab chiqarish korxonalari bunyod etildi. Yirik sanoat korxonalari Amudaryo tumanida (paxta zavodi va ip pigiruv va toʻqimachilik fabrikasi), Beruniy tumanida (paxta, yogʻ-moy zavodlari, toʻqi-machilik korxonasi). Qungʻirot tumanida (paxta, un-yorma zavodlari, „Us-tyurtgaz“), Toʻrtkoʻl tumanida (paxta, un tortish zavodlari), Xoʻjayli tumanida (paxta, yogʻ-moy, taʼmirlash-me-xanika va gisht zavodlari). Chimboy tumanida (paxta, yogʻ-moy, unyorma zavodlari), Ellikqalʼa tumanida (paxta zavodi, „Elteks“ aksionerlik jamiyati va „Yuniver“ qoʻshma korxonasi), shuningdek, Nukus shahrida (vino zavodi, poligrafiya kombinati, „Kateks“, „Nukus non“, „Daunt“ korxonalari, un-yorma zavodi, 2 ta qurilish sanoati korxonasi) va taxiatosh shahrida (taʼmirlash-mexanika va uyayorma zavodlari) faoliyat koʻrsatadi. Respublikada benzin, kerosin, dizel yonilgʻisi, ohaktosh, qoplama materiallar, yigʻma temir-beton buyumlari, mebel, ip tolasi, paxta, tikuvchilik mahsulotlari. toʻqimachilik galantereyasi, oʻsimlik moyi, goʻsht va goʻsht mahsulotlari. non, qandolatchilik va makaron mahsulotlari, un, yorma va boshqa ishlab chiqarish yoʻlga qoʻyilgan. Qishloq xoʻjaligi, asosan. paxtachilik, gʻallachilik (sholi va bug-doy yetishtirish) va chorvachilik (goʻsht, sut, qorakoʻlchilik)dan iborat. Qishloq xoʻjaligining yalpi mahsuloti hajmida paxta 22,4 %, gʻalla ekinlari 22,1 %, chorva mahsulotlari 36,4 % ni tashkil etadi. 2004-yilla umumiy ekin maydoni 251,2 ming ga, shundan 92,9 ming ga maydonga donli ekinlar, 102,9 ming ga yerga paxta. 13 ming ga yerga sabzavot-poliz, 34,2 ming ga yerga yemxashak ekinlari ekildi. Chorvachilik, asosan, goʻsht-sut yetishtirishga ixtisoslashgan. 2005-yilda barcha toifadagi xoʻjaliklarda 437,7 ming qoramol, 539,9 ming qoʻy va echki, 844,7 ming parranda, 15,8 ming ot boqildi.<ref name=":0" /> == Transporti == Qoraqalpogʻiston keng va turli-tuman transport tarmogʻiga ega. Transport yoʻli, havo, avtomobil transportlaridan keng foidalaniladi. 1994-yilda avtomobil yoʻllarining umumiy uz. 4295&nbsp;km, shu jumladan, qattiq qoplamali yoʻllar 4235&nbsp;km boʻlgan. 1999-yilda Amudaryoga Nukus va Xoʻjayli shaharlarini birlashtiruvchi avtomobil yoʻlli koʻprik qurildi. Qoraoʻzak — Miskin, Miskin -Gazoʻchoq. Miskin-Buzoqboshi temir yoʻl qurib ishga tushirildi. 2005-yilda temir yoʻl uzunligi 984&nbsp;km ga yetdi. Nukusda trolleybus qat-novi yoʻlga qoʻyilgan (1991). Nukus aeroporti 1940-yilda qurilib. 2003-yilda rekonstruksiya qilingan. 1 soatda 200 kishiga xizmat koʻrsatadi. 1998-yilda Qoraqalpogʻistonda „Oʻzdunrobita“ Oʻzbekiston — Amerika qoʻshma korxonasinkng uyali telefon tarmogi faoliyat boshlagan.<ref name=":0" /> == Tibbiy xizmati == Respublikada 70 ta tibbiy muassasa (9485 oʻrin), 246 am-bulatoriya-poliklinika muassasasi, ularning tarkibida 20 qishlok, uchastka vrachlik punkti, 6 shahar va mahalla vrachlik punkti, tuman markaziy kasalxonalariga qarashli 14 poliklinika, 20 respublika va shahar hamda kasalxonalar bilan birlashgan 20 poliklinika, 3 bolalar poliklinikasi, 2 respublika muassasalariga qarashli poliklinika bor. 1991-2005-yillarda 61 qishloq vrachlik punkti; Nukus shahrida Respublika akusherlik va ginekologiya ilmiy tadqiqot institutining filiali, 2 poliklinika (100 bemorni qabul qilishga moʻljallangan) qurildi. Qoraqalpogʻistonda 3,6 ming vrach (har 10 ming aholiga 23,1 vrach, 15,5 ming oʻrta tibbiy xodim (har 10 ming kishiga 98,7) faoliyat yuritadi. Har 10 ming kishiga kasalxonalarda 60,6 oʻrin toʻgʻri keladi. Aholiga Oʻzbekiston respublika shoshilinch tibbiy yordam markazining Nukus shahridagi filiali, shuningdek, 14 tuman markaziy kasalxonasi va taxiatosh shahri kasalxonasi qoshidagi tez tibbiy yordam boʻlimlari xizmat koʻrsatadi. Nukus shahrida 2 ta shahar poliklinikasi „oilaviy poliklinika“ sifatida faoliyat yuritadi. Keyingi 10 yil ichida respublikada hamshiralik par-varishi boʻyicha 75 oʻrin tashkil etilgan. Nukus shahrida 1998-yildan Skrining markazi, 2003-yildan esa bir smenada 100 oʻsmirni qabul qilishga moʻljallangan respublika oʻsmirlar markazi ishlab turibdi. Respublikada Toshkent pediatriya institutining filiali, 4 tibbiyot kolleji mavjud. 9 sanatoriy-profilak-toriy (1200 oʻrin) faoliyat koʻrsatadi.<ref name=":0" /> == Sporti == Qoraqalpogʻiston sportchilari sportning kurash, boks, futbol, ogʻir atletika, voleybol, basketbol, ot sporti turlari va boshqa boʻyicha mamlakat muso-baqalarida ishtirok etib kelmoqdalar. Qoraqalpogʻistonda 14 stadion, 467 sport zali, 3159 sport maydonchasi, 3 suzish havzasi, tennis kortlari va boshqa sport inshootlari bor. Bir qancha qoraqalpoq sportchilar Oʻzbekiston, Osiyo, jahon sport musobaqalarida qatnashib, gʻoliblikni qoʻlga kiritganlar yoki sov-rinli oʻrinlarni egallaganlar. Qoraqalpogʻiston sportchilari „Umid nihollari“, „Barkamol avlod“, studentlar universia-dalarida muvaffaqiyatli qatnashib kelmoqdalar. Muaytay boʻyicha 5 karra jahon chempioni Erkin Qutiboyev, ogʻir atletika boʻyicha Osiyo chempioni Baxtiyor Nurullayev, Olimpiada oʻyinlari kumush medali sovrindori Sergey Sirsovning nomlari mashhur. 12-Osiyo oʻyinlarida boks boʻyicha Alisher Avezboyev, futbol boʻyicha Berdax Allaniyazov, eshkak eshish boʻyicha Baxtiyor Davletyarovlar gʻoliblikni qoʻlga kiritdilar. Respublikada xalqaro toifadagi sport ustalari, sport ustaligiga nomzodlar, 1 toi-fadagi sportchilar tayyorlanadi.<ref name=":0" /> == Maorifi, ilmiy va madaniy-maʼrifiy muassasalari == 2004/05 oʻquv yilda Qoraqalpogʻistonda 763 umumiy taʼlim maktabi faoliyat koʻrsatib, ularda 338 mingdan ziyod oʻquvchiga 36,1 ming oʻqituvchi taʼlim beradi. „Pro-T4-Sh gress“ taʼlim va taraqqiyot markazi Oʻzbekistondagi 21-asr maktabining andozasi sifatida tan olindi. Oʻqitishning noanʼanaviy uslublaridan foydalanish, eng yangidarsliklar, oʻquv dasturlari, audio va videotexnikalarni qoʻllash oʻquvchilarga ingliz tilini oʻrganishga yordam beradi. Uning filiallari Qoʻngʻirot, Toʻrtkoʻl, Xoʻjayli tumanlarida ochilgan. Oʻquvchilarning kompyuter savodxonligini oshirishga alohida eʼtibor berilgan. 6 yoshdagi bolalarni kasbiy yoʻnaltirish va ularni maktabdagi oʻqishga tayyorlash maqsadida shahar va tuman xalq taʼlimi boʻlimlari qoshida „Diagnostika markazlari“ tashkil etilgan. 72 kasb-hunar kolleji, 5 akademik litsey bor. Bu oʻrta maxsus oʻquv yurtlarida 60,6 ming oʻquvchi oʻqiydi. Qoraqalpogʻistonda Qoraqatoq universiteti, Nukus pedagogika instituti hamda Toshkent tibbiyot pediatriya instituti bilan Toshkent agrar universitetining filiallari bor. Ularda 9 mingga yaqin talaba taʼlim olmoqda. 35 ilmiy muassasa, shu jumladan, Oʻzbekiston Respublikasi Fanlar Akademiyasi Qoraqalpogʻiston boʻlimiga qarashli 6 ta boʻlinma (Oʻzbekiston Respublikasi Fanlar Akademiyasi Qoraqalpogʻiston boʻlimining tabiiy fanlar kompleks instituti, Bioekologiya instituti, Orolboʻyi ijtimoiy-iqtisodiy muammolar instituti, N.Dovqorayev nomidagi Til va adabiyot instituti, Tarix, arxeologiya va etnografiya instituti, Qoraqalpogʻiston klinik va eksperimental tibbiyot ilmiy tadqiqot instituti), Botanika bogʻi ishlab turibdi.<ref name=":0" /> == Matbuoti, radioeshittirish va televideniyesi == Qoraqalpogʻistonda 5 respublika, 14 tuman, 1 shahar (Nukus), 20 tarmoq gazetalari, 2 byulleten va 9 jurnal nashr etiladi. Shulardan yiriklari: „Erkin Qaraqalpaqstan“ (1924-yildan), „Vesti Karakalpakstana“ (1919-yildan), „Qaraqalpaqstan jaslari (1931-yildan)“, „Amu tani“ (1991-yildan), „Ustoz jolim“ (1998), „Garezsizlik xem nızam“ (1996-yildan), „Davr koʻzgusi“ (1978-yildan), „Madeniyat xam sport“ (1997-yildan), „Amudarya“ (1932-yildan), „Vestnik“ (1960-yildan), „Aral qizlari“ (1991-yildan), „Ilim xam jemiyet“ (1991-yildan), „Saniyat“ (2003-yildan), „Ekonomika xem bank“ (2003-yildan), „Karakalpakstan“ (2002-yildan), „Bilim xam ondiris“, „Jipek jolim“ (1999-yildan). Qoraqalpogʻiston radiosining eshittirishlari 1932-yil yanvarda boshlangan. Dastlab radioeshittirishlar qisqa axborotlar tarzida tashkil qilingan. 1935-yilda ularning hajmi 3 soatgacha yetkazilgan. Hozirgi kunda Qoraqalpogʻiston radiosi kuniga 6,5 soat hajmda eshittirishlar olib boradi. Qoraqalpogʻiston televideniyesi dastlab 1964-yil 5 noyabrda efirga chiqdi. Ilk faoliyati davrida koʻrsatuvlar kechki paytda 1,5 soat hajmda berilgan. Hozirgi kunda ertalab 1,5 soat va kechki payt soat 19 dan yarim tungacha, dam olish kunlari telekoʻrsatuvlar olib boriladi.<ref name=":0" /> == Adabiyoti == Qadimgi va boy tarixga ega qoraqalpoq folklorining asosini lirik va epik asarlarning barcha turlari tashkil etadi. Lirik janr asarlariga xalq, marosim qoʻshiqlari (yor-yor, xaujar, joʻqlov, yaramazon, gulap-san, badik va boshqalar), aytis (aytishuv, qoʻshiq-bellashuvlar), matal va maqollar, masallar, tez aytish; epik janr asarlariga ertak, toʻlgov, terma, dos-tonlar kiradi. Dostonlar qoraqalpoq folklorining asosiy janri boʻlib, 4 tur (qahramonlik, lirik, ijtimoiy-maishiy, tarixiy dostonlar)ga boʻlinadi. Qoraqalpoqlarda keng tarqalgan doston „Alpamis“ dostoni. Shuningdek, „Yedige“, „Qublon“, „Qirq qiz“ dostonlari mashhur. Qoraqalpoq mumtoz adabiyotining yirik namoyandasi shoir Jiyen jirovning (1730-84) faoliyati muhim ahamiyatga ega. Oʻzining „Ulugʻ togʻ“, „Poʻsgan yel“ dostonlarida qoraqalpoqlarning Xorazmga koʻchib kelish tari-xini yozgan. Qoraqalpoqlarning turkistondan koʻchib kelishiga shoirning yana bir „Xush boʻling, doʻstlar“ sheʼri bagʻishlangan. Yana bir shoir Kunxoʻja sheʼrlarida oʻzi yashagan davrdagi xalq hayotini tasvirlagan. Ajiniyazning ijodi 19-asrda ijod qilgan qora-qalpoq shoirlari orasida yetakchi oʻrinni egallaydi. Uning asarlari alohida toʻplamlar sifatida qoraqalpoq, oʻzbek, qozoq va rus tillarida chop etilgan. Berdaq shoirning lirik, satirik, didaktik sheʼrlari, tarixiy dostonlari diqqatga sazovor. Shuningdek, Otesh Alshinbay oʻgʻli (1828- 1902), Kulmurot Qurbon oʻgʻli (1845- 1926), Omar Sugirimbet oʻgʻli va boshqa shoirlarning sheʼr, doston va boshqa asarlari qoraqalpoq adabiyoti tarixida munosib oʻrin egallaydi. 20-asr boshlarida qoraqalpoq adabiyotida sheʼriyat yetakchilik qildi. Hozirgi zamon qoraqalpoq adabiyotining asoschilari A. Musayev, S. Majitov, K. Avezov, K.Yormanov, I. Fozilov, N. Dovqorayev, A. Begimov, J. Aymurzayev, D. Nazberganov, M. daribayev, A. Shomuratov, S. Qurbonniyozov va boshqalarning ijodida madaniyat va maʼrifat, taʼlim, mehnat, tabiat gi, ayollar tengligi niy masalalar asosiy boʻldi. 20-asrning 20-40-yillaridagi qoraqalpoq adabiyotida Qozi Maulik Bekmuham-mad oʻgʻli (1885-1950), A. Dabilov, S. Nurimbetovlar ijodida xalq ogʻzaki ijodining boy anʼanaviy merosi keng tasvirlangan. 1940-45 yillarda qoraqalpoq adabiyotida tashviqot-targʻibot yoʻnalishidagi publitsistik asarlar bilan felyeton, ocherk, qisqa hikoyalar yaratila boshladi. Badiiy asarlarning asosiy mavzusi fashizm ustidan gʻalaba qozonish, qahramonlik gʻoyalari boʻlib, badiiy asarlarda ham urush qahramonlarining obrazlari yaratilgan. Urushdan keyingi davrda (1946-60) sheʼriyat, proza, dramaturgiya, bolalar adabiyoti, adabiyotshunoslik va adabiy tanqidchilik rivojlandi. Oʻsha davrda yozuvchi va shoirlardan I. Yusupov, T.Jumamuratov, B. Qaipnazarov, B. Ismoilov, X.Turimbetov, O.Xoʻjaniyozov, T.Qaipbergenov, K.Sultonov, G.Seytnazarov, T.Seytjonov, J. Dilmurotov, S. Pirjonov va boshqaning ijodi samarali boʻldi. Adabiy tarjimashunoslikka ham koʻp eʼtibor berildi. Qoraqalpoq yozuvchilarining koʻp asarlari, baʼzi adiblarning toʻplamlari oʻzbek, rus, qozoq tillariga tarjima qilindi. Oʻz navbatida boshqa xalqlar adabiyot vakillarining saylanma asarlaridan qoraqalpoq tiliga oʻgi-rilgan tarjimalari nashr qilina boshlandi. 1960-80 yillar qoraqalpoq dramaturgiyasida P.Toʻlegenovning „Onalar“, „Koʻlanka“, „Inson taqdiri“, J. aymurzayevning „Ber-daq“, „Qadrdon doktor“, S.Xojaniyozovning „Suymaganga suykanma“, „Ahmoq podsho“, T. Seytjonov, I. Yusupovning pyesalari (A.Shamuratov bilan birgalikdagi) muhim ahamiyat kasb etadi. Shu davrda lirik-epik sheʼriyat mazmuni va mavzusi, uning janr jihatdan oʻziga xosligi rivojlandi va boyidi. 1970-80 yillar dramaturgiyasida teatr sahnalarida qoʻyilgan K.Rahmonovning (1942-2002) „U dunyoga taklif“ tragikomediyasi, „Injiqning muhab-bati“ komediyasi, I.Yusupovning „Ajiniyaz“ operasi librettosi yangi muhim hodisa sifatida tan olindi. X. Saparov, Sh. Dilmurotov va boshqalarning sheʼriy toʻplamlari qoraqalpoq bolalar adabiyotiga qoʻshilgan muhim hissa boʻldi. 1970-80 yillardagi qoraqalpoq prozasi G.Yesemuratova, U.Pirjanov, A.Atajanov, J. Seytov, S.Bahodirova, X.Hamidov, K. Mambetov, O.Bek-baulov, I.Qurbonboyev, S.Soliyev, M.Qayipov kabi yozuvchilar bilan boy-idi. Hozirgi zamon qoraqalpoq prozasining rivojlanishida T.Qaipbergenovning ijodi alohida oʻrin tutadi. Hozirgi zamon qoraqalpoq sheʼriyatini gʻoyaviy-mavzuli badiiy-estetik jihatdan boyitishga I.Yusupov salmoqli hissa qoʻshdi. 1980-yillarning 2-yarmida K.Mambetovning „Xujdan“. O.Abdurahmonovning „Boʻsagʻa“, A.Otepbergenovning „Doʻzax ichida“, K.Rahmonovning „Oqibat“, Sh. Seytovning „Xalqobod“ romanlari yaratildi. Sheʼriyatga oʻz ovoziga ega boʻlgan K. Karimov, K. Reymov, N. Toreshova, M. Jumanazarova, O. Seytayev, O. Satbayev, J. Xoʻshniyozov, X. Dauletnazarov, J.Izboskanov, X.Ayimbetov kabi isteʼdodli ijodkorlar kelib qoʻshildi. Teatr sahnalarida tragediya, komediya, tragikomediya janrlaridagi K. Rahmonovning „Laqqilar kasalxonada“, S.Jumagulovning „Ekstrasens“, „Kuyovingni berib tur“, K. Matmurotovning „Farzand“, M.Nizamovning „Noyob nusxa“, J. Xoʻjanovning „Qoʻshnimning qizi“ asarlari qoʻyildi. Qoraqalpogʻiston adabiyotshunoslik faniga 1930-yillarda N.Dovqorayev (1905-53), K.Aymbetov (1908-73), I.Sagitov (1908-93)lar tomonidan asos solingan. Ularning davomchilari: M.Nurmuhammedov (1930 — 86), N.Japakov (1914-75), S.Ahmetov (1929-96), K.Maksetov (1927-2003), G.Yesemuratov (1930), J.Narimbetov (1937 — 2004), K.Sultanov (19322000). K.Mambetov (1942-2001), T.Mambetniyazov (1930), K.Bayniyazov (1934), S. Bahodirova (1944), A.Paxretdinov (1938) va boshqalar.<ref name=":0" /> == Meʼmorligi va tasviriy sanʼati == Qoraqalpoqlar sanʼatini oʻrganish xalqning uzoq oʻtmishi bilan tanishishga imkon beradi. Uning izlarini antik davr meʼmoriy yodgorliklari-da, mas, Tuproq-qalʼaaatch Xorazm sivilizatsiyasiga, oid devoriy tasvirlarda koʻrish mumkin. Qoraqalpoqlar sanʼatining sarchashmalari Sharqiy Yevropa va Osiyo qad. madaniyati bilan chambarchas bogʻliq. Qoraqalpoq ornamentlari Kiyev yaqinidan topilgan — kumushdan yasalgan tamgʻali belbogʻ qadamalari, fibullar va chakka halq-alarida ham uchraydi. Bu tasodifiy emas, chupki „qora kulohlar“ qabilalari 12-asrda Kiyev Rusining chegarasida yashagan. Chirikrabotpa topilgan zargarlik buyumlaridagi motivlarni qoraqalpoq ornamentining timsoli deb hisoblash mumkin. Qoraqalpoqlarda xalqning oʻziga xos etnik xususiyatlari gilam va kashta buyumlarida yaqqol aks ettirilgan. Ularga qoʻshni boʻlgan xalqtar orasidan qoraqalpoqtarda koʻproq turkman ornamenti va naqshlariga yaqinlik seziladi. Qoraqalpoq kigiz va namatlaridagi bezaklar juda qiziqarli boʻlib, ularga naqsh tushirish texnikasi oʻziga xos. qozoqlarnikidan farqli oʻlaroq, applikatsiya yoʻli bilan tushiriladi. Ularda bezaklar toʻlqin koʻrinishida boʻladi, bu juda qad. ornament boʻlib, suv ramzini bildiradi. Chunki qoraqalpoqlar qad. dan daryo va koʻl boʻylarida yashab kelganlar. Ularda qadimdan movut va fil suyagi bilan qadama naqshli yogʻoch oʻymakorligi rivojlangan. Qoraqalpogʻiston hududida antik, oʻrta asr va yangi davrlarga oid meʼmorlik yodgorliklari mavjud. Meʼmorlik va tarixiy yodgorliklardan 237 tasi roʻyxatga olingan, ulardan 145 tasi arxeologiya, 25 meʼmorlik va 67 tasi monumental yodgorliklardir. beruniy tumanidagi Sulton Uvays Bobo (P-14-asrlar), kechirmas Bobo (17- 19-asrlar); Toʻrtkoʻl tumanidagi Qalan-dardagʻ (18-19-asrlar). Norinjon Bobo (12-14-asrlar) majmualari, Xoʻjayli tumanidagi Mazlumxon Sulu va Mizdahqon (11 −19-asrlar); Qoʻngʻirot tumanidagi Beleuli (12- 14-asrlar). davut Ota maqbarasi; Moʻynoq tumanidagi Hakim Ota maqbarasi va qabristoni, Ellikqalʼa tumanidagi Ayozqalʼa-1 va Ayozqalʼa-2 (3-8-asrlar), Tuproqqalʼa (3-asr) eng muhim yodgorliklardir. 20-asrda Qoraqalpogʻistonda gasviriy sanʼat shakllari rivoj topdi (I.Savitskii, Q.Soipov, J.Izentayev, J.Quttimurodov va boshqalar). Nukusda Qoraqalpogʻiston davlat sanat muzeyi, Qoraqalpogiston Respublikasi oʻlkashunoslik muzeyi faoliyat koʻrsatmoqda. Qoraqalpoq sanʼati anʼanaviy shaklga, chuqur tarixiy oʻtmishga ega. Bugungi Q. sanʼatda oʻziga xos milliylik saqlanib qolgan mintaqadir. Xalq orasida oʻtov, hovli anʼanaviy yashash joylari hisoblanadi. Bugungi kunda ham sanʼatdagi anʼanaviylik hamda milliy oʻziga xoslik saqtanib qolgan va oʻz rivojlanishiga ega.<ref name=":0" /> == Musiqasi == Qoraqalpogʻiston musiqa madaniyati uzoq tarixga ega boʻlib, hozirgi kunda boy musiqiy folklor, ogʻzaki anʼanadagi professional musiqa va, shuningdek, 20-asrda rivoj topgan kompozitorlik ijodiyoti namunalariga egadir. Musiqiy folklor shakllar asosini qoʻshiqlar tashkil etadi. Xalq marosimlari bilan bogʻliq bir qancha janrlar (mav-sum marosim qoʻshiqlardan „Aydar-aydar“ — shamolni chaqirish, dinii marosim — „Yaramazan“, oilaviy marosim va maishiy qoʻshiqlardan „Yar-yar“, „Heujar“, „Oʻlen“, „Sinsiu“, „Joqlau“ va boshqalar) uning eng qad. qatlamini tashkil etadi. Badiiy mazmuniga koʻra xalq qoʻshiqlari ishqiy-lirik, tarpxiy, marosim, ayollar (qizlar), bolalar qoʻshiqtaridan iborat. Ularning aksariyati diatonik ladlarga asoslanib, ohanglari melizmatik bezaklarga boy, kuychanlik xususiyatlarga ega. Qoraqalpoqtarda islomdan oldingi madaniyat hisoblanuvchi ruhlarni chaqirish. ular yordamida bemorlarni davolash uchun por-xan (parixon)lar tomonidan ijro etilgan aytimlar ham saqtangan („badik“, „gulapsan“). Folklor musiqasida ayollar (qizlar)ning changqoʻbiz musiqasi, yigit-qizlarning teatrlashgan oʻyinqoʻshiqtari, laparlari („yagʻln baxar“) mavjud. Qoraqalpoqparning ogʻzaki anʼanadagi professional musiqasining markaziy qismini doston musiqasi egallaydi. Qoraqalpoq doston ijrochilari 3 turga boʻlinadi; jirovlar, bax-shilar va qissaxonlar. Ularning har biri oʻziga xos maʼlum ijtimoiy-siyosiy sharoitda yuzaga kelgan boʻlib. bir-biridan repertuarilagi dostonlar mazmuni, ijro uslubi. doyeton aptim kuylarn hamda muspqiy cholgu joʻrna-vozligi jihatidan farq qpladi. Jirovlar faoliyati anʼanaviy ijodning eng qad. qatlamiga mansub boʻlib, qahramonlik dostonlarni („Qoblan“. „Sharyar“, „Yedige“, „Atpamis“. „Mas-patsha“), tarixiy toʻlgovlarni ichki ovozda qoʻbiz joʻrligila ijro etishadi. Baxshi (baqsi)lar ishqiy-lirik va qahramonlik dostonlarni („Yusuf-Zulayha“, „ZaureTlyir“. „Yusuf-Ahmet“, „Goʻroʻgʻli“) hamda mumtoz sheʼriyati asarlarini ochiq ovozda. dutor va gʻijjak joʻrligila (gohida bulamon ham qoʻshiladi) ijro etishadi. Kuylar murakkabligi. ifoza vositalar boiliti bilan jirovdan farq qiladi. Kissaxoplar koʻpincha savodxon shaxslar boʻlib, xalq yigʻnnlarida dostoi qulyozmalarini oʻqib yokn yoddan aytib berishadi. Ular sherlarni faqat oʻziga xos. nuchq intonaiiyasiga yaqin aytim kui (namaTtarga solib, musiqiy cho.pu joʻrligisnz ochiq ovozda ijro etishadi. Millny musiqa cholgʻulari qatoriga dostonchilarching cholgulari boʻlmish qoʻbiz, lutor, gijjak (girjek) va boʻlamondai tashqari chapgqoʻbiz, qamish surnay va bolalar xushtagi („iskirauik“) kiradi. Utmishda qoraqadpoklarda chindov\l. surnay. karpay. nogora, dap (doira) kabi cholgʻularning mavjudligi haqida qahramonlik dostonlarida maʼdumotlar sakdangan. Bularlan qoʻbiz va d\tor keng tarqalgan. ularda mohir sozandadar tomonidan krrakalpoq mumtoz cholgu kuylari chalinadp. Ayniqsa. dutor kuplari orasnda „Mu-xalles“, „Nalish“ kabi tutjumip kunlar shaklan murakkab va pfoda vositalarining boyligi bilan ajralib turali. Qoraqalpoq anʼanaviy musiqa rivojlanishiga 20-asrla Nuraoullo jnrsv. Yerpoʻlat jirov. Hoʻqnz jirov, Jumaboy jirpv, Qiyos baxshi Hayratdinov. Japak baxish Shomurotov. Yesjap baxshi Qospoʻlatop, Kenjaooi baxshi Tilevmurotov, Qoraqalpogʻpston xalq artisti T.Qurbonov va 6 salmoqli hissa qoʻshdilar. 20-asrning 2 choragidan boshlab milliy kompozitorlik ijodiyoti shakllana boshladi. Musiqali dramalar, kichik simfonik asarlar, kamer asarlar va h.k. yozildi. Bu sohaga Jaaq baxshi Shomurotov salmoqli hissa qoʻshdplar. 1970-90-yillarga kelib opera, opatoriya. Simfoniya, sonata kabi iirik janrlardagi asarlarning ilk tajribalari paydo boʻldi „Ajiniyaz“ operasi (1974), „Birinchi qoraqalpoq simfoniyasi“ (1971). birinchi milliy baleti „Oy-jamol“ (1996), Gʻ.Demesinovning 2 simfoniyasi, fortepiano va orkestr uchun konnertlari va boshqa O.Shomurotova, Ye.Sheraziyeva, R. Seshpov, S.Mambetova, O.Otamurotova, I.Rafiqova. D.Kaipov va boshqa zamonaviy musiqa madaniyatiga sad\yuqli hissa qoʻshdilar. Respublikaning madaniy hayotida si.m-fochik orkestr. katta xor jamoasi va balet truppasi fao.t ishtirok etmoqla. Shuningdek, Berdaq nomidagi filarmoniya (1946-yil), Qoraqalpoq davlat teleradioqoʻmitasi qoshidagn xalq chol-gʻulari orkestori, „Jaslar“ orkestori „Ayqulash“ ashula va raqs ansambli, „Muxalles“ dutorchilar ansambli va boshqa musiqiy jamoalar faoliyat yuritmoqta. Qoraqalpogʻiston o.m-maviy (estrada) musiqasi sohasida „Oʻynasin“ vokal cholgu ansa\:bli. „Yeulzor“, „Saubet“. „Miiras“, „Jigitlar“ guruhlari, Z.Xoʻjanazarova (1961-92).’ r’Kutekeyeva. M.Sapayeva. D. Mambetmuratov. Ye.Munteyeva, M.Otamurotov. G.Ollabergenova kabi estrada xonanlalarn mashhur. Musiqiy bilim sohasida bolalar musiqa maktablari. Nukusda musiqa koldeji. madaniyat kolleji. oliy oʻquv yurtlari (Nukus universiteti va boshqalar)da musiqiy kafedralar faoliyat koʻrsat\:oqda.<ref name=":0" /> == Teatri == Drama va teg.trning e.tement-darida qoraqatpoq xalqnning urf-odatlari va oʻppnlarida, xatq dostonlari-da. xalq ustalarining ijodiyetida, professionat soʻz ustalarining sanʼati (0\1irbek laqqi. Kampakat-Kampir. Davlat Laqqi. Tinnmqiz)da mujassamlashgan. 19-asrda masxarabozlarning sanʼati keng tarqalgan. 20-asr boshlarpga kelib teatr professionaz sanʼat darajasida shakllanli. 1930-yil Toʻrtkoʻlda musiqali drama teatrp tashkil etildi. keyinchashk unga K.S. Stanislavskiy. 1990-yilda Berdaq nomi berildi. Undan tashqarp Respublikada Qoraqalpoq teatri, 1978-yilla tuzilgan S. Xoʻjaniyozov nomidagi Davlat yosh tomoshabinlar teatri va 1990-yildan Davlat koʻgʻirchoq teatri faoliyat koʻrsatmokdaKinosi. 1970 i. 19 fevralda Nukusda Oʻzbeknston ilmiy-ommabop va hujjatli fnlmlari Toshkent kinostudiyasining Qoraqalpoq filiali ochildi. 1970-yilning oʻrtalariga kelib yosh qoraqalpoq kino sanʼati rivojlana boshladi. 1990-yil aprelda ushbu filial bazasida Nukus shahrida „Qoraqalpoq-film“ kinostudiyasi vujudga keldi. T.Kalimbetovning „Qalpoqcha“ (1990), „Qaytish“ (1992) kabi dastlabki badiiy qisqa metrajli filmlari yara-tildi. A.Sultonov ssenariysi asosida „Elim degan er edi“. „Ayriliq“ kabi hujjatli filmlari ekranga chiqli. Ekologiya, Afgon urushi. X\okayli arxitekturasi, MDH prezidentlarining uchrashuvi mavzularida filmlar yaratildi. 2002-yilda ishlangan „Ona“ filmi Buxoro kinofes-tivalining maxsus mukofotiga sazovor boʻldi. 2003-yil iyul oyida Ins-bruk shahri (Avstriya)da oʻtkazilgan 12-Xalqaro kinofestivalida „Otabegi“ hujjagli filmi qatnashdi. 2004-yil noyabr oyida Gollandiyada oʻtkazilgan.YUGʻA xadqaro kinofestivalida qagnashgan „Quduq“ hujjatli filmi shu oyning oʻzida Bilbao (Ispaniya) shahrida oʻtkazilgan Xalqaro kinofestivalida festivalning eig yaxshi rejissura uchun kumush sovriniga ega boʻldi.<ref name=":0" /> == Tashqi iqtisodiy aloqalari == Respublikaning tashqi savdo aylanmasi 2004-yil uchun 95559,4 ming AQSH dollari yoki 2003-yil darajasidan 50.2 % ortiq. Jumladan. eksport 35160,5 ming AQSH dollari yoki 2003 n.darajasidan 45.2 % ortiq; import 60398.9 ming AQSH dollari yoki 2003-yildarajasidan 53,3 % koʻp. 2004-yilda tashqi savdo aylanmasining umumiy hajmiga nisbatan asosiy ta.shqi savdo hamkorlari: Xi-toy — 33.4 %. Yeyermaniya — 14,6 %, Buyuk. Britaniya — 8,1 %, Shveysarnya — 6,4 %. Avstriya — 5.7 %. Italiya — 4.1 %. Fransiya — 2,9 %. AQSH — 2.5 %. Potsha −2,3 %, Belgiya — 1.7 %ni tashkil qi.t.ti. Asosiy savlo hamkorlari boʻlib yaqin xori-jiy mamlakatlardan Rossiya (13.1 %) va Qozogʻiston (1.0 %) hisoblanadi. [[Tasvir:Karakalpakstan districts numbered2.png|thumb|right|250px|Xarita]] Eksportdagi asosiy oʻrinni paxta tolasi egallaydi, uning ulushi umumiy eksportga nisbatan 85,3 %, shundan uzoq xorij mamlakatlariga eksport 87,1 % va yaqin mamlakatlarga 12,9 %ni tashkil qiladi. Import strukturasida asosiy ulush mashina va asbob uskunalari — 78,3 %, kimyo mahsulotlari −6,7 %, qora va rangli metallar — 5,9 %, oziq-ovqat mahsulotlari — 3,2 %ga toʻgʻri keladi.<ref name=":0">"{{PAGENAME}}" ''[[OʻzME]]''. [http://n.ziyouz.com/books/uzbekiston_milliy_ensiklopediyasi/Oʻzbekiston%20Milliy%20Ensiklopediyasi%20-%20Q%20harfi.pdf Q-harfi] Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref> == Geografiyasi == Qoraqalpogʻiston Qizilqum sahrosining shimoliy-gʻarbiy qismini, Ustyurt platosining janubiy-sharqiy qismini, Amudaryo deltasini egallaydi. Orol dengizining janubiy qismi Qoraqalpogʻiston hududida joylashgan. Maʼmuriy — hududiy qurilishi 14 tumandan iborat: Amudaryo, Beruniy, Qoraoʻzak, Kegeyli, Qoʻngʻirot, Qanlikoʻl, Moʻynoq, Nukus, Taxtakoʻpir, Toʻrtkoʻl, Xoʻjayli, Chimboy, Shumanay, Ellikqalʼa, Nukus va Taxiatosh shaharlari hamda tumanlarga qarashli shaharlar, elat va qishloqlardan iborat. == Qoraqalpogʻiston haqida statistik maʼlumot == {| class=tabla cellSpacing=0 cellPadding=0 border=1 |- ! Tartib raqami ! Shahar va tumanlar ! Umumiy maydoni ! Lalmikor yerlar ! Ekin yerlari ! Koʻp yillik oʻrmonlar ! Qoʻriq oʻrmonlar ! Dasht va yaylovlar ! Qishloq xoʻjaligi yerlari (umumiy) ! Meva-sabzavot xoʻjaligi ! Melioratsiya-qurilish yerlari ! Umumiy oʻrmonlar yeri ! Boshqa yerlar |- | 1 | Nukus shahri&nbsp; | 21,2 | 1,5 | 0,2 | 0,1 | - | 7,1 | 7,4 | 2 | 0,1 | 0,3 | 11,4 |- | 2 | Taxiatosh shahri&nbsp; | 2,3 | 0,2 | 0,1 | - | - | - | 0,1 | 2,1 | - | - | 0,1 |- | 3 | Amudaryo | 102,1 | 39,5 | 32,8 | 1,4 | - | 8,7 | 42,9 | 5,9 | - | 5,6 | 47,7 |- | 4 | Beruniy | 395,2 | 33 | 30,4 | 0,8 | - | 294,4 | 325,6 | 4,3 | 1,5 | 8,4 | 55,4 |- | 5 | Boʻzatov | 226,9 | 30 | 14,4 | - | 0,4 | 100,2 | 115 | 0,6 | 0,2 | 21,5 | 89,6 |- | 6 | Kegeyli | 92,4 | 28,1 | 24,6 | 0,3 | 0,2 | 13,9 | 39 | 2,3 | 3,1 | 2,2 | 45,8 |- | 7 | Moʻynoq | 3748,7 | 11,9 | 8,4 | - | 0,8 | 186,9 | 196,1 | 0,4 | 1,1 | 132,1 | 3419 |- | 8 | Nukus | 95,3 | 31 | 22,7 | 3,7 | 2,5 | 22,9 | 51,8 | 0,9 | 2,4 | 4,8 | 35,4 |- | 9 | Taxtakoʻpir | 2112,2 | 34,6 | 32,6 | 0,1 | 0,5 | 1569,1 | 1602,3 | 1,4 | 2,4 | 98,4 | 407,7 |- | 10 | Toʻrtkoʻl | 748,3 | 32 | 26,9 | 0,8 | 0,6 | 564,1 | 592,4 | 4,9 | 1,8 | 48,7 | 100,5 |- | 11 | Xoʻjayli | 235,3 | 35,2 | 32,3 | 0,2 | - | 110,2 | 142,7 | 5,1 | 1,2 | 1,4 | 80,5 |- | 12 | Chimboy | 144,4 | 48,8 | 41 | 0,2 | 2,5 | 51,3 | 95 | 3,9 | 2,8 | 0,4 | 42,3 |- | 13 | Shumanay | 63,6 | 28,7 | 20,4 | - | - | 15,2 | 35,6 | 2,3 | 1 | - | 24,7 |- | 14 | Elliqala | 541,9 | 34 | 28,7 | 0,9 | 0,4 | 357,5 | 387,5 | 4,1 | 3,5 | 29,2 | 117 |- | 15 | Qanlikoʻl | 74,4 | 34,7 | 32,5 | 0,5 | 0,1 | 13,2 | 46,3 | 1,1 | 3,5 | 1,6 | 21,9 |- | 16 | Qoraoʻzak | 605,3 | 35,4 | 32,1 | 0,1 | 1,2 | 384,9 | 418,3 | 2,1 | 0,6 | 2,6 | 181,7 |- | 17 | Qoʻngʻirot | 7449,6 | 41,5 | 38,7 | 0,1 | 0,9 | 1698,4 | 1738,1 | 1,9 | 1,7 | 145 | 5499,9 |- | 18 | Jami | 16659,1 | 500,1 | 418,8 | 9,2 | 10,1 | 5398 | 5836,1 | 45,3 | 26,9 | 502,2 | 10181,2 |} == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * Tolstov S.P., Po drevnim deltam Oksa i Yaksarta, M., 1962; Kamalov S.K., Karakalpaki v XVIII-XIX vv. (K istorii vzaimootnosheniy s Rossiyey i sredne-aziatskimi xanstvami), T., 1968; Nurmuxammedov M.K., Jdanko T.A., kamalov S.K., Karakalpaki. Kratkiyocherk istorii s drevneyshix vremen do nashix dney, T., 1971; Nurmuxammedov M.K.,Antologiya Karakalpakskoy poezii, T., 1968. * [http://sovminrk.gov.uz/uzb/qoraqalpogiston_respublikasi/ sovminrk.gov.uz]{{Deadlink|date=may 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [http://sayokhat.wordpress.com/category/05-uzbekistan-karakalpakstan-2006/ Qoraqalpogʻiston fotolari] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071109205725/http://sayokhat.wordpress.com/category/05-uzbekistan-karakalpakstan-2006/ |date=2007-11-09 }} * [http://www.abdikamalov.narod.ru/ www.abdikamalov.narod.ru] (rus.) * [http://www.karstars.com/ www.karstars.com] {{O`zbekiston}} {{Qoraqalpogʻiston}} {{OʻzME}} [[Turkum:Qoraqalpogʻiston]] o52jeiu8n352t2d2pgbzdahawmnm1j4 MediaWiki:Edittools 8 1690 2816048 2531216 2022-08-28T14:34:24Z Malikxan 33427 Qarang: [[Vikipediya_munozarasi:Maqolalarni_bezash#Xulosa]] wikitext text/x-wiki <div id="editpage-specialchars" class="plainlinks" style="margin-top: 15px; border-width: 1px; border-style: solid; border-color: #aaaaaa; padding-left: 10px; padding-right: 20px; padding-top: 2px; padding-bottom: 2px;"> <small>Belgilar:</small> <charinsert> „+“ «+» – — … ~ ≈ ≠ ± + − × ÷ · • # § | † ‡ ← → ↑ ↓ ↔ </charinsert> <charinsert> ʻ ʼ ° ¹ ² ³ ½ ⅓ ⅔ ¼ ¾ ⅛ ⅜ ⅝ ⅞ ¡ ¿ ¢ $ € £ ¥ &amp;nbsp; [+] [[+]] <nowiki>{{</nowiki>+<nowiki>}}</nowiki> </charinsert> <div style="font-size:smaller;"> Teglar: <charinsert> <>+</> <br+/> <nowiki><!-- +--></nowiki> <u>+</u> <s>+</s> <sup>+</sup> <sub>+</sub> <small>+</small> <math>+</math> <poem>+</poem> <gallery>+</gallery> </charinsert> <charinsert> <pre>+</pre> <code>+</code> <blockquote>+</blockquote> &lt;nowiki>+&lt;/nowiki> <includeonly>+</includeonly> <noinclude>+</noinclude> </charinsert> <charinsert> <ref>+</ref> <nowiki><ref name="">+</ref></nowiki> <nowiki><ref name="" /></nowiki> <references/> __NOTOC__ __TOC__ </charinsert> Andozalar: <charinsert>&#123;{foydalanuvchihavolasi|+}} &#123;{ping|+}} &#123;{imzosiz|+}} &#123;{d|+}} &#123;{tl|+}} &#123;{cl|+}} &#123;{s|+}} &#123;{stub}} &#123;{disambig}} &#123;{wikify}} &#123;{manba}} &#123;{betaraflik}} &#123;{xatolar}} &#123;{H_va_X}} </charinsert> Boʻlimlar: <charinsert><nowiki>== + ==</nowiki> <nowiki>=== + ===</nowiki> <nowiki>== Yana qarang ==</nowiki> <nowiki>== Manbalar ==&#10;&#123;{manbalar}}</nowiki> <nowiki>== Adabiyotlar ==</nowiki> <nowiki>== Havolalar == </nowiki> <nowiki>=== Natija ===</nowiki> </charinsert> </div> <small>Oʻzbekcha harflar:</small> <charinsert>Oʻ oʻ Gʻ gʻ ʼ Ў ў Қ қ Ғ ғ Ҳ ҳ</charinsert></span> &nbsp; <span id="wikificatorPlaceHolder"></span> </div> 0wk2vkt8awevfofgh2lo8orp7dh7lll Turkiston 0 1823 2817218 2782708 2022-08-29T10:42:54Z Jamshid Avazovich Djurakulov 77365 wikitext text/x-wiki {{wikify}} {{Maʼnolari|Turkiston (maʼnolari)}} [[Fayl:Turkestan.png|thumb|Turkiston xaritasi]] '''Turkiston''' — [[Markaziy Osiyo]]ning oʻrta asr tarixiy-geografik adabiyotlarda uchraydigan nomi. Manbalarda Turon va Turkiston atamalari oʻrnida qayd etilgan. 639-yil Turfonda tuzilgan sugʻd hujjatida Oʻrta Osiyo mintaqasining nomi sifatida ishlatilgan. „Turkiston“ atamasi „Oʻrta Osiyo“ va „[[Movarounnahr|Movarounnah]]r“ nomlaridan farqli ravishda nafaqat geografik, balki etnogeografik tushunchani anglatib, shuningdek, siyosiy-huquqiy ahamiyatga ham ega boʻlgan. Arablar istilosidan soʻng „Turkiston“ toponimi oʻzining siyosiy-huquqiy maʼnosini yoʻqotmagan. Uning siyosiy sarhadlari Shimol va Sharqqa, [[Arab xalifaligi]], [[Qarluq xonligi|Qarluq]] va [[Uygʻur xoqonligi|Uygʻur xoqonlik]]lari bilan chegaradosh boʻlgan yerlargacha yoyilgan. Ayni mana shu davlatlar endilikda Turkiston nomi bilan arab tarixchi-geograflari asarlarida (VIII-X asrlar) qayd etilgan. Markaziy Osiyoning markaziy va janubiy viloyatlari ([[Amudaryo]] va [[Sirdaryo (daryo)|Sirdaryo]] oraligʻi) Movarounnahr deb atala boshlagan. == Tarix == [[Qoraxoniylar davlati|Qoraxoniylar]] davlati barpo etilishi bilan „Turkiston“ toponimining ahamiyati yana qayta oʻzining sobiq hududlari doirasida deyarli tiklanadi, uning janubiy sarhadlari [[Amudaryo]] bilan belgilanadi. „Movarounnahr“ atamasi esa, Turkistonning bir qismi sifatida, yaʼni [[Qoraxoniylar]], soʻngra [[Xorazmshohlar]], [[Chigʻatoiylar]], [[Temuriylar]] va [[Shayboniylar]] davlatining bir qismi sifatida qarala boshlagan. Mahmud ibn Valnning yozishicha, „Turkiston — bu keng va koʻngilli yurtdir, bu yurtning uzunligi [[Sirdaryo (daryo)|Sayhun]] daryosining qirgʻogʻidan Qoramurun daryosi qirgʻogʻigacha boʻlib, bu yerni Moʻgʻuliston nomi bilan ataganlar“. Muallif Turkistonning yana bir nomi — bu [[Turon]] va uning aholisi [[Turkiy xalqlar|turklar]] deb yozadi. Shu davrdagi Moʻgʻuliston [[Sharqiy Turkiston]], [[Yettisuv]] va [[Oltoy togʻlari|Oltoyni]] qamrab olgan. XIX asr oʻrtalarida Turkiston hududi (3 mln. kv. km dan ortiq) gʻarbda [[Ural|Ural togʻlari]] etagi va [[Kaspiy dengizi]], sharqda [[Oltoy togʻlari]] va [[Xitoy]], janubda [[Eron]] va [[Afgʻoniston]], shimolda [[Tomsk viloyati|Tomsk]] va [[Tobolsk]] gubernyalari bilan chegaradosh boʻlgan. Turkiston shartli ravishda Gʻarbiy ([[Qozogʻiston|Qozogʻistonning]] janubiy qismi, [[Oʻzbekiston]], [[Tojikiston]], [[Turkmaniston]] hududlari), Sharqiy ([[Shinjon-Uygʻur muxtor rayoni]]) va Afgʻon Turkistoni ([[Afgʻoniston|Afgʻonistonning]] shimoliy qismi)ga boʻlingan. [[Rossiya imperiyasi]] bosib olgan Gʻarbiy Turkiston hududida 1867-yil [[Turkiston general-gubernatorligi]] tashkil qilingan. 1886-yildan rasman Turkiston oʻlkasi deb atala boshlagan. [[Oktabr inqilobi|Oktabr toʻntarishi]]dan soʻng, 1918-yil aprelda Gʻarbiy Turkiston hududida [[Turkiston Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasi]] (TurkASSR) tuzilgan. Shoʻro hokimiyati yagona va mustaqil Turkistonni qayta tiklash gʻoyasi tugʻilishidan xavfsirab 1924—25-yillarda shoshilinch sur’atda „Turkiston xalqlarining milliy davlat chegaralanishi“ deb atalmish tadbirni oʻtkazgan. Natijada, siyosiy ahamiyat kasb etgan „Turkiston“ atamasi sunʼiy ravishda isteʼmoldan chiqarilib, oʻrniga rasman „[[Oʻrta Osiyo]]“ geografik termini joriy qilingan. == Yana q. == * [[Turkiston general-gubernatorligi]] * [[Turkiston Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasi]] == Manbalar == 1. Bartold V.V., Istoriya Turkestana, Sochineniya, T. 11(1), M., 1963; 2. Sagdullayev A. S., Qadimgi Oʻzbekiston ilk yozma manbalarda, T., 1996. {{OʻzME}} {{Tashqi havolalar}} {{Turk dunyosi madaniyat va san'at poytaxti}} {{geo-stub}} 6stj7jw8b9x5tvqsgkukbghyiar8op5 2817222 2817218 2022-08-29T10:44:28Z Jamshid Avazovich Djurakulov 77365 wikitext text/x-wiki [[Fayl:Turkestan.png|thumb|Turkiston xaritasi]] '''Turkiston''' — [[Markaziy Osiyo]]ning oʻrta asr tarixiy-geografik adabiyotlarda uchraydigan nomi. Manbalarda Turon va Turkiston atamalari oʻrnida qayd etilgan. 639-yil Turfonda tuzilgan sugʻd hujjatida Oʻrta Osiyo mintaqasining nomi sifatida ishlatilgan. „Turkiston“ atamasi „Oʻrta Osiyo“ va „[[Movarounnahr|Movarounnah]]r“ nomlaridan farqli ravishda nafaqat geografik, balki etnogeografik tushunchani anglatib, shuningdek, siyosiy-huquqiy ahamiyatga ham ega boʻlgan. Arablar istilosidan soʻng „Turkiston“ toponimi oʻzining siyosiy-huquqiy maʼnosini yoʻqotmagan. Uning siyosiy sarhadlari Shimol va Sharqqa, [[Arab xalifaligi]], [[Qarluq xonligi|Qarluq]] va [[Uygʻur xoqonligi|Uygʻur xoqonlik]]lari bilan chegaradosh boʻlgan yerlargacha yoyilgan. Ayni mana shu davlatlar endilikda Turkiston nomi bilan arab tarixchi-geograflari asarlarida (VIII-X asrlar) qayd etilgan. Markaziy Osiyoning markaziy va janubiy viloyatlari ([[Amudaryo]] va [[Sirdaryo (daryo)|Sirdaryo]] oraligʻi) Movarounnahr deb atala boshlagan. == Tarix == [[Qoraxoniylar davlati|Qoraxoniylar]] davlati barpo etilishi bilan „Turkiston“ toponimining ahamiyati yana qayta oʻzining sobiq hududlari doirasida deyarli tiklanadi, uning janubiy sarhadlari [[Amudaryo]] bilan belgilanadi. „Movarounnahr“ atamasi esa, Turkistonning bir qismi sifatida, yaʼni [[Qoraxoniylar]], soʻngra [[Xorazmshohlar]], [[Chigʻatoiylar]], [[Temuriylar]] va [[Shayboniylar]] davlatining bir qismi sifatida qarala boshlagan. Mahmud ibn Valnning yozishicha, „Turkiston — bu keng va koʻngilli yurtdir, bu yurtning uzunligi [[Sirdaryo (daryo)|Sayhun]] daryosining qirgʻogʻidan Qoramurun daryosi qirgʻogʻigacha boʻlib, bu yerni Moʻgʻuliston nomi bilan ataganlar“. Muallif Turkistonning yana bir nomi — bu [[Turon]] va uning aholisi [[Turkiy xalqlar|turklar]] deb yozadi. Shu davrdagi Moʻgʻuliston [[Sharqiy Turkiston]], [[Yettisuv]] va [[Oltoy togʻlari|Oltoyni]] qamrab olgan. XIX asr oʻrtalarida Turkiston hududi (3 mln. kv. km dan ortiq) gʻarbda [[Ural|Ural togʻlari]] etagi va [[Kaspiy dengizi]], sharqda [[Oltoy togʻlari]] va [[Xitoy]], janubda [[Eron]] va [[Afgʻoniston]], shimolda [[Tomsk viloyati|Tomsk]] va [[Tobolsk]] gubernyalari bilan chegaradosh boʻlgan. Turkiston shartli ravishda Gʻarbiy ([[Qozogʻiston|Qozogʻistonning]] janubiy qismi, [[Oʻzbekiston]], [[Tojikiston]], [[Turkmaniston]] hududlari), Sharqiy ([[Shinjon-Uygʻur muxtor rayoni]]) va Afgʻon Turkistoni ([[Afgʻoniston|Afgʻonistonning]] shimoliy qismi)ga boʻlingan. [[Rossiya imperiyasi]] bosib olgan Gʻarbiy Turkiston hududida 1867-yil [[Turkiston general-gubernatorligi]] tashkil qilingan. 1886-yildan rasman Turkiston oʻlkasi deb atala boshlagan. [[Oktabr inqilobi|Oktabr toʻntarishi]]dan soʻng, 1918-yil aprelda Gʻarbiy Turkiston hududida [[Turkiston Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasi]] (TurkASSR) tuzilgan. Shoʻro hokimiyati yagona va mustaqil Turkistonni qayta tiklash gʻoyasi tugʻilishidan xavfsirab 1924—25-yillarda shoshilinch sur’atda „Turkiston xalqlarining milliy davlat chegaralanishi“ deb atalmish tadbirni oʻtkazgan. Natijada, siyosiy ahamiyat kasb etgan „Turkiston“ atamasi sunʼiy ravishda isteʼmoldan chiqarilib, oʻrniga rasman „[[Oʻrta Osiyo]]“ geografik termini joriy qilingan. == Yana q. == * [[Turkiston general-gubernatorligi]] * [[Turkiston Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasi]] == Manbalar == 1. Bartold V.V., Istoriya Turkestana, Sochineniya, T. 11(1), M., 1963; 2. Sagdullayev A. S., Qadimgi Oʻzbekiston ilk yozma manbalarda, T., 1996. {{OʻzME}} {{Tashqi havolalar}} {{Turk dunyosi madaniyat va san'at poytaxti}} {{geo-stub}} ktuznbagqheyt91l9a0fb8ho6rlyqsx Matematika 0 2164 2817290 2761120 2022-08-29T11:16:36Z 185.213.230.127 /* Shuningdek, koʻring */ Havola(lar) qoʻshildi wikitext text/x-wiki <!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn boshi --> {{fan|cTopic=Rasmiy fanlar}} '''Matematika''' (yun. thematike, mathema — bilim, fan) — aniq [[mantiq]]iy mushohadalarga asoslangan bilimlar haqidagi [[fan]]. Dastlabki obʼyekti sanoq boʻlgani uchun koʻpincha unga „hisob-kitob haqidagi fan“ deb qaralganʼ (bugungi matematikada hisoblashlar, hatto [[formula]]lar ustidagi amallar juda kichik oʻrin egallaydi). Matematika eng qadimiy fanlardan biri boʻlib, uzoq rivojlanish tarixini bosib oʻtgan va buning barobarida „matematika nima?“ degan savolga javob ham oʻzgarib, chuqurlashib borgan. [[Yunoniston]]da matematika deganda [[geometriya]] tushunilgan. IX-XIII asrlarda matematika tushunchasini [[algebra]] va [[trigonometriya]] kengaytirgan. 17—18-asrlarda matematikada [[analitik geometriya]], [[Differensial hisob|differensial]] va [[integral hisob]] asosiy oʻrinni egallaganidan soʻng, to [[XX asr]] boshlarigacha u „miqdoriy munosabatlar va fazoviy shakllar haqidagi fan“ mazmunida taʼriflangan. [[XIX asr]] oxiri va XX asr boshlarida turli geometriyalar ([[Lobachevskiy geometriyasi]], [[proyektiv geometriya]], [[Riman geometriyasi]] kabi), algebralar ([[Bul algebrasi]], [[kvaternionlar algebrasi]], [[Keli algebrasi]] kabi), cheksiz oʻlchovli fazolar kabi mazmunan juda xilma-xil, koʻpincha sunʼiy tabiatli obʼyektlar oʻrganila boshlanishi bilan matematikaning yuqoridagi taʼrifi oʻta tor boʻlib qolgan. Bu davrda matematik mantiq va toʻplamlar nazariyasi asosida oʻziga xos mushohada uslubi hamda tili shakllanishi natijasida matematikada eng asosiy xususiyat — qatʼiy mantiqiy mushohada, degan gʻoya vujudga keldi (J. Peano, G. Frege, [[Rassel Bertran|B. Rassel]], [[Xilbert David|D. Xilbert]]). XX asr oʻrtalarida Burbaki taxallusi ostida matematika taʼrifini qayta koʻrib chiqqan bir guruh [[Fransuzlar|fransuz]] matematiklari bu gʻoyani rivojlantirib, „Matematika — matematik strukturalar haqidagi fan“ degan taʼrif kiritdi. Bu yondashuv avvalgi taʼriflarga koʻra kengroq va aniqroq boʻlsada, baribir cheklangan edi — strukturalar oʻrtasidagi munosabatlar (masalan, matematika, turkumlar nazariyasi, [[algebraik topologiya]]), amaliy hamda tatbiqiy nazariyalar, xususan, [[fizika]], [[texnika]] va [[ijtimoiy fanlar]]da [[matematik model]]lar bu taʼrif doirasiga sigʻavermas edi. Soʻnggi asrda xilma-xil matematik obʼyektlar orasida juda chuqur munosabatlar mavjudligi va aynan shunga asoslangan natijalar Matematikaning bundan keyingi taraqqiyotida asosiy oʻrinni egallashini koʻrsatmoqda. Elektron hisoblash vositalari bilan birga Matematika tatbiqlarining kengayishi (biometriya, sotsiometriya, ekonometrika, psixometriya va boshqalar), matematik usullar hayotining turli sohalariga jadal surʼatlar bilan kirib borayotgani ham Matematika predmetini ixcham taʼrif bilan qamrab boʻlmaydigan darajada kengaytirib yubordi. Demak, Matematika aksiomatik nazariyalar va matematik modellarni, ular orasidagi munosabatlarni oʻrganadigan, xulosalari qatʼiy mantiqiy mushohadalar orqali asoslanadigan fandir. Dastlab oddiy sanoq sonlar va ular ustidagi arifmetik amallardan boshlangan tematik bilimlar umuminsoniy taraqqiyot bilan birga kengayib va chuqurlashib borgan. Eng qadimgi yozma manbalardayoq (masalan, matematik papiruslar) kayerlar ustida amallar va chiziqli tenglamalarni yechishga doir misollar uchraydi. Sugʻorma dehqonchilik, meʼmorlikning rivojlanishi, astronomik kuzatuvlarning ahamiyati ortishi geometriyaga oid dalillar jamgʻarilishiga olib kelgan. Masalan, Qadimgi Misrda tomonlari 3, 4 va 5 birlik boʻlgan uchburchak toʻgʻri burchakli bulishidan foydalanilgan. Bu davr Matematikasining oliy yutuqlarini muntazam toʻrtburchakli kesik piramida hajmini hisoblash qoidasi (hozirgi yozuvda V— (a2 + ab + b2) L/3 formulaga mos keladi) va l= (16/9)2 taqribiy qiymatini misollarida koʻrish mumkin. Yunonistonda geometrik xossalar faqat kuzatuv va tajriba yoʻli bilangina topilmay, avvaldan maʼlum xossalardan keltirib chiqarilishi mumkinligi ham payqalgan hamda deduktiv isbot gʻoyasi rivojlantirilgan (Fales, Pifagor va boshqalar). Bu gʻoyaning choʻqqisi Yevklidning „Negizlar“ asarida geometriyaning aksiomatik qurilishi boʻldi. Bu kitob Matematikaning keyingi rivojiga katta taʼsir qildi va XIX asr boshlarigacha mantiqiy bayonning mukammalligi boʻyicha namuna boʻlib keldi. Yunonlar Matematikani geometriya bilan tenglashtirib, sanʼat darajasiga koʻtarganlar. Buning natijasida planimetriya va [[stereometriya]] ancha mukammal darajaga yetgan. Faqat 5 xil qavariq muntazam kupyoqlikning mavjudligi (Platon), kvadratning tomoni bilan diagonali umumiy oʻlchovga ega emasligi (Pifagor), nisbatlar nazariyasiga asoslangan son tushunchasi (Evdoks), qamrash usuli bilan egri chiziqli shakllar yuzi va yer uzunligini, jismlar hajmini hisoblash, Geron formulasi, konus kesimlari (Apolloniy, Pergayos), sterografik proyeksiya (Ptolemey), geometrik yasashlar va shu munosabat bilan turli egri chiziqlarning oʻrganilishi yunon geometriyasining taraqqiyot darajasi haqida tasavvur beradi. Yunon olimlari qoʻygan burchak triseksiyasi, kubni ikkilash, doira kvadraturasi, muntazam koʻpburchak yasash masalalari XIX asrga kelib oʻz yechimini topdi, mukammal va „doʻst“ sonlar haqidagi muammolar esa hamon ochiqligicha qolmoqda. Ayniqsa, Arximed tadqiqotlarida yunon Matematikasi oʻz davridan juda ilgarilab ketgan — u integral hisob, ogʻirlik markazi gʻoyalarini qoʻllagan. Yunon olimlari trigonometriyaga oid dastlabki maʼlumotlarga ham ega boʻlganlar (Gipparx, Ptolemey), Diofantning „Arifmetika“ asarida sonlar nazariyasiga oid masalalar qaralgan. Ayni paytda Matematika Qadimgi Xitoy va Hindistonda ham taraqqiy topdi. „Toʻqqiz kitobli matematika“ nomli xitoy manbasida (miloddan avvalgi II-I asrlar) natural sonlardan kvadrat va kub ildiz chiqarish qoidalari berilgan. Keyinroq xitoy olimlari chiziqli tenglamalar sistemasi va chegirmalar nazariyasi bilan shu-gʻullanib, xususan, „qoldiqlar haqidagi xitoy teoremasi“ni topganlar. V asrda Szu Chun-chji π soni 3,1415926 bilan 3,1415927 oraligʻida boʻlishini koʻrsatgan. Hindistonda Matematika Ariabhata (V asr), Brahmagupta (VII asr), Bxaskara (XII asr) ishlarida rivojlantirilgan. Hind Matematikasining olamshumul yutugʻi oʻnli sanoq sistemasi va 0 raqamining ixtiro qilinishidir. Shuningdek, hind olimlari manfiy sonlar va irratsional ifodalar bilan tanish boʻlganlar, geometriyada muhim natijalarni qoʻlga kiritganlar. Yunon, xitoy va hind Matematikasi bir-biridan deyarli mustaqil holda mavjud boʻlgan. III-IV asrlarga kelib Yunonistonda fan inqirozga uchraydi, mavjud asarlar ham unutila boshlaydi. Yevropa sivilizatsiyasining bundan keyin to Uygʻonish davrigacha boʻlgan davri „zulmat asrlari“ deb atalgan (A. Mets). VII asrda islom dini tarqalishi va Arab xalifaligi vujudga kelishi bilan fan hamda madaniyat yuksalishi uchun yangi sharoit tugʻildi. Horun ar Rashid davrida xalifalik poytaxti Bagʻdod yirik shaharga aylanib, bu yerga turli mintaqalardan olimlar kela boshlaydi. Ular dastlab yunon, suryoniy va hind tilidagi asarlarni arabchaga oʻgirish bilan shugʻullangan. Xuroson va Movarounnahr voliysi etib tayinlangan Horun ar Rashidning oʻgʻli Maʼmunning ilmparvarligi tufayli Marvga oʻrta Osiyolik olimlar yigʻila boshlaydi. 813-yilda xalifalikka oʻtirgan Maʼmun Marvdagi olimlar toʻgaragini Bagʻdodga olib ketadi va mashhur „Bayt ul-hikma“ (Maʼmun akademiyasi)ga asos soladi. Bu ilmiy muassasaga Muhammad ibn Muso al-Xorazmiy rahbarlik qilgani haqida maʼlumotlar saqlangan. „Bayt ul-hikma“da, shuningdek, Ahmad al-Fargʻoniy, Ibn Turk al-Xuttaliy, Habash Hosib al-Marvaziy, Muso ibn Shokir oʻgʻillari kabi koʻplab oʻrta Osiyolik olimlar faoliyat koʻrsatgani bu oʻlkada arablar istilosiga qadar ham fan rivojlanganligi, xususan, yosh iqtidorli olimlar chiqishi uchun qulay muhit mavjud boʻlganligidan dalolat beradi. IX asrdan fan tarixi „Musulmon renessansi“ deb nomlangan yangi yuksalish davriga kiradi. „Bayt ul-xikma“da Yunoniston, Hindiston, Xorazm va Xitoyda jamgʻarilgan bilimlar sintez qilinib, Matematika izchil rivojlantirila boshlandi. Xorazmiy tarqoq bilimlarni tartibga keltirib, algebraga asos soladi. Uning oʻnli sanoq sistemasi bayon qilingan asari tufayli bu qulay hisoblash vositasi dunyoga yoyildi. Asarlari oʻqimishli boʻlishi uchun Xorazmiy aniq va loʻnda bayon uslubini qoʻllagan. Shu tufayli uning asarlari keng tarqalgan. Xorazmiy uslubi yevropalik tarjimonlar tomonidan muallif nomi bilan algoritm deb atalgan. Musulmon Sharqi olimlari geometriyani ham rivojlantirgan (Sobit ibn Qurra, Abulvafo, Umar Xayyom), trigonometriyaga fan sifatida asos solganlar (Ibn al-Xaysam, Beruniy, Tusiy), xususan, Ahmad al-Fargʻoniy tomonidan Ptolemeyning stereografik proyeksiya haqidagi teoremasining isbotlanishi Bagʻdod akademiyasida geometriya chuqur oʻrganilganini koʻrsatdi. Arab tilida ijod qilgan matematiklarning uchinchi va toʻrtinchi darajali tenglamalarni geometrik usulda yechish yoʻllari keyinchalik analitik geometriya yaratilishiga turtki boʻlgan. Matematika rivojlanishida Xorazm Maʼmun akademiyasi (Ibn Iroq, Beruniy) ham muhim rol oʻynagan. Sharq Matematikasi rivojining choʻqqisi esa Samarqand ilmiy maktabi davriga toʻgʻri keladi. Ulugʻbek va uning rahbarligidagi olimlar (Qozizoda Rumiy, Gʻiyosiddin Koshiy, Ali Qushchi, Miram Chalabiy, Husayn Birjaniy va boshqalar) ulkan rasadxona qurish, yulduzlar koordinatalari va sayyoralar harakatini katta aniqlikda kuzatish ishlari bilan birga kuzatuv natijalari boʻyicha yoritqichlarning sferik koordinatalarini hisoblash usullarini, interpolyasiya formulalari, keyinchalik Gorner sxemasi deb atalgan usulni hamda ketma-ket yaqinlashishlar usulini ishlab chiqadilar. Ulugʻbekning „Ziji jadidi Koʻragoniy“ asaridan oʻta aniqlikdagi trigonometrik funksiyalar jadvallari ham oʻrin olgan. Ulkan hajmdagi hisoblash ishlarini bajarish uchun Ulugʻbek rasadxonasi qoshida maxsus guruh — oʻziga xos hisoblash markazi tuzilgan. Bunda masalan, x = sin G ni aniqlash uchun avval geometrik usul bilan sin 3° hisoblangan, soʻngra sin3a = 3sinacos2a — sin3a formula asosida x3-45xf0,785039343364006=0 tenglama tuzilib, sinG=0,0174524066437283571 qiymati topilgan. Koshiy aylanaga muntazam 3-228 burchak chizish yoʻli bilan j sonini verguldan soʻng 17 xona aniqlikda hisoblagan. XVI asrdan Sharqda fan inqiroz sari yuz tutdi. Islom dunyosi olimlarining asarlari X-XII asrlardan Yevropaga tarqalib, tarjima qilina boshlangan va Matematikaning XVI asrdan jadal rivojlanish yoʻliga kirishi uchun zamin hozirlagan. Jumladan, al-Xorazmiy, al-Fargʻoniy asarlari Ispaniya va Italiya orqali, Ulugʻbekning „Ziji jadidi Koʻragoniy“ asari Istanbul orqali Yevropaga kirib borgan. Bu asarlar taʼsirida Italiyada Matematikaga qiziqish kuchaydi (L. Fibonachchi, L. Pacholi, N. Tartalya). Arifmetik amallar qatoridan daraja, ildiz va logarifm oʻrin egallaydi. Uchinchi va toʻrtinchi darajali tenglamalarning ildizlari haqiqiy boʻlsada, manfiy sondan kvadrat ildiz vositasidagina yechish mumkinligi [[kompleks sonlar]]ga ehtiyoj tugʻdiradi. XVII asrdan Matematika tarixining J. Vallis, I. Kepler, R. Dekart, B. Kavalyeri, P. Ferma, F. Viyet va boshqa Paskal nomlari bilan bogʻliq yangi davri boshlanadi. Matematik belgilashlar keng joriy etiladi. Bu, oʻz navbatida, Matematika rivojiga ijobiy taʼsir etadi, analitik geometriya, proyektiv geometriya, ehtimollar nazariyasi va sonlar nazariyasiga asos soladi. Birin-ketin ochila boshlagan universitetlarda Matematika asosiy predmetga aylanadi. Bu davrda fransuz olimi M. Mersenn orqali dunyo olimlari oʻrtasida olib borilgan oʻzaro yozishmalar tufayli dastlabki xalqaro matematiklar jamoasi vujudga keldi, ular oʻrtasida ilmiy musobaqa muhiti kuchaydi, natijada yangi obʼyektlar (chiziqlar va tenglamalar) tadqiqotga tortildi, ekstremum topish, urinma yasash, yuzlarni hisoblash, [[kombinatorika]]ga oid yangi masalalar qoʻyish rayem boʻldi, funksiyalar, yaʼni oʻzgarishi bir-biri bilan bogʻliq kattaliklar bilan ishlashga toʻgʻri kela boshladi. Bunday masalalarni yechishda elementar usullar yetishmagani uchun cheksiz marta takrorlanadigan amallarga murojaat eta boshladilar. [[Bonaventura Cavalieri|B. Kavalyeri]] aylanma jismlar hajmini hisoblashda „boʻlinmaslar usuli“ni qoʻlladi, F. Viyet ayniyatni, J. Vallis 12.32.52.72,. tenglikni, N. Merkator formulani topdi. I. Barrou egri chiziqli temperaturapetsiya yuzi bilan urinmaning oʻzgarishi orasidagi munosabatni payqadi. XVII asr oxirida bu yoʻnalishdagi izlanishlar differensial va integral hisob yaratilishiga olib keladi. [[Gottfried Leibniz|G. Leybnits]] yangi hisobga „cheksiz kichik“ kattaliklar tushunchasini asos qilib oldi — bunday kattaliklar oʻz holicha aniq maʼnoga ega boʻlmasada, ularning nisbatlari va cheksiz yigʻindilari tayin qiymatlarga teng chiqar edi. Leybnits bu usul bilan geometriyaning avvaldan yechilmay kelgan koʻplab muammolarini hal etish mumkinligini koʻrsatdi (1782—86 yy.). [[Isaac Newton|I. Nyuton]] differensial va integral hisob gʻoyasiga boshqa tomondan — mexanika masalalari orqali yondashdi. Bu yerda ham ahvol geometriyaga oʻxshash edi: tekis harakatlarni oʻrgangan G. Galiley uchun elementar geometriya ki-foya qilgan boʻlsa, murakkabroq harakatlar murakkabroq chiziqlarni tekshirishni talab etar edi. I. Nyuton 1669-yilda bu mavzudagi tadqiqotlari jamlangan „Flyuksiyalar metodi“ nomli asarini I. Barrou va J. Kollinzga taqdim etgan, lekin u 1736-yilda nashr etilgan. 18-asrda M. taraqqiyoti, asosan, differensial va integral hisobni rivojlantirish hamda tatbiq etish bilan bogʻliq boʻldi. Bernullilar oilasi, Eyler, Dʼalamber, Lagranj, Lejandr va Laplas kabi koʻplab atoqli olimlar yangi sohani atroflicha rivojlantirib, matematik analiz nomi bilan kuchli tadqiqot quroliga aylantirdilar. Uning asosida differensial tenglamalar, variatsion hisob va differensial geometriya kabi mustaqil sohalar vujudga keldi. Bu davrda Parij, Berlin, Peterburg akademiyalari va Kembrij universiteti yirik fan markazlariga aylangani, dastlabki ilmiy jur.lar nashr etila boshlagani M. taraqqiyotini jadallashtirdi. Proyektiv geometriya, ehtimollar nazariyasi, chiziqli algebra va sonlar nazariyasi rivoj topdi, kompleks sonlar keng qoʻllanib, kompleks oʻzgaruvchili funksiyalar oʻrganila boshladi. 19-asrda ham M.ning rivoji asosan 2 yoʻnalishda: ham boʻyiga, ham ildizi tomon oʻsishda davom etdi. Bu davrda M.ning hozir universitetlar quyi kurslarining dasturini tashkil etadigan sohalari: matematik analiz, analitik geometriya va chiziqli algebra, differensial tenglamalar, haqiqiy hamda kompleks oʻzgaruvchili funksiyalar nazariyalari asosan shakllanib boʻldi va ular asosida mutlaqo yangi gʻoyalar kun tartibiga chiqa boshladi. [[Gauss Karl Fridrix|K. F. Gauss]] l darajali [[koʻphad]] [[kompleks sonlar]] maydonida pta chiziqli koʻpaytuvchiga ajralishini ([[algebraning asosiy teoremasi]]ni) bekamu koʻst isbotladi. Bir necha asr davomida 5 darajali tenglamani yechish masalasi matematiklarni bezovta qilib kelgan edi. P. Ruffini va N. Abel bu tenglama ildizini uning koeffitsiyentlari orqali toʻrt arifmetik amal hamda ildiz chiqarish orqali ifodalash mumkin emasligini asosladilar. E. Galua esa Lagranj, Lejandr gʻoyalarini davom ettirib, algebraik tenglama ana shu maʼnoda yechilishechilmasligi masalasi iLdizlarining simmetrik funksiyalari tenglamaning koeffitsiyentlari orqali ifodalanishiga bogʻliq boʻlishini koʻrsatdi. Bu yerda Galua birinchi marta simmetriyaning oʻlchovi vazifasini bajaradigan gruppa tushunchasini qoʻlladi. Bundan avvalroq shunga yaqin gʻoya asosida Gauss sirkul va chizgʻich yordamida muntazam koʻpburchak yasash muammosini hal qilgan edi. Galua gʻoyalaridan hosil boʻlgan maydonlar nazariyasi bunday yasashlar masalasini umumiy holda hal qilish im-konini berdi. Gauss va Galua gʻoyalari taʼsirida avval mustaqil rivojlangan sohalarning bir-biriga aralashuvi boshlandi: kompleks oʻzgaruvchili funksiyalar differensial tenglamalar va sonlar nazariyasiga, algebra — sonlar nazariyasi va kristallografiyaga tatbiq etildi. Ayniqsa, Kleyn har bir almashtirishlar guruppasiga alohida geometriya mos kelishi asoslangan, fan tarixiga „Erlangen dasturi“ nomi bilan kirgan maʼruzasidan soʻng matematik krnuniyatlarning tagida yotuvchi tub tamoyillar ochila boshladi. Ayni paytda M.ning „ildizlari“ ham oʻsdi. Evklid zamonidan rayem boʻlib kelgan tasdiqlarni qatʼiy isbotlash prinsipi ortga chekindi. Differensial va integral hisobni asoslamay qoʻllash, ayniqsa, cheksiz amallar bilan erkin muomala qilish paradokslar, anglashilmovchiliklar keltirib chiqardi. Mac, I— I + 1 — 1 + 1 —… yigʻindining qiymati amallarni bajarish tartibiga qarab 0, 1 yoki S ga tengchiqar, log (— I)2 = logl2 tenglikka log a" = nloga formulani qoʻllab boʻlmas edi va h. k. Uzoq vaqt „differensial“, „cheksiz kichik“ tushunchalari taʼrifeiz qoʻllanilib kelindi, „funksiya“, „uzluksiz“ deganda nimani tushunish lozimligi ham munozaraga sabab boʻldi. 10-asr boshida O. Koshining differensial va integral hisob limit hamda uzluksiz tushunchasi asosida bayon etilgan dareligi bu vaziyatga ancha oydinlik kiritdi. Lekin uzluksiz funk-siyaning integrali mavjudligini is-botlashda bu tushunchalar kamlik qildi. Kemtikni toʻldirish yoʻlidagi urinishlar K. Veyershtrassni „haqiqiy son nima?“ — degan savolga olib keldi. Ayni paytda Evklidning mashhur beshinchi postulatini isbotlash uchun ming yillik samarasiz urinishlar noevklid geometriya ixtiro qilinishi bilan yakunlandi. Bu esa geometriya asoslarini chuqur taftish qilishni talab eta boshladi. 19-asr oxiriga kelib matematika asoslarini mustahkamlash boʻyicha katta qadamlar qoʻyildi: haqiqiy sonlar nazariyasi tugallandi (Veyershtrass, Dedekind), matematik mantiq shakllandi (Peano, Frege), funksiyalar nazariyasi yaratildi (Riman, Lebeg, Fubini, Stiltyes), geometriyaning aksiomalar sistemasi takomilga yetkazildi (Hilbert), toʻplam tushunchasining ahamiyati anglandi, bu tushuncha asosida geometriya kabi butun matematikani ham qatʼiy aksiomalar asosiga qurishga ishonch paydo boʻldi. 19-asr oxiri — 20-asr boshlari M. tarixida misli koʻrilmagan yuksalish yillari boʻldi. 1893-yilda Chikagoda Amerika qitʼasi ochilishining 400 yilligi munosabati bilan keng xalqaro miqyosda M. kongressi oʻtkazildi. Kongressda dunyo matematiklari muntazam uchrashib, eng yangi natijalar haqida maʼruzalar qilib turishlari zarurati eʼtirof etildi. Dastlabki rasmiy xalqaro M. kongresslari 1897-yilda Syurixda va 1900-yilda Parijda oʻtkazildi. Syurix kongressida [[Henri Poincaré|A. Puankarening]] gʻoyalari yetakchi mavzuni tashkil etgan boʻlsa, Parij kongressida esa D. Hil-bert oʻzining mashhur 23 muammosini bayon etdi. Puankare gʻoyalari va Hil-bert konsepsiyasi M.ning 20-asr davomidagi taraqqiyotiga juda unumdor taʼsir koʻrsatdi. Ammo M. asoslariga chuqurroq kirishilgani sayin muammolar ham oʻtkirlashib bordi — 20-asrning boshlari M. tarixidagi eng chuqur inqirozga toʻqnash keldi — M.ning asoslarida chuqur ziddiyatlar ochila boshladi (Burali — Forti, Rassel, Rishar, Grelling paradokslari). Ularni yengib oʻtish yoʻlidagi urinishlar natijasida toʻplamlar nazariyasining aksiomatik nazariyasi yaratildi (Sermelo, Frenkel, Bernays, J. Fon Neyman) va „M. binosi yaxlit mukammal loyiha asosiga qurilgani“ haqidagi Hilbert tasavvuri qayta tiklandi. 20-asrning 1-choragida M.da qatʼiy isbot gʻoyasi batamom shakllandi. Shu asosda N. Burbaki butun M.ning asosiy qismini yagona usul — natijalarni eng umumlashgan tarzda bayon qilish maqsadida „Matematika elementlari“ nomli koʻp jildli monografiyani chop etishga kirishdi. Burbaki targʻib qilgan uslub M.ning ayrim (abstrakt) sohalari rivojiga katta turtki berdi. Bir kator davlatlarda (jumladan, sobiq Ittifokda) M.ni oʻqitish „burbakizm“ uslubida isloh qilina boshladi, lekin muvaffaqiyatsiz chiqqan bu tajriba M. taʼlimida hozirgacha yengib oʻtilmagan muammolarni keltirib chiqardi. 20-asr oʻrtalaridan M. ikki yoʻnalishda rivojlana bordi: bir tomondan, ilmiytexnik taraqqiyot ehtiyoji bilan differensial tenglamalar, matematik fizika, chekli M., ehtimollar nazariyasi, hisoblash M.si klassik sohalar kengayib, oʻta tarmoqlashib ketdi, ikkinchi tomondan, M.ning ichkm rivojlanish qonunlaridan kelib chiqqan masalalar birinchi oʻrinda turuvchi, tatbiq doirasi juda tor, oʻta abstrakt sohalar (umumiy algebra, differensial va algebraik geometriya, topologiya, funksional analiz kabi) sohalar xilma-xil yoʻnalishlarni vujudga keltirdi. Rivojlangan mamlakatlarda shakllangan yirik ilmiy maktablar tor sohalar boʻyicha yoʻnalishlarga boʻlina boshladi. 20-asrgacha M. aloxida olimlarning mashgʻulot obʼyekti boʻlib kelgan boʻlsa, soʻnggi yuz yilda jamoaviy faoliyat tabiatini kasb eta boshladi. Ilmiy jur.lar, risolalar, ilmiy toʻplamlar, maqolalar soni geometrik progressiya boʻyicha oʻsa boshladi. Bu esa, oʻz navbatida, M. taraqqiyotida yana bir muammo — turli yoʻnalishlar oʻrtasida aloqalarning susayishi, bayon uslubining ogʻirlashib ketishi, isbotlarning toʻgʻriligini tekshirib koʻrishni hamda natijalarning toʻgʻriligi yo notoʻgʻriligiga ishonch hosil qilishni murakkablashtirdi, mavzularning gʻoyat maydalashib ketishiga olib keldi. Yaxlit „matematik“ kasbi „algebraist“, „geometr“, „topolog“, „ehtimolchi“ va „funksionalchi“ kabi oʻnlab ixtisoslarga, ularning har biri ham bir-birini deyarli tushunmaydigan yuzlab tor shoxobcha mutaxassislariga boʻlinib keta boshladi. Bu hodisani M. Klayn „M.ning yangi inqirozi“ deb baholadi. Garchi bu tabiatan tashkiliy inqiroz hali toʻliq yengib oʻtilmagan boʻlsada, 20-asr nihoyasida M.da yangi koʻtarilish yuz berdi, xususan, Fermaning katta teoremasi isbotlandi (E. Uayls), M.ning bir-biridan yiroq sohalari oʻrtasida chuqur aloqalar ochila boshladi. M. sohasida taʼsis etilgan xalqaro [[Fields medali]]ga sazovor boʻlgan ishlarning koʻpchiligi M.ning bir-biridan mustaqil uch-toʻrt sohasiga oid tushuncha va usullar qoʻllanib olingan natijalar ekani „M. — yaxlit fan“ degan konsepsiyaga qaytadan jon bagʻishladi. AQSH lik matematik D. Knut tomonidan universal Tex matn muharriri ishlab chiqilishi va elektron aloqa vujudga kelishi 21-asrda M. rivojlanishi uchun yangi ufklarni ochib bermoqda. Bugun P. Dirakning quyidagi ramziy taʼrifi yana ham oʻrinliroq: „M. bu — istalgan tabiatli abstrakt tu-shunchalar bilan ishlash uchun maxsus moslashgan quroldir. Bu borada uning qudratiga cheku chegara yoʻq“. Oʻrta asrlarda hozirgi Oʻzbekiston hududi va uning atrofidagi mintaqada yuksalishga erishgan M. fani taraqqi-yoti 16-asrdan toʻxtab qoldi. 20-asrning 2-choragidan bu sohada yangi yuksalish davri boshlandi. 1918-yilda tashkil etilgan Markaziy Osiyodagi birinchi universitet (hozirgi Oʻzbekiston milliy universiteti) da V. I. Romanovskiy M. professori boʻldi. Sharqona milliy qadriyatlarni chuqur hurmat qilgan, oʻzbek tilini oʻrgangan professor iqtidorli yoshlardan professional matematiklar yetishtirishga kirishdi va Toshkent ehtimollar nazariyasi va matematik statistika maktabiga asos soldi. Bu maktabdan T. A. Sarimsoqov, S. H. Sirojiddinov, T. Azlarov, Sh. Farmonov kabi yuzdan ortiq mutaxassislar yetishib chikdi. Xalqaro Bernulli jamiyatining I kongressi Toshkentda oʻtkazilgani (1986-yil) bu sohada Oʻzbekistonda olib borilayotgan tadqiqotlarning xalqaro miqyosda tan olinishi natijasidir. 20-asr 50-yillaridan boshlab respublika M.ning boshqa sohalari boʻyicha ham ilmiy maktablar vujudga keldi. T. A. Sarimsokrv funksional analiz sohasida, I. S. Arjanix, M. S. Salohiddinov va T. J. Joʻrayev — matematik fizika tenglamalari nazariyasi, I. S. Kukles — oddiy differensial tenglamalar nazariyasi, T. N. Qori-Niyoziy, S. H. Sirojiddinov, G. P. Matviyevskaya — matematika tarixi, V. Q. Qobulov, F. B. Abutaliyev, N. A. Bondarenko, T. Boʻriyev, A. F. Lavrik hisoblash M.si va sonlar nazariyasi yoʻnalishlariga asos soldilar. 20-asrning soʻnggi choragida optimal boshqaruv nazariyasi (N. Yu. Sotimov), invariantlar nazariyasi (J. Hojiyev), matematik fizikaning funksional usullari ([[Shavkat Alimov|Sh. O. Alimov]]), operator algebralari va kvant fizikasining matematik usullari ([[Shavkat Abdullayevich Ayupov|Sh. A. Ayupov]]) kup kompleks oʻzgaruvchili funksiyalar nazariyasi (A. S. Sadullayev) kabi eng zamonaviy sohalarida tadqiqotlar yoʻlga qoʻyildi, Oʻzbekiston matematiklari [[Moskva]], [[Sankt-Peterburg]], [[Novosibirsk]], [[Kiyev]], [[Yekaterinburg]]dagi ilmiy markazlar bilan anʼanaviy aloqalaridan tashqari yangi imkoniyatlarga ega boʻldilar. [[Buyuk Britaniya]], [[Fransiya]], [[AQSh]] ilmiy markazlarida oʻzbekistonlik matematiklar asarlari muntazam chop etila boshladi. 1999-yilda Oʻzbekiston matematiklari jamiyati tashkil etildi (raisi — [[Toʻxtamurod Joʻrayev|T. J. Joʻrayev]]), 1991-yildan „Oʻzbek matematika jurnali — Oʻzbekskiy matematicheskiy jurnal“, 2001-yildan oʻquvchilar uchun „Matematika, fizika va informatika“ jurnali nashr etila boshladi. Bugungi kunda (2001-yil) respublikada 70 dan ortiq fan doktori, 300 dan ortiq fan nomzodi faoliyat koʻrsatmoqda. == Adabiyot == * Varden V., Probujdayushayasya nauka, M., 1959; * Istoriya matematiki (v 3 tomax), M, 1970—72; * Matviyevskaya G. P., Ucheniye o chisle na srednevekovom Vostoke, T., 1967; * Burbaki N., Ocherki po istorii matematiki, M., 1963. Metodologiyasi: Puankare A., O nauke, M., 1990; Klayn M., Matematika. Utrata opredelyonnosti, M., 1984; Klayn M., Matematika. Poisk istini, M., 1988; Matematicheskoye modelirovaniye, M., 1979; M. tarixi, toʻplamlar, T. 2000; Froydental G., Matematika kak pedagogicheskaya zadacha, Chasti 1 i 2, M., 1982-83. <ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref> <!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn oxiri --> [[Tasvir:Mathematicsgeneral.jpg‎|250px|thumb|right|Matematika goʻzalligi va keng miqyosining namunasi]] [[Tasvir:Mandelbrotzoom Wiki h265 CRF04 20210412 006GANZ.webm|250px|thumb|right|Fraktal — [[Mandelbrot to'plami]] (''z''<sub>''n''+1</sub> = ''z''<sub>''n''</sub><sup>2</sup> + ''c'')]] '''Matemátika''' ([[yunon tili|yunoncha]] „μάθημα“ — „bilim“, „μαθηματικός“ — „bilimni oʻrganish“) — [[son]]lar, [[struktura]]lar, [[fazo]]lar hamda oʻzgarishlarni tadqiq etuvchi [[fan]]. Avvalboshda matematika hisoblash, oʻlchash, shuningdek fizik jismlar tabiatini deduktiv oʻrganish uchun qoʻllanilgan. Bundan tashqari matematika matematik bilimlarning samarali uzatilishi uchun rasmiy til taklif etadi. Shuning uchun matematika [[tabiiy fanlar]], [[iqtisodiyot]], [[matematik model|modellashtirishda]] eng muhim vositalardan biridir. Matematika, uslublarning absolyut aniqligi va natijalarning xatosizligi kabi oʻziga xos xususiyatlarga ega. Uning shu xususiyatlari boshqa barcha fanlardan yaqqol ajratib turadi. Eng qadimgi matematikaga oid qoʻlyozmalar miloddan avvalgi VI-asrda [[Yunoniston]]da [[Yevklid]] tomonidan yozib qoldiralgan. Keng jamoatchilikda doirasida [[elementar metemetika]]kadan foydalaniladi. Qaysiki, uning yozdamida [[sonlar]] ustida amallar, amaliy masalalar, oddiy [[tenglama]]lar va geometrik obyektlar oʻrganiladi. Fizika, kimyo, informatika, iqtisodiyot va xok. sohalarda odatda [[amaliy matemetika]] qoʻllaniladi. Sof matemetikaning oʻzi faqatgina mavhum abstrakt tushunchalarni oʻrganib, haqiqiy hayotda amalda mavjud emas. Sof matematikaning baʼzi bir yoʻnalishlari falsafa va mantiq chegaralari bilan chambarchas bogʻliq. == Matematikaning uslub va maqsadlari == Boshqa fanlarga nisbatan matematika, [[abstraktsiya]]ning eng yuqori oʻlchamdaligi va aniqligi bilan ajralib turadi. Uning bu xususiyati ''"fanlar podshoxi"'' deyilishiga sababdir. Matematik bilimlarning nihoyatda mantiqiyligi, inson ongining boshlangʻich aqli yetmasligini namoyish etadi. [[Matemetik isbotlash]] xossa va tasdiqlarni haqiqiyligini belgilovchi eng ishonchli uslubdir. XX-XXI asr zamonaviy matematikasi uchun eng yuqori aniqlik darajasiga erishish bu masalani toʻliq umumiylashtirishdir. Agar koʻrilayotgan boshlangʻich masalalarga isbot talab qilinmasa ([[aksioma]]), unda umumiylashtirish yordamida isbotni keltirib chiqarish mumkin. == Tarixi == [[Tasvir:Image-Al-Kitāb al-muḫtaṣar fī ḥisāb al-ğabr wa-l-muqābala.jpg‎|250px|thumb|right|[[Al-Xorazmiy]]ning ''"Al-Kitab al-mukhtasar fi hisab al-jabr waʼl-muqabala"'' asaridan sahifasi ]] Matematika tarixdan ilgarigi davrlarga borib taqaladi. Yaʼni birinchi abstrakt matematik tushuncha bu — [[natural son]]. Matemetikaning keng koʻlamda rivoj topishi antik [[Yunoniston]]da [[geometriya]]dagi katta yutugʻlar bilan belgilanadi. Matematikaning paydo boʻlishida har xil savdo-sotiq, yer taqsimlash, qurilishlar va vaqtni oʻlchash kabi amaliy masalalarni hal qilish, yechish katta ahamiyat kasb etgan. Matematikaning rivojlanishida oʻrta asrlardagi islom dunyosining alohida oʻz oʻrni bor. U yunon matematikasidan farq qilgan holda, nisbatan koʻproq amaliy xarakterga ega boʻlgan. Matematika asosan savdo-sotiq, kasb-hunar, [[qurilish]], [[geografiya]], [[astronomiya]] va astrologiya, [[mexanika]], [[optika]] va xok. yoʻnalishlarida keng qoʻllanilgan. Islom dunyosining madaniy markazi [[Bog'dod]] hisoblanib, [[Bayt al-Hikma]]ga turli millat olim va ulamolar yigʻilishgan. [[al-Xorazmiy|Abu Abdulloh Muhammad ibn Musa al-Xorazmiy]] ([[arab tili|arab]] محمد بن موسى الخوارزمي) — (''taxminan 780-850 yillarda yashagan'') — mashhur [[O'rta Osiyo]]lik musulmon [[matematik|matematigi]], [[astronom]]i, [[astrolog]]i, [[geograf]]i, hamda qomusiy olimidir. Ayrim manbalarga koʻra, u forsiy boʻlgan. U, taxminan, 780-yilda [[Xorazm]]da (hozirgi [[Xiva]]da, [[Oʻzbekiston]]) dunyoga kelgan va 850-yillarda vafot etgan. Al-Xorazmiy oʻz umrining aksariyatini [[Bogʻdod]]dagi [[Bayt al-Hikma]]da olim sifatida ishlab oʻtkazdi. Uning [[Algebra]] asari [[chiziqli tenglama|chiziqli]] va [[kvadrat tenglama|kvadrat]] [[tenglama]]<nowiki>larning</nowiki> tizimli yechimi toʻgʻrisidagi birinchi kitobdir. Shu sababdan, u [[Diofant]] kabi [["algebra fanining otasi"]] degan unvonga sazovor boʻldi. Uning hind raqamlari haqidagi Arifmetika asarining Lotin tiliga tarjimasi 12-asrda Gʻarb olamiga oʻnlik raqamlar tizimi haqidagi tushunchani olib kirdi. Al-Xorazmiy [[Batlimus]]<nowiki>ning</nowiki> „Joʻgʻrofiya“ asarini koʻrib chiqib, yangiladi va shuningdek, uning oʻzi ham astronomiya va astrologiyaga oid bir qancha asarlar yaratdi. == Matematikaning goʻzalligi == Koʻpchilik matematiklar oʻz sohasini [[estetika|estetik]] miqyosda yetakchi deb baholashadi. Haqiqatdan ham, koʻpchilik [[matematik isbotlash|matematik isbotlar]] ''"nodir"'' hisoblanib, ularning natijalari esa ''"goʻzallik"'' dir. Ularga misol qilib qoʻyidagilarni keltirish mumkin: [[Tpanstsendent soni]], [[Eyler tenglamasi]] (''e<sup>iπ</sup>'' + 1 = 0) va xok. == Matematik asosiy tushunchalari == === Sonlar === {| style="border:1px solid #999; text-align:center;" cellspacing="20" | <math>1,\;2,\;\ldots</math> || <math>0,\;1,\;-1,\;\ldots</math> |- | [[Natural son]]lar|| [[Butun sonlar]] |- | <math>1,\;-1,\;\frac{1}{2},\;\frac{2}{3},\;0{,}12,\;\ldots</math> || <math>1,\;-1,\;\frac{1}{2},\;0{,}12,\;\pi,\;\sqrt{2},\;\ldots</math> |- | [[Ratsional sonlar]] || [[Haqiqiy sonlar]] |- | <math>-1,\;\frac{1}{2},\;0{,}12,\;\pi,\;3i+2,\;e^{i\pi/3},\;\ldots</math> || <math>1,\;i,\;j,\;k,\;\pi j-\frac{1}{2}k,\;\dots</math> |- | [[Kompleks sonlar]] || [[Kvaternion]]lar |} === Transformatsiya === {| style="border:1px solid #ddd; text-align:center; margin: auto;" cellspacing="20" | [[Tasvir:Integral as region under curve.svg|96px]] || [[Tasvir:Vector field.svg|96px]] || [[Tasvir:Airflow-Obstructed-Duct.png|96px]] || [[Tasvir:Limitcycle.jpg|96px]] || [[Tasvir:Lorenz attractor.svg|96px]] |- | [[Matematik analiz]] || [[Vektor hisoblari]]|| [[Differensial tenglamalar]] || [[Dinamik tizimlar]] || [[Xaos nazariyasi]] |} === Strukturasi === : {| style="border:1px solid #ddd; text-align:center; margin: auto;" cellspacing="15" | [[Tasvir:Elliptic curve simple.png|96px]] || [[Tasvir:Rubik's cube.svg|96px]] || [[Tasvir:Group diagdram D6.svg|96px]] || [[Tasvir:Lattice of the divisibility of 60.svg|96px]] |- | [[Sonlar nazariyasi]] || [[Algebra]] || [[Guruhlash nazariyasi]] || [[Tartiblash nazariyasi]] |} === Fazo === {| style="border:1px solid #999; text-align:center;" cellspacing="15" | [[Tasvir:Pythagorean.svg|128px]] || [[Tasvir:Circle-trig6.svg‎|128px]] || [[Tasvir:Osculating circle.svg|128px]] |- | [[Geometriya]] || [[Trigonometriya]] || [[Differensial geometriya]] |- | [[Tasvir:Torus.jpg|128px]] || [[Tasvir:Koch curve.svg|128px]] |- | [[Topologiya]] || [[Fraktal]]lar |} === Diskret matematika === {| style="border:1px solid #999; text-align:center;" cellspacing="15" | <math>\forall x (P(x) \Rightarrow P(x'))</math> || [[Tasvir:DFAexample.svg|128px]] || [[Tasvir:Caesar3.svg|128px]] || [[Tasvir:6n-graf.svg|128px]] |- | [[Matematik mantiq]] || [[Yechimlar nazariyasi]] || [[Kriptografiya]] || [[Graflar nazariyasi]] |} === Matematika va falsafa asoslari === : {| style="border:1px solid #ddd; text-align:center; margin: auto;" cellspacing="15" | <math> P \Rightarrow Q \,</math>|| [[Tasvir:Venn A intersect B.svg|128px]] || [[Tasvir:Commutative diagram for morphism.svg|96px]] |- | [[Matematik mantiq]] || [[To'plamlar nazariyasi]] || [[Kategiriya nazariyasi]] |} === Amaliy matematika === : {| style="border:1px solid #ddd; text-align:center; margin: auto;" cellspacing="15" | [[Tasvir:Gravitation space source.png|96px]] || [[Tasvir:BernoullisLawDerivationDiagram.png|96px]] || [[Tasvir:Composite trapezoidal rule illustration small.png|96px]] || [[Tasvir:Maximum boxed.png|96px]] || [[Tasvir:Two red dice 01.svg|96px]] || [[Tasvir:Oldfaithful3.png|96px]] || [[Tasvir:Market Data Index NYA on 20050726 202628 UTC.png|96px]] || [[Tasvir:Arbitrary-gametree-solved.png|96px]] |- | [[Matematik fizika]] || [[Suyuqlik mexanikasi]] || [[Sonlar matematikasi]] || [[Optimallashtirish]] || [[Ehtimollar nazariyasi]] || [[Statistika]] || [[Moliyaviy matematika]] || [[Oʻyinlar nazariyasi]] |} == Shuningdek, koʻring == {{Portal|Matematika}} jfjfjf == Havolalar == * [http://kolho3.tiera.ru/#47 Elektron kutubxona (Matematikadan)] {{Webarxiv|url=https://web.archive.org/web/20081208084340/http://kolho3.tiera.ru/#47 |date=2008-12-08 }} * [http://ilib.mirror1.mccme.ru/djvu/klejn-1.htm Arifmetika. Algebra. Analiz Tom perviy] {{Webarxiv|url=https://web.archive.org/web/20080907212455/http://ilib.mirror1.mccme.ru/djvu/klejn-1.htm |date=2008-09-07 }} * [http://ilib.mirror1.mccme.ru/djvu/klejn-2.htm Geometriya. Tom vtoroy] {{Webarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090605083559/http://ilib.mirror1.mccme.ru/djvu/klejn-2.htm |date=2009-06-05 }} * [http://eqworld.ipmnet.ru/ru/library/mathematics/handbooks.htm EqWorld] (ruscha) * [http://mathworld.wolfram.com/ MathWorld] (inglizcha) * [http://ankaraozelders.info/matematik-ozel-ders-ankara/ Matematik Özel Ders Ankara] (Tr) * [http://www.trmatematik.com/ Trmatematik] {{Webarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090207020607/http://trmatematik.com/ |date=2009-02-07 }} (turkcha) * [http://www.matematiktutkusu.com/ Matematik] {{Webarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090627024720/http://www.matematiktutkusu.com/ |date=2009-06-27 }}(turkcha blog) * [http://www.matematikcafe.net/ Matematik] {{Webarxiv|url=https://web.archive.org/web/20081217080352/http://www.matematikcafe.net/kpss-hazirlik-f-446.html |date=2008-12-17 }}(Tr) * [http://ankaraozelders.info Ankara Özel Ders] (Tr) == Manbalar == {{manbalar}} {{OʻzME}} [[Turkum:Matematika]] {{math-stub}} {{fanlar-stub}} {{Tashqi havolalar}} db1m2ni73sga0u5wg8rqack1h1b8sar 2817292 2817290 2022-08-29T11:17:05Z 185.213.230.127 /* Shuningdek, koʻring */ wikitext text/x-wiki <!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn boshi --> {{fan|cTopic=Rasmiy fanlar}} '''Matematika''' (yun. thematike, mathema — bilim, fan) — aniq [[mantiq]]iy mushohadalarga asoslangan bilimlar haqidagi [[fan]]. Dastlabki obʼyekti sanoq boʻlgani uchun koʻpincha unga „hisob-kitob haqidagi fan“ deb qaralganʼ (bugungi matematikada hisoblashlar, hatto [[formula]]lar ustidagi amallar juda kichik oʻrin egallaydi). Matematika eng qadimiy fanlardan biri boʻlib, uzoq rivojlanish tarixini bosib oʻtgan va buning barobarida „matematika nima?“ degan savolga javob ham oʻzgarib, chuqurlashib borgan. [[Yunoniston]]da matematika deganda [[geometriya]] tushunilgan. IX-XIII asrlarda matematika tushunchasini [[algebra]] va [[trigonometriya]] kengaytirgan. 17—18-asrlarda matematikada [[analitik geometriya]], [[Differensial hisob|differensial]] va [[integral hisob]] asosiy oʻrinni egallaganidan soʻng, to [[XX asr]] boshlarigacha u „miqdoriy munosabatlar va fazoviy shakllar haqidagi fan“ mazmunida taʼriflangan. [[XIX asr]] oxiri va XX asr boshlarida turli geometriyalar ([[Lobachevskiy geometriyasi]], [[proyektiv geometriya]], [[Riman geometriyasi]] kabi), algebralar ([[Bul algebrasi]], [[kvaternionlar algebrasi]], [[Keli algebrasi]] kabi), cheksiz oʻlchovli fazolar kabi mazmunan juda xilma-xil, koʻpincha sunʼiy tabiatli obʼyektlar oʻrganila boshlanishi bilan matematikaning yuqoridagi taʼrifi oʻta tor boʻlib qolgan. Bu davrda matematik mantiq va toʻplamlar nazariyasi asosida oʻziga xos mushohada uslubi hamda tili shakllanishi natijasida matematikada eng asosiy xususiyat — qatʼiy mantiqiy mushohada, degan gʻoya vujudga keldi (J. Peano, G. Frege, [[Rassel Bertran|B. Rassel]], [[Xilbert David|D. Xilbert]]). XX asr oʻrtalarida Burbaki taxallusi ostida matematika taʼrifini qayta koʻrib chiqqan bir guruh [[Fransuzlar|fransuz]] matematiklari bu gʻoyani rivojlantirib, „Matematika — matematik strukturalar haqidagi fan“ degan taʼrif kiritdi. Bu yondashuv avvalgi taʼriflarga koʻra kengroq va aniqroq boʻlsada, baribir cheklangan edi — strukturalar oʻrtasidagi munosabatlar (masalan, matematika, turkumlar nazariyasi, [[algebraik topologiya]]), amaliy hamda tatbiqiy nazariyalar, xususan, [[fizika]], [[texnika]] va [[ijtimoiy fanlar]]da [[matematik model]]lar bu taʼrif doirasiga sigʻavermas edi. Soʻnggi asrda xilma-xil matematik obʼyektlar orasida juda chuqur munosabatlar mavjudligi va aynan shunga asoslangan natijalar Matematikaning bundan keyingi taraqqiyotida asosiy oʻrinni egallashini koʻrsatmoqda. Elektron hisoblash vositalari bilan birga Matematika tatbiqlarining kengayishi (biometriya, sotsiometriya, ekonometrika, psixometriya va boshqalar), matematik usullar hayotining turli sohalariga jadal surʼatlar bilan kirib borayotgani ham Matematika predmetini ixcham taʼrif bilan qamrab boʻlmaydigan darajada kengaytirib yubordi. Demak, Matematika aksiomatik nazariyalar va matematik modellarni, ular orasidagi munosabatlarni oʻrganadigan, xulosalari qatʼiy mantiqiy mushohadalar orqali asoslanadigan fandir. Dastlab oddiy sanoq sonlar va ular ustidagi arifmetik amallardan boshlangan tematik bilimlar umuminsoniy taraqqiyot bilan birga kengayib va chuqurlashib borgan. Eng qadimgi yozma manbalardayoq (masalan, matematik papiruslar) kayerlar ustida amallar va chiziqli tenglamalarni yechishga doir misollar uchraydi. Sugʻorma dehqonchilik, meʼmorlikning rivojlanishi, astronomik kuzatuvlarning ahamiyati ortishi geometriyaga oid dalillar jamgʻarilishiga olib kelgan. Masalan, Qadimgi Misrda tomonlari 3, 4 va 5 birlik boʻlgan uchburchak toʻgʻri burchakli bulishidan foydalanilgan. Bu davr Matematikasining oliy yutuqlarini muntazam toʻrtburchakli kesik piramida hajmini hisoblash qoidasi (hozirgi yozuvda V— (a2 + ab + b2) L/3 formulaga mos keladi) va l= (16/9)2 taqribiy qiymatini misollarida koʻrish mumkin. Yunonistonda geometrik xossalar faqat kuzatuv va tajriba yoʻli bilangina topilmay, avvaldan maʼlum xossalardan keltirib chiqarilishi mumkinligi ham payqalgan hamda deduktiv isbot gʻoyasi rivojlantirilgan (Fales, Pifagor va boshqalar). Bu gʻoyaning choʻqqisi Yevklidning „Negizlar“ asarida geometriyaning aksiomatik qurilishi boʻldi. Bu kitob Matematikaning keyingi rivojiga katta taʼsir qildi va XIX asr boshlarigacha mantiqiy bayonning mukammalligi boʻyicha namuna boʻlib keldi. Yunonlar Matematikani geometriya bilan tenglashtirib, sanʼat darajasiga koʻtarganlar. Buning natijasida planimetriya va [[stereometriya]] ancha mukammal darajaga yetgan. Faqat 5 xil qavariq muntazam kupyoqlikning mavjudligi (Platon), kvadratning tomoni bilan diagonali umumiy oʻlchovga ega emasligi (Pifagor), nisbatlar nazariyasiga asoslangan son tushunchasi (Evdoks), qamrash usuli bilan egri chiziqli shakllar yuzi va yer uzunligini, jismlar hajmini hisoblash, Geron formulasi, konus kesimlari (Apolloniy, Pergayos), sterografik proyeksiya (Ptolemey), geometrik yasashlar va shu munosabat bilan turli egri chiziqlarning oʻrganilishi yunon geometriyasining taraqqiyot darajasi haqida tasavvur beradi. Yunon olimlari qoʻygan burchak triseksiyasi, kubni ikkilash, doira kvadraturasi, muntazam koʻpburchak yasash masalalari XIX asrga kelib oʻz yechimini topdi, mukammal va „doʻst“ sonlar haqidagi muammolar esa hamon ochiqligicha qolmoqda. Ayniqsa, Arximed tadqiqotlarida yunon Matematikasi oʻz davridan juda ilgarilab ketgan — u integral hisob, ogʻirlik markazi gʻoyalarini qoʻllagan. Yunon olimlari trigonometriyaga oid dastlabki maʼlumotlarga ham ega boʻlganlar (Gipparx, Ptolemey), Diofantning „Arifmetika“ asarida sonlar nazariyasiga oid masalalar qaralgan. Ayni paytda Matematika Qadimgi Xitoy va Hindistonda ham taraqqiy topdi. „Toʻqqiz kitobli matematika“ nomli xitoy manbasida (miloddan avvalgi II-I asrlar) natural sonlardan kvadrat va kub ildiz chiqarish qoidalari berilgan. Keyinroq xitoy olimlari chiziqli tenglamalar sistemasi va chegirmalar nazariyasi bilan shu-gʻullanib, xususan, „qoldiqlar haqidagi xitoy teoremasi“ni topganlar. V asrda Szu Chun-chji π soni 3,1415926 bilan 3,1415927 oraligʻida boʻlishini koʻrsatgan. Hindistonda Matematika Ariabhata (V asr), Brahmagupta (VII asr), Bxaskara (XII asr) ishlarida rivojlantirilgan. Hind Matematikasining olamshumul yutugʻi oʻnli sanoq sistemasi va 0 raqamining ixtiro qilinishidir. Shuningdek, hind olimlari manfiy sonlar va irratsional ifodalar bilan tanish boʻlganlar, geometriyada muhim natijalarni qoʻlga kiritganlar. Yunon, xitoy va hind Matematikasi bir-biridan deyarli mustaqil holda mavjud boʻlgan. III-IV asrlarga kelib Yunonistonda fan inqirozga uchraydi, mavjud asarlar ham unutila boshlaydi. Yevropa sivilizatsiyasining bundan keyin to Uygʻonish davrigacha boʻlgan davri „zulmat asrlari“ deb atalgan (A. Mets). VII asrda islom dini tarqalishi va Arab xalifaligi vujudga kelishi bilan fan hamda madaniyat yuksalishi uchun yangi sharoit tugʻildi. Horun ar Rashid davrida xalifalik poytaxti Bagʻdod yirik shaharga aylanib, bu yerga turli mintaqalardan olimlar kela boshlaydi. Ular dastlab yunon, suryoniy va hind tilidagi asarlarni arabchaga oʻgirish bilan shugʻullangan. Xuroson va Movarounnahr voliysi etib tayinlangan Horun ar Rashidning oʻgʻli Maʼmunning ilmparvarligi tufayli Marvga oʻrta Osiyolik olimlar yigʻila boshlaydi. 813-yilda xalifalikka oʻtirgan Maʼmun Marvdagi olimlar toʻgaragini Bagʻdodga olib ketadi va mashhur „Bayt ul-hikma“ (Maʼmun akademiyasi)ga asos soladi. Bu ilmiy muassasaga Muhammad ibn Muso al-Xorazmiy rahbarlik qilgani haqida maʼlumotlar saqlangan. „Bayt ul-hikma“da, shuningdek, Ahmad al-Fargʻoniy, Ibn Turk al-Xuttaliy, Habash Hosib al-Marvaziy, Muso ibn Shokir oʻgʻillari kabi koʻplab oʻrta Osiyolik olimlar faoliyat koʻrsatgani bu oʻlkada arablar istilosiga qadar ham fan rivojlanganligi, xususan, yosh iqtidorli olimlar chiqishi uchun qulay muhit mavjud boʻlganligidan dalolat beradi. IX asrdan fan tarixi „Musulmon renessansi“ deb nomlangan yangi yuksalish davriga kiradi. „Bayt ul-xikma“da Yunoniston, Hindiston, Xorazm va Xitoyda jamgʻarilgan bilimlar sintez qilinib, Matematika izchil rivojlantirila boshlandi. Xorazmiy tarqoq bilimlarni tartibga keltirib, algebraga asos soladi. Uning oʻnli sanoq sistemasi bayon qilingan asari tufayli bu qulay hisoblash vositasi dunyoga yoyildi. Asarlari oʻqimishli boʻlishi uchun Xorazmiy aniq va loʻnda bayon uslubini qoʻllagan. Shu tufayli uning asarlari keng tarqalgan. Xorazmiy uslubi yevropalik tarjimonlar tomonidan muallif nomi bilan algoritm deb atalgan. Musulmon Sharqi olimlari geometriyani ham rivojlantirgan (Sobit ibn Qurra, Abulvafo, Umar Xayyom), trigonometriyaga fan sifatida asos solganlar (Ibn al-Xaysam, Beruniy, Tusiy), xususan, Ahmad al-Fargʻoniy tomonidan Ptolemeyning stereografik proyeksiya haqidagi teoremasining isbotlanishi Bagʻdod akademiyasida geometriya chuqur oʻrganilganini koʻrsatdi. Arab tilida ijod qilgan matematiklarning uchinchi va toʻrtinchi darajali tenglamalarni geometrik usulda yechish yoʻllari keyinchalik analitik geometriya yaratilishiga turtki boʻlgan. Matematika rivojlanishida Xorazm Maʼmun akademiyasi (Ibn Iroq, Beruniy) ham muhim rol oʻynagan. Sharq Matematikasi rivojining choʻqqisi esa Samarqand ilmiy maktabi davriga toʻgʻri keladi. Ulugʻbek va uning rahbarligidagi olimlar (Qozizoda Rumiy, Gʻiyosiddin Koshiy, Ali Qushchi, Miram Chalabiy, Husayn Birjaniy va boshqalar) ulkan rasadxona qurish, yulduzlar koordinatalari va sayyoralar harakatini katta aniqlikda kuzatish ishlari bilan birga kuzatuv natijalari boʻyicha yoritqichlarning sferik koordinatalarini hisoblash usullarini, interpolyasiya formulalari, keyinchalik Gorner sxemasi deb atalgan usulni hamda ketma-ket yaqinlashishlar usulini ishlab chiqadilar. Ulugʻbekning „Ziji jadidi Koʻragoniy“ asaridan oʻta aniqlikdagi trigonometrik funksiyalar jadvallari ham oʻrin olgan. Ulkan hajmdagi hisoblash ishlarini bajarish uchun Ulugʻbek rasadxonasi qoshida maxsus guruh — oʻziga xos hisoblash markazi tuzilgan. Bunda masalan, x = sin G ni aniqlash uchun avval geometrik usul bilan sin 3° hisoblangan, soʻngra sin3a = 3sinacos2a — sin3a formula asosida x3-45xf0,785039343364006=0 tenglama tuzilib, sinG=0,0174524066437283571 qiymati topilgan. Koshiy aylanaga muntazam 3-228 burchak chizish yoʻli bilan j sonini verguldan soʻng 17 xona aniqlikda hisoblagan. XVI asrdan Sharqda fan inqiroz sari yuz tutdi. Islom dunyosi olimlarining asarlari X-XII asrlardan Yevropaga tarqalib, tarjima qilina boshlangan va Matematikaning XVI asrdan jadal rivojlanish yoʻliga kirishi uchun zamin hozirlagan. Jumladan, al-Xorazmiy, al-Fargʻoniy asarlari Ispaniya va Italiya orqali, Ulugʻbekning „Ziji jadidi Koʻragoniy“ asari Istanbul orqali Yevropaga kirib borgan. Bu asarlar taʼsirida Italiyada Matematikaga qiziqish kuchaydi (L. Fibonachchi, L. Pacholi, N. Tartalya). Arifmetik amallar qatoridan daraja, ildiz va logarifm oʻrin egallaydi. Uchinchi va toʻrtinchi darajali tenglamalarning ildizlari haqiqiy boʻlsada, manfiy sondan kvadrat ildiz vositasidagina yechish mumkinligi [[kompleks sonlar]]ga ehtiyoj tugʻdiradi. XVII asrdan Matematika tarixining J. Vallis, I. Kepler, R. Dekart, B. Kavalyeri, P. Ferma, F. Viyet va boshqa Paskal nomlari bilan bogʻliq yangi davri boshlanadi. Matematik belgilashlar keng joriy etiladi. Bu, oʻz navbatida, Matematika rivojiga ijobiy taʼsir etadi, analitik geometriya, proyektiv geometriya, ehtimollar nazariyasi va sonlar nazariyasiga asos soladi. Birin-ketin ochila boshlagan universitetlarda Matematika asosiy predmetga aylanadi. Bu davrda fransuz olimi M. Mersenn orqali dunyo olimlari oʻrtasida olib borilgan oʻzaro yozishmalar tufayli dastlabki xalqaro matematiklar jamoasi vujudga keldi, ular oʻrtasida ilmiy musobaqa muhiti kuchaydi, natijada yangi obʼyektlar (chiziqlar va tenglamalar) tadqiqotga tortildi, ekstremum topish, urinma yasash, yuzlarni hisoblash, [[kombinatorika]]ga oid yangi masalalar qoʻyish rayem boʻldi, funksiyalar, yaʼni oʻzgarishi bir-biri bilan bogʻliq kattaliklar bilan ishlashga toʻgʻri kela boshladi. Bunday masalalarni yechishda elementar usullar yetishmagani uchun cheksiz marta takrorlanadigan amallarga murojaat eta boshladilar. [[Bonaventura Cavalieri|B. Kavalyeri]] aylanma jismlar hajmini hisoblashda „boʻlinmaslar usuli“ni qoʻlladi, F. Viyet ayniyatni, J. Vallis 12.32.52.72,. tenglikni, N. Merkator formulani topdi. I. Barrou egri chiziqli temperaturapetsiya yuzi bilan urinmaning oʻzgarishi orasidagi munosabatni payqadi. XVII asr oxirida bu yoʻnalishdagi izlanishlar differensial va integral hisob yaratilishiga olib keladi. [[Gottfried Leibniz|G. Leybnits]] yangi hisobga „cheksiz kichik“ kattaliklar tushunchasini asos qilib oldi — bunday kattaliklar oʻz holicha aniq maʼnoga ega boʻlmasada, ularning nisbatlari va cheksiz yigʻindilari tayin qiymatlarga teng chiqar edi. Leybnits bu usul bilan geometriyaning avvaldan yechilmay kelgan koʻplab muammolarini hal etish mumkinligini koʻrsatdi (1782—86 yy.). [[Isaac Newton|I. Nyuton]] differensial va integral hisob gʻoyasiga boshqa tomondan — mexanika masalalari orqali yondashdi. Bu yerda ham ahvol geometriyaga oʻxshash edi: tekis harakatlarni oʻrgangan G. Galiley uchun elementar geometriya ki-foya qilgan boʻlsa, murakkabroq harakatlar murakkabroq chiziqlarni tekshirishni talab etar edi. I. Nyuton 1669-yilda bu mavzudagi tadqiqotlari jamlangan „Flyuksiyalar metodi“ nomli asarini I. Barrou va J. Kollinzga taqdim etgan, lekin u 1736-yilda nashr etilgan. 18-asrda M. taraqqiyoti, asosan, differensial va integral hisobni rivojlantirish hamda tatbiq etish bilan bogʻliq boʻldi. Bernullilar oilasi, Eyler, Dʼalamber, Lagranj, Lejandr va Laplas kabi koʻplab atoqli olimlar yangi sohani atroflicha rivojlantirib, matematik analiz nomi bilan kuchli tadqiqot quroliga aylantirdilar. Uning asosida differensial tenglamalar, variatsion hisob va differensial geometriya kabi mustaqil sohalar vujudga keldi. Bu davrda Parij, Berlin, Peterburg akademiyalari va Kembrij universiteti yirik fan markazlariga aylangani, dastlabki ilmiy jur.lar nashr etila boshlagani M. taraqqiyotini jadallashtirdi. Proyektiv geometriya, ehtimollar nazariyasi, chiziqli algebra va sonlar nazariyasi rivoj topdi, kompleks sonlar keng qoʻllanib, kompleks oʻzgaruvchili funksiyalar oʻrganila boshladi. 19-asrda ham M.ning rivoji asosan 2 yoʻnalishda: ham boʻyiga, ham ildizi tomon oʻsishda davom etdi. Bu davrda M.ning hozir universitetlar quyi kurslarining dasturini tashkil etadigan sohalari: matematik analiz, analitik geometriya va chiziqli algebra, differensial tenglamalar, haqiqiy hamda kompleks oʻzgaruvchili funksiyalar nazariyalari asosan shakllanib boʻldi va ular asosida mutlaqo yangi gʻoyalar kun tartibiga chiqa boshladi. [[Gauss Karl Fridrix|K. F. Gauss]] l darajali [[koʻphad]] [[kompleks sonlar]] maydonida pta chiziqli koʻpaytuvchiga ajralishini ([[algebraning asosiy teoremasi]]ni) bekamu koʻst isbotladi. Bir necha asr davomida 5 darajali tenglamani yechish masalasi matematiklarni bezovta qilib kelgan edi. P. Ruffini va N. Abel bu tenglama ildizini uning koeffitsiyentlari orqali toʻrt arifmetik amal hamda ildiz chiqarish orqali ifodalash mumkin emasligini asosladilar. E. Galua esa Lagranj, Lejandr gʻoyalarini davom ettirib, algebraik tenglama ana shu maʼnoda yechilishechilmasligi masalasi iLdizlarining simmetrik funksiyalari tenglamaning koeffitsiyentlari orqali ifodalanishiga bogʻliq boʻlishini koʻrsatdi. Bu yerda Galua birinchi marta simmetriyaning oʻlchovi vazifasini bajaradigan gruppa tushunchasini qoʻlladi. Bundan avvalroq shunga yaqin gʻoya asosida Gauss sirkul va chizgʻich yordamida muntazam koʻpburchak yasash muammosini hal qilgan edi. Galua gʻoyalaridan hosil boʻlgan maydonlar nazariyasi bunday yasashlar masalasini umumiy holda hal qilish im-konini berdi. Gauss va Galua gʻoyalari taʼsirida avval mustaqil rivojlangan sohalarning bir-biriga aralashuvi boshlandi: kompleks oʻzgaruvchili funksiyalar differensial tenglamalar va sonlar nazariyasiga, algebra — sonlar nazariyasi va kristallografiyaga tatbiq etildi. Ayniqsa, Kleyn har bir almashtirishlar guruppasiga alohida geometriya mos kelishi asoslangan, fan tarixiga „Erlangen dasturi“ nomi bilan kirgan maʼruzasidan soʻng matematik krnuniyatlarning tagida yotuvchi tub tamoyillar ochila boshladi. Ayni paytda M.ning „ildizlari“ ham oʻsdi. Evklid zamonidan rayem boʻlib kelgan tasdiqlarni qatʼiy isbotlash prinsipi ortga chekindi. Differensial va integral hisobni asoslamay qoʻllash, ayniqsa, cheksiz amallar bilan erkin muomala qilish paradokslar, anglashilmovchiliklar keltirib chiqardi. Mac, I— I + 1 — 1 + 1 —… yigʻindining qiymati amallarni bajarish tartibiga qarab 0, 1 yoki S ga tengchiqar, log (— I)2 = logl2 tenglikka log a" = nloga formulani qoʻllab boʻlmas edi va h. k. Uzoq vaqt „differensial“, „cheksiz kichik“ tushunchalari taʼrifeiz qoʻllanilib kelindi, „funksiya“, „uzluksiz“ deganda nimani tushunish lozimligi ham munozaraga sabab boʻldi. 10-asr boshida O. Koshining differensial va integral hisob limit hamda uzluksiz tushunchasi asosida bayon etilgan dareligi bu vaziyatga ancha oydinlik kiritdi. Lekin uzluksiz funk-siyaning integrali mavjudligini is-botlashda bu tushunchalar kamlik qildi. Kemtikni toʻldirish yoʻlidagi urinishlar K. Veyershtrassni „haqiqiy son nima?“ — degan savolga olib keldi. Ayni paytda Evklidning mashhur beshinchi postulatini isbotlash uchun ming yillik samarasiz urinishlar noevklid geometriya ixtiro qilinishi bilan yakunlandi. Bu esa geometriya asoslarini chuqur taftish qilishni talab eta boshladi. 19-asr oxiriga kelib matematika asoslarini mustahkamlash boʻyicha katta qadamlar qoʻyildi: haqiqiy sonlar nazariyasi tugallandi (Veyershtrass, Dedekind), matematik mantiq shakllandi (Peano, Frege), funksiyalar nazariyasi yaratildi (Riman, Lebeg, Fubini, Stiltyes), geometriyaning aksiomalar sistemasi takomilga yetkazildi (Hilbert), toʻplam tushunchasining ahamiyati anglandi, bu tushuncha asosida geometriya kabi butun matematikani ham qatʼiy aksiomalar asosiga qurishga ishonch paydo boʻldi. 19-asr oxiri — 20-asr boshlari M. tarixida misli koʻrilmagan yuksalish yillari boʻldi. 1893-yilda Chikagoda Amerika qitʼasi ochilishining 400 yilligi munosabati bilan keng xalqaro miqyosda M. kongressi oʻtkazildi. Kongressda dunyo matematiklari muntazam uchrashib, eng yangi natijalar haqida maʼruzalar qilib turishlari zarurati eʼtirof etildi. Dastlabki rasmiy xalqaro M. kongresslari 1897-yilda Syurixda va 1900-yilda Parijda oʻtkazildi. Syurix kongressida [[Henri Poincaré|A. Puankarening]] gʻoyalari yetakchi mavzuni tashkil etgan boʻlsa, Parij kongressida esa D. Hil-bert oʻzining mashhur 23 muammosini bayon etdi. Puankare gʻoyalari va Hil-bert konsepsiyasi M.ning 20-asr davomidagi taraqqiyotiga juda unumdor taʼsir koʻrsatdi. Ammo M. asoslariga chuqurroq kirishilgani sayin muammolar ham oʻtkirlashib bordi — 20-asrning boshlari M. tarixidagi eng chuqur inqirozga toʻqnash keldi — M.ning asoslarida chuqur ziddiyatlar ochila boshladi (Burali — Forti, Rassel, Rishar, Grelling paradokslari). Ularni yengib oʻtish yoʻlidagi urinishlar natijasida toʻplamlar nazariyasining aksiomatik nazariyasi yaratildi (Sermelo, Frenkel, Bernays, J. Fon Neyman) va „M. binosi yaxlit mukammal loyiha asosiga qurilgani“ haqidagi Hilbert tasavvuri qayta tiklandi. 20-asrning 1-choragida M.da qatʼiy isbot gʻoyasi batamom shakllandi. Shu asosda N. Burbaki butun M.ning asosiy qismini yagona usul — natijalarni eng umumlashgan tarzda bayon qilish maqsadida „Matematika elementlari“ nomli koʻp jildli monografiyani chop etishga kirishdi. Burbaki targʻib qilgan uslub M.ning ayrim (abstrakt) sohalari rivojiga katta turtki berdi. Bir kator davlatlarda (jumladan, sobiq Ittifokda) M.ni oʻqitish „burbakizm“ uslubida isloh qilina boshladi, lekin muvaffaqiyatsiz chiqqan bu tajriba M. taʼlimida hozirgacha yengib oʻtilmagan muammolarni keltirib chiqardi. 20-asr oʻrtalaridan M. ikki yoʻnalishda rivojlana bordi: bir tomondan, ilmiytexnik taraqqiyot ehtiyoji bilan differensial tenglamalar, matematik fizika, chekli M., ehtimollar nazariyasi, hisoblash M.si klassik sohalar kengayib, oʻta tarmoqlashib ketdi, ikkinchi tomondan, M.ning ichkm rivojlanish qonunlaridan kelib chiqqan masalalar birinchi oʻrinda turuvchi, tatbiq doirasi juda tor, oʻta abstrakt sohalar (umumiy algebra, differensial va algebraik geometriya, topologiya, funksional analiz kabi) sohalar xilma-xil yoʻnalishlarni vujudga keltirdi. Rivojlangan mamlakatlarda shakllangan yirik ilmiy maktablar tor sohalar boʻyicha yoʻnalishlarga boʻlina boshladi. 20-asrgacha M. aloxida olimlarning mashgʻulot obʼyekti boʻlib kelgan boʻlsa, soʻnggi yuz yilda jamoaviy faoliyat tabiatini kasb eta boshladi. Ilmiy jur.lar, risolalar, ilmiy toʻplamlar, maqolalar soni geometrik progressiya boʻyicha oʻsa boshladi. Bu esa, oʻz navbatida, M. taraqqiyotida yana bir muammo — turli yoʻnalishlar oʻrtasida aloqalarning susayishi, bayon uslubining ogʻirlashib ketishi, isbotlarning toʻgʻriligini tekshirib koʻrishni hamda natijalarning toʻgʻriligi yo notoʻgʻriligiga ishonch hosil qilishni murakkablashtirdi, mavzularning gʻoyat maydalashib ketishiga olib keldi. Yaxlit „matematik“ kasbi „algebraist“, „geometr“, „topolog“, „ehtimolchi“ va „funksionalchi“ kabi oʻnlab ixtisoslarga, ularning har biri ham bir-birini deyarli tushunmaydigan yuzlab tor shoxobcha mutaxassislariga boʻlinib keta boshladi. Bu hodisani M. Klayn „M.ning yangi inqirozi“ deb baholadi. Garchi bu tabiatan tashkiliy inqiroz hali toʻliq yengib oʻtilmagan boʻlsada, 20-asr nihoyasida M.da yangi koʻtarilish yuz berdi, xususan, Fermaning katta teoremasi isbotlandi (E. Uayls), M.ning bir-biridan yiroq sohalari oʻrtasida chuqur aloqalar ochila boshladi. M. sohasida taʼsis etilgan xalqaro [[Fields medali]]ga sazovor boʻlgan ishlarning koʻpchiligi M.ning bir-biridan mustaqil uch-toʻrt sohasiga oid tushuncha va usullar qoʻllanib olingan natijalar ekani „M. — yaxlit fan“ degan konsepsiyaga qaytadan jon bagʻishladi. AQSH lik matematik D. Knut tomonidan universal Tex matn muharriri ishlab chiqilishi va elektron aloqa vujudga kelishi 21-asrda M. rivojlanishi uchun yangi ufklarni ochib bermoqda. Bugun P. Dirakning quyidagi ramziy taʼrifi yana ham oʻrinliroq: „M. bu — istalgan tabiatli abstrakt tu-shunchalar bilan ishlash uchun maxsus moslashgan quroldir. Bu borada uning qudratiga cheku chegara yoʻq“. Oʻrta asrlarda hozirgi Oʻzbekiston hududi va uning atrofidagi mintaqada yuksalishga erishgan M. fani taraqqi-yoti 16-asrdan toʻxtab qoldi. 20-asrning 2-choragidan bu sohada yangi yuksalish davri boshlandi. 1918-yilda tashkil etilgan Markaziy Osiyodagi birinchi universitet (hozirgi Oʻzbekiston milliy universiteti) da V. I. Romanovskiy M. professori boʻldi. Sharqona milliy qadriyatlarni chuqur hurmat qilgan, oʻzbek tilini oʻrgangan professor iqtidorli yoshlardan professional matematiklar yetishtirishga kirishdi va Toshkent ehtimollar nazariyasi va matematik statistika maktabiga asos soldi. Bu maktabdan T. A. Sarimsoqov, S. H. Sirojiddinov, T. Azlarov, Sh. Farmonov kabi yuzdan ortiq mutaxassislar yetishib chikdi. Xalqaro Bernulli jamiyatining I kongressi Toshkentda oʻtkazilgani (1986-yil) bu sohada Oʻzbekistonda olib borilayotgan tadqiqotlarning xalqaro miqyosda tan olinishi natijasidir. 20-asr 50-yillaridan boshlab respublika M.ning boshqa sohalari boʻyicha ham ilmiy maktablar vujudga keldi. T. A. Sarimsokrv funksional analiz sohasida, I. S. Arjanix, M. S. Salohiddinov va T. J. Joʻrayev — matematik fizika tenglamalari nazariyasi, I. S. Kukles — oddiy differensial tenglamalar nazariyasi, T. N. Qori-Niyoziy, S. H. Sirojiddinov, G. P. Matviyevskaya — matematika tarixi, V. Q. Qobulov, F. B. Abutaliyev, N. A. Bondarenko, T. Boʻriyev, A. F. Lavrik hisoblash M.si va sonlar nazariyasi yoʻnalishlariga asos soldilar. 20-asrning soʻnggi choragida optimal boshqaruv nazariyasi (N. Yu. Sotimov), invariantlar nazariyasi (J. Hojiyev), matematik fizikaning funksional usullari ([[Shavkat Alimov|Sh. O. Alimov]]), operator algebralari va kvant fizikasining matematik usullari ([[Shavkat Abdullayevich Ayupov|Sh. A. Ayupov]]) kup kompleks oʻzgaruvchili funksiyalar nazariyasi (A. S. Sadullayev) kabi eng zamonaviy sohalarida tadqiqotlar yoʻlga qoʻyildi, Oʻzbekiston matematiklari [[Moskva]], [[Sankt-Peterburg]], [[Novosibirsk]], [[Kiyev]], [[Yekaterinburg]]dagi ilmiy markazlar bilan anʼanaviy aloqalaridan tashqari yangi imkoniyatlarga ega boʻldilar. [[Buyuk Britaniya]], [[Fransiya]], [[AQSh]] ilmiy markazlarida oʻzbekistonlik matematiklar asarlari muntazam chop etila boshladi. 1999-yilda Oʻzbekiston matematiklari jamiyati tashkil etildi (raisi — [[Toʻxtamurod Joʻrayev|T. J. Joʻrayev]]), 1991-yildan „Oʻzbek matematika jurnali — Oʻzbekskiy matematicheskiy jurnal“, 2001-yildan oʻquvchilar uchun „Matematika, fizika va informatika“ jurnali nashr etila boshladi. Bugungi kunda (2001-yil) respublikada 70 dan ortiq fan doktori, 300 dan ortiq fan nomzodi faoliyat koʻrsatmoqda. == Adabiyot == * Varden V., Probujdayushayasya nauka, M., 1959; * Istoriya matematiki (v 3 tomax), M, 1970—72; * Matviyevskaya G. P., Ucheniye o chisle na srednevekovom Vostoke, T., 1967; * Burbaki N., Ocherki po istorii matematiki, M., 1963. Metodologiyasi: Puankare A., O nauke, M., 1990; Klayn M., Matematika. Utrata opredelyonnosti, M., 1984; Klayn M., Matematika. Poisk istini, M., 1988; Matematicheskoye modelirovaniye, M., 1979; M. tarixi, toʻplamlar, T. 2000; Froydental G., Matematika kak pedagogicheskaya zadacha, Chasti 1 i 2, M., 1982-83. <ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref> <!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn oxiri --> [[Tasvir:Mathematicsgeneral.jpg‎|250px|thumb|right|Matematika goʻzalligi va keng miqyosining namunasi]] [[Tasvir:Mandelbrotzoom Wiki h265 CRF04 20210412 006GANZ.webm|250px|thumb|right|Fraktal — [[Mandelbrot to'plami]] (''z''<sub>''n''+1</sub> = ''z''<sub>''n''</sub><sup>2</sup> + ''c'')]] '''Matemátika''' ([[yunon tili|yunoncha]] „μάθημα“ — „bilim“, „μαθηματικός“ — „bilimni oʻrganish“) — [[son]]lar, [[struktura]]lar, [[fazo]]lar hamda oʻzgarishlarni tadqiq etuvchi [[fan]]. Avvalboshda matematika hisoblash, oʻlchash, shuningdek fizik jismlar tabiatini deduktiv oʻrganish uchun qoʻllanilgan. Bundan tashqari matematika matematik bilimlarning samarali uzatilishi uchun rasmiy til taklif etadi. Shuning uchun matematika [[tabiiy fanlar]], [[iqtisodiyot]], [[matematik model|modellashtirishda]] eng muhim vositalardan biridir. Matematika, uslublarning absolyut aniqligi va natijalarning xatosizligi kabi oʻziga xos xususiyatlarga ega. Uning shu xususiyatlari boshqa barcha fanlardan yaqqol ajratib turadi. Eng qadimgi matematikaga oid qoʻlyozmalar miloddan avvalgi VI-asrda [[Yunoniston]]da [[Yevklid]] tomonidan yozib qoldiralgan. Keng jamoatchilikda doirasida [[elementar metemetika]]kadan foydalaniladi. Qaysiki, uning yozdamida [[sonlar]] ustida amallar, amaliy masalalar, oddiy [[tenglama]]lar va geometrik obyektlar oʻrganiladi. Fizika, kimyo, informatika, iqtisodiyot va xok. sohalarda odatda [[amaliy matemetika]] qoʻllaniladi. Sof matemetikaning oʻzi faqatgina mavhum abstrakt tushunchalarni oʻrganib, haqiqiy hayotda amalda mavjud emas. Sof matematikaning baʼzi bir yoʻnalishlari falsafa va mantiq chegaralari bilan chambarchas bogʻliq. == Matematikaning uslub va maqsadlari == Boshqa fanlarga nisbatan matematika, [[abstraktsiya]]ning eng yuqori oʻlchamdaligi va aniqligi bilan ajralib turadi. Uning bu xususiyati ''"fanlar podshoxi"'' deyilishiga sababdir. Matematik bilimlarning nihoyatda mantiqiyligi, inson ongining boshlangʻich aqli yetmasligini namoyish etadi. [[Matemetik isbotlash]] xossa va tasdiqlarni haqiqiyligini belgilovchi eng ishonchli uslubdir. XX-XXI asr zamonaviy matematikasi uchun eng yuqori aniqlik darajasiga erishish bu masalani toʻliq umumiylashtirishdir. Agar koʻrilayotgan boshlangʻich masalalarga isbot talab qilinmasa ([[aksioma]]), unda umumiylashtirish yordamida isbotni keltirib chiqarish mumkin. == Tarixi == [[Tasvir:Image-Al-Kitāb al-muḫtaṣar fī ḥisāb al-ğabr wa-l-muqābala.jpg‎|250px|thumb|right|[[Al-Xorazmiy]]ning ''"Al-Kitab al-mukhtasar fi hisab al-jabr waʼl-muqabala"'' asaridan sahifasi ]] Matematika tarixdan ilgarigi davrlarga borib taqaladi. Yaʼni birinchi abstrakt matematik tushuncha bu — [[natural son]]. Matemetikaning keng koʻlamda rivoj topishi antik [[Yunoniston]]da [[geometriya]]dagi katta yutugʻlar bilan belgilanadi. Matematikaning paydo boʻlishida har xil savdo-sotiq, yer taqsimlash, qurilishlar va vaqtni oʻlchash kabi amaliy masalalarni hal qilish, yechish katta ahamiyat kasb etgan. Matematikaning rivojlanishida oʻrta asrlardagi islom dunyosining alohida oʻz oʻrni bor. U yunon matematikasidan farq qilgan holda, nisbatan koʻproq amaliy xarakterga ega boʻlgan. Matematika asosan savdo-sotiq, kasb-hunar, [[qurilish]], [[geografiya]], [[astronomiya]] va astrologiya, [[mexanika]], [[optika]] va xok. yoʻnalishlarida keng qoʻllanilgan. Islom dunyosining madaniy markazi [[Bog'dod]] hisoblanib, [[Bayt al-Hikma]]ga turli millat olim va ulamolar yigʻilishgan. [[al-Xorazmiy|Abu Abdulloh Muhammad ibn Musa al-Xorazmiy]] ([[arab tili|arab]] محمد بن موسى الخوارزمي) — (''taxminan 780-850 yillarda yashagan'') — mashhur [[O'rta Osiyo]]lik musulmon [[matematik|matematigi]], [[astronom]]i, [[astrolog]]i, [[geograf]]i, hamda qomusiy olimidir. Ayrim manbalarga koʻra, u forsiy boʻlgan. U, taxminan, 780-yilda [[Xorazm]]da (hozirgi [[Xiva]]da, [[Oʻzbekiston]]) dunyoga kelgan va 850-yillarda vafot etgan. Al-Xorazmiy oʻz umrining aksariyatini [[Bogʻdod]]dagi [[Bayt al-Hikma]]da olim sifatida ishlab oʻtkazdi. Uning [[Algebra]] asari [[chiziqli tenglama|chiziqli]] va [[kvadrat tenglama|kvadrat]] [[tenglama]]<nowiki>larning</nowiki> tizimli yechimi toʻgʻrisidagi birinchi kitobdir. Shu sababdan, u [[Diofant]] kabi [["algebra fanining otasi"]] degan unvonga sazovor boʻldi. Uning hind raqamlari haqidagi Arifmetika asarining Lotin tiliga tarjimasi 12-asrda Gʻarb olamiga oʻnlik raqamlar tizimi haqidagi tushunchani olib kirdi. Al-Xorazmiy [[Batlimus]]<nowiki>ning</nowiki> „Joʻgʻrofiya“ asarini koʻrib chiqib, yangiladi va shuningdek, uning oʻzi ham astronomiya va astrologiyaga oid bir qancha asarlar yaratdi. == Matematikaning goʻzalligi == Koʻpchilik matematiklar oʻz sohasini [[estetika|estetik]] miqyosda yetakchi deb baholashadi. Haqiqatdan ham, koʻpchilik [[matematik isbotlash|matematik isbotlar]] ''"nodir"'' hisoblanib, ularning natijalari esa ''"goʻzallik"'' dir. Ularga misol qilib qoʻyidagilarni keltirish mumkin: [[Tpanstsendent soni]], [[Eyler tenglamasi]] (''e<sup>iπ</sup>'' + 1 = 0) va xok. == Matematik asosiy tushunchalari == === Sonlar === {| style="border:1px solid #999; text-align:center;" cellspacing="20" | <math>1,\;2,\;\ldots</math> || <math>0,\;1,\;-1,\;\ldots</math> |- | [[Natural son]]lar|| [[Butun sonlar]] |- | <math>1,\;-1,\;\frac{1}{2},\;\frac{2}{3},\;0{,}12,\;\ldots</math> || <math>1,\;-1,\;\frac{1}{2},\;0{,}12,\;\pi,\;\sqrt{2},\;\ldots</math> |- | [[Ratsional sonlar]] || [[Haqiqiy sonlar]] |- | <math>-1,\;\frac{1}{2},\;0{,}12,\;\pi,\;3i+2,\;e^{i\pi/3},\;\ldots</math> || <math>1,\;i,\;j,\;k,\;\pi j-\frac{1}{2}k,\;\dots</math> |- | [[Kompleks sonlar]] || [[Kvaternion]]lar |} === Transformatsiya === {| style="border:1px solid #ddd; text-align:center; margin: auto;" cellspacing="20" | [[Tasvir:Integral as region under curve.svg|96px]] || [[Tasvir:Vector field.svg|96px]] || [[Tasvir:Airflow-Obstructed-Duct.png|96px]] || [[Tasvir:Limitcycle.jpg|96px]] || [[Tasvir:Lorenz attractor.svg|96px]] |- | [[Matematik analiz]] || [[Vektor hisoblari]]|| [[Differensial tenglamalar]] || [[Dinamik tizimlar]] || [[Xaos nazariyasi]] |} === Strukturasi === : {| style="border:1px solid #ddd; text-align:center; margin: auto;" cellspacing="15" | [[Tasvir:Elliptic curve simple.png|96px]] || [[Tasvir:Rubik's cube.svg|96px]] || [[Tasvir:Group diagdram D6.svg|96px]] || [[Tasvir:Lattice of the divisibility of 60.svg|96px]] |- | [[Sonlar nazariyasi]] || [[Algebra]] || [[Guruhlash nazariyasi]] || [[Tartiblash nazariyasi]] |} === Fazo === {| style="border:1px solid #999; text-align:center;" cellspacing="15" | [[Tasvir:Pythagorean.svg|128px]] || [[Tasvir:Circle-trig6.svg‎|128px]] || [[Tasvir:Osculating circle.svg|128px]] |- | [[Geometriya]] || [[Trigonometriya]] || [[Differensial geometriya]] |- | [[Tasvir:Torus.jpg|128px]] || [[Tasvir:Koch curve.svg|128px]] |- | [[Topologiya]] || [[Fraktal]]lar |} === Diskret matematika === {| style="border:1px solid #999; text-align:center;" cellspacing="15" | <math>\forall x (P(x) \Rightarrow P(x'))</math> || [[Tasvir:DFAexample.svg|128px]] || [[Tasvir:Caesar3.svg|128px]] || [[Tasvir:6n-graf.svg|128px]] |- | [[Matematik mantiq]] || [[Yechimlar nazariyasi]] || [[Kriptografiya]] || [[Graflar nazariyasi]] |} === Matematika va falsafa asoslari === : {| style="border:1px solid #ddd; text-align:center; margin: auto;" cellspacing="15" | <math> P \Rightarrow Q \,</math>|| [[Tasvir:Venn A intersect B.svg|128px]] || [[Tasvir:Commutative diagram for morphism.svg|96px]] |- | [[Matematik mantiq]] || [[To'plamlar nazariyasi]] || [[Kategiriya nazariyasi]] |} === Amaliy matematika === : {| style="border:1px solid #ddd; text-align:center; margin: auto;" cellspacing="15" | [[Tasvir:Gravitation space source.png|96px]] || [[Tasvir:BernoullisLawDerivationDiagram.png|96px]] || [[Tasvir:Composite trapezoidal rule illustration small.png|96px]] || [[Tasvir:Maximum boxed.png|96px]] || [[Tasvir:Two red dice 01.svg|96px]] || [[Tasvir:Oldfaithful3.png|96px]] || [[Tasvir:Market Data Index NYA on 20050726 202628 UTC.png|96px]] || [[Tasvir:Arbitrary-gametree-solved.png|96px]] |- | [[Matematik fizika]] || [[Suyuqlik mexanikasi]] || [[Sonlar matematikasi]] || [[Optimallashtirish]] || [[Ehtimollar nazariyasi]] || [[Statistika]] || [[Moliyaviy matematika]] || [[Oʻyinlar nazariyasi]] |} == Shuningdek, koʻring == {{Portal|Matematika}} == Havolalar == * [http://kolho3.tiera.ru/#47 Elektron kutubxona (Matematikadan)] {{Webarxiv|url=https://web.archive.org/web/20081208084340/http://kolho3.tiera.ru/#47 |date=2008-12-08 }} * [http://ilib.mirror1.mccme.ru/djvu/klejn-1.htm Arifmetika. Algebra. Analiz Tom perviy] {{Webarxiv|url=https://web.archive.org/web/20080907212455/http://ilib.mirror1.mccme.ru/djvu/klejn-1.htm |date=2008-09-07 }} * [http://ilib.mirror1.mccme.ru/djvu/klejn-2.htm Geometriya. Tom vtoroy] {{Webarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090605083559/http://ilib.mirror1.mccme.ru/djvu/klejn-2.htm |date=2009-06-05 }} * [http://eqworld.ipmnet.ru/ru/library/mathematics/handbooks.htm EqWorld] (ruscha) * [http://mathworld.wolfram.com/ MathWorld] (inglizcha) * [http://ankaraozelders.info/matematik-ozel-ders-ankara/ Matematik Özel Ders Ankara] (Tr) * [http://www.trmatematik.com/ Trmatematik] {{Webarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090207020607/http://trmatematik.com/ |date=2009-02-07 }} (turkcha) * [http://www.matematiktutkusu.com/ Matematik] {{Webarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090627024720/http://www.matematiktutkusu.com/ |date=2009-06-27 }}(turkcha blog) * [http://www.matematikcafe.net/ Matematik] {{Webarxiv|url=https://web.archive.org/web/20081217080352/http://www.matematikcafe.net/kpss-hazirlik-f-446.html |date=2008-12-17 }}(Tr) * [http://ankaraozelders.info Ankara Özel Ders] (Tr) == Manbalar == {{manbalar}} {{OʻzME}} [[Turkum:Matematika]] {{math-stub}} {{fanlar-stub}} {{Tashqi havolalar}} l4el68pomhgihiw1jz7kbkyh0ofc7ms Sharof Rashidov 0 2475 2816824 2685259 2022-08-29T06:19:13Z Laziz Baxtiyorov 56023 wikitext text/x-wiki {{betaraflik}} {{Davlat arbobi | ismi = Sharof Rashidov | tasvir = Sharof Rashidov.jpg | eni = | tavsif = | lavozimi = [[Oʻzbekiston SSR rahbariyati|Oʻzbekiston SSR Kompartiyasi MQning Birinchi Kotibi]] (11-inchi) | tartibi = | bayroq = Symbol-hammer-and-sickle.svg | boshlanish davri = [[1959-yil]] [[15-mart]] | tugash davri = [[1983-yil]] [[31-oktyabr]]gacha | oʻtmishdoshi = [[Sobir Kamolov]] | vorisi = [[Inomjon Usmonxoʻjayev]] | lavozimi_2 = Oʻzbekiston SSR Oliy Soveti Prezidiumi Raisi | bayroq_2 = Flag of the Uzbek SSR.svg | boshlanish davri_2 = [[1950-yil]] [[21-avgust]] | tugash davri_2 = [[1959-yil]] [[24-mart]]gacha | oʻtmishdoshi_2 = [[Amin Niyozov]] | vorisi_2 = [[Yodgor Nasriddinova]] | tartibi_2 = | fuqaroligi = [[Tasvir:Flag_of_the_Soviet_Union.svg|40px|SSSR]] | tavallud sanasi = {{birth date|1917|10|24}} | tavallud joyi = {{TavalludJoyi|Jizzax}}, [[Sirdaryo viloyati (Rossiya imperiyasi)|Sirdaryo viloyati]], [[Rossiya imperiyasi]] | vafot sanasi = {{vafot sanasi va yoshi|1983|10|31|1917|10|24}} | vafot joyi = [[Ellikqalʼa tumani]], {{VafotJoyi|Qoraqalpogʻiston}} ASSR [[Oʻzbekiston SSR]], [[SSSR]] | dafn=Chigʻatoy qabristoni, [[Toshkent]] | millati = oʻzbek | xotini = Rashidova Xursan Gʻofurovna (1920-2003) | bolalari = '''qizlari''', [[Sayyora Rashidova|Sayyora]], Dilorom, Gulnora va Svetlana (1952-2021)<ref>https://kun.uz/uz/news/2021/12/17/sharof-rashidovning-qizi-svetlana-rashidova-aqshda-vafot-etdi</ref>, '''oʻgʻli''' Ilhom (Vladimir) | partiyasi = [[KPSS]], [[1939-yil]]dan | maʼlumoti = Oʻzbekiston Davlat universiteti | mukofotlari = {{{!}} style="background:transparent" {{!}} [[Tasvir:Serp_i_molot.jpg|20px|Oʻroq va bolgʻa medali]]{{!}}{{!}} [[Tasvir:Serp_i_molot.jpg|20px|Oʻroq va bolgʻa medali]] {{!}}} {{{!}} style="background:transparent" {{!}} {{Lenin ordeni}}{{!!}}{{Lenin ordeni}}{{!!}} {{Lenin ordeni}}{{!!}} {{Lenin ordeni}} {{!}}- {{!}} {{Lenin ordeni}}{{!!}} {{Lenin ordeni}}{{!!}} {{Lenin ordeni}}{{!!}} {{Lenin ordeni}} {{!}}- {{!}} {{Lenin ordeni}}{{!!}} {{Lenin ordeni}} {{!!}} {{Oktabr Inqilobi ordeni}}{{!!}} [[Tasvir:Orderredbannerlabor_rib.png|40px|Mehnat Qizil Bayrogʻi Ordeni]] {{!}}- {{!}} {{Qizil Yulduz ordeni}}{{!!}} {{Qizil Yulduz ordeni}}{{!!}} [[Tasvir:Order_badge_of_honor_rib.png|40px|Iftixor Belgisi Ordeni]]{{!!}} [[Tasvir:100_lenin_rib.png|40px|V.I.Lenin tavalludining 100 yilligi munosabati bilan joriy qilingan medal]] {{!}}- {{!}}[[Tasvir:Orderglory_rib.png|40px|1941-1945-yillardagi Ulugʻ Vatan Urushida Germaniya ustidan qozonilgan Gʻalaba uchun medal]] {{!!}} [[Tasvir:20_years_of_victory_rib.png|40px|1941-1945-yillardagi Ulugʻ Vatan Urushida qozonilgan Gʻalabaning 20 yilligi medali]] {{!!}} [[Tasvir:30_years_of_victory_rib.png|40px|1941-1945-yillardagi Ulugʻ Vatan Urushida qozonilgan Gʻalabaning 30 yilligi medali]] {{!!}} [[Tasvir:RibbonLabourDuringWar.png|40px|1941-1945-yillardagi Ulugʻ Vatan Urushidagi Ulugʻ xizmatlari uchun medal]] {{!}}- {{!}}[[Tasvir:VeteranLaborRibbon.png|40px|Mehnat faxriysi medali]]{{!!}}[[Tasvir:50_years_saf_rib.png|40px|SSSR Qurolli kuchlarining 50 yilligi medali]]{{!!}}[[Tasvir:60_years_saf_rib.png|40px|SSSR Qurolli kuchlarining 60 yilligi medali]]{{!!}}[[Tasvir:Lenin_Prize_Medal.JPG|40px|Lenin mukofoti (1980-yil)]] {{!}}} | imzosi = | vikiombor=Sharof Rashidov }} '''Sharof Rashidovich Rashidov''' (6-noyabr ([[24-oktabr]] [[eski hisob|eski hisob boʻyicha]]) [[1917]] — [[31-oktabr]] [[1983]]) — sovet partiya va davlat arbobi, oʻzbek [[yozuvchi]]si, [[Sotsialistik Mehnat Qahramoni]] ([[1974]]), [[Oʻzbekiston|Oʻzbekiston SSR]] Kommunistik partiyasi rahbari. [[1939]]-yildan KPSS aʼzosi. Jizzax ped. texnikumini (1935), [[Samarqand universiteti|Samarqand Davlat Universitetining]] filologiya fakultetini tugatgan (1941). Samarqand viloyati gaz.da masʼul kotib, muharrir oʻrinbosari va muharrir (1937-41,1943). Ikkinchi jahon urushi qatnashchisi (1941-yil noyabr — 1942). Oʻzbekiston KP Samarqand viloyat komiteti kotibi (1944-47), „Kizil Oʻzbekiston“ gazeta muharriri (1947- 49), Oʻzbekiston Yozuvchilar uyushmasi boshqaruvi raisi (1949-50). Oʻzbekiston Oliy Soveti Prezidiumi raisi (195059). Oʻzbekiston KP MK 1kotibi (1959 83). KPSS MK Siyosiy byurosi (Prezidiumi) aʼzoligiga nomzod (1961-83). 2 marta Mehnat Qaxramoni (1974, 1977). Rashidov adabiyotga shoir sifatida kirib keldi va 1yirik asari — „Chegarachi“ dostoni 1937-yilda nashr qilindi. Fashizmga qarshi kurash tuygʻulari bilan sugorilgan „Qaxrim“ sheʼrlar toʻplami 1945-yilda chop etildi. Rashidov davrning muhim hisoblangan muammolaridan biri — qoʻriq va boʻz yerlarni oʻzlashtirish mavzuida „Gʻoliblar“ qissasini (1953) yozdi. Ikkinchi jahon urushi yillarida front orqasida qahramonona mehnat qilgan xalq hayotiga bagʻishlangan „Boʻrondan kuchli“ (1958) va „Qudratli toʻlqin“ (1964), „Gʻoliblar“ (1972) romanlarini yaratdi. Rashidov xalq va mamlakat hayotida roʻy bergan voqealarni davlat va partiya arbobi sifatida mushohada etib, adabiyotning badiiylik mezonlaridan koʻra gʻoyaviylik tamoyiliga koʻproq eʼtibor berdi. Hind xalq afsonasi asosida yozilgan „Kashmir qoʻshigʻi“ lirik qissasi (1956) Rashidov ijodida alohida oʻrinni egallaydi. Rashidov respublikaga rahbarlik qilgan yillarda qator bunyodkorlik ishlari bilan birga qishloq xoʻjaligi yerlaridan ekstensiv foydalanish oqibatida ekologik vaziyatning buzilishi, paxta yakkahokimligining qaror topishi kabi noxush holatlar ham yuz berdi. Rashidov vafotidan soʻng Markaz tomonidan totalitar tuzumning barcha kirdikorlari unga yuklanib, 80-yillar qatagʻonida nohaq qoralandi. Oʻzbekiston mustaqillikka erishgach, Rashidovning nomi oqlandi. Prezident Islom Karimovning tashabbusi bilan Rashidov tavalludining 75 yilligi nishonlandi. Rashidov Toshkentdagi Xalqlar Doʻstligi saroyi meʼmoriy majmuasi uchun qurilish gʻoyasining muallifi va ijodiy rahbari sifatida vafotidan soʻng Alisher Navoiy nomidagi Oʻzbekiston Davlat mukofoti bilan taqdirlangan (1994). Sirdaryo viloyatidagi tuman, Toshkent va Jizzax shahridagi koʻchalar, maktablar, mahallalarga uning nomi berilgan. Jizzaxda Rashidov haykali va muzeyi bor. „Chigʻatoy“ qabristoniga dafn etilgan.<ref>[[Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi|OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref> == Rashidov siyosatga qadar == Sharof Rashidov [[Oktabr inqilobi]]dan bir kun oldin Jizzaxda, dehqon oilasida dunyoga kelgan. [[Samarqand]]dagi Oʻzbek Davlat Universitetining filoligiya fakultetini ([[1941]]), BKP (b) MK qoshidagi Butunittifoq Partiya Maktabini (BPM) ([[1948]], sirtqi) bitirgan. Jizzax pedagogik texnikumini bitirgan. [[1935]]-yildan oʻrta maktabda oʻqituvchilik bilan shugʻullangan. 1937-41-yillarda Samarqand viloyatining „Lenin yoʻli“ gazetasida maʼsul kotib, maʼsul muharrir oʻrinbosari, gazeta muharriri lavozimlarida ishlagan. 1941-42-yillarda Sovet Armiyasi tarkibida [[Ikkinchi jahon urushi|Ikkinchi Jahon urushida]] qatnashgan. Oʻzbekistonga sovet-olmon frontining yaradorlari bilan qaytgan. 1943-44-yillarda „Lenin yoʻli“ gazetasida muharrir. 1944-47-yillarda Oʻzbekiston KP(b) Samarqand viloyati qoʻmitasi kotibi. 1947-49-yillarda „Qizil Oʻzbekiston“ respublika gazetasida maʼsul muharrir. == Rashidov siyosiy arbob sifatida == 1949-50-yillarda [[Oʻzbekiston Yozuvchilar uyushmasi]] raisi. 1950-59-yillarda Oʻzbekiston SSR Oliy Sovet Prezidiumi raisi va SSSP Oliy Sovet Prezidiumi raisi oʻrinbosari. 1959-yil mart oyidan Oʻzbekiston KP MK birinchi kotibi. KPSS XIX-XXIV syezdlari delegati; 1956-yildan MK aʼzoligiga nomzod, 1961-yildan KPSS MK aʼzosi; [[1961]]-yildan MK Prezidiumi aʼzoligiga nomzod, 1966-yil aprelidan [[Sovet Ittifoqi Kommunistik Partiyasi|KPSS]] MK Siyosiy burosi aʼzoligiga nomzod. III-X chaqiriq [[Sovet Sotsialistik Respublikalari Ittifoqi|SSSR]] Oliy Soveti deputati; 1970-yildan SSSR Oliy Soveti Prezidiumi aʼzosi. Ikki marta Sotsialistik Mehnat Qahramoni ([[1974]]), ([[1977]]). Lenin mukofoti laureati. 6 marta Lenin ordeni bilan, 4 marta boshqa ordenlar bilan, shuningdek medallar bilan taqdirlangan. == Rashidov yozuvchi sifatida == [[1945|1945-yili]] Sharof Rashidovning — „Mening nafratim“ nomli ilk sheʼriy toʻplami nashrdan chiqdi. „Gʻoliblar“ povestida ([[1951]]) xalqning dehqonchilik yerlari uchun kurashi tasvirlanadi; xuddi shu mavzu „Boʻrondan kuchli“ romanida ([[1958]]) ham rivojlantiriladi. [[1964]] yilda nashr qilingan „Buyuk toʻlqin“ romani sovet jangchilarning Ikkinchi Jahon urushida koʻrsatgan qahramonliklari haqida hikoya qiladi. „Kashmir qoʻshigʻi“ romantik povestida ([[1956]]) hind xalqining ozodlik kurashi koʻrsatiladi. [[1950]]-yili Rashidovning publitsistik maqolalaridan iborat „Tarix kelishuvi“ nomli toʻplami, [[1967|1967-yili]] „Doʻstlik ramzi“ nomli kitobi nashrdan chiqadi. Rashidovning tanqidiy maqolalari sovet adabiyotining dolzarb muammolariga bagʻishlangan. == [[Paxta ishi]] == Sovet davlatining soʻnggi yillarida ruslar uchun Sharof Rashidov nomi [[korrupsiya]] va Sovet Ittifoqining maʼmuriy-buyruqbozlik boshqaruvining bosh timsoliga aylanib qoldi. [[Leonid Brejnev]] hukumati yillari Oʻzbekistonga [[paxta]] topshirishni oshirish haqidagi oxiri yoʻq qarorlar kelib turardi. Bunga javoban oʻzbek hukumati „qoʻshib yozish“ ([[Sovet Ittifoqi]]da raqamlarning sunʼiy oʻsishi oddiy hol edi) hisobiga har doim dala maydonlarining irrigatsiyasi va paxta hosili haqida oldingisidan kattaroq raqamlarni yozishardi. Oʻsha „qoʻshib yozishlar“ 500 mingdan 1 mln. tonnagacha tashkil qilgan. Bu holat oʻzbek boshqaruvchilariga markazdan qoʻshimcha manbalar olish va Brejnev hokimiyatini sotib olishga imkon berardi. Faqatgina Rashidovning oʻlimidan soʻnggina, markaz oʻziga xos „oʻzbek ishi“ degan uydirmani oʻylab topdi va Oʻzbekistonga [[Telman Gdlyan]] va [[Nikolay Ivanov]] boshliq tezkor prokurorlar guruhini yubordi. Buning natijasida Oʻzbekiston hukumatida olib borilgan tozalashdan OʻzSSRning deyarli barcha rahbarli nishonga tushishdi (faqatgina Gossnab boshligʻi oʻz oʻrnini saqlab qoldi). Gdlyanning fikricha, oʻsha vaqtda butun Ittifoq korruptsiya toʻrida qolgan bir vaqtda Moskva Oʻzbek respublikasini ajratib qoʻyib nohaqlik qilgan. „Oʻzbek ishi“ natijasi respublikaning koʻpchilik aholisini milliy harakatga undadi. Bu ayniqsa qayta qurish davrining soʻnggi yillari kuchaydi. == Rashidov haqida zamondoshlari == V.Boldin (M. Gorbachyov yordamchisi va KPSS MK boʻlim boshligʻi) — Rashidov haqida. <blockquote>"Hokimiyat tepasiga Andropov kelishi bilan, Gorbachyov shu zahoti oʻziga erk berib yubordi. Oʻzining muvaffaqiyatlarini koʻz-koʻz qilishni boshladi. Eslayman, Rashidov paxta topshirishni oshirishi uchun, Gorbachyov qanday qilib Oʻzbekiston rahbarining qoʻllarini qayiltirganini. Rashidov tushuntirishga, koʻndirishga harakat qilardi: „Bizda yomgʻir bilan qor yogʻdi, hammasi muzlab qolgan. Agar shu ahvolda ham terib oladigan boʻlsak, buni quritishimiz uchun yarim yil ketadi“. Gorbachyov esa: „Baribir koʻproq topshiringlar“. (Kommersant — Vlast, 15 may 2001, 61 bet.).</blockquote>. == Oilasi == Qizi: [[Sayyora Rashidova]] — [[Oʻzbekiston milliy universiteti|Oʻzbekiston Milliy Universiteti]] qoshidagi Polimerlar kimyosi va fizikasi ilmiy-tadqiqot markazi direktori<ref>http://uchildiz.uz/akademik-sayyora-rashidova-oʻzmu-faxri/{{Deadlink|date=February 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>, kimyo fanlari doktori, Oʻzbekiston Respublikasi Fanlar Akademiyasi akademigi. 1993 — yilda „Oʻzbekiston Respublikasida xizmat koʻrsatgan Fan arbobi“ faxriy unvoni; 1997 — yilda „[[Oʻzbekiston belgisi]]“ koʻkrak nishoni;1999-yilda- "Doʻstlik ordeni, „ 2003-yilda- [["El-yurt hurmati" ordeni|“El-yurt hurmati " ordeni]] sovrindori. 1995-2015-yillarda [[Oliy Majlis]]ning inson huquqlari boʻyicha vakili lavozimida ishlagan. 100dan ortiq ilmiy maqolalar yozgan. Qizi: Rashidova Gulnora Sharafovna — tarix fanlari nomzodi. Turmush oʻrtogʻi— [[Abdulaziz Komilov]] — diplomat. Qizi: Rashidova Dilorom Sharafovna. Oʻgʻli: Rashidov Ilhom Sharafovich == Xotirasi == * [[Toshkent shahri]]ning [[Mustaqillik maydoni]] yonidagi koʻchaga [[Rashidov koʻchasi]] nomi berildi * [[2016-yil]] [[23-dekabr]]da [[Oliy Majlis]] Qonunchilik palatasi qarori bilan [[Jizzax viloyati]]ning [[Jizzax tumani]]ga „[[Sharof Rashidov tumani]]“ nomi berildi<ref>https://daryo.uz/2016/12/23/jizzax-tumani-sharof-rashidov-nomi-bilan-ataladi/</ref> * [[2017-yil]] [[28-mart]] kuni [[Oʻzbekiston Prezidenti]] [[Shavkat Mirziyoyev]]ning „Sharof Rashidov tavalludining 100 yilligini keng nishonlash haqida“gi qarori qabul qilindi<ref>http://oz.sputniknews-uz.com/society/20170328/5068046/Sharof-Rashidov-Tavalludining-100yilligi.html</ref>. Shu yilning [[6-oktyabr]] kuni [[Jizzax]] shahrida Sharof Rashidovning haykali ochildi<ref>[http://m.kun.uz/news/2017/11/06/savkat-mirzieev-zizzahda-sarof-rasidov-ajkali-ocilisi-marosimida-istirok-etdi Sharof Rashidov haykali ochildi]</ref>. == Manbalar == {{manbalar}} == Havolalar == * [https://newspaperarchive.com/obituary-clipping-nov-01-1983-2113377/ Sharof Rashidovga taʼziyanoma, „Sovet Oʻzbekistoni“ gazetasi] {{Oʻzbekiston SSR Oliy Soveti Prezidiumi raislari}} {{Oʻzbekiston yetakchilari}} [[Turkum:Oʻzbekiston siyosatchilari]] [[Turkum:Oʻzbekiston yetakchilari]] [[Turkum:Ikkinchi jahon urushi qatnashchilari]] [[Turkum:Sotsialistik Mehnat Qahramonlari]] {{DEFAULTSORT:Rashidov, Sharof}} olft0c3xrcl11mglcxij5ri22zbg78l Vikipediya:Tahrirlar soniga koʻra vikipediyachilar roʻyxati 4 2552 2815847 2814489 2022-08-28T12:03:08Z Jembot 17813 Bot: Maʼlumotlar yangilandi wikitext text/x-wiki {{/begin|200}} |- | 1 || [[User:Malikxan|Malikxan]] || [[Special:Contributions/Malikxan|{{formatnum:59765}}]] || {{Permissions|Malikxan}} |- | 2 || [[User:PlanespotterA320|PlanespotterA320]] || [[Special:Contributions/PlanespotterA320|{{formatnum:48952}}]] || {{Permissions|PlanespotterA320}} |- | 3 || [[User:Mirzoulug'bek|Mirzoulug'bek]] || [[Special:Contributions/Mirzoulug'bek|{{formatnum:40390}}]] || {{Permissions|Mirzoulug'bek}} |- | 4 || [[User:Kagansky|Kagansky]] || [[Special:Contributions/Kagansky|{{formatnum:33363}}]] || {{Permissions|Kagansky}} |- | 5 || [[User:Nataev|Nataev]] || [[Special:Contributions/Nataev|{{formatnum:22597}}]] || {{Permissions|Nataev}} |- | 6 || [[User:Albatros777|Albatros777]] || [[Special:Contributions/Albatros777|{{formatnum:22562}}]] || {{Permissions|Albatros777}} |- | 7 || [[User:Abdulla|Abdulla]] || [[Special:Contributions/Abdulla|{{formatnum:18841}}]] || {{Permissions|Abdulla}} |- | 8 || [[User:Umarxon III|Umarxon III]] || [[Special:Contributions/Umarxon III|{{formatnum:18214}}]] || {{Permissions|Umarxon III}} |- | 9 || [[User:Amir.Temur|Amir.Temur]] || [[Special:Contributions/Amir.Temur|{{formatnum:11634}}]] || {{Permissions|Amir.Temur}} |- | 10 || [[User:Uzgen|Uzgen]] || [[Special:Contributions/Uzgen|{{formatnum:9648}}]] || {{Permissions|Uzgen}} |- | 11 || [[User:Xusinboy Bekchanov|Xusinboy Bekchanov]] || [[Special:Contributions/Xusinboy Bekchanov|{{formatnum:8271}}]] || {{Permissions|Xusinboy Bekchanov}} |- | 12 || [[User:ShohjahonSobirov|ShohjahonSobirov]] || [[Special:Contributions/ShohjahonSobirov|{{formatnum:7629}}]] || {{Permissions|ShohjahonSobirov}} |- | 13 || [[User:Casual|Casual]] || [[Special:Contributions/Casual|{{formatnum:7082}}]] || {{Permissions|Casual}} |- | 14 || [[User:Olaf Studt|Olaf Studt]] || [[Special:Contributions/Olaf Studt|{{formatnum:6662}}]] || {{Permissions|Olaf Studt}} |- | 15 || [[User:FarhodShaymanov|FarhodShaymanov]] || [[Special:Contributions/FarhodShaymanov|{{formatnum:6586}}]] || {{Permissions|FarhodShaymanov}} |- | 16 || [[User:AnnaDelvey|AnnaDelvey]] || [[Special:Contributions/AnnaDelvey|{{formatnum:6514}}]] || {{Permissions|AnnaDelvey}} |- | 17 || [[User:Khronos13|Khronos13]] || [[Special:Contributions/Khronos13|{{formatnum:6451}}]] || {{Permissions|Khronos13}} |- | 18 || [[User:Optima D|Optima D]] || [[Special:Contributions/Optima D|{{formatnum:5508}}]] || {{Permissions|Optima D}} |- | 19 || [[User:Rtfroot|Rtfroot]] || [[Special:Contributions/Rtfroot|{{formatnum:5228}}]] || {{Permissions|Rtfroot}} |- | 20 || [[User:Dieri007|Dieri007]] || [[Special:Contributions/Dieri007|{{formatnum:5184}}]] || {{Permissions|Dieri007}} |- | 21 || [[User:Vikichizar|Vikichizar]] || [[Special:Contributions/Vikichizar|{{formatnum:5166}}]] || {{Permissions|Vikichizar}} |- | 22 || [[User:Masofa321|Masofa321]] || [[Special:Contributions/Masofa321|{{formatnum:5113}}]] || {{Permissions|Masofa321}} |- | 23 || [[User:Yangilik 3|Yangilik 3]] || [[Special:Contributions/Yangilik 3|{{formatnum:5053}}]] || {{Permissions|Yangilik 3}} |- | 24 || [[User:Mahirema|Mahirema]] || [[Special:Contributions/Mahirema|{{formatnum:4959}}]] || {{Permissions|Mahirema}} |- | 25 || [[User:Nataeva|Nataeva]] || [[Special:Contributions/Nataeva|{{formatnum:4886}}]] || {{Permissions|Nataeva}} |- | 26 || [[User:Jamshid Nurkulov|Jamshid Nurkulov]] || [[Special:Contributions/Jamshid Nurkulov|{{formatnum:4694}}]] || {{Permissions|Jamshid Nurkulov}} |- | 27 || [[User:Finikchik|Finikchik]] || [[Special:Contributions/Finikchik|{{formatnum:4567}}]] || {{Permissions|Finikchik}} |- | 28 || [[User:FaridShavkatullayev|FaridShavkatullayev]] || [[Special:Contributions/FaridShavkatullayev|{{formatnum:4560}}]] || {{Permissions|FaridShavkatullayev}} |- | 29 || [[User:Boboyev1996|Boboyev1996]] || [[Special:Contributions/Boboyev1996|{{formatnum:4176}}]] || {{Permissions|Boboyev1996}} |- | 30 || [[User:Translate1|Translate1]] || [[Special:Contributions/Translate1|{{formatnum:4086}}]] || {{Permissions|Translate1}} |- | 31 || [[User:Ximik1991|Ximik1991]] || [[Special:Contributions/Ximik1991|{{formatnum:4061}}]] || {{Permissions|Ximik1991}} |- | 32 || [[User:Olimidono|Olimidono]] || [[Special:Contributions/Olimidono|{{formatnum:3966}}]] || {{Permissions|Olimidono}} |- | 33 || [[User:Delecta55|Delecta55]] || [[Special:Contributions/Delecta55|{{formatnum:3811}}]] || {{Permissions|Delecta55}} |- | 34 || [[User:Muxriddin Azimov|Muxriddin Azimov]] || [[Special:Contributions/Muxriddin Azimov|{{formatnum:3793}}]] || {{Permissions|Muxriddin Azimov}} |- | 35 || [[User:Sociologist|Sociologist]] || [[Special:Contributions/Sociologist|{{formatnum:3776}}]] || {{Permissions|Sociologist}} |- | 36 || [[User:Diwikiped|Diwikiped]] || [[Special:Contributions/Diwikiped|{{formatnum:3682}}]] || {{Permissions|Diwikiped}} |- | 37 || [[User:Wentra30|Wentra30]] || [[Special:Contributions/Wentra30|{{formatnum:3609}}]] || {{Permissions|Wentra30}} |- | 38 || [[User:Visola Tangirova|Visola Tangirova]] || [[Special:Contributions/Visola Tangirova|{{formatnum:3396}}]] || {{Permissions|Visola Tangirova}} |- | 39 || [[User:ShHamrayev|ShHamrayev]] || [[Special:Contributions/ShHamrayev|{{formatnum:3339}}]] || {{Permissions|ShHamrayev}} |- | 40 || [[User:Muhammad Abul-Futooh|Muhammad Abul-Futooh]] || [[Special:Contributions/Muhammad Abul-Futooh|{{formatnum:3206}}]] || {{Permissions|Muhammad Abul-Futooh}} |- | 41 || [[User:Yangilik 2|Yangilik 2]] || [[Special:Contributions/Yangilik 2|{{formatnum:3125}}]] || {{Permissions|Yangilik 2}} |- | 42 || [[User:Ravshanbek Tohirov|Ravshanbek Tohirov]] || [[Special:Contributions/Ravshanbek Tohirov|{{formatnum:3108}}]] || {{Permissions|Ravshanbek Tohirov}} |- | 43 || [[User:Akhemen|Akhemen]] || [[Special:Contributions/Akhemen|{{formatnum:3022}}]] || {{Permissions|Akhemen}} |- | 44 || [[User:Minor16|Minor16]] || [[Special:Contributions/Minor16|{{formatnum:3006}}]] || {{Permissions|Minor16}} |- | 45 || [[User:Muzaffar Turgunov|Muzaffar Turgunov]] || [[Special:Contributions/Muzaffar Turgunov|{{formatnum:2758}}]] || {{Permissions|Muzaffar Turgunov}} |- | 46 || [[User:Ikromova Guli|Ikromova Guli]] || [[Special:Contributions/Ikromova Guli|{{formatnum:2721}}]] || {{Permissions|Ikromova Guli}} |- | 47 || [[User:Kunduziy|Kunduziy]] || [[Special:Contributions/Kunduziy|{{formatnum:2554}}]] || {{Permissions|Kunduziy}} |- | 48 || [[User:S(uz)ak|S(uz)ak]] || [[Special:Contributions/S(uz)ak|{{formatnum:2552}}]] || {{Permissions|S(uz)ak}} |- | 49 || [[User:Mrjavokh1r|Mrjavokh1r]] || [[Special:Contributions/Mrjavokh1r|{{formatnum:2418}}]] || {{Permissions|Mrjavokh1r}} |- | 50 || [[User:Amefuri2019|Amefuri2019]] || [[Special:Contributions/Amefuri2019|{{formatnum:2411}}]] || {{Permissions|Amefuri2019}} |- | 51 || [[User:RedaktorWiki|RedaktorWiki]] || [[Special:Contributions/RedaktorWiki|{{formatnum:2403}}]] || {{Permissions|RedaktorWiki}} |- | 52 || [[User:Khorazmiy|Khorazmiy]] || [[Special:Contributions/Khorazmiy|{{formatnum:2375}}]] || {{Permissions|Khorazmiy}} |- | 53 || [[User:Speedbowl|Speedbowl]] || [[Special:Contributions/Speedbowl|{{formatnum:2294}}]] || {{Permissions|Speedbowl}} |- | 54 || [[User:Laziz Baxtiyorov|Laziz Baxtiyorov]] || [[Special:Contributions/Laziz Baxtiyorov|{{formatnum:2242}}]] || {{Permissions|Laziz Baxtiyorov}} |- | 55 || [[User:Cekli829|Cekli829]] || [[Special:Contributions/Cekli829|{{formatnum:2202}}]] || {{Permissions|Cekli829}} |- | 56 || [[User:Asrorbek|Asrorbek]] || [[Special:Contributions/Asrorbek|{{formatnum:2137}}]] || {{Permissions|Asrorbek}} |- | 57 || [[User:Artemev Nikolay|Artemev Nikolay]] || [[Special:Contributions/Artemev Nikolay|{{formatnum:2062}}]] || {{Permissions|Artemev Nikolay}} |- | 58 || [[User:Vaska46|Vaska46]] || [[Special:Contributions/Vaska46|{{formatnum:2018}}]] || {{Permissions|Vaska46}} |- | 59 || [[User:MrErgashev|MrErgashev]] || [[Special:Contributions/MrErgashev|{{formatnum:1955}}]] || {{Permissions|MrErgashev}} |- | 60 || [[User:FreetimeeditorII|FreetimeeditorII]] || [[Special:Contributions/FreetimeeditorII|{{formatnum:1874}}]] || {{Permissions|FreetimeeditorII}} |- | 61 || [[User:Rotlink|Rotlink]] || [[Special:Contributions/Rotlink|{{formatnum:1770}}]] || {{Permissions|Rotlink}} |- | 62 || [[User:Panpanchik|Panpanchik]] || [[Special:Contributions/Panpanchik|{{formatnum:1736}}]] || {{Permissions|Panpanchik}} |- | 63 || [[User:Husniddin Rasulov|Husniddin Rasulov]] || [[Special:Contributions/Husniddin Rasulov|{{formatnum:1708}}]] || {{Permissions|Husniddin Rasulov}} |- | 64 || [[User:Lyncos|Lyncos]] || [[Special:Contributions/Lyncos|{{formatnum:1683}}]] || {{Permissions|Lyncos}} |- | 65 || [[User:Akobirolmasov diplomat|Akobirolmasov diplomat]] || [[Special:Contributions/Akobirolmasov diplomat|{{formatnum:1675}}]] || {{Permissions|Akobirolmasov diplomat}} |- | 66 || [[User:Tarih|Tarih]] || [[Special:Contributions/Tarih|{{formatnum:1652}}]] || {{Permissions|Tarih}} |- | 67 || [[User:Doniyorsher Juraev|Doniyorsher Juraev]] || [[Special:Contributions/Doniyorsher Juraev|{{formatnum:1626}}]] || {{Permissions|Doniyorsher Juraev}} |- | 68 || [[User:Djumanova|Djumanova]] || [[Special:Contributions/Djumanova|{{formatnum:1625}}]] || {{Permissions|Djumanova}} |- | 69 || [[User:ITPRO.UZ|ITPRO.UZ]] || [[Special:Contributions/ITPRO.UZ|{{formatnum:1577}}]] || {{Permissions|ITPRO.UZ}} |- | 70 || [[User:Ismanov|Ismanov]] || [[Special:Contributions/Ismanov|{{formatnum:1542}}]] || {{Permissions|Ismanov}} |- | 71 || [[User:Khasan azim1|Khasan azim1]] || [[Special:Contributions/Khasan azim1|{{formatnum:1528}}]] || {{Permissions|Khasan azim1}} |- | 72 || [[User:BaxtiyJahon|BaxtiyJahon]] || [[Special:Contributions/BaxtiyJahon|{{formatnum:1528}}]] || {{Permissions|BaxtiyJahon}} |- | 73 || [[User:Lingveno|Lingveno]] || [[Special:Contributions/Lingveno|{{formatnum:1524}}]] || {{Permissions|Lingveno}} |- | 74 || [[User:RakhimovaD|RakhimovaD]] || [[Special:Contributions/RakhimovaD|{{formatnum:1517}}]] || {{Permissions|RakhimovaD}} |- | 75 || [[User:Yangilik 1|Yangilik 1]] || [[Special:Contributions/Yangilik 1|{{formatnum:1501}}]] || {{Permissions|Yangilik 1}} |- | 76 || [[User:Humoyun Qodirov|Humoyun Qodirov]] || [[Special:Contributions/Humoyun Qodirov|{{formatnum:1500}}]] || {{Permissions|Humoyun Qodirov}} |- | 77 || [[User:Tantra12|Tantra12]] || [[Special:Contributions/Tantra12|{{formatnum:1498}}]] || {{Permissions|Tantra12}} |- | 78 || [[User:Progint|Progint]] || [[Special:Contributions/Progint|{{formatnum:1497}}]] || {{Permissions|Progint}} |- | 79 || [[User:Akhrarova Ezoza|Akhrarova Ezoza]] || [[Special:Contributions/Akhrarova Ezoza|{{formatnum:1463}}]] || {{Permissions|Akhrarova Ezoza}} |- | 80 || [[User:Odilbek Irisqulov|Odilbek Irisqulov]] || [[Special:Contributions/Odilbek Irisqulov|{{formatnum:1439}}]] || {{Permissions|Odilbek Irisqulov}} |- | 81 || [[User:Panda D|Panda D]] || [[Special:Contributions/Panda D|{{formatnum:1419}}]] || {{Permissions|Panda D}} |- | 82 || [[User:Nikolina Šepić|Nikolina Šepić]] || [[Special:Contributions/Nikolina Šepić|{{formatnum:1409}}]] || {{Permissions|Nikolina Šepić}} |- | 83 || [[User:Дилдорбек|Дилдорбек]] || [[Special:Contributions/Дилдорбек|{{formatnum:1372}}]] || {{Permissions|Дилдорбек}} |- | 84 || [[User:Chris die Seele|Chris die Seele]] || [[Special:Contributions/Chris die Seele|{{formatnum:1293}}]] || {{Permissions|Chris die Seele}} |- | 85 || [[User:Shrikarsan|Shrikarsan]] || [[Special:Contributions/Shrikarsan|{{formatnum:1145}}]] || {{Permissions|Shrikarsan}} |- | 86 || [[User:Zarxonim|Zarxonim]] || [[Special:Contributions/Zarxonim|{{formatnum:1145}}]] || {{Permissions|Zarxonim}} |- | 87 || [[User:Muzaffar murodovich|Muzaffar murodovich]] || [[Special:Contributions/Muzaffar murodovich|{{formatnum:1122}}]] || {{Permissions|Muzaffar murodovich}} |- | 88 || [[User:Bakhtiyarovna|Bakhtiyarovna]] || [[Special:Contributions/Bakhtiyarovna|{{formatnum:1077}}]] || {{Permissions|Bakhtiyarovna}} |- | 89 || [[User:Nhakimjonov|Nhakimjonov]] || [[Special:Contributions/Nhakimjonov|{{formatnum:1059}}]] || {{Permissions|Nhakimjonov}} |- | 90 || [[User:Wknewpages|Wknewpages]] || [[Special:Contributions/Wknewpages|{{formatnum:1046}}]] || {{Permissions|Wknewpages}} |- | 91 || [[User:Azizxon Muzaffarov|Azizxon Muzaffarov]] || [[Special:Contributions/Azizxon Muzaffarov|{{formatnum:1028}}]] || {{Permissions|Azizxon Muzaffarov}} |- | 92 || [[User:Gaffarov737|Gaffarov737]] || [[Special:Contributions/Gaffarov737|{{formatnum:1027}}]] || {{Permissions|Gaffarov737}} |- | 93 || [[User:Mahufi|Mahufi]] || [[Special:Contributions/Mahufi|{{formatnum:1012}}]] || {{Permissions|Mahufi}} |- | 94 || [[User:Emin|Emin]] || [[Special:Contributions/Emin|{{formatnum:1007}}]] || {{Permissions|Emin}} |- | 95 || [[User:Daniya71|Daniya71]] || [[Special:Contributions/Daniya71|{{formatnum:958}}]] || {{Permissions|Daniya71}} |- | 96 || [[User:INsOm(A)aNiAc|INsOm(A)aNiAc]] || [[Special:Contributions/INsOm(A)aNiAc|{{formatnum:930}}]] || {{Permissions|INsOm(A)aNiAc}} |- | 97 || [[User:E'zozaxon|E'zozaxon]] || [[Special:Contributions/E'zozaxon|{{formatnum:928}}]] || {{Permissions|E'zozaxon}} |- | 98 || [[User:MiroJP|MiroJP]] || [[Special:Contributions/MiroJP|{{formatnum:925}}]] || {{Permissions|MiroJP}} |- | 99 || [[User:Finderhannes|Finderhannes]] || [[Special:Contributions/Finderhannes|{{formatnum:924}}]] || {{Permissions|Finderhannes}} |- | 100 || [[User:Xursand.abdullayev|Xursand.abdullayev]] || [[Special:Contributions/Xursand.abdullayev|{{formatnum:872}}]] || {{Permissions|Xursand.abdullayev}} |- | 101 || [[User:Manzuma|Manzuma]] || [[Special:Contributions/Manzuma|{{formatnum:859}}]] || {{Permissions|Manzuma}} |- | 102 || [[User:Boburmirzo Hakimov|Boburmirzo Hakimov]] || [[Special:Contributions/Boburmirzo Hakimov|{{formatnum:841}}]] || {{Permissions|Boburmirzo Hakimov}} |- | 103 || [[User:AnvarxonM|AnvarxonM]] || [[Special:Contributions/AnvarxonM|{{formatnum:820}}]] || {{Permissions|AnvarxonM}} |- | 104 || [[User:Behzodbek88|Behzodbek88]] || [[Special:Contributions/Behzodbek88|{{formatnum:813}}]] || {{Permissions|Behzodbek88}} |- | 105 || [[User:Lutfulloh7|Lutfulloh7]] || [[Special:Contributions/Lutfulloh7|{{formatnum:811}}]] || {{Permissions|Lutfulloh7}} |- | 106 || [[User:Gayrat98|Gayrat98]] || [[Special:Contributions/Gayrat98|{{formatnum:801}}]] || {{Permissions|Gayrat98}} |- | 107 || [[User:Baxshiyona|Baxshiyona]] || [[Special:Contributions/Baxshiyona|{{formatnum:769}}]] || {{Permissions|Baxshiyona}} |- | 108 || [[User:Msingca|Msingca]] || [[Special:Contributions/Msingca|{{formatnum:767}}]] || {{Permissions|Msingca}} |- | 109 || [[User:Wikieditor2077|Wikieditor2077]] || [[Special:Contributions/Wikieditor2077|{{formatnum:762}}]] || {{Permissions|Wikieditor2077}} |- | 110 || [[User:Nodirbek Abdumalikov|Nodirbek Abdumalikov]] || [[Special:Contributions/Nodirbek Abdumalikov|{{formatnum:746}}]] || {{Permissions|Nodirbek Abdumalikov}} |- | 111 || [[User:ДолбоЯщер|ДолбоЯщер]] || [[Special:Contributions/ДолбоЯщер|{{formatnum:722}}]] || {{Permissions|ДолбоЯщер}} |- | 112 || [[User:Yohanjon 23|Yohanjon 23]] || [[Special:Contributions/Yohanjon 23|{{formatnum:719}}]] || {{Permissions|Yohanjon 23}} |- | 113 || [[User:Gliwi|Gliwi]] || [[Special:Contributions/Gliwi|{{formatnum:718}}]] || {{Permissions|Gliwi}} |- | 114 || [[User:Sunrise855|Sunrise855]] || [[Special:Contributions/Sunrise855|{{formatnum:710}}]] || {{Permissions|Sunrise855}} |- | 115 || [[User:Ilkhom|Ilkhom]] || [[Special:Contributions/Ilkhom|{{formatnum:695}}]] || {{Permissions|Ilkhom}} |- | 116 || [[User:Spartak22|Spartak22]] || [[Special:Contributions/Spartak22|{{formatnum:677}}]] || {{Permissions|Spartak22}} |- | 117 || [[User:Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)|Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)]] || [[Special:Contributions/Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)|{{formatnum:674}}]] || {{Permissions|Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)}} |- | 118 || [[User:Bigkhanm|Bigkhanm]] || [[Special:Contributions/Bigkhanm|{{formatnum:669}}]] || {{Permissions|Bigkhanm}} |- | 119 || [[User:MathXplore|MathXplore]] || [[Special:Contributions/MathXplore|{{formatnum:666}}]] || {{Permissions|MathXplore}} |- | 120 || [[User:FarangisOrtiqova|FarangisOrtiqova]] || [[Special:Contributions/FarangisOrtiqova|{{formatnum:648}}]] || {{Permissions|FarangisOrtiqova}} |- | 121 || [[User:Alpasli|Alpasli]] || [[Special:Contributions/Alpasli|{{formatnum:647}}]] || {{Permissions|Alpasli}} |- | 122 || [[User:Dr.backward|Dr.backward]] || [[Special:Contributions/Dr.backward|{{formatnum:641}}]] || {{Permissions|Dr.backward}} |- | 123 || [[User:Osenibabalola0|Osenibabalola0]] || [[Special:Contributions/Osenibabalola0|{{formatnum:632}}]] || {{Permissions|Osenibabalola0}} |- | 124 || [[User:M Xasanboy|M Xasanboy]] || [[Special:Contributions/M Xasanboy|{{formatnum:628}}]] || {{Permissions|M Xasanboy}} |- | 125 || [[User:Umidjon Yuldashev|Umidjon Yuldashev]] || [[Special:Contributions/Umidjon Yuldashev|{{formatnum:621}}]] || {{Permissions|Umidjon Yuldashev}} |- | 126 || [[User:Erkyul|Erkyul]] || [[Special:Contributions/Erkyul|{{formatnum:605}}]] || {{Permissions|Erkyul}} |- | 127 || [[User:Abdug'ani Karimov|Abdug'ani Karimov]] || [[Special:Contributions/Abdug'ani Karimov|{{formatnum:601}}]] || {{Permissions|Abdug'ani Karimov}} |- | 128 || [[User:Xalibekovagulmira|Xalibekovagulmira]] || [[Special:Contributions/Xalibekovagulmira|{{formatnum:596}}]] || {{Permissions|Xalibekovagulmira}} |- | 129 || [[User:Abdulloh avgc|Abdulloh avgc]] || [[Special:Contributions/Abdulloh avgc|{{formatnum:592}}]] || {{Permissions|Abdulloh avgc}} |- | 130 || [[User:Εὐθυμένης|Εὐθυμένης]] || [[Special:Contributions/Εὐθυμένης|{{formatnum:591}}]] || {{Permissions|Εὐθυμένης}} |- | 131 || [[User:Yuldoshov G'ayrat|Yuldoshov G'ayrat]] || [[Special:Contributions/Yuldoshov G'ayrat|{{formatnum:586}}]] || {{Permissions|Yuldoshov G'ayrat}} |- | 132 || [[User:Mehriddin 01|Mehriddin 01]] || [[Special:Contributions/Mehriddin 01|{{formatnum:584}}]] || {{Permissions|Mehriddin 01}} |- | 133 || [[User:Guldona Bonu Murat|Guldona Bonu Murat]] || [[Special:Contributions/Guldona Bonu Murat|{{formatnum:584}}]] || {{Permissions|Guldona Bonu Murat}} |- | 134 || [[User:Blackwidow.aveger|Blackwidow.aveger]] || [[Special:Contributions/Blackwidow.aveger|{{formatnum:564}}]] || {{Permissions|Blackwidow.aveger}} |- | 135 || [[User:Scientific Research Journal1|Scientific Research Journal1]] || [[Special:Contributions/Scientific Research Journal1|{{formatnum:564}}]] || {{Permissions|Scientific Research Journal1}} |- | 136 || [[User:Abubakir Mo'minjonov|Abubakir Mo'minjonov]] || [[Special:Contributions/Abubakir Mo'minjonov|{{formatnum:552}}]] || {{Permissions|Abubakir Mo'minjonov}} |- | 137 || [[User:Yusif Mammadov 04|Yusif Mammadov 04]] || [[Special:Contributions/Yusif Mammadov 04|{{formatnum:547}}]] || {{Permissions|Yusif Mammadov 04}} |- | 138 || [[User:Вероника Мякушкина|Вероника Мякушкина]] || [[Special:Contributions/Вероника Мякушкина|{{formatnum:542}}]] || {{Permissions|Вероника Мякушкина}} |- | 139 || [[User:Mujgona|Mujgona]] || [[Special:Contributions/Mujgona|{{formatnum:521}}]] || {{Permissions|Mujgona}} |- | 140 || [[User:RadjapovaNB|RadjapovaNB]] || [[Special:Contributions/RadjapovaNB|{{formatnum:512}}]] || {{Permissions|RadjapovaNB}} |- | 141 || [[User:Leylajim|Leylajim]] || [[Special:Contributions/Leylajim|{{formatnum:508}}]] || {{Permissions|Leylajim}} |- | 142 || [[User:Nigina Bakhretdinova|Nigina Bakhretdinova]] || [[Special:Contributions/Nigina Bakhretdinova|{{formatnum:499}}]] || {{Permissions|Nigina Bakhretdinova}} |- | 143 || [[User:Rickrick93|Rickrick93]] || [[Special:Contributions/Rickrick93|{{formatnum:498}}]] || {{Permissions|Rickrick93}} |- | 144 || [[User:Abdulaziz uzbek|Abdulaziz uzbek]] || [[Special:Contributions/Abdulaziz uzbek|{{formatnum:481}}]] || {{Permissions|Abdulaziz uzbek}} |- | 145 || [[User:Salohiddin viki|Salohiddin viki]] || [[Special:Contributions/Salohiddin viki|{{formatnum:470}}]] || {{Permissions|Salohiddin viki}} |- | 146 || [[User:Umid1108|Umid1108]] || [[Special:Contributions/Umid1108|{{formatnum:463}}]] || {{Permissions|Umid1108}} |- | 147 || [[User:E'zoza Olimova|E'zoza Olimova]] || [[Special:Contributions/E'zoza Olimova|{{formatnum:463}}]] || {{Permissions|E'zoza Olimova}} |- | 148 || [[User:Xorazmshox01|Xorazmshox01]] || [[Special:Contributions/Xorazmshox01|{{formatnum:459}}]] || {{Permissions|Xorazmshox01}} |- | 149 || [[User:Gibranist|Gibranist]] || [[Special:Contributions/Gibranist|{{formatnum:457}}]] || {{Permissions|Gibranist}} |- | 150 || [[User:Sakinabonu|Sakinabonu]] || [[Special:Contributions/Sakinabonu|{{formatnum:454}}]] || {{Permissions|Sakinabonu}} |- | 151 || [[User:ABDULHAMIDXON|ABDULHAMIDXON]] || [[Special:Contributions/ABDULHAMIDXON|{{formatnum:441}}]] || {{Permissions|ABDULHAMIDXON}} |- | 152 || [[User:Elmurodjon qizi|Elmurodjon qizi]] || [[Special:Contributions/Elmurodjon qizi|{{formatnum:438}}]] || {{Permissions|Elmurodjon qizi}} |- | 153 || [[User:Färber|Färber]] || [[Special:Contributions/Färber|{{formatnum:437}}]] || {{Permissions|Färber}} |- | 154 || [[User:RASH.IHT|RASH.IHT]] || [[Special:Contributions/RASH.IHT|{{formatnum:437}}]] || {{Permissions|RASH.IHT}} |- | 155 || [[User:Farhod|Farhod]] || [[Special:Contributions/Farhod|{{formatnum:435}}]] || {{Permissions|Farhod}} |- | 156 || [[User:Виталий Болбас|Виталий Болбас]] || [[Special:Contributions/Виталий Болбас|{{formatnum:429}}]] || {{Permissions|Виталий Болбас}} |- | 157 || [[User:Uannis~uzwiki|Uannis~uzwiki]] || [[Special:Contributions/Uannis~uzwiki|{{formatnum:418}}]] || {{Permissions|Uannis~uzwiki}} |- | 158 || [[User:Ozoda Karimova|Ozoda Karimova]] || [[Special:Contributions/Ozoda Karimova|{{formatnum:413}}]] || {{Permissions|Ozoda Karimova}} |- | 159 || [[User:Pathoschild|Pathoschild]] || [[Special:Contributions/Pathoschild|{{formatnum:410}}]] || {{Permissions|Pathoschild}} |- | 160 || [[User:Maksud83|Maksud83]] || [[Special:Contributions/Maksud83|{{formatnum:400}}]] || {{Permissions|Maksud83}} |- | 161 || [[User:Guzaloybekovna|Guzaloybekovna]] || [[Special:Contributions/Guzaloybekovna|{{formatnum:399}}]] || {{Permissions|Guzaloybekovna}} |- | 162 || [[User:Changez36|Changez36]] || [[Special:Contributions/Changez36|{{formatnum:393}}]] || {{Permissions|Changez36}} |- | 163 || [[User:Sahib1609|Sahib1609]] || [[Special:Contributions/Sahib1609|{{formatnum:388}}]] || {{Permissions|Sahib1609}} |- | 164 || [[User:Memty|Memty]] || [[Special:Contributions/Memty|{{formatnum:385}}]] || {{Permissions|Memty}} |- | 165 || [[User:Avazbek2077|Avazbek2077]] || [[Special:Contributions/Avazbek2077|{{formatnum:383}}]] || {{Permissions|Avazbek2077}} |- | 166 || [[User:Hawkeye.avenger|Hawkeye.avenger]] || [[Special:Contributions/Hawkeye.avenger|{{formatnum:380}}]] || {{Permissions|Hawkeye.avenger}} |- | 167 || [[User:Chiroqchi|Chiroqchi]] || [[Special:Contributions/Chiroqchi|{{formatnum:376}}]] || {{Permissions|Chiroqchi}} |- | 168 || [[User:Geolog07|Geolog07]] || [[Special:Contributions/Geolog07|{{formatnum:372}}]] || {{Permissions|Geolog07}} |- | 169 || [[User:Mirishkorlik|Mirishkorlik]] || [[Special:Contributions/Mirishkorlik|{{formatnum:369}}]] || {{Permissions|Mirishkorlik}} |- | 170 || [[User:Volkov|Volkov]] || [[Special:Contributions/Volkov|{{formatnum:366}}]] || {{Permissions|Volkov}} |- | 171 || [[User:MirazizAlikuloff|MirazizAlikuloff]] || [[Special:Contributions/MirazizAlikuloff|{{formatnum:365}}]] || {{Permissions|MirazizAlikuloff}} |- | 172 || [[User:Sheykh Zade98|Sheykh Zade98]] || [[Special:Contributions/Sheykh Zade98|{{formatnum:364}}]] || {{Permissions|Sheykh Zade98}} |- | 173 || [[User:Dr.Aselessa|Dr.Aselessa]] || [[Special:Contributions/Dr.Aselessa|{{formatnum:359}}]] || {{Permissions|Dr.Aselessa}} |- | 174 || [[User:Tashfootball|Tashfootball]] || [[Special:Contributions/Tashfootball|{{formatnum:355}}]] || {{Permissions|Tashfootball}} |- | 175 || [[User:Sheroziy|Sheroziy]] || [[Special:Contributions/Sheroziy|{{formatnum:355}}]] || {{Permissions|Sheroziy}} |- | 176 || [[User:WIKIRIR|WIKIRIR]] || [[Special:Contributions/WIKIRIR|{{formatnum:351}}]] || {{Permissions|WIKIRIR}} |- | 177 || [[User:Ismoiliy|Ismoiliy]] || [[Special:Contributions/Ismoiliy|{{formatnum:350}}]] || {{Permissions|Ismoiliy}} |- | 178 || [[User:Envell qahramonlari|Envell qahramonlari]] || [[Special:Contributions/Envell qahramonlari|{{formatnum:348}}]] || {{Permissions|Envell qahramonlari}} |- | 179 || [[User:Jürgen Krause|Jürgen Krause]] || [[Special:Contributions/Jürgen Krause|{{formatnum:339}}]] || {{Permissions|Jürgen Krause}} |- | 180 || [[User:Xorun Muso96|Xorun Muso96]] || [[Special:Contributions/Xorun Muso96|{{formatnum:336}}]] || {{Permissions|Xorun Muso96}} |- | 181 || [[User:Moxichehra|Moxichehra]] || [[Special:Contributions/Moxichehra|{{formatnum:335}}]] || {{Permissions|Moxichehra}} |- | 182 || [[User:Umidaxon Shodiyeva|Umidaxon Shodiyeva]] || [[Special:Contributions/Umidaxon Shodiyeva|{{formatnum:335}}]] || {{Permissions|Umidaxon Shodiyeva}} |- | 183 || [[User:Azamat Nafiddinovich|Azamat Nafiddinovich]] || [[Special:Contributions/Azamat Nafiddinovich|{{formatnum:333}}]] || {{Permissions|Azamat Nafiddinovich}} |- | 184 || [[User:Ahror Akramovich|Ahror Akramovich]] || [[Special:Contributions/Ahror Akramovich|{{formatnum:333}}]] || {{Permissions|Ahror Akramovich}} |- | 185 || [[User:Celiagout|Celiagout]] || [[Special:Contributions/Celiagout|{{formatnum:332}}]] || {{Permissions|Celiagout}} |- | 186 || [[User:Zscout370|Zscout370]] || [[Special:Contributions/Zscout370|{{formatnum:329}}]] || {{Permissions|Zscout370}} |- | 187 || [[User:Zafar Shamsiddinov|Zafar Shamsiddinov]] || [[Special:Contributions/Zafar Shamsiddinov|{{formatnum:327}}]] || {{Permissions|Zafar Shamsiddinov}} |- | 188 || [[User:Uzesthetique|Uzesthetique]] || [[Special:Contributions/Uzesthetique|{{formatnum:321}}]] || {{Permissions|Uzesthetique}} |- | 189 || [[User:Ashurov sindor|Ashurov sindor]] || [[Special:Contributions/Ashurov sindor|{{formatnum:307}}]] || {{Permissions|Ashurov sindor}} |- | 190 || [[User:Potter Uz|Potter Uz]] || [[Special:Contributions/Potter Uz|{{formatnum:305}}]] || {{Permissions|Potter Uz}} |- | 191 || [[User:Flobbadob|Flobbadob]] || [[Special:Contributions/Flobbadob|{{formatnum:305}}]] || {{Permissions|Flobbadob}} |- | 192 || [[User:Википисатель|Википисатель]] || [[Special:Contributions/Википисатель|{{formatnum:301}}]] || {{Permissions|Википисатель}} |- | 193 || [[User:Inosham|Inosham]] || [[Special:Contributions/Inosham|{{formatnum:300}}]] || {{Permissions|Inosham}} |- | 194 || [[User:Yòldoshev Doniyor|Yòldoshev Doniyor]] || [[Special:Contributions/Yòldoshev Doniyor|{{formatnum:295}}]] || {{Permissions|Yòldoshev Doniyor}} |- | 195 || [[User:Abdumannobov|Abdumannobov]] || [[Special:Contributions/Abdumannobov|{{formatnum:294}}]] || {{Permissions|Abdumannobov}} |- | 196 || [[User:Hamroyeva Ruxsora|Hamroyeva Ruxsora]] || [[Special:Contributions/Hamroyeva Ruxsora|{{formatnum:294}}]] || {{Permissions|Hamroyeva Ruxsora}} |- | 197 || [[User:Perhelion|Perhelion]] || [[Special:Contributions/Perhelion|{{formatnum:292}}]] || {{Permissions|Perhelion}} |- | 198 || [[User:Macondo|Macondo]] || [[Special:Contributions/Macondo|{{formatnum:290}}]] || {{Permissions|Macondo}} |- | 199 || [[User:Gerd Eichmann|Gerd Eichmann]] || [[Special:Contributions/Gerd Eichmann|{{formatnum:289}}]] || {{Permissions|Gerd Eichmann}} |- | 200 || [[User:Young Economist7|Young Economist7]] || [[Special:Contributions/Young Economist7|{{formatnum:277}}]] || {{Permissions|Young Economist7}} {{/end}} ioe32byuazmohv8ic58g08d91tfqau4 Vikipediya:Forum 4 3167 2817318 2812223 2022-08-29T11:32:17Z MediaWiki message delivery 15253 /* Invitation to join the Movement Strategy Forum */ yangi mavzu wikitext text/x-wiki {{/Tepasi}} __NEWSECTIONLINK__ == <section begin="announcement-header" />Wikimedia Foundation Board of Trustees election 2022 - Call for Election Volunteers<section end="announcement-header" /> == <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Election Volunteers/2022/Call for Election Volunteers|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Election Volunteers/2022/Call for Election Volunteers|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Movement Strategy and Governance/Election Volunteers/2022/Call for Election Volunteers}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' The Movement Strategy and Governance team is looking for community members to serve as election volunteers in the upcoming Board of Trustees election. The idea of the Election Volunteer Program came up during the 2021 Wikimedia Board of Trustees Election. This program turned out to be successful. With the help of Election Volunteers we were able to increase outreach and participation in the election by 1,753 voters over 2017. Overall turnout was 10.13%, 1.1 percentage points more, and 214 wikis were represented in the election. There were a total of 74 wikis that did not participate in 2017 that produced voters in the 2021 election. Can you help increase the participation even more? Election volunteers will help in the following areas: * Translate short messages and announce the ongoing election process in community channels * Optional: Monitor community channels for community comments and questions Volunteers should: * Maintain the friendly space policy during conversations and events * Present the guidelines and voting information to the community in a neutral manner Do you want to be an election volunteer and ensure your community is represented in the vote? Sign up [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Election Volunteers/About|here]] to receive updates. You can use the [[m:Special:MyLanguage/Talk:Movement Strategy and Governance/Election Volunteers/About|talk page]] for questions about translation.<br /><section end="announcement-content" /> === <section begin="announcement-header" />Выборы в Совет попечителей Фонда Викимедиа 2022. Приглашаем волонтёров<section end="announcement-header" /> === <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Election Volunteers/2022/Call for Election Volunteers|Вы можете найти перевод данного сообщения на другие языки на Мета-вики.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Election Volunteers/2022/Call for Election Volunteers|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Movement Strategy and Governance/Election Volunteers/2022/Call for Election Volunteers}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Команда по Стратегии движения и управлению приглашает членов сообщества принять участие в качестве волонтёров на предстоящих выборах в Совет попечителей. Идея программы "Волонтёры на выборах" возникла во время выборов в Совет попечителей Викимедиа в 2021 году. Программа была успешной. Благодаря помощи волонтёров на выборах мы смогли увеличить охват сообществ и участие в выборах на 1 753 избирателя по сравнению с 2017 годом. Общая явка составила 10,13%, что на 1,1 процентных пункта больше. Были представлены 214 википроектов. Но 74 вики, не участвовавших в 2017 году, дали голоса на выборах 2021 года. Хотите помочь изменить ситуацию с участием? Волонтёры на выборах будут помогать в следующем: * Переводить короткие сообщения и анонсировать текущий избирательный процесс на каналах сообщества * По желанию: Мониторить каналы сообщества на предмет комментариев и вопросов Волонтёры должны: * Соблюдать политику дружественного пространства во время бесед и мероприятий * Представлять руководящие принципы и информацию о голосовании сообществу в нейтральном ключе Вы хотите стать волонтёром на выборах и обеспечить представительство вашего сообщества в голосовании? Подпишитесь [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Election Volunteers/About|здесь]], чтобы получать обновления. Вы можете использовать [[m:Special:MyLanguage/Talk:Movement Strategy and Governance/Election Volunteers/About|страницу обсуждения]] для вопросов о переводе.<br /><section end="announcement-content" /> --[[Foydalanuvchi:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:AAkhmedova (WMF)|munozara]]) 12:05, 6-May 2022 (UTC) == <section begin="announcement-header" />2022 Board of Trustees Call for Candidates<section end="announcement-header" /> == <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Call for Candidates/Short|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Call for Candidates/Short|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Call for Candidates/Short}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' The Board of Trustees seeks candidates for the 2022 Board of Trustees election. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Announcement/Call_for_Candidates|'''Read more on Meta-wiki.''']] The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] is here! Please consider submitting your candidacy to serve on the Board of Trustees. The Wikimedia Foundation Board of Trustees oversees the Wikimedia Foundation's operations. Community-and-affiliate selected trustees and Board-appointed trustees make up the Board of Trustees. Each trustee serves a three year term. The Wikimedia community has the opportunity to vote for community-and-affiliate selected trustees. The Wikimedia community will vote to fill two seats on the Board in 2022. This is an opportunity to improve the representation, diversity, and expertise of the Board as a team. Who are potential candidates? Are you a potential candidate? Find out more on the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Apply to be a Candidate|Apply to be a Candidate page]]. Thank you for your support, Movement Strategy and Governance on behalf of the Elections Committee and the Board of Trustees<br /><section end="announcement-content" /> ===<section begin="announcement-header" />Объявление о выдвижении кандидатур в Совет попечителей Фонда Викимедиа 2022<section end="announcement-header" /> === <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Call for Candidates/Short|Вы можете найти перевод данного сообщения на другие языки на Мета-вики.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Call for Candidates/Short|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Call for Candidates/Short}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Совет попечителей объявляет поиск кандидатов на участие в выборах в Совет 2022 года. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Announcement/Call_for_Candidates|'''Подробнее на Мета-вики''']]. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|Выборы в Совет попечителей 2022 года]] объявляются открытыми! Просим вас рассмотреть возможность выдвижения своей кандидатуры для службы в Совете попечителей. Совет попечителей Фонда Викимедиа осуществляет контроль за деятельностью Фонда Викимедиа. В состав Совета входят попечители от сообществ и партнёрских организаций, а также назначенные попечители. Каждый попечитель служит три года. Сообщество Викимедиа имеет возможность голосовать за попечителей от сообществ и партнёрских организаций. Участники_цы сообщества будут голосовать за два места в Совете попечителей в 2022 году. Это возможность улучшить представительство, разнообразие и компетентность Совета как команды. Вы являетесь потенциальным кандидатом? Узнайте подробности на странице [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Apply to be a Candidate|Подать заявку на выдвижение своей кандидатуры]]. Благодарим вас за поддержку, Команда по Стратегии движения и управлению от лица Комитета по выборам и Совета попечителей<br /><section end="announcement-content" /> --[[Foydalanuvchi:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:AAkhmedova (WMF)|munozara]]) 18:07, 25-Aprel 2022 (UTC) == <section begin="announcement-header" />Join the Wikimedia Foundation Annual Plan conversations with Maryana Iskander<section end="announcement-header" /> == <section begin="announcement-content" /> :[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2022-2023/Conversations/Announcement|''You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.'']] :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2022-2023/Conversations/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Annual Plan/2022-2023/Conversations/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello, The [[m:Special:MyLanguage/Movement Communications|Movement Communications]] and [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance|Movement Strategy and Governance]] teams invite you to discuss the '''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2022-2023/draft|2022-23 Wikimedia Foundation Annual Plan]]''', a plan of record for the Wikimedia Foundation's work. These conversations continue [[m:User:MIskander-WMF|Maryana Iskander]]'s [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Chief Executive Officer/Maryana’s Listening Tour|Wikimedia Foundation Chief Executive Officer listening tour]]. The conversations are about these questions: * The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia 2030|2030 Wikimedia Movement Strategy]] sets a direction toward "knowledge as a service" and "knowledge equity". The Wikimedia Foundation wants to plan according to these two goals. How do you think the Wikimedia Foundation should apply them to our work? * The Wikimedia Foundation continues to explore better ways of working at a regional level. We have increased our regional focus in areas like grants, new features, and community conversations. What is working well? How can we improve? * Anyone can contribute to the Movement Strategy process. Let's collect your activities, ideas, requests, and lessons learned. How can the Wikimedia Foundation better support the volunteers and affiliates working in Movement Strategy activities? You can find [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2022-2023/draft/Your Input|'''the schedule of calls on Meta-wiki''']]. The information will be available in multiple languages. Each call will be open to anyone to attend. Live interpretation will be available in some calls. Best regards,<br /><section end="announcement-content" /> --[[Foydalanuvchi:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:AAkhmedova (WMF)|munozara]]) 09:59, 15-Aprel 2022 (UTC) == <section begin="announcement-header" />Movement Strategy and Governance News – Issue 6<section end="announcement-header"/> == <section begin="ucoc-newsletter"/> <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:200%;">'''Movement Strategy and Governance News'''</span><br> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Issue 6, April 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6|'''Read the full newsletter''']]</span> ---- Welcome to the sixth issue of Movement Strategy and Governance News! This revamped newsletter distributes relevant news and events about the Movement Charter, Universal Code of Conduct, Movement Strategy Implementation grants, Board of trustees elections and other relevant MSG topics. This Newsletter will be distributed quarterly, while the more frequent Updates will also be delivered weekly. Please remember to subscribe [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|here]] if you would like to receive future issues of this newsletter. </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> *'''Leadership Development -''' A Working Group is Forming! - The application to join the Leadership Development Working Group closed on April 10th, 2022, and up to 12 community members will be selected to participate in the working group. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A1|continue reading]]) *'''Universal Code of Conduct Ratification Results are out! -''' The global decision process on the enforcement of the UCoC via SecurePoll was held from 7 to 21 March. Over 2,300 eligible voters from at least 128 different home projects submitted their opinions and comments. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A2|continue reading]]) *'''Movement Discussions on Hubs -''' The Global Conversation event on Regional and Thematic Hubs was held on Saturday, March 12, and was attended by 84 diverse Wikimedians from across the movement. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A3|continue reading]]) *'''Movement Strategy Grants Remain Open! -''' Since the start of the year, six proposals with a total value of about $80,000 USD have been approved. Do you have a movement strategy project idea? Reach out to us! ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A4|continue reading]]) *'''The Movement Charter Drafting Committee is All Set! -''' The Committee of fifteen members which was elected in October 2021, has agreed on the essential values and methods for its work, and has started to create the outline of the Movement Charter draft. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A5|continue reading]]) *'''Introducing Movement Strategy Weekly -''' Contribute and Subscribe! - The MSG team have just launched the updates portal, which is connected to the various Movement Strategy pages on Meta-wiki. Subscriber to get up-to-date news about the various ongoing projects. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A6|continue reading]]) *'''Diff Blogs -''' Check out the most recent publications about Movement Strategy on Wikimedia Diff. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A7|continue reading]]) </div><section end="ucoc-newsletter"/> --[[Foydalanuvchi:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:AAkhmedova (WMF)|munozara]]) 11:59, 14-Aprel 2022 (UTC) == <section begin="announcement-header" />Leadership Development Working Group: Apply to join! (14 March to 10 April 2022)<section end="announcement-header" /> == <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Participate/Announcement|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Participate/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Leadership Development Working Group/Participate/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello everyone, Thank you to everyone who participated in the feedback period for the [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group|Leadership Development Working Group]] initiative. A [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Participate#5. Summary of Call for Feedback|summary of the feedback]] can be found on Meta-wiki. This feedback will be shared with the working group to inform their work. The application period to join the Working Group is now open and will close on April 10, 2022. Please [[m:Special:MyLanguage/Leadership_Development_Working_Group/Purpose_and_Structure#3._How_is_the_working_group_formed_and_structured?|review the information about the working group]], share with community members who might be interested, and '''[[m:Special:MyLanguage/Leadership_Development_Working_Group/Participate#1._How_to_participate|apply if you are interested]]'''. Thank you, From the Community Development team<br /><section end="announcement-content" /> [[Foydalanuvchi:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:AAkhmedova (WMF)|munozara]]) 19:49, 19-Mart 2022 (UTC) == <section begin="announcement-header" />Invitation to Hubs event: Global Conversation on 2022-03-12 at 13:00 UTC<section end="announcement-header" /> == :''[[m:Special:MyLanguage/Hubs/Global Conversations March 12, 2022/Invitation|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Hubs/Global Conversations March 12, 2022/Invitation|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Hubs/Global Conversations March 12, 2022/Invitation}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' ---- Hello all, please see an invitation from my colleague about an upcoming Global Conversation about Hubs. [[Foydalanuvchi:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:AAkhmedova (WMF)|munozara]]) 18:42, 9-Mart 2022 (UTC) ---- The Movement Strategy and Governance team of the Wikimedia Foundation would like to invite you to the next event about "Regional and Thematic Hubs". The Wikimedia Movement is in the process of understanding what Regional and Thematic Hubs should be. Our workshop in November was a good start ([[m:Special:MyLanguage/Hubs/Documentation/27 November Workshop|read the report]]), but we're not finished yet. Over the last weeks we conducted about 16 interviews with groups working on establishing a Hub in their context ([[m:Special:MyLanguage/Hubs/Dialogue|see Hubs Dialogue]]). These interviews informed a report that will serve as a foundation for discussion on March 12. The report is planned to be published on March 9. The event will take place on March 12, 13:00 to 16:00 UTC on Zoom. Interpretation will be provided in French, Spanish, Arabic, Russian, and Portuguese. Registration is open, and will close on March 10. Anyone interested in the topic is invited to join us. '''[[m:Special:MyLanguage/Hubs/Global Conversations March 12, 2022|More information on the event on Meta-wiki]]'''. Best regards, [[m:User:KVaidla (WMF)|Kaarel Vaidla]]<br />Movement Strategy <section end="announcement-content" /> == <section begin="announcement-header" />Universal Code of Conduct Enforcement guidelines ratification voting open from 7 to 21 March 2022<section end="announcement-header" /> == <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello everyone, The ratification voting process for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|revised enforcement guidelines]] of the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) is now open! '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting|Voting commenced on SecurePoll]]''' on 7 March 2022 and will conclude on 21 March 2022. Please [[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voter information|read more on the voter information and eligibility details]]. The Universal Code of Conduct (UCoC) provides a baseline of acceptable behavior for the entire movement. The revised enforcement guidelines were published 24 January 2022 as a proposed way to apply the policy across the movement. You can [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Project|read more about the UCoC project]]. You can also comment on Meta-wiki talk pages in any language. You may also contact the team by email: ucocproject[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org Sincerely, Movement Strategy and Governance Wikimedia Foundation<section end="announcement-content" /> --[[Foydalanuvchi:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:AAkhmedova (WMF)|munozara]]) 11:50, 7-Mart 2022 (UTC) === <section begin="announcement-header" />Universal Code of Conduct Enforcement guidelines ratification voting is now closed<section end="announcement-header" /> === <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voter information/Announcement|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote/Closing message|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote/Closing message}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' The ratification voting process for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|revised enforcement guidelines]] of the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) came to a close on 21 March 2022. Over {{#expr:2300}} Wikimedians voted across different regions of our movement. Thank you to everyone who participated in this process! The scrutinizing group is now reviewing the vote for accuracy, so please allow up to two weeks for them to finish their work. The final results from the voting process will be announced [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Results|here]], along with the relevant statistics and a summary of comments as soon as they are available. Please check out [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voter information|the voter information page]] to learn about the next steps. You can comment on the project talk page [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|on Meta-wiki]] in any language. You may also contact the UCoC project team by email: ucocproject[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org Best regards, Movement Strategy and Governance<br /><section end="announcement-content" /> [[Foydalanuvchi:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:AAkhmedova (WMF)|munozara]]) 18:25, 22-Mart 2022 (UTC) === Next steps: Universal Code of Conduct (UCoC) and UCoC Enforcement Guidelines === After reviewing vote results and accompanying comments, the Community Affairs Committee decided to launch a fresh round of community consultations. After that, the refined text of the Guidelines will be put for another vote. The comments have shown that community members unequivocally support creating a safe and welcoming culture that stops hostile and toxic behaviour, supports victims of such actions, and encourages good-faith people to be productive on the Wikimedia projects. While the results did show that support for the UCoC Guidelines exceeded the required 50%+1 vote, the comments highlighted that further revisions would be required to have strong community support to follow through with enforcement. Therefore the Committee instructed the Foundation to: Conduct another round of community consultations, and put the newly-refined Guidelines for a community vote. The WMF team will seek feedback on four topics that stood out among the voter comments. You can learn more about the four topics and the Committee's findings on [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_Board_noticeboard/April_2022_-_Board_of_Trustees_on_Next_steps:_Universal_Code_of_Conduct_(UCoC)_and_UCoC_Enforcement_Guidelines this Meta page]. Best regards, --[[Foydalanuvchi:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:AAkhmedova (WMF)|munozara]]) 12:00, 23-Aprel 2022 (UTC) === <section begin="announcement-header" />Report on Voter Feedback from Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines Ratification <section end="announcement-header" />=== <section begin="announcement-content" /> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Report/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Report/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello all, The Universal Code of Conduct (UCoC) project team has completed the analysis of the feedback accompanying the ratification vote on the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines. Following the completion of the UCoC Enforcement Guidelines Draft in 2022, the guidelines were voted on by the Wikimedian community. Voters cast votes from 137 communities, with the top 9 communities being: English, German, French, Russian, Polish, Spanish, Chinese, Japanese, Italian Wikipedias, and Meta-wiki. Those voting had the opportunity to provide comments on the contents of the Draft document. 658 participants left comments. 77% of the comments are written in English. Voters wrote comments in 24 languages with the largest numbers in English (508), German (34), Japanese (28), French (25), and Russian (12). A report will be sent to the Revision Drafting Committee who will refine the enforcement guidelines based on the community feedback received from the recently concluded vote. A public version of the report is [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Report|'''published on Meta-wiki here''']]. The report is available in translated versions on Meta-wiki. {{int:please-translate}} Again, we thank all who participated in the vote and discussions. We invite everyone to contribute during the next community discussions. More information about the Universal Code of Conduct and Enforcement Guidelines can be found [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Project|on Meta-wiki]]. On behalf of the Universal Code of Conduct project team<br /><section end="announcement-content" /> --[[Foydalanuvchi:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:AAkhmedova (WMF)|munozara]]) 10:22, 26-May 2022 (UTC) == Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open == :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' The Call for Feedback: Board of Trustees elections is now open and will close on <s>7</s> 16 February 2022. With this Call for Feedback, the Movement Strategy and Governance team is taking a different approach. This approach incorporates community feedback from 2021. Instead of leading with proposals, the Call is framed around key questions from the Board of Trustees. The key questions came from the feedback about the 2021 Board of Trustees election. The intention is to inspire collective conversation and collaborative proposal development about these key questions. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_Board_of_Trustees/Call_for_feedback:_Board_of_Trustees_elections Join the conversation.] Best, Movement Strategy and Governance [[Foydalanuvchi:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:AAkhmedova (WMF)|munozara]]) 16:37, 12-Yanvar 2022 (UTC) == Movement Strategy and Governance News – Issue 5 == <section begin="ucoc-newsletter"/> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5/Global message|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Movement Strategy and Governance/Newsletter/5/Global message}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' <span style="font-size:200%;">'''Movement Strategy and Governance News'''</span><br> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Issue 5, January 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5|'''Read the full newsletter''']]</span> ---- Welcome to the fifth issue of Movement Strategy and Governance News (formerly known as Universal Code of Conduct News)! This revamped newsletter distributes relevant news and events about the Movement Charter, Universal Code of Conduct, Movement Strategy Implementation grants, Board elections and other relevant MSG topics. This Newsletter will be distributed quarterly, while more frequent Updates will also be delivered weekly or bi-weekly to subscribers. Please remember to subscribe [[:m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|here]] if you would like to receive these updates. <div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> *'''Call for Feedback about the Board elections''' - We invite you to give your feedback on the upcoming WMF Board of Trustees election. This call for feedback went live on 10th January 2022 and will be concluded on 16th February 2022. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Call for Feedback about the Board elections|continue reading]]) *'''Universal Code of Conduct Ratification''' - In 2021, the WMF asked communities about how to enforce the Universal Code of Conduct policy text. The revised draft of the enforcement guidelines should be ready for community vote in March. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Universal Code of Conduct Ratification|continue reading]]) *'''Movement Strategy Implementation Grants''' - As we continue to review several interesting proposals, we encourage and welcome more proposals and ideas that target a specific initiative from the Movement Strategy recommendations. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Movement Strategy Implementation Grants|continue reading]]) *'''The New Direction for the Newsletter''' - As the UCoC Newsletter transitions into MSG Newsletter, join the facilitation team in envisioning and deciding on the new directions for this newsletter. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#The New Direction for the Newsletter|continue reading]]) *'''Diff Blogs''' - Check out the most recent publications about MSG on Wikimedia Diff. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Diff Blogs|continue reading]])</div><section end="ucoc-newsletter"/> [[Foydalanuvchi:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:AAkhmedova (WMF)|munozara]]) 07:27, 24-Yanvar 2022 (UTC) == Wiki Loves Folklore is back! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {{int:please-translate}} [[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|150px|frameless]] You are humbly invited to participate in the '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022|Wiki Loves Folklore 2022]]''' an international photography contest organized on Wikimedia Commons to document folklore and intangible cultural heritage from different regions, including, folk creative activities and many more. It is held every year from the '''1st till the 28th''' of February. You can help in enriching the folklore documentation on Commons from your region by taking photos, audios, videos, and [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:UploadWizard&campaign=wlf_2022 submitting] them in this commons contest. You can also [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Organize|organize a local contest]] in your country and support us in translating the [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Translations|project pages]] to help us spread the word in your native language. Feel free to contact us on our [[:c:Commons talk:Wiki Loves Folklore 2022|project Talk page]] if you need any assistance. '''Kind regards,''' '''Wiki loves Folklore International Team''' --[[Foydalanuvchi:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:MediaWiki message delivery|munozara]]) 13:15, 9-Yanvar 2022 (UTC) </div> <!-- Message sent by User:Tiven2240@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/wlf&oldid=22560402 --> == Feminism and Folklore 2022 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {{int:please-translate}} Greetings! You are invited to participate in '''[[:m:Feminism and Folklore 2022|Feminism and Folklore 2022]]''' writing competion. This year Feminism and Folklore will focus on feminism, women biographies and gender-focused topics for the project in league with Wiki Loves Folklore gender gap focus with folk culture theme on Wikipedia. You can help us in enriching the folklore documentation on Wikipedia from your region by creating or improving articles focused on folklore around the world, including, but not limited to folk festivals, folk dances, folk music, women and queer personalities in folklore, folk culture (folk artists, folk dancers, folk singers, folk musicians, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales and more. You can contribute to new articles or translate from the list of suggested articles [[:m:Feminism and Folklore 2022/List of Articles|here]]. You can also support us in organizing the contest on your local Wikipedia by signing up your community to participate in this project and also translating the [[m:Feminism and Folklore 2022|project page]] and help us spread the word in your native language. Learn more about the contest and prizes from our project page. Feel free to contact us on our [[:m:Talk:Feminism and Folklore 2022|talk page]] or via Email if you need any assistance... Thank you. '''Feminism and Folklore Team''', [[User:Tiven2240|Tiven2240]] --05:49, 11-Yanvar 2022 (UTC) </div> <!-- Message sent by User:Tiven2240@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/wlf&oldid=22574381 --> == Subscribe to the This Month in Education newsletter - learn from others and share your stories == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Dear community members, Greetings from the EWOC Newsletter team and the education team at Wikimedia Foundation. We are very excited to share that we on tenth years of Education Newsletter ([[m:Education/News|This Month in Education]]) invite you to join us by [[m:Global message delivery/Targets/This Month in Education|subscribing to the newsletter on your talk page]] or by [[m:Education/News/Newsroom|sharing your activities in the upcoming newsletters]]. The Wikimedia Education newsletter is a monthly newsletter that collects articles written by community members using Wikimedia projects in education around the world, and it is published by the EWOC Newsletter team in collaboration with the Education team. These stories can bring you new ideas to try, valuable insights about the success and challenges of our community members in running education programs in their context. If your affiliate/language project is developing its own education initiatives, please remember to take advantage of this newsletter to publish your stories with the wider movement that shares your passion for education. You can submit newsletter articles in your own language or submit bilingual articles for the education newsletter. For the month of January the deadline to submit articles is on the 20th January. We look forward to reading your stories. Older versions of this newsletter can be found in the [[outreach:Education/Newsletter/Archives|complete archive]]. More information about the newsletter can be found at [[m:Education/News/Publication Guidelines|Education/Newsletter/About]]. For more information, please contact spatnaik{{@}}wikimedia.org. ------ <div style="text-align: center;"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:Education/Newsletter/About|About ''This Month in Education'']] · [[m:Global message delivery/Targets/This Month in Education|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · For the team: [[User:ZI Jony|<span style="color:#8B0000">'''ZI Jony'''</span>]] [[User talk:ZI Jony|<sup><span style="color:Green"><i>(Talk)</i></span></sup>]], {{<includeonly>subst:</includeonly>#time:l G:i, d F Y|}} (UTC)</div></div> </div> <!-- Message sent by User:ZI Jony@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:ZI_Jony/MassMessage/Awareness_of_Education_Newsletter/List_of_Village_Pumps&oldid=21244129 --> == Movement Strategy and Governance News – Issue 5 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="ucoc-newsletter"/> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5/Global message|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Movement Strategy and Governance/Newsletter/5/Global message}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' <span style="font-size:200%;">'''Movement Strategy and Governance News'''</span><br> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Issue 5, January 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5|'''Read the full newsletter''']]</span> ---- Welcome to the fifth issue of Movement Strategy and Governance News (formerly known as Universal Code of Conduct News)! This revamped newsletter distributes relevant news and events about the Movement Charter, Universal Code of Conduct, Movement Strategy Implementation grants, Board elections and other relevant MSG topics. This Newsletter will be distributed quarterly, while more frequent Updates will also be delivered weekly or bi-weekly to subscribers. Please remember to subscribe [[:m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|here]] if you would like to receive these updates. <div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> *'''Call for Feedback about the Board elections''' - We invite you to give your feedback on the upcoming WMF Board of Trustees election. This call for feedback went live on 10th January 2022 and will be concluded on 16th February 2022. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Call for Feedback about the Board elections|continue reading]]) *'''Universal Code of Conduct Ratification''' - In 2021, the WMF asked communities about how to enforce the Universal Code of Conduct policy text. The revised draft of the enforcement guidelines should be ready for community vote in March. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Universal Code of Conduct Ratification|continue reading]]) *'''Movement Strategy Implementation Grants''' - As we continue to review several interesting proposals, we encourage and welcome more proposals and ideas that target a specific initiative from the Movement Strategy recommendations. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Movement Strategy Implementation Grants|continue reading]]) *'''The New Direction for the Newsletter''' - As the UCoC Newsletter transitions into MSG Newsletter, join the facilitation team in envisioning and deciding on the new directions for this newsletter. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#The New Direction for the Newsletter|continue reading]]) *'''Diff Blogs''' - Check out the most recent publications about MSG on Wikimedia Diff. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Diff Blogs|continue reading]])</div><section end="ucoc-newsletter"/> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 03:28, 29-Yanvar 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/Wikipedia&oldid=22704115 --> == Updates on the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines Review == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/2022-02-02 Announcement|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/2022-02-02 Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/2022-02-02 Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello everyone, The Wikimedia Foundation Board of Trustees released a [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board noticeboard/January 2022 - Board of Trustees on Community ratification of enforcement guidelines of UCoC|statement on the ratification process]] for the '''[[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines]]'''. The [[m:Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) provides a baseline of acceptable behavior for the entire movement. The UCoC and the Enforcement Guidelines were written by [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|volunteer-staff drafting committees]] following community consultations. The revised guidelines were published 24 January 2022 as a proposed way to apply the policy across the movement. There is a [[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Changes|list of changes made]] to the guidelines after the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement draft guidelines review|enforcement draft guidelines review]]. '''Comments about the guidelines can be shared [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|on the Enforcement Guidelines talk page on Meta-wiki]].''' To help to understand the guidelines and process, the [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance|Movement Strategy and Governance]] (MSG) team will be hosting Conversation Hours on 4 February 2022 at 15:00 UTC, 25 February 2022 at 12:00 UTC, and 4 March 2022 at 15:00 UTC. '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Conversations|Join the conversation hours to speak with the UCoC project team and drafting committee members about the updated guidelines and voting process]].''' The [[m:Universal Code of Conduct/Project#Timeline|timeline is available on Meta-wiki]]. The voting period is March 7 to 21. All eligible voters will have an opportunity to support or oppose the adoption of the Enforcement guidelines, and share why. '''[[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting|See the voting information page for more details]].''' Many participants from across the movement have provided valuable input in these ongoing conversations. The UCoC and MSG teams want to thank the Drafting Committee and the community members for their contributions to this process. Sincerely, Movement Strategy and Governance<br/> Wikimedia Foundation<section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 03:55, 4-Fevral 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/Wikipedia&oldid=22704115 --> == <section begin="announcement-header" />Leadership Development Task Force: Your feedback is appreciated<section end="annoncement-header" /> == <section begin="announcement-content" />:''[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' The Community Development team at the Wikimedia Foundation is supporting the creation of a global, community-driven Leadership Development Task Force. The purpose of the task force is to advise leadership development work. The team is looking for feedback about the responsibilities of the Leadership Development Task Force. This Meta page shares the proposal for a [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force|Leadership Development Task Force]] and how [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force/Participate|you can help.]] Feedback on the proposal will be collected from 7 to 25 February 2022.<section end="announcement-content" /> --[[Foydalanuvchi:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:AAkhmedova (WMF)|munozara]]) 17:43, 8-Fevral 2022 (UTC) == Updates on the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines Review == <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/2022-02-02 Announcement/Short|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/2022-02-02 Announcement/Short|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/2022-02-02 Announcement/Short}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello everyone, The '''[[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines]]''' were published 24 January 2022 as a proposed way to apply the [[m:Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] across the movement. Comments about the guidelines can be shared here or [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|the Meta-wiki talk page]]. There will be conversations on Zoom on 25 February 2022 at 12:00 UTC, and 4 March 2022 at 15:00 UTC. '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Conversations|Join the UCoC project team and drafting committee members to discuss the guidelines and voting process]].''' The [[m:Universal Code of Conduct/Project#Timeline|timeline is available on Meta-wiki]]. The voting period is March 7 to 21. '''[[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting|See the voting information page for more details]].''' Thank you to everyone who has participated so far. Sincerely, Movement Strategy and Governance<br/> Wikimedia Foundation --[[Foydalanuvchi:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:AAkhmedova (WMF)|munozara]]) 18:20, 16-Fevral 2022 (UTC) <section end="announcement-content" /> == Sandbox link == Apologies for writing in English. Please feel free to translate my text. I'm holding a global RFC regarding Sandbox link ([[:en:User:4nn1l2/sandbox|example]]) at Meta: [[m:Requests for comment/Enable sandbox for all Wikipedias]]. I was told by User:Lucas Werkmeister that Uzbek Wikipedia as a large project does not have Sandbox link enabled. * Does Uzbek Wikipedia want the Sandbox link enabled? If there is consensus for enabling that on Uzbek Wikipedia, I will do that as part of the global settings. But if Uzbek Wikipedia does not want that, I can simply omit the Uzbek Wikipedia from my proposal. No hard feelings at all :) I have personally not found Sandbox links harmful in any way, shape, or form. Thanks [[Foydalanuvchi:4nn1l2|4nn1l2]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:4nn1l2|munozara]]) 03:03, 19-Fevral 2022 (UTC) :Hi, @[[Foydalanuvchi:4nn1l2|4nn1l2]]! Our community [[#SandboxLink_kengaytmasini_o%CA%BBzbekcha_Vikipediyada_tatbiq_etish|voted in favor]] on it. So, do we need to create a task on Phabricator? [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 20:55, 24-Fevral 2022 (UTC) ::Hi. No, I will take care of that myself. Though, it may take some time. I should coordinate with other projects too. Uzwiki was fast :) [[Foydalanuvchi:4nn1l2|4nn1l2]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:4nn1l2|munozara]]) 23:40, 24-Fevral 2022 (UTC) == Ukraine's Cultural Diplomacy Month: We are back in 2022! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> [[File:UCDM 2022.png|180px|right]] {{int:please-translate}} Hello, dear Wikipedians!<br/> [[:m:Special:MyLanguage/Wikimedia Ukraine|Wikimedia Ukraine]], in cooperation with the [[:en:Ministry of Foreign Affairs of Ukraine|Ministry of Foreign Affairs of Ukraine]] and [[:en:Ukrainian Institute|Ukrainian Institute]], has launched the second edition of writing challenge "'''[[:m:Special:MyLanguage/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2022|Ukraine's Cultural Diplomacy Month]]'''", which lasts from 17 February to 17 March 2022. The campaign is dedicated to famous Ukrainian artists of cinema, music, literature, architecture, design and cultural phenomena of Ukraine that made a contribution to world culture. The most active contesters will receive [[:m:Special:MyLanguage/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2022/Prizes|prizes]].<br/> We invite you to take part and help us improve the coverage of Ukrainian culture on Wikipedia!--[[Foydalanuvchi:ValentynNefedov (WMUA)|ValentynNefedov (WMUA)]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ValentynNefedov (WMUA)|munozara]]) 12:50, 21-Fevral 2022 (UTC) </div> == SandboxLink kengaytmasini oʻzbekcha Vikipediyada tatbiq etish == {{Tracked|T308399|yopildi}} [[Fayl:Screenshot of personal tools menu with sandbox.png|frame]] Barchaga salom! Oʻzbekcha Vikipediyada [[:mw:Extension:SandboxLink|SandboxLink kengaytmasini]] tatbiq etishni taklif qilmoqchiman. Ushbu kengaytmaning tatbiq etilishi, foydalanuvchilarning shaxsiy asboblar paneliga ''Qumloq'' (''Sandbox'') tugmasi qoʻshilishiga olib keladi (''oʻng tomondagi suratga qarang''). Foydalanuvchi bu tugmani bosish orqali oʻzining shaxsiy qumloq sahifasiga („Foydalanuvchi:''Foydalanuvchi nomi''/Qumloq“) oʻtadi. Oʻzbekcha Vikipediyada allaqachon [[VP:Qumloq]] sahifasi mavjud boʻlsa-da, bu sahifa hamma uchun boʻlib, odatda qisqa muddat ichida tozalanadi (yaʼni, yangi amalga oshirilgan oʻzgarishlar sahifaning eski holiga qaytariladi). Bu kengaytmani tatbiq etsak, foydalanuvchi test tahrirlarini oʻzining shaxsiy qumloq sahifasida amalga oshirishi mumkin boʻladi, bu sahifani esa oʻzidan boʻlak hech kim tozalamaydi. Bu yangi qoʻshilgan foydalanuvchilarga juda qoʻl keladi. Maʼlumot uchun, bu kengaytma shu kungacha Vikipediyaning [https://meta.wikimedia.org/wiki/Requests_for_comment/Enable_sandbox_for_all_Wikipedias#List koʻplab tillardagi boʻlimlarida] tatbiq etilgan. Sizlardan esa, mazkur mavzu boʻyicha fikringizni bildirishingizni soʻrab qolaman! Hurmat ila, [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 15:34, 21-Fevral 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 18:16, 21-Fevral 2022 (UTC) # {{Roziman}} [[Foydalanuvchi:Gayrat98|Gayrat98]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Gayrat98|munozara]]) 03:07, 22-Fevral 2022 (UTC) # {{Roziman}} [[Foydalanuvchi:Artemev Nikolay|Artemev Nikolay]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Artemev Nikolay|munozara]]) 03:24, 22-Fevral 2022 (UTC) # {{Roziman}} — '''[[Foydalanuvchi:Muxriddin Azimov|Muxriddin Azimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muxriddin Azimov|munozara]]) 08:33, 22-Fevral 2022 (UTC)''' ==== Xulosa ==== Qarshilar yoʻq. Keyingi qadam oʻlaroq Phabricatorda mazkur mavzu boʻyicha task yaratishimiz kerak. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 20:41, 24-Fevral 2022 (UTC) == Wiki Loves Folklore is extended till 15th March == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">{{int:please-translate}} [[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|frameless|180px]] Greetings from Wiki Loves Folklore International Team, We are pleased to inform you that [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore|Wiki Loves Folklore]] an international photographic contest on Wikimedia Commons has been extended till the '''15th of March 2022'''. The scope of the contest is focused on folk culture of different regions on categories, such as, but not limited to, folk festivals, folk dances, folk music, folk activities, etc. We would like to have your immense participation in the photographic contest to document your local Folk culture on Wikipedia. You can also help with the [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Translations|translation]] of project pages and share a word in your local language. Best wishes, '''International Team'''<br /> '''Wiki Loves Folklore''' [[Foydalanuvchi:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:MediaWiki message delivery|munozara]]) 04:50, 22-Fevral 2022 (UTC) </div> <!-- Message sent by User:Rockpeterson@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=22754428 --> == Coming soon == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> === Several improvements around templates === Hello, from March 9, several improvements around templates will become available on your wiki: * Fundamental improvements of the [[Mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Editing templates|VisualEditor template dialog]] ([[m:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|1]], [[m:WMDE Technical Wishes/Removing a template from a page using the VisualEditor|2]]), * Improvements to make it easier to put a template on a page ([[m:WMDE Technical Wishes/Finding and inserting templates|3]]) (for the template dialogs in [[Mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Editing templates|VisualEditor]], [[Mw:Special:MyLanguage/Extension:WikiEditor#/media/File:VectorEditorBasic-en.png|2010 Wikitext]] and [[Mw:Special:MyLanguage/2017 wikitext editor|New Wikitext Mode]]), * and improvements in the syntax highlighting extension [[Mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|CodeMirror]] ([[m:WMDE Technical Wishes/Improved Color Scheme of Syntax Highlighting|4]], [[m:WMDE Technical Wishes/Bracket Matching|5]]) (which is available on wikis with writing direction left-to-right). All these changes are part of the “[[m:WMDE Technical Wishes/Templates|Templates]]” project by [[m:WMDE Technical Wishes|WMDE Technical Wishes]]. We hope they will help you in your work, and we would love to hear your feedback on the talk pages of these projects. </div> - [[m:User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] 12:39, 28-Fevral 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&oldid=22907463 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Remember to Participate in the UCoC Conversations and Ratification Vote!</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Announcement|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello everyone, A [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Voting|'''vote in SecurePoll from 7 to 21 March 2022''']] is scheduled as part of the ratification process for the Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement guidelines. Eligible voters are invited to answer a poll question and share comments. [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Voter_information|Read voter information and eligibility details.]] During the poll, voters will be asked if they support the enforcement of the Universal Code of Conduct based on the proposed guidelines. The [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) provides a baseline of acceptable behavior for the entire movement. The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|revised enforcement guidelines]] were published 24 January 2022 as a proposed way to apply the policy across the movement. A [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_Board_noticeboard/January_2022_-_Board_of_Trustees_on_Community_ratification_of_enforcement_guidelines_of_UCoC|Wikimedia Foundation Board statement]] calls for a [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Voting|ratification process]] where eligible voters will have an opportunity to support or oppose the adoption of the UCoC Enforcement guidelines in a vote. Wikimedians are invited to [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Voter_information/Volunteer|translate and share important information]]. For more information about the UCoC, please see the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Project|project page]] and [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/FAQ|frequently asked questions]] on Meta-wiki. There are events scheduled to learn more and discuss: * A [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Conversations/Panel_Q&A|community panel]] recorded on 18 February 2022 shares perspectives from small- and medium-sized community participants. * The [[m:Movement Strategy and Governance|Movement Strategy and Governance]] (MSG) team is hosting Conversation Hours on 4 March 2022 at 15:00 UTC. Please [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Conversations|'''sign-up''']] to interact with the project team and the drafting committee about the updated enforcement guidelines and the ratification process. See the [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/2022_conversation_hour_summaries|Conversation Hour summaries]] for notes from 4 February 2022 and 25 February 2022. You can comment on Meta-wiki talk pages in any language. You may also contact either team by email: msg[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org or ucocproject[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org Sincerely, Movement Strategy and Governance <br /> Wikimedia Foundation <br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 02:17, 2-Mart 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=22916674 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Universal Code of Conduct Enforcement guidelines ratification voting open from 7 to 21 March 2022</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello everyone, The ratification voting process for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|revised enforcement guidelines]] of the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) is now open! '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting|Voting commenced on SecurePoll]]''' on 7 March 2022 and will conclude on 21 March 2022. Please [[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voter information|read more on the voter information and eligibility details]]. The Universal Code of Conduct (UCoC) provides a baseline of acceptable behavior for the entire movement. The revised enforcement guidelines were published 24 January 2022 as a proposed way to apply the policy across the movement. You can [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Project|read more about the UCoC project]]. You can also comment on Meta-wiki talk pages in any language. You may also contact the team by email: ucocproject[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org Sincerely, Movement Strategy and Governance Wikimedia Foundation<section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 00:52, 8-Mart 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=22962850 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Invitation to Hubs event: Global Conversation on 2022-03-12 at 13:00 UTC</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" />Hello! The Movement Strategy and Governance team of the Wikimedia Foundation would like to invite you to the next event about "Regional and Thematic Hubs". The Wikimedia Movement is in the process of understanding what Regional and Thematic Hubs should be. Our workshop in November was a good start ([[m:Special:MyLanguage/Hubs/Documentation/27 November Workshop|read the report]]), but we're not finished yet. Over the last weeks we conducted about 16 interviews with groups working on establishing a Hub in their context ([[m:Special:MyLanguage/Hubs/Dialogue|see Hubs Dialogue]]). These interviews informed a report that will serve as a foundation for discussion on March 12. The report is planned to be published on March 9. The event will take place on March 12, 13:00 to 16:00 UTC on Zoom. Interpretation will be provided in French, Spanish, Arabic, Russian, and Portuguese. Registration is open, and will close on March 10. Anyone interested in the topic is invited to join us. '''[[m:Special:MyLanguage/Hubs/Global Conversations March 12, 2022|More information on the event on Meta-wiki]]'''. Best regards, [[m:User:KVaidla (WMF)|Kaarel Vaidla]]<br />Movement Strategy <section end="announcement-content" /> </div> 01:31, 10-Mart 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=22974079 --> == Wiki Loves Folklore 2022 ends tomorrow == [[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|frameless|180px]] International photographic contest [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022| Wiki Loves Folklore 2022]] ends on 15th March 2022 23:59:59 UTC. This is the last chance of the year to upload images about local folk culture, festival, cuisine, costume, folklore etc on Wikimedia Commons. Watch out our social media handles for regular updates and declaration of Winners. ([https://www.facebook.com/WikiLovesFolklore/ Facebook] , [https://twitter.com/WikiFolklore Twitter ] , [https://www.instagram.com/wikilovesfolklore/ Instagram]) The writing competition Feminism and Folklore will run till 31st of March 2022 23:59:59 UTC. Write about your local folk tradition, women, folk festivals, folk dances, folk music, folk activities, folk games, folk cuisine, folk wear, folklore, and tradition, including ballads, folktales, fairy tales, legends, traditional song and dance, folk plays, games, seasonal events, calendar customs, folk arts, folk religion, mythology etc. on your local Wikipedia. Check if your [[:m:Feminism and Folklore 2022/Project Page|local Wikipedia is participating]] A special competition called '''Wiki Loves Falles''' is organised in Spain and the world during 15th March 2022 till 15th April 2022 to document local folk culture and [[:en:Falles|Falles]] in Valencia, Spain. Learn more about it on [[:ca:Viquiprojecte:Falles 2022|Catalan Wikipedia project page]]. We look forward for your immense co-operation. Thanks Wiki Loves Folklore international Team [[Foydalanuvchi:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:MediaWiki message delivery|munozara]]) 14:40, 14-Mart 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Rockpeterson@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=22754428 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Leadership Development Working Group: Apply to join! (14 March to 10 April 2022)</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Participate/Announcement|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Participate/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Leadership Development Working Group/Participate/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello everyone, Thank you to everyone who participated in the feedback period for the [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group|Leadership Development Working Group]] initiative. A [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Participate#5. Summary of Call for Feedback|summary of the feedback]] can be found on Meta-wiki. This feedback will be shared with the working group to inform their work. The application period to join the Working Group is now open and will close on April 10, 2022. Please [[m:Special:MyLanguage/Leadership_Development_Working_Group/Purpose_and_Structure#3._How_is_the_working_group_formed_and_structured?|review the information about the working group]], share with community members who might be interested, and '''[[m:Special:MyLanguage/Leadership_Development_Working_Group/Participate#1._How_to_participate|apply if you are interested]]'''. Thank you, From the Community Development team<br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 02:20, 18-Mart 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=22974079 --> == Feminism and Folklore 2022 ends soon == [[File:Feminism and Folklore 2022 logo.svg|right|frameless|250px]] [[:m:Feminism and Folklore 2022|Feminism and Folklore 2022]] which is an international writing contest organized at Wikipedia ends soon that is on <b>31 March 2022 11:59 UTC</b>. This is the last chance of the year to write about feminism, women biographies and gender-focused topics such as <i>folk festivals, folk dances, folk music, folk activities, folk games, folk cuisine, folk wear, fairy tales, folk plays, folk arts, folk religion, mythology, folk artists, folk dancers, folk singers, folk musicians, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales and more</i> Keep an eye on the project page for declaration of Winners. We look forward for your immense co-operation. Thanks Wiki Loves Folklore international Team [[Foydalanuvchi:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:MediaWiki message delivery|munozara]]) 14:29, 26-Mart 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Rockpeterson@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Rockpeterson/fnf&oldid=23060054 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Universal Code of Conduct Enforcement guidelines ratification voting is now closed</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote/Closing message|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote/Closing message|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote/Closing message}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Greetings, The ratification voting process for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|revised enforcement guidelines]] of the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) came to a close on 21 March 2022. Over {{#expr:2300}} Wikimedians voted across different regions of our movement. Thank you to everyone who participated in this process! The scrutinizing group is now reviewing the vote for accuracy, so please allow up to two weeks for them to finish their work. The final results from the voting process will be announced [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Results|here]], along with the relevant statistics and a summary of comments as soon as they are available. Please check out [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voter information|the voter information page]] to learn about the next steps. You can comment on the project talk page [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|on Meta-wiki]] in any language. You may also contact the UCoC project team by email: ucocproject[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org Best regards, Movement Strategy and Governance<br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 01:53, 30-Mart 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23079949 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Movement Strategy and Governance News – Issue 6</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="msg-newsletter"/> <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:200%;">'''Movement Strategy and Governance News'''</span><br> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Issue 6, April 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6|'''Read the full newsletter''']]</span> ---- Welcome to the sixth issue of Movement Strategy and Governance News! This revamped newsletter distributes relevant news and events about the Movement Charter, Universal Code of Conduct, Movement Strategy Implementation grants, Board of trustees elections and other relevant MSG topics. This Newsletter will be distributed quarterly, while the more frequent Updates will also be delivered weekly. Please remember to subscribe [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|here]] if you would like to receive future issues of this newsletter. </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> *'''Leadership Development -''' A Working Group is Forming! - The application to join the Leadership Development Working Group closed on April 10th, 2022, and up to 12 community members will be selected to participate in the working group. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A1|continue reading]]) *'''Universal Code of Conduct Ratification Results are out! -''' The global decision process on the enforcement of the UCoC via SecurePoll was held from 7 to 21 March. Over 2,300 eligible voters from at least 128 different home projects submitted their opinions and comments. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A2|continue reading]]) *'''Movement Discussions on Hubs -''' The Global Conversation event on Regional and Thematic Hubs was held on Saturday, March 12, and was attended by 84 diverse Wikimedians from across the movement. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A3|continue reading]]) *'''Movement Strategy Grants Remain Open! -''' Since the start of the year, six proposals with a total value of about $80,000 USD have been approved. Do you have a movement strategy project idea? Reach out to us! ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A4|continue reading]]) *'''The Movement Charter Drafting Committee is All Set! -''' The Committee of fifteen members which was elected in October 2021, has agreed on the essential values and methods for its work, and has started to create the outline of the Movement Charter draft. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A5|continue reading]]) *'''Introducing Movement Strategy Weekly -''' Contribute and Subscribe! - The MSG team have just launched the updates portal, which is connected to the various Movement Strategy pages on Meta-wiki. Subscriber to get up-to-date news about the various ongoing projects. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A6|continue reading]]) *'''Diff Blogs -''' Check out the most recent publications about Movement Strategy on Wikimedia Diff. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A7|continue reading]]) </div><section end="msg-newsletter"/> </div> Also, a draft of the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2022-2023/draft|'''2022-23 Wikimedia Foundation Annual Plan''']] has been published. Input is being sought on-wiki and during [[:m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2022-2023/Conversations|'''several conversations''' with Wikimedia Foundation CEO Maryana Iskander]]. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2022-2023/Conversations/Announcement|See full announcement on Meta-wiki]]. [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 01:45, 22-Aprel 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23184989 --> == New Wikipedia Library Collections Available Now - April 2022 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Hello Wikimedians! [[File:Wikipedia_Library_owl.svg|thumb|upright|The TWL owl says sign up today!]] [[m:The Wikipedia Library|The Wikipedia Library]] has free access to new paywalled reliable sources. You can these and dozens more collections at https://wikipedialibrary.wmflabs.org/: * '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/128/ Wiley]''' – journals, books, and research resources, covering life, health, social, and physical sciences * '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/125/ OECD]''' – OECD iLibrary, Data, and Multimedia​​ published by the Organisation for Economic Cooperation and Development * '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/129/ SPIE Digital Library]''' – journals and eBooks on optics and photonics applied research Many other sources are freely available for experienced editors, including collections which recently became accessible to all eligible editors: Cambridge University Press, BMJ, AAAS, Érudit and more. Do better research and help expand the use of high quality references across Wikipedia projects: log in today! <br>--The Wikipedia Library Team 13:17, 26-Aprel 2022 (UTC) :<small>This message was delivered via the [https://meta.wikimedia.org/wiki/MassMessage#Global_message_delivery Global Mass Message] tool to [https://meta.wikimedia.org/wiki/Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library The Wikipedia Library Global Delivery List].</small> </div> <!-- Message sent by User:Samwalton9@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library&oldid=23036656 --> == Coming soon: Improvements for templates == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> <!--T:11--> [[File:Overview of changes in the VisualEditor template dialog by WMDE Technical Wishes.webm|thumb|Fundamental changes in the template dialog.]] Hello, more changes around templates are coming to your wiki soon: The [[mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Editing templates|'''template dialog''' in VisualEditor]] and in the [[mw:Special:MyLanguage/2017 wikitext editor|2017 Wikitext Editor]] (beta) will be '''improved fundamentally''': This should help users understand better what the template expects, how to navigate the template, and how to add parameters. * [[metawiki:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|project page]], [[metawiki:Talk:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|talk page]] In '''syntax highlighting''' ([[mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|CodeMirror]] extension), you can activate a '''colorblind-friendly''' color scheme with a user setting. * [[metawiki:WMDE Technical Wishes/Improved Color Scheme of Syntax Highlighting#Color-blind_mode|project page]], [[metawiki:Talk:WMDE Technical Wishes/Improved Color Scheme of Syntax Highlighting|talk page]] Deployment is planned for May 10. This is the last set of improvements from [[m:WMDE Technical Wishes|WMDE Technical Wishes']] focus area “[[m:WMDE Technical Wishes/Templates|Templates]]”. We would love to hear your feedback on our talk pages! </div> -- [[m:User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] 11:14, 29-Aprel 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&oldid=23222263 --> == 2022 Board of Trustees Call for Candidates == <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Call for Candidates/Short|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Call for Candidates/Short|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Call for Candidates/Short}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' The Board of Trustees seeks candidates for the 2022 Board of Trustees election. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Announcement/Call_for_Candidates|'''Read more on Meta-wiki.''']] The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] is here! Please consider submitting your candidacy to serve on the Board of Trustees. The Wikimedia Foundation Board of Trustees oversees the Wikimedia Foundation's operations. Community-and-affiliate selected trustees and Board-appointed trustees make up the Board of Trustees. Each trustee serves a three year term. The Wikimedia community has the opportunity to vote for community-and-affiliate selected trustees. The Wikimedia community will vote to fill two seats on the Board in 2022. This is an opportunity to improve the representation, diversity, and expertise of the Board as a team. ;Who are potential candidates? Are you a potential candidate? Find out more on the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Apply to be a Candidate|Apply to be a Candidate page]]. Thank you for your support, Movement Strategy and Governance on behalf of the Elections Committee and the Board of Trustees<br /><section end="announcement-content" /> 10:39, 10-May 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23215441 --> ==Revisions to the Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines== Hi all, After the conclusion of the community vote on the guidelines in March, the [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_Community_Affairs_Committee Community Affairs committee (CAC)] of the Board asked [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/thread/JAYQN3NYKCHQHONMUONYTI6WRKZFQNSC/ that several areas of the guidelines be reviewed for improvements]. Having analysed the comments of community members who participated in the vote on the Guidelines for implementing the UCoC, the CAC decided to launch another round of community consultations. Upon completion of these consultations, the community will have an opportunity to vote on the revised UCoC Implementation Guidelines. According to the analysis, the comments highlighted three critical groups of questions: 1. On (mandatory) training in the UCoC and its Guidelines; 2. On balancing privacy protection and due process; 3. On the requirement that certain groups of users affirm they will acknowledge and adhere to the Universal Code of Conduct. The Revisions Committee kindly asks you to leave your answers and comments on [https://meta.wikimedia.org/wiki/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Revision_discussions/en this Meta page]. (''[https://meta.wikimedia.org/wiki/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Revision_discussions/Announcement See full announcement]''). --[[Foydalanuvchi:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:AAkhmedova (WMF)|munozara]]) 21:41, 2-Iyun 2022 (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Revisions to the Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello all, We'd like to provide an update on the work on the Enforcement Guidelines for the Universal Code of Conduct. After the conclusion of the community vote on the guidelines in March, the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Community Affairs committee (CAC)]] of the Board [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/thread/JAYQN3NYKCHQHONMUONYTI6WRKZFQNSC/ asked that several areas of the guidelines be reviewed for improvements] before the Board does its final review. These areas were identified based on community discussions and comments provided during the vote. The CAC also requested review of the controversial Note in 3.1 of the UCoC itself. Once more, a big thank you to all who voted, especially to all who left constructive feedback and comments! The project team is working with the Board to establish a timeline for this work, and will communicate this next month. Members of the two prior [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|UCoC Drafting Committees]] have generously offered their time to help shape improvements to the Guidelines. You can read more about them and their work [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee#Revisions_Committee|here]], as well as read [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Drafting_committee/Phase_2_meeting_summaries#2022|summaries of their weekly meetings in 2022]]. Wikimedians have provided many valuable comments together with the vote and in other conversations. Given the size and diversity of the Wikimedia community, there are even more voices out there who can give ideas on how to improve the enforcement guidelines and add even more valuable ideas to the process. To help the Revisions committee identify improvements, input on several questions for the committee’s review is requested. Visit the Meta-wiki pages ([[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Revision_discussions|Enforcement Guidelines revision discussions]], [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Policy text/Revision_discussions|Policy text revision discussions]]) to get your ideas to the Committee - it is very important that viewpoints are heard from different communities before the Committee begins drafting revision proposals. On behalf of the UCoC project team <br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 22:56, 3-Iyun 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23215441 --> == Enabling Section Translation: a new mobile translation experience == {{int:Hello}} Uzbek Wikipedians! Apologies as this message is not in Uzbek language, {{Int:Please-translate}}. The [[mw:Wikimedia_Language_engineering|WMF Language team]] is pleased to let you know that we will like to enable the [[mw:Content_translation/Section_translation|Section translation]] tool in Uzbek Wikipedia. For this, our team will love you to read about the tool and test it so you can: * Give us your feedback * Ask us questions * Tell us how to improve it. Below is background information about Section translation, why we have chosen your community, and how to test it. '''Background information''' [[mw:Content_translation|Content Translation]] has been a successful tool for editors to create content in their language. More than one million articles have been created across all languages since the tool was released in 2015. The Wikimedia Foundation Language team has improved the translation experience further with the Section Translation. The WMF Language team enabled the early version of the tool in February in Bengali Wikipedia. Through their feedback, the tool was improved and ready for your community to test and help us with feedback to make it better. [https://design.wikimedia.org/strategy/section-translation.html Section Translation] extends the capabilities of Content Translation to support mobile devices. On mobile, the tool will: * Guide you to translate one section at a time in order to expand existing articles or create new ones. * Make it easy to transfer knowledge across languages anytime from your mobile device. Uzbek Wikipedia seems an ideal candidate to enjoy this new tool since data shows significant mobile editing activity. We plan to enable the tool on Uzbek Wikipedia in the coming weeks if there are no objections from your community. After it is enabled, we’ll monitor the content created with the tool and process all the feedback. In any case, feel free to raise any concerns or questions you may already have in any of the following formats: * As a reply to this message * On [[mw:Talk:Content_translation/Section_translation|the project talk page]]. '''Try the tool''' Before the enablement, you can try the current implementation of the tool in [https://test.m.wikipedia.org/wiki/Special:ContentTranslation our testing instance]. Once it is enabled on Uzbek Wikipedia, you’ll have access to [[:ts:Special:ContentTranslation|https://uz.wikipedia.org/wiki/Special:ContentTranslation]] with your mobile device. You can select an article to translate, and machine translation will be provided as a starting point for editors to improve. '''Provide feedback''' Please provide feedback about Section translation in any of the formats you are most comfortable with. We want to hear about your impressions on: * The tool * What you think about our plans to enable it * Your ideas for improving the tool. Thanks, and we look forward to your feedback and questions. [[Foydalanuvchi:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:UOzurumba (WMF)|munozara]]) 03:21, 6-Iyul 2022 (UTC) On behalf of the WMF Language team '''PS''': Sending your feedback or questions in English is particularly appreciated. But, you can still send them in the language of your choice. == <section begin="announcement-header" /> Propose statements for the 2022 Election Compass<section end="announcement-header" /> == <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi all, Community members in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] are invited to [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass|propose statements to use in the Election Compass.]] An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/disagree/neutral). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views. Here is the timeline for the Election Compass: * July 8 - 20: Community members propose statements for the Election Compass * * July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements * * July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements * * August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements * * August 5 - 12: candidates align themselves with the statements * * August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August. The Elections Committee will oversee the process, supported by the Movement Strategy and Governance team. MSG will check that the questions are clear, there are no duplicates, no typos, and so on. Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee''<br /><section end="announcement-content" /> --[[Foydalanuvchi:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:AAkhmedova (WMF)|munozara]]) 05:37, 13-Iyul 2022 (UTC) == Propose statements for the 2022 Election Compass == :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi all, Community members in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] are invited to [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass|propose statements to use in the Election Compass.]] An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/disagree/neutral). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views. ;Here is the timeline for the Election Compass: * July 8 - 20: Community members propose statements for the Election Compass * July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements * July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements * August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements * August 5 - 12: candidates align themselves with the statements * August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August. The Elections Committee will oversee the process, supported by the Movement Strategy and Governance team. MSG will check that the questions are clear, there are no duplicates, no typos, and so on. Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee''<br /><section end="announcement-content" /> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] ([[User talk:MNadzikiewicz (WMF)|talk]]) 11:34, 14-Iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23215441 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Movement Strategy and Governance News – Issue 7</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="msg-newsletter"/> <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:200%;">'''Movement Strategy and Governance News'''</span><br> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Issue 7, July-September 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7|'''Read the full newsletter''']]</span> ---- Welcome to the 7th issue of Movement Strategy and Governance News! The newsletter distributes relevant news and events about the implementation of Wikimedia's [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives|Movement Strategy recommendations]], other relevant topics regarding Movement governance, as well as different projects and activities supported by the Movement Strategy and Governance (MSG) team of the Wikimedia Foundation. The MSG Newsletter is delivered quarterly, while the more frequent [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Updates|Movement Strategy Weekly]] will be delivered weekly. Please remember to subscribe [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|here]] if you would like to receive future issues of this newsletter. </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> * '''Movement sustainability''': Wikimedia Foundation's annual sustainability report has been published. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A1|continue reading]]) * '''Improving user experience''': recent improvements on the desktop interface for Wikimedia projects. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A2|continue reading]]) * '''Safety and inclusion''': updates on the revision process of the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A3|continue reading]]) * '''Equity in decisionmaking''': reports from Hubs pilots conversations, recent progress from the Movement Charter Drafting Committee, and a new white paper for futures of participation in the Wikimedia movement. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A4|continue reading]]) * '''Stakeholders coordination''': launch of a helpdesk for Affiliates and volunteer communities working on content partnership. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A5|continue reading]]) * '''Leadership development''': updates on leadership projects by Wikimedia movement organizers in Brazil and Cape Verde. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A6|continue reading]]) * '''Internal knowledge management''': launch of a new portal for technical documentation and community resources. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A7|continue reading]]) * '''Innovate in free knowledge''': high-quality audiovisual resources for scientific experiments and a new toolkit to record oral transcripts. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A8|continue reading]]) * '''Evaluate, iterate, and adapt''': results from the Equity Landscape project pilot ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A9|continue reading]]) * '''Other news and updates''': a new forum to discuss Movement Strategy implementation, upcoming Wikimedia Foundation Board of Trustees election, a new podcast to discuss Movement Strategy, and change of personnel for the Foundation's Movement Strategy and Governance team. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A10|continue reading]]) </div><section end="msg-newsletter"/> </div> Thank you for reading! [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 01:37, 18-Iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23529147 --> == <section begin="announcement-header" /> Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election<section end="announcement-header" /> == <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election/Short| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election/Short|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election/Short}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi everyone, The Affiliate Representatives have completed their voting period. The selected 2022 Board of Trustees candidates are: * Tobechukwu Precious Friday ([[:m:User:Tochiprecious|Tochiprecious]]) * Farah Jack Mustaklem ([[:m:User:Fjmustak|Fjmustak]]) * Shani Evenstein Sigalov ([[:m:User:Esh77|Esh77]]) * Kunal Mehta ([[:m:User:Legoktm|Legoktm]]) * Michał Buczyński ([[:m:User:Aegis Maelstrom|Aegis Maelstrom]]) * Mike Peel ([[:m:User:Mike Peel|Mike Peel]]) You may see more information about the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Results|Results]] and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Stats|Statistics]] of this Board election. The Affiliate organizations selected representatives to vote on behalf of the Affiliate organization. The Affiliate Representatives proposed questions for the candidates to answer in mid-June. These answers from candidates and the information provided from the Analysis Committee provided support for the representatives as they made their decision. Please take a moment to appreciate the Affiliate Representatives and Analysis Committee members for taking part in this process and helping to grow the Board of Trustees in capacity and diversity. These hours of volunteer work connect us across understanding and perspective. Thank you for your participation. Thank you to the community members who put themselves forward as candidates for the Board of Trustees. Considering joining the Board of Trustees is no small decision. The time and dedication candidates have shown to this point speaks to their commitment to this movement. Congratulations to those candidates who have been selected. A great amount of appreciation and gratitude for those candidates not selected. Please continue to share your leadership with Wikimedia. What can voters do now? [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Results|Review the results of the Affiliate selection process]]. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election|Read more here about the next steps in the 2022 Board of Trustee election]]. Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee''<br /><section end="announcement-content" /> --[[Foydalanuvchi:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:AAkhmedova (WMF)|munozara]]) 19:58, 20-Iyul 2022 (UTC) == <section begin="announcement-header" /> Vote for Election Compass Statements<section end="announcement-header" /> == <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi all, Volunteers in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] are invited to [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass/Statements|vote for statements to use in the Election Compass]]. You can vote for the statements you would like to see included in the Election Compass on Meta-wiki. An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/disagree/neutral). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views. Here is the timeline for the Election Compass: *<s>July 8 - 20: Volunteers propose statements for the Election Compass</s> *<s>July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements</s> *July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements *August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements *August 5 - 12: candidates align themselves with the statements *August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee'' <section end="announcement-content" /> --[[Foydalanuvchi:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:AAkhmedova (WMF)|munozara]]) 11:30, 27-Iyul 2022 (UTC) == Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election == <section begin="announcement-content"/> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi everyone, '''The Affiliate voting process has concluded.''' Representatives from each Affiliate organization learned about the candidates by reading candidates’ statements, reviewing candidates’ answers to questions, and considering the candidates’ ratings provided by the Analysis Committee. The selected 2022 Board of Trustees candidates are: * Tobechukwu Precious Friday ([[:m:User:Tochiprecious|Tochiprecious]]) * Farah Jack Mustaklem ([[:m:User:Fjmustak|Fjmustak]]) * Shani Evenstein Sigalov ([[:m:User:Esh77|Esh77]]) * Kunal Mehta ([[:m:User:Legoktm|Legoktm]]) * Michał Buczyński ([[:m:User:Aegis Maelstrom|Aegis Maelstrom]]) * Mike Peel ([[:m:User:Mike Peel|Mike Peel]]) You may see more information about the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Results|Results]] and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Stats|Statistics]] of this Board election. Please take a moment to appreciate the Affiliate Representatives and Analysis Committee members for taking part in this process and helping to grow the Board of Trustees in capacity and diversity. These hours of volunteer work connect us across understanding and perspective. Thank you for your participation. Thank you to the community members who put themselves forward as candidates for the Board of Trustees. Considering joining the Board of Trustees is no small decision. The time and dedication candidates have shown to this point speaks to their commitment to this movement. Congratulations to those candidates who have been selected. A great amount of appreciation and gratitude for those candidates not selected. Please continue to share your leadership with Wikimedia. Thank you to those who followed the Affiliate process for this Board election. You may review the results of the Affiliate selection process. '''The next part of the Board election process is the community voting period.''' [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022#Timeline|You may view the Board election timeline here]]. To prepare for the community voting period, there are several things community members can engage with in the following ways: * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Read candidates’ statements]] and read the candidates’ answers to the questions posed by the Affiliate Representatives. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Questions_for_Candidates|Propose and select the 6 questions for candidates to answer during their video Q&A]]. * See the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Analysis Committee’s ratings of candidates on each candidate’s statement]]. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Community Voting/Election Compass|Propose statements for the Election Compass]] voters can use to find which candidates best fit their principles. * Encourage others in your community to take part in the election. Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee'' </div><section end="announcement-content"/> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] 14:03, 27-Iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23530132 --> == Vote for Election Compass Statements == <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi all, Volunteers in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] are invited to [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass/Statements|vote for statements to use in the Election Compass]]. You can vote for the statements you would like to see included in the Election Compass on Meta-wiki. An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/disagree/neutral). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views. Here is the timeline for the Election Compass: *<s>July 8 - 20: Volunteers propose statements for the Election Compass</s> *<s>July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements</s> *July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements *August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements *August 5 - 12: candidates align themselves with the statements *August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee'' </div><section end="announcement-content" /> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] 21:01, 27-Iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23530132 --> == <section begin="announcement-header" /> Delay of the 2022 Wikimedia Foundation Board of Trustees election<section end="announcement-header" /> == <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Delay of Board of Trustees election| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Delay of Board of Trustees election|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Delay of Board of Trustees election}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi all, I am reaching out to you today with an update about the timing of the voting for the Board of Trustees election. As many of you are already aware, this year we are offering an [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass|Election Compass]] to help voters identify the alignment of candidates on some key topics. Several candidates requested an extension of the character limitation on their responses expanding on their positions, and the Elections Committee felt their reasoning was consistent with the goals of a fair and equitable election process. To ensure that the longer statements can be translated in time for the election, the Elections Committee and Board Selection Task Force decided to delay the opening of the Board of Trustees election by one week - a time proposed as ideal by staff working to support the election. Although it is not expected that everyone will want to use the Election Compass to inform their voting decision, the Elections Committee felt it was more appropriate to open the voting period with essential translations for community members across languages to use if they wish to make this important decision. The voting will open on August 23 at 00:00 UTC and close on September 6 at 23:59 UTC. Best regards, Matanya, on behalf of the Elections Committee <section end="announcement-content" /> --[[Foydalanuvchi:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:AAkhmedova (WMF)|munozara]]) 09:56, 17-Avgust 2022 (UTC) == Invitation to join the Movement Strategy Forum == Hello everyone, [https://forum.movement-strategy.org/ The Movement Strategy Forum] (MS Forum) is a multilingual collaborative space for all conversations about Movement Strategy implementation. We are inviting all Movement participants to collaborate on the MS Forum. The goal of the forum is to build community collaboration, using an inclusive multilingual platform. The [https://meta.wikimedia.org/wiki/Movement_Strategy Movement Strategy] is a collaborative effort to imagine and build the future of the Wikimedia Movement. Anyone can contribute to the Movement Strategy, from a comment to a full-time project. Join this forum with your Wikimedia account, engage in conversations, and ask questions in your language. The Movement Strategy and Governance team (MSG) launched the proposal for the MS Forum in May 2022. There was a 2-month community review period, which ended on 24 July 2022. The community review process included several questions that resulted in interesting conversations. You can read the [https://forum.movement-strategy.org/t/ms-forum-community-review-report/1436 Community Review Report]. We look forward to seeing you at the MS Forum! Best regards, Movement Strategy and Governance team --[[Foydalanuvchi:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:AAkhmedova (WMF)|munozara]]) 08:01, 22-Avgust 2022 (UTC) === Присоединяйтесь к форуму Стратегии движения === Всем привет, [https://forum.movement-strategy.org/ Форум Стратегии движения] (MS Forum) — это многоязычное пространство для совместного обсуждения всех вопросов, связанных с реализацией Стратегии движения. Приглашаем всех участников Движения к сотрудничеству на форуме Стратегии движения. Цель форума - построение сотрудничества между сообществами с помощью инклюзивной и многоязычной платформы. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Movement_Strategy Стратегия движения] — это совместная работа по созданию будущего движения Викимедиа. Каждый может внести свой вклад в Стратегию движения — от одного комментария до разработки проекта. Присоединяйтесь к форуму со своей учетной записью Викимедиа, участвуйте в беседах и задавайте вопросы на своем языке. Команда по Стратегии движения и управлению (MSG) выдвинула предложение о создании форума в мае 2022 года. Был проведен 2-х месячный период рассмотрения предложения сообществом, который завершился 24 июля 2022 года. Вы можете ознакомиться с отчетом об обзоре сообщества [https://forum.movement-strategy.org/t/ms-forum-community-review-report/1436 здесь]. Мы будем рады видеть вас на форуме! С уважением, Команда по Стратегии движения и управлению --[[Foydalanuvchi:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:AAkhmedova (WMF)|munozara]]) 08:01, 22-Avgust 2022 (UTC) == <section begin="announcement-header" /> The 2022 Board of Trustees election Community Voting period is now open<section end="announcement-header" /> == <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/The 2022 Board of Trustees election Community Voting period is now open| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/The 2022 Board of Trustees election Community Voting period is now open|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/The 2022 Board of Trustees election Community Voting period is now open}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi everyone, The Community Voting period for the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] is now open. Here are some helpful links to get you the information you need to vote: * Try the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Community_Voting/Election_Compass|Election Compass]], showing how candidates stand on 15 different topics. * Read the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|candidate statements]] and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Affiliate_Organization_Participation/Candidate_Questions|answers to Affiliate questions]] * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Apply to be a Candidate|Learn more about the skills the Board seeks]] and how the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Analysis Committee found candidates align with those skills]] If you are ready to vote, you may go to [[Special:SecurePoll/vote/Wikimedia_Foundation_Board_Elections_2022|SecurePoll voting page]] to vote now. '''You may vote from August 23 at 00:00 UTC to September 6 at 23:59 UTC.''' To see about your voter eligibility, please visit the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Voter_eligibility_guidelines|voter eligibility page]]. Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee''<br /><section end="announcement-content" /> --[[Foydalanuvchi:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:AAkhmedova (WMF)|munozara]]) 15:08, 23-Avgust 2022 (UTC) == The 2022 Board of Trustees election Community Voting period is now open == <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/The 2022 Board of Trustees election Community Voting period is now open| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/The 2022 Board of Trustees election Community Voting period is now open|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/The 2022 Board of Trustees election Community Voting period is now open}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi everyone, The Community Voting period for the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] is now open. Here are some helpful links to get you the information you need to vote: * Try the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Community_Voting/Election_Compass|Election Compass]], showing how candidates stand on 15 different topics. * Read the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|candidate statements]] and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Affiliate_Organization_Participation/Candidate_Questions|answers to Affiliate questions]] * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Apply to be a Candidate|Learn more about the skills the Board seeks]] and how the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Analysis Committee found candidates align with those skills]] If you are ready to vote, you may go to [[Special:SecurePoll/vote/Wikimedia_Foundation_Board_Elections_2022|SecurePoll voting page]] to vote now. '''You may vote from August 23 at 00:00 UTC to September 6 at 23:59 UTC.''' To see about your voter eligibility, please visit the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Voter_eligibility_guidelines|voter eligibility page]]. Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee''<br /><section end="announcement-content" /> [[User:MNadzikiewicz_(WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] <!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23708360 --> == Invitation to join the Movement Strategy Forum == :''{{More languages}}'' <section begin="announcement-content" /> Hello everyone, The [https://forum.movement-strategy.org/ Movement Strategy Forum] (MS Forum) is a multilingual collaborative space for all conversations about Movement Strategy implementation. We are inviting all Movement participants to collaborate on the MS Forum. The goal of the forum is to build community collaboration, using an inclusive multilingual platform. The [[m:Movement Strategy|Movement Strategy]] is a collaborative effort to imagine and build the future of the Wikimedia Movement. Anyone can contribute to the Movement Strategy, from a comment to a full-time project. ;Join this forum with your Wikimedia account, engage in conversations, and ask questions in your language. The Movement Strategy and Governance team (MSG) launched the proposal for the MS Forum in May 2022. There was a 2-month community review period, which ended on 24 July 2022. The community review process included several questions that resulted in interesting conversations. You can read the [https://forum.movement-strategy.org/t/ms-forum-community-review-report/1436 Community Review Report]. We look forward to seeing you at the MS Forum! Best regards, the Movement Strategy and Governance Team [[User:MNadzikiewicz (WMF)]] 11:32, 29-Avgust 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23720620 --> r2nojwj7qus7cdm071ebqw92kr6ud5m Oʻzbeklar 0 5136 2816466 2812061 2022-08-28T19:39:09Z 185.139.137.22 wikitext text/x-wiki {{Infobox Millat|group = Oʻzbeklar|image = <table border=0 align="center"> <tr> <td>[[Fayl:Stamps of Uzbekistan, 2007-37.jpg|90x105px]]</td> <td>[[Fayl:Shaybani.jpg|90x105px]]</td> <td>[[Fayl:Uzbek1994-PortraitUlughBeg-sheet-large.jpg|90x105px]]</td> <td>[[Fayl:Alisher Navoiy's Portrait.jpg|90x105px]]</td> </tr> <tr> <td><small><div style="background-color:#fee8ab">[[Amir Temur]]</small></td> <td><small><div style="background-color:#fee8ab">[[Shayboniyxon|Muhammad Shayboniy]]</small></td> <td><small><div style="background-color:#fee8ab">[[Mirzo Ulug'bek]]</small></td> <td><small><div style="background-color:#fee8ab">[[Alisher Navoiy]]</small></td> </tr> <tr> <td><small>[[Fayl:Babur.2.jpg|90x105px]]</small></td> <td>[[Fayl:Hamza Niyazi.jpg|90x105px]]</td> <td>[[Fayl:Mirziyoyev cropped.jpg|90x105px]]</td> <td>[[Fayl:Alisher Usmanov podium 2013 Fencing WCH SMS-IN t204812.jpg|90x105px]]</td> </tr> <tr> <td><small><div style="background-color:#fee8ab">[[Zahiriddin Muhammad Bobur|Bobur]]</small></td> <td><small><div style="background-color:#fee8ab">[[Hamza Hakimzoda Niyoziy|Hamza]]</small></td> <td><small><div style="background-color:#fee8ab">[[Shavkat Mirziyoyev]]</small></td> <td><small><div style="background-color:#fee8ab">[[Alisher Usmonov]]</small></td> </tr> <tr> <td><small></small></td> <td></td> <td><small>[[Fayl:Sharipov.jpg|90x105px]]</small></td> <td></td> </tr> <tr> <td><small><div style="background-color:#fee8ab">[[Rahmonberdi Madazimov]]</small></td> <td><small><div style="background-color:#fee8ab">[[Oʻrinboy Rahmonov]]</small></td> <td><small><div style="background-color:#fee8ab">[[Solijon Sharipov]]</small></td> <td><small><div style="background-color:#fee8ab"></small></td> <td><small><div style="background-color:#fee8ab"></small></td> <td><small><div style="background-color:#fee8ab"></small></td> </tr> <tr> </tr> <tr> </table>|population = 30-35 million|region1 = {{flagcountry|Uzbekistan}}|pop1 = 27,929,309 (2020)|ref1 =<ref name=CIA-Uzbekistan>{{veb manbasi|author=|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/uz.html|title=Population: 12,661,637 (July 2013 est.) [Uzbeks = 50%]|publisher=[[The World Factbook]]|work=Central Intelligence Agency (CIA)|accessdate=10-iyun 2013-yil|archivedate=2016-07-09|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160709035649/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/uz.html}} {{Webarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160709035649/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/uz.html |date=2016-07-09 }}</ref>|region2 = {{flagcountry|Afghanistan}}|pop2 = 3,500,000 (2022)|ref2 =<ref name=CIA-Afghanistan>{{veb manbasi|author=|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2119.html?countryName=Afghanistan&countryCode=af&regionCode=sas&#af|title=Afghan Population: 38,108,077 (July 2013 est.) [Uzbeks = 9%]|publisher=The World Factbook|work=Central Intelligence Agency (CIA)|accessdate=10-iyun 2013-yil|archivedate=2014-04-08|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140408080840/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2119.html?countryName=Afghanistan&countryCode=af&regionCode=sas&#af}} {{Webarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190106221921/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2119.html?countryName=Afghanistan&countryCode=af&regionCode=sas&#af |date=2019-01-06 }}</ref>|region3 = {{flagcountry|Tajikistan}}|pop3 = 2,000,000 (2017)|ref3 =<ref name=CIA-Tajikistan>{{veb manbasi|author=|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ti.html|title=Population: 2,910,041 (July 2013 est.) [Uzbeks = 15.3%]|publisher=The World Factbook|work=Central Intelligence Agency (CIA)|accessdate=10-iyun 2013-yil|archivedate=2001-03-31|archiveurl=https://web.archive.org/web/20010331101740/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ti.html}} {{Webarxiv|url=https://web.archive.org/web/20010331101740/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ti.html |date=2001-03-31 }}</ref>|region4 = {{flagcountry|Kyrgyzstan}}|pop4 = 954,262 (01.01.2020 g.)<ref>[http://stat.kg/ru/statistics/naselenie/ <small>Chislennost postoyannogo naseleniya Kirgizskoy Respubliki po otdelnim natsionalnostyam v 2009-2018 gg.</small>]</ref>|region5 = {{flagcountry|Kazakhstan}}|pop5 = 767,252 (2020)|ref5 =<ref name="Demogr2013">[http://www.stat.gov.kz/getImg?id=ESTAT081783 Agentstvo Respubliki Kazaxstan po statistike. Etnodemograficheskiy sbornik Respubliki Kazaxstan 2014.]</ref>|region6 = {{flagcountry|Turkmenistan}}|pop6 = 900,000|ref6 =<ref name="Turk">Soglasno perepisyam naseleniya dolya uzbekov v naselenii Turkmenii vozrastala (1970 — 8,3 %, 1979 — 8,5 %, 1989 — 9,0 %, 1995 — 9,2 %). Odnako uje v 2001 g. prejniy prezident strani [[Ниязов, Сапармурат Атаевич|S. Niyazov]] nazval sifru [http://www.demoscope.ru/weekly/037/evro010.php vsego 3 % uzbekov]. Odnovremenno voznikli trudnosti s obʼektivnoy otsenkoy chislennosti naseleniya Turkmenii: S.Niyazov prognoziroval 9 mln jiteley na 2009 g., togda kak [[Бюро переписи населения США|Byuro Perepisey SShA]] (chi dannie ispolzuet [[ЦРУ]]), schitaya ofitsialnie otsenki chislennosti naseleniya silno zavishennimi, prognozirovalo lish 4,9 mln jit. na etu je datu. OON otsenivaet chislennost naseleniya strani v 2009 g. v razmere 5,1 mln jit.[http://demoscope.ru/weekly/2010/0415/barom02.php#3]. Sovremennoe rukovodstvo Turkmenii do nastoyaщego vremeni ne opublikovalo inoy otsenki chislennosti naseleniya, odnako v predstavlennom Turkmeniey doklade dlya OON figuriruet sifra 5,4 mln jit. na kones 2006 g.([http://daccess-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/G08/156/64/PDF/G0815664.pdf?OpenElement Natsionalniy doklad, predstavlenniy v sootvetstvii s punktom 15 A) Prilojeniya k Rezolyutsii 5/1 Soveta po pravam cheloveka. Turkmenistan] {{Webarxiv|url=https://web.archive.org/web/20131002101928/http://daccess-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/G08/156/64/PDF/G0815664.pdf?OpenElement |date=2013-10-02 }}). Yesli isxodit iz soxraneniya doli uzbekov v naselenii strani, zafiksirovannoy perepisyu 1995 g., a takje naseleniya strani v razmere ok. 5 — 5,5 mln jit., chislennost uzbekov sostavit ok. 460—510 tis. chel.</ref>|region7 = {{flagcountry|Russia}}|pop7 = 499,862|ref7 =<ref name="Russia Census 2002">{{ru icon}} [http://www.perepis2010.ru/content.html?id=11&docid=10715289081463 Russia Census 2002]</ref>|region8 = {{flag|Saudi Arabia}}|pop8 = 300,000|ref8 =<ref name="Russia Census 2002"/>|region9 = {{flagcountry|Pakistan}}|pop9 = 70,133 (2005)|ref9 =<ref>Rhoda Margesson (26-yanvar 2007-yil). [http://www.fas.org/sgp/crs/row/RL33851.pdf „Afghan Refugees: Current Status and Future Prospects“ p.7]. Report RL33851, [[Congressional Research Service]].</ref>|region10 = {{flagcountry|China}}|pop10 = 14,800|ref10 =<ref>[http://www.paulnoll.com/China/Minorities/China-Nationalities.html Chinese National Minorities<!-- Bot generated title -->]</ref>|region11 = {{flagcountry|Ukraine}}|pop11 = 22,400|ref11 =<ref>{{Citation |year= |title=State Statistics Committee of Ukraine: The distribution of the population by nationality and mother tongue |url=http://www.ukrcensus.gov.ua/eng/results/nationality_population/nationality_1/s5/?botton=cens_db&box=5.1W&k_t=00&p=100&rz=1_1&rz_b=2_1%20&n_page=6 |access-date=2007-06-26 |archivedate=2008-12-01 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081201192304/http://www.ukrcensus.gov.ua/eng/results/nationality_population/nationality_1/s5/?botton=cens_db&box=5.1W&k_t=00&p=100&rz=1_1&rz_b=2_1%20&n_page=6 }}</ref>|region12 = {{flagcountry|Australia}}|pop12 = 5,000|ref12 =|region13 = {{AQSh}}|pop13 = 15,960|ref13 =|region14 = {{flagcountry|Turkey}}|pop14 = 45,000|ref14 =<ref>[http://evrenpasakoyu.wordpress.com Evrenpaşa Köyü | Güney Türkistanʼdan Anadoluya Urfa Ceylanpınar Özbek Türkleri]. Evrenpasakoyu.wordpress.com. Retrieved on 2013-07-12.</ref>|region15 = {{flagcountry|Belarus}}|pop15 = 1,593 (2009)|ref15 =<ref name="belstat.gov.by">{{Citation |year= |title=Itogi perepisi naseleniya Belarusi 2009 g. Natsionalniy sostav. |url=http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/5.8-0.pdf |access-date=2010-09-18 |archivedate=2010-09-18 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100918165045/http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/5.8-0.pdf }}</ref>|region16 = {{flagcountry|Mongolia}}|pop16 = 560|ref16 =<ref>Census of Mongolia, slide# 23. http://www.toollogo2010.mn/doc/Main%20results_20110615_to%20EZBH_for%20print.pdf</ref>|languages = [[Oʻzbek tili]]<br />|religions = asosan [[islom]]<ref>{{Citation |year= |title=MAPPING THE GLOBAL MUSLIM POPULATION, Page 17 |url=http://pewforum.org/uploadedfiles/Topics/Demographics/Muslimpopulation.pdf |access-date=2013-11-22 |archivedate=2010-12-23 |archiveurl=https://www.webcitation.org/5vBCVfKEZ?url=http://pewforum.org/uploadedfiles/Topics/Demographics/Muslimpopulation.pdf }}</ref> |related = [[uygʻurlar]] va boshqa [[Turkiy]] xalqlar va Tojiklar }} '''Oʻzbeklar''' — turkiy xalq, [[Oʻzbekiston|Oʻzbekiston Respublikasi]] aholisining asosiy qismini tashkil etadi. Oʻzbeklar nafaqat Oʻzbekiston, balki [[Oʻrta Osiyo]]dagi eng koʻp sonli xalqdir. Oʻzbekistonda (30 million), [[Tojikiston]]da (2 million koʻproq), [[Qirgʻiziston]]da (1.5-2 million kishi), [[Qozogʻiston]]da (1 million kishi), [[Turkmaniston]]da (900 mingdan koʻproq) kishi yashaydi. Bundan tashqari, [[Afgʻoniston]]da (3 milliondan 8 milliongacha), [[Rossiya]]da (300 ming kishi), [[Saudiya Arabistoni]]da (550—600 ming kishi), [[Xitoy]]da (15 ming kishi, 2010-yil), [[Turkiya]], [[Olmoniya]], [[AQSh]]da ham oʻzbeklar yashaydi. Oʻzbeklar [[oʻzbek tili]]da soʻzlashadilar. Dini — [[Sunniylik|sunniy musulmonlar]]. == Oʻzbeklar etnogenezi == [[Fayl:Western Turks. Shahi Tegin (Sri Shahi). After 679 CE.jpg|thumb| Gʻarbiy turklar tangasi. Shoxi tegin. 679 yil, Toxariston]] [[Fayl:Shahi Tegin (Sri Shahi). After 679 in the style of the Nezak Huns.jpg|thumb|left| Shoxi tegin tangasi. VII asr, Toxariston]] Oʻzbeklar alohida etnik birlik (millat) boʻlib, Oʻrta Osiyoning markaziy viloyatlari — [[Movarounnahr]]da, [[Xorazm]]da, qisman [[Sharqiy Turkiston]]ning gʻarbiy mintaqalarida shakllangan. Oʻzbek xalqining asosini hozirgi Oʻzbekiston hududida qadimdan oʻtroq yashab, sugʻorma [[dehqonchilik]], [[hunarmandchilik]] bilan shugʻullanib kelgan mahalliy [[sugʻdiylar]], [[Baqtriya|baqtriyaliklar]], [[xorazmiylar]], fargʻonaliklar, koʻchmanchi va [[Saklar|sak]]-[[Massagetlar|massaget]] kabi qadimgi sharqiy eroniy tillarida sʻozlashuvchi guruhlar va har xil turkiy uru’glar tashkil etgan.<ref>Shoniyozov K., Oʻzbek xalkining shakllanish jarayoni xakida baʼzi fikr-muloxazalar // Obщestvennie nauki v Uzbekistane. № 6, 1996</ref><ref>Zuev Yu. A. K etnicheskoy istorii usuney // Trudi Instituta arxeologii i etnografii AN KazSSR. T. 8. Alma-Ata, 1960. S. 23.</ref>. Shuningdek, miloddan avvalgi II asrdan boshlab avvalgi Janubiy Sibir, [[Oltoy]], Yettisuv, Sharqiy Turkiston hamda [[Volga]] va [[Ural]] daryosi boʻylaridan turli davrlarda Movarounnahrga kirib kelgan turkiy qabilalar ham oʻzbeklar etnik tarixida ishtirok etganligi tarixdan maʼlum. Keyingi yillarda Oʻzbekiston hududida olib borilgan arxeologik va antropologik tadqiqotlar natijasida [[Amudaryo]] va [[Sirdaryo]] oraligʻida soʻnggi [[jez davri]]dayoq yuqorida nomlari zikr etilgan qabila va elatlarning etnik jihatdan dastlabki aralashuvi sodir boʻlganligi va [[Assimilyatsiya (etnografiya)|assimilyatsiya]] jarayoni natijasida antik davrga kelib, oʻtroq hayotga moslashgan turkiy hududiy maydon tarkib topganligi hamda oʻzbek xalqiga xos antropologik tipning makon va zamoni aniqlangan. Maʼlumki, miloddan avvalgi 3-asr da Sirdaryoning oʻrta oqimida turkiy va [[Sugʻdiylar|sugʻdiy]]<nowiki/>lar ittifoqi asosida [[Qangʻ davlati]] tashkil topgan edi. Qangʻ davlati davrida Movarounnahr va unga tutash mintaqalardagi xalqlarning iqtisodiy siyosiy va etnomadaniy aloqalarining tobora rivojlanib borishi natijasida turkiy tilli etnoslar ustuvorlik qilib, oʻziga xos uygʻunlashgan madaniyat shakllandi. Arxeologik asarlarda bu madaniyat Qovunchi madaniyati nomini olgan.<ref>Shoniyozov K., Oʻzbek xalkining shakllanish jarayoni xakida baʼzi fikr-muloxazalar // Obshestvennie nauki v Uzbekistane. № 6, 1996</ref><ref>Zuev Yu. A. K etnicheskoy istorii usuney // Trudi Instituta arxeologii i etnografii AN KazSSR. T. 8. Alma-Ata, 1960.</ref> Antropolog olimlarning taʼkidlashlaricha aynan shu davrlarga kelib, Oʻrta Osiyo ikki daryo oraligʻi antropologik tipi (qiyofasi) toʻliq shakllangan. Hunlar Xorazmda milodiy III asrda paydo boʻlgan.<ref>Труды Хорезмской археолого-этнографической экспедиции, т. XIV. М., „Наука“, 1984</ref> Ba'zi tadqiqotchilar [[Hunlar|hun]] tilini turkiy deb tasniflaydilar.<ref>''Тенишев Э. Р.'' [http://www.philology.ru/linguistics4/tenishev-97.htm Гуннов язык] // Языки мира: Тюркские языки. — М., 1997. — С. 52-53.</ref><ref>[http://polit.ru/article/2013/12/01/dibo/ Сюнну-Гунны. Кто же они? ''Стенограмма лекции, прочитанной Анной Владимировной Дыбо'']</ref> Oʻzbeklar etnogenezida qatnashgan navbatdagi etnik komponentlar [[kushonlar]] hamda milodiy 4—5-asrlarda Oʻrta Osiyoning markaziy viloyatlariga Oltoydan va Sharqiy Turkistondan siljigan [[xioniylar]], [[kidariylar]] va [[eftaliylar]]dir. Kidariylar tarkibida turkiy qatlam boʻlgan.<ref>Etienne de la Vaissiere, Is there a „Nationality of the Hephtalites?“ in Bulletin of the Asia institute. New series. Volume 17. 2003. [2007], p. 129—130</ref> Shuningdek, oʻzbeklar etnogeneziga faol taʼsir oʻtkazgan turkiy etnik komponentlar asosan [[Turk xoqonligi]] (6—8-asrlar) davrida Oʻrta Osiyoning markaziy mintaqalari ([[Toshkent]], [[Zarafshon]], [[Qashqadaryo]], [[Surxondaryo]] vohalari, [[Fargʻona vodiysi]]) va Xorazmga kelib joylashib, maʼlum bir tarixiy davr mobaynida, bu etnik komponentning aksariyat qismi oʻtroqlashdi. Turk xoqonligi davrida kirib kelgan turkiy komponentlar va mahalliy aholi oʻrtasidagi etnik madaniy munosabatlarning rivoji hududdagi etnik jarayonlar taraqqiyotiga katta taʼsir oʻtkazdi. Ushbu turkiy qatlam madaniy yutuqlarining mahalliy madaniy xoʻjalik anʼanalari bilan jadal uygʻunlashuvi yuz berdi. Bu davr [[turkiy-sugʻdiy simbioz]]ni hal qiluvchi bosqichlaridan biri boʻlgan. [[Fayl: Turkish officers during a audience with king Varkhuman of Samarkand. 648-651 CE, Afrasiyab, Samarkand.jpg |thumb|right| Varhuman saroyi devoriy rasmlarida tasvirlangan turkiy zodagonlar, Samarqand, 650 yil]] 8-asrdan arab va ajam (arab boʻlmagan Yaqin va Oʻrta Sharq) xalqlarining Oʻrta Osiyoga kirib kelishi mintaqadagi etnik jarayonlarga katta taʼsir etmagan. Bu davrda aholi etnik tarkibida maʼlum bir oʻzgarishlar boʻlgan boʻlsada, Movarounnahrdagi oʻtroq va yarim oʻtroq turkiyzabon aholi, sugʻdiylar va Xorazmning tub yerli aholisi oʻz hududlarida qolib, [[arablar]] (7—8-asrlar) hukmronligi ostida yashaganlar. Umuman olganda, 9-asrdan boshlab Movarounnahr mintaqasida yaxlit turkiy etnik qatlam, jonli turkiy til muhiti vujudga kela boshladi va, oʻz navbatida, sugʻdiylar va boshqalar mahalliy etnoslarda ham turkiylashish jarayoni jadallashgan. Etnograf olim K.Shoniyozovning qayd etishicha, 9—10-asrlarda tigʻiz etnogenetik jarayon natijasida koʻplab turkiy qabila va elatlarning oʻtroq hayotga oʻtishi jadal davom etgan. Bu asrlarda Sirdaryoning shimolida, Movarounnahr va Xorazmda turkiy etnik qatlam kuchli etnik asosga ega boʻlgan. Tabiiyki, bu kuchli etnik qatlam asosining aksariyat koʻpchiligini oʻtroqlashgan turgʻun turkiy etnoslar tashkil qilgan<ref>[http://www.library.cjes.ru/online/?a=con&b_id=416&c_id=4483 Etnicheskiy atlas Uzbekistana. Arxeologiya uzbekskoy identichnosti]</ref>. Manbalarda koʻp sonli turk-[[Sugʻdiylar|soʻgʻdiy]] nikohlari va oilaviy aloqalar qayd etilgan. Gʻarbiy Turk xogonligi hukmdori Ton-yabgu xoqon (618-630) davrida Samarqand hukmdori bilan oilaviy munosabatlar oʻrnatildi - Ton-yabgu xoqon unga qizini berdi. 711-yil 27-aprelda tuzilgan nikoh shartnomasiga koʻra, Turkiylar vakili Oʻt-tegin va [[Sugʻdiylar|soʻgʻdiy]] Dugʻdgoncha oʻrtasidagi nikoh qayd etilgan. Shunday qilib, qadimgi Soʻgʻdda o'troq aholisining bir qismini, eroniyzabon Suʻgʻdiylar bilan bir qatorda turkiyzabon aholi tashkil qila boshlagan. Turkiy-soʻgʻdiy madaniy aloqalar kuchli bolgan. Muʻg hujjatlarining soʻgʻdiycha matnlarida turkiy tildan kirib kelgan soʻzlar mavjud: yttuku - "joʻnatish", "elchixona"; bediz va boshqalar. Mashhur sharqshunos M. Andreevning soʻzlariga koʻra, [[Sugʻd tili|sugʻd]] tilidan baʻzi soʻzlar oʻzbek tilida uchraydi, masalan, kup - koʻp (oʻzbekcha koʻp), katta - katta (oʻzbekcha katta), kalta - qisqa yoki yosh (oʻzbekcha kalta).<ref>Klyashtornyy S. G., Savinov D. G., Stepnyye imperii drevney Yevrazii. Sankt-Peterburg: Filologicheskiy fakul'tet SPbGU, 2005, s. 97; Livshits V. A., Sogdiyskaya epigrafika Sredney Azii i Semirechya. Spb.: filologicheskiy fakul'tet SpbGU, 2008; Kamaliddinov SH. S., Mukhammedov U. Z., Novyye dannyye po istorii Sredney Azii epokhi arabskikh zavoyevaniy//ONU, № 12, 1997, s. 91; Marshak Boris. Legends, tales and fables in the art of Sogdiana with an appendix by V.A. Livshits. New York: Bibliotheca persica press, 2002. R.168; Livshits V. A. Sogdiytsy v Semirech'ye: lingvisticheskiye i epigraficheskiye svidetel'stva.//Krasnaya rechka i Burana. — Frunze. 1989, s. 79-80</ref> Oʻzbeklarning Turk xoqonligi davridagi tarixi bilan mashhur tarixchi va arxeolog olimlar shugʻullangan ([[Aleksandr Bernshtam]], [[Gumilyov Lev Nikolayevich|Lev Gumilyov]], [[Sergey Klyashtorniy]], [[Dmitriy Savinov]], [[Leonid Kyzlasov]], [[Igor Kyzlasov]], [[Olga Smirnova]], [[Larisa Baratova]], Nasimxon Rahmon, Shamsiddin Kamoliddinov). == Oʻzbeklarning shakllanish jarayoni == [[Fayl:Ruins of Afrasiyab.jpg|thumb|Samarqand shahridagi Qoraxoniylar sulolasining qarorgohi, 11-13 asr boshlari, hozigi Afrosiyob xarobalari]] [[Qoraxoniylar]] davrida (10—12-asrlar) Movarounnahr va Xorazmda siyosiy hokimiyat turkiy sulolalarga oʻtishi munosabati bilan oʻzbek xalqi etnogenezining yakuniy bosqichi boshlandi. Gʻarbiy Qoraxoniylar davlati doirasida hozirgi oʻzbeklarga xos turkiy etnos qaror topdi va mazkur davrda oʻzbek xalqiga xos elatni belgilovchi hudud, til, madaniyat, tarixiy qismatining umumiyligi, etnik oʻzlikni anglash, etnosning uyushqoqligi maʼlum bir davlat doirasida boʻlishi, din umumiyligi va bir qancha shu kabi boshqa etnik alomatlar shakllangan. Bu davrda oʻzbeklarning umum elat tili qaror topdi. Movarounnahr va unga tutashgan mintaqalarda yashovchi ko'chmanchi turkiyzabon aholi: qarluq, chigil, yagʻmo, tuxsi, xalach, argʻin, oʻgʻuz, qipchoq, uz, qangʻli singari urugʻlar oʻzlarini bir xalq sifatida anglay boshlaganlar. Umuman olganda, 11 — 12-asrning 1-yarmida oʻzbeklar xalq sifatida shakllangan.<ref>Советская историческая энциклопедия. Т.14. М., 1973, С.667</ref> 10 asrga kelib Qoraxoniylar davlatida qadimiy turkiy yozma matnlar anʻanalarini davom ettirgan holda adabiy til rivojlandi. 10 asr rasmiy qoraxoniylar tili qadimgi qarluk lahjalari grammatik tizimiga asoslangan edi.<ref>Istoriya i kul'tura tyurkov v Litve. Sbornik nauchnykh statey mezhdunarodnoy konferentsii. Vilniaus universiteto leidykla VILNIUS 2014, s.157-160</ref><ref>Borovkov, A. K. Leksika sredneaziatskogo tefsira: XII—XIII vv. M., 1963</ref> 13-asr boshlarida [[Moʻgʻullar istilosi|Chingizxon istilosi]] davrida moʻgʻul qoʻshinlari tarkibida koʻp sonli turkiy etnoslar ham kirib keldi. 15-asrga qadar esa ushbu etnoslarning deyarli koʻp qismida mahalliy aholi bilan aralashuv jarayoni sodir boʻldi va ular shakllangan oʻzbek elatining keyingi taraqqiyotida malum darajada iz qoldirdilar. Chigʻatoy ulusi tilining rivojlanishi hamda keyinchalik [[Amir Temur]] va [[temuriylar]] davrida yuz bergan yuksak iqtisodiy va madaniy taraqqiyot natijasida Movarounnahrda adabiy til takomillashib, bu til ilmiy adabiyotlarda „turkiy“ yoki „chigʻatoy turk“ tili deb nomlangan. Movarounnar va Xurosonni bir davlatga birlashtirgan Amir Temur turkiy adabiy tilni rivojlantirishga alohida eʼtibor bergan. 1391-yilda Toʻxtamishga qarshi yurish paytida Temur Oltin Shokiy togʻining yonida chigʻatoy tilidagi va arab tilida matnini oʻz ichiga olgan yozuvni yozishga buyurdi. Asl nusxada, xususan, shunday yozilgan edi:... [[Turon]]ning sultoni Temurbek uch yuz ming cherik birla islom uchun Tuktamish hon bulgʻar xoniga yuridi...<ref>Grigor'yev A. P., Telitsin N. N., Frolova O. B. Nadpis' Timura 1391 g. // Istoriografiya i istochnikovedeniye istorii stran Azii i Afriki. Vyp. XXI. — SPb.: SPbGU, 2004. — S. 24.</ref> Ayniqsa, taraqqiy etgan oʻzbek adabiy tili [[Alisher Navoiy]] davrida eng yuqori nuqtaga koʻtarildi. Ammo xalqning jonli tili koʻp dialektli boʻlib, adabiy til shakllanishida uchta asosiy sheva — qarluq, qipchoq va oʻgʻuz dialektlari asos boʻlgan. Maʼlumki, shakllangan oʻzbek elatining Amir Temur va temuriylar davridagi etnik tarixi va etnomadaniy taraqqiyotiga [[barlos]], [[jaloyir]], [[qavchin]], [[arlot]], [[qipchoq]] kabi etnik guruhlar ham faol taʼsir qilgan. Yarim koʻchmanchi oʻzbeklarning etakchisi [[Shayboniyxon]]ning oʻzbek tilining rivojlanishiga hissa qoʻshgan. Uning Oʻrta Osiyo turkiy adabiy tilida yozilgan sheʼrlar toʻplami hozirda Istanbuldagi Topkapi qoʻlyozmalar toʻplamida saqlanmoqda. Uning falsafiy va diniy asarining qoʻlyozmasi: 1508-yilda Oʻrta Osiyo turkiy adabiy tilida yozilgan "Bahr ul-Xudo" Londonda saqlanadi. Shayboniyxon 1507-yilda Xurosonni qoʻlga kiritgandan koʻp oʻtmay Oʻrta Osiyo turkiy - chigʻatoy tilida "Risola-yi maorif-i Shayboniy" nomli nasriy asar yozgan va uning oʻgʻli Muhammad Temurga bagʻishlangan (qoʻlyozma Istanbulda saqlanmoqda).<ref>A.J.E.Bodrogligeti, «MuÌammad Shaybænî’s Bahru’l-huda : An Early Sixteenth Century Didactic Qasida in Chagatay», Ural-Altaische Jahrbücher, vol.54 (1982), p. 1 and n.4</ref> Oʻzbeklarning 9-16 asrlardagi tarixi bilan qator olimlar shugʻullangan va koʻplab kitob va maqolalar eʼlon qilishgan. Masalan V.Bartold, [[Boris Kochnev]], [[Elena Davidovich]], [[Aleksandr Bernshtam]], M.Masson, [[Solih Mutallibov]], [[Lazar Izrailevich Rempel|L.Rempel]], [[Nina Nemtseva]], [[Yuriy Buryakov]], A.Anorboev, Sh.Kamoliddinov, Ahmadali Asqarov, Khudoyberdi Doniyorov, Mutal Ermatov, Mavlon Vaxobov, Karim Shoniyozovlar chuqur tadqiqotlar olib borisgan. == Etnonim == Oʻzbek etnonimining kelib chiqishi toʻgʻrisida bir nechta tahminlar mavjud. Shaxsiy ism sifatida oʻzbek soʻzining birinchi eslatilishi XII asrga toʻgʻri keladi. Oʻzbek soʻzi Turkiy qabilalari orasida Movarounnahrda XIII asr moʻgʻullar kelguniga qadar paydo boʻlgan. XII asr arab tarixchisi [[Usama ibn Munqiz]] „Taʼlim kitobida“ [[Saljuqiylar]] davrida 1115-1116-yildagi yoʻlboshlovchilaridan biri amir Oʻzbek degan Mosul hukmdori boʻlganligini taʼkidlaydi<ref>''Usama ibn Munkiz''. Kniga nazidaniya. per. Yu.I. Krachkovskogo. M. Izd-vo vostochnoy literaturi, 1958, c.134</ref>. Tarixchi [[Rashid ad-din]]ning yozishicha, [[Tabriz]]da hukmronlik qilgan [[Ildegiziylar]] sulolasining soʻnggi vakili Oʻzbek Muzaffar (1210-1225) boʻlgan<ref>''Rashid ad-din''. Sbornik letopisey. T.1., kn.1. M., 1952</ref> 1221-yilda [[Afgʻoniston]]dagi Xorazmshoh Jalol ad-din qoʻshinlarining etakchilaridan biri Jahon Paxlavon Oʻzbek Tayi edi.<ref>''Shixab addin Muxammad an-Nasavi.'' Jizneopisanie sultana Djalaladdina Mankburni. Izdanie krit. teksta, perevod s arabskogo, predislovie, kommentariy, primechaniya i ukazateli Z. M. Buniyatova. M.., 1996, c.259</ref> Tarixchi Mutal Ermatov oʻzbek soʻzi „Oʻzlar“ urugʻi nomidan kelib chiqqan deb taxmin qilgan qilgan<ref>Ermatov M., Etnogenez i formirovanie predkov uzbekskogo naroda. Tashkent: Uzbekistan, 1968</ref> Tarix fanlari doktori, professor R. G. Mukminova oʻzbeklarning etnik ismini [[Oʻzbek xon]] nomi bilan bogʻlashga qarshi qoʻshimcha dalillar keltirgan. Sharofiddin Ali Yazdiy Oʻzbek xon davridan ancha oldin 1289-yilgi voqealar haqida xabar berib, [[Tabriz]] viloyatidagi oʻzbek qoʻshinlarining yurishini eslatib oʻtadi.<ref>Istoriia narodov Uzbekistana, III, Toshkent, 1993, 39-bet</ref> Boshqa tarixchilarning fikricha, XIV asrning 60chi yillarida, [[Dashti-Qipchoq]] hududida oʻzbeklar deb nomlangan koʻchmanchi turkiy qabilalarining ittifoqi tuzildi. XIV asrning 60-yillarida „oʻzbek“ etnonimi sharqiy Dasht-i-Qipchoqning butun turkiy aholisi uchun jamoaviy nomga aylandi. „Oʻzbek“ etnonimi Amir Temur davrida Movarounnahrga kirib kelgan. Buyuk shoir Alisher Navoiy (1441-1501) yozgan asarlarida „oʻzbek“ etnonimini Xuroson va Movarounnahrda tilga olgan.<ref>Alisher Navoiy. Mukammal asarlar toʻplami. Yigirma tomlik. Oʻn birinchi tom. Xamsa. Saddi Iskandariy. — Toshkent, 1993. 189 bet</ref> Shohu toju xil’atekim, men tomosha qilgʻali, Uzbakim boshida qalpoq, egnida shirdogʻi bas.<ref>Alisher Navoi, Mukammal asarlar tuplami. 3 jild. Toshkent, 1988</ref> Mazmuni: Shoh toj va xil’atli men tomosha qilamanmi, menga boshiga qalpoq (doʻppi), egniga yaktak kiygan oʻzbegimning oʻzi boʻlsa bas [[Fayl:1730 C. Homann Map of Asia - Geographicus - Asiae-homann-1730.jpg|Osiyo xaritasida oʻzbeklar yurti Buxoro tasvirlangan. Nemis xaritashunosi Johann Baptist Homann [[1730-yil]]|thumb|right|400 px]] Oʻzbeklar etnik tarixida 15-asr oxiri 16-asrlar ham muhim davr hisoblanadi. Ushbu bosqichda Oʻrta Osiyoga [[mangʻit]], [[qoʻngʻirot]], [[nayman]], [[nukus]], [[uygʻur]], [[qiyot]], [[olchin]], [[saroy]], [[qatagʻon]], [[qushchi]], [[doʻrmon]], [[kenagas]], [[qirq]], [[yuz]], [[ming]], [[bahrin]] va boshqalar [[Dashti Qipchoq]] oʻzbek etnik guruhlarining navbatdagi toʻlqini kirib keldi va mahalliy o'troq xalq bilan aralashdi. Natijada Movarounnahr aholisining etnik qiyofasida ularning alomatlari faollashgan. [[Fayl:A heavily armed Uzbek, Safavid Iran, mid 16th century.jpg|thumb|Oʻzbek askarining portreti, 1557—1564-yillar<ref>[http://www.christies.com/LotFinder/lot_details.aspx?intObjectID=5358801 A HEAVILY ARMED UZBEK. SAFAVID IRAN, MID 16TH CENTURY]</ref>]] Dashti Qipchoqdan 2 daryo (Amudaryo va Sirdaryo) oraligʻi va Xorazmga kelib oʻrnashgan etnik guruhlar „oʻzbek“ nomi ostida mahalliy aholi etnik rang-barangligini birmuncha koʻpaytirgan boʻlsalar hamki, lekin uning etnik tarkibini tubdan oʻzgartirib yubormagan. Ushbu etnoslar shakllangan oʻzbek xalqining tarkibiga kelib qoʻshilgan navbatdagi etnik komponent edi, xolos. Ular Movarounnahr va Xorazm aholisining turmush tarziga, anʼanalariga, [[madaniyat]]iga, xoʻjalik faoliyatiga sezilarli taʼsir koʻrsatgan yangi tipdagi madaniy qatlam hosil qilgan. Ayniqsa, Zarafshon vodiysi va Oʻzbekistonning janubiy mintaqalari aholisi orasida bu nisbat kuchli seziladi. Mahalliy aholiga ular „oʻzbek“ nomini berishgan va bu nom Movarounnahr va unga qoʻshni viloyatlar aholisi uchun rasmiy ravishda umumiy nom boʻlib qolgan. Oʻz oʻrnida aytib oʻtish lozimki, oʻzbek etnonimining kelib chiqishi boʻyicha fanda yakdil fikr mavjud emas. Ayrim mualliflar (G.Vamberi, G.Xovors, M.P. Pelo) Dashti Qipchoqda koʻchib yurgan turk-moʻgʻul qabilalarning bir qismi oʻzlarini erkin tutganliklari sababli „oʻzbek“, yaʼni „oʻz-oʻziga bek“ deb atagan desalar, boshqalar (P.P.Ivanov, A.Yu.Yakubovskiy, Xilda Xrsxem) „oʻzbek“ etnonimini [[Oltin Oʻrda]] xoni [[Oʻzbekxon Sulton Muhammad]] (14-asr) nomi bilan bogʻlaydi, boshqa yana bir guruh olimlar esa (V.V. Grigoryev, A.A. Semyonov va boshqa Ahmedovlar) oʻzbek nomi Oq Oʻrda (Dashti Qipchoqning sharqiy qismi)da koʻchib yurgan turkmoʻgʻul qabilalariga taalluqli boʻlgan degan fikrni bildiradilar. [[Fayl:1753 Vaugondy Map of Persia, Arabia and Turkey - Geographicus - TurkeyArabiaPersia-vaugondy-1753.jpg|Didier Robert de Vaugondy tomoidan 1753-yilda tuzilgan xaritada oʻzbeklar nomi qayd etilgan|thumb|left|500 px]] Temuriylar saltanati oʻrnida dastlab 16-asr boshlarida vujudga kelgan [[Buxoro amirligi|Buxoro]] va [[Xiva xonligi|Xiva xonliklari]], 18-asr boshlaridan [[Qoʻqon xonligi]]ning vujudga kelishi natijasida yagona tarixiy makonda yashagan xalqlar siyosiy jihatdan turli davlatlar tasarrufiga tushib qolgan boʻlsada, bu holat oʻzbek elati birligiga jiddiy putur yetkaza olmagan. Siyosiy chegaralar boʻlishiga qaramasdan 3 davlat tarkibidagi aholi oʻzaro doimiy etnik, iqtisodiy va madaniy aloqada boʻlib kelganlar. == Oʻzbeklarning 92 urugʻi == Tarixiy manbalarda keltirilgan 92 [[oʻzbek urugʻlari]] nafaqat Oʻzbekiston hududida, balki butun Oʻrta Osiyo hududlarida tarqalgan. Bu 92 [[oʻzbek urugʻlari]]ga moʻgʻullar istilosidan oldingi va istilo davrida hamda [[shayboniylar]] davrida kelgan etnik guruhlar ham kiradi<ref>{{Citation |year= |title=Oʻzbek urugʻlari |url=https://qulnoma.wordpress.com/2010/07/05/o%E2%80%99zbek-urug%E2%80%98lari-e-tarix-uz/ |access-date=2013-12-26 |archivedate=2014-12-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141223130051/https://qulnoma.wordpress.com/2010/07/05/o%E2%80%99zbek-urug%E2%80%98lari-e-tarix-uz/ }}</ref>. Shuningdek, Oʻrta Osiyoda qadimdan yashab kelayotgan chigʻil, yagʻmo, usun, tuxsi, xalach va boshqalar turkiy etnik guruhlar ham 92 oʻzbek elati tarkibiga kirgan<ref>Sultanov T. Kochevie plemena Priaralya v XV—XVII vv.// Voprosi etnicheskoy i sotsialnoy istorii. M., 1982</ref>. == Oʻzbek millatining shakllanishi == Oʻrta Osiyo xalqlarining 19-asr 2-yarmi — 20-asr boshlaridagi tarixiy taqdiri va taraqqiyot bosqichlari chor Rossiyasining mustamlakachiligi davri bilan bogʻliq. Tarixchi M.Vaxobovning taʼkidlashicha, oʻzbeklar millat sifatida 19-asr oxiri - 20-asr boshlarida, yaʻni kapitalistik munosabatlarning mintaqaga kirib borishi bilan shakllana boshlagan.<ref>Vakhabov M. G. Formirovaniye uzbekskoy sotsialisticheskoy natsii. T.,1961.</ref> 19 asrning ikkinchi yarmida oʻzbek millatining shakllanish jarayoni boshlandi, bu modernizatsiya, jadidchilik va axborot aloqalarining kuchayishi, millat haqidagi yangi gʻoyalarning paydo boʻlishida namoyon boʻldi. Turkistonning islohotchi maʼrifatchilari jadidlar millat gʻoyasining yorqin soʻzlovchilariga aylanishdi. Jadidlarning eng koʻzga koʻringanlaridan biri [[Behbudiy]] edi. Behbudiy oʻz asarlarida turkiy til atamasini oʻzbek tilining sinonimi sifatida ishlatgan va "oʻzbek tilida Turkiston aholisining aksariyati gapiradi" deb taʼkidlagan.<ref>Behbudi Mahmudxoʻja, Ikki emas, balki toʻrtta til kerak // Behbudi Mahmudxoʻja, Tanlangan asarlar. Qayta koʻrib chiqilgan va toʻldirilgan 2-nashr. Toshkent: Manaviyat, 1999, 150-bet </ref> Turkchilik gʻoyalari samarqandlik jadid hoji Muin Shukrullaevga (1883-1942) taʼsir koʻrsatdi, u 20-asrning boshlarida oʻzini Turkiston turki deb xisoblagan, "turkiy til" va "oʻzbek tili" atamalarini sinonim sifatida ishlatgan.<ref>Hoji Muin, Tanlangan asarlar. 2-nashr. Tayorlovchilar: B. Doʻstqoraev, N. Namozova. Toshkent: 2010, 66-109-betlar </ref> Keyinchalik mintaqada Sovet hokimiyatining oʻrnatilishi bilan Oʻrta Osiyoda milliy-hududiy chegaralanish oʻtkazilib, 5 ta milliy respublikalar tashkil etildi. Shu bilan shakllangan elatlar taraqqiy etayotgan tarixiy makon sunʼiy ravishda boʻlib yuborildi. Mintaqa xalqlarining assimilyatsiya, [[konsolidatsiya]] jarayonlariga jiddiy taʼsir oʻtkazilishi va keyinchalik „sovet xalqi“ nomli yagona etnik birlikni yaratish haqidagi nazariyani amalga oshirilishi borasidagi olib borilgan siyosat ham oʻzbeklarning milliy etnik qiyofasiga, mentalitetiga raxna sola olmadi<ref>Steven Sabol, The creation of Soviet Central Asia. The 1924 national delimitation. Central Asian survey, 14, 1995, P.234.</ref>. Diktator [[Iosif Stalin]] sotsialistik davlatlar millatlar sifatida burjua tuzumi homiyligida emas, balki Sovet hokimiyati homiyligida shakllangan deb hisoblar edi.<ref>I. V. Stalin, Sochineniya, t. 7, Moskva, 1952, s. 135</ref> Stalin barcha sotsialistik millatlar istisnosiz Sovet Ittifoqi davrida shakllangan deb hisoblar edi. 21-asrda sotsiolog Alisher Ilxamov Stalinning ushbu gʻoyasini qoʻllab-quvvatladi va oʻzbeklar Sovet hokimiyati davrida millat sifatida shakllanganligini taʼkidladi.<ref>Ilkhamov, A. Etnicheskiy atlas Uzbekistana. Tashkent, 2002. 288 bet.</ref> == Xoʻjaligi == Oʻzbek xalqining rivojlanish jarayoni Oʻzbekiston mustaqillikka erishgan sanadan boshlab yangicha mazmun kasb etdi. Tarixiy tomirlaridan kuch olgan oʻzbek milliy madaniyati, tafakkuri, urf-odatlari, turmush tarzi oʻziga xos uygʻonish va yangilanish padlasiga qadam qoʻydi. Oʻʻzbeklarning moddiy va maʼnaviy madaniyati oʻziga xos va boydir. Uning eng yaxshi tomonlari anʼanaga aylanib, hozirgacha saqlanib kelmoqda. Oʻzbeklarning qadimiy ajdodlari tabiiy sharoitdan kelib chiqib sugʻorma [[dehqonchilik]], [[chorvachilik]], [[hunarmandchilik]] kabi oʻziga xos xoʻjalik-madaniy tiplarni yaratganlar. Xoʻjalik-madaniy tiplarning ushbu yoʻnalishlari, oʻz navbatida, tevarak-atrofdagi tabiiy muhit bilangina emas, balki muayyan etnoslarning ijtimoiy-iqtisodiy rivoji darajasi bilan ham belgilanadi. Oʻzbeklarning koʻp qirrali dehqonchilik anʼanalari asrlar osha toʻplangan tajribaga tayanadi. === Dehqonchilik === Dehqonchilik — oʻzbeklarning qadimiy mashgʻulotlaridan biridir. Ming yillar davomida dehqonchilik xoʻjaligini yuritish borasida koʻplab tajriba va usullar hamda fenologik (oʻsimliklar va hayvonot dunyosidagi mavsumiy oʻzgarishlar) kuzatishlar toʻplangan. Dehqonchilik borasidagi tajribalari uzluksiz holda ajdodlardan avlodlarga oʻtib bordi. Yogʻingarchilikning kam boʻlishi, issiq havo iqlimi Oʻzbekiston hududida murakkab sugʻorish tizimi vositasida mahsuldor sugʻorma dehqonchilikning keng tarqalishiga olib keldi. Ilmiy tadqiqotlardan koʻrinadiki, sugʻorma dehqonchilik miloddan avvalgi 3-asrda Xorazm, Zarafshon vohalari hamda Fargʻona vodiysida magistral kanallar qurish, har xil suv bogʻlash, taqsimlash va suv chiqarish inshootlarini barpo qilish orqali rivojlangan. Oʻzbek dehqonlari [[arpa]], [[bugʻdoy]], [[tariq]], [[noʻxat]], [[yasmiq]], [[sabzi]], [[paxta]], [[bodom]], [[oʻrik]], [[zigʻirpoya]], [[bugʻdoy]] kabi ziroatchilik mahsulotlarini qadimdanoq yetishtirganlar. Sugʻorma dehqonchilik xoʻjaliklari, asosan, qadimiy vohalarda Xorazm, Buxoro, Samarqand, Toshkent vohalarida, Qashqadaryo va Surxondaryo havzalarida, Fargʻona vodiysida joylashgan. Toshkent vohasi, Fargʻona va Zarafshon vodiysi, Qashqadaryo va Surxondaryo togʻ etagi mintaqasida, asosan, bahorgi ekinlar yetishtirilgan. Mahalliy dehqonlar madaniy-etnik anʼanalar asosida [[dalachilik]], [[polizchilik]] va bogʻdorchilik sohalarida turli usul va yoʻllarni ishlab chiqqanlar. Koʻp asrlar davomida turli chorvador etnik guruhlarning oʻtroqlashuvi natijasida ular mahalliy aholidan dehqonchilik tajribalarini oʻzlashtirdilar va oʻzlarining etnik va madaniy xoʻjalik xususiyatlari bilan oʻziga xos tarzda dehqonchilik bilan shugʻullanganlar. Shu asosda dehqonchilikning 2 turini ajratib koʻrsatish mumkin: sunʼiy sugʻorishga asoslangan intensiv dehqonchilik xoʻjaligi; asosan, chorvachilik bilan qoʻshib olib boriluvchi ekstensiv lalmikor dehqonchilik xoʻjaligi. === Chorvachiligi === Oʻzbeklar xoʻjalik faoliyatining asosiy va qadimiy turlaridan biri — chorvachilikdir. Boshqa mintaqalar aholisining chorvachiligi bilan koʻpgina oʻxshash jihatlari boʻlsada, oʻzbek etnik guruhlarining har birida uy hayvonlarini boqishda oʻziga xos usul va jihatlari boʻlgan. Shu bilan birgalikda, hatto bir elat istiqomat qiladigan hududda ham chorvachilik xoʻjaligini yuritishdagi tabiiy-geografik sharoitlardan kelib chiqib hamda qoʻshni xalqlarning taʼsiri yoki ijtimoiy-iqtisodiy sabablar natijasida xilma-xil usullardan foydalanganlar. Odatda, oʻtroq aholida chorva boqish qoʻra yoki qoʻrayaylov tizimi, yarim oʻtroq aholida haydovyaylov tizimi, koʻchmanchi aholida haydov tizimi ustun turgan. Oʻ. uchun 20-asr boshlariga qadar chorvachilikning qoʻrayaylov va haydovyaylov tizimi ustuvor boʻlgan. [[Qoʻy]], [[echki]] va boshqalar chorva hayvonlari chorvachilik xoʻjaligining asosini tashkil qilgan. Oʻzbek chorvachiligida qoʻylarning „hisori“, „qorakoʻl“ nasllarini boqishga ayniqsa koʻp eʼtibor qaratilgan. Qoʻychilik, asosan, sotishga moʻljallangan. Qoʻy juni ham bozorga chiqarilgan. Jaydari qoramollardan hoʻkiz alohida goʻsht uchun va ish kuchi sifatida parvarish qilingan. Oʻzbeklarda qadimgi davrlardan yilqichilik juda rivojlangan. Mahalliy aholi, ayniqsa, laqay, qorabayir zotli otlarni parvarish qilganlar. Dasht zonasida yashovchi oʻzbeklar tuyachilik bilan ham shugʻullanishgan. == Hunarmandchilik == Hunarmandchilik oʻzbeklar orasida qadimdan keng rivojlanganligi arxeologik tadqiqotlardan maʼlum. Hunarmandchilikning rivoji shaharlarning nafaqat iqtisodiy va ijtimoiy, balki siyosiy va madaniy markazlarga aylana boshlaganligi bilan chambarchas bogʻliqdir. Oʻzbek hunarmandlari koʻplab [[teri]] va jundan, [[yogʻoch]] va [[metall]]dan, xilma-xil buyumlar yasab, [[paxta]] va [[ipak]]dan turli matolar toʻqib, kiyim-kechaklarni bozorlarda sotishgan. Oʻzbek hunarmandchiligining [[temirchilik]], [[degrezlik]], [[misgarlik]], [[zargarlik]], [[duradgorlik]], [[aravasozlik]], yogʻoch oʻymakorligi, ganchkorlik, marmar oʻymakorligi, [[kulolchilik]] kabi keng tarqalgan tarmoqlari hamda toʻqimachilik, ipakchilik, kashtadoʻzlik, zardoʻzlik, doʻppidoʻzlik kabi uyroʻzgʻor kasbkorliklari taraqqiy etgan. == Meʼmorchilik == [[Tasvir:Mir-i Arab.JPG|thumb|right|[[Mir Arab madrasasi]]. Shayboniylar davri, 1530-chi yillar]] Oʻzbeklarning anʼanaviy turar joylari qadimdan oʻzigʻa xos boʻlib, ular yashagan mintaqaning tabiiy-geografik sharoiti bilan bogʻliq boʻlgan. Turar joylar barpo etishda qurilish konstruksiyasi va uslubi, rejasi va bezaklari bilan [[Fargʻona]], [[Buxoro]], [[Xiva]] va [[Shahrisabz]] meʼmorlik yoʻnalishlari mashhur boʻlib kelgan. Uy-joy qurilishida oʻzbeklarda qadimiy uylar, odatda, koʻcha va qoʻshni tomoni devor bilan oʻralgan hovlilardan iborat boʻlgan. Barcha turar joy va xoʻjalik xonalarining derazalari ichkari tomonga qaratilgan. Hovli 2 qismga — bolalar va ayollar uchun ichkari hovli hamda nomahram erkaklar va mehmonlar uchun mehmonxona tarzida hashamatli xonalardan iborat tashqari hovliga boʻlingan. Hunarmandlarning uylarida [[doʻkon]] va shogirdlar yashaydigan xonalar ham tashqarida joylashgan. Eng koʻp tarqalgan 2 xonali uy variantlaridan biri sifatida dahliz va katta uydan iborat boʻlgan uylarni koʻrsatish mumkin. Bunday uy-joylar, odatda, oldi aivonli va ayvonsiz qilib qurilgan. Aholi oʻrtasida anʼanaviy paxsa va sinchli uylar bilan birga gʻishtli uylar va ularni naqshinkor ganchli bezaklar bilan qurish ham mavjud boʻlgan. Oʻzbeklarda doimiy uy-joylar 10-asrga qadar, asosan, tosh, paxsa yoki xom gʻishtdan qurilgan. Loy asosiy qurilish materiali hisoblangan. Pishgan gʻisht qadimdan qoʻllanilib kelinsada, keng miqyosda undan uyjoy qurish 9-asrdan boshlandi. Buxoro va Xivada hovli eshiklariga [[jez]] yoki [[temir]]dan yasalgan bolgʻa yoki halqasimon boldoq osilgan. Eski tipdagi uylarning xonalari va derazalari ayvonga qaragan. Eshiklar ichkariga, darchalar tashqariga ochilgan. Deraza yoki eshikning yuqori qismiga yorugʻlik tushadigan tuynuk qoʻyilgan va unga yogʻoch yoki ganchdan yasalgan panjara oʻrnatilgan. Uyga kiradigan joyda eshik oldida toʻgʻri burchakli peshtoq (poygak) boʻlib, unga poyabzal yechib qoʻyilgan. Eshik oldidagi burchakda suv quyiladigan (oqizadigan) maxsus joy (obrez, adan, tashnob) joylashgan boʻlib, unga Buxoro va Samarqandda marmar tosh, Fargʻona vodiysida va Toshkentda [[pishiq gʻisht]], Xivada maxsus [[sopol]] terilgan. Odatda, uylarning tarhi oila aʼzolarining soniga qarab bir necha uy (xona), dahliz va ayvondan iborat boʻlgan. Hovlida esa xoʻjalik uchun [[omborxona]], [[hojatxona]] va [[molxona]] boʻlgan. Shaharlarda yoki aholi zich joylashgan qishloqlarda mehmonxona, odatda, 2-qavatda — boloxonada joylashgan. Ayniqsa, Toshkent, Buxoro, Samarqand va Urgut shahrilarida juda shinam mehmonxonalar qurilgan. Bu kabi mehmonxonalardan toʻy hashamlarda, motam marosimlarida ham keng foydalanilgan. Bundan tashqari, qish paytlari mehmonxonalarda mahalla erkaklari toʻplanishib gapgashtaklar oʻtkazganlar. Hozirgi kunga kelib zamonaviy uylarning qurilishi ancha takomillashgan boʻlib, uylarning qurilishidagi milliy anʼanalar zamonaviy koʻrinishlar bilan oʻzaro uygʻunlashgan. Bugungi uylar muayyan reja asosida turli qulayliklar bilan qurilmoqda<ref>Jilina A. N.. Tomina T. N., Narodi Sredney Azii. Traditsionnoe jiliщe narodov Sredney Azii (XIX — nachalo XX v. Osedlo-zemledelcheskie rayoni). M.,1993</ref>. == Milliy kiyimlari == [[Fayl:Uzbek in traditional costume.jpg|Milliy kiyimdagi oʻzbek yigiti (1845—1847)|thumb|right|150px]] Oʻzbeklarning milliy kiyimlari ham koʻp asrlik tarixga ega boʻlib, anʼanaviy turmush tarzi, tabiiy-geografik muhit va xoʻjalik madaniy anʼanalar bilan bogʻliq boʻlgan. Oʻzbeklarda asosiy milliy kiyimlar: erkaklarda oq yoki malla boʻzdan tikilgan [[koʻylak]], [[yaktak]], [[toʻn]], [[belbogʻ]], [[salla]], [[maxsi]], [[kavush]], [[etik]]; ayollarda — [[roʻmol]], keng koʻylak, uzun [[lozim]], [[nimcha]], [[kaltacha]], maxsi, kavush. Bosh kiyimlardan — [[doʻppi]], kuloh, islomiyat davridan boshlab uning ustidan salla oʻralgan, aslzodalarning bosh kiyimlari zarli va [[kumush]] [[ip]]lar bilan bezatilgan, peshona qismiga turli [[olmos]], qimmatbaho toshlardan yasalgan toʻgʻnogʻichlar qadalgan. [[Qish]] faslida kuloh yoki badavlat kishilar moʻynali telpaklar kiyishgan. Oʻzbeklar orasida eng koʻp tarqalgan yengil bosh kiyimi doʻppidir. [[Doʻppi]], asosan, [[baxmal]], sidirgʻa shoyi, satin qabi matolarga ip, ipak, zar bilan kashta tikib tayyorlangan. Oʻzbekistonda [[Chust]], [[Margʻilon]], [[Qoʻqon]], [[Toshkent]], [[Samarqand]], [[Buxoro]], [[Boysun]], [[Shahrisabz]] doʻppilari keng tarqalgan. Toshkent doʻppisi sidirgʻa koʻk baxmalga tikilgan. Oyoq kiyimlari tag charmi yumshoq boʻlgan uzun, qoʻnjli, poshnasiz, kavush bilan kiyiladigan maxsi, oʻziga toʻq odamlar orasida esa uch qismi qayrilgan baland poshnali etik kiyish urf boʻlgan. Ayollar bosh kiyim sifatida, asosan, roʻmol oʻragan. Yoshi va mavqeiga, oilaviy ahvoliga qarab doka roʻmol, shol roʻmol, gʻijim roʻmol va boshqalar xil roʻmollar oʻralgan (oʻralish usuli ham turlicha boʻlgan). Qizlar uchun qulay bosh kiyimi doʻppi hisoblangan. Toshkentda iroqi chorgul, Samarqandda yoʻrmadoʻzi, [[Andijon]]da munchoq gulli, Buxoroda zardoʻzi, [[Qashqadaryo]], [[Surxondaryo]]da iroqi doʻppilar mashhur. Bosh kiyimlar ustidan chiroyli naqshlar bilan bezatilgan tilla qoshlar, boʻyinga boʻyintumor, zebigardon, qoʻlga [[bilaguzuk]], [[uzuk]], burunga buloqi va boshqalar taqinchoqlar taqilgan. Ayollar odmi gaz mollardan tikilgan qomatga yopishib, koʻylak etagidan bir oz yuqoriroq turadigan avraastarli paxtalik choponlar ham kiyishgan. 19-asrning 80-yillarigacha kiyimlar toʻgʻri bichimli shaklni saqlagan. Kiyim shakllarining yoʻlyoʻl, sidirgʻa va gulli mahalliy matolardan tayyorlangan, oldi, etagi, yeng uchi, yoqasi gulli jiyak bilan hoshiyalangan koʻrinishlari keng urf boʻlgan. 19-asrning 20—30-yillarida kiyim bichimi oʻzaro bir-biriga yaqin boʻlgan 2 yoʻnalishda oʻzgarib bordi. 20-asrning boshlaridan boshlab oʻzbeklar oʻrtasida [[yevropa]]cha kiyimlarni kiyish urfga kirdi. Milliy kiyimga yevropaliklar kiyimi xususiyatlarining kiritilishi milliy koʻylakni shim bilan ayollar koʻylaklarini nimcha bilan kiyilishiga olib keldi. Bu tarixan hayot sharoitining oʻzgarishi va ommaviy sanoat ishlab chiqarishining hunarmandchilikdan ustunligi tufayli sodir boʻldi. Milliy bichimdagi kiyimlar qomatga qarab tikila boshlandi, ayol koʻylaklari torayib va kaltalashib bordi, oldinroq yuzaga kelgan koketkali (koʻkrak burma) va qaytarma yoqali koʻylaklar hayotga muqim kirib bordi, yengi kaltalashdi. 20-asrning 50—60-yillaridan boshlab erkaklar kiyimini toʻgʻri yelkali qomatga moslangan pidjak, keng shimlar, ayollar koʻylagini toʻgʻri yelkali erkin kesma lif, etakka tomon kengaygan yubka kiyish rasm boʻla boshlagan. Biroq, oʻzbeklar orasida yevropacha kiyimlar bilan birga milliy kiyim ham urfdan qolmadi. Uning oʻziga xosligi shaklida va milliy mato koloritida namoyon boʻldi. Bu jihatdan ayollarning keng yozgi koʻylagi va erkaklar yaktagi diqqatga sazovor. Keksa odamlar orasida toʻnning kundalik kiyim sifatida saqlanib qolishi anʼanaviy tus oldi. == Taomlari == [[Fayl:Uzbek Manti (bright).jpg|Anʼanaviy palov va manti|thumb|right|200 px]] Oʻzbeklarning taom tayyorlash anʼanasi va madaniyati koʻp asrlik tarixga ega boʻlib, milliy taomlarni tayyorlashda azaldan turli xil [[goʻsht]], oʻsimlik mahsulotlaridan keng foydalanganlar. Oʻzbeklar kundalik ovqat sifatida [[bugʻdoy]], [[arpa]], [[guruch]], [[noʻxat]], [[mosh]], [[zigʻir]], [[kunjut]] kabi don, [[sabzi]], [[piyoz]], [[sholgʻom]] kabi sabzavotlar, [[qovun]], [[tarvuz]] kabi poliz mahsulotlarini keng isteʼmol qilganlar. Azaldan milliy taomlarni tayyorlash uchun chorva — [[qoʻy]], [[qoramol]], echki yogʻlari, kunjut, zigʻir va sariyogʻ (sut mahsulotlaridan olingan), paxta yogʻi ishlatilib kelinadi. Ovqatlanishda, ayniqsa shaharliklarning asosiy taomlari sut mahsulotlaridan: [[qatiq]], [[suzma]], [[tvorog]] yoki [[chakki]] (zardobi olingan qatiq), [[qaymoq]] va boshqalardan iborat. Taomga juda koʻp [[zira]] va zirk ishlatiladi. Goʻshtli, sabzavot va yormali quyuq taomlar zaʼfaron, kashnich qoʻshib tayyorlanadi. Umuman, oʻzbek milliy taomlari oʻzining lazzatliligi, kaloriyaliligi va servitaminligi bilan ajralib turadi. Ayniqsa, [[palov]], [[norin]], [[shoʻrva]], [[kabob]], [[mastava]], [[shavla]], [[moshxoʻrda]], [[moshkichiri]], [[chuchvara]], [[shilpildoq]] va boshqalar keng tarqalgan. Baʼzi quyuq taomlar (palov) tayyorlashning oʻnlab usullari mavjud. [[Norin]] tayyorlash ham oʻzbek pazandachiligida alohida oʻrin tutadi. Buxoro, Samarqand va Toshkent viloyatlarida [[non]] yopishda kunjut, arpabodiyon, sedanani keng qoʻllaydilar. == Dini == Oʻzbeklarning Oʻrta Osiyoda yashagan qadimiy ajdodlari [[tangrichilik]], [[shomonlik]], [[zardushtiylik]], [[buddaviylik]], [[moniylik]] kabi dinlarga eʼtiqod qilganlar. Bu diniy eʼtiqodlarning ayrimlari Oʻrta Osiyoda [[islom dini]] yoyilgunicha (8-asrgacha) saqlangan. Hozirda aksariyat oʻzbeklarning dini islom dini boʻlib, uning [[sunniylik]] mazhabi Oʻzbekiston hududida 10-asrdan soʻng hukmron mavqega ega boʻlgan. [[Fayl:Мемориальный комплекс Аль-Бухари 05.JPG|thumb|Imom al-Buxoriy maqbarasi, Samarqand yaqiniga]] == Urf-odatlari == [[Fayl:1989 CPA 6116.jpg|thumb|right|250px|Sovet markasida oʻzbek cholgʻu asboblari]] Oʻzbeklarning urf-odatlari, marosimlari va bayramlari rangbarang hamda oʻziga xos xususiyatlarga ega boʻlib, bir necha ming yillar mobaynida shakllanib kelgan. Anʼanaviy urf-odatlar va marosimlar oʻzbek xalqining etnogenezida ishtirok etgan [[dehqonchilik]] va [[chorvachilik]] bilan shugʻullangan [[voha]] va [[choʻl]] aholisiga xos elementlarni oʻziga singdirgan turli qabila va etnik guruhlarning etnomadaniy tajribalarining murakkab qoʻshilishi jarayonida shakllangan. Masalan, bola tugʻilishi (chilla, beshik kerti), sunnat toʻyi, nikoh va motam marosimlarida Oʻrta Osiyo xalqlariga xos umumiy oʻxshashliklar mavjud. Oʻzbeklarda jamoa munosabatlariga oid urf-odatlarni shaharda mahalla, qishloqda qishloq jamoasi aks ettirgan, ularning faoliyatida erkaklar va bolalar qatnashgan. Oʻtmishda barcha udumlar, marosimlar qishloq va shaharda mahalla jamoalarining tashabbusi bilan oʻtkazilgan. Jumladan hashar keng tarqalgan. [[Hashar]]ning bir necha turi mavjud: jamoa ishlarini bajarishda, qoʻni-qoʻshnichilik va qavm-qarindoshlik doirasida oʻtkaziladigan hashar va boshqalar Jamoa hashari bilan uyjoy, koʻprik qurish va taʼmirlash, ariq-zovurlar qazish, ularni loyqadan tozalab turish; [[masjid]] qurish va taʼmirlash, mozorlarni tozalash va boshqalar ishlar bajarilgan. Yoshlarni odob-axloq ruhida tarbiyalashda jamoaning oʻrni ham katta boʻlgan. Jamoaning har bir aʼzosi mehmondorchilik, maʼraka va boshqalar jamoat joylarida yoshi va mavqeiga qarab joy egallagan. Oʻzbeklarning jamoa marosimlariga [[Navroʻz]] bayrami. mehrjon sayli, lola sayli, qizil gul sayli, Roʻza hayiti (Iyd al-Fitr), [[Qurbon hayiti]] (Iyd al-Adho), [[sumalak]] sayli va boshqalar, ularni oʻtkazish bilan bogʻliq xalq odatlari, rasmrusumlari kiradi. Har bir bayram oʻz tarixiga ega boʻlib, u xalq ijodiy mehnati va hayot sharoiti bilan chambarchas bogʻliq. Oʻzbek xalqi orasida eng keng tarqalgan, milliy tusga ega boʻlgan urf-odatlardan mavsumiy marosimlar diqqatga sazovordir. Ayrim tadqiqotchilarning fikricha, oʻzbek mavsumiy marosimlarini quyidagi turkumlarga tasnif etish mumkin: # [[Qish]]da oʻtkaziladigan [[gapgashtak]], [[yasayusun]] kabilar; # [[Bahor]]gi marosimlar — [[Сабантуй]], [[shoxmoylar]] (qoʻsh chiqarish), lola yoki qizil gul sayli, loy tutish, sust xotin kabilar; # [[Yoz]]gi marosimlardan qovun sayli, choy momo va h.k.; # [[Kuz]]gi marosimlar — hosil yigʻimi bilan bogʻliq mehrjon, oblobaraka, shamol chaqirish, uzum sayli kabilar. Sovetlar hukmronligi davrida amaldagi mafkuraga muvofiq, bir qancha marosimlar, jumladan, „komsomol toʻyi“, „qizil toʻy“, Oktabr (7-noyabr) bayrami, Sovet Armiyasi kuni, Sovet konstitutsiyasi kuni, „Paxta bayrami“ va boshqalar joriy etildi. Oʻzbekiston mustaqillikka erishgach, bu bayramlarning koʻpchiligi oʻz-oʻzidan barham topdi, lekin joriy taqvim bilan bogʻliq umumbashariy bayramlardan 1-yanvar — [[Yangi yil]] kuni, 8-mart — [[xalqaro xotin-qizlar kuni]] saqlab qolindi. Ayni vaqtda, mustaqil Oʻzbekiston Respublikasida yangi xalq bayramlari taʼsis etildi: 1-sentabr — Mustaqillik kuni, 8-dekabr — Respublika Konstitutsiyasi qabul qilingan kun, 9-May — Xotira va qadrlash kuni. Shuningdek, Roʻza va Qurbon hayitlari kuni, Navroʻz bayrami tiklandi va yangicha mazmun kashf etdi. == Jamoaviy turmush tarzi == Oʻzbeklar jamoaviy turmushi chuqur tarixiy ildizlariga ega. Bu tartibotning ibtidosi antik davrlarga borib taqaladi. Yozma va arxeologik manbalarda mintaqaning qadimiy shaharlari aholisi orasida jamoalar faoliyat koʻrsatganligi, faqat turmushdagina emas, balki ishlab chiqarishda ham jamoa asoslari mavjudligi qayd etilgan. Oʻrta asrlarda jamoa faqat jamoaviy asoslardagina sugʻorish tizimini tashkil etish va qoʻllab-quvvatlash, binobarin, dehqonchilik bilan shugʻullanish mumkin boʻlgan qishloq aholisi uchun ham, shuningdek, shahar aholisi uchun ham oʻzining ilgarigi ahamiyatini saqdab qolgan edi. Oʻz-oʻzini boshqaruvning tarixan tarkib topgan ushbu tizimi nafaqat birgalikda faoliyat olib borishgina boʻlmay, ayni vaqtda ijtimoiy hayotni tashkil etish, oila va turmush anʼanalarini, rasmrusumlarini xalqimiz turmush tarzining barcha tizimini saqlash va boyitishdan ham iborat boʻlgan. Yaqin vaqtlargacha, hududiy qoʻshnichilik jamoasi xalqimizda turli mintaqalarda turlicha nomlar bilan atalgan, chunonchi, „mahalla“, „guzar“, „masjid“, „jamoa“, „elat“. 20-asrning 90-yillaridan respublikaning shahar va qishloqlarida hududiy qoʻshnichilik jamoasi yagona mahalla atamasi bilan yuritiladigan boʻldi. Zero, oʻz-oʻzini boshqarishning xalqimiz anʼanalari va qadriyatlariga juda mos boʻlgan ushbu usuli — mahallalar tizimi soʻnggi yillarda juda katta nufuzga ega boʻlib bormoqda. Hozirgi davrda oʻzbeklar zamonaviy kasbhunarni egallamoqdalar. [[Kompyuter]] va [[internet]]dan foydalanish oʻzbeklar hayotiga singib ketdi. Demokratik jarayonlar rivojlanmoqda. Milliy, madaniy qadriyatlarga eʼtibor kuchaymoqda. == Xorijdagi oʻzbeklar == [[Fayl: Sylvia Nasar - Flickr - Knight Foundation.jpg|thumb|left|150px| AQShdagi Kolumbiya universitetining professori Silviya Nazar]] [[Budapesht]]da (Vengriya) Evropa fanlar akademiyasida ishlagan birinchi oʻzbek olimi [[Mullo Isʼhoq]] (1836-1892) edi. Hozirda o‘zbeklar dunyoning 20 dan ortiq davlatida istiqomat qiladi. 20 asrda jahonga mashxur oʻzbeklar ichida AQShning Indiana universiteti professori [[Nazif Shahroniy]], Michigan universitetining professori [[Timur Kocaoğlu|Temur Xoja ogʻli]], Turkiya parlamenti deputati [[Ahat Andijon]], AQShdagi yozuvchi, [[Kolumbiya universiteti]]ning professori [[Silviya Nazar]]larni tilga oilsh mumkin. Silviya Nazarning "Ajoyib aql" romani<ref>Nasar, Sylvia (1998). A Beautiful Mind. New York, NY: Simon & Schuster. </ref> asosida toʻrtta Oskar mukofotiga sazovor boʻlgan film suratga olindi. Ular orasida tarix fanlari doktori, birinchi o‘zbek antropologi Telman Xo‘jayov (1938-2022), fizika-matematika fanlari doktori, “Kurchatov instituti” Tokamak milliy ilmiy-tadqiqot markazi Fizika instituti direktori, E. Azizov (1936-2015), tibbiyot fanlari doktori, Rossiya Fanlar akademiyasi, Rossiya Tibbiyot fanlari akademiyasi akademigi, Rossiya Immunologiya instituti direktori (1988-2014), Rossiya Federatsiyasi Davlat mukofoti sohibi, ikki marta Rossiya Federatsiyasi Hukumati mukofoti sohibi, Rossiya Federatsiyasida xizmat ko'rsatgan fan arbobi R.M. Xaitov (1944-2022). Aktyorlar ham Rossiyada yashaydi: Shuhrat Irgashev, Ravshana Kurkova, rejissyorlar: Elyor Ishmuhamedov, Rustam Hamdamov va boshqalar. [[Boymirza Hayit]] Mahmudmirza oʻgʻli (1917 — 2006) — Turkiston va Oʻrta Osiyo boʻyicha tarixchi va sharqshunos olim. U London universitetida assistent, Harvard, Anqaradagi Hajettepe, Istanbul universiteti va Istanbuldagi Marmara universitetlarida maʼruzachi boʻlib ishlagan.<ref>https://web.archive.org/web/20070928030312/http://www.pressbox.co.uk/detailed/Science/His_life_was_aimed_at_the_study_of_Turkestan_The_well-known_Uzbek_historian_Dr._Baymirza_Hayit_pass_88700.html </ref> Xorijdagi oʻzbek milliarderlari orasida [[Alisher Usmonov]] (Rossiya), [[Fattoh Shodiyev]] (Qozogʻiston), [[Iskandar Mahmudov]]larni (Rossiya) taʼkidlash mumkin. == Shuningdek qarang == * [[Afgʻonistonlik oʻzbeklar]] * [[Amerika Qoʻshma Shtatlaridagi oʻzbeklar]] * [[Pokistondagi oʻzbeklar]] * [[Rossiyalik oʻzbeklar]] * [[Tojikistonlik oʻzbeklar]] * [[Turkmanistonlik oʻzbeklar]] * [[Turkiyalik oʻzbeklar]] * [[Xitoylik oʻzbeklar]] * [[Qirgʻizistonlik oʻzbeklar]] * [[Qozogʻistonlik oʻzbeklar]] * [[Oʻzbek urugʻlari]] == Adabiyotlar == * Yakubovskiy A.Yu., K voprosu ob etnogeneze uzbekskogo naroda. T., 1941; * Ismoilov H., Anʼanaviy oʻzbek kiyimlari (Etnografik materiallar), T., 1978; * Shaniyazov K.Sh., Ismailov X.I., Etnograficheskiye ocherki materialnoy kultury uzbekov kontsa XIX — nachala XX v., T., 1981; * Ahmedov B., Tarixdan saboqlar, T, 1995; * Shoniyozov K., Oʻzbek xalqining shakllanish jarayoni, T., 2001; * Oʻzbekiston davlatchiligi tarixi ocherklari, T., 2001; * Kadirova T.F., Arxitektura Uzbekistana, M., 1987; * Qoraboyev U., Oʻzbek xalq bayramlari, T., 2002; * Jabborov I., Oʻzbeklar anʼanaviy turmushi va madaniyati, T., 2004; * Oʻzbek pazandalik sanʼati, T., 2005. == Manbalar == {{manbalar}} == Havolalar == * [https://archive.today/20160514163542/http://mytashkent.uz/2016/05/06/istoriya-formirovaniya-uzbekskogo-naroda/ <small>Istoriya formirovaniya uzbekskogo naroda</small>] {{OʻzME}} {{Oʻzbeklar}} {{Turkiy xalqlar}} [[Turkum:Markaziy Osiyo xalqlari]] i4vr2vvv189gy2h0fx6gj6fd8jq244r 2817130 2816466 2022-08-29T09:56:09Z Khorazmiy 7007 [[Special:Contributions/185.139.137.22|185.139.137.22]] ([[User talk:185.139.137.22|munozara]]) tomonidan qilingan 2816466-sonli tahrir qaytarildi wikitext text/x-wiki {{Infobox Millat|group = Oʻzbeklar|image = <table border=0 align="center"> <tr> <td>[[Fayl:Stamps of Uzbekistan, 2007-37.jpg|90x105px]]</td> <td>[[Fayl:Shaybani.jpg|90x105px]]</td> <td>[[Fayl:Uzbek1994-PortraitUlughBeg-sheet-large.jpg|90x105px]]</td> <td>[[Fayl:Alisher Navoiy's Portrait.jpg|90x105px]]</td> </tr> <tr> <td><small><div style="background-color:#fee8ab">[[Amir Temur]]</small></td> <td><small><div style="background-color:#fee8ab">[[Shayboniyxon|Muhammad Shayboniy]]</small></td> <td><small><div style="background-color:#fee8ab">[[Mirzo Ulug'bek]]</small></td> <td><small><div style="background-color:#fee8ab">[[Alisher Navoiy]]</small></td> </tr> <tr> <td><small>[[Fayl:Babur.2.jpg|90x105px]]</small></td> <td>[[Fayl:Hamza Niyazi.jpg|90x105px]]</td> <td>[[Fayl:Mirziyoyev cropped.jpg|90x105px]]</td> <td>[[Fayl:Alisher Usmanov podium 2013 Fencing WCH SMS-IN t204812.jpg|90x105px]]</td> </tr> <tr> <td><small><div style="background-color:#fee8ab">[[Zahiriddin Muhammad Bobur|Bobur]]</small></td> <td><small><div style="background-color:#fee8ab">[[Hamza Hakimzoda Niyoziy|Hamza]]</small></td> <td><small><div style="background-color:#fee8ab">[[Shavkat Mirziyoyev]]</small></td> <td><small><div style="background-color:#fee8ab">[[Alisher Usmonov]]</small></td> </tr> <tr> <td><small></small></td> <td></td> <td><small>[[Fayl:Sharipov.jpg|90x105px]]</small></td> <td></td> </tr> <tr> <td><small><div style="background-color:#fee8ab">[[Rahmonberdi Madazimov]]</small></td> <td><small><div style="background-color:#fee8ab">[[Oʻrinboy Rahmonov]]</small></td> <td><small><div style="background-color:#fee8ab">[[Solijon Sharipov]]</small></td> <td><small><div style="background-color:#fee8ab"></small></td> <td><small><div style="background-color:#fee8ab"></small></td> <td><small><div style="background-color:#fee8ab"></small></td> </tr> <tr> </tr> <tr> </table>|population = 30-35 million|region1 = {{flagcountry|Uzbekistan}}|pop1 = 27,929,309 (2020)|ref1 =<ref name=CIA-Uzbekistan>{{veb manbasi|author=|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/uz.html|title=Population: 12,661,637 (July 2013 est.) [Uzbeks = 50%]|publisher=[[The World Factbook]]|work=Central Intelligence Agency (CIA)|accessdate=10-iyun 2013-yil|archivedate=2016-07-09|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160709035649/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/uz.html}} {{Webarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160709035649/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/uz.html |date=2016-07-09 }}</ref>|region2 = {{flagcountry|Afghanistan}}|pop2 = 3,500,000 (2022)|ref2 =<ref name=CIA-Afghanistan>{{veb manbasi|author=|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2119.html?countryName=Afghanistan&countryCode=af&regionCode=sas&#af|title=Afghan Population: 38,108,077 (July 2013 est.) [Uzbeks = 9%]|publisher=The World Factbook|work=Central Intelligence Agency (CIA)|accessdate=10-iyun 2013-yil|archivedate=2014-04-08|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140408080840/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2119.html?countryName=Afghanistan&countryCode=af&regionCode=sas&#af}} {{Webarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190106221921/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2119.html?countryName=Afghanistan&countryCode=af&regionCode=sas&#af |date=2019-01-06 }}</ref>|region3 = {{flagcountry|Tajikistan}}|pop3 = 2,000,000 (2017)|ref3 =<ref name=CIA-Tajikistan>{{veb manbasi|author=|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ti.html|title=Population: 2,910,041 (July 2013 est.) [Uzbeks = 15.3%]|publisher=The World Factbook|work=Central Intelligence Agency (CIA)|accessdate=10-iyun 2013-yil|archivedate=2001-03-31|archiveurl=https://web.archive.org/web/20010331101740/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ti.html}} {{Webarxiv|url=https://web.archive.org/web/20010331101740/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ti.html |date=2001-03-31 }}</ref>|region4 = {{flagcountry|Kyrgyzstan}}|pop4 = 954,262 (01.01.2020 g.)<ref>[http://stat.kg/ru/statistics/naselenie/ <small>Chislennost postoyannogo naseleniya Kirgizskoy Respubliki po otdelnim natsionalnostyam v 2009-2018 gg.</small>]</ref>|region5 = {{flagcountry|Kazakhstan}}|pop5 = 767,252 (2020)|ref5 =<ref name="Demogr2013">[http://www.stat.gov.kz/getImg?id=ESTAT081783 Agentstvo Respubliki Kazaxstan po statistike. Etnodemograficheskiy sbornik Respubliki Kazaxstan 2014.]</ref>|region6 = {{flagcountry|Turkmenistan}}|pop6 = 900,000|ref6 =<ref name="Turk">Soglasno perepisyam naseleniya dolya uzbekov v naselenii Turkmenii vozrastala (1970 — 8,3 %, 1979 — 8,5 %, 1989 — 9,0 %, 1995 — 9,2 %). Odnako uje v 2001 g. prejniy prezident strani [[Ниязов, Сапармурат Атаевич|S. Niyazov]] nazval sifru [http://www.demoscope.ru/weekly/037/evro010.php vsego 3 % uzbekov]. Odnovremenno voznikli trudnosti s obʼektivnoy otsenkoy chislennosti naseleniya Turkmenii: S.Niyazov prognoziroval 9 mln jiteley na 2009 g., togda kak [[Бюро переписи населения США|Byuro Perepisey SShA]] (chi dannie ispolzuet [[ЦРУ]]), schitaya ofitsialnie otsenki chislennosti naseleniya silno zavishennimi, prognozirovalo lish 4,9 mln jit. na etu je datu. OON otsenivaet chislennost naseleniya strani v 2009 g. v razmere 5,1 mln jit.[http://demoscope.ru/weekly/2010/0415/barom02.php#3]. Sovremennoe rukovodstvo Turkmenii do nastoyaщego vremeni ne opublikovalo inoy otsenki chislennosti naseleniya, odnako v predstavlennom Turkmeniey doklade dlya OON figuriruet sifra 5,4 mln jit. na kones 2006 g.([http://daccess-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/G08/156/64/PDF/G0815664.pdf?OpenElement Natsionalniy doklad, predstavlenniy v sootvetstvii s punktom 15 A) Prilojeniya k Rezolyutsii 5/1 Soveta po pravam cheloveka. Turkmenistan] {{Webarxiv|url=https://web.archive.org/web/20131002101928/http://daccess-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/G08/156/64/PDF/G0815664.pdf?OpenElement |date=2013-10-02 }}). Yesli isxodit iz soxraneniya doli uzbekov v naselenii strani, zafiksirovannoy perepisyu 1995 g., a takje naseleniya strani v razmere ok. 5 — 5,5 mln jit., chislennost uzbekov sostavit ok. 460—510 tis. chel.</ref>|region7 = {{flagcountry|Russia}}|pop7 = 499,862|ref7 =<ref name="Russia Census 2002">{{ru icon}} [http://www.perepis2010.ru/content.html?id=11&docid=10715289081463 Russia Census 2002]</ref>|region8 = {{flag|Saudi Arabia}}|pop8 = 300,000|ref8 =<ref name="Russia Census 2002"/>|region9 = {{flagcountry|Pakistan}}|pop9 = 70,133 (2005)|ref9 =<ref>Rhoda Margesson (26-yanvar 2007-yil). [http://www.fas.org/sgp/crs/row/RL33851.pdf „Afghan Refugees: Current Status and Future Prospects“ p.7]. Report RL33851, [[Congressional Research Service]].</ref>|region10 = {{flagcountry|China}}|pop10 = 14,800|ref10 =<ref>[http://www.paulnoll.com/China/Minorities/China-Nationalities.html Chinese National Minorities<!-- Bot generated title -->]</ref>|region11 = {{flagcountry|Ukraine}}|pop11 = 22,400|ref11 =<ref>{{Citation |year= |title=State Statistics Committee of Ukraine: The distribution of the population by nationality and mother tongue |url=http://www.ukrcensus.gov.ua/eng/results/nationality_population/nationality_1/s5/?botton=cens_db&box=5.1W&k_t=00&p=100&rz=1_1&rz_b=2_1%20&n_page=6 |access-date=2007-06-26 |archivedate=2008-12-01 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081201192304/http://www.ukrcensus.gov.ua/eng/results/nationality_population/nationality_1/s5/?botton=cens_db&box=5.1W&k_t=00&p=100&rz=1_1&rz_b=2_1%20&n_page=6 }}</ref>|region12 = {{flagcountry|Australia}}|pop12 = 5,000|ref12 =|region13 = {{AQSh}}|pop13 = 15,960|ref13 =|region14 = {{flagcountry|Turkey}}|pop14 = 45,000|ref14 =<ref>[http://evrenpasakoyu.wordpress.com Evrenpaşa Köyü | Güney Türkistanʼdan Anadoluya Urfa Ceylanpınar Özbek Türkleri]. Evrenpasakoyu.wordpress.com. Retrieved on 2013-07-12.</ref>|region15 = {{flagcountry|Belarus}}|pop15 = 1,593 (2009)|ref15 =<ref name="belstat.gov.by">{{Citation |year= |title=Itogi perepisi naseleniya Belarusi 2009 g. Natsionalniy sostav. |url=http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/5.8-0.pdf |access-date=2010-09-18 |archivedate=2010-09-18 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100918165045/http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/5.8-0.pdf }}</ref>|region16 = {{flagcountry|Mongolia}}|pop16 = 560|ref16 =<ref>Census of Mongolia, slide# 23. http://www.toollogo2010.mn/doc/Main%20results_20110615_to%20EZBH_for%20print.pdf</ref>|languages = [[Oʻzbek tili]]<br />|religions = asosan [[islom]]<ref>{{Citation |year= |title=MAPPING THE GLOBAL MUSLIM POPULATION, Page 17 |url=http://pewforum.org/uploadedfiles/Topics/Demographics/Muslimpopulation.pdf |access-date=2013-11-22 |archivedate=2010-12-23 |archiveurl=https://www.webcitation.org/5vBCVfKEZ?url=http://pewforum.org/uploadedfiles/Topics/Demographics/Muslimpopulation.pdf }}</ref> |related = [[uygʻurlar]] va boshqa [[Turkiy]] xalqlar va Tojiklar }} '''Oʻzbeklar''' — turkiy xalq, [[Oʻzbekiston|Oʻzbekiston Respublikasi]] aholisining asosiy qismini tashkil etadi. Oʻzbeklar nafaqat Oʻzbekiston, balki [[Oʻrta Osiyo]]dagi eng koʻp sonli xalqdir. Oʻzbekistonda (30 million), [[Tojikiston]]da (2 million koʻproq), [[Qirgʻiziston]]da (1 million kishi), [[Qozogʻiston]]da (600 minghan kishi), [[Turkmaniston]]da (900 mingdan koʻproq) kishi yashaydi. Bundan tashqari, [[Afgʻoniston]]da (2 milliondan 3 milliongacha), [[Rossiya]]da (300 ming kishi), [[Saudiya Arabistoni]]da (550—600 ming kishi), [[Xitoy]]da (15 ming kishi, 2010-yil), [[Turkiya]], [[Olmoniya]], [[AQSh]]da ham oʻzbeklar yashaydi. Oʻzbeklar [[oʻzbek tili]]da soʻzlashadilar. Dini — [[Sunniylik|sunniy musulmonlar]]. == Oʻzbeklar etnogenezi == [[Fayl:Western Turks. Shahi Tegin (Sri Shahi). After 679 CE.jpg|thumb| Gʻarbiy turklar tangasi. Shoxi tegin. 679 yil, Toxariston]] [[Fayl:Shahi Tegin (Sri Shahi). After 679 in the style of the Nezak Huns.jpg|thumb|left| Shoxi tegin tangasi. VII asr, Toxariston]] Oʻzbeklar alohida etnik birlik (millat) boʻlib, Oʻrta Osiyoning markaziy viloyatlari — [[Movarounnahr]]da, [[Xorazm]]da, qisman [[Sharqiy Turkiston]]ning gʻarbiy mintaqalarida shakllangan. Oʻzbek xalqining asosini hozirgi Oʻzbekiston hududida qadimdan oʻtroq yashab, sugʻorma [[dehqonchilik]], [[hunarmandchilik]] bilan shugʻullanib kelgan mahalliy [[sugʻdiylar]], [[Baqtriya|baqtriyaliklar]], [[xorazmiylar]], fargʻonaliklar, koʻchmanchi va [[Saklar|sak]]-[[Massagetlar|massaget]] kabi qadimgi sharqiy eroniy tillarida sʻozlashuvchi guruhlar va har xil turkiy uru’glar tashkil etgan.<ref>Shoniyozov K., Oʻzbek xalkining shakllanish jarayoni xakida baʼzi fikr-muloxazalar // Obщestvennie nauki v Uzbekistane. № 6, 1996</ref><ref>Zuev Yu. A. K etnicheskoy istorii usuney // Trudi Instituta arxeologii i etnografii AN KazSSR. T. 8. Alma-Ata, 1960. S. 23.</ref>. Shuningdek, miloddan avvalgi II asrdan boshlab avvalgi Janubiy Sibir, [[Oltoy]], Yettisuv, Sharqiy Turkiston hamda [[Volga]] va [[Ural]] daryosi boʻylaridan turli davrlarda Movarounnahrga kirib kelgan turkiy qabilalar ham oʻzbeklar etnik tarixida ishtirok etganligi tarixdan maʼlum. Keyingi yillarda Oʻzbekiston hududida olib borilgan arxeologik va antropologik tadqiqotlar natijasida [[Amudaryo]] va [[Sirdaryo]] oraligʻida soʻnggi [[jez davri]]dayoq yuqorida nomlari zikr etilgan qabila va elatlarning etnik jihatdan dastlabki aralashuvi sodir boʻlganligi va [[Assimilyatsiya (etnografiya)|assimilyatsiya]] jarayoni natijasida antik davrga kelib, oʻtroq hayotga moslashgan turkiy hududiy maydon tarkib topganligi hamda oʻzbek xalqiga xos antropologik tipning makon va zamoni aniqlangan. Maʼlumki, miloddan avvalgi 3-asr da Sirdaryoning oʻrta oqimida turkiy va [[Sugʻdiylar|sugʻdiy]]<nowiki/>lar ittifoqi asosida [[Qangʻ davlati]] tashkil topgan edi. Qangʻ davlati davrida Movarounnahr va unga tutash mintaqalardagi xalqlarning iqtisodiy siyosiy va etnomadaniy aloqalarining tobora rivojlanib borishi natijasida turkiy tilli etnoslar ustuvorlik qilib, oʻziga xos uygʻunlashgan madaniyat shakllandi. Arxeologik asarlarda bu madaniyat Qovunchi madaniyati nomini olgan.<ref>Shoniyozov K., Oʻzbek xalkining shakllanish jarayoni xakida baʼzi fikr-muloxazalar // Obshestvennie nauki v Uzbekistane. № 6, 1996</ref><ref>Zuev Yu. A. K etnicheskoy istorii usuney // Trudi Instituta arxeologii i etnografii AN KazSSR. T. 8. Alma-Ata, 1960.</ref> Antropolog olimlarning taʼkidlashlaricha aynan shu davrlarga kelib, Oʻrta Osiyo ikki daryo oraligʻi antropologik tipi (qiyofasi) toʻliq shakllangan. Hunlar Xorazmda milodiy III asrda paydo boʻlgan.<ref>Труды Хорезмской археолого-этнографической экспедиции, т. XIV. М., „Наука“, 1984</ref> Ba'zi tadqiqotchilar [[Hunlar|hun]] tilini turkiy deb tasniflaydilar.<ref>''Тенишев Э. Р.'' [http://www.philology.ru/linguistics4/tenishev-97.htm Гуннов язык] // Языки мира: Тюркские языки. — М., 1997. — С. 52-53.</ref><ref>[http://polit.ru/article/2013/12/01/dibo/ Сюнну-Гунны. Кто же они? ''Стенограмма лекции, прочитанной Анной Владимировной Дыбо'']</ref> Oʻzbeklar etnogenezida qatnashgan navbatdagi etnik komponentlar [[kushonlar]] hamda milodiy 4—5-asrlarda Oʻrta Osiyoning markaziy viloyatlariga Oltoydan va Sharqiy Turkistondan siljigan [[xioniylar]], [[kidariylar]] va [[eftaliylar]]dir. Kidariylar tarkibida turkiy qatlam boʻlgan.<ref>Etienne de la Vaissiere, Is there a „Nationality of the Hephtalites?“ in Bulletin of the Asia institute. New series. Volume 17. 2003. [2007], p. 129—130</ref> Shuningdek, oʻzbeklar etnogeneziga faol taʼsir oʻtkazgan turkiy etnik komponentlar asosan [[Turk xoqonligi]] (6—8-asrlar) davrida Oʻrta Osiyoning markaziy mintaqalari ([[Toshkent]], [[Zarafshon]], [[Qashqadaryo]], [[Surxondaryo]] vohalari, [[Fargʻona vodiysi]]) va Xorazmga kelib joylashib, maʼlum bir tarixiy davr mobaynida, bu etnik komponentning aksariyat qismi oʻtroqlashdi. Turk xoqonligi davrida kirib kelgan turkiy komponentlar va mahalliy aholi oʻrtasidagi etnik madaniy munosabatlarning rivoji hududdagi etnik jarayonlar taraqqiyotiga katta taʼsir oʻtkazdi. Ushbu turkiy qatlam madaniy yutuqlarining mahalliy madaniy xoʻjalik anʼanalari bilan jadal uygʻunlashuvi yuz berdi. Bu davr [[turkiy-sugʻdiy simbioz]]ni hal qiluvchi bosqichlaridan biri boʻlgan. [[Fayl: Turkish officers during a audience with king Varkhuman of Samarkand. 648-651 CE, Afrasiyab, Samarkand.jpg |thumb|right| Varhuman saroyi devoriy rasmlarida tasvirlangan turkiy zodagonlar, Samarqand, 650 yil]] 8-asrdan arab va ajam (arab boʻlmagan Yaqin va Oʻrta Sharq) xalqlarining Oʻrta Osiyoga kirib kelishi mintaqadagi etnik jarayonlarga katta taʼsir etmagan. Bu davrda aholi etnik tarkibida maʼlum bir oʻzgarishlar boʻlgan boʻlsada, Movarounnahrdagi oʻtroq va yarim oʻtroq turkiyzabon aholi, sugʻdiylar va Xorazmning tub yerli aholisi oʻz hududlarida qolib, [[arablar]] (7—8-asrlar) hukmronligi ostida yashaganlar. Umuman olganda, 9-asrdan boshlab Movarounnahr mintaqasida yaxlit turkiy etnik qatlam, jonli turkiy til muhiti vujudga kela boshladi va, oʻz navbatida, sugʻdiylar va boshqalar mahalliy etnoslarda ham turkiylashish jarayoni jadallashgan. Etnograf olim K.Shoniyozovning qayd etishicha, 9—10-asrlarda tigʻiz etnogenetik jarayon natijasida koʻplab turkiy qabila va elatlarning oʻtroq hayotga oʻtishi jadal davom etgan. Bu asrlarda Sirdaryoning shimolida, Movarounnahr va Xorazmda turkiy etnik qatlam kuchli etnik asosga ega boʻlgan. Tabiiyki, bu kuchli etnik qatlam asosining aksariyat koʻpchiligini oʻtroqlashgan turgʻun turkiy etnoslar tashkil qilgan<ref>[http://www.library.cjes.ru/online/?a=con&b_id=416&c_id=4483 Etnicheskiy atlas Uzbekistana. Arxeologiya uzbekskoy identichnosti]</ref>. Manbalarda koʻp sonli turk-[[Sugʻdiylar|soʻgʻdiy]] nikohlari va oilaviy aloqalar qayd etilgan. Gʻarbiy Turk xogonligi hukmdori Ton-yabgu xoqon (618-630) davrida Samarqand hukmdori bilan oilaviy munosabatlar oʻrnatildi - Ton-yabgu xoqon unga qizini berdi. 711-yil 27-aprelda tuzilgan nikoh shartnomasiga koʻra, Turkiylar vakili Oʻt-tegin va [[Sugʻdiylar|soʻgʻdiy]] Dugʻdgoncha oʻrtasidagi nikoh qayd etilgan. Shunday qilib, qadimgi Soʻgʻdda o'troq aholisining bir qismini, eroniyzabon Suʻgʻdiylar bilan bir qatorda turkiyzabon aholi tashkil qila boshlagan. Turkiy-soʻgʻdiy madaniy aloqalar kuchli bolgan. Muʻg hujjatlarining soʻgʻdiycha matnlarida turkiy tildan kirib kelgan soʻzlar mavjud: yttuku - "joʻnatish", "elchixona"; bediz va boshqalar. Mashhur sharqshunos M. Andreevning soʻzlariga koʻra, [[Sugʻd tili|sugʻd]] tilidan baʻzi soʻzlar oʻzbek tilida uchraydi, masalan, kup - koʻp (oʻzbekcha koʻp), katta - katta (oʻzbekcha katta), kalta - qisqa yoki yosh (oʻzbekcha kalta).<ref>Klyashtornyy S. G., Savinov D. G., Stepnyye imperii drevney Yevrazii. Sankt-Peterburg: Filologicheskiy fakul'tet SPbGU, 2005, s. 97; Livshits V. A., Sogdiyskaya epigrafika Sredney Azii i Semirechya. Spb.: filologicheskiy fakul'tet SpbGU, 2008; Kamaliddinov SH. S., Mukhammedov U. Z., Novyye dannyye po istorii Sredney Azii epokhi arabskikh zavoyevaniy//ONU, № 12, 1997, s. 91; Marshak Boris. Legends, tales and fables in the art of Sogdiana with an appendix by V.A. Livshits. New York: Bibliotheca persica press, 2002. R.168; Livshits V. A. Sogdiytsy v Semirech'ye: lingvisticheskiye i epigraficheskiye svidetel'stva.//Krasnaya rechka i Burana. — Frunze. 1989, s. 79-80</ref> Oʻzbeklarning Turk xoqonligi davridagi tarixi bilan mashhur tarixchi va arxeolog olimlar shugʻullangan ([[Aleksandr Bernshtam]], [[Gumilyov Lev Nikolayevich|Lev Gumilyov]], [[Sergey Klyashtorniy]], [[Dmitriy Savinov]], [[Leonid Kyzlasov]], [[Igor Kyzlasov]], [[Olga Smirnova]], [[Larisa Baratova]], Nasimxon Rahmon, Shamsiddin Kamoliddinov). == Oʻzbeklarning shakllanish jarayoni == [[Fayl:Ruins of Afrasiyab.jpg|thumb|Samarqand shahridagi Qoraxoniylar sulolasining qarorgohi, 11-13 asr boshlari, hozigi Afrosiyob xarobalari]] [[Qoraxoniylar]] davrida (10—12-asrlar) Movarounnahr va Xorazmda siyosiy hokimiyat turkiy sulolalarga oʻtishi munosabati bilan oʻzbek xalqi etnogenezining yakuniy bosqichi boshlandi. Gʻarbiy Qoraxoniylar davlati doirasida hozirgi oʻzbeklarga xos turkiy etnos qaror topdi va mazkur davrda oʻzbek xalqiga xos elatni belgilovchi hudud, til, madaniyat, tarixiy qismatining umumiyligi, etnik oʻzlikni anglash, etnosning uyushqoqligi maʼlum bir davlat doirasida boʻlishi, din umumiyligi va bir qancha shu kabi boshqa etnik alomatlar shakllangan. Bu davrda oʻzbeklarning umum elat tili qaror topdi. Movarounnahr va unga tutashgan mintaqalarda yashovchi ko'chmanchi turkiyzabon aholi: qarluq, chigil, yagʻmo, tuxsi, xalach, argʻin, oʻgʻuz, qipchoq, uz, qangʻli singari urugʻlar oʻzlarini bir xalq sifatida anglay boshlaganlar. Umuman olganda, 11 — 12-asrning 1-yarmida oʻzbeklar xalq sifatida shakllangan.<ref>Советская историческая энциклопедия. Т.14. М., 1973, С.667</ref> 10 asrga kelib Qoraxoniylar davlatida qadimiy turkiy yozma matnlar anʻanalarini davom ettirgan holda adabiy til rivojlandi. 10 asr rasmiy qoraxoniylar tili qadimgi qarluk lahjalari grammatik tizimiga asoslangan edi.<ref>Istoriya i kul'tura tyurkov v Litve. Sbornik nauchnykh statey mezhdunarodnoy konferentsii. Vilniaus universiteto leidykla VILNIUS 2014, s.157-160</ref><ref>Borovkov, A. K. Leksika sredneaziatskogo tefsira: XII—XIII vv. M., 1963</ref> 13-asr boshlarida [[Moʻgʻullar istilosi|Chingizxon istilosi]] davrida moʻgʻul qoʻshinlari tarkibida koʻp sonli turkiy etnoslar ham kirib keldi. 15-asrga qadar esa ushbu etnoslarning deyarli koʻp qismida mahalliy aholi bilan aralashuv jarayoni sodir boʻldi va ular shakllangan oʻzbek elatining keyingi taraqqiyotida malum darajada iz qoldirdilar. Chigʻatoy ulusi tilining rivojlanishi hamda keyinchalik [[Amir Temur]] va [[temuriylar]] davrida yuz bergan yuksak iqtisodiy va madaniy taraqqiyot natijasida Movarounnahrda adabiy til takomillashib, bu til ilmiy adabiyotlarda „turkiy“ yoki „chigʻatoy turk“ tili deb nomlangan. Movarounnar va Xurosonni bir davlatga birlashtirgan Amir Temur turkiy adabiy tilni rivojlantirishga alohida eʼtibor bergan. 1391-yilda Toʻxtamishga qarshi yurish paytida Temur Oltin Shokiy togʻining yonida chigʻatoy tilidagi va arab tilida matnini oʻz ichiga olgan yozuvni yozishga buyurdi. Asl nusxada, xususan, shunday yozilgan edi:... [[Turon]]ning sultoni Temurbek uch yuz ming cherik birla islom uchun Tuktamish hon bulgʻar xoniga yuridi...<ref>Grigor'yev A. P., Telitsin N. N., Frolova O. B. Nadpis' Timura 1391 g. // Istoriografiya i istochnikovedeniye istorii stran Azii i Afriki. Vyp. XXI. — SPb.: SPbGU, 2004. — S. 24.</ref> Ayniqsa, taraqqiy etgan oʻzbek adabiy tili [[Alisher Navoiy]] davrida eng yuqori nuqtaga koʻtarildi. Ammo xalqning jonli tili koʻp dialektli boʻlib, adabiy til shakllanishida uchta asosiy sheva — qarluq, qipchoq va oʻgʻuz dialektlari asos boʻlgan. Maʼlumki, shakllangan oʻzbek elatining Amir Temur va temuriylar davridagi etnik tarixi va etnomadaniy taraqqiyotiga [[barlos]], [[jaloyir]], [[qavchin]], [[arlot]], [[qipchoq]] kabi etnik guruhlar ham faol taʼsir qilgan. Yarim koʻchmanchi oʻzbeklarning etakchisi [[Shayboniyxon]]ning oʻzbek tilining rivojlanishiga hissa qoʻshgan. Uning Oʻrta Osiyo turkiy adabiy tilida yozilgan sheʼrlar toʻplami hozirda Istanbuldagi Topkapi qoʻlyozmalar toʻplamida saqlanmoqda. Uning falsafiy va diniy asarining qoʻlyozmasi: 1508-yilda Oʻrta Osiyo turkiy adabiy tilida yozilgan "Bahr ul-Xudo" Londonda saqlanadi. Shayboniyxon 1507-yilda Xurosonni qoʻlga kiritgandan koʻp oʻtmay Oʻrta Osiyo turkiy - chigʻatoy tilida "Risola-yi maorif-i Shayboniy" nomli nasriy asar yozgan va uning oʻgʻli Muhammad Temurga bagʻishlangan (qoʻlyozma Istanbulda saqlanmoqda).<ref>A.J.E.Bodrogligeti, «MuÌammad Shaybænî’s Bahru’l-huda : An Early Sixteenth Century Didactic Qasida in Chagatay», Ural-Altaische Jahrbücher, vol.54 (1982), p. 1 and n.4</ref> Oʻzbeklarning 9-16 asrlardagi tarixi bilan qator olimlar shugʻullangan va koʻplab kitob va maqolalar eʼlon qilishgan. Masalan V.Bartold, [[Boris Kochnev]], [[Elena Davidovich]], [[Aleksandr Bernshtam]], M.Masson, [[Solih Mutallibov]], [[Lazar Izrailevich Rempel|L.Rempel]], [[Nina Nemtseva]], [[Yuriy Buryakov]], A.Anorboev, Sh.Kamoliddinov, Ahmadali Asqarov, Khudoyberdi Doniyorov, Mutal Ermatov, Mavlon Vaxobov, Karim Shoniyozovlar chuqur tadqiqotlar olib borisgan. == Etnonim == Oʻzbek etnonimining kelib chiqishi toʻgʻrisida bir nechta tahminlar mavjud. Shaxsiy ism sifatida oʻzbek soʻzining birinchi eslatilishi XII asrga toʻgʻri keladi. Oʻzbek soʻzi Turkiy qabilalari orasida Movarounnahrda XIII asr moʻgʻullar kelguniga qadar paydo boʻlgan. XII asr arab tarixchisi [[Usama ibn Munqiz]] „Taʼlim kitobida“ [[Saljuqiylar]] davrida 1115-1116-yildagi yoʻlboshlovchilaridan biri amir Oʻzbek degan Mosul hukmdori boʻlganligini taʼkidlaydi<ref>''Usama ibn Munkiz''. Kniga nazidaniya. per. Yu.I. Krachkovskogo. M. Izd-vo vostochnoy literaturi, 1958, c.134</ref>. Tarixchi [[Rashid ad-din]]ning yozishicha, [[Tabriz]]da hukmronlik qilgan [[Ildegiziylar]] sulolasining soʻnggi vakili Oʻzbek Muzaffar (1210-1225) boʻlgan<ref>''Rashid ad-din''. Sbornik letopisey. T.1., kn.1. M., 1952</ref> 1221-yilda [[Afgʻoniston]]dagi Xorazmshoh Jalol ad-din qoʻshinlarining etakchilaridan biri Jahon Paxlavon Oʻzbek Tayi edi.<ref>''Shixab addin Muxammad an-Nasavi.'' Jizneopisanie sultana Djalaladdina Mankburni. Izdanie krit. teksta, perevod s arabskogo, predislovie, kommentariy, primechaniya i ukazateli Z. M. Buniyatova. M.., 1996, c.259</ref> Tarixchi Mutal Ermatov oʻzbek soʻzi „Oʻzlar“ urugʻi nomidan kelib chiqqan deb taxmin qilgan qilgan<ref>Ermatov M., Etnogenez i formirovanie predkov uzbekskogo naroda. Tashkent: Uzbekistan, 1968</ref> Tarix fanlari doktori, professor R. G. Mukminova oʻzbeklarning etnik ismini [[Oʻzbek xon]] nomi bilan bogʻlashga qarshi qoʻshimcha dalillar keltirgan. Sharofiddin Ali Yazdiy Oʻzbek xon davridan ancha oldin 1289-yilgi voqealar haqida xabar berib, [[Tabriz]] viloyatidagi oʻzbek qoʻshinlarining yurishini eslatib oʻtadi.<ref>Istoriia narodov Uzbekistana, III, Toshkent, 1993, 39-bet</ref> Boshqa tarixchilarning fikricha, XIV asrning 60chi yillarida, [[Dashti-Qipchoq]] hududida oʻzbeklar deb nomlangan koʻchmanchi turkiy qabilalarining ittifoqi tuzildi. XIV asrning 60-yillarida „oʻzbek“ etnonimi sharqiy Dasht-i-Qipchoqning butun turkiy aholisi uchun jamoaviy nomga aylandi. „Oʻzbek“ etnonimi Amir Temur davrida Movarounnahrga kirib kelgan. Buyuk shoir Alisher Navoiy (1441-1501) yozgan asarlarida „oʻzbek“ etnonimini Xuroson va Movarounnahrda tilga olgan.<ref>Alisher Navoiy. Mukammal asarlar toʻplami. Yigirma tomlik. Oʻn birinchi tom. Xamsa. Saddi Iskandariy. — Toshkent, 1993. 189 bet</ref> Shohu toju xil’atekim, men tomosha qilgʻali, Uzbakim boshida qalpoq, egnida shirdogʻi bas.<ref>Alisher Navoi, Mukammal asarlar tuplami. 3 jild. Toshkent, 1988</ref> Mazmuni: Shoh toj va xil’atli men tomosha qilamanmi, menga boshiga qalpoq (doʻppi), egniga yaktak kiygan oʻzbegimning oʻzi boʻlsa bas [[Fayl:1730 C. Homann Map of Asia - Geographicus - Asiae-homann-1730.jpg|Osiyo xaritasida oʻzbeklar yurti Buxoro tasvirlangan. Nemis xaritashunosi Johann Baptist Homann [[1730-yil]]|thumb|right|400 px]] Oʻzbeklar etnik tarixida 15-asr oxiri 16-asrlar ham muhim davr hisoblanadi. Ushbu bosqichda Oʻrta Osiyoga [[mangʻit]], [[qoʻngʻirot]], [[nayman]], [[nukus]], [[uygʻur]], [[qiyot]], [[olchin]], [[saroy]], [[qatagʻon]], [[qushchi]], [[doʻrmon]], [[kenagas]], [[qirq]], [[yuz]], [[ming]], [[bahrin]] va boshqalar [[Dashti Qipchoq]] oʻzbek etnik guruhlarining navbatdagi toʻlqini kirib keldi va mahalliy o'troq xalq bilan aralashdi. Natijada Movarounnahr aholisining etnik qiyofasida ularning alomatlari faollashgan. [[Fayl:A heavily armed Uzbek, Safavid Iran, mid 16th century.jpg|thumb|Oʻzbek askarining portreti, 1557—1564-yillar<ref>[http://www.christies.com/LotFinder/lot_details.aspx?intObjectID=5358801 A HEAVILY ARMED UZBEK. SAFAVID IRAN, MID 16TH CENTURY]</ref>]] Dashti Qipchoqdan 2 daryo (Amudaryo va Sirdaryo) oraligʻi va Xorazmga kelib oʻrnashgan etnik guruhlar „oʻzbek“ nomi ostida mahalliy aholi etnik rang-barangligini birmuncha koʻpaytirgan boʻlsalar hamki, lekin uning etnik tarkibini tubdan oʻzgartirib yubormagan. Ushbu etnoslar shakllangan oʻzbek xalqining tarkibiga kelib qoʻshilgan navbatdagi etnik komponent edi, xolos. Ular Movarounnahr va Xorazm aholisining turmush tarziga, anʼanalariga, [[madaniyat]]iga, xoʻjalik faoliyatiga sezilarli taʼsir koʻrsatgan yangi tipdagi madaniy qatlam hosil qilgan. Ayniqsa, Zarafshon vodiysi va Oʻzbekistonning janubiy mintaqalari aholisi orasida bu nisbat kuchli seziladi. Mahalliy aholiga ular „oʻzbek“ nomini berishgan va bu nom Movarounnahr va unga qoʻshni viloyatlar aholisi uchun rasmiy ravishda umumiy nom boʻlib qolgan. Oʻz oʻrnida aytib oʻtish lozimki, oʻzbek etnonimining kelib chiqishi boʻyicha fanda yakdil fikr mavjud emas. Ayrim mualliflar (G.Vamberi, G.Xovors, M.P. Pelo) Dashti Qipchoqda koʻchib yurgan turk-moʻgʻul qabilalarning bir qismi oʻzlarini erkin tutganliklari sababli „oʻzbek“, yaʼni „oʻz-oʻziga bek“ deb atagan desalar, boshqalar (P.P.Ivanov, A.Yu.Yakubovskiy, Xilda Xrsxem) „oʻzbek“ etnonimini [[Oltin Oʻrda]] xoni [[Oʻzbekxon Sulton Muhammad]] (14-asr) nomi bilan bogʻlaydi, boshqa yana bir guruh olimlar esa (V.V. Grigoryev, A.A. Semyonov va boshqa Ahmedovlar) oʻzbek nomi Oq Oʻrda (Dashti Qipchoqning sharqiy qismi)da koʻchib yurgan turkmoʻgʻul qabilalariga taalluqli boʻlgan degan fikrni bildiradilar. [[Fayl:1753 Vaugondy Map of Persia, Arabia and Turkey - Geographicus - TurkeyArabiaPersia-vaugondy-1753.jpg|Didier Robert de Vaugondy tomoidan 1753-yilda tuzilgan xaritada oʻzbeklar nomi qayd etilgan|thumb|left|500 px]] Temuriylar saltanati oʻrnida dastlab 16-asr boshlarida vujudga kelgan [[Buxoro amirligi|Buxoro]] va [[Xiva xonligi|Xiva xonliklari]], 18-asr boshlaridan [[Qoʻqon xonligi]]ning vujudga kelishi natijasida yagona tarixiy makonda yashagan xalqlar siyosiy jihatdan turli davlatlar tasarrufiga tushib qolgan boʻlsada, bu holat oʻzbek elati birligiga jiddiy putur yetkaza olmagan. Siyosiy chegaralar boʻlishiga qaramasdan 3 davlat tarkibidagi aholi oʻzaro doimiy etnik, iqtisodiy va madaniy aloqada boʻlib kelganlar. == Oʻzbeklarning 92 urugʻi == Tarixiy manbalarda keltirilgan 92 [[oʻzbek urugʻlari]] nafaqat Oʻzbekiston hududida, balki butun Oʻrta Osiyo hududlarida tarqalgan. Bu 92 [[oʻzbek urugʻlari]]ga moʻgʻullar istilosidan oldingi va istilo davrida hamda [[shayboniylar]] davrida kelgan etnik guruhlar ham kiradi<ref>{{Citation |year= |title=Oʻzbek urugʻlari |url=https://qulnoma.wordpress.com/2010/07/05/o%E2%80%99zbek-urug%E2%80%98lari-e-tarix-uz/ |access-date=2013-12-26 |archivedate=2014-12-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141223130051/https://qulnoma.wordpress.com/2010/07/05/o%E2%80%99zbek-urug%E2%80%98lari-e-tarix-uz/ }}</ref>. Shuningdek, Oʻrta Osiyoda qadimdan yashab kelayotgan chigʻil, yagʻmo, usun, tuxsi, xalach va boshqalar turkiy etnik guruhlar ham 92 oʻzbek elati tarkibiga kirgan<ref>Sultanov T. Kochevie plemena Priaralya v XV—XVII vv.// Voprosi etnicheskoy i sotsialnoy istorii. M., 1982</ref>. == Oʻzbek millatining shakllanishi == Oʻrta Osiyo xalqlarining 19-asr 2-yarmi — 20-asr boshlaridagi tarixiy taqdiri va taraqqiyot bosqichlari chor Rossiyasining mustamlakachiligi davri bilan bogʻliq. Tarixchi M.Vaxobovning taʼkidlashicha, oʻzbeklar millat sifatida 19-asr oxiri - 20-asr boshlarida, yaʻni kapitalistik munosabatlarning mintaqaga kirib borishi bilan shakllana boshlagan.<ref>Vakhabov M. G. Formirovaniye uzbekskoy sotsialisticheskoy natsii. T.,1961.</ref> 19 asrning ikkinchi yarmida oʻzbek millatining shakllanish jarayoni boshlandi, bu modernizatsiya, jadidchilik va axborot aloqalarining kuchayishi, millat haqidagi yangi gʻoyalarning paydo boʻlishida namoyon boʻldi. Turkistonning islohotchi maʼrifatchilari jadidlar millat gʻoyasining yorqin soʻzlovchilariga aylanishdi. Jadidlarning eng koʻzga koʻringanlaridan biri [[Behbudiy]] edi. Behbudiy oʻz asarlarida turkiy til atamasini oʻzbek tilining sinonimi sifatida ishlatgan va "oʻzbek tilida Turkiston aholisining aksariyati gapiradi" deb taʼkidlagan.<ref>Behbudi Mahmudxoʻja, Ikki emas, balki toʻrtta til kerak // Behbudi Mahmudxoʻja, Tanlangan asarlar. Qayta koʻrib chiqilgan va toʻldirilgan 2-nashr. Toshkent: Manaviyat, 1999, 150-bet </ref> Turkchilik gʻoyalari samarqandlik jadid hoji Muin Shukrullaevga (1883-1942) taʼsir koʻrsatdi, u 20-asrning boshlarida oʻzini Turkiston turki deb xisoblagan, "turkiy til" va "oʻzbek tili" atamalarini sinonim sifatida ishlatgan.<ref>Hoji Muin, Tanlangan asarlar. 2-nashr. Tayorlovchilar: B. Doʻstqoraev, N. Namozova. Toshkent: 2010, 66-109-betlar </ref> Keyinchalik mintaqada Sovet hokimiyatining oʻrnatilishi bilan Oʻrta Osiyoda milliy-hududiy chegaralanish oʻtkazilib, 5 ta milliy respublikalar tashkil etildi. Shu bilan shakllangan elatlar taraqqiy etayotgan tarixiy makon sunʼiy ravishda boʻlib yuborildi. Mintaqa xalqlarining assimilyatsiya, [[konsolidatsiya]] jarayonlariga jiddiy taʼsir oʻtkazilishi va keyinchalik „sovet xalqi“ nomli yagona etnik birlikni yaratish haqidagi nazariyani amalga oshirilishi borasidagi olib borilgan siyosat ham oʻzbeklarning milliy etnik qiyofasiga, mentalitetiga raxna sola olmadi<ref>Steven Sabol, The creation of Soviet Central Asia. The 1924 national delimitation. Central Asian survey, 14, 1995, P.234.</ref>. Diktator [[Iosif Stalin]] sotsialistik davlatlar millatlar sifatida burjua tuzumi homiyligida emas, balki Sovet hokimiyati homiyligida shakllangan deb hisoblar edi.<ref>I. V. Stalin, Sochineniya, t. 7, Moskva, 1952, s. 135</ref> Stalin barcha sotsialistik millatlar istisnosiz Sovet Ittifoqi davrida shakllangan deb hisoblar edi. 21-asrda sotsiolog Alisher Ilxamov Stalinning ushbu gʻoyasini qoʻllab-quvvatladi va oʻzbeklar Sovet hokimiyati davrida millat sifatida shakllanganligini taʼkidladi.<ref>Ilkhamov, A. Etnicheskiy atlas Uzbekistana. Tashkent, 2002. 288 bet.</ref> == Xoʻjaligi == Oʻzbek xalqining rivojlanish jarayoni Oʻzbekiston mustaqillikka erishgan sanadan boshlab yangicha mazmun kasb etdi. Tarixiy tomirlaridan kuch olgan oʻzbek milliy madaniyati, tafakkuri, urf-odatlari, turmush tarzi oʻziga xos uygʻonish va yangilanish padlasiga qadam qoʻydi. Oʻʻzbeklarning moddiy va maʼnaviy madaniyati oʻziga xos va boydir. Uning eng yaxshi tomonlari anʼanaga aylanib, hozirgacha saqlanib kelmoqda. Oʻzbeklarning qadimiy ajdodlari tabiiy sharoitdan kelib chiqib sugʻorma [[dehqonchilik]], [[chorvachilik]], [[hunarmandchilik]] kabi oʻziga xos xoʻjalik-madaniy tiplarni yaratganlar. Xoʻjalik-madaniy tiplarning ushbu yoʻnalishlari, oʻz navbatida, tevarak-atrofdagi tabiiy muhit bilangina emas, balki muayyan etnoslarning ijtimoiy-iqtisodiy rivoji darajasi bilan ham belgilanadi. Oʻzbeklarning koʻp qirrali dehqonchilik anʼanalari asrlar osha toʻplangan tajribaga tayanadi. === Dehqonchilik === Dehqonchilik — oʻzbeklarning qadimiy mashgʻulotlaridan biridir. Ming yillar davomida dehqonchilik xoʻjaligini yuritish borasida koʻplab tajriba va usullar hamda fenologik (oʻsimliklar va hayvonot dunyosidagi mavsumiy oʻzgarishlar) kuzatishlar toʻplangan. Dehqonchilik borasidagi tajribalari uzluksiz holda ajdodlardan avlodlarga oʻtib bordi. Yogʻingarchilikning kam boʻlishi, issiq havo iqlimi Oʻzbekiston hududida murakkab sugʻorish tizimi vositasida mahsuldor sugʻorma dehqonchilikning keng tarqalishiga olib keldi. Ilmiy tadqiqotlardan koʻrinadiki, sugʻorma dehqonchilik miloddan avvalgi 3-asrda Xorazm, Zarafshon vohalari hamda Fargʻona vodiysida magistral kanallar qurish, har xil suv bogʻlash, taqsimlash va suv chiqarish inshootlarini barpo qilish orqali rivojlangan. Oʻzbek dehqonlari [[arpa]], [[bugʻdoy]], [[tariq]], [[noʻxat]], [[yasmiq]], [[sabzi]], [[paxta]], [[bodom]], [[oʻrik]], [[zigʻirpoya]], [[bugʻdoy]] kabi ziroatchilik mahsulotlarini qadimdanoq yetishtirganlar. Sugʻorma dehqonchilik xoʻjaliklari, asosan, qadimiy vohalarda Xorazm, Buxoro, Samarqand, Toshkent vohalarida, Qashqadaryo va Surxondaryo havzalarida, Fargʻona vodiysida joylashgan. Toshkent vohasi, Fargʻona va Zarafshon vodiysi, Qashqadaryo va Surxondaryo togʻ etagi mintaqasida, asosan, bahorgi ekinlar yetishtirilgan. Mahalliy dehqonlar madaniy-etnik anʼanalar asosida [[dalachilik]], [[polizchilik]] va bogʻdorchilik sohalarida turli usul va yoʻllarni ishlab chiqqanlar. Koʻp asrlar davomida turli chorvador etnik guruhlarning oʻtroqlashuvi natijasida ular mahalliy aholidan dehqonchilik tajribalarini oʻzlashtirdilar va oʻzlarining etnik va madaniy xoʻjalik xususiyatlari bilan oʻziga xos tarzda dehqonchilik bilan shugʻullanganlar. Shu asosda dehqonchilikning 2 turini ajratib koʻrsatish mumkin: sunʼiy sugʻorishga asoslangan intensiv dehqonchilik xoʻjaligi; asosan, chorvachilik bilan qoʻshib olib boriluvchi ekstensiv lalmikor dehqonchilik xoʻjaligi. === Chorvachiligi === Oʻzbeklar xoʻjalik faoliyatining asosiy va qadimiy turlaridan biri — chorvachilikdir. Boshqa mintaqalar aholisining chorvachiligi bilan koʻpgina oʻxshash jihatlari boʻlsada, oʻzbek etnik guruhlarining har birida uy hayvonlarini boqishda oʻziga xos usul va jihatlari boʻlgan. Shu bilan birgalikda, hatto bir elat istiqomat qiladigan hududda ham chorvachilik xoʻjaligini yuritishdagi tabiiy-geografik sharoitlardan kelib chiqib hamda qoʻshni xalqlarning taʼsiri yoki ijtimoiy-iqtisodiy sabablar natijasida xilma-xil usullardan foydalanganlar. Odatda, oʻtroq aholida chorva boqish qoʻra yoki qoʻrayaylov tizimi, yarim oʻtroq aholida haydovyaylov tizimi, koʻchmanchi aholida haydov tizimi ustun turgan. Oʻ. uchun 20-asr boshlariga qadar chorvachilikning qoʻrayaylov va haydovyaylov tizimi ustuvor boʻlgan. [[Qoʻy]], [[echki]] va boshqalar chorva hayvonlari chorvachilik xoʻjaligining asosini tashkil qilgan. Oʻzbek chorvachiligida qoʻylarning „hisori“, „qorakoʻl“ nasllarini boqishga ayniqsa koʻp eʼtibor qaratilgan. Qoʻychilik, asosan, sotishga moʻljallangan. Qoʻy juni ham bozorga chiqarilgan. Jaydari qoramollardan hoʻkiz alohida goʻsht uchun va ish kuchi sifatida parvarish qilingan. Oʻzbeklarda qadimgi davrlardan yilqichilik juda rivojlangan. Mahalliy aholi, ayniqsa, laqay, qorabayir zotli otlarni parvarish qilganlar. Dasht zonasida yashovchi oʻzbeklar tuyachilik bilan ham shugʻullanishgan. == Hunarmandchilik == Hunarmandchilik oʻzbeklar orasida qadimdan keng rivojlanganligi arxeologik tadqiqotlardan maʼlum. Hunarmandchilikning rivoji shaharlarning nafaqat iqtisodiy va ijtimoiy, balki siyosiy va madaniy markazlarga aylana boshlaganligi bilan chambarchas bogʻliqdir. Oʻzbek hunarmandlari koʻplab [[teri]] va jundan, [[yogʻoch]] va [[metall]]dan, xilma-xil buyumlar yasab, [[paxta]] va [[ipak]]dan turli matolar toʻqib, kiyim-kechaklarni bozorlarda sotishgan. Oʻzbek hunarmandchiligining [[temirchilik]], [[degrezlik]], [[misgarlik]], [[zargarlik]], [[duradgorlik]], [[aravasozlik]], yogʻoch oʻymakorligi, ganchkorlik, marmar oʻymakorligi, [[kulolchilik]] kabi keng tarqalgan tarmoqlari hamda toʻqimachilik, ipakchilik, kashtadoʻzlik, zardoʻzlik, doʻppidoʻzlik kabi uyroʻzgʻor kasbkorliklari taraqqiy etgan. == Meʼmorchilik == [[Tasvir:Mir-i Arab.JPG|thumb|right|[[Mir Arab madrasasi]]. Shayboniylar davri, 1530-chi yillar]] Oʻzbeklarning anʼanaviy turar joylari qadimdan oʻzigʻa xos boʻlib, ular yashagan mintaqaning tabiiy-geografik sharoiti bilan bogʻliq boʻlgan. Turar joylar barpo etishda qurilish konstruksiyasi va uslubi, rejasi va bezaklari bilan [[Fargʻona]], [[Buxoro]], [[Xiva]] va [[Shahrisabz]] meʼmorlik yoʻnalishlari mashhur boʻlib kelgan. Uy-joy qurilishida oʻzbeklarda qadimiy uylar, odatda, koʻcha va qoʻshni tomoni devor bilan oʻralgan hovlilardan iborat boʻlgan. Barcha turar joy va xoʻjalik xonalarining derazalari ichkari tomonga qaratilgan. Hovli 2 qismga — bolalar va ayollar uchun ichkari hovli hamda nomahram erkaklar va mehmonlar uchun mehmonxona tarzida hashamatli xonalardan iborat tashqari hovliga boʻlingan. Hunarmandlarning uylarida [[doʻkon]] va shogirdlar yashaydigan xonalar ham tashqarida joylashgan. Eng koʻp tarqalgan 2 xonali uy variantlaridan biri sifatida dahliz va katta uydan iborat boʻlgan uylarni koʻrsatish mumkin. Bunday uy-joylar, odatda, oldi aivonli va ayvonsiz qilib qurilgan. Aholi oʻrtasida anʼanaviy paxsa va sinchli uylar bilan birga gʻishtli uylar va ularni naqshinkor ganchli bezaklar bilan qurish ham mavjud boʻlgan. Oʻzbeklarda doimiy uy-joylar 10-asrga qadar, asosan, tosh, paxsa yoki xom gʻishtdan qurilgan. Loy asosiy qurilish materiali hisoblangan. Pishgan gʻisht qadimdan qoʻllanilib kelinsada, keng miqyosda undan uyjoy qurish 9-asrdan boshlandi. Buxoro va Xivada hovli eshiklariga [[jez]] yoki [[temir]]dan yasalgan bolgʻa yoki halqasimon boldoq osilgan. Eski tipdagi uylarning xonalari va derazalari ayvonga qaragan. Eshiklar ichkariga, darchalar tashqariga ochilgan. Deraza yoki eshikning yuqori qismiga yorugʻlik tushadigan tuynuk qoʻyilgan va unga yogʻoch yoki ganchdan yasalgan panjara oʻrnatilgan. Uyga kiradigan joyda eshik oldida toʻgʻri burchakli peshtoq (poygak) boʻlib, unga poyabzal yechib qoʻyilgan. Eshik oldidagi burchakda suv quyiladigan (oqizadigan) maxsus joy (obrez, adan, tashnob) joylashgan boʻlib, unga Buxoro va Samarqandda marmar tosh, Fargʻona vodiysida va Toshkentda [[pishiq gʻisht]], Xivada maxsus [[sopol]] terilgan. Odatda, uylarning tarhi oila aʼzolarining soniga qarab bir necha uy (xona), dahliz va ayvondan iborat boʻlgan. Hovlida esa xoʻjalik uchun [[omborxona]], [[hojatxona]] va [[molxona]] boʻlgan. Shaharlarda yoki aholi zich joylashgan qishloqlarda mehmonxona, odatda, 2-qavatda — boloxonada joylashgan. Ayniqsa, Toshkent, Buxoro, Samarqand va Urgut shahrilarida juda shinam mehmonxonalar qurilgan. Bu kabi mehmonxonalardan toʻy hashamlarda, motam marosimlarida ham keng foydalanilgan. Bundan tashqari, qish paytlari mehmonxonalarda mahalla erkaklari toʻplanishib gapgashtaklar oʻtkazganlar. Hozirgi kunga kelib zamonaviy uylarning qurilishi ancha takomillashgan boʻlib, uylarning qurilishidagi milliy anʼanalar zamonaviy koʻrinishlar bilan oʻzaro uygʻunlashgan. Bugungi uylar muayyan reja asosida turli qulayliklar bilan qurilmoqda<ref>Jilina A. N.. Tomina T. N., Narodi Sredney Azii. Traditsionnoe jiliщe narodov Sredney Azii (XIX — nachalo XX v. Osedlo-zemledelcheskie rayoni). M.,1993</ref>. == Milliy kiyimlari == [[Fayl:Uzbek in traditional costume.jpg|Milliy kiyimdagi oʻzbek yigiti (1845—1847)|thumb|right|150px]] Oʻzbeklarning milliy kiyimlari ham koʻp asrlik tarixga ega boʻlib, anʼanaviy turmush tarzi, tabiiy-geografik muhit va xoʻjalik madaniy anʼanalar bilan bogʻliq boʻlgan. Oʻzbeklarda asosiy milliy kiyimlar: erkaklarda oq yoki malla boʻzdan tikilgan [[koʻylak]], [[yaktak]], [[toʻn]], [[belbogʻ]], [[salla]], [[maxsi]], [[kavush]], [[etik]]; ayollarda — [[roʻmol]], keng koʻylak, uzun [[lozim]], [[nimcha]], [[kaltacha]], maxsi, kavush. Bosh kiyimlardan — [[doʻppi]], kuloh, islomiyat davridan boshlab uning ustidan salla oʻralgan, aslzodalarning bosh kiyimlari zarli va [[kumush]] [[ip]]lar bilan bezatilgan, peshona qismiga turli [[olmos]], qimmatbaho toshlardan yasalgan toʻgʻnogʻichlar qadalgan. [[Qish]] faslida kuloh yoki badavlat kishilar moʻynali telpaklar kiyishgan. Oʻzbeklar orasida eng koʻp tarqalgan yengil bosh kiyimi doʻppidir. [[Doʻppi]], asosan, [[baxmal]], sidirgʻa shoyi, satin qabi matolarga ip, ipak, zar bilan kashta tikib tayyorlangan. Oʻzbekistonda [[Chust]], [[Margʻilon]], [[Qoʻqon]], [[Toshkent]], [[Samarqand]], [[Buxoro]], [[Boysun]], [[Shahrisabz]] doʻppilari keng tarqalgan. Toshkent doʻppisi sidirgʻa koʻk baxmalga tikilgan. Oyoq kiyimlari tag charmi yumshoq boʻlgan uzun, qoʻnjli, poshnasiz, kavush bilan kiyiladigan maxsi, oʻziga toʻq odamlar orasida esa uch qismi qayrilgan baland poshnali etik kiyish urf boʻlgan. Ayollar bosh kiyim sifatida, asosan, roʻmol oʻragan. Yoshi va mavqeiga, oilaviy ahvoliga qarab doka roʻmol, shol roʻmol, gʻijim roʻmol va boshqalar xil roʻmollar oʻralgan (oʻralish usuli ham turlicha boʻlgan). Qizlar uchun qulay bosh kiyimi doʻppi hisoblangan. Toshkentda iroqi chorgul, Samarqandda yoʻrmadoʻzi, [[Andijon]]da munchoq gulli, Buxoroda zardoʻzi, [[Qashqadaryo]], [[Surxondaryo]]da iroqi doʻppilar mashhur. Bosh kiyimlar ustidan chiroyli naqshlar bilan bezatilgan tilla qoshlar, boʻyinga boʻyintumor, zebigardon, qoʻlga [[bilaguzuk]], [[uzuk]], burunga buloqi va boshqalar taqinchoqlar taqilgan. Ayollar odmi gaz mollardan tikilgan qomatga yopishib, koʻylak etagidan bir oz yuqoriroq turadigan avraastarli paxtalik choponlar ham kiyishgan. 19-asrning 80-yillarigacha kiyimlar toʻgʻri bichimli shaklni saqlagan. Kiyim shakllarining yoʻlyoʻl, sidirgʻa va gulli mahalliy matolardan tayyorlangan, oldi, etagi, yeng uchi, yoqasi gulli jiyak bilan hoshiyalangan koʻrinishlari keng urf boʻlgan. 19-asrning 20—30-yillarida kiyim bichimi oʻzaro bir-biriga yaqin boʻlgan 2 yoʻnalishda oʻzgarib bordi. 20-asrning boshlaridan boshlab oʻzbeklar oʻrtasida [[yevropa]]cha kiyimlarni kiyish urfga kirdi. Milliy kiyimga yevropaliklar kiyimi xususiyatlarining kiritilishi milliy koʻylakni shim bilan ayollar koʻylaklarini nimcha bilan kiyilishiga olib keldi. Bu tarixan hayot sharoitining oʻzgarishi va ommaviy sanoat ishlab chiqarishining hunarmandchilikdan ustunligi tufayli sodir boʻldi. Milliy bichimdagi kiyimlar qomatga qarab tikila boshlandi, ayol koʻylaklari torayib va kaltalashib bordi, oldinroq yuzaga kelgan koketkali (koʻkrak burma) va qaytarma yoqali koʻylaklar hayotga muqim kirib bordi, yengi kaltalashdi. 20-asrning 50—60-yillaridan boshlab erkaklar kiyimini toʻgʻri yelkali qomatga moslangan pidjak, keng shimlar, ayollar koʻylagini toʻgʻri yelkali erkin kesma lif, etakka tomon kengaygan yubka kiyish rasm boʻla boshlagan. Biroq, oʻzbeklar orasida yevropacha kiyimlar bilan birga milliy kiyim ham urfdan qolmadi. Uning oʻziga xosligi shaklida va milliy mato koloritida namoyon boʻldi. Bu jihatdan ayollarning keng yozgi koʻylagi va erkaklar yaktagi diqqatga sazovor. Keksa odamlar orasida toʻnning kundalik kiyim sifatida saqlanib qolishi anʼanaviy tus oldi. == Taomlari == [[Fayl:Uzbek Manti (bright).jpg|Anʼanaviy palov va manti|thumb|right|200 px]] Oʻzbeklarning taom tayyorlash anʼanasi va madaniyati koʻp asrlik tarixga ega boʻlib, milliy taomlarni tayyorlashda azaldan turli xil [[goʻsht]], oʻsimlik mahsulotlaridan keng foydalanganlar. Oʻzbeklar kundalik ovqat sifatida [[bugʻdoy]], [[arpa]], [[guruch]], [[noʻxat]], [[mosh]], [[zigʻir]], [[kunjut]] kabi don, [[sabzi]], [[piyoz]], [[sholgʻom]] kabi sabzavotlar, [[qovun]], [[tarvuz]] kabi poliz mahsulotlarini keng isteʼmol qilganlar. Azaldan milliy taomlarni tayyorlash uchun chorva — [[qoʻy]], [[qoramol]], echki yogʻlari, kunjut, zigʻir va sariyogʻ (sut mahsulotlaridan olingan), paxta yogʻi ishlatilib kelinadi. Ovqatlanishda, ayniqsa shaharliklarning asosiy taomlari sut mahsulotlaridan: [[qatiq]], [[suzma]], [[tvorog]] yoki [[chakki]] (zardobi olingan qatiq), [[qaymoq]] va boshqalardan iborat. Taomga juda koʻp [[zira]] va zirk ishlatiladi. Goʻshtli, sabzavot va yormali quyuq taomlar zaʼfaron, kashnich qoʻshib tayyorlanadi. Umuman, oʻzbek milliy taomlari oʻzining lazzatliligi, kaloriyaliligi va servitaminligi bilan ajralib turadi. Ayniqsa, [[palov]], [[norin]], [[shoʻrva]], [[kabob]], [[mastava]], [[shavla]], [[moshxoʻrda]], [[moshkichiri]], [[chuchvara]], [[shilpildoq]] va boshqalar keng tarqalgan. Baʼzi quyuq taomlar (palov) tayyorlashning oʻnlab usullari mavjud. [[Norin]] tayyorlash ham oʻzbek pazandachiligida alohida oʻrin tutadi. Buxoro, Samarqand va Toshkent viloyatlarida [[non]] yopishda kunjut, arpabodiyon, sedanani keng qoʻllaydilar. == Dini == Oʻzbeklarning Oʻrta Osiyoda yashagan qadimiy ajdodlari [[tangrichilik]], [[shomonlik]], [[zardushtiylik]], [[buddaviylik]], [[moniylik]] kabi dinlarga eʼtiqod qilganlar. Bu diniy eʼtiqodlarning ayrimlari Oʻrta Osiyoda [[islom dini]] yoyilgunicha (8-asrgacha) saqlangan. Hozirda aksariyat oʻzbeklarning dini islom dini boʻlib, uning [[sunniylik]] mazhabi Oʻzbekiston hududida 10-asrdan soʻng hukmron mavqega ega boʻlgan. [[Fayl:Мемориальный комплекс Аль-Бухари 05.JPG|thumb|Imom al-Buxoriy maqbarasi, Samarqand yaqiniga]] == Urf-odatlari == [[Fayl:1989 CPA 6116.jpg|thumb|right|250px|Sovet markasida oʻzbek cholgʻu asboblari]] Oʻzbeklarning urf-odatlari, marosimlari va bayramlari rangbarang hamda oʻziga xos xususiyatlarga ega boʻlib, bir necha ming yillar mobaynida shakllanib kelgan. Anʼanaviy urf-odatlar va marosimlar oʻzbek xalqining etnogenezida ishtirok etgan [[dehqonchilik]] va [[chorvachilik]] bilan shugʻullangan [[voha]] va [[choʻl]] aholisiga xos elementlarni oʻziga singdirgan turli qabila va etnik guruhlarning etnomadaniy tajribalarining murakkab qoʻshilishi jarayonida shakllangan. Masalan, bola tugʻilishi (chilla, beshik kerti), sunnat toʻyi, nikoh va motam marosimlarida Oʻrta Osiyo xalqlariga xos umumiy oʻxshashliklar mavjud. Oʻzbeklarda jamoa munosabatlariga oid urf-odatlarni shaharda mahalla, qishloqda qishloq jamoasi aks ettirgan, ularning faoliyatida erkaklar va bolalar qatnashgan. Oʻtmishda barcha udumlar, marosimlar qishloq va shaharda mahalla jamoalarining tashabbusi bilan oʻtkazilgan. Jumladan hashar keng tarqalgan. [[Hashar]]ning bir necha turi mavjud: jamoa ishlarini bajarishda, qoʻni-qoʻshnichilik va qavm-qarindoshlik doirasida oʻtkaziladigan hashar va boshqalar Jamoa hashari bilan uyjoy, koʻprik qurish va taʼmirlash, ariq-zovurlar qazish, ularni loyqadan tozalab turish; [[masjid]] qurish va taʼmirlash, mozorlarni tozalash va boshqalar ishlar bajarilgan. Yoshlarni odob-axloq ruhida tarbiyalashda jamoaning oʻrni ham katta boʻlgan. Jamoaning har bir aʼzosi mehmondorchilik, maʼraka va boshqalar jamoat joylarida yoshi va mavqeiga qarab joy egallagan. Oʻzbeklarning jamoa marosimlariga [[Navroʻz]] bayrami. mehrjon sayli, lola sayli, qizil gul sayli, Roʻza hayiti (Iyd al-Fitr), [[Qurbon hayiti]] (Iyd al-Adho), [[sumalak]] sayli va boshqalar, ularni oʻtkazish bilan bogʻliq xalq odatlari, rasmrusumlari kiradi. Har bir bayram oʻz tarixiga ega boʻlib, u xalq ijodiy mehnati va hayot sharoiti bilan chambarchas bogʻliq. Oʻzbek xalqi orasida eng keng tarqalgan, milliy tusga ega boʻlgan urf-odatlardan mavsumiy marosimlar diqqatga sazovordir. Ayrim tadqiqotchilarning fikricha, oʻzbek mavsumiy marosimlarini quyidagi turkumlarga tasnif etish mumkin: # [[Qish]]da oʻtkaziladigan [[gapgashtak]], [[yasayusun]] kabilar; # [[Bahor]]gi marosimlar — [[Сабантуй]], [[shoxmoylar]] (qoʻsh chiqarish), lola yoki qizil gul sayli, loy tutish, sust xotin kabilar; # [[Yoz]]gi marosimlardan qovun sayli, choy momo va h.k.; # [[Kuz]]gi marosimlar — hosil yigʻimi bilan bogʻliq mehrjon, oblobaraka, shamol chaqirish, uzum sayli kabilar. Sovetlar hukmronligi davrida amaldagi mafkuraga muvofiq, bir qancha marosimlar, jumladan, „komsomol toʻyi“, „qizil toʻy“, Oktabr (7-noyabr) bayrami, Sovet Armiyasi kuni, Sovet konstitutsiyasi kuni, „Paxta bayrami“ va boshqalar joriy etildi. Oʻzbekiston mustaqillikka erishgach, bu bayramlarning koʻpchiligi oʻz-oʻzidan barham topdi, lekin joriy taqvim bilan bogʻliq umumbashariy bayramlardan 1-yanvar — [[Yangi yil]] kuni, 8-mart — [[xalqaro xotin-qizlar kuni]] saqlab qolindi. Ayni vaqtda, mustaqil Oʻzbekiston Respublikasida yangi xalq bayramlari taʼsis etildi: 1-sentabr — Mustaqillik kuni, 8-dekabr — Respublika Konstitutsiyasi qabul qilingan kun, 9-May — Xotira va qadrlash kuni. Shuningdek, Roʻza va Qurbon hayitlari kuni, Navroʻz bayrami tiklandi va yangicha mazmun kashf etdi. == Jamoaviy turmush tarzi == Oʻzbeklar jamoaviy turmushi chuqur tarixiy ildizlariga ega. Bu tartibotning ibtidosi antik davrlarga borib taqaladi. Yozma va arxeologik manbalarda mintaqaning qadimiy shaharlari aholisi orasida jamoalar faoliyat koʻrsatganligi, faqat turmushdagina emas, balki ishlab chiqarishda ham jamoa asoslari mavjudligi qayd etilgan. Oʻrta asrlarda jamoa faqat jamoaviy asoslardagina sugʻorish tizimini tashkil etish va qoʻllab-quvvatlash, binobarin, dehqonchilik bilan shugʻullanish mumkin boʻlgan qishloq aholisi uchun ham, shuningdek, shahar aholisi uchun ham oʻzining ilgarigi ahamiyatini saqdab qolgan edi. Oʻz-oʻzini boshqaruvning tarixan tarkib topgan ushbu tizimi nafaqat birgalikda faoliyat olib borishgina boʻlmay, ayni vaqtda ijtimoiy hayotni tashkil etish, oila va turmush anʼanalarini, rasmrusumlarini xalqimiz turmush tarzining barcha tizimini saqlash va boyitishdan ham iborat boʻlgan. Yaqin vaqtlargacha, hududiy qoʻshnichilik jamoasi xalqimizda turli mintaqalarda turlicha nomlar bilan atalgan, chunonchi, „mahalla“, „guzar“, „masjid“, „jamoa“, „elat“. 20-asrning 90-yillaridan respublikaning shahar va qishloqlarida hududiy qoʻshnichilik jamoasi yagona mahalla atamasi bilan yuritiladigan boʻldi. Zero, oʻz-oʻzini boshqarishning xalqimiz anʼanalari va qadriyatlariga juda mos boʻlgan ushbu usuli — mahallalar tizimi soʻnggi yillarda juda katta nufuzga ega boʻlib bormoqda. Hozirgi davrda oʻzbeklar zamonaviy kasbhunarni egallamoqdalar. [[Kompyuter]] va [[internet]]dan foydalanish oʻzbeklar hayotiga singib ketdi. Demokratik jarayonlar rivojlanmoqda. Milliy, madaniy qadriyatlarga eʼtibor kuchaymoqda. == Xorijdagi oʻzbeklar == [[Fayl: Sylvia Nasar - Flickr - Knight Foundation.jpg|thumb|left|150px| AQShdagi Kolumbiya universitetining professori Silviya Nazar]] [[Budapesht]]da (Vengriya) Evropa fanlar akademiyasida ishlagan birinchi oʻzbek olimi [[Mullo Isʼhoq]] (1836-1892) edi. Hozirda o‘zbeklar dunyoning 20 dan ortiq davlatida istiqomat qiladi. 20 asrda jahonga mashxur oʻzbeklar ichida AQShning Indiana universiteti professori [[Nazif Shahroniy]], Michigan universitetining professori [[Timur Kocaoğlu|Temur Xoja ogʻli]], Turkiya parlamenti deputati [[Ahat Andijon]], AQShdagi yozuvchi, [[Kolumbiya universiteti]]ning professori [[Silviya Nazar]]larni tilga oilsh mumkin. Silviya Nazarning "Ajoyib aql" romani<ref>Nasar, Sylvia (1998). A Beautiful Mind. New York, NY: Simon & Schuster. </ref> asosida toʻrtta Oskar mukofotiga sazovor boʻlgan film suratga olindi. Ular orasida tarix fanlari doktori, birinchi o‘zbek antropologi Telman Xo‘jayov (1938-2022), fizika-matematika fanlari doktori, “Kurchatov instituti” Tokamak milliy ilmiy-tadqiqot markazi Fizika instituti direktori, E. Azizov (1936-2015), tibbiyot fanlari doktori, Rossiya Fanlar akademiyasi, Rossiya Tibbiyot fanlari akademiyasi akademigi, Rossiya Immunologiya instituti direktori (1988-2014), Rossiya Federatsiyasi Davlat mukofoti sohibi, ikki marta Rossiya Federatsiyasi Hukumati mukofoti sohibi, Rossiya Federatsiyasida xizmat ko'rsatgan fan arbobi R.M. Xaitov (1944-2022). Aktyorlar ham Rossiyada yashaydi: Shuhrat Irgashev, Ravshana Kurkova, rejissyorlar: Elyor Ishmuhamedov, Rustam Hamdamov va boshqalar. [[Boymirza Hayit]] Mahmudmirza oʻgʻli (1917 — 2006) — Turkiston va Oʻrta Osiyo boʻyicha tarixchi va sharqshunos olim. U London universitetida assistent, Harvard, Anqaradagi Hajettepe, Istanbul universiteti va Istanbuldagi Marmara universitetlarida maʼruzachi boʻlib ishlagan.<ref>https://web.archive.org/web/20070928030312/http://www.pressbox.co.uk/detailed/Science/His_life_was_aimed_at_the_study_of_Turkestan_The_well-known_Uzbek_historian_Dr._Baymirza_Hayit_pass_88700.html </ref> Xorijdagi oʻzbek milliarderlari orasida [[Alisher Usmonov]] (Rossiya), [[Fattoh Shodiyev]] (Qozogʻiston), [[Iskandar Mahmudov]]larni (Rossiya) taʼkidlash mumkin. == Shuningdek qarang == * [[Afgʻonistonlik oʻzbeklar]] * [[Amerika Qoʻshma Shtatlaridagi oʻzbeklar]] * [[Pokistondagi oʻzbeklar]] * [[Rossiyalik oʻzbeklar]] * [[Tojikistonlik oʻzbeklar]] * [[Turkmanistonlik oʻzbeklar]] * [[Turkiyalik oʻzbeklar]] * [[Xitoylik oʻzbeklar]] * [[Qirgʻizistonlik oʻzbeklar]] * [[Qozogʻistonlik oʻzbeklar]] * [[Oʻzbek urugʻlari]] == Adabiyotlar == * Yakubovskiy A.Yu., K voprosu ob etnogeneze uzbekskogo naroda. T., 1941; * Ismoilov H., Anʼanaviy oʻzbek kiyimlari (Etnografik materiallar), T., 1978; * Shaniyazov K.Sh., Ismailov X.I., Etnograficheskiye ocherki materialnoy kultury uzbekov kontsa XIX — nachala XX v., T., 1981; * Ahmedov B., Tarixdan saboqlar, T, 1995; * Shoniyozov K., Oʻzbek xalqining shakllanish jarayoni, T., 2001; * Oʻzbekiston davlatchiligi tarixi ocherklari, T., 2001; * Kadirova T.F., Arxitektura Uzbekistana, M., 1987; * Qoraboyev U., Oʻzbek xalq bayramlari, T., 2002; * Jabborov I., Oʻzbeklar anʼanaviy turmushi va madaniyati, T., 2004; * Oʻzbek pazandalik sanʼati, T., 2005. == Manbalar == {{manbalar}} == Havolalar == * [https://archive.today/20160514163542/http://mytashkent.uz/2016/05/06/istoriya-formirovaniya-uzbekskogo-naroda/ <small>Istoriya formirovaniya uzbekskogo naroda</small>] {{OʻzME}} {{Oʻzbeklar}} {{Turkiy xalqlar}} [[Turkum:Markaziy Osiyo xalqlari]] kp0cdkmxqiw7aoyzzspwdwbzg520o2f 28-avgust 0 6041 2816067 2815416 2022-08-28T15:03:02Z Malikxan 33427 [[Special:Contributions/188.113.230.34|188.113.230.34]] tahrirlari [[User:Malikxan|Malikxan]] versiyasiga qaytarildi wikitext text/x-wiki '''28-avgust''' — [[Grigoriy taqvimi]]da [[yil]]ning 240- ([[kabisa yili]]da 241-) [[kun]]i. Yil yakuniga 125 kun qoladi. {{AvgustTaqvimi}} == Bayramlar == ''Shuningdek qarang: [[:Turkum:28-avgust bayramlari]]'' {{section-stub}} == Voqealar == [[Fayl:Martin Luther King - March on Washington.jpg|right|100px|Martin Lyuter King]] ''Shuningdek qarang: [[:Turkum:28-avgust voqealari]]'' * [[475]] — [[Romul]] Avgust [[Rim]] taxtiga chiqdi. * [[1349]] — [[Mayns]]dagi 6000ga yaqin [[yahudiylar]] [[vabo]] tarqatishda ayblanib qirg'in qilindi. * [[1946]] — [[AQSH]] [[Mongoliya]] va [[Albaniya]]ni [[BMT]]ga qabul qilnishiga [[veto]] qo'ydi. * [[1900]] — [[Pekin]] [[:ru:битва за Пекин (1900)|egallanishi]]. * [[1963]] — [[Martin Luther King]] (''tasvirda'') „[[:ru:У меня есть мечта|xalqqa murojaat qildi]]“. * [[1999]] — [[Vladimir Putin]] [[Rossiya Federatsiyasi]] xukumati raisi etib tayinlandi. * [[2009]] — Toshkent shahri markazida «Oʻzbekiston» xalqaro anjumanlar saroyi ochildi. == Tavalludlar == ''Shuningdek qarang: [[:Turkum:28-avgustda tugʻilganlar]]'' {{section-stub}} == Vafot etganlar == ''Shuningdek qarang: [[:Turkum:28-avgustda vafot etganlar]]'' {{section-stub}} == Havolalar == * [http://days.peoples.ru/0828.html days.peoples.ru] {{Webarxiv|url=https://web.archive.org/web/20070106184303/http://days.peoples.ru/0828.html |date=2007-01-06 }}{{ref-ru}} [[Turkum:Sana]] [[Turkum:28-avgust|*]] 3dh12xo3h7ahv6a8zvhn7l36hrk6jlm Shirk 0 13815 2816526 2177090 2022-08-28T22:12:44Z 217.174.236.185 Matn qoshdim wikitext text/x-wiki '''Shirk''' ([[arabcha]] شرك) [[islom]]da [[politeizm]] konsepsiyasidir. [[Monoteizm]]ni uqtiruvchi ''[[tavhid]]'' tushunchasiga teskari maʼnodadir. {{stub}} <!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn boshi --> '''Shirk''' (arab.) — Allohning sherigi bor deb bilish, koʻpxudolilik. Islomga koʻra, Allohdan boshqa "iloh"larga, shuningdek, butlar va odamlarga sigʻinish katta gunoh, kufr hisoblanadi. Allohdan oʻzgaga topinuvchilar mushrikdirlar. Qurʼonga koʻra, Sh. kechirilmaydigan gunoh hisoblanadi. Isteʼmolda kofirni mushrik, mushrikni kofir, deb atab kelinadi. <!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn oxiri --> Shirk turlari ikki xil: Katta shirk va kichik shirk. Katta shirk(shirk akbar) bu Alloh bilan sherik qilish, unga(sherikka) Allohga murojaat qilgandek murojaat qilish yoki biron bir ibodat turini unga(shu sherikka) qaratish(unga qilish) ya’ni masalan, yordam so’rash yoki qurbonlik so’yish, qasam ichish va h.k kabi ibodat turlarini Allohdan o’zgaga qilish. Kichik shirk bu katta shirkka olib borishi (boshlashi) mumkin bo’lgan barcha vositalardir.U ibodatning sifatiga ta’sir etmaydi ammo uni qilgan kishi Islomdan chiqmaydi(kofir hisoblanmaydi) Alloh azza va jalla aytgan kimki gunoh ishlar qilgan bolsa ammo menga shirk keltirmagan bolsa menga tavba etsa men uni gunohini ma'gfirat etaman c1yfpj7wt7c7wxog91tw1d9g7coosjr 2816531 2816526 2022-08-28T22:17:40Z 217.174.236.185 Mat qoshdim wikitext text/x-wiki '''Shirk''' ([[arabcha]] شرك) [[islom]]da [[politeizm]] konsepsiyasidir. [[Monoteizm]]ni uqtiruvchi ''[[tavhid]]'' tushunchasiga teskari maʼnodadir. {{stub}} <!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn boshi --> '''Shirk''' (arab.) — Allohning sherigi bor deb bilish, koʻpxudolilik. Islomga koʻra, Allohdan boshqa "iloh"larga, shuningdek, butlar va odamlarga sigʻinish katta gunoh, kufr hisoblanadi. Allohdan oʻzgaga topinuvchilar mushrikdirlar. Qurʼonga koʻra, Sh. kechirilmaydigan gunoh hisoblanadi. Isteʼmolda kofirni mushrik, mushrikni kofir, deb atab kelinadi. <!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn oxiri --> Shirk turlari ikki xil: Katta shirk va kichik shirk. Katta shirk(shirk akbar) bu Alloh bilan sherik qilish, unga(sherikka) Allohga murojaat qilgandek murojaat qilish yoki biron bir ibodat turini unga(shu sherikka) qaratish(unga qilish) ya’ni masalan, yordam so’rash yoki qurbonlik so’yish, qasam ichish va h.k kabi ibodat turlarini Allohdan o’zgaga qilish. Kichik shirk bu katta shirkka olib borishi (boshlashi) mumkin bo’lgan barcha vositalardir.U ibodatning sifatiga ta’sir etmaydi ammo uni qilgan kishi Islomdan chiqmaydi(kofir hisoblanmaydi) Alloh azza va jalla aytgan kimki gunoh ishlar qilgan bolsa ammo menga shirk keltirmagan bolsa menga tavba etsa men uni gunohini ma'gfirat etaman Kimki allohga shirk keltirsa u butun umrini ibodat bilan otirsa ham alloh uni ma'gfirat etmaydi "kimki shirk keltirsa borar joyi dozah bolur jannat unga harom bolur"degan sozlar ham bor🕋 dq6zwopv8rsh64pc99hxfzzen2ozs2n South Park 0 15188 2816677 2811292 2022-08-29T05:11:47Z Bidatd-bidat 78133 Manba topildi Uzbek dublyaj https://www.youthkiawaaz.com/2022/08/south-park-is-getting-uzbek-dub wikitext text/x-wiki {{Telekoʻrsatuv bilgiqutisi |nomi = South Park |bgcolour = #7DBEA2 |tasvir = South Park main characters.png |izoh = Asosiy qahramonlar. Chapdan oʻngga qarab: [[Eric Cartman|Cartman]], [[Kenny McCormick|Kenny]], [[Kyle Broflovski|Kyle]] va [[Stan Marsh|Stan]]. |genre = [[Komediya]] |runtime = 22 daqiqa<ref>{{web manbasi|url=http://tv.msn.com/tv/article.aspx?news=355548|title=The 10 Most Controversial 'South Park' Episodes|publisher=MSN TV|accessdate=12-yanvar 2011-yil|year=2009|last=Lake|first=Dave|archivedate=2011-05-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110515084130/http://tv.msn.com/tv/article.aspx?news=355548}} {{Webarxiv|url=https://web.archive.org/web/20110515084130/http://tv.msn.com/tv/article.aspx?news=355548 |date=2011-05-15 }}</ref> |creator = [[Trey Parker]]<br />[[Matt Stone]] |executive_producer = [[Trey Parker]]<br />[[Matt Stone]] |voices= [[Trey Parker]]<br />[[Matt Stone]]<br />[[Isaac Hayes]] <small>(1997—2006)</small><br />[[Mary Kay Bergman]] <small>(1997—1999)</small><br />[[Eliza Schneider]] <small>(2000—2003)</small><br />[[Mona Marshall]]<br />[[April Stewart]]<br />[[John 'Nancy' Hansen|John Hansen]]<br />[[Jennifer Howell]]<br /> [[Adrien Beard]] |opentheme = „South Park Theme“ [[Primus (guruh)|Primus]]/Colonel Les Claypool’s Fearless Flying Frog Brigade |country = [[AQSh]] |network = [[Comedy Central]] |picture_format = '''<small>Original broadcastlar:</small>'''<br />[[480i]] ([[aspect ratio (image)|4:3]] [[Standard-definition television|SDTV]]) {{small|(1997–2008)}}<br />[[1080i]] ([[16:9]] [[High-definition television|HDTV]]) {{small|(2009–bugun)}}<br />'''<small>[[#Re-rendered episodes|Re-rendered epizodlar]]:</small>'''<br />1080i (16:9 HDTV) {{small|(1–12-fasl)}} |audio_format= [[Dolby Surround]] 2.0 {{small|(1-11-fasl)}}<br />[[Dolby Digital]] 5.1 {{small|(12-fasl&ndash;bugun)}} |premyera_sanasi = 13-avgust 1997 |oxirgi_sanasi = bugun |num_seasons = 25 |num_episodes = 317 |vebsayt = http://www.southparkstudios.com |imdb_id = 0121955 |tv_com_id = 344 |}}'''''South Park''''' ('''''Janubiy Park'''''; talaffuzi: [[#IPA|/saʊθ pɑːrk/]]) [[Trey Parker]] va [[Matt Stone]] tomonidan yaratilgan [[AQSh|Amerika]] [[multserial]]idir. [[Comedy Central]] kanalida [[1997-yil]]dan beri efirga uzatiladi. Serial mashhur shaxslar va voqealarni [[mutoyiba]] va [[satira]] yordamida [[parodiya]] qiladi. Multserial asosida 1999-yilda ''[[South Park: Bigger, Longer & Uncut]]'' nomli toʻliq metrajli animatsion film ham ishlangan. == Mazmuni == Serialdagi voqealar [[Kolorado|Colorado]] shtatining South Park shaharchasida boʻlib oʻtadi. Bosh qahramonlar oʻlaroq toʻrt nafar maktab bolasi — Stan, Kyle, Eric va Kennylar qatnashadi. Multfilm ijtimoiy, diniy, siyosiy muammolarni hajv bilan yoritadi, illatlarni fosh qiladi (masalan, [[NAMBLA]] haqidagi qismda [[bachabozlik]] qattiq tanqid ostiga olingan). Serialda tez-tez soʻkinish eshitilishi va jinsiy aloqaga oid mavzular eslatilishi tufayli 18 yoshdan kichik boʻlganlarga tavsiya etilmaydi. == Ishlab chiqarish == Multfilm ikki oʻlchamli sodda animatsiyadan iborat. Avval boshda Parker va Stone rangli qogʻozlarni qirqish bilan serialni ishlab chiqarishgan boʻlishsa, hozirda [[kompyuter grafikasi]] yordamidan foydalanishadi. == Asosiy qahramonlar == * [[Stan Marsh]] ([[Trey Parker]] ovoz bergan<ref>{{Veb manbasi|url=https://m.imdb.com/title/tt0121955/|sarlavha=South Park - Ovozli aktyor|arxivurl=https://m.imdb.com/title/tt0121955/|arxivsana=https://m.imdb.com/title/tt0121955/|sana=https://m.imdb.com/title/tt0121955/|kirish sanasi=https://m.imdb.com/title/tt0121955/}}</ref>) — „oʻrtacha amerikalik bola“. Kylening yaqin doʻsti. * [[Kyle Broflovski]] ([[Matt Stone]] ovoz bergan) — aqlli, mantiqli bola. [[Yahudiylar|Yahudiy]] boʻlgani uchun Cartman bilan munosabatlari yomon. * [[Eric Cartman]] (Trey Parker ovoz bergan) — xudbin, [[irqchilik|irqchi]], agressiv bola. Toʻladan kelgan, lekin „semiz“ ekanligini tan olmaydi. * [[Kenny McCormick]] (Matt Stone ovoz bergan) — soʻkingʻich bola. Olovrang [[anorak|anoragi]] ogʻzini yopib turgani uchun nima deyotgani aniq eshitilmaydi. Qashshoq oila farzandi. Serialning koʻp qismlarida oʻladi (keyingi qismlarda esa uni yana uchratish mumkin). * Chef (Isaac Hayes ovoz bergan) — South Park maktabi oshpazi. Ayollarga oʻch. * Herbert Garrison (Trey Parker ovoz bergan) — maktab oʻqituvchisi. Jinsiy moyilligi xilma-xil (multserial davomida u ham [[geteroseksuallik|geteroseksual]], ham [[gomoseksuallik|gomoseksual]] munosabatlarda boʻlgan) va shu yuzdan ikki marta jins almashtirish amaliyotidan oʻtgan. * Janob Mackey (Trey Parker ovoz bergan) — maktabb ruhshunosi. Bolalarga alkogol va giyohvand zarari haqida uqtirgan boʻlsa-da, uning oʻzi araqxoʻr va nashaxoʻr boʻlib ketadi. Biroq koʻp oʻtmay bu odatlarini tashlaydi. ===Uzbek dublyaj=== South Park o‘zbekcha dublyajga ega UzTv orqali shu jumladan aktyorlar tarkibi bilan Zarina Sahlo, Diliya Somon, va James Adham. O'zbekcha dublyaj South Park turli sabablarga ko'ra to'xtatildi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=South Park - Uzbek dublyaj da UzTv |pages=1 |work=YouthKiWaaz |url=https://www.youthkiawaaz.com/2022/08/south-park-is-getting-uzbek-dub}}</ref> == Qismlar == {{Series overview | color1 = #5B5856 | link1 = | episodes1 = 13 | start1 = {{Start date|1997|8|13|df=y}} | end1 = {{End date|1998|2|25|df=y}} | network1 = [[Comedy Central]] | color2 = #AF181F | link2 = | episodes2 = 18 | start2 = {{Start date|1998|4|1|df=y}} | end2 = {{End date|1999|1|20|df=y}} | color3 = #016363 | link3 = | episodes3 = 17 | start3 = {{Start date|1999|4|7|df=y}} | end3 = {{End date|2000|1|12|df=y}} | color4 = #4B0082 | link4 = | episodes4 = 17 | start4 = {{Start date|2000|4|5|df=y}} | end4 = {{End date|2000|12|20|df=y}} | color5 = #FFCC00 | link5 = | episodes5 = 14 | start5 = {{Start date|2001|6|20|df=y}} | end5 = {{End date|2001|12|12|df=y}} | color6 = #6495ED | link6 = | episodes6 = 17 | start6 = {{Start date|2002|3|6|df=y}} | end6 = {{End date|2002|12|11|df=y}} | color7 = #006800 | link7 = | episodes7 = 15 | start7 = {{Start date|2003|3|19|df=y}} | end7 = {{End date|2003|12|17|df=y}} | color8 = #8CA8A4 | link8 = | episodes8 = 14 | start8 = {{Start date|2004|3|17|df=y}} | end8 = {{End date|2004|12|15|df=y}} | color9 = #F28500 | link9 = | episodes9 = 14 | start9 = {{Start date|2005|3|9|df=y}} | end9 = {{End date|2005|12|7|df=y}} | color10 = #191230 | link10 = | episodes10 = 14 | start10 = {{Start date|2006|3|22|df=y}} | end10 = {{End date|2006|11|15|df=y}} | color11 = #660099 | link11 = | episodes11 = 14 | start11 = {{Start date|2007|3|7|df=y}} | end11 = {{End date|2007|11|14|df=y}} | color12 = #3B3735 | link12 = | episodes12 = 14 | start12 = {{Start date|2008|3|12|df=y}} | end12 = {{End date|2008|11|19|df=y}} | color13 = #E0C665 | link13 = | episodes13 = 14 | start13 = {{Start date|2009|3|11|df=y}} | end13 = {{End date|2009|11|18|df=y}} | color14 = #9F1719 | link14 = | episodes14 = 14 | start14 = {{Start date|2010|3|17|df=y}} | end14 = {{End date|2010|11|17|df=y}} | color15 = #69C3DD | link15 = | episodes15 = 14 | start15 = {{Start date|2011|4|27|df=y}} | end15 = {{End date|2011|11|16|df=y}} | color16 = #30633D | link16 = | episodes16 = 14 | start16 = {{Start date|2012|3|14|df=y}} | end16 = {{End date|2012|11|7|df=y}} | color17 = #CCC2CF | link17 = | episodes17 = 10 | start17 = {{Start date|2013|9|25|df=y}} | end17 = {{End date|2013|12|11|df=y}} | color18 = #194D7D | link18 = | episodes18 = 10 | start18 = {{Start date|2014|9|24|df=y}} | end18 = {{End date|2014|12|10|df=y}} | color19 = #943C30 | link19 = | episodes19 = 10 | start19 = {{Start date|2015|9|16|df=y}} | end19 = {{End date|2015|12|9|df=y}} | color20 = #6E551A | link20 = | episodes20 = 10 | start20 = {{Start date|2016|9|14|df=y}} | end20 = {{End date|2016|12|7|df=y}} | color21 = #1A5367 | link21 = | episodes21 = 10 | start21 = {{Start date|2017|9|13|df=y}} | end21 = {{End date|2017|12|6|df=y}} | color22 = #E97725 | link22 = | episodes22 = 10 | start22 = {{Start date|2018|9|26|df=y}} | end22 = {{End date|2018|12|12|df=y}} | color23 = #B9E1FA | link23 = | episodes23 = 10 | start23 = {{Start date|2019|9|25|df=y}} | end23 = {{End date|2019|12|11|df=y}} | color24 = #19B234 | link24 = | linkT24 = 24 | episodes24 = 4 | episodes24A= 2 | episodes24B= 2 | start24A = {{Start date|2020|9|30|df=y}} | end24A = {{End date|2021|3|10|df=y}} | start24B = {{Start date|2021|11|25|df=y}} | end24B = {{End date|2021|12|16|df=y}} | network24A = | network24B = [[Paramount+]] | color25 = #421416 | link25 = | linkT25 = 25 | episodes25 = 6 | start25 = {{Start date|2022|2|2|df=y}} | end25 = {{End date|2022|3|16|df=y}} | network25 = Comedy Central | color26 = #0064FF | link26 = | linkT26 = | episodes26 = 2 | start26 = {{Start date|2022|6|1|df=y}} | end26 = {{End date|2022|7|13|df=y}} | network26 = Paramount+ }} == Manbalar == {{manbalar}} == Havolalar == * [http://www.southparkstudios.com/ South Park Studios] [[Turkum:AQSh teleseriallari]] [[Turkum:Multseriallar]] [[Turkum:South Park]] [[Turkum:Comedy Central dasturlari]] [[Turkum:Ingliz tilidagi televizion shoular]] ngsjqdrnpx3p51lqn0sztrbr1oflplm Andoza:Islom 10 15701 2816072 2815111 2022-08-28T15:07:36Z Malikxan 33427 eski holiga qaytarildi wikitext text/x-wiki {| class="toccolours" id="WSerie_Islam" cellpadding="1" cellspacing="0" width="160px" style="float: right; margin: 0 0 1em 1em; text-align:center; border: 1px solid #007f00; font-size: 90%" | <span style="font-size: 200%">'''[[Islom]]'''</span><br>[[Tasvir:Shahadah-1.svg|200px]]<br> <big>'''[[Islom tarixi]]'''</big> |- | style="color:#ffffff; background-color:#007f00;"|'''[[Aqida|<span style="color: white; text-decoration: underline;">Din asoslari</span>]]''' |- |[[Alloh|Allohning birligi]] • [[Tavhid]]<br>[[Islomda farishtalar|Farishtalar]] • [[Muqaddas kitoblar|Kitoblar]] <br> [[Paygʻambar (Islom)|Paygʻambarlar]] • [[Qiyomat]] <br> [[Qazo]] va [[Taqdir]] |- | style="color:#ffffff; background-color:#007f00;"|'''[[Islomning besh sharti|<span style="color: white; text-decoration: underline;">Asosiy ibodatlar</span>]]''' |- |[[Kalimai shahodat]] <br> [[Namoz]] • [[Roʻza]] <br> [[Haj]] • [[Zakot]] |- | style="color:#ffffff; background-color:#007f00;"|'''<span style="color: white;">Muhim Shaxslar</span>''' |- |[[Muhammad]]• [[Abu Bakr]] • [[Umar (xalifa)|Umar]] • [[Usmon]] • [[Ali]] • [[Sahoba]]lar • [[Ahli bayt]] • [[Ashari mubashshara]] |- | style="color:#ffffff; background-color:#007f00;"|'''<span style="color: white; text-decoration: underline;">Muqaddas matnlar</span>''' |- |[[Qurʼon]] • [[Hadis]] • [[Shariat]] <br> [[Fiqh|Islom huquqi]] [[Muhammadning hayoti]] <br> [[Islomda muqaddas joylar|Makonlar]] • [[Islom falsafasi]] |- | style="background-color:#007f00;"|'''[[Islom mazhablari|<span style="color: white; text-decoration: underline;">Islomdagi mazhablar</span>]]''' |- |[[Islomda siyosiy mazhablar|Siyosiy mazhablar]] <br> [[Islomda eʼtiqodiy mazhablar|Eʼtiqodiy mazhablar]] <br> [[Fiqh mazhablari]] • [[Soʻfizm]] |- | style="color: white; background-color:#007f00;"|'''Jamoat''' |- |[[Islom taqvimi]] <br> [[Jihod]] • [[Islomiy bayramlar|Bayramlar]]<br>[[Muborak kechalar]] |- | style="background-color:#007f00;"|'''[[Islom portali|<span style="color: white; text-decoration: underline;">Islom portali</span>]]''' |- |} <noinclude>[[Turkum:Islom andozalari]][[Turkum:Yonquti andozalari]] </noinclude><noinclude>{{documentation}}</noinclude> bekcukt70p36ed9relhn2upztxxe1sw Andoza:Kitob manbasi 10 17423 2816060 2813376 2022-08-28T14:54:00Z Malikxan 33427 tuz. wikitext text/x-wiki <includeonly><cite class="book" style="font-style:normal" {{ #if: {{{ref|}}} |{{#ifeq:{{{ref}}}|none||id="{{{ref}}}"}} |{{#if:{{{last|{{{last1|}}}}}} | {{#if:{{{year|}}} | id="Reference-{{{last|{{{last1|}}}}}}-{{{year}}}" }} }} }}>{{ #if: {{{author|}}}{{{last|{{{last1|}}}}}} | {{ #if: {{{authorlink|}}} | [[{{{authorlink}}}|{{ #if: {{{last|{{{last1|}}}}}} | {{{last|{{{last1|}}}}}}{{ #if: {{{first|{{{first1|}}}}}} | , {{{first|{{{first1|}}}}}} }} | {{{author}}} }}]] | {{ #if: {{{last|{{{last1|}}}}}} | {{{last|{{{last1|}}}}}}{{ #if: {{{first|{{{first1|}}}}}} | , {{{first|{{{first1|}}}}}} }} | {{{author}}} }}}}}}{{ #if: {{{author2|{{{last2|}}}}}} | <nowiki>;</nowiki>&#32;{{{author2|{{{last2|}}}}}}{{ #if: {{{ism2|{{{first2|}}}}}} | , {{{ism2|{{{first2|}}}}}} }} }}{{ #if: {{{author3|{{{last3|}}}}}} | <nowiki>;</nowiki>&#32;{{{author3|{{{last3|}}}}}}{{ #if: {{{ism3|{{{first3|}}}}}} | , {{{ism3|{{{first3|}}}}}} }} }}{{ #if: {{{author4|{{{last4|}}}}}} | <nowiki>;</nowiki>&#32;{{{author4|{{{last4|}}}}}}{{ #if: {{{ism4|{{{first4|}}}}}} | , {{{ism4|{{{first4|}}}}}} }} }}{{ #if: {{{author5|{{{last5|}}}}}} | <nowiki>;</nowiki>&#32;{{{author5|{{{last5|}}}}}}{{ #if: {{{ism5|{{{first5|}}}}}} | , {{{ism5|{{{first5|}}}}}} }} }}{{ #if: {{{author|}}}{{{last|{{{last1|}}}}}} | {{ #if: {{{coauthors|}}} | <nowiki>;</nowiki>&#32;{{{coauthors}}} }} }}{{ #if: {{{author|}}}{{{last|{{{last1|}}}}}} | }}{{ #if: {{{chapter|}}} | &#32;„{{ #if: {{{chapterurl|}}} | [{{{chapterurl}}} {{{chapter}}}] | {{{chapter}}} }}“,}}<i>{{ #if: {{{url|}}} | {{#if: {{{author|}}}{{{last|{{{last1|}}}}}}{{{first|{{{first1|}}}}}}{{{authorlink|}}} |.&#32;}}[{{{url}}} {{{title}}}] | {{#if: {{{author|}}}{{{last|{{{last1|}}}}}}{{{first|{{{first1|}}}}}}{{{authorlink|}}} |.&#32;}}{{{title}}} }}</i>{{ #if: {{{format|}}} | &#32;({{{format}}}) }}{{ #if: {{{others|}}} | , {{{others}}} }}{{ #if: {{{edition|}}} | , {{{edition}}} }}{{ #if: {{{series|}}} | , {{{series}}} }}{{ #if: {{{language|}}} | &#32;({{{language}}}) }}{{ #if: {{{editor|}}} | &#32;{{{editor}}}:[[Andoza:Kitob manbasi/editor| ]] }}{{ #if: {{{publisher|}}} | {{#if: {{{format|}}}{{{others|}}}{{{edition|}}} | ,&#32; | .&#32; }}{{ #if: {{{location|}}} | {{{location}}}:&#32; }}{{{publisher}}} | {{#if: {{{location|}}} | {{#if: {{{location|}}} | ,&#32; | .&#32; }}{{{location}}} }} }}{{ #if: {{{origdate|}}} | &#32;<nowiki>[</nowiki>{{{origdate}}}] | {{ #if: {{{origyear|}}} | {{ #if: {{{origmonth|}}} | &#32;<nowiki>[</nowiki>{{{origmonth}}} {{{origyear}}}] | &#32;<nowiki>[</nowiki>{{{origyear}}}] }} }} }}{{ #if: {{{date|}}} | ,&#32;{{{date}}} | {{ #if: {{{year|}}} | {{ #if: {{{month|}}} | ,&#32;{{{month}}} {{{year}}} | ,&#32;{{{year}}} }} }} }}{{ #if: {{{pages|{{{page|}}}}}} | &#32;&mdash;&#32;{{{pages|{{{page}}}}}} bet }}{{ #if: {{{doi|}}} | . [[:en:Digital object identifier|DOI]]:[http://dx.doi.org/{{{doi|{{{doilabel|}}}}}} {{{doi}}}] }}{{ #if: {{{id|}}} | . {{{id}}} }}{{ #if: {{{isbn|}}} | . {{ISBN|{{{isbn}}}}} }}{{ #if: {{{oclc|}}} | . [[:en:OCLC|OCLC]] [http://worldcat.org/oclc/{{urlencode:{{{oclc}}}}} {{{oclc}}}] }}{{ #if: {{{url|}}} | {{ #if: {{{accessdate|}}} | . {{Sana|{{{accessdate}}}}}da qaraldi | {{ #if: {{{accessyear|}}} | . {{ #if: {{{accessmonth|}}} | {{{accessyear}}}-yil {{{accessmonth}}} oyida | {{{accessyear}}}-yil davomida }} qaraldi}} }} }}.{{ #if: {{{quote|}}} | &nbsp;„{{{quote}}}“ }}</cite><!-- --><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004<!-- -->&rft_val_fmt={{urlencode:info:ofi/fmt:kev:mtx:book}}<!-- http://www.openurl.info/registry/docs/mtx/info:ofi/fmt:kev:mtx:book -->&rft.genre=book<!-- -->&rft.btitle={{urlencode:{{{title|}}}}}<!-- -->{{#if: {{{chapter|}}} | &rft.atitle={{urlencode:{{{chapter}}}}} }}<!-- -->{{#if: {{{last|{{{last1|}}}}}} | &rft.aulast={{urlencode:{{{last|{{{last1|}}}}}}}} }}<!-- -->{{#if: {{{first|{{{first1|}}}}}} | &rft.aufirst={{urlencode:{{{first|{{{first1|}}}}}}}} }}<!-- -->{{#if: {{{author|}}} | &rft.au={{urlencode:{{{author}}}}} }}<!-- -->{{#if: {{{date|}}} | &rft.date={{urlencode:{{{date}}}}}<!-- -->{{#if: {{{year|}}} | &rft.date={{urlencode:{{{year}}}}} }} }}<!-- -->{{#if: {{{edition|}}} | &rft.edition={{urlencode:{{{edition}}}}} }}{{#if: {{{publisher|}}} | &rft.pub={{urlencode:{{{publisher}}}}} }}{{#if: {{{location|}}} | &rft.place={{urlencode:{{{location}}}}} }}{{#if: {{{pages|{{{page|}}}}}} | &rft.pages={{urlencode:{{{pages|{{{page}}}}}}}} }} {{#if: {{{series|}}} | &rft.series={{urlencode:{{{series}}}}} }}{{#if: {{{isbn|}}} | &rft.isbn={{{isbn}}} }}<!-- International Standard Book Number (ISBN) ... masalan, "057117678X" yoki "1-878067-73-7" -->{{#if: {{{oclc|}}} | &rft_id=info:oclcnum/{{{oclc}}} }}<!-- -->{{#if: {{{doi|}}} | &rft_id=info:doi/{{urlencode:{{{doi}}}}} }}<!-- -->{{#if: {{{url|}}} | &rft_id={{urlencode:{{{url}}}}} }}<!-- -->">&nbsp;</span></includeonly><noinclude>{{hujjat}}</noinclude> lsd3c63xq2lhrkhlbts6oi3e8s8otqd Andoza:Sovuq urush 10 17770 2815884 2007312 2022-08-28T12:24:46Z Optima D 72251 wikitext text/x-wiki {{Navbox |name=Sovuq urush |listclass = hlist |titlestyle = background:#ccddcc; |title = [[Sovuq urush]] |group1 |list1 = {{{!}} width=100% align="right" {{!}}- !style="background:#B0C4DE"{{!}} '''Asosiy voqealar (1945–1964)''' !colspan="2" valign=center style="background:#B0C4DE"{{!}} '''Asosiy voqealar (1964–1991)''' !colspan="2" style="background:#B0C4DE"{{!}} '''Mahsus maqolalar''' !colspan="2" style="background:#B0C4DE"{{!}} '''Asosiy personaj va qatnashchilar''' {{!}}- valign="top" align="left" {{!}} valign="top" {{!}} ''Umumiy hronologiya''<br /> • [[Sovuq urush voqealarining hronologiyasi]] ''1940-yillar:''<br /> • [[Yalta konferensiyasi]]<br /> • [[Potsdam konferensiyasi]]<br /> • [[Winston Churchillning Fultondagi nutqi]]<br /> • [[Igor Sergeyevich Guzenko|Guzenkoning qochishi]]<br /> • [[Eron inqirozi]]<br /> • [[Xitoydagi fuqarolar urushi]]<br /> • [[Yunonistondagi fuqarolar urushi]]<br /> • [[Marshall rejasi]]<br /> • [[Berlin qamali]]<br /> ''1950-yillar:''<br /> • [[Koreya urushi 1950—1953]]<br /> • [[Hindixitoy urushi]]<br /> • [[Ayaks operatsiyasi|Erondagi toʻntarilish]]<br /> • [[PBSUCCESS operatsiyasi|Gvatemaladagi toʻntarilish]]<br /> • [[GDRdagi inqilob (1953)]]<br /> • [[Tayvan boʻgʻozining birinchi inqirozi]]<br /> • [[1956 yilgi Vengriya inqilobi]]<br /> • [[Suets inqirozi]]<br /> • [[Sputnik inqirozi]]<br /> • [[Tayvan boʻgʻozining ikkinchi inqirozi]]<br /> • [[Kuba inqilobi]]<br /> ''1960-yillar:''<br /> • [[Vyetnam urushi]]<br /> • [[Kongodagi fuqarolar urushi]]<br /> • [[Sovet-Xitoy parchalanuvi]]<br /> • [[Francis Gary Powers|Powersning uchishi]]<br /> • [[Choʻchqalar boʻgʻozidagi operatsiya]]<br /> • [[Berlin devori|Berlin devorining qurilishi]]<br /> • [[Karib inqirozi]]<br /> • [[Xitoy-Hindiston chegaraviy urushi|Xitoy-Hindiston chegarasidagi ziddiyat]]<br /> {{!}} rowspan=2 {{!}} &nbsp;&nbsp; {{!}} valign="top" rowspan=2 {{!}} ''1960-yillar (davomi):''<br /> • [[Sukarnoning agʻdarilishi]]<br /> • [[Laosdagi fuqarolar urushi|Sirli urush]]<br /> • [[Qora polkovniklar]]<br /> • [[Praga bahori]]<br /> • [[Xalqaro kuchanishning yengillashuvi|Yengillashuv]]<br /> • [[Damanskiy orolidagi chegaraviy ziddiyat]]<br /> ''1970-yillar:''<br /> • [[Kambodjada davlat toʻntarilishi (1975)|Kambodjadagi toʻntarilish]]<br /> • [[Ping-pongli diplomatiya]]<br /> • [[Nixonning Xitoyga tashrifi (1972)]]<br /> • [[Chilida harbiy toʻntarilish (1973)|Allendening qulashi]]<br /> • [[Strategik qurollanishni cheklash toʻgʻrisidagi kelishuvlar|SQCh - I]]<br /> • [[Angoladagi fuqarolar urushi]]<br /> • [[Mozambikdagi fuqarolar urushi]]<br /> • [[Xitoy-Vyetnam urushi (1979)|Xitoy-Vyetnam urushi]]<br /> • [[Strategik qurollanishni cheklash toʻgʻrisidagi kelishuvlar|SQCh - II]]<br /> • [[Sverdlovskda sibir yarasining epidemiyasi]]<br /> • [[Erondagi islom inqilobi]]<br /> ''1980-yillar:''<br /> • [[Afgʻon urushi (1979—1989)|Sovet-afgʻon urushi]]<br /> • [[Nikaraguadagi fuqarolar urushi]]<br /> • [[Salvadordagi fuqarolar urushi]]<br /> • [[Solidarlik (profsoyuz)|Solidarlik harakati]]<br /> • [[AQSh qoʻshinlarining Grenadaga kiritilishi]]<br /> • [[Oʻrta va kichik uzoqlikdagi raketalarning likvidatsiyasi haqida kelishuv|OʻKUR]]<br /> • [[Berlin devori|Berlin devorining qulashi]]<br /> • [[Baxmal toʻntarilishlari]]<br /> ''1990-yillar:''<br /> • [[Yevropadagi oddiy qurolli kuchlar toʻgʻrisidagi bitim|YOQKB]]<br /> • [[Avgust putchi|SSSRda davlat toʻntarilishi oʻtkazishning harakati]]<br /> • [[SBQ-I]]<br /> • [[SSSRning parchalanishi]]<br /> {{!}} rowspan=2 {{!}} &nbsp;&nbsp; {{!}} valign="top" rowspan=2 {{!}} ''Tushunchalar'':<br /> • [[Kommunizm]]<br /> • [[Kapitalizm]]<br /> • [[Temir parda]]<br /> • [[Dushman ovozlar]]<br /> • [[Ushlab turish]]<br /> • [[Truman doktrinasi]]<br /> • [[Maoizm]]<br /> • [[Revizionizm]]<br /> • [[Tinch yashash]]<br /> • [[Domino effekti]]<br /> • [[Eisenhower doktrinasi]]<br /> • [[Orqaga qaytish]]<br /> • [[Qurollanish poygasi]]<br /> • [[Yadroviy poyga]]<br /> • [[Yadroviy paritet]]<br /> • [[Makkartizm]]<br /> • [[Kosmik poyga]]<br /> • [[Kennedy doktrinasi]]<br /> • [[Johnson doktrinasi]]<br /> • [[Brejnev doktrinasi]]<br /> • [[Sharqiy siyosat]]<br /> • [[Nixon doktrinasi]]<br /> • [[Milliy ozodlik harakati]]<br /> • [[Carter doktrinasi]]<br /> • [[Reagan doktrinasi]]<br /> • [[Oshkoralik]]<br /> • [[Qayta qurish]]<br /> • [[Uchinchi jahon urushi]]<br /> ''Davom etayotgan ziddiyatlar:''<br /> • [[Arab-Isroil ziddiyati]] {{!}} rowspan=2 {{!}} &nbsp;&nbsp; {{!}} valign="top" rowspan=2 {{!}} • [[Varshava bitimi]]<br /> • [[Fayl:Flag of NATO.svg|20px]] [[NATO]]<br /> • [[Fayl:Flag of the People's Republic of China.svg|20px]] [[Xitoy xalq respublikasi]]<br /> • [[Qoʻshilmaslik harakati]]<br /> ''Yetakchilar'':<br /> • [[Tasvir:Flag of the Soviet Union.svg|25px]] [[Iosif Stalin]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the Soviet Union.svg|25px]] [[Nikita Xruschev]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the Soviet Union.svg|25px]] [[Leonid Brejnev]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the Soviet Union.svg|25px]] [[Yuriy Andropov]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the Soviet Union.svg|25px]] [[Konstantin Chernenko]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the Soviet Union.svg|25px]] [[Mixail Gorbachyov]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the United States.svg|25px]] [[Harry Truman]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the United States.svg|25px]] [[Dwight Eisenhower]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the United States.svg|25px]] [[John Fitzgerald Kennedy|John Kennedy]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the United States.svg|25px]] [[Lyndon Johnson]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the United States.svg|25px]] [[Richard Nixon]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the United States.svg|25px]] [[Gerald Ford]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the United States.svg|25px]] [[Jimmy Carter]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the United States.svg|25px]] [[Ronald Reagan]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the United States.svg|25px]] [[George Herbert Walker Bush|George Bush]] ''Boshqa maqolalar'':<br /> • [[Kondor operatsiyasi]]<br /> • [[Markaziy Aygʻoqchilik Boshqarmasi|MAB]]/[[Milliy xavfsizlik agentligi (AQSh)|MXA]]/[[Федеральное бюро расследований|ФБР]]<br /> • [[KGB]]<br /> • [[Stasi]]<br /> • [[Yevropa Ittifoqi]]<br /> • [[Iqtisodiy yordam kengashi|IYK]] }} <noinclude>[[Turkum:Sovuq urush]]{{documentation}}</noinclude> t863ky2a6imm7j1fvatjspmbnuiu4tq 2815886 2815884 2022-08-28T12:25:23Z Optima D 72251 wikitext text/x-wiki {{Navbox |name=Sovuq urush |listclass = hlist |titlestyle = background:#ccddcc; |title = [[Sovuq urush]] |group1 |list1 = {{{!}} width=100% align="right" {{!}}- !style="background:#B0C4DE"{{!}} '''Asosiy voqealar (1945–1964)''' !colspan="2" valign=center style="background:#B0C4DE"{{!}} '''Asosiy voqealar (1964–1991)''' !colspan="2" style="background:#B0C4DE"{{!}} '''Mahsus maqolalar''' !colspan="2" style="background:#B0C4DE"{{!}} '''Asosiy personaj va qatnashchilar''' {{!}}- valign="top" align="left" {{!}} valign="top" {{!}} ''Umumiy hronologiya''<br /> • [[Sovuq urush voqealarining hronologiyasi]] ''1940-yillar:''<br /> • [[Yalta konferensiyasi]]<br /> • [[Potsdam konferensiyasi]]<br /> • [[Winston Churchillning Fultondagi nutqi]]<br /> • [[Igor Sergeyevich Guzenko|Guzenkoning qochishi]]<br /> • [[Eron inqirozi]]<br /> • [[Xitoydagi fuqarolar urushi]]<br /> • [[Yunonistondagi fuqarolar urushi]]<br /> • [[Marshall rejasi]]<br /> • [[Berlin qamali]]<br /> ''1950-yillar:''<br /> • [[Koreya urushi 1950—1953]]<br /> • [[Hindixitoy urushi]]<br /> • [[Ayaks operatsiyasi|Erondagi toʻntarilish]]<br /> • [[PBSUCCESS operatsiyasi|Gvatemaladagi toʻntarilish]]<br /> • [[GDRdagi inqilob (1953)]]<br /> • [[Tayvan boʻgʻozining birinchi inqirozi]]<br /> • [[1956 yilgi Vengriya inqilobi]]<br /> • [[Suets inqirozi]]<br /> • [[Sputnik inqirozi]]<br /> • [[Tayvan boʻgʻozining ikkinchi inqirozi]]<br /> • [[Kuba inqilobi]]<br /> ''1960-yillar:''<br /> • [[Vyetnam urushi]]<br /> • [[Kongodagi fuqarolar urushi]]<br /> • [[Sovet-Xitoy parchalanuvi]]<br /> • [[Francis Gary Powers|Powersning uchishi]]<br /> • [[Choʻchqalar boʻgʻozidagi operatsiya]]<br /> • [[Berlin devori|Berlin devorining qurilishi]]<br /> • [[Karib inqirozi]]<br /> • [[Xitoy-Hindiston chegaraviy urushi|Xitoy-Hindiston chegarasidagi ziddiyat]]<br /> {{!}} rowspan=2 {{!}} &nbsp;&nbsp; {{!}} valign="top" rowspan=2 {{!}} ''1960-yillar (davomi):''<br /> • [[Sukarnoning agʻdarilishi]]<br /> • [[Laosdagi fuqarolar urushi|Sirli urush]]<br /> • [[Qora polkovniklar]]<br /> • [[Praga bahori]]<br /> • [[Xalqaro kuchanishning yengillashuvi|Yengillashuv]]<br /> • [[Damanskiy orolidagi chegaraviy ziddiyat]]<br /> ''1970-yillar:''<br /> • [[Kambodjada davlat toʻntarilishi (1975)|Kambodjadagi toʻntarilish]]<br /> • [[Ping-pongli diplomatiya]]<br /> • [[Nixonning Xitoyga tashrifi (1972)]]<br /> • [[Chilida harbiy toʻntarilish (1973)|Allendening qulashi]]<br /> • [[Strategik qurollanishni cheklash toʻgʻrisidagi kelishuvlar|SQCh - I]]<br /> • [[Angoladagi fuqarolar urushi]]<br /> • [[Mozambikdagi fuqarolar urushi]]<br /> • [[Xitoy-Vyetnam urushi (1979)|Xitoy-Vyetnam urushi]]<br /> • [[Strategik qurollanishni cheklash toʻgʻrisidagi kelishuvlar|SQCh - II]]<br /> • [[Sverdlovskda sibir yarasining epidemiyasi]]<br /> • [[Erondagi islom inqilobi]]<br /> ''1980-yillar:''<br /> • [[Afgʻon urushi (1979—1989)|Sovet-afgʻon urushi]]<br /> • [[Nikaraguadagi fuqarolar urushi]]<br /> • [[Salvadordagi fuqarolar urushi]]<br /> • [[Solidarlik (profsoyuz)|Solidarlik harakati]]<br /> • [[AQSh qoʻshinlarining Grenadaga kiritilishi]]<br /> • [[Oʻrta va kichik uzoqlikdagi raketalarning likvidatsiyasi haqida kelishuv|OʻKUR]]<br /> • [[Berlin devori|Berlin devorining qulashi]]<br /> • [[Baxmal toʻntarilishlari]]<br /> ''1990-yillar:''<br /> • [[Yevropadagi oddiy qurolli kuchlar toʻgʻrisidagi bitim|YOQKB]]<br /> • [[Avgust putchi|SSSRda davlat toʻntarilishi oʻtkazishning harakati]]<br /> • [[SBQ-I]]<br /> • [[SSSRning parchalanishi]]<br /> {{!}} rowspan=2 {{!}} &nbsp;&nbsp; {{!}} valign="top" rowspan=2 {{!}} ''Tushunchalar'':<br /> • [[Kommunizm]]<br /> • [[Kapitalizm]]<br /> • [[Temir parda]]<br /> • [[Dushman ovozlar]]<br /> • [[Ushlab turish]]<br /> • [[Truman doktrinasi]]<br /> • [[Maoizm]]<br /> • [[Revizionizm]]<br /> • [[Tinch yashash]]<br /> • [[Domino effekti]]<br /> • [[Eisenhower doktrinasi]]<br /> • [[Orqaga qaytish]]<br /> • [[Qurollanish poygasi]]<br /> • [[Yadroviy poyga]]<br /> • [[Yadroviy paritet]]<br /> • [[Makkartizm]]<br /> • [[Kosmik poyga]]<br /> • [[Kennedy doktrinasi]]<br /> • [[Johnson doktrinasi]]<br /> • [[Brejnev doktrinasi]]<br /> • [[Sharqiy siyosat]]<br /> • [[Nixon doktrinasi]]<br /> • [[Milliy ozodlik harakati]]<br /> • [[Carter doktrinasi]]<br /> • [[Reagan doktrinasi]]<br /> • [[Oshkoralik]]<br /> • [[Qayta qurish]]<br /> • [[Uchinchi jahon urushi]]<br /> ''Davom etayotgan ziddiyatlar:''<br /> • [[Arab-Isroil ziddiyati]] {{!}} rowspan=2 {{!}} &nbsp;&nbsp; {{!}} valign="top" rowspan=2 {{!}} • [[Varshava bitimi]]<br /> • [[Fayl:Flag of NATO.svg|20px]] [[NATO]]<br /> • [[Fayl:Flag of the People's Republic of China.svg|20px]] [[Xitoy Xalq Respublikasi]]<br /> • [[Qoʻshilmaslik harakati]]<br /> ''Yetakchilar'':<br /> • [[Tasvir:Flag of the Soviet Union.svg|25px]] [[Iosif Stalin]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the Soviet Union.svg|25px]] [[Nikita Xruschev]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the Soviet Union.svg|25px]] [[Leonid Brejnev]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the Soviet Union.svg|25px]] [[Yuriy Andropov]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the Soviet Union.svg|25px]] [[Konstantin Chernenko]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the Soviet Union.svg|25px]] [[Mixail Gorbachyov]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the United States.svg|25px]] [[Harry Truman]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the United States.svg|25px]] [[Dwight Eisenhower]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the United States.svg|25px]] [[John Fitzgerald Kennedy|John Kennedy]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the United States.svg|25px]] [[Lyndon Johnson]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the United States.svg|25px]] [[Richard Nixon]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the United States.svg|25px]] [[Gerald Ford]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the United States.svg|25px]] [[Jimmy Carter]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the United States.svg|25px]] [[Ronald Reagan]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the United States.svg|25px]] [[George Herbert Walker Bush|George Bush]] ''Boshqa maqolalar'':<br /> • [[Kondor operatsiyasi]]<br /> • [[Markaziy Aygʻoqchilik Boshqarmasi|MAB]]/[[Milliy xavfsizlik agentligi (AQSh)|MXA]]/[[Федеральное бюро расследований|ФБР]]<br /> • [[KGB]]<br /> • [[Stasi]]<br /> • [[Yevropa Ittifoqi]]<br /> • [[Iqtisodiy yordam kengashi|IYK]] }} <noinclude>[[Turkum:Sovuq urush]]{{documentation}}</noinclude> o1opj04hqirydzpmzic07bwbpzca1ic 2815888 2815886 2022-08-28T12:26:02Z Optima D 72251 wikitext text/x-wiki {{Navbox |name=Sovuq urush |listclass = hlist |titlestyle = background:#ccddcc; |title = [[Sovuq urush]] |group1 |list1 = {{{!}} width=100% align="right" {{!}}- !style="background:#B0C4DE"{{!}} '''Asosiy voqealar (1945–1964)''' !colspan="2" valign=center style="background:#B0C4DE"{{!}} '''Asosiy voqealar (1964–1991)''' !colspan="2" style="background:#B0C4DE"{{!}} '''Mahsus maqolalar''' !colspan="2" style="background:#B0C4DE"{{!}} '''Asosiy personaj va qatnashchilar''' {{!}}- valign="top" align="left" {{!}} valign="top" {{!}} ''Umumiy xronologiya''<br /> • [[Sovuq urush voqealarining xronologiyasi]] ''1940-yillar:''<br /> • [[Yalta konferensiyasi]]<br /> • [[Potsdam konferensiyasi]]<br /> • [[Winston Churchillning Fultondagi nutqi]]<br /> • [[Igor Sergeyevich Guzenko|Guzenkoning qochishi]]<br /> • [[Eron inqirozi]]<br /> • [[Xitoydagi fuqarolar urushi]]<br /> • [[Yunonistondagi fuqarolar urushi]]<br /> • [[Marshall rejasi]]<br /> • [[Berlin qamali]]<br /> ''1950-yillar:''<br /> • [[Koreya urushi 1950—1953]]<br /> • [[Hindixitoy urushi]]<br /> • [[Ayaks operatsiyasi|Erondagi toʻntarilish]]<br /> • [[PBSUCCESS operatsiyasi|Gvatemaladagi toʻntarilish]]<br /> • [[GDRdagi inqilob (1953)]]<br /> • [[Tayvan boʻgʻozining birinchi inqirozi]]<br /> • [[1956 yilgi Vengriya inqilobi]]<br /> • [[Suets inqirozi]]<br /> • [[Sputnik inqirozi]]<br /> • [[Tayvan boʻgʻozining ikkinchi inqirozi]]<br /> • [[Kuba inqilobi]]<br /> ''1960-yillar:''<br /> • [[Vyetnam urushi]]<br /> • [[Kongodagi fuqarolar urushi]]<br /> • [[Sovet-Xitoy parchalanuvi]]<br /> • [[Francis Gary Powers|Powersning uchishi]]<br /> • [[Choʻchqalar boʻgʻozidagi operatsiya]]<br /> • [[Berlin devori|Berlin devorining qurilishi]]<br /> • [[Karib inqirozi]]<br /> • [[Xitoy-Hindiston chegaraviy urushi|Xitoy-Hindiston chegarasidagi ziddiyat]]<br /> {{!}} rowspan=2 {{!}} &nbsp;&nbsp; {{!}} valign="top" rowspan=2 {{!}} ''1960-yillar (davomi):''<br /> • [[Sukarnoning agʻdarilishi]]<br /> • [[Laosdagi fuqarolar urushi|Sirli urush]]<br /> • [[Qora polkovniklar]]<br /> • [[Praga bahori]]<br /> • [[Xalqaro kuchanishning yengillashuvi|Yengillashuv]]<br /> • [[Damanskiy orolidagi chegaraviy ziddiyat]]<br /> ''1970-yillar:''<br /> • [[Kambodjada davlat toʻntarilishi (1975)|Kambodjadagi toʻntarilish]]<br /> • [[Ping-pongli diplomatiya]]<br /> • [[Nixonning Xitoyga tashrifi (1972)]]<br /> • [[Chilida harbiy toʻntarilish (1973)|Allendening qulashi]]<br /> • [[Strategik qurollanishni cheklash toʻgʻrisidagi kelishuvlar|SQCh - I]]<br /> • [[Angoladagi fuqarolar urushi]]<br /> • [[Mozambikdagi fuqarolar urushi]]<br /> • [[Xitoy-Vyetnam urushi (1979)|Xitoy-Vyetnam urushi]]<br /> • [[Strategik qurollanishni cheklash toʻgʻrisidagi kelishuvlar|SQCh - II]]<br /> • [[Sverdlovskda sibir yarasining epidemiyasi]]<br /> • [[Erondagi islom inqilobi]]<br /> ''1980-yillar:''<br /> • [[Afgʻon urushi (1979—1989)|Sovet-afgʻon urushi]]<br /> • [[Nikaraguadagi fuqarolar urushi]]<br /> • [[Salvadordagi fuqarolar urushi]]<br /> • [[Solidarlik (profsoyuz)|Solidarlik harakati]]<br /> • [[AQSh qoʻshinlarining Grenadaga kiritilishi]]<br /> • [[Oʻrta va kichik uzoqlikdagi raketalarning likvidatsiyasi haqida kelishuv|OʻKUR]]<br /> • [[Berlin devori|Berlin devorining qulashi]]<br /> • [[Baxmal toʻntarilishlari]]<br /> ''1990-yillar:''<br /> • [[Yevropadagi oddiy qurolli kuchlar toʻgʻrisidagi bitim|YOQKB]]<br /> • [[Avgust putchi|SSSRda davlat toʻntarilishi oʻtkazishning harakati]]<br /> • [[SBQ-I]]<br /> • [[SSSRning parchalanishi]]<br /> {{!}} rowspan=2 {{!}} &nbsp;&nbsp; {{!}} valign="top" rowspan=2 {{!}} ''Tushunchalar'':<br /> • [[Kommunizm]]<br /> • [[Kapitalizm]]<br /> • [[Temir parda]]<br /> • [[Dushman ovozlar]]<br /> • [[Ushlab turish]]<br /> • [[Truman doktrinasi]]<br /> • [[Maoizm]]<br /> • [[Revizionizm]]<br /> • [[Tinch yashash]]<br /> • [[Domino effekti]]<br /> • [[Eisenhower doktrinasi]]<br /> • [[Orqaga qaytish]]<br /> • [[Qurollanish poygasi]]<br /> • [[Yadroviy poyga]]<br /> • [[Yadroviy paritet]]<br /> • [[Makkartizm]]<br /> • [[Kosmik poyga]]<br /> • [[Kennedy doktrinasi]]<br /> • [[Johnson doktrinasi]]<br /> • [[Brejnev doktrinasi]]<br /> • [[Sharqiy siyosat]]<br /> • [[Nixon doktrinasi]]<br /> • [[Milliy ozodlik harakati]]<br /> • [[Carter doktrinasi]]<br /> • [[Reagan doktrinasi]]<br /> • [[Oshkoralik]]<br /> • [[Qayta qurish]]<br /> • [[Uchinchi jahon urushi]]<br /> ''Davom etayotgan ziddiyatlar:''<br /> • [[Arab-Isroil ziddiyati]] {{!}} rowspan=2 {{!}} &nbsp;&nbsp; {{!}} valign="top" rowspan=2 {{!}} • [[Varshava bitimi]]<br /> • [[Fayl:Flag of NATO.svg|20px]] [[NATO]]<br /> • [[Fayl:Flag of the People's Republic of China.svg|20px]] [[Xitoy Xalq Respublikasi]]<br /> • [[Qoʻshilmaslik harakati]]<br /> ''Yetakchilar'':<br /> • [[Tasvir:Flag of the Soviet Union.svg|25px]] [[Iosif Stalin]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the Soviet Union.svg|25px]] [[Nikita Xruschev]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the Soviet Union.svg|25px]] [[Leonid Brejnev]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the Soviet Union.svg|25px]] [[Yuriy Andropov]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the Soviet Union.svg|25px]] [[Konstantin Chernenko]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the Soviet Union.svg|25px]] [[Mixail Gorbachyov]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the United States.svg|25px]] [[Harry Truman]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the United States.svg|25px]] [[Dwight Eisenhower]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the United States.svg|25px]] [[John Fitzgerald Kennedy|John Kennedy]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the United States.svg|25px]] [[Lyndon Johnson]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the United States.svg|25px]] [[Richard Nixon]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the United States.svg|25px]] [[Gerald Ford]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the United States.svg|25px]] [[Jimmy Carter]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the United States.svg|25px]] [[Ronald Reagan]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the United States.svg|25px]] [[George Herbert Walker Bush|George Bush]] ''Boshqa maqolalar'':<br /> • [[Kondor operatsiyasi]]<br /> • [[Markaziy Aygʻoqchilik Boshqarmasi|MAB]]/[[Milliy xavfsizlik agentligi (AQSh)|MXA]]/[[Федеральное бюро расследований|ФБР]]<br /> • [[KGB]]<br /> • [[Stasi]]<br /> • [[Yevropa Ittifoqi]]<br /> • [[Iqtisodiy yordam kengashi|IYK]] }} <noinclude>[[Turkum:Sovuq urush]]{{documentation}}</noinclude> dl4odplh38swmspr2gmfmpc42df1drs 2815928 2815888 2022-08-28T12:46:43Z Optima D 72251 wikitext text/x-wiki {{Navbox |name=Sovuq urush |listclass = hlist |titlestyle = background:#ccddcc; |title = [[Sovuq urush]] |group1 |list1 = {{{!}} width=100% align="right" {{!}}- !style="background:#B0C4DE"{{!}} '''Asosiy voqealar (1945–1964)''' !colspan="2" valign=center style="background:#B0C4DE"{{!}} '''Asosiy voqealar (1964–1991)''' !colspan="2" style="background:#B0C4DE"{{!}} '''Maxsus maqolalar''' !colspan="2" style="background:#B0C4DE"{{!}} '''Asosiy personaj va qatnashchilar''' {{!}}- valign="top" align="left" {{!}} valign="top" {{!}} ''Umumiy xronologiya''<br /> • [[Sovuq urush voqealarining xronologiyasi]] ''1940-yillar:''<br /> • [[Yalta konferensiyasi]]<br /> • [[Potsdam konferensiyasi]]<br /> • [[Winston Cherchillning Fultondagi nutqi]]<br /> • [[Igor Sergeyevich Guzenko|Guzenkoning qochishi]]<br /> • [[Eron inqirozi]]<br /> • [[Xitoydagi fuqarolar urushi]]<br /> • [[Yunonistondagi fuqarolar urushi]]<br /> • [[Marshall rejasi]]<br /> • [[Berlin qamali]]<br /> ''1950-yillar:''<br /> • [[Koreya urushi 1950—1953]]<br /> • [[Hindixitoy urushi]]<br /> • [[Ayaks operatsiyasi|Erondagi toʻntarilish]]<br /> • [[PBSUCCESS operatsiyasi|Gvatemaladagi toʻntarilish]]<br /> • [[GDRdagi inqilob (1953)]]<br /> • [[Tayvan boʻgʻozining birinchi inqirozi]]<br /> • [[1956 yilgi Vengriya inqilobi]]<br /> • [[Suets inqirozi]]<br /> • [[Sputnik inqirozi]]<br /> • [[Tayvan boʻgʻozining ikkinchi inqirozi]]<br /> • [[Kuba inqilobi]]<br /> ''1960-yillar:''<br /> • [[Vyetnam urushi]]<br /> • [[Kongodagi fuqarolar urushi]]<br /> • [[Sovet-Xitoy parchalanuvi]]<br /> • [[Francis Gary Powers|Powersning uchishi]]<br /> • [[Choʻchqalar boʻgʻozidagi operatsiya]]<br /> • [[Berlin devori|Berlin devorining qurilishi]]<br /> • [[Karib inqirozi]]<br /> • [[Xitoy-Hindiston chegaraviy urushi|Xitoy-Hindiston chegarasidagi ziddiyat]]<br /> {{!}} rowspan=2 {{!}} &nbsp;&nbsp; {{!}} valign="top" rowspan=2 {{!}} ''1960-yillar (davomi):''<br /> • [[Sukarnoning agʻdarilishi]]<br /> • [[Laosdagi fuqarolar urushi|Sirli urush]]<br /> • [[Qora polkovniklar]]<br /> • [[Praga bahori]]<br /> • [[Xalqaro kuchanishning yengillashuvi|Yengillashuv]]<br /> • [[Damanskiy orolidagi chegaraviy ziddiyat]]<br /> ''1970-yillar:''<br /> • [[Kambodjada davlat toʻntarilishi (1975)|Kambodjadagi toʻntarilish]]<br /> • [[Ping-pongli diplomatiya]]<br /> • [[Nixonning Xitoyga tashrifi (1972)]]<br /> • [[Chilida harbiy toʻntarilish (1973)|Allendening qulashi]]<br /> • [[Strategik qurollanishni cheklash toʻgʻrisidagi kelishuvlar|SQCh - I]]<br /> • [[Angoladagi fuqarolar urushi]]<br /> • [[Mozambikdagi fuqarolar urushi]]<br /> • [[Xitoy-Vyetnam urushi (1979)|Xitoy-Vyetnam urushi]]<br /> • [[Strategik qurollanishni cheklash toʻgʻrisidagi kelishuvlar|SQCh - II]]<br /> • [[Sverdlovskda sibir yarasining epidemiyasi]]<br /> • [[Erondagi islom inqilobi]]<br /> ''1980-yillar:''<br /> • [[Afgʻon urushi (1979—1989)|Sovet-afgʻon urushi]]<br /> • [[Nikaraguadagi fuqarolar urushi]]<br /> • [[Salvadordagi fuqarolar urushi]]<br /> • [[Solidarlik (profsoyuz)|Solidarlik harakati]]<br /> • [[AQSh qoʻshinlarining Grenadaga kiritilishi]]<br /> • [[Oʻrta va kichik uzoqlikdagi raketalarning likvidatsiyasi haqida kelishuv|OʻKUR]]<br /> • [[Berlin devori|Berlin devorining qulashi]]<br /> • [[Baxmal toʻntarilishlari]]<br /> ''1990-yillar:''<br /> • [[Yevropadagi oddiy qurolli kuchlar toʻgʻrisidagi bitim|YOQKB]]<br /> • [[Avgust putchi|SSSRda davlat toʻntarilishi oʻtkazishning harakati]]<br /> • [[SBQ-I]]<br /> • [[SSSRning parchalanishi]]<br /> {{!}} rowspan=2 {{!}} &nbsp;&nbsp; {{!}} valign="top" rowspan=2 {{!}} ''Tushunchalar'':<br /> • [[Kommunizm]]<br /> • [[Kapitalizm]]<br /> • [[Temir parda]]<br /> • [[Dushman ovozlar]]<br /> • [[Ushlab turish]]<br /> • [[Truman doktrinasi]]<br /> • [[Maoizm]]<br /> • [[Revizionizm]]<br /> • [[Tinch yashash]]<br /> • [[Domino effekti]]<br /> • [[Eisenhower doktrinasi]]<br /> • [[Orqaga qaytish]]<br /> • [[Qurollanish poygasi]]<br /> • [[Yadroviy poyga]]<br /> • [[Yadroviy paritet]]<br /> • [[Makkartizm]]<br /> • [[Kosmik poyga]]<br /> • [[Kennedy doktrinasi]]<br /> • [[Johnson doktrinasi]]<br /> • [[Brejnev doktrinasi]]<br /> • [[Sharqiy siyosat]]<br /> • [[Nixon doktrinasi]]<br /> • [[Milliy ozodlik harakati]]<br /> • [[Carter doktrinasi]]<br /> • [[Reagan doktrinasi]]<br /> • [[Oshkoralik]]<br /> • [[Qayta qurish]]<br /> • [[Uchinchi jahon urushi]]<br /> ''Davom etayotgan ziddiyatlar:''<br /> • [[Arab-Isroil ziddiyati]] {{!}} rowspan=2 {{!}} &nbsp;&nbsp; {{!}} valign="top" rowspan=2 {{!}} • [[Varshava bitimi]]<br /> • [[Fayl:Flag of NATO.svg|20px]] [[NATO]]<br /> • [[Fayl:Flag of the People's Republic of China.svg|20px]] [[Xitoy Xalq Respublikasi]]<br /> • [[Qoʻshilmaslik harakati]]<br /> ''Yetakchilar'':<br /> • [[Tasvir:Flag of the Soviet Union.svg|25px]] [[Iosif Stalin]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the Soviet Union.svg|25px]] [[Nikita Xruschev]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the Soviet Union.svg|25px]] [[Leonid Brejnev]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the Soviet Union.svg|25px]] [[Yuriy Andropov]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the Soviet Union.svg|25px]] [[Konstantin Chernenko]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the Soviet Union.svg|25px]] [[Mixail Gorbachyov]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the United States.svg|25px]] [[Harry Truman]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the United States.svg|25px]] [[Dwight Eisenhower]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the United States.svg|25px]] [[John Fitzgerald Kennedy|John Kennedy]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the United States.svg|25px]] [[Lyndon Johnson]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the United States.svg|25px]] [[Richard Nixon]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the United States.svg|25px]] [[Gerald Ford]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the United States.svg|25px]] [[Jimmy Carter]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the United States.svg|25px]] [[Ronald Reagan]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the United States.svg|25px]] [[George Herbert Walker Bush|George Bush]] ''Boshqa maqolalar'':<br /> • [[Kondor operatsiyasi]]<br /> • [[Markaziy Aygʻoqchilik Boshqarmasi|MAB]]/[[Milliy xavfsizlik agentligi (AQSh)|MXA]]/[[Федеральное бюро расследований|ФБР]]<br /> • [[KGB]]<br /> • [[Stasi]]<br /> • [[Yevropa Ittifoqi]]<br /> • [[Iqtisodiy yordam kengashi|IYK]] }} <noinclude>[[Turkum:Sovuq urush]]{{documentation}}</noinclude> l64y3dp3d9v3jj5whsj9v00iyyjq4yd 2815932 2815928 2022-08-28T12:51:20Z Optima D 72251 wikitext text/x-wiki {{Navbox |name=Sovuq urush |listclass = hlist |titlestyle = background:#ccddcc; |title = [[Sovuq urush]] |group1 |list1 = {{{!}} width=100% align="right" {{!}}- !style="background:#B0C4DE"{{!}} '''Asosiy voqealar (1945–1964)''' !colspan="2" valign=center style="background:#B0C4DE"{{!}} '''Asosiy voqealar (1964–1991)''' !colspan="2" style="background:#B0C4DE"{{!}} '''Maxsus maqolalar''' !colspan="2" style="background:#B0C4DE"{{!}} '''Asosiy personaj va qatnashchilar''' {{!}}- valign="top" align="left" {{!}} valign="top" {{!}} ''Umumiy xronologiya''<br /> • [[Sovuq urush voqealarining xronologiyasi]] ''1940-yillar:''<br /> • [[Yalta konferensiyasi]]<br /> • [[Potsdam konferensiyasi]]<br /> • [[Winston Churchillning Fultondagi nutqi]]<br /> • [[Igor Sergeyevich Guzenko|Guzenkoning qochishi]]<br /> • [[Eron inqirozi]]<br /> • [[Xitoydagi fuqarolar urushi]]<br /> • [[Yunonistondagi fuqarolar urushi]]<br /> • [[Marshall rejasi]]<br /> • [[Berlin qamali]]<br /> ''1950-yillar:''<br /> • [[Koreya urushi 1950—1953]]<br /> • [[Hindixitoy urushi]]<br /> • [[Ayaks operatsiyasi|Erondagi toʻntarilish]]<br /> • [[PBSUCCESS operatsiyasi|Gvatemaladagi toʻntarilish]]<br /> • [[GDRdagi inqilob (1953)]]<br /> • [[Tayvan boʻgʻozining birinchi inqirozi]]<br /> • [[1956 yilgi Vengriya inqilobi]]<br /> • [[Suets inqirozi]]<br /> • [[Sputnik inqirozi]]<br /> • [[Tayvan boʻgʻozining ikkinchi inqirozi]]<br /> • [[Kuba inqilobi]]<br /> ''1960-yillar:''<br /> • [[Vyetnam urushi]]<br /> • [[Kongodagi fuqarolar urushi]]<br /> • [[Sovet-Xitoy parchalanuvi]]<br /> • [[Francis Gary Powers|Powersning uchishi]]<br /> • [[Choʻchqalar boʻgʻozidagi operatsiya]]<br /> • [[Berlin devori|Berlin devorining qurilishi]]<br /> • [[Karib inqirozi]]<br /> • [[Xitoy-Hindiston chegaraviy urushi|Xitoy-Hindiston chegarasidagi ziddiyat]]<br /> {{!}} rowspan=2 {{!}} &nbsp;&nbsp; {{!}} valign="top" rowspan=2 {{!}} ''1960-yillar (davomi):''<br /> • [[Sukarnoning agʻdarilishi]]<br /> • [[Laosdagi fuqarolar urushi|Sirli urush]]<br /> • [[Qora polkovniklar]]<br /> • [[Praga bahori]]<br /> • [[Xalqaro kuchanishning yengillashuvi|Yengillashuv]]<br /> • [[Damanskiy orolidagi chegaraviy ziddiyat]]<br /> ''1970-yillar:''<br /> • [[Kambodjada davlat toʻntarilishi (1975)|Kambodjadagi toʻntarilish]]<br /> • [[Ping-pongli diplomatiya]]<br /> • [[Nixonning Xitoyga tashrifi (1972)]]<br /> • [[Chilida harbiy toʻntarilish (1973)|Allendening qulashi]]<br /> • [[Strategik qurollanishni cheklash toʻgʻrisidagi kelishuvlar|SQCh - I]]<br /> • [[Angoladagi fuqarolar urushi]]<br /> • [[Mozambikdagi fuqarolar urushi]]<br /> • [[Xitoy-Vyetnam urushi (1979)|Xitoy-Vyetnam urushi]]<br /> • [[Strategik qurollanishni cheklash toʻgʻrisidagi kelishuvlar|SQCh - II]]<br /> • [[Sverdlovskda sibir yarasining epidemiyasi]]<br /> • [[Erondagi islom inqilobi]]<br /> ''1980-yillar:''<br /> • [[Afgʻon urushi (1979—1989)|Sovet-afgʻon urushi]]<br /> • [[Nikaraguadagi fuqarolar urushi]]<br /> • [[Salvadordagi fuqarolar urushi]]<br /> • [[Solidarlik (profsoyuz)|Solidarlik harakati]]<br /> • [[AQSh qoʻshinlarining Grenadaga kiritilishi]]<br /> • [[Oʻrta va kichik uzoqlikdagi raketalarning likvidatsiyasi haqida kelishuv|OʻKUR]]<br /> • [[Berlin devori|Berlin devorining qulashi]]<br /> • [[Baxmal toʻntarilishlari]]<br /> ''1990-yillar:''<br /> • [[Yevropadagi oddiy qurolli kuchlar toʻgʻrisidagi bitim|YOQKB]]<br /> • [[Avgust putchi|SSSRda davlat toʻntarilishi oʻtkazishning harakati]]<br /> • [[SBQ-I]]<br /> • [[SSSRning parchalanishi]]<br /> {{!}} rowspan=2 {{!}} &nbsp;&nbsp; {{!}} valign="top" rowspan=2 {{!}} ''Tushunchalar'':<br /> • [[Kommunizm]]<br /> • [[Kapitalizm]]<br /> • [[Temir parda]]<br /> • [[Dushman ovozlar]]<br /> • [[Ushlab turish]]<br /> • [[Truman doktrinasi]]<br /> • [[Maoizm]]<br /> • [[Revizionizm]]<br /> • [[Tinch yashash]]<br /> • [[Domino effekti]]<br /> • [[Eisenhower doktrinasi]]<br /> • [[Orqaga qaytish]]<br /> • [[Qurollanish poygasi]]<br /> • [[Yadroviy poyga]]<br /> • [[Yadroviy paritet]]<br /> • [[Makkartizm]]<br /> • [[Kosmik poyga]]<br /> • [[Kennedy doktrinasi]]<br /> • [[Johnson doktrinasi]]<br /> • [[Brejnev doktrinasi]]<br /> • [[Sharqiy siyosat]]<br /> • [[Nixon doktrinasi]]<br /> • [[Milliy ozodlik harakati]]<br /> • [[Carter doktrinasi]]<br /> • [[Reagan doktrinasi]]<br /> • [[Oshkoralik]]<br /> • [[Qayta qurish]]<br /> • [[Uchinchi jahon urushi]]<br /> ''Davom etayotgan ziddiyatlar:''<br /> • [[Arab-Isroil ziddiyati]] {{!}} rowspan=2 {{!}} &nbsp;&nbsp; {{!}} valign="top" rowspan=2 {{!}} • [[Varshava bitimi]]<br /> • [[Fayl:Flag of NATO.svg|20px]] [[NATO]]<br /> • [[Fayl:Flag of the People's Republic of China.svg|20px]] [[Xitoy Xalq Respublikasi]]<br /> • [[Qoʻshilmaslik harakati]]<br /> ''Yetakchilar'':<br /> • [[Tasvir:Flag of the Soviet Union.svg|25px]] [[Iosif Stalin]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the Soviet Union.svg|25px]] [[Nikita Xruschev]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the Soviet Union.svg|25px]] [[Leonid Brejnev]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the Soviet Union.svg|25px]] [[Yuriy Andropov]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the Soviet Union.svg|25px]] [[Konstantin Chernenko]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the Soviet Union.svg|25px]] [[Mixail Gorbachyov]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the United States.svg|25px]] [[Harry Truman]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the United States.svg|25px]] [[Dwight Eisenhower]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the United States.svg|25px]] [[John Fitzgerald Kennedy|John Kennedy]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the United States.svg|25px]] [[Lyndon Johnson]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the United States.svg|25px]] [[Richard Nixon]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the United States.svg|25px]] [[Gerald Ford]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the United States.svg|25px]] [[Jimmy Carter]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the United States.svg|25px]] [[Ronald Reagan]]<br /> • [[Tasvir:Flag of the United States.svg|25px]] [[George Herbert Walker Bush|George Bush]] ''Boshqa maqolalar'':<br /> • [[Kondor operatsiyasi]]<br /> • [[Markaziy Aygʻoqchilik Boshqarmasi|MAB]]/[[Milliy xavfsizlik agentligi (AQSh)|MXA]]/[[Федеральное бюро расследований|ФБР]]<br /> • [[KGB]]<br /> • [[Stasi]]<br /> • [[Yevropa Ittifoqi]]<br /> • [[Iqtisodiy yordam kengashi|IYK]] }} <noinclude>[[Turkum:Sovuq urush]]{{documentation}}</noinclude> j1kucfedc06lzmonmawpg1r6grilt5x Tez aytish 0 22723 2816449 2442150 2022-08-28T19:18:24Z 213.230.102.107 Yangi qiziqarli Tez aytish qoshildi wikitext text/x-wiki Xalq ogʻzaki ijodi turlaridan biri boʻlmish '''tez aytish''' ayrim nutq tovushlarining koʻp qaytarilishi yoki tovushlarning soʻz va iboralar tarkibida talaffuzni qiyinlashtiradigan darajada murakkab joylashishiga asoslanadi. Ayniqsa, bu iboralar tez aytilayotgan paytda, aytuvchi bu murakkab tovushlarni talaffuz qila olmasdan adashib ketishi tinglovchilarning beozor kulgusiga sabab boʻladi. [[Oʻzbek tili|Oʻzbek]] tilida bu iboralarning tez aytish deb nomlanishi ham shundan kelib chiqqan. <!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn boshi --> '''Tez aytish''' — oʻzbek xalq ogʻzaki ijodining bir turi. Tez aytishda yanglishib ketish mumkin boʻlgan qofiyadosh soʻzlardan tuzilgan jumlalar qoʻllanadi. Unda muayyan tovushlar, ayniqsa, jarangli undoshlar takrorlanadi va soʻzlar ritm, urgʻular bilan tez aytiladi. Mas., Besh mis barkash, besh mis barkashning ichida besh ming mis barkash. Tez aytishda har bir tovush oʻz oʻrnida toʻgʻri, ravon talaffuz etilishi shart. Tovushlar talaffuzida yanglishgan tomon (kishi) yengilgan hisoblanadi. Oʻtmishda katta yoshdagi odamlar ham oʻtirishlarda, toʻylarda tez aytishda musobaqalashib, madaniy hordiq olganlar. Keyinchalik, asosan, bolalar repertuariga aylangan. Tez aytishlar bolalarning fikrlash qobiliyatini, soʻz boyligini oshirishga va nutqining ravon boʻlishiga xizmat qiladi. <!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn oxiri --> Lekin koʻpchilik turkiy tillarda tez aytishlar talaffuz qilinayotganda odamning yanglishib ketishi holatini koʻzda tutgan holda nomlangan, masalan [[Qirgʻiz tili|qirgʻizchada]] ''жаңылтмач'', [[Qozoq tili|qozoq]] va [[Qoraqalpoq tili|qoraqalpoq]] tillarida ''жаңылтпаш'', [[Turk tili|turk]] tilida ''yanıltmaç'', [[Turkman tili|turkmanchada]] ''yangiltmach'', [[Ozarbayjon tili|ozarbayjonchada]] ''yangiltmach'', va boshqa<br /> Oʻzbek xalq ogʻzaki ijodiyotida tez aytishlar qadim zamonlardan beri mavjud. Professor Hodi Zarif tuzgan «Oʻzbek folklori» xrestomatiyasida tez aytishga 12 ta misol keltirilgan.<br /> 2005-yil fransuz tilshunosi professor Rémy Dor [[Oʻzbek tili|oʻzbek]] va [[Qoraqalpoq tili|qoraqalpoq]] tez aytishlaridan namunalarni fransuz tiliga tarjima qilib izohlar bilan nashr ettirdi. == Tez aytishlarga misollar == * Ahmad aka Rahmat akani koʻrdi. * Ali, Vali, Gʻani, Sayfi, Said qani? * Asad asil asal saqlaydi. * Bashar hasharga shoshar, Yashnar hasharda Bashardan oshar. * Bedarak bedana bedazorda bedor boʻldi. * Bir burun koʻrdim burunnan burun, eshikdan chiqdi burunnan burun * Bir juft choʻp koʻpmi, qoʻsh juft choʻp koʻpmi? * Bir tup tut, bir tup tutning tagida bir tup turp. Bir tup tutning tomiri bir tup turpning tomirini turtib turibdi, bir tup turpning tomiri bir tup tutning tomirini turtib turibdi. * Boqi boqqa, Soqi toqqa bordi. * Boqi botir buzoq boqar. * Boqi quritgan qoqi qoq quruq qoqi. * Boshqotirma Boltavoyning boshini qotirdi. * Bu boʻri boʻz boʻrimas chiyaboʻri. * Bulturgi burgutni bugun Urgutda koʻrdim. * Chinoz jiydazori chindan Chilonzor chinorzoridan katta. * Chovli - simdan, chovgum - misdan. * Chumchuq chugʻurchiqni choʻqimasa, chugʻurchiq chumchuqni choʻqimaydi. * Erkin egatga ertaki ekinni ekdi. * Eshik oldida buloq, buloqdan suv ichar uloq, uloqcham uzun quloq. * Gʻani gʻildirakni gʻizillatib gʻildiratdi, gʻildirakni Gʻani gʻildiratib gʻizillatdi. * Gʻuj gʻujum ustida chugʻurlashib, gʻujqa gʻujum choʻqilatmaydi. * Gulnora Gulmiraning singlisimi, Gulmira Gulnoraning singlisimi? * Gulsara gul saralab, gul sanadi. * Halim hil-hil pishdi. * Halima hammasini hazm qildi. * Halimani sanama, Salimani sana. * Ikki ayiq qayiqqa qaradi, oq ayiq oldin qaradimi, qora ayiq oldin qaradimi? * Jamila jiydani joyiga joyladi. * Javlonbek jajji Joʻrabek bilan joʻra, jajji Joʻrabek Javlonbek bilan joʻra. * Joʻja choʻchib, goʻja choʻqir. * Joʻra joʻrga joʻr boʻldi. * Joʻrabek bilan Javlon, juda joʻra jonajon. * Juvarini chumchuq yeb ketdi. Egasi ertaga kelaman deb ketdi. Kelmay ketgur koʻr chumchuq, juvarini egasi kelguncha vayron qilib ketdi. * Komil, Kamol kamalak koʻrdi. * Lola arralaydi, Sora allalaydi. * Mashhura moshxoʻrdani shoshib shimirdi. * Mavluda hovlida hovliqib tirubdi. * Metalchi Mutal metalli detal yasadi. * Mexanizatsiyalashtirilmagan mexanizatsiyaning, mexanizatsiyalashtirilganligidan mexaniklar mamnun bo'ldi. * Moshdan tosh, toshdan mosh boʻlmas. * Namanganda usta Musa puch pistafurush bor ekan. Oʻsha usta Musa puch pistafurushning oltmish uch pud puch pistasi bor ekan. Oltmish uch pud puch pistasi boʻlsa ham oʻsha usta Musa puch pistafurush, oltmish uch pud puch pistasi boʻlmasa ham oʻsha usta Musa puch pistafurush. * Namanganlik Toʻlagan toʻla lagan handalak yegan. * Niyoz piyoz archdi, Fayoz piyoz artdi; Piyozdan Niyozning koʻzi achidimi, Fayoznikimi? * Nodir novvoyxonadagi novvoydan non oldi. * Non yasashasizmi, sholi sanashasizmi? * Norning nordon anori narida. * Norvoy novvoy non yopar, nonin novvot deb sotar. * Oʻtkir oʻtkir oʻroqda oʻt oʻrdi. * Olma shoxida olmaxon, olmaxonni olma, Olmaxon. * Oltin oʻtloq – oq oʻtloq. * Oq choynakka ko' qopqoq, koʻk choynakka oq qopqoq. * Oq tosh oqmi, qora tosh oqmi? * Oqil oq olma oldi, oq olmani Oqil oldi. * Osh pashshasi pes pashsha. * Osmonda ikkita kalxat. Birining oq dumi kalta kalxat, birining qora dumi kalta kalxat. Oq dumi kalta kalxat qora dumi kalta kalxatga xalaqit beradi, qora dumi kalta kalxat oq dumi kalta kalxatga xalaqit beradi. * Ovchi ovloqda ovin ovlar. * Oydin oydinda oyisidan oldinladi. * Oyga poyga, poyga oyga. * Qalin qorga qora qargʻa zoʻrgʻa qoʻndi, ana qara. * Qirgʻovul qirgʻoqdamas, qiryoqda. * Qishda kishmish pishmasmish, pishsa kishmish qishmasmish. * Qishda qatiq qattiq qotib qolibdi. * Qoʻngʻiroq qoʻzichoqnikimi, qoʻgʻirchoqnikimi? * Qoʻsh qoʻlqop, qoʻshovi ham boʻsh qoʻlqop. * Qodir qishda qorni qizgʻandi. * Qurbaqa qurillaydi, chigirtka chirillaydi. * Qurilishda burilish, burilishda qurilish. * Quvondiqning qovun qoqisi Qovunchidan. * Salim sochiqqa sochini artdi. * Salimning sadadagi sap-sariq sa’vasi sahar sayraydi. * Samarqand soyida sasigan sabzini sotgan savdogarga sakkiz ming sakkiz yuz sakson sakkiz soʻm soliq solinsin. * San’at saroyi - saroylarning sarasi. * Sayyora sabzini savatga soldi. * Sevara savatchaga sedana soldimi? * Shahrisabzlik Shohista Shahrixonga shoshildi. * Shamol shovullab shovqin soldi, shalpangquloq qoʻrqqanidan shataloq otib qoldi. * Shokir sholipoyada shaqildoqni shaqillatdi. * Shol gʻam yesa, kofir boʻladi. * Shotursunning shotutini shitirlatgan shamol Sharifning shaftolisini shitirlatdi. * Shovotli Shukurjonning shoʻr shoʻrvasi Shoiraning shoʻr shoʻrvasidan ham shoʻr. * Shu mushuk, shum mushuk, shumshuk mushuk. * Soat soatini soatsozga sozlatdi. * Sotvoldi bosvoldi qovun sotib oldi. * Sovuqda tovuqqa tovoqda bodroq sochdim. * Sovuqda tustovuq sovuq qotdi. * Temirchi Temirni topdimi, Temir temirchini topdimi? * Tez aytishni tez-tez ayt. * Toʻlqin turpni toʻrda toʻpladi. * Toʻti tutgan toʻrtta toʻti toʻrda turibdi. * Togʻning tagida Turgʻunning toʻrtta traktori tirillap tirillap turibdi. * Tohir Toʻlqinning toʻnidan tortdimi, Tohirning toʻnidan Toʻlqin tortdimi? * Tojining tojdor xoʻrozi gultojixoʻroz tagida. * Tolib tandir tagidan tanga topdi. * Tolib togʻa togʻdan toʻrtta tulki tutdi. * Tolib turpni tarozida tortib topshirdi. * Tosh jonsizmi, mosh toshsizmi? * Toshpoʻlat tajangning togʻolchali togʻorasi togʻda turibdi. * Toshpoʻlat togʻam togʻda togʻolcha terdi. * Tubsiz dengiz dedingizmi, dengiz tengsiz dedingizmi? * Turdi tunda oʻnta toʻnka terdi. * Tursunda toʻrtta toʻr qop; Unsinda bitta qoʻlqop bor. * Tyan-Shan togʻining tagida Tursun togʻaning traktori tirillab turibdi. * Yoʻlda Yoʻldoshga yoʻlbars yoʻliqdi. * Yugurik yumronqoziq yulgʻundan-yulgʻunga yumalab-yumalab yugurdi. == Adabiyotlar == * ''Ozbek folklori: Pedagogik institutlar ucun xrestomatija'', tuzuci H. Zarif, Taşkent: OzSSR oquv-pednaşr, 1941, 1-ktab. * Жаҳонгиров Ғ., «Тез айтиш», ''Ўзбек тили ва адабиёти'', №3 (1972), 49-52. * ''Sarah-Rose la rosophile = Gulsevar Gulsara: virelangues d'Ouzbékistan'', choisis, présentés et traduits de l'ouzbek et du qaraqalpaq par Rémy Dor, Paris: L'Asiathèque - IFEAC, 2005, 153p. {{OʻzME}} [[Turkum:Xalq ogʻzaki ijodi]] pwogvgx1ed7jh2zpvtn3mowtsfyx9vc Foydalanuvchi:Nataev 2 24634 2816600 2815422 2022-08-29T03:58:24Z Nataev 3628 /* Oʻzbekcha Vikipediyaga qoʻshgan hissam */ + 1 wikitext text/x-wiki {{DISPLAYTITLE:Foydalanuvchi:<span style="color:red;">N</span><span style="color:blue;">ataev</span>}} {| cellpadding="10" cellspacing="8" style="width: 100%; background-color: #b0d0a0; border: 1px solid #008000; vertical-align: top; border-radius: 8px; -moz-border-radius: 8px; box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0,0,0,0.75); -moz-box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0,0,0,0.75); -webkit-box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0,0,0,0.75);" |- style="display: none;" | colspan="2" style="padding: 0;" |5D HELLO Heading here, but remove 'display: none;' on row (above; leave just '|-') |-d | style="width: 70%; background-color: #d0f0c0; border-width: 1px 4px 4px 1px; border-style: solid; border-color: #008000; vertical-align: top; border-radius: 8px; -moz-border-radius: 8px; box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0,0,0,0.75); -moz-box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0,0,0,0.75); -webkit-box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0,0,0,0.75);" rowspan="2" | </div><div style="font-family: 'Maiandra GD', sans-serif; font-size: 10pt; text-align: left;"> == Men haqimda == 2009-yildan beri Vikmedia loyihalariga hissa qoʻshib kelaman. Asosan [[:en:User:Nataev|inglizcha]], [[:ru:Участник:Nataev|ruscha]], [[:tr:Kullanıcı:Nataev|turkcha]], oʻzbekcha Vikipediyalarda va [[commons:User:Nataev|Vikiombor]]da faoliyat koʻrsataman. == Oʻzbekcha Vikipediyaga qoʻshgan hissam == <div class="mw-collapsible-content"> <div style="height: 1800px; border: 1px solid green; overflow: auto; padding: 3px" > {{div col|3}} ''Quyidagi qoida va koʻrsatmalar sahifalarini yaratdim:'' * [[Vikipediya:Konverter]] * [[Vikipediya:Meta]] * [[Vikipediya:Telegram]] * [[Vikipediya:Vikipediya kitob oyligi]] * [[Vikipediya:Imlo va grammatika]] * [[Vikipediya:WikiStipendiya marafoni/WikiTaʼlim]] * [[Vikipediya:Uy vazifalari]] * [[Vikipediya:Kontent boʻyicha asosiy tamoyillar]] * [[Vikipediya:Tasdiqlash imkoniyating mavjudligi]] * [[Vikipediya:WikiStipendiya marafoni/WikiAudio]] * [[Vikipediya:WikiStipendiya marafoni/WikiAyollar]] * [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash (kishilar)]] * [[Vikipediya:WikiStipendiya marafoni/WikiOromgoh]] * [[Vikipediya:WikiStipendiya marafoni/WikiSport]] * [[Vikipediya:Maqolalarni bezash]] * [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash (xorijiy soʻzlar)]] * [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash (jugʻrofiy nomlar)]] ''Quyidagi sahifalarni yaratdim:'' ;Dasturlar * [[Aria Maestosa]] * [[Guitar Pro]] * [[Impro-Visor]] * [[MuseScore]] * [[TuxGuitar]] ;Filmlar <!--* „[[Abdullajon (film)]]“ (1991) --> * „[[Armon (film)|Armon]]“ (1986) * „[[Kelinlar qoʻzgʻoloni (film)|Kelinlar qoʻzgʻoloni]]“ (1984) * „[[Maftuningman]]“ (1958) * „[[Mahallada duv-duv gap]]“ (1960) * „[[Suyunchi (film)|Suyunchi]]“ (1982) * „[[Shum bola (film)|Shum bola]]“ (1977) * „[[Toʻylar muborak (film)|Toʻylar muborak]]“ (1978) * „[[Yor-yor (film)|Yor-yor]]“ (1964) ;Guruhlar * [[Backstreet Boys]] * [[Koʻk choy (guruh)|Koʻk choy]] * [[The Killers]] * [[Z-Bek]] ;Haykallar * [[Olabay haykali]] ;Huquqshunoslik * [[Alibi]] * [[Patent]] ;Ikkinchi jahon urushi * [[Georgiy lentasi]] * [[Georgiy lentasi aksiyasi]] * [[Ulugʻ Vatan urushi (atama)|„Ulugʻ Vatan urushi“ (atama)]] ;Iqtisod * [[Iqtisodiy sanksiya]] ;Islom * [[Birinchi fitna]] * [[Ikkinchi fitna]] * [[Islom oltin davri]] * [[Sovet Ittifoqida Islom]] * [[Xitoyda Islom]] ;Joylar: * [[Brussel (shahar)|Brussel shahri]] * [[Brussel Poytaxt Regioni]] * [[Budapesht]] * [[Dehnav]] * [[Dushanbe]] * [[Helena (Montana)|Helena]] * [[Isfana]] [[File:Symbol support vote.svg|13px|Yaxshi maqola]] * [[Muborak]] * [[Sulukta]] [[File:Symbol support vote.svg|13px|Yaxshi maqola]] * [[Vashington (shahar)|Vashington shahri]] ;Jugʻrofiya * [[Anxel]] * [[Issiqkoʻl (koʻl)|Issiqkoʻl]] ;Kino: * [[Internet Movie Database|IMDb]] * [[Oʻzbekiston kinosi]] * [[Oʻzbekfilm]] ;Kitoblar: Aforizmlar toʻplamlari: * „[[1001 Motivational Quotes for Success]]“ * „[[Great Quotes from Great Leaders]]“ * „[[Success: Inspirational Quotes]]“ * „[[Tafakkur gulshani]]“ Afsonalar: * „[[Dankoning alangali yuragi]]“ Afsonalar toʻplamlari: * „[[Asotirlar va rivoyatlar]]“ * „[[Ellada qahramonlari]]“ Algebra boʻyicha kitoblar: * „[[Mittulkaniston-u Aljabrga sayohat]]“ Arifmetika boʻyicha kitoblar: * „[[Yuz bilan yuzma-yuz]]“ Astronomiya boʻyicha kitoblar: * „[[Pro Lunu i pro raketu]]“ Axborot texnologiyalari boʻyicha kitoblar: * „[[Moʻjizalar olamida]]“ Biografiyalar: * „[[The Beatles: The Authorised Biography]]“ Biznes boʻyicha kitoblar: * „[[Doing Business with Ease Overseas]]“ Dutor chalish boʻyicha kitoblar: * „[[Dutor oʻrganish kitobi]]“ Ensiklopediyalar: * [[Encyclopædia Britannica Online]] * „[[Oʻzbek sovet ensiklopediyasi]]“ [[File:Symbol support vote.svg|13px|Yaxshi maqola]] Ertaklar: * „[[Bremenlik mashshoqlar]]“ * „[[Oltin kalit yoki Buratinoning boshidan kechirganlari]]“ * „[[Qor malikasi]]“ Ertaklar toʻplamlari: * „[[Ali bahodir]]“ * „[[Alibobo va qirq qaroqchi]]“ * „[[Brother Rabbit, His Friends and Enemies]]“ * „[[Dovyurak kampir va qoʻrqoq chol]]“ * „[[Ertaklarning kumush kitobi]]“ * „[[Kuyov va kelin]]“ * „[[Luqmoni hakim (asar)|Luqmoni hakim]]“ * „[[Mittivoy va Karlsson. Kichkina shahzoda]]“ * „[[Munavvara ertaklari yoki Noʻxatpolvonning sarguzashtlari]]“ * „[[Rim ertaklari]]“ * „[[Sirli koʻzacha]]“ * „[[Telefonda aytilgan ertaklar]]“ * „[[Zumrad va Qimmat]]“ * „[[Cholbolaning ertaklari]]“ Falsafa boʻyicha kitoblar * „[[What Kind of Creatures are We?]]“ Fizika boʻyicha kitoblar: * „[[Qiziqarli fizika]]“ Gitara chalish boʻyicha kitoblar: * „[[Getting into Fingerstyle Guitar]]“ * „[[Learn to Play the Guitar]]“ * „[[Learning to Play Guitar]]“ GRE boʻyicha kitoblar: * „[[Answers to the Real Essay Questions]]“ * „[[Master the GRE]]“ * „[[The Official GRE Quantitative Reasoning Practice Questions]]“ * „[[The Official GRE Verbal Reasoning Practice Questions]]“ * „[[The Official Guide to the GRE General Test]]“ Hajviyalar toʻplamlari: * „[[Pinhona jang qissasi]]“ * „[[The Alphabet of Manliness]]“ * „[[Xandon pista (asar)|Xandon pista]]“ * „[[Yusufjon qiziq va oʻshlik Absalom afandi]]“ Hikmatlar toʻplamlari: * „[[Hikmatlar (Beruniy)|Hikmatlar]]“ Hikoyalar: * „[[Eng dono ot]]“ * „[[Faqirsiz qishloq turmas]]“ * „[[Jonli shlyapa]]“ * „[[Kak papa bil malenkim]]“ * „[[Men — robot]]“ * „[[Muz qahramonlari]]“ * „[[Qotil]]“ * „[[Yigirma yil karavot ostida]]“ * „[[Yonar tosh]]“ Hikoyalar toʻplamlari: * „[[Dangasaning holi voy]]“ * „[[Daydilar uchun dastur]]“ * „[[Feliks Dzerjinskiy haqida hikoyalar]]“ * [[Hikoyalar (Tagor asari)|„Hikoyalar“ (Tagor asari)]] * [[Hikoyalar (Wells asari)|„Hikoyalar“ (Wells asari)]] * „[[Jungli kitobi]]“ * „[[Kremldan sovgʻa]]“ * „[[Osmonning bir parchasi]]“ * „[[Rasskazi i basni]]“ * „[[Turk hikoyalari]]“ * „[[Ustasi farang]]“ * „[[Yovvoyi yoʻrgʻa]]“ * [[Sherlock Holmes haqida hikoyalar (1966)|„Sherlock Holmes haqida hikoyalar“ (1966)]] * [[Sherlock Holmes haqida hikoyalar (1984)|„Sherlock Holmes haqida hikoyalar“ (1984)]] * [[Sherlock Holmes haqida hikoyalar (1989)|„Sherlock Holmes haqida hikoyalar“ (1989)]] * „[[The Adventures of Sherlock Holmes]]“ * „[[Chumolilar soʻqmogʻi]]“ IELTS boʻyicha kitoblar: * „[[IELTS 14: Academic with Answers]]“ * „[[IELTS 14: General Training with Answers]]“ * „[[IELTS 15: Academic with Answers]]“ * „[[IELTS 15: General Training with Answers]]“ * „[[IELTS Premier with 8 Practice Tests]]“ * „[[Official IELTS Practice Materials 1]]“ * „[[Official IELTS Practice Materials 2]]“ Ingliz tili boʻyicha kitoblar: * „[[A Practical English Grammar]]“ * „[[Advanced Grammar in Use]]“ * „[[Developing Writing]]“ * „[[English Grammar in Use]]“ * „[[English Pronunciation in Use Advanced]]“ * „[[Essential Grammar in Use]]“ * „[[Illustrated American Idioms]]“ * „[[In the Loop]]“ * „[[Ingliz tili grammatikasi]]“ * „[[Letter Writing in English]]“ * „[[Prakticheskaya grammatika angliyskogo yazika]]“ * „[[The Great Preposition Mystery]]“ * „[[The Writer's Harbrace Handbook]]“ * „[[Changing Times, Changing Tenses]]“ Iqtisod boʻyicha kitoblar: * „[[Accidental Occidental]]“ * „[[An Outline of the American Economy]]“ * „[[Applied Economics: Thinking Beyond Stage One]]“ * „[[Economic Sanctions Reconsidered]]“ * „[[Freakonomics]]“ * „[[Start-up Nation]]“ * „[[The Next Great Globalization]]“ Jinsiy hayot boʻyicha kitoblar: * „[[Kamasutra]]“ * „[[Chto nado znat do braka i v brake]]“ Jugʻrofiya boʻyicha kitoblar: * „[[An Outline of American Geography]]“ Lugʻatlar: * „[[Anglo-russkiy russko-angliyskiy vizualniy mini-slovar]]“ * [[Ruscha-oʻzbekcha lugʻat (1983-1984)|„Ruscha-oʻzbekcha lugʻat“ (1983-1984)]] * [[Ruscha-oʻzbekcha lugʻat (2013)|„Ruscha-oʻzbekcha lugʻat“ (2013)]] * [[Oʻzbek tilining izohli lugʻati (1981)|„Oʻzbek tilining izohli lugʻati“ (1981)]] * [[Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2006-2008)|„Oʻzbek tilining izohli lugʻati“ (2006-2008)]] * [[Oʻzbekcha-ruscha lugʻat (1959)|„Oʻzbekcha-ruscha lugʻat“ (1959)]] Markaziy Osiyo boʻyicha kitoblar: * „[[Central Asians under Russian Rule]]“ * „[[Restless Valley]]“ * „[[Soviet Central Asia]]“ * „[[The Iron Wall]]“ * „[[The Turks of Central Asia in History and at the Present Day]]“ Menejment boʻyicha kitoblar: * „[[The Art of Project Management]]“ * „[[The Daily Drucker]]“ * „[[The Essential Drucker]]“ Mojarolar boʻyicha kitoblar: * „[[Oshskiye sobitiya: Na materialax KGB]]“ Musiqa nazariyasi boʻyicha kitoblar: * „[[Musiqaning elementar nazariyasi]]“ Musiqashunoslik boʻyicha kitoblar: * „[[The Hundred Thousand Fools of God]]“ [[File:Symbol support vote.svg|13px|Yaxshi maqola]] * „[[The Music of Central Asia]]“ [[File:Symbol support vote.svg|13px|Yaxshi maqola]] * „[[Where Rivers and Mountains Sing]]“ [[File:Symbol support vote.svg|13px|Yaxshi maqola]] Ommabop fan boʻyicha kitoblar: * „[[Sirli hodisalar va moʻjizalar]]“ Ommabop psixologiya boʻyicha kitoblar: * „[[Bezovtalikni tark etish va yangi hayot boshlash sirlari]]“ * „[[Doʻst orttirish va odamlarga taʼsir koʻrsatish toʻgʻrisida]]“ * „[[Muvaffaqiyat kaliti]]“ * „[[Oʻz-oʻziga ishonch hosil qilish va omma oldida soʻzlash sanʼati]]“ Poemalar: * „[[Styopa amaki — veteran]]“ Publitsistika va adabiyotshunoslik: * „[[Erk saodati]]“ * „[[Erkin Vohidov saboqlari]]“ * „[[Qalb sadoqati]]“ * „[[Soʻz latofati]]“ * „[[To quyosh sochgayki nur]]“ * „[[Shoiru, sheʼru shuur]]“ Pyesalar va pyesa toʻplamlari: * „[[Faust: Tragediya|Faust]]“ * „[[Hamlet]]“ * „[[Pyesalar]]“ * „[[Romeo va Juliet]]“ Qissa va hikoya toʻplamlari: * „[[7-SER]]“ * „[[Karimjon-Karlson]]“ * „[[Muqaddas xazina]]“ * „[[Rene jumbogʻi]]“ * „[[Rustamning yoyi. Dadamning oxirgi xati. Begona odam]]“ * „[[Samanta]]“ * „[[Sarguzashtlar]]“ * „[[Temirtanlar]]“ * „[[Yoqut (asar)|Yoqut]]“ * „[[Chinovnikning oʻlimi. Koʻr muzikachi]]“ Qissalar: * „[[Adiba mehri]]“ * „[[Farogʻat oʻlkasi]]“ * „[[Gobseck]]“ * „[[Ilich Razlivda]]“ * „[[Ilon yuragi]]“ * „[[Ivan Denisovichning bir kuni]]“ * „[[Ivan Ivanovich bilan Ivan Nikoforovich oralarida boʻlib oʻtmish janjallar hikoyati]]“ * „[[Kapitan qizi]]“ * „[[Koʻkorol chiroqlari]]“ * „[[Koʻr muzikachi]]“ * „[[Maysajonning sarguzashtlari]]“ * „[[Muhabbat (Qahhor asari)|Muhabbat]]“ * „[[Oilamiz quvonchi]]“ * „[[Oq kema]]“ * „[[Oyqor (qissa)|Oyqor]]“ * „[[Qirgʻoqlar]]“ * „[[Sehrgar shahar kezadi]]“ * „[[Sinchalak]]“ * „[[Somon yoʻli elchilari]]“ * „[[Taras Bulba]]“ * „[[Toʻpolonchining musibatlari]]“ * „[[U dunyoda]]“ * „[[Ulugʻ kun]]“ * „[[Yodgor (qissa)|Yodgor]]“ * „[[Zumrasha]]“ * „[[Gʻaroyib uchrashuv]]“ * „[[Shum bola]]“ Qissalar toʻplamlari: * „[[Birinchi tabassum]]“ * „[[Mary Poppins (toʻplam)|Mary Poppins]]“ * „[[Olmos jilosi]]“ * „[[Povestlar]]“ Qiziqishlar boʻyicha kitoblar: * „[[Ishqibozlar dunyosi]]“ Romanlar: * „[[Ajdodlarimiz qismati]]“ * „[[Amfibiya odam]]“ * „[[Antifer togʻaning ajoyib va gʻaroyib sarguzashtlari]]“ * „[[Ascanio]]“ * „[[Don Quixote sarguzashtlari]]“ * „[[Doktor Dumchevning kashfiyotlari]]“ * „[[Jahongir (roman)|Jahongir]]“ * „[[Ikki okean siri]]“ * „[[Kanizak (roman)|Kanizak]]“ * „[[KETS yulduzi]]“ * „[[Koʻpettogʻ etagida]]“ * „[[Martin Eden]]“ * „[[Ming bir qiyofa]]“ * „[[Mungli koʻzlar]]“ * „[[Oq soʻyloq]]“ * „[[Oq tanli sardor]]“ * „[[Ostin-ustin]]“ * „[[Ovsar Wilson]]“ * „[[Plutoniya]]“ * „[[Professor Douelning boshi]]“ * „[[Qizcha va qushqanot]]“ * „[[Qoʻrqoq]]“ * „[[Rain Man]]“ * „[[Suv ostida 80000 kilometr]]“ * „[[The Black Arrow]]“ * „[[The Scout]]“ * „[[Tom Sawyerning yangi sarguzashtlari]]“ * „[[Tushda kechgan umrlar]]“ * „[[Vayronalik shunday boshlandi...]]“ * „[[Xazinalar oroli]]“ * „[[Yulduzli tunlar]]“ * „[[Shovvoz Švejkning boshidan kechirganlari]]“ * „[[Choliqushi]]“ * „[[Choʻqintirgan ota yoki mafiya sardori]]“ Romanlar toʻplamlari * „[[Amfibiya odam. Jahongir. KETS yulduzi]]“ * „[[KETS yulduzi. Amfibiya odam]]“ Rubob chalish boʻyicha kitoblar: * „[[Boshlangʻich rubob darsligi]]“ Salomatlik boʻyicha kitoblar: * „[[Metodi uluchsheniya zreniya]]“ Tarix boʻyicha kitoblar: * „[[From Babel to Dragomans]]“ * „[[Jadidlar]]“ * „[[Isfana (Aspanakent) tarixi]]“ * „[[The Assassins: A Radical Sect in Islam]]“ Tilshunoslik boʻyicha kitoblar: * „[[Maqol va idiomalar tarjimasi]]“ * „[[Osnovi perevoda teksta]]“ * „[[Slova i lyudi]]“ Topishmoq toʻplamlari: * „[[Topishmoqlar]]“ Toʻplamlar: * „[[Bir qultum fojiasi]]“ Yoʻl harakati qoidalari boʻyicha kitoblar: * „[[Posobiye dlya izucheniya Pravil dorojnogo dvijeniya Kirgizskoy Respubliki]]“ Sheʼriy toʻplamlar * „[[Bahor tarovati]]“ * „[[Bedorlik (Vohidov asari)|Bedorlik]]“ * „[[Bogʻimizga taklif etamiz]]“ * „[[Buloq boʻyida]]“ * „[[Daraxtlar suhbati]]“ * „[[Dilda ishq daryochadir...]]“ * „[[Dostonlar]]“ * „[[Dozor (asar)|Dozor]]“ * „[[Everest va ummon]]“ * „[[Guldursun (Saidmurodov asari)|Guldursun]]“ * „[[Hozirgi yoshlar]]“ * „[[Ikkinchi aprel]]“ * „[[Inson (Vohidov asari)|Inson]]“ * „[[Ishq savdosi]]“ * „[[Kelajakka maktub]]“ * „[[Kem bit?]]“ * „[[Kulgixona]]“ * „[[Kuy avjida uzilmasin tor]]“ * „[[Kuz saxovati]]“ * „[[Mening yulduzim (2018)|Mening yulduzim]]“ * „[[Muhabbat (Vohidov asari)|Muhabbat]]“ * „[[Muhabbatnoma (Vohidov asari)|Muhabbatnoma]]“ * „[[Nido. Dostonlar|Nido]]“ * „[[Ola buzoq]]“ * „[[Qani, oʻqib koʻray-chi]]“ * „[[Qiziquvchan Matmusa]]“ * „[[Qiziquvchan Matmusa: Hajviyalar]]“ * „[[Qish halovati]]“ * „[[Qumursqalar jangi]]“ * „[[Quvonchbekning quvonchi]]“ * „[[Quyosh nur sochadi]]“ * „[[Quyosh uygʻotganlar]]“ * „[[Ruhlar isyoni]]“ * „[[Saʼdiy Sheroziy sheʼriyatidan]]“ * „[[Sadoqatnoma (Vohidov asari)|Sadoqatnoma]]“ * „[[Saylanma: Sheʼrlar, poemalar]]“ * „[[Stixi, poemi]]“ * „[[Soʻz (Boboyev asari)|Soʻz]]“ * „[[Soʻz chamani: Erkin Vohidov|Soʻz chamani]]“ * „[[Tanlangan asarlar (Vohidov asari)|Tanlangan asarlar]]“ * „[[Tabassum (Vohidov asari)|Tabassum]]“ * „[[Tasvir (asar)|Tasvir]]“ * „[[Tirik sayyoralar]]“ * „[[Tong nafasi]]“ * „[[Tutash dunyolar]]“ * „[[Umr — daryo]]“ * „[[Umrim daryosi]]“ * „[[Uch boʻtaloq va sirli qovoq]]“ * „[[Xayrli tun]]“ * „[[Yangi sheʼrlar]]“ * „[[Yaxshidir achchiq haqiqat]]“ * „[[Yaxshilarga oʻxshasam]]“ * „[[Yillar armoni]]“ * „[[Yoz harorati]]“ * „[[Yoz oqshomi]]“ * „[[Yoshlik devoni]]“ * „[[Zamin dargʻasi]]“ * „[[Zamin sayyorasi]]“ * „[[Oʻrtada begona yoʻq]]“ * „[[Oʻzbegim (Vohidov asari, 2006)|Oʻzbegim]]“ (2006) * „[[Oʻzbegim (Vohidov asari, 2017)|Oʻzbegim]]“ (2017) * „[[Oʻzbegim: Sheʼrlar]]“ * „[[Charogʻbon]]“ * „[[Chem paxnut remyosla?]]“ * „[[Sharqiy qirgʻoq]]“ * „[[Sheʼr dunyosi]]“ * „[[Sheʼrlar (Vohidov asari)|Sheʼrlar]]“ * „[[Shoʻx yomgʻir]]“ ;Kollej va universitetlar: * [[Brasenose kolleji]] * [[Carroll kolleji]] * [[Markaziy Yevropa universiteti]] * [[Oksford universiteti]] * [[Olatogʻ xalqaro universiteti]] * [[Qirgʻiz-rus slavyan universiteti]] * [[Oʻrta Osiyo Amerika universiteti]] ;Litsey va maktablar: * [[1-son gimnaziya]] * [[48-son kasb-hunar litseyi]] * [[Alisher Navoiy nomli oʻrta maktab (Isfana)|Alisher Navoiy nomli oʻrta maktab]] [[File:Symbol support vote.svg|13px|Yaxshi maqola]] * [[Amir Temur nomli oʻrta maktab (Isfana)|Amir Temur nomli oʻrta maktab]] * [[Isfana oʻrta maktabi|„Isfana“ oʻrta maktabi]] * [[Issiqkoʻl oʻrta maktabi (Isfana)|„Issiqkoʻl“ oʻrta maktabi]] * [[Oq chiyir bolalar taʼlim markazi|„Oq chiyir“ bolalar taʼlim markazi]] * [[Toʻqtagʻul nomli oʻrta maktab]] * [[Oʻzbek gimnaziyasi]] [[File:Symbol support vote.svg|13px|Yaxshi maqola]] * [[Yuriy Gagarin nomli oʻrta maktab (Isfana)|Yuriy Gagarin nomli oʻrta maktab]] ;Maktab hayoti: * [[Fan olimpiadasi]] * [[Gimnaziya]] ;Musiqa: * [[Hornbostel–Sachs]] ** [[Aerofon]] ** [[Idiofon]] ** [[Membranafon]] ** [[Xordofon]] * [[Musiqa asbobi]] * [[Noxun (musiqa)|Noxun]] * [[Oktava]] * [[Pauer-akkord]] * [[Registr (musiqa)|Registr]] ;Musiqiy albomlar: Rayhon: * „[[Doimo (albom)|Doimo]]“ * „[[Faqat muhabbat (albom)|Faqat muhabbat]]“ * „[[Izlama (albom)|Izlama]]“ * „[[Orzuinga ishon (albom)|Orzuinga ishon]]“ * „[[Oyijon (albom)|Oyijon]]“ * „[[Sevaveraman (albom)|Sevaveraman]]“ * „[[Sevgi bu nima? (albom)|Sevgi bu nima?]]“ * „[[Sogʻindim (albom)|Sogʻindim]]“ * „[[Tabassum qil (albom)|Tabassum qil]]“ * „[[Yodingdami? (albom)|Yodingdami?]]“ „Sahar“ guruhi *„[[Orzu (albom)|Orzu]]“ *„[[Oʻsha sizmi? (albom)|Oʻsha sizmi?]]“ *„[[Альбом №3]]“ ;Nizolar: * [[Qrim anneksiyasi]] * [[Oʻsh voqeasi]] ;OAV: * [[Ozodlik radiosi]] ;Qoʻshiqlar: Ingliz tilida * „[[Black Black Heart]]“ * „[[Born to Be My Baby]]“ * „[[Bring Me to Life]]“ * „[[Do You Love Me]]“ * „[[Dumb Ways to Die]]“ * „[[Earth Angel]]“ * „[[Eye of the Tiger]]“ * „[[Faint]]“ * „[[Father and Son]]“ * „[[Freelove]]“ * „[[Freestyler]]“ * „[[Give In to Me]]“ * „[[Insatiable]]“ * „[[In the Year 2525]]“ * „[[In the Shadows]]“ * „[[Invisible Touch]]“ * „[[Just One Last Dance]]“ * „[[Mr. Brightside]]“ * „[[My Love]]“ * „[[No Son of Mine]]“ * „[[One (qoʻshiq)|One]]“ * „[[Quit Playing Games (with My Heart)]]“ * „[[Sailing]]“ * „[[Sk8er Boi]]“ * „[[Still Waiting]]“ * „[[Summer of '69]]“ * „[[Supergirl]]“ * „[[Sweet Dreams (Are Made of This)]]“ * „[[The Final Countdown]]“ * „[[Torn]]“ * „[[Walking Away]]“ * „[[Yesterday]]“ * „[[You Are Not Alone]]“ * „[[You're My Heart, You're My Soul]]“ Rus tilida * „[[Aprel (qoʻshiq)|Aprel]]“ * „[[Ataman (qoʻshiq)|Ataman]]“ * „[[Beliye rozi]]“ * „[[Buket]]“ * „[[Dalshe deystvovat budem mi]]“ * „[[Goluboy vagon]]“ * „[[Gruppa krovi (qoʻshiq)|Gruppa krovi]]“ * „[[Komarovo]]“ * „[[Konchitsa leto]]“ * „[[Krasno-jyoltiye dni]]“ * „[[Kukushka]]“ * „[[Lesnik]]“ * „[[Muraveynik]]“ * „[[Muzikalnaya chayxana]]“ * „[[Nebomoreoblaka]]“ * „[[Pesnya bez slov]]“ * „[[Pechal]]“ * „[[Polkovniku nikto ne pishet]]“ * „[[Proxojiy]]“ * „[[Pust vsegda budet solnse]]“ * „[[Spokoynaya noch]]“ * „[[Spyat ustaliye igrushki]]“ * „[[Topoliniy pux]]“ * „[[Trava u doma]]“ * „[[Tri kolodsa]]“ * „[[V nashix glazax]]“ * „[[Vosmiklassnitsa]]“ * „[[Xochesh?]]“ * „[[Xochu peremen!]]“ * „[[Ya svoboden!]]“ * „[[Zelenoglazoye taksi]]“ * „[[Zvezda po imeni solnse]]“ * „[[Chto takoye osen]]“ Oʻzbek tilida * „[[Anhor boʻyida]]“ * „[[Atirgulim]]“ * „[[Birinchi muhabbatim]]“ * „[[Bolalar (qoʻshiq)|Bolalar]]“ * „[[Boʻldi xato]]“ * „[[Davraga tush]]“ * „[[Dogʻman]]“ * „[[Eng gullagan yoshlik chogʻimda (qoʻshiq)|Eng gullagan yoshlik chogʻimda]]“ * „[[Esingdami seni?]]“ * „[[Gul bir yon, chaman bir yon]]“ * „[[Inson oʻzing]]“ * „[[Jiyda (qoʻshiq)|Jiyda]]“ * „[[Karvon (qoʻshiq)|Karvon]]“ * „[[Kerak emas shahlo koʻzlaring]]“ * „[[Maftun boʻldim]]“ * „[[Muhabbatim]]“ * „[[Nargiz (qoʻshiq)|Nargiz]]“ * „[[Nega men sensiz?]]“ * „[[Nega unday qilding sen?]]“ * „[[Oyijon]]“ * „[[Senga bogʻlangan qalbim]]“ * „[[Seni bugun koʻrmasam boʻlmas]]“ * „[[Toʻy bola]]“ * „[[Tulpor (qoʻshiq)|Tulpor]]“ * „[[Turfa gullar]]“ * „[[Umr oʻtar]]“ * „[[Xayolim senda]]“ * „[[Xayr, maktabim]]“ * „[[Yomgʻir (qoʻshiq)|Yomgʻir]]“ * „[[Yoz, alvido!]]“ * „[[Yuragim]]“ * „[[Oʻrtar]]“ * „[[Oʻzbegim (qoʻshiq)|Oʻzbegim]]“ * „[[Oʻshal damlar]]“ ;Roʻyxatlar: * [[Davlat poytaxtlari roʻyxati]] * [[Oʻzbekistonlik kino aktyorlar va aktrisalar]] ;Sovet Ittifoqi * [[Gosplan]] * [[Kolxoz]] ;Tibbiyot * [[COVID-19 koronavirus infeksiyasi]] * [[COVID-19 pandemiyasi]] * [[Ebola gemorragik isitmasi]] * [[Gʻarbiy Afrikadagi Ebola virusi epidemiyasi]] ;Tilshunoslik * [[Avto-antonim]] ;Udum va bayramlar * [[Avliyo Valentin kuni]] * [[Halloween]] * [[Kulgi kuni]] * [[Sevgi qulfi]] * [[Yangi yil kuni]] ;Vebsaytlar * [[Sayyod (sayt)|Sayyod]] ;Vikimedia loyihalari * [[Vikipediya:Meta|Meta-viki]] * [[Vikigid]] * [[Vikiinkubator]] * [[Vikikitob]] * [[Vikilugʻat]] * [[Vikimanba]] * [[Vikimaʼlumotlar]] * [[Vikiturlar]] * [[Vikiversitet]] * [[Vikiyangiliklar]] ;Xalqlar * [[Suriya turkmanlari]] * [[Turkiya alaviylari]] ;Yozuv * [[ʻ (belgi)]] * [[Digraf]] ;Shaxsiyatlar: * [[Ahmad Abdulhakim oʻgʻli Ahqar]] * [[Aleksandr Belyayev]] * [[Aleksandr Soljenitsin]] * [[Alexandre Dumas]] * [[Ali Hamroyev]] * [[Alisher Uzoqov]] * [[ATB|André Tanneberger]] * [[Arthur Conan Doyle]] * [[Asal Shodiyeva]] * [[Azimjon Asqarov]] [[File:Symbol support vote.svg|13px|Yaxshi maqola]] * [[Bernard Lewis]] * [[Dilnoza Kubayeva]] * [[Edward Said]] * [[Ergash Karimov]] * [[Ernest Thompson Seton]] * [[Fred Sablan]] * [[Harold Rhode]] * [[Honoré de Balzac]] * [[Jack London]] * [[Jaloliddin Sirojiddinov]] * [[Jason Sutter]] * [[Jeordie White]] * [[Jonathan Swift]] * [[Koshgʻariy]] * [[Kumush Razzoqova]] * [[Lola (qoʻshiqchi)|Lola]] * [[Maʼrifjon Moʻminov]] * [[Melis Abzalov]] * [[Nick Vujicic]] * [[Nostradamus]] * [[Olim Odilov]] * [[Otabek Mahkamov]] * [[Oxunjon Madaliyev]] * [[Renat Sobirov]] * [[Robert Louis Stevenson]] * [[Sardor Komilov]] * [[Saydulla Mamatqulov]] * [[Sergey Yesenin]] * [[Sitora Farmonova]] * [[Sherali Joʻrayev]] * [[Shuhrat Abbosov]] * [[Steven Plaut]] * [[Thomas Mayne Reid]] * [[Tojixon Shodiyeva]] * [[Usmon Matkarimov]] * [[Yanka Kupala]] * [[Yoʻldosh Aʼzamov]] ;Viki: * [[OzodWiki]] * [[WikiStipendiya]] ;Cholgʻu asboblari: * [[Akustik gitara]] * [[Banjo]] * [[Bas gitara]] * [[Doira (cholgʻu asbobi)|Doira]] * [[Elektrogitara]] [[File:Symbol support vote.svg|13px|Yaxshi maqola]] * [[Nay]] * [[Nogʻora]] * [[Rubob]] * [[Surnay]] * [[Tanbur]] * [[Theodore Levin]] * [[Tor (cholgʻu asbobi)|Tor]] * [[Gʻijjak]] * [[Chang (cholgʻu asbobi)|Chang]] ;Boshqa * [[Demokratiya]] * [[Iroq va Shom Islom Davlati]] * [[Liderlik]] * [[Madaniyatlar toʻqnashuvi]] * [[Starlink]] ''Quyidagi maqolalarga salmoqli hissa qoʻshdim:'' ;Guruhlar * [[Bolalar]] * [[Marilyn Manson (guruh)|Marilyn Manson]] [[File:Symbol support vote.svg|13px|Yaxshi maqola]] ;Vikipediya: * [[Oʻzbekcha Vikipediya]] * [[Wikipedia Zero]] ;Shaxsiyatlar * [[Aleksey Kozlovskiy]] * [[Erkin Vohidov]] * [[Mutal Burhonov]] * [[Rayhon (qoʻshiqchi)|Rayhon]] * [[Steve Jobs]] * [[Tohir Sodiqov]] * [[Turgʻun Alimatov]] ;Cholgʻu asboblari * [[Gitara]] {{div col end}} </div> == Mukofotlarim == ;V darajali „Yaxshi maqola“ ordeni {| style="background:#E4F1FA; border: solid 1px #C2E0F3; width: 100%; padding: 2px;" |rowspan="2" valign="middle" width=110px | [[Fayl:Good Article Barnstar 5 Degree Hires.png|100px|center|IV darajali „Yaxshi maqola“ ordeni]] |style="font-size: large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;" | '''[[Vikipediya:Ordenlar/Yaxshi maqola#V darajali orden|V darajali „Yaxshi maqola“ ordeni]]''' |- |style="vertical-align: middle; border-top: 1px solid #C2E0F3;" | 3 ta [[Vikipediya:Yaxshi maqolalar|yaxshi maqolani]] yaratganingiz / yaratilishiga katta hissa qoʻshganingiz uchun. Tabriklayman!<br> — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 06:11, 24-Dekabr 2021 (UTC) |} ;IV darajali „Yaxshi maqola“ ordeni {| style="background:#E4F1FA; border: solid 1px #C2E0F3; width: 100%; padding: 2px;" |rowspan="2" valign="middle" width=110px | [[Fayl:Good Article Barnstar 4 Degree Hires.png|100px|center|IV darajali „Yaxshi maqola“ ordeni]] |style="font-size: large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;" | '''[[Vikipediya:Ordenlar/Yaxshi maqola#IV darajali orden|IV darajali „Yaxshi maqola“ ordeni]]''' |- |style="vertical-align: middle; border-top: 1px solid #C2E0F3;" | 5 ta [[Vikipediya:Yaxshi maqolalar|yaxshi maqolani]] yaratganingiz / yaratilishiga katta hissa qoʻshganingiz uchun. Tabriklayman!<br> — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 06:11, 24-Dekabr 2021 (UTC) |} ;III darajali „Yaxshi maqola“ ordeni {| style="background:#E4F1FA; border: solid 1px #C2E0F3; width: 100%; padding: 2px;" |rowspan="2" valign="middle" width=110px | [[Fayl:Good Article Barnstar 3 Degree Hires.png|100px|center|III darajali „Yaxshi maqola“ ordeni]] |style="font-size: large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;" | '''[[Vikipediya:Ordenlar/Yaxshi maqola#III darajali orden|III darajali „Yaxshi maqola“ ordeni]]''' |- |style="vertical-align: middle; border-top: 1px solid #C2E0F3;" | 10 ta [[Vikipediya:Yaxshi maqolalar|yaxshi maqolani]] yaratganingiz / yaratilishiga katta hissa qoʻshganingiz uchun. Tabriklayman!<br> — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 06:11, 24-Dekabr 2021 (UTC) |} ;Vikipediya kitob elchisi {| style="border: 1px solid {{{border|gray}}}; background-color: {{{color|#fdffe7}}};" |rowspan="2" style="vertical-align:middle;" | {{#ifeq:{{{2}}}|alt|[[File:Editors Barnstar Hires.png|100px]]|[[Fayl:Goldenwiki.png|150px]]}} |rowspan="2" | |style="font-size: x-large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;" | '''''<span style="font-family:fantasy;">[[Vikipediya:Vikipediya kitob oyligi/2020|Vikipediya kitob elchisi]]</span>''''' ''(2020)'' </br> '' <font size="2px">Wikipedia Book Ambassador 2020 </font> '' |- |style="vertical-align: middle; border-top: 1px solid gray;" | <span style="font-family:fantasy;"> ''Hurmatli, Nataev! </br> 2020-yilning dekabr oyida oʻtkazilgan „[[Vikipediya:Vikipediya kitob oyligi/2020|Kitob oyligi]]“ musobaqasida ishtirok etib, koʻplab [[kitob]]lar bilan bogʻliq mavzularda maqolalar yaratganligingiz uchun tashakkur! Siz bu musobaqa natijalariga koʻra, '''birinchi oʻrin'''ga loyiq topildingiz! Hurmat va minnatdorchilik sifatida, sizga ushbu oltin mukofotni topshirishga izn bergaysiz! Doimo shunday ruhda davom etasiz deb umid qilaman hamda sizga eng yaxshi tilaklarni tilab qolaman! Hurmat bilan'',</span> [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 11:11, 2-Yanvar 2021 (UTC) |} ;Faol foydalanuvchi yulduzi {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Tireless Contributor Barnstar Hires.gif|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''Faol foydalanuvchi yulduzi''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Hurmatli, Nataev! Oʻzbekcha Vikipediyaga qoʻshayotgan salmoqli hissangiz uchun sizni ushbu yulduz bilan taqdirlayman. Ishlaringizga rivoj va omad tilayman. Doimo Oʻzbekcha Vikipediyada faol tahrirlar qilishingizga umid qilaman. Hurmat bilan [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] <b><sup><small><span style="color:#90F">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup></b> 16:22, 23-Avgust 2019 (UTC) |} ;The (better-later-than-never) #100wikidays Barnstar {| style="border: 1px solid {{{border|gray}}}; background-color: {{{color|#fdffe7}}}; width=100%;" |rowspan="2" valign="middle" | [[File:100wikidays-barnstar-2.png|100px]] |rowspan="2" | |style="font-size: x-large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;" | '''[[:meta:100wikidays|The (better-later-than-never) #100wikidays Barnstar]]''' |- |style="vertical-align: middle; direction:ltr; border-top: 1px solid gray;" | Dear Nodir,<br/><br/>Despite the short delay, I would like to award you this barnstar as a token of appreciation and respect at the successful end of your #100wikidays challenge! Being the first 'victim' from the Uzbek Wikipedia, I hope that you will become the local trendsetter with many more people following your wonderful example! :)<br><br> Warm regards (and see you next Wikimania!), [[Foydalanuvchi:Spiritia|Spiritia]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Spiritia|munozara]]) 15:31, 1-Noyabr 2016 (UTC) |} ;Barnstar {| style="border: 1px solid {{{border|gray}}}; background-color: {{{color|#fdffe7}}}; width=100%;" |rowspan="2" valign="middle" | [[File:100wikidays-barnstar-1.png|100px]] |rowspan="2" | |style="font-size: x-large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;" | '''[[:meta:100wikidays|The #100wikidays Barnstar]]''' |- |style="vertical-align: middle; direction:ltr; border-top: 1px solid gray;" | Dear Nodir,<br/><br/>On behalf of the #100wikidays challenge family, I am happy to grant you this special barnstar as an appreciation for your valuable contributions within the #100wikidays challenge! Your choice to write about poetry, novels and stories was wonderful and inspiring. We hope to see you in another tour soon.<br/><br/>Thank you! [[User:Mervat Salman|Mervat Salman]] ([[User talk:Mervat Salman|talk]]) 16:49, 24 October 2016 (UTC) |} ;Yashang! {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[File:Tireless Contributor Barnstar Hires.gif|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''The Tireless Contributor Barnstar''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Hurmatli Nataev! Oʻzbekcha Vikipediyaga qoʻshayotgan salmoqli hissangiz uchun, eng faol tahrirchilardan biri ekanligingiz uchun, yangi foydalanuvchilarni qoldirmay kutib olishingiz uchun sizni shu yulduz bilan taqdirlashga ijozat bergaysiz. Hurmat bilan, [[Foydalanuvchi:Химик1991|Химик1991]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Химик1991|munozara]]) 11:55, 29-Aprel 2015 (UTC) |} ;Polandball barnstar {| style="border: 1px solid {{{border|gray}}}; background-color: {{{color|#fdffe7}}};" |rowspan="2" valign="middle" | {{#ifeq:{{{2}}}|alt|[[File:Uzbekistanball.PNG|100px]]|[[File:Uzbekistanball.PNG|100px]]}} |rowspan="2" | |style="font-size: x-large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;" | '''The Polandball Barnstar''' |- |style="vertical-align: middle; border-top: 1px solid gray;" | Hello Uzbekistan, Australia be approvings of your translatings of [[Polandball]]. With Uzbekistan help, we provings that whilst Poland can not into space, Polandball can into Wikipedia. As Australia making note of on his page of user, he will continue to make uploadings of aviation picturings to Commons. Many of greetings and exultations. [[User:Russavia|Russavia]] ([[User talk:Russavia|talk]]) 20:05, 24 November 2012 (UTC) |} ;A barnstar for you! {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92; width: 100%" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[File:Original Barnstar Hires.png|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''The Original Barnstar''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Keep going: http://uz.wikipedia.org/wiki/Elektrogitara [[User:Akmalzhon|Akmalzhon]] ([[User talk:Akmalzhon|talk]]) 16:33, 16 June 2012 (UTC) |} {{-}} </div> | style="width: 26%; background-color: #d0f0c0; border-width: 1px 4px 4px 1px; border-style: solid; border-color: #008000; vertical-align: top; border-radius: 8px; -moz-border-radius: 8px; box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0,0,0,0.75); -moz-box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0,0,0,0.75); -webkit-box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0,0,0,0.75); height: 10px;" | {| style=" background-color: #d0f0c0;" |- | ;{{nowrap|Tillar}} {{#babel:uz-N|en-5|ru-4|tr-3|ky-2|fr-1}} ;{{nowrap|Taʼlim}} |- |{{user degree/MA|iqtisodiy siyosat}} |- |{{user degree/Specialist|menejment}} </div> ;{{nowrap|Viki}} |- |{{rasmiyatchi}} |- |{{administrator}} |- |{{interfeys administrator}} |- |{{User Wikipedian For |ismi = |yil = 2009 |oy = 10 |kun = 16 }} |- |{{Foydalanuvchi hissasi (SUL)|43000}} |- |{{Userbox/100wikidays}} |- |{{Userbox/Wikipedia Asian Month}} |- |{{Userbox/Wikipedia Book Month}} |- |{{Userbox/WikiStipendiya}} |- | ;{{nowrap|Vikimaniya}} |- |{{Foydalanuvchi Vikimaniya15}} |- |{{Foydalanuvchi Vikimaniya14}} |- |{{Foydalanuvchi Vikimaniya12}} |- |{{Foydalanuvchi Vikimaniya10}} |- |{{Foydalanuvchi Vikimaniya8}} </div> <div style="font-family: 'Maiandra GD', sans-serif; font-size: 10pt; text-align: left;"> </div> |} |- | style="width: 26%; background-color: #d0f0c0; border-width: 1px 4px 4px 1px; border-style: solid; border-color: #008000; vertical-align: top; border-radius: 8px; -moz-border-radius: 8px; box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0,0,0,0.75); -moz-box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0,0,0,0.75); -webkit-box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0,0,0,0.75);" | <div style="font-family: 'Maiandra GD', sans-serif; font-size: 10pt; text-align: left;"> == Men borgan mamlakatlar == * {{USA}} * {{AUT}} * {{ARE}} * {{UK}} * {{DEN}} * {{FIN}} * {{ITA}} * {{ZAF}} * {{HUN}} * {{NOR}} * {{TJK}} * {{KGZ}} * {{KAZ}} * {{UZB}} * {{SWE}} <!-- * {{GER}} * {{RUS}} * {{TUR}} * {{UKR}} --> == Foydali asboblar == * [[Vikipediya:Konverter|Konverter]] * [[Vikipediya:Vikifikator|Vikifikator]] == Foydali linklar == {{Foydali linklar}} == Ostsahifalar == * [[Foydalanuvchi:Nataev/100wikidays|/100wikidays]] * [[Foydalanuvchi:Nataev/100wikiworkdays|/100wikiworkdays]] * [[Foydalanuvchi:Nataev/Wikipedia Asian Month|/Wikipedia Asian Month]] * [[Foydalanuvchi:Nataev/Vikipediya kitob oyligi|/Vikipediya kitob oyligi]] * [[Foydalanuvchi:Nataev/WikiStipendiya|/WikiStipendiya]] == Qoʻshimcha hisoblarim == * {{userlinks|Musapposmon}} * {{userlinks|Vikimarafonchi}} * {{userlinks|Toshkentium}} == Oʻzbekcha Vikipediya statistikasi == * [[VP:MAQOLA|Maqolalar]] soni: {{NUMBEROFARTICLES:R}} * Sahifalar soni: {{NUMBEROFPAGES:R}} * Tahrirlar soni: {{NUMBEROFEDITS:R}} * [[:meta:Wikipedia article depth|Teranlik]]: {{#expr: (({{NUMBEROFPAGES:R}}-{{NUMBEROFARTICLES:R}})/{{NUMBEROFARTICLES:R}}) * (({{NUMBEROFPAGES:R}}-{{NUMBEROFARTICLES:R}})/{{NUMBEROFARTICLES:R}}) * {{NUMBEROFEDITS:R}} / {{NUMBEROFPAGES:R}} }} * Foydalanuvchilar soni: {{NUMBEROFUSERS:R}} * Faollar soni: {{NUMBEROFACTIVEUSERS:R}} {{Yangila|(Yangila!)}} </div> |- |- | style="background-color: #d0f0c0; border-width: 1px 4px 4px 1px; border-style: solid; border-color: #008000; border-radius: 8px; -moz-border-radius: 8px; box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0,0,0,0.75); -moz-box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0,0,0,0.75); -webkit-box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0,0,0,0.75); padding: 8px;" colspan="2" | </div> {{User:Nataev/Andoza:Viki}} |- </div> __NOTOC__ [[en:User:Nataev]] [[ru:Участник:Nataev]] [[tr:Kullanıcı:Nataev]] 0z564bvbevjguip2vx8a0l81topcb5x Foydalanuvchi munozarasi:Mirzoulug'bek 3 24925 2817223 2764162 2022-08-29T10:44:33Z Panpanchik 72616 /* Xushsifat maqola */ wikitext text/x-wiki {{hello|--[[Foydalanuvchi:Ximik1991Bot|Ximik1991Bot]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Ximik1991Bot|munozara]]) 11:43, 14-Dekabr 2015 (UTC)}} {{Arxiv qutisi | box-width=17em| *[[/Arxiv00|Arxiv]] *[[/Arxiv01|Arxiv]] * [[Foydalanuvchi:Mirzoulug'bek/MyPage|MyPage]] }} == KyWiki == [[:ky:|Qirgʻiz Vikipediyasi]] forumida [[:ky:Wikipedia:Форум#Attention please|xabar]] qoldirgandim, oʻshani u forumda qirgʻizchaga oʻgirib qoʻya olasizmi? [[User:Abdulla|<span style="color:#0645AD">Abdulla</span>]]&nbsp;<sup>[[User talk:Abdulla|<span style="color:#0645AD">munozara</span>]]</sup> 09:53, 2 Avgust 2012 (UTC) Oʻzbek tiliga tarjima qiling men oʻgiraman inglizcha bilmiman.[[Foydalanuvchi:Mirzoulug&#39;bek|Mirzoulug&#39;bek]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Mirzoulug&#39;bek|munozara]]) 10:19, 2 Avgust 2012 (UTC). : ''Yangi sahifalar yaratayotgan ekansiz, biroq ularda ichki linklar yoʻq ([[Миаздар|misol]]). Natijada Qirgʻiz WP [[Special:Statistics|statistikasi]] ushbu sahifalarni maqola deb hisoblamaydi. Sahifa ichiga kamida bitta ichki link qoʻshib ([http://ky.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%BF%D0%BB%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%BE%D0%B7&curid=20968&diff=97957&oldid=97956 masalan bunday]), maqolalar sonini oshirishingiz mumkin.'' <small>Oldindan rahmat!</small> [[User:Abdulla|<span style="color:#0645AD">Abdulla</span>]]&nbsp;<sup>[[User talk:Abdulla|<span style="color:#0645AD">munozara</span>]]</sup> 10:26, 2 Avgust 2012 (UTC) Jaңi linkterdi jazip dayardap jatkan ekensizder, birok alardin ichinde linkter jok bolup jatat. Natiyjasinda Kirgiz Uikipediyasi bul baraktardi makala dep, eseptebeyt. Makala ichine jok degende bir ichki link koshuu zaril jana makalalar sanin kөbөytүү mүmkүn. : ''Jaңi makalalardi jazip dayardap jatkan ekensizder, birok alardin ichinde linkter jok bolup jatat. ([[Миаздар|misali]]). Natiyjasinda Kirgiz Uikipediyasi [[Special:Statistics|statistikasi]] bul baraktardi makala dep, eseptebeyt. Makala ichine jok degende bir ichki link koshuu ([http://ky.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%BF%D0%BB%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%BE%D0%B7&curid=20968&diff=97957&oldid=97956 misal үchүn]), makalalar sanin kөbөytүү mүmkүn..'' <small>Kөnүl burgaңiңiz үchүn choң raxmat!</small> [[User:Abdulla|<span style="color:#0645AD">Abdulla</span>]]&nbsp;<sup>[[User talk:Abdulla|<span style="color:#0645AD">munozara</span>]]</sup> 10:26, 2 Avgust 2012 (UTC) :: Rahmat! [[User:Abdulla|<span style="color:#0645AD">Abdulla</span>]]&nbsp;<sup>[[User talk:Abdulla|<span style="color:#0645AD">munozara</span>]]</sup> 10:53, 2 Avgust 2012 (UTC) == Iltimos == Assalomu alaykum, Mirzoulugʻbek. Iltimos, sanalarni yozayotganda ''<nowiki>[[30 iyun]]</nowiki>'' emas, balki, orasiga chiziqcha qoʻyib — '''<nowiki>[[30-iyun]]</nowiki>''' qilib yozing. Yillar yozilayotganda '''<nowiki>[[1930]]-yil</nowiki>''' deb yoziladi, ''<nowiki>[[1930 yil]]</nowiki>'' deb emas. Sahifalarni yaratayotganingizda turkumlashni unutmang. Masalan, „Boks boʻyicha Yevropa chempionati 1930“ maqolasiga '''<nowiki>[[Turkum:Boks boʻyicha musobaqalar]]</nowiki>''' deb yarating. Rahmat. --[[Foydalanuvchi:Casual|Casual]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Casual|munozara]]) 09:55, 9 Avgust 2012 (UTC). Xoʻp boʻladi eslatib qoʻyganingiz uchun Raxmat!!! [[Foydalanuvchi:Mirzoulug&#39;bek|Mirzoulug&#39;bek]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Mirzoulug&#39;bek|munozara]]) 12:16, 9 Avgust 2012 (UTC). Assalomu alaykum. Ushbu sahifadagi savolga javobingizni bilmoqchi edim: [[Andoza_munozarasi:Buxorodagi_diqqatga_sazovor_joylar]]. Raxmat. --[[Foydalanuvchi:Викичи|Викичи]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Викичи|munozara]]) 02:01, 30-Iyun 2015 (UTC) == Orden == {| style="border: 1px solid {{{border|gray}}}; background-color: {{{color|#fdffe7}}};" |rowspan="2" valign="middle" | {{#ifeq:{{{2}}}|alt|[[File:Original Barnstar Hires.png|100px]]|[[File:Original Barnstar.png|100px]]}} |rowspan="2" | |style="font-size: x-large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;" | '''Xizmatlaringiz uchun''' |- |style="vertical-align: middle; border-top: 1px solid gray;" | Oʻzbekcha Vikipediyaga qoʻshayotgan hissangiz uchun sizni shu yulduz bilan taqdirlashga ijozat bergaysiz. [http://toolserver.org/~tparis/pages/index.php?name=+Mirzoulug%27bek&lang=uz&wiki=wikipedia&namespace=0&redirects=noredirects&getall=1 500] ga yaqin maqola, [http://toolserver.org/~tparis/pages/index.php?name=+Mirzoulug%27bek&lang=uz&wiki=wikipedia&namespace=10&redirects=noredirects&getall=1 300] ga yaqin andoza, oʻnlab loyiha va portallar yaratdingiz, qoʻlingiz dard koʻrmasin! {{-)}} [[User:Abdulla|<span style="color:#0645AD">Abdulla</span>]]&nbsp;<sup>[[User talk:Abdulla|<span style="color:#0645AD">munozara</span>]]</sup> 12:21, 12 oktabr 2012 (UTC) |} Sizga Katta Rahmat Abdulla aka iloji boricha Vikipediyaga koʻproq xissa qoʻshib vaqtimni ajratishga xarakat qilaman. == Boshlagan ishni oxirigacha yetkazing! == Salom! [[Arslonbob|Maqola]] boshlasangiz oxirigacha yetkazing! Intervekilarni qoʻshing. Havola va manba ham qoʻshish zarur. [[Foydalanuvchi:Nataev|Nataev]] <sup>[[Foydalanuvchi munozarasi:Nataev|munozara]]</sup> 16:33, 1 noyabr 2012 (UTC) == Salom == Salom! Siz qaerlisiz? [[Foydalanuvchi:Shokhruhkuz1|Shokhruhkuz1]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Shokhruhkuz1|munozara]]) 07:48, 10 noyabr 2012 (UTC). Va alaykum assalom men Qirg'izistondanman.[[Foydalanuvchi:Mirzoulug&#39;bek|Mirzoulug&#39;bek]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Mirzoulug&#39;bek|munozara]]) 12:16, 12 noyabr 2012 (UTC). == Ovoz bering == Salom, yahshimisiz? iltimos [[Halab]] shahrining [[Vikipediya:Tanlangan maqolalar|Tanlangan maqolalar]] qatoridan joy olishi uchun ovoz bering!!! Hurmat bilan [[Foydalanuvchi:Shokhruhkuz1|Shokhruhkuz1]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Shokhruhkuz1|munozara]]) 15:07, 16 noyabr 2012 (UTC). == Qirgʻizstondagi tumanlar== Qirgʻizstondagi tumanlar haqida maqola yozishga va mavjud maqolalarni yaxshilashga yordam bersanigiz zoʻr boʻlardi. [[Foydalanuvchi:Shokhruhkuz1|Shokhruhkuz1]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Shokhruhkuz1|munozara]]) va [[Foydalanuvchi:Tashfootball|Tashfootball]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Tashfootball|munozara]]) [[Andijon (viloyat)|Andijondagi]] tumanlar haqida chiroyli maqolalar yozishdi. [[Foydalanuvchi:Nataev|Nataev]] <sup>[[Foydalanuvchi munozarasi:Nataev|munozara]]</sup> 14:16, 19 noyabr 2012 (UTC) Xa albatta yozishga xarakat qilaman. Nafaqat tumanlari balki Qirgʻizistonga oid xar bir ensiklopediya boʻlishga yaraydigan maqolalarni yozishga bel bogʻlaymiz. [[Foydalanuvchi:Mirzoulug&#39;bek|Mirzoulug&#39;bek]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Mirzoulug&#39;bek|munozara]]) 14:25, 19 noyabr 2012 (UTC). : Ha, ajoyib fikr! [[Foydalanuvchi:Nataev|Nataev]] <sup>[[Foydalanuvchi munozarasi:Nataev|munozara]]</sup> 12:38, 23 noyabr 2012 (UTC) == [[Qirgʻiz tili]] == Salom Mirzoulug'bek! Qirgʻiz tili maqolasiga, [[Oʻzbek tili]]daki kabi kelishiklarni qoʻshman mumkin midir? Tashakkurlar! [[Maxsus:Contributions/91.52.196.228|91.52.196.228]] 15:58, 20 dekabr 2012 (UTC) :Men sizni tushunmadim Qirgʻiz tili maqolasiga, Oʻzbek tilidagi kabi qaysi kelishik qoʻshilibdi. Yoki endi qoʻshmang deyapsizmi? Ilooji boʻlsa batafsil tushuntiring va roʻyhatdan oʻtib yozing iltimos. [[Foydalanuvchi:Mirzoulug&#39;bek|Mirzoulug&#39;bek]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Mirzoulug&#39;bek|munozara]]) 17:26, 20 dekabr 2012 (UTC). ::Uhm, do you speak English? My Uzbek is not that fluent, I just tried to write in Uzbek as I didn't know whether you spoke English or not. [[Maxsus:Contributions/91.52.196.209|91.52.196.209]] 17:31, 20 dekabr 2012 (UTC) ::U kishi qoʻshishingizni xohlayaptilar, menimcha. [[User:CoderSI|<span style="color:#0645AD">CoderSI</span>]]&nbsp;<sup>[[User talk:CoderSI|<span style="color:#0645AD">munozara</span>]]</sup> 18:10, 20 dekabr 2012 (UTC). Xa albatta qoʻshaman faqat xozir emas 2-3 kundan soʻng. == RE:Geografik koordinatalar == Aynan qaysi maqolada xarita notoʻgʻri koʻrsatyapti? Balki {{t|Bilgiquti aholi punkti}} andozasida xato boʻlsa kerak. [[User:Abdulla|<span style="color:#0645AD">Abdulla</span>]]&nbsp;<sup>[[User talk:Abdulla|<span style="color:#0645AD">munozara</span>]]</sup> 13:00, 21 dekabr 2012 (UTC) == Maqolalar == Assalomu alaykum, Mirzoulugʻbek! Iltimos, [[Qorag'anda viloyati]] va [[Olmaota viloyati]] maqolalarini vikipediya qoidalariga binoan tahrirlab, turkumlab bera olmaysizmi? Oldindan rahmat. --[[Foydalanuvchi:Casual|Casual]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Casual|munozara]]) 16:07, 3 yanvar 2013 (UTC). : Bu ikkala maqolani oʻchirishni taklif qilaman, men avval bunday maqolalar mavjudligidan xabarim boʻlmay yaratib qoʻyganman. [[Qarag'andi viloyati]], [[Almati viloyati]] [[Foydalanuvchi:Amir.Temur|Amir.Temur]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Amir.Temur|munozara]]) 10:47, 4 yanvar 2013 (UTC). :: Rahmat, oʻchirildi. —[[Foydalanuvchi:Casual|Casual]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Casual|munozara]]) 17:17, 8 yanvar 2013 (UTC). == RE:Kitobdan tarjima == Ha, albatta. [[Qirgʻizcha Vikipediya|Qirgʻizlarning]] oʻzi ham [http://ky.wikipedia.org/w/index.php?search=%D0%9C%D0%B0%D0%BC%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D0%B5%D1%82%D1%82%D0%B8%D0%BA+%D1%82%D0%B8%D0%BB+%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%B0+%D1%8D%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F+%D0%B1%D0%BE%D1%80%D0%B1%D0%BE%D1%80%D1%83.+%D0%9A%D1%8B%D1%80%D0%B3%D1%8B%D0%B7%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%8B%D0%BD+%D0%B3%D0%B5%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F%D1%81%D1%8B.&button=&title=%D0%90%D1%82%D0%B0%D0%B9%D1%8B%D0%BD%3ASearch shu kitobdan koʻchirishipti]. [[User:Abdulla|<span style="color:#0645AD">Abdulla</span>]]&nbsp;<sup>[[User talk:Abdulla|<span style="color:#0645AD">munozara</span>]]</sup> 12:43, 9 yanvar 2013 (UTC) Javobingiz uchun rahmat endi tarjimani boshlasam boʻlar ekan.[[Foydalanuvchi:Mirzoulug&#39;bek|Mirzoulug&#39;bek]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Mirzoulug&#39;bek|munozara]]) 12:47, 9 yanvar 2013 (UTC). == Yangi orden! == {| style="border: 1px solid gray; background-color: #fdffe7;" |rowspan="2" valign="middle" | [[Image:BoNM - Kyrgyzstan Hires.png|50px]] |rowspan="2" | |style="font-size: x-large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;" | '''The Kyrgyzstan Barnstar of National Merit''' |- |style="vertical-align: middle; border-top: 1px solid gray;" | Qirgʻizistonda joylashgan aholi punktlari haqida yozgan yuzlagan maqolalaringizni koʻrib chiqib shu ordenni berishga qaror qildim. Juda ham sharafli ishga qoʻl uribsiz. Sizdan yanada koʻproq maqola kutamiz! [[Foydalanuvchi:Nataev|Nataev]] <sup>[[Foydalanuvchi munozarasi:Nataev|munozara]]</sup> 13:48, 17 yanvar 2013 (UTC) |} Katta Rahmat!!! Hudo xoxlasa Qirgʻiziston aholi punktlarini kirtib tugatganimdan soʻngra baʼzi bir aholi punktlarni va tuman, viloyatlarni sizlarning yordamingiz va oʻzimning harakatim bilan yaxshi maqolalar darajasiga chiqarishni rejalashtirmoqdaman.--[[Foydalanuvchi:Mirzoulug&#39;bek|Mirzoulug&#39;bek]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Mirzoulug&#39;bek|munozara]]) 14:33, 17 yanvar 2013 (UTC) : Ajoyib fikr. Qoʻldan kelgancha yordamberamiz. Oʻsh haqidagi maqolani yaxshilash kerak. [[Foydalanuvchi:Nataev|Nataev]] <sup>[[Foydalanuvchi munozarasi:Nataev|munozara]]</sup> 15:00, 17 yanvar 2013 (UTC) :: Xa Oʻsh shahri haqidagi maqolani va Oʻshda tavallud topgan shaxslar oʻzbek adabiyotiga ulkan xizmat koʻrsatgan [[Mugʻanniy]] va [[Shavkat Rahmon]]ni ham vikipediyaga kiritish niyatim bor. Nasib qilsa Oʻshga yaqin kunlarda safarga chiqib qolsam foto tasvirlar yigʻib kelaman shunda bu ishlarni ham boshlaymiz.--[[Foydalanuvchi:Mirzoulug&#39;bek|Mirzoulug&#39;bek]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Mirzoulug&#39;bek|munozara]]) 15:16, 17 yanvar 2013 (UTC) ::: Juda yaxshi! Surat yuklash kerak albatta. Bu borada yordam bera olaman agar kerak boʻlsa. [[Foydalanuvchi:Nataev|Nataev]] <sup>[[Foydalanuvchi munozarasi:Nataev|munozara]]</sup> 17:12, 17 yanvar 2013 (UTC) == Joy nomlari == Salom! Joy nomlarini xato yozayapsiz. „Issiq-Koʻl“ emas, „Issiqkoʻl“ boʻladi oʻzbekcha. Quyidagi ikki jildli ensiklopedik lugʻatni ochib koʻrsangiz ayni muddao boʻlardi. Qirgʻizistondagi joy nomlarini oʻzbekcha yozilishi bilan birga ular haqida qisqa maʼlumot ham berilgan. Hamma shahar va qishloq kiritilgan emas albatta. * [http://www.ziyouz.com/index.php?option=com_remository&Itemid=57&func=fileinfo&id=2282 Ensiklopedik lugʻat (1-jild) (A—N) (Toshkent—1988)] * [http://www.ziyouz.com/index.php?option=com_remository&Itemid=57&func=fileinfo&id=2283 Ensiklopedik lugʻat (2-jild) (N—H) (Toshkent—1988)] Mana bu lugʻatda boʻlsa (2-jild, 780-betdan boshlab) yaxshigina joy nomlari lugʻati berilgan: * [http://www.ziyouz.com/index.php?option=com_remository&Itemid=57&func=fileinfo&id=1371 Ruscha-oʻzbekcha lugʻat (1-jild) (A—O) (Toshkent—1983)] * [http://www.ziyouz.com/index.php?option=com_remository&Itemid=57&func=fileinfo&id=1370 Ruscha-oʻzbekcha lugʻat (2-jild) (P—Ya) (Toshkent—1983)] Yangi maqolalar kutamiz! Rahmat! [[Foydalanuvchi:Nataev|Nataev]] <sup>[[Foydalanuvchi munozarasi:Nataev|munozara]]</sup> 13:03, 19 yanvar 2013 (UTC) Men sizni tushundim faqat men oʻzbeklar yashaydigan joy nomlarini oʻzbekcha ruslar yashaydigan yoki nomlab ketganini ruscha qilib qoʻydim qirgʻizlarnikini esa qirgʻizcha qilishga harakat qildim. Xatolarni toʻgʻri yozganingiz uchun rahmat!!! Qizil-Tuu degan nomni tarjima qilsam Qizil-Bayroq yaki Qizil-Tugʻ boʻlyapti ammo uni unday tarjima qila olmayapman chunki u yerlarni nomini mahhalliy oʻzbeklar ham shunday nomlashadi. Misol uchun Jar soʻzi kelganda baʼzi joylarda Yor deb tarjima qilsam baʼzilarida Jar boʻyicha qolmoqda. Shunday holatlar yuzaga kelyapti. Nima qilmoq kerak. Togʻridan toʻgʻri yozish yoki tarjima shunga sizning tafsiyangizni kutaman. --[[Foydalanuvchi:Mirzoulug&#39;bek|Mirzoulug&#39;bek]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Mirzoulug&#39;bek|munozara]]) 20:28, 19 yanvar 2013 (UTC) : Men oʻzgartirgan nomlarning aksari oʻzbekcha kitoblarda berilgan ekan. Ularni oʻzbekcha qanday yozilsa, shunday yozaverish kerak. „Qora-Koʻl“ emas, „Qorakoʻl“ masalan. Oʻzbekchada joy nomlari kamdan-kam chiziqcha bilan yoziladi. Agar hech qayerda oʻzbekcha yozilishi berilmagan boʻlsa menimcha siz aytgandek transliteratsiya qilaveramiz. Yaʼni, „Qizil-Tuu“ boʻlib qolaversa boʻladi menimcha. [[Foydalanuvchi:Nataev|Nataev]] <sup>[[Foydalanuvchi munozarasi:Nataev|munozara]]</sup> 06:17, 20 yanvar 2013 (UTC) ==Interwiki== Hi, I think you should put interwiki to increase editing number in these wikipedias.--[[Foydalanuvchi:Aplikasi|Aplikasi]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Aplikasi|munozara]]) 13:23, 27 yanvar 2013 (UTC) == Skype == Assalomy alaykum, yaxshimisiz? Skypedagi loginingizni shu yerda qoldirsangiz, vikipediyadagi barcha faol ishtirokchilar skypeda maslahatlashib turamiz! — [[Foydalanuvchi:Amir.Temur|Amir.Temur]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Amir.Temur|munozara]]) 16:57, 20 fevral 2013 (UTC) == NATO == Men [[Seuldagi G-20 sammiti (2010)]] maqolasini [[Vikipediya:Yaxshi maqola nomzodlari|bu yerga]] nomzodlikga qoʻydim iltimos ovoz bering, hurmat bilan--[[Foydalanuvchi:Bir soddadil Uzbek|Bir soddadil Uzbek]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Bir soddadil Uzbek|munozara]]) 04:17, 17-Aprel 2014 (UTC) Men [[Torontodagi G-20 sammiti (2010)]] maqolasini [[Vikipediya:Tanlangan maqola nomzodlari|bu yerga]] nomzodlikga qoʻydim iltimos ovoz bering, hurmat bilan--[[Foydalanuvchi:Bir soddadil Uzbek|Bir soddadil Uzbek]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Bir soddadil Uzbek|munozara]]) 04:17, 17-Aprel 2014 (UTC) == Iltimos == Salom, yahshimisiz? iltimos menga yordam bersayiz {{Bilgiquti pornoyulduz}ni ruschadagiday qib bera olasmi?--[[Foydalanuvchi:Murod.sex|Murod.sex]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Murod.sex|munozara]]) 11:46, 10-Aprel 2014 (UTC) == [[:ru:Узбекские племена]] == Можете на узбекскую википедию перевести ?--[[Foydalanuvchi:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kaiyr|munozara]]) 18:39, 29-Noyabr 2014 (UTC) ==Admin== Siz ham adminmi? --[[Foydalanuvchi:Muslim3883|Muslim3883]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muslim3883|munozara]]) 18:18, 21-Fevral 2015 (UTC) : Administrator huquqiga ega foydalnuvchilar [https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Maxsus:ListUsers&group=sysop mana bu roʻyxatda] berilgan. [[Foydalanuvchi:Nataev|<span style="color:red;">N</span><span style="color:blue;">ataev</span>]] <sup>[[Foydalanuvchi munozarasi:Nataev|munozara]]</sup> 05:15, 22-Fevral 2015 (UTC) == Ovoz bering == [https://uz.wikipedia.org/wiki/Andoza_munozarasi:Administratorlikka_so%CA%BBrovlar#Tarafdorlar Mana bu yerda] „Administratorlikka soʻrovlar“ andozasi muhokamaga qoʻyilgan. Sizning ovoz berishingiz kelajakda oʻzingizni ham administrator boʻlishingizga taʼsir qilishi mumkin. Shuning uchun aktiv boʻlishingizni soʻraymiz. —[[Foydalanuvchi:Химик1991|Химик1991]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Химик1991|munozara]]) 08:54, 12-Mart 2015 (UTC) == YM uchun nomzod == Salom, Hurmatli Mirzo Ulug'bek. [[Donald Trump|bu maqolaning]] kamchiligi nimadaligini tushuntirib bersangiz. -- [[Foydalanuvchi:Umarxon III|Umarxon III]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Umarxon III|munozara]]) 14:15, 19-Noyabr 2015 (UTC) == Sizni sogʻindik, Mirzoulug&#39;bek! == {| style="width:750px; margin: 0 auto; border:3px solid #CCCCFF; background:#efffff; font-size:90%; line-height:1.2" | colspan=2 align=center style="font-size:larger"| <big>'''''Mirzoulug&#39;bek, Vikipediya sizni sogʻindi!'''''</big> |- | [[Fayl:Wikipedia mini globe handheld.jpg|center|290px]] |- | colspan=2 align=center style="font-size:larger"| |- | width=984 align=center style="padding-right:5px" | <b><span style="color:#0000ff;">Vikipediyadagi ishtirokingizni soʻgindik!</span></b> Eski shijoatingiz bilan qaytib kelishingiz umidida,<br />'''sizni kutamiz!'''<br /> ---- ''Hurmat ila'', [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 13:10, 22-Fevral 2022 (UTC) |} == WikiStipendiya marafonida baholash boʻyicha == Salom, WikiStipendiya marafoni doirasida qoʻshgan [[Beverly Hills, California]] va [[Lupus]] maqolalarimga 1 balldan bergan ekansiz. Marafon baholash tartiblarida ([[Vikipediya:WikiStipendiya marafoni/Baholash tartibi]]) Maqola mavzusiga bogʻliq matnning katta hajmi uchun alohida ball beriladi deb yozilgan edi. Shularni qayta koʻrib chiqa olasizmi? Oldindan rahmat. [[Foydalanuvchi:RakhimovaD|'''Rakhimova<span style="font-family: Lucida Calligraphy "><b style="color: #ffc0cb">D</b></span>''']] ([[Foydalanuvchi munozarasi:RakhimovaD|munozara]]) 20:09, 5-Iyun 2022 (UTC) :Assalamu aleykum! Albatta agar iloji bo'lsa boshqa baho qo'yiladi. Bu shaxsan mening xato qilganim. [[Foydalanuvchi:Mirzoulug&#39;bek|Mirzoulug&#39;bek]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Mirzoulug&#39;bek|munozara]]) 01:58, 6-Iyun 2022 (UTC) == https://uz.wikipedia.org/wiki/Andoza:Toshkent_viloyati_Ijroiya_qo%27mitasining_raislari == :Assalomu alaykum, aka https://uz.wikipedia.org/wiki/Andoza:Toshkent_viloyati_Ijroiya_qo%27mitasining_raislari shu andozada bor: https://uz.wikipedia.org/wiki/Andoza:O%CA%BBzbekiston_viloyatlari_hokimlari. [[Foydalanuvchi:Umarxon III|Umarxon III]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Umarxon III|munozara]]) 20:13, 12-Iyun 2022 (UTC). ::Va aleykum assalam! Bo'lsa juda yaxshi ekan. Endi mana shu rahbarlar haqida vikipediyaga kiritib chiqsak yana ham yaxshi bo'ladi degan umiddaman. [[Foydalanuvchi:Mirzoulug&#39;bek|Mirzoulug&#39;bek]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Mirzoulug&#39;bek|munozara]]) 22:41, 12-Iyun 2022 (UTC) == Tanlangan maqola statusi uchun ovoz berish == Assalomu alaykum! https://uz.wikipedia.org/wiki/Vikipediya:Yaxshi_maqola_nomzodlari/GIF_so%27zi_talaffuzi Ushbu ssilka orqali o'z fikringiz va ovozingizni berishingizni iltimos qilib qolaman. Har qanday fikr uchun oldindan rahmat ! [[Foydalanuvchi:Optima D|Optima D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 07:28, 16-Iyun 2022 (UTC) == Xushsifat maqola == Assalomu alaykum, hurmatli @[[Foydalanuvchi:Mirzoulug'bek|Mirzoulug'bek]]. Xushsifat maqola nomzodligiga [https://uz.wikipedia.org/wiki/Vikipediya:Xushsifat_maqola_nomzodlari o'z nomzodimni] qo'ygan edim. Iltimos, ovoz berishda qatnashib, o'z fikringizni bildirsangiz. Har qanday fikr uchun oldindan rahmat. Hurmat bilan, [[User:Optima D|<b style="font-family:Lucida Calligraphy; color:#7A69B8">MaxiMillian</b>]] [[Fayl:Bouncywikilogo.gif|25px]]<b><sup>[[User talk:Optima D|<span style="color:blue">(menga yozish!)</span>]]</sup></b> 02:37, 9-Avgust 2022 (UTC) ==Portallar== Assalomu alaykum ustoz! Sizdan Portallar haqida so'ramoqchiedim. Uzwikida portallar deyarli yo'q ekan. Shunga yangisini yaratmoqchiman shu masalada yordam bera olasizmi??? [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 10:44, 29-Avgust 2022 (UTC) l8mvbmguor74adt69zov6env6ynfbwm 2817225 2817223 2022-08-29T10:44:51Z Panpanchik 72616 /* Xushsifat maqola */ wikitext text/x-wiki {{hello|--[[Foydalanuvchi:Ximik1991Bot|Ximik1991Bot]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Ximik1991Bot|munozara]]) 11:43, 14-Dekabr 2015 (UTC)}} {{Arxiv qutisi | box-width=17em| *[[/Arxiv00|Arxiv]] *[[/Arxiv01|Arxiv]] * [[Foydalanuvchi:Mirzoulug'bek/MyPage|MyPage]] }} == KyWiki == [[:ky:|Qirgʻiz Vikipediyasi]] forumida [[:ky:Wikipedia:Форум#Attention please|xabar]] qoldirgandim, oʻshani u forumda qirgʻizchaga oʻgirib qoʻya olasizmi? [[User:Abdulla|<span style="color:#0645AD">Abdulla</span>]]&nbsp;<sup>[[User talk:Abdulla|<span style="color:#0645AD">munozara</span>]]</sup> 09:53, 2 Avgust 2012 (UTC) Oʻzbek tiliga tarjima qiling men oʻgiraman inglizcha bilmiman.[[Foydalanuvchi:Mirzoulug&#39;bek|Mirzoulug&#39;bek]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Mirzoulug&#39;bek|munozara]]) 10:19, 2 Avgust 2012 (UTC). : ''Yangi sahifalar yaratayotgan ekansiz, biroq ularda ichki linklar yoʻq ([[Миаздар|misol]]). Natijada Qirgʻiz WP [[Special:Statistics|statistikasi]] ushbu sahifalarni maqola deb hisoblamaydi. Sahifa ichiga kamida bitta ichki link qoʻshib ([http://ky.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%BF%D0%BB%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%BE%D0%B7&curid=20968&diff=97957&oldid=97956 masalan bunday]), maqolalar sonini oshirishingiz mumkin.'' <small>Oldindan rahmat!</small> [[User:Abdulla|<span style="color:#0645AD">Abdulla</span>]]&nbsp;<sup>[[User talk:Abdulla|<span style="color:#0645AD">munozara</span>]]</sup> 10:26, 2 Avgust 2012 (UTC) Jaңi linkterdi jazip dayardap jatkan ekensizder, birok alardin ichinde linkter jok bolup jatat. Natiyjasinda Kirgiz Uikipediyasi bul baraktardi makala dep, eseptebeyt. Makala ichine jok degende bir ichki link koshuu zaril jana makalalar sanin kөbөytүү mүmkүn. : ''Jaңi makalalardi jazip dayardap jatkan ekensizder, birok alardin ichinde linkter jok bolup jatat. ([[Миаздар|misali]]). Natiyjasinda Kirgiz Uikipediyasi [[Special:Statistics|statistikasi]] bul baraktardi makala dep, eseptebeyt. Makala ichine jok degende bir ichki link koshuu ([http://ky.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%BF%D0%BB%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%BE%D0%B7&curid=20968&diff=97957&oldid=97956 misal үchүn]), makalalar sanin kөbөytүү mүmkүn..'' <small>Kөnүl burgaңiңiz үchүn choң raxmat!</small> [[User:Abdulla|<span style="color:#0645AD">Abdulla</span>]]&nbsp;<sup>[[User talk:Abdulla|<span style="color:#0645AD">munozara</span>]]</sup> 10:26, 2 Avgust 2012 (UTC) :: Rahmat! [[User:Abdulla|<span style="color:#0645AD">Abdulla</span>]]&nbsp;<sup>[[User talk:Abdulla|<span style="color:#0645AD">munozara</span>]]</sup> 10:53, 2 Avgust 2012 (UTC) == Iltimos == Assalomu alaykum, Mirzoulugʻbek. Iltimos, sanalarni yozayotganda ''<nowiki>[[30 iyun]]</nowiki>'' emas, balki, orasiga chiziqcha qoʻyib — '''<nowiki>[[30-iyun]]</nowiki>''' qilib yozing. Yillar yozilayotganda '''<nowiki>[[1930]]-yil</nowiki>''' deb yoziladi, ''<nowiki>[[1930 yil]]</nowiki>'' deb emas. Sahifalarni yaratayotganingizda turkumlashni unutmang. Masalan, „Boks boʻyicha Yevropa chempionati 1930“ maqolasiga '''<nowiki>[[Turkum:Boks boʻyicha musobaqalar]]</nowiki>''' deb yarating. Rahmat. --[[Foydalanuvchi:Casual|Casual]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Casual|munozara]]) 09:55, 9 Avgust 2012 (UTC). Xoʻp boʻladi eslatib qoʻyganingiz uchun Raxmat!!! [[Foydalanuvchi:Mirzoulug&#39;bek|Mirzoulug&#39;bek]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Mirzoulug&#39;bek|munozara]]) 12:16, 9 Avgust 2012 (UTC). Assalomu alaykum. Ushbu sahifadagi savolga javobingizni bilmoqchi edim: [[Andoza_munozarasi:Buxorodagi_diqqatga_sazovor_joylar]]. Raxmat. --[[Foydalanuvchi:Викичи|Викичи]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Викичи|munozara]]) 02:01, 30-Iyun 2015 (UTC) == Orden == {| style="border: 1px solid {{{border|gray}}}; background-color: {{{color|#fdffe7}}};" |rowspan="2" valign="middle" | {{#ifeq:{{{2}}}|alt|[[File:Original Barnstar Hires.png|100px]]|[[File:Original Barnstar.png|100px]]}} |rowspan="2" | |style="font-size: x-large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;" | '''Xizmatlaringiz uchun''' |- |style="vertical-align: middle; border-top: 1px solid gray;" | Oʻzbekcha Vikipediyaga qoʻshayotgan hissangiz uchun sizni shu yulduz bilan taqdirlashga ijozat bergaysiz. [http://toolserver.org/~tparis/pages/index.php?name=+Mirzoulug%27bek&lang=uz&wiki=wikipedia&namespace=0&redirects=noredirects&getall=1 500] ga yaqin maqola, [http://toolserver.org/~tparis/pages/index.php?name=+Mirzoulug%27bek&lang=uz&wiki=wikipedia&namespace=10&redirects=noredirects&getall=1 300] ga yaqin andoza, oʻnlab loyiha va portallar yaratdingiz, qoʻlingiz dard koʻrmasin! {{-)}} [[User:Abdulla|<span style="color:#0645AD">Abdulla</span>]]&nbsp;<sup>[[User talk:Abdulla|<span style="color:#0645AD">munozara</span>]]</sup> 12:21, 12 oktabr 2012 (UTC) |} Sizga Katta Rahmat Abdulla aka iloji boricha Vikipediyaga koʻproq xissa qoʻshib vaqtimni ajratishga xarakat qilaman. == Boshlagan ishni oxirigacha yetkazing! == Salom! [[Arslonbob|Maqola]] boshlasangiz oxirigacha yetkazing! Intervekilarni qoʻshing. Havola va manba ham qoʻshish zarur. [[Foydalanuvchi:Nataev|Nataev]] <sup>[[Foydalanuvchi munozarasi:Nataev|munozara]]</sup> 16:33, 1 noyabr 2012 (UTC) == Salom == Salom! Siz qaerlisiz? [[Foydalanuvchi:Shokhruhkuz1|Shokhruhkuz1]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Shokhruhkuz1|munozara]]) 07:48, 10 noyabr 2012 (UTC). Va alaykum assalom men Qirg'izistondanman.[[Foydalanuvchi:Mirzoulug&#39;bek|Mirzoulug&#39;bek]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Mirzoulug&#39;bek|munozara]]) 12:16, 12 noyabr 2012 (UTC). == Ovoz bering == Salom, yahshimisiz? iltimos [[Halab]] shahrining [[Vikipediya:Tanlangan maqolalar|Tanlangan maqolalar]] qatoridan joy olishi uchun ovoz bering!!! Hurmat bilan [[Foydalanuvchi:Shokhruhkuz1|Shokhruhkuz1]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Shokhruhkuz1|munozara]]) 15:07, 16 noyabr 2012 (UTC). == Qirgʻizstondagi tumanlar== Qirgʻizstondagi tumanlar haqida maqola yozishga va mavjud maqolalarni yaxshilashga yordam bersanigiz zoʻr boʻlardi. [[Foydalanuvchi:Shokhruhkuz1|Shokhruhkuz1]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Shokhruhkuz1|munozara]]) va [[Foydalanuvchi:Tashfootball|Tashfootball]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Tashfootball|munozara]]) [[Andijon (viloyat)|Andijondagi]] tumanlar haqida chiroyli maqolalar yozishdi. [[Foydalanuvchi:Nataev|Nataev]] <sup>[[Foydalanuvchi munozarasi:Nataev|munozara]]</sup> 14:16, 19 noyabr 2012 (UTC) Xa albatta yozishga xarakat qilaman. Nafaqat tumanlari balki Qirgʻizistonga oid xar bir ensiklopediya boʻlishga yaraydigan maqolalarni yozishga bel bogʻlaymiz. [[Foydalanuvchi:Mirzoulug&#39;bek|Mirzoulug&#39;bek]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Mirzoulug&#39;bek|munozara]]) 14:25, 19 noyabr 2012 (UTC). : Ha, ajoyib fikr! [[Foydalanuvchi:Nataev|Nataev]] <sup>[[Foydalanuvchi munozarasi:Nataev|munozara]]</sup> 12:38, 23 noyabr 2012 (UTC) == [[Qirgʻiz tili]] == Salom Mirzoulug'bek! Qirgʻiz tili maqolasiga, [[Oʻzbek tili]]daki kabi kelishiklarni qoʻshman mumkin midir? Tashakkurlar! [[Maxsus:Contributions/91.52.196.228|91.52.196.228]] 15:58, 20 dekabr 2012 (UTC) :Men sizni tushunmadim Qirgʻiz tili maqolasiga, Oʻzbek tilidagi kabi qaysi kelishik qoʻshilibdi. Yoki endi qoʻshmang deyapsizmi? Ilooji boʻlsa batafsil tushuntiring va roʻyhatdan oʻtib yozing iltimos. [[Foydalanuvchi:Mirzoulug&#39;bek|Mirzoulug&#39;bek]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Mirzoulug&#39;bek|munozara]]) 17:26, 20 dekabr 2012 (UTC). ::Uhm, do you speak English? My Uzbek is not that fluent, I just tried to write in Uzbek as I didn't know whether you spoke English or not. [[Maxsus:Contributions/91.52.196.209|91.52.196.209]] 17:31, 20 dekabr 2012 (UTC) ::U kishi qoʻshishingizni xohlayaptilar, menimcha. [[User:CoderSI|<span style="color:#0645AD">CoderSI</span>]]&nbsp;<sup>[[User talk:CoderSI|<span style="color:#0645AD">munozara</span>]]</sup> 18:10, 20 dekabr 2012 (UTC). Xa albatta qoʻshaman faqat xozir emas 2-3 kundan soʻng. == RE:Geografik koordinatalar == Aynan qaysi maqolada xarita notoʻgʻri koʻrsatyapti? Balki {{t|Bilgiquti aholi punkti}} andozasida xato boʻlsa kerak. [[User:Abdulla|<span style="color:#0645AD">Abdulla</span>]]&nbsp;<sup>[[User talk:Abdulla|<span style="color:#0645AD">munozara</span>]]</sup> 13:00, 21 dekabr 2012 (UTC) == Maqolalar == Assalomu alaykum, Mirzoulugʻbek! Iltimos, [[Qorag'anda viloyati]] va [[Olmaota viloyati]] maqolalarini vikipediya qoidalariga binoan tahrirlab, turkumlab bera olmaysizmi? Oldindan rahmat. --[[Foydalanuvchi:Casual|Casual]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Casual|munozara]]) 16:07, 3 yanvar 2013 (UTC). : Bu ikkala maqolani oʻchirishni taklif qilaman, men avval bunday maqolalar mavjudligidan xabarim boʻlmay yaratib qoʻyganman. [[Qarag'andi viloyati]], [[Almati viloyati]] [[Foydalanuvchi:Amir.Temur|Amir.Temur]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Amir.Temur|munozara]]) 10:47, 4 yanvar 2013 (UTC). :: Rahmat, oʻchirildi. —[[Foydalanuvchi:Casual|Casual]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Casual|munozara]]) 17:17, 8 yanvar 2013 (UTC). == RE:Kitobdan tarjima == Ha, albatta. [[Qirgʻizcha Vikipediya|Qirgʻizlarning]] oʻzi ham [http://ky.wikipedia.org/w/index.php?search=%D0%9C%D0%B0%D0%BC%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D0%B5%D1%82%D1%82%D0%B8%D0%BA+%D1%82%D0%B8%D0%BB+%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%B0+%D1%8D%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F+%D0%B1%D0%BE%D1%80%D0%B1%D0%BE%D1%80%D1%83.+%D0%9A%D1%8B%D1%80%D0%B3%D1%8B%D0%B7%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%8B%D0%BD+%D0%B3%D0%B5%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F%D1%81%D1%8B.&button=&title=%D0%90%D1%82%D0%B0%D0%B9%D1%8B%D0%BD%3ASearch shu kitobdan koʻchirishipti]. [[User:Abdulla|<span style="color:#0645AD">Abdulla</span>]]&nbsp;<sup>[[User talk:Abdulla|<span style="color:#0645AD">munozara</span>]]</sup> 12:43, 9 yanvar 2013 (UTC) Javobingiz uchun rahmat endi tarjimani boshlasam boʻlar ekan.[[Foydalanuvchi:Mirzoulug&#39;bek|Mirzoulug&#39;bek]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Mirzoulug&#39;bek|munozara]]) 12:47, 9 yanvar 2013 (UTC). == Yangi orden! == {| style="border: 1px solid gray; background-color: #fdffe7;" |rowspan="2" valign="middle" | [[Image:BoNM - Kyrgyzstan Hires.png|50px]] |rowspan="2" | |style="font-size: x-large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;" | '''The Kyrgyzstan Barnstar of National Merit''' |- |style="vertical-align: middle; border-top: 1px solid gray;" | Qirgʻizistonda joylashgan aholi punktlari haqida yozgan yuzlagan maqolalaringizni koʻrib chiqib shu ordenni berishga qaror qildim. Juda ham sharafli ishga qoʻl uribsiz. Sizdan yanada koʻproq maqola kutamiz! [[Foydalanuvchi:Nataev|Nataev]] <sup>[[Foydalanuvchi munozarasi:Nataev|munozara]]</sup> 13:48, 17 yanvar 2013 (UTC) |} Katta Rahmat!!! Hudo xoxlasa Qirgʻiziston aholi punktlarini kirtib tugatganimdan soʻngra baʼzi bir aholi punktlarni va tuman, viloyatlarni sizlarning yordamingiz va oʻzimning harakatim bilan yaxshi maqolalar darajasiga chiqarishni rejalashtirmoqdaman.--[[Foydalanuvchi:Mirzoulug&#39;bek|Mirzoulug&#39;bek]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Mirzoulug&#39;bek|munozara]]) 14:33, 17 yanvar 2013 (UTC) : Ajoyib fikr. Qoʻldan kelgancha yordamberamiz. Oʻsh haqidagi maqolani yaxshilash kerak. [[Foydalanuvchi:Nataev|Nataev]] <sup>[[Foydalanuvchi munozarasi:Nataev|munozara]]</sup> 15:00, 17 yanvar 2013 (UTC) :: Xa Oʻsh shahri haqidagi maqolani va Oʻshda tavallud topgan shaxslar oʻzbek adabiyotiga ulkan xizmat koʻrsatgan [[Mugʻanniy]] va [[Shavkat Rahmon]]ni ham vikipediyaga kiritish niyatim bor. Nasib qilsa Oʻshga yaqin kunlarda safarga chiqib qolsam foto tasvirlar yigʻib kelaman shunda bu ishlarni ham boshlaymiz.--[[Foydalanuvchi:Mirzoulug&#39;bek|Mirzoulug&#39;bek]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Mirzoulug&#39;bek|munozara]]) 15:16, 17 yanvar 2013 (UTC) ::: Juda yaxshi! Surat yuklash kerak albatta. Bu borada yordam bera olaman agar kerak boʻlsa. [[Foydalanuvchi:Nataev|Nataev]] <sup>[[Foydalanuvchi munozarasi:Nataev|munozara]]</sup> 17:12, 17 yanvar 2013 (UTC) == Joy nomlari == Salom! Joy nomlarini xato yozayapsiz. „Issiq-Koʻl“ emas, „Issiqkoʻl“ boʻladi oʻzbekcha. Quyidagi ikki jildli ensiklopedik lugʻatni ochib koʻrsangiz ayni muddao boʻlardi. Qirgʻizistondagi joy nomlarini oʻzbekcha yozilishi bilan birga ular haqida qisqa maʼlumot ham berilgan. Hamma shahar va qishloq kiritilgan emas albatta. * [http://www.ziyouz.com/index.php?option=com_remository&Itemid=57&func=fileinfo&id=2282 Ensiklopedik lugʻat (1-jild) (A—N) (Toshkent—1988)] * [http://www.ziyouz.com/index.php?option=com_remository&Itemid=57&func=fileinfo&id=2283 Ensiklopedik lugʻat (2-jild) (N—H) (Toshkent—1988)] Mana bu lugʻatda boʻlsa (2-jild, 780-betdan boshlab) yaxshigina joy nomlari lugʻati berilgan: * [http://www.ziyouz.com/index.php?option=com_remository&Itemid=57&func=fileinfo&id=1371 Ruscha-oʻzbekcha lugʻat (1-jild) (A—O) (Toshkent—1983)] * [http://www.ziyouz.com/index.php?option=com_remository&Itemid=57&func=fileinfo&id=1370 Ruscha-oʻzbekcha lugʻat (2-jild) (P—Ya) (Toshkent—1983)] Yangi maqolalar kutamiz! Rahmat! [[Foydalanuvchi:Nataev|Nataev]] <sup>[[Foydalanuvchi munozarasi:Nataev|munozara]]</sup> 13:03, 19 yanvar 2013 (UTC) Men sizni tushundim faqat men oʻzbeklar yashaydigan joy nomlarini oʻzbekcha ruslar yashaydigan yoki nomlab ketganini ruscha qilib qoʻydim qirgʻizlarnikini esa qirgʻizcha qilishga harakat qildim. Xatolarni toʻgʻri yozganingiz uchun rahmat!!! Qizil-Tuu degan nomni tarjima qilsam Qizil-Bayroq yaki Qizil-Tugʻ boʻlyapti ammo uni unday tarjima qila olmayapman chunki u yerlarni nomini mahhalliy oʻzbeklar ham shunday nomlashadi. Misol uchun Jar soʻzi kelganda baʼzi joylarda Yor deb tarjima qilsam baʼzilarida Jar boʻyicha qolmoqda. Shunday holatlar yuzaga kelyapti. Nima qilmoq kerak. Togʻridan toʻgʻri yozish yoki tarjima shunga sizning tafsiyangizni kutaman. --[[Foydalanuvchi:Mirzoulug&#39;bek|Mirzoulug&#39;bek]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Mirzoulug&#39;bek|munozara]]) 20:28, 19 yanvar 2013 (UTC) : Men oʻzgartirgan nomlarning aksari oʻzbekcha kitoblarda berilgan ekan. Ularni oʻzbekcha qanday yozilsa, shunday yozaverish kerak. „Qora-Koʻl“ emas, „Qorakoʻl“ masalan. Oʻzbekchada joy nomlari kamdan-kam chiziqcha bilan yoziladi. Agar hech qayerda oʻzbekcha yozilishi berilmagan boʻlsa menimcha siz aytgandek transliteratsiya qilaveramiz. Yaʼni, „Qizil-Tuu“ boʻlib qolaversa boʻladi menimcha. [[Foydalanuvchi:Nataev|Nataev]] <sup>[[Foydalanuvchi munozarasi:Nataev|munozara]]</sup> 06:17, 20 yanvar 2013 (UTC) ==Interwiki== Hi, I think you should put interwiki to increase editing number in these wikipedias.--[[Foydalanuvchi:Aplikasi|Aplikasi]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Aplikasi|munozara]]) 13:23, 27 yanvar 2013 (UTC) == Skype == Assalomy alaykum, yaxshimisiz? Skypedagi loginingizni shu yerda qoldirsangiz, vikipediyadagi barcha faol ishtirokchilar skypeda maslahatlashib turamiz! — [[Foydalanuvchi:Amir.Temur|Amir.Temur]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Amir.Temur|munozara]]) 16:57, 20 fevral 2013 (UTC) == NATO == Men [[Seuldagi G-20 sammiti (2010)]] maqolasini [[Vikipediya:Yaxshi maqola nomzodlari|bu yerga]] nomzodlikga qoʻydim iltimos ovoz bering, hurmat bilan--[[Foydalanuvchi:Bir soddadil Uzbek|Bir soddadil Uzbek]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Bir soddadil Uzbek|munozara]]) 04:17, 17-Aprel 2014 (UTC) Men [[Torontodagi G-20 sammiti (2010)]] maqolasini [[Vikipediya:Tanlangan maqola nomzodlari|bu yerga]] nomzodlikga qoʻydim iltimos ovoz bering, hurmat bilan--[[Foydalanuvchi:Bir soddadil Uzbek|Bir soddadil Uzbek]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Bir soddadil Uzbek|munozara]]) 04:17, 17-Aprel 2014 (UTC) == Iltimos == Salom, yahshimisiz? iltimos menga yordam bersayiz {{Bilgiquti pornoyulduz}ni ruschadagiday qib bera olasmi?--[[Foydalanuvchi:Murod.sex|Murod.sex]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Murod.sex|munozara]]) 11:46, 10-Aprel 2014 (UTC) == [[:ru:Узбекские племена]] == Можете на узбекскую википедию перевести ?--[[Foydalanuvchi:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kaiyr|munozara]]) 18:39, 29-Noyabr 2014 (UTC) ==Admin== Siz ham adminmi? --[[Foydalanuvchi:Muslim3883|Muslim3883]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muslim3883|munozara]]) 18:18, 21-Fevral 2015 (UTC) : Administrator huquqiga ega foydalnuvchilar [https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Maxsus:ListUsers&group=sysop mana bu roʻyxatda] berilgan. [[Foydalanuvchi:Nataev|<span style="color:red;">N</span><span style="color:blue;">ataev</span>]] <sup>[[Foydalanuvchi munozarasi:Nataev|munozara]]</sup> 05:15, 22-Fevral 2015 (UTC) == Ovoz bering == [https://uz.wikipedia.org/wiki/Andoza_munozarasi:Administratorlikka_so%CA%BBrovlar#Tarafdorlar Mana bu yerda] „Administratorlikka soʻrovlar“ andozasi muhokamaga qoʻyilgan. Sizning ovoz berishingiz kelajakda oʻzingizni ham administrator boʻlishingizga taʼsir qilishi mumkin. Shuning uchun aktiv boʻlishingizni soʻraymiz. —[[Foydalanuvchi:Химик1991|Химик1991]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Химик1991|munozara]]) 08:54, 12-Mart 2015 (UTC) == YM uchun nomzod == Salom, Hurmatli Mirzo Ulug'bek. [[Donald Trump|bu maqolaning]] kamchiligi nimadaligini tushuntirib bersangiz. -- [[Foydalanuvchi:Umarxon III|Umarxon III]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Umarxon III|munozara]]) 14:15, 19-Noyabr 2015 (UTC) == Sizni sogʻindik, Mirzoulug&#39;bek! == {| style="width:750px; margin: 0 auto; border:3px solid #CCCCFF; background:#efffff; font-size:90%; line-height:1.2" | colspan=2 align=center style="font-size:larger"| <big>'''''Mirzoulug&#39;bek, Vikipediya sizni sogʻindi!'''''</big> |- | [[Fayl:Wikipedia mini globe handheld.jpg|center|290px]] |- | colspan=2 align=center style="font-size:larger"| |- | width=984 align=center style="padding-right:5px" | <b><span style="color:#0000ff;">Vikipediyadagi ishtirokingizni soʻgindik!</span></b> Eski shijoatingiz bilan qaytib kelishingiz umidida,<br />'''sizni kutamiz!'''<br /> ---- ''Hurmat ila'', [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 13:10, 22-Fevral 2022 (UTC) |} == WikiStipendiya marafonida baholash boʻyicha == Salom, WikiStipendiya marafoni doirasida qoʻshgan [[Beverly Hills, California]] va [[Lupus]] maqolalarimga 1 balldan bergan ekansiz. Marafon baholash tartiblarida ([[Vikipediya:WikiStipendiya marafoni/Baholash tartibi]]) Maqola mavzusiga bogʻliq matnning katta hajmi uchun alohida ball beriladi deb yozilgan edi. Shularni qayta koʻrib chiqa olasizmi? Oldindan rahmat. [[Foydalanuvchi:RakhimovaD|'''Rakhimova<span style="font-family: Lucida Calligraphy "><b style="color: #ffc0cb">D</b></span>''']] ([[Foydalanuvchi munozarasi:RakhimovaD|munozara]]) 20:09, 5-Iyun 2022 (UTC) :Assalamu aleykum! Albatta agar iloji bo'lsa boshqa baho qo'yiladi. Bu shaxsan mening xato qilganim. [[Foydalanuvchi:Mirzoulug&#39;bek|Mirzoulug&#39;bek]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Mirzoulug&#39;bek|munozara]]) 01:58, 6-Iyun 2022 (UTC) == https://uz.wikipedia.org/wiki/Andoza:Toshkent_viloyati_Ijroiya_qo%27mitasining_raislari == :Assalomu alaykum, aka https://uz.wikipedia.org/wiki/Andoza:Toshkent_viloyati_Ijroiya_qo%27mitasining_raislari shu andozada bor: https://uz.wikipedia.org/wiki/Andoza:O%CA%BBzbekiston_viloyatlari_hokimlari. [[Foydalanuvchi:Umarxon III|Umarxon III]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Umarxon III|munozara]]) 20:13, 12-Iyun 2022 (UTC). ::Va aleykum assalam! Bo'lsa juda yaxshi ekan. Endi mana shu rahbarlar haqida vikipediyaga kiritib chiqsak yana ham yaxshi bo'ladi degan umiddaman. [[Foydalanuvchi:Mirzoulug&#39;bek|Mirzoulug&#39;bek]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Mirzoulug&#39;bek|munozara]]) 22:41, 12-Iyun 2022 (UTC) == Tanlangan maqola statusi uchun ovoz berish == Assalomu alaykum! https://uz.wikipedia.org/wiki/Vikipediya:Yaxshi_maqola_nomzodlari/GIF_so%27zi_talaffuzi Ushbu ssilka orqali o'z fikringiz va ovozingizni berishingizni iltimos qilib qolaman. Har qanday fikr uchun oldindan rahmat ! [[Foydalanuvchi:Optima D|Optima D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 07:28, 16-Iyun 2022 (UTC) == Xushsifat maqola == Assalomu alaykum, hurmatli @[[Foydalanuvchi:Mirzoulug'bek|Mirzoulug'bek]]. Xushsifat maqola nomzodligiga [https://uz.wikipedia.org/wiki/Vikipediya:Xushsifat_maqola_nomzodlari o'z nomzodimni] qo'ygan edim. Iltimos, ovoz berishda qatnashib, o'z fikringizni bildirsangiz. Har qanday fikr uchun oldindan rahmat. Hurmat bilan, [[User:Optima D|<b style="font-family:Lucida Calligraphy; color:#7A69B8">MaxiMillian</b>]] [[Fayl:Bouncywikilogo.gif|25px]]<b><sup>[[User talk:Optima D|<span style="color:blue">(menga yozish!)</span>]]</sup></b> 02:37, 9-Avgust 2022 (UTC) == Portallar== Assalomu alaykum ustoz! Sizdan Portallar haqida so'ramoqchiedim. Uzwikida portallar deyarli yo'q ekan. Shunga yangisini yaratmoqchiman shu masalada yordam bera olasizmi??? [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 10:44, 29-Avgust 2022 (UTC) esba6cm12b7mxc6zwxdpb6ow5e2io8i Redwitz an der Rodach 0 71198 2816394 2368672 2022-08-28T18:14:22Z Gliwi 32143 ([[c:GR|GR]]) [[File:Wappen von Redwitz.png]] → [[File:DEU Redwitz an der Rodach COA.svg]] PNG → SVG wikitext text/x-wiki {{Bilgiquti aholi punkti | nomi = Redwitz an der Rodach | mavqe = [[Kommuna]] | mamlakat = Germaniya | mintaqa turi = Germaniya yerlari{{!}}Yer | mintaqa = Bavariya | jadvalda mintaqa = Bavariya | tuman turi = tuman | tuman = Lichtenfels (tuman) | jadvalda tuman = Lichtenfels (tuman) | jamoat turi =boshqarma | jamoat = | jadvalda jamoat = | qaram = | gerb = DEU Redwitz an der Rodach COA.svg | bayroq = | lat_dir = N | lat_deg = 50 | lat_min = 10 | lat_sec = 0 | lon_dir = E | lon_deg = 11 | lon_min = 11 | lon_sec = 0 | CoordAddon = | CoordScale = | mamlakat xaritasi oʻlchami = | mintaqa xaritasi oʻlchami = | tuman xaritasi oʻlchami = | mamlakat xaritasi = | mintaqa xaritasi = | tuman xaritasi = | ichki boʻlinishi = 4 osttuman | rahbar turi = | rahbar = Christian Mrosek | asos solingan = | ilk eslatilishi = | avvalgi nomlari = | qachondan beri = | maydon = 14,66 | balandlik turi = | AP markazi balandligi = 291 | iqlim = | rasmiy til = | aholi = 3406 | sanalgan yil = 2010 | zichlik = | aglomeratsiya = | milliy tarkib = | konfessiyaviy tarkib = | etnoxronim = | vaqt mintaqasi = +1 | DST = bor | telefon kodi = 09574 | pochta indeksi = 96257 | pochta indekslari = | avtomobil kodi = LIF | identifikator turi = Maʼmuriy birlik identifikatsiyasi raqami{{!}}Rasmiy kodi | raqamli identifikator = 09 4 78 155 | Commons turkumi = Redwitz an der Rodach | sayt = http://www.redwitz.de | sayt tili = de }} '''Redwitz an der Rodach''' [[Germaniya]]ning [[Bavariya]] [[Germaniya yerlari|yerida]] joylashgan kommunadir. Ushbu kommuna [[Lichtenfels (tuman)|Lichtenfels]] tumani tarkibiga kiradi. Maydoni – 14,66&nbsp;km<sup>2</sup>. Aholisi – 3406 kishi (2010). == Geografiyasi == === Hududi === Redwitz an der Rodachning hududi {{wikidata|p2046}} km{{sup|2}}dir. Dengiz sathidan oʻrtacha {{wikidata|p2044}} m balandlikda joylashgan. == Demografiyasi == {{Wikidata/Population}} == Manbalar == {{manbalar}} == Havolalar == {{Commons turkum|Redwitz an der Rodach}} * [http://www.redwitz.de Rasmiy sayti] {{Germaniya:Lichtenfels tumani shaharlari}} {{Tashqi havolalar}} {{DEFAULTSORT:Redwitz an der Rodach}} [[Turkum:Germaniya shaharlari]] {{germany-geo-stub}} 8thjtn9fh3ib0wgzyyg623xbgd24n1t Merzalben 0 86563 2816388 2366836 2022-08-28T18:11:55Z Gliwi 32143 ([[c:GR|GR]]) [[File:Wappen merzalben.jpg]] → [[File:DEU Merzalben COA.svg]] JPG → SVG wikitext text/x-wiki {{Bilgiquti aholi punkti | nomi = Merzalben | mavqe = [[Kommuna]] | mamlakat = Germaniya | mintaqa turi = Germaniya yerlari{{!}}Yer | mintaqa = Rheinland-Pfalz | jadvalda mintaqa = Rheinland-Pfalz | tuman turi = tuman | tuman = Südwestpfalz (tuman) | jadvalda tuman = Südwestpfalz (tuman) | jamoat turi = | jamoat = | jadvalda jamoat = | qaram = | gerb = DEU Merzalben COA.svg | bayroq = | lat_dir = N | lat_deg = 49 | lat_min = 14 | lat_sec = 40 | lon_dir = E | lon_deg = 7 | lon_min = 43 | lon_sec = 50 | CoordAddon = | CoordScale = | mamlakat xaritasi oʻlchami = | mintaqa xaritasi oʻlchami = | tuman xaritasi oʻlchami = | mamlakat xaritasi = | mintaqa xaritasi = | tuman xaritasi = | ichki boʻlinishi = | rahbar turi = Burgomistr | rahbar = Benno Schwarz | asos solingan = | ilk eslatilishi = | avvalgi nomlari = | qachondan beri = | maydon = 30,01 | balandlik turi = | AP markazi balandligi = 281 | iqlim = | rasmiy til = | aholi = 1239 | sanalgan yil = 2010 | zichlik = | aglomeratsiya = | milliy tarkib = | konfessiyaviy tarkib = | etnoxronim = | vaqt mintaqasi = +1 | DST = bor | telefon kodi = 06395 | pochta indeksi = 66978 | pochta indekslari = | avtomobil kodi = PS | identifikator turi = Maʼmuriy birlik identifikatsiyasi raqami{{!}}Rasmiy kodi | raqamli identifikator = 07 3 40 031 | Commons turkumi = Merzalben | sayt = http://www.merzalben.de/ | sayt tili = de }} [[Fayl:Merzalben-Zimmerbergstrasse 12-04-gje.jpg|thumb|upright=1.4|left]] '''Merzalben''' [[Germaniya]]ning [[Rheinland-Pfalz]] [[Germaniya yerlari|yerida]] joylashgan kommunadir. Ushbu kommuna [[Südwestpfalz (tuman)|Südwestpfalz]] tumani tarkibiga kiradi. Maydoni – 30,01&nbsp;km<sup>2</sup>. 1239 nafar aholi istiqomat qiladi (2010). == Geografiyasi == === Hududi === Merzalbenning hududi {{wikidata|p2046}} km{{sup|2}}dir. Dengiz sathidan oʻrtacha {{wikidata|p2044}} m balandlikda joylashgan. == Demografiyasi == {{Wikidata/Population}} == Manbalar == {{manbalar}} == Havolalar == {{Commons turkum|Merzalben}} * [http://www.merzalben.de/ Rasmiy sayti] {{Germaniya:Südwestpfalz tumani shaharlari}} {{Tashqi havolalar}} {{DEFAULTSORT:Merzalben}} [[Turkum:Germaniya shaharlari]] {{germany-geo-stub}} 58nq1i5olb553xt90nvuguza2ub8sbg Abdulaziz Komilov 0 97172 2816484 2801093 2022-08-28T20:09:27Z Umarxon III 18267 /* Mukofotlari */ wikitext text/x-wiki {{Davlat arbobi |ismi = Abdulaziz Hafizovich Komilov |asl ismi = Камилов Абдулазиз Хафизович |tasvir = Abdulaziz Kamilov July 2018.jpg |uzunlik = 250px |lavozimi = [[Oʻzbekiston Respublikasi Tashqi ishlar vazirligi|Oʻzbekiston Respublikasi Tashqi ishlar vaziri]] |boshlanish davri = [[2012-yil]] [[13-yanvar]] |tugash davri = [[2022-yil]] [[27-aprel]] |prezident = [[Islom Karimov]]<br/>[[Shavkat Mirziyoyev]] |premyer = [[Shavkat Mirziyoyev]]<br>[[Abdulla Oripov (siyosatchi)]] |oʻtmishdoshi = [[Elyor Gʻaniyev]] |vorisi = [[Vladimir Norov]] <small>v.b.</small> |lavozimi_2 = [[Oʻzbekiston Respublikasi Tashqi ishlar vazirligi|Oʻzbekiston Respublikasi Tashqi ishlar vaziri]] |boshlanish davri_2 = [[1994-yil]] [[11-sentabr]] |tugash davri_2 = [[2003-yil]] [[14-mart]]gacha |prezident_2 = [[Islom Karimov]] |premyer_2 = [[Abdulhoshim Mutalov]]<br>[[Oʻtkir Sultonov]] |oʻtmishdoshi_2 = [[Saidmuxtor Saidqosimov]] |vorisi_2 = [[Sodiq Safoyev]] |lavozimi_3 = [[Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti devoni|Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining maslahatchisi]] |boshlanish davri_3 = [[2003-yil]] [[14-mart]] |tugash davri_3 = [[11-sentyabr]]gacha |prezident_3 = [[Islom Karimov]] |premyer_3 = [[Oʻtkir Sultonov]] |oʻtmishdoshi_3 = [[Saidmuxtor Saidqosimov]] |vorisi_3 = [[Sodiq Safoyev]] |bayroq = Flag_of_Uzbekistan.svg |bayroq_2 = Flag_of_Uzbekistan.svg |bayroq_3 = Flag_of_Uzbekistan.svg |bayroq_4 = Flag_of_Uzbekistan.svg |bayroq_5 = Flag_of_Uzbekistan.svg |bayroq_6 = Flag_of_Uzbekistan.svg |bayroq2=Emblem of Uzbekistan.svg |bayroq2_2=Emblem of Uzbekistan.svg |bayroq2_3=Emblem of Uzbekistan.svg |bayroq2_4=Emblem of Uzbekistan.svg |bayroq2_5=Emblem of Uzbekistan.svg |bayroq2_6=Emblem of Uzbekistan.svg |tavallud sanasi = {{tugʻilgan sanasi va yoshi|1947|11|16}} |tavallud joyi = [[Yangiyoʻl]], {{TavalludJoyi|Toshkent}}, [[Oʻzbek SSR]] |vafot sanasi = |vafot joyi = |turmush ortogi = Gulnora Komilova (Rashidova) |bolalari = Doniyor Komilov |mukofotlari = {{Fidokorona xizmatlari uchun ordeni}} {{Mehnat shuhrati ordeni}} {{Doʻstlik ordeni}} {{Ismoili Somoniy ordeni}} {{Oʻzbekiston belgisi}} |partiyasi = }} '''Abdulaziz Hafizovich Komilov''' (16-noyabr, 1947, Yangiyoʻl) — [[oʻzbekiston]]lik siyosatchi. 1994-2003-yillarda va 2012-2022-yillarda Oʻzbekiston Respublikasi tashqi ishlar vaziri.<ref>{{Veb manbasi|title=Oʻzbekiston Respublikasi Tashqi ishlar vazirligi tizimi|url=http://www.mfa.uz/uz/about/structure/|publisher=[[Oʻzbekiston Respublikasi Tashqi ishlar vazirligi]]|accessdate=01.11.2016|archivedate=2019-05-12|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190512151841/https://mfa.uz/uz/about/structure/}} {{Webarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190512151841/https://mfa.uz/uz/about/structure/ |date=2019-05-12 }}</ref> == Tarjimai holi == [[1947-yil]] [[16-noyabr]]da Toshkent viloyatining Yangiyoʻl shahrida tugʻilgan ===Ta'lim=== Oliy maʼlumotli, SSSR Tashqi ishlar vazirligining Diplomatik akademiyasini tamomlagan. 1978-1980 — SSSR FA Sharqshunoslik instituti aspiranti. Tarix fanlari nomzodi ilmiy darajasiga ega. ===Mehnat faoliyati=== 1973—1976-yillarda SSSRning [[Livan]]dagi elchixonasi attashesi, 1980—1984-yillarda SSSRning [[Suriya]]dagi elchixonasi 2-kotibi, 1984—1988-yillarda SSSR Tashqi ishlar vazirligi [[Yaqin Sharq]] boʻlimining xodimi, 1988—1991-yillarda SSSR FA Jahon iqtisodiyoti va xalqaro munosabatlar institutining katta ilmiy xodimi, 1991—1992-yillarda Oʻzbekiston Respublikasining [[Rossiya]]dagi elchixonasi maslahatchisi, 1992—1994-yillarda [[Oʻzbekiston Respublikasi Milliy xavfsizlik xizmati]] raisining oʻrinbosari, 1994-yilda qisqa muddat Oʻzbekiston Respublikasi Tashqi ishlar vazirining birinchi oʻrinbosari vazifalarida ishlagan. 1994—2003-yillarda Oʻzbekiston Respublikasi Tashqi ishlar vaziri, shu bilan birgalikda 1998—2003-yillarda [[Jahon iqtisodiyoti va diplomatiya universiteti]] rektori, 2003-yilda qisqa muddat Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining tashqi siyosiy masalalar boʻyicha maslahatchisi, 2003—2010-yillarda Oʻzbekiston Respublikasining AQShdagi Favqulodda va Muxtor elchisi, 2004—2010-yillarda Oʻzbekiston Respublikasining qarorgohi Vashingtonda joylashgan Kanadadagi Favqulodda va Muxtor elchisi, 2008—2010-yillarda Oʻzbekiston Respublikasining qarorgohi Vashingtonda joylashgan Braziliya Federativ Respublikasidagi Favqulodda va Muxtor elchisi kabi elchilik vazifalarida faoliyat olib borgan. 2010—2012-yillarda Oʻzbekiston Respublikasi Tashqi ishlar vazirining birinchi oʻrinbosari, [[2012-yil]] [[13-yanvar]]dan [[2022-yil]] [[27-aprel]]gacha Oʻzbekiston Respublikasi Tashqi ishlar vaziri<ref>[https://m.kun.uz/news/2022/04/27/abdulaziz-komilov-tashqi-ishlar-vaziri-lavozimidan-ketdi Abdulaziz Komilov tashqi ishlar vaziri lavozimidan ketdi]</ref>, [[2022-yil]] [[27-aprel]]dan [[16-iyun]]gacha — Oʻzbekiston Respublikasi prezidenti huzuridagi xavfsizlik kengashi kotibining tashqi siyosat va xavfsizlik masalalari boʻyicha oʻrinbosari, [[2022-yil]] [[16-iyun]]dan — [[Oʻzbekiston prezidenti]]ning tashqi siyosat masalalari boʻyicha maxsus vakili<ref>[https://m.kun.uz/news/2022/06/16/abdulaziz-komilov-prezidentning-tashqi-siyosat-masalalari-boyicha-maxsus-vakili-lavozimiga-tayinlandi Абдулазиз Комилов президентнинг ташқи сиёсат масалалари бўйича махсус вакили лавозимига тайинланди ]</ref> lavozimiga tayinlandi. Favqulodda va Muxtor elchi diplomatik martabasiga ega. Arab va ingliz tillarini biladi. == Mukofotlari == * [[Fidokorona xizmatlari uchun ordeni]]<ref>http://m.kun.uz/news/2017/11/16/savkat-mirzieev-abdulaziz-komilovni-mukofotladi</ref><ref>{{Cite web |url=https://www.gazeta.uz/ru/2017/11/16/kamilov/ |title=Абдулазиз Камилов награжден орденом в честь 70-летия |access-date=2020-05-17 |archive-date=2021-02-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210226034751/https://www.gazeta.uz/ru/2017/11/16/kamilov/ |deadlink=no }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://m.kun.uz/news/2017/11/16/savkat-mirzieev-abdulaziz-komilovni-mukofotladi |title=Шавкат Мирзиёев Абдулазиз Комиловни мукофотлади<!-- Заголовок добавлен ботом --> |access-date=2017-11-20 |archive-date=2017-11-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171118192104/http://m.kun.uz/news/2017/11/16/savkat-mirzieev-abdulaziz-komilovni-mukofotladi |deadlink=no }}</ref>. * [[Mehnat shuhrati ordeni]]<ref>{{Lex.uz|О награждении группы государственных служащих, работников производства и сферы обслуживания в связи с пятилетием независимости Республики Узбекистан|1996-8-26|УП|1548|2379579}}</ref>. * [[Doʻstlik ordeni]]<ref>[http://old.president.uz/ru/news/4693/ Указ Президента Республики Узбекистан от 25 августа 2011 года «О награждении в связи с двадцатилетием независимости Республики Узбекистан группы государственных служащих и работников производственной и социально-экономической сфер»]</ref>. * 2-darajali [[Ismoili Somoniy ordeni]]<ref>{{Cite web |url=https://uz.sputniknews.ru/politics/20180830/9268558/Prezident-Tadzhikistana-nagradil-Aripova-i-Kamilova.html |title=Президент Таджикистана наградил Арипова и Камилова |access-date=2019-08-03 |archive-date=2019-08-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190803191348/https://uz.sputniknews.ru/politics/20180830/9268558/Prezident-Tadzhikistana-nagradil-Aripova-i-Kamilova.html |deadlink=no }}</ref>. * [[:ru:Орден «Галкыныш»|Uyg'onish ordeni]]<ref>[https://tdh.gov.tm/ru/post/32604/ukaz-prezidenta-turkmenistana-13 Указ Президента Туркменистана от 26 августа 2022 года «О награждении заместителя секретаря Совета безопасности при Президенте Республики Узбекистан, специального представителя Президента Республики Узбекистан по внешнеполитическим вопросам Камилова Абдулазиза Хафизовича орденом Туркменистана «Galkynyş»]</ref>. * [[Oʻzbekiston belgisi]] nishoni. * O‘zbekiston Mustaqilligiga 20-yil nishoni. == Oilasi == Komilov [[Sharof Rashidov]]ning qizi Gulnora Rashidovaga uylangan. Oʻgli — Doniyor, iqtisodchi<ref>https://www.famous-scientists.ru/list/12366</ref> va tadbirkor. "Metropol Group" [[masʼuliyati cheklangan jamiyat]]i egasi. Bu shirkat [[2021-yil]] [[17-iyun]]da [[Oʻzbekiston Respublikasi Davlat xavfsizlik xizmati]] binosini sotib oldi.<ref>{{cite web|url=https://kun.uz/ru/27194867|title=Бывшее здание СГБ выкупила компания сына высокопоставленного чиновника}}</ref> == Manbalar == {{Manbalar}} {{Oʻzbekiston Tashqi ishlar vazirlari}} {{DEFAULTSORT:Komilov, Adbulaziz}} [[Turkum:Oʻzbek diplomatlari]] [[Turkum:Oʻzbekiston yetakchilari]] [[Turkum:Oʻzbekistonning AQShdagi elchilari]] [[Turkum:Oʻzbekistonning Kanadadagi elchilari]] [[Turkum:Oʻzbekistonning Braziliyadagi elchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] {{uzbekistan-bio-stub}} spbl8w44ixnm55p9e8n1jitc8wk0gdu 2816485 2816484 2022-08-28T20:11:39Z Umarxon III 18267 wikitext text/x-wiki {{Davlat arbobi |ismi = Abdulaziz Hafizovich Komilov |asl ismi = Камилов Абдулазиз Хафизович |tasvir = Abdulaziz Kamilov July 2018.jpg |uzunlik = 250px |lavozimi = [[Oʻzbekiston Respublikasi Tashqi ishlar vazirligi|Oʻzbekiston Respublikasi Tashqi ishlar vaziri]] |boshlanish davri = [[2012-yil]] [[13-yanvar]] |tugash davri = [[2022-yil]] [[27-aprel]] |prezident = [[Islom Karimov]]<br/>[[Shavkat Mirziyoyev]] |premyer = [[Shavkat Mirziyoyev]]<br>[[Abdulla Oripov (siyosatchi)]] |oʻtmishdoshi = [[Elyor Gʻaniyev]] |vorisi = [[Vladimir Norov]] <small>v.b.</small> |lavozimi_2 = [[Oʻzbekiston Respublikasi Tashqi ishlar vazirligi|Oʻzbekiston Respublikasi Tashqi ishlar vaziri]] |boshlanish davri_2 = [[1994-yil]] [[11-sentabr]] |tugash davri_2 = [[2003-yil]] [[14-mart]]gacha |prezident_2 = [[Islom Karimov]] |premyer_2 = [[Abdulhoshim Mutalov]]<br>[[Oʻtkir Sultonov]] |oʻtmishdoshi_2 = [[Saidmuxtor Saidqosimov]] |vorisi_2 = [[Sodiq Safoyev]] |lavozimi_3 = [[Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti devoni|Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining maslahatchisi]] |boshlanish davri_3 = [[2003-yil]] [[14-mart]] |tugash davri_3 = [[11-sentyabr]]gacha |prezident_3 = [[Islom Karimov]] |premyer_3 = [[Oʻtkir Sultonov]] |oʻtmishdoshi_3 = [[Saidmuxtor Saidqosimov]] |vorisi_3 = [[Sodiq Safoyev]] |bayroq = Flag_of_Uzbekistan.svg |bayroq_2 = Flag_of_Uzbekistan.svg |bayroq_3 = Flag_of_Uzbekistan.svg |bayroq_4 = Flag_of_Uzbekistan.svg |bayroq_5 = Flag_of_Uzbekistan.svg |bayroq_6 = Flag_of_Uzbekistan.svg |bayroq2=Emblem of Uzbekistan.svg |bayroq2_2=Emblem of Uzbekistan.svg |bayroq2_3=Emblem of Uzbekistan.svg |bayroq2_4=Emblem of Uzbekistan.svg |bayroq2_5=Emblem of Uzbekistan.svg |bayroq2_6=Emblem of Uzbekistan.svg |tavallud sanasi = {{tugʻilgan sanasi va yoshi|1947|11|16}} |tavallud joyi = [[Yangiyoʻl]], {{TavalludJoyi|Toshkent}}, [[Oʻzbek SSR]] |vafot sanasi = |vafot joyi = |turmush ortogi = Gulnora Komilova (Rashidova) |bolalari = Doniyor Komilov |mukofotlari = {{Fidokorona xizmatlari uchun ordeni}} {{Mehnat shuhrati ordeni}} {{Doʻstlik ordeni}} {{Ismoili Somoniy ordeni}} {{Galkinish ordeni}} {{Oʻzbekiston belgisi}} |partiyasi = }} '''Abdulaziz Hafizovich Komilov''' (16-noyabr, 1947, Yangiyoʻl) — [[oʻzbekiston]]lik siyosatchi. 1994-2003-yillarda va 2012-2022-yillarda Oʻzbekiston Respublikasi tashqi ishlar vaziri.<ref>{{Veb manbasi|title=Oʻzbekiston Respublikasi Tashqi ishlar vazirligi tizimi|url=http://www.mfa.uz/uz/about/structure/|publisher=[[Oʻzbekiston Respublikasi Tashqi ishlar vazirligi]]|accessdate=01.11.2016|archivedate=2019-05-12|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190512151841/https://mfa.uz/uz/about/structure/}} {{Webarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190512151841/https://mfa.uz/uz/about/structure/ |date=2019-05-12 }}</ref> == Tarjimai holi == [[1947-yil]] [[16-noyabr]]da Toshkent viloyatining Yangiyoʻl shahrida tugʻilgan === Taʼlim === Oliy maʼlumotli, SSSR Tashqi ishlar vazirligining Diplomatik akademiyasini tamomlagan. 1978-1980 — SSSR FA Sharqshunoslik instituti aspiranti. Tarix fanlari nomzodi ilmiy darajasiga ega. === Mehnat faoliyati === 1973—1976-yillarda SSSRning [[Livan]]dagi elchixonasi attashesi, 1980—1984-yillarda SSSRning [[Suriya]]dagi elchixonasi 2-kotibi, 1984—1988-yillarda SSSR Tashqi ishlar vazirligi [[Yaqin Sharq]] boʻlimining xodimi, 1988—1991-yillarda SSSR FA Jahon iqtisodiyoti va xalqaro munosabatlar institutining katta ilmiy xodimi, 1991—1992-yillarda Oʻzbekiston Respublikasining [[Rossiya]]dagi elchixonasi maslahatchisi, 1992—1994-yillarda [[Oʻzbekiston Respublikasi Milliy xavfsizlik xizmati]] raisining oʻrinbosari, 1994-yilda qisqa muddat Oʻzbekiston Respublikasi Tashqi ishlar vazirining birinchi oʻrinbosari vazifalarida ishlagan. 1994—2003-yillarda Oʻzbekiston Respublikasi Tashqi ishlar vaziri, shu bilan birgalikda 1998—2003-yillarda [[Jahon iqtisodiyoti va diplomatiya universiteti]] rektori, 2003-yilda qisqa muddat Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining tashqi siyosiy masalalar boʻyicha maslahatchisi, 2003—2010-yillarda Oʻzbekiston Respublikasining AQShdagi Favqulodda va Muxtor elchisi, 2004—2010-yillarda Oʻzbekiston Respublikasining qarorgohi Vashingtonda joylashgan Kanadadagi Favqulodda va Muxtor elchisi, 2008—2010-yillarda Oʻzbekiston Respublikasining qarorgohi Vashingtonda joylashgan Braziliya Federativ Respublikasidagi Favqulodda va Muxtor elchisi kabi elchilik vazifalarida faoliyat olib borgan. 2010—2012-yillarda Oʻzbekiston Respublikasi Tashqi ishlar vazirining birinchi oʻrinbosari, [[2012-yil]] [[13-yanvar]]dan [[2022-yil]] [[27-aprel]]gacha Oʻzbekiston Respublikasi Tashqi ishlar vaziri<ref>[https://m.kun.uz/news/2022/04/27/abdulaziz-komilov-tashqi-ishlar-vaziri-lavozimidan-ketdi Abdulaziz Komilov tashqi ishlar vaziri lavozimidan ketdi]</ref>, [[2022-yil]] [[27-aprel]]dan [[16-iyun]]gacha — Oʻzbekiston Respublikasi prezidenti huzuridagi xavfsizlik kengashi kotibining tashqi siyosat va xavfsizlik masalalari boʻyicha oʻrinbosari, [[2022-yil]] [[16-iyun]]dan — [[Oʻzbekiston prezidenti]]ning tashqi siyosat masalalari boʻyicha maxsus vakili<ref>[https://m.kun.uz/news/2022/06/16/abdulaziz-komilov-prezidentning-tashqi-siyosat-masalalari-boyicha-maxsus-vakili-lavozimiga-tayinlandi Abdulaziz Komilov prezidentning tashqi siyosat masalalari boʻyicha maxsus vakili lavozimiga tayinlandi ]</ref> lavozimiga tayinlandi. Favqulodda va Muxtor elchi diplomatik martabasiga ega. Arab va ingliz tillarini biladi. == Mukofotlari == * [[Fidokorona xizmatlari uchun ordeni]]<ref>http://m.kun.uz/news/2017/11/16/savkat-mirzieev-abdulaziz-komilovni-mukofotladi</ref><ref>{{Cite web |url=https://www.gazeta.uz/ru/2017/11/16/kamilov/ |title=Абдулазиз Камилов награжден орденом в честь 70-летия |access-date=2020-05-17 |archive-date=2021-02-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210226034751/https://www.gazeta.uz/ru/2017/11/16/kamilov/ |deadlink=no }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://m.kun.uz/news/2017/11/16/savkat-mirzieev-abdulaziz-komilovni-mukofotladi |title=Шавкат Мирзиёев Абдулазиз Комиловни мукофотлади<!-- Заголовок добавлен ботом --> |access-date=2017-11-20 |archive-date=2017-11-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171118192104/http://m.kun.uz/news/2017/11/16/savkat-mirzieev-abdulaziz-komilovni-mukofotladi |deadlink=no }}</ref>. * [[Mehnat shuhrati ordeni]]<ref>{{Lex.uz|О награждении группы государственных служащих, работников производства и сферы обслуживания в связи с пятилетием независимости Республики Узбекистан|1996-8-26|УП|1548|2379579}}</ref>. * [[Doʻstlik ordeni]]<ref>[http://old.president.uz/ru/news/4693/ Ukaz Prezidenta Respubliki Uzbekistan ot 25 avgusta 2011 goda „O nagrajdenii v svyazi s dvadsatiletiem nezavisimosti Respubliki Uzbekistan gruppi gosudarstvennix slujaщix i rabotnikov proizvodstvennoy i sotsialno-ekonomicheskoy sfer“]</ref>. * 2-darajali [[Ismoili Somoniy ordeni]]<ref>{{Cite web |url=https://uz.sputniknews.ru/politics/20180830/9268558/Prezident-Tadzhikistana-nagradil-Aripova-i-Kamilova.html |title=Президент Таджикистана наградил Арипова и Камилова |access-date=2019-08-03 |archive-date=2019-08-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190803191348/https://uz.sputniknews.ru/politics/20180830/9268558/Prezident-Tadzhikistana-nagradil-Aripova-i-Kamilova.html |deadlink=no }}</ref>. * [[:ru:Орден «Галкыныш»|Uygʻonish ordeni]]<ref>[https://tdh.gov.tm/ru/post/32604/ukaz-prezidenta-turkmenistana-13 Ukaz Prezidenta Turkmenistana ot 26 avgusta 2022 goda "O nagrajdenii zamestitelya sekretarya Soveta bezopasnosti pri Prezidente Respubliki Uzbekistan, spesialnogo predstavitelya Prezidenta Respubliki Uzbekistan po vneshnepoliticheskim voprosam Kamilova Abdulaziza Xafizovicha ordenom Turkmenistana „Galkynyş“]</ref>. * [[Oʻzbekiston belgisi]] nishoni. * O‘zbekiston Mustaqilligiga 20-yil nishoni. == Oilasi == Komilov [[Sharof Rashidov]]ning qizi Gulnora Rashidovaga uylangan. Oʻgli — Doniyor, iqtisodchi<ref>https://www.famous-scientists.ru/list/12366</ref> va tadbirkor. „Metropol Group“ [[masʼuliyati cheklangan jamiyat]]i egasi. Bu shirkat [[2021-yil]] [[17-iyun]]da [[Oʻzbekiston Respublikasi Davlat xavfsizlik xizmati]]ning sobiq binosini sotib oldi.<ref>{{cite web|url=https://kun.uz/ru/27194867|title=Бывшее здание СГБ выкупила компания сына высокопоставленного чиновника}}</ref> == Manbalar == {{Manbalar}} {{Oʻzbekiston Tashqi ishlar vazirlari}} {{DEFAULTSORT:Komilov, Adbulaziz}} [[Turkum:Oʻzbek diplomatlari]] [[Turkum:Oʻzbekiston yetakchilari]] [[Turkum:Oʻzbekistonning AQShdagi elchilari]] [[Turkum:Oʻzbekistonning Kanadadagi elchilari]] [[Turkum:Oʻzbekistonning Braziliyadagi elchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] {{uzbekistan-bio-stub}} 14td3p67nr50kc4z19ng7s5m7pmsm21 Vikipediya:Oʻchirishga 4 167222 2816243 2791492 2022-08-28T16:57:58Z Optima D 72251 Nomzod [[Vikipediya:Oʻchirishga|tegishli roʻyxatga]] qoʻshildi. wikitext text/x-wiki {{/Ustki qismi}} <!-- Arxiv == 2022-yil == === Iyun === * [[/2022-06-09|09]] * [[/2022-06-23|23]] === Aprel === * [[/2022-04-16|16]] === Mart === * [[/2022-03-08|08]] == 2021-yil == === Dekabr === * [[/2021-12-16|16]] * [[/2021-12-21|21]] * [[/2021-12-27|27]] === Noyabr === * [[/2021-11-12|12]] * [[/2021-11-13|13]] * [[/2021-11-19|19]] * [[/2021-11-23|23]] * [[/2021-11-24|24]] * [[/2021-11-30|30]] === Sentabr === * [[/2021-09-16|16]] * [[/2021-09-27|27]] == 2014-yil == === Aprel === * [[/2014-04-04|4]] * [[/2014-04-19|19]] == 2013-yil == === Dekabr === * [[/2013-12-25|25]] === May === * [[/2013-05-18|18]] === Aprel === * [[/2013-04-12|12]] === Fevral === * [[/2013-02-27|27]] == 2012-yil == === Noyabr === * [[/2012-11-17|11]] === Oktabr === * [[/2012-10-26|26]] --> == Nomzodlar == {{Vikipediya:Oʻchirishga/Anders Lindegaard}} {{Vikipediya:Oʻchirishga/Loyiha:Tibbiyot}} {{Vikipediya:Oʻchirishga/Finlit.uz}} {{Vikipediya:Oʻchirishga/Xabardor.uz}} {{Vikipediya:Oʻchirishga/Qattiq materiallarni maydalash}} {{Vikipediya:Oʻchirishga/Toshkentdagi Sergey Yesenin muzeyi}} {{Vikipediya:Oʻchirishga/Gautama Budda}} {{Vikipediya:Oʻchirishga/Munozara:DEHQON BOZORI VA SAVDO MAJMUALARIDAGI MOL GO‘SHTI SIFATINI SANITAR GIGIENIK BAHOLASH}} {{Vikipediya:Oʻchirishga/Mol go'shti sifati}} {{Vikipediya:Oʻchirishga/Sport jamiyati (Dashoguz)}} {{Vikipediya:Oʻchirishga/Bolqonobod Stadioni}} {{Vikipediya:Oʻchirishga/IPhone 14}} {{Vikipediya:Oʻchirishga/Uchqorgon.uz}} {{Vikipediya:Oʻchirishga/Xabar.uz}} {{Vikipediya:Oʻchirishga/Birlashgan Arab Respublikasi}} == Tiklash uchun soʻrovlar == Siz xato oʻchirilgandan keyin tiklash zarur deb hisoblayotgan maqolalarga soʻrovlarni [[Vikipediya:Oʻchirilgan sahifalarni tiklash]] sahifasida qoldiring. == Shuningdek qarang == * [[Maxsus:Log/delete|Oʻchirishlar qaydlari]] * [[Vikipediya:Oʻchirish uchun soʻrovlar arxivi]] * [[Vikipediya:Maqolangiz oʻchirilish arafasida|Agar maqolangiz oʻchirilish arafasida boʻlsa nima qilmoq kerak?]] * [[Vikipediya:Sahifalarni oʻchirish qoidalari]] — dalillar keltirishga tavsiyalar ishlab chiqish [[Turkum:Vikipediya:Sahifalarni oʻchirish| ]] gdt6rqmhor9nmn42yy91skmk4y8qtps Amasya tumani 0 330133 2816200 2466093 2022-08-28T16:40:17Z Ikromova Guli 74291 „[[:tr:Special:Redirect/revision/28410155|Amasya]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Türkiye ilçe bilgi kutusu|ad=Amasya|harita=Amasya districts.png|harita boyut=250px|harita açıklama=Siyasi haritası|harita1=Amasya Turkey Provinces locator.gif|harita1 boyut=250px|harita1 açıklama=Türkiye'deki yeri|görüntü=Yeşilırmak2.jpg|görüntü boyut=250px|görüntü açıklama=Şehir merkezinden bir görünüm (Ağustos 2019)|latd=40|latm=39|lats=|latNS=N|longd=35|longm=50|longs=|longEW=E|il=[[Amasya (il)|Amasya]]|bölge=[[Karadeniz Bölgesi]]|kaymakam=|belediye başkanı=Mehmet Sarı ([[Milliyetçi Hareket Partisi|MHP]])|yüzölçümü=1729|yüzölçümü_ref=|rakım=411|rakım_ref=|posta kodu=05000|alan kodu=358|plaka kodu=05|website=[http://www.amasya.gov.tr/ www.amasya.gov.tr]}} [[Fayl:Amasya'ya_bakış.JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/Amasya%27ya_bak%C4%B1%C5%9F.JPG/250px-Amasya%27ya_bak%C4%B1%C5%9F.JPG|right|thumb|250x250px| Amasya ko'rinishi]] [[Fayl:Şehzadeler_şehri_Amasya....jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/%C5%9Eehzadeler_%C5%9Fehri_Amasya....jpg/250px-%C5%9Eehzadeler_%C5%9Fehri_Amasya....jpg|right|thumb|250x250px| 1865-yilda qurilgan tarixiy Hazeranlar saroyi va uning yonidagi Hatuniye masjidi.]] [[Fayl:Akşam_vaktinde_yalı_boyu_evleri_2013-10-27_12-49.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Ak%C5%9Fam_vaktinde_yal%C4%B1_boyu_evleri_2013-10-27_12-49.jpg/250px-Ak%C5%9Fam_vaktinde_yal%C4%B1_boyu_evleri_2013-10-27_12-49.jpg|right|thumb|250x250px| Kechqurun dengiz bo'yidagi uylar]] [[Fayl:Amasya_yaliboyu_gece.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Amasya_yaliboyu_gece.jpg/250px-Amasya_yaliboyu_gece.jpg|right|thumb|250x250px| Amasya ko'rinishi: Saroy uzunligi]] [[Fayl:Amasya_Vilayet_Sancağı.JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Amasya_Vilayet_Sanca%C4%9F%C4%B1.JPG/250px-Amasya_Vilayet_Sanca%C4%9F%C4%B1.JPG|right|thumb|250x250px| Amasya viloyati Usmonli sanjagi Amasya muzeyida]] '''Amasya''' - Amasya viloyatining markaziy shahri. 2020-yil holatiga ko'ra Amasyada (markaziy tuman) 147 266 nafar aholi yashaydi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.amasya.gov.tr/nufus|sarlavha=Amasya İli 31 Aralık 2019 Tarihli Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları|kirish sanasi=31 Aralık 2019|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160620010547/http://www.amasya.gov.tr/nufus|arxivsana=20 Haziran 2016}}</ref>. Qora dengiz mintaqasida joylashgan. Bu [[Onadoʻli|Onado'lidagi]] eng qadimgi aholi yashash joylaridan biri. [[Xettlar|Xetlardan]] boshlab turli sivilizatsiyalarning markazi bo'lgan. Aytishlaricha, shaharning eng qadimgi nomi Amasiya bo'lib, bu nom bugungi kungacha o'zgarmagan. Amesseia - Amacia - Amaccia nomi eski yozuvlarda va topilmalarda tez-tez uchrab turadi. [[Forslar|Fors]], [[Pontus (mifologiya)|Pontos]] va [[Rim imperiyasi|Rim imperiyalari]] davrlarida savdoda qoʻllanilgan kumush va bronza [[Tanga|tangalar]] (tangalar)da Amasiya nomini koʻrish mumkin. Miloddan avvalgi 60 va milodiy 19-yillarda [[Strabon|Amasiyada]] tug'ilgani ma'lum bo'lgan va geografiya fanining kashfiyotchisi sifatida tanilgan Strabon o'zining mashhur geografiya kitobida Amasiyani Amasseia nomi bilan atagan. == Tarix == === Etimologiya === [[Strabon|Strabonning]] so'zlariga ko'ra, Amasiya nomi shu yerda yashagan Amazon malikasi Amasisning ismidan kelib chiqqan. Topilgan yunon va rim tangalarida ko'rish mumkinki, bu nom vaqt o'tishi bilan Amosia, Amaseia, Amasiya va Amasiyaga o'zgargan va oxir-oqibat turklar uni Amasya deb atashgan. Amasiyaning shu paytgacha 19 xil davlat hokimyati ostida bo'lganligi aytilgan. === Ellinistik-Vizantiya davri Amasya === Amasya shahrining aniq tashkil etilgan sanasi ma'lum bo'lmasa-da, turar-joy binolarining eng qadimgisu [[Xettlar|Xetlar]] davridan qolganligi taxmin qilingan. [[Salavkiylar]] davrida muhim mavqega ega bo'lgan aholi yashash joyi keyinchalik miloddan avvalgi 281-yilda tashkil etilgan [[Pont podsholigi|Pontus qirolligining]] poytaxti bo'lib xizmat qilgan. Miloddan avvalgi 70-yilda general [[Lukull Lutsiy Litsiniy|Lutsiy Litsiniy Lukull]] tomonidan [[Rim Respublikasi|Rim]] hududiga qo'shilgan. Miloddan avvalgi 3-asrda [[Diokletian|Diokletiandan]] keyin gullab-yashnagan va muhim diniy markaz darajasiga ko'tarildi. 4-asrning ikkinchi yarmida [[Rim imperiyasi|Rim imperiyasining]] ikkiga boʻlinishi bilan aholi punkti [[Vizantiya imperiyasi|Sharqiy Rim imperiyasi]] hududiga qoʻshilgan. 712-yilda arab qoʻshinlari tomonidan bosib olingan Amasyani keyinchalik [[Lev III Isavr]] Vizantiya yerlariga qayta qo'shib olgan. Shahar shu kundan boshlab 11-asr oxirigacha Vizantiya hukmronligi ostida bo'lgan. === Turklarning Amasyaga joylashishi === 1071-yildagi [[Malazgirt jangi|Malazgirt jangidan]] soʻng Amasya ham Onado'luning boshqa koʻplab shaharlari kabi XI asrda turklar hukmronligi ostiga oʻtgan. Artuk bey tomonidan bosib olingan aholi punkti keyinchalik Danishmend Gazi nazorati ostida qolgan. 1080-yilda u yangi tashkil etilgan [[Dânişmendliler bekligi|Danishmend knyazligiga]] qo'shilgan. Shahar 1175-yilda Kilich Arslon tomonidan [[Koʻniya sultonligi|Konica sultonligiga]] qoʻshib olingan. Shahar avval Kilich Arslonning oʻgʻli Nizomeddin Argunshoh keyin esa 1193-yilda Kilich Arslonning boshqa oʻgʻli Rukneddin Sulaymon tomonidan bosib olingan. 1237-yilda boshlangan [[Bobo ishoq qoʻzgʻoloni|Bobo Ishoq qoʻzgʻolonchilar]] nazorati ostida boʻlgan. 1240-yilda Saljuqiy qoʻshinlari tomonidan qayta qoʻlga kiritilib, qoʻzgʻolon boshliqlaridan biri boʻlgan Baba Ishoq ham Amasya qalʼasida qatl etilgan. Amasiya shahri 14-asr boshida [[moʻgʻullar davlati]] ixtiyoriga o'tgan. G'iyosuddin Mesudning o'g'li Tojiddin Oltinbosh tomonidan egallab olingan shahar Eretna bekligi hududiga qo'shilgan. 14-asrning ikkinchi yarmida shahar amir Hoji Shadgeldi tomonidan bosib olingan. Shadgeldi vafotidan so'ng, uning o'g'li Ahmad Usmonli hukmdori [[Boyazid I Yildirim|Boyazid I]] dan yordam so'ragan va shaharni Qodi [[Gʻozi Ahmad Burhoniddin|G'ozi Ahmad Burhoniddindan]] himoya qilgan. Usmonli-Kadi Burhoneddin kurashidan keyin Amasiya 1393-yilda Usmonli yerlariga qoʻshilgan. Shahzoda [[Mehmed I|Chelebi Mehmed]] shaharni boshqargan. === Usmonli davrida Amasya === 1402-yilgi [[Anqara jangi|Anqara jangidan]] keyin Chalabiy Mehmed Amasiyaga chekingan. Amasiyaga kelgan akalari va boshqa bekliklar bilan kurashini 1413-yilgacha deb nomlangan davrda davom ettirgan. Usmonlilar imperiyasi davrida Amasiyada koʻplab shahzodalar tugʻilib, sulton boʻlgan. Shu sababdan Amasiya ham Usmonli tarixi nuqtai nazaridan katta ahamiyatga ega. Amasyada [[Mehmed I|Mehmd I]], [[Murod II (Usmonlilar imperiyasi)|Murad Ii]], [[Mehmed II Fotih|Fotih Sulton Mehmed]] va [[Salim I Yovuz|Yavuz Sulton Selim]] kabi sultonlar shahzodalik davrlarini o'tkazganlar<ref>öğren bil - [http://ogrenbil.com/amasya-tarihcesi-onemli-yerleri Amasya Tarihçesi]</ref>. XV asrda bir muncha vaqt Yunonistonning markaziy shahri bo'lgan. Bundan tashqari, Amasiya 16-asr oxirigacha Usmonlilarning sharqiy chegarasida strategik ahamiyatga ega edi. 1520-yilgi aholini ro'yxatga olishda Amasiya 52 ta mahalladan iborat bo'lgan shahar bo'lib, ulardan 48 tasida musulmonlar va 4 tasida nomusulmonlar yashagan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=16. Yüzyılda Amasya Şehri|url=http://dergipark.ulakbim.gov.tr/egetid/article/viewFile/5000135446/5000124305|nashriyot=http://dergipark.ulakbim.gov.tr|kirish sanasi=27 Ekim 2016|sana=|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161027195018/http://dergipark.ulakbim.gov.tr/egetid/article/viewFile/5000135446/5000124305|arxivsana=27 Ekim 2016}}</ref>. Bu yerda 1555-yilda Amasiya shartnomasi imzolangan. Shahar 17-asrning boshlarida Jalali qo'zg'olonlari paytida vayron qilingan. Shundan so'ng, u yerda hech qanday muhim voqealar sodir bo'lmagan. === Milliy kurashda Amasya === 1919-yil 19-mayda Samsunda boshlangan Mustaqillik kurashining birinchi bosqichi [[Mustafa Kemal Atatürk|Mustafo Kamolning]] 1919-yil 12-iyun kuni Amasiyaga kelishi bilan boshlangan. Ozodlik kurashi rejalari tayyorlangandan keyin Erzurum kongressi va Sivas kongressini chaqirishga qaror qilingan. Bu jihatdan Amasiya Turkiya Respublikasining barpo etilishida ilk muhim qadam tashlangan joy ham edi. 1923-yilda yangi tashkil etilgan [[Turkiya|Turkiya Respublikasining]] ma'muriy bo'linishi natijasida u [[Amasya (viloyat)|Amasya viloyatining]] markaziy shahriga aylangan. == Geografiya == Amasya Qora dengizning orqasida joylashgan. Shahar vodiy yerida qurilgan. Onado'lining ichki qismlarini Samsun portiga bog'laydigan yo'lda joylashgan. 1930-yilda qurilgan temir yo'l orqali Samsun bilan bog'langan. == Iqlim == Viloyatda [[Qora dengiz]] iqlimi va kontinental iqlim o'rtasida o'tish iqlimi hukm suradi. Bu yerda yozda iqlim kabi quruq va Turkiyadagi Qora dengiz iqlimi kabi yomg'irli ham emas. Qishda vodiyning o'ziga xosligi tufayli baland joylarda qor bo'lsa ham, shahar markazidagi qor uchramaydi. == Ta'lim == [[Fayl:Amasya_Üniversitesi_Rektörlüğü.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Amasya_%C3%9Cniversitesi_Rekt%C3%B6rl%C3%BC%C4%9F%C3%BC.jpg/220px-Amasya_%C3%9Cniversitesi_Rekt%C3%B6rl%C3%BC%C4%9F%C3%BC.jpg|thumb| Amasya universiteti rektorati]] 2006-yilda tashkil etilgan Amasya universiteti 8 ta fakultet, 1 ta kollej, 3 ta institut va 8 ta kasb-hunar kollejini o'z ichiga oladi<ref>[https://www.amasya.edu.tr/# Amasya Üniversitesi]</ref>. Viloyatda boshlang'ich va o'rta ta'lim [[Taʼlim|Xalq ta'limi boshqarmasiga]] qarashli maktablarda amalga oshiriladi. == Madaniyat == [[Fayl:BalikEkmek_Amasya.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/BalikEkmek_Amasya.jpg/220px-BalikEkmek_Amasya.jpg|thumb| Yeşilirmak qirg'og'ida baliq va non.]] == Oshxona == * Amasya Baklalı Dolmasi 17.08.2021 da Turkiya patent va tovar belgilari idorasi tomonidan ro'yxatga olingan va geografik ko'rsatkichni olgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.turkpatent.gov.tr/|sarlavha=Coğrafi İşaret Platformu|kirish sanasi=11 Kasım 2021|arxivsana=25 Ocak 1999|arxivurl=https://web.archive.org/web/19990125104117/http://www.turkpatent.gov.tr/|til=Türkçe|ish=Coğrafi İşaret Platformu}}</ref>. * Amasya Donut 24.08.2021 da Turkiya Patent va Tovar belgilari idorasi tomonidan ro'yxatga olingan va geografik ko'rsatkichni olgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/detay/3490|sarlavha=Arşivlenmiş kopya|kirish sanasi=26 Ocak 2022|arxivsana=26 Ocak 2022|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220126183732/https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/detay/3490}}</ref>. * Amasya go'shti va gulli bamya taomi 22.11.2021 da Turkiya Patent va savdo belgilari idorasi tomonidan ro'yxatga olingan va geografik ko'rsatma olgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/detay/3627|sarlavha=Arşivlenmiş kopya|kirish sanasi=30 Ocak 2022|arxivsana=30 Ocak 2022|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220130124036/https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/detay/3627}}</ref>. * Amasya toyga sho'rvasi 01.12.2021 da Turkiya patent va tovar belgilari idorasi tomonidan ro'yxatga olingan va geografik ko'rsatma olgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/detay/3122|sarlavha=Arşivlenmiş kopya|kirish sanasi=1 Ocak 2022|arxivsana=1 Ocak 2022|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220101112125/https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/detay/3122}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://ci.turkpatent.gov.tr/Files/GeographicalSigns/32b8c360-2699-40fe-a331-a7a7d69f9c23.pdf|sarlavha=Arşivlenmiş kopya|kirish sanasi=1 Ocak 2022|arxivsana=1 Ocak 2022|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220101112127/https://ci.turkpatent.gov.tr/Files/GeographicalSigns/32b8c360-2699-40fe-a331-a7a7d69f9c23.pdf}}</ref>. * Amasya Patlican Pehli 05.04.2022 da Turkiya patent va tovar belgilari idorasi tomonidan ro'yxatga olingan va geografik ko'rsatkichni olgan<ref>{{Jurnal manbasi|url=https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/detay/4662|title=Amasya Patlıcan Pehli}}</ref>. * Burmalı Amasya Donuti 07.06.2022 da Turkiya Patent va Tovar belgilari idorasi tomonidan roʻyxatga olingan va geografik koʻrsatkichga ega boʻlgan<ref>{{Jurnal manbasi|url=https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/detay/5242|title=Burmalı Amasya Çöreği}}</ref>. * Amasya Oil 16.06.2022 da Turkiya Patent va Tovar belgilari idorasi tomonidan ro'yxatga olingan va geografik ko'rsatma olgan<ref>{{Jurnal manbasi|url=https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/detay/4426|title=Amasya Yağlısı}}</ref>. * [[Keshkek|Amasya Kesheği]] 28.07.2022 da Turkiya patent va tovar belgilari idorasi tomonidan roʻyxatga olingan va geografik koʻrsatkichga ega boʻlgan<ref>{{Jurnal manbasi|url=https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/detay/5187|title=Amasya Keşkeği}}</ref>. {{Türkiye ilçe nüfus/Amasya/merkez}} == Manba == * [http://www.amasya.gov.tr Amasya gubernatorligi sayti] * [http://www.amasya.bel.tr Amasya munitsipaliteti veb-sayti] * 1973 yil Amasya viloyat yilnomasi (Amasiya gubernatorligi) <references group=""></references> jcmwpinqzm51ri9hpxbmn0d8a0vcyhc 2816203 2816200 2022-08-28T16:41:46Z Ikromova Guli 74291 wikitext text/x-wiki [[Fayl:Amasya'ya_bakış.JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/Amasya%27ya_bak%C4%B1%C5%9F.JPG/250px-Amasya%27ya_bak%C4%B1%C5%9F.JPG|right|thumb|250x250px| Amasya koʻrinishi]] [[Fayl:Şehzadeler_şehri_Amasya....jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/%C5%9Eehzadeler_%C5%9Fehri_Amasya….jpg/250px-%C5%9Eehzadeler_%C5%9Fehri_Amasya….jpg|right|thumb|250x250px| 1865-yilda qurilgan tarixiy Hazeranlar saroyi va uning yonidagi Hatuniye masjidi.]] [[Fayl:Akşam_vaktinde_yalı_boyu_evleri_2013-10-27_12-49.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Ak%C5%9Fam_vaktinde_yal%C4%B1_boyu_evleri_2013-10-27_12-49.jpg/250px-Ak%C5%9Fam_vaktinde_yal%C4%B1_boyu_evleri_2013-10-27_12-49.jpg|right|thumb|250x250px| Kechqurun dengiz boʻyidagi uylar]] [[Fayl:Amasya_yaliboyu_gece.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Amasya_yaliboyu_gece.jpg/250px-Amasya_yaliboyu_gece.jpg|right|thumb|250x250px| Amasya koʻrinishi: Saroy uzunligi]] [[Fayl:Amasya_Vilayet_Sancağı.JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Amasya_Vilayet_Sanca%C4%9F%C4%B1.JPG/250px-Amasya_Vilayet_Sanca%C4%9F%C4%B1.JPG|right|thumb|250x250px| Amasya viloyati Usmonli sanjagi Amasya muzeyida]] '''Amasya''' — Amasya viloyatining markaziy shahri. 2020-yil holatiga koʻra Amasyada (markaziy tuman) 147 266 nafar aholi yashaydi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.amasya.gov.tr/nufus|sarlavha=Amasya İli 31 Aralık 2019 Tarihli Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları|kirish sanasi=31 Aralık 2019|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160620010547/http://www.amasya.gov.tr/nufus|arxivsana=20 Haziran 2016}}</ref>. Qora dengiz mintaqasida joylashgan. Bu [[Onadoʻli|Onadoʻlidagi]] eng qadimgi aholi yashash joylaridan biri. [[Xettlar|Xetlardan]] boshlab turli sivilizatsiyalarning markazi boʻlgan. Aytishlaricha, shaharning eng qadimgi nomi Amasiya boʻlib, bu nom bugungi kungacha oʻzgarmagan. Amesseia — Amacia — Amaccia nomi eski yozuvlarda va topilmalarda tez-tez uchrab turadi. [[Forslar|Fors]], [[Pontus (mifologiya)|Pontos]] va [[Rim imperiyasi|Rim imperiyalari]] davrlarida savdoda qoʻllanilgan kumush va bronza [[Tanga|tangalar]] (tangalar)da Amasiya nomini koʻrish mumkin. Miloddan avvalgi 60 va milodiy 19-yillarda [[Strabon|Amasiyada]] tugʻilgani maʼlum boʻlgan va geografiya fanining kashfiyotchisi sifatida tanilgan Strabon oʻzining mashhur geografiya kitobida Amasiyani Amasseia nomi bilan atagan. == Tarix == === Etimologiya === [[Strabon|Strabonning]] soʻzlariga koʻra, Amasiya nomi shu yerda yashagan Amazon malikasi Amasisning ismidan kelib chiqqan. Topilgan yunon va rim tangalarida koʻrish mumkinki, bu nom vaqt oʻtishi bilan Amosia, Amaseia, Amasiya va Amasiyaga oʻzgargan va oxir-oqibat turklar uni Amasya deb atashgan. Amasiyaning shu paytgacha 19 xil davlat hokimyati ostida boʻlganligi aytilgan. === Ellinistik-Vizantiya davri Amasya === Amasya shahrining aniq tashkil etilgan sanasi maʼlum boʻlmasa-da, turar-joy binolarining eng qadimgisu [[Xettlar|Xetlar]] davridan qolganligi taxmin qilingan. [[Salavkiylar]] davrida muhim mavqega ega boʻlgan aholi yashash joyi keyinchalik miloddan avvalgi 281-yilda tashkil etilgan [[Pont podsholigi|Pontus qirolligining]] poytaxti boʻlib xizmat qilgan. Miloddan avvalgi 70-yilda general [[Lukull Lutsiy Litsiniy|Lutsiy Litsiniy Lukull]] tomonidan [[Rim Respublikasi|Rim]] hududiga qoʻshilgan. Miloddan avvalgi 3-asrda [[Diokletian|Diokletiandan]] keyin gullab-yashnagan va muhim diniy markaz darajasiga koʻtarildi. 4-asrning ikkinchi yarmida [[Rim imperiyasi|Rim imperiyasining]] ikkiga boʻlinishi bilan aholi punkti [[Vizantiya imperiyasi|Sharqiy Rim imperiyasi]] hududiga qoʻshilgan. 712-yilda arab qoʻshinlari tomonidan bosib olingan Amasyani keyinchalik [[Lev III Isavr]] Vizantiya yerlariga qayta qoʻshib olgan. Shahar shu kundan boshlab 11-asr oxirigacha Vizantiya hukmronligi ostida boʻlgan. === Turklarning Amasyaga joylashishi === 1071-yildagi [[Malazgirt jangi|Malazgirt jangidan]] soʻng Amasya ham Onadoʻluning boshqa koʻplab shaharlari kabi XI asrda turklar hukmronligi ostiga oʻtgan. Artuk bey tomonidan bosib olingan aholi punkti keyinchalik Danishmend Gazi nazorati ostida qolgan. 1080-yilda u yangi tashkil etilgan [[Dânişmendliler bekligi|Danishmend knyazligiga]] qoʻshilgan. Shahar 1175-yilda Kilich Arslon tomonidan [[Koʻniya sultonligi|Konica sultonligiga]] qoʻshib olingan. Shahar avval Kilich Arslonning oʻgʻli Nizomeddin Argunshoh keyin esa 1193-yilda Kilich Arslonning boshqa oʻgʻli Rukneddin Sulaymon tomonidan bosib olingan. 1237-yilda boshlangan [[Bobo ishoq qoʻzgʻoloni|Bobo Ishoq qoʻzgʻolonchilar]] nazorati ostida boʻlgan. 1240-yilda Saljuqiy qoʻshinlari tomonidan qayta qoʻlga kiritilib, qoʻzgʻolon boshliqlaridan biri boʻlgan Baba Ishoq ham Amasya qalʼasida qatl etilgan. Amasiya shahri 14-asr boshida [[moʻgʻullar davlati]] ixtiyoriga oʻtgan. Gʻiyosuddin Mesudning oʻgʻli Tojiddin Oltinbosh tomonidan egallab olingan shahar Eretna bekligi hududiga qoʻshilgan. 14-asrning ikkinchi yarmida shahar amir Hoji Shadgeldi tomonidan bosib olingan. Shadgeldi vafotidan soʻng, uning oʻgʻli Ahmad Usmonli hukmdori [[Boyazid I Yildirim|Boyazid I]] dan yordam soʻragan va shaharni Qodi [[Gʻozi Ahmad Burhoniddin|Gʻozi Ahmad Burhoniddindan]] himoya qilgan. Usmonli-Kadi Burhoneddin kurashidan keyin Amasiya 1393-yilda Usmonli yerlariga qoʻshilgan. Shahzoda [[Mehmed I|Chelebi Mehmed]] shaharni boshqargan. === Usmonli davrida Amasya === 1402-yilgi [[Anqara jangi|Anqara jangidan]] keyin Chalabiy Mehmed Amasiyaga chekingan. Amasiyaga kelgan akalari va boshqa bekliklar bilan kurashini 1413-yilgacha deb nomlangan davrda davom ettirgan. Usmonlilar imperiyasi davrida Amasiyada koʻplab shahzodalar tugʻilib, sulton boʻlgan. Shu sababdan Amasiya ham Usmonli tarixi nuqtai nazaridan katta ahamiyatga ega. Amasyada [[Mehmed I|Mehmd I]], [[Murod II (Usmonlilar imperiyasi)|Murad Ii]], [[Mehmed II Fotih|Fotih Sulton Mehmed]] va [[Salim I Yovuz|Yavuz Sulton Selim]] kabi sultonlar shahzodalik davrlarini oʻtkazganlar<ref>öğren bil — [http://ogrenbil.com/amasya-tarihcesi-onemli-yerleri Amasya Tarihçesi]</ref>. XV asrda bir muncha vaqt Yunonistonning markaziy shahri boʻlgan. Bundan tashqari, Amasiya 16-asr oxirigacha Usmonlilarning sharqiy chegarasida strategik ahamiyatga ega edi. 1520-yilgi aholini roʻyxatga olishda Amasiya 52 ta mahalladan iborat boʻlgan shahar boʻlib, ulardan 48 tasida musulmonlar va 4 tasida nomusulmonlar yashagan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=16. Yüzyılda Amasya Şehri|url=http://dergipark.ulakbim.gov.tr/egetid/article/viewFile/5000135446/5000124305|nashriyot=http://dergipark.ulakbim.gov.tr|kirish sanasi=27 Ekim 2016|sana=|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161027195018/http://dergipark.ulakbim.gov.tr/egetid/article/viewFile/5000135446/5000124305|arxivsana=27 Ekim 2016}}</ref>. Bu yerda 1555-yilda Amasiya shartnomasi imzolangan. Shahar 17-asrning boshlarida Jalali qoʻzgʻolonlari paytida vayron qilingan. Shundan soʻng, u yerda hech qanday muhim voqealar sodir boʻlmagan. === Milliy kurashda Amasya === 1919-yil 19-mayda Samsunda boshlangan Mustaqillik kurashining birinchi bosqichi [[Mustafa Kemal Atatürk|Mustafo Kamolning]] 1919-yil 12-iyun kuni Amasiyaga kelishi bilan boshlangan. Ozodlik kurashi rejalari tayyorlangandan keyin Erzurum kongressi va Sivas kongressini chaqirishga qaror qilingan. Bu jihatdan Amasiya Turkiya Respublikasining barpo etilishida ilk muhim qadam tashlangan joy ham edi. 1923-yilda yangi tashkil etilgan [[Turkiya|Turkiya Respublikasining]] maʼmuriy boʻlinishi natijasida u [[Amasya (viloyat)|Amasya viloyatining]] markaziy shahriga aylangan. == Geografiya == Amasya Qora dengizning orqasida joylashgan. Shahar vodiy yerida qurilgan. Onadoʻlining ichki qismlarini Samsun portiga bogʻlaydigan yoʻlda joylashgan. 1930-yilda qurilgan temir yoʻl orqali Samsun bilan bogʻlangan. == Iqlim == Viloyatda [[Qora dengiz]] iqlimi va kontinental iqlim oʻrtasida oʻtish iqlimi hukm suradi. Bu yerda yozda iqlim kabi quruq va Turkiyadagi Qora dengiz iqlimi kabi yomgʻirli ham emas. Qishda vodiyning oʻziga xosligi tufayli baland joylarda qor boʻlsa ham, shahar markazidagi qor uchramaydi. == Taʼlim == [[Fayl:Amasya_Üniversitesi_Rektörlüğü.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Amasya_%C3%9Cniversitesi_Rekt%C3%B6rl%C3%BC%C4%9F%C3%BC.jpg/220px-Amasya_%C3%9Cniversitesi_Rekt%C3%B6rl%C3%BC%C4%9F%C3%BC.jpg|thumb| Amasya universiteti rektorati]] 2006-yilda tashkil etilgan Amasya universiteti 8 ta fakultet, 1 ta kollej, 3 ta institut va 8 ta kasb-hunar kollejini oʻz ichiga oladi<ref>[https://www.amasya.edu.tr/# Amasya Üniversitesi]</ref>. Viloyatda boshlangʻich va oʻrta taʼlim [[Taʼlim|Xalq taʼlimi boshqarmasiga]] qarashli maktablarda amalga oshiriladi. == Madaniyat == [[Fayl:BalikEkmek_Amasya.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/BalikEkmek_Amasya.jpg/220px-BalikEkmek_Amasya.jpg|thumb| Yeşilirmak qirgʻogʻida baliq va non.]] == Oshxona == * Amasya Baklalı Dolmasi 17.08.2021 da Turkiya patent va tovar belgilari idorasi tomonidan roʻyxatga olingan va geografik koʻrsatkichni olgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.turkpatent.gov.tr/|sarlavha=Coğrafi İşaret Platformu|kirish sanasi=11 Kasım 2021|arxivsana=25 Ocak 1999|arxivurl=https://web.archive.org/web/19990125104117/http://www.turkpatent.gov.tr/|til=Türkçe|ish=Coğrafi İşaret Platformu}}</ref>. * Amasya Donut 24.08.2021 da Turkiya Patent va Tovar belgilari idorasi tomonidan roʻyxatga olingan va geografik koʻrsatkichni olgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/detay/3490|sarlavha=Arşivlenmiş kopya|kirish sanasi=26 Ocak 2022|arxivsana=26 Ocak 2022|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220126183732/https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/detay/3490}}</ref>. * Amasya goʻshti va gulli bamya taomi 22.11.2021 da Turkiya Patent va savdo belgilari idorasi tomonidan roʻyxatga olingan va geografik koʻrsatma olgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/detay/3627|sarlavha=Arşivlenmiş kopya|kirish sanasi=30 Ocak 2022|arxivsana=30 Ocak 2022|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220130124036/https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/detay/3627}}</ref>. * Amasya toyga shoʻrvasi 01.12.2021 da Turkiya patent va tovar belgilari idorasi tomonidan roʻyxatga olingan va geografik koʻrsatma olgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/detay/3122|sarlavha=Arşivlenmiş kopya|kirish sanasi=1 Ocak 2022|arxivsana=1 Ocak 2022|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220101112125/https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/detay/3122}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://ci.turkpatent.gov.tr/Files/GeographicalSigns/32b8c360-2699-40fe-a331-a7a7d69f9c23.pdf|sarlavha=Arşivlenmiş kopya|kirish sanasi=1 Ocak 2022|arxivsana=1 Ocak 2022|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220101112127/https://ci.turkpatent.gov.tr/Files/GeographicalSigns/32b8c360-2699-40fe-a331-a7a7d69f9c23.pdf}}</ref>. * Amasya Patlican Pehli 05.04.2022 da Turkiya patent va tovar belgilari idorasi tomonidan roʻyxatga olingan va geografik koʻrsatkichni olgan<ref>{{Jurnal manbasi|url=https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/detay/4662|title=Amasya Patlıcan Pehli}}</ref>. * Burmalı Amasya Donuti 07.06.2022 da Turkiya Patent va Tovar belgilari idorasi tomonidan roʻyxatga olingan va geografik koʻrsatkichga ega boʻlgan<ref>{{Jurnal manbasi|url=https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/detay/5242|title=Burmalı Amasya Çöreği}}</ref>. * Amasya Oil 16.06.2022 da Turkiya Patent va Tovar belgilari idorasi tomonidan roʻyxatga olingan va geografik koʻrsatma olgan<ref>{{Jurnal manbasi|url=https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/detay/4426|title=Amasya Yağlısı}}</ref>. * [[Keshkek|Amasya Kesheği]] 28.07.2022 da Turkiya patent va tovar belgilari idorasi tomonidan roʻyxatga olingan va geografik koʻrsatkichga ega boʻlgan<ref>{{Jurnal manbasi|url=https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/detay/5187|title=Amasya Keşkeği}}</ref>. == Manbalar == {{manbalar}} 7gcfkufykt2tfwfk9s3bw58jdusv2xd 2816207 2816203 2022-08-28T16:42:45Z Ikromova Guli 74291 /* Madaniyat */ wikitext text/x-wiki [[Fayl:Amasya'ya_bakış.JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/Amasya%27ya_bak%C4%B1%C5%9F.JPG/250px-Amasya%27ya_bak%C4%B1%C5%9F.JPG|right|thumb|250x250px| Amasya koʻrinishi]] [[Fayl:Şehzadeler_şehri_Amasya....jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/%C5%9Eehzadeler_%C5%9Fehri_Amasya….jpg/250px-%C5%9Eehzadeler_%C5%9Fehri_Amasya….jpg|right|thumb|250x250px| 1865-yilda qurilgan tarixiy Hazeranlar saroyi va uning yonidagi Hatuniye masjidi.]] [[Fayl:Akşam_vaktinde_yalı_boyu_evleri_2013-10-27_12-49.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Ak%C5%9Fam_vaktinde_yal%C4%B1_boyu_evleri_2013-10-27_12-49.jpg/250px-Ak%C5%9Fam_vaktinde_yal%C4%B1_boyu_evleri_2013-10-27_12-49.jpg|right|thumb|250x250px| Kechqurun dengiz boʻyidagi uylar]] [[Fayl:Amasya_yaliboyu_gece.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Amasya_yaliboyu_gece.jpg/250px-Amasya_yaliboyu_gece.jpg|right|thumb|250x250px| Amasya koʻrinishi: Saroy uzunligi]] [[Fayl:Amasya_Vilayet_Sancağı.JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Amasya_Vilayet_Sanca%C4%9F%C4%B1.JPG/250px-Amasya_Vilayet_Sanca%C4%9F%C4%B1.JPG|right|thumb|250x250px| Amasya viloyati Usmonli sanjagi Amasya muzeyida]] '''Amasya''' — Amasya viloyatining markaziy shahri. 2020-yil holatiga koʻra Amasyada (markaziy tuman) 147 266 nafar aholi yashaydi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.amasya.gov.tr/nufus|sarlavha=Amasya İli 31 Aralık 2019 Tarihli Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları|kirish sanasi=31 Aralık 2019|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160620010547/http://www.amasya.gov.tr/nufus|arxivsana=20 Haziran 2016}}</ref>. Qora dengiz mintaqasida joylashgan. Bu [[Onadoʻli|Onadoʻlidagi]] eng qadimgi aholi yashash joylaridan biri. [[Xettlar|Xetlardan]] boshlab turli sivilizatsiyalarning markazi boʻlgan. Aytishlaricha, shaharning eng qadimgi nomi Amasiya boʻlib, bu nom bugungi kungacha oʻzgarmagan. Amesseia — Amacia — Amaccia nomi eski yozuvlarda va topilmalarda tez-tez uchrab turadi. [[Forslar|Fors]], [[Pontus (mifologiya)|Pontos]] va [[Rim imperiyasi|Rim imperiyalari]] davrlarida savdoda qoʻllanilgan kumush va bronza [[Tanga|tangalar]] (tangalar)da Amasiya nomini koʻrish mumkin. Miloddan avvalgi 60 va milodiy 19-yillarda [[Strabon|Amasiyada]] tugʻilgani maʼlum boʻlgan va geografiya fanining kashfiyotchisi sifatida tanilgan Strabon oʻzining mashhur geografiya kitobida Amasiyani Amasseia nomi bilan atagan. == Tarix == === Etimologiya === [[Strabon|Strabonning]] soʻzlariga koʻra, Amasiya nomi shu yerda yashagan Amazon malikasi Amasisning ismidan kelib chiqqan. Topilgan yunon va rim tangalarida koʻrish mumkinki, bu nom vaqt oʻtishi bilan Amosia, Amaseia, Amasiya va Amasiyaga oʻzgargan va oxir-oqibat turklar uni Amasya deb atashgan. Amasiyaning shu paytgacha 19 xil davlat hokimyati ostida boʻlganligi aytilgan. === Ellinistik-Vizantiya davri Amasya === Amasya shahrining aniq tashkil etilgan sanasi maʼlum boʻlmasa-da, turar-joy binolarining eng qadimgisu [[Xettlar|Xetlar]] davridan qolganligi taxmin qilingan. [[Salavkiylar]] davrida muhim mavqega ega boʻlgan aholi yashash joyi keyinchalik miloddan avvalgi 281-yilda tashkil etilgan [[Pont podsholigi|Pontus qirolligining]] poytaxti boʻlib xizmat qilgan. Miloddan avvalgi 70-yilda general [[Lukull Lutsiy Litsiniy|Lutsiy Litsiniy Lukull]] tomonidan [[Rim Respublikasi|Rim]] hududiga qoʻshilgan. Miloddan avvalgi 3-asrda [[Diokletian|Diokletiandan]] keyin gullab-yashnagan va muhim diniy markaz darajasiga koʻtarildi. 4-asrning ikkinchi yarmida [[Rim imperiyasi|Rim imperiyasining]] ikkiga boʻlinishi bilan aholi punkti [[Vizantiya imperiyasi|Sharqiy Rim imperiyasi]] hududiga qoʻshilgan. 712-yilda arab qoʻshinlari tomonidan bosib olingan Amasyani keyinchalik [[Lev III Isavr]] Vizantiya yerlariga qayta qoʻshib olgan. Shahar shu kundan boshlab 11-asr oxirigacha Vizantiya hukmronligi ostida boʻlgan. === Turklarning Amasyaga joylashishi === 1071-yildagi [[Malazgirt jangi|Malazgirt jangidan]] soʻng Amasya ham Onadoʻluning boshqa koʻplab shaharlari kabi XI asrda turklar hukmronligi ostiga oʻtgan. Artuk bey tomonidan bosib olingan aholi punkti keyinchalik Danishmend Gazi nazorati ostida qolgan. 1080-yilda u yangi tashkil etilgan [[Dânişmendliler bekligi|Danishmend knyazligiga]] qoʻshilgan. Shahar 1175-yilda Kilich Arslon tomonidan [[Koʻniya sultonligi|Konica sultonligiga]] qoʻshib olingan. Shahar avval Kilich Arslonning oʻgʻli Nizomeddin Argunshoh keyin esa 1193-yilda Kilich Arslonning boshqa oʻgʻli Rukneddin Sulaymon tomonidan bosib olingan. 1237-yilda boshlangan [[Bobo ishoq qoʻzgʻoloni|Bobo Ishoq qoʻzgʻolonchilar]] nazorati ostida boʻlgan. 1240-yilda Saljuqiy qoʻshinlari tomonidan qayta qoʻlga kiritilib, qoʻzgʻolon boshliqlaridan biri boʻlgan Baba Ishoq ham Amasya qalʼasida qatl etilgan. Amasiya shahri 14-asr boshida [[moʻgʻullar davlati]] ixtiyoriga oʻtgan. Gʻiyosuddin Mesudning oʻgʻli Tojiddin Oltinbosh tomonidan egallab olingan shahar Eretna bekligi hududiga qoʻshilgan. 14-asrning ikkinchi yarmida shahar amir Hoji Shadgeldi tomonidan bosib olingan. Shadgeldi vafotidan soʻng, uning oʻgʻli Ahmad Usmonli hukmdori [[Boyazid I Yildirim|Boyazid I]] dan yordam soʻragan va shaharni Qodi [[Gʻozi Ahmad Burhoniddin|Gʻozi Ahmad Burhoniddindan]] himoya qilgan. Usmonli-Kadi Burhoneddin kurashidan keyin Amasiya 1393-yilda Usmonli yerlariga qoʻshilgan. Shahzoda [[Mehmed I|Chelebi Mehmed]] shaharni boshqargan. === Usmonli davrida Amasya === 1402-yilgi [[Anqara jangi|Anqara jangidan]] keyin Chalabiy Mehmed Amasiyaga chekingan. Amasiyaga kelgan akalari va boshqa bekliklar bilan kurashini 1413-yilgacha deb nomlangan davrda davom ettirgan. Usmonlilar imperiyasi davrida Amasiyada koʻplab shahzodalar tugʻilib, sulton boʻlgan. Shu sababdan Amasiya ham Usmonli tarixi nuqtai nazaridan katta ahamiyatga ega. Amasyada [[Mehmed I|Mehmd I]], [[Murod II (Usmonlilar imperiyasi)|Murad Ii]], [[Mehmed II Fotih|Fotih Sulton Mehmed]] va [[Salim I Yovuz|Yavuz Sulton Selim]] kabi sultonlar shahzodalik davrlarini oʻtkazganlar<ref>öğren bil — [http://ogrenbil.com/amasya-tarihcesi-onemli-yerleri Amasya Tarihçesi]</ref>. XV asrda bir muncha vaqt Yunonistonning markaziy shahri boʻlgan. Bundan tashqari, Amasiya 16-asr oxirigacha Usmonlilarning sharqiy chegarasida strategik ahamiyatga ega edi. 1520-yilgi aholini roʻyxatga olishda Amasiya 52 ta mahalladan iborat boʻlgan shahar boʻlib, ulardan 48 tasida musulmonlar va 4 tasida nomusulmonlar yashagan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=16. Yüzyılda Amasya Şehri|url=http://dergipark.ulakbim.gov.tr/egetid/article/viewFile/5000135446/5000124305|nashriyot=http://dergipark.ulakbim.gov.tr|kirish sanasi=27 Ekim 2016|sana=|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161027195018/http://dergipark.ulakbim.gov.tr/egetid/article/viewFile/5000135446/5000124305|arxivsana=27 Ekim 2016}}</ref>. Bu yerda 1555-yilda Amasiya shartnomasi imzolangan. Shahar 17-asrning boshlarida Jalali qoʻzgʻolonlari paytida vayron qilingan. Shundan soʻng, u yerda hech qanday muhim voqealar sodir boʻlmagan. === Milliy kurashda Amasya === 1919-yil 19-mayda Samsunda boshlangan Mustaqillik kurashining birinchi bosqichi [[Mustafa Kemal Atatürk|Mustafo Kamolning]] 1919-yil 12-iyun kuni Amasiyaga kelishi bilan boshlangan. Ozodlik kurashi rejalari tayyorlangandan keyin Erzurum kongressi va Sivas kongressini chaqirishga qaror qilingan. Bu jihatdan Amasiya Turkiya Respublikasining barpo etilishida ilk muhim qadam tashlangan joy ham edi. 1923-yilda yangi tashkil etilgan [[Turkiya|Turkiya Respublikasining]] maʼmuriy boʻlinishi natijasida u [[Amasya (viloyat)|Amasya viloyatining]] markaziy shahriga aylangan. == Geografiya == Amasya Qora dengizning orqasida joylashgan. Shahar vodiy yerida qurilgan. Onadoʻlining ichki qismlarini Samsun portiga bogʻlaydigan yoʻlda joylashgan. 1930-yilda qurilgan temir yoʻl orqali Samsun bilan bogʻlangan. == Iqlim == Viloyatda [[Qora dengiz]] iqlimi va kontinental iqlim oʻrtasida oʻtish iqlimi hukm suradi. Bu yerda yozda iqlim kabi quruq va Turkiyadagi Qora dengiz iqlimi kabi yomgʻirli ham emas. Qishda vodiyning oʻziga xosligi tufayli baland joylarda qor boʻlsa ham, shahar markazidagi qor uchramaydi. == Taʼlim == [[Fayl:Amasya_Üniversitesi_Rektörlüğü.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Amasya_%C3%9Cniversitesi_Rekt%C3%B6rl%C3%BC%C4%9F%C3%BC.jpg/220px-Amasya_%C3%9Cniversitesi_Rekt%C3%B6rl%C3%BC%C4%9F%C3%BC.jpg|thumb| Amasya universiteti rektorati]] 2006-yilda tashkil etilgan Amasya universiteti 8 ta fakultet, 1 ta kollej, 3 ta institut va 8 ta kasb-hunar kollejini oʻz ichiga oladi<ref>[https://www.amasya.edu.tr/# Amasya Üniversitesi]</ref>. Viloyatda boshlangʻich va oʻrta taʼlim [[Taʼlim|Xalq taʼlimi boshqarmasiga]] qarashli maktablarda amalga oshiriladi. [[Fayl:BalikEkmek_Amasya.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/BalikEkmek_Amasya.jpg/220px-BalikEkmek_Amasya.jpg|thumb| Yeşilirmak qirgʻogʻida baliq va non.]] == Oshxona == * Amasya Baklalı Dolmasi 17.08.2021 da Turkiya patent va tovar belgilari idorasi tomonidan roʻyxatga olingan va geografik koʻrsatkichni olgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.turkpatent.gov.tr/|sarlavha=Coğrafi İşaret Platformu|kirish sanasi=11 Kasım 2021|arxivsana=25 Ocak 1999|arxivurl=https://web.archive.org/web/19990125104117/http://www.turkpatent.gov.tr/|til=Türkçe|ish=Coğrafi İşaret Platformu}}</ref>. * Amasya Donut 24.08.2021 da Turkiya Patent va Tovar belgilari idorasi tomonidan roʻyxatga olingan va geografik koʻrsatkichni olgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/detay/3490|sarlavha=Arşivlenmiş kopya|kirish sanasi=26 Ocak 2022|arxivsana=26 Ocak 2022|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220126183732/https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/detay/3490}}</ref>. * Amasya goʻshti va gulli bamya taomi 22.11.2021 da Turkiya Patent va savdo belgilari idorasi tomonidan roʻyxatga olingan va geografik koʻrsatma olgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/detay/3627|sarlavha=Arşivlenmiş kopya|kirish sanasi=30 Ocak 2022|arxivsana=30 Ocak 2022|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220130124036/https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/detay/3627}}</ref>. * Amasya toyga shoʻrvasi 01.12.2021 da Turkiya patent va tovar belgilari idorasi tomonidan roʻyxatga olingan va geografik koʻrsatma olgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/detay/3122|sarlavha=Arşivlenmiş kopya|kirish sanasi=1 Ocak 2022|arxivsana=1 Ocak 2022|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220101112125/https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/detay/3122}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://ci.turkpatent.gov.tr/Files/GeographicalSigns/32b8c360-2699-40fe-a331-a7a7d69f9c23.pdf|sarlavha=Arşivlenmiş kopya|kirish sanasi=1 Ocak 2022|arxivsana=1 Ocak 2022|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220101112127/https://ci.turkpatent.gov.tr/Files/GeographicalSigns/32b8c360-2699-40fe-a331-a7a7d69f9c23.pdf}}</ref>. * Amasya Patlican Pehli 05.04.2022 da Turkiya patent va tovar belgilari idorasi tomonidan roʻyxatga olingan va geografik koʻrsatkichni olgan<ref>{{Jurnal manbasi|url=https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/detay/4662|title=Amasya Patlıcan Pehli}}</ref>. * Burmalı Amasya Donuti 07.06.2022 da Turkiya Patent va Tovar belgilari idorasi tomonidan roʻyxatga olingan va geografik koʻrsatkichga ega boʻlgan<ref>{{Jurnal manbasi|url=https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/detay/5242|title=Burmalı Amasya Çöreği}}</ref>. * Amasya Oil 16.06.2022 da Turkiya Patent va Tovar belgilari idorasi tomonidan roʻyxatga olingan va geografik koʻrsatma olgan<ref>{{Jurnal manbasi|url=https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/detay/4426|title=Amasya Yağlısı}}</ref>. * [[Keshkek|Amasya Kesheği]] 28.07.2022 da Turkiya patent va tovar belgilari idorasi tomonidan roʻyxatga olingan va geografik koʻrsatkichga ega boʻlgan<ref>{{Jurnal manbasi|url=https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/detay/5187|title=Amasya Keşkeği}}</ref>. == Manbalar == {{manbalar}} jqidn157vd2ykjw5rwqzg8u5tbzwpvd 2816209 2816207 2022-08-28T16:43:47Z Ikromova Guli 74291 Ikromova Guli [[Amasya]] sahifasini [[Amasya tumani]]ga koʻchirdi wikitext text/x-wiki [[Fayl:Amasya'ya_bakış.JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/Amasya%27ya_bak%C4%B1%C5%9F.JPG/250px-Amasya%27ya_bak%C4%B1%C5%9F.JPG|right|thumb|250x250px| Amasya koʻrinishi]] [[Fayl:Şehzadeler_şehri_Amasya....jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/%C5%9Eehzadeler_%C5%9Fehri_Amasya….jpg/250px-%C5%9Eehzadeler_%C5%9Fehri_Amasya….jpg|right|thumb|250x250px| 1865-yilda qurilgan tarixiy Hazeranlar saroyi va uning yonidagi Hatuniye masjidi.]] [[Fayl:Akşam_vaktinde_yalı_boyu_evleri_2013-10-27_12-49.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Ak%C5%9Fam_vaktinde_yal%C4%B1_boyu_evleri_2013-10-27_12-49.jpg/250px-Ak%C5%9Fam_vaktinde_yal%C4%B1_boyu_evleri_2013-10-27_12-49.jpg|right|thumb|250x250px| Kechqurun dengiz boʻyidagi uylar]] [[Fayl:Amasya_yaliboyu_gece.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Amasya_yaliboyu_gece.jpg/250px-Amasya_yaliboyu_gece.jpg|right|thumb|250x250px| Amasya koʻrinishi: Saroy uzunligi]] [[Fayl:Amasya_Vilayet_Sancağı.JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Amasya_Vilayet_Sanca%C4%9F%C4%B1.JPG/250px-Amasya_Vilayet_Sanca%C4%9F%C4%B1.JPG|right|thumb|250x250px| Amasya viloyati Usmonli sanjagi Amasya muzeyida]] '''Amasya''' — Amasya viloyatining markaziy shahri. 2020-yil holatiga koʻra Amasyada (markaziy tuman) 147 266 nafar aholi yashaydi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.amasya.gov.tr/nufus|sarlavha=Amasya İli 31 Aralık 2019 Tarihli Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları|kirish sanasi=31 Aralık 2019|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160620010547/http://www.amasya.gov.tr/nufus|arxivsana=20 Haziran 2016}}</ref>. Qora dengiz mintaqasida joylashgan. Bu [[Onadoʻli|Onadoʻlidagi]] eng qadimgi aholi yashash joylaridan biri. [[Xettlar|Xetlardan]] boshlab turli sivilizatsiyalarning markazi boʻlgan. Aytishlaricha, shaharning eng qadimgi nomi Amasiya boʻlib, bu nom bugungi kungacha oʻzgarmagan. Amesseia — Amacia — Amaccia nomi eski yozuvlarda va topilmalarda tez-tez uchrab turadi. [[Forslar|Fors]], [[Pontus (mifologiya)|Pontos]] va [[Rim imperiyasi|Rim imperiyalari]] davrlarida savdoda qoʻllanilgan kumush va bronza [[Tanga|tangalar]] (tangalar)da Amasiya nomini koʻrish mumkin. Miloddan avvalgi 60 va milodiy 19-yillarda [[Strabon|Amasiyada]] tugʻilgani maʼlum boʻlgan va geografiya fanining kashfiyotchisi sifatida tanilgan Strabon oʻzining mashhur geografiya kitobida Amasiyani Amasseia nomi bilan atagan. == Tarix == === Etimologiya === [[Strabon|Strabonning]] soʻzlariga koʻra, Amasiya nomi shu yerda yashagan Amazon malikasi Amasisning ismidan kelib chiqqan. Topilgan yunon va rim tangalarida koʻrish mumkinki, bu nom vaqt oʻtishi bilan Amosia, Amaseia, Amasiya va Amasiyaga oʻzgargan va oxir-oqibat turklar uni Amasya deb atashgan. Amasiyaning shu paytgacha 19 xil davlat hokimyati ostida boʻlganligi aytilgan. === Ellinistik-Vizantiya davri Amasya === Amasya shahrining aniq tashkil etilgan sanasi maʼlum boʻlmasa-da, turar-joy binolarining eng qadimgisu [[Xettlar|Xetlar]] davridan qolganligi taxmin qilingan. [[Salavkiylar]] davrida muhim mavqega ega boʻlgan aholi yashash joyi keyinchalik miloddan avvalgi 281-yilda tashkil etilgan [[Pont podsholigi|Pontus qirolligining]] poytaxti boʻlib xizmat qilgan. Miloddan avvalgi 70-yilda general [[Lukull Lutsiy Litsiniy|Lutsiy Litsiniy Lukull]] tomonidan [[Rim Respublikasi|Rim]] hududiga qoʻshilgan. Miloddan avvalgi 3-asrda [[Diokletian|Diokletiandan]] keyin gullab-yashnagan va muhim diniy markaz darajasiga koʻtarildi. 4-asrning ikkinchi yarmida [[Rim imperiyasi|Rim imperiyasining]] ikkiga boʻlinishi bilan aholi punkti [[Vizantiya imperiyasi|Sharqiy Rim imperiyasi]] hududiga qoʻshilgan. 712-yilda arab qoʻshinlari tomonidan bosib olingan Amasyani keyinchalik [[Lev III Isavr]] Vizantiya yerlariga qayta qoʻshib olgan. Shahar shu kundan boshlab 11-asr oxirigacha Vizantiya hukmronligi ostida boʻlgan. === Turklarning Amasyaga joylashishi === 1071-yildagi [[Malazgirt jangi|Malazgirt jangidan]] soʻng Amasya ham Onadoʻluning boshqa koʻplab shaharlari kabi XI asrda turklar hukmronligi ostiga oʻtgan. Artuk bey tomonidan bosib olingan aholi punkti keyinchalik Danishmend Gazi nazorati ostida qolgan. 1080-yilda u yangi tashkil etilgan [[Dânişmendliler bekligi|Danishmend knyazligiga]] qoʻshilgan. Shahar 1175-yilda Kilich Arslon tomonidan [[Koʻniya sultonligi|Konica sultonligiga]] qoʻshib olingan. Shahar avval Kilich Arslonning oʻgʻli Nizomeddin Argunshoh keyin esa 1193-yilda Kilich Arslonning boshqa oʻgʻli Rukneddin Sulaymon tomonidan bosib olingan. 1237-yilda boshlangan [[Bobo ishoq qoʻzgʻoloni|Bobo Ishoq qoʻzgʻolonchilar]] nazorati ostida boʻlgan. 1240-yilda Saljuqiy qoʻshinlari tomonidan qayta qoʻlga kiritilib, qoʻzgʻolon boshliqlaridan biri boʻlgan Baba Ishoq ham Amasya qalʼasida qatl etilgan. Amasiya shahri 14-asr boshida [[moʻgʻullar davlati]] ixtiyoriga oʻtgan. Gʻiyosuddin Mesudning oʻgʻli Tojiddin Oltinbosh tomonidan egallab olingan shahar Eretna bekligi hududiga qoʻshilgan. 14-asrning ikkinchi yarmida shahar amir Hoji Shadgeldi tomonidan bosib olingan. Shadgeldi vafotidan soʻng, uning oʻgʻli Ahmad Usmonli hukmdori [[Boyazid I Yildirim|Boyazid I]] dan yordam soʻragan va shaharni Qodi [[Gʻozi Ahmad Burhoniddin|Gʻozi Ahmad Burhoniddindan]] himoya qilgan. Usmonli-Kadi Burhoneddin kurashidan keyin Amasiya 1393-yilda Usmonli yerlariga qoʻshilgan. Shahzoda [[Mehmed I|Chelebi Mehmed]] shaharni boshqargan. === Usmonli davrida Amasya === 1402-yilgi [[Anqara jangi|Anqara jangidan]] keyin Chalabiy Mehmed Amasiyaga chekingan. Amasiyaga kelgan akalari va boshqa bekliklar bilan kurashini 1413-yilgacha deb nomlangan davrda davom ettirgan. Usmonlilar imperiyasi davrida Amasiyada koʻplab shahzodalar tugʻilib, sulton boʻlgan. Shu sababdan Amasiya ham Usmonli tarixi nuqtai nazaridan katta ahamiyatga ega. Amasyada [[Mehmed I|Mehmd I]], [[Murod II (Usmonlilar imperiyasi)|Murad Ii]], [[Mehmed II Fotih|Fotih Sulton Mehmed]] va [[Salim I Yovuz|Yavuz Sulton Selim]] kabi sultonlar shahzodalik davrlarini oʻtkazganlar<ref>öğren bil — [http://ogrenbil.com/amasya-tarihcesi-onemli-yerleri Amasya Tarihçesi]</ref>. XV asrda bir muncha vaqt Yunonistonning markaziy shahri boʻlgan. Bundan tashqari, Amasiya 16-asr oxirigacha Usmonlilarning sharqiy chegarasida strategik ahamiyatga ega edi. 1520-yilgi aholini roʻyxatga olishda Amasiya 52 ta mahalladan iborat boʻlgan shahar boʻlib, ulardan 48 tasida musulmonlar va 4 tasida nomusulmonlar yashagan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=16. Yüzyılda Amasya Şehri|url=http://dergipark.ulakbim.gov.tr/egetid/article/viewFile/5000135446/5000124305|nashriyot=http://dergipark.ulakbim.gov.tr|kirish sanasi=27 Ekim 2016|sana=|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161027195018/http://dergipark.ulakbim.gov.tr/egetid/article/viewFile/5000135446/5000124305|arxivsana=27 Ekim 2016}}</ref>. Bu yerda 1555-yilda Amasiya shartnomasi imzolangan. Shahar 17-asrning boshlarida Jalali qoʻzgʻolonlari paytida vayron qilingan. Shundan soʻng, u yerda hech qanday muhim voqealar sodir boʻlmagan. === Milliy kurashda Amasya === 1919-yil 19-mayda Samsunda boshlangan Mustaqillik kurashining birinchi bosqichi [[Mustafa Kemal Atatürk|Mustafo Kamolning]] 1919-yil 12-iyun kuni Amasiyaga kelishi bilan boshlangan. Ozodlik kurashi rejalari tayyorlangandan keyin Erzurum kongressi va Sivas kongressini chaqirishga qaror qilingan. Bu jihatdan Amasiya Turkiya Respublikasining barpo etilishida ilk muhim qadam tashlangan joy ham edi. 1923-yilda yangi tashkil etilgan [[Turkiya|Turkiya Respublikasining]] maʼmuriy boʻlinishi natijasida u [[Amasya (viloyat)|Amasya viloyatining]] markaziy shahriga aylangan. == Geografiya == Amasya Qora dengizning orqasida joylashgan. Shahar vodiy yerida qurilgan. Onadoʻlining ichki qismlarini Samsun portiga bogʻlaydigan yoʻlda joylashgan. 1930-yilda qurilgan temir yoʻl orqali Samsun bilan bogʻlangan. == Iqlim == Viloyatda [[Qora dengiz]] iqlimi va kontinental iqlim oʻrtasida oʻtish iqlimi hukm suradi. Bu yerda yozda iqlim kabi quruq va Turkiyadagi Qora dengiz iqlimi kabi yomgʻirli ham emas. Qishda vodiyning oʻziga xosligi tufayli baland joylarda qor boʻlsa ham, shahar markazidagi qor uchramaydi. == Taʼlim == [[Fayl:Amasya_Üniversitesi_Rektörlüğü.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Amasya_%C3%9Cniversitesi_Rekt%C3%B6rl%C3%BC%C4%9F%C3%BC.jpg/220px-Amasya_%C3%9Cniversitesi_Rekt%C3%B6rl%C3%BC%C4%9F%C3%BC.jpg|thumb| Amasya universiteti rektorati]] 2006-yilda tashkil etilgan Amasya universiteti 8 ta fakultet, 1 ta kollej, 3 ta institut va 8 ta kasb-hunar kollejini oʻz ichiga oladi<ref>[https://www.amasya.edu.tr/# Amasya Üniversitesi]</ref>. Viloyatda boshlangʻich va oʻrta taʼlim [[Taʼlim|Xalq taʼlimi boshqarmasiga]] qarashli maktablarda amalga oshiriladi. [[Fayl:BalikEkmek_Amasya.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/BalikEkmek_Amasya.jpg/220px-BalikEkmek_Amasya.jpg|thumb| Yeşilirmak qirgʻogʻida baliq va non.]] == Oshxona == * Amasya Baklalı Dolmasi 17.08.2021 da Turkiya patent va tovar belgilari idorasi tomonidan roʻyxatga olingan va geografik koʻrsatkichni olgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.turkpatent.gov.tr/|sarlavha=Coğrafi İşaret Platformu|kirish sanasi=11 Kasım 2021|arxivsana=25 Ocak 1999|arxivurl=https://web.archive.org/web/19990125104117/http://www.turkpatent.gov.tr/|til=Türkçe|ish=Coğrafi İşaret Platformu}}</ref>. * Amasya Donut 24.08.2021 da Turkiya Patent va Tovar belgilari idorasi tomonidan roʻyxatga olingan va geografik koʻrsatkichni olgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/detay/3490|sarlavha=Arşivlenmiş kopya|kirish sanasi=26 Ocak 2022|arxivsana=26 Ocak 2022|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220126183732/https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/detay/3490}}</ref>. * Amasya goʻshti va gulli bamya taomi 22.11.2021 da Turkiya Patent va savdo belgilari idorasi tomonidan roʻyxatga olingan va geografik koʻrsatma olgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/detay/3627|sarlavha=Arşivlenmiş kopya|kirish sanasi=30 Ocak 2022|arxivsana=30 Ocak 2022|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220130124036/https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/detay/3627}}</ref>. * Amasya toyga shoʻrvasi 01.12.2021 da Turkiya patent va tovar belgilari idorasi tomonidan roʻyxatga olingan va geografik koʻrsatma olgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/detay/3122|sarlavha=Arşivlenmiş kopya|kirish sanasi=1 Ocak 2022|arxivsana=1 Ocak 2022|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220101112125/https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/detay/3122}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://ci.turkpatent.gov.tr/Files/GeographicalSigns/32b8c360-2699-40fe-a331-a7a7d69f9c23.pdf|sarlavha=Arşivlenmiş kopya|kirish sanasi=1 Ocak 2022|arxivsana=1 Ocak 2022|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220101112127/https://ci.turkpatent.gov.tr/Files/GeographicalSigns/32b8c360-2699-40fe-a331-a7a7d69f9c23.pdf}}</ref>. * Amasya Patlican Pehli 05.04.2022 da Turkiya patent va tovar belgilari idorasi tomonidan roʻyxatga olingan va geografik koʻrsatkichni olgan<ref>{{Jurnal manbasi|url=https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/detay/4662|title=Amasya Patlıcan Pehli}}</ref>. * Burmalı Amasya Donuti 07.06.2022 da Turkiya Patent va Tovar belgilari idorasi tomonidan roʻyxatga olingan va geografik koʻrsatkichga ega boʻlgan<ref>{{Jurnal manbasi|url=https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/detay/5242|title=Burmalı Amasya Çöreği}}</ref>. * Amasya Oil 16.06.2022 da Turkiya Patent va Tovar belgilari idorasi tomonidan roʻyxatga olingan va geografik koʻrsatma olgan<ref>{{Jurnal manbasi|url=https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/detay/4426|title=Amasya Yağlısı}}</ref>. * [[Keshkek|Amasya Kesheği]] 28.07.2022 da Turkiya patent va tovar belgilari idorasi tomonidan roʻyxatga olingan va geografik koʻrsatkichga ega boʻlgan<ref>{{Jurnal manbasi|url=https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/detay/5187|title=Amasya Keşkeği}}</ref>. == Manbalar == {{manbalar}} jqidn157vd2ykjw5rwqzg8u5tbzwpvd Jaloliddin Rumiy 0 436820 2816955 2484738 2022-08-29T07:18:20Z Hilola Jurakulova 77653 wikitext text/x-wiki {{Yozuvchi |Ismi = Jalolidiin Muhammad Balxi Rumiy |Asl ismi = '''جلال‌الدین محمد بلخی''' |Tasvir = Rumi Vignette by User Chyah.jpg |Tasvir izohi = |Tugʻilgandagi ismi = Muhammad ibn Muhammad ibn Xusayn Xusayni Xatibi Bakri Balxi |Taxalluslari = Jaloliddin, Xodavandgar, Mavlono, Xomush |Tavallud sanasi = 30.9.1207 |Tavallud joyi = [[Balx]], [[Afgʻoniston]] Xorazmshohlar imperiyasi |Vafot sanasi = 17.12.1273 |Vafot joyi = [[Ko`niya]], [[Turkiya]] |Faoliyat turi = shoir, faylasuf |Yoʻnalish = |Janr = so`fiyona, falsafiy |Asarlari tili = fors |VikiOmbor = }} [[Fayl:Mevlana Konya.jpg|thumb|right|Rumiy qabri ([[Mavlono muzeyi]]). [[Ko`niya]], Turkiya.]] '''Jaloliddin Rumiy''' yoki '''Mavlono Rumiy''' ([[30-sentabr]] [[1207]], [[Balx]], [[Afgʻoniston]] — [[17-dekabr]] [[1273]], [[Ko`niya]], [[Turkiya]]) nomi bilan mashhur boʻlgan zot. Dunyoning ulugʻ donishmandlaridan biri, benazir shoir va betakror bir mutafakkir, valiy insondir. == Tarjimai holi == Jaloliddin Rumiy hozirgi [[Tojikiston]]ning [[Vaxsh]] shahri (Xorazmshohlar mamlakati)da, sultonal ulamo laqabini olgan ulugʻ shayx Muhammad Balovaddin Valad xonadonida dunyoga kelgan. Balovaddin Valad Muhammad Xorazmshoh bilan kelisholmay, oilasi, muridlarini olib, Balxdan chiqib ketadi. U [[Makka]] safaridan soʻng, Iroqu Ajam shaharlarini kezib, axiyri [[Turkiya]]ning [[Koʻniya]] (Konya) shahrida qoʻnim topadi. [[Saljuq]] sultonlari tarafidan izzat-ikrom bilan qabul qilingan Balovaddin Valad shu yerda muqim boʻlib qoladi. Bu orada moʻgʻul bosqini boshlanib, [[Movarounnahr]] va [[Xuroson]] oʻt ichida qoladi, Balxning toʻrt yuz ulamosi qatl qilinadi. Jaloliddin ota yurtiga qaytib kelmadi va oʻzini [[anatoliya]]lik hisoblab, Rumiy degan taxallus oldi. == Ijodiy faoliyati va asarlari == Ilmiy doiralarda uni goh Kant, goh Spinoza, goh Hegel kabi faylasuflar bilan qiyoslaydilar. Ammo Mavlono Rumiy hech kimga oʻxshamaydi. U muazzam Sharq tafakkurining moʻjizali bir haykalidirkim, unda tasavvuf taraqqiyoti ham, ilmu hikmat va falsafa ham, sheʼriyat va maʼnaviyat ham birlashib, oliy koʻrinishda namoyon boʻladi. Jaloliddin Rumiy oʻzidan keyingi Sharq sheʼriyati, fikriy va maʼnaviy taraqqiyotiga ulkan taʼsir oʻtkazgan ijodkordir. [[Alisher Navoiy]] uni ilohiy ishq kuychisi, buyuklikning koʻz ilgʻamas choʻqqisi deb sharaflaydi. Mavlono Jaloliddin Rumiyning ilmiy va adabiy merosi gʻoyat katta. [[Gʻazal]], [[masnaviy]] va [[ruboiy]]larni oʻz ichiga oladigan „Devoni kabir“ („Ulugʻ devon“)da uch mingdan ortiq sheʼr bor. Falsafiy-soʻfiyona mushohadalar, ruhiyat dialektikasini kashf etib, inson aqlini lol qoldiradigan teranlik bilan yozilgan „Masnaviy-maʼnaviy“ ham bir necha ming baytdan iborat. Bundan tashqari, „Maktubot“, „Fihi mo fihiy“ („Nimaki undadir — undandir“) nomli asarlari ham mavjud. == Asarlarining boshqa tillarga tarjimalari == Rumiy asarlari jahonning koʻp tillariga tarjima qilingan, „Masnaviy maʼnaviy“ va „Fihi mo fihiy“ning [[usmonli turkcha]] tarjimalari mavjud. „Fihi mo fihiy“ - „Ichindagi ichindadir“ nomi bilan, olim [[Ulugʻbek Hamdam]] (Abduvahob oʻgʻli) tomonidan [[turkcha]]dan [[oʻzbekcha]]ga tarjima qilgan. == Manbalar == {{manbalar}} Mavlano Rumiy hazratlari Gavhar ismli qizga uylanib ikki farzand ko'radi == Havolalar == * [http://www.shchedrovitskiy.ru/theology.php#RUMI Руми Джалаладдин. Дорога превращений: суфийские притчи] перевод [[Щедровицкий, Дмитрий Владимирович|Дмитрия Щедровицкого]] * [http://www.sufism.ru/rumi/ Сайт, посвященный Руми — биография, переводы, исследования] {{Webarxiv|url=https://web.archive.org/web/20071109060617/http://www.sufism.ru/rumi/ |date=2007-11-09 }} * [http://www.pritchi.net/modules/arms/view.php?w=sec&idx=16 Притчи, афоризмы, «Китаб ал-Маснави» Руми] {{Webarxiv|url=https://web.archive.org/web/20071012185425/http://www.pritchi.net/modules/arms/view.php?w=sec&idx=16 |date=2007-10-12 }} * [http://pritchi.ru/?part=39 Притчи от Руми на Притчи.ру] * [http://first-principle.narod.ru/mymusic/Pesn_Svireli.mp3 «Песнь Свирели» — вступление к поэме Маснави в музыкальном исполнении (по переводу В.Державина)] * [http://fway.org/onlinelib/52-rumi.html Сокровища вспоминания перевод Леонида Тираспольского на fway.org] * [http://askimam.ru/publ/37-1-0-371 Как Ислам относится к Джалалуддину Руми (р.а.)?]{{Deadlink|date=February 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [http://lib.ru/POEEAST/RUMI/stihi.txt Джалаладдин Руми. Стихи] * [http://hddfiles.ru/download/11521 Ичиндаги Ичиндадир. Жалолиддин Румий]{{Deadlink|date=February 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=6663.0 "Ичиндаги Ичиндадир" forum.ziyouz.com да] [[Turkum:Shoirlar]] [[Turkum:Afgʻonistonda tugʻilganlar]] [[Turkum:XIII asr faylasuflari]] [[Turkum:XIII asr shoirlari]] [[Turkum:Soʻfiylar]] {{DEFAULTSORT:Rumiy}} r385vd8j9wfn6wzpx1e533ys5kay1q1 2817005 2816955 2022-08-29T07:56:47Z Hilola Jurakulova 77653 wikitext text/x-wiki {{Yozuvchi |Ismi = Jalolidiin Muhammad Balxi Rumiy |Asl ismi = '''جلال‌الدین محمد بلخی''' |Tasvir = Rumi Vignette by User Chyah.jpg |Tasvir izohi = |Tugʻilgandagi ismi = Muhammad ibn Muhammad ibn Xusayn Xusayni Xatibi Bakri Balxi |Taxalluslari = Jaloliddin, Xodavandgar, Mavlono, Xomush |Tavallud sanasi = 30.9.1207 |Tavallud joyi = [[Balx]], [[Afgʻoniston]] Xorazmshohlar imperiyasi |Vafot sanasi = 17.12.1273 |Vafot joyi = [[Ko`niya]], [[Turkiya]] |Faoliyat turi = shoir, faylasuf |Yoʻnalish = |Janr = so`fiyona, falsafiy |Asarlari tili = fors |VikiOmbor = }} [[Fayl:Mevlana Konya.jpg|thumb|right|Rumiy qabri ([[Mavlono muzeyi]]). [[Ko`niya]], Turkiya.]] '''Jaloliddin Rumiy''' yoki '''Mavlono Rumiy''' ([[30-sentabr]] [[1207]], [[Balx]], [[Afgʻoniston]] — [[17-dekabr]] [[1273]], [[Ko`niya]], [[Turkiya]]) nomi bilan mashhur boʻlgan zot. Dunyoning ulugʻ donishmandlaridan biri, benazir shoir va betakror bir mutafakkir, valiy insondir. == Tarjimai holi == Jaloliddin Rumiy hozirgi [[Tojikiston]]ning [[Vaxsh]] shahri (Xorazmshohlar mamlakati)da, sultonal ulamo laqabini olgan ulugʻ shayx Muhammad Balovaddin Valad xonadonida dunyoga kelgan. Balovaddin Valad Muhammad Xorazmshoh bilan kelisholmay, oilasi, muridlarini olib, Balxdan chiqib ketadi. U [[Makka]] safaridan soʻng, Iroqu Ajam shaharlarini kezib, axiyri [[Turkiya]]ning [[Koʻniya]] (Konya) shahrida qoʻnim topadi. [[Saljuq]] sultonlari tarafidan izzat-ikrom bilan qabul qilingan Balovaddin Valad shu yerda muqim boʻlib qoladi. Bu orada moʻgʻul bosqini boshlanib, [[Movarounnahr]] va [[Xuroson]] oʻt ichida qoladi, Balxning toʻrt yuz ulamosi qatl qilinadi. Jaloliddin ota yurtiga qaytib kelmadi va oʻzini [[anatoliya]]lik hisoblab, Rumiy degan taxallus oldi. == Ijodiy faoliyati va asarlari == Ilmiy doiralarda uni goh Kant, goh Spinoza, goh Hegel kabi faylasuflar bilan qiyoslaydilar. Ammo Mavlono Rumiy hech kimga oʻxshamaydi. U muazzam Sharq tafakkurining moʻjizali bir haykalidirkim, unda tasavvuf taraqqiyoti ham, ilmu hikmat va falsafa ham, sheʼriyat va maʼnaviyat ham birlashib, oliy koʻrinishda namoyon boʻladi. Jaloliddin Rumiy oʻzidan keyingi Sharq sheʼriyati, fikriy va maʼnaviy taraqqiyotiga ulkan taʼsir oʻtkazgan ijodkordir. [[Alisher Navoiy]] uni ilohiy ishq kuychisi, buyuklikning koʻz ilgʻamas choʻqqisi deb sharaflaydi. Mavlono Jaloliddin Rumiyning ilmiy va adabiy merosi gʻoyat katta. [[Gʻazal]], [[masnaviy]] va [[ruboiy]]larni oʻz ichiga oladigan „Devoni kabir“ („Ulugʻ devon“)da uch mingdan ortiq sheʼr bor. Falsafiy-soʻfiyona mushohadalar, ruhiyat dialektikasini kashf etib, inson aqlini lol qoldiradigan teranlik bilan yozilgan „Masnaviy-maʼnaviy“ ham bir necha ming baytdan iborat. Bundan tashqari, „Maktubot“, „Fihi mo fihiy“ („Ichindagi ichindadir“) nomli asarlari ham mavjud. Rumiyning asarlari asosan fors tilida yozilgan, ammo baʼzida sheʼr yozishda u turk, arab va yunon tillaridan ham foydalangan. Uning Konyada yozilgan „Masnaviy maʼnaviy“ asari fors tilidagi eng buyuk asarlardan biri hisoblanadi. Uning asarlari bugungi kunda buyuk Eronda va fors tilida soʻzlashadigan dunyoda asl tilda keng oʻqiladi. Uning asarlari tarjimalari, ayniqsa Turkiya, Ozarbayjon, AQSh va Janubiy Osiyoda juda mashhur. Uning sheʼriyati nafaqat fors adabiyotiga, balki Usmonli turk, Chagatay, urdu va pashtu adabiy anʼanalariga ham taʼsir koʻrsatdi. == Asarlarining boshqa tillarga tarjimalari == Rumiy asarlari jahonning koʻp tillariga tarjima qilingan, „Masnaviy maʼnaviy“ va „Fihi mo fihiy“ning [[usmonli turkcha]] tarjimalari mavjud. „Fihi mo fihiy“ — „Ichindagi ichindadir“ nomi bilan, olim [[Ulugʻbek Hamdam]] (Abduvahob oʻgʻli) tomonidan [[turkcha]]dan [[oʻzbekcha]]ga tarjima qilgan. == Manbalar == {{manbalar}} Mavlano Rumiy hazratlari Gavhar ismli qizga uylanib ikki farzand koʻradi == Havolalar == * [http://www.shchedrovitskiy.ru/theology.php#RUMI Rumi Djalaladdin. Doroga prevraщeniy: sufiyskie pritchi] perevod [[Щедровицкий, Дмитрий Владимирович|Dmitriya Щedrovitskogo]] * [http://www.sufism.ru/rumi/ Sayt, posvyaщenniy Rumi — biografiya, perevodi, issledovaniya] {{Webarxiv|url=https://web.archive.org/web/20071109060617/http://www.sufism.ru/rumi/ |date=2007-11-09 }} * [http://www.pritchi.net/modules/arms/view.php?w=sec&idx=16 Pritchi, aforizmi, „Kitab al-Masnavi“ Rumi] {{Webarxiv|url=https://web.archive.org/web/20071012185425/http://www.pritchi.net/modules/arms/view.php?w=sec&idx=16 |date=2007-10-12 }} * [http://pritchi.ru/?part=39 Pritchi ot Rumi na Pritchi.ru] * [http://first-principle.narod.ru/mymusic/Pesn_Svireli.mp3 „Pesn Svireli“ — vstuplenie k poeme Masnavi v muzikalnom ispolnenii (po perevodu V.Derjavina)] * [http://fway.org/onlinelib/52-rumi.html Sokroviщa vspominaniya perevod Leonida Tiraspolskogo na fway.org] * [http://askimam.ru/publ/37-1-0-371 Kak Islam otnositsya k Djalaluddinu Rumi (r.a.)?]{{Deadlink|date=February 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [http://lib.ru/POEEAST/RUMI/stihi.txt Djalaladdin Rumi. Stixi] * [http://hddfiles.ru/download/11521 Ichindagi Ichindadir. Jaloliddin Rumiy]{{Deadlink|date=February 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=6663.0 „Ichindagi Ichindadir“ forum.ziyouz.com da] [[Turkum:Shoirlar]] [[Turkum:Afgʻonistonda tugʻilganlar]] [[Turkum:XIII asr faylasuflari]] [[Turkum:XIII asr shoirlari]] [[Turkum:Soʻfiylar]] {{DEFAULTSORT:Rumiy}} jlxfo09xe9aij4sk2lubh54i6jkcta3 Alkogolizm 0 445803 2816122 2400398 2022-08-28T15:52:09Z Artemev Nikolay 46453 wikitext text/x-wiki {{Birlashtirish|Xronik alkogolizm}} '''Alkogolizm''' — tibbiyot nuqtai nazaridan spirtli ichimliklarni mudom ichaverish oqibatida roʻy beradigan surunkali kasallik; ashaddiy ichkilik-bozlik. Keng maʼnoda — spirtli ichimliklarni meʼyoridan ortiq ichishning kishilar sogʻligʻi va mehnat qobiliyatiga, maʼnaviy va maishiy hayotiga, shuningdek jamiyat farovonligiga yetkazadigan zararlari majmui. Alkogolizm individual va ijtimoiy hayotning hamma shakllariga taʼsir koʻrsatadi. Ichkilik taʼsirida odamlar jamiyat va davlat oldida mas’uliyat sezish hissini yoʻqotib qoʻyadi, bezorilik va qonunni buzishga aloqador boshqa xatti-harakatlarni qilishi mumkin. Alkogolizm ishlab chiqarishga zarar yetkazadi, mehnat intizomining buzilishi va unumdorligining pasayishi, odamlarning xastalanib qolishi va hatto bevaqt halok boʻlishiga olib keladi. Mastlikda odamning muvozanatni yaxshi saqlay olmasligi, diqqati chalgʻib, atrofdagi vaziyatni aniq bila olmasligi baxtsiz hodisalarga sabab boʻladi. Alkogolizm rivojlanishida boshlangʻich, oʻrta va soʻnggi bosqich alomatlari kuzatiladi. ''Boshlangʻich bosqich'' — asosan alkogolga nisbatan haddan ortiqroq maylning paydo boʻlishi va unga boʻlgan chidamlilik (tolerantlik)ning oshishi, qusish himoya refleksining yoʻqolishi, yashirin yoki yolgʻiz ichib mast boʻlish, ichayotgan alkogol miqdorini nazorat qila olmay qolishi, perforatsion amneziya, faqat ichaverish toʻgʻrisidagi istakning miyaga oʻrnashib qolishi, alkogoldan oʻzni tiyganda holsizlanish (asteniya) holatining yuzaga chiqishi bilan ifodalanadi. ''Oʻrta bosqichda'' — alkogolga boʻlgan chidamlilik juda oshadi, „alkogol ochligi“ — humor (abstinent) holatining yuzaga kelishi, alkogolga bogʻlanib qolish, soxta mayzadalik (psevdozapoy), alkogol psixozlari va shaxsning ruhiy jihatdan tubanlashuvi kuzatiladi. ''Soʻnggi bosqich'' esa alkogolga chidamsizlik (intolerantlik), muttasil ichishning davriy tus olishi, chin mayzadalik, ruhiy va jismoniy zaiflashish, nerv va ichki aʼzolar faoliyatining izdan chiqishi, dispeptik holat, oʻtkir va surunkali alkogol psixozlari, xotira va es-hushning aynishi bilan ifodalanadi. Alkogolizm odam organizmidagi hamma sistemalar va aʼzolar faoliyatiga putur yetkazadi. Ichkilikboz odam oʻzi ichayotgan ichkilik miqdorini bilmay qoʻyadi, markaziy va periferik nerv sistemasi faoliyati buzilib (psixik kasalliklar, nevritlar va boshqa paydo boʻladi), ichki aʼzolar funksiyasi izdan chiqadi. Ichkilikning zaharli taʼsiri moddalar almashinuvi, ayniqsa vitaminlar almashinuvining buzilishiga olib keladi. Ichkilikboz odam qoʻl barmoqlari, koʻz qovoqlari, til uchining titrab turishi, shuningdek har kuni bajarib yurgan odatdagi ishini bajara olmay qolishi mumkin. Koʻp ichadigan odamda koʻz xiralashib, baʼzan quloq ham ogʻir tortib qoladi. Ichkilikning meʼdaga taʼsiri natijasida shu aʼzoning barcha funksiyalari buziladi. Ichkilik ayniqsa jigarga zararli taʼsir koʻrsatib, jigar sirrozi yuzaga keladi. Alkogolizm [[Pankreatit|pankreatit]], [[Qandli diabet|qand kasalligi]], [[Stenokardiya|stenokardiya]] va [[Miokard infarkti|miokard infarkti]] kasalliklariga ham sabab boʻladi. Ichkilik ichki sekretsiya bezlari va birinchi galda jinsiy bezlarga zarar qiladi, mijoz susayib, jinsiy zaiflik paydo boʻladi.<ref name="Potential Health Effects of Alcohol">'''''<big><u>Alkogolizm</u></big>'''''</ref> Ayollar ichkilik taʼsirida tez soʻlib qoladi, pushti susayib, homiladorlik vaqtida har xil asoratlar koʻproq uchraydi. Mudom ichib yurish kishining barvaqt qarib, nogiron boʻlib qolishiga olib keladi. Alkogolizmning oldini olish. alkogolizm belgilari paydo boʻlganda, ichkilikbozni narkologiya shifoxonalariga yotqizib, uzoq vaqt davomida narkolog vrach kuzatuvida muntazam davolanishni tashkil qilish kerak. '''Spirtli ichimliklarning taʼsiri''' * noaniq nutq, * noaniqlik, * uyquchanlik, * bosh ogʻrigʻi, * buzilgan hislar, * xotirada uzilishlar, * koʻngil aynishi, * qusish va * ongni yoʻqotish. Agar odam surunkali spirtli ichimliklarni juda koʻp isteʼmol qilsa, spirtli ichimliklarga qaramlik rivojlanishi mumkin. Agar spirtli ichimliklarga qaram boʻlgan odam toʻsatdan spirtli ichimliklarni isteʼmol qilishni toʻxtatsa yoki sezilarli darajada kamaytirsa, pulni olib qoʻyish mumkin. Spirtli ichimliklardan voz kechishi mumkin boʻlgan odamlar darhol bu holatni davolashda tajribali shifokorga murojaat qilishlari kerak.<ref name="Dependence on Alcohol">Dependence on Alcohol |url=https://lagunatreatment.com/alcohol-abuse/</ref> == Adabiyotlar == * [[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil {{OʻzME}} {{stub}} 5ho2ikxdkz2p5db0ldsnqh3967ymwsh Arximed qonuni 0 447259 2816878 2393234 2022-08-29T06:40:23Z 185.213.229.85 /* Qonun va unga izoh */Óz ismimni qowdm wikitext text/x-wiki '''Arximed qonuni''' – [[gidrostatika]] va [[aerostatika]]ning asosiy qonuni. Miloddan avvalgi 3-asrda [[Arximed]] ochgan. == Qonun va unga izoh == Arximed qonunining formula koʻrinishi: : <big><math>{F}_A = \rho {g} V,</math></big> bu yerda <math>\rho</math> – suyuqlik yoki gazning [[Zichlik|zichligi]], <math>{g}</math> – [[Jismlarning erkin tushishi|erkin tushish tezlanishi]], <math>V</math> boʻlsa – botirilgan jismning [[hajm]]i (botirilgan qismining. [[Fayl:Principio di Archimede galleggiamento.png|thumb|right|210px|Agar jismning ogʻirligi "koʻtarish kuchi"ga teng boʻlsa, jism suyuqlik yoki gaz hajmining istalgan joyida boʻla oladi]] Suyuqlik yoki gazga botirilgan har qanday jismga shu (DAVLATOV SHAXBOZ BUXARA) jism siqib chiqargan suyuqlik yoki gaz ogʻirligiga teng gidro-, aerostatik "koʻtarish kuchi" ta’sir qilishini ifodalaydi. Bu kuch jism sirtiga suyuqlik yoki gaz tomonidan ta’sir qiluvchi bosim kuchlarining teng ta’sir etuvchisi boʻlib, yuqoriga tik yoʻnaladi. Agar jismning ogʻirligi "koʻtarish kuchi"dan katta boʻlsa, jism choʻkadi, kichik boʻlsa – choʻkmaydi, teng boʻlsa, jism suyuqlik yoki gaz hajmining istalgan joyida boʻla oladi. Bu qonun bir jinsli boʻlmagan suyuqlik va gazlarga ham taalluqlidir. == Adabiyotlar == * [[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil * [http://www.orbita.uz/index.php?option=com_content&view=article&id=77:xhimed-qonunining-kashf-etilishi&catid=44:kashfiyotlar&Itemid=68 ''Arximed qonuning kashf etilishi'' ] {{OʻzME}} {{stub}} jbgqd64ka0dpqwuzz5ol93au332u2yu Difraksiya 0 461836 2816318 2623397 2022-08-28T17:22:06Z Malikxan 33427 tuz. wikitext text/x-wiki [[Fayl:Young diffraction.svg|thumb]] [[Fayl:Doubleslit.gif|thumb]] '''Difraksiya''' ({{lang-la|diffractus}} — „singan“ ) [[Toʻlqinlar|toʻlqinlarning]] harakat yoʻnalishida uchragan toʻsiqlarni aylanib oʻtishi difraksiyadir. Har qanday toʻlqin harakatiga tegishli, toʻlqin uzunligi toʻsiq oʻlchamiga teng yoki undan katta boʻlsa, difraksiya hodisasi roʻy beradi. Tovush, yorugʻlik nuri, [[rentgen nurlari]], [[Elektron|elektronlar]], [[Neytron|neytronlar]] tarqalganda difraksiya hodisasi kuzatiladi. [[Yorugʻlik difraksiyasi]], [[Zarralar difraksiyasi]], [[Radio-toʻlqinlar difraksiyasi]], [[Toʻlqinlar difraksiyasi]], [[Elektronlar difraksiyasi]], [[Rentgen nurlar difraksiyasi|Rentgen nurlar difraksiyalari]] hisoblanadi. Agar yorugʻlik yoʻliga ekran qoʻyilsa, uning orqasida soya sohasi paydo boʻladi. Tovushning yoʻlini toʻsish esa unchalik oson ish emas, uni devor orqasida turib ham eshitish mumkin. Toʻlqinning geometrik soya sohasiga kirib borishi difraksiya deyiladi. Toʻlqin uzunligi toʻsiqning oʻlchamlari bilan taqqoslanarli boʻlganida difraksiya namoyon boʻladi. Tovush toʻlqinlarining nisbatan uzunligi (ular metrlarda oʻlchanadi) tufayli, ular toʻsiq chetlaridan osongina aylanib oʻta oladi. Suvning sirtida ham toʻlqinlar difraksiyasini xuddi shu tarzda kuzatish mumkin. Toʻlqin uzunligi mikrometrning ham ulushli tartiblarida boʻlgan yorugʻlik difraksiyasini esa oddiy sharoitlarda kuzatish oson emas. Uzoq vaqt mobaynida yorugʻlik nurlari doimo toʻgʻri chiziq boʻylab tarqaladi deb hisoblanar edi. 1815-yilda farang muhandisi O. Fernel, Napaleonning Elba orolidan qaytib kelishi munosabati bilan, unga qarshi harakatlarda qatnashganligi uchun, majburiy isteʼfoga chiqarilgan va oʻzi tugʻilib oʻsgan qishlogʻi — Matyega joʻnab ketgan. Tabiatan qiziquvchan boʻlgan muhandis, oʻz vaqtini koʻp qismini optik tadqiqotlar oʻtkazishga sarflagan. U ingliz olimi Tomas Yungning yorugʻlik interferensiyasi haqidagi tajribalaridan xabardor boʻlib, ularni amalda takrorlashni maqsad qilib oldi. Biroq u, mazkur tajribalarda shunchaki takrorlash bilan cheklanib qolmay, balki oʻziga xos boʻlgan jiddiy sinchkovlik va mulohazalar evaziga boshqa bir katta ilmiy muvaffaqiyatga erishishga muyassar boʻldi. U oʻzi qayd etgan natijalarni, Farang Fanlar akademiyasining 1818-yildagi ilmiy ishlar tanloviga taqdim etdi. Fernelning tanlovga taqdim etgan ishini, oʻsha davrning eng obroʻli olimlaridan biri — Puasson boshchiligidagi hay’at koʻrib chiqqan. Fernel keltirgan dalillar va natijalar hamda matematik aniqlikka ega ajoyib nazariya hay’at aʼzolarining katta hayratiga sabab boʻladi. Biroq Puasson ushbu yangi nazariyani tekshirish orqali gʻalati bir paradoksga duch keladi. Tegishli hisoblashlarni bajargan Puasson, yorugʻlik manbai va ekran orasida turgan sharchaning maʼlum bir oʻlchami va vaziyatida sharcha orqasidagi ekranda soya oʻrnida yorugʻ dogʻ hosil boʻlishini aniqladi. Bunga asoslanib Puasson, Fernelga uning nazariyasi yaroqsiz ekanligini maʼlum qiladi. Fernel bu tajribani oʻzi qilib koʻrdi. Kutilmagan natija kuzatildi: haqiqatan ham sharcha orqasidagi ekranda yorugʻ dogʻ paydo boʻldi. Yorugʻlik difraksiyasiga oid bu tajriba yorugʻlikning toʻlqin tabiatiga ega ekanligini tan olinishiga asos boʻlib xizmat qildi. Bizning davrimizda faqat yorugʻlik toʻlqinlarining emas, balki yanada qisqaroq boʻlgan rentgen nurlarining ham difraksiyasini kuzatishga muvaffaq boʻlingan. Rentgen nurlanishlarining toʻlqin uzunligi atomlararo masofaga teng. Shuning uchun, agar kristallga rentgen nuri yoʻnaltirilsa, ular ogʻadi va difraksion manzara — lauegramma paydo boʻladi (kristallarda rentgen nurining difraksiyasini birinchi marta kashf etgan olim Maks fon Laue nomi bilan atalgan). Lauegramma markaziy dogʻ atrofida bir tekis joylashgan turli intensivlikdagi dogʻlardan iborat. Olimlar lauegrammalarni oʻqish orqali kristallarning geometrik strukturasini oʻrganish imkoniga ega boʻldilar. Bu esa kristallofizika uchun yangi imkoniyatlar eshigini ochib berdi. Agar ekran chekkasiga monoxromatik yorugʻlik yoʻnaltirilsa, difraksiya manzarasi kuzatiladi. Toʻgʻri va ogʻgan nurlarning interferensiyasi tufayli geometrik soya sohasi chegarasi yaqinida navbatlashuvchi yorugʻ va qorongʻu yoʻlaklar (polosalar) tizimi (yoritilganlik minimumlari va maksimumlari) vujudga keladi. == Adabiyotlar == * [[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil {{stub}} ec2wa2lr7eszvbhbl5malhv4zly9aud Dominikanlar 0 462026 2816068 2815207 2022-08-28T15:03:09Z Malikxan 33427 [[Special:Contributions/218.156.126.23|218.156.126.23]] tahrirlari [[User:PlanespotterA320|PlanespotterA320]] versiyasiga qaytarildi wikitext text/x-wiki '''Dominikanlar''' - xalq, Dominikana Respublikasining asosiy aholisi. Umumiy soni 7,4 mln. kishi (1990-yillar oʻrtalari), jumladan Dominikana Respublikasida 7,1 mln. kishi. Shuningdek, AQSH va Gaiti va b.da ham yashaydi. D.ning tili yerli indeys kabilalari tillarining taʼsirida birmun-cha oʻzgargan ispan tilidir. Dindorlari — asosan, katoliklar. == Adabiyot == * [[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil {{stub}} {{no iwiki}} <!-- Bot tomonidan yaratildi --> qcdtixg5135ejjj78gj8c4p2lvc9btx Navruz Japaqov 0 491276 2817146 2402606 2022-08-29T10:04:09Z Laziz Baxtiyorov 56023 wikitext text/x-wiki '''Navruz Japaqov''' (1914.16.5 - Taxta koʻprik tumani — 1975.13.3) — qoraqalpoq shoiri va adabiyotshunosi. Oʻzbekistonda (1974) va Qoraqalpogʻistonda (1964) xizmat koʻrsatgan fan arbobi. Filologiya fanlari doktori (1967). == Mehnat faoliyati == Koʻp yillar yuqori rahbarlik idoralarida ishlagan. Oʻzbekiston Fanlar akademiyasi Til va adabiyot instituti (1961—1967) va Oʻzbekiston Fanlar akademiyasi Qoraqalpogʻiston boʻlimi N. Dovqorayev nomidagi tarix, til va adabiyot institutida (1967—1975) katta ilmiy xodim. == Ijodiy faoliyati == Ilk sheʼrlar toʻplami — "Quyosh" (1940). Navoiyga bagʻishlangan "Shoir soʻzi" dostoni (1949, J. Oymurzayev bilan hamkorlikda), "Uzoqdagi yaylovlar" (1955, X. Seitov bilan hamkorlikda), "Suvchi" (1958) dostonlarida qoraqalpoq xalqining turmushi va yaratuvchilik mehnati aks etgan. "Orol baliqchilari" kinossenariysi (M. Melkumov bilan hamkorlikda) va adabiyotshunoslikka oid bir qancha asarlar muallifi ("Qoraqalpoq adabiyotida realizm masalasiga doyr", 1972; "Adabiyotimiz haqida oʻylar", 1974 va b.).<ref>[[Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi|OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref> == Manbalar == {{manbalar}} == Adabiyot == * Amu boʻylarida, T., 1956; * Tiriklar bilan birga: Poema va sheʼrlar, T., 1962; * Tanlamali shigarmalari, 3 tomlik, Nokis, 1978-80. {{OʻzME}} {{scientist-stub}} {{DEFAULTSORT:Japaqov, Navruz}} [[Turkum:Oʻzbekistonda xizmat koʻrsatgan fan va texnika arboblari]] {{Oʻzbekiston viloyatlari hokimlari}} 6yq7fvpkyu91knb7vt6r54l0r3b4bfd Yale universiteti 0 517545 2815879 2782205 2022-08-28T12:20:48Z Optima D 72251 wikitext text/x-wiki {{Taʼlim muassasasi|nomi=|lat_deg=|kampus=|manzil=<!-- Bu parametr yoki quyidagi uch parametr taʼlim muassasi manzilini kiritish uchun. -->|davlat_nomi=<!-- Bu parametr orqali taʼlim muassasi joylashgan davlat nomi [[]] teglarisiz kiritilishi kerak. Misol: Oʻzbekiston -->|shahar nomi=<!-- Bu parametr orqali taʼlim muassasi joylashgan shahar nomi [[]] teglarisiz kiritilishi kerak. Misol: Toshkent -->|koʻchasi=|vebsayt=[http://www.yale.edu/ www.yale.edu]|lat_dir=|lat_min=|professor=<!-- kiritilgan maʼlumotdan keyin „ta“ qoʻshiladi. -->|lat_sec=|lon_dir=|lon_deg=|lon_min=|lon_sec=|CoordAddon=|CoordScale=|o‘qituvchi=<!-- kiritilgan maʼlumotdan keyin „ta“ qoʻshiladi. -->|doktor=<!-- kiritilgan maʼlumotdan keyin „ta“ qoʻshiladi. -->|qisqartma=Yale Universiteti|tipi=<!-- tibbiyot/mashinasozlik (kichik harflar bilan) [[]] teglarisiz kiritilishi kerak. -->|asl_nomi={{lang-en|Yale University}}|xalqaronom=Yale University|tasvir=Yale University Shield 1.svg|tasvir_tagyozuvi=|shior=|asos_yil=[[1701-yil]]|turi=<!-- institut yoki universitet (kichik harflar bilan) [[]] teglarisiz kiritilishi kerak. -->|sohasi=<!-- stomatologiya/shunga oʻxshash (kichik harflar bilan) [[]] teglarisiz kiritilishi kerak. -->|akademik=<!-- kiritilgan maʼlumotdan keyin „ta“ qoʻshiladi. -->|prezident=|rektor=|talabalar=|fakultet=<!-- kiritilgan maʼlumotdan keyin „ta“ qoʻshiladi. -->|bakalavriat=|magistratura=|aspirantura=|doktorantura=|mamlakat=<!-- Geomaʼlumotlarni toʻgʻri hisoblash uchun mamlakat nomini koʻrsating --> }} '''Yale Universiteti''' ({{Talaffuz|Yel universiteti}})— [[AQSh]]ning [[Konnektikut]] shtatining [[Nyu-Xaven]] shahrida joylashgan xususiy [[universitet]] va oʻrmala gol ligasi aʼzosi. Yoshi va ilmiy tadqiqotlari jihatidan [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|Amerika Qoʻshma Shtatlarida]] uchinchi oʻrinni egallab kelmoqda, shuningdek '''AQSh'''ning [[buyuk]] insonlarini etishtirish borasida ham oʻzidan unchalik katta boʻlmagan [[Garvard Universiteti]]dan qolishmaydi. Ushbu universitet shu darajada saviyasini oliy oʻringa etkazgan Ayruka, [[Bakalavriat]] maktabi hamda Yel kolleji, Yel huquq maktabining salmoqli xissalaridir. Bu maskanni '''Amerika Qoʻshma Shtatlari''' tarixidagi [[prezident]]lar va juda koʻp [[davlat]] arboblari umumlashgan. [[1861-yil]]da AQShda ilk Yel huquq [[Maktab|maktabi]] doirasida hozirgi vaqtgacha ish yuritib kelayotgan oʻquv yurtidir. Yel universitetining byudjeti umumiy 20 milliard [[AQSh dollari]]ni tashkil qiladi (koʻlamligi jihatidan AQShda ikkinchi oʻrinda). Kitobxonalarida 12,1 millionga yaqin [[kitob]]lar mavjud. == Yel kollejining dastlabki tarixi == [[Fayl:Yale_Law_School_in_the_Sterling_Law_Building.jpg|thumb|[[Yel huquq maktabi]] Sterling huquq binosida joylashg]] === Kelib chiqishi === Yel oʻzining boshlanishini „Kollegial maktab qurish erkinligi toʻgʻrisidagi qonun“ dan izlaydi, bu nizom 1701 yil 9 oktyabrda Konnektikut koloniyasining Bosh sudi tomonidan Nyu-Xeyvendagi yigʻilishda qabul qilingan. Konnektikut uchun vazirlarni tayyorlash va rahbarlikni tayinlash uchun institut yaratish. Koʻp oʻtmay, oʻnta jamoat vazirlari, Semyuel Endryu, Tomas Bukingem, Isroil Chauncy, Samuel Mather (Increase Matherning jiyani), ruhoniy Jeyms Noyes II (Jeyms Noyesning oʻgʻli), Jeyms Pierpont, Avraam Pierson, Noadiya Rassell, Jozef. Uebb va Timoti Vudbrij, Garvardning barcha bitiruvchilari, Konnektikut shtatining Branford shahrida joylashgan Muhtaram Semyuel Rassellning oʻquv xonasida uchrashib, maktab kutubxonasini tashkil qilish uchun kitoblarini hadya qilishdi. Jeyms Pierpont boshchiligidagi guruh hozirda „Asoschilar“ nomi bilan tanilgan. Oʻzining kelib chiqishidan boshlab u „Kollegiya maktabi“ nomi bilan tanilgan, institut oʻzining birinchi rektori Avraam Piersonning uyida ochilgan, u bugungi kunda Yelning birinchi prezidenti hisoblanadi. Pierson Killingvortda (hozirgi Klinton) yashagan. Maktab Saybrukka, keyin esa Wethersfildga koʻchib oʻtdi. 1716 yilda u Konnektikut shtatidagi Nyu-Xeyvenga koʻchib oʻtdi. Shu bilan birga, Garvardda uning oltinchi prezidenti Increase Mather va Garvardning qolgan ruhoniylari oʻrtasida kelishmovchiliklar paydo boʻldi, Mater ularni borgan sari liberal, cherkovga nisbatan yumshoq va cherkov siyosatida haddan tashqari kengroq deb hisobladi. Bu janjal Mathersni Kolleji maktabining muvaffaqiyati uchun u Puritan diniy pravoslavligini Garvardda boʻlmagan tarzda saqlab qolish umidida himoya qilishga sabab boʻldi. Massachusets shtatidagi Dedham shahridagi Birinchi cherkov va cherkovning vaziri ruhoniy Jeyson Xeyven prezidentlikka oʻzining pravoslav ilohiyotshunosligi va "Uslubning pokligi va qadr-qimmati yuqorida aytib oʻtilganlardan ustun turadi. " lekin „juda valetudinary va zaif sogʻligʻi“ tufayli vafot etdi. '''Nomlanishi va rivojlantirishi''' Elixu Yel oilasining gerbi, universitet 1718 yilda uning nomi bilan atalgan. 1718 yilda rektor Samuel Endryu yoki koloniya gubernatori Gurdon Saltonstallning buyrugʻiga binoan Cotton Mather Bostonda tugʻilgan muvaffaqiyatli biznesmen Elixu Yel bilan bogʻlanib, kollej uchun yangi bino qurishda moliyaviy yordam soʻradi. Sharqiy Hindiston kompaniyasida Fort-Sent-Jorjning birinchi prezidenti sifatida ishlagan vaqtida Madrasda boylik orttirgan Yel Jeremiah Dummerning ishontirishi bilan (asosan Madras savdogarlari bilan kompaniya siyosati boʻyicha noqonuniy boʻlgan maxfiy shartnomalar orqali), to‘qqiz to‘plam tovarni hadya qildi, ular o‘sha paytda katta miqdorda pul bo‘lgan 560 funt sterlingdan ko‘proqqa sotilgan. Cotton Mather maktab nomini „Yel kolleji“ deb oʻzgartirishni taklif qildi. Uelscha nomi Yale Ialning inglizcha imlosi boʻlib, Llandegla qishlogʻi yaqinidagi Plas yn Ialdagi oilaviy mulk deb atalgan. Ayni paytda Angliyada ishlagan Garvard bitiruvchisi 180 ga yaqin taniqli ziyolilarni Yelga kitob sovgʻa qilishga koʻndirgan. 1714-yilda jo‘natilgan 500 ta kitob o‘sha davrdagi zamonaviy ingliz adabiyoti, fanlari, falsafasi va ilohiyotining eng yaxshi namunalari edi. Bu Yeldagi ziyolilarga katta taʼsir koʻrsatdi. Bakalavr Jonatan Edvards Jon Lokkning asarlarini kashf etdi va uning „yangi ilohiylik“ deb nomlanuvchi asl ilohiyotini ishlab chiqdi. 1722 yilda yangi gʻoyalarni muhokama qilish uchun oʻquv guruhiga ega boʻlgan rektor va uning olti doʻsti kalvinizmdan voz kechib, arminian boʻlib, Angliya cherkoviga qoʻshilganliklarini eʼlon qilishdi. Ular Angliyada tayinlangan va koloniyalarga Anglikan eʼtiqodi uchun missionerlar sifatida qaytishgan. Tomas Klapp 1745 yilda prezident boʻldi va u kollejni Kalvinist pravoslavligiga qaytarishga harakat qilganda, kutubxonani yopmadi. Boshqa talabalar kutubxonadan Deist kitoblarini topdilar. '''21-asr tarixi''' 2006-yilda Yel va Pekin Universiteti (PKU) Pekinda Qoʻshma bakalavriat dasturini tashkil etdi, bu almashuv dasturi Yel talabalariga bir semestr davomida PKU faxriy talabalari bilan birga yashash va oʻqish imkonini beradi. 2012-yil iyul oyida Yel universiteti-PKU dasturi zaif ishtirok tufayli yakunlandi. 2007-yilda Yel prezidenti lavozimini tark etgan Rik Levin Yelning institutsional ustuvorliklarini tavsiflab berdi: „Birinchidan, Yel mamlakatning eng yaxshi tadqiqot universitetlari orasida bakalavriat taʼlimida mukammallikka intiladi. Ikkinchidan, bizning magistratura va kasb-hunar maktablarimizda, shuningdek, Yel kollejida biz yetakchilarni tarbiyalashga bel bog‘lagan“. 2009 yilda Buyuk Britaniyaning sobiq Bosh vaziri Toni Bleyr Toni Bler Faith Jamgʻarmasining Amerika Qoʻshma Shtatlari Eʼtiqod va Globallashuv Tashabbusi uchun Yelni bitta joy deb tanladi, qolganlari Britaniyaning Durham universiteti va Universiti Technology Mara. 2009-yildan boshlab, Meksikaning sobiq prezidenti Ernesto Zedillo Yel globallashuvni oʻrganish markazi direktori boʻlib, „Globallashuv boʻyicha bahs-munozaralar“ nomli bakalavriat seminarida dars beradi. 2009 yildan boshlab, sobiq prezidentlikka nomzod va DNC raisi Xovard Din turar joy kollejida „Siyosat va siyosatchilarni tushunish“ seminarida dars beradi. Shuningdek, 2009-yilda Yel, London Universitet kolleji va ikkala maktabga qarashli shifoxona majmualari o‘rtasida bemorlarga yordam ko‘rsatishni to‘g‘ridan-to‘g‘ri takomillashtirishga qaratilgan tadqiqotlarni olib borish uchun ittifoq tuzildi. Prezident Richard Levin Yel butun dunyo boʻylab yuzlab boshqa hamkorlikka ega ekanligini taʼkidladi, ammo „birorta ham mavjud hamkorlik UCL bilan yangi hamkorlik miqyosiga mos kelmaydi“. 2013-yil avgust oyida Singapur Milliy universiteti bilan yangi hamkorlik Singapurda Yel-NUS kollejining ochilishiga olib keldi, bu hamkorlikda Osiyoda Gʻarbiy va Osiyo anʼanalarini oʻz ichiga olgan oʻquv dasturiga ega boʻlgan yangi liberal sanʼat kollejini yaratishga qaratilgan. 2017-yilda, oʻnlab yillar davomida taklif qilingan , Yel universiteti Kalxun kolleji nomini oʻzgartirdi, u qul egasi, abolitsiyaga qarshi va oq tanlilar supremacisti vitse-prezidenti Jon C. Kalxun (hozirgi Greys Xopperdan keyin Hopper kolleji) nomini oldi. 2020 yilda butun dunyoda irqiy munosabatlar va jinoiy adliya islohotiga qaratilgan norozilik namoyishlari ortidan #CancelYale yorligʻi ijtimoiy tarmoqlarda Elixu Yel nomini Yel universitetidan olib tashlashni talab qilish uchun ishlatilgan. Oʻzgarishlarni qoʻllab-quvvatlashning aksariyati Mayk Cernovich va Enn Koulter kabi siyosiy konservativ ekspertlar tomonidan onlayn bekor qilish madaniyatining haddan tashqari haddan tashqari koʻrinishini satirik qilishdan kelib chiqqan. Yel qullar bilan bir qatorda tovarlar savdosi bilan shug‘ullanuvchi Ost-Hindiston kompaniyasining prezidenti bo‘lgan va uning juda katta xayr-ehsoni Yel o‘zining birinchi stipendiyalari uchun qul savdosidan tushgan pulga tayanishiga olib keldi. vaqflar. 2020-yil avgust oyida AQSh Adliya vazirligi Yelni osiyolik va oq tanli nomzodlarni irqiga ko‘ra kamsitilganlikda ayblab, tasdiqlovchi harakatlarni qabul qilish siyosati orqali sudga berdi. 2021 yil fevral oyi boshida, yangi Bayden maʼmuriyati ostida Adliya vazirligi daʼvoni qaytarib oldi. Xuddi shu masala boʻyicha Garvardga qarshi xuddi shunday daʼvo bilan mashhur boʻlgan „Adolatli qabul uchun talabalar“ guruhi daʼvoni qayta topshirishni rejalashtirmoqda. '''Qabullar''' Qabul qilish statistikasi Qabul qilish darajasi 6,5 % (barqaror −0,2) Daromad darajasi 54,9 % (kamaytirish −12) Test ballari oʻrta 50 % SAT EBRW 720-780 SAT Math 740-800 ACT kompozitsiyasi 33-35 Oʻrta maktab GPA† Yuqori 10 % 94 % (kamaytirish −3) Maktablari oʻrinni egallagan talabalar orasida Yel kollejiga bakalavriatga qabul qilish US News tomonidan „eng tanlangan“ deb hisoblanadi. 2022 yilda Yel 2026 yil sinfiga 50 015 abituriyentdan 2 234 talabani qabul qildi, 4,46 % qabul darajasi. Talabalarning 98 % olti yil ichida bitiradi. Ehtiyojga asoslangan moliyaviy yordam dasturi orqali Yel barcha ariza beruvchilarning toʻliq koʻrsatilgan moliyaviy ehtiyojlarini qondirish majburiyatini oladi. Aksariyat moliyaviy yordam grantlar va stipendiyalar koʻrinishida boʻlib, universitetga qaytarib toʻlanishi shart emas va 2017 yilgi sinf uchun oʻrtacha ehtiyojga asoslangan yordam granti 46,395 dollarni tashkil etdi. Yel kolleji talabalarining 15 % ota-onasining hissasi yoʻqligi kutilmoqda va taxminan 50 % moliyaviy yordam oladi. 2013-yilgi sinfning 16 % ga yaqini oʻqishni tugatgandan soʻng qandaydir shaklda talaba krediti boʻyicha qarzga ega boʻlgan, qarz oluvchilar orasida oʻrtacha 13 000 AQSh dollari qarzi boʻlgan. 2019-yilda Yel 2500 AQSh dollari miqdoridagi Milliy xizmatlari uchun stipendiya (140 nafar olim) oluvchilarni ro‘yxatga olish bo‘yicha ikkinchi o‘rinni egalladi. Yel magistrantlarining yarmi ayollar, 39 % dan ortigʻi AQSH fuqarolari (19 % kam vakillik qiladigan ozchiliklar) va 10,5 % xalqaro talabalardir. 55 % davlat maktablarida va 45 % xususiy, diniy yoki xalqaro maktablarda oʻqigan va oʻquvchilarning 97 % oʻrta maktab sinfining eng yaxshi 10 % ini tashkil qilgan. Har yili Yel kolleji Eli Uitni talabalari dasturi orqali noanʼanaviy talabalarning kichik guruhini ham qabul qiladi.[[Tasvir:William Howard Taft.jpg|thumb|120px|Uilyam Taft]] [[Tasvir:JCCalhoun-1822.jpg|thumb|120px|Jon Kelxun]] [[Tasvir:Il Presidente del Consiglio incaricato Mario Monti (cropped).jpg|thumb|120px|Mario Monti]] [[Tasvir:Harvey Cushing, Doris Ulmann 1920s.jpg|thumb|120px|Xarvi Kushing]] [[Tasvir:Lewis-Sinclair-LOC.jpg|thumb|120px|Sinkler Luis]] [[Tasvir:Meryl Streep by Jack Mitchell.jpg|thumb|120px|Meril Strip]] == Siyosatchilar == === Yel Universitetini bitirgan AQShning beshta prezidenti === * [[Uilyam Taft, Govard]] — [[AQSh prezidenti|AQShning 27-nchi Prezidenti]] (1909—1913-yillar), 10-Oliy sudraisi [[AQSh]] (1921—1930); * [[Jerald Ford, Rudolf]] — [[AQSh prezidenti|AQShning 38-nchi Prezidenti]] (1974—1977-yillar), 40-AQSh vitse-prezidenti (1973—1974); * [[George H. W. Bush‎]] — [[AQSh prezidenti|AQShning 41-nchi Prezidenti]] (1989—1993-yillar), 43-AQSh vitse-prezidenti (1981—1989); * [[Bill Clinton]] — [[AQSh prezidenti|AQShning 42-nchi Prezidenti]] (1993—2001); * [[George Bush]] — [[AQSh prezidenti|AQShning 43-nchi Prezidenti]] (2001—2009). === AQShning boshqa taniqli davlat arboblari === * [[Uolkott, Oliver]] — 2-[[AQSh moliya vaziri]] (1795—1800); * [[Kelxun, Djon Koldvell]] — 7-AQSh vitse-prezidenti (1825—1832), 16-AQSh davlat kotibi (1844—1845); * [[Mak-Vey, Franklin]] — 45-AQSh moliya vaziri (1909—1913); * [[Stimson, Genri Lyuis]] — 46-AQSh davlat kotibi (1929—1933), 45-54-AQSh mudofa vaziri (1911—1913 va 1940—1954); * [[Acheson, Din]] — 51-AQSh davlat kotibi (1949—1953); * [[Lovett, Robert]] — AQSh mudofa vaziri (1951—1953); * [[Fauler, Genri Xemmill]] — 58-AQSh moliya vaziri (1965—1968); * [[Vens, Sayrus]] — 57-AQSh davlat kotibi (1977—1980); * [[Boldridj, Malkolm]] — 27-AQSh savdo vaziri (1981—1987); * [[Breydi, Nikolas Frederik]] — 68-AQSh moliya vaziri (1988—1993); * [[Rubin, Robert Edvard]] — 70-AQSh moliya vaziri (1995—1999); * [[Hillary Clinton]] — 67-AQSh davlat kotibi (2009-2012), 44-AQShning birinchi ledisi (1993—2001); * [[Lokk, Geri]] — 36-AQSh savdo vaziri (2009—2011). * [[Janet Yellen]] — AQSH Federal rezervi raisi === Horijiy mamlakatlarning davlat arboblari === * [[Karstens Karl]] — Germaniya Federal prezidenti (1979—1984); * [[Monti Mario]] — Italiya Vazirlar maslahat uyushmasi raisi (2011—2012); * [[Sedilo Ernesto]] — Meksika prezidenti (1994—2000); * [[Tansu Chiller]] — Birinchi va hozircha yagona Turkiya bosh vaziri (1993—1996). * [[Aleksey Navalniy]] — taniqli rossiylik oppozitsioner === Olimlar === * Akerlof, Jorj — amerikalik iqtisodchi,[[Iqtisodiyot]] sohasida [[Nobel mukofoti]] laureati (2001) * Vikri, Uilyam — amerikalik iqtisodchi, [[Iqtisodiyot]] sohasida [[Nobel mukofoti]] laureati (1996) * Vishaus, Erik — amerikalik biolog, [[Fiziologiya]] va [[Tibbiyot]] sohasida [[Nobel mukofoti]] laureati (1995) * Gell-Mann, Myurrey — amerikalik fizik, [[Fizika]] sohasida [[Nobel mukofoti]] laureati (1969) * Gibbs, Jozayya Uillard — amerikalik matematik, fizik va fizikoximik * Gilman, Alfred — amerikalik farmakolog va bioximik, Fiziologiya va [[Tibbiyot]] sohasida [[Nobel mukofoti]] laureati (1994) * Daymond, Piter — amerikalik iqtisodchi, [[Iqtisodiyot]] sohasida [[Nobel mukofoti]] laureati (2010) * Krugman, Pol — amerikalik iqtisodchi, laureat [[Iqtisodiyot]] sohasida [[Nobel mukofoti]] laureati (2008) * Kushing, Xarvi — amerikalik neyrojarroh, amerika va jahon neyrojarrohligining asos soluvchisi * Lederberg, Joshua — amerikalik genetik va bioximik, Fiziologiya va [[Tibbiyot]] sohasida [[Nobel mukofoti]] laureati (1958) * Li, David Morris — amerikalik fizik, [[Fizika]] sohasida [[Nobel mukofoti]] laureati (1996) * Lourens, Ernest Orlando — amerikalik fizik, [[Fizika]] sohasida [[Nobel mukofoti]] laureati (1939) * Nevill, Robert Kammings — amerikalik [[filosof]] va teolog. * Tompson, Jon Griggs — amerikalik matematik, Uch karra: [[Fildsov mukofoti]] (1970), [[Volf mukofoti]] (1992), [[Abelya mukofoti]] (2008) laureatidir. * Felps, Edmund — amerikalik iqtisodchi, [[Iqtisodiyot]] sohasida [[Nobel mukofoti]] laureati (2006) * Enders, Djon Franklin — amerikalik virusolog, Fiziologiya va [[Tibbiyot]] sohasida [[Nobel mukofoti]] laureati (1954) === Tadbirkorlar, madaniyat, sanʼat va sport arboblari === * Ayvz, Charlz — amerikalik bastakor * Braun, Samuel Robbins — amerikalik missioner Xitoyda va Yaponiyada * Bakli, Kristofer — amerikalik yozuvchi * Jiamatti, Pol — amerikalik aktor va komik, „[[Oltin globus]]“ mukofoti laureati (2008, 2010) * Duxov, Devid — amerikalik aktor, „[[Oltin globus]]“ mukofoti laureati (1997, 2007) * Lyuis, Sinkler — amerikalik yozuvchi, birinchi bor [[AQSh]]da [[Adabiyot]] sohasida [[Nobel mukofoti]] laureati (1930) * Lyus, Genri — amerikalik jurnalist va nashriyotchi, Time jurnal asoschisi * Makdormend, Frensis — amerikalik aktrisa, „[[Oskar]]“ mukofoti laureati (1996) * Morze, Semyuel — amerikalik rassom * Norton, Edvard — amerikalik aktor, ssenarist, rejisser, „[[Oltin globus]]“ mukofoti laureati (1996) * Nyuman, Pol — amerikalik aktor, „[[Oskar]]“ mukofoti laureati (1987) va „[[Oltin globus]]“ mukofoti laureati (1957, 1969, 2006) * Podolof, Moris — birinchi prezident [[NBA]] (1946—1963) * Strip, Meril — amerikalik aktrisa, „[[Oskar]]“ (1980, 1981, 2012) va „[[Oltin globus]]“ mukofotlari laureati(1980, 1982, 1983, 2003, 2004, 2007, 2010, 2012) * Templton, Jon Marks — amerikalik tadbirkor va filantrop * Foster, Jodi — amerikalik aktrisa, „[[Oskar]]“ mukofoti laureati (1989, 1992) * Uiver, Sigurni — amerikalik aktrisa * Shollander, Don — besh marotiba suzish boʻyicha [[Olimpiya chempioni]] * Yang, Aaron — amerikalik zamonaviy rassom == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [http://www.yale.edu Ofitsialniy sayt Yelskogo universiteta] * [http://oyc.yale.edu Open Yale courses] Zapisi (video, audio, stenogrammi) leksiy Yelskogo universiteta * [http://academicearth.org/universities/yale Video leksiy Yelskogo universiteta] na sayte [[Academic Earth]] {{Wikify}} [[Turkum:AQShdagi universitetlar]] {{university-stub}} fq3hu4px9tg28lg2xv33otqa3m27un5 2815881 2815879 2022-08-28T12:21:24Z Optima D 72251 wikitext text/x-wiki {{manba}} {{Taʼlim muassasasi|nomi=|lat_deg=|kampus=|manzil=<!-- Bu parametr yoki quyidagi uch parametr taʼlim muassasi manzilini kiritish uchun. -->|davlat_nomi=<!-- Bu parametr orqali taʼlim muassasi joylashgan davlat nomi [[]] teglarisiz kiritilishi kerak. Misol: Oʻzbekiston -->|shahar nomi=<!-- Bu parametr orqali taʼlim muassasi joylashgan shahar nomi [[]] teglarisiz kiritilishi kerak. Misol: Toshkent -->|koʻchasi=|vebsayt=[http://www.yale.edu/ www.yale.edu]|lat_dir=|lat_min=|professor=<!-- kiritilgan maʼlumotdan keyin „ta“ qoʻshiladi. -->|lat_sec=|lon_dir=|lon_deg=|lon_min=|lon_sec=|CoordAddon=|CoordScale=|o‘qituvchi=<!-- kiritilgan maʼlumotdan keyin „ta“ qoʻshiladi. -->|doktor=<!-- kiritilgan maʼlumotdan keyin „ta“ qoʻshiladi. -->|qisqartma=Yale Universiteti|tipi=<!-- tibbiyot/mashinasozlik (kichik harflar bilan) [[]] teglarisiz kiritilishi kerak. -->|asl_nomi={{lang-en|Yale University}}|xalqaronom=Yale University|tasvir=Yale University Shield 1.svg|tasvir_tagyozuvi=|shior=|asos_yil=[[1701-yil]]|turi=<!-- institut yoki universitet (kichik harflar bilan) [[]] teglarisiz kiritilishi kerak. -->|sohasi=<!-- stomatologiya/shunga oʻxshash (kichik harflar bilan) [[]] teglarisiz kiritilishi kerak. -->|akademik=<!-- kiritilgan maʼlumotdan keyin „ta“ qoʻshiladi. -->|prezident=|rektor=|talabalar=|fakultet=<!-- kiritilgan maʼlumotdan keyin „ta“ qoʻshiladi. -->|bakalavriat=|magistratura=|aspirantura=|doktorantura=|mamlakat=<!-- Geomaʼlumotlarni toʻgʻri hisoblash uchun mamlakat nomini koʻrsating --> }} '''Yale Universiteti''' ({{Talaffuz|Yel universiteti}}) — [[AQSh]]ning [[Konnektikut]] shtatining [[Nyu-Xaven]] shahrida joylashgan xususiy [[universitet]] va oʻrmala gol ligasi aʼzosi. Yoshi va ilmiy tadqiqotlari jihatidan [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|Amerika Qoʻshma Shtatlarida]] uchinchi oʻrinni egallab kelmoqda, shuningdek '''AQSh'''ning [[buyuk]] insonlarini etishtirish borasida ham oʻzidan unchalik katta boʻlmagan [[Garvard Universiteti]]dan qolishmaydi. Ushbu universitet shu darajada saviyasini oliy oʻringa etkazgan Ayruka, [[Bakalavriat]] maktabi hamda Yel kolleji, Yel huquq maktabining salmoqli xissalaridir. Bu maskanni '''Amerika Qoʻshma Shtatlari''' tarixidagi [[prezident]]lar va juda koʻp [[davlat]] arboblari umumlashgan. [[1861-yil]]da AQShda ilk Yel huquq [[Maktab|maktabi]] doirasida hozirgi vaqtgacha ish yuritib kelayotgan oʻquv yurtidir. Yel universitetining byudjeti umumiy 20 milliard [[AQSh dollari]]ni tashkil qiladi (koʻlamligi jihatidan AQShda ikkinchi oʻrinda). Kitobxonalarida 12,1 millionga yaqin [[kitob]]lar mavjud. == Yel kollejining dastlabki tarixi == [[Fayl:Yale_Law_School_in_the_Sterling_Law_Building.jpg|thumb|[[Yel huquq maktabi]] Sterling huquq binosida joylashg]] === Kelib chiqishi === Yel oʻzining boshlanishini „Kollegial maktab qurish erkinligi toʻgʻrisidagi qonun“ dan izlaydi, bu nizom 1701 yil 9 oktyabrda Konnektikut koloniyasining Bosh sudi tomonidan Nyu-Xeyvendagi yigʻilishda qabul qilingan. Konnektikut uchun vazirlarni tayyorlash va rahbarlikni tayinlash uchun institut yaratish. Koʻp oʻtmay, oʻnta jamoat vazirlari, Semyuel Endryu, Tomas Bukingem, Isroil Chauncy, Samuel Mather (Increase Matherning jiyani), ruhoniy Jeyms Noyes II (Jeyms Noyesning oʻgʻli), Jeyms Pierpont, Avraam Pierson, Noadiya Rassell, Jozef. Uebb va Timoti Vudbrij, Garvardning barcha bitiruvchilari, Konnektikut shtatining Branford shahrida joylashgan Muhtaram Semyuel Rassellning oʻquv xonasida uchrashib, maktab kutubxonasini tashkil qilish uchun kitoblarini hadya qilishdi. Jeyms Pierpont boshchiligidagi guruh hozirda „Asoschilar“ nomi bilan tanilgan. Oʻzining kelib chiqishidan boshlab u „Kollegiya maktabi“ nomi bilan tanilgan, institut oʻzining birinchi rektori Avraam Piersonning uyida ochilgan, u bugungi kunda Yelning birinchi prezidenti hisoblanadi. Pierson Killingvortda (hozirgi Klinton) yashagan. Maktab Saybrukka, keyin esa Wethersfildga koʻchib oʻtdi. 1716 yilda u Konnektikut shtatidagi Nyu-Xeyvenga koʻchib oʻtdi. Shu bilan birga, Garvardda uning oltinchi prezidenti Increase Mather va Garvardning qolgan ruhoniylari oʻrtasida kelishmovchiliklar paydo boʻldi, Mater ularni borgan sari liberal, cherkovga nisbatan yumshoq va cherkov siyosatida haddan tashqari kengroq deb hisobladi. Bu janjal Mathersni Kolleji maktabining muvaffaqiyati uchun u Puritan diniy pravoslavligini Garvardda boʻlmagan tarzda saqlab qolish umidida himoya qilishga sabab boʻldi. Massachusets shtatidagi Dedham shahridagi Birinchi cherkov va cherkovning vaziri ruhoniy Jeyson Xeyven prezidentlikka oʻzining pravoslav ilohiyotshunosligi va "Uslubning pokligi va qadr-qimmati yuqorida aytib oʻtilganlardan ustun turadi. " lekin „juda valetudinary va zaif sogʻligʻi“ tufayli vafot etdi. '''Nomlanishi va rivojlantirishi''' Elixu Yel oilasining gerbi, universitet 1718 yilda uning nomi bilan atalgan. 1718 yilda rektor Samuel Endryu yoki koloniya gubernatori Gurdon Saltonstallning buyrugʻiga binoan Cotton Mather Bostonda tugʻilgan muvaffaqiyatli biznesmen Elixu Yel bilan bogʻlanib, kollej uchun yangi bino qurishda moliyaviy yordam soʻradi. Sharqiy Hindiston kompaniyasida Fort-Sent-Jorjning birinchi prezidenti sifatida ishlagan vaqtida Madrasda boylik orttirgan Yel Jeremiah Dummerning ishontirishi bilan (asosan Madras savdogarlari bilan kompaniya siyosati boʻyicha noqonuniy boʻlgan maxfiy shartnomalar orqali), to‘qqiz to‘plam tovarni hadya qildi, ular o‘sha paytda katta miqdorda pul bo‘lgan 560 funt sterlingdan ko‘proqqa sotilgan. Cotton Mather maktab nomini „Yel kolleji“ deb oʻzgartirishni taklif qildi. Uelscha nomi Yale Ialning inglizcha imlosi boʻlib, Llandegla qishlogʻi yaqinidagi Plas yn Ialdagi oilaviy mulk deb atalgan. Ayni paytda Angliyada ishlagan Garvard bitiruvchisi 180 ga yaqin taniqli ziyolilarni Yelga kitob sovgʻa qilishga koʻndirgan. 1714-yilda jo‘natilgan 500 ta kitob o‘sha davrdagi zamonaviy ingliz adabiyoti, fanlari, falsafasi va ilohiyotining eng yaxshi namunalari edi. Bu Yeldagi ziyolilarga katta taʼsir koʻrsatdi. Bakalavr Jonatan Edvards Jon Lokkning asarlarini kashf etdi va uning „yangi ilohiylik“ deb nomlanuvchi asl ilohiyotini ishlab chiqdi. 1722 yilda yangi gʻoyalarni muhokama qilish uchun oʻquv guruhiga ega boʻlgan rektor va uning olti doʻsti kalvinizmdan voz kechib, arminian boʻlib, Angliya cherkoviga qoʻshilganliklarini eʼlon qilishdi. Ular Angliyada tayinlangan va koloniyalarga Anglikan eʼtiqodi uchun missionerlar sifatida qaytishgan. Tomas Klapp 1745 yilda prezident boʻldi va u kollejni Kalvinist pravoslavligiga qaytarishga harakat qilganda, kutubxonani yopmadi. Boshqa talabalar kutubxonadan Deist kitoblarini topdilar. '''21-asr tarixi''' 2006-yilda Yel va Pekin Universiteti (PKU) Pekinda Qoʻshma bakalavriat dasturini tashkil etdi, bu almashuv dasturi Yel talabalariga bir semestr davomida PKU faxriy talabalari bilan birga yashash va oʻqish imkonini beradi. 2012-yil iyul oyida Yel universiteti-PKU dasturi zaif ishtirok tufayli yakunlandi. 2007-yilda Yel prezidenti lavozimini tark etgan Rik Levin Yelning institutsional ustuvorliklarini tavsiflab berdi: „Birinchidan, Yel mamlakatning eng yaxshi tadqiqot universitetlari orasida bakalavriat taʼlimida mukammallikka intiladi. Ikkinchidan, bizning magistratura va kasb-hunar maktablarimizda, shuningdek, Yel kollejida biz yetakchilarni tarbiyalashga bel bog‘lagan“. 2009 yilda Buyuk Britaniyaning sobiq Bosh vaziri Toni Bleyr Toni Bler Faith Jamgʻarmasining Amerika Qoʻshma Shtatlari Eʼtiqod va Globallashuv Tashabbusi uchun Yelni bitta joy deb tanladi, qolganlari Britaniyaning Durham universiteti va Universiti Technology Mara. 2009-yildan boshlab, Meksikaning sobiq prezidenti Ernesto Zedillo Yel globallashuvni oʻrganish markazi direktori boʻlib, „Globallashuv boʻyicha bahs-munozaralar“ nomli bakalavriat seminarida dars beradi. 2009 yildan boshlab, sobiq prezidentlikka nomzod va DNC raisi Xovard Din turar joy kollejida „Siyosat va siyosatchilarni tushunish“ seminarida dars beradi. Shuningdek, 2009-yilda Yel, London Universitet kolleji va ikkala maktabga qarashli shifoxona majmualari o‘rtasida bemorlarga yordam ko‘rsatishni to‘g‘ridan-to‘g‘ri takomillashtirishga qaratilgan tadqiqotlarni olib borish uchun ittifoq tuzildi. Prezident Richard Levin Yel butun dunyo boʻylab yuzlab boshqa hamkorlikka ega ekanligini taʼkidladi, ammo „birorta ham mavjud hamkorlik UCL bilan yangi hamkorlik miqyosiga mos kelmaydi“. 2013-yil avgust oyida Singapur Milliy universiteti bilan yangi hamkorlik Singapurda Yel-NUS kollejining ochilishiga olib keldi, bu hamkorlikda Osiyoda Gʻarbiy va Osiyo anʼanalarini oʻz ichiga olgan oʻquv dasturiga ega boʻlgan yangi liberal sanʼat kollejini yaratishga qaratilgan. 2017-yilda, oʻnlab yillar davomida taklif qilingan , Yel universiteti Kalxun kolleji nomini oʻzgartirdi, u qul egasi, abolitsiyaga qarshi va oq tanlilar supremacisti vitse-prezidenti Jon C. Kalxun (hozirgi Greys Xopperdan keyin Hopper kolleji) nomini oldi. 2020 yilda butun dunyoda irqiy munosabatlar va jinoiy adliya islohotiga qaratilgan norozilik namoyishlari ortidan #CancelYale yorligʻi ijtimoiy tarmoqlarda Elixu Yel nomini Yel universitetidan olib tashlashni talab qilish uchun ishlatilgan. Oʻzgarishlarni qoʻllab-quvvatlashning aksariyati Mayk Cernovich va Enn Koulter kabi siyosiy konservativ ekspertlar tomonidan onlayn bekor qilish madaniyatining haddan tashqari haddan tashqari koʻrinishini satirik qilishdan kelib chiqqan. Yel qullar bilan bir qatorda tovarlar savdosi bilan shug‘ullanuvchi Ost-Hindiston kompaniyasining prezidenti bo‘lgan va uning juda katta xayr-ehsoni Yel o‘zining birinchi stipendiyalari uchun qul savdosidan tushgan pulga tayanishiga olib keldi. vaqflar. 2020-yil avgust oyida AQSh Adliya vazirligi Yelni osiyolik va oq tanli nomzodlarni irqiga ko‘ra kamsitilganlikda ayblab, tasdiqlovchi harakatlarni qabul qilish siyosati orqali sudga berdi. 2021 yil fevral oyi boshida, yangi Bayden maʼmuriyati ostida Adliya vazirligi daʼvoni qaytarib oldi. Xuddi shu masala boʻyicha Garvardga qarshi xuddi shunday daʼvo bilan mashhur boʻlgan „Adolatli qabul uchun talabalar“ guruhi daʼvoni qayta topshirishni rejalashtirmoqda. '''Qabullar''' Qabul qilish statistikasi Qabul qilish darajasi 6,5 % (barqaror −0,2) Daromad darajasi 54,9 % (kamaytirish −12) Test ballari oʻrta 50 % SAT EBRW 720-780 SAT Math 740-800 ACT kompozitsiyasi 33-35 Oʻrta maktab GPA† Yuqori 10 % 94 % (kamaytirish −3) Maktablari oʻrinni egallagan talabalar orasida Yel kollejiga bakalavriatga qabul qilish US News tomonidan „eng tanlangan“ deb hisoblanadi. 2022 yilda Yel 2026 yil sinfiga 50 015 abituriyentdan 2 234 talabani qabul qildi, 4,46 % qabul darajasi. Talabalarning 98 % olti yil ichida bitiradi. Ehtiyojga asoslangan moliyaviy yordam dasturi orqali Yel barcha ariza beruvchilarning toʻliq koʻrsatilgan moliyaviy ehtiyojlarini qondirish majburiyatini oladi. Aksariyat moliyaviy yordam grantlar va stipendiyalar koʻrinishida boʻlib, universitetga qaytarib toʻlanishi shart emas va 2017 yilgi sinf uchun oʻrtacha ehtiyojga asoslangan yordam granti 46,395 dollarni tashkil etdi. Yel kolleji talabalarining 15 % ota-onasining hissasi yoʻqligi kutilmoqda va taxminan 50 % moliyaviy yordam oladi. 2013-yilgi sinfning 16 % ga yaqini oʻqishni tugatgandan soʻng qandaydir shaklda talaba krediti boʻyicha qarzga ega boʻlgan, qarz oluvchilar orasida oʻrtacha 13 000 AQSh dollari qarzi boʻlgan. 2019-yilda Yel 2500 AQSh dollari miqdoridagi Milliy xizmatlari uchun stipendiya (140 nafar olim) oluvchilarni ro‘yxatga olish bo‘yicha ikkinchi o‘rinni egalladi. Yel magistrantlarining yarmi ayollar, 39 % dan ortigʻi AQSH fuqarolari (19 % kam vakillik qiladigan ozchiliklar) va 10,5 % xalqaro talabalardir. 55 % davlat maktablarida va 45 % xususiy, diniy yoki xalqaro maktablarda oʻqigan va oʻquvchilarning 97 % oʻrta maktab sinfining eng yaxshi 10 % ini tashkil qilgan. Har yili Yel kolleji Eli Uitni talabalari dasturi orqali noanʼanaviy talabalarning kichik guruhini ham qabul qiladi.[[Tasvir:William Howard Taft.jpg|thumb|120px|Uilyam Taft]] [[Tasvir:JCCalhoun-1822.jpg|thumb|120px|Jon Kelxun]] [[Tasvir:Il Presidente del Consiglio incaricato Mario Monti (cropped).jpg|thumb|120px|Mario Monti]] [[Tasvir:Harvey Cushing, Doris Ulmann 1920s.jpg|thumb|120px|Xarvi Kushing]] [[Tasvir:Lewis-Sinclair-LOC.jpg|thumb|120px|Sinkler Luis]] [[Tasvir:Meryl Streep by Jack Mitchell.jpg|thumb|120px|Meril Strip]] == Siyosatchilar == === Yel Universitetini bitirgan AQShning beshta prezidenti === * [[Uilyam Taft, Govard]] — [[AQSh prezidenti|AQShning 27-nchi Prezidenti]] (1909—1913-yillar), 10-Oliy sudraisi [[AQSh]] (1921—1930); * [[Jerald Ford, Rudolf]] — [[AQSh prezidenti|AQShning 38-nchi Prezidenti]] (1974—1977-yillar), 40-AQSh vitse-prezidenti (1973—1974); * [[George H. W. Bush‎]] — [[AQSh prezidenti|AQShning 41-nchi Prezidenti]] (1989—1993-yillar), 43-AQSh vitse-prezidenti (1981—1989); * [[Bill Clinton]] — [[AQSh prezidenti|AQShning 42-nchi Prezidenti]] (1993—2001); * [[George Bush]] — [[AQSh prezidenti|AQShning 43-nchi Prezidenti]] (2001—2009). === AQShning boshqa taniqli davlat arboblari === * [[Uolkott, Oliver]] — 2-[[AQSh moliya vaziri]] (1795—1800); * [[Kelxun, Djon Koldvell]] — 7-AQSh vitse-prezidenti (1825—1832), 16-AQSh davlat kotibi (1844—1845); * [[Mak-Vey, Franklin]] — 45-AQSh moliya vaziri (1909—1913); * [[Stimson, Genri Lyuis]] — 46-AQSh davlat kotibi (1929—1933), 45-54-AQSh mudofa vaziri (1911—1913 va 1940—1954); * [[Acheson, Din]] — 51-AQSh davlat kotibi (1949—1953); * [[Lovett, Robert]] — AQSh mudofa vaziri (1951—1953); * [[Fauler, Genri Xemmill]] — 58-AQSh moliya vaziri (1965—1968); * [[Vens, Sayrus]] — 57-AQSh davlat kotibi (1977—1980); * [[Boldridj, Malkolm]] — 27-AQSh savdo vaziri (1981—1987); * [[Breydi, Nikolas Frederik]] — 68-AQSh moliya vaziri (1988—1993); * [[Rubin, Robert Edvard]] — 70-AQSh moliya vaziri (1995—1999); * [[Hillary Clinton]] — 67-AQSh davlat kotibi (2009-2012), 44-AQShning birinchi ledisi (1993—2001); * [[Lokk, Geri]] — 36-AQSh savdo vaziri (2009—2011). * [[Janet Yellen]] — AQSH Federal rezervi raisi === Horijiy mamlakatlarning davlat arboblari === * [[Karstens Karl]] — Germaniya Federal prezidenti (1979—1984); * [[Monti Mario]] — Italiya Vazirlar maslahat uyushmasi raisi (2011—2012); * [[Sedilo Ernesto]] — Meksika prezidenti (1994—2000); * [[Tansu Chiller]] — Birinchi va hozircha yagona Turkiya bosh vaziri (1993—1996). * [[Aleksey Navalniy]] — taniqli rossiylik oppozitsioner === Olimlar === * Akerlof, Jorj — amerikalik iqtisodchi,[[Iqtisodiyot]] sohasida [[Nobel mukofoti]] laureati (2001) * Vikri, Uilyam — amerikalik iqtisodchi, [[Iqtisodiyot]] sohasida [[Nobel mukofoti]] laureati (1996) * Vishaus, Erik — amerikalik biolog, [[Fiziologiya]] va [[Tibbiyot]] sohasida [[Nobel mukofoti]] laureati (1995) * Gell-Mann, Myurrey — amerikalik fizik, [[Fizika]] sohasida [[Nobel mukofoti]] laureati (1969) * Gibbs, Jozayya Uillard — amerikalik matematik, fizik va fizikoximik * Gilman, Alfred — amerikalik farmakolog va bioximik, Fiziologiya va [[Tibbiyot]] sohasida [[Nobel mukofoti]] laureati (1994) * Daymond, Piter — amerikalik iqtisodchi, [[Iqtisodiyot]] sohasida [[Nobel mukofoti]] laureati (2010) * Krugman, Pol — amerikalik iqtisodchi, laureat [[Iqtisodiyot]] sohasida [[Nobel mukofoti]] laureati (2008) * Kushing, Xarvi — amerikalik neyrojarroh, amerika va jahon neyrojarrohligining asos soluvchisi * Lederberg, Joshua — amerikalik genetik va bioximik, Fiziologiya va [[Tibbiyot]] sohasida [[Nobel mukofoti]] laureati (1958) * Li, David Morris — amerikalik fizik, [[Fizika]] sohasida [[Nobel mukofoti]] laureati (1996) * Lourens, Ernest Orlando — amerikalik fizik, [[Fizika]] sohasida [[Nobel mukofoti]] laureati (1939) * Nevill, Robert Kammings — amerikalik [[filosof]] va teolog. * Tompson, Jon Griggs — amerikalik matematik, Uch karra: [[Fildsov mukofoti]] (1970), [[Volf mukofoti]] (1992), [[Abelya mukofoti]] (2008) laureatidir. * Felps, Edmund — amerikalik iqtisodchi, [[Iqtisodiyot]] sohasida [[Nobel mukofoti]] laureati (2006) * Enders, Djon Franklin — amerikalik virusolog, Fiziologiya va [[Tibbiyot]] sohasida [[Nobel mukofoti]] laureati (1954) === Tadbirkorlar, madaniyat, sanʼat va sport arboblari === * Ayvz, Charlz — amerikalik bastakor * Braun, Samuel Robbins — amerikalik missioner Xitoyda va Yaponiyada * Bakli, Kristofer — amerikalik yozuvchi * Jiamatti, Pol — amerikalik aktor va komik, „[[Oltin globus]]“ mukofoti laureati (2008, 2010) * Duxov, Devid — amerikalik aktor, „[[Oltin globus]]“ mukofoti laureati (1997, 2007) * Lyuis, Sinkler — amerikalik yozuvchi, birinchi bor [[AQSh]]da [[Adabiyot]] sohasida [[Nobel mukofoti]] laureati (1930) * Lyus, Genri — amerikalik jurnalist va nashriyotchi, Time jurnal asoschisi * Makdormend, Frensis — amerikalik aktrisa, „[[Oskar]]“ mukofoti laureati (1996) * Morze, Semyuel — amerikalik rassom * Norton, Edvard — amerikalik aktor, ssenarist, rejisser, „[[Oltin globus]]“ mukofoti laureati (1996) * Nyuman, Pol — amerikalik aktor, „[[Oskar]]“ mukofoti laureati (1987) va „[[Oltin globus]]“ mukofoti laureati (1957, 1969, 2006) * Podolof, Moris — birinchi prezident [[NBA]] (1946—1963) * Strip, Meril — amerikalik aktrisa, „[[Oskar]]“ (1980, 1981, 2012) va „[[Oltin globus]]“ mukofotlari laureati(1980, 1982, 1983, 2003, 2004, 2007, 2010, 2012) * Templton, Jon Marks — amerikalik tadbirkor va filantrop * Foster, Jodi — amerikalik aktrisa, „[[Oskar]]“ mukofoti laureati (1989, 1992) * Uiver, Sigurni — amerikalik aktrisa * Shollander, Don — besh marotiba suzish boʻyicha [[Olimpiya chempioni]] * Yang, Aaron — amerikalik zamonaviy rassom == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [http://www.yale.edu Ofitsialniy sayt Yelskogo universiteta] * [http://oyc.yale.edu Open Yale courses] Zapisi (video, audio, stenogrammi) leksiy Yelskogo universiteta * [http://academicearth.org/universities/yale Video leksiy Yelskogo universiteta] na sayte [[Academic Earth]] {{Wikify}} [[Turkum:AQShdagi universitetlar]] {{university-stub}} qwxakm1j9np38g1mz7zfwxj31fku5l1 Movarounnahr 0 530822 2816075 2813854 2022-08-28T15:08:36Z Malikxan 33427 [[Special:Contributions/78.180.56.26|78.180.56.26]] tahrirlari [[User:Rtfroot|Rtfroot]] versiyasiga qaytarildi wikitext text/x-wiki [[Fayl:Mawara'nnahr, Khwarazm and Greater Khorasan.png|thumb|261x261px|Xarita]] '''Movarounnahr''' ([[Arab tilidan olingan bo'lib,|arabcha]] — ''daryoning narigi tomoni'') — oʻrta asrlarda islom mamlakatlarida keng tarqalgan geografik atamadir. Uning xuddi shu maʼnoni anglatgan [[fors tili]]dagi "Varorud" va "Varojayxun" shakllari ham mavjud boʻlib, ularning barchasi avval (11 -asrgacha) Xuroson viloyatining davomi sifatida, 11-asr boshidan eʼtiboran esa Turkiston, yaʼni Qoraxoniylar davlati va undan keyingi turkiy davlatlar tarkibidagi maʼmuriy birlik sifatida tushunilgan. 11-asrda [[Yevropa]] tarixshunosligida mazkur arab atamasining lotincha tarjimasi boʻlmish yangi "Transoksiana" yoki "Transoksaniya" atamalari muomalaga kiritilgan.{{Moveraunnahr_hukmdorlari}}Hozirgi zamon tarixiy-geografik ilmiy adabiyotda Movarounnahr deganda, asosan, Turkmanistondan tashqari boʻlgan [[Oʻrta Osiyo]] hududlari, yaʼni, [[Oʻzbekiston]], [[Tojikiston]], [[Qirgʻiziston]] va [[Qozogʻiston]]ning janubiy qismi tushuniladi. Movarounnahr atamasi ilk bor Muhammad haqidagi hadislarda tilga olingan. Aftidan bu atama arablar orasida islomgacha boʻlgan davrlarda ham maʼlum boʻlib, u vaqtda (milodiy 6-asr) Sosoniylar davlatidan shimoliy-sharqda, Jayxun, yaʼni Amudaryoning orqasida joylashgan Turk xoqonligiga qarashli yerlarni anglatgan. Qadimiy fors manbalaridagi maʼlumotlarga tayangan arab geograf olimi Yoqut Hamaviy Movarounnahr atamasini Turon mamlakatining nomi deb bilgan. Arablar oʻzlarining sharqqa qilgan ilk yurishlari davomida (7-asrning 2-yarmi — 8-asrning boshi) ikki xil tushuncha haqida maʼlumotga ega boʻlganlar: "ma duna-nnahr", yaʼni "da-ryoning pastki tomoni" va "ma varo-annahr" — "daryoning narigi tomoni". Ulardan birinchisi Xurosondan sharqda Amudaryodan janubda Hindukush togʻlarigacha boʻlgan Tohariston yerlarini; ikkinchisi esa, Amudaryodan shimoldada joylashgan Shimoliy Tohariston va Sugʻd yerlarini oʻz ichiga olgan. 9—10-asrlarda yashagan va Oʻrta Osiyo hududlariga tavsif bergan arab geograflaridan faqat al-Istaxriy va Ibn Havqal ularga nisbatan Movarounnahr atamasini maxsus ishlatganlar. Boshqa arab geograflari esa Oʻrta Osiyo hududlari xaqida soʻz yuritganlarida Movarounnahr atamasini juda tor maʼ-noda ishlatib, uni Xurosonning davomi yoki al-Mashriq (Sharq)ning bir qismi sifatida tasvirlaganlar. Al-Mashriq tushunchasiga esa ular Xuroson va Movarounnahr yerlaridan tashqari, Hindiston, Xitoy yerlarini va hatto Hind va Tinch okeanlaridagi Yaponiyagacha boʻlgan orollarni kiritganlar (Ibn Xurdodbeh). 11-asr boshidan eʼtiboran Movarounnahr istilohi hudud jihatdan ayrim manbalarda Sugʻd va Xorazm, boshqalarida esa Sugʻd va Shimoliy Tohariston yerlarini oʻz ichiga olgan. Maʼno jihatdan esa bu atama endi Turkiston, yaʼni Qoraxoniylar davlati, keyinchalik esa Xorazmshohlar, Chigʻatoiylar, Temuriylar va Shayboniylar davlatlarining tarkibidagi maʼmuriy birlikni anglatgan. Shunday qilib, Movarounnahr atamasi oʻrta asr manbalarida turlicha talqin qilinib, geografik hudud sifatida avval Turon, Turk xoqonligi yoki Turkiston mamlakati (7-asr gacha), keyin Xuroson (7— 10-asrlarda) undan ham keyin Turkiston (11-asrdan boshlab), maʼlum vaqt esa Xorazm (12-asrning oxiri — 13-asrning boshi) tarkibiga kiritilgan. Demak, bu atama faqat geografik maʼnoga ega boʻlib, har xil davrlarda turli davlatlar — Turk xoqonligi, Arab xalifaligi, shuningdek, Somoniylar, Qoraxoniylar, Xorazmshoxlar va boshqa davlatlarning tarkibiga maʼmuriy birlik sifatida kirgan. Bu atama haqida turli manbalarda keltirilgan maʼlumotlarning yigʻindisi ham hududiy jihatdan "Oʻrta Osiyo" atamasini anglatadigan Turkiston tabiiygeografik oʻlkasining barcha yerlarini qamrab olmaydi. Chunki, mazkur mintaqa tarkibiga kirgan Shimoliy Xuroson (Turkmaniston), Yettisuv (Qozogʻiston) va Janubiy Tohariston (Afgʻoniston) yerlari hech qanday manbalarda Movarounnahr tarkibiga kiritilmagan. Shuning uchun, Movarounnahr atamasining oʻrta asrlarda ishlatilgan eng keng maʼnodagi tushunchasi tarkibiga shartli ravishda faqat [[Amudaryo]] va [[Sirdaryo]] oraligʻida joylashgan yerlarni kiritish mumkin.<ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref> == Adabiyotlar == * Mahmud Koshgʻariy, Devonu lugʻotit turk (Turkiy soʻzlar devoni, tarjimon va nashrga tayyorlovchi S. M. Mutalli-bov), 3 jildli, Toshkent, 1960—1963 * Mahmud ibn Vali, More tayn otnositelno doblestey blagorodnix, Tashkent, 1977 * Kama liddinov Sh. S, Istoricheskaya geografiya Yujnogo Sogda i Toharistana po araboyazichnim istochnikam IX — nachala XIII vv., Tashkent, 1996. == Manbalar == {{manbalar}} {{OʻzME}} {{stub}} epn6u3xsqczdvgzprs5ych441wqniv1 Navoiy konchilik instituti 0 535454 2816161 2789348 2022-08-28T16:10:22Z Vikichizar 45292 wikitext text/x-wiki {{Taʼlim muassasasi|nomi=Navoiy konchilik instituti|bakalavriat=|koʻchasi=|shahar nomi=<!-- Bu parametr orqali taʼlim muassasi joylashgan shahar nomi [[]] teglarisiz kiritilishi kerak. Misol: Toshkent -->|davlat_nomi=<!-- Bu parametr orqali taʼlim muassasi joylashgan davlat nomi [[]] teglarisiz kiritilishi kerak. Misol: Oʻzbekiston -->|manzil=Navoiy viloyati, Navoiy sh.|kampus=|o‘qituvchi=<!-- kiritilgan maʼlumotdan keyin „ta“ qoʻshiladi. -->|professor=<!-- kiritilgan maʼlumotdan keyin „ta“ qoʻshiladi. -->|doktor=<!-- kiritilgan maʼlumotdan keyin „ta“ qoʻshiladi. -->|akademik=<!-- kiritilgan maʼlumotdan keyin „ta“ qoʻshiladi. -->|doktorantura=|aspirantura=|magistratura=|fakultet=<!-- kiritilgan maʼlumotdan keyin „ta“ qoʻshiladi. -->|qisqartma=|talabalar=|rektor=|prezident=|sohasi=<!-- stomatologiya/shunga oʻxshash (kichik harflar bilan) [[]] teglarisiz kiritilishi kerak. -->|tipi=<!-- tibbiyot/mashinasozlik (kichik harflar bilan) [[]] teglarisiz kiritilishi kerak. -->|turi=<!-- institut yoki universitet (kichik harflar bilan) [[]] teglarisiz kiritilishi kerak. -->|asos_yil=|shior=|tasvir_tagyozuvi=|tasvir=|xalqaronom=|asl_nomi=|vebsayt= [http://www.ndki.uz/uz www.ndki.uz]}}'''Navoiy davlat konchilik instituti''' — Kon-metallurgiya sohalari boʻyicha mutaxassislar tayyorlaydigan davlat oliy oʻquv yurti. Navoiy shahrida joylashgan. Institut 1995-yilda "Qizilqumnodirmetalloltin" davlat konserni qoshida tashkil etilgan. Institut tarkibida konchilik, kimyo-metallurgiya, energomexanika va Olmalik, konmetallurgiya (Olmaliq shahrida) fakultetlari va 21 kafedra mavjud boʻlib, 10 taʼlim yoʻnalishi boʻyicha bakalavrlar (2 kasbiy taʼlim; menejment; elektroenergetika; metallurgiya; mashinasozlik texnologiyasi, mashinasozlik ishlab chiqarish jihozlari va ularni avtomatlashtirish; kimyoviy texnologiya; konchilik ishi; avtomatlashtirish va boshqaruv; kon elektromexanikasi; texnalogik mashinalar va jihozlar) va 5 mutaxassislik boʻyicha magistrlar (rangli va nodir metallar metallurgiyasi; foydali qazilmalarni yer osti usulida qazib olish; foydali qazilma konlarini ochiq usulda qazib olish; foydali kazilmalarni boyitish; kasb-hunar fanlarini oʻqitish metodikasi) tayyorlanadi. Institut qoshida instituternat litseyi faoliyat koʻrsatadi. 2002-2003 oʻquv yili institutda 2,5 mingga yaqin talaba oʻqidi; 7 fan doktori va professor, 44 fan nomzodi va dotsent ishladi. Institut olimlari xorijiy mamlakatlarning nufuzli oliy oʻquv yurtlari bilan oʻquv jarayonini takomillashtirish va ilmiy tadqiqotlar ishlarini hamkorlikda olib borish boʻyicha aloqalar oʻrnatgan.<ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref> == Manbalar == {{manbalar}} {{no iwiki}} {{OʻzME}} [[Turkum:Oʻzbekistondagi institutlar]] [[Turkum:Institutlar]] {{University-stub}} {{DEFAULTSORT:Navoiy_davlat_konchilik_instituti.}} 8n3fv8nb7bop7cu2402giqjwmdgrqen 2816164 2816161 2022-08-28T16:11:15Z Vikichizar 45292 wikitext text/x-wiki {{Taʼlim muassasasi|nomi=Navoiy konchilik instituti|bakalavriat=|koʻchasi=|shahar nomi=<!-- Bu parametr orqali taʼlim muassasi joylashgan shahar nomi [[]] teglarisiz kiritilishi kerak. Misol: Toshkent -->|davlat_nomi=<!-- Bu parametr orqali taʼlim muassasi joylashgan davlat nomi [[]] teglarisiz kiritilishi kerak. Misol: Oʻzbekiston -->|manzil=Navoiy viloyati, Navoiy sh.|kampus=|o‘qituvchi=<!-- kiritilgan maʼlumotdan keyin „ta“ qoʻshiladi. -->|professor=<!-- kiritilgan maʼlumotdan keyin „ta“ qoʻshiladi. -->|doktor=<!-- kiritilgan maʼlumotdan keyin „ta“ qoʻshiladi. -->|akademik=<!-- kiritilgan maʼlumotdan keyin „ta“ qoʻshiladi. -->|doktorantura=|aspirantura=|magistratura=|fakultet=<!-- kiritilgan maʼlumotdan keyin „ta“ qoʻshiladi. -->|qisqartma=|talabalar=|rektor=|prezident=|sohasi=<!-- stomatologiya/shunga oʻxshash (kichik harflar bilan) [[]] teglarisiz kiritilishi kerak. -->|tipi=<!-- tibbiyot/mashinasozlik (kichik harflar bilan) [[]] teglarisiz kiritilishi kerak. -->|turi=<!-- institut yoki universitet (kichik harflar bilan) [[]] teglarisiz kiritilishi kerak. -->|asos_yil=|shior=|tasvir_tagyozuvi=|tasvir=|xalqaronom=|asl_nomi=|vebsayt= [http://www.ndki.uz/uz www.ndki.uz]}}'''Navoiy davlat konchilik instituti''' — Kon-metallurgiya sohalari boʻyicha mutaxassislar tayyorlaydigan davlat oliy oʻquv yurti. Navoiy shahrida joylashgan. Institut 1995-yilda "Qizilqum nodir metall oltin" davlat konserni qoshida tashkil etilgan. Institut tarkibida konchilik, kimyo-metallurgiya, energomexanika va Olmalik, konmetallurgiya (Olmaliq shahrida) fakultetlari va 21 kafedra mavjud boʻlib, 10 taʼlim yoʻnalishi boʻyicha bakalavrlar (2 kasbiy taʼlim; menejment; elektroenergetika; metallurgiya; mashinasozlik texnologiyasi, mashinasozlik ishlab chiqarish jihozlari va ularni avtomatlashtirish; kimyoviy texnologiya; konchilik ishi; avtomatlashtirish va boshqaruv; kon elektromexanikasi; texnalogik mashinalar va jihozlar) va 5 mutaxassislik boʻyicha magistrlar (rangli va nodir metallar metallurgiyasi; foydali qazilmalarni yer osti usulida qazib olish; foydali qazilma konlarini ochiq usulda qazib olish; foydali kazilmalarni boyitish; kasb-hunar fanlarini oʻqitish metodikasi) tayyorlanadi. Institut qoshida instituternat litseyi faoliyat koʻrsatadi. 2002-2003 oʻquv yili institutda 2,5 mingga yaqin talaba oʻqidi; 7 fan doktori va professor, 44 fan nomzodi va dotsent ishladi. Institut olimlari xorijiy mamlakatlarning nufuzli oliy oʻquv yurtlari bilan oʻquv jarayonini takomillashtirish va ilmiy tadqiqotlar ishlarini hamkorlikda olib borish boʻyicha aloqalar oʻrnatgan.<ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref> == Manbalar == {{manbalar}} {{no iwiki}} {{OʻzME}} [[Turkum:Oʻzbekistondagi institutlar]] [[Turkum:Institutlar]] {{University-stub}} {{DEFAULTSORT:Navoiy_davlat_konchilik_instituti.}} c3jiorf38n5z85uulmlhizl9xobikee Andoza:Loyiha Sport 10 540555 2816160 1438971 2022-08-28T16:10:11Z Xqbot 1850 Bot: Fixing double redirect to [[Andoza:Sport loyihasi]] wikitext text/x-wiki #YOʻNALTIRISH [[Andoza:Sport loyihasi]] lvxoakqm4vxe1502avxubnox5t7kvtq Andoza:Sport loyihasi 10 540556 2816153 1588583 2022-08-28T16:07:54Z Malikxan 33427 Malikxan [[Andoza:WPBannerMeta Sport]] sahifasini [[Andoza:Sport loyihasi]]ga koʻchirdi wikitext text/x-wiki {{WPBannerMeta|project=Sport|image=Sports icon.png}}<noinclude>{{documentation}}</noinclude> fjieglhst5xrs5v88x9b6ys8wtufhxr Qobiljon Obidov 0 542250 2817285 2720377 2022-08-29T11:14:49Z Laziz Baxtiyorov 56023 wikitext text/x-wiki {{Davlat arbobi |ismi=Qobiljon Obidov |lavozimi=[[Andijon viloyati]] [[hokim]]i |boshlanish davri=[[1997-yil]] |tugash davri=[[2004-yil]]gacha |oʻtmishdoshi=[[Masharif Yusupov]] |vorisi=[[Saʼdulla Begaliyev]] |boshlanish davri_2=[[1993-yil]] |tugash davri_2=[[1996-yil]]gacha |oʻtmishdoshi_2=[[Qayum Xolmirzayev]] |vorisi_2=[[Masharif Yusupov]] |tavallud sanasi={{tugʻilgan sanasi va yoshi|1951|4|20}} |tavallud joyi={{TavalludJoyi|Andijon}} |mukofotlari={{Oʻzbekiston qahramoni}}{{Mehnat shuhrati ordeni}} |prezident=[[Islom Karimov]] |prezident_2=[[Islom Karimov]] |premyer=[[Oʻtkir Sultonov]]<br/>[[Shavkat Mirziyoyev]] |premyer_2=[[Abdulhoshim Mutalov]]<br/>[[Oʻtkir Sultonov]] }} '''Obidov Qobiljon Gʻafurovich''' (1951.20.4, [[Qoʻrgʻontepa tumani]], [[Xonobod]] qishlogʻi)da tavallud topgan. == Biografiyasi == * [[Andijon mashinasozlik instituti]]ning gidromelioratsiya fakultetini tugatgan (1972). * Andijon suv inshootlari qurilish tresti 3-qurilish-montaj boshqarmasida usta, prorab, yordamchi korxonalar boshqarmasi boshligʻi (1972—75). * trest ishlab chiqarish va texnologik jamlashtirish boshkarmasining bosh muhandisi, boshligʻi (1975—86). * Andijon suv qurilish trestining boshqaruvchisi, Andijon suv qurilishmontaj ishlab chiqarish birlashmasining boshligʻi (1987—88). * [[Marhamat tumani]] ijroiya qoʻmitasining raisi, tuman partiya qoʻmitasining 1-kotibi, tuman hokimi (1988—92). * Andijon shahar hokimi (1992—93). * [[Andijon viloyati]] [[hokim]]i (1993—1996). * Oʻzbekiston Respublikasi Bosh vazirining 1-oʻrinbosari (1996—97). * [[Andijon viloyati]] [[hokim]]i [[1997]]—[[2004]]). * [[2018-yil]]dan — [[Andijon viloyati]] oʻrmon xoʻjaligi boshqarmasi boshligʻi.<ref>{{Citation |year= |title=Oʻrmon xoʻjaligi davlat qoʻmitasi |url=http://urmon.uz/post/view/230 |access-date=2019-09-19 |archivedate=2019-09-06 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190906111406/http://www.urmon.uz/post/view/230 }}</ref> Obidov rahbarligida viloyatni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishda muhim yutuqlarga erishildi, gʻoʻza va bugʻdoy yetishtirishda yangi texnologiyalar (jumladan, gʻoʻzani plyonka ostiga ekish) joriy qilindi va ularning hosildorligi keskin oshdi, yangi sanoat korxonalari, sport inshootlari barpo etildi, aholining turmush darajasini koʻtarish va farovonligini oshirishda muhim ishlar olib borildi. Andijon viloyatida toʻplangan ilgʻor ishlab chiqarish tajribalari mamlakat miqyosida ommalashtirildi. Oʻzbekiston Oliy Kengashi (1990—94), Oʻzbekiston Respublikasi [[Oliy Majlis]]i deputati (1994). ==Mukofotlari== 1995-yilda [[Mehnat shuhrati ordeni]] bilan, [[1998-yil|1998-yilda]] [[Oʻzbekiston Qahramoni]] faxriy unvoni bilan mukofotlangan<ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>. == Manbalar == {{manbalar}} {{Uzbekistan-bio-stub}} {{OʻzME}} [[Turkum:Oʻzbekiston yetakchilari]] [[Turkum:Andijon viloyatining hokimlari]] {{Oʻzbekiston viloyatlari hokimlari}} {{DEFAULTSORT:Obidov, Qobiljon}} lnbi8n5gzom8aaumxsedo2lh892qh3q 2817346 2817285 2022-08-29T11:50:42Z Laziz Baxtiyorov 56023 wikitext text/x-wiki {{Davlat arbobi |ismi=Qobiljon Obidov |lavozimi=[[Andijon viloyati]] [[hokim]]i |boshlanish davri=[[1997-yil]] |tugash davri=[[2004-yil]]gacha |oʻtmishdoshi=[[Masharif Yusupov]] |vorisi=[[Saʼdulla Begaliyev]] |boshlanish davri_2=[[1993-yil]] |tugash davri_2=[[1996-yil]]gacha |oʻtmishdoshi_2=[[Qayum Xolmirzayev]] |vorisi_2=[[Masharif Yusupov]] |tavallud sanasi={{tugʻilgan sanasi va yoshi|1951|4|20}} |tavallud joyi={{TavalludJoyi|Andijon}} |mukofotlari={{Oʻzbekiston qahramoni}}{{Mehnat shuhrati ordeni}} |prezident=[[Islom Karimov]] |prezident_2=[[Islom Karimov]] |premyer=[[Oʻtkir Sultonov]]<br />[[Shavkat Mirziyoyev]] |premyer_2=[[Abdulhoshim Mutalov]]<br />[[Oʻtkir Sultonov]] }} '''Obidov Qobiljon Gʻafurovich''' 1951-yil 20-aprelda [[Qoʻrgʻontepa tumani]], [[Xonobod]] qishlogʻida tavallud topgan. == Biografiyasi == === Taʼlim === 1972-yilda [[Andijon mashinasozlik instituti]]ning gidromelioratsiya fakultetini tugatgan. === Mehnat faoliyati === 1972—1975-yillarda Andijon suv inshootlari qurilish tresti 3-qurilish-montaj boshqarmasida usta, prorab, yordamchi korxonalar boshqarmasi boshligʻi, 1975—1986-yillarda trest ishlab chiqarish va texnologik jamlashtirish boshkarmasining bosh muhandisi, boshligʻi, 1987—1988-yillarda Andijon suv qurilish trestining boshqaruvchisi, Andijon suv qurilishmontaj ishlab chiqarish birlashmasi boshligʻi, 1988—1992-yillarda [[Marhamat tumani]] ijroiya qoʻmitasi raisi, tuman partiya qoʻmitasi 1-kotibi, tuman hokimi, 1992—1993-yillarda Andijon shahar hokimi, 1993—1996-yillarda [[Andijon viloyati]] [[hokim]]i, 1996—1997-yillarda Oʻzbekiston Respublikasi Bosh vazirining 1-oʻrinbosari, 1997—2004-yillarda [[Andijon viloyati]] [[hokim]]i vazifalarida faoliyat yuritgan. <br /> [[2018-yil]]dan — [[Andijon viloyati]] oʻrmon xoʻjaligi boshqarmasi boshligʻi vazifasida ishlab kelmoqda<ref>{{Citation |year= |title=Oʻrmon xoʻjaligi davlat qoʻmitasi |url=http://urmon.uz/post/view/230 |access-date=2019-09-19 |archivedate=2019-09-06 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190906111406/http://www.urmon.uz/post/view/230 }}</ref>. Obidov rahbarligida viloyatni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishda muhim yutuqlarga erishildi, gʻoʻza va bugʻdoy yetishtirishda yangi texnologiyalar (jumladan, gʻoʻzani plyonka ostiga ekish) joriy qilindi va ularning hosildorligi keskin oshdi, yangi sanoat korxonalari, sport inshootlari barpo etildi, aholining turmush darajasini koʻtarish va farovonligini oshirishda muhim ishlar olib borildi. Andijon viloyatida toʻplangan ilgʻor ishlab chiqarish tajribalari mamlakat miqyosida ommalashtirildi. <br /> Qobiljon Odilov 1990—1994-yillarda Oʻzbekiston Oliy Kengashi, 1994-yilda Oʻzbekiston Respublikasi [[Oliy Majlis]]i deputati etib saylangan. == Mukofotlari == Qobiljon Odilov 1995-yilda [[Mehnat shuhrati ordeni]] bilan, [[1998-yil|1998-yilda]] [[Oʻzbekiston Qahramoni]] faxriy unvoni bilan mukofotlangan<ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>. == Manbalar == {{manbalar}} {{Uzbekistan-bio-stub}} {{OʻzME}} [[Turkum:Oʻzbekiston yetakchilari]] [[Turkum:Andijon viloyatining hokimlari]] {{Oʻzbekiston viloyatlari hokimlari}} {{DEFAULTSORT:Obidov, Qobiljon}} 0tgjms1t36h4b9jiq3xcf9hoxsy84yz Parkinson kasalligi 0 551273 2815980 2681547 2022-08-28T13:25:03Z 95.214.210.204 /* Manbalar */ wikitext text/x-wiki '''Parkinsonizm''', Parkinson kasalligi, titroq falaj — markaziy nerv sistemasining surun-kali kasalligi; ateroskleroz, ensefalit, jismoniy shikastlanish va boshqalarda bosh miyaning po'st osti yadrolari zararlanishidan paydo bo'ladigan klinik sindrom. Ingliz vrachi J. Parkinson 1817-yili taʼriflab bergan. Parkinsonda muskullar taranglashadi, yuz harakatsiz bo'lib, qotib qoladi, bemor mayda qadam tashlab yuradi, harakatlari cheklanadi, hatto kiyinish, tugmalarni qadashda qiynaladi. Titroq falaj ko'proq qo'l panjalaridan boshlanadi (bemor go'yo barmoqlari bilan sharchalar yasayotgandek harakat qiladi); bemorning boshi, oyoqlari ham titraydi, bemor qimirlamay turganda yoki juda hayajonlanganida, odatda, titroq kuchayadi, harakatlanganida kamayadi va uxlagan paytida bosiladi. Bemor buyruq bilan osonroq harakat qiladi. Uy sharoitida vrach tavsiyasiga ko'ra, muskullar taranglashuvini turli xil mashqlar yordamida bartaraf etish mumkin, bu mashqlarni yaxshisi iliq suvda qila boshlagan maʼqul ( u muskullarning bo'shashuvini osonlashtiradi). Bunday bemorlarga tinch sharoitda qo'l, oyoq va tanani mashq qildirish uchun yengil gimnastika bilan shug'ullanish, aniq harakatlar: mozaikalar yig'ish, bolalar kubiklarini terish foydalidir. Parkinsonga chalingan bemorlarni (juda qiyin bo'lsa ham) o'z-o'ziga qarashga va imkoniyat doirasida uydagilarga yordam berishga o'rgatib borish lozim, chunki shular ham jismoniy mashq hisoblanadi. Hamma dori vositalari vrach ko'rsatmasiga binoan berilishi lozim.<ref>[[O'zME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref> == Manbalar == {{manbalar}} Chust {{OʻzME}} {{stub}} 8mszmjujh2snpgdl6k5a9zbl8vzx3wi 2816024 2815980 2022-08-28T14:08:23Z Malikxan 33427 tuz. wikitext text/x-wiki '''Parkinson kasalligi''', '''titroq falaj''' — [[markaziy nerv sistemasi]]ning surunkali [[Kasallik|kasalligi]]; [[ateroskleroz]], [[ensefalit]], jismoniy shikastlanish va boshqalarda bosh miyaning pust osti yadrolari zararlanishidan paydo boʻladigan klinik sindrom. Ingliz vrachi [[James Parkinson]] 1817-yili taʼriflab bergan<ref name= ParkinsonJEssay>{{cite book | vauthors= Parkinson J|date=1817 | publisher = Whittingham and Roland for Sherwood, Neely, and Jones | location = London|url=http://www.gutenberg.org/files/23777/23777-h/23777-h.htm|title=An Essay on the Shaking Palsy|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924210730/http://www.gutenberg.org/files/23777/23777-h/23777-h.htm|archive-date=24 September 2015}}</ref><ref>{{cite journal|vauthors=Shulman JM, De Jager PL, Feany MB|s2cid=8328666|title=Parkinson's disease: genetics and pathogenesis|journal=Annual Review of Pathology|volume=6|pages=193–222|date=February 2011|pmid=21034221|doi=10.1146/annurev-pathol-011110-130242 | orig-date = 25 October 2010}}</ref>. Parkinson kasalligida muskullar taranglashadi, yuz harakatsiz boʻlib, qotib qoladi, bemor mayda qadam tashlab yuradi, harakatlari cheklanadi, hatto kiyinish, tugmalarni qadashda qiynaladi. Titroq falaj koʻproq qoʻl panjalaridan boshlanadi (bemor goʻyo barmoqlari bilan sharchalar yasayotgandek harakat qiladi); bemorning boshi, oyoqlari ham titraydi, bemor qimirlamay turganda yoki juda hayajonlanganida, odatda, titroq kuchayadi, harakatlanganida kamayadi va uxlagan paytida bosiladi. Bemor buyruq bilan osonroq harakat qiladi. Uy sharoitida vrach tavsiyasiga koʻra, muskullar taranglashuvini turli xil mashklar yordamida bartaraf etish mumkin, bu mashklarni yaxshisi iliq suvda qila boshlagan maʼqul (u muskullarning boʻshashuvini osonlashtiradi). Bunday bemorlarga tinch sharoitda qoʻl, oyoq va tanani mashq qildirish uchun yengil gimnastika bilan shugʻullanish, aniq harakatlar: mozaikalar yigʻish, bolalar kubiklarini terish foydalidir. Parkinson kasalligiga chalingan bemorlarni (juda qiyin boʻlsa ham) oʻz-oʻziga qarashga va imkoniyat doirasida uydagilarga yordam berishga oʻrgatib borish lozim, chunki shular ham jismoniy mashq hisoblanadi. Hamma dori vositalari vrach koʻrsatmasiga binoan berilishi lozim<ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>. == Manbalar == {{manbalar}} {{OʻzME}} {{stub}} {{tashqi havolalar}} sx2gu23yd2c7hbrt1r8eizliemmja1v 2816025 2816024 2022-08-28T14:12:35Z Malikxan 33427 Malikxan [[Parkinsonizm]] sahifasini [[Parkinson kasalligi]]ga koʻchirdi wikitext text/x-wiki '''Parkinson kasalligi''', '''titroq falaj''' — [[markaziy nerv sistemasi]]ning surunkali [[Kasallik|kasalligi]]; [[ateroskleroz]], [[ensefalit]], jismoniy shikastlanish va boshqalarda bosh miyaning pust osti yadrolari zararlanishidan paydo boʻladigan klinik sindrom. Ingliz vrachi [[James Parkinson]] 1817-yili taʼriflab bergan<ref name= ParkinsonJEssay>{{cite book | vauthors= Parkinson J|date=1817 | publisher = Whittingham and Roland for Sherwood, Neely, and Jones | location = London|url=http://www.gutenberg.org/files/23777/23777-h/23777-h.htm|title=An Essay on the Shaking Palsy|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924210730/http://www.gutenberg.org/files/23777/23777-h/23777-h.htm|archive-date=24 September 2015}}</ref><ref>{{cite journal|vauthors=Shulman JM, De Jager PL, Feany MB|s2cid=8328666|title=Parkinson's disease: genetics and pathogenesis|journal=Annual Review of Pathology|volume=6|pages=193–222|date=February 2011|pmid=21034221|doi=10.1146/annurev-pathol-011110-130242 | orig-date = 25 October 2010}}</ref>. Parkinson kasalligida muskullar taranglashadi, yuz harakatsiz boʻlib, qotib qoladi, bemor mayda qadam tashlab yuradi, harakatlari cheklanadi, hatto kiyinish, tugmalarni qadashda qiynaladi. Titroq falaj koʻproq qoʻl panjalaridan boshlanadi (bemor goʻyo barmoqlari bilan sharchalar yasayotgandek harakat qiladi); bemorning boshi, oyoqlari ham titraydi, bemor qimirlamay turganda yoki juda hayajonlanganida, odatda, titroq kuchayadi, harakatlanganida kamayadi va uxlagan paytida bosiladi. Bemor buyruq bilan osonroq harakat qiladi. Uy sharoitida vrach tavsiyasiga koʻra, muskullar taranglashuvini turli xil mashklar yordamida bartaraf etish mumkin, bu mashklarni yaxshisi iliq suvda qila boshlagan maʼqul (u muskullarning boʻshashuvini osonlashtiradi). Bunday bemorlarga tinch sharoitda qoʻl, oyoq va tanani mashq qildirish uchun yengil gimnastika bilan shugʻullanish, aniq harakatlar: mozaikalar yigʻish, bolalar kubiklarini terish foydalidir. Parkinson kasalligiga chalingan bemorlarni (juda qiyin boʻlsa ham) oʻz-oʻziga qarashga va imkoniyat doirasida uydagilarga yordam berishga oʻrgatib borish lozim, chunki shular ham jismoniy mashq hisoblanadi. Hamma dori vositalari vrach koʻrsatmasiga binoan berilishi lozim<ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>. == Manbalar == {{manbalar}} {{OʻzME}} {{stub}} {{tashqi havolalar}} sx2gu23yd2c7hbrt1r8eizliemmja1v 2816046 2816025 2022-08-28T14:29:52Z Malikxan 33427 [[:Parkinson kasalligi (qozoq tilidan)]] maqolasidan olib oʻtildi wikitext text/x-wiki '''Parkinson kasalligi''', '''titroq falaj''' — [[markaziy nerv sistemasi]]ning surunkali [[Kasallik|kasalligi]]. Ingliz vrachi [[James Parkinson]] 1817-yili taʼriflab bergan<ref name= ParkinsonJEssay>{{cite book | vauthors= Parkinson J|date=1817 | publisher = Whittingham and Roland for Sherwood, Neely, and Jones | location = London|url=http://www.gutenberg.org/files/23777/23777-h/23777-h.htm|title=An Essay on the Shaking Palsy|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924210730/http://www.gutenberg.org/files/23777/23777-h/23777-h.htm|archive-date=24 September 2015}}</ref><ref>{{cite journal|vauthors=Shulman JM, De Jager PL, Feany MB|s2cid=8328666|title=Parkinson's disease: genetics and pathogenesis|journal=Annual Review of Pathology|volume=6|pages=193–222|date=February 2011|pmid=21034221|doi=10.1146/annurev-pathol-011110-130242 | orig-date = 25 October 2010}}</ref>. Parkinson kasalligida muskullar taranglashadi, yuz harakatsiz boʻlib, qotib qoladi, bemor mayda qadam tashlab yuradi, harakatlari cheklanadi, hatto kiyinish, tugmalarni qadashda qiynaladi. Titroq falaj koʻproq qoʻl panjalaridan boshlanadi (bemor goʻyo barmoqlari bilan sharchalar yasayotgandek harakat qiladi); bemorning boshi, oyoqlari ham titraydi, bemor qimirlamay turganda yoki juda hayajonlanganida, odatda, titroq kuchayadi, harakatlanganida kamayadi va uxlagan paytida bosiladi. Bemor buyruq bilan osonroq harakat qiladi. Uy sharoitida vrach tavsiyasiga koʻra, muskullar taranglashuvini turli xil mashklar yordamida bartaraf etish mumkin, bu mashklarni yaxshisi iliq suvda qila boshlagan maʼqul (u muskullarning boʻshashuvini osonlashtiradi). Bunday bemorlarga tinch sharoitda qoʻl, oyoq va tanani mashq qildirish uchun yengil gimnastika bilan shugʻullanish, aniq harakatlar: mozaikalar yigʻish, bolalar kubiklarini terish foydalidir. Parkinson kasalligiga chalingan bemorlarni (juda qiyin boʻlsa ham) oʻz-oʻziga qarashga va imkoniyat doirasida uydagilarga yordam berishga oʻrgatib borish lozim, chunki shular ham jismoniy mashq hisoblanadi. Hamma dori vositalari vrach koʻrsatmasiga binoan berilishi lozim<ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>. == Tadqiqot tarixi == {{imlo}} Parkinson kasalligining tavsifi bir necha ming yillar davomida Jeyms Parkinsonning 1817-yilda „Tebranish falajiga oid insho“ ga toʻgʻri keladi.[[Misr]] [[Papirus|papirusida]] p.h.b. 12-asrda fir’avnlardan birida Parkinson kasalligiga mos keladigan alomatlar bor edi.[[Bibliya|Muqaddas Kitobda]] esa titroqlarni boshdan kechirgan odamlar haqida yozilgan.Ayurveda ishlarida titroqlar, cheklangan harakat, beixtiyor tupurik va Parkinson kasalligiga mos keladigan boshqa alomatlar ham tasvirlangan.Ularni davolashning faqat bitta usuli koʻrsatilgan-bu turli noʻxat sabzavotlaridan foydalanish.[[Qadimgi Rim|Qadimgi Rimning]] mashhur shifokori [[Galen Klavdiy|Galen]] Parkinson kasalligini tasvirlab bergan va uning alomatlarini 2-asrda qayd etgan. [[Galen Klavdiy|Galendan]] keyin Parkinson kasalligi faqat 17-asrda qayta tasvirlangan. [[Niderlandiya|Gollandiyalik]] shifokor Frensis Silvius Parkinson kasalligiga mos keladigan boshqa silkinish turlarini eslatib oʻtdi va nemis Ieronymus Gobius parkinsonizmga muvofiq kasal odamning yurish xususiyatlarini tasvirlab berdi. Jon Hunter parkinsonizm sindromi bilan ogʻrigan odamning batafsil tavsifini berdi. Jeyms Parkinson 1817-yilda yozilgan asarida Parkinson kasalligiga chalingan 6 kishini oʻrganib chiqdi va barcha tavsiflarni kitobiga kiritdi.Va u kasallikning rivojlanish dinamikasini kuzatganidan keyin bir nechta xulosalarga keldi.Jeyms Parkinsonning ishi 40 yil davomida eʼtiborga olinmadi. U.Gowers, S.Uilson, V.Erba va J.Charcot nevrologlarining oddiy tadqiqotlari Parkinson kasalligining alohida kasallik sifatida tan olinishiga katta hissa qoʻshdi. Parkinson kasalligi alohida kasallik sifatida qarala boshlaganidan soʻng, bu kasallik belgilarini keltirib chiqaradigan tanadagi qanday tuzilmalar zarar koʻradi, degan savol tugʻildi.19-asrning oxirida fransuz nevrologi Eduard Brissot Parkinson kasalligining rivojlanishiga subtalamus yadrosi va [[Bosh miya|oʻrta miyaning]] shikastlanishi sabab boʻlgan degan xulosaga keldi. 1912-yilda Friderik Levi Parkinson kasalligiga mos keladigan miya ildiz [[Hujayra|hujayralarida]] oʻziga xos hujayralar qoʻshilganligini payqadi.Keyinchalik bu hujayralar Lyui jismlari deb atala boshlandi.1919-yilda rus nevrologi K.N.Tretyakov kasallik davrida yuzaga keladigan asosiy patologik oʻzgarishlar qora moddada sodir boʻlishini aniqladi.Tretyakovning bashoratlari [[tibbiyot]] hamjamiyati tomonidan tan olinmadi. Faqat 1948-yilda nemis patologi Rolf Xasper bu farazni isbotlaganidan keyin Tretyakovning ishi qabul qilindi. Kasallik asosidagi [[Biokimyo|biokimyoviy]] o‘zgarishlar faqat 1950-yillarda o‘rganila boshlandi.Shvetsiyalik farmakolog Arvid Karlsson 2000-yilda Parkinson kasalligi rivojlanishiga katta hissa qoʻshadigan neyrotransmitter boʻlgan dofaminni oʻrganish uchun fiziologiya va tibbiyot [[Nobel mukofoti|boʻyicha Nobel mukofotiga sazovor]] boʻldi.Va Lyui jismlarining tarkibi faqat 1997-yilda toʻliq tushuntirilgan. Kasallik tarixi va tabiatini oʻrganish bilan bir qatorda davolash usullari ham rivojlandi.19-20-asrlarning nevrologlari [[Alkaloidlar|alkaloid]] va belladonna atropinidan foydalanish davolashda yaxshi natijalarga olib kelgan degan tushunchalarga kelishdi.1939-yilda [[Xirurgiya|jarrohlik]] davolash usullari ham koʻrib chiqildi.Ushbu usulga koʻra, bazal gangliyalarni yoʻq qilish amalga oshirildi.Afsuski, keyingi 20 yil davomida ular davolash usullari kerakli natijalarga olib kelmasa ham, jarrohlik davolash usulini yaxshilashga harakat qilishdi.Shunday qilib, levodopa antikolinerjik preparati klinik davolashga kiritilgunga qadar, bazal yadrolarni jarrohlik yoʻli bilan buzish Parkinson kasalligini davolashning asosiy usuli edi. 1980-yillarning oxirida elektr impulslari bilan chuqur miya tuzilmalarini ragʻbatlantirish mumkin boʻlgan davolash sifatida tan olingan. == Yana qarang == * [[Parkinsonizm]] == Manbalar == {{manbalar}} {{OʻzME}} {{stub}} {{tashqi havolalar}} [[Turkum:Kasalliklar]] qoryn260ypfbc10i8uzvdn9wja7fmzk Munozara:Parkinson kasalligi 1 551274 2816027 1452269 2022-08-28T14:12:35Z Malikxan 33427 Malikxan [[Munozara:Parkinsonizm]] sahifasini [[Munozara:Parkinson kasalligi]]ga koʻchirdi wikitext text/x-wiki {{OʻzME loyihasi}} nd7qwtbms1u24nd8i8im7mkegofse9a Titroq falaj 0 551277 2816031 1452272 2022-08-28T14:15:22Z Xqbot 1850 Bot: Fixing double redirect to [[Parkinson kasalligi]] wikitext text/x-wiki #YOʻNALTIRISH [[Parkinson kasalligi]] <!-- Bot tomonidan yaratildi --> cocy3mnwks5uaor9tajgtu6ztqc2lss Parkinson Kasalligi 0 551279 2816032 1452274 2022-08-28T14:15:27Z Xqbot 1850 Bot: Fixing double redirect to [[Parkinson kasalligi]] wikitext text/x-wiki #YOʻNALTIRISH [[Parkinson kasalligi]] <!-- Bot tomonidan yaratildi --> cocy3mnwks5uaor9tajgtu6ztqc2lss Titroq Falaj 0 551281 2816033 1452276 2022-08-28T14:15:32Z Xqbot 1850 Bot: Fixing double redirect to [[Parkinson kasalligi]] wikitext text/x-wiki #YOʻNALTIRISH [[Parkinson kasalligi]] <!-- Bot tomonidan yaratildi --> cocy3mnwks5uaor9tajgtu6ztqc2lss Teri qanotlilar 0 580669 2817006 2277658 2022-08-29T07:57:12Z Nataev 3628 wikitext text/x-wiki '''Teri qanotlilar''', '''ayri quyruqlilar''', quloq qazarlar (Dermaptera) — hasharotlar turkumi. Gavdasining uz. 3,5–50&nbsp;mm, yelkadan qorin tomonga yassilashgan. Qorin boʻlimi uchki qismida qisqichsimon oʻsimtalari ximoya vazifasini bajaradi. Oldingi qanotlari kalta va qattiq, orqa qanotlari pardasimon yoki boʻlmaydi. Xalqorasida Teri qanotlilar quloqqa kirib olib, qisqichlari yordamida quloqni teshadi, degan tushuncha bor (ikkinchi nomi shundan). Lekin bu haqiqatga toʻgʻri kelmaydi. Toʻliqsiz oʻzgarish orqali rivojlanadi. Tuxumlarini tuproqpagi inlariga toʻp qilib qoʻyadi. Urgʻochisi tuxumlarni va lichinkalarni qoʻriklaydi. Har xil oziq bilan oziqlanadi. Yashirin, tunda hayot kechiradi. Issiq va nam yerlarda uchraydi. 1300 ga yaqin turi maʼlum. Oʻzbekistonda 10 turi uchraydi. Oʻrta Osiyo hududida Osiyo Teri qanotlilar keng tarqalgan. {{OʻzME}} {{stub}} k02r8kr5odo3kaymx48vvsz3med21wp Toshkent aviatsiya instituti 0 583204 2816471 2390579 2022-08-28T19:48:53Z 213.230.87.202 wikitext text/x-wiki '''Toshkent aviatsiya instituti''' — aviatsiya va kosmik sohalar uchun yuqori malakali mutaxassislar tayyorlaydigan oliy oʻquv yurti. 1995-yilda ToshTU ning samolyotsozlik fakulteti, Kiyev xalqaro fuqaro aviatsiya institutining Toshkent shahridagi filiali, Toshkent aviatsiya texnikumi hamda „Oʻzbekiston havo yoʻllari“ milliy aviakompaniyasining oʻquvmashgʻulot markazi negizida tashkil qilindi. Institutda 5&nbsp;ft: umumtexnika, aviakoinot, fuqarl aviatsiyasi, sirtqi va malaka oshirish ftlari bor. Unda 23 ta kafedra, kompyuter texnologiyalarini oʻquv jarayoniga tatbiq qilish va masofaviy taʼlim tizimini shakllantirish muammolari bilan shugʻullanadigan „Axborot taʼlim markazi“ va Oʻzbekiston Respublikasi aviatsiya sohasining muammolari ustida ilmiy tadqiqotlarlar olib boradigan 4 ta markaz: „Aviatsiya ilmiy-texnika markazi“, „Marketing tadqiqotlari markazi“, „Oʻquvilmiy ishlab chiqarish. markazi“ va „Til markazi“ mavjud. Ularning faoliyati Oʻzbekiston va jaxon bozorini chuqur marketing taxlili asosida oʻrganish, texnologik jarayonlarni yangi zamonaviy tadqiqotlar asosida avtomatlashtirish, korxonalar mugaxassislarining malakalarini oshirish kurelarini tashkil qilish, konsalting xizmatlarini tashkil qilish, institutda oʻquv va ilmiy tadqiqotlar faoliyatini takomillashtirish borasida yangi oʻquv, uslubiy va ilmiy ishlarni rivojlantirishdan iborat. Institut qoshida avialitsey faoliyat koʻrsatmoqda. Institut 3 ta binosining xar bir fakultetida kutubxonalar mavjud (300 mingdan ortiq asar). Institut 9 yoʻnalish boʻyicha bakalavrlar, 9 mutaxassislik boʻyicha magistrlar tayyorlaydi; 2003/04 oʻquv yili institutda, 1,8 ming talaba oʻqidi, 175 oʻqituvchi, shu jumladan, 21 fan doktori va professor ishladi. Institut xorijiy mamlakatlar — AQSH, Germaniya, Fransiya, Janubiy Koreya, Ukraina, Rossiya, Yaponiya bilan ilmfan, taʼlim va boshqa sohalarda hamkorlik qiladi. Institutda yengil rusumli uchish apparatlarini loyihalash va ishlab chiqarish.ga joriy qilishga doyr ishlari olib boriladi. Institut pedagogolimlari „Oʻzbekiston aviatsiya industriyasi ni 2010-yilgacha rivojlantirish strategiyasi“ milliy dasturini ishlab chiqishdi. Institutda 200 ta talabaga moʻljallangan talabalar uyi faoliyat koʻrsatadi. Institut faoliyati O. U. Salimoye, X. G. Sarimsoqov, G. I. Yakubin, K. B. Usmonov, Sh. F. Gʻanixonov, M. A. Ikromov va boshqa olimlar nomi bilan bogʻliq. Institutda 2004-yilgacha 3000 dan ortiq mutaxassis tayyorlandi. {{no iwiki}} {{OʻzME}} [[Turkum:Institutlar]] [[Turkum:Toshkent institutlari]] {{University -stub}} kqpz0xxvo95qb08p1bobjkeyeopcxhu Lina Cheryazova 0 606951 2816001 2812929 2022-08-28T13:47:10Z Nilu-navruz 72820 wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat |ismi = Cheryazova Lina Anatolyevna |asl ismi = Черязова Лина Анатольевна |tavallud sanasi = {{birth date|1968|11|1}} |tavallud joyi = {{TavalludJoyi|Toshkent}}, {{URS}} |vafot sanasi = {{vafot sanasi va yoshi|2019|3|23|1968|11|1}} |vafot joyi = {{VafotJoyi|Novosibirsk}}, {{RUS}} |mukofotlari = {{Oʻzbekistonda xizmat koʻrsatgan sportchi}}{{Oʻzbekiston iftixori sohibi}}{{mehnat shuhrati ordeni}} }} '''Cheryazova Lina Anatolyevna''' ([[1968]].1.11, [[Toshkent]] - 2019.3.23, [[Novosibirsk]]) — [[fristayl]]chi, "Oʻzbekiston iftixori" (1998), Oʻzbekiston Respublikasida xizmat koʻrsatgan sportchi (1994). [[Oʻzbekiston jismoniy tarbiya instituti|Oʻzbekiston jismoniy tarbiya inti]]ni tugatgan (1994). Ch. fristaylning [[akrobatika]] turi boʻyicha [[jahon]] [[chempion]]i (1993, Altenmark), 2 karra jahon kubogi gʻolibi (1993, 1994), qishki olimpiada oʻyinlari chempioni (1994, Lillexammer). [[Osiyo oʻyinlari]] (1996, [[Xarbin]]) va [[Nagano]] olimpiadasi (1998)da katnashgan.<ref>[[OʻzME]]</ref> == Biografiyasi == Linaning ota-onasi Novosibirsklik bo'lib, 1966-yilda zilziladan keyin shaharni tiklash uchun Toshkentga kelishgan. 1976-yildan boshlab Tamara Mixaylovna Erofeeva boshchiligida badiiy gimnastika bilan shug'ullanadi. Erkin uslub bo'yicha murabbiy - Dmitriy Efimovich Kavunov . == Manbalar == {{manbalar}} {{Andoza:Oʻzbekiston iftixori}} {{Ayollar fristayl changʻisi boʻyicha Olimpiada chempionlari}} {{OʻzME}} {{bio-stub}} {{uzbekistan-bio-stub}} {{DEFAULTSORT:Cheryazova, Lina}} [[Turkum:Oʻzbekiston qishki sport turlari sportchilar]] ddrgvwhijvgtyl1whu5qps9wst6gu3e 2816006 2816001 2022-08-28T13:52:33Z Nilu-navruz 72820 tasvir qushdim wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat |ismi = Cheryazova Lina Anatolyevna |asl ismi = Черязова Лина Анатольевна |tavallud sanasi = {{birth date|1968|11|1}} |tavallud joyi = {{TavalludJoyi|Toshkent}}, {{URS}} |tasvir = Lina Cheryazova. Stamp of Uzbekistan, 2001.jpg |izoh = Lina Cheryazova <br> O‘zbekiston pochta markasida (2001) |vafot sanasi = {{vafot sanasi va yoshi|2019|3|23|1968|11|1}} |vafot joyi = {{VafotJoyi|Novosibirsk}}, {{RUS}} |mukofotlari = {{Oʻzbekistonda xizmat koʻrsatgan sportchi}}{{Oʻzbekiston iftixori sohibi}}{{mehnat shuhrati ordeni}} }} '''Cheryazova Lina Anatolyevna''' ([[1968]].1.11, [[Toshkent]] - 2019.3.23, [[Novosibirsk]]) — [[fristayl]]chi, "Oʻzbekiston iftixori" (1998), Oʻzbekiston Respublikasida xizmat koʻrsatgan sportchi (1994). [[Oʻzbekiston jismoniy tarbiya instituti|Oʻzbekiston jismoniy tarbiya inti]]ni tugatgan (1994). Ch. fristaylning [[akrobatika]] turi boʻyicha [[jahon]] [[chempion]]i (1993, Altenmark), 2 karra jahon kubogi gʻolibi (1993, 1994), qishki olimpiada oʻyinlari chempioni (1994, Lillexammer). [[Osiyo oʻyinlari]] (1996, [[Xarbin]]) va [[Nagano]] olimpiadasi (1998)da katnashgan.<ref>[[OʻzME]]</ref> == Biografiyasi == Linaning ota-onasi Novosibirsklik bo'lib, 1966-yilda zilziladan keyin shaharni tiklash uchun Toshkentga kelishgan. 1976-yildan boshlab Tamara Mixaylovna Erofeeva boshchiligida badiiy gimnastika bilan shug'ullanadi. Erkin uslub bo'yicha murabbiy - Dmitriy Efimovich Kavunov . == Manbalar == {{manbalar}} {{Andoza:Oʻzbekiston iftixori}} {{Ayollar fristayl changʻisi boʻyicha Olimpiada chempionlari}} {{OʻzME}} {{bio-stub}} {{uzbekistan-bio-stub}} {{DEFAULTSORT:Cheryazova, Lina}} [[Turkum:Oʻzbekiston qishki sport turlari sportchilar]] dki82h15in9wnamrtmpjr4tibykbf6j 2816016 2816006 2022-08-28T13:56:39Z Nilu-navruz 72820 wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat |ismi = Cheryazova Lina Anatolyevna |asl ismi = Черязова Лина Анатольевна |tavallud sanasi = {{birth date|1968|11|1}} |tavallud joyi = {{TavalludJoyi|Toshkent}}, {{URS}} |tasvir = Lina Cheryazova. Stamp of Uzbekistan, 2001.jpg |izoh = Lina Cheryazova <br> O‘zbekiston pochta markasida (2001) |vafot sanasi = {{vafot sanasi va yoshi|2019|3|23|1968|11|1}} |vafot joyi = {{VafotJoyi|Novosibirsk}}, {{RUS}} |mukofotlari = {{Oʻzbekistonda xizmat koʻrsatgan sportchi}}{{Oʻzbekiston iftixori sohibi}}{{mehnat shuhrati ordeni}} }} '''Cheryazova Lina Anatolyevna''' ([[1968]].1.11, [[Toshkent]] - 2019.3.23, [[Novosibirsk]]) — [[fristayl]]chi, "Oʻzbekiston iftixori" (1998), Oʻzbekiston Respublikasida xizmat koʻrsatgan sportchi (1994). [[Oʻzbekiston jismoniy tarbiya instituti|Oʻzbekiston jismoniy tarbiya inti]]ni tugatgan (1994). Ch. fristaylning [[akrobatika]] turi boʻyicha [[jahon]] [[chempion]]i (1993, Altenmark), 2 karra jahon kubogi gʻolibi (1993, 1994), qishki olimpiada oʻyinlari chempioni (1994, Lillexammer). [[Osiyo oʻyinlari]] (1996, [[Xarbin]]) va [[Nagano]] olimpiadasi (1998)da katnashgan.<ref>[[OʻzME]]</ref> == Biografiyasi == Linaning ota-onasi Novosibirsklik bo'lib, 1966-yilda zilziladan keyin shaharni tiklash uchun Toshkentga kelishgan. 1976-yildan boshlab Tamara Mixaylovna Erofeeva boshchiligida badiiy gimnastika bilan shug'ullanadi. Erkin uslub bo'yicha murabbiy - Dmitriy Efimovich Kavunov . Lina Cheryazova ilk bor 1989-yil dekabr oyida Fransiyaning Tignes shahrida SSSR terma jamoasi tarkibida jahon chempionatida qatnashgan va to‘qqizinchi o‘rinni egallagan. 1991-yil 3-fevralda Kanadaning Mont-Gabriel shahrida Cheryazova ikkinchi o'rinni egalladi va 1992-yil 2-fevralda Germaniyaning Ob'yorhe[en] da u birinchi marta Jahon kubogini qo'lga kiritdi. Atigi 2 yil ichida - 1992-yil fevralidan 1994-yil fevraligacha - Lina o'zi ishtirok etgan 18 ta Jahon kubogining 13 bosqichida g'alaba qozondi, faqat 1 marta u kuchli uchlikka kira olmadi va 4-o'rinni egalladi. 1993-yil fevral oyida Shveytsariyaning Meiringen shahrida moguli bo‘yicha jahon kubogi bosqichida qatnashib, 23-o‘rinni egalladi. 1991-yilda Leyk-Plasidda bo'lib o'tgan jahon chempionatida u o'ninchi, 1992-yilda Albertvilda bo'lib o'tgan Qishki Olimpiya o'yinlarida fristaylchilarning ko'rgazmali musobaqalarida u beshinchi o'rinni egalladi. 1993 -yilda Avstriyada bo'lib o'tgan jahon chempionatida g'olib chiqdi. Keyin 1994-yilda u Lillexammerdagi o'yinlarda g'olib chiqdi va shu tariqa akrobatika bo'yicha birinchi Olimpiada chempioni bo'ldi (1992-yilda Albervilda faqat mogul rasmiy dastur turi edi). Saralash bosqichida Cheryazova 12-o'rinni egalladi, shuning uchun u finalda birinchi bo'lib o'ynashga majbur bo'ldi. Natijada Cheryazova shvetsiyalik Marie Lindgren[en] dan 1 ochkoga o'zib ketdi == Manbalar == {{manbalar}} {{Andoza:Oʻzbekiston iftixori}} {{Ayollar fristayl changʻisi boʻyicha Olimpiada chempionlari}} {{OʻzME}} {{bio-stub}} {{uzbekistan-bio-stub}} {{DEFAULTSORT:Cheryazova, Lina}} [[Turkum:Oʻzbekiston qishki sport turlari sportchilar]] k87nizwcbhp8usbw2mlpuutw0n3p0pa 2816020 2816016 2022-08-28T14:04:29Z Nilu-navruz 72820 wikitext text/x-wiki == =={{Shaxsiyat |ismi = Cheryazova Lina Anatolyevna |asl ismi = Черязова Лина Анатольевна |tavallud sanasi = {{birth date|1968|11|1}} |tavallud joyi = {{TavalludJoyi|Toshkent}}, {{URS}} |tasvir = Lina Cheryazova. Stamp of Uzbekistan, 2001.jpg |izoh = Lina Cheryazova <br> O‘zbekiston pochta markasida (2001) |vafot sanasi = {{vafot sanasi va yoshi|2019|3|23|1968|11|1}} |vafot joyi = {{VafotJoyi|Novosibirsk}}, {{RUS}} |mukofotlari = {{Oʻzbekistonda xizmat koʻrsatgan sportchi}}{{Oʻzbekiston iftixori sohibi}}{{mehnat shuhrati ordeni}} }} '''Cheryazova Lina Anatolyevna''' ([[1968]].1.11, [[Toshkent]] - 2019.3.23, [[Novosibirsk]]) — [[fristayl]]chi, "Oʻzbekiston iftixori" (1998), Oʻzbekiston Respublikasida xizmat koʻrsatgan sportchi (1994). [[Oʻzbekiston jismoniy tarbiya instituti|Oʻzbekiston jismoniy tarbiya inti]]ni tugatgan (1994). Ch. fristaylning [[akrobatika]] turi boʻyicha [[jahon]] [[chempion]]i (1993, Altenmark), 2 karra jahon kubogi gʻolibi (1993, 1994), qishki olimpiada oʻyinlari chempioni (1994, Lillexammer). [[Osiyo oʻyinlari]] (1996, [[Xarbin]]) va [[Nagano]] olimpiadasi (1998)da katnashgan.<ref>[[OʻzME]]</ref> == Biografiyasi == Linaning ota-onasi Novosibirsklik bo'lib, 1966-yilda zilziladan keyin shaharni tiklash uchun Toshkentga kelishgan<ref>http://old.redstar.ru/2009/04/22_04/5_04.html</ref> 1976-yildan boshlab Tamara Mixaylovna Erofeeva boshchiligida badiiy gimnastika bilan shug'ullanadi. Erkin uslub bo'yicha murabbiy - Dmitriy Efimovich Kavunov . Lina Cheryazova ilk bor 1989-yil dekabr oyida Fransiyaning Tignes shahrida SSSR terma jamoasi tarkibida jahon chempionatida qatnashgan va to‘qqizinchi o‘rinni egallagan. 1991-yil 3-fevralda Kanadaning Mont-Gabriel shahrida Cheryazova ikkinchi o'rinni egalladi va 1992-yil 2-fevralda Germaniyaning Ob'yorhe[en] da u birinchi marta Jahon kubogini qo'lga kiritdi. Atigi 2 yil ichida - 1992-yil fevralidan 1994-yil fevraligacha - Lina o'zi ishtirok etgan 18 ta Jahon kubogining 13 bosqichida g'alaba qozondi, faqat 1 marta u kuchli uchlikka kira olmadi va 4-o'rinni egalladi. 1993-yil fevral oyida Shveytsariyaning Meiringen shahrida moguli bo‘yicha jahon kubogi bosqichida qatnashib, 23-o‘rinni egalladi. 1991-yilda Leyk-Plasidda bo'lib o'tgan jahon chempionatida u o'ninchi, 1992-yilda Albertvilda bo'lib o'tgan Qishki Olimpiya o'yinlarida fristaylchilarning ko'rgazmali musobaqalarida u beshinchi o'rinni egalladi. 1993 -yilda Avstriyada bo'lib o'tgan jahon chempionatida g'olib chiqdi. Keyin 1994-yilda u Lillexammerdagi o'yinlarda g'olib chiqdi va shu tariqa akrobatika bo'yicha birinchi Olimpiada chempioni bo'ldi (1992-yilda Albervilda faqat mogul rasmiy dastur turi edi). Saralash bosqichida Cheryazova 12-o'rinni egalladi, shuning uchun u finalda birinchi bo'lib o'ynashga majbur bo'ldi. Natijada Cheryazova shvetsiyalik Marie Lindgren[en] dan 1 ochkoga o'zib ketdi. == Jarohati == 1994 yil iyul oyida[1]Leyk-Plasiddagi mashg‘ulotda 25 yoshli Cheryazova hayoti uchun xavfli jarohat oldi. Tramplindan tushish paytida u boshini uning chetiga urdi va hushini yo‘qotib, hovuzga quladi. Sportchi ikki haftani komada o‘tkazdi[2]. Shunga qaramay, Lina nafaqat tuzalib, balki sportga qaytishga muvaffaq bo'ldi. Jarohatdan keyin Cheryazova boshqa hech qachon natija ko'rsatmagan bo'lsa-da, 1992-1994 yillardagidek (Jahon chempionati bosqichidagi eng yaxshi o'rin 14-o'rin edi), u 1998-yilda Naganoda bo'lib o'tgan Qishki Olimpiada o'yinlariga yo'llanma oldi va u erda 13-o'rinni egalladi. Jarohatidan so'nggi faoliyatidagi eng yahshi ko'rsatkichi edi. 1998-yilgi o'yinlardan so'ng u sportni tark etdi. == Manbalar == {{manbalar}} {{Andoza:Oʻzbekiston iftixori}} {{Ayollar fristayl changʻisi boʻyicha Olimpiada chempionlari}} {{OʻzME}} {{bio-stub}} {{uzbekistan-bio-stub}} {{DEFAULTSORT:Cheryazova, Lina}} [[Turkum:Oʻzbekiston qishki sport turlari sportchilar]] h69rjdvqf3ho1on3gkw4uclncs6282d 2816022 2816020 2022-08-28T14:06:46Z Nilu-navruz 72820 wikitext text/x-wiki == =={{Shaxsiyat |ismi = Cheryazova Lina Anatolyevna |asl ismi = Черязова Лина Анатольевна |tavallud sanasi = {{birth date|1968|11|1}} |tavallud joyi = {{TavalludJoyi|Toshkent}}, {{URS}} |tasvir = Lina Cheryazova. Stamp of Uzbekistan, 2001.jpg |izoh = Lina Cheryazova <br> O‘zbekiston pochta markasida (2001) |vafot sanasi = {{vafot sanasi va yoshi|2019|3|23|1968|11|1}} |vafot joyi = {{VafotJoyi|Novosibirsk}}, {{RUS}} |mukofotlari = {{Oʻzbekistonda xizmat koʻrsatgan sportchi}}{{Oʻzbekiston iftixori sohibi}}{{mehnat shuhrati ordeni}} }} '''Cheryazova Lina Anatolyevna''' ([[1968]].1.11, [[Toshkent]] - 2019.3.23, [[Novosibirsk]]) — [[fristayl]]chi, "Oʻzbekiston iftixori" (1998), Oʻzbekiston Respublikasida xizmat koʻrsatgan sportchi (1994). [[Oʻzbekiston jismoniy tarbiya instituti|Oʻzbekiston jismoniy tarbiya inti]]ni tugatgan (1994). Ch. fristaylning [[akrobatika]] turi boʻyicha [[jahon]] [[chempion]]i (1993, Altenmark), 2 karra jahon kubogi gʻolibi (1993, 1994), qishki olimpiada oʻyinlari chempioni (1994, Lillexammer). [[Osiyo oʻyinlari]] (1996, [[Xarbin]]) va [[Nagano]] olimpiadasi (1998)da katnashgan.<ref>[[OʻzME]]</ref> == Biografiyasi == Linaning ota-onasi Novosibirsklik bo'lib, 1966-yilda zilziladan keyin shaharni tiklash uchun Toshkentga kelishgan<ref>http://old.redstar.ru/2009/04/22_04/5_04.html</ref> 1976-yildan boshlab Tamara Mixaylovna Erofeeva boshchiligida badiiy gimnastika bilan shug'ullanadi. Erkin uslub bo'yicha murabbiy - Dmitriy Efimovich Kavunov . Lina Cheryazova ilk bor 1989-yil dekabr oyida Fransiyaning Tignes shahrida SSSR terma jamoasi tarkibida jahon chempionatida qatnashgan va to‘qqizinchi o‘rinni egallagan. 1991-yil 3-fevralda Kanadaning Mont-Gabriel shahrida Cheryazova ikkinchi o'rinni egalladi va 1992-yil 2-fevralda Germaniyaning Ob'yorhe[en] da u birinchi marta Jahon kubogini qo'lga kiritdi. Atigi 2 yil ichida - 1992-yil fevralidan 1994-yil fevraligacha - Lina o'zi ishtirok etgan 18 ta Jahon kubogining 13 bosqichida g'alaba qozondi, faqat 1 marta u kuchli uchlikka kira olmadi va 4-o'rinni egalladi. 1993-yil fevral oyida Shveytsariyaning Meiringen shahrida moguli bo‘yicha jahon kubogi bosqichida qatnashib, 23-o‘rinni egalladi. 1991-yilda Leyk-Plasidda bo'lib o'tgan jahon chempionatida u o'ninchi, 1992-yilda Albertvilda bo'lib o'tgan Qishki Olimpiya o'yinlarida fristaylchilarning ko'rgazmali musobaqalarida u beshinchi o'rinni egalladi. 1993 -yilda Avstriyada bo'lib o'tgan jahon chempionatida g'olib chiqdi. Keyin 1994-yilda u Lillexammerdagi o'yinlarda g'olib chiqdi va shu tariqa akrobatika bo'yicha birinchi Olimpiada chempioni bo'ldi (1992-yilda Albervilda faqat mogul rasmiy dastur turi edi). Saralash bosqichida Cheryazova 12-o'rinni egalladi, shuning uchun u finalda birinchi bo'lib o'ynashga majbur bo'ldi. Natijada Cheryazova shvetsiyalik Marie Lindgren[en] dan 1 ochkoga o'zib ketdi. == Jarohati == 1994 yil iyul oyida[1]Leyk-Plasiddagi mashg‘ulotda 25 yoshli Cheryazova hayoti uchun xavfli jarohat oldi. Tramplindan tushish paytida u boshini uning chetiga urdi va hushini yo‘qotib, hovuzga quladi. Sportchi ikki haftani komada o‘tkazdi[2]. Shunga qaramay, Lina nafaqat tuzalib, balki sportga qaytishga muvaffaq bo'ldi. Jarohatdan keyin Cheryazova boshqa hech qachon natija ko'rsatmagan bo'lsa-da, 1992-1994 yillardagidek (Jahon chempionati bosqichidagi eng yaxshi o'rin 14-o'rin edi), u 1998-yilda Naganoda bo'lib o'tgan Qishki Olimpiada o'yinlariga yo'llanma oldi va u erda 13-o'rinni egalladi. Jarohatidan so'nggi faoliyatidagi eng yahshi ko'rsatkichi edi. 1998-yilgi o'yinlardan so'ng u sportni tark etdi. == Manbalar == {{manbalar}} {{Andoza:Oʻzbekiston iftixori}} {{Ayollar fristayl changʻisi boʻyicha Olimpiada chempionlari}} {{OʻzME}} {{bio-stub}} {{uzbekistan-bio-stub}} {{DEFAULTSORT:Cheryazova, Lina}} [[Turkum:Oʻzbekiston qishki sport turlari sportchilar]] h4mo4i23u52m2ryzs0xnebrs153udi3 2816371 2816022 2022-08-28T17:53:15Z Nilu-navruz 72820 manba qusdim wikitext text/x-wiki == =={{Shaxsiyat |ismi = Cheryazova Lina Anatolyevna |asl ismi = Черязова Лина Анатольевна |tavallud sanasi = {{birth date|1968|11|1}} |tavallud joyi = {{TavalludJoyi|Toshkent}}, {{URS}} |tasvir = Lina Cheryazova. Stamp of Uzbekistan, 2001.jpg |izoh = Lina Cheryazova <br> O‘zbekiston pochta markasida (2001) |vafot sanasi = {{vafot sanasi va yoshi|2019|3|23|1968|11|1}} |vafot joyi = {{VafotJoyi|Novosibirsk}}, {{RUS}} |mukofotlari = {{Oʻzbekistonda xizmat koʻrsatgan sportchi}}{{Oʻzbekiston iftixori sohibi}}{{mehnat shuhrati ordeni}} }} '''Cheryazova Lina Anatolyevna''' ([[1968]].1.11, [[Toshkent]] - 2019.3.23, [[Novosibirsk]]) — [[fristayl]]chi, "Oʻzbekiston iftixori" (1998), Oʻzbekiston Respublikasida xizmat koʻrsatgan sportchi (1994). [[Oʻzbekiston jismoniy tarbiya instituti|Oʻzbekiston jismoniy tarbiya inti]]ni tugatgan (1994). Ch. fristaylning [[akrobatika]] turi boʻyicha [[jahon]] [[chempion]]i (1993, Altenmark), 2 karra jahon kubogi gʻolibi (1993, 1994), qishki olimpiada oʻyinlari chempioni (1994, Lillexammer). [[Osiyo oʻyinlari]] (1996, [[Xarbin]]) va [[Nagano]] olimpiadasi (1998)da katnashgan.<ref>[[OʻzME]]</ref> == Biografiyasi == Linaning ota-onasi Novosibirsklik bo'lib, 1966-yilda zilziladan keyin shaharni tiklash uchun Toshkentga kelishgan<ref>http://old.redstar.ru/2009/04/22_04/5_04.html</ref>. 1976-yildan boshlab Tamara Mixaylovna Erofeeva boshchiligida badiiy gimnastika bilan shug'ullanadi. Erkin uslub bo'yicha murabbiy - Dmitriy Efimovich Kavunov . Lina Cheryazova ilk bor 1989-yil dekabr oyida Fransiyaning Tignes shahrida SSSR terma jamoasi tarkibida jahon chempionatida qatnashgan va to‘qqizinchi o‘rinni egallagan. 1991-yil 3-fevralda Kanadaning Mont-Gabriel shahrida Cheryazova ikkinchi o'rinni egalladi va 1992-yil 2-fevralda Germaniyaning Ob'yorhe[en] da u birinchi marta Jahon kubogini qo'lga kiritdi. Atigi 2 yil ichida - 1992-yil fevralidan 1994-yil fevraligacha - Lina o'zi ishtirok etgan 18 ta Jahon kubogining 13 bosqichida g'alaba qozondi, faqat 1 marta u kuchli uchlikka kira olmadi va 4-o'rinni egalladi. 1993-yil fevral oyida Shveytsariyaning Meiringen shahrida moguli bo‘yicha jahon kubogi bosqichida qatnashib, 23-o‘rinni egalladi. 1991-yilda Leyk-Plasidda bo'lib o'tgan jahon chempionatida u o'ninchi, 1992-yilda Albertvilda bo'lib o'tgan Qishki Olimpiya o'yinlarida fristaylchilarning ko'rgazmali musobaqalarida u beshinchi o'rinni egalladi. 1993 -yilda Avstriyada bo'lib o'tgan jahon chempionatida g'olib chiqdi. Keyin 1994-yilda u Lillexammerdagi o'yinlarda g'olib chiqdi va shu tariqa akrobatika bo'yicha birinchi Olimpiada chempioni bo'ldi (1992-yilda Albervilda faqat mogul rasmiy dastur turi edi). Saralash bosqichida Cheryazova 12-o'rinni egalladi, shuning uchun u finalda birinchi bo'lib o'ynashga majbur bo'ldi. Natijada Cheryazova shvetsiyalik Marie Lindgren[en] dan 1 ochkoga o'zib ketdi. == Jarohati == 1994 yil iyul oyida[1]Leyk-Plasiddagi mashg‘ulotda 25 yoshli Cheryazova hayoti uchun xavfli jarohat oldi. Tramplindan tushish paytida u boshini uning chetiga urdi va hushini yo‘qotib, hovuzga quladi. Sportchi ikki haftani komada o‘tkazdi[2]. Shunga qaramay, Lina nafaqat tuzalib, balki sportga qaytishga muvaffaq bo'ldi. Jarohatdan keyin Cheryazova boshqa hech qachon natija ko'rsatmagan bo'lsa-da, 1992-1994 yillardagidek (Jahon chempionati bosqichidagi eng yaxshi o'rin 14-o'rin edi), u 1998-yilda Naganoda bo'lib o'tgan Qishki Olimpiada o'yinlariga yo'llanma oldi va u erda 13-o'rinni egalladi. Jarohatidan so'nggi faoliyatidagi eng yahshi ko'rsatkichi edi. 1998-yilgi o'yinlardan so'ng u sportni tark etdi. == Sport karyerasini tugatgandan keyin == 1999-yilda Lina Cheryazova Rossiyaga, onasining vataniga Novosibirskga qaytdi.<ref>http://www.allsportinfo.ru/index.php?id=3218</ref> Jarohatning oqibatlari tufayli u to'liq ishlay olmadi (bolalar bog'chsiada jismoniy tarbiyadan dars berdi ) va deyarli qashshoqlik yoqasida qoldi. " Rossiyada xizmat ko'rsatgan sport ustasi " unvoni Aleksandr Karelinning iltimosiga binoan berildi; u Cheryazovaga 15 ming rubl miqdorida Rossiya Prezidentining oylik stipendiyasini olish huquqini berdi, buning uchun nafaqat Olimpiya chempioni bo'lish, balki xalqaro toifadagi sport ustasi va SSSR yoki Rossiyada xizmat ko'rsatgan sport ustasi unvoniga ega bo'lish kerak edi (u allaqachon SSSR xalqaro sport ustasi edi. sinf )<ref>http://www.allsportinfo.ru/index.php?id=3218</ref> . 2008-yilda u 3 oylik qizni asrab oldi <ref>http://old.redstar.ru/2009/04/22_04/5_04.html</ref>. U 2019 yil 23 martda uzoq davom etgan og‘ir kasallikdan so‘ng vafot etdi <ref>http://novosib-sport.ru/?menu=8553</ref> . U Kleshchixinskiy qabristoniga dafn qilindi<ref>https://vn.ru/news-edinstvennuyu-olimpiyskuyu-chempionku-iz-uzbekistana-pokhoronyat-v-novosibirske/</ref> . == Manbalar == {{manbalar}} {{Andoza:Oʻzbekiston iftixori}} {{Ayollar fristayl changʻisi boʻyicha Olimpiada chempionlari}} {{OʻzME}} {{bio-stub}} {{uzbekistan-bio-stub}} {{DEFAULTSORT:Cheryazova, Lina}} [[Turkum:Oʻzbekiston qishki sport turlari sportchilar]] 9zu6rj6x749l9veb2cosy1myf12qv1o 2816380 2816371 2022-08-28T18:04:28Z Artemev Nikolay 46453 wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat |ismi = Cheryazova Lina Anatolyevna |asl ismi = {{lang-ru|Лина Анатольевна Черязова}} |tavallud sanasi = {{birth date|1968|11|1}} |tavallud joyi = {{TavalludJoyi|Toshkent}}, {{URS}} |tasvir = Lina Cheryazova. Stamp of Uzbekistan, 2001.jpg |izoh = Lina Cheryazova <br /> O‘zbekiston pochta markasida (2001) |vafot sanasi = {{vafot sanasi va yoshi|2019|3|23|1968|11|1}} |vafot joyi = {{VafotJoyi|Novosibirsk}}, {{RUS}} |mukofotlari = {{Oʻzbekistonda xizmat koʻrsatgan sportchi}}{{Oʻzbekiston iftixori sohibi}} {{mehnat shuhrati ordeni}} }} '''Cheryazova Lina Anatolyevna''' ([[1968]]-yil 1-noabr, [[Toshkent]], [[O‘zSSR]] — 2019-yil 23-mart, [[Novosibirsk]], [[Rossiya]]) — [[fristayl]]chi, „Oʻzbekiston iftixori“ (1998), Oʻzbekiston Respublikasida xizmat koʻrsatgan sportchi (1994). [[Oʻzbekiston jismoniy tarbiya instituti|Oʻzbekiston jismoniy tarbiya inti]]ni tugatgan (1994). Ch. fristaylning [[akrobatika]] turi boʻyicha [[jahon]] [[chempion]]i (1993, Altenmark), 2 karra jahon kubogi gʻolibi (1993, 1994), qishki olimpiada oʻyinlari chempioni (1994, Lillexammer). [[Osiyo oʻyinlari]] (1996, [[Xarbin]]) va [[Nagano]] olimpiadasi (1998)da katnashgan.<ref>[[OʻzME]]</ref> == Biografiyasi == Linaning ota-onasi Novosibirsklik boʻlib, 1966-yilda zilziladan keyin shaharni tiklash uchun Toshkentga kelishgan<ref>http://old.redstar.ru/2009/04/22_04/5_04.html</ref>. 1976-yildan boshlab Tamara Mixaylovna Erofeeva boshchiligida badiiy gimnastika bilan shugʻullanadi. Erkin uslub boʻyicha murabbiy — Dmitriy Efimovich Kavunov . Lina Cheryazova ilk bor 1989-yil dekabr oyida Fransiyaning Tignes shahrida SSSR terma jamoasi tarkibida jahon chempionatida qatnashgan va to‘qqizinchi o‘rinni egallagan. 1991-yil 3-fevralda Kanadaning Mont-Gabriel shahrida Cheryazova ikkinchi oʻrinni egalladi va 1992-yil 2-fevralda Germaniyaning Ob’yorhe[en] da u birinchi marta Jahon kubogini qoʻlga kiritdi. Atigi 2 yil ichida — 1992-yil fevralidan 1994-yil fevraligacha — Lina oʻzi ishtirok etgan 18 ta Jahon kubogining 13 bosqichida gʻalaba qozondi, faqat 1 marta u kuchli uchlikka kira olmadi va 4-oʻrinni egalladi. 1993-yil fevral oyida Shveytsariyaning Meiringen shahrida moguli bo‘yicha jahon kubogi bosqichida qatnashib, 23-o‘rinni egalladi. 1991-yilda Leyk-Plasidda boʻlib oʻtgan jahon chempionatida u oʻninchi, 1992-yilda Albertvilda boʻlib oʻtgan Qishki Olimpiya oʻyinlarida fristaylchilarning koʻrgazmali musobaqalarida u beshinchi oʻrinni egalladi. 1993 -yilda Avstriyada boʻlib oʻtgan jahon chempionatida gʻolib chiqdi. Keyin 1994-yilda u Lillexammerdagi oʻyinlarda gʻolib chiqdi va shu tariqa akrobatika boʻyicha birinchi Olimpiada chempioni boʻldi (1992-yilda Albervilda faqat mogul rasmiy dastur turi edi). Saralash bosqichida Cheryazova 12-oʻrinni egalladi, shuning uchun u finalda birinchi boʻlib oʻynashga majbur boʻldi. Natijada Cheryazova shvetsiyalik Marie Lindgren[en] dan 1 ochkoga oʻzib ketdi. == Jarohati == 1994 yil iyul oyida[1]Leyk-Plasiddagi mashg‘ulotda 25 yoshli Cheryazova hayoti uchun xavfli jarohat oldi. Tramplindan tushish paytida u boshini uning chetiga urdi va hushini yo‘qotib, hovuzga quladi. Sportchi ikki haftani komada o‘tkazdi[2]. Shunga qaramay, Lina nafaqat tuzalib, balki sportga qaytishga muvaffaq boʻldi. Jarohatdan keyin Cheryazova boshqa hech qachon natija koʻrsatmagan boʻlsa-da, 1992-1994 yillardagidek (Jahon chempionati bosqichidagi eng yaxshi oʻrin 14-oʻrin edi), u 1998-yilda Naganoda boʻlib oʻtgan Qishki Olimpiada oʻyinlariga yoʻllanma oldi va u erda 13-oʻrinni egalladi. Jarohatidan soʻnggi faoliyatidagi eng yahshi koʻrsatkichi edi. 1998-yilgi oʻyinlardan soʻng u sportni tark etdi. == Sport karyerasini tugatgandan keyin == 1999-yilda Lina Cheryazova Rossiyaga, onasining vataniga Novosibirskga qaytdi.<ref>http://www.allsportinfo.ru/index.php?id=3218</ref> Jarohatning oqibatlari tufayli u toʻliq ishlay olmadi (bolalar bogʻchsiada jismoniy tarbiyadan dars berdi) va deyarli qashshoqlik yoqasida qoldi. " Rossiyada xizmat koʻrsatgan sport ustasi " unvoni Aleksandr Karelinning iltimosiga binoan berildi; u Cheryazovaga 15 ming rubl miqdorida Rossiya Prezidentining oylik stipendiyasini olish huquqini berdi, buning uchun nafaqat Olimpiya chempioni boʻlish, balki xalqaro toifadagi sport ustasi va SSSR yoki Rossiyada xizmat koʻrsatgan sport ustasi unvoniga ega boʻlish kerak edi (u allaqachon SSSR xalqaro sport ustasi edi. sinf)<ref>http://www.allsportinfo.ru/index.php?id=3218</ref> . 2008-yilda u 3 oylik qizni asrab oldi <ref>http://old.redstar.ru/2009/04/22_04/5_04.html</ref>. U 2019 yil 23 martda uzoq davom etgan og‘ir kasallikdan so‘ng vafot etdi <ref>http://novosib-sport.ru/?menu=8553</ref> . U Kleshchixinskiy qabristoniga dafn qilindi<ref>https://vn.ru/news-edinstvennuyu-olimpiyskuyu-chempionku-iz-uzbekistana-pokhoronyat-v-novosibirske/</ref> . == Manbalar == {{manbalar}} {{Andoza:Oʻzbekiston iftixori}} {{Ayollar fristayl changʻisi boʻyicha Olimpiada chempionlari}} {{OʻzME}} {{bio-stub}} {{uzbekistan-bio-stub}} {{DEFAULTSORT:Cheryazova, Lina}} [[Turkum:Oʻzbekiston qishki sport turlari sportchilar]] rnps0tz13am7uk5zbqwivp27hvps7ij Qoraqalpoqlar 0 628772 2817027 2685310 2022-08-29T08:20:08Z 146.59.87.167 wikitext text/x-wiki '''Qoraqalpoqlar''' - Oʻrta Osiyodagi xalq; Oʻzbekiston Respublikasi tarkibidagi [[Qoraqalpogʻiston Respublikasi]]da yashaydi (504 301 kishi, 2000-yillar oʻrtalari). Shuningdek, Oʻzbekistonning Fargona. Xorazm, Navoiy, Buxoro viloyatlarida, qoʻshni Turkmaniston, Qozogistonda, Rossiyada. Afgʻonistonda, Eronda bir necha ming yillar yashaydi. Qoraqalpoq tilida soʻzlashadi. Dindorlari — sunniy musulmonlar. Milodiy 2-asr oxiri — 4-asrlarda Orol boʻyi choʻllariga Sharqdan hunlar, 6—8-asrlarda esa turkiylar kelib mahalliy qabilalar bilan qisman aralashib ketgan. Mana shu etnik negizda Orol boʻyi ilk oʻrta asr xalqtari — bijanaqlar va oʻgʻuzlarning shakllanish jarayoni kechgan, ularning muhi-tida 8—10-asrlarda Q.ning ham shakllanishi boshlangan. 10-asr boshida bijanaqlarning bir qismi Gʻarbga, Janubiy rus choʻllariga ketgan; Kiyev Rusi hududiga kelib joylashgan qabilalar rus yil-nomalarida "chyornne klobuki" ("qora qalpoqtar") deb nom olgan. Volga-Ural oraligʻida qolgan bijanaklarning sharqiy qismi Irtish havzasidan kslgan qipchoqtar bilan asta-sekin aralashib ketgan, ularning tilini qabul qilgan. Manbalarda qipchoq urugʻ-qabila ittifoqida "Q" atamasiga mos keluvchi "qora boʻrkli" etnonimi uchraydi. Moʻgʻullar istilosi davrida Rashididdin asarida "qavmi kulahi siyah" nomi bilan qayd etilgan. Jung‘orlar bilan bo‘lgan jangda engilgach hozirgi qoraqalpoqiston hududiga ko‘chib kelganlar va turli turk urug‘ va qabilalariga aralashib hozirgi qoraqalpoqlar shakllangan Q. yarim oʻtroq hayot kechirib, sugʻorma dehqonchilikni chorvachilik (ayniqsa, qoramol) va baliq ovlash bilan qoʻshib olib borganlar. Q.ning aksariyat qismi 16—18-asrlar oʻrtalarida Sirdaryoning oʻrta va quyi oqimi boʻylari (Turkiston, Jankent, Chirikrabot) hamda bir qismi Orol mintaqasida (Qoʻngʻirot, Shohtemir shahri) yashashgan. Biroq Yoyiq va Emba daryolari boʻylarida ham Q. istiqomat qilganliklari haqida maʼg lumotlar bor. 1743-yil qozoq xoni Abulxayrxon Q.ga hujum qilgan, natijada sirdaryolik Q.ning asosiy qismi 18-asrning 2-yarmida Sirdaryodan uning gʻarbyy irmogi — Janadaryoga koʻchgan. 18-asr oxirida Xiva xonlari Q.ni tobe etishga faol harakat qilishgan va oqibatda 1811-yil ular boʻysundirilib, Q.ning asosiy qismi Amudaryo havzasiga koʻchirilgan. [[Xiva]] xonlariga qarshi Q. bir necha marta (1827, 1855-56, 1858-59 yillar) bosh koʻtargan. 1873-yil Chor Rossiyasi istilosi natijasida oʻng qirgʻoq Amudaryodagi Q. Rossiyaga qoʻshib olingan. Bu yerda Amudaryo boʻlimi tuzilgan, Turkiston generalgu-bernatorliginint Sirdaryo viloyati tarkibiga kiritilgan. Soʻl qirgʻoqda yashovchi Q. Xiva xonligi tasarrufida qolgan. Oʻrta Osiyoda shoʻrolar hokimiyati oʻrnatilgach, soʻl qirgʻoq va oʻng qirgʻoq Q.i Qoraqalpogʻiston avtonom oblastini tuzgan. 19-asr — 20-asr boshida Q.da xoʻjalik, ijtimoiy va oilaviy hayotda urugʻ-qabila tizimi va patriarxal-urugʻchilik munosabatlari qoldiqlari saqlanib qolgan. Rasmiy din — islomdan boshqa koʻpgina qad. diniy eʼtiqodlar mavjud boʻlgan (yana qarang [[Qo[[raqalpogʻiston Respublikasi]]). {{OʻzME}} <!-- Bot tomonidan yaratildi --> {{Turkiy xalqlar}} [[Turkum:Markaziy Osiyo xalqlari]] {{stub}} pv3v72ghxkr6vhl8uqh1h5dl9vu23bc Qoʻqon shahar oʻlkashunoslik muzeyi 0 632418 2816871 2814558 2022-08-29T06:38:50Z 213.230.74.54 wikitext text/x-wiki [[Fayl:Palace Entrance Khudayar Khan.jpg|alt=Arki oliy|thumb|Xudoyorxon o'rdasi]] '''“Qo‘qon” davlat muzey-qo‘riqxonasi''' — [[Qoʻqon]] [[shahar|shahridagi]] [[madaniy-maʼrifat ishi|madaniy-maʼrifiy]] muassasa. [[1925]] yil [[Xudoyorxon oʻrdasi]]da Fargʻona okrug oʻlkani oʻrganish muzeyi [[nom]]i bilan tashkil etilgan; [[1930]]—[[1957|57]] yillarda Qoʻqon rayonlararo oʻlkani oʻrganish muzeyi. [[1958]] yildan 2018 yilgacha '''Qoʻqon shahar oʻlkashunoslik muzeyi''' nomida. Muzeyda [[tabiat]], [[tarix]], qad. davr tarixi, yangi davr tarixi, [[sanʼat|sanʼ-at]], Turizm va Marketing boʻlimlari, Muzeyning fondida 48 mingdan oshiq [[eksponat]] saqlanadi (2022). Muzey ekspozitsiyasi O'rda, Xonlik va Qoʻqon shahri tarixi, [[Fargʻona vodiysi]] tabiati, [[hayvonot dunyosi|hayvonot]] va [[oʻsimliklar]] dunyosi, madaniyatini atroflicha [[aks ettirish|aks ettiradi]]. Muzeyning 6 boʻlimi faoliyat koʻrsatmoqda.. Shuningdek, 9 ta fillial: [[Buyuk allomalar muzeyi]] <ref>{{Veb manbasi|url=https://m.facebook.com/groups/672498276657258/about/|sarlavha=BUYUK ALLOMALAR MUZEYI|arxivurl=https://m.facebook.com/groups/672498276657258/about/|arxivsana=17.07.2022}}</ref>, Jome [[Amaliy san’at muzeyi]], [[Muqimiy hujra-muzeyi]], [[Hamza uy-muzeyi]], Adabiyot muzeyi, [[Norboʻtabiy madrasasi]], [[Dasturxonchi madrasasi]], [[Modarixon dahmasi|Modarixon Dahmasi]] va [[Tepaqo'rg'on arxeologik yodgorligi]]. {{no iwiki}} {{OʻzME}} {{stub}} == Havolalar == [[Turkum:Muzeylar]] [[Turkum:Qoʻqon]] ktw11iw89v4dscxkgpoxjrqode5oa0b Halol va harom 0 635197 2815903 2278489 2022-08-28T12:33:49Z 185.213.230.136 wikitext text/x-wiki '''Halol va harom''' - ijobiy yoki salbiy deb baholanadigan diniy, axloqiy-huquqiy normalar. Halol ("erkin", "bogʻlanmagan") — shariatda musulmonlar uchun ruxsat etilgan xatti-harakatlar va ishlar, toza va pok hisoblangan oziq-ovqatlar. Qurʼ-on va hadisga koʻra, suv, sut, non, meva va uning sharbatlari, poliz ekinlari, Allohning ismi aytib soʻyilgan halol hayvonlar va halol qilingan taomlar, kiyishga ruxsat berilgan kiyimlar haloldir. Halol mehnatdan topilgan mulk, meros, hadya qilingan narsa, ikki tomon roziligi bilan boʻlgan tijorat tufayli qoʻlga kiritilgan mablagʻ halol boʻladi. Shariatda halol hisoblangan narsani harom degan odam kofir hisoblanadi. Harom ("man qilingan", "taqiqlangan") — shariatda musulmonlar uchun qatʼiy taqiqlangan xatti-harakatlar, ishlar, yeyish man qilingan oziqovqatlar. Halolning ziddi. islom diniga koʻra, nohaq odam oʻldirish, araq va boshqa mast qiluvchi ichimliklar ichish, choʻchqa goʻshti yeyish, oʻlimtik hayvonlar goʻshti, Allohning ismi aytilmay soʻyilgan hayvonlar goʻshti, qimor, oʻgʻirlik, yolgʻon gapirish, birovning haqqini yeyish, odamlarni haqorat qilish, ularga yomon nom qoʻyish, orqasidan gʻiybat qilish, tuhmat, girromlik, fohi-shalik, zinokorlik, oʻz soʻzini, ichgan qasamini buzish, sudxoʻrlik, poraxoʻrlik, shariat man qilgan yoʻl bilan qilingan savdosotikdan topilgan har qanday mol-mulk va shahrik. haromdir. Foydalanish harom etilgan, istifoda qilgan kishiga faqat zarar beradigan oʻsimliklarni ekish, parvarish qilish (u narsadan oʻzi foydalanmasa ham) halol boʻlmaydi. shariatda harom ishlarga odatlangan odam gunohkor boʻlish bilan birga hayotda xorlik, sharmandalik, qashshoqlik va tuzalmas ogʻir kasallikka giriftor boʻlishi taʼkidlanadi. Keng maʼnoda — axloqshunoslikning tushunchalari boʻlib, jamiyat aʼzolari zimmasiga yuklatilgan axloqiy-huquqiy talablarning vij-donan bajarilishini yoxud shaxsiy yoki guruh manfaatlarini koʻzlab oshkora yo pinxona buzilishini ang-latadi. tucyg67u0f1675lu9dout4ik6ezs3bu 2816063 2815903 2022-08-28T15:00:13Z Malikxan 33427 [[Special:Contributions/185.213.230.136|185.213.230.136]] tahrirlari [[User:MalikxanBot|MalikxanBot]] versiyasiga qaytarildi wikitext text/x-wiki '''Halol va harom''' - ijobiy yoki salbiy deb baholanadigan diniy, axloqiy-huquqiy normalar. Halol ("erkin", "bogʻlanmagan") — shariatda musulmonlar uchun ruxsat etilgan xatti-harakatlar va ishlar, toza va pok hisoblangan oziq-ovqatlar. Qurʼ-on va hadisga koʻra, suv, sut, non, meva va uning sharbatlari, poliz ekinlari, Allohning ismi aytib soʻyilgan halol hayvonlar va halol qilingan taomlar, kiyishga ruxsat berilgan kiyimlar haloldir. Halol mehnatdan topilgan mulk, meros, hadya qilingan narsa, ikki tomon roziligi bilan boʻlgan tijorat tufayli qoʻlga kiritilgan mablagʻ halol boʻladi. Shariatda halol hisoblangan narsani harom degan odam kofir hisoblanadi. Harom ("man qilingan", "taqiqlangan") — shariatda musulmonlar uchun qatʼiy taqiqlangan xatti-harakatlar, ishlar, yeyish man qilingan oziqovqatlar. Halolning ziddi. islom diniga koʻra, nohaq odam oʻldirish, araq va boshqa mast qiluvchi ichimliklar ichish, choʻchqa goʻshti yeyish, oʻlimtik hayvonlar goʻshti, Allohning ismi aytilmay soʻyilgan hayvonlar goʻshti, qimor, oʻgʻirlik, yolgʻon gapirish, birovning haqqini yeyish, odamlarni haqorat qilish, ularga yomon nom qoʻyish, orqasidan gʻiybat qilish, tuhmat, girromlik, fohi-shalik, zinokorlik, oʻz soʻzini, ichgan qasamini buzish, sudxoʻrlik, poraxoʻrlik, shariat man qilgan yoʻl bilan qilingan savdosotikdan topilgan har qanday mol-mulk va shahrik. haromdir. Foydalanish harom etilgan, istifoda qilgan kishiga faqat zarar beradigan oʻsimliklarni ekish, parvarish qilish (u narsadan oʻzi foydalanmasa ham) halol boʻlmaydi. shariatda harom ishlarga odatlangan odam gunohkor boʻlish bilan birga hayotda xorlik, sharmandalik, qashshoqlik va tuzalmas ogʻir kasallikka giriftor boʻlishi taʼkidlanadi. Keng maʼnoda — axloqshunoslikning tushunchalari boʻlib, jamiyat aʼzolari zimmasiga yuklatilgan axloqiy-huquqiy talablarning vij-donan bajarilishini yoxud shaxsiy yoki guruh manfaatlarini koʻzlab oshkora yo pinxona buzilishini ang-latadi. {{OʻzME}} {{stub}} szhj042861volcdlcj174hssmjr5lqr Module:InfoboxImage 828 639339 2816944 2584643 2022-08-29T07:13:15Z Umarxon III 18267 [[Special:Contributions/RedaktorWiki|RedaktorWiki]] tahrirlari [[User:Malikxan|Malikxan]] versiyasiga qaytarildi Scribunto text/plain -- Inputs: -- image - Can either be a bare filename (with or without the File:/Image: prefix) or a fully formatted image link -- page - page to display for multipage images (DjVu) -- size - size to display the image -- maxsize - maximum size for image -- sizedefault - default size to display the image if size param is blank -- alt - alt text for image -- title - title text for image -- border - set to yes if border -- center - set to yes, if the image has to be centered -- upright - upright image param -- suppressplaceholder - if yes then checks to see if image is a placeholder and suppresses it -- link - page to visit when clicking on image -- Outputs: -- Formatted image. -- More details available at the "Module:InfoboxImage/doc" page local i = {}; local placeholder_image = { "Blue - Replace this image female.svg", "Blue - Replace this image male.svg", "Female no free image yet.png", "Flag of None (square).svg", "Flag of None.svg", "Flag of.svg", "Green - Replace this image female.svg", "Green - Replace this image male.svg", "Image is needed female.svg", "Image is needed male.svg", "Location map of None.svg", "Male no free image yet.png", "Missing flag.png", "No flag.svg", "No free portrait.svg", "No portrait (female).svg", "No portrait (male).svg", "Red - Replace this image female.svg", "Red - Replace this image male.svg", "Replace this image female (blue).svg", "Replace this image female.svg", "Replace this image male (blue).svg", "Replace this image male.svg", "Silver - Replace this image female.svg", "Silver - Replace this image male.svg", "Replace this image.svg", "Cricket no pic.png", "CarersLogo.gif", "Diagram Needed.svg", "Example.jpg", "Image placeholder.png", "No male portrait.svg", "Nocover-upload.png", "NoDVDcover copy.png", "Noribbon.svg", "No portrait-BFD-test.svg", "Placeholder barnstar ribbon.png", "Project Trains no image.png", "Image-request.png", "Sin bandera.svg", "Sin escudo.svg", "Replace this image - temple.png", "Replace this image butterfly.png", "Replace this image.svg", "Replace this image1.svg", "Resolution angle.png", "Image-No portrait-text-BFD-test.svg", "Insert image here.svg", "No image available.png", "NO IMAGE YET square.png", "NO IMAGE YET.png", "No Photo Available.svg", "No Screenshot.svg", "No-image-available.jpg", "Null.png", "PictureNeeded.gif", "Place holder.jpg", "Unbenannt.JPG", "UploadACopyrightFreeImage.svg", "UploadAnImage.gif", "UploadAnImage.svg", "UploadAnImageShort.svg", "CarersLogo.gif", "Diagram Needed.svg", "No male portrait.svg", "NoDVDcover copy.png", "Placeholder barnstar ribbon.png", "Project Trains no image.png", "Image-request.png", } function i.IsPlaceholder(image) -- change underscores to spaces image = mw.ustring.gsub(image, "_", " "); assert(image ~= nil, 'mw.ustring.gsub(image, "_", " ") must not return nil') -- if image starts with [[ then remove that and anything after | if mw.ustring.sub(image,1,2) == "[[" then image = mw.ustring.sub(image,3); image = mw.ustring.gsub(image, "([^|]*)|.*", "%1"); assert(image ~= nil, 'mw.ustring.gsub(image, "([^|]*)|.*", "%1") must not return nil') end -- Trim spaces image = mw.ustring.gsub(image, '^[ ]*(.-)[ ]*$', '%1'); assert(image ~= nil, "mw.ustring.gsub(image, '^[ ]*(.-)[ ]*$', '%1') must not return nil") -- remove prefix if exists local allNames = mw.site.namespaces[6].aliases allNames[#allNames + 1] = mw.site.namespaces[6].name allNames[#allNames + 1] = mw.site.namespaces[6].canonicalName for i, name in ipairs(allNames) do if mw.ustring.lower(mw.ustring.sub(image, 1, mw.ustring.len(name) + 1)) == mw.ustring.lower(name .. ":") then image = mw.ustring.sub(image, mw.ustring.len(name) + 2); break end end -- Trim spaces image = mw.ustring.gsub(image, '^[ ]*(.-)[ ]*$', '%1'); -- capitalise first letter image = mw.ustring.upper(mw.ustring.sub(image,1,1)) .. mw.ustring.sub(image,2); for i,j in pairs(placeholder_image) do if image == j then return true end end return false end function i.InfoboxImage(frame) local image = frame.args["image"]; if image == "" or image == nil then return ""; end if image == "&nbsp;" then return image; end if frame.args["suppressplaceholder"] ~= "no" then if i.IsPlaceholder(image) == true then return ""; end end if mw.ustring.lower(mw.ustring.sub(image,1,5)) == "http:" then return ""; end if mw.ustring.lower(mw.ustring.sub(image,1,6)) == "[http:" then return ""; end if mw.ustring.lower(mw.ustring.sub(image,1,7)) == "[[http:" then return ""; end if mw.ustring.lower(mw.ustring.sub(image,1,6)) == "https:" then return ""; end if mw.ustring.lower(mw.ustring.sub(image,1,7)) == "[https:" then return ""; end if mw.ustring.lower(mw.ustring.sub(image,1,8)) == "[[https:" then return ""; end if mw.ustring.sub(image,1,2) == "[[" then -- search for thumbnail images and add to tracking cat if found if mw.title.getCurrentTitle().namespace == 0 and (mw.ustring.find(image, "|%s*thumb%s*[|%]]") or mw.ustring.find(image, "|%s*thumbnail%s*[|%]]")) then return image .. "[[Category:Pages using infoboxes with thumbnail images]]"; else return image; end elseif mw.ustring.sub(image,1,2) == "{{" and mw.ustring.sub(image,1,3) ~= "{{{" then return image; elseif mw.ustring.sub(image,1,1) == "<" then return image; elseif mw.ustring.sub(image,1,5) == mw.ustring.char(127).."UNIQ" then -- Found strip marker at begining, so pass don't process at all return image; else local result = ""; local page = frame.args["page"]; local size = frame.args["size"]; local maxsize = frame.args["maxsize"]; local sizedefault = frame.args["sizedefault"]; local alt = frame.args["alt"]; local link = frame.args["link"]; local title = frame.args["title"]; local border = frame.args["border"]; local upright = frame.args["upright"] or ""; local thumbtime = frame.args["thumbtime"] or ""; local center= frame.args["center"]; -- remove prefix if exists local allNames = mw.site.namespaces[6].aliases allNames[#allNames + 1] = mw.site.namespaces[6].name allNames[#allNames + 1] = mw.site.namespaces[6].canonicalName for i, name in ipairs(allNames) do if mw.ustring.lower(mw.ustring.sub(image, 1, mw.ustring.len(name) + 1)) == mw.ustring.lower(name .. ":") then image = mw.ustring.sub(image, mw.ustring.len(name) + 2); break end end if maxsize ~= "" and maxsize ~= nil then -- if no sizedefault then set to maxsize if sizedefault == "" or sizedefault == nil then sizedefault = maxsize end -- check to see if size bigger than maxsize if size ~= "" and size ~= nil then local sizenumber = tonumber(mw.ustring.match(size,"%d*")) or 0; local maxsizenumber = tonumber(mw.ustring.match(maxsize,"%d*")) or 0; if sizenumber>maxsizenumber and maxsizenumber>0 then size = maxsize; end end end -- add px to size if just a number if (tonumber(size) or 0) > 0 then size = size .. "px"; end result = "[[Fayl:" .. image; if page ~= "" and page ~= nil then result = result .. "|page=" .. page; end if size ~= "" and size ~= nil then result = result .. "|" .. size; elseif sizedefault ~= "" and sizedefault ~= nil then result = result .. "|" .. sizedefault; else result = result .. "|frameless"; end if center == "yes" then result = result .. "|center" end if alt ~= "" and alt ~= nil then result = result .. "|alt=" .. alt; end if link ~= "" and link ~= nil then result = result .. "|link=" .. link; end if border == "yes" then result = result .. "|border"; end if upright == "yes" then result = result .. "|upright"; elseif upright ~= "" then result = result .. "|upright=" .. upright; end if thumbtime ~= "" then result = result .. "|thumbtime=" .. thumbtime; end if title ~= "" and title ~= nil then result = result .. "|" .. title; elseif alt ~= "" and alt ~= nil then result = result .. "|" .. alt; end result = result .. "]]"; return result; end end return i; 5qw0hkny017m5ysw8dil4czknr7022s Andoza:Oʻn yilliklar va yillar/doc 10 642176 2815949 1583383 2022-08-28T13:00:54Z 115.178.249.110 /* Andoza parametrlari */ wikitext text/x-wiki == Andoza parametrlari == {{O‘n yilliklar va yillar|19|20|21}} <templatedata>{ "description": "Ushbu andoza uchun tavsif berilmagan. Andozaga izoh kiritib loyihaga yordam berishingiz mumkin.", "params": { "1": { "label": "1", "description": "Ushbu parametrga izoh berilmagan. Parametrga izoh kiritib loyihaga yordam berishingiz mumkin", "type": "string", "required": true }, "2": { "label": "2", "description": "Ushbu parametrga izoh berilmagan. Parametrga izoh kiritib loyihaga yordam berishingiz mumkin", "type": "string", "required": true }, "3": { "label": "3", "description": "Ushbu parametrga izoh berilmagan. Parametrga izoh kiritib loyihaga yordam berishingiz mumkin", "type": "string", "required": true } }}</templatedata> hurecupl0fa0qnzknd0kf75etz3xgkm 2815953 2815949 2022-08-28T13:03:20Z 115.178.249.110 /* Andoza parametrlari */ wikitext text/x-wiki == Andoza parametrlari == {{Oʻn yilliklar va yillar|19|20|21}} <templatedata>{ "description": "Ushbu andoza uchun tavsif berilmagan. Andozaga izoh kiritib loyihaga yordam berishingiz mumkin.", "params": { "1": { "label": "1", "description": "Ushbu parametrga izoh berilmagan. Parametrga izoh kiritib loyihaga yordam berishingiz mumkin", "type": "string", "required": true }, "2": { "label": "2", "description": "Ushbu parametrga izoh berilmagan. Parametrga izoh kiritib loyihaga yordam berishingiz mumkin", "type": "string", "required": true }, "3": { "label": "3", "description": "Ushbu parametrga izoh berilmagan. Parametrga izoh kiritib loyihaga yordam berishingiz mumkin", "type": "string", "required": true } }}</templatedata> mnfmt83iahzmtgghhdfhdg1ntln6nzw Andoza:Oʻn yilliklar va yillarMA/doc 10 642177 2815958 1583384 2022-08-28T13:07:50Z 115.178.249.110 /* Andoza parametrlari */ wikitext text/x-wiki == Andoza parametrlari == {{Oʻn yilliklar va yillarMA|Mil. av. 21|Mil. av. 20|Mil. av. 19}} <templatedata>{ "description": "Ushbu andoza uchun tavsif berilmagan. Andozaga izoh kiritib loyihaga yordam berishingiz mumkin.", "params": { "1": { "label": "1", "description": "Ushbu parametrga izoh berilmagan. Parametrga izoh kiritib loyihaga yordam berishingiz mumkin", "type": "string", "required": true }, "2": { "label": "2", "description": "Ushbu parametrga izoh berilmagan. Parametrga izoh kiritib loyihaga yordam berishingiz mumkin", "type": "string", "required": true }, "3": { "label": "3", "description": "Ushbu parametrga izoh berilmagan. Parametrga izoh kiritib loyihaga yordam berishingiz mumkin", "type": "string", "required": true } }}</templatedata> 1xuv7nvo22b89ps2fe9ba9qir5vtypr Andoza:Sport loyihasi/doc 10 643185 2816155 1584459 2022-08-28T16:07:54Z Malikxan 33427 Malikxan [[Andoza:WPBannerMeta Sport/doc]] sahifasini [[Andoza:Sport loyihasi/doc]]ga koʻchirdi wikitext text/x-wiki == Andoza parametrlari == <templatedata>{ "description": "Ushbu andoza uchun tavsif berilmagan. Andozaga izoh kiritib loyihaga yordam berishingiz mumkin. Bu andoza parametrlarga ega emas.", "params": { }}</templatedata> h1rzk02zbdrga9pu0yaevk4o4n8ag05 Andoza:YillarOʻnYilliklar/doc 10 643281 2815955 1584565 2022-08-28T13:06:47Z 115.178.249.110 /* Andoza parametrlari */ wikitext text/x-wiki == Andoza parametrlari == {{YillarOʻnYilliklar|3|#ccccff}} |} <templatedata>{ "description": "Ushbu andoza uchun tavsif berilmagan. Andozaga izoh kiritib loyihaga yordam berishingiz mumkin.", "params": { "2": { "label": "2", "description": "Ushbu parametrga izoh berilmagan. Parametrga izoh kiritib loyihaga yordam berishingiz mumkin", "type": "string", "required": true }, "1": { "label": "1", "description": "Ushbu parametrga izoh berilmagan. Parametrga izoh kiritib loyihaga yordam berishingiz mumkin", "type": "string", "required": true } }}</templatedata> 4r4bo7n9nwa1z468zlaqwkz3dxdlwr1 2815961 2815955 2022-08-28T13:10:36Z 115.178.249.110 /* Andoza parametrlari */ wikitext text/x-wiki == Andoza parametrlari == {| id="toc" style="margin: 0 0em 0 0em;" border="0" cellpadding="4" {{YillarOʻnYilliklar|2|#ccccff}} |- {{YillarOʻnYilliklar|3|#ccccff}} |- {{YillarOʻnYilliklar|4|#ccccff}} |- {{YillarOʻnYilliklar|5|#ccccff}} |- {{YillarOʻnYilliklar|6|#ccccff}} |- {{YillarOʻnYilliklar|7|#ccccff}} |- {{YillarOʻnYilliklar|8|#ccccff}} |- {{YillarOʻnYilliklar|9|#ccccff}} |- {{YillarOʻnYilliklar|10|#ccccff}} |} <templatedata>{ "description": "Ushbu andoza uchun tavsif berilmagan. Andozaga izoh kiritib loyihaga yordam berishingiz mumkin.", "params": { "2": { "label": "2", "description": "Ushbu parametrga izoh berilmagan. Parametrga izoh kiritib loyihaga yordam berishingiz mumkin", "type": "string", "required": true }, "1": { "label": "1", "description": "Ushbu parametrga izoh berilmagan. Parametrga izoh kiritib loyihaga yordam berishingiz mumkin", "type": "string", "required": true } }}</templatedata> 4kwwo75ngu4riwpzx9xnwu8ipnmhby5 2815966 2815961 2022-08-28T13:14:02Z 115.178.249.110 /* Andoza parametrlari */ wikitext text/x-wiki == Andoza parametrlari == {| id="toc" style="margin: 0 0em 0 0em;" border="0" cellpadding="4" {{YillarOʻnYilliklarKursiv|{{{1}}}9|#ccccff}} |- {{YillarOʻnYilliklar|{{{2}}}0|#ccccff}} |- {{YillarOʻnYilliklar|{{{2}}}1|#ccccff}} |- {{YillarOʻnYilliklar|{{{2}}}2|#ccccff}} |- {{YillarOʻnYilliklar|{{{2}}}3|#ccccff}} |- {{YillarOʻnYilliklar|4|#ccccff}} |- {{YillarOʻnYilliklar|5|#ccccff}} |- {{YillarOʻnYilliklar|6|#ccccff}} |- {{YillarOʻnYilliklar|7|#ccccff}} |- {{YillarOʻnYilliklar|8|#ccccff}} |- {{YillarOʻnYilliklar|9|#ccccff}} |- {{YillarOʻnYilliklarKursiv|10|#ccccff}} |} <templatedata>{ "description": "Ushbu andoza uchun tavsif berilmagan. Andozaga izoh kiritib loyihaga yordam berishingiz mumkin.", "params": { "2": { "label": "2", "description": "Ushbu parametrga izoh berilmagan. Parametrga izoh kiritib loyihaga yordam berishingiz mumkin", "type": "string", "required": true }, "1": { "label": "1", "description": "Ushbu parametrga izoh berilmagan. Parametrga izoh kiritib loyihaga yordam berishingiz mumkin", "type": "string", "required": true } }}</templatedata> j99k6jjbecu2vbumwd1x2iuthkt1k4l 2815967 2815966 2022-08-28T13:15:27Z 115.178.249.110 /* Andoza parametrlari */ wikitext text/x-wiki == Andoza parametrlari == {| id="toc" style="margin: 0 0em 0 0em;" border="0" cellpadding="4" {{YillarOʻnYilliklarKursiv|{{{1}}}9|#ccccff}} |- {{YillarOʻnYilliklar|{{{2}}}0|#ccccff}} |- {{YillarOʻnYilliklar|{{{2}}}1|#ccccff}} |- {{YillarOʻnYilliklar|{{{2}}}2|#ccccff}} |- {{YillarOʻnYilliklar|{{{2}}}3|#ccccff}} |- {{YillarOʻnYilliklar|{{{2}}}4|#ccccff}} |- {{YillarOʻnYilliklar|5|#ccccff}} |- {{YillarOʻnYilliklar|6|#ccccff}} |- {{YillarOʻnYilliklar|7|#ccccff}} |- {{YillarOʻnYilliklar|8|#ccccff}} |- {{YillarOʻnYilliklar|9|#ccccff}} |- {{YillarOʻnYilliklarKursiv|10|#ccccff}} |} <templatedata>{ "description": "Ushbu andoza uchun tavsif berilmagan. Andozaga izoh kiritib loyihaga yordam berishingiz mumkin.", "params": { "2": { "label": "2", "description": "Ushbu parametrga izoh berilmagan. Parametrga izoh kiritib loyihaga yordam berishingiz mumkin", "type": "string", "required": true }, "1": { "label": "1", "description": "Ushbu parametrga izoh berilmagan. Parametrga izoh kiritib loyihaga yordam berishingiz mumkin", "type": "string", "required": true } }}</templatedata> a3f7s7ijvngsjfslmsfb3rf9p0di785 Vikipediya:Xatolar haqida xabarlar 4 645912 2816735 2814846 2022-08-29T05:46:14Z 84.54.84.216 /* Yodgor valloma madrasasi */ yangi mavzu wikitext text/x-wiki <!--XATO HAQIDA XABAR BERISH UCHUN USHBU SAHIFA TUBIDA YANGI OSTBOʻLIM YARATING. --> {{arxiv| :* [[/arxiv1|2014]] :* [[/arxiv2|2015]] :* [[/arxiv3|2016]] :* [[/arxiv4|2017]] :* [[/arxiv5|2018]] :* [[/arxiv6|2019]] :* [[/arxiv7|2020]] :* [[/arxiv8|2021]] }} == [[Ali]] == "Ali shaxsini ilohiylashtirib, uni Muhammad (S.A.V)dan ham yuqori qoʻyadilar"gap notogri.Shialar hech qachon Alini Muhammad paygamdardan ustun qoymagan va shunaqa hisob qilmagan va qilmaydi. Shialar musulmondur. Musulmon esa Allohdan boshqa hech kimni ilohiylashtirishga haqqi yok. Agar shuni qilsa u musulmon hisoblanmiydi. Xabar muallifi: [[Maxsus:Contributions/185.139.137.89|185.139.137.89]] 16:09, 5-Yanvar 2022 (UTC) {{Bajarildi|Tuzatildi}}. Manbasiz matn oʻchirildi. [[Vikipediya:Neytral nuqtai nazar]]. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 05:55, 6-Yanvar 2022 (UTC) == [[Oʻzbekiston Respublikasi Oliy Majlisi]] == Qonunchilik palatasi hozirda 120 emas, aksincha 150 deputatdan iborat. Konstitutsiyamizning 77-moddasida ko'rsatib o'tilgan. Xabar muallifi: Bozorboyev Otabek [[Maxsus:Contributions/195.158.30.100|195.158.30.100]] 04:43, 6-Yanvar 2022 (UTC) {{Bajarilmadi|Tuzatilmadi}}. 120 ni 150 ga oʻzgartirib qoʻyish notoʻgʻri. Maqolaga deputatlar sonining oʻzgargani haqida batafsil maʼlumot keltirish kerak. [[Vikipediya:Bemalol tahrirlang]]. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 06:05, 6-Yanvar 2022 (UTC) == [[Amir Temur]] == 69 yoshda 1405-1336=69 Xabar muallifi: umid [[Maxsus:Contributions/213.230.80.105|213.230.80.105]] 20:19, 28-Fevral 2022 (UTC) : {{Bajarilmadi|Tuzatilmadi}}. Siz maqola qahramonini kamida 1405-yil 9-aprelda oʻldirib qoʻydingiz. Qaytadan toʻgʻri hisobni chiqarishni mashq qilib koʻring. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 21:07, 28-Fevral 2022 (UTC) == [[Halima Xudoyberdiyeva]] == ''Ilk muhabbat'' she'riy to'plami 1969-yil chop etilgan. Xabar muallifi: [[Maxsus:Contributions/213.230.72.210|213.230.72.210]] 13:19, 1-Mart 2022 (UTC) :{{Bajarilmadi|Tuzatilmadi}}. 1969-yilda chop etilganiga manba bormi? ''[[Daryo.uz]]'' saytidagi [https://daryo.uz/2018/08/18/ozbekiston-xalq-shoiri-halima-xudoyberdiyeva-71-yoshida-vafot-etdi/ manbaga] koʻra, 1968-yilda chop etilgan. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 14:28, 1-Mart 2022 (UTC) == [[Topologiya]] == g'olda nuqtalar orasida masofani o'lchash Xabar muallifi: dinora [[Maxsus:Contributions/185.163.26.124|185.163.26.124]] 12:53, 5-Mart 2022 (UTC) : {{Bajarilmadi|Tuzatilmadi}}. Tushunarsiz xabar. [[Vikipediya:Bemalol tahrirlang]]. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 18:03, 6-Mart 2022 (UTC) == [[Oʻzbekiston milliy teleradiokompaniyasi]] == Dunyo boylab korsatuvlarini sarlavxasini ekranga yozishlaringiz ba`zi joylarda halaqit qilayabdi; ana shu kerakemas deb oylayman; Xabar muallifi: [[Maxsus:Contributions/213.230.78.187|213.230.78.187]] 02:42, 6-Mart 2022 (UTC) : {{Bajarilmadi|Tuzatilmadi}}. Tushunarsiz xabar. [[Vikipediya:Bemalol tahrirlang]]. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 18:02, 6-Mart 2022 (UTC) == [[Afrika]] == Kereksiz nazaryalar iltimos asosiylarini yozin Xabar muallifi: [[Maxsus:Contributions/213.230.112.14|213.230.112.14]] 15:55, 6-Mart 2022 (UTC) : {{Bajarilmadi|Tuzatilmadi}}. [[Vikipediya:Bemalol tahrirlang]]. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 17:59, 6-Mart 2022 (UTC) == [[Namlik oʻlchagich]] == Xatolik: ..., namlik miqsorini ... To'g'ri varianti: ..., namlik miqdorini ... Xabar muallifi: [[Maxsus:Contributions/95.214.211.199|95.214.211.199]] 05:52, 11-Mart 2022 (UTC) :{{Bajarildi|Tuzatildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 11:13, 29-Mart 2022 (UTC) == [[Oʻzbekistondagi tumanlar]] == buxoro shaharidagi tumalar orasida xato ketgan. Peshku emas Peshko' bo'ladi Xabar muallifi: jr [[Maxsus:Contributions/84.54.80.174|84.54.80.174]] 15:10, 11-Mart 2022 (UTC) :{{Bajarildi|Tuzatildi}}. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 13:00, 29-Mart 2022 (UTC) == [[Muhammad]] == Muhammad (sollollohu alayhi va salom)ning 99 ismi yo'q. Alloh Taoloning 99 ismi bor Xabar muallifi: @xaratimm [[Maxsus:Contributions/95.214.211.132|95.214.211.132]] 19:40, 25-Mart 2022 (UTC) : {{Bajarilmadi|Tuzatilmadi}}. [[Vikipediya:Bemalol tahrirlang]]. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 13:01, 29-Mart 2022 (UTC) == [[Temuriylar shajarasi]] == Amir Temurning 6ta xotini emas balki 18 ta xotini bo'lgan Xabar muallifi: [[Maxsus:Contributions/213.230.116.94|213.230.116.94]] 04:29, 8-Aprel 2022 (UTC) : {{Bajarilmadi|Tuzatilmadi}}. [[Vikipediya:Nufuzli manbalar|Manbasini]] keltirib, [[Vikipediya:Bemalol tahrirlang|bemalol tahrirlang]]. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 07:56, 8-Aprel 2022 (UTC) == [[Alisher Navoiy]] == \HATO 4 FEVRAL U 14-FEVRAL KUNI TUGILGAN Xabar muallifi: ISLA,M [[Maxsus:Contributions/213.230.112.75|213.230.112.75]] 02:51, 21-Aprel 2022 (UTC) {{Done}} [[Foydalanuvchi:Umarxon III|Umarxon III]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Umarxon III|munozara]]) 10:14, 14-May 2022 (UTC) == [[Vikipediya:Jamoa portali]] == yo'q Xabar muallifi: [[Maxsus:Contributions/213.230.69.66|213.230.69.66]] 04:55, 29-Aprel 2022 (UTC) == [[Raketa]] == bo'ladigan kuch tasirida sarakatlanadi-bo'ladigan kuch tasirida harakatlanadi Xabar muallifi: [[Maxsus:Contributions/213.230.72.18|213.230.72.18]] 19:35, 4-May 2022 (UTC) : {{Bajarildi|Tuzatildi}}- [[Foydalanuvchi:Xusinboy Bekchanov|Xusinboy Bekchanov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xusinboy Bekchanov|munozara]]) 03:45, 5-May 2022 (UTC). == [[Izohli lugʻat]] == marifat sozining manosi Xabar muallifi: marifat [[Maxsus:Contributions/213.230.88.124|213.230.88.124]] 07:01, 6-May 2022 (UTC) {{Done}} [[Foydalanuvchi:Umarxon III|Umarxon III]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Umarxon III|munozara]]) 10:16, 14-May 2022 (UTC) == [[Urgut tumani]] == urgutdamas Payariqdan Xabar muallifi: [[Maxsus:Contributions/195.158.2.216|195.158.2.216]] 10:21, 21-May 2022 (UTC) == [[Dasturlash]] == proframa tuzish deb qoyibsiz 3 qator 3 band Xabar muallifi: Sobirjonov Farhod [[Maxsus:Contributions/213.230.102.146|213.230.102.146]] 02:10, 27-May 2022 (UTC) : {{Bajarildi|Tuzatildi}}, rahmat. [[Maxsus:Contributions/84.54.122.156|84.54.122.156]] 08:25, 23-Avgust 2022 (UTC) == [[Foydalanuvchi:Kagansky]] == Bu foydalanuvchi asossiz mening BESH TASHABBUS maqolamni o'chirdi! Xabar muallifi: [[Foydalanuvchi:Protokoluz|Protokoluz]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Protokoluz|munozara]]) 14:42, 26-Iyun 2022 (UTC) : :). Bu gaplarni yozishdan oldin munozara sahifangizga qaradingizmi doʻstim? Xohlang MING TASHABBUUUUS deb yozing. Faqat Viki qoidalariga rioya qiling va mualliflik huquqlarini buzmang. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 14:46, 26-Iyun 2022 (UTC) == [[Toshkent davlat agrar universitetining Termiz filiali]] == Bunda sarlavxada xat bor Toshkent davlat agrar universiteti Termiz filiali o'rniga Termiz agrotexnologiyalar va innovatsion rivojlanish instituti yozilish kerak asos O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 28.10.2021-yildagi PQ-5269-son «Termiz agrotexnologiyalar va innovatsion rivojlanish institutini tashkil etish chora-tadbirlari to‘g‘risida»gi Qaroriga muvofiq, Termiz agrotexnologiyalar va innovatsion rivojlanish instituti tashkil etildi Xabar muallifi: [[Foydalanuvchi:Sirojiddinx|Sirojiddinx]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Sirojiddinx|munozara]]) 06:23, 28-Iyun 2022 (UTC) == [[Buvayda tumani]] == Асос солингган йили 1926 йилми ёки 1959 йил Xabar muallifi: расул [[Maxsus:Contributions/94.158.59.128|94.158.59.128]] 11:13, 8-Iyul 2022 (UTC) == [[Quyosh]] == Хато шундаки, матнни лотиндан кирилга алмаштирилганда матн ичидаги формулалар ҳам кирил алифбосига ўтиб, маълумот асл сифатини йўқотяпти. шу камчиликни бартараф этилса яхши бўлар эди. Xabar muallifi: Джураев С [[Maxsus:Contributions/213.230.67.240|213.230.67.240]] 06:32, 10-Avgust 2022 (UTC) == [[Jenshen]] == женшин факат шаркий мамлакатларда устириладику йани кора тупрокда куйош тикка тушмайдиган унча нам хам унча курук хам булмаган жойда сабирли дехконлар томонидан устирилади силада Узбекистонда устирилади дийилганакан Xabar muallifi: 0603 [[Maxsus:Contributions/213.230.82.34|213.230.82.34]] 16:06, 27-Avgust 2022 (UTC) == [[Yodgor valloma madrasasi]] == Madrasani qurilgan vaqti xato berilgan Xabar muallifi: #feinheit [[Maxsus:Contributions/84.54.84.216|84.54.84.216]] 05:46, 29-Avgust 2022 (UTC) a4ologpr74cpvslh44wqkkvr6dldslq Module:Infobox 828 649007 2816943 2584061 2022-08-29T07:12:39Z Umarxon III 18267 [[Special:Contributions/RedaktorWiki|RedaktorWiki]] tahrirlari [[User:FarhodShaymanov|FarhodShaymanov]] versiyasiga qaytarildi Scribunto text/plain -- -- This module implements {{Infobox}} -- local p = {} local HtmlBuilder = require('Module:HtmlBuilder') local args = {} local origArgs local root local function union(t1, t2) -- Returns the union of the values of two tables, as a sequence. local vals = {} for k, v in pairs(t1) do vals[v] = true end for k, v in pairs(t2) do vals[v] = true end local ret = {} for k, v in pairs(vals) do table.insert(ret, k) end return ret end local function getArgNums(prefix) -- Returns a table containing the numbers of the arguments that exist -- for the specified prefix. For example, if the prefix was 'data', and -- 'data1', 'data2', and 'data5' exist, it would return {1, 2, 5}. local nums = {} for k, v in pairs(args) do local num = tostring(k):match('^' .. prefix .. '([1-9]%d*)$') if num then table.insert(nums, tonumber(num)) end end table.sort(nums) return nums end local function addRow(rowArgs) -- Adds a row to the infobox, with either a header cell -- or a label/data cell combination. if rowArgs.header then root .tag('tr') .addClass(rowArgs.rowclass) .attr('id', rowArgs.rowid) .tag('th') .attr('colspan', 2) .attr('id', rowArgs.headerid) .addClass(rowArgs.class) .addClass(args.headerclass) .css('text-align', 'center') .cssText(args.headerstyle) .wikitext(rowArgs.header) elseif rowArgs.data then local row = root.tag('tr') row.addClass(rowArgs.rowclass) row.attr('id', rowArgs.rowid) if rowArgs.label then row .tag('th') .attr('scope', 'row') .attr('id', rowArgs.labelid) .css('text-align', 'left') .cssText(args.labelstyle) .wikitext(rowArgs.label) .done() end local dataCell = row.tag('td') if not rowArgs.label then dataCell .attr('colspan', 2) .css('text-align', 'center') end dataCell .attr('id', rowArgs.dataid) .addClass(rowArgs.class) .cssText(rowArgs.datastyle) .newline() .wikitext(rowArgs.data) end end local function renderTitle() if not args.title then return end root .tag('caption') .addClass(args.titleclass) .cssText(args.titlestyle) .wikitext(args.title) end local function renderAboveRow() if not args.above then return end root .tag('tr') .tag('th') .attr('colspan', 2) .addClass(args.aboveclass) .css('text-align', 'center') .css('font-size', '125%') .css('font-weight', 'bold') .cssText(args.abovestyle) .wikitext(args.above) end local function renderBelowRow() if not args.below then return end root .tag('tr') .tag('td') .attr('colspan', '2') .addClass(args.belowclass) .css('text-align', 'center') .cssText(args.belowstyle) .newline() .wikitext(args.below) end local function renderSubheaders() if args.subheader then args.subheader1 = args.subheader end if args.subheaderrowclass then args.subheaderrowclass1 = args.subheaderrowclass end local subheadernums = getArgNums('subheader') for k, num in ipairs(subheadernums) do addRow({ data = args['subheader' .. tostring(num)], datastyle = args.subheaderstyle or args['subheaderstyle' .. tostring(num)], class = args.subheaderclass, rowclass = args['subheaderrowclass' .. tostring(num)] }) end end local function renderImages() if args.image then args.image1 = args.image end if args.caption then args.caption1 = args.caption end local imagenums = getArgNums('image') for k, num in ipairs(imagenums) do local caption = args['caption' .. tostring(num)] local data = HtmlBuilder.create().wikitext(args['image' .. tostring(num)]) if caption then data .tag('div') .cssText(args.captionstyle) .wikitext(caption) end addRow({ data = tostring(data), datastyle = args.imagestyle, class = args.imageclass, rowclass = args['imagerowclass' .. tostring(num)] }) end end local function renderRows() -- Gets the union of the header and data argument numbers, -- and renders them all in order using addRow. local rownums = union(getArgNums('header'), getArgNums('data')) table.sort(rownums) for k, num in ipairs(rownums) do addRow({ header = args['header' .. tostring(num)], label = args['label' .. tostring(num)], data = args['data' .. tostring(num)], datastyle = args.datastyle, class = args['class' .. tostring(num)], rowclass = args['rowclass' .. tostring(num)], dataid = args['dataid' .. tostring(num)], labelid = args['labelid' .. tostring(num)], headerid = args['headerid' .. tostring(num)], rowid = args['rowid' .. tostring(num)] }) end end local function renderNavBar() if not args.name then return end root .tag('tr') .tag('td') .attr('colspan', '2') .css('text-align', 'right') .wikitext(mw.getCurrentFrame():expandTemplate({ title = 'navbar', args = { args.name, mini = 1 } })) end local function renderItalicTitle() local italicTitle = args['italic title'] and mw.ustring.lower(args['italic title']) if italicTitle == '' or italicTitle == 'force' or italicTitle == 'yes' then root.wikitext(mw.getCurrentFrame():expandTemplate({title = 'italic title'})) end end local function renderTrackingCategories() if args.decat ~= 'yes' then if #(getArgNums('data')) == 0 and mw.title.getCurrentTitle().namespace == 0 then root.wikitext('[[Category:Articles which use infobox templates with no data rows]]') end if args.child == 'yes' and args.title then root.wikitext('[[Category:Articles which use embedded infobox templates with the title parameter]]') end end end local function _infobox() -- Specify the overall layout of the infobox, with special settings -- if the infobox is used as a 'child' inside another infobox. if args.child ~= 'yes' then root = HtmlBuilder.create('table') root .addClass('infobox') .addClass(args.bodyclass) .attr('cellspacing', 3) .css('border-spacing', '3px') if args.subbox == 'yes' then root .css('padding', '0') .css('border', 'none') .css('margin', '-3px') .css('width', 'auto') .css('min-width', '100%') .css('font-size', '100%') .css('clear', 'none') .css('float', 'none') .css('background-color', 'transparent') else root .css('width', '22em') end root .cssText(args.bodystyle) renderTitle() renderAboveRow() else root = HtmlBuilder.create() root .wikitext(args.title) end renderSubheaders() renderImages() renderRows() renderBelowRow() renderNavBar() renderItalicTitle() renderTrackingCategories() return tostring(root) end local function preprocessSingleArg(argName) -- If the argument exists and isn't blank, add it to the argument table. -- Blank arguments are treated as nil to match the behaviour of ParserFunctions. if origArgs[argName] and origArgs[argName] ~= '' then args[argName] = origArgs[argName] end end local function preprocessArgs(prefixTable, step) -- Assign the parameters with the given prefixes to the args table, in order, in batches -- of the step size specified. This is to prevent references etc. from appearing in the -- wrong order. The prefixTable should be an array containing tables, each of which has -- two possible fields, a "prefix" string and a "depend" table. The function always parses -- parameters containing the "prefix" string, but only parses parameters in the "depend" -- table if the prefix parameter is present and non-blank. if type(prefixTable) ~= 'table' then error("Non-table value detected for the prefix table", 2) end if type(step) ~= 'number' then error("Invalid step value detected", 2) end -- Get arguments without a number suffix, and check for bad input. for i,v in ipairs(prefixTable) do if type(v) ~= 'table' or type(v.prefix) ~= "string" or (v.depend and type(v.depend) ~= 'table') then error('Invalid input detected to preprocessArgs prefix table', 2) end preprocessSingleArg(v.prefix) -- Only parse the depend parameter if the prefix parameter is present and not blank. if args[v.prefix] and v.depend then for j, dependValue in ipairs(v.depend) do if type(dependValue) ~= 'string' then error('Invalid "depend" parameter value detected in preprocessArgs') end preprocessSingleArg(dependValue) end end end -- Get arguments with number suffixes. local a = 1 -- Counter variable. local moreArgumentsExist = true while moreArgumentsExist == true do moreArgumentsExist = false for i = a, a + step - 1 do for j,v in ipairs(prefixTable) do local prefixArgName = v.prefix .. tostring(i) if origArgs[prefixArgName] then moreArgumentsExist = true -- Do another loop if any arguments are found, even blank ones. preprocessSingleArg(prefixArgName) end -- Process the depend table if the prefix argument is present and not blank, or -- we are processing "prefix1" and "prefix" is present and not blank, and -- if the depend table is present. if v.depend and (args[prefixArgName] or (i == 1 and args[v.prefix])) then for j,dependValue in ipairs(v.depend) do local dependArgName = dependValue .. tostring(i) preprocessSingleArg(dependArgName) end end end end a = a + step end end function p.infobox(frame) -- If called via #invoke, use the args passed into the invoking template. -- Otherwise, for testing purposes, assume args are being passed directly in. if frame == mw.getCurrentFrame() then origArgs = frame:getParent().args else origArgs = frame end -- Parse the data parameters in the same order that the old {{infobox}} did, so that -- references etc. will display in the expected places. Parameters that depend on -- another parameter are only processed if that parameter is present, to avoid -- phantom references appearing in article reference lists. preprocessSingleArg('child') preprocessSingleArg('bodyclass') preprocessSingleArg('subbox') preprocessSingleArg('bodystyle') preprocessSingleArg('title') preprocessSingleArg('titleclass') preprocessSingleArg('titlestyle') preprocessSingleArg('above') preprocessSingleArg('aboveclass') preprocessSingleArg('abovestyle') preprocessArgs({ {prefix = 'subheader', depend = {'subheaderstyle', 'subheaderrowclass'}} }, 10) preprocessSingleArg('subheaderstyle') preprocessSingleArg('subheaderclass') preprocessArgs({ {prefix = 'image', depend = {'caption', 'imagerowclass'}} }, 10) preprocessSingleArg('captionstyle') preprocessSingleArg('imagestyle') preprocessSingleArg('imageclass') preprocessArgs({ {prefix = 'header'}, {prefix = 'data', depend = {'label'}}, {prefix = 'rowclass'}, {prefix = 'class'}, {prefix = 'dataid'}, {prefix = 'labelid'}, {prefix = 'headerid'}, {prefix = 'rowid'} }, 50) preprocessSingleArg('headerclass') preprocessSingleArg('headerstyle') preprocessSingleArg('labelstyle') preprocessSingleArg('datastyle') preprocessSingleArg('below') preprocessSingleArg('belowclass') preprocessSingleArg('belowstyle') preprocessSingleArg('name') args['italic title'] = origArgs['italic title'] -- different behaviour if blank or absent preprocessSingleArg('decat') return _infobox() end return p mjjeqnr78g15whlr0rgvpi4ts519q2r Baxadir Yangibayev 0 650887 2817231 2555129 2022-08-29T10:47:49Z Laziz Baxtiyorov 56023 wikitext text/x-wiki {{Davlat arbobi |ismi = Yangibaev Baxadir Yangibaevich |lavozimi = [[Qoraqalpogʻiston Respublikasi Vazirlar Kengashi]] raisi |boshlanish davri = [[2006-yil]] |tugash davri = [[2017-yil]]gacha |prezident = [[Islom Karimov]]<br>[[Shavkat Mirziyoyev]] |premyer = [[Shavkat Mirziyoyev]]<br>[[Abdulla Oripov (siyosatchi)]] |oʻtmishdoshi = [[Tursinbay Tanirbergenov]] |vorisi = [[Qahramon Sariyev]] |tavallud sanasi = {{tugʻilgan sanasi va yoshi|1960|8|25}} |tavallud joyi = [[Beruniy tumani]] |mukofotlari = {{Sodiq xizmatlari uchun medali}} }} '''Baxadir Yangibaevich Yangibaev''' (1960-yil [[Qoraqalpogʻiston Respublikasi]] [[Beruniy tumani]]da tugʻilgan) - [[Qoraqalpogʻiston Respublikasi Vazirlar Kengashi]] raisi (2006-2017). == Biografiyasi == ===Taʼlim=== Malumoti oliy. [[Toshkent avtomobil yoʻllar instituti]]ni, [[Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti]]ni tamomlagan. Mutaxassisligi muhandis-quruvchi, iqtisodchi. ===Mehnat faoliyati=== 2006-yildan 2017-yilgacha Qoraqalpogʻiston Respublikasi Vazirlar kengashi raisi<ref name="Vazirlar Kengashi raisi">{{Citation |year= |title=Vazirlar Kengashi raisi |url=http://sovminrk.gov.uz/uz/pages/show/287 |access-date=2014-11-05 |archivedate=2014-11-05 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141105211944/http://sovminrk.gov.uz/uz/pages/show/287 }}</ref>. Ish faoliyatini Beruniy yoʻl tamirlash va qurilish boshqarmasi ustasidan boshlagan. 1982—1993-yillarda yoshlar va partiya qoʻmitalarida turli lavozimlarda faoliyat koʻrsatgan. 1993-yildan 1995-yilgacha Aksiyadorlik-tijorat "Tadbirkorbanki" Qoraqalpogʻiston boʻlimining kadrlar boʻyicha inspektori, iqtisodiy-tahlil boʻlimi boshligʻi, 1995—1996-yillarda Qoraqalpogʻiston Respublikasi Vazirlar Kengashi Raisining yordamchisi, 1996-yildan 1999-yilgacha [[Oʻzbekiston Respublikasi Markaziy Banki]] Qoraqalpogʻiston boʻyicha bosh boshqarmasi boshligʻining birinchi oʻrinbosari, 1999—2002-yillarda Oʻzbekiston Respublikasi aksiyadorlik-tijorat "Gʻallabanki"ning Qoraqalpogʻiston Respublikasi mintaqaviy filiali boshqaruvchisi, 2002-yildan 2006-yilgacha Qoraqalpogʻiston Respublikasi Moliya vaziri<ref name="Vazirlar Kengashi raisi"/>, [[2006]]—[[2017]]-yillarda [[Qoraqalpogʻiston Respublikasi Vazirlar Kengashi]] Raisi vazifalarida faoliyat olib borgan. [[2017-yil]]dan - [[Shumanay tumani]] hokimi<ref>{{Citation |year= |title=Shumanay |url=https://www.kruz.uz/uz/news/show/700 |access-date=2019-11-10 |archivedate=2019-11-10 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20191110090255/https://www.kruz.uz/uz/news/show/700 }}</ref>. == Manbalar == {{Manbalar}} {{Oʻzbekiston viloyatlari hokimlari}} {{DEFAULTSORT:Yangibayev, Baxadir}} [[Turkum:Qoraqalpogʻiston kishilari]] [[Turkum:Oʻzbekiston yetakchilari]] {{bio-stub}} {{uzbekistan-bio-stub}} b281x1wr2cgjkkeqlghw8hp6g0d9d58 2817239 2817231 2022-08-29T10:50:24Z Laziz Baxtiyorov 56023 wikitext text/x-wiki {{Davlat arbobi |ismi = Yangibaev Baxadir Yangibaevich |lavozimi = [[Qoraqalpogʻiston Respublikasi Vazirlar Kengashi]] raisi |boshlanish davri = [[2006-yil]] |tugash davri = [[2017-yil]]gacha |prezident = [[Islom Karimov]]<br>[[Shavkat Mirziyoyev]] |premyer = [[Shavkat Mirziyoyev]]<br>[[Abdulla Oripov (siyosatchi)]] |oʻtmishdoshi = [[Tursinbay Tanirbergenov]] |vorisi = [[Qahramon Sariyev]] |tavallud sanasi = {{tugʻilgan sanasi va yoshi|1960|8|25}} |tavallud joyi = [[Beruniy tumani]] |mukofotlari = {{Sodiq xizmatlari uchun medali}} }} '''Baxadir Yangibaevich Yangibaev''' (1960-yil [[Qoraqalpogʻiston Respublikasi]] [[Beruniy tumani]]da tugʻilgan) - [[Qoraqalpogʻiston Respublikasi Vazirlar Kengashi]] raisi (2006-2017). == Biografiyasi == ===Taʼlim=== Malumoti oliy. [[Toshkent avtomobil yoʻllar instituti]]ni, [[Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti]]ni tamomlagan. Mutaxassisligi muhandis-quruvchi, iqtisodchi. ===Mehnat faoliyati=== 2006-yildan 2017-yilgacha Qoraqalpogʻiston Respublikasi Vazirlar kengashi raisi<ref name="Vazirlar Kengashi raisi">{{Citation |year= |title=Vazirlar Kengashi raisi |url=http://sovminrk.gov.uz/uz/pages/show/287 |access-date=2014-11-05 |archivedate=2014-11-05 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141105211944/http://sovminrk.gov.uz/uz/pages/show/287 }}</ref>. Ish faoliyatini Beruniy yoʻl tamirlash va qurilish boshqarmasi ustasidan boshlagan. 1982—1993-yillarda yoshlar va partiya qoʻmitalarida turli lavozimlarda faoliyat koʻrsatgan. 1993-yildan 1995-yilgacha Aksiyadorlik-tijorat "Tadbirkorbanki" Qoraqalpogʻiston boʻlimining kadrlar boʻyicha inspektori, iqtisodiy-tahlil boʻlimi boshligʻi, 1995—1996-yillarda Qoraqalpogʻiston Respublikasi Vazirlar Kengashi Raisining yordamchisi, 1996-yildan 1999-yilgacha [[Oʻzbekiston Respublikasi Markaziy Banki]] Qoraqalpogʻiston boʻyicha bosh boshqarmasi boshligʻining birinchi oʻrinbosari, 1999—2002-yillarda Oʻzbekiston Respublikasi aksiyadorlik-tijorat "Gʻallabanki"ning Qoraqalpogʻiston Respublikasi mintaqaviy filiali boshqaruvchisi, 2002-yildan 2006-yilgacha Qoraqalpogʻiston Respublikasi Moliya vaziri<ref name="Vazirlar Kengashi raisi"/>, [[2006]]—[[2017]]-yillarda [[Qoraqalpogʻiston Respublikasi Vazirlar Kengashi]] Raisi vazifalarida faoliyat olib borgan. [[2017-yil]]dan - [[Shumanay tumani]] hokimi<ref>{{Citation |year= |title=Shumanay |url=https://www.kruz.uz/uz/news/show/700 |access-date=2019-11-10 |archivedate=2019-11-10 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20191110090255/https://www.kruz.uz/uz/news/show/700 }}</ref>. == Mukofotlari == Baxadir Yangiboyev [[Sodiq xizmatlari uchun medali]] bilan mukofotlangan. == Manbalar == {{Manbalar}} {{Oʻzbekiston viloyatlari hokimlari}} {{DEFAULTSORT:Yangibayev, Baxadir}} [[Turkum:Qoraqalpogʻiston kishilari]] [[Turkum:Oʻzbekiston yetakchilari]] {{bio-stub}} {{uzbekistan-bio-stub}} 81s5fl5zf49nyxdzzdf0rt9wfl9nsej Telegram 0 655373 2816828 2627584 2022-08-29T06:22:58Z Savdoyi 74100 Telegram Premium wikitext text/x-wiki {{Infobox software | nom = Telegram | logo = [[Fayl:Telegram logo.svg|100px]] | screenshot = | screenshot izohi = | muallif ={{ubl|[[Nikolay Durov]]|[[Pavel Durov]]}} | developer =[[Telegram FZ LLC]], Telegram Messenger Inc. | reliz = | tashkil topdi ={{Start date and age|2013|03|13|df=yes}} | oxirgi versiyasi = 8.4.4 (Desktop — 3.4.8) | oxirgi reliz = | oxirgi demo = | oxirgi demo sanasi = | operatsion sistema = | platforma =[[Android]], [[iOS]], [[Windows Phone]], [[Windows NT]], [[macOS]], [[Linux]], Veb platforma | til = | status = | janr =Xabar almashgich | litsenziya =[[GNU GPLv2]] yoki [[GPLv3]] | vebsayt = {{URL|https://telegram.org/}} }} '''Telegram''' — tezkor xabar almashish vositasi. Oddiy foydalanuvchilar matn xabarlashuvdan tashqari bir-birlariga har birining hajmi 2 GB gacha boʻlgan [[tasvir]], [[video]], [[audio]] va har xil fayllar yuborishlari hamda ovozli va video qoʻngʻiroqlarni amalga oshirishlari, kanal va guruhlarda ovozli hamda video chatlarda qatnashishlari mumkin. Dastur [[Google]], [[Android]], [[Apple]] [[iOS]], [[Microsoft]] [[Windows]], [[Blackberry]], [[MacOS]], [[Linux]] va [[Windows Phone]] uchun mavjud. Telegram foydalanuvchilari oʻz mobil telefon raqamlari orqali roʻyxatdan oʻtadilar. „Telegram“ loyihasi [[Pavel Durov]] tomonidan oʻylab topilgan. Dunyodagi eng '''tezkor''' xabar almashish ilovasi. Bu '''bepul''' va '''xavfsiz'''. == Tarixi == Telegram 2013-yilda aka-uka Nikolay va Pavel Durovlar tomonidan ishlab chiqilgan. 2013-yilning oktabr oyida Telegramda kunlik 100,000 foydalanuvchi bor edi. 2014-yil 24-martda esa Telegram oʻzida 35 million oylik va 15 million kunlik foydalanuvchisi borligini eʼlon qildi.{{fact}} 2014-yil dekabr oyida Telegram kunlik 1 milliard xabar yuboradigan 50 million foydalanuvchisi borligini va auditoriyasi haftasiga bir millionga koʻpayayotganini eʼlon qildi. 2018-yil martida Telegram 200 millionlik oylik faol foydalanuvchiga erishdi. Oʻtgan yili, 2020-yil aprel oyida 400 million faol foydalanuvchiga erishganligini maʼlum qildi. 2021-yil yanvar oyi esa bu koʻrsatkich 500 milliondan oshdi. Ushbu foydalanuvchilar oʻsishi sababli esa Telegram [[Sentabr]] oyida maʼlumotlar saqlash formatini int32'dan int64'ga oʻtkazdi. Bu esa eski versiyalarni qoʻllab-quvvatlashni toʻxtatish majburiyatini hosil qildi va [[Dekabr]] oyida eski versiyalar [https://t.me/TGraphUz/1516 ishlashdan to'xtadi.] 2013-yil 14-avgustda [[iOS]] kompaniyasi [[Apple]] foydalanuvchilariga „Telegram“ dasturini taqdim qildi. Shu yili 22-avgustda esa [[Android]] foydalanuvchilari bu dasturda foydalana boshlashdi. Telegram dasturi [[MTProto]] protokoli asosida ishlaydi. Telagram messenjeri obligasiyalar sotish orqali 1 milliard dollarlik sarmoya jalb qildi. Durovning maʼlum qilishicha, Telegramʼning asosiy maqsadi kelajakda oʻnlab yillar yoki asrlar davomida insoniyatga xizmat qilishi mumkin boʻlgan moliyaviy barqaror loyihaga aylanish boʻlib, 1 milliard dollar sarmoyaning jalb qilingani ushbu maqsadga erishish yoʻlidagi yana bir qadam boʻlgan. Investorlar orasida BAAning «Mubadala Investment Company» hamda «Abu Dhabi Catalyst Partners» kompaniyasi bor<ref>{{web manbasi |url=https://bugun.uz/2021/03/23/telegram-obligacziyalar-sotish-orqali-1-mlrd-dollar-sarmoya-zhalb-qildi |title= Telegram облигациялар сотиш орқали 1 млрд доллар сармоя жалб қилди |author= |website=Bugun.uz |accessdate=23-03-2021}}</ref>. ==Yangilanishlar== Telegram dasturi [[2021-yil]] [[mart]] oyida cheksiz foydalanuvchilarni qoʻshgan holda muloqot qilish imkonini beruvchi ovozli chatni taqdim etdi<ref>{{web manbasi |url= https://bugun.uz/2021/03/12/telegram-yana-bir-yangi-funkcziyani-ishga-tushiradi |title= Telegram яна бир янги функцияни ишга туширади |author= |website=Bugun.uz |accessdate=2021 йил 12 март}}</ref>. [[Iyul]] oyida esa 30 kishiik videokonferensiyasida har bir ishtirokchi oʻz ekranidan skrin koʻrsata olish imkoniyatiga ega boʻldi<ref>{{web manbasi |url= https://bugun.uz/2021/07/31/telegram-yangi-funktsiyalarni-ishga-tushirdi |title= Telegram янги функцияларни ишга туширди |author= |website=Bugun.uz |accessdate=2021 йил 31 июль}}</ref>. [[Avgust]] oyi oxirida esa Telegram Ovozli va Video chatlarni Jonli efirlar<ref>{{web manbasi |url= https://telegram.org/blog/live-streams-forwarding-next-channel/uz |title= Jonli efirlar, moslashuvchan uzatish sozlamalari, kanallar orasida tezkor oʻtish va ommabop stikerlar |author= |website=telegram.org |accessdate=2021-yil, 31-avgust}}</ref> deya nomladi. [[Sentabr]] oyidagi yangilanishda esa Jonli efirlarni yozib olish imkoniyatini ham taqdim etdi<ref>{{web manbasi |url= http://telegram.org/blog/chat-themes-interactive-emoji-read-receipts/uz |title= Chat mavzulari, interaktiv emojilar, guruhlarda oʻqilganlik hisobotlari va jonli efirni yozib olish |author= |website=telegram.org |accessdate=2021-yil, 19-sentabr}}</ref>. Shunday qilib biz 2021-yilni Rekasiyalar, Yashirin matn, Tarjimon va [[QR-Kodlar]] bilan tugatdik.[https://telegram.org/blog/reactions-spoilers-translations/uz] [[2022]] -yil [[mart]] oyida [[telegram]] yana bir yangilanishni e’lon qildi. Bunda ko’ra telegram botlarini yaratishda yangi dasturlash tili ([[JavaScript]]) qo’shildi. Endi telegram botlar saytlardan deyarli farq qilmaydi deb xabar qiladi [[telegram]] o’r rasmiy [https://telegram.org/blog/notifications-bots/ru saytida]. Bundan tashqari telegram yangi emojilar, stikerlar va to’g’ridan to’g’ri kanallar va guruhlardagi postlarni telegramdan chiqmagan xolatda boshqa tillarga tarjim qilish imkoniyati ham yaratdi. 2022-yil 21-iyun kuni Telegram foydalanuvchilari soni 700 milliondan oshganin e'lon qildi va shu munosabat bilan Telegram Premium obunasini e'lon qildi. == Telegram Premium == [[Fayl:Telegram Premium.png|thumb|Telegram premium obunasi ikonasi]] Telegram Premium obunasi o'z ichiga bir qancha qulayliklarni jamlaydi. Shu jumladan, o'zaro har birining hajmi 4 GB gacha fayl(video, audio, tasvir va boshqa) lar almashinish imkoniyati, katta tezlikda fayllar yuklanishi, xabarlar tarkibidagi bejirim animatsion emojilar, 1 000 ta gacha (oddiy versiyasida 500 ta gacha) kanallarga va katta guruhlarga a'zo bo'la olish, 20 ta gacha chatlar jildlari, 10 ta gacha (oddiy versiyasida 5 ta gacha) qadalgan chatlar, 400 ta gacha (oddiy versiyasida 200 ta gacha) saqlangan animatsiya ( gif ) lar, "O'zingiz haqingizda " bo'limida uzunroq tavsif, ovozli habarlarni matn shaklida qabul qilish, noyob stikerlar va reaksiyalar jamlanmalari, nikneym oxiridagi premium belgisi va boshqa ko'plab funksiyalar. ==Manbalar== {{Manbalar}} == Havolalar == * [https://telegram.org Rasmiy sayti] * [https://telegram.org/apps Telegram versiyalari roʻyxati] {{ref-en}} * [https://dev.stel.com API Telegram ] {{ref-en}} * [http://www.ferra.ru/ru/apps/fun/2013/08/14/telegram-messenger-durov.html Telegram. Pavel Durov tomonidan yaratilgan eng tez xabarlashuv dasturi] {{Webarxiv|url=https://web.archive.org/web/20150402090836/http://www.ferra.ru/ru/apps/fun/2013/08/14/telegram-messenger-durov.html |date=2015-04-02 }} {{ref-ru}} gipaj4838ujqccmtibvitr7k81q8apn 2816846 2816828 2022-08-29T06:31:04Z Savdoyi 74100 Telegram Premium wikitext text/x-wiki {{Infobox software | nom = Telegram | logo = [[Fayl:Telegram logo.svg|100px]] | screenshot = | screenshot izohi = | muallif ={{ubl|[[Nikolay Durov]]|[[Pavel Durov]]}} | developer =[[Telegram FZ LLC]], Telegram Messenger Inc. | reliz = | tashkil topdi ={{Start date and age|2013|03|13|df=yes}} | oxirgi versiyasi = 8.4.4 (Desktop — 3.4.8) | oxirgi reliz = | oxirgi demo = | oxirgi demo sanasi = | operatsion sistema = | platforma =[[Android]], [[iOS]], [[Windows Phone]], [[Windows NT]], [[macOS]], [[Linux]], Veb platforma | til = | status = | janr =Xabar almashgich | litsenziya =[[GNU GPLv2]] yoki [[GPLv3]] | vebsayt = {{URL|https://telegram.org/}} }} '''Telegram''' — tezkor xabar almashish vositasi. Oddiy foydalanuvchilar matn xabarlashuvdan tashqari bir-birlariga har birining hajmi 2 GB gacha boʻlgan [[tasvir]], [[video]], [[audio]] va har xil fayllar yuborishlari hamda ovozli va video qoʻngʻiroqlarni amalga oshirishlari, kanal va guruhlarda ovozli hamda video chatlarda qatnashishlari mumkin. Dastur [[Google]], [[Android]], [[Apple]] [[iOS]], [[Microsoft]] [[Windows]], [[Blackberry]], [[MacOS]], [[Linux]] va [[Windows Phone]] uchun mavjud. Telegram foydalanuvchilari oʻz mobil telefon raqamlari orqali roʻyxatdan oʻtadilar. „Telegram“ loyihasi [[Pavel Durov]] tomonidan oʻylab topilgan. Dunyodagi eng '''tezkor''' xabar almashish ilovasi. Bu '''bepul''' va '''xavfsiz'''. == Tarixi == Telegram 2013-yilda aka-uka Nikolay va Pavel Durovlar tomonidan ishlab chiqilgan. 2013-yilning oktabr oyida Telegramda kunlik 100,000 foydalanuvchi bor edi. 2014-yil 24-martda esa Telegram oʻzida 35 million oylik va 15 million kunlik foydalanuvchisi borligini eʼlon qildi.{{fact}} 2014-yil dekabr oyida Telegram kunlik 1 milliard xabar yuboradigan 50 million foydalanuvchisi borligini va auditoriyasi haftasiga bir millionga koʻpayayotganini eʼlon qildi. 2018-yil martida Telegram 200 millionlik oylik faol foydalanuvchiga erishdi. Oʻtgan yili, 2020-yil aprel oyida 400 million faol foydalanuvchiga erishganligini maʼlum qildi. 2021-yil yanvar oyi esa bu koʻrsatkich 500 milliondan oshdi. Ushbu foydalanuvchilar oʻsishi sababli esa Telegram [[Sentabr]] oyida maʼlumotlar saqlash formatini int32'dan int64'ga oʻtkazdi. Bu esa eski versiyalarni qoʻllab-quvvatlashni toʻxtatish majburiyatini hosil qildi va [[Dekabr]] oyida eski versiyalar [https://t.me/TGraphUz/1516 ishlashdan to'xtadi.] 2013-yil 14-avgustda [[iOS]] kompaniyasi [[Apple]] foydalanuvchilariga „Telegram“ dasturini taqdim qildi. Shu yili 22-avgustda esa [[Android]] foydalanuvchilari bu dasturda foydalana boshlashdi. Telegram dasturi [[MTProto]] protokoli asosida ishlaydi. Telagram messenjeri obligasiyalar sotish orqali 1 milliard dollarlik sarmoya jalb qildi. Durovning maʼlum qilishicha, Telegramʼning asosiy maqsadi kelajakda oʻnlab yillar yoki asrlar davomida insoniyatga xizmat qilishi mumkin boʻlgan moliyaviy barqaror loyihaga aylanish boʻlib, 1 milliard dollar sarmoyaning jalb qilingani ushbu maqsadga erishish yoʻlidagi yana bir qadam boʻlgan. Investorlar orasida BAAning «Mubadala Investment Company» hamda «Abu Dhabi Catalyst Partners» kompaniyasi bor<ref>{{web manbasi |url=https://bugun.uz/2021/03/23/telegram-obligacziyalar-sotish-orqali-1-mlrd-dollar-sarmoya-zhalb-qildi |title= Telegram облигациялар сотиш орқали 1 млрд доллар сармоя жалб қилди |author= |website=Bugun.uz |accessdate=23-03-2021}}</ref>. ==Yangilanishlar== Telegram dasturi [[2021-yil]] [[mart]] oyida cheksiz foydalanuvchilarni qoʻshgan holda muloqot qilish imkonini beruvchi ovozli chatni taqdim etdi<ref>{{web manbasi |url= https://bugun.uz/2021/03/12/telegram-yana-bir-yangi-funkcziyani-ishga-tushiradi |title= Telegram яна бир янги функцияни ишга туширади |author= |website=Bugun.uz |accessdate=2021 йил 12 март}}</ref>. [[Iyul]] oyida esa 30 kishiik videokonferensiyasida har bir ishtirokchi oʻz ekranidan skrin koʻrsata olish imkoniyatiga ega boʻldi<ref>{{web manbasi |url= https://bugun.uz/2021/07/31/telegram-yangi-funktsiyalarni-ishga-tushirdi |title= Telegram янги функцияларни ишга туширди |author= |website=Bugun.uz |accessdate=2021 йил 31 июль}}</ref>. [[Avgust]] oyi oxirida esa Telegram Ovozli va Video chatlarni Jonli efirlar<ref>{{web manbasi |url= https://telegram.org/blog/live-streams-forwarding-next-channel/uz |title= Jonli efirlar, moslashuvchan uzatish sozlamalari, kanallar orasida tezkor oʻtish va ommabop stikerlar |author= |website=telegram.org |accessdate=2021-yil, 31-avgust}}</ref> deya nomladi. [[Sentabr]] oyidagi yangilanishda esa Jonli efirlarni yozib olish imkoniyatini ham taqdim etdi<ref>{{web manbasi |url= http://telegram.org/blog/chat-themes-interactive-emoji-read-receipts/uz |title= Chat mavzulari, interaktiv emojilar, guruhlarda oʻqilganlik hisobotlari va jonli efirni yozib olish |author= |website=telegram.org |accessdate=2021-yil, 19-sentabr}}</ref>. Shunday qilib biz 2021-yilni Rekasiyalar, Yashirin matn, Tarjimon va [[QR-Kodlar]] bilan tugatdik.[https://telegram.org/blog/reactions-spoilers-translations/uz] [[2022]] -yil [[mart]] oyida [[telegram]] yana bir yangilanishni e’lon qildi. Bunda ko’ra telegram botlarini yaratishda yangi dasturlash tili ([[JavaScript]]) qo’shildi. Endi telegram botlar saytlardan deyarli farq qilmaydi deb xabar qiladi [[telegram]] o’r rasmiy [https://telegram.org/blog/notifications-bots/ru saytida]. Bundan tashqari telegram yangi emojilar, stikerlar va to’g’ridan to’g’ri kanallar va guruhlardagi postlarni telegramdan chiqmagan xolatda boshqa tillarga tarjim qilish imkoniyati ham yaratdi. 2022-yil 21-iyun kuni Telegram foydalanuvchilari soni 700 milliondan oshganini e'lon qildi va shu munosabat bilan ''Telegram Premium'' obunasini e'lon qildi. == Telegram Premium == [[Fayl:Telegram Premium.png|thumb|Telegram premium obunasi ikonasi]] Telegram Premium obunasi o'z ichiga bir qancha qulayliklarni jamlaydi. Shu jumladan, o'zaro har birining hajmi 4 GB gacha fayl(video, audio, tasvir va boshqa) lar almashinish imkoniyati, katta tezlikda fayllar yuklanishi, xabarlar tarkibidagi bejirim animatsion emojilar, 1 000 ta gacha (oddiy versiyasida 500 ta gacha) kanallarga va katta guruhlarga a'zo bo'la olish, 20 ta gacha chatlar jildlari, 10 ta gacha (oddiy versiyasida 5 ta gacha) qadalgan chatlar, 400 ta gacha (oddiy versiyasida 200 ta gacha) saqlangan animatsiya ( gif ) lar, "O'zingiz haqingizda " bo'limida uzunroq tavsif, ovozli habarlarni matn shaklida qabul qilish, noyob stikerlar va reaksiyalar jamlanmalari, nikneym oxiridagi premium belgisi va boshqa ko'plab funksiyalar. 29- avgust 2022-yil holatiga ko'ra Telegram rasmiy saytidan yuklab olingan ilovasi uchun premium obuna narxi bir oyga 3.99 AQSH Dollarini tashkil qiladi. ==Manbalar== {{Manbalar}} == Havolalar == * [https://telegram.org Rasmiy sayti] * [https://telegram.org/apps Telegram versiyalari roʻyxati] {{ref-en}} * [https://dev.stel.com API Telegram ] {{ref-en}} * [http://www.ferra.ru/ru/apps/fun/2013/08/14/telegram-messenger-durov.html Telegram. Pavel Durov tomonidan yaratilgan eng tez xabarlashuv dasturi] {{Webarxiv|url=https://web.archive.org/web/20150402090836/http://www.ferra.ru/ru/apps/fun/2013/08/14/telegram-messenger-durov.html |date=2015-04-02 }} {{ref-ru}} ifonhpo9jg24zu0usvp7q7703zceged Gurkirov 0 669206 2816591 2525913 2022-08-29T03:22:51Z Findfound 74335 wikitext text/x-wiki {{Bilgiquti aholi punkti | oʻzbekcha nomi = Gurkirov | mavqe = Shaharcha | mamlakat = Oʻzbekiston | mintaqa turi = viloyat | mintaqa = Andijon viloyati | jadvalda mintaqa = | tuman turi = tuman | tuman = Izboskan (tuman) | jadvalda tuman = | jamoat turi = | jamoat = | jadvalda jamoat = | qaram = | gerb = | bayroq = |lat_dir = N|lat_deg= 40|lat_min= 54|lat_sec=20 |lon_dir = E|lon_deg= 72|lon_min= 22|lon_sec=25 |CoordAddon = |CoordScale = | mamlakat xaritasi oʻlchami = 300 | mintaqa xaritasi oʻlchami = | tuman xaritasi oʻlchami = | mamlakat xaritasi = | mintaqa xaritasi = | tuman xaritasi = | ichki bolinishi = | rahbar turi = | rahbar = | asos solingan = | ilk eslatilishi = | avvalgi nomlari = | qachondan beri = 2009 | maydon = | balandlik turi = | AP markazi balandligi = | iqlim = | rasmiy til = [[O'zbek]] tili | aholi = | sanalgan yil = | zichlik = | aglomeratsiya = | milliy tarkib = | konfessiyaviy tarkib = | etnoxronim = | vaqt mintaqasi = +5 | DST = | telefon kodi = | pochta indeksi = | pochta indekslari = | sayt = | avtomobil kodi = | identifikator turi = | raqamli identifikator = | Commons turkumi = }} '''Gurkirov'''  — [[Oʻzbekiston Respublikasi]] [[Andijon viloyati]] [[Izboskan (tuman)|Izboskan tumani]]ga qarashli shaharcha. 2009-yilda shaharcha maqomi berilgan.<ref>[http://static.norma.uz/documents/15.12.08/68.rtf ПОСТАНОВЛЕНИЕ КАБИНЕТА МИНИСТРОВ РЕСПУБЛИКИ УЗБЕКИСТАН 13.03.2009 г. N 68 О ДОПОЛНИТЕЛЬНЫХ МЕРАХ ПО СОВЕРШЕНСТВОВАНИЮ АДМИНИСТРАТИВНО-ТЕРРИТОРИАЛЬНОГО УСТРОЙСТВА НАСЕЛЕННЫХ ПУНКТОВ РЕСПУБЛИКИ УЗБЕКИСТАН]</ref> == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Gurkirovda tug'ilganlar]] {{stub}} kcd33q80vty2yyvohki05maqkoavkyz Andoza:Muhammad 10 671118 2816071 2815106 2022-08-28T15:05:54Z Malikxan 33427 [[Special:Contributions/Sherali Narzullayev|Sherali Narzullayev]] tahrirlari [[User:MalikxanBot|MalikxanBot]] versiyasiga qaytarildi wikitext text/x-wiki {{Sidebar with collapsible lists | name = Muhammad | wraplinks=true | pretitle = Islom paygʻambari | title = [[Muhammad]] | image = [[Fayl:Muhammad2.png|200px|frameless|alt=Muhammad|link=Muhammad]] | expanded = {{{expanded|{{{1|<noinclude>all</noinclude>}}}}}} | contentclass = hlist | list1name = hayoti | list1title = [[Muhammadning hayoti|Hayoti]] | list1 = * [[Muhammadning hayoti|Makkadagi hayoti]] * [[Hijra|Madinaga kelishi]] * [[:en:Muhammad in Medina|Madinadagi hayoti]] * [[:en:Farewell Pilgrimage|Xayrlashuv ziyorati]] * [[:en:Timeline of early Islamic history|Meroslari]] | list2name = faoliyati | list2title = Faoliyati | list2 = * [[:en:Muhammad's first revelation|birinchi ishlari]] * [[:en:Military career of Muhammad|harbiy faoliyati]] * [[:en:Muhammad after the occupation of Mecca|Makkaning zabt etilishi]] * [[Hadis]] | list3name = moʻjizalari | list3title = Moʻjizalari | list3 = * [[Qurʻon]] * [[Isro va meʼroj]] * [[:en:Splitting of the moon|Oy parchalanishi]] * [[:en:Miracles of Muhammad|moʻjizalari]] | list4name = munosabatlari | list4title = Munosabatlari | list4 = * [[:en:Muhammad's views on Jews|Yahudiylar bilan]] * [[:en:Muhammad's views on Christians|Nasroniylar bilan]] | list5name = merosi | list5title = [[:en:Succession to Muhammad|Merosi]] | list5 = * [[:en:Farewell Sermon|Nasihatlari]] * [[:en:Hadith of the pen and paper|Hadis]] * [[:en:Saqifah|Saqifa]] * [[Ahl ul-Bayt]] * [[Sahoba]] * [[:en:History of Islam|Tarix]] | list6name = maqtovlar | list6title = Maqtovlar | list6 = * [[:en:Durood|Durud]] * [[:en:Na`at|Naat]] * [[Mavlid annabiy]] | list7name = kelajak | list7title = Kelajak | list7 = * [[:en:Muhammad in Islam|Islomiy munoabat]] * [[:en:Muhammad in the Bible|Injildagi munosabat]] * [[:en:Judaism's views on Muhammad|Yahudiylar munosabati]] * [[:en:Medieval Christian views on Muhammad|Nasroniylar munosabati]] * [[:en:Historicity of Muhammad|Muhammad tarixi]] * [[:en:Criticism of Muhammad|Tanqidlar]] | list8name = aloqador mavzular | list8title = Aloqador mavzular | list8 = * [[Masjid al-Nabavi]] * [[:en:Relics of Muhammad|Yodgorliklari]] * [[:en:Weapons of the Prophet Muhammad|Qurollari]] | belowclass = plainlist | belowstyle = padding-top:0.1em;font-weight:bold; | below = {{portal|Islom|size=tiny}} }}<noinclude> [[Turkum:Andozalar:Islom]] [[Turkum:Islom]] [[Turkum:Andozalar:Muhammad]] </noinclude> rbg5aqrslaxsuj8x4ajp8739qgxo3lv Somon yoʻli elchilari 0 671392 2816182 2636729 2022-08-28T16:27:38Z 213.230.86.154 Krkrk wikitext text/x-wiki {{Kitob | Nomi = Somon yoʻli elchilari | Original nomi = | Rasm = | Imzo = | Muallif = [[Tohir Malik]] | Janr = [[qissa]] | Til = [[Oʻzbek tili|oʻzbek]] | Original nashr qilingan yili = | Tarjimon = | Bezalishi = | Seriya = | Nashriyot = „[[Yosh gvardiya]]“ | Nashr qilingan yili = 1979 | Betlari = 128 | Keyingisi = | isbn = | Lib = }} '''„Somon yoʻli elchilari“''' — [[Oʻzbeklar|oʻzbek]] yozuvchisi [[Tohir Malik]] qalamiga mansub [[Ilmiy fantastika|ilmiy-fantastik]] [[qissa]]. Muallif bu qissani 1978-yil yozgan. Asar kitob sifatida ilk bor 1979-yil [[Toshkent]] shahrida „[[Yosh gvardiya]]“ nashriyotida chop etilgan. „Somon yoʻli elchilari“ muallifning ikkinchi yirik qissasidir. Asar [[rus tili]]ga tarjima qilingan.<ref>{{web manbasi|title=Somon yoʻli elchilari|url=http://search.rsl.ru/ru/record/01001575469|work=Rossiya davlat kutubxonasi|accessdate=07.11.2016|language=ruscha}}</ref> Asarda arxeolog Davronning qazishma ishlari davrida boshidan oʻtkazgan kechinmalari haqida hikoya qilinadi. Davron qazishma ishlari olib borayotib oltin haykalchalar topadi. Bu buyumlar yordamida yerliklar [[oʻzga sayyoraliklar]] bilan oʻtmishda aloqada boʻlgani yoki yoʻqligini aniqlashga urinadi. Asarni nashrga tayyorlashda quyidagi shaxslar ishtirok etgan: Shamsi Odil – muharrir, T.&nbsp;Shumskaya – rassom, E.&nbsp;Valiyev – rasmlar muharriri, L.&nbsp;Burkina – texnik muharrir, S.&nbsp;Saydalimov – musahhih. Kitob adadi – 60&nbsp;000 nusxa. == Bölimləri == * „Muqaddimə“ * „Vəkil“ * „Ümidsizlik“ * „Qaltıs həzilmi“ * „Yəńi əvlad“ * „Bürgəgə aççıq qılıb“ * „Meras“ * „Ulaq“ * „Xatıma“ == Manbalar == {{manbalar}} {{book-stub}} [[Turkum:Qissa kitoblar]] 7p09fdd3pesqkuse38fffehu11dskg1 Andoza:Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining shaxsiy tarkibi 10 671501 2817349 2791164 2022-08-29T11:52:28Z Laziz Baxtiyorov 56023 wikitext text/x-wiki {{Navbox |name=Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining shaxsiy tarkibi |title = [[Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi]]ning shaxsiy tarkibi |image = [[Fayl:Flag of Uzbekistan.svg|80px]] |bodyclass = hlist |state = {{{state|autocollapse}}} |titlestyle=background:{{rang|Oʻzbekiston}}; |basestyle=background:{{rang|Oʻzbekiston2}}; |group1 = [[Oʻzbekiston Bosh vaziri|Bosh vazir]] |list1 = * [[Abdulla Oripov (siyosatchi)|Abdulla Aripov]] |group2 = Bosh vazir oʻrinbosarlari |list2 = * [[Ochilboy Ramatov]] (kommunal, qurlish) * [[Jamshid Qoʻchqorov]] (iqtisodiyot va sanoat vaziri) * [[]] (energetika vaziri) * [[Aziz Abduhakimov]] (turizm va sport vaziri) * [[Shuhrat Gʻaniyev]] (oziq-ovqat va qishloq xoʻjaligi) * [[Jamshid Xoʻjayev]] (investitsiyalar) |group3 = Vazirlar |list3 = * [[Ilhom Mahkamov]] — transport; * [[]] — energetika; * [[Botir Zokirov (siyosatchi)]] — qurilish; * [[Jamshid Qoʻchqorov]] — [[Oʻzbekiston Respublikasi Iqtisodiyot vazirligi|iqtisodiyot]]; * [[Poʻlat Bobojonov]] — [[Oʻzbekiston Respublikasi Ichki ishlar vazirligi|ichki ishlar]]; * [[Abduqodir Toshqulov]] — [[Oʻzbekiston Respublikasi Oliy va oʻrta maxsus taʼlim vazirligi|oliy va oʻrta maxsus taʼlim]]; * [[Ozodbek Nazarbekov]] — madaniyat; * [[Behzod Musayev]] — [[Oʻzbekiston Respublikasi Sogʻliqni saqlash vazirligi|sogʻliqni saqlash]]; * [[Vladimir Norov]] — [[Oʻzbekiston Respublikasi Tashqi ishlar vazirligi|tashqi ishlar]]; * [[Jamshid Xoʻjayev]] — tashqi savdo va investitsiyalar; * [[Baxtiyor Saidov]] — [[Oʻzbekiston Respublikasi Xalq taʼlimi vazirligi|xalq taʼlimi]]; * [[Agrippina Shin]] — maktabgacha taʼlim; * [[Bahodir Qurbonov]] — [[Oʻzbekiston Respublikasi Mudofaa vazirligi|mudofaa]]; * [[Sherzod Shermatov]] — telekommunikatsiya; * [[Aziz Voitov]] — [[Oʻzbekiston Respublikasi Qishloq va suv xoʻjaligi vazirligi|qishloq xoʻjaligi]]; * [[Shavkat Hamroyev]] — [[Oʻzbekiston Respublikasi Qishloq va suv xoʻjaligi vazirligi|suv xoʻjaligi]]; * [[Nozim Husanov]] — mehnat; * [[Abdulla Qoʻldoshev]] — [[Oʻzbekiston Respublikasi Favqulodda vaziyatlar vazirligi|favqulodda vaziyatlar]]; * [[Timur Ishmetov]] — [[Oʻzbekiston Respublikasi Moliya vazirligi|moliya]]; * [[Ruslanbek Davletov]] — [[Oʻzbekiston Respublikasi Adliya vazirligi|adliya]]; * [[Sherzod Hidoyatov]] — uy-joy kommunal xizmatlar; * [[Aziz Abduhakimov]] — turizm; * [[Adham Ikromov]] — sport; * [[Ibrohim Abdurahmonov]] — innovatsion rivojlantirish; * [[Tursinxon Xudayberganov]] — mahalla va nuroniylarni qoʻllab-quvvatlash. |group4 = [[Davlat qoʻmitalari]] raislari |list4 = * [[Zulayho Mahkamova]] — ayollar va oila masalalari; * [[Narzullo Oblomurodov]] — ekologiya; * [[Nizomiddin Bakirov]] — oʻrmon xoʻjaligi; * [[Bobur Islomov]] — geologiya; * [[Sherzod Qudbiyev]] — soliq; * [[Najmiddinxoʻja Sharipov]] — monopoliyaga qarshi kurash; * [[Bahodir Begalov]] — statistika; * [[Akmalxoʻja Mavlonov]] — bojxona; * [[Baxtiyor Gʻulomov]] — sanoat xavfsizligi; * [[Oybek Ismoilov]] — mudofaa sanoati; * [[Abdurahmon Abduvaliyev]] — avtomobil yoʻllari; * [[Bahrom Norqobilov]] — veterinariya. |group5 = [[Agentlik|Agentliklar]] direktorlari |list5 = * [[Ulugʻbek Yusupov]] — oʻzarxiv * [[Firdavs Abduxoliqov]] — kinematografiya * [[Sardor Kariyev]] — farmatsevtika * [[Ibrohim Ergashev]] — oʻsimliklar karantini va himoyasi * [[Akmalxon Ortiqov]] — davlat aktivlarini boshqarish * [[Hilola Umarova]] — prezident, ijod va ixtisoslashtirilgan maktablarni rivojlantirish * [[Alisher Saʼdullayev]] — yoshlar ishlari * [[]] — mahallabay ishlash va tadbirkorlikni rivojlantirish * [[Ulugʻbek Muradov]] - eksportni ragʻbatlantirish * [[Shuxrat Kadirov]] - kosmik tadqiqotlar va texnologiyalar * [[]] - alkogol va tamaki bozorini tartibga solish hamda vinochilikni rivojlantirish * [[Abdushukur Sadiqov]] - milliy antidoping agentligi * [[]] - tibbiy-ijtimoiy xizmatlarni rivojlantirish * [[Sanjar Obidov]] - xorijiy tillarni oʻrganishni ommalashtirish }}<noinclude> {{collapsible option}} [[Turkum:Andozalar:Oʻzbekiston]] </noinclude><includeonly>[[Turkum:Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi aʻzolari]]</includeonly> fyhvgrhkgz83w8dtvbxvhudvnyfdqd1 Module:NumberOf/today 828 672053 2816549 2815294 2022-08-29T00:00:52Z MBHbot 26205 Scribunto text/plain local info = { ['en'] = { pos = 1, activeusers = 114891, admins = 1032, articles = 6545501, edits = 1102511189, files = 893697, pages = 56424343, users = 44076478, depth = 1134.654 }, ['ceb'] = { pos = 2, activeusers = 178, admins = 6, articles = 6125812, edits = 34883386, files = 0, pages = 11232229, users = 93743, depth = 2.158032 }, ['de'] = { pos = 3, activeusers = 16785, admins = 190, articles = 2719520, edits = 224216560, files = 129093, pages = 7509583, users = 3983361, depth = 92.6296 }, ['sv'] = { pos = 4, activeusers = 1970, admins = 66, articles = 2552497, edits = 51028100, files = 0, pages = 6122307, users = 832997, depth = 16.30249 }, ['fr'] = { pos = 5, activeusers = 16464, admins = 159, articles = 2450253, edits = 196042223, files = 68502, pages = 12165618, users = 4452682, depth = 253.3447 }, ['nl'] = { pos = 6, activeusers = 3480, admins = 36, articles = 2099551, edits = 62525317, files = 20, pages = 4469441, users = 1226404, depth = 17.82404 }, ['ru'] = { pos = 7, activeusers = 10489, admins = 76, articles = 1848931, edits = 124843735, files = 238106, pages = 7420278, users = 3236814, depth = 152.7656 }, ['es'] = { pos = 8, activeusers = 13281, admins = 63, articles = 1798030, edits = 145178970, files = 0, pages = 7717236, users = 6624587, depth = 203.8802 }, ['it'] = { pos = 9, activeusers = 7391, admins = 122, articles = 1769531, edits = 128739736, files = 138174, pages = 7501196, users = 2287264, depth = 180.0642 }, ['arz'] = { pos = 10, activeusers = 199, admins = 7, articles = 1597350, edits = 7345198, files = 1477, pages = 2012358, users = 189488, depth = 0.2463831 }, ['pl'] = { pos = 11, activeusers = 4039, admins = 101, articles = 1533979, edits = 67718465, files = 261, pages = 3560649, users = 1188363, depth = 33.19749 }, ['ja'] = { pos = 12, activeusers = 15016, admins = 41, articles = 1339793, edits = 90998905, files = 30008, pages = 3959272, users = 1972115, depth = 87.85677 }, ['zh'] = { pos = 13, activeusers = 8575, admins = 66, articles = 1299898, edits = 73110232, files = 60914, pages = 7131755, users = 3255945, depth = 206.3369 }, ['vi'] = { pos = 14, activeusers = 2172, admins = 20, articles = 1275581, edits = 68994244, files = 24590, pages = 19378142, users = 878335, depth = 717.075 }, ['war'] = { pos = 15, activeusers = 74, admins = 3, articles = 1265936, edits = 6287640, files = 42, pages = 2881780, users = 53008, depth = 3.554694 }, ['uk'] = { pos = 16, activeusers = 3015, admins = 45, articles = 1190462, edits = 36883965, files = 110506, pages = 4131863, users = 640794, depth = 54.49656 }, ['ar'] = { pos = 17, activeusers = 4739, admins = 26, articles = 1184150, edits = 59001509, files = 50020, pages = 7818120, users = 2294603, depth = 236.8614 }, ['pt'] = { pos = 18, activeusers = 8236, admins = 55, articles = 1094534, edits = 64115068, files = 58347, pages = 5406950, users = 2797501, depth = 184.0732 }, ['fa'] = { pos = 19, activeusers = 5146, admins = 34, articles = 925254, edits = 35375173, files = 81962, pages = 5347466, users = 1145168, depth = 151.115 }, ['ca'] = { pos = 20, activeusers = 983, admins = 30, articles = 709221, edits = 30539422, files = 15607, pages = 1767427, users = 426961, depth = 38.46773 }, ['sr'] = { pos = 21, activeusers = 694, admins = 19, articles = 662012, edits = 25150853, files = 36504, pages = 3987887, users = 311161, depth = 159.1805 }, ['id'] = { pos = 22, activeusers = 3198, admins = 44, articles = 627378, edits = 21559389, files = 47599, pages = 3298654, users = 1348470, depth = 118.4892 }, ['ko'] = { pos = 23, activeusers = 1703, admins = 27, articles = 603345, edits = 33158893, files = 12668, pages = 2740985, users = 750308, depth = 151.8557 }, ['no'] = { pos = 24, activeusers = 1091, admins = 44, articles = 596836, edits = 22864847, files = 4, pages = 1700682, users = 559983, depth = 45.98881 }, ['fi'] = { pos = 25, activeusers = 1632, admins = 31, articles = 537821, edits = 20699775, files = 70569, pages = 1411914, users = 521561, depth = 38.72551 }, ['tr'] = { pos = 26, activeusers = 2890, admins = 23, articles = 514197, edits = 28354246, files = 37613, pages = 2389413, users = 1422228, depth = 157.8231 }, ['hu'] = { pos = 27, activeusers = 1531, admins = 24, articles = 511010, edits = 25158555, files = 8446, pages = 1450402, users = 511198, depth = 58.61816 }, ['cs'] = { pos = 28, activeusers = 2080, admins = 33, articles = 509089, edits = 21590770, files = 1, pages = 1405776, users = 587438, depth = 47.64818 }, ['ce'] = { pos = 29, activeusers = 52, admins = 3, articles = 481830, edits = 8689461, files = 315, pages = 908708, users = 30838, depth = 7.505651 }, ['sh'] = { pos = 30, activeusers = 166, admins = 12, articles = 456900, edits = 41243360, files = 10243, pages = 4644369, users = 176633, depth = 745.913 }, ['ro'] = { pos = 31, activeusers = 847, admins = 17, articles = 433076, edits = 15024353, files = 116506, pages = 2623220, users = 592568, depth = 146.48 }, ['zh-min-nan'] = { pos = 32, activeusers = 82, admins = 6, articles = 431702, edits = 3135836, files = 362, pages = 1063378, users = 54091, depth = 6.313734 }, ['tt'] = { pos = 33, activeusers = 77, admins = 5, articles = 417592, edits = 3527778, files = 6111, pages = 565054, users = 43263, depth = 0.7785154 }, ['eu'] = { pos = 34, activeusers = 251, admins = 12, articles = 397783, edits = 9007403, files = 0, pages = 826662, users = 138940, depth = 12.66627 }, ['ms'] = { pos = 35, activeusers = 525, admins = 15, articles = 360136, edits = 5641060, files = 19611, pages = 1042380, users = 299120, depth = 19.42142 }, ['eo'] = { pos = 36, activeusers = 296, admins = 16, articles = 323561, edits = 7685395, files = 11316, pages = 720513, users = 199906, depth = 16.05418 }, ['he'] = { pos = 37, activeusers = 3082, admins = 32, articles = 321235, edits = 34507694, files = 74074, pages = 1343158, users = 999373, depth = 260.0037 }, ['hy'] = { pos = 38, activeusers = 407, admins = 11, articles = 293175, edits = 8487080, files = 11359, pages = 989258, users = 124214, depth = 48.36341 }, ['da'] = { pos = 39, activeusers = 790, admins = 25, articles = 284124, edits = 11204929, files = 0, pages = 908659, users = 436350, depth = 59.58075 }, ['bg'] = { pos = 40, activeusers = 707, admins = 25, articles = 283926, edits = 11480415, files = 549, pages = 632602, users = 312108, depth = 27.36912 }, ['azb'] = { pos = 41, activeusers = 106, admins = 5, articles = 242295, edits = 1524304, files = 246, pages = 572023, users = 38143, depth = 4.934928 }, ['sk'] = { pos = 42, activeusers = 528, admins = 10, articles = 241815, edits = 7406420, files = 0, pages = 549716, users = 222130, depth = 21.84368 }, ['kk'] = { pos = 43, activeusers = 195, admins = 16, articles = 232138, edits = 3061837, files = 10543, pages = 588374, users = 121173, depth = 12.25495 }, ['et'] = { pos = 44, activeusers = 420, admins = 34, articles = 229894, edits = 6176477, files = 758, pages = 542898, users = 168678, depth = 21.08954 }, ['min'] = { pos = 45, activeusers = 40, admins = 5, articles = 225647, edits = 2444881, files = 177, pages = 385560, users = 16197, depth = 3.184741 }, ['be'] = { pos = 46, activeusers = 273, admins = 11, articles = 222049, edits = 4188041, files = 3249, pages = 648145, users = 121172, depth = 23.79337 }, ['simple'] = { pos = 47, activeusers = 985, admins = 17, articles = 217674, edits = 8391940, files = 36, pages = 705832, users = 1227234, depth = 59.79553 }, ['hr'] = { pos = 48, activeusers = 471, admins = 11, articles = 213230, edits = 6437284, files = 21007, pages = 446278, users = 278459, depth = 17.23024 }, ['el'] = { pos = 49, activeusers = 1041, admins = 22, articles = 212848, edits = 9624935, files = 18510, pages = 631154, users = 370232, depth = 58.89949 }, ['lt'] = { pos = 50, activeusers = 326, admins = 10, articles = 204081, edits = 6661586, files = 23856, pages = 500576, users = 166828, depth = 28.08906 }, ['gl'] = { pos = 51, activeusers = 257, admins = 8, articles = 188413, edits = 6159667, files = 343, pages = 473251, users = 128584, depth = 29.74677 }, ['az'] = { pos = 52, activeusers = 642, admins = 17, articles = 186479, edits = 6585483, files = 23644, pages = 512271, users = 252492, depth = 39.23817 }, ['sl'] = { pos = 53, activeusers = 311, admins = 22, articles = 177517, edits = 5736148, files = 8317, pages = 440123, users = 213975, depth = 28.52172 }, ['ur'] = { pos = 54, activeusers = 308, admins = 11, articles = 175972, edits = 5126195, files = 12602, pages = 998258, users = 150149, depth = 112.1272 }, ['uz'] = { pos = 55, activeusers = 619, admins = 20, articles = 170693, edits = 2813577, files = 2097, pages = 695494, users = 77415, depth = 38.24048 }, ['nn'] = { pos = 56, activeusers = 140, admins = 14, articles = 162689, edits = 3391446, files = 16, pages = 372504, users = 122032, depth = 15.14296 }, ['ka'] = { pos = 57, activeusers = 245, admins = 6, articles = 162603, edits = 4400322, files = 14841, pages = 460373, users = 143390, depth = 32.05379 }, ['hi'] = { pos = 58, activeusers = 1192, admins = 6, articles = 152411, edits = 5615579, files = 3605, pages = 1192420, users = 711485, depth = 219.284 }, ['th'] = { pos = 59, activeusers = 1000, admins = 15, articles = 149647, edits = 10247709, files = 27314, pages = 975774, users = 430656, depth = 320.0627 }, ['ta'] = { pos = 60, activeusers = 341, admins = 31, articles = 148486, edits = 3493054, files = 7723, pages = 466892, users = 208140, depth = 34.40173 }, ['la'] = { pos = 61, activeusers = 128, admins = 21, articles = 136960, edits = 3691184, files = 0, pages = 275718, users = 158536, depth = 13.74134 }, ['cy'] = { pos = 62, activeusers = 106, admins = 16, articles = 135165, edits = 11099798, files = 11274, pages = 275411, users = 73895, depth = 43.38966 }, ['mk'] = { pos = 63, activeusers = 212, admins = 12, articles = 130164, edits = 4793761, files = 8682, pages = 524686, users = 103526, depth = 83.93394 }, ['ast'] = { pos = 64, activeusers = 108, admins = 11, articles = 129993, edits = 3708960, files = 0, pages = 228720, users = 107088, depth = 9.353625 }, ['bn'] = { pos = 65, activeusers = 1147, admins = 13, articles = 126882, edits = 6059235, files = 15480, pages = 992093, users = 386192, depth = 283.9942 }, ['zh-yue'] = { pos = 66, activeusers = 284, admins = 12, articles = 126594, edits = 1867470, files = 2629, pages = 285400, users = 244266, depth = 10.29692 }, ['lv'] = { pos = 67, activeusers = 283, admins = 13, articles = 115336, edits = 3669770, files = 25577, pages = 468297, users = 108228, depth = 73.39072 }, ['tg'] = { pos = 68, activeusers = 58, admins = 6, articles = 107787, edits = 1309662, files = 485, pages = 262957, users = 36229, depth = 10.32184 }, ['af'] = { pos = 69, activeusers = 192, admins = 16, articles = 104593, edits = 2517210, files = 9616, pages = 373207, users = 152681, depth = 44.48584 }, ['my'] = { pos = 70, activeusers = 137, admins = 4, articles = 103697, edits = 756227, files = 2976, pages = 217396, users = 103506, depth = 4.181976 }, ['mg'] = { pos = 71, activeusers = 44, admins = 3, articles = 94885, edits = 1046698, files = 3, pages = 245169, users = 28902, depth = 10.70992 }, ['bs'] = { pos = 72, activeusers = 170, admins = 9, articles = 90389, edits = 3416573, files = 5465, pages = 367843, users = 144851, depth = 87.51429 }, ['oc'] = { pos = 73, activeusers = 90, admins = 4, articles = 87569, edits = 2327882, files = 925, pages = 156438, users = 48526, depth = 9.203763 }, ['mr'] = { pos = 74, activeusers = 159, admins = 12, articles = 86143, edits = 2150676, files = 19140, pages = 286114, users = 146112, depth = 40.50699 }, ['sq'] = { pos = 75, activeusers = 217, admins = 11, articles = 86140, edits = 2466106, files = 4732, pages = 263497, users = 144107, depth = 39.67556 }, ['nds'] = { pos = 76, activeusers = 33, admins = 4, articles = 83919, edits = 990325, files = 0, pages = 162436, users = 49087, depth = 5.337062 }, ['ky'] = { pos = 77, activeusers = 78, admins = 4, articles = 81605, edits = 425299, files = 2688, pages = 111423, users = 33286, depth = 0.5096159 }, ['ml'] = { pos = 78, activeusers = 249, admins = 15, articles = 79133, edits = 3711619, files = 6968, pages = 489090, users = 163579, depth = 203.6742 }, ['be-tarask'] = { pos = 79, activeusers = 129, admins = 4, articles = 78945, edits = 2327604, files = 1894, pages = 226865, users = 76392, depth = 36.0202 }, ['te'] = { pos = 80, activeusers = 184, admins = 13, articles = 78117, edits = 3620397, files = 12828, pages = 306650, users = 114787, depth = 101.0462 }, ['sw'] = { pos = 81, activeusers = 198, admins = 14, articles = 74637, edits = 1241362, files = 2270, pages = 151070, users = 55340, depth = 8.617349 }, ['br'] = { pos = 82, activeusers = 89, admins = 6, articles = 72914, edits = 2005332, files = 5365, pages = 142509, users = 70377, depth = 12.81971 }, ['new'] = { pos = 83, activeusers = 17, admins = 2, articles = 72352, edits = 848794, files = 0, pages = 196959, users = 25108, depth = 12.78234 }, ['jv'] = { pos = 84, activeusers = 91, admins = 4, articles = 70772, edits = 1594643, files = 5430, pages = 178964, users = 54111, depth = 20.82405 }, ['vec'] = { pos = 85, activeusers = 36, admins = 5, articles = 68996, edits = 1100928, files = 724, pages = 140401, users = 32146, depth = 8.398431 }, ['ht'] = { pos = 86, activeusers = 42, admins = 3, articles = 67947, edits = 804255, files = 0, pages = 82090, users = 28602, depth = 0.424469 }, ['pms'] = { pos = 87, activeusers = 32, admins = 4, articles = 66377, edits = 855469, files = 2069, pages = 101502, users = 25358, depth = 2.360082 }, ['pnb'] = { pos = 88, activeusers = 49, admins = 2, articles = 65858, edits = 607098, files = 147, pages = 113818, users = 32564, depth = 2.828715 }, ['su'] = { pos = 89, activeusers = 41, admins = 7, articles = 61286, edits = 629515, files = 545, pages = 97422, users = 28453, depth = 2.246501 }, ['lb'] = { pos = 90, activeusers = 59, admins = 5, articles = 61055, edits = 2392386, files = 2376, pages = 131554, users = 55287, depth = 24.24659 }, ['ba'] = { pos = 91, activeusers = 77, admins = 7, articles = 60430, edits = 1151873, files = 1457, pages = 170074, users = 35543, depth = 22.29622 }, ['lld'] = { pos = 92, activeusers = 11, admins = 2, articles = 59956, edits = 98894, files = 0, pages = 63811, users = 2284, depth = 0.006407047 }, ['ga'] = { pos = 93, activeusers = 90, admins = 7, articles = 57450, edits = 1089648, files = 1123, pages = 96401, users = 52691, depth = 5.195912 }, ['szl'] = { pos = 94, activeusers = 42, admins = 3, articles = 55869, edits = 347801, files = 0, pages = 69168, users = 21836, depth = 0.2849193 }, ['lmo'] = { pos = 95, activeusers = 43, admins = 5, articles = 54976, edits = 1127081, files = 4437, pages = 123974, users = 37851, depth = 14.32027 }, ['is'] = { pos = 96, activeusers = 122, admins = 19, articles = 54798, edits = 1761486, files = 3218, pages = 141739, users = 86960, depth = 31.28309 }, ['ku'] = { pos = 97, activeusers = 87, admins = 3, articles = 53962, edits = 1094984, files = 565, pages = 109290, users = 51985, depth = 10.53274 }, ['cv'] = { pos = 98, activeusers = 44, admins = 2, articles = 49685, edits = 750268, files = 537, pages = 97924, users = 31295, depth = 7.222263 }, ['fy'] = { pos = 99, activeusers = 70, admins = 8, articles = 49406, edits = 1088094, files = 7612, pages = 150643, users = 43595, depth = 30.3275 }, ['tl'] = { pos = 100, activeusers = 132, admins = 11, articles = 43217, edits = 1963430, files = 1896, pages = 234356, users = 123778, depth = 163.881 }, ['ckb'] = { pos = 101, activeusers = 175, admins = 7, articles = 42745, edits = 974822, files = 1603, pages = 185825, users = 51619, depth = 58.77713 }, ['wuu'] = { pos = 102, activeusers = 40, admins = 4, articles = 42556, edits = 294557, files = 135, pages = 55391, users = 78918, depth = 0.4837269 }, ['an'] = { pos = 103, activeusers = 72, admins = 6, articles = 42216, edits = 1838531, files = 1499, pages = 128518, users = 68583, depth = 59.78532 }, ['sco'] = { pos = 104, activeusers = 90, admins = 4, articles = 40559, edits = 862587, files = 690, pages = 146774, users = 95798, depth = 40.30426 }, ['diq'] = { pos = 105, activeusers = 35, admins = 3, articles = 40163, edits = 487401, files = 209, pages = 60561, users = 25046, depth = 2.075947 }, ['pa'] = { pos = 106, activeusers = 97, admins = 9, articles = 38540, edits = 610204, files = 1581, pages = 134620, users = 42464, depth = 28.17138 }, ['vo'] = { pos = 107, activeusers = 29, admins = 2, articles = 36559, edits = 3271581, files = 0, pages = 167149, users = 32433, depth = 249.7383 }, ['io'] = { pos = 108, activeusers = 43, admins = 5, articles = 33575, edits = 993912, files = 0, pages = 49446, users = 33737, depth = 4.491519 }, ['ne'] = { pos = 109, activeusers = 101, admins = 5, articles = 32336, edits = 1070255, files = 1259, pages = 103765, users = 58858, depth = 50.32838 }, ['yo'] = { pos = 110, activeusers = 68, admins = 3, articles = 31634, edits = 553762, files = 168, pages = 56066, users = 25012, depth = 5.891602 }, ['gu'] = { pos = 111, activeusers = 87, admins = 3, articles = 29977, edits = 826343, files = 0, pages = 117979, users = 69355, depth = 60.3621 }, ['als'] = { pos = 112, activeusers = 70, admins = 9, articles = 29044, edits = 1015181, files = 571, pages = 69797, users = 92773, depth = 28.63605 }, ['kn'] = { pos = 113, activeusers = 166, admins = 3, articles = 28597, edits = 1112738, files = 2603, pages = 130684, users = 76414, depth = 108.5102 }, ['bar'] = { pos = 114, activeusers = 47, admins = 3, articles = 26982, edits = 831389, files = 1320, pages = 108887, users = 63648, depth = 70.35594 }, ['scn'] = { pos = 115, activeusers = 37, admins = 5, articles = 26213, edits = 732888, files = 1407, pages = 55699, users = 41431, depth = 16.64901 }, ['bpy'] = { pos = 116, activeusers = 17, admins = 3, articles = 25085, edits = 886488, files = 45, pages = 62806, users = 23554, depth = 31.91611 }, ['avk'] = { pos = 117, activeusers = 27, admins = 6, articles = 24174, edits = 115339, files = 0, pages = 29373, users = 3140, depth = 0.1816228 }, ['ia'] = { pos = 118, activeusers = 34, admins = 6, articles = 23970, edits = 642383, files = 4, pages = 37936, users = 44874, depth = 5.748447 }, ['qu'] = { pos = 119, activeusers = 33, admins = 2, articles = 23067, edits = 650116, files = 0, pages = 55979, users = 27281, depth = 23.64242 }, ['mn'] = { pos = 120, activeusers = 87, admins = 3, articles = 21432, edits = 708451, files = 1475, pages = 98121, users = 78223, depth = 92.44611 }, ['nv'] = { pos = 121, activeusers = 11, admins = 2, articles = 20506, edits = 296077, files = 709, pages = 34675, users = 15209, depth = 4.076662 }, ['crh'] = { pos = 122, activeusers = 33, admins = 2, articles = 20010, edits = 178149, files = 0, pages = 40018, users = 17926, depth = 4.450832 }, ['xmf'] = { pos = 123, activeusers = 22, admins = 3, articles = 19654, edits = 186797, files = 0, pages = 36547, users = 17146, depth = 3.775981 }, ['si'] = { pos = 124, activeusers = 85, admins = 3, articles = 18059, edits = 511948, files = 3115, pages = 80285, users = 58556, depth = 75.70905 }, ['ha'] = { pos = 125, activeusers = 124, admins = 3, articles = 18047, edits = 168559, files = 0, pages = 31859, users = 18621, depth = 3.099009 }, ['bat-smg'] = { pos = 126, activeusers = 22, admins = 5, articles = 17086, edits = 355536, files = 109, pages = 29095, users = 24212, depth = 6.036679 }, ['os'] = { pos = 127, activeusers = 31, admins = 3, articles = 16267, edits = 525109, files = 164, pages = 60033, users = 22660, depth = 63.31668 }, ['frr'] = { pos = 128, activeusers = 28, admins = 5, articles = 16148, edits = 231915, files = 1327, pages = 41381, users = 18061, depth = 13.68447 }, ['or'] = { pos = 129, activeusers = 53, admins = 6, articles = 15933, edits = 462381, files = 125, pages = 71879, users = 31182, depth = 79.31237 }, ['gd'] = { pos = 130, activeusers = 36, admins = 6, articles = 15909, edits = 567038, files = 347, pages = 32212, users = 25675, depth = 18.48603 }, ['ps'] = { pos = 131, activeusers = 42, admins = 1, articles = 15660, edits = 284422, files = 1733, pages = 54756, users = 27930, depth = 32.37521 }, ['cdo'] = { pos = 132, activeusers = 21, admins = 4, articles = 15558, edits = 89921, files = 0, pages = 31372, users = 19028, depth = 2.961385 }, ['ban'] = { pos = 133, activeusers = 29, admins = 3, articles = 15467, edits = 123339, files = 113, pages = 31044, users = 5443, depth = 4.029751 }, ['bug'] = { pos = 134, activeusers = 16, admins = 1, articles = 15411, edits = 200792, files = 0, pages = 19628, users = 12300, depth = 0.7659774 }, ['yi'] = { pos = 135, activeusers = 46, admins = 3, articles = 15393, edits = 579361, files = 1062, pages = 44227, users = 45589, depth = 45.96476 }, ['ilo'] = { pos = 136, activeusers = 18, admins = 2, articles = 15362, edits = 391882, files = 0, pages = 70157, users = 16224, depth = 71.06744 }, ['sd'] = { pos = 137, activeusers = 30, admins = 4, articles = 15251, edits = 240371, files = 145, pages = 56249, users = 15822, depth = 30.88133 }, ['am'] = { pos = 138, activeusers = 54, admins = 2, articles = 15051, edits = 371787, files = 1766, pages = 45965, users = 39393, depth = 34.12295 }, ['nap'] = { pos = 139, activeusers = 22, admins = 3, articles = 14731, edits = 664703, files = 281, pages = 23715, users = 27791, depth = 10.42508 }, ['sah'] = { pos = 140, activeusers = 33, admins = 3, articles = 14331, edits = 382148, files = 1765, pages = 47782, users = 22271, depth = 43.5745 }, ['hsb'] = { pos = 141, activeusers = 28, admins = 4, articles = 13831, edits = 377441, files = 133, pages = 35390, users = 23122, depth = 25.91306 }, ['fo'] = { pos = 142, activeusers = 34, admins = 3, articles = 13788, edits = 368842, files = 0, pages = 40274, users = 26993, depth = 33.79449 }, ['li'] = { pos = 143, activeusers = 25, admins = 7, articles = 13774, edits = 454497, files = 623, pages = 65641, users = 26593, depth = 98.17885 }, ['map-bms'] = { pos = 144, activeusers = 16, admins = 1, articles = 13753, edits = 213259, files = 462, pages = 30211, users = 14970, depth = 10.10884 }, ['mai'] = { pos = 145, activeusers = 26, admins = 5, articles = 13724, edits = 229754, files = 115, pages = 39349, users = 11825, depth = 20.35615 }, ['mzn'] = { pos = 146, activeusers = 26, admins = 3, articles = 13445, edits = 165865, files = 263, pages = 30434, users = 30360, depth = 8.701813 }, ['gor'] = { pos = 147, activeusers = 16, admins = 2, articles = 13343, edits = 50854, files = 0, pages = 20876, users = 4073, depth = 0.7764381 }, ['eml'] = { pos = 148, activeusers = 24, admins = 3, articles = 13011, edits = 152446, files = 2742, pages = 35069, users = 23432, depth = 12.49406 }, ['ace'] = { pos = 149, activeusers = 24, admins = 3, articles = 12549, edits = 137381, files = 0, pages = 26485, users = 24230, depth = 6.397123 }, ['bcl'] = { pos = 150, activeusers = 34, admins = 3, articles = 12294, edits = 233753, files = 865, pages = 33047, users = 19786, depth = 20.15582 }, ['sa'] = { pos = 151, activeusers = 77, admins = 4, articles = 11778, edits = 469805, files = 445, pages = 70342, users = 35552, depth = 165.1282 }, ['shn'] = { pos = 152, activeusers = 10, admins = 2, articles = 11647, edits = 55162, files = 60, pages = 27160, users = 3305, depth = 3.603078 }, ['wa'] = { pos = 153, activeusers = 26, admins = 4, articles = 11576, edits = 388964, files = 614, pages = 27289, users = 22332, depth = 26.26171 }, ['zh-classical'] = { pos = 154, activeusers = 47, admins = 6, articles = 11475, edits = 380502, files = 0, pages = 97173, users = 94760, depth = 218.3973 }, ['ie'] = { pos = 155, activeusers = 28, admins = 3, articles = 11369, edits = 151395, files = 0, pages = 15175, users = 16971, depth = 1.118088 }, ['lij'] = { pos = 156, activeusers = 21, admins = 8, articles = 11022, edits = 231894, files = 7, pages = 26608, users = 14540, depth = 17.42713 }, ['as'] = { pos = 157, activeusers = 95, admins = 5, articles = 10668, edits = 331516, files = 1706, pages = 73393, users = 34752, depth = 156.1583 }, ['zu'] = { pos = 158, activeusers = 46, admins = 1, articles = 10583, edits = 96769, files = 0, pages = 23984, users = 17669, depth = 6.469511 }, ['mhr'] = { pos = 159, activeusers = 22, admins = 1, articles = 10440, edits = 185019, files = 0, pages = 27298, users = 13146, depth = 17.67244 }, ['mrj'] = { pos = 160, activeusers = 13, admins = 1, articles = 10426, edits = 100542, files = 0, pages = 18684, users = 9982, depth = 3.375918 }, ['hif'] = { pos = 161, activeusers = 23, admins = 2, articles = 10270, edits = 272343, files = 192, pages = 42289, users = 29673, depth = 62.59843 }, ['hyw'] = { pos = 162, activeusers = 31, admins = 5, articles = 10257, edits = 195273, files = 0, pages = 21586, users = 7395, depth = 11.03602 }, ['mni'] = { pos = 163, activeusers = 17, admins = 1, articles = 10103, edits = 48853, files = 0, pages = 16223, users = 2257, depth = 1.105 }, ['ig'] = { pos = 164, activeusers = 101, admins = 5, articles = 9861, edits = 96024, files = 0, pages = 15402, users = 13936, depth = 1.968508 }, ['km'] = { pos = 165, activeusers = 63, admins = 6, articles = 9544, edits = 282545, files = 1101, pages = 33460, users = 36438, depth = 53.02466 }, ['hak'] = { pos = 166, activeusers = 20, admins = 1, articles = 9446, edits = 122401, files = 0, pages = 18267, users = 30457, depth = 5.843291 }, ['roa-tara'] = { pos = 167, activeusers = 10, admins = 2, articles = 9306, edits = 140185, files = 288, pages = 17647, users = 10841, depth = 6.381765 }, ['pam'] = { pos = 168, activeusers = 25, admins = 2, articles = 8833, edits = 295794, files = 403, pages = 21410, users = 19444, depth = 28.00982 }, ['sn'] = { pos = 169, activeusers = 22, admins = 1, articles = 8585, edits = 97914, files = 0, pages = 16910, users = 15543, depth = 5.44489 }, ['nso'] = { pos = 170, activeusers = 13, admins = 1, articles = 8524, edits = 49827, files = 0, pages = 10773, users = 5873, depth = 0.3219735 }, ['so'] = { pos = 171, activeusers = 58, admins = 1, articles = 8466, edits = 240177, files = 0, pages = 25795, users = 32352, depth = 39.01093 }, ['rue'] = { pos = 172, activeusers = 30, admins = 1, articles = 8393, edits = 131333, files = 87, pages = 17664, users = 25478, depth = 9.072011 }, ['bh'] = { pos = 173, activeusers = 36, admins = 2, articles = 8011, edits = 723550, files = 53, pages = 69185, users = 29808, depth = 609.8414 }, ['se'] = { pos = 174, activeusers = 26, admins = 6, articles = 7802, edits = 300702, files = 0, pages = 20855, users = 26367, depth = 40.35849 }, ['myv'] = { pos = 175, activeusers = 25, admins = 4, articles = 7710, edits = 139830, files = 0, pages = 26263, users = 11831, depth = 30.83014 }, ['vls'] = { pos = 176, activeusers = 22, admins = 5, articles = 7640, edits = 308866, files = 480, pages = 21226, users = 24690, depth = 46.0149 }, ['nds-nl'] = { pos = 177, activeusers = 12, admins = 6, articles = 7596, edits = 320856, files = 571, pages = 20404, users = 25932, depth = 44.70824 }, ['mi'] = { pos = 178, activeusers = 24, admins = 2, articles = 7431, edits = 153476, files = 0, pages = 13467, users = 16712, depth = 7.519234 }, ['sat'] = { pos = 179, activeusers = 48, admins = 3, articles = 7429, edits = 99934, files = 0, pages = 17386, users = 5503, depth = 10.32547 }, ['sc'] = { pos = 180, activeusers = 19, admins = 4, articles = 7333, edits = 177586, files = 150, pages = 16398, users = 21997, depth = 16.5497 }, ['nah'] = { pos = 181, activeusers = 25, admins = 3, articles = 7248, edits = 502864, files = 170, pages = 19534, users = 20764, depth = 73.96802 }, ['vep'] = { pos = 182, activeusers = 25, admins = 1, articles = 6697, edits = 151787, files = 0, pages = 31140, users = 14497, depth = 64.93284 }, ['gan'] = { pos = 183, activeusers = 19, admins = 1, articles = 6491, edits = 394924, files = 57, pages = 33495, users = 38692, depth = 204.0641 }, ['kab'] = { pos = 184, activeusers = 16, admins = 2, articles = 6445, edits = 105978, files = 0, pages = 15915, users = 12068, depth = 14.37683 }, ['glk'] = { pos = 185, activeusers = 15, admins = 3, articles = 6438, edits = 62395, files = 807, pages = 13897, users = 14328, depth = 6.026817 }, ['tk'] = { pos = 186, activeusers = 41, admins = 2, articles = 6404, edits = 230833, files = 319, pages = 15828, users = 24859, depth = 31.58201 }, ['fiu-vro'] = { pos = 187, activeusers = 21, admins = 4, articles = 6327, edits = 177076, files = 196, pages = 12193, users = 13239, depth = 12.48353 }, ['co'] = { pos = 188, activeusers = 26, admins = 2, articles = 6204, edits = 379575, files = 0, pages = 14796, users = 19939, depth = 49.20375 }, ['bo'] = { pos = 189, activeusers = 20, admins = 1, articles = 6012, edits = 139901, files = 0, pages = 17574, users = 26556, depth = 29.44274 }, ['ab'] = { pos = 190, activeusers = 16, admins = 2, articles = 5993, edits = 118641, files = 9, pages = 20397, users = 17806, depth = 33.60054 }, ['gv'] = { pos = 191, activeusers = 17, admins = 3, articles = 5822, edits = 309577, files = 185, pages = 20973, users = 18111, depth = 99.96461 }, ['ary'] = { pos = 192, activeusers = 27, admins = 3, articles = 5761, edits = 190923, files = 42, pages = 43782, users = 6448, depth = 189.9389 }, ['frp'] = { pos = 193, activeusers = 20, admins = 2, articles = 5611, edits = 215392, files = 0, pages = 15499, users = 14761, depth = 43.1581 }, ['kw'] = { pos = 194, activeusers = 21, admins = 2, articles = 5519, edits = 199508, files = 6, pages = 11765, users = 13767, depth = 21.71959 }, ['kv'] = { pos = 195, activeusers = 19, admins = 1, articles = 5480, edits = 139819, files = 0, pages = 16734, users = 13277, depth = 35.23864 }, ['csb'] = { pos = 196, activeusers = 21, admins = 3, articles = 5435, edits = 186010, files = 0, pages = 8728, users = 15481, depth = 7.823587 }, ['pcd'] = { pos = 197, activeusers = 24, admins = 3, articles = 5418, edits = 68833, files = 49, pages = 10550, users = 15861, depth = 5.853822 }, ['ug'] = { pos = 198, activeusers = 29, admins = 1, articles = 5398, edits = 154321, files = 249, pages = 15024, users = 19872, depth = 32.6637 }, ['skr'] = { pos = 199, activeusers = 7, admins = 1, articles = 5276, edits = 27055, files = 0, pages = 5814, users = 1329, depth = 0.04838686 }, ['udm'] = { pos = 200, activeusers = 18, admins = 4, articles = 5270, edits = 120977, files = 9, pages = 17276, users = 13842, depth = 36.3442 }, ['tum'] = { pos = 201, activeusers = 21, admins = 2, articles = 5201, edits = 31916, files = 0, pages = 7340, users = 7202, depth = 0.7354621 }, ['zea'] = { pos = 202, activeusers = 17, admins = 3, articles = 5168, edits = 120928, files = 1, pages = 9833, users = 12095, depth = 10.02072 }, ['ay'] = { pos = 203, activeusers = 22, admins = 1, articles = 5027, edits = 95622, files = 0, pages = 8630, users = 15379, depth = 5.691906 }, ['gn'] = { pos = 204, activeusers = 23, admins = 2, articles = 4920, edits = 121263, files = 0, pages = 11375, users = 16519, depth = 18.35013 }, ['mt'] = { pos = 205, activeusers = 30, admins = 5, articles = 4840, edits = 279092, files = 1145, pages = 19253, users = 20241, depth = 128.5485 }, ['nrm'] = { pos = 206, activeusers = 13, admins = 2, articles = 4833, edits = 219265, files = 0, pages = 10372, users = 12382, depth = 27.76745 }, ['bjn'] = { pos = 207, activeusers = 19, admins = 2, articles = 4632, edits = 77246, files = 1, pages = 22509, users = 12836, depth = 51.11779 }, ['smn'] = { pos = 208, activeusers = 18, admins = 6, articles = 4540, edits = 67706, files = 0, pages = 14333, users = 2335, depth = 21.9791 }, ['lez'] = { pos = 209, activeusers = 14, admins = 3, articles = 4307, edits = 86717, files = 10, pages = 13067, users = 9829, depth = 27.45281 }, ['lfn'] = { pos = 210, activeusers = 21, admins = 1, articles = 4177, edits = 38057, files = 0, pages = 6671, users = 9282, depth = 2.033797 }, ['stq'] = { pos = 211, activeusers = 15, admins = 5, articles = 4066, edits = 121164, files = 429, pages = 10692, users = 12563, depth = 30.09419 }, ['lo'] = { pos = 212, activeusers = 33, admins = 1, articles = 4037, edits = 94987, files = 0, pages = 12322, users = 15488, depth = 32.46762 }, ['olo'] = { pos = 213, activeusers = 13, admins = 2, articles = 3903, edits = 32254, files = 0, pages = 10695, users = 6039, depth = 9.132738 }, ['mwl'] = { pos = 214, activeusers = 18, admins = 1, articles = 3882, edits = 98700, files = 0, pages = 10214, users = 12239, depth = 25.7094 }, ['fur'] = { pos = 215, activeusers = 19, admins = 2, articles = 3760, edits = 170412, files = 318, pages = 8592, users = 13255, depth = 32.75549 }, ['rm'] = { pos = 216, activeusers = 18, admins = 3, articles = 3755, edits = 163072, files = 51, pages = 9598, users = 18607, depth = 41.1387 }, ['ang'] = { pos = 217, activeusers = 35, admins = 2, articles = 3695, edits = 205823, files = 299, pages = 16565, users = 117979, depth = 150.7408 }, ['lad'] = { pos = 218, activeusers = 21, admins = 5, articles = 3604, edits = 208899, files = 23, pages = 12944, users = 19690, depth = 108.3907 }, ['gom'] = { pos = 219, activeusers = 14, admins = 3, articles = 3552, edits = 206410, files = 0, pages = 9048, users = 8665, depth = 54.61672 }, ['koi'] = { pos = 220, activeusers = 11, admins = 1, articles = 3442, edits = 59774, files = 0, pages = 11025, users = 7913, depth = 26.31444 }, ['ext'] = { pos = 221, activeusers = 13, admins = 1, articles = 3377, edits = 116089, files = 0, pages = 7567, users = 16082, depth = 23.61747 }, ['tyv'] = { pos = 222, activeusers = 12, admins = 1, articles = 3364, edits = 43486, files = 0, pages = 11237, users = 8112, depth = 21.19667 }, ['dsb'] = { pos = 223, activeusers = 15, admins = 1, articles = 3324, edits = 142787, files = 0, pages = 11199, users = 17265, depth = 71.563 }, ['rw'] = { pos = 224, activeusers = 30, admins = 1, articles = 3316, edits = 86126, files = 0, pages = 9349, users = 11221, depth = 30.49347 }, ['dty'] = { pos = 225, activeusers = 15, admins = 3, articles = 3307, edits = 237469, files = 3, pages = 19228, users = 5533, depth = 286.2498 }, ['ln'] = { pos = 226, activeusers = 26, admins = 4, articles = 3281, edits = 121869, files = 32, pages = 8584, users = 11839, depth = 37.08808 }, ['av'] = { pos = 227, activeusers = 18, admins = 2, articles = 3137, edits = 83330, files = 0, pages = 14761, users = 13377, depth = 77.51179 }, ['cbk-zam'] = { pos = 228, activeusers = 17, admins = 2, articles = 3129, edits = 110089, files = 0, pages = 8234, users = 13537, depth = 35.58881 }, ['dv'] = { pos = 229, activeusers = 16, admins = 3, articles = 3019, edits = 130000, files = 932, pages = 11203, users = 23391, depth = 85.27349 }, ['ksh'] = { pos = 230, activeusers = 13, admins = 3, articles = 2916, edits = 1606851, files = 0, pages = 10543, users = 21396, depth = 1042.663 }, ['gag'] = { pos = 231, activeusers = 17, admins = 1, articles = 2794, edits = 67768, files = 0, pages = 6579, users = 12717, depth = 18.90357 }, ['bxr'] = { pos = 232, activeusers = 20, admins = 1, articles = 2772, edits = 69921, files = 9, pages = 11045, users = 13875, depth = 56.38733 }, ['pfl'] = { pos = 233, activeusers = 15, admins = 4, articles = 2740, edits = 90027, files = 0, pages = 6916, users = 10793, depth = 30.23692 }, ['pap'] = { pos = 234, activeusers = 17, admins = 2, articles = 2721, edits = 90760, files = 0, pages = 6048, users = 13399, depth = 22.43527 }, ['pag'] = { pos = 235, activeusers = 12, admins = 1, articles = 2561, edits = 73098, files = 0, pages = 8794, users = 7590, depth = 49.23729 }, ['pi'] = { pos = 236, activeusers = 9, admins = 2, articles = 2547, edits = 101648, files = 0, pages = 4637, users = 6656, depth = 14.76034 }, ['haw'] = { pos = 237, activeusers = 18, admins = 1, articles = 2457, edits = 96501, files = 0, pages = 5526, users = 15110, depth = 27.2461 }, ['awa'] = { pos = 238, activeusers = 8, admins = 1, articles = 2436, edits = 24119, files = 0, pages = 5350, users = 1931, depth = 6.451044 }, ['tay'] = { pos = 239, activeusers = 19, admins = 0, articles = 2422, edits = 54188, files = 0, pages = 2832, users = 1121, depth = 0.548314 }, ['tw'] = { pos = 240, activeusers = 40, admins = 2, articles = 2112, edits = 93653, files = 0, pages = 5079, users = 13939, depth = 36.39073 }, ['inh'] = { pos = 241, activeusers = 11, admins = 2, articles = 2100, edits = 55096, files = 37, pages = 11832, users = 3323, depth = 100.0063 }, ['dag'] = { pos = 242, activeusers = 46, admins = 4, articles = 2065, edits = 44674, files = 0, pages = 4490, users = 1844, depth = 13.72119 }, ['krc'] = { pos = 243, activeusers = 13, admins = 2, articles = 2057, edits = 106214, files = 0, pages = 14327, users = 9694, depth = 263.7831 }, ['xal'] = { pos = 244, activeusers = 11, admins = 1, articles = 2046, edits = 85071, files = 0, pages = 11874, users = 9283, depth = 165.3117 }, ['szy'] = { pos = 245, activeusers = 10, admins = 1, articles = 2044, edits = 128493, files = 0, pages = 5360, users = 2334, depth = 63.09311 }, ['za'] = { pos = 246, activeusers = 9, admins = 1, articles = 2010, edits = 39349, files = 0, pages = 4143, users = 9767, depth = 10.69568 }, ['ks'] = { pos = 247, activeusers = 24, admins = 2, articles = 2007, edits = 64058, files = 9, pages = 8695, users = 9396, depth = 81.80909 }, ['mdf'] = { pos = 248, activeusers = 14, admins = 3, articles = 1983, edits = 64793, files = 0, pages = 11858, users = 8548, depth = 135.5019 }, ['kaa'] = { pos = 249, activeusers = 36, admins = 1, articles = 1957, edits = 46595, files = 3, pages = 5189, users = 10283, depth = 24.49157 }, ['pdc'] = { pos = 250, activeusers = 12, admins = 1, articles = 1932, edits = 105147, files = 0, pages = 5836, users = 30429, depth = 73.56767 }, ['atj'] = { pos = 251, activeusers = 11, admins = 5, articles = 1912, edits = 14725, files = 0, pages = 3020, users = 3706, depth = 1.63739 }, ['to'] = { pos = 252, activeusers = 12, admins = 2, articles = 1908, edits = 41593, files = 12, pages = 5333, users = 9254, depth = 25.13119 }, ['arc'] = { pos = 253, activeusers = 16, admins = 2, articles = 1853, edits = 95347, files = 0, pages = 6428, users = 18830, depth = 90.41959 }, ['tcy'] = { pos = 254, activeusers = 35, admins = 2, articles = 1746, edits = 103011, files = 1, pages = 9001, users = 4947, depth = 197.5965 }, ['kbp'] = { pos = 255, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1698, edits = 16065, files = 0, pages = 3375, users = 3859, depth = 4.64299 }, ['jam'] = { pos = 256, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1685, edits = 20763, files = 0, pages = 3024, users = 7280, depth = 4.335804 }, ['na'] = { pos = 257, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1661, edits = 89539, files = 4, pages = 4884, users = 11502, depth = 69.02683 }, ['wo'] = { pos = 258, activeusers = 15, admins = 3, articles = 1651, edits = 104457, files = 0, pages = 5373, users = 13957, depth = 98.80508 }, ['kbd'] = { pos = 259, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1595, edits = 43687, files = 0, pages = 6742, users = 9154, depth = 67.47617 }, ['nia'] = { pos = 260, activeusers = 17, admins = 1, articles = 1524, edits = 17652, files = 0, pages = 3618, users = 1217, depth = 9.211041 }, ['nov'] = { pos = 261, activeusers = 9, admins = 3, articles = 1516, edits = 177714, files = 0, pages = 4408, users = 10839, depth = 146.7162 }, ['tet'] = { pos = 262, activeusers = 13, admins = 2, articles = 1503, edits = 66604, files = 0, pages = 3910, users = 8935, depth = 43.68756 }, ['ki'] = { pos = 263, activeusers = 18, admins = 1, articles = 1502, edits = 20656, files = 0, pages = 3073, users = 7986, depth = 7.353535 }, ['mnw'] = { pos = 264, activeusers = 20, admins = 2, articles = 1424, edits = 34424, files = 0, pages = 4722, users = 2686, depth = 39.10359 }, ['lg'] = { pos = 265, activeusers = 11, admins = 1, articles = 1419, edits = 26751, files = 0, pages = 4814, users = 7174, depth = 31.8089 }, ['bi'] = { pos = 266, activeusers = 13, admins = 2, articles = 1395, edits = 41828, files = 0, pages = 3298, users = 12172, depth = 23.60183 }, ['tpi'] = { pos = 267, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1351, edits = 86612, files = 0, pages = 5680, users = 12396, depth = 156.5648 }, ['nqo'] = { pos = 268, activeusers = 16, admins = 1, articles = 1325, edits = 10087, files = 0, pages = 2651, users = 2892, depth = 3.810725 }, ['jbo'] = { pos = 269, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1305, edits = 111665, files = 0, pages = 5717, users = 15041, depth = 223.2538 }, ['roa-rup'] = { pos = 270, activeusers = 14, admins = 1, articles = 1292, edits = 205299, files = 0, pages = 4294, users = 13030, depth = 258.1197 }, ['fj'] = { pos = 271, activeusers = 8, admins = 1, articles = 1274, edits = 35446, files = 0, pages = 3631, users = 8375, depth = 33.41345 }, ['lbe'] = { pos = 272, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1264, edits = 50274, files = 0, pages = 14691, users = 7817, depth = 386.1499 }, ['kg'] = { pos = 273, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1255, edits = 43792, files = 0, pages = 2905, users = 9992, depth = 26.05728 }, ['xh'] = { pos = 274, activeusers = 36, admins = 1, articles = 1240, edits = 33906, files = 0, pages = 3829, users = 11772, depth = 38.60219 }, ['ty'] = { pos = 275, activeusers = 11, admins = 2, articles = 1217, edits = 53071, files = 0, pages = 2993, users = 6869, depth = 37.76203 }, ['cu'] = { pos = 276, activeusers = 18, admins = 2, articles = 1167, edits = 82637, files = 0, pages = 5566, users = 23107, depth = 210.9588 }, ['shi'] = { pos = 277, activeusers = 8, admins = 2, articles = 1154, edits = 33397, files = 0, pages = 3845, users = 1493, depth = 47.23097 }, ['srn'] = { pos = 278, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1112, edits = 39153, files = 0, pages = 2729, users = 7050, depth = 30.33695 }, ['trv'] = { pos = 279, activeusers = 18, admins = 0, articles = 1110, edits = 85905, files = 0, pages = 2064, users = 1201, depth = 30.74394 }, ['om'] = { pos = 280, activeusers = 13, admins = 1, articles = 1094, edits = 38044, files = 0, pages = 3742, users = 9489, depth = 59.56398 }, ['guw'] = { pos = 281, activeusers = 22, admins = 2, articles = 1066, edits = 30106, files = 0, pages = 1792, users = 517, depth = 7.792448 }, ['sm'] = { pos = 282, activeusers = 15, admins = 1, articles = 1065, edits = 42640, files = 0, pages = 3295, users = 9641, depth = 56.73777 }, ['gcr'] = { pos = 283, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1050, edits = 16487, files = 0, pages = 2556, users = 2198, depth = 13.26943 }, ['alt'] = { pos = 284, activeusers = 11, admins = 2, articles = 1045, edits = 36121, files = 0, pages = 3726, users = 1665, depth = 63.80842 }, ['chr'] = { pos = 285, activeusers = 12, admins = 1, articles = 1020, edits = 46157, files = 0, pages = 3895, users = 21873, depth = 94.14677 }, ['ltg'] = { pos = 286, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1015, edits = 35320, files = 0, pages = 3223, users = 6702, depth = 51.85928 }, ['ny'] = { pos = 287, activeusers = 15, admins = 1, articles = 919, edits = 38056, files = 0, pages = 4003, users = 9394, depth = 107.062 }, ['pih'] = { pos = 288, activeusers = 15, admins = 1, articles = 893, edits = 44158, files = 0, pages = 3325, users = 10497, depth = 98.5013 }, ['got'] = { pos = 289, activeusers = 11, admins = 1, articles = 866, edits = 46132, files = 0, pages = 3805, users = 17753, depth = 139.6404 }, ['mad'] = { pos = 290, activeusers = 12, admins = 0, articles = 861, edits = 8896, files = 0, pages = 1629, users = 1581, depth = 4.345001 }, ['st'] = { pos = 291, activeusers = 19, admins = 1, articles = 843, edits = 28449, files = 0, pages = 4255, users = 9453, depth = 109.5293 }, ['ami'] = { pos = 292, activeusers = 19, admins = 0, articles = 839, edits = 32268, files = 0, pages = 1657, users = 950, depth = 18.5111 }, ['blk'] = { pos = 293, activeusers = 22, admins = 1, articles = 827, edits = 16202, files = 0, pages = 3711, users = 244, depth = 53.09544 }, ['bm'] = { pos = 294, activeusers = 8, admins = 2, articles = 775, edits = 40189, files = 0, pages = 3145, users = 9884, depth = 119.5033 }, ['tn'] = { pos = 295, activeusers = 21, admins = 2, articles = 773, edits = 28261, files = 0, pages = 3717, users = 9269, depth = 110.2838 }, ['ve'] = { pos = 296, activeusers = 14, admins = 1, articles = 748, edits = 19285, files = 0, pages = 2235, users = 7215, depth = 34.10051 }, ['rmy'] = { pos = 297, activeusers = 10, admins = 1, articles = 730, edits = 50227, files = 0, pages = 2701, users = 16414, depth = 135.5627 }, ['ts'] = { pos = 298, activeusers = 13, admins = 2, articles = 720, edits = 36672, files = 0, pages = 3765, users = 8851, depth = 174.2124 }, ['chy'] = { pos = 299, activeusers = 9, admins = 1, articles = 662, edits = 24107, files = 0, pages = 2258, users = 10624, depth = 62.05388 }, ['rn'] = { pos = 300, activeusers = 7, admins = 1, articles = 620, edits = 23101, files = 0, pages = 2450, users = 8979, depth = 82.14545 }, ['iu'] = { pos = 301, activeusers = 8, admins = 2, articles = 593, edits = 44506, files = 0, pages = 3182, users = 17029, depth = 266.6079 }, ['ak'] = { pos = 302, activeusers = 14, admins = 1, articles = 589, edits = 28928, files = 0, pages = 2441, users = 12528, depth = 117.1661 }, ['ss'] = { pos = 303, activeusers = 11, admins = 3, articles = 576, edits = 38085, files = 0, pages = 2416, users = 7641, depth = 160.8599 }, ['ch'] = { pos = 304, activeusers = 12, admins = 1, articles = 543, edits = 22843, files = 0, pages = 2501, users = 14433, depth = 118.7586 }, ['ff'] = { pos = 305, activeusers = 23, admins = 0, articles = 541, edits = 25114, files = 0, pages = 2510, users = 7896, depth = 132.5376 }, ['pnt'] = { pos = 306, activeusers = 6, admins = 1, articles = 481, edits = 35126, files = 0, pages = 2039, users = 9485, depth = 180.7408 }, ['kcg'] = { pos = 307, activeusers = 13, admins = 1, articles = 462, edits = 16459, files = 0, pages = 2303, users = 448, depth = 113.4836 }, ['ady'] = { pos = 308, activeusers = 10, admins = 1, articles = 451, edits = 12104, files = 0, pages = 3112, users = 6011, depth = 135.4023 }, ['ik'] = { pos = 309, activeusers = 10, admins = 2, articles = 445, edits = 37982, files = 0, pages = 2616, users = 7952, depth = 345.5729 }, ['ee'] = { pos = 310, activeusers = 17, admins = 3, articles = 438, edits = 50084, files = 0, pages = 3131, users = 13283, depth = 604.7006 }, ['sg'] = { pos = 311, activeusers = 13, admins = 2, articles = 311, edits = 20556, files = 0, pages = 1983, users = 5985, depth = 299.6178 }, ['din'] = { pos = 312, activeusers = 11, admins = 1, articles = 306, edits = 8041, files = 0, pages = 1086, users = 5694, depth = 48.10903 }, ['pwn'] = { pos = 313, activeusers = 17, admins = 0, articles = 279, edits = 11189, files = 0, pages = 434, users = 855, depth = 7.957132 }, ['pcm'] = { pos = 314, activeusers = 21, admins = 1, articles = 251, edits = 12818, files = 0, pages = 937, users = 203, depth = 102.1837 }, ['kl'] = { pos = 315, activeusers = 18, admins = 2, articles = 244, edits = 74486, files = 0, pages = 2262, users = 12315, depth = 2252.396 }, ['ti'] = { pos = 316, activeusers = 13, admins = 2, articles = 234, edits = 23841, files = 0, pages = 2731, users = 8477, depth = 994.0499 }, ['dz'] = { pos = 317, activeusers = 14, admins = 1, articles = 229, edits = 29431, files = 0, pages = 2294, users = 9231, depth = 1043.232 }, ['cr'] = { pos = 318, activeusers = 21, admins = 2, articles = 158, edits = 37457, files = 0, pages = 2161, users = 16783, depth = 2785.646 }, ['ng'] = { pos = 319, activeusers = 0, admins = 1, articles = 8, edits = 5923, files = 0, pages = 443, users = 2385, depth = 39530.88 }, ['cho'] = { pos = 320, activeusers = 0, admins = 1, articles = 6, edits = 4220, files = 0, pages = 201, users = 1809, depth = 22176 }, ['kj'] = { pos = 321, activeusers = 0, admins = 1, articles = 4, edits = 3548, files = 0, pages = 114, users = 1377, depth = 23536.62 }, ['mh'] = { pos = 322, activeusers = 0, admins = 1, articles = 4, edits = 4212, files = 0, pages = 206, users = 2140, depth = 52143.95 }, ['ho'] = { pos = 323, activeusers = 0, admins = 1, articles = 3, edits = 3786, files = 0, pages = 129, users = 1575, depth = 51771.35 }, ['ii'] = { pos = 324, activeusers = 0, admins = 1, articles = 3, edits = 11653, files = 0, pages = 189, users = 2031, depth = 237006 }, ['lrc'] = { pos = 325, activeusers = 1, admins = 1, articles = 1, edits = 140064, files = 0, pages = 237, users = 5037, depth = 3.291563E+07 }, ['mus'] = { pos = 326, activeusers = 0, admins = 1, articles = 1, edits = 3603, files = 0, pages = 115, users = 2348, depth = 407170.3 }, ['aa'] = { pos = 327, activeusers = 0, admins = 1, articles = 0, edits = 4685, files = 0, pages = 509, users = 4063, depth = 0 }, ['hz'] = { pos = 328, activeusers = 1, admins = 1, articles = 0, edits = 4483, files = 0, pages = 176, users = 3761, depth = 0 }, ['kr'] = { pos = 329, activeusers = 0, admins = 1, articles = 0, edits = 4641, files = 0, pages = 162, users = 5464, depth = 0 }, ['total'] = { activeusers = 279715, admins = 3759, articles = 59311519, edits = 3210513874, files = 2759300, pages = 244944859, users = 103574771, depth = 128.3926, date = '@1661731241' }, } return info pmk3r92og5xa2iu3btqqf3cx54we4gj Module:NumberOf/data 828 672057 2815834 2815690 2022-08-28T12:00:48Z MBHbot 26205 Scribunto text/plain local info = { ['en'] = { pos = 1, activeusers = 114891, admins = 1032, articles = 6545254, edits = 1102413057, files = 893770, pages = 56421592, users = 44074131, depth = 1134.58 }, ['ceb'] = { pos = 2, activeusers = 178, admins = 6, articles = 6125813, edits = 34883367, files = 0, pages = 11232226, users = 93721, depth = 2.158027 }, ['de'] = { pos = 3, activeusers = 16785, admins = 190, articles = 2719337, edits = 224201226, files = 129085, pages = 7509072, users = 3983080, depth = 92.62936 }, ['sv'] = { pos = 4, activeusers = 1970, admins = 66, articles = 2552472, edits = 51025209, files = 0, pages = 6122121, users = 832939, depth = 16.30091 }, ['fr'] = { pos = 5, activeusers = 16464, admins = 159, articles = 2449977, edits = 196023745, files = 68498, pages = 12164529, users = 4452326, depth = 253.3582 }, ['nl'] = { pos = 6, activeusers = 3480, admins = 36, articles = 2099476, edits = 62521329, files = 20, pages = 4469276, users = 1226302, depth = 17.82348 }, ['ru'] = { pos = 7, activeusers = 10489, admins = 76, articles = 1848789, edits = 124831909, files = 238084, pages = 7419662, users = 3236545, depth = 152.7613 }, ['es'] = { pos = 8, activeusers = 13281, admins = 63, articles = 1797951, edits = 145168024, files = 0, pages = 7716956, users = 6624210, depth = 203.8763 }, ['it'] = { pos = 9, activeusers = 7391, admins = 122, articles = 1769438, edits = 128729698, files = 138183, pages = 7500656, users = 2287057, depth = 180.0539 }, ['arz'] = { pos = 10, activeusers = 199, admins = 7, articles = 1597330, edits = 7345091, files = 1477, pages = 2012315, users = 189449, depth = 0.2463637 }, ['pl'] = { pos = 11, activeusers = 4039, admins = 101, articles = 1533892, edits = 67712840, files = 261, pages = 3561377, users = 1188277, depth = 33.21841 }, ['ja'] = { pos = 12, activeusers = 15016, admins = 41, articles = 1339738, edits = 90992341, files = 30007, pages = 3959103, users = 1971988, depth = 87.85375 }, ['zh'] = { pos = 13, activeusers = 8575, admins = 66, articles = 1299796, edits = 73103635, files = 60908, pages = 7131327, users = 3255832, depth = 206.34 }, ['vi'] = { pos = 14, activeusers = 2172, admins = 20, articles = 1275607, edits = 68992881, files = 24589, pages = 19378160, users = 878288, depth = 717.0305 }, ['war'] = { pos = 15, activeusers = 74, admins = 3, articles = 1265936, edits = 6287637, files = 42, pages = 2881780, users = 52994, depth = 3.554692 }, ['uk'] = { pos = 16, activeusers = 3015, admins = 45, articles = 1190385, edits = 36879350, files = 110495, pages = 4131549, users = 640705, depth = 54.49215 }, ['ar'] = { pos = 17, activeusers = 4739, admins = 26, articles = 1184102, edits = 58996085, files = 50024, pages = 7817780, users = 2294425, depth = 236.8483 }, ['pt'] = { pos = 18, activeusers = 8236, admins = 55, articles = 1094489, edits = 64111007, files = 58349, pages = 5406571, users = 2797206, depth = 184.0611 }, ['fa'] = { pos = 19, activeusers = 5146, admins = 34, articles = 925024, edits = 35369015, files = 81957, pages = 5347050, users = 1145063, depth = 151.1629 }, ['ca'] = { pos = 20, activeusers = 983, admins = 30, articles = 709191, edits = 30538084, files = 15605, pages = 1767355, users = 426914, depth = 38.46782 }, ['sr'] = { pos = 21, activeusers = 694, admins = 19, articles = 661990, edits = 25149070, files = 36499, pages = 3987541, users = 311130, depth = 159.1626 }, ['id'] = { pos = 22, activeusers = 3198, admins = 44, articles = 627345, edits = 21557782, files = 47582, pages = 3298495, users = 1348394, depth = 118.4873 }, ['ko'] = { pos = 23, activeusers = 1703, admins = 27, articles = 603257, edits = 33157143, files = 12668, pages = 2740881, users = 750263, depth = 151.8955 }, ['no'] = { pos = 24, activeusers = 1091, admins = 44, articles = 596798, edits = 22863346, files = 4, pages = 1700555, users = 559936, depth = 45.98767 }, ['fi'] = { pos = 25, activeusers = 1632, admins = 31, articles = 537757, edits = 20698299, files = 70545, pages = 1411752, users = 521518, depth = 38.72773 }, ['tr'] = { pos = 26, activeusers = 2890, admins = 23, articles = 513966, edits = 28351418, files = 37608, pages = 2389059, users = 1422110, depth = 157.9519 }, ['hu'] = { pos = 27, activeusers = 1531, admins = 24, articles = 510972, edits = 25156926, files = 8446, pages = 1450329, users = 511153, depth = 58.62167 }, ['cs'] = { pos = 28, activeusers = 2080, admins = 33, articles = 509064, edits = 21589439, files = 1, pages = 1405708, users = 587365, depth = 47.64766 }, ['ce'] = { pos = 29, activeusers = 52, admins = 3, articles = 481763, edits = 8689207, files = 315, pages = 908633, users = 30833, depth = 7.507857 }, ['sh'] = { pos = 30, activeusers = 166, admins = 12, articles = 456899, edits = 41243314, files = 10243, pages = 4644364, users = 176614, depth = 745.9148 }, ['ro'] = { pos = 31, activeusers = 847, admins = 17, articles = 433066, edits = 15023214, files = 116505, pages = 2623115, users = 592512, depth = 146.4688 }, ['zh-min-nan'] = { pos = 32, activeusers = 82, admins = 6, articles = 431702, edits = 3135761, files = 362, pages = 1063377, users = 54084, depth = 6.313569 }, ['tt'] = { pos = 33, activeusers = 77, admins = 5, articles = 417591, edits = 3527712, files = 6111, pages = 565036, users = 43256, depth = 0.7783498 }, ['eu'] = { pos = 34, activeusers = 251, admins = 12, articles = 397767, edits = 9006991, files = 0, pages = 826618, users = 138929, depth = 12.66573 }, ['ms'] = { pos = 35, activeusers = 525, admins = 15, articles = 360133, edits = 5640859, files = 19611, pages = 1042369, users = 299099, depth = 19.4208 }, ['eo'] = { pos = 36, activeusers = 296, admins = 16, articles = 323533, edits = 7684815, files = 11312, pages = 720384, users = 199890, depth = 16.05045 }, ['he'] = { pos = 37, activeusers = 3082, admins = 32, articles = 321213, edits = 34501902, files = 74070, pages = 1343049, users = 999255, depth = 259.9725 }, ['hy'] = { pos = 38, activeusers = 407, admins = 11, articles = 293171, edits = 8486884, files = 11359, pages = 989240, users = 124196, depth = 48.36255 }, ['da'] = { pos = 39, activeusers = 790, admins = 25, articles = 284093, edits = 11204562, files = 0, pages = 908617, users = 436322, depth = 59.59244 }, ['bg'] = { pos = 40, activeusers = 707, admins = 25, articles = 283924, edits = 11479917, files = 549, pages = 632587, users = 312080, depth = 27.36692 }, ['azb'] = { pos = 41, activeusers = 106, admins = 5, articles = 242304, edits = 1524263, files = 246, pages = 572017, users = 38135, depth = 4.934031 }, ['sk'] = { pos = 42, activeusers = 528, admins = 10, articles = 241800, edits = 7406155, files = 0, pages = 549693, users = 222110, depth = 21.84538 }, ['kk'] = { pos = 43, activeusers = 195, admins = 16, articles = 232136, edits = 3061644, files = 10543, pages = 588337, users = 121159, depth = 12.25276 }, ['et'] = { pos = 44, activeusers = 420, admins = 33, articles = 229881, edits = 6176218, files = 758, pages = 542874, users = 168657, depth = 21.09049 }, ['min'] = { pos = 45, activeusers = 40, admins = 5, articles = 225647, edits = 2444879, files = 177, pages = 385560, users = 16194, depth = 3.184739 }, ['be'] = { pos = 46, activeusers = 273, admins = 11, articles = 221972, edits = 4187446, files = 3249, pages = 648044, users = 121160, depth = 23.80753 }, ['simple'] = { pos = 47, activeusers = 985, admins = 17, articles = 217648, edits = 8391421, files = 36, pages = 705760, users = 1227075, depth = 59.80094 }, ['hr'] = { pos = 48, activeusers = 471, admins = 11, articles = 213233, edits = 6436596, files = 21004, pages = 446246, users = 278434, depth = 17.22397 }, ['el'] = { pos = 49, activeusers = 1041, admins = 22, articles = 212827, edits = 9623550, files = 18509, pages = 631131, users = 370177, depth = 58.90422 }, ['lt'] = { pos = 50, activeusers = 326, admins = 10, articles = 204073, edits = 6661084, files = 23855, pages = 500546, users = 166815, depth = 28.08666 }, ['gl'] = { pos = 51, activeusers = 257, admins = 8, articles = 188393, edits = 6159272, files = 343, pages = 473205, users = 128572, depth = 29.74864 }, ['az'] = { pos = 52, activeusers = 642, admins = 17, articles = 186439, edits = 6584208, files = 23645, pages = 512164, users = 252470, depth = 39.23947 }, ['sl'] = { pos = 53, activeusers = 311, admins = 22, articles = 177512, edits = 5735915, files = 8317, pages = 440108, users = 213964, depth = 28.52097 }, ['ur'] = { pos = 54, activeusers = 308, admins = 11, articles = 175965, edits = 5125400, files = 12602, pages = 997827, users = 150128, depth = 112.0515 }, ['uz'] = { pos = 55, activeusers = 619, admins = 20, articles = 170635, edits = 2812848, files = 2097, pages = 695362, users = 77398, depth = 38.25304 }, ['nn'] = { pos = 56, activeusers = 140, admins = 14, articles = 162688, edits = 3391303, files = 16, pages = 372503, users = 122022, depth = 15.14254 }, ['ka'] = { pos = 57, activeusers = 245, admins = 6, articles = 162599, edits = 4399817, files = 14841, pages = 460345, users = 143379, depth = 32.04847 }, ['hi'] = { pos = 58, activeusers = 1192, admins = 6, articles = 152410, edits = 5615230, files = 3605, pages = 1192339, users = 711415, depth = 219.2544 }, ['th'] = { pos = 59, activeusers = 1000, admins = 15, articles = 149638, edits = 10247035, files = 27311, pages = 975704, users = 430628, depth = 320.0559 }, ['ta'] = { pos = 60, activeusers = 341, admins = 31, articles = 148454, edits = 3492674, files = 7722, pages = 466843, users = 208125, depth = 34.41275 }, ['la'] = { pos = 61, activeusers = 128, admins = 21, articles = 136964, edits = 3691069, files = 0, pages = 275711, users = 158512, depth = 13.73828 }, ['cy'] = { pos = 62, activeusers = 106, admins = 16, articles = 135154, edits = 11099758, files = 11274, pages = 275397, users = 73887, depth = 43.39692 }, ['mk'] = { pos = 63, activeusers = 212, admins = 12, articles = 130134, edits = 4793556, files = 8681, pages = 524647, users = 103514, depth = 83.97146 }, ['ast'] = { pos = 64, activeusers = 108, admins = 11, articles = 129993, edits = 3708928, files = 0, pages = 228719, users = 107069, depth = 9.353395 }, ['bn'] = { pos = 65, activeusers = 1147, admins = 13, articles = 126866, edits = 6057995, files = 15445, pages = 991920, users = 386137, depth = 283.9541 }, ['zh-yue'] = { pos = 66, activeusers = 284, admins = 12, articles = 126585, edits = 1867230, files = 2629, pages = 285385, users = 244250, depth = 10.29682 }, ['lv'] = { pos = 67, activeusers = 283, admins = 13, articles = 115347, edits = 3669493, files = 25577, pages = 468288, users = 108221, depth = 73.36427 }, ['tg'] = { pos = 68, activeusers = 58, admins = 6, articles = 107785, edits = 1309641, files = 485, pages = 262954, users = 36223, depth = 10.32204 }, ['af'] = { pos = 69, activeusers = 192, admins = 16, articles = 104593, edits = 2517163, files = 9616, pages = 373205, users = 152654, depth = 44.48457 }, ['my'] = { pos = 70, activeusers = 137, admins = 4, articles = 103696, edits = 756168, files = 2977, pages = 217383, users = 103496, depth = 4.181098 }, ['mg'] = { pos = 71, activeusers = 44, admins = 3, articles = 94884, edits = 1046682, files = 3, pages = 245168, users = 28897, depth = 10.71003 }, ['bs'] = { pos = 72, activeusers = 170, admins = 9, articles = 90388, edits = 3416509, files = 5465, pages = 367838, users = 144831, depth = 87.51325 }, ['oc'] = { pos = 73, activeusers = 90, admins = 4, articles = 87564, edits = 2327750, files = 925, pages = 156428, users = 48520, depth = 9.203546 }, ['mr'] = { pos = 74, activeusers = 159, admins = 12, articles = 86142, edits = 2150622, files = 19140, pages = 286105, users = 146105, depth = 40.50494 }, ['sq'] = { pos = 75, activeusers = 217, admins = 11, articles = 86137, edits = 2466029, files = 4732, pages = 263490, users = 144088, depth = 39.67635 }, ['nds'] = { pos = 76, activeusers = 33, admins = 4, articles = 83919, edits = 990308, files = 0, pages = 162430, users = 49081, depth = 5.336352 }, ['ky'] = { pos = 77, activeusers = 78, admins = 4, articles = 81604, edits = 425284, files = 2688, pages = 111422, users = 33282, depth = 0.5096151 }, ['ml'] = { pos = 78, activeusers = 249, admins = 15, articles = 79132, edits = 3711508, files = 6968, pages = 489074, users = 163571, depth = 203.665 }, ['be-tarask'] = { pos = 79, activeusers = 129, admins = 4, articles = 78932, edits = 2327496, files = 1892, pages = 226773, users = 76384, depth = 36.00652 }, ['te'] = { pos = 80, activeusers = 184, admins = 13, articles = 78107, edits = 3620017, files = 12811, pages = 306619, users = 114776, depth = 101.0531 }, ['sw'] = { pos = 81, activeusers = 198, admins = 14, articles = 74637, edits = 1241341, files = 2270, pages = 151067, users = 55331, depth = 8.616698 }, ['br'] = { pos = 82, activeusers = 89, admins = 6, articles = 72896, edits = 2005251, files = 5365, pages = 142476, users = 70366, depth = 12.82297 }, ['new'] = { pos = 83, activeusers = 17, admins = 2, articles = 72352, edits = 848793, files = 0, pages = 196959, users = 25106, depth = 12.78232 }, ['jv'] = { pos = 84, activeusers = 91, admins = 4, articles = 70770, edits = 1594615, files = 5430, pages = 178956, users = 54103, depth = 20.82348 }, ['vec'] = { pos = 85, activeusers = 36, admins = 5, articles = 68996, edits = 1100923, files = 724, pages = 140400, users = 32143, depth = 8.398216 }, ['ht'] = { pos = 86, activeusers = 42, admins = 3, articles = 67946, edits = 804244, files = 0, pages = 82097, users = 28598, depth = 0.4249199 }, ['pms'] = { pos = 87, activeusers = 32, admins = 4, articles = 66377, edits = 855467, files = 2069, pages = 101502, users = 25354, depth = 2.360077 }, ['pnb'] = { pos = 88, activeusers = 49, admins = 2, articles = 65858, edits = 607061, files = 147, pages = 113817, users = 32562, depth = 2.828449 }, ['su'] = { pos = 89, activeusers = 41, admins = 7, articles = 61286, edits = 629511, files = 545, pages = 97422, users = 28449, depth = 2.246487 }, ['lb'] = { pos = 90, activeusers = 59, admins = 5, articles = 61054, edits = 2392379, files = 2376, pages = 131553, users = 55278, depth = 24.2475 }, ['ba'] = { pos = 91, activeusers = 77, admins = 7, articles = 60429, edits = 1151839, files = 1457, pages = 170072, users = 35541, depth = 22.29615 }, ['lld'] = { pos = 92, activeusers = 11, admins = 2, articles = 59953, edits = 98801, files = 0, pages = 63804, users = 2283, depth = 0.006389085 }, ['ga'] = { pos = 93, activeusers = 90, admins = 7, articles = 57440, edits = 1088984, files = 1123, pages = 96380, users = 52684, depth = 5.192753 }, ['szl'] = { pos = 94, activeusers = 42, admins = 3, articles = 55868, edits = 347775, files = 0, pages = 69167, users = 21834, depth = 0.2849123 }, ['lmo'] = { pos = 95, activeusers = 43, admins = 5, articles = 54976, edits = 1127075, files = 4437, pages = 123973, users = 37847, depth = 14.3199 }, ['is'] = { pos = 96, activeusers = 122, admins = 19, articles = 54793, edits = 1761397, files = 3218, pages = 141727, users = 86949, depth = 31.28483 }, ['ku'] = { pos = 97, activeusers = 87, admins = 3, articles = 53956, edits = 1094889, files = 565, pages = 109280, users = 51978, depth = 10.53361 }, ['cv'] = { pos = 98, activeusers = 44, admins = 2, articles = 49685, edits = 750262, files = 537, pages = 97922, users = 31290, depth = 7.221753 }, ['fy'] = { pos = 99, activeusers = 70, admins = 8, articles = 49398, edits = 1088047, files = 7610, pages = 150630, users = 43588, depth = 30.33564 }, ['tl'] = { pos = 100, activeusers = 132, admins = 11, articles = 43219, edits = 1963367, files = 1896, pages = 234352, users = 123768, depth = 163.8531 }, ['ckb'] = { pos = 101, activeusers = 175, admins = 7, articles = 42729, edits = 974586, files = 1603, pages = 185790, users = 51604, depth = 58.80238 }, ['wuu'] = { pos = 102, activeusers = 40, admins = 4, articles = 42556, edits = 294524, files = 135, pages = 55391, users = 78913, depth = 0.4836728 }, ['an'] = { pos = 103, activeusers = 72, admins = 6, articles = 42216, edits = 1838527, files = 1499, pages = 128518, users = 68574, depth = 59.78519 }, ['sco'] = { pos = 104, activeusers = 90, admins = 4, articles = 40559, edits = 862568, files = 690, pages = 146774, users = 95786, depth = 40.30338 }, ['diq'] = { pos = 105, activeusers = 35, admins = 3, articles = 40163, edits = 487401, files = 209, pages = 60561, users = 25045, depth = 2.075947 }, ['pa'] = { pos = 106, activeusers = 97, admins = 9, articles = 38539, edits = 610191, files = 1581, pages = 134616, users = 42460, depth = 28.17132 }, ['vo'] = { pos = 107, activeusers = 29, admins = 2, articles = 36972, edits = 3271026, files = 0, pages = 167562, users = 32427, depth = 243.5468 }, ['io'] = { pos = 108, activeusers = 43, admins = 5, articles = 33566, edits = 993876, files = 0, pages = 49435, users = 33732, depth = 4.493633 }, ['ne'] = { pos = 109, activeusers = 101, admins = 5, articles = 32335, edits = 1070235, files = 1259, pages = 103762, users = 58853, depth = 50.32919 }, ['yo'] = { pos = 110, activeusers = 68, admins = 3, articles = 31634, edits = 553740, files = 168, pages = 56066, users = 25007, depth = 5.891367 }, ['gu'] = { pos = 111, activeusers = 87, admins = 3, articles = 29977, edits = 826315, files = 0, pages = 117971, users = 69347, depth = 60.35318 }, ['als'] = { pos = 112, activeusers = 70, admins = 9, articles = 29044, edits = 1015159, files = 571, pages = 69796, users = 92762, depth = 28.63443 }, ['kn'] = { pos = 113, activeusers = 166, admins = 3, articles = 28593, edits = 1112688, files = 2603, pages = 130673, users = 76408, depth = 108.5299 }, ['bar'] = { pos = 114, activeusers = 47, admins = 3, articles = 26982, edits = 831379, files = 1320, pages = 108888, users = 63634, depth = 70.35617 }, ['scn'] = { pos = 115, activeusers = 37, admins = 5, articles = 26214, edits = 732883, files = 1407, pages = 55700, users = 41430, depth = 16.64733 }, ['bpy'] = { pos = 116, activeusers = 17, admins = 3, articles = 25085, edits = 886488, files = 45, pages = 62806, users = 23553, depth = 31.91611 }, ['avk'] = { pos = 117, activeusers = 27, admins = 6, articles = 24172, edits = 115332, files = 0, pages = 29371, users = 3138, depth = 0.1816542 }, ['ia'] = { pos = 118, activeusers = 34, admins = 6, articles = 23970, edits = 642383, files = 4, pages = 37936, users = 44869, depth = 5.748447 }, ['qu'] = { pos = 119, activeusers = 33, admins = 2, articles = 23067, edits = 650112, files = 0, pages = 55979, users = 27278, depth = 23.64228 }, ['mn'] = { pos = 120, activeusers = 87, admins = 3, articles = 21431, edits = 708409, files = 1475, pages = 98120, users = 78215, depth = 92.45019 }, ['nv'] = { pos = 121, activeusers = 11, admins = 2, articles = 20506, edits = 296077, files = 709, pages = 34675, users = 15208, depth = 4.076662 }, ['crh'] = { pos = 122, activeusers = 33, admins = 2, articles = 20007, edits = 178049, files = 0, pages = 40013, users = 17923, depth = 4.449334 }, ['xmf'] = { pos = 123, activeusers = 22, admins = 3, articles = 19648, edits = 186692, files = 0, pages = 36541, users = 17144, depth = 3.776784 }, ['si'] = { pos = 124, activeusers = 85, admins = 3, articles = 18056, edits = 511889, files = 3115, pages = 80278, users = 58548, depth = 75.72235 }, ['ha'] = { pos = 125, activeusers = 124, admins = 3, articles = 18039, edits = 168504, files = 0, pages = 31821, users = 18611, depth = 3.090979 }, ['bat-smg'] = { pos = 126, activeusers = 22, admins = 5, articles = 17086, edits = 355536, files = 109, pages = 29095, users = 24212, depth = 6.036679 }, ['os'] = { pos = 127, activeusers = 31, admins = 3, articles = 16266, edits = 525080, files = 164, pages = 60022, users = 22659, depth = 63.30364 }, ['frr'] = { pos = 128, activeusers = 28, admins = 5, articles = 16148, edits = 231915, files = 1327, pages = 41381, users = 18059, depth = 13.68447 }, ['or'] = { pos = 129, activeusers = 53, admins = 6, articles = 15931, edits = 462345, files = 125, pages = 71874, users = 31178, depth = 79.32312 }, ['gd'] = { pos = 130, activeusers = 36, admins = 6, articles = 15909, edits = 566997, files = 347, pages = 32211, users = 25675, depth = 18.48301 }, ['ps'] = { pos = 131, activeusers = 42, admins = 1, articles = 15642, edits = 284384, files = 1733, pages = 54730, users = 27924, depth = 32.44756 }, ['cdo'] = { pos = 132, activeusers = 21, admins = 4, articles = 15556, edits = 89895, files = 0, pages = 31369, users = 19026, depth = 2.961199 }, ['ban'] = { pos = 133, activeusers = 29, admins = 3, articles = 15464, edits = 123332, files = 113, pages = 31042, users = 5442, depth = 4.031863 }, ['bug'] = { pos = 134, activeusers = 16, admins = 1, articles = 15411, edits = 200792, files = 0, pages = 19628, users = 12299, depth = 0.7659774 }, ['yi'] = { pos = 135, activeusers = 46, admins = 3, articles = 15393, edits = 579359, files = 1062, pages = 44227, users = 45584, depth = 45.9646 }, ['ilo'] = { pos = 136, activeusers = 18, admins = 2, articles = 15362, edits = 391881, files = 0, pages = 70157, users = 16223, depth = 71.06725 }, ['sd'] = { pos = 137, activeusers = 30, admins = 4, articles = 15251, edits = 240362, files = 145, pages = 56249, users = 15820, depth = 30.88017 }, ['am'] = { pos = 138, activeusers = 54, admins = 2, articles = 15053, edits = 371770, files = 1766, pages = 45966, users = 39390, depth = 34.10938 }, ['nap'] = { pos = 139, activeusers = 22, admins = 3, articles = 14731, edits = 664703, files = 281, pages = 23715, users = 27790, depth = 10.42508 }, ['sah'] = { pos = 140, activeusers = 33, admins = 3, articles = 14332, edits = 382132, files = 1765, pages = 47781, users = 22268, depth = 43.56231 }, ['hsb'] = { pos = 141, activeusers = 28, admins = 4, articles = 13831, edits = 377441, files = 133, pages = 35390, users = 23116, depth = 25.91306 }, ['fo'] = { pos = 142, activeusers = 34, admins = 3, articles = 13786, edits = 368836, files = 0, pages = 40271, users = 26991, depth = 33.8037 }, ['li'] = { pos = 143, activeusers = 25, admins = 7, articles = 13773, edits = 454493, files = 623, pages = 65640, users = 26591, depth = 98.19374 }, ['map-bms'] = { pos = 144, activeusers = 16, admins = 1, articles = 13753, edits = 213259, files = 462, pages = 30211, users = 14969, depth = 10.10884 }, ['mai'] = { pos = 145, activeusers = 26, admins = 5, articles = 13724, edits = 229751, files = 115, pages = 39348, users = 11824, depth = 20.35482 }, ['mzn'] = { pos = 146, activeusers = 26, admins = 3, articles = 13445, edits = 165855, files = 263, pages = 30433, users = 30352, depth = 8.70055 }, ['gor'] = { pos = 147, activeusers = 16, admins = 2, articles = 13342, edits = 50839, files = 0, pages = 20874, users = 4073, depth = 0.7761936 }, ['eml'] = { pos = 148, activeusers = 24, admins = 3, articles = 13011, edits = 152442, files = 2742, pages = 35068, users = 23430, depth = 12.49296 }, ['ace'] = { pos = 149, activeusers = 24, admins = 3, articles = 12549, edits = 137381, files = 0, pages = 26485, users = 24225, depth = 6.397123 }, ['bcl'] = { pos = 150, activeusers = 34, admins = 3, articles = 12294, edits = 233751, files = 865, pages = 33047, users = 19785, depth = 20.15565 }, ['sa'] = { pos = 151, activeusers = 77, admins = 4, articles = 11778, edits = 469800, files = 445, pages = 70338, users = 35548, depth = 165.1133 }, ['shn'] = { pos = 152, activeusers = 10, admins = 2, articles = 11647, edits = 55160, files = 60, pages = 27161, users = 3305, depth = 3.603279 }, ['wa'] = { pos = 153, activeusers = 26, admins = 4, articles = 11575, edits = 388954, files = 614, pages = 27286, users = 22329, depth = 26.26177 }, ['zh-classical'] = { pos = 154, activeusers = 47, admins = 6, articles = 11475, edits = 380483, files = 0, pages = 97166, users = 94755, depth = 218.3665 }, ['ie'] = { pos = 155, activeusers = 28, admins = 3, articles = 11370, edits = 151390, files = 0, pages = 15176, users = 16969, depth = 1.11778 }, ['lij'] = { pos = 156, activeusers = 21, admins = 8, articles = 11022, edits = 231894, files = 7, pages = 26608, users = 14539, depth = 17.42713 }, ['as'] = { pos = 157, activeusers = 95, admins = 5, articles = 10666, edits = 331479, files = 1706, pages = 73382, users = 34747, depth = 156.1781 }, ['zu'] = { pos = 158, activeusers = 46, admins = 1, articles = 10583, edits = 96768, files = 0, pages = 23983, users = 17667, depth = 6.468749 }, ['mhr'] = { pos = 159, activeusers = 22, admins = 1, articles = 10440, edits = 185016, files = 0, pages = 27298, users = 13144, depth = 17.67216 }, ['mrj'] = { pos = 160, activeusers = 13, admins = 1, articles = 10426, edits = 100542, files = 0, pages = 18684, users = 9981, depth = 3.375918 }, ['hif'] = { pos = 161, activeusers = 23, admins = 2, articles = 10270, edits = 272340, files = 192, pages = 42287, users = 29671, depth = 62.59288 }, ['hyw'] = { pos = 162, activeusers = 31, admins = 5, articles = 10257, edits = 195268, files = 0, pages = 21586, users = 7393, depth = 11.03574 }, ['mni'] = { pos = 163, activeusers = 17, admins = 1, articles = 10103, edits = 48852, files = 0, pages = 16223, users = 2252, depth = 1.104977 }, ['ig'] = { pos = 164, activeusers = 101, admins = 5, articles = 9856, edits = 96012, files = 0, pages = 15396, users = 13933, depth = 1.970315 }, ['km'] = { pos = 165, activeusers = 63, admins = 6, articles = 9544, edits = 282508, files = 1101, pages = 33458, users = 36434, depth = 53.01202 }, ['hak'] = { pos = 166, activeusers = 20, admins = 1, articles = 9446, edits = 122401, files = 0, pages = 18267, users = 30454, depth = 5.843291 }, ['roa-tara'] = { pos = 167, activeusers = 10, admins = 2, articles = 9306, edits = 140185, files = 288, pages = 17647, users = 10841, depth = 6.381765 }, ['pam'] = { pos = 168, activeusers = 25, admins = 2, articles = 8833, edits = 295794, files = 403, pages = 21410, users = 19444, depth = 28.00982 }, ['sn'] = { pos = 169, activeusers = 22, admins = 1, articles = 8569, edits = 97878, files = 0, pages = 16892, users = 15542, depth = 5.466426 }, ['nso'] = { pos = 170, activeusers = 13, admins = 1, articles = 8524, edits = 49827, files = 0, pages = 10773, users = 5873, depth = 0.3219735 }, ['so'] = { pos = 171, activeusers = 58, admins = 1, articles = 8466, edits = 240167, files = 0, pages = 25795, users = 32346, depth = 39.00931 }, ['rue'] = { pos = 172, activeusers = 30, admins = 1, articles = 8393, edits = 131322, files = 87, pages = 17661, users = 25471, depth = 9.06692 }, ['bh'] = { pos = 173, activeusers = 36, admins = 2, articles = 8011, edits = 723542, files = 53, pages = 69182, users = 29805, depth = 609.8013 }, ['se'] = { pos = 174, activeusers = 26, admins = 6, articles = 7802, edits = 300701, files = 0, pages = 20855, users = 26364, depth = 40.35836 }, ['myv'] = { pos = 175, activeusers = 25, admins = 4, articles = 7710, edits = 139826, files = 0, pages = 26261, users = 11830, depth = 30.82496 }, ['vls'] = { pos = 176, activeusers = 22, admins = 5, articles = 7640, edits = 308865, files = 480, pages = 21225, users = 24687, depth = 46.01014 }, ['nds-nl'] = { pos = 177, activeusers = 12, admins = 6, articles = 7596, edits = 320856, files = 571, pages = 20404, users = 25931, depth = 44.70824 }, ['mi'] = { pos = 178, activeusers = 24, admins = 2, articles = 7432, edits = 153473, files = 0, pages = 13468, users = 16711, depth = 7.516504 }, ['sat'] = { pos = 179, activeusers = 48, admins = 3, articles = 7428, edits = 99889, files = 0, pages = 17381, users = 5498, depth = 10.31827 }, ['sc'] = { pos = 180, activeusers = 19, admins = 4, articles = 7333, edits = 177584, files = 150, pages = 16398, users = 21996, depth = 16.54951 }, ['nah'] = { pos = 181, activeusers = 25, admins = 3, articles = 7247, edits = 502677, files = 170, pages = 19523, users = 20762, depth = 73.88217 }, ['vep'] = { pos = 182, activeusers = 25, admins = 1, articles = 6697, edits = 151764, files = 0, pages = 31135, users = 14497, depth = 64.90687 }, ['gan'] = { pos = 183, activeusers = 19, admins = 1, articles = 6491, edits = 394924, files = 57, pages = 33495, users = 38690, depth = 204.0641 }, ['kab'] = { pos = 184, activeusers = 16, admins = 2, articles = 6445, edits = 105972, files = 0, pages = 15915, users = 12068, depth = 14.37602 }, ['glk'] = { pos = 185, activeusers = 15, admins = 3, articles = 6438, edits = 62395, files = 807, pages = 13897, users = 14326, depth = 6.026817 }, ['tk'] = { pos = 186, activeusers = 41, admins = 2, articles = 6404, edits = 230807, files = 319, pages = 15828, users = 24859, depth = 31.57845 }, ['fiu-vro'] = { pos = 187, activeusers = 21, admins = 4, articles = 6327, edits = 177076, files = 196, pages = 12193, users = 13237, depth = 12.48353 }, ['co'] = { pos = 188, activeusers = 26, admins = 2, articles = 6205, edits = 379573, files = 0, pages = 14797, users = 19937, depth = 49.18431 }, ['bo'] = { pos = 189, activeusers = 20, admins = 1, articles = 6012, edits = 139901, files = 0, pages = 17574, users = 26554, depth = 29.44274 }, ['ab'] = { pos = 190, activeusers = 16, admins = 2, articles = 5993, edits = 118618, files = 9, pages = 20397, users = 17804, depth = 33.59402 }, ['gv'] = { pos = 191, activeusers = 17, admins = 3, articles = 5814, edits = 309554, files = 185, pages = 20958, users = 18109, depth = 100.2115 }, ['ary'] = { pos = 192, activeusers = 27, admins = 3, articles = 5758, edits = 190865, files = 42, pages = 43761, users = 6442, depth = 189.9903 }, ['frp'] = { pos = 193, activeusers = 20, admins = 2, articles = 5611, edits = 215390, files = 0, pages = 15499, users = 14760, depth = 43.1577 }, ['kw'] = { pos = 194, activeusers = 21, admins = 2, articles = 5519, edits = 199508, files = 6, pages = 11765, users = 13766, depth = 21.71959 }, ['kv'] = { pos = 195, activeusers = 19, admins = 1, articles = 5480, edits = 139819, files = 0, pages = 16734, users = 13276, depth = 35.23864 }, ['csb'] = { pos = 196, activeusers = 21, admins = 3, articles = 5435, edits = 186010, files = 0, pages = 8728, users = 15480, depth = 7.823587 }, ['pcd'] = { pos = 197, activeusers = 24, admins = 3, articles = 5417, edits = 68822, files = 49, pages = 10547, users = 15860, depth = 5.852149 }, ['ug'] = { pos = 198, activeusers = 29, admins = 1, articles = 5400, edits = 154315, files = 249, pages = 15024, users = 19870, depth = 32.62468 }, ['skr'] = { pos = 199, activeusers = 7, admins = 1, articles = 5276, edits = 27053, files = 0, pages = 5814, users = 1327, depth = 0.04838328 }, ['udm'] = { pos = 200, activeusers = 18, admins = 4, articles = 5271, edits = 120975, files = 9, pages = 17277, users = 13841, depth = 36.32771 }, ['tum'] = { pos = 201, activeusers = 21, admins = 2, articles = 5201, edits = 31916, files = 0, pages = 7340, users = 7202, depth = 0.7354621 }, ['zea'] = { pos = 202, activeusers = 17, admins = 3, articles = 5162, edits = 120909, files = 1, pages = 9825, users = 12094, depth = 10.04202 }, ['ay'] = { pos = 203, activeusers = 22, admins = 1, articles = 5027, edits = 95622, files = 0, pages = 8630, users = 15378, depth = 5.691906 }, ['gn'] = { pos = 204, activeusers = 23, admins = 2, articles = 4919, edits = 121261, files = 0, pages = 11374, users = 16519, depth = 18.35891 }, ['mt'] = { pos = 205, activeusers = 30, admins = 5, articles = 4835, edits = 279066, files = 1145, pages = 19248, users = 20240, depth = 128.836 }, ['nrm'] = { pos = 206, activeusers = 13, admins = 2, articles = 4833, edits = 219261, files = 0, pages = 10372, users = 12381, depth = 27.76694 }, ['bjn'] = { pos = 207, activeusers = 19, admins = 2, articles = 4631, edits = 77236, files = 1, pages = 22501, users = 12835, depth = 51.11137 }, ['smn'] = { pos = 208, activeusers = 18, admins = 6, articles = 4538, edits = 67694, files = 0, pages = 14331, users = 2335, depth = 21.99764 }, ['lez'] = { pos = 209, activeusers = 14, admins = 3, articles = 4307, edits = 86717, files = 10, pages = 13067, users = 9828, depth = 27.45281 }, ['lfn'] = { pos = 210, activeusers = 21, admins = 1, articles = 4177, edits = 38056, files = 0, pages = 6671, users = 9281, depth = 2.033743 }, ['stq'] = { pos = 211, activeusers = 15, admins = 5, articles = 4066, edits = 121164, files = 429, pages = 10692, users = 12562, depth = 30.09419 }, ['lo'] = { pos = 212, activeusers = 33, admins = 1, articles = 4036, edits = 94983, files = 0, pages = 12320, users = 15487, depth = 32.47977 }, ['olo'] = { pos = 213, activeusers = 13, admins = 2, articles = 3900, edits = 32242, files = 0, pages = 10692, users = 6039, depth = 9.145957 }, ['mwl'] = { pos = 214, activeusers = 18, admins = 1, articles = 3882, edits = 98698, files = 0, pages = 10214, users = 12237, depth = 25.70889 }, ['fur'] = { pos = 215, activeusers = 19, admins = 2, articles = 3760, edits = 170410, files = 318, pages = 8594, users = 13253, depth = 32.7746 }, ['rm'] = { pos = 216, activeusers = 18, admins = 3, articles = 3755, edits = 163071, files = 51, pages = 9598, users = 18604, depth = 41.13845 }, ['ang'] = { pos = 217, activeusers = 35, admins = 2, articles = 3695, edits = 205823, files = 299, pages = 16565, users = 117973, depth = 150.7408 }, ['lad'] = { pos = 218, activeusers = 21, admins = 5, articles = 3604, edits = 208899, files = 23, pages = 12944, users = 19690, depth = 108.3907 }, ['gom'] = { pos = 219, activeusers = 14, admins = 3, articles = 3552, edits = 206410, files = 0, pages = 9048, users = 8664, depth = 54.61672 }, ['koi'] = { pos = 220, activeusers = 11, admins = 1, articles = 3442, edits = 59774, files = 0, pages = 11025, users = 7913, depth = 26.31444 }, ['ext'] = { pos = 221, activeusers = 13, admins = 1, articles = 3377, edits = 116085, files = 0, pages = 7567, users = 16082, depth = 23.61665 }, ['tyv'] = { pos = 222, activeusers = 12, admins = 1, articles = 3364, edits = 43486, files = 0, pages = 11237, users = 8112, depth = 21.19667 }, ['dsb'] = { pos = 223, activeusers = 15, admins = 1, articles = 3325, edits = 142786, files = 0, pages = 11200, users = 17264, depth = 71.51308 }, ['rw'] = { pos = 224, activeusers = 30, admins = 1, articles = 3316, edits = 86110, files = 0, pages = 9349, users = 11219, depth = 30.4878 }, ['dty'] = { pos = 225, activeusers = 15, admins = 3, articles = 3307, edits = 237469, files = 3, pages = 19228, users = 5533, depth = 286.2498 }, ['ln'] = { pos = 226, activeusers = 26, admins = 4, articles = 3281, edits = 121869, files = 32, pages = 8584, users = 11838, depth = 37.08808 }, ['av'] = { pos = 227, activeusers = 18, admins = 2, articles = 3137, edits = 83328, files = 0, pages = 14761, users = 13376, depth = 77.50993 }, ['cbk-zam'] = { pos = 228, activeusers = 17, admins = 2, articles = 3129, edits = 110089, files = 0, pages = 8234, users = 13535, depth = 35.58881 }, ['dv'] = { pos = 229, activeusers = 16, admins = 3, articles = 3019, edits = 130000, files = 932, pages = 11203, users = 23389, depth = 85.27349 }, ['ksh'] = { pos = 230, activeusers = 13, admins = 3, articles = 2916, edits = 1606851, files = 0, pages = 10543, users = 21396, depth = 1042.663 }, ['gag'] = { pos = 231, activeusers = 17, admins = 1, articles = 2794, edits = 67768, files = 0, pages = 6579, users = 12716, depth = 18.90357 }, ['bxr'] = { pos = 232, activeusers = 20, admins = 1, articles = 2772, edits = 69918, files = 9, pages = 11045, users = 13875, depth = 56.38491 }, ['pfl'] = { pos = 233, activeusers = 15, admins = 4, articles = 2740, edits = 90011, files = 0, pages = 6916, users = 10792, depth = 30.23155 }, ['pap'] = { pos = 234, activeusers = 17, admins = 2, articles = 2720, edits = 90716, files = 0, pages = 6047, users = 13399, depth = 22.44459 }, ['pag'] = { pos = 235, activeusers = 12, admins = 1, articles = 2561, edits = 73097, files = 0, pages = 8794, users = 7590, depth = 49.23661 }, ['pi'] = { pos = 236, activeusers = 9, admins = 2, articles = 2547, edits = 101647, files = 0, pages = 4637, users = 6654, depth = 14.7602 }, ['haw'] = { pos = 237, activeusers = 18, admins = 1, articles = 2457, edits = 96499, files = 0, pages = 5525, users = 15108, depth = 27.23272 }, ['awa'] = { pos = 238, activeusers = 8, admins = 1, articles = 2436, edits = 24119, files = 0, pages = 5350, users = 1931, depth = 6.451044 }, ['tay'] = { pos = 239, activeusers = 19, admins = 0, articles = 2422, edits = 54188, files = 0, pages = 2832, users = 1121, depth = 0.548314 }, ['tw'] = { pos = 240, activeusers = 40, admins = 2, articles = 2113, edits = 93650, files = 0, pages = 5080, users = 13939, depth = 36.34797 }, ['inh'] = { pos = 241, activeusers = 11, admins = 2, articles = 2100, edits = 55079, files = 37, pages = 11831, users = 3321, depth = 99.96339 }, ['dag'] = { pos = 242, activeusers = 46, admins = 4, articles = 2062, edits = 44606, files = 0, pages = 4490, users = 1842, depth = 13.77422 }, ['krc'] = { pos = 243, activeusers = 13, admins = 2, articles = 2057, edits = 106213, files = 0, pages = 14327, users = 9693, depth = 263.7807 }, ['xal'] = { pos = 244, activeusers = 11, admins = 1, articles = 2046, edits = 85071, files = 0, pages = 11874, users = 9282, depth = 165.3117 }, ['szy'] = { pos = 245, activeusers = 10, admins = 1, articles = 2044, edits = 128492, files = 0, pages = 5360, users = 2334, depth = 63.09262 }, ['za'] = { pos = 246, activeusers = 9, admins = 1, articles = 2010, edits = 39349, files = 0, pages = 4143, users = 9766, depth = 10.69568 }, ['ks'] = { pos = 247, activeusers = 24, admins = 2, articles = 2006, edits = 64021, files = 9, pages = 8693, users = 9395, depth = 81.83772 }, ['mdf'] = { pos = 248, activeusers = 14, admins = 3, articles = 1983, edits = 64793, files = 0, pages = 11858, users = 8547, depth = 135.5019 }, ['kaa'] = { pos = 249, activeusers = 36, admins = 1, articles = 1956, edits = 46514, files = 3, pages = 5188, users = 10282, depth = 24.47872 }, ['pdc'] = { pos = 250, activeusers = 12, admins = 1, articles = 1932, edits = 105144, files = 0, pages = 5836, users = 30426, depth = 73.56557 }, ['atj'] = { pos = 251, activeusers = 11, admins = 5, articles = 1912, edits = 14725, files = 0, pages = 3020, users = 3706, depth = 1.63739 }, ['to'] = { pos = 252, activeusers = 12, admins = 2, articles = 1908, edits = 41593, files = 12, pages = 5333, users = 9254, depth = 25.13119 }, ['arc'] = { pos = 253, activeusers = 16, admins = 2, articles = 1850, edits = 95331, files = 0, pages = 6425, users = 18826, depth = 90.7402 }, ['tcy'] = { pos = 254, activeusers = 35, admins = 2, articles = 1746, edits = 103008, files = 1, pages = 9000, users = 4946, depth = 197.5582 }, ['kbp'] = { pos = 255, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1698, edits = 16064, files = 0, pages = 3375, users = 3859, depth = 4.642701 }, ['jam'] = { pos = 256, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1685, edits = 20762, files = 0, pages = 3024, users = 7277, depth = 4.335596 }, ['na'] = { pos = 257, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1661, edits = 89539, files = 4, pages = 4884, users = 11501, depth = 69.02683 }, ['wo'] = { pos = 258, activeusers = 15, admins = 3, articles = 1651, edits = 104456, files = 0, pages = 5373, users = 13955, depth = 98.80413 }, ['kbd'] = { pos = 259, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1595, edits = 43686, files = 0, pages = 6742, users = 9154, depth = 67.47462 }, ['nia'] = { pos = 260, activeusers = 17, admins = 1, articles = 1524, edits = 17647, files = 0, pages = 3618, users = 1217, depth = 9.208432 }, ['nov'] = { pos = 261, activeusers = 9, admins = 3, articles = 1516, edits = 177713, files = 0, pages = 4408, users = 10839, depth = 146.7154 }, ['tet'] = { pos = 262, activeusers = 13, admins = 2, articles = 1503, edits = 66604, files = 0, pages = 3910, users = 8933, depth = 43.68756 }, ['ki'] = { pos = 263, activeusers = 18, admins = 1, articles = 1502, edits = 20656, files = 0, pages = 3073, users = 7985, depth = 7.353535 }, ['mnw'] = { pos = 264, activeusers = 20, admins = 2, articles = 1424, edits = 34409, files = 0, pages = 4722, users = 2686, depth = 39.08656 }, ['lg'] = { pos = 265, activeusers = 11, admins = 1, articles = 1419, edits = 26751, files = 0, pages = 4814, users = 7174, depth = 31.8089 }, ['bi'] = { pos = 266, activeusers = 13, admins = 2, articles = 1395, edits = 41828, files = 0, pages = 3298, users = 12172, depth = 23.60183 }, ['tpi'] = { pos = 267, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1351, edits = 86612, files = 0, pages = 5680, users = 12396, depth = 156.5648 }, ['nqo'] = { pos = 268, activeusers = 16, admins = 1, articles = 1324, edits = 10079, files = 0, pages = 2650, users = 2891, depth = 3.814896 }, ['jbo'] = { pos = 269, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1305, edits = 111665, files = 0, pages = 5717, users = 15038, depth = 223.2538 }, ['roa-rup'] = { pos = 270, activeusers = 14, admins = 1, articles = 1292, edits = 205299, files = 0, pages = 4294, users = 13028, depth = 258.1197 }, ['fj'] = { pos = 271, activeusers = 8, admins = 1, articles = 1274, edits = 35443, files = 0, pages = 3631, users = 8375, depth = 33.41062 }, ['lbe'] = { pos = 272, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1264, edits = 50272, files = 0, pages = 14689, users = 7817, depth = 386.0721 }, ['kg'] = { pos = 273, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1255, edits = 43792, files = 0, pages = 2905, users = 9992, depth = 26.05728 }, ['xh'] = { pos = 274, activeusers = 36, admins = 1, articles = 1240, edits = 33906, files = 0, pages = 3829, users = 11772, depth = 38.60219 }, ['ty'] = { pos = 275, activeusers = 11, admins = 2, articles = 1217, edits = 53071, files = 0, pages = 2993, users = 6869, depth = 37.76203 }, ['cu'] = { pos = 276, activeusers = 18, admins = 2, articles = 1167, edits = 82637, files = 0, pages = 5566, users = 23104, depth = 210.9588 }, ['shi'] = { pos = 277, activeusers = 8, admins = 2, articles = 1154, edits = 33397, files = 0, pages = 3845, users = 1493, depth = 47.23097 }, ['srn'] = { pos = 278, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1112, edits = 39153, files = 0, pages = 2729, users = 7050, depth = 30.33695 }, ['trv'] = { pos = 279, activeusers = 18, admins = 0, articles = 1110, edits = 85905, files = 0, pages = 2064, users = 1200, depth = 30.74394 }, ['om'] = { pos = 280, activeusers = 13, admins = 1, articles = 1094, edits = 38044, files = 0, pages = 3742, users = 9486, depth = 59.56398 }, ['guw'] = { pos = 281, activeusers = 22, admins = 2, articles = 1066, edits = 30106, files = 0, pages = 1792, users = 517, depth = 7.792448 }, ['sm'] = { pos = 282, activeusers = 15, admins = 1, articles = 1065, edits = 42640, files = 0, pages = 3295, users = 9640, depth = 56.73777 }, ['gcr'] = { pos = 283, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1050, edits = 16486, files = 0, pages = 2556, users = 2198, depth = 13.26862 }, ['alt'] = { pos = 284, activeusers = 11, admins = 2, articles = 1045, edits = 36014, files = 0, pages = 3726, users = 1664, depth = 63.6194 }, ['chr'] = { pos = 285, activeusers = 12, admins = 1, articles = 1020, edits = 46157, files = 0, pages = 3895, users = 21871, depth = 94.14677 }, ['ltg'] = { pos = 286, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1015, edits = 35320, files = 0, pages = 3223, users = 6701, depth = 51.85928 }, ['ny'] = { pos = 287, activeusers = 15, admins = 1, articles = 919, edits = 38056, files = 0, pages = 4003, users = 9394, depth = 107.062 }, ['pih'] = { pos = 288, activeusers = 15, admins = 1, articles = 893, edits = 44156, files = 0, pages = 3325, users = 10497, depth = 98.49683 }, ['got'] = { pos = 289, activeusers = 11, admins = 1, articles = 866, edits = 46132, files = 0, pages = 3805, users = 17747, depth = 139.6404 }, ['mad'] = { pos = 290, activeusers = 12, admins = 0, articles = 861, edits = 8896, files = 0, pages = 1629, users = 1581, depth = 4.345001 }, ['st'] = { pos = 291, activeusers = 19, admins = 1, articles = 843, edits = 28449, files = 0, pages = 4255, users = 9453, depth = 109.5293 }, ['ami'] = { pos = 292, activeusers = 19, admins = 0, articles = 839, edits = 32264, files = 0, pages = 1657, users = 950, depth = 18.50881 }, ['blk'] = { pos = 293, activeusers = 22, admins = 1, articles = 825, edits = 16193, files = 0, pages = 3709, users = 241, depth = 53.35229 }, ['bm'] = { pos = 294, activeusers = 8, admins = 2, articles = 775, edits = 40189, files = 0, pages = 3145, users = 9884, depth = 119.5033 }, ['tn'] = { pos = 295, activeusers = 21, admins = 2, articles = 773, edits = 28257, files = 0, pages = 3714, users = 9268, depth = 110.1324 }, ['ve'] = { pos = 296, activeusers = 14, admins = 1, articles = 748, edits = 19285, files = 0, pages = 2235, users = 7213, depth = 34.10051 }, ['rmy'] = { pos = 297, activeusers = 10, admins = 1, articles = 730, edits = 50227, files = 0, pages = 2701, users = 16412, depth = 135.5627 }, ['ts'] = { pos = 298, activeusers = 13, admins = 2, articles = 720, edits = 36669, files = 0, pages = 3764, users = 8848, depth = 174.1301 }, ['chy'] = { pos = 299, activeusers = 9, admins = 1, articles = 662, edits = 24107, files = 0, pages = 2258, users = 10624, depth = 62.05388 }, ['rn'] = { pos = 300, activeusers = 7, admins = 1, articles = 620, edits = 23098, files = 0, pages = 2450, users = 8978, depth = 82.13479 }, ['iu'] = { pos = 301, activeusers = 8, admins = 2, articles = 593, edits = 44506, files = 0, pages = 3182, users = 17027, depth = 266.6079 }, ['ak'] = { pos = 302, activeusers = 14, admins = 1, articles = 589, edits = 28928, files = 0, pages = 2441, users = 12526, depth = 117.1661 }, ['ss'] = { pos = 303, activeusers = 11, admins = 3, articles = 576, edits = 38085, files = 0, pages = 2416, users = 7640, depth = 160.8599 }, ['ch'] = { pos = 304, activeusers = 12, admins = 1, articles = 543, edits = 22843, files = 0, pages = 2501, users = 14433, depth = 118.7586 }, ['ff'] = { pos = 305, activeusers = 23, admins = 0, articles = 541, edits = 25113, files = 0, pages = 2510, users = 7895, depth = 132.5323 }, ['pnt'] = { pos = 306, activeusers = 6, admins = 1, articles = 481, edits = 35126, files = 0, pages = 2039, users = 9485, depth = 180.7408 }, ['kcg'] = { pos = 307, activeusers = 13, admins = 1, articles = 462, edits = 16459, files = 0, pages = 2303, users = 448, depth = 113.4836 }, ['ady'] = { pos = 308, activeusers = 10, admins = 1, articles = 451, edits = 12096, files = 0, pages = 3112, users = 6010, depth = 135.3128 }, ['ik'] = { pos = 309, activeusers = 10, admins = 2, articles = 445, edits = 37982, files = 0, pages = 2616, users = 7952, depth = 345.5729 }, ['ee'] = { pos = 310, activeusers = 17, admins = 3, articles = 438, edits = 50074, files = 0, pages = 3126, users = 13279, depth = 603.3004 }, ['sg'] = { pos = 311, activeusers = 13, admins = 2, articles = 311, edits = 20554, files = 0, pages = 1983, users = 5985, depth = 299.5887 }, ['din'] = { pos = 312, activeusers = 11, admins = 1, articles = 306, edits = 8041, files = 0, pages = 1086, users = 5694, depth = 48.10903 }, ['pwn'] = { pos = 313, activeusers = 17, admins = 0, articles = 279, edits = 11189, files = 0, pages = 434, users = 855, depth = 7.957132 }, ['pcm'] = { pos = 314, activeusers = 21, admins = 1, articles = 251, edits = 12765, files = 0, pages = 937, users = 202, depth = 101.7611 }, ['kl'] = { pos = 315, activeusers = 18, admins = 2, articles = 244, edits = 74486, files = 0, pages = 2262, users = 12314, depth = 2252.396 }, ['ti'] = { pos = 316, activeusers = 13, admins = 2, articles = 234, edits = 23841, files = 0, pages = 2731, users = 8476, depth = 994.0499 }, ['dz'] = { pos = 317, activeusers = 14, admins = 1, articles = 227, edits = 29419, files = 0, pages = 2287, users = 9231, depth = 1059.362 }, ['cr'] = { pos = 318, activeusers = 21, admins = 2, articles = 158, edits = 37455, files = 0, pages = 2161, users = 16781, depth = 2785.498 }, ['ng'] = { pos = 319, activeusers = 0, admins = 1, articles = 8, edits = 5923, files = 0, pages = 443, users = 2385, depth = 39530.88 }, ['cho'] = { pos = 320, activeusers = 0, admins = 1, articles = 6, edits = 4220, files = 0, pages = 201, users = 1809, depth = 22176 }, ['kj'] = { pos = 321, activeusers = 0, admins = 1, articles = 4, edits = 3548, files = 0, pages = 114, users = 1377, depth = 23536.62 }, ['mh'] = { pos = 322, activeusers = 0, admins = 1, articles = 4, edits = 4212, files = 0, pages = 206, users = 2140, depth = 52143.95 }, ['ho'] = { pos = 323, activeusers = 0, admins = 1, articles = 3, edits = 3786, files = 0, pages = 129, users = 1575, depth = 51771.35 }, ['ii'] = { pos = 324, activeusers = 0, admins = 1, articles = 3, edits = 11653, files = 0, pages = 189, users = 2031, depth = 237006 }, ['lrc'] = { pos = 325, activeusers = 1, admins = 1, articles = 1, edits = 140064, files = 0, pages = 237, users = 5037, depth = 3.291563E+07 }, ['mus'] = { pos = 326, activeusers = 0, admins = 1, articles = 1, edits = 3603, files = 0, pages = 115, users = 2348, depth = 407170.3 }, ['aa'] = { pos = 327, activeusers = 0, admins = 1, articles = 0, edits = 4685, files = 0, pages = 509, users = 4063, depth = 0 }, ['hz'] = { pos = 328, activeusers = 1, admins = 1, articles = 0, edits = 4483, files = 0, pages = 176, users = 3761, depth = 0 }, ['kr'] = { pos = 329, activeusers = 0, admins = 1, articles = 0, edits = 4641, files = 0, pages = 162, users = 5464, depth = 0 }, ['total'] = { activeusers = 279715, admins = 3758, articles = 59308807, edits = 3210259342, files = 2759204, pages = 244933515, users = 103567428, depth = 128.3882, date = '@1661688039' }, } return info 5uv675hjx1tpxk10rq5r8hhe11fflzk 2816018 2815834 2022-08-28T14:00:46Z MBHbot 26205 Scribunto text/plain local info = { ['en'] = { pos = 1, activeusers = 114891, admins = 1032, articles = 6545281, edits = 1102427568, files = 893770, pages = 56422150, users = 44074481, depth = 1134.599 }, ['ceb'] = { pos = 2, activeusers = 178, admins = 6, articles = 6125813, edits = 34883368, files = 0, pages = 11232226, users = 93724, depth = 2.158027 }, ['de'] = { pos = 3, activeusers = 16785, admins = 190, articles = 2719373, edits = 224204036, files = 129087, pages = 7509176, users = 3983128, depth = 92.62941 }, ['sv'] = { pos = 4, activeusers = 1970, admins = 66, articles = 2552470, edits = 51025849, files = 0, pages = 6122139, users = 832948, depth = 16.30128 }, ['fr'] = { pos = 5, activeusers = 16464, admins = 159, articles = 2450019, edits = 196026481, files = 68499, pages = 12164722, users = 4452396, depth = 253.3569 }, ['nl'] = { pos = 6, activeusers = 3480, admins = 36, articles = 2099491, edits = 62522059, files = 20, pages = 4469323, users = 1226319, depth = 17.82373 }, ['ru'] = { pos = 7, activeusers = 10489, admins = 76, articles = 1848827, edits = 124834013, files = 238089, pages = 7419755, users = 3236596, depth = 152.7587 }, ['es'] = { pos = 8, activeusers = 13281, admins = 63, articles = 1797966, edits = 145169322, files = 0, pages = 7716992, users = 6624251, depth = 203.8752 }, ['it'] = { pos = 9, activeusers = 7391, admins = 122, articles = 1769456, edits = 128731491, files = 138166, pages = 7500721, users = 2287086, depth = 180.0542 }, ['arz'] = { pos = 10, activeusers = 199, admins = 7, articles = 1597331, edits = 7345099, files = 1477, pages = 2012317, users = 189458, depth = 0.2463646 }, ['pl'] = { pos = 11, activeusers = 4039, admins = 101, articles = 1533903, edits = 67713426, files = 261, pages = 3561429, users = 1188297, depth = 33.21907 }, ['ja'] = { pos = 12, activeusers = 15016, admins = 41, articles = 1339759, edits = 90994110, files = 30008, pages = 3959154, users = 1972014, depth = 87.85359 }, ['zh'] = { pos = 13, activeusers = 8575, admins = 66, articles = 1299827, edits = 73105311, files = 60911, pages = 7131415, users = 3255857, depth = 206.3364 }, ['vi'] = { pos = 14, activeusers = 2172, admins = 20, articles = 1275610, edits = 68993225, files = 24589, pages = 19378172, users = 878298, depth = 717.0309 }, ['war'] = { pos = 15, activeusers = 74, admins = 3, articles = 1265936, edits = 6287638, files = 42, pages = 2881780, users = 52997, depth = 3.554693 }, ['uk'] = { pos = 16, activeusers = 3015, admins = 45, articles = 1190399, edits = 36879930, files = 110499, pages = 4131609, users = 640715, depth = 54.49263 }, ['ar'] = { pos = 17, activeusers = 4739, admins = 26, articles = 1184112, edits = 58996616, files = 50016, pages = 7817851, users = 2294461, depth = 236.8486 }, ['pt'] = { pos = 18, activeusers = 8236, admins = 55, articles = 1094510, edits = 64111382, files = 58348, pages = 5406613, users = 2797253, depth = 184.0554 }, ['fa'] = { pos = 19, activeusers = 5146, admins = 34, articles = 925213, edits = 35369808, files = 81958, pages = 5347252, users = 1145087, depth = 151.0998 }, ['ca'] = { pos = 20, activeusers = 983, admins = 30, articles = 709192, edits = 30538180, files = 15605, pages = 1767364, users = 426918, depth = 38.46822 }, ['sr'] = { pos = 21, activeusers = 694, admins = 19, articles = 661996, edits = 25149149, files = 36501, pages = 3987551, users = 311134, depth = 159.1602 }, ['id'] = { pos = 22, activeusers = 3198, admins = 44, articles = 627353, edits = 21558178, files = 47586, pages = 3298530, users = 1348414, depth = 118.4876 }, ['ko'] = { pos = 23, activeusers = 1703, admins = 27, articles = 603265, edits = 33157649, files = 12668, pages = 2740899, users = 750273, depth = 151.8942 }, ['no'] = { pos = 24, activeusers = 1091, admins = 44, articles = 596802, edits = 22863499, files = 4, pages = 1700563, users = 559943, depth = 45.98747 }, ['fi'] = { pos = 25, activeusers = 1632, admins = 31, articles = 537761, edits = 20698529, files = 70551, pages = 1411774, users = 521522, depth = 38.72857 }, ['tr'] = { pos = 26, activeusers = 2890, admins = 23, articles = 513962, edits = 28351843, files = 37610, pages = 2389071, users = 1422131, depth = 157.9586 }, ['hu'] = { pos = 27, activeusers = 1531, admins = 24, articles = 510974, edits = 25157169, files = 8446, pages = 1450335, users = 511162, depth = 58.62204 }, ['cs'] = { pos = 28, activeusers = 2080, admins = 33, articles = 509067, edits = 21589770, files = 1, pages = 1405723, users = 587376, depth = 47.64859 }, ['ce'] = { pos = 29, activeusers = 52, admins = 3, articles = 481775, edits = 8689230, files = 315, pages = 908645, users = 30833, depth = 7.507404 }, ['sh'] = { pos = 30, activeusers = 166, admins = 12, articles = 456899, edits = 41243321, files = 10243, pages = 4644365, users = 176619, depth = 745.9151 }, ['ro'] = { pos = 31, activeusers = 847, admins = 17, articles = 433066, edits = 15023423, files = 116505, pages = 2623132, users = 592520, depth = 146.4721 }, ['zh-min-nan'] = { pos = 32, activeusers = 82, admins = 6, articles = 431702, edits = 3135780, files = 362, pages = 1063378, users = 54085, depth = 6.313621 }, ['tt'] = { pos = 33, activeusers = 77, admins = 5, articles = 417591, edits = 3527716, files = 6111, pages = 565036, users = 43256, depth = 0.7783507 }, ['eu'] = { pos = 34, activeusers = 251, admins = 12, articles = 397770, edits = 9007040, files = 0, pages = 826621, users = 138930, depth = 12.66556 }, ['ms'] = { pos = 35, activeusers = 525, admins = 15, articles = 360135, edits = 5640915, files = 19611, pages = 1042372, users = 299103, depth = 19.42078 }, ['eo'] = { pos = 36, activeusers = 296, admins = 16, articles = 323536, edits = 7684920, files = 11312, pages = 720420, users = 199892, depth = 16.05223 }, ['he'] = { pos = 37, activeusers = 3082, admins = 32, articles = 321217, edits = 34502878, files = 74071, pages = 1343070, users = 999277, depth = 259.9779 }, ['hy'] = { pos = 38, activeusers = 407, admins = 11, articles = 293171, edits = 8486955, files = 11359, pages = 989242, users = 124199, depth = 48.36313 }, ['da'] = { pos = 39, activeusers = 790, admins = 25, articles = 284105, edits = 11204643, files = 0, pages = 908633, users = 436327, depth = 59.58756 }, ['bg'] = { pos = 40, activeusers = 707, admins = 25, articles = 283926, edits = 11480035, files = 549, pages = 632595, users = 312084, depth = 27.36742 }, ['azb'] = { pos = 41, activeusers = 106, admins = 5, articles = 242304, edits = 1524266, files = 246, pages = 572018, users = 38136, depth = 4.934063 }, ['sk'] = { pos = 42, activeusers = 528, admins = 10, articles = 241805, edits = 7406212, files = 0, pages = 549702, users = 222113, depth = 21.84486 }, ['kk'] = { pos = 43, activeusers = 195, admins = 16, articles = 232138, edits = 3061721, files = 10543, pages = 588353, users = 121160, depth = 12.25348 }, ['et'] = { pos = 44, activeusers = 420, admins = 33, articles = 229882, edits = 6176261, files = 758, pages = 542874, users = 168661, depth = 21.09032 }, ['min'] = { pos = 45, activeusers = 40, admins = 5, articles = 225647, edits = 2444880, files = 177, pages = 385560, users = 16194, depth = 3.18474 }, ['be'] = { pos = 46, activeusers = 273, admins = 11, articles = 221984, edits = 4187541, files = 3249, pages = 648061, users = 121161, depth = 23.80543 }, ['simple'] = { pos = 47, activeusers = 985, admins = 17, articles = 217653, edits = 8391523, files = 36, pages = 705770, users = 1227108, depth = 59.79931 }, ['hr'] = { pos = 48, activeusers = 471, admins = 11, articles = 213236, edits = 6436658, files = 21004, pages = 446251, users = 278440, depth = 17.22376 }, ['el'] = { pos = 49, activeusers = 1041, admins = 22, articles = 212831, edits = 9623644, files = 18509, pages = 631136, users = 370188, depth = 58.90239 }, ['lt'] = { pos = 50, activeusers = 326, admins = 10, articles = 204075, edits = 6661146, files = 23856, pages = 500552, users = 166821, depth = 28.08679 }, ['gl'] = { pos = 51, activeusers = 257, admins = 8, articles = 188395, edits = 6159341, files = 343, pages = 473210, users = 128575, depth = 29.74866 }, ['az'] = { pos = 52, activeusers = 642, admins = 17, articles = 186440, edits = 6584390, files = 23645, pages = 512167, users = 252474, depth = 39.24039 }, ['sl'] = { pos = 53, activeusers = 311, admins = 22, articles = 177513, edits = 5735943, files = 8317, pages = 440110, users = 213965, depth = 28.52087 }, ['ur'] = { pos = 54, activeusers = 308, admins = 11, articles = 175965, edits = 5125465, files = 12602, pages = 997828, users = 150131, depth = 112.0531 }, ['uz'] = { pos = 55, activeusers = 619, admins = 20, articles = 170657, edits = 2813034, files = 2097, pages = 695400, users = 77400, depth = 38.24594 }, ['nn'] = { pos = 56, activeusers = 140, admins = 14, articles = 162689, edits = 3391379, files = 16, pages = 372504, users = 122023, depth = 15.14266 }, ['ka'] = { pos = 57, activeusers = 245, admins = 6, articles = 162601, edits = 4399825, files = 14841, pages = 460349, users = 143380, depth = 32.04789 }, ['hi'] = { pos = 58, activeusers = 1192, admins = 6, articles = 152403, edits = 5615346, files = 3605, pages = 1192351, users = 711433, depth = 219.2848 }, ['th'] = { pos = 59, activeusers = 1000, admins = 15, articles = 149641, edits = 10247203, files = 27311, pages = 975719, users = 430636, depth = 320.0527 }, ['ta'] = { pos = 60, activeusers = 341, admins = 31, articles = 148477, edits = 3492781, files = 7722, pages = 466870, users = 208129, depth = 34.40202 }, ['la'] = { pos = 61, activeusers = 128, admins = 21, articles = 136958, edits = 3691109, files = 0, pages = 275709, users = 158516, depth = 13.74053 }, ['cy'] = { pos = 62, activeusers = 106, admins = 16, articles = 135155, edits = 11099762, files = 11274, pages = 275398, users = 73888, depth = 43.39614 }, ['mk'] = { pos = 63, activeusers = 212, admins = 12, articles = 130137, edits = 4793567, files = 8681, pages = 524651, users = 103515, depth = 83.96757 }, ['ast'] = { pos = 64, activeusers = 108, admins = 11, articles = 129993, edits = 3708928, files = 0, pages = 228719, users = 107077, depth = 9.353395 }, ['bn'] = { pos = 65, activeusers = 1147, admins = 13, articles = 126865, edits = 6058282, files = 15469, pages = 991955, users = 386147, depth = 283.9857 }, ['zh-yue'] = { pos = 66, activeusers = 284, admins = 12, articles = 126586, edits = 1867317, files = 2629, pages = 285387, users = 244254, depth = 10.29719 }, ['lv'] = { pos = 67, activeusers = 283, admins = 13, articles = 115331, edits = 3669543, files = 25577, pages = 468276, users = 108223, depth = 73.38918 }, ['tg'] = { pos = 68, activeusers = 58, admins = 6, articles = 107785, edits = 1309650, files = 485, pages = 262954, users = 36223, depth = 10.32211 }, ['af'] = { pos = 69, activeusers = 192, admins = 16, articles = 104593, edits = 2517171, files = 9616, pages = 373205, users = 152657, depth = 44.48471 }, ['my'] = { pos = 70, activeusers = 137, admins = 4, articles = 103696, edits = 756185, files = 2977, pages = 217387, users = 103500, depth = 4.181409 }, ['mg'] = { pos = 71, activeusers = 44, admins = 3, articles = 94884, edits = 1046686, files = 3, pages = 245168, users = 28897, depth = 10.71007 }, ['bs'] = { pos = 72, activeusers = 170, admins = 9, articles = 90389, edits = 3416531, files = 5465, pages = 367841, users = 144834, depth = 87.51244 }, ['oc'] = { pos = 73, activeusers = 90, admins = 4, articles = 87564, edits = 2327752, files = 925, pages = 156428, users = 48521, depth = 9.203553 }, ['mr'] = { pos = 74, activeusers = 159, admins = 12, articles = 86142, edits = 2150632, files = 19140, pages = 286105, users = 146106, depth = 40.50513 }, ['sq'] = { pos = 75, activeusers = 217, admins = 11, articles = 86138, edits = 2466059, files = 4732, pages = 263491, users = 144089, depth = 39.67576 }, ['nds'] = { pos = 76, activeusers = 33, admins = 4, articles = 83919, edits = 990310, files = 0, pages = 162432, users = 49083, depth = 5.336568 }, ['ky'] = { pos = 77, activeusers = 78, admins = 4, articles = 81605, edits = 425290, files = 2688, pages = 111423, users = 33283, depth = 0.5096051 }, ['ml'] = { pos = 78, activeusers = 249, admins = 15, articles = 79133, edits = 3711529, files = 6968, pages = 489080, users = 163573, depth = 203.6635 }, ['be-tarask'] = { pos = 79, activeusers = 129, admins = 4, articles = 78932, edits = 2327496, files = 1892, pages = 226773, users = 76386, depth = 36.00652 }, ['te'] = { pos = 80, activeusers = 184, admins = 13, articles = 78108, edits = 3620119, files = 12819, pages = 306630, users = 114776, depth = 101.0586 }, ['sw'] = { pos = 81, activeusers = 198, admins = 14, articles = 74637, edits = 1241343, files = 2270, pages = 151067, users = 55332, depth = 8.616712 }, ['br'] = { pos = 82, activeusers = 89, admins = 6, articles = 72905, edits = 2005269, files = 5365, pages = 142486, users = 70367, depth = 12.81938 }, ['new'] = { pos = 83, activeusers = 17, admins = 2, articles = 72352, edits = 848793, files = 0, pages = 196959, users = 25106, depth = 12.78232 }, ['jv'] = { pos = 84, activeusers = 91, admins = 4, articles = 70770, edits = 1594615, files = 5430, pages = 178956, users = 54104, depth = 20.82348 }, ['vec'] = { pos = 85, activeusers = 36, admins = 5, articles = 68996, edits = 1100923, files = 724, pages = 140400, users = 32145, depth = 8.398216 }, ['ht'] = { pos = 86, activeusers = 42, admins = 3, articles = 67946, edits = 804244, files = 0, pages = 82097, users = 28598, depth = 0.4249199 }, ['pms'] = { pos = 87, activeusers = 32, admins = 4, articles = 66377, edits = 855467, files = 2069, pages = 101502, users = 25354, depth = 2.360077 }, ['pnb'] = { pos = 88, activeusers = 49, admins = 2, articles = 65858, edits = 607096, files = 147, pages = 113818, users = 32562, depth = 2.828705 }, ['su'] = { pos = 89, activeusers = 41, admins = 7, articles = 61286, edits = 629511, files = 545, pages = 97422, users = 28450, depth = 2.246487 }, ['lb'] = { pos = 90, activeusers = 59, admins = 5, articles = 61054, edits = 2392383, files = 2376, pages = 131553, users = 55280, depth = 24.24754 }, ['ba'] = { pos = 91, activeusers = 77, admins = 7, articles = 60429, edits = 1151846, files = 1457, pages = 170072, users = 35541, depth = 22.29629 }, ['lld'] = { pos = 92, activeusers = 11, admins = 2, articles = 59953, edits = 98806, files = 0, pages = 63804, users = 2283, depth = 0.006389408 }, ['ga'] = { pos = 93, activeusers = 90, admins = 7, articles = 57442, edits = 1089251, files = 1123, pages = 96382, users = 52686, depth = 5.193556 }, ['szl'] = { pos = 94, activeusers = 42, admins = 3, articles = 55868, edits = 347777, files = 0, pages = 69167, users = 21834, depth = 0.2849139 }, ['lmo'] = { pos = 95, activeusers = 43, admins = 5, articles = 54976, edits = 1127075, files = 4437, pages = 123973, users = 37847, depth = 14.3199 }, ['is'] = { pos = 96, activeusers = 122, admins = 19, articles = 54793, edits = 1761421, files = 3218, pages = 141731, users = 86955, depth = 31.28726 }, ['ku'] = { pos = 97, activeusers = 87, admins = 3, articles = 53956, edits = 1094893, files = 565, pages = 109281, users = 51980, depth = 10.53393 }, ['cv'] = { pos = 98, activeusers = 44, admins = 2, articles = 49685, edits = 750265, files = 537, pages = 97922, users = 31291, depth = 7.221782 }, ['fy'] = { pos = 99, activeusers = 70, admins = 8, articles = 49398, edits = 1088048, files = 7610, pages = 150630, users = 43589, depth = 30.33566 }, ['tl'] = { pos = 100, activeusers = 132, admins = 11, articles = 43219, edits = 1963377, files = 1896, pages = 234352, users = 123773, depth = 163.854 }, ['ckb'] = { pos = 101, activeusers = 175, admins = 7, articles = 42730, edits = 974630, files = 1603, pages = 185799, users = 51607, depth = 58.80601 }, ['wuu'] = { pos = 102, activeusers = 40, admins = 4, articles = 42556, edits = 294525, files = 135, pages = 55390, users = 78914, depth = 0.4836077 }, ['an'] = { pos = 103, activeusers = 72, admins = 6, articles = 42216, edits = 1838527, files = 1499, pages = 128518, users = 68576, depth = 59.78519 }, ['sco'] = { pos = 104, activeusers = 90, admins = 4, articles = 40559, edits = 862568, files = 690, pages = 146774, users = 95787, depth = 40.30338 }, ['diq'] = { pos = 105, activeusers = 35, admins = 3, articles = 40163, edits = 487401, files = 209, pages = 60561, users = 25045, depth = 2.075947 }, ['pa'] = { pos = 106, activeusers = 97, admins = 9, articles = 38539, edits = 610191, files = 1581, pages = 134616, users = 42460, depth = 28.17132 }, ['vo'] = { pos = 107, activeusers = 29, admins = 2, articles = 36972, edits = 3271026, files = 0, pages = 167562, users = 32428, depth = 243.5468 }, ['io'] = { pos = 108, activeusers = 43, admins = 5, articles = 33569, edits = 993880, files = 0, pages = 49438, users = 33733, depth = 4.492575 }, ['ne'] = { pos = 109, activeusers = 101, admins = 5, articles = 32335, edits = 1070239, files = 1259, pages = 103762, users = 58853, depth = 50.32937 }, ['yo'] = { pos = 110, activeusers = 68, admins = 3, articles = 31634, edits = 553747, files = 168, pages = 56066, users = 25009, depth = 5.891442 }, ['gu'] = { pos = 111, activeusers = 87, admins = 3, articles = 29977, edits = 826329, files = 0, pages = 117974, users = 69350, depth = 60.35678 }, ['als'] = { pos = 112, activeusers = 70, admins = 9, articles = 29044, edits = 1015160, files = 571, pages = 69796, users = 92762, depth = 28.63446 }, ['kn'] = { pos = 113, activeusers = 166, admins = 3, articles = 28596, edits = 1112714, files = 2603, pages = 130678, users = 76409, depth = 108.5098 }, ['bar'] = { pos = 114, activeusers = 47, admins = 3, articles = 26982, edits = 831381, files = 1320, pages = 108888, users = 63636, depth = 70.35633 }, ['scn'] = { pos = 115, activeusers = 37, admins = 5, articles = 26214, edits = 732883, files = 1407, pages = 55700, users = 41430, depth = 16.64733 }, ['bpy'] = { pos = 116, activeusers = 17, admins = 3, articles = 25085, edits = 886488, files = 45, pages = 62806, users = 23553, depth = 31.91611 }, ['avk'] = { pos = 117, activeusers = 27, admins = 6, articles = 24173, edits = 115335, files = 0, pages = 29372, users = 3139, depth = 0.1816378 }, ['ia'] = { pos = 118, activeusers = 34, admins = 6, articles = 23970, edits = 642383, files = 4, pages = 37936, users = 44870, depth = 5.748447 }, ['qu'] = { pos = 119, activeusers = 33, admins = 2, articles = 23067, edits = 650112, files = 0, pages = 55979, users = 27278, depth = 23.64228 }, ['mn'] = { pos = 120, activeusers = 87, admins = 3, articles = 21431, edits = 708420, files = 1475, pages = 98120, users = 78217, depth = 92.45163 }, ['nv'] = { pos = 121, activeusers = 11, admins = 2, articles = 20506, edits = 296077, files = 709, pages = 34675, users = 15208, depth = 4.076662 }, ['crh'] = { pos = 122, activeusers = 33, admins = 2, articles = 20007, edits = 178050, files = 0, pages = 40013, users = 17924, depth = 4.449358 }, ['xmf'] = { pos = 123, activeusers = 22, admins = 3, articles = 19648, edits = 186693, files = 0, pages = 36541, users = 17144, depth = 3.776804 }, ['si'] = { pos = 124, activeusers = 85, admins = 3, articles = 18057, edits = 511905, files = 3115, pages = 80283, users = 58548, depth = 75.72135 }, ['ha'] = { pos = 125, activeusers = 124, admins = 3, articles = 18039, edits = 168506, files = 0, pages = 31821, users = 18614, depth = 3.091015 }, ['bat-smg'] = { pos = 126, activeusers = 22, admins = 5, articles = 17086, edits = 355536, files = 109, pages = 29095, users = 24212, depth = 6.036679 }, ['os'] = { pos = 127, activeusers = 31, admins = 3, articles = 16266, edits = 525100, files = 164, pages = 60029, users = 22660, depth = 63.31892 }, ['frr'] = { pos = 128, activeusers = 28, admins = 5, articles = 16148, edits = 231915, files = 1327, pages = 41381, users = 18059, depth = 13.68447 }, ['or'] = { pos = 129, activeusers = 53, admins = 6, articles = 15931, edits = 462364, files = 125, pages = 71875, users = 31178, depth = 79.32811 }, ['gd'] = { pos = 130, activeusers = 36, admins = 6, articles = 15909, edits = 567009, files = 347, pages = 32212, users = 25675, depth = 18.48509 }, ['ps'] = { pos = 131, activeusers = 42, admins = 1, articles = 15642, edits = 284384, files = 1733, pages = 54730, users = 27924, depth = 32.44756 }, ['cdo'] = { pos = 132, activeusers = 21, admins = 4, articles = 15556, edits = 89896, files = 0, pages = 31369, users = 19026, depth = 2.961232 }, ['ban'] = { pos = 133, activeusers = 29, admins = 3, articles = 15465, edits = 123333, files = 113, pages = 31042, users = 5443, depth = 4.030857 }, ['bug'] = { pos = 134, activeusers = 16, admins = 1, articles = 15411, edits = 200792, files = 0, pages = 19628, users = 12299, depth = 0.7659774 }, ['yi'] = { pos = 135, activeusers = 46, admins = 3, articles = 15393, edits = 579361, files = 1062, pages = 44227, users = 45584, depth = 45.96476 }, ['ilo'] = { pos = 136, activeusers = 18, admins = 2, articles = 15362, edits = 391881, files = 0, pages = 70157, users = 16223, depth = 71.06725 }, ['sd'] = { pos = 137, activeusers = 30, admins = 4, articles = 15251, edits = 240362, files = 145, pages = 56249, users = 15821, depth = 30.88017 }, ['am'] = { pos = 138, activeusers = 54, admins = 2, articles = 15053, edits = 371770, files = 1766, pages = 45966, users = 39391, depth = 34.10938 }, ['nap'] = { pos = 139, activeusers = 22, admins = 3, articles = 14731, edits = 664703, files = 281, pages = 23715, users = 27790, depth = 10.42508 }, ['sah'] = { pos = 140, activeusers = 33, admins = 3, articles = 14332, edits = 382132, files = 1765, pages = 47781, users = 22268, depth = 43.56231 }, ['hsb'] = { pos = 141, activeusers = 28, admins = 4, articles = 13831, edits = 377441, files = 133, pages = 35390, users = 23116, depth = 25.91306 }, ['fo'] = { pos = 142, activeusers = 34, admins = 3, articles = 13786, edits = 368836, files = 0, pages = 40271, users = 26991, depth = 33.8037 }, ['li'] = { pos = 143, activeusers = 25, admins = 7, articles = 13773, edits = 454493, files = 623, pages = 65640, users = 26591, depth = 98.19374 }, ['map-bms'] = { pos = 144, activeusers = 16, admins = 1, articles = 13753, edits = 213259, files = 462, pages = 30211, users = 14969, depth = 10.10884 }, ['mai'] = { pos = 145, activeusers = 26, admins = 5, articles = 13724, edits = 229751, files = 115, pages = 39348, users = 11824, depth = 20.35482 }, ['mzn'] = { pos = 146, activeusers = 26, admins = 3, articles = 13445, edits = 165856, files = 263, pages = 30433, users = 30352, depth = 8.700603 }, ['gor'] = { pos = 147, activeusers = 16, admins = 2, articles = 13343, edits = 50843, files = 0, pages = 20875, users = 4073, depth = 0.7761012 }, ['eml'] = { pos = 148, activeusers = 24, admins = 3, articles = 13011, edits = 152442, files = 2742, pages = 35068, users = 23430, depth = 12.49296 }, ['ace'] = { pos = 149, activeusers = 24, admins = 3, articles = 12549, edits = 137381, files = 0, pages = 26485, users = 24225, depth = 6.397123 }, ['bcl'] = { pos = 150, activeusers = 34, admins = 3, articles = 12294, edits = 233751, files = 865, pages = 33047, users = 19786, depth = 20.15565 }, ['sa'] = { pos = 151, activeusers = 77, admins = 4, articles = 11778, edits = 469802, files = 445, pages = 70339, users = 35549, depth = 165.1173 }, ['shn'] = { pos = 152, activeusers = 10, admins = 2, articles = 11647, edits = 55162, files = 60, pages = 27160, users = 3305, depth = 3.603078 }, ['wa'] = { pos = 153, activeusers = 26, admins = 4, articles = 11575, edits = 388954, files = 614, pages = 27286, users = 22330, depth = 26.26177 }, ['zh-classical'] = { pos = 154, activeusers = 47, admins = 6, articles = 11475, edits = 380488, files = 0, pages = 97168, users = 94756, depth = 218.3751 }, ['ie'] = { pos = 155, activeusers = 28, admins = 3, articles = 11370, edits = 151392, files = 0, pages = 15176, users = 16969, depth = 1.117795 }, ['lij'] = { pos = 156, activeusers = 21, admins = 8, articles = 11022, edits = 231894, files = 7, pages = 26608, users = 14539, depth = 17.42713 }, ['as'] = { pos = 157, activeusers = 95, admins = 5, articles = 10666, edits = 331486, files = 1706, pages = 73382, users = 34748, depth = 156.1814 }, ['zu'] = { pos = 158, activeusers = 46, admins = 1, articles = 10583, edits = 96768, files = 0, pages = 23983, users = 17668, depth = 6.468749 }, ['mhr'] = { pos = 159, activeusers = 22, admins = 1, articles = 10440, edits = 185016, files = 0, pages = 27298, users = 13144, depth = 17.67216 }, ['mrj'] = { pos = 160, activeusers = 13, admins = 1, articles = 10426, edits = 100542, files = 0, pages = 18684, users = 9981, depth = 3.375918 }, ['hif'] = { pos = 161, activeusers = 23, admins = 2, articles = 10270, edits = 272340, files = 192, pages = 42287, users = 29671, depth = 62.59288 }, ['hyw'] = { pos = 162, activeusers = 31, admins = 5, articles = 10257, edits = 195270, files = 0, pages = 21586, users = 7395, depth = 11.03585 }, ['mni'] = { pos = 163, activeusers = 17, admins = 1, articles = 10103, edits = 48852, files = 0, pages = 16223, users = 2253, depth = 1.104977 }, ['ig'] = { pos = 164, activeusers = 101, admins = 5, articles = 9856, edits = 96013, files = 0, pages = 15396, users = 13933, depth = 1.970336 }, ['km'] = { pos = 165, activeusers = 63, admins = 6, articles = 9544, edits = 282520, files = 1101, pages = 33459, users = 36435, depth = 53.01712 }, ['hak'] = { pos = 166, activeusers = 20, admins = 1, articles = 9446, edits = 122401, files = 0, pages = 18267, users = 30455, depth = 5.843291 }, ['roa-tara'] = { pos = 167, activeusers = 10, admins = 2, articles = 9306, edits = 140185, files = 288, pages = 17647, users = 10841, depth = 6.381765 }, ['pam'] = { pos = 168, activeusers = 25, admins = 2, articles = 8833, edits = 295794, files = 403, pages = 21410, users = 19444, depth = 28.00982 }, ['sn'] = { pos = 169, activeusers = 22, admins = 1, articles = 8572, edits = 97887, files = 0, pages = 16895, users = 15542, depth = 5.462133 }, ['nso'] = { pos = 170, activeusers = 13, admins = 1, articles = 8524, edits = 49827, files = 0, pages = 10773, users = 5873, depth = 0.3219735 }, ['so'] = { pos = 171, activeusers = 58, admins = 1, articles = 8466, edits = 240167, files = 0, pages = 25795, users = 32346, depth = 39.00931 }, ['rue'] = { pos = 172, activeusers = 30, admins = 1, articles = 8393, edits = 131322, files = 87, pages = 17661, users = 25472, depth = 9.06692 }, ['bh'] = { pos = 173, activeusers = 36, admins = 2, articles = 8011, edits = 723544, files = 53, pages = 69183, users = 29806, depth = 609.8141 }, ['se'] = { pos = 174, activeusers = 26, admins = 6, articles = 7802, edits = 300701, files = 0, pages = 20855, users = 26364, depth = 40.35836 }, ['myv'] = { pos = 175, activeusers = 25, admins = 4, articles = 7710, edits = 139826, files = 0, pages = 26261, users = 11831, depth = 30.82496 }, ['vls'] = { pos = 176, activeusers = 22, admins = 5, articles = 7640, edits = 308866, files = 480, pages = 21226, users = 24689, depth = 46.0149 }, ['nds-nl'] = { pos = 177, activeusers = 12, admins = 6, articles = 7596, edits = 320856, files = 571, pages = 20404, users = 25931, depth = 44.70824 }, ['mi'] = { pos = 178, activeusers = 24, admins = 2, articles = 7432, edits = 153473, files = 0, pages = 13468, users = 16711, depth = 7.516504 }, ['sat'] = { pos = 179, activeusers = 48, admins = 3, articles = 7429, edits = 99903, files = 0, pages = 17384, users = 5500, depth = 10.31931 }, ['sc'] = { pos = 180, activeusers = 19, admins = 4, articles = 7333, edits = 177584, files = 150, pages = 16398, users = 21996, depth = 16.54951 }, ['nah'] = { pos = 181, activeusers = 25, admins = 3, articles = 7247, edits = 502677, files = 170, pages = 19523, users = 20762, depth = 73.88217 }, ['vep'] = { pos = 182, activeusers = 25, admins = 1, articles = 6697, edits = 151783, files = 0, pages = 31139, users = 14497, depth = 64.9279 }, ['gan'] = { pos = 183, activeusers = 19, admins = 1, articles = 6491, edits = 394924, files = 57, pages = 33495, users = 38690, depth = 204.0641 }, ['kab'] = { pos = 184, activeusers = 16, admins = 2, articles = 6445, edits = 105972, files = 0, pages = 15915, users = 12068, depth = 14.37602 }, ['glk'] = { pos = 185, activeusers = 15, admins = 3, articles = 6438, edits = 62395, files = 807, pages = 13897, users = 14326, depth = 6.026817 }, ['tk'] = { pos = 186, activeusers = 41, admins = 2, articles = 6404, edits = 230813, files = 319, pages = 15828, users = 24859, depth = 31.57927 }, ['fiu-vro'] = { pos = 187, activeusers = 21, admins = 4, articles = 6327, edits = 177076, files = 196, pages = 12193, users = 13238, depth = 12.48353 }, ['co'] = { pos = 188, activeusers = 26, admins = 2, articles = 6205, edits = 379573, files = 0, pages = 14797, users = 19937, depth = 49.18431 }, ['bo'] = { pos = 189, activeusers = 20, admins = 1, articles = 6012, edits = 139901, files = 0, pages = 17574, users = 26555, depth = 29.44274 }, ['ab'] = { pos = 190, activeusers = 16, admins = 2, articles = 5993, edits = 118621, files = 9, pages = 20397, users = 17804, depth = 33.59487 }, ['gv'] = { pos = 191, activeusers = 17, admins = 3, articles = 5814, edits = 309554, files = 185, pages = 20958, users = 18109, depth = 100.2115 }, ['ary'] = { pos = 192, activeusers = 27, admins = 3, articles = 5759, edits = 190885, files = 42, pages = 43774, users = 6442, depth = 190.0078 }, ['frp'] = { pos = 193, activeusers = 20, admins = 2, articles = 5611, edits = 215390, files = 0, pages = 15499, users = 14760, depth = 43.1577 }, ['kw'] = { pos = 194, activeusers = 21, admins = 2, articles = 5519, edits = 199508, files = 6, pages = 11765, users = 13766, depth = 21.71959 }, ['kv'] = { pos = 195, activeusers = 19, admins = 1, articles = 5480, edits = 139819, files = 0, pages = 16734, users = 13276, depth = 35.23864 }, ['csb'] = { pos = 196, activeusers = 21, admins = 3, articles = 5435, edits = 186010, files = 0, pages = 8728, users = 15480, depth = 7.823587 }, ['pcd'] = { pos = 197, activeusers = 24, admins = 3, articles = 5417, edits = 68822, files = 49, pages = 10547, users = 15860, depth = 5.852149 }, ['ug'] = { pos = 198, activeusers = 29, admins = 1, articles = 5400, edits = 154315, files = 249, pages = 15024, users = 19871, depth = 32.62468 }, ['skr'] = { pos = 199, activeusers = 7, admins = 1, articles = 5276, edits = 27053, files = 0, pages = 5814, users = 1327, depth = 0.04838328 }, ['udm'] = { pos = 200, activeusers = 18, admins = 4, articles = 5271, edits = 120975, files = 9, pages = 17277, users = 13841, depth = 36.32771 }, ['tum'] = { pos = 201, activeusers = 21, admins = 2, articles = 5201, edits = 31916, files = 0, pages = 7340, users = 7202, depth = 0.7354621 }, ['zea'] = { pos = 202, activeusers = 17, admins = 3, articles = 5165, edits = 120920, files = 1, pages = 9829, users = 12094, depth = 10.03148 }, ['ay'] = { pos = 203, activeusers = 22, admins = 1, articles = 5027, edits = 95622, files = 0, pages = 8630, users = 15379, depth = 5.691906 }, ['gn'] = { pos = 204, activeusers = 23, admins = 2, articles = 4919, edits = 121261, files = 0, pages = 11374, users = 16519, depth = 18.35891 }, ['mt'] = { pos = 205, activeusers = 30, admins = 5, articles = 4838, edits = 279080, files = 1145, pages = 19251, users = 20240, depth = 128.6626 }, ['nrm'] = { pos = 206, activeusers = 13, admins = 2, articles = 4833, edits = 219261, files = 0, pages = 10372, users = 12381, depth = 27.76694 }, ['bjn'] = { pos = 207, activeusers = 19, admins = 2, articles = 4632, edits = 77245, files = 1, pages = 22509, users = 12835, depth = 51.11712 }, ['smn'] = { pos = 208, activeusers = 18, admins = 6, articles = 4538, edits = 67694, files = 0, pages = 14331, users = 2335, depth = 21.99764 }, ['lez'] = { pos = 209, activeusers = 14, admins = 3, articles = 4307, edits = 86717, files = 10, pages = 13067, users = 9828, depth = 27.45281 }, ['lfn'] = { pos = 210, activeusers = 21, admins = 1, articles = 4177, edits = 38056, files = 0, pages = 6671, users = 9282, depth = 2.033743 }, ['stq'] = { pos = 211, activeusers = 15, admins = 5, articles = 4066, edits = 121164, files = 429, pages = 10692, users = 12562, depth = 30.09419 }, ['lo'] = { pos = 212, activeusers = 33, admins = 1, articles = 4036, edits = 94984, files = 0, pages = 12320, users = 15487, depth = 32.48012 }, ['olo'] = { pos = 213, activeusers = 13, admins = 2, articles = 3900, edits = 32242, files = 0, pages = 10692, users = 6039, depth = 9.145957 }, ['mwl'] = { pos = 214, activeusers = 18, admins = 1, articles = 3882, edits = 98698, files = 0, pages = 10214, users = 12237, depth = 25.70889 }, ['fur'] = { pos = 215, activeusers = 19, admins = 2, articles = 3760, edits = 170410, files = 318, pages = 8594, users = 13253, depth = 32.7746 }, ['rm'] = { pos = 216, activeusers = 18, admins = 3, articles = 3755, edits = 163072, files = 51, pages = 9598, users = 18604, depth = 41.1387 }, ['ang'] = { pos = 217, activeusers = 35, admins = 2, articles = 3695, edits = 205823, files = 299, pages = 16565, users = 117975, depth = 150.7408 }, ['lad'] = { pos = 218, activeusers = 21, admins = 5, articles = 3604, edits = 208899, files = 23, pages = 12944, users = 19690, depth = 108.3907 }, ['gom'] = { pos = 219, activeusers = 14, admins = 3, articles = 3552, edits = 206410, files = 0, pages = 9048, users = 8664, depth = 54.61672 }, ['koi'] = { pos = 220, activeusers = 11, admins = 1, articles = 3442, edits = 59774, files = 0, pages = 11025, users = 7913, depth = 26.31444 }, ['ext'] = { pos = 221, activeusers = 13, admins = 1, articles = 3377, edits = 116086, files = 0, pages = 7567, users = 16082, depth = 23.61686 }, ['tyv'] = { pos = 222, activeusers = 12, admins = 1, articles = 3364, edits = 43486, files = 0, pages = 11237, users = 8112, depth = 21.19667 }, ['dsb'] = { pos = 223, activeusers = 15, admins = 1, articles = 3325, edits = 142786, files = 0, pages = 11200, users = 17264, depth = 71.51308 }, ['rw'] = { pos = 224, activeusers = 30, admins = 1, articles = 3316, edits = 86112, files = 0, pages = 9349, users = 11220, depth = 30.48851 }, ['dty'] = { pos = 225, activeusers = 15, admins = 3, articles = 3307, edits = 237469, files = 3, pages = 19228, users = 5533, depth = 286.2498 }, ['ln'] = { pos = 226, activeusers = 26, admins = 4, articles = 3281, edits = 121869, files = 32, pages = 8584, users = 11839, depth = 37.08808 }, ['av'] = { pos = 227, activeusers = 18, admins = 2, articles = 3137, edits = 83329, files = 0, pages = 14761, users = 13376, depth = 77.51086 }, ['cbk-zam'] = { pos = 228, activeusers = 17, admins = 2, articles = 3129, edits = 110089, files = 0, pages = 8234, users = 13537, depth = 35.58881 }, ['dv'] = { pos = 229, activeusers = 16, admins = 3, articles = 3019, edits = 130000, files = 932, pages = 11203, users = 23389, depth = 85.27349 }, ['ksh'] = { pos = 230, activeusers = 13, admins = 3, articles = 2916, edits = 1606851, files = 0, pages = 10543, users = 21396, depth = 1042.663 }, ['gag'] = { pos = 231, activeusers = 17, admins = 1, articles = 2794, edits = 67768, files = 0, pages = 6579, users = 12717, depth = 18.90357 }, ['bxr'] = { pos = 232, activeusers = 20, admins = 1, articles = 2772, edits = 69918, files = 9, pages = 11045, users = 13875, depth = 56.38491 }, ['pfl'] = { pos = 233, activeusers = 15, admins = 4, articles = 2740, edits = 90011, files = 0, pages = 6916, users = 10793, depth = 30.23155 }, ['pap'] = { pos = 234, activeusers = 17, admins = 2, articles = 2720, edits = 90726, files = 0, pages = 6047, users = 13399, depth = 22.44707 }, ['pag'] = { pos = 235, activeusers = 12, admins = 1, articles = 2561, edits = 73097, files = 0, pages = 8794, users = 7590, depth = 49.23661 }, ['pi'] = { pos = 236, activeusers = 9, admins = 2, articles = 2547, edits = 101647, files = 0, pages = 4637, users = 6654, depth = 14.7602 }, ['haw'] = { pos = 237, activeusers = 18, admins = 1, articles = 2457, edits = 96499, files = 0, pages = 5525, users = 15108, depth = 27.23272 }, ['awa'] = { pos = 238, activeusers = 8, admins = 1, articles = 2436, edits = 24119, files = 0, pages = 5350, users = 1931, depth = 6.451044 }, ['tay'] = { pos = 239, activeusers = 19, admins = 0, articles = 2422, edits = 54188, files = 0, pages = 2832, users = 1121, depth = 0.548314 }, ['tw'] = { pos = 240, activeusers = 40, admins = 2, articles = 2113, edits = 93650, files = 0, pages = 5080, users = 13939, depth = 36.34797 }, ['inh'] = { pos = 241, activeusers = 11, admins = 2, articles = 2100, edits = 55079, files = 37, pages = 11831, users = 3322, depth = 99.96339 }, ['dag'] = { pos = 242, activeusers = 46, admins = 4, articles = 2062, edits = 44632, files = 0, pages = 4490, users = 1843, depth = 13.78225 }, ['krc'] = { pos = 243, activeusers = 13, admins = 2, articles = 2057, edits = 106214, files = 0, pages = 14327, users = 9694, depth = 263.7831 }, ['xal'] = { pos = 244, activeusers = 11, admins = 1, articles = 2046, edits = 85071, files = 0, pages = 11874, users = 9282, depth = 165.3117 }, ['szy'] = { pos = 245, activeusers = 10, admins = 1, articles = 2044, edits = 128492, files = 0, pages = 5360, users = 2334, depth = 63.09262 }, ['za'] = { pos = 246, activeusers = 9, admins = 1, articles = 2010, edits = 39349, files = 0, pages = 4143, users = 9767, depth = 10.69568 }, ['ks'] = { pos = 247, activeusers = 24, admins = 2, articles = 2006, edits = 64032, files = 9, pages = 8693, users = 9396, depth = 81.85178 }, ['mdf'] = { pos = 248, activeusers = 14, admins = 3, articles = 1983, edits = 64793, files = 0, pages = 11858, users = 8547, depth = 135.5019 }, ['kaa'] = { pos = 249, activeusers = 36, admins = 1, articles = 1957, edits = 46531, files = 3, pages = 5187, users = 10282, depth = 24.43709 }, ['pdc'] = { pos = 250, activeusers = 12, admins = 1, articles = 1932, edits = 105144, files = 0, pages = 5836, users = 30427, depth = 73.56557 }, ['atj'] = { pos = 251, activeusers = 11, admins = 5, articles = 1912, edits = 14725, files = 0, pages = 3020, users = 3706, depth = 1.63739 }, ['to'] = { pos = 252, activeusers = 12, admins = 2, articles = 1908, edits = 41593, files = 12, pages = 5333, users = 9254, depth = 25.13119 }, ['arc'] = { pos = 253, activeusers = 16, admins = 2, articles = 1850, edits = 95331, files = 0, pages = 6425, users = 18826, depth = 90.7402 }, ['tcy'] = { pos = 254, activeusers = 35, admins = 2, articles = 1746, edits = 103010, files = 1, pages = 9001, users = 4947, depth = 197.5946 }, ['kbp'] = { pos = 255, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1698, edits = 16064, files = 0, pages = 3375, users = 3859, depth = 4.642701 }, ['jam'] = { pos = 256, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1685, edits = 20762, files = 0, pages = 3024, users = 7278, depth = 4.335596 }, ['na'] = { pos = 257, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1661, edits = 89539, files = 4, pages = 4884, users = 11501, depth = 69.02683 }, ['wo'] = { pos = 258, activeusers = 15, admins = 3, articles = 1651, edits = 104456, files = 0, pages = 5373, users = 13955, depth = 98.80413 }, ['kbd'] = { pos = 259, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1595, edits = 43687, files = 0, pages = 6742, users = 9154, depth = 67.47617 }, ['nia'] = { pos = 260, activeusers = 17, admins = 1, articles = 1524, edits = 17647, files = 0, pages = 3618, users = 1217, depth = 9.208432 }, ['nov'] = { pos = 261, activeusers = 9, admins = 3, articles = 1516, edits = 177713, files = 0, pages = 4408, users = 10839, depth = 146.7154 }, ['tet'] = { pos = 262, activeusers = 13, admins = 2, articles = 1503, edits = 66604, files = 0, pages = 3910, users = 8933, depth = 43.68756 }, ['ki'] = { pos = 263, activeusers = 18, admins = 1, articles = 1502, edits = 20656, files = 0, pages = 3073, users = 7985, depth = 7.353535 }, ['mnw'] = { pos = 264, activeusers = 20, admins = 2, articles = 1424, edits = 34418, files = 0, pages = 4722, users = 2686, depth = 39.09678 }, ['lg'] = { pos = 265, activeusers = 11, admins = 1, articles = 1419, edits = 26751, files = 0, pages = 4814, users = 7174, depth = 31.8089 }, ['bi'] = { pos = 266, activeusers = 13, admins = 2, articles = 1395, edits = 41828, files = 0, pages = 3298, users = 12172, depth = 23.60183 }, ['tpi'] = { pos = 267, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1351, edits = 86612, files = 0, pages = 5680, users = 12396, depth = 156.5648 }, ['nqo'] = { pos = 268, activeusers = 16, admins = 1, articles = 1324, edits = 10079, files = 0, pages = 2650, users = 2892, depth = 3.814896 }, ['jbo'] = { pos = 269, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1305, edits = 111665, files = 0, pages = 5717, users = 15038, depth = 223.2538 }, ['roa-rup'] = { pos = 270, activeusers = 14, admins = 1, articles = 1292, edits = 205299, files = 0, pages = 4294, users = 13029, depth = 258.1197 }, ['fj'] = { pos = 271, activeusers = 8, admins = 1, articles = 1274, edits = 35443, files = 0, pages = 3631, users = 8375, depth = 33.41062 }, ['lbe'] = { pos = 272, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1264, edits = 50272, files = 0, pages = 14689, users = 7817, depth = 386.0721 }, ['kg'] = { pos = 273, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1255, edits = 43792, files = 0, pages = 2905, users = 9992, depth = 26.05728 }, ['xh'] = { pos = 274, activeusers = 36, admins = 1, articles = 1240, edits = 33906, files = 0, pages = 3829, users = 11772, depth = 38.60219 }, ['ty'] = { pos = 275, activeusers = 11, admins = 2, articles = 1217, edits = 53071, files = 0, pages = 2993, users = 6869, depth = 37.76203 }, ['cu'] = { pos = 276, activeusers = 18, admins = 2, articles = 1167, edits = 82637, files = 0, pages = 5566, users = 23105, depth = 210.9588 }, ['shi'] = { pos = 277, activeusers = 8, admins = 2, articles = 1154, edits = 33397, files = 0, pages = 3845, users = 1493, depth = 47.23097 }, ['srn'] = { pos = 278, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1112, edits = 39153, files = 0, pages = 2729, users = 7050, depth = 30.33695 }, ['trv'] = { pos = 279, activeusers = 18, admins = 0, articles = 1110, edits = 85905, files = 0, pages = 2064, users = 1200, depth = 30.74394 }, ['om'] = { pos = 280, activeusers = 13, admins = 1, articles = 1094, edits = 38044, files = 0, pages = 3742, users = 9488, depth = 59.56398 }, ['guw'] = { pos = 281, activeusers = 22, admins = 2, articles = 1066, edits = 30106, files = 0, pages = 1792, users = 517, depth = 7.792448 }, ['sm'] = { pos = 282, activeusers = 15, admins = 1, articles = 1065, edits = 42640, files = 0, pages = 3295, users = 9640, depth = 56.73777 }, ['gcr'] = { pos = 283, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1050, edits = 16486, files = 0, pages = 2556, users = 2198, depth = 13.26862 }, ['alt'] = { pos = 284, activeusers = 11, admins = 2, articles = 1045, edits = 36015, files = 0, pages = 3726, users = 1665, depth = 63.62117 }, ['chr'] = { pos = 285, activeusers = 12, admins = 1, articles = 1020, edits = 46157, files = 0, pages = 3895, users = 21871, depth = 94.14677 }, ['ltg'] = { pos = 286, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1015, edits = 35320, files = 0, pages = 3223, users = 6702, depth = 51.85928 }, ['ny'] = { pos = 287, activeusers = 15, admins = 1, articles = 919, edits = 38056, files = 0, pages = 4003, users = 9394, depth = 107.062 }, ['pih'] = { pos = 288, activeusers = 15, admins = 1, articles = 893, edits = 44156, files = 0, pages = 3325, users = 10497, depth = 98.49683 }, ['got'] = { pos = 289, activeusers = 11, admins = 1, articles = 866, edits = 46132, files = 0, pages = 3805, users = 17748, depth = 139.6404 }, ['mad'] = { pos = 290, activeusers = 12, admins = 0, articles = 861, edits = 8896, files = 0, pages = 1629, users = 1581, depth = 4.345001 }, ['st'] = { pos = 291, activeusers = 19, admins = 1, articles = 843, edits = 28449, files = 0, pages = 4255, users = 9453, depth = 109.5293 }, ['ami'] = { pos = 292, activeusers = 19, admins = 0, articles = 839, edits = 32264, files = 0, pages = 1657, users = 950, depth = 18.50881 }, ['blk'] = { pos = 293, activeusers = 22, admins = 1, articles = 826, edits = 16196, files = 0, pages = 3710, users = 242, depth = 53.2187 }, ['bm'] = { pos = 294, activeusers = 8, admins = 2, articles = 775, edits = 40189, files = 0, pages = 3145, users = 9884, depth = 119.5033 }, ['tn'] = { pos = 295, activeusers = 21, admins = 2, articles = 773, edits = 28259, files = 0, pages = 3716, users = 9268, depth = 110.2307 }, ['ve'] = { pos = 296, activeusers = 14, admins = 1, articles = 748, edits = 19285, files = 0, pages = 2235, users = 7213, depth = 34.10051 }, ['rmy'] = { pos = 297, activeusers = 10, admins = 1, articles = 730, edits = 50227, files = 0, pages = 2701, users = 16412, depth = 135.5627 }, ['ts'] = { pos = 298, activeusers = 13, admins = 2, articles = 720, edits = 36672, files = 0, pages = 3765, users = 8849, depth = 174.2124 }, ['chy'] = { pos = 299, activeusers = 9, admins = 1, articles = 662, edits = 24107, files = 0, pages = 2258, users = 10624, depth = 62.05388 }, ['rn'] = { pos = 300, activeusers = 7, admins = 1, articles = 620, edits = 23098, files = 0, pages = 2450, users = 8978, depth = 82.13479 }, ['iu'] = { pos = 301, activeusers = 8, admins = 2, articles = 593, edits = 44506, files = 0, pages = 3182, users = 17027, depth = 266.6079 }, ['ak'] = { pos = 302, activeusers = 14, admins = 1, articles = 589, edits = 28928, files = 0, pages = 2441, users = 12526, depth = 117.1661 }, ['ss'] = { pos = 303, activeusers = 11, admins = 3, articles = 576, edits = 38085, files = 0, pages = 2416, users = 7640, depth = 160.8599 }, ['ch'] = { pos = 304, activeusers = 12, admins = 1, articles = 543, edits = 22843, files = 0, pages = 2501, users = 14433, depth = 118.7586 }, ['ff'] = { pos = 305, activeusers = 23, admins = 0, articles = 541, edits = 25113, files = 0, pages = 2510, users = 7895, depth = 132.5323 }, ['pnt'] = { pos = 306, activeusers = 6, admins = 1, articles = 481, edits = 35126, files = 0, pages = 2039, users = 9485, depth = 180.7408 }, ['kcg'] = { pos = 307, activeusers = 13, admins = 1, articles = 462, edits = 16459, files = 0, pages = 2303, users = 448, depth = 113.4836 }, ['ady'] = { pos = 308, activeusers = 10, admins = 1, articles = 451, edits = 12100, files = 0, pages = 3112, users = 6010, depth = 135.3575 }, ['ik'] = { pos = 309, activeusers = 10, admins = 2, articles = 445, edits = 37982, files = 0, pages = 2616, users = 7952, depth = 345.5729 }, ['ee'] = { pos = 310, activeusers = 17, admins = 3, articles = 438, edits = 50084, files = 0, pages = 3131, users = 13281, depth = 604.7006 }, ['sg'] = { pos = 311, activeusers = 13, admins = 2, articles = 311, edits = 20554, files = 0, pages = 1983, users = 5985, depth = 299.5887 }, ['din'] = { pos = 312, activeusers = 11, admins = 1, articles = 306, edits = 8041, files = 0, pages = 1086, users = 5694, depth = 48.10903 }, ['pwn'] = { pos = 313, activeusers = 17, admins = 0, articles = 279, edits = 11189, files = 0, pages = 434, users = 855, depth = 7.957132 }, ['pcm'] = { pos = 314, activeusers = 21, admins = 1, articles = 251, edits = 12765, files = 0, pages = 937, users = 202, depth = 101.7611 }, ['kl'] = { pos = 315, activeusers = 18, admins = 2, articles = 244, edits = 74486, files = 0, pages = 2262, users = 12314, depth = 2252.396 }, ['ti'] = { pos = 316, activeusers = 13, admins = 2, articles = 234, edits = 23841, files = 0, pages = 2731, users = 8476, depth = 994.0499 }, ['dz'] = { pos = 317, activeusers = 14, admins = 1, articles = 228, edits = 29428, files = 0, pages = 2294, users = 9231, depth = 1053.315 }, ['cr'] = { pos = 318, activeusers = 21, admins = 2, articles = 158, edits = 37455, files = 0, pages = 2161, users = 16782, depth = 2785.498 }, ['ng'] = { pos = 319, activeusers = 0, admins = 1, articles = 8, edits = 5923, files = 0, pages = 443, users = 2385, depth = 39530.88 }, ['cho'] = { pos = 320, activeusers = 0, admins = 1, articles = 6, edits = 4220, files = 0, pages = 201, users = 1809, depth = 22176 }, ['kj'] = { pos = 321, activeusers = 0, admins = 1, articles = 4, edits = 3548, files = 0, pages = 114, users = 1377, depth = 23536.62 }, ['mh'] = { pos = 322, activeusers = 0, admins = 1, articles = 4, edits = 4212, files = 0, pages = 206, users = 2140, depth = 52143.95 }, ['ho'] = { pos = 323, activeusers = 0, admins = 1, articles = 3, edits = 3786, files = 0, pages = 129, users = 1575, depth = 51771.35 }, ['ii'] = { pos = 324, activeusers = 0, admins = 1, articles = 3, edits = 11653, files = 0, pages = 189, users = 2031, depth = 237006 }, ['lrc'] = { pos = 325, activeusers = 1, admins = 1, articles = 1, edits = 140064, files = 0, pages = 237, users = 5037, depth = 3.291563E+07 }, ['mus'] = { pos = 326, activeusers = 0, admins = 1, articles = 1, edits = 3603, files = 0, pages = 115, users = 2348, depth = 407170.3 }, ['aa'] = { pos = 327, activeusers = 0, admins = 1, articles = 0, edits = 4685, files = 0, pages = 509, users = 4063, depth = 0 }, ['hz'] = { pos = 328, activeusers = 1, admins = 1, articles = 0, edits = 4483, files = 0, pages = 176, users = 3761, depth = 0 }, ['kr'] = { pos = 329, activeusers = 0, admins = 1, articles = 0, edits = 4641, files = 0, pages = 162, users = 5464, depth = 0 }, ['total'] = { activeusers = 279715, admins = 3758, articles = 59309473, edits = 3210299953, files = 2759243, pages = 244935809, users = 103568668, depth = 128.388, date = '@1661695238' }, } return info 31xmxybmzf4zmt7slhzh4nvbpb65yo3 2816145 2816018 2022-08-28T16:00:45Z MBHbot 26205 Scribunto text/plain local info = { ['en'] = { pos = 1, activeusers = 114891, admins = 1032, articles = 6545333, edits = 1102443847, files = 893778, pages = 56422678, users = 44074940, depth = 1134.608 }, ['ceb'] = { pos = 2, activeusers = 178, admins = 6, articles = 6125814, edits = 34883374, files = 0, pages = 11232227, users = 93728, depth = 2.158027 }, ['de'] = { pos = 3, activeusers = 16785, admins = 190, articles = 2719409, edits = 224207230, files = 129092, pages = 7509274, users = 3983180, depth = 92.62946 }, ['sv'] = { pos = 4, activeusers = 1970, admins = 66, articles = 2552481, edits = 51026465, files = 0, pages = 6122161, users = 832955, depth = 16.30138 }, ['fr'] = { pos = 5, activeusers = 16464, admins = 159, articles = 2450060, edits = 196030340, files = 68500, pages = 12164950, users = 4452481, depth = 253.3584 }, ['nl'] = { pos = 6, activeusers = 3480, admins = 36, articles = 2099511, edits = 62522767, files = 20, pages = 4469364, users = 1226333, depth = 17.82375 }, ['ru'] = { pos = 7, activeusers = 10489, admins = 76, articles = 1848843, edits = 124837112, files = 238096, pages = 7419886, users = 3236648, depth = 152.7634 }, ['es'] = { pos = 8, activeusers = 13281, admins = 63, articles = 1797955, edits = 145170911, files = 0, pages = 7716994, users = 6624310, depth = 203.8808 }, ['it'] = { pos = 9, activeusers = 7391, admins = 122, articles = 1769470, edits = 128733573, files = 138170, pages = 7500829, users = 2287131, depth = 180.0576 }, ['arz'] = { pos = 10, activeusers = 199, admins = 7, articles = 1597332, edits = 7345111, files = 1477, pages = 2012320, users = 189460, depth = 0.2463667 }, ['pl'] = { pos = 11, activeusers = 4039, admins = 101, articles = 1533918, edits = 67714245, files = 261, pages = 3561441, users = 1188310, depth = 33.21862 }, ['ja'] = { pos = 12, activeusers = 15016, admins = 41, articles = 1339767, edits = 90995585, files = 30008, pages = 3959186, users = 1972050, depth = 87.85486 }, ['zh'] = { pos = 13, activeusers = 8575, admins = 66, articles = 1299855, edits = 73106994, files = 60914, pages = 7131520, users = 3255884, depth = 206.3347 }, ['vi'] = { pos = 14, activeusers = 2172, admins = 20, articles = 1275613, edits = 68993632, files = 24589, pages = 19378179, users = 878309, depth = 717.0318 }, ['war'] = { pos = 15, activeusers = 74, admins = 3, articles = 1265936, edits = 6287638, files = 42, pages = 2881780, users = 52998, depth = 3.554693 }, ['uk'] = { pos = 16, activeusers = 3015, admins = 45, articles = 1190427, edits = 36880557, files = 110506, pages = 4131703, users = 640728, depth = 54.49221 }, ['ar'] = { pos = 17, activeusers = 4739, admins = 26, articles = 1184130, edits = 58997672, files = 50019, pages = 7817936, users = 2294493, depth = 236.8479 }, ['pt'] = { pos = 18, activeusers = 8236, admins = 55, articles = 1094501, edits = 64112010, files = 58346, pages = 5406635, users = 2797301, depth = 184.0622 }, ['fa'] = { pos = 19, activeusers = 5146, admins = 34, articles = 925234, edits = 35370306, files = 81958, pages = 5347296, users = 1145101, depth = 151.0953 }, ['ca'] = { pos = 20, activeusers = 983, admins = 30, articles = 709194, edits = 30538456, files = 15606, pages = 1767372, users = 426932, depth = 38.46861 }, ['sr'] = { pos = 21, activeusers = 694, admins = 19, articles = 662004, edits = 25149454, files = 36501, pages = 3987578, users = 311139, depth = 159.1591 }, ['id'] = { pos = 22, activeusers = 3198, admins = 44, articles = 627365, edits = 21558585, files = 47596, pages = 3298564, users = 1348433, depth = 118.486 }, ['ko'] = { pos = 23, activeusers = 1703, admins = 27, articles = 603290, edits = 33158059, files = 12668, pages = 2740936, users = 750280, depth = 151.8831 }, ['no'] = { pos = 24, activeusers = 1091, admins = 44, articles = 596815, edits = 22863754, files = 4, pages = 1700584, users = 559953, depth = 45.98608 }, ['fi'] = { pos = 25, activeusers = 1632, admins = 31, articles = 537778, edits = 20698768, files = 70552, pages = 1411795, users = 521532, depth = 38.72635 }, ['tr'] = { pos = 26, activeusers = 2890, admins = 23, articles = 513975, edits = 28352336, files = 37610, pages = 2389104, users = 1422148, depth = 157.9545 }, ['hu'] = { pos = 27, activeusers = 1531, admins = 24, articles = 510979, edits = 25157572, files = 8446, pages = 1450349, users = 511171, depth = 58.62239 }, ['cs'] = { pos = 28, activeusers = 2080, admins = 33, articles = 509074, edits = 21589946, files = 1, pages = 1405738, users = 587389, depth = 47.64801 }, ['ce'] = { pos = 29, activeusers = 52, admins = 3, articles = 481782, edits = 8689249, files = 315, pages = 908652, users = 30835, depth = 7.507145 }, ['sh'] = { pos = 30, activeusers = 166, admins = 12, articles = 456899, edits = 41243334, files = 10243, pages = 4644366, users = 176621, depth = 745.9157 }, ['ro'] = { pos = 31, activeusers = 847, admins = 17, articles = 433068, edits = 15023584, files = 116505, pages = 2623151, users = 592531, depth = 146.4736 }, ['zh-min-nan'] = { pos = 32, activeusers = 82, admins = 6, articles = 431702, edits = 3135802, files = 362, pages = 1063378, users = 54085, depth = 6.313665 }, ['tt'] = { pos = 33, activeusers = 77, admins = 5, articles = 417591, edits = 3527717, files = 6111, pages = 565036, users = 43257, depth = 0.7783509 }, ['eu'] = { pos = 34, activeusers = 251, admins = 12, articles = 397774, edits = 9007109, files = 0, pages = 826626, users = 138930, depth = 12.66539 }, ['ms'] = { pos = 35, activeusers = 525, admins = 15, articles = 360136, edits = 5640978, files = 19611, pages = 1042379, users = 299109, depth = 19.4211 }, ['eo'] = { pos = 36, activeusers = 296, admins = 16, articles = 323546, edits = 7685065, files = 11316, pages = 720453, users = 199896, depth = 16.05267 }, ['he'] = { pos = 37, activeusers = 3082, admins = 32, articles = 321220, edits = 34503977, files = 74071, pages = 1343080, users = 999301, depth = 259.983 }, ['hy'] = { pos = 38, activeusers = 407, admins = 11, articles = 293174, edits = 8487010, files = 11359, pages = 989252, users = 124205, depth = 48.36294 }, ['da'] = { pos = 39, activeusers = 790, admins = 25, articles = 284121, edits = 11204739, files = 0, pages = 908651, users = 436334, depth = 59.58056 }, ['bg'] = { pos = 40, activeusers = 707, admins = 25, articles = 283923, edits = 11480168, files = 549, pages = 632591, users = 312090, depth = 27.36833 }, ['azb'] = { pos = 41, activeusers = 106, admins = 5, articles = 242304, edits = 1524272, files = 246, pages = 572019, users = 38139, depth = 4.934104 }, ['sk'] = { pos = 42, activeusers = 528, admins = 10, articles = 241809, edits = 7406245, files = 0, pages = 549705, users = 222116, depth = 21.84397 }, ['kk'] = { pos = 43, activeusers = 195, admins = 16, articles = 232138, edits = 3061735, files = 10543, pages = 588355, users = 121161, depth = 12.25364 }, ['et'] = { pos = 44, activeusers = 420, admins = 34, articles = 229892, edits = 6176333, files = 758, pages = 542892, users = 168664, depth = 21.08911 }, ['min'] = { pos = 45, activeusers = 40, admins = 5, articles = 225647, edits = 2444880, files = 177, pages = 385560, users = 16194, depth = 3.18474 }, ['be'] = { pos = 46, activeusers = 273, admins = 11, articles = 222016, edits = 4187695, files = 3249, pages = 648095, users = 121162, depth = 23.79842 }, ['simple'] = { pos = 47, activeusers = 985, admins = 17, articles = 217662, edits = 8391638, files = 36, pages = 705787, users = 1227133, depth = 59.7957 }, ['hr'] = { pos = 48, activeusers = 471, admins = 11, articles = 213240, edits = 6436879, files = 21007, pages = 446277, users = 278441, depth = 17.22595 }, ['el'] = { pos = 49, activeusers = 1041, admins = 22, articles = 212835, edits = 9623814, files = 18509, pages = 631143, users = 370198, depth = 58.90141 }, ['lt'] = { pos = 50, activeusers = 326, admins = 10, articles = 204076, edits = 6661244, files = 23856, pages = 500556, users = 166821, depth = 28.08727 }, ['gl'] = { pos = 51, activeusers = 257, admins = 8, articles = 188396, edits = 6159372, files = 343, pages = 473217, users = 128578, depth = 29.7493 }, ['az'] = { pos = 52, activeusers = 642, admins = 17, articles = 186443, edits = 6584861, files = 23645, pages = 512218, users = 252477, depth = 39.24959 }, ['sl'] = { pos = 53, activeusers = 311, admins = 22, articles = 177513, edits = 5735974, files = 8317, pages = 440110, users = 213966, depth = 28.52102 }, ['ur'] = { pos = 54, activeusers = 308, admins = 11, articles = 175966, edits = 5125565, files = 12602, pages = 997831, users = 150140, depth = 112.0542 }, ['uz'] = { pos = 55, activeusers = 619, admins = 20, articles = 170662, edits = 2813172, files = 2097, pages = 695412, users = 77403, depth = 38.24594 }, ['nn'] = { pos = 56, activeusers = 140, admins = 14, articles = 162689, edits = 3391387, files = 16, pages = 372504, users = 122024, depth = 15.14269 }, ['ka'] = { pos = 57, activeusers = 245, admins = 6, articles = 162601, edits = 4399830, files = 14841, pages = 460349, users = 143383, depth = 32.04793 }, ['hi'] = { pos = 58, activeusers = 1192, admins = 6, articles = 152407, edits = 5615458, files = 3605, pages = 1192376, users = 711452, depth = 219.282 }, ['th'] = { pos = 59, activeusers = 1000, admins = 15, articles = 149643, edits = 10247383, files = 27311, pages = 975733, users = 430640, depth = 320.0545 }, ['ta'] = { pos = 60, activeusers = 341, admins = 31, articles = 148480, edits = 3492888, files = 7722, pages = 466877, users = 208132, depth = 34.40204 }, ['la'] = { pos = 61, activeusers = 128, admins = 21, articles = 136954, edits = 3691124, files = 0, pages = 275706, users = 158519, depth = 13.74173 }, ['cy'] = { pos = 62, activeusers = 106, admins = 16, articles = 135155, edits = 11099764, files = 11274, pages = 275398, users = 73888, depth = 43.39614 }, ['mk'] = { pos = 63, activeusers = 212, admins = 12, articles = 130143, edits = 4793586, files = 8681, pages = 524658, users = 103518, depth = 83.95946 }, ['ast'] = { pos = 64, activeusers = 108, admins = 11, articles = 129994, edits = 3708934, files = 0, pages = 228721, users = 107080, depth = 9.353374 }, ['bn'] = { pos = 65, activeusers = 1147, admins = 13, articles = 126873, edits = 6058660, files = 15480, pages = 992016, users = 386162, depth = 283.985 }, ['zh-yue'] = { pos = 66, activeusers = 284, admins = 12, articles = 126592, edits = 1867380, files = 2629, pages = 285394, users = 244257, depth = 10.29644 }, ['lv'] = { pos = 67, activeusers = 283, admins = 13, articles = 115336, edits = 3669597, files = 25577, pages = 468286, users = 108225, depth = 73.38441 }, ['tg'] = { pos = 68, activeusers = 58, admins = 6, articles = 107785, edits = 1309654, files = 485, pages = 262954, users = 36224, depth = 10.32215 }, ['af'] = { pos = 69, activeusers = 192, admins = 16, articles = 104593, edits = 2517174, files = 9616, pages = 373205, users = 152660, depth = 44.48477 }, ['my'] = { pos = 70, activeusers = 137, admins = 4, articles = 103697, edits = 756198, files = 2977, pages = 217389, users = 103500, depth = 4.181435 }, ['mg'] = { pos = 71, activeusers = 44, admins = 3, articles = 94884, edits = 1046687, files = 3, pages = 245168, users = 28898, depth = 10.71008 }, ['bs'] = { pos = 72, activeusers = 170, admins = 9, articles = 90389, edits = 3416542, files = 5465, pages = 367842, users = 144840, depth = 87.51311 }, ['oc'] = { pos = 73, activeusers = 90, admins = 4, articles = 87564, edits = 2327769, files = 925, pages = 156428, users = 48522, depth = 9.20362 }, ['mr'] = { pos = 74, activeusers = 159, admins = 12, articles = 86143, edits = 2150642, files = 19140, pages = 286108, users = 146110, depth = 40.50476 }, ['sq'] = { pos = 75, activeusers = 217, admins = 11, articles = 86138, edits = 2466073, files = 4732, pages = 263491, users = 144092, depth = 39.67598 }, ['nds'] = { pos = 76, activeusers = 33, admins = 4, articles = 83919, edits = 990313, files = 0, pages = 162433, users = 49084, depth = 5.336688 }, ['ky'] = { pos = 77, activeusers = 78, admins = 4, articles = 81605, edits = 425293, files = 2688, pages = 111423, users = 33283, depth = 0.5096087 }, ['ml'] = { pos = 78, activeusers = 249, admins = 15, articles = 79134, edits = 3711556, files = 6968, pages = 489084, users = 163574, depth = 203.6611 }, ['be-tarask'] = { pos = 79, activeusers = 129, admins = 4, articles = 78934, edits = 2327503, files = 1894, pages = 226777, users = 76387, depth = 36.00515 }, ['te'] = { pos = 80, activeusers = 184, admins = 13, articles = 78114, edits = 3620218, files = 12827, pages = 306646, users = 114779, depth = 101.0494 }, ['sw'] = { pos = 81, activeusers = 198, admins = 14, articles = 74637, edits = 1241350, files = 2270, pages = 151069, users = 55335, depth = 8.617098 }, ['br'] = { pos = 82, activeusers = 89, admins = 6, articles = 72906, edits = 2005302, files = 5365, pages = 142501, users = 70369, depth = 12.82305 }, ['new'] = { pos = 83, activeusers = 17, admins = 2, articles = 72352, edits = 848793, files = 0, pages = 196959, users = 25106, depth = 12.78232 }, ['jv'] = { pos = 84, activeusers = 91, admins = 4, articles = 70771, edits = 1594620, files = 5430, pages = 178957, users = 54106, depth = 20.82284 }, ['vec'] = { pos = 85, activeusers = 36, admins = 5, articles = 68996, edits = 1100925, files = 724, pages = 140400, users = 32145, depth = 8.398232 }, ['ht'] = { pos = 86, activeusers = 42, admins = 3, articles = 67946, edits = 804244, files = 0, pages = 82097, users = 28598, depth = 0.4249199 }, ['pms'] = { pos = 87, activeusers = 32, admins = 4, articles = 66377, edits = 855467, files = 2069, pages = 101502, users = 25355, depth = 2.360077 }, ['pnb'] = { pos = 88, activeusers = 49, admins = 2, articles = 65858, edits = 607097, files = 147, pages = 113818, users = 32563, depth = 2.82871 }, ['su'] = { pos = 89, activeusers = 41, admins = 7, articles = 61286, edits = 629511, files = 545, pages = 97422, users = 28451, depth = 2.246487 }, ['lb'] = { pos = 90, activeusers = 59, admins = 5, articles = 61054, edits = 2392384, files = 2376, pages = 131553, users = 55281, depth = 24.24755 }, ['ba'] = { pos = 91, activeusers = 77, admins = 7, articles = 60430, edits = 1151859, files = 1457, pages = 170073, users = 35541, depth = 22.29567 }, ['lld'] = { pos = 92, activeusers = 11, admins = 2, articles = 59953, edits = 98806, files = 0, pages = 63804, users = 2283, depth = 0.006389408 }, ['ga'] = { pos = 93, activeusers = 90, admins = 7, articles = 57444, edits = 1089279, files = 1123, pages = 96386, users = 52686, depth = 5.193646 }, ['szl'] = { pos = 94, activeusers = 42, admins = 3, articles = 55868, edits = 347777, files = 0, pages = 69167, users = 21835, depth = 0.2849139 }, ['lmo'] = { pos = 95, activeusers = 43, admins = 5, articles = 54976, edits = 1127075, files = 4437, pages = 123973, users = 37848, depth = 14.3199 }, ['is'] = { pos = 96, activeusers = 122, admins = 19, articles = 54793, edits = 1761426, files = 3218, pages = 141731, users = 86957, depth = 31.28734 }, ['ku'] = { pos = 97, activeusers = 87, admins = 3, articles = 53957, edits = 1094904, files = 565, pages = 109282, users = 51981, depth = 10.53355 }, ['cv'] = { pos = 98, activeusers = 44, admins = 2, articles = 49685, edits = 750267, files = 537, pages = 97924, users = 31292, depth = 7.222253 }, ['fy'] = { pos = 99, activeusers = 70, admins = 8, articles = 49400, edits = 1088056, files = 7610, pages = 150632, users = 43590, depth = 30.33303 }, ['tl'] = { pos = 100, activeusers = 132, admins = 11, articles = 43219, edits = 1963398, files = 1896, pages = 234355, users = 123776, depth = 163.8587 }, ['ckb'] = { pos = 101, activeusers = 175, admins = 7, articles = 42732, edits = 974644, files = 1603, pages = 185803, users = 51611, depth = 58.80172 }, ['wuu'] = { pos = 102, activeusers = 40, admins = 4, articles = 42556, edits = 294533, files = 135, pages = 55391, users = 78914, depth = 0.4836876 }, ['an'] = { pos = 103, activeusers = 72, admins = 6, articles = 42216, edits = 1838529, files = 1499, pages = 128518, users = 68578, depth = 59.78526 }, ['sco'] = { pos = 104, activeusers = 90, admins = 4, articles = 40559, edits = 862583, files = 690, pages = 146774, users = 95790, depth = 40.30408 }, ['diq'] = { pos = 105, activeusers = 35, admins = 3, articles = 40163, edits = 487401, files = 209, pages = 60561, users = 25045, depth = 2.075947 }, ['pa'] = { pos = 106, activeusers = 97, admins = 9, articles = 38540, edits = 610200, files = 1581, pages = 134618, users = 42462, depth = 28.17043 }, ['vo'] = { pos = 107, activeusers = 29, admins = 2, articles = 36978, edits = 3271065, files = 0, pages = 167568, users = 32428, depth = 243.4619 }, ['io'] = { pos = 108, activeusers = 43, admins = 5, articles = 33571, edits = 993882, files = 0, pages = 49440, users = 33735, depth = 4.491867 }, ['ne'] = { pos = 109, activeusers = 101, admins = 5, articles = 32335, edits = 1070246, files = 1259, pages = 103764, users = 58857, depth = 50.33155 }, ['yo'] = { pos = 110, activeusers = 68, admins = 3, articles = 31634, edits = 553754, files = 168, pages = 56066, users = 25010, depth = 5.891517 }, ['gu'] = { pos = 111, activeusers = 87, admins = 3, articles = 29977, edits = 826333, files = 0, pages = 117977, users = 69353, depth = 60.35965 }, ['als'] = { pos = 112, activeusers = 70, admins = 9, articles = 29044, edits = 1015171, files = 571, pages = 69796, users = 92764, depth = 28.63477 }, ['kn'] = { pos = 113, activeusers = 166, admins = 3, articles = 28597, edits = 1112731, files = 2603, pages = 130683, users = 76410, depth = 108.5082 }, ['bar'] = { pos = 114, activeusers = 47, admins = 3, articles = 26982, edits = 831383, files = 1320, pages = 108888, users = 63638, depth = 70.35651 }, ['scn'] = { pos = 115, activeusers = 37, admins = 5, articles = 26213, edits = 732887, files = 1407, pages = 55699, users = 41430, depth = 16.64899 }, ['bpy'] = { pos = 116, activeusers = 17, admins = 3, articles = 25085, edits = 886488, files = 45, pages = 62806, users = 23553, depth = 31.91611 }, ['avk'] = { pos = 117, activeusers = 27, admins = 6, articles = 24174, edits = 115339, files = 0, pages = 29373, users = 3139, depth = 0.1816228 }, ['ia'] = { pos = 118, activeusers = 34, admins = 6, articles = 23970, edits = 642383, files = 4, pages = 37936, users = 44871, depth = 5.748447 }, ['qu'] = { pos = 119, activeusers = 33, admins = 2, articles = 23067, edits = 650112, files = 0, pages = 55979, users = 27278, depth = 23.64228 }, ['mn'] = { pos = 120, activeusers = 87, admins = 3, articles = 21431, edits = 708428, files = 1475, pages = 98120, users = 78219, depth = 92.45267 }, ['nv'] = { pos = 121, activeusers = 11, admins = 2, articles = 20506, edits = 296077, files = 709, pages = 34675, users = 15208, depth = 4.076662 }, ['crh'] = { pos = 122, activeusers = 33, admins = 2, articles = 20008, edits = 178093, files = 0, pages = 40016, users = 17924, depth = 4.450545 }, ['xmf'] = { pos = 123, activeusers = 22, admins = 3, articles = 19648, edits = 186698, files = 0, pages = 36541, users = 17144, depth = 3.776905 }, ['si'] = { pos = 124, activeusers = 85, admins = 3, articles = 18059, edits = 511914, files = 3115, pages = 80285, users = 58550, depth = 75.70402 }, ['ha'] = { pos = 125, activeusers = 124, admins = 3, articles = 18039, edits = 168507, files = 0, pages = 31821, users = 18615, depth = 3.091033 }, ['bat-smg'] = { pos = 126, activeusers = 22, admins = 5, articles = 17086, edits = 355536, files = 109, pages = 29095, users = 24212, depth = 6.036679 }, ['os'] = { pos = 127, activeusers = 31, admins = 3, articles = 16267, edits = 525105, files = 164, pages = 60032, users = 22660, depth = 63.31436 }, ['frr'] = { pos = 128, activeusers = 28, admins = 5, articles = 16148, edits = 231915, files = 1327, pages = 41381, users = 18059, depth = 13.68447 }, ['or'] = { pos = 129, activeusers = 53, admins = 6, articles = 15932, edits = 462373, files = 125, pages = 71878, users = 31178, depth = 79.32205 }, ['gd'] = { pos = 130, activeusers = 36, admins = 6, articles = 15909, edits = 567009, files = 347, pages = 32212, users = 25675, depth = 18.48509 }, ['ps'] = { pos = 131, activeusers = 42, admins = 1, articles = 15655, edits = 284404, files = 1733, pages = 54749, users = 27924, depth = 32.39467 }, ['cdo'] = { pos = 132, activeusers = 21, admins = 4, articles = 15556, edits = 89918, files = 0, pages = 31370, users = 19026, depth = 2.962237 }, ['ban'] = { pos = 133, activeusers = 29, admins = 3, articles = 15467, edits = 123335, files = 113, pages = 31044, users = 5443, depth = 4.02962 }, ['bug'] = { pos = 134, activeusers = 16, admins = 1, articles = 15411, edits = 200792, files = 0, pages = 19628, users = 12300, depth = 0.7659774 }, ['yi'] = { pos = 135, activeusers = 46, admins = 3, articles = 15393, edits = 579361, files = 1062, pages = 44227, users = 45585, depth = 45.96476 }, ['ilo'] = { pos = 136, activeusers = 18, admins = 2, articles = 15362, edits = 391881, files = 0, pages = 70157, users = 16224, depth = 71.06725 }, ['sd'] = { pos = 137, activeusers = 30, admins = 4, articles = 15251, edits = 240362, files = 145, pages = 56249, users = 15822, depth = 30.88017 }, ['am'] = { pos = 138, activeusers = 54, admins = 2, articles = 15052, edits = 371774, files = 1766, pages = 45965, users = 39391, depth = 34.11502 }, ['nap'] = { pos = 139, activeusers = 22, admins = 3, articles = 14731, edits = 664703, files = 281, pages = 23715, users = 27790, depth = 10.42508 }, ['sah'] = { pos = 140, activeusers = 33, admins = 3, articles = 14331, edits = 382136, files = 1765, pages = 47782, users = 22268, depth = 43.57313 }, ['hsb'] = { pos = 141, activeusers = 28, admins = 4, articles = 13831, edits = 377441, files = 133, pages = 35390, users = 23117, depth = 25.91306 }, ['fo'] = { pos = 142, activeusers = 34, admins = 3, articles = 13786, edits = 368837, files = 0, pages = 40271, users = 26991, depth = 33.80379 }, ['li'] = { pos = 143, activeusers = 25, admins = 7, articles = 13774, edits = 454494, files = 623, pages = 65641, users = 26592, depth = 98.1782 }, ['map-bms'] = { pos = 144, activeusers = 16, admins = 1, articles = 13753, edits = 213259, files = 462, pages = 30211, users = 14970, depth = 10.10884 }, ['mai'] = { pos = 145, activeusers = 26, admins = 5, articles = 13724, edits = 229753, files = 115, pages = 39349, users = 11825, depth = 20.35607 }, ['mzn'] = { pos = 146, activeusers = 26, admins = 3, articles = 13445, edits = 165856, files = 263, pages = 30433, users = 30355, depth = 8.700603 }, ['gor'] = { pos = 147, activeusers = 16, admins = 2, articles = 13344, edits = 50849, files = 0, pages = 20878, users = 4073, depth = 0.776377 }, ['eml'] = { pos = 148, activeusers = 24, admins = 3, articles = 13011, edits = 152446, files = 2742, pages = 35069, users = 23430, depth = 12.49406 }, ['ace'] = { pos = 149, activeusers = 24, admins = 3, articles = 12549, edits = 137381, files = 0, pages = 26485, users = 24226, depth = 6.397123 }, ['bcl'] = { pos = 150, activeusers = 34, admins = 3, articles = 12294, edits = 233752, files = 865, pages = 33047, users = 19786, depth = 20.15574 }, ['sa'] = { pos = 151, activeusers = 77, admins = 4, articles = 11778, edits = 469802, files = 445, pages = 70339, users = 35549, depth = 165.1173 }, ['shn'] = { pos = 152, activeusers = 10, admins = 2, articles = 11647, edits = 55162, files = 60, pages = 27160, users = 3305, depth = 3.603078 }, ['wa'] = { pos = 153, activeusers = 26, admins = 4, articles = 11575, edits = 388958, files = 614, pages = 27288, users = 22331, depth = 26.2668 }, ['zh-classical'] = { pos = 154, activeusers = 47, admins = 6, articles = 11475, edits = 380492, files = 0, pages = 97169, users = 94757, depth = 218.3802 }, ['ie'] = { pos = 155, activeusers = 28, admins = 3, articles = 11369, edits = 151394, files = 0, pages = 15175, users = 16970, depth = 1.11808 }, ['lij'] = { pos = 156, activeusers = 21, admins = 8, articles = 11022, edits = 231894, files = 7, pages = 26608, users = 14539, depth = 17.42713 }, ['as'] = { pos = 157, activeusers = 95, admins = 5, articles = 10667, edits = 331495, files = 1706, pages = 73383, users = 34749, depth = 156.1542 }, ['zu'] = { pos = 158, activeusers = 46, admins = 1, articles = 10583, edits = 96768, files = 0, pages = 23983, users = 17668, depth = 6.468749 }, ['mhr'] = { pos = 159, activeusers = 22, admins = 1, articles = 10440, edits = 185016, files = 0, pages = 27298, users = 13144, depth = 17.67216 }, ['mrj'] = { pos = 160, activeusers = 13, admins = 1, articles = 10426, edits = 100542, files = 0, pages = 18684, users = 9981, depth = 3.375918 }, ['hif'] = { pos = 161, activeusers = 23, admins = 2, articles = 10270, edits = 272341, files = 192, pages = 42288, users = 29672, depth = 62.59554 }, ['hyw'] = { pos = 162, activeusers = 31, admins = 5, articles = 10257, edits = 195271, files = 0, pages = 21586, users = 7395, depth = 11.03591 }, ['mni'] = { pos = 163, activeusers = 17, admins = 1, articles = 10103, edits = 48853, files = 0, pages = 16223, users = 2256, depth = 1.105 }, ['ig'] = { pos = 164, activeusers = 101, admins = 5, articles = 9859, edits = 96019, files = 0, pages = 15399, users = 13933, depth = 1.968876 }, ['km'] = { pos = 165, activeusers = 63, admins = 6, articles = 9544, edits = 282520, files = 1101, pages = 33459, users = 36436, depth = 53.01712 }, ['hak'] = { pos = 166, activeusers = 20, admins = 1, articles = 9446, edits = 122401, files = 0, pages = 18267, users = 30456, depth = 5.843291 }, ['roa-tara'] = { pos = 167, activeusers = 10, admins = 2, articles = 9306, edits = 140185, files = 288, pages = 17647, users = 10841, depth = 6.381765 }, ['pam'] = { pos = 168, activeusers = 25, admins = 2, articles = 8833, edits = 295794, files = 403, pages = 21410, users = 19444, depth = 28.00982 }, ['sn'] = { pos = 169, activeusers = 22, admins = 1, articles = 8577, edits = 97895, files = 0, pages = 16900, users = 15542, depth = 5.454598 }, ['nso'] = { pos = 170, activeusers = 13, admins = 1, articles = 8524, edits = 49827, files = 0, pages = 10773, users = 5873, depth = 0.3219735 }, ['so'] = { pos = 171, activeusers = 58, admins = 1, articles = 8466, edits = 240167, files = 0, pages = 25795, users = 32346, depth = 39.00931 }, ['rue'] = { pos = 172, activeusers = 30, admins = 1, articles = 8393, edits = 131325, files = 87, pages = 17661, users = 25472, depth = 9.067127 }, ['bh'] = { pos = 173, activeusers = 36, admins = 2, articles = 8011, edits = 723548, files = 53, pages = 69184, users = 29807, depth = 609.8286 }, ['se'] = { pos = 174, activeusers = 26, admins = 6, articles = 7802, edits = 300701, files = 0, pages = 20855, users = 26366, depth = 40.35836 }, ['myv'] = { pos = 175, activeusers = 25, admins = 4, articles = 7710, edits = 139826, files = 0, pages = 26261, users = 11831, depth = 30.82496 }, ['vls'] = { pos = 176, activeusers = 22, admins = 5, articles = 7640, edits = 308866, files = 480, pages = 21226, users = 24689, depth = 46.0149 }, ['nds-nl'] = { pos = 177, activeusers = 12, admins = 6, articles = 7596, edits = 320856, files = 571, pages = 20404, users = 25931, depth = 44.70824 }, ['mi'] = { pos = 178, activeusers = 24, admins = 2, articles = 7431, edits = 153475, files = 0, pages = 13467, users = 16711, depth = 7.519184 }, ['sat'] = { pos = 179, activeusers = 48, admins = 3, articles = 7429, edits = 99917, files = 0, pages = 17384, users = 5501, depth = 10.32076 }, ['sc'] = { pos = 180, activeusers = 19, admins = 4, articles = 7333, edits = 177584, files = 150, pages = 16398, users = 21996, depth = 16.54951 }, ['nah'] = { pos = 181, activeusers = 25, admins = 3, articles = 7247, edits = 502678, files = 170, pages = 19523, users = 20762, depth = 73.88232 }, ['vep'] = { pos = 182, activeusers = 25, admins = 1, articles = 6697, edits = 151783, files = 0, pages = 31139, users = 14497, depth = 64.9279 }, ['gan'] = { pos = 183, activeusers = 19, admins = 1, articles = 6491, edits = 394924, files = 57, pages = 33495, users = 38691, depth = 204.0641 }, ['kab'] = { pos = 184, activeusers = 16, admins = 2, articles = 6445, edits = 105978, files = 0, pages = 15915, users = 12068, depth = 14.37683 }, ['glk'] = { pos = 185, activeusers = 15, admins = 3, articles = 6438, edits = 62395, files = 807, pages = 13897, users = 14326, depth = 6.026817 }, ['tk'] = { pos = 186, activeusers = 41, admins = 2, articles = 6404, edits = 230813, files = 319, pages = 15828, users = 24859, depth = 31.57927 }, ['fiu-vro'] = { pos = 187, activeusers = 21, admins = 4, articles = 6327, edits = 177076, files = 196, pages = 12193, users = 13238, depth = 12.48353 }, ['co'] = { pos = 188, activeusers = 26, admins = 2, articles = 6204, edits = 379575, files = 0, pages = 14796, users = 19937, depth = 49.20375 }, ['bo'] = { pos = 189, activeusers = 20, admins = 1, articles = 6012, edits = 139901, files = 0, pages = 17574, users = 26556, depth = 29.44274 }, ['ab'] = { pos = 190, activeusers = 16, admins = 2, articles = 5993, edits = 118626, files = 9, pages = 20397, users = 17804, depth = 33.59629 }, ['gv'] = { pos = 191, activeusers = 17, admins = 3, articles = 5814, edits = 309554, files = 185, pages = 20958, users = 18110, depth = 100.2115 }, ['ary'] = { pos = 192, activeusers = 27, admins = 3, articles = 5759, edits = 190892, files = 42, pages = 43774, users = 6443, depth = 190.0148 }, ['frp'] = { pos = 193, activeusers = 20, admins = 2, articles = 5611, edits = 215390, files = 0, pages = 15499, users = 14760, depth = 43.1577 }, ['kw'] = { pos = 194, activeusers = 21, admins = 2, articles = 5519, edits = 199508, files = 6, pages = 11765, users = 13767, depth = 21.71959 }, ['kv'] = { pos = 195, activeusers = 19, admins = 1, articles = 5480, edits = 139819, files = 0, pages = 16734, users = 13276, depth = 35.23864 }, ['csb'] = { pos = 196, activeusers = 21, admins = 3, articles = 5435, edits = 186010, files = 0, pages = 8728, users = 15480, depth = 7.823587 }, ['pcd'] = { pos = 197, activeusers = 24, admins = 3, articles = 5417, edits = 68824, files = 49, pages = 10548, users = 15860, depth = 5.854047 }, ['ug'] = { pos = 198, activeusers = 29, admins = 1, articles = 5400, edits = 154315, files = 249, pages = 15024, users = 19871, depth = 32.62468 }, ['skr'] = { pos = 199, activeusers = 7, admins = 1, articles = 5276, edits = 27053, files = 0, pages = 5814, users = 1327, depth = 0.04838328 }, ['udm'] = { pos = 200, activeusers = 18, admins = 4, articles = 5270, edits = 120977, files = 9, pages = 17276, users = 13841, depth = 36.3442 }, ['tum'] = { pos = 201, activeusers = 21, admins = 2, articles = 5201, edits = 31916, files = 0, pages = 7340, users = 7202, depth = 0.7354621 }, ['zea'] = { pos = 202, activeusers = 17, admins = 3, articles = 5166, edits = 120922, files = 1, pages = 9830, users = 12095, depth = 10.02675 }, ['ay'] = { pos = 203, activeusers = 22, admins = 1, articles = 5027, edits = 95622, files = 0, pages = 8630, users = 15379, depth = 5.691906 }, ['gn'] = { pos = 204, activeusers = 23, admins = 2, articles = 4920, edits = 121262, files = 0, pages = 11375, users = 16519, depth = 18.34998 }, ['mt'] = { pos = 205, activeusers = 30, admins = 5, articles = 4838, edits = 279080, files = 1145, pages = 19251, users = 20240, depth = 128.6626 }, ['nrm'] = { pos = 206, activeusers = 13, admins = 2, articles = 4833, edits = 219261, files = 0, pages = 10372, users = 12382, depth = 27.76694 }, ['bjn'] = { pos = 207, activeusers = 19, admins = 2, articles = 4632, edits = 77245, files = 1, pages = 22509, users = 12836, depth = 51.11712 }, ['smn'] = { pos = 208, activeusers = 18, admins = 6, articles = 4538, edits = 67694, files = 0, pages = 14331, users = 2335, depth = 21.99764 }, ['lez'] = { pos = 209, activeusers = 14, admins = 3, articles = 4307, edits = 86717, files = 10, pages = 13067, users = 9829, depth = 27.45281 }, ['lfn'] = { pos = 210, activeusers = 21, admins = 1, articles = 4177, edits = 38056, files = 0, pages = 6671, users = 9282, depth = 2.033743 }, ['stq'] = { pos = 211, activeusers = 15, admins = 5, articles = 4066, edits = 121164, files = 429, pages = 10692, users = 12563, depth = 30.09419 }, ['lo'] = { pos = 212, activeusers = 33, admins = 1, articles = 4036, edits = 94986, files = 0, pages = 12321, users = 15488, depth = 32.486 }, ['olo'] = { pos = 213, activeusers = 13, admins = 2, articles = 3903, edits = 32245, files = 0, pages = 10695, users = 6039, depth = 9.130191 }, ['mwl'] = { pos = 214, activeusers = 18, admins = 1, articles = 3882, edits = 98698, files = 0, pages = 10214, users = 12238, depth = 25.70889 }, ['fur'] = { pos = 215, activeusers = 19, admins = 2, articles = 3760, edits = 170410, files = 318, pages = 8594, users = 13253, depth = 32.7746 }, ['rm'] = { pos = 216, activeusers = 18, admins = 3, articles = 3755, edits = 163072, files = 51, pages = 9598, users = 18604, depth = 41.1387 }, ['ang'] = { pos = 217, activeusers = 35, admins = 2, articles = 3695, edits = 205823, files = 299, pages = 16565, users = 117975, depth = 150.7408 }, ['lad'] = { pos = 218, activeusers = 21, admins = 5, articles = 3604, edits = 208899, files = 23, pages = 12944, users = 19690, depth = 108.3907 }, ['gom'] = { pos = 219, activeusers = 14, admins = 3, articles = 3552, edits = 206410, files = 0, pages = 9048, users = 8664, depth = 54.61672 }, ['koi'] = { pos = 220, activeusers = 11, admins = 1, articles = 3442, edits = 59774, files = 0, pages = 11025, users = 7913, depth = 26.31444 }, ['ext'] = { pos = 221, activeusers = 13, admins = 1, articles = 3377, edits = 116086, files = 0, pages = 7567, users = 16082, depth = 23.61686 }, ['tyv'] = { pos = 222, activeusers = 12, admins = 1, articles = 3364, edits = 43486, files = 0, pages = 11237, users = 8112, depth = 21.19667 }, ['dsb'] = { pos = 223, activeusers = 15, admins = 1, articles = 3324, edits = 142787, files = 0, pages = 11199, users = 17264, depth = 71.563 }, ['rw'] = { pos = 224, activeusers = 30, admins = 1, articles = 3316, edits = 86122, files = 0, pages = 9349, users = 11220, depth = 30.49205 }, ['dty'] = { pos = 225, activeusers = 15, admins = 3, articles = 3307, edits = 237469, files = 3, pages = 19228, users = 5533, depth = 286.2498 }, ['ln'] = { pos = 226, activeusers = 26, admins = 4, articles = 3281, edits = 121869, files = 32, pages = 8584, users = 11839, depth = 37.08808 }, ['av'] = { pos = 227, activeusers = 18, admins = 2, articles = 3137, edits = 83329, files = 0, pages = 14761, users = 13377, depth = 77.51086 }, ['cbk-zam'] = { pos = 228, activeusers = 17, admins = 2, articles = 3129, edits = 110089, files = 0, pages = 8234, users = 13537, depth = 35.58881 }, ['dv'] = { pos = 229, activeusers = 16, admins = 3, articles = 3019, edits = 130000, files = 932, pages = 11203, users = 23389, depth = 85.27349 }, ['ksh'] = { pos = 230, activeusers = 13, admins = 3, articles = 2916, edits = 1606851, files = 0, pages = 10543, users = 21396, depth = 1042.663 }, ['gag'] = { pos = 231, activeusers = 17, admins = 1, articles = 2794, edits = 67768, files = 0, pages = 6579, users = 12717, depth = 18.90357 }, ['bxr'] = { pos = 232, activeusers = 20, admins = 1, articles = 2772, edits = 69919, files = 9, pages = 11045, users = 13875, depth = 56.38572 }, ['pfl'] = { pos = 233, activeusers = 15, admins = 4, articles = 2740, edits = 90011, files = 0, pages = 6916, users = 10793, depth = 30.23155 }, ['pap'] = { pos = 234, activeusers = 17, admins = 2, articles = 2721, edits = 90740, files = 0, pages = 6048, users = 13399, depth = 22.43032 }, ['pag'] = { pos = 235, activeusers = 12, admins = 1, articles = 2561, edits = 73097, files = 0, pages = 8794, users = 7590, depth = 49.23661 }, ['pi'] = { pos = 236, activeusers = 9, admins = 2, articles = 2547, edits = 101647, files = 0, pages = 4637, users = 6654, depth = 14.7602 }, ['haw'] = { pos = 237, activeusers = 18, admins = 1, articles = 2457, edits = 96499, files = 0, pages = 5525, users = 15109, depth = 27.23272 }, ['awa'] = { pos = 238, activeusers = 8, admins = 1, articles = 2436, edits = 24119, files = 0, pages = 5350, users = 1931, depth = 6.451044 }, ['tay'] = { pos = 239, activeusers = 19, admins = 0, articles = 2422, edits = 54188, files = 0, pages = 2832, users = 1121, depth = 0.548314 }, ['tw'] = { pos = 240, activeusers = 40, admins = 2, articles = 2112, edits = 93653, files = 0, pages = 5079, users = 13939, depth = 36.39073 }, ['inh'] = { pos = 241, activeusers = 11, admins = 2, articles = 2100, edits = 55079, files = 37, pages = 11831, users = 3323, depth = 99.96339 }, ['dag'] = { pos = 242, activeusers = 46, admins = 4, articles = 2062, edits = 44647, files = 0, pages = 4491, users = 1843, depth = 13.79517 }, ['krc'] = { pos = 243, activeusers = 13, admins = 2, articles = 2057, edits = 106214, files = 0, pages = 14327, users = 9694, depth = 263.7831 }, ['xal'] = { pos = 244, activeusers = 11, admins = 1, articles = 2046, edits = 85071, files = 0, pages = 11874, users = 9282, depth = 165.3117 }, ['szy'] = { pos = 245, activeusers = 10, admins = 1, articles = 2044, edits = 128492, files = 0, pages = 5360, users = 2334, depth = 63.09262 }, ['za'] = { pos = 246, activeusers = 9, admins = 1, articles = 2010, edits = 39349, files = 0, pages = 4143, users = 9767, depth = 10.69568 }, ['ks'] = { pos = 247, activeusers = 24, admins = 2, articles = 2006, edits = 64033, files = 9, pages = 8693, users = 9396, depth = 81.85307 }, ['mdf'] = { pos = 248, activeusers = 14, admins = 3, articles = 1983, edits = 64793, files = 0, pages = 11858, users = 8548, depth = 135.5019 }, ['kaa'] = { pos = 249, activeusers = 36, admins = 1, articles = 1955, edits = 46567, files = 3, pages = 5181, users = 10282, depth = 24.47371 }, ['pdc'] = { pos = 250, activeusers = 12, admins = 1, articles = 1932, edits = 105144, files = 0, pages = 5836, users = 30427, depth = 73.56557 }, ['atj'] = { pos = 251, activeusers = 11, admins = 5, articles = 1912, edits = 14725, files = 0, pages = 3020, users = 3706, depth = 1.63739 }, ['to'] = { pos = 252, activeusers = 12, admins = 2, articles = 1908, edits = 41593, files = 12, pages = 5333, users = 9254, depth = 25.13119 }, ['arc'] = { pos = 253, activeusers = 16, admins = 2, articles = 1850, edits = 95331, files = 0, pages = 6425, users = 18827, depth = 90.7402 }, ['tcy'] = { pos = 254, activeusers = 35, admins = 2, articles = 1746, edits = 103010, files = 1, pages = 9001, users = 4947, depth = 197.5946 }, ['kbp'] = { pos = 255, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1698, edits = 16064, files = 0, pages = 3375, users = 3859, depth = 4.642701 }, ['jam'] = { pos = 256, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1685, edits = 20762, files = 0, pages = 3024, users = 7278, depth = 4.335596 }, ['na'] = { pos = 257, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1661, edits = 89539, files = 4, pages = 4884, users = 11501, depth = 69.02683 }, ['wo'] = { pos = 258, activeusers = 15, admins = 3, articles = 1651, edits = 104456, files = 0, pages = 5373, users = 13956, depth = 98.80413 }, ['kbd'] = { pos = 259, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1595, edits = 43687, files = 0, pages = 6742, users = 9154, depth = 67.47617 }, ['nia'] = { pos = 260, activeusers = 17, admins = 1, articles = 1524, edits = 17647, files = 0, pages = 3618, users = 1217, depth = 9.208432 }, ['nov'] = { pos = 261, activeusers = 9, admins = 3, articles = 1516, edits = 177713, files = 0, pages = 4408, users = 10839, depth = 146.7154 }, ['tet'] = { pos = 262, activeusers = 13, admins = 2, articles = 1503, edits = 66604, files = 0, pages = 3910, users = 8934, depth = 43.68756 }, ['ki'] = { pos = 263, activeusers = 18, admins = 1, articles = 1502, edits = 20656, files = 0, pages = 3073, users = 7985, depth = 7.353535 }, ['mnw'] = { pos = 264, activeusers = 20, admins = 2, articles = 1424, edits = 34424, files = 0, pages = 4722, users = 2686, depth = 39.10359 }, ['lg'] = { pos = 265, activeusers = 11, admins = 1, articles = 1419, edits = 26751, files = 0, pages = 4814, users = 7174, depth = 31.8089 }, ['bi'] = { pos = 266, activeusers = 13, admins = 2, articles = 1395, edits = 41828, files = 0, pages = 3298, users = 12172, depth = 23.60183 }, ['tpi'] = { pos = 267, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1351, edits = 86612, files = 0, pages = 5680, users = 12396, depth = 156.5648 }, ['nqo'] = { pos = 268, activeusers = 16, admins = 1, articles = 1324, edits = 10079, files = 0, pages = 2650, users = 2892, depth = 3.814896 }, ['jbo'] = { pos = 269, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1305, edits = 111665, files = 0, pages = 5717, users = 15039, depth = 223.2538 }, ['roa-rup'] = { pos = 270, activeusers = 14, admins = 1, articles = 1292, edits = 205299, files = 0, pages = 4294, users = 13030, depth = 258.1197 }, ['fj'] = { pos = 271, activeusers = 8, admins = 1, articles = 1274, edits = 35446, files = 0, pages = 3631, users = 8375, depth = 33.41345 }, ['lbe'] = { pos = 272, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1264, edits = 50274, files = 0, pages = 14691, users = 7817, depth = 386.1499 }, ['kg'] = { pos = 273, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1255, edits = 43792, files = 0, pages = 2905, users = 9992, depth = 26.05728 }, ['xh'] = { pos = 274, activeusers = 36, admins = 1, articles = 1240, edits = 33906, files = 0, pages = 3829, users = 11772, depth = 38.60219 }, ['ty'] = { pos = 275, activeusers = 11, admins = 2, articles = 1217, edits = 53071, files = 0, pages = 2993, users = 6869, depth = 37.76203 }, ['cu'] = { pos = 276, activeusers = 18, admins = 2, articles = 1167, edits = 82637, files = 0, pages = 5566, users = 23105, depth = 210.9588 }, ['shi'] = { pos = 277, activeusers = 8, admins = 2, articles = 1154, edits = 33397, files = 0, pages = 3845, users = 1493, depth = 47.23097 }, ['srn'] = { pos = 278, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1112, edits = 39153, files = 0, pages = 2729, users = 7050, depth = 30.33695 }, ['trv'] = { pos = 279, activeusers = 18, admins = 0, articles = 1110, edits = 85905, files = 0, pages = 2064, users = 1200, depth = 30.74394 }, ['om'] = { pos = 280, activeusers = 13, admins = 1, articles = 1094, edits = 38044, files = 0, pages = 3742, users = 9488, depth = 59.56398 }, ['guw'] = { pos = 281, activeusers = 22, admins = 2, articles = 1066, edits = 30106, files = 0, pages = 1792, users = 517, depth = 7.792448 }, ['sm'] = { pos = 282, activeusers = 15, admins = 1, articles = 1065, edits = 42640, files = 0, pages = 3295, users = 9640, depth = 56.73777 }, ['gcr'] = { pos = 283, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1050, edits = 16486, files = 0, pages = 2556, users = 2198, depth = 13.26862 }, ['alt'] = { pos = 284, activeusers = 11, admins = 2, articles = 1045, edits = 36015, files = 0, pages = 3726, users = 1665, depth = 63.62117 }, ['chr'] = { pos = 285, activeusers = 12, admins = 1, articles = 1020, edits = 46157, files = 0, pages = 3895, users = 21872, depth = 94.14677 }, ['ltg'] = { pos = 286, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1015, edits = 35320, files = 0, pages = 3223, users = 6702, depth = 51.85928 }, ['ny'] = { pos = 287, activeusers = 15, admins = 1, articles = 919, edits = 38056, files = 0, pages = 4003, users = 9394, depth = 107.062 }, ['pih'] = { pos = 288, activeusers = 15, admins = 1, articles = 893, edits = 44156, files = 0, pages = 3325, users = 10497, depth = 98.49683 }, ['got'] = { pos = 289, activeusers = 11, admins = 1, articles = 866, edits = 46132, files = 0, pages = 3805, users = 17749, depth = 139.6404 }, ['mad'] = { pos = 290, activeusers = 12, admins = 0, articles = 861, edits = 8896, files = 0, pages = 1629, users = 1581, depth = 4.345001 }, ['st'] = { pos = 291, activeusers = 19, admins = 1, articles = 843, edits = 28449, files = 0, pages = 4255, users = 9453, depth = 109.5293 }, ['ami'] = { pos = 292, activeusers = 19, admins = 0, articles = 839, edits = 32266, files = 0, pages = 1657, users = 950, depth = 18.50995 }, ['blk'] = { pos = 293, activeusers = 22, admins = 1, articles = 827, edits = 16199, files = 0, pages = 3711, users = 244, depth = 53.0856 }, ['bm'] = { pos = 294, activeusers = 8, admins = 2, articles = 775, edits = 40189, files = 0, pages = 3145, users = 9884, depth = 119.5033 }, ['tn'] = { pos = 295, activeusers = 21, admins = 2, articles = 773, edits = 28261, files = 0, pages = 3717, users = 9268, depth = 110.2838 }, ['ve'] = { pos = 296, activeusers = 14, admins = 1, articles = 748, edits = 19285, files = 0, pages = 2235, users = 7213, depth = 34.10051 }, ['rmy'] = { pos = 297, activeusers = 10, admins = 1, articles = 730, edits = 50227, files = 0, pages = 2701, users = 16413, depth = 135.5627 }, ['ts'] = { pos = 298, activeusers = 13, admins = 2, articles = 720, edits = 36672, files = 0, pages = 3765, users = 8849, depth = 174.2124 }, ['chy'] = { pos = 299, activeusers = 9, admins = 1, articles = 662, edits = 24107, files = 0, pages = 2258, users = 10624, depth = 62.05388 }, ['rn'] = { pos = 300, activeusers = 7, admins = 1, articles = 620, edits = 23098, files = 0, pages = 2450, users = 8978, depth = 82.13479 }, ['iu'] = { pos = 301, activeusers = 8, admins = 2, articles = 593, edits = 44506, files = 0, pages = 3182, users = 17027, depth = 266.6079 }, ['ak'] = { pos = 302, activeusers = 14, admins = 1, articles = 589, edits = 28928, files = 0, pages = 2441, users = 12526, depth = 117.1661 }, ['ss'] = { pos = 303, activeusers = 11, admins = 3, articles = 576, edits = 38085, files = 0, pages = 2416, users = 7640, depth = 160.8599 }, ['ch'] = { pos = 304, activeusers = 12, admins = 1, articles = 543, edits = 22843, files = 0, pages = 2501, users = 14433, depth = 118.7586 }, ['ff'] = { pos = 305, activeusers = 23, admins = 0, articles = 541, edits = 25113, files = 0, pages = 2510, users = 7895, depth = 132.5323 }, ['pnt'] = { pos = 306, activeusers = 6, admins = 1, articles = 481, edits = 35126, files = 0, pages = 2039, users = 9485, depth = 180.7408 }, ['kcg'] = { pos = 307, activeusers = 13, admins = 1, articles = 462, edits = 16459, files = 0, pages = 2303, users = 448, depth = 113.4836 }, ['ady'] = { pos = 308, activeusers = 10, admins = 1, articles = 451, edits = 12104, files = 0, pages = 3112, users = 6010, depth = 135.4023 }, ['ik'] = { pos = 309, activeusers = 10, admins = 2, articles = 445, edits = 37982, files = 0, pages = 2616, users = 7952, depth = 345.5729 }, ['ee'] = { pos = 310, activeusers = 17, admins = 3, articles = 438, edits = 50084, files = 0, pages = 3131, users = 13282, depth = 604.7006 }, ['sg'] = { pos = 311, activeusers = 13, admins = 2, articles = 311, edits = 20554, files = 0, pages = 1983, users = 5985, depth = 299.5887 }, ['din'] = { pos = 312, activeusers = 11, admins = 1, articles = 306, edits = 8041, files = 0, pages = 1086, users = 5694, depth = 48.10903 }, ['pwn'] = { pos = 313, activeusers = 17, admins = 0, articles = 279, edits = 11189, files = 0, pages = 434, users = 855, depth = 7.957132 }, ['pcm'] = { pos = 314, activeusers = 21, admins = 1, articles = 251, edits = 12765, files = 0, pages = 937, users = 202, depth = 101.7611 }, ['kl'] = { pos = 315, activeusers = 18, admins = 2, articles = 244, edits = 74486, files = 0, pages = 2262, users = 12314, depth = 2252.396 }, ['ti'] = { pos = 316, activeusers = 13, admins = 2, articles = 234, edits = 23841, files = 0, pages = 2731, users = 8476, depth = 994.0499 }, ['dz'] = { pos = 317, activeusers = 14, admins = 1, articles = 229, edits = 29431, files = 0, pages = 2294, users = 9231, depth = 1043.232 }, ['cr'] = { pos = 318, activeusers = 21, admins = 2, articles = 158, edits = 37455, files = 0, pages = 2161, users = 16782, depth = 2785.498 }, ['ng'] = { pos = 319, activeusers = 0, admins = 1, articles = 8, edits = 5923, files = 0, pages = 443, users = 2385, depth = 39530.88 }, ['cho'] = { pos = 320, activeusers = 0, admins = 1, articles = 6, edits = 4220, files = 0, pages = 201, users = 1809, depth = 22176 }, ['kj'] = { pos = 321, activeusers = 0, admins = 1, articles = 4, edits = 3548, files = 0, pages = 114, users = 1377, depth = 23536.62 }, ['mh'] = { pos = 322, activeusers = 0, admins = 1, articles = 4, edits = 4212, files = 0, pages = 206, users = 2140, depth = 52143.95 }, ['ho'] = { pos = 323, activeusers = 0, admins = 1, articles = 3, edits = 3786, files = 0, pages = 129, users = 1575, depth = 51771.35 }, ['ii'] = { pos = 324, activeusers = 0, admins = 1, articles = 3, edits = 11653, files = 0, pages = 189, users = 2031, depth = 237006 }, ['lrc'] = { pos = 325, activeusers = 1, admins = 1, articles = 1, edits = 140064, files = 0, pages = 237, users = 5037, depth = 3.291563E+07 }, ['mus'] = { pos = 326, activeusers = 0, admins = 1, articles = 1, edits = 3603, files = 0, pages = 115, users = 2348, depth = 407170.3 }, ['aa'] = { pos = 327, activeusers = 0, admins = 1, articles = 0, edits = 4685, files = 0, pages = 509, users = 4063, depth = 0 }, ['hz'] = { pos = 328, activeusers = 1, admins = 1, articles = 0, edits = 4483, files = 0, pages = 176, users = 3761, depth = 0 }, ['kr'] = { pos = 329, activeusers = 0, admins = 1, articles = 0, edits = 4641, files = 0, pages = 162, users = 5464, depth = 0 }, ['total'] = { activeusers = 279715, admins = 3759, articles = 59310076, edits = 3210346872, files = 2759319, pages = 244938144, users = 103570071, depth = 128.3884, date = '@1661702437' }, } return info 6tua19l530yk87mjcnun51wwfvahxfx 2816378 2816145 2022-08-28T18:00:47Z MBHbot 26205 Scribunto text/plain local info = { ['en'] = { pos = 1, activeusers = 114891, admins = 1032, articles = 6545373, edits = 1102461972, files = 893781, pages = 56423141, users = 44075346, depth = 1134.623 }, ['ceb'] = { pos = 2, activeusers = 178, admins = 6, articles = 6125814, edits = 34883374, files = 0, pages = 11232227, users = 93735, depth = 2.158027 }, ['de'] = { pos = 3, activeusers = 16785, admins = 190, articles = 2719458, edits = 224210512, files = 129092, pages = 7509407, users = 3983228, depth = 92.62909 }, ['sv'] = { pos = 4, activeusers = 1970, admins = 66, articles = 2552483, edits = 51026947, files = 0, pages = 6122202, users = 832963, depth = 16.30175 }, ['fr'] = { pos = 5, activeusers = 16464, admins = 159, articles = 2450178, edits = 196033764, files = 68500, pages = 12165235, users = 4452534, depth = 253.3412 }, ['nl'] = { pos = 6, activeusers = 3480, admins = 36, articles = 2099521, edits = 62523481, files = 20, pages = 4469378, users = 1226352, depth = 17.82378 }, ['ru'] = { pos = 7, activeusers = 10489, admins = 76, articles = 1848875, edits = 124839301, files = 238103, pages = 7420021, users = 3236694, depth = 152.7637 }, ['es'] = { pos = 8, activeusers = 13281, admins = 63, articles = 1797959, edits = 145172721, files = 0, pages = 7717046, users = 6624383, depth = 203.8843 }, ['it'] = { pos = 9, activeusers = 7391, admins = 122, articles = 1769492, edits = 128735435, files = 138173, pages = 7500957, users = 2287171, depth = 180.0593 }, ['arz'] = { pos = 10, activeusers = 199, admins = 7, articles = 1597337, edits = 7345127, files = 1477, pages = 2012325, users = 189465, depth = 0.2463651 }, ['pl'] = { pos = 11, activeusers = 4039, admins = 101, articles = 1533932, edits = 67715317, files = 261, pages = 3561125, users = 1188328, depth = 33.21068 }, ['ja'] = { pos = 12, activeusers = 15016, admins = 41, articles = 1339769, edits = 90996514, files = 30008, pages = 3959209, users = 1972070, depth = 87.85639 }, ['zh'] = { pos = 13, activeusers = 8575, admins = 66, articles = 1299863, edits = 73108091, files = 60914, pages = 7131596, users = 3255899, depth = 206.3378 }, ['vi'] = { pos = 14, activeusers = 2172, admins = 20, articles = 1275604, edits = 68993830, files = 24590, pages = 19378177, users = 878315, depth = 717.0446 }, ['war'] = { pos = 15, activeusers = 74, admins = 3, articles = 1265936, edits = 6287638, files = 42, pages = 2881780, users = 52999, depth = 3.554693 }, ['uk'] = { pos = 16, activeusers = 3015, admins = 45, articles = 1190440, edits = 36882126, files = 110507, pages = 4131781, users = 640744, depth = 54.49472 }, ['ar'] = { pos = 17, activeusers = 4739, admins = 26, articles = 1184132, edits = 58998231, files = 50019, pages = 7817986, users = 2294526, depth = 236.8512 }, ['pt'] = { pos = 18, activeusers = 8236, admins = 55, articles = 1094509, edits = 64112627, files = 58346, pages = 5406700, users = 2797348, depth = 184.0639 }, ['fa'] = { pos = 19, activeusers = 5146, admins = 34, articles = 925238, edits = 35372232, files = 81958, pages = 5347346, users = 1145120, depth = 151.104 }, ['ca'] = { pos = 20, activeusers = 983, admins = 30, articles = 709198, edits = 30538633, files = 15606, pages = 1767377, users = 426936, depth = 38.46836 }, ['sr'] = { pos = 21, activeusers = 694, admins = 19, articles = 662008, edits = 25149673, files = 36504, pages = 3987602, users = 311144, depth = 159.1595 }, ['id'] = { pos = 22, activeusers = 3198, admins = 44, articles = 627376, edits = 21559057, files = 47599, pages = 3298613, users = 1348449, depth = 118.4861 }, ['ko'] = { pos = 23, activeusers = 1703, admins = 27, articles = 603341, edits = 33158295, files = 12668, pages = 2740986, users = 750291, depth = 151.8556 }, ['no'] = { pos = 24, activeusers = 1091, admins = 44, articles = 596821, edits = 22864010, files = 4, pages = 1700602, users = 559961, depth = 45.98618 }, ['fi'] = { pos = 25, activeusers = 1632, admins = 31, articles = 537794, edits = 20699103, files = 70560, pages = 1411824, users = 521537, depth = 38.72503 }, ['tr'] = { pos = 26, activeusers = 2890, admins = 23, articles = 513979, edits = 28352871, files = 37611, pages = 2389134, users = 1422168, depth = 157.9575 }, ['hu'] = { pos = 27, activeusers = 1531, admins = 24, articles = 510994, edits = 25157980, files = 8446, pages = 1450372, users = 511177, depth = 58.61996 }, ['cs'] = { pos = 28, activeusers = 2080, admins = 33, articles = 509076, edits = 21590116, files = 1, pages = 1405742, users = 587402, depth = 47.64809 }, ['ce'] = { pos = 29, activeusers = 52, admins = 3, articles = 481801, edits = 8689326, files = 315, pages = 908679, users = 30836, depth = 7.506677 }, ['sh'] = { pos = 30, activeusers = 166, admins = 12, articles = 456899, edits = 41243339, files = 10243, pages = 4644366, users = 176625, depth = 745.9158 }, ['ro'] = { pos = 31, activeusers = 847, admins = 17, articles = 433070, edits = 15023711, files = 116506, pages = 2623165, users = 592539, depth = 146.4743 }, ['zh-min-nan'] = { pos = 32, activeusers = 82, admins = 6, articles = 431702, edits = 3135802, files = 362, pages = 1063378, users = 54087, depth = 6.313665 }, ['tt'] = { pos = 33, activeusers = 77, admins = 5, articles = 417591, edits = 3527740, files = 6111, pages = 565050, users = 43257, depth = 0.7784845 }, ['eu'] = { pos = 34, activeusers = 251, admins = 12, articles = 397779, edits = 9007194, files = 0, pages = 826643, users = 138932, depth = 12.66564 }, ['ms'] = { pos = 35, activeusers = 525, admins = 15, articles = 360136, edits = 5641015, files = 19611, pages = 1042379, users = 299113, depth = 19.42123 }, ['eo'] = { pos = 36, activeusers = 296, admins = 16, articles = 323556, edits = 7685207, files = 11316, pages = 720503, users = 199898, depth = 16.0541 }, ['he'] = { pos = 37, activeusers = 3082, admins = 32, articles = 321224, edits = 34504964, files = 74071, pages = 1343097, users = 999325, depth = 259.9873 }, ['hy'] = { pos = 38, activeusers = 407, admins = 11, articles = 293175, edits = 8487031, files = 11359, pages = 989255, users = 124206, depth = 48.36287 }, ['da'] = { pos = 39, activeusers = 790, admins = 25, articles = 284122, edits = 11204801, files = 0, pages = 908659, users = 436339, depth = 59.58128 }, ['bg'] = { pos = 40, activeusers = 707, admins = 25, articles = 283923, edits = 11480245, files = 549, pages = 632595, users = 312095, depth = 27.36897 }, ['azb'] = { pos = 41, activeusers = 106, admins = 5, articles = 242304, edits = 1524273, files = 246, pages = 572019, users = 38140, depth = 4.934107 }, ['sk'] = { pos = 42, activeusers = 528, admins = 10, articles = 241812, edits = 7406279, files = 0, pages = 549709, users = 222120, depth = 21.84351 }, ['kk'] = { pos = 43, activeusers = 195, admins = 16, articles = 232138, edits = 3061755, files = 10543, pages = 588360, users = 121165, depth = 12.25395 }, ['et'] = { pos = 44, activeusers = 420, admins = 34, articles = 229894, edits = 6176369, files = 758, pages = 542895, users = 168665, depth = 21.08888 }, ['min'] = { pos = 45, activeusers = 40, admins = 5, articles = 225647, edits = 2444880, files = 177, pages = 385560, users = 16195, depth = 3.18474 }, ['be'] = { pos = 46, activeusers = 273, admins = 11, articles = 222032, edits = 4187812, files = 3249, pages = 648113, users = 121167, depth = 23.79521 }, ['simple'] = { pos = 47, activeusers = 985, admins = 17, articles = 217666, edits = 8391710, files = 36, pages = 705797, users = 1227158, depth = 59.79464 }, ['hr'] = { pos = 48, activeusers = 471, admins = 11, articles = 213244, edits = 6436948, files = 21007, pages = 446283, users = 278447, depth = 17.22556 }, ['el'] = { pos = 49, activeusers = 1041, admins = 22, articles = 212838, edits = 9624127, files = 18509, pages = 631135, users = 370205, depth = 58.89931 }, ['lt'] = { pos = 50, activeusers = 326, admins = 10, articles = 204081, edits = 6661356, files = 23856, pages = 500564, users = 166821, depth = 28.08649 }, ['gl'] = { pos = 51, activeusers = 257, admins = 8, articles = 188398, edits = 6159390, files = 343, pages = 473219, users = 128581, depth = 29.74863 }, ['az'] = { pos = 52, activeusers = 642, admins = 17, articles = 186448, edits = 6585101, files = 23645, pages = 512229, users = 252481, depth = 39.24952 }, ['sl'] = { pos = 53, activeusers = 311, admins = 22, articles = 177515, edits = 5736032, files = 8317, pages = 440117, users = 213970, depth = 28.52131 }, ['ur'] = { pos = 54, activeusers = 308, admins = 11, articles = 175968, edits = 5125635, files = 12602, pages = 997835, users = 150145, depth = 112.0533 }, ['uz'] = { pos = 55, activeusers = 619, admins = 20, articles = 170680, edits = 2813406, files = 2097, pages = 695460, users = 77405, depth = 38.24279 }, ['nn'] = { pos = 56, activeusers = 140, admins = 14, articles = 162689, edits = 3391410, files = 16, pages = 372504, users = 122026, depth = 15.1428 }, ['ka'] = { pos = 57, activeusers = 245, admins = 6, articles = 162600, edits = 4399934, files = 14841, pages = 460349, users = 143388, depth = 32.04929 }, ['hi'] = { pos = 58, activeusers = 1192, admins = 6, articles = 152409, edits = 5615506, files = 3605, pages = 1192395, users = 711465, depth = 219.2818 }, ['th'] = { pos = 59, activeusers = 1000, admins = 15, articles = 149645, edits = 10247550, files = 27313, pages = 975754, users = 430645, depth = 320.0589 }, ['ta'] = { pos = 60, activeusers = 341, admins = 31, articles = 148482, edits = 3492943, files = 7722, pages = 466883, users = 208134, depth = 34.40207 }, ['la'] = { pos = 61, activeusers = 128, admins = 21, articles = 136959, edits = 3691158, files = 0, pages = 275717, users = 158521, depth = 13.7415 }, ['cy'] = { pos = 62, activeusers = 106, admins = 16, articles = 135158, edits = 11099785, files = 11274, pages = 275402, users = 73890, depth = 43.39429 }, ['mk'] = { pos = 63, activeusers = 212, admins = 12, articles = 130145, edits = 4793616, files = 8682, pages = 524663, users = 103519, depth = 83.95789 }, ['ast'] = { pos = 64, activeusers = 108, admins = 11, articles = 129994, edits = 3708941, files = 0, pages = 228720, users = 107084, depth = 9.353244 }, ['bn'] = { pos = 65, activeusers = 1147, admins = 13, articles = 126875, edits = 6058837, files = 15480, pages = 992046, users = 386173, depth = 283.994 }, ['zh-yue'] = { pos = 66, activeusers = 284, admins = 12, articles = 126593, edits = 1867405, files = 2629, pages = 285395, users = 244258, depth = 10.29638 }, ['lv'] = { pos = 67, activeusers = 283, admins = 13, articles = 115335, edits = 3669718, files = 25577, pages = 468290, users = 108225, depth = 73.38956 }, ['tg'] = { pos = 68, activeusers = 58, admins = 6, articles = 107787, edits = 1309661, files = 485, pages = 262956, users = 36225, depth = 10.32174 }, ['af'] = { pos = 69, activeusers = 192, admins = 16, articles = 104593, edits = 2517180, files = 9616, pages = 373205, users = 152664, depth = 44.48487 }, ['my'] = { pos = 70, activeusers = 137, admins = 4, articles = 103697, edits = 756211, files = 2977, pages = 217397, users = 103505, depth = 4.181942 }, ['mg'] = { pos = 71, activeusers = 44, admins = 3, articles = 94884, edits = 1046693, files = 3, pages = 245168, users = 28898, depth = 10.71014 }, ['bs'] = { pos = 72, activeusers = 170, admins = 9, articles = 90389, edits = 3416550, files = 5465, pages = 367842, users = 144842, depth = 87.51331 }, ['oc'] = { pos = 73, activeusers = 90, admins = 4, articles = 87566, edits = 2327774, files = 925, pages = 156430, users = 48522, depth = 9.203103 }, ['mr'] = { pos = 74, activeusers = 159, admins = 12, articles = 86143, edits = 2150668, files = 19140, pages = 286113, users = 146110, depth = 40.50657 }, ['sq'] = { pos = 75, activeusers = 217, admins = 11, articles = 86138, edits = 2466074, files = 4732, pages = 263491, users = 144095, depth = 39.676 }, ['nds'] = { pos = 76, activeusers = 33, admins = 4, articles = 83919, edits = 990313, files = 0, pages = 162433, users = 49084, depth = 5.336688 }, ['ky'] = { pos = 77, activeusers = 78, admins = 4, articles = 81605, edits = 425297, files = 2688, pages = 111423, users = 33283, depth = 0.5096135 }, ['ml'] = { pos = 78, activeusers = 249, admins = 15, articles = 79134, edits = 3711576, files = 6968, pages = 489087, users = 163576, depth = 203.6639 }, ['be-tarask'] = { pos = 79, activeusers = 129, admins = 4, articles = 78934, edits = 2327520, files = 1894, pages = 226793, users = 76387, depth = 36.01066 }, ['te'] = { pos = 80, activeusers = 184, admins = 13, articles = 78117, edits = 3620335, files = 12828, pages = 306650, users = 114783, depth = 101.0445 }, ['sw'] = { pos = 81, activeusers = 198, admins = 14, articles = 74637, edits = 1241350, files = 2270, pages = 151069, users = 55337, depth = 8.617098 }, ['br'] = { pos = 82, activeusers = 89, admins = 6, articles = 72907, edits = 2005310, files = 5365, pages = 142502, users = 70371, depth = 12.82266 }, ['new'] = { pos = 83, activeusers = 17, admins = 2, articles = 72352, edits = 848793, files = 0, pages = 196959, users = 25106, depth = 12.78232 }, ['jv'] = { pos = 84, activeusers = 91, admins = 4, articles = 70771, edits = 1594621, files = 5430, pages = 178957, users = 54108, depth = 20.82285 }, ['vec'] = { pos = 85, activeusers = 36, admins = 5, articles = 68996, edits = 1100925, files = 724, pages = 140400, users = 32145, depth = 8.398232 }, ['ht'] = { pos = 86, activeusers = 42, admins = 3, articles = 67946, edits = 804244, files = 0, pages = 82097, users = 28598, depth = 0.4249199 }, ['pms'] = { pos = 87, activeusers = 32, admins = 4, articles = 66377, edits = 855467, files = 2069, pages = 101502, users = 25355, depth = 2.360077 }, ['pnb'] = { pos = 88, activeusers = 49, admins = 2, articles = 65858, edits = 607097, files = 147, pages = 113818, users = 32564, depth = 2.82871 }, ['su'] = { pos = 89, activeusers = 41, admins = 7, articles = 61286, edits = 629511, files = 545, pages = 97422, users = 28451, depth = 2.246487 }, ['lb'] = { pos = 90, activeusers = 59, admins = 5, articles = 61054, edits = 2392384, files = 2376, pages = 131553, users = 55283, depth = 24.24755 }, ['ba'] = { pos = 91, activeusers = 77, admins = 7, articles = 60430, edits = 1151866, files = 1457, pages = 170074, users = 35542, depth = 22.29608 }, ['lld'] = { pos = 92, activeusers = 11, admins = 2, articles = 59953, edits = 98809, files = 0, pages = 63804, users = 2283, depth = 0.006389603 }, ['ga'] = { pos = 93, activeusers = 90, admins = 7, articles = 57445, edits = 1089564, files = 1123, pages = 96388, users = 52688, depth = 5.194983 }, ['szl'] = { pos = 94, activeusers = 42, admins = 3, articles = 55868, edits = 347777, files = 0, pages = 69167, users = 21835, depth = 0.2849139 }, ['lmo'] = { pos = 95, activeusers = 43, admins = 5, articles = 54976, edits = 1127075, files = 4437, pages = 123973, users = 37848, depth = 14.3199 }, ['is'] = { pos = 96, activeusers = 122, admins = 19, articles = 54795, edits = 1761439, files = 3218, pages = 141734, users = 86958, depth = 31.28535 }, ['ku'] = { pos = 97, activeusers = 87, admins = 3, articles = 53961, edits = 1094943, files = 565, pages = 109287, users = 51981, depth = 10.53226 }, ['cv'] = { pos = 98, activeusers = 44, admins = 2, articles = 49685, edits = 750268, files = 537, pages = 97924, users = 31292, depth = 7.222263 }, ['fy'] = { pos = 99, activeusers = 70, admins = 8, articles = 49403, edits = 1088079, files = 7611, pages = 150638, users = 43592, depth = 30.33057 }, ['tl'] = { pos = 100, activeusers = 132, admins = 11, articles = 43219, edits = 1963402, files = 1896, pages = 234355, users = 123776, depth = 163.8591 }, ['ckb'] = { pos = 101, activeusers = 175, admins = 7, articles = 42735, edits = 974664, files = 1603, pages = 185809, users = 51613, depth = 58.79524 }, ['wuu'] = { pos = 102, activeusers = 40, admins = 4, articles = 42556, edits = 294556, files = 135, pages = 55391, users = 78914, depth = 0.4837253 }, ['an'] = { pos = 103, activeusers = 72, admins = 6, articles = 42216, edits = 1838531, files = 1499, pages = 128518, users = 68579, depth = 59.78532 }, ['sco'] = { pos = 104, activeusers = 90, admins = 4, articles = 40559, edits = 862583, files = 690, pages = 146774, users = 95790, depth = 40.30408 }, ['diq'] = { pos = 105, activeusers = 35, admins = 3, articles = 40163, edits = 487401, files = 209, pages = 60561, users = 25045, depth = 2.075947 }, ['pa'] = { pos = 106, activeusers = 97, admins = 9, articles = 38540, edits = 610202, files = 1581, pages = 134619, users = 42463, depth = 28.1709 }, ['vo'] = { pos = 107, activeusers = 29, admins = 2, articles = 36982, edits = 3271095, files = 0, pages = 167572, users = 32430, depth = 243.4057 }, ['io'] = { pos = 108, activeusers = 43, admins = 5, articles = 33571, edits = 993882, files = 0, pages = 49440, users = 33735, depth = 4.491867 }, ['ne'] = { pos = 109, activeusers = 101, admins = 5, articles = 32336, edits = 1070253, files = 1259, pages = 103765, users = 58858, depth = 50.32829 }, ['yo'] = { pos = 110, activeusers = 68, admins = 3, articles = 31634, edits = 553755, files = 168, pages = 56066, users = 25010, depth = 5.891528 }, ['gu'] = { pos = 111, activeusers = 87, admins = 3, articles = 29977, edits = 826338, files = 0, pages = 117977, users = 69353, depth = 60.36002 }, ['als'] = { pos = 112, activeusers = 70, admins = 9, articles = 29044, edits = 1015178, files = 571, pages = 69797, users = 92766, depth = 28.63596 }, ['kn'] = { pos = 113, activeusers = 166, admins = 3, articles = 28597, edits = 1112738, files = 2603, pages = 130684, users = 76411, depth = 108.5102 }, ['bar'] = { pos = 114, activeusers = 47, admins = 3, articles = 26982, edits = 831386, files = 1320, pages = 108888, users = 63641, depth = 70.35676 }, ['scn'] = { pos = 115, activeusers = 37, admins = 5, articles = 26213, edits = 732887, files = 1407, pages = 55699, users = 41430, depth = 16.64899 }, ['bpy'] = { pos = 116, activeusers = 17, admins = 3, articles = 25085, edits = 886488, files = 45, pages = 62806, users = 23554, depth = 31.91611 }, ['avk'] = { pos = 117, activeusers = 27, admins = 6, articles = 24174, edits = 115339, files = 0, pages = 29373, users = 3139, depth = 0.1816228 }, ['ia'] = { pos = 118, activeusers = 34, admins = 6, articles = 23970, edits = 642383, files = 4, pages = 37936, users = 44872, depth = 5.748447 }, ['qu'] = { pos = 119, activeusers = 33, admins = 2, articles = 23067, edits = 650115, files = 0, pages = 55979, users = 27279, depth = 23.64239 }, ['mn'] = { pos = 120, activeusers = 87, admins = 3, articles = 21431, edits = 708438, files = 1475, pages = 98120, users = 78220, depth = 92.45397 }, ['nv'] = { pos = 121, activeusers = 11, admins = 2, articles = 20506, edits = 296077, files = 709, pages = 34675, users = 15208, depth = 4.076662 }, ['crh'] = { pos = 122, activeusers = 33, admins = 2, articles = 20008, edits = 178123, files = 0, pages = 40016, users = 17925, depth = 4.451294 }, ['xmf'] = { pos = 123, activeusers = 22, admins = 3, articles = 19648, edits = 186721, files = 0, pages = 36541, users = 17144, depth = 3.77737 }, ['si'] = { pos = 124, activeusers = 85, admins = 3, articles = 18059, edits = 511926, files = 3115, pages = 80285, users = 58552, depth = 75.7058 }, ['ha'] = { pos = 125, activeusers = 124, admins = 3, articles = 18046, edits = 168514, files = 0, pages = 31828, users = 18617, depth = 3.088085 }, ['bat-smg'] = { pos = 126, activeusers = 22, admins = 5, articles = 17086, edits = 355536, files = 109, pages = 29095, users = 24212, depth = 6.036679 }, ['os'] = { pos = 127, activeusers = 31, admins = 3, articles = 16267, edits = 525108, files = 164, pages = 60033, users = 22660, depth = 63.31657 }, ['frr'] = { pos = 128, activeusers = 28, admins = 5, articles = 16148, edits = 231915, files = 1327, pages = 41381, users = 18059, depth = 13.68447 }, ['or'] = { pos = 129, activeusers = 53, admins = 6, articles = 15933, edits = 462380, files = 125, pages = 71879, users = 31179, depth = 79.31219 }, ['gd'] = { pos = 130, activeusers = 36, admins = 6, articles = 15909, edits = 567009, files = 347, pages = 32212, users = 25675, depth = 18.48509 }, ['ps'] = { pos = 131, activeusers = 42, admins = 1, articles = 15660, edits = 284415, files = 1733, pages = 54751, users = 27925, depth = 32.36909 }, ['cdo'] = { pos = 132, activeusers = 21, admins = 4, articles = 15558, edits = 89921, files = 0, pages = 31372, users = 19026, depth = 2.961385 }, ['ban'] = { pos = 133, activeusers = 29, admins = 3, articles = 15467, edits = 123335, files = 113, pages = 31044, users = 5443, depth = 4.02962 }, ['bug'] = { pos = 134, activeusers = 16, admins = 1, articles = 15411, edits = 200792, files = 0, pages = 19628, users = 12300, depth = 0.7659774 }, ['yi'] = { pos = 135, activeusers = 46, admins = 3, articles = 15393, edits = 579361, files = 1062, pages = 44227, users = 45586, depth = 45.96476 }, ['ilo'] = { pos = 136, activeusers = 18, admins = 2, articles = 15362, edits = 391881, files = 0, pages = 70157, users = 16224, depth = 71.06725 }, ['sd'] = { pos = 137, activeusers = 30, admins = 4, articles = 15251, edits = 240362, files = 145, pages = 56249, users = 15822, depth = 30.88017 }, ['am'] = { pos = 138, activeusers = 54, admins = 2, articles = 15052, edits = 371774, files = 1766, pages = 45965, users = 39393, depth = 34.11502 }, ['nap'] = { pos = 139, activeusers = 22, admins = 3, articles = 14731, edits = 664703, files = 281, pages = 23715, users = 27790, depth = 10.42508 }, ['sah'] = { pos = 140, activeusers = 33, admins = 3, articles = 14331, edits = 382136, files = 1765, pages = 47782, users = 22268, depth = 43.57313 }, ['hsb'] = { pos = 141, activeusers = 28, admins = 4, articles = 13831, edits = 377441, files = 133, pages = 35390, users = 23118, depth = 25.91306 }, ['fo'] = { pos = 142, activeusers = 34, admins = 3, articles = 13787, edits = 368841, files = 0, pages = 40273, users = 26991, depth = 33.80013 }, ['li'] = { pos = 143, activeusers = 25, admins = 7, articles = 13774, edits = 454494, files = 623, pages = 65641, users = 26592, depth = 98.1782 }, ['map-bms'] = { pos = 144, activeusers = 16, admins = 1, articles = 13753, edits = 213259, files = 462, pages = 30211, users = 14970, depth = 10.10884 }, ['mai'] = { pos = 145, activeusers = 26, admins = 5, articles = 13724, edits = 229753, files = 115, pages = 39349, users = 11825, depth = 20.35607 }, ['mzn'] = { pos = 146, activeusers = 26, admins = 3, articles = 13445, edits = 165859, files = 263, pages = 30434, users = 30356, depth = 8.701497 }, ['gor'] = { pos = 147, activeusers = 16, admins = 2, articles = 13344, edits = 50851, files = 0, pages = 20879, users = 4073, depth = 0.7765765 }, ['eml'] = { pos = 148, activeusers = 24, admins = 3, articles = 13011, edits = 152446, files = 2742, pages = 35069, users = 23430, depth = 12.49406 }, ['ace'] = { pos = 149, activeusers = 24, admins = 3, articles = 12549, edits = 137381, files = 0, pages = 26485, users = 24227, depth = 6.397123 }, ['bcl'] = { pos = 150, activeusers = 34, admins = 3, articles = 12294, edits = 233752, files = 865, pages = 33047, users = 19786, depth = 20.15574 }, ['sa'] = { pos = 151, activeusers = 77, admins = 4, articles = 11778, edits = 469803, files = 445, pages = 70340, users = 35550, depth = 165.1209 }, ['shn'] = { pos = 152, activeusers = 10, admins = 2, articles = 11647, edits = 55162, files = 60, pages = 27160, users = 3305, depth = 3.603078 }, ['wa'] = { pos = 153, activeusers = 26, admins = 4, articles = 11576, edits = 388963, files = 614, pages = 27289, users = 22331, depth = 26.26164 }, ['zh-classical'] = { pos = 154, activeusers = 47, admins = 6, articles = 11475, edits = 380493, files = 0, pages = 97170, users = 94758, depth = 218.3836 }, ['ie'] = { pos = 155, activeusers = 28, admins = 3, articles = 11369, edits = 151394, files = 0, pages = 15175, users = 16970, depth = 1.11808 }, ['lij'] = { pos = 156, activeusers = 21, admins = 8, articles = 11022, edits = 231894, files = 7, pages = 26608, users = 14540, depth = 17.42713 }, ['as'] = { pos = 157, activeusers = 95, admins = 5, articles = 10668, edits = 331512, files = 1706, pages = 73391, users = 34750, depth = 156.1507 }, ['zu'] = { pos = 158, activeusers = 46, admins = 1, articles = 10583, edits = 96768, files = 0, pages = 23983, users = 17669, depth = 6.468749 }, ['mhr'] = { pos = 159, activeusers = 22, admins = 1, articles = 10440, edits = 185016, files = 0, pages = 27298, users = 13144, depth = 17.67216 }, ['mrj'] = { pos = 160, activeusers = 13, admins = 1, articles = 10426, edits = 100542, files = 0, pages = 18684, users = 9981, depth = 3.375918 }, ['hif'] = { pos = 161, activeusers = 23, admins = 2, articles = 10270, edits = 272341, files = 192, pages = 42288, users = 29672, depth = 62.59554 }, ['hyw'] = { pos = 162, activeusers = 31, admins = 5, articles = 10257, edits = 195273, files = 0, pages = 21586, users = 7395, depth = 11.03602 }, ['mni'] = { pos = 163, activeusers = 17, admins = 1, articles = 10103, edits = 48853, files = 0, pages = 16223, users = 2257, depth = 1.105 }, ['ig'] = { pos = 164, activeusers = 101, admins = 5, articles = 9861, edits = 96023, files = 0, pages = 15402, users = 13934, depth = 1.968487 }, ['km'] = { pos = 165, activeusers = 63, admins = 6, articles = 9544, edits = 282522, files = 1101, pages = 33459, users = 36437, depth = 53.01749 }, ['hak'] = { pos = 166, activeusers = 20, admins = 1, articles = 9446, edits = 122401, files = 0, pages = 18267, users = 30457, depth = 5.843291 }, ['roa-tara'] = { pos = 167, activeusers = 10, admins = 2, articles = 9306, edits = 140185, files = 288, pages = 17647, users = 10841, depth = 6.381765 }, ['pam'] = { pos = 168, activeusers = 25, admins = 2, articles = 8833, edits = 295794, files = 403, pages = 21410, users = 19444, depth = 28.00982 }, ['sn'] = { pos = 169, activeusers = 22, admins = 1, articles = 8577, edits = 97895, files = 0, pages = 16900, users = 15543, depth = 5.454598 }, ['nso'] = { pos = 170, activeusers = 13, admins = 1, articles = 8524, edits = 49827, files = 0, pages = 10773, users = 5873, depth = 0.3219735 }, ['so'] = { pos = 171, activeusers = 58, admins = 1, articles = 8466, edits = 240167, files = 0, pages = 25795, users = 32347, depth = 39.00931 }, ['rue'] = { pos = 172, activeusers = 30, admins = 1, articles = 8393, edits = 131326, files = 87, pages = 17661, users = 25474, depth = 9.067196 }, ['bh'] = { pos = 173, activeusers = 36, admins = 2, articles = 8011, edits = 723548, files = 53, pages = 69184, users = 29807, depth = 609.8286 }, ['se'] = { pos = 174, activeusers = 26, admins = 6, articles = 7802, edits = 300701, files = 0, pages = 20855, users = 26366, depth = 40.35836 }, ['myv'] = { pos = 175, activeusers = 25, admins = 4, articles = 7710, edits = 139826, files = 0, pages = 26261, users = 11831, depth = 30.82496 }, ['vls'] = { pos = 176, activeusers = 22, admins = 5, articles = 7640, edits = 308866, files = 480, pages = 21226, users = 24690, depth = 46.0149 }, ['nds-nl'] = { pos = 177, activeusers = 12, admins = 6, articles = 7596, edits = 320856, files = 571, pages = 20404, users = 25931, depth = 44.70824 }, ['mi'] = { pos = 178, activeusers = 24, admins = 2, articles = 7431, edits = 153475, files = 0, pages = 13467, users = 16711, depth = 7.519184 }, ['sat'] = { pos = 179, activeusers = 48, admins = 3, articles = 7429, edits = 99931, files = 0, pages = 17386, users = 5502, depth = 10.32516 }, ['sc'] = { pos = 180, activeusers = 19, admins = 4, articles = 7333, edits = 177584, files = 150, pages = 16398, users = 21996, depth = 16.54951 }, ['nah'] = { pos = 181, activeusers = 25, admins = 3, articles = 7247, edits = 502818, files = 170, pages = 19529, users = 20763, depth = 73.95243 }, ['vep'] = { pos = 182, activeusers = 25, admins = 1, articles = 6697, edits = 151785, files = 0, pages = 31139, users = 14497, depth = 64.92876 }, ['gan'] = { pos = 183, activeusers = 19, admins = 1, articles = 6491, edits = 394924, files = 57, pages = 33495, users = 38691, depth = 204.0641 }, ['kab'] = { pos = 184, activeusers = 16, admins = 2, articles = 6445, edits = 105978, files = 0, pages = 15915, users = 12068, depth = 14.37683 }, ['glk'] = { pos = 185, activeusers = 15, admins = 3, articles = 6438, edits = 62395, files = 807, pages = 13897, users = 14326, depth = 6.026817 }, ['tk'] = { pos = 186, activeusers = 41, admins = 2, articles = 6404, edits = 230813, files = 319, pages = 15828, users = 24859, depth = 31.57927 }, ['fiu-vro'] = { pos = 187, activeusers = 21, admins = 4, articles = 6327, edits = 177076, files = 196, pages = 12193, users = 13238, depth = 12.48353 }, ['co'] = { pos = 188, activeusers = 26, admins = 2, articles = 6204, edits = 379575, files = 0, pages = 14796, users = 19938, depth = 49.20375 }, ['bo'] = { pos = 189, activeusers = 20, admins = 1, articles = 6012, edits = 139901, files = 0, pages = 17574, users = 26556, depth = 29.44274 }, ['ab'] = { pos = 190, activeusers = 16, admins = 2, articles = 5993, edits = 118633, files = 9, pages = 20397, users = 17804, depth = 33.59827 }, ['gv'] = { pos = 191, activeusers = 17, admins = 3, articles = 5815, edits = 309556, files = 185, pages = 20959, users = 18110, depth = 100.173 }, ['ary'] = { pos = 192, activeusers = 27, admins = 3, articles = 5760, edits = 190917, files = 42, pages = 43779, users = 6446, depth = 189.9919 }, ['frp'] = { pos = 193, activeusers = 20, admins = 2, articles = 5611, edits = 215390, files = 0, pages = 15499, users = 14760, depth = 43.1577 }, ['kw'] = { pos = 194, activeusers = 21, admins = 2, articles = 5519, edits = 199508, files = 6, pages = 11765, users = 13767, depth = 21.71959 }, ['kv'] = { pos = 195, activeusers = 19, admins = 1, articles = 5480, edits = 139819, files = 0, pages = 16734, users = 13277, depth = 35.23864 }, ['csb'] = { pos = 196, activeusers = 21, admins = 3, articles = 5435, edits = 186010, files = 0, pages = 8728, users = 15481, depth = 7.823587 }, ['pcd'] = { pos = 197, activeusers = 24, admins = 3, articles = 5418, edits = 68829, files = 49, pages = 10549, users = 15861, depth = 5.851756 }, ['ug'] = { pos = 198, activeusers = 29, admins = 1, articles = 5400, edits = 154316, files = 249, pages = 15024, users = 19871, depth = 32.62489 }, ['skr'] = { pos = 199, activeusers = 7, admins = 1, articles = 5276, edits = 27053, files = 0, pages = 5814, users = 1328, depth = 0.04838328 }, ['udm'] = { pos = 200, activeusers = 18, admins = 4, articles = 5270, edits = 120977, files = 9, pages = 17276, users = 13842, depth = 36.3442 }, ['tum'] = { pos = 201, activeusers = 21, admins = 2, articles = 5201, edits = 31916, files = 0, pages = 7340, users = 7202, depth = 0.7354621 }, ['zea'] = { pos = 202, activeusers = 17, admins = 3, articles = 5166, edits = 120922, files = 1, pages = 9830, users = 12095, depth = 10.02675 }, ['ay'] = { pos = 203, activeusers = 22, admins = 1, articles = 5027, edits = 95622, files = 0, pages = 8630, users = 15379, depth = 5.691906 }, ['gn'] = { pos = 204, activeusers = 23, admins = 2, articles = 4920, edits = 121262, files = 0, pages = 11375, users = 16519, depth = 18.34998 }, ['mt'] = { pos = 205, activeusers = 30, admins = 5, articles = 4839, edits = 279086, files = 1145, pages = 19252, users = 20241, depth = 128.6056 }, ['nrm'] = { pos = 206, activeusers = 13, admins = 2, articles = 4833, edits = 219261, files = 0, pages = 10372, users = 12382, depth = 27.76694 }, ['bjn'] = { pos = 207, activeusers = 19, admins = 2, articles = 4632, edits = 77245, files = 1, pages = 22509, users = 12836, depth = 51.11712 }, ['smn'] = { pos = 208, activeusers = 18, admins = 6, articles = 4539, edits = 67700, files = 0, pages = 14332, users = 2335, depth = 21.98837 }, ['lez'] = { pos = 209, activeusers = 14, admins = 3, articles = 4307, edits = 86717, files = 10, pages = 13067, users = 9829, depth = 27.45281 }, ['lfn'] = { pos = 210, activeusers = 21, admins = 1, articles = 4177, edits = 38056, files = 0, pages = 6671, users = 9282, depth = 2.033743 }, ['stq'] = { pos = 211, activeusers = 15, admins = 5, articles = 4066, edits = 121164, files = 429, pages = 10692, users = 12563, depth = 30.09419 }, ['lo'] = { pos = 212, activeusers = 33, admins = 1, articles = 4036, edits = 94986, files = 0, pages = 12321, users = 15488, depth = 32.486 }, ['olo'] = { pos = 213, activeusers = 13, admins = 2, articles = 3903, edits = 32245, files = 0, pages = 10695, users = 6039, depth = 9.130191 }, ['mwl'] = { pos = 214, activeusers = 18, admins = 1, articles = 3882, edits = 98699, files = 0, pages = 10214, users = 12239, depth = 25.70915 }, ['fur'] = { pos = 215, activeusers = 19, admins = 2, articles = 3760, edits = 170410, files = 318, pages = 8594, users = 13253, depth = 32.7746 }, ['rm'] = { pos = 216, activeusers = 18, admins = 3, articles = 3755, edits = 163072, files = 51, pages = 9598, users = 18605, depth = 41.1387 }, ['ang'] = { pos = 217, activeusers = 35, admins = 2, articles = 3695, edits = 205823, files = 299, pages = 16565, users = 117975, depth = 150.7408 }, ['lad'] = { pos = 218, activeusers = 21, admins = 5, articles = 3604, edits = 208899, files = 23, pages = 12944, users = 19690, depth = 108.3907 }, ['gom'] = { pos = 219, activeusers = 14, admins = 3, articles = 3552, edits = 206410, files = 0, pages = 9048, users = 8664, depth = 54.61672 }, ['koi'] = { pos = 220, activeusers = 11, admins = 1, articles = 3442, edits = 59774, files = 0, pages = 11025, users = 7913, depth = 26.31444 }, ['ext'] = { pos = 221, activeusers = 13, admins = 1, articles = 3377, edits = 116086, files = 0, pages = 7567, users = 16082, depth = 23.61686 }, ['tyv'] = { pos = 222, activeusers = 12, admins = 1, articles = 3364, edits = 43486, files = 0, pages = 11237, users = 8112, depth = 21.19667 }, ['dsb'] = { pos = 223, activeusers = 15, admins = 1, articles = 3324, edits = 142787, files = 0, pages = 11199, users = 17264, depth = 71.563 }, ['rw'] = { pos = 224, activeusers = 30, admins = 1, articles = 3316, edits = 86122, files = 0, pages = 9349, users = 11220, depth = 30.49205 }, ['dty'] = { pos = 225, activeusers = 15, admins = 3, articles = 3307, edits = 237469, files = 3, pages = 19228, users = 5533, depth = 286.2498 }, ['ln'] = { pos = 226, activeusers = 26, admins = 4, articles = 3281, edits = 121869, files = 32, pages = 8584, users = 11839, depth = 37.08808 }, ['av'] = { pos = 227, activeusers = 18, admins = 2, articles = 3137, edits = 83329, files = 0, pages = 14761, users = 13377, depth = 77.51086 }, ['cbk-zam'] = { pos = 228, activeusers = 17, admins = 2, articles = 3129, edits = 110089, files = 0, pages = 8234, users = 13537, depth = 35.58881 }, ['dv'] = { pos = 229, activeusers = 16, admins = 3, articles = 3019, edits = 130000, files = 932, pages = 11203, users = 23390, depth = 85.27349 }, ['ksh'] = { pos = 230, activeusers = 13, admins = 3, articles = 2916, edits = 1606851, files = 0, pages = 10543, users = 21396, depth = 1042.663 }, ['gag'] = { pos = 231, activeusers = 17, admins = 1, articles = 2794, edits = 67768, files = 0, pages = 6579, users = 12717, depth = 18.90357 }, ['bxr'] = { pos = 232, activeusers = 20, admins = 1, articles = 2772, edits = 69919, files = 9, pages = 11045, users = 13875, depth = 56.38572 }, ['pfl'] = { pos = 233, activeusers = 15, admins = 4, articles = 2740, edits = 90011, files = 0, pages = 6916, users = 10793, depth = 30.23155 }, ['pap'] = { pos = 234, activeusers = 17, admins = 2, articles = 2721, edits = 90743, files = 0, pages = 6048, users = 13399, depth = 22.43107 }, ['pag'] = { pos = 235, activeusers = 12, admins = 1, articles = 2561, edits = 73097, files = 0, pages = 8794, users = 7590, depth = 49.23661 }, ['pi'] = { pos = 236, activeusers = 9, admins = 2, articles = 2547, edits = 101647, files = 0, pages = 4637, users = 6656, depth = 14.7602 }, ['haw'] = { pos = 237, activeusers = 18, admins = 1, articles = 2457, edits = 96499, files = 0, pages = 5525, users = 15109, depth = 27.23272 }, ['awa'] = { pos = 238, activeusers = 8, admins = 1, articles = 2436, edits = 24119, files = 0, pages = 5350, users = 1931, depth = 6.451044 }, ['tay'] = { pos = 239, activeusers = 19, admins = 0, articles = 2422, edits = 54188, files = 0, pages = 2832, users = 1121, depth = 0.548314 }, ['tw'] = { pos = 240, activeusers = 40, admins = 2, articles = 2112, edits = 93653, files = 0, pages = 5079, users = 13939, depth = 36.39073 }, ['inh'] = { pos = 241, activeusers = 11, admins = 2, articles = 2100, edits = 55094, files = 37, pages = 11832, users = 3323, depth = 100.0027 }, ['dag'] = { pos = 242, activeusers = 46, admins = 4, articles = 2062, edits = 44657, files = 0, pages = 4491, users = 1843, depth = 13.79826 }, ['krc'] = { pos = 243, activeusers = 13, admins = 2, articles = 2057, edits = 106214, files = 0, pages = 14327, users = 9694, depth = 263.7831 }, ['xal'] = { pos = 244, activeusers = 11, admins = 1, articles = 2046, edits = 85071, files = 0, pages = 11874, users = 9282, depth = 165.3117 }, ['szy'] = { pos = 245, activeusers = 10, admins = 1, articles = 2044, edits = 128492, files = 0, pages = 5360, users = 2334, depth = 63.09262 }, ['za'] = { pos = 246, activeusers = 9, admins = 1, articles = 2010, edits = 39349, files = 0, pages = 4143, users = 9767, depth = 10.69568 }, ['ks'] = { pos = 247, activeusers = 24, admins = 2, articles = 2007, edits = 64041, files = 9, pages = 8695, users = 9396, depth = 81.78738 }, ['mdf'] = { pos = 248, activeusers = 14, admins = 3, articles = 1983, edits = 64793, files = 0, pages = 11858, users = 8548, depth = 135.5019 }, ['kaa'] = { pos = 249, activeusers = 36, admins = 1, articles = 1956, edits = 46571, files = 3, pages = 5182, users = 10283, depth = 24.44608 }, ['pdc'] = { pos = 250, activeusers = 12, admins = 1, articles = 1932, edits = 105144, files = 0, pages = 5836, users = 30427, depth = 73.56557 }, ['atj'] = { pos = 251, activeusers = 11, admins = 5, articles = 1912, edits = 14725, files = 0, pages = 3020, users = 3706, depth = 1.63739 }, ['to'] = { pos = 252, activeusers = 12, admins = 2, articles = 1908, edits = 41593, files = 12, pages = 5333, users = 9254, depth = 25.13119 }, ['arc'] = { pos = 253, activeusers = 16, admins = 2, articles = 1850, edits = 95331, files = 0, pages = 6425, users = 18827, depth = 90.7402 }, ['tcy'] = { pos = 254, activeusers = 35, admins = 2, articles = 1746, edits = 103011, files = 1, pages = 9001, users = 4947, depth = 197.5965 }, ['kbp'] = { pos = 255, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1698, edits = 16064, files = 0, pages = 3375, users = 3859, depth = 4.642701 }, ['jam'] = { pos = 256, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1685, edits = 20762, files = 0, pages = 3024, users = 7278, depth = 4.335596 }, ['na'] = { pos = 257, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1661, edits = 89539, files = 4, pages = 4884, users = 11501, depth = 69.02683 }, ['wo'] = { pos = 258, activeusers = 15, admins = 3, articles = 1651, edits = 104456, files = 0, pages = 5373, users = 13956, depth = 98.80413 }, ['kbd'] = { pos = 259, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1595, edits = 43687, files = 0, pages = 6742, users = 9154, depth = 67.47617 }, ['nia'] = { pos = 260, activeusers = 17, admins = 1, articles = 1524, edits = 17652, files = 0, pages = 3618, users = 1217, depth = 9.211041 }, ['nov'] = { pos = 261, activeusers = 9, admins = 3, articles = 1516, edits = 177713, files = 0, pages = 4408, users = 10839, depth = 146.7154 }, ['tet'] = { pos = 262, activeusers = 13, admins = 2, articles = 1503, edits = 66604, files = 0, pages = 3910, users = 8934, depth = 43.68756 }, ['ki'] = { pos = 263, activeusers = 18, admins = 1, articles = 1502, edits = 20656, files = 0, pages = 3073, users = 7985, depth = 7.353535 }, ['mnw'] = { pos = 264, activeusers = 20, admins = 2, articles = 1424, edits = 34424, files = 0, pages = 4722, users = 2686, depth = 39.10359 }, ['lg'] = { pos = 265, activeusers = 11, admins = 1, articles = 1419, edits = 26751, files = 0, pages = 4814, users = 7174, depth = 31.8089 }, ['bi'] = { pos = 266, activeusers = 13, admins = 2, articles = 1395, edits = 41828, files = 0, pages = 3298, users = 12172, depth = 23.60183 }, ['tpi'] = { pos = 267, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1351, edits = 86612, files = 0, pages = 5680, users = 12396, depth = 156.5648 }, ['nqo'] = { pos = 268, activeusers = 16, admins = 1, articles = 1324, edits = 10080, files = 0, pages = 2650, users = 2892, depth = 3.815274 }, ['jbo'] = { pos = 269, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1305, edits = 111665, files = 0, pages = 5717, users = 15040, depth = 223.2538 }, ['roa-rup'] = { pos = 270, activeusers = 14, admins = 1, articles = 1292, edits = 205299, files = 0, pages = 4294, users = 13030, depth = 258.1197 }, ['fj'] = { pos = 271, activeusers = 8, admins = 1, articles = 1274, edits = 35446, files = 0, pages = 3631, users = 8375, depth = 33.41345 }, ['lbe'] = { pos = 272, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1264, edits = 50274, files = 0, pages = 14691, users = 7817, depth = 386.1499 }, ['kg'] = { pos = 273, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1255, edits = 43792, files = 0, pages = 2905, users = 9992, depth = 26.05728 }, ['xh'] = { pos = 274, activeusers = 36, admins = 1, articles = 1240, edits = 33906, files = 0, pages = 3829, users = 11772, depth = 38.60219 }, ['ty'] = { pos = 275, activeusers = 11, admins = 2, articles = 1217, edits = 53071, files = 0, pages = 2993, users = 6869, depth = 37.76203 }, ['cu'] = { pos = 276, activeusers = 18, admins = 2, articles = 1167, edits = 82637, files = 0, pages = 5566, users = 23105, depth = 210.9588 }, ['shi'] = { pos = 277, activeusers = 8, admins = 2, articles = 1154, edits = 33397, files = 0, pages = 3845, users = 1493, depth = 47.23097 }, ['srn'] = { pos = 278, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1112, edits = 39153, files = 0, pages = 2729, users = 7050, depth = 30.33695 }, ['trv'] = { pos = 279, activeusers = 18, admins = 0, articles = 1110, edits = 85905, files = 0, pages = 2064, users = 1200, depth = 30.74394 }, ['om'] = { pos = 280, activeusers = 13, admins = 1, articles = 1094, edits = 38044, files = 0, pages = 3742, users = 9489, depth = 59.56398 }, ['guw'] = { pos = 281, activeusers = 22, admins = 2, articles = 1066, edits = 30106, files = 0, pages = 1792, users = 517, depth = 7.792448 }, ['sm'] = { pos = 282, activeusers = 15, admins = 1, articles = 1065, edits = 42640, files = 0, pages = 3295, users = 9640, depth = 56.73777 }, ['gcr'] = { pos = 283, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1050, edits = 16486, files = 0, pages = 2556, users = 2198, depth = 13.26862 }, ['alt'] = { pos = 284, activeusers = 11, admins = 2, articles = 1045, edits = 36015, files = 0, pages = 3726, users = 1665, depth = 63.62117 }, ['chr'] = { pos = 285, activeusers = 12, admins = 1, articles = 1020, edits = 46157, files = 0, pages = 3895, users = 21872, depth = 94.14677 }, ['ltg'] = { pos = 286, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1015, edits = 35320, files = 0, pages = 3223, users = 6702, depth = 51.85928 }, ['ny'] = { pos = 287, activeusers = 15, admins = 1, articles = 919, edits = 38056, files = 0, pages = 4003, users = 9394, depth = 107.062 }, ['pih'] = { pos = 288, activeusers = 15, admins = 1, articles = 893, edits = 44156, files = 0, pages = 3325, users = 10497, depth = 98.49683 }, ['got'] = { pos = 289, activeusers = 11, admins = 1, articles = 866, edits = 46132, files = 0, pages = 3805, users = 17749, depth = 139.6404 }, ['mad'] = { pos = 290, activeusers = 12, admins = 0, articles = 861, edits = 8896, files = 0, pages = 1629, users = 1581, depth = 4.345001 }, ['st'] = { pos = 291, activeusers = 19, admins = 1, articles = 843, edits = 28449, files = 0, pages = 4255, users = 9453, depth = 109.5293 }, ['ami'] = { pos = 292, activeusers = 19, admins = 0, articles = 839, edits = 32268, files = 0, pages = 1657, users = 950, depth = 18.5111 }, ['blk'] = { pos = 293, activeusers = 22, admins = 1, articles = 827, edits = 16202, files = 0, pages = 3711, users = 244, depth = 53.09544 }, ['bm'] = { pos = 294, activeusers = 8, admins = 2, articles = 775, edits = 40189, files = 0, pages = 3145, users = 9884, depth = 119.5033 }, ['tn'] = { pos = 295, activeusers = 21, admins = 2, articles = 773, edits = 28261, files = 0, pages = 3717, users = 9268, depth = 110.2838 }, ['ve'] = { pos = 296, activeusers = 14, admins = 1, articles = 748, edits = 19285, files = 0, pages = 2235, users = 7213, depth = 34.10051 }, ['rmy'] = { pos = 297, activeusers = 10, admins = 1, articles = 730, edits = 50227, files = 0, pages = 2701, users = 16413, depth = 135.5627 }, ['ts'] = { pos = 298, activeusers = 13, admins = 2, articles = 720, edits = 36672, files = 0, pages = 3765, users = 8849, depth = 174.2124 }, ['chy'] = { pos = 299, activeusers = 9, admins = 1, articles = 662, edits = 24107, files = 0, pages = 2258, users = 10624, depth = 62.05388 }, ['rn'] = { pos = 300, activeusers = 7, admins = 1, articles = 620, edits = 23099, files = 0, pages = 2450, users = 8978, depth = 82.13834 }, ['iu'] = { pos = 301, activeusers = 8, admins = 2, articles = 593, edits = 44506, files = 0, pages = 3182, users = 17028, depth = 266.6079 }, ['ak'] = { pos = 302, activeusers = 14, admins = 1, articles = 589, edits = 28928, files = 0, pages = 2441, users = 12527, depth = 117.1661 }, ['ss'] = { pos = 303, activeusers = 11, admins = 3, articles = 576, edits = 38085, files = 0, pages = 2416, users = 7640, depth = 160.8599 }, ['ch'] = { pos = 304, activeusers = 12, admins = 1, articles = 543, edits = 22843, files = 0, pages = 2501, users = 14433, depth = 118.7586 }, ['ff'] = { pos = 305, activeusers = 23, admins = 0, articles = 541, edits = 25113, files = 0, pages = 2510, users = 7895, depth = 132.5323 }, ['pnt'] = { pos = 306, activeusers = 6, admins = 1, articles = 481, edits = 35126, files = 0, pages = 2039, users = 9485, depth = 180.7408 }, ['kcg'] = { pos = 307, activeusers = 13, admins = 1, articles = 462, edits = 16459, files = 0, pages = 2303, users = 448, depth = 113.4836 }, ['ady'] = { pos = 308, activeusers = 10, admins = 1, articles = 451, edits = 12104, files = 0, pages = 3112, users = 6010, depth = 135.4023 }, ['ik'] = { pos = 309, activeusers = 10, admins = 2, articles = 445, edits = 37982, files = 0, pages = 2616, users = 7952, depth = 345.5729 }, ['ee'] = { pos = 310, activeusers = 17, admins = 3, articles = 438, edits = 50084, files = 0, pages = 3131, users = 13282, depth = 604.7006 }, ['sg'] = { pos = 311, activeusers = 13, admins = 2, articles = 311, edits = 20556, files = 0, pages = 1983, users = 5985, depth = 299.6178 }, ['din'] = { pos = 312, activeusers = 11, admins = 1, articles = 306, edits = 8041, files = 0, pages = 1086, users = 5694, depth = 48.10903 }, ['pwn'] = { pos = 313, activeusers = 17, admins = 0, articles = 279, edits = 11189, files = 0, pages = 434, users = 855, depth = 7.957132 }, ['pcm'] = { pos = 314, activeusers = 21, admins = 1, articles = 251, edits = 12766, files = 0, pages = 937, users = 203, depth = 101.7691 }, ['kl'] = { pos = 315, activeusers = 18, admins = 2, articles = 244, edits = 74486, files = 0, pages = 2262, users = 12314, depth = 2252.396 }, ['ti'] = { pos = 316, activeusers = 13, admins = 2, articles = 234, edits = 23841, files = 0, pages = 2731, users = 8476, depth = 994.0499 }, ['dz'] = { pos = 317, activeusers = 14, admins = 1, articles = 229, edits = 29431, files = 0, pages = 2294, users = 9231, depth = 1043.232 }, ['cr'] = { pos = 318, activeusers = 21, admins = 2, articles = 158, edits = 37457, files = 0, pages = 2161, users = 16782, depth = 2785.646 }, ['ng'] = { pos = 319, activeusers = 0, admins = 1, articles = 8, edits = 5923, files = 0, pages = 443, users = 2385, depth = 39530.88 }, ['cho'] = { pos = 320, activeusers = 0, admins = 1, articles = 6, edits = 4220, files = 0, pages = 201, users = 1809, depth = 22176 }, ['kj'] = { pos = 321, activeusers = 0, admins = 1, articles = 4, edits = 3548, files = 0, pages = 114, users = 1377, depth = 23536.62 }, ['mh'] = { pos = 322, activeusers = 0, admins = 1, articles = 4, edits = 4212, files = 0, pages = 206, users = 2140, depth = 52143.95 }, ['ho'] = { pos = 323, activeusers = 0, admins = 1, articles = 3, edits = 3786, files = 0, pages = 129, users = 1575, depth = 51771.35 }, ['ii'] = { pos = 324, activeusers = 0, admins = 1, articles = 3, edits = 11653, files = 0, pages = 189, users = 2031, depth = 237006 }, ['lrc'] = { pos = 325, activeusers = 1, admins = 1, articles = 1, edits = 140064, files = 0, pages = 237, users = 5037, depth = 3.291563E+07 }, ['mus'] = { pos = 326, activeusers = 0, admins = 1, articles = 1, edits = 3603, files = 0, pages = 115, users = 2348, depth = 407170.3 }, ['aa'] = { pos = 327, activeusers = 0, admins = 1, articles = 0, edits = 4685, files = 0, pages = 509, users = 4063, depth = 0 }, ['hz'] = { pos = 328, activeusers = 1, admins = 1, articles = 0, edits = 4483, files = 0, pages = 176, users = 3761, depth = 0 }, ['kr'] = { pos = 329, activeusers = 0, admins = 1, articles = 0, edits = 4641, files = 0, pages = 162, users = 5464, depth = 0 }, ['total'] = { activeusers = 279715, admins = 3759, articles = 59310691, edits = 3210394539, files = 2759355, pages = 244940152, users = 103571320, depth = 128.3885, date = '@1661709639' }, } return info 0jdg8vwbt5y0jumwxctr74lmf8ffdte 2816481 2816378 2022-08-28T20:00:47Z MBHbot 26205 Scribunto text/plain local info = { ['en'] = { pos = 1, activeusers = 114891, admins = 1032, articles = 6545412, edits = 1102480789, files = 893798, pages = 56423360, users = 44075765, depth = 1134.633 }, ['ceb'] = { pos = 2, activeusers = 178, admins = 6, articles = 6125813, edits = 34883382, files = 0, pages = 11232228, users = 93739, depth = 2.15803 }, ['de'] = { pos = 3, activeusers = 16785, admins = 190, articles = 2719487, edits = 224213044, files = 129093, pages = 7509501, users = 3983274, depth = 92.62951 }, ['sv'] = { pos = 4, activeusers = 1970, admins = 66, articles = 2552486, edits = 51027412, files = 0, pages = 6122243, users = 832973, depth = 16.3021 }, ['fr'] = { pos = 5, activeusers = 16464, admins = 159, articles = 2450215, edits = 196036953, files = 68500, pages = 12165416, users = 4452589, depth = 253.3414 }, ['nl'] = { pos = 6, activeusers = 3480, admins = 36, articles = 2099539, edits = 62524206, files = 20, pages = 4469402, users = 1226367, depth = 17.82368 }, ['ru'] = { pos = 7, activeusers = 10489, admins = 76, articles = 1848905, edits = 124841329, files = 238103, pages = 7420119, users = 3236743, depth = 152.7629 }, ['es'] = { pos = 8, activeusers = 13281, admins = 63, articles = 1797980, edits = 145174810, files = 0, pages = 7717115, users = 6624458, depth = 203.884 }, ['it'] = { pos = 9, activeusers = 7391, admins = 122, articles = 1769505, edits = 128736833, files = 138171, pages = 7501039, users = 2287212, depth = 180.0609 }, ['arz'] = { pos = 10, activeusers = 199, admins = 7, articles = 1597337, edits = 7345139, files = 1477, pages = 2012325, users = 189474, depth = 0.2463655 }, ['pl'] = { pos = 11, activeusers = 4039, admins = 101, articles = 1533949, edits = 67716386, files = 261, pages = 3560836, users = 1188339, depth = 33.20313 }, ['ja'] = { pos = 12, activeusers = 15016, admins = 41, articles = 1339779, edits = 90997145, files = 30008, pages = 3959230, users = 1972082, depth = 87.85596 }, ['zh'] = { pos = 13, activeusers = 8575, admins = 66, articles = 1299882, edits = 73108856, files = 60914, pages = 7131641, users = 3255913, depth = 206.3345 }, ['vi'] = { pos = 14, activeusers = 2172, admins = 20, articles = 1275579, edits = 68994042, files = 24590, pages = 19378135, users = 878327, depth = 717.0751 }, ['war'] = { pos = 15, activeusers = 74, admins = 3, articles = 1265936, edits = 6287638, files = 42, pages = 2881780, users = 53002, depth = 3.554693 }, ['uk'] = { pos = 16, activeusers = 3015, admins = 45, articles = 1190451, edits = 36882974, files = 110506, pages = 4131829, users = 640765, depth = 54.4957 }, ['ar'] = { pos = 17, activeusers = 4739, admins = 26, articles = 1184137, edits = 58999959, files = 50020, pages = 7818031, users = 2294561, depth = 236.8577 }, ['pt'] = { pos = 18, activeusers = 8236, admins = 55, articles = 1094511, edits = 64113492, files = 58346, pages = 5406789, users = 2797400, depth = 184.0701 }, ['fa'] = { pos = 19, activeusers = 5146, admins = 34, articles = 925242, edits = 35373732, files = 81958, pages = 5347379, users = 1145137, depth = 151.1101 }, ['ca'] = { pos = 20, activeusers = 983, admins = 30, articles = 709209, edits = 30538828, files = 15606, pages = 1767392, users = 426944, depth = 38.46738 }, ['sr'] = { pos = 21, activeusers = 694, admins = 19, articles = 662009, edits = 25150112, files = 36504, pages = 3987731, users = 311147, depth = 159.1689 }, ['id'] = { pos = 22, activeusers = 3198, admins = 44, articles = 627377, edits = 21559215, files = 47599, pages = 3298648, users = 1348456, depth = 118.4884 }, ['ko'] = { pos = 23, activeusers = 1703, admins = 27, articles = 603342, edits = 33158541, files = 12668, pages = 2740978, users = 750297, depth = 151.8554 }, ['no'] = { pos = 24, activeusers = 1091, admins = 44, articles = 596825, edits = 22864214, files = 4, pages = 1700616, users = 559969, depth = 45.98643 }, ['fi'] = { pos = 25, activeusers = 1632, admins = 31, articles = 537813, edits = 20699419, files = 70569, pages = 1411856, users = 521546, depth = 38.72316 }, ['tr'] = { pos = 26, activeusers = 2890, admins = 23, articles = 513990, edits = 28353310, files = 37613, pages = 2389154, users = 1422195, depth = 157.9533 }, ['hu'] = { pos = 27, activeusers = 1531, admins = 24, articles = 511001, edits = 25158295, files = 8446, pages = 1450391, users = 511185, depth = 58.61982 }, ['cs'] = { pos = 28, activeusers = 2080, admins = 33, articles = 509086, edits = 21590405, files = 1, pages = 1405760, users = 587423, depth = 47.64709 }, ['ce'] = { pos = 29, activeusers = 52, admins = 3, articles = 481808, edits = 8689394, files = 315, pages = 908686, users = 30838, depth = 7.50646 }, ['sh'] = { pos = 30, activeusers = 166, admins = 12, articles = 456899, edits = 41243348, files = 10243, pages = 4644367, users = 176627, depth = 745.9161 }, ['ro'] = { pos = 31, activeusers = 847, admins = 17, articles = 433075, edits = 15023876, files = 116506, pages = 2623194, users = 592554, depth = 146.4741 }, ['zh-min-nan'] = { pos = 32, activeusers = 82, admins = 6, articles = 431702, edits = 3135824, files = 362, pages = 1063378, users = 54088, depth = 6.31371 }, ['tt'] = { pos = 33, activeusers = 77, admins = 5, articles = 417592, edits = 3527748, files = 6111, pages = 565053, users = 43259, depth = 0.7784995 }, ['eu'] = { pos = 34, activeusers = 251, admins = 12, articles = 397782, edits = 9007308, files = 0, pages = 826653, users = 138934, depth = 12.66587 }, ['ms'] = { pos = 35, activeusers = 525, admins = 15, articles = 360136, edits = 5641027, files = 19611, pages = 1042380, users = 299116, depth = 19.42131 }, ['eo'] = { pos = 36, activeusers = 296, admins = 16, articles = 323557, edits = 7685343, files = 11316, pages = 720507, users = 199901, depth = 16.05444 }, ['he'] = { pos = 37, activeusers = 3082, admins = 32, articles = 321227, edits = 34505896, files = 74072, pages = 1343113, users = 999348, depth = 259.9929 }, ['hy'] = { pos = 38, activeusers = 407, admins = 11, articles = 293175, edits = 8487065, files = 11359, pages = 989258, users = 124209, depth = 48.36333 }, ['da'] = { pos = 39, activeusers = 790, admins = 25, articles = 284124, edits = 11204856, files = 0, pages = 908656, users = 436341, depth = 59.57997 }, ['bg'] = { pos = 40, activeusers = 707, admins = 25, articles = 283925, edits = 11480309, files = 549, pages = 632599, users = 312101, depth = 27.36887 }, ['azb'] = { pos = 41, activeusers = 106, admins = 5, articles = 242307, edits = 1524286, files = 246, pages = 572022, users = 38143, depth = 4.934001 }, ['sk'] = { pos = 42, activeusers = 528, admins = 10, articles = 241814, edits = 7406338, files = 0, pages = 549713, users = 222122, depth = 21.84345 }, ['kk'] = { pos = 43, activeusers = 195, admins = 16, articles = 232138, edits = 3061803, files = 10543, pages = 588361, users = 121165, depth = 12.2542 }, ['et'] = { pos = 44, activeusers = 420, admins = 34, articles = 229894, edits = 6176426, files = 758, pages = 542897, users = 168671, depth = 21.08927 }, ['min'] = { pos = 45, activeusers = 40, admins = 5, articles = 225647, edits = 2444880, files = 177, pages = 385560, users = 16195, depth = 3.18474 }, ['be'] = { pos = 46, activeusers = 273, admins = 11, articles = 222042, edits = 4187930, files = 3249, pages = 648134, users = 121169, depth = 23.7942 }, ['simple'] = { pos = 47, activeusers = 985, admins = 17, articles = 217668, edits = 8391785, files = 36, pages = 705807, users = 1227180, depth = 59.79518 }, ['hr'] = { pos = 48, activeusers = 471, admins = 11, articles = 213249, edits = 6437124, files = 21007, pages = 446293, users = 278450, depth = 17.22557 }, ['el'] = { pos = 49, activeusers = 1041, admins = 22, articles = 212845, edits = 9624491, files = 18509, pages = 631143, users = 370214, depth = 58.8972 }, ['lt'] = { pos = 50, activeusers = 326, admins = 10, articles = 204078, edits = 6661504, files = 23856, pages = 500572, users = 166824, depth = 28.08957 }, ['gl'] = { pos = 51, activeusers = 257, admins = 8, articles = 188401, edits = 6159539, files = 343, pages = 473235, users = 128581, depth = 29.75011 }, ['az'] = { pos = 52, activeusers = 642, admins = 17, articles = 186456, edits = 6585252, files = 23645, pages = 512249, users = 252483, depth = 39.24841 }, ['sl'] = { pos = 53, activeusers = 311, admins = 22, articles = 177516, edits = 5736085, files = 8317, pages = 440122, users = 213970, depth = 28.52179 }, ['ur'] = { pos = 54, activeusers = 308, admins = 11, articles = 175970, edits = 5125690, files = 12602, pages = 997839, users = 150147, depth = 112.0521 }, ['uz'] = { pos = 55, activeusers = 619, admins = 20, articles = 170688, edits = 2813509, files = 2097, pages = 695475, users = 77410, depth = 38.2408 }, ['nn'] = { pos = 56, activeusers = 140, admins = 14, articles = 162689, edits = 3391438, files = 16, pages = 372504, users = 122029, depth = 15.14292 }, ['ka'] = { pos = 57, activeusers = 245, admins = 6, articles = 162600, edits = 4400127, files = 14841, pages = 460360, users = 143389, depth = 32.0523 }, ['hi'] = { pos = 58, activeusers = 1192, admins = 6, articles = 152411, edits = 5615550, files = 3605, pages = 1192407, users = 711474, depth = 219.2798 }, ['th'] = { pos = 59, activeusers = 1000, admins = 15, articles = 149645, edits = 10247572, files = 27313, pages = 975760, users = 430650, depth = 320.0623 }, ['ta'] = { pos = 60, activeusers = 341, admins = 31, articles = 148484, edits = 3492996, files = 7722, pages = 466880, users = 208134, depth = 34.40081 }, ['la'] = { pos = 61, activeusers = 128, admins = 21, articles = 136959, edits = 3691162, files = 0, pages = 275717, users = 158527, depth = 13.74151 }, ['cy'] = { pos = 62, activeusers = 106, admins = 16, articles = 135164, edits = 11099796, files = 11274, pages = 275410, users = 73891, depth = 43.39045 }, ['mk'] = { pos = 63, activeusers = 212, admins = 12, articles = 130163, edits = 4793693, files = 8682, pages = 524685, users = 103520, depth = 83.93419 }, ['ast'] = { pos = 64, activeusers = 108, admins = 11, articles = 129993, edits = 3708949, files = 0, pages = 228719, users = 107085, depth = 9.353449 }, ['bn'] = { pos = 65, activeusers = 1147, admins = 13, articles = 126879, edits = 6059042, files = 15480, pages = 992079, users = 386184, depth = 283.9953 }, ['zh-yue'] = { pos = 66, activeusers = 284, admins = 12, articles = 126593, edits = 1867424, files = 2629, pages = 285398, users = 244260, depth = 10.29677 }, ['lv'] = { pos = 67, activeusers = 283, admins = 13, articles = 115335, edits = 3669749, files = 25577, pages = 468292, users = 108225, depth = 73.39069 }, ['tg'] = { pos = 68, activeusers = 58, admins = 6, articles = 107787, edits = 1309662, files = 485, pages = 262957, users = 36226, depth = 10.32184 }, ['af'] = { pos = 69, activeusers = 192, admins = 16, articles = 104593, edits = 2517202, files = 9616, pages = 373207, users = 152670, depth = 44.48569 }, ['my'] = { pos = 70, activeusers = 137, admins = 4, articles = 103697, edits = 756225, files = 2976, pages = 217395, users = 103505, depth = 4.181911 }, ['mg'] = { pos = 71, activeusers = 44, admins = 3, articles = 94885, edits = 1046697, files = 3, pages = 245169, users = 28899, depth = 10.70991 }, ['bs'] = { pos = 72, activeusers = 170, admins = 9, articles = 90389, edits = 3416566, files = 5465, pages = 367843, users = 144844, depth = 87.51412 }, ['oc'] = { pos = 73, activeusers = 90, admins = 4, articles = 87567, edits = 2327798, files = 925, pages = 156431, users = 48524, depth = 9.202928 }, ['mr'] = { pos = 74, activeusers = 159, admins = 12, articles = 86143, edits = 2150675, files = 19140, pages = 286114, users = 146111, depth = 40.50697 }, ['sq'] = { pos = 75, activeusers = 217, admins = 11, articles = 86138, edits = 2466082, files = 4732, pages = 263492, users = 144096, depth = 39.67642 }, ['nds'] = { pos = 76, activeusers = 33, admins = 4, articles = 83919, edits = 990314, files = 0, pages = 162434, users = 49085, depth = 5.336797 }, ['ky'] = { pos = 77, activeusers = 78, admins = 4, articles = 81605, edits = 425298, files = 2688, pages = 111423, users = 33283, depth = 0.5096147 }, ['ml'] = { pos = 78, activeusers = 249, admins = 15, articles = 79133, edits = 3711606, files = 6968, pages = 489088, users = 163577, depth = 203.6723 }, ['be-tarask'] = { pos = 79, activeusers = 129, admins = 4, articles = 78934, edits = 2327523, files = 1894, pages = 226793, users = 76389, depth = 36.01071 }, ['te'] = { pos = 80, activeusers = 184, admins = 13, articles = 78117, edits = 3620395, files = 12828, pages = 306650, users = 114784, depth = 101.0461 }, ['sw'] = { pos = 81, activeusers = 198, admins = 14, articles = 74637, edits = 1241357, files = 2270, pages = 151070, users = 55337, depth = 8.617314 }, ['br'] = { pos = 82, activeusers = 89, admins = 6, articles = 72908, edits = 2005322, files = 5365, pages = 142503, users = 70373, depth = 12.8223 }, ['new'] = { pos = 83, activeusers = 17, admins = 2, articles = 72352, edits = 848793, files = 0, pages = 196959, users = 25107, depth = 12.78232 }, ['jv'] = { pos = 84, activeusers = 91, admins = 4, articles = 70772, edits = 1594643, files = 5430, pages = 178964, users = 54108, depth = 20.82405 }, ['vec'] = { pos = 85, activeusers = 36, admins = 5, articles = 68996, edits = 1100925, files = 724, pages = 140400, users = 32145, depth = 8.398232 }, ['ht'] = { pos = 86, activeusers = 42, admins = 3, articles = 67947, edits = 804246, files = 0, pages = 82098, users = 28600, depth = 0.4249032 }, ['pms'] = { pos = 87, activeusers = 32, admins = 4, articles = 66377, edits = 855468, files = 2069, pages = 101502, users = 25357, depth = 2.360079 }, ['pnb'] = { pos = 88, activeusers = 49, admins = 2, articles = 65858, edits = 607097, files = 147, pages = 113818, users = 32564, depth = 2.82871 }, ['su'] = { pos = 89, activeusers = 41, admins = 7, articles = 61286, edits = 629511, files = 545, pages = 97422, users = 28451, depth = 2.246487 }, ['lb'] = { pos = 90, activeusers = 59, admins = 5, articles = 61055, edits = 2392386, files = 2376, pages = 131554, users = 55284, depth = 24.24659 }, ['ba'] = { pos = 91, activeusers = 77, admins = 7, articles = 60430, edits = 1151868, files = 1457, pages = 170074, users = 35542, depth = 22.29612 }, ['lld'] = { pos = 92, activeusers = 11, admins = 2, articles = 59953, edits = 98809, files = 0, pages = 63804, users = 2283, depth = 0.006389603 }, ['ga'] = { pos = 93, activeusers = 90, admins = 7, articles = 57448, edits = 1089585, files = 1123, pages = 96391, users = 52688, depth = 5.194379 }, ['szl'] = { pos = 94, activeusers = 42, admins = 3, articles = 55869, edits = 347801, files = 0, pages = 69168, users = 21835, depth = 0.2849193 }, ['lmo'] = { pos = 95, activeusers = 43, admins = 5, articles = 54976, edits = 1127077, files = 4437, pages = 123973, users = 37848, depth = 14.31992 }, ['is'] = { pos = 96, activeusers = 122, admins = 19, articles = 54796, edits = 1761455, files = 3218, pages = 141735, users = 86959, depth = 31.28427 }, ['ku'] = { pos = 97, activeusers = 87, admins = 3, articles = 53962, edits = 1094957, files = 565, pages = 109290, users = 51981, depth = 10.53248 }, ['cv'] = { pos = 98, activeusers = 44, admins = 2, articles = 49685, edits = 750268, files = 537, pages = 97924, users = 31294, depth = 7.222263 }, ['fy'] = { pos = 99, activeusers = 70, admins = 8, articles = 49404, edits = 1088085, files = 7611, pages = 150640, users = 43593, depth = 30.32971 }, ['tl'] = { pos = 100, activeusers = 132, admins = 11, articles = 43219, edits = 1963402, files = 1896, pages = 234355, users = 123776, depth = 163.8591 }, ['ckb'] = { pos = 101, activeusers = 175, admins = 7, articles = 42743, edits = 974693, files = 1603, pages = 185819, users = 51615, depth = 58.77347 }, ['wuu'] = { pos = 102, activeusers = 40, admins = 4, articles = 42556, edits = 294556, files = 135, pages = 55391, users = 78914, depth = 0.4837253 }, ['an'] = { pos = 103, activeusers = 72, admins = 6, articles = 42216, edits = 1838531, files = 1499, pages = 128518, users = 68579, depth = 59.78532 }, ['sco'] = { pos = 104, activeusers = 90, admins = 4, articles = 40559, edits = 862585, files = 690, pages = 146774, users = 95792, depth = 40.30417 }, ['diq'] = { pos = 105, activeusers = 35, admins = 3, articles = 40163, edits = 487401, files = 209, pages = 60561, users = 25046, depth = 2.075947 }, ['pa'] = { pos = 106, activeusers = 97, admins = 9, articles = 38540, edits = 610202, files = 1581, pages = 134619, users = 42463, depth = 28.1709 }, ['vo'] = { pos = 107, activeusers = 29, admins = 2, articles = 36817, edits = 3271294, files = 0, pages = 167407, users = 32431, depth = 245.8493 }, ['io'] = { pos = 108, activeusers = 43, admins = 5, articles = 33572, edits = 993902, files = 0, pages = 49441, users = 33735, depth = 4.4916 }, ['ne'] = { pos = 109, activeusers = 101, admins = 5, articles = 32336, edits = 1070253, files = 1259, pages = 103765, users = 58858, depth = 50.32829 }, ['yo'] = { pos = 110, activeusers = 68, admins = 3, articles = 31634, edits = 553758, files = 168, pages = 56066, users = 25012, depth = 5.891559 }, ['gu'] = { pos = 111, activeusers = 87, admins = 3, articles = 29977, edits = 826339, files = 0, pages = 117978, users = 69354, depth = 60.36095 }, ['als'] = { pos = 112, activeusers = 70, admins = 9, articles = 29044, edits = 1015179, files = 571, pages = 69797, users = 92768, depth = 28.63599 }, ['kn'] = { pos = 113, activeusers = 166, admins = 3, articles = 28597, edits = 1112738, files = 2603, pages = 130684, users = 76411, depth = 108.5102 }, ['bar'] = { pos = 114, activeusers = 47, admins = 3, articles = 26982, edits = 831387, files = 1320, pages = 108887, users = 63644, depth = 70.35577 }, ['scn'] = { pos = 115, activeusers = 37, admins = 5, articles = 26213, edits = 732887, files = 1407, pages = 55699, users = 41430, depth = 16.64899 }, ['bpy'] = { pos = 116, activeusers = 17, admins = 3, articles = 25085, edits = 886488, files = 45, pages = 62806, users = 23554, depth = 31.91611 }, ['avk'] = { pos = 117, activeusers = 27, admins = 6, articles = 24174, edits = 115339, files = 0, pages = 29373, users = 3139, depth = 0.1816228 }, ['ia'] = { pos = 118, activeusers = 34, admins = 6, articles = 23970, edits = 642383, files = 4, pages = 37936, users = 44873, depth = 5.748447 }, ['qu'] = { pos = 119, activeusers = 33, admins = 2, articles = 23067, edits = 650115, files = 0, pages = 55979, users = 27279, depth = 23.64239 }, ['mn'] = { pos = 120, activeusers = 87, admins = 3, articles = 21431, edits = 708438, files = 1475, pages = 98120, users = 78220, depth = 92.45397 }, ['nv'] = { pos = 121, activeusers = 11, admins = 2, articles = 20506, edits = 296077, files = 709, pages = 34675, users = 15208, depth = 4.076662 }, ['crh'] = { pos = 122, activeusers = 33, admins = 2, articles = 20010, edits = 178134, files = 0, pages = 40018, users = 17926, depth = 4.450457 }, ['xmf'] = { pos = 123, activeusers = 22, admins = 3, articles = 19649, edits = 186742, files = 0, pages = 36542, users = 17144, depth = 3.777308 }, ['si'] = { pos = 124, activeusers = 85, admins = 3, articles = 18059, edits = 511934, files = 3115, pages = 80285, users = 58553, depth = 75.70698 }, ['ha'] = { pos = 125, activeusers = 124, admins = 3, articles = 18046, edits = 168516, files = 0, pages = 31828, users = 18618, depth = 3.088121 }, ['bat-smg'] = { pos = 126, activeusers = 22, admins = 5, articles = 17086, edits = 355536, files = 109, pages = 29095, users = 24212, depth = 6.036679 }, ['os'] = { pos = 127, activeusers = 31, admins = 3, articles = 16267, edits = 525108, files = 164, pages = 60033, users = 22660, depth = 63.31657 }, ['frr'] = { pos = 128, activeusers = 28, admins = 5, articles = 16148, edits = 231915, files = 1327, pages = 41381, users = 18059, depth = 13.68447 }, ['or'] = { pos = 129, activeusers = 53, admins = 6, articles = 15933, edits = 462380, files = 125, pages = 71879, users = 31180, depth = 79.31219 }, ['gd'] = { pos = 130, activeusers = 36, admins = 6, articles = 15909, edits = 567012, files = 347, pages = 32212, users = 25675, depth = 18.48519 }, ['ps'] = { pos = 131, activeusers = 42, admins = 1, articles = 15660, edits = 284416, files = 1733, pages = 54752, users = 27926, depth = 32.37027 }, ['cdo'] = { pos = 132, activeusers = 21, admins = 4, articles = 15558, edits = 89921, files = 0, pages = 31372, users = 19027, depth = 2.961385 }, ['ban'] = { pos = 133, activeusers = 29, admins = 3, articles = 15468, edits = 123337, files = 113, pages = 31045, users = 5443, depth = 4.029035 }, ['bug'] = { pos = 134, activeusers = 16, admins = 1, articles = 15411, edits = 200792, files = 0, pages = 19628, users = 12300, depth = 0.7659774 }, ['yi'] = { pos = 135, activeusers = 46, admins = 3, articles = 15393, edits = 579361, files = 1062, pages = 44227, users = 45586, depth = 45.96476 }, ['ilo'] = { pos = 136, activeusers = 18, admins = 2, articles = 15362, edits = 391881, files = 0, pages = 70157, users = 16224, depth = 71.06725 }, ['sd'] = { pos = 137, activeusers = 30, admins = 4, articles = 15251, edits = 240364, files = 145, pages = 56249, users = 15822, depth = 30.88043 }, ['am'] = { pos = 138, activeusers = 54, admins = 2, articles = 15051, edits = 371775, files = 1766, pages = 45964, users = 39393, depth = 34.12039 }, ['nap'] = { pos = 139, activeusers = 22, admins = 3, articles = 14731, edits = 664703, files = 281, pages = 23715, users = 27790, depth = 10.42508 }, ['sah'] = { pos = 140, activeusers = 33, admins = 3, articles = 14331, edits = 382137, files = 1765, pages = 47782, users = 22268, depth = 43.57325 }, ['hsb'] = { pos = 141, activeusers = 28, admins = 4, articles = 13831, edits = 377441, files = 133, pages = 35390, users = 23118, depth = 25.91306 }, ['fo'] = { pos = 142, activeusers = 34, admins = 3, articles = 13788, edits = 368842, files = 0, pages = 40274, users = 26991, depth = 33.79449 }, ['li'] = { pos = 143, activeusers = 25, admins = 7, articles = 13774, edits = 454494, files = 623, pages = 65641, users = 26592, depth = 98.1782 }, ['map-bms'] = { pos = 144, activeusers = 16, admins = 1, articles = 13753, edits = 213259, files = 462, pages = 30211, users = 14970, depth = 10.10884 }, ['mai'] = { pos = 145, activeusers = 26, admins = 5, articles = 13724, edits = 229753, files = 115, pages = 39349, users = 11825, depth = 20.35607 }, ['mzn'] = { pos = 146, activeusers = 26, admins = 3, articles = 13445, edits = 165864, files = 263, pages = 30434, users = 30357, depth = 8.70176 }, ['gor'] = { pos = 147, activeusers = 16, admins = 2, articles = 13344, edits = 50851, files = 0, pages = 20879, users = 4073, depth = 0.7765765 }, ['eml'] = { pos = 148, activeusers = 24, admins = 3, articles = 13011, edits = 152446, files = 2742, pages = 35069, users = 23431, depth = 12.49406 }, ['ace'] = { pos = 149, activeusers = 24, admins = 3, articles = 12549, edits = 137381, files = 0, pages = 26485, users = 24227, depth = 6.397123 }, ['bcl'] = { pos = 150, activeusers = 34, admins = 3, articles = 12294, edits = 233752, files = 865, pages = 33047, users = 19786, depth = 20.15574 }, ['sa'] = { pos = 151, activeusers = 77, admins = 4, articles = 11778, edits = 469803, files = 445, pages = 70340, users = 35550, depth = 165.1209 }, ['shn'] = { pos = 152, activeusers = 10, admins = 2, articles = 11647, edits = 55162, files = 60, pages = 27160, users = 3305, depth = 3.603078 }, ['wa'] = { pos = 153, activeusers = 26, admins = 4, articles = 11576, edits = 388964, files = 614, pages = 27289, users = 22332, depth = 26.26171 }, ['zh-classical'] = { pos = 154, activeusers = 47, admins = 6, articles = 11475, edits = 380493, files = 0, pages = 97170, users = 94759, depth = 218.3836 }, ['ie'] = { pos = 155, activeusers = 28, admins = 3, articles = 11369, edits = 151394, files = 0, pages = 15175, users = 16971, depth = 1.11808 }, ['lij'] = { pos = 156, activeusers = 21, admins = 8, articles = 11022, edits = 231894, files = 7, pages = 26608, users = 14540, depth = 17.42713 }, ['as'] = { pos = 157, activeusers = 95, admins = 5, articles = 10668, edits = 331513, files = 1706, pages = 73391, users = 34750, depth = 156.1512 }, ['zu'] = { pos = 158, activeusers = 46, admins = 1, articles = 10583, edits = 96768, files = 0, pages = 23983, users = 17669, depth = 6.468749 }, ['mhr'] = { pos = 159, activeusers = 22, admins = 1, articles = 10440, edits = 185019, files = 0, pages = 27298, users = 13144, depth = 17.67244 }, ['mrj'] = { pos = 160, activeusers = 13, admins = 1, articles = 10426, edits = 100542, files = 0, pages = 18684, users = 9982, depth = 3.375918 }, ['hif'] = { pos = 161, activeusers = 23, admins = 2, articles = 10270, edits = 272341, files = 192, pages = 42288, users = 29672, depth = 62.59554 }, ['hyw'] = { pos = 162, activeusers = 31, admins = 5, articles = 10257, edits = 195273, files = 0, pages = 21586, users = 7395, depth = 11.03602 }, ['mni'] = { pos = 163, activeusers = 17, admins = 1, articles = 10103, edits = 48853, files = 0, pages = 16223, users = 2257, depth = 1.105 }, ['ig'] = { pos = 164, activeusers = 101, admins = 5, articles = 9861, edits = 96023, files = 0, pages = 15402, users = 13934, depth = 1.968487 }, ['km'] = { pos = 165, activeusers = 63, admins = 6, articles = 9544, edits = 282544, files = 1101, pages = 33459, users = 36437, depth = 53.02163 }, ['hak'] = { pos = 166, activeusers = 20, admins = 1, articles = 9446, edits = 122401, files = 0, pages = 18267, users = 30457, depth = 5.843291 }, ['roa-tara'] = { pos = 167, activeusers = 10, admins = 2, articles = 9306, edits = 140185, files = 288, pages = 17647, users = 10841, depth = 6.381765 }, ['pam'] = { pos = 168, activeusers = 25, admins = 2, articles = 8833, edits = 295794, files = 403, pages = 21410, users = 19444, depth = 28.00982 }, ['sn'] = { pos = 169, activeusers = 22, admins = 1, articles = 8581, edits = 97903, files = 0, pages = 16905, users = 15543, depth = 5.449657 }, ['nso'] = { pos = 170, activeusers = 13, admins = 1, articles = 8524, edits = 49827, files = 0, pages = 10773, users = 5873, depth = 0.3219735 }, ['so'] = { pos = 171, activeusers = 58, admins = 1, articles = 8466, edits = 240167, files = 0, pages = 25795, users = 32349, depth = 39.00931 }, ['rue'] = { pos = 172, activeusers = 30, admins = 1, articles = 8393, edits = 131328, files = 87, pages = 17661, users = 25475, depth = 9.067335 }, ['bh'] = { pos = 173, activeusers = 36, admins = 2, articles = 8011, edits = 723549, files = 53, pages = 69184, users = 29807, depth = 609.8295 }, ['se'] = { pos = 174, activeusers = 26, admins = 6, articles = 7802, edits = 300701, files = 0, pages = 20855, users = 26366, depth = 40.35836 }, ['myv'] = { pos = 175, activeusers = 25, admins = 4, articles = 7710, edits = 139829, files = 0, pages = 26263, users = 11831, depth = 30.82993 }, ['vls'] = { pos = 176, activeusers = 22, admins = 5, articles = 7640, edits = 308866, files = 480, pages = 21226, users = 24690, depth = 46.0149 }, ['nds-nl'] = { pos = 177, activeusers = 12, admins = 6, articles = 7596, edits = 320856, files = 571, pages = 20404, users = 25931, depth = 44.70824 }, ['mi'] = { pos = 178, activeusers = 24, admins = 2, articles = 7431, edits = 153475, files = 0, pages = 13467, users = 16712, depth = 7.519184 }, ['sat'] = { pos = 179, activeusers = 48, admins = 3, articles = 7429, edits = 99932, files = 0, pages = 17386, users = 5502, depth = 10.32526 }, ['sc'] = { pos = 180, activeusers = 19, admins = 4, articles = 7333, edits = 177584, files = 150, pages = 16398, users = 21997, depth = 16.54951 }, ['nah'] = { pos = 181, activeusers = 25, admins = 3, articles = 7247, edits = 502830, files = 170, pages = 19529, users = 20763, depth = 73.9542 }, ['vep'] = { pos = 182, activeusers = 25, admins = 1, articles = 6697, edits = 151787, files = 0, pages = 31140, users = 14497, depth = 64.93284 }, ['gan'] = { pos = 183, activeusers = 19, admins = 1, articles = 6491, edits = 394924, files = 57, pages = 33495, users = 38691, depth = 204.0641 }, ['kab'] = { pos = 184, activeusers = 16, admins = 2, articles = 6445, edits = 105978, files = 0, pages = 15915, users = 12068, depth = 14.37683 }, ['glk'] = { pos = 185, activeusers = 15, admins = 3, articles = 6438, edits = 62395, files = 807, pages = 13897, users = 14327, depth = 6.026817 }, ['tk'] = { pos = 186, activeusers = 41, admins = 2, articles = 6404, edits = 230821, files = 319, pages = 15828, users = 24859, depth = 31.58037 }, ['fiu-vro'] = { pos = 187, activeusers = 21, admins = 4, articles = 6327, edits = 177076, files = 196, pages = 12193, users = 13239, depth = 12.48353 }, ['co'] = { pos = 188, activeusers = 26, admins = 2, articles = 6204, edits = 379575, files = 0, pages = 14796, users = 19939, depth = 49.20375 }, ['bo'] = { pos = 189, activeusers = 20, admins = 1, articles = 6012, edits = 139901, files = 0, pages = 17574, users = 26556, depth = 29.44274 }, ['ab'] = { pos = 190, activeusers = 16, admins = 2, articles = 5993, edits = 118639, files = 9, pages = 20397, users = 17804, depth = 33.59997 }, ['gv'] = { pos = 191, activeusers = 17, admins = 3, articles = 5817, edits = 309568, files = 185, pages = 20967, users = 18111, depth = 100.1491 }, ['ary'] = { pos = 192, activeusers = 27, admins = 3, articles = 5761, edits = 190922, files = 42, pages = 43782, users = 6446, depth = 189.938 }, ['frp'] = { pos = 193, activeusers = 20, admins = 2, articles = 5611, edits = 215390, files = 0, pages = 15499, users = 14761, depth = 43.1577 }, ['kw'] = { pos = 194, activeusers = 21, admins = 2, articles = 5519, edits = 199508, files = 6, pages = 11765, users = 13767, depth = 21.71959 }, ['kv'] = { pos = 195, activeusers = 19, admins = 1, articles = 5480, edits = 139819, files = 0, pages = 16734, users = 13277, depth = 35.23864 }, ['csb'] = { pos = 196, activeusers = 21, admins = 3, articles = 5435, edits = 186010, files = 0, pages = 8728, users = 15481, depth = 7.823587 }, ['pcd'] = { pos = 197, activeusers = 24, admins = 3, articles = 5418, edits = 68829, files = 49, pages = 10549, users = 15861, depth = 5.851756 }, ['ug'] = { pos = 198, activeusers = 29, admins = 1, articles = 5400, edits = 154317, files = 249, pages = 15024, users = 19871, depth = 32.62511 }, ['skr'] = { pos = 199, activeusers = 7, admins = 1, articles = 5276, edits = 27053, files = 0, pages = 5814, users = 1329, depth = 0.04838328 }, ['udm'] = { pos = 200, activeusers = 18, admins = 4, articles = 5270, edits = 120977, files = 9, pages = 17276, users = 13842, depth = 36.3442 }, ['tum'] = { pos = 201, activeusers = 21, admins = 2, articles = 5201, edits = 31916, files = 0, pages = 7340, users = 7202, depth = 0.7354621 }, ['zea'] = { pos = 202, activeusers = 17, admins = 3, articles = 5168, edits = 120928, files = 1, pages = 9833, users = 12095, depth = 10.02072 }, ['ay'] = { pos = 203, activeusers = 22, admins = 1, articles = 5027, edits = 95622, files = 0, pages = 8630, users = 15379, depth = 5.691906 }, ['gn'] = { pos = 204, activeusers = 23, admins = 2, articles = 4920, edits = 121262, files = 0, pages = 11375, users = 16519, depth = 18.34998 }, ['mt'] = { pos = 205, activeusers = 30, admins = 5, articles = 4840, edits = 279090, files = 1145, pages = 19253, users = 20241, depth = 128.5476 }, ['nrm'] = { pos = 206, activeusers = 13, admins = 2, articles = 4833, edits = 219262, files = 0, pages = 10372, users = 12382, depth = 27.76707 }, ['bjn'] = { pos = 207, activeusers = 19, admins = 2, articles = 4632, edits = 77245, files = 1, pages = 22509, users = 12836, depth = 51.11712 }, ['smn'] = { pos = 208, activeusers = 18, admins = 6, articles = 4540, edits = 67702, files = 0, pages = 14333, users = 2335, depth = 21.9778 }, ['lez'] = { pos = 209, activeusers = 14, admins = 3, articles = 4307, edits = 86717, files = 10, pages = 13067, users = 9829, depth = 27.45281 }, ['lfn'] = { pos = 210, activeusers = 21, admins = 1, articles = 4177, edits = 38056, files = 0, pages = 6671, users = 9282, depth = 2.033743 }, ['stq'] = { pos = 211, activeusers = 15, admins = 5, articles = 4066, edits = 121164, files = 429, pages = 10692, users = 12563, depth = 30.09419 }, ['lo'] = { pos = 212, activeusers = 33, admins = 1, articles = 4036, edits = 94986, files = 0, pages = 12321, users = 15488, depth = 32.486 }, ['olo'] = { pos = 213, activeusers = 13, admins = 2, articles = 3903, edits = 32245, files = 0, pages = 10695, users = 6039, depth = 9.130191 }, ['mwl'] = { pos = 214, activeusers = 18, admins = 1, articles = 3882, edits = 98699, files = 0, pages = 10214, users = 12239, depth = 25.70915 }, ['fur'] = { pos = 215, activeusers = 19, admins = 2, articles = 3760, edits = 170410, files = 318, pages = 8594, users = 13254, depth = 32.7746 }, ['rm'] = { pos = 216, activeusers = 18, admins = 3, articles = 3755, edits = 163072, files = 51, pages = 9598, users = 18605, depth = 41.1387 }, ['ang'] = { pos = 217, activeusers = 35, admins = 2, articles = 3695, edits = 205823, files = 299, pages = 16565, users = 117975, depth = 150.7408 }, ['lad'] = { pos = 218, activeusers = 21, admins = 5, articles = 3604, edits = 208899, files = 23, pages = 12944, users = 19690, depth = 108.3907 }, ['gom'] = { pos = 219, activeusers = 14, admins = 3, articles = 3552, edits = 206410, files = 0, pages = 9048, users = 8665, depth = 54.61672 }, ['koi'] = { pos = 220, activeusers = 11, admins = 1, articles = 3442, edits = 59774, files = 0, pages = 11025, users = 7913, depth = 26.31444 }, ['ext'] = { pos = 221, activeusers = 13, admins = 1, articles = 3377, edits = 116086, files = 0, pages = 7567, users = 16082, depth = 23.61686 }, ['tyv'] = { pos = 222, activeusers = 12, admins = 1, articles = 3364, edits = 43486, files = 0, pages = 11237, users = 8112, depth = 21.19667 }, ['dsb'] = { pos = 223, activeusers = 15, admins = 1, articles = 3324, edits = 142787, files = 0, pages = 11199, users = 17264, depth = 71.563 }, ['rw'] = { pos = 224, activeusers = 30, admins = 1, articles = 3316, edits = 86122, files = 0, pages = 9349, users = 11220, depth = 30.49205 }, ['dty'] = { pos = 225, activeusers = 15, admins = 3, articles = 3307, edits = 237469, files = 3, pages = 19228, users = 5533, depth = 286.2498 }, ['ln'] = { pos = 226, activeusers = 26, admins = 4, articles = 3281, edits = 121869, files = 32, pages = 8584, users = 11839, depth = 37.08808 }, ['av'] = { pos = 227, activeusers = 18, admins = 2, articles = 3137, edits = 83330, files = 0, pages = 14761, users = 13377, depth = 77.51179 }, ['cbk-zam'] = { pos = 228, activeusers = 17, admins = 2, articles = 3129, edits = 110089, files = 0, pages = 8234, users = 13537, depth = 35.58881 }, ['dv'] = { pos = 229, activeusers = 16, admins = 3, articles = 3019, edits = 130000, files = 932, pages = 11203, users = 23390, depth = 85.27349 }, ['ksh'] = { pos = 230, activeusers = 13, admins = 3, articles = 2916, edits = 1606851, files = 0, pages = 10543, users = 21396, depth = 1042.663 }, ['gag'] = { pos = 231, activeusers = 17, admins = 1, articles = 2794, edits = 67768, files = 0, pages = 6579, users = 12717, depth = 18.90357 }, ['bxr'] = { pos = 232, activeusers = 20, admins = 1, articles = 2772, edits = 69920, files = 9, pages = 11045, users = 13875, depth = 56.38652 }, ['pfl'] = { pos = 233, activeusers = 15, admins = 4, articles = 2740, edits = 90027, files = 0, pages = 6916, users = 10793, depth = 30.23692 }, ['pap'] = { pos = 234, activeusers = 17, admins = 2, articles = 2721, edits = 90747, files = 0, pages = 6048, users = 13399, depth = 22.43205 }, ['pag'] = { pos = 235, activeusers = 12, admins = 1, articles = 2561, edits = 73097, files = 0, pages = 8794, users = 7590, depth = 49.23661 }, ['pi'] = { pos = 236, activeusers = 9, admins = 2, articles = 2547, edits = 101647, files = 0, pages = 4637, users = 6656, depth = 14.7602 }, ['haw'] = { pos = 237, activeusers = 18, admins = 1, articles = 2457, edits = 96499, files = 0, pages = 5525, users = 15109, depth = 27.23272 }, ['awa'] = { pos = 238, activeusers = 8, admins = 1, articles = 2436, edits = 24119, files = 0, pages = 5350, users = 1931, depth = 6.451044 }, ['tay'] = { pos = 239, activeusers = 19, admins = 0, articles = 2422, edits = 54188, files = 0, pages = 2832, users = 1121, depth = 0.548314 }, ['tw'] = { pos = 240, activeusers = 40, admins = 2, articles = 2112, edits = 93653, files = 0, pages = 5079, users = 13939, depth = 36.39073 }, ['inh'] = { pos = 241, activeusers = 11, admins = 2, articles = 2100, edits = 55096, files = 37, pages = 11832, users = 3323, depth = 100.0063 }, ['dag'] = { pos = 242, activeusers = 46, admins = 4, articles = 2062, edits = 44665, files = 0, pages = 4490, users = 1843, depth = 13.79244 }, ['krc'] = { pos = 243, activeusers = 13, admins = 2, articles = 2057, edits = 106214, files = 0, pages = 14327, users = 9694, depth = 263.7831 }, ['xal'] = { pos = 244, activeusers = 11, admins = 1, articles = 2046, edits = 85071, files = 0, pages = 11874, users = 9282, depth = 165.3117 }, ['szy'] = { pos = 245, activeusers = 10, admins = 1, articles = 2044, edits = 128492, files = 0, pages = 5360, users = 2334, depth = 63.09262 }, ['za'] = { pos = 246, activeusers = 9, admins = 1, articles = 2010, edits = 39349, files = 0, pages = 4143, users = 9767, depth = 10.69568 }, ['ks'] = { pos = 247, activeusers = 24, admins = 2, articles = 2007, edits = 64055, files = 9, pages = 8695, users = 9396, depth = 81.80527 }, ['mdf'] = { pos = 248, activeusers = 14, admins = 3, articles = 1983, edits = 64793, files = 0, pages = 11858, users = 8548, depth = 135.5019 }, ['kaa'] = { pos = 249, activeusers = 36, admins = 1, articles = 1956, edits = 46582, files = 3, pages = 5184, users = 10283, depth = 24.47273 }, ['pdc'] = { pos = 250, activeusers = 12, admins = 1, articles = 1932, edits = 105144, files = 0, pages = 5836, users = 30427, depth = 73.56557 }, ['atj'] = { pos = 251, activeusers = 11, admins = 5, articles = 1912, edits = 14725, files = 0, pages = 3020, users = 3706, depth = 1.63739 }, ['to'] = { pos = 252, activeusers = 12, admins = 2, articles = 1908, edits = 41593, files = 12, pages = 5333, users = 9254, depth = 25.13119 }, ['arc'] = { pos = 253, activeusers = 16, admins = 2, articles = 1850, edits = 95332, files = 0, pages = 6425, users = 18829, depth = 90.74116 }, ['tcy'] = { pos = 254, activeusers = 35, admins = 2, articles = 1746, edits = 103011, files = 1, pages = 9001, users = 4947, depth = 197.5965 }, ['kbp'] = { pos = 255, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1698, edits = 16064, files = 0, pages = 3375, users = 3859, depth = 4.642701 }, ['jam'] = { pos = 256, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1685, edits = 20762, files = 0, pages = 3024, users = 7278, depth = 4.335596 }, ['na'] = { pos = 257, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1661, edits = 89539, files = 4, pages = 4884, users = 11502, depth = 69.02683 }, ['wo'] = { pos = 258, activeusers = 15, admins = 3, articles = 1651, edits = 104456, files = 0, pages = 5373, users = 13956, depth = 98.80413 }, ['kbd'] = { pos = 259, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1595, edits = 43687, files = 0, pages = 6742, users = 9154, depth = 67.47617 }, ['nia'] = { pos = 260, activeusers = 17, admins = 1, articles = 1524, edits = 17652, files = 0, pages = 3618, users = 1217, depth = 9.211041 }, ['nov'] = { pos = 261, activeusers = 9, admins = 3, articles = 1516, edits = 177713, files = 0, pages = 4408, users = 10839, depth = 146.7154 }, ['tet'] = { pos = 262, activeusers = 13, admins = 2, articles = 1503, edits = 66604, files = 0, pages = 3910, users = 8934, depth = 43.68756 }, ['ki'] = { pos = 263, activeusers = 18, admins = 1, articles = 1502, edits = 20656, files = 0, pages = 3073, users = 7985, depth = 7.353535 }, ['mnw'] = { pos = 264, activeusers = 20, admins = 2, articles = 1424, edits = 34424, files = 0, pages = 4722, users = 2686, depth = 39.10359 }, ['lg'] = { pos = 265, activeusers = 11, admins = 1, articles = 1419, edits = 26751, files = 0, pages = 4814, users = 7174, depth = 31.8089 }, ['bi'] = { pos = 266, activeusers = 13, admins = 2, articles = 1395, edits = 41828, files = 0, pages = 3298, users = 12172, depth = 23.60183 }, ['tpi'] = { pos = 267, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1351, edits = 86612, files = 0, pages = 5680, users = 12396, depth = 156.5648 }, ['nqo'] = { pos = 268, activeusers = 16, admins = 1, articles = 1324, edits = 10080, files = 0, pages = 2650, users = 2892, depth = 3.815274 }, ['jbo'] = { pos = 269, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1305, edits = 111665, files = 0, pages = 5717, users = 15040, depth = 223.2538 }, ['roa-rup'] = { pos = 270, activeusers = 14, admins = 1, articles = 1292, edits = 205299, files = 0, pages = 4294, users = 13030, depth = 258.1197 }, ['fj'] = { pos = 271, activeusers = 8, admins = 1, articles = 1274, edits = 35446, files = 0, pages = 3631, users = 8375, depth = 33.41345 }, ['lbe'] = { pos = 272, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1264, edits = 50274, files = 0, pages = 14691, users = 7817, depth = 386.1499 }, ['kg'] = { pos = 273, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1255, edits = 43792, files = 0, pages = 2905, users = 9992, depth = 26.05728 }, ['xh'] = { pos = 274, activeusers = 36, admins = 1, articles = 1240, edits = 33906, files = 0, pages = 3829, users = 11772, depth = 38.60219 }, ['ty'] = { pos = 275, activeusers = 11, admins = 2, articles = 1217, edits = 53071, files = 0, pages = 2993, users = 6869, depth = 37.76203 }, ['cu'] = { pos = 276, activeusers = 18, admins = 2, articles = 1167, edits = 82637, files = 0, pages = 5566, users = 23105, depth = 210.9588 }, ['shi'] = { pos = 277, activeusers = 8, admins = 2, articles = 1154, edits = 33397, files = 0, pages = 3845, users = 1493, depth = 47.23097 }, ['srn'] = { pos = 278, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1112, edits = 39153, files = 0, pages = 2729, users = 7050, depth = 30.33695 }, ['trv'] = { pos = 279, activeusers = 18, admins = 0, articles = 1110, edits = 85905, files = 0, pages = 2064, users = 1201, depth = 30.74394 }, ['om'] = { pos = 280, activeusers = 13, admins = 1, articles = 1094, edits = 38044, files = 0, pages = 3742, users = 9489, depth = 59.56398 }, ['guw'] = { pos = 281, activeusers = 22, admins = 2, articles = 1066, edits = 30106, files = 0, pages = 1792, users = 517, depth = 7.792448 }, ['sm'] = { pos = 282, activeusers = 15, admins = 1, articles = 1065, edits = 42640, files = 0, pages = 3295, users = 9641, depth = 56.73777 }, ['gcr'] = { pos = 283, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1050, edits = 16486, files = 0, pages = 2556, users = 2198, depth = 13.26862 }, ['alt'] = { pos = 284, activeusers = 11, admins = 2, articles = 1045, edits = 36020, files = 0, pages = 3726, users = 1665, depth = 63.63 }, ['chr'] = { pos = 285, activeusers = 12, admins = 1, articles = 1020, edits = 46157, files = 0, pages = 3895, users = 21872, depth = 94.14677 }, ['ltg'] = { pos = 286, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1015, edits = 35320, files = 0, pages = 3223, users = 6702, depth = 51.85928 }, ['ny'] = { pos = 287, activeusers = 15, admins = 1, articles = 919, edits = 38056, files = 0, pages = 4003, users = 9394, depth = 107.062 }, ['pih'] = { pos = 288, activeusers = 15, admins = 1, articles = 893, edits = 44157, files = 0, pages = 3325, users = 10497, depth = 98.49907 }, ['got'] = { pos = 289, activeusers = 11, admins = 1, articles = 866, edits = 46132, files = 0, pages = 3805, users = 17750, depth = 139.6404 }, ['mad'] = { pos = 290, activeusers = 12, admins = 0, articles = 861, edits = 8896, files = 0, pages = 1629, users = 1581, depth = 4.345001 }, ['st'] = { pos = 291, activeusers = 19, admins = 1, articles = 843, edits = 28449, files = 0, pages = 4255, users = 9453, depth = 109.5293 }, ['ami'] = { pos = 292, activeusers = 19, admins = 0, articles = 839, edits = 32268, files = 0, pages = 1657, users = 950, depth = 18.5111 }, ['blk'] = { pos = 293, activeusers = 22, admins = 1, articles = 827, edits = 16202, files = 0, pages = 3711, users = 244, depth = 53.09544 }, ['bm'] = { pos = 294, activeusers = 8, admins = 2, articles = 775, edits = 40189, files = 0, pages = 3145, users = 9884, depth = 119.5033 }, ['tn'] = { pos = 295, activeusers = 21, admins = 2, articles = 773, edits = 28261, files = 0, pages = 3717, users = 9269, depth = 110.2838 }, ['ve'] = { pos = 296, activeusers = 14, admins = 1, articles = 748, edits = 19285, files = 0, pages = 2235, users = 7214, depth = 34.10051 }, ['rmy'] = { pos = 297, activeusers = 10, admins = 1, articles = 730, edits = 50227, files = 0, pages = 2701, users = 16413, depth = 135.5627 }, ['ts'] = { pos = 298, activeusers = 13, admins = 2, articles = 720, edits = 36672, files = 0, pages = 3765, users = 8850, depth = 174.2124 }, ['chy'] = { pos = 299, activeusers = 9, admins = 1, articles = 662, edits = 24107, files = 0, pages = 2258, users = 10624, depth = 62.05388 }, ['rn'] = { pos = 300, activeusers = 7, admins = 1, articles = 620, edits = 23101, files = 0, pages = 2450, users = 8978, depth = 82.14545 }, ['iu'] = { pos = 301, activeusers = 8, admins = 2, articles = 593, edits = 44506, files = 0, pages = 3182, users = 17028, depth = 266.6079 }, ['ak'] = { pos = 302, activeusers = 14, admins = 1, articles = 589, edits = 28928, files = 0, pages = 2441, users = 12527, depth = 117.1661 }, ['ss'] = { pos = 303, activeusers = 11, admins = 3, articles = 576, edits = 38085, files = 0, pages = 2416, users = 7641, depth = 160.8599 }, ['ch'] = { pos = 304, activeusers = 12, admins = 1, articles = 543, edits = 22843, files = 0, pages = 2501, users = 14433, depth = 118.7586 }, ['ff'] = { pos = 305, activeusers = 23, admins = 0, articles = 541, edits = 25113, files = 0, pages = 2510, users = 7895, depth = 132.5323 }, ['pnt'] = { pos = 306, activeusers = 6, admins = 1, articles = 481, edits = 35126, files = 0, pages = 2039, users = 9485, depth = 180.7408 }, ['kcg'] = { pos = 307, activeusers = 13, admins = 1, articles = 462, edits = 16459, files = 0, pages = 2303, users = 448, depth = 113.4836 }, ['ady'] = { pos = 308, activeusers = 10, admins = 1, articles = 451, edits = 12104, files = 0, pages = 3112, users = 6010, depth = 135.4023 }, ['ik'] = { pos = 309, activeusers = 10, admins = 2, articles = 445, edits = 37982, files = 0, pages = 2616, users = 7952, depth = 345.5729 }, ['ee'] = { pos = 310, activeusers = 17, admins = 3, articles = 438, edits = 50084, files = 0, pages = 3131, users = 13282, depth = 604.7006 }, ['sg'] = { pos = 311, activeusers = 13, admins = 2, articles = 311, edits = 20556, files = 0, pages = 1983, users = 5985, depth = 299.6178 }, ['din'] = { pos = 312, activeusers = 11, admins = 1, articles = 306, edits = 8041, files = 0, pages = 1086, users = 5694, depth = 48.10903 }, ['pwn'] = { pos = 313, activeusers = 17, admins = 0, articles = 279, edits = 11189, files = 0, pages = 434, users = 855, depth = 7.957132 }, ['pcm'] = { pos = 314, activeusers = 21, admins = 1, articles = 251, edits = 12818, files = 0, pages = 937, users = 203, depth = 102.1837 }, ['kl'] = { pos = 315, activeusers = 18, admins = 2, articles = 244, edits = 74486, files = 0, pages = 2262, users = 12314, depth = 2252.396 }, ['ti'] = { pos = 316, activeusers = 13, admins = 2, articles = 234, edits = 23841, files = 0, pages = 2731, users = 8476, depth = 994.0499 }, ['dz'] = { pos = 317, activeusers = 14, admins = 1, articles = 229, edits = 29431, files = 0, pages = 2294, users = 9231, depth = 1043.232 }, ['cr'] = { pos = 318, activeusers = 21, admins = 2, articles = 158, edits = 37457, files = 0, pages = 2161, users = 16782, depth = 2785.646 }, ['ng'] = { pos = 319, activeusers = 0, admins = 1, articles = 8, edits = 5923, files = 0, pages = 443, users = 2385, depth = 39530.88 }, ['cho'] = { pos = 320, activeusers = 0, admins = 1, articles = 6, edits = 4220, files = 0, pages = 201, users = 1809, depth = 22176 }, ['kj'] = { pos = 321, activeusers = 0, admins = 1, articles = 4, edits = 3548, files = 0, pages = 114, users = 1377, depth = 23536.62 }, ['mh'] = { pos = 322, activeusers = 0, admins = 1, articles = 4, edits = 4212, files = 0, pages = 206, users = 2140, depth = 52143.95 }, ['ho'] = { pos = 323, activeusers = 0, admins = 1, articles = 3, edits = 3786, files = 0, pages = 129, users = 1575, depth = 51771.35 }, ['ii'] = { pos = 324, activeusers = 0, admins = 1, articles = 3, edits = 11653, files = 0, pages = 189, users = 2031, depth = 237006 }, ['lrc'] = { pos = 325, activeusers = 1, admins = 1, articles = 1, edits = 140064, files = 0, pages = 237, users = 5037, depth = 3.291563E+07 }, ['mus'] = { pos = 326, activeusers = 0, admins = 1, articles = 1, edits = 3603, files = 0, pages = 115, users = 2348, depth = 407170.3 }, ['aa'] = { pos = 327, activeusers = 0, admins = 1, articles = 0, edits = 4685, files = 0, pages = 509, users = 4063, depth = 0 }, ['hz'] = { pos = 328, activeusers = 1, admins = 1, articles = 0, edits = 4483, files = 0, pages = 176, users = 3761, depth = 0 }, ['kr'] = { pos = 329, activeusers = 0, admins = 1, articles = 0, edits = 4641, files = 0, pages = 162, users = 5464, depth = 0 }, ['total'] = { activeusers = 279715, admins = 3759, articles = 59310962, edits = 3210440759, files = 2759382, pages = 244941385, users = 103572561, depth = 128.3899, date = '@1661716838' }, } return info 7mh2hanaux24yakkb4kig4lniigrvhw 2816524 2816481 2022-08-28T22:00:45Z MBHbot 26205 Scribunto text/plain local info = { ['en'] = { pos = 1, activeusers = 114891, admins = 1032, articles = 6545456, edits = 1102496869, files = 893809, pages = 56423949, users = 44076150, depth = 1134.647 }, ['ceb'] = { pos = 2, activeusers = 178, admins = 6, articles = 6125813, edits = 34883383, files = 0, pages = 11232228, users = 93741, depth = 2.15803 }, ['de'] = { pos = 3, activeusers = 16785, admins = 190, articles = 2719509, edits = 224215309, files = 129093, pages = 7509543, users = 3983328, depth = 92.6292 }, ['sv'] = { pos = 4, activeusers = 1970, admins = 66, articles = 2552497, edits = 51027883, files = 0, pages = 6122294, users = 832991, depth = 16.30234 }, ['fr'] = { pos = 5, activeusers = 16464, admins = 159, articles = 2450241, edits = 196040322, files = 68500, pages = 12165562, users = 4452652, depth = 253.3436 }, ['nl'] = { pos = 6, activeusers = 3480, admins = 36, articles = 2099545, edits = 62524889, files = 20, pages = 4469418, users = 1226382, depth = 17.82386 }, ['ru'] = { pos = 7, activeusers = 10489, admins = 76, articles = 1848926, edits = 124842885, files = 238105, pages = 7420218, users = 3236782, depth = 152.7636 }, ['es'] = { pos = 8, activeusers = 13281, admins = 63, articles = 1798022, edits = 145176909, files = 0, pages = 7717177, users = 6624524, depth = 203.8771 }, ['it'] = { pos = 9, activeusers = 7391, admins = 122, articles = 1769523, edits = 128738422, files = 138172, pages = 7501134, users = 2287247, depth = 180.0621 }, ['arz'] = { pos = 10, activeusers = 199, admins = 7, articles = 1597337, edits = 7345152, files = 1477, pages = 2012326, users = 189484, depth = 0.246367 }, ['pl'] = { pos = 11, activeusers = 4039, admins = 101, articles = 1533962, edits = 67717980, files = 261, pages = 3560638, users = 1188361, depth = 33.19828 }, ['ja'] = { pos = 12, activeusers = 15016, admins = 41, articles = 1339810, edits = 90997979, files = 30008, pages = 3959283, users = 1972101, depth = 87.853 }, ['zh'] = { pos = 13, activeusers = 8575, admins = 66, articles = 1299888, edits = 73109607, files = 60914, pages = 7131698, users = 3255933, depth = 206.3367 }, ['vi'] = { pos = 14, activeusers = 2172, admins = 20, articles = 1275580, edits = 68994145, files = 24590, pages = 19378137, users = 878332, depth = 717.0751 }, ['war'] = { pos = 15, activeusers = 74, admins = 3, articles = 1265936, edits = 6287640, files = 42, pages = 2881780, users = 53007, depth = 3.554694 }, ['uk'] = { pos = 16, activeusers = 3015, admins = 45, articles = 1190462, edits = 36883657, files = 110506, pages = 4131872, users = 640785, depth = 54.49632 }, ['ar'] = { pos = 17, activeusers = 4739, admins = 26, articles = 1184144, edits = 59000418, files = 50020, pages = 7818073, users = 2294579, depth = 236.8579 }, ['pt'] = { pos = 18, activeusers = 8236, admins = 55, articles = 1094529, edits = 64114294, files = 58347, pages = 5406876, users = 2797449, depth = 184.0693 }, ['fa'] = { pos = 19, activeusers = 5146, admins = 34, articles = 925247, edits = 35374771, files = 81960, pages = 5347432, users = 1145160, depth = 151.1147 }, ['ca'] = { pos = 20, activeusers = 983, admins = 30, articles = 709219, edits = 30539083, files = 15606, pages = 1767420, users = 426953, depth = 38.46731 }, ['sr'] = { pos = 21, activeusers = 694, admins = 19, articles = 662012, edits = 25150451, files = 36504, pages = 3987804, users = 311155, depth = 159.1734 }, ['id'] = { pos = 22, activeusers = 3198, admins = 44, articles = 627378, edits = 21559296, files = 47599, pages = 3298648, users = 1348463, depth = 118.4883 }, ['ko'] = { pos = 23, activeusers = 1703, admins = 27, articles = 603343, edits = 33158702, files = 12668, pages = 2740982, users = 750303, depth = 151.8559 }, ['no'] = { pos = 24, activeusers = 1091, admins = 44, articles = 596832, edits = 22864617, files = 4, pages = 1700655, users = 559977, depth = 45.98778 }, ['fi'] = { pos = 25, activeusers = 1632, admins = 31, articles = 537818, edits = 20699624, files = 70569, pages = 1411865, users = 521557, depth = 38.72293 }, ['tr'] = { pos = 26, activeusers = 2890, admins = 23, articles = 514043, edits = 28353848, files = 37613, pages = 2389245, users = 1422210, depth = 157.9242 }, ['hu'] = { pos = 27, activeusers = 1531, admins = 24, articles = 511007, edits = 25158476, files = 8446, pages = 1450398, users = 511191, depth = 58.6187 }, ['cs'] = { pos = 28, activeusers = 2080, admins = 33, articles = 509088, edits = 21590689, files = 1, pages = 1405769, users = 587433, depth = 47.64779 }, ['ce'] = { pos = 29, activeusers = 52, admins = 3, articles = 481818, edits = 8689409, files = 315, pages = 908696, users = 30838, depth = 7.506078 }, ['sh'] = { pos = 30, activeusers = 166, admins = 12, articles = 456899, edits = 41243350, files = 10243, pages = 4644367, users = 176630, depth = 745.9161 }, ['ro'] = { pos = 31, activeusers = 847, admins = 17, articles = 433075, edits = 15024175, files = 116506, pages = 2623208, users = 592563, depth = 146.4781 }, ['zh-min-nan'] = { pos = 32, activeusers = 82, admins = 6, articles = 431702, edits = 3135836, files = 362, pages = 1063378, users = 54091, depth = 6.313734 }, ['tt'] = { pos = 33, activeusers = 77, admins = 5, articles = 417592, edits = 3527778, files = 6111, pages = 565054, users = 43261, depth = 0.7785154 }, ['eu'] = { pos = 34, activeusers = 251, admins = 12, articles = 397782, edits = 9007370, files = 0, pages = 826658, users = 138939, depth = 12.66617 }, ['ms'] = { pos = 35, activeusers = 525, admins = 15, articles = 360136, edits = 5641036, files = 19611, pages = 1042380, users = 299119, depth = 19.42134 }, ['eo'] = { pos = 36, activeusers = 296, admins = 16, articles = 323559, edits = 7685372, files = 11316, pages = 720509, users = 199903, depth = 16.05425 }, ['he'] = { pos = 37, activeusers = 3082, admins = 32, articles = 321233, edits = 34507010, files = 74074, pages = 1343151, users = 999360, depth = 260.0005 }, ['hy'] = { pos = 38, activeusers = 407, admins = 11, articles = 293175, edits = 8487073, files = 11359, pages = 989258, users = 124213, depth = 48.36337 }, ['da'] = { pos = 39, activeusers = 790, admins = 25, articles = 284124, edits = 11204906, files = 0, pages = 908658, users = 436348, depth = 59.58049 }, ['bg'] = { pos = 40, activeusers = 707, admins = 25, articles = 283926, edits = 11480387, files = 549, pages = 632602, users = 312106, depth = 27.36905 }, ['azb'] = { pos = 41, activeusers = 106, admins = 5, articles = 242305, edits = 1524294, files = 246, pages = 572023, users = 38143, depth = 4.934189 }, ['sk'] = { pos = 42, activeusers = 528, admins = 10, articles = 241814, edits = 7406389, files = 0, pages = 549715, users = 222126, depth = 21.8438 }, ['kk'] = { pos = 43, activeusers = 195, admins = 16, articles = 232138, edits = 3061810, files = 10543, pages = 588367, users = 121171, depth = 12.25451 }, ['et'] = { pos = 44, activeusers = 420, admins = 34, articles = 229894, edits = 6176472, files = 758, pages = 542898, users = 168677, depth = 21.08952 }, ['min'] = { pos = 45, activeusers = 40, admins = 5, articles = 225647, edits = 2444880, files = 177, pages = 385560, users = 16195, depth = 3.18474 }, ['be'] = { pos = 46, activeusers = 273, admins = 11, articles = 222049, edits = 4188028, files = 3249, pages = 648145, users = 121170, depth = 23.7933 }, ['simple'] = { pos = 47, activeusers = 985, admins = 17, articles = 217673, edits = 8391884, files = 36, pages = 705829, users = 1227207, depth = 59.79545 }, ['hr'] = { pos = 48, activeusers = 471, admins = 11, articles = 213252, edits = 6437241, files = 21007, pages = 446305, users = 278453, depth = 17.22627 }, ['el'] = { pos = 49, activeusers = 1041, admins = 22, articles = 212847, edits = 9624842, files = 18509, pages = 631150, users = 370227, depth = 58.899 }, ['lt'] = { pos = 50, activeusers = 326, admins = 10, articles = 204080, edits = 6661554, files = 23856, pages = 500575, users = 166826, depth = 28.08926 }, ['gl'] = { pos = 51, activeusers = 257, admins = 8, articles = 188405, edits = 6159620, files = 343, pages = 473240, users = 128584, depth = 29.74913 }, ['az'] = { pos = 52, activeusers = 642, admins = 17, articles = 186477, edits = 6585433, files = 23645, pages = 512270, users = 252487, depth = 39.23904 }, ['sl'] = { pos = 53, activeusers = 311, admins = 22, articles = 177517, edits = 5736129, files = 8317, pages = 440123, users = 213972, depth = 28.52162 }, ['ur'] = { pos = 54, activeusers = 308, admins = 11, articles = 175972, edits = 5126184, files = 12602, pages = 998258, users = 150149, depth = 112.127 }, ['uz'] = { pos = 55, activeusers = 619, admins = 20, articles = 170693, edits = 2813552, files = 2097, pages = 695491, users = 77413, depth = 38.23986 }, ['nn'] = { pos = 56, activeusers = 140, admins = 14, articles = 162689, edits = 3391443, files = 16, pages = 372504, users = 122031, depth = 15.14294 }, ['ka'] = { pos = 57, activeusers = 245, admins = 6, articles = 162603, edits = 4400318, files = 14841, pages = 460373, users = 143390, depth = 32.05376 }, ['hi'] = { pos = 58, activeusers = 1192, admins = 6, articles = 152411, edits = 5615569, files = 3605, pages = 1192414, users = 711480, depth = 219.2822 }, ['th'] = { pos = 59, activeusers = 1000, admins = 15, articles = 149647, edits = 10247646, files = 27313, pages = 975766, users = 430653, depth = 320.0572 }, ['ta'] = { pos = 60, activeusers = 341, admins = 31, articles = 148485, edits = 3493022, files = 7723, pages = 466888, users = 208138, depth = 34.40153 }, ['la'] = { pos = 61, activeusers = 128, admins = 21, articles = 136960, edits = 3691170, files = 0, pages = 275718, users = 158534, depth = 13.74129 }, ['cy'] = { pos = 62, activeusers = 106, admins = 16, articles = 135165, edits = 11099798, files = 11274, pages = 275411, users = 73893, depth = 43.38966 }, ['mk'] = { pos = 63, activeusers = 212, admins = 12, articles = 130164, edits = 4793749, files = 8682, pages = 524686, users = 103524, depth = 83.93372 }, ['ast'] = { pos = 64, activeusers = 108, admins = 11, articles = 129993, edits = 3708954, files = 0, pages = 228720, users = 107087, depth = 9.353609 }, ['bn'] = { pos = 65, activeusers = 1147, admins = 13, articles = 126881, edits = 6059127, files = 15480, pages = 992089, users = 386190, depth = 283.9927 }, ['zh-yue'] = { pos = 66, activeusers = 284, admins = 12, articles = 126594, edits = 1867451, files = 2629, pages = 285399, users = 244264, depth = 10.29672 }, ['lv'] = { pos = 67, activeusers = 283, admins = 13, articles = 115336, edits = 3669768, files = 25577, pages = 468297, users = 108228, depth = 73.39067 }, ['tg'] = { pos = 68, activeusers = 58, admins = 6, articles = 107787, edits = 1309662, files = 485, pages = 262957, users = 36227, depth = 10.32184 }, ['af'] = { pos = 69, activeusers = 192, admins = 16, articles = 104593, edits = 2517210, files = 9616, pages = 373207, users = 152678, depth = 44.48584 }, ['my'] = { pos = 70, activeusers = 137, admins = 4, articles = 103697, edits = 756225, files = 2976, pages = 217395, users = 103505, depth = 4.181911 }, ['mg'] = { pos = 71, activeusers = 44, admins = 3, articles = 94885, edits = 1046698, files = 3, pages = 245169, users = 28900, depth = 10.70992 }, ['bs'] = { pos = 72, activeusers = 170, admins = 9, articles = 90389, edits = 3416572, files = 5465, pages = 367843, users = 144849, depth = 87.51427 }, ['oc'] = { pos = 73, activeusers = 90, admins = 4, articles = 87568, edits = 2327819, files = 925, pages = 156434, users = 48526, depth = 9.203158 }, ['mr'] = { pos = 74, activeusers = 159, admins = 12, articles = 86143, edits = 2150675, files = 19140, pages = 286114, users = 146111, depth = 40.50697 }, ['sq'] = { pos = 75, activeusers = 217, admins = 11, articles = 86139, edits = 2466098, files = 4732, pages = 263495, users = 144103, depth = 39.6762 }, ['nds'] = { pos = 76, activeusers = 33, admins = 4, articles = 83919, edits = 990316, files = 0, pages = 162434, users = 49085, depth = 5.336807 }, ['ky'] = { pos = 77, activeusers = 78, admins = 4, articles = 81605, edits = 425299, files = 2688, pages = 111423, users = 33285, depth = 0.5096159 }, ['ml'] = { pos = 78, activeusers = 249, admins = 15, articles = 79133, edits = 3711609, files = 6968, pages = 489090, users = 163579, depth = 203.6736 }, ['be-tarask'] = { pos = 79, activeusers = 129, admins = 4, articles = 78945, edits = 2327563, files = 1894, pages = 226826, users = 76392, depth = 36.00677 }, ['te'] = { pos = 80, activeusers = 184, admins = 13, articles = 78117, edits = 3620395, files = 12828, pages = 306650, users = 114786, depth = 101.0461 }, ['sw'] = { pos = 81, activeusers = 198, admins = 14, articles = 74637, edits = 1241359, files = 2270, pages = 151070, users = 55340, depth = 8.617328 }, ['br'] = { pos = 82, activeusers = 89, admins = 6, articles = 72913, edits = 2005331, files = 5365, pages = 142508, users = 70375, depth = 12.82015 }, ['new'] = { pos = 83, activeusers = 17, admins = 2, articles = 72352, edits = 848793, files = 0, pages = 196959, users = 25108, depth = 12.78232 }, ['jv'] = { pos = 84, activeusers = 91, admins = 4, articles = 70772, edits = 1594643, files = 5430, pages = 178964, users = 54109, depth = 20.82405 }, ['vec'] = { pos = 85, activeusers = 36, admins = 5, articles = 68996, edits = 1100926, files = 724, pages = 140400, users = 32146, depth = 8.398239 }, ['ht'] = { pos = 86, activeusers = 42, admins = 3, articles = 67947, edits = 804247, files = 0, pages = 82098, users = 28601, depth = 0.4249037 }, ['pms'] = { pos = 87, activeusers = 32, admins = 4, articles = 66377, edits = 855468, files = 2069, pages = 101502, users = 25358, depth = 2.360079 }, ['pnb'] = { pos = 88, activeusers = 49, admins = 2, articles = 65858, edits = 607097, files = 147, pages = 113818, users = 32564, depth = 2.82871 }, ['su'] = { pos = 89, activeusers = 41, admins = 7, articles = 61286, edits = 629513, files = 545, pages = 97422, users = 28452, depth = 2.246494 }, ['lb'] = { pos = 90, activeusers = 59, admins = 5, articles = 61055, edits = 2392386, files = 2376, pages = 131554, users = 55287, depth = 24.24659 }, ['ba'] = { pos = 91, activeusers = 77, admins = 7, articles = 60430, edits = 1151873, files = 1457, pages = 170074, users = 35543, depth = 22.29622 }, ['lld'] = { pos = 92, activeusers = 11, admins = 2, articles = 59956, edits = 98894, files = 0, pages = 63811, users = 2284, depth = 0.006407047 }, ['ga'] = { pos = 93, activeusers = 90, admins = 7, articles = 57449, edits = 1089625, files = 1123, pages = 96397, users = 52690, depth = 5.195399 }, ['szl'] = { pos = 94, activeusers = 42, admins = 3, articles = 55869, edits = 347801, files = 0, pages = 69168, users = 21836, depth = 0.2849193 }, ['lmo'] = { pos = 95, activeusers = 43, admins = 5, articles = 54976, edits = 1127080, files = 4437, pages = 123974, users = 37850, depth = 14.32026 }, ['is'] = { pos = 96, activeusers = 122, admins = 19, articles = 54798, edits = 1761470, files = 3218, pages = 141738, users = 86960, depth = 31.28231 }, ['ku'] = { pos = 97, activeusers = 87, admins = 3, articles = 53962, edits = 1094980, files = 565, pages = 109290, users = 51983, depth = 10.5327 }, ['cv'] = { pos = 98, activeusers = 44, admins = 2, articles = 49685, edits = 750268, files = 537, pages = 97924, users = 31294, depth = 7.222263 }, ['fy'] = { pos = 99, activeusers = 70, admins = 8, articles = 49406, edits = 1088093, files = 7612, pages = 150643, users = 43593, depth = 30.32747 }, ['tl'] = { pos = 100, activeusers = 132, admins = 11, articles = 43219, edits = 1963405, files = 1896, pages = 234355, users = 123777, depth = 163.8593 }, ['ckb'] = { pos = 101, activeusers = 175, admins = 7, articles = 42743, edits = 974809, files = 1603, pages = 185820, users = 51617, depth = 58.78097 }, ['wuu'] = { pos = 102, activeusers = 40, admins = 4, articles = 42556, edits = 294557, files = 135, pages = 55391, users = 78917, depth = 0.4837269 }, ['an'] = { pos = 103, activeusers = 72, admins = 6, articles = 42216, edits = 1838531, files = 1499, pages = 128518, users = 68582, depth = 59.78532 }, ['sco'] = { pos = 104, activeusers = 90, admins = 4, articles = 40559, edits = 862585, files = 690, pages = 146774, users = 95795, depth = 40.30417 }, ['diq'] = { pos = 105, activeusers = 35, admins = 3, articles = 40163, edits = 487401, files = 209, pages = 60561, users = 25046, depth = 2.075947 }, ['pa'] = { pos = 106, activeusers = 97, admins = 9, articles = 38540, edits = 610203, files = 1581, pages = 134620, users = 42464, depth = 28.17133 }, ['vo'] = { pos = 107, activeusers = 29, admins = 2, articles = 36605, edits = 3271530, files = 0, pages = 167195, users = 32432, depth = 249.0386 }, ['io'] = { pos = 108, activeusers = 43, admins = 5, articles = 33574, edits = 993904, files = 0, pages = 49443, users = 33737, depth = 4.490891 }, ['ne'] = { pos = 109, activeusers = 101, admins = 5, articles = 32336, edits = 1070254, files = 1259, pages = 103765, users = 58858, depth = 50.32833 }, ['yo'] = { pos = 110, activeusers = 68, admins = 3, articles = 31634, edits = 553761, files = 168, pages = 56066, users = 25012, depth = 5.891591 }, ['gu'] = { pos = 111, activeusers = 87, admins = 3, articles = 29977, edits = 826340, files = 0, pages = 117979, users = 69355, depth = 60.36189 }, ['als'] = { pos = 112, activeusers = 70, admins = 9, articles = 29044, edits = 1015180, files = 571, pages = 69797, users = 92771, depth = 28.63602 }, ['kn'] = { pos = 113, activeusers = 166, admins = 3, articles = 28597, edits = 1112738, files = 2603, pages = 130684, users = 76414, depth = 108.5102 }, ['bar'] = { pos = 114, activeusers = 47, admins = 3, articles = 26982, edits = 831389, files = 1320, pages = 108887, users = 63647, depth = 70.35594 }, ['scn'] = { pos = 115, activeusers = 37, admins = 5, articles = 26213, edits = 732887, files = 1407, pages = 55699, users = 41430, depth = 16.64899 }, ['bpy'] = { pos = 116, activeusers = 17, admins = 3, articles = 25085, edits = 886488, files = 45, pages = 62806, users = 23554, depth = 31.91611 }, ['avk'] = { pos = 117, activeusers = 27, admins = 6, articles = 24174, edits = 115339, files = 0, pages = 29373, users = 3139, depth = 0.1816228 }, ['ia'] = { pos = 118, activeusers = 34, admins = 6, articles = 23970, edits = 642383, files = 4, pages = 37936, users = 44874, depth = 5.748447 }, ['qu'] = { pos = 119, activeusers = 33, admins = 2, articles = 23067, edits = 650116, files = 0, pages = 55979, users = 27281, depth = 23.64242 }, ['mn'] = { pos = 120, activeusers = 87, admins = 3, articles = 21431, edits = 708441, files = 1475, pages = 98120, users = 78222, depth = 92.45436 }, ['nv'] = { pos = 121, activeusers = 11, admins = 2, articles = 20506, edits = 296077, files = 709, pages = 34675, users = 15209, depth = 4.076662 }, ['crh'] = { pos = 122, activeusers = 33, admins = 2, articles = 20010, edits = 178149, files = 0, pages = 40018, users = 17926, depth = 4.450832 }, ['xmf'] = { pos = 123, activeusers = 22, admins = 3, articles = 19654, edits = 186774, files = 0, pages = 36547, users = 17146, depth = 3.775517 }, ['si'] = { pos = 124, activeusers = 85, admins = 3, articles = 18059, edits = 511940, files = 3115, pages = 80285, users = 58555, depth = 75.70786 }, ['ha'] = { pos = 125, activeusers = 124, admins = 3, articles = 18046, edits = 168534, files = 0, pages = 31842, users = 18619, depth = 3.093368 }, ['bat-smg'] = { pos = 126, activeusers = 22, admins = 5, articles = 17086, edits = 355536, files = 109, pages = 29095, users = 24212, depth = 6.036679 }, ['os'] = { pos = 127, activeusers = 31, admins = 3, articles = 16267, edits = 525108, files = 164, pages = 60033, users = 22660, depth = 63.31657 }, ['frr'] = { pos = 128, activeusers = 28, admins = 5, articles = 16148, edits = 231915, files = 1327, pages = 41381, users = 18061, depth = 13.68447 }, ['or'] = { pos = 129, activeusers = 53, admins = 6, articles = 15933, edits = 462381, files = 125, pages = 71879, users = 31181, depth = 79.31237 }, ['gd'] = { pos = 130, activeusers = 36, admins = 6, articles = 15909, edits = 567024, files = 347, pages = 32212, users = 25675, depth = 18.48558 }, ['ps'] = { pos = 131, activeusers = 42, admins = 1, articles = 15660, edits = 284420, files = 1733, pages = 54756, users = 27930, depth = 32.37498 }, ['cdo'] = { pos = 132, activeusers = 21, admins = 4, articles = 15558, edits = 89921, files = 0, pages = 31372, users = 19028, depth = 2.961385 }, ['ban'] = { pos = 133, activeusers = 29, admins = 3, articles = 15468, edits = 123337, files = 113, pages = 31045, users = 5443, depth = 4.029035 }, ['bug'] = { pos = 134, activeusers = 16, admins = 1, articles = 15411, edits = 200792, files = 0, pages = 19628, users = 12300, depth = 0.7659774 }, ['yi'] = { pos = 135, activeusers = 46, admins = 3, articles = 15393, edits = 579361, files = 1062, pages = 44227, users = 45588, depth = 45.96476 }, ['ilo'] = { pos = 136, activeusers = 18, admins = 2, articles = 15362, edits = 391881, files = 0, pages = 70157, users = 16224, depth = 71.06725 }, ['sd'] = { pos = 137, activeusers = 30, admins = 4, articles = 15251, edits = 240370, files = 145, pages = 56249, users = 15822, depth = 30.8812 }, ['am'] = { pos = 138, activeusers = 54, admins = 2, articles = 15051, edits = 371776, files = 1766, pages = 45965, users = 39393, depth = 34.12194 }, ['nap'] = { pos = 139, activeusers = 22, admins = 3, articles = 14731, edits = 664703, files = 281, pages = 23715, users = 27790, depth = 10.42508 }, ['sah'] = { pos = 140, activeusers = 33, admins = 3, articles = 14331, edits = 382145, files = 1765, pages = 47782, users = 22271, depth = 43.57416 }, ['hsb'] = { pos = 141, activeusers = 28, admins = 4, articles = 13831, edits = 377441, files = 133, pages = 35390, users = 23119, depth = 25.91306 }, ['fo'] = { pos = 142, activeusers = 34, admins = 3, articles = 13788, edits = 368842, files = 0, pages = 40274, users = 26993, depth = 33.79449 }, ['li'] = { pos = 143, activeusers = 25, admins = 7, articles = 13774, edits = 454495, files = 623, pages = 65641, users = 26593, depth = 98.17841 }, ['map-bms'] = { pos = 144, activeusers = 16, admins = 1, articles = 13753, edits = 213259, files = 462, pages = 30211, users = 14970, depth = 10.10884 }, ['mai'] = { pos = 145, activeusers = 26, admins = 5, articles = 13724, edits = 229753, files = 115, pages = 39349, users = 11825, depth = 20.35607 }, ['mzn'] = { pos = 146, activeusers = 26, admins = 3, articles = 13445, edits = 165865, files = 263, pages = 30434, users = 30359, depth = 8.701813 }, ['gor'] = { pos = 147, activeusers = 16, admins = 2, articles = 13344, edits = 50851, files = 0, pages = 20879, users = 4073, depth = 0.7765765 }, ['eml'] = { pos = 148, activeusers = 24, admins = 3, articles = 13011, edits = 152446, files = 2742, pages = 35069, users = 23432, depth = 12.49406 }, ['ace'] = { pos = 149, activeusers = 24, admins = 3, articles = 12549, edits = 137381, files = 0, pages = 26485, users = 24228, depth = 6.397123 }, ['bcl'] = { pos = 150, activeusers = 34, admins = 3, articles = 12294, edits = 233752, files = 865, pages = 33047, users = 19786, depth = 20.15574 }, ['sa'] = { pos = 151, activeusers = 77, admins = 4, articles = 11778, edits = 469803, files = 445, pages = 70340, users = 35550, depth = 165.1209 }, ['shn'] = { pos = 152, activeusers = 10, admins = 2, articles = 11647, edits = 55162, files = 60, pages = 27160, users = 3305, depth = 3.603078 }, ['wa'] = { pos = 153, activeusers = 26, admins = 4, articles = 11576, edits = 388964, files = 614, pages = 27289, users = 22332, depth = 26.26171 }, ['zh-classical'] = { pos = 154, activeusers = 47, admins = 6, articles = 11475, edits = 380502, files = 0, pages = 97173, users = 94760, depth = 218.3973 }, ['ie'] = { pos = 155, activeusers = 28, admins = 3, articles = 11369, edits = 151394, files = 0, pages = 15175, users = 16971, depth = 1.11808 }, ['lij'] = { pos = 156, activeusers = 21, admins = 8, articles = 11022, edits = 231894, files = 7, pages = 26608, users = 14540, depth = 17.42713 }, ['as'] = { pos = 157, activeusers = 95, admins = 5, articles = 10668, edits = 331515, files = 1706, pages = 73392, users = 34752, depth = 156.155 }, ['zu'] = { pos = 158, activeusers = 46, admins = 1, articles = 10583, edits = 96769, files = 0, pages = 23984, users = 17669, depth = 6.469511 }, ['mhr'] = { pos = 159, activeusers = 22, admins = 1, articles = 10440, edits = 185019, files = 0, pages = 27298, users = 13146, depth = 17.67244 }, ['mrj'] = { pos = 160, activeusers = 13, admins = 1, articles = 10426, edits = 100542, files = 0, pages = 18684, users = 9982, depth = 3.375918 }, ['hif'] = { pos = 161, activeusers = 23, admins = 2, articles = 10270, edits = 272341, files = 192, pages = 42288, users = 29672, depth = 62.59554 }, ['hyw'] = { pos = 162, activeusers = 31, admins = 5, articles = 10257, edits = 195273, files = 0, pages = 21586, users = 7395, depth = 11.03602 }, ['mni'] = { pos = 163, activeusers = 17, admins = 1, articles = 10103, edits = 48853, files = 0, pages = 16223, users = 2257, depth = 1.105 }, ['ig'] = { pos = 164, activeusers = 101, admins = 5, articles = 9861, edits = 96023, files = 0, pages = 15402, users = 13935, depth = 1.968487 }, ['km'] = { pos = 165, activeusers = 63, admins = 6, articles = 9544, edits = 282544, files = 1101, pages = 33459, users = 36438, depth = 53.02163 }, ['hak'] = { pos = 166, activeusers = 20, admins = 1, articles = 9446, edits = 122401, files = 0, pages = 18267, users = 30457, depth = 5.843291 }, ['roa-tara'] = { pos = 167, activeusers = 10, admins = 2, articles = 9306, edits = 140185, files = 288, pages = 17647, users = 10841, depth = 6.381765 }, ['pam'] = { pos = 168, activeusers = 25, admins = 2, articles = 8833, edits = 295794, files = 403, pages = 21410, users = 19444, depth = 28.00982 }, ['sn'] = { pos = 169, activeusers = 22, admins = 1, articles = 8581, edits = 97903, files = 0, pages = 16905, users = 15543, depth = 5.449657 }, ['nso'] = { pos = 170, activeusers = 13, admins = 1, articles = 8524, edits = 49827, files = 0, pages = 10773, users = 5873, depth = 0.3219735 }, ['so'] = { pos = 171, activeusers = 58, admins = 1, articles = 8466, edits = 240167, files = 0, pages = 25795, users = 32350, depth = 39.00931 }, ['rue'] = { pos = 172, activeusers = 30, admins = 1, articles = 8393, edits = 131331, files = 87, pages = 17664, users = 25476, depth = 9.071873 }, ['bh'] = { pos = 173, activeusers = 36, admins = 2, articles = 8011, edits = 723549, files = 53, pages = 69184, users = 29807, depth = 609.8295 }, ['se'] = { pos = 174, activeusers = 26, admins = 6, articles = 7802, edits = 300701, files = 0, pages = 20855, users = 26367, depth = 40.35836 }, ['myv'] = { pos = 175, activeusers = 25, admins = 4, articles = 7710, edits = 139830, files = 0, pages = 26263, users = 11831, depth = 30.83014 }, ['vls'] = { pos = 176, activeusers = 22, admins = 5, articles = 7640, edits = 308866, files = 480, pages = 21226, users = 24690, depth = 46.0149 }, ['nds-nl'] = { pos = 177, activeusers = 12, admins = 6, articles = 7596, edits = 320856, files = 571, pages = 20404, users = 25932, depth = 44.70824 }, ['mi'] = { pos = 178, activeusers = 24, admins = 2, articles = 7431, edits = 153475, files = 0, pages = 13467, users = 16712, depth = 7.519184 }, ['sat'] = { pos = 179, activeusers = 48, admins = 3, articles = 7429, edits = 99933, files = 0, pages = 17386, users = 5503, depth = 10.32537 }, ['sc'] = { pos = 180, activeusers = 19, admins = 4, articles = 7333, edits = 177584, files = 150, pages = 16398, users = 21997, depth = 16.54951 }, ['nah'] = { pos = 181, activeusers = 25, admins = 3, articles = 7247, edits = 502832, files = 170, pages = 19529, users = 20763, depth = 73.95449 }, ['vep'] = { pos = 182, activeusers = 25, admins = 1, articles = 6697, edits = 151787, files = 0, pages = 31140, users = 14497, depth = 64.93284 }, ['gan'] = { pos = 183, activeusers = 19, admins = 1, articles = 6491, edits = 394924, files = 57, pages = 33495, users = 38691, depth = 204.0641 }, ['kab'] = { pos = 184, activeusers = 16, admins = 2, articles = 6445, edits = 105978, files = 0, pages = 15915, users = 12068, depth = 14.37683 }, ['glk'] = { pos = 185, activeusers = 15, admins = 3, articles = 6438, edits = 62395, files = 807, pages = 13897, users = 14328, depth = 6.026817 }, ['tk'] = { pos = 186, activeusers = 41, admins = 2, articles = 6404, edits = 230821, files = 319, pages = 15828, users = 24859, depth = 31.58037 }, ['fiu-vro'] = { pos = 187, activeusers = 21, admins = 4, articles = 6327, edits = 177076, files = 196, pages = 12193, users = 13239, depth = 12.48353 }, ['co'] = { pos = 188, activeusers = 26, admins = 2, articles = 6204, edits = 379575, files = 0, pages = 14796, users = 19939, depth = 49.20375 }, ['bo'] = { pos = 189, activeusers = 20, admins = 1, articles = 6012, edits = 139901, files = 0, pages = 17574, users = 26556, depth = 29.44274 }, ['ab'] = { pos = 190, activeusers = 16, admins = 2, articles = 5993, edits = 118641, files = 9, pages = 20397, users = 17805, depth = 33.60054 }, ['gv'] = { pos = 191, activeusers = 17, admins = 3, articles = 5822, edits = 309577, files = 185, pages = 20973, users = 18111, depth = 99.96461 }, ['ary'] = { pos = 192, activeusers = 27, admins = 3, articles = 5761, edits = 190922, files = 42, pages = 43782, users = 6446, depth = 189.938 }, ['frp'] = { pos = 193, activeusers = 20, admins = 2, articles = 5611, edits = 215392, files = 0, pages = 15499, users = 14761, depth = 43.1581 }, ['kw'] = { pos = 194, activeusers = 21, admins = 2, articles = 5519, edits = 199508, files = 6, pages = 11765, users = 13767, depth = 21.71959 }, ['kv'] = { pos = 195, activeusers = 19, admins = 1, articles = 5480, edits = 139819, files = 0, pages = 16734, users = 13277, depth = 35.23864 }, ['csb'] = { pos = 196, activeusers = 21, admins = 3, articles = 5435, edits = 186010, files = 0, pages = 8728, users = 15481, depth = 7.823587 }, ['pcd'] = { pos = 197, activeusers = 24, admins = 3, articles = 5418, edits = 68829, files = 49, pages = 10549, users = 15861, depth = 5.851756 }, ['ug'] = { pos = 198, activeusers = 29, admins = 1, articles = 5398, edits = 154320, files = 249, pages = 15024, users = 19872, depth = 32.66349 }, ['skr'] = { pos = 199, activeusers = 7, admins = 1, articles = 5276, edits = 27053, files = 0, pages = 5814, users = 1329, depth = 0.04838328 }, ['udm'] = { pos = 200, activeusers = 18, admins = 4, articles = 5270, edits = 120977, files = 9, pages = 17276, users = 13842, depth = 36.3442 }, ['tum'] = { pos = 201, activeusers = 21, admins = 2, articles = 5201, edits = 31916, files = 0, pages = 7340, users = 7202, depth = 0.7354621 }, ['zea'] = { pos = 202, activeusers = 17, admins = 3, articles = 5168, edits = 120928, files = 1, pages = 9833, users = 12095, depth = 10.02072 }, ['ay'] = { pos = 203, activeusers = 22, admins = 1, articles = 5027, edits = 95622, files = 0, pages = 8630, users = 15379, depth = 5.691906 }, ['gn'] = { pos = 204, activeusers = 23, admins = 2, articles = 4920, edits = 121262, files = 0, pages = 11375, users = 16519, depth = 18.34998 }, ['mt'] = { pos = 205, activeusers = 30, admins = 5, articles = 4840, edits = 279092, files = 1145, pages = 19253, users = 20241, depth = 128.5485 }, ['nrm'] = { pos = 206, activeusers = 13, admins = 2, articles = 4833, edits = 219263, files = 0, pages = 10372, users = 12382, depth = 27.76719 }, ['bjn'] = { pos = 207, activeusers = 19, admins = 2, articles = 4632, edits = 77245, files = 1, pages = 22509, users = 12836, depth = 51.11712 }, ['smn'] = { pos = 208, activeusers = 18, admins = 6, articles = 4540, edits = 67703, files = 0, pages = 14333, users = 2335, depth = 21.97812 }, ['lez'] = { pos = 209, activeusers = 14, admins = 3, articles = 4307, edits = 86717, files = 10, pages = 13067, users = 9829, depth = 27.45281 }, ['lfn'] = { pos = 210, activeusers = 21, admins = 1, articles = 4177, edits = 38056, files = 0, pages = 6671, users = 9282, depth = 2.033743 }, ['stq'] = { pos = 211, activeusers = 15, admins = 5, articles = 4066, edits = 121164, files = 429, pages = 10692, users = 12563, depth = 30.09419 }, ['lo'] = { pos = 212, activeusers = 33, admins = 1, articles = 4037, edits = 94987, files = 0, pages = 12322, users = 15488, depth = 32.46762 }, ['olo'] = { pos = 213, activeusers = 13, admins = 2, articles = 3903, edits = 32249, files = 0, pages = 10695, users = 6039, depth = 9.131323 }, ['mwl'] = { pos = 214, activeusers = 18, admins = 1, articles = 3882, edits = 98699, files = 0, pages = 10214, users = 12239, depth = 25.70915 }, ['fur'] = { pos = 215, activeusers = 19, admins = 2, articles = 3760, edits = 170412, files = 318, pages = 8592, users = 13255, depth = 32.75549 }, ['rm'] = { pos = 216, activeusers = 18, admins = 3, articles = 3755, edits = 163072, files = 51, pages = 9598, users = 18606, depth = 41.1387 }, ['ang'] = { pos = 217, activeusers = 35, admins = 2, articles = 3695, edits = 205823, files = 299, pages = 16565, users = 117978, depth = 150.7408 }, ['lad'] = { pos = 218, activeusers = 21, admins = 5, articles = 3604, edits = 208899, files = 23, pages = 12944, users = 19690, depth = 108.3907 }, ['gom'] = { pos = 219, activeusers = 14, admins = 3, articles = 3552, edits = 206410, files = 0, pages = 9048, users = 8665, depth = 54.61672 }, ['koi'] = { pos = 220, activeusers = 11, admins = 1, articles = 3442, edits = 59774, files = 0, pages = 11025, users = 7913, depth = 26.31444 }, ['ext'] = { pos = 221, activeusers = 13, admins = 1, articles = 3377, edits = 116089, files = 0, pages = 7567, users = 16082, depth = 23.61747 }, ['tyv'] = { pos = 222, activeusers = 12, admins = 1, articles = 3364, edits = 43486, files = 0, pages = 11237, users = 8112, depth = 21.19667 }, ['dsb'] = { pos = 223, activeusers = 15, admins = 1, articles = 3324, edits = 142787, files = 0, pages = 11199, users = 17264, depth = 71.563 }, ['rw'] = { pos = 224, activeusers = 30, admins = 1, articles = 3316, edits = 86122, files = 0, pages = 9349, users = 11220, depth = 30.49205 }, ['dty'] = { pos = 225, activeusers = 15, admins = 3, articles = 3307, edits = 237469, files = 3, pages = 19228, users = 5533, depth = 286.2498 }, ['ln'] = { pos = 226, activeusers = 26, admins = 4, articles = 3281, edits = 121869, files = 32, pages = 8584, users = 11839, depth = 37.08808 }, ['av'] = { pos = 227, activeusers = 18, admins = 2, articles = 3137, edits = 83330, files = 0, pages = 14761, users = 13377, depth = 77.51179 }, ['cbk-zam'] = { pos = 228, activeusers = 17, admins = 2, articles = 3129, edits = 110089, files = 0, pages = 8234, users = 13537, depth = 35.58881 }, ['dv'] = { pos = 229, activeusers = 16, admins = 3, articles = 3019, edits = 130000, files = 932, pages = 11203, users = 23391, depth = 85.27349 }, ['ksh'] = { pos = 230, activeusers = 13, admins = 3, articles = 2916, edits = 1606851, files = 0, pages = 10543, users = 21396, depth = 1042.663 }, ['gag'] = { pos = 231, activeusers = 17, admins = 1, articles = 2794, edits = 67768, files = 0, pages = 6579, users = 12717, depth = 18.90357 }, ['bxr'] = { pos = 232, activeusers = 20, admins = 1, articles = 2772, edits = 69920, files = 9, pages = 11045, users = 13875, depth = 56.38652 }, ['pfl'] = { pos = 233, activeusers = 15, admins = 4, articles = 2740, edits = 90027, files = 0, pages = 6916, users = 10793, depth = 30.23692 }, ['pap'] = { pos = 234, activeusers = 17, admins = 2, articles = 2721, edits = 90751, files = 0, pages = 6048, users = 13399, depth = 22.43304 }, ['pag'] = { pos = 235, activeusers = 12, admins = 1, articles = 2561, edits = 73097, files = 0, pages = 8794, users = 7590, depth = 49.23661 }, ['pi'] = { pos = 236, activeusers = 9, admins = 2, articles = 2547, edits = 101648, files = 0, pages = 4637, users = 6656, depth = 14.76034 }, ['haw'] = { pos = 237, activeusers = 18, admins = 1, articles = 2457, edits = 96499, files = 0, pages = 5525, users = 15109, depth = 27.23272 }, ['awa'] = { pos = 238, activeusers = 8, admins = 1, articles = 2436, edits = 24119, files = 0, pages = 5350, users = 1931, depth = 6.451044 }, ['tay'] = { pos = 239, activeusers = 19, admins = 0, articles = 2422, edits = 54188, files = 0, pages = 2832, users = 1121, depth = 0.548314 }, ['tw'] = { pos = 240, activeusers = 40, admins = 2, articles = 2112, edits = 93653, files = 0, pages = 5079, users = 13939, depth = 36.39073 }, ['inh'] = { pos = 241, activeusers = 11, admins = 2, articles = 2100, edits = 55096, files = 37, pages = 11832, users = 3323, depth = 100.0063 }, ['dag'] = { pos = 242, activeusers = 46, admins = 4, articles = 2065, edits = 44674, files = 0, pages = 4490, users = 1844, depth = 13.72119 }, ['krc'] = { pos = 243, activeusers = 13, admins = 2, articles = 2057, edits = 106214, files = 0, pages = 14327, users = 9694, depth = 263.7831 }, ['xal'] = { pos = 244, activeusers = 11, admins = 1, articles = 2046, edits = 85071, files = 0, pages = 11874, users = 9283, depth = 165.3117 }, ['szy'] = { pos = 245, activeusers = 10, admins = 1, articles = 2044, edits = 128493, files = 0, pages = 5360, users = 2334, depth = 63.09311 }, ['za'] = { pos = 246, activeusers = 9, admins = 1, articles = 2010, edits = 39349, files = 0, pages = 4143, users = 9767, depth = 10.69568 }, ['ks'] = { pos = 247, activeusers = 24, admins = 2, articles = 2007, edits = 64055, files = 9, pages = 8695, users = 9396, depth = 81.80527 }, ['mdf'] = { pos = 248, activeusers = 14, admins = 3, articles = 1983, edits = 64793, files = 0, pages = 11858, users = 8548, depth = 135.5019 }, ['kaa'] = { pos = 249, activeusers = 36, admins = 1, articles = 1957, edits = 46595, files = 3, pages = 5189, users = 10283, depth = 24.49157 }, ['pdc'] = { pos = 250, activeusers = 12, admins = 1, articles = 1932, edits = 105146, files = 0, pages = 5836, users = 30429, depth = 73.56697 }, ['atj'] = { pos = 251, activeusers = 11, admins = 5, articles = 1912, edits = 14725, files = 0, pages = 3020, users = 3706, depth = 1.63739 }, ['to'] = { pos = 252, activeusers = 12, admins = 2, articles = 1908, edits = 41593, files = 12, pages = 5333, users = 9254, depth = 25.13119 }, ['arc'] = { pos = 253, activeusers = 16, admins = 2, articles = 1853, edits = 95342, files = 0, pages = 6428, users = 18829, depth = 90.41485 }, ['tcy'] = { pos = 254, activeusers = 35, admins = 2, articles = 1746, edits = 103011, files = 1, pages = 9001, users = 4947, depth = 197.5965 }, ['kbp'] = { pos = 255, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1698, edits = 16064, files = 0, pages = 3375, users = 3859, depth = 4.642701 }, ['jam'] = { pos = 256, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1685, edits = 20762, files = 0, pages = 3024, users = 7279, depth = 4.335596 }, ['na'] = { pos = 257, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1661, edits = 89539, files = 4, pages = 4884, users = 11502, depth = 69.02683 }, ['wo'] = { pos = 258, activeusers = 15, admins = 3, articles = 1651, edits = 104456, files = 0, pages = 5373, users = 13956, depth = 98.80413 }, ['kbd'] = { pos = 259, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1595, edits = 43687, files = 0, pages = 6742, users = 9154, depth = 67.47617 }, ['nia'] = { pos = 260, activeusers = 17, admins = 1, articles = 1524, edits = 17652, files = 0, pages = 3618, users = 1217, depth = 9.211041 }, ['nov'] = { pos = 261, activeusers = 9, admins = 3, articles = 1516, edits = 177713, files = 0, pages = 4408, users = 10839, depth = 146.7154 }, ['tet'] = { pos = 262, activeusers = 13, admins = 2, articles = 1503, edits = 66604, files = 0, pages = 3910, users = 8935, depth = 43.68756 }, ['ki'] = { pos = 263, activeusers = 18, admins = 1, articles = 1502, edits = 20656, files = 0, pages = 3073, users = 7985, depth = 7.353535 }, ['mnw'] = { pos = 264, activeusers = 20, admins = 2, articles = 1424, edits = 34424, files = 0, pages = 4722, users = 2686, depth = 39.10359 }, ['lg'] = { pos = 265, activeusers = 11, admins = 1, articles = 1419, edits = 26751, files = 0, pages = 4814, users = 7174, depth = 31.8089 }, ['bi'] = { pos = 266, activeusers = 13, admins = 2, articles = 1395, edits = 41828, files = 0, pages = 3298, users = 12172, depth = 23.60183 }, ['tpi'] = { pos = 267, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1351, edits = 86612, files = 0, pages = 5680, users = 12396, depth = 156.5648 }, ['nqo'] = { pos = 268, activeusers = 16, admins = 1, articles = 1325, edits = 10086, files = 0, pages = 2651, users = 2892, depth = 3.810347 }, ['jbo'] = { pos = 269, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1305, edits = 111665, files = 0, pages = 5717, users = 15041, depth = 223.2538 }, ['roa-rup'] = { pos = 270, activeusers = 14, admins = 1, articles = 1292, edits = 205299, files = 0, pages = 4294, users = 13030, depth = 258.1197 }, ['fj'] = { pos = 271, activeusers = 8, admins = 1, articles = 1274, edits = 35446, files = 0, pages = 3631, users = 8375, depth = 33.41345 }, ['lbe'] = { pos = 272, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1264, edits = 50274, files = 0, pages = 14691, users = 7817, depth = 386.1499 }, ['kg'] = { pos = 273, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1255, edits = 43792, files = 0, pages = 2905, users = 9992, depth = 26.05728 }, ['xh'] = { pos = 274, activeusers = 36, admins = 1, articles = 1240, edits = 33906, files = 0, pages = 3829, users = 11772, depth = 38.60219 }, ['ty'] = { pos = 275, activeusers = 11, admins = 2, articles = 1217, edits = 53071, files = 0, pages = 2993, users = 6869, depth = 37.76203 }, ['cu'] = { pos = 276, activeusers = 18, admins = 2, articles = 1167, edits = 82637, files = 0, pages = 5566, users = 23106, depth = 210.9588 }, ['shi'] = { pos = 277, activeusers = 8, admins = 2, articles = 1154, edits = 33397, files = 0, pages = 3845, users = 1493, depth = 47.23097 }, ['srn'] = { pos = 278, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1112, edits = 39153, files = 0, pages = 2729, users = 7050, depth = 30.33695 }, ['trv'] = { pos = 279, activeusers = 18, admins = 0, articles = 1110, edits = 85905, files = 0, pages = 2064, users = 1201, depth = 30.74394 }, ['om'] = { pos = 280, activeusers = 13, admins = 1, articles = 1094, edits = 38044, files = 0, pages = 3742, users = 9489, depth = 59.56398 }, ['guw'] = { pos = 281, activeusers = 22, admins = 2, articles = 1066, edits = 30106, files = 0, pages = 1792, users = 517, depth = 7.792448 }, ['sm'] = { pos = 282, activeusers = 15, admins = 1, articles = 1065, edits = 42640, files = 0, pages = 3295, users = 9641, depth = 56.73777 }, ['gcr'] = { pos = 283, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1050, edits = 16486, files = 0, pages = 2556, users = 2198, depth = 13.26862 }, ['alt'] = { pos = 284, activeusers = 11, admins = 2, articles = 1045, edits = 36106, files = 0, pages = 3726, users = 1665, depth = 63.78192 }, ['chr'] = { pos = 285, activeusers = 12, admins = 1, articles = 1020, edits = 46157, files = 0, pages = 3895, users = 21872, depth = 94.14677 }, ['ltg'] = { pos = 286, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1015, edits = 35320, files = 0, pages = 3223, users = 6702, depth = 51.85928 }, ['ny'] = { pos = 287, activeusers = 15, admins = 1, articles = 919, edits = 38056, files = 0, pages = 4003, users = 9394, depth = 107.062 }, ['pih'] = { pos = 288, activeusers = 15, admins = 1, articles = 893, edits = 44157, files = 0, pages = 3325, users = 10497, depth = 98.49907 }, ['got'] = { pos = 289, activeusers = 11, admins = 1, articles = 866, edits = 46132, files = 0, pages = 3805, users = 17752, depth = 139.6404 }, ['mad'] = { pos = 290, activeusers = 12, admins = 0, articles = 861, edits = 8896, files = 0, pages = 1629, users = 1581, depth = 4.345001 }, ['st'] = { pos = 291, activeusers = 19, admins = 1, articles = 843, edits = 28449, files = 0, pages = 4255, users = 9453, depth = 109.5293 }, ['ami'] = { pos = 292, activeusers = 19, admins = 0, articles = 839, edits = 32268, files = 0, pages = 1657, users = 950, depth = 18.5111 }, ['blk'] = { pos = 293, activeusers = 22, admins = 1, articles = 827, edits = 16202, files = 0, pages = 3711, users = 244, depth = 53.09544 }, ['bm'] = { pos = 294, activeusers = 8, admins = 2, articles = 775, edits = 40189, files = 0, pages = 3145, users = 9884, depth = 119.5033 }, ['tn'] = { pos = 295, activeusers = 21, admins = 2, articles = 773, edits = 28261, files = 0, pages = 3717, users = 9269, depth = 110.2838 }, ['ve'] = { pos = 296, activeusers = 14, admins = 1, articles = 748, edits = 19285, files = 0, pages = 2235, users = 7215, depth = 34.10051 }, ['rmy'] = { pos = 297, activeusers = 10, admins = 1, articles = 730, edits = 50227, files = 0, pages = 2701, users = 16413, depth = 135.5627 }, ['ts'] = { pos = 298, activeusers = 13, admins = 2, articles = 720, edits = 36672, files = 0, pages = 3765, users = 8851, depth = 174.2124 }, ['chy'] = { pos = 299, activeusers = 9, admins = 1, articles = 662, edits = 24107, files = 0, pages = 2258, users = 10624, depth = 62.05388 }, ['rn'] = { pos = 300, activeusers = 7, admins = 1, articles = 620, edits = 23101, files = 0, pages = 2450, users = 8979, depth = 82.14545 }, ['iu'] = { pos = 301, activeusers = 8, admins = 2, articles = 593, edits = 44506, files = 0, pages = 3182, users = 17029, depth = 266.6079 }, ['ak'] = { pos = 302, activeusers = 14, admins = 1, articles = 589, edits = 28928, files = 0, pages = 2441, users = 12527, depth = 117.1661 }, ['ss'] = { pos = 303, activeusers = 11, admins = 3, articles = 576, edits = 38085, files = 0, pages = 2416, users = 7641, depth = 160.8599 }, ['ch'] = { pos = 304, activeusers = 12, admins = 1, articles = 543, edits = 22843, files = 0, pages = 2501, users = 14433, depth = 118.7586 }, ['ff'] = { pos = 305, activeusers = 23, admins = 0, articles = 541, edits = 25114, files = 0, pages = 2510, users = 7896, depth = 132.5376 }, ['pnt'] = { pos = 306, activeusers = 6, admins = 1, articles = 481, edits = 35126, files = 0, pages = 2039, users = 9485, depth = 180.7408 }, ['kcg'] = { pos = 307, activeusers = 13, admins = 1, articles = 462, edits = 16459, files = 0, pages = 2303, users = 448, depth = 113.4836 }, ['ady'] = { pos = 308, activeusers = 10, admins = 1, articles = 451, edits = 12104, files = 0, pages = 3112, users = 6010, depth = 135.4023 }, ['ik'] = { pos = 309, activeusers = 10, admins = 2, articles = 445, edits = 37982, files = 0, pages = 2616, users = 7952, depth = 345.5729 }, ['ee'] = { pos = 310, activeusers = 17, admins = 3, articles = 438, edits = 50084, files = 0, pages = 3131, users = 13282, depth = 604.7006 }, ['sg'] = { pos = 311, activeusers = 13, admins = 2, articles = 311, edits = 20556, files = 0, pages = 1983, users = 5985, depth = 299.6178 }, ['din'] = { pos = 312, activeusers = 11, admins = 1, articles = 306, edits = 8041, files = 0, pages = 1086, users = 5694, depth = 48.10903 }, ['pwn'] = { pos = 313, activeusers = 17, admins = 0, articles = 279, edits = 11189, files = 0, pages = 434, users = 855, depth = 7.957132 }, ['pcm'] = { pos = 314, activeusers = 21, admins = 1, articles = 251, edits = 12818, files = 0, pages = 937, users = 203, depth = 102.1837 }, ['kl'] = { pos = 315, activeusers = 18, admins = 2, articles = 244, edits = 74486, files = 0, pages = 2262, users = 12314, depth = 2252.396 }, ['ti'] = { pos = 316, activeusers = 13, admins = 2, articles = 234, edits = 23841, files = 0, pages = 2731, users = 8477, depth = 994.0499 }, ['dz'] = { pos = 317, activeusers = 14, admins = 1, articles = 229, edits = 29431, files = 0, pages = 2294, users = 9231, depth = 1043.232 }, ['cr'] = { pos = 318, activeusers = 21, admins = 2, articles = 158, edits = 37457, files = 0, pages = 2161, users = 16782, depth = 2785.646 }, ['ng'] = { pos = 319, activeusers = 0, admins = 1, articles = 8, edits = 5923, files = 0, pages = 443, users = 2385, depth = 39530.88 }, ['cho'] = { pos = 320, activeusers = 0, admins = 1, articles = 6, edits = 4220, files = 0, pages = 201, users = 1809, depth = 22176 }, ['kj'] = { pos = 321, activeusers = 0, admins = 1, articles = 4, edits = 3548, files = 0, pages = 114, users = 1377, depth = 23536.62 }, ['mh'] = { pos = 322, activeusers = 0, admins = 1, articles = 4, edits = 4212, files = 0, pages = 206, users = 2140, depth = 52143.95 }, ['ho'] = { pos = 323, activeusers = 0, admins = 1, articles = 3, edits = 3786, files = 0, pages = 129, users = 1575, depth = 51771.35 }, ['ii'] = { pos = 324, activeusers = 0, admins = 1, articles = 3, edits = 11653, files = 0, pages = 189, users = 2031, depth = 237006 }, ['lrc'] = { pos = 325, activeusers = 1, admins = 1, articles = 1, edits = 140064, files = 0, pages = 237, users = 5037, depth = 3.291563E+07 }, ['mus'] = { pos = 326, activeusers = 0, admins = 1, articles = 1, edits = 3603, files = 0, pages = 115, users = 2348, depth = 407170.3 }, ['aa'] = { pos = 327, activeusers = 0, admins = 1, articles = 0, edits = 4685, files = 0, pages = 509, users = 4063, depth = 0 }, ['hz'] = { pos = 328, activeusers = 1, admins = 1, articles = 0, edits = 4483, files = 0, pages = 176, users = 3761, depth = 0 }, ['kr'] = { pos = 329, activeusers = 0, admins = 1, articles = 0, edits = 4641, files = 0, pages = 162, users = 5464, depth = 0 }, ['total'] = { activeusers = 279715, admins = 3759, articles = 59311247, edits = 3210482444, files = 2759403, pages = 244943446, users = 103573836, depth = 128.3917, date = '@1661724037' }, } return info 1bkkriinpt0iu5vppvhu1jsb6iz4hfy 2816550 2816524 2022-08-29T00:00:52Z MBHbot 26205 Scribunto text/plain local info = { ['en'] = { pos = 1, activeusers = 114891, admins = 1032, articles = 6545501, edits = 1102511189, files = 893697, pages = 56424343, users = 44076478, depth = 1134.654 }, ['ceb'] = { pos = 2, activeusers = 178, admins = 6, articles = 6125812, edits = 34883386, files = 0, pages = 11232229, users = 93743, depth = 2.158032 }, ['de'] = { pos = 3, activeusers = 16785, admins = 190, articles = 2719520, edits = 224216560, files = 129093, pages = 7509583, users = 3983361, depth = 92.6296 }, ['sv'] = { pos = 4, activeusers = 1970, admins = 66, articles = 2552497, edits = 51028100, files = 0, pages = 6122307, users = 832997, depth = 16.30249 }, ['fr'] = { pos = 5, activeusers = 16464, admins = 159, articles = 2450253, edits = 196042223, files = 68502, pages = 12165618, users = 4452682, depth = 253.3447 }, ['nl'] = { pos = 6, activeusers = 3480, admins = 36, articles = 2099551, edits = 62525317, files = 20, pages = 4469441, users = 1226404, depth = 17.82404 }, ['ru'] = { pos = 7, activeusers = 10489, admins = 76, articles = 1848931, edits = 124843735, files = 238106, pages = 7420278, users = 3236814, depth = 152.7656 }, ['es'] = { pos = 8, activeusers = 13281, admins = 63, articles = 1798030, edits = 145178970, files = 0, pages = 7717236, users = 6624587, depth = 203.8802 }, ['it'] = { pos = 9, activeusers = 7391, admins = 122, articles = 1769531, edits = 128739736, files = 138174, pages = 7501196, users = 2287264, depth = 180.0642 }, ['arz'] = { pos = 10, activeusers = 199, admins = 7, articles = 1597350, edits = 7345198, files = 1477, pages = 2012358, users = 189488, depth = 0.2463831 }, ['pl'] = { pos = 11, activeusers = 4039, admins = 101, articles = 1533979, edits = 67718465, files = 261, pages = 3560649, users = 1188363, depth = 33.19749 }, ['ja'] = { pos = 12, activeusers = 15016, admins = 41, articles = 1339793, edits = 90998905, files = 30008, pages = 3959272, users = 1972115, depth = 87.85677 }, ['zh'] = { pos = 13, activeusers = 8575, admins = 66, articles = 1299898, edits = 73110232, files = 60914, pages = 7131755, users = 3255945, depth = 206.3369 }, ['vi'] = { pos = 14, activeusers = 2172, admins = 20, articles = 1275581, edits = 68994244, files = 24590, pages = 19378142, users = 878335, depth = 717.075 }, ['war'] = { pos = 15, activeusers = 74, admins = 3, articles = 1265936, edits = 6287640, files = 42, pages = 2881780, users = 53008, depth = 3.554694 }, ['uk'] = { pos = 16, activeusers = 3015, admins = 45, articles = 1190462, edits = 36883965, files = 110506, pages = 4131863, users = 640794, depth = 54.49656 }, ['ar'] = { pos = 17, activeusers = 4739, admins = 26, articles = 1184150, edits = 59001509, files = 50020, pages = 7818120, users = 2294603, depth = 236.8614 }, ['pt'] = { pos = 18, activeusers = 8236, admins = 55, articles = 1094534, edits = 64115068, files = 58347, pages = 5406950, users = 2797501, depth = 184.0732 }, ['fa'] = { pos = 19, activeusers = 5146, admins = 34, articles = 925254, edits = 35375173, files = 81962, pages = 5347466, users = 1145168, depth = 151.115 }, ['ca'] = { pos = 20, activeusers = 983, admins = 30, articles = 709221, edits = 30539422, files = 15607, pages = 1767427, users = 426961, depth = 38.46773 }, ['sr'] = { pos = 21, activeusers = 694, admins = 19, articles = 662012, edits = 25150853, files = 36504, pages = 3987887, users = 311161, depth = 159.1805 }, ['id'] = { pos = 22, activeusers = 3198, admins = 44, articles = 627378, edits = 21559389, files = 47599, pages = 3298654, users = 1348470, depth = 118.4892 }, ['ko'] = { pos = 23, activeusers = 1703, admins = 27, articles = 603345, edits = 33158893, files = 12668, pages = 2740985, users = 750308, depth = 151.8557 }, ['no'] = { pos = 24, activeusers = 1091, admins = 44, articles = 596836, edits = 22864847, files = 4, pages = 1700682, users = 559983, depth = 45.98881 }, ['fi'] = { pos = 25, activeusers = 1632, admins = 31, articles = 537821, edits = 20699775, files = 70569, pages = 1411914, users = 521561, depth = 38.72551 }, ['tr'] = { pos = 26, activeusers = 2890, admins = 23, articles = 514197, edits = 28354246, files = 37613, pages = 2389413, users = 1422228, depth = 157.8231 }, ['hu'] = { pos = 27, activeusers = 1531, admins = 24, articles = 511010, edits = 25158555, files = 8446, pages = 1450402, users = 511198, depth = 58.61816 }, ['cs'] = { pos = 28, activeusers = 2080, admins = 33, articles = 509089, edits = 21590770, files = 1, pages = 1405776, users = 587438, depth = 47.64818 }, ['ce'] = { pos = 29, activeusers = 52, admins = 3, articles = 481830, edits = 8689461, files = 315, pages = 908708, users = 30838, depth = 7.505651 }, ['sh'] = { pos = 30, activeusers = 166, admins = 12, articles = 456900, edits = 41243360, files = 10243, pages = 4644369, users = 176633, depth = 745.913 }, ['ro'] = { pos = 31, activeusers = 847, admins = 17, articles = 433076, edits = 15024353, files = 116506, pages = 2623220, users = 592568, depth = 146.48 }, ['zh-min-nan'] = { pos = 32, activeusers = 82, admins = 6, articles = 431702, edits = 3135836, files = 362, pages = 1063378, users = 54091, depth = 6.313734 }, ['tt'] = { pos = 33, activeusers = 77, admins = 5, articles = 417592, edits = 3527778, files = 6111, pages = 565054, users = 43263, depth = 0.7785154 }, ['eu'] = { pos = 34, activeusers = 251, admins = 12, articles = 397783, edits = 9007403, files = 0, pages = 826662, users = 138940, depth = 12.66627 }, ['ms'] = { pos = 35, activeusers = 525, admins = 15, articles = 360136, edits = 5641060, files = 19611, pages = 1042380, users = 299120, depth = 19.42142 }, ['eo'] = { pos = 36, activeusers = 296, admins = 16, articles = 323561, edits = 7685395, files = 11316, pages = 720513, users = 199906, depth = 16.05418 }, ['he'] = { pos = 37, activeusers = 3082, admins = 32, articles = 321235, edits = 34507694, files = 74074, pages = 1343158, users = 999373, depth = 260.0037 }, ['hy'] = { pos = 38, activeusers = 407, admins = 11, articles = 293175, edits = 8487080, files = 11359, pages = 989258, users = 124214, depth = 48.36341 }, ['da'] = { pos = 39, activeusers = 790, admins = 25, articles = 284124, edits = 11204929, files = 0, pages = 908659, users = 436350, depth = 59.58075 }, ['bg'] = { pos = 40, activeusers = 707, admins = 25, articles = 283926, edits = 11480415, files = 549, pages = 632602, users = 312108, depth = 27.36912 }, ['azb'] = { pos = 41, activeusers = 106, admins = 5, articles = 242295, edits = 1524304, files = 246, pages = 572023, users = 38143, depth = 4.934928 }, ['sk'] = { pos = 42, activeusers = 528, admins = 10, articles = 241815, edits = 7406420, files = 0, pages = 549716, users = 222130, depth = 21.84368 }, ['kk'] = { pos = 43, activeusers = 195, admins = 16, articles = 232138, edits = 3061837, files = 10543, pages = 588374, users = 121173, depth = 12.25495 }, ['et'] = { pos = 44, activeusers = 420, admins = 34, articles = 229894, edits = 6176477, files = 758, pages = 542898, users = 168678, depth = 21.08954 }, ['min'] = { pos = 45, activeusers = 40, admins = 5, articles = 225647, edits = 2444881, files = 177, pages = 385560, users = 16197, depth = 3.184741 }, ['be'] = { pos = 46, activeusers = 273, admins = 11, articles = 222049, edits = 4188041, files = 3249, pages = 648145, users = 121172, depth = 23.79337 }, ['simple'] = { pos = 47, activeusers = 985, admins = 17, articles = 217674, edits = 8391940, files = 36, pages = 705832, users = 1227234, depth = 59.79553 }, ['hr'] = { pos = 48, activeusers = 471, admins = 11, articles = 213230, edits = 6437284, files = 21007, pages = 446278, users = 278459, depth = 17.23024 }, ['el'] = { pos = 49, activeusers = 1041, admins = 22, articles = 212848, edits = 9624935, files = 18510, pages = 631154, users = 370232, depth = 58.89949 }, ['lt'] = { pos = 50, activeusers = 326, admins = 10, articles = 204081, edits = 6661586, files = 23856, pages = 500576, users = 166828, depth = 28.08906 }, ['gl'] = { pos = 51, activeusers = 257, admins = 8, articles = 188413, edits = 6159667, files = 343, pages = 473251, users = 128584, depth = 29.74677 }, ['az'] = { pos = 52, activeusers = 642, admins = 17, articles = 186479, edits = 6585483, files = 23644, pages = 512271, users = 252492, depth = 39.23817 }, ['sl'] = { pos = 53, activeusers = 311, admins = 22, articles = 177517, edits = 5736148, files = 8317, pages = 440123, users = 213975, depth = 28.52172 }, ['ur'] = { pos = 54, activeusers = 308, admins = 11, articles = 175972, edits = 5126195, files = 12602, pages = 998258, users = 150149, depth = 112.1272 }, ['uz'] = { pos = 55, activeusers = 619, admins = 20, articles = 170693, edits = 2813577, files = 2097, pages = 695494, users = 77415, depth = 38.24048 }, ['nn'] = { pos = 56, activeusers = 140, admins = 14, articles = 162689, edits = 3391446, files = 16, pages = 372504, users = 122032, depth = 15.14296 }, ['ka'] = { pos = 57, activeusers = 245, admins = 6, articles = 162603, edits = 4400322, files = 14841, pages = 460373, users = 143390, depth = 32.05379 }, ['hi'] = { pos = 58, activeusers = 1192, admins = 6, articles = 152411, edits = 5615579, files = 3605, pages = 1192420, users = 711485, depth = 219.284 }, ['th'] = { pos = 59, activeusers = 1000, admins = 15, articles = 149647, edits = 10247709, files = 27314, pages = 975774, users = 430656, depth = 320.0627 }, ['ta'] = { pos = 60, activeusers = 341, admins = 31, articles = 148486, edits = 3493054, files = 7723, pages = 466892, users = 208140, depth = 34.40173 }, ['la'] = { pos = 61, activeusers = 128, admins = 21, articles = 136960, edits = 3691184, files = 0, pages = 275718, users = 158536, depth = 13.74134 }, ['cy'] = { pos = 62, activeusers = 106, admins = 16, articles = 135165, edits = 11099798, files = 11274, pages = 275411, users = 73895, depth = 43.38966 }, ['mk'] = { pos = 63, activeusers = 212, admins = 12, articles = 130164, edits = 4793761, files = 8682, pages = 524686, users = 103526, depth = 83.93394 }, ['ast'] = { pos = 64, activeusers = 108, admins = 11, articles = 129993, edits = 3708960, files = 0, pages = 228720, users = 107088, depth = 9.353625 }, ['bn'] = { pos = 65, activeusers = 1147, admins = 13, articles = 126882, edits = 6059235, files = 15480, pages = 992093, users = 386192, depth = 283.9942 }, ['zh-yue'] = { pos = 66, activeusers = 284, admins = 12, articles = 126594, edits = 1867470, files = 2629, pages = 285400, users = 244266, depth = 10.29692 }, ['lv'] = { pos = 67, activeusers = 283, admins = 13, articles = 115336, edits = 3669770, files = 25577, pages = 468297, users = 108228, depth = 73.39072 }, ['tg'] = { pos = 68, activeusers = 58, admins = 6, articles = 107787, edits = 1309662, files = 485, pages = 262957, users = 36229, depth = 10.32184 }, ['af'] = { pos = 69, activeusers = 192, admins = 16, articles = 104593, edits = 2517210, files = 9616, pages = 373207, users = 152681, depth = 44.48584 }, ['my'] = { pos = 70, activeusers = 137, admins = 4, articles = 103697, edits = 756227, files = 2976, pages = 217396, users = 103506, depth = 4.181976 }, ['mg'] = { pos = 71, activeusers = 44, admins = 3, articles = 94885, edits = 1046698, files = 3, pages = 245169, users = 28902, depth = 10.70992 }, ['bs'] = { pos = 72, activeusers = 170, admins = 9, articles = 90389, edits = 3416573, files = 5465, pages = 367843, users = 144851, depth = 87.51429 }, ['oc'] = { pos = 73, activeusers = 90, admins = 4, articles = 87569, edits = 2327882, files = 925, pages = 156438, users = 48526, depth = 9.203763 }, ['mr'] = { pos = 74, activeusers = 159, admins = 12, articles = 86143, edits = 2150676, files = 19140, pages = 286114, users = 146112, depth = 40.50699 }, ['sq'] = { pos = 75, activeusers = 217, admins = 11, articles = 86140, edits = 2466106, files = 4732, pages = 263497, users = 144107, depth = 39.67556 }, ['nds'] = { pos = 76, activeusers = 33, admins = 4, articles = 83919, edits = 990325, files = 0, pages = 162436, users = 49087, depth = 5.337062 }, ['ky'] = { pos = 77, activeusers = 78, admins = 4, articles = 81605, edits = 425299, files = 2688, pages = 111423, users = 33286, depth = 0.5096159 }, ['ml'] = { pos = 78, activeusers = 249, admins = 15, articles = 79133, edits = 3711619, files = 6968, pages = 489090, users = 163579, depth = 203.6742 }, ['be-tarask'] = { pos = 79, activeusers = 129, admins = 4, articles = 78945, edits = 2327604, files = 1894, pages = 226865, users = 76392, depth = 36.0202 }, ['te'] = { pos = 80, activeusers = 184, admins = 13, articles = 78117, edits = 3620397, files = 12828, pages = 306650, users = 114787, depth = 101.0462 }, ['sw'] = { pos = 81, activeusers = 198, admins = 14, articles = 74637, edits = 1241362, files = 2270, pages = 151070, users = 55340, depth = 8.617349 }, ['br'] = { pos = 82, activeusers = 89, admins = 6, articles = 72914, edits = 2005332, files = 5365, pages = 142509, users = 70377, depth = 12.81971 }, ['new'] = { pos = 83, activeusers = 17, admins = 2, articles = 72352, edits = 848794, files = 0, pages = 196959, users = 25108, depth = 12.78234 }, ['jv'] = { pos = 84, activeusers = 91, admins = 4, articles = 70772, edits = 1594643, files = 5430, pages = 178964, users = 54111, depth = 20.82405 }, ['vec'] = { pos = 85, activeusers = 36, admins = 5, articles = 68996, edits = 1100928, files = 724, pages = 140401, users = 32146, depth = 8.398431 }, ['ht'] = { pos = 86, activeusers = 42, admins = 3, articles = 67947, edits = 804255, files = 0, pages = 82090, users = 28602, depth = 0.424469 }, ['pms'] = { pos = 87, activeusers = 32, admins = 4, articles = 66377, edits = 855469, files = 2069, pages = 101502, users = 25358, depth = 2.360082 }, ['pnb'] = { pos = 88, activeusers = 49, admins = 2, articles = 65858, edits = 607098, files = 147, pages = 113818, users = 32564, depth = 2.828715 }, ['su'] = { pos = 89, activeusers = 41, admins = 7, articles = 61286, edits = 629515, files = 545, pages = 97422, users = 28453, depth = 2.246501 }, ['lb'] = { pos = 90, activeusers = 59, admins = 5, articles = 61055, edits = 2392386, files = 2376, pages = 131554, users = 55287, depth = 24.24659 }, ['ba'] = { pos = 91, activeusers = 77, admins = 7, articles = 60430, edits = 1151873, files = 1457, pages = 170074, users = 35543, depth = 22.29622 }, ['lld'] = { pos = 92, activeusers = 11, admins = 2, articles = 59956, edits = 98894, files = 0, pages = 63811, users = 2284, depth = 0.006407047 }, ['ga'] = { pos = 93, activeusers = 90, admins = 7, articles = 57450, edits = 1089648, files = 1123, pages = 96401, users = 52691, depth = 5.195912 }, ['szl'] = { pos = 94, activeusers = 42, admins = 3, articles = 55869, edits = 347801, files = 0, pages = 69168, users = 21836, depth = 0.2849193 }, ['lmo'] = { pos = 95, activeusers = 43, admins = 5, articles = 54976, edits = 1127081, files = 4437, pages = 123974, users = 37851, depth = 14.32027 }, ['is'] = { pos = 96, activeusers = 122, admins = 19, articles = 54798, edits = 1761486, files = 3218, pages = 141739, users = 86960, depth = 31.28309 }, ['ku'] = { pos = 97, activeusers = 87, admins = 3, articles = 53962, edits = 1094984, files = 565, pages = 109290, users = 51985, depth = 10.53274 }, ['cv'] = { pos = 98, activeusers = 44, admins = 2, articles = 49685, edits = 750268, files = 537, pages = 97924, users = 31295, depth = 7.222263 }, ['fy'] = { pos = 99, activeusers = 70, admins = 8, articles = 49406, edits = 1088094, files = 7612, pages = 150643, users = 43595, depth = 30.3275 }, ['tl'] = { pos = 100, activeusers = 132, admins = 11, articles = 43217, edits = 1963430, files = 1896, pages = 234356, users = 123778, depth = 163.881 }, ['ckb'] = { pos = 101, activeusers = 175, admins = 7, articles = 42745, edits = 974822, files = 1603, pages = 185825, users = 51619, depth = 58.77713 }, ['wuu'] = { pos = 102, activeusers = 40, admins = 4, articles = 42556, edits = 294557, files = 135, pages = 55391, users = 78918, depth = 0.4837269 }, ['an'] = { pos = 103, activeusers = 72, admins = 6, articles = 42216, edits = 1838531, files = 1499, pages = 128518, users = 68583, depth = 59.78532 }, ['sco'] = { pos = 104, activeusers = 90, admins = 4, articles = 40559, edits = 862587, files = 690, pages = 146774, users = 95798, depth = 40.30426 }, ['diq'] = { pos = 105, activeusers = 35, admins = 3, articles = 40163, edits = 487401, files = 209, pages = 60561, users = 25046, depth = 2.075947 }, ['pa'] = { pos = 106, activeusers = 97, admins = 9, articles = 38540, edits = 610204, files = 1581, pages = 134620, users = 42464, depth = 28.17138 }, ['vo'] = { pos = 107, activeusers = 29, admins = 2, articles = 36559, edits = 3271581, files = 0, pages = 167149, users = 32433, depth = 249.7383 }, ['io'] = { pos = 108, activeusers = 43, admins = 5, articles = 33575, edits = 993912, files = 0, pages = 49446, users = 33737, depth = 4.491519 }, ['ne'] = { pos = 109, activeusers = 101, admins = 5, articles = 32336, edits = 1070255, files = 1259, pages = 103765, users = 58858, depth = 50.32838 }, ['yo'] = { pos = 110, activeusers = 68, admins = 3, articles = 31634, edits = 553762, files = 168, pages = 56066, users = 25012, depth = 5.891602 }, ['gu'] = { pos = 111, activeusers = 87, admins = 3, articles = 29977, edits = 826343, files = 0, pages = 117979, users = 69355, depth = 60.3621 }, ['als'] = { pos = 112, activeusers = 70, admins = 9, articles = 29044, edits = 1015181, files = 571, pages = 69797, users = 92773, depth = 28.63605 }, ['kn'] = { pos = 113, activeusers = 166, admins = 3, articles = 28597, edits = 1112738, files = 2603, pages = 130684, users = 76414, depth = 108.5102 }, ['bar'] = { pos = 114, activeusers = 47, admins = 3, articles = 26982, edits = 831389, files = 1320, pages = 108887, users = 63648, depth = 70.35594 }, ['scn'] = { pos = 115, activeusers = 37, admins = 5, articles = 26213, edits = 732888, files = 1407, pages = 55699, users = 41431, depth = 16.64901 }, ['bpy'] = { pos = 116, activeusers = 17, admins = 3, articles = 25085, edits = 886488, files = 45, pages = 62806, users = 23554, depth = 31.91611 }, ['avk'] = { pos = 117, activeusers = 27, admins = 6, articles = 24174, edits = 115339, files = 0, pages = 29373, users = 3140, depth = 0.1816228 }, ['ia'] = { pos = 118, activeusers = 34, admins = 6, articles = 23970, edits = 642383, files = 4, pages = 37936, users = 44874, depth = 5.748447 }, ['qu'] = { pos = 119, activeusers = 33, admins = 2, articles = 23067, edits = 650116, files = 0, pages = 55979, users = 27281, depth = 23.64242 }, ['mn'] = { pos = 120, activeusers = 87, admins = 3, articles = 21432, edits = 708451, files = 1475, pages = 98121, users = 78223, depth = 92.44611 }, ['nv'] = { pos = 121, activeusers = 11, admins = 2, articles = 20506, edits = 296077, files = 709, pages = 34675, users = 15209, depth = 4.076662 }, ['crh'] = { pos = 122, activeusers = 33, admins = 2, articles = 20010, edits = 178149, files = 0, pages = 40018, users = 17926, depth = 4.450832 }, ['xmf'] = { pos = 123, activeusers = 22, admins = 3, articles = 19654, edits = 186797, files = 0, pages = 36547, users = 17146, depth = 3.775981 }, ['si'] = { pos = 124, activeusers = 85, admins = 3, articles = 18059, edits = 511948, files = 3115, pages = 80285, users = 58556, depth = 75.70905 }, ['ha'] = { pos = 125, activeusers = 124, admins = 3, articles = 18047, edits = 168559, files = 0, pages = 31859, users = 18621, depth = 3.099009 }, ['bat-smg'] = { pos = 126, activeusers = 22, admins = 5, articles = 17086, edits = 355536, files = 109, pages = 29095, users = 24212, depth = 6.036679 }, ['os'] = { pos = 127, activeusers = 31, admins = 3, articles = 16267, edits = 525109, files = 164, pages = 60033, users = 22660, depth = 63.31668 }, ['frr'] = { pos = 128, activeusers = 28, admins = 5, articles = 16148, edits = 231915, files = 1327, pages = 41381, users = 18061, depth = 13.68447 }, ['or'] = { pos = 129, activeusers = 53, admins = 6, articles = 15933, edits = 462381, files = 125, pages = 71879, users = 31182, depth = 79.31237 }, ['gd'] = { pos = 130, activeusers = 36, admins = 6, articles = 15909, edits = 567038, files = 347, pages = 32212, users = 25675, depth = 18.48603 }, ['ps'] = { pos = 131, activeusers = 42, admins = 1, articles = 15660, edits = 284422, files = 1733, pages = 54756, users = 27930, depth = 32.37521 }, ['cdo'] = { pos = 132, activeusers = 21, admins = 4, articles = 15558, edits = 89921, files = 0, pages = 31372, users = 19028, depth = 2.961385 }, ['ban'] = { pos = 133, activeusers = 29, admins = 3, articles = 15467, edits = 123339, files = 113, pages = 31044, users = 5443, depth = 4.029751 }, ['bug'] = { pos = 134, activeusers = 16, admins = 1, articles = 15411, edits = 200792, files = 0, pages = 19628, users = 12300, depth = 0.7659774 }, ['yi'] = { pos = 135, activeusers = 46, admins = 3, articles = 15393, edits = 579361, files = 1062, pages = 44227, users = 45589, depth = 45.96476 }, ['ilo'] = { pos = 136, activeusers = 18, admins = 2, articles = 15362, edits = 391882, files = 0, pages = 70157, users = 16224, depth = 71.06744 }, ['sd'] = { pos = 137, activeusers = 30, admins = 4, articles = 15251, edits = 240371, files = 145, pages = 56249, users = 15822, depth = 30.88133 }, ['am'] = { pos = 138, activeusers = 54, admins = 2, articles = 15051, edits = 371787, files = 1766, pages = 45965, users = 39393, depth = 34.12295 }, ['nap'] = { pos = 139, activeusers = 22, admins = 3, articles = 14731, edits = 664703, files = 281, pages = 23715, users = 27791, depth = 10.42508 }, ['sah'] = { pos = 140, activeusers = 33, admins = 3, articles = 14331, edits = 382148, files = 1765, pages = 47782, users = 22271, depth = 43.5745 }, ['hsb'] = { pos = 141, activeusers = 28, admins = 4, articles = 13831, edits = 377441, files = 133, pages = 35390, users = 23122, depth = 25.91306 }, ['fo'] = { pos = 142, activeusers = 34, admins = 3, articles = 13788, edits = 368842, files = 0, pages = 40274, users = 26993, depth = 33.79449 }, ['li'] = { pos = 143, activeusers = 25, admins = 7, articles = 13774, edits = 454497, files = 623, pages = 65641, users = 26593, depth = 98.17885 }, ['map-bms'] = { pos = 144, activeusers = 16, admins = 1, articles = 13753, edits = 213259, files = 462, pages = 30211, users = 14970, depth = 10.10884 }, ['mai'] = { pos = 145, activeusers = 26, admins = 5, articles = 13724, edits = 229754, files = 115, pages = 39349, users = 11825, depth = 20.35615 }, ['mzn'] = { pos = 146, activeusers = 26, admins = 3, articles = 13445, edits = 165865, files = 263, pages = 30434, users = 30360, depth = 8.701813 }, ['gor'] = { pos = 147, activeusers = 16, admins = 2, articles = 13343, edits = 50854, files = 0, pages = 20876, users = 4073, depth = 0.7764381 }, ['eml'] = { pos = 148, activeusers = 24, admins = 3, articles = 13011, edits = 152446, files = 2742, pages = 35069, users = 23432, depth = 12.49406 }, ['ace'] = { pos = 149, activeusers = 24, admins = 3, articles = 12549, edits = 137381, files = 0, pages = 26485, users = 24230, depth = 6.397123 }, ['bcl'] = { pos = 150, activeusers = 34, admins = 3, articles = 12294, edits = 233753, files = 865, pages = 33047, users = 19786, depth = 20.15582 }, ['sa'] = { pos = 151, activeusers = 77, admins = 4, articles = 11778, edits = 469805, files = 445, pages = 70342, users = 35552, depth = 165.1282 }, ['shn'] = { pos = 152, activeusers = 10, admins = 2, articles = 11647, edits = 55162, files = 60, pages = 27160, users = 3305, depth = 3.603078 }, ['wa'] = { pos = 153, activeusers = 26, admins = 4, articles = 11576, edits = 388964, files = 614, pages = 27289, users = 22332, depth = 26.26171 }, ['zh-classical'] = { pos = 154, activeusers = 47, admins = 6, articles = 11475, edits = 380502, files = 0, pages = 97173, users = 94760, depth = 218.3973 }, ['ie'] = { pos = 155, activeusers = 28, admins = 3, articles = 11369, edits = 151395, files = 0, pages = 15175, users = 16971, depth = 1.118088 }, ['lij'] = { pos = 156, activeusers = 21, admins = 8, articles = 11022, edits = 231894, files = 7, pages = 26608, users = 14540, depth = 17.42713 }, ['as'] = { pos = 157, activeusers = 95, admins = 5, articles = 10668, edits = 331516, files = 1706, pages = 73393, users = 34752, depth = 156.1583 }, ['zu'] = { pos = 158, activeusers = 46, admins = 1, articles = 10583, edits = 96769, files = 0, pages = 23984, users = 17669, depth = 6.469511 }, ['mhr'] = { pos = 159, activeusers = 22, admins = 1, articles = 10440, edits = 185019, files = 0, pages = 27298, users = 13146, depth = 17.67244 }, ['mrj'] = { pos = 160, activeusers = 13, admins = 1, articles = 10426, edits = 100542, files = 0, pages = 18684, users = 9982, depth = 3.375918 }, ['hif'] = { pos = 161, activeusers = 23, admins = 2, articles = 10270, edits = 272343, files = 192, pages = 42289, users = 29673, depth = 62.59843 }, ['hyw'] = { pos = 162, activeusers = 31, admins = 5, articles = 10257, edits = 195273, files = 0, pages = 21586, users = 7395, depth = 11.03602 }, ['mni'] = { pos = 163, activeusers = 17, admins = 1, articles = 10103, edits = 48853, files = 0, pages = 16223, users = 2257, depth = 1.105 }, ['ig'] = { pos = 164, activeusers = 101, admins = 5, articles = 9861, edits = 96024, files = 0, pages = 15402, users = 13936, depth = 1.968508 }, ['km'] = { pos = 165, activeusers = 63, admins = 6, articles = 9544, edits = 282545, files = 1101, pages = 33460, users = 36438, depth = 53.02466 }, ['hak'] = { pos = 166, activeusers = 20, admins = 1, articles = 9446, edits = 122401, files = 0, pages = 18267, users = 30457, depth = 5.843291 }, ['roa-tara'] = { pos = 167, activeusers = 10, admins = 2, articles = 9306, edits = 140185, files = 288, pages = 17647, users = 10841, depth = 6.381765 }, ['pam'] = { pos = 168, activeusers = 25, admins = 2, articles = 8833, edits = 295794, files = 403, pages = 21410, users = 19444, depth = 28.00982 }, ['sn'] = { pos = 169, activeusers = 22, admins = 1, articles = 8585, edits = 97914, files = 0, pages = 16910, users = 15543, depth = 5.44489 }, ['nso'] = { pos = 170, activeusers = 13, admins = 1, articles = 8524, edits = 49827, files = 0, pages = 10773, users = 5873, depth = 0.3219735 }, ['so'] = { pos = 171, activeusers = 58, admins = 1, articles = 8466, edits = 240177, files = 0, pages = 25795, users = 32352, depth = 39.01093 }, ['rue'] = { pos = 172, activeusers = 30, admins = 1, articles = 8393, edits = 131333, files = 87, pages = 17664, users = 25478, depth = 9.072011 }, ['bh'] = { pos = 173, activeusers = 36, admins = 2, articles = 8011, edits = 723550, files = 53, pages = 69185, users = 29808, depth = 609.8414 }, ['se'] = { pos = 174, activeusers = 26, admins = 6, articles = 7802, edits = 300702, files = 0, pages = 20855, users = 26367, depth = 40.35849 }, ['myv'] = { pos = 175, activeusers = 25, admins = 4, articles = 7710, edits = 139830, files = 0, pages = 26263, users = 11831, depth = 30.83014 }, ['vls'] = { pos = 176, activeusers = 22, admins = 5, articles = 7640, edits = 308866, files = 480, pages = 21226, users = 24690, depth = 46.0149 }, ['nds-nl'] = { pos = 177, activeusers = 12, admins = 6, articles = 7596, edits = 320856, files = 571, pages = 20404, users = 25932, depth = 44.70824 }, ['mi'] = { pos = 178, activeusers = 24, admins = 2, articles = 7431, edits = 153476, files = 0, pages = 13467, users = 16712, depth = 7.519234 }, ['sat'] = { pos = 179, activeusers = 48, admins = 3, articles = 7429, edits = 99934, files = 0, pages = 17386, users = 5503, depth = 10.32547 }, ['sc'] = { pos = 180, activeusers = 19, admins = 4, articles = 7333, edits = 177586, files = 150, pages = 16398, users = 21997, depth = 16.5497 }, ['nah'] = { pos = 181, activeusers = 25, admins = 3, articles = 7248, edits = 502864, files = 170, pages = 19534, users = 20764, depth = 73.96802 }, ['vep'] = { pos = 182, activeusers = 25, admins = 1, articles = 6697, edits = 151787, files = 0, pages = 31140, users = 14497, depth = 64.93284 }, ['gan'] = { pos = 183, activeusers = 19, admins = 1, articles = 6491, edits = 394924, files = 57, pages = 33495, users = 38692, depth = 204.0641 }, ['kab'] = { pos = 184, activeusers = 16, admins = 2, articles = 6445, edits = 105978, files = 0, pages = 15915, users = 12068, depth = 14.37683 }, ['glk'] = { pos = 185, activeusers = 15, admins = 3, articles = 6438, edits = 62395, files = 807, pages = 13897, users = 14328, depth = 6.026817 }, ['tk'] = { pos = 186, activeusers = 41, admins = 2, articles = 6404, edits = 230833, files = 319, pages = 15828, users = 24859, depth = 31.58201 }, ['fiu-vro'] = { pos = 187, activeusers = 21, admins = 4, articles = 6327, edits = 177076, files = 196, pages = 12193, users = 13239, depth = 12.48353 }, ['co'] = { pos = 188, activeusers = 26, admins = 2, articles = 6204, edits = 379575, files = 0, pages = 14796, users = 19939, depth = 49.20375 }, ['bo'] = { pos = 189, activeusers = 20, admins = 1, articles = 6012, edits = 139901, files = 0, pages = 17574, users = 26556, depth = 29.44274 }, ['ab'] = { pos = 190, activeusers = 16, admins = 2, articles = 5993, edits = 118641, files = 9, pages = 20397, users = 17806, depth = 33.60054 }, ['gv'] = { pos = 191, activeusers = 17, admins = 3, articles = 5822, edits = 309577, files = 185, pages = 20973, users = 18111, depth = 99.96461 }, ['ary'] = { pos = 192, activeusers = 27, admins = 3, articles = 5761, edits = 190923, files = 42, pages = 43782, users = 6448, depth = 189.9389 }, ['frp'] = { pos = 193, activeusers = 20, admins = 2, articles = 5611, edits = 215392, files = 0, pages = 15499, users = 14761, depth = 43.1581 }, ['kw'] = { pos = 194, activeusers = 21, admins = 2, articles = 5519, edits = 199508, files = 6, pages = 11765, users = 13767, depth = 21.71959 }, ['kv'] = { pos = 195, activeusers = 19, admins = 1, articles = 5480, edits = 139819, files = 0, pages = 16734, users = 13277, depth = 35.23864 }, ['csb'] = { pos = 196, activeusers = 21, admins = 3, articles = 5435, edits = 186010, files = 0, pages = 8728, users = 15481, depth = 7.823587 }, ['pcd'] = { pos = 197, activeusers = 24, admins = 3, articles = 5418, edits = 68833, files = 49, pages = 10550, users = 15861, depth = 5.853822 }, ['ug'] = { pos = 198, activeusers = 29, admins = 1, articles = 5398, edits = 154321, files = 249, pages = 15024, users = 19872, depth = 32.6637 }, ['skr'] = { pos = 199, activeusers = 7, admins = 1, articles = 5276, edits = 27055, files = 0, pages = 5814, users = 1329, depth = 0.04838686 }, ['udm'] = { pos = 200, activeusers = 18, admins = 4, articles = 5270, edits = 120977, files = 9, pages = 17276, users = 13842, depth = 36.3442 }, ['tum'] = { pos = 201, activeusers = 21, admins = 2, articles = 5201, edits = 31916, files = 0, pages = 7340, users = 7202, depth = 0.7354621 }, ['zea'] = { pos = 202, activeusers = 17, admins = 3, articles = 5168, edits = 120928, files = 1, pages = 9833, users = 12095, depth = 10.02072 }, ['ay'] = { pos = 203, activeusers = 22, admins = 1, articles = 5027, edits = 95622, files = 0, pages = 8630, users = 15379, depth = 5.691906 }, ['gn'] = { pos = 204, activeusers = 23, admins = 2, articles = 4920, edits = 121263, files = 0, pages = 11375, users = 16519, depth = 18.35013 }, ['mt'] = { pos = 205, activeusers = 30, admins = 5, articles = 4840, edits = 279092, files = 1145, pages = 19253, users = 20241, depth = 128.5485 }, ['nrm'] = { pos = 206, activeusers = 13, admins = 2, articles = 4833, edits = 219265, files = 0, pages = 10372, users = 12382, depth = 27.76745 }, ['bjn'] = { pos = 207, activeusers = 19, admins = 2, articles = 4632, edits = 77246, files = 1, pages = 22509, users = 12836, depth = 51.11779 }, ['smn'] = { pos = 208, activeusers = 18, admins = 6, articles = 4540, edits = 67706, files = 0, pages = 14333, users = 2335, depth = 21.9791 }, ['lez'] = { pos = 209, activeusers = 14, admins = 3, articles = 4307, edits = 86717, files = 10, pages = 13067, users = 9829, depth = 27.45281 }, ['lfn'] = { pos = 210, activeusers = 21, admins = 1, articles = 4177, edits = 38057, files = 0, pages = 6671, users = 9282, depth = 2.033797 }, ['stq'] = { pos = 211, activeusers = 15, admins = 5, articles = 4066, edits = 121164, files = 429, pages = 10692, users = 12563, depth = 30.09419 }, ['lo'] = { pos = 212, activeusers = 33, admins = 1, articles = 4037, edits = 94987, files = 0, pages = 12322, users = 15488, depth = 32.46762 }, ['olo'] = { pos = 213, activeusers = 13, admins = 2, articles = 3903, edits = 32254, files = 0, pages = 10695, users = 6039, depth = 9.132738 }, ['mwl'] = { pos = 214, activeusers = 18, admins = 1, articles = 3882, edits = 98700, files = 0, pages = 10214, users = 12239, depth = 25.7094 }, ['fur'] = { pos = 215, activeusers = 19, admins = 2, articles = 3760, edits = 170412, files = 318, pages = 8592, users = 13255, depth = 32.75549 }, ['rm'] = { pos = 216, activeusers = 18, admins = 3, articles = 3755, edits = 163072, files = 51, pages = 9598, users = 18607, depth = 41.1387 }, ['ang'] = { pos = 217, activeusers = 35, admins = 2, articles = 3695, edits = 205823, files = 299, pages = 16565, users = 117979, depth = 150.7408 }, ['lad'] = { pos = 218, activeusers = 21, admins = 5, articles = 3604, edits = 208899, files = 23, pages = 12944, users = 19690, depth = 108.3907 }, ['gom'] = { pos = 219, activeusers = 14, admins = 3, articles = 3552, edits = 206410, files = 0, pages = 9048, users = 8665, depth = 54.61672 }, ['koi'] = { pos = 220, activeusers = 11, admins = 1, articles = 3442, edits = 59774, files = 0, pages = 11025, users = 7913, depth = 26.31444 }, ['ext'] = { pos = 221, activeusers = 13, admins = 1, articles = 3377, edits = 116089, files = 0, pages = 7567, users = 16082, depth = 23.61747 }, ['tyv'] = { pos = 222, activeusers = 12, admins = 1, articles = 3364, edits = 43486, files = 0, pages = 11237, users = 8112, depth = 21.19667 }, ['dsb'] = { pos = 223, activeusers = 15, admins = 1, articles = 3324, edits = 142787, files = 0, pages = 11199, users = 17265, depth = 71.563 }, ['rw'] = { pos = 224, activeusers = 30, admins = 1, articles = 3316, edits = 86126, files = 0, pages = 9349, users = 11221, depth = 30.49347 }, ['dty'] = { pos = 225, activeusers = 15, admins = 3, articles = 3307, edits = 237469, files = 3, pages = 19228, users = 5533, depth = 286.2498 }, ['ln'] = { pos = 226, activeusers = 26, admins = 4, articles = 3281, edits = 121869, files = 32, pages = 8584, users = 11839, depth = 37.08808 }, ['av'] = { pos = 227, activeusers = 18, admins = 2, articles = 3137, edits = 83330, files = 0, pages = 14761, users = 13377, depth = 77.51179 }, ['cbk-zam'] = { pos = 228, activeusers = 17, admins = 2, articles = 3129, edits = 110089, files = 0, pages = 8234, users = 13537, depth = 35.58881 }, ['dv'] = { pos = 229, activeusers = 16, admins = 3, articles = 3019, edits = 130000, files = 932, pages = 11203, users = 23391, depth = 85.27349 }, ['ksh'] = { pos = 230, activeusers = 13, admins = 3, articles = 2916, edits = 1606851, files = 0, pages = 10543, users = 21396, depth = 1042.663 }, ['gag'] = { pos = 231, activeusers = 17, admins = 1, articles = 2794, edits = 67768, files = 0, pages = 6579, users = 12717, depth = 18.90357 }, ['bxr'] = { pos = 232, activeusers = 20, admins = 1, articles = 2772, edits = 69921, files = 9, pages = 11045, users = 13875, depth = 56.38733 }, ['pfl'] = { pos = 233, activeusers = 15, admins = 4, articles = 2740, edits = 90027, files = 0, pages = 6916, users = 10793, depth = 30.23692 }, ['pap'] = { pos = 234, activeusers = 17, admins = 2, articles = 2721, edits = 90760, files = 0, pages = 6048, users = 13399, depth = 22.43527 }, ['pag'] = { pos = 235, activeusers = 12, admins = 1, articles = 2561, edits = 73098, files = 0, pages = 8794, users = 7590, depth = 49.23729 }, ['pi'] = { pos = 236, activeusers = 9, admins = 2, articles = 2547, edits = 101648, files = 0, pages = 4637, users = 6656, depth = 14.76034 }, ['haw'] = { pos = 237, activeusers = 18, admins = 1, articles = 2457, edits = 96501, files = 0, pages = 5526, users = 15110, depth = 27.2461 }, ['awa'] = { pos = 238, activeusers = 8, admins = 1, articles = 2436, edits = 24119, files = 0, pages = 5350, users = 1931, depth = 6.451044 }, ['tay'] = { pos = 239, activeusers = 19, admins = 0, articles = 2422, edits = 54188, files = 0, pages = 2832, users = 1121, depth = 0.548314 }, ['tw'] = { pos = 240, activeusers = 40, admins = 2, articles = 2112, edits = 93653, files = 0, pages = 5079, users = 13939, depth = 36.39073 }, ['inh'] = { pos = 241, activeusers = 11, admins = 2, articles = 2100, edits = 55096, files = 37, pages = 11832, users = 3323, depth = 100.0063 }, ['dag'] = { pos = 242, activeusers = 46, admins = 4, articles = 2065, edits = 44674, files = 0, pages = 4490, users = 1844, depth = 13.72119 }, ['krc'] = { pos = 243, activeusers = 13, admins = 2, articles = 2057, edits = 106214, files = 0, pages = 14327, users = 9694, depth = 263.7831 }, ['xal'] = { pos = 244, activeusers = 11, admins = 1, articles = 2046, edits = 85071, files = 0, pages = 11874, users = 9283, depth = 165.3117 }, ['szy'] = { pos = 245, activeusers = 10, admins = 1, articles = 2044, edits = 128493, files = 0, pages = 5360, users = 2334, depth = 63.09311 }, ['za'] = { pos = 246, activeusers = 9, admins = 1, articles = 2010, edits = 39349, files = 0, pages = 4143, users = 9767, depth = 10.69568 }, ['ks'] = { pos = 247, activeusers = 24, admins = 2, articles = 2007, edits = 64058, files = 9, pages = 8695, users = 9396, depth = 81.80909 }, ['mdf'] = { pos = 248, activeusers = 14, admins = 3, articles = 1983, edits = 64793, files = 0, pages = 11858, users = 8548, depth = 135.5019 }, ['kaa'] = { pos = 249, activeusers = 36, admins = 1, articles = 1957, edits = 46595, files = 3, pages = 5189, users = 10283, depth = 24.49157 }, ['pdc'] = { pos = 250, activeusers = 12, admins = 1, articles = 1932, edits = 105147, files = 0, pages = 5836, users = 30429, depth = 73.56767 }, ['atj'] = { pos = 251, activeusers = 11, admins = 5, articles = 1912, edits = 14725, files = 0, pages = 3020, users = 3706, depth = 1.63739 }, ['to'] = { pos = 252, activeusers = 12, admins = 2, articles = 1908, edits = 41593, files = 12, pages = 5333, users = 9254, depth = 25.13119 }, ['arc'] = { pos = 253, activeusers = 16, admins = 2, articles = 1853, edits = 95347, files = 0, pages = 6428, users = 18830, depth = 90.41959 }, ['tcy'] = { pos = 254, activeusers = 35, admins = 2, articles = 1746, edits = 103011, files = 1, pages = 9001, users = 4947, depth = 197.5965 }, ['kbp'] = { pos = 255, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1698, edits = 16065, files = 0, pages = 3375, users = 3859, depth = 4.64299 }, ['jam'] = { pos = 256, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1685, edits = 20763, files = 0, pages = 3024, users = 7280, depth = 4.335804 }, ['na'] = { pos = 257, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1661, edits = 89539, files = 4, pages = 4884, users = 11502, depth = 69.02683 }, ['wo'] = { pos = 258, activeusers = 15, admins = 3, articles = 1651, edits = 104457, files = 0, pages = 5373, users = 13957, depth = 98.80508 }, ['kbd'] = { pos = 259, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1595, edits = 43687, files = 0, pages = 6742, users = 9154, depth = 67.47617 }, ['nia'] = { pos = 260, activeusers = 17, admins = 1, articles = 1524, edits = 17652, files = 0, pages = 3618, users = 1217, depth = 9.211041 }, ['nov'] = { pos = 261, activeusers = 9, admins = 3, articles = 1516, edits = 177714, files = 0, pages = 4408, users = 10839, depth = 146.7162 }, ['tet'] = { pos = 262, activeusers = 13, admins = 2, articles = 1503, edits = 66604, files = 0, pages = 3910, users = 8935, depth = 43.68756 }, ['ki'] = { pos = 263, activeusers = 18, admins = 1, articles = 1502, edits = 20656, files = 0, pages = 3073, users = 7986, depth = 7.353535 }, ['mnw'] = { pos = 264, activeusers = 20, admins = 2, articles = 1424, edits = 34424, files = 0, pages = 4722, users = 2686, depth = 39.10359 }, ['lg'] = { pos = 265, activeusers = 11, admins = 1, articles = 1419, edits = 26751, files = 0, pages = 4814, users = 7174, depth = 31.8089 }, ['bi'] = { pos = 266, activeusers = 13, admins = 2, articles = 1395, edits = 41828, files = 0, pages = 3298, users = 12172, depth = 23.60183 }, ['tpi'] = { pos = 267, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1351, edits = 86612, files = 0, pages = 5680, users = 12396, depth = 156.5648 }, ['nqo'] = { pos = 268, activeusers = 16, admins = 1, articles = 1325, edits = 10087, files = 0, pages = 2651, users = 2892, depth = 3.810725 }, ['jbo'] = { pos = 269, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1305, edits = 111665, files = 0, pages = 5717, users = 15041, depth = 223.2538 }, ['roa-rup'] = { pos = 270, activeusers = 14, admins = 1, articles = 1292, edits = 205299, files = 0, pages = 4294, users = 13030, depth = 258.1197 }, ['fj'] = { pos = 271, activeusers = 8, admins = 1, articles = 1274, edits = 35446, files = 0, pages = 3631, users = 8375, depth = 33.41345 }, ['lbe'] = { pos = 272, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1264, edits = 50274, files = 0, pages = 14691, users = 7817, depth = 386.1499 }, ['kg'] = { pos = 273, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1255, edits = 43792, files = 0, pages = 2905, users = 9992, depth = 26.05728 }, ['xh'] = { pos = 274, activeusers = 36, admins = 1, articles = 1240, edits = 33906, files = 0, pages = 3829, users = 11772, depth = 38.60219 }, ['ty'] = { pos = 275, activeusers = 11, admins = 2, articles = 1217, edits = 53071, files = 0, pages = 2993, users = 6869, depth = 37.76203 }, ['cu'] = { pos = 276, activeusers = 18, admins = 2, articles = 1167, edits = 82637, files = 0, pages = 5566, users = 23107, depth = 210.9588 }, ['shi'] = { pos = 277, activeusers = 8, admins = 2, articles = 1154, edits = 33397, files = 0, pages = 3845, users = 1493, depth = 47.23097 }, ['srn'] = { pos = 278, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1112, edits = 39153, files = 0, pages = 2729, users = 7050, depth = 30.33695 }, ['trv'] = { pos = 279, activeusers = 18, admins = 0, articles = 1110, edits = 85905, files = 0, pages = 2064, users = 1201, depth = 30.74394 }, ['om'] = { pos = 280, activeusers = 13, admins = 1, articles = 1094, edits = 38044, files = 0, pages = 3742, users = 9489, depth = 59.56398 }, ['guw'] = { pos = 281, activeusers = 22, admins = 2, articles = 1066, edits = 30106, files = 0, pages = 1792, users = 517, depth = 7.792448 }, ['sm'] = { pos = 282, activeusers = 15, admins = 1, articles = 1065, edits = 42640, files = 0, pages = 3295, users = 9641, depth = 56.73777 }, ['gcr'] = { pos = 283, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1050, edits = 16487, files = 0, pages = 2556, users = 2198, depth = 13.26943 }, ['alt'] = { pos = 284, activeusers = 11, admins = 2, articles = 1045, edits = 36121, files = 0, pages = 3726, users = 1665, depth = 63.80842 }, ['chr'] = { pos = 285, activeusers = 12, admins = 1, articles = 1020, edits = 46157, files = 0, pages = 3895, users = 21873, depth = 94.14677 }, ['ltg'] = { pos = 286, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1015, edits = 35320, files = 0, pages = 3223, users = 6702, depth = 51.85928 }, ['ny'] = { pos = 287, activeusers = 15, admins = 1, articles = 919, edits = 38056, files = 0, pages = 4003, users = 9394, depth = 107.062 }, ['pih'] = { pos = 288, activeusers = 15, admins = 1, articles = 893, edits = 44158, files = 0, pages = 3325, users = 10497, depth = 98.5013 }, ['got'] = { pos = 289, activeusers = 11, admins = 1, articles = 866, edits = 46132, files = 0, pages = 3805, users = 17753, depth = 139.6404 }, ['mad'] = { pos = 290, activeusers = 12, admins = 0, articles = 861, edits = 8896, files = 0, pages = 1629, users = 1581, depth = 4.345001 }, ['st'] = { pos = 291, activeusers = 19, admins = 1, articles = 843, edits = 28449, files = 0, pages = 4255, users = 9453, depth = 109.5293 }, ['ami'] = { pos = 292, activeusers = 19, admins = 0, articles = 839, edits = 32268, files = 0, pages = 1657, users = 950, depth = 18.5111 }, ['blk'] = { pos = 293, activeusers = 22, admins = 1, articles = 827, edits = 16202, files = 0, pages = 3711, users = 244, depth = 53.09544 }, ['bm'] = { pos = 294, activeusers = 8, admins = 2, articles = 775, edits = 40189, files = 0, pages = 3145, users = 9884, depth = 119.5033 }, ['tn'] = { pos = 295, activeusers = 21, admins = 2, articles = 773, edits = 28261, files = 0, pages = 3717, users = 9269, depth = 110.2838 }, ['ve'] = { pos = 296, activeusers = 14, admins = 1, articles = 748, edits = 19285, files = 0, pages = 2235, users = 7215, depth = 34.10051 }, ['rmy'] = { pos = 297, activeusers = 10, admins = 1, articles = 730, edits = 50227, files = 0, pages = 2701, users = 16414, depth = 135.5627 }, ['ts'] = { pos = 298, activeusers = 13, admins = 2, articles = 720, edits = 36672, files = 0, pages = 3765, users = 8851, depth = 174.2124 }, ['chy'] = { pos = 299, activeusers = 9, admins = 1, articles = 662, edits = 24107, files = 0, pages = 2258, users = 10624, depth = 62.05388 }, ['rn'] = { pos = 300, activeusers = 7, admins = 1, articles = 620, edits = 23101, files = 0, pages = 2450, users = 8979, depth = 82.14545 }, ['iu'] = { pos = 301, activeusers = 8, admins = 2, articles = 593, edits = 44506, files = 0, pages = 3182, users = 17029, depth = 266.6079 }, ['ak'] = { pos = 302, activeusers = 14, admins = 1, articles = 589, edits = 28928, files = 0, pages = 2441, users = 12528, depth = 117.1661 }, ['ss'] = { pos = 303, activeusers = 11, admins = 3, articles = 576, edits = 38085, files = 0, pages = 2416, users = 7641, depth = 160.8599 }, ['ch'] = { pos = 304, activeusers = 12, admins = 1, articles = 543, edits = 22843, files = 0, pages = 2501, users = 14433, depth = 118.7586 }, ['ff'] = { pos = 305, activeusers = 23, admins = 0, articles = 541, edits = 25114, files = 0, pages = 2510, users = 7896, depth = 132.5376 }, ['pnt'] = { pos = 306, activeusers = 6, admins = 1, articles = 481, edits = 35126, files = 0, pages = 2039, users = 9485, depth = 180.7408 }, ['kcg'] = { pos = 307, activeusers = 13, admins = 1, articles = 462, edits = 16459, files = 0, pages = 2303, users = 448, depth = 113.4836 }, ['ady'] = { pos = 308, activeusers = 10, admins = 1, articles = 451, edits = 12104, files = 0, pages = 3112, users = 6011, depth = 135.4023 }, ['ik'] = { pos = 309, activeusers = 10, admins = 2, articles = 445, edits = 37982, files = 0, pages = 2616, users = 7952, depth = 345.5729 }, ['ee'] = { pos = 310, activeusers = 17, admins = 3, articles = 438, edits = 50084, files = 0, pages = 3131, users = 13283, depth = 604.7006 }, ['sg'] = { pos = 311, activeusers = 13, admins = 2, articles = 311, edits = 20556, files = 0, pages = 1983, users = 5985, depth = 299.6178 }, ['din'] = { pos = 312, activeusers = 11, admins = 1, articles = 306, edits = 8041, files = 0, pages = 1086, users = 5694, depth = 48.10903 }, ['pwn'] = { pos = 313, activeusers = 17, admins = 0, articles = 279, edits = 11189, files = 0, pages = 434, users = 855, depth = 7.957132 }, ['pcm'] = { pos = 314, activeusers = 21, admins = 1, articles = 251, edits = 12818, files = 0, pages = 937, users = 203, depth = 102.1837 }, ['kl'] = { pos = 315, activeusers = 18, admins = 2, articles = 244, edits = 74486, files = 0, pages = 2262, users = 12315, depth = 2252.396 }, ['ti'] = { pos = 316, activeusers = 13, admins = 2, articles = 234, edits = 23841, files = 0, pages = 2731, users = 8477, depth = 994.0499 }, ['dz'] = { pos = 317, activeusers = 14, admins = 1, articles = 229, edits = 29431, files = 0, pages = 2294, users = 9231, depth = 1043.232 }, ['cr'] = { pos = 318, activeusers = 21, admins = 2, articles = 158, edits = 37457, files = 0, pages = 2161, users = 16783, depth = 2785.646 }, ['ng'] = { pos = 319, activeusers = 0, admins = 1, articles = 8, edits = 5923, files = 0, pages = 443, users = 2385, depth = 39530.88 }, ['cho'] = { pos = 320, activeusers = 0, admins = 1, articles = 6, edits = 4220, files = 0, pages = 201, users = 1809, depth = 22176 }, ['kj'] = { pos = 321, activeusers = 0, admins = 1, articles = 4, edits = 3548, files = 0, pages = 114, users = 1377, depth = 23536.62 }, ['mh'] = { pos = 322, activeusers = 0, admins = 1, articles = 4, edits = 4212, files = 0, pages = 206, users = 2140, depth = 52143.95 }, ['ho'] = { pos = 323, activeusers = 0, admins = 1, articles = 3, edits = 3786, files = 0, pages = 129, users = 1575, depth = 51771.35 }, ['ii'] = { pos = 324, activeusers = 0, admins = 1, articles = 3, edits = 11653, files = 0, pages = 189, users = 2031, depth = 237006 }, ['lrc'] = { pos = 325, activeusers = 1, admins = 1, articles = 1, edits = 140064, files = 0, pages = 237, users = 5037, depth = 3.291563E+07 }, ['mus'] = { pos = 326, activeusers = 0, admins = 1, articles = 1, edits = 3603, files = 0, pages = 115, users = 2348, depth = 407170.3 }, ['aa'] = { pos = 327, activeusers = 0, admins = 1, articles = 0, edits = 4685, files = 0, pages = 509, users = 4063, depth = 0 }, ['hz'] = { pos = 328, activeusers = 1, admins = 1, articles = 0, edits = 4483, files = 0, pages = 176, users = 3761, depth = 0 }, ['kr'] = { pos = 329, activeusers = 0, admins = 1, articles = 0, edits = 4641, files = 0, pages = 162, users = 5464, depth = 0 }, ['total'] = { activeusers = 279715, admins = 3759, articles = 59311519, edits = 3210513874, files = 2759300, pages = 244944859, users = 103574771, depth = 128.3926, date = '@1661731241' }, } return info pmk3r92og5xa2iu3btqqf3cx54we4gj 2816561 2816550 2022-08-29T02:00:46Z MBHbot 26205 Scribunto text/plain local info = { ['en'] = { pos = 1, activeusers = 114891, admins = 1032, articles = 6545536, edits = 1102527916, files = 893704, pages = 56424965, users = 44076749, depth = 1134.673 }, ['ceb'] = { pos = 2, activeusers = 178, admins = 6, articles = 6125811, edits = 34883391, files = 0, pages = 11232229, users = 93745, depth = 2.158034 }, ['de'] = { pos = 3, activeusers = 16785, admins = 190, articles = 2719522, edits = 224217090, files = 129093, pages = 7509601, users = 3983379, depth = 92.63008 }, ['sv'] = { pos = 4, activeusers = 1970, admins = 66, articles = 2552498, edits = 51028147, files = 0, pages = 6122311, users = 833005, depth = 16.30251 }, ['fr'] = { pos = 5, activeusers = 16464, admins = 159, articles = 2450261, edits = 196043160, files = 68502, pages = 12165649, users = 4452715, depth = 253.3448 }, ['nl'] = { pos = 6, activeusers = 3480, admins = 36, articles = 2099554, edits = 62525549, files = 20, pages = 4469448, users = 1226411, depth = 17.82409 }, ['ru'] = { pos = 7, activeusers = 10489, admins = 76, articles = 1848934, edits = 124844343, files = 238106, pages = 7420317, users = 3236831, depth = 152.767 }, ['es'] = { pos = 8, activeusers = 13281, admins = 63, articles = 1798046, edits = 145180659, files = 0, pages = 7717275, users = 6624643, depth = 203.8795 }, ['it'] = { pos = 9, activeusers = 7391, admins = 122, articles = 1769537, edits = 128740198, files = 138174, pages = 7501219, users = 2287281, depth = 180.0641 }, ['arz'] = { pos = 10, activeusers = 199, admins = 7, articles = 1597438, edits = 7345396, files = 1477, pages = 2012555, users = 189493, depth = 0.246468 }, ['pl'] = { pos = 11, activeusers = 4039, admins = 101, articles = 1533986, edits = 67718569, files = 261, pages = 3560663, users = 1188371, depth = 33.19733 }, ['ja'] = { pos = 12, activeusers = 15016, admins = 41, articles = 1339808, edits = 91000128, files = 30009, pages = 3959318, users = 1972145, depth = 87.85706 }, ['zh'] = { pos = 13, activeusers = 8575, admins = 66, articles = 1299909, edits = 73111604, files = 60917, pages = 7131837, users = 3255967, depth = 206.3399 }, ['vi'] = { pos = 14, activeusers = 2172, admins = 20, articles = 1275586, edits = 68994432, files = 24590, pages = 19378150, users = 878345, depth = 717.0714 }, ['war'] = { pos = 15, activeusers = 74, admins = 3, articles = 1265936, edits = 6287641, files = 42, pages = 2881780, users = 53009, depth = 3.554695 }, ['uk'] = { pos = 16, activeusers = 3015, admins = 45, articles = 1190464, edits = 36884068, files = 110506, pages = 4131871, users = 640799, depth = 54.49664 }, ['ar'] = { pos = 17, activeusers = 4739, admins = 26, articles = 1184161, edits = 59002128, files = 50021, pages = 7818174, users = 2294633, depth = 236.8609 }, ['pt'] = { pos = 18, activeusers = 8236, admins = 55, articles = 1094546, edits = 64115701, files = 58349, pages = 5407011, users = 2797545, depth = 184.0731 }, ['fa'] = { pos = 19, activeusers = 5146, admins = 34, articles = 925261, edits = 35375518, files = 81962, pages = 5347520, users = 1145176, depth = 151.1159 }, ['ca'] = { pos = 20, activeusers = 983, admins = 30, articles = 709222, edits = 30539546, files = 15607, pages = 1767429, users = 426967, depth = 38.46781 }, ['sr'] = { pos = 21, activeusers = 694, admins = 19, articles = 662013, edits = 25151340, files = 36504, pages = 3988010, users = 311166, depth = 159.1899 }, ['id'] = { pos = 22, activeusers = 3198, admins = 44, articles = 627402, edits = 21559613, files = 47599, pages = 3298683, users = 1348484, depth = 118.4807 }, ['ko'] = { pos = 23, activeusers = 1703, admins = 27, articles = 603359, edits = 33159387, files = 12668, pages = 2741018, users = 750323, depth = 151.8518 }, ['no'] = { pos = 24, activeusers = 1091, admins = 44, articles = 596836, edits = 22864944, files = 4, pages = 1700687, users = 559989, depth = 45.98928 }, ['fi'] = { pos = 25, activeusers = 1632, admins = 31, articles = 537824, edits = 20699846, files = 70569, pages = 1411917, users = 521569, depth = 38.72513 }, ['tr'] = { pos = 26, activeusers = 2890, admins = 23, articles = 514203, edits = 28354343, files = 37613, pages = 2389436, users = 1422238, depth = 157.8213 }, ['hu'] = { pos = 27, activeusers = 1531, admins = 24, articles = 511011, edits = 25158614, files = 8446, pages = 1450404, users = 511202, depth = 58.61811 }, ['cs'] = { pos = 28, activeusers = 2080, admins = 33, articles = 509090, edits = 21590797, files = 1, pages = 1405777, users = 587444, depth = 47.64802 }, ['ce'] = { pos = 29, activeusers = 52, admins = 3, articles = 481857, edits = 8689533, files = 315, pages = 908735, users = 30839, depth = 7.504649 }, ['sh'] = { pos = 30, activeusers = 166, admins = 12, articles = 456900, edits = 41243365, files = 10243, pages = 4644369, users = 176635, depth = 745.9131 }, ['ro'] = { pos = 31, activeusers = 847, admins = 17, articles = 433078, edits = 15024376, files = 116506, pages = 2623229, users = 592574, depth = 146.4793 }, ['zh-min-nan'] = { pos = 32, activeusers = 82, admins = 6, articles = 431702, edits = 3135839, files = 362, pages = 1063378, users = 54093, depth = 6.31374 }, ['tt'] = { pos = 33, activeusers = 77, admins = 5, articles = 417592, edits = 3527778, files = 6111, pages = 565054, users = 43264, depth = 0.7785154 }, ['eu'] = { pos = 34, activeusers = 251, admins = 12, articles = 397784, edits = 9007411, files = 0, pages = 826663, users = 138943, depth = 12.6662 }, ['ms'] = { pos = 35, activeusers = 525, admins = 15, articles = 360136, edits = 5641114, files = 19611, pages = 1042381, users = 299124, depth = 19.42165 }, ['eo'] = { pos = 36, activeusers = 296, admins = 16, articles = 323562, edits = 7685410, files = 11316, pages = 720515, users = 199908, depth = 16.05414 }, ['he'] = { pos = 37, activeusers = 3082, admins = 32, articles = 321237, edits = 34508395, files = 74074, pages = 1343164, users = 999380, depth = 260.0066 }, ['hy'] = { pos = 38, activeusers = 407, admins = 11, articles = 293175, edits = 8487100, files = 11359, pages = 989258, users = 124218, depth = 48.36353 }, ['da'] = { pos = 39, activeusers = 790, admins = 25, articles = 284125, edits = 11204949, files = 0, pages = 908661, users = 436357, depth = 59.58049 }, ['bg'] = { pos = 40, activeusers = 707, admins = 25, articles = 283926, edits = 11480432, files = 549, pages = 632603, users = 312110, depth = 27.36927 }, ['azb'] = { pos = 41, activeusers = 106, admins = 5, articles = 242295, edits = 1524304, files = 246, pages = 572023, users = 38144, depth = 4.934928 }, ['sk'] = { pos = 42, activeusers = 528, admins = 10, articles = 241815, edits = 7406434, files = 0, pages = 549716, users = 222134, depth = 21.84372 }, ['kk'] = { pos = 43, activeusers = 195, admins = 16, articles = 232138, edits = 3061839, files = 10543, pages = 588375, users = 121174, depth = 12.25501 }, ['et'] = { pos = 44, activeusers = 420, admins = 34, articles = 229894, edits = 6176480, files = 758, pages = 542898, users = 168679, depth = 21.08955 }, ['min'] = { pos = 45, activeusers = 40, admins = 5, articles = 225647, edits = 2444881, files = 177, pages = 385560, users = 16198, depth = 3.184741 }, ['be'] = { pos = 46, activeusers = 273, admins = 11, articles = 222049, edits = 4188043, files = 3249, pages = 648145, users = 121175, depth = 23.79338 }, ['simple'] = { pos = 47, activeusers = 985, admins = 17, articles = 217679, edits = 8392042, files = 36, pages = 705844, users = 1227259, depth = 59.79421 }, ['hr'] = { pos = 48, activeusers = 471, admins = 11, articles = 213230, edits = 6437286, files = 21007, pages = 446278, users = 278464, depth = 17.23025 }, ['el'] = { pos = 49, activeusers = 1041, admins = 22, articles = 212849, edits = 9625004, files = 18510, pages = 631156, users = 370235, depth = 58.89945 }, ['lt'] = { pos = 50, activeusers = 326, admins = 10, articles = 204081, edits = 6661595, files = 23856, pages = 500576, users = 166832, depth = 28.0891 }, ['gl'] = { pos = 51, activeusers = 257, admins = 8, articles = 188414, edits = 6159674, files = 343, pages = 473252, users = 128585, depth = 29.74643 }, ['az'] = { pos = 52, activeusers = 642, admins = 17, articles = 186485, edits = 6585521, files = 23644, pages = 512282, users = 252495, depth = 39.23624 }, ['sl'] = { pos = 53, activeusers = 311, admins = 22, articles = 177517, edits = 5736156, files = 8317, pages = 440123, users = 213979, depth = 28.52176 }, ['ur'] = { pos = 54, activeusers = 308, admins = 11, articles = 175974, edits = 5126240, files = 12602, pages = 998261, users = 150152, depth = 112.1256 }, ['uz'] = { pos = 55, activeusers = 619, admins = 20, articles = 170695, edits = 2813588, files = 2097, pages = 695495, users = 77417, depth = 38.23953 }, ['nn'] = { pos = 56, activeusers = 140, admins = 14, articles = 162690, edits = 3391453, files = 16, pages = 372507, users = 122036, depth = 15.14297 }, ['ka'] = { pos = 57, activeusers = 245, admins = 6, articles = 162603, edits = 4400324, files = 14841, pages = 460373, users = 143391, depth = 32.0538 }, ['hi'] = { pos = 58, activeusers = 1192, admins = 6, articles = 152412, edits = 5615606, files = 3605, pages = 1192429, users = 711491, depth = 219.2839 }, ['th'] = { pos = 59, activeusers = 1000, admins = 15, articles = 149647, edits = 10247738, files = 27314, pages = 975780, users = 430662, depth = 320.0663 }, ['ta'] = { pos = 60, activeusers = 341, admins = 31, articles = 148489, edits = 3493119, files = 7723, pages = 466903, users = 208144, depth = 34.4019 }, ['la'] = { pos = 61, activeusers = 128, admins = 21, articles = 136960, edits = 3691189, files = 0, pages = 275718, users = 158539, depth = 13.74136 }, ['cy'] = { pos = 62, activeusers = 106, admins = 16, articles = 135165, edits = 11099799, files = 11274, pages = 275411, users = 73896, depth = 43.38966 }, ['mk'] = { pos = 63, activeusers = 212, admins = 12, articles = 130164, edits = 4793765, files = 8682, pages = 524686, users = 103529, depth = 83.93401 }, ['ast'] = { pos = 64, activeusers = 108, admins = 11, articles = 129993, edits = 3708962, files = 0, pages = 228721, users = 107091, depth = 9.353778 }, ['bn'] = { pos = 65, activeusers = 1147, admins = 13, articles = 126885, edits = 6059319, files = 15480, pages = 992103, users = 386201, depth = 283.9864 }, ['zh-yue'] = { pos = 66, activeusers = 284, admins = 12, articles = 126593, edits = 1867495, files = 2629, pages = 285399, users = 244269, depth = 10.29725 }, ['lv'] = { pos = 67, activeusers = 283, admins = 13, articles = 115336, edits = 3669773, files = 25577, pages = 468300, users = 108231, depth = 73.39156 }, ['tg'] = { pos = 68, activeusers = 58, admins = 6, articles = 107787, edits = 1309662, files = 485, pages = 262957, users = 36229, depth = 10.32184 }, ['af'] = { pos = 69, activeusers = 192, admins = 16, articles = 104593, edits = 2517212, files = 9616, pages = 373207, users = 152682, depth = 44.48587 }, ['my'] = { pos = 70, activeusers = 137, admins = 4, articles = 103697, edits = 756231, files = 2976, pages = 217398, users = 103508, depth = 4.182106 }, ['mg'] = { pos = 71, activeusers = 44, admins = 3, articles = 94885, edits = 1046699, files = 3, pages = 245169, users = 28903, depth = 10.70993 }, ['bs'] = { pos = 72, activeusers = 170, admins = 9, articles = 90389, edits = 3416574, files = 5465, pages = 367843, users = 144853, depth = 87.51431 }, ['oc'] = { pos = 73, activeusers = 90, admins = 4, articles = 87569, edits = 2327892, files = 925, pages = 156438, users = 48529, depth = 9.203803 }, ['mr'] = { pos = 74, activeusers = 159, admins = 12, articles = 86143, edits = 2150677, files = 19140, pages = 286114, users = 146113, depth = 40.507 }, ['sq'] = { pos = 75, activeusers = 217, admins = 11, articles = 86140, edits = 2466106, files = 4732, pages = 263497, users = 144109, depth = 39.67556 }, ['nds'] = { pos = 76, activeusers = 33, admins = 4, articles = 83919, edits = 990326, files = 0, pages = 162437, users = 49088, depth = 5.337171 }, ['ky'] = { pos = 77, activeusers = 78, admins = 4, articles = 81605, edits = 425299, files = 2688, pages = 111423, users = 33287, depth = 0.5096159 }, ['ml'] = { pos = 78, activeusers = 249, admins = 15, articles = 79133, edits = 3711624, files = 6968, pages = 489092, users = 163581, depth = 203.6756 }, ['be-tarask'] = { pos = 79, activeusers = 129, admins = 4, articles = 78945, edits = 2327605, files = 1894, pages = 226865, users = 76394, depth = 36.02022 }, ['te'] = { pos = 80, activeusers = 184, admins = 13, articles = 78117, edits = 3620412, files = 12828, pages = 306664, users = 114788, depth = 101.0544 }, ['sw'] = { pos = 81, activeusers = 198, admins = 14, articles = 74637, edits = 1241362, files = 2270, pages = 151070, users = 55342, depth = 8.617349 }, ['br'] = { pos = 82, activeusers = 89, admins = 6, articles = 72914, edits = 2005332, files = 5365, pages = 142509, users = 70378, depth = 12.81971 }, ['new'] = { pos = 83, activeusers = 17, admins = 2, articles = 72352, edits = 848794, files = 0, pages = 196959, users = 25108, depth = 12.78234 }, ['jv'] = { pos = 84, activeusers = 91, admins = 4, articles = 70780, edits = 1594654, files = 5430, pages = 178974, users = 54111, depth = 20.81909 }, ['vec'] = { pos = 85, activeusers = 36, admins = 5, articles = 68996, edits = 1100930, files = 724, pages = 140401, users = 32147, depth = 8.398446 }, ['ht'] = { pos = 86, activeusers = 42, admins = 3, articles = 67947, edits = 804255, files = 0, pages = 82090, users = 28603, depth = 0.424469 }, ['pms'] = { pos = 87, activeusers = 32, admins = 4, articles = 66377, edits = 855469, files = 2069, pages = 101502, users = 25359, depth = 2.360082 }, ['pnb'] = { pos = 88, activeusers = 49, admins = 2, articles = 65860, edits = 607118, files = 147, pages = 113823, users = 32565, depth = 2.828865 }, ['su'] = { pos = 89, activeusers = 41, admins = 7, articles = 61286, edits = 629516, files = 545, pages = 97422, users = 28456, depth = 2.246505 }, ['lb'] = { pos = 90, activeusers = 59, admins = 5, articles = 61055, edits = 2392386, files = 2376, pages = 131554, users = 55290, depth = 24.24659 }, ['ba'] = { pos = 91, activeusers = 77, admins = 7, articles = 60430, edits = 1151875, files = 1457, pages = 170074, users = 35543, depth = 22.29626 }, ['lld'] = { pos = 92, activeusers = 11, admins = 2, articles = 59956, edits = 98894, files = 0, pages = 63811, users = 2284, depth = 0.006407047 }, ['ga'] = { pos = 93, activeusers = 90, admins = 7, articles = 57450, edits = 1089655, files = 1123, pages = 96401, users = 52691, depth = 5.195946 }, ['szl'] = { pos = 94, activeusers = 42, admins = 3, articles = 55869, edits = 347801, files = 0, pages = 69168, users = 21836, depth = 0.2849193 }, ['lmo'] = { pos = 95, activeusers = 43, admins = 5, articles = 54976, edits = 1127081, files = 4437, pages = 123974, users = 37852, depth = 14.32027 }, ['is'] = { pos = 96, activeusers = 122, admins = 19, articles = 54798, edits = 1761495, files = 3218, pages = 141739, users = 86962, depth = 31.28325 }, ['ku'] = { pos = 97, activeusers = 87, admins = 3, articles = 53962, edits = 1094985, files = 565, pages = 109290, users = 51986, depth = 10.53275 }, ['cv'] = { pos = 98, activeusers = 44, admins = 2, articles = 49685, edits = 750277, files = 537, pages = 97924, users = 31295, depth = 7.22235 }, ['fy'] = { pos = 99, activeusers = 70, admins = 8, articles = 49406, edits = 1088095, files = 7612, pages = 150643, users = 43597, depth = 30.32752 }, ['tl'] = { pos = 100, activeusers = 132, admins = 11, articles = 43216, edits = 1963435, files = 1896, pages = 234356, users = 123780, depth = 163.8907 }, ['ckb'] = { pos = 101, activeusers = 175, admins = 7, articles = 42745, edits = 974833, files = 1603, pages = 185826, users = 51620, depth = 58.77831 }, ['wuu'] = { pos = 102, activeusers = 40, admins = 4, articles = 42556, edits = 294564, files = 135, pages = 55392, users = 78921, depth = 0.4838051 }, ['an'] = { pos = 103, activeusers = 72, admins = 6, articles = 42216, edits = 1838533, files = 1499, pages = 128518, users = 68588, depth = 59.78539 }, ['sco'] = { pos = 104, activeusers = 90, admins = 4, articles = 40559, edits = 862589, files = 690, pages = 146774, users = 95803, depth = 40.30436 }, ['diq'] = { pos = 105, activeusers = 35, admins = 3, articles = 40163, edits = 487402, files = 209, pages = 60561, users = 25048, depth = 2.075951 }, ['pa'] = { pos = 106, activeusers = 97, admins = 9, articles = 38540, edits = 610204, files = 1581, pages = 134620, users = 42464, depth = 28.17138 }, ['vo'] = { pos = 107, activeusers = 29, admins = 2, articles = 36559, edits = 3271581, files = 0, pages = 167149, users = 32433, depth = 249.7383 }, ['io'] = { pos = 108, activeusers = 43, admins = 5, articles = 33575, edits = 993912, files = 0, pages = 49446, users = 33739, depth = 4.491519 }, ['ne'] = { pos = 109, activeusers = 101, admins = 5, articles = 32336, edits = 1070256, files = 1259, pages = 103765, users = 58858, depth = 50.32843 }, ['yo'] = { pos = 110, activeusers = 68, admins = 3, articles = 31634, edits = 553762, files = 168, pages = 56066, users = 25012, depth = 5.891602 }, ['gu'] = { pos = 111, activeusers = 87, admins = 3, articles = 29977, edits = 826344, files = 0, pages = 117980, users = 69356, depth = 60.36304 }, ['als'] = { pos = 112, activeusers = 70, admins = 9, articles = 29044, edits = 1015181, files = 571, pages = 69797, users = 92776, depth = 28.63605 }, ['kn'] = { pos = 113, activeusers = 166, admins = 3, articles = 28597, edits = 1112738, files = 2603, pages = 130684, users = 76416, depth = 108.5102 }, ['bar'] = { pos = 114, activeusers = 47, admins = 3, articles = 26982, edits = 831389, files = 1320, pages = 108887, users = 63648, depth = 70.35594 }, ['scn'] = { pos = 115, activeusers = 37, admins = 5, articles = 26213, edits = 732888, files = 1407, pages = 55699, users = 41432, depth = 16.64901 }, ['bpy'] = { pos = 116, activeusers = 17, admins = 3, articles = 25085, edits = 886488, files = 45, pages = 62806, users = 23554, depth = 31.91611 }, ['avk'] = { pos = 117, activeusers = 27, admins = 6, articles = 24174, edits = 115339, files = 0, pages = 29373, users = 3140, depth = 0.1816228 }, ['ia'] = { pos = 118, activeusers = 34, admins = 6, articles = 23970, edits = 642383, files = 4, pages = 37936, users = 44874, depth = 5.748447 }, ['qu'] = { pos = 119, activeusers = 33, admins = 2, articles = 23067, edits = 650116, files = 0, pages = 55979, users = 27281, depth = 23.64242 }, ['mn'] = { pos = 120, activeusers = 87, admins = 3, articles = 21432, edits = 708454, files = 1475, pages = 98122, users = 78224, depth = 92.44796 }, ['nv'] = { pos = 121, activeusers = 11, admins = 2, articles = 20506, edits = 296077, files = 709, pages = 34675, users = 15209, depth = 4.076662 }, ['crh'] = { pos = 122, activeusers = 33, admins = 2, articles = 20010, edits = 178149, files = 0, pages = 40018, users = 17926, depth = 4.450832 }, ['xmf'] = { pos = 123, activeusers = 22, admins = 3, articles = 19654, edits = 186797, files = 0, pages = 36547, users = 17146, depth = 3.775981 }, ['si'] = { pos = 124, activeusers = 85, admins = 3, articles = 18059, edits = 511958, files = 3115, pages = 80285, users = 58556, depth = 75.71053 }, ['ha'] = { pos = 125, activeusers = 124, admins = 3, articles = 18047, edits = 168560, files = 0, pages = 31860, users = 18621, depth = 3.09938 }, ['bat-smg'] = { pos = 126, activeusers = 22, admins = 5, articles = 17086, edits = 355536, files = 109, pages = 29095, users = 24212, depth = 6.036679 }, ['os'] = { pos = 127, activeusers = 31, admins = 3, articles = 16267, edits = 525109, files = 164, pages = 60033, users = 22660, depth = 63.31668 }, ['frr'] = { pos = 128, activeusers = 28, admins = 5, articles = 16148, edits = 231915, files = 1327, pages = 41381, users = 18061, depth = 13.68447 }, ['or'] = { pos = 129, activeusers = 53, admins = 6, articles = 15933, edits = 462381, files = 125, pages = 71879, users = 31182, depth = 79.31237 }, ['gd'] = { pos = 130, activeusers = 36, admins = 6, articles = 15909, edits = 567038, files = 347, pages = 32212, users = 25675, depth = 18.48603 }, ['ps'] = { pos = 131, activeusers = 42, admins = 1, articles = 15660, edits = 284423, files = 1733, pages = 54756, users = 27930, depth = 32.37532 }, ['cdo'] = { pos = 132, activeusers = 21, admins = 4, articles = 15558, edits = 89921, files = 0, pages = 31372, users = 19028, depth = 2.961385 }, ['ban'] = { pos = 133, activeusers = 29, admins = 3, articles = 15466, edits = 123344, files = 113, pages = 31045, users = 5445, depth = 4.031341 }, ['bug'] = { pos = 134, activeusers = 16, admins = 1, articles = 15411, edits = 200792, files = 0, pages = 19628, users = 12300, depth = 0.7659774 }, ['yi'] = { pos = 135, activeusers = 46, admins = 3, articles = 15393, edits = 579363, files = 1062, pages = 44227, users = 45589, depth = 45.96492 }, ['ilo'] = { pos = 136, activeusers = 18, admins = 2, articles = 15362, edits = 391882, files = 0, pages = 70157, users = 16225, depth = 71.06744 }, ['sd'] = { pos = 137, activeusers = 30, admins = 4, articles = 15251, edits = 240371, files = 145, pages = 56249, users = 15822, depth = 30.88133 }, ['am'] = { pos = 138, activeusers = 54, admins = 2, articles = 15051, edits = 371789, files = 1766, pages = 45965, users = 39394, depth = 34.12313 }, ['nap'] = { pos = 139, activeusers = 22, admins = 3, articles = 14731, edits = 664703, files = 281, pages = 23715, users = 27791, depth = 10.42508 }, ['sah'] = { pos = 140, activeusers = 33, admins = 3, articles = 14332, edits = 382165, files = 1765, pages = 47783, users = 22271, depth = 43.56945 }, ['hsb'] = { pos = 141, activeusers = 28, admins = 4, articles = 13831, edits = 377441, files = 133, pages = 35390, users = 23122, depth = 25.91306 }, ['fo'] = { pos = 142, activeusers = 34, admins = 3, articles = 13788, edits = 368842, files = 0, pages = 40274, users = 26993, depth = 33.79449 }, ['li'] = { pos = 143, activeusers = 25, admins = 7, articles = 13774, edits = 454497, files = 623, pages = 65641, users = 26593, depth = 98.17885 }, ['map-bms'] = { pos = 144, activeusers = 16, admins = 1, articles = 13753, edits = 213259, files = 462, pages = 30211, users = 14970, depth = 10.10884 }, ['mai'] = { pos = 145, activeusers = 26, admins = 5, articles = 13724, edits = 229754, files = 115, pages = 39349, users = 11825, depth = 20.35615 }, ['mzn'] = { pos = 146, activeusers = 26, admins = 3, articles = 13445, edits = 165865, files = 263, pages = 30434, users = 30360, depth = 8.701813 }, ['gor'] = { pos = 147, activeusers = 16, admins = 2, articles = 13343, edits = 50854, files = 0, pages = 20876, users = 4073, depth = 0.7764381 }, ['eml'] = { pos = 148, activeusers = 24, admins = 3, articles = 13011, edits = 152448, files = 2742, pages = 35069, users = 23432, depth = 12.49422 }, ['ace'] = { pos = 149, activeusers = 24, admins = 3, articles = 12549, edits = 137381, files = 0, pages = 26485, users = 24230, depth = 6.397123 }, ['bcl'] = { pos = 150, activeusers = 34, admins = 3, articles = 12294, edits = 233753, files = 865, pages = 33047, users = 19790, depth = 20.15582 }, ['sa'] = { pos = 151, activeusers = 77, admins = 4, articles = 11778, edits = 469805, files = 445, pages = 70342, users = 35552, depth = 165.1282 }, ['shn'] = { pos = 152, activeusers = 10, admins = 2, articles = 11647, edits = 55162, files = 60, pages = 27160, users = 3305, depth = 3.603078 }, ['wa'] = { pos = 153, activeusers = 26, admins = 4, articles = 11576, edits = 388965, files = 614, pages = 27289, users = 22332, depth = 26.26177 }, ['zh-classical'] = { pos = 154, activeusers = 47, admins = 6, articles = 11476, edits = 380510, files = 0, pages = 97176, users = 94762, depth = 218.3673 }, ['ie'] = { pos = 155, activeusers = 28, admins = 3, articles = 11369, edits = 151395, files = 0, pages = 15175, users = 16971, depth = 1.118088 }, ['lij'] = { pos = 156, activeusers = 21, admins = 8, articles = 11022, edits = 231894, files = 7, pages = 26608, users = 14540, depth = 17.42713 }, ['as'] = { pos = 157, activeusers = 95, admins = 5, articles = 10668, edits = 331516, files = 1706, pages = 73393, users = 34752, depth = 156.1583 }, ['zu'] = { pos = 158, activeusers = 46, admins = 1, articles = 10583, edits = 96769, files = 0, pages = 23984, users = 17669, depth = 6.469511 }, ['mhr'] = { pos = 159, activeusers = 22, admins = 1, articles = 10440, edits = 185019, files = 0, pages = 27298, users = 13146, depth = 17.67244 }, ['mrj'] = { pos = 160, activeusers = 13, admins = 1, articles = 10426, edits = 100542, files = 0, pages = 18684, users = 9982, depth = 3.375918 }, ['hif'] = { pos = 161, activeusers = 23, admins = 2, articles = 10270, edits = 272345, files = 192, pages = 42290, users = 29674, depth = 62.60132 }, ['hyw'] = { pos = 162, activeusers = 31, admins = 5, articles = 10257, edits = 195274, files = 0, pages = 21586, users = 7396, depth = 11.03608 }, ['mni'] = { pos = 163, activeusers = 17, admins = 1, articles = 10103, edits = 48855, files = 0, pages = 16223, users = 2257, depth = 1.105045 }, ['ig'] = { pos = 164, activeusers = 101, admins = 5, articles = 9861, edits = 96024, files = 0, pages = 15402, users = 13937, depth = 1.968508 }, ['km'] = { pos = 165, activeusers = 63, admins = 6, articles = 9544, edits = 282545, files = 1101, pages = 33460, users = 36438, depth = 53.02466 }, ['hak'] = { pos = 166, activeusers = 20, admins = 1, articles = 9446, edits = 122401, files = 0, pages = 18267, users = 30458, depth = 5.843291 }, ['roa-tara'] = { pos = 167, activeusers = 10, admins = 2, articles = 9306, edits = 140185, files = 288, pages = 17647, users = 10841, depth = 6.381765 }, ['pam'] = { pos = 168, activeusers = 25, admins = 2, articles = 8833, edits = 295794, files = 403, pages = 21410, users = 19445, depth = 28.00982 }, ['sn'] = { pos = 169, activeusers = 22, admins = 1, articles = 8585, edits = 97915, files = 0, pages = 16910, users = 15544, depth = 5.444946 }, ['nso'] = { pos = 170, activeusers = 13, admins = 1, articles = 8524, edits = 49827, files = 0, pages = 10773, users = 5874, depth = 0.3219735 }, ['so'] = { pos = 171, activeusers = 58, admins = 1, articles = 8466, edits = 240188, files = 0, pages = 25795, users = 32353, depth = 39.01272 }, ['rue'] = { pos = 172, activeusers = 30, admins = 1, articles = 8393, edits = 131333, files = 87, pages = 17664, users = 25479, depth = 9.072011 }, ['bh'] = { pos = 173, activeusers = 36, admins = 2, articles = 8011, edits = 723550, files = 53, pages = 69185, users = 29808, depth = 609.8414 }, ['se'] = { pos = 174, activeusers = 26, admins = 6, articles = 7802, edits = 300702, files = 0, pages = 20855, users = 26368, depth = 40.35849 }, ['myv'] = { pos = 175, activeusers = 25, admins = 4, articles = 7710, edits = 139830, files = 0, pages = 26263, users = 11831, depth = 30.83014 }, ['vls'] = { pos = 176, activeusers = 22, admins = 5, articles = 7640, edits = 308866, files = 480, pages = 21226, users = 24690, depth = 46.0149 }, ['nds-nl'] = { pos = 177, activeusers = 12, admins = 6, articles = 7596, edits = 320856, files = 571, pages = 20404, users = 25933, depth = 44.70824 }, ['mi'] = { pos = 178, activeusers = 24, admins = 2, articles = 7431, edits = 153476, files = 0, pages = 13467, users = 16712, depth = 7.519234 }, ['sat'] = { pos = 179, activeusers = 48, admins = 3, articles = 7429, edits = 99992, files = 0, pages = 17395, users = 5503, depth = 10.3448 }, ['sc'] = { pos = 180, activeusers = 19, admins = 4, articles = 7333, edits = 177587, files = 150, pages = 16398, users = 21997, depth = 16.54979 }, ['nah'] = { pos = 181, activeusers = 25, admins = 3, articles = 7248, edits = 502864, files = 170, pages = 19534, users = 20764, depth = 73.96802 }, ['vep'] = { pos = 182, activeusers = 25, admins = 1, articles = 6697, edits = 151787, files = 0, pages = 31140, users = 14497, depth = 64.93284 }, ['gan'] = { pos = 183, activeusers = 19, admins = 1, articles = 6491, edits = 394930, files = 57, pages = 33496, users = 38692, depth = 204.0762 }, ['kab'] = { pos = 184, activeusers = 16, admins = 2, articles = 6445, edits = 105978, files = 0, pages = 15915, users = 12068, depth = 14.37683 }, ['glk'] = { pos = 185, activeusers = 15, admins = 3, articles = 6438, edits = 62395, files = 807, pages = 13897, users = 14328, depth = 6.026817 }, ['tk'] = { pos = 186, activeusers = 41, admins = 2, articles = 6404, edits = 230837, files = 319, pages = 15828, users = 24859, depth = 31.58256 }, ['fiu-vro'] = { pos = 187, activeusers = 21, admins = 4, articles = 6327, edits = 177076, files = 196, pages = 12193, users = 13240, depth = 12.48353 }, ['co'] = { pos = 188, activeusers = 26, admins = 2, articles = 6204, edits = 379575, files = 0, pages = 14796, users = 19939, depth = 49.20375 }, ['bo'] = { pos = 189, activeusers = 20, admins = 1, articles = 6012, edits = 139901, files = 0, pages = 17574, users = 26556, depth = 29.44274 }, ['ab'] = { pos = 190, activeusers = 16, admins = 2, articles = 5993, edits = 118641, files = 9, pages = 20397, users = 17806, depth = 33.60054 }, ['gv'] = { pos = 191, activeusers = 17, admins = 3, articles = 5822, edits = 309577, files = 185, pages = 20973, users = 18111, depth = 99.96461 }, ['ary'] = { pos = 192, activeusers = 27, admins = 3, articles = 5761, edits = 190923, files = 42, pages = 43782, users = 6448, depth = 189.9389 }, ['frp'] = { pos = 193, activeusers = 20, admins = 2, articles = 5611, edits = 215392, files = 0, pages = 15499, users = 14762, depth = 43.1581 }, ['kw'] = { pos = 194, activeusers = 21, admins = 2, articles = 5519, edits = 199508, files = 6, pages = 11765, users = 13767, depth = 21.71959 }, ['kv'] = { pos = 195, activeusers = 19, admins = 1, articles = 5480, edits = 139819, files = 0, pages = 16734, users = 13278, depth = 35.23864 }, ['csb'] = { pos = 196, activeusers = 21, admins = 3, articles = 5435, edits = 186010, files = 0, pages = 8728, users = 15481, depth = 7.823587 }, ['pcd'] = { pos = 197, activeusers = 24, admins = 3, articles = 5418, edits = 68833, files = 49, pages = 10550, users = 15861, depth = 5.853822 }, ['ug'] = { pos = 198, activeusers = 29, admins = 1, articles = 5398, edits = 154322, files = 249, pages = 15025, users = 19872, depth = 32.66853 }, ['skr'] = { pos = 199, activeusers = 7, admins = 1, articles = 5276, edits = 27056, files = 0, pages = 5814, users = 1329, depth = 0.04838865 }, ['udm'] = { pos = 200, activeusers = 18, admins = 4, articles = 5270, edits = 120977, files = 9, pages = 17276, users = 13842, depth = 36.3442 }, ['tum'] = { pos = 201, activeusers = 21, admins = 2, articles = 5201, edits = 31919, files = 0, pages = 7340, users = 7202, depth = 0.7355312 }, ['zea'] = { pos = 202, activeusers = 17, admins = 3, articles = 5168, edits = 120928, files = 1, pages = 9833, users = 12095, depth = 10.02072 }, ['ay'] = { pos = 203, activeusers = 22, admins = 1, articles = 5027, edits = 95622, files = 0, pages = 8630, users = 15379, depth = 5.691906 }, ['gn'] = { pos = 204, activeusers = 23, admins = 2, articles = 4920, edits = 121263, files = 0, pages = 11375, users = 16519, depth = 18.35013 }, ['mt'] = { pos = 205, activeusers = 30, admins = 5, articles = 4840, edits = 279092, files = 1145, pages = 19253, users = 20241, depth = 128.5485 }, ['nrm'] = { pos = 206, activeusers = 13, admins = 2, articles = 4833, edits = 219265, files = 0, pages = 10372, users = 12382, depth = 27.76745 }, ['bjn'] = { pos = 207, activeusers = 19, admins = 2, articles = 4634, edits = 77252, files = 1, pages = 22511, users = 12837, depth = 51.07309 }, ['smn'] = { pos = 208, activeusers = 18, admins = 6, articles = 4540, edits = 67706, files = 0, pages = 14333, users = 2335, depth = 21.9791 }, ['lez'] = { pos = 209, activeusers = 14, admins = 3, articles = 4307, edits = 86717, files = 10, pages = 13067, users = 9829, depth = 27.45281 }, ['lfn'] = { pos = 210, activeusers = 21, admins = 1, articles = 4177, edits = 38057, files = 0, pages = 6671, users = 9282, depth = 2.033797 }, ['stq'] = { pos = 211, activeusers = 15, admins = 5, articles = 4066, edits = 121164, files = 429, pages = 10692, users = 12563, depth = 30.09419 }, ['lo'] = { pos = 212, activeusers = 33, admins = 1, articles = 4037, edits = 94987, files = 0, pages = 12322, users = 15488, depth = 32.46762 }, ['olo'] = { pos = 213, activeusers = 13, admins = 2, articles = 3903, edits = 32258, files = 0, pages = 10695, users = 6039, depth = 9.133871 }, ['mwl'] = { pos = 214, activeusers = 18, admins = 1, articles = 3882, edits = 98700, files = 0, pages = 10214, users = 12239, depth = 25.7094 }, ['fur'] = { pos = 215, activeusers = 19, admins = 2, articles = 3760, edits = 170412, files = 318, pages = 8592, users = 13255, depth = 32.75549 }, ['rm'] = { pos = 216, activeusers = 18, admins = 3, articles = 3755, edits = 163072, files = 51, pages = 9598, users = 18607, depth = 41.1387 }, ['ang'] = { pos = 217, activeusers = 35, admins = 2, articles = 3695, edits = 205823, files = 299, pages = 16565, users = 117979, depth = 150.7408 }, ['lad'] = { pos = 218, activeusers = 21, admins = 5, articles = 3604, edits = 208899, files = 23, pages = 12944, users = 19691, depth = 108.3907 }, ['gom'] = { pos = 219, activeusers = 14, admins = 3, articles = 3552, edits = 206410, files = 0, pages = 9048, users = 8665, depth = 54.61672 }, ['koi'] = { pos = 220, activeusers = 11, admins = 1, articles = 3442, edits = 59774, files = 0, pages = 11025, users = 7913, depth = 26.31444 }, ['ext'] = { pos = 221, activeusers = 13, admins = 1, articles = 3377, edits = 116089, files = 0, pages = 7567, users = 16082, depth = 23.61747 }, ['tyv'] = { pos = 222, activeusers = 12, admins = 1, articles = 3364, edits = 43486, files = 0, pages = 11237, users = 8112, depth = 21.19667 }, ['dsb'] = { pos = 223, activeusers = 15, admins = 1, articles = 3324, edits = 142787, files = 0, pages = 11199, users = 17265, depth = 71.563 }, ['rw'] = { pos = 224, activeusers = 30, admins = 1, articles = 3319, edits = 86156, files = 0, pages = 9349, users = 11221, depth = 30.41869 }, ['dty'] = { pos = 225, activeusers = 15, admins = 3, articles = 3307, edits = 237469, files = 3, pages = 19228, users = 5533, depth = 286.2498 }, ['ln'] = { pos = 226, activeusers = 26, admins = 4, articles = 3281, edits = 121869, files = 32, pages = 8584, users = 11839, depth = 37.08808 }, ['av'] = { pos = 227, activeusers = 18, admins = 2, articles = 3137, edits = 83330, files = 0, pages = 14761, users = 13377, depth = 77.51179 }, ['cbk-zam'] = { pos = 228, activeusers = 17, admins = 2, articles = 3129, edits = 110089, files = 0, pages = 8234, users = 13537, depth = 35.58881 }, ['dv'] = { pos = 229, activeusers = 16, admins = 3, articles = 3019, edits = 130000, files = 932, pages = 11203, users = 23391, depth = 85.27349 }, ['ksh'] = { pos = 230, activeusers = 13, admins = 3, articles = 2916, edits = 1606851, files = 0, pages = 10543, users = 21396, depth = 1042.663 }, ['gag'] = { pos = 231, activeusers = 17, admins = 1, articles = 2794, edits = 67768, files = 0, pages = 6579, users = 12717, depth = 18.90357 }, ['bxr'] = { pos = 232, activeusers = 20, admins = 1, articles = 2772, edits = 69936, files = 9, pages = 11045, users = 13875, depth = 56.39942 }, ['pfl'] = { pos = 233, activeusers = 15, admins = 4, articles = 2740, edits = 90027, files = 0, pages = 6916, users = 10793, depth = 30.23692 }, ['pap'] = { pos = 234, activeusers = 17, admins = 2, articles = 2721, edits = 90760, files = 0, pages = 6048, users = 13399, depth = 22.43527 }, ['pag'] = { pos = 235, activeusers = 12, admins = 1, articles = 2561, edits = 73099, files = 0, pages = 8794, users = 7590, depth = 49.23796 }, ['pi'] = { pos = 236, activeusers = 9, admins = 2, articles = 2547, edits = 101648, files = 0, pages = 4637, users = 6656, depth = 14.76034 }, ['haw'] = { pos = 237, activeusers = 18, admins = 1, articles = 2457, edits = 96501, files = 0, pages = 5526, users = 15110, depth = 27.2461 }, ['awa'] = { pos = 238, activeusers = 8, admins = 1, articles = 2436, edits = 24119, files = 0, pages = 5350, users = 1931, depth = 6.451044 }, ['tay'] = { pos = 239, activeusers = 19, admins = 0, articles = 2422, edits = 54188, files = 0, pages = 2832, users = 1121, depth = 0.548314 }, ['tw'] = { pos = 240, activeusers = 40, admins = 2, articles = 2112, edits = 93653, files = 0, pages = 5079, users = 13939, depth = 36.39073 }, ['inh'] = { pos = 241, activeusers = 11, admins = 2, articles = 2100, edits = 55096, files = 37, pages = 11832, users = 3323, depth = 100.0063 }, ['dag'] = { pos = 242, activeusers = 46, admins = 4, articles = 2065, edits = 44674, files = 0, pages = 4490, users = 1845, depth = 13.72119 }, ['krc'] = { pos = 243, activeusers = 13, admins = 2, articles = 2057, edits = 106214, files = 0, pages = 14327, users = 9694, depth = 263.7831 }, ['xal'] = { pos = 244, activeusers = 11, admins = 1, articles = 2046, edits = 85071, files = 0, pages = 11874, users = 9283, depth = 165.3117 }, ['szy'] = { pos = 245, activeusers = 10, admins = 1, articles = 2044, edits = 128493, files = 0, pages = 5360, users = 2334, depth = 63.09311 }, ['za'] = { pos = 246, activeusers = 9, admins = 1, articles = 2010, edits = 39349, files = 0, pages = 4143, users = 9767, depth = 10.69568 }, ['ks'] = { pos = 247, activeusers = 24, admins = 2, articles = 2007, edits = 64059, files = 9, pages = 8695, users = 9396, depth = 81.81037 }, ['mdf'] = { pos = 248, activeusers = 14, admins = 3, articles = 1983, edits = 64793, files = 0, pages = 11858, users = 8548, depth = 135.5019 }, ['kaa'] = { pos = 249, activeusers = 36, admins = 1, articles = 1957, edits = 46595, files = 3, pages = 5189, users = 10283, depth = 24.49157 }, ['pdc'] = { pos = 250, activeusers = 12, admins = 1, articles = 1932, edits = 105148, files = 0, pages = 5836, users = 30429, depth = 73.56837 }, ['atj'] = { pos = 251, activeusers = 11, admins = 5, articles = 1912, edits = 14725, files = 0, pages = 3020, users = 3706, depth = 1.63739 }, ['to'] = { pos = 252, activeusers = 12, admins = 2, articles = 1908, edits = 41593, files = 12, pages = 5333, users = 9254, depth = 25.13119 }, ['arc'] = { pos = 253, activeusers = 16, admins = 2, articles = 1853, edits = 95347, files = 0, pages = 6428, users = 18830, depth = 90.41959 }, ['tcy'] = { pos = 254, activeusers = 35, admins = 2, articles = 1746, edits = 103011, files = 1, pages = 9001, users = 4947, depth = 197.5965 }, ['kbp'] = { pos = 255, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1698, edits = 16065, files = 0, pages = 3375, users = 3859, depth = 4.64299 }, ['jam'] = { pos = 256, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1685, edits = 20763, files = 0, pages = 3024, users = 7281, depth = 4.335804 }, ['na'] = { pos = 257, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1661, edits = 89539, files = 4, pages = 4884, users = 11502, depth = 69.02683 }, ['wo'] = { pos = 258, activeusers = 15, admins = 3, articles = 1651, edits = 104457, files = 0, pages = 5373, users = 13957, depth = 98.80508 }, ['kbd'] = { pos = 259, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1595, edits = 43687, files = 0, pages = 6742, users = 9154, depth = 67.47617 }, ['nia'] = { pos = 260, activeusers = 17, admins = 1, articles = 1524, edits = 17652, files = 0, pages = 3618, users = 1217, depth = 9.211041 }, ['nov'] = { pos = 261, activeusers = 9, admins = 3, articles = 1516, edits = 177714, files = 0, pages = 4408, users = 10839, depth = 146.7162 }, ['tet'] = { pos = 262, activeusers = 13, admins = 2, articles = 1503, edits = 66604, files = 0, pages = 3910, users = 8935, depth = 43.68756 }, ['ki'] = { pos = 263, activeusers = 18, admins = 1, articles = 1502, edits = 20656, files = 0, pages = 3073, users = 7986, depth = 7.353535 }, ['mnw'] = { pos = 264, activeusers = 20, admins = 2, articles = 1424, edits = 34424, files = 0, pages = 4722, users = 2686, depth = 39.10359 }, ['lg'] = { pos = 265, activeusers = 11, admins = 1, articles = 1419, edits = 26751, files = 0, pages = 4814, users = 7174, depth = 31.8089 }, ['bi'] = { pos = 266, activeusers = 13, admins = 2, articles = 1395, edits = 41828, files = 0, pages = 3298, users = 12172, depth = 23.60183 }, ['tpi'] = { pos = 267, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1351, edits = 86612, files = 0, pages = 5680, users = 12396, depth = 156.5648 }, ['nqo'] = { pos = 268, activeusers = 16, admins = 1, articles = 1325, edits = 10087, files = 0, pages = 2651, users = 2892, depth = 3.810725 }, ['jbo'] = { pos = 269, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1305, edits = 111665, files = 0, pages = 5717, users = 15042, depth = 223.2538 }, ['roa-rup'] = { pos = 270, activeusers = 14, admins = 1, articles = 1292, edits = 205299, files = 0, pages = 4294, users = 13030, depth = 258.1197 }, ['fj'] = { pos = 271, activeusers = 8, admins = 1, articles = 1274, edits = 35446, files = 0, pages = 3631, users = 8375, depth = 33.41345 }, ['lbe'] = { pos = 272, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1264, edits = 50274, files = 0, pages = 14691, users = 7817, depth = 386.1499 }, ['kg'] = { pos = 273, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1255, edits = 43792, files = 0, pages = 2905, users = 9992, depth = 26.05728 }, ['xh'] = { pos = 274, activeusers = 36, admins = 1, articles = 1240, edits = 33906, files = 0, pages = 3829, users = 11773, depth = 38.60219 }, ['ty'] = { pos = 275, activeusers = 11, admins = 2, articles = 1217, edits = 53071, files = 0, pages = 2993, users = 6869, depth = 37.76203 }, ['cu'] = { pos = 276, activeusers = 18, admins = 2, articles = 1167, edits = 82637, files = 0, pages = 5566, users = 23107, depth = 210.9588 }, ['shi'] = { pos = 277, activeusers = 8, admins = 2, articles = 1154, edits = 33397, files = 0, pages = 3845, users = 1493, depth = 47.23097 }, ['srn'] = { pos = 278, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1112, edits = 39153, files = 0, pages = 2729, users = 7050, depth = 30.33695 }, ['trv'] = { pos = 279, activeusers = 18, admins = 0, articles = 1110, edits = 85927, files = 0, pages = 2064, users = 1201, depth = 30.75182 }, ['om'] = { pos = 280, activeusers = 13, admins = 1, articles = 1094, edits = 38044, files = 0, pages = 3742, users = 9489, depth = 59.56398 }, ['guw'] = { pos = 281, activeusers = 22, admins = 2, articles = 1066, edits = 30106, files = 0, pages = 1792, users = 517, depth = 7.792448 }, ['sm'] = { pos = 282, activeusers = 15, admins = 1, articles = 1065, edits = 42640, files = 0, pages = 3295, users = 9641, depth = 56.73777 }, ['gcr'] = { pos = 283, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1050, edits = 16487, files = 0, pages = 2556, users = 2198, depth = 13.26943 }, ['alt'] = { pos = 284, activeusers = 11, admins = 2, articles = 1045, edits = 36121, files = 0, pages = 3726, users = 1666, depth = 63.80842 }, ['chr'] = { pos = 285, activeusers = 12, admins = 1, articles = 1020, edits = 46157, files = 0, pages = 3895, users = 21874, depth = 94.14677 }, ['ltg'] = { pos = 286, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1015, edits = 35320, files = 0, pages = 3223, users = 6702, depth = 51.85928 }, ['ny'] = { pos = 287, activeusers = 15, admins = 1, articles = 919, edits = 38056, files = 0, pages = 4003, users = 9394, depth = 107.062 }, ['pih'] = { pos = 288, activeusers = 15, admins = 1, articles = 893, edits = 44158, files = 0, pages = 3325, users = 10497, depth = 98.5013 }, ['got'] = { pos = 289, activeusers = 11, admins = 1, articles = 866, edits = 46132, files = 0, pages = 3805, users = 17753, depth = 139.6404 }, ['mad'] = { pos = 290, activeusers = 12, admins = 0, articles = 861, edits = 8896, files = 0, pages = 1629, users = 1581, depth = 4.345001 }, ['st'] = { pos = 291, activeusers = 19, admins = 1, articles = 843, edits = 28449, files = 0, pages = 4255, users = 9453, depth = 109.5293 }, ['ami'] = { pos = 292, activeusers = 19, admins = 0, articles = 839, edits = 32268, files = 0, pages = 1657, users = 950, depth = 18.5111 }, ['blk'] = { pos = 293, activeusers = 22, admins = 1, articles = 828, edits = 16205, files = 0, pages = 3712, users = 244, depth = 52.9628 }, ['bm'] = { pos = 294, activeusers = 8, admins = 2, articles = 775, edits = 40189, files = 0, pages = 3145, users = 9884, depth = 119.5033 }, ['tn'] = { pos = 295, activeusers = 21, admins = 2, articles = 773, edits = 28261, files = 0, pages = 3717, users = 9269, depth = 110.2838 }, ['ve'] = { pos = 296, activeusers = 14, admins = 1, articles = 748, edits = 19285, files = 0, pages = 2235, users = 7215, depth = 34.10051 }, ['rmy'] = { pos = 297, activeusers = 10, admins = 1, articles = 730, edits = 50227, files = 0, pages = 2701, users = 16414, depth = 135.5627 }, ['ts'] = { pos = 298, activeusers = 13, admins = 2, articles = 720, edits = 36672, files = 0, pages = 3765, users = 8851, depth = 174.2124 }, ['chy'] = { pos = 299, activeusers = 9, admins = 1, articles = 662, edits = 24107, files = 0, pages = 2258, users = 10624, depth = 62.05388 }, ['rn'] = { pos = 300, activeusers = 7, admins = 1, articles = 620, edits = 23101, files = 0, pages = 2450, users = 8979, depth = 82.14545 }, ['iu'] = { pos = 301, activeusers = 8, admins = 2, articles = 593, edits = 44506, files = 0, pages = 3182, users = 17029, depth = 266.6079 }, ['ak'] = { pos = 302, activeusers = 14, admins = 1, articles = 589, edits = 28928, files = 0, pages = 2441, users = 12528, depth = 117.1661 }, ['ss'] = { pos = 303, activeusers = 11, admins = 3, articles = 576, edits = 38085, files = 0, pages = 2416, users = 7641, depth = 160.8599 }, ['ch'] = { pos = 304, activeusers = 12, admins = 1, articles = 543, edits = 22843, files = 0, pages = 2501, users = 14433, depth = 118.7586 }, ['ff'] = { pos = 305, activeusers = 23, admins = 0, articles = 541, edits = 25114, files = 0, pages = 2510, users = 7896, depth = 132.5376 }, ['pnt'] = { pos = 306, activeusers = 6, admins = 1, articles = 481, edits = 35127, files = 0, pages = 2039, users = 9485, depth = 180.7459 }, ['kcg'] = { pos = 307, activeusers = 13, admins = 1, articles = 462, edits = 16459, files = 0, pages = 2303, users = 448, depth = 113.4836 }, ['ady'] = { pos = 308, activeusers = 10, admins = 1, articles = 451, edits = 12104, files = 0, pages = 3112, users = 6011, depth = 135.4023 }, ['ik'] = { pos = 309, activeusers = 10, admins = 2, articles = 445, edits = 37982, files = 0, pages = 2616, users = 7952, depth = 345.5729 }, ['ee'] = { pos = 310, activeusers = 17, admins = 3, articles = 438, edits = 50085, files = 0, pages = 3131, users = 13283, depth = 604.7127 }, ['sg'] = { pos = 311, activeusers = 13, admins = 2, articles = 311, edits = 20556, files = 0, pages = 1983, users = 5985, depth = 299.6178 }, ['din'] = { pos = 312, activeusers = 11, admins = 1, articles = 306, edits = 8041, files = 0, pages = 1086, users = 5695, depth = 48.10903 }, ['pwn'] = { pos = 313, activeusers = 17, admins = 0, articles = 279, edits = 11189, files = 0, pages = 434, users = 855, depth = 7.957132 }, ['pcm'] = { pos = 314, activeusers = 21, admins = 1, articles = 251, edits = 12819, files = 0, pages = 937, users = 203, depth = 102.1916 }, ['kl'] = { pos = 315, activeusers = 18, admins = 2, articles = 244, edits = 74486, files = 0, pages = 2262, users = 12315, depth = 2252.396 }, ['ti'] = { pos = 316, activeusers = 13, admins = 2, articles = 234, edits = 23841, files = 0, pages = 2731, users = 8477, depth = 994.0499 }, ['dz'] = { pos = 317, activeusers = 14, admins = 1, articles = 229, edits = 29431, files = 0, pages = 2294, users = 9231, depth = 1043.232 }, ['cr'] = { pos = 318, activeusers = 21, admins = 2, articles = 158, edits = 37457, files = 0, pages = 2161, users = 16783, depth = 2785.646 }, ['ng'] = { pos = 319, activeusers = 0, admins = 1, articles = 8, edits = 5923, files = 0, pages = 443, users = 2385, depth = 39530.88 }, ['cho'] = { pos = 320, activeusers = 0, admins = 1, articles = 6, edits = 4220, files = 0, pages = 201, users = 1809, depth = 22176 }, ['kj'] = { pos = 321, activeusers = 0, admins = 1, articles = 4, edits = 3548, files = 0, pages = 114, users = 1377, depth = 23536.62 }, ['mh'] = { pos = 322, activeusers = 0, admins = 1, articles = 4, edits = 4212, files = 0, pages = 206, users = 2140, depth = 52143.95 }, ['ho'] = { pos = 323, activeusers = 0, admins = 1, articles = 3, edits = 3786, files = 0, pages = 129, users = 1575, depth = 51771.35 }, ['ii'] = { pos = 324, activeusers = 0, admins = 1, articles = 3, edits = 11653, files = 0, pages = 189, users = 2031, depth = 237006 }, ['lrc'] = { pos = 325, activeusers = 1, admins = 1, articles = 1, edits = 140064, files = 0, pages = 237, users = 5037, depth = 3.291563E+07 }, ['mus'] = { pos = 326, activeusers = 0, admins = 1, articles = 1, edits = 3603, files = 0, pages = 115, users = 2348, depth = 407170.3 }, ['aa'] = { pos = 327, activeusers = 0, admins = 1, articles = 0, edits = 4685, files = 0, pages = 509, users = 4063, depth = 0 }, ['hz'] = { pos = 328, activeusers = 1, admins = 1, articles = 0, edits = 4483, files = 0, pages = 176, users = 3761, depth = 0 }, ['kr'] = { pos = 329, activeusers = 0, admins = 1, articles = 0, edits = 4641, files = 0, pages = 162, users = 5464, depth = 0 }, ['total'] = { activeusers = 279715, admins = 3759, articles = 59311875, edits = 3210543444, files = 2759314, pages = 244946568, users = 103575684, depth = 128.3932, date = '@1661738438' }, } return info it2em29yvri1hnui5ubgx135mfup8ma 2816605 2816561 2022-08-29T04:00:48Z MBHbot 26205 Scribunto text/plain local info = { ['en'] = { pos = 1, activeusers = 114891, admins = 1032, articles = 6545542, edits = 1102541397, files = 893696, pages = 56425636, users = 44077040, depth = 1134.702 }, ['ceb'] = { pos = 2, activeusers = 178, admins = 6, articles = 6125811, edits = 34883391, files = 0, pages = 11232229, users = 93746, depth = 2.158034 }, ['de'] = { pos = 3, activeusers = 16785, admins = 190, articles = 2719523, edits = 224217708, files = 129093, pages = 7509605, users = 3983402, depth = 92.63034 }, ['sv'] = { pos = 4, activeusers = 1970, admins = 66, articles = 2552499, edits = 51028253, files = 0, pages = 6122313, users = 833006, depth = 16.30254 }, ['fr'] = { pos = 5, activeusers = 16464, admins = 159, articles = 2450267, edits = 196043650, files = 68502, pages = 12165675, users = 4452757, depth = 253.3447 }, ['nl'] = { pos = 6, activeusers = 3480, admins = 36, articles = 2099556, edits = 62525721, files = 20, pages = 4469452, users = 1226417, depth = 17.82412 }, ['ru'] = { pos = 7, activeusers = 10489, admins = 76, articles = 1848942, edits = 124844865, files = 238107, pages = 7420354, users = 3236839, depth = 152.7672 }, ['es'] = { pos = 8, activeusers = 13281, admins = 63, articles = 1798073, edits = 145182296, files = 0, pages = 7717353, users = 6624695, depth = 203.8771 }, ['it'] = { pos = 9, activeusers = 7391, admins = 122, articles = 1769542, edits = 128740510, files = 138174, pages = 7501240, users = 2287294, depth = 180.0641 }, ['arz'] = { pos = 10, activeusers = 199, admins = 7, articles = 1597438, edits = 7345475, files = 1477, pages = 2012632, users = 189497, depth = 0.2465526 }, ['pl'] = { pos = 11, activeusers = 4039, admins = 101, articles = 1533991, edits = 67718657, files = 261, pages = 3560667, users = 1188384, depth = 33.19709 }, ['ja'] = { pos = 12, activeusers = 15016, admins = 41, articles = 1339810, edits = 91001406, files = 30009, pages = 3959353, users = 1972171, depth = 87.85946 }, ['zh'] = { pos = 13, activeusers = 8575, admins = 66, articles = 1299942, edits = 73113255, files = 60920, pages = 7131974, users = 3255993, depth = 206.3375 }, ['vi'] = { pos = 14, activeusers = 2172, admins = 20, articles = 1275593, edits = 68994864, files = 24593, pages = 19378178, users = 878358, depth = 717.0686 }, ['war'] = { pos = 15, activeusers = 74, admins = 3, articles = 1265937, edits = 6287644, files = 42, pages = 2881781, users = 53009, depth = 3.554689 }, ['uk'] = { pos = 16, activeusers = 3015, admins = 45, articles = 1190467, edits = 36884129, files = 110507, pages = 4131881, users = 640804, depth = 54.49659 }, ['ar'] = { pos = 17, activeusers = 4739, admins = 26, articles = 1184162, edits = 59002356, files = 50021, pages = 7818190, users = 2294647, depth = 236.8621 }, ['pt'] = { pos = 18, activeusers = 8236, admins = 55, articles = 1094554, edits = 64116164, files = 58350, pages = 5407058, users = 2797569, depth = 184.0735 }, ['fa'] = { pos = 19, activeusers = 5146, admins = 34, articles = 925264, edits = 35375916, files = 81962, pages = 5347535, users = 1145182, depth = 151.1171 }, ['ca'] = { pos = 20, activeusers = 983, admins = 30, articles = 709223, edits = 30539560, files = 15607, pages = 1767430, users = 426971, depth = 38.4677 }, ['sr'] = { pos = 21, activeusers = 694, admins = 19, articles = 662013, edits = 25151374, files = 36504, pages = 3988010, users = 311168, depth = 159.1901 }, ['id'] = { pos = 22, activeusers = 3198, admins = 44, articles = 627418, edits = 21561176, files = 47599, pages = 3299885, users = 1348496, depth = 118.5453 }, ['ko'] = { pos = 23, activeusers = 1703, admins = 27, articles = 603368, edits = 33159898, files = 12668, pages = 2741049, users = 750332, depth = 151.851 }, ['no'] = { pos = 24, activeusers = 1091, admins = 44, articles = 596838, edits = 22865010, files = 4, pages = 1700697, users = 559993, depth = 45.98951 }, ['fi'] = { pos = 25, activeusers = 1632, admins = 31, articles = 537824, edits = 20699898, files = 70569, pages = 1411918, users = 521574, depth = 38.72529 }, ['tr'] = { pos = 26, activeusers = 2890, admins = 23, articles = 514204, edits = 28354448, files = 37613, pages = 2389450, users = 1422246, depth = 157.8225 }, ['hu'] = { pos = 27, activeusers = 1531, admins = 24, articles = 511012, edits = 25158667, files = 8446, pages = 1450405, users = 511203, depth = 58.61797 }, ['cs'] = { pos = 28, activeusers = 2080, admins = 33, articles = 509090, edits = 21590811, files = 1, pages = 1405777, users = 587445, depth = 47.64806 }, ['ce'] = { pos = 29, activeusers = 52, admins = 3, articles = 481860, edits = 8689544, files = 315, pages = 908738, users = 30840, depth = 7.50454 }, ['sh'] = { pos = 30, activeusers = 166, admins = 12, articles = 456900, edits = 41243365, files = 10243, pages = 4644369, users = 176637, depth = 745.9131 }, ['ro'] = { pos = 31, activeusers = 847, admins = 17, articles = 433078, edits = 15024391, files = 116506, pages = 2623229, users = 592574, depth = 146.4794 }, ['zh-min-nan'] = { pos = 32, activeusers = 82, admins = 6, articles = 431702, edits = 3135839, files = 362, pages = 1063378, users = 54093, depth = 6.31374 }, ['tt'] = { pos = 33, activeusers = 77, admins = 5, articles = 417592, edits = 3527778, files = 6111, pages = 565054, users = 43264, depth = 0.7785154 }, ['eu'] = { pos = 34, activeusers = 251, admins = 12, articles = 397784, edits = 9007416, files = 0, pages = 826663, users = 138943, depth = 12.66621 }, ['ms'] = { pos = 35, activeusers = 525, admins = 15, articles = 360137, edits = 5641143, files = 19611, pages = 1042382, users = 299127, depth = 19.42162 }, ['eo'] = { pos = 36, activeusers = 296, admins = 16, articles = 323563, edits = 7685421, files = 11316, pages = 720518, users = 199908, depth = 16.05416 }, ['he'] = { pos = 37, activeusers = 3082, admins = 32, articles = 321237, edits = 34509152, files = 74074, pages = 1343171, users = 999391, depth = 260.0145 }, ['hy'] = { pos = 38, activeusers = 407, admins = 11, articles = 293175, edits = 8487111, files = 11359, pages = 989259, users = 124218, depth = 48.36367 }, ['da'] = { pos = 39, activeusers = 790, admins = 25, articles = 284138, edits = 11204980, files = 0, pages = 908674, users = 436358, depth = 59.57434 }, ['bg'] = { pos = 40, activeusers = 707, admins = 25, articles = 283927, edits = 11480455, files = 549, pages = 632604, users = 312112, depth = 27.36909 }, ['azb'] = { pos = 41, activeusers = 106, admins = 5, articles = 242295, edits = 1524304, files = 246, pages = 572023, users = 38144, depth = 4.934928 }, ['sk'] = { pos = 42, activeusers = 528, admins = 10, articles = 241815, edits = 7406439, files = 0, pages = 549716, users = 222134, depth = 21.84373 }, ['kk'] = { pos = 43, activeusers = 195, admins = 16, articles = 232138, edits = 3061843, files = 10543, pages = 588375, users = 121174, depth = 12.25503 }, ['et'] = { pos = 44, activeusers = 420, admins = 34, articles = 229896, edits = 6176488, files = 758, pages = 542900, users = 168682, depth = 21.08913 }, ['min'] = { pos = 45, activeusers = 40, admins = 5, articles = 225647, edits = 2444881, files = 177, pages = 385560, users = 16198, depth = 3.184741 }, ['be'] = { pos = 46, activeusers = 273, admins = 11, articles = 222049, edits = 4188060, files = 3249, pages = 648145, users = 121175, depth = 23.79348 }, ['simple'] = { pos = 47, activeusers = 985, admins = 17, articles = 217680, edits = 8392259, files = 36, pages = 705871, users = 1227276, depth = 59.79929 }, ['hr'] = { pos = 48, activeusers = 471, admins = 11, articles = 213230, edits = 6437286, files = 21007, pages = 446278, users = 278467, depth = 17.23025 }, ['el'] = { pos = 49, activeusers = 1041, admins = 22, articles = 212849, edits = 9625024, files = 18510, pages = 631157, users = 370236, depth = 58.89976 }, ['lt'] = { pos = 50, activeusers = 326, admins = 10, articles = 204081, edits = 6661595, files = 23856, pages = 500576, users = 166833, depth = 28.0891 }, ['gl'] = { pos = 51, activeusers = 257, admins = 8, articles = 188414, edits = 6159675, files = 343, pages = 473252, users = 128589, depth = 29.74643 }, ['az'] = { pos = 52, activeusers = 642, admins = 17, articles = 186493, edits = 6585587, files = 23644, pages = 512287, users = 252498, depth = 39.23216 }, ['sl'] = { pos = 53, activeusers = 311, admins = 22, articles = 177517, edits = 5736157, files = 8317, pages = 440123, users = 213980, depth = 28.52176 }, ['ur'] = { pos = 54, activeusers = 308, admins = 11, articles = 175974, edits = 5126279, files = 12602, pages = 998264, users = 150156, depth = 112.1269 }, ['uz'] = { pos = 55, activeusers = 619, admins = 20, articles = 170698, edits = 2813633, files = 2097, pages = 695502, users = 77418, depth = 38.239 }, ['nn'] = { pos = 56, activeusers = 140, admins = 14, articles = 162690, edits = 3391455, files = 16, pages = 372507, users = 122039, depth = 15.14298 }, ['ka'] = { pos = 57, activeusers = 245, admins = 6, articles = 162603, edits = 4400324, files = 14841, pages = 460373, users = 143391, depth = 32.0538 }, ['hi'] = { pos = 58, activeusers = 1192, admins = 6, articles = 152413, edits = 5615655, files = 3605, pages = 1192445, users = 711503, depth = 219.2863 }, ['th'] = { pos = 59, activeusers = 1000, admins = 15, articles = 149647, edits = 10247860, files = 27314, pages = 975799, users = 430673, depth = 320.0786 }, ['ta'] = { pos = 60, activeusers = 341, admins = 31, articles = 148489, edits = 3493151, files = 7723, pages = 466900, users = 208145, depth = 34.40179 }, ['la'] = { pos = 61, activeusers = 128, admins = 21, articles = 136960, edits = 3691189, files = 0, pages = 275718, users = 158540, depth = 13.74136 }, ['cy'] = { pos = 62, activeusers = 106, admins = 16, articles = 135165, edits = 11099800, files = 11274, pages = 275411, users = 73897, depth = 43.38967 }, ['mk'] = { pos = 63, activeusers = 212, admins = 12, articles = 130164, edits = 4793765, files = 8682, pages = 524686, users = 103529, depth = 83.93401 }, ['ast'] = { pos = 64, activeusers = 108, admins = 11, articles = 129993, edits = 3708962, files = 0, pages = 228721, users = 107093, depth = 9.353778 }, ['bn'] = { pos = 65, activeusers = 1147, admins = 13, articles = 126887, edits = 6059421, files = 15480, pages = 992111, users = 386206, depth = 283.9839 }, ['zh-yue'] = { pos = 66, activeusers = 284, admins = 12, articles = 126593, edits = 1867548, files = 2629, pages = 285408, users = 244274, depth = 10.29839 }, ['lv'] = { pos = 67, activeusers = 283, admins = 13, articles = 115336, edits = 3669804, files = 25577, pages = 468300, users = 108231, depth = 73.39218 }, ['tg'] = { pos = 68, activeusers = 58, admins = 6, articles = 107787, edits = 1309662, files = 485, pages = 262957, users = 36229, depth = 10.32184 }, ['af'] = { pos = 69, activeusers = 192, admins = 16, articles = 104593, edits = 2517213, files = 9616, pages = 373207, users = 152682, depth = 44.48589 }, ['my'] = { pos = 70, activeusers = 137, admins = 4, articles = 103697, edits = 756237, files = 2976, pages = 217399, users = 103510, depth = 4.182194 }, ['mg'] = { pos = 71, activeusers = 44, admins = 3, articles = 94885, edits = 1046699, files = 3, pages = 245169, users = 28903, depth = 10.70993 }, ['bs'] = { pos = 72, activeusers = 170, admins = 9, articles = 90389, edits = 3416574, files = 5465, pages = 367843, users = 144854, depth = 87.51431 }, ['oc'] = { pos = 73, activeusers = 90, admins = 4, articles = 87569, edits = 2327892, files = 925, pages = 156438, users = 48529, depth = 9.203803 }, ['mr'] = { pos = 74, activeusers = 159, admins = 12, articles = 86147, edits = 2150701, files = 19140, pages = 286122, users = 146113, depth = 40.50418 }, ['sq'] = { pos = 75, activeusers = 217, admins = 11, articles = 86140, edits = 2466107, files = 4732, pages = 263497, users = 144110, depth = 39.67557 }, ['nds'] = { pos = 76, activeusers = 33, admins = 4, articles = 83919, edits = 990326, files = 0, pages = 162437, users = 49088, depth = 5.337171 }, ['ky'] = { pos = 77, activeusers = 78, admins = 4, articles = 81606, edits = 425318, files = 2688, pages = 111424, users = 33288, depth = 0.5096216 }, ['ml'] = { pos = 78, activeusers = 249, admins = 15, articles = 79133, edits = 3711626, files = 6968, pages = 489093, users = 163582, depth = 203.6763 }, ['be-tarask'] = { pos = 79, activeusers = 129, admins = 4, articles = 78945, edits = 2327605, files = 1894, pages = 226865, users = 76394, depth = 36.02022 }, ['te'] = { pos = 80, activeusers = 184, admins = 13, articles = 78117, edits = 3620489, files = 12829, pages = 306665, users = 114789, depth = 101.0571 }, ['sw'] = { pos = 81, activeusers = 198, admins = 14, articles = 74637, edits = 1241362, files = 2270, pages = 151070, users = 55342, depth = 8.617349 }, ['br'] = { pos = 82, activeusers = 89, admins = 6, articles = 72914, edits = 2005332, files = 5365, pages = 142509, users = 70378, depth = 12.81971 }, ['new'] = { pos = 83, activeusers = 17, admins = 2, articles = 72352, edits = 848794, files = 0, pages = 196959, users = 25109, depth = 12.78234 }, ['jv'] = { pos = 84, activeusers = 91, admins = 4, articles = 70784, edits = 1594662, files = 5430, pages = 178978, users = 54111, depth = 20.81638 }, ['vec'] = { pos = 85, activeusers = 36, admins = 5, articles = 68996, edits = 1100930, files = 724, pages = 140401, users = 32147, depth = 8.398446 }, ['ht'] = { pos = 86, activeusers = 42, admins = 3, articles = 67947, edits = 804255, files = 0, pages = 82090, users = 28604, depth = 0.424469 }, ['pms'] = { pos = 87, activeusers = 32, admins = 4, articles = 66377, edits = 855469, files = 2069, pages = 101502, users = 25359, depth = 2.360082 }, ['pnb'] = { pos = 88, activeusers = 49, admins = 2, articles = 65860, edits = 607123, files = 147, pages = 113824, users = 32565, depth = 2.828982 }, ['su'] = { pos = 89, activeusers = 41, admins = 7, articles = 61286, edits = 629524, files = 545, pages = 97422, users = 28456, depth = 2.246533 }, ['lb'] = { pos = 90, activeusers = 59, admins = 5, articles = 61055, edits = 2392386, files = 2376, pages = 131554, users = 55291, depth = 24.24659 }, ['ba'] = { pos = 91, activeusers = 77, admins = 7, articles = 60430, edits = 1151876, files = 1457, pages = 170074, users = 35543, depth = 22.29628 }, ['lld'] = { pos = 92, activeusers = 11, admins = 2, articles = 59956, edits = 98894, files = 0, pages = 63811, users = 2284, depth = 0.006407047 }, ['ga'] = { pos = 93, activeusers = 90, admins = 7, articles = 57450, edits = 1089670, files = 1123, pages = 96403, users = 52691, depth = 5.196443 }, ['szl'] = { pos = 94, activeusers = 42, admins = 3, articles = 55869, edits = 347801, files = 0, pages = 69168, users = 21836, depth = 0.2849193 }, ['lmo'] = { pos = 95, activeusers = 43, admins = 5, articles = 54976, edits = 1127081, files = 4437, pages = 123974, users = 37852, depth = 14.32027 }, ['is'] = { pos = 96, activeusers = 122, admins = 19, articles = 54798, edits = 1761495, files = 3218, pages = 141739, users = 86963, depth = 31.28325 }, ['ku'] = { pos = 97, activeusers = 87, admins = 3, articles = 53962, edits = 1094986, files = 565, pages = 109290, users = 51987, depth = 10.53275 }, ['cv'] = { pos = 98, activeusers = 44, admins = 2, articles = 49685, edits = 750286, files = 537, pages = 97924, users = 31295, depth = 7.222436 }, ['fy'] = { pos = 99, activeusers = 70, admins = 8, articles = 49406, edits = 1088095, files = 7612, pages = 150643, users = 43597, depth = 30.32752 }, ['tl'] = { pos = 100, activeusers = 132, admins = 11, articles = 43213, edits = 1963449, files = 1896, pages = 234357, users = 123782, depth = 163.9209 }, ['ckb'] = { pos = 101, activeusers = 175, admins = 7, articles = 42746, edits = 974834, files = 1603, pages = 185827, users = 51620, depth = 58.77529 }, ['wuu'] = { pos = 102, activeusers = 40, admins = 4, articles = 42556, edits = 294619, files = 135, pages = 55400, users = 78922, depth = 0.4844288 }, ['an'] = { pos = 103, activeusers = 72, admins = 6, articles = 42216, edits = 1838533, files = 1499, pages = 128518, users = 68588, depth = 59.78539 }, ['sco'] = { pos = 104, activeusers = 90, admins = 4, articles = 40559, edits = 862590, files = 690, pages = 146774, users = 95804, depth = 40.3044 }, ['diq'] = { pos = 105, activeusers = 35, admins = 3, articles = 40163, edits = 487402, files = 209, pages = 60561, users = 25048, depth = 2.075951 }, ['pa'] = { pos = 106, activeusers = 97, admins = 9, articles = 38542, edits = 610215, files = 1581, pages = 134623, users = 42464, depth = 28.16891 }, ['vo'] = { pos = 107, activeusers = 29, admins = 2, articles = 36559, edits = 3271581, files = 0, pages = 167149, users = 32433, depth = 249.7383 }, ['io'] = { pos = 108, activeusers = 43, admins = 5, articles = 33575, edits = 993915, files = 0, pages = 49446, users = 33739, depth = 4.491533 }, ['ne'] = { pos = 109, activeusers = 101, admins = 5, articles = 32337, edits = 1070264, files = 1259, pages = 103766, users = 58858, depth = 50.3252 }, ['yo'] = { pos = 110, activeusers = 68, admins = 3, articles = 31634, edits = 553762, files = 168, pages = 56066, users = 25013, depth = 5.891602 }, ['gu'] = { pos = 111, activeusers = 87, admins = 3, articles = 29977, edits = 826344, files = 0, pages = 117980, users = 69356, depth = 60.36304 }, ['als'] = { pos = 112, activeusers = 70, admins = 9, articles = 29044, edits = 1015182, files = 571, pages = 69797, users = 92777, depth = 28.63608 }, ['kn'] = { pos = 113, activeusers = 166, admins = 3, articles = 28597, edits = 1112741, files = 2603, pages = 130685, users = 76417, depth = 108.5118 }, ['bar'] = { pos = 114, activeusers = 47, admins = 3, articles = 26982, edits = 831389, files = 1320, pages = 108887, users = 63648, depth = 70.35594 }, ['scn'] = { pos = 115, activeusers = 37, admins = 5, articles = 26213, edits = 732888, files = 1407, pages = 55699, users = 41432, depth = 16.64901 }, ['bpy'] = { pos = 116, activeusers = 17, admins = 3, articles = 25085, edits = 886488, files = 45, pages = 62806, users = 23555, depth = 31.91611 }, ['avk'] = { pos = 117, activeusers = 27, admins = 6, articles = 24174, edits = 115339, files = 0, pages = 29373, users = 3140, depth = 0.1816228 }, ['ia'] = { pos = 118, activeusers = 34, admins = 6, articles = 23970, edits = 642386, files = 4, pages = 37937, users = 44874, depth = 5.749145 }, ['qu'] = { pos = 119, activeusers = 33, admins = 2, articles = 23067, edits = 650116, files = 0, pages = 55979, users = 27284, depth = 23.64242 }, ['mn'] = { pos = 120, activeusers = 87, admins = 3, articles = 21432, edits = 708468, files = 1475, pages = 98122, users = 78226, depth = 92.44978 }, ['nv'] = { pos = 121, activeusers = 11, admins = 2, articles = 20506, edits = 296077, files = 709, pages = 34675, users = 15209, depth = 4.076662 }, ['crh'] = { pos = 122, activeusers = 33, admins = 2, articles = 20028, edits = 178180, files = 0, pages = 40039, users = 17926, depth = 4.442609 }, ['xmf'] = { pos = 123, activeusers = 22, admins = 3, articles = 19654, edits = 186797, files = 0, pages = 36547, users = 17146, depth = 3.775981 }, ['si'] = { pos = 124, activeusers = 85, admins = 3, articles = 18059, edits = 511962, files = 3115, pages = 80285, users = 58556, depth = 75.71112 }, ['ha'] = { pos = 125, activeusers = 124, admins = 3, articles = 18047, edits = 168560, files = 0, pages = 31860, users = 18622, depth = 3.09938 }, ['bat-smg'] = { pos = 126, activeusers = 22, admins = 5, articles = 17086, edits = 355536, files = 109, pages = 29095, users = 24212, depth = 6.036679 }, ['os'] = { pos = 127, activeusers = 31, admins = 3, articles = 16267, edits = 525109, files = 164, pages = 60033, users = 22660, depth = 63.31668 }, ['frr'] = { pos = 128, activeusers = 28, admins = 5, articles = 16148, edits = 231915, files = 1327, pages = 41381, users = 18061, depth = 13.68447 }, ['or'] = { pos = 129, activeusers = 53, admins = 6, articles = 15933, edits = 462381, files = 125, pages = 71879, users = 31183, depth = 79.31237 }, ['gd'] = { pos = 130, activeusers = 36, admins = 6, articles = 15909, edits = 567038, files = 347, pages = 32212, users = 25675, depth = 18.48603 }, ['ps'] = { pos = 131, activeusers = 42, admins = 1, articles = 15660, edits = 284424, files = 1733, pages = 54757, users = 27931, depth = 32.37651 }, ['cdo'] = { pos = 132, activeusers = 21, admins = 4, articles = 15558, edits = 89921, files = 0, pages = 31372, users = 19028, depth = 2.961385 }, ['ban'] = { pos = 133, activeusers = 29, admins = 3, articles = 15466, edits = 123346, files = 113, pages = 31045, users = 5445, depth = 4.031406 }, ['bug'] = { pos = 134, activeusers = 16, admins = 1, articles = 15411, edits = 200792, files = 0, pages = 19628, users = 12300, depth = 0.7659774 }, ['yi'] = { pos = 135, activeusers = 46, admins = 3, articles = 15393, edits = 579363, files = 1062, pages = 44227, users = 45589, depth = 45.96492 }, ['ilo'] = { pos = 136, activeusers = 18, admins = 2, articles = 15362, edits = 391882, files = 0, pages = 70157, users = 16225, depth = 71.06744 }, ['sd'] = { pos = 137, activeusers = 30, admins = 4, articles = 15251, edits = 240373, files = 145, pages = 56249, users = 15822, depth = 30.88158 }, ['am'] = { pos = 138, activeusers = 54, admins = 2, articles = 15051, edits = 371789, files = 1766, pages = 45965, users = 39394, depth = 34.12313 }, ['nap'] = { pos = 139, activeusers = 22, admins = 3, articles = 14731, edits = 664703, files = 281, pages = 23715, users = 27791, depth = 10.42508 }, ['sah'] = { pos = 140, activeusers = 33, admins = 3, articles = 14332, edits = 382169, files = 1765, pages = 47783, users = 22271, depth = 43.5699 }, ['hsb'] = { pos = 141, activeusers = 28, admins = 4, articles = 13831, edits = 377441, files = 133, pages = 35390, users = 23122, depth = 25.91306 }, ['fo'] = { pos = 142, activeusers = 34, admins = 3, articles = 13788, edits = 368842, files = 0, pages = 40274, users = 26994, depth = 33.79449 }, ['li'] = { pos = 143, activeusers = 25, admins = 7, articles = 13774, edits = 454497, files = 623, pages = 65641, users = 26593, depth = 98.17885 }, ['map-bms'] = { pos = 144, activeusers = 16, admins = 1, articles = 13753, edits = 213259, files = 462, pages = 30211, users = 14970, depth = 10.10884 }, ['mai'] = { pos = 145, activeusers = 26, admins = 5, articles = 13724, edits = 229754, files = 115, pages = 39349, users = 11825, depth = 20.35615 }, ['mzn'] = { pos = 146, activeusers = 26, admins = 3, articles = 13445, edits = 165865, files = 263, pages = 30434, users = 30361, depth = 8.701813 }, ['gor'] = { pos = 147, activeusers = 16, admins = 2, articles = 13343, edits = 50854, files = 0, pages = 20876, users = 4073, depth = 0.7764381 }, ['eml'] = { pos = 148, activeusers = 24, admins = 3, articles = 13011, edits = 152448, files = 2742, pages = 35069, users = 23432, depth = 12.49422 }, ['ace'] = { pos = 149, activeusers = 24, admins = 3, articles = 12549, edits = 137381, files = 0, pages = 26485, users = 24230, depth = 6.397123 }, ['bcl'] = { pos = 150, activeusers = 34, admins = 3, articles = 12297, edits = 233800, files = 865, pages = 33068, users = 19790, depth = 20.17219 }, ['sa'] = { pos = 151, activeusers = 77, admins = 4, articles = 11778, edits = 469806, files = 445, pages = 70343, users = 35553, depth = 165.1319 }, ['shn'] = { pos = 152, activeusers = 10, admins = 2, articles = 11647, edits = 55162, files = 60, pages = 27160, users = 3305, depth = 3.603078 }, ['wa'] = { pos = 153, activeusers = 26, admins = 4, articles = 11576, edits = 388969, files = 614, pages = 27289, users = 22332, depth = 26.26204 }, ['zh-classical'] = { pos = 154, activeusers = 47, admins = 6, articles = 11471, edits = 380524, files = 0, pages = 97173, users = 94764, depth = 218.5827 }, ['ie'] = { pos = 155, activeusers = 28, admins = 3, articles = 11369, edits = 151395, files = 0, pages = 15175, users = 16971, depth = 1.118088 }, ['lij'] = { pos = 156, activeusers = 21, admins = 8, articles = 11022, edits = 231894, files = 7, pages = 26608, users = 14540, depth = 17.42713 }, ['as'] = { pos = 157, activeusers = 95, admins = 5, articles = 10668, edits = 331519, files = 1706, pages = 73394, users = 34753, depth = 156.1626 }, ['zu'] = { pos = 158, activeusers = 46, admins = 1, articles = 10583, edits = 96769, files = 0, pages = 23984, users = 17669, depth = 6.469511 }, ['mhr'] = { pos = 159, activeusers = 22, admins = 1, articles = 10440, edits = 185019, files = 0, pages = 27298, users = 13146, depth = 17.67244 }, ['mrj'] = { pos = 160, activeusers = 13, admins = 1, articles = 10426, edits = 100542, files = 0, pages = 18684, users = 9983, depth = 3.375918 }, ['hif'] = { pos = 161, activeusers = 23, admins = 2, articles = 10270, edits = 272346, files = 192, pages = 42291, users = 29675, depth = 62.60398 }, ['hyw'] = { pos = 162, activeusers = 31, admins = 5, articles = 10257, edits = 195274, files = 0, pages = 21586, users = 7396, depth = 11.03608 }, ['mni'] = { pos = 163, activeusers = 17, admins = 1, articles = 10103, edits = 48859, files = 0, pages = 16223, users = 2259, depth = 1.105136 }, ['ig'] = { pos = 164, activeusers = 101, admins = 5, articles = 9861, edits = 96024, files = 0, pages = 15402, users = 13937, depth = 1.968508 }, ['km'] = { pos = 165, activeusers = 63, admins = 6, articles = 9544, edits = 282548, files = 1101, pages = 33460, users = 36439, depth = 53.02522 }, ['hak'] = { pos = 166, activeusers = 20, admins = 1, articles = 9446, edits = 122401, files = 0, pages = 18267, users = 30458, depth = 5.843291 }, ['roa-tara'] = { pos = 167, activeusers = 10, admins = 2, articles = 9306, edits = 140185, files = 288, pages = 17647, users = 10841, depth = 6.381765 }, ['pam'] = { pos = 168, activeusers = 25, admins = 2, articles = 8833, edits = 295794, files = 403, pages = 21410, users = 19445, depth = 28.00982 }, ['sn'] = { pos = 169, activeusers = 22, admins = 1, articles = 8585, edits = 97915, files = 0, pages = 16910, users = 15544, depth = 5.444946 }, ['nso'] = { pos = 170, activeusers = 13, admins = 1, articles = 8524, edits = 49827, files = 0, pages = 10773, users = 5874, depth = 0.3219735 }, ['so'] = { pos = 171, activeusers = 58, admins = 1, articles = 8466, edits = 240188, files = 0, pages = 25795, users = 32353, depth = 39.01272 }, ['rue'] = { pos = 172, activeusers = 30, admins = 1, articles = 8393, edits = 131333, files = 87, pages = 17664, users = 25479, depth = 9.072011 }, ['bh'] = { pos = 173, activeusers = 36, admins = 2, articles = 8011, edits = 723550, files = 53, pages = 69185, users = 29808, depth = 609.8414 }, ['se'] = { pos = 174, activeusers = 26, admins = 6, articles = 7802, edits = 300702, files = 0, pages = 20855, users = 26368, depth = 40.35849 }, ['myv'] = { pos = 175, activeusers = 25, admins = 4, articles = 7710, edits = 139830, files = 0, pages = 26263, users = 11831, depth = 30.83014 }, ['vls'] = { pos = 176, activeusers = 22, admins = 5, articles = 7640, edits = 308866, files = 480, pages = 21226, users = 24690, depth = 46.0149 }, ['nds-nl'] = { pos = 177, activeusers = 12, admins = 6, articles = 7596, edits = 320856, files = 571, pages = 20404, users = 25933, depth = 44.70824 }, ['mi'] = { pos = 178, activeusers = 24, admins = 2, articles = 7431, edits = 153476, files = 0, pages = 13467, users = 16712, depth = 7.519234 }, ['sat'] = { pos = 179, activeusers = 48, admins = 3, articles = 7429, edits = 100008, files = 0, pages = 17398, users = 5503, depth = 10.35089 }, ['sc'] = { pos = 180, activeusers = 19, admins = 4, articles = 7333, edits = 177587, files = 150, pages = 16398, users = 21997, depth = 16.54979 }, ['nah'] = { pos = 181, activeusers = 25, admins = 3, articles = 7248, edits = 502864, files = 170, pages = 19534, users = 20765, depth = 73.96802 }, ['vep'] = { pos = 182, activeusers = 25, admins = 1, articles = 6697, edits = 151787, files = 0, pages = 31140, users = 14498, depth = 64.93284 }, ['gan'] = { pos = 183, activeusers = 19, admins = 1, articles = 6491, edits = 394930, files = 57, pages = 33496, users = 38693, depth = 204.0762 }, ['kab'] = { pos = 184, activeusers = 16, admins = 2, articles = 6445, edits = 105978, files = 0, pages = 15915, users = 12069, depth = 14.37683 }, ['glk'] = { pos = 185, activeusers = 15, admins = 3, articles = 6438, edits = 62395, files = 807, pages = 13897, users = 14328, depth = 6.026817 }, ['tk'] = { pos = 186, activeusers = 41, admins = 2, articles = 6404, edits = 230837, files = 319, pages = 15828, users = 24859, depth = 31.58256 }, ['fiu-vro'] = { pos = 187, activeusers = 21, admins = 4, articles = 6327, edits = 177076, files = 196, pages = 12193, users = 13240, depth = 12.48353 }, ['co'] = { pos = 188, activeusers = 26, admins = 2, articles = 6204, edits = 379575, files = 0, pages = 14796, users = 19940, depth = 49.20375 }, ['bo'] = { pos = 189, activeusers = 20, admins = 1, articles = 6012, edits = 139901, files = 0, pages = 17574, users = 26556, depth = 29.44274 }, ['ab'] = { pos = 190, activeusers = 16, admins = 2, articles = 5993, edits = 118641, files = 9, pages = 20397, users = 17806, depth = 33.60054 }, ['gv'] = { pos = 191, activeusers = 17, admins = 3, articles = 5822, edits = 309577, files = 185, pages = 20973, users = 18111, depth = 99.96461 }, ['ary'] = { pos = 192, activeusers = 27, admins = 3, articles = 5761, edits = 190923, files = 42, pages = 43782, users = 6449, depth = 189.9389 }, ['frp'] = { pos = 193, activeusers = 20, admins = 2, articles = 5611, edits = 215392, files = 0, pages = 15499, users = 14762, depth = 43.1581 }, ['kw'] = { pos = 194, activeusers = 21, admins = 2, articles = 5519, edits = 199508, files = 6, pages = 11765, users = 13767, depth = 21.71959 }, ['kv'] = { pos = 195, activeusers = 19, admins = 1, articles = 5480, edits = 139819, files = 0, pages = 16734, users = 13278, depth = 35.23864 }, ['csb'] = { pos = 196, activeusers = 21, admins = 3, articles = 5435, edits = 186010, files = 0, pages = 8728, users = 15481, depth = 7.823587 }, ['pcd'] = { pos = 197, activeusers = 24, admins = 3, articles = 5418, edits = 68833, files = 49, pages = 10550, users = 15862, depth = 5.853822 }, ['ug'] = { pos = 198, activeusers = 29, admins = 1, articles = 5398, edits = 154322, files = 249, pages = 15025, users = 19873, depth = 32.66853 }, ['skr'] = { pos = 199, activeusers = 7, admins = 1, articles = 5276, edits = 27056, files = 0, pages = 5814, users = 1329, depth = 0.04838865 }, ['udm'] = { pos = 200, activeusers = 18, admins = 4, articles = 5270, edits = 120977, files = 9, pages = 17276, users = 13842, depth = 36.3442 }, ['tum'] = { pos = 201, activeusers = 21, admins = 2, articles = 5201, edits = 31919, files = 0, pages = 7340, users = 7202, depth = 0.7355312 }, ['zea'] = { pos = 202, activeusers = 17, admins = 3, articles = 5168, edits = 120928, files = 1, pages = 9833, users = 12095, depth = 10.02072 }, ['ay'] = { pos = 203, activeusers = 22, admins = 1, articles = 5027, edits = 95622, files = 0, pages = 8630, users = 15380, depth = 5.691906 }, ['gn'] = { pos = 204, activeusers = 23, admins = 2, articles = 4920, edits = 121265, files = 0, pages = 11375, users = 16520, depth = 18.35043 }, ['mt'] = { pos = 205, activeusers = 30, admins = 5, articles = 4840, edits = 279092, files = 1145, pages = 19253, users = 20241, depth = 128.5485 }, ['nrm'] = { pos = 206, activeusers = 13, admins = 2, articles = 4833, edits = 219265, files = 0, pages = 10372, users = 12382, depth = 27.76745 }, ['bjn'] = { pos = 207, activeusers = 19, admins = 2, articles = 4634, edits = 77254, files = 1, pages = 22513, users = 12837, depth = 51.08131 }, ['smn'] = { pos = 208, activeusers = 18, admins = 6, articles = 4540, edits = 67706, files = 0, pages = 14333, users = 2335, depth = 21.9791 }, ['lez'] = { pos = 209, activeusers = 14, admins = 3, articles = 4307, edits = 86717, files = 10, pages = 13067, users = 9830, depth = 27.45281 }, ['lfn'] = { pos = 210, activeusers = 21, admins = 1, articles = 4177, edits = 38057, files = 0, pages = 6671, users = 9282, depth = 2.033797 }, ['stq'] = { pos = 211, activeusers = 15, admins = 5, articles = 4066, edits = 121164, files = 429, pages = 10692, users = 12563, depth = 30.09419 }, ['lo'] = { pos = 212, activeusers = 33, admins = 1, articles = 4037, edits = 94987, files = 0, pages = 12322, users = 15488, depth = 32.46762 }, ['olo'] = { pos = 213, activeusers = 13, admins = 2, articles = 3903, edits = 32258, files = 0, pages = 10695, users = 6039, depth = 9.133871 }, ['mwl'] = { pos = 214, activeusers = 18, admins = 1, articles = 3882, edits = 98700, files = 0, pages = 10214, users = 12239, depth = 25.7094 }, ['fur'] = { pos = 215, activeusers = 19, admins = 2, articles = 3760, edits = 170412, files = 318, pages = 8592, users = 13255, depth = 32.75549 }, ['rm'] = { pos = 216, activeusers = 18, admins = 3, articles = 3755, edits = 163072, files = 51, pages = 9598, users = 18607, depth = 41.1387 }, ['ang'] = { pos = 217, activeusers = 35, admins = 2, articles = 3695, edits = 205823, files = 299, pages = 16565, users = 117979, depth = 150.7408 }, ['lad'] = { pos = 218, activeusers = 21, admins = 5, articles = 3604, edits = 208899, files = 23, pages = 12944, users = 19691, depth = 108.3907 }, ['gom'] = { pos = 219, activeusers = 14, admins = 3, articles = 3552, edits = 206410, files = 0, pages = 9048, users = 8665, depth = 54.61672 }, ['koi'] = { pos = 220, activeusers = 11, admins = 1, articles = 3442, edits = 59774, files = 0, pages = 11025, users = 7913, depth = 26.31444 }, ['ext'] = { pos = 221, activeusers = 13, admins = 1, articles = 3377, edits = 116089, files = 0, pages = 7567, users = 16082, depth = 23.61747 }, ['tyv'] = { pos = 222, activeusers = 12, admins = 1, articles = 3364, edits = 43486, files = 0, pages = 11237, users = 8112, depth = 21.19667 }, ['dsb'] = { pos = 223, activeusers = 15, admins = 1, articles = 3324, edits = 142787, files = 0, pages = 11199, users = 17265, depth = 71.563 }, ['rw'] = { pos = 224, activeusers = 30, admins = 1, articles = 3322, edits = 86201, files = 0, pages = 9349, users = 11222, depth = 30.34941 }, ['dty'] = { pos = 225, activeusers = 15, admins = 3, articles = 3307, edits = 237470, files = 3, pages = 19229, users = 5534, depth = 286.272 }, ['ln'] = { pos = 226, activeusers = 26, admins = 4, articles = 3281, edits = 121869, files = 32, pages = 8584, users = 11840, depth = 37.08808 }, ['av'] = { pos = 227, activeusers = 18, admins = 2, articles = 3137, edits = 83330, files = 0, pages = 14761, users = 13377, depth = 77.51179 }, ['cbk-zam'] = { pos = 228, activeusers = 17, admins = 2, articles = 3129, edits = 110089, files = 0, pages = 8234, users = 13537, depth = 35.58881 }, ['dv'] = { pos = 229, activeusers = 16, admins = 3, articles = 3019, edits = 130003, files = 932, pages = 11203, users = 23391, depth = 85.27546 }, ['ksh'] = { pos = 230, activeusers = 13, admins = 3, articles = 2916, edits = 1606851, files = 0, pages = 10543, users = 21396, depth = 1042.663 }, ['gag'] = { pos = 231, activeusers = 17, admins = 1, articles = 2794, edits = 67768, files = 0, pages = 6579, users = 12717, depth = 18.90357 }, ['bxr'] = { pos = 232, activeusers = 20, admins = 1, articles = 2772, edits = 69936, files = 9, pages = 11045, users = 13875, depth = 56.39942 }, ['pfl'] = { pos = 233, activeusers = 15, admins = 4, articles = 2740, edits = 90027, files = 0, pages = 6916, users = 10793, depth = 30.23692 }, ['pap'] = { pos = 234, activeusers = 17, admins = 2, articles = 2721, edits = 90763, files = 0, pages = 6048, users = 13399, depth = 22.43601 }, ['pag'] = { pos = 235, activeusers = 12, admins = 1, articles = 2561, edits = 73099, files = 0, pages = 8794, users = 7590, depth = 49.23796 }, ['pi'] = { pos = 236, activeusers = 9, admins = 2, articles = 2547, edits = 101648, files = 0, pages = 4637, users = 6656, depth = 14.76034 }, ['haw'] = { pos = 237, activeusers = 18, admins = 1, articles = 2457, edits = 96501, files = 0, pages = 5526, users = 15110, depth = 27.2461 }, ['awa'] = { pos = 238, activeusers = 8, admins = 1, articles = 2436, edits = 24119, files = 0, pages = 5350, users = 1931, depth = 6.451044 }, ['tay'] = { pos = 239, activeusers = 19, admins = 0, articles = 2422, edits = 54188, files = 0, pages = 2832, users = 1121, depth = 0.548314 }, ['tw'] = { pos = 240, activeusers = 40, admins = 2, articles = 2112, edits = 93653, files = 0, pages = 5079, users = 13940, depth = 36.39073 }, ['inh'] = { pos = 241, activeusers = 11, admins = 2, articles = 2100, edits = 55096, files = 37, pages = 11832, users = 3323, depth = 100.0063 }, ['dag'] = { pos = 242, activeusers = 46, admins = 4, articles = 2065, edits = 44674, files = 0, pages = 4490, users = 1845, depth = 13.72119 }, ['krc'] = { pos = 243, activeusers = 13, admins = 2, articles = 2057, edits = 106214, files = 0, pages = 14327, users = 9694, depth = 263.7831 }, ['xal'] = { pos = 244, activeusers = 11, admins = 1, articles = 2046, edits = 85071, files = 0, pages = 11874, users = 9283, depth = 165.3117 }, ['szy'] = { pos = 245, activeusers = 10, admins = 1, articles = 2044, edits = 128493, files = 0, pages = 5360, users = 2334, depth = 63.09311 }, ['za'] = { pos = 246, activeusers = 9, admins = 1, articles = 2010, edits = 39349, files = 0, pages = 4143, users = 9767, depth = 10.69568 }, ['ks'] = { pos = 247, activeusers = 24, admins = 2, articles = 2007, edits = 64072, files = 9, pages = 8698, users = 9396, depth = 81.87215 }, ['mdf'] = { pos = 248, activeusers = 14, admins = 3, articles = 1985, edits = 64797, files = 0, pages = 11860, users = 8548, depth = 135.2146 }, ['kaa'] = { pos = 249, activeusers = 36, admins = 1, articles = 1957, edits = 46597, files = 3, pages = 5189, users = 10285, depth = 24.49262 }, ['pdc'] = { pos = 250, activeusers = 12, admins = 1, articles = 1932, edits = 105148, files = 0, pages = 5836, users = 30429, depth = 73.56837 }, ['atj'] = { pos = 251, activeusers = 11, admins = 5, articles = 1912, edits = 14725, files = 0, pages = 3020, users = 3706, depth = 1.63739 }, ['to'] = { pos = 252, activeusers = 12, admins = 2, articles = 1908, edits = 41593, files = 12, pages = 5333, users = 9254, depth = 25.13119 }, ['arc'] = { pos = 253, activeusers = 16, admins = 2, articles = 1853, edits = 95347, files = 0, pages = 6428, users = 18831, depth = 90.41959 }, ['tcy'] = { pos = 254, activeusers = 35, admins = 2, articles = 1746, edits = 103011, files = 1, pages = 9001, users = 4947, depth = 197.5965 }, ['kbp'] = { pos = 255, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1698, edits = 16065, files = 0, pages = 3375, users = 3859, depth = 4.64299 }, ['jam'] = { pos = 256, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1685, edits = 20763, files = 0, pages = 3024, users = 7281, depth = 4.335804 }, ['na'] = { pos = 257, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1661, edits = 89541, files = 4, pages = 4885, users = 11502, depth = 69.05708 }, ['wo'] = { pos = 258, activeusers = 15, admins = 3, articles = 1651, edits = 104457, files = 0, pages = 5373, users = 13957, depth = 98.80508 }, ['kbd'] = { pos = 259, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1595, edits = 43687, files = 0, pages = 6742, users = 9154, depth = 67.47617 }, ['nia'] = { pos = 260, activeusers = 17, admins = 1, articles = 1524, edits = 17652, files = 0, pages = 3618, users = 1217, depth = 9.211041 }, ['nov'] = { pos = 261, activeusers = 9, admins = 3, articles = 1516, edits = 177714, files = 0, pages = 4408, users = 10839, depth = 146.7162 }, ['tet'] = { pos = 262, activeusers = 13, admins = 2, articles = 1503, edits = 66604, files = 0, pages = 3910, users = 8935, depth = 43.68756 }, ['ki'] = { pos = 263, activeusers = 18, admins = 1, articles = 1502, edits = 20656, files = 0, pages = 3073, users = 7986, depth = 7.353535 }, ['mnw'] = { pos = 264, activeusers = 20, admins = 2, articles = 1424, edits = 34424, files = 0, pages = 4722, users = 2686, depth = 39.10359 }, ['lg'] = { pos = 265, activeusers = 11, admins = 1, articles = 1419, edits = 26751, files = 0, pages = 4814, users = 7174, depth = 31.8089 }, ['bi'] = { pos = 266, activeusers = 13, admins = 2, articles = 1395, edits = 41828, files = 0, pages = 3298, users = 12172, depth = 23.60183 }, ['tpi'] = { pos = 267, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1351, edits = 86612, files = 0, pages = 5680, users = 12396, depth = 156.5648 }, ['nqo'] = { pos = 268, activeusers = 16, admins = 1, articles = 1325, edits = 10087, files = 0, pages = 2651, users = 2893, depth = 3.810725 }, ['jbo'] = { pos = 269, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1305, edits = 111665, files = 0, pages = 5717, users = 15042, depth = 223.2538 }, ['roa-rup'] = { pos = 270, activeusers = 14, admins = 1, articles = 1292, edits = 205299, files = 0, pages = 4294, users = 13030, depth = 258.1197 }, ['fj'] = { pos = 271, activeusers = 8, admins = 1, articles = 1274, edits = 35446, files = 0, pages = 3631, users = 8375, depth = 33.41345 }, ['lbe'] = { pos = 272, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1264, edits = 50274, files = 0, pages = 14691, users = 7817, depth = 386.1499 }, ['kg'] = { pos = 273, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1255, edits = 43792, files = 0, pages = 2905, users = 9992, depth = 26.05728 }, ['xh'] = { pos = 274, activeusers = 36, admins = 1, articles = 1240, edits = 33906, files = 0, pages = 3829, users = 11773, depth = 38.60219 }, ['ty'] = { pos = 275, activeusers = 11, admins = 2, articles = 1217, edits = 53071, files = 0, pages = 2993, users = 6869, depth = 37.76203 }, ['cu'] = { pos = 276, activeusers = 18, admins = 2, articles = 1167, edits = 82637, files = 0, pages = 5566, users = 23107, depth = 210.9588 }, ['shi'] = { pos = 277, activeusers = 8, admins = 2, articles = 1154, edits = 33397, files = 0, pages = 3845, users = 1493, depth = 47.23097 }, ['srn'] = { pos = 278, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1112, edits = 39153, files = 0, pages = 2729, users = 7050, depth = 30.33695 }, ['trv'] = { pos = 279, activeusers = 18, admins = 0, articles = 1110, edits = 85938, files = 0, pages = 2064, users = 1201, depth = 30.75575 }, ['om'] = { pos = 280, activeusers = 13, admins = 1, articles = 1094, edits = 38044, files = 0, pages = 3742, users = 9490, depth = 59.56398 }, ['guw'] = { pos = 281, activeusers = 22, admins = 2, articles = 1066, edits = 30106, files = 0, pages = 1792, users = 517, depth = 7.792448 }, ['sm'] = { pos = 282, activeusers = 15, admins = 1, articles = 1065, edits = 42640, files = 0, pages = 3295, users = 9641, depth = 56.73777 }, ['gcr'] = { pos = 283, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1050, edits = 16487, files = 0, pages = 2556, users = 2199, depth = 13.26943 }, ['alt'] = { pos = 284, activeusers = 11, admins = 2, articles = 1045, edits = 36121, files = 0, pages = 3726, users = 1666, depth = 63.80842 }, ['chr'] = { pos = 285, activeusers = 12, admins = 1, articles = 1020, edits = 46157, files = 0, pages = 3895, users = 21874, depth = 94.14677 }, ['ltg'] = { pos = 286, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1015, edits = 35320, files = 0, pages = 3223, users = 6702, depth = 51.85928 }, ['ny'] = { pos = 287, activeusers = 15, admins = 1, articles = 919, edits = 38056, files = 0, pages = 4003, users = 9394, depth = 107.062 }, ['pih'] = { pos = 288, activeusers = 15, admins = 1, articles = 893, edits = 44158, files = 0, pages = 3325, users = 10497, depth = 98.5013 }, ['got'] = { pos = 289, activeusers = 11, admins = 1, articles = 866, edits = 46132, files = 0, pages = 3805, users = 17753, depth = 139.6404 }, ['mad'] = { pos = 290, activeusers = 12, admins = 0, articles = 861, edits = 8896, files = 0, pages = 1629, users = 1581, depth = 4.345001 }, ['st'] = { pos = 291, activeusers = 19, admins = 1, articles = 843, edits = 28449, files = 0, pages = 4255, users = 9453, depth = 109.5293 }, ['ami'] = { pos = 292, activeusers = 19, admins = 0, articles = 839, edits = 32268, files = 0, pages = 1657, users = 950, depth = 18.5111 }, ['blk'] = { pos = 293, activeusers = 22, admins = 1, articles = 828, edits = 16211, files = 0, pages = 3714, users = 245, depth = 53.02735 }, ['bm'] = { pos = 294, activeusers = 8, admins = 2, articles = 775, edits = 40189, files = 0, pages = 3145, users = 9884, depth = 119.5033 }, ['tn'] = { pos = 295, activeusers = 21, admins = 2, articles = 773, edits = 28261, files = 0, pages = 3717, users = 9269, depth = 110.2838 }, ['ve'] = { pos = 296, activeusers = 14, admins = 1, articles = 748, edits = 19285, files = 0, pages = 2235, users = 7215, depth = 34.10051 }, ['rmy'] = { pos = 297, activeusers = 10, admins = 1, articles = 730, edits = 50227, files = 0, pages = 2701, users = 16414, depth = 135.5627 }, ['ts'] = { pos = 298, activeusers = 13, admins = 2, articles = 720, edits = 36672, files = 0, pages = 3765, users = 8851, depth = 174.2124 }, ['chy'] = { pos = 299, activeusers = 9, admins = 1, articles = 662, edits = 24107, files = 0, pages = 2258, users = 10624, depth = 62.05388 }, ['rn'] = { pos = 300, activeusers = 7, admins = 1, articles = 620, edits = 23101, files = 0, pages = 2450, users = 8979, depth = 82.14545 }, ['iu'] = { pos = 301, activeusers = 8, admins = 2, articles = 593, edits = 44506, files = 0, pages = 3182, users = 17029, depth = 266.6079 }, ['ak'] = { pos = 302, activeusers = 14, admins = 1, articles = 589, edits = 28928, files = 0, pages = 2441, users = 12528, depth = 117.1661 }, ['ss'] = { pos = 303, activeusers = 11, admins = 3, articles = 576, edits = 38085, files = 0, pages = 2416, users = 7641, depth = 160.8599 }, ['ch'] = { pos = 304, activeusers = 12, admins = 1, articles = 543, edits = 22843, files = 0, pages = 2501, users = 14433, depth = 118.7586 }, ['ff'] = { pos = 305, activeusers = 23, admins = 0, articles = 541, edits = 25114, files = 0, pages = 2510, users = 7896, depth = 132.5376 }, ['pnt'] = { pos = 306, activeusers = 6, admins = 1, articles = 481, edits = 35127, files = 0, pages = 2039, users = 9485, depth = 180.7459 }, ['kcg'] = { pos = 307, activeusers = 13, admins = 1, articles = 462, edits = 16459, files = 0, pages = 2303, users = 448, depth = 113.4836 }, ['ady'] = { pos = 308, activeusers = 10, admins = 1, articles = 451, edits = 12104, files = 0, pages = 3112, users = 6011, depth = 135.4023 }, ['ik'] = { pos = 309, activeusers = 10, admins = 2, articles = 445, edits = 37982, files = 0, pages = 2616, users = 7952, depth = 345.5729 }, ['ee'] = { pos = 310, activeusers = 17, admins = 3, articles = 438, edits = 50087, files = 0, pages = 3131, users = 13284, depth = 604.7369 }, ['sg'] = { pos = 311, activeusers = 13, admins = 2, articles = 311, edits = 20556, files = 0, pages = 1983, users = 5985, depth = 299.6178 }, ['din'] = { pos = 312, activeusers = 11, admins = 1, articles = 306, edits = 8041, files = 0, pages = 1086, users = 5695, depth = 48.10903 }, ['pwn'] = { pos = 313, activeusers = 17, admins = 0, articles = 279, edits = 11190, files = 0, pages = 434, users = 856, depth = 7.957843 }, ['pcm'] = { pos = 314, activeusers = 21, admins = 1, articles = 251, edits = 12819, files = 0, pages = 937, users = 204, depth = 102.1916 }, ['kl'] = { pos = 315, activeusers = 18, admins = 2, articles = 244, edits = 74486, files = 0, pages = 2262, users = 12315, depth = 2252.396 }, ['ti'] = { pos = 316, activeusers = 13, admins = 2, articles = 234, edits = 23841, files = 0, pages = 2731, users = 8477, depth = 994.0499 }, ['dz'] = { pos = 317, activeusers = 14, admins = 1, articles = 229, edits = 29431, files = 0, pages = 2294, users = 9231, depth = 1043.232 }, ['cr'] = { pos = 318, activeusers = 21, admins = 2, articles = 158, edits = 37457, files = 0, pages = 2161, users = 16784, depth = 2785.646 }, ['ng'] = { pos = 319, activeusers = 0, admins = 1, articles = 8, edits = 5923, files = 0, pages = 443, users = 2385, depth = 39530.88 }, ['cho'] = { pos = 320, activeusers = 0, admins = 1, articles = 6, edits = 4220, files = 0, pages = 201, users = 1809, depth = 22176 }, ['kj'] = { pos = 321, activeusers = 0, admins = 1, articles = 4, edits = 3548, files = 0, pages = 114, users = 1377, depth = 23536.62 }, ['mh'] = { pos = 322, activeusers = 0, admins = 1, articles = 4, edits = 4212, files = 0, pages = 206, users = 2140, depth = 52143.95 }, ['ho'] = { pos = 323, activeusers = 0, admins = 1, articles = 3, edits = 3786, files = 0, pages = 129, users = 1575, depth = 51771.35 }, ['ii'] = { pos = 324, activeusers = 0, admins = 1, articles = 3, edits = 11653, files = 0, pages = 189, users = 2031, depth = 237006 }, ['lrc'] = { pos = 325, activeusers = 1, admins = 1, articles = 1, edits = 140064, files = 0, pages = 237, users = 5037, depth = 3.291563E+07 }, ['mus'] = { pos = 326, activeusers = 0, admins = 1, articles = 1, edits = 3603, files = 0, pages = 115, users = 2348, depth = 407170.3 }, ['aa'] = { pos = 327, activeusers = 0, admins = 1, articles = 0, edits = 4685, files = 0, pages = 509, users = 4063, depth = 0 }, ['hz'] = { pos = 328, activeusers = 1, admins = 1, articles = 0, edits = 4483, files = 0, pages = 176, users = 3761, depth = 0 }, ['kr'] = { pos = 329, activeusers = 0, admins = 1, articles = 0, edits = 4641, files = 0, pages = 162, users = 5464, depth = 0 }, ['total'] = { activeusers = 279715, admins = 3759, articles = 59312091, edits = 3210570108, files = 2759316, pages = 244949256, users = 103576462, depth = 128.3954, date = '@1661745639' }, } return info 2benqjc9cerm7xoatnc1xki48yxj9ta 2816796 2816605 2022-08-29T06:00:47Z MBHbot 26205 Scribunto text/plain local info = { ['en'] = { pos = 1, activeusers = 114891, admins = 1032, articles = 6545610, edits = 1102555572, files = 893710, pages = 56426138, users = 44077326, depth = 1134.703 }, ['ceb'] = { pos = 2, activeusers = 178, admins = 6, articles = 6125811, edits = 34883391, files = 0, pages = 11232229, users = 93747, depth = 2.158034 }, ['de'] = { pos = 3, activeusers = 16785, admins = 190, articles = 2719531, edits = 224219753, files = 129093, pages = 7509632, users = 3983427, depth = 92.63104 }, ['sv'] = { pos = 4, activeusers = 1970, admins = 66, articles = 2552498, edits = 51028420, files = 0, pages = 6122316, users = 833009, depth = 16.30263 }, ['fr'] = { pos = 5, activeusers = 16464, admins = 159, articles = 2450282, edits = 196044611, files = 68489, pages = 12165763, users = 4452786, depth = 253.3448 }, ['nl'] = { pos = 6, activeusers = 3480, admins = 36, articles = 2099553, edits = 62525922, files = 20, pages = 4469451, users = 1226423, depth = 17.82426 }, ['ru'] = { pos = 7, activeusers = 10489, admins = 76, articles = 1848962, edits = 124845659, files = 238109, pages = 7420414, users = 3236860, depth = 152.7658 }, ['es'] = { pos = 8, activeusers = 13281, admins = 63, articles = 1798084, edits = 145183512, files = 0, pages = 7717381, users = 6624725, depth = 203.8767 }, ['it'] = { pos = 9, activeusers = 7391, admins = 122, articles = 1769544, edits = 128740914, files = 138174, pages = 7501250, users = 2287308, depth = 180.0645 }, ['arz'] = { pos = 10, activeusers = 199, admins = 7, articles = 1597438, edits = 7345477, files = 1477, pages = 2012632, users = 189500, depth = 0.2465527 }, ['pl'] = { pos = 11, activeusers = 4039, admins = 101, articles = 1533997, edits = 67718922, files = 261, pages = 3560665, users = 1188386, depth = 33.19671 }, ['ja'] = { pos = 12, activeusers = 15016, admins = 41, articles = 1339818, edits = 91002716, files = 30009, pages = 3959403, users = 1972200, depth = 87.86138 }, ['zh'] = { pos = 13, activeusers = 8575, admins = 66, articles = 1299940, edits = 73114620, files = 60922, pages = 7132035, users = 3256017, depth = 206.3447 }, ['vi'] = { pos = 14, activeusers = 2172, admins = 20, articles = 1275600, edits = 68995355, files = 24593, pages = 19378202, users = 878368, depth = 717.0663 }, ['war'] = { pos = 15, activeusers = 74, admins = 3, articles = 1265937, edits = 6287647, files = 42, pages = 2881781, users = 53009, depth = 3.554691 }, ['uk'] = { pos = 16, activeusers = 3015, admins = 45, articles = 1190470, edits = 36884278, files = 110508, pages = 4131898, users = 640811, depth = 54.49683 }, ['ar'] = { pos = 17, activeusers = 4739, admins = 26, articles = 1184188, edits = 59003074, files = 50022, pages = 7818353, users = 2294669, depth = 236.8593 }, ['pt'] = { pos = 18, activeusers = 8236, admins = 55, articles = 1094558, edits = 64116536, files = 58351, pages = 5407084, users = 2797585, depth = 184.0742 }, ['fa'] = { pos = 19, activeusers = 5146, admins = 34, articles = 925279, edits = 35376329, files = 81963, pages = 5347573, users = 1145195, depth = 151.1144 }, ['ca'] = { pos = 20, activeusers = 983, admins = 30, articles = 709225, edits = 30539616, files = 15607, pages = 1767438, users = 426975, depth = 38.46781 }, ['sr'] = { pos = 21, activeusers = 694, admins = 19, articles = 662013, edits = 25151386, files = 36504, pages = 3988010, users = 311169, depth = 159.1902 }, ['id'] = { pos = 22, activeusers = 3198, admins = 44, articles = 627432, edits = 21561485, files = 47601, pages = 3299904, users = 1348520, depth = 118.5415 }, ['ko'] = { pos = 23, activeusers = 1703, admins = 27, articles = 603374, edits = 33160331, files = 12668, pages = 2741091, users = 750343, depth = 151.8527 }, ['no'] = { pos = 24, activeusers = 1091, admins = 44, articles = 596850, edits = 22865092, files = 4, pages = 1700708, users = 559996, depth = 45.98744 }, ['fi'] = { pos = 25, activeusers = 1632, admins = 31, articles = 537823, edits = 20700026, files = 70570, pages = 1411919, users = 521574, depth = 38.72582 }, ['tr'] = { pos = 26, activeusers = 2890, admins = 23, articles = 514206, edits = 28354654, files = 37614, pages = 2389462, users = 1422253, depth = 157.8233 }, ['hu'] = { pos = 27, activeusers = 1531, admins = 24, articles = 511016, edits = 25158761, files = 8446, pages = 1450411, users = 511204, depth = 58.61728 }, ['cs'] = { pos = 28, activeusers = 2080, admins = 33, articles = 509093, edits = 21590887, files = 1, pages = 1405783, users = 587454, depth = 47.64777 }, ['ce'] = { pos = 29, activeusers = 52, admins = 3, articles = 481861, edits = 8689546, files = 315, pages = 908738, users = 30841, depth = 7.504475 }, ['sh'] = { pos = 30, activeusers = 166, admins = 12, articles = 456900, edits = 41243366, files = 10243, pages = 4644369, users = 176638, depth = 745.9131 }, ['ro'] = { pos = 31, activeusers = 847, admins = 17, articles = 433081, edits = 15024462, files = 116506, pages = 2623235, users = 592576, depth = 146.4781 }, ['zh-min-nan'] = { pos = 32, activeusers = 82, admins = 6, articles = 431702, edits = 3135857, files = 362, pages = 1063378, users = 54095, depth = 6.313776 }, ['tt'] = { pos = 33, activeusers = 77, admins = 5, articles = 417592, edits = 3527778, files = 6111, pages = 565054, users = 43264, depth = 0.7785154 }, ['eu'] = { pos = 34, activeusers = 251, admins = 12, articles = 397785, edits = 9007463, files = 0, pages = 826667, users = 138944, depth = 12.66633 }, ['ms'] = { pos = 35, activeusers = 525, admins = 15, articles = 360137, edits = 5641168, files = 19611, pages = 1042382, users = 299133, depth = 19.42171 }, ['eo'] = { pos = 36, activeusers = 296, admins = 16, articles = 323568, edits = 7685489, files = 11316, pages = 720526, users = 199912, depth = 16.05387 }, ['he'] = { pos = 37, activeusers = 3082, admins = 32, articles = 321245, edits = 34509982, files = 74071, pages = 1343182, users = 999405, depth = 260.0072 }, ['hy'] = { pos = 38, activeusers = 407, admins = 11, articles = 293176, edits = 8487122, files = 11359, pages = 989260, users = 124218, depth = 48.36336 }, ['da'] = { pos = 39, activeusers = 790, admins = 25, articles = 284138, edits = 11204996, files = 0, pages = 908675, users = 436362, depth = 59.57456 }, ['bg'] = { pos = 40, activeusers = 707, admins = 25, articles = 283927, edits = 11480472, files = 549, pages = 632604, users = 312113, depth = 27.36913 }, ['azb'] = { pos = 41, activeusers = 106, admins = 5, articles = 242287, edits = 1524343, files = 246, pages = 572032, users = 38144, depth = 4.935812 }, ['sk'] = { pos = 42, activeusers = 528, admins = 10, articles = 241815, edits = 7406443, files = 0, pages = 549716, users = 222136, depth = 21.84374 }, ['kk'] = { pos = 43, activeusers = 195, admins = 16, articles = 232139, edits = 3061866, files = 10543, pages = 588380, users = 121174, depth = 12.25519 }, ['et'] = { pos = 44, activeusers = 420, admins = 34, articles = 229896, edits = 6176504, files = 758, pages = 542900, users = 168683, depth = 21.08919 }, ['min'] = { pos = 45, activeusers = 40, admins = 5, articles = 225647, edits = 2444881, files = 177, pages = 385560, users = 16198, depth = 3.184741 }, ['be'] = { pos = 46, activeusers = 273, admins = 11, articles = 222062, edits = 4188089, files = 3249, pages = 648161, users = 121176, depth = 23.79061 }, ['simple'] = { pos = 47, activeusers = 985, admins = 17, articles = 217717, edits = 8392433, files = 36, pages = 705926, users = 1227292, depth = 59.77996 }, ['hr'] = { pos = 48, activeusers = 471, admins = 11, articles = 213230, edits = 6437298, files = 21007, pages = 446278, users = 278467, depth = 17.23028 }, ['el'] = { pos = 49, activeusers = 1041, admins = 22, articles = 212849, edits = 9625038, files = 18510, pages = 631157, users = 370243, depth = 58.89984 }, ['lt'] = { pos = 50, activeusers = 326, admins = 10, articles = 204081, edits = 6661633, files = 23856, pages = 500577, users = 166833, depth = 28.08939 }, ['gl'] = { pos = 51, activeusers = 257, admins = 8, articles = 188414, edits = 6159680, files = 343, pages = 473252, users = 128589, depth = 29.74646 }, ['az'] = { pos = 52, activeusers = 642, admins = 17, articles = 186494, edits = 6585759, files = 23644, pages = 512288, users = 252503, depth = 39.23269 }, ['sl'] = { pos = 53, activeusers = 311, admins = 22, articles = 177517, edits = 5736182, files = 8317, pages = 440128, users = 213980, depth = 28.52265 }, ['ur'] = { pos = 54, activeusers = 308, admins = 11, articles = 175983, edits = 5126343, files = 12602, pages = 998276, users = 150161, depth = 112.1163 }, ['uz'] = { pos = 55, activeusers = 619, admins = 20, articles = 170721, edits = 2813824, files = 2097, pages = 695534, users = 77421, depth = 38.23084 }, ['nn'] = { pos = 56, activeusers = 140, admins = 14, articles = 162690, edits = 3391455, files = 16, pages = 372507, users = 122039, depth = 15.14298 }, ['ka'] = { pos = 57, activeusers = 245, admins = 6, articles = 162604, edits = 4400325, files = 14841, pages = 460374, users = 143393, depth = 32.05335 }, ['hi'] = { pos = 58, activeusers = 1192, admins = 6, articles = 152417, edits = 5615745, files = 3605, pages = 1192468, users = 711517, depth = 219.282 }, ['th'] = { pos = 59, activeusers = 1000, admins = 15, articles = 149652, edits = 10247961, files = 27314, pages = 975813, users = 430678, depth = 320.0628 }, ['ta'] = { pos = 60, activeusers = 341, admins = 31, articles = 148492, edits = 3493234, files = 7723, pages = 466904, users = 208146, depth = 34.40114 }, ['la'] = { pos = 61, activeusers = 128, admins = 21, articles = 136960, edits = 3691189, files = 0, pages = 275718, users = 158543, depth = 13.74136 }, ['cy'] = { pos = 62, activeusers = 106, admins = 16, articles = 135165, edits = 11099803, files = 11274, pages = 275411, users = 73898, depth = 43.38968 }, ['mk'] = { pos = 63, activeusers = 212, admins = 12, articles = 130164, edits = 4793765, files = 8682, pages = 524686, users = 103529, depth = 83.93401 }, ['ast'] = { pos = 64, activeusers = 108, admins = 11, articles = 129993, edits = 3708960, files = 0, pages = 228721, users = 107093, depth = 9.353773 }, ['bn'] = { pos = 65, activeusers = 1147, admins = 13, articles = 126888, edits = 6059547, files = 15480, pages = 992124, users = 386220, depth = 283.9895 }, ['zh-yue'] = { pos = 66, activeusers = 284, admins = 12, articles = 126593, edits = 1867589, files = 2629, pages = 285408, users = 244276, depth = 10.29861 }, ['lv'] = { pos = 67, activeusers = 283, admins = 13, articles = 115337, edits = 3669842, files = 25577, pages = 468301, users = 108231, depth = 73.3915 }, ['tg'] = { pos = 68, activeusers = 58, admins = 6, articles = 107786, edits = 1309695, files = 485, pages = 262959, users = 36229, depth = 10.32261 }, ['af'] = { pos = 69, activeusers = 192, admins = 16, articles = 104593, edits = 2517217, files = 9616, pages = 373207, users = 152682, depth = 44.48596 }, ['my'] = { pos = 70, activeusers = 137, admins = 4, articles = 103699, edits = 756267, files = 2976, pages = 217409, users = 103510, depth = 4.182595 }, ['mg'] = { pos = 71, activeusers = 44, admins = 3, articles = 94885, edits = 1046701, files = 3, pages = 245169, users = 28903, depth = 10.70995 }, ['bs'] = { pos = 72, activeusers = 170, admins = 9, articles = 90389, edits = 3416573, files = 5465, pages = 367843, users = 144855, depth = 87.51429 }, ['oc'] = { pos = 73, activeusers = 90, admins = 4, articles = 87571, edits = 2327903, files = 925, pages = 156441, users = 48529, depth = 9.203518 }, ['mr'] = { pos = 74, activeusers = 159, admins = 12, articles = 86148, edits = 2150716, files = 19140, pages = 286126, users = 146115, depth = 40.50418 }, ['sq'] = { pos = 75, activeusers = 217, admins = 11, articles = 86140, edits = 2466121, files = 4732, pages = 263497, users = 144110, depth = 39.6758 }, ['nds'] = { pos = 76, activeusers = 33, admins = 4, articles = 83919, edits = 990326, files = 0, pages = 162437, users = 49088, depth = 5.337171 }, ['ky'] = { pos = 77, activeusers = 78, admins = 4, articles = 81606, edits = 425348, files = 2688, pages = 111424, users = 33288, depth = 0.5096576 }, ['ml'] = { pos = 78, activeusers = 249, admins = 15, articles = 79135, edits = 3711645, files = 6968, pages = 489097, users = 163582, depth = 203.6674 }, ['be-tarask'] = { pos = 79, activeusers = 129, admins = 4, articles = 78945, edits = 2327606, files = 1894, pages = 226865, users = 76394, depth = 36.02023 }, ['te'] = { pos = 80, activeusers = 184, admins = 13, articles = 78117, edits = 3620647, files = 12829, pages = 306667, users = 114789, depth = 101.0626 }, ['sw'] = { pos = 81, activeusers = 198, admins = 14, articles = 74637, edits = 1241362, files = 2270, pages = 151070, users = 55342, depth = 8.617349 }, ['br'] = { pos = 82, activeusers = 89, admins = 6, articles = 72914, edits = 2005419, files = 5365, pages = 142509, users = 70378, depth = 12.82027 }, ['new'] = { pos = 83, activeusers = 17, admins = 2, articles = 72352, edits = 848794, files = 0, pages = 196959, users = 25109, depth = 12.78234 }, ['jv'] = { pos = 84, activeusers = 91, admins = 4, articles = 70806, edits = 1594702, files = 5430, pages = 179001, users = 54111, depth = 20.80168 }, ['vec'] = { pos = 85, activeusers = 36, admins = 5, articles = 68996, edits = 1100930, files = 724, pages = 140401, users = 32147, depth = 8.398446 }, ['ht'] = { pos = 86, activeusers = 42, admins = 3, articles = 67947, edits = 804255, files = 0, pages = 82090, users = 28605, depth = 0.424469 }, ['pms'] = { pos = 87, activeusers = 32, admins = 4, articles = 66377, edits = 855469, files = 2069, pages = 101502, users = 25359, depth = 2.360082 }, ['pnb'] = { pos = 88, activeusers = 49, admins = 2, articles = 65862, edits = 607131, files = 147, pages = 113828, users = 32566, depth = 2.828984 }, ['su'] = { pos = 89, activeusers = 41, admins = 7, articles = 61286, edits = 629527, files = 545, pages = 97422, users = 28456, depth = 2.246544 }, ['lb'] = { pos = 90, activeusers = 59, admins = 5, articles = 61055, edits = 2392386, files = 2376, pages = 131554, users = 55292, depth = 24.24659 }, ['ba'] = { pos = 91, activeusers = 77, admins = 7, articles = 60417, edits = 1151879, files = 1457, pages = 170074, users = 35543, depth = 22.31122 }, ['lld'] = { pos = 92, activeusers = 11, admins = 2, articles = 59956, edits = 98896, files = 0, pages = 63811, users = 2284, depth = 0.006407177 }, ['ga'] = { pos = 93, activeusers = 90, admins = 7, articles = 57450, edits = 1089674, files = 1123, pages = 96403, users = 52692, depth = 5.196463 }, ['szl'] = { pos = 94, activeusers = 42, admins = 3, articles = 55869, edits = 347801, files = 0, pages = 69168, users = 21836, depth = 0.2849193 }, ['lmo'] = { pos = 95, activeusers = 43, admins = 5, articles = 54976, edits = 1127081, files = 4437, pages = 123974, users = 37852, depth = 14.32027 }, ['is'] = { pos = 96, activeusers = 122, admins = 19, articles = 54798, edits = 1761495, files = 3218, pages = 141739, users = 86963, depth = 31.28325 }, ['ku'] = { pos = 97, activeusers = 87, admins = 3, articles = 53963, edits = 1094997, files = 565, pages = 109291, users = 51987, depth = 10.53237 }, ['cv'] = { pos = 98, activeusers = 44, admins = 2, articles = 49690, edits = 750325, files = 537, pages = 97933, users = 31296, depth = 7.221891 }, ['fy'] = { pos = 99, activeusers = 70, admins = 8, articles = 49408, edits = 1088099, files = 7612, pages = 150645, users = 43597, depth = 30.32478 }, ['tl'] = { pos = 100, activeusers = 132, admins = 11, articles = 43214, edits = 1963453, files = 1896, pages = 234358, users = 123782, depth = 163.9129 }, ['ckb'] = { pos = 101, activeusers = 175, admins = 7, articles = 42746, edits = 974835, files = 1603, pages = 185827, users = 51620, depth = 58.77536 }, ['wuu'] = { pos = 102, activeusers = 40, admins = 4, articles = 42556, edits = 297940, files = 135, pages = 56263, users = 78924, depth = 0.5493754 }, ['an'] = { pos = 103, activeusers = 72, admins = 6, articles = 42216, edits = 1838533, files = 1499, pages = 128518, users = 68589, depth = 59.78539 }, ['sco'] = { pos = 104, activeusers = 90, admins = 4, articles = 40559, edits = 862590, files = 690, pages = 146774, users = 95805, depth = 40.3044 }, ['diq'] = { pos = 105, activeusers = 35, admins = 3, articles = 40163, edits = 487402, files = 209, pages = 60561, users = 25048, depth = 2.075951 }, ['pa'] = { pos = 106, activeusers = 97, admins = 9, articles = 38542, edits = 610215, files = 1581, pages = 134623, users = 42464, depth = 28.16891 }, ['vo'] = { pos = 107, activeusers = 29, admins = 2, articles = 36559, edits = 3271582, files = 0, pages = 167149, users = 32433, depth = 249.7384 }, ['io'] = { pos = 108, activeusers = 43, admins = 5, articles = 33575, edits = 993915, files = 0, pages = 49446, users = 33740, depth = 4.491533 }, ['ne'] = { pos = 109, activeusers = 101, admins = 5, articles = 32338, edits = 1070268, files = 1259, pages = 103769, users = 58859, depth = 50.32364 }, ['yo'] = { pos = 110, activeusers = 68, admins = 3, articles = 31634, edits = 553762, files = 168, pages = 56066, users = 25013, depth = 5.891602 }, ['gu'] = { pos = 111, activeusers = 87, admins = 3, articles = 29977, edits = 826346, files = 0, pages = 117982, users = 69358, depth = 60.36491 }, ['als'] = { pos = 112, activeusers = 70, admins = 9, articles = 29045, edits = 1015192, files = 571, pages = 69801, users = 92778, depth = 28.63696 }, ['kn'] = { pos = 113, activeusers = 166, admins = 3, articles = 28597, edits = 1112742, files = 2603, pages = 130684, users = 76419, depth = 108.5106 }, ['bar'] = { pos = 114, activeusers = 47, admins = 3, articles = 26982, edits = 831058, files = 1320, pages = 108887, users = 63648, depth = 70.32793 }, ['scn'] = { pos = 115, activeusers = 37, admins = 5, articles = 26213, edits = 732888, files = 1407, pages = 55699, users = 41432, depth = 16.64901 }, ['bpy'] = { pos = 116, activeusers = 17, admins = 3, articles = 25085, edits = 886488, files = 45, pages = 62806, users = 23556, depth = 31.91611 }, ['avk'] = { pos = 117, activeusers = 27, admins = 6, articles = 24174, edits = 115342, files = 0, pages = 29373, users = 3140, depth = 0.1816276 }, ['ia'] = { pos = 118, activeusers = 34, admins = 6, articles = 23970, edits = 642386, files = 4, pages = 37937, users = 44874, depth = 5.749145 }, ['qu'] = { pos = 119, activeusers = 33, admins = 2, articles = 23067, edits = 650118, files = 0, pages = 55979, users = 27284, depth = 23.6425 }, ['mn'] = { pos = 120, activeusers = 87, admins = 3, articles = 21432, edits = 708471, files = 1475, pages = 98122, users = 78227, depth = 92.45017 }, ['nv'] = { pos = 121, activeusers = 11, admins = 2, articles = 20516, edits = 296094, files = 709, pages = 34685, users = 15209, depth = 4.071748 }, ['crh'] = { pos = 122, activeusers = 33, admins = 2, articles = 20040, edits = 178213, files = 0, pages = 40055, users = 17926, depth = 4.438113 }, ['xmf'] = { pos = 123, activeusers = 22, admins = 3, articles = 19654, edits = 186797, files = 0, pages = 36547, users = 17146, depth = 3.775981 }, ['si'] = { pos = 124, activeusers = 85, admins = 3, articles = 18059, edits = 511965, files = 3115, pages = 80285, users = 58556, depth = 75.71156 }, ['ha'] = { pos = 125, activeusers = 124, admins = 3, articles = 18048, edits = 168565, files = 0, pages = 31861, users = 18623, depth = 3.09903 }, ['bat-smg'] = { pos = 126, activeusers = 22, admins = 5, articles = 17086, edits = 355536, files = 109, pages = 29095, users = 24212, depth = 6.036679 }, ['os'] = { pos = 127, activeusers = 31, admins = 3, articles = 16267, edits = 525109, files = 164, pages = 60033, users = 22660, depth = 63.31668 }, ['frr'] = { pos = 128, activeusers = 28, admins = 5, articles = 16148, edits = 231923, files = 1327, pages = 41381, users = 18061, depth = 13.68495 }, ['or'] = { pos = 129, activeusers = 53, admins = 6, articles = 15934, edits = 462384, files = 125, pages = 71880, users = 31183, depth = 79.30183 }, ['gd'] = { pos = 130, activeusers = 36, admins = 6, articles = 15909, edits = 567038, files = 347, pages = 32212, users = 25675, depth = 18.48603 }, ['ps'] = { pos = 131, activeusers = 42, admins = 1, articles = 15660, edits = 284424, files = 1733, pages = 54757, users = 27931, depth = 32.37651 }, ['cdo'] = { pos = 132, activeusers = 21, admins = 4, articles = 15558, edits = 89921, files = 0, pages = 31372, users = 19028, depth = 2.961385 }, ['ban'] = { pos = 133, activeusers = 29, admins = 3, articles = 15466, edits = 123344, files = 113, pages = 31045, users = 5446, depth = 4.031341 }, ['bug'] = { pos = 134, activeusers = 16, admins = 1, articles = 15411, edits = 200792, files = 0, pages = 19628, users = 12300, depth = 0.7659774 }, ['yi'] = { pos = 135, activeusers = 46, admins = 3, articles = 15393, edits = 579363, files = 1062, pages = 44227, users = 45590, depth = 45.96492 }, ['ilo'] = { pos = 136, activeusers = 18, admins = 2, articles = 15362, edits = 391882, files = 0, pages = 70157, users = 16225, depth = 71.06744 }, ['sd'] = { pos = 137, activeusers = 30, admins = 4, articles = 15251, edits = 240378, files = 145, pages = 56249, users = 15822, depth = 30.88223 }, ['am'] = { pos = 138, activeusers = 54, admins = 2, articles = 15051, edits = 371788, files = 1766, pages = 45965, users = 39394, depth = 34.12304 }, ['nap'] = { pos = 139, activeusers = 22, admins = 3, articles = 14731, edits = 664703, files = 281, pages = 23715, users = 27791, depth = 10.42508 }, ['sah'] = { pos = 140, activeusers = 33, admins = 3, articles = 14332, edits = 382169, files = 1765, pages = 47783, users = 22271, depth = 43.5699 }, ['hsb'] = { pos = 141, activeusers = 28, admins = 4, articles = 13831, edits = 377441, files = 133, pages = 35390, users = 23122, depth = 25.91306 }, ['fo'] = { pos = 142, activeusers = 34, admins = 3, articles = 13788, edits = 368842, files = 0, pages = 40274, users = 26994, depth = 33.79449 }, ['li'] = { pos = 143, activeusers = 25, admins = 7, articles = 13774, edits = 454497, files = 623, pages = 65641, users = 26593, depth = 98.17885 }, ['map-bms'] = { pos = 144, activeusers = 16, admins = 1, articles = 13753, edits = 213259, files = 462, pages = 30211, users = 14970, depth = 10.10884 }, ['mai'] = { pos = 145, activeusers = 26, admins = 5, articles = 13724, edits = 229754, files = 115, pages = 39349, users = 11825, depth = 20.35615 }, ['mzn'] = { pos = 146, activeusers = 26, admins = 3, articles = 13445, edits = 165865, files = 263, pages = 30434, users = 30361, depth = 8.701813 }, ['gor'] = { pos = 147, activeusers = 16, admins = 2, articles = 13343, edits = 50854, files = 0, pages = 20876, users = 4073, depth = 0.7764381 }, ['eml'] = { pos = 148, activeusers = 24, admins = 3, articles = 13011, edits = 152448, files = 2742, pages = 35069, users = 23432, depth = 12.49422 }, ['ace'] = { pos = 149, activeusers = 24, admins = 3, articles = 12549, edits = 137381, files = 0, pages = 26485, users = 24231, depth = 6.397123 }, ['bcl'] = { pos = 150, activeusers = 34, admins = 3, articles = 12298, edits = 233801, files = 865, pages = 33069, users = 19790, depth = 20.16838 }, ['sa'] = { pos = 151, activeusers = 77, admins = 4, articles = 11778, edits = 469810, files = 445, pages = 70345, users = 35555, depth = 165.1399 }, ['shn'] = { pos = 152, activeusers = 10, admins = 2, articles = 11647, edits = 55162, files = 60, pages = 27160, users = 3305, depth = 3.603078 }, ['wa'] = { pos = 153, activeusers = 26, admins = 4, articles = 11576, edits = 388969, files = 614, pages = 27289, users = 22333, depth = 26.26204 }, ['zh-classical'] = { pos = 154, activeusers = 47, admins = 6, articles = 11471, edits = 380527, files = 0, pages = 97176, users = 94767, depth = 218.593 }, ['ie'] = { pos = 155, activeusers = 28, admins = 3, articles = 11369, edits = 151395, files = 0, pages = 15175, users = 16971, depth = 1.118088 }, ['lij'] = { pos = 156, activeusers = 21, admins = 8, articles = 11022, edits = 231894, files = 7, pages = 26608, users = 14540, depth = 17.42713 }, ['as'] = { pos = 157, activeusers = 95, admins = 5, articles = 10668, edits = 331525, files = 1706, pages = 73395, users = 34754, depth = 156.1683 }, ['zu'] = { pos = 158, activeusers = 46, admins = 1, articles = 10583, edits = 96769, files = 0, pages = 23984, users = 17669, depth = 6.469511 }, ['mhr'] = { pos = 159, activeusers = 22, admins = 1, articles = 10440, edits = 185019, files = 0, pages = 27298, users = 13146, depth = 17.67244 }, ['mrj'] = { pos = 160, activeusers = 13, admins = 1, articles = 10426, edits = 100542, files = 0, pages = 18684, users = 9983, depth = 3.375918 }, ['hif'] = { pos = 161, activeusers = 23, admins = 2, articles = 10270, edits = 272347, files = 192, pages = 42292, users = 29676, depth = 62.60664 }, ['hyw'] = { pos = 162, activeusers = 31, admins = 5, articles = 10257, edits = 195274, files = 0, pages = 21586, users = 7396, depth = 11.03608 }, ['mni'] = { pos = 163, activeusers = 17, admins = 1, articles = 10103, edits = 48859, files = 0, pages = 16223, users = 2259, depth = 1.105136 }, ['ig'] = { pos = 164, activeusers = 101, admins = 5, articles = 9861, edits = 96024, files = 0, pages = 15402, users = 13937, depth = 1.968508 }, ['km'] = { pos = 165, activeusers = 63, admins = 6, articles = 9544, edits = 282555, files = 1101, pages = 33460, users = 36440, depth = 53.02654 }, ['hak'] = { pos = 166, activeusers = 20, admins = 1, articles = 9446, edits = 122401, files = 0, pages = 18267, users = 30459, depth = 5.843291 }, ['roa-tara'] = { pos = 167, activeusers = 10, admins = 2, articles = 9306, edits = 140185, files = 288, pages = 17647, users = 10841, depth = 6.381765 }, ['pam'] = { pos = 168, activeusers = 25, admins = 2, articles = 8833, edits = 295794, files = 403, pages = 21410, users = 19445, depth = 28.00982 }, ['sn'] = { pos = 169, activeusers = 22, admins = 1, articles = 8585, edits = 97915, files = 0, pages = 16910, users = 15545, depth = 5.444946 }, ['nso'] = { pos = 170, activeusers = 13, admins = 1, articles = 8524, edits = 49827, files = 0, pages = 10773, users = 5874, depth = 0.3219735 }, ['so'] = { pos = 171, activeusers = 58, admins = 1, articles = 8466, edits = 240192, files = 0, pages = 25795, users = 32353, depth = 39.01337 }, ['rue'] = { pos = 172, activeusers = 30, admins = 1, articles = 8393, edits = 131338, files = 87, pages = 17664, users = 25479, depth = 9.072356 }, ['bh'] = { pos = 173, activeusers = 36, admins = 2, articles = 8011, edits = 723551, files = 53, pages = 69186, users = 29809, depth = 609.8534 }, ['se'] = { pos = 174, activeusers = 26, admins = 6, articles = 7802, edits = 300702, files = 0, pages = 20855, users = 26368, depth = 40.35849 }, ['myv'] = { pos = 175, activeusers = 25, admins = 4, articles = 7710, edits = 139830, files = 0, pages = 26263, users = 11831, depth = 30.83014 }, ['vls'] = { pos = 176, activeusers = 22, admins = 5, articles = 7640, edits = 308866, files = 480, pages = 21226, users = 24690, depth = 46.0149 }, ['nds-nl'] = { pos = 177, activeusers = 12, admins = 6, articles = 7596, edits = 320856, files = 571, pages = 20404, users = 25933, depth = 44.70824 }, ['mi'] = { pos = 178, activeusers = 24, admins = 2, articles = 7431, edits = 153476, files = 0, pages = 13467, users = 16712, depth = 7.519234 }, ['sat'] = { pos = 179, activeusers = 48, admins = 3, articles = 7429, edits = 100009, files = 0, pages = 17398, users = 5503, depth = 10.351 }, ['sc'] = { pos = 180, activeusers = 19, admins = 4, articles = 7333, edits = 177587, files = 150, pages = 16398, users = 21997, depth = 16.54979 }, ['nah'] = { pos = 181, activeusers = 25, admins = 3, articles = 7248, edits = 502864, files = 170, pages = 19534, users = 20765, depth = 73.96802 }, ['vep'] = { pos = 182, activeusers = 25, admins = 1, articles = 6697, edits = 151787, files = 0, pages = 31140, users = 14498, depth = 64.93284 }, ['gan'] = { pos = 183, activeusers = 19, admins = 1, articles = 6490, edits = 394931, files = 57, pages = 33495, users = 38694, depth = 204.1457 }, ['kab'] = { pos = 184, activeusers = 16, admins = 2, articles = 6445, edits = 105978, files = 0, pages = 15915, users = 12069, depth = 14.37683 }, ['glk'] = { pos = 185, activeusers = 15, admins = 3, articles = 6438, edits = 62395, files = 807, pages = 13897, users = 14328, depth = 6.026817 }, ['tk'] = { pos = 186, activeusers = 41, admins = 2, articles = 6404, edits = 230837, files = 319, pages = 15828, users = 24859, depth = 31.58256 }, ['fiu-vro'] = { pos = 187, activeusers = 21, admins = 4, articles = 6327, edits = 177076, files = 196, pages = 12193, users = 13240, depth = 12.48353 }, ['co'] = { pos = 188, activeusers = 26, admins = 2, articles = 6204, edits = 379575, files = 0, pages = 14796, users = 19940, depth = 49.20375 }, ['bo'] = { pos = 189, activeusers = 20, admins = 1, articles = 6012, edits = 139901, files = 0, pages = 17574, users = 26556, depth = 29.44274 }, ['ab'] = { pos = 190, activeusers = 16, admins = 2, articles = 5993, edits = 118641, files = 9, pages = 20397, users = 17807, depth = 33.60054 }, ['gv'] = { pos = 191, activeusers = 17, admins = 3, articles = 5822, edits = 309577, files = 185, pages = 20973, users = 18111, depth = 99.96461 }, ['ary'] = { pos = 192, activeusers = 27, admins = 3, articles = 5761, edits = 190922, files = 42, pages = 43782, users = 6450, depth = 189.938 }, ['frp'] = { pos = 193, activeusers = 20, admins = 2, articles = 5611, edits = 215392, files = 0, pages = 15499, users = 14762, depth = 43.1581 }, ['kw'] = { pos = 194, activeusers = 21, admins = 2, articles = 5519, edits = 199508, files = 6, pages = 11765, users = 13767, depth = 21.71959 }, ['kv'] = { pos = 195, activeusers = 19, admins = 1, articles = 5480, edits = 139819, files = 0, pages = 16734, users = 13278, depth = 35.23864 }, ['csb'] = { pos = 196, activeusers = 21, admins = 3, articles = 5435, edits = 186010, files = 0, pages = 8728, users = 15481, depth = 7.823587 }, ['pcd'] = { pos = 197, activeusers = 24, admins = 3, articles = 5418, edits = 68833, files = 49, pages = 10550, users = 15862, depth = 5.853822 }, ['ug'] = { pos = 198, activeusers = 29, admins = 1, articles = 5398, edits = 154322, files = 249, pages = 15025, users = 19873, depth = 32.66853 }, ['skr'] = { pos = 199, activeusers = 7, admins = 1, articles = 5276, edits = 27056, files = 0, pages = 5814, users = 1329, depth = 0.04838865 }, ['udm'] = { pos = 200, activeusers = 18, admins = 4, articles = 5270, edits = 120977, files = 9, pages = 17276, users = 13842, depth = 36.3442 }, ['tum'] = { pos = 201, activeusers = 21, admins = 2, articles = 5201, edits = 31919, files = 0, pages = 7340, users = 7202, depth = 0.7355312 }, ['zea'] = { pos = 202, activeusers = 17, admins = 3, articles = 5168, edits = 120928, files = 1, pages = 9833, users = 12096, depth = 10.02072 }, ['ay'] = { pos = 203, activeusers = 22, admins = 1, articles = 5027, edits = 95622, files = 0, pages = 8630, users = 15380, depth = 5.691906 }, ['gn'] = { pos = 204, activeusers = 23, admins = 2, articles = 4920, edits = 121265, files = 0, pages = 11375, users = 16520, depth = 18.35043 }, ['mt'] = { pos = 205, activeusers = 30, admins = 5, articles = 4840, edits = 279092, files = 1145, pages = 19253, users = 20241, depth = 128.5485 }, ['nrm'] = { pos = 206, activeusers = 13, admins = 2, articles = 4833, edits = 219265, files = 0, pages = 10372, users = 12382, depth = 27.76745 }, ['bjn'] = { pos = 207, activeusers = 19, admins = 2, articles = 4634, edits = 77254, files = 1, pages = 22513, users = 12837, depth = 51.08131 }, ['smn'] = { pos = 208, activeusers = 18, admins = 6, articles = 4540, edits = 67706, files = 0, pages = 14333, users = 2335, depth = 21.9791 }, ['lez'] = { pos = 209, activeusers = 14, admins = 3, articles = 4307, edits = 86717, files = 10, pages = 13067, users = 9830, depth = 27.45281 }, ['lfn'] = { pos = 210, activeusers = 21, admins = 1, articles = 4177, edits = 38057, files = 0, pages = 6671, users = 9282, depth = 2.033797 }, ['stq'] = { pos = 211, activeusers = 15, admins = 5, articles = 4066, edits = 121164, files = 429, pages = 10692, users = 12563, depth = 30.09419 }, ['lo'] = { pos = 212, activeusers = 33, admins = 1, articles = 4037, edits = 94987, files = 0, pages = 12322, users = 15488, depth = 32.46762 }, ['olo'] = { pos = 213, activeusers = 13, admins = 2, articles = 3903, edits = 32262, files = 0, pages = 10695, users = 6039, depth = 9.135003 }, ['mwl'] = { pos = 214, activeusers = 18, admins = 1, articles = 3882, edits = 98700, files = 0, pages = 10214, users = 12239, depth = 25.7094 }, ['fur'] = { pos = 215, activeusers = 19, admins = 2, articles = 3760, edits = 170412, files = 318, pages = 8592, users = 13255, depth = 32.75549 }, ['rm'] = { pos = 216, activeusers = 18, admins = 3, articles = 3755, edits = 163072, files = 51, pages = 9598, users = 18607, depth = 41.1387 }, ['ang'] = { pos = 217, activeusers = 35, admins = 2, articles = 3695, edits = 205823, files = 299, pages = 16565, users = 117979, depth = 150.7408 }, ['lad'] = { pos = 218, activeusers = 21, admins = 5, articles = 3604, edits = 208899, files = 23, pages = 12944, users = 19691, depth = 108.3907 }, ['gom'] = { pos = 219, activeusers = 14, admins = 3, articles = 3552, edits = 206410, files = 0, pages = 9048, users = 8666, depth = 54.61672 }, ['koi'] = { pos = 220, activeusers = 11, admins = 1, articles = 3442, edits = 59774, files = 0, pages = 11025, users = 7913, depth = 26.31444 }, ['ext'] = { pos = 221, activeusers = 13, admins = 1, articles = 3377, edits = 116089, files = 0, pages = 7567, users = 16082, depth = 23.61747 }, ['tyv'] = { pos = 222, activeusers = 12, admins = 1, articles = 3364, edits = 43486, files = 0, pages = 11237, users = 8112, depth = 21.19667 }, ['rw'] = { pos = 223, activeusers = 30, admins = 1, articles = 3326, edits = 86245, files = 0, pages = 9349, users = 11222, depth = 30.25172 }, ['dsb'] = { pos = 224, activeusers = 15, admins = 1, articles = 3324, edits = 142787, files = 0, pages = 11199, users = 17265, depth = 71.563 }, ['dty'] = { pos = 225, activeusers = 15, admins = 3, articles = 3307, edits = 237470, files = 3, pages = 19229, users = 5534, depth = 286.272 }, ['ln'] = { pos = 226, activeusers = 26, admins = 4, articles = 3281, edits = 121869, files = 32, pages = 8584, users = 11840, depth = 37.08808 }, ['av'] = { pos = 227, activeusers = 18, admins = 2, articles = 3137, edits = 83330, files = 0, pages = 14761, users = 13377, depth = 77.51179 }, ['cbk-zam'] = { pos = 228, activeusers = 17, admins = 2, articles = 3129, edits = 110089, files = 0, pages = 8234, users = 13537, depth = 35.58881 }, ['dv'] = { pos = 229, activeusers = 16, admins = 3, articles = 3019, edits = 130003, files = 932, pages = 11203, users = 23391, depth = 85.27546 }, ['ksh'] = { pos = 230, activeusers = 13, admins = 3, articles = 2916, edits = 1606851, files = 0, pages = 10543, users = 21396, depth = 1042.663 }, ['gag'] = { pos = 231, activeusers = 17, admins = 1, articles = 2794, edits = 67768, files = 0, pages = 6579, users = 12717, depth = 18.90357 }, ['bxr'] = { pos = 232, activeusers = 20, admins = 1, articles = 2772, edits = 69936, files = 9, pages = 11045, users = 13875, depth = 56.39942 }, ['pfl'] = { pos = 233, activeusers = 15, admins = 4, articles = 2740, edits = 90027, files = 0, pages = 6916, users = 10794, depth = 30.23692 }, ['pap'] = { pos = 234, activeusers = 17, admins = 2, articles = 2721, edits = 90763, files = 0, pages = 6048, users = 13399, depth = 22.43601 }, ['pag'] = { pos = 235, activeusers = 12, admins = 1, articles = 2561, edits = 73099, files = 0, pages = 8794, users = 7591, depth = 49.23796 }, ['pi'] = { pos = 236, activeusers = 9, admins = 2, articles = 2547, edits = 101648, files = 0, pages = 4637, users = 6656, depth = 14.76034 }, ['haw'] = { pos = 237, activeusers = 18, admins = 1, articles = 2457, edits = 96501, files = 0, pages = 5526, users = 15110, depth = 27.2461 }, ['awa'] = { pos = 238, activeusers = 8, admins = 1, articles = 2436, edits = 24119, files = 0, pages = 5350, users = 1931, depth = 6.451044 }, ['tay'] = { pos = 239, activeusers = 19, admins = 0, articles = 2422, edits = 54188, files = 0, pages = 2832, users = 1122, depth = 0.548314 }, ['tw'] = { pos = 240, activeusers = 40, admins = 2, articles = 2112, edits = 93655, files = 0, pages = 5079, users = 13941, depth = 36.3915 }, ['inh'] = { pos = 241, activeusers = 11, admins = 2, articles = 2100, edits = 55096, files = 37, pages = 11832, users = 3323, depth = 100.0063 }, ['dag'] = { pos = 242, activeusers = 46, admins = 4, articles = 2065, edits = 44674, files = 0, pages = 4490, users = 1845, depth = 13.72119 }, ['krc'] = { pos = 243, activeusers = 13, admins = 2, articles = 2057, edits = 106214, files = 0, pages = 14327, users = 9694, depth = 263.7831 }, ['xal'] = { pos = 244, activeusers = 11, admins = 1, articles = 2046, edits = 85071, files = 0, pages = 11874, users = 9283, depth = 165.3117 }, ['szy'] = { pos = 245, activeusers = 10, admins = 1, articles = 2044, edits = 128493, files = 0, pages = 5360, users = 2334, depth = 63.09311 }, ['za'] = { pos = 246, activeusers = 9, admins = 1, articles = 2010, edits = 39349, files = 0, pages = 4143, users = 9767, depth = 10.69568 }, ['ks'] = { pos = 247, activeusers = 24, admins = 2, articles = 2007, edits = 64072, files = 9, pages = 8698, users = 9396, depth = 81.87215 }, ['mdf'] = { pos = 248, activeusers = 14, admins = 3, articles = 1985, edits = 64798, files = 0, pages = 11860, users = 8549, depth = 135.2166 }, ['kaa'] = { pos = 249, activeusers = 36, admins = 1, articles = 1957, edits = 46602, files = 3, pages = 5191, users = 10285, depth = 24.51613 }, ['pdc'] = { pos = 250, activeusers = 12, admins = 1, articles = 1932, edits = 105148, files = 0, pages = 5836, users = 30429, depth = 73.56837 }, ['atj'] = { pos = 251, activeusers = 11, admins = 5, articles = 1912, edits = 14725, files = 0, pages = 3020, users = 3706, depth = 1.63739 }, ['to'] = { pos = 252, activeusers = 12, admins = 2, articles = 1908, edits = 41593, files = 12, pages = 5333, users = 9254, depth = 25.13119 }, ['arc'] = { pos = 253, activeusers = 16, admins = 2, articles = 1853, edits = 95347, files = 0, pages = 6428, users = 18831, depth = 90.41959 }, ['tcy'] = { pos = 254, activeusers = 35, admins = 2, articles = 1746, edits = 103011, files = 1, pages = 9001, users = 4947, depth = 197.5965 }, ['kbp'] = { pos = 255, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1698, edits = 16065, files = 0, pages = 3375, users = 3859, depth = 4.64299 }, ['jam'] = { pos = 256, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1685, edits = 20763, files = 0, pages = 3024, users = 7281, depth = 4.335804 }, ['na'] = { pos = 257, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1661, edits = 89541, files = 4, pages = 4885, users = 11502, depth = 69.05708 }, ['wo'] = { pos = 258, activeusers = 15, admins = 3, articles = 1651, edits = 104457, files = 0, pages = 5373, users = 13957, depth = 98.80508 }, ['kbd'] = { pos = 259, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1595, edits = 43687, files = 0, pages = 6742, users = 9154, depth = 67.47617 }, ['nia'] = { pos = 260, activeusers = 17, admins = 1, articles = 1524, edits = 17652, files = 0, pages = 3618, users = 1217, depth = 9.211041 }, ['nov'] = { pos = 261, activeusers = 9, admins = 3, articles = 1516, edits = 177714, files = 0, pages = 4408, users = 10839, depth = 146.7162 }, ['tet'] = { pos = 262, activeusers = 13, admins = 2, articles = 1503, edits = 66604, files = 0, pages = 3910, users = 8935, depth = 43.68756 }, ['ki'] = { pos = 263, activeusers = 18, admins = 1, articles = 1502, edits = 20656, files = 0, pages = 3073, users = 7986, depth = 7.353535 }, ['mnw'] = { pos = 264, activeusers = 20, admins = 2, articles = 1424, edits = 34424, files = 0, pages = 4722, users = 2686, depth = 39.10359 }, ['lg'] = { pos = 265, activeusers = 11, admins = 1, articles = 1419, edits = 26751, files = 0, pages = 4814, users = 7174, depth = 31.8089 }, ['bi'] = { pos = 266, activeusers = 13, admins = 2, articles = 1395, edits = 41828, files = 0, pages = 3298, users = 12172, depth = 23.60183 }, ['tpi'] = { pos = 267, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1351, edits = 86612, files = 0, pages = 5680, users = 12396, depth = 156.5648 }, ['nqo'] = { pos = 268, activeusers = 16, admins = 1, articles = 1325, edits = 10087, files = 0, pages = 2651, users = 2893, depth = 3.810725 }, ['jbo'] = { pos = 269, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1305, edits = 111665, files = 0, pages = 5717, users = 15042, depth = 223.2538 }, ['roa-rup'] = { pos = 270, activeusers = 14, admins = 1, articles = 1292, edits = 205299, files = 0, pages = 4294, users = 13030, depth = 258.1197 }, ['fj'] = { pos = 271, activeusers = 8, admins = 1, articles = 1274, edits = 35446, files = 0, pages = 3631, users = 8375, depth = 33.41345 }, ['lbe'] = { pos = 272, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1264, edits = 50274, files = 0, pages = 14691, users = 7817, depth = 386.1499 }, ['kg'] = { pos = 273, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1255, edits = 43792, files = 0, pages = 2905, users = 9992, depth = 26.05728 }, ['xh'] = { pos = 274, activeusers = 36, admins = 1, articles = 1240, edits = 33906, files = 0, pages = 3829, users = 11774, depth = 38.60219 }, ['ty'] = { pos = 275, activeusers = 11, admins = 2, articles = 1217, edits = 53071, files = 0, pages = 2993, users = 6869, depth = 37.76203 }, ['cu'] = { pos = 276, activeusers = 18, admins = 2, articles = 1167, edits = 82637, files = 0, pages = 5566, users = 23108, depth = 210.9588 }, ['shi'] = { pos = 277, activeusers = 8, admins = 2, articles = 1154, edits = 33397, files = 0, pages = 3845, users = 1493, depth = 47.23097 }, ['srn'] = { pos = 278, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1112, edits = 39153, files = 0, pages = 2729, users = 7050, depth = 30.33695 }, ['trv'] = { pos = 279, activeusers = 18, admins = 0, articles = 1110, edits = 85938, files = 0, pages = 2064, users = 1201, depth = 30.75575 }, ['om'] = { pos = 280, activeusers = 13, admins = 1, articles = 1094, edits = 38044, files = 0, pages = 3742, users = 9490, depth = 59.56398 }, ['guw'] = { pos = 281, activeusers = 22, admins = 2, articles = 1066, edits = 30106, files = 0, pages = 1792, users = 517, depth = 7.792448 }, ['sm'] = { pos = 282, activeusers = 15, admins = 1, articles = 1065, edits = 42640, files = 0, pages = 3295, users = 9641, depth = 56.73777 }, ['gcr'] = { pos = 283, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1050, edits = 16487, files = 0, pages = 2556, users = 2199, depth = 13.26943 }, ['alt'] = { pos = 284, activeusers = 11, admins = 2, articles = 1045, edits = 36121, files = 0, pages = 3726, users = 1666, depth = 63.80842 }, ['chr'] = { pos = 285, activeusers = 12, admins = 1, articles = 1020, edits = 46157, files = 0, pages = 3895, users = 21874, depth = 94.14677 }, ['ltg'] = { pos = 286, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1015, edits = 35320, files = 0, pages = 3223, users = 6702, depth = 51.85928 }, ['ny'] = { pos = 287, activeusers = 15, admins = 1, articles = 919, edits = 38056, files = 0, pages = 4003, users = 9394, depth = 107.062 }, ['pih'] = { pos = 288, activeusers = 15, admins = 1, articles = 893, edits = 44158, files = 0, pages = 3325, users = 10497, depth = 98.5013 }, ['got'] = { pos = 289, activeusers = 11, admins = 1, articles = 866, edits = 46132, files = 0, pages = 3805, users = 17753, depth = 139.6404 }, ['mad'] = { pos = 290, activeusers = 12, admins = 0, articles = 861, edits = 8896, files = 0, pages = 1629, users = 1581, depth = 4.345001 }, ['st'] = { pos = 291, activeusers = 19, admins = 1, articles = 843, edits = 28449, files = 0, pages = 4255, users = 9453, depth = 109.5293 }, ['ami'] = { pos = 292, activeusers = 19, admins = 0, articles = 839, edits = 32268, files = 0, pages = 1657, users = 950, depth = 18.5111 }, ['blk'] = { pos = 293, activeusers = 22, admins = 1, articles = 828, edits = 16234, files = 0, pages = 3714, users = 245, depth = 53.10258 }, ['bm'] = { pos = 294, activeusers = 8, admins = 2, articles = 775, edits = 40189, files = 0, pages = 3145, users = 9884, depth = 119.5033 }, ['tn'] = { pos = 295, activeusers = 21, admins = 2, articles = 773, edits = 28261, files = 0, pages = 3717, users = 9269, depth = 110.2838 }, ['ve'] = { pos = 296, activeusers = 14, admins = 1, articles = 748, edits = 19285, files = 0, pages = 2235, users = 7215, depth = 34.10051 }, ['rmy'] = { pos = 297, activeusers = 10, admins = 1, articles = 730, edits = 50227, files = 0, pages = 2701, users = 16414, depth = 135.5627 }, ['ts'] = { pos = 298, activeusers = 13, admins = 2, articles = 720, edits = 36672, files = 0, pages = 3765, users = 8851, depth = 174.2124 }, ['chy'] = { pos = 299, activeusers = 9, admins = 1, articles = 662, edits = 24107, files = 0, pages = 2258, users = 10625, depth = 62.05388 }, ['rn'] = { pos = 300, activeusers = 7, admins = 1, articles = 620, edits = 23101, files = 0, pages = 2450, users = 8979, depth = 82.14545 }, ['iu'] = { pos = 301, activeusers = 8, admins = 2, articles = 593, edits = 44506, files = 0, pages = 3182, users = 17029, depth = 266.6079 }, ['ak'] = { pos = 302, activeusers = 14, admins = 1, articles = 589, edits = 28928, files = 0, pages = 2441, users = 12528, depth = 117.1661 }, ['ss'] = { pos = 303, activeusers = 11, admins = 3, articles = 576, edits = 38085, files = 0, pages = 2416, users = 7641, depth = 160.8599 }, ['ch'] = { pos = 304, activeusers = 12, admins = 1, articles = 543, edits = 22843, files = 0, pages = 2501, users = 14433, depth = 118.7586 }, ['ff'] = { pos = 305, activeusers = 23, admins = 0, articles = 541, edits = 25114, files = 0, pages = 2510, users = 7896, depth = 132.5376 }, ['pnt'] = { pos = 306, activeusers = 6, admins = 1, articles = 481, edits = 35127, files = 0, pages = 2039, users = 9485, depth = 180.7459 }, ['kcg'] = { pos = 307, activeusers = 13, admins = 1, articles = 462, edits = 16459, files = 0, pages = 2303, users = 448, depth = 113.4836 }, ['ady'] = { pos = 308, activeusers = 10, admins = 1, articles = 451, edits = 12104, files = 0, pages = 3112, users = 6011, depth = 135.4023 }, ['ik'] = { pos = 309, activeusers = 10, admins = 2, articles = 445, edits = 37982, files = 0, pages = 2616, users = 7952, depth = 345.5729 }, ['ee'] = { pos = 310, activeusers = 17, admins = 3, articles = 439, edits = 50110, files = 0, pages = 3134, users = 13284, depth = 602.5789 }, ['sg'] = { pos = 311, activeusers = 13, admins = 2, articles = 311, edits = 20556, files = 0, pages = 1983, users = 5985, depth = 299.6178 }, ['din'] = { pos = 312, activeusers = 11, admins = 1, articles = 306, edits = 8041, files = 0, pages = 1086, users = 5695, depth = 48.10903 }, ['pwn'] = { pos = 313, activeusers = 17, admins = 0, articles = 279, edits = 11192, files = 0, pages = 434, users = 856, depth = 7.959266 }, ['pcm'] = { pos = 314, activeusers = 21, admins = 1, articles = 251, edits = 12819, files = 0, pages = 937, users = 204, depth = 102.1916 }, ['kl'] = { pos = 315, activeusers = 18, admins = 2, articles = 244, edits = 74486, files = 0, pages = 2262, users = 12315, depth = 2252.396 }, ['ti'] = { pos = 316, activeusers = 13, admins = 2, articles = 234, edits = 23843, files = 0, pages = 2731, users = 8477, depth = 994.1332 }, ['dz'] = { pos = 317, activeusers = 14, admins = 1, articles = 229, edits = 29432, files = 0, pages = 2294, users = 9232, depth = 1043.267 }, ['cr'] = { pos = 318, activeusers = 21, admins = 2, articles = 158, edits = 37457, files = 0, pages = 2161, users = 16784, depth = 2785.646 }, ['ng'] = { pos = 319, activeusers = 0, admins = 1, articles = 8, edits = 5923, files = 0, pages = 443, users = 2385, depth = 39530.88 }, ['cho'] = { pos = 320, activeusers = 0, admins = 1, articles = 6, edits = 4220, files = 0, pages = 201, users = 1809, depth = 22176 }, ['kj'] = { pos = 321, activeusers = 0, admins = 1, articles = 4, edits = 3548, files = 0, pages = 114, users = 1377, depth = 23536.62 }, ['mh'] = { pos = 322, activeusers = 0, admins = 1, articles = 4, edits = 4212, files = 0, pages = 206, users = 2140, depth = 52143.95 }, ['ho'] = { pos = 323, activeusers = 0, admins = 1, articles = 3, edits = 3786, files = 0, pages = 129, users = 1575, depth = 51771.35 }, ['ii'] = { pos = 324, activeusers = 0, admins = 1, articles = 3, edits = 11653, files = 0, pages = 189, users = 2031, depth = 237006 }, ['lrc'] = { pos = 325, activeusers = 1, admins = 1, articles = 1, edits = 140064, files = 0, pages = 237, users = 5037, depth = 3.291563E+07 }, ['mus'] = { pos = 326, activeusers = 0, admins = 1, articles = 1, edits = 3603, files = 0, pages = 115, users = 2348, depth = 407170.3 }, ['aa'] = { pos = 327, activeusers = 0, admins = 1, articles = 0, edits = 4685, files = 0, pages = 509, users = 4063, depth = 0 }, ['hz'] = { pos = 328, activeusers = 1, admins = 1, articles = 0, edits = 4483, files = 0, pages = 176, users = 3761, depth = 0 }, ['kr'] = { pos = 329, activeusers = 0, admins = 1, articles = 0, edits = 4641, files = 0, pages = 162, users = 5464, depth = 0 }, ['total'] = { activeusers = 279715, admins = 3759, articles = 59312487, edits = 3210602697, files = 2759326, pages = 244951655, users = 103577232, depth = 128.3965, date = '@1661752838' }, } return info a1cc4zjhdx6wtg77lvyzce705gc3vdu 2817008 2816796 2022-08-29T08:00:47Z MBHbot 26205 Scribunto text/plain local info = { ['en'] = { pos = 1, activeusers = 114891, admins = 1032, articles = 6545619, edits = 1102567584, files = 893691, pages = 56426459, users = 44077719, depth = 1134.719 }, ['ceb'] = { pos = 2, activeusers = 178, admins = 6, articles = 6125811, edits = 34883401, files = 0, pages = 11232229, users = 93751, depth = 2.158034 }, ['de'] = { pos = 3, activeusers = 16785, admins = 190, articles = 2719576, edits = 224222300, files = 129093, pages = 7509709, users = 3983463, depth = 92.62931 }, ['sv'] = { pos = 4, activeusers = 1970, admins = 66, articles = 2552499, edits = 51028543, files = 0, pages = 6122325, users = 833018, depth = 16.30271 }, ['fr'] = { pos = 5, activeusers = 16464, admins = 159, articles = 2450293, edits = 196046020, files = 68487, pages = 12165837, users = 4452830, depth = 253.3461 }, ['nl'] = { pos = 6, activeusers = 3480, admins = 36, articles = 2099555, edits = 62526454, files = 20, pages = 4469477, users = 1226437, depth = 17.82464 }, ['ru'] = { pos = 7, activeusers = 10489, admins = 76, articles = 1849020, edits = 124847243, files = 238120, pages = 7420566, users = 3236897, depth = 152.7602 }, ['es'] = { pos = 8, activeusers = 13281, admins = 63, articles = 1798098, edits = 145184348, files = 0, pages = 7717411, users = 6624752, depth = 203.875 }, ['it'] = { pos = 9, activeusers = 7391, admins = 122, articles = 1769555, edits = 128741051, files = 138174, pages = 7501288, users = 2287324, depth = 180.0632 }, ['arz'] = { pos = 10, activeusers = 199, admins = 7, articles = 1597438, edits = 7345519, files = 1477, pages = 2012633, users = 189506, depth = 0.2465551 }, ['pl'] = { pos = 11, activeusers = 4039, admins = 101, articles = 1534021, edits = 67718355, files = 261, pages = 3560702, users = 1188398, depth = 33.19548 }, ['ja'] = { pos = 12, activeusers = 15016, admins = 41, articles = 1339840, edits = 91003937, files = 30009, pages = 3959443, users = 1972240, depth = 87.85999 }, ['zh'] = { pos = 13, activeusers = 8575, admins = 66, articles = 1299953, edits = 73116318, files = 60926, pages = 7132146, users = 3256045, depth = 206.3491 }, ['vi'] = { pos = 14, activeusers = 2172, admins = 20, articles = 1275612, edits = 68995712, files = 24599, pages = 19378236, users = 878382, depth = 717.0571 }, ['war'] = { pos = 15, activeusers = 74, admins = 3, articles = 1265937, edits = 6287648, files = 42, pages = 2881781, users = 53011, depth = 3.554692 }, ['uk'] = { pos = 16, activeusers = 3015, admins = 45, articles = 1190497, edits = 36884991, files = 110508, pages = 4131939, users = 640817, depth = 54.49538 }, ['ar'] = { pos = 17, activeusers = 4739, admins = 26, articles = 1184188, edits = 59003484, files = 50022, pages = 7818401, users = 2294697, depth = 236.863 }, ['pt'] = { pos = 18, activeusers = 8236, admins = 55, articles = 1094561, edits = 64116501, files = 58351, pages = 5407088, users = 2797594, depth = 184.073 }, ['fa'] = { pos = 19, activeusers = 5146, admins = 34, articles = 925292, edits = 35376709, files = 81965, pages = 5347628, users = 1145220, depth = 151.1131 }, ['ca'] = { pos = 20, activeusers = 983, admins = 30, articles = 709230, edits = 30539719, files = 15607, pages = 1767447, users = 426978, depth = 38.46749 }, ['sr'] = { pos = 21, activeusers = 694, admins = 19, articles = 662014, edits = 25151447, files = 36505, pages = 3988017, users = 311173, depth = 159.1904 }, ['id'] = { pos = 22, activeusers = 3198, admins = 44, articles = 627435, edits = 21561997, files = 47603, pages = 3299925, users = 1348537, depth = 118.544 }, ['ko'] = { pos = 23, activeusers = 1703, admins = 27, articles = 603380, edits = 33160986, files = 12668, pages = 2741124, users = 750354, depth = 151.8547 }, ['no'] = { pos = 24, activeusers = 1091, admins = 44, articles = 596871, edits = 22865330, files = 4, pages = 1700733, users = 560004, depth = 45.98434 }, ['fi'] = { pos = 25, activeusers = 1632, admins = 31, articles = 537830, edits = 20700215, files = 70571, pages = 1411970, users = 521585, depth = 38.72767 }, ['tr'] = { pos = 26, activeusers = 2890, admins = 23, articles = 514227, edits = 28354877, files = 37617, pages = 2389500, users = 1422266, depth = 157.812 }, ['hu'] = { pos = 27, activeusers = 1531, admins = 24, articles = 511029, edits = 25159092, files = 8446, pages = 1450439, users = 511210, depth = 58.61581 }, ['cs'] = { pos = 28, activeusers = 2080, admins = 33, articles = 509094, edits = 21591076, files = 1, pages = 1405795, users = 587457, depth = 47.64876 }, ['ce'] = { pos = 29, activeusers = 52, admins = 3, articles = 481876, edits = 8689581, files = 315, pages = 908753, users = 30842, depth = 7.503916 }, ['sh'] = { pos = 30, activeusers = 166, admins = 12, articles = 456900, edits = 41243364, files = 10243, pages = 4644369, users = 176642, depth = 745.9131 }, ['ro'] = { pos = 31, activeusers = 847, admins = 17, articles = 433084, edits = 15024541, files = 116516, pages = 2623255, users = 592581, depth = 146.478 }, ['zh-min-nan'] = { pos = 32, activeusers = 82, admins = 6, articles = 431704, edits = 3135930, files = 362, pages = 1063382, users = 54096, depth = 6.313881 }, ['tt'] = { pos = 33, activeusers = 77, admins = 5, articles = 417592, edits = 3527783, files = 6111, pages = 565056, users = 43264, depth = 0.7785348 }, ['eu'] = { pos = 34, activeusers = 251, admins = 12, articles = 397788, edits = 9007491, files = 0, pages = 826673, users = 138947, depth = 12.66626 }, ['ms'] = { pos = 35, activeusers = 525, admins = 15, articles = 360138, edits = 5641200, files = 19611, pages = 1042383, users = 299144, depth = 19.42169 }, ['eo'] = { pos = 36, activeusers = 296, admins = 16, articles = 323575, edits = 7685627, files = 11316, pages = 720544, users = 199913, depth = 16.05396 }, ['he'] = { pos = 37, activeusers = 3082, admins = 32, articles = 321249, edits = 34510365, files = 74075, pages = 1343199, users = 999428, depth = 260.0069 }, ['hy'] = { pos = 38, activeusers = 407, admins = 11, articles = 293177, edits = 8487157, files = 11359, pages = 989263, users = 124221, depth = 48.36337 }, ['da'] = { pos = 39, activeusers = 790, admins = 25, articles = 284155, edits = 11205051, files = 0, pages = 908698, users = 436373, depth = 59.56736 }, ['bg'] = { pos = 40, activeusers = 707, admins = 25, articles = 283929, edits = 11480593, files = 549, pages = 632615, users = 312116, depth = 27.36997 }, ['azb'] = { pos = 41, activeusers = 106, admins = 5, articles = 242287, edits = 1524350, files = 246, pages = 572032, users = 38145, depth = 4.935834 }, ['sk'] = { pos = 42, activeusers = 509, admins = 10, articles = 241818, edits = 7406459, files = 0, pages = 549719, users = 222137, depth = 21.84313 }, ['kk'] = { pos = 43, activeusers = 195, admins = 16, articles = 232141, edits = 3061898, files = 10543, pages = 588384, users = 121176, depth = 12.25516 }, ['et'] = { pos = 44, activeusers = 420, admins = 34, articles = 229896, edits = 6176540, files = 758, pages = 542902, users = 168687, depth = 21.0895 }, ['min'] = { pos = 45, activeusers = 40, admins = 5, articles = 225648, edits = 2444882, files = 177, pages = 385561, users = 16198, depth = 3.184706 }, ['be'] = { pos = 46, activeusers = 273, admins = 11, articles = 222074, edits = 4188169, files = 3249, pages = 648175, users = 121180, depth = 23.7882 }, ['simple'] = { pos = 47, activeusers = 997, admins = 17, articles = 217710, edits = 8392541, files = 36, pages = 705934, users = 1227313, depth = 59.78756 }, ['hr'] = { pos = 48, activeusers = 471, admins = 11, articles = 213134, edits = 6437318, files = 21007, pages = 446175, users = 278470, depth = 17.2488 }, ['el'] = { pos = 49, activeusers = 1041, admins = 22, articles = 212852, edits = 9625053, files = 18510, pages = 631167, users = 370251, depth = 58.89932 }, ['lt'] = { pos = 50, activeusers = 326, admins = 10, articles = 204085, edits = 6661701, files = 23857, pages = 500585, users = 166835, depth = 28.08888 }, ['gl'] = { pos = 51, activeusers = 257, admins = 8, articles = 188415, edits = 6159695, files = 343, pages = 473253, users = 128592, depth = 29.74615 }, ['az'] = { pos = 52, activeusers = 642, admins = 17, articles = 186502, edits = 6585969, files = 23643, pages = 512296, users = 252507, depth = 39.22996 }, ['sl'] = { pos = 53, activeusers = 311, admins = 22, articles = 177519, edits = 5736210, files = 8317, pages = 440135, users = 213982, depth = 28.52278 }, ['ur'] = { pos = 54, activeusers = 308, admins = 11, articles = 176005, edits = 5126535, files = 12602, pages = 998302, users = 150167, depth = 112.0907 }, ['uz'] = { pos = 55, activeusers = 619, admins = 20, articles = 170736, edits = 2814023, files = 2097, pages = 695574, users = 77424, depth = 38.22827 }, ['nn'] = { pos = 56, activeusers = 140, admins = 14, articles = 162691, edits = 3391466, files = 16, pages = 372508, users = 122040, depth = 15.1428 }, ['ka'] = { pos = 57, activeusers = 245, admins = 6, articles = 162617, edits = 4400354, files = 14841, pages = 460391, users = 143395, depth = 32.04811 }, ['hi'] = { pos = 58, activeusers = 1192, admins = 6, articles = 152427, edits = 5615800, files = 3605, pages = 1192489, users = 711526, depth = 219.2562 }, ['th'] = { pos = 59, activeusers = 1000, admins = 15, articles = 149654, edits = 10248096, files = 27314, pages = 975829, users = 430687, depth = 320.0641 }, ['ta'] = { pos = 60, activeusers = 341, admins = 31, articles = 148495, edits = 3493259, files = 7723, pages = 466913, users = 208151, depth = 34.40063 }, ['la'] = { pos = 61, activeusers = 128, admins = 21, articles = 136960, edits = 3691189, files = 0, pages = 275721, users = 158546, depth = 13.74181 }, ['cy'] = { pos = 62, activeusers = 106, admins = 16, articles = 135165, edits = 11099806, files = 11274, pages = 275411, users = 73899, depth = 43.38969 }, ['mk'] = { pos = 63, activeusers = 212, admins = 12, articles = 130164, edits = 4793790, files = 8682, pages = 524688, users = 103530, depth = 83.93497 }, ['ast'] = { pos = 64, activeusers = 108, admins = 11, articles = 129994, edits = 3708965, files = 0, pages = 228721, users = 107095, depth = 9.353453 }, ['bn'] = { pos = 65, activeusers = 1147, admins = 13, articles = 126892, edits = 6059878, files = 15481, pages = 992149, users = 386234, depth = 283.9937 }, ['zh-yue'] = { pos = 66, activeusers = 284, admins = 12, articles = 126593, edits = 1867650, files = 2629, pages = 285411, users = 244280, depth = 10.29923 }, ['lv'] = { pos = 67, activeusers = 283, admins = 13, articles = 115337, edits = 3669836, files = 25577, pages = 468302, users = 108232, depth = 73.39165 }, ['tg'] = { pos = 68, activeusers = 58, admins = 6, articles = 107786, edits = 1309693, files = 485, pages = 262959, users = 36229, depth = 10.3226 }, ['af'] = { pos = 69, activeusers = 192, admins = 16, articles = 104593, edits = 2517217, files = 9616, pages = 373207, users = 152684, depth = 44.48596 }, ['my'] = { pos = 70, activeusers = 137, admins = 4, articles = 103698, edits = 756300, files = 2976, pages = 217415, users = 103513, depth = 4.183258 }, ['mg'] = { pos = 71, activeusers = 44, admins = 3, articles = 94885, edits = 1046706, files = 3, pages = 245169, users = 28904, depth = 10.71 }, ['bs'] = { pos = 72, activeusers = 170, admins = 9, articles = 90389, edits = 3416577, files = 5465, pages = 367843, users = 144857, depth = 87.5144 }, ['oc'] = { pos = 73, activeusers = 90, admins = 4, articles = 87566, edits = 2326677, files = 925, pages = 156441, users = 48530, depth = 9.201056 }, ['mr'] = { pos = 74, activeusers = 159, admins = 12, articles = 86148, edits = 2150713, files = 19140, pages = 286126, users = 146119, depth = 40.50412 }, ['sq'] = { pos = 75, activeusers = 217, admins = 11, articles = 86139, edits = 2466123, files = 4732, pages = 263497, users = 144112, depth = 39.6772 }, ['nds'] = { pos = 76, activeusers = 33, admins = 4, articles = 83919, edits = 990326, files = 0, pages = 162437, users = 49088, depth = 5.337171 }, ['ky'] = { pos = 77, activeusers = 78, admins = 4, articles = 81607, edits = 425365, files = 2688, pages = 111425, users = 33289, depth = 0.5096609 }, ['ml'] = { pos = 78, activeusers = 249, admins = 15, articles = 79137, edits = 3711675, files = 6968, pages = 489105, users = 163583, depth = 203.6613 }, ['be-tarask'] = { pos = 79, activeusers = 129, admins = 4, articles = 78945, edits = 2327611, files = 1894, pages = 226866, users = 76396, depth = 36.02064 }, ['te'] = { pos = 80, activeusers = 184, admins = 13, articles = 78118, edits = 3620794, files = 12832, pages = 306680, users = 114793, depth = 101.0704 }, ['sw'] = { pos = 81, activeusers = 198, admins = 14, articles = 74637, edits = 1241368, files = 2270, pages = 151075, users = 55344, depth = 8.618233 }, ['br'] = { pos = 82, activeusers = 89, admins = 6, articles = 72917, edits = 2005436, files = 5362, pages = 142508, users = 70378, depth = 12.81794 }, ['new'] = { pos = 83, activeusers = 17, admins = 2, articles = 72352, edits = 848794, files = 0, pages = 196959, users = 25109, depth = 12.78234 }, ['jv'] = { pos = 84, activeusers = 91, admins = 4, articles = 70806, edits = 1594703, files = 5430, pages = 179001, users = 54112, depth = 20.80169 }, ['vec'] = { pos = 85, activeusers = 36, admins = 5, articles = 68996, edits = 1100930, files = 724, pages = 140401, users = 32147, depth = 8.398446 }, ['ht'] = { pos = 86, activeusers = 42, admins = 3, articles = 67947, edits = 804245, files = 0, pages = 82090, users = 28605, depth = 0.4244637 }, ['pms'] = { pos = 87, activeusers = 32, admins = 4, articles = 66378, edits = 855473, files = 2069, pages = 101503, users = 25360, depth = 2.359999 }, ['pnb'] = { pos = 88, activeusers = 49, admins = 2, articles = 65863, edits = 607057, files = 147, pages = 113831, users = 32568, depth = 2.828715 }, ['su'] = { pos = 89, activeusers = 41, admins = 7, articles = 61286, edits = 629527, files = 545, pages = 97422, users = 28458, depth = 2.246544 }, ['lb'] = { pos = 90, activeusers = 59, admins = 5, articles = 61055, edits = 2392388, files = 2376, pages = 131554, users = 55293, depth = 24.24661 }, ['ba'] = { pos = 91, activeusers = 77, admins = 7, articles = 60417, edits = 1151887, files = 1457, pages = 170074, users = 35544, depth = 22.31138 }, ['lld'] = { pos = 92, activeusers = 11, admins = 2, articles = 59956, edits = 98907, files = 0, pages = 63811, users = 2284, depth = 0.006407889 }, ['ga'] = { pos = 93, activeusers = 90, admins = 7, articles = 57450, edits = 1089679, files = 1123, pages = 96403, users = 52692, depth = 5.196486 }, ['szl'] = { pos = 94, activeusers = 42, admins = 3, articles = 55869, edits = 347794, files = 0, pages = 69168, users = 21836, depth = 0.2849135 }, ['lmo'] = { pos = 95, activeusers = 43, admins = 5, articles = 54976, edits = 1127081, files = 4437, pages = 123974, users = 37852, depth = 14.32027 }, ['is'] = { pos = 96, activeusers = 122, admins = 19, articles = 54798, edits = 1761495, files = 3218, pages = 141739, users = 86964, depth = 31.28325 }, ['ku'] = { pos = 97, activeusers = 87, admins = 3, articles = 53963, edits = 1095000, files = 565, pages = 109291, users = 51989, depth = 10.5324 }, ['cv'] = { pos = 98, activeusers = 44, admins = 2, articles = 49691, edits = 750326, files = 537, pages = 97934, users = 31298, depth = 7.221537 }, ['fy'] = { pos = 99, activeusers = 70, admins = 8, articles = 49408, edits = 1088100, files = 7612, pages = 150645, users = 43597, depth = 30.32481 }, ['tl'] = { pos = 100, activeusers = 132, admins = 11, articles = 43212, edits = 1963450, files = 1896, pages = 234356, users = 123788, depth = 163.9292 }, ['ckb'] = { pos = 101, activeusers = 175, admins = 7, articles = 42749, edits = 974854, files = 1603, pages = 185836, users = 51621, depth = 58.77033 }, ['wuu'] = { pos = 102, activeusers = 40, admins = 4, articles = 42556, edits = 298017, files = 135, pages = 56254, users = 78927, depth = 0.5488837 }, ['an'] = { pos = 103, activeusers = 72, admins = 6, articles = 42216, edits = 1838533, files = 1499, pages = 128518, users = 68591, depth = 59.78539 }, ['sco'] = { pos = 104, activeusers = 88, admins = 4, articles = 40559, edits = 862594, files = 690, pages = 146774, users = 95806, depth = 40.30459 }, ['diq'] = { pos = 105, activeusers = 35, admins = 3, articles = 40163, edits = 487404, files = 209, pages = 60561, users = 25048, depth = 2.07596 }, ['pa'] = { pos = 106, activeusers = 97, admins = 9, articles = 38542, edits = 610218, files = 1581, pages = 134625, users = 42466, depth = 28.16981 }, ['vo'] = { pos = 107, activeusers = 29, admins = 2, articles = 36508, edits = 3271643, files = 0, pages = 167100, users = 32433, depth = 250.5224 }, ['io'] = { pos = 108, activeusers = 43, admins = 5, articles = 33575, edits = 993913, files = 0, pages = 49446, users = 33741, depth = 4.491524 }, ['ne'] = { pos = 109, activeusers = 101, admins = 5, articles = 32338, edits = 1070269, files = 1259, pages = 103769, users = 58862, depth = 50.32369 }, ['yo'] = { pos = 110, activeusers = 68, admins = 3, articles = 31634, edits = 553765, files = 168, pages = 56066, users = 25014, depth = 5.891634 }, ['gu'] = { pos = 111, activeusers = 87, admins = 3, articles = 29977, edits = 826345, files = 0, pages = 117982, users = 69357, depth = 60.36483 }, ['als'] = { pos = 112, activeusers = 70, admins = 9, articles = 29045, edits = 1015193, files = 571, pages = 69801, users = 92779, depth = 28.63699 }, ['kn'] = { pos = 113, activeusers = 166, admins = 3, articles = 28597, edits = 1112750, files = 2603, pages = 130684, users = 76420, depth = 108.5113 }, ['bar'] = { pos = 114, activeusers = 47, admins = 3, articles = 26982, edits = 831058, files = 1320, pages = 108887, users = 63649, depth = 70.32793 }, ['scn'] = { pos = 115, activeusers = 34, admins = 5, articles = 26213, edits = 732887, files = 1407, pages = 55699, users = 41433, depth = 16.64899 }, ['bpy'] = { pos = 116, activeusers = 17, admins = 3, articles = 25085, edits = 886488, files = 45, pages = 62806, users = 23556, depth = 31.91611 }, ['avk'] = { pos = 117, activeusers = 27, admins = 6, articles = 24177, edits = 115348, files = 0, pages = 29376, users = 3141, depth = 0.1815734 }, ['ia'] = { pos = 118, activeusers = 34, admins = 6, articles = 23970, edits = 642387, files = 4, pages = 37937, users = 44874, depth = 5.749154 }, ['qu'] = { pos = 119, activeusers = 33, admins = 2, articles = 23067, edits = 650117, files = 0, pages = 55979, users = 27285, depth = 23.64246 }, ['mn'] = { pos = 120, activeusers = 87, admins = 3, articles = 21432, edits = 708495, files = 1475, pages = 98124, users = 78232, depth = 92.45625 }, ['nv'] = { pos = 121, activeusers = 11, admins = 2, articles = 20526, edits = 296122, files = 709, pages = 34698, users = 15210, depth = 4.068365 }, ['crh'] = { pos = 122, activeusers = 33, admins = 2, articles = 20040, edits = 178213, files = 0, pages = 40055, users = 17926, depth = 4.438113 }, ['xmf'] = { pos = 123, activeusers = 22, admins = 3, articles = 19654, edits = 186797, files = 0, pages = 36547, users = 17146, depth = 3.775981 }, ['si'] = { pos = 124, activeusers = 82, admins = 3, articles = 18059, edits = 511969, files = 3115, pages = 80285, users = 58558, depth = 75.71215 }, ['ha'] = { pos = 125, activeusers = 124, admins = 3, articles = 18055, edits = 168611, files = 0, pages = 31872, users = 18624, depth = 3.098198 }, ['bat-smg'] = { pos = 126, activeusers = 22, admins = 5, articles = 17087, edits = 355541, files = 109, pages = 29096, users = 24213, depth = 6.03585 }, ['os'] = { pos = 127, activeusers = 31, admins = 3, articles = 16267, edits = 525108, files = 164, pages = 60033, users = 22660, depth = 63.31657 }, ['frr'] = { pos = 128, activeusers = 28, admins = 5, articles = 16148, edits = 231923, files = 1327, pages = 41381, users = 18062, depth = 13.68495 }, ['or'] = { pos = 129, activeusers = 53, admins = 6, articles = 15935, edits = 462385, files = 125, pages = 71881, users = 31184, depth = 79.29095 }, ['gd'] = { pos = 130, activeusers = 36, admins = 6, articles = 15909, edits = 567038, files = 347, pages = 32212, users = 25675, depth = 18.48603 }, ['ps'] = { pos = 131, activeusers = 42, admins = 1, articles = 15660, edits = 284424, files = 1733, pages = 54758, users = 27932, depth = 32.37757 }, ['cdo'] = { pos = 132, activeusers = 21, admins = 4, articles = 15558, edits = 89921, files = 0, pages = 31372, users = 19028, depth = 2.961385 }, ['ban'] = { pos = 133, activeusers = 29, admins = 3, articles = 15475, edits = 123354, files = 113, pages = 31054, users = 5446, depth = 4.025813 }, ['bug'] = { pos = 134, activeusers = 16, admins = 1, articles = 15411, edits = 200792, files = 0, pages = 19628, users = 12300, depth = 0.7659774 }, ['yi'] = { pos = 135, activeusers = 46, admins = 3, articles = 15393, edits = 579366, files = 1062, pages = 44227, users = 45591, depth = 45.96516 }, ['ilo'] = { pos = 136, activeusers = 18, admins = 2, articles = 15362, edits = 391882, files = 0, pages = 70157, users = 16226, depth = 71.06744 }, ['sd'] = { pos = 137, activeusers = 27, admins = 4, articles = 15251, edits = 240378, files = 145, pages = 56249, users = 15823, depth = 30.88223 }, ['am'] = { pos = 138, activeusers = 54, admins = 2, articles = 15052, edits = 371790, files = 1766, pages = 45966, users = 39395, depth = 34.11795 }, ['nap'] = { pos = 139, activeusers = 22, admins = 3, articles = 14731, edits = 664703, files = 281, pages = 23715, users = 27791, depth = 10.42508 }, ['sah'] = { pos = 140, activeusers = 35, admins = 3, articles = 14332, edits = 382168, files = 1765, pages = 47783, users = 22271, depth = 43.56979 }, ['hsb'] = { pos = 141, activeusers = 28, admins = 4, articles = 13831, edits = 377441, files = 133, pages = 35390, users = 23122, depth = 25.91306 }, ['fo'] = { pos = 142, activeusers = 34, admins = 3, articles = 13788, edits = 368842, files = 0, pages = 40274, users = 26995, depth = 33.79449 }, ['li'] = { pos = 143, activeusers = 25, admins = 7, articles = 13774, edits = 454497, files = 623, pages = 65641, users = 26593, depth = 98.17885 }, ['map-bms'] = { pos = 144, activeusers = 16, admins = 1, articles = 13753, edits = 213259, files = 462, pages = 30211, users = 14970, depth = 10.10884 }, ['mai'] = { pos = 145, activeusers = 26, admins = 5, articles = 13724, edits = 229754, files = 115, pages = 39349, users = 11825, depth = 20.35615 }, ['mzn'] = { pos = 146, activeusers = 26, admins = 3, articles = 13445, edits = 165865, files = 263, pages = 30434, users = 30362, depth = 8.701813 }, ['gor'] = { pos = 147, activeusers = 16, admins = 2, articles = 13343, edits = 50860, files = 0, pages = 20882, users = 4073, depth = 0.7775437 }, ['eml'] = { pos = 148, activeusers = 24, admins = 3, articles = 13011, edits = 152448, files = 2742, pages = 35069, users = 23433, depth = 12.49422 }, ['ace'] = { pos = 149, activeusers = 24, admins = 3, articles = 12549, edits = 137381, files = 0, pages = 26485, users = 24231, depth = 6.397123 }, ['bcl'] = { pos = 150, activeusers = 34, admins = 3, articles = 12299, edits = 233808, files = 865, pages = 33070, users = 19790, depth = 20.1651 }, ['sa'] = { pos = 151, activeusers = 78, admins = 4, articles = 11778, edits = 469810, files = 445, pages = 70345, users = 35555, depth = 165.1399 }, ['shn'] = { pos = 152, activeusers = 9, admins = 2, articles = 11647, edits = 55161, files = 60, pages = 27160, users = 3305, depth = 3.603013 }, ['wa'] = { pos = 153, activeusers = 26, admins = 4, articles = 11576, edits = 388969, files = 614, pages = 27289, users = 22333, depth = 26.26204 }, ['zh-classical'] = { pos = 154, activeusers = 47, admins = 6, articles = 11471, edits = 380529, files = 0, pages = 97176, users = 94767, depth = 218.5941 }, ['ie'] = { pos = 155, activeusers = 28, admins = 3, articles = 11370, edits = 151396, files = 0, pages = 15176, users = 16971, depth = 1.117825 }, ['lij'] = { pos = 156, activeusers = 21, admins = 8, articles = 11022, edits = 231894, files = 7, pages = 26608, users = 14540, depth = 17.42713 }, ['as'] = { pos = 157, activeusers = 95, admins = 5, articles = 10669, edits = 331532, files = 1706, pages = 73397, users = 34755, depth = 156.143 }, ['zu'] = { pos = 158, activeusers = 46, admins = 1, articles = 10583, edits = 96769, files = 0, pages = 23984, users = 17669, depth = 6.469511 }, ['mhr'] = { pos = 159, activeusers = 22, admins = 1, articles = 10443, edits = 185046, files = 0, pages = 27303, users = 13147, depth = 17.66582 }, ['mrj'] = { pos = 160, activeusers = 13, admins = 1, articles = 10426, edits = 100544, files = 0, pages = 18686, users = 9983, depth = 3.37726 }, ['hif'] = { pos = 161, activeusers = 23, admins = 2, articles = 10270, edits = 272347, files = 192, pages = 42292, users = 29676, depth = 62.60664 }, ['hyw'] = { pos = 162, activeusers = 31, admins = 5, articles = 10257, edits = 195274, files = 0, pages = 21586, users = 7396, depth = 11.03608 }, ['mni'] = { pos = 163, activeusers = 17, admins = 1, articles = 10103, edits = 48860, files = 0, pages = 16223, users = 2259, depth = 1.105158 }, ['ig'] = { pos = 164, activeusers = 101, admins = 5, articles = 9863, edits = 96026, files = 0, pages = 15404, users = 13937, depth = 1.967494 }, ['km'] = { pos = 165, activeusers = 63, admins = 6, articles = 9544, edits = 282557, files = 1101, pages = 33460, users = 36441, depth = 53.02691 }, ['hak'] = { pos = 166, activeusers = 20, admins = 1, articles = 9446, edits = 122401, files = 0, pages = 18267, users = 30460, depth = 5.843291 }, ['roa-tara'] = { pos = 167, activeusers = 10, admins = 2, articles = 9306, edits = 140185, files = 288, pages = 17647, users = 10841, depth = 6.381765 }, ['pam'] = { pos = 168, activeusers = 25, admins = 2, articles = 8833, edits = 295794, files = 403, pages = 21410, users = 19445, depth = 28.00982 }, ['sn'] = { pos = 169, activeusers = 20, admins = 1, articles = 8585, edits = 97915, files = 0, pages = 16910, users = 15545, depth = 5.444946 }, ['nso'] = { pos = 170, activeusers = 13, admins = 1, articles = 8524, edits = 49827, files = 0, pages = 10773, users = 5874, depth = 0.3219735 }, ['so'] = { pos = 171, activeusers = 58, admins = 1, articles = 8466, edits = 240194, files = 0, pages = 25795, users = 32354, depth = 39.01369 }, ['rue'] = { pos = 172, activeusers = 30, admins = 1, articles = 8393, edits = 131345, files = 87, pages = 17664, users = 25480, depth = 9.07284 }, ['bh'] = { pos = 173, activeusers = 36, admins = 2, articles = 8011, edits = 723555, files = 53, pages = 69190, users = 29813, depth = 609.9012 }, ['se'] = { pos = 174, activeusers = 24, admins = 6, articles = 7802, edits = 300702, files = 0, pages = 20855, users = 26368, depth = 40.35849 }, ['myv'] = { pos = 175, activeusers = 25, admins = 4, articles = 7710, edits = 139830, files = 0, pages = 26263, users = 11832, depth = 30.83014 }, ['vls'] = { pos = 176, activeusers = 22, admins = 5, articles = 7640, edits = 308866, files = 480, pages = 21226, users = 24690, depth = 46.0149 }, ['nds-nl'] = { pos = 177, activeusers = 12, admins = 6, articles = 7596, edits = 320858, files = 571, pages = 20404, users = 25933, depth = 44.70852 }, ['mi'] = { pos = 178, activeusers = 24, admins = 2, articles = 7431, edits = 153475, files = 0, pages = 13467, users = 16712, depth = 7.519184 }, ['sat'] = { pos = 179, activeusers = 47, admins = 3, articles = 7429, edits = 100008, files = 0, pages = 17398, users = 5504, depth = 10.35089 }, ['sc'] = { pos = 180, activeusers = 19, admins = 4, articles = 7333, edits = 177587, files = 150, pages = 16398, users = 21997, depth = 16.54979 }, ['nah'] = { pos = 181, activeusers = 25, admins = 3, articles = 7248, edits = 502865, files = 170, pages = 19535, users = 20765, depth = 73.97643 }, ['vep'] = { pos = 182, activeusers = 25, admins = 1, articles = 6697, edits = 151789, files = 0, pages = 31140, users = 14498, depth = 64.93369 }, ['gan'] = { pos = 183, activeusers = 19, admins = 1, articles = 6490, edits = 394930, files = 57, pages = 33495, users = 38695, depth = 204.1452 }, ['kab'] = { pos = 184, activeusers = 16, admins = 2, articles = 6445, edits = 105978, files = 0, pages = 15915, users = 12069, depth = 14.37683 }, ['glk'] = { pos = 185, activeusers = 15, admins = 3, articles = 6438, edits = 62395, files = 807, pages = 13897, users = 14328, depth = 6.026817 }, ['tk'] = { pos = 186, activeusers = 41, admins = 2, articles = 6404, edits = 230830, files = 319, pages = 15828, users = 24859, depth = 31.5816 }, ['fiu-vro'] = { pos = 187, activeusers = 21, admins = 4, articles = 6329, edits = 177084, files = 196, pages = 12197, users = 13241, depth = 12.48062 }, ['co'] = { pos = 188, activeusers = 26, admins = 2, articles = 6204, edits = 379574, files = 0, pages = 14796, users = 19940, depth = 49.20362 }, ['bo'] = { pos = 189, activeusers = 20, admins = 1, articles = 6012, edits = 139901, files = 0, pages = 17574, users = 26558, depth = 29.44274 }, ['ab'] = { pos = 190, activeusers = 16, admins = 2, articles = 5993, edits = 118642, files = 9, pages = 20397, users = 17807, depth = 33.60082 }, ['gv'] = { pos = 191, activeusers = 17, admins = 3, articles = 5822, edits = 309577, files = 185, pages = 20973, users = 18111, depth = 99.96461 }, ['ary'] = { pos = 192, activeusers = 27, admins = 3, articles = 5762, edits = 190935, files = 42, pages = 43789, users = 6450, depth = 189.9145 }, ['frp'] = { pos = 193, activeusers = 20, admins = 2, articles = 5611, edits = 215392, files = 0, pages = 15499, users = 14762, depth = 43.1581 }, ['kw'] = { pos = 194, activeusers = 21, admins = 2, articles = 5519, edits = 199508, files = 6, pages = 11765, users = 13767, depth = 21.71959 }, ['kv'] = { pos = 195, activeusers = 19, admins = 1, articles = 5480, edits = 139821, files = 0, pages = 16736, users = 13278, depth = 35.24746 }, ['csb'] = { pos = 196, activeusers = 21, admins = 3, articles = 5435, edits = 186010, files = 0, pages = 8728, users = 15482, depth = 7.823587 }, ['pcd'] = { pos = 197, activeusers = 24, admins = 3, articles = 5418, edits = 68833, files = 49, pages = 10550, users = 15862, depth = 5.853822 }, ['ug'] = { pos = 198, activeusers = 29, admins = 1, articles = 5398, edits = 154322, files = 249, pages = 15025, users = 19873, depth = 32.66853 }, ['skr'] = { pos = 199, activeusers = 7, admins = 1, articles = 5276, edits = 27058, files = 0, pages = 5815, users = 1329, depth = 0.04856394 }, ['udm'] = { pos = 200, activeusers = 18, admins = 4, articles = 5270, edits = 120977, files = 9, pages = 17277, users = 13842, depth = 36.34815 }, ['tum'] = { pos = 201, activeusers = 21, admins = 2, articles = 5201, edits = 31919, files = 0, pages = 7340, users = 7202, depth = 0.7355312 }, ['zea'] = { pos = 202, activeusers = 17, admins = 3, articles = 5168, edits = 120935, files = 1, pages = 9833, users = 12096, depth = 10.0213 }, ['ay'] = { pos = 203, activeusers = 22, admins = 1, articles = 5027, edits = 95622, files = 0, pages = 8630, users = 15380, depth = 5.691906 }, ['gn'] = { pos = 204, activeusers = 23, admins = 2, articles = 4920, edits = 121265, files = 0, pages = 11375, users = 16520, depth = 18.35043 }, ['mt'] = { pos = 205, activeusers = 30, admins = 5, articles = 4840, edits = 279092, files = 1145, pages = 19253, users = 20241, depth = 128.5485 }, ['nrm'] = { pos = 206, activeusers = 13, admins = 2, articles = 4833, edits = 219266, files = 0, pages = 10372, users = 12382, depth = 27.76757 }, ['bjn'] = { pos = 207, activeusers = 19, admins = 2, articles = 4634, edits = 77254, files = 1, pages = 22513, users = 12837, depth = 51.08131 }, ['smn'] = { pos = 208, activeusers = 18, admins = 6, articles = 4541, edits = 67711, files = 0, pages = 14334, users = 2335, depth = 21.96951 }, ['lez'] = { pos = 209, activeusers = 14, admins = 3, articles = 4307, edits = 86717, files = 10, pages = 13067, users = 9830, depth = 27.45281 }, ['lfn'] = { pos = 210, activeusers = 21, admins = 1, articles = 4177, edits = 38057, files = 0, pages = 6671, users = 9283, depth = 2.033797 }, ['stq'] = { pos = 211, activeusers = 15, admins = 5, articles = 4066, edits = 121164, files = 429, pages = 10692, users = 12563, depth = 30.09419 }, ['lo'] = { pos = 212, activeusers = 33, admins = 1, articles = 4037, edits = 94988, files = 0, pages = 12322, users = 15490, depth = 32.46797 }, ['olo'] = { pos = 213, activeusers = 13, admins = 2, articles = 3903, edits = 32268, files = 0, pages = 10697, users = 6039, depth = 9.140375 }, ['mwl'] = { pos = 214, activeusers = 18, admins = 1, articles = 3882, edits = 98700, files = 0, pages = 10214, users = 12239, depth = 25.7094 }, ['fur'] = { pos = 215, activeusers = 19, admins = 2, articles = 3760, edits = 170410, files = 318, pages = 8592, users = 13255, depth = 32.7551 }, ['rm'] = { pos = 216, activeusers = 18, admins = 3, articles = 3755, edits = 163072, files = 51, pages = 9598, users = 18607, depth = 41.1387 }, ['ang'] = { pos = 217, activeusers = 35, admins = 2, articles = 3695, edits = 205823, files = 299, pages = 16565, users = 117979, depth = 150.7408 }, ['lad'] = { pos = 218, activeusers = 21, admins = 5, articles = 3604, edits = 208899, files = 23, pages = 12944, users = 19691, depth = 108.3907 }, ['gom'] = { pos = 219, activeusers = 14, admins = 3, articles = 3552, edits = 206410, files = 0, pages = 9048, users = 8666, depth = 54.61672 }, ['koi'] = { pos = 220, activeusers = 11, admins = 1, articles = 3442, edits = 59776, files = 0, pages = 11027, users = 7913, depth = 26.32443 }, ['ext'] = { pos = 221, activeusers = 13, admins = 1, articles = 3377, edits = 116089, files = 0, pages = 7567, users = 16082, depth = 23.61747 }, ['tyv'] = { pos = 222, activeusers = 12, admins = 1, articles = 3364, edits = 43488, files = 0, pages = 11239, users = 8112, depth = 21.20464 }, ['rw'] = { pos = 223, activeusers = 33, admins = 1, articles = 3329, edits = 86264, files = 0, pages = 9349, users = 11222, depth = 30.17378 }, ['dsb'] = { pos = 224, activeusers = 15, admins = 1, articles = 3324, edits = 142786, files = 0, pages = 11199, users = 17265, depth = 71.56249 }, ['dty'] = { pos = 225, activeusers = 15, admins = 3, articles = 3307, edits = 237471, files = 3, pages = 19230, users = 5535, depth = 286.2943 }, ['ln'] = { pos = 226, activeusers = 26, admins = 4, articles = 3281, edits = 121869, files = 32, pages = 8584, users = 11840, depth = 37.08808 }, ['av'] = { pos = 227, activeusers = 18, admins = 2, articles = 3137, edits = 83330, files = 0, pages = 14761, users = 13377, depth = 77.51179 }, ['cbk-zam'] = { pos = 228, activeusers = 17, admins = 2, articles = 3129, edits = 110089, files = 0, pages = 8234, users = 13537, depth = 35.58881 }, ['dv'] = { pos = 229, activeusers = 16, admins = 3, articles = 3019, edits = 130003, files = 932, pages = 11203, users = 23391, depth = 85.27546 }, ['ksh'] = { pos = 230, activeusers = 13, admins = 3, articles = 2916, edits = 1606851, files = 0, pages = 10543, users = 21397, depth = 1042.663 }, ['gag'] = { pos = 231, activeusers = 17, admins = 1, articles = 2794, edits = 67768, files = 0, pages = 6579, users = 12717, depth = 18.90357 }, ['bxr'] = { pos = 232, activeusers = 20, admins = 1, articles = 2772, edits = 69936, files = 9, pages = 11045, users = 13877, depth = 56.39942 }, ['pfl'] = { pos = 233, activeusers = 15, admins = 4, articles = 2740, edits = 90027, files = 0, pages = 6916, users = 10795, depth = 30.23692 }, ['pap'] = { pos = 234, activeusers = 17, admins = 2, articles = 2721, edits = 90763, files = 0, pages = 6048, users = 13399, depth = 22.43601 }, ['pag'] = { pos = 235, activeusers = 12, admins = 1, articles = 2561, edits = 73099, files = 0, pages = 8794, users = 7591, depth = 49.23796 }, ['pi'] = { pos = 236, activeusers = 9, admins = 2, articles = 2547, edits = 101648, files = 0, pages = 4637, users = 6656, depth = 14.76034 }, ['haw'] = { pos = 237, activeusers = 18, admins = 1, articles = 2457, edits = 96501, files = 0, pages = 5526, users = 15110, depth = 27.2461 }, ['awa'] = { pos = 238, activeusers = 8, admins = 1, articles = 2436, edits = 24119, files = 0, pages = 5350, users = 1932, depth = 6.451044 }, ['tay'] = { pos = 239, activeusers = 19, admins = 0, articles = 2422, edits = 54188, files = 0, pages = 2832, users = 1122, depth = 0.548314 }, ['ks'] = { pos = 240, activeusers = 24, admins = 2, articles = 2253, edits = 64331, files = 9, pages = 8945, users = 9396, depth = 63.44968 }, ['tw'] = { pos = 241, activeusers = 40, admins = 2, articles = 2112, edits = 93654, files = 0, pages = 5079, users = 13941, depth = 36.39111 }, ['inh'] = { pos = 242, activeusers = 11, admins = 2, articles = 2100, edits = 55098, files = 37, pages = 11834, users = 3323, depth = 100.0342 }, ['dag'] = { pos = 243, activeusers = 46, admins = 4, articles = 2066, edits = 44689, files = 0, pages = 4491, users = 1845, depth = 13.70946 }, ['krc'] = { pos = 244, activeusers = 13, admins = 2, articles = 2057, edits = 106214, files = 0, pages = 14327, users = 9694, depth = 263.7831 }, ['xal'] = { pos = 245, activeusers = 11, admins = 1, articles = 2046, edits = 85072, files = 0, pages = 11875, users = 9283, depth = 165.3333 }, ['szy'] = { pos = 246, activeusers = 10, admins = 1, articles = 2044, edits = 128493, files = 0, pages = 5360, users = 2335, depth = 63.09311 }, ['za'] = { pos = 247, activeusers = 9, admins = 1, articles = 2010, edits = 39349, files = 0, pages = 4143, users = 9767, depth = 10.69568 }, ['mdf'] = { pos = 248, activeusers = 14, admins = 3, articles = 1985, edits = 64800, files = 0, pages = 11862, users = 8549, depth = 135.2528 }, ['kaa'] = { pos = 249, activeusers = 36, admins = 1, articles = 1957, edits = 46595, files = 3, pages = 5192, users = 10285, depth = 24.52288 }, ['pdc'] = { pos = 250, activeusers = 12, admins = 1, articles = 1932, edits = 105148, files = 0, pages = 5836, users = 30429, depth = 73.56837 }, ['atj'] = { pos = 251, activeusers = 11, admins = 5, articles = 1912, edits = 14725, files = 0, pages = 3020, users = 3706, depth = 1.63739 }, ['to'] = { pos = 252, activeusers = 12, admins = 2, articles = 1908, edits = 41593, files = 12, pages = 5333, users = 9254, depth = 25.13119 }, ['arc'] = { pos = 253, activeusers = 16, admins = 2, articles = 1853, edits = 95347, files = 0, pages = 6428, users = 18831, depth = 90.41959 }, ['tcy'] = { pos = 254, activeusers = 35, admins = 2, articles = 1746, edits = 103012, files = 1, pages = 9001, users = 4947, depth = 197.5984 }, ['kbp'] = { pos = 255, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1698, edits = 16065, files = 0, pages = 3375, users = 3859, depth = 4.64299 }, ['jam'] = { pos = 256, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1685, edits = 20763, files = 0, pages = 3024, users = 7282, depth = 4.335804 }, ['na'] = { pos = 257, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1661, edits = 89541, files = 4, pages = 4885, users = 11502, depth = 69.05708 }, ['wo'] = { pos = 258, activeusers = 15, admins = 3, articles = 1651, edits = 104457, files = 0, pages = 5373, users = 13957, depth = 98.80508 }, ['kbd'] = { pos = 259, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1595, edits = 43687, files = 0, pages = 6742, users = 9154, depth = 67.47617 }, ['nia'] = { pos = 260, activeusers = 17, admins = 1, articles = 1524, edits = 17652, files = 0, pages = 3618, users = 1217, depth = 9.211041 }, ['nov'] = { pos = 261, activeusers = 9, admins = 3, articles = 1516, edits = 177714, files = 0, pages = 4408, users = 10839, depth = 146.7162 }, ['tet'] = { pos = 262, activeusers = 13, admins = 2, articles = 1503, edits = 66604, files = 0, pages = 3910, users = 8935, depth = 43.68756 }, ['ki'] = { pos = 263, activeusers = 18, admins = 1, articles = 1502, edits = 20656, files = 0, pages = 3073, users = 7986, depth = 7.353535 }, ['mnw'] = { pos = 264, activeusers = 20, admins = 2, articles = 1424, edits = 34424, files = 0, pages = 4722, users = 2686, depth = 39.10359 }, ['lg'] = { pos = 265, activeusers = 11, admins = 1, articles = 1419, edits = 26751, files = 0, pages = 4814, users = 7174, depth = 31.8089 }, ['bi'] = { pos = 266, activeusers = 13, admins = 2, articles = 1395, edits = 41833, files = 0, pages = 3298, users = 12172, depth = 23.60465 }, ['tpi'] = { pos = 267, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1351, edits = 86612, files = 0, pages = 5680, users = 12396, depth = 156.5648 }, ['nqo'] = { pos = 268, activeusers = 16, admins = 1, articles = 1325, edits = 10087, files = 0, pages = 2651, users = 2893, depth = 3.810725 }, ['jbo'] = { pos = 269, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1305, edits = 111665, files = 0, pages = 5717, users = 15042, depth = 223.2538 }, ['roa-rup'] = { pos = 270, activeusers = 14, admins = 1, articles = 1292, edits = 205299, files = 0, pages = 4294, users = 13030, depth = 258.1197 }, ['fj'] = { pos = 271, activeusers = 8, admins = 1, articles = 1274, edits = 35445, files = 0, pages = 3631, users = 8376, depth = 33.41251 }, ['lbe'] = { pos = 272, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1264, edits = 50274, files = 0, pages = 14691, users = 7817, depth = 386.1499 }, ['kg'] = { pos = 273, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1255, edits = 43792, files = 0, pages = 2905, users = 9992, depth = 26.05728 }, ['xh'] = { pos = 274, activeusers = 36, admins = 1, articles = 1240, edits = 33906, files = 0, pages = 3829, users = 11774, depth = 38.60219 }, ['ty'] = { pos = 275, activeusers = 11, admins = 2, articles = 1217, edits = 53071, files = 0, pages = 2993, users = 6869, depth = 37.76203 }, ['cu'] = { pos = 276, activeusers = 18, admins = 2, articles = 1167, edits = 82637, files = 0, pages = 5566, users = 23109, depth = 210.9588 }, ['shi'] = { pos = 277, activeusers = 8, admins = 2, articles = 1154, edits = 33397, files = 0, pages = 3845, users = 1493, depth = 47.23097 }, ['srn'] = { pos = 278, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1112, edits = 39153, files = 0, pages = 2729, users = 7050, depth = 30.33695 }, ['trv'] = { pos = 279, activeusers = 18, admins = 0, articles = 1110, edits = 85938, files = 0, pages = 2064, users = 1201, depth = 30.75575 }, ['om'] = { pos = 280, activeusers = 13, admins = 1, articles = 1094, edits = 38044, files = 0, pages = 3742, users = 9491, depth = 59.56398 }, ['guw'] = { pos = 281, activeusers = 22, admins = 2, articles = 1066, edits = 30111, files = 0, pages = 1792, users = 517, depth = 7.793741 }, ['sm'] = { pos = 282, activeusers = 14, admins = 1, articles = 1065, edits = 42640, files = 0, pages = 3295, users = 9641, depth = 56.73777 }, ['gcr'] = { pos = 283, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1050, edits = 16487, files = 0, pages = 2556, users = 2199, depth = 13.26943 }, ['alt'] = { pos = 284, activeusers = 11, admins = 2, articles = 1045, edits = 36121, files = 0, pages = 3726, users = 1666, depth = 63.80842 }, ['chr'] = { pos = 285, activeusers = 12, admins = 1, articles = 1020, edits = 46157, files = 0, pages = 3895, users = 21874, depth = 94.14677 }, ['ltg'] = { pos = 286, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1015, edits = 35320, files = 0, pages = 3223, users = 6702, depth = 51.85928 }, ['ny'] = { pos = 287, activeusers = 15, admins = 1, articles = 919, edits = 38056, files = 0, pages = 4003, users = 9394, depth = 107.062 }, ['pih'] = { pos = 288, activeusers = 15, admins = 1, articles = 893, edits = 44158, files = 0, pages = 3325, users = 10497, depth = 98.5013 }, ['got'] = { pos = 289, activeusers = 11, admins = 1, articles = 866, edits = 46132, files = 0, pages = 3805, users = 17753, depth = 139.6404 }, ['mad'] = { pos = 290, activeusers = 12, admins = 0, articles = 861, edits = 8896, files = 0, pages = 1629, users = 1581, depth = 4.345001 }, ['st'] = { pos = 291, activeusers = 19, admins = 1, articles = 843, edits = 28449, files = 0, pages = 4255, users = 9453, depth = 109.5293 }, ['ami'] = { pos = 292, activeusers = 19, admins = 0, articles = 839, edits = 32268, files = 0, pages = 1657, users = 950, depth = 18.5111 }, ['blk'] = { pos = 293, activeusers = 22, admins = 1, articles = 828, edits = 16234, files = 0, pages = 3714, users = 245, depth = 53.10258 }, ['bm'] = { pos = 294, activeusers = 8, admins = 2, articles = 775, edits = 40189, files = 0, pages = 3145, users = 9884, depth = 119.5033 }, ['tn'] = { pos = 295, activeusers = 21, admins = 2, articles = 773, edits = 28261, files = 0, pages = 3717, users = 9269, depth = 110.2838 }, ['ve'] = { pos = 296, activeusers = 14, admins = 1, articles = 748, edits = 19285, files = 0, pages = 2235, users = 7215, depth = 34.10051 }, ['rmy'] = { pos = 297, activeusers = 10, admins = 1, articles = 730, edits = 50227, files = 0, pages = 2701, users = 16414, depth = 135.5627 }, ['ts'] = { pos = 298, activeusers = 13, admins = 2, articles = 720, edits = 36672, files = 0, pages = 3765, users = 8851, depth = 174.2124 }, ['chy'] = { pos = 299, activeusers = 9, admins = 1, articles = 662, edits = 24107, files = 0, pages = 2258, users = 10625, depth = 62.05388 }, ['rn'] = { pos = 300, activeusers = 7, admins = 1, articles = 620, edits = 23101, files = 0, pages = 2450, users = 8979, depth = 82.14545 }, ['iu'] = { pos = 301, activeusers = 8, admins = 2, articles = 593, edits = 44506, files = 0, pages = 3182, users = 17030, depth = 266.6079 }, ['ak'] = { pos = 302, activeusers = 14, admins = 1, articles = 589, edits = 28928, files = 0, pages = 2441, users = 12528, depth = 117.1661 }, ['ss'] = { pos = 303, activeusers = 11, admins = 3, articles = 576, edits = 38085, files = 0, pages = 2416, users = 7641, depth = 160.8599 }, ['ch'] = { pos = 304, activeusers = 12, admins = 1, articles = 543, edits = 22843, files = 0, pages = 2501, users = 14433, depth = 118.7586 }, ['ff'] = { pos = 305, activeusers = 23, admins = 0, articles = 541, edits = 25114, files = 0, pages = 2510, users = 7896, depth = 132.5376 }, ['pnt'] = { pos = 306, activeusers = 6, admins = 1, articles = 481, edits = 35127, files = 0, pages = 2039, users = 9485, depth = 180.7459 }, ['kcg'] = { pos = 307, activeusers = 13, admins = 1, articles = 462, edits = 16461, files = 0, pages = 2303, users = 448, depth = 113.4974 }, ['ady'] = { pos = 308, activeusers = 10, admins = 1, articles = 451, edits = 12105, files = 0, pages = 3113, users = 6011, depth = 135.4717 }, ['ik'] = { pos = 309, activeusers = 10, admins = 2, articles = 445, edits = 37982, files = 0, pages = 2616, users = 7952, depth = 345.5729 }, ['ee'] = { pos = 310, activeusers = 17, admins = 3, articles = 439, edits = 50110, files = 0, pages = 3134, users = 13284, depth = 602.5789 }, ['sg'] = { pos = 311, activeusers = 11, admins = 2, articles = 311, edits = 20556, files = 0, pages = 1983, users = 5985, depth = 299.6178 }, ['din'] = { pos = 312, activeusers = 11, admins = 1, articles = 306, edits = 8041, files = 0, pages = 1086, users = 5695, depth = 48.10903 }, ['pwn'] = { pos = 313, activeusers = 17, admins = 0, articles = 280, edits = 11213, files = 0, pages = 434, users = 856, depth = 7.815513 }, ['pcm'] = { pos = 314, activeusers = 21, admins = 1, articles = 252, edits = 12833, files = 0, pages = 937, users = 204, depth = 101.1972 }, ['kl'] = { pos = 315, activeusers = 18, admins = 2, articles = 244, edits = 74486, files = 0, pages = 2262, users = 12315, depth = 2252.396 }, ['ti'] = { pos = 316, activeusers = 13, admins = 2, articles = 234, edits = 23843, files = 0, pages = 2731, users = 8477, depth = 994.1332 }, ['dz'] = { pos = 317, activeusers = 14, admins = 1, articles = 229, edits = 29432, files = 0, pages = 2294, users = 9232, depth = 1043.267 }, ['cr'] = { pos = 318, activeusers = 21, admins = 2, articles = 158, edits = 37457, files = 0, pages = 2161, users = 16784, depth = 2785.646 }, ['ng'] = { pos = 319, activeusers = 0, admins = 1, articles = 8, edits = 5923, files = 0, pages = 443, users = 2385, depth = 39530.88 }, ['cho'] = { pos = 320, activeusers = 0, admins = 1, articles = 6, edits = 4220, files = 0, pages = 201, users = 1809, depth = 22176 }, ['kj'] = { pos = 321, activeusers = 0, admins = 1, articles = 4, edits = 3548, files = 0, pages = 114, users = 1377, depth = 23536.62 }, ['mh'] = { pos = 322, activeusers = 0, admins = 1, articles = 4, edits = 4212, files = 0, pages = 206, users = 2140, depth = 52143.95 }, ['ho'] = { pos = 323, activeusers = 0, admins = 1, articles = 3, edits = 3786, files = 0, pages = 129, users = 1575, depth = 51771.35 }, ['ii'] = { pos = 324, activeusers = 0, admins = 1, articles = 3, edits = 11653, files = 0, pages = 189, users = 2031, depth = 237006 }, ['lrc'] = { pos = 325, activeusers = 1, admins = 1, articles = 1, edits = 140064, files = 0, pages = 237, users = 5037, depth = 3.291563E+07 }, ['mus'] = { pos = 326, activeusers = 0, admins = 1, articles = 1, edits = 3603, files = 0, pages = 115, users = 2348, depth = 407170.3 }, ['aa'] = { pos = 327, activeusers = 0, admins = 1, articles = 0, edits = 4685, files = 0, pages = 509, users = 4063, depth = 0 }, ['hz'] = { pos = 328, activeusers = 1, admins = 1, articles = 0, edits = 4483, files = 0, pages = 176, users = 3761, depth = 0 }, ['kr'] = { pos = 329, activeusers = 0, admins = 1, articles = 0, edits = 4641, files = 0, pages = 162, users = 5464, depth = 0 }, ['total'] = { activeusers = 279694, admins = 3759, articles = 59313138, edits = 3210631019, files = 2759350, pages = 244953557, users = 103578355, depth = 128.3955, date = '@1661760039' }, } return info nrtr6qjty4628vv2eipq96th10w5dgh 2817139 2817008 2022-08-29T10:00:47Z MBHbot 26205 Scribunto text/plain local info = { ['en'] = { pos = 1, activeusers = 114891, admins = 1032, articles = 6545617, edits = 1102580781, files = 893696, pages = 56426829, users = 44078161, depth = 1134.743 }, ['ceb'] = { pos = 2, activeusers = 178, admins = 6, articles = 6125811, edits = 34883402, files = 0, pages = 11232229, users = 93756, depth = 2.158034 }, ['de'] = { pos = 3, activeusers = 16785, admins = 190, articles = 2719609, edits = 224225210, files = 129096, pages = 7509817, users = 3983525, depth = 92.62984 }, ['sv'] = { pos = 4, activeusers = 1970, admins = 66, articles = 2552500, edits = 51029019, files = 0, pages = 6122373, users = 833031, depth = 16.30315 }, ['fr'] = { pos = 5, activeusers = 16464, admins = 159, articles = 2450318, edits = 196049026, files = 68487, pages = 12165937, users = 4452908, depth = 253.3466 }, ['nl'] = { pos = 6, activeusers = 3480, admins = 36, articles = 2099571, edits = 62527074, files = 20, pages = 4469511, users = 1226456, depth = 17.82468 }, ['ru'] = { pos = 7, activeusers = 10489, admins = 76, articles = 1849057, edits = 124849108, files = 238122, pages = 7420671, users = 3236945, depth = 152.7579 }, ['es'] = { pos = 8, activeusers = 13281, admins = 63, articles = 1798112, edits = 145185283, files = 0, pages = 7717446, users = 6624794, depth = 203.8737 }, ['it'] = { pos = 9, activeusers = 7391, admins = 122, articles = 1769576, edits = 128742968, files = 138172, pages = 7501378, users = 2287371, depth = 180.0638 }, ['arz'] = { pos = 10, activeusers = 199, admins = 7, articles = 1597438, edits = 7345558, files = 1477, pages = 2012633, users = 189510, depth = 0.2465565 }, ['pl'] = { pos = 11, activeusers = 4039, admins = 101, articles = 1534024, edits = 67719111, files = 261, pages = 3560664, users = 1188417, depth = 33.19473 }, ['ja'] = { pos = 12, activeusers = 15016, admins = 41, articles = 1339849, edits = 91005768, files = 30010, pages = 3959488, users = 1972279, depth = 87.86199 }, ['zh'] = { pos = 13, activeusers = 8575, admins = 66, articles = 1299981, edits = 73117688, files = 60926, pages = 7132234, users = 3256081, depth = 206.3458 }, ['vi'] = { pos = 14, activeusers = 2172, admins = 20, articles = 1275620, edits = 68995936, files = 24599, pages = 19378249, users = 878394, depth = 717.0502 }, ['war'] = { pos = 15, activeusers = 74, admins = 3, articles = 1265937, edits = 6287648, files = 42, pages = 2881781, users = 53011, depth = 3.554692 }, ['uk'] = { pos = 16, activeusers = 3015, admins = 45, articles = 1190506, edits = 36885794, files = 110510, pages = 4131979, users = 640829, depth = 54.49636 }, ['ar'] = { pos = 17, activeusers = 4739, admins = 26, articles = 1184206, edits = 59004105, files = 50022, pages = 7818489, users = 2294726, depth = 236.8606 }, ['pt'] = { pos = 18, activeusers = 8236, admins = 55, articles = 1094561, edits = 64116596, files = 58351, pages = 5407100, users = 2797618, depth = 184.0739 }, ['fa'] = { pos = 19, activeusers = 5146, admins = 34, articles = 925312, edits = 35377370, files = 81966, pages = 5347697, users = 1145244, depth = 151.1108 }, ['ca'] = { pos = 20, activeusers = 983, admins = 30, articles = 709236, edits = 30539946, files = 15607, pages = 1767463, users = 426987, depth = 38.46751 }, ['sr'] = { pos = 21, activeusers = 694, admins = 19, articles = 662016, edits = 25151691, files = 36507, pages = 3988033, users = 311177, depth = 159.1917 }, ['id'] = { pos = 22, activeusers = 3198, admins = 44, articles = 627442, edits = 21562538, files = 47601, pages = 3299927, users = 1348553, depth = 118.5438 }, ['ko'] = { pos = 23, activeusers = 1703, admins = 27, articles = 603394, edits = 33161486, files = 12668, pages = 2741159, users = 750360, depth = 151.851 }, ['no'] = { pos = 24, activeusers = 1091, admins = 44, articles = 596890, edits = 22865859, files = 4, pages = 1700765, users = 560019, depth = 45.9827 }, ['fi'] = { pos = 25, activeusers = 1632, admins = 31, articles = 537837, edits = 20700425, files = 70573, pages = 1411988, users = 521592, depth = 38.72753 }, ['tr'] = { pos = 26, activeusers = 2890, admins = 23, articles = 514238, edits = 28355312, files = 37617, pages = 2389531, users = 1422291, depth = 157.809 }, ['hu'] = { pos = 27, activeusers = 1531, admins = 24, articles = 511035, edits = 25159374, files = 8446, pages = 1450447, users = 511217, depth = 58.61502 }, ['cs'] = { pos = 28, activeusers = 2080, admins = 33, articles = 509097, edits = 21591516, files = 1, pages = 1405925, users = 587476, depth = 47.65826 }, ['ce'] = { pos = 29, activeusers = 52, admins = 3, articles = 481886, edits = 8689636, files = 315, pages = 908763, users = 30843, depth = 7.503568 }, ['sh'] = { pos = 30, activeusers = 166, admins = 12, articles = 456900, edits = 41243367, files = 10243, pages = 4644369, users = 176642, depth = 745.9131 }, ['ro'] = { pos = 31, activeusers = 847, admins = 17, articles = 433085, edits = 15024735, files = 116521, pages = 2623276, users = 592584, depth = 146.4807 }, ['zh-min-nan'] = { pos = 32, activeusers = 82, admins = 6, articles = 431706, edits = 3135962, files = 362, pages = 1063384, users = 54096, depth = 6.313876 }, ['tt'] = { pos = 33, activeusers = 77, admins = 5, articles = 417592, edits = 3527803, files = 6111, pages = 565056, users = 43266, depth = 0.7785392 }, ['eu'] = { pos = 34, activeusers = 251, admins = 12, articles = 397795, edits = 9007654, files = 0, pages = 826689, users = 138950, depth = 12.66633 }, ['ms'] = { pos = 35, activeusers = 525, admins = 15, articles = 360141, edits = 5641242, files = 19611, pages = 1042392, users = 299148, depth = 19.42168 }, ['eo'] = { pos = 36, activeusers = 296, admins = 16, articles = 323576, edits = 7685853, files = 11316, pages = 720652, users = 199918, depth = 16.06058 }, ['he'] = { pos = 37, activeusers = 3082, admins = 32, articles = 321254, edits = 34510933, files = 74076, pages = 1343213, users = 999456, depth = 260.005 }, ['hy'] = { pos = 38, activeusers = 407, admins = 11, articles = 293180, edits = 8487247, files = 11359, pages = 989273, users = 124221, depth = 48.36337 }, ['da'] = { pos = 39, activeusers = 790, admins = 25, articles = 284171, edits = 11205177, files = 0, pages = 908712, users = 436383, depth = 59.56002 }, ['bg'] = { pos = 40, activeusers = 707, admins = 25, articles = 283933, edits = 11480719, files = 549, pages = 632620, users = 312118, depth = 27.36944 }, ['azb'] = { pos = 41, activeusers = 106, admins = 5, articles = 242287, edits = 1524354, files = 246, pages = 572032, users = 38146, depth = 4.935847 }, ['sk'] = { pos = 42, activeusers = 509, admins = 10, articles = 241821, edits = 7406504, files = 0, pages = 549724, users = 222139, depth = 21.8428 }, ['kk'] = { pos = 43, activeusers = 195, admins = 16, articles = 232143, edits = 3061925, files = 10543, pages = 588388, users = 121176, depth = 12.25511 }, ['et'] = { pos = 44, activeusers = 420, admins = 34, articles = 229896, edits = 6176592, files = 758, pages = 542903, users = 168692, depth = 21.08978 }, ['min'] = { pos = 45, activeusers = 40, admins = 5, articles = 225648, edits = 2444882, files = 177, pages = 385561, users = 16198, depth = 3.184706 }, ['be'] = { pos = 46, activeusers = 273, admins = 11, articles = 222090, edits = 4188291, files = 3249, pages = 648214, users = 121181, depth = 23.7866 }, ['simple'] = { pos = 47, activeusers = 997, admins = 17, articles = 217713, edits = 8392688, files = 36, pages = 705961, users = 1227332, depth = 59.79055 }, ['hr'] = { pos = 48, activeusers = 471, admins = 11, articles = 213135, edits = 6437432, files = 21007, pages = 446188, users = 278472, depth = 17.25022 }, ['el'] = { pos = 49, activeusers = 1041, admins = 22, articles = 212854, edits = 9625163, files = 18510, pages = 631179, users = 370257, depth = 58.90058 }, ['lt'] = { pos = 50, activeusers = 326, admins = 10, articles = 204089, edits = 6661827, files = 23857, pages = 500589, users = 166838, depth = 28.08809 }, ['gl'] = { pos = 51, activeusers = 257, admins = 8, articles = 188414, edits = 6159761, files = 343, pages = 473256, users = 128593, depth = 29.74743 }, ['az'] = { pos = 52, activeusers = 642, admins = 17, articles = 186503, edits = 6586261, files = 23643, pages = 512317, users = 252512, depth = 39.23449 }, ['sl'] = { pos = 53, activeusers = 311, admins = 22, articles = 177521, edits = 5736311, files = 8317, pages = 440139, users = 213985, depth = 28.52281 }, ['ur'] = { pos = 54, activeusers = 308, admins = 11, articles = 176023, edits = 5126721, files = 12602, pages = 998321, users = 150170, depth = 112.0699 }, ['uz'] = { pos = 55, activeusers = 619, admins = 20, articles = 170763, edits = 2814154, files = 2097, pages = 695611, users = 77425, depth = 38.21738 }, ['nn'] = { pos = 56, activeusers = 140, admins = 14, articles = 162693, edits = 3391480, files = 16, pages = 372511, users = 122043, depth = 15.14251 }, ['ka'] = { pos = 57, activeusers = 245, admins = 6, articles = 162618, edits = 4400367, files = 14841, pages = 460392, users = 143396, depth = 32.04774 }, ['hi'] = { pos = 58, activeusers = 1192, admins = 6, articles = 152429, edits = 5615871, files = 3605, pages = 1192506, users = 711539, depth = 219.2564 }, ['th'] = { pos = 59, activeusers = 1000, admins = 15, articles = 149657, edits = 10248219, files = 27314, pages = 975845, users = 430692, depth = 320.0599 }, ['ta'] = { pos = 60, activeusers = 341, admins = 31, articles = 148497, edits = 3493355, files = 7697, pages = 466893, users = 208154, depth = 34.39737 }, ['la'] = { pos = 61, activeusers = 128, admins = 21, articles = 136962, edits = 3691201, files = 0, pages = 275724, users = 158553, depth = 13.7415 }, ['cy'] = { pos = 62, activeusers = 106, admins = 16, articles = 135165, edits = 11099813, files = 11274, pages = 275412, users = 73899, depth = 43.39018 }, ['mk'] = { pos = 63, activeusers = 212, admins = 12, articles = 130164, edits = 4793816, files = 8682, pages = 524688, users = 103531, depth = 83.93543 }, ['ast'] = { pos = 64, activeusers = 108, admins = 11, articles = 129994, edits = 3708968, files = 0, pages = 228721, users = 107097, depth = 9.353459 }, ['bn'] = { pos = 65, activeusers = 1147, admins = 13, articles = 126901, edits = 6060207, files = 15483, pages = 992173, users = 386243, depth = 283.9718 }, ['zh-yue'] = { pos = 66, activeusers = 284, admins = 12, articles = 126593, edits = 1867676, files = 2629, pages = 285411, users = 244288, depth = 10.29938 }, ['lv'] = { pos = 67, activeusers = 283, admins = 13, articles = 115336, edits = 3669843, files = 25577, pages = 468306, users = 108236, depth = 73.39452 }, ['tg'] = { pos = 68, activeusers = 58, admins = 6, articles = 107793, edits = 1309729, files = 485, pages = 262969, users = 36229, depth = 10.32155 }, ['af'] = { pos = 69, activeusers = 192, admins = 16, articles = 104593, edits = 2517230, files = 9616, pages = 373217, users = 152686, depth = 44.48831 }, ['my'] = { pos = 70, activeusers = 137, admins = 4, articles = 103697, edits = 756323, files = 2976, pages = 217418, users = 103515, depth = 4.183702 }, ['mg'] = { pos = 71, activeusers = 44, admins = 3, articles = 94885, edits = 1046719, files = 3, pages = 245170, users = 28904, depth = 10.71023 }, ['bs'] = { pos = 72, activeusers = 170, admins = 9, articles = 90395, edits = 3416612, files = 5465, pages = 367851, users = 144859, depth = 87.50304 }, ['oc'] = { pos = 73, activeusers = 90, admins = 4, articles = 87567, edits = 2326682, files = 925, pages = 156442, users = 48530, depth = 9.200808 }, ['mr'] = { pos = 74, activeusers = 159, admins = 12, articles = 86149, edits = 2150729, files = 19140, pages = 286128, users = 146122, depth = 40.5036 }, ['sq'] = { pos = 75, activeusers = 217, admins = 11, articles = 86141, edits = 2466198, files = 4732, pages = 263498, users = 144116, depth = 39.67597 }, ['nds'] = { pos = 76, activeusers = 33, admins = 4, articles = 83919, edits = 990327, files = 0, pages = 162438, users = 49089, depth = 5.337279 }, ['ky'] = { pos = 77, activeusers = 78, admins = 4, articles = 81607, edits = 425365, files = 2688, pages = 111425, users = 33290, depth = 0.5096609 }, ['ml'] = { pos = 78, activeusers = 249, admins = 15, articles = 79139, edits = 3711702, files = 6968, pages = 489113, users = 163588, depth = 203.6552 }, ['be-tarask'] = { pos = 79, activeusers = 129, admins = 4, articles = 78945, edits = 2327654, files = 1894, pages = 226869, users = 76396, depth = 36.02229 }, ['te'] = { pos = 80, activeusers = 184, admins = 13, articles = 78121, edits = 3620924, files = 12834, pages = 306689, users = 114795, depth = 101.0686 }, ['sw'] = { pos = 81, activeusers = 198, admins = 14, articles = 74639, edits = 1241381, files = 2270, pages = 151082, users = 55346, depth = 8.61859 }, ['br'] = { pos = 82, activeusers = 89, admins = 6, articles = 72917, edits = 2005452, files = 5362, pages = 142513, users = 70379, depth = 12.81943 }, ['new'] = { pos = 83, activeusers = 17, admins = 2, articles = 72352, edits = 848794, files = 0, pages = 196959, users = 25109, depth = 12.78234 }, ['jv'] = { pos = 84, activeusers = 91, admins = 4, articles = 70809, edits = 1594707, files = 5430, pages = 179005, users = 54113, depth = 20.7999 }, ['vec'] = { pos = 85, activeusers = 36, admins = 5, articles = 68996, edits = 1100930, files = 724, pages = 140401, users = 32147, depth = 8.398446 }, ['ht'] = { pos = 86, activeusers = 42, admins = 3, articles = 67947, edits = 804245, files = 0, pages = 82090, users = 28606, depth = 0.4244637 }, ['pms'] = { pos = 87, activeusers = 32, admins = 4, articles = 66378, edits = 855473, files = 2069, pages = 101503, users = 25360, depth = 2.359999 }, ['pnb'] = { pos = 88, activeusers = 49, admins = 2, articles = 65869, edits = 607070, files = 147, pages = 113839, users = 32569, depth = 2.828297 }, ['su'] = { pos = 89, activeusers = 41, admins = 7, articles = 61286, edits = 629529, files = 545, pages = 97423, users = 28459, depth = 2.246652 }, ['lb'] = { pos = 90, activeusers = 59, admins = 5, articles = 61055, edits = 2392411, files = 2376, pages = 131554, users = 55293, depth = 24.24685 }, ['ba'] = { pos = 91, activeusers = 77, admins = 7, articles = 60417, edits = 1151887, files = 1457, pages = 170074, users = 35545, depth = 22.31138 }, ['lld'] = { pos = 92, activeusers = 11, admins = 2, articles = 59956, edits = 98912, files = 0, pages = 63812, users = 2284, depth = 0.006411436 }, ['ga'] = { pos = 93, activeusers = 90, admins = 7, articles = 57450, edits = 1089683, files = 1123, pages = 96403, users = 52692, depth = 5.196505 }, ['szl'] = { pos = 94, activeusers = 42, admins = 3, articles = 55869, edits = 347794, files = 0, pages = 69168, users = 21836, depth = 0.2849135 }, ['lmo'] = { pos = 95, activeusers = 43, admins = 5, articles = 54976, edits = 1127081, files = 4437, pages = 123974, users = 37855, depth = 14.32027 }, ['is'] = { pos = 96, activeusers = 122, admins = 19, articles = 54798, edits = 1761496, files = 3218, pages = 141739, users = 86964, depth = 31.28327 }, ['ku'] = { pos = 97, activeusers = 87, admins = 3, articles = 53963, edits = 1095009, files = 565, pages = 109291, users = 51990, depth = 10.53249 }, ['cv'] = { pos = 98, activeusers = 44, admins = 2, articles = 49691, edits = 750326, files = 537, pages = 97934, users = 31299, depth = 7.221537 }, ['fy'] = { pos = 99, activeusers = 70, admins = 8, articles = 49408, edits = 1088103, files = 7612, pages = 150645, users = 43597, depth = 30.3249 }, ['tl'] = { pos = 100, activeusers = 132, admins = 11, articles = 43212, edits = 1963451, files = 1896, pages = 234356, users = 123793, depth = 163.9293 }, ['ckb'] = { pos = 101, activeusers = 175, admins = 7, articles = 42752, edits = 974882, files = 1603, pages = 185844, users = 51621, depth = 58.76535 }, ['wuu'] = { pos = 102, activeusers = 40, admins = 4, articles = 42556, edits = 297987, files = 135, pages = 56254, users = 78928, depth = 0.5488284 }, ['an'] = { pos = 103, activeusers = 72, admins = 6, articles = 42216, edits = 1838533, files = 1499, pages = 128518, users = 68592, depth = 59.78539 }, ['sco'] = { pos = 104, activeusers = 88, admins = 4, articles = 40559, edits = 862594, files = 690, pages = 146774, users = 95809, depth = 40.30459 }, ['diq'] = { pos = 105, activeusers = 35, admins = 3, articles = 40163, edits = 487404, files = 209, pages = 60561, users = 25048, depth = 2.07596 }, ['pa'] = { pos = 106, activeusers = 97, admins = 9, articles = 38544, edits = 610257, files = 1581, pages = 134628, users = 42467, depth = 28.16864 }, ['vo'] = { pos = 107, activeusers = 29, admins = 2, articles = 36448, edits = 3271222, files = 0, pages = 167043, users = 32433, depth = 251.4128 }, ['io'] = { pos = 108, activeusers = 43, admins = 5, articles = 33575, edits = 993913, files = 0, pages = 49446, users = 33741, depth = 4.491524 }, ['ne'] = { pos = 109, activeusers = 101, admins = 5, articles = 32339, edits = 1070275, files = 1259, pages = 103771, users = 58864, depth = 50.32129 }, ['yo'] = { pos = 110, activeusers = 68, admins = 3, articles = 31634, edits = 553772, files = 168, pages = 56066, users = 25014, depth = 5.891708 }, ['gu'] = { pos = 111, activeusers = 87, admins = 3, articles = 29977, edits = 826346, files = 0, pages = 117982, users = 69357, depth = 60.36491 }, ['als'] = { pos = 112, activeusers = 70, admins = 9, articles = 29045, edits = 1015196, files = 571, pages = 69801, users = 92782, depth = 28.63707 }, ['kn'] = { pos = 113, activeusers = 166, admins = 3, articles = 28597, edits = 1112752, files = 2603, pages = 130684, users = 76420, depth = 108.5115 }, ['bar'] = { pos = 114, activeusers = 47, admins = 3, articles = 26982, edits = 831058, files = 1320, pages = 108887, users = 63649, depth = 70.32793 }, ['scn'] = { pos = 115, activeusers = 34, admins = 5, articles = 26213, edits = 732887, files = 1407, pages = 55699, users = 41433, depth = 16.64899 }, ['bpy'] = { pos = 116, activeusers = 17, admins = 3, articles = 25085, edits = 886488, files = 45, pages = 62806, users = 23556, depth = 31.91611 }, ['avk'] = { pos = 117, activeusers = 27, admins = 6, articles = 24199, edits = 115400, files = 0, pages = 29401, users = 3141, depth = 0.1813801 }, ['ia'] = { pos = 118, activeusers = 34, admins = 6, articles = 23970, edits = 642387, files = 4, pages = 37937, users = 44874, depth = 5.749154 }, ['qu'] = { pos = 119, activeusers = 33, admins = 2, articles = 23067, edits = 650117, files = 0, pages = 55979, users = 27285, depth = 23.64246 }, ['mn'] = { pos = 120, activeusers = 87, admins = 3, articles = 21432, edits = 708511, files = 1475, pages = 98125, users = 78233, depth = 92.45982 }, ['nv'] = { pos = 121, activeusers = 11, admins = 2, articles = 20526, edits = 296122, files = 709, pages = 34698, users = 15210, depth = 4.068365 }, ['crh'] = { pos = 122, activeusers = 33, admins = 2, articles = 20040, edits = 178213, files = 0, pages = 40055, users = 17927, depth = 4.438113 }, ['xmf'] = { pos = 123, activeusers = 22, admins = 3, articles = 19654, edits = 186800, files = 0, pages = 36547, users = 17146, depth = 3.776042 }, ['ha'] = { pos = 124, activeusers = 124, admins = 3, articles = 18073, edits = 168664, files = 0, pages = 31890, users = 18626, depth = 3.091255 }, ['si'] = { pos = 125, activeusers = 82, admins = 3, articles = 18059, edits = 511969, files = 3115, pages = 80285, users = 58559, depth = 75.71215 }, ['bat-smg'] = { pos = 126, activeusers = 22, admins = 5, articles = 17089, edits = 355558, files = 109, pages = 29102, users = 24213, depth = 6.037501 }, ['os'] = { pos = 127, activeusers = 31, admins = 3, articles = 16267, edits = 525108, files = 164, pages = 60033, users = 22660, depth = 63.31657 }, ['frr'] = { pos = 128, activeusers = 28, admins = 5, articles = 16148, edits = 231926, files = 1327, pages = 41383, users = 18062, depth = 13.68663 }, ['or'] = { pos = 129, activeusers = 53, admins = 6, articles = 15935, edits = 462386, files = 125, pages = 71881, users = 31184, depth = 79.29112 }, ['gd'] = { pos = 130, activeusers = 36, admins = 6, articles = 15909, edits = 567038, files = 347, pages = 32212, users = 25675, depth = 18.48603 }, ['ps'] = { pos = 131, activeusers = 42, admins = 1, articles = 15660, edits = 284425, files = 1733, pages = 54758, users = 27932, depth = 32.37769 }, ['cdo'] = { pos = 132, activeusers = 21, admins = 4, articles = 15558, edits = 89921, files = 0, pages = 31372, users = 19028, depth = 2.961385 }, ['ban'] = { pos = 133, activeusers = 29, admins = 3, articles = 15480, edits = 123365, files = 113, pages = 31060, users = 5446, depth = 4.02331 }, ['bug'] = { pos = 134, activeusers = 16, admins = 1, articles = 15411, edits = 200792, files = 0, pages = 19628, users = 12300, depth = 0.7659774 }, ['yi'] = { pos = 135, activeusers = 46, admins = 3, articles = 15393, edits = 579366, files = 1062, pages = 44227, users = 45594, depth = 45.96516 }, ['ilo'] = { pos = 136, activeusers = 18, admins = 2, articles = 15362, edits = 391882, files = 0, pages = 70157, users = 16226, depth = 71.06744 }, ['sd'] = { pos = 137, activeusers = 27, admins = 4, articles = 15251, edits = 240378, files = 145, pages = 56249, users = 15823, depth = 30.88223 }, ['am'] = { pos = 138, activeusers = 54, admins = 2, articles = 15051, edits = 371791, files = 1766, pages = 45965, users = 39396, depth = 34.12332 }, ['nap'] = { pos = 139, activeusers = 22, admins = 3, articles = 14731, edits = 664703, files = 281, pages = 23715, users = 27791, depth = 10.42508 }, ['sah'] = { pos = 140, activeusers = 35, admins = 3, articles = 14332, edits = 382168, files = 1765, pages = 47783, users = 22271, depth = 43.56979 }, ['hsb'] = { pos = 141, activeusers = 28, admins = 4, articles = 13831, edits = 377441, files = 133, pages = 35390, users = 23122, depth = 25.91306 }, ['fo'] = { pos = 142, activeusers = 34, admins = 3, articles = 13788, edits = 368842, files = 0, pages = 40274, users = 26996, depth = 33.79449 }, ['li'] = { pos = 143, activeusers = 25, admins = 7, articles = 13774, edits = 454497, files = 623, pages = 65641, users = 26593, depth = 98.17885 }, ['map-bms'] = { pos = 144, activeusers = 16, admins = 1, articles = 13753, edits = 213259, files = 462, pages = 30211, users = 14970, depth = 10.10884 }, ['mai'] = { pos = 145, activeusers = 26, admins = 5, articles = 13724, edits = 229756, files = 115, pages = 39351, users = 11827, depth = 20.35847 }, ['mzn'] = { pos = 146, activeusers = 26, admins = 3, articles = 13445, edits = 165865, files = 263, pages = 30434, users = 30362, depth = 8.701813 }, ['gor'] = { pos = 147, activeusers = 16, admins = 2, articles = 13343, edits = 50860, files = 0, pages = 20882, users = 4073, depth = 0.7775437 }, ['eml'] = { pos = 148, activeusers = 24, admins = 3, articles = 13011, edits = 152448, files = 2742, pages = 35069, users = 23434, depth = 12.49422 }, ['ace'] = { pos = 149, activeusers = 24, admins = 3, articles = 12549, edits = 137381, files = 0, pages = 26485, users = 24231, depth = 6.397123 }, ['bcl'] = { pos = 150, activeusers = 34, admins = 3, articles = 12302, edits = 233821, files = 865, pages = 33073, users = 19790, depth = 20.15456 }, ['sa'] = { pos = 151, activeusers = 78, admins = 4, articles = 11778, edits = 469812, files = 445, pages = 70346, users = 35556, depth = 165.1438 }, ['shn'] = { pos = 152, activeusers = 9, admins = 2, articles = 11671, edits = 55190, files = 60, pages = 27184, users = 3305, depth = 3.586927 }, ['wa'] = { pos = 153, activeusers = 26, admins = 4, articles = 11576, edits = 388974, files = 614, pages = 27290, users = 22335, depth = 26.26476 }, ['zh-classical'] = { pos = 154, activeusers = 47, admins = 6, articles = 11473, edits = 380528, files = 0, pages = 97179, users = 94768, depth = 218.5157 }, ['ie'] = { pos = 155, activeusers = 28, admins = 3, articles = 11369, edits = 151397, files = 0, pages = 15176, users = 16971, depth = 1.118616 }, ['lij'] = { pos = 156, activeusers = 21, admins = 8, articles = 11022, edits = 231918, files = 7, pages = 26609, users = 14541, depth = 17.43051 }, ['as'] = { pos = 157, activeusers = 95, admins = 5, articles = 10670, edits = 331554, files = 1706, pages = 73398, users = 34755, depth = 156.122 }, ['zu'] = { pos = 158, activeusers = 46, admins = 1, articles = 10583, edits = 96769, files = 0, pages = 23984, users = 17669, depth = 6.469511 }, ['mhr'] = { pos = 159, activeusers = 22, admins = 1, articles = 10443, edits = 185046, files = 0, pages = 27303, users = 13147, depth = 17.66582 }, ['mrj'] = { pos = 160, activeusers = 13, admins = 1, articles = 10426, edits = 100544, files = 0, pages = 18686, users = 9983, depth = 3.37726 }, ['hif'] = { pos = 161, activeusers = 23, admins = 2, articles = 10270, edits = 272350, files = 192, pages = 42294, users = 29678, depth = 62.61219 }, ['hyw'] = { pos = 162, activeusers = 31, admins = 5, articles = 10257, edits = 195274, files = 0, pages = 21586, users = 7396, depth = 11.03608 }, ['mni'] = { pos = 163, activeusers = 17, admins = 1, articles = 10103, edits = 48861, files = 0, pages = 16223, users = 2259, depth = 1.105181 }, ['ig'] = { pos = 164, activeusers = 101, admins = 5, articles = 9865, edits = 96028, files = 0, pages = 15406, users = 13937, depth = 1.966482 }, ['km'] = { pos = 165, activeusers = 63, admins = 6, articles = 9544, edits = 282557, files = 1101, pages = 33460, users = 36442, depth = 53.02691 }, ['hak'] = { pos = 166, activeusers = 20, admins = 1, articles = 9446, edits = 122401, files = 0, pages = 18267, users = 30461, depth = 5.843291 }, ['roa-tara'] = { pos = 167, activeusers = 10, admins = 2, articles = 9306, edits = 140185, files = 288, pages = 17647, users = 10841, depth = 6.381765 }, ['pam'] = { pos = 168, activeusers = 25, admins = 2, articles = 8833, edits = 295798, files = 403, pages = 21410, users = 19446, depth = 28.0102 }, ['sn'] = { pos = 169, activeusers = 20, admins = 1, articles = 8585, edits = 97915, files = 0, pages = 16910, users = 15545, depth = 5.444946 }, ['nso'] = { pos = 170, activeusers = 13, admins = 1, articles = 8525, edits = 49830, files = 0, pages = 10773, users = 5874, depth = 0.3216311 }, ['so'] = { pos = 171, activeusers = 58, admins = 1, articles = 8466, edits = 240196, files = 0, pages = 25795, users = 32355, depth = 39.01402 }, ['rue'] = { pos = 172, activeusers = 30, admins = 1, articles = 8393, edits = 131345, files = 87, pages = 17664, users = 25480, depth = 9.07284 }, ['bh'] = { pos = 173, activeusers = 36, admins = 2, articles = 8011, edits = 723555, files = 53, pages = 69190, users = 29813, depth = 609.9012 }, ['se'] = { pos = 174, activeusers = 24, admins = 6, articles = 7802, edits = 300702, files = 0, pages = 20855, users = 26369, depth = 40.35849 }, ['myv'] = { pos = 175, activeusers = 25, admins = 4, articles = 7710, edits = 139830, files = 0, pages = 26263, users = 11832, depth = 30.83014 }, ['vls'] = { pos = 176, activeusers = 22, admins = 5, articles = 7640, edits = 308866, files = 480, pages = 21226, users = 24690, depth = 46.0149 }, ['nds-nl'] = { pos = 177, activeusers = 12, admins = 6, articles = 7596, edits = 320858, files = 571, pages = 20404, users = 25933, depth = 44.70852 }, ['mi'] = { pos = 178, activeusers = 24, admins = 2, articles = 7431, edits = 153475, files = 0, pages = 13467, users = 16712, depth = 7.519184 }, ['sat'] = { pos = 179, activeusers = 47, admins = 3, articles = 7429, edits = 100016, files = 0, pages = 17399, users = 5504, depth = 10.3532 }, ['sc'] = { pos = 180, activeusers = 19, admins = 4, articles = 7333, edits = 177587, files = 150, pages = 16398, users = 21997, depth = 16.54979 }, ['nah'] = { pos = 181, activeusers = 25, admins = 3, articles = 7248, edits = 502865, files = 170, pages = 19535, users = 20765, depth = 73.97643 }, ['vep'] = { pos = 182, activeusers = 25, admins = 1, articles = 6697, edits = 151789, files = 0, pages = 31140, users = 14498, depth = 64.93369 }, ['gan'] = { pos = 183, activeusers = 19, admins = 1, articles = 6490, edits = 394930, files = 57, pages = 33495, users = 38696, depth = 204.1452 }, ['kab'] = { pos = 184, activeusers = 16, admins = 2, articles = 6445, edits = 105978, files = 0, pages = 15915, users = 12069, depth = 14.37683 }, ['glk'] = { pos = 185, activeusers = 15, admins = 3, articles = 6438, edits = 62395, files = 807, pages = 13897, users = 14328, depth = 6.026817 }, ['tk'] = { pos = 186, activeusers = 41, admins = 2, articles = 6404, edits = 230830, files = 319, pages = 15828, users = 24859, depth = 31.5816 }, ['fiu-vro'] = { pos = 187, activeusers = 21, admins = 4, articles = 6334, edits = 177119, files = 196, pages = 12205, users = 13241, depth = 12.46796 }, ['co'] = { pos = 188, activeusers = 26, admins = 2, articles = 6204, edits = 379574, files = 0, pages = 14796, users = 19940, depth = 49.20362 }, ['bo'] = { pos = 189, activeusers = 20, admins = 1, articles = 6012, edits = 139901, files = 0, pages = 17574, users = 26559, depth = 29.44274 }, ['ab'] = { pos = 190, activeusers = 16, admins = 2, articles = 5993, edits = 118647, files = 9, pages = 20399, users = 17808, depth = 33.60827 }, ['gv'] = { pos = 191, activeusers = 17, admins = 3, articles = 5822, edits = 309577, files = 185, pages = 20973, users = 18111, depth = 99.96461 }, ['ary'] = { pos = 192, activeusers = 27, admins = 3, articles = 5762, edits = 190936, files = 42, pages = 43789, users = 6450, depth = 189.9155 }, ['frp'] = { pos = 193, activeusers = 20, admins = 2, articles = 5611, edits = 215392, files = 0, pages = 15499, users = 14763, depth = 43.1581 }, ['kw'] = { pos = 194, activeusers = 21, admins = 2, articles = 5519, edits = 199508, files = 6, pages = 11765, users = 13768, depth = 21.71959 }, ['kv'] = { pos = 195, activeusers = 19, admins = 1, articles = 5480, edits = 139821, files = 0, pages = 16736, users = 13278, depth = 35.24746 }, ['csb'] = { pos = 196, activeusers = 21, admins = 3, articles = 5435, edits = 186010, files = 0, pages = 8728, users = 15482, depth = 7.823587 }, ['pcd'] = { pos = 197, activeusers = 24, admins = 3, articles = 5419, edits = 68835, files = 49, pages = 10551, users = 15862, depth = 5.851277 }, ['ug'] = { pos = 198, activeusers = 29, admins = 1, articles = 5398, edits = 154322, files = 249, pages = 15025, users = 19873, depth = 32.66853 }, ['skr'] = { pos = 199, activeusers = 7, admins = 1, articles = 5276, edits = 27058, files = 0, pages = 5815, users = 1329, depth = 0.04856394 }, ['udm'] = { pos = 200, activeusers = 18, admins = 4, articles = 5270, edits = 120977, files = 9, pages = 17277, users = 13842, depth = 36.34815 }, ['tum'] = { pos = 201, activeusers = 21, admins = 2, articles = 5201, edits = 31919, files = 0, pages = 7340, users = 7202, depth = 0.7355312 }, ['zea'] = { pos = 202, activeusers = 17, admins = 3, articles = 5174, edits = 120953, files = 1, pages = 9841, users = 12096, depth = 10 }, ['ay'] = { pos = 203, activeusers = 22, admins = 1, articles = 5027, edits = 95622, files = 0, pages = 8630, users = 15380, depth = 5.691906 }, ['gn'] = { pos = 204, activeusers = 23, admins = 2, articles = 4920, edits = 121265, files = 0, pages = 11375, users = 16520, depth = 18.35043 }, ['mt'] = { pos = 205, activeusers = 30, admins = 5, articles = 4840, edits = 279092, files = 1145, pages = 19253, users = 20242, depth = 128.5485 }, ['nrm'] = { pos = 206, activeusers = 13, admins = 2, articles = 4833, edits = 219266, files = 0, pages = 10372, users = 12382, depth = 27.76757 }, ['bjn'] = { pos = 207, activeusers = 19, admins = 2, articles = 4634, edits = 77256, files = 1, pages = 22514, users = 12837, depth = 51.08607 }, ['smn'] = { pos = 208, activeusers = 18, admins = 6, articles = 4541, edits = 67711, files = 0, pages = 14334, users = 2335, depth = 21.96951 }, ['lez'] = { pos = 209, activeusers = 14, admins = 3, articles = 4307, edits = 86717, files = 10, pages = 13067, users = 9830, depth = 27.45281 }, ['lfn'] = { pos = 210, activeusers = 21, admins = 1, articles = 4177, edits = 38057, files = 0, pages = 6671, users = 9284, depth = 2.033797 }, ['stq'] = { pos = 211, activeusers = 15, admins = 5, articles = 4066, edits = 121164, files = 429, pages = 10692, users = 12564, depth = 30.09419 }, ['lo'] = { pos = 212, activeusers = 33, admins = 1, articles = 4037, edits = 94990, files = 0, pages = 12322, users = 15490, depth = 32.46865 }, ['olo'] = { pos = 213, activeusers = 13, admins = 2, articles = 3903, edits = 32269, files = 0, pages = 10697, users = 6039, depth = 9.140658 }, ['mwl'] = { pos = 214, activeusers = 18, admins = 1, articles = 3882, edits = 98700, files = 0, pages = 10214, users = 12239, depth = 25.7094 }, ['fur'] = { pos = 215, activeusers = 19, admins = 2, articles = 3760, edits = 170410, files = 318, pages = 8592, users = 13255, depth = 32.7551 }, ['rm'] = { pos = 216, activeusers = 18, admins = 3, articles = 3755, edits = 163072, files = 51, pages = 9598, users = 18607, depth = 41.1387 }, ['ang'] = { pos = 217, activeusers = 35, admins = 2, articles = 3695, edits = 205823, files = 299, pages = 16565, users = 117980, depth = 150.7408 }, ['lad'] = { pos = 218, activeusers = 21, admins = 5, articles = 3604, edits = 208899, files = 23, pages = 12944, users = 19691, depth = 108.3907 }, ['gom'] = { pos = 219, activeusers = 14, admins = 3, articles = 3552, edits = 206410, files = 0, pages = 9048, users = 8667, depth = 54.61672 }, ['koi'] = { pos = 220, activeusers = 11, admins = 1, articles = 3442, edits = 59776, files = 0, pages = 11027, users = 7913, depth = 26.32443 }, ['ext'] = { pos = 221, activeusers = 13, admins = 1, articles = 3377, edits = 116089, files = 0, pages = 7567, users = 16082, depth = 23.61747 }, ['tyv'] = { pos = 222, activeusers = 12, admins = 1, articles = 3364, edits = 43488, files = 0, pages = 11239, users = 8112, depth = 21.20464 }, ['rw'] = { pos = 223, activeusers = 33, admins = 1, articles = 3332, edits = 86303, files = 0, pages = 9349, users = 11222, depth = 30.10307 }, ['dsb'] = { pos = 224, activeusers = 15, admins = 1, articles = 3324, edits = 142786, files = 0, pages = 11199, users = 17265, depth = 71.56249 }, ['dty'] = { pos = 225, activeusers = 15, admins = 3, articles = 3307, edits = 237471, files = 3, pages = 19230, users = 5535, depth = 286.2943 }, ['ln'] = { pos = 226, activeusers = 26, admins = 4, articles = 3281, edits = 121869, files = 32, pages = 8584, users = 11840, depth = 37.08808 }, ['av'] = { pos = 227, activeusers = 18, admins = 2, articles = 3137, edits = 83330, files = 0, pages = 14761, users = 13378, depth = 77.51179 }, ['cbk-zam'] = { pos = 228, activeusers = 17, admins = 2, articles = 3129, edits = 110089, files = 0, pages = 8234, users = 13537, depth = 35.58881 }, ['dv'] = { pos = 229, activeusers = 16, admins = 3, articles = 3019, edits = 130003, files = 932, pages = 11203, users = 23391, depth = 85.27546 }, ['ksh'] = { pos = 230, activeusers = 13, admins = 3, articles = 2916, edits = 1606851, files = 0, pages = 10543, users = 21397, depth = 1042.663 }, ['gag'] = { pos = 231, activeusers = 17, admins = 1, articles = 2794, edits = 67768, files = 0, pages = 6579, users = 12717, depth = 18.90357 }, ['bxr'] = { pos = 232, activeusers = 20, admins = 1, articles = 2772, edits = 69936, files = 9, pages = 11045, users = 13877, depth = 56.39942 }, ['pfl'] = { pos = 233, activeusers = 15, admins = 4, articles = 2740, edits = 90027, files = 0, pages = 6916, users = 10795, depth = 30.23692 }, ['pap'] = { pos = 234, activeusers = 17, admins = 2, articles = 2721, edits = 90763, files = 0, pages = 6048, users = 13399, depth = 22.43601 }, ['pag'] = { pos = 235, activeusers = 12, admins = 1, articles = 2561, edits = 73100, files = 0, pages = 8794, users = 7591, depth = 49.23864 }, ['pi'] = { pos = 236, activeusers = 9, admins = 2, articles = 2547, edits = 101648, files = 0, pages = 4637, users = 6656, depth = 14.76034 }, ['haw'] = { pos = 237, activeusers = 18, admins = 1, articles = 2457, edits = 96501, files = 0, pages = 5526, users = 15110, depth = 27.2461 }, ['awa'] = { pos = 238, activeusers = 8, admins = 1, articles = 2436, edits = 24119, files = 0, pages = 5350, users = 1932, depth = 6.451044 }, ['tay'] = { pos = 239, activeusers = 19, admins = 0, articles = 2422, edits = 54192, files = 0, pages = 2832, users = 1122, depth = 0.5483544 }, ['ks'] = { pos = 240, activeusers = 24, admins = 2, articles = 2253, edits = 64336, files = 9, pages = 8945, users = 9396, depth = 63.45461 }, ['tw'] = { pos = 241, activeusers = 40, admins = 2, articles = 2112, edits = 93654, files = 0, pages = 5079, users = 13941, depth = 36.39111 }, ['inh'] = { pos = 242, activeusers = 11, admins = 2, articles = 2100, edits = 55098, files = 37, pages = 11834, users = 3323, depth = 100.0342 }, ['dag'] = { pos = 243, activeusers = 46, admins = 4, articles = 2066, edits = 44719, files = 0, pages = 4491, users = 1845, depth = 13.71867 }, ['krc'] = { pos = 244, activeusers = 13, admins = 2, articles = 2057, edits = 106214, files = 0, pages = 14327, users = 9694, depth = 263.7831 }, ['xal'] = { pos = 245, activeusers = 11, admins = 1, articles = 2046, edits = 85072, files = 0, pages = 11875, users = 9283, depth = 165.3333 }, ['szy'] = { pos = 246, activeusers = 10, admins = 1, articles = 2044, edits = 128493, files = 0, pages = 5360, users = 2335, depth = 63.09311 }, ['za'] = { pos = 247, activeusers = 9, admins = 1, articles = 2010, edits = 39349, files = 0, pages = 4143, users = 9767, depth = 10.69568 }, ['mdf'] = { pos = 248, activeusers = 14, admins = 3, articles = 1985, edits = 64800, files = 0, pages = 11862, users = 8549, depth = 135.2528 }, ['kaa'] = { pos = 249, activeusers = 36, admins = 1, articles = 1957, edits = 46597, files = 3, pages = 5193, users = 10286, depth = 24.53437 }, ['pdc'] = { pos = 250, activeusers = 12, admins = 1, articles = 1932, edits = 105148, files = 0, pages = 5836, users = 30429, depth = 73.56837 }, ['atj'] = { pos = 251, activeusers = 11, admins = 5, articles = 1912, edits = 14725, files = 0, pages = 3020, users = 3706, depth = 1.63739 }, ['to'] = { pos = 252, activeusers = 12, admins = 2, articles = 1908, edits = 41593, files = 12, pages = 5333, users = 9254, depth = 25.13119 }, ['arc'] = { pos = 253, activeusers = 16, admins = 2, articles = 1853, edits = 95347, files = 0, pages = 6428, users = 18831, depth = 90.41959 }, ['tcy'] = { pos = 254, activeusers = 35, admins = 2, articles = 1746, edits = 103012, files = 1, pages = 9001, users = 4947, depth = 197.5984 }, ['kbp'] = { pos = 255, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1698, edits = 16065, files = 0, pages = 3375, users = 3859, depth = 4.64299 }, ['jam'] = { pos = 256, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1685, edits = 20763, files = 0, pages = 3024, users = 7282, depth = 4.335804 }, ['na'] = { pos = 257, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1661, edits = 89541, files = 4, pages = 4885, users = 11502, depth = 69.05708 }, ['wo'] = { pos = 258, activeusers = 15, admins = 3, articles = 1651, edits = 104457, files = 0, pages = 5373, users = 13957, depth = 98.80508 }, ['kbd'] = { pos = 259, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1595, edits = 43687, files = 0, pages = 6742, users = 9154, depth = 67.47617 }, ['nia'] = { pos = 260, activeusers = 17, admins = 1, articles = 1524, edits = 17656, files = 0, pages = 3619, users = 1218, depth = 9.219383 }, ['nov'] = { pos = 261, activeusers = 9, admins = 3, articles = 1516, edits = 177714, files = 0, pages = 4408, users = 10839, depth = 146.7162 }, ['tet'] = { pos = 262, activeusers = 13, admins = 2, articles = 1503, edits = 66604, files = 0, pages = 3910, users = 8935, depth = 43.68756 }, ['ki'] = { pos = 263, activeusers = 18, admins = 1, articles = 1502, edits = 20656, files = 0, pages = 3073, users = 7986, depth = 7.353535 }, ['mnw'] = { pos = 264, activeusers = 20, admins = 2, articles = 1424, edits = 34424, files = 0, pages = 4722, users = 2686, depth = 39.10359 }, ['lg'] = { pos = 265, activeusers = 11, admins = 1, articles = 1419, edits = 26751, files = 0, pages = 4814, users = 7174, depth = 31.8089 }, ['bi'] = { pos = 266, activeusers = 13, admins = 2, articles = 1395, edits = 41833, files = 0, pages = 3298, users = 12172, depth = 23.60465 }, ['tpi'] = { pos = 267, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1351, edits = 86612, files = 0, pages = 5680, users = 12396, depth = 156.5648 }, ['nqo'] = { pos = 268, activeusers = 16, admins = 1, articles = 1325, edits = 10089, files = 0, pages = 2651, users = 2893, depth = 3.81148 }, ['jbo'] = { pos = 269, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1305, edits = 111665, files = 0, pages = 5717, users = 15042, depth = 223.2538 }, ['roa-rup'] = { pos = 270, activeusers = 14, admins = 1, articles = 1292, edits = 205299, files = 0, pages = 4294, users = 13030, depth = 258.1197 }, ['fj'] = { pos = 271, activeusers = 8, admins = 1, articles = 1274, edits = 35445, files = 0, pages = 3631, users = 8376, depth = 33.41251 }, ['lbe'] = { pos = 272, activeusers = 10, admins = 2, articles = 1264, edits = 50274, files = 0, pages = 14691, users = 7817, depth = 386.1499 }, ['kg'] = { pos = 273, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1255, edits = 43792, files = 0, pages = 2905, users = 9992, depth = 26.05728 }, ['xh'] = { pos = 274, activeusers = 36, admins = 1, articles = 1240, edits = 33906, files = 0, pages = 3829, users = 11774, depth = 38.60219 }, ['ty'] = { pos = 275, activeusers = 11, admins = 2, articles = 1217, edits = 53071, files = 0, pages = 2993, users = 6869, depth = 37.76203 }, ['cu'] = { pos = 276, activeusers = 18, admins = 2, articles = 1167, edits = 82637, files = 0, pages = 5566, users = 23109, depth = 210.9588 }, ['shi'] = { pos = 277, activeusers = 8, admins = 2, articles = 1154, edits = 33397, files = 0, pages = 3845, users = 1493, depth = 47.23097 }, ['srn'] = { pos = 278, activeusers = 7, admins = 1, articles = 1112, edits = 39153, files = 0, pages = 2729, users = 7050, depth = 30.33695 }, ['trv'] = { pos = 279, activeusers = 18, admins = 0, articles = 1110, edits = 85938, files = 0, pages = 2064, users = 1201, depth = 30.75575 }, ['om'] = { pos = 280, activeusers = 13, admins = 1, articles = 1094, edits = 38044, files = 0, pages = 3742, users = 9491, depth = 59.56398 }, ['guw'] = { pos = 281, activeusers = 22, admins = 2, articles = 1066, edits = 30111, files = 0, pages = 1792, users = 517, depth = 7.793741 }, ['sm'] = { pos = 282, activeusers = 14, admins = 1, articles = 1065, edits = 42640, files = 0, pages = 3295, users = 9641, depth = 56.73777 }, ['gcr'] = { pos = 283, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1050, edits = 16487, files = 0, pages = 2556, users = 2199, depth = 13.26943 }, ['alt'] = { pos = 284, activeusers = 11, admins = 2, articles = 1045, edits = 36121, files = 0, pages = 3726, users = 1666, depth = 63.80842 }, ['chr'] = { pos = 285, activeusers = 12, admins = 1, articles = 1020, edits = 46157, files = 0, pages = 3895, users = 21874, depth = 94.14677 }, ['ltg'] = { pos = 286, activeusers = 10, admins = 1, articles = 1015, edits = 35320, files = 0, pages = 3223, users = 6703, depth = 51.85928 }, ['ny'] = { pos = 287, activeusers = 15, admins = 1, articles = 919, edits = 38056, files = 0, pages = 4003, users = 9394, depth = 107.062 }, ['pih'] = { pos = 288, activeusers = 15, admins = 1, articles = 893, edits = 44158, files = 0, pages = 3325, users = 10497, depth = 98.5013 }, ['got'] = { pos = 289, activeusers = 11, admins = 1, articles = 866, edits = 46132, files = 0, pages = 3805, users = 17753, depth = 139.6404 }, ['mad'] = { pos = 290, activeusers = 12, admins = 0, articles = 861, edits = 8896, files = 0, pages = 1629, users = 1581, depth = 4.345001 }, ['st'] = { pos = 291, activeusers = 19, admins = 1, articles = 843, edits = 28449, files = 0, pages = 4255, users = 9453, depth = 109.5293 }, ['ami'] = { pos = 292, activeusers = 19, admins = 0, articles = 839, edits = 32268, files = 0, pages = 1657, users = 951, depth = 18.5111 }, ['blk'] = { pos = 293, activeusers = 22, admins = 1, articles = 828, edits = 16234, files = 0, pages = 3714, users = 245, depth = 53.10258 }, ['bm'] = { pos = 294, activeusers = 8, admins = 2, articles = 775, edits = 40189, files = 0, pages = 3145, users = 9884, depth = 119.5033 }, ['tn'] = { pos = 295, activeusers = 21, admins = 2, articles = 773, edits = 28261, files = 0, pages = 3717, users = 9269, depth = 110.2838 }, ['ve'] = { pos = 296, activeusers = 14, admins = 1, articles = 748, edits = 19285, files = 0, pages = 2235, users = 7215, depth = 34.10051 }, ['rmy'] = { pos = 297, activeusers = 10, admins = 1, articles = 730, edits = 50227, files = 0, pages = 2701, users = 16414, depth = 135.5627 }, ['ts'] = { pos = 298, activeusers = 13, admins = 2, articles = 720, edits = 36672, files = 0, pages = 3765, users = 8851, depth = 174.2124 }, ['chy'] = { pos = 299, activeusers = 9, admins = 1, articles = 662, edits = 24107, files = 0, pages = 2258, users = 10625, depth = 62.05388 }, ['rn'] = { pos = 300, activeusers = 7, admins = 1, articles = 620, edits = 23101, files = 0, pages = 2450, users = 8979, depth = 82.14545 }, ['iu'] = { pos = 301, activeusers = 8, admins = 2, articles = 593, edits = 44506, files = 0, pages = 3182, users = 17030, depth = 266.6079 }, ['ak'] = { pos = 302, activeusers = 14, admins = 1, articles = 589, edits = 28928, files = 0, pages = 2441, users = 12529, depth = 117.1661 }, ['ss'] = { pos = 303, activeusers = 11, admins = 3, articles = 576, edits = 38085, files = 0, pages = 2416, users = 7641, depth = 160.8599 }, ['ch'] = { pos = 304, activeusers = 12, admins = 1, articles = 543, edits = 22843, files = 0, pages = 2501, users = 14433, depth = 118.7586 }, ['ff'] = { pos = 305, activeusers = 23, admins = 0, articles = 541, edits = 25114, files = 0, pages = 2510, users = 7896, depth = 132.5376 }, ['pnt'] = { pos = 306, activeusers = 6, admins = 1, articles = 481, edits = 35127, files = 0, pages = 2039, users = 9486, depth = 180.7459 }, ['kcg'] = { pos = 307, activeusers = 13, admins = 1, articles = 462, edits = 16461, files = 0, pages = 2303, users = 448, depth = 113.4974 }, ['ady'] = { pos = 308, activeusers = 10, admins = 1, articles = 451, edits = 12105, files = 0, pages = 3113, users = 6011, depth = 135.4717 }, ['ik'] = { pos = 309, activeusers = 10, admins = 2, articles = 445, edits = 37982, files = 0, pages = 2616, users = 7952, depth = 345.5729 }, ['ee'] = { pos = 310, activeusers = 17, admins = 3, articles = 439, edits = 50110, files = 0, pages = 3134, users = 13284, depth = 602.5789 }, ['sg'] = { pos = 311, activeusers = 11, admins = 2, articles = 311, edits = 20556, files = 0, pages = 1983, users = 5985, depth = 299.6178 }, ['din'] = { pos = 312, activeusers = 11, admins = 1, articles = 306, edits = 8041, files = 0, pages = 1086, users = 5695, depth = 48.10903 }, ['pwn'] = { pos = 313, activeusers = 17, admins = 0, articles = 280, edits = 11253, files = 0, pages = 434, users = 856, depth = 7.843393 }, ['pcm'] = { pos = 314, activeusers = 21, admins = 1, articles = 253, edits = 12840, files = 0, pages = 937, users = 204, depth = 100.1605 }, ['kl'] = { pos = 315, activeusers = 18, admins = 2, articles = 244, edits = 74486, files = 0, pages = 2262, users = 12315, depth = 2252.396 }, ['ti'] = { pos = 316, activeusers = 13, admins = 2, articles = 234, edits = 23843, files = 0, pages = 2731, users = 8477, depth = 994.1332 }, ['dz'] = { pos = 317, activeusers = 14, admins = 1, articles = 229, edits = 29432, files = 0, pages = 2294, users = 9232, depth = 1043.267 }, ['cr'] = { pos = 318, activeusers = 21, admins = 2, articles = 158, edits = 37457, files = 0, pages = 2161, users = 16784, depth = 2785.646 }, ['ng'] = { pos = 319, activeusers = 0, admins = 1, articles = 8, edits = 5923, files = 0, pages = 443, users = 2385, depth = 39530.88 }, ['cho'] = { pos = 320, activeusers = 0, admins = 1, articles = 6, edits = 4220, files = 0, pages = 201, users = 1809, depth = 22176 }, ['kj'] = { pos = 321, activeusers = 0, admins = 1, articles = 4, edits = 3548, files = 0, pages = 114, users = 1377, depth = 23536.62 }, ['mh'] = { pos = 322, activeusers = 0, admins = 1, articles = 4, edits = 4212, files = 0, pages = 206, users = 2140, depth = 52143.95 }, ['ho'] = { pos = 323, activeusers = 0, admins = 1, articles = 3, edits = 3786, files = 0, pages = 129, users = 1575, depth = 51771.35 }, ['ii'] = { pos = 324, activeusers = 0, admins = 1, articles = 3, edits = 11653, files = 0, pages = 189, users = 2031, depth = 237006 }, ['lrc'] = { pos = 325, activeusers = 1, admins = 1, articles = 1, edits = 140064, files = 0, pages = 237, users = 5037, depth = 3.291563E+07 }, ['mus'] = { pos = 326, activeusers = 0, admins = 1, articles = 1, edits = 3603, files = 0, pages = 115, users = 2348, depth = 407170.3 }, ['aa'] = { pos = 327, activeusers = 0, admins = 1, articles = 0, edits = 4685, files = 0, pages = 509, users = 4063, depth = 0 }, ['hz'] = { pos = 328, activeusers = 1, admins = 1, articles = 0, edits = 4483, files = 0, pages = 176, users = 3761, depth = 0 }, ['kr'] = { pos = 329, activeusers = 0, admins = 1, articles = 0, edits = 4641, files = 0, pages = 162, users = 5464, depth = 0 }, ['total'] = { activeusers = 279694, admins = 3759, articles = 59313675, edits = 3210670273, files = 2759348, pages = 244955658, users = 103579677, depth = 128.3958, date = '@1661767239' }, } return info qjux2kxuhuh0z7xv1u5j1qwfzpvxo3y Andoza:Telekanal bilgiqutisi 10 673011 2816920 2720183 2022-08-29T07:02:30Z BaxtiyJahon 75776 wikitext text/x-wiki {{Bilgiquti |tanasinfi = vcard |tanauslubi = vcard |yuqorigi = {{bilgiquti/nomi|{{{kanal_nomi|{{{nomi|}}}}}}}} |yuqorigiuslubi = {{#if: {{Matn_rangi|}}}|color: {{{Matn_rangi}}} }}; background-color: {{#if:{{{Rang|}}}|{{{Rang}}}|#bfdfff}}; |yuqorigisinfi = fn org |ostsarlavha = {{{toʻliq nomi|{{{toʻliq_nomi|}}}}}} |ostsarlavhauslubi = font-size:12px; |logotip = {{{logotip|}}} |tagyozuv = {{{tagyozuv|}}}{{{izoh|}}} |tagyozuvuslubi = |sarlavhauslubi = {{#if: {{{Matn_rangi|}}}|color: {{{Matn_rangi}}}}}; background-color: {{#if:{{{Rang|}}}|{{{Rang}}}|#efefef}}; |belgiuslubi = |matnuslubi = |belgi1 = Mamlakat |matn1 = {{{mamlakat|}}}{{{davlat|}}} |belgi2 = Qamrovi |matn2 = {{{qamrovi|{{{qamrovi|}}}}}} |belgi3 = Namoyish vaqti |matn3 = {{{namoyish vaqti|{{{namoyish_vaqti|}}}}}} |belgi4 = Namoyish hududi |matn4 = {{{namoyish hududi|{{{namoyish_hududi|}}}}}} |belgi5 = Til(lar)i |matn5 = {{{tili|}}} |belgi6 = Boshqaruv markazi |matn6 = {{{markazi|}}} |belgi7 = Tasvir formati |matn7 = {{{formati|}}} |belgi8 = Mazmuni |matn8 = {{{mazmuni|}}} |belgi9 = Efirga chiqqan |matn9 = {{{efirgachiqqan|{{{efirgachiqqan|}}}}}} |belgi10 = Efirdan uzilgan |matn10 = {{{efirdanuzilgan|{{{efirdanuzilgan|}}}}}} |belgi11 = Efirdan uzilish sababi |matn11 = {{{efirdanuzilishsababi|}}} |belgi12 = Almashtirgan |matn12 = {{{almashtirgan|}}} |belgi13 = Almashtirgan |matn13 = {{{almashtirgan|{{{Oʻtmishdoshi|{{{oʻtmishdoshi|}}}}}}}}} |belgi14 = Almashgan |matn14 = {{{almashgan|{{{Vorisi|{{{vorisi|}}}}}}}}} |belgi15 = OAV guvohnomasi |matn15 = {{{guvohnomasi|}}} |belgi16 = Litsenziya |matn16 = {{{litsenziya|}}} |belgi17 = Tomoshabinlar |matn17 = {{{tomoshabinlar|}}} |belgi18 = Tomoshabinlar ulushi |matn18 = {{#if:{{{ulushi|}}}|{{{ulushi|}}} ({{{ulushi-sanasi|}}}, {{{ulushi-manba|}}})}} |belgi19 = Asoschisi |matn19 = {{{asoschisi|}}} |belgi20 = Egasi |matn20 = {{{egasi|}}} |belgi21 = Rahbarlari |matn21 = {{{rahbarlari|}}} |belgi22 = Avvalgi nomlari |matn22 = {{{avvalgi nomlari|{{{avvalgi_nomlari|}}}}}} |belgi23 = Aloqador telekanallar |matn23 = {{{aloqador kanallar|{{{aloqador_kanallar|}}}}}} |belgi24 = Telekanal ovozi |matn24 = {{{kanal ovozi|{{{kanal_ovozi|}}}}}} |belgi25 = Tarmoqdagi hamkori |matn25 = {{{tarmoqdagi hamkori|}}} |belgi26 = Shiori |matn26 = {{{shiori|}}} |belgi27 = Sayt |matn27 = {{{sayt|}}} |sarlavha28 = {{#if: {{{terr serv 1|}}}{{{sat serv 1|}}}{{{sat chan 1|}}}{{{cable serv 1|}}}{{{cable chan 1|}}}{{{sat radio serv 1|}}}{{{sat radio chan 1|}}}{{{adsl serv 1|}}}{{{adsl chan 1|}}}{{{iptv serv 1|}}}{{{iptv chan 1|}}}|Qamrovi {{{availability note|}}}}} |sarlavha29 = {{#if: {{{terr serv 1|}}}{{{terr chan 1|}}}|Efirga uzatilishi}} |belgi30 = {{{terr serv 1|}}} |matn30 = {{#if:{{{terr serv 1|}}}|{{{terr chan 1|}}}&nbsp;}} |belgi31 = {{{terr serv 2|}}} |matn31 = {{#if:{{{terr serv 2|}}}|{{{terr chan 2|}}}&nbsp;}} |belgi32 = {{{terr serv 3|}}} |matn32 = {{#if:{{{terr serv 3|}}}|{{{terr chan 3|}}}&nbsp;}} |belgi33 = {{{terr serv 4|}}} |matn33 = {{#if:{{{terr serv 4|}}}|{{{terr chan 4|}}}&nbsp;}} |belgi34 = {{{terr serv 5|}}} |matn34 = {{#if:{{{terr serv 5|}}}|{{{terr chan 5|}}}&nbsp;}} |belgi35 = {{{terr serv 6|}}} |matn35 = {{#if:{{{terr serv 6|}}}|{{{terr chan 6|}}}&nbsp;}} |sarlavha36 = {{#if: {{{sat serv 1|}}}{{{sat chan 1|}}}|Sunʻiy yoʻldosh orqali uzatilishi}} |belgi37 = {{{sat serv 1|}}} |matn37 = {{#if:{{{sat serv 1|}}}|{{{sat chan 1|}}}&nbsp;}} |belgi38 = {{{sat serv 2|}}} |matn38 = {{#if:{{{sat serv 2|}}}|{{{sat chan 2|}}}&nbsp;}} |belgi39 = {{{sat serv 3|}}} |matn39 = {{#if:{{{sat serv 3|}}}|{{{sat chan 3|}}}&nbsp;}} |belgi40 = {{{sat serv 4|}}} |matn40 = {{#if:{{{sat serv 4|}}}|{{{sat chan 4|}}}&nbsp;}} |belgi41 = {{{sat serv 5|}}} |matn41 = {{#if:{{{sat serv 5|}}}|{{{sat chan 5|}}}&nbsp;}} |sarlavha42 = {{#if: {{{cable serv 1|}}}{{{cable chan 1|}}}|Kabel orqali uzatilishi}} |belgi43 = {{{cable serv 1|}}} |matn43 = {{#if:{{{cable serv 1|}}}|{{{cable chan 1|}}}&nbsp;}} |belgi44 = {{{cable serv 2|}}} |matn44 = {{#if:{{{cable serv 2|}}}|{{{cable chan 2|}}}&nbsp;}} |belgi45 = {{{cable serv 3|}}} |matn45 = {{#if:{{{cable serv 3|}}}|{{{cable chan 3|}}}&nbsp;}} |belgi46 = {{{cable serv 4|}}} |matn46 = {{#if:{{{cable serv 4|}}}|{{{cable chan 4|}}}&nbsp;}} |belgi47 = {{{cable serv 5|}}} |matn47 = {{#if:{{{cable serv 5|}}}|{{{cable chan 5|}}}&nbsp;}} |sarlavha48 = {{#if: {{{online serv 1|}}}{{{online chan 1|}}}|Onlayn}} |belgi49 = {{{online serv 1|}}} |matn49 = {{#if:{{{online serv 1|}}}|{{{online chan 1|}}}&nbsp;}} |belgi50 = {{{online serv 2|}}} |matn50 = {{#if:{{{online serv 2|}}}|{{{online chan 2|}}}&nbsp;}} |belgi51 = {{{online serv 3|}}} |matn51 = {{#if:{{{online serv 3|}}}|{{{online chan 3|}}}&nbsp;}} |belgi52 = {{{online serv 4|}}} |matn52 = {{#if:{{{online serv 4|}}}|{{{online chan 4|}}}&nbsp;}} |belgi53 = {{{online serv 5|}}} |matn53 = {{#if:{{{online serv 5|}}}|{{{online chan 5|}}}&nbsp;}} |sarlavha54 = {{#if: {{{iptv serv 1|}}}{{{iptv chan 1|}}}|[[IPTV]]}} |belgi55 = {{{iptv serv 1|}}} |matn55 = {{#if:{{{iptv serv 1|}}}|{{{iptv chan 1|}}}&nbsp;}} |pastkiuslubi = |pastki = {{{footnotes|}}}{{{havolalar|}}} |pastki2 = {{bilgiquti/Vikiombor|{{{vikiombor|}}}|{{{kanal_nomi|{{{nomi|}}}}}}}} }}{{#if:{{NAMESPACE}}{{{nocat|}}}||<!---->[[Turkum:Telekanallar]]<!----><!----><!---->}}<noinclude> {{hujjat}}[[Turkum:Bilgiquti andozalari]] </noinclude> gybpexgbr3kxstbv5xq2g8e9fbwn82w 2816929 2816920 2022-08-29T07:05:12Z BaxtiyJahon 75776 wikitext text/x-wiki {{Bilgiquti |tanasinfi = vcard |tanauslubi = vcard |yuqorigi = {{bilgiquti/nomi|{{{kanal_nomi|{{{nomi|}}}}}}}} |yuqorigiuslubi = {{#if: {{Matn_rangi|}}}|color: {{{Matn_rangi}}} }}; background-color: {{#if:{{{Rang|}}}|{{{Rang}}}|#bfdfff}}; |yuqorigisinfi = fn org |ostsarlavha = {{{toʻliq nomi|{{{toʻliq_nomi|}}}}}} |ostsarlavhauslubi = font-size:12px; |tasvir = {{#if:{{{logo|}}}|[[Fayl:{{{logo}}}|{{px|{{{logo_size|{{{logo_eni|}}}}}}|250px}}|alt={{{logo_alt|}}}|{{{logo_caption|{{{logo_izohi|}}}}}}]]}} |tagyozuv = {{{tagyozuv|}}}{{{izoh|}}} |tagyozuvuslubi = |sarlavhauslubi = {{#if: {{{Matn_rangi|}}}|color: {{{Matn_rangi}}}}}; background-color: {{#if:{{{Rang|}}}|{{{Rang}}}|#efefef}}; |belgiuslubi = |matnuslubi = |belgi1 = Mamlakat |matn1 = {{{mamlakat|}}}{{{davlat|}}} |belgi2 = Qamrovi |matn2 = {{{qamrovi|{{{qamrovi|}}}}}} |belgi3 = Namoyish vaqti |matn3 = {{{namoyish vaqti|{{{namoyish_vaqti|}}}}}} |belgi4 = Namoyish hududi |matn4 = {{{namoyish hududi|{{{namoyish_hududi|}}}}}} |belgi5 = Til(lar)i |matn5 = {{{tili|}}} |belgi6 = Boshqaruv markazi |matn6 = {{{markazi|}}} |belgi7 = Tasvir formati |matn7 = {{{formati|}}} |belgi8 = Mazmuni |matn8 = {{{mazmuni|}}} |belgi9 = Efirga chiqqan |matn9 = {{{efirgachiqqan|{{{efirgachiqqan|}}}}}} |belgi10 = Efirdan uzilgan |matn10 = {{{efirdanuzilgan|{{{efirdanuzilgan|}}}}}} |belgi11 = Efirdan uzilish sababi |matn11 = {{{efirdanuzilishsababi|}}} |belgi12 = Almashtirgan |matn12 = {{{almashtirgan|}}} |belgi13 = Almashtirgan |matn13 = {{{almashtirgan|{{{Oʻtmishdoshi|{{{oʻtmishdoshi|}}}}}}}}} |belgi14 = Almashgan |matn14 = {{{almashgan|{{{Vorisi|{{{vorisi|}}}}}}}}} |belgi15 = OAV guvohnomasi |matn15 = {{{guvohnomasi|}}} |belgi16 = Litsenziya |matn16 = {{{litsenziya|}}} |belgi17 = Tomoshabinlar |matn17 = {{{tomoshabinlar|}}} |belgi18 = Tomoshabinlar ulushi |matn18 = {{#if:{{{ulushi|}}}|{{{ulushi|}}} ({{{ulushi-sanasi|}}}, {{{ulushi-manba|}}})}} |belgi19 = Asoschisi |matn19 = {{{asoschisi|}}} |belgi20 = Egasi |matn20 = {{{egasi|}}} |belgi21 = Rahbarlari |matn21 = {{{rahbarlari|}}} |belgi22 = Avvalgi nomlari |matn22 = {{{avvalgi nomlari|{{{avvalgi_nomlari|}}}}}} |belgi23 = Aloqador telekanallar |matn23 = {{{aloqador kanallar|{{{aloqador_kanallar|}}}}}} |belgi24 = Telekanal ovozi |matn24 = {{{kanal ovozi|{{{kanal_ovozi|}}}}}} |belgi25 = Tarmoqdagi hamkori |matn25 = {{{tarmoqdagi hamkori|}}} |belgi26 = Shiori |matn26 = {{{shiori|}}} |belgi27 = Sayt |matn27 = {{{sayt|}}} |sarlavha28 = {{#if: {{{terr serv 1|}}}{{{sat serv 1|}}}{{{sat chan 1|}}}{{{cable serv 1|}}}{{{cable chan 1|}}}{{{sat radio serv 1|}}}{{{sat radio chan 1|}}}{{{adsl serv 1|}}}{{{adsl chan 1|}}}{{{iptv serv 1|}}}{{{iptv chan 1|}}}|Qamrovi {{{availability note|}}}}} |sarlavha29 = {{#if: {{{terr serv 1|}}}{{{terr chan 1|}}}|Efirga uzatilishi}} |belgi30 = {{{terr serv 1|}}} |matn30 = {{#if:{{{terr serv 1|}}}|{{{terr chan 1|}}}&nbsp;}} |belgi31 = {{{terr serv 2|}}} |matn31 = {{#if:{{{terr serv 2|}}}|{{{terr chan 2|}}}&nbsp;}} |belgi32 = {{{terr serv 3|}}} |matn32 = {{#if:{{{terr serv 3|}}}|{{{terr chan 3|}}}&nbsp;}} |belgi33 = {{{terr serv 4|}}} |matn33 = {{#if:{{{terr serv 4|}}}|{{{terr chan 4|}}}&nbsp;}} |belgi34 = {{{terr serv 5|}}} |matn34 = {{#if:{{{terr serv 5|}}}|{{{terr chan 5|}}}&nbsp;}} |belgi35 = {{{terr serv 6|}}} |matn35 = {{#if:{{{terr serv 6|}}}|{{{terr chan 6|}}}&nbsp;}} |sarlavha36 = {{#if: {{{sat serv 1|}}}{{{sat chan 1|}}}|Sunʻiy yoʻldosh orqali uzatilishi}} |belgi37 = {{{sat serv 1|}}} |matn37 = {{#if:{{{sat serv 1|}}}|{{{sat chan 1|}}}&nbsp;}} |belgi38 = {{{sat serv 2|}}} |matn38 = {{#if:{{{sat serv 2|}}}|{{{sat chan 2|}}}&nbsp;}} |belgi39 = {{{sat serv 3|}}} |matn39 = {{#if:{{{sat serv 3|}}}|{{{sat chan 3|}}}&nbsp;}} |belgi40 = {{{sat serv 4|}}} |matn40 = {{#if:{{{sat serv 4|}}}|{{{sat chan 4|}}}&nbsp;}} |belgi41 = {{{sat serv 5|}}} |matn41 = {{#if:{{{sat serv 5|}}}|{{{sat chan 5|}}}&nbsp;}} |sarlavha42 = {{#if: {{{cable serv 1|}}}{{{cable chan 1|}}}|Kabel orqali uzatilishi}} |belgi43 = {{{cable serv 1|}}} |matn43 = {{#if:{{{cable serv 1|}}}|{{{cable chan 1|}}}&nbsp;}} |belgi44 = {{{cable serv 2|}}} |matn44 = {{#if:{{{cable serv 2|}}}|{{{cable chan 2|}}}&nbsp;}} |belgi45 = {{{cable serv 3|}}} |matn45 = {{#if:{{{cable serv 3|}}}|{{{cable chan 3|}}}&nbsp;}} |belgi46 = {{{cable serv 4|}}} |matn46 = {{#if:{{{cable serv 4|}}}|{{{cable chan 4|}}}&nbsp;}} |belgi47 = {{{cable serv 5|}}} |matn47 = {{#if:{{{cable serv 5|}}}|{{{cable chan 5|}}}&nbsp;}} |sarlavha48 = {{#if: {{{online serv 1|}}}{{{online chan 1|}}}|Onlayn}} |belgi49 = {{{online serv 1|}}} |matn49 = {{#if:{{{online serv 1|}}}|{{{online chan 1|}}}&nbsp;}} |belgi50 = {{{online serv 2|}}} |matn50 = {{#if:{{{online serv 2|}}}|{{{online chan 2|}}}&nbsp;}} |belgi51 = {{{online serv 3|}}} |matn51 = {{#if:{{{online serv 3|}}}|{{{online chan 3|}}}&nbsp;}} |belgi52 = {{{online serv 4|}}} |matn52 = {{#if:{{{online serv 4|}}}|{{{online chan 4|}}}&nbsp;}} |belgi53 = {{{online serv 5|}}} |matn53 = {{#if:{{{online serv 5|}}}|{{{online chan 5|}}}&nbsp;}} |sarlavha54 = {{#if: {{{iptv serv 1|}}}{{{iptv chan 1|}}}|[[IPTV]]}} |belgi55 = {{{iptv serv 1|}}} |matn55 = {{#if:{{{iptv serv 1|}}}|{{{iptv chan 1|}}}&nbsp;}} |pastkiuslubi = |pastki = {{{footnotes|}}}{{{havolalar|}}} |pastki2 = {{bilgiquti/Vikiombor|{{{vikiombor|}}}|{{{kanal_nomi|{{{nomi|}}}}}}}} }}{{#if:{{NAMESPACE}}{{{nocat|}}}||<!---->[[Turkum:Telekanallar]]<!----><!----><!---->}}<noinclude> {{hujjat}}[[Turkum:Bilgiquti andozalari]] </noinclude> h1xudazzu2h8jxhlx15vud35ybmxzpj 2816934 2816929 2022-08-29T07:08:08Z BaxtiyJahon 75776 wikitext text/x-wiki {{Bilgiquti |tanasinfi = vcard |tanauslubi = vcard |yuqorigi = {{bilgiquti/nomi|{{{kanal_nomi|{{{nomi|}}}}}}}} |yuqorigiuslubi = {{#if: {{Matn_rangi|}}}|color: {{{Matn_rangi}}} }}; background-color: {{#if:{{{Rang|}}}|{{{Rang}}}|#bfdfff}}; |yuqorigisinfi = fn org |ostsarlavha = {{{toʻliq nomi|{{{toʻliq_nomi|}}}}}} |ostsarlavhauslubi = font-size:12px; |logotip = {{#if:{{{logo|}}}|[[Fayl:{{{logo}}}|{{px|{{{logo_size|{{{logo_eni|}}}}}}|250px}}|alt={{{logo_alt|}}}|{{{logo_caption|{{{logo_izohi|}}}}}}]]}} |tagyozuv = {{{tagyozuv|}}}{{{izoh|}}} |tagyozuvuslubi = |sarlavhauslubi = {{#if: {{{Matn_rangi|}}}|color: {{{Matn_rangi}}}}}; background-color: {{#if:{{{Rang|}}}|{{{Rang}}}|#efefef}}; |belgiuslubi = |matnuslubi = |belgi1 = Mamlakat |matn1 = {{{mamlakat|}}}{{{davlat|}}} |belgi2 = Qamrovi |matn2 = {{{qamrovi|{{{qamrovi|}}}}}} |belgi3 = Namoyish vaqti |matn3 = {{{namoyish vaqti|{{{namoyish_vaqti|}}}}}} |belgi4 = Namoyish hududi |matn4 = {{{namoyish hududi|{{{namoyish_hududi|}}}}}} |belgi5 = Til(lar)i |matn5 = {{{tili|}}} |belgi6 = Boshqaruv markazi |matn6 = {{{markazi|}}} |belgi7 = Tasvir formati |matn7 = {{{formati|}}} |belgi8 = Mazmuni |matn8 = {{{mazmuni|}}} |belgi9 = Efirga chiqqan |matn9 = {{{efirgachiqqan|{{{efirgachiqqan|}}}}}} |belgi10 = Efirdan uzilgan |matn10 = {{{efirdanuzilgan|{{{efirdanuzilgan|}}}}}} |belgi11 = Efirdan uzilish sababi |matn11 = {{{efirdanuzilishsababi|}}} |belgi12 = Almashtirgan |matn12 = {{{almashtirgan|}}} |belgi13 = Almashtirgan |matn13 = {{{almashtirgan|{{{Oʻtmishdoshi|{{{oʻtmishdoshi|}}}}}}}}} |belgi14 = Almashgan |matn14 = {{{almashgan|{{{Vorisi|{{{vorisi|}}}}}}}}} |belgi15 = OAV guvohnomasi |matn15 = {{{guvohnomasi|}}} |belgi16 = Litsenziya |matn16 = {{{litsenziya|}}} |belgi17 = Tomoshabinlar |matn17 = {{{tomoshabinlar|}}} |belgi18 = Tomoshabinlar ulushi |matn18 = {{#if:{{{ulushi|}}}|{{{ulushi|}}} ({{{ulushi-sanasi|}}}, {{{ulushi-manba|}}})}} |belgi19 = Asoschisi |matn19 = {{{asoschisi|}}} |belgi20 = Egasi |matn20 = {{{egasi|}}} |belgi21 = Rahbarlari |matn21 = {{{rahbarlari|}}} |belgi22 = Avvalgi nomlari |matn22 = {{{avvalgi nomlari|{{{avvalgi_nomlari|}}}}}} |belgi23 = Aloqador telekanallar |matn23 = {{{aloqador kanallar|{{{aloqador_kanallar|}}}}}} |belgi24 = Telekanal ovozi |matn24 = {{{kanal ovozi|{{{kanal_ovozi|}}}}}} |belgi25 = Tarmoqdagi hamkori |matn25 = {{{tarmoqdagi hamkori|}}} |belgi26 = Shiori |matn26 = {{{shiori|}}} |belgi27 = Sayt |matn27 = {{{sayt|}}} |sarlavha28 = {{#if: {{{terr serv 1|}}}{{{sat serv 1|}}}{{{sat chan 1|}}}{{{cable serv 1|}}}{{{cable chan 1|}}}{{{sat radio serv 1|}}}{{{sat radio chan 1|}}}{{{adsl serv 1|}}}{{{adsl chan 1|}}}{{{iptv serv 1|}}}{{{iptv chan 1|}}}|Qamrovi {{{availability note|}}}}} |sarlavha29 = {{#if: {{{terr serv 1|}}}{{{terr chan 1|}}}|Efirga uzatilishi}} |belgi30 = {{{terr serv 1|}}} |matn30 = {{#if:{{{terr serv 1|}}}|{{{terr chan 1|}}}&nbsp;}} |belgi31 = {{{terr serv 2|}}} |matn31 = {{#if:{{{terr serv 2|}}}|{{{terr chan 2|}}}&nbsp;}} |belgi32 = {{{terr serv 3|}}} |matn32 = {{#if:{{{terr serv 3|}}}|{{{terr chan 3|}}}&nbsp;}} |belgi33 = {{{terr serv 4|}}} |matn33 = {{#if:{{{terr serv 4|}}}|{{{terr chan 4|}}}&nbsp;}} |belgi34 = {{{terr serv 5|}}} |matn34 = {{#if:{{{terr serv 5|}}}|{{{terr chan 5|}}}&nbsp;}} |belgi35 = {{{terr serv 6|}}} |matn35 = {{#if:{{{terr serv 6|}}}|{{{terr chan 6|}}}&nbsp;}} |sarlavha36 = {{#if: {{{sat serv 1|}}}{{{sat chan 1|}}}|Sunʻiy yoʻldosh orqali uzatilishi}} |belgi37 = {{{sat serv 1|}}} |matn37 = {{#if:{{{sat serv 1|}}}|{{{sat chan 1|}}}&nbsp;}} |belgi38 = {{{sat serv 2|}}} |matn38 = {{#if:{{{sat serv 2|}}}|{{{sat chan 2|}}}&nbsp;}} |belgi39 = {{{sat serv 3|}}} |matn39 = {{#if:{{{sat serv 3|}}}|{{{sat chan 3|}}}&nbsp;}} |belgi40 = {{{sat serv 4|}}} |matn40 = {{#if:{{{sat serv 4|}}}|{{{sat chan 4|}}}&nbsp;}} |belgi41 = {{{sat serv 5|}}} |matn41 = {{#if:{{{sat serv 5|}}}|{{{sat chan 5|}}}&nbsp;}} |sarlavha42 = {{#if: {{{cable serv 1|}}}{{{cable chan 1|}}}|Kabel orqali uzatilishi}} |belgi43 = {{{cable serv 1|}}} |matn43 = {{#if:{{{cable serv 1|}}}|{{{cable chan 1|}}}&nbsp;}} |belgi44 = {{{cable serv 2|}}} |matn44 = {{#if:{{{cable serv 2|}}}|{{{cable chan 2|}}}&nbsp;}} |belgi45 = {{{cable serv 3|}}} |matn45 = {{#if:{{{cable serv 3|}}}|{{{cable chan 3|}}}&nbsp;}} |belgi46 = {{{cable serv 4|}}} |matn46 = {{#if:{{{cable serv 4|}}}|{{{cable chan 4|}}}&nbsp;}} |belgi47 = {{{cable serv 5|}}} |matn47 = {{#if:{{{cable serv 5|}}}|{{{cable chan 5|}}}&nbsp;}} |sarlavha48 = {{#if: {{{online serv 1|}}}{{{online chan 1|}}}|Onlayn}} |belgi49 = {{{online serv 1|}}} |matn49 = {{#if:{{{online serv 1|}}}|{{{online chan 1|}}}&nbsp;}} |belgi50 = {{{online serv 2|}}} |matn50 = {{#if:{{{online serv 2|}}}|{{{online chan 2|}}}&nbsp;}} |belgi51 = {{{online serv 3|}}} |matn51 = {{#if:{{{online serv 3|}}}|{{{online chan 3|}}}&nbsp;}} |belgi52 = {{{online serv 4|}}} |matn52 = {{#if:{{{online serv 4|}}}|{{{online chan 4|}}}&nbsp;}} |belgi53 = {{{online serv 5|}}} |matn53 = {{#if:{{{online serv 5|}}}|{{{online chan 5|}}}&nbsp;}} |sarlavha54 = {{#if: {{{iptv serv 1|}}}{{{iptv chan 1|}}}|[[IPTV]]}} |belgi55 = {{{iptv serv 1|}}} |matn55 = {{#if:{{{iptv serv 1|}}}|{{{iptv chan 1|}}}&nbsp;}} |pastkiuslubi = |pastki = {{{footnotes|}}}{{{havolalar|}}} |pastki2 = {{bilgiquti/Vikiombor|{{{vikiombor|}}}|{{{kanal_nomi|{{{nomi|}}}}}}}} }}{{#if:{{NAMESPACE}}{{{nocat|}}}||<!---->[[Turkum:Telekanallar]]<!----><!----><!---->}}<noinclude> {{hujjat}}[[Turkum:Bilgiquti andozalari]] </noinclude> tlk2fpabljmm8mcif3lzjufcpxaxgfj 2817129 2816934 2022-08-29T09:56:04Z Jamshid Nurkulov 16137 wikitext text/x-wiki {{Bilgiquti |tanasinfi = vcard |tanauslubi = vcard |yuqorigi = {{bilgiquti/nomi|{{{kanal_nomi|{{{nomi|}}}}}}}} |yuqorigiuslubi = {{#if: {{Matn_rangi|}}}|color: {{{Matn_rangi}}} }}; background-color: {{#if:{{{Rang|}}}|{{{Rang}}}|#bfdfff}}; |yuqorigisinfi = fn org |ostsarlavha = {{{toʻliq nomi|{{{toʻliq_nomi|}}}}}} |ostsarlavhauslubi = font-size:12px; |tasvir = {{wikidata|p154|{{{logotip|}}}|size={{{uzunlik|}}}}} |tagyozuv = {{{tagyozuv|}}}{{{izoh|}}} |tagyozuvuslubi = |sarlavhauslubi = {{#if: {{{Matn_rangi|}}}|color: {{{Matn_rangi}}}}}; background-color: {{#if:{{{Rang|}}}|{{{Rang}}}|#efefef}}; |belgiuslubi = |matnuslubi = |belgi1 = Mamlakat |matn1 = {{{mamlakat|}}}{{{davlat|}}} |belgi2 = Qamrovi |matn2 = {{{qamrovi|{{{qamrovi|}}}}}} |belgi3 = Namoyish vaqti |matn3 = {{{namoyish vaqti|{{{namoyish_vaqti|}}}}}} |belgi4 = Namoyish hududi |matn4 = {{{namoyish hududi|{{{namoyish_hududi|}}}}}} |belgi5 = Til(lar)i |matn5 = {{{tili|}}} |belgi6 = Boshqaruv markazi |matn6 = {{{markazi|}}} |belgi7 = Tasvir formati |matn7 = {{{formati|}}} |belgi8 = Mazmuni |matn8 = {{{mazmuni|}}} |belgi9 = Efirga chiqqan |matn9 = {{{efirgachiqqan|{{{efirgachiqqan|}}}}}} |belgi10 = Efirdan uzilgan |matn10 = {{{efirdanuzilgan|{{{efirdanuzilgan|}}}}}} |belgi11 = Efirdan uzilish sababi |matn11 = {{{efirdanuzilishsababi|}}} |belgi12 = Almashtirgan |matn12 = {{{almashtirgan|}}} |belgi13 = Almashtirgan |matn13 = {{{almashtirgan|{{{Oʻtmishdoshi|{{{oʻtmishdoshi|}}}}}}}}} |belgi14 = Almashgan |matn14 = {{{almashgan|{{{Vorisi|{{{vorisi|}}}}}}}}} |belgi15 = OAV guvohnomasi |matn15 = {{{guvohnomasi|}}} |belgi16 = Litsenziya |matn16 = {{{litsenziya|}}} |belgi17 = Tomoshabinlar |matn17 = {{{tomoshabinlar|}}} |belgi18 = Tomoshabinlar ulushi |matn18 = {{#if:{{{ulushi|}}}|{{{ulushi|}}} ({{{ulushi-sanasi|}}}, {{{ulushi-manba|}}})}} |belgi19 = Asoschisi |matn19 = {{{asoschisi|}}} |belgi20 = Egasi |matn20 = {{{egasi|}}} |belgi21 = Rahbarlari |matn21 = {{{rahbarlari|}}} |belgi22 = Avvalgi nomlari |matn22 = {{{avvalgi nomlari|{{{avvalgi_nomlari|}}}}}} |belgi23 = Aloqador telekanallar |matn23 = {{{aloqador kanallar|{{{aloqador_kanallar|}}}}}} |belgi24 = Telekanal ovozi |matn24 = {{{kanal ovozi|{{{kanal_ovozi|}}}}}} |belgi25 = Tarmoqdagi hamkori |matn25 = {{{tarmoqdagi hamkori|}}} |belgi26 = Shiori |matn26 = {{{shiori|}}} |belgi27 = Sayt |matn27 = {{{sayt|}}} |sarlavha28 = {{#if: {{{terr serv 1|}}}{{{sat serv 1|}}}{{{sat chan 1|}}}{{{cable serv 1|}}}{{{cable chan 1|}}}{{{sat radio serv 1|}}}{{{sat radio chan 1|}}}{{{adsl serv 1|}}}{{{adsl chan 1|}}}{{{iptv serv 1|}}}{{{iptv chan 1|}}}|Qamrovi {{{availability note|}}}}} |sarlavha29 = {{#if: {{{terr serv 1|}}}{{{terr chan 1|}}}|Efirga uzatilishi}} |belgi30 = {{{terr serv 1|}}} |matn30 = {{#if:{{{terr serv 1|}}}|{{{terr chan 1|}}}&nbsp;}} |belgi31 = {{{terr serv 2|}}} |matn31 = {{#if:{{{terr serv 2|}}}|{{{terr chan 2|}}}&nbsp;}} |belgi32 = {{{terr serv 3|}}} |matn32 = {{#if:{{{terr serv 3|}}}|{{{terr chan 3|}}}&nbsp;}} |belgi33 = {{{terr serv 4|}}} |matn33 = {{#if:{{{terr serv 4|}}}|{{{terr chan 4|}}}&nbsp;}} |belgi34 = {{{terr serv 5|}}} |matn34 = {{#if:{{{terr serv 5|}}}|{{{terr chan 5|}}}&nbsp;}} |belgi35 = {{{terr serv 6|}}} |matn35 = {{#if:{{{terr serv 6|}}}|{{{terr chan 6|}}}&nbsp;}} |sarlavha36 = {{#if: {{{sat serv 1|}}}{{{sat chan 1|}}}|Sunʻiy yoʻldosh orqali uzatilishi}} |belgi37 = {{{sat serv 1|}}} |matn37 = {{#if:{{{sat serv 1|}}}|{{{sat chan 1|}}}&nbsp;}} |belgi38 = {{{sat serv 2|}}} |matn38 = {{#if:{{{sat serv 2|}}}|{{{sat chan 2|}}}&nbsp;}} |belgi39 = {{{sat serv 3|}}} |matn39 = {{#if:{{{sat serv 3|}}}|{{{sat chan 3|}}}&nbsp;}} |belgi40 = {{{sat serv 4|}}} |matn40 = {{#if:{{{sat serv 4|}}}|{{{sat chan 4|}}}&nbsp;}} |belgi41 = {{{sat serv 5|}}} |matn41 = {{#if:{{{sat serv 5|}}}|{{{sat chan 5|}}}&nbsp;}} |sarlavha42 = {{#if: {{{cable serv 1|}}}{{{cable chan 1|}}}|Kabel orqali uzatilishi}} |belgi43 = {{{cable serv 1|}}} |matn43 = {{#if:{{{cable serv 1|}}}|{{{cable chan 1|}}}&nbsp;}} |belgi44 = {{{cable serv 2|}}} |matn44 = {{#if:{{{cable serv 2|}}}|{{{cable chan 2|}}}&nbsp;}} |belgi45 = {{{cable serv 3|}}} |matn45 = {{#if:{{{cable serv 3|}}}|{{{cable chan 3|}}}&nbsp;}} |belgi46 = {{{cable serv 4|}}} |matn46 = {{#if:{{{cable serv 4|}}}|{{{cable chan 4|}}}&nbsp;}} |belgi47 = {{{cable serv 5|}}} |matn47 = {{#if:{{{cable serv 5|}}}|{{{cable chan 5|}}}&nbsp;}} |sarlavha48 = {{#if: {{{online serv 1|}}}{{{online chan 1|}}}|Onlayn}} |belgi49 = {{{online serv 1|}}} |matn49 = {{#if:{{{online serv 1|}}}|{{{online chan 1|}}}&nbsp;}} |belgi50 = {{{online serv 2|}}} |matn50 = {{#if:{{{online serv 2|}}}|{{{online chan 2|}}}&nbsp;}} |belgi51 = {{{online serv 3|}}} |matn51 = {{#if:{{{online serv 3|}}}|{{{online chan 3|}}}&nbsp;}} |belgi52 = {{{online serv 4|}}} |matn52 = {{#if:{{{online serv 4|}}}|{{{online chan 4|}}}&nbsp;}} |belgi53 = {{{online serv 5|}}} |matn53 = {{#if:{{{online serv 5|}}}|{{{online chan 5|}}}&nbsp;}} |sarlavha54 = {{#if: {{{iptv serv 1|}}}{{{iptv chan 1|}}}|[[IPTV]]}} |belgi55 = {{{iptv serv 1|}}} |matn55 = {{#if:{{{iptv serv 1|}}}|{{{iptv chan 1|}}}&nbsp;}} |pastkiuslubi = |pastki = {{{footnotes|}}}{{{havolalar|}}} |pastki2 = {{bilgiquti/Vikiombor|{{{vikiombor|}}}|{{{kanal_nomi|{{{nomi|}}}}}}}} }}{{#if:{{NAMESPACE}}{{{nocat|}}}||<!---->[[Turkum:Telekanallar]]<!----><!----><!---->}}<noinclude> {{hujjat}}[[Turkum:Bilgiquti andozalari]] </noinclude> coma4c3imylypsz6o6ozw401ef9b8gt Elon Musk 0 673358 2816628 2762708 2022-08-29T04:26:11Z 84.54.70.112 wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat |ismi=Elon Musk |portret=Elon Musk Royal Society (crop1).jpg |tavsif= Musk [[London]]da (Iyul, 2018) |tug'ilgan paytidagi ismi=Elon Reeve Musk |faoliyati turi=Tadbirkor, muhandis, ixtirochi, investor |tavallud sanasi={{tugʻilgan sanasi va yoshi|1971|6|28}} |tavallud joyi={{TavalludJoyi|Pretoriya}}, [[Transilvaniya]], [[Janubiy Afrika Respublikasi]] |fuqaroligi={{ZAF}}<br />{{CAN}}<br />{{USA}} |bolalari=6<ref name="sids">{{Yangiliklar manbasi|last=Petter|first=Olivia|date=26-iyul 2020-yil|title='There's Not Much I Can Do': Elon Musk Admits Grimes Does Majority Of Childcare For Two-month Old Son|url=https://www.independent.co.uk/life-style/elon-musk-son-grimes-childcare-interview-a9638321.html|work=The Independent|access-date=8-yanvar 2021-yil|archive-url=https://web.archive.org/web/20201116002628/https://www.independent.co.uk/life-style/elon-musk-son-grimes-childcare-interview-a9638321.html|archive-date=16-noyabr 2020-yil|url-status=live}}</ref> |bilimi=[[Qirollik Universiteti]]<br /> [[Pensilvaniya universiteti]] |imzo=Elon Musk Signature.svg }} '''Elon Reeve Musk''' ({{talaffuz|Ilon Riv Mask}}; 28-iyun 1971-yilda tugʻilgan) biznes investor,<ref>{{Yangiliklar manbasi|last=Curtis|date=10-noyabr 2014-yil|title=Elon Musk 'to launch fleet of internet satellites'|url=http://www.telegraph.co.uk/technology/news/11220326/Elon-Musk-to-launch-fleet-of-internet-satellites.html|accessdate=23-iyun 2015-yil|quote="Elon Musk, inventor and business magnate"|first=Sophie|work=[[The Daily Telegraph]]|location=London}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.businessweek.com/printer/articles/71590-elon-musk-the-21st-century-industrialist|title=Elon Musk, the 21st Century Industrialist|last=Vance|first=Ashlee|date=13-sentabr 2012-yil|accessdate=23-iyun 2015-yil}}</ref> [[muhandis]]<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.asme.org/career-education/early-career-engineers/me-today/engineer-in-focus-elon-musk|title=Early Career Engineers, Conferences and Careers|publisher=asme.org|accessdate=4-noyabr 2015-yil}}</ref> va [[ixtiro]]chidir.<ref>{{Veb manbasi|url=http://inventors.about.com/od/mstartinventions/p/Elon-Musk.htm|title=Biography of Elon Musk|last=Bellis|first=Mary|publisher=About.com|accessdate=10-iyun 2015-yil}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi|title=The Top 10 Venture Capitalists on 2014's Midas List|url=http://www.forbes.com/video/3391084854001|accessdate=10-iyun 2015-yil|work=Forbes}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi|last=Albergotti|date=21-mart 2014-yil|title=Zuckerberg, Musk Invest in Artificial Intelligence Company|url=http://blogs.wsj.com/digits/2014/03/21/zuckerberg-musk-invest-in-artificial-intelligence-company-vicarious|accessdate=10-iyun 2015-yil|first=Reed|work=[[The Wall Street Journal]]}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.businessinsider.com/elon-musk-mark-zuckerberg-invest-in-vicarious-2014-3?IR=T|title=Elon Musk And Mark Zuckerberg Have Invested Million in a Mysterious Artificial Intelligence Company|last=Love|first=Dylan|date=21-mart 2014-yil|publisher=[[Business Insider]]|accessdate=10-iyun 2015-yil}}</ref> U [[SpaceX]] asoschisi, bosh direktori, bosh muhandisi, [[Tesla Inc.]] va [[Neuralink]] asoschisi va bosh direktori, [[SolarCity]] hamasoschisi va raisi, [[OpenAI]] hamraisi va [[Confinity]] bilan birlashib [[PayPal]] nomini olgan [[X.com]] asoschisi hisoblanadi.<ref>{{Yangiliklar manbasi|last=Martin LaMonica|date=21-sentabr 2009-yil|title=Tesla Motors founders: Now there are five|url=https://www.cnet.com/news/tesla-motors-founders-now-there-are-five/|author=Martin LaMonica|newspaper=CNET|work=CNET}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi|date=4-yanvar 2013-yil|title=A Brief history of Tesla|url=http://techcrunch.com/gallery/a-brief-history-of-tesla|accessdate=21-aprel 2014-yil|quote="Tesla was founded not by Elon Musk, but rather by Martin Eberhard and Marc Tarpenning in July 2003. The two bootstrapped the fledgling auto company until Elon Musk led the company's &nbsp;million Series A financing round in February 2004, when Musk became the company's Chairman of the Board."|work=Tech Crunch}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi|last=Hardy|last2=Bilton|first1=Quentin|first2=Nick|date=16-mart 2014-yil|title=Start-Ups Aim to Conquer Space Market|url=https://www.nytimes.com/2014/03/17/technology/start-ups-aim-to-conquer-space-market.html|accessdate=21-aprel 2014-yil|quote=Space Exploration Technologies, or Space X, started by the Tesla founder Elon Musk|last1=Hardy|first=Quentin|work=The New York Times}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.entrepreneur.com/article/232954|title=Trust Your Own Focus Group of One|date=11-aprel 2014-yil|publisher=Entrepreneur.com|accessdate=21-aprel 2014-yil|quote=Elon Musk, founder of PayPal, Tesla and SpaceX}}</ref>.  == Yoshlik yillari == === Taʻlim ===u eng birinchi mablagni chuk kompaniyasidan olgan == Kompaniyalar == [[Fayl:SpaceX CEO Elon Musk visits N&NC and AFSPC (190416-F-ZZ999-006).jpg|thumb|232px|Ilon Mask 2019-yilda.]] === Zip2 === === X.com va PayPal === === SolarCity === === OpenAI === === Tesla === {{Main article|Tesla (kompaniya)}} „Tesla“ kompaniyasining bosh ijrochi direktori Ilon Mask va moliyaviy direktori Zak Kirxornning maqomi oʻzgardi. Maskning yangi maqomini „Texnologiya qiroli“, Kirxornnikini esa „Tangalar hukmdori“ deb tarjima qilish mumkin.Shunga qaramay, Ilon va Zak bosh direktor hamda moliya direktori lavozimlarini saqlab qoladi<ref>{{veb manbasi |url= https://bugun.uz/2021/03/15/ilon-maskning-tesla-kompaniyasidagi-maqomi-ozgardi |title= Илон Маскнинг «Tesla» компаниясидаги мақоми ўзгарди |author= |website=Bugun.uz |accessdate=15-03-2021}}</ref>. === Space X === {{Main article|SpaceX}} Ilon Mask koinotga „Space X“ qurilmasida emas „Virgin Galactic“ kompaniyasining kosmik qurilmasida uchishi maʼlum qilindi. Biroq qachon parvoz kuni aniq keltriilmagan. Qurilmadagi bitta joy 250 ming dollarga taklif qilingan<ref>{{veb manbasi |url=https://bugun.uz/2021/07/13/ilon-maskning-koinotga-oz-kosmik-qurilmasida-uchmasligi-malum-qilindi |title=Илон Маскнинг коинотга ўз космик қурилмасида учмаслиги маълум қилинди |author= |website=Bugun.uz |accessdate=2021 йил 13 июль}}</ref>. Mask 2050-yilga qadar Marsga million kishini yuborishini, shuningdek, „SpaceX“ning sunʼiy yoʻldoshlar, ekipajlar va yuklarni sayyoraga yetkazib berishga imkon beradigan transport tizimini ishlab chiqishni rejalashtirgan. Britaniyalik astrofizik Martin Riz Dubayda boʻlib oʻtgan Butunjahon hukumatlar sammitidagi nutqida bu mavzuda Ilon Maskni tanqid qildi. Olimning soʻzlariga koʻra, Maskning ushbu gʻoyasi xavfli boʻlishi mumkin. Chunki Marsda yashash Janubiy qutbda yoki Everest choʻqqisida yashashdan yaxshiroq emas. Elon Musk ajoyib inson... Uning suhbatdoshi amerikalik astrofizik Nil Degrass Taysonning taʼkidlashicha, Marsda farovon hayot kechirish uchun odamlar uni Yerga aylantirishi kerak. Bundan ham oldin aytish joizki, Yerdagi yuzaga kelishi mumkin boʻlgan falokatdan qutilish uchun boshqa sayyoraga koʻchib oʻtish tobora haqiqatga toʻgʻri kelmaydigan holatga aylanmoqda<ref>{{veb manbasi |url=https://bugun.uz/2021/03/14/olimlar-ilon-maskni-odamlarni-marsga-zhonatish-havfidan-ogohlantirdi |title= Олимлар Илон Маскни одамларни Марсга жўнатиш хавфидан огоҳлантирди |author= |website=Bugun.uz |accessdate=2021 йил 14 март}}</ref>. === Neuralink === === The Boring Company === === Hyperloop === == Boyligi == [[2021-yil]] yanvar oyi boshida Mask dunyodagi eng boy odamlar roʻyxatida Bezosni ortda qoldirib, birinchi oʻrinni egalladi. Biroq fevral oyida kompaniyasi aksiyalarining pasayishi oqibatida yana ikkinchi oʻringa qaytgan<ref>{{veb manbasi |url=https://bugun.uz/2021/03/10/ilon-mask-bir-kunda-25-milliard-dollarga-bojidi |title=Илон Маск бир кунда 25 миллиард долларга бойиди |author= |website=Bugun.uz |accessdate=2021 йил 10 март}}</ref>. Mart oyiga koʻra,<ref name="net">{{Veb manbasi|url=https://www.bloomberg.com/billionaires/|title=Bloomberg Billionaires Index|website=Bloomberg|access-date=20-mart 2021-yil}}</ref> uning taxminan $169.8 milliard mablagʻi mavjud boʻlib, jahonning ikkinchi eng boy kishisidir.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.forbes.com/profile/elon-musk/?list=billionaires|title=Elon Musk|accessdate=21-mart 2017-yil}}</ref> 2016-yil dekabr oyida [[Forbes jurnalining Dunyoning eng qudratli shaxslari roʻyxati|Forbesning Dunyoning eng qudratli odamlari roʻyxatida]] 21-oʻrinni egallangan<ref name="auto1">{{Yangiliklar manbasi|date=December 2016|title=The World's Most Powerful People|url=http://www.forbes.com/sites/davidewalt/2016/12/14/the-worlds-most-powerful-people-2016/#26ec03f2368d|accessdate=14-dekabr 2016-yil|newspaper=Forbes|work=Forbes}}</ref>. 2021-yil aprel oyiga kelib, Maskning boyligi 169,8 milliard dollarni tashkil qildi. Dunyoning eng boy odamlari reytingida esa 188,6 milliard kapitalga ega boʻlgan „Amazon“ asoschisi Jeff Bezosdan soʻng ikkinchi oʻringa egalik qildi<ref>{{veb manbasi |url= https://bugun.uz/2021/04/06/ilon-mask-bir-sutkada-6-mlrd-dollarga-bojidi |title= Илон Маск бир суткада 6 млрд долларга бойиди |author= |website=Bugun.uz |accessdate=06-04-2021}}</ref>. == Manbalar == {{manbalar|3}} == Havolalar == * {{IMDbda kishi|1907769}} * {{Twitter}} * [https://www.forbes.com/profile/elon-musk/ ''Forbes'' profili] {{Tashqi havolalar}} {{Yil kishisi (Time), 2001-2025}} {{DEFAULTSORT:Musk, Elon}} [[Turkum:Milliarderlar]] [[Turkum:AQSh milliarderlari]] [[Turkum:Janubiy Afrika Respublikasi milliarderlari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:Amerikalik filantroplar]] {{bio-stub}} {{business-bio-stub}} bivap5vtowd3cknfmxntub92pdb9qvk 2816631 2816628 2022-08-29T04:27:29Z 84.54.70.112 wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat |ismi=Elon Musk |portret=Elon Musk Royal Society (crop1).jpg |tavsif= Musk [[London]]da (Iyul, 2018) |tug'ilgan paytidagi ismi=Elon Reeve Musk |faoliyati turi=Tadbirkor, muhandis, ixtirochi, investor |tavallud sanasi={{tugʻilgan sanasi va yoshi|1971|6|28}} |tavallud joyi={{TavalludJoyi|Pretoriya}}, [[Transilvaniya]], [[Janubiy Afrika Respublikasi]] |fuqaroligi={{ZAF}}<br />{{CAN}}<br />{{USA}} |bolalari=6<ref name="sids">{{Yangiliklar manbasi|last=Petter|first=Olivia|date=26-iyul 2020-yil|title='There's Not Much I Can Do': Elon Musk Admits Grimes Does Majority Of Childcare For Two-month Old Son|url=https://www.independent.co.uk/life-style/elon-musk-son-grimes-childcare-interview-a9638321.html|work=The Independent|access-date=8-yanvar 2021-yil|archive-url=https://web.archive.org/web/20201116002628/https://www.independent.co.uk/life-style/elon-musk-son-grimes-childcare-interview-a9638321.html|archive-date=16-noyabr 2020-yil|url-status=live}}</ref> |bilimi=[[Qirollik Universiteti]]<br /> [[Pensilvaniya universiteti]] |imzo=Elon Musk Signature.svg }} '''Elon Reeve Musk''' ({{talaffuz|Ilon Riv Mask}}; 28-iyun 1971-yilda tugʻilgan) biznes investor,<ref>{{Yangiliklar manbasi|last=Curtis|date=10-noyabr 2014-yil|title=Elon Musk 'to launch fleet of internet satellites'|url=http://www.telegraph.co.uk/technology/news/11220326/Elon-Musk-to-launch-fleet-of-internet-satellites.html|accessdate=23-iyun 2015-yil|quote="Elon Musk, inventor and business magnate"|first=Sophie|work=[[The Daily Telegraph]]|location=London}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.businessweek.com/printer/articles/71590-elon-musk-the-21st-century-industrialist|title=Elon Musk, the 21st Century Industrialist|last=Vance|first=Ashlee|date=13-sentabr 2012-yil|accessdate=23-iyun 2015-yil}}</ref> [[muhandis]]<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.asme.org/career-education/early-career-engineers/me-today/engineer-in-focus-elon-musk|title=Early Career Engineers, Conferences and Careers|publisher=asme.org|accessdate=4-noyabr 2015-yil}}</ref> va [[ixtiro]]chidir.<ref>{{Veb manbasi|url=http://inventors.about.com/od/mstartinventions/p/Elon-Musk.htm|title=Biography of Elon Musk|last=Bellis|first=Mary|publisher=About.com|accessdate=10-iyun 2015-yil}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi|title=The Top 10 Venture Capitalists on 2014's Midas List|url=http://www.forbes.com/video/3391084854001|accessdate=10-iyun 2015-yil|work=Forbes}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi|last=Albergotti|date=21-mart 2014-yil|title=Zuckerberg, Musk Invest in Artificial Intelligence Company|url=http://blogs.wsj.com/digits/2014/03/21/zuckerberg-musk-invest-in-artificial-intelligence-company-vicarious|accessdate=10-iyun 2015-yil|first=Reed|work=[[The Wall Street Journal]]}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.businessinsider.com/elon-musk-mark-zuckerberg-invest-in-vicarious-2014-3?IR=T|title=Elon Musk And Mark Zuckerberg Have Invested Million in a Mysterious Artificial Intelligence Company|last=Love|first=Dylan|date=21-mart 2014-yil|publisher=[[Business Insider]]|accessdate=10-iyun 2015-yil}}</ref> U [[SpaceX]] asoschisi, bosh direktori, bosh muhandisi, [[Tesla Inc.]] va [[Neuralink]] asoschisi va bosh direktori, [[SolarCity]] hamasoschisi va raisi, [[OpenAI]] hamraisi va [[Confinity]] bilan birlashib [[PayPal]] nomini olgan [[X.com]] asoschisi hisoblanadi.<ref>{{Yangiliklar manbasi|last=Martin LaMonica|date=21-sentabr 2009-yil|title=Tesla Motors founders: Now there are five|url=https://www.cnet.com/news/tesla-motors-founders-now-there-are-five/|author=Martin LaMonica|newspaper=CNET|work=CNET}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi|date=4-yanvar 2013-yil|title=A Brief history of Tesla|url=http://techcrunch.com/gallery/a-brief-history-of-tesla|accessdate=21-aprel 2014-yil|quote="Tesla was founded not by Elon Musk, but rather by Martin Eberhard and Marc Tarpenning in July 2003. The two bootstrapped the fledgling auto company until Elon Musk led the company's &nbsp;million Series A financing round in February 2004, when Musk became the company's Chairman of the Board."|work=Tech Crunch}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi|last=Hardy|last2=Bilton|first1=Quentin|first2=Nick|date=16-mart 2014-yil|title=Start-Ups Aim to Conquer Space Market|url=https://www.nytimes.com/2014/03/17/technology/start-ups-aim-to-conquer-space-market.html|accessdate=21-aprel 2014-yil|quote=Space Exploration Technologies, or Space X, started by the Tesla founder Elon Musk|last1=Hardy|first=Quentin|work=The New York Times}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.entrepreneur.com/article/232954|title=Trust Your Own Focus Group of One|date=11-aprel 2014-yil|publisher=Entrepreneur.com|accessdate=21-aprel 2014-yil|quote=Elon Musk, founder of PayPal, Tesla and SpaceX}}</ref>. 1985 yilda fuluuuu kompaniyasi raxbari == Yoshlik yillari == === Taʻlim ===u eng birinchi mablagni chuk kompaniyasidan olgan == Kompaniyalar == [[Fayl:SpaceX CEO Elon Musk visits N&NC and AFSPC (190416-F-ZZ999-006).jpg|thumb|232px|Ilon Mask 2019-yilda.]] === Zip2 === === X.com va PayPal === === SolarCity === === OpenAI === === Tesla === {{Main article|Tesla (kompaniya)}} „Tesla“ kompaniyasining bosh ijrochi direktori Ilon Mask va moliyaviy direktori Zak Kirxornning maqomi oʻzgardi. Maskning yangi maqomini „Texnologiya qiroli“, Kirxornnikini esa „Tangalar hukmdori“ deb tarjima qilish mumkin.Shunga qaramay, Ilon va Zak bosh direktor hamda moliya direktori lavozimlarini saqlab qoladi<ref>{{veb manbasi |url= https://bugun.uz/2021/03/15/ilon-maskning-tesla-kompaniyasidagi-maqomi-ozgardi |title= Илон Маскнинг «Tesla» компаниясидаги мақоми ўзгарди |author= |website=Bugun.uz |accessdate=15-03-2021}}</ref>. === Space X === {{Main article|SpaceX}} Ilon Mask koinotga „Space X“ qurilmasida emas „Virgin Galactic“ kompaniyasining kosmik qurilmasida uchishi maʼlum qilindi. Biroq qachon parvoz kuni aniq keltriilmagan. Qurilmadagi bitta joy 250 ming dollarga taklif qilingan<ref>{{veb manbasi |url=https://bugun.uz/2021/07/13/ilon-maskning-koinotga-oz-kosmik-qurilmasida-uchmasligi-malum-qilindi |title=Илон Маскнинг коинотга ўз космик қурилмасида учмаслиги маълум қилинди |author= |website=Bugun.uz |accessdate=2021 йил 13 июль}}</ref>. Mask 2050-yilga qadar Marsga million kishini yuborishini, shuningdek, „SpaceX“ning sunʼiy yoʻldoshlar, ekipajlar va yuklarni sayyoraga yetkazib berishga imkon beradigan transport tizimini ishlab chiqishni rejalashtirgan. Britaniyalik astrofizik Martin Riz Dubayda boʻlib oʻtgan Butunjahon hukumatlar sammitidagi nutqida bu mavzuda Ilon Maskni tanqid qildi. Olimning soʻzlariga koʻra, Maskning ushbu gʻoyasi xavfli boʻlishi mumkin. Chunki Marsda yashash Janubiy qutbda yoki Everest choʻqqisida yashashdan yaxshiroq emas. Elon Musk ajoyib inson... Uning suhbatdoshi amerikalik astrofizik Nil Degrass Taysonning taʼkidlashicha, Marsda farovon hayot kechirish uchun odamlar uni Yerga aylantirishi kerak. Bundan ham oldin aytish joizki, Yerdagi yuzaga kelishi mumkin boʻlgan falokatdan qutilish uchun boshqa sayyoraga koʻchib oʻtish tobora haqiqatga toʻgʻri kelmaydigan holatga aylanmoqda<ref>{{veb manbasi |url=https://bugun.uz/2021/03/14/olimlar-ilon-maskni-odamlarni-marsga-zhonatish-havfidan-ogohlantirdi |title= Олимлар Илон Маскни одамларни Марсга жўнатиш хавфидан огоҳлантирди |author= |website=Bugun.uz |accessdate=2021 йил 14 март}}</ref>. === Neuralink === === The Boring Company === === Hyperloop === == Boyligi == [[2021-yil]] yanvar oyi boshida Mask dunyodagi eng boy odamlar roʻyxatida Bezosni ortda qoldirib, birinchi oʻrinni egalladi. Biroq fevral oyida kompaniyasi aksiyalarining pasayishi oqibatida yana ikkinchi oʻringa qaytgan<ref>{{veb manbasi |url=https://bugun.uz/2021/03/10/ilon-mask-bir-kunda-25-milliard-dollarga-bojidi |title=Илон Маск бир кунда 25 миллиард долларга бойиди |author= |website=Bugun.uz |accessdate=2021 йил 10 март}}</ref>. Mart oyiga koʻra,<ref name="net">{{Veb manbasi|url=https://www.bloomberg.com/billionaires/|title=Bloomberg Billionaires Index|website=Bloomberg|access-date=20-mart 2021-yil}}</ref> uning taxminan $169.8 milliard mablagʻi mavjud boʻlib, jahonning ikkinchi eng boy kishisidir.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.forbes.com/profile/elon-musk/?list=billionaires|title=Elon Musk|accessdate=21-mart 2017-yil}}</ref> 2016-yil dekabr oyida [[Forbes jurnalining Dunyoning eng qudratli shaxslari roʻyxati|Forbesning Dunyoning eng qudratli odamlari roʻyxatida]] 21-oʻrinni egallangan<ref name="auto1">{{Yangiliklar manbasi|date=December 2016|title=The World's Most Powerful People|url=http://www.forbes.com/sites/davidewalt/2016/12/14/the-worlds-most-powerful-people-2016/#26ec03f2368d|accessdate=14-dekabr 2016-yil|newspaper=Forbes|work=Forbes}}</ref>. 2021-yil aprel oyiga kelib, Maskning boyligi 169,8 milliard dollarni tashkil qildi. Dunyoning eng boy odamlari reytingida esa 188,6 milliard kapitalga ega boʻlgan „Amazon“ asoschisi Jeff Bezosdan soʻng ikkinchi oʻringa egalik qildi<ref>{{veb manbasi |url= https://bugun.uz/2021/04/06/ilon-mask-bir-sutkada-6-mlrd-dollarga-bojidi |title= Илон Маск бир суткада 6 млрд долларга бойиди |author= |website=Bugun.uz |accessdate=06-04-2021}}</ref>. == Manbalar == {{manbalar|3}} == Havolalar == * {{IMDbda kishi|1907769}} * {{Twitter}} * [https://www.forbes.com/profile/elon-musk/ ''Forbes'' profili] {{Tashqi havolalar}} {{Yil kishisi (Time), 2001-2025}} {{DEFAULTSORT:Musk, Elon}} [[Turkum:Milliarderlar]] [[Turkum:AQSh milliarderlari]] [[Turkum:Janubiy Afrika Respublikasi milliarderlari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:Amerikalik filantroplar]] {{bio-stub}} {{business-bio-stub}} asvvj33nd1x6vbfgflxbtbxvmq9yg4y 2816901 2816631 2022-08-29T06:54:51Z 84.54.70.112 /* Yoshlik yillari */ wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat |ismi=Elon Musk |portret=Elon Musk Royal Society (crop1).jpg |tavsif= Musk [[London]]da (Iyul, 2018) |tug'ilgan paytidagi ismi=Elon Reeve Musk |faoliyati turi=Tadbirkor, muhandis, ixtirochi, investor |tavallud sanasi={{tugʻilgan sanasi va yoshi|1971|6|28}} |tavallud joyi={{TavalludJoyi|Pretoriya}}, [[Transilvaniya]], [[Janubiy Afrika Respublikasi]] |fuqaroligi={{ZAF}}<br />{{CAN}}<br />{{USA}} |bolalari=6<ref name="sids">{{Yangiliklar manbasi|last=Petter|first=Olivia|date=26-iyul 2020-yil|title='There's Not Much I Can Do': Elon Musk Admits Grimes Does Majority Of Childcare For Two-month Old Son|url=https://www.independent.co.uk/life-style/elon-musk-son-grimes-childcare-interview-a9638321.html|work=The Independent|access-date=8-yanvar 2021-yil|archive-url=https://web.archive.org/web/20201116002628/https://www.independent.co.uk/life-style/elon-musk-son-grimes-childcare-interview-a9638321.html|archive-date=16-noyabr 2020-yil|url-status=live}}</ref> |bilimi=[[Qirollik Universiteti]]<br /> [[Pensilvaniya universiteti]] |imzo=Elon Musk Signature.svg }} '''Elon Reeve Musk''' ({{talaffuz|Ilon Riv Mask}}; 28-iyun 1971-yilda tugʻilgan) biznes investor,<ref>{{Yangiliklar manbasi|last=Curtis|date=10-noyabr 2014-yil|title=Elon Musk 'to launch fleet of internet satellites'|url=http://www.telegraph.co.uk/technology/news/11220326/Elon-Musk-to-launch-fleet-of-internet-satellites.html|accessdate=23-iyun 2015-yil|quote="Elon Musk, inventor and business magnate"|first=Sophie|work=[[The Daily Telegraph]]|location=London}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.businessweek.com/printer/articles/71590-elon-musk-the-21st-century-industrialist|title=Elon Musk, the 21st Century Industrialist|last=Vance|first=Ashlee|date=13-sentabr 2012-yil|accessdate=23-iyun 2015-yil}}</ref> [[muhandis]]<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.asme.org/career-education/early-career-engineers/me-today/engineer-in-focus-elon-musk|title=Early Career Engineers, Conferences and Careers|publisher=asme.org|accessdate=4-noyabr 2015-yil}}</ref> va [[ixtiro]]chidir.<ref>{{Veb manbasi|url=http://inventors.about.com/od/mstartinventions/p/Elon-Musk.htm|title=Biography of Elon Musk|last=Bellis|first=Mary|publisher=About.com|accessdate=10-iyun 2015-yil}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi|title=The Top 10 Venture Capitalists on 2014's Midas List|url=http://www.forbes.com/video/3391084854001|accessdate=10-iyun 2015-yil|work=Forbes}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi|last=Albergotti|date=21-mart 2014-yil|title=Zuckerberg, Musk Invest in Artificial Intelligence Company|url=http://blogs.wsj.com/digits/2014/03/21/zuckerberg-musk-invest-in-artificial-intelligence-company-vicarious|accessdate=10-iyun 2015-yil|first=Reed|work=[[The Wall Street Journal]]}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.businessinsider.com/elon-musk-mark-zuckerberg-invest-in-vicarious-2014-3?IR=T|title=Elon Musk And Mark Zuckerberg Have Invested Million in a Mysterious Artificial Intelligence Company|last=Love|first=Dylan|date=21-mart 2014-yil|publisher=[[Business Insider]]|accessdate=10-iyun 2015-yil}}</ref> U [[SpaceX]] asoschisi, bosh direktori, bosh muhandisi, [[Tesla Inc.]] va [[Neuralink]] asoschisi va bosh direktori, [[SolarCity]] hamasoschisi va raisi, [[OpenAI]] hamraisi va [[Confinity]] bilan birlashib [[PayPal]] nomini olgan [[X.com]] asoschisi hisoblanadi.<ref>{{Yangiliklar manbasi|last=Martin LaMonica|date=21-sentabr 2009-yil|title=Tesla Motors founders: Now there are five|url=https://www.cnet.com/news/tesla-motors-founders-now-there-are-five/|author=Martin LaMonica|newspaper=CNET|work=CNET}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi|date=4-yanvar 2013-yil|title=A Brief history of Tesla|url=http://techcrunch.com/gallery/a-brief-history-of-tesla|accessdate=21-aprel 2014-yil|quote="Tesla was founded not by Elon Musk, but rather by Martin Eberhard and Marc Tarpenning in July 2003. The two bootstrapped the fledgling auto company until Elon Musk led the company's &nbsp;million Series A financing round in February 2004, when Musk became the company's Chairman of the Board."|work=Tech Crunch}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi|last=Hardy|last2=Bilton|first1=Quentin|first2=Nick|date=16-mart 2014-yil|title=Start-Ups Aim to Conquer Space Market|url=https://www.nytimes.com/2014/03/17/technology/start-ups-aim-to-conquer-space-market.html|accessdate=21-aprel 2014-yil|quote=Space Exploration Technologies, or Space X, started by the Tesla founder Elon Musk|last1=Hardy|first=Quentin|work=The New York Times}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.entrepreneur.com/article/232954|title=Trust Your Own Focus Group of One|date=11-aprel 2014-yil|publisher=Entrepreneur.com|accessdate=21-aprel 2014-yil|quote=Elon Musk, founder of PayPal, Tesla and SpaceX}}</ref>. 1985 yilda fuluuuu kompaniyasi raxbari == Yoshlik yillari == === Taʻlim === == Kompaniyalar == [[Fayl:SpaceX CEO Elon Musk visits N&NC and AFSPC (190416-F-ZZ999-006).jpg|thumb|232px|Ilon Mask 2019-yilda.]] === Zip2 === === X.com va PayPal === === SolarCity === === OpenAI === === Tesla === {{Main article|Tesla (kompaniya)}} „Tesla“ kompaniyasining bosh ijrochi direktori Ilon Mask va moliyaviy direktori Zak Kirxornning maqomi oʻzgardi. Maskning yangi maqomini „Texnologiya qiroli“, Kirxornnikini esa „Tangalar hukmdori“ deb tarjima qilish mumkin.Shunga qaramay, Ilon va Zak bosh direktor hamda moliya direktori lavozimlarini saqlab qoladi<ref>{{veb manbasi |url= https://bugun.uz/2021/03/15/ilon-maskning-tesla-kompaniyasidagi-maqomi-ozgardi |title= Илон Маскнинг «Tesla» компаниясидаги мақоми ўзгарди |author= |website=Bugun.uz |accessdate=15-03-2021}}</ref>. === Space X === {{Main article|SpaceX}} Ilon Mask koinotga „Space X“ qurilmasida emas „Virgin Galactic“ kompaniyasining kosmik qurilmasida uchishi maʼlum qilindi. Biroq qachon parvoz kuni aniq keltriilmagan. Qurilmadagi bitta joy 250 ming dollarga taklif qilingan<ref>{{veb manbasi |url=https://bugun.uz/2021/07/13/ilon-maskning-koinotga-oz-kosmik-qurilmasida-uchmasligi-malum-qilindi |title=Илон Маскнинг коинотга ўз космик қурилмасида учмаслиги маълум қилинди |author= |website=Bugun.uz |accessdate=2021 йил 13 июль}}</ref>. Mask 2050-yilga qadar Marsga million kishini yuborishini, shuningdek, „SpaceX“ning sunʼiy yoʻldoshlar, ekipajlar va yuklarni sayyoraga yetkazib berishga imkon beradigan transport tizimini ishlab chiqishni rejalashtirgan. Britaniyalik astrofizik Martin Riz Dubayda boʻlib oʻtgan Butunjahon hukumatlar sammitidagi nutqida bu mavzuda Ilon Maskni tanqid qildi. Olimning soʻzlariga koʻra, Maskning ushbu gʻoyasi xavfli boʻlishi mumkin. Chunki Marsda yashash Janubiy qutbda yoki Everest choʻqqisida yashashdan yaxshiroq emas. Elon Musk ajoyib inson... Uning suhbatdoshi amerikalik astrofizik Nil Degrass Taysonning taʼkidlashicha, Marsda farovon hayot kechirish uchun odamlar uni Yerga aylantirishi kerak. Bundan ham oldin aytish joizki, Yerdagi yuzaga kelishi mumkin boʻlgan falokatdan qutilish uchun boshqa sayyoraga koʻchib oʻtish tobora haqiqatga toʻgʻri kelmaydigan holatga aylanmoqda<ref>{{veb manbasi |url=https://bugun.uz/2021/03/14/olimlar-ilon-maskni-odamlarni-marsga-zhonatish-havfidan-ogohlantirdi |title= Олимлар Илон Маскни одамларни Марсга жўнатиш хавфидан огоҳлантирди |author= |website=Bugun.uz |accessdate=2021 йил 14 март}}</ref>. === Neuralink === === The Boring Company === === Hyperloop === == Boyligi == [[2021-yil]] yanvar oyi boshida Mask dunyodagi eng boy odamlar roʻyxatida Bezosni ortda qoldirib, birinchi oʻrinni egalladi. Biroq fevral oyida kompaniyasi aksiyalarining pasayishi oqibatida yana ikkinchi oʻringa qaytgan<ref>{{veb manbasi |url=https://bugun.uz/2021/03/10/ilon-mask-bir-kunda-25-milliard-dollarga-bojidi |title=Илон Маск бир кунда 25 миллиард долларга бойиди |author= |website=Bugun.uz |accessdate=2021 йил 10 март}}</ref>. Mart oyiga koʻra,<ref name="net">{{Veb manbasi|url=https://www.bloomberg.com/billionaires/|title=Bloomberg Billionaires Index|website=Bloomberg|access-date=20-mart 2021-yil}}</ref> uning taxminan $169.8 milliard mablagʻi mavjud boʻlib, jahonning ikkinchi eng boy kishisidir.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.forbes.com/profile/elon-musk/?list=billionaires|title=Elon Musk|accessdate=21-mart 2017-yil}}</ref> 2016-yil dekabr oyida [[Forbes jurnalining Dunyoning eng qudratli shaxslari roʻyxati|Forbesning Dunyoning eng qudratli odamlari roʻyxatida]] 21-oʻrinni egallangan<ref name="auto1">{{Yangiliklar manbasi|date=December 2016|title=The World's Most Powerful People|url=http://www.forbes.com/sites/davidewalt/2016/12/14/the-worlds-most-powerful-people-2016/#26ec03f2368d|accessdate=14-dekabr 2016-yil|newspaper=Forbes|work=Forbes}}</ref>. 2021-yil aprel oyiga kelib, Maskning boyligi 169,8 milliard dollarni tashkil qildi. Dunyoning eng boy odamlari reytingida esa 188,6 milliard kapitalga ega boʻlgan „Amazon“ asoschisi Jeff Bezosdan soʻng ikkinchi oʻringa egalik qildi<ref>{{veb manbasi |url= https://bugun.uz/2021/04/06/ilon-mask-bir-sutkada-6-mlrd-dollarga-bojidi |title= Илон Маск бир суткада 6 млрд долларга бойиди |author= |website=Bugun.uz |accessdate=06-04-2021}}</ref>. == Manbalar == {{manbalar|3}} == Havolalar == * {{IMDbda kishi|1907769}} * {{Twitter}} * [https://www.forbes.com/profile/elon-musk/ ''Forbes'' profili] {{Tashqi havolalar}} {{Yil kishisi (Time), 2001-2025}} {{DEFAULTSORT:Musk, Elon}} [[Turkum:Milliarderlar]] [[Turkum:AQSh milliarderlari]] [[Turkum:Janubiy Afrika Respublikasi milliarderlari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:Amerikalik filantroplar]] {{bio-stub}} {{business-bio-stub}} 58vnx7bm8iw6rgjotanmck54xt015dq 2816903 2816901 2022-08-29T06:55:15Z 84.54.70.112 wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat |ismi=Elon Musk |portret=Elon Musk Royal Society (crop1).jpg |tavsif= Musk [[London]]da (Iyul, 2018) |tug'ilgan paytidagi ismi=Elon Reeve Musk |faoliyati turi=Tadbirkor, muhandis, ixtirochi, investor |tavallud sanasi={{tugʻilgan sanasi va yoshi|1971|6|28}} |tavallud joyi={{TavalludJoyi|Pretoriya}}, [[Transilvaniya]], [[Janubiy Afrika Respublikasi]] |fuqaroligi={{ZAF}}<br />{{CAN}}<br />{{USA}} |bolalari=6<ref name="sids">{{Yangiliklar manbasi|last=Petter|first=Olivia|date=26-iyul 2020-yil|title='There's Not Much I Can Do': Elon Musk Admits Grimes Does Majority Of Childcare For Two-month Old Son|url=https://www.independent.co.uk/life-style/elon-musk-son-grimes-childcare-interview-a9638321.html|work=The Independent|access-date=8-yanvar 2021-yil|archive-url=https://web.archive.org/web/20201116002628/https://www.independent.co.uk/life-style/elon-musk-son-grimes-childcare-interview-a9638321.html|archive-date=16-noyabr 2020-yil|url-status=live}}</ref> |bilimi=[[Qirollik Universiteti]]<br /> [[Pensilvaniya universiteti]] |imzo=Elon Musk Signature.svg }} '''Elon Reeve Musk''' ({{talaffuz|Ilon Riv Mask}}; 28-iyun 1971-yilda tugʻilgan) biznes investor,<ref>{{Yangiliklar manbasi|last=Curtis|date=10-noyabr 2014-yil|title=Elon Musk 'to launch fleet of internet satellites'|url=http://www.telegraph.co.uk/technology/news/11220326/Elon-Musk-to-launch-fleet-of-internet-satellites.html|accessdate=23-iyun 2015-yil|quote="Elon Musk, inventor and business magnate"|first=Sophie|work=[[The Daily Telegraph]]|location=London}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.businessweek.com/printer/articles/71590-elon-musk-the-21st-century-industrialist|title=Elon Musk, the 21st Century Industrialist|last=Vance|first=Ashlee|date=13-sentabr 2012-yil|accessdate=23-iyun 2015-yil}}</ref> [[muhandis]]<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.asme.org/career-education/early-career-engineers/me-today/engineer-in-focus-elon-musk|title=Early Career Engineers, Conferences and Careers|publisher=asme.org|accessdate=4-noyabr 2015-yil}}</ref> va [[ixtiro]]chidir.<ref>{{Veb manbasi|url=http://inventors.about.com/od/mstartinventions/p/Elon-Musk.htm|title=Biography of Elon Musk|last=Bellis|first=Mary|publisher=About.com|accessdate=10-iyun 2015-yil}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi|title=The Top 10 Venture Capitalists on 2014's Midas List|url=http://www.forbes.com/video/3391084854001|accessdate=10-iyun 2015-yil|work=Forbes}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi|last=Albergotti|date=21-mart 2014-yil|title=Zuckerberg, Musk Invest in Artificial Intelligence Company|url=http://blogs.wsj.com/digits/2014/03/21/zuckerberg-musk-invest-in-artificial-intelligence-company-vicarious|accessdate=10-iyun 2015-yil|first=Reed|work=[[The Wall Street Journal]]}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.businessinsider.com/elon-musk-mark-zuckerberg-invest-in-vicarious-2014-3?IR=T|title=Elon Musk And Mark Zuckerberg Have Invested Million in a Mysterious Artificial Intelligence Company|last=Love|first=Dylan|date=21-mart 2014-yil|publisher=[[Business Insider]]|accessdate=10-iyun 2015-yil}}</ref> U [[SpaceX]] asoschisi, bosh direktori, bosh muhandisi, [[Tesla Inc.]] va [[Neuralink]] asoschisi va bosh direktori, [[SolarCity]] hamasoschisi va raisi, [[OpenAI]] hamraisi va [[Confinity]] bilan birlashib [[PayPal]] nomini olgan [[X.com]] asoschisi hisoblanadi.<ref>{{Yangiliklar manbasi|last=Martin LaMonica|date=21-sentabr 2009-yil|title=Tesla Motors founders: Now there are five|url=https://www.cnet.com/news/tesla-motors-founders-now-there-are-five/|author=Martin LaMonica|newspaper=CNET|work=CNET}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi|date=4-yanvar 2013-yil|title=A Brief history of Tesla|url=http://techcrunch.com/gallery/a-brief-history-of-tesla|accessdate=21-aprel 2014-yil|quote="Tesla was founded not by Elon Musk, but rather by Martin Eberhard and Marc Tarpenning in July 2003. The two bootstrapped the fledgling auto company until Elon Musk led the company's &nbsp;million Series A financing round in February 2004, when Musk became the company's Chairman of the Board."|work=Tech Crunch}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi|last=Hardy|last2=Bilton|first1=Quentin|first2=Nick|date=16-mart 2014-yil|title=Start-Ups Aim to Conquer Space Market|url=https://www.nytimes.com/2014/03/17/technology/start-ups-aim-to-conquer-space-market.html|accessdate=21-aprel 2014-yil|quote=Space Exploration Technologies, or Space X, started by the Tesla founder Elon Musk|last1=Hardy|first=Quentin|work=The New York Times}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.entrepreneur.com/article/232954|title=Trust Your Own Focus Group of One|date=11-aprel 2014-yil|publisher=Entrepreneur.com|accessdate=21-aprel 2014-yil|quote=Elon Musk, founder of PayPal, Tesla and SpaceX}}</ref>.  == Yoshlik yillari == === Taʻlim === == Kompaniyalar == [[Fayl:SpaceX CEO Elon Musk visits N&NC and AFSPC (190416-F-ZZ999-006).jpg|thumb|232px|Ilon Mask 2019-yilda.]] === Zip2 === === X.com va PayPal === === SolarCity === === OpenAI === === Tesla === {{Main article|Tesla (kompaniya)}} „Tesla“ kompaniyasining bosh ijrochi direktori Ilon Mask va moliyaviy direktori Zak Kirxornning maqomi oʻzgardi. Maskning yangi maqomini „Texnologiya qiroli“, Kirxornnikini esa „Tangalar hukmdori“ deb tarjima qilish mumkin.Shunga qaramay, Ilon va Zak bosh direktor hamda moliya direktori lavozimlarini saqlab qoladi<ref>{{veb manbasi |url= https://bugun.uz/2021/03/15/ilon-maskning-tesla-kompaniyasidagi-maqomi-ozgardi |title= Илон Маскнинг «Tesla» компаниясидаги мақоми ўзгарди |author= |website=Bugun.uz |accessdate=15-03-2021}}</ref>. === Space X === {{Main article|SpaceX}} Ilon Mask koinotga „Space X“ qurilmasida emas „Virgin Galactic“ kompaniyasining kosmik qurilmasida uchishi maʼlum qilindi. Biroq qachon parvoz kuni aniq keltriilmagan. Qurilmadagi bitta joy 250 ming dollarga taklif qilingan<ref>{{veb manbasi |url=https://bugun.uz/2021/07/13/ilon-maskning-koinotga-oz-kosmik-qurilmasida-uchmasligi-malum-qilindi |title=Илон Маскнинг коинотга ўз космик қурилмасида учмаслиги маълум қилинди |author= |website=Bugun.uz |accessdate=2021 йил 13 июль}}</ref>. Mask 2050-yilga qadar Marsga million kishini yuborishini, shuningdek, „SpaceX“ning sunʼiy yoʻldoshlar, ekipajlar va yuklarni sayyoraga yetkazib berishga imkon beradigan transport tizimini ishlab chiqishni rejalashtirgan. Britaniyalik astrofizik Martin Riz Dubayda boʻlib oʻtgan Butunjahon hukumatlar sammitidagi nutqida bu mavzuda Ilon Maskni tanqid qildi. Olimning soʻzlariga koʻra, Maskning ushbu gʻoyasi xavfli boʻlishi mumkin. Chunki Marsda yashash Janubiy qutbda yoki Everest choʻqqisida yashashdan yaxshiroq emas. Elon Musk ajoyib inson... Uning suhbatdoshi amerikalik astrofizik Nil Degrass Taysonning taʼkidlashicha, Marsda farovon hayot kechirish uchun odamlar uni Yerga aylantirishi kerak. Bundan ham oldin aytish joizki, Yerdagi yuzaga kelishi mumkin boʻlgan falokatdan qutilish uchun boshqa sayyoraga koʻchib oʻtish tobora haqiqatga toʻgʻri kelmaydigan holatga aylanmoqda<ref>{{veb manbasi |url=https://bugun.uz/2021/03/14/olimlar-ilon-maskni-odamlarni-marsga-zhonatish-havfidan-ogohlantirdi |title= Олимлар Илон Маскни одамларни Марсга жўнатиш хавфидан огоҳлантирди |author= |website=Bugun.uz |accessdate=2021 йил 14 март}}</ref>. === Neuralink === === The Boring Company === === Hyperloop === == Boyligi == [[2021-yil]] yanvar oyi boshida Mask dunyodagi eng boy odamlar roʻyxatida Bezosni ortda qoldirib, birinchi oʻrinni egalladi. Biroq fevral oyida kompaniyasi aksiyalarining pasayishi oqibatida yana ikkinchi oʻringa qaytgan<ref>{{veb manbasi |url=https://bugun.uz/2021/03/10/ilon-mask-bir-kunda-25-milliard-dollarga-bojidi |title=Илон Маск бир кунда 25 миллиард долларга бойиди |author= |website=Bugun.uz |accessdate=2021 йил 10 март}}</ref>. Mart oyiga koʻra,<ref name="net">{{Veb manbasi|url=https://www.bloomberg.com/billionaires/|title=Bloomberg Billionaires Index|website=Bloomberg|access-date=20-mart 2021-yil}}</ref> uning taxminan $169.8 milliard mablagʻi mavjud boʻlib, jahonning ikkinchi eng boy kishisidir.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.forbes.com/profile/elon-musk/?list=billionaires|title=Elon Musk|accessdate=21-mart 2017-yil}}</ref> 2016-yil dekabr oyida [[Forbes jurnalining Dunyoning eng qudratli shaxslari roʻyxati|Forbesning Dunyoning eng qudratli odamlari roʻyxatida]] 21-oʻrinni egallangan<ref name="auto1">{{Yangiliklar manbasi|date=December 2016|title=The World's Most Powerful People|url=http://www.forbes.com/sites/davidewalt/2016/12/14/the-worlds-most-powerful-people-2016/#26ec03f2368d|accessdate=14-dekabr 2016-yil|newspaper=Forbes|work=Forbes}}</ref>. 2021-yil aprel oyiga kelib, Maskning boyligi 169,8 milliard dollarni tashkil qildi. Dunyoning eng boy odamlari reytingida esa 188,6 milliard kapitalga ega boʻlgan „Amazon“ asoschisi Jeff Bezosdan soʻng ikkinchi oʻringa egalik qildi<ref>{{veb manbasi |url= https://bugun.uz/2021/04/06/ilon-mask-bir-sutkada-6-mlrd-dollarga-bojidi |title= Илон Маск бир суткада 6 млрд долларга бойиди |author= |website=Bugun.uz |accessdate=06-04-2021}}</ref>. == Manbalar == {{manbalar|3}} == Havolalar == * {{IMDbda kishi|1907769}} * {{Twitter}} * [https://www.forbes.com/profile/elon-musk/ ''Forbes'' profili] {{Tashqi havolalar}} {{Yil kishisi (Time), 2001-2025}} {{DEFAULTSORT:Musk, Elon}} [[Turkum:Milliarderlar]] [[Turkum:AQSh milliarderlari]] [[Turkum:Janubiy Afrika Respublikasi milliarderlari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:Amerikalik filantroplar]] {{bio-stub}} {{business-bio-stub}} ixo3l4gcf78s8phbc3cx4au7gkg06kp Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan 3 673891 2817286 2813078 2022-08-29T11:16:07Z Panpanchik 72616 /* Bilgiqutilarga bog'liq savol */ wikitext text/x-wiki {{/Sarlavha}} <div style="text-align: justify; padding: 5px"> == How we will see unregistered users == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin=content/> Hi! You get this message because you are an admin on a Wikimedia wiki. When someone edits a Wikimedia wiki without being logged in today, we show their IP address. As you may already know, we will not be able to do this in the future. This is a decision by the Wikimedia Foundation Legal department, because norms and regulations for privacy online have changed. Instead of the IP we will show a masked identity. You as an admin '''will still be able to access the IP'''. There will also be a new user right for those who need to see the full IPs of unregistered users to fight vandalism, harassment and spam without being admins. Patrollers will also see part of the IP even without this user right. We are also working on [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Improving tools|better tools]] to help. If you have not seen it before, you can [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|read more on Meta]]. If you want to make sure you don’t miss technical changes on the Wikimedia wikis, you can [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|subscribe]] to [[m:Tech/News|the weekly technical newsletter]]. We have [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation#IP Masking Implementation Approaches (FAQ)|two suggested ways]] this identity could work. '''We would appreciate your feedback''' on which way you think would work best for you and your wiki, now and in the future. You can [[m:Talk:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|let us know on the talk page]]. You can write in your language. The suggestions were posted in October and we will decide after 17 January. Thank you. /[[m:User:Johan (WMF)|Johan (WMF)]]<section end=content/> </div> 18:20, 4-Yanvar 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Target_lists/Admins2022(8)&oldid=22532697 --> == Andoza va til == *'''1-savol''': andozada harflarni rangini qanaqqib oʻzgartiriladi? Masalan sarlavhadagi harflarni oq rang qilish. Shu yerda [[Vikipediya:Interfeys administratorlar]] interfeys boʻyicha mutahassis boʻganiz uchun soʻradim. *'''2-savol''': [[Salaf]] maqolasida nega ba'zilani nomi inglizcha, ba'zilarniki esa oʻzbekcha yozilgan? Masalan. Abu Hanifa inglizcha, al-Buxoriy oʻzbekcha yozilgan. [[Foydalanuvchi:Olimidono|Olimidono]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Olimidono|munozara]]) 10:19, 31-Yanvar 2022 (UTC) :{{ping|Olimidono}} Salom! {{tl|Bilgiquti}} andozida sarlavha matni rangini oʻzgartirmoqchi boʻlsangiz, {{kod|sarlavhauslubi}} parametriga <code><nowiki>color:</nowiki> ''istalgan rang'';</code> qiymatini berishingiz kifoya. Umuman, biror matnning rangini oʻzgartirmoqchi boʻlsangiz {{kod|<span>}} juft tegidan foydalanishingiz mumkin. Masalan, <code><nowiki><span style="color: red;">namuna</span></nowiki></code> → <span style="color: red;">namuna</span>. [[Salaf]] maqolasiga kelsak, [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash]] sahifasi bilan tanishib chiqing. Aytmoqchi, sizdan iltimos qilib qolardimki, yaratayotgan maqolalaringizda „õ“ emas, „oʻ“ dan, „ğ“ emas, „gʻ“ dan foydalaning. Originali lotin yozuvida boʻlgan kishi ismlarini translit qilmang. Masalan, ''Albert Eynshteyn'' emas, ''Albert Einstein'' deb yozing. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 10:53, 31-Yanvar 2022 (UTC) ::Man asosan telefondan foydalanganim uchun unda õ va ğ shu shaklda bôlgani sababli shu xolat bõvotti. Keyin maqolani yozmiman, chunki ref> qõyib chiqish kere, sarlavhalaga ajratish kere. Xullas bu qiyin yõl. Eng oson yõli rus tilidagi maqolani tarjima qib qõya qolaman. Shunda tezro ish bitadi. Boshqa tilda uje hamma narsasi tayyor turgan bõladi, uni faqat tarjima qib qõyilsa bôldi. Rasm qidirib ham õtirmiman. Hammasi tayyor. Ushanichun rus tilidagi nomini tõğridan tôğri tarjima qib qõyaqolaman. Manga shu eng osonroği. Manimcha bizani õzbek tilidagi foydalanuvchilar tarjima funktsiyasi haqida uncha yaxshi bilishmidi. kõp foydalanuvchilar maqolani qanaqqib yozishni bilmasligidan maqolalar soni kõpaymidi. Mani fikrim õzbek tilidagi maqolalarni kõpaytirishni oson yõli boshqa tildagi tayyor maqolani tarjima qib qõya qolish. Shuni youtubedagi kanalilaga qõysela manimcha ish ancha osonlashardi. [[Foydalanuvchi:Olimidono|Olimidono]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Olimidono|munozara]]) 16:08, 31-Yanvar 2022 (UTC) :::Mobil telefon orqali tahrir qilayotgan boʻlsangiz, telefoningizga ''Gboard - the Google Keyboard'' ilovasini yuklab olishingiz mumkin. Shunda, bemalol oʻ. gʻ harflari va tutuq belgisi (ʼ) dan foydalanasiz. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 16:22, 31-Yanvar 2022 (UTC) == Andoza == Bilgiquti mineralni boshqa tillarga ulab qõganakansiz. U notõğri yasalgan. Tõğri yssalgan varianti mana bu [[Andoza:Mineral]] [[Foydalanuvchi:Olimidono|Olimidono]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Olimidono|munozara]]) 16:14, 31-Yanvar 2022 (UTC) :Bu ikki andozani birlashtirish kerak aslida. Vaqt topib, tuzatib qoʻyaman. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 16:23, 31-Yanvar 2022 (UTC) == Jgjyi == Salom, oka. Sizi bilmadimu nime ha dib vikipediyalarimi xaram qilipsiz? Tinchlemi? [[Foydalanuvchi:G'olibjon Meliqulov|G'olibjon Meliqulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:G'olibjon Meliqulov|munozara]]) 11:31, 22-Fevral 2022 (UTC) :@[[Foydalanuvchi:G'olibjon Meliqulov|G'olibjon Meliqulov]]: Salom hamda Vikipediyaga xush kelibsiz! Vikipediyalaringizni kim "xaram" qilibdi? [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 11:34, 22-Fevral 2022 (UTC) ::Tahrirlaringiz jinimni qo'zg'atyabdi! [[Foydalanuvchi:G'olibjon Meliqulov|G'olibjon Meliqulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:G'olibjon Meliqulov|munozara]]) 11:48, 22-Fevral 2022 (UTC) :::Siz men wikipediyani tahrirlasam, oz joyiga xatoligicha qaytarib qoyebsiz! [[Foydalanuvchi:G'olibjon Meliqulov|G'olibjon Meliqulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:G'olibjon Meliqulov|munozara]]) 11:47, 22-Fevral 2022 (UTC) ::::@[[Foydalanuvchi:G'olibjon Meliqulov|G'olibjon Meliqulov]]: Qaysi tahriringizni? Keyin, [https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Avstraliya&curid=3679&diff=2497235&oldid=2476100 mana bu] tahriringizda nima sababdan {{tl|Avstraliya Hamjamiyati info}} andozasini oʻchirdingiz? [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 11:57, 22-Fevral 2022 (UTC) :::::Bu kerakmas andoza. [[Foydalanuvchi:G'olibjon Meliqulov|G'olibjon Meliqulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:G'olibjon Meliqulov|munozara]]) 12:00, 22-Fevral 2022 (UTC) ::::::Chindanmi? Kerakli andoza qaysi ekan? Xullas, foydali hissa qoʻshing. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 12:10, 22-Fevral 2022 (UTC) :::::::Qanisiz? Yordamingiz kerak. [[Foydalanuvchi:G'olibjon Meliqulov|G'olibjon Meliqulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:G'olibjon Meliqulov|munozara]]) 12:27, 22-Fevral 2022 (UTC) ::::::::Wikipediyaga qanday qilib rasm, bayroq, gerb qo'ysa bo'ladi? [[Foydalanuvchi:G'olibjon Meliqulov|G'olibjon Meliqulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:G'olibjon Meliqulov|munozara]]) 12:28, 22-Fevral 2022 (UTC) == T == <galery, uzbekistan> {{imzosiz|G'olibjon Meliqulov}} :Tajriba oʻtkazmoqchi boʻlsangiz, [[VP:Qumloq|qumloq sahifasidan]] foydalaning. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 12:00, 22-Fevral 2022 (UTC) == Javob == Nima bu, o'zi? Kerakmas narsa-ku! [[Foydalanuvchi:G'olibjon Meliqulov|G'olibjon Meliqulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:G'olibjon Meliqulov|munozara]]) 11:59, 22-Fevral 2022 (UTC) :@[[Foydalanuvchi:G'olibjon Meliqulov|G'olibjon Meliqulov]]: Maqolaga [https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Avstraliya&curid=3679&diff=2497258&oldid=2497254 mana bu kabi] keraksiz matn qoʻshishni bas qiling. Foydali hissa qoʻshing. Tushunmagan joyingiz boʻlsa, bemalol soʻrang. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 12:09, 22-Fevral 2022 (UTC) ::Vikipediya yaratsam, qanday rasm qo'shaman? [[Foydalanuvchi:G'olibjon Meliqulov|G'olibjon Meliqulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:G'olibjon Meliqulov|munozara]]) 12:12, 22-Fevral 2022 (UTC) :::https://uz.m.wikipedia.org/wiki/Foydalanuvchi:Malikxan javob yozing. [[Foydalanuvchi:G'olibjon Meliqulov|G'olibjon Meliqulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:G'olibjon Meliqulov|munozara]]) 12:13, 22-Fevral 2022 (UTC) ::::Nimaga tahrirolmayabman!? {{imzosiz|G'olibjon Meliqulov}} :::::@[[Foydalanuvchi:G'olibjon Meliqulov|G'olibjon Meliqulov]]: Vikipediya yaratmaysiz, Vikipediyada sahifa (maqola, andoza, turkum va hkz.) yaratishingiz mumkin. Maqolaga surat qoʻshishda [[Vikiombor]]dagi mavjud erkin litsenziyali fayllardan foydalanishingiz mumkin. Bunda, tahrir qilayotgan maqolangizga {{kod|<nowiki>[[Fayl:XXXX.jpg|thumb|220px]]</nowiki>}} matnini qoʻshing (bu yerda, XXXX &mdash; ''surat nomi'', 220px &mdash; ''surat oʻlchami''). Misol uchun, keling, Vikiombordagi ''[[:commons:File:Landing of Lieutenant James Cook at Botany Bay, 29 April 1770 (painting by E Phillips Fox).jpg]]'' nomli suratni olaylik. Bu suratni shu yerga qoʻshmoqchiman. Bunda, quyidagicha matnni qoʻshaman: :::::{{Kod|<nowiki>[[Fayl:Landing of Lieutenant James Cook at Botany Bay, 29 April 1770 (painting by E Phillips Fox).jpg|thumb|center|200px]]</nowiki>}} :::::Bunda, ''Landing of Lieutenant James Cook at Botany Bay, 29 April 1770 (painting by E Phillips Fox).jpg'' &mdash; '''surat nomi''', ''center'' &mdash; '''surat joylashuvi''' (''center'' &mdash; markazda, ''right'' &mdash; oʻngda, ''left'' &mdash; chapda), ''200px'' &mdash; '''surat oʻlchami''' (200 ni undan kattaroq son bilan almashtirsangiz, surat oʻlchami kattalashadi, aksincha, kichik son bilan almashtirsangiz, surat oʻlchami kichiklashadi). :::::;Natijasi :::::[[Fayl:Landing of Lieutenant James Cook at Botany Bay, 29 April 1770 (painting by E Phillips Fox).jpg|thumb|center|200px]] :::::[[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 12:36, 22-Fevral 2022 (UTC) == Salom == Azizim Malikxan, szga bir iltimosim bor edi [[Maxsus:Contributions/185.139.139.228|185.139.139.228]] 03:58, 28-Fevral 2022 (UTC) :Sizga bir ish bor, Azizm Malikxan [[Maxsus:Contributions/185.139.139.228|185.139.139.228]] 04:01, 28-Fevral 2022 (UTC) ::Salom! Qanday yordam bera olaman? [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 05:38, 1-Mart 2022 (UTC) :::Assalomu aleykum Wikipediaga xush kelibsiz --[[Foydalanuvchi:Mr Light 777|Mr Light 777]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Mr Light 777|munozara]]) 21:10, 4-Iyun 2022 (UTC) == Mavzu istalgan == Assalom alaykum Sizda savolim bor edi. Vikipediyada maqola yozilib, submissionga berilgandan keyin qaysi holatlarda va qancha vaqtda bosilib chiqilishi haqida to'liqro'q va batafsil ma'lumot bera olasizmi? Bilishim bo'yicha 3-6 oy ichida tahrirlovchilar qo'lidan o'tadi, tasdiqlashsa, chop etiladi va Google qidiruvda ko'rinadi. Lekin shunaqa maqolalar tarixini ko'rdimki, ular submissionga berilganiga 1 hafta ham bo'lmasdan tezda tasdiqlangan Googledan ko'rinadi. Javob uchun oldindan rahmat! {{imzosiz|Kamron99}} :{{ping|Kamron99}} Salom hamda Vikipediyaga xush kelibsiz! Kech javob berayotganim uchun uzr soʻrayman. Vikipediyada maqola yaratsangiz, shu vaqtning oʻzida maqola chop etiladi va uni istalgan foydalanuvchi oʻqishi va tahrirlashi mumkin boʻladi. Faqat, maqola mavjud qoidalarga zid (mualliflik huquqlari buzilishi, ensiklopedik ahamiyatga molik emas, spam va hkz.) boʻlsa, administratorlar tomonidan oʻchiriladi. Shuningdek, maqolangiz Google indeksatsiya qilganda qidiruv natijalarida chiqa boshlaydi. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 18:17, 15-Mart 2022 (UTC) == Savol == Assalomu Alaykum Men ham Wikipediaga oz xissamni qoshmoqchiman Men yordam berasizmi Yaxshi [[Maxsus:Contributions/37.110.215.151|37.110.215.151]] 09:16, 18-Mart 2022 (UTC) :Man yordam beraman ;) [[Foydalanuvchi:Mistika666mistika|Mistika666mistika]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Mistika666mistika|munozara]]) 19:08, 25-May 2022 (UTC) ::Ha [[Foydalanuvchi:A.Hamidov|A.Hamidov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:A.Hamidov|munozara]]) 20:58, 27-May 2022 (UTC) == qanday boglansak bo’ladi == qanday boglansak buladi siz bilan [[Maxsus:Contributions/94.158.60.129|94.158.60.129]] 04:41, 5-Aprel 2022 (UTC) :wikipedian da uzim haqimda malumot qoldirmoqchi edim . yordam berolasizmi [[Maxsus:Contributions/94.158.60.129|94.158.60.129]] 04:43, 5-Aprel 2022 (UTC) ::SAlomlar --[[Foydalanuvchi:Mr Light 777|Mr Light 777]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Mr Light 777|munozara]]) 21:13, 4-Iyun 2022 (UTC) == Maqola yozishga yordam == Sizga rahmat lekin men yangi bo'lganim uchun maqola yozsam uchirib yuborishadi menga yordam bersangiz [[Foydalanuvchi:Adib Djabbarov|Adib Djabbarov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Adib Djabbarov|munozara]]) 11:46, 17-Aprel 2022 (UTC) :@[[Foydalanuvchi:Adib Djabbarov|Adib Djabbarov]]: Salom hamda Vikipediyaga xush kelibsiz! [[Yordam:Maqola qanday yoziladi?]] sahifasi bilan tanishib chiqing. Shuningdek, [https://www.youtube.com/watch?v=XrcJ3sDRdnU&t=1389s mana bu videoni] ham tomosha qilishingiz mumkin. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 12:06, 17-Aprel 2022 (UTC) ::Rahmat sizga [[Foydalanuvchi:Adib Djabbarov|Adib Djabbarov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Adib Djabbarov|munozara]]) 14:04, 17-Aprel 2022 (UTC) == No‘g‘ay tiliga yordam == Assalomu alaykum, men noʻgʻaylarning lotin alifbosidan foydalanishi uchun translatewiki haqida munozara boshladim. Afsuski, bu dargumon, chunki men buni so'ragan yagona foydalanuvchiman. Men sizning qo'llab-quvvatlashingizni kutaman, masalan, izoh qoldirib qo'llab-quvvatlashingiz mumkin. https://translatewiki.net/wiki/Support [[Foydalanuvchi:TayfunEt.|TayfunEt.]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:TayfunEt.|munozara]]) 10:58, 7-May 2022 (UTC) == Maqola o'chirilgan == Men hali ''Qurbon Said'' maqolasini to'ldirib yozardim, chala maqola deb o'chirib yuboribsiz, sekin-sekin, ingliz va ozarbayjon manbalaridan tarjima qilib rasmlar joylash niyatim bor edi. [[Maxsus:Contributions/185.139.138.183|185.139.138.183]] 09:45, 14-May 2022 (UTC) :Juda qisqa qilib hamda manbalar keltirmasdan yaratgansiz. Qaytadan yaratishingiz mumkin. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 17:02, 14-May 2022 (UTC) == Assalomu alaykum == Assalomu alaykum. Maqola yaratganimdan keyin bir vaqt bu maqola Searching da chiqmidi. Lekin siz nima qiganizdan keyin u Searching da chiqishni boshlidi? Buni faqat adminla qiloladimi yoki maqola yaratgan har kimmi? Oldindan rahmat!🙏🏻 [[Foydalanuvchi:Azizxon Muzaffarov|Azizxon Muzaffarov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Azizxon Muzaffarov|munozara]]) 15:36, 22-May 2022 (UTC) :Salom, @[[Foydalanuvchi:Azizxon Muzaffarov|Azizxon Muzaffarov]]. Yaratgan maqolangizni qidiruv tizimlari (masalan, Google) indeksatsiya qilgandagina, qidiruv natijalarida chiqa boshlaydi. Bu esa maʼlum vaqt talab etadi. Shuningdek, [[:en:Wikipedia:Controlling search engine indexing|mana bu sahifa]] bilan ham tanishib chiqishingiz mumkin. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 20:23, 22-May 2022 (UTC) ::______‬ sahifasi oʻz mavzusiga doir maʼlumotlarni oʻz ichiga olgan Q0000000 Vikimaʼlumotlar bandi bilan bogʻlandi. ::Siz shu narsa haqida yozumidiz. Har safar shu mazmundigi xabar keganida Wikipediani oʻzini ichidigi qidiradigan joyida man yozgan maqola chiqadi. [[Foydalanuvchi:Azizxon Muzaffarov|Azizxon Muzaffarov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Azizxon Muzaffarov|munozara]]) 14:18, 23-May 2022 (UTC) :::@[[Foydalanuvchi:Azizxon Muzaffarov|Azizxon Muzaffarov]]: Bu xabar siz bir maqola yaratib, uni Vikimaʼlumotlarga bogʻlamaganingizda va bogʻlashni boshqa bir foydalanuvchi amalga oshirganda keladi. Maqola yaratganingizda, uni boshqa tillarga ulashing. Tillarga ishoratlar esa [[Vikimaʼlumotlar]]da saqlanadi. Masalan, siz tomoningizdan yaratilgan ''[[Save Your Tears]]'' maqolasiga ishoratlar [[d:Q96405034|mana bu yerda]] saqlanadi. Maqolani Vikimaʼlumotlarga bogʻlashning eng oson yoʻli, yangi maqola yaratgandan keyin, yonqutidagi „Ishorat qoʻshish“ tugmasini bosishdir. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 15:27, 23-May 2022 (UTC) ::::Aytmoqchi, originali lotin yozuvida yoziladigan kishi ismlarini translit qilmang. Misol uchun, ''Maks Martin'' emas, ''Max Martin'', ''Jeyson Kuinvill'' emas, ''Jason Quenneville''. Bu haqda batafsil [[VP:Maqolalarni nomlash]] sahifasida tanishib chiqishingiz mumkin. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 15:32, 23-May 2022 (UTC) :::::Aha kotta rahmat [[Foydalanuvchi:Azizxon Muzaffarov|Azizxon Muzaffarov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Azizxon Muzaffarov|munozara]]) 18:05, 23-May 2022 (UTC) == Translation notification: MediaWiki 1.38 == Hello Malikxan, You are receiving this notification because you signed up as a translator to oʻzbekcha on MediaWiki. The page [[:mw:MediaWiki 1.38|MediaWiki 1.38]] is available for translation. You can translate it here: * [https://www.mediawiki.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-MediaWiki+1.38&language=uz-latn&action=page translate to oʻzbekcha] <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help MediaWiki to function as a truly multilingual community. You can [https://www.mediawiki.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! MediaWiki translation coordinators&lrm;, 02:36, 4-Iyun 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:MacFan4000@mediawikiwiki using the list at https://www.mediawiki.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == "Brat" filmlari bo'yicha == Assalomu alaykum. Bir necha maqolalarim (Aka, Aka 2 filmlari) nomi o'zgartirilibti. Bu fountain'da balimni kamayishiga olib kelmaydimi? {{imzosiz|Umid Akbaraliyev93}} :{{ping|Umid Akbaraliyev93}} Salom. Maqolangiz nomi koʻchirilganligi sababi filmning rasmiy tarjimasi boʻlmasa, uni aslidek qilib nomlaymiz. Siz yaratgan ''Brat'' va ''Brat 2'' filmlari oʻzbek tiliga rasmiy ravishda oʻgirilganmi? Filmlar haqidagi maqolalar uchun istasangiz {{tl|Film bilgiqutisi}} andozasidan foydalanishingiz ham mumkin. Fountainda baholanishiga kelsak, yoʻq, maqola nomi koʻchirilishi maqolangizni baholashda taʼsir koʻrsatmaydi. Shuni ham qoʻshimcha qilmoqchimaki, maqola yaratar ekansiz, uni boshqa tillarga ulashishni ham oʻrganing. Misol uchun, ''Brat'' maqolasini ruwikidagi [[:ru:Брат (фильм, 1997)|Брат (фильм, 1997)]] maqolasidan tarjima qilgansiz. Maqolani [[Vikimaʼlumotlar]]ga bogʻlash uchun yonqutida joylashgan „Ishorat qoʻshish“ tugmasini bosing. Keyin, Sahifa bogʻlash degan oyna ochiladi. ''Til'' degan qatorga ruwiki, ''Sahifa'' degan qatorga ''Брат (фильм, 1997)'', deb kiritasiz va „Sahifa bogʻlash“ tugmasini bosasiz. Va yana munozara sahifalarda yozayotib [[VP:Imzo#Imzo_qanday_qoʻyiladi|imzo]] chekishni unutmang, buning uchun xabaringizni yozib boʻlganingizdan soʻng, xabaringiz oxirida toʻrttda tilda (<nowiki>~~~~</nowiki>) belgilarini qoʻying. Yoqimli tahrirlar tilayman! [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 07:04, 6-Iyun 2022 (UTC) ::[[Foydalanuvchi:Malikxan|@Malikxan]] tushundim [[Foydalanuvchi:Umid Akbaraliyev93|Umid Akbaraliyev93]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Umid Akbaraliyev93|munozara]]) 08:28, 6-Iyun 2022 (UTC) == Sahifa o'chirib yuborilishi == Assalomu alaykum. Men Terabayt.Uz veb-sayti haqida sahifa yaratgan edim, ammo, ma'lum bo'lishicha siz uni "ensiklopedik ahamiyatga ega emas" deb o'chirib yuboribsiz. Menga tushuntirib bera olasizmi, nima uchun kun.uz yoki daryo.uz kabi oddiy yangiliklar saytlari ensiklopedik ahamiyatga ega-yu, ularga o'xshash lekin mavzusi boshqa bo'lgan terabayt.uz sayti ensiklopedik ahamiyatga ega emas? Iltimos, o'chirib yuborgan sahifangizni qayta tiklab bering. [[Foydalanuvchi:My.pulatov|My.pulatov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:My.pulatov|munozara]]) 09:46, 12-Iyun 2022 (UTC) :Salom, [[Foydalanuvchi:My.pulatov|My.pulatov]]. [[Kun.uz]], [[daryo.uz]] oddiy yangiliklar sayti emas, balki [[VP:Nufuzli manbalar|nufuzli saytlardir]]. Vikipediyaga har kim hissa qoʻshishi mumkin boʻlsa-da, unda faqat ensiklopedik ahamiyatga molik maqolalar boʻlishi lozim. Iltimos, [[VP:Ensiklopedik ahamiyat]] sahifasi bilan tanishib chiqing. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 10:03, 12-Iyun 2022 (UTC) == Tanlangan maqola statusi uchun ovoz berish == Assalomu alaykum! https://uz.wikipedia.org/wiki/Vikipediya:Yaxshi_maqola_nomzodlari/GIF_so%27zi_talaffuzi Ushbu ssilka orqali o'z fikringiz va ovozingizni berishingizni iltimos qilib qolaman. Har qanday fikr uchun oldindan rahmat ! [[Foydalanuvchi:Optima D|Optima D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 07:21, 16-Iyun 2022 (UTC) == Fountain bo'yicha murojaat == Assalomu alaykum! Muhammadali Eshonqulov nomli maqolani "fountain"dan o'chirib berishingizni iltimos qilmoqdaman. Sabab. Avval, ushbu nom ostida yaratilgan maqola "ensiklopedik ahamiyatga ega emas" nomli sabab yuzasidan o'chirib yuborilgan ekan. Ushbu maqola wikipedia qoidalariga mos ravishda qayta yaratildi. Ammo, fountainga joylab bo'lmayapti. [[Foydalanuvchi:Optima D|Optima D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 07:41, 18-Iyun 2022 (UTC) :Salom, [[Foydalanuvchi:Optima D|Optima D]]. Bajarildi. Yoqimli tahrirlar tilayman. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 14:12, 18-Iyun 2022 (UTC) ::Rahmat! [[Foydalanuvchi:Optima D|Optima D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 18:24, 18-Iyun 2022 (UTC) == Uzrli murojaat == Assalomu alaykum, [[Foydalanuvchi:Malikxan|@Malikxan]]! Kechirasiz, menga, men tomondan yaratilgan ammo o'chirib tashlangan maqola ([[M1noR L1GHTDreaM]])ning manba kodi kerak edi. Shuni olib berishning iloji bormi ? Har qanday fikr uchun oldindan rahmat ! Hurmat bilan, [[Foydalanuvchi:Optima D|Optima D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 16:59, 19-Iyun 2022 (UTC) :@[[Foydalanuvchi:Optima D|Optima D]]: Rozi boʻlsangiz, yuqorida tilga olingan oʻchirilgan maqola nusxasini foydalanuvchi fazosida yaratishim mumkin (masalan, <code>Foydalanuvchi:Optima D/<maqola nomi></code>). Shunda, uning matnini koʻrishingiz mumkin boʻladi. Keyin, uni saqlab qolishning iloji yoʻqligiga amin boʻlsangiz (msl, [[VP:NM|nufuzli manbalar]] topa olmasangiz), menga xabar bering, qayta oʻchiraman. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 20:00, 19-Iyun 2022 (UTC) ::Javob uchun katta rahmat, men roziman. Maqoladan nusxa olganimdan so'ng, sizga xabar beraman. Hurmat bilan, [[Foydalanuvchi:Optima D|Optima D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 20:31, 19-Iyun 2022 (UTC) :::@[[Foydalanuvchi:Optima D|Optima D]]: Maqola nusxasini [[:Foydalanuvchi:Optima D/M1noR L1GHTDreaM]] sahifasida topishingiz mumkin. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 20:37, 19-Iyun 2022 (UTC) ::::@[[Foydalanuvchi:Optima D|Optima D]]: [[:File:MINOR.jpg|Mana bu surat]]ni siz olganmisiz? Own work (Oʻzimning ishim), degansiz. Shuni ham aytishni istardimki, pul evaziga maqola yaratishdan saqlanishingiz lozim. [[:en:WP:PAID|Paid editing]] qilganlar kimdan qanday haq olayotganini ochiqlamasa, [[VP:BLOK|bloklanishi]] mumkin. Yoqimli tahrirlar tilayman. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 20:45, 19-Iyun 2022 (UTC) :::::Yana bir bor ta'kidlashfa ruxsat eting. Men o'zbekcha Wikipedia'ga qadam ranjida qilganimdan beri hech qaysi maqolani biror bir maqsad evaziga (misol uchun: pul, reklama yoki piar) yozmaganman. Vijdonim oldida erkinman. Rasmga kelsak, wikicommonsga o'zim joylagan ish nomi ostida nomlashga majbur bo'ldim. U paytda, hali, {{Maxsus:Upload}} bo'limi bilan tanish emas edim. Agarda, mendan shubhalanayotgan bo'lsangiz, administrator sifatida bunga haqqingiz bor. Xayrli kech, hurmatli, [[Foydalanuvchi:Malikxan|@Malikxan]]. Wikido'stingiz, [[Foydalanuvchi:Optima D|Optima D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 20:50, 19-Iyun 2022 (UTC) ::::::[[Foydalanuvchi:Malikxan|@Malikxan]], yana bir bor sizga murojaat qilmoqdaman. [[Foydalanuvchi:Optima D/M1noR L1GHTDreaM]] sahifasi bo'yicha ishlar yakunlandi. Endi, bemalol, o'chirib yuborsangiz ham bo'ladi. Hurmat ila, Wikido'stingiz, [[Foydalanuvchi:Optima D|Optima D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 20:57, 19-Iyun 2022 (UTC) :::::::@[[Foydalanuvchi:Optima D|Optima D]]: Men sizga shunchaki ogoh boʻling, deb aytib qoʻydim. Koʻngilli boʻlib hissa qoʻshayotganingiz uchun tashakkur. Vikiomborga erkin (oʻzingiz yaratgan) fayllarni yuklang. [[VP:NE|Noerkin fayllarni]] esa [[VP:IFM|insofli foydalanish asoslarini]] keltirgan holda mahalliy Vikipediya boʻlimigaga (yaʼni, uzwiki) yuklashingiz mumkin. Siz tomoningizdan yuklangan 3 ta fayl oʻchirildi, sababi IF asoslarini keltirmagansiz. Namuna sifatida [[:Fayl:Dildora Niyozova.jpg|mana bu fayl]]ga qarang. Unda ishlatilgan {{tlx|Noerkin fayl}} andozasini yuklagan noerkin fayllaringizda ishlatishingiz lozim. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 21:01, 19-Iyun 2022 (UTC) ::::::::Xabar berganingiz uchun rahmat, oʻchirdim. :) [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 21:03, 19-Iyun 2022 (UTC) :::::::::@Malikxan, Avvalambor, ogohlantirish uchun benihoyat minnatdorman. Sizning maslahatlaringiz orqali yuqori darajali tahrirlash saboqlarini o'zlashtirdim va hamon o'zlashtirmoqdaman. Insofli foydalanish yo'riqnomasi bo'yicha ko'rsatma-hujjatni qayta o'rganib chiqaman. Xayrli tun tilagan holda, [[Foydalanuvchi:Optima D|Optima D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 21:06, 19-Iyun 2022 (UTC) ::::::::::[[Foydalanuvchi:Malikxan|@Malikxan]], men tomondan yuklangan fayllar o'chirilganidan ogoh etganingiz uchun sizga ham kattakon rahmat! ;) [[Foydalanuvchi:Optima D|Optima D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 21:07, 19-Iyun 2022 (UTC) == Yangi mavzu == Assalom u alaykum Malikxon aka, tahrirdagi yordamiz uchun rahmat, '''Savol:''' Malikxon aka maqola nomini tahrirlash qanday amalaga oshiriladi , menga ham o'rgata olasizmi? Oldindan rahmat {{imzosiz|Boburmirzo Hakimov}} :{{ping|Boburmirzo Hakimov}} Salom. Avvalambor qoʻshayotgan hissangiz uchun tashakkur. Oʻzbekcha Vikipediyada maqola nomini qayta nomlashni ''koʻchirish'' deymiz. Koʻchirish uchun koʻchirmoqchi boʻlgan sahifangizga oʻtib, kompyuteringiz kursorini yuqori paneldagi „Yana“ tugmasiga olib kelasiz, keyin ''Koʻchirish'' degan tugma chiqadi. Shu tugmani bossangiz, Sahifani koʻchirish degan maxsus sahifa ochiladi. Shuningdek, munozara sahifalarda yozayotib imzo chekishni unutmang, buning uchun xabaringizni yozib boʻlganingizdan soʻng, xabaringiz oxirida toʻrttda tilda (<nowiki>~~~~</nowiki>) belgilarini qoʻying. Yoqimli tahrirlar tilayman! [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 13:49, 24-Iyun 2022 (UTC) == Nomni o'zgartirish == Assalomu alekum. Maqolani nomini o'zgartirish bo'yicha yo'l-yo'riq ko'rsitolasizmi. Rahmat [[Foydalanuvchi:Azizxon Muzaffarov|Azizxon Muzaffarov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Azizxon Muzaffarov|munozara]]) 14:10, 3-Iyul 2022 (UTC) :Salom. Qoʻshayotgan hissangiz uchun tashakkur. Maqolani qayta nomlash, yaʼni koʻchirish uchun koʻchirmoqchi boʻlgan sahifangizga oʻtib, kompyuteringiz kursorini yuqori paneldagi „Yana“ tugmasiga olib kelasiz, keyin ''Koʻchirish'' degan tugma chiqadi. Shu tugmani bossangiz, ''Sahifani koʻchirish'' degan maxsus sahifa ochiladi. Shuni ham qoʻshimcha qilmoqchimanki, asli lotin yozuvida yoziladigan kishi ismlarini aslidek yozing, asli lotin yozuvida boʻlmagan (ruscha, yaponcha, koreyscha va hk) kishi ismlarini esa translit qilish mumkin. [[Genrix Mxitaryan]] maqolangizni misol qilib olsak, nega Genrix? Bu ism armanchada Henrix, deb talaffuz qilinadi, shunday ekan ruslardan olib Genrix deyish mantiqsizdir. Yoqimli tahrirlar tilayman. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 14:27, 3-Iyul 2022 (UTC) ::@[[Foydalanuvchi:Azizxon Muzaffarov|Azizxon Muzaffarov]]: [[Яндекс.Такси]] maqolasini [[Yandex.Taxi]]ga koʻchiring. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 14:28, 3-Iyul 2022 (UTC) ::Rahmat Chunarli [[Foydalanuvchi:Azizxon Muzaffarov|Azizxon Muzaffarov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Azizxon Muzaffarov|munozara]]) 14:30, 3-Iyul 2022 (UTC) == Gʻaliy Adilbekov == Assalomu alaykum! Malikxan, Gʻaliy Adilbekov maqolasiga qiziqqaningiz uchun rahmat! Men uning suratini u erga qo'ydim, lekin siz tahrirlarimni bekor qildingiz. https://commons.wikimedia.org/wiki/File:%D0%9A%D0%BE%D0%BC%D0%B1%D1%80%D0%B8%D0%B3_%D0%90%D0%B4%D0%B8%D0%BB%D1%8C%D0%B1%D0%B5%D0%BA%D0%BE%D0%B2.jpg Ehtimol, men noto'g'ri ish qilgandirman? Gʻaliy Adilbekov suratini qanday qilib toʻgʻri oʻrnatishni maslahat bera olasizmi? Oldindan rahmat! [[Foydalanuvchi:Don-Doka|Don-Doka]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Don-Doka|munozara]]) 14:23, 3-Iyul 2022 (UTC) :@[[Foydalanuvchi:Don-Doka|Don-Doka]]: Salom va Vikipediyaga xush kelibsiz. Avvalambor, koʻngilli oʻlaroq qoʻshayotgan hissangiz uchun tashakkur. Tahriringizni qaytarganimga kelsak, {{tl|Kitob manbasi}} ishlatilishi kerak boʻlgan joyda {{tl|veb manbasi}} andozasini ishlatgansiz. Menimcha, bu uchun qaytarmasligim kerak edi, chunki anchagina hissa qoʻshgan ekansiz maqolani kengaytirishga. [[Gʻaliy Adilbekov|Maqolani]] soʻnggi marta siz tahrirlagan versiyasiga qaytardim. Bemalol hissa qoʻshishingiz mumkin. Faqat shuni yodda tutingki, Oʻ va Gʻ harflari va tutuq belgisini toʻgʻri yozishingiz lozim. Eng osoni, maqolani yozib boʻlgandan keyin tahrir oynasi tagidagi [[VP:Vikifikator]] tugmasini bosing. Bu tugma inglizcha apostroflarni (O', G') oʻzbekcha okinalarga (Oʻ, Gʻ) aylantiradi. Yoqimli tahrirlar tilayman. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 14:42, 3-Iyul 2022 (UTC) ::Malikxan, yordamingiz uchun katta rahmat! [[Foydalanuvchi:Don-Doka|Don-Doka]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Don-Doka|munozara]]) 14:43, 3-Iyul 2022 (UTC) == Delete andozasi == MalikxanBot tomonidan tuzatmalar kiritilganda, Oʻchirishga andozasi tushib qolyapti, uni olib tashlay olmadim, yordam bering. [[Foydalanuvchi:Umarxon III|Umarjon Rahimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Umarxon III|munozara]]) 19:58, 13-Iyul 2022 (UTC). : @[[Foydalanuvchi:Umarxon III|Umarxon III]]: Salom. Aynan qaysi maqolada shu holat kuzatilganini ayta olasizmi? [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 20:39, 13-Iyul 2022 (UTC) :: @[[Foydalanuvchi:Malikxan|Malikxan]]: Salom. [[Lum Rexhepi]]. [[Foydalanuvchi:Umarxon III|Umarjon Rahimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Umarxon III|munozara]]) 20:42, 13-Iyul 2022 (UTC). ::: @[[Foydalanuvchi:Umarxon III|Umarxon III]]: Bot tahrir qilgandagi [[Maxsus:PermanentLink/2684890|versiyasi]]. {{tl|Delete}} andozasini hech qayerga qoʻshmagan-ku. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 20:46, 13-Iyul 2022 (UTC) :::: @[[Foydalanuvchi:Malikxan|Malikxan]]: Qiziq, men birinchi koʻrganimda bor edi, endi esa yoʻq, skrinshotini olib qolgandim, telegramdagi guruhga tashlayman. [[Foydalanuvchi:Umarxon III|Umarjon Rahimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Umarxon III|munozara]]) 21:06, 13-Iyul 2022 (UTC). :::::@[[Foydalanuvchi:Umarxon III|Umarxon III]]: Bot vazifalarida maqolalarga <nowiki>{{delete}}</nowiki> andozasini qoʻshish yoʻq. Maqola tarixidan ham maʼlumki, bu andoza qoʻshilmagan. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 21:14, 13-Iyul 2022 (UTC) == Assalomu aleykum == Assalomu aleykum Yengi Turkumni qanaqa qilib qoʻshish mumkin. Rahmat [[Foydalanuvchi:Azizxon Muzaffarov|Azizxon Muzaffarov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Azizxon Muzaffarov|munozara]]) 18:14, 17-Iyul 2022 (UTC) :Salom, [[Foydalanuvchi:Azizxon Muzaffarov|Azizxon Muzaffarov]]. Maqolani yozib boʻlganingizdan keyin eng pastda <code><nowiki>[[Turkum:</nowiki>''Turkum nomi''<nowiki>]]</nowiki></code> teg-havolasini qoʻshing. Bundan tashqari, mavjud boʻlmagan turkumlarni ham yaratishingiz mumkin. Mavjud turkumlar uchun esa [[:Maxsus:Categories]] sahifasiga qarang. Batafsil [[Vikipediya:Turkumlashtirish]] sahifasi orqali tanishib chiqishingiz mumkin. Shuningdek, turkumlarni tez qoʻyish/oʻzgartirish/oʻchirish uchun ajoyib gadjet bor, uni yoqishni istasangiz, [[Vikipediya:HotCat|mana bu sahifa]] bilan tanishib chiqishingiz mumkin. Tushunmagan joylaringiz boʻlsa, bemalol soʻrang. Yoqimli tahrirlar tilayman. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 18:59, 18-Iyul 2022 (UTC) ::Assalomu alaykum. Rus wikipediyasidigi ushbu '''Шаблон:Сезон ФК''' (''<u>https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D0%A1%D0%B5%D0%B7%D0%BE%D0%BD_%D0%A4%D0%9A</u>'') va '''Шаблон:Сезон национального чемпионата''' (''<u>https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D0%A1%D0%B5%D0%B7%D0%BE%D0%BD_%D0%BD%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D1%87%D0%B5%D0%BC%D0%BF%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%82%D0%B0</u>'') shu bilgiqutini o'zbekcha varianti juda ko'p vaqt omasa, va qiyinchilik tug'dirmasa yaratib berolasizmi. Bilgiquti yaratish haqida bilimam videoyam yo'g'akan. Rahmat [[Foydalanuvchi:Azizxon Muzaffarov|Azizxon Muzaffarov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Azizxon Muzaffarov|munozara]]) 03:02, 22-Iyul 2022 (UTC) :::Рахмат [[Foydalanuvchi:Azizxon Muzaffarov|Azizxon Muzaffarov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Azizxon Muzaffarov|munozara]]) 08:25, 19-Iyul 2022 (UTC) ::::@[[Foydalanuvchi:Azizxon Muzaffarov|Azizxon Muzaffarov]]: Salom. Oʻzingiz ham yarata olasiz. Koʻrsatma berishimga izn bering. Masalan, [[:ru:Шаблон:Сезон ФК|Сезон ФК]] andozasi sahifasini ochib, yonqutidagi ''На других языках'' boʻlimida English deganini ustiga bosing. Shunda [[:en:Template:Infobox football club season|Template:Infobox football club season]] nomli sahifa ochiladi. Soʻngra, yuqori paneldagi ''View source'' tugmasini bosib, andoza manba kodidan nusxa oling va oʻzbekcha Vikipediyada Futbol klubi mavsumi bilgiqutisi nomli sahifa yaratib, unga nusxa olingan matnni/kodni joylang. Endi, qarabsizki, siz andoza yaratdingiz va uni ishlashini tekshirib koʻrishingiz mumkin. Tarjima qilinadigan joylari boʻlsa, tarjima qilishingiz lozim boʻladi. Shunchalik oson. Tushunmagan boʻlsangiz, bemalol munozara sahifamga yozing. Yordam berishdan mamnun boʻlaman. Yoqimli tahrirlar tilayman. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 07:46, 23-Iyul 2022 (UTC) :::::Hop rahmat🙏🏻 [[Foydalanuvchi:Azizxon Muzaffarov|Azizxon Muzaffarov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Azizxon Muzaffarov|munozara]]) 08:23, 23-Iyul 2022 (UTC) == WikiOromgoh == Assalomu aleykum Wikioromgoh haqida malumot berolasizmi? [[Foydalanuvchi:Azizxon Muzaffarov|Azizxon Muzaffarov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Azizxon Muzaffarov|munozara]]) 03:58, 20-Iyul 2022 (UTC) :@[[Foydalanuvchi:Azizxon Muzaffarov|Azizxon Muzaffarov]]: Salom. [[Vikipediya:WikiStipendiya marafoni/WikiOromgoh]] sahifasi bilan tanishib chiqing. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 08:29, 20-Iyul 2022 (UTC) == Yangi mavzu == Fountainga Aurelien Tchouameni haqida tarjimani qo'shib bo'lmayapti, tushuntirib bera olasizmi? [[Foydalanuvchi:Bonu Nur|Bonu Nur]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Bonu Nur|munozara]]) 04:39, 26-Iyul 2022 (UTC) :@[[Foydalanuvchi:Bonu Nur|Bonu Nur]]: Maqola nomini toʻgʻri kiritayotganingizga ishonchingiz komilmi? Siz yaratgan maqola nomi Aurelien Tchouameni emas, [[Aurélien Tchouaméni]]. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 05:05, 26-Iyul 2022 (UTC) == O‘chirilgan fayllar bo‘yicha murojaat. == Salom, hurmatli @Malikxan! Men tomondan yuklangan 32—33ta fayllar o‘chirib tashlanibdi. Sababini bilsam bo‘ladimi? Axir, barchasini <nowiki> {{Noerkin fayl}} </nowiki> andozasi bilan yuklagan edim. [[Foydalanuvchi:Optima D|Optima D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 15:43, 29-Iyul 2022 (UTC) :{{ping|Optima D}} Hormang! Faqatgina siz yuklagan emas, balki boshqa foydalanuvchilar tomonidan ham yuklangan tirik insonlarning noerkin suratlari oʻchirildi. [[VP:IFM]]ning 1-shartiga qarang: Erkin faylga almashtirishning iloji yoʻq. Tirik insonning noerkin suratini erkin faylga almashtirishning doimo iloji bor, deb ishoniladi (ayrim istisnolarni hisobga olmaganda). Shu sababli tirik insonning noerkin suratini yuklash mumkin emas. Yanada koʻproq maʼlumot uchun [[:en:Wikipedia:Non-free_content#UULP|mana bu sahifaga]] qarang. Yoqimli tahrirlar tilayman. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 16:14, 29-Iyul 2022 (UTC) ::@[[Foydalanuvchi:Malikxan|Malikxan]]: Bor bo‘ling, og‘a! Maslahalat uchun katta rahmat, yanada yaxshiroq tanishib chiqaman. [[Foydalanuvchi:Optima D|Optima D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 16:24, 29-Iyul 2022 (UTC) == Turkumlar indeksi == Assalomu alaykum! Hormang, og‘a! Bir savol bor edi. Maqolalar indeksi kabi turkumlar indeksini ham topsak bo‘ladimi ? [[Foydalanuvchi:Optima D|Optima D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 21:14, 1-Avgust 2022 (UTC) :@[[Foydalanuvchi:Optima D|Optima D]]: Rahmat, charchamasdan. Maqolalar uchun [[Vikipediya:Maqolalar indeksi]] nomli sahifamiz bor. Ammo, turkumlar uchun bunday sahifa yaratilmagan hozircha. Shunday boʻlsa-da, buning yoʻli mavjud. Eʼtiboringizni mana bu havolaga qarataman: ''<nowiki>https://uz.wikipedia.org/wiki/Maxsus:AllPages?from=&to=&namespace=14</nowiki>''. Shu havolaning <code>from=</code>, deb yozilgan qismidan keyin oʻzingizga kerakli harfni qoʻshing. Masalan, <code>from=K</code>, deb. Shunda havola mana bunday holatga keladi: <code>https://uz.wikipedia.org/wiki/Maxsus:AllPages?from=K&to=&namespace=14</code>. Bu havolani ochib koʻrsangiz, K harfidan boshlanadigan turkumlar roʻyxatini koʻrishingiz mumkin. Nafaqat, K, balki ''Ka'', ''Kam'', ''Kub'' va hk. kabilarni ham yozishingiz mumkin. Foydali boʻldi, deb umid qilaman. {{(:}} [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 21:25, 1-Avgust 2022 (UTC) ::Eee, bor bo‘ling, o‘g‘a! Boringizga shukur, kattakon rahmat! Maroqli tahrirlar tilayman :) [[Foydalanuvchi:Optima D|Optima D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 21:33, 1-Avgust 2022 (UTC) == Yo‘naltirish == Assalomu alaykum. Hormang og'a! '''<nowiki>Andoza:Afd-notice</nowiki>''' andozasi bilan tanishib chiqdim. Juda ajoyib!. Menda bir taklif bor. Ushbu andozaning tarkibiga kiruvchi maqolalarni aniqlash yanada osonroq bo‘lishi uchun '''<nowiki> Andoza:AFD </nowiki>'''ga yo‘ltirib qo‘yishga nima deysiz? Huddi '''<nowiki> Andoza:Tezda o‘chirishga </nowiki>''' andozasi '''<nowiki> Andoza:d </nowiki>'''ga yo'naltirilgani kabi. [[Foydalanuvchi:Optima D|Optima D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 20:40, 3-Avgust 2022 (UTC) :@[[Foydalanuvchi:Optima D|Optima D]]: Salom, Optima D. Bor boʻling. Ushbu andozani Adiutor nomli gadjet uchun yaratdim (albatta, gadjetdan foydalanmagan holda ham foydalansa boʻladi). Bugungi qoʻshgan hissamga qarasangiz, kun boʻyi shu gadjet bilan band boʻlganman. Gadjet kim uchun? Siz, MiroJP kabi foydalanuvchilar uchun. Yaʼni, yangi yaratilgan maqolalarga, agar ular Vikipediya qoida va koʻrsatmalariga mos kelmasa, ularga {{tl|tezda oʻchirishga}} andozasini qoʻshadigan va administratorga bagʻoyatda katta yordam beradigan foydalanuvchilar uchun. Gadjetni toʻliq soz qilib boʻlganimdan keyin munozara sahifangizga bu haqda batafsil yozmoqchi edim. Siz bu yerda yozdingiz, keling, men ham shu yerda yozay unda. Aslida ushbu gadjet ilk bor trwikida foydalanilgan gadjet, ikkinchi viki boʻlib uzwikida tatbiq etildi. Gadjetning foydasi sahifalarni tezda oʻchirishga, odatiy oʻchirishga, himoya oʻrnatishga, koʻchirishga soʻrov qoldirishda foydalanuvchilarga qulaylik tugʻdiradi, ishini biroz osonlashtiradi. Aslida, yirik, yaʼni maqolalari, faol foydalanuvchilari soni anchayin koʻp boʻlgan (enwiki, frwiki, trwiki) vikilarda biror sahifani oʻchirishga nomzod sifatida koʻrsatsangiz, shu sahifa yaratuvchisini ham ogohlantirishingiz kerak. Biz kichik vikimiz, asta-sekin oʻsib bormoqdamiz. Shunday ekan, biz ham bu odatlarga oʻtishimiz kerak. Yaʼni, sahifani oʻchirishga nomzod sifatida koʻrsatsangiz, sahifa muallifini bu haqda xabardor qilishingiz kerak. Toʻgʻri, bu biroz kishini zeriktiradi. Uning foydalanuvchi munozara sahifasini ochishingiz, soʻngra sahifasini oʻchirishga nomzod sifatida koʻrsatganingiz haqida yozishingizni talab etadi. Birinchisida zerikmaysiz, ammo koʻplab sahifalarni nomzod qilib koʻrsatsangiz, ushbu bir xil protseduradan zerikib qolishingiz tayin. Adiutor esa bunda foydali boʻladi. Uni yoqsangiz, bir-ikki tugmani bosish bilan ham sahifaga oʻchirishga tegini qoʻshasiz, ham sahifa muallifini bu haqda ogohlantirasiz. Koʻp vikilarda buni amalga oshirishda shu kabi gadjetlardan foydalanishadi. Masalan, [[VP:Twinkle]]dan. Lekin, Twinklega qaraganda, Adiutor qulayroq koʻrindi. Xullas, gadjet deyarli tayyor, moslamalaringizga oʻtib, Gadjetlar boʻlimida uni yoqishingiz mumkin. Ayni paytda, bizga har qachongidan maqolalarni tekshirishga yordamlashuvchi foydalanuvchilar kerak. Juda uzun boʻlib ketdi, shu yerda toʻxtata qolay. {{tl|afd-notice}}ni {{tl|AFD}}ga yoʻnaltirishga kelsak, lozim topsangiz, qilishingiz mumkin, qarshi emasman. Yoqimli tahrirlar tilayman. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 21:18, 3-Avgust 2022 (UTC) ::Shunchaki tasanno! Uzun bo‘lib ketgani ahamiyatsiz, maroq bilan o‘qidim 😁. Adiutor gadjeti yoqildi. Endi gadjet qanday ishlashini yanada yaxshiroq o‘rganib chiqib, O‘zbekcha Vikipediyaga hissa qo‘shishda davom etsak bo‘ladi. Bu ishingiz tahsinga sazovor👏! Vikipediyaga hissa qo‘shishdan charchamang og‘a! Sizga ham maroqli tahrirlar tilayman ;) [[Foydalanuvchi:Optima D|Optima D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 21:35, 3-Avgust 2022 (UTC) :::Aytmoqchi, uni yoqqan boʻlsangiz, yuqori panelda [[:Fayl:Adiutor 1.0.11 screenshot 2.jpg|mana bu suratdagi]] kabi uch nuqta paydo boʻladi. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 22:06, 3-Avgust 2022 (UTC) ::::Ko'rdim, Vikipediya qidiruv panelini yonida ekan. Juda ajoyib! [[Foydalanuvchi:Optima D|Optima D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 23:32, 3-Avgust 2022 (UTC) == Yangi mavzu == Assalomu aleykum. Men Namangan viloyat tarixi va madaniyati davlat muzeyi ilmiy xodimiman. Muzey haqida maqola joylasam nima sababdan o‘chirib yubordingiz, tushuntirib bering. Nimaga o‘chirilganligini tushunmadim [[Foydalanuvchi:Islomjon Karimov|Islomjon Karimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Islomjon Karimov|munozara]]) 12:07, 4-Avgust 2022 (UTC) :Muzey haqida maqola O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining PQ-5159-son qarorida belgilangan vazifalar ijrosi sifatida joylanmoqda. Qarorda wikipediyada 6 ta jahon tilida har bir muzey muzey faoliyati va tarixi haqida ma'lumot joylashi belgilangan. Iltimos maqolani qaytib joylab qo‘yishingizni so‘rayman. Qayta yuklashingizni so‘rayman [[Foydalanuvchi:Islomjon Karimov|Islomjon Karimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Islomjon Karimov|munozara]]) 12:12, 4-Avgust 2022 (UTC) ::PQ-5150-son edi qaror. hato ketib qolibdi raqami PQ-5150 [[Foydalanuvchi:Islomjon Karimov|Islomjon Karimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Islomjon Karimov|munozara]]) 12:13, 4-Avgust 2022 (UTC) :::@[[Foydalanuvchi:Islomjon Karimov|Islomjon Karimov]]: Salom hamda Vikipediyaga xush kelibsiz. Oʻzingizni tanishtirishingizga hojat yoʻq. Ilimos, turli qarorlar haqida ham munozara sahifamga yozmang, chunki ular men uchun ahamiyatsiz. Maqolangiz oʻchirilishi masalasiga kelsak, buning sababini foydalanuvchi munozara sahifangizga yozdim. Maqolangiz [[VP:TOʻM|tezda oʻchirish mezonlari]]ning [[VP:M2|M2]] bandiga binoan oʻchirildi. Yaʼni, oʻzbek tilida emas. Oʻzbekcha Vikipediyada maqolalar oʻzbek tilida yoziladi, rus tilida yaratmoqchi boʻlsangiz, maqolani [[ruscha Vikipediya]]da yaratishingiz mumkin. Shuni ham yodda tuting, oʻzbek tilida yaratilgani maqolangiz oʻchirilmaydi degani emas. Maqolangiz [[VP:EA|ensiklopedik ahamiyatga]] molik boʻlishi lozim. [[VP:BNN|Neytral ohang]]da yozilishi kerak ([[VP:NM|nufuzli manbalar]] keltirilgan holda). Biror saytdagi matnni hech qanday oʻzgartirishsiz koʻchirib oʻtmang. Bu [[VP:MH|mualliklik huquqlarining]] buzilishiga olib keladi. Tushunmagan joylaringiz boʻlsa, tortinmasdan soʻrang. Yoqimli tahrirlar tilayman. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 12:49, 4-Avgust 2022 (UTC) == Fayl yuklash == Hormang, og'a! Yordamingiz kerak. Juda keng ko'lamga ega bo'lgan, maksimal ravishda nuqsonsiz maqola yaratmoqchi edim. [https://images.vfl.ru/ii/1543311194/c7a6749e/24370744.jpg Mana bu rasmni] {{tl|Noerkin fayl}} andozasini bilan yuklash mumkinmi? Saytda mualliflik huquqi borligini ko'rmadim. [[Foydalanuvchi:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy "><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]]<sup>[[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|<span style="color:blue;font-family:Lucida Calligraphy">'''(menga yozish!)'''</span></sup>]] 00:44, 7-Avgust 2022 (UTC) :@[[Foydalanuvchi:Optima D|Optima D]]: Salom! Savolingizni ancha erta koʻrdim, toʻliqroq yozish maqsadida javobni biroz kechiktirdim. Keling, dastlab sizga fayllardan insofli foydalanish haqida umumiy tushunchalar beraman. Bilasiz, [[Vikiombor]]ga yuklangan fayllardan barcha Vikimedia loyihalarida foydalanish mumkin. Yaʼni, unga yuklangan fayldan boshqa bir loyihada foydalanish uchun uni shu loyihaga yuklash shart emas. Vikiombor esa oʻzida erkin litsenziyali fayllarni jamlagan, unga mualliflik huquqlari bilan himoyalangan fayllarni yuklash mumkin emas. Shuning uchun ham undagi fayllarni bemalol ishlatish mumkin (va imkon qadar Vikipediya boʻlimlaridagi sahifalarda Vikiombordagi mavjud fayllarni ishlatish lozim). Vikiomborda 87 milliondan ortiq fayl mavjud boʻlsa-da, har doim ham (Vikipediyadagi sahifada ishlatish uchun) oʻzingizga kerakli faylni topa olmasligingiz mumkin. Yuklamoqchi boʻlsangiz, sizga kerakli surat mualliflik huquqlari bilan himoyalangan boʻlishi mumkin (bu holatda, yuqorida yozganimdek, bunday faylni Vikiomborga yuklay olmaysiz (''istisno'': mualliflik huquqi egasi erkin foydalanishga ruxsat bergan boʻlsa, yuklash mumkin)). Keling, misol sifatida biror film posterini olaylik. U mualliflik huquqlari bilan himoyalangan, demak erkin litsenziya bilan Vikiomborga yuklay olmaysiz. Ammo, u suratdan Vikipediyadagi tegishli maqolada insofli foydalanishingiz mumkin. Bunda, surat egasidan ruxsat olish talab etilmaydi. Surat hamon erkin surat hisoblanmaydi, chunki mualliflik huquqlari bilan bogʻliq cheklovlarga ega. Biz buni ''noerkin'' (erkin boʻlmagan) surat deymiz. Shunday qilib, ushbu noerkin suratni (yaʼni, film posterini) [[VP:IF|tegishli qoidalar]] asosida yuklay olasiz (bu haqda avval ham yozganman). Lekin, undan erkin suratdek foydalana olmaysiz. Masalan, noerkin suratlar faqat maqolalarda ishlatilishi kerak (foydalanuvchi sahifalarda ishlata olmaysiz). Eng oz darajada ishlatilishi kerak (masalan, bir noerkin surat oʻquvchiga maqolani oson tushuntirishni taʼminlay olsa, koʻplab noerkin suratlarni ishlatmaslik lozim). Uni erkin faylga almashtirishning iloji boʻlmasligi kerak. Noerkin suratlardan foydalanishda shunga oʻxshash [[Vikipediya:Insofli foydalanish mezonlari#Shartlar|yana bir qancha shartlar]] mavjuddir. Nega ularni yuklaganda, tegishli andozalarni qoʻshish talab etiladi? Chunki, biz bu turdagi fayllarni faqat ensiklopedik maqsadlarda, tegishli maqolada insofli foydalanish uchun ishlatayotganimizni koʻrsatishimiz kerak. Shunchaki Internetdan olib, insofli foydalanish asoslarini keltirmasdan yuklamaslik kerak. Bularni insofli foydalanish va uning mezonlari haqida koʻproq tushuncha olishingiz, insofli foydalanish maqsadini yanada anglashingiz hamda insofli foydalanish deganda faqatgina fayl sahifasiga tegishli andozani qoʻshib qoʻyishni tushunmasligingiz uchun yozdim. Faqat qoidalarga ishorat qoldirgandan oʻzim bu haqda batafsil yozishni afzal koʻrdim. Endi asosiy savolingizga qaytamiz. Nega tirik odamning noerkin suratini yuklay olmaymiz? Sababi odatda uni erkin faylga almashtirishning doimo iloji boʻladi (yuqorida keltirgan shartlarimga qarang: Erkin faylga almashtirishning iloji yoʻq boʻlishi lozim). Shu sababli uni yuklay olmaymiz. Siz yuqorida qoldirgan havoladagi suratdagi shaxs tirik shaxsdir, suratni erkin suratga almashtirishning iloji bor. Vikiomborda uning suratlari ham bor ([[:commons:File:Танзила Камаловна.jpg|qarang]]). Ustiga ustak, Vikiomborda shu shaxsning erkin suratini boʻla turib, Vikipediya boʻlimiga uning noerkin suratini yuklab, uni maqolada ishlatish xato boʻladi. Shunday ekan, uning suratini mahalliy Vikipediya til boʻlimiga noerkin surat sifatida yuklamaslik lozim. Boshqa tomondan, biror saytda mualliflik huquqlari bilan himoyalangan degan matn yoʻqligi undagi matn, surat va hk. CC litsenziyasi bilan yoyinlanishi mumkin degani emas. Iloji boʻlsa, uning noerkin emas, erkin suratini yuklash kerak. Bu borada tushunmagan joylaringiz boʻlsa, bemalol soʻrang. Imkon qadar batafsil va tushunarli qilib javob berishga harakat qilaman. Yoqimli tahrirlar tilayman. :(''Qoʻshimcha maʼlumot'': Koʻpchilik mahalliy Vikipediya boʻlimlarida oʻzlarining mahalliy tasvirlardan insofli foydalanish boʻyicha tegishli siyosatlariga muvofiq noerkin fayllarni yuklash mumkin. Lekin, hammasida emas. [[:meta:Non-free_content#Wikipedia|Mana bu roʻyxatga]] qarasangiz, noerkin fayllarni yuklash mumkin boʻlmagan Vikipediya boʻlimlarini ham koʻrishingiz mumkin.) <br>[[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 13:32, 7-Avgust 2022 (UTC) ::Eee, baraka toping, og‘a😁! Sizni juda yaxshi tushundim. Yaxshilab o‘rganib chiqishga harakat qilaman. Sizga ham maroqli tahrirlar bo‘lsin. Kattakon rahmat. [[Foydalanuvchi:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy "><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]]<sup>[[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|<span style="color:blue;font-family:Lucida Calligraphy">'''(menga yozish!)'''</span></sup>]] 16:31, 7-Avgust 2022 (UTC) :::@[[Foydalanuvchi:Optima D|Optima D]], imzoingiz uslubini har safar qoʻlda oʻzgartirayotganingiz eʼtiborimni tortdi. Agar hozirgi uslubdagi koʻrinishi sizga maʼqul boʻlsa, uni toʻrtta tilda (<code><nowiki>~~~~</nowiki></code>) ni qoʻyganda, avtomatik shunday koʻrinishda chiqadigan qilish mumkin. Buning uchun [[Maxsus:Preferences|moslamalaringizga]] oʻtib, ''Yangi imzo:'' (''Imzo'' boʻlimi pastida) yozuvi pastidagi qutiga, masalan, {{kod|[[Foydalanuvchi:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy "><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]]<sup>[[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|<span style="color:blue;font-family:Lucida Calligraphy">'''(menga yozish!)'''</span></sup>]]}} ni kiritasiz va {{tugma|Saqla}} tugmasini bosasiz. Shunda, munozara sahifalarda xabaringiz oxiriga shunchaki <code><nowiki>~~~~</nowiki></code> kodini qoʻyib, ''Saqlash'' tugmasini bosganingizda, toʻrtta tilda <span style="font-family: Lucida Calligraphy "><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b> vaqt, sanaʼga aylanadi. :::PS. Foydalanuvchi nomingizni ham oʻzgartirish mumkin, buni istasangiz, ayting. <br>[[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 16:51, 7-Avgust 2022 (UTC) ::::Bu usulni qo‘llab ko'rgandim. Negadir doim o‘xshmagandi. Yana bir marta sinab ko‘raychi. Maslahalat uchun rahmat :) Foydalanuvchi nomimni marafondan keyin o‘zgartirishga so‘rov qoldirmoqchiman. Buni eslatib o‘tganingiz uchun ham kattakon rahmat! [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 00:59, 8-Avgust 2022 (UTC) :::::[[Foydalanuvchi:Optima D|&#91;&#91;Foydalanuvchi:Optima D&#124;&#60;span style&#61;&#34;font-family: Lucida Calligraphy &#34;&#62;&#60;b style&#61;&#34;color: #7A69B8&#34;&#62;Maxi&#60;/b&#62;&#60;b style&#61;&#34;color:#191970&#34;&#62;Millian&#60;/b&#62;&#93;&#93; &#60;sup&#62;&#91;&#91;Foydalanuvchi munozarasi:Optima D&#124;&#60;span style&#61;&#34;color:blue&#34;&#62;&#39;&#39;&#39;(menga yozish!)&#39;&#39;&#39;&#60;/span&#62;&#60;/sup&#62;&#93;&#93;]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 01:03, 8-Avgust 2022 (UTC) ::::::Aytdimku :( [[Foydalanuvchi:Optima D|&#91;&#91;Foydalanuvchi:Optima D&#124;&#60;span style&#61;&#34;font-family: Lucida Calligraphy &#34;&#62;&#60;b style&#61;&#34;color: #7A69B8&#34;&#62;Maxi&#60;/b&#62;&#60;b style&#61;&#34;color:#191970&#34;&#62;Millian&#60;/b&#62;&#93;&#93; &#60;sup&#62;&#91;&#91;Foydalanuvchi munozarasi:Optima D&#124;&#60;span style&#61;&#34;color:blue&#34;&#62;&#39;&#39;&#39;(menga yozish!)&#39;&#39;&#39;&#60;/span&#62;&#60;/sup&#62;&#93;&#93;]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 01:04, 8-Avgust 2022 (UTC) :::::::Nima qilish kerakligini tushundim, yana bir sinab ko‘raychi :)[[Foydalanuvchi:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy "><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]]<sup>[[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|<span style="color:blue;font-family:Lucida Calligraphy">'''(menga yozish!)'''</span></sup>]] 01:09, 8-Avgust 2022 (UTC) ::::::::Rahmat, og‘a! O‘xshadi😁 Munozara sahifangizda to'polon qilganim uchun ming bor uzr :) [[Foydalanuvchi:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy "><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b> </span>]] [[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|<span style="color:blue">'''(menga yozish!)'''</span>]] 01:16, 8-Avgust 2022 (UTC) :::::::::@[[Foydalanuvchi:Optima D|Optima D]]: Belgilar soni cheklangan, shu sababli oʻxshamagan. Buning yoʻli bor. Masalan, {{kod|Foydalanuvchi}}ni {{kod|User}}ga, {{kod|Foydalanuvchi munozarasi}}ni {{kod|User talk}}ga, {{kod|Image}}ni {{kod|Fayl}}ga almashtirish mumkin. Yoki {{kod|font-family:Lucida Calligraphy}} kodi ikki marta yozilgan, shuni bir marta yoziladigan qilish mumkin. Imkon boricha qisqartirdim, endi oʻxshashi kerak: :::::::::{{kod|[[User:Optima D|<b style="font-family:Lucida Calligraphy; color:#7A69B8">Maxi<b style="color:#191970">Millian</b>]] [[Fayl:Bouncywikilogo.gif|25px]]<sup>[[User talk:Optima D|<span style="color:blue">(menga yozish!)</span></sup>]]</b>}} <br>[[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 16:19, 8-Avgust 2022 (UTC) ::::::::::Tushunarli, kattakon rahmat, og'a :) [[Foydalanuvchi:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy "><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|<sup><span style="color:blue">'''(munozara!)'''</span></sup>]] 02:24, 9-Avgust 2022 (UTC) == Xushsifat maqola == @[[Foydalanuvchi:Malikxan|Malikxan]]: Assalomu alaykum, og'a!. Xushsifat maqola nomzodligiga [https://uz.wikipedia.org/wiki/Vikipediya:Xushsifat_maqola_nomzodlari o'z nomzodimni] qo'ygan edim. Iltimos, ovoz berishda qatnashib, o'z fikringizni bildirsangiz. Har qanday fikr uchun oldindan rahmat. Hurmat bilan, [[Foydalanuvchi:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy "><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|<sup><span style="color:blue">'''(munozara!)'''</span></sup>]] 02:23, 9-Avgust 2022 (UTC) == Fayl:Oyna jurnali nashryoti.jpg == Bu rasmni oʻchirish asosingizni tushunmadim, bu tirik inson emas va bu Oʻzbekistondagi eng birinchi nashr etilgan jurnal va buni Jurnalistika, matbuot sohasi uchun ahamiyati yuqori, shunday ekan oʻchirishiz nooʻrin. ana bir savol siz qaysi mezonlar asosida tekshiryapsiz maqolalarni, nega u biz u haqida bilmaymiz, siz zarurat deb biladigan suratlarning shartlari qanday [[Foydalanuvchi:BaxtiyJahon|BaxtiyJahon]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:BaxtiyJahon|munozara]]) 04:25, 21-Avgust 2022 (UTC) :Salom, [[Foydalanuvchi:BaxtiyJahon|BaxtiyJahon]]. [[Vikipediya:Noerkin kontent]] va [[Vikipediya:Insofli foydalanish mezonlari]] sahifalari bilan tanishib chiqishingiz mumkin. [[VP:IFM]]ning 3-shartiga qarang: „Eng oz darajada ishlatiladi“. Noerkin fayl oʻta zarur hollarda ishlatilishi lozim. [[Oyna (jurnal)]] maqolasida bitta noerkin surat ishlatdingiz, shu yetarli. Shu sababli [[:Fayl:Oyna jurnali nashryoti.jpg]]ni oʻchirdim. Siz tomoningizdan yuklangan qolgan fayllarni oʻchirishimga kelsak, tirik insonning noerkin suratini yuklash mumkin emas. Chunki, uni odatda erkin analogiga almashtirishning doimo iloji boʻladi. Oʻchirish IFMning 1-shartiga binoan amalga oshirildi. Noerkin faylni erkin analogiga almashtirishning iloji boʻlmasligi kerak. Bu haqda batafsil [[#Fayl yuklash|mana bu yerda]] yozganman, oʻqib chiqishingiz mumkin. Qiziqtirgan savollaringiz boʻlsa, tortinmasdan bering. Yoqimli tahrirlar tilayman. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 16:41, 21-Avgust 2022 (UTC) ::Tushuntirish uchun rahmat siz aytgan narsalarni ko'rib chiqaman, sizga katta rahmat [[Foydalanuvchi:BaxtiyJahon|BaxtiyJahon]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:BaxtiyJahon|munozara]]) 16:47, 21-Avgust 2022 (UTC) == Bmw == Mers sila [[Maxsus:Contributions/188.113.214.210|188.113.214.210]] 02:53, 22-Avgust 2022 (UTC) == BBQ USA hujjatli filmi == Malikxan BBQ USA hujjatli filmi nomdagi yozilgan maqolamni o'chirib tashlang iltimos--[[Foydalanuvchi:BaxtiyJahon|BaxtiyJahon]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:BaxtiyJahon|munozara]]) 11:42, 23-Avgust 2022 (UTC) :@[[Foydalanuvchi:BaxtiyJahon|BaxtiyJahon]]: {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 13:25, 23-Avgust 2022 (UTC) ::Katta rahmat sizga [[Foydalanuvchi:BaxtiyJahon|BaxtiyJahon]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:BaxtiyJahon|munozara]]) 16:26, 23-Avgust 2022 (UTC) == Tasdiqlangan foydalanuvchi == Assalomu alaykum! Qanday qilib tasdiqlangan foydalanuvchi bo'lish mumkin? Bu uchun alohida guruhga qo'shilish kerakligi haqida aytishgandi. Shu haqida ma'lumot bera olasizmi? [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 13:59, 24-Avgust 2022 (UTC) :Salom, [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]]. Keling, dastlab tasdiqlangan foydalanuvchi huquqi nima ekanligi va nima uchun kerakligi haqida tushuntiraman. :Oʻzi MediaWiki dunyosida oltita asosiy foydalanuvchi turi bor: (All), User, Autoconfirmed User, Bot, Admin, Bureaucrat. (All) deganda, hamma, hatto oʻquvchi ham tushuniladi. Autoconfirmed boʻlsangiz, sahifalarni koʻchira olasiz, fayl yuklay olasiz. Odatda bu huquq kamida 4 kun avval roʻyxatdan oʻtgan va 5-10 ta tahrir qilgan foydalanuvchilarga avtomatik tarzda beriladi. Autoconfirmed userni oʻzbekchasiga ''avtotasdiqlangan foydalanuvchi'' desak boʻladi. Masalan, endigina roʻyxatdan oʻtgan foydalanuvchi (roʻyxatdan oʻtganiga bir kun ham boʻlmagan va birorta tahrir qilmagan) uzwikida [[Maxsus:Upload]] sahifasini ochib, fayl yuklay olmaydi yoki biror maqolani ochsa, yuqori panelda ''Yana'' tugmasi chiqmaydi. U qachon autoconfirmed statusini olsa, shunda yuqorida aytib oʻtilgan amallarni bajara oladi. Ushbu status esa, yuqorida yozganimdek, 5-10 tadan ortiq tahrir qilsa va roʻyxatdan oʻtganiga 4-5 kun boʻlsa, avtomatik tarzda foydalanuvchiga taqdim etiladi. :Tasdiqlangan (Confirmed) foydalanuvchilarga kelsak, u Autoconfirmed bilan bir xil, faqat foydalanuvchilarga avtomatik tarzda emas, [[VP:R|rasmiyatchilar]] tomonidan beriladi. uzwikida bu statusdan amalda foydalanilinmaydi (nafaqat uzwikida, balki koʻpchilik Vikipediya boʻlimlarida ham). Siz sahifalarni koʻchira olasiz, uzwikiga fayl yuklay olasiz, demak avtotasdiqlangansiz. Bu amallarni men ham bajara olaman, demak menda ham ushbu foydalanuvchi huquqi mavjud. :[[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 16:14, 24-Avgust 2022 (UTC) ::Rahmat kattakon ma'lumot uchun [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 16:59, 24-Avgust 2022 (UTC) :::Yana bir masala bo'yicha so'ramoqchi edim. Portallar?! Ular bilan ishlash qanday amalga oshiriladi? uzwikida nega portallar qo'llanilmaydi yoki mavjud andozalari bor bo'lsa ham nega qo'llay olmayapman? Shu haqida ham tushuntirib bera olasizmi? [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 17:27, 24-Avgust 2022 (UTC) ::::@[[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]]: Portallar maʼlum bir mavzu boʻyicha „bosh sahifa“lardir. Bunday sahifalar uchun alohida <code>Portal</code> nomfazosi ham mavjud. Masalan, [[Bosh Sahifa]] Oʻzbekcha Vikipediya uchun bosh (asosiy) sahifa boʻlsa, portallar maʼlum bir mavzu uchun bosh sahifa boʻlib xizmat qiladi. Misol uchun, [[Portal:Amerika Qoʻshma Shtatlari]]ga qarasangiz, bu AQSh mavzusi uchun bosh sahifa sanaladi. Unda AQSh mavzusiga doir uzwikida TM, YM statusini olgan maqolalarni, umuman AQSh mavzusi boʻyicha umumiy maʼlumotlarni topishingiz mumkin. Oʻzbekcha Vikipediyadagi mavjud portallar roʻyxatini [[:Turkum:Portallar|portallar turkumida]] koʻrishingiz mumkin. Bizda portallar oz. ::::[[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 17:52, 24-Avgust 2022 (UTC) ==Bilgiqutilarga bog'liq savol== Assalomu alaykum! Uzur yana bezovta qilayotganim uchun. [[Alicia Ashley]] nomli maqolamda sportchi bilgiqutisi parametrlari ishlamayapti? Sababini ko'rib bera olasizmi? [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 03:53, 26-Avgust 2022 (UTC) :Boxer bilgiqutisi uzwikipediada mavjud emasmi? Mening barcha bokschilar haqidagi maqolalarim garchi bilgiqutiga ma'lumot kiritgan bo'lsam ham xatolik berayapti(((((( [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 03:55, 26-Avgust 2022 (UTC) ::Salom, [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]]. ::Sportchi bilgiqutisiga kelsak, u ishlaydi. {{tl|Sportchi bilgiqutisi}}ga qarang. Bundan tashqari, shu andozaning analogi boʻlgan {{tl|Infobox sportchi}} andozasi ham mavjud. Kelajakda bu ikki andozani birlashtiramiz. Ikkinchi andozaning qulayligi parametr nomlari enwikidagisi bilan bir xil, yaʼni tegishli maqolada shu andoza ishlatilgan boʻlsa, uni enwikidan uzwikiga shunchaki olib oʻtsangiz ham muammosiz ishlaydi. ::Bokschi bilgiqutisiga kelsak, mavjud. Qarang: {{tl|Bokschi bilgiqutisi}}. Aftidan, andozani topgan koʻrinasiz, chunki [[Alicia Ashley|maqolada]] undan foydalanibsiz. Xatolik deb nimani aytayabsiz? Xatoni aniq qilib bayon etsangiz, yordam berishdan mamnun boʻlaman. ::Yoqimli tahrirlar tilayman. ::[[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 06:33, 26-Avgust 2022 (UTC) :::Maqolaga kirib ko'rgan bo'lsangiz undagi infoboxda gulli qavsli yozuvlar chiqib qolgan... ularni tahrirlash bandini topa olmadim na visual holatda na manbasi orqali. men kiritgan parametrlar orasida bunday bandlar yo'q edi.. Shu {{{}}} qavschalar sababli ham maqola xuddi hato chop etilgandek ko'rinyapti ko'zimgan. Juda hunik.....(((( [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 09:01, 26-Avgust 2022 (UTC) ::::@[[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]]: Tuzatildi. Xatolikni aytganingiz uchun tashakkur. Yoqimli tahrirlar tilayman. ::::[[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 10:48, 26-Avgust 2022 (UTC) ==XM== Assalomu alaykum! Xm Xushsifat maqola tanlash mezonlari qanday? Bu haqida nega ma'lumot yo'q? [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 11:16, 29-Avgust 2022 (UTC) gha3suunx92ssubgvqg3ybq1l1gxvfw Letsie III 0 674346 2816534 2548438 2022-08-28T22:24:04Z Umarxon III 18267 wikitext text/x-wiki {{Hukmdor |ismi = Letsie III |portret = Letsie III.jpg |razmer = 250px |davlat = [[Tasvir:Flag of Lesotho.svg|25px]] [[Lesoto]] |lavozim = qiroli |tugʻilgan sanasi = {{tugʻilgan sanasi va yoshi|1963|7|17|df=y}} |tugʻilgan joyi = [[Lesoto]] |hukmronligining boshlanishi = [[1996-yil]] [[7-fevral]]dan<ref>{{veb manbasi|url=http://elpais.com/diario/1997/11/01/agenda/878338803_850215.html|title=LA CORONACIÓN DE LETSIE III|first=Ediciones El|last=País|date=1-noyabr 1997-yil|publisher=|accessdate=4-iyun 2017-yil}}</ref> |oʻtmishdosh = [[Moshoeshoe II]] |voris = [[Lerotholi Seeiso]] }} '''Letsie III''' (asl ismi ''David Mohato Bereng Seeiso'''; [[17-iyul]] [[1963]]) - [[Lesoto]] qiroli<ref>{{veb manbasi|url=http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-13728326|title=Lesotho profile|publisher=BBC News|accessdate=14-noyabr 2012-yil}}</ref><ref>{{veb manbasi|url=http://members.iinet.net.au/~royalty/states/africa/lesotho.html|title=LESOTHO|first=Henry|last=Soszynski|website=members.iinet.net.au|accessdate=4-iyun 2017-yil|archivedate=2017-06-30|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170630221838/http://members.iinet.net.au/~royalty/states/africa/lesotho.html}} {{Webarxiv|url=https://web.archive.org/web/20170630221838/http://members.iinet.net.au/~royalty/states/africa/lesotho.html |date=2017-06-30 }}</ref><ref>{{veb manbasi|url=http://ls.china-embassy.org/eng/li/IP/t580793.htm|title=His Majesty King Letsie III |publisher=Embassy of the People's Republic of China in the Kingdom of Lesotho|accessdate=14-noyabr 2012-yil}}</ref>. == Biografiya == [[1963-yil]] [[17-iyul]]da Morija shahridagi Skott kasalxonasida tug‘ilgan, Buyuk Britaniyada Ampleforth kollejida tahsil olgan. U yerdan Lesoto milliy universitetida o'qishni davom ettirdi va huquqshunoslik bo'yicha bakalavriatni tamomladi. Keyinchalik [[Bristol universiteti]]da, Wolfson kollejida, Kembrijda va Wye kollejida o'qishni davom ettirdi. U oʻqishni [[1989-yil]]da Lesotoga qaytib kelganida tugatgan. 1989-yil 16-dekabrda Matsiengning boshligʻi etib tayinlangan. Uning toj kiyish marosimi [[1997-yil]] [[31-oktyabr]]da Setsoto stadionida bo'lib o'tdi. Marosimda [[Uels]] shahzodasi Charles ishtirok etdi. [[2016-yil]] [[1-dekabr]]da Rimda Jose Graziano da Silva tomonidan Oziq-ovqat va qishloq xoʻjaligi tashkilotining Oziq-ovqat boʻyicha maxsus elchisi etib tayinlandi. == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Lesoto monarxlari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] {{bio-stub}} {{royal-stub}} {{Monarxlar}} 80v5yebqg3oubb1su4ujijmmvd30key Andoza:Death year and age 10 674645 2816900 1964735 2022-08-29T06:54:35Z Yoshlar ishlari agentligi 74288 wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#if:{{{3|}}}|{{MONTHNAME|{{{3|}}}}} {{{1|}}}|{{{1|}}}}} (yoshi&nbsp;{{#expr:{{{1}}}-{{{2}}}-1}}&ndash;{{#expr:{{{1}}}-{{{2}}}}}){{#invoke:Check for unknown parameters|check|ignoreblank=y|preview=|unknown=|1|2|3}}</includeonly><noinclude> {{documentation}} </noinclude> teivmop166dtbh0xyy8h5cx2klomckx Andoza:Userbox/100wikidays 10 678028 2817332 1985488 2022-08-29T11:42:17Z Nataev 3628 wikitext text/x-wiki {{userbox | border-c = #222 | border-s = 2 | float = <!--left|right|none (default=left)--> | id =[[File:Spain traffic signal r301-100-green.svg|x41px]] | id-c = <!--id background color (default=#d0d0d0)--> | info = Bu foydalanuvchi [[:m:100wikidays|#100wikidays musobaqasida]] {{#if:{{{active|}}}|{{#if:{{{log|}}}|[[{{{log}}}|ishtirok etmoqda]]|ishtirok etmoqda}}|{{#if:{{{log|}}}|[[{{{log}}}|ishtirok etgan]]|ishtirok etgan}}}}. ([[:User:{{BASEPAGENAME}}/100wikidays|hissasi]]) | info-a = center | info-c = #fff | info-fc = #444 | info-s = 9 | nocat = <!--block page category declarations (default=false)--> | usercategory = <!--user category (optional)--> | usercategory2 = <!--user category (optional)--> | usercategory3 = <!--user category (optional)--> }}<noinclude>{{doc}}</noinclude> 8ou9tnerqgtcyjmwoeildlei925m3ge Qallibek Kamolov 0 678357 2817167 2450636 2022-08-29T10:20:52Z Laziz Baxtiyorov 56023 wikitext text/x-wiki {{Davlat arbobi |ismi = Qallibek Kamolovich Kamolov |asl ismi = |tasvir = |uzunlik = |lavozimi = [[Qoraqalpogʻiston]] Kompartiyasi 1-kotibi |bayroq = Symbol-hammer-and-sickle.svg |boshlanish davri = [[1963-yil]] |tugash davri = [[1984-yil]]gacha |oʻtmishdoshi = [[Nosir Mahmudov]] |vorisi = [[Hakimbek Solihov]] |lavozimi_2 = Qoraqalpoq ASSR Ministrlar soveti raisi |bayroq_2 = Flag of Karakalpak ASSR (1952-1991).gif |boshlanish davri_2 = [[1959-yil]] |tugash davri_2 = [[1963-yil]] |oʻtmishdoshi_2 = [[Navruz Japaqov]] |vorisi_2 = [[Erejep Aytmuratov]] |tavallud sanasi = {{tugʻilgan sanasi va yoshi|1926|3|18}} |mukofotlari = {{{!}} style="background: transparent" {{!}} {{Sotsialistik Mehnat Qahramoni}} {{!}}} {{{!}} style="background: transparent" {{!}}{{Lenin ordeni|1971}}{{!!}}{{Lenin ordeni|1973}}{{!!}}{{Lenin ordeni|1976}}{{!!}}{{Oktabr inqilobi ordeni|1980}} {{!}}- {{!}}{{Mehnat qizil bayroq ordeni|1965}}{{!!}}{{Hurmat belgisi ordeni|1949}}{{!!}}{{Hurmat belgisi ordeni|1957}} {{!}}- {{!!}}{{Vladimir Ilich Lenin tavalludining 100 yilligi munosabati bilan taʻsis etilgan medal}} {{!}}} {{{!}} style="background: transparent" {{!!}}{{El-yurt hurmati ordeni}} {{!}}} }} '''Qallibek Kamolov''' ([[1926-yil]]da tugʻilgan) — Qoraqalopogʻiston davlat arbobi, ministrlar soveti raisi ([[1963]]—[[1984]]). == Biografiya == ===Taʼlim=== [[1947-yil]]da Qoraqalpoq universitetini tugatgan. ==Mehnat faoliyati== 1942—1947-yillarda oʻrta maktab oʻqituvchisi sifatida ishlagan. 1947-yildan davlat amaldori sifatidagi faoliyati boshlangan. 1951—1952-yillarda Qoraqalpoq ASSR ministrlar soveti raisining oʻrinbosari, 1952—1953-yillarda [[Nukus]] shahar ijroiya soveti raisi, 1953—1956-yillarda Qoraqalpogʻiston kommunal xizmatlar vaziri, 1956—1958-yillarda Qoraqalpogʻiston transport vaziri, 1958—1959-yillarda Qoraqalpogʻiston ASSR KP MK 1-kotibi, 1959—1963-yillarda Qoraqalpogʻiston ASSR minisrlar soveti raisi, 1963—1984-yillarda Qoraqalpogʻiston ASSR KP MK 1-kotibi, 1984—1986-yillarda [[SSSR]]ning Kostansa ([[Ruminiya]])dagi konsuli<ref>{{Citation |year= |title=Materiali 22 sʼezda KPSS. Stenograficheskiy otchet. |url=http://www.vkpb2kpss.ru/book_view.jsp?idn=002420&page=435&format=html |access-date=2018-06-02 |archivedate=2015-07-08 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150708051650/http://www.vkpb2kpss.ru/book_view.jsp?idn=002420&page=435&format=html }}</ref><ref>[http://www.knowbysight.info/2_KPSS/05802.asp XXVI sʼezd Kommunisticheskoy partii Sovetskogo Soyuza 23.2 — 3.3.1981]</ref> vazifalarida faoliyat olib borgan. [[Paxta ishi]] boʻyicha sudlangan<ref>[http://www.shintorg.com/obzors/2461-2010-05-15-13-30-18 Vladimir Pletinskiy — Iz bilogo]</ref>. ==Mukofotlari== [[2017-yil]]da „[[El-yurt hurmati ordeni]]“ bilan mukofotlandi<ref>http://press-service.uz/uz/lists/view/960</ref>. == Oilasi == Qallibek Kamolovning qizi [[Sharof Rashidov]]ning oʻgʻli — Ilhomga turmushga chiqqan.<br/> Xotini — Lyubov Semyonovna Kamalova (1927-2022)<ref>[https://m.kun.uz/news/2022/01/05/shavkat-mirziyoyev-murat-kamalovga-hamdardlik-bildirdi Shavkat Mirziyoev Murat Kamalovga hamdardlik bildirdi]</ref><br/> Oʻgʻli — [[Murod Kamolov]], hozirda Joʻqorgʻi Kenges raisi<ref>https://m.kun.uz/news/2020/10/02/qoraqalpogiston-joqorgi-kengesiga-yangi-rais-saylandi</ref>. Sharof Rashidovning jiyaniga uylangan<ref>[http://www.pseudology.org/people/Genealogy3.htm Olenev M. — Genealogiya sovetskoy parteliti]</ref><ref>[http://www.knowbysight.info/KKK/10792.asp Kamalov Kallibek, biografiya]</ref><ref>[http://az-libr.ru/index.shtml?Persons&A0C/a712949f/index Biografiya]</ref>. == Manbalar == {{manbalar}} {{uzbekistan-bio-stub}} {{bio-stub}} {{Oʻzbekiston viloyatlari hokimlari}} [[Turkum:Oʻzbekiston yetakchilari]] {{DEFAULTSORT:Kamolov, Qallibek}} bmfu8h3ns4ct7vpjtyadfuspigg2bhc 2817171 2817167 2022-08-29T10:23:14Z Laziz Baxtiyorov 56023 wikitext text/x-wiki {{Davlat arbobi |ismi = Qallibek Kamolovich Kamolov |asl ismi = |tasvir = |uzunlik = |lavozimi = [[Qoraqalpogʻiston]] Kompartiyasi 1-kotibi |bayroq = Symbol-hammer-and-sickle.svg |boshlanish davri = [[1963-yil]] |tugash davri = [[1984-yil]]gacha |oʻtmishdoshi = [[Nosir Mahmudov]] |vorisi = [[Hakimbek Solihov]] |lavozimi_2 = Qoraqalpoq ASSR Ministrlar soveti raisi |bayroq_2 = Flag of Karakalpak ASSR (1952-1991).gif |boshlanish davri_2 = [[1959-yil]] |tugash davri_2 = [[1963-yil]] |oʻtmishdoshi_2 = [[Navruz Japaqov]] |vorisi_2 = [[Erejep Aytmuratov]] |tavallud sanasi = {{tugʻilgan sanasi va yoshi|1926|3|18}} |mukofotlari = {{{!}} style="background: transparent" {{!}} {{Sotsialistik Mehnat Qahramoni}} {{!}}} {{{!}} style="background: transparent" {{!}}{{Lenin ordeni|1971}}{{!!}}{{Lenin ordeni|1973}}{{!!}}{{Lenin ordeni|1976}}{{!!}}{{Oktabr inqilobi ordeni|1980}} {{!}}- {{!}}{{Mehnat qizil bayroq ordeni|1965}}{{!!}}{{Hurmat belgisi ordeni|1949}}{{!!}}{{Hurmat belgisi ordeni|1957}} {{!}}- {{!!}}{{Vladimir Ilich Lenin tavalludining 100 yilligi munosabati bilan taʻsis etilgan medal}} {{!}}} {{{!}} style="background: transparent" {{!!}}{{El-yurt hurmati ordeni}} {{!}}} }} '''Qallibek Kamolov''' ([[1926-yil]]da tugʻilgan) — Qoraqalopogʻiston davlat arbobi, ministrlar soveti raisi ([[1963]]—[[1984]]). == Biografiya == ===Taʼlim=== [[1947-yil]]da Qoraqalpoq universitetini tugatgan. ==Mehnat faoliyati== 1942—1947-yillarda oʻrta maktab oʻqituvchisi sifatida ishlagan. 1947-yildan davlat amaldori sifatidagi faoliyati boshlangan. 1951—1952-yillarda Qoraqalpoq ASSR ministrlar soveti raisining oʻrinbosari, 1952—1953-yillarda [[Nukus]] shahar ijroiya soveti raisi, 1953—1956-yillarda Qoraqalpogʻiston kommunal xizmatlar vaziri, 1956—1958-yillarda Qoraqalpogʻiston transport vaziri, 1958—1959-yillarda Qoraqalpogʻiston ASSR KP MK 1-kotibi, 1959—1963-yillarda Qoraqalpogʻiston ASSR minisrlar soveti raisi, 1963—1984-yillarda Qoraqalpogʻiston ASSR KP MK 1-kotibi, 1984—1986-yillarda [[SSSR]]ning Kostansa ([[Ruminiya]])dagi konsuli<ref>{{Citation |year= |title=Materiali 22 sʼezda KPSS. Stenograficheskiy otchet. |url=http://www.vkpb2kpss.ru/book_view.jsp?idn=002420&page=435&format=html |access-date=2018-06-02 |archivedate=2015-07-08 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150708051650/http://www.vkpb2kpss.ru/book_view.jsp?idn=002420&page=435&format=html }}</ref><ref>[http://www.knowbysight.info/2_KPSS/05802.asp XXVI sʼezd Kommunisticheskoy partii Sovetskogo Soyuza 23.2 — 3.3.1981]</ref> vazifalarida faoliyat olib borgan. [[Paxta ishi]] boʻyicha sudlangan<ref>[http://www.shintorg.com/obzors/2461-2010-05-15-13-30-18 Vladimir Pletinskiy — Iz bilogo]</ref>. ==Mukofotlari== [[2017-yil]]da „[[El-yurt hurmati ordeni]]“ bilan mukofotlandi<ref>http://press-service.uz/uz/lists/view/960</ref>. ==Kitoblari== Qallibek Kamolov „El xizmatida“ xotira kitobining muallifidir<ref>{{veb manbasi |title=Қаллибек Камолов: Тақдиримиз ягона, дардимиз ўхшаш, ютуқларимиз умумий |url=https://yuz.uz/news/qallibek-kamolov-taqdirimiz-yagona-dardimiz-oxshash-yutuqlarimiz-umumiy |website=www.yuz.uz |accessdate=29-avgust 2022-yil}}</ref> == Oilasi == Qallibek Kamolovning qizi [[Sharof Rashidov]]ning oʻgʻli — Ilhomga turmushga chiqqan.<br/> Xotini — Lyubov Semyonovna Kamalova (1927-2022)<ref>[https://m.kun.uz/news/2022/01/05/shavkat-mirziyoyev-murat-kamalovga-hamdardlik-bildirdi Shavkat Mirziyoev Murat Kamalovga hamdardlik bildirdi]</ref><br/> Oʻgʻli — [[Murod Kamolov]], hozirda Joʻqorgʻi Kenges raisi<ref>https://m.kun.uz/news/2020/10/02/qoraqalpogiston-joqorgi-kengesiga-yangi-rais-saylandi</ref>. Sharof Rashidovning jiyaniga uylangan<ref>[http://www.pseudology.org/people/Genealogy3.htm Olenev M. — Genealogiya sovetskoy parteliti]</ref><ref>[http://www.knowbysight.info/KKK/10792.asp Kamalov Kallibek, biografiya]</ref><ref>[http://az-libr.ru/index.shtml?Persons&A0C/a712949f/index Biografiya]</ref>. == Manbalar == {{manbalar}} {{uzbekistan-bio-stub}} {{bio-stub}} {{Oʻzbekiston viloyatlari hokimlari}} [[Turkum:Oʻzbekiston yetakchilari]] {{DEFAULTSORT:Kamolov, Qallibek}} fo7guq8c234oafvg9mnxxoqg3aclfdg 2817186 2817171 2022-08-29T10:30:40Z Laziz Baxtiyorov 56023 wikitext text/x-wiki {{Davlat arbobi |ismi = Qallibek Kamolovich Kamolov |asl ismi = |tasvir = |uzunlik = |lavozimi = [[Qoraqalpogʻiston]] Kompartiyasi 1-kotibi |bayroq = Symbol-hammer-and-sickle.svg |boshlanish davri = [[1963-yil]] |tugash davri = [[1984-yil]]gacha |oʻtmishdoshi = [[Nosir Mahmudov]] |vorisi = [[Hakimbek Solihov]] |lavozimi_2 = Qoraqalpoq ASSR Ministrlar soveti raisi |bayroq_2 = Flag of Karakalpak ASSR (1952-1991).gif |boshlanish davri_2 = [[1959-yil]] |tugash davri_2 = [[1963-yil]] |oʻtmishdoshi_2 = [[Navruz Japaqov]] |vorisi_2 = [[Erejep Aytmuratov]] |tavallud sanasi = {{tugʻilgan sanasi va yoshi|1926|3|18}} |mukofotlari = {{{!}} style="background: transparent" {{!}} {{Sotsialistik Mehnat Qahramoni}} {{!}}} {{{!}} style="background: transparent" {{!}}{{Lenin ordeni|1971}}{{!!}}{{Lenin ordeni|1973}}{{!!}}{{Lenin ordeni|1976}}{{!!}}{{Oktabr inqilobi ordeni|1980}} {{!}}- {{!}}{{Mehnat qizil bayroq ordeni|1965}}{{!!}}{{Hurmat belgisi ordeni|1949}}{{!!}}{{Hurmat belgisi ordeni|1957}} {{!}}- {{!!}}{{Vladimir Ilich Lenin tavalludining 100 yilligi munosabati bilan taʻsis etilgan medal}} {{!}}} {{{!}} style="background: transparent" {{!!}}{{El-yurt hurmati ordeni}} {{!}}} }} '''Qallibek Kamolov''' ([[1926-yil]]da tugʻilgan) — Qoraqalopogʻiston davlat arbobi, ministrlar soveti raisi ([[1963]]—[[1984]]). == Biografiya == === Taʼlim === [[1947-yil]]da Qoraqalpoq universitetini tugatgan. == Mehnat faoliyati == 1942—1947-yillarda oʻrta maktab oʻqituvchisi sifatida ishlagan. 1947-yildan davlat amaldori sifatidagi faoliyati boshlangan. 1949-yilda oblast yoshlar tashkiloti birinchi kotibi etib tayinlandi<ref name="kitob"/>. 1951—1952-yillarda Qoraqalpoq ASSR ministrlar soveti raisining oʻrinbosari, 1952—1953-yillarda [[Nukus]] shahar ijroiya soveti raisi, 1953—1956-yillarda Qoraqalpogʻiston kommunal xizmatlar vaziri, 1956—1958-yillarda Qoraqalpogʻiston transport vaziri, 1958—1959-yillarda Qoraqalpogʻiston ASSR KP MK 1-kotibi, 1959—1963-yillarda Qoraqalpogʻiston ASSR minisrlar soveti raisi, 1963—1984-yillarda Qoraqalpogʻiston ASSR KP MK 1-kotibi, 1984—1986-yillarda [[SSSR]]ning Kostansa ([[Ruminiya]])dagi konsuli<ref>{{Citation |year= |title=Materiali 22 sʼezda KPSS. Stenograficheskiy otchet. |url=http://www.vkpb2kpss.ru/book_view.jsp?idn=002420&page=435&format=html |access-date=2018-06-02 |archivedate=2015-07-08 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150708051650/http://www.vkpb2kpss.ru/book_view.jsp?idn=002420&page=435&format=html }}</ref><ref>[http://www.knowbysight.info/2_KPSS/05802.asp XXVI sʼezd Kommunisticheskoy partii Sovetskogo Soyuza 23.2 — 3.3.1981]</ref> vazifalarida faoliyat olib borgan. Umumiy hisobda 6 marotaba sobiq Ittifoq Oliy Kengashiga deputat etib saylangan<ref name="kitob"/> [[Paxta ishi]] boʻyicha sudlangan<ref>[http://www.shintorg.com/obzors/2461-2010-05-15-13-30-18 Vladimir Pletinskiy — Iz bilogo]</ref>. == Mukofotlari == [[2017-yil]]da „[[El-yurt hurmati ordeni]]“ bilan mukofotlandi<ref>http://press-service.uz/uz/lists/view/960</ref>. == Kitoblari == Qallibek Kamolov „El xizmatida“ xotira kitobining muallifidir<ref name="kitob">{{veb manbasi |title=Қаллибек Камолов: Тақдиримиз ягона, дардимиз ўхшаш, ютуқларимиз умумий |url=https://yuz.uz/news/qallibek-kamolov-taqdirimiz-yagona-dardimiz-oxshash-yutuqlarimiz-umumiy |website=www.yuz.uz |accessdate=29-avgust 2022-yil}}</ref>. {{Quote|text=Sharof Rashidovning topshirig‘iga asosan 1963-yil erta bahorda Toshkentdan bog‘dorchilik sohasining akademigi hisoblangan atoqli bog‘bon Rizamat akani respublikamizga taklif qildik. Ana shu oqsoqol boshchiligida Nukusdagi oliy va o‘rta maxsus o‘quv yurtlarining talabalari ko‘magida qariyb 2 ming gektar maydonga turli mevali daraxt nihollari ekildi. Mazkur bog‘ni hosilga kirguncha uch-to‘rt yil vaqt davomida davlat mablag‘i hisobidan asrab-avaylab, parvarishladik|sign=Qallibek Kamalov|source=<ref>https://yuz.uz/news/qallibek-kamolov-taqdirimiz-yagona-dardimiz-oxshash-yutuqlarimiz-umumiy</ref>}} == Oilasi == Qallibek Kamolovning qizi [[Sharof Rashidov]]ning oʻgʻli — Ilhomga turmushga chiqqan.<br /> 1949-yil Lyubov Semyonovna Kamalova (1927-2022) bilan turmush qurgan<ref>[https://m.kun.uz/news/2022/01/05/shavkat-mirziyoyev-murat-kamalovga-hamdardlik-bildirdi Shavkat Mirziyoev Murat Kamalovga hamdardlik bildirdi]</ref>. 4 nafar farzandlari bor.<br /> Oʻgʻli — [[Murod Kamolov]], hozirda Joʻqorgʻi Kenges raisi<ref>https://m.kun.uz/news/2020/10/02/qoraqalpogiston-joqorgi-kengesiga-yangi-rais-saylandi</ref>. Sharof Rashidovning jiyaniga uylangan<ref>[http://www.pseudology.org/people/Genealogy3.htm Olenev M. — Genealogiya sovetskoy parteliti]</ref><ref>[http://www.knowbysight.info/KKK/10792.asp Kamalov Kallibek, biografiya]</ref><ref>[http://az-libr.ru/index.shtml?Persons&A0C/a712949f/index Biografiya]</ref>. == Manbalar == {{manbalar}} {{uzbekistan-bio-stub}} {{bio-stub}} {{Oʻzbekiston viloyatlari hokimlari}} [[Turkum:Oʻzbekiston yetakchilari]] {{DEFAULTSORT:Kamolov, Qallibek}} ogfgtutzlp0pk3ucz51ekbcl7pm3xbn Jahongir Ortiqxoʻjayev 0 685550 2816465 2673778 2022-08-28T19:36:55Z Umarxon III 18267 wikitext text/x-wiki {{Davlat arbobi bilgiqutisi |ismi = Jahongir Ortiqxoʻjayev |tasvir = Джахонгир Артыкходжаев (18-05-2021) (cropped).jpg |lavozimi = [[Toshkent shahri]] hokimi |bayroq=Emblem of Tashkent.svg |1belginomi = Emblem of Tashkent.svg |1matnnomi = |boshlanish davri = [[2018-yil]] [[21-dekabr]]dan<br><small>([[26-aprel]] [[2018-yil]]dan v.b.)</small> |prezident = [[Shavkat Mirziyoyev]] |premyer = [[Abdulla Aripov]] |oʻtmishdoshi = [[Rahmonbek Usmonov]] |tavallud sanasi = {{tugʻilgan sanasi va yoshi|1975|1|2}} |maʼlumoti = [[Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti]] |dini = [[Islom]]([[Ahl as-Sunna val-Jamoa|sunniy]]) |kasbi = iqtisodchi |mukofotlari = {{Oʻzbekistonda xizmat koʻrsatgan quruvchi}}{{Doʻstlik ordeni}} }} '''Jahongir Obidovich Ortiqxoʻjayev''' — „[[J-United Group]]“ kompaniyalar guruhining ([[Akfa]], Imzo-Akfa, [[Artel (shirkat)|Artel]], [[Discover Invest]], DreamCity Development, Stargate systems, Prime tower group, Obod shahar qurilish, Jako, Lucem, MediaPark, Atlas, EcoBozor, Senyor & Senyorita, Vesta Electric, Royal sun-panel, Amilov, Autograph Gallery, Benkam (Navoiy) , BizDoner, Qanotchi, Engelberg, Airfel, KFC, Lider-line, Gold aluminium-plastic Co, Zomin sunrise, [[Zoʻr TV]] telekanali, Multi-mafe, Avalon, brendlarini oʻz ichiga oladi) asoschisi, [[2018-yil]] [[21-dekabr]]dan buyon [[Toshkent]] shahar hokimi<ref>{{Veb manbasi|url=https://regnum.ru/news/2409296.html|title=Toshkent hokimi etib biznesmen tayinlandi|date=2018-04-26|work=ИА REGNUM|accessdate=2018-10-16}}</ref> . == Biografiya == * [[1975-yil]] [[2-yanvar]]da tugʻilgan. Millati — oʻzbek. * 1991-1996 yillarda [[Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti]]da tahsil olgan. * [[2011]] yildan [[2017]] yilgacha [[Artel (shirkat)|Artel Engineering kompaniyasiga]] rahbarlik qilgan. * [[2017]]-[[2018]] yillarda [[Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi]] huzuridagi [[Tashkent City]] xalqaro ishbilarmonlik markazi ob’ektlarni qurish va ulardan foydalanish davlat unitar korxonasi direktori lavozimida ishlagan. * [[2020-yil]]dan — Oʻzbekiston [[yoga]] federatsiyasi prezidenti. == Mukofotlari == * [[2015-yil]]da [[Doʻstlik ordeni]] bilan taqdirlandi<ref>{{Yangiliklar manbasi|url=http://uza.uz/ru/documents/o-nagrazhdenii-v-svyazi-s-dvadtsat-chetvertoy-godovshchinoy--27-08-2015|title=О награждении в связи с двадцать четвертой годовщиной Независимости Республики Узбекистан группы государственных служащих и работников производственной и социально-экономической сфер|work=УзА|date=2015-08-27|accessdate=2018-10-16}}</ref>. * [[2021-yil]]da [[Oʻzbekistonda xizmat koʻrsatgan quruvchi]] faxriy unvoni berilgan. == Oilasi == * Xotini — Nigora Ortiqxoʻjayeva, „[[J-United Group]]“ kompaniyalar guruhining ayni paytdagi boshqaruvchisi. * Qizi — Jamila, [[Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti devoni|Oʻzbekiston Prezidentining sobiq maslahatchisi]] [[Abdujabbor Abduvohidov]]ning oʻgʻliga turmushga chiqqan. * Qizi — Komila, 2021-yilda [[Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti devoni]]ning sobiq rahbari [[Zaynilobiddin Nizomiddinov]]ning oʻgʻli Shaxobbidin Nizomiddinovga turmushga chiqqan. == Manbalar == {{manbalar}} {{uzbekistan-bio-stub}} {{Oʻzbekiston viloyatlari hokimlari}} [[Turkum:Oʻzbekiston yetakchilari]] [[Turkum:Oʻzbekiston senatorlari]] {{DEFAULTSORT:Ortiqxoʻjayev, Jahongir}} ocgx2anmg060ezxvb82vxb4qcqz63tn Andoza:Xitoycha 10 688102 2817012 2062748 2022-08-29T08:04:58Z Jamshid Nurkulov 16137 wikitext text/x-wiki <includeonly><!-- -->{{#if:{{{1. Anʼanaviy|}}}{{{2. Soddalashtirilgan|}}}<!-- -->|[[xitoy tili|xit.]] <!-- -->{{#ifeq:{{{1. Anʼanaviy|}}}|{{{2. Soddalashtirilgan|}}}<!—agar iyeroglif parametrlari bir xil bo‘lsa, ularni “an’anaviy”/”soddalashtirilgan” anglamlarisiz ko‘rsatilsin -->|{{lang-zh2|{{{1 Anʼanaviy}}}}}<!-- -->|{{#if:{{{1. Anʼanaviy|}}}|[[Xitoy yozuvi#To‘liq va soddalashtirilgan iyerogliflar|an’anaviy]] {{lang-zh2|{{{1. Anʼanaviy}}}}}<!-- -->{{#if:{{{2. Soddalashtirilgan|}}}|,&#32;}}<!-- -->}}<!-- -->{{#if:{{{2. Soddalashtirilgan|}}}|[[Iyerogliflarni soddalashtirish|soddalashtrilgan]] {{lang-zh2|{{{2. Soddalashtirilgan}}}}}}}<!-- -->}}}}<!-- -->|<span style="color:#E30;border-bottom:1px dotted gray;cursor:default" title="Siz iyeroglif qo‘shish orqali loyihaga ko‘maklashishingiz mumkin">??</span><!-- -->}}<!-- -->{{#if:{{{3. Pinyin|}}}|, [[pinyin]]: ''{{{3. Pinyin}}}''}}<!-- -->{{#if:{{{4. Palladiy|}}}|, [[Palladiy transkripsion tizimi|pall.]]: ''{{{4. Palladiy}}}''}}<!-- -->{{#if:{{{5. Soʻzma-soʻz|}}}|, so‘zma-so‘z: «{{{5. Soʻzma-soʻz}}}»}}</includeonly><noinclude> {{doc}}<!—Iltimos, hujjat sahifasiga turkum va intervikilarni qo‘shing! --> </noinclude> 619bgcoe64v9m96ieeqazu3uk8a64ig 2817014 2817012 2022-08-29T08:05:43Z Jamshid Nurkulov 16137 [[Special:Contributions/Jamshid Nurkulov|Jamshid Nurkulov]] ([[User talk:Jamshid Nurkulov|munozara]]) tomonidan qilingan 2817012-sonli tahrir qaytarildi wikitext text/x-wiki <includeonly><!-- -->{{#if:{{{1|}}}{{{2|}}}<!-- -->|[[xitoy tili|xit.]] <!-- -->{{#ifeq:{{{1|}}}|{{{2|}}}<!—agar iyeroglif parametrlari bir xil bo‘lsa, ularni “an’anaviy”/”soddalashtirilgan” anglamlarisiz ko‘rsatilsin -->|{{lang-zh2|{{{1}}}}}<!-- -->|{{#if:{{{1|}}}|[[Xitoy yozuvi#To‘liq va soddalashtirilgan iyerogliflar|an’anaviy]] {{lang-zh2|{{{1}}}}}<!-- -->{{#if:{{{2|}}}|,&#32;}}<!-- -->}}<!-- -->{{#if:{{{2|}}}|[[Iyerogliflarni soddalashtirish|soddalashtrilgan]] {{lang-zh2|{{{2}}}}}}}<!-- -->}}<!-- -->|<span style="color:#E30;border-bottom:1px dotted gray;cursor:default" title="Siz iyeroglif qo‘shish orqali loyihaga ko‘maklashishingiz mumkin">??</span><!-- -->}}<!-- -->{{#if:{{{3|}}}|, [[pinyin]]: ''{{{3}}}''}}<!-- -->{{#if:{{{4|}}}|, [[Palladiy transkripsion tizimi|pall.]]: ''{{{4}}}''}}<!-- -->{{#if:{{{5|}}}|, so‘zma-so‘z: «{{{5}}}»}}</includeonly><noinclude> {{doc}}<!—Iltimos, hujjat sahifasiga turkum va intervikilarni qo‘shing! --> </noinclude> 82xtky7bq5yisph6turt19qcjbo9fb5 Andoza:Userbox/Wikipedia Asian Month 10 689200 2817333 2065429 2022-08-29T11:42:31Z Nataev 3628 wikitext text/x-wiki {{userbox | border-c = #bbb | border-s = 1 | float = <!--left|right|none (default=left)--> | id = [[File:WAM logo without text.svg|45px]] | id-c = <!--id background color (default=#d0d0d0)--> | info = Bu foydalanuvchi '''[[Vikipediya:Vikipediya Osiyo oyligi|Vikipediya Osiyo oyligi]]''' tashabbusida qatnashgan. ([[:User:{{BASEPAGENAME}}/Wikipedia Asian Month|hissasi]]) | info-a = center | info-c = #fff | info-fc = #black | info-s = 9 | nocat = <!--block page category declarations (default=false)--> | usercategory = <!--user category (optional)--> | usercategory2 = <!--user category (optional)--> | usercategory3 = <!--user category (optional)--> }}<noinclude>{{doc}}</noinclude> klym58tuigsk0ja9vek0336crnvhjvw Dolittle 0 691367 2816279 2528905 2022-08-28T17:08:44Z Malikxan 33427 wikitext text/x-wiki {{Film bilgiqutisi | nomi = Dolittle | tasvir = Dolittle (film posteri, 2020).png | border = no | izoh = Chiqishli poster | rejissor = Stephen Gaghan | produser = {{Plainlist| * Joe Roth * Jeff Kirschenbaum * Susan Downey }} | ssenariy = {{Plainlist| * Stephen Gaghan * Dan Gregor * Doug Mand }} | hikoya = Thomas Shepherd | aktyorlar = {{Plainlist| * [[Robert Downey Jr.]] * [[Antonio Banderas]] * [[Michael Sheen]] * [[Emma Thompson]] * Rami Malek * [[John Cena]] * Kumail Nanjiani * Octavia Spencer * [[Tom Holland]] * Craig Robinson * Ralph Fiennes * [[Selena Gomez]] * Marion Cotillard }} | bastakor = [[Danny Elfman]]<ref>{{veb manbasi |title=Danny Elfman to Score 'The Voyage of Doctor Dolittle' |url=http://filmmusicreporter.com/2018/07/16/danny-elfman-to-score-the-voyage-of-doctor-dolittle/ |website=Film Music Reporter |accessdate=16-iyul 2018-yil}}</ref> | kinematografiya = Guillermo Navarro | muharrir = {{Plainlist| * Craig Alpert * [[:en:Nick Moore (film rejissor)|Nick Moore]] }} | studiya = {{Plainlist| * Roth/Kirschenbaum Films * Team Downey * Perfect World Pictures }} | distributor = [[Universal Pictures]] | premyera = {{Film tarixi|2020|1|17|AQSh}} | davomiyligi = 101 daqiqa | mamlakat = [[AQSh]] | til = inglizcha | budjet = $175 million<ref name=reshoots>{{veb manbasi|accessdate=15-aprel 2019-yil|title='Ninja Turtles' Director Jonathan Liebesman Tackling 'Doctor Dolittle' Reshoots (Exclusive)|url=https://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/ninja-turtles-rejissor-tackling-doctor-dolittle-reshoots-1201707|author=Borys Kit|website=[[The Hollywood Reporter]]|date=15-aprel 2019-yil}}</ref> | daromad = $223.3 million<ref name="BOM">{{Veb manbasi |url= https://www.boxofficemojo.com/release/rl2164295169/?ref_=bo_tt_gr_1 |title=Dolittle (2020) |website=[[Box Office Mojo]] |publisher=[[IMDb]] |accessdate=21-fevral 2020-yil}}</ref><ref name="NUM">{{Veb manbasi |url= https://www.the-numbers.com/movie/Dolittle#tab=summary |title=Dolittle (2020) |website=[[:en:The Numbers (website)|The Numbers]] |accessdate=21-fevral 2020-yil}}</ref> }}'''''Dolittle''''' ({{Talaffuz|Dulitl}}) 2020-yilda ekranlarga chiqarilgan [[fentezi]] va [[sarguzasht]] janrlaridagi [[film]]dir. R/K Films, Team Downey Productions va Perfect World Pictures studiyalari tomonidan ishlab chiqarilgan, [[Universal Pictures]] tomonidan esa tarqatilgan. Film rejissori — Stephen Gaghan, ssenariysini Gaghan, Dan Gregor va Doug Mand, hikoyasini esa Thomas Shepherd yozishgan. Filmda bosh rollarni [[Robert Downey Jr.]], Antonio Banderas, Michael Sheen, [[Emma Thompson]], Rami Malek, [[John Cena]], [[Tom Holland]] vq [[Selena Gomez]] jonlantirishgan. ''Dolittle'' filmi premyerasi AQSHda 17-yanvar 2020-yilda boʻlib oʻtdi. Film $175 millionga teng budjeti bilan umumjahon boʻylab $223.3 million daromad qildi va [[2020-yil filmlari#Eng yuqori daromadli filmlar|2020-yilning uchinchi eng kassabop filmi]] boʻldi. == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * {{Rasmiy sayt|https://www.dolittlethemovie.com/}} * {{IMDbda film|6673612}} * {{Rotten Tomatoes|dolittle}} {{film-stub}} [[Turkum:2020-yil filmlari]] [[Turkum:2020-yil fantastika filmlari]] [[Turkum:AQSh filmlari]] [[Turkum:AQSh fantastika filmlari]] [[Turkum:Universal Pictures filmlari]] [[Turkum:Ingliz tilidagi filmlar]] qesuelngs863rk0isqd4mtgqrwqtrb8 Star Trek 0 691570 2816252 2379898 2022-08-28T17:01:54Z 213.230.87.184 wikitext text/x-wiki {{Media franshiza bilgiqutisi |nomi = Star Trek |tasvir = Star Trek TOS logo.svg |yaratuvchi = Gene Roddenberry |birinchi = {{Nowrap|''[[:en:Star Trek: The Original Series]]''}} |kitoblar = |romanlar = {{Nowrap|''[[:en:Star Trek: The Original Series]]''}} |komikslar = [[Star Trek (komiks)|Star Trek komikslari roʻyxati]] |jurnallar = * ''Star Trek jurnali'' {{Small|(1995–bugun)}} * ''Star Trek: The Magazine'' {{Small|(1999–2003)}} |filmlar = ''Original seriyalar'' films * {{Nowrap|''[[Star Trek: The Motion Picture|The Motion Picture]]'' {{Small|(1979)}}}} * {{Nowrap|''[[Star Trek II: The Wrath of Khan|II: The Wrath of Khan]]'' {{Small|(1982)}}}} * {{Nowrap|''[[Star Trek III: The Search for Spock|III: The Search for Spock]]'' {{Small|(1984)}}}} * {{Nowrap|''[[Star Trek IV: The Voyage Home|IV: The Voyage Home]]'' {{Small|(1986)}}}} * {{Nowrap|''[[Star Trek V: The Final Frontier|V: The Final Frontier]]'' {{Small|(1989)}}}} * {{Nowrap|''[[Star Trek VI: The Undiscovered Country|VI: The Undiscovered Country]]'' {{Small|(1991)}}}} ''The Next Generation'' films * {{Nowrap|''[[Star Trek Generations|Generations]]'' {{Small|(1994)}}}} * {{Nowrap|''[[Star Trek: First Contact|First Contact]]'' {{Small|(1996)}}}} * {{Nowrap|''[[Star Trek: Insurrection|Insurrection]]'' {{Small|(1998)}}}} * {{Nowrap|''[[Star Trek: Nemesis|Nemesis]]'' {{Small|(2002)}}}} Reboot (''Kelvin'' Timeline) films * {{Nowrap|''[[Star Trek (film)|Star Trek]]'' {{Small|(2009)}}}} * {{Nowrap|''[[Star Trek Into Darkness|Into Darkness]]'' {{Small|(2013)}}}} * {{Nowrap|''[[Star Trek Beyond|Beyond]]'' {{Small|(2016)}}}} |teleseriallar = Eshittirishli televizion seriallar * {{Nowrap|''[[Star Trek: The Original Series|The Original Series]]'' {{Small|(1966–1969)}}}} * {{Nowrap|''[[Star Trek: The Next Generation|The Next Generation]]'' {{Small|(1987–1994)}}}} * {{Nowrap|''[[Star Trek: Deep Space Nine|Deep Space Nine]]'' {{Small|(1993–1999)}}}} * {{Nowrap|''[[Star Trek: Voyager|Voyager]]'' {{Small|(1995–2001)}}}} * {{Nowrap|''[[Star Trek: Enterprise|Enterprise]]'' {{Small|(2001–2005)}}}} Streaming series * {{Nowrap|''[[Star Trek: Discovery|Discovery]]'' {{Small|(2017–bugun)}}}} * {{Nowrap|''[[Star Trek: Picard|Picard]]'' {{Small|(2020–bugun)}}}} * {{Nowrap|[[:en:List of Star Trek films and television series#Untitled Philippa Georgiou series|Nomsiz Philippa Georgiou seriyalari]]}} |multiplikatsiya = |teatr = |musiqa = |kompyuterli = |stolli = |rolli = |radio = |soundtreklar = |orig_music = |mablagʻ = |gross = |oʻyinchoqlar = |diqqat_s = |tematik_p = * Star Trek Adventure * Star Trek: The Experience }}'''''Star Trek''''' [[Gene Roddenberry]] tomonidan yaratilgan [[mediafranshiza]]dir. Mediafranshiza koʻplab [[film]]lar, [[teleserial]]lar, [[video oʻyin]]lar, [[roman]]lar va [[komiks]]larni oʻz ichiga oladi. == Filmlar == [[Fayl:Star Trek movie logo.svg|thumb]] {| class="wikitable" |- !Sarlavha !Chiqish sanasi !Rejissor |- ! colspan="3" style="background-color :#c5f3c6;" |''The Original Series'' |- |''[[Star Trek: The Motion Picture]]'' | style="text-align:center;" |7-dekabr, 1979 | style="text-align:center;" |[[Robert Wise]] |- |''[[Star Trek II: The Wrath of Khan]]'' | style="text-align:center;" |4-iyun, 1982 | style="text-align:center;" |[[Nicholas Meyer]] |- |''[[Star Trek III: The Search for Spock]]'' | style="text-align:center;" |1-iyun, 1984 | rowspan="2" style="text-align:center;" |[[Leonard Nimoy]] |- |''[[Star Trek IV: The Voyage Home]]'' | style="text-align:center;" |26-noyabr, 1986 |- |''[[Star Trek V: The Final Frontier]]'' | style="text-align:center;" |9-iyun, 1989 | style="text-align:center;" |[[William Shatner]] |- |''[[Star Trek VI: The Undiscovered Country]]'' | style="text-align:center;" |6-dekabr, 1991 | style="text-align:center;" |Nicholas Meyer |- ! colspan="3" style="background-color: #fff3c6;" |''Keyingi avlod'' |- |''[[Star Trek Generations]]'' | style="text-align:center;" |18-noyabr, 1994 | style="text-align:center;" |[[:en:David Carson (director)|David Carson]] |- |''[[Star Trek: First Contact|First Contact]]'' | style="text-align:center;" |22-noyabr, 1996 | rowspan="2" style="text-align:center;" |[[Jonathan Frakes]] |- |''[[Star Trek: Insurrection|Insurrection]]'' | style="text-align:center;" |11-dekabr, 1998 |- |''[[Star Trek: Nemesis|Nemesis]]'' | style="text-align:center;" |13-dekabr, 2002 | style="text-align:center;" |[[Stuart Baird]] |- ! colspan="3" style="background-color: #c5cdf3;" |Reboot (''Kelvin'' Timeline) |- |''[[Star Trek (film)|Star Trek]]'' | style="text-align:center;" |8-may, 2009 | rowspan="2" style="text-align:center;" |[[J. J. Abrams]] |- |''[[Star Trek Into Darkness]]'' | style="text-align:center;" |16-may, 2013 |- |''[[Star Trek Beyond]]'' | style="text-align:center;" |22-iyul, 2016 | style="text-align:center;" |[[Justin Lin]] |- |Sarlavhasiz ''Star Trek'' filmi | Post-production | style="text-align:center;" |[[Noah Hawley]]<ref name=":0">{{Web manbasi|url=https://deadline.com/2019/11/star-trek-noah-hawley-directing-writing-sequel-jj-abrams-chris-pine-paramount-1202785280/|title='Star Trek' Movie: 'Fargo's Noah Hawley In Talks To Write & Direct For Paramount|last=Fleming|first=Mike|date=2019-11-19|website=[[Deadline Hollywood|Deadline]]|language=en|url-status=live|access-date=2019-11-19}}</ref> |} == Manbalar == {{Manbalar}} == Qoʻshimcha maʼlumot == {{Columns-list|colwidth=30em| * {{Kitob manbasi|last=Asherman|first=Allan|date=1981-03-20|title=The Star Trek Compendium|url=https://archive.org/details/startrekcompendi0000ashe|location=New York|publisher=Simon & Schuster|isbn=0-671-79145-1}} * {{Kitob manbasi|last=Barad|first=Judith|last2=Robertson|first2=Ed|date=2000-12-05|title=The Ethics of Star Trek|location=New York|publisher=HarperCollins|isbn=0-06-019530-4|url=https://archive.org/details/ethicsofstartrek00bara}} * {{Kitob manbasi|last=Ellison|first=Harlan|author-link=Harlan Ellison|date=January 1996|title=The City on the Edge of Forever|location=Benson, Maryland|publisher=Borderlands Press|isbn=1-880325-02-0|title-link=The City on the Edge of Forever}} * {{Kitob manbasi|last=Greenwald|first=Jeff|date=June 1998|title=Future Perfect: How Star Trek Conquered Planet Earth|location=New York|publisher=[[:en:Viking Press|Viking]]|isbn=0-670-87399-3|url=https://archive.org/details/futureperfecthow00gree}} * {{Kitob manbasi|last=Gerrold|first=David|authorlink=David Gerrold|date=1973-04-12|title=Trouble with Tribbles|location=New York|publisher=Ballantine Books|isbn=0-345-23402-2|title-link=The Trouble with Tribbles}} * {{Kitob manbasi|last=Gerrold|first=David|title=The World of Star Trek|edition=Revised|location=New York|publisher=Bluejay Books|date=May 1984|isbn=0-312-94463-2}} * {{Kitob manbasi|last=Krauss|first=Lawrence M|date=September 1995|title=The Physics of Star Trek|location=New York|publisher=Basic Books|isbn=0-465-00559-4|url=https://archive.org/details/physicsofstartr000krau}} * {{Kitob manbasi|last=Lichtenberg|first=Jacqueline|author-link=Jacqueline Lichtenberg|last2=Marshak|first2=Sondra|author-link2=Sondra Marshak|last3=Winston|first3=Joan|author-link3=Joan Winston|date=July 1975|title=Star Trek Lives!|location=New York|publisher=Bantam Books|isbn=0-553-02151-6|title-link=Star Trek Lives!}} * {{Kitob manbasi|last=McIntee|first=David|title=Delta Quadrant: The Unofficial Guide to Star Trek Voyager|url=https://archive.org/details/deltaquadrantuno0000mcin|date=2000-03-09|location=London|publisher=Virgin Books|isbn=0-7535-0436-7}} * {{Kitob manbasi|last=Nichols|first=Nichelle|author-link=Nichelle Nichols|date=1994-10-19|title=Beyond Uhura|location=New York|publisher=[[:en:G. P. Putnam's Sons|Putnam Adult]]|isbn=0-399-13993-1|url=https://archive.org/details/beyonduhurastart00nich}} * {{Kitob manbasi|last=Projansky|first=Sarah|last2=Helford|first2=Elyce Rae|last3=Ono|first3=Kent|date=1996-08-08|editor-last=Harrison|editor-first=Taylor|title=Enterprise Zones: Critical Positions on Star Trek|location=Boulder, Colorado|publisher=Westview Press|isbn=0-8133-2899-3|url-access=registration|url=https://archive.org/details/isbn_9780813328997}} * {{Kitob manbasi|last=Shatner|first=William|author-link=William Shatner|last2=Kreski|first2=Chris|author-link2=Chris Kreski|date=October 1993|title=Star Trek Memories|location=New York|publisher=HarperCollins|isbn=0-06-017734-9|url=https://archive.org/details/startrekmemories00shat}} * {{Kitob manbasi|last=Shatner|first=William|author-link=William Shatner|last2=Kreski|first2=Chris|author-link2=Chris Kreski|date=May 1999|title=Get a Life!|location=New York|publisher=Pocket Books|isbn=0-671-02131-1|url=https://archive.org/details/getlife00shat}} * {{Kitob manbasi|last=Shatner|first=William|author-link=William Shatner|last2=Walter|first2=Chip|date=2002-07-30|title=I'm Working on That: A Trek from Science Fiction to Science Fact|location=New York|publisher=Pocket Books|isbn=0-671-04737-X|url=https://archive.org/details/startrekimworkin0000shat}} * {{Kitob manbasi|last=Winston|first=Joan|authorlink=Joan Winston|title=The Making of the Trek Conventions|date=November 1977|location=New York|publisher=Knopf Doubleday|isbn=0-385-13112-7}} }} == Havolalar == * {{Rasmiy sayt|http://www.startrek.com/}} * [http://photojournal.jpl.nasa.gov/catalog/PIA20917 ''Star Trek''] [[NASA]]da {{film-stub}} [[Turkum:Star Trek| ]] 7y6wrokhijus27ny8fmx2r4xn4wah7h Zafar Hoshimov 0 696618 2817241 2723263 2022-08-29T10:51:24Z Islomov2 67486 wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat |ismi=Zafar Komilovich Hoshimov |asl ismi= |portret=Zafar Xoshimov.jpg |tavsif=Sarmoyador, tadbirkor |tavallud sanasi={{tugʻilgan sanasi va yoshi|1968|06|29}} |tavallud joyi={{TavalludJoyi|Toshkent}}, [[OʻzSSR]] |universitet=[[Toshkent universiteti]] (1992)<br/>[[Sasseks universiteti]] (1994) |sayt = }} '''Zafar Komilovich Hoshimov'''; (Зафар Комилович Ҳошимов; tugʻ. 29-iyun 1968-yil, [[Toshkent]], [[Oʻzbekiston SSR]]) — oʻzbek tadbirkori, tarkibiga [[Korzinka.uz]], Korzinka Diskont, Smart doʻkonlari kiruvchi "Anglesey Food" MChJ XK asoschisi.<ref>[https://www.gazeta.uz/ru/2017/10/17/businesslab/ Video. Zafar Xashimov i Anvar Irchaev: „Budte gotovi k vnutrenney transformatsii“]</ref><ref>[https://marketmedia.ru/media-content/u-vas-smetali-grechku-u-nas-kartofel/ U vas smetali grechku, u nas — kartofel]</ref> == Faoliyati == 1992-yilda [[Toshkent universiteti]]da [[ehtimollar nazariyasi]] va [[matematik statistika]] boʻyicha ta'lim olgan. 1992-yildan 1994-yilgacha Sasseks universitetida (Brayton, [[Angliya]]) oʻqigan. 1992-yildan 1995-yilgacha "UzEX" [[masʼuliyati cheklangan jamiyat]]i bosh direktori sifatida faoliyat yuritgan. 1995-yildan 1997-yilgacha „Balton Trading (Asia)“ shirkatining biznes rivojlanishi boʻyicha direktor lavozimida faoliyat yuritgan<ref>[https://kun.uz/ru/news/2020/06/11/istoriya-korzinkauz-i-sekrety-roznichnoy-torgovli-bolshaya-beseda-s-zafarom-xashimovym Istoriya Korzinka.uz i sekreti roznichnoy torgovli. Bolshaya beseda s Zafarom Xashimovim]</ref>. 1996-yil dekabrda "Anglesey Food" brendiga asos soldi. 1997-yilda tadbirkor Anglesey Food brendi ostida ilk doʻkonni ochdi va Oʻzbekistonda supermarketlar tarmogʻi rivojlanishi uchun poydevor qoʻydi<ref>[https://rabota.korzinka.uz/rus/pages/view/o-nas Korzinka.uz: O nas]</ref><ref>[https://korzinka.uz/uz/yangiliklar/korzinka-uz-supermarketlar-tarmog-iga-iso-9001-va-22000-sertifikatlari-topshirildi korzinka.uz supermarketlar tarmogʻiga ISO 9001 va 22000 milliy va xalqaro sertifikatlari tantanali ravishda topshirildi]</ref><ref>[https://www.sgs-caspian.com/ru-ru/news/2018/09/korzinka-uz-certified-against-iso-9001-and-iso-22000 TORGOVAYa SYeT KORZINKA.UZ POLUChILA SYeRTIFIKATI ISO 9001 I ISO 22000]</ref>. 2005-yilda tarmoq rebrendingi amalga oshirildi. Shu vaqtdan boshlab, supermarketlar "korzinka.uz" brendi ostida rivojlana boshladi. 2010-yilda kompaniya Smart uy doʻkonlarini, 2016-yilda esa korzinka.uz Diskont ulgurji savdo supermarketlarini alohida boʻlimlarga boʻlib, xizmat koʻrsatish shakllarini xilma-xillashtirishni boshladi<ref>[https://nmc.uz/assosiation/chleny-assotsiatsii/dp-anglesey-food-korzinka-uz-smart-red-tag-citytaxi/ Natsionalniy Marketingoviy sentr]{{Deadlink|date=March 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. 2018-yilda [[Oʻzbekiston]]da ilk bor "FLO" multibrend turk poyabzal doʻkoniga asos soldi<ref>[https://kun.uz/uz/94639491 Toshkentda ilk multibrend poyabzallar doʻkoni — FLO ishga tushdi]</ref>. 2019-yilda Toshkentda Oʻzbekistonda savdo-koʻngilochar markaziga qoʻshimcha sifatida emas, balki alohida gastronomik loyiha sifatida ochilgan ilk fudkort hisoblangan '''Five fudkort'''ni ochdi<ref>[https://daryo.uz/2019/12/28/sirgalidagi-five-fudkorti-oilalar-uchun-yangi-pazandalik-loyihasi/ Sirgʻalidagi „Five“ fudkorti: oilalar uchun yangi pazandalik loyihasi]</ref>. 2019-yil noyabr oyida [[Yevropa tiklanish va taraqqiyot banki]] "korzinka.uz" [[supermarket]]lar tarmogʻi operatori „Anglesey Food“ MChJ aksionerlik kapitaliga toʻgʻridan-toʻgʻri 40 million [[AQSh dollari]]gacha [[sarmoya]] kiritishi maʼlum boʻldi. [[Investitsiya]]lar tarmoqni mavjud 50 supermarketdan 2025-yilga qadar 140 supermarketgacha kengaytirish dasturini qoʻllab-quvvatlash, shuningdek, faoliyat samaradorligi va korporativ boshqaruv standartlarini xalqaro standartlarga mos holda yaxshilash uchun yoʻnaltiriladi. 2020-yilning [[fevral]] oyida Yevropa tiklanish va taraqqiyot banki bilan [[shartnoma]] imzolandi<ref>[https://sof.uz/post/korzinkauz-supermarketlari-sonini-deyarli-3-barobar-oshirish-uchun-evropa-tiklanish-va-taraqqiyot-bankidan-40-million-pul-kiritdi?utm_source=uznet.press&utm_campaign=topic Yevropa tiklanish va taraqqiyot banki korzinka.uz’ga 40 million dollar pul tikmoqchi]</ref><ref>[https://daryo.uz/2019/11/21/yttb-korzinka-uz-supermarketlar-tarmogiga-40-mln-dollar-investitsiya-kiritadi/?utm_source=uznet.press&utm_medium=topic&utm_campaign=self YTTB „Korzinka.uz“ supermarketlar tarmogʻiga 40 mln dollar investitsiya kiritadi]</ref><ref>{{Citation |year= |title=YeTTB korzinka.uz supermarketlar tarmogʻiga 40 million dollargacha sarmoya kiritadigan boʻldi |url=https://darakchi.uz/uz/79339?utm_source=uznet.press&utm_medium=topic&utm_campaign=self |access-date=2020-06-23 |archivedate=2020-06-25 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200625234945/https://darakchi.uz/uz/79339?utm_source=uznet.press&utm_medium=topic&utm_campaign=self }}</ref>. 2020-yil may oyida Hoshimov Oʻzbekistondagi ilk tadbirkorlik universiteti — [[TEAM University]]ning hamasoschisi va Vasiylik kengashi aʼzosiga aylandi<ref>[https://www.pv.uz/oz/news/obrazovan-universitet-team TEAM universiteti tashkil etildi]{{Deadlink|date=March 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>[https://kun.uz/uz/67864199 Oʻzbekistonda yangi universitet tashkil etiladi]</ref><ref>[https://fergana.news/news/113618/ V Uzbekistane otkroyut universitet dlya podgotovki biznesmenov i upravlensev]</ref>. == Biznesga oid qarashlari == Zafar Xoshimovning biznes haqida intervyularida aytgan quyidagi iqtiboslari uning qarashlarini ifodalaydi: <blockquote>Biznesda eng muhimi - yaxshi javoblarni bilish emas, balki to'g'ri savollar berishdir<ref name=":0">{{Veb manbasi|url=https://depozit.uz/news/korzinkauz-asoschisi-zafar-xoshimovdan-biznesga-oid-iqtiboslar|sarlavha=Korzinka.uz asoschisi – Zafar Xoshimovdan biznesga oid iqtiboslar|sana=01.03.2022|kirish sanasi=29.08.2022}}</ref>.</blockquote> <blockquote>Men doim xaridlarni korzinka.uz dan amalga oshiraman. Siz, albatta, o'z biznesingizni mazasini tatib ko'rishingiz kerak<ref name=":0" />.</blockquote> <blockquote>20 yoshlik paytimdagi yigitga maslahatim: “Mutaxassis bo’lish juda muhim. O'rdak kabi bo'lmang – u uchishni, suzishni va yurishni biladi, lekin hamma narsani yomon qiladi. Yaxshisi yo uching, yo suzing yoki piyoda yuring: faqat bitta xizmatni amalga oshiring<ref name=":0" />". </blockquote> == Ijtimoiy tarmoqlarda == [[Oʻzbekistonda COVID-19 pandemiyasi|O'zbekistonda koronavirus pandemiyasi]] boshlangandan soʻng, bir qancha ijtimoiy tarmoq foydalanuvchilari tomonidan „korzinka.uz“dan banan sotib olmaslik kerakligi, banan orqali virus yuqishi ehtimoli borligi haqida gap-soʻzlar tarqalgan. Shndan soʻng „korzinka.uz“da banan savdosi uch barobarga tushib ketgan. Zafar Hoshimov bu mish-mishlar yolgʻon ekanligini, banan [[Xitoy]]dan emas [[Ekvador]]da yetishtirilishi va [[Atlantika okeani]] orqali [[Boltiq dengizi]] portlariga, u yerdan [[Toshkent]]ga olib kelinishi haqida aytgan hamda fuqarolarni yolgʻon maʼlumotlarga ishonmaslikka chaqirgan <ref>[https://daryo.uz/2020/03/14/zafar-hoshimov-yolgon-malumotlar-tarqatmaslikka-chaqirdi/ Zafar Hoshimov yolgʻon maʼlumotlar tarqatmaslikka chaqirdi]</ref> <ref>[https://www.spot.uz/ru/2020/03/13/virus/ Zafar Xashimov prizval ne poddavatsya dezinformatsii]</ref><ref>[https://kun.uz/ru/news/2020/03/14/zafar-xashimov-vyskazal-svoye-mneniye-o-koronaviruse-i-rasskazal-kak-zashchititsya-ot-nego Zafar Xashimov viskazal svoe mnenie o koronaviruse i rasskazal, kak zaщititsya ot nego ]</ref>. Zafar Hoshimov [[Shavkat Mirziyoyev]]ning [[qoʻshilgan qiymat soligʻi]] (QQS) stavkasini kamaytirish boʻyicha topshirigʻiga izoh berib, soliq stavkalari, birinchi navbatda, QQS stavkasining soliq toʻlovchilar bazasini parallel ravishda kengaytirish va ushbu soliq boʻyicha barcha imtiyozlarning bekor qilinishi jarayonida pasaytirilishi yashirin iqtisodiyot sektorining qisqarishiga yordam berib, soliq solishni biznes uchun yanada adolatli qilishi haqida fikrlarini bildirib oʻtgan va bu ijtimoiy tarmoqda katta muhokamalarga sabab boʻlgan<ref>[https://m.kun.uz/uz/news/2019/09/12/zafar-hoshimov-qqs-stavkasini-pasaytirish-qanday-tasirga-ega-bolishini-baholadi Zafar Hoshimov QQS stavkasini pasaytirish qanday taʼsirga ega boʻlishini baholadi]</ref><ref>[https://sof.uz/uz/post/zafar-hoshimov-xudo-xohlasa-hammasi-yaxshi-boladi Zafar Hoshimov: „Xudo xohlasa, hammasi yaxshi boʻladi!“]</ref>. == Manbalar == {{Manbalar|2}} == Havolalar == * [https://www.facebook.com/zkhashimov Rasmiy sahifasi [[Facebook]]da] * [https://t.me/HappyZK Rasmiy sahifasi [[Telegram]]da] {{uzbekistan-bio-stub}} {{bio-stub}} 315khrwooo9672lokhjknuagcsdhpj9 2817245 2817241 2022-08-29T10:53:32Z Islomov2 67486 wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat |ismi=Zafar Komilovich Hoshimov |asl ismi= |portret=Zafar Xoshimov.jpg |tavsif=Sarmoyador, tadbirkor |tavallud sanasi={{tugʻilgan sanasi va yoshi|1968|06|29}} |tavallud joyi={{TavalludJoyi|Toshkent}}, [[OʻzSSR]] |universitet=[[Toshkent universiteti]] (1992)<br/>[[Sasseks universiteti]] (1994) |sayt = }} '''Zafar Komilovich Hoshimov'''; (Зафар Комилович Ҳошимов; tugʻ. 29-iyun 1968-yil, [[Toshkent]], [[Oʻzbekiston SSR]]) — oʻzbek tadbirkori, tarkibiga [[Korzinka.uz]], Korzinka Diskont, Smart doʻkonlari kiruvchi "Anglesey Food" MChJ XK asoschisi.<ref>[https://www.gazeta.uz/ru/2017/10/17/businesslab/ Video. Zafar Xashimov i Anvar Irchaev: „Budte gotovi k vnutrenney transformatsii“]</ref><ref>[https://marketmedia.ru/media-content/u-vas-smetali-grechku-u-nas-kartofel/ U vas smetali grechku, u nas — kartofel]</ref> == Faoliyati == 1992-yilda [[Toshkent universiteti]]da [[ehtimollar nazariyasi]] va [[matematik statistika]] boʻyicha ta'lim olgan. 1992-yildan 1994-yilgacha Sasseks universitetida (Brayton, [[Angliya]]) oʻqigan. 1992-yildan 1995-yilgacha "UzEX" [[masʼuliyati cheklangan jamiyat]]i bosh direktori sifatida faoliyat yuritgan. 1995-yildan 1997-yilgacha „Balton Trading (Asia)“ shirkatining biznes rivojlanishi boʻyicha direktor lavozimida faoliyat yuritgan<ref>[https://kun.uz/ru/news/2020/06/11/istoriya-korzinkauz-i-sekrety-roznichnoy-torgovli-bolshaya-beseda-s-zafarom-xashimovym Istoriya Korzinka.uz i sekreti roznichnoy torgovli. Bolshaya beseda s Zafarom Xashimovim]</ref>. 1996-yil dekabrda "Anglesey Food" brendiga asos soldi. 1997-yilda tadbirkor Anglesey Food brendi ostida ilk doʻkonni ochdi va Oʻzbekistonda supermarketlar tarmogʻi rivojlanishi uchun poydevor qoʻydi<ref>[https://rabota.korzinka.uz/rus/pages/view/o-nas Korzinka.uz: O nas]</ref><ref>[https://korzinka.uz/uz/yangiliklar/korzinka-uz-supermarketlar-tarmog-iga-iso-9001-va-22000-sertifikatlari-topshirildi korzinka.uz supermarketlar tarmogʻiga ISO 9001 va 22000 milliy va xalqaro sertifikatlari tantanali ravishda topshirildi]</ref><ref>[https://www.sgs-caspian.com/ru-ru/news/2018/09/korzinka-uz-certified-against-iso-9001-and-iso-22000 TORGOVAYa SYeT KORZINKA.UZ POLUChILA SYeRTIFIKATI ISO 9001 I ISO 22000]</ref>. 2005-yilda tarmoq rebrendingi amalga oshirildi. Shu vaqtdan boshlab, supermarketlar "korzinka.uz" brendi ostida rivojlana boshladi. 2010-yilda kompaniya Smart uy doʻkonlarini, 2016-yilda esa korzinka.uz Diskont ulgurji savdo supermarketlarini alohida boʻlimlarga boʻlib, xizmat koʻrsatish shakllarini xilma-xillashtirishni boshladi<ref>[https://nmc.uz/assosiation/chleny-assotsiatsii/dp-anglesey-food-korzinka-uz-smart-red-tag-citytaxi/ Natsionalniy Marketingoviy sentr]{{Deadlink|date=March 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. 2018-yilda [[Oʻzbekiston]]da ilk bor "FLO" multibrend turk poyabzal doʻkoniga asos soldi<ref>[https://kun.uz/uz/94639491 Toshkentda ilk multibrend poyabzallar doʻkoni — FLO ishga tushdi]</ref>. 2019-yilda Toshkentda Oʻzbekistonda savdo-koʻngilochar markaziga qoʻshimcha sifatida emas, balki alohida gastronomik loyiha sifatida ochilgan ilk fudkort hisoblangan '''Five fudkort'''ni ochdi<ref>[https://daryo.uz/2019/12/28/sirgalidagi-five-fudkorti-oilalar-uchun-yangi-pazandalik-loyihasi/ Sirgʻalidagi „Five“ fudkorti: oilalar uchun yangi pazandalik loyihasi]</ref>. 2019-yil noyabr oyida [[Yevropa tiklanish va taraqqiyot banki]] "korzinka.uz" [[supermarket]]lar tarmogʻi operatori „Anglesey Food“ MChJ aksionerlik kapitaliga toʻgʻridan-toʻgʻri 40 million [[AQSh dollari]]gacha [[sarmoya]] kiritishi maʼlum boʻldi. [[Investitsiya]]lar tarmoqni mavjud 50 supermarketdan 2025-yilga qadar 140 supermarketgacha kengaytirish dasturini qoʻllab-quvvatlash, shuningdek, faoliyat samaradorligi va korporativ boshqaruv standartlarini xalqaro standartlarga mos holda yaxshilash uchun yoʻnaltiriladi. 2020-yilning [[fevral]] oyida Yevropa tiklanish va taraqqiyot banki bilan [[shartnoma]] imzolandi<ref>[https://sof.uz/post/korzinkauz-supermarketlari-sonini-deyarli-3-barobar-oshirish-uchun-evropa-tiklanish-va-taraqqiyot-bankidan-40-million-pul-kiritdi?utm_source=uznet.press&utm_campaign=topic Yevropa tiklanish va taraqqiyot banki korzinka.uz’ga 40 million dollar pul tikmoqchi]</ref><ref>[https://daryo.uz/2019/11/21/yttb-korzinka-uz-supermarketlar-tarmogiga-40-mln-dollar-investitsiya-kiritadi/?utm_source=uznet.press&utm_medium=topic&utm_campaign=self YTTB „Korzinka.uz“ supermarketlar tarmogʻiga 40 mln dollar investitsiya kiritadi]</ref><ref>{{Citation |year= |title=YeTTB korzinka.uz supermarketlar tarmogʻiga 40 million dollargacha sarmoya kiritadigan boʻldi |url=https://darakchi.uz/uz/79339?utm_source=uznet.press&utm_medium=topic&utm_campaign=self |access-date=2020-06-23 |archivedate=2020-06-25 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200625234945/https://darakchi.uz/uz/79339?utm_source=uznet.press&utm_medium=topic&utm_campaign=self }}</ref>. 2020-yil may oyida Hoshimov Oʻzbekistondagi ilk tadbirkorlik universiteti — [[TEAM University]]ning hamasoschisi va Vasiylik kengashi aʼzosiga aylandi<ref>[https://www.pv.uz/oz/news/obrazovan-universitet-team TEAM universiteti tashkil etildi]{{Deadlink|date=March 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>[https://kun.uz/uz/67864199 Oʻzbekistonda yangi universitet tashkil etiladi]</ref><ref>[https://fergana.news/news/113618/ V Uzbekistane otkroyut universitet dlya podgotovki biznesmenov i upravlensev]</ref>. == Biznesga oid qarashlari == Zafar Hoshimovning biznes haqida intervyularida aytgan quyidagi iqtiboslari uning qarashlarini ifodalaydi: <blockquote>Biznesda eng muhimi - yaxshi javoblarni bilish emas, balki to'g'ri savollar berishdir<ref name=":0">{{Veb manbasi|url=https://depozit.uz/news/korzinkauz-asoschisi-zafar-xoshimovdan-biznesga-oid-iqtiboslar|sarlavha=Korzinka.uz asoschisi – Zafar Xoshimovdan biznesga oid iqtiboslar|sana=01.03.2022|kirish sanasi=29.08.2022}}</ref>.</blockquote> <blockquote>Men doim xaridlarni korzinka.uz dan amalga oshiraman. Siz, albatta, o'z biznesingizni mazasini tatib ko'rishingiz kerak<ref name=":0" />.</blockquote> <blockquote>20 yoshlik paytimdagi yigitga maslahatim: “Mutaxassis bo’lish juda muhim. O'rdak kabi bo'lmang – u uchishni, suzishni va yurishni biladi, lekin hamma narsani yomon qiladi. Yaxshisi yo uching, yo suzing yoki piyoda yuring: faqat bitta xizmatni amalga oshiring<ref name=":0" />". </blockquote> == Ijtimoiy tarmoqlarda == [[Oʻzbekistonda COVID-19 pandemiyasi|O'zbekistonda koronavirus pandemiyasi]] boshlangandan soʻng, bir qancha ijtimoiy tarmoq foydalanuvchilari tomonidan „korzinka.uz“dan banan sotib olmaslik kerakligi, banan orqali virus yuqishi ehtimoli borligi haqida gap-soʻzlar tarqalgan. Shndan soʻng „korzinka.uz“da banan savdosi uch barobarga tushib ketgan. Zafar Hoshimov bu mish-mishlar yolgʻon ekanligini, banan [[Xitoy]]dan emas [[Ekvador]]da yetishtirilishi va [[Atlantika okeani]] orqali [[Boltiq dengizi]] portlariga, u yerdan [[Toshkent]]ga olib kelinishi haqida aytgan hamda fuqarolarni yolgʻon maʼlumotlarga ishonmaslikka chaqirgan <ref>[https://daryo.uz/2020/03/14/zafar-hoshimov-yolgon-malumotlar-tarqatmaslikka-chaqirdi/ Zafar Hoshimov yolgʻon maʼlumotlar tarqatmaslikka chaqirdi]</ref> <ref>[https://www.spot.uz/ru/2020/03/13/virus/ Zafar Xashimov prizval ne poddavatsya dezinformatsii]</ref><ref>[https://kun.uz/ru/news/2020/03/14/zafar-xashimov-vyskazal-svoye-mneniye-o-koronaviruse-i-rasskazal-kak-zashchititsya-ot-nego Zafar Xashimov viskazal svoe mnenie o koronaviruse i rasskazal, kak zaщititsya ot nego ]</ref>. Zafar Hoshimov [[Shavkat Mirziyoyev]]ning [[qoʻshilgan qiymat soligʻi]] (QQS) stavkasini kamaytirish boʻyicha topshirigʻiga izoh berib, soliq stavkalari, birinchi navbatda, QQS stavkasining soliq toʻlovchilar bazasini parallel ravishda kengaytirish va ushbu soliq boʻyicha barcha imtiyozlarning bekor qilinishi jarayonida pasaytirilishi yashirin iqtisodiyot sektorining qisqarishiga yordam berib, soliq solishni biznes uchun yanada adolatli qilishi haqida fikrlarini bildirib oʻtgan va bu ijtimoiy tarmoqda katta muhokamalarga sabab boʻlgan<ref>[https://m.kun.uz/uz/news/2019/09/12/zafar-hoshimov-qqs-stavkasini-pasaytirish-qanday-tasirga-ega-bolishini-baholadi Zafar Hoshimov QQS stavkasini pasaytirish qanday taʼsirga ega boʻlishini baholadi]</ref><ref>[https://sof.uz/uz/post/zafar-hoshimov-xudo-xohlasa-hammasi-yaxshi-boladi Zafar Hoshimov: „Xudo xohlasa, hammasi yaxshi boʻladi!“]</ref>. == Manbalar == {{Manbalar|2}} == Havolalar == * [https://www.facebook.com/zkhashimov Rasmiy sahifasi [[Facebook]]da] * [https://t.me/HappyZK Rasmiy sahifasi [[Telegram]]da] {{uzbekistan-bio-stub}} {{bio-stub}} clhkp1bi7w4mnns5rx77ekrhsqghlju Andoza:EuroNCAP 10 697530 2816414 2659436 2022-08-28T18:34:58Z Olimidono 66018 wikitext text/x-wiki <includeonly>{{ #ifexpr: ( {{{yil}}} < 2009 ) and ( {{{tajriba versiyasi|{{{test versiyasi|1997}}}}}} != 2009 ) | {{EuroNCAP/1 |model = {{{model}}} |yil = {{{yil}}} |havola = {{{havola|}}} |hayotga mosligi = {{{hayotga mosligi}}} |yoʻlovchi yulduz = {{{yoʻlovchi yulduz|}}} |yoshbola yulduz = {{{yoshbola yulduz|}}} |piyoda yulduz = {{{piyoda yulduz|}}} |yo'lovchi ball = {{{yo'lovchi ball|}}} |yoshbola ball = {{{yoshbola ball|}}} |piyoda ball = {{{piyoda ball|}}} }} | {{EuroNCAP/2 |model = {{{model}}} |yil = {{{yil}}} |havola = {{{havola|}}} |hayotga mosligi = {{{hayotga mosligi}}} |umumiy reyting = {{{umumiy reyting}}} |yo'lovchi foizi = {{{yo'lovchi foizi|}}} |yoshbola foizi = {{{yoshbola foizi|}}} |piyoda foizi = {{{piyoda foizi|}}} |faol havfsizlik foizi = {{{faol havfsizlik foizi|}}} }} }}</includeonly><noinclude>{{doc}} {{#switch:{{{align|inline}}}|left=<div class="thumb tleft">|right=<div class="thumb tright">|inline=<div>|#default=<div>}} {{#if: {{{year|}}}{{{yil|}}} | {{#ifexpr:{{{year|0}}}>=2009|{{Euro NCAP/2009 |tafsifi={{{description|}}} |havola={{{reference|}}} |reference_name={{{reference_name|}}} |reference_code={{{reference_code|}}} |yil={{{year|}}}{{{yil|}}} |overall_stars={{{overall_stars|}}} |yo'lovchi ball={{{adult_points|}}}{{{yo'lovchi ball|}}} |yo'lovchi foizi={{{adult_percent|}}} {{{yo'lovchi foizi|}}} |yoshbola ball={{{child_points|}}} {{{yoshbola ball|}}} |yoshbola foizi={{{yoshbola foizi|}}}{{{child_percent|}}} |yo'lovchi ball={{{pedestrian_points|}}} |piyoda foizi={{{pedestrian_percent|}}} {{{piyoda foizi|}}} |safety_points={{{safety_points|}}} |safety_percent={{{safety_percent|}}} }} |{{Euro NCAP/1997|tafsifi={{{description|}}} |havola={{{reference|}}} {{{havola|}}} |reference_name={{{reference_name|}}} |reference_url={{{reference_url|}}} |yil={{{year|}}} |yoʻlovchi yulduz={{{adult_stars|}}} |yoʻlovchi ball={{{adult_score|}}} |yoshbola yulduz={{{child_stars|}}} |yoshbola ball={{{child_score|}}}{{{yoshbola ball|}}} |piyoda yulduz={{{pedestrian_stars|}}} |piyoda ball={{{pedestrian_score|}}} }} }} |Euro NCAP requires a year parameter }}</div><noinclude> {{doc}}<!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --></noinclude> <includeonly>{{ #ifexpr: ( {{{Yil}}} < 2009 ) and ( {{{tajriba versiyasi|{{{test versiyasi|1997}}}}}} != 2009 ) | {{EuroNCAP |model = {{{model}}} |yil = {{{yil}}} |havola = {{{havola|}}} |hayotga mosligi = {{{hayotga mosligi}}} |yoʻlovchi yulduz = {{{yoʻlovchi yulduz|}}} |yoshbola yulduz = {{{yoshbola yulduz|}}} |piyoda yulduz = {{{piyoda yulduz|}}} |yoʻlovchi ball = {{{yoʻlovchi ball|}}} |yoshbola ball = {{{yoshbola ball|}}} |piyoda ball = {{{piyoda ball|}}} }} }}</includeonly><noinclude>{{hujjat}} [[Turkum:Andoza:Avtomobil havfsizlik reytingi]] </noinclude> mfkanlxn2puslf4je1ma5f6vaicz2ze 2816419 2816414 2022-08-28T18:40:18Z Olimidono 66018 wikitext text/x-wiki <includeonly>{{ #ifexpr:({{{yil}}}<2009) and ({{{tajriba versiyasi|{{{test versiyasi|1997}}}}}} != 2009) | {{EuroNCAP/1 |model = {{{model|}}} |yil = {{{yil|}}} |havola = {{{havola|}}} |hayotga mosligi = {{{hayotga mosligi|}}} |yoʻlovchi yulduz = {{{yoʻlovchi yulduz|}}} |yoshbola yulduz = {{{yoshbola yulduz|}}} |piyoda yulduz = {{{piyoda yulduz|}}} |yo'lovchi ball = {{{yo'lovchi ball|}}} |yoshbola ball = {{{yoshbola ball|}}} |piyoda ball = {{{piyoda ball|}}} }} | {{EuroNCAP/2 |model = {{{model|}}} |yil = {{{yil|}}} |havola = {{{havola|}}} |hayotga mosligi = {{{hayotga mosligi|}}} |umumiy reyting = {{{umumiy reyting|}}} |yo'lovchi foizi = {{{yo'lovchi foizi|}}} |yoshbola foizi = {{{yoshbola foizi|}}} |piyoda foizi = {{{piyoda foizi|}}} |faol havfsizlik foizi = {{{faol havfsizlik foizi|}}} }} }}</includeonly><noinclude>{{doc}} {{#switch:{{{align|inline}}}|left=<div class="thumb tleft">|right=<div class="thumb tright">|inline=<div>|#default=<div>}} {{#if: {{{year|}}}{{{yil|}}} | {{#ifexpr:{{{year|0}}}>=2009|{{Euro NCAP/2009 |tafsifi={{{description|}}} |havola={{{reference|}}} |reference_name={{{reference_name|}}} |reference_code={{{reference_code|}}} |yil={{{year|}}}{{{yil|}}} |overall_stars={{{overall_stars|}}} |yo'lovchi ball={{{adult_points|}}}{{{yo'lovchi ball|}}} |yo'lovchi foizi={{{adult_percent|}}} {{{yo'lovchi foizi|}}} |yoshbola ball={{{child_points|}}} {{{yoshbola ball|}}} |yoshbola foizi={{{yoshbola foizi|}}}{{{child_percent|}}} |yo'lovchi ball={{{pedestrian_points|}}} |piyoda foizi={{{pedestrian_percent|}}} {{{piyoda foizi|}}} |safety_points={{{safety_points|}}} |safety_percent={{{safety_percent|}}} }} |{{Euro NCAP/1997 |tafsifi={{{description|}}} |havola={{{reference|}}} {{{havola|}}} |reference_name={{{reference_name|}}} |reference_url={{{reference_url|}}} |yil={{{year|}}} |yoʻlovchi yulduz={{{adult_stars|}}} |yoʻlovchi ball={{{adult_score|}}} |yoshbola yulduz={{{child_stars|}}} |yoshbola ball={{{child_score|}}}{{{yoshbola ball|}}} |piyoda yulduz={{{pedestrian_stars|}}} |piyoda ball={{{pedestrian_score|}}} }} }} |Euro NCAP requires a year parameter }}</div><noinclude> {{doc}}<!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --></noinclude> <includeonly>{{ #ifexpr: ( {{{Yil}}} < 2009 ) and ( {{{tajriba versiyasi|{{{test versiyasi|1997}}}}}} != 2009 ) | {{EuroNCAP |model = {{{model}}} |yil = {{{yil}}} |havola = {{{havola|}}} |hayotga mosligi = {{{hayotga mosligi}}} |yoʻlovchi yulduz = {{{yoʻlovchi yulduz|}}} |yoshbola yulduz = {{{yoshbola yulduz|}}} |piyoda yulduz = {{{piyoda yulduz|}}} |yoʻlovchi ball = {{{yoʻlovchi ball|}}} |yoshbola ball = {{{yoshbola ball|}}} |piyoda ball = {{{piyoda ball|}}} }} }}</includeonly><noinclude>{{hujjat}} [[Turkum:Andoza:Avtomobil havfsizlik reytingi]] </noinclude> tw9p7i8eixl4fveafwigc558vvd5f1i 2816425 2816419 2022-08-28T18:47:23Z Olimidono 66018 wikitext text/x-wiki <includeonly>{{ #ifexpr:({{{yil|}}}<2009) and ({{{tajriba versiyasi|{{{test versiyasi|1997}}}}}} != 2009) | {{EuroNCAP/1 |model = {{{model|}}} |yil = {{{yil|}}} |havola = {{{havola|}}} |hayotga mosligi = {{{hayotga mosligi|}}} |yoʻlovchi yulduz = {{{yoʻlovchi yulduz|}}} |yoshbola yulduz = {{{yoshbola yulduz|}}} |piyoda yulduz = {{{piyoda yulduz|}}} |yo'lovchi ball = {{{yo'lovchi ball|}}} |yoshbola ball = {{{yoshbola ball|}}} |piyoda ball = {{{piyoda ball|}}} }} | {{EuroNCAP/2 |model = {{{model|}}} |yil = {{{yil|}}} |havola = {{{havola|}}} |hayotga mosligi = {{{hayotga mosligi|}}} |umumiy reyting = {{{umumiy reyting|}}} |yo'lovchi foizi = {{{yo'lovchi foizi|}}} |yoshbola foizi = {{{yoshbola foizi|}}} |piyoda foizi = {{{piyoda foizi|}}} |faol havfsizlik foizi = {{{faol havfsizlik foizi|}}} }} }}</includeonly><noinclude>{{doc}} {{#switch:{{{align|inline}}}|left=<div class="thumb tleft">|right=<div class="thumb tright">|inline=<div>|#default=<div>}} {{#if: {{{year|}}}{{{yil|}}} | {{#ifexpr:{{{year|0}}}>=2009|{{Euro NCAP/2009 |tafsifi={{{description|}}} |havola={{{reference|}}} |reference_name={{{reference_name|}}} |reference_code={{{reference_code|}}} |yil={{{year|}}}{{{yil|}}} |overall_stars={{{overall_stars|}}} |yo'lovchi ball={{{adult_points|}}}{{{yo'lovchi ball|}}} |yo'lovchi foizi={{{adult_percent|}}} {{{yo'lovchi foizi|}}} |yoshbola ball={{{child_points|}}} {{{yoshbola ball|}}} |yoshbola foizi={{{yoshbola foizi|}}}{{{child_percent|}}} |yo'lovchi ball={{{pedestrian_points|}}} |piyoda foizi={{{pedestrian_percent|}}} {{{piyoda foizi|}}} |safety_points={{{safety_points|}}} |safety_percent={{{safety_percent|}}} }} |{{Euro NCAP/1997 |tafsifi={{{description|}}} |havola={{{reference|}}} {{{havola|}}} |reference_name={{{reference_name|}}} |reference_url={{{reference_url|}}} |yil={{{year|}}} |yoʻlovchi yulduz={{{adult_stars|}}} |yoʻlovchi ball={{{adult_score|}}} |yoshbola yulduz={{{child_stars|}}} |yoshbola ball={{{child_score|}}}{{{yoshbola ball|}}} |piyoda yulduz={{{pedestrian_stars|}}} |piyoda ball={{{pedestrian_score|}}} }} }}}} }}</div><noinclude> {{doc}}</noinclude> <includeonly>{{ #ifexpr: ( {{{yil|}}} < 2009 ) and ( {{{tajriba versiyasi|{{{test versiyasi|1997}}}}}} != 2009 ) | {{EuroNCAP |model = {{{model|}}} |yil = {{{yil|}}} |havola = {{{havola|}}} |hayotga mosligi = {{{hayotga mosligi|}}} |yoʻlovchi yulduz = {{{yoʻlovchi yulduz|}}} |yoshbola yulduz = {{{yoshbola yulduz|}}} |piyoda yulduz = {{{piyoda yulduz|}}} |yoʻlovchi ball = {{{yoʻlovchi ball|}}} |yoshbola ball = {{{yoshbola ball|}}} |piyoda ball = {{{piyoda ball|}}} }} }}</includeonly><noinclude>{{hujjat}} [[Turkum:Andoza:Avtomobil havfsizlik reytingi]] </noinclude> apjoe6s16szgcxfshdxb61o9wxolpvp Forrest Gump 0 698778 2817193 2703895 2022-08-29T10:33:15Z Hilola Jurakulova 77653 wikitext text/x-wiki {{Film bilgiqutisi | nomi = Forrest Gump | tasvir = Forrest Gump poster.jpg | alt = | izoh = Chiqishli poster | rejissor = Robert Zemeckis | produser = {{Plainlist| * Wendy Finerman * Steve Tisch * Steve Starkey}} | ssenariy = Eric Roth | rollarda = {{Plainlist| * [[Tom Hanks]] * [[Robin Wright]] * [[Gary Sinise]] * [[Mykelti Williamson]] * [[Sally Field]] }} | bastakor = [[Alan Silvestri]] | kinematografiya = Don Burgess | muharrir = Arthur Schmidt | studiya = Wendy Finerman Productions | distributor = [[Paramount Pictures]] | chiqish = {{film tarixi|1994|7|6|AQSh}} | davomiyligi = 142 daqiqa | mamlakat = {{AQSh}} | til = [[inglizcha]] | budjet = $55{{nbsp}}million<ref name="BOXTotal">{{veb manbasi |url=https://www.boxofficemojo.com/title/tt0109830/ |title=Forrest Gump (1994) |website=[[Box Office Mojo]] |access-date=25-oktabr 2019-yil}}</ref> | daromad = $678.2{{nbsp}}million<ref name="BOXTotal" /> }}'''''Forrest Gump''''' ({{talaffuz|Forrest Gamp}}) 1994-yilda katta ekranlarga chiqqan. [[Paramount Pictures]] tomonidan suratga olingan [[komediya]] va [[drama]] janrlaridagi Amerika [[film]]idir. Film Winston Groomning “''Forrest Gump”'' asari asosida suratga olingan. Filmga Robert Zemeckis rejissorlik qilgan boʻlib, ushbu kinokartina u tomonidan suratga olgan toʻqqizinchi toʻliq hajmli film sanaladi. Hikoya Forrest Gump hayotidagi bir necha o'n yilliklarni tasvirlaydi. Asar XX asrdagi Qo'shma Shtatlardagi bir nechta tarixiy voqeani yoritadi. To‘g‘riroq qilib aytganda film fonida prezidentlar almashuvi va shunga o‘xshash siyosiy voqealar ko‘rsatib o‘tiladi. Film romandan sezilarli darajada farq qiladi. == Film haqida == Film eng kassabop filmlardan biri bo‘lgan. Amerikada o'sha yili chiqarilgan eng ko'p daromad olgan filmga aylandi. Premerasi davomida esa dunyo bo'ylab 678,2 million  AQSh dollaridan ko'proq daromad oldi. “''Forrest Gump”'' Oskar mukofotining eng yaxshi rasm, eng yaxshi rejissyor, [[Tom Hanks]] eng yaxshi aktyor, eng yaxshi moslashtirilgan ssenariy, eng yaxshi vizual effektlar va eng yaxshi filmni tahriri nomenatsiyalari bo‘yicha g‘oliblikni qo‘lga kiritgan. Filmda foydalanilgan musiqalar turli davrlarni ifodalagan. Soundtrek 12 milliondan ortiq nusxada sotilgan. == Rollarda == {{multiple image | direction = horizontal | footer = [[Tom Hanks]] (chapda) va [[Gary Sinise]] (oʻngda) filmni suratga olish joyida (1993) | image1 = TomHanksForrestGump94.jpg | width1 = 149 | alt1 = | image2 = GarySiniseDanTaylorForrestGump94.jpg | width2 = 160 | alt2 = }} * [[Tom Hanks]] — Forrest Gump<ref>{{yangiliklar manbasi|url=https://www.bbc.com/news/entertainment-arts-40271801|title=9 stars who turned down great film roles|last=Smith|first=Neil|date=16-iyun 2017-yil|work=BBC News|access-date=29-iyun 2017-yil|language=en-GB|archive-date=29-iyun 2021-yil|archive-url=https://web.archive.org/web/20210629191413/https://www.bbc.com/news/entertainment-arts-40271801|url-status=live}}</ref><ref>{{veb manbasi|url=http://celebs.answers.com/movies/iconic-roles-and-the-stars-who-regret-turning-them-down?param4=fb-us-mo-gut#slide11 |sarlavha=Iconic Roles and the Stars Who Regret Turning Them Down |nashriyot=Celebs.Answers.com |kirish sanasi=1-aprel 2014-yil |url-status=dead |arxiv-url=https://web.archive.org/web/20140222152251/http://celebs.answers.com/movies/iconic-roles-and-the-stars-who-regret-turning-them-down?param4=fb-us-mo-gut |arxiv-sana=22-fevral 2014-yil }}</ref><ref name="JTRole">{{yangiliklar manbasi|author=''Forbes'' staff |title=Star Misses – 4) Forrest Gump Starring... John Travolta |url=https://www.forbes.com/2009/02/25/nicole-kidman-gwyneth-paltrow-kate-winslet-business-media_star_misses_slide_5.html?thisSpeed=30000 |work=Forbes |date=25-fevral 2009-yil |access-date=20-oktabr 2010-yil |archive-url=https://web.archive.org/web/20100722063736/http://www.forbes.com/2009/02/25/nicole-kidman-gwyneth-paltrow-kate-winslet-business-media_star_misses_slide_5.html?thisSpeed=30000 |archive-date=22-iyul 2010-yil |url-status=dead }}</ref> * [[Robin Wright]] — Jenny Curran * Gary Sinise — Lieutenant Dan Taylor * Mykelti Williamson — Benjamin Buford „Bubba“ Blue * [[Sally Field]] — Gump xonim * [[Haley Joel Osment]] — Forrest Gump, Jr. * Peter Dobson — Elvis Presley * Dick Cavett — oʻzi * Sonny Shroyer — Coach Paul „Bear“ Bryant * Grand L. Bush, Michael Jace, Conor Kennelly va Teddy Lane Jr. — Black Panthers (''Qora panteralar'') == Saundtrek == # „I’m Forrest… Forrest Gump“ — 2:41 # „You’re No Different“ — 1:00 # „You Canʼt Sit Here“ — 2:27 # „Run Forrest Run“ — 2:14 # „Pray with Me“ — 0:58 # „The Crimson Gump“ — 1:08 # „They’re Sending Me to Vietnam“ — 2:24 # „I Ran and Ran“ — 1:44 # „I Had a Destiny“ — 1:19 # „Washington Reunion“ — 0:46 # „Jesus on the Main Line“ <small>(arranger: Silvestri, soloist: Donny Gerard)</small> — 2:00 # „Thatʼs My Boat“ — 1:16 # „I Never Thanked You“ — 0:48 # „Jenny Returns“ — 2:43 # „The Crusade“ — 2:01 # „Forrest Meets Forrest“ — 1:42 # „The Wedding Guest“ — 1:48 # „Where Heaven Ends“ — 1:34 # „Jenny’s Grave“ — 1:27 # „I’ll Be Right Here“ — 0:49 # „Suite from ''Forrest Gump''“ — 6:34 == Premyera == Manba: [[IMDb]]<ref>{{veb manbasi |muallif = |authorlink = |datepublished = |url = http://www.imdb.com/title/tt0109830/releaseinfo |sarlavha = Forrest Gump: chiqish sanalari boʻyicha maʼlumot |format = |work = |nashriyot = |kirish sanasi = 2009-03-29 |til = en |description = [[IMDb]] maʼlumoti |arxiv-url = https://www.webcitation.org/64w0xCtNs?url=http://www.imdb.com/title/tt0109830/releaseinfo |arxiv-sana = 2012-01-24 |deadlink = no }}</ref>. <div style="-moz-column-count: 2; column-count: 2;"> * {{AQSh}} — 6-iyul 1994-yil * {{NLD}} — 22-sentabr 1994-yil * {{ESP}} — 23-sentabr 1994-yil * {{ISR}} — 30-sentabr 1994-yil * {{FRA}} — 5-oktabr 1994-yil * {{ARG}} — 6-oktabr 1994-yil * {{ITA}} — 6-oktabr 1994-yil * {{GB}} — 7-oktabr 1994-yil * {{GER}} — 13-oktabr 1994-yil * {{SWE}} — 14-oktabr 1994-yil * {{KOR}} — 15-oktabr 1994-yil * {{CZE}} — 20-oktabr 1994-yil * {{POL}} — 4-noyabr 1994-yil * {{AUS}} — 17-noyabr 1994-yil * {{JPN}} — 18-fevral 1995-yil </div> == Manbalar == {{manbalar}} == Havolalar == {{commons turkum}} * [https://www.paramountmovies.com/movies/forrest-gump Paramount filmlari — Forrest Gump] * {{IMDbda film|0109830|Forrest Gump}} * {{Allmovie title|131221|Forrest Gump}} * {{Mojoda film|forrestgump|Forrest Gump}} * {{rotten-tomatoes|forrest_gump|Forrest Gump}} {{Oscar kinomukofotining eng yaxshi film nominatsiyasi gʻoliblari}} {{Tashqi havolalar}} [[Turkum:1994-yil filmlari]] [[Turkum:AQSh filmlari]] [[Turkum:Paramount Pictures filmlari]] [[Turkum:Ingliz tilidagi filmlar]] p9gfqh3gzkvhcjrpr1tirh6syglqzkr Takuma Sato 0 699095 2816237 2549115 2022-08-28T16:56:36Z Malikxan 33427 tuz. wikitext text/x-wiki [[Fayl:Takuma Sato (2013).jpg|thumb|right|Sato 2013-yilda]] '''Takuma Sato''' (佐藤 琢磨, ''Satō Takuma''; 28-yanvar 1977-yilda tugʻilgan) — '''Taku''' taxallusi ostida tanilgan [[yaponiya]]lik professional avtopoygachi. Ikki karra [[Indianapolis 500]] gʻolibi (2017, 2020). Bundan tashqari, u Indianapolis 500 poygasida gʻolib boʻlgan ilk osiyolik poygachi ham hisoblanadi.<ref>{{cite web|url=https://www.motorsport.com/indycar/news/takuma-sato-prevails-against-castroneves-to-win-the-indyv500-911942/|title=Indy 500: Sato wins after thrilling shootout with Castroneves|last=Malsher|first=David|date=28 May 2017|work=Motorsport.com|publisher=Motorsport Network|access-date=28 May 2017}}</ref> == Shaxsiy hayoti == Sato Chiharu Sato bilan turmush qurgan va hozirda ikki farzandi bor.<ref>{{yangiliklar manbasi| title =Takuma Sato announces birth of second child| publisher =f1sa.com| url =http://www.f1sa.com/index.php?option=com_content&task=view&id=7318&Itemid=219| date =1-oktabr 2008-yil| accessdate =2-oktabr 2008-yil| url-status =dead| archiveurl =https://web.archive.org/web/20081210144731/http://www.f1sa.com/index.php?option=com_content&task=view&id=7318&Itemid=219| archivedate =10-dekabr 2008-yil| df =dmy-all}}</ref> == Manbalar == {{manbalar}} == Havolalar == {{commons|Takuma Sato}} * {{rasmiy sayt|http://www.takumasato.com/}} {{ref-en}} [[Turkum:1977-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] {{bio-stub}} 1kw4ri06nmsl6a76w3zo2ghx1sr5p50 Kakku uyasi uzra parvoz 0 699592 2817104 2529067 2022-08-29T09:43:08Z Hilola Jurakulova 77653 wikitext text/x-wiki {{Rasmiy tarjima}} {{Film bilgiqutisi | nomi = Kakku uyasi uzra parvoz<br/>(One Flew Over the Cuckoo's Nest) | tasvir = Kakku uyasi uzra parvoz posteri.jpg | izoh = Film posteri | rejissor = Miloš Forman | produser = {{Plainlist| * Saul Zaentz * [[Michael Douglas]] }} | ssenariy = {{Plainlist| * Lawrence Hauben * Bo Goldman }} | based_on = {{Based on|''One Flew Over the Cuckoo's Nest''|Ken Kesey}} | rollarda = {{Plainlist| * [[Jack Nicholson]] * [[Louise Fletcher]] * [[William Redfield]] * [[Brad Dourif]] * [[Chritopher Lloyd]] }} | bastakor = Jack Nitzsche | kinematogragiya = Haskell Wexler | muharrir = {{Plainlist| * Richard Chew * Lynzee Klingman * Sheldon Kahn }} | studiya = Fantasy Films | distributor = United Artists | chiqish = {{Film tarixi|1975|11|19}} | davomiyligi = 133 daqiqa | mamlakat = {{AQSh}} | til = [[inglizcha]] | budjet = $3 million<ref name=BOM>{{Veb manbasi|url=https://boxofficemojo.com/movies/?id=oneflewoverthecuckoosnest.htm|publisher=[[Box Office Mojo]]|title=One Flew Over the Cuckoo's Nest, Box Office Information|accessdate=1-dekabr 2019-yil}}</ref> | daromad = $163.25 million<ref name=WW>{{jurnal manbasi|magazine=[[Variety]]|date=17-noyabr 1976-yil|page=3|title=Hi-Flying 'Cuckoo' At 863,250,000; Best Ever of UA|url=https://archive.org/details/sim_variety_1976-11-17_285_2/page/3}}</ref> }} '''''Kakku uyasi uzra parvoz''''' ({{lang-en|'''One Flew Over the Cuckooʻs Nest'''}}) 1975-yilda katta ekranlarga chiqqan, Ken Keseyning „Kakku uyasi uzra parvoz“ romani asosida Milos Forman tomonidan suratga olingan [[drama]] janridagi Amerika filmidir.<ref>{{Citation|title=One Flew Over the Cuckoo's Nest (1975) - Milos Forman {{!}} Synopsis, Characteristics, Moods, Themes and Related {{!}} AllMovie (inglizcha)|url=https://www.allmovie.com/movie/one-flew-over-the-cuckoos-nest-v36363|language=en|access-date=2021-05-24}}</ref> Film [[Kinematografiya|jahon kinematografiyasi]] tarixida beshta eng obroʻli nominatsiyalar boʻyicha [[Oscar]]ni qoʻlga kiritgan ikkinchi film boʻldi. Kino tarixida Oscar, [[Oltin globus]] va [[BAFTA]] uchun beshtadan bosh sovrinlarni olishga muvaffaq boʻlgan birinchi film hisoblanadi. Filmda ruhiy kasalliklar shifoxonasidagi bemor Randle McMurphy ([[Jack Nicholson]]) va uning doʻstlari tasvirlangan. [[Amerika]] film instituti ''Kakku uyasi uzra parvoz'' filmini 100 ta eng buyuk filmlar roʻyxatida 33-oʻringa joylashtirgan. Film beshta [[Oscar]], oltita [[Oltin globus|Oltin Globus]] va oltita [[BAFTA]] mukofotlarini qoʻlga kiritgan. Filmni suratga olish 1975-yil yanvar oyida boshlangan va uch oy davom etgan. Tasvirga olish [[Oregon]] shtatining [[Salem (Oregon)|Salem]] shahri atrofidagi joylarda, shuningdek, [[Oregon]] qirgʻogʻida boʻlib oʻtdi. [[Produser]]lar filmni [[Oregon]] shtatidagi haqiqiy ruhiy kasalxonada suratga olishga qaror qilishdi, chunki bu ham romanning muhitiga mos edi. 1993-yilda [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|Amerika Qoʻshma Shtatlari Kongressi]] kutubxonasi tomonidan film „madaniy, tarixiy yoki estetik jihatdan ahamiyatli“ deb topildi va Milliy filmlar reyestrida saqlash uchun tanlandi. == Rollarda == [[Fayl:Jack Nicholson - 1976 (new).jpg|thumb|alt=Nicholson 1976 |''Kakku uyasi uzra parvoz'' filmi uchun ''Eng yaxshi aktyorlikka'' nomzod [[Jack Nicholson]] (1976-yil, [[Oscar]] mukofotini topshirish marosimida).]] {{aktyorlar roʻyxati | * [[Jack Nicholson]] — [[Randle McMurphy|Randle Patrick „R.P.“ McMurphy]] rolida * [[Louise Fletcher]] [[Nurse Ratched|Nurse Mildred Ratched]] rolida * [[Will Sampson]] „Chief“ Bromden rolida * [[William Redfield]] Dale Harding rolida * [[Brad Dourif]] Billy Bibbit rolida * [[Sydney Lassick]] Charlie Cheswick eolida * [[Christopher Lloyd]] Max Taber * [[Danny DeVito]] Martini rolida * [[Dean Brooks]] Dr. John Spivey rolida * [[William Duell]] Jim Sefelt rolida * [[Vincent Schiavelli]] Bruce Frederickson rolida * [[Michael Berryman]] Ellis rolida * Alonzo Brown Attendant Miller rolida rolida * [[Mwako Cumbaka]] Attendant Warren rolida rolida * [[Nathan George]] Attendant Washington rolida * [[Mews Small|Marya Small]] Candy rolida * [[Scatman Crothers]] Turkle rolida * [[Phil Roth]] Woolsey rolida * [[Louisa Moritz]] Rose rolida * [[Peter Brocco]] Col. Matterson rolida * Delos V. Smith Jr. Scanlon rolida * [[Josip Elic]] Bancini rolida * Mimi Sarkisian Nurse Pilbow rolida }} == Mukofot va nominatsiyalar == {| class="wikitable" ! Mukofot !! Toifa !! Nominatlar !! Natija |- | rowspan=9| [[Oscar|Akademiya (Oscar)]] | [[Eng yaxshi film]] | [[Michael Douglas]] va [[Saul Zaentz]] | {{won}} |- | [[Academy Award for Best Director|Eng yaxshi rejissor]] | [[Miloš Forman]] | {{won}} |- | [[Academy Award for Best Actor|Eng yaxshi aktyor]] | [[Jack Nicholson]] | {{won}} |- | [[Academy Award for Best Actress|Eng yaxshi aktrisa]] | [[Louise Fletcher]] | {{won}} |- | [[Academy Award for Best Supporting Actor|Eng yaxshi ikkinchi darajali aktyor]] | [[Brad Dourif]] | {{nom}} |- | [[Academy Award for Best Adapted Screenplay|Asarga asoslangan eng yaxshi senariy]] | [[Lawrence Hauben]] va [[Bo Goldman]] | {{won}} |- | [[Academy Award for Best Cinematography|Eng yaxshi Cinematography]] | [[Haskell Wexler]] and [[Bill Butler (cinematographer)|Bill Butler]] | {{nom}} |- | [[Academy Award for Best Film Editing|Eng yaxshi montaj]] | [[Richard Chew]], [[Lynzee Klingman]] va [[Sheldon Kahn]] | {{nom}} |- | [[Academy Award for Best Original Score|Best Original Score]] | [[Jack Nitzsche]] | {{nom}} |- | [[American Cinema Editors|American Cinema Editors Awards]] | [[American Cinema Editors Award for Best Edited Feature Film – Dramatic|Eng yaxshi badiiy film]] | Richard Chew, Lynzee Klingman va Sheldon Kahn | {{nom}} |- | [[Bodil Awards]] | [[Bodil Award for Best American Film|Eng yaxshi chet el filmi]] | Miloš Forman | {{won}} |- | rowspan=8|[[BAFTA]] | [[BAFTA Award for Best Film|Eng yaxshi film]] | ''One Flew Over the Cuckooʻs Nest'' | {{won}} |- | [[BAFTA Award for Best Direction|Eng yaxshi rejissor]] | Miloš Forman | {{won}} |- | [[BAFTA Award for Best Actor in a Leading Role|Eng yaxshi aktyor]] | Jack Nicholson | {{won}} |- | [[BAFTA Award for Best Actress in a Leading Role|Eng yaxshi aktrisa]] | Louise Fletcher | {{won}} |- | [[BAFTA Award for Best Actor in a Supporting Role|Eng yaxshi ikkinchi darajali aktyor]] | Brad Dourif | {{won}} |- | [[BAFTA Award for Best Screenplay|Eng yaxshi senariy]] | Lawrence Hauben va Bo Goldman | {{nom}} |- | [[BAFTA Award for Best Cinematography|Eng yaxshi operatorlik ishi]] | Haskell Wexler va Bill Butler | {{nom}} |- | [[BAFTA Award for Best Editing|Eng yaxshi montaj]] | Richard Chew, Lynzee Klingman and Sheldon Kahn | {{won}} |- | [[Chicago International Film Festival]] | Eng yaxshi asar | Milos Forman | {{nom}} |- | [[2nd César Awards|César Awards]] | [[César Award for Best Foreign Film|Eng yaxshi xorijiy film]] | ''One Flew Over the Cuckooʻs Nest'' | {{nom}} |- | rowspan=2| [[David di Donatello|David di Donatello Awards]] | [[David di Donatello for Best Foreign Director|Eng yaxshi xorijlik rejissor]] | Milos Forman | {{won}} |- | [[David di Donatello for Best Foreign Actor|Eng yaxshi xorijlik aktyor]] | Jack Nicholson | {{won}} |- | [[28th Directors Guild of America Awards|Directors Guild of America Awards]] | Badiiy filmddagi eng yaxshi rejissorlik ishi | Milos Forman | {{won}} |- | rowspan=6| [[Oltin globus]] | [[Golden Globe Award for Best Motion Picture - Drama|Eng yaxshi dramatik film]] | ''One Flew Over the Cuckooʻs Nest'' | {{won}} |- | [[Golden Globe Award for Best Actor - Motion Picture Drama|Eng yaxshi dramatik aktyor]] | Jack Nicholson | {{won}} |- | [[Golden Globe Award for Best Actress - Motion Picture Drama|Eng yaxshi dramatik aktrisa]] | Louise Fletcher | {{won}} |- | [[Golden Globe Award for Best Director - Motion Picture|Eng yaxshi film rejissori]] | Miloš Forman | {{won}} |- | [[Golden Globe Award for Best Screenplay|Eng yaxshi film senariysi]] | Lawrence Hauben and Bo Goldman | {{won}} |- | [[Golden Globe Award for New Star of the Year - Actor|Yilning yangi kinoyulduzi]] | Brad Dourif | {{won}} |- | colspan=2| [[Goldene Leinwand|Golden Screen Awards|Eng yaxshi film]] | ''One Flew Over the Cuckooʻs Nest'' | {{won}} |- | [[Grammy]] | [[Grammy Award for Best Score Soundtrack for Visual Media|Film uchun yozilgan eng yaxshi musiqa va albom]] | Jack Nitzsche | {{nom}} |- | Kansas City Film Critics Circle Awards | Eng yaxshi rejissor | rowspan="2"| Miloš Forman | {{won}} |- | [[Kinema Junpo|Kinema Junpo Awards]] | Eng yaxshi xorijlik rejissor | {{won}} |- | [[1975 Los Angeles Film Critics Association Awards|Los Angeles Film Critics Association Awards]] | [[Los Angeles Film Critics Association Award for Best Film|Eng yaxshi film]] | ''One Flew Over the Cuckooʻs Nest'' | {{won}} |- | [[Nastro d'Argento]] | Best Foreign Director | Miloš Forman | {{won}} |- | rowspan=2| [[National Board of Review Awards 1975|National Board of Review Awards]] | [[National Board of Review: Top Ten Films|Eng yaxshi 10ta film]] | ''One Flew Over the Cuckooʻs Nest'' | {{won}} |- | [[National Board of Review Award for Best Actor|Eng yaxshi aktyor]] | Jack Nicholson | {{won}} |- | [[National Film Preservation Board]] | [[Milliy filmlar reysteri]] | ''One Flew Over the Cuckooʻs Nest'' | {{won|Inducted}} |- | [[1975 National Society of Film Critics Awards|National Society of Film Critics Awards]] | [[National Society of Film Critics Award for Best Actor|Eng yaxshi aktyor]] | rowspan="2"| Jack Nicholson | {{won}} |- | rowspan="2"| [[1975 New York Film Critics Circle Awards|New York Film Critics Circle Awards]] | [[New York Film Critics Circle Award for Best Actor|Eng yaxshi aktyor]] | {{won}} |- | [[New York Film Critics Circle Award for Best Supporting Actress|Eng yaxshi ikkinchi darajali aktrisa]] | Louise Fletcher | {{nom}} |- | Online Film & Television Association | Shon sharaf zali-kinofilm | rowspan="2"| ''One Flew Over the Cuckooʻs Nest'' | {{won}} |- | [[3rd People's Choice Awards|Peopleʼs Choice Awards]] | Eng sevimli kinofilm | {{won}} |- | [[Sant Jordi Awards]] | Eng yaxshi aktyor | Jack Nicholson <small>(also for ''[[Carnal Knowledge (film)|Carnal Knowledge]]'' va ''[[The Passenger (1975 film)|The Passenger]]'')</small> | {{won}} |- | [[28th Writers Guild of America Awards|Writers Guild of America Awards]] | [[Writers Guild of America Award for Best Adapted Screenplay|Boshqa ijod mahsuliga moslashtirilgan eng yaxshi drama]] | Lawrence Hauben va Bo Goldman | {{won}} |} == Manbalar == {{manbalar}} == Havolalar == {{Commons turkum}} * {{Mojoda film|oneflewoverthecuckoosnest|One Flew Over the Cuckoo's Nest}} * {{IMDbda film|0073486|One Flew Over the Cuckoo's Nest}} * {{rotten-tomatoes|one_flew_over_the_cuckoos_nest|One Flew Over the Cuckoo's Nest}} * {{Metacritic film|one-flew-over-the-cuckoos-nest}} {{Oscar kinomukofotining eng yaxshi film nominatsiyasi gʻoliblari}} {{Tashqi havolalar}} [[Turkum:1975-yil filmlari]] [[Turkum:AQSh filmlari]] [[Turkum:Ingliz tilidagi filmlar]] i7dcq4jgfhs10ydvy1cree8yx85kyyy Foydalanuvchi munozarasi:Laziz Baxtiyorov 3 699645 2816972 2812731 2022-08-29T07:26:28Z Panda D 74095 [[Khoshut Khanate]] sahifasi tezda oʻchirishga nomzod sifatida koʻrsatildi wikitext text/x-wiki '''''Qalin matn'''''{{Hello|1=[[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] <b><sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup></b> 13:51, 10-Sentabr 2020 (UTC)}} Assalomu alaykum!--[[Foydalanuvchi:Abdurasul qori|Abdurasul qori]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Abdurasul qori|munozara]]) 07:03, 23-May 2022 (UTC) == Kishi ismlari == Salom hamda Vikipediyaga xush kelibsiz. Avvalambor, qoʻshayotgan hissangiz uchun tashakkur! Sizdan iltimos qilardimki, asli lotin yozuvida yoziladigan kishi ismlarini translit qilmang ([[VP:Maqolalarni nomlash]] sahifasi bilan tanishib chiqing). Masalan, 'Isaak Titsingx'' emas, '''Isaac Titsingh'''. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 11:12, 4-Iyun 2022 (UTC) == Pax Suriya == Maqola nomini nega Pax Suriya, deb nomlagansiz? Oʻzingiz maqolada lotincha soʻzligini keltirgansiz-ku, yoki lotinchada ham Suriya deyisharmikan? Maqola nomini ''Pax Syriana''ga koʻchirdim. Mashina tarjimasidan foydalanishingiz mumkin, lekin mazmunli boʻlishi kerak. Maqolangizdagi mana bu jumlaga eʼtiborni qaratmoqchiman: "''Pax Suriya (lot., “Suriya tinchligi”) tarixshunoslik atamasi boʻlib, Gʻarbiy Osiyodagi xalqaro munosabatlarni oʻrganishda qoʻllaniladigan.''". Qoʻllaniladigan? Maqolada keraksiz joylarda boʻshliq (probel) tashlagansiz, Oʻ va Gʻ harflarini toʻgʻri yozmagansiz. Bizga faqat son emas, sifat ham muhimdir. 100 ta sifatsiz maqoladan 10 ta sifatli maqola afzal. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 15:27, 13-Iyun 2022 (UTC) :Iltimos, shu kabi xatolarga yoʻl qoʻygan barcha maqolalaringizni tuzatib chiqing. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 15:27, 13-Iyun 2022 (UTC)l == Tanlangan maqola statusi uchun ovoz berish == Assalomu alaykum! https://uz.wikipedia.org/wiki/Vikipediya:Yaxshi_maqola_nomzodlari/GIF_so%27zi_talaffuzi Ushbu ssilka orqali o'z fikringiz va ovozingizni berishingizni iltimos qilib qolaman. Har qanday fikr uchun oldindan rahmat ! [[Foydalanuvchi:Optima D|Optima D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 07:31, 16-Iyun 2022 (UTC) == Pax Mongolica == salom, shu maqolani har bir abzats oxiriga kamida 3-4 ta manba qo'yib chiqing. YM uchun ovoz beramiz. [[Foydalanuvchi:Umarxon III|Umarjon Rahimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Umarxon III|munozara]]) 13:10, 25-Iyun 2022 (UTC) == Ism Familiya == Oʻzbekcha Vikipediya kishilar haqida maqolalar yaratar ekansiz, ularni "Ism Familiya" formatida nomlang. Masalan, Plotnikov Ivan Vasilevich emas, Ivan Plotnikov, deb nomlashingiz lozim. Bundan tashqari, yuklagan noerkin fayllaringizda insofli foydalanish asoslari keltirilmaganiga guvoh boʻldim. Masalan, [[:Fayl:Ivan Plotnikov.jpg]]. Imkon qadar tez ushbu fayllariga {{tl|Noerkin fayl}} andozasini tegishli joylarini toʻldirib qoʻshib chiqing. Masalan, [[:Fayl:Shahnoza Soatova.jpg|mana bunday qilib]]. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 07:40, 29-Iyul 2022 (UTC) == Jonivor emas, hayvon huquqlari == Buni bekorga ko'chirdingiz: https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Maxsus:Log&logid=853732. [[Munozara:Jonivorlarga nisbatan shafqatsizlik|Munozaraga]] qarang. [[Maxsus:Contributions/84.54.122.156|84.54.122.156]] 11:53, 22-Avgust 2022 (UTC) == Orden == {| style="border: 1px solid {{{border|gray}}}; background-color: {{{color|#fdffe7}}};" |rowspan="2" valign="middle" | {{#ifeq:{{{2}}}|alt|[[Fayl:Owl_barnstar2.svg|100px]]|[[Fayl:Owl_barnstar2.svg|100px]]}} |rowspan="2" | |style="font-size: x-large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;" | '''Ensiklopedik mazmundorlik ordeni''' |- |style="vertical-align: middle; border-top: 1px solid gray;" | Hurmatli '''Laziz Baxtiyorov'''! [[Oʻzbekcha Vikipediya]]ga qoʻshayotgan ulkan hissangiz uchun, maqolalar sifatiga va ensiklopedik ahamiyatiga berayotgan e'tiboringiz uchun, jamoadagi faolligingiz sizni ushbu Ensiklopedik mazmundorlik yulduzi bilan taqdirlashga ijozat bergaysiz. Xayrli va foydali ishingizni davom ettirasiz va ushbu yutuqlarda toʻxtab qolmaysiz degan umiddaman. Hurmat bilan — [[Foydalanuvchi:Umarxon III|Umarjon Rahimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Umarxon III|munozara]]) 13:07, 24-Avgust 2022 (UTC). |} == [[Dzungar Khanate]] sahifasi [[VP:TOʻM|tezda oʻchirishga]] nomzod sifatida koʻrsatildi == [[Fayl:Ambox warning pn.svg|48px|left|alt=|link=]] Salom hamda Vikipediyaga xush kelibsiz. Siz yaratgan [[Dzungar Khanate]] nomli sahifa [[VP:Qoida va koʻrsatmalar|bizning siyosatimizga]] mos kelmaydi, shu sababli [[VP:TOʻM|tezda oʻchirish mezonlari]]ning „[[VP:TOʻM#M8]] va [[VP:TOʻM#U1]]“ bandiga binoan oʻchirishga nomzod sifatida koʻrsatildi. Tajriba oʻtkazayotgan boʻlsangiz, itlimos, [[Vikipediya:Qumloq|qumloq]] sahifasidan foydalaning. Agar sahifani oʻchirmaslik lozim, deb hisoblasangiz, bu haqda uning munozara sahifasida tayinli sabab(lar) keltirgan holda bayon eting. Savollaringiz boʻlsa, tortinmasdan [[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara sahifamga]] yozing. Rahmat! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 07:38, 26-Avgust 2022 (UTC) == [[Khoshut Khanate]] sahifasi [[VP:TOʻM|tezda oʻchirishga]] nomzod sifatida koʻrsatildi == [[Fayl:Ambox warning pn.svg|48px|left|alt=|link=]] Salom hamda Vikipediyaga xush kelibsiz. Siz yaratgan [[Khoshut Khanate]] nomli sahifa [[VP:Qoida va koʻrsatmalar|bizning siyosatimizga]] mos kelmaydi, shu sababli [[VP:TOʻM|tezda oʻchirish mezonlari]]ning „[[VP:M8|M8]]: Avvaldan mavjud maqolaning nusxasi boʻlgan maqola“ bandiga binoan oʻchirishga nomzod sifatida koʻrsatildi. Tajriba oʻtkazayotgan boʻlsangiz, itlimos, [[Vikipediya:Qumloq|qumloq]] sahifasidan foydalaning. Agar sahifani oʻchirmaslik lozim, deb hisoblasangiz, bu haqda uning munozara sahifasida tayinli sabab(lar) keltirgan holda bayon eting. Savollaringiz boʻlsa, tortinmasdan [[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara sahifamga]] yozing. Rahmat! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 07:26, 29-Avgust 2022 (UTC) is2elfh4lfoj4tdjuhz2ely6e68m6cl Vikipediya:Soʻrovlar/Eski holiga qaytaruvchi 4 700608 2817163 2774664 2022-08-29T10:17:13Z Panda D 74095 wikitext text/x-wiki {{Qisqartma|[[VP:S/EHQ]]|[[VP:S/R]]}} <div class="anonymous-show boilerplate metadata" style="background:#dee; border:1px solid #00c; margin:0.5em; padding:0.5em;; padding: 1em; width:70%">Iltimos, soʻrov qoldirishingizdan avval [[Vikipediya:Eski holiga qaytaruvchilar]] sahifasi bilan tanishib chiqing. Odatda, '''[[VP:Nomfazolar|asosiyfazo]]da 200 dan oshiq tahrir''' qilgan foydalanuvchilargina ushbu statusga nomzodini koʻrsatishi mumkin. </div> {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:Kagansky]] === * {{Userlinks|Kagansky}} : Salom, Hurmatli vikihamkasblar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda anchagina qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatyapman. Baholi qudrat, ushbu soʻrovda ovoz berishda ishtirok etishingizni soʻrab qolaman. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 17:23, 8-Oktabr 2020 (UTC) ==== Rozilar ==== # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Xusinboy Bekchanov|Xusinboy Bekchanov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xusinboy Bekchanov|munozara]]) 19:14, 8-Oktabr 2020 (UTC). # {{Roziman}} — '''[[Foydalanuvchi:Muxriddin Azimov|Muxriddin Azimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muxriddin Azimov|munozara]]) 03:51, 9-Oktabr 2020 (UTC)''' # {{Roziman}}. Ushbu foydalanuvchi juda faol, hozirgi statusning berilishi orqali faollingingizga faollik qoʻshilishiga ishonchim komil. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 05:16, 9-Oktabr 2020 (UTC) # {{Roziman}} --'''[[Foydalanuvchi:Vikichizar|<font color="blue">Viki</font><font color="orange">chi</font><font color="red">zar</font>]]'''<sup><big>[[Foydalanuvchi munozarasi:Vikichizar|<span style="color:orange">munozara</span>]]</big></sup> 17:45, 9-Oktabr 2020 (UTC) ==== Qarshilar ==== ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== Salom, Kagansky! Avvalambor, vandalizmga qarshi kurashishga hissa qoʻshmoqchi ekanligingiz uchun tashakkur! Keling, aytaylik, siz ushbu statusni oldingiz. Siz keyinchalik faol tarzda yangi oʻzgarishlarni tekshirib, vandal tahrirlarni qaytarasizmi („qaytarish“ deganda sahifa vandal qurboni boʻlishdan avvalgi versiyaga qaytarish nazarda tutilmoqda) yoki bu bir necha kunlikmi? [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 17:39, 8-Oktabr 2020 (UTC) : Salom, Malikxan! Avvalambor, [[Vikipediya:Rollback|Rollback]] statusini Oʻzbekcha Vikipediyada joriy etganingiz uchun tashakkur! Yangi oʻzgarishlarda vandal tahrirlarning boʻlib turishi va undan qochib qutulib boʻlmasligi achinarli hol albatta. Lekin, bunday tahrirlarni eski oʻzgarishlarda uchrab turishi ham haqiqatdan yiroq emas. Shularga asoslangan holda, ishonch bilan aytishim mumkinki, bu bir necha kunlik emas. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 18:27, 8-Oktabr 2020 (UTC) :: Demoqchi boʻlganim, aktiv tarzda ushbu yoʻnalishda harakat qilishga tayyorman. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 19:08, 8-Oktabr 2020 (UTC) ::: Juda soz! Unda sizga omad tilayman! ;) [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 05:12, 9-Oktabr 2020 (UTC) ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 16:27, 15-Oktabr 2020 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ]] === * {{Userlinks|ITPRO.UZ}} :: Hammaga salom! [[Vikipediya:Vandalizm|Vandalizm]], [[Spam|spam]] va '''PR''' reklamarga qarshi kurashish uchun ushbu statusni berishingizni so‘rayman. --[[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ|ITPRO.UZ]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ITPRO.UZ|munozara]]) 20:15, 1-Aprel 2021 (UTC) ==== Rozilar ==== # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 20:18, 1-Aprel 2021 (UTC) # {{Roziman}} — '''[[Foydalanuvchi:Muxriddin Azimov|Muxriddin Azimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muxriddin Azimov|munozara]]) 09:36, 2-Aprel 2021 (UTC)''' # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Asadbek Botirqulov|Asadbek Botirqulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Asadbek Botirqulov|munozara]]) 10:58, 2-Aprel 2021 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Xusinboy Bekchanov|Xusinboy Bekchanov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xusinboy Bekchanov|munozara]]) 11:23, 2-Aprel 2021 (UTC). # {{Roziman}} --<span style="border-radius:9em;padding:0 7px;background: linear-gradient(45deg, rgba(0,131,176,1) 0%, rgba(0,180,219,1) 85%);">[[Foydalanuvchi:Vikichizar|<span style="color:#FFF">'''Vikichizar'''</span>]]</span> <sup>[[User talk:Vikichizar|💬]]</sup> 14:26, 2-Aprel 2021 (UTC) ==== Qarshilar ==== ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 15:02, 2-Aprel 2021 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ]] === * {{Userlinks|ITPRO.UZ}} :: Loyihadagi faoliyatimmi yakunlaganim uchun ushbu statusn olib tashlashingizni soʻrayman. [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ|ITPRO.UZ]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ITPRO.UZ|munozara]]) 10:12, 12-Iyul 2021 (UTC) ::: {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 10:17, 12-Iyul 2021 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:Optima D]] === * {{Userlinks|Optima D}} : Salom, Hurmatli vikihamkasblar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda anchagina qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatyapman. Baholi qudrat, ushbu soʻrovda ovoz berishda ishtirok etishingizni soʻrab qolaman. [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 19:25, 11-Avgust 2022 (UTC) ==== Rozilar ==== <!-- # {{Roziman}} — ~~~~ --> # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Visola Tangirova|Visola Tangirova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Visola Tangirova|munozara]]) 05:15, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat, [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 19:18, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Nigina Yunusova|Nigina Yunusova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Nigina Yunusova|munozara]]) 19:21, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 00.22, 12-Avgust 2022 (UTC) # Optima D yangi oʻzgarishlarni tekshirib turishiga hamda ayrim maqolalarda amalga oshirilgan konstruktiv boʻlmagan tahrirlarni bekor qilganiga bir necha bor guvoh boʻlganman. Bundan tashqari, vikida anchagina tajriba orttirgan ushbu foydalanuvchi Vikipediya qoidalariga muvofiq boʻlmagan sahifalarni tezda oʻchirishga/oʻchirishga nomzod sifatida koʻrsatib, administratorlarga yordam qilib ham kelyapti. Oʻzbekcha Vikipediyada yangi foydalanuvchilar soni anchayin oshdi. Kuniga oʻrtacha 1-3 mingta tahrir qilinayotgan vikimizda vandalizm ham boʻlib turishi tabiiy hamda vikimizda unga qarshi kurashishda yordamlashmoqchi boʻlgan foydalanuvchi bor ekan, nega unga qarshi chiqaman? Albatta, dastaklayman. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 19:51, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat, @[[Foydalanuvchi:Malikxan|Malikxan]]! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Olimidono|Olimidono]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Olimidono|munozara]]) 01:00, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} [[Foydalanuvchi:Husniddin Rasulov|Husniddin Rasulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Husniddin Rasulov|munozara]]) 02:28, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Immortal7M|Immortal7M]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Immortal7M|munozara]]) 02:08, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — albatta bu kabi faol vikipedia jonkuyariga ovoz berish kerak ! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 05:20, 12-Avgust 2022 (UTC) #:Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:24, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — Yaxshi fikr [[Foydalanuvchi:Diwikiped|Diwikiped]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Diwikiped|munozara]]) 06:47, 12-Avgust 2022 (UTC) ==== Qarshilar ==== <!-- # {{Qarshiman}} — ~~~~ --> ==== Betaraflar ==== <!-- # {{Betarafman}} — ~~~~ --> ==== Munozara ==== ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. Vikkiijodingizni shu tarzda muvaffaqiyatli davom ettirishingizga tilakdoshman. Tabriklayman! — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 06:50, 12-Avgust 2022 (UTC) {{Munozara osti}} === [[Foydalanuvchi:Panda D]] === * {{Userlinks|Panda D}} : Assalomu alekum, Hurmatli foydalanuvchilar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda ancha qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatmoqdaman. Ovoz berishda ishtirok etib oʻz fikringizni bildirishingizni soʻrab qolaman. — [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 17:23, 8-Oktabr 2020 (UTC) ==== Rozilar ==== ==== Qarshilar ==== ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== ==== Natija ==== m0nymep08lwpkkbx8e2vx0giumbifom 2817170 2817163 2022-08-29T10:23:10Z Optima D 72251 /* Rozilar */ wikitext text/x-wiki {{Qisqartma|[[VP:S/EHQ]]|[[VP:S/R]]}} <div class="anonymous-show boilerplate metadata" style="background:#dee; border:1px solid #00c; margin:0.5em; padding:0.5em;; padding: 1em; width:70%">Iltimos, soʻrov qoldirishingizdan avval [[Vikipediya:Eski holiga qaytaruvchilar]] sahifasi bilan tanishib chiqing. Odatda, '''[[VP:Nomfazolar|asosiyfazo]]da 200 dan oshiq tahrir''' qilgan foydalanuvchilargina ushbu statusga nomzodini koʻrsatishi mumkin. </div> {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:Kagansky]] === * {{Userlinks|Kagansky}} : Salom, Hurmatli vikihamkasblar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda anchagina qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatyapman. Baholi qudrat, ushbu soʻrovda ovoz berishda ishtirok etishingizni soʻrab qolaman. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 17:23, 8-Oktabr 2020 (UTC) ==== Rozilar ==== # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Xusinboy Bekchanov|Xusinboy Bekchanov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xusinboy Bekchanov|munozara]]) 19:14, 8-Oktabr 2020 (UTC). # {{Roziman}} — '''[[Foydalanuvchi:Muxriddin Azimov|Muxriddin Azimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muxriddin Azimov|munozara]]) 03:51, 9-Oktabr 2020 (UTC)''' # {{Roziman}}. Ushbu foydalanuvchi juda faol, hozirgi statusning berilishi orqali faollingingizga faollik qoʻshilishiga ishonchim komil. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 05:16, 9-Oktabr 2020 (UTC) # {{Roziman}} --'''[[Foydalanuvchi:Vikichizar|<font color="blue">Viki</font><font color="orange">chi</font><font color="red">zar</font>]]'''<sup><big>[[Foydalanuvchi munozarasi:Vikichizar|<span style="color:orange">munozara</span>]]</big></sup> 17:45, 9-Oktabr 2020 (UTC) ==== Qarshilar ==== ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== Salom, Kagansky! Avvalambor, vandalizmga qarshi kurashishga hissa qoʻshmoqchi ekanligingiz uchun tashakkur! Keling, aytaylik, siz ushbu statusni oldingiz. Siz keyinchalik faol tarzda yangi oʻzgarishlarni tekshirib, vandal tahrirlarni qaytarasizmi („qaytarish“ deganda sahifa vandal qurboni boʻlishdan avvalgi versiyaga qaytarish nazarda tutilmoqda) yoki bu bir necha kunlikmi? [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 17:39, 8-Oktabr 2020 (UTC) : Salom, Malikxan! Avvalambor, [[Vikipediya:Rollback|Rollback]] statusini Oʻzbekcha Vikipediyada joriy etganingiz uchun tashakkur! Yangi oʻzgarishlarda vandal tahrirlarning boʻlib turishi va undan qochib qutulib boʻlmasligi achinarli hol albatta. Lekin, bunday tahrirlarni eski oʻzgarishlarda uchrab turishi ham haqiqatdan yiroq emas. Shularga asoslangan holda, ishonch bilan aytishim mumkinki, bu bir necha kunlik emas. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 18:27, 8-Oktabr 2020 (UTC) :: Demoqchi boʻlganim, aktiv tarzda ushbu yoʻnalishda harakat qilishga tayyorman. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 19:08, 8-Oktabr 2020 (UTC) ::: Juda soz! Unda sizga omad tilayman! ;) [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 05:12, 9-Oktabr 2020 (UTC) ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 16:27, 15-Oktabr 2020 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ]] === * {{Userlinks|ITPRO.UZ}} :: Hammaga salom! [[Vikipediya:Vandalizm|Vandalizm]], [[Spam|spam]] va '''PR''' reklamarga qarshi kurashish uchun ushbu statusni berishingizni so‘rayman. --[[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ|ITPRO.UZ]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ITPRO.UZ|munozara]]) 20:15, 1-Aprel 2021 (UTC) ==== Rozilar ==== # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 20:18, 1-Aprel 2021 (UTC) # {{Roziman}} — '''[[Foydalanuvchi:Muxriddin Azimov|Muxriddin Azimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muxriddin Azimov|munozara]]) 09:36, 2-Aprel 2021 (UTC)''' # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Asadbek Botirqulov|Asadbek Botirqulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Asadbek Botirqulov|munozara]]) 10:58, 2-Aprel 2021 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Xusinboy Bekchanov|Xusinboy Bekchanov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xusinboy Bekchanov|munozara]]) 11:23, 2-Aprel 2021 (UTC). # {{Roziman}} --<span style="border-radius:9em;padding:0 7px;background: linear-gradient(45deg, rgba(0,131,176,1) 0%, rgba(0,180,219,1) 85%);">[[Foydalanuvchi:Vikichizar|<span style="color:#FFF">'''Vikichizar'''</span>]]</span> <sup>[[User talk:Vikichizar|💬]]</sup> 14:26, 2-Aprel 2021 (UTC) ==== Qarshilar ==== ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 15:02, 2-Aprel 2021 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ]] === * {{Userlinks|ITPRO.UZ}} :: Loyihadagi faoliyatimmi yakunlaganim uchun ushbu statusn olib tashlashingizni soʻrayman. [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ|ITPRO.UZ]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ITPRO.UZ|munozara]]) 10:12, 12-Iyul 2021 (UTC) ::: {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 10:17, 12-Iyul 2021 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:Optima D]] === * {{Userlinks|Optima D}} : Salom, Hurmatli vikihamkasblar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda anchagina qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatyapman. Baholi qudrat, ushbu soʻrovda ovoz berishda ishtirok etishingizni soʻrab qolaman. [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 19:25, 11-Avgust 2022 (UTC) ==== Rozilar ==== <!-- # {{Roziman}} — ~~~~ --> # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Visola Tangirova|Visola Tangirova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Visola Tangirova|munozara]]) 05:15, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat, [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 19:18, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Nigina Yunusova|Nigina Yunusova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Nigina Yunusova|munozara]]) 19:21, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 00.22, 12-Avgust 2022 (UTC) # Optima D yangi oʻzgarishlarni tekshirib turishiga hamda ayrim maqolalarda amalga oshirilgan konstruktiv boʻlmagan tahrirlarni bekor qilganiga bir necha bor guvoh boʻlganman. Bundan tashqari, vikida anchagina tajriba orttirgan ushbu foydalanuvchi Vikipediya qoidalariga muvofiq boʻlmagan sahifalarni tezda oʻchirishga/oʻchirishga nomzod sifatida koʻrsatib, administratorlarga yordam qilib ham kelyapti. Oʻzbekcha Vikipediyada yangi foydalanuvchilar soni anchayin oshdi. Kuniga oʻrtacha 1-3 mingta tahrir qilinayotgan vikimizda vandalizm ham boʻlib turishi tabiiy hamda vikimizda unga qarshi kurashishda yordamlashmoqchi boʻlgan foydalanuvchi bor ekan, nega unga qarshi chiqaman? Albatta, dastaklayman. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 19:51, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat, @[[Foydalanuvchi:Malikxan|Malikxan]]! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Olimidono|Olimidono]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Olimidono|munozara]]) 01:00, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} [[Foydalanuvchi:Husniddin Rasulov|Husniddin Rasulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Husniddin Rasulov|munozara]]) 02:28, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Immortal7M|Immortal7M]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Immortal7M|munozara]]) 02:08, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — albatta bu kabi faol vikipedia jonkuyariga ovoz berish kerak ! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 05:20, 12-Avgust 2022 (UTC) #:Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:24, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — Yaxshi fikr [[Foydalanuvchi:Diwikiped|Diwikiped]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Diwikiped|munozara]]) 06:47, 12-Avgust 2022 (UTC) ==== Qarshilar ==== <!-- # {{Qarshiman}} — ~~~~ --> ==== Betaraflar ==== <!-- # {{Betarafman}} — ~~~~ --> ==== Munozara ==== ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. Vikkiijodingizni shu tarzda muvaffaqiyatli davom ettirishingizga tilakdoshman. Tabriklayman! — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 06:50, 12-Avgust 2022 (UTC) {{Munozara osti}} === [[Foydalanuvchi:Panda D]] === * {{Userlinks|Panda D}} : Assalomu alekum, Hurmatli foydalanuvchilar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda ancha qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatmoqdaman. Ovoz berishda ishtirok etib oʻz fikringizni bildirishingizni soʻrab qolaman. — [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 17:23, 8-Oktabr 2020 (UTC) ==== Rozilar ==== * {{Roziman}} — Ushbu status uchun munosib nomzod. [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 10:23, 29-Avgust 2022 (UTC) ==== Qarshilar ==== ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== ==== Natija ==== 9vfkke3ugsr2ajl2p3qvl35baezw39p 2817177 2817170 2022-08-29T10:26:23Z Panda D 74095 /* Rozilar 4 */ Javob wikitext text/x-wiki {{Qisqartma|[[VP:S/EHQ]]|[[VP:S/R]]}} <div class="anonymous-show boilerplate metadata" style="background:#dee; border:1px solid #00c; margin:0.5em; padding:0.5em;; padding: 1em; width:70%">Iltimos, soʻrov qoldirishingizdan avval [[Vikipediya:Eski holiga qaytaruvchilar]] sahifasi bilan tanishib chiqing. Odatda, '''[[VP:Nomfazolar|asosiyfazo]]da 200 dan oshiq tahrir''' qilgan foydalanuvchilargina ushbu statusga nomzodini koʻrsatishi mumkin. </div> {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:Kagansky]] === * {{Userlinks|Kagansky}} : Salom, Hurmatli vikihamkasblar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda anchagina qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatyapman. Baholi qudrat, ushbu soʻrovda ovoz berishda ishtirok etishingizni soʻrab qolaman. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 17:23, 8-Oktabr 2020 (UTC) ==== Rozilar ==== # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Xusinboy Bekchanov|Xusinboy Bekchanov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xusinboy Bekchanov|munozara]]) 19:14, 8-Oktabr 2020 (UTC). # {{Roziman}} — '''[[Foydalanuvchi:Muxriddin Azimov|Muxriddin Azimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muxriddin Azimov|munozara]]) 03:51, 9-Oktabr 2020 (UTC)''' # {{Roziman}}. Ushbu foydalanuvchi juda faol, hozirgi statusning berilishi orqali faollingingizga faollik qoʻshilishiga ishonchim komil. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 05:16, 9-Oktabr 2020 (UTC) # {{Roziman}} --'''[[Foydalanuvchi:Vikichizar|<font color="blue">Viki</font><font color="orange">chi</font><font color="red">zar</font>]]'''<sup><big>[[Foydalanuvchi munozarasi:Vikichizar|<span style="color:orange">munozara</span>]]</big></sup> 17:45, 9-Oktabr 2020 (UTC) ==== Qarshilar ==== ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== Salom, Kagansky! Avvalambor, vandalizmga qarshi kurashishga hissa qoʻshmoqchi ekanligingiz uchun tashakkur! Keling, aytaylik, siz ushbu statusni oldingiz. Siz keyinchalik faol tarzda yangi oʻzgarishlarni tekshirib, vandal tahrirlarni qaytarasizmi („qaytarish“ deganda sahifa vandal qurboni boʻlishdan avvalgi versiyaga qaytarish nazarda tutilmoqda) yoki bu bir necha kunlikmi? [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 17:39, 8-Oktabr 2020 (UTC) : Salom, Malikxan! Avvalambor, [[Vikipediya:Rollback|Rollback]] statusini Oʻzbekcha Vikipediyada joriy etganingiz uchun tashakkur! Yangi oʻzgarishlarda vandal tahrirlarning boʻlib turishi va undan qochib qutulib boʻlmasligi achinarli hol albatta. Lekin, bunday tahrirlarni eski oʻzgarishlarda uchrab turishi ham haqiqatdan yiroq emas. Shularga asoslangan holda, ishonch bilan aytishim mumkinki, bu bir necha kunlik emas. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 18:27, 8-Oktabr 2020 (UTC) :: Demoqchi boʻlganim, aktiv tarzda ushbu yoʻnalishda harakat qilishga tayyorman. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 19:08, 8-Oktabr 2020 (UTC) ::: Juda soz! Unda sizga omad tilayman! ;) [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 05:12, 9-Oktabr 2020 (UTC) ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 16:27, 15-Oktabr 2020 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ]] === * {{Userlinks|ITPRO.UZ}} :: Hammaga salom! [[Vikipediya:Vandalizm|Vandalizm]], [[Spam|spam]] va '''PR''' reklamarga qarshi kurashish uchun ushbu statusni berishingizni so‘rayman. --[[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ|ITPRO.UZ]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ITPRO.UZ|munozara]]) 20:15, 1-Aprel 2021 (UTC) ==== Rozilar ==== # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 20:18, 1-Aprel 2021 (UTC) # {{Roziman}} — '''[[Foydalanuvchi:Muxriddin Azimov|Muxriddin Azimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muxriddin Azimov|munozara]]) 09:36, 2-Aprel 2021 (UTC)''' # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Asadbek Botirqulov|Asadbek Botirqulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Asadbek Botirqulov|munozara]]) 10:58, 2-Aprel 2021 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Xusinboy Bekchanov|Xusinboy Bekchanov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xusinboy Bekchanov|munozara]]) 11:23, 2-Aprel 2021 (UTC). # {{Roziman}} --<span style="border-radius:9em;padding:0 7px;background: linear-gradient(45deg, rgba(0,131,176,1) 0%, rgba(0,180,219,1) 85%);">[[Foydalanuvchi:Vikichizar|<span style="color:#FFF">'''Vikichizar'''</span>]]</span> <sup>[[User talk:Vikichizar|💬]]</sup> 14:26, 2-Aprel 2021 (UTC) ==== Qarshilar ==== ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 15:02, 2-Aprel 2021 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ]] === * {{Userlinks|ITPRO.UZ}} :: Loyihadagi faoliyatimmi yakunlaganim uchun ushbu statusn olib tashlashingizni soʻrayman. [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ|ITPRO.UZ]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ITPRO.UZ|munozara]]) 10:12, 12-Iyul 2021 (UTC) ::: {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 10:17, 12-Iyul 2021 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:Optima D]] === * {{Userlinks|Optima D}} : Salom, Hurmatli vikihamkasblar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda anchagina qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatyapman. Baholi qudrat, ushbu soʻrovda ovoz berishda ishtirok etishingizni soʻrab qolaman. [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 19:25, 11-Avgust 2022 (UTC) ==== Rozilar ==== <!-- # {{Roziman}} — ~~~~ --> # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Visola Tangirova|Visola Tangirova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Visola Tangirova|munozara]]) 05:15, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat, [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 19:18, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Nigina Yunusova|Nigina Yunusova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Nigina Yunusova|munozara]]) 19:21, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 00.22, 12-Avgust 2022 (UTC) # Optima D yangi oʻzgarishlarni tekshirib turishiga hamda ayrim maqolalarda amalga oshirilgan konstruktiv boʻlmagan tahrirlarni bekor qilganiga bir necha bor guvoh boʻlganman. Bundan tashqari, vikida anchagina tajriba orttirgan ushbu foydalanuvchi Vikipediya qoidalariga muvofiq boʻlmagan sahifalarni tezda oʻchirishga/oʻchirishga nomzod sifatida koʻrsatib, administratorlarga yordam qilib ham kelyapti. Oʻzbekcha Vikipediyada yangi foydalanuvchilar soni anchayin oshdi. Kuniga oʻrtacha 1-3 mingta tahrir qilinayotgan vikimizda vandalizm ham boʻlib turishi tabiiy hamda vikimizda unga qarshi kurashishda yordamlashmoqchi boʻlgan foydalanuvchi bor ekan, nega unga qarshi chiqaman? Albatta, dastaklayman. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 19:51, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat, @[[Foydalanuvchi:Malikxan|Malikxan]]! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Olimidono|Olimidono]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Olimidono|munozara]]) 01:00, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} [[Foydalanuvchi:Husniddin Rasulov|Husniddin Rasulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Husniddin Rasulov|munozara]]) 02:28, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Immortal7M|Immortal7M]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Immortal7M|munozara]]) 02:08, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — albatta bu kabi faol vikipedia jonkuyariga ovoz berish kerak ! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 05:20, 12-Avgust 2022 (UTC) #:Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:24, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — Yaxshi fikr [[Foydalanuvchi:Diwikiped|Diwikiped]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Diwikiped|munozara]]) 06:47, 12-Avgust 2022 (UTC) ==== Qarshilar ==== <!-- # {{Qarshiman}} — ~~~~ --> ==== Betaraflar ==== <!-- # {{Betarafman}} — ~~~~ --> ==== Munozara ==== ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. Vikkiijodingizni shu tarzda muvaffaqiyatli davom ettirishingizga tilakdoshman. Tabriklayman! — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 06:50, 12-Avgust 2022 (UTC) {{Munozara osti}} === [[Foydalanuvchi:Panda D]] === * {{Userlinks|Panda D}} : Assalomu alekum, Hurmatli foydalanuvchilar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda ancha qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatmoqdaman. Ovoz berishda ishtirok etib oʻz fikringizni bildirishingizni soʻrab qolaman. — [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 17:23, 8-Oktabr 2020 (UTC) ==== Rozilar ==== * {{Roziman}} — Ushbu status uchun munosib nomzod. [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 10:23, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! Faoliyatimni yanada foydaliroq qilish uchun doimo harakatdaman! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 10:26, 29-Avgust 2022 (UTC) ==== Qarshilar ==== ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== ==== Natija ==== bcu8fjjo7bn9qpbtdebhzhgwwr6al6g 2817181 2817177 2022-08-29T10:28:52Z Panpanchik 72616 /* Foydalanuvchi:Panda D */ wikitext text/x-wiki {{Qisqartma|[[VP:S/EHQ]]|[[VP:S/R]]}} <div class="anonymous-show boilerplate metadata" style="background:#dee; border:1px solid #00c; margin:0.5em; padding:0.5em;; padding: 1em; width:70%">Iltimos, soʻrov qoldirishingizdan avval [[Vikipediya:Eski holiga qaytaruvchilar]] sahifasi bilan tanishib chiqing. Odatda, '''[[VP:Nomfazolar|asosiyfazo]]da 200 dan oshiq tahrir''' qilgan foydalanuvchilargina ushbu statusga nomzodini koʻrsatishi mumkin. </div> {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:Kagansky]] === * {{Userlinks|Kagansky}} : Salom, Hurmatli vikihamkasblar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda anchagina qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatyapman. Baholi qudrat, ushbu soʻrovda ovoz berishda ishtirok etishingizni soʻrab qolaman. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 17:23, 8-Oktabr 2020 (UTC) ==== Rozilar ==== # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Xusinboy Bekchanov|Xusinboy Bekchanov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xusinboy Bekchanov|munozara]]) 19:14, 8-Oktabr 2020 (UTC). # {{Roziman}} — '''[[Foydalanuvchi:Muxriddin Azimov|Muxriddin Azimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muxriddin Azimov|munozara]]) 03:51, 9-Oktabr 2020 (UTC)''' # {{Roziman}}. Ushbu foydalanuvchi juda faol, hozirgi statusning berilishi orqali faollingingizga faollik qoʻshilishiga ishonchim komil. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 05:16, 9-Oktabr 2020 (UTC) # {{Roziman}} --'''[[Foydalanuvchi:Vikichizar|<font color="blue">Viki</font><font color="orange">chi</font><font color="red">zar</font>]]'''<sup><big>[[Foydalanuvchi munozarasi:Vikichizar|<span style="color:orange">munozara</span>]]</big></sup> 17:45, 9-Oktabr 2020 (UTC) ==== Qarshilar ==== ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== Salom, Kagansky! Avvalambor, vandalizmga qarshi kurashishga hissa qoʻshmoqchi ekanligingiz uchun tashakkur! Keling, aytaylik, siz ushbu statusni oldingiz. Siz keyinchalik faol tarzda yangi oʻzgarishlarni tekshirib, vandal tahrirlarni qaytarasizmi („qaytarish“ deganda sahifa vandal qurboni boʻlishdan avvalgi versiyaga qaytarish nazarda tutilmoqda) yoki bu bir necha kunlikmi? [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 17:39, 8-Oktabr 2020 (UTC) : Salom, Malikxan! Avvalambor, [[Vikipediya:Rollback|Rollback]] statusini Oʻzbekcha Vikipediyada joriy etganingiz uchun tashakkur! Yangi oʻzgarishlarda vandal tahrirlarning boʻlib turishi va undan qochib qutulib boʻlmasligi achinarli hol albatta. Lekin, bunday tahrirlarni eski oʻzgarishlarda uchrab turishi ham haqiqatdan yiroq emas. Shularga asoslangan holda, ishonch bilan aytishim mumkinki, bu bir necha kunlik emas. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 18:27, 8-Oktabr 2020 (UTC) :: Demoqchi boʻlganim, aktiv tarzda ushbu yoʻnalishda harakat qilishga tayyorman. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 19:08, 8-Oktabr 2020 (UTC) ::: Juda soz! Unda sizga omad tilayman! ;) [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 05:12, 9-Oktabr 2020 (UTC) ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 16:27, 15-Oktabr 2020 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ]] === * {{Userlinks|ITPRO.UZ}} :: Hammaga salom! [[Vikipediya:Vandalizm|Vandalizm]], [[Spam|spam]] va '''PR''' reklamarga qarshi kurashish uchun ushbu statusni berishingizni so‘rayman. --[[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ|ITPRO.UZ]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ITPRO.UZ|munozara]]) 20:15, 1-Aprel 2021 (UTC) ==== Rozilar ==== # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 20:18, 1-Aprel 2021 (UTC) # {{Roziman}} — '''[[Foydalanuvchi:Muxriddin Azimov|Muxriddin Azimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muxriddin Azimov|munozara]]) 09:36, 2-Aprel 2021 (UTC)''' # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Asadbek Botirqulov|Asadbek Botirqulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Asadbek Botirqulov|munozara]]) 10:58, 2-Aprel 2021 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Xusinboy Bekchanov|Xusinboy Bekchanov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xusinboy Bekchanov|munozara]]) 11:23, 2-Aprel 2021 (UTC). # {{Roziman}} --<span style="border-radius:9em;padding:0 7px;background: linear-gradient(45deg, rgba(0,131,176,1) 0%, rgba(0,180,219,1) 85%);">[[Foydalanuvchi:Vikichizar|<span style="color:#FFF">'''Vikichizar'''</span>]]</span> <sup>[[User talk:Vikichizar|💬]]</sup> 14:26, 2-Aprel 2021 (UTC) ==== Qarshilar ==== ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 15:02, 2-Aprel 2021 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ]] === * {{Userlinks|ITPRO.UZ}} :: Loyihadagi faoliyatimmi yakunlaganim uchun ushbu statusn olib tashlashingizni soʻrayman. [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ|ITPRO.UZ]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ITPRO.UZ|munozara]]) 10:12, 12-Iyul 2021 (UTC) ::: {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 10:17, 12-Iyul 2021 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:Optima D]] === * {{Userlinks|Optima D}} : Salom, Hurmatli vikihamkasblar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda anchagina qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatyapman. Baholi qudrat, ushbu soʻrovda ovoz berishda ishtirok etishingizni soʻrab qolaman. [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 19:25, 11-Avgust 2022 (UTC) ==== Rozilar ==== <!-- # {{Roziman}} — ~~~~ --> # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Visola Tangirova|Visola Tangirova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Visola Tangirova|munozara]]) 05:15, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat, [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 19:18, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Nigina Yunusova|Nigina Yunusova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Nigina Yunusova|munozara]]) 19:21, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 00.22, 12-Avgust 2022 (UTC) # Optima D yangi oʻzgarishlarni tekshirib turishiga hamda ayrim maqolalarda amalga oshirilgan konstruktiv boʻlmagan tahrirlarni bekor qilganiga bir necha bor guvoh boʻlganman. Bundan tashqari, vikida anchagina tajriba orttirgan ushbu foydalanuvchi Vikipediya qoidalariga muvofiq boʻlmagan sahifalarni tezda oʻchirishga/oʻchirishga nomzod sifatida koʻrsatib, administratorlarga yordam qilib ham kelyapti. Oʻzbekcha Vikipediyada yangi foydalanuvchilar soni anchayin oshdi. Kuniga oʻrtacha 1-3 mingta tahrir qilinayotgan vikimizda vandalizm ham boʻlib turishi tabiiy hamda vikimizda unga qarshi kurashishda yordamlashmoqchi boʻlgan foydalanuvchi bor ekan, nega unga qarshi chiqaman? Albatta, dastaklayman. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 19:51, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat, @[[Foydalanuvchi:Malikxan|Malikxan]]! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Olimidono|Olimidono]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Olimidono|munozara]]) 01:00, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} [[Foydalanuvchi:Husniddin Rasulov|Husniddin Rasulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Husniddin Rasulov|munozara]]) 02:28, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Immortal7M|Immortal7M]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Immortal7M|munozara]]) 02:08, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — albatta bu kabi faol vikipedia jonkuyariga ovoz berish kerak ! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 05:20, 12-Avgust 2022 (UTC) #:Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:24, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — Yaxshi fikr [[Foydalanuvchi:Diwikiped|Diwikiped]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Diwikiped|munozara]]) 06:47, 12-Avgust 2022 (UTC) ==== Qarshilar ==== <!-- # {{Qarshiman}} — ~~~~ --> ==== Betaraflar ==== <!-- # {{Betarafman}} — ~~~~ --> ==== Munozara ==== ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. Vikkiijodingizni shu tarzda muvaffaqiyatli davom ettirishingizga tilakdoshman. Tabriklayman! — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 06:50, 12-Avgust 2022 (UTC) {{Munozara osti}} === [[Foydalanuvchi:Panda D]] === * {{Userlinks|Panda D}} : Assalomu alekum, Hurmatli foydalanuvchilar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda ancha qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatmoqdaman. Ovoz berishda ishtirok etib oʻz fikringizni bildirishingizni soʻrab qolaman. — [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 17:23, 8-Oktabr 2020 (UTC) ==== Rozilar ==== * {{Roziman}} — Ushbu status uchun munosib nomzod. [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 10:23, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! Faoliyatimni yanada foydaliroq qilish uchun doimo harakatdaman! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 10:26, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} -Ayni [Foydalanuvchi:Panda D|Panda D] bop status! Ishqilib oxiri bahayr bo'sin)))) [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 10:28, 29-Avgust 2022 (UTC) ==== Qarshilar ==== ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== ==== Natija ==== f82cogjk5oe5r7sg65uomngjwwsb4h6 2817198 2817181 2022-08-29T10:33:54Z Dilbar Elamanova (Ismatullayeva) 76997 /* Rozilar */ wikitext text/x-wiki {{Qisqartma|[[VP:S/EHQ]]|[[VP:S/R]]}} <div class="anonymous-show boilerplate metadata" style="background:#dee; border:1px solid #00c; margin:0.5em; padding:0.5em;; padding: 1em; width:70%">Iltimos, soʻrov qoldirishingizdan avval [[Vikipediya:Eski holiga qaytaruvchilar]] sahifasi bilan tanishib chiqing. Odatda, '''[[VP:Nomfazolar|asosiyfazo]]da 200 dan oshiq tahrir''' qilgan foydalanuvchilargina ushbu statusga nomzodini koʻrsatishi mumkin. </div> {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:Kagansky]] === * {{Userlinks|Kagansky}} : Salom, Hurmatli vikihamkasblar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda anchagina qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatyapman. Baholi qudrat, ushbu soʻrovda ovoz berishda ishtirok etishingizni soʻrab qolaman. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 17:23, 8-Oktabr 2020 (UTC) ==== Rozilar ==== # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Xusinboy Bekchanov|Xusinboy Bekchanov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xusinboy Bekchanov|munozara]]) 19:14, 8-Oktabr 2020 (UTC). # {{Roziman}} — '''[[Foydalanuvchi:Muxriddin Azimov|Muxriddin Azimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muxriddin Azimov|munozara]]) 03:51, 9-Oktabr 2020 (UTC)''' # {{Roziman}}. Ushbu foydalanuvchi juda faol, hozirgi statusning berilishi orqali faollingingizga faollik qoʻshilishiga ishonchim komil. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 05:16, 9-Oktabr 2020 (UTC) # {{Roziman}} --'''[[Foydalanuvchi:Vikichizar|<font color="blue">Viki</font><font color="orange">chi</font><font color="red">zar</font>]]'''<sup><big>[[Foydalanuvchi munozarasi:Vikichizar|<span style="color:orange">munozara</span>]]</big></sup> 17:45, 9-Oktabr 2020 (UTC) ==== Qarshilar ==== ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== Salom, Kagansky! Avvalambor, vandalizmga qarshi kurashishga hissa qoʻshmoqchi ekanligingiz uchun tashakkur! Keling, aytaylik, siz ushbu statusni oldingiz. Siz keyinchalik faol tarzda yangi oʻzgarishlarni tekshirib, vandal tahrirlarni qaytarasizmi („qaytarish“ deganda sahifa vandal qurboni boʻlishdan avvalgi versiyaga qaytarish nazarda tutilmoqda) yoki bu bir necha kunlikmi? [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 17:39, 8-Oktabr 2020 (UTC) : Salom, Malikxan! Avvalambor, [[Vikipediya:Rollback|Rollback]] statusini Oʻzbekcha Vikipediyada joriy etganingiz uchun tashakkur! Yangi oʻzgarishlarda vandal tahrirlarning boʻlib turishi va undan qochib qutulib boʻlmasligi achinarli hol albatta. Lekin, bunday tahrirlarni eski oʻzgarishlarda uchrab turishi ham haqiqatdan yiroq emas. Shularga asoslangan holda, ishonch bilan aytishim mumkinki, bu bir necha kunlik emas. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 18:27, 8-Oktabr 2020 (UTC) :: Demoqchi boʻlganim, aktiv tarzda ushbu yoʻnalishda harakat qilishga tayyorman. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 19:08, 8-Oktabr 2020 (UTC) ::: Juda soz! Unda sizga omad tilayman! ;) [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 05:12, 9-Oktabr 2020 (UTC) ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 16:27, 15-Oktabr 2020 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ]] === * {{Userlinks|ITPRO.UZ}} :: Hammaga salom! [[Vikipediya:Vandalizm|Vandalizm]], [[Spam|spam]] va '''PR''' reklamarga qarshi kurashish uchun ushbu statusni berishingizni so‘rayman. --[[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ|ITPRO.UZ]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ITPRO.UZ|munozara]]) 20:15, 1-Aprel 2021 (UTC) ==== Rozilar ==== # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 20:18, 1-Aprel 2021 (UTC) # {{Roziman}} — '''[[Foydalanuvchi:Muxriddin Azimov|Muxriddin Azimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muxriddin Azimov|munozara]]) 09:36, 2-Aprel 2021 (UTC)''' # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Asadbek Botirqulov|Asadbek Botirqulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Asadbek Botirqulov|munozara]]) 10:58, 2-Aprel 2021 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Xusinboy Bekchanov|Xusinboy Bekchanov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xusinboy Bekchanov|munozara]]) 11:23, 2-Aprel 2021 (UTC). # {{Roziman}} --<span style="border-radius:9em;padding:0 7px;background: linear-gradient(45deg, rgba(0,131,176,1) 0%, rgba(0,180,219,1) 85%);">[[Foydalanuvchi:Vikichizar|<span style="color:#FFF">'''Vikichizar'''</span>]]</span> <sup>[[User talk:Vikichizar|💬]]</sup> 14:26, 2-Aprel 2021 (UTC) ==== Qarshilar ==== ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 15:02, 2-Aprel 2021 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ]] === * {{Userlinks|ITPRO.UZ}} :: Loyihadagi faoliyatimmi yakunlaganim uchun ushbu statusn olib tashlashingizni soʻrayman. [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ|ITPRO.UZ]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ITPRO.UZ|munozara]]) 10:12, 12-Iyul 2021 (UTC) ::: {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 10:17, 12-Iyul 2021 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:Optima D]] === * {{Userlinks|Optima D}} : Salom, Hurmatli vikihamkasblar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda anchagina qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatyapman. Baholi qudrat, ushbu soʻrovda ovoz berishda ishtirok etishingizni soʻrab qolaman. [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 19:25, 11-Avgust 2022 (UTC) ==== Rozilar ==== <!-- # {{Roziman}} — ~~~~ --> # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Visola Tangirova|Visola Tangirova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Visola Tangirova|munozara]]) 05:15, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat, [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 19:18, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Nigina Yunusova|Nigina Yunusova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Nigina Yunusova|munozara]]) 19:21, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 00.22, 12-Avgust 2022 (UTC) # Optima D yangi oʻzgarishlarni tekshirib turishiga hamda ayrim maqolalarda amalga oshirilgan konstruktiv boʻlmagan tahrirlarni bekor qilganiga bir necha bor guvoh boʻlganman. Bundan tashqari, vikida anchagina tajriba orttirgan ushbu foydalanuvchi Vikipediya qoidalariga muvofiq boʻlmagan sahifalarni tezda oʻchirishga/oʻchirishga nomzod sifatida koʻrsatib, administratorlarga yordam qilib ham kelyapti. Oʻzbekcha Vikipediyada yangi foydalanuvchilar soni anchayin oshdi. Kuniga oʻrtacha 1-3 mingta tahrir qilinayotgan vikimizda vandalizm ham boʻlib turishi tabiiy hamda vikimizda unga qarshi kurashishda yordamlashmoqchi boʻlgan foydalanuvchi bor ekan, nega unga qarshi chiqaman? Albatta, dastaklayman. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 19:51, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat, @[[Foydalanuvchi:Malikxan|Malikxan]]! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Olimidono|Olimidono]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Olimidono|munozara]]) 01:00, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} [[Foydalanuvchi:Husniddin Rasulov|Husniddin Rasulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Husniddin Rasulov|munozara]]) 02:28, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Immortal7M|Immortal7M]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Immortal7M|munozara]]) 02:08, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — albatta bu kabi faol vikipedia jonkuyariga ovoz berish kerak ! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 05:20, 12-Avgust 2022 (UTC) #:Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:24, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — Yaxshi fikr [[Foydalanuvchi:Diwikiped|Diwikiped]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Diwikiped|munozara]]) 06:47, 12-Avgust 2022 (UTC) ==== Qarshilar ==== <!-- # {{Qarshiman}} — ~~~~ --> ==== Betaraflar ==== <!-- # {{Betarafman}} — ~~~~ --> ==== Munozara ==== ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. Vikkiijodingizni shu tarzda muvaffaqiyatli davom ettirishingizga tilakdoshman. Tabriklayman! — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 06:50, 12-Avgust 2022 (UTC) {{Munozara osti}} === [[Foydalanuvchi:Panda D]] === * {{Userlinks|Panda D}} : Assalomu alekum, Hurmatli foydalanuvchilar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda ancha qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatmoqdaman. Ovoz berishda ishtirok etib oʻz fikringizni bildirishingizni soʻrab qolaman. — [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 17:23, 8-Oktabr 2020 (UTC) ==== Rozilar ==== * {{Roziman}} — Ushbu status uchun munosib nomzod. [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 10:23, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! Faoliyatimni yanada foydaliroq qilish uchun doimo harakatdaman! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 10:26, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} -Ayni [Foydalanuvchi:Panda D|Panda D] bop status! Ishqilib oxiri bahayr bo'sin)))) [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 10:28, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} Sizga ishonamiz:) [[Foydalanuvchi:Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)|Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)|munozara]]) 10:33, 29-Avgust 2022 (UTC) ==== Qarshilar ==== ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== ==== Natija ==== 1mve1jqlv1itgy7e1voaflu5twtzybx 2817199 2817198 2022-08-29T10:34:45Z Panda D 74095 /* Rozilar */ wikitext text/x-wiki {{Qisqartma|[[VP:S/EHQ]]|[[VP:S/R]]}} <div class="anonymous-show boilerplate metadata" style="background:#dee; border:1px solid #00c; margin:0.5em; padding:0.5em;; padding: 1em; width:70%">Iltimos, soʻrov qoldirishingizdan avval [[Vikipediya:Eski holiga qaytaruvchilar]] sahifasi bilan tanishib chiqing. Odatda, '''[[VP:Nomfazolar|asosiyfazo]]da 200 dan oshiq tahrir''' qilgan foydalanuvchilargina ushbu statusga nomzodini koʻrsatishi mumkin. </div> {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:Kagansky]] === * {{Userlinks|Kagansky}} : Salom, Hurmatli vikihamkasblar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda anchagina qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatyapman. Baholi qudrat, ushbu soʻrovda ovoz berishda ishtirok etishingizni soʻrab qolaman. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 17:23, 8-Oktabr 2020 (UTC) ==== Rozilar ==== # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Xusinboy Bekchanov|Xusinboy Bekchanov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xusinboy Bekchanov|munozara]]) 19:14, 8-Oktabr 2020 (UTC). # {{Roziman}} — '''[[Foydalanuvchi:Muxriddin Azimov|Muxriddin Azimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muxriddin Azimov|munozara]]) 03:51, 9-Oktabr 2020 (UTC)''' # {{Roziman}}. Ushbu foydalanuvchi juda faol, hozirgi statusning berilishi orqali faollingingizga faollik qoʻshilishiga ishonchim komil. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 05:16, 9-Oktabr 2020 (UTC) # {{Roziman}} --'''[[Foydalanuvchi:Vikichizar|<font color="blue">Viki</font><font color="orange">chi</font><font color="red">zar</font>]]'''<sup><big>[[Foydalanuvchi munozarasi:Vikichizar|<span style="color:orange">munozara</span>]]</big></sup> 17:45, 9-Oktabr 2020 (UTC) ==== Qarshilar ==== ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== Salom, Kagansky! Avvalambor, vandalizmga qarshi kurashishga hissa qoʻshmoqchi ekanligingiz uchun tashakkur! Keling, aytaylik, siz ushbu statusni oldingiz. Siz keyinchalik faol tarzda yangi oʻzgarishlarni tekshirib, vandal tahrirlarni qaytarasizmi („qaytarish“ deganda sahifa vandal qurboni boʻlishdan avvalgi versiyaga qaytarish nazarda tutilmoqda) yoki bu bir necha kunlikmi? [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 17:39, 8-Oktabr 2020 (UTC) : Salom, Malikxan! Avvalambor, [[Vikipediya:Rollback|Rollback]] statusini Oʻzbekcha Vikipediyada joriy etganingiz uchun tashakkur! Yangi oʻzgarishlarda vandal tahrirlarning boʻlib turishi va undan qochib qutulib boʻlmasligi achinarli hol albatta. Lekin, bunday tahrirlarni eski oʻzgarishlarda uchrab turishi ham haqiqatdan yiroq emas. Shularga asoslangan holda, ishonch bilan aytishim mumkinki, bu bir necha kunlik emas. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 18:27, 8-Oktabr 2020 (UTC) :: Demoqchi boʻlganim, aktiv tarzda ushbu yoʻnalishda harakat qilishga tayyorman. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 19:08, 8-Oktabr 2020 (UTC) ::: Juda soz! Unda sizga omad tilayman! ;) [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 05:12, 9-Oktabr 2020 (UTC) ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 16:27, 15-Oktabr 2020 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ]] === * {{Userlinks|ITPRO.UZ}} :: Hammaga salom! [[Vikipediya:Vandalizm|Vandalizm]], [[Spam|spam]] va '''PR''' reklamarga qarshi kurashish uchun ushbu statusni berishingizni so‘rayman. --[[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ|ITPRO.UZ]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ITPRO.UZ|munozara]]) 20:15, 1-Aprel 2021 (UTC) ==== Rozilar ==== # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 20:18, 1-Aprel 2021 (UTC) # {{Roziman}} — '''[[Foydalanuvchi:Muxriddin Azimov|Muxriddin Azimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muxriddin Azimov|munozara]]) 09:36, 2-Aprel 2021 (UTC)''' # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Asadbek Botirqulov|Asadbek Botirqulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Asadbek Botirqulov|munozara]]) 10:58, 2-Aprel 2021 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Xusinboy Bekchanov|Xusinboy Bekchanov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xusinboy Bekchanov|munozara]]) 11:23, 2-Aprel 2021 (UTC). # {{Roziman}} --<span style="border-radius:9em;padding:0 7px;background: linear-gradient(45deg, rgba(0,131,176,1) 0%, rgba(0,180,219,1) 85%);">[[Foydalanuvchi:Vikichizar|<span style="color:#FFF">'''Vikichizar'''</span>]]</span> <sup>[[User talk:Vikichizar|💬]]</sup> 14:26, 2-Aprel 2021 (UTC) ==== Qarshilar ==== ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 15:02, 2-Aprel 2021 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ]] === * {{Userlinks|ITPRO.UZ}} :: Loyihadagi faoliyatimmi yakunlaganim uchun ushbu statusn olib tashlashingizni soʻrayman. [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ|ITPRO.UZ]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ITPRO.UZ|munozara]]) 10:12, 12-Iyul 2021 (UTC) ::: {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 10:17, 12-Iyul 2021 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:Optima D]] === * {{Userlinks|Optima D}} : Salom, Hurmatli vikihamkasblar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda anchagina qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatyapman. Baholi qudrat, ushbu soʻrovda ovoz berishda ishtirok etishingizni soʻrab qolaman. [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 19:25, 11-Avgust 2022 (UTC) ==== Rozilar ==== <!-- # {{Roziman}} — ~~~~ --> # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Visola Tangirova|Visola Tangirova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Visola Tangirova|munozara]]) 05:15, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat, [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 19:18, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Nigina Yunusova|Nigina Yunusova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Nigina Yunusova|munozara]]) 19:21, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 00.22, 12-Avgust 2022 (UTC) # Optima D yangi oʻzgarishlarni tekshirib turishiga hamda ayrim maqolalarda amalga oshirilgan konstruktiv boʻlmagan tahrirlarni bekor qilganiga bir necha bor guvoh boʻlganman. Bundan tashqari, vikida anchagina tajriba orttirgan ushbu foydalanuvchi Vikipediya qoidalariga muvofiq boʻlmagan sahifalarni tezda oʻchirishga/oʻchirishga nomzod sifatida koʻrsatib, administratorlarga yordam qilib ham kelyapti. Oʻzbekcha Vikipediyada yangi foydalanuvchilar soni anchayin oshdi. Kuniga oʻrtacha 1-3 mingta tahrir qilinayotgan vikimizda vandalizm ham boʻlib turishi tabiiy hamda vikimizda unga qarshi kurashishda yordamlashmoqchi boʻlgan foydalanuvchi bor ekan, nega unga qarshi chiqaman? Albatta, dastaklayman. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 19:51, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat, @[[Foydalanuvchi:Malikxan|Malikxan]]! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Olimidono|Olimidono]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Olimidono|munozara]]) 01:00, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} [[Foydalanuvchi:Husniddin Rasulov|Husniddin Rasulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Husniddin Rasulov|munozara]]) 02:28, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Immortal7M|Immortal7M]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Immortal7M|munozara]]) 02:08, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — albatta bu kabi faol vikipedia jonkuyariga ovoz berish kerak ! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 05:20, 12-Avgust 2022 (UTC) #:Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:24, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — Yaxshi fikr [[Foydalanuvchi:Diwikiped|Diwikiped]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Diwikiped|munozara]]) 06:47, 12-Avgust 2022 (UTC) ==== Qarshilar ==== <!-- # {{Qarshiman}} — ~~~~ --> ==== Betaraflar ==== <!-- # {{Betarafman}} — ~~~~ --> ==== Munozara ==== ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. Vikkiijodingizni shu tarzda muvaffaqiyatli davom ettirishingizga tilakdoshman. Tabriklayman! — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 06:50, 12-Avgust 2022 (UTC) {{Munozara osti}} === [[Foydalanuvchi:Panda D]] === * {{Userlinks|Panda D}} : Assalomu alekum, Hurmatli foydalanuvchilar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda ancha qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatmoqdaman. Ovoz berishda ishtirok etib oʻz fikringizni bildirishingizni soʻrab qolaman. — [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 17:23, 8-Oktabr 2020 (UTC) ==== Rozilar ==== * {{Roziman}} — Ushbu status uchun munosib nomzod. [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 10:23, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! Faoliyatimni yanada foydaliroq qilish uchun doimo harakatdaman! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 10:26, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} -Ayni [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] bop status! Ishqilib oxiri bahayr bo'sin)))) [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 10:28, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} Sizga ishonamiz:) [[Foydalanuvchi:Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)|Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)|munozara]]) 10:33, 29-Avgust 2022 (UTC) ==== Qarshilar ==== ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== ==== Natija ==== na6b19targb4n1fwojtlpn8hm5k4ugz 2817203 2817199 2022-08-29T10:35:09Z Panda D 74095 /* Rozilar 4 */ Javob wikitext text/x-wiki {{Qisqartma|[[VP:S/EHQ]]|[[VP:S/R]]}} <div class="anonymous-show boilerplate metadata" style="background:#dee; border:1px solid #00c; margin:0.5em; padding:0.5em;; padding: 1em; width:70%">Iltimos, soʻrov qoldirishingizdan avval [[Vikipediya:Eski holiga qaytaruvchilar]] sahifasi bilan tanishib chiqing. Odatda, '''[[VP:Nomfazolar|asosiyfazo]]da 200 dan oshiq tahrir''' qilgan foydalanuvchilargina ushbu statusga nomzodini koʻrsatishi mumkin. </div> {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:Kagansky]] === * {{Userlinks|Kagansky}} : Salom, Hurmatli vikihamkasblar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda anchagina qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatyapman. Baholi qudrat, ushbu soʻrovda ovoz berishda ishtirok etishingizni soʻrab qolaman. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 17:23, 8-Oktabr 2020 (UTC) ==== Rozilar ==== # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Xusinboy Bekchanov|Xusinboy Bekchanov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xusinboy Bekchanov|munozara]]) 19:14, 8-Oktabr 2020 (UTC). # {{Roziman}} — '''[[Foydalanuvchi:Muxriddin Azimov|Muxriddin Azimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muxriddin Azimov|munozara]]) 03:51, 9-Oktabr 2020 (UTC)''' # {{Roziman}}. Ushbu foydalanuvchi juda faol, hozirgi statusning berilishi orqali faollingingizga faollik qoʻshilishiga ishonchim komil. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 05:16, 9-Oktabr 2020 (UTC) # {{Roziman}} --'''[[Foydalanuvchi:Vikichizar|<font color="blue">Viki</font><font color="orange">chi</font><font color="red">zar</font>]]'''<sup><big>[[Foydalanuvchi munozarasi:Vikichizar|<span style="color:orange">munozara</span>]]</big></sup> 17:45, 9-Oktabr 2020 (UTC) ==== Qarshilar ==== ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== Salom, Kagansky! Avvalambor, vandalizmga qarshi kurashishga hissa qoʻshmoqchi ekanligingiz uchun tashakkur! Keling, aytaylik, siz ushbu statusni oldingiz. Siz keyinchalik faol tarzda yangi oʻzgarishlarni tekshirib, vandal tahrirlarni qaytarasizmi („qaytarish“ deganda sahifa vandal qurboni boʻlishdan avvalgi versiyaga qaytarish nazarda tutilmoqda) yoki bu bir necha kunlikmi? [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 17:39, 8-Oktabr 2020 (UTC) : Salom, Malikxan! Avvalambor, [[Vikipediya:Rollback|Rollback]] statusini Oʻzbekcha Vikipediyada joriy etganingiz uchun tashakkur! Yangi oʻzgarishlarda vandal tahrirlarning boʻlib turishi va undan qochib qutulib boʻlmasligi achinarli hol albatta. Lekin, bunday tahrirlarni eski oʻzgarishlarda uchrab turishi ham haqiqatdan yiroq emas. Shularga asoslangan holda, ishonch bilan aytishim mumkinki, bu bir necha kunlik emas. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 18:27, 8-Oktabr 2020 (UTC) :: Demoqchi boʻlganim, aktiv tarzda ushbu yoʻnalishda harakat qilishga tayyorman. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 19:08, 8-Oktabr 2020 (UTC) ::: Juda soz! Unda sizga omad tilayman! ;) [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 05:12, 9-Oktabr 2020 (UTC) ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 16:27, 15-Oktabr 2020 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ]] === * {{Userlinks|ITPRO.UZ}} :: Hammaga salom! [[Vikipediya:Vandalizm|Vandalizm]], [[Spam|spam]] va '''PR''' reklamarga qarshi kurashish uchun ushbu statusni berishingizni so‘rayman. --[[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ|ITPRO.UZ]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ITPRO.UZ|munozara]]) 20:15, 1-Aprel 2021 (UTC) ==== Rozilar ==== # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 20:18, 1-Aprel 2021 (UTC) # {{Roziman}} — '''[[Foydalanuvchi:Muxriddin Azimov|Muxriddin Azimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muxriddin Azimov|munozara]]) 09:36, 2-Aprel 2021 (UTC)''' # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Asadbek Botirqulov|Asadbek Botirqulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Asadbek Botirqulov|munozara]]) 10:58, 2-Aprel 2021 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Xusinboy Bekchanov|Xusinboy Bekchanov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xusinboy Bekchanov|munozara]]) 11:23, 2-Aprel 2021 (UTC). # {{Roziman}} --<span style="border-radius:9em;padding:0 7px;background: linear-gradient(45deg, rgba(0,131,176,1) 0%, rgba(0,180,219,1) 85%);">[[Foydalanuvchi:Vikichizar|<span style="color:#FFF">'''Vikichizar'''</span>]]</span> <sup>[[User talk:Vikichizar|💬]]</sup> 14:26, 2-Aprel 2021 (UTC) ==== Qarshilar ==== ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 15:02, 2-Aprel 2021 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ]] === * {{Userlinks|ITPRO.UZ}} :: Loyihadagi faoliyatimmi yakunlaganim uchun ushbu statusn olib tashlashingizni soʻrayman. [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ|ITPRO.UZ]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ITPRO.UZ|munozara]]) 10:12, 12-Iyul 2021 (UTC) ::: {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 10:17, 12-Iyul 2021 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:Optima D]] === * {{Userlinks|Optima D}} : Salom, Hurmatli vikihamkasblar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda anchagina qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatyapman. Baholi qudrat, ushbu soʻrovda ovoz berishda ishtirok etishingizni soʻrab qolaman. [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 19:25, 11-Avgust 2022 (UTC) ==== Rozilar ==== <!-- # {{Roziman}} — ~~~~ --> # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Visola Tangirova|Visola Tangirova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Visola Tangirova|munozara]]) 05:15, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat, [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 19:18, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Nigina Yunusova|Nigina Yunusova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Nigina Yunusova|munozara]]) 19:21, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 00.22, 12-Avgust 2022 (UTC) # Optima D yangi oʻzgarishlarni tekshirib turishiga hamda ayrim maqolalarda amalga oshirilgan konstruktiv boʻlmagan tahrirlarni bekor qilganiga bir necha bor guvoh boʻlganman. Bundan tashqari, vikida anchagina tajriba orttirgan ushbu foydalanuvchi Vikipediya qoidalariga muvofiq boʻlmagan sahifalarni tezda oʻchirishga/oʻchirishga nomzod sifatida koʻrsatib, administratorlarga yordam qilib ham kelyapti. Oʻzbekcha Vikipediyada yangi foydalanuvchilar soni anchayin oshdi. Kuniga oʻrtacha 1-3 mingta tahrir qilinayotgan vikimizda vandalizm ham boʻlib turishi tabiiy hamda vikimizda unga qarshi kurashishda yordamlashmoqchi boʻlgan foydalanuvchi bor ekan, nega unga qarshi chiqaman? Albatta, dastaklayman. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 19:51, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat, @[[Foydalanuvchi:Malikxan|Malikxan]]! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Olimidono|Olimidono]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Olimidono|munozara]]) 01:00, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} [[Foydalanuvchi:Husniddin Rasulov|Husniddin Rasulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Husniddin Rasulov|munozara]]) 02:28, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Immortal7M|Immortal7M]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Immortal7M|munozara]]) 02:08, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — albatta bu kabi faol vikipedia jonkuyariga ovoz berish kerak ! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 05:20, 12-Avgust 2022 (UTC) #:Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:24, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — Yaxshi fikr [[Foydalanuvchi:Diwikiped|Diwikiped]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Diwikiped|munozara]]) 06:47, 12-Avgust 2022 (UTC) ==== Qarshilar ==== <!-- # {{Qarshiman}} — ~~~~ --> ==== Betaraflar ==== <!-- # {{Betarafman}} — ~~~~ --> ==== Munozara ==== ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. Vikkiijodingizni shu tarzda muvaffaqiyatli davom ettirishingizga tilakdoshman. Tabriklayman! — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 06:50, 12-Avgust 2022 (UTC) {{Munozara osti}} === [[Foydalanuvchi:Panda D]] === * {{Userlinks|Panda D}} : Assalomu alekum, Hurmatli foydalanuvchilar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda ancha qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatmoqdaman. Ovoz berishda ishtirok etib oʻz fikringizni bildirishingizni soʻrab qolaman. — [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 17:23, 8-Oktabr 2020 (UTC) ==== Rozilar ==== * {{Roziman}} — Ushbu status uchun munosib nomzod. [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 10:23, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! Faoliyatimni yanada foydaliroq qilish uchun doimo harakatdaman! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 10:26, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} -Ayni [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] bop status! Ishqilib oxiri bahayr bo'sin)))) [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 10:28, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 10:35, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} Sizga ishonamiz:) [[Foydalanuvchi:Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)|Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)|munozara]]) 10:33, 29-Avgust 2022 (UTC) ==== Qarshilar ==== ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== ==== Natija ==== ndkpnn589c064mhzll8rx3j3smtu3tb 2817204 2817203 2022-08-29T10:35:29Z Husniddin Rasulov 73000 /* Rozilar */ wikitext text/x-wiki {{Qisqartma|[[VP:S/EHQ]]|[[VP:S/R]]}} <div class="anonymous-show boilerplate metadata" style="background:#dee; border:1px solid #00c; margin:0.5em; padding:0.5em;; padding: 1em; width:70%">Iltimos, soʻrov qoldirishingizdan avval [[Vikipediya:Eski holiga qaytaruvchilar]] sahifasi bilan tanishib chiqing. Odatda, '''[[VP:Nomfazolar|asosiyfazo]]da 200 dan oshiq tahrir''' qilgan foydalanuvchilargina ushbu statusga nomzodini koʻrsatishi mumkin. </div> {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:Kagansky]] === * {{Userlinks|Kagansky}} : Salom, Hurmatli vikihamkasblar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda anchagina qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatyapman. Baholi qudrat, ushbu soʻrovda ovoz berishda ishtirok etishingizni soʻrab qolaman. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 17:23, 8-Oktabr 2020 (UTC) ==== Rozilar ==== # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Xusinboy Bekchanov|Xusinboy Bekchanov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xusinboy Bekchanov|munozara]]) 19:14, 8-Oktabr 2020 (UTC). # {{Roziman}} — '''[[Foydalanuvchi:Muxriddin Azimov|Muxriddin Azimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muxriddin Azimov|munozara]]) 03:51, 9-Oktabr 2020 (UTC)''' # {{Roziman}}. Ushbu foydalanuvchi juda faol, hozirgi statusning berilishi orqali faollingingizga faollik qoʻshilishiga ishonchim komil. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 05:16, 9-Oktabr 2020 (UTC) #{{Roziman}}.[[Foydalanuvchi:Husniddin Rasulov|Husniddin Rasulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Husniddin Rasulov|munozara]]) 10:35, 29-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} --'''[[Foydalanuvchi:Vikichizar|<font color="blue">Viki</font><font color="orange">chi</font><font color="red">zar</font>]]'''<sup><big>[[Foydalanuvchi munozarasi:Vikichizar|<span style="color:orange">munozara</span>]]</big></sup> 17:45, 9-Oktabr 2020 (UTC) ==== Qarshilar ==== ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== Salom, Kagansky! Avvalambor, vandalizmga qarshi kurashishga hissa qoʻshmoqchi ekanligingiz uchun tashakkur! Keling, aytaylik, siz ushbu statusni oldingiz. Siz keyinchalik faol tarzda yangi oʻzgarishlarni tekshirib, vandal tahrirlarni qaytarasizmi („qaytarish“ deganda sahifa vandal qurboni boʻlishdan avvalgi versiyaga qaytarish nazarda tutilmoqda) yoki bu bir necha kunlikmi? [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 17:39, 8-Oktabr 2020 (UTC) : Salom, Malikxan! Avvalambor, [[Vikipediya:Rollback|Rollback]] statusini Oʻzbekcha Vikipediyada joriy etganingiz uchun tashakkur! Yangi oʻzgarishlarda vandal tahrirlarning boʻlib turishi va undan qochib qutulib boʻlmasligi achinarli hol albatta. Lekin, bunday tahrirlarni eski oʻzgarishlarda uchrab turishi ham haqiqatdan yiroq emas. Shularga asoslangan holda, ishonch bilan aytishim mumkinki, bu bir necha kunlik emas. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 18:27, 8-Oktabr 2020 (UTC) :: Demoqchi boʻlganim, aktiv tarzda ushbu yoʻnalishda harakat qilishga tayyorman. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 19:08, 8-Oktabr 2020 (UTC) ::: Juda soz! Unda sizga omad tilayman! ;) [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 05:12, 9-Oktabr 2020 (UTC) ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 16:27, 15-Oktabr 2020 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ]] === * {{Userlinks|ITPRO.UZ}} :: Hammaga salom! [[Vikipediya:Vandalizm|Vandalizm]], [[Spam|spam]] va '''PR''' reklamarga qarshi kurashish uchun ushbu statusni berishingizni so‘rayman. --[[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ|ITPRO.UZ]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ITPRO.UZ|munozara]]) 20:15, 1-Aprel 2021 (UTC) ==== Rozilar ==== # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 20:18, 1-Aprel 2021 (UTC) # {{Roziman}} — '''[[Foydalanuvchi:Muxriddin Azimov|Muxriddin Azimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muxriddin Azimov|munozara]]) 09:36, 2-Aprel 2021 (UTC)''' # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Asadbek Botirqulov|Asadbek Botirqulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Asadbek Botirqulov|munozara]]) 10:58, 2-Aprel 2021 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Xusinboy Bekchanov|Xusinboy Bekchanov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xusinboy Bekchanov|munozara]]) 11:23, 2-Aprel 2021 (UTC). # {{Roziman}} --<span style="border-radius:9em;padding:0 7px;background: linear-gradient(45deg, rgba(0,131,176,1) 0%, rgba(0,180,219,1) 85%);">[[Foydalanuvchi:Vikichizar|<span style="color:#FFF">'''Vikichizar'''</span>]]</span> <sup>[[User talk:Vikichizar|💬]]</sup> 14:26, 2-Aprel 2021 (UTC) ==== Qarshilar ==== ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 15:02, 2-Aprel 2021 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ]] === * {{Userlinks|ITPRO.UZ}} :: Loyihadagi faoliyatimmi yakunlaganim uchun ushbu statusn olib tashlashingizni soʻrayman. [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ|ITPRO.UZ]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ITPRO.UZ|munozara]]) 10:12, 12-Iyul 2021 (UTC) ::: {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 10:17, 12-Iyul 2021 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:Optima D]] === * {{Userlinks|Optima D}} : Salom, Hurmatli vikihamkasblar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda anchagina qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatyapman. Baholi qudrat, ushbu soʻrovda ovoz berishda ishtirok etishingizni soʻrab qolaman. [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 19:25, 11-Avgust 2022 (UTC) ==== Rozilar ==== <!-- # {{Roziman}} — ~~~~ --> # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Visola Tangirova|Visola Tangirova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Visola Tangirova|munozara]]) 05:15, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat, [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 19:18, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Nigina Yunusova|Nigina Yunusova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Nigina Yunusova|munozara]]) 19:21, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 00.22, 12-Avgust 2022 (UTC) # Optima D yangi oʻzgarishlarni tekshirib turishiga hamda ayrim maqolalarda amalga oshirilgan konstruktiv boʻlmagan tahrirlarni bekor qilganiga bir necha bor guvoh boʻlganman. Bundan tashqari, vikida anchagina tajriba orttirgan ushbu foydalanuvchi Vikipediya qoidalariga muvofiq boʻlmagan sahifalarni tezda oʻchirishga/oʻchirishga nomzod sifatida koʻrsatib, administratorlarga yordam qilib ham kelyapti. Oʻzbekcha Vikipediyada yangi foydalanuvchilar soni anchayin oshdi. Kuniga oʻrtacha 1-3 mingta tahrir qilinayotgan vikimizda vandalizm ham boʻlib turishi tabiiy hamda vikimizda unga qarshi kurashishda yordamlashmoqchi boʻlgan foydalanuvchi bor ekan, nega unga qarshi chiqaman? Albatta, dastaklayman. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 19:51, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat, @[[Foydalanuvchi:Malikxan|Malikxan]]! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Olimidono|Olimidono]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Olimidono|munozara]]) 01:00, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} [[Foydalanuvchi:Husniddin Rasulov|Husniddin Rasulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Husniddin Rasulov|munozara]]) 02:28, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Immortal7M|Immortal7M]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Immortal7M|munozara]]) 02:08, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — albatta bu kabi faol vikipedia jonkuyariga ovoz berish kerak ! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 05:20, 12-Avgust 2022 (UTC) #:Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:24, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — Yaxshi fikr [[Foydalanuvchi:Diwikiped|Diwikiped]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Diwikiped|munozara]]) 06:47, 12-Avgust 2022 (UTC) ==== Qarshilar ==== <!-- # {{Qarshiman}} — ~~~~ --> ==== Betaraflar ==== <!-- # {{Betarafman}} — ~~~~ --> ==== Munozara ==== ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. Vikkiijodingizni shu tarzda muvaffaqiyatli davom ettirishingizga tilakdoshman. Tabriklayman! — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 06:50, 12-Avgust 2022 (UTC) {{Munozara osti}} === [[Foydalanuvchi:Panda D]] === * {{Userlinks|Panda D}} : Assalomu alekum, Hurmatli foydalanuvchilar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda ancha qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatmoqdaman. Ovoz berishda ishtirok etib oʻz fikringizni bildirishingizni soʻrab qolaman. — [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 17:23, 8-Oktabr 2020 (UTC) ==== Rozilar ==== * {{Roziman}} — Ushbu status uchun munosib nomzod. [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 10:23, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! Faoliyatimni yanada foydaliroq qilish uchun doimo harakatdaman! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 10:26, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} -Ayni [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] bop status! Ishqilib oxiri bahayr bo'sin)))) [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 10:28, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 10:35, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} Sizga ishonamiz:) [[Foydalanuvchi:Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)|Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)|munozara]]) 10:33, 29-Avgust 2022 (UTC) ==== Qarshilar ==== ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== ==== Natija ==== gukqj5rniu8b7m6f2aisotsyzke875a 2817205 2817204 2022-08-29T10:37:16Z Panda D 74095 /* Rozilar 4 */ Javob wikitext text/x-wiki {{Qisqartma|[[VP:S/EHQ]]|[[VP:S/R]]}} <div class="anonymous-show boilerplate metadata" style="background:#dee; border:1px solid #00c; margin:0.5em; padding:0.5em;; padding: 1em; width:70%">Iltimos, soʻrov qoldirishingizdan avval [[Vikipediya:Eski holiga qaytaruvchilar]] sahifasi bilan tanishib chiqing. Odatda, '''[[VP:Nomfazolar|asosiyfazo]]da 200 dan oshiq tahrir''' qilgan foydalanuvchilargina ushbu statusga nomzodini koʻrsatishi mumkin. </div> {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:Kagansky]] === * {{Userlinks|Kagansky}} : Salom, Hurmatli vikihamkasblar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda anchagina qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatyapman. Baholi qudrat, ushbu soʻrovda ovoz berishda ishtirok etishingizni soʻrab qolaman. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 17:23, 8-Oktabr 2020 (UTC) ==== Rozilar ==== # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Xusinboy Bekchanov|Xusinboy Bekchanov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xusinboy Bekchanov|munozara]]) 19:14, 8-Oktabr 2020 (UTC). # {{Roziman}} — '''[[Foydalanuvchi:Muxriddin Azimov|Muxriddin Azimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muxriddin Azimov|munozara]]) 03:51, 9-Oktabr 2020 (UTC)''' # {{Roziman}}. Ushbu foydalanuvchi juda faol, hozirgi statusning berilishi orqali faollingingizga faollik qoʻshilishiga ishonchim komil. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 05:16, 9-Oktabr 2020 (UTC) #{{Roziman}}.[[Foydalanuvchi:Husniddin Rasulov|Husniddin Rasulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Husniddin Rasulov|munozara]]) 10:35, 29-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} --'''[[Foydalanuvchi:Vikichizar|<font color="blue">Viki</font><font color="orange">chi</font><font color="red">zar</font>]]'''<sup><big>[[Foydalanuvchi munozarasi:Vikichizar|<span style="color:orange">munozara</span>]]</big></sup> 17:45, 9-Oktabr 2020 (UTC) ==== Qarshilar ==== ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== Salom, Kagansky! Avvalambor, vandalizmga qarshi kurashishga hissa qoʻshmoqchi ekanligingiz uchun tashakkur! Keling, aytaylik, siz ushbu statusni oldingiz. Siz keyinchalik faol tarzda yangi oʻzgarishlarni tekshirib, vandal tahrirlarni qaytarasizmi („qaytarish“ deganda sahifa vandal qurboni boʻlishdan avvalgi versiyaga qaytarish nazarda tutilmoqda) yoki bu bir necha kunlikmi? [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 17:39, 8-Oktabr 2020 (UTC) : Salom, Malikxan! Avvalambor, [[Vikipediya:Rollback|Rollback]] statusini Oʻzbekcha Vikipediyada joriy etganingiz uchun tashakkur! Yangi oʻzgarishlarda vandal tahrirlarning boʻlib turishi va undan qochib qutulib boʻlmasligi achinarli hol albatta. Lekin, bunday tahrirlarni eski oʻzgarishlarda uchrab turishi ham haqiqatdan yiroq emas. Shularga asoslangan holda, ishonch bilan aytishim mumkinki, bu bir necha kunlik emas. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 18:27, 8-Oktabr 2020 (UTC) :: Demoqchi boʻlganim, aktiv tarzda ushbu yoʻnalishda harakat qilishga tayyorman. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 19:08, 8-Oktabr 2020 (UTC) ::: Juda soz! Unda sizga omad tilayman! ;) [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 05:12, 9-Oktabr 2020 (UTC) ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 16:27, 15-Oktabr 2020 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ]] === * {{Userlinks|ITPRO.UZ}} :: Hammaga salom! [[Vikipediya:Vandalizm|Vandalizm]], [[Spam|spam]] va '''PR''' reklamarga qarshi kurashish uchun ushbu statusni berishingizni so‘rayman. --[[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ|ITPRO.UZ]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ITPRO.UZ|munozara]]) 20:15, 1-Aprel 2021 (UTC) ==== Rozilar ==== # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 20:18, 1-Aprel 2021 (UTC) # {{Roziman}} — '''[[Foydalanuvchi:Muxriddin Azimov|Muxriddin Azimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muxriddin Azimov|munozara]]) 09:36, 2-Aprel 2021 (UTC)''' # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Asadbek Botirqulov|Asadbek Botirqulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Asadbek Botirqulov|munozara]]) 10:58, 2-Aprel 2021 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Xusinboy Bekchanov|Xusinboy Bekchanov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xusinboy Bekchanov|munozara]]) 11:23, 2-Aprel 2021 (UTC). # {{Roziman}} --<span style="border-radius:9em;padding:0 7px;background: linear-gradient(45deg, rgba(0,131,176,1) 0%, rgba(0,180,219,1) 85%);">[[Foydalanuvchi:Vikichizar|<span style="color:#FFF">'''Vikichizar'''</span>]]</span> <sup>[[User talk:Vikichizar|💬]]</sup> 14:26, 2-Aprel 2021 (UTC) ==== Qarshilar ==== ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 15:02, 2-Aprel 2021 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ]] === * {{Userlinks|ITPRO.UZ}} :: Loyihadagi faoliyatimmi yakunlaganim uchun ushbu statusn olib tashlashingizni soʻrayman. [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ|ITPRO.UZ]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ITPRO.UZ|munozara]]) 10:12, 12-Iyul 2021 (UTC) ::: {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 10:17, 12-Iyul 2021 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:Optima D]] === * {{Userlinks|Optima D}} : Salom, Hurmatli vikihamkasblar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda anchagina qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatyapman. Baholi qudrat, ushbu soʻrovda ovoz berishda ishtirok etishingizni soʻrab qolaman. [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 19:25, 11-Avgust 2022 (UTC) ==== Rozilar ==== <!-- # {{Roziman}} — ~~~~ --> # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Visola Tangirova|Visola Tangirova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Visola Tangirova|munozara]]) 05:15, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat, [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 19:18, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Nigina Yunusova|Nigina Yunusova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Nigina Yunusova|munozara]]) 19:21, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 00.22, 12-Avgust 2022 (UTC) # Optima D yangi oʻzgarishlarni tekshirib turishiga hamda ayrim maqolalarda amalga oshirilgan konstruktiv boʻlmagan tahrirlarni bekor qilganiga bir necha bor guvoh boʻlganman. Bundan tashqari, vikida anchagina tajriba orttirgan ushbu foydalanuvchi Vikipediya qoidalariga muvofiq boʻlmagan sahifalarni tezda oʻchirishga/oʻchirishga nomzod sifatida koʻrsatib, administratorlarga yordam qilib ham kelyapti. Oʻzbekcha Vikipediyada yangi foydalanuvchilar soni anchayin oshdi. Kuniga oʻrtacha 1-3 mingta tahrir qilinayotgan vikimizda vandalizm ham boʻlib turishi tabiiy hamda vikimizda unga qarshi kurashishda yordamlashmoqchi boʻlgan foydalanuvchi bor ekan, nega unga qarshi chiqaman? Albatta, dastaklayman. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 19:51, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat, @[[Foydalanuvchi:Malikxan|Malikxan]]! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Olimidono|Olimidono]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Olimidono|munozara]]) 01:00, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} [[Foydalanuvchi:Husniddin Rasulov|Husniddin Rasulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Husniddin Rasulov|munozara]]) 02:28, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Immortal7M|Immortal7M]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Immortal7M|munozara]]) 02:08, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — albatta bu kabi faol vikipedia jonkuyariga ovoz berish kerak ! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 05:20, 12-Avgust 2022 (UTC) #:Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:24, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — Yaxshi fikr [[Foydalanuvchi:Diwikiped|Diwikiped]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Diwikiped|munozara]]) 06:47, 12-Avgust 2022 (UTC) ==== Qarshilar ==== <!-- # {{Qarshiman}} — ~~~~ --> ==== Betaraflar ==== <!-- # {{Betarafman}} — ~~~~ --> ==== Munozara ==== ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. Vikkiijodingizni shu tarzda muvaffaqiyatli davom ettirishingizga tilakdoshman. Tabriklayman! — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 06:50, 12-Avgust 2022 (UTC) {{Munozara osti}} === [[Foydalanuvchi:Panda D]] === * {{Userlinks|Panda D}} : Assalomu alekum, Hurmatli foydalanuvchilar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda ancha qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatmoqdaman. Ovoz berishda ishtirok etib oʻz fikringizni bildirishingizni soʻrab qolaman. — [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 17:23, 8-Oktabr 2020 (UTC) ==== Rozilar ==== * {{Roziman}} — Ushbu status uchun munosib nomzod. [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 10:23, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! Faoliyatimni yanada foydaliroq qilish uchun doimo harakatdaman! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 10:26, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} -Ayni [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] bop status! Ishqilib oxiri bahayr bo'sin)))) [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 10:28, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 10:35, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} Sizga ishonamiz:) [[Foydalanuvchi:Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)|Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)|munozara]]) 10:33, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 10:37, 29-Avgust 2022 (UTC) ==== Qarshilar ==== ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== ==== Natija ==== q6nwweidd3xszd4fchg90m23gjpx9bd 2817221 2817205 2022-08-29T10:44:05Z Melegim0820 77088 /* Rozilar */ wikitext text/x-wiki {{Qisqartma|[[VP:S/EHQ]]|[[VP:S/R]]}} <div class="anonymous-show boilerplate metadata" style="background:#dee; border:1px solid #00c; margin:0.5em; padding:0.5em;; padding: 1em; width:70%">Iltimos, soʻrov qoldirishingizdan avval [[Vikipediya:Eski holiga qaytaruvchilar]] sahifasi bilan tanishib chiqing. Odatda, '''[[VP:Nomfazolar|asosiyfazo]]da 200 dan oshiq tahrir''' qilgan foydalanuvchilargina ushbu statusga nomzodini koʻrsatishi mumkin. </div> {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:Kagansky]] === * {{Userlinks|Kagansky}} : Salom, Hurmatli vikihamkasblar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda anchagina qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatyapman. Baholi qudrat, ushbu soʻrovda ovoz berishda ishtirok etishingizni soʻrab qolaman. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 17:23, 8-Oktabr 2020 (UTC) ==== Rozilar ==== # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Xusinboy Bekchanov|Xusinboy Bekchanov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xusinboy Bekchanov|munozara]]) 19:14, 8-Oktabr 2020 (UTC). # {{Roziman}} — '''[[Foydalanuvchi:Muxriddin Azimov|Muxriddin Azimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muxriddin Azimov|munozara]]) 03:51, 9-Oktabr 2020 (UTC)''' # {{Roziman}}. Ushbu foydalanuvchi juda faol, hozirgi statusning berilishi orqali faollingingizga faollik qoʻshilishiga ishonchim komil. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 05:16, 9-Oktabr 2020 (UTC) #{{Roziman}}.[[Foydalanuvchi:Husniddin Rasulov|Husniddin Rasulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Husniddin Rasulov|munozara]]) 10:35, 29-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} --'''[[Foydalanuvchi:Vikichizar|<font color="blue">Viki</font><font color="orange">chi</font><font color="red">zar</font>]]'''<sup><big>[[Foydalanuvchi munozarasi:Vikichizar|<span style="color:orange">munozara</span>]]</big></sup> 17:45, 9-Oktabr 2020 (UTC) ==== Qarshilar ==== ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== Salom, Kagansky! Avvalambor, vandalizmga qarshi kurashishga hissa qoʻshmoqchi ekanligingiz uchun tashakkur! Keling, aytaylik, siz ushbu statusni oldingiz. Siz keyinchalik faol tarzda yangi oʻzgarishlarni tekshirib, vandal tahrirlarni qaytarasizmi („qaytarish“ deganda sahifa vandal qurboni boʻlishdan avvalgi versiyaga qaytarish nazarda tutilmoqda) yoki bu bir necha kunlikmi? [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 17:39, 8-Oktabr 2020 (UTC) : Salom, Malikxan! Avvalambor, [[Vikipediya:Rollback|Rollback]] statusini Oʻzbekcha Vikipediyada joriy etganingiz uchun tashakkur! Yangi oʻzgarishlarda vandal tahrirlarning boʻlib turishi va undan qochib qutulib boʻlmasligi achinarli hol albatta. Lekin, bunday tahrirlarni eski oʻzgarishlarda uchrab turishi ham haqiqatdan yiroq emas. Shularga asoslangan holda, ishonch bilan aytishim mumkinki, bu bir necha kunlik emas. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 18:27, 8-Oktabr 2020 (UTC) :: Demoqchi boʻlganim, aktiv tarzda ushbu yoʻnalishda harakat qilishga tayyorman. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 19:08, 8-Oktabr 2020 (UTC) ::: Juda soz! Unda sizga omad tilayman! ;) [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 05:12, 9-Oktabr 2020 (UTC) ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 16:27, 15-Oktabr 2020 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ]] === * {{Userlinks|ITPRO.UZ}} :: Hammaga salom! [[Vikipediya:Vandalizm|Vandalizm]], [[Spam|spam]] va '''PR''' reklamarga qarshi kurashish uchun ushbu statusni berishingizni so‘rayman. --[[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ|ITPRO.UZ]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ITPRO.UZ|munozara]]) 20:15, 1-Aprel 2021 (UTC) ==== Rozilar ==== # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 20:18, 1-Aprel 2021 (UTC) # {{Roziman}} — '''[[Foydalanuvchi:Muxriddin Azimov|Muxriddin Azimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muxriddin Azimov|munozara]]) 09:36, 2-Aprel 2021 (UTC)''' # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Asadbek Botirqulov|Asadbek Botirqulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Asadbek Botirqulov|munozara]]) 10:58, 2-Aprel 2021 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Xusinboy Bekchanov|Xusinboy Bekchanov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xusinboy Bekchanov|munozara]]) 11:23, 2-Aprel 2021 (UTC). # {{Roziman}} --<span style="border-radius:9em;padding:0 7px;background: linear-gradient(45deg, rgba(0,131,176,1) 0%, rgba(0,180,219,1) 85%);">[[Foydalanuvchi:Vikichizar|<span style="color:#FFF">'''Vikichizar'''</span>]]</span> <sup>[[User talk:Vikichizar|💬]]</sup> 14:26, 2-Aprel 2021 (UTC) ==== Qarshilar ==== ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 15:02, 2-Aprel 2021 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ]] === * {{Userlinks|ITPRO.UZ}} :: Loyihadagi faoliyatimmi yakunlaganim uchun ushbu statusn olib tashlashingizni soʻrayman. [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ|ITPRO.UZ]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ITPRO.UZ|munozara]]) 10:12, 12-Iyul 2021 (UTC) ::: {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 10:17, 12-Iyul 2021 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:Optima D]] === * {{Userlinks|Optima D}} : Salom, Hurmatli vikihamkasblar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda anchagina qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatyapman. Baholi qudrat, ushbu soʻrovda ovoz berishda ishtirok etishingizni soʻrab qolaman. [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 19:25, 11-Avgust 2022 (UTC) ==== Rozilar ==== <!-- # {{Roziman}} — ~~~~ --> # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Visola Tangirova|Visola Tangirova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Visola Tangirova|munozara]]) 05:15, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat, [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 19:18, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Nigina Yunusova|Nigina Yunusova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Nigina Yunusova|munozara]]) 19:21, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 00.22, 12-Avgust 2022 (UTC) # Optima D yangi oʻzgarishlarni tekshirib turishiga hamda ayrim maqolalarda amalga oshirilgan konstruktiv boʻlmagan tahrirlarni bekor qilganiga bir necha bor guvoh boʻlganman. Bundan tashqari, vikida anchagina tajriba orttirgan ushbu foydalanuvchi Vikipediya qoidalariga muvofiq boʻlmagan sahifalarni tezda oʻchirishga/oʻchirishga nomzod sifatida koʻrsatib, administratorlarga yordam qilib ham kelyapti. Oʻzbekcha Vikipediyada yangi foydalanuvchilar soni anchayin oshdi. Kuniga oʻrtacha 1-3 mingta tahrir qilinayotgan vikimizda vandalizm ham boʻlib turishi tabiiy hamda vikimizda unga qarshi kurashishda yordamlashmoqchi boʻlgan foydalanuvchi bor ekan, nega unga qarshi chiqaman? Albatta, dastaklayman. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 19:51, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat, @[[Foydalanuvchi:Malikxan|Malikxan]]! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Olimidono|Olimidono]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Olimidono|munozara]]) 01:00, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} [[Foydalanuvchi:Husniddin Rasulov|Husniddin Rasulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Husniddin Rasulov|munozara]]) 02:28, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Immortal7M|Immortal7M]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Immortal7M|munozara]]) 02:08, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — albatta bu kabi faol vikipedia jonkuyariga ovoz berish kerak ! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 05:20, 12-Avgust 2022 (UTC) #:Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:24, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — Yaxshi fikr [[Foydalanuvchi:Diwikiped|Diwikiped]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Diwikiped|munozara]]) 06:47, 12-Avgust 2022 (UTC) ==== Qarshilar ==== <!-- # {{Qarshiman}} — ~~~~ --> ==== Betaraflar ==== <!-- # {{Betarafman}} — ~~~~ --> ==== Munozara ==== ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. Vikkiijodingizni shu tarzda muvaffaqiyatli davom ettirishingizga tilakdoshman. Tabriklayman! — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 06:50, 12-Avgust 2022 (UTC) {{Munozara osti}} === [[Foydalanuvchi:Panda D]] === * {{Userlinks|Panda D}} : Assalomu alekum, Hurmatli foydalanuvchilar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda ancha qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatmoqdaman. Ovoz berishda ishtirok etib oʻz fikringizni bildirishingizni soʻrab qolaman. — [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 17:23, 8-Oktabr 2020 (UTC) ==== Rozilar ==== * {{Roziman}} — Ushbu status uchun munosib nomzod. [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 10:23, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! Faoliyatimni yanada foydaliroq qilish uchun doimo harakatdaman! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 10:26, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} -Ayni [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] bop status! Ishqilib oxiri bahayr bo'sin)))) [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 10:28, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 10:35, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} Sizga ishonamiz:) [[Foydalanuvchi:Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)|Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)|munozara]]) 10:33, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 10:37, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} Ajoyib nomzod! [[Foydalanuvchi:Melegim0820|Melegim0820]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Melegim0820|munozara]]) 10:43, 29-Avgust 2022 (UTC) ==== Qarshilar ==== ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== ==== Natija ==== au5pmwyhkpqzay7gabx2cedq9eppg0x 2817243 2817221 2022-08-29T10:53:18Z Inosham 76987 /* Rozilar */ wikitext text/x-wiki {{Qisqartma|[[VP:S/EHQ]]|[[VP:S/R]]}} <div class="anonymous-show boilerplate metadata" style="background:#dee; border:1px solid #00c; margin:0.5em; padding:0.5em;; padding: 1em; width:70%">Iltimos, soʻrov qoldirishingizdan avval [[Vikipediya:Eski holiga qaytaruvchilar]] sahifasi bilan tanishib chiqing. Odatda, '''[[VP:Nomfazolar|asosiyfazo]]da 200 dan oshiq tahrir''' qilgan foydalanuvchilargina ushbu statusga nomzodini koʻrsatishi mumkin. </div> {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:Kagansky]] === * {{Userlinks|Kagansky}} : Salom, Hurmatli vikihamkasblar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda anchagina qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatyapman. Baholi qudrat, ushbu soʻrovda ovoz berishda ishtirok etishingizni soʻrab qolaman. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 17:23, 8-Oktabr 2020 (UTC) ==== Rozilar ==== # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Xusinboy Bekchanov|Xusinboy Bekchanov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xusinboy Bekchanov|munozara]]) 19:14, 8-Oktabr 2020 (UTC). # {{Roziman}} — '''[[Foydalanuvchi:Muxriddin Azimov|Muxriddin Azimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muxriddin Azimov|munozara]]) 03:51, 9-Oktabr 2020 (UTC)''' # {{Roziman}}. Ushbu foydalanuvchi juda faol, hozirgi statusning berilishi orqali faollingingizga faollik qoʻshilishiga ishonchim komil. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 05:16, 9-Oktabr 2020 (UTC) #{{Roziman}}.[[Foydalanuvchi:Husniddin Rasulov|Husniddin Rasulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Husniddin Rasulov|munozara]]) 10:35, 29-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} --'''[[Foydalanuvchi:Vikichizar|<font color="blue">Viki</font><font color="orange">chi</font><font color="red">zar</font>]]'''<sup><big>[[Foydalanuvchi munozarasi:Vikichizar|<span style="color:orange">munozara</span>]]</big></sup> 17:45, 9-Oktabr 2020 (UTC) ==== Qarshilar ==== ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== Salom, Kagansky! Avvalambor, vandalizmga qarshi kurashishga hissa qoʻshmoqchi ekanligingiz uchun tashakkur! Keling, aytaylik, siz ushbu statusni oldingiz. Siz keyinchalik faol tarzda yangi oʻzgarishlarni tekshirib, vandal tahrirlarni qaytarasizmi („qaytarish“ deganda sahifa vandal qurboni boʻlishdan avvalgi versiyaga qaytarish nazarda tutilmoqda) yoki bu bir necha kunlikmi? [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 17:39, 8-Oktabr 2020 (UTC) : Salom, Malikxan! Avvalambor, [[Vikipediya:Rollback|Rollback]] statusini Oʻzbekcha Vikipediyada joriy etganingiz uchun tashakkur! Yangi oʻzgarishlarda vandal tahrirlarning boʻlib turishi va undan qochib qutulib boʻlmasligi achinarli hol albatta. Lekin, bunday tahrirlarni eski oʻzgarishlarda uchrab turishi ham haqiqatdan yiroq emas. Shularga asoslangan holda, ishonch bilan aytishim mumkinki, bu bir necha kunlik emas. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 18:27, 8-Oktabr 2020 (UTC) :: Demoqchi boʻlganim, aktiv tarzda ushbu yoʻnalishda harakat qilishga tayyorman. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 19:08, 8-Oktabr 2020 (UTC) ::: Juda soz! Unda sizga omad tilayman! ;) [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 05:12, 9-Oktabr 2020 (UTC) ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 16:27, 15-Oktabr 2020 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ]] === * {{Userlinks|ITPRO.UZ}} :: Hammaga salom! [[Vikipediya:Vandalizm|Vandalizm]], [[Spam|spam]] va '''PR''' reklamarga qarshi kurashish uchun ushbu statusni berishingizni so‘rayman. --[[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ|ITPRO.UZ]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ITPRO.UZ|munozara]]) 20:15, 1-Aprel 2021 (UTC) ==== Rozilar ==== # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 20:18, 1-Aprel 2021 (UTC) # {{Roziman}} — '''[[Foydalanuvchi:Muxriddin Azimov|Muxriddin Azimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muxriddin Azimov|munozara]]) 09:36, 2-Aprel 2021 (UTC)''' # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Asadbek Botirqulov|Asadbek Botirqulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Asadbek Botirqulov|munozara]]) 10:58, 2-Aprel 2021 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Xusinboy Bekchanov|Xusinboy Bekchanov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xusinboy Bekchanov|munozara]]) 11:23, 2-Aprel 2021 (UTC). # {{Roziman}} --<span style="border-radius:9em;padding:0 7px;background: linear-gradient(45deg, rgba(0,131,176,1) 0%, rgba(0,180,219,1) 85%);">[[Foydalanuvchi:Vikichizar|<span style="color:#FFF">'''Vikichizar'''</span>]]</span> <sup>[[User talk:Vikichizar|💬]]</sup> 14:26, 2-Aprel 2021 (UTC) ==== Qarshilar ==== ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 15:02, 2-Aprel 2021 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ]] === * {{Userlinks|ITPRO.UZ}} :: Loyihadagi faoliyatimmi yakunlaganim uchun ushbu statusn olib tashlashingizni soʻrayman. [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ|ITPRO.UZ]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ITPRO.UZ|munozara]]) 10:12, 12-Iyul 2021 (UTC) ::: {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 10:17, 12-Iyul 2021 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:Optima D]] === * {{Userlinks|Optima D}} : Salom, Hurmatli vikihamkasblar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda anchagina qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatyapman. Baholi qudrat, ushbu soʻrovda ovoz berishda ishtirok etishingizni soʻrab qolaman. [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 19:25, 11-Avgust 2022 (UTC) ==== Rozilar ==== <!-- # {{Roziman}} — ~~~~ --> # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Visola Tangirova|Visola Tangirova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Visola Tangirova|munozara]]) 05:15, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat, [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 19:18, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Nigina Yunusova|Nigina Yunusova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Nigina Yunusova|munozara]]) 19:21, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 00.22, 12-Avgust 2022 (UTC) # Optima D yangi oʻzgarishlarni tekshirib turishiga hamda ayrim maqolalarda amalga oshirilgan konstruktiv boʻlmagan tahrirlarni bekor qilganiga bir necha bor guvoh boʻlganman. Bundan tashqari, vikida anchagina tajriba orttirgan ushbu foydalanuvchi Vikipediya qoidalariga muvofiq boʻlmagan sahifalarni tezda oʻchirishga/oʻchirishga nomzod sifatida koʻrsatib, administratorlarga yordam qilib ham kelyapti. Oʻzbekcha Vikipediyada yangi foydalanuvchilar soni anchayin oshdi. Kuniga oʻrtacha 1-3 mingta tahrir qilinayotgan vikimizda vandalizm ham boʻlib turishi tabiiy hamda vikimizda unga qarshi kurashishda yordamlashmoqchi boʻlgan foydalanuvchi bor ekan, nega unga qarshi chiqaman? Albatta, dastaklayman. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 19:51, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat, @[[Foydalanuvchi:Malikxan|Malikxan]]! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Olimidono|Olimidono]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Olimidono|munozara]]) 01:00, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} [[Foydalanuvchi:Husniddin Rasulov|Husniddin Rasulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Husniddin Rasulov|munozara]]) 02:28, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Immortal7M|Immortal7M]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Immortal7M|munozara]]) 02:08, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — albatta bu kabi faol vikipedia jonkuyariga ovoz berish kerak ! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 05:20, 12-Avgust 2022 (UTC) #:Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:24, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — Yaxshi fikr [[Foydalanuvchi:Diwikiped|Diwikiped]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Diwikiped|munozara]]) 06:47, 12-Avgust 2022 (UTC) ==== Qarshilar ==== <!-- # {{Qarshiman}} — ~~~~ --> ==== Betaraflar ==== <!-- # {{Betarafman}} — ~~~~ --> ==== Munozara ==== ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. Vikkiijodingizni shu tarzda muvaffaqiyatli davom ettirishingizga tilakdoshman. Tabriklayman! — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 06:50, 12-Avgust 2022 (UTC) {{Munozara osti}} === [[Foydalanuvchi:Panda D]] === * {{Userlinks|Panda D}} : Assalomu alekum, Hurmatli foydalanuvchilar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda ancha qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatmoqdaman. Ovoz berishda ishtirok etib oʻz fikringizni bildirishingizni soʻrab qolaman. — [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 17:23, 8-Oktabr 2020 (UTC) ==== Rozilar ==== * {{Roziman}} — Ushbu status uchun munosib nomzod. [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 10:23, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! Faoliyatimni yanada foydaliroq qilish uchun doimo harakatdaman! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 10:26, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} -Ayni [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] bop status! Ishqilib oxiri bahayr bo'sin)))) [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 10:28, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 10:35, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} Sizga ishonamiz:) [[Foydalanuvchi:Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)|Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)|munozara]]) 10:33, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 10:37, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} Ajoyib nomzod! [[Foydalanuvchi:Melegim0820|Melegim0820]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Melegim0820|munozara]]) 10:43, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} Shaxsan roziman! [[Foydalanuvchi:Inosham|Inosham]] ==== Qarshilar ==== ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== ==== Natija ==== j8fogi28tz8tfa02zyfsng2ufe65eds 2817247 2817243 2022-08-29T10:54:22Z Laziz Baxtiyorov 56023 /* Qarshilar */ wikitext text/x-wiki {{Qisqartma|[[VP:S/EHQ]]|[[VP:S/R]]}} <div class="anonymous-show boilerplate metadata" style="background:#dee; border:1px solid #00c; margin:0.5em; padding:0.5em;; padding: 1em; width:70%">Iltimos, soʻrov qoldirishingizdan avval [[Vikipediya:Eski holiga qaytaruvchilar]] sahifasi bilan tanishib chiqing. Odatda, '''[[VP:Nomfazolar|asosiyfazo]]da 200 dan oshiq tahrir''' qilgan foydalanuvchilargina ushbu statusga nomzodini koʻrsatishi mumkin. </div> {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:Kagansky]] === * {{Userlinks|Kagansky}} : Salom, Hurmatli vikihamkasblar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda anchagina qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatyapman. Baholi qudrat, ushbu soʻrovda ovoz berishda ishtirok etishingizni soʻrab qolaman. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 17:23, 8-Oktabr 2020 (UTC) ==== Rozilar ==== # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Xusinboy Bekchanov|Xusinboy Bekchanov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xusinboy Bekchanov|munozara]]) 19:14, 8-Oktabr 2020 (UTC). # {{Roziman}} — '''[[Foydalanuvchi:Muxriddin Azimov|Muxriddin Azimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muxriddin Azimov|munozara]]) 03:51, 9-Oktabr 2020 (UTC)''' # {{Roziman}}. Ushbu foydalanuvchi juda faol, hozirgi statusning berilishi orqali faollingingizga faollik qoʻshilishiga ishonchim komil. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 05:16, 9-Oktabr 2020 (UTC) #{{Roziman}}.[[Foydalanuvchi:Husniddin Rasulov|Husniddin Rasulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Husniddin Rasulov|munozara]]) 10:35, 29-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} --'''[[Foydalanuvchi:Vikichizar|<font color="blue">Viki</font><font color="orange">chi</font><font color="red">zar</font>]]'''<sup><big>[[Foydalanuvchi munozarasi:Vikichizar|<span style="color:orange">munozara</span>]]</big></sup> 17:45, 9-Oktabr 2020 (UTC) ==== Qarshilar ==== ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== Salom, Kagansky! Avvalambor, vandalizmga qarshi kurashishga hissa qoʻshmoqchi ekanligingiz uchun tashakkur! Keling, aytaylik, siz ushbu statusni oldingiz. Siz keyinchalik faol tarzda yangi oʻzgarishlarni tekshirib, vandal tahrirlarni qaytarasizmi („qaytarish“ deganda sahifa vandal qurboni boʻlishdan avvalgi versiyaga qaytarish nazarda tutilmoqda) yoki bu bir necha kunlikmi? [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 17:39, 8-Oktabr 2020 (UTC) : Salom, Malikxan! Avvalambor, [[Vikipediya:Rollback|Rollback]] statusini Oʻzbekcha Vikipediyada joriy etganingiz uchun tashakkur! Yangi oʻzgarishlarda vandal tahrirlarning boʻlib turishi va undan qochib qutulib boʻlmasligi achinarli hol albatta. Lekin, bunday tahrirlarni eski oʻzgarishlarda uchrab turishi ham haqiqatdan yiroq emas. Shularga asoslangan holda, ishonch bilan aytishim mumkinki, bu bir necha kunlik emas. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 18:27, 8-Oktabr 2020 (UTC) :: Demoqchi boʻlganim, aktiv tarzda ushbu yoʻnalishda harakat qilishga tayyorman. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 19:08, 8-Oktabr 2020 (UTC) ::: Juda soz! Unda sizga omad tilayman! ;) [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 05:12, 9-Oktabr 2020 (UTC) ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 16:27, 15-Oktabr 2020 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ]] === * {{Userlinks|ITPRO.UZ}} :: Hammaga salom! [[Vikipediya:Vandalizm|Vandalizm]], [[Spam|spam]] va '''PR''' reklamarga qarshi kurashish uchun ushbu statusni berishingizni so‘rayman. --[[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ|ITPRO.UZ]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ITPRO.UZ|munozara]]) 20:15, 1-Aprel 2021 (UTC) ==== Rozilar ==== # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 20:18, 1-Aprel 2021 (UTC) # {{Roziman}} — '''[[Foydalanuvchi:Muxriddin Azimov|Muxriddin Azimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muxriddin Azimov|munozara]]) 09:36, 2-Aprel 2021 (UTC)''' # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Asadbek Botirqulov|Asadbek Botirqulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Asadbek Botirqulov|munozara]]) 10:58, 2-Aprel 2021 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Xusinboy Bekchanov|Xusinboy Bekchanov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xusinboy Bekchanov|munozara]]) 11:23, 2-Aprel 2021 (UTC). # {{Roziman}} --<span style="border-radius:9em;padding:0 7px;background: linear-gradient(45deg, rgba(0,131,176,1) 0%, rgba(0,180,219,1) 85%);">[[Foydalanuvchi:Vikichizar|<span style="color:#FFF">'''Vikichizar'''</span>]]</span> <sup>[[User talk:Vikichizar|💬]]</sup> 14:26, 2-Aprel 2021 (UTC) ==== Qarshilar ==== ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 15:02, 2-Aprel 2021 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ]] === * {{Userlinks|ITPRO.UZ}} :: Loyihadagi faoliyatimmi yakunlaganim uchun ushbu statusn olib tashlashingizni soʻrayman. [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ|ITPRO.UZ]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ITPRO.UZ|munozara]]) 10:12, 12-Iyul 2021 (UTC) ::: {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 10:17, 12-Iyul 2021 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:Optima D]] === * {{Userlinks|Optima D}} : Salom, Hurmatli vikihamkasblar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda anchagina qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatyapman. Baholi qudrat, ushbu soʻrovda ovoz berishda ishtirok etishingizni soʻrab qolaman. [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 19:25, 11-Avgust 2022 (UTC) ==== Rozilar ==== <!-- # {{Roziman}} — ~~~~ --> # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Visola Tangirova|Visola Tangirova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Visola Tangirova|munozara]]) 05:15, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat, [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 19:18, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Nigina Yunusova|Nigina Yunusova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Nigina Yunusova|munozara]]) 19:21, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 00.22, 12-Avgust 2022 (UTC) # Optima D yangi oʻzgarishlarni tekshirib turishiga hamda ayrim maqolalarda amalga oshirilgan konstruktiv boʻlmagan tahrirlarni bekor qilganiga bir necha bor guvoh boʻlganman. Bundan tashqari, vikida anchagina tajriba orttirgan ushbu foydalanuvchi Vikipediya qoidalariga muvofiq boʻlmagan sahifalarni tezda oʻchirishga/oʻchirishga nomzod sifatida koʻrsatib, administratorlarga yordam qilib ham kelyapti. Oʻzbekcha Vikipediyada yangi foydalanuvchilar soni anchayin oshdi. Kuniga oʻrtacha 1-3 mingta tahrir qilinayotgan vikimizda vandalizm ham boʻlib turishi tabiiy hamda vikimizda unga qarshi kurashishda yordamlashmoqchi boʻlgan foydalanuvchi bor ekan, nega unga qarshi chiqaman? Albatta, dastaklayman. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 19:51, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat, @[[Foydalanuvchi:Malikxan|Malikxan]]! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Olimidono|Olimidono]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Olimidono|munozara]]) 01:00, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} [[Foydalanuvchi:Husniddin Rasulov|Husniddin Rasulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Husniddin Rasulov|munozara]]) 02:28, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Immortal7M|Immortal7M]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Immortal7M|munozara]]) 02:08, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — albatta bu kabi faol vikipedia jonkuyariga ovoz berish kerak ! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 05:20, 12-Avgust 2022 (UTC) #:Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:24, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — Yaxshi fikr [[Foydalanuvchi:Diwikiped|Diwikiped]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Diwikiped|munozara]]) 06:47, 12-Avgust 2022 (UTC) ==== Qarshilar ==== <!-- # {{Qarshiman}} — ~~~~ --> ==== Betaraflar ==== <!-- # {{Betarafman}} — ~~~~ --> ==== Munozara ==== ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. Vikkiijodingizni shu tarzda muvaffaqiyatli davom ettirishingizga tilakdoshman. Tabriklayman! — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 06:50, 12-Avgust 2022 (UTC) {{Munozara osti}} === [[Foydalanuvchi:Panda D]] === * {{Userlinks|Panda D}} : Assalomu alekum, Hurmatli foydalanuvchilar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda ancha qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatmoqdaman. Ovoz berishda ishtirok etib oʻz fikringizni bildirishingizni soʻrab qolaman. — [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 17:23, 8-Oktabr 2020 (UTC) ==== Rozilar ==== * {{Roziman}} — Ushbu status uchun munosib nomzod. [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 10:23, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! Faoliyatimni yanada foydaliroq qilish uchun doimo harakatdaman! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 10:26, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} -Ayni [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] bop status! Ishqilib oxiri bahayr bo'sin)))) [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 10:28, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 10:35, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} Sizga ishonamiz:) [[Foydalanuvchi:Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)|Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)|munozara]]) 10:33, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 10:37, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} Ajoyib nomzod! [[Foydalanuvchi:Melegim0820|Melegim0820]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Melegim0820|munozara]]) 10:43, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} Shaxsan roziman! [[Foydalanuvchi:Inosham|Inosham]] ==== Qarshilar ==== Boʻmaydi {{qarshiman}} [[Foydalanuvchi:Laziz Baxtiyorov|Laziz Baxtiyorov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Laziz Baxtiyorov|munozara]]) 10:54, 29-Avgust 2022 (UTC) ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== ==== Natija ==== gxllz0dre7034cejj4nbleiyb1kc4td 2817251 2817247 2022-08-29T10:56:58Z Laziz Baxtiyorov 56023 /* Qarshilar */ wikitext text/x-wiki {{Qisqartma|[[VP:S/EHQ]]|[[VP:S/R]]}} <div class="anonymous-show boilerplate metadata" style="background:#dee; border:1px solid #00c; margin:0.5em; padding:0.5em;; padding: 1em; width:70%">Iltimos, soʻrov qoldirishingizdan avval [[Vikipediya:Eski holiga qaytaruvchilar]] sahifasi bilan tanishib chiqing. Odatda, '''[[VP:Nomfazolar|asosiyfazo]]da 200 dan oshiq tahrir''' qilgan foydalanuvchilargina ushbu statusga nomzodini koʻrsatishi mumkin. </div> {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:Kagansky]] === * {{Userlinks|Kagansky}} : Salom, Hurmatli vikihamkasblar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda anchagina qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatyapman. Baholi qudrat, ushbu soʻrovda ovoz berishda ishtirok etishingizni soʻrab qolaman. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 17:23, 8-Oktabr 2020 (UTC) ==== Rozilar ==== # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Xusinboy Bekchanov|Xusinboy Bekchanov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xusinboy Bekchanov|munozara]]) 19:14, 8-Oktabr 2020 (UTC). # {{Roziman}} — '''[[Foydalanuvchi:Muxriddin Azimov|Muxriddin Azimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muxriddin Azimov|munozara]]) 03:51, 9-Oktabr 2020 (UTC)''' # {{Roziman}}. Ushbu foydalanuvchi juda faol, hozirgi statusning berilishi orqali faollingingizga faollik qoʻshilishiga ishonchim komil. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 05:16, 9-Oktabr 2020 (UTC) #{{Roziman}}.[[Foydalanuvchi:Husniddin Rasulov|Husniddin Rasulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Husniddin Rasulov|munozara]]) 10:35, 29-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} --'''[[Foydalanuvchi:Vikichizar|<font color="blue">Viki</font><font color="orange">chi</font><font color="red">zar</font>]]'''<sup><big>[[Foydalanuvchi munozarasi:Vikichizar|<span style="color:orange">munozara</span>]]</big></sup> 17:45, 9-Oktabr 2020 (UTC) ==== Qarshilar ==== ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== Salom, Kagansky! Avvalambor, vandalizmga qarshi kurashishga hissa qoʻshmoqchi ekanligingiz uchun tashakkur! Keling, aytaylik, siz ushbu statusni oldingiz. Siz keyinchalik faol tarzda yangi oʻzgarishlarni tekshirib, vandal tahrirlarni qaytarasizmi („qaytarish“ deganda sahifa vandal qurboni boʻlishdan avvalgi versiyaga qaytarish nazarda tutilmoqda) yoki bu bir necha kunlikmi? [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 17:39, 8-Oktabr 2020 (UTC) : Salom, Malikxan! Avvalambor, [[Vikipediya:Rollback|Rollback]] statusini Oʻzbekcha Vikipediyada joriy etganingiz uchun tashakkur! Yangi oʻzgarishlarda vandal tahrirlarning boʻlib turishi va undan qochib qutulib boʻlmasligi achinarli hol albatta. Lekin, bunday tahrirlarni eski oʻzgarishlarda uchrab turishi ham haqiqatdan yiroq emas. Shularga asoslangan holda, ishonch bilan aytishim mumkinki, bu bir necha kunlik emas. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 18:27, 8-Oktabr 2020 (UTC) :: Demoqchi boʻlganim, aktiv tarzda ushbu yoʻnalishda harakat qilishga tayyorman. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 19:08, 8-Oktabr 2020 (UTC) ::: Juda soz! Unda sizga omad tilayman! ;) [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 05:12, 9-Oktabr 2020 (UTC) ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 16:27, 15-Oktabr 2020 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ]] === * {{Userlinks|ITPRO.UZ}} :: Hammaga salom! [[Vikipediya:Vandalizm|Vandalizm]], [[Spam|spam]] va '''PR''' reklamarga qarshi kurashish uchun ushbu statusni berishingizni so‘rayman. --[[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ|ITPRO.UZ]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ITPRO.UZ|munozara]]) 20:15, 1-Aprel 2021 (UTC) ==== Rozilar ==== # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 20:18, 1-Aprel 2021 (UTC) # {{Roziman}} — '''[[Foydalanuvchi:Muxriddin Azimov|Muxriddin Azimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muxriddin Azimov|munozara]]) 09:36, 2-Aprel 2021 (UTC)''' # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Asadbek Botirqulov|Asadbek Botirqulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Asadbek Botirqulov|munozara]]) 10:58, 2-Aprel 2021 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Xusinboy Bekchanov|Xusinboy Bekchanov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xusinboy Bekchanov|munozara]]) 11:23, 2-Aprel 2021 (UTC). # {{Roziman}} --<span style="border-radius:9em;padding:0 7px;background: linear-gradient(45deg, rgba(0,131,176,1) 0%, rgba(0,180,219,1) 85%);">[[Foydalanuvchi:Vikichizar|<span style="color:#FFF">'''Vikichizar'''</span>]]</span> <sup>[[User talk:Vikichizar|💬]]</sup> 14:26, 2-Aprel 2021 (UTC) ==== Qarshilar ==== ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 15:02, 2-Aprel 2021 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ]] === * {{Userlinks|ITPRO.UZ}} :: Loyihadagi faoliyatimmi yakunlaganim uchun ushbu statusn olib tashlashingizni soʻrayman. [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ|ITPRO.UZ]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ITPRO.UZ|munozara]]) 10:12, 12-Iyul 2021 (UTC) ::: {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 10:17, 12-Iyul 2021 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:Optima D]] === * {{Userlinks|Optima D}} : Salom, Hurmatli vikihamkasblar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda anchagina qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatyapman. Baholi qudrat, ushbu soʻrovda ovoz berishda ishtirok etishingizni soʻrab qolaman. [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 19:25, 11-Avgust 2022 (UTC) ==== Rozilar ==== <!-- # {{Roziman}} — ~~~~ --> # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Visola Tangirova|Visola Tangirova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Visola Tangirova|munozara]]) 05:15, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat, [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 19:18, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Nigina Yunusova|Nigina Yunusova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Nigina Yunusova|munozara]]) 19:21, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 00.22, 12-Avgust 2022 (UTC) # Optima D yangi oʻzgarishlarni tekshirib turishiga hamda ayrim maqolalarda amalga oshirilgan konstruktiv boʻlmagan tahrirlarni bekor qilganiga bir necha bor guvoh boʻlganman. Bundan tashqari, vikida anchagina tajriba orttirgan ushbu foydalanuvchi Vikipediya qoidalariga muvofiq boʻlmagan sahifalarni tezda oʻchirishga/oʻchirishga nomzod sifatida koʻrsatib, administratorlarga yordam qilib ham kelyapti. Oʻzbekcha Vikipediyada yangi foydalanuvchilar soni anchayin oshdi. Kuniga oʻrtacha 1-3 mingta tahrir qilinayotgan vikimizda vandalizm ham boʻlib turishi tabiiy hamda vikimizda unga qarshi kurashishda yordamlashmoqchi boʻlgan foydalanuvchi bor ekan, nega unga qarshi chiqaman? Albatta, dastaklayman. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 19:51, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat, @[[Foydalanuvchi:Malikxan|Malikxan]]! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Olimidono|Olimidono]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Olimidono|munozara]]) 01:00, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} [[Foydalanuvchi:Husniddin Rasulov|Husniddin Rasulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Husniddin Rasulov|munozara]]) 02:28, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Immortal7M|Immortal7M]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Immortal7M|munozara]]) 02:08, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — albatta bu kabi faol vikipedia jonkuyariga ovoz berish kerak ! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 05:20, 12-Avgust 2022 (UTC) #:Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:24, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — Yaxshi fikr [[Foydalanuvchi:Diwikiped|Diwikiped]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Diwikiped|munozara]]) 06:47, 12-Avgust 2022 (UTC) ==== Qarshilar ==== <!-- # {{Qarshiman}} — ~~~~ --> ==== Betaraflar ==== <!-- # {{Betarafman}} — ~~~~ --> ==== Munozara ==== ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. Vikkiijodingizni shu tarzda muvaffaqiyatli davom ettirishingizga tilakdoshman. Tabriklayman! — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 06:50, 12-Avgust 2022 (UTC) {{Munozara osti}} === [[Foydalanuvchi:Panda D]] === * {{Userlinks|Panda D}} : Assalomu alekum, Hurmatli foydalanuvchilar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda ancha qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatmoqdaman. Ovoz berishda ishtirok etib oʻz fikringizni bildirishingizni soʻrab qolaman. — [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 17:23, 8-Oktabr 2020 (UTC) ==== Rozilar ==== * {{Roziman}} — Ushbu status uchun munosib nomzod. [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 10:23, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! Faoliyatimni yanada foydaliroq qilish uchun doimo harakatdaman! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 10:26, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} -Ayni [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] bop status! Ishqilib oxiri bahayr bo'sin)))) [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 10:28, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 10:35, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} Sizga ishonamiz:) [[Foydalanuvchi:Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)|Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)|munozara]]) 10:33, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 10:37, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} Ajoyib nomzod! [[Foydalanuvchi:Melegim0820|Melegim0820]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Melegim0820|munozara]]) 10:43, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} Shaxsan roziman! [[Foydalanuvchi:Inosham|Inosham]] ==== Qarshilar ==== ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== ==== Natija ==== bwv7qn9wnt6q5og7tm7yjbh8cmt2z57 2817253 2817251 2022-08-29T10:57:20Z Laziz Baxtiyorov 56023 /* Qarshilar */ wikitext text/x-wiki {{Qisqartma|[[VP:S/EHQ]]|[[VP:S/R]]}} <div class="anonymous-show boilerplate metadata" style="background:#dee; border:1px solid #00c; margin:0.5em; padding:0.5em;; padding: 1em; width:70%">Iltimos, soʻrov qoldirishingizdan avval [[Vikipediya:Eski holiga qaytaruvchilar]] sahifasi bilan tanishib chiqing. Odatda, '''[[VP:Nomfazolar|asosiyfazo]]da 200 dan oshiq tahrir''' qilgan foydalanuvchilargina ushbu statusga nomzodini koʻrsatishi mumkin. </div> {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:Kagansky]] === * {{Userlinks|Kagansky}} : Salom, Hurmatli vikihamkasblar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda anchagina qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatyapman. Baholi qudrat, ushbu soʻrovda ovoz berishda ishtirok etishingizni soʻrab qolaman. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 17:23, 8-Oktabr 2020 (UTC) ==== Rozilar ==== # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Xusinboy Bekchanov|Xusinboy Bekchanov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xusinboy Bekchanov|munozara]]) 19:14, 8-Oktabr 2020 (UTC). # {{Roziman}} — '''[[Foydalanuvchi:Muxriddin Azimov|Muxriddin Azimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muxriddin Azimov|munozara]]) 03:51, 9-Oktabr 2020 (UTC)''' # {{Roziman}}. Ushbu foydalanuvchi juda faol, hozirgi statusning berilishi orqali faollingingizga faollik qoʻshilishiga ishonchim komil. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 05:16, 9-Oktabr 2020 (UTC) #{{Roziman}}.[[Foydalanuvchi:Husniddin Rasulov|Husniddin Rasulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Husniddin Rasulov|munozara]]) 10:35, 29-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} --'''[[Foydalanuvchi:Vikichizar|<font color="blue">Viki</font><font color="orange">chi</font><font color="red">zar</font>]]'''<sup><big>[[Foydalanuvchi munozarasi:Vikichizar|<span style="color:orange">munozara</span>]]</big></sup> 17:45, 9-Oktabr 2020 (UTC) ==== Qarshilar ==== ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== Salom, Kagansky! Avvalambor, vandalizmga qarshi kurashishga hissa qoʻshmoqchi ekanligingiz uchun tashakkur! Keling, aytaylik, siz ushbu statusni oldingiz. Siz keyinchalik faol tarzda yangi oʻzgarishlarni tekshirib, vandal tahrirlarni qaytarasizmi („qaytarish“ deganda sahifa vandal qurboni boʻlishdan avvalgi versiyaga qaytarish nazarda tutilmoqda) yoki bu bir necha kunlikmi? [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 17:39, 8-Oktabr 2020 (UTC) : Salom, Malikxan! Avvalambor, [[Vikipediya:Rollback|Rollback]] statusini Oʻzbekcha Vikipediyada joriy etganingiz uchun tashakkur! Yangi oʻzgarishlarda vandal tahrirlarning boʻlib turishi va undan qochib qutulib boʻlmasligi achinarli hol albatta. Lekin, bunday tahrirlarni eski oʻzgarishlarda uchrab turishi ham haqiqatdan yiroq emas. Shularga asoslangan holda, ishonch bilan aytishim mumkinki, bu bir necha kunlik emas. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 18:27, 8-Oktabr 2020 (UTC) :: Demoqchi boʻlganim, aktiv tarzda ushbu yoʻnalishda harakat qilishga tayyorman. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 19:08, 8-Oktabr 2020 (UTC) ::: Juda soz! Unda sizga omad tilayman! ;) [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 05:12, 9-Oktabr 2020 (UTC) ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 16:27, 15-Oktabr 2020 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ]] === * {{Userlinks|ITPRO.UZ}} :: Hammaga salom! [[Vikipediya:Vandalizm|Vandalizm]], [[Spam|spam]] va '''PR''' reklamarga qarshi kurashish uchun ushbu statusni berishingizni so‘rayman. --[[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ|ITPRO.UZ]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ITPRO.UZ|munozara]]) 20:15, 1-Aprel 2021 (UTC) ==== Rozilar ==== # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 20:18, 1-Aprel 2021 (UTC) # {{Roziman}} — '''[[Foydalanuvchi:Muxriddin Azimov|Muxriddin Azimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muxriddin Azimov|munozara]]) 09:36, 2-Aprel 2021 (UTC)''' # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Asadbek Botirqulov|Asadbek Botirqulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Asadbek Botirqulov|munozara]]) 10:58, 2-Aprel 2021 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Xusinboy Bekchanov|Xusinboy Bekchanov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xusinboy Bekchanov|munozara]]) 11:23, 2-Aprel 2021 (UTC). # {{Roziman}} --<span style="border-radius:9em;padding:0 7px;background: linear-gradient(45deg, rgba(0,131,176,1) 0%, rgba(0,180,219,1) 85%);">[[Foydalanuvchi:Vikichizar|<span style="color:#FFF">'''Vikichizar'''</span>]]</span> <sup>[[User talk:Vikichizar|💬]]</sup> 14:26, 2-Aprel 2021 (UTC) ==== Qarshilar ==== ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 15:02, 2-Aprel 2021 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ]] === * {{Userlinks|ITPRO.UZ}} :: Loyihadagi faoliyatimmi yakunlaganim uchun ushbu statusn olib tashlashingizni soʻrayman. [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ|ITPRO.UZ]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ITPRO.UZ|munozara]]) 10:12, 12-Iyul 2021 (UTC) ::: {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 10:17, 12-Iyul 2021 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:Optima D]] === * {{Userlinks|Optima D}} : Salom, Hurmatli vikihamkasblar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda anchagina qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatyapman. Baholi qudrat, ushbu soʻrovda ovoz berishda ishtirok etishingizni soʻrab qolaman. [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 19:25, 11-Avgust 2022 (UTC) ==== Rozilar ==== <!-- # {{Roziman}} — ~~~~ --> # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Visola Tangirova|Visola Tangirova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Visola Tangirova|munozara]]) 05:15, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat, [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 19:18, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Nigina Yunusova|Nigina Yunusova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Nigina Yunusova|munozara]]) 19:21, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 00.22, 12-Avgust 2022 (UTC) # Optima D yangi oʻzgarishlarni tekshirib turishiga hamda ayrim maqolalarda amalga oshirilgan konstruktiv boʻlmagan tahrirlarni bekor qilganiga bir necha bor guvoh boʻlganman. Bundan tashqari, vikida anchagina tajriba orttirgan ushbu foydalanuvchi Vikipediya qoidalariga muvofiq boʻlmagan sahifalarni tezda oʻchirishga/oʻchirishga nomzod sifatida koʻrsatib, administratorlarga yordam qilib ham kelyapti. Oʻzbekcha Vikipediyada yangi foydalanuvchilar soni anchayin oshdi. Kuniga oʻrtacha 1-3 mingta tahrir qilinayotgan vikimizda vandalizm ham boʻlib turishi tabiiy hamda vikimizda unga qarshi kurashishda yordamlashmoqchi boʻlgan foydalanuvchi bor ekan, nega unga qarshi chiqaman? Albatta, dastaklayman. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 19:51, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat, @[[Foydalanuvchi:Malikxan|Malikxan]]! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Olimidono|Olimidono]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Olimidono|munozara]]) 01:00, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} [[Foydalanuvchi:Husniddin Rasulov|Husniddin Rasulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Husniddin Rasulov|munozara]]) 02:28, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Immortal7M|Immortal7M]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Immortal7M|munozara]]) 02:08, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — albatta bu kabi faol vikipedia jonkuyariga ovoz berish kerak ! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 05:20, 12-Avgust 2022 (UTC) #:Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:24, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — Yaxshi fikr [[Foydalanuvchi:Diwikiped|Diwikiped]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Diwikiped|munozara]]) 06:47, 12-Avgust 2022 (UTC) ==== Qarshilar ==== <!-- # {{Qarshiman}} — ~~~~ --> ==== Betaraflar ==== <!-- # {{Betarafman}} — ~~~~ --> ==== Munozara ==== ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. Vikkiijodingizni shu tarzda muvaffaqiyatli davom ettirishingizga tilakdoshman. Tabriklayman! — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 06:50, 12-Avgust 2022 (UTC) {{Munozara osti}} === [[Foydalanuvchi:Panda D]] === * {{Userlinks|Panda D}} : Assalomu alekum, Hurmatli foydalanuvchilar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda ancha qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatmoqdaman. Ovoz berishda ishtirok etib oʻz fikringizni bildirishingizni soʻrab qolaman. — [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 17:23, 8-Oktabr 2020 (UTC) ==== Rozilar ==== * {{Roziman}} — Ushbu status uchun munosib nomzod. [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 10:23, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! Faoliyatimni yanada foydaliroq qilish uchun doimo harakatdaman! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 10:26, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} -Ayni [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] bop status! Ishqilib oxiri bahayr bo'sin)))) [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 10:28, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 10:35, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} Sizga ishonamiz:) [[Foydalanuvchi:Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)|Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)|munozara]]) 10:33, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 10:37, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} Ajoyib nomzod! [[Foydalanuvchi:Melegim0820|Melegim0820]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Melegim0820|munozara]]) 10:43, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} Shaxsan roziman! [[Foydalanuvchi:Inosham|Inosham]] ==== Qarshilar ==== {{qarshiman}} bo'maydi ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== ==== Natija ==== 38gaa7xhyhzaifkcz2c7g3735ldyahl 2817254 2817253 2022-08-29T10:57:43Z Laziz Baxtiyorov 56023 /* Qarshilar */ wikitext text/x-wiki {{Qisqartma|[[VP:S/EHQ]]|[[VP:S/R]]}} <div class="anonymous-show boilerplate metadata" style="background:#dee; border:1px solid #00c; margin:0.5em; padding:0.5em;; padding: 1em; width:70%">Iltimos, soʻrov qoldirishingizdan avval [[Vikipediya:Eski holiga qaytaruvchilar]] sahifasi bilan tanishib chiqing. Odatda, '''[[VP:Nomfazolar|asosiyfazo]]da 200 dan oshiq tahrir''' qilgan foydalanuvchilargina ushbu statusga nomzodini koʻrsatishi mumkin. </div> {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:Kagansky]] === * {{Userlinks|Kagansky}} : Salom, Hurmatli vikihamkasblar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda anchagina qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatyapman. Baholi qudrat, ushbu soʻrovda ovoz berishda ishtirok etishingizni soʻrab qolaman. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 17:23, 8-Oktabr 2020 (UTC) ==== Rozilar ==== # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Xusinboy Bekchanov|Xusinboy Bekchanov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xusinboy Bekchanov|munozara]]) 19:14, 8-Oktabr 2020 (UTC). # {{Roziman}} — '''[[Foydalanuvchi:Muxriddin Azimov|Muxriddin Azimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muxriddin Azimov|munozara]]) 03:51, 9-Oktabr 2020 (UTC)''' # {{Roziman}}. Ushbu foydalanuvchi juda faol, hozirgi statusning berilishi orqali faollingingizga faollik qoʻshilishiga ishonchim komil. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 05:16, 9-Oktabr 2020 (UTC) #{{Roziman}}.[[Foydalanuvchi:Husniddin Rasulov|Husniddin Rasulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Husniddin Rasulov|munozara]]) 10:35, 29-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} --'''[[Foydalanuvchi:Vikichizar|<font color="blue">Viki</font><font color="orange">chi</font><font color="red">zar</font>]]'''<sup><big>[[Foydalanuvchi munozarasi:Vikichizar|<span style="color:orange">munozara</span>]]</big></sup> 17:45, 9-Oktabr 2020 (UTC) ==== Qarshilar ==== ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== Salom, Kagansky! Avvalambor, vandalizmga qarshi kurashishga hissa qoʻshmoqchi ekanligingiz uchun tashakkur! Keling, aytaylik, siz ushbu statusni oldingiz. Siz keyinchalik faol tarzda yangi oʻzgarishlarni tekshirib, vandal tahrirlarni qaytarasizmi („qaytarish“ deganda sahifa vandal qurboni boʻlishdan avvalgi versiyaga qaytarish nazarda tutilmoqda) yoki bu bir necha kunlikmi? [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 17:39, 8-Oktabr 2020 (UTC) : Salom, Malikxan! Avvalambor, [[Vikipediya:Rollback|Rollback]] statusini Oʻzbekcha Vikipediyada joriy etganingiz uchun tashakkur! Yangi oʻzgarishlarda vandal tahrirlarning boʻlib turishi va undan qochib qutulib boʻlmasligi achinarli hol albatta. Lekin, bunday tahrirlarni eski oʻzgarishlarda uchrab turishi ham haqiqatdan yiroq emas. Shularga asoslangan holda, ishonch bilan aytishim mumkinki, bu bir necha kunlik emas. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 18:27, 8-Oktabr 2020 (UTC) :: Demoqchi boʻlganim, aktiv tarzda ushbu yoʻnalishda harakat qilishga tayyorman. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 19:08, 8-Oktabr 2020 (UTC) ::: Juda soz! Unda sizga omad tilayman! ;) [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 05:12, 9-Oktabr 2020 (UTC) ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 16:27, 15-Oktabr 2020 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ]] === * {{Userlinks|ITPRO.UZ}} :: Hammaga salom! [[Vikipediya:Vandalizm|Vandalizm]], [[Spam|spam]] va '''PR''' reklamarga qarshi kurashish uchun ushbu statusni berishingizni so‘rayman. --[[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ|ITPRO.UZ]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ITPRO.UZ|munozara]]) 20:15, 1-Aprel 2021 (UTC) ==== Rozilar ==== # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 20:18, 1-Aprel 2021 (UTC) # {{Roziman}} — '''[[Foydalanuvchi:Muxriddin Azimov|Muxriddin Azimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muxriddin Azimov|munozara]]) 09:36, 2-Aprel 2021 (UTC)''' # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Asadbek Botirqulov|Asadbek Botirqulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Asadbek Botirqulov|munozara]]) 10:58, 2-Aprel 2021 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Xusinboy Bekchanov|Xusinboy Bekchanov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xusinboy Bekchanov|munozara]]) 11:23, 2-Aprel 2021 (UTC). # {{Roziman}} --<span style="border-radius:9em;padding:0 7px;background: linear-gradient(45deg, rgba(0,131,176,1) 0%, rgba(0,180,219,1) 85%);">[[Foydalanuvchi:Vikichizar|<span style="color:#FFF">'''Vikichizar'''</span>]]</span> <sup>[[User talk:Vikichizar|💬]]</sup> 14:26, 2-Aprel 2021 (UTC) ==== Qarshilar ==== ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 15:02, 2-Aprel 2021 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ]] === * {{Userlinks|ITPRO.UZ}} :: Loyihadagi faoliyatimmi yakunlaganim uchun ushbu statusn olib tashlashingizni soʻrayman. [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ|ITPRO.UZ]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ITPRO.UZ|munozara]]) 10:12, 12-Iyul 2021 (UTC) ::: {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 10:17, 12-Iyul 2021 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:Optima D]] === * {{Userlinks|Optima D}} : Salom, Hurmatli vikihamkasblar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda anchagina qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatyapman. Baholi qudrat, ushbu soʻrovda ovoz berishda ishtirok etishingizni soʻrab qolaman. [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 19:25, 11-Avgust 2022 (UTC) ==== Rozilar ==== <!-- # {{Roziman}} — ~~~~ --> # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Visola Tangirova|Visola Tangirova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Visola Tangirova|munozara]]) 05:15, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat, [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 19:18, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Nigina Yunusova|Nigina Yunusova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Nigina Yunusova|munozara]]) 19:21, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 00.22, 12-Avgust 2022 (UTC) # Optima D yangi oʻzgarishlarni tekshirib turishiga hamda ayrim maqolalarda amalga oshirilgan konstruktiv boʻlmagan tahrirlarni bekor qilganiga bir necha bor guvoh boʻlganman. Bundan tashqari, vikida anchagina tajriba orttirgan ushbu foydalanuvchi Vikipediya qoidalariga muvofiq boʻlmagan sahifalarni tezda oʻchirishga/oʻchirishga nomzod sifatida koʻrsatib, administratorlarga yordam qilib ham kelyapti. Oʻzbekcha Vikipediyada yangi foydalanuvchilar soni anchayin oshdi. Kuniga oʻrtacha 1-3 mingta tahrir qilinayotgan vikimizda vandalizm ham boʻlib turishi tabiiy hamda vikimizda unga qarshi kurashishda yordamlashmoqchi boʻlgan foydalanuvchi bor ekan, nega unga qarshi chiqaman? Albatta, dastaklayman. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 19:51, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat, @[[Foydalanuvchi:Malikxan|Malikxan]]! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Olimidono|Olimidono]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Olimidono|munozara]]) 01:00, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} [[Foydalanuvchi:Husniddin Rasulov|Husniddin Rasulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Husniddin Rasulov|munozara]]) 02:28, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Immortal7M|Immortal7M]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Immortal7M|munozara]]) 02:08, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — albatta bu kabi faol vikipedia jonkuyariga ovoz berish kerak ! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 05:20, 12-Avgust 2022 (UTC) #:Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:24, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — Yaxshi fikr [[Foydalanuvchi:Diwikiped|Diwikiped]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Diwikiped|munozara]]) 06:47, 12-Avgust 2022 (UTC) ==== Qarshilar ==== <!-- # {{Qarshiman}} — ~~~~ --> ==== Betaraflar ==== <!-- # {{Betarafman}} — ~~~~ --> ==== Munozara ==== ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. Vikkiijodingizni shu tarzda muvaffaqiyatli davom ettirishingizga tilakdoshman. Tabriklayman! — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 06:50, 12-Avgust 2022 (UTC) {{Munozara osti}} === [[Foydalanuvchi:Panda D]] === * {{Userlinks|Panda D}} : Assalomu alekum, Hurmatli foydalanuvchilar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda ancha qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatmoqdaman. Ovoz berishda ishtirok etib oʻz fikringizni bildirishingizni soʻrab qolaman. — [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 17:23, 8-Oktabr 2020 (UTC) ==== Rozilar ==== * {{Roziman}} — Ushbu status uchun munosib nomzod. [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 10:23, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! Faoliyatimni yanada foydaliroq qilish uchun doimo harakatdaman! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 10:26, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} -Ayni [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] bop status! Ishqilib oxiri bahayr bo'sin)))) [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 10:28, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 10:35, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} Sizga ishonamiz:) [[Foydalanuvchi:Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)|Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)|munozara]]) 10:33, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 10:37, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} Ajoyib nomzod! [[Foydalanuvchi:Melegim0820|Melegim0820]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Melegim0820|munozara]]) 10:43, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} Shaxsan roziman! [[Foydalanuvchi:Inosham|Inosham]] ==== Qarshilar ==== {{qarshiman}} bo'maydi [[Foydalanuvchi:Laziz Baxtiyorov|Laziz Baxtiyorov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Laziz Baxtiyorov|munozara]]) 10:57, 29-Avgust 2022 (UTC) ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== ==== Natija ==== evysc8dsifjdqwltdkmwfawmonwze8v 2817267 2817254 2022-08-29T11:03:13Z Finikchik 74243 /* Rozilar */ wikitext text/x-wiki {{Qisqartma|[[VP:S/EHQ]]|[[VP:S/R]]}} <div class="anonymous-show boilerplate metadata" style="background:#dee; border:1px solid #00c; margin:0.5em; padding:0.5em;; padding: 1em; width:70%">Iltimos, soʻrov qoldirishingizdan avval [[Vikipediya:Eski holiga qaytaruvchilar]] sahifasi bilan tanishib chiqing. Odatda, '''[[VP:Nomfazolar|asosiyfazo]]da 200 dan oshiq tahrir''' qilgan foydalanuvchilargina ushbu statusga nomzodini koʻrsatishi mumkin. </div> {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:Kagansky]] === * {{Userlinks|Kagansky}} : Salom, Hurmatli vikihamkasblar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda anchagina qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatyapman. Baholi qudrat, ushbu soʻrovda ovoz berishda ishtirok etishingizni soʻrab qolaman. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 17:23, 8-Oktabr 2020 (UTC) ==== Rozilar ==== # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Xusinboy Bekchanov|Xusinboy Bekchanov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xusinboy Bekchanov|munozara]]) 19:14, 8-Oktabr 2020 (UTC). # {{Roziman}} — '''[[Foydalanuvchi:Muxriddin Azimov|Muxriddin Azimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muxriddin Azimov|munozara]]) 03:51, 9-Oktabr 2020 (UTC)''' # {{Roziman}}. Ushbu foydalanuvchi juda faol, hozirgi statusning berilishi orqali faollingingizga faollik qoʻshilishiga ishonchim komil. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 05:16, 9-Oktabr 2020 (UTC) #{{Roziman}}.[[Foydalanuvchi:Husniddin Rasulov|Husniddin Rasulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Husniddin Rasulov|munozara]]) 10:35, 29-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} --'''[[Foydalanuvchi:Vikichizar|<font color="blue">Viki</font><font color="orange">chi</font><font color="red">zar</font>]]'''<sup><big>[[Foydalanuvchi munozarasi:Vikichizar|<span style="color:orange">munozara</span>]]</big></sup> 17:45, 9-Oktabr 2020 (UTC) ==== Qarshilar ==== ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== Salom, Kagansky! Avvalambor, vandalizmga qarshi kurashishga hissa qoʻshmoqchi ekanligingiz uchun tashakkur! Keling, aytaylik, siz ushbu statusni oldingiz. Siz keyinchalik faol tarzda yangi oʻzgarishlarni tekshirib, vandal tahrirlarni qaytarasizmi („qaytarish“ deganda sahifa vandal qurboni boʻlishdan avvalgi versiyaga qaytarish nazarda tutilmoqda) yoki bu bir necha kunlikmi? [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 17:39, 8-Oktabr 2020 (UTC) : Salom, Malikxan! Avvalambor, [[Vikipediya:Rollback|Rollback]] statusini Oʻzbekcha Vikipediyada joriy etganingiz uchun tashakkur! Yangi oʻzgarishlarda vandal tahrirlarning boʻlib turishi va undan qochib qutulib boʻlmasligi achinarli hol albatta. Lekin, bunday tahrirlarni eski oʻzgarishlarda uchrab turishi ham haqiqatdan yiroq emas. Shularga asoslangan holda, ishonch bilan aytishim mumkinki, bu bir necha kunlik emas. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 18:27, 8-Oktabr 2020 (UTC) :: Demoqchi boʻlganim, aktiv tarzda ushbu yoʻnalishda harakat qilishga tayyorman. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 19:08, 8-Oktabr 2020 (UTC) ::: Juda soz! Unda sizga omad tilayman! ;) [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 05:12, 9-Oktabr 2020 (UTC) ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 16:27, 15-Oktabr 2020 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ]] === * {{Userlinks|ITPRO.UZ}} :: Hammaga salom! [[Vikipediya:Vandalizm|Vandalizm]], [[Spam|spam]] va '''PR''' reklamarga qarshi kurashish uchun ushbu statusni berishingizni so‘rayman. --[[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ|ITPRO.UZ]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ITPRO.UZ|munozara]]) 20:15, 1-Aprel 2021 (UTC) ==== Rozilar ==== # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 20:18, 1-Aprel 2021 (UTC) # {{Roziman}} — '''[[Foydalanuvchi:Muxriddin Azimov|Muxriddin Azimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muxriddin Azimov|munozara]]) 09:36, 2-Aprel 2021 (UTC)''' # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Asadbek Botirqulov|Asadbek Botirqulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Asadbek Botirqulov|munozara]]) 10:58, 2-Aprel 2021 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Xusinboy Bekchanov|Xusinboy Bekchanov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xusinboy Bekchanov|munozara]]) 11:23, 2-Aprel 2021 (UTC). # {{Roziman}} --<span style="border-radius:9em;padding:0 7px;background: linear-gradient(45deg, rgba(0,131,176,1) 0%, rgba(0,180,219,1) 85%);">[[Foydalanuvchi:Vikichizar|<span style="color:#FFF">'''Vikichizar'''</span>]]</span> <sup>[[User talk:Vikichizar|💬]]</sup> 14:26, 2-Aprel 2021 (UTC) ==== Qarshilar ==== ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 15:02, 2-Aprel 2021 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ]] === * {{Userlinks|ITPRO.UZ}} :: Loyihadagi faoliyatimmi yakunlaganim uchun ushbu statusn olib tashlashingizni soʻrayman. [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ|ITPRO.UZ]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ITPRO.UZ|munozara]]) 10:12, 12-Iyul 2021 (UTC) ::: {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 10:17, 12-Iyul 2021 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:Optima D]] === * {{Userlinks|Optima D}} : Salom, Hurmatli vikihamkasblar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda anchagina qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatyapman. Baholi qudrat, ushbu soʻrovda ovoz berishda ishtirok etishingizni soʻrab qolaman. [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 19:25, 11-Avgust 2022 (UTC) ==== Rozilar ==== <!-- # {{Roziman}} — ~~~~ --> # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Visola Tangirova|Visola Tangirova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Visola Tangirova|munozara]]) 05:15, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat, [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 19:18, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Nigina Yunusova|Nigina Yunusova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Nigina Yunusova|munozara]]) 19:21, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 00.22, 12-Avgust 2022 (UTC) # Optima D yangi oʻzgarishlarni tekshirib turishiga hamda ayrim maqolalarda amalga oshirilgan konstruktiv boʻlmagan tahrirlarni bekor qilganiga bir necha bor guvoh boʻlganman. Bundan tashqari, vikida anchagina tajriba orttirgan ushbu foydalanuvchi Vikipediya qoidalariga muvofiq boʻlmagan sahifalarni tezda oʻchirishga/oʻchirishga nomzod sifatida koʻrsatib, administratorlarga yordam qilib ham kelyapti. Oʻzbekcha Vikipediyada yangi foydalanuvchilar soni anchayin oshdi. Kuniga oʻrtacha 1-3 mingta tahrir qilinayotgan vikimizda vandalizm ham boʻlib turishi tabiiy hamda vikimizda unga qarshi kurashishda yordamlashmoqchi boʻlgan foydalanuvchi bor ekan, nega unga qarshi chiqaman? Albatta, dastaklayman. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 19:51, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat, @[[Foydalanuvchi:Malikxan|Malikxan]]! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Olimidono|Olimidono]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Olimidono|munozara]]) 01:00, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} [[Foydalanuvchi:Husniddin Rasulov|Husniddin Rasulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Husniddin Rasulov|munozara]]) 02:28, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Immortal7M|Immortal7M]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Immortal7M|munozara]]) 02:08, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — albatta bu kabi faol vikipedia jonkuyariga ovoz berish kerak ! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 05:20, 12-Avgust 2022 (UTC) #:Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:24, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — Yaxshi fikr [[Foydalanuvchi:Diwikiped|Diwikiped]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Diwikiped|munozara]]) 06:47, 12-Avgust 2022 (UTC) ==== Qarshilar ==== <!-- # {{Qarshiman}} — ~~~~ --> ==== Betaraflar ==== <!-- # {{Betarafman}} — ~~~~ --> ==== Munozara ==== ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. Vikkiijodingizni shu tarzda muvaffaqiyatli davom ettirishingizga tilakdoshman. Tabriklayman! — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 06:50, 12-Avgust 2022 (UTC) {{Munozara osti}} === [[Foydalanuvchi:Panda D]] === * {{Userlinks|Panda D}} : Assalomu alekum, Hurmatli foydalanuvchilar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda ancha qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatmoqdaman. Ovoz berishda ishtirok etib oʻz fikringizni bildirishingizni soʻrab qolaman. — [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 17:23, 8-Oktabr 2020 (UTC) ==== Rozilar ==== * {{Roziman}} — Ushbu status uchun munosib nomzod. [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 10:23, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! Faoliyatimni yanada foydaliroq qilish uchun doimo harakatdaman! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 10:26, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} -Ayni [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] bop status! Ishqilib oxiri bahayr bo'sin)))) [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 10:28, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 10:35, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} Sizga ishonamiz:) [[Foydalanuvchi:Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)|Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)|munozara]]) 10:33, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 10:37, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} Ajoyib nomzod! [[Foydalanuvchi:Melegim0820|Melegim0820]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Melegim0820|munozara]]) 10:43, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} Shaxsan roziman! [[Foydalanuvchi:Inosham|Inosham]] * {{Roziman}} Juda faol, loyiq nomzod) [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ==== Qarshilar ==== {{qarshiman}} bo'maydi [[Foydalanuvchi:Laziz Baxtiyorov|Laziz Baxtiyorov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Laziz Baxtiyorov|munozara]]) 10:57, 29-Avgust 2022 (UTC) ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== ==== Natija ==== 8a2hcwtu309ws1g1gey5b7g7bvnz76l 2817271 2817267 2022-08-29T11:04:05Z Xidirova Umida 77000 /* Rozilar */ wikitext text/x-wiki {{Qisqartma|[[VP:S/EHQ]]|[[VP:S/R]]}} <div class="anonymous-show boilerplate metadata" style="background:#dee; border:1px solid #00c; margin:0.5em; padding:0.5em;; padding: 1em; width:70%">Iltimos, soʻrov qoldirishingizdan avval [[Vikipediya:Eski holiga qaytaruvchilar]] sahifasi bilan tanishib chiqing. Odatda, '''[[VP:Nomfazolar|asosiyfazo]]da 200 dan oshiq tahrir''' qilgan foydalanuvchilargina ushbu statusga nomzodini koʻrsatishi mumkin. </div> {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:Kagansky]] === * {{Userlinks|Kagansky}} : Salom, Hurmatli vikihamkasblar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda anchagina qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatyapman. Baholi qudrat, ushbu soʻrovda ovoz berishda ishtirok etishingizni soʻrab qolaman. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 17:23, 8-Oktabr 2020 (UTC) ==== Rozilar ==== # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Xusinboy Bekchanov|Xusinboy Bekchanov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xusinboy Bekchanov|munozara]]) 19:14, 8-Oktabr 2020 (UTC). # {{Roziman}} — '''[[Foydalanuvchi:Muxriddin Azimov|Muxriddin Azimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muxriddin Azimov|munozara]]) 03:51, 9-Oktabr 2020 (UTC)''' # {{Roziman}}. Ushbu foydalanuvchi juda faol, hozirgi statusning berilishi orqali faollingingizga faollik qoʻshilishiga ishonchim komil. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 05:16, 9-Oktabr 2020 (UTC) #{{Roziman}}.[[Foydalanuvchi:Husniddin Rasulov|Husniddin Rasulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Husniddin Rasulov|munozara]]) 10:35, 29-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} --'''[[Foydalanuvchi:Vikichizar|<font color="blue">Viki</font><font color="orange">chi</font><font color="red">zar</font>]]'''<sup><big>[[Foydalanuvchi munozarasi:Vikichizar|<span style="color:orange">munozara</span>]]</big></sup> 17:45, 9-Oktabr 2020 (UTC) ==== Qarshilar ==== ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== Salom, Kagansky! Avvalambor, vandalizmga qarshi kurashishga hissa qoʻshmoqchi ekanligingiz uchun tashakkur! Keling, aytaylik, siz ushbu statusni oldingiz. Siz keyinchalik faol tarzda yangi oʻzgarishlarni tekshirib, vandal tahrirlarni qaytarasizmi („qaytarish“ deganda sahifa vandal qurboni boʻlishdan avvalgi versiyaga qaytarish nazarda tutilmoqda) yoki bu bir necha kunlikmi? [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 17:39, 8-Oktabr 2020 (UTC) : Salom, Malikxan! Avvalambor, [[Vikipediya:Rollback|Rollback]] statusini Oʻzbekcha Vikipediyada joriy etganingiz uchun tashakkur! Yangi oʻzgarishlarda vandal tahrirlarning boʻlib turishi va undan qochib qutulib boʻlmasligi achinarli hol albatta. Lekin, bunday tahrirlarni eski oʻzgarishlarda uchrab turishi ham haqiqatdan yiroq emas. Shularga asoslangan holda, ishonch bilan aytishim mumkinki, bu bir necha kunlik emas. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 18:27, 8-Oktabr 2020 (UTC) :: Demoqchi boʻlganim, aktiv tarzda ushbu yoʻnalishda harakat qilishga tayyorman. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 19:08, 8-Oktabr 2020 (UTC) ::: Juda soz! Unda sizga omad tilayman! ;) [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 05:12, 9-Oktabr 2020 (UTC) ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 16:27, 15-Oktabr 2020 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ]] === * {{Userlinks|ITPRO.UZ}} :: Hammaga salom! [[Vikipediya:Vandalizm|Vandalizm]], [[Spam|spam]] va '''PR''' reklamarga qarshi kurashish uchun ushbu statusni berishingizni so‘rayman. --[[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ|ITPRO.UZ]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ITPRO.UZ|munozara]]) 20:15, 1-Aprel 2021 (UTC) ==== Rozilar ==== # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 20:18, 1-Aprel 2021 (UTC) # {{Roziman}} — '''[[Foydalanuvchi:Muxriddin Azimov|Muxriddin Azimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muxriddin Azimov|munozara]]) 09:36, 2-Aprel 2021 (UTC)''' # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Asadbek Botirqulov|Asadbek Botirqulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Asadbek Botirqulov|munozara]]) 10:58, 2-Aprel 2021 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Xusinboy Bekchanov|Xusinboy Bekchanov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xusinboy Bekchanov|munozara]]) 11:23, 2-Aprel 2021 (UTC). # {{Roziman}} --<span style="border-radius:9em;padding:0 7px;background: linear-gradient(45deg, rgba(0,131,176,1) 0%, rgba(0,180,219,1) 85%);">[[Foydalanuvchi:Vikichizar|<span style="color:#FFF">'''Vikichizar'''</span>]]</span> <sup>[[User talk:Vikichizar|💬]]</sup> 14:26, 2-Aprel 2021 (UTC) ==== Qarshilar ==== ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 15:02, 2-Aprel 2021 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ]] === * {{Userlinks|ITPRO.UZ}} :: Loyihadagi faoliyatimmi yakunlaganim uchun ushbu statusn olib tashlashingizni soʻrayman. [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ|ITPRO.UZ]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ITPRO.UZ|munozara]]) 10:12, 12-Iyul 2021 (UTC) ::: {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 10:17, 12-Iyul 2021 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:Optima D]] === * {{Userlinks|Optima D}} : Salom, Hurmatli vikihamkasblar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda anchagina qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatyapman. Baholi qudrat, ushbu soʻrovda ovoz berishda ishtirok etishingizni soʻrab qolaman. [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 19:25, 11-Avgust 2022 (UTC) ==== Rozilar ==== <!-- # {{Roziman}} — ~~~~ --> # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Visola Tangirova|Visola Tangirova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Visola Tangirova|munozara]]) 05:15, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat, [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 19:18, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Nigina Yunusova|Nigina Yunusova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Nigina Yunusova|munozara]]) 19:21, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 00.22, 12-Avgust 2022 (UTC) # Optima D yangi oʻzgarishlarni tekshirib turishiga hamda ayrim maqolalarda amalga oshirilgan konstruktiv boʻlmagan tahrirlarni bekor qilganiga bir necha bor guvoh boʻlganman. Bundan tashqari, vikida anchagina tajriba orttirgan ushbu foydalanuvchi Vikipediya qoidalariga muvofiq boʻlmagan sahifalarni tezda oʻchirishga/oʻchirishga nomzod sifatida koʻrsatib, administratorlarga yordam qilib ham kelyapti. Oʻzbekcha Vikipediyada yangi foydalanuvchilar soni anchayin oshdi. Kuniga oʻrtacha 1-3 mingta tahrir qilinayotgan vikimizda vandalizm ham boʻlib turishi tabiiy hamda vikimizda unga qarshi kurashishda yordamlashmoqchi boʻlgan foydalanuvchi bor ekan, nega unga qarshi chiqaman? Albatta, dastaklayman. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 19:51, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat, @[[Foydalanuvchi:Malikxan|Malikxan]]! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Olimidono|Olimidono]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Olimidono|munozara]]) 01:00, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} [[Foydalanuvchi:Husniddin Rasulov|Husniddin Rasulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Husniddin Rasulov|munozara]]) 02:28, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Immortal7M|Immortal7M]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Immortal7M|munozara]]) 02:08, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — albatta bu kabi faol vikipedia jonkuyariga ovoz berish kerak ! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 05:20, 12-Avgust 2022 (UTC) #:Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:24, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — Yaxshi fikr [[Foydalanuvchi:Diwikiped|Diwikiped]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Diwikiped|munozara]]) 06:47, 12-Avgust 2022 (UTC) ==== Qarshilar ==== <!-- # {{Qarshiman}} — ~~~~ --> ==== Betaraflar ==== <!-- # {{Betarafman}} — ~~~~ --> ==== Munozara ==== ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. Vikkiijodingizni shu tarzda muvaffaqiyatli davom ettirishingizga tilakdoshman. Tabriklayman! — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 06:50, 12-Avgust 2022 (UTC) {{Munozara osti}} === [[Foydalanuvchi:Panda D]] === * {{Userlinks|Panda D}} : Assalomu alekum, Hurmatli foydalanuvchilar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda ancha qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatmoqdaman. Ovoz berishda ishtirok etib oʻz fikringizni bildirishingizni soʻrab qolaman. — [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 17:23, 8-Oktabr 2020 (UTC) ==== Rozilar ==== * {{Roziman}} — Ushbu status uchun munosib nomzod. [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 10:23, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! Faoliyatimni yanada foydaliroq qilish uchun doimo harakatdaman! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 10:26, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} -Ayni [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] bop status! Ishqilib oxiri bahayr bo'sin)))) [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 10:28, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 10:35, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} Sizga ishonamiz:) [[Foydalanuvchi:Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)|Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)|munozara]]) 10:33, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 10:37, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} Ajoyib nomzod! [[Foydalanuvchi:Melegim0820|Melegim0820]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Melegim0820|munozara]]) 10:43, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} Shaxsan roziman! [[Foydalanuvchi:Inosham|Inosham]] * {{Roziman}} Juda faol, loyiq nomzod) [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] * {{Roziman}} [[Foydalanuvchi:Xidirova Umida|Xidirova Umida]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xidirova Umida|munozara]]) 11:04, 29-Avgust 2022 (UTC) ==== Qarshilar ==== {{qarshiman}} bo'maydi [[Foydalanuvchi:Laziz Baxtiyorov|Laziz Baxtiyorov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Laziz Baxtiyorov|munozara]]) 10:57, 29-Avgust 2022 (UTC) ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== ==== Natija ==== 00pa3xnaop63nwc3pz5yeh93v57ygfg 2817277 2817271 2022-08-29T11:07:02Z Panda D 74095 /* Rozilar 4 */ Javob wikitext text/x-wiki {{Qisqartma|[[VP:S/EHQ]]|[[VP:S/R]]}} <div class="anonymous-show boilerplate metadata" style="background:#dee; border:1px solid #00c; margin:0.5em; padding:0.5em;; padding: 1em; width:70%">Iltimos, soʻrov qoldirishingizdan avval [[Vikipediya:Eski holiga qaytaruvchilar]] sahifasi bilan tanishib chiqing. Odatda, '''[[VP:Nomfazolar|asosiyfazo]]da 200 dan oshiq tahrir''' qilgan foydalanuvchilargina ushbu statusga nomzodini koʻrsatishi mumkin. </div> {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:Kagansky]] === * {{Userlinks|Kagansky}} : Salom, Hurmatli vikihamkasblar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda anchagina qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatyapman. Baholi qudrat, ushbu soʻrovda ovoz berishda ishtirok etishingizni soʻrab qolaman. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 17:23, 8-Oktabr 2020 (UTC) ==== Rozilar ==== # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Xusinboy Bekchanov|Xusinboy Bekchanov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xusinboy Bekchanov|munozara]]) 19:14, 8-Oktabr 2020 (UTC). # {{Roziman}} — '''[[Foydalanuvchi:Muxriddin Azimov|Muxriddin Azimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muxriddin Azimov|munozara]]) 03:51, 9-Oktabr 2020 (UTC)''' # {{Roziman}}. Ushbu foydalanuvchi juda faol, hozirgi statusning berilishi orqali faollingingizga faollik qoʻshilishiga ishonchim komil. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 05:16, 9-Oktabr 2020 (UTC) #{{Roziman}}.[[Foydalanuvchi:Husniddin Rasulov|Husniddin Rasulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Husniddin Rasulov|munozara]]) 10:35, 29-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} --'''[[Foydalanuvchi:Vikichizar|<font color="blue">Viki</font><font color="orange">chi</font><font color="red">zar</font>]]'''<sup><big>[[Foydalanuvchi munozarasi:Vikichizar|<span style="color:orange">munozara</span>]]</big></sup> 17:45, 9-Oktabr 2020 (UTC) ==== Qarshilar ==== ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== Salom, Kagansky! Avvalambor, vandalizmga qarshi kurashishga hissa qoʻshmoqchi ekanligingiz uchun tashakkur! Keling, aytaylik, siz ushbu statusni oldingiz. Siz keyinchalik faol tarzda yangi oʻzgarishlarni tekshirib, vandal tahrirlarni qaytarasizmi („qaytarish“ deganda sahifa vandal qurboni boʻlishdan avvalgi versiyaga qaytarish nazarda tutilmoqda) yoki bu bir necha kunlikmi? [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 17:39, 8-Oktabr 2020 (UTC) : Salom, Malikxan! Avvalambor, [[Vikipediya:Rollback|Rollback]] statusini Oʻzbekcha Vikipediyada joriy etganingiz uchun tashakkur! Yangi oʻzgarishlarda vandal tahrirlarning boʻlib turishi va undan qochib qutulib boʻlmasligi achinarli hol albatta. Lekin, bunday tahrirlarni eski oʻzgarishlarda uchrab turishi ham haqiqatdan yiroq emas. Shularga asoslangan holda, ishonch bilan aytishim mumkinki, bu bir necha kunlik emas. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 18:27, 8-Oktabr 2020 (UTC) :: Demoqchi boʻlganim, aktiv tarzda ushbu yoʻnalishda harakat qilishga tayyorman. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 19:08, 8-Oktabr 2020 (UTC) ::: Juda soz! Unda sizga omad tilayman! ;) [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 05:12, 9-Oktabr 2020 (UTC) ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 16:27, 15-Oktabr 2020 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ]] === * {{Userlinks|ITPRO.UZ}} :: Hammaga salom! [[Vikipediya:Vandalizm|Vandalizm]], [[Spam|spam]] va '''PR''' reklamarga qarshi kurashish uchun ushbu statusni berishingizni so‘rayman. --[[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ|ITPRO.UZ]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ITPRO.UZ|munozara]]) 20:15, 1-Aprel 2021 (UTC) ==== Rozilar ==== # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 20:18, 1-Aprel 2021 (UTC) # {{Roziman}} — '''[[Foydalanuvchi:Muxriddin Azimov|Muxriddin Azimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muxriddin Azimov|munozara]]) 09:36, 2-Aprel 2021 (UTC)''' # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Asadbek Botirqulov|Asadbek Botirqulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Asadbek Botirqulov|munozara]]) 10:58, 2-Aprel 2021 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Xusinboy Bekchanov|Xusinboy Bekchanov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xusinboy Bekchanov|munozara]]) 11:23, 2-Aprel 2021 (UTC). # {{Roziman}} --<span style="border-radius:9em;padding:0 7px;background: linear-gradient(45deg, rgba(0,131,176,1) 0%, rgba(0,180,219,1) 85%);">[[Foydalanuvchi:Vikichizar|<span style="color:#FFF">'''Vikichizar'''</span>]]</span> <sup>[[User talk:Vikichizar|💬]]</sup> 14:26, 2-Aprel 2021 (UTC) ==== Qarshilar ==== ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 15:02, 2-Aprel 2021 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ]] === * {{Userlinks|ITPRO.UZ}} :: Loyihadagi faoliyatimmi yakunlaganim uchun ushbu statusn olib tashlashingizni soʻrayman. [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ|ITPRO.UZ]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ITPRO.UZ|munozara]]) 10:12, 12-Iyul 2021 (UTC) ::: {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 10:17, 12-Iyul 2021 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:Optima D]] === * {{Userlinks|Optima D}} : Salom, Hurmatli vikihamkasblar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda anchagina qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatyapman. Baholi qudrat, ushbu soʻrovda ovoz berishda ishtirok etishingizni soʻrab qolaman. [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 19:25, 11-Avgust 2022 (UTC) ==== Rozilar ==== <!-- # {{Roziman}} — ~~~~ --> # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Visola Tangirova|Visola Tangirova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Visola Tangirova|munozara]]) 05:15, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat, [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 19:18, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Nigina Yunusova|Nigina Yunusova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Nigina Yunusova|munozara]]) 19:21, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 00.22, 12-Avgust 2022 (UTC) # Optima D yangi oʻzgarishlarni tekshirib turishiga hamda ayrim maqolalarda amalga oshirilgan konstruktiv boʻlmagan tahrirlarni bekor qilganiga bir necha bor guvoh boʻlganman. Bundan tashqari, vikida anchagina tajriba orttirgan ushbu foydalanuvchi Vikipediya qoidalariga muvofiq boʻlmagan sahifalarni tezda oʻchirishga/oʻchirishga nomzod sifatida koʻrsatib, administratorlarga yordam qilib ham kelyapti. Oʻzbekcha Vikipediyada yangi foydalanuvchilar soni anchayin oshdi. Kuniga oʻrtacha 1-3 mingta tahrir qilinayotgan vikimizda vandalizm ham boʻlib turishi tabiiy hamda vikimizda unga qarshi kurashishda yordamlashmoqchi boʻlgan foydalanuvchi bor ekan, nega unga qarshi chiqaman? Albatta, dastaklayman. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 19:51, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat, @[[Foydalanuvchi:Malikxan|Malikxan]]! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Olimidono|Olimidono]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Olimidono|munozara]]) 01:00, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} [[Foydalanuvchi:Husniddin Rasulov|Husniddin Rasulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Husniddin Rasulov|munozara]]) 02:28, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Immortal7M|Immortal7M]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Immortal7M|munozara]]) 02:08, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — albatta bu kabi faol vikipedia jonkuyariga ovoz berish kerak ! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 05:20, 12-Avgust 2022 (UTC) #:Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:24, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — Yaxshi fikr [[Foydalanuvchi:Diwikiped|Diwikiped]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Diwikiped|munozara]]) 06:47, 12-Avgust 2022 (UTC) ==== Qarshilar ==== <!-- # {{Qarshiman}} — ~~~~ --> ==== Betaraflar ==== <!-- # {{Betarafman}} — ~~~~ --> ==== Munozara ==== ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. Vikkiijodingizni shu tarzda muvaffaqiyatli davom ettirishingizga tilakdoshman. Tabriklayman! — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 06:50, 12-Avgust 2022 (UTC) {{Munozara osti}} === [[Foydalanuvchi:Panda D]] === * {{Userlinks|Panda D}} : Assalomu alekum, Hurmatli foydalanuvchilar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda ancha qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatmoqdaman. Ovoz berishda ishtirok etib oʻz fikringizni bildirishingizni soʻrab qolaman. — [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 17:23, 8-Oktabr 2020 (UTC) ==== Rozilar ==== * {{Roziman}} — Ushbu status uchun munosib nomzod. [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 10:23, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! Faoliyatimni yanada foydaliroq qilish uchun doimo harakatdaman! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 10:26, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} -Ayni [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] bop status! Ishqilib oxiri bahayr bo'sin)))) [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 10:28, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 10:35, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} Sizga ishonamiz:) [[Foydalanuvchi:Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)|Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)|munozara]]) 10:33, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 10:37, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} Ajoyib nomzod! [[Foydalanuvchi:Melegim0820|Melegim0820]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Melegim0820|munozara]]) 10:43, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 11:07, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} Shaxsan roziman! [[Foydalanuvchi:Inosham|Inosham]] * {{Roziman}} Juda faol, loyiq nomzod) [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] * {{Roziman}} [[Foydalanuvchi:Xidirova Umida|Xidirova Umida]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xidirova Umida|munozara]]) 11:04, 29-Avgust 2022 (UTC) ==== Qarshilar ==== {{qarshiman}} bo'maydi [[Foydalanuvchi:Laziz Baxtiyorov|Laziz Baxtiyorov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Laziz Baxtiyorov|munozara]]) 10:57, 29-Avgust 2022 (UTC) ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== ==== Natija ==== ii3snsnhqprhfzijwzs5zoutus6vewt 2817279 2817277 2022-08-29T11:07:21Z Panda D 74095 /* Rozilar 4 */ Javob wikitext text/x-wiki {{Qisqartma|[[VP:S/EHQ]]|[[VP:S/R]]}} <div class="anonymous-show boilerplate metadata" style="background:#dee; border:1px solid #00c; margin:0.5em; padding:0.5em;; padding: 1em; width:70%">Iltimos, soʻrov qoldirishingizdan avval [[Vikipediya:Eski holiga qaytaruvchilar]] sahifasi bilan tanishib chiqing. Odatda, '''[[VP:Nomfazolar|asosiyfazo]]da 200 dan oshiq tahrir''' qilgan foydalanuvchilargina ushbu statusga nomzodini koʻrsatishi mumkin. </div> {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:Kagansky]] === * {{Userlinks|Kagansky}} : Salom, Hurmatli vikihamkasblar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda anchagina qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatyapman. Baholi qudrat, ushbu soʻrovda ovoz berishda ishtirok etishingizni soʻrab qolaman. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 17:23, 8-Oktabr 2020 (UTC) ==== Rozilar ==== # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Xusinboy Bekchanov|Xusinboy Bekchanov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xusinboy Bekchanov|munozara]]) 19:14, 8-Oktabr 2020 (UTC). # {{Roziman}} — '''[[Foydalanuvchi:Muxriddin Azimov|Muxriddin Azimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muxriddin Azimov|munozara]]) 03:51, 9-Oktabr 2020 (UTC)''' # {{Roziman}}. Ushbu foydalanuvchi juda faol, hozirgi statusning berilishi orqali faollingingizga faollik qoʻshilishiga ishonchim komil. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 05:16, 9-Oktabr 2020 (UTC) #{{Roziman}}.[[Foydalanuvchi:Husniddin Rasulov|Husniddin Rasulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Husniddin Rasulov|munozara]]) 10:35, 29-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} --'''[[Foydalanuvchi:Vikichizar|<font color="blue">Viki</font><font color="orange">chi</font><font color="red">zar</font>]]'''<sup><big>[[Foydalanuvchi munozarasi:Vikichizar|<span style="color:orange">munozara</span>]]</big></sup> 17:45, 9-Oktabr 2020 (UTC) ==== Qarshilar ==== ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== Salom, Kagansky! Avvalambor, vandalizmga qarshi kurashishga hissa qoʻshmoqchi ekanligingiz uchun tashakkur! Keling, aytaylik, siz ushbu statusni oldingiz. Siz keyinchalik faol tarzda yangi oʻzgarishlarni tekshirib, vandal tahrirlarni qaytarasizmi („qaytarish“ deganda sahifa vandal qurboni boʻlishdan avvalgi versiyaga qaytarish nazarda tutilmoqda) yoki bu bir necha kunlikmi? [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 17:39, 8-Oktabr 2020 (UTC) : Salom, Malikxan! Avvalambor, [[Vikipediya:Rollback|Rollback]] statusini Oʻzbekcha Vikipediyada joriy etganingiz uchun tashakkur! Yangi oʻzgarishlarda vandal tahrirlarning boʻlib turishi va undan qochib qutulib boʻlmasligi achinarli hol albatta. Lekin, bunday tahrirlarni eski oʻzgarishlarda uchrab turishi ham haqiqatdan yiroq emas. Shularga asoslangan holda, ishonch bilan aytishim mumkinki, bu bir necha kunlik emas. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 18:27, 8-Oktabr 2020 (UTC) :: Demoqchi boʻlganim, aktiv tarzda ushbu yoʻnalishda harakat qilishga tayyorman. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 19:08, 8-Oktabr 2020 (UTC) ::: Juda soz! Unda sizga omad tilayman! ;) [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 05:12, 9-Oktabr 2020 (UTC) ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 16:27, 15-Oktabr 2020 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ]] === * {{Userlinks|ITPRO.UZ}} :: Hammaga salom! [[Vikipediya:Vandalizm|Vandalizm]], [[Spam|spam]] va '''PR''' reklamarga qarshi kurashish uchun ushbu statusni berishingizni so‘rayman. --[[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ|ITPRO.UZ]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ITPRO.UZ|munozara]]) 20:15, 1-Aprel 2021 (UTC) ==== Rozilar ==== # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 20:18, 1-Aprel 2021 (UTC) # {{Roziman}} — '''[[Foydalanuvchi:Muxriddin Azimov|Muxriddin Azimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muxriddin Azimov|munozara]]) 09:36, 2-Aprel 2021 (UTC)''' # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Asadbek Botirqulov|Asadbek Botirqulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Asadbek Botirqulov|munozara]]) 10:58, 2-Aprel 2021 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Xusinboy Bekchanov|Xusinboy Bekchanov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xusinboy Bekchanov|munozara]]) 11:23, 2-Aprel 2021 (UTC). # {{Roziman}} --<span style="border-radius:9em;padding:0 7px;background: linear-gradient(45deg, rgba(0,131,176,1) 0%, rgba(0,180,219,1) 85%);">[[Foydalanuvchi:Vikichizar|<span style="color:#FFF">'''Vikichizar'''</span>]]</span> <sup>[[User talk:Vikichizar|💬]]</sup> 14:26, 2-Aprel 2021 (UTC) ==== Qarshilar ==== ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 15:02, 2-Aprel 2021 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ]] === * {{Userlinks|ITPRO.UZ}} :: Loyihadagi faoliyatimmi yakunlaganim uchun ushbu statusn olib tashlashingizni soʻrayman. [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ|ITPRO.UZ]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ITPRO.UZ|munozara]]) 10:12, 12-Iyul 2021 (UTC) ::: {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 10:17, 12-Iyul 2021 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:Optima D]] === * {{Userlinks|Optima D}} : Salom, Hurmatli vikihamkasblar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda anchagina qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatyapman. Baholi qudrat, ushbu soʻrovda ovoz berishda ishtirok etishingizni soʻrab qolaman. [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 19:25, 11-Avgust 2022 (UTC) ==== Rozilar ==== <!-- # {{Roziman}} — ~~~~ --> # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Visola Tangirova|Visola Tangirova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Visola Tangirova|munozara]]) 05:15, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat, [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 19:18, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Nigina Yunusova|Nigina Yunusova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Nigina Yunusova|munozara]]) 19:21, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 00.22, 12-Avgust 2022 (UTC) # Optima D yangi oʻzgarishlarni tekshirib turishiga hamda ayrim maqolalarda amalga oshirilgan konstruktiv boʻlmagan tahrirlarni bekor qilganiga bir necha bor guvoh boʻlganman. Bundan tashqari, vikida anchagina tajriba orttirgan ushbu foydalanuvchi Vikipediya qoidalariga muvofiq boʻlmagan sahifalarni tezda oʻchirishga/oʻchirishga nomzod sifatida koʻrsatib, administratorlarga yordam qilib ham kelyapti. Oʻzbekcha Vikipediyada yangi foydalanuvchilar soni anchayin oshdi. Kuniga oʻrtacha 1-3 mingta tahrir qilinayotgan vikimizda vandalizm ham boʻlib turishi tabiiy hamda vikimizda unga qarshi kurashishda yordamlashmoqchi boʻlgan foydalanuvchi bor ekan, nega unga qarshi chiqaman? Albatta, dastaklayman. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 19:51, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat, @[[Foydalanuvchi:Malikxan|Malikxan]]! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Olimidono|Olimidono]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Olimidono|munozara]]) 01:00, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} [[Foydalanuvchi:Husniddin Rasulov|Husniddin Rasulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Husniddin Rasulov|munozara]]) 02:28, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Immortal7M|Immortal7M]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Immortal7M|munozara]]) 02:08, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — albatta bu kabi faol vikipedia jonkuyariga ovoz berish kerak ! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 05:20, 12-Avgust 2022 (UTC) #:Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:24, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — Yaxshi fikr [[Foydalanuvchi:Diwikiped|Diwikiped]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Diwikiped|munozara]]) 06:47, 12-Avgust 2022 (UTC) ==== Qarshilar ==== <!-- # {{Qarshiman}} — ~~~~ --> ==== Betaraflar ==== <!-- # {{Betarafman}} — ~~~~ --> ==== Munozara ==== ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. Vikkiijodingizni shu tarzda muvaffaqiyatli davom ettirishingizga tilakdoshman. Tabriklayman! — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 06:50, 12-Avgust 2022 (UTC) {{Munozara osti}} === [[Foydalanuvchi:Panda D]] === * {{Userlinks|Panda D}} : Assalomu alekum, Hurmatli foydalanuvchilar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda ancha qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatmoqdaman. Ovoz berishda ishtirok etib oʻz fikringizni bildirishingizni soʻrab qolaman. — [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 17:23, 8-Oktabr 2020 (UTC) ==== Rozilar ==== * {{Roziman}} — Ushbu status uchun munosib nomzod. [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 10:23, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! Faoliyatimni yanada foydaliroq qilish uchun doimo harakatdaman! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 10:26, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} -Ayni [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] bop status! Ishqilib oxiri bahayr bo'sin)))) [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 10:28, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 10:35, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} Sizga ishonamiz:) [[Foydalanuvchi:Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)|Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)|munozara]]) 10:33, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 10:37, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} Ajoyib nomzod! [[Foydalanuvchi:Melegim0820|Melegim0820]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Melegim0820|munozara]]) 10:43, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 11:07, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} Shaxsan roziman! [[Foydalanuvchi:Inosham|Inosham]] * {{Roziman}} Juda faol, loyiq nomzod) [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] * {{Roziman}} [[Foydalanuvchi:Xidirova Umida|Xidirova Umida]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xidirova Umida|munozara]]) 11:04, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 11:07, 29-Avgust 2022 (UTC) ==== Qarshilar ==== {{qarshiman}} bo'maydi [[Foydalanuvchi:Laziz Baxtiyorov|Laziz Baxtiyorov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Laziz Baxtiyorov|munozara]]) 10:57, 29-Avgust 2022 (UTC) ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== ==== Natija ==== tb90jb8lqmvnvjyrl6pl2nlfiu4i9og 2817287 2817279 2022-08-29T11:16:14Z SadoqatSamandarova 76626 Roziman wikitext text/x-wiki {{Qisqartma|[[VP:S/EHQ]]|[[VP:S/R]]}} <div class="anonymous-show boilerplate metadata" style="background:#dee; border:1px solid #00c; margin:0.5em; padding:0.5em;; padding: 1em; width:70%">Iltimos, soʻrov qoldirishingizdan avval [[Vikipediya:Eski holiga qaytaruvchilar]] sahifasi bilan tanishib chiqing. Odatda, '''[[VP:Nomfazolar|asosiyfazo]]da 200 dan oshiq tahrir''' qilgan foydalanuvchilargina ushbu statusga nomzodini koʻrsatishi mumkin. </div> {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:Kagansky]] === * {{Userlinks|Kagansky}} : Salom, Hurmatli vikihamkasblar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda anchagina qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatyapman. Baholi qudrat, ushbu soʻrovda ovoz berishda ishtirok etishingizni soʻrab qolaman. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 17:23, 8-Oktabr 2020 (UTC) ==== Rozilar ==== # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Xusinboy Bekchanov|Xusinboy Bekchanov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xusinboy Bekchanov|munozara]]) 19:14, 8-Oktabr 2020 (UTC). # {{Roziman}} — '''[[Foydalanuvchi:Muxriddin Azimov|Muxriddin Azimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muxriddin Azimov|munozara]]) 03:51, 9-Oktabr 2020 (UTC)''' # {{Roziman}}. Ushbu foydalanuvchi juda faol, hozirgi statusning berilishi orqali faollingingizga faollik qoʻshilishiga ishonchim komil. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 05:16, 9-Oktabr 2020 (UTC) #{{Roziman}}.[[Foydalanuvchi:Husniddin Rasulov|Husniddin Rasulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Husniddin Rasulov|munozara]]) 10:35, 29-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} --'''[[Foydalanuvchi:Vikichizar|<font color="blue">Viki</font><font color="orange">chi</font><font color="red">zar</font>]]'''<sup><big>[[Foydalanuvchi munozarasi:Vikichizar|<span style="color:orange">munozara</span>]]</big></sup> 17:45, 9-Oktabr 2020 (UTC) ==== Qarshilar ==== ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== Salom, Kagansky! Avvalambor, vandalizmga qarshi kurashishga hissa qoʻshmoqchi ekanligingiz uchun tashakkur! Keling, aytaylik, siz ushbu statusni oldingiz. Siz keyinchalik faol tarzda yangi oʻzgarishlarni tekshirib, vandal tahrirlarni qaytarasizmi („qaytarish“ deganda sahifa vandal qurboni boʻlishdan avvalgi versiyaga qaytarish nazarda tutilmoqda) yoki bu bir necha kunlikmi? [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 17:39, 8-Oktabr 2020 (UTC) : Salom, Malikxan! Avvalambor, [[Vikipediya:Rollback|Rollback]] statusini Oʻzbekcha Vikipediyada joriy etganingiz uchun tashakkur! Yangi oʻzgarishlarda vandal tahrirlarning boʻlib turishi va undan qochib qutulib boʻlmasligi achinarli hol albatta. Lekin, bunday tahrirlarni eski oʻzgarishlarda uchrab turishi ham haqiqatdan yiroq emas. Shularga asoslangan holda, ishonch bilan aytishim mumkinki, bu bir necha kunlik emas. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 18:27, 8-Oktabr 2020 (UTC) :: Demoqchi boʻlganim, aktiv tarzda ushbu yoʻnalishda harakat qilishga tayyorman. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 19:08, 8-Oktabr 2020 (UTC) ::: Juda soz! Unda sizga omad tilayman! ;) [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 05:12, 9-Oktabr 2020 (UTC) ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 16:27, 15-Oktabr 2020 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ]] === * {{Userlinks|ITPRO.UZ}} :: Hammaga salom! [[Vikipediya:Vandalizm|Vandalizm]], [[Spam|spam]] va '''PR''' reklamarga qarshi kurashish uchun ushbu statusni berishingizni so‘rayman. --[[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ|ITPRO.UZ]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ITPRO.UZ|munozara]]) 20:15, 1-Aprel 2021 (UTC) ==== Rozilar ==== # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 20:18, 1-Aprel 2021 (UTC) # {{Roziman}} — '''[[Foydalanuvchi:Muxriddin Azimov|Muxriddin Azimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muxriddin Azimov|munozara]]) 09:36, 2-Aprel 2021 (UTC)''' # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Asadbek Botirqulov|Asadbek Botirqulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Asadbek Botirqulov|munozara]]) 10:58, 2-Aprel 2021 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Xusinboy Bekchanov|Xusinboy Bekchanov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xusinboy Bekchanov|munozara]]) 11:23, 2-Aprel 2021 (UTC). # {{Roziman}} --<span style="border-radius:9em;padding:0 7px;background: linear-gradient(45deg, rgba(0,131,176,1) 0%, rgba(0,180,219,1) 85%);">[[Foydalanuvchi:Vikichizar|<span style="color:#FFF">'''Vikichizar'''</span>]]</span> <sup>[[User talk:Vikichizar|💬]]</sup> 14:26, 2-Aprel 2021 (UTC) ==== Qarshilar ==== ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 15:02, 2-Aprel 2021 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ]] === * {{Userlinks|ITPRO.UZ}} :: Loyihadagi faoliyatimmi yakunlaganim uchun ushbu statusn olib tashlashingizni soʻrayman. [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ|ITPRO.UZ]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ITPRO.UZ|munozara]]) 10:12, 12-Iyul 2021 (UTC) ::: {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 10:17, 12-Iyul 2021 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:Optima D]] === * {{Userlinks|Optima D}} : Salom, Hurmatli vikihamkasblar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda anchagina qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatyapman. Baholi qudrat, ushbu soʻrovda ovoz berishda ishtirok etishingizni soʻrab qolaman. [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 19:25, 11-Avgust 2022 (UTC) ==== Rozilar ==== <!-- # {{Roziman}} — ~~~~ --> # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Visola Tangirova|Visola Tangirova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Visola Tangirova|munozara]]) 05:15, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat, [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 19:18, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Nigina Yunusova|Nigina Yunusova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Nigina Yunusova|munozara]]) 19:21, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 00.22, 12-Avgust 2022 (UTC) # Optima D yangi oʻzgarishlarni tekshirib turishiga hamda ayrim maqolalarda amalga oshirilgan konstruktiv boʻlmagan tahrirlarni bekor qilganiga bir necha bor guvoh boʻlganman. Bundan tashqari, vikida anchagina tajriba orttirgan ushbu foydalanuvchi Vikipediya qoidalariga muvofiq boʻlmagan sahifalarni tezda oʻchirishga/oʻchirishga nomzod sifatida koʻrsatib, administratorlarga yordam qilib ham kelyapti. Oʻzbekcha Vikipediyada yangi foydalanuvchilar soni anchayin oshdi. Kuniga oʻrtacha 1-3 mingta tahrir qilinayotgan vikimizda vandalizm ham boʻlib turishi tabiiy hamda vikimizda unga qarshi kurashishda yordamlashmoqchi boʻlgan foydalanuvchi bor ekan, nega unga qarshi chiqaman? Albatta, dastaklayman. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 19:51, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat, @[[Foydalanuvchi:Malikxan|Malikxan]]! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Olimidono|Olimidono]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Olimidono|munozara]]) 01:00, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} [[Foydalanuvchi:Husniddin Rasulov|Husniddin Rasulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Husniddin Rasulov|munozara]]) 02:28, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Immortal7M|Immortal7M]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Immortal7M|munozara]]) 02:08, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — albatta bu kabi faol vikipedia jonkuyariga ovoz berish kerak ! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 05:20, 12-Avgust 2022 (UTC) #:Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:24, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — Yaxshi fikr [[Foydalanuvchi:Diwikiped|Diwikiped]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Diwikiped|munozara]]) 06:47, 12-Avgust 2022 (UTC) ==== Qarshilar ==== <!-- # {{Qarshiman}} — ~~~~ --> ==== Betaraflar ==== <!-- # {{Betarafman}} — ~~~~ --> ==== Munozara ==== ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. Vikkiijodingizni shu tarzda muvaffaqiyatli davom ettirishingizga tilakdoshman. Tabriklayman! — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 06:50, 12-Avgust 2022 (UTC) {{Munozara osti}} === [[Foydalanuvchi:Panda D]] === * {{Userlinks|Panda D}} : Assalomu alekum, Hurmatli foydalanuvchilar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda ancha qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatmoqdaman. Ovoz berishda ishtirok etib oʻz fikringizni bildirishingizni soʻrab qolaman. — [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 17:23, 8-Oktabr 2020 (UTC) ==== Rozilar ==== * {{Roziman}} — Ushbu status uchun munosib nomzod. [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 10:23, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! Faoliyatimni yanada foydaliroq qilish uchun doimo harakatdaman! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 10:26, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} -Ayni [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] bop status! Ishqilib oxiri bahayr bo'sin)))) [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 10:28, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 10:35, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} Sizga ishonamiz:) [[Foydalanuvchi:Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)|Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)|munozara]]) 10:33, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 10:37, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} Ajoyib nomzod! [[Foydalanuvchi:Melegim0820|Melegim0820]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Melegim0820|munozara]]) 10:43, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 11:07, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} Shaxsan roziman! [[Foydalanuvchi:Inosham|Inosham]] * {{Roziman}} Juda faol, loyiq nomzod) [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] * {{Roziman}} [[Foydalanuvchi:Xidirova Umida|Xidirova Umida]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xidirova Umida|munozara]]) 11:04, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 11:07, 29-Avgust 2022 (UTC) ==== Qarshilar ==== {{qarshiman}} bo'maydi [[Foydalanuvchi:Laziz Baxtiyorov|Laziz Baxtiyorov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Laziz Baxtiyorov|munozara]]) 10:57, 29-Avgust 2022 (UTC) ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== ==== Natija ==== kd1pvy4s9wyv31e3lszjyq4v0luwjk7 2817297 2817287 2022-08-29T11:18:25Z SadoqatSamandarova 76626 /* Rozilar */ wikitext text/x-wiki {{Qisqartma|[[VP:S/EHQ]]|[[VP:S/R]]}} <div class="anonymous-show boilerplate metadata" style="background:#dee; border:1px solid #00c; margin:0.5em; padding:0.5em;; padding: 1em; width:70%">Iltimos, soʻrov qoldirishingizdan avval [[Vikipediya:Eski holiga qaytaruvchilar]] sahifasi bilan tanishib chiqing. Odatda, '''[[VP:Nomfazolar|asosiyfazo]]da 200 dan oshiq tahrir''' qilgan foydalanuvchilargina ushbu statusga nomzodini koʻrsatishi mumkin. </div> {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:Kagansky]] === * {{Userlinks|Kagansky}} : Salom, Hurmatli vikihamkasblar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda anchagina qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatyapman. Baholi qudrat, ushbu soʻrovda ovoz berishda ishtirok etishingizni soʻrab qolaman. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 17:23, 8-Oktabr 2020 (UTC) ==== Rozilar ==== # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Xusinboy Bekchanov|Xusinboy Bekchanov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xusinboy Bekchanov|munozara]]) 19:14, 8-Oktabr 2020 (UTC). # {{Roziman}} — '''[[Foydalanuvchi:Muxriddin Azimov|Muxriddin Azimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muxriddin Azimov|munozara]]) 03:51, 9-Oktabr 2020 (UTC)''' # {{Roziman}}. Ushbu foydalanuvchi juda faol, hozirgi statusning berilishi orqali faollingingizga faollik qoʻshilishiga ishonchim komil. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 05:16, 9-Oktabr 2020 (UTC) #{{Roziman}}.[[Foydalanuvchi:Husniddin Rasulov|Husniddin Rasulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Husniddin Rasulov|munozara]]) 10:35, 29-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} --'''[[Foydalanuvchi:Vikichizar|<font color="blue">Viki</font><font color="orange">chi</font><font color="red">zar</font>]]'''<sup><big>[[Foydalanuvchi munozarasi:Vikichizar|<span style="color:orange">munozara</span>]]</big></sup> 17:45, 9-Oktabr 2020 (UTC) ==== Qarshilar ==== ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== Salom, Kagansky! Avvalambor, vandalizmga qarshi kurashishga hissa qoʻshmoqchi ekanligingiz uchun tashakkur! Keling, aytaylik, siz ushbu statusni oldingiz. Siz keyinchalik faol tarzda yangi oʻzgarishlarni tekshirib, vandal tahrirlarni qaytarasizmi („qaytarish“ deganda sahifa vandal qurboni boʻlishdan avvalgi versiyaga qaytarish nazarda tutilmoqda) yoki bu bir necha kunlikmi? [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 17:39, 8-Oktabr 2020 (UTC) : Salom, Malikxan! Avvalambor, [[Vikipediya:Rollback|Rollback]] statusini Oʻzbekcha Vikipediyada joriy etganingiz uchun tashakkur! Yangi oʻzgarishlarda vandal tahrirlarning boʻlib turishi va undan qochib qutulib boʻlmasligi achinarli hol albatta. Lekin, bunday tahrirlarni eski oʻzgarishlarda uchrab turishi ham haqiqatdan yiroq emas. Shularga asoslangan holda, ishonch bilan aytishim mumkinki, bu bir necha kunlik emas. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 18:27, 8-Oktabr 2020 (UTC) :: Demoqchi boʻlganim, aktiv tarzda ushbu yoʻnalishda harakat qilishga tayyorman. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 19:08, 8-Oktabr 2020 (UTC) ::: Juda soz! Unda sizga omad tilayman! ;) [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 05:12, 9-Oktabr 2020 (UTC) ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 16:27, 15-Oktabr 2020 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ]] === * {{Userlinks|ITPRO.UZ}} :: Hammaga salom! [[Vikipediya:Vandalizm|Vandalizm]], [[Spam|spam]] va '''PR''' reklamarga qarshi kurashish uchun ushbu statusni berishingizni so‘rayman. --[[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ|ITPRO.UZ]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ITPRO.UZ|munozara]]) 20:15, 1-Aprel 2021 (UTC) ==== Rozilar ==== # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 20:18, 1-Aprel 2021 (UTC) # {{Roziman}} — '''[[Foydalanuvchi:Muxriddin Azimov|Muxriddin Azimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muxriddin Azimov|munozara]]) 09:36, 2-Aprel 2021 (UTC)''' # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Asadbek Botirqulov|Asadbek Botirqulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Asadbek Botirqulov|munozara]]) 10:58, 2-Aprel 2021 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Xusinboy Bekchanov|Xusinboy Bekchanov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xusinboy Bekchanov|munozara]]) 11:23, 2-Aprel 2021 (UTC). # {{Roziman}} --<span style="border-radius:9em;padding:0 7px;background: linear-gradient(45deg, rgba(0,131,176,1) 0%, rgba(0,180,219,1) 85%);">[[Foydalanuvchi:Vikichizar|<span style="color:#FFF">'''Vikichizar'''</span>]]</span> <sup>[[User talk:Vikichizar|💬]]</sup> 14:26, 2-Aprel 2021 (UTC) ==== Qarshilar ==== ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 15:02, 2-Aprel 2021 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ]] === * {{Userlinks|ITPRO.UZ}} :: Loyihadagi faoliyatimmi yakunlaganim uchun ushbu statusn olib tashlashingizni soʻrayman. [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ|ITPRO.UZ]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ITPRO.UZ|munozara]]) 10:12, 12-Iyul 2021 (UTC) ::: {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 10:17, 12-Iyul 2021 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:Optima D]] === * {{Userlinks|Optima D}} : Salom, Hurmatli vikihamkasblar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda anchagina qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatyapman. Baholi qudrat, ushbu soʻrovda ovoz berishda ishtirok etishingizni soʻrab qolaman. [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 19:25, 11-Avgust 2022 (UTC) ==== Rozilar ==== <!-- # {{Roziman}} — ~~~~ --> # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Visola Tangirova|Visola Tangirova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Visola Tangirova|munozara]]) 05:15, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat, [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 19:18, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Nigina Yunusova|Nigina Yunusova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Nigina Yunusova|munozara]]) 19:21, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 00.22, 12-Avgust 2022 (UTC) # Optima D yangi oʻzgarishlarni tekshirib turishiga hamda ayrim maqolalarda amalga oshirilgan konstruktiv boʻlmagan tahrirlarni bekor qilganiga bir necha bor guvoh boʻlganman. Bundan tashqari, vikida anchagina tajriba orttirgan ushbu foydalanuvchi Vikipediya qoidalariga muvofiq boʻlmagan sahifalarni tezda oʻchirishga/oʻchirishga nomzod sifatida koʻrsatib, administratorlarga yordam qilib ham kelyapti. Oʻzbekcha Vikipediyada yangi foydalanuvchilar soni anchayin oshdi. Kuniga oʻrtacha 1-3 mingta tahrir qilinayotgan vikimizda vandalizm ham boʻlib turishi tabiiy hamda vikimizda unga qarshi kurashishda yordamlashmoqchi boʻlgan foydalanuvchi bor ekan, nega unga qarshi chiqaman? Albatta, dastaklayman. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 19:51, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat, @[[Foydalanuvchi:Malikxan|Malikxan]]! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Olimidono|Olimidono]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Olimidono|munozara]]) 01:00, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} [[Foydalanuvchi:Husniddin Rasulov|Husniddin Rasulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Husniddin Rasulov|munozara]]) 02:28, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Immortal7M|Immortal7M]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Immortal7M|munozara]]) 02:08, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — albatta bu kabi faol vikipedia jonkuyariga ovoz berish kerak ! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 05:20, 12-Avgust 2022 (UTC) #:Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:24, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — Yaxshi fikr [[Foydalanuvchi:Diwikiped|Diwikiped]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Diwikiped|munozara]]) 06:47, 12-Avgust 2022 (UTC) ==== Qarshilar ==== <!-- # {{Qarshiman}} — ~~~~ --> ==== Betaraflar ==== <!-- # {{Betarafman}} — ~~~~ --> ==== Munozara ==== ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. Vikkiijodingizni shu tarzda muvaffaqiyatli davom ettirishingizga tilakdoshman. Tabriklayman! — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 06:50, 12-Avgust 2022 (UTC) {{Munozara osti}} === [[Foydalanuvchi:Panda D]] === * {{Userlinks|Panda D}} : Assalomu alekum, Hurmatli foydalanuvchilar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda ancha qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatmoqdaman. Ovoz berishda ishtirok etib oʻz fikringizni bildirishingizni soʻrab qolaman. — [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 17:23, 8-Oktabr 2020 (UTC) ==== Rozilar ==== * {{Roziman}} — Ushbu status uchun munosib nomzod. [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 10:23, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! Faoliyatimni yanada foydaliroq qilish uchun doimo harakatdaman! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 10:26, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} -Ayni [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] bop status! Ishqilib oxiri bahayr bo'sin)))) [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 10:28, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 10:35, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} Sizga ishonamiz:) [[Foydalanuvchi:Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)|Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)|munozara]]) 10:33, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 10:37, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} Ajoyib nomzod! [[Foydalanuvchi:Melegim0820|Melegim0820]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Melegim0820|munozara]]) 10:43, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 11:07, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} Shaxsan roziman! [[Foydalanuvchi:Inosham|Inosham]] * {{Roziman}} Juda faol, loyiq nomzod) [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] * {{Roziman}} [[Foydalanuvchi:Xidirova Umida|Xidirova Umida]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xidirova Umida|munozara]]) 11:04, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 11:07, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} omad ==== Qarshilar ==== {{qarshiman}} bo'maydi [[Foydalanuvchi:Laziz Baxtiyorov|Laziz Baxtiyorov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Laziz Baxtiyorov|munozara]]) 10:57, 29-Avgust 2022 (UTC) ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== ==== Natija ==== kvdvvkija21y0yx8b768myuvvjdix79 2817299 2817297 2022-08-29T11:20:44Z SadoqatSamandarova 76626 /* Rozilar */ wikitext text/x-wiki {{Qisqartma|[[VP:S/EHQ]]|[[VP:S/R]]}} <div class="anonymous-show boilerplate metadata" style="background:#dee; border:1px solid #00c; margin:0.5em; padding:0.5em;; padding: 1em; width:70%">Iltimos, soʻrov qoldirishingizdan avval [[Vikipediya:Eski holiga qaytaruvchilar]] sahifasi bilan tanishib chiqing. Odatda, '''[[VP:Nomfazolar|asosiyfazo]]da 200 dan oshiq tahrir''' qilgan foydalanuvchilargina ushbu statusga nomzodini koʻrsatishi mumkin. </div> {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:Kagansky]] === * {{Userlinks|Kagansky}} : Salom, Hurmatli vikihamkasblar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda anchagina qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatyapman. Baholi qudrat, ushbu soʻrovda ovoz berishda ishtirok etishingizni soʻrab qolaman. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 17:23, 8-Oktabr 2020 (UTC) ==== Rozilar ==== # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Xusinboy Bekchanov|Xusinboy Bekchanov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xusinboy Bekchanov|munozara]]) 19:14, 8-Oktabr 2020 (UTC). # {{Roziman}} — '''[[Foydalanuvchi:Muxriddin Azimov|Muxriddin Azimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muxriddin Azimov|munozara]]) 03:51, 9-Oktabr 2020 (UTC)''' # {{Roziman}}. Ushbu foydalanuvchi juda faol, hozirgi statusning berilishi orqali faollingingizga faollik qoʻshilishiga ishonchim komil. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 05:16, 9-Oktabr 2020 (UTC) #{{Roziman}}.[[Foydalanuvchi:Husniddin Rasulov|Husniddin Rasulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Husniddin Rasulov|munozara]]) 10:35, 29-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} --'''[[Foydalanuvchi:Vikichizar|<font color="blue">Viki</font><font color="orange">chi</font><font color="red">zar</font>]]'''<sup><big>[[Foydalanuvchi munozarasi:Vikichizar|<span style="color:orange">munozara</span>]]</big></sup> 17:45, 9-Oktabr 2020 (UTC) ==== Qarshilar ==== ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== Salom, Kagansky! Avvalambor, vandalizmga qarshi kurashishga hissa qoʻshmoqchi ekanligingiz uchun tashakkur! Keling, aytaylik, siz ushbu statusni oldingiz. Siz keyinchalik faol tarzda yangi oʻzgarishlarni tekshirib, vandal tahrirlarni qaytarasizmi („qaytarish“ deganda sahifa vandal qurboni boʻlishdan avvalgi versiyaga qaytarish nazarda tutilmoqda) yoki bu bir necha kunlikmi? [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 17:39, 8-Oktabr 2020 (UTC) : Salom, Malikxan! Avvalambor, [[Vikipediya:Rollback|Rollback]] statusini Oʻzbekcha Vikipediyada joriy etganingiz uchun tashakkur! Yangi oʻzgarishlarda vandal tahrirlarning boʻlib turishi va undan qochib qutulib boʻlmasligi achinarli hol albatta. Lekin, bunday tahrirlarni eski oʻzgarishlarda uchrab turishi ham haqiqatdan yiroq emas. Shularga asoslangan holda, ishonch bilan aytishim mumkinki, bu bir necha kunlik emas. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 18:27, 8-Oktabr 2020 (UTC) :: Demoqchi boʻlganim, aktiv tarzda ushbu yoʻnalishda harakat qilishga tayyorman. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 19:08, 8-Oktabr 2020 (UTC) ::: Juda soz! Unda sizga omad tilayman! ;) [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 05:12, 9-Oktabr 2020 (UTC) ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 16:27, 15-Oktabr 2020 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ]] === * {{Userlinks|ITPRO.UZ}} :: Hammaga salom! [[Vikipediya:Vandalizm|Vandalizm]], [[Spam|spam]] va '''PR''' reklamarga qarshi kurashish uchun ushbu statusni berishingizni so‘rayman. --[[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ|ITPRO.UZ]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ITPRO.UZ|munozara]]) 20:15, 1-Aprel 2021 (UTC) ==== Rozilar ==== # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 20:18, 1-Aprel 2021 (UTC) # {{Roziman}} — '''[[Foydalanuvchi:Muxriddin Azimov|Muxriddin Azimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muxriddin Azimov|munozara]]) 09:36, 2-Aprel 2021 (UTC)''' # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Asadbek Botirqulov|Asadbek Botirqulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Asadbek Botirqulov|munozara]]) 10:58, 2-Aprel 2021 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Xusinboy Bekchanov|Xusinboy Bekchanov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xusinboy Bekchanov|munozara]]) 11:23, 2-Aprel 2021 (UTC). # {{Roziman}} --<span style="border-radius:9em;padding:0 7px;background: linear-gradient(45deg, rgba(0,131,176,1) 0%, rgba(0,180,219,1) 85%);">[[Foydalanuvchi:Vikichizar|<span style="color:#FFF">'''Vikichizar'''</span>]]</span> <sup>[[User talk:Vikichizar|💬]]</sup> 14:26, 2-Aprel 2021 (UTC) ==== Qarshilar ==== ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 15:02, 2-Aprel 2021 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ]] === * {{Userlinks|ITPRO.UZ}} :: Loyihadagi faoliyatimmi yakunlaganim uchun ushbu statusn olib tashlashingizni soʻrayman. [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ|ITPRO.UZ]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ITPRO.UZ|munozara]]) 10:12, 12-Iyul 2021 (UTC) ::: {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 10:17, 12-Iyul 2021 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:Optima D]] === * {{Userlinks|Optima D}} : Salom, Hurmatli vikihamkasblar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda anchagina qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatyapman. Baholi qudrat, ushbu soʻrovda ovoz berishda ishtirok etishingizni soʻrab qolaman. [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 19:25, 11-Avgust 2022 (UTC) ==== Rozilar ==== <!-- # {{Roziman}} — ~~~~ --> # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Visola Tangirova|Visola Tangirova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Visola Tangirova|munozara]]) 05:15, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat, [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 19:18, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Nigina Yunusova|Nigina Yunusova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Nigina Yunusova|munozara]]) 19:21, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 00.22, 12-Avgust 2022 (UTC) # Optima D yangi oʻzgarishlarni tekshirib turishiga hamda ayrim maqolalarda amalga oshirilgan konstruktiv boʻlmagan tahrirlarni bekor qilganiga bir necha bor guvoh boʻlganman. Bundan tashqari, vikida anchagina tajriba orttirgan ushbu foydalanuvchi Vikipediya qoidalariga muvofiq boʻlmagan sahifalarni tezda oʻchirishga/oʻchirishga nomzod sifatida koʻrsatib, administratorlarga yordam qilib ham kelyapti. Oʻzbekcha Vikipediyada yangi foydalanuvchilar soni anchayin oshdi. Kuniga oʻrtacha 1-3 mingta tahrir qilinayotgan vikimizda vandalizm ham boʻlib turishi tabiiy hamda vikimizda unga qarshi kurashishda yordamlashmoqchi boʻlgan foydalanuvchi bor ekan, nega unga qarshi chiqaman? Albatta, dastaklayman. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 19:51, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat, @[[Foydalanuvchi:Malikxan|Malikxan]]! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Olimidono|Olimidono]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Olimidono|munozara]]) 01:00, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} [[Foydalanuvchi:Husniddin Rasulov|Husniddin Rasulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Husniddin Rasulov|munozara]]) 02:28, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Immortal7M|Immortal7M]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Immortal7M|munozara]]) 02:08, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — albatta bu kabi faol vikipedia jonkuyariga ovoz berish kerak ! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 05:20, 12-Avgust 2022 (UTC) #:Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:24, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — Yaxshi fikr [[Foydalanuvchi:Diwikiped|Diwikiped]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Diwikiped|munozara]]) 06:47, 12-Avgust 2022 (UTC) ==== Qarshilar ==== <!-- # {{Qarshiman}} — ~~~~ --> ==== Betaraflar ==== <!-- # {{Betarafman}} — ~~~~ --> ==== Munozara ==== ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. Vikkiijodingizni shu tarzda muvaffaqiyatli davom ettirishingizga tilakdoshman. Tabriklayman! — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 06:50, 12-Avgust 2022 (UTC) {{Munozara osti}} === [[Foydalanuvchi:Panda D]] === * {{Userlinks|Panda D}} : Assalomu alekum, Hurmatli foydalanuvchilar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda ancha qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatmoqdaman. Ovoz berishda ishtirok etib oʻz fikringizni bildirishingizni soʻrab qolaman. — [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 17:23, 8-Oktabr 2020 (UTC) ==== Rozilar ==== * {{Roziman}} — Ushbu status uchun munosib nomzod. [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 10:23, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! Faoliyatimni yanada foydaliroq qilish uchun doimo harakatdaman! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 10:26, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} -Ayni [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] bop status! Ishqilib oxiri bahayr bo'sin)))) [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 10:28, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 10:35, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} Sizga ishonamiz:) [[Foydalanuvchi:Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)|Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)|munozara]]) 10:33, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 10:37, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} Ajoyib nomzod! [[Foydalanuvchi:Melegim0820|Melegim0820]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Melegim0820|munozara]]) 10:43, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 11:07, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} Shaxsan roziman! [[Foydalanuvchi:Inosham|Inosham]] * {{Roziman}} Juda faol, loyiq nomzod) [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] * {{Roziman}} [[Foydalanuvchi:Xidirova Umida|Xidirova Umida]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xidirova Umida|munozara]]) 11:04, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 11:07, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} omad [[Foydalanuvchi:SadoqatSamandarova|SadoqatSamandarova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:SadoqatSamandarova|munozara]]) 11:20, 29-Avgust 2022 (UTC) ==== Qarshilar ==== {{qarshiman}} bo'maydi [[Foydalanuvchi:Laziz Baxtiyorov|Laziz Baxtiyorov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Laziz Baxtiyorov|munozara]]) 10:57, 29-Avgust 2022 (UTC) ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== ==== Natija ==== fubwrh87fxp4l4tinwhy5j2rvgl0exr 2817303 2817299 2022-08-29T11:24:51Z Panda D 74095 /* Rozilar 4 */ Javob wikitext text/x-wiki {{Qisqartma|[[VP:S/EHQ]]|[[VP:S/R]]}} <div class="anonymous-show boilerplate metadata" style="background:#dee; border:1px solid #00c; margin:0.5em; padding:0.5em;; padding: 1em; width:70%">Iltimos, soʻrov qoldirishingizdan avval [[Vikipediya:Eski holiga qaytaruvchilar]] sahifasi bilan tanishib chiqing. Odatda, '''[[VP:Nomfazolar|asosiyfazo]]da 200 dan oshiq tahrir''' qilgan foydalanuvchilargina ushbu statusga nomzodini koʻrsatishi mumkin. </div> {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:Kagansky]] === * {{Userlinks|Kagansky}} : Salom, Hurmatli vikihamkasblar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda anchagina qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatyapman. Baholi qudrat, ushbu soʻrovda ovoz berishda ishtirok etishingizni soʻrab qolaman. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 17:23, 8-Oktabr 2020 (UTC) ==== Rozilar ==== # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Xusinboy Bekchanov|Xusinboy Bekchanov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xusinboy Bekchanov|munozara]]) 19:14, 8-Oktabr 2020 (UTC). # {{Roziman}} — '''[[Foydalanuvchi:Muxriddin Azimov|Muxriddin Azimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muxriddin Azimov|munozara]]) 03:51, 9-Oktabr 2020 (UTC)''' # {{Roziman}}. Ushbu foydalanuvchi juda faol, hozirgi statusning berilishi orqali faollingingizga faollik qoʻshilishiga ishonchim komil. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 05:16, 9-Oktabr 2020 (UTC) #{{Roziman}}.[[Foydalanuvchi:Husniddin Rasulov|Husniddin Rasulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Husniddin Rasulov|munozara]]) 10:35, 29-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} --'''[[Foydalanuvchi:Vikichizar|<font color="blue">Viki</font><font color="orange">chi</font><font color="red">zar</font>]]'''<sup><big>[[Foydalanuvchi munozarasi:Vikichizar|<span style="color:orange">munozara</span>]]</big></sup> 17:45, 9-Oktabr 2020 (UTC) ==== Qarshilar ==== ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== Salom, Kagansky! Avvalambor, vandalizmga qarshi kurashishga hissa qoʻshmoqchi ekanligingiz uchun tashakkur! Keling, aytaylik, siz ushbu statusni oldingiz. Siz keyinchalik faol tarzda yangi oʻzgarishlarni tekshirib, vandal tahrirlarni qaytarasizmi („qaytarish“ deganda sahifa vandal qurboni boʻlishdan avvalgi versiyaga qaytarish nazarda tutilmoqda) yoki bu bir necha kunlikmi? [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 17:39, 8-Oktabr 2020 (UTC) : Salom, Malikxan! Avvalambor, [[Vikipediya:Rollback|Rollback]] statusini Oʻzbekcha Vikipediyada joriy etganingiz uchun tashakkur! Yangi oʻzgarishlarda vandal tahrirlarning boʻlib turishi va undan qochib qutulib boʻlmasligi achinarli hol albatta. Lekin, bunday tahrirlarni eski oʻzgarishlarda uchrab turishi ham haqiqatdan yiroq emas. Shularga asoslangan holda, ishonch bilan aytishim mumkinki, bu bir necha kunlik emas. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 18:27, 8-Oktabr 2020 (UTC) :: Demoqchi boʻlganim, aktiv tarzda ushbu yoʻnalishda harakat qilishga tayyorman. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 19:08, 8-Oktabr 2020 (UTC) ::: Juda soz! Unda sizga omad tilayman! ;) [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 05:12, 9-Oktabr 2020 (UTC) ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 16:27, 15-Oktabr 2020 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ]] === * {{Userlinks|ITPRO.UZ}} :: Hammaga salom! [[Vikipediya:Vandalizm|Vandalizm]], [[Spam|spam]] va '''PR''' reklamarga qarshi kurashish uchun ushbu statusni berishingizni so‘rayman. --[[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ|ITPRO.UZ]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ITPRO.UZ|munozara]]) 20:15, 1-Aprel 2021 (UTC) ==== Rozilar ==== # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 20:18, 1-Aprel 2021 (UTC) # {{Roziman}} — '''[[Foydalanuvchi:Muxriddin Azimov|Muxriddin Azimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muxriddin Azimov|munozara]]) 09:36, 2-Aprel 2021 (UTC)''' # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Asadbek Botirqulov|Asadbek Botirqulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Asadbek Botirqulov|munozara]]) 10:58, 2-Aprel 2021 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Xusinboy Bekchanov|Xusinboy Bekchanov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xusinboy Bekchanov|munozara]]) 11:23, 2-Aprel 2021 (UTC). # {{Roziman}} --<span style="border-radius:9em;padding:0 7px;background: linear-gradient(45deg, rgba(0,131,176,1) 0%, rgba(0,180,219,1) 85%);">[[Foydalanuvchi:Vikichizar|<span style="color:#FFF">'''Vikichizar'''</span>]]</span> <sup>[[User talk:Vikichizar|💬]]</sup> 14:26, 2-Aprel 2021 (UTC) ==== Qarshilar ==== ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 15:02, 2-Aprel 2021 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ]] === * {{Userlinks|ITPRO.UZ}} :: Loyihadagi faoliyatimmi yakunlaganim uchun ushbu statusn olib tashlashingizni soʻrayman. [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ|ITPRO.UZ]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ITPRO.UZ|munozara]]) 10:12, 12-Iyul 2021 (UTC) ::: {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 10:17, 12-Iyul 2021 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:Optima D]] === * {{Userlinks|Optima D}} : Salom, Hurmatli vikihamkasblar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda anchagina qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatyapman. Baholi qudrat, ushbu soʻrovda ovoz berishda ishtirok etishingizni soʻrab qolaman. [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 19:25, 11-Avgust 2022 (UTC) ==== Rozilar ==== <!-- # {{Roziman}} — ~~~~ --> # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Visola Tangirova|Visola Tangirova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Visola Tangirova|munozara]]) 05:15, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat, [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 19:18, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Nigina Yunusova|Nigina Yunusova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Nigina Yunusova|munozara]]) 19:21, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 00.22, 12-Avgust 2022 (UTC) # Optima D yangi oʻzgarishlarni tekshirib turishiga hamda ayrim maqolalarda amalga oshirilgan konstruktiv boʻlmagan tahrirlarni bekor qilganiga bir necha bor guvoh boʻlganman. Bundan tashqari, vikida anchagina tajriba orttirgan ushbu foydalanuvchi Vikipediya qoidalariga muvofiq boʻlmagan sahifalarni tezda oʻchirishga/oʻchirishga nomzod sifatida koʻrsatib, administratorlarga yordam qilib ham kelyapti. Oʻzbekcha Vikipediyada yangi foydalanuvchilar soni anchayin oshdi. Kuniga oʻrtacha 1-3 mingta tahrir qilinayotgan vikimizda vandalizm ham boʻlib turishi tabiiy hamda vikimizda unga qarshi kurashishda yordamlashmoqchi boʻlgan foydalanuvchi bor ekan, nega unga qarshi chiqaman? Albatta, dastaklayman. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 19:51, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat, @[[Foydalanuvchi:Malikxan|Malikxan]]! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Olimidono|Olimidono]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Olimidono|munozara]]) 01:00, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} [[Foydalanuvchi:Husniddin Rasulov|Husniddin Rasulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Husniddin Rasulov|munozara]]) 02:28, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Immortal7M|Immortal7M]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Immortal7M|munozara]]) 02:08, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — albatta bu kabi faol vikipedia jonkuyariga ovoz berish kerak ! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 05:20, 12-Avgust 2022 (UTC) #:Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:24, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — Yaxshi fikr [[Foydalanuvchi:Diwikiped|Diwikiped]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Diwikiped|munozara]]) 06:47, 12-Avgust 2022 (UTC) ==== Qarshilar ==== <!-- # {{Qarshiman}} — ~~~~ --> ==== Betaraflar ==== <!-- # {{Betarafman}} — ~~~~ --> ==== Munozara ==== ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. Vikkiijodingizni shu tarzda muvaffaqiyatli davom ettirishingizga tilakdoshman. Tabriklayman! — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 06:50, 12-Avgust 2022 (UTC) {{Munozara osti}} === [[Foydalanuvchi:Panda D]] === * {{Userlinks|Panda D}} : Assalomu alekum, Hurmatli foydalanuvchilar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda ancha qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatmoqdaman. Ovoz berishda ishtirok etib oʻz fikringizni bildirishingizni soʻrab qolaman. — [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 17:23, 8-Oktabr 2020 (UTC) ==== Rozilar ==== * {{Roziman}} — Ushbu status uchun munosib nomzod. [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 10:23, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! Faoliyatimni yanada foydaliroq qilish uchun doimo harakatdaman! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 10:26, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} -Ayni [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] bop status! Ishqilib oxiri bahayr bo'sin)))) [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 10:28, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 10:35, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} Sizga ishonamiz:) [[Foydalanuvchi:Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)|Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)|munozara]]) 10:33, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 10:37, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} Ajoyib nomzod! [[Foydalanuvchi:Melegim0820|Melegim0820]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Melegim0820|munozara]]) 10:43, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 11:07, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} Shaxsan roziman! [[Foydalanuvchi:Inosham|Inosham]] * {{Roziman}} Juda faol, loyiq nomzod) [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] * {{Roziman}} [[Foydalanuvchi:Xidirova Umida|Xidirova Umida]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xidirova Umida|munozara]]) 11:04, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 11:07, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} omad [[Foydalanuvchi:SadoqatSamandarova|SadoqatSamandarova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:SadoqatSamandarova|munozara]]) 11:20, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 11:24, 29-Avgust 2022 (UTC) ==== Qarshilar ==== {{qarshiman}} bo'maydi [[Foydalanuvchi:Laziz Baxtiyorov|Laziz Baxtiyorov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Laziz Baxtiyorov|munozara]]) 10:57, 29-Avgust 2022 (UTC) ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== ==== Natija ==== sdeunxxpiou45db99g91np94cd8nb6f 2817315 2817303 2022-08-29T11:31:38Z Inosham 76987 /* Rozilar */ wikitext text/x-wiki {{Qisqartma|[[VP:S/EHQ]]|[[VP:S/R]]}} <div class="anonymous-show boilerplate metadata" style="background:#dee; border:1px solid #00c; margin:0.5em; padding:0.5em;; padding: 1em; width:70%">Iltimos, soʻrov qoldirishingizdan avval [[Vikipediya:Eski holiga qaytaruvchilar]] sahifasi bilan tanishib chiqing. Odatda, '''[[VP:Nomfazolar|asosiyfazo]]da 200 dan oshiq tahrir''' qilgan foydalanuvchilargina ushbu statusga nomzodini koʻrsatishi mumkin. </div> {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:Kagansky]] === * {{Userlinks|Kagansky}} : Salom, Hurmatli vikihamkasblar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda anchagina qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatyapman. Baholi qudrat, ushbu soʻrovda ovoz berishda ishtirok etishingizni soʻrab qolaman. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 17:23, 8-Oktabr 2020 (UTC) ==== Rozilar ==== # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Xusinboy Bekchanov|Xusinboy Bekchanov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xusinboy Bekchanov|munozara]]) 19:14, 8-Oktabr 2020 (UTC). # {{Roziman}} — '''[[Foydalanuvchi:Muxriddin Azimov|Muxriddin Azimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muxriddin Azimov|munozara]]) 03:51, 9-Oktabr 2020 (UTC)''' # {{Roziman}}. Ushbu foydalanuvchi juda faol, hozirgi statusning berilishi orqali faollingingizga faollik qoʻshilishiga ishonchim komil. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 05:16, 9-Oktabr 2020 (UTC) #{{Roziman}}.[[Foydalanuvchi:Husniddin Rasulov|Husniddin Rasulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Husniddin Rasulov|munozara]]) 10:35, 29-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} --'''[[Foydalanuvchi:Vikichizar|<font color="blue">Viki</font><font color="orange">chi</font><font color="red">zar</font>]]'''<sup><big>[[Foydalanuvchi munozarasi:Vikichizar|<span style="color:orange">munozara</span>]]</big></sup> 17:45, 9-Oktabr 2020 (UTC) ==== Qarshilar ==== ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== Salom, Kagansky! Avvalambor, vandalizmga qarshi kurashishga hissa qoʻshmoqchi ekanligingiz uchun tashakkur! Keling, aytaylik, siz ushbu statusni oldingiz. Siz keyinchalik faol tarzda yangi oʻzgarishlarni tekshirib, vandal tahrirlarni qaytarasizmi („qaytarish“ deganda sahifa vandal qurboni boʻlishdan avvalgi versiyaga qaytarish nazarda tutilmoqda) yoki bu bir necha kunlikmi? [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 17:39, 8-Oktabr 2020 (UTC) : Salom, Malikxan! Avvalambor, [[Vikipediya:Rollback|Rollback]] statusini Oʻzbekcha Vikipediyada joriy etganingiz uchun tashakkur! Yangi oʻzgarishlarda vandal tahrirlarning boʻlib turishi va undan qochib qutulib boʻlmasligi achinarli hol albatta. Lekin, bunday tahrirlarni eski oʻzgarishlarda uchrab turishi ham haqiqatdan yiroq emas. Shularga asoslangan holda, ishonch bilan aytishim mumkinki, bu bir necha kunlik emas. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 18:27, 8-Oktabr 2020 (UTC) :: Demoqchi boʻlganim, aktiv tarzda ushbu yoʻnalishda harakat qilishga tayyorman. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 19:08, 8-Oktabr 2020 (UTC) ::: Juda soz! Unda sizga omad tilayman! ;) [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 05:12, 9-Oktabr 2020 (UTC) ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<font color="green">Malikxan</font>]] '''<sup><small><span style="color:blue">[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara]]</span></small></sup>''' 16:27, 15-Oktabr 2020 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ]] === * {{Userlinks|ITPRO.UZ}} :: Hammaga salom! [[Vikipediya:Vandalizm|Vandalizm]], [[Spam|spam]] va '''PR''' reklamarga qarshi kurashish uchun ushbu statusni berishingizni so‘rayman. --[[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ|ITPRO.UZ]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ITPRO.UZ|munozara]]) 20:15, 1-Aprel 2021 (UTC) ==== Rozilar ==== # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 20:18, 1-Aprel 2021 (UTC) # {{Roziman}} — '''[[Foydalanuvchi:Muxriddin Azimov|Muxriddin Azimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muxriddin Azimov|munozara]]) 09:36, 2-Aprel 2021 (UTC)''' # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Asadbek Botirqulov|Asadbek Botirqulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Asadbek Botirqulov|munozara]]) 10:58, 2-Aprel 2021 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Xusinboy Bekchanov|Xusinboy Bekchanov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xusinboy Bekchanov|munozara]]) 11:23, 2-Aprel 2021 (UTC). # {{Roziman}} --<span style="border-radius:9em;padding:0 7px;background: linear-gradient(45deg, rgba(0,131,176,1) 0%, rgba(0,180,219,1) 85%);">[[Foydalanuvchi:Vikichizar|<span style="color:#FFF">'''Vikichizar'''</span>]]</span> <sup>[[User talk:Vikichizar|💬]]</sup> 14:26, 2-Aprel 2021 (UTC) ==== Qarshilar ==== ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 15:02, 2-Aprel 2021 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ]] === * {{Userlinks|ITPRO.UZ}} :: Loyihadagi faoliyatimmi yakunlaganim uchun ushbu statusn olib tashlashingizni soʻrayman. [[Foydalanuvchi:ITPRO.UZ|ITPRO.UZ]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ITPRO.UZ|munozara]]) 10:12, 12-Iyul 2021 (UTC) ::: {{Bajarildi}}. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 10:17, 12-Iyul 2021 (UTC) {{Munozara osti}} {{Munozara tepasi}} === [[Foydalanuvchi:Optima D]] === * {{Userlinks|Optima D}} : Salom, Hurmatli vikihamkasblar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda anchagina qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatyapman. Baholi qudrat, ushbu soʻrovda ovoz berishda ishtirok etishingizni soʻrab qolaman. [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 19:25, 11-Avgust 2022 (UTC) ==== Rozilar ==== <!-- # {{Roziman}} — ~~~~ --> # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Visola Tangirova|Visola Tangirova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Visola Tangirova|munozara]]) 05:15, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat, [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 19:18, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Nigina Yunusova|Nigina Yunusova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Nigina Yunusova|munozara]]) 19:21, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 00.22, 12-Avgust 2022 (UTC) # Optima D yangi oʻzgarishlarni tekshirib turishiga hamda ayrim maqolalarda amalga oshirilgan konstruktiv boʻlmagan tahrirlarni bekor qilganiga bir necha bor guvoh boʻlganman. Bundan tashqari, vikida anchagina tajriba orttirgan ushbu foydalanuvchi Vikipediya qoidalariga muvofiq boʻlmagan sahifalarni tezda oʻchirishga/oʻchirishga nomzod sifatida koʻrsatib, administratorlarga yordam qilib ham kelyapti. Oʻzbekcha Vikipediyada yangi foydalanuvchilar soni anchayin oshdi. Kuniga oʻrtacha 1-3 mingta tahrir qilinayotgan vikimizda vandalizm ham boʻlib turishi tabiiy hamda vikimizda unga qarshi kurashishda yordamlashmoqchi boʻlgan foydalanuvchi bor ekan, nega unga qarshi chiqaman? Albatta, dastaklayman. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 19:51, 11-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat, @[[Foydalanuvchi:Malikxan|Malikxan]]! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Olimidono|Olimidono]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Olimidono|munozara]]) 01:00, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} [[Foydalanuvchi:Husniddin Rasulov|Husniddin Rasulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Husniddin Rasulov|munozara]]) 02:28, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — [[Foydalanuvchi:Immortal7M|Immortal7M]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Immortal7M|munozara]]) 02:08, 12-Avgust 2022 (UTC) #: Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:23, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — albatta bu kabi faol vikipedia jonkuyariga ovoz berish kerak ! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 05:20, 12-Avgust 2022 (UTC) #:Rahmat! [[User:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy"><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b></span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]][[Foydalanuvchi munozarasi:Optima_D|<sup>munozara</sup>]] 05:24, 12-Avgust 2022 (UTC) # {{Roziman}} — Yaxshi fikr [[Foydalanuvchi:Diwikiped|Diwikiped]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Diwikiped|munozara]]) 06:47, 12-Avgust 2022 (UTC) ==== Qarshilar ==== <!-- # {{Qarshiman}} — ~~~~ --> ==== Betaraflar ==== <!-- # {{Betarafman}} — ~~~~ --> ==== Munozara ==== ==== Natija ==== {{Bajarildi}}. Vikkiijodingizni shu tarzda muvaffaqiyatli davom ettirishingizga tilakdoshman. Tabriklayman! — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 06:50, 12-Avgust 2022 (UTC) {{Munozara osti}} === [[Foydalanuvchi:Panda D]] === * {{Userlinks|Panda D}} : Assalomu alekum, Hurmatli foydalanuvchilar! Aniq [[Vikipediya:Vandalizm|vandalizm]]ga (bemaʼni matn qoʻshish, haqorat qilish yoki sahifa tarkibini asossiz oʻchirishga); aniq [[Vikipediya:Spam|spam]]ga yoki [[Vikipediya:Mualliflik huquqlari|mualliflik huquqini]] buzadigan matnni qayta kiritishga; [[Vikipediya:Bloklash siyosati|blokni]] chetlab oʻtadigan bloklangan ishtirokchilarning tahrirlariga; aniq xatolarga (ehtimol, [[Vikipediya:Bot|botlarning]] xato tahrirlariga) yoki [[Vikipediya:Konsensus|konsensusga]] erishilmaganligiga qaramay, koʻplab maqolalarda qilingan tahrirlarga; ichki [[Spam#Spam tushunchasi|spamlarga]]; muomala qoidalarining, anonim yoki yangi hisob yozuvlari tomonidan, aniq va qoʻpol ravishda buzilishiga (haqorat qilish, [[Vikipediya:Vandalizm|trolling]] va shunga oʻxshagan tahrirlarga) qarshi kurashishda ancha qulay boʻlgan „[[Vikipediya:Rollback|Rollback]]“ statusini olish uchun oʻz nomzodimni koʻrsatmoqdaman. Ovoz berishda ishtirok etib oʻz fikringizni bildirishingizni soʻrab qolaman. — [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 17:23, 8-Oktabr 2020 (UTC) ==== Rozilar ==== * {{Roziman}} — Ushbu status uchun munosib nomzod. [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 10:23, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! Faoliyatimni yanada foydaliroq qilish uchun doimo harakatdaman! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 10:26, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} -Ayni [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] bop status! Ishqilib oxiri bahayr bo'sin)))) [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 10:28, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 10:35, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} Sizga ishonamiz:) [[Foydalanuvchi:Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)|Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)|munozara]]) 10:33, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 10:37, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} Ajoyib nomzod! [[Foydalanuvchi:Melegim0820|Melegim0820]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Melegim0820|munozara]]) 10:43, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 11:07, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} Shaxsan roziman! [[Foydalanuvchi:Inosham|Inosham]] 11:10, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} Juda faol, loyiq nomzod) [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] * {{Roziman}} [[Foydalanuvchi:Xidirova Umida|Xidirova Umida]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xidirova Umida|munozara]]) 11:04, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 11:07, 29-Avgust 2022 (UTC) * {{Roziman}} omad [[Foydalanuvchi:SadoqatSamandarova|SadoqatSamandarova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:SadoqatSamandarova|munozara]]) 11:20, 29-Avgust 2022 (UTC) *:Rahmat! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 11:24, 29-Avgust 2022 (UTC) ==== Qarshilar ==== {{qarshiman}} bo'maydi [[Foydalanuvchi:Laziz Baxtiyorov|Laziz Baxtiyorov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Laziz Baxtiyorov|munozara]]) 10:57, 29-Avgust 2022 (UTC) ==== Betaraflar ==== ==== Munozara ==== ==== Natija ==== n6lmpsagsbrbsnb1aos9lciiomjswfv Portal:Sanʼat 100 701613 2816019 2814739 2022-08-28T14:01:09Z Malikxan 33427 eski holiga qaytarildi wikitext text/x-wiki {| width="100%" cellpadding="2" cellspacing="5" style="background:white; border-style:solid; border-width:1px; border-color:lightgrey;" | width="55%" style="vertical-align:top; padding: 0; margin:0;" | <div style="clear:both; width:100%"> {{/quti-sarlavha|<big>Sanʼat portali</big>}} [[Fayl:Art-portrait-collage 2.jpg|thumb|right|200px|Soat strelkasi boʻylab: [[Vincent van Gogh]]ning avtoportreti, Afrikaning Chokve xalqlari haykali, Sandro Botticellining „Veneraning tugʻilishi“ asaridan parcha va yapon Shisa sheri]] '''[[Sanʼat]]''' — ijtimoiy ong va inson faoliyatining oʻziga xos shakli. Sanʼat qadimiy tarixga ega boʻlib, u jamiyat taraqqiyotining ilk bosqichlarida mehnat jarayoni bilan, kishilar ijtimoiy faoliyatining rivojlanishi bilan bogʻliq holda vujudga kela boshlagan. Ibtidoiy sanʼatning dastlabki izlari soʻnggi paleolit davriga, taxminan mil. av. 40—20ming yillikka borib taqaladi. U davrda hali sanʼat inson faoliyatining mustaqil shakli sifatida ajralib chiqmagan edi. Chunki maʼnaviyat moddiy i.ch. bilan qorishiq holatda edi. Keyinchalik madaniyatning oʻsishi natijasida sanʼat alohida soha sifatida astasekin ajrala bordi. {{Box-footer|[[{{PAGENAME}}|Koʻproq oʻqish]]}} </div> {{/quti-sarlavha|Maqola}} [[Fayl:Mona Lisa, by Leonardo da Vinci, from C2RMF retouched.jpg|thumb|left|190px]] '''[[Mona Lisa]]''' (suratning toʻliq nomi — ''Ritratto di Monna Lisa del Giocondo'' — ''Lisa Gioconda xonim portreti'') — [[Italiya|italyan]] musavviri [[Leonardo da Vinci]] tomonidan taxminan [[1503|1503-yilda]] chizilgan yosh ayol [[portret]]i. Surat sanʼat namunalari ichida eng mashhurlaridan hisoblanadi. [[Uygʻonish davri]]ga taalluqlidir. [[Luvr|Luvr muzeyida]] saqlanadi. ('''''[[Mona Lisa|Davomi…]]''''') {{/quti-sarlavha|Tanlangan maqolalar}} <div style="font-size:97%;"> : ''Ushbu mavzuga aloqador tanlangan maqola mavjud emas.'' </div> {{Box-footer}} {{purgepage}} {{Manbalar}} </div> [[Turkum:Portallar]] coo96lvmotfsqheoyecbs9tbc24e58j Andoza:Userbox/Wikipedia Book Month 10 703156 2817336 2151868 2022-08-29T11:42:45Z Nataev 3628 wikitext text/x-wiki {{userbox | border-c = #bbb | border-s = 1 | float = <!--left|right|none (default=left)--> | id = [[File:Vikipediya kitob oyligi.svg|45px]] | id-c = <!--id background color (default=#d0d0d0)--> | info = Bu foydalanuvchi '''[[Vikipediya:Vikipediya kitob oyligi|Vikipediya kitob oyligi]]''' tashabbusida qatnashgan. ([[:Foydalanuvchi:{{BASEPAGENAME}}/Vikipediya kitob oyligi|hissasi]]) | info-a = center | info-c = #fff | info-fc = #black | info-s = 9 | nocat = <!--block page category declarations (default=false)--> | usercategory = <!--foydalanuvchi turkumi (ixtiyoriy)--> | usercategory2 = <!--foydalanuvchi turkumi (ixtiyoriy)--> | usercategory3 = <!--foydalanuvchi turkumi (ixtiyoriy)--> }}<noinclude>{{hujjat}}</noinclude> a77rabjg284ootbjmvi1w8ai75kcqsc Foydalanuvchi munozarasi:Artemev Nikolay 3 709119 2817207 2767121 2022-08-29T10:38:28Z Muzaffar Turgunov 72207 /* Savol WikiStipendiya */ yangi mavzu wikitext text/x-wiki {{hello|[[Foydalanuvchi:Asadbek Botirqulov|Asadbek Botirqulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Asadbek Botirqulov|munozara]]) 11:46, 11-Aprel 2021 (UTC)}} == Salomm == Nmaga yangi maqolami oʻchirdiz? [[Foydalanuvchi:G&#39;olibjon Meliqulov|G&#39;olibjon Meliqulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:G&#39;olibjon Meliqulov|munozara]]) 15:41, 13-May 2022 (UTC) * Bu qisqa noensiklopedik maqola.--[[Foydalanuvchi:Artemev Nikolay|Artemev Nikolay]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Artemev Nikolay|munozara]]) 15:47, 13-May 2022 (UTC) *:Nimaga maqolamni o'zgartirdez [[Foydalanuvchi:Saidov Javohir (JDPU)|Saidov Javohir (JDPU)]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Saidov Javohir (JDPU)|munozara]]) 10:22, 10-Avgust 2022 (UTC) *:'''Matvey Afanasyevich Chijov nomli maqolam Matvey Chijovga o'zgartirilipti? man uni Matvey Afanasyevich Chijov nomi ostida fountainga joylagandim''' [[Foydalanuvchi:Saidov Javohir (JDPU)|Saidov Javohir (JDPU)]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Saidov Javohir (JDPU)|munozara]]) 10:29, 10-Avgust 2022 (UTC) Hello [[Foydalanuvchi:Hikmatjon Meliqo&#39;ziyev|Hikmatjon Meliqo&#39;ziyev]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Hikmatjon Meliqo&#39;ziyev|munozara]]) 08:18, 19-May 2022 (UTC) == Quyosh energiyasidan foydalanish samaradorligini oshirishda nanotexnologiyaning o‘rni == Nega men yozgan ushbu maqolani oʻchirdingiz? Axir bu adabiyotlar asosida yozilgan. Maqola ichida andoza qoʻllagan edim shunqaytarib menga tashlang menda nusxasi yoʻq birinchi andozam edi * Salom bu qisqa noensiklopedik maqola. Buni oʻqing [[Vikipediya:Mustaqil tadqiqotlarning taqiqlanganligi]]—[[Foydalanuvchi:Artemev Nikolay|Artemev Nikolay]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Artemev Nikolay|munozara]]) 09:45, 29-May 2022 (UTC) : foydalangan adabiyotlar koʻrsatilgandi shularni ichidan olib diplom yozganman shuni kiritidim qanaqasiga noensiklopedik boʻladi? tekshirib koʻrdizmi buni [[Foydalanuvchi:UmarRasulov|UmarRasulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:UmarRasulov|munozara]]) 09:47, 29-May 2022 (UTC) : Maqolada qoʻllagan andozamni qaytaring menda nusxasi yoʻq [[Foydalanuvchi:UmarRasulov|UmarRasulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:UmarRasulov|munozara]]) 09:48, 29-May 2022 (UTC) == Assalom alaykum, bizni maqolaga 0 quyibsiz, sababi nimada izoh qoldiring == Assalom alaykum, bizni maqolaga 0 quyibsiz, sababi nimada izoh qoldiring * Qaysi maqola?--[[Foydalanuvchi:Artemev Nikolay|Artemev Nikolay]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Artemev Nikolay|munozara]]) 05:56, 4-Iyun 2022 (UTC) == Assalomu alaykum! == [[koprolaliya]] maqolasidagi orfografik hatolarni koʻrsatib bera olasizmi?—[[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 14:35, 15-Iyun 2022 (UTC) *Nuqta va manba orasida probel qolib ketyapti.--[[Foydalanuvchi:Artemev Nikolay|Artemev Nikolay]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Artemev Nikolay|munozara]]) 15:40, 15-Iyun 2022 (UTC) == Tanlangan maqola statusi uchun ovoz berish == Assalomu alaykum! https://uz.wikipedia.org/wiki/Vikipediya:Yaxshi_maqola_nomzodlari/GIF_so%27zi_talaffuzi Ushbu ssilka orqali o'z fikringiz va ovozingizni berishingizni iltimos qilib qolaman. Har qanday fikr uchun oldindan rahmat ! [[Foydalanuvchi:Optima D|Optima D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 07:19, 16-Iyun 2022 (UTC) == Mualliflik huquqi == Sariq matbuot maʼqolasida suratda mualliflik huquqi buzilgan. Nima uchun faqat rasmni oʻchirmadingiz? Endi maqolani qanday topsam boʻladi? Tiklash imkoniyatim bormi? [[Foydalanuvchi:Hasanov Jasurbek|Hasanov Jasurbek]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Hasanov Jasurbek|munozara]]) 03:20, 19-Iyun 2022 (UTC) * bu maqola kun.uz saytidan 94,5 foiz koʻchirilgan.—[[Foydalanuvchi:Artemev Nikolay|Artemev Nikolay]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Artemev Nikolay|munozara]]) 05:02, 19-Iyun 2022 (UTC) *:Adashyapsiz, bu ma'lumotlarni Legal Dictionary (https://legaldictionary.net/yellow-journalism/) saytidan tarjima qilganman. Kun uz saytidan faqatgina bu yo'nalishda ishlagan shaxslarning, shaxsiyati olingan [[Foydalanuvchi:Hasanov Jasurbek|Hasanov Jasurbek]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Hasanov Jasurbek|munozara]]) 07:19, 19-Iyun 2022 (UTC) ** Men adashmayman, [https://copyvios.toolforge.org|xato qilishi mumkin emas].--[[Foydalanuvchi:Artemev Nikolay|Artemev Nikolay]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Artemev Nikolay|munozara]]) 08:09, 19-Iyun 2022 (UTC) **:O'zim uchun qanday qilib matnni olishim mumkin? [[Foydalanuvchi:Hasanov Jasurbek|Hasanov Jasurbek]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Hasanov Jasurbek|munozara]]) 08:24, 19-Iyun 2022 (UTC) **:https://copyvios.toolforge.org/%7Cxato link 404 xato beryapti [[Foydalanuvchi:Hasanov Jasurbek|Hasanov Jasurbek]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Hasanov Jasurbek|munozara]]) 08:24, 19-Iyun 2022 (UTC) **Avvalgidek yozing, faqat nusxa ko'chirmasdan.--[[Foydalanuvchi:Artemev Nikolay|Artemev Nikolay]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Artemev Nikolay|munozara]]) 08:55, 19-Iyun 2022 (UTC) == Assalomu alaykum, == Deksametazon maqolasidagi foydalangan rasmlar wiki omborda borku, nega maqolamni o'chirib qo'ydingiz@[[Foydalanuvchi:Umidjon Yuldashev|Umidjon Yuldashev]] [[Deksametazon]] [[Foydalanuvchi:Umidjon Yuldashev|Umidjon Yuldashev]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Umidjon Yuldashev|munozara]]) 13:12, 20-Iyun 2022 (UTC) * bu maqola apteka.uz saytidan 94,3 foiz koʻchirilgan.--[[Foydalanuvchi:Artemev Nikolay|Artemev Nikolay]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Artemev Nikolay|munozara]]) 13:16, 20-Iyun 2022 (UTC) == Orden == {| style="border: 1px solid {{{border|gray}}}; background-color: {{{color|#fdffe7}}};" |rowspan="2" valign="middle" | {{#ifeq:{{{2}}}|alt||[[Fayl:For_cooperation.png|100px]]}} |rowspan="2" | |style="font-size: x-large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;" | '''„Hamkorlik uchun“ ordeni''' |- |style="vertical-align: middle; border-top: 1px solid gray;" | Hurmatli '''Artemev Nikolay'''! Oʻzbekcha Vikipediyaga qoʻshayotgan bebaho hissangiz uchun sizni ushbu orden bilan taqdirlayman. Hurmat bilan — [[Foydalanuvchi:Umarxon III|Umarjon Rahimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Umarxon III|munozara]]) 20:22, 29-Iyun 2022 (UTC). |} * Etiboringiz uchun katta rahmat Umarjon--[[Foydalanuvchi:Artemev Nikolay|Artemev Nikolay]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Artemev Nikolay|munozara]]) 06:11, 1-Iyul 2022 (UTC) == Maqola uchun ball == Assalomu alaykum. [[Elastiklik (iqtisodiyot)]] maqolasi 3 balldan yuqoriroq ball olish uchun nima qilish kerak edi? Nima qilsam 4 yoki 5 ball olardim? Axir, bu tarjima emas, plagiat 0 %, har bir abzatsda nufuzli manba bor, boshqa vikipediya maqolalariga havola berilgan, orfografik xatolar matn.uz da tekshirib chiqilgan. Shunda qayerda xato qilganman? [[Foydalanuvchi:Young Economist7|Young Economist7]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Young Economist7|munozara]]) 11:08, 29-Iyul 2022 (UTC) * Assalomu alaykum. Siz ushbu maqola uchun eng yuqori bahoni (3 ball) oldingiz. Bu maqola mustaqil va novatorlik emas.-[[Foydalanuvchi:Artemev Nikolay|Artemev Nikolay]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Artemev Nikolay|munozara]]) 11:17, 29-Iyul 2022 (UTC) == Xushsifat maqola == Assalomu alaykum, hurmatli @[[Foydalanuvchi:Artemev Nikolay|Artemev Nikolay]]. Xushsifat maqola nomzodligiga [https://uz.wikipedia.org/wiki/Vikipediya:Xushsifat_maqola_nomzodlari o'z nomzodimni] qo'ygan edim. Iltimos, ovoz berishda qatnashib, o'z fikringizni bildirsangiz. Har qanday fikr uchun oldindan rahmat. Hurmat bilan, [[User:Optima D|<b style="font-family:Lucida Calligraphy; color:#7A69B8">MaxiMillian</b>]] [[Fayl:Bouncywikilogo.gif|25px]]<b><sup>[[User talk:Optima D|<span style="color:blue">(menga yozish!)</span>]]</sup></b> 02:36, 9-Avgust 2022 (UTC) == Savol WikiStipendiya == Assolomu aleykum. Men wikistipendiya qatnashuvchisi. [[Aysulton Nazarboyev|Aysulton Nazarboyev - Vikipediya (wikipedia.org)]] Maqolamga nol qoyibsiz, qayeri xato ekanligini bilsam bo'ladimi? [[Foydalanuvchi:Muzaffar Turgunov|Muzaffar Turgunov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muzaffar Turgunov|munozara]]) 10:38, 29-Avgust 2022 (UTC) qlet1q6x0oxqqhuluq8mad701lwy2yr 2817234 2817207 2022-08-29T10:49:19Z Artemev Nikolay 46453 /* Savol WikiStipendiya */ wikitext text/x-wiki {{hello|[[Foydalanuvchi:Asadbek Botirqulov|Asadbek Botirqulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Asadbek Botirqulov|munozara]]) 11:46, 11-Aprel 2021 (UTC)}} == Salomm == Nmaga yangi maqolami oʻchirdiz? [[Foydalanuvchi:G&#39;olibjon Meliqulov|G&#39;olibjon Meliqulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:G&#39;olibjon Meliqulov|munozara]]) 15:41, 13-May 2022 (UTC) * Bu qisqa noensiklopedik maqola.--[[Foydalanuvchi:Artemev Nikolay|Artemev Nikolay]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Artemev Nikolay|munozara]]) 15:47, 13-May 2022 (UTC) *:Nimaga maqolamni o'zgartirdez [[Foydalanuvchi:Saidov Javohir (JDPU)|Saidov Javohir (JDPU)]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Saidov Javohir (JDPU)|munozara]]) 10:22, 10-Avgust 2022 (UTC) *:'''Matvey Afanasyevich Chijov nomli maqolam Matvey Chijovga o'zgartirilipti? man uni Matvey Afanasyevich Chijov nomi ostida fountainga joylagandim''' [[Foydalanuvchi:Saidov Javohir (JDPU)|Saidov Javohir (JDPU)]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Saidov Javohir (JDPU)|munozara]]) 10:29, 10-Avgust 2022 (UTC) Hello [[Foydalanuvchi:Hikmatjon Meliqo&#39;ziyev|Hikmatjon Meliqo&#39;ziyev]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Hikmatjon Meliqo&#39;ziyev|munozara]]) 08:18, 19-May 2022 (UTC) == Quyosh energiyasidan foydalanish samaradorligini oshirishda nanotexnologiyaning o‘rni == Nega men yozgan ushbu maqolani oʻchirdingiz? Axir bu adabiyotlar asosida yozilgan. Maqola ichida andoza qoʻllagan edim shunqaytarib menga tashlang menda nusxasi yoʻq birinchi andozam edi * Salom bu qisqa noensiklopedik maqola. Buni oʻqing [[Vikipediya:Mustaqil tadqiqotlarning taqiqlanganligi]]—[[Foydalanuvchi:Artemev Nikolay|Artemev Nikolay]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Artemev Nikolay|munozara]]) 09:45, 29-May 2022 (UTC) : foydalangan adabiyotlar koʻrsatilgandi shularni ichidan olib diplom yozganman shuni kiritidim qanaqasiga noensiklopedik boʻladi? tekshirib koʻrdizmi buni [[Foydalanuvchi:UmarRasulov|UmarRasulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:UmarRasulov|munozara]]) 09:47, 29-May 2022 (UTC) : Maqolada qoʻllagan andozamni qaytaring menda nusxasi yoʻq [[Foydalanuvchi:UmarRasulov|UmarRasulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:UmarRasulov|munozara]]) 09:48, 29-May 2022 (UTC) == Assalom alaykum, bizni maqolaga 0 quyibsiz, sababi nimada izoh qoldiring == Assalom alaykum, bizni maqolaga 0 quyibsiz, sababi nimada izoh qoldiring * Qaysi maqola?--[[Foydalanuvchi:Artemev Nikolay|Artemev Nikolay]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Artemev Nikolay|munozara]]) 05:56, 4-Iyun 2022 (UTC) == Assalomu alaykum! == [[koprolaliya]] maqolasidagi orfografik hatolarni koʻrsatib bera olasizmi?—[[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 14:35, 15-Iyun 2022 (UTC) *Nuqta va manba orasida probel qolib ketyapti.--[[Foydalanuvchi:Artemev Nikolay|Artemev Nikolay]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Artemev Nikolay|munozara]]) 15:40, 15-Iyun 2022 (UTC) == Tanlangan maqola statusi uchun ovoz berish == Assalomu alaykum! https://uz.wikipedia.org/wiki/Vikipediya:Yaxshi_maqola_nomzodlari/GIF_so%27zi_talaffuzi Ushbu ssilka orqali o'z fikringiz va ovozingizni berishingizni iltimos qilib qolaman. Har qanday fikr uchun oldindan rahmat ! [[Foydalanuvchi:Optima D|Optima D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 07:19, 16-Iyun 2022 (UTC) == Mualliflik huquqi == Sariq matbuot maʼqolasida suratda mualliflik huquqi buzilgan. Nima uchun faqat rasmni oʻchirmadingiz? Endi maqolani qanday topsam boʻladi? Tiklash imkoniyatim bormi? [[Foydalanuvchi:Hasanov Jasurbek|Hasanov Jasurbek]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Hasanov Jasurbek|munozara]]) 03:20, 19-Iyun 2022 (UTC) * bu maqola kun.uz saytidan 94,5 foiz koʻchirilgan.—[[Foydalanuvchi:Artemev Nikolay|Artemev Nikolay]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Artemev Nikolay|munozara]]) 05:02, 19-Iyun 2022 (UTC) *:Adashyapsiz, bu ma'lumotlarni Legal Dictionary (https://legaldictionary.net/yellow-journalism/) saytidan tarjima qilganman. Kun uz saytidan faqatgina bu yo'nalishda ishlagan shaxslarning, shaxsiyati olingan [[Foydalanuvchi:Hasanov Jasurbek|Hasanov Jasurbek]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Hasanov Jasurbek|munozara]]) 07:19, 19-Iyun 2022 (UTC) ** Men adashmayman, [https://copyvios.toolforge.org|xato qilishi mumkin emas].--[[Foydalanuvchi:Artemev Nikolay|Artemev Nikolay]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Artemev Nikolay|munozara]]) 08:09, 19-Iyun 2022 (UTC) **:O'zim uchun qanday qilib matnni olishim mumkin? [[Foydalanuvchi:Hasanov Jasurbek|Hasanov Jasurbek]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Hasanov Jasurbek|munozara]]) 08:24, 19-Iyun 2022 (UTC) **:https://copyvios.toolforge.org/%7Cxato link 404 xato beryapti [[Foydalanuvchi:Hasanov Jasurbek|Hasanov Jasurbek]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Hasanov Jasurbek|munozara]]) 08:24, 19-Iyun 2022 (UTC) **Avvalgidek yozing, faqat nusxa ko'chirmasdan.--[[Foydalanuvchi:Artemev Nikolay|Artemev Nikolay]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Artemev Nikolay|munozara]]) 08:55, 19-Iyun 2022 (UTC) == Assalomu alaykum, == Deksametazon maqolasidagi foydalangan rasmlar wiki omborda borku, nega maqolamni o'chirib qo'ydingiz@[[Foydalanuvchi:Umidjon Yuldashev|Umidjon Yuldashev]] [[Deksametazon]] [[Foydalanuvchi:Umidjon Yuldashev|Umidjon Yuldashev]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Umidjon Yuldashev|munozara]]) 13:12, 20-Iyun 2022 (UTC) * bu maqola apteka.uz saytidan 94,3 foiz koʻchirilgan.--[[Foydalanuvchi:Artemev Nikolay|Artemev Nikolay]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Artemev Nikolay|munozara]]) 13:16, 20-Iyun 2022 (UTC) == Orden == {| style="border: 1px solid {{{border|gray}}}; background-color: {{{color|#fdffe7}}};" |rowspan="2" valign="middle" | {{#ifeq:{{{2}}}|alt||[[Fayl:For_cooperation.png|100px]]}} |rowspan="2" | |style="font-size: x-large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;" | '''„Hamkorlik uchun“ ordeni''' |- |style="vertical-align: middle; border-top: 1px solid gray;" | Hurmatli '''Artemev Nikolay'''! Oʻzbekcha Vikipediyaga qoʻshayotgan bebaho hissangiz uchun sizni ushbu orden bilan taqdirlayman. Hurmat bilan — [[Foydalanuvchi:Umarxon III|Umarjon Rahimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Umarxon III|munozara]]) 20:22, 29-Iyun 2022 (UTC). |} * Etiboringiz uchun katta rahmat Umarjon--[[Foydalanuvchi:Artemev Nikolay|Artemev Nikolay]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Artemev Nikolay|munozara]]) 06:11, 1-Iyul 2022 (UTC) == Maqola uchun ball == Assalomu alaykum. [[Elastiklik (iqtisodiyot)]] maqolasi 3 balldan yuqoriroq ball olish uchun nima qilish kerak edi? Nima qilsam 4 yoki 5 ball olardim? Axir, bu tarjima emas, plagiat 0 %, har bir abzatsda nufuzli manba bor, boshqa vikipediya maqolalariga havola berilgan, orfografik xatolar matn.uz da tekshirib chiqilgan. Shunda qayerda xato qilganman? [[Foydalanuvchi:Young Economist7|Young Economist7]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Young Economist7|munozara]]) 11:08, 29-Iyul 2022 (UTC) * Assalomu alaykum. Siz ushbu maqola uchun eng yuqori bahoni (3 ball) oldingiz. Bu maqola mustaqil va novatorlik emas.-[[Foydalanuvchi:Artemev Nikolay|Artemev Nikolay]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Artemev Nikolay|munozara]]) 11:17, 29-Iyul 2022 (UTC) == Xushsifat maqola == Assalomu alaykum, hurmatli @[[Foydalanuvchi:Artemev Nikolay|Artemev Nikolay]]. Xushsifat maqola nomzodligiga [https://uz.wikipedia.org/wiki/Vikipediya:Xushsifat_maqola_nomzodlari o'z nomzodimni] qo'ygan edim. Iltimos, ovoz berishda qatnashib, o'z fikringizni bildirsangiz. Har qanday fikr uchun oldindan rahmat. Hurmat bilan, [[User:Optima D|<b style="font-family:Lucida Calligraphy; color:#7A69B8">MaxiMillian</b>]] [[Fayl:Bouncywikilogo.gif|25px]]<b><sup>[[User talk:Optima D|<span style="color:blue">(menga yozish!)</span>]]</sup></b> 02:36, 9-Avgust 2022 (UTC) == Savol WikiStipendiya == Assolomu aleykum. Men wikistipendiya qatnashuvchisi. [[Aysulton Nazarboyev|Aysulton Nazarboyev - Vikipediya (wikipedia.org)]] Maqolamga nol qoyibsiz, qayeri xato ekanligini bilsam bo'ladimi? [[Foydalanuvchi:Muzaffar Turgunov|Muzaffar Turgunov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muzaffar Turgunov|munozara]]) 10:38, 29-Avgust 2022 (UTC) *Bu maqola avtomat tarjima--[[Foydalanuvchi:Artemev Nikolay|Artemev Nikolay]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Artemev Nikolay|munozara]]) 10:49, 29-Avgust 2022 (UTC) aupnazwgywdgt75lc3ji1hsqr0asn5p Qayum Xolmirzayev 0 709270 2817268 2481925 2022-08-29T11:03:14Z Laziz Baxtiyorov 56023 wikitext text/x-wiki {{Davlat arbobi |ismi = Qayum Xolmirzaev |lavozimi = [[Andijon viloyati]] Hokim |bayroq = Flag_of_Uzbekistan.svg |boshlanish davri = [[21-fevral]] [[1992-yil]]dan |tugash davri = [[4-fevral]] [[1993-yil]]gacha |oʻtmishdoshi = lavozim ta'sis etilgan |vorisi =[[Qobiljon Obidov]] |prezident = [[Islom Karimov]] |tavallud sanasi= |tavallud joyi= [[Oʻzbekiston SSR]], [[SSSR]] |mukofotlar ={{Oʻzbekiston maqtov yorligʻi}} }} '''Qayum Xolmirzaevich Xolmirzaev''' ([[Oʻzbekiston SSR]], [[SSSR]]) — oʻzbek davlat arbobi, [[Andijon viloyati]] hokimi (1991—1993). == Biografiyasi == [[Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti]] [[Islom Karimov]]ning qarori bilan Qayum Xolmirzaevich 1991—1993-yillarda [[Andijon viloyati]] hokimi lavozimida ishlagan<ref>https://centrasia.org/person2.php?st=1608967944</ref>. == Mukofotlari == 1992-yil 30-dekabrda [[Oʻzbekiston Respublikasi]]ning Faxriy yorligʻi bilan taqdirlandi<ref>[https://lex.uz/ru/docs/2380285?otherlang=1 PF-523-son 30.12.1992. Q. Xolmirzaevni Oʻzbekiston Respublikasining Faxriy yorligʻi bilan mukofotlash toʻgʻrisida]</ref>. == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Oʻzbekiston viloyatlari hokimlari]] [[Turkum:Andijon viloyatining hokimlari]] {{Oʻzbekiston viloyatlari hokimlari}} cdi4qfmmjb42j65yh8pocx56wcllxsq Jamshid Xoʻjayev 0 709739 2817009 2801284 2022-08-29T08:01:25Z Umarxon III 18267 wikitext text/x-wiki {{Davlat arbobi |ismi=Jamshid Xo'jayev |tasvir=[[File:Jamshid Khodjaev.jpg|230px]] |lavozimi=Oʻzbekiston Respublikasi tashqi savdo vaziri |oʻtmishdoshi=[[Sardor Umrzoqov]] |boshlanish davri= [[2022-yil]] [[16-iyul]]dan |premyer=[[Abdulla Oripov (siyosatchi)]] |prezident=[[Shavkat Mirziyoyev]] |boshlanish davri_2=[[2017-yil]] [[1-noyabr]]dan |tugash davri_2=[[2019-yil]] [[28-yanvar]]gacha |premyer_2=[[Abdulla Oripov (siyosatchi)]] |prezident_2=[[Shavkat Mirziyoyev]] |oʻtmishdoshi_2=[[Elyor Gʻaniyev]] |vorisi_2=[[Sardor Umrzoqov]] |lavozimi_3=[[Oʻzbekiston Respublikasi Qishloq va suv xoʻjaligi vazirligi|Oʻzbekiston Respublikasi Qishloq xoʻjaligi vaziri]] |oʻtmishdoshi_3=[[Bahodir Yusupov]] |vorisi_3=[[Aziz Voitov]] |boshlanish davri_3= [[2019-yil]] [[28-yanvar]]dan |tugash davri_3=[[2022-yil]] [[16-iyul]]gacha |premyer_3=[[Abdulla Oripov (siyosatchi)]] |prezident_3=[[Shavkat Mirziyoyev]] |lavozimi_4 = [[Oʻzbekiston Bosh vaziri]]ning oʻrinbosari |boshlanish davri_4 = [[2022-yil]] [[16-iyul]]<ref>https://kun.uz/uz/news/2022/07/16/jamshid-xojayev-tashqi-savdo-vaziri-lavozimiga-qaytdi</ref> |tugash davri_4= |prezident_4 = [[Shavkat Mirziyoyev]] |premyer_4 = [[Abdulla Oripov (siyosatchi)]] |bayroq = Flag_of_Uzbekistan.svg |bayroq_2 = Flag_of_Uzbekistan.svg |bayroq = Flag_of_Uzbekistan.svg |bayroq_3 = Flag_of_Uzbekistan.svg |bayroq_4 = Flag_of_Uzbekistan.svg |bayroq_5 = Flag_of_Uzbekistan.svg |bayroq_6 = Flag_of_Uzbekistan.svg |bayroq2=Emblem of Uzbekistan.svg |bayroq2_3=Emblem of Uzbekistan.svg |bayroq2_4=Emblem of Uzbekistan.svg |bayroq2_5=Emblem of Uzbekistan.svg |bayroq2_6=Emblem of Uzbekistan.svg |tavallud sanasi={{tugʻilgan sanasi va yoshi|1979|3|3}} |tavallud joyi={{TavalludJoyi|Fargʻona}} viloyati |maʼlumoti = [[Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti]]<br />[[Birmingem universiteti]] |mukofotlari = }} '''Jamshid Abduhakimovich Xoʻjayev''' (1979-yilda tugʻilgan, [[Fargʻona viloyati]], [[Oʻzbekiston Sovet Sotsialistik Respublikasi|Oʻzbekiston SSR]], [[Sovet Sotsialistik Respublikalari Ittifoqi|SSSR]]) — oʻzbek moliyachisi va davlat arbobi, 2017-2019-yillarda va 2022-yildan [[Oʻzbekiston]] tashqi iqtisodiy aloqalar, investitsiyalar va savdo vaziri, 2019-2022 yillarda Oʻzbekiston Qishloq xoʻjaligi vaziri. == Biografiya == Jamshid Xoʻjayev 1979-yilda Fargʻona viloyatida tugʻilgan. === Taʼlim === 2000-yilda [[Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti]]ni, 2003-yilda Birmingem universitetini ([[Birlashgan Qirollik]]) tugatgan. === Mehnat faoliyati === Bank tizimida 2000-yildan beri ishlagan, Oʻzbekiston Markaziy banki tarkibidagi 14 yillik ishdan 8 yil davomida rahbar lavozimida ishlagan. 2017-yilda Oʻzbekiston tashqi iqtisodiy ishlar milliy banki raisining birinchi oʻrinbosari boʻlgan. U yerda gʻaznachilik, tashqi iqtisodiy faoliyat, axborot texnologiyalari, loyihalarni moliyalashtirish va boshqalarni boshqargan. 2017-yil avgust oyida Hisob palatasi raisining birinchi oʻrinbosari — [[Davlat byudjeti]]ga tushumlarning toʻliqligini nazorat qilish inspeksiyasi boshligʻi lavozimini egalladi<ref>https://www.gazeta.uz/ru/2019/01/28/agro/</ref>. 2017—2019-yillarda Oʻzbekiston Respublikasi tashqi iqtisodiy aloqalar, investitsiyalar va savdo vaziri boʻlib ishlagan<ref>https://centrasia.org/person2.php?st=1511976626</ref>. 2019—2022-yillarda Oʻzbekiston qishloq xoʻjaligi vaziri<ref>{{Citation |year= |title=arxiv nusxasi |url=http://uz.utro.news/zhamshid-hodzhaev-vozglavil-ministerstvo-selskogo-hozyaistva-19012809540969.htm |access-date=2021-04-20 |archivedate=2019-01-31 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190131114311/http://uz.utro.news/zhamshid-hodzhaev-vozglavil-ministerstvo-selskogo-hozyaistva-19012809540969.htm }}</ref>. 2020-yil 1-sentabrda [[Oʻzbekiston Liberal demokratik partiyasi]] siyosiy kengashi aʼzosi sifatida tasdiqlandi<ref>https://uzlidep.uz/ru/</ref>. 2022-yil 16-iyuldan [[Oʻzbekiston]] investitsiyalar va tashqi savdo vaziri lavozimiga tayinlandi<ref>https://kun.uz/uz/news/2022/07/16/jamshid-xojayev-tashqi-savdo-vaziri-lavozimiga-qaytdi</ref><ref>https://kun.uz/uz/news/2022/07/16/sardor-umrzoqov-prezident-administratsiyasi-rahbari-boldi</ref>. == Manbalar == {{manbalar}} {{uzbekistan-bio-stub}} {{Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining shaxsiy tarkibi}} msugsfjpukcrj19k9lu8gkgvr9jxnu6 Vikipediya:Tahrirlar soniga koʻra vikipediyachilar roʻyxati (botlarga koʻra) 4 712592 2815849 2814491 2022-08-28T12:03:16Z Jembot 17813 Bot: Maʼlumotlar yangilandi wikitext text/x-wiki {{/begin|200}} |- | 1 || [[User:DastyorBot|DastyorBot]] || [[Special:Contributions/DastyorBot|{{formatnum:516159}}]] |- | 2 || [[User:MalikxanBot|MalikxanBot]] || [[Special:Contributions/MalikxanBot|{{formatnum:277818}}]] |- | 3 || [[User:Ximik1991Bot|Ximik1991Bot]] || [[Special:Contributions/Ximik1991Bot|{{formatnum:197605}}]] |- | 4 || [[User:CoderSIBot|CoderSIBot]] || [[Special:Contributions/CoderSIBot|{{formatnum:187764}}]] |- | 5 || [[User:EmausBot|EmausBot]] || [[Special:Contributions/EmausBot|{{formatnum:103718}}]] |- | 6 || [[User:MerlIwBot|MerlIwBot]] || [[Special:Contributions/MerlIwBot|{{formatnum:91745}}]] |- | 7 || [[User:TXiKiBoT|TXiKiBoT]] || [[Special:Contributions/TXiKiBoT|{{formatnum:80410}}]] |- | 8 || [[User:Escarbot|Escarbot]] || [[Special:Contributions/Escarbot|{{formatnum:69842}}]] |- | 9 || [[User:Legobot|Legobot]] || [[Special:Contributions/Legobot|{{formatnum:67152}}]] |- | 10 || [[User:Xqbot|Xqbot]] || [[Special:Contributions/Xqbot|{{formatnum:39431}}]] |- | 11 || [[User:InternetArchiveBot|InternetArchiveBot]] || [[Special:Contributions/InternetArchiveBot|{{formatnum:36474}}]] |- | 12 || [[User:Addbot|Addbot]] || [[Special:Contributions/Addbot|{{formatnum:28914}}]] |- | 13 || [[User:SieBot|SieBot]] || [[Special:Contributions/SieBot|{{formatnum:28363}}]] |- | 14 || [[User:YFdyh-bot|YFdyh-bot]] || [[Special:Contributions/YFdyh-bot|{{formatnum:27350}}]] |- | 15 || [[User:OchilovBot|OchilovBot]] || [[Special:Contributions/OchilovBot|{{formatnum:23928}}]] |- | 16 || [[User:VolkovBot|VolkovBot]] || [[Special:Contributions/VolkovBot|{{formatnum:19249}}]] |- | 17 || [[User:ArthurBot|ArthurBot]] || [[Special:Contributions/ArthurBot|{{formatnum:18710}}]] |- | 18 || [[User:Luckas-bot|Luckas-bot]] || [[Special:Contributions/Luckas-bot|{{formatnum:16696}}]] |- | 19 || [[User:Uzgen bot|Uzgen bot]] || [[Special:Contributions/Uzgen bot|{{formatnum:10709}}]] |- | 20 || [[User:ZéroBot|ZéroBot]] || [[Special:Contributions/ZéroBot|{{formatnum:10554}}]] |- | 21 || [[User:WikitanvirBot|WikitanvirBot]] || [[Special:Contributions/WikitanvirBot|{{formatnum:10294}}]] |- | 22 || [[User:JAnDbot|JAnDbot]] || [[Special:Contributions/JAnDbot|{{formatnum:10206}}]] |- | 23 || [[User:Thijs!bot|Thijs!bot]] || [[Special:Contributions/Thijs!bot|{{formatnum:9691}}]] |- | 24 || [[User:MelancholieBot|MelancholieBot]] || [[Special:Contributions/MelancholieBot|{{formatnum:8873}}]] |- | 25 || [[User:RedBot|RedBot]] || [[Special:Contributions/RedBot|{{formatnum:8357}}]] |- | 26 || [[User:タチコマ robot|タチコマ robot]] || [[Special:Contributions/タチコマ robot|{{formatnum:8161}}]] |- | 27 || [[User:Acebot|Acebot]] || [[Special:Contributions/Acebot|{{formatnum:6989}}]] |- | 28 || [[User:EdgarsBot|EdgarsBot]] || [[Special:Contributions/EdgarsBot|{{formatnum:6807}}]] |- | 29 || [[User:KLBot2|KLBot2]] || [[Special:Contributions/KLBot2|{{formatnum:6601}}]] |- | 30 || [[User:Makecat-bot|Makecat-bot]] || [[Special:Contributions/Makecat-bot|{{formatnum:6542}}]] |- | 31 || [[User:AlleborgoBot|AlleborgoBot]] || [[Special:Contributions/AlleborgoBot|{{formatnum:5802}}]] |- | 32 || [[User:LaaknorBot|LaaknorBot]] || [[Special:Contributions/LaaknorBot|{{formatnum:4667}}]] |- | 33 || [[User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] || [[Special:Contributions/CommonsDelinker|{{formatnum:4557}}]] |- | 34 || [[User:MBHbot|MBHbot]] || [[Special:Contributions/MBHbot|{{formatnum:4491}}]] |- | 35 || [[User:Vagobot|Vagobot]] || [[Special:Contributions/Vagobot|{{formatnum:4451}}]] |- | 36 || [[User:IluvatarBot|IluvatarBot]] || [[Special:Contributions/IluvatarBot|{{formatnum:4449}}]] |- | 37 || [[User:Loveless|Loveless]] || [[Special:Contributions/Loveless|{{formatnum:4445}}]] |- | 38 || [[User:Zorrobot|Zorrobot]] || [[Special:Contributions/Zorrobot|{{formatnum:4173}}]] |- | 39 || [[User:JackieBot|JackieBot]] || [[Special:Contributions/JackieBot|{{formatnum:4132}}]] |- | 40 || [[User:KamikazeBot|KamikazeBot]] || [[Special:Contributions/KamikazeBot|{{formatnum:3687}}]] |- | 41 || [[User:FoxBot|FoxBot]] || [[Special:Contributions/FoxBot|{{formatnum:3658}}]] |- | 42 || [[User:CarsracBot|CarsracBot]] || [[Special:Contributions/CarsracBot|{{formatnum:3570}}]] |- | 43 || [[User:Ptbotgourou|Ptbotgourou]] || [[Special:Contributions/Ptbotgourou|{{formatnum:3390}}]] |- | 44 || [[User:BotMultichill|BotMultichill]] || [[Special:Contributions/BotMultichill|{{formatnum:3244}}]] |- | 45 || [[User:Alexbot|Alexbot]] || [[Special:Contributions/Alexbot|{{formatnum:3100}}]] |- | 46 || [[User:HRoestBot|HRoestBot]] || [[Special:Contributions/HRoestBot|{{formatnum:2983}}]] |- | 47 || [[User:TjBot|TjBot]] || [[Special:Contributions/TjBot|{{formatnum:2650}}]] |- | 48 || [[User:Purbo T|Purbo T]] || [[Special:Contributions/Purbo T|{{formatnum:2576}}]] |- | 49 || [[User:PipepBot|PipepBot]] || [[Special:Contributions/PipepBot|{{formatnum:2201}}]] |- | 50 || [[User:JYBot|JYBot]] || [[Special:Contributions/JYBot|{{formatnum:2189}}]] |- | 51 || [[User:DragonBot|DragonBot]] || [[Special:Contributions/DragonBot|{{formatnum:2081}}]] |- | 52 || [[User:Darkicebot|Darkicebot]] || [[Special:Contributions/Darkicebot|{{formatnum:1852}}]] |- | 53 || [[User:Idioma-bot|Idioma-bot]] || [[Special:Contributions/Idioma-bot|{{formatnum:1848}}]] |- | 54 || [[User:MastiBot|MastiBot]] || [[Special:Contributions/MastiBot|{{formatnum:1725}}]] |- | 55 || [[User:Dinamik-bot|Dinamik-bot]] || [[Special:Contributions/Dinamik-bot|{{formatnum:1716}}]] |- | 56 || [[User:Rubinbot|Rubinbot]] || [[Special:Contributions/Rubinbot|{{formatnum:1590}}]] |- | 57 || [[User:Ripchip Bot|Ripchip Bot]] || [[Special:Contributions/Ripchip Bot|{{formatnum:1537}}]] |- | 58 || [[User:Mjbmrbot|Mjbmrbot]] || [[Special:Contributions/Mjbmrbot|{{formatnum:1451}}]] |- | 59 || [[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] || [[Special:Contributions/MediaWiki message delivery|{{formatnum:1443}}]] |- | 60 || [[User:Amirobot|Amirobot]] || [[Special:Contributions/Amirobot|{{formatnum:1434}}]] |- | 61 || [[User:IanraBot|IanraBot]] || [[Special:Contributions/IanraBot|{{formatnum:1365}}]] |- | 62 || [[User:Rezabot|Rezabot]] || [[Special:Contributions/Rezabot|{{formatnum:1358}}]] |- | 63 || [[User:Synthebot|Synthebot]] || [[Special:Contributions/Synthebot|{{formatnum:1316}}]] |- | 64 || [[User:AvicBot|AvicBot]] || [[Special:Contributions/AvicBot|{{formatnum:1257}}]] |- | 65 || [[User:GhalyBot|GhalyBot]] || [[Special:Contributions/GhalyBot|{{formatnum:1239}}]] |- | 66 || [[User:Movses-bot|Movses-bot]] || [[Special:Contributions/Movses-bot|{{formatnum:1187}}]] |- | 67 || [[User:HerculeBot|HerculeBot]] || [[Special:Contributions/HerculeBot|{{formatnum:1068}}]] |- | 68 || [[User:Jembot|Jembot]] || [[Special:Contributions/Jembot|{{formatnum:1039}}]] |- | 69 || [[User:Robbot|Robbot]] || [[Special:Contributions/Robbot|{{formatnum:1022}}]] |- | 70 || [[User:D'ohBot|D'ohBot]] || [[Special:Contributions/D'ohBot|{{formatnum:1005}}]] |- | 71 || [[User:SilvonenBot|SilvonenBot]] || [[Special:Contributions/SilvonenBot|{{formatnum:977}}]] |- | 72 || [[User:MystBot|MystBot]] || [[Special:Contributions/MystBot|{{formatnum:972}}]] |- | 73 || [[User:TinucherianBot II|TinucherianBot II]] || [[Special:Contributions/TinucherianBot II|{{formatnum:953}}]] |- | 74 || [[User:Jotterbot|Jotterbot]] || [[Special:Contributions/Jotterbot|{{formatnum:892}}]] |- | 75 || [[User:AvocatoBot|AvocatoBot]] || [[Special:Contributions/AvocatoBot|{{formatnum:881}}]] |- | 76 || [[User:StigBot|StigBot]] || [[Special:Contributions/StigBot|{{formatnum:804}}]] |- | 77 || [[User:Almabot|Almabot]] || [[Special:Contributions/Almabot|{{formatnum:801}}]] |- | 78 || [[User:SassoBot|SassoBot]] || [[Special:Contributions/SassoBot|{{formatnum:790}}]] |- | 79 || [[User:Justincheng12345-bot|Justincheng12345-bot]] || [[Special:Contributions/Justincheng12345-bot|{{formatnum:761}}]] |- | 80 || [[User:HiW-Bot|HiW-Bot]] || [[Special:Contributions/HiW-Bot|{{formatnum:722}}]] |- | 81 || [[User:Gerakibot|Gerakibot]] || [[Special:Contributions/Gerakibot|{{formatnum:587}}]] |- | 82 || [[User:YaxshiBot|YaxshiBot]] || [[Special:Contributions/YaxshiBot|{{formatnum:577}}]] |- | 83 || [[User:YiFeiBot|YiFeiBot]] || [[Special:Contributions/YiFeiBot|{{formatnum:560}}]] |- | 84 || [[User:SpBot|SpBot]] || [[Special:Contributions/SpBot|{{formatnum:542}}]] |- | 85 || [[User:TechBot|TechBot]] || [[Special:Contributions/TechBot|{{formatnum:541}}]] |- | 86 || [[User:DarafshBot|DarafshBot]] || [[Special:Contributions/DarafshBot|{{formatnum:541}}]] |- | 87 || [[User:Byrialbot|Byrialbot]] || [[Special:Contributions/Byrialbot|{{formatnum:488}}]] |- | 88 || [[User:PixelBot|PixelBot]] || [[Special:Contributions/PixelBot|{{formatnum:433}}]] |- | 89 || [[User:DSisyphBot|DSisyphBot]] || [[Special:Contributions/DSisyphBot|{{formatnum:406}}]] |- | 90 || [[User:CasualBot|CasualBot]] || [[Special:Contributions/CasualBot|{{formatnum:403}}]] |- | 91 || [[User:Chobot|Chobot]] || [[Special:Contributions/Chobot|{{formatnum:366}}]] |- | 92 || [[User:CocuBot|CocuBot]] || [[Special:Contributions/CocuBot|{{formatnum:364}}]] |- | 93 || [[User:JhsBot|JhsBot]] || [[Special:Contributions/JhsBot|{{formatnum:335}}]] |- | 94 || [[User:Memty Bot|Memty Bot]] || [[Special:Contributions/Memty Bot|{{formatnum:327}}]] |- | 95 || [[User:AlnoktaBOT|AlnoktaBOT]] || [[Special:Contributions/AlnoktaBOT|{{formatnum:316}}]] |- | 96 || [[User:Louperibot|Louperibot]] || [[Special:Contributions/Louperibot|{{formatnum:297}}]] |- | 97 || [[User:Nallimbot|Nallimbot]] || [[Special:Contributions/Nallimbot|{{formatnum:291}}]] |- | 98 || [[User:AZatBot~uzwiki|AZatBot~uzwiki]] || [[Special:Contributions/AZatBot~uzwiki|{{formatnum:285}}]] |- | 99 || [[User:DixonDBot|DixonDBot]] || [[Special:Contributions/DixonDBot|{{formatnum:201}}]] |- | 100 || [[User:MahdiBot|MahdiBot]] || [[Special:Contributions/MahdiBot|{{formatnum:199}}]] |- | 101 || [[User:Sz-iwbot|Sz-iwbot]] || [[Special:Contributions/Sz-iwbot|{{formatnum:169}}]] |- | 102 || [[User:DirlBot|DirlBot]] || [[Special:Contributions/DirlBot|{{formatnum:116}}]] |- | 103 || [[User:Obersachsebot|Obersachsebot]] || [[Special:Contributions/Obersachsebot|{{formatnum:114}}]] |- | 104 || [[User:NobelBot|NobelBot]] || [[Special:Contributions/NobelBot|{{formatnum:96}}]] |- | 105 || [[User:SantoshBot|SantoshBot]] || [[Special:Contributions/SantoshBot|{{formatnum:92}}]] |- | 106 || [[User:AmphBot|AmphBot]] || [[Special:Contributions/AmphBot|{{formatnum:79}}]] |- | 107 || [[User:Muro Bot|Muro Bot]] || [[Special:Contributions/Muro Bot|{{formatnum:75}}]] |- | 108 || [[User:Dexbot|Dexbot]] || [[Special:Contributions/Dexbot|{{formatnum:74}}]] |- | 109 || [[User:DennyBot|DennyBot]] || [[Special:Contributions/DennyBot|{{formatnum:74}}]] |- | 110 || [[User:WikimediaNotifier|WikimediaNotifier]] || [[Special:Contributions/WikimediaNotifier|{{formatnum:73}}]] |- | 111 || [[User:Zwobot|Zwobot]] || [[Special:Contributions/Zwobot|{{formatnum:61}}]] |- | 112 || [[User:TohaomgBot|TohaomgBot]] || [[Special:Contributions/TohaomgBot|{{formatnum:56}}]] |- | 113 || [[User:MediaWiki default|MediaWiki default]] || [[Special:Contributions/MediaWiki default|{{formatnum:18}}]] {{/end}} 9p9d6hadc33l3pr3uqbmsiqbu59kfjq Vikipediya:Faol foydalanuvchilar reytingi 4 712595 2815845 2814488 2022-08-28T12:03:02Z Jembot 17813 Bot: Maʼlumotlar yangilandi wikitext text/x-wiki {{/begin|200}} |- | 1 || [[User:Odilbek Irisqulov|Odilbek Irisqulov]] || [[Special:Contributions/Odilbek Irisqulov|{{formatnum:648}}]] || {{Permissions|Odilbek Irisqulov}} |- | 2 || [[User:FaridShavkatullayev|FaridShavkatullayev]] || [[Special:Contributions/FaridShavkatullayev|{{formatnum:506}}]] || {{Permissions|FaridShavkatullayev}} |- | 3 || [[User:Muzaffar Turgunov|Muzaffar Turgunov]] || [[Special:Contributions/Muzaffar Turgunov|{{formatnum:436}}]] || {{Permissions|Muzaffar Turgunov}} |- | 4 || [[User:Boboyev1996|Boboyev1996]] || [[Special:Contributions/Boboyev1996|{{formatnum:357}}]] || {{Permissions|Boboyev1996}} |- | 5 || [[User:ShohjahonSobirov|ShohjahonSobirov]] || [[Special:Contributions/ShohjahonSobirov|{{formatnum:315}}]] || {{Permissions|ShohjahonSobirov}} |- | 6 || [[User:Diwikiped|Diwikiped]] || [[Special:Contributions/Diwikiped|{{formatnum:291}}]] || {{Permissions|Diwikiped}} |- | 7 || [[User:Finikchik|Finikchik]] || [[Special:Contributions/Finikchik|{{formatnum:284}}]] || {{Permissions|Finikchik}} |- | 8 || [[User:Akobirolmasov diplomat|Akobirolmasov diplomat]] || [[Special:Contributions/Akobirolmasov diplomat|{{formatnum:253}}]] || {{Permissions|Akobirolmasov diplomat}} |- | 9 || [[User:Ravshanbek Tohirov|Ravshanbek Tohirov]] || [[Special:Contributions/Ravshanbek Tohirov|{{formatnum:250}}]] || {{Permissions|Ravshanbek Tohirov}} |- | 10 || [[User:BaxtiyJahon|BaxtiyJahon]] || [[Special:Contributions/BaxtiyJahon|{{formatnum:225}}]] || {{Permissions|BaxtiyJahon}} |- | 11 || [[User:Visola Tangirova|Visola Tangirova]] || [[Special:Contributions/Visola Tangirova|{{formatnum:224}}]] || {{Permissions|Visola Tangirova}} |- | 12 || [[User:Laziz Baxtiyorov|Laziz Baxtiyorov]] || [[Special:Contributions/Laziz Baxtiyorov|{{formatnum:216}}]] || {{Permissions|Laziz Baxtiyorov}} |- | 13 || [[User:Panpanchik|Panpanchik]] || [[Special:Contributions/Panpanchik|{{formatnum:205}}]] || {{Permissions|Panpanchik}} |- | 14 || [[User:Optima D|Optima D]] || [[Special:Contributions/Optima D|{{formatnum:196}}]] || {{Permissions|Optima D}} |- | 15 || [[User:E'zozaxon|E'zozaxon]] || [[Special:Contributions/E'zozaxon|{{formatnum:194}}]] || {{Permissions|E'zozaxon}} |- | 16 || [[User:Javoxir Solijonov|Javoxir Solijonov]] || [[Special:Contributions/Javoxir Solijonov|{{formatnum:165}}]] || {{Permissions|Javoxir Solijonov}} |- | 17 || [[User:Bigkhanm|Bigkhanm]] || [[Special:Contributions/Bigkhanm|{{formatnum:164}}]] || {{Permissions|Bigkhanm}} |- | 18 || [[User:Gaffarov737|Gaffarov737]] || [[Special:Contributions/Gaffarov737|{{formatnum:157}}]] || {{Permissions|Gaffarov737}} |- | 19 || [[User:Panda D|Panda D]] || [[Special:Contributions/Panda D|{{formatnum:152}}]] || {{Permissions|Panda D}} |- | 20 || [[User:Wknewpages|Wknewpages]] || [[Special:Contributions/Wknewpages|{{formatnum:143}}]] || {{Permissions|Wknewpages}} |- | 21 || [[User:Husniddin Rasulov|Husniddin Rasulov]] || [[Special:Contributions/Husniddin Rasulov|{{formatnum:135}}]] || {{Permissions|Husniddin Rasulov}} |- | 22 || [[User:AnvarxonM|AnvarxonM]] || [[Special:Contributions/AnvarxonM|{{formatnum:125}}]] || {{Permissions|AnvarxonM}} |- | 23 || [[User:Alpasli|Alpasli]] || [[Special:Contributions/Alpasli|{{formatnum:110}}]] || {{Permissions|Alpasli}} |- | 24 || [[User:Akhrarova Ezoza|Akhrarova Ezoza]] || [[Special:Contributions/Akhrarova Ezoza|{{formatnum:107}}]] || {{Permissions|Akhrarova Ezoza}} |- | 25 || [[User:Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)|Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)]] || [[Special:Contributions/Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)|{{formatnum:100}}]] || {{Permissions|Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)}} |- | 26 || [[User:Kunduziy|Kunduziy]] || [[Special:Contributions/Kunduziy|{{formatnum:100}}]] || {{Permissions|Kunduziy}} |- | 27 || [[User:Ikromova Guli|Ikromova Guli]] || [[Special:Contributions/Ikromova Guli|{{formatnum:96}}]] || {{Permissions|Ikromova Guli}} |- | 28 || [[User:Abdug'ani Karimov|Abdug'ani Karimov]] || [[Special:Contributions/Abdug'ani Karimov|{{formatnum:96}}]] || {{Permissions|Abdug'ani Karimov}} |- | 29 || [[User:Umidjon Yuldashev|Umidjon Yuldashev]] || [[Special:Contributions/Umidjon Yuldashev|{{formatnum:93}}]] || {{Permissions|Umidjon Yuldashev}} |- | 30 || [[User:Nataev|Nataev]] || [[Special:Contributions/Nataev|{{formatnum:91}}]] || {{Permissions|Nataev}} |- | 31 || [[User:Sakinabonu|Sakinabonu]] || [[Special:Contributions/Sakinabonu|{{formatnum:81}}]] || {{Permissions|Sakinabonu}} |- | 32 || [[User:Guzaloybekovna|Guzaloybekovna]] || [[Special:Contributions/Guzaloybekovna|{{formatnum:79}}]] || {{Permissions|Guzaloybekovna}} |- | 33 || [[User:Xasanboy off|Xasanboy off]] || [[Special:Contributions/Xasanboy off|{{formatnum:79}}]] || {{Permissions|Xasanboy off}} |- | 34 || [[User:Abdulaziz uzbek|Abdulaziz uzbek]] || [[Special:Contributions/Abdulaziz uzbek|{{formatnum:77}}]] || {{Permissions|Abdulaziz uzbek}} |- | 35 || [[User:Abubakir Mo'minjonov|Abubakir Mo'minjonov]] || [[Special:Contributions/Abubakir Mo'minjonov|{{formatnum:74}}]] || {{Permissions|Abubakir Mo'minjonov}} |- | 36 || [[User:Artemev Nikolay|Artemev Nikolay]] || [[Special:Contributions/Artemev Nikolay|{{formatnum:70}}]] || {{Permissions|Artemev Nikolay}} |- | 37 || [[User:Umarxon III|Umarxon III]] || [[Special:Contributions/Umarxon III|{{formatnum:66}}]] || {{Permissions|Umarxon III}} |- | 38 || [[User:ShHamrayev|ShHamrayev]] || [[Special:Contributions/ShHamrayev|{{formatnum:64}}]] || {{Permissions|ShHamrayev}} |- | 39 || [[User:Oybek1995|Oybek1995]] || [[Special:Contributions/Oybek1995|{{formatnum:57}}]] || {{Permissions|Oybek1995}} |- | 40 || [[User:Erkyul|Erkyul]] || [[Special:Contributions/Erkyul|{{formatnum:56}}]] || {{Permissions|Erkyul}} |- | 41 || [[User:Olimidono|Olimidono]] || [[Special:Contributions/Olimidono|{{formatnum:50}}]] || {{Permissions|Olimidono}} |- | 42 || [[User:Umidaxon Shodiyeva|Umidaxon Shodiyeva]] || [[Special:Contributions/Umidaxon Shodiyeva|{{formatnum:49}}]] || {{Permissions|Umidaxon Shodiyeva}} |- | 43 || [[User:MUSLIMBEK FORWARD|MUSLIMBEK FORWARD]] || [[Special:Contributions/MUSLIMBEK FORWARD|{{formatnum:46}}]] || {{Permissions|MUSLIMBEK FORWARD}} |- | 44 || [[User:Yohanjon 23|Yohanjon 23]] || [[Special:Contributions/Yohanjon 23|{{formatnum:45}}]] || {{Permissions|Yohanjon 23}} |- | 45 || [[User:Asqarov Davlat|Asqarov Davlat]] || [[Special:Contributions/Asqarov Davlat|{{formatnum:44}}]] || {{Permissions|Asqarov Davlat}} |- | 46 || [[User:Azizxon Muzaffarov|Azizxon Muzaffarov]] || [[Special:Contributions/Azizxon Muzaffarov|{{formatnum:43}}]] || {{Permissions|Azizxon Muzaffarov}} |- | 47 || [[User:Leylajim|Leylajim]] || [[Special:Contributions/Leylajim|{{formatnum:43}}]] || {{Permissions|Leylajim}} |- | 48 || [[User:Usmonip|Usmonip]] || [[Special:Contributions/Usmonip|{{formatnum:40}}]] || {{Permissions|Usmonip}} |- | 49 || [[User:Humoyun Qodirov|Humoyun Qodirov]] || [[Special:Contributions/Humoyun Qodirov|{{formatnum:39}}]] || {{Permissions|Humoyun Qodirov}} |- | 50 || [[User:RakhimovaD|RakhimovaD]] || [[Special:Contributions/RakhimovaD|{{formatnum:36}}]] || {{Permissions|RakhimovaD}} |- | 51 || [[User:Mrjavokh1r|Mrjavokh1r]] || [[Special:Contributions/Mrjavokh1r|{{formatnum:36}}]] || {{Permissions|Mrjavokh1r}} |- | 52 || [[User:Jamshid Nurkulov|Jamshid Nurkulov]] || [[Special:Contributions/Jamshid Nurkulov|{{formatnum:35}}]] || {{Permissions|Jamshid Nurkulov}} |- | 53 || [[User:Amir.Temur|Amir.Temur]] || [[Special:Contributions/Amir.Temur|{{formatnum:34}}]] || {{Permissions|Amir.Temur}} |- | 54 || [[User:RASH.IHT|RASH.IHT]] || [[Special:Contributions/RASH.IHT|{{formatnum:34}}]] || {{Permissions|RASH.IHT}} |- | 55 || [[User:Hilola Jurakulova|Hilola Jurakulova]] || [[Special:Contributions/Hilola Jurakulova|{{formatnum:33}}]] || {{Permissions|Hilola Jurakulova}} |- | 56 || [[User:Daniya71|Daniya71]] || [[Special:Contributions/Daniya71|{{formatnum:32}}]] || {{Permissions|Daniya71}} |- | 57 || [[User:Khasan azim1|Khasan azim1]] || [[Special:Contributions/Khasan azim1|{{formatnum:30}}]] || {{Permissions|Khasan azim1}} |- | 58 || [[User:Najot0809|Najot0809]] || [[Special:Contributions/Najot0809|{{formatnum:29}}]] || {{Permissions|Najot0809}} |- | 59 || [[User:Mehriddin 01|Mehriddin 01]] || [[Special:Contributions/Mehriddin 01|{{formatnum:28}}]] || {{Permissions|Mehriddin 01}} |- | 60 || [[User:Muzaffar murodovich|Muzaffar murodovich]] || [[Special:Contributions/Muzaffar murodovich|{{formatnum:27}}]] || {{Permissions|Muzaffar murodovich}} |- | 61 || [[User:MiroJP|MiroJP]] || [[Special:Contributions/MiroJP|{{formatnum:26}}]] || {{Permissions|MiroJP}} |- | 62 || [[User:Вероника Мякушкина|Вероника Мякушкина]] || [[Special:Contributions/Вероника Мякушкина|{{formatnum:26}}]] || {{Permissions|Вероника Мякушкина}} |- | 63 || [[User:Malikxan|Malikxan]] || [[Special:Contributions/Malikxan|{{formatnum:25}}]] || {{Permissions|Malikxan}} |- | 64 || [[User:Nilu-navruz|Nilu-navruz]] || [[Special:Contributions/Nilu-navruz|{{formatnum:24}}]] || {{Permissions|Nilu-navruz}} |- | 65 || [[User:Spartak22|Spartak22]] || [[Special:Contributions/Spartak22|{{formatnum:24}}]] || {{Permissions|Spartak22}} |- | 66 || [[User:Nataeva|Nataeva]] || [[Special:Contributions/Nataeva|{{formatnum:22}}]] || {{Permissions|Nataeva}} |- | 67 || [[User:Ahror Akramovich|Ahror Akramovich]] || [[Special:Contributions/Ahror Akramovich|{{formatnum:22}}]] || {{Permissions|Ahror Akramovich}} |- | 68 || [[User:SanjarStamov|SanjarStamov]] || [[Special:Contributions/SanjarStamov|{{formatnum:20}}]] || {{Permissions|SanjarStamov}} |- | 69 || [[User:Salohiddin viki|Salohiddin viki]] || [[Special:Contributions/Salohiddin viki|{{formatnum:19}}]] || {{Permissions|Salohiddin viki}} |- | 70 || [[User:Dilmurod Rashidov|Dilmurod Rashidov]] || [[Special:Contributions/Dilmurod Rashidov|{{formatnum:15}}]] || {{Permissions|Dilmurod Rashidov}} |- | 71 || [[User:Sohibajmol1393|Sohibajmol1393]] || [[Special:Contributions/Sohibajmol1393|{{formatnum:15}}]] || {{Permissions|Sohibajmol1393}} |- | 72 || [[User:Solaruz|Solaruz]] || [[Special:Contributions/Solaruz|{{formatnum:13}}]] || {{Permissions|Solaruz}} |- | 73 || [[User:Saidov Javohir (JDPU)|Saidov Javohir (JDPU)]] || [[Special:Contributions/Saidov Javohir (JDPU)|{{formatnum:13}}]] || {{Permissions|Saidov Javohir (JDPU)}} |- | 74 || [[User:Kagansky|Kagansky]] || [[Special:Contributions/Kagansky|{{formatnum:13}}]] || {{Permissions|Kagansky}} |- | 75 || [[User:Praxidicae|Praxidicae]] || [[Special:Contributions/Praxidicae|{{formatnum:13}}]] || {{Permissions|Praxidicae}} |- | 76 || [[User:Khorazmiy|Khorazmiy]] || [[Special:Contributions/Khorazmiy|{{formatnum:12}}]] || {{Permissions|Khorazmiy}} |- | 77 || [[User:Rtfroot|Rtfroot]] || [[Special:Contributions/Rtfroot|{{formatnum:12}}]] || {{Permissions|Rtfroot}} |- | 78 || [[User:Junior wikipedian|Junior wikipedian]] || [[Special:Contributions/Junior wikipedian|{{formatnum:11}}]] || {{Permissions|Junior wikipedian}} |- | 79 || [[User:RadjapovaNB|RadjapovaNB]] || [[Special:Contributions/RadjapovaNB|{{formatnum:11}}]] || {{Permissions|RadjapovaNB}} |- | 80 || [[User:Recruos|Recruos]] || [[Special:Contributions/Recruos|{{formatnum:10}}]] || {{Permissions|Recruos}} |- | 81 || [[User:Senoritam03|Senoritam03]] || [[Special:Contributions/Senoritam03|{{formatnum:9}}]] || {{Permissions|Senoritam03}} |- | 82 || [[User:Yòldoshev Doniyor|Yòldoshev Doniyor]] || [[Special:Contributions/Yòldoshev Doniyor|{{formatnum:9}}]] || {{Permissions|Yòldoshev Doniyor}} |- | 83 || [[User:Dilim98|Dilim98]] || [[Special:Contributions/Dilim98|{{formatnum:8}}]] || {{Permissions|Dilim98}} |- | 84 || [[User:Bahodirxo'jayev|Bahodirxo'jayev]] || [[Special:Contributions/Bahodirxo'jayev|{{formatnum:7}}]] || {{Permissions|Bahodirxo'jayev}} |- | 85 || [[User:Ravshan Burxonov|Ravshan Burxonov]] || [[Special:Contributions/Ravshan Burxonov|{{formatnum:7}}]] || {{Permissions|Ravshan Burxonov}} |- | 86 || [[User:FarangisOrtiqova|FarangisOrtiqova]] || [[Special:Contributions/FarangisOrtiqova|{{formatnum:7}}]] || {{Permissions|FarangisOrtiqova}} |- | 87 || [[User:MirazizAlikuloff|MirazizAlikuloff]] || [[Special:Contributions/MirazizAlikuloff|{{formatnum:7}}]] || {{Permissions|MirazizAlikuloff}} |- | 88 || [[User:Hamroyeva Ruxsora|Hamroyeva Ruxsora]] || [[Special:Contributions/Hamroyeva Ruxsora|{{formatnum:7}}]] || {{Permissions|Hamroyeva Ruxsora}} |- | 89 || [[User:Vikichizar|Vikichizar]] || [[Special:Contributions/Vikichizar|{{formatnum:7}}]] || {{Permissions|Vikichizar}} |- | 90 || [[User:Sharqshunoslik talabasi|Sharqshunoslik talabasi]] || [[Special:Contributions/Sharqshunoslik talabasi|{{formatnum:7}}]] || {{Permissions|Sharqshunoslik talabasi}} |- | 91 || [[User:Young Economist7|Young Economist7]] || [[Special:Contributions/Young Economist7|{{formatnum:7}}]] || {{Permissions|Young Economist7}} |- | 92 || [[User:Fordaperson|Fordaperson]] || [[Special:Contributions/Fordaperson|{{formatnum:6}}]] || {{Permissions|Fordaperson}} |- | 93 || [[User:Fayzullayev Azamat|Fayzullayev Azamat]] || [[Special:Contributions/Fayzullayev Azamat|{{formatnum:6}}]] || {{Permissions|Fayzullayev Azamat}} |- | 94 || [[User:Gliwi|Gliwi]] || [[Special:Contributions/Gliwi|{{formatnum:6}}]] || {{Permissions|Gliwi}} |- | 95 || [[User:Jumagul Nishonova|Jumagul Nishonova]] || [[Special:Contributions/Jumagul Nishonova|{{formatnum:5}}]] || {{Permissions|Jumagul Nishonova}} |- | 96 || [[User:DONABDU2003|DONABDU2003]] || [[Special:Contributions/DONABDU2003|{{formatnum:5}}]] || {{Permissions|DONABDU2003}} |- | 97 || [[User:Kwamikagami|Kwamikagami]] || [[Special:Contributions/Kwamikagami|{{formatnum:5}}]] || {{Permissions|Kwamikagami}} |- | 98 || [[User:Ròziqulova Iroda|Ròziqulova Iroda]] || [[Special:Contributions/Ròziqulova Iroda|{{formatnum:5}}]] || {{Permissions|Ròziqulova Iroda}} |- | 99 || [[User:Kamronbek Ibragimov|Kamronbek Ibragimov]] || [[Special:Contributions/Kamronbek Ibragimov|{{formatnum:5}}]] || {{Permissions|Kamronbek Ibragimov}} |- | 100 || [[User:Mirzozominiy|Mirzozominiy]] || [[Special:Contributions/Mirzozominiy|{{formatnum:4}}]] || {{Permissions|Mirzozominiy}} |- | 101 || [[User:Ahmadkhojaev|Ahmadkhojaev]] || [[Special:Contributions/Ahmadkhojaev|{{formatnum:4}}]] || {{Permissions|Ahmadkhojaev}} |- | 102 || [[User:Lauriswift911|Lauriswift911]] || [[Special:Contributions/Lauriswift911|{{formatnum:4}}]] || {{Permissions|Lauriswift911}} |- | 103 || [[User:Jamshid Avazovich Djurakulov|Jamshid Avazovich Djurakulov]] || [[Special:Contributions/Jamshid Avazovich Djurakulov|{{formatnum:4}}]] || {{Permissions|Jamshid Avazovich Djurakulov}} |- | 104 || [[User:Msingca|Msingca]] || [[Special:Contributions/Msingca|{{formatnum:4}}]] || {{Permissions|Msingca}} |- | 105 || [[User:Ahrorova Muxsina|Ahrorova Muxsina]] || [[Special:Contributions/Ahrorova Muxsina|{{formatnum:4}}]] || {{Permissions|Ahrorova Muxsina}} |- | 106 || [[User:ДолбоЯщер|ДолбоЯщер]] || [[Special:Contributions/ДолбоЯщер|{{formatnum:4}}]] || {{Permissions|ДолбоЯщер}} |- | 107 || [[User:Zarxonim|Zarxonim]] || [[Special:Contributions/Zarxonim|{{formatnum:4}}]] || {{Permissions|Zarxonim}} |- | 108 || [[User:NikosLikomitros|NikosLikomitros]] || [[Special:Contributions/NikosLikomitros|{{formatnum:3}}]] || {{Permissions|NikosLikomitros}} |- | 109 || [[User:Kitob shaydosi|Kitob shaydosi]] || [[Special:Contributions/Kitob shaydosi|{{formatnum:3}}]] || {{Permissions|Kitob shaydosi}} |- | 110 || [[User:Sardor Max007|Sardor Max007]] || [[Special:Contributions/Sardor Max007|{{formatnum:3}}]] || {{Permissions|Sardor Max007}} |- | 111 || [[User:Behzodbek88|Behzodbek88]] || [[Special:Contributions/Behzodbek88|{{formatnum:3}}]] || {{Permissions|Behzodbek88}} |- | 112 || [[User:Elmurodjon qizi|Elmurodjon qizi]] || [[Special:Contributions/Elmurodjon qizi|{{formatnum:3}}]] || {{Permissions|Elmurodjon qizi}} |- | 113 || [[User:Islomov2|Islomov2]] || [[Special:Contributions/Islomov2|{{formatnum:3}}]] || {{Permissions|Islomov2}} |- | 114 || [[User:Старий Джен|Старий Джен]] || [[Special:Contributions/Старий Джен|{{formatnum:3}}]] || {{Permissions|Старий Джен}} |- | 115 || [[User:Xoliqulovelyor|Xoliqulovelyor]] || [[Special:Contributions/Xoliqulovelyor|{{formatnum:2}}]] || {{Permissions|Xoliqulovelyor}} |- | 116 || [[User:Sherali Narzullayev|Sherali Narzullayev]] || [[Special:Contributions/Sherali Narzullayev|{{formatnum:2}}]] || {{Permissions|Sherali Narzullayev}} |- | 117 || [[User:Humoyun Esonaliyev|Humoyun Esonaliyev]] || [[Special:Contributions/Humoyun Esonaliyev|{{formatnum:2}}]] || {{Permissions|Humoyun Esonaliyev}} |- | 118 || [[User:122telorens|122telorens]] || [[Special:Contributions/122telorens|{{formatnum:2}}]] || {{Permissions|122telorens}} |- | 119 || [[User:Olaf Studt|Olaf Studt]] || [[Special:Contributions/Olaf Studt|{{formatnum:2}}]] || {{Permissions|Olaf Studt}} |- | 120 || [[User:Erkinqurbonov123|Erkinqurbonov123]] || [[Special:Contributions/Erkinqurbonov123|{{formatnum:2}}]] || {{Permissions|Erkinqurbonov123}} |- | 121 || [[User:Syunsyunminmin|Syunsyunminmin]] || [[Special:Contributions/Syunsyunminmin|{{formatnum:2}}]] || {{Permissions|Syunsyunminmin}} |- | 122 || [[User:AnvarGorniy|AnvarGorniy]] || [[Special:Contributions/AnvarGorniy|{{formatnum:2}}]] || {{Permissions|AnvarGorniy}} |- | 123 || [[User:Mujgona|Mujgona]] || [[Special:Contributions/Mujgona|{{formatnum:2}}]] || {{Permissions|Mujgona}} |- | 124 || [[User:InterScienceGlobe|InterScienceGlobe]] || [[Special:Contributions/InterScienceGlobe|{{formatnum:2}}]] || {{Permissions|InterScienceGlobe}} |- | 125 || [[User:Ulugbek Rs|Ulugbek Rs]] || [[Special:Contributions/Ulugbek Rs|{{formatnum:2}}]] || {{Permissions|Ulugbek Rs}} |- | 126 || [[User:Ruxsora2003|Ruxsora2003]] || [[Special:Contributions/Ruxsora2003|{{formatnum:2}}]] || {{Permissions|Ruxsora2003}} |- | 127 || [[User:Muslimbek Xoshimov|Muslimbek Xoshimov]] || [[Special:Contributions/Muslimbek Xoshimov|{{formatnum:2}}]] || {{Permissions|Muslimbek Xoshimov}} |- | 128 || [[User:IskandarovOtajon|IskandarovOtajon]] || [[Special:Contributions/IskandarovOtajon|{{formatnum:2}}]] || {{Permissions|IskandarovOtajon}} |- | 129 || [[User:Edwin2023|Edwin2023]] || [[Special:Contributions/Edwin2023|{{formatnum:2}}]] || {{Permissions|Edwin2023}} |- | 130 || [[User:Findfound|Findfound]] || [[Special:Contributions/Findfound|{{formatnum:2}}]] || {{Permissions|Findfound}} |- | 131 || [[User:Malik Nursultan B|Malik Nursultan B]] || [[Special:Contributions/Malik Nursultan B|{{formatnum:1}}]] || {{Permissions|Malik Nursultan B}} |- | 132 || [[User:Majidov Maqsud Abdirauf o'g'li|Majidov Maqsud Abdirauf o'g'li]] || [[Special:Contributions/Majidov Maqsud Abdirauf o'g'li|{{formatnum:1}}]] || {{Permissions|Majidov Maqsud Abdirauf o'g'li}} |- | 133 || [[User:Orifjon Olimjanov|Orifjon Olimjanov]] || [[Special:Contributions/Orifjon Olimjanov|{{formatnum:1}}]] || {{Permissions|Orifjon Olimjanov}} |- | 134 || [[User:Mahliyo Tojimirzayeva|Mahliyo Tojimirzayeva]] || [[Special:Contributions/Mahliyo Tojimirzayeva|{{formatnum:1}}]] || {{Permissions|Mahliyo Tojimirzayeva}} |- | 135 || [[User:AbdunabiAbduraximov|AbdunabiAbduraximov]] || [[Special:Contributions/AbdunabiAbduraximov|{{formatnum:1}}]] || {{Permissions|AbdunabiAbduraximov}} |- | 136 || [[User:BerkBerk68|BerkBerk68]] || [[Special:Contributions/BerkBerk68|{{formatnum:1}}]] || {{Permissions|BerkBerk68}} |- | 137 || [[User:D’Azur|D’Azur]] || [[Special:Contributions/D’Azur|{{formatnum:1}}]] || {{Permissions|D’Azur}} |- | 138 || [[User:Generous Politican|Generous Politican]] || [[Special:Contributions/Generous Politican|{{formatnum:1}}]] || {{Permissions|Generous Politican}} |- | 139 || [[User:L337m4n|L337m4n]] || [[Special:Contributions/L337m4n|{{formatnum:1}}]] || {{Permissions|L337m4n}} |- | 140 || [[User:Muhmmad Siddiq|Muhmmad Siddiq]] || [[Special:Contributions/Muhmmad Siddiq|{{formatnum:1}}]] || {{Permissions|Muhmmad Siddiq}} |- | 141 || [[User:Atabeg00|Atabeg00]] || [[Special:Contributions/Atabeg00|{{formatnum:1}}]] || {{Permissions|Atabeg00}} |- | 142 || [[User:Parixona|Parixona]] || [[Special:Contributions/Parixona|{{formatnum:1}}]] || {{Permissions|Parixona}} |- | 143 || [[User:Gerd Eichmann|Gerd Eichmann]] || [[Special:Contributions/Gerd Eichmann|{{formatnum:1}}]] || {{Permissions|Gerd Eichmann}} |- | 144 || [[User:Alperen|Alperen]] || [[Special:Contributions/Alperen|{{formatnum:1}}]] || {{Permissions|Alperen}} |- | 145 || [[User:Imramazon|Imramazon]] || [[Special:Contributions/Imramazon|{{formatnum:1}}]] || {{Permissions|Imramazon}} |- | 146 || [[User:Lutfulloh7|Lutfulloh7]] || [[Special:Contributions/Lutfulloh7|{{formatnum:1}}]] || {{Permissions|Lutfulloh7}} |- | 147 || [[User:Drummingman|Drummingman]] || [[Special:Contributions/Drummingman|{{formatnum:1}}]] || {{Permissions|Drummingman}} |- | 148 || [[User:Sar Letucci|Sar Letucci]] || [[Special:Contributions/Sar Letucci|{{formatnum:1}}]] || {{Permissions|Sar Letucci}} |- | 149 || [[User:Boja02|Boja02]] || [[Special:Contributions/Boja02|{{formatnum:1}}]] || {{Permissions|Boja02}} |- | 150 || [[User:Abduvohid11|Abduvohid11]] || [[Special:Contributions/Abduvohid11|{{formatnum:1}}]] || {{Permissions|Abduvohid11}} |- | 151 || [[User:Yusif Mammadov 04|Yusif Mammadov 04]] || [[Special:Contributions/Yusif Mammadov 04|{{formatnum:1}}]] || {{Permissions|Yusif Mammadov 04}} |- | 152 || [[User:Savdoyi|Savdoyi]] || [[Special:Contributions/Savdoyi|{{formatnum:1}}]] || {{Permissions|Savdoyi}} |- | 153 || [[User:Feruz Oripov|Feruz Oripov]] || [[Special:Contributions/Feruz Oripov|{{formatnum:1}}]] || {{Permissions|Feruz Oripov}} |- | 154 || [[User:Rustamjon Dadajonov|Rustamjon Dadajonov]] || [[Special:Contributions/Rustamjon Dadajonov|{{formatnum:1}}]] || {{Permissions|Rustamjon Dadajonov}} |- | 155 || [[User:MohiNarzikulova|MohiNarzikulova]] || [[Special:Contributions/MohiNarzikulova|{{formatnum:1}}]] || {{Permissions|MohiNarzikulova}} |- | 156 || [[User:Doc Taxon|Doc Taxon]] || [[Special:Contributions/Doc Taxon|{{formatnum:1}}]] || {{Permissions|Doc Taxon}} |- | 157 || [[User:ITPRO.UZ|ITPRO.UZ]] || [[Special:Contributions/ITPRO.UZ|{{formatnum:1}}]] || {{Permissions|ITPRO.UZ}} |- | 158 || [[User:Raximov Furqat 1206|Raximov Furqat 1206]] || [[Special:Contributions/Raximov Furqat 1206|{{formatnum:1}}]] || {{Permissions|Raximov Furqat 1206}} |- | 159 || [[User:Nasibjon Sharofiddinov|Nasibjon Sharofiddinov]] || [[Special:Contributions/Nasibjon Sharofiddinov|{{formatnum:1}}]] || {{Permissions|Nasibjon Sharofiddinov}} |- | 160 || [[User:Fozilashviliy|Fozilashviliy]] || [[Special:Contributions/Fozilashviliy|{{formatnum:1}}]] || {{Permissions|Fozilashviliy}} |- | 161 || [[User:Siroj Turgunboyev|Siroj Turgunboyev]] || [[Special:Contributions/Siroj Turgunboyev|{{formatnum:1}}]] || {{Permissions|Siroj Turgunboyev}} |- | 162 || [[User:Envell qahramonlari|Envell qahramonlari]] || [[Special:Contributions/Envell qahramonlari|{{formatnum:1}}]] || {{Permissions|Envell qahramonlari}} |- | 163 || [[User:Muslima Bannaeva|Muslima Bannaeva]] || [[Special:Contributions/Muslima Bannaeva|{{formatnum:1}}]] || {{Permissions|Muslima Bannaeva}} |- | 164 || [[User:Billinghurst|Billinghurst]] || [[Special:Contributions/Billinghurst|{{formatnum:1}}]] || {{Permissions|Billinghurst}} |- | 165 || [[User:Yoshlar ishlari agentligi|Yoshlar ishlari agentligi]] || [[Special:Contributions/Yoshlar ishlari agentligi|{{formatnum:1}}]] || {{Permissions|Yoshlar ishlari agentligi}} |- | 166 || [[User:Ylobmys|Ylobmys]] || [[Special:Contributions/Ylobmys|{{formatnum:1}}]] || {{Permissions|Ylobmys}} |- | 167 || [[User:Ximik1991|Ximik1991]] || [[Special:Contributions/Ximik1991|{{formatnum:1}}]] || {{Permissions|Ximik1991}} |- | 168 || [[User:R.jentlmwn|R.jentlmwn]] || [[Special:Contributions/R.jentlmwn|{{formatnum:1}}]] || {{Permissions|R.jentlmwn}} |- | 169 || [[User:Amherst99|Amherst99]] || [[Special:Contributions/Amherst99|{{formatnum:1}}]] || {{Permissions|Amherst99}} |- | 170 || [[User:Pedagogika instituti|Pedagogika instituti]] || [[Special:Contributions/Pedagogika instituti|{{formatnum:1}}]] || {{Permissions|Pedagogika instituti}} |- | 171 || [[User:SayfiyevB|SayfiyevB]] || [[Special:Contributions/SayfiyevB|{{formatnum:1}}]] || {{Permissions|SayfiyevB}} |- | 172 || [[User:Stephan1000000|Stephan1000000]] || [[Special:Contributions/Stephan1000000|{{formatnum:1}}]] || {{Permissions|Stephan1000000}} |- | 173 || [[User:Umid710|Umid710]] || [[Special:Contributions/Umid710|{{formatnum:1}}]] || {{Permissions|Umid710}} |- | 174 || [[User:KotVet|KotVet]] || [[Special:Contributions/KotVet|{{formatnum:1}}]] || {{Permissions|KotVet}} |- | 175 || [[User:Lutfullaxo'ja|Lutfullaxo'ja]] || [[Special:Contributions/Lutfullaxo'ja|{{formatnum:1}}]] || {{Permissions|Lutfullaxo'ja}} |- | 176 || [[User:NashriyotUzb|NashriyotUzb]] || [[Special:Contributions/NashriyotUzb|{{formatnum:1}}]] || {{Permissions|NashriyotUzb}} |- | 177 || [[User:Oqcharloq Jonatan|Oqcharloq Jonatan]] || [[Special:Contributions/Oqcharloq Jonatan|{{formatnum:1}}]] || {{Permissions|Oqcharloq Jonatan}} {{/end}} 8p1968v08yxtzj6ppju85lw31nn6ms7 Envell qahramonlari 0 716232 2816635 2513469 2022-08-29T04:29:47Z Fozilashviliy 70931 /* Sujet */ wikitext text/x-wiki {{Ensiklopedik ahamiyat|film}} {{Telekoʻrsatuv bilgiqutisi |show_name=Envell qahramonlari |show_name_2={{lang-ru|Герои Энвелла}} |format=[[3D film|3D]] va 2D animatsiya |genre=* [[Sarguzasht]] *[[Fantastika]] |country={{RUS}} |language=[[ruscha]] |num_seasons=2 |num_episodes=52 |runtime=11 daqiqa |company= Parovoz (buyurtma: АО ЦТВ) |channel=''[[Rossiya]]''da: * Mult * Ani * Karusel * [[Disney Channel]] * Kapitan Fantastika ''[[Oʻzbekiston]]''da: * [[Aqlvoy]] |first_aired=23-fevral 2017-yil |director=Anton Lanshakov |producer=Tatyana Tsivaryeva<br />Yevgeniy Golovin<br />Anton Smetakin<br />Natalya Kozlova |writer=Anton Lanshakov<br />Yuliya Ivanova |voices=Yevgeniy Mixeev<br />Mariya Pronkina<br />Artyom Koshman<br />Andrey Shishkov<br />Vladimir Antonik |composer=Aleksandr Billion |last_aired=8-yanvar 2021-yil |imdb_id=https://www.imdb.com/title/tt7520722/ |image=[[Tasvir:Envell_qahramonlari.png|220px]]|tasvir=Envell_qahramonlari.png}} '''''Envell qahramonlari''''' ({{lang-ru|Герои Энвелла}}) [[Parovoz animatsion studiyasi|Parovoz]] studiyasi tomonidan yaratilgan [[Rossiya|rus]] [[Animatsiya|animatsion]] [[Televizion serial|teleserial]]idir. Multserial „Envell olami“ga portal boʻlib chiqadigan gʻayrioddiy [[noutbuk]]ni topib olgan 4 geymer haqida hikoya qiladi. Filmning 2-mavsumi rasmiy ravishda uning yakuni deb eʼlon qilingan. == Sujet == === 1-mavsum === [[Sankt-Peterburg]]<nowiki/>dagi maktablarning biridagi [[geografiya]] fani oʻqituvchisi Mariya Stepanovna sinfxonadan noutbuk topib oladi va uni, oʻquvchilardan biri qoldirib ketgan, deb oʻylab, maktabdagi xonasiga olib borib qoʻyadi. Shu kunning ertasiga u Art, Kira, Fill, Vik va Ilyaning [[telefon]]<nowiki/>larini darsda foydalanganliklari uchun olib qoʻyadi. Ular (Ilyadan tashqari) tanaffusda telefonlarini olish uchun oʻqituvchisining xonasiga kirishadi va ixtiyoriy ravishda uni ishga tushirishadi. Voqealar davomida ular oʻyindagi bosh yovuz Morgart reallikka chiqmoqchi boʻlganini va buning uchun unga geymerlar topib olgan ,,Firibgarlar [[kub]]<nowiki/>iʻʻ kerakligini bilib olishadi. Ammo ular kubni qoʻldan chiqarishadi va oʻyinda 1 oy qolib ketishadi! Morgart oʻyindan chiqishning kubdan tashqari, yagona boʻlgan yoʻli — darvozalar (noutbuk)ni sindirib tashlaydi. Geymerlar Salamandra yordamida tashqi olam bilan aloqa oʻrnatishadi va Ilyadan noutbukni tuzatishni soʻrashadi. U ([[fizika]] oʻqituvchisi yordamida) noutbukni tuzatadi va ular oʻyindan chiqishadi. Lekin Morgart shahar aholisini, tom maʼnoda ,,[[zombi]]ʻʻga aylantiradi, geymerlarni qurollarini tortib oladi. Ammo Vik Morgartni oʻyinga qamab qoʻyadi. Kub qahramonlarda qoldi, noutbuk esa qayta tiklab boʻlmaydigan darajada parchalanib ketdi. Shahar aholisining xotirasidan 1 kun oʻchib ketdi. === 2-mavsum === Ushbu mavsum sujeti 1-mavsumnikidan yarim yil o‘tib sodir bo‘ladi va bu mavsumda yaxshilar yovuzga, yovuzlar yaxshiga aylanadi. 17 yoshli Qahramonlar bu mavsumda hayot tashvishlarini ham boshidan o‘tkazishadi. Artning ushbu o‘yin haqidagi [[film]] fikrini [[produser]]<nowiki/>lar qo‘llab-quvvatlamaydi, shuning uchun u Kira bilan [[Moskva]]<nowiki/>dagi boshqa [[studiya]]<nowiki/>ga, keyinchalik [[Nyu-York]]<nowiki/>ga ketmoqchi bo‘ladi. Kira esa Artning bu fikriga ,,Bir vaqtning o‘zida ham borgim keyapti, ham bormagim kelyapti‘‘ deb javob aytmoqchi, chunki u ishxonasidagi [[hayvon]]<nowiki/>lardan xavotirda. Fill esa o‘yin yaratishiga pul yig‘ish uchun restoranda ishlashga va u yerda Ilyaning tazyiqlariga chidashga majbur. Vik o‘yindan qolgan yagona yodgorlikni tuzatish uchun harakatda. Vik kamerani tuzatgach, undan yordam signalini kelganini ko‘rgan qahramonlar o‘yinga kirishadi. [[Neytral]] manzillarning birida ular bilishadiki, o‘yinchilar o‘yinni o‘chirib tashlashlarini bilgan Bakvit hamma o‘yinchilarni o‘ldirgan vs yovuzga aylanib qolgan hamda u qahramonlarga qarshi olishmoqda. Ular qurollarini qaytarib olish uchun Morgartni ozod qilishadi (Chubakabr yordami bilan). Vik Morgart bilan kelishuv tuzadi. Kelishuvga ko‘ra M. Vellni tiriltirishi kerak. Bakvitga qarshi bo‘lgan so‘nggi jangda Bakvit yengiladi, kub sinadi, Morgart halok bo‘ladi, qahramonlar qolgan o‘lgan o‘yinchilarni olib o‘yindan chiqishadi. Ular o‘lganlarni tiriltirish davomida muammoga duch kelishadi, ya'ni ular faqat Morgartni, Mariya Stepanovnani va Larsenni ozod qila olishadi. Morgartni Mariya Stepanovna va Larsen kishanlab boshpanaga olib borishadi. U yerga tasodifan borib qolgan Vik o‘yinni xavfsiz o‘chirib bo‘lmasligini, agar u o‘chirilsa u yerdagi hamma narsa, shu jumladan Vell ham o‘chib ketishini tushunib yetadi va Morgartni ozod qiladi. Lekin Morgart Ilya topib olgan ,,Dunyo markazi‘‘ yordamida real olam va Envell olamini birlashtiradi. Shu qismda Vik Morgart qo‘lidan o‘ldirildi. Shundan so‘nggi qismlar davomida ular Envell olamida (51-qismgacha) yashashadi… 52-qismda real olam tiklangach, 51-qismdan ma'lum bo‘lishicha dunyo aholisining xotirasidan (Qahramonlar va Ilyanikidan tashqari) 6 oy o‘chib ketdi. == Qahramonlar == * '''Artyom Meshcheryakov''' (Ovozi Andrey Shishkov) — jamoa yetakchisi. Jasur, qatʼiyatli va mas’uliyatli. Virtual dunyoda, Artning oʻynaydigan xarakteri — qilich va qalqonli ritsar. Art jasorat bilan yaqin jangga kiradi va xavf tugʻilganda u oʻrtoqlarini kuch qalqoni ostida yashirishga tayyor. Kira bilan oʻzaro hamdardlik bor, lekin qizning his-tuygʻulariga unchalik eʼtibor bermaydi. * '''Kira''' '''Smenkina''' (Ovozi Mariya Pronkina) — egoist, bezori qiz va ikkichi talaba. Oʻyindagi xarakteri — bu dunyodagi xususiyatlarini takrorlaydigan, maxfiy va epchil arqon oʻgʻri. Kira orqa tarafdagi sabotajda muvaffaqiyat qozonadi, lekin u jamoaning koʻmagisiz toʻqnashuvlarni yoʻqotadi. Kiraning kostyumi toʻq binafsha rangda, koʻkragida firuza toshi bor (tosh koʻrinmaslikni beradi). Artni yaxshi koʻradi va u uchun oʻz manfaatlarini qurbon qilishga tayyor. * '''Viktor Smenkin''' (Ovozi Artyom Koshman) — aʼlochi talaba va Vik opasi Kiraning aksi. Jamoadagi asosiy pessimist, har qanday vaziyatning barcha yomon natijalarini doimiy ravishda hisoblab chiqadi, bilimdonlik, ehtiyotkorlik va vahima moyilligi bilan ajralib turadi. Uning oʻyindagi xarakteri — muhandis. Vik biroz qoʻrqoq, lekin qalbida romantik xayolparast. Qattiq tarbiya va yovvoyi tasavvur uni hamma narsadan, ayniqsa, begonalar bilan muloqotdan qoʻrqitadi. Oʻyinda u oʻrmon xalqining malikasi Vellga oshiq boʻladi, u deyarli hamma narsaga tayyor. 24-qismda u Gekatoncher qoʻlida deyarli vafot etdi, Vell unga kuch va tatuirovkani berdi va uni sogʻaytirdi, shundan soʻng u hayotiyligini yoʻqotdi va tuproqqa qulab tushdi. Ikkinchi mavsumda u Morgart bilan shartnoma tuzdi va unga Vellni qaytarishi uchun ,,Dunyo markaziʻʻni berdi. Shunday qilib, u Morgartga olamlarni birlashtirishga ruxsat berdi. Falokatdan soʻng, u Morgartning oʻrniga oxirgi xoʻjayin boʻlib, oxirgi darajaga chiqdi va oʻlmaslikka erishdi. Xuddi shu joyda, gʻalati daraxt yonida u Vellni topdi. Daraxt yordamida u oʻzini labirint, qoʻgʻirchoqlar armiyasi va gigant Morgartni yaratdi. Odamlar uni Morgart deb oʻylashdi va uningqal’asiga hujum qilmoqchi boʻlishdi, lekin muvaffaqiyatsizlikka uchrashdi. Faqat ogʻir yaralangan Mariya Stepanovna va Larsen tirik qoldi. 51-qismda u oʻlmaslikni yoʻqotadi va oʻlmaslikni oʻchirishdan bir soniya oldin Morgartning hujumiga moʻjizaviy tarzda dosh berdi. Oxirgi boʻlimda u Larsenning maktubini oilasiga olib boradi va qizi Valentina bilan uchrashadi. * '''Fillip Chernix''' (Ovozi Yevgeniy Mixeev) — baquvvat, quvnoq va oʻziga ishongan Fil doʻstlarining sabr-toqatini sinovdan oʻtkazadi. Axir, Fillning soʻzlariga koʻra, haqiqiy dunyo faqat uning oʻyiniga aralashish uchun yaratilgan. Shuning uchun, Fill doʻstlar oʻrtasidagi munosabatni rad etadi, u xafa qilishi mumkin va hatto bu haqda taxmin ham qila olmaydi. Sehrgar sifatida oʻynaydi. Darajali muharrirda oʻzi uchun maksimal darajani oʻrnatgandan soʻng, Fil oʻyin qirolligining shohi boʻldi. * '''Mariya Stepanovna''' (Ovozi Yola Sanko)  — juda qattiqqoʻl oʻqituvchi. Ishini va shogirdlarini sevadi. Shim, kostyum va yupqa koʻzoynak taqadi. Sochlari quyuq va qisqa. Geografiya oʻqituvchisi, Kira, Fill, Vik va Ilyaning ham. Bir-marta „Envell qahramonlari“ oʻyinining virtual olamida Mariya Stepanovna musiqachiga aylandi, ammo deyarli darhol uni Morgart qoʻlga oldi. * '''Morgart''' (Ovozi Vladimir Antonik) — qahramonlarning asosiy dushmani. Morgart „Envell qahramonlari“ filmidagi soʻnggi xoʻjayin boʻlib koʻrinadi, ammo yovuz odam koʻzga koʻringanidan koʻra koʻproq yashiringan. Yaxshi oʻyinda har qanday jangni soʻz bilan yutish mumkinligiga ishonadi. Oʻyinchilar bilan shartnomalar tuzadi va shartnoma shartlarini buzmaydi. Lekin bu ishontirishlar bir qarashda o'yinchilar uchun foydalidek tuyuladi. 1-mavsum oxirida u beshinchi oʻyinchiga aylandi (musiqachi sinfi). Fill unga bir muncha vaqt qidiruv topshirigʻini berdi — togʻ choʻqqisiga chiqish va bajarish uchun 1 soniya vaqt. Natijada Morgart nazorat-oʻtkazish punktida „tiqilib qoldi“. Bir yarim-yildan keyin yigitlar uni qoʻyib yuborishdi, shunda u barcha oʻyinchilarni tiriltirdi. Biroz vaqt oʻtgach, haqiqiy dunyoda, ,,Dunyo markaziʻʻ yordamida u ,,Envell dunyoʻʻsini haqiqiy dunyo bilan bogʻladi va oʻzi No Name (muhandislik klassi) laqabli asalarichi qiyofasini oldi. Keyinchalik uning haqiqiy shaxsi oshkor boʻldi va uning oʻzi Larsen tomonidan oʻldirildi, ammo tabiblardan biri tomonidan tiriltirildi. Shundan soʻng, u qoʻlida nurlar otish va qalqon yaratish qobiliyatiga ega boʻldi. 51-qismda u yigitlar (xususan, Ilya) tomonidan magʻlub boʻldi va nihoyat boʻshliqqa tushib vafot etdi. Ammo oxirgi qismda uni ,,Envellʻʻda oʻsha asalarichi niqobi ostida koʻrish mumkin. * '''Salamandra, Yelena Viktorovna''' (Ovozi Olga Zubkova) — oʻyinning sobiq yaratuvchisi, ularga xiyonat qilgan va Morgart bilan shartnoma tuzgan. O'sha paytda u o'g'ri sinfida edi. Uning arsenalida koʻplab texnik qurilmalar mavjud boʻlib, ular yordamida u qahramonlarning virtual dunyoni zabt etishiga yoʻl qoʻymaslikka harakat qilmoqda. Shu bilan birga, u bolalarga yordam beradigan va himoya qiladigan gʻamxoʻr oʻqituvchidir. Biroz vaqt oʻtgach, u musiqachiga aylanadi. 22-qismda o'yinchilar uning Salamandra ekanligini bilib qolishadi, lekin shu qismning o'zida ular Morgart tomonidan mag'lub etiladi, Morgart unga Envell olamini hadya qiladi. Keyingi qismdan boshlab Salamandra o'yinchilarga yordam bera boshlaydi. 26-qismda u Morgart tomonidan o'ldirildi. * '''Bakvit''' (Ovozi Boris Repeyetur) — bu oʻyin boʻyicha jonli qoʻllanma boʻlib, u oʻyinga yordam beruvchi maslahatchidir. U oʻyinchilarga Morgart bilan shugʻullanishga yordam berishga harakat qildi, lekin oʻyin oʻchirilishi mumkinligini bilgach, ularga qarshi chiqdi. * '''Ilya Muromov''' (Ovozi Vitaliy Shcherbina) — Art va uning jamoasining sinfdoshi. U oʻqituvchilarga topshirish uchun har doim taqiqlangan narsaning ortidan qahramonlarni ushlashga harakat qiladi (soʻzlarini isbotlash uchun ularni telefonga yozib borish yaxshidir, deb o'ylaydi) . Biroq, koʻpincha bunday vaziyatlarda yigitning oʻzi hujumga uchraydi — u jazolanishi yoki obroʻsini buzishi mumkin. * '''Larsen''' (Ovozi Anton Lanshakov) — ikkinchi darajali qahramon, oʻyinni yaratuvchilardan biri. 50-qismda u tirilgan Morgart tomonidan oʻldiriladi. == Ijodiy guruh == * [[Produser]]lar: Tatyana Tsyvareva, Evgeniy Golovin, Anton Smetankin, Natalya Kozlova * [[Ssenariychi|Yozuvchilar]]: Anton Lanshakov, Yuliya Ivanova * [[Rejissor]]: Anton Lanshakov * Badiiy rahbar: Sergey Moiseev * [[Bastakor]]: Aleksandr Billion == Qismlar roʻyxati == Deyarli barcha qismlar sujet boʻyicha qahramonlar tomonidan ochiladigan oʻyin joylarining nomiga ega. Birinchi mavsumda istisnolar: 1-qism „Yangi oʻyin“ (oʻyindagi joy nomi: Mashq maydonchasi), 18-qism „Oʻyinni davom ettiring“ (sujet haqiqiy dunyoda sodir boʻladi) va 19-qism „Xarita chekkasi“ (qahramonlar bu joyni hazillashib Lesha amakining dachasiga atashgan; oʻyinning haqiqiy joyi — „Xarita cheti“), 25 va 26 „Final“(bu voqea). 2019-yil 1-iyulda ijodkorlar ikkinchi mavsumni eʼlon qilishdi. Bu birinchi mavsumdan bir yarim-yil oʻtgach sodir boʻladi. Qism nomlari, shuningdek, harakat sodir boʻladigan joylar va voqealarga ham tegishli. Istisnolar: „Tanaffus“ 27-qism, „ Dunyo markazi“ 37 -qism (bu joy emas, ob’ekt), 38-qism „Minora tomon yoʻl“ , 51-qism „Oʻyin tugadi“ (bu voqea), 52-qism „Sarlavhalar“.<ref>Qism nomlari tarjima qilingan. Asl tavsifni koʻrish uchun [https://uz.m.wikipedia.org/wiki/Maxsus:MobileLanguages/Envell_qahramonlari Tillar] boʻlimini koʻring.</ref><ref>[[Youtube]]<nowiki/>da multserialning [[Oʻzbek|oʻzbek tili]]<nowiki/>dagi varianti mavjud emas! Kerakli qism ustiga bossangiz uning [[Rus|rus tilida]]<nowiki/>gi varianti ochiladi. Agar keyinchalik paydo boʻlsa, iltimos, tahrirlang.</ref> {| class="wikitable" style="text-align:center" |+ ! № ! Nomi ! [[YouTube]]dagi premyera sanasi |- | 1 | {{YouTube|JEGvcGqnH70|logo=1|Yangi oʻyin}} | 15-sentabr 2017 |- | 2 | {{YouTube|dFSGHbIr4xk|logo=1|Qozonxona|link=}} | 29-sentabr 2017 |- | 3 | {{YouTube|_2lcXwlyaR8|logo=1|Ferma}} | 13-oktabr 2017 |- | 4 | {{YouTube|sJRK4enOg84|logo=1|Qasr}} | 27-oktabr 2017 |- | 5 | {{YouTube|bOGKxocbcSE|logo=1|Jonli aholi}} | 10-noyabr 2017 |- | 6 | {{YouTube|jxli406mLhg|logo=1|Doʻkon}} | 24-noyabr 2017 |- | 7 | {{YouTube|xoUtFIzbMRc|logo=1|Shahar darvozalari}} | 8-dekabr 2017 |- | 8 | {{YouTube|cuu42KnxQlE|logo=1|Oʻrmondagi maydoncha}} | 22-dekabr 2017 |- | 9 | {{YouTube|GLPSnOJpujw|logo=1|Dara}} | 5-yanvar 2018 |- | 10 | {{YouTube|Rz0e8eXt1CA|logo=1|Noma'lum manzil}} | 19-yanvar 2018 |- | 11 | {{YouTube|trRjG5NcdVk|logo=1|Maxfiy manzil}} | 2-fevral 2018 |- | 12 | {{YouTube|ruZpjk6TX-U|logo=1|Darajalar muharriri}} | 16-fevral 2018 |- | 13 | {{YouTube|I4VLsqjqqdE|logo=1|Тaxt xonasi}} | 2-mart 2018 |- | 14 | {{YouTube|XpTLox2np3E|logo=1|Morgart qasri}} | 23-mart 2018 |- | 15 | {{YouTube|LIgOciF4bOE|logo=1|Aloqa minorasi}} | 20-aprel 2018 |- | 16 | {{YouTube|kWVpz6rwoKQ|logo=1|Kon}} | 1-iyun 2018 |- | 17 | {{YouTube|kgai59gfRrk|logo=1|Xarita cheti}} | 6-iyul 2018 |- | 18 | {{YouTube|A0haZqzCfcI|logo=1|Oʻyinni davom ettiring}} | 24-avgust 2018 |- | 19 | {{YouTube|O2LhTXQxuz8|logo=1|Xarita chekkasi}} | 13-sentabr 2018 |- | 20 | {{YouTube|buhGYaHntHg|logo=1|Uchar kema}} | 21-sentabr 2018 |- | 21 | {{YouTube|aZ0CuqV8KJ8|logo=1|4K-Filldor Qirolligi}} | 26-oktabr 2018 |- | 22 | {{YouTube|8g3J7G-x_20|logo=1|Xarobalar}} | 30-noyabr 2018 |- | 23 | {{YouTube|Fv_PhYrDMck|logo=1|Salamandra saroyi}} | 28-dekabr 2018 |- | 24 | {{YouTube|cf4eYatE5Tk|logo=1|Tashqi devor}} | 13-iyun 2019 |- | 25 | {{YouTube|kP2IxU3VDzI|logo=1|Final 1}} | 20-iyun 2019 |- | 26 | {{YouTube|KKzB5jNQzSc|logo=1|Final 2}} | 27-iyun 2019 |- | 27 | {{YouTube|boDkdHUrk08|logo=1|Tanaffus}} | 1-may 2020 |- | 28 | {{YouTube|XZbSn5CjwTU|logo=1|Soat minorasi}} | 13-may 2020 |- | 29 | {{YouTube|Ftm3LX-GbJo|logo=1|Vokzal}} | 16-may 2020 |- | 30 | {{YouTube|tloAKaFZnbc|logo=1|In}} | 22-may 2020 |- | 31 | {{YouTube|tnB2Pk2cJQ0|logo=1|Konchilar qishlogʻi}} | 29-may 2020 |- | 32 | {{YouTube|HRhJU2JSGG8|logo=1|Sinov manzili}} | 5-iyun 2020 |- | 33 | {{YouTube|au62uSCn96k|logo=1|Kaltakesak uyi}} | 12-iyun 2020 |- | 34 | {{YouTube|DAYzto8YVFY|logo=1|Qoʻziqorin gʻori}} | 19-iyun 2020 |- | 35 | {{YouTube|JZzy56Yuukw|logo=1|Tikuv sexi}} | 26-iyun 2020 |- | 36 | {{YouTube|d6oUmwgbUQ8|logo=1|Bosib olingan qirollik}} | 3-iyul 2020 |- | 37 | {{YouTube|agKycimyzsQ|logo=1|Dunyo markazi}} | 10-iyul 2020 |- | 38 ! {{YouTube|BtaUOmyUZpc|logo=1|Minora tomon yoʻl}} | 17-iyul 2020 |- | 39 | {{YouTube|l6XO9rZZ278|logo=1|Boshpana}} | 24-iyul 2020 |- | 40 | {{YouTube|-OudGKKycWo|logo=1|Kitoblar uyi}} | 31-iyul 2020 |- | 41 | {{YouTube|6Lzy0cnpfkA|logo=1|Maktab}} | 25-sentabr 2020 |- | 42 | {{YouTube|HGcQ-j_GtqM|logo=1|Bandargoh}} | 2-oktabr 2020 |- | 43 | {{YouTube|JtBlbPAdNEM|logo=1|Oʻz holida qoldirish}} | 9-oktabr 2020 |- | 44 | {{YouTube|2y3umaCB1jg|logo=1|Kunstkamera}} | 16-oktabr 2020 |- | 45 | {{YouTube|zrpq6E8A14M|logo=1|Metro}} | 23-oktabr 2020 |- | 46 | {{YouTube|lI7xGSV-o-0|logo=1|Zindon}} | 30-oktabr 2020 |- | 47 | {{YouTube|qVXo9mvTqMw|logo=1|Labirint}} | 6-noyabr 2020 |- | 48 | {{YouTube|eLws0Fp5LU8|logo=1|Soʻnggi bosqich}} | 13-noyabr 2020 |- | 49 | {{YouTube|hc5dD1Txndg|logo=1|Qalʼa|link=}} | 27-noyabr 2020 |- | 50 | {{YouTube|hnf9F9T1fdQ|logo=1|Koʻprik}} | 11-dekabr 2020 |- | 51 | {{YouTube|dghaQ5w1lPg|logo=1|Oʻyin tugadi}} | 31-dekabr 2020 |- | 52 | {{YouTube|sx139NB7dkk|logo=1|Sarlavhalar}} | 22-yanvar 2021 |} == Toʻliqmetrajli multfilmlar == * '''Oʻyindan chiqish'''<ref>https://tlum.ru/news/premera-polnometraznogo-multfilma-geroi-envella-vyjti-iz-igry</ref> '''Chiqarilish sanasi''': 2019-yil 29-noyabr, [[Disney Channel]]<nowiki/>da. Film syujeti 18- qismdan (Oʻyinni davom ettiring) 26- qismgacha (Final) tugaydigan animatsion serialning 9 kombinatsiyalangan qismidan iborat. ==Kannda koʻrsatish== Envell qahramonlari 25 yil ichida [[Kann]]-dagi nufuzli [[MIP Junior]] ko'rgazmasida namoyish etilgan birinchi rus seriali edi. MIPJunior direktori [[Lyusi Smit]]<nowiki/>ning soʻzlariga ko'ra, ,,[[multfilm]]<nowiki/>ning oʻziga xosligi shundaki, u maktabgacha yoki oʻsmirlarga emas, balki oʻsmirlikdan oldingi (8-14 yoshli) tomoshabinlarga qaratilganʻʻ.<ref>https://regnum.ru/news/2557328.html</ref><ref>https://tlum.ru/news/rossijskij-multserial-pokazut-v-kannah/</ref> MIPJunior natijalariga ko'ra ,,Envell qahramonlariʻʻ 1500 dan ortiq animatsion seriallar ro'yxatida 20-oʻrinni egalladi.<ref>https://tlum.ru/news/mirovaa-premera-geroev-envella-udalas/</ref> == Manbalar == {{manbalar}} == Havolalar == * {{IMDbda film|7520722}} * ''[http://t.me/QuizBot?start=egmdpvbo Envell qahramonlari]'' [[Test|testi]] * ''[http://parovoz.tv/envell Rasmiy sayti]'' {{ref-ru}} {{tv-stub}} j19y0c70mfjekpb3p8w60eeqyaoyr9k 2816638 2816635 2022-08-29T04:31:14Z Fozilashviliy 70931 /* Qismlar roʻyxati */ wikitext text/x-wiki {{Ensiklopedik ahamiyat|film}} {{Telekoʻrsatuv bilgiqutisi |show_name=Envell qahramonlari |show_name_2={{lang-ru|Герои Энвелла}} |format=[[3D film|3D]] va 2D animatsiya |genre=* [[Sarguzasht]] *[[Fantastika]] |country={{RUS}} |language=[[ruscha]] |num_seasons=2 |num_episodes=52 |runtime=11 daqiqa |company= Parovoz (buyurtma: АО ЦТВ) |channel=''[[Rossiya]]''da: * Mult * Ani * Karusel * [[Disney Channel]] * Kapitan Fantastika ''[[Oʻzbekiston]]''da: * [[Aqlvoy]] |first_aired=23-fevral 2017-yil |director=Anton Lanshakov |producer=Tatyana Tsivaryeva<br />Yevgeniy Golovin<br />Anton Smetakin<br />Natalya Kozlova |writer=Anton Lanshakov<br />Yuliya Ivanova |voices=Yevgeniy Mixeev<br />Mariya Pronkina<br />Artyom Koshman<br />Andrey Shishkov<br />Vladimir Antonik |composer=Aleksandr Billion |last_aired=8-yanvar 2021-yil |imdb_id=https://www.imdb.com/title/tt7520722/ |image=[[Tasvir:Envell_qahramonlari.png|220px]]|tasvir=Envell_qahramonlari.png}} '''''Envell qahramonlari''''' ({{lang-ru|Герои Энвелла}}) [[Parovoz animatsion studiyasi|Parovoz]] studiyasi tomonidan yaratilgan [[Rossiya|rus]] [[Animatsiya|animatsion]] [[Televizion serial|teleserial]]idir. Multserial „Envell olami“ga portal boʻlib chiqadigan gʻayrioddiy [[noutbuk]]ni topib olgan 4 geymer haqida hikoya qiladi. Filmning 2-mavsumi rasmiy ravishda uning yakuni deb eʼlon qilingan. == Sujet == === 1-mavsum === [[Sankt-Peterburg]]<nowiki/>dagi maktablarning biridagi [[geografiya]] fani oʻqituvchisi Mariya Stepanovna sinfxonadan noutbuk topib oladi va uni, oʻquvchilardan biri qoldirib ketgan, deb oʻylab, maktabdagi xonasiga olib borib qoʻyadi. Shu kunning ertasiga u Art, Kira, Fill, Vik va Ilyaning [[telefon]]<nowiki/>larini darsda foydalanganliklari uchun olib qoʻyadi. Ular (Ilyadan tashqari) tanaffusda telefonlarini olish uchun oʻqituvchisining xonasiga kirishadi va ixtiyoriy ravishda uni ishga tushirishadi. Voqealar davomida ular oʻyindagi bosh yovuz Morgart reallikka chiqmoqchi boʻlganini va buning uchun unga geymerlar topib olgan ,,Firibgarlar [[kub]]<nowiki/>iʻʻ kerakligini bilib olishadi. Ammo ular kubni qoʻldan chiqarishadi va oʻyinda 1 oy qolib ketishadi! Morgart oʻyindan chiqishning kubdan tashqari, yagona boʻlgan yoʻli — darvozalar (noutbuk)ni sindirib tashlaydi. Geymerlar Salamandra yordamida tashqi olam bilan aloqa oʻrnatishadi va Ilyadan noutbukni tuzatishni soʻrashadi. U ([[fizika]] oʻqituvchisi yordamida) noutbukni tuzatadi va ular oʻyindan chiqishadi. Lekin Morgart shahar aholisini, tom maʼnoda ,,[[zombi]]ʻʻga aylantiradi, geymerlarni qurollarini tortib oladi. Ammo Vik Morgartni oʻyinga qamab qoʻyadi. Kub qahramonlarda qoldi, noutbuk esa qayta tiklab boʻlmaydigan darajada parchalanib ketdi. Shahar aholisining xotirasidan 1 kun oʻchib ketdi. === 2-mavsum === Ushbu mavsum sujeti 1-mavsumnikidan yarim yil o‘tib sodir bo‘ladi va bu mavsumda yaxshilar yovuzga, yovuzlar yaxshiga aylanadi. 17 yoshli Qahramonlar bu mavsumda hayot tashvishlarini ham boshidan o‘tkazishadi. Artning ushbu o‘yin haqidagi [[film]] fikrini [[produser]]<nowiki/>lar qo‘llab-quvvatlamaydi, shuning uchun u Kira bilan [[Moskva]]<nowiki/>dagi boshqa [[studiya]]<nowiki/>ga, keyinchalik [[Nyu-York]]<nowiki/>ga ketmoqchi bo‘ladi. Kira esa Artning bu fikriga ,,Bir vaqtning o‘zida ham borgim keyapti, ham bormagim kelyapti‘‘ deb javob aytmoqchi, chunki u ishxonasidagi [[hayvon]]<nowiki/>lardan xavotirda. Fill esa o‘yin yaratishiga pul yig‘ish uchun restoranda ishlashga va u yerda Ilyaning tazyiqlariga chidashga majbur. Vik o‘yindan qolgan yagona yodgorlikni tuzatish uchun harakatda. Vik kamerani tuzatgach, undan yordam signalini kelganini ko‘rgan qahramonlar o‘yinga kirishadi. [[Neytral]] manzillarning birida ular bilishadiki, o‘yinchilar o‘yinni o‘chirib tashlashlarini bilgan Bakvit hamma o‘yinchilarni o‘ldirgan vs yovuzga aylanib qolgan hamda u qahramonlarga qarshi olishmoqda. Ular qurollarini qaytarib olish uchun Morgartni ozod qilishadi (Chubakabr yordami bilan). Vik Morgart bilan kelishuv tuzadi. Kelishuvga ko‘ra M. Vellni tiriltirishi kerak. Bakvitga qarshi bo‘lgan so‘nggi jangda Bakvit yengiladi, kub sinadi, Morgart halok bo‘ladi, qahramonlar qolgan o‘lgan o‘yinchilarni olib o‘yindan chiqishadi. Ular o‘lganlarni tiriltirish davomida muammoga duch kelishadi, ya'ni ular faqat Morgartni, Mariya Stepanovnani va Larsenni ozod qila olishadi. Morgartni Mariya Stepanovna va Larsen kishanlab boshpanaga olib borishadi. U yerga tasodifan borib qolgan Vik o‘yinni xavfsiz o‘chirib bo‘lmasligini, agar u o‘chirilsa u yerdagi hamma narsa, shu jumladan Vell ham o‘chib ketishini tushunib yetadi va Morgartni ozod qiladi. Lekin Morgart Ilya topib olgan ,,Dunyo markazi‘‘ yordamida real olam va Envell olamini birlashtiradi. Shu qismda Vik Morgart qo‘lidan o‘ldirildi. Shundan so‘nggi qismlar davomida ular Envell olamida (51-qismgacha) yashashadi… 52-qismda real olam tiklangach, 51-qismdan ma'lum bo‘lishicha dunyo aholisining xotirasidan (Qahramonlar va Ilyanikidan tashqari) 6 oy o‘chib ketdi. == Qahramonlar == * '''Artyom Meshcheryakov''' (Ovozi Andrey Shishkov) — jamoa yetakchisi. Jasur, qatʼiyatli va mas’uliyatli. Virtual dunyoda, Artning oʻynaydigan xarakteri — qilich va qalqonli ritsar. Art jasorat bilan yaqin jangga kiradi va xavf tugʻilganda u oʻrtoqlarini kuch qalqoni ostida yashirishga tayyor. Kira bilan oʻzaro hamdardlik bor, lekin qizning his-tuygʻulariga unchalik eʼtibor bermaydi. * '''Kira''' '''Smenkina''' (Ovozi Mariya Pronkina) — egoist, bezori qiz va ikkichi talaba. Oʻyindagi xarakteri — bu dunyodagi xususiyatlarini takrorlaydigan, maxfiy va epchil arqon oʻgʻri. Kira orqa tarafdagi sabotajda muvaffaqiyat qozonadi, lekin u jamoaning koʻmagisiz toʻqnashuvlarni yoʻqotadi. Kiraning kostyumi toʻq binafsha rangda, koʻkragida firuza toshi bor (tosh koʻrinmaslikni beradi). Artni yaxshi koʻradi va u uchun oʻz manfaatlarini qurbon qilishga tayyor. * '''Viktor Smenkin''' (Ovozi Artyom Koshman) — aʼlochi talaba va Vik opasi Kiraning aksi. Jamoadagi asosiy pessimist, har qanday vaziyatning barcha yomon natijalarini doimiy ravishda hisoblab chiqadi, bilimdonlik, ehtiyotkorlik va vahima moyilligi bilan ajralib turadi. Uning oʻyindagi xarakteri — muhandis. Vik biroz qoʻrqoq, lekin qalbida romantik xayolparast. Qattiq tarbiya va yovvoyi tasavvur uni hamma narsadan, ayniqsa, begonalar bilan muloqotdan qoʻrqitadi. Oʻyinda u oʻrmon xalqining malikasi Vellga oshiq boʻladi, u deyarli hamma narsaga tayyor. 24-qismda u Gekatoncher qoʻlida deyarli vafot etdi, Vell unga kuch va tatuirovkani berdi va uni sogʻaytirdi, shundan soʻng u hayotiyligini yoʻqotdi va tuproqqa qulab tushdi. Ikkinchi mavsumda u Morgart bilan shartnoma tuzdi va unga Vellni qaytarishi uchun ,,Dunyo markaziʻʻni berdi. Shunday qilib, u Morgartga olamlarni birlashtirishga ruxsat berdi. Falokatdan soʻng, u Morgartning oʻrniga oxirgi xoʻjayin boʻlib, oxirgi darajaga chiqdi va oʻlmaslikka erishdi. Xuddi shu joyda, gʻalati daraxt yonida u Vellni topdi. Daraxt yordamida u oʻzini labirint, qoʻgʻirchoqlar armiyasi va gigant Morgartni yaratdi. Odamlar uni Morgart deb oʻylashdi va uningqal’asiga hujum qilmoqchi boʻlishdi, lekin muvaffaqiyatsizlikka uchrashdi. Faqat ogʻir yaralangan Mariya Stepanovna va Larsen tirik qoldi. 51-qismda u oʻlmaslikni yoʻqotadi va oʻlmaslikni oʻchirishdan bir soniya oldin Morgartning hujumiga moʻjizaviy tarzda dosh berdi. Oxirgi boʻlimda u Larsenning maktubini oilasiga olib boradi va qizi Valentina bilan uchrashadi. * '''Fillip Chernix''' (Ovozi Yevgeniy Mixeev) — baquvvat, quvnoq va oʻziga ishongan Fil doʻstlarining sabr-toqatini sinovdan oʻtkazadi. Axir, Fillning soʻzlariga koʻra, haqiqiy dunyo faqat uning oʻyiniga aralashish uchun yaratilgan. Shuning uchun, Fill doʻstlar oʻrtasidagi munosabatni rad etadi, u xafa qilishi mumkin va hatto bu haqda taxmin ham qila olmaydi. Sehrgar sifatida oʻynaydi. Darajali muharrirda oʻzi uchun maksimal darajani oʻrnatgandan soʻng, Fil oʻyin qirolligining shohi boʻldi. * '''Mariya Stepanovna''' (Ovozi Yola Sanko)  — juda qattiqqoʻl oʻqituvchi. Ishini va shogirdlarini sevadi. Shim, kostyum va yupqa koʻzoynak taqadi. Sochlari quyuq va qisqa. Geografiya oʻqituvchisi, Kira, Fill, Vik va Ilyaning ham. Bir-marta „Envell qahramonlari“ oʻyinining virtual olamida Mariya Stepanovna musiqachiga aylandi, ammo deyarli darhol uni Morgart qoʻlga oldi. * '''Morgart''' (Ovozi Vladimir Antonik) — qahramonlarning asosiy dushmani. Morgart „Envell qahramonlari“ filmidagi soʻnggi xoʻjayin boʻlib koʻrinadi, ammo yovuz odam koʻzga koʻringanidan koʻra koʻproq yashiringan. Yaxshi oʻyinda har qanday jangni soʻz bilan yutish mumkinligiga ishonadi. Oʻyinchilar bilan shartnomalar tuzadi va shartnoma shartlarini buzmaydi. Lekin bu ishontirishlar bir qarashda o'yinchilar uchun foydalidek tuyuladi. 1-mavsum oxirida u beshinchi oʻyinchiga aylandi (musiqachi sinfi). Fill unga bir muncha vaqt qidiruv topshirigʻini berdi — togʻ choʻqqisiga chiqish va bajarish uchun 1 soniya vaqt. Natijada Morgart nazorat-oʻtkazish punktida „tiqilib qoldi“. Bir yarim-yildan keyin yigitlar uni qoʻyib yuborishdi, shunda u barcha oʻyinchilarni tiriltirdi. Biroz vaqt oʻtgach, haqiqiy dunyoda, ,,Dunyo markaziʻʻ yordamida u ,,Envell dunyoʻʻsini haqiqiy dunyo bilan bogʻladi va oʻzi No Name (muhandislik klassi) laqabli asalarichi qiyofasini oldi. Keyinchalik uning haqiqiy shaxsi oshkor boʻldi va uning oʻzi Larsen tomonidan oʻldirildi, ammo tabiblardan biri tomonidan tiriltirildi. Shundan soʻng, u qoʻlida nurlar otish va qalqon yaratish qobiliyatiga ega boʻldi. 51-qismda u yigitlar (xususan, Ilya) tomonidan magʻlub boʻldi va nihoyat boʻshliqqa tushib vafot etdi. Ammo oxirgi qismda uni ,,Envellʻʻda oʻsha asalarichi niqobi ostida koʻrish mumkin. * '''Salamandra, Yelena Viktorovna''' (Ovozi Olga Zubkova) — oʻyinning sobiq yaratuvchisi, ularga xiyonat qilgan va Morgart bilan shartnoma tuzgan. O'sha paytda u o'g'ri sinfida edi. Uning arsenalida koʻplab texnik qurilmalar mavjud boʻlib, ular yordamida u qahramonlarning virtual dunyoni zabt etishiga yoʻl qoʻymaslikka harakat qilmoqda. Shu bilan birga, u bolalarga yordam beradigan va himoya qiladigan gʻamxoʻr oʻqituvchidir. Biroz vaqt oʻtgach, u musiqachiga aylanadi. 22-qismda o'yinchilar uning Salamandra ekanligini bilib qolishadi, lekin shu qismning o'zida ular Morgart tomonidan mag'lub etiladi, Morgart unga Envell olamini hadya qiladi. Keyingi qismdan boshlab Salamandra o'yinchilarga yordam bera boshlaydi. 26-qismda u Morgart tomonidan o'ldirildi. * '''Bakvit''' (Ovozi Boris Repeyetur) — bu oʻyin boʻyicha jonli qoʻllanma boʻlib, u oʻyinga yordam beruvchi maslahatchidir. U oʻyinchilarga Morgart bilan shugʻullanishga yordam berishga harakat qildi, lekin oʻyin oʻchirilishi mumkinligini bilgach, ularga qarshi chiqdi. * '''Ilya Muromov''' (Ovozi Vitaliy Shcherbina) — Art va uning jamoasining sinfdoshi. U oʻqituvchilarga topshirish uchun har doim taqiqlangan narsaning ortidan qahramonlarni ushlashga harakat qiladi (soʻzlarini isbotlash uchun ularni telefonga yozib borish yaxshidir, deb o'ylaydi) . Biroq, koʻpincha bunday vaziyatlarda yigitning oʻzi hujumga uchraydi — u jazolanishi yoki obroʻsini buzishi mumkin. * '''Larsen''' (Ovozi Anton Lanshakov) — ikkinchi darajali qahramon, oʻyinni yaratuvchilardan biri. 50-qismda u tirilgan Morgart tomonidan oʻldiriladi. == Ijodiy guruh == * [[Produser]]lar: Tatyana Tsyvareva, Evgeniy Golovin, Anton Smetankin, Natalya Kozlova * [[Ssenariychi|Yozuvchilar]]: Anton Lanshakov, Yuliya Ivanova * [[Rejissor]]: Anton Lanshakov * Badiiy rahbar: Sergey Moiseev * [[Bastakor]]: Aleksandr Billion == Qismlar roʻyxati == Deyarli barcha qismlar sujet boʻyicha qahramonlar tomonidan ochiladigan oʻyin joylarining nomiga ega. Birinchi mavsumda istisnolar: 1-qism „Yangi oʻyin“ (oʻyindagi joy nomi: Mashq maydonchasi), 18-qism „Oʻyinni davom ettiring“ (sujet haqiqiy dunyoda sodir boʻladi) va 19-qism „Xarita chekkasi“ (qahramonlar bu joyni hazillashib Lesha amakining dachasiga atashgan; oʻyinning haqiqiy joyi — „Xarita cheti“), 25 va 26 „Final“(bu voqea). 2019-yil 1-iyulda ijodkorlar ikkinchi mavsumni eʼlon qilishdi. Bu birinchi mavsumdan bir yarim-yil oʻtgach sodir boʻladi. Qism nomlari, shuningdek, harakat sodir boʻladigan joylar va voqealarga ham tegishli. Istisnolar: „Tanaffus“ 27-qism, „ Dunyo markazi“ 37 -qism (bu joy emas, ob’ekt), 38-qism „Minora tomon yoʻl“ , 51-qism „Oʻyin tugadi“ (bu voqea), 52-qism „Sarlavhalar“.<ref>Qism nomlari tarjima qilingan. Asl tavsifni koʻrish uchun [https://uz.m.wikipedia.org/wiki/Maxsus:MobileLanguages/Envell_qahramonlari Tillar] boʻlimini koʻring.</ref><ref>[[Youtube]]<nowiki/>da multserialning [[Oʻzbek|oʻzbek tili]]<nowiki/>dagi varianti mavjud emas! Kerakli qism ustiga bossangiz uning [[Rus|rus tilida]]<nowiki/>gi varianti ochiladi. Agar keyinchalik paydo boʻlsa, iltimos, tahrirlang.</ref> {| class="wikitable" style="text-align:center" |+ ! № ! Nomi ! [[YouTube]]dagi premyera sanasi |- | 1 | {{YouTube|JEGvcGqnH70|logo=1|Yangi oʻyin}} | 15-sentabr 2017 |- | 2 | {{YouTube|dFSGHbIr4xk|logo=1|Qozonxona|link=}} | 29-sentabr 2017 |- | 3 | {{YouTube|_2lcXwlyaR8|logo=1|Ferma}} | 13-oktabr 2017 |- | 4 | {{YouTube|sJRK4enOg84|logo=1|Qasr}} | 27-oktabr 2017 |- | 5 | {{YouTube|bOGKxocbcSE|logo=1|Jonli aholi}} | 10-noyabr 2017 |- | 6 | {{YouTube|jxli406mLhg|logo=1|Doʻkon}} | 24-noyabr 2017 |- | 7 | {{YouTube|xoUtFIzbMRc|logo=1|Shahar darvozalari}} | 8-dekabr 2017 |- | 8 | {{YouTube|cuu42KnxQlE|logo=1|Oʻrmondagi maydoncha}} | 22-dekabr 2017 |- | 9 | {{YouTube|GLPSnOJpujw|logo=1|Dara}} | 5-yanvar 2018 |- | 10 | {{YouTube|Rz0e8eXt1CA|logo=1|Noma'lum manzil}} | 19-yanvar 2018 |- | 11 | {{YouTube|trRjG5NcdVk|logo=1|Maxfiy manzil}} | 2-fevral 2018 |- | 12 | {{YouTube|ruZpjk6TX-U|logo=1|Darajalar muharriri}} | 16-fevral 2018 |- | 13 | {{YouTube|I4VLsqjqqdE|logo=1|Тaxt xonasi}} | 2-mart 2018 |- | 14 | {{YouTube|XpTLox2np3E|logo=1|Morgart qasri}} | 23-mart 2018 |- | 15 | {{YouTube|LIgOciF4bOE|logo=1|Aloqa minorasi}} | 20-aprel 2018 |- | 16 | {{YouTube|kWVpz6rwoKQ|logo=1|Kon}} | 1-iyun 2018 |- | 17 | {{YouTube|kgai59gfRrk|logo=1|Xarita cheti}} | 6-iyul 2018 |- | 18 | {{YouTube|A0haZqzCfcI|logo=1|Oʻyinni davom ettiring}} | 24-avgust 2018 |- | 19 | {{YouTube|O2LhTXQxuz8|logo=1|Xarita chekkasi}} | 13-sentabr 2018 |- | 20 | {{YouTube|buhGYaHntHg|logo=1|Uchar kema}} | 21-sentabr 2018 |- | 21 | {{YouTube|aZ0CuqV8KJ8|logo=1|4K-Filldor Qirolligi}} | 26-oktabr 2018 |- | 22 | {{YouTube|8g3J7G-x_20|logo=1|Xarobalar}} | 30-noyabr 2018 |- | 23 | {{YouTube|Fv_PhYrDMck|logo=1|Salamandra saroyi}} | 28-dekabr 2018 |- | 24 | {{YouTube|cf4eYatE5Tk|logo=1|Tashqi devor}} | 13-iyun 2019 |- | 25 | {{YouTube|kP2IxU3VDzI|logo=1|Final 1}} | 20-iyun 2019 |- | 26 | {{YouTube|KKzB5jNQzSc|logo=1|Final 2}} | 27-iyun 2019 |- | 27 | {{YouTube|boDkdHUrk08|logo=1|Tanaffus}} | 1-may 2020 |- | 28 | {{YouTube|XZbSn5CjwTU|logo=1|Soat minorasi}} | 13-may 2020 |- | 29 | {{YouTube|Ftm3LX-GbJo|logo=1|Vokzal}} | 16-may 2020 |- | 30 | {{YouTube|tloAKaFZnbc|logo=1|In}} | 22-may 2020 |- | 31 | {{YouTube|tnB2Pk2cJQ0|logo=1|Konchilar qishlogʻi}} | 29-may 2020 |- | 32 | {{YouTube|HRhJU2JSGG8|logo=1|Sinov manzili}} | 5-iyun 2020 |- | 33 | {{YouTube|au62uSCn96k|logo=1|Kaltakesak uyi}} | 12-iyun 2020 |- | 34 | {{YouTube|DAYzto8YVFY|logo=1|Qoʻziqorin gʻori}} | 19-iyun 2020 |- | 35 | {{YouTube|JZzy56Yuukw|logo=1|Tikuv sexi}} | 26-iyun 2020 |- | 36 | {{YouTube|d6oUmwgbUQ8|logo=1|Bosib olingan qirollik}} | 3-iyul 2020 |- | 37 | {{YouTube|agKycimyzsQ|logo=1|Dunyo markazi}} | 10-iyul 2020 |- | 38 | {{YouTube|BtaUOmyUZpc|logo=1|Minora tomon yoʻl}} | 17-iyul 2020 |- | 39 | {{YouTube|l6XO9rZZ278|logo=1|Boshpana}} | 24-iyul 2020 |- | 40 | {{YouTube|-OudGKKycWo|logo=1|Kitoblar uyi}} | 31-iyul 2020 |- | 41 | {{YouTube|6Lzy0cnpfkA|logo=1|Maktab}} | 25-sentabr 2020 |- | 42 | {{YouTube|HGcQ-j_GtqM|logo=1|Bandargoh}} | 2-oktabr 2020 |- | 43 | {{YouTube|JtBlbPAdNEM|logo=1|Oʻz holida qoldirish}} | 9-oktabr 2020 |- | 44 | {{YouTube|2y3umaCB1jg|logo=1|Kunstkamera}} | 16-oktabr 2020 |- | 45 | {{YouTube|zrpq6E8A14M|logo=1|Metro}} | 23-oktabr 2020 |- | 46 | {{YouTube|lI7xGSV-o-0|logo=1|Zindon}} | 30-oktabr 2020 |- | 47 | {{YouTube|qVXo9mvTqMw|logo=1|Labirint}} | 6-noyabr 2020 |- | 48 | {{YouTube|eLws0Fp5LU8|logo=1|Soʻnggi bosqich}} | 13-noyabr 2020 |- | 49 | {{YouTube|hc5dD1Txndg|logo=1|Qalʼa|link=}} | 27-noyabr 2020 |- | 50 | {{YouTube|hnf9F9T1fdQ|logo=1|Koʻprik}} | 11-dekabr 2020 |- | 51 | {{YouTube|dghaQ5w1lPg|logo=1|Oʻyin tugadi}} | 31-dekabr 2020 |- | 52 | {{YouTube|sx139NB7dkk|logo=1|Sarlavhalar}} | 22-yanvar 2021 |} == Toʻliqmetrajli multfilmlar == * '''Oʻyindan chiqish'''<ref>https://tlum.ru/news/premera-polnometraznogo-multfilma-geroi-envella-vyjti-iz-igry</ref> '''Chiqarilish sanasi''': 2019-yil 29-noyabr, [[Disney Channel]]<nowiki/>da. Film syujeti 18- qismdan (Oʻyinni davom ettiring) 26- qismgacha (Final) tugaydigan animatsion serialning 9 kombinatsiyalangan qismidan iborat. ==Kannda koʻrsatish== Envell qahramonlari 25 yil ichida [[Kann]]-dagi nufuzli [[MIP Junior]] ko'rgazmasida namoyish etilgan birinchi rus seriali edi. MIPJunior direktori [[Lyusi Smit]]<nowiki/>ning soʻzlariga ko'ra, ,,[[multfilm]]<nowiki/>ning oʻziga xosligi shundaki, u maktabgacha yoki oʻsmirlarga emas, balki oʻsmirlikdan oldingi (8-14 yoshli) tomoshabinlarga qaratilganʻʻ.<ref>https://regnum.ru/news/2557328.html</ref><ref>https://tlum.ru/news/rossijskij-multserial-pokazut-v-kannah/</ref> MIPJunior natijalariga ko'ra ,,Envell qahramonlariʻʻ 1500 dan ortiq animatsion seriallar ro'yxatida 20-oʻrinni egalladi.<ref>https://tlum.ru/news/mirovaa-premera-geroev-envella-udalas/</ref> == Manbalar == {{manbalar}} == Havolalar == * {{IMDbda film|7520722}} * ''[http://t.me/QuizBot?start=egmdpvbo Envell qahramonlari]'' [[Test|testi]] * ''[http://parovoz.tv/envell Rasmiy sayti]'' {{ref-ru}} {{tv-stub}} se7bqo37ljw4yytdzeyy9saqunkjkgz Foydalanuvchi:FaridShavkatullayev 2 725253 2815878 2815517 2022-08-28T12:20:47Z FaridShavkatullayev 72137 wikitext text/x-wiki {| class="wikitable" |+ Maqolalar jadvali |- | [[Sadio Mane]] || [[Artemida ibodatxonasi]] || [[Shawn Mendes]] || [[Stephen Curry]] || [[Kevin Hart]] |- | [[Jimmy Fallon]] || [[Rakuten]] || [[Spotify]] || [[Tencent]] || [[Bentley]] |- | [[Balenciaga]] || [[Financial Times (gazeta)]] || [[LVMH]] || [[Bernard Arnault]] || [[Dior]] |- | [[Tashkiliy diagramma]] || [[Blok(oqim) diagramma]] || [[Kartogramma]] || [[Nolan diagrammasi]] || [[Aylana diagramma]] |- | [[Gistogramma]] || [[Loro Piana]] || [[Cillian Murphy]] || [[Joe Cole]] || [[Bulgari (shirkat)]] |- | [[Chiziqli diagramma]]|| [[Marriott International]]|| [[Rodrigo de Paul]]|| [[Klay Thompson]] || [[Kering]] |- | [[Quti diagramma]] || [[Richemont]] || [[Evander Kane]] || [[Luxottica]] || [[Yves Saint Laurent]] |- | [[Tiffany & Co.]] || [[Nuqtali diagramma]] || [[L'Oréal]] || [[Cendant]] || [[Marca]] |- | [[Bottega Veneta]] || [[Alexander McQueen]] || [[Tuttosport]]|| [[Jack O'Connell (aktyor)]]|| [[Givenchy]] |- | [[Emilio Pucci]] || [[Giovani Lo Celso]] || [[Chang bo'roni]] || [[Hublot]] || [[Jet Li]] |- | [[Kindle Store]] || [[Amazon Studios]] || [[Donnie Yen]] || [[Batavus]] || [[Baldwin Piano kompaniyasi]] |- | [[4INFO]]|| [[FedEx]] || [[FedEx Office]] || [[Westbrook (shirkat)]]|| [[Qarzning daromadga nisbati]] |- | [[OfficeMax]] || [[CarMax]] || [[CompUSA]] || [[Circuit City]] || [[Comcast]] |- | [[TigerDirect]] || [[Insight Enterprises]] || [[Cardinal Health]] || [[EE Limited]] || [[Zettle]] |- | [[O2 (Buyuk Britaniya)]]|| [[Three UK]] || [[T-mobile UK]] || [[Andrews & Arnold]] || [[Age UK]] |- | [[Virtue]] || [[Airwave Solutions]] || [[Asda Mobile]] || [[BT Business and Public Sector]] || [[BT Mobile]] |- | [[China Mobile]] || [[The Columbus Dispatch]] || [[Giffgaff]] || [[KCOM Group]] || [[SMARTY]] |- | [[Tesco Mobile]] || [[The Phone Co-op]] || [[Virgin Mobile (UK)]] || [[Blyk]] || [[EasyGroup]] |- | [[Vertrue]] || [[Cacharel]] || [[Post Office Ltd]] || [[TalkTalk Group]] || [[The People's Operator]] |- | [[BT Consumer]] || [[BT Global Services]] || [[BT Wholesale and Ventures]] || [[BT Research]] || [[BT Ireland]] |- | [[BT Italia]] || Misol || Misol || Misol || Misol |- | Misol || Misol || Misol || Misol || Misol |- | Misol || Misol || Misol || Misol || Misol |- | Misol || Misol || Misol || Misol || Misol |- | Misol || Misol || Misol || [[Plusnet]] || [[Joaquín Correa]] |} == Maqolalar == '''SHIRKATLAR''': * [[Vistaprint]] * [[Cimpress]] * [[AlphaGraphics]] * [[Shift Technologies]] * [[Carvana]] * [[Grupo Sanborns]] * [[Micro Center]] '''Futbolchilar''': * [[Emiliano Martínez]] * [[Nicolás Otamendi]] * [[Cristian Romero]] * [[Nicolás Tagliafico]] * [[Marcos Acuña]] * [[Leandro Paredes]] * [[Lautaro Martínez]] * [[Ángel Correa]] * [[Joaquín Correa]] * [[Franco Armani]] * [[Bruno Zuculini]] * [[Matías Suárez]] * [[Miguel Borja]] * [[Braian Romero]] * [[Agustín Marchesín]] * [[Vitinha (futbolchi)]] '''Ayollar''' * [[Sandra Paños]] * [[Mariona Caldentey]] * [[Laia Codina]] * [[Jana Fernández]] * [[Patricia Guijarro]] trlsjoiglwsj0jj5oupa6dt5nwjzwhi 2815915 2815878 2022-08-28T12:41:00Z FaridShavkatullayev 72137 /* Maqolalar */ wikitext text/x-wiki {| class="wikitable" |+ Maqolalar jadvali |- | [[Sadio Mane]] || [[Artemida ibodatxonasi]] || [[Shawn Mendes]] || [[Stephen Curry]] || [[Kevin Hart]] |- | [[Jimmy Fallon]] || [[Rakuten]] || [[Spotify]] || [[Tencent]] || [[Bentley]] |- | [[Balenciaga]] || [[Financial Times (gazeta)]] || [[LVMH]] || [[Bernard Arnault]] || [[Dior]] |- | [[Tashkiliy diagramma]] || [[Blok(oqim) diagramma]] || [[Kartogramma]] || [[Nolan diagrammasi]] || [[Aylana diagramma]] |- | [[Gistogramma]] || [[Loro Piana]] || [[Cillian Murphy]] || [[Joe Cole]] || [[Bulgari (shirkat)]] |- | [[Chiziqli diagramma]]|| [[Marriott International]]|| [[Rodrigo de Paul]]|| [[Klay Thompson]] || [[Kering]] |- | [[Quti diagramma]] || [[Richemont]] || [[Evander Kane]] || [[Luxottica]] || [[Yves Saint Laurent]] |- | [[Tiffany & Co.]] || [[Nuqtali diagramma]] || [[L'Oréal]] || [[Cendant]] || [[Marca]] |- | [[Bottega Veneta]] || [[Alexander McQueen]] || [[Tuttosport]]|| [[Jack O'Connell (aktyor)]]|| [[Givenchy]] |- | [[Emilio Pucci]] || [[Giovani Lo Celso]] || [[Chang bo'roni]] || [[Hublot]] || [[Jet Li]] |- | [[Kindle Store]] || [[Amazon Studios]] || [[Donnie Yen]] || [[Batavus]] || [[Baldwin Piano kompaniyasi]] |- | [[4INFO]]|| [[FedEx]] || [[FedEx Office]] || [[Westbrook (shirkat)]]|| [[Qarzning daromadga nisbati]] |- | [[OfficeMax]] || [[CarMax]] || [[CompUSA]] || [[Circuit City]] || [[Comcast]] |- | [[TigerDirect]] || [[Insight Enterprises]] || [[Cardinal Health]] || [[EE Limited]] || [[Zettle]] |- | [[O2 (Buyuk Britaniya)]]|| [[Three UK]] || [[T-mobile UK]] || [[Andrews & Arnold]] || [[Age UK]] |- | [[Virtue]] || [[Airwave Solutions]] || [[Asda Mobile]] || [[BT Business and Public Sector]] || [[BT Mobile]] |- | [[China Mobile]] || [[The Columbus Dispatch]] || [[Giffgaff]] || [[KCOM Group]] || [[SMARTY]] |- | [[Tesco Mobile]] || [[The Phone Co-op]] || [[Virgin Mobile (UK)]] || [[Blyk]] || [[EasyGroup]] |- | [[Vertrue]] || [[Cacharel]] || [[Post Office Ltd]] || [[TalkTalk Group]] || [[The People's Operator]] |- | [[BT Consumer]] || [[BT Global Services]] || [[BT Wholesale and Ventures]] || [[BT Research]] || [[BT Ireland]] |- | [[BT Italia]] || Misol || Misol || Misol || Misol |- | Misol || Misol || Misol || Misol || Misol |- | Misol || Misol || Misol || Misol || Misol |- | Misol || Misol || Misol || Misol || Misol |- | Misol || Misol || Misol || [[Plusnet]] || [[Joaquín Correa]] |} == Maqolalar == '''SHIRKATLAR''': * [[Vistaprint]] * [[Cimpress]] * [[AlphaGraphics]] * [[Shift Technologies]] * [[Carvana]] * [[Grupo Sanborns]] * [[Micro Center]] '''Futbolchilar''': * [[Emiliano Martínez]] * [[Nicolás Otamendi]] * [[Cristian Romero]] * [[Nicolás Tagliafico]] * [[Marcos Acuña]] * [[Leandro Paredes]] * [[Lautaro Martínez]] * [[Ángel Correa]] * [[Joaquín Correa]] * [[Franco Armani]] * [[Bruno Zuculini]] * [[Matías Suárez]] * [[Miguel Borja]] * [[Braian Romero]] * [[Agustín Marchesín]] * [[Vitinha (futbolchi)]] '''Ayollar''' * [[Sandra Paños]] * [[Mariona Caldentey]] * [[Laia Codina]] * [[Jana Fernández]] * [[Patricia Guijarro]] * [[Bruna Vilamala]] nel25tfm7t6acc1skwwxcwx6ufovb07 2816076 2815915 2022-08-28T15:08:49Z FaridShavkatullayev 72137 wikitext text/x-wiki {| class="wikitable" |+ Maqolalar jadvali |- | [[Sadio Mane]] || [[Artemida ibodatxonasi]] || [[Shawn Mendes]] || [[Stephen Curry]] || [[Kevin Hart]] |- | [[Jimmy Fallon]] || [[Rakuten]] || [[Spotify]] || [[Tencent]] || [[Bentley]] |- | [[Balenciaga]] || [[Financial Times (gazeta)]] || [[LVMH]] || [[Bernard Arnault]] || [[Dior]] |- | [[Tashkiliy diagramma]] || [[Blok(oqim) diagramma]] || [[Kartogramma]] || [[Nolan diagrammasi]] || [[Aylana diagramma]] |- | [[Gistogramma]] || [[Loro Piana]] || [[Cillian Murphy]] || [[Joe Cole]] || [[Bulgari (shirkat)]] |- | [[Chiziqli diagramma]]|| [[Marriott International]]|| [[Rodrigo de Paul]]|| [[Klay Thompson]] || [[Kering]] |- | [[Quti diagramma]] || [[Richemont]] || [[Evander Kane]] || [[Luxottica]] || [[Yves Saint Laurent]] |- | [[Tiffany & Co.]] || [[Nuqtali diagramma]] || [[L'Oréal]] || [[Cendant]] || [[Marca]] |- | [[Bottega Veneta]] || [[Alexander McQueen]] || [[Tuttosport]]|| [[Jack O'Connell (aktyor)]]|| [[Givenchy]] |- | [[Emilio Pucci]] || [[Giovani Lo Celso]] || [[Chang bo'roni]] || [[Hublot]] || [[Jet Li]] |- | [[Kindle Store]] || [[Amazon Studios]] || [[Donnie Yen]] || [[Batavus]] || [[Baldwin Piano kompaniyasi]] |- | [[4INFO]]|| [[FedEx]] || [[FedEx Office]] || [[Westbrook (shirkat)]]|| [[Qarzning daromadga nisbati]] |- | [[OfficeMax]] || [[CarMax]] || [[CompUSA]] || [[Circuit City]] || [[Comcast]] |- | [[TigerDirect]] || [[Insight Enterprises]] || [[Cardinal Health]] || [[EE Limited]] || [[Zettle]] |- | [[O2 (Buyuk Britaniya)]]|| [[Three UK]] || [[T-mobile UK]] || [[Andrews & Arnold]] || [[Age UK]] |- | [[Virtue]] || [[Airwave Solutions]] || [[Asda Mobile]] || [[BT Business and Public Sector]] || [[BT Mobile]] |- | [[China Mobile]] || [[The Columbus Dispatch]] || [[Giffgaff]] || [[KCOM Group]] || [[SMARTY]] |- | [[Tesco Mobile]] || [[The Phone Co-op]] || [[Virgin Mobile (UK)]] || [[Blyk]] || [[EasyGroup]] |- | [[Vertrue]] || [[Cacharel]] || [[Post Office Ltd]] || [[TalkTalk Group]] || [[The People's Operator]] |- | [[BT Consumer]] || [[BT Global Services]] || [[BT Wholesale and Ventures]] || [[BT Research]] || [[BT Ireland]] |- | [[BT Italia]] || [[Global Marine Systems]] || Misol || Misol || Misol |- | Misol || Misol || Misol || Misol || Misol |- | Misol || Misol || Misol || Misol || Misol |- | Misol || Misol || Misol || Misol || Misol |- | Misol || Misol || Misol || [[Plusnet]] || [[Joaquín Correa]] |} == Maqolalar == '''SHIRKATLAR''': * [[Vistaprint]] * [[Cimpress]] * [[AlphaGraphics]] * [[Shift Technologies]] * [[Carvana]] * [[Grupo Sanborns]] * [[Micro Center]] '''Futbolchilar''': * [[Emiliano Martínez]] * [[Nicolás Otamendi]] * [[Cristian Romero]] * [[Nicolás Tagliafico]] * [[Marcos Acuña]] * [[Leandro Paredes]] * [[Lautaro Martínez]] * [[Ángel Correa]] * [[Joaquín Correa]] * [[Franco Armani]] * [[Bruno Zuculini]] * [[Matías Suárez]] * [[Miguel Borja]] * [[Braian Romero]] * [[Agustín Marchesín]] * [[Vitinha (futbolchi)]] '''Ayollar''' * [[Sandra Paños]] * [[Mariona Caldentey]] * [[Laia Codina]] * [[Jana Fernández]] * [[Patricia Guijarro]] * [[Bruna Vilamala]] 7vt0etzb315d2a8cvcwwsllwtmz9011 2816112 2816076 2022-08-28T15:41:06Z FaridShavkatullayev 72137 wikitext text/x-wiki {| class="wikitable" |+ Maqolalar jadvali |- | [[Sadio Mane]] || [[Artemida ibodatxonasi]] || [[Shawn Mendes]] || [[Stephen Curry]] || [[Kevin Hart]] |- | [[Jimmy Fallon]] || [[Rakuten]] || [[Spotify]] || [[Tencent]] || [[Bentley]] |- | [[Balenciaga]] || [[Financial Times (gazeta)]] || [[LVMH]] || [[Bernard Arnault]] || [[Dior]] |- | [[Tashkiliy diagramma]] || [[Blok(oqim) diagramma]] || [[Kartogramma]] || [[Nolan diagrammasi]] || [[Aylana diagramma]] |- | [[Gistogramma]] || [[Loro Piana]] || [[Cillian Murphy]] || [[Joe Cole]] || [[Bulgari (shirkat)]] |- | [[Chiziqli diagramma]]|| [[Marriott International]]|| [[Rodrigo de Paul]]|| [[Klay Thompson]] || [[Kering]] |- | [[Quti diagramma]] || [[Richemont]] || [[Evander Kane]] || [[Luxottica]] || [[Yves Saint Laurent]] |- | [[Tiffany & Co.]] || [[Nuqtali diagramma]] || [[L'Oréal]] || [[Cendant]] || [[Marca]] |- | [[Bottega Veneta]] || [[Alexander McQueen]] || [[Tuttosport]]|| [[Jack O'Connell (aktyor)]]|| [[Givenchy]] |- | [[Emilio Pucci]] || [[Giovani Lo Celso]] || [[Chang bo'roni]] || [[Hublot]] || [[Jet Li]] |- | [[Kindle Store]] || [[Amazon Studios]] || [[Donnie Yen]] || [[Batavus]] || [[Baldwin Piano kompaniyasi]] |- | [[4INFO]]|| [[FedEx]] || [[FedEx Office]] || [[Westbrook (shirkat)]]|| [[Qarzning daromadga nisbati]] |- | [[OfficeMax]] || [[CarMax]] || [[CompUSA]] || [[Circuit City]] || [[Comcast]] |- | [[TigerDirect]] || [[Insight Enterprises]] || [[Cardinal Health]] || [[EE Limited]] || [[Zettle]] |- | [[O2 (Buyuk Britaniya)]]|| [[Three UK]] || [[T-mobile UK]] || [[Andrews & Arnold]] || [[Age UK]] |- | [[Virtue]] || [[Airwave Solutions]] || [[Asda Mobile]] || [[BT Business and Public Sector]] || [[BT Mobile]] |- | [[China Mobile]] || [[The Columbus Dispatch]] || [[Giffgaff]] || [[KCOM Group]] || [[SMARTY]] |- | [[Tesco Mobile]] || [[The Phone Co-op]] || [[Virgin Mobile (UK)]] || [[Blyk]] || [[EasyGroup]] |- | [[Vertrue]] || [[Cacharel]] || [[Post Office Ltd]] || [[TalkTalk Group]] || [[The People's Operator]] |- | [[BT Consumer]] || [[BT Global Services]] || [[BT Wholesale and Ventures]] || [[BT Research]] || [[BT Ireland]] |- | [[BT Italia]] || [[Global Marine Systems]] || [[Hibu]] || Misol || Misol |- | Misol || Misol || Misol || Misol || Misol |- | Misol || Misol || Misol || Misol || Misol |- | Misol || Misol || Misol || Misol || Misol |- | Misol || Misol || Misol || [[Plusnet]] || [[Joaquín Correa]] |} == Maqolalar == '''SHIRKATLAR''': * [[Vistaprint]] * [[Cimpress]] * [[AlphaGraphics]] * [[Shift Technologies]] * [[Carvana]] * [[Grupo Sanborns]] * [[Micro Center]] '''Futbolchilar''': * [[Emiliano Martínez]] * [[Nicolás Otamendi]] * [[Cristian Romero]] * [[Nicolás Tagliafico]] * [[Marcos Acuña]] * [[Leandro Paredes]] * [[Lautaro Martínez]] * [[Ángel Correa]] * [[Joaquín Correa]] * [[Franco Armani]] * [[Bruno Zuculini]] * [[Matías Suárez]] * [[Miguel Borja]] * [[Braian Romero]] * [[Agustín Marchesín]] * [[Vitinha (futbolchi)]] '''Ayollar''' * [[Sandra Paños]] * [[Mariona Caldentey]] * [[Laia Codina]] * [[Jana Fernández]] * [[Patricia Guijarro]] * [[Bruna Vilamala]] 48c0ojfy1e15lp6swt75965pbi56m0n 2816217 2816112 2022-08-28T16:46:15Z FaridShavkatullayev 72137 wikitext text/x-wiki {| class="wikitable" |+ Maqolalar jadvali |- | [[Sadio Mane]] || [[Artemida ibodatxonasi]] || [[Shawn Mendes]] || [[Stephen Curry]] || [[Kevin Hart]] |- | [[Jimmy Fallon]] || [[Rakuten]] || [[Spotify]] || [[Tencent]] || [[Bentley]] |- | [[Balenciaga]] || [[Financial Times (gazeta)]] || [[LVMH]] || [[Bernard Arnault]] || [[Dior]] |- | [[Tashkiliy diagramma]] || [[Blok(oqim) diagramma]] || [[Kartogramma]] || [[Nolan diagrammasi]] || [[Aylana diagramma]] |- | [[Gistogramma]] || [[Loro Piana]] || [[Cillian Murphy]] || [[Joe Cole]] || [[Bulgari (shirkat)]] |- | [[Chiziqli diagramma]]|| [[Marriott International]]|| [[Rodrigo de Paul]]|| [[Klay Thompson]] || [[Kering]] |- | [[Quti diagramma]] || [[Richemont]] || [[Evander Kane]] || [[Luxottica]] || [[Yves Saint Laurent]] |- | [[Tiffany & Co.]] || [[Nuqtali diagramma]] || [[L'Oréal]] || [[Cendant]] || [[Marca]] |- | [[Bottega Veneta]] || [[Alexander McQueen]] || [[Tuttosport]]|| [[Jack O'Connell (aktyor)]]|| [[Givenchy]] |- | [[Emilio Pucci]] || [[Giovani Lo Celso]] || [[Chang bo'roni]] || [[Hublot]] || [[Jet Li]] |- | [[Kindle Store]] || [[Amazon Studios]] || [[Donnie Yen]] || [[Batavus]] || [[Baldwin Piano kompaniyasi]] |- | [[4INFO]]|| [[FedEx]] || [[FedEx Office]] || [[Westbrook (shirkat)]]|| [[Qarzning daromadga nisbati]] |- | [[OfficeMax]] || [[CarMax]] || [[CompUSA]] || [[Circuit City]] || [[Comcast]] |- | [[TigerDirect]] || [[Insight Enterprises]] || [[Cardinal Health]] || [[EE Limited]] || [[Zettle]] |- | [[O2 (Buyuk Britaniya)]]|| [[Three UK]] || [[T-mobile UK]] || [[Andrews & Arnold]] || [[Age UK]] |- | [[Virtue]] || [[Airwave Solutions]] || [[Asda Mobile]] || [[BT Business and Public Sector]] || [[BT Mobile]] |- | [[China Mobile]] || [[The Columbus Dispatch]] || [[Giffgaff]] || [[KCOM Group]] || [[SMARTY]] |- | [[Tesco Mobile]] || [[The Phone Co-op]] || [[Virgin Mobile (UK)]] || [[Blyk]] || [[EasyGroup]] |- | [[Vertrue]] || [[Cacharel]] || [[Post Office Ltd]] || [[TalkTalk Group]] || [[The People's Operator]] |- | [[BT Consumer]] || [[BT Global Services]] || [[BT Wholesale and Ventures]] || [[BT Research]] || [[BT Ireland]] |- | [[BT Italia]] || [[Global Marine Systems]] || [[Hibu]] || [[Manx Telecom]] || Misol |- | Misol || Misol || Misol || Misol || Misol |- | Misol || Misol || Misol || Misol || Misol |- | Misol || Misol || Misol || Misol || Misol |- | Misol || Misol || Misol || [[Plusnet]] || [[Joaquín Correa]] |} == Maqolalar == '''SHIRKATLAR''': * [[Vistaprint]] * [[Cimpress]] * [[AlphaGraphics]] * [[Shift Technologies]] * [[Carvana]] * [[Grupo Sanborns]] * [[Micro Center]] '''Futbolchilar''': * [[Emiliano Martínez]] * [[Nicolás Otamendi]] * [[Cristian Romero]] * [[Nicolás Tagliafico]] * [[Marcos Acuña]] * [[Leandro Paredes]] * [[Lautaro Martínez]] * [[Ángel Correa]] * [[Joaquín Correa]] * [[Franco Armani]] * [[Bruno Zuculini]] * [[Matías Suárez]] * [[Miguel Borja]] * [[Braian Romero]] * [[Agustín Marchesín]] * [[Vitinha (futbolchi)]] '''Ayollar''' * [[Sandra Paños]] * [[Mariona Caldentey]] * [[Laia Codina]] * [[Jana Fernández]] * [[Patricia Guijarro]] * [[Bruna Vilamala]] p9bmhbtzcnjpvifeushjguvfys7fxb0 2816323 2816217 2022-08-28T17:23:14Z FaridShavkatullayev 72137 wikitext text/x-wiki {| class="wikitable" |+ Maqolalar jadvali |- | [[Sadio Mane]] || [[Artemida ibodatxonasi]] || [[Shawn Mendes]] || [[Stephen Curry]] || [[Kevin Hart]] |- | [[Jimmy Fallon]] || [[Rakuten]] || [[Spotify]] || [[Tencent]] || [[Bentley]] |- | [[Balenciaga]] || [[Financial Times (gazeta)]] || [[LVMH]] || [[Bernard Arnault]] || [[Dior]] |- | [[Tashkiliy diagramma]] || [[Blok(oqim) diagramma]] || [[Kartogramma]] || [[Nolan diagrammasi]] || [[Aylana diagramma]] |- | [[Gistogramma]] || [[Loro Piana]] || [[Cillian Murphy]] || [[Joe Cole]] || [[Bulgari (shirkat)]] |- | [[Chiziqli diagramma]]|| [[Marriott International]]|| [[Rodrigo de Paul]]|| [[Klay Thompson]] || [[Kering]] |- | [[Quti diagramma]] || [[Richemont]] || [[Evander Kane]] || [[Luxottica]] || [[Yves Saint Laurent]] |- | [[Tiffany & Co.]] || [[Nuqtali diagramma]] || [[L'Oréal]] || [[Cendant]] || [[Marca]] |- | [[Bottega Veneta]] || [[Alexander McQueen]] || [[Tuttosport]]|| [[Jack O'Connell (aktyor)]]|| [[Givenchy]] |- | [[Emilio Pucci]] || [[Giovani Lo Celso]] || [[Chang bo'roni]] || [[Hublot]] || [[Jet Li]] |- | [[Kindle Store]] || [[Amazon Studios]] || [[Donnie Yen]] || [[Batavus]] || [[Baldwin Piano kompaniyasi]] |- | [[4INFO]]|| [[FedEx]] || [[FedEx Office]] || [[Westbrook (shirkat)]]|| [[Qarzning daromadga nisbati]] |- | [[OfficeMax]] || [[CarMax]] || [[CompUSA]] || [[Circuit City]] || [[Comcast]] |- | [[TigerDirect]] || [[Insight Enterprises]] || [[Cardinal Health]] || [[EE Limited]] || [[Zettle]] |- | [[O2 (Buyuk Britaniya)]]|| [[Three UK]] || [[T-mobile UK]] || [[Andrews & Arnold]] || [[Age UK]] |- | [[Virtue]] || [[Airwave Solutions]] || [[Asda Mobile]] || [[BT Business and Public Sector]] || [[BT Mobile]] |- | [[China Mobile]] || [[The Columbus Dispatch]] || [[Giffgaff]] || [[KCOM Group]] || [[SMARTY]] |- | [[Tesco Mobile]] || [[The Phone Co-op]] || [[Virgin Mobile (UK)]] || [[Blyk]] || [[EasyGroup]] |- | [[Vertrue]] || [[Cacharel]] || [[Post Office Ltd]] || [[TalkTalk Group]] || [[The People's Operator]] |- | [[BT Consumer]] || [[BT Global Services]] || [[BT Wholesale and Ventures]] || [[BT Research]] || [[BT Ireland]] |- | [[BT Italia]] || [[Global Marine Systems]] || [[Hibu]] || [[Manx Telecom]] || [[Ribbit (telecommunications company)]] |- | Misol || Misol || Misol || Misol || Misol |- | Misol || Misol || Misol || Misol || Misol |- | Misol || Misol || Misol || Misol || Misol |- | Misol || Misol || Misol || [[Plusnet]] || [[Joaquín Correa]] |} == Maqolalar == '''SHIRKATLAR''': * [[Vistaprint]] * [[Cimpress]] * [[AlphaGraphics]] * [[Shift Technologies]] * [[Carvana]] * [[Grupo Sanborns]] * [[Micro Center]] '''Futbolchilar''': * [[Emiliano Martínez]] * [[Nicolás Otamendi]] * [[Cristian Romero]] * [[Nicolás Tagliafico]] * [[Marcos Acuña]] * [[Leandro Paredes]] * [[Lautaro Martínez]] * [[Ángel Correa]] * [[Joaquín Correa]] * [[Franco Armani]] * [[Bruno Zuculini]] * [[Matías Suárez]] * [[Miguel Borja]] * [[Braian Romero]] * [[Agustín Marchesín]] * [[Vitinha (futbolchi)]] '''Ayollar''' * [[Sandra Paños]] * [[Mariona Caldentey]] * [[Laia Codina]] * [[Jana Fernández]] * [[Patricia Guijarro]] * [[Bruna Vilamala]] hactpkvkvor2bwpzsmw8jugiry41clr 2816493 2816323 2022-08-28T20:19:54Z FaridShavkatullayev 72137 wikitext text/x-wiki {| class="wikitable" |+ Maqolalar jadvali |- | [[Sadio Mane]] || [[Artemida ibodatxonasi]] || [[Shawn Mendes]] || [[Stephen Curry]] || [[Kevin Hart]] |- | [[Jimmy Fallon]] || [[Rakuten]] || [[Spotify]] || [[Tencent]] || [[Bentley]] |- | [[Balenciaga]] || [[Financial Times (gazeta)]] || [[LVMH]] || [[Bernard Arnault]] || [[Dior]] |- | [[Tashkiliy diagramma]] || [[Blok(oqim) diagramma]] || [[Kartogramma]] || [[Nolan diagrammasi]] || [[Aylana diagramma]] |- | [[Gistogramma]] || [[Loro Piana]] || [[Cillian Murphy]] || [[Joe Cole]] || [[Bulgari (shirkat)]] |- | [[Chiziqli diagramma]]|| [[Marriott International]]|| [[Rodrigo de Paul]]|| [[Klay Thompson]] || [[Kering]] |- | [[Quti diagramma]] || [[Richemont]] || [[Evander Kane]] || [[Luxottica]] || [[Yves Saint Laurent]] |- | [[Tiffany & Co.]] || [[Nuqtali diagramma]] || [[L'Oréal]] || [[Cendant]] || [[Marca]] |- | [[Bottega Veneta]] || [[Alexander McQueen]] || [[Tuttosport]]|| [[Jack O'Connell (aktyor)]]|| [[Givenchy]] |- | [[Emilio Pucci]] || [[Giovani Lo Celso]] || [[Chang bo'roni]] || [[Hublot]] || [[Jet Li]] |- | [[Kindle Store]] || [[Amazon Studios]] || [[Donnie Yen]] || [[Batavus]] || [[Baldwin Piano kompaniyasi]] |- | [[4INFO]]|| [[FedEx]] || [[FedEx Office]] || [[Westbrook (shirkat)]]|| [[Qarzning daromadga nisbati]] |- | [[OfficeMax]] || [[CarMax]] || [[CompUSA]] || [[Circuit City]] || [[Comcast]] |- | [[TigerDirect]] || [[Insight Enterprises]] || [[Cardinal Health]] || [[EE Limited]] || [[Zettle]] |- | [[O2 (Buyuk Britaniya)]]|| [[Three UK]] || [[T-mobile UK]] || [[Andrews & Arnold]] || [[Age UK]] |- | [[Virtue]] || [[Airwave Solutions]] || [[Asda Mobile]] || [[BT Business and Public Sector]] || [[BT Mobile]] |- | [[China Mobile]] || [[The Columbus Dispatch]] || [[Giffgaff]] || [[KCOM Group]] || [[SMARTY]] |- | [[Tesco Mobile]] || [[The Phone Co-op]] || [[Virgin Mobile (UK)]] || [[Blyk]] || [[EasyGroup]] |- | [[Vertrue]] || [[Cacharel]] || [[Post Office Ltd]] || [[TalkTalk Group]] || [[The People's Operator]] |- | [[BT Consumer]] || [[BT Global Services]] || [[BT Wholesale and Ventures]] || [[BT Research]] || [[BT Ireland]] |- | [[BT Italia]] || [[Global Marine Systems]] || [[Hibu]] || [[Manx Telecom]] || [[Ribbit (telecommunications company)]] |- | [[Concert Communications Services]] || Misol || Misol || Misol || Misol |- | Misol || Misol || Misol || Misol || Misol |- | Misol || Misol || Misol || Misol || Misol |- | Misol || Misol || Misol || [[Plusnet]] || [[Joaquín Correa]] |} == Maqolalar == '''SHIRKATLAR''': * [[Vistaprint]] * [[Cimpress]] * [[AlphaGraphics]] * [[Shift Technologies]] * [[Carvana]] * [[Grupo Sanborns]] * [[Micro Center]] '''Futbolchilar''': * [[Emiliano Martínez]] * [[Nicolás Otamendi]] * [[Cristian Romero]] * [[Nicolás Tagliafico]] * [[Marcos Acuña]] * [[Leandro Paredes]] * [[Lautaro Martínez]] * [[Ángel Correa]] * [[Joaquín Correa]] * [[Franco Armani]] * [[Bruno Zuculini]] * [[Matías Suárez]] * [[Miguel Borja]] * [[Braian Romero]] * [[Agustín Marchesín]] * [[Vitinha (futbolchi)]] '''Ayollar''' * [[Sandra Paños]] * [[Mariona Caldentey]] * [[Laia Codina]] * [[Jana Fernández]] * [[Patricia Guijarro]] * [[Bruna Vilamala]] lb3fvfyxhxcr9y19pamk4rbqvfosz17 2816514 2816493 2022-08-28T21:26:41Z FaridShavkatullayev 72137 wikitext text/x-wiki {| class="wikitable" |+ Maqolalar jadvali |- | [[Sadio Mane]] || [[Artemida ibodatxonasi]] || [[Shawn Mendes]] || [[Stephen Curry]] || [[Kevin Hart]] |- | [[Jimmy Fallon]] || [[Rakuten]] || [[Spotify]] || [[Tencent]] || [[Bentley]] |- | [[Balenciaga]] || [[Financial Times (gazeta)]] || [[LVMH]] || [[Bernard Arnault]] || [[Dior]] |- | [[Tashkiliy diagramma]] || [[Blok(oqim) diagramma]] || [[Kartogramma]] || [[Nolan diagrammasi]] || [[Aylana diagramma]] |- | [[Gistogramma]] || [[Loro Piana]] || [[Cillian Murphy]] || [[Joe Cole]] || [[Bulgari (shirkat)]] |- | [[Chiziqli diagramma]]|| [[Marriott International]]|| [[Rodrigo de Paul]]|| [[Klay Thompson]] || [[Kering]] |- | [[Quti diagramma]] || [[Richemont]] || [[Evander Kane]] || [[Luxottica]] || [[Yves Saint Laurent]] |- | [[Tiffany & Co.]] || [[Nuqtali diagramma]] || [[L'Oréal]] || [[Cendant]] || [[Marca]] |- | [[Bottega Veneta]] || [[Alexander McQueen]] || [[Tuttosport]]|| [[Jack O'Connell (aktyor)]]|| [[Givenchy]] |- | [[Emilio Pucci]] || [[Giovani Lo Celso]] || [[Chang bo'roni]] || [[Hublot]] || [[Jet Li]] |- | [[Kindle Store]] || [[Amazon Studios]] || [[Donnie Yen]] || [[Batavus]] || [[Baldwin Piano kompaniyasi]] |- | [[4INFO]]|| [[FedEx]] || [[FedEx Office]] || [[Westbrook (shirkat)]]|| [[Qarzning daromadga nisbati]] |- | [[OfficeMax]] || [[CarMax]] || [[CompUSA]] || [[Circuit City]] || [[Comcast]] |- | [[TigerDirect]] || [[Insight Enterprises]] || [[Cardinal Health]] || [[EE Limited]] || [[Zettle]] |- | [[O2 (Buyuk Britaniya)]]|| [[Three UK]] || [[T-mobile UK]] || [[Andrews & Arnold]] || [[Age UK]] |- | [[Virtue]] || [[Airwave Solutions]] || [[Asda Mobile]] || [[BT Business and Public Sector]] || [[BT Mobile]] |- | [[China Mobile]] || [[The Columbus Dispatch]] || [[Giffgaff]] || [[KCOM Group]] || [[SMARTY]] |- | [[Tesco Mobile]] || [[The Phone Co-op]] || [[Virgin Mobile (UK)]] || [[Blyk]] || [[EasyGroup]] |- | [[Vertrue]] || [[Cacharel]] || [[Post Office Ltd]] || [[TalkTalk Group]] || [[The People's Operator]] |- | [[BT Consumer]] || [[BT Global Services]] || [[BT Wholesale and Ventures]] || [[BT Research]] || [[BT Ireland]] |- | [[BT Italia]] || [[Global Marine Systems]] || [[Hibu]] || [[Manx Telecom]] || [[Ribbit (telecommunications company)]] |- | [[Concert Communications Services]] || [[Telecomsoft]] || Misol || Misol || Misol |- | Misol || Misol || Misol || Misol || Misol |- | Misol || Misol || Misol || Misol || Misol |- | Misol || Misol || Misol || [[Plusnet]] || [[Joaquín Correa]] |} == Maqolalar == '''SHIRKATLAR''': * [[Vistaprint]] * [[Cimpress]] * [[AlphaGraphics]] * [[Shift Technologies]] * [[Carvana]] * [[Grupo Sanborns]] * [[Micro Center]] '''Futbolchilar''': * [[Emiliano Martínez]] * [[Nicolás Otamendi]] * [[Cristian Romero]] * [[Nicolás Tagliafico]] * [[Marcos Acuña]] * [[Leandro Paredes]] * [[Lautaro Martínez]] * [[Ángel Correa]] * [[Joaquín Correa]] * [[Franco Armani]] * [[Bruno Zuculini]] * [[Matías Suárez]] * [[Miguel Borja]] * [[Braian Romero]] * [[Agustín Marchesín]] * [[Vitinha (futbolchi)]] '''Ayollar''' * [[Sandra Paños]] * [[Mariona Caldentey]] * [[Laia Codina]] * [[Jana Fernández]] * [[Patricia Guijarro]] * [[Bruna Vilamala]] rw5zame9a8t5wknuz84ud54b5ewh7b9 2816766 2816514 2022-08-29T05:53:55Z FaridShavkatullayev 72137 wikitext text/x-wiki {| class="wikitable" |+ Maqolalar jadvali |- | [[Sadio Mane]] || [[Artemida ibodatxonasi]] || [[Shawn Mendes]] || [[Stephen Curry]] || [[Kevin Hart]] |- | [[Jimmy Fallon]] || [[Rakuten]] || [[Spotify]] || [[Tencent]] || [[Bentley]] |- | [[Balenciaga]] || [[Financial Times (gazeta)]] || [[LVMH]] || [[Bernard Arnault]] || [[Dior]] |- | [[Tashkiliy diagramma]] || [[Blok(oqim) diagramma]] || [[Kartogramma]] || [[Nolan diagrammasi]] || [[Aylana diagramma]] |- | [[Gistogramma]] || [[Loro Piana]] || [[Cillian Murphy]] || [[Joe Cole]] || [[Bulgari (shirkat)]] |- | [[Chiziqli diagramma]]|| [[Marriott International]]|| [[Rodrigo de Paul]]|| [[Klay Thompson]] || [[Kering]] |- | [[Quti diagramma]] || [[Richemont]] || [[Evander Kane]] || [[Luxottica]] || [[Yves Saint Laurent]] |- | [[Tiffany & Co.]] || [[Nuqtali diagramma]] || [[L'Oréal]] || [[Cendant]] || [[Marca]] |- | [[Bottega Veneta]] || [[Alexander McQueen]] || [[Tuttosport]]|| [[Jack O'Connell (aktyor)]]|| [[Givenchy]] |- | [[Emilio Pucci]] || [[Giovani Lo Celso]] || [[Chang bo'roni]] || [[Hublot]] || [[Jet Li]] |- | [[Kindle Store]] || [[Amazon Studios]] || [[Donnie Yen]] || [[Batavus]] || [[Baldwin Piano kompaniyasi]] |- | [[4INFO]]|| [[FedEx]] || [[FedEx Office]] || [[Westbrook (shirkat)]]|| [[Qarzning daromadga nisbati]] |- | [[OfficeMax]] || [[CarMax]] || [[CompUSA]] || [[Circuit City]] || [[Comcast]] |- | [[TigerDirect]] || [[Insight Enterprises]] || [[Cardinal Health]] || [[EE Limited]] || [[Zettle]] |- | [[O2 (Buyuk Britaniya)]]|| [[Three UK]] || [[T-mobile UK]] || [[Andrews & Arnold]] || [[Age UK]] |- | [[Virtue]] || [[Airwave Solutions]] || [[Asda Mobile]] || [[BT Business and Public Sector]] || [[BT Mobile]] |- | [[China Mobile]] || [[The Columbus Dispatch]] || [[Giffgaff]] || [[KCOM Group]] || [[SMARTY]] |- | [[Tesco Mobile]] || [[The Phone Co-op]] || [[Virgin Mobile (UK)]] || [[Blyk]] || [[EasyGroup]] |- | [[Vertrue]] || [[Cacharel]] || [[Post Office Ltd]] || [[TalkTalk Group]] || [[The People's Operator]] |- | [[BT Consumer]] || [[BT Global Services]] || [[BT Wholesale and Ventures]] || [[BT Research]] || [[BT Ireland]] |- | [[BT Italia]] || [[Global Marine Systems]] || [[Hibu]] || [[Manx Telecom]] || [[Ribbit (telecommunications company)]] |- | [[Concert Communications Services]] || [[Telecomsoft]] || [[Dialcom]] || Misol || Misol |- | Misol || Misol || Misol || Misol || Misol |- | Misol || Misol || Misol || Misol || Misol |- | Misol || Misol || Misol || [[Plusnet]] || [[Joaquín Correa]] |} == Maqolalar == '''SHIRKATLAR''': * [[Vistaprint]] * [[Cimpress]] * [[AlphaGraphics]] * [[Shift Technologies]] * [[Carvana]] * [[Grupo Sanborns]] * [[Micro Center]] '''Futbolchilar''': * [[Emiliano Martínez]] * [[Nicolás Otamendi]] * [[Cristian Romero]] * [[Nicolás Tagliafico]] * [[Marcos Acuña]] * [[Leandro Paredes]] * [[Lautaro Martínez]] * [[Ángel Correa]] * [[Joaquín Correa]] * [[Franco Armani]] * [[Bruno Zuculini]] * [[Matías Suárez]] * [[Miguel Borja]] * [[Braian Romero]] * [[Agustín Marchesín]] * [[Vitinha (futbolchi)]] '''Ayollar''' * [[Sandra Paños]] * [[Mariona Caldentey]] * [[Laia Codina]] * [[Jana Fernández]] * [[Patricia Guijarro]] * [[Bruna Vilamala]] j33j7ki4zhsxd7q1gwc3z62inf36asu 2816931 2816766 2022-08-29T07:06:11Z FaridShavkatullayev 72137 wikitext text/x-wiki {| class="wikitable" |+ Maqolalar jadvali |- | [[Sadio Mane]] || [[Artemida ibodatxonasi]] || [[Shawn Mendes]] || [[Stephen Curry]] || [[Kevin Hart]] |- | [[Jimmy Fallon]] || [[Rakuten]] || [[Spotify]] || [[Tencent]] || [[Bentley]] |- | [[Balenciaga]] || [[Financial Times (gazeta)]] || [[LVMH]] || [[Bernard Arnault]] || [[Dior]] |- | [[Tashkiliy diagramma]] || [[Blok(oqim) diagramma]] || [[Kartogramma]] || [[Nolan diagrammasi]] || [[Aylana diagramma]] |- | [[Gistogramma]] || [[Loro Piana]] || [[Cillian Murphy]] || [[Joe Cole]] || [[Bulgari (shirkat)]] |- | [[Chiziqli diagramma]]|| [[Marriott International]]|| [[Rodrigo de Paul]]|| [[Klay Thompson]] || [[Kering]] |- | [[Quti diagramma]] || [[Richemont]] || [[Evander Kane]] || [[Luxottica]] || [[Yves Saint Laurent]] |- | [[Tiffany & Co.]] || [[Nuqtali diagramma]] || [[L'Oréal]] || [[Cendant]] || [[Marca]] |- | [[Bottega Veneta]] || [[Alexander McQueen]] || [[Tuttosport]]|| [[Jack O'Connell (aktyor)]]|| [[Givenchy]] |- | [[Emilio Pucci]] || [[Giovani Lo Celso]] || [[Chang bo'roni]] || [[Hublot]] || [[Jet Li]] |- | [[Kindle Store]] || [[Amazon Studios]] || [[Donnie Yen]] || [[Batavus]] || [[Baldwin Piano kompaniyasi]] |- | [[4INFO]]|| [[FedEx]] || [[FedEx Office]] || [[Westbrook (shirkat)]]|| [[Qarzning daromadga nisbati]] |- | [[OfficeMax]] || [[CarMax]] || [[CompUSA]] || [[Circuit City]] || [[Comcast]] |- | [[TigerDirect]] || [[Insight Enterprises]] || [[Cardinal Health]] || [[EE Limited]] || [[Zettle]] |- | [[O2 (Buyuk Britaniya)]]|| [[Three UK]] || [[T-mobile UK]] || [[Andrews & Arnold]] || [[Age UK]] |- | [[Virtue]] || [[Airwave Solutions]] || [[Asda Mobile]] || [[BT Business and Public Sector]] || [[BT Mobile]] |- | [[China Mobile]] || [[The Columbus Dispatch]] || [[Giffgaff]] || [[KCOM Group]] || [[SMARTY]] |- | [[Tesco Mobile]] || [[The Phone Co-op]] || [[Virgin Mobile (UK)]] || [[Blyk]] || [[EasyGroup]] |- | [[Vertrue]] || [[Cacharel]] || [[Post Office Ltd]] || [[TalkTalk Group]] || [[The People's Operator]] |- | [[BT Consumer]] || [[BT Global Services]] || [[BT Wholesale and Ventures]] || [[BT Research]] || [[BT Ireland]] |- | [[BT Italia]] || [[Global Marine Systems]] || [[Hibu]] || [[Manx Telecom]] || [[Ribbit (telecommunications company)]] |- | [[Concert Communications Services]] || [[Telecomsoft]] || [[Dialcom]] || [[Telfort]] || Misol |- | Misol || Misol || Misol || Misol || Misol |- | Misol || Misol || Misol || Misol || Misol |- | Misol || Misol || Misol || [[Plusnet]] || [[Joaquín Correa]] |} == Maqolalar == '''SHIRKATLAR''': * [[Vistaprint]] * [[Cimpress]] * [[AlphaGraphics]] * [[Shift Technologies]] * [[Carvana]] * [[Grupo Sanborns]] * [[Micro Center]] '''Futbolchilar''': * [[Emiliano Martínez]] * [[Nicolás Otamendi]] * [[Cristian Romero]] * [[Nicolás Tagliafico]] * [[Marcos Acuña]] * [[Leandro Paredes]] * [[Lautaro Martínez]] * [[Ángel Correa]] * [[Joaquín Correa]] * [[Franco Armani]] * [[Bruno Zuculini]] * [[Matías Suárez]] * [[Miguel Borja]] * [[Braian Romero]] * [[Agustín Marchesín]] * [[Vitinha (futbolchi)]] '''Ayollar''' * [[Sandra Paños]] * [[Mariona Caldentey]] * [[Laia Codina]] * [[Jana Fernández]] * [[Patricia Guijarro]] * [[Bruna Vilamala]] hdyw618qxl1b14ftxj98m2qg8pwtr3x Foydalanuvchi munozarasi:FaridShavkatullayev 3 725305 2816342 2814402 2022-08-28T17:33:05Z Husniddin Rasulov 73000 wikitext text/x-wiki ==Xush kelibsiz== [[Fayl:Culinary fruits front view.jpg|thumb|300px|[[Meva]]lardan oling! [[Fayl:Face-smile.svg|25px]]]] Salom, '''{{SAHIFANOMI}}'''! Vikipediyaga [[Vikipediya:Xush kelibsiz|xush kelibsiz]]! Qoʻshajak hissangiz uchun oldindan rahmat. Umid qilamizki, sizga [[Vikipediya:Vikipediyachi|vikipediyachi]] boʻlish manzur boʻlgay! Sizga yordam tariqasida mana bu maqolalar bilan tanishib chiqishni taklif qilamiz: *[[Vikipediya:Besh ustun|Vikipediyaning besh ustuni]] *[[Vikipediya:Dars|Qisqa dars]] *[[Yordam:Maqola qanday yoziladi?|Maqola qanday yoziladi?]] *[[VP:YORDAM|Yordam sahifasi]] *[[Vikipediya:Qumloq|Sinov tahrirlari uchun sahifa]] Iltimos, munozara sahifalarida oʻz fikringizni bildirganingizdan soʻng, [[Vikipediya:Imzo|imzo]] chekishni unutmang (bu toʻrtta tilda belgisini yozish bilan amalga oshiriladi: <nowiki>~~~~</nowiki>; bu belgilar avtomatik ravishda sizning [[VP:Foydalanuvchi nomi siyosati|foydalanuvchi nomingiz]] va sanaga aylantiriladi). Agarda yordamga muhtoj boʻlsangiz, ''munozara sahifangiz''ga <code><nowiki>{{yordam kerak}}</nowiki></code> ni qoʻshing yoki mendan '''[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara sahifam]]da''' sizni qiziqtirgan savolni soʻrang. [[Q:Bosh Sahifa|Vikiiqtibos]], [[Wikt:Bosh Sahifa|Vikilugʻat]], [[d:Wikidata:Main Page|Vikimaʼlumotlar]], [[Commons:Main Page|Vikiombor]] kabi Vikipediyaga qardosh boshqa loyihalar ham bor. Ularni boyitishga ham hissa qoʻshishingiz mumkin. Yana bir bor xush kelibsiz! [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 17:41, 14-May 2022 (UTC) == Kishi ismlari == Salom hamda Vikipediyaga xush kelibsiz! Avvalambor, qoʻshayotgan hissangiz uchun tashakkur! Sizdan iltimos qilardimki, originali lotin yozuvida yoziladigan kishi ismlarini translit qilmang ([[VP:Maqolalarni nomlash]] sahifasi bilan tanishib chiqing). Masalan, ''Albert Eynshteyn'' emas, '''Albert Einstein'''. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 17:41, 14-May 2022 (UTC) == Disambig == Salom hamda Vikipediyaga xush kelibsiz. Iltimos, maqola yaratganingizda shunday nomli maqola mavjud boʻlmasa, disambig qoʻshmang. Misol uchun, ''Bentley '''(shirkat)''''' emas, ''Bentley'' deb nomlashning oʻzi kifoya. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 17:28, 30-May 2022 (UTC) :Ok. Xatoyimni aytganingiz uchun rahmat. To'g'irlayman [[Foydalanuvchi:FaridShavkatullayev|FaridShavkatullayev]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:FaridShavkatullayev|munozara]]) 18:52, 30-May 2022 (UTC) Salom. Disambig toʻgʻrisida ogohlantirilgan ekansiz nega yana soʻnggi maqolangizga disambig qoʻshdingiz Ribbit (telecommunications company) emas Ribbit deb nomlashingiz kerak edi. Iltimos maqola yaratayotganingizda shunday nomli maqola yoʻq boʻlsa disambigdan foydalanmang [[Foydalanuvchi:Husniddin Rasulov|Husniddin Rasulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Husniddin Rasulov|munozara]]) 17:33, 28-Avgust 2022 (UTC) == Evander Kane‎ == [[Evander Kane‎|Maqolangiz]] uchun tashakkur! Asli tolin yozuvida boʻlgan kishi ismlarini translit qilmasdan yozayotganingiz odamni quvontirdi! Keyingi maqolalaringizda xato qilmasligingiz uchun kichik bir xatoni yozib oʻtishimga izn bergaysiz. ''Kanadalik'' emas, ''kanadalik'', deb yozing, yaʼni kichik harf bilan. Msl, ''Evander Frank Kane (1991-yil 2-avgustda tugʻilgan) — <strike>K</strike>'''k'''anadalik professional xokkeychi.'' [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 16:34, 11-Iyun 2022 (UTC) :OK. To`g`irlayman. [[Foydalanuvchi:FaridShavkatullayev|FaridShavkatullayev]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:FaridShavkatullayev|munozara]]) 19:18, 11-Iyun 2022 (UTC) == [[Three (Buyuk Britaniya)]] == Maqolani [[Three UK]]ga koʻchirdim. Three UK internet-provayderning nomi-ku, nega UK qismini tarjima qildingiz? Bu ''Facebook''ni ''Facekitob'', deb oʻgirganga oʻxshab qolgan. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 22:04, 2-Iyul 2022 (UTC) :Uzr. Faqat Three provayder nomi deb o`ylabman. Yordamingiz uchun rahmat. [[Foydalanuvchi:FaridShavkatullayev|FaridShavkatullayev]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:FaridShavkatullayev|munozara]]) 02:23, 3-Iyul 2022 (UTC) == Avtomat tarjima == Salom @[[Foydalanuvchi:FaridShavkatullayev|FaridShavkatullayev]]. [[The People's Operator]] sahifangiz yaxshi tarjima qilinmaganidan [[:Turkum:Pages with unreviewed translations]] ga qoʻshildi. Katta ehtimol bal ayiriladi [[Foydalanuvchi:Muzaffar murodovich|Muzaffar murodovich]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muzaffar murodovich|munozara]]) 10:42, 27-Avgust 2022 (UTC) :Hali Fountainga qo`shganim yoqku [[Foydalanuvchi:FaridShavkatullayev|FaridShavkatullayev]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:FaridShavkatullayev|munozara]]) 10:45, 27-Avgust 2022 (UTC) 6iv6gwc2wlyiupvc0ojvo4yk4hp9uix 2816469 2816342 2022-08-28T19:47:40Z FaridShavkatullayev 72137 /* Disambig */ Javob wikitext text/x-wiki ==Xush kelibsiz== [[Fayl:Culinary fruits front view.jpg|thumb|300px|[[Meva]]lardan oling! [[Fayl:Face-smile.svg|25px]]]] Salom, '''{{SAHIFANOMI}}'''! Vikipediyaga [[Vikipediya:Xush kelibsiz|xush kelibsiz]]! Qoʻshajak hissangiz uchun oldindan rahmat. Umid qilamizki, sizga [[Vikipediya:Vikipediyachi|vikipediyachi]] boʻlish manzur boʻlgay! Sizga yordam tariqasida mana bu maqolalar bilan tanishib chiqishni taklif qilamiz: *[[Vikipediya:Besh ustun|Vikipediyaning besh ustuni]] *[[Vikipediya:Dars|Qisqa dars]] *[[Yordam:Maqola qanday yoziladi?|Maqola qanday yoziladi?]] *[[VP:YORDAM|Yordam sahifasi]] *[[Vikipediya:Qumloq|Sinov tahrirlari uchun sahifa]] Iltimos, munozara sahifalarida oʻz fikringizni bildirganingizdan soʻng, [[Vikipediya:Imzo|imzo]] chekishni unutmang (bu toʻrtta tilda belgisini yozish bilan amalga oshiriladi: <nowiki>~~~~</nowiki>; bu belgilar avtomatik ravishda sizning [[VP:Foydalanuvchi nomi siyosati|foydalanuvchi nomingiz]] va sanaga aylantiriladi). Agarda yordamga muhtoj boʻlsangiz, ''munozara sahifangiz''ga <code><nowiki>{{yordam kerak}}</nowiki></code> ni qoʻshing yoki mendan '''[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara sahifam]]da''' sizni qiziqtirgan savolni soʻrang. [[Q:Bosh Sahifa|Vikiiqtibos]], [[Wikt:Bosh Sahifa|Vikilugʻat]], [[d:Wikidata:Main Page|Vikimaʼlumotlar]], [[Commons:Main Page|Vikiombor]] kabi Vikipediyaga qardosh boshqa loyihalar ham bor. Ularni boyitishga ham hissa qoʻshishingiz mumkin. Yana bir bor xush kelibsiz! [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 17:41, 14-May 2022 (UTC) == Kishi ismlari == Salom hamda Vikipediyaga xush kelibsiz! Avvalambor, qoʻshayotgan hissangiz uchun tashakkur! Sizdan iltimos qilardimki, originali lotin yozuvida yoziladigan kishi ismlarini translit qilmang ([[VP:Maqolalarni nomlash]] sahifasi bilan tanishib chiqing). Masalan, ''Albert Eynshteyn'' emas, '''Albert Einstein'''. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 17:41, 14-May 2022 (UTC) == Disambig == Salom hamda Vikipediyaga xush kelibsiz. Iltimos, maqola yaratganingizda shunday nomli maqola mavjud boʻlmasa, disambig qoʻshmang. Misol uchun, ''Bentley '''(shirkat)''''' emas, ''Bentley'' deb nomlashning oʻzi kifoya. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 17:28, 30-May 2022 (UTC) :Ok. Xatoyimni aytganingiz uchun rahmat. To'g'irlayman [[Foydalanuvchi:FaridShavkatullayev|FaridShavkatullayev]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:FaridShavkatullayev|munozara]]) 18:52, 30-May 2022 (UTC) Salom. Disambig toʻgʻrisida ogohlantirilgan ekansiz nega yana soʻnggi maqolangizga disambig qoʻshdingiz Ribbit (telecommunications company) emas Ribbit deb nomlashingiz kerak edi. Iltimos maqola yaratayotganingizda shunday nomli maqola yoʻq boʻlsa disambigdan foydalanmang [[Foydalanuvchi:Husniddin Rasulov|Husniddin Rasulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Husniddin Rasulov|munozara]]) 17:33, 28-Avgust 2022 (UTC) :inglizcha wikida shunday ekan [[Foydalanuvchi:FaridShavkatullayev|FaridShavkatullayev]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:FaridShavkatullayev|munozara]]) 19:47, 28-Avgust 2022 (UTC) == Evander Kane‎ == [[Evander Kane‎|Maqolangiz]] uchun tashakkur! Asli tolin yozuvida boʻlgan kishi ismlarini translit qilmasdan yozayotganingiz odamni quvontirdi! Keyingi maqolalaringizda xato qilmasligingiz uchun kichik bir xatoni yozib oʻtishimga izn bergaysiz. ''Kanadalik'' emas, ''kanadalik'', deb yozing, yaʼni kichik harf bilan. Msl, ''Evander Frank Kane (1991-yil 2-avgustda tugʻilgan) — <strike>K</strike>'''k'''anadalik professional xokkeychi.'' [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 16:34, 11-Iyun 2022 (UTC) :OK. To`g`irlayman. [[Foydalanuvchi:FaridShavkatullayev|FaridShavkatullayev]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:FaridShavkatullayev|munozara]]) 19:18, 11-Iyun 2022 (UTC) == [[Three (Buyuk Britaniya)]] == Maqolani [[Three UK]]ga koʻchirdim. Three UK internet-provayderning nomi-ku, nega UK qismini tarjima qildingiz? Bu ''Facebook''ni ''Facekitob'', deb oʻgirganga oʻxshab qolgan. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 22:04, 2-Iyul 2022 (UTC) :Uzr. Faqat Three provayder nomi deb o`ylabman. Yordamingiz uchun rahmat. [[Foydalanuvchi:FaridShavkatullayev|FaridShavkatullayev]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:FaridShavkatullayev|munozara]]) 02:23, 3-Iyul 2022 (UTC) == Avtomat tarjima == Salom @[[Foydalanuvchi:FaridShavkatullayev|FaridShavkatullayev]]. [[The People's Operator]] sahifangiz yaxshi tarjima qilinmaganidan [[:Turkum:Pages with unreviewed translations]] ga qoʻshildi. Katta ehtimol bal ayiriladi [[Foydalanuvchi:Muzaffar murodovich|Muzaffar murodovich]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muzaffar murodovich|munozara]]) 10:42, 27-Avgust 2022 (UTC) :Hali Fountainga qo`shganim yoqku [[Foydalanuvchi:FaridShavkatullayev|FaridShavkatullayev]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:FaridShavkatullayev|munozara]]) 10:45, 27-Avgust 2022 (UTC) i4ient5xassdkaxcxwe9zevo34lfzxq 2816470 2816469 2022-08-28T19:48:13Z FaridShavkatullayev 72137 /* Disambig */ Javob wikitext text/x-wiki ==Xush kelibsiz== [[Fayl:Culinary fruits front view.jpg|thumb|300px|[[Meva]]lardan oling! [[Fayl:Face-smile.svg|25px]]]] Salom, '''{{SAHIFANOMI}}'''! Vikipediyaga [[Vikipediya:Xush kelibsiz|xush kelibsiz]]! Qoʻshajak hissangiz uchun oldindan rahmat. Umid qilamizki, sizga [[Vikipediya:Vikipediyachi|vikipediyachi]] boʻlish manzur boʻlgay! Sizga yordam tariqasida mana bu maqolalar bilan tanishib chiqishni taklif qilamiz: *[[Vikipediya:Besh ustun|Vikipediyaning besh ustuni]] *[[Vikipediya:Dars|Qisqa dars]] *[[Yordam:Maqola qanday yoziladi?|Maqola qanday yoziladi?]] *[[VP:YORDAM|Yordam sahifasi]] *[[Vikipediya:Qumloq|Sinov tahrirlari uchun sahifa]] Iltimos, munozara sahifalarida oʻz fikringizni bildirganingizdan soʻng, [[Vikipediya:Imzo|imzo]] chekishni unutmang (bu toʻrtta tilda belgisini yozish bilan amalga oshiriladi: <nowiki>~~~~</nowiki>; bu belgilar avtomatik ravishda sizning [[VP:Foydalanuvchi nomi siyosati|foydalanuvchi nomingiz]] va sanaga aylantiriladi). Agarda yordamga muhtoj boʻlsangiz, ''munozara sahifangiz''ga <code><nowiki>{{yordam kerak}}</nowiki></code> ni qoʻshing yoki mendan '''[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan|munozara sahifam]]da''' sizni qiziqtirgan savolni soʻrang. [[Q:Bosh Sahifa|Vikiiqtibos]], [[Wikt:Bosh Sahifa|Vikilugʻat]], [[d:Wikidata:Main Page|Vikimaʼlumotlar]], [[Commons:Main Page|Vikiombor]] kabi Vikipediyaga qardosh boshqa loyihalar ham bor. Ularni boyitishga ham hissa qoʻshishingiz mumkin. Yana bir bor xush kelibsiz! [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 17:41, 14-May 2022 (UTC) == Kishi ismlari == Salom hamda Vikipediyaga xush kelibsiz! Avvalambor, qoʻshayotgan hissangiz uchun tashakkur! Sizdan iltimos qilardimki, originali lotin yozuvida yoziladigan kishi ismlarini translit qilmang ([[VP:Maqolalarni nomlash]] sahifasi bilan tanishib chiqing). Masalan, ''Albert Eynshteyn'' emas, '''Albert Einstein'''. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 17:41, 14-May 2022 (UTC) == Disambig == Salom hamda Vikipediyaga xush kelibsiz. Iltimos, maqola yaratganingizda shunday nomli maqola mavjud boʻlmasa, disambig qoʻshmang. Misol uchun, ''Bentley '''(shirkat)''''' emas, ''Bentley'' deb nomlashning oʻzi kifoya. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 17:28, 30-May 2022 (UTC) :Ok. Xatoyimni aytganingiz uchun rahmat. To'g'irlayman [[Foydalanuvchi:FaridShavkatullayev|FaridShavkatullayev]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:FaridShavkatullayev|munozara]]) 18:52, 30-May 2022 (UTC) Salom. Disambig toʻgʻrisida ogohlantirilgan ekansiz nega yana soʻnggi maqolangizga disambig qoʻshdingiz Ribbit (telecommunications company) emas Ribbit deb nomlashingiz kerak edi. Iltimos maqola yaratayotganingizda shunday nomli maqola yoʻq boʻlsa disambigdan foydalanmang [[Foydalanuvchi:Husniddin Rasulov|Husniddin Rasulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Husniddin Rasulov|munozara]]) 17:33, 28-Avgust 2022 (UTC) :inglizcha wikida shunday ekan [[Foydalanuvchi:FaridShavkatullayev|FaridShavkatullayev]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:FaridShavkatullayev|munozara]]) 19:47, 28-Avgust 2022 (UTC) :Shunga ma`lum qoida kiritilsa yaxshi bo`lardi [[Foydalanuvchi:FaridShavkatullayev|FaridShavkatullayev]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:FaridShavkatullayev|munozara]]) 19:48, 28-Avgust 2022 (UTC) == Evander Kane‎ == [[Evander Kane‎|Maqolangiz]] uchun tashakkur! Asli tolin yozuvida boʻlgan kishi ismlarini translit qilmasdan yozayotganingiz odamni quvontirdi! Keyingi maqolalaringizda xato qilmasligingiz uchun kichik bir xatoni yozib oʻtishimga izn bergaysiz. ''Kanadalik'' emas, ''kanadalik'', deb yozing, yaʼni kichik harf bilan. Msl, ''Evander Frank Kane (1991-yil 2-avgustda tugʻilgan) — <strike>K</strike>'''k'''anadalik professional xokkeychi.'' [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 16:34, 11-Iyun 2022 (UTC) :OK. To`g`irlayman. [[Foydalanuvchi:FaridShavkatullayev|FaridShavkatullayev]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:FaridShavkatullayev|munozara]]) 19:18, 11-Iyun 2022 (UTC) == [[Three (Buyuk Britaniya)]] == Maqolani [[Three UK]]ga koʻchirdim. Three UK internet-provayderning nomi-ku, nega UK qismini tarjima qildingiz? Bu ''Facebook''ni ''Facekitob'', deb oʻgirganga oʻxshab qolgan. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 22:04, 2-Iyul 2022 (UTC) :Uzr. Faqat Three provayder nomi deb o`ylabman. Yordamingiz uchun rahmat. [[Foydalanuvchi:FaridShavkatullayev|FaridShavkatullayev]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:FaridShavkatullayev|munozara]]) 02:23, 3-Iyul 2022 (UTC) == Avtomat tarjima == Salom @[[Foydalanuvchi:FaridShavkatullayev|FaridShavkatullayev]]. [[The People's Operator]] sahifangiz yaxshi tarjima qilinmaganidan [[:Turkum:Pages with unreviewed translations]] ga qoʻshildi. Katta ehtimol bal ayiriladi [[Foydalanuvchi:Muzaffar murodovich|Muzaffar murodovich]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muzaffar murodovich|munozara]]) 10:42, 27-Avgust 2022 (UTC) :Hali Fountainga qo`shganim yoqku [[Foydalanuvchi:FaridShavkatullayev|FaridShavkatullayev]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:FaridShavkatullayev|munozara]]) 10:45, 27-Avgust 2022 (UTC) 294xrmhm3km0k742wkmckrsa50qn1ah Vikipediya:WikiStipendiya marafoni/Ishtirokchilar 4 725319 2816758 2815123 2022-08-29T05:53:00Z Feinheit18 78134 wikitext text/x-wiki # [[Foydalanuvchi:Muzaffar murodovich|Muzaffar murodovich]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muzaffar murodovich|munozara]]) 18:28, 17-Avgust 2022 (UTC) # [[Foydalanuvchi:Speedbowl|Speedbowl]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Speedbowl|munozara]]) 13:08, 22-Iyun 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Hakimova Charos|Hakimova Charos]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Hakimova Charos|munozara]]) 17:25, 22-Iyun 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Abdulloh avgc|<span style="font-family: Lucida Calligraphy "><span style="color: #008000;">'''Abdul'''</span><span style="color:blue;">'''loh'''</span><span style="border-radius:9em;padding:0 7px;background: linear-gradient(45deg, rgba(5,181,146,7) 0%, rgba(8,166,462,3) 85%);"><span style="color:#red">'''avgc'''</span>]]</span> [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]]<sup>[[Foydalanuvchi munozarasi:Abdulloh avgc|<span style="color:red;font-family:Lucida Calligraphy">'''(💬munozara!)'''</span></sup>]] 09:03, 27-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:MARJONA QIYOMOVA|MARJONA QIYOMOVA]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:MARJONA QIYOMOVA|munozara]]) 13:00, 29-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Azizbek Abduraimov!Azizbek Abduraimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Azizbek Abduraimov!munozara]]) 17:58, 26-may 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:NurliHayot|Nursulton Jangiboyev]] ([[Foydalanuvchi:NurliHayot|Nursulton Jangiboyev]]) 18:44, 20-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Marjon toshmi|Marjon toshmi]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Marjon toshmi|munozara]]) 18:44, 24-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Otabek Rizayev|Otabek Rizayev]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Otabek Rizayev|munozara]]) 06:29, 22-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Marbax94|Marbax94]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Marbax94|munozara]]) 10:23, 24-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Javlonbevvikkiuz]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Javlonbevvikkiuz|munozara]]) 10.19, 21-May (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Spartak22|Spartak22]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Spartak22|munozara]]) 06:57, 22-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Optima D|Optima D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 23:23, 19-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:DKYAT1991|DKYAT1991]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:DKYAT1991|munozara]]) 14:49, 19-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Ilyosov Shohruh|Ilyosov Shohruh]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Ilyosov Shohruh|munozara]]) 18:08, 19-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Ibrohimov Diyorbek|Ibrohimov Diyorbek]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Ibrohimov Diyorbek|munozara]]) 10:34, 18-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Muhammadsodiq.111|Muhammadsodiq Mamadjonov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muhammadsodiq Mamadjonov|munozara]]) 4:00 , 10-iyul 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Diliy.daily|Diliy.daily]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Diliy.daily|munozara]]) 08:48, 16-May 2022 (UTC) # # [[Maxsus:Contributions/185.139.137.28|185.139.137.28]] 03:55, 20-Iyul 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Tohiirr|Tohiirr]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Tohiirr|munozara]]) 13:49, 16-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:RedaktorWiki|RedaktorWiki]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:RedaktorWiki|munozara]]) 20:41, 16-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Dr MAHMUDOV1121|Dr MAHMUDOV1121]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Dr MAHMUDOV1121|munozara]]) 14:13, 17-May 2022 (UTC) # [[Foydalanuvchi:Abubakir Mo&#39;minjonov|Abubakir Mo&#39;minjonov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Abubakir Mo&#39;minjonov|munozara]]) 13:07, 25-Avgust 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Anora shi|Anora shi]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Anora shi|munozara]]) 00:01,11-avgust 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:QalandarDev|Qalandar Axmedov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:QalandarDev|munozara]]) 03:49, 18-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:AnvarBotir|AnvarBotir]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:AnvarBotir|munozara]]) 15:06, 18-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:KhanmTeam|KhanmTeam]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:KhanmTeam|munozara]]) 05:22, 9-Iyul 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Asliddin Turobov|Asliddin Turobov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Asliddin Turobov|munozara]]) 21:17, 18-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Ibrohimov Diyorbek|Ibrohimov Diyorbek]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Ibrohimov Diyorbek|munozara]]) 10:30, 18-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Asadnosirjonov|Asadnosirjonov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Asadnosirjonov|munozara]]) 11:49, 18-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Jamshid Abdurazzoqov|Jamshid Abdurazzoqov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Jamshid Abdurazzoqov|munozara]]) 12:15, 18-May 2022 (UTC)''Abdurazzoqovjamshid'' # --[[Foydalanuvchi:Abdumajitov Abboskhon|Abdumajitov Abboskhon]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Abdumajitov Abboskhon|munozara]]) 13:51, 18-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Jaloladdin|Jaloladdin]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Jaloladdin|munozara]]) 21:07, 18-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:O`zMUGEOL|OʻzMUGEOL]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:O`zMUGEOL|munozara]]) 20:02, 18-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:ASO group|ASO group]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ASO group|munozara]]) 02:54, 19-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Yohanjon 23|Yohanjon 23]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Yohanjon 23|munozara]]) 09:21, 19-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Rustam Designer|Rustam Designer]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Rustam Designer|munozara]]) 03:18, 19-may 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi: Abdullohaz|Abdullohaz]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Abdullohaz|munozara]]) # --[[Foydalanuvchi:Abdullohaz|Abdullohaz]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Abdullohaz|munozara]]) 04:26, 20-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:ZokirovShohrux]]([[Foydalanuvchi munozarasi: Zokirov Shohrux|munozara]]) # --[[Foydalanuvchi:DilyorbekOfficial|DilyorbekOfficial]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:DilyorbekOfficial|munozara]]) 12:21, 19-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Sanvinik|Sanvinik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Sanvinik|munozara]]) 13:23, 19-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Saibboyeva Bibijon|Saibboyeva Bibijon]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Saibboyeva Bibijon|munozara]]) 14:53, 20-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Maftuna Rustam qizi|Maftuna Rustam qizi]] ([[Foydalanuvchi munozarasi: Maftuna Rustam qizi|munozara]]) 22:20, 19-may 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Abdurahim Abduqaxxorov|Abdurahim Abduqaxxorov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Abdurahim Abduqaxxorov|munozara]]) 18:23, 19-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Sohibajmol1393|Sohibajmol1393]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Sohibajmol1393|munozara]]) 19:01, 19-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Muborak Jamolovna]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muborak Jamolovna|munozara]]) 19-may 2022 # --[[Foydalanuvchi:Nodirbek Abdumalikov|Nodirbek Abdumalikov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Nodirbek Abdumalikov|munozara]]) 19:43, 19-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Maryam02.22|Maryam02.22]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Maryam02.22|munozara]]) 18:32, 19-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Maryamxon Murodilova|Maryamxon Murodilova]]([[Foydalanuvchi munozarasi:Maryamxon Murodilova|munozara]]) 20:05, 19-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Shahzod fayzullayev|Shahzod fayzullayev]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Shahzod fayzullayev|munozara]]) 04:47, 20-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:The worst person235|The worst person235]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:The worst person235|munozara]]) 06:57, 20-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Marjona Qiyomova| Marjon Toshmi]] # --[[Foydalanuvchi:Yuldoshov G&#39;ayrat|Yuldoshov G&#39;ayrat]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Yuldoshov G&#39;ayrat|munozara]]) 13:53, 20-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Umidbek1774|Umidbek1774]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Umidbek1774|munozara]]) 17:34, 20-May 2022 # --[[Foydalanuvchi:Quldur2004|Ismoil Gofurov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Quldur2004|munozara]]) 19:07, 20-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Saibboyeva Bibijon|Saibboyeva Bibijon]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Saibboyeva Bibijon|munozara]]) 14:43, 20-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Zokirov Shuhratjon|Zokirov Shuhratjon]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Shuhratjon|munozara]]) 19:52, 20-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:protokoluz|Keldiyorovich]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:protokoluz|munozara]]) Botdan roʻyhatdan oʻtgan: 03:10, 13-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Turg‘unboyeva Muhlisaxon|Turg‘unboyeva Muhlisaxon]] 21:51, 20-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Mavlonberdiyev Kamronbek|Nuraliyevich]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Nuraliyevich|munozara]]) 23:29, 20-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Diyorbekuz|Satimboyev Diyorbek]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Diyorbekuz|munozara]]) 04:02, 21-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Nilu-navruz|Nilu-navruz]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Nilu-navruz|munozara]]) 05:05, 21-May 2022 (UTC) #  — :Assalomu Allaykum [[Foydalanuvchi:Ravshanbek Tohirov|Ravshanbek Tohirov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Ravshanbek Tohirov|munozara]]) 11:51, 24-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:DilshodNorqulov|Dilshod Norqulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:DilshodNorqulov|munozara]]) 05:10, 21-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Urgutuz|Gʻayrat Qurbonov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Urgutuz|munozara]]) 15:48, 21-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Ikromjon wiki|Ikrom Xoliyorov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Ikromjon wiki|munozara]]) 16:00, 21-may 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Nataev|<span style="color:red;">N</span><span style="color:blue;">ataev</span>]] <sup>[[Foydalanuvchi munozarasi:Nataev|munozara]]</sup> 11:33, 21-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:murodboev]] ([[Jahongir Murodboev|munozara]]) 17:16, 21-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:FarhodYusupov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:FarhodYusupov|munozara]]) 19:16, 21-May 2022-yil (UTC+5) # <span style="border-radius:9em;padding:0 7px;background: linear-gradient(45deg, rgba(0,131,176,1) 0%, rgba(0,180,219,1) 85%);">[[Foydalanuvchi:Vikichizar|<span style="color:#FFF">'''Vikichizar'''</span>]]</span> <sup>[[User talk:Vikichizar|💬]]</sup> 05:47, 22-May 2—022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Madinabonu Vakhobova]] ([[Madinabonu Vakhobova|munozara]]) 11:56, 22-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Qurbonov Bekmurod]] ([[Qurbonov Bekmurod|munozara]] # --[[Foydalanuvchi:FreetimeeditorII|<span style="font-family: Lucida Calligraphy "><span style="color: #008000;">'''Free'''</span><span style="color:#f10;">'''Time'''</span><span style="color:#008000;"> '''EditorII'''</span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]]<sup>[[Foydalanuvchi munozarasi:FreetimeeditorII|<span style="color:blue;font-family:Lucida Calligraphy">'''(munozara!)'''</span></sup>]] 11:28, 22-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Guli Eshontayeva|Guli Eshontayeva]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Guli Eshontayeva|munozara]]) 11:37, 22-May 2022 (UTC) # −−[[Foydalanuvchi:Alpasli|Alpasli]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Alpasli|munozara]]) 09:52, 23-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Bekmurod Makhmudov|Bekmurod Makhmudov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Bekmurod Makhmudov|munozara]]) 09:56, 23-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Nishonov shahzod|ishqning_oshiqi]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Nishonov shahzod|munozara]]) 12:41, 23-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Azizxon Muzaffarov|Azizxon Muzaffarov]] ([[Azizxon Muzaffarov|munozara]]) 15:24, 23-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Doniyor Tajimuratov|Doniyor Tajimuratov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Doniyor Tajimuratov|munozara]]) 15:18, 23-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Anora19|Anora19]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Anora19|munozara]]) 15:38, 23-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Abdullaev Saidakbar|Abdullaev Saidakbar]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Abdullaev Saidakbar|munozara]]) 16:18, 23-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:A.Hamidov|A.Hamidov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:A.Hamidov|munozara]]) # --[[Foydalanuvchi:Turgunov Muzaffar| Turgunov Muzaffar]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Turgunov Muzaffar|munozara]]) 11:26, 23-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Murodjonqizi|Murodjonqizi]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Murodjonqizi|munozara]]) 03:39, 24-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Marbax94|Marbax94]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Marbax94|munozara]]) 15:21, 24-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Celiagout|Celiagout]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Celiagout|munozara]]) 10:30, 24-May 2022 (UTC)) # --[[Foydalanuvchi:Ravshanbek Tohirov|Ravshanbek Tohirov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Ravshanbek Tohirov|munozara]]) 11:50, 24-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Musiqashunos|Musiqashunos]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Musiqashunos|munozara]]) 19:22, 24-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Zohidbek Mengliboyev|Zohidbek Mengliboyev]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Zohidbek Mengliboyev|munozara]]) 01:39, 25-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Atomic of]] ̥̥̥̥̥ ̥̥̥̥̥͔͔͔͔͔͋͋͋͋͋͋͋͋͋ ͎͎͎͎͒͒͒͒͒͢ ҉҉҈ ̥̥̥̥̥ ̥̥̥̥̥̥̥̥̥̥̥͋͋͋͋͋͋•{{|}}([[Foydalanuvchi munozarasi:Atomic of|munozara]]) 01:24, 25-May (UTC)[javob berish] # Xolida Choriyeva # --[[Foydalanuvchi:Xondamir04|Xondamir04]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xondamir04|munozara]]) 05:37, 26-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Doniyor Tajimuratov|Doniyor12345~]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Doniyor Tajimuratov|munozara]]) 02:16, 27-May 2022 (UTC)12345 # --[[Foydalanuvchi:Abdurahmon Shukurov|Abdurahmon -]] # --[[Foydalanuvchi: Nodirbek Yo'lchiyev1987|Nodirbek Yoʻlchiyev1987]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Nodirbek Yo'lchiyev1987|munozara]]) 20:52, 29-may 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Munisa_Shaxlo]] ([[Munisa_Shaxlo|munozara]] # --[[Foydalanuvchi:Kalabayeva_Marina]]([Kalabayeva _Marina|munozara]] # --[[Foydalanuvchi:Elan_Davidov]]([Elan_Davidov|munozara]]--'' # --[[Foydalanuvchi:Sandjarovich|Sandjarovich]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Sandjarovich|munozara]]) 18:27, 6-Iyun 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Xorazmshox01|Xorazmshox01]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xorazmshox01|munozara]]) 16:33, 7-Iyun 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:RakhimovaD|RakhimovaD]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:RakhimovaD|munozara]]) 18:20, 7-Iyun 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Mutarjim(viki)|Mutarjim(viki)]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Mutarjim(viki)|munozara]]) 05:55, 2-Iyun 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Zayniddin.Mahmudov.UzDJTU|Zayniddin.Mahmudov.UzDJTU]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Zayniddin.Mahmudov.UzDJTU|munozara]]) 13:59, 3-Iyun 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Вики2010|Viki2010]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Вики2010|munozara]]) 06:43, 9-Iyun 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Najjarvatid|Najjarvatid]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Najjarvatid|munozara]]) 10:50, 9-Iyun 2022 (UTC) # [[Foydalanuvchi:Bakhtiyarovna|Bakhtiyarovna]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Bakhtiyarovna|munozara]]) 19:27, 9-Iyun 2022 (UTC) # [[Foydalanuvchi: FaridShavkatullayev|FaridShavkatullayev]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:FaridShavkatullayev|munozara]]) 21:21, 10-Iyun 2022 (UTC) # [[Foydalanuvchi:Alperen|Alperen]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Alperen|munozara]]) 17:23, 17-Iyun 2022‎ # --[[Foydalanuvchi:Salohiddin viki|Salohiddin viki]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Salohiddin viki|munozara]]) 15:06, 22-Iyun 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Xusniddin Xolmatov|Xusniddin Xolmatov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xusniddin Xolmatov|munozara]]) 12:50, 18-Iyun 2022 (UTC) # ----[[Foydalanuvchi:Erkyul|Erkyul]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Erkyul|munozara]]) 01:49, 21-Iyun 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Abdurasul Sodiqov|Abdurasul Sodiqov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Abdurasul Sodiqov|munozara]]) 16:35, 22-Iyun 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Otabek Alladustov | Otabek Alladustov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Otabek Alladustov|munozara]]) 23:11, 25-iyul 2022 (UTC) # --[[Википисатель | Vikipisatel]] [[Foydalanuvchi:Википисатель|Vikipisatel]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Википисатель|munozara]]) 09:50, 26-Iyun 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Ozoda Karimova|Ozoda Karimova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Ozoda Karimova|munozara]]) 12:31, 26-Iyun 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Akobirolmasov diplomat| Akobirolmasov diplomat]] ([[Foydalanuvchi munozarasi: Akobir O'lmasov|munozara]]) 21:45, 26-iyun 2022(UTC) #  — [[Foydalanuvchi:Husan Jo`rayev | Husan Joʻrayev]] ([[Foydalanuvchi munozarasi: Husan Jo`rayev |munozara]]) 18:10, 27-iyun 2022(UTC) #  — [[Foydalanuvchi:‪Daniya71‬ | Daniya Sharafutdinova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Daniya Sharafutdinova |munozara]]) 28-iyun 2022 # [[Foydalanuvchi:Sevaraziyo Bahodirova|Sevaraziyo Bahodirova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Sevaraziyo Bahodirova|munozara]]) 05:58, 1-Iyul 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Don-Doka|Don-Doka]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Don-Doka|munozara]]) 04:37, 3-Iyul 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Salohiddin viki|Salohiddin viki]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Salohiddin viki|munozara]]) 20:57, 3-Iyul 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Dilnoza Haydarova|Dilnoza Haydarova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Dilnoza Haydarova|munozara]]) 15:32, 7-Iyul 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Abdulaziz uzbek|Abdulaziz uzbek]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Abdulaziz uzbek|munozara]]) 04:15, 9-Iyul 2022 (UTC) #  — [[Foydalanuvchi:Uzbek wikiwriter|Uzbek wikiwriter]] # --[[Foydalanuvchi:Nabikhanov Valikhan|Nabikhanov Valikhan]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Nabikhanov Valikhan|munozara]]) 12:18, 11-Iyul 2022 (UTC) # [[Foydalanuvchi: Sayyid Muzaffarbek|Sayyid Muzaffarbek]] # [[Foydalanuvchi:Abdug&#39;ani Karimov|Abdug&#39;ani Karimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Abdug&#39;ani Karimov|munozara]]) 15:37, 13-Iyul 2022 (UTC) # [[Foydalanuvchi:Khamidov Sobir|Khamidov Sobir]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Khamidov Sobir|munozara]]) 05:20, 16-Iyul 2022 (UTC) # [[Foydalanuvchi:Uzesthetique|Uzesthetique]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Uzesthetique|munozara]]) 06:09, 18-Iyul 2022 (UTC) # [[Foydalanuvchi:Irodabaxtiyorjonqizi21|Irodabaxtiyorjonqizi21]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Irodabaxtiyorjonqizi21|munozara]]) 09:52, 18-Iyul 2022 (UTC) #  — [[Foydalanuvchi:‪Davronbek Tursunboyev‬ | Davronbek Tursunboyev]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Davronbek Tursunboyev |munozara]]) #[[Foydalanuvchi:Davronbek Tursunboyev|Davronbek Tursunboyev]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Davronbek Tursunboyev|munozara]]) 10:09, 18-Iyul 2022 (UTC) # [[Foydalanuvchi:RadjapovaNB|RadjapovaNB]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:RadjapovaNB|munozara]]) 18:10, 19-Iyul 2022 (UTC) #  — Mahbuba Ismonaliyeva [munozara] # [[Foydalanuvchi:Saidov Javohir (JDPU)|Saidov Javohir (JDPU)]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Saidov Javohir (JDPU)|munozara]]) 13:48, 20-Iyul 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Akhrarova Ezoza|Akhrarova Ezoza]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Akhrarova Ezoza|munozara]]) 18:36, 5-Avgust 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Guzaloybekovna|Guzaloybekovna]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Guzaloybekovna|munozara]]) 20:20, 21-Iyul 2022 (UTC)-- # [[Foydalanuvchi:BlackStone30|BlackStone30]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:BlackStone30|munozara]]) # [[Foydalanuvchi: MadyaIbodova|MadyaIbodova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:MadyaIbodova|munozara]]) 11:40, 24-iyul 2022 (UTS) # --[[Foydalanuvchi:Abdusomadov Doniyor|Abdusomadov Doniyor]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Abdusomadov Doniyor|munozara]]) 04:57, 25-Iyul 2022 # [[Foydalanuvchi:Abdurahmon Rahimov|Abdurahmon Rahimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Abdurahmon Rahimov|munozara]]) 15:41, 25-Iyul 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Diyora0826|Diyora0826]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Diyora0826|munozara]]) 07:23, 26-Iyul 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Divergent08|Divergent08]] ([[Foyfalanuvchi munozarasi:Divergent08|munozara]]) 22:34, 26-Iyul 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Akhrarova Ezoza|Akhrarova Ezoza]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Akhrarova Ezoza|munozara]]) 18:36, 5-Avgust 2022 (UTC) # −−[[Foydalanuvchi:Metallurg texnolog|Metallurg texnolog]] ([[Foyfalanuvchi munozarasi:Metallurg texnolog|munozara]]) # --[[Foydalanuvchi :Urunov Shoxijahon|Urunov Shoxijahon]] ([[Foydalanuvchi munozarasi :Urunov Shoxijahon|munozara]]) # --[[Foydalanuvchi : LiderStar|LiderStar]] ([[Foydalanuvchi munozarasi :LiderStar|munozara]]) Riki Puch #[[Foydalanuvchi:Riki Puch|Riki Puch]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Riki Puch|munozara]]) 10:06, 2-Avgust 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Snj victory|Snj victory]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Snj victory|munozara]]) 06:36, 4-Avgust 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Tosheva Ozoda|Tosheva Ozoda]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Tosheva Ozoda|munozara]]) 10:46, 4-Avgust 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Shakhruza|Shakhruza]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Shakhruza|munozara]]) 11:24, 5-Avgust 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Abdulxayeva Dilnoza|Abdulxayeva Dilnoza]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Abdulxayeva Dilnoza|munozara]]) 16:22, 8-Avgust 2022 (UTC)# [[Foydalanuvchi:Abdulxayeva Dilnoza|Abdulxayeva Dilnoza]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Abdulxayeva Dilnoza|munozara]]) 11:23, 8-Avgust 2022 (UTC) # [[Foydalanuvchi:Khamdamov Davron|Khamdamov Davron]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Khamdamov Davron|munozara]]) 16:42, 9-Avgust 2022 (UTC) # [[Foydalanuvchi:Shakhzod Abdurakhimov|Shakhzod Abdurakhimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Shakhzod Abdurakhimov|munozara]]) 14:55, 10-Avgust 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Sakinabonu|Sakinabonu]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Sakinabonu|munozara]]) 05:26, 24-Iyul 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Munavvaraxon|Munavvaraxon]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Munavvaraxon|munozara]]) 18:50, 19-Iyul 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi: Hamroyeva Ruxsora|Hamroyeva Ruxsora ]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Hamroyeva Ruxsora|munozara]]) 08:49, 15-Avgust 2022 (UTC) # [[Foydalanuvchi:Humoyun Qodirov|Humoyun Qodirov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Humoyun Qodirov|munozara]]) 04:55, 15-Avgust 2022 (UTC) # [[Foydalanuvchi:SanjarStamov|SanjarStamov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:SanjarStamov|munozara]]) 04:55, 15-Avgust 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Yòldoshev Doniyor|Yòldoshev Doniyor]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Yòldoshev Doniyor|munozara]]) , 13:14, 15-Avgust 2022 (UTC) # [[Foydalanuvchi:Abdumutalov Xasanboy|Abdumutalov Xasanboy]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Abdumutalov Xasanboy|munozara]]) 09:54, 16-Avgust 2022 (UTC) [[ Foydalanuvchi: Abdumutalov Xasanboy|Abdumutalov Xasanboy]]([[Foydalanuvchi munozarasi: Abdumutalov Xasanboy|munozara]]) # [[Foydalanuvchi:Subhiyam|Subhiyam]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Subhiyam|munozara]]) 13:01, 16-Avgust 2022 (UTC) #--[[Foydalanuvchi:Ulug&#39;bek ochilov Tolibjon o&#39;g&#39;li|Ulug&#39;bek ochilov Tolibjon o&#39;g&#39;li]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Ulug&#39;bek ochilov Tolibjon o&#39;g&#39;li|munozara]]) 08:42, 22-Avgust 2022 (UTC) # [[Foydalanuvchi:Muslimbek Xoshimov|Muslimbek Xoshimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muslimbek Xoshimov|munozara]]) 08:02, 25-Avgust 2022 (UTC) # [[Foydalanuvchi:FinnAkhmedoff|FinnAkhmedoff]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:FinnAkhmedoff|munozara]]) 18:23, 25-Avgust 2022 (UTC) # [[Foydalanuvchi:Shoxruxbekismoilov|Shoxruxbekismoilov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Shoxruxbekismoilov|munozara]]) 07:11, 27-Avgust 2022 (UTC) # [[Foydalanuvchi:Sherali Narzullayev|Sherali Narzullayev]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Sherali Narzullayev|munozara]]) 18:17, 27-Avgust 2022 (UTC) gsnrn8p67lthq4xzr73d56ci0q9e5ss 2817072 2816758 2022-08-29T09:11:35Z Shamsiddin RS 77182 wikitext text/x-wiki # [[Foydalanuvchi:Muzaffar murodovich|Muzaffar murodovich]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muzaffar murodovich|munozara]]) 18:28, 17-Avgust 2022 (UTC) # [[Foydalanuvchi:Speedbowl|Speedbowl]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Speedbowl|munozara]]) 13:08, 22-Iyun 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Hakimova Charos|Hakimova Charos]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Hakimova Charos|munozara]]) 17:25, 22-Iyun 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Abdulloh avgc|<span style="font-family: Lucida Calligraphy "><span style="color: #008000;">'''Abdul'''</span><span style="color:blue;">'''loh'''</span><span style="border-radius:9em;padding:0 7px;background: linear-gradient(45deg, rgba(5,181,146,7) 0%, rgba(8,166,462,3) 85%);"><span style="color:#red">'''avgc'''</span>]]</span> [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]]<sup>[[Foydalanuvchi munozarasi:Abdulloh avgc|<span style="color:red;font-family:Lucida Calligraphy">'''(💬munozara!)'''</span></sup>]] 09:03, 27-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:MARJONA QIYOMOVA|MARJONA QIYOMOVA]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:MARJONA QIYOMOVA|munozara]]) 13:00, 29-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Azizbek Abduraimov!Azizbek Abduraimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Azizbek Abduraimov!munozara]]) 17:58, 26-may 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:NurliHayot|Nursulton Jangiboyev]] ([[Foydalanuvchi:NurliHayot|Nursulton Jangiboyev]]) 18:44, 20-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Marjon toshmi|Marjon toshmi]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Marjon toshmi|munozara]]) 18:44, 24-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Otabek Rizayev|Otabek Rizayev]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Otabek Rizayev|munozara]]) 06:29, 22-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Marbax94|Marbax94]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Marbax94|munozara]]) 10:23, 24-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Javlonbevvikkiuz]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Javlonbevvikkiuz|munozara]]) 10.19, 21-May (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Spartak22|Spartak22]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Spartak22|munozara]]) 06:57, 22-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Optima D|Optima D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 23:23, 19-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:DKYAT1991|DKYAT1991]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:DKYAT1991|munozara]]) 14:49, 19-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Ilyosov Shohruh|Ilyosov Shohruh]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Ilyosov Shohruh|munozara]]) 18:08, 19-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Ibrohimov Diyorbek|Ibrohimov Diyorbek]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Ibrohimov Diyorbek|munozara]]) 10:34, 18-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Muhammadsodiq.111|Muhammadsodiq Mamadjonov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muhammadsodiq Mamadjonov|munozara]]) 4:00 , 10-iyul 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Diliy.daily|Diliy.daily]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Diliy.daily|munozara]]) 08:48, 16-May 2022 (UTC) # # [[Maxsus:Contributions/185.139.137.28|185.139.137.28]] 03:55, 20-Iyul 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Tohiirr|Tohiirr]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Tohiirr|munozara]]) 13:49, 16-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:RedaktorWiki|RedaktorWiki]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:RedaktorWiki|munozara]]) 20:41, 16-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Dr MAHMUDOV1121|Dr MAHMUDOV1121]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Dr MAHMUDOV1121|munozara]]) 14:13, 17-May 2022 (UTC) # [[Foydalanuvchi:Abubakir Mo&#39;minjonov|Abubakir Mo&#39;minjonov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Abubakir Mo&#39;minjonov|munozara]]) 13:07, 25-Avgust 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Anora shi|Anora shi]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Anora shi|munozara]]) 00:01,11-avgust 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:QalandarDev|Qalandar Axmedov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:QalandarDev|munozara]]) 03:49, 18-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:AnvarBotir|AnvarBotir]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:AnvarBotir|munozara]]) 15:06, 18-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:KhanmTeam|KhanmTeam]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:KhanmTeam|munozara]]) 05:22, 9-Iyul 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Asliddin Turobov|Asliddin Turobov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Asliddin Turobov|munozara]]) 21:17, 18-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Ibrohimov Diyorbek|Ibrohimov Diyorbek]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Ibrohimov Diyorbek|munozara]]) 10:30, 18-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Asadnosirjonov|Asadnosirjonov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Asadnosirjonov|munozara]]) 11:49, 18-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Jamshid Abdurazzoqov|Jamshid Abdurazzoqov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Jamshid Abdurazzoqov|munozara]]) 12:15, 18-May 2022 (UTC)''Abdurazzoqovjamshid'' # --[[Foydalanuvchi:Abdumajitov Abboskhon|Abdumajitov Abboskhon]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Abdumajitov Abboskhon|munozara]]) 13:51, 18-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Jaloladdin|Jaloladdin]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Jaloladdin|munozara]]) 21:07, 18-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:O`zMUGEOL|OʻzMUGEOL]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:O`zMUGEOL|munozara]]) 20:02, 18-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:ASO group|ASO group]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ASO group|munozara]]) 02:54, 19-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Yohanjon 23|Yohanjon 23]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Yohanjon 23|munozara]]) 09:21, 19-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Rustam Designer|Rustam Designer]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Rustam Designer|munozara]]) 03:18, 19-may 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi: Abdullohaz|Abdullohaz]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Abdullohaz|munozara]]) # --[[Foydalanuvchi:Abdullohaz|Abdullohaz]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Abdullohaz|munozara]]) 04:26, 20-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:ZokirovShohrux]]([[Foydalanuvchi munozarasi: Zokirov Shohrux|munozara]]) # --[[Foydalanuvchi:DilyorbekOfficial|DilyorbekOfficial]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:DilyorbekOfficial|munozara]]) 12:21, 19-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Sanvinik|Sanvinik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Sanvinik|munozara]]) 13:23, 19-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Saibboyeva Bibijon|Saibboyeva Bibijon]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Saibboyeva Bibijon|munozara]]) 14:53, 20-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Maftuna Rustam qizi|Maftuna Rustam qizi]] ([[Foydalanuvchi munozarasi: Maftuna Rustam qizi|munozara]]) 22:20, 19-may 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Abdurahim Abduqaxxorov|Abdurahim Abduqaxxorov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Abdurahim Abduqaxxorov|munozara]]) 18:23, 19-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Sohibajmol1393|Sohibajmol1393]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Sohibajmol1393|munozara]]) 19:01, 19-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Muborak Jamolovna]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muborak Jamolovna|munozara]]) 19-may 2022 # --[[Foydalanuvchi:Nodirbek Abdumalikov|Nodirbek Abdumalikov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Nodirbek Abdumalikov|munozara]]) 19:43, 19-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Maryam02.22|Maryam02.22]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Maryam02.22|munozara]]) 18:32, 19-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Maryamxon Murodilova|Maryamxon Murodilova]]([[Foydalanuvchi munozarasi:Maryamxon Murodilova|munozara]]) 20:05, 19-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Shahzod fayzullayev|Shahzod fayzullayev]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Shahzod fayzullayev|munozara]]) 04:47, 20-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:The worst person235|The worst person235]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:The worst person235|munozara]]) 06:57, 20-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Marjona Qiyomova| Marjon Toshmi]] # --[[Foydalanuvchi:Yuldoshov G&#39;ayrat|Yuldoshov G&#39;ayrat]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Yuldoshov G&#39;ayrat|munozara]]) 13:53, 20-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Umidbek1774|Umidbek1774]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Umidbek1774|munozara]]) 17:34, 20-May 2022 # --[[Foydalanuvchi:Quldur2004|Ismoil Gofurov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Quldur2004|munozara]]) 19:07, 20-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Saibboyeva Bibijon|Saibboyeva Bibijon]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Saibboyeva Bibijon|munozara]]) 14:43, 20-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Zokirov Shuhratjon|Zokirov Shuhratjon]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Shuhratjon|munozara]]) 19:52, 20-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:protokoluz|Keldiyorovich]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:protokoluz|munozara]]) Botdan roʻyhatdan oʻtgan: 03:10, 13-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Turg‘unboyeva Muhlisaxon|Turg‘unboyeva Muhlisaxon]] 21:51, 20-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Mavlonberdiyev Kamronbek|Nuraliyevich]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Nuraliyevich|munozara]]) 23:29, 20-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Diyorbekuz|Satimboyev Diyorbek]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Diyorbekuz|munozara]]) 04:02, 21-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Nilu-navruz|Nilu-navruz]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Nilu-navruz|munozara]]) 05:05, 21-May 2022 (UTC) #  — :Assalomu Allaykum [[Foydalanuvchi:Ravshanbek Tohirov|Ravshanbek Tohirov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Ravshanbek Tohirov|munozara]]) 11:51, 24-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:DilshodNorqulov|Dilshod Norqulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:DilshodNorqulov|munozara]]) 05:10, 21-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Urgutuz|Gʻayrat Qurbonov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Urgutuz|munozara]]) 15:48, 21-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Ikromjon wiki|Ikrom Xoliyorov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Ikromjon wiki|munozara]]) 16:00, 21-may 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Nataev|<span style="color:red;">N</span><span style="color:blue;">ataev</span>]] <sup>[[Foydalanuvchi munozarasi:Nataev|munozara]]</sup> 11:33, 21-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:murodboev]] ([[Jahongir Murodboev|munozara]]) 17:16, 21-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:FarhodYusupov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:FarhodYusupov|munozara]]) 19:16, 21-May 2022-yil (UTC+5) # <span style="border-radius:9em;padding:0 7px;background: linear-gradient(45deg, rgba(0,131,176,1) 0%, rgba(0,180,219,1) 85%);">[[Foydalanuvchi:Vikichizar|<span style="color:#FFF">'''Vikichizar'''</span>]]</span> <sup>[[User talk:Vikichizar|💬]]</sup> 05:47, 22-May 2—022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Madinabonu Vakhobova]] ([[Madinabonu Vakhobova|munozara]]) 11:56, 22-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Qurbonov Bekmurod]] ([[Qurbonov Bekmurod|munozara]] # --[[Foydalanuvchi:FreetimeeditorII|<span style="font-family: Lucida Calligraphy "><span style="color: #008000;">'''Free'''</span><span style="color:#f10;">'''Time'''</span><span style="color:#008000;"> '''EditorII'''</span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]]<sup>[[Foydalanuvchi munozarasi:FreetimeeditorII|<span style="color:blue;font-family:Lucida Calligraphy">'''(munozara!)'''</span></sup>]] 11:28, 22-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Guli Eshontayeva|Guli Eshontayeva]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Guli Eshontayeva|munozara]]) 11:37, 22-May 2022 (UTC) # −−[[Foydalanuvchi:Alpasli|Alpasli]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Alpasli|munozara]]) 09:52, 23-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Bekmurod Makhmudov|Bekmurod Makhmudov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Bekmurod Makhmudov|munozara]]) 09:56, 23-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Nishonov shahzod|ishqning_oshiqi]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Nishonov shahzod|munozara]]) 12:41, 23-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Azizxon Muzaffarov|Azizxon Muzaffarov]] ([[Azizxon Muzaffarov|munozara]]) 15:24, 23-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Doniyor Tajimuratov|Doniyor Tajimuratov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Doniyor Tajimuratov|munozara]]) 15:18, 23-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Anora19|Anora19]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Anora19|munozara]]) 15:38, 23-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Abdullaev Saidakbar|Abdullaev Saidakbar]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Abdullaev Saidakbar|munozara]]) 16:18, 23-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:A.Hamidov|A.Hamidov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:A.Hamidov|munozara]]) # --[[Foydalanuvchi:Turgunov Muzaffar| Turgunov Muzaffar]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Turgunov Muzaffar|munozara]]) 11:26, 23-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Murodjonqizi|Murodjonqizi]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Murodjonqizi|munozara]]) 03:39, 24-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Marbax94|Marbax94]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Marbax94|munozara]]) 15:21, 24-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Celiagout|Celiagout]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Celiagout|munozara]]) 10:30, 24-May 2022 (UTC)) # --[[Foydalanuvchi:Ravshanbek Tohirov|Ravshanbek Tohirov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Ravshanbek Tohirov|munozara]]) 11:50, 24-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Musiqashunos|Musiqashunos]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Musiqashunos|munozara]]) 19:22, 24-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Zohidbek Mengliboyev|Zohidbek Mengliboyev]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Zohidbek Mengliboyev|munozara]]) 01:39, 25-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Atomic of]] ̥̥̥̥̥ ̥̥̥̥̥͔͔͔͔͔͋͋͋͋͋͋͋͋͋ ͎͎͎͎͒͒͒͒͒͢ ҉҉҈ ̥̥̥̥̥ ̥̥̥̥̥̥̥̥̥̥̥͋͋͋͋͋͋•{{|}}([[Foydalanuvchi munozarasi:Atomic of|munozara]]) 01:24, 25-May (UTC)[javob berish] # Xolida Choriyeva # --[[Foydalanuvchi:Xondamir04|Xondamir04]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xondamir04|munozara]]) 05:37, 26-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Doniyor Tajimuratov|Doniyor12345~]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Doniyor Tajimuratov|munozara]]) 02:16, 27-May 2022 (UTC)12345 # --[[Foydalanuvchi:Abdurahmon Shukurov|Abdurahmon -]] # --[[Foydalanuvchi: Nodirbek Yo'lchiyev1987|Nodirbek Yoʻlchiyev1987]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Nodirbek Yo'lchiyev1987|munozara]]) 20:52, 29-may 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Munisa_Shaxlo]] ([[Munisa_Shaxlo|munozara]] # --[[Foydalanuvchi:Kalabayeva_Marina]]([Kalabayeva _Marina|munozara]] # --[[Foydalanuvchi:Elan_Davidov]]([Elan_Davidov|munozara]]--'' # --[[Foydalanuvchi:Sandjarovich|Sandjarovich]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Sandjarovich|munozara]]) 18:27, 6-Iyun 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Xorazmshox01|Xorazmshox01]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xorazmshox01|munozara]]) 16:33, 7-Iyun 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:RakhimovaD|RakhimovaD]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:RakhimovaD|munozara]]) 18:20, 7-Iyun 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Mutarjim(viki)|Mutarjim(viki)]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Mutarjim(viki)|munozara]]) 05:55, 2-Iyun 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Zayniddin.Mahmudov.UzDJTU|Zayniddin.Mahmudov.UzDJTU]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Zayniddin.Mahmudov.UzDJTU|munozara]]) 13:59, 3-Iyun 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Вики2010|Viki2010]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Вики2010|munozara]]) 06:43, 9-Iyun 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Najjarvatid|Najjarvatid]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Najjarvatid|munozara]]) 10:50, 9-Iyun 2022 (UTC) # [[Foydalanuvchi:Bakhtiyarovna|Bakhtiyarovna]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Bakhtiyarovna|munozara]]) 19:27, 9-Iyun 2022 (UTC) # [[Foydalanuvchi: FaridShavkatullayev|FaridShavkatullayev]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:FaridShavkatullayev|munozara]]) 21:21, 10-Iyun 2022 (UTC) # [[Foydalanuvchi:Alperen|Alperen]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Alperen|munozara]]) 17:23, 17-Iyun 2022‎ # --[[Foydalanuvchi:Salohiddin viki|Salohiddin viki]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Salohiddin viki|munozara]]) 15:06, 22-Iyun 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Xusniddin Xolmatov|Xusniddin Xolmatov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xusniddin Xolmatov|munozara]]) 12:50, 18-Iyun 2022 (UTC) # ----[[Foydalanuvchi:Erkyul|Erkyul]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Erkyul|munozara]]) 01:49, 21-Iyun 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Abdurasul Sodiqov|Abdurasul Sodiqov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Abdurasul Sodiqov|munozara]]) 16:35, 22-Iyun 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Otabek Alladustov | Otabek Alladustov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Otabek Alladustov|munozara]]) 23:11, 25-iyul 2022 (UTC) # --[[Википисатель | Vikipisatel]] [[Foydalanuvchi:Википисатель|Vikipisatel]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Википисатель|munozara]]) 09:50, 26-Iyun 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Ozoda Karimova|Ozoda Karimova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Ozoda Karimova|munozara]]) 12:31, 26-Iyun 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Akobirolmasov diplomat| Akobirolmasov diplomat]] ([[Foydalanuvchi munozarasi: Akobir O'lmasov|munozara]]) 21:45, 26-iyun 2022(UTC) #  — [[Foydalanuvchi:Husan Jo`rayev | Husan Joʻrayev]] ([[Foydalanuvchi munozarasi: Husan Jo`rayev |munozara]]) 18:10, 27-iyun 2022(UTC) #  — [[Foydalanuvchi:‪Daniya71‬ | Daniya Sharafutdinova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Daniya Sharafutdinova |munozara]]) 28-iyun 2022 # [[Foydalanuvchi:Sevaraziyo Bahodirova|Sevaraziyo Bahodirova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Sevaraziyo Bahodirova|munozara]]) 05:58, 1-Iyul 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Don-Doka|Don-Doka]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Don-Doka|munozara]]) 04:37, 3-Iyul 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Salohiddin viki|Salohiddin viki]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Salohiddin viki|munozara]]) 20:57, 3-Iyul 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Dilnoza Haydarova|Dilnoza Haydarova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Dilnoza Haydarova|munozara]]) 15:32, 7-Iyul 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Abdulaziz uzbek|Abdulaziz uzbek]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Abdulaziz uzbek|munozara]]) 04:15, 9-Iyul 2022 (UTC) #  — [[Foydalanuvchi:Uzbek wikiwriter|Uzbek wikiwriter]] # --[[Foydalanuvchi:Nabikhanov Valikhan|Nabikhanov Valikhan]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Nabikhanov Valikhan|munozara]]) 12:18, 11-Iyul 2022 (UTC) # [[Foydalanuvchi: Sayyid Muzaffarbek|Sayyid Muzaffarbek]] # [[Foydalanuvchi:Abdug&#39;ani Karimov|Abdug&#39;ani Karimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Abdug&#39;ani Karimov|munozara]]) 15:37, 13-Iyul 2022 (UTC) # [[Foydalanuvchi:Khamidov Sobir|Khamidov Sobir]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Khamidov Sobir|munozara]]) 05:20, 16-Iyul 2022 (UTC) # [[Foydalanuvchi:Uzesthetique|Uzesthetique]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Uzesthetique|munozara]]) 06:09, 18-Iyul 2022 (UTC) # [[Foydalanuvchi:Irodabaxtiyorjonqizi21|Irodabaxtiyorjonqizi21]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Irodabaxtiyorjonqizi21|munozara]]) 09:52, 18-Iyul 2022 (UTC) #  — [[Foydalanuvchi:‪Davronbek Tursunboyev‬ | Davronbek Tursunboyev]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Davronbek Tursunboyev |munozara]]) #[[Foydalanuvchi:Davronbek Tursunboyev|Davronbek Tursunboyev]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Davronbek Tursunboyev|munozara]]) 10:09, 18-Iyul 2022 (UTC) # [[Foydalanuvchi:RadjapovaNB|RadjapovaNB]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:RadjapovaNB|munozara]]) 18:10, 19-Iyul 2022 (UTC) #  — Mahbuba Ismonaliyeva [munozara] # [[Foydalanuvchi:Saidov Javohir (JDPU)|Saidov Javohir (JDPU)]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Saidov Javohir (JDPU)|munozara]]) 13:48, 20-Iyul 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Akhrarova Ezoza|Akhrarova Ezoza]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Akhrarova Ezoza|munozara]]) 18:36, 5-Avgust 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Guzaloybekovna|Guzaloybekovna]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Guzaloybekovna|munozara]]) 20:20, 21-Iyul 2022 (UTC)-- # [[Foydalanuvchi:BlackStone30|BlackStone30]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:BlackStone30|munozara]]) # [[Foydalanuvchi: MadyaIbodova|MadyaIbodova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:MadyaIbodova|munozara]]) 11:40, 24-iyul 2022 (UTS) # --[[Foydalanuvchi:Abdusomadov Doniyor|Abdusomadov Doniyor]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Abdusomadov Doniyor|munozara]]) 04:57, 25-Iyul 2022 # [[Foydalanuvchi:Abdurahmon Rahimov|Abdurahmon Rahimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Abdurahmon Rahimov|munozara]]) 15:41, 25-Iyul 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Diyora0826|Diyora0826]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Diyora0826|munozara]]) 07:23, 26-Iyul 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Divergent08|Divergent08]] ([[Foyfalanuvchi munozarasi:Divergent08|munozara]]) 22:34, 26-Iyul 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Akhrarova Ezoza|Akhrarova Ezoza]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Akhrarova Ezoza|munozara]]) 18:36, 5-Avgust 2022 (UTC) # −−[[Foydalanuvchi:Metallurg texnolog|Metallurg texnolog]] ([[Foyfalanuvchi munozarasi:Metallurg texnolog|munozara]]) # --[[Foydalanuvchi :Urunov Shoxijahon|Urunov Shoxijahon]] ([[Foydalanuvchi munozarasi :Urunov Shoxijahon|munozara]]) # --[[Foydalanuvchi : LiderStar|LiderStar]] ([[Foydalanuvchi munozarasi :LiderStar|munozara]]) Riki Puch #[[Foydalanuvchi:Riki Puch|Riki Puch]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Riki Puch|munozara]]) 10:06, 2-Avgust 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Snj victory|Snj victory]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Snj victory|munozara]]) 06:36, 4-Avgust 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Tosheva Ozoda|Tosheva Ozoda]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Tosheva Ozoda|munozara]]) 10:46, 4-Avgust 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Shakhruza|Shakhruza]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Shakhruza|munozara]]) 11:24, 5-Avgust 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Abdulxayeva Dilnoza|Abdulxayeva Dilnoza]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Abdulxayeva Dilnoza|munozara]]) 16:22, 8-Avgust 2022 (UTC)# [[Foydalanuvchi:Abdulxayeva Dilnoza|Abdulxayeva Dilnoza]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Abdulxayeva Dilnoza|munozara]]) 11:23, 8-Avgust 2022 (UTC) # [[Foydalanuvchi:Khamdamov Davron|Khamdamov Davron]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Khamdamov Davron|munozara]]) 16:42, 9-Avgust 2022 (UTC) # [[Foydalanuvchi:Shakhzod Abdurakhimov|Shakhzod Abdurakhimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Shakhzod Abdurakhimov|munozara]]) 14:55, 10-Avgust 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Sakinabonu|Sakinabonu]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Sakinabonu|munozara]]) 05:26, 24-Iyul 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Munavvaraxon|Munavvaraxon]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Munavvaraxon|munozara]]) 18:50, 19-Iyul 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi: Hamroyeva Ruxsora|Hamroyeva Ruxsora ]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Hamroyeva Ruxsora|munozara]]) 08:49, 15-Avgust 2022 (UTC) # [[Foydalanuvchi:Humoyun Qodirov|Humoyun Qodirov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Humoyun Qodirov|munozara]]) 04:55, 15-Avgust 2022 (UTC) # [[Foydalanuvchi:SanjarStamov|SanjarStamov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:SanjarStamov|munozara]]) 04:55, 15-Avgust 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Yòldoshev Doniyor|Yòldoshev Doniyor]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Yòldoshev Doniyor|munozara]]) , 13:14, 15-Avgust 2022 (UTC) # [[Foydalanuvchi:Abdumutalov Xasanboy|Abdumutalov Xasanboy]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Abdumutalov Xasanboy|munozara]]) 09:54, 16-Avgust 2022 (UTC) [[ Foydalanuvchi: Abdumutalov Xasanboy|Abdumutalov Xasanboy]]([[Foydalanuvchi munozarasi: Abdumutalov Xasanboy|munozara]]) # [[Foydalanuvchi:Subhiyam|Subhiyam]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Subhiyam|munozara]]) 13:01, 16-Avgust 2022 (UTC) #--[[Foydalanuvchi:Ulug&#39;bek ochilov Tolibjon o&#39;g&#39;li|Ulug&#39;bek ochilov Tolibjon o&#39;g&#39;li]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Ulug&#39;bek ochilov Tolibjon o&#39;g&#39;li|munozara]]) 08:42, 22-Avgust 2022 (UTC) # [[Foydalanuvchi:Muslimbek Xoshimov|Muslimbek Xoshimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muslimbek Xoshimov|munozara]]) 08:02, 25-Avgust 2022 (UTC) # [[Foydalanuvchi:FinnAkhmedoff|FinnAkhmedoff]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:FinnAkhmedoff|munozara]]) 18:23, 25-Avgust 2022 (UTC) # [[Foydalanuvchi:Shoxruxbekismoilov|Shoxruxbekismoilov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Shoxruxbekismoilov|munozara]]) 07:11, 27-Avgust 2022 (UTC) # [[Foydalanuvchi:Sherali Narzullayev|Sherali Narzullayev]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Sherali Narzullayev|munozara]]) 18:17, 27-Avgust 2022 (UTC) # [[Foydalanuvchi:Shamsiddin RS|Shamsiddin RS]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Shamsiddin RS|munozara]]) 09:11, 29-Avgust 2022 (UTC) 4oa3t8ak966lanbit57v2tlqq1oczjm 2817075 2817072 2022-08-29T09:14:30Z Jamshid Avazovich Djurakulov 77365 wikitext text/x-wiki # [[Foydalanuvchi:Muzaffar murodovich|Muzaffar murodovich]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muzaffar murodovich|munozara]]) 18:28, 17-Avgust 2022 (UTC) # [[Foydalanuvchi:Speedbowl|Speedbowl]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Speedbowl|munozara]]) 13:08, 22-Iyun 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Hakimova Charos|Hakimova Charos]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Hakimova Charos|munozara]]) 17:25, 22-Iyun 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Abdulloh avgc|<span style="font-family: Lucida Calligraphy "><span style="color: #008000;">'''Abdul'''</span><span style="color:blue;">'''loh'''</span><span style="border-radius:9em;padding:0 7px;background: linear-gradient(45deg, rgba(5,181,146,7) 0%, rgba(8,166,462,3) 85%);"><span style="color:#red">'''avgc'''</span>]]</span> [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]]<sup>[[Foydalanuvchi munozarasi:Abdulloh avgc|<span style="color:red;font-family:Lucida Calligraphy">'''(💬munozara!)'''</span></sup>]] 09:03, 27-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:MARJONA QIYOMOVA|MARJONA QIYOMOVA]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:MARJONA QIYOMOVA|munozara]]) 13:00, 29-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Azizbek Abduraimov!Azizbek Abduraimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Azizbek Abduraimov!munozara]]) 17:58, 26-may 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:NurliHayot|Nursulton Jangiboyev]] ([[Foydalanuvchi:NurliHayot|Nursulton Jangiboyev]]) 18:44, 20-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Marjon toshmi|Marjon toshmi]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Marjon toshmi|munozara]]) 18:44, 24-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Otabek Rizayev|Otabek Rizayev]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Otabek Rizayev|munozara]]) 06:29, 22-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Marbax94|Marbax94]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Marbax94|munozara]]) 10:23, 24-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Javlonbevvikkiuz]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Javlonbevvikkiuz|munozara]]) 10.19, 21-May (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Spartak22|Spartak22]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Spartak22|munozara]]) 06:57, 22-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Optima D|Optima D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 23:23, 19-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:DKYAT1991|DKYAT1991]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:DKYAT1991|munozara]]) 14:49, 19-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Ilyosov Shohruh|Ilyosov Shohruh]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Ilyosov Shohruh|munozara]]) 18:08, 19-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Ibrohimov Diyorbek|Ibrohimov Diyorbek]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Ibrohimov Diyorbek|munozara]]) 10:34, 18-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Muhammadsodiq.111|Muhammadsodiq Mamadjonov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muhammadsodiq Mamadjonov|munozara]]) 4:00 , 10-iyul 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Diliy.daily|Diliy.daily]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Diliy.daily|munozara]]) 08:48, 16-May 2022 (UTC) # # [[Maxsus:Contributions/185.139.137.28|185.139.137.28]] 03:55, 20-Iyul 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Tohiirr|Tohiirr]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Tohiirr|munozara]]) 13:49, 16-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:RedaktorWiki|RedaktorWiki]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:RedaktorWiki|munozara]]) 20:41, 16-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Dr MAHMUDOV1121|Dr MAHMUDOV1121]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Dr MAHMUDOV1121|munozara]]) 14:13, 17-May 2022 (UTC) # [[Foydalanuvchi:Abubakir Mo&#39;minjonov|Abubakir Mo&#39;minjonov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Abubakir Mo&#39;minjonov|munozara]]) 13:07, 25-Avgust 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Anora shi|Anora shi]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Anora shi|munozara]]) 00:01,11-avgust 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:QalandarDev|Qalandar Axmedov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:QalandarDev|munozara]]) 03:49, 18-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:AnvarBotir|AnvarBotir]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:AnvarBotir|munozara]]) 15:06, 18-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:KhanmTeam|KhanmTeam]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:KhanmTeam|munozara]]) 05:22, 9-Iyul 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Asliddin Turobov|Asliddin Turobov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Asliddin Turobov|munozara]]) 21:17, 18-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Ibrohimov Diyorbek|Ibrohimov Diyorbek]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Ibrohimov Diyorbek|munozara]]) 10:30, 18-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Asadnosirjonov|Asadnosirjonov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Asadnosirjonov|munozara]]) 11:49, 18-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Jamshid Abdurazzoqov|Jamshid Abdurazzoqov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Jamshid Abdurazzoqov|munozara]]) 12:15, 18-May 2022 (UTC)''Abdurazzoqovjamshid'' # --[[Foydalanuvchi:Abdumajitov Abboskhon|Abdumajitov Abboskhon]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Abdumajitov Abboskhon|munozara]]) 13:51, 18-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Jaloladdin|Jaloladdin]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Jaloladdin|munozara]]) 21:07, 18-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:O`zMUGEOL|OʻzMUGEOL]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:O`zMUGEOL|munozara]]) 20:02, 18-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:ASO group|ASO group]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ASO group|munozara]]) 02:54, 19-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Yohanjon 23|Yohanjon 23]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Yohanjon 23|munozara]]) 09:21, 19-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Rustam Designer|Rustam Designer]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Rustam Designer|munozara]]) 03:18, 19-may 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi: Abdullohaz|Abdullohaz]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Abdullohaz|munozara]]) # --[[Foydalanuvchi:Abdullohaz|Abdullohaz]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Abdullohaz|munozara]]) 04:26, 20-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:ZokirovShohrux]]([[Foydalanuvchi munozarasi: Zokirov Shohrux|munozara]]) # --[[Foydalanuvchi:DilyorbekOfficial|DilyorbekOfficial]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:DilyorbekOfficial|munozara]]) 12:21, 19-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Sanvinik|Sanvinik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Sanvinik|munozara]]) 13:23, 19-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Saibboyeva Bibijon|Saibboyeva Bibijon]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Saibboyeva Bibijon|munozara]]) 14:53, 20-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Maftuna Rustam qizi|Maftuna Rustam qizi]] ([[Foydalanuvchi munozarasi: Maftuna Rustam qizi|munozara]]) 22:20, 19-may 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Abdurahim Abduqaxxorov|Abdurahim Abduqaxxorov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Abdurahim Abduqaxxorov|munozara]]) 18:23, 19-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Sohibajmol1393|Sohibajmol1393]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Sohibajmol1393|munozara]]) 19:01, 19-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Muborak Jamolovna]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muborak Jamolovna|munozara]]) 19-may 2022 # --[[Foydalanuvchi:Nodirbek Abdumalikov|Nodirbek Abdumalikov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Nodirbek Abdumalikov|munozara]]) 19:43, 19-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Maryam02.22|Maryam02.22]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Maryam02.22|munozara]]) 18:32, 19-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Maryamxon Murodilova|Maryamxon Murodilova]]([[Foydalanuvchi munozarasi:Maryamxon Murodilova|munozara]]) 20:05, 19-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Shahzod fayzullayev|Shahzod fayzullayev]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Shahzod fayzullayev|munozara]]) 04:47, 20-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:The worst person235|The worst person235]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:The worst person235|munozara]]) 06:57, 20-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Marjona Qiyomova| Marjon Toshmi]] # --[[Foydalanuvchi:Yuldoshov G&#39;ayrat|Yuldoshov G&#39;ayrat]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Yuldoshov G&#39;ayrat|munozara]]) 13:53, 20-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Umidbek1774|Umidbek1774]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Umidbek1774|munozara]]) 17:34, 20-May 2022 # --[[Foydalanuvchi:Quldur2004|Ismoil Gofurov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Quldur2004|munozara]]) 19:07, 20-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Saibboyeva Bibijon|Saibboyeva Bibijon]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Saibboyeva Bibijon|munozara]]) 14:43, 20-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Zokirov Shuhratjon|Zokirov Shuhratjon]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Shuhratjon|munozara]]) 19:52, 20-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:protokoluz|Keldiyorovich]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:protokoluz|munozara]]) Botdan roʻyhatdan oʻtgan: 03:10, 13-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Turg‘unboyeva Muhlisaxon|Turg‘unboyeva Muhlisaxon]] 21:51, 20-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Mavlonberdiyev Kamronbek|Nuraliyevich]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Nuraliyevich|munozara]]) 23:29, 20-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Diyorbekuz|Satimboyev Diyorbek]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Diyorbekuz|munozara]]) 04:02, 21-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Nilu-navruz|Nilu-navruz]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Nilu-navruz|munozara]]) 05:05, 21-May 2022 (UTC) #  — :Assalomu Allaykum [[Foydalanuvchi:Ravshanbek Tohirov|Ravshanbek Tohirov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Ravshanbek Tohirov|munozara]]) 11:51, 24-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:DilshodNorqulov|Dilshod Norqulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:DilshodNorqulov|munozara]]) 05:10, 21-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Urgutuz|Gʻayrat Qurbonov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Urgutuz|munozara]]) 15:48, 21-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Ikromjon wiki|Ikrom Xoliyorov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Ikromjon wiki|munozara]]) 16:00, 21-may 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Nataev|<span style="color:red;">N</span><span style="color:blue;">ataev</span>]] <sup>[[Foydalanuvchi munozarasi:Nataev|munozara]]</sup> 11:33, 21-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:murodboev]] ([[Jahongir Murodboev|munozara]]) 17:16, 21-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:FarhodYusupov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:FarhodYusupov|munozara]]) 19:16, 21-May 2022-yil (UTC+5) # <span style="border-radius:9em;padding:0 7px;background: linear-gradient(45deg, rgba(0,131,176,1) 0%, rgba(0,180,219,1) 85%);">[[Foydalanuvchi:Vikichizar|<span style="color:#FFF">'''Vikichizar'''</span>]]</span> <sup>[[User talk:Vikichizar|💬]]</sup> 05:47, 22-May 2—022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Madinabonu Vakhobova]] ([[Madinabonu Vakhobova|munozara]]) 11:56, 22-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Qurbonov Bekmurod]] ([[Qurbonov Bekmurod|munozara]] # --[[Foydalanuvchi:FreetimeeditorII|<span style="font-family: Lucida Calligraphy "><span style="color: #008000;">'''Free'''</span><span style="color:#f10;">'''Time'''</span><span style="color:#008000;"> '''EditorII'''</span>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]]<sup>[[Foydalanuvchi munozarasi:FreetimeeditorII|<span style="color:blue;font-family:Lucida Calligraphy">'''(munozara!)'''</span></sup>]] 11:28, 22-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Guli Eshontayeva|Guli Eshontayeva]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Guli Eshontayeva|munozara]]) 11:37, 22-May 2022 (UTC) # −−[[Foydalanuvchi:Alpasli|Alpasli]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Alpasli|munozara]]) 09:52, 23-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Bekmurod Makhmudov|Bekmurod Makhmudov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Bekmurod Makhmudov|munozara]]) 09:56, 23-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Nishonov shahzod|ishqning_oshiqi]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Nishonov shahzod|munozara]]) 12:41, 23-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Azizxon Muzaffarov|Azizxon Muzaffarov]] ([[Azizxon Muzaffarov|munozara]]) 15:24, 23-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Doniyor Tajimuratov|Doniyor Tajimuratov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Doniyor Tajimuratov|munozara]]) 15:18, 23-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Anora19|Anora19]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Anora19|munozara]]) 15:38, 23-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Abdullaev Saidakbar|Abdullaev Saidakbar]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Abdullaev Saidakbar|munozara]]) 16:18, 23-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:A.Hamidov|A.Hamidov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:A.Hamidov|munozara]]) # --[[Foydalanuvchi:Turgunov Muzaffar| Turgunov Muzaffar]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Turgunov Muzaffar|munozara]]) 11:26, 23-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Murodjonqizi|Murodjonqizi]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Murodjonqizi|munozara]]) 03:39, 24-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Marbax94|Marbax94]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Marbax94|munozara]]) 15:21, 24-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Celiagout|Celiagout]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Celiagout|munozara]]) 10:30, 24-May 2022 (UTC)) # --[[Foydalanuvchi:Ravshanbek Tohirov|Ravshanbek Tohirov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Ravshanbek Tohirov|munozara]]) 11:50, 24-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Musiqashunos|Musiqashunos]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Musiqashunos|munozara]]) 19:22, 24-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Zohidbek Mengliboyev|Zohidbek Mengliboyev]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Zohidbek Mengliboyev|munozara]]) 01:39, 25-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Atomic of]] ̥̥̥̥̥ ̥̥̥̥̥͔͔͔͔͔͋͋͋͋͋͋͋͋͋ ͎͎͎͎͒͒͒͒͒͢ ҉҉҈ ̥̥̥̥̥ ̥̥̥̥̥̥̥̥̥̥̥͋͋͋͋͋͋•{{|}}([[Foydalanuvchi munozarasi:Atomic of|munozara]]) 01:24, 25-May (UTC)[javob berish] # Xolida Choriyeva # --[[Foydalanuvchi:Xondamir04|Xondamir04]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xondamir04|munozara]]) 05:37, 26-May 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Doniyor Tajimuratov|Doniyor12345~]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Doniyor Tajimuratov|munozara]]) 02:16, 27-May 2022 (UTC)12345 # --[[Foydalanuvchi:Abdurahmon Shukurov|Abdurahmon -]] # --[[Foydalanuvchi: Nodirbek Yo'lchiyev1987|Nodirbek Yoʻlchiyev1987]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Nodirbek Yo'lchiyev1987|munozara]]) 20:52, 29-may 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Munisa_Shaxlo]] ([[Munisa_Shaxlo|munozara]] # --[[Foydalanuvchi:Kalabayeva_Marina]]([Kalabayeva _Marina|munozara]] # --[[Foydalanuvchi:Elan_Davidov]]([Elan_Davidov|munozara]]--'' # --[[Foydalanuvchi:Sandjarovich|Sandjarovich]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Sandjarovich|munozara]]) 18:27, 6-Iyun 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Xorazmshox01|Xorazmshox01]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xorazmshox01|munozara]]) 16:33, 7-Iyun 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:RakhimovaD|RakhimovaD]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:RakhimovaD|munozara]]) 18:20, 7-Iyun 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Mutarjim(viki)|Mutarjim(viki)]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Mutarjim(viki)|munozara]]) 05:55, 2-Iyun 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Zayniddin.Mahmudov.UzDJTU|Zayniddin.Mahmudov.UzDJTU]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Zayniddin.Mahmudov.UzDJTU|munozara]]) 13:59, 3-Iyun 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Вики2010|Viki2010]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Вики2010|munozara]]) 06:43, 9-Iyun 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Najjarvatid|Najjarvatid]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Najjarvatid|munozara]]) 10:50, 9-Iyun 2022 (UTC) # [[Foydalanuvchi:Bakhtiyarovna|Bakhtiyarovna]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Bakhtiyarovna|munozara]]) 19:27, 9-Iyun 2022 (UTC) # [[Foydalanuvchi: FaridShavkatullayev|FaridShavkatullayev]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:FaridShavkatullayev|munozara]]) 21:21, 10-Iyun 2022 (UTC) # [[Foydalanuvchi:Alperen|Alperen]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Alperen|munozara]]) 17:23, 17-Iyun 2022‎ # --[[Foydalanuvchi:Salohiddin viki|Salohiddin viki]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Salohiddin viki|munozara]]) 15:06, 22-Iyun 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Xusniddin Xolmatov|Xusniddin Xolmatov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Xusniddin Xolmatov|munozara]]) 12:50, 18-Iyun 2022 (UTC) # ----[[Foydalanuvchi:Erkyul|Erkyul]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Erkyul|munozara]]) 01:49, 21-Iyun 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Abdurasul Sodiqov|Abdurasul Sodiqov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Abdurasul Sodiqov|munozara]]) 16:35, 22-Iyun 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Otabek Alladustov | Otabek Alladustov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Otabek Alladustov|munozara]]) 23:11, 25-iyul 2022 (UTC) # --[[Википисатель | Vikipisatel]] [[Foydalanuvchi:Википисатель|Vikipisatel]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Википисатель|munozara]]) 09:50, 26-Iyun 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Ozoda Karimova|Ozoda Karimova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Ozoda Karimova|munozara]]) 12:31, 26-Iyun 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Akobirolmasov diplomat| Akobirolmasov diplomat]] ([[Foydalanuvchi munozarasi: Akobir O'lmasov|munozara]]) 21:45, 26-iyun 2022(UTC) #  — [[Foydalanuvchi:Husan Jo`rayev | Husan Joʻrayev]] ([[Foydalanuvchi munozarasi: Husan Jo`rayev |munozara]]) 18:10, 27-iyun 2022(UTC) #  — [[Foydalanuvchi:‪Daniya71‬ | Daniya Sharafutdinova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Daniya Sharafutdinova |munozara]]) 28-iyun 2022 # [[Foydalanuvchi:Sevaraziyo Bahodirova|Sevaraziyo Bahodirova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Sevaraziyo Bahodirova|munozara]]) 05:58, 1-Iyul 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Don-Doka|Don-Doka]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Don-Doka|munozara]]) 04:37, 3-Iyul 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Salohiddin viki|Salohiddin viki]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Salohiddin viki|munozara]]) 20:57, 3-Iyul 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Dilnoza Haydarova|Dilnoza Haydarova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Dilnoza Haydarova|munozara]]) 15:32, 7-Iyul 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Abdulaziz uzbek|Abdulaziz uzbek]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Abdulaziz uzbek|munozara]]) 04:15, 9-Iyul 2022 (UTC) #  — [[Foydalanuvchi:Uzbek wikiwriter|Uzbek wikiwriter]] # --[[Foydalanuvchi:Nabikhanov Valikhan|Nabikhanov Valikhan]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Nabikhanov Valikhan|munozara]]) 12:18, 11-Iyul 2022 (UTC) # [[Foydalanuvchi: Sayyid Muzaffarbek|Sayyid Muzaffarbek]] # [[Foydalanuvchi:Abdug&#39;ani Karimov|Abdug&#39;ani Karimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Abdug&#39;ani Karimov|munozara]]) 15:37, 13-Iyul 2022 (UTC) # [[Foydalanuvchi:Khamidov Sobir|Khamidov Sobir]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Khamidov Sobir|munozara]]) 05:20, 16-Iyul 2022 (UTC) # [[Foydalanuvchi:Uzesthetique|Uzesthetique]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Uzesthetique|munozara]]) 06:09, 18-Iyul 2022 (UTC) # [[Foydalanuvchi:Irodabaxtiyorjonqizi21|Irodabaxtiyorjonqizi21]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Irodabaxtiyorjonqizi21|munozara]]) 09:52, 18-Iyul 2022 (UTC) #  — [[Foydalanuvchi:‪Davronbek Tursunboyev‬ | Davronbek Tursunboyev]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Davronbek Tursunboyev |munozara]]) #[[Foydalanuvchi:Davronbek Tursunboyev|Davronbek Tursunboyev]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Davronbek Tursunboyev|munozara]]) 10:09, 18-Iyul 2022 (UTC) # [[Foydalanuvchi:RadjapovaNB|RadjapovaNB]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:RadjapovaNB|munozara]]) 18:10, 19-Iyul 2022 (UTC) #  — Mahbuba Ismonaliyeva [munozara] # [[Foydalanuvchi:Saidov Javohir (JDPU)|Saidov Javohir (JDPU)]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Saidov Javohir (JDPU)|munozara]]) 13:48, 20-Iyul 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Akhrarova Ezoza|Akhrarova Ezoza]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Akhrarova Ezoza|munozara]]) 18:36, 5-Avgust 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Guzaloybekovna|Guzaloybekovna]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Guzaloybekovna|munozara]]) 20:20, 21-Iyul 2022 (UTC)-- # [[Foydalanuvchi:BlackStone30|BlackStone30]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:BlackStone30|munozara]]) # [[Foydalanuvchi: MadyaIbodova|MadyaIbodova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:MadyaIbodova|munozara]]) 11:40, 24-iyul 2022 (UTS) # --[[Foydalanuvchi:Abdusomadov Doniyor|Abdusomadov Doniyor]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Abdusomadov Doniyor|munozara]]) 04:57, 25-Iyul 2022 # [[Foydalanuvchi:Abdurahmon Rahimov|Abdurahmon Rahimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Abdurahmon Rahimov|munozara]]) 15:41, 25-Iyul 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Diyora0826|Diyora0826]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Diyora0826|munozara]]) 07:23, 26-Iyul 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Divergent08|Divergent08]] ([[Foyfalanuvchi munozarasi:Divergent08|munozara]]) 22:34, 26-Iyul 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Akhrarova Ezoza|Akhrarova Ezoza]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Akhrarova Ezoza|munozara]]) 18:36, 5-Avgust 2022 (UTC) # −−[[Foydalanuvchi:Metallurg texnolog|Metallurg texnolog]] ([[Foyfalanuvchi munozarasi:Metallurg texnolog|munozara]]) # --[[Foydalanuvchi :Urunov Shoxijahon|Urunov Shoxijahon]] ([[Foydalanuvchi munozarasi :Urunov Shoxijahon|munozara]]) # --[[Foydalanuvchi : LiderStar|LiderStar]] ([[Foydalanuvchi munozarasi :LiderStar|munozara]]) Riki Puch #[[Foydalanuvchi:Riki Puch|Riki Puch]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Riki Puch|munozara]]) 10:06, 2-Avgust 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Snj victory|Snj victory]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Snj victory|munozara]]) 06:36, 4-Avgust 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Tosheva Ozoda|Tosheva Ozoda]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Tosheva Ozoda|munozara]]) 10:46, 4-Avgust 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Shakhruza|Shakhruza]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Shakhruza|munozara]]) 11:24, 5-Avgust 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Abdulxayeva Dilnoza|Abdulxayeva Dilnoza]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Abdulxayeva Dilnoza|munozara]]) 16:22, 8-Avgust 2022 (UTC)# [[Foydalanuvchi:Abdulxayeva Dilnoza|Abdulxayeva Dilnoza]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Abdulxayeva Dilnoza|munozara]]) 11:23, 8-Avgust 2022 (UTC) # [[Foydalanuvchi:Khamdamov Davron|Khamdamov Davron]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Khamdamov Davron|munozara]]) 16:42, 9-Avgust 2022 (UTC) # [[Foydalanuvchi:Shakhzod Abdurakhimov|Shakhzod Abdurakhimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Shakhzod Abdurakhimov|munozara]]) 14:55, 10-Avgust 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Sakinabonu|Sakinabonu]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Sakinabonu|munozara]]) 05:26, 24-Iyul 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Munavvaraxon|Munavvaraxon]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Munavvaraxon|munozara]]) 18:50, 19-Iyul 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi: Hamroyeva Ruxsora|Hamroyeva Ruxsora ]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Hamroyeva Ruxsora|munozara]]) 08:49, 15-Avgust 2022 (UTC) # [[Foydalanuvchi:Humoyun Qodirov|Humoyun Qodirov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Humoyun Qodirov|munozara]]) 04:55, 15-Avgust 2022 (UTC) # [[Foydalanuvchi:SanjarStamov|SanjarStamov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:SanjarStamov|munozara]]) 04:55, 15-Avgust 2022 (UTC) # --[[Foydalanuvchi:Yòldoshev Doniyor|Yòldoshev Doniyor]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Yòldoshev Doniyor|munozara]]) , 13:14, 15-Avgust 2022 (UTC) # [[Foydalanuvchi:Abdumutalov Xasanboy|Abdumutalov Xasanboy]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Abdumutalov Xasanboy|munozara]]) 09:54, 16-Avgust 2022 (UTC) [[ Foydalanuvchi: Abdumutalov Xasanboy|Abdumutalov Xasanboy]]([[Foydalanuvchi munozarasi: Abdumutalov Xasanboy|munozara]]) # [[Foydalanuvchi:Subhiyam|Subhiyam]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Subhiyam|munozara]]) 13:01, 16-Avgust 2022 (UTC) #--[[Foydalanuvchi:Ulug&#39;bek ochilov Tolibjon o&#39;g&#39;li|Ulug&#39;bek ochilov Tolibjon o&#39;g&#39;li]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Ulug&#39;bek ochilov Tolibjon o&#39;g&#39;li|munozara]]) 08:42, 22-Avgust 2022 (UTC) # [[Foydalanuvchi:Muslimbek Xoshimov|Muslimbek Xoshimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muslimbek Xoshimov|munozara]]) 08:02, 25-Avgust 2022 (UTC) # [[Foydalanuvchi:FinnAkhmedoff|FinnAkhmedoff]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:FinnAkhmedoff|munozara]]) 18:23, 25-Avgust 2022 (UTC) # [[Foydalanuvchi:Shoxruxbekismoilov|Shoxruxbekismoilov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Shoxruxbekismoilov|munozara]]) 07:11, 27-Avgust 2022 (UTC) # [[Foydalanuvchi:Sherali Narzullayev|Sherali Narzullayev]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Sherali Narzullayev|munozara]]) 18:17, 27-Avgust 2022 (UTC) # [[Foydalanuvchi:Shamsiddin RS|Shamsiddin RS]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Shamsiddin RS|munozara]]) 09:11, 29-Avgust 2022 (UTC) # [[Foydalanuvchi:Jamshid Avazovich Djurakulov|Jamshid Avazovich Djurakulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Jamshid Avazovich Djurakulov|munozara]]) 09:14, 29-Avgust 2022 (UTC) 3qd75a4cau8pugjrle5fpcpx5u4bw5y Foydalanuvchi:Panpanchik 2 725771 2815839 2815802 2022-08-28T12:01:34Z Panpanchik 72616 wikitext text/x-wiki {{DISPLAYTITLE:Foydalanuvchi: <font color=rgb(0,250,154)> <span "font-family:Amazon> Panpan</span> </font> <font color=blue>chik</font> }} {| cellpadding="10" cellspacing="8" style="width: 100%; background-color: rgb(255,228,225); border: 1px solid cyan; vertical-align: top; border-radius: 8px; -moz-border-radius: 8px; box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgb(102,205,170); -moz-box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgb(118,238,198); -webkit-box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgb(127,255,212);" |- style="display: none;" | colspan="2" style="padding: 0;" |8D |-d | style="width: 70%; background-color: rgb(191,239,255); border-width: 1px 4px 4px 1px; border-style: solid; border-color: rgb(205,41,144); vertical-align: top; border-radius: 8px; -moz-border-radius: 8px; box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0,0,0,0.75); -moz-box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0,0,0,0.75); -webkit-box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0,0,0,0.75);" rowspan="2" | </div><div style="font-family: 'Maiandra GD', sans-serif; font-size: 10pt; text-align: left;"> <div style="text-align: center;"> [[Image:Flag of Uzbekistan.svg|30px]]''''' Xush Kelibsiz''''' / [[Image:Flag of Russia.svg|30px]]''''' Dobro pojalovat''''' / [[Image:Flag of the United Kingdom.svg|30px]]''''' Welcome''''' / [[Image:Flag of Croatia.svg|30px]]''''' Dobrodošli''''' </div> <div style="text-align: center;"> [[Image:Flag of Estonia.svg|30px]]''''' Tere tulemast''''' / [[Image:Flag of Germany.svg|30px]]''''' Willkommen''''' / [[Image:Flag of Spain.svg|30px]]''''' Bienvenidos''''' / [[Image:Flag of Portugal.svg|30px]]''''' Bem-vindo(a)''''' / [[Image:Flag of the Netherlands.svg|30px]]''''' Welkom''''' </div> <div style="text-align: center;"> [[Image:Flag of Turkey.svg|30px]]''''' Hoş Geldiniz''''' / [[Image:Flag of France.svg|30px]]''''' Bienvenue''''' /[[Image:Flag of Greece.svg|30px]]''''' Kαλώς Ήρθατε''''' / '''''[[Image:Flag of Saudi Arabia.svg|30px]] الصفحة الرئيسية''''' </div> Assalomu alaykum, foydalanuvchi sahifamga [[Image:Flag of Uzbekistan.svg|30px]]''' Xush Kelibsiz!''' Men Oʻzbekcha Vikipediya uchun shu kungacha nima qilganim haqida: <br />{{userlinks|Panpanchik}} <br /> Hello, dear, [[Image:Flag of the United States (1912-1959).svg|30px]]''' Welcome''' to my userpage. Itʼs about what have I done for „Oʻzbekcha Vikipediya“ till that day: <br /> {{userlinks|Panpanchik}} == <span style="font-family:Comic Sans MS"> Yaratgan maqolalarim </span> == <div class="mw-collapsible-content"> <div style="height: 800px; border: 2px solid rgb(154,50,205); overflow: auto; padding: 3px" > {{div col|4}} '''''<sup>Diqqat! Bu roʻyxat yordamida siz mening maqolalarimni kirib koʻrishingiz va tahrirlash orqali uni yanada boyitishingiz mumkin!</sup>''''' ; Shaxmatchi ayollar * [[Anna Rudolf]] * [[Tania Sachdev]] * [[Elena Sedina]] * [[Shen Yang]] * [[Koneru Humpy]] * [[Polina Shuvalova]] * [[Nastassia Ziaziulkina]] * [[Sofia Polgar]] * [[Kira Zvorykina]] * [[Ticia Gara]] * [[Anita Gara]] * [[Ildiko Madl]] * [[Alina l'Ami]] * [[Li Ruofan]] * [[Szidonia Vajda]] * [[Padmini Rout]] * [[Laura Rogule]] * [[Natasha Regan]] * [[Kübra Öztürk]] * [[Vera Nebolsina]] * [[Laura Ross]] * [[Eva Repkova]] * [[Nava Starr]] * [[Anna-Maria Botsari]] * [[Valentina Borisenko]] * [[Waltraud Nowarra]] * [[Barbara Hund]] * [[Shrook Wafa]] * [[Shahenda Wafa]] * [[Mirjana Marić]] * [[Sabrina Latreche]] * [[Alina Kashlinskaya]] * [[Eva Moser]] * [[Eileen Betsy Tranmer]] * [[Wang Yu]] * [[Anda Šafranska]] * [[Zoya Schleining]] * [[Dinara Saduakassova]] * [[Ruan Lufei]] * [[Mary Rudge]] * [[Katarzyna Toma]] * [[Keti Tsatsalashvili]] * [[Xu Yuanyuan]] * [[Tea Lanchava]] * [[Zehra Topel]] * [[Betül Cemre Yıldız]] * [[Nurgyul Salimova]] * [[Carissa Yip]] * [[Anna Zatonskih]] * [[Annie Wang]] * [[Subbaraman Vijayalakshmi]] * [[Irina Turova]] * [[Soumya Swaminathan]] * [[Sarai Sanchez Castillo]] * [[Olita Rause]] * [[Nisha Mohota]] * [[Zuzana Štočková]] * [[Milunka Lazarević]] * [[Ingrid Larsen]] * [[Sabrina Vega]] * [[Tatiana Dornbusch]] * [[Regina Pokorná]] * [[Sachini Ranasinghe]] * [[Tatiana Ratcu]] * [[Alla Kushnir]] * [[Aleksandra Maltsevskaya]] * [[María Teresa Mora]] * [[Zara Nakhimovskaya]] * [[Qin Kanying]] ; Bokschi ayollar * [[Alicia Ashley]] (!) * [[Sumya Anani]] (!) ;Gimnastikachi ayollar * [[Sabrina Vega (gimnastikachi)]] ; Tarixiy inshootlar * [[Machu picchu]] * [[Aleksandriya mayogʻi]] * [[Zevs haykali]] * [[Gelios haykali]] * [[Shaolin Ibodatxonasi]] ; Tabiat bilan bogʻliq maqolalar * [[Tao rusyr caldera]] * [[Isalko vulqoni]] * [[Kilauea vulqoni]] * [[Dolli laqabli qo`zichoq]] ; [[Shahar|Shaharlar]] * [[Rio do Sul]] * [[Slough]] * [[Filippindagi shaharlar]] * [[Chichester]] * [[Corby shahri]] * [[Atherton, Kaliforniya]] ;Oliy taʼlim muassasalari * [[Janubiy Kaliforniya universiteti]] — thr * [[Pennsylvania universiteti]] * [[Carleton universiteti]] * [[Nagasaki universiteti]] ;[[Fobiyalar]] * [[Baliqlardan qoʻrqish]] * [[Ofidiofobiya]] * [[Kinofobiya]] * [[Asalarilardan qo'rqish]] ;Kasalliklar * [[Xronik alkogolizm]] * [[Tyubaj]] ; Shuningdek * [[Ayol shaxmat ustalari]] * [[Ayollar sporti]] * [[Songkran]] * [[Jahon merosi roʼyxati]] * [[Hatiko]] * [[Metro bekati]] * [[Everything Everywhere All at Once]] * [[Koreys madaniyati]] * [[Daruma qoʻgʻirchogʻi]] ; Oʻzimga bogʻliq maqolalarim * [[Lotus]] * [[Sukeban]] {{div col end}} </div> </div> | style="width: 26%; background-color:rgb (0.154.205); border-width: 1px 4px 4px 1px; border-style: solid; border-color: aquamarine4; vertical-align: top; border-radius: 8px; -moz-border-radius: 8px; box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0,191,255); -moz-box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(58,95,205); -webkit-box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(39,164,139); height: 10px;" | {| style=" background-color: rgb(205,197,195);" |- |{{#babel:uz-N|en-4|ru-1}} |- |{{User Uzbekistan}} |- |{{User Toshkent}} |- |{{User ayol}} |- |{{User sangvinik}} |- |{{User Windows 10}} |- |{{Userbox/yandexbrowser}} |- |{{User Astronomy}} |- |{{Dasturchi}} |- |{{userbox/Pandasevar}} |- |{{Userbox/booklover}} |- |{{Userbox/Wikipediholic}} |- |{{Userbox |id = |id-c = |id-fc = |id-s = |info = <center>Ushbu foydalanuvchi</span> <span style="white-space: nowrap;"> '''[[Energetik]].</center> |info-c = #fdfffa |info-fc = |border-c = cyan }} |- |{{Userbox |id = [[File:Computer_template.png|45px|Computer_template]] |id-c = |id-fc = |id-s = |info = <center>Bu foydalanuvchi '''Uz_Wikipediada''' </span> <span style="white-space: nowrap;"> '''rivojiga xissa qo`shmoqda! </center> |info-c = #fdfffa |info-fc = |border-c = blue }} |- | |- | |- | |- | |- |{{Userbox/WikiStipendiya}} |- |{{Userbox/WikiOromgoh}} |- |{{User Wikimedians of the Uzbek language User Group}} |- |{{Foydalanuvchi:Box/User Wikipedian for|yil=2022|oy=5|sana=18}} |} {{Yashirin |sarlavha = <span style="font-family:Georgia"> Oʻzbekcha Vikipediya statistikasi </span> |tarkib = * [[VP:MAQOLA|Maqolalar]] soni: {{NUMBEROFARTICLES:R}} * Sahifalar soni: {{NUMBEROFPAGES:R}} * Tahrirlar soni: {{NUMBEROFEDITS:R}} * [[Vikipediya:Teranlik|Teranlik]]: {{#expr: (({{NUMBEROFPAGES:R}}-{{NUMBEROFARTICLES:R}})/{{NUMBEROFARTICLES:R}}) * (({{NUMBEROFPAGES:R}}-{{NUMBEROFARTICLES:R}})/{{NUMBEROFARTICLES:R}}) * {{NUMBEROFEDITS:R}} / {{NUMBEROFPAGES:R}} }} * Foydalanuvchilar soni: {{NUMBEROFUSERS:R}} * Faollar soni: {{NUMBEROFACTIVEUSERS:R}} }} {{Yashirin |sarlavha = <span style="font-family:Georgia"> Vikipedik statistikalar </span> |tarkib = {{UzWikiProgressBar}} {{Turkiy tillardagi Vikipediyalar2}} {{Turkiy tillardagi Vikipediyalar statistikasi}} {{Vikipediyalar}} }} hh61epkdmsgqarva2l0npwvomtnzhnu Foydalanuvchi:Optima D 2 726167 2815871 2814650 2022-08-28T12:16:41Z Optima D 72251 /* Yaratgan maqolalarim */ wikitext text/x-wiki {{DISPLAYTITLE:Foydalanuvchi: <font color="#7A69B8"> <span "font-family:Georgia>Optima</span> </font><font color=#191970>D </font> }} <div style="position: fixed; left:0; bottom:0; display:block; height:100px; width:100px;">[[File:Animated-Flag-USA.gif|150px]]</div> {| style="float: right; margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em; width: 242px; border: #99B3FF solid 1px; background-color:#FFFFFF" |- |{{#babel:uz-N|en-4|ru-2}} |- |{{User Uzbekistan}} |- |{{User surxon}} |- |{{Hozirgi yoshi|kun=16|oy=4|yil=2004}} |- |{{Userbox/Wikipediholic}} |- |{{Userbox/Alone}} |- |{{User xolerik}} |- |{{User operabrowser}} |- |{{User American English}} |- |{{Andoza:Nozir}} |- |{{Userbox/WikiStipendiya}} |- |{{User Hayvonlar loyihasi}} |- |{{User Wikimedians of the Uzbek language User Group}} |- |{{Foydalanuvchi:Box/User Wikipedian for|yil=2022|oy=5|kun=13}} |- |{{Userbox/Maqolalar foizi|403}} |- |{{Foydalanuvchi hissasi (SUL)|6000}} |} Hello, dear, [[Image:Flag of the United States (1912-1959).svg|30px]]'''Welcom3''' to my userpage. Itʼs about what have I done for „Oʻzbekcha Vikipediya“ till that day: <br /> {{userlinks|Optima D}} == <span style="font-family:Georgia"> Yaratgan maqolalarim </span> == <div class="mw-collapsible-content"> <div style="height: 650px; border: 2px solid #191970; overflow: auto; padding: 3px" > {{div col|3}} '''''<sup>Diqqat! Bu roʻyxat yangilanib turadi!</sup>''''' ; [[Aktyor|Aktyor va aktrisa]]lar * [[Abduraim Abduvahobov]] * [[Monica Bellucci]] * [[Raʼno Yarasheva]] ; [[Ibora|Atamalar]] * [[Desensitizatsiya]] * [[Giperventilyatsiya]] * [[Makroshok]] * [[Propaganda]] * [[Quloq qurti]] * [[Sotsial mojaro]] ; [[Feminizm|Ayollar huquqlari]] * [[Ayollarga nisbatan zoʻravonlik]] * [[Ayollarga nisbatan zo‘ravonlik (O‘zbekiston)]] * [[Feminologiya]] ; [[Din]]iy * [[Islomofobiya]] * [[Yahudiylar raqsi]] * [[Neonatsizm]] * [[Makkabiylar]] ; [[Doktor House|Doktor House seriali]] * [[House (1-mavsum)]] ; [[Dinozavr]]lar * [[Alioramus]] * [[Astrodon]] * [[Avimimus]] * [[Buitreraptor]] * [[Hulsanpes]] * [[Ozraptor]] * [[Spinozavr]] * [[Talarurus]] * [[Velociraptor]] ; [[Fobiyalar roʻyxati|Fobiya turlari]] * [[Agirofobiya]] * [[Akustikofobiya]] * [[Algofobiya]] * [[Ankraofobiya]] * [[Axluofobiya]] * [[Aylurofobiya]] * [[Fobiyalar roʻyxati]] * [[Klaustrofobiya]] * [[Paranoya]] ; [[Futbol]] * [[Aymeric Laporte]] * [[Ante Rebić]] * [[Anthony Knockaert]] * [[David Alaba]] * [[Edin Džeko]] * [[Franck Ribéry]] * [[Harry Wilson]] * [[İlkay Gündoğan]] * [[Ivan Cavaleiro]] * [[Jérôme Boateng]] * [[John Stones]] * [[Joshua Kimmich]] * [[Marco Reus]] * [[Mario Götze]] * [[Massimiliano Allegri]] * [[Matías Vecino]] * [[Mats Hummels]] * [[Mike Maignan]] * [[Paul LaPolice]] * [[Paulo Gazzaniga]] * [[Robert Lewandowski]] * [[Samir Handanović]] * [[Serie A]] * [[Theo Hernandez]] ; [[Jurnalistika]] * [[Darya Dugina]] ; [[Kiberxavfsizlik]] va [[Axborot texnologiyalari|IT]] * [[Anonymous]] * [[Black hat]] * [[Botnet]] * [[Haktivizm]] * [[Internet firibgarligi]] * [[Kiberjinoyat]] * [[Kiberqurol]] * [[Kiberterrorchilik]] * [[Kompyuter qurti]] * [[LulzRaft]] * [[RedHack]] * [[Regin]] * [[Stack Overflow]] * [[Stuxnet]] * [[Troya oti (kompyuter virusi)]] * [[Xakerlar madaniyati]] * [[Xakerlik guruhlar ro'yxati]] * [[Zararli dastur]] * [[Zombi kompyuter]] * [[Zeus (zararli dastur)]] * [[ShinyHunters]] * [[White hat]] * [[ZeroAccess botneti]] ; [[Kiberoʻyin]]lar * ; [[Pornografiya]] * [[BDSM]] * [[Belle Delphine]] * [[Pedofiliya]] ; [[Qoʻshiqchi]]lar * [[Abduvali Rajabov]] * [[IC3PEAK]] * [[Ghostemane]] * [[NF]] * [[Scarlxrd]] ; [[Rock|Rock guruhlar]] * [[Kush]] * [[Sunk Loto]] * [[Swamp Terrorists]] * [[Urban Dance Squad]] * [[Zebrahead]] ; [[Siyosat]]donlar * [[Nikolay Charikov]] * [[Pavel Lessar]] * [[Seit Tairov]] ; [[Tarix]]chilar * ; [[Yozuvchi]] va [[shoir]]lar * [[Clément Marot]] * [[Nurali Qobul]] * ; [[Oʻzbekiston Qahramoni|Oʻzbekiston qahramonlari]] * [[Ayshaxon Qoʻchqorova]] * [[Onesiya Saitova]] * [[Patila Ergasheva]] * [[Siyosatxon Abdullayeva]] ; [[Shaxmat]] * [[Ibrohim Hamroqulov]] * [[Nilufar Yoqubboyeva]] * [[Gukesh D]] * [[Javohir Sindarov]] * [[Jahongir Vohidov]] ; [[Shvetsiya]] * [[Shvetsiyada jinoyatchilik]] * [[Shvetsiyada taʼlim]] ; Shuningdek * [[Asperitas]] * [[Beadablarcha soʻkish jazosi]] * [[Dolce & Gabbana]] * [[Elektr toki orqali oʻldirish]] * [[Hyperalgesia]] * [[GIF qisqartmasi talaffuzi]] * [[John Doe]] * [[Megalodon]] * [[Qozog‘istondagi avtobus halokati (2018)]] * [[Ruh 5:13]] * [[Sport (telekanal)]] * [[Tristan va Iseult]] {{div col end}} </div> gvd7fr4jhv2swk7lfa2uc87v4zwky0d 2815924 2815871 2022-08-28T12:44:38Z Optima D 72251 /* Yaratgan maqolalarim */ wikitext text/x-wiki {{DISPLAYTITLE:Foydalanuvchi: <font color="#7A69B8"> <span "font-family:Georgia>Optima</span> </font><font color=#191970>D </font> }} <div style="position: fixed; left:0; bottom:0; display:block; height:100px; width:100px;">[[File:Animated-Flag-USA.gif|150px]]</div> {| style="float: right; margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em; width: 242px; border: #99B3FF solid 1px; background-color:#FFFFFF" |- |{{#babel:uz-N|en-4|ru-2}} |- |{{User Uzbekistan}} |- |{{User surxon}} |- |{{Hozirgi yoshi|kun=16|oy=4|yil=2004}} |- |{{Userbox/Wikipediholic}} |- |{{Userbox/Alone}} |- |{{User xolerik}} |- |{{User operabrowser}} |- |{{User American English}} |- |{{Andoza:Nozir}} |- |{{Userbox/WikiStipendiya}} |- |{{User Hayvonlar loyihasi}} |- |{{User Wikimedians of the Uzbek language User Group}} |- |{{Foydalanuvchi:Box/User Wikipedian for|yil=2022|oy=5|kun=13}} |- |{{Userbox/Maqolalar foizi|403}} |- |{{Foydalanuvchi hissasi (SUL)|6000}} |} Hello, dear, [[Image:Flag of the United States (1912-1959).svg|30px]]'''Welcom3''' to my userpage. Itʼs about what have I done for „Oʻzbekcha Vikipediya“ till that day: <br /> {{userlinks|Optima D}} == <span style="font-family:Georgia"> Yaratgan maqolalarim </span> == <div class="mw-collapsible-content"> <div style="height: 650px; border: 2px solid #191970; overflow: auto; padding: 3px" > {{div col|3}} '''''<sup>Diqqat! Bu roʻyxat yangilanib turadi!</sup>''''' ; [[Aktyor|Aktyor va aktrisa]]lar * [[Abduraim Abduvahobov]] * [[Monica Bellucci]] * [[Raʼno Yarasheva]] ; [[Ibora|Atamalar]] * [[Desensitizatsiya]] * [[Domino effekti]] * [[Giperventilyatsiya]] * [[Makroshok]] * [[Propaganda]] * [[Quloq qurti]] * [[Sotsial mojaro]] ; [[Feminizm|Ayollar huquqlari]] * [[Ayollarga nisbatan zoʻravonlik]] * [[Ayollarga nisbatan zo‘ravonlik (O‘zbekiston)]] * [[Feminologiya]] ; [[Din]]iy * [[Islomofobiya]] * [[Yahudiylar raqsi]] * [[Neonatsizm]] * [[Makkabiylar]] ; [[Doktor House|Doktor House seriali]] * [[House (1-mavsum)]] ; [[Dinozavr]]lar * [[Alioramus]] * [[Astrodon]] * [[Avimimus]] * [[Buitreraptor]] * [[Hulsanpes]] * [[Ozraptor]] * [[Spinozavr]] * [[Talarurus]] * [[Velociraptor]] ; [[Fobiyalar roʻyxati|Fobiya turlari]] * [[Agirofobiya]] * [[Akustikofobiya]] * [[Algofobiya]] * [[Ankraofobiya]] * [[Axluofobiya]] * [[Aylurofobiya]] * [[Fobiyalar roʻyxati]] * [[Klaustrofobiya]] * [[Paranoya]] ; [[Futbol]] * [[Aymeric Laporte]] * [[Ante Rebić]] * [[Anthony Knockaert]] * [[David Alaba]] * [[Edin Džeko]] * [[Franck Ribéry]] * [[Harry Wilson]] * [[İlkay Gündoğan]] * [[Ivan Cavaleiro]] * [[Jérôme Boateng]] * [[John Stones]] * [[Joshua Kimmich]] * [[Marco Reus]] * [[Mario Götze]] * [[Massimiliano Allegri]] * [[Matías Vecino]] * [[Mats Hummels]] * [[Mike Maignan]] * [[Paul LaPolice]] * [[Paulo Gazzaniga]] * [[Robert Lewandowski]] * [[Samir Handanović]] * [[Serie A]] * [[Theo Hernandez]] ; [[Jurnalistika]] * [[Darya Dugina]] ; [[Kiberxavfsizlik]] va [[Axborot texnologiyalari|IT]] * [[Anonymous]] * [[Black hat]] * [[Botnet]] * [[Haktivizm]] * [[Internet firibgarligi]] * [[Kiberjinoyat]] * [[Kiberqurol]] * [[Kiberterrorchilik]] * [[Kompyuter qurti]] * [[LulzRaft]] * [[RedHack]] * [[Regin]] * [[Stack Overflow]] * [[Stuxnet]] * [[Troya oti (kompyuter virusi)]] * [[Xakerlar madaniyati]] * [[Xakerlik guruhlar ro'yxati]] * [[Zararli dastur]] * [[Zombi kompyuter]] * [[Zeus (zararli dastur)]] * [[ShinyHunters]] * [[White hat]] * [[ZeroAccess botneti]] ; [[Kiberoʻyin]]lar * ; [[Pornografiya]] * [[BDSM]] * [[Belle Delphine]] * [[Pedofiliya]] ; [[Qoʻshiqchi]]lar * [[Abduvali Rajabov]] * [[IC3PEAK]] * [[Ghostemane]] * [[NF]] * [[Scarlxrd]] ; [[Rock|Rock guruhlar]] * [[Kush]] * [[Sunk Loto]] * [[Swamp Terrorists]] * [[Urban Dance Squad]] * [[Zebrahead]] ; [[Siyosat]]donlar * [[Nikolay Charikov]] * [[Pavel Lessar]] * [[Seit Tairov]] ; [[Tarix]]chilar * ; [[Yozuvchi]] va [[shoir]]lar * [[Clément Marot]] * [[Nurali Qobul]] * ; [[Oʻzbekiston Qahramoni|Oʻzbekiston qahramonlari]] * [[Ayshaxon Qoʻchqorova]] * [[Onesiya Saitova]] * [[Patila Ergasheva]] * [[Siyosatxon Abdullayeva]] ; [[Shaxmat]] * [[Ibrohim Hamroqulov]] * [[Nilufar Yoqubboyeva]] * [[Gukesh D]] * [[Javohir Sindarov]] * [[Jahongir Vohidov]] ; [[Shvetsiya]] * [[Shvetsiyada jinoyatchilik]] * [[Shvetsiyada taʼlim]] ; Shuningdek * [[Asperitas]] * [[Beadablarcha soʻkish jazosi]] * [[Dolce & Gabbana]] * [[Elektr toki orqali oʻldirish]] * [[Hyperalgesia]] * [[GIF qisqartmasi talaffuzi]] * [[John Doe]] * [[Megalodon]] * [[Qozog‘istondagi avtobus halokati (2018)]] * [[Ruh 5:13]] * [[Sport (telekanal)]] * [[Tristan va Iseult]] {{div col end}} </div> 92ay6dmts3m1phjpq96s9q9gvih7v06 Foydalanuvchi munozarasi:Humoyun Qodirov 3 726173 2816448 2567061 2022-08-28T19:16:47Z Umarxon III 18267 wikitext text/x-wiki {{Hello|[[Foydalanuvchi:Umarxon III|Umarjon Rahimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Umarxon III|munozara]]) 19:16, 28-Avgust 2022 (UTC)}} == Kishi ismlari == Salom hamda Vikipediyaga xush kelibsiz! Avvalambor, qoʻshayotgan hissangiz uchun tashakkur! Sizdan iltimos qilardimki, originali lotin yozuvida yoziladigan kishi ismlarini translit qilmang ([[VP:Maqolalarni nomlash]] sahifasi bilan tanishib chiqing). Masalan, ''Eysa Gonsales'' emas, '''Eiza González'''. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 19:16, 19-May 2022 (UTC) :Assalomu alaykum. Tushunarli. Katta rahmat sizga [[Foydalanuvchi:HKodirov|Humoyun Qodirov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:HKodirov|munozara]]) 19:17, 19-May 2022 (UTC) == Orden == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[File:Parnership_barnstar.png|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''Hamkorlik ordeni''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Hurmatli '''Humoyun Qodirov''', „[[WikiOromgoh]]“ loyihasi doirasida ishtirokchilar orasidan arxeologik yodgorliklar haqida eng koʻp sonli maqolalar yaratib chiqqaningiz uchun, guruhdagi faolligingiz uchun va eng muhimi - foydalanuvchilarga berayotgan yordamingiz uchun sizni ''Hamkorlik ordeni'' bilan taqdirlayman. [[Oʻzbekcha Vikipediya]]ga qoʻshayotgan salmoqli hissangiz uchun tashakkur. Foydali tahrir qilishda davom etasiz, deb umid qilaman. Hurmat bilan, [[Foydalanuvchi:Umarxon III|Umarjon Rahimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Umarxon III|munozara]]) 19:16, 28-Avgust 2022 (UTC). |} ffghct2wn9py1x1q08sjkk2w51hhp14 2816552 2816448 2022-08-29T01:32:53Z Humoyun Qodirov 72834 /* Orden */ Javob wikitext text/x-wiki {{Hello|[[Foydalanuvchi:Umarxon III|Umarjon Rahimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Umarxon III|munozara]]) 19:16, 28-Avgust 2022 (UTC)}} == Kishi ismlari == Salom hamda Vikipediyaga xush kelibsiz! Avvalambor, qoʻshayotgan hissangiz uchun tashakkur! Sizdan iltimos qilardimki, originali lotin yozuvida yoziladigan kishi ismlarini translit qilmang ([[VP:Maqolalarni nomlash]] sahifasi bilan tanishib chiqing). Masalan, ''Eysa Gonsales'' emas, '''Eiza González'''. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 19:16, 19-May 2022 (UTC) :Assalomu alaykum. Tushunarli. Katta rahmat sizga [[Foydalanuvchi:HKodirov|Humoyun Qodirov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:HKodirov|munozara]]) 19:17, 19-May 2022 (UTC) == Orden == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[File:Parnership_barnstar.png|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''Hamkorlik ordeni''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Hurmatli '''Humoyun Qodirov''', „[[WikiOromgoh]]“ loyihasi doirasida ishtirokchilar orasidan arxeologik yodgorliklar haqida eng koʻp sonli maqolalar yaratib chiqqaningiz uchun, guruhdagi faolligingiz uchun va eng muhimi - foydalanuvchilarga berayotgan yordamingiz uchun sizni ''Hamkorlik ordeni'' bilan taqdirlayman. [[Oʻzbekcha Vikipediya]]ga qoʻshayotgan salmoqli hissangiz uchun tashakkur. Foydali tahrir qilishda davom etasiz, deb umid qilaman. Hurmat bilan, [[Foydalanuvchi:Umarxon III|Umarjon Rahimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Umarxon III|munozara]]) 19:16, 28-Avgust 2022 (UTC). |} :Assalomu alaykum katta rahmat. [[Foydalanuvchi:Humoyun Qodirov|Humoyun Qodirov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Humoyun Qodirov|munozara]]) 01:32, 29-Avgust 2022 (UTC) f8zswcp7kb0oao7qotv8ldchslv4nuw Foydalanuvchi:Nataev/WikiStipendiya 2 726580 2816602 2815425 2022-08-29T03:59:18Z Nataev 3628 wikitext text/x-wiki {| class="wikitable sortable" ! width="10px" | # ! width="70px" | Sana ! Maqola ! Vikimaʼlumotlar |- | 1 || 21-05-2022 || [[WikiStipendiya]] || [[:d:Q112083816|d:Q112083816]] |- | 2 || 22-05-2022 || [[Faint]] || [[:d:Q20004|d:Q20004]] |- | 3 || 23-05-2022 || [[Gruppa krovi]] || [[:d:Q4150791|d:Q4150791]] |- | 4 || 24-05-2022 || [[Oʻzbegim (qoʻshiq)|Oʻzbegim]] || [[:d:Q112119879|d:Q112119879]] |- | 5 || 25-05-2022 || [[No Son of Mine]] || [[:d:Q2005671|d:Q2005671]] |- | 6 || 26-05-2022 || [[Polkovniku nikto ne pishet]] || [[:d:Q4370294|d:Q4370294]] |- | 7 || 27-05-2022 || [[Eng gullagan yoshlik chogʻimda (qoʻshiq)|Eng gullagan yoshlik chogʻimda]] || [[:d:Q112136795|d:Q112136795]] |- | 8 || 28-05-2022 || [[Torn]] || [[:d:Q112207527|d:Q112207527]] |- | 9 || 29-05-2022 || [[Zelenoglazoye taksi]] || [[:d:Q4190323|d:Q4190323]] |- | 10 || 30-05-2022 || [[Nargiz (qoʻshiq)|Nargiz]] || [[:d:Q112176552|d:Q112176552]] |- | 11 || 31-05-2022 || [[Walking Away]] || [[:d:Q1401482|d:Q1401482]] |- | 12 || 01-06-2022 || [[Nebomoreoblaka]] || [[:d:Q4315558|d:Q4315558]] |- | 13 || 02-06-2022 || [[Kerak emas shahlo koʻzlaring]] || [[:d:Q4315558|d:Q4315558]] |- | 14 || 03-06-2022 || [[Yesterday]] || [[:d:Q202698|d:Q202698]] |- | 15 || 04-06-2022 || [[Ya svoboden!]] || [[:d:Q4535732|d:Q4535732]] |- | 16 || 05-06-2022 || [[Xayolim senda]] || [[:d:Q112240946|d:Q112240946]] |- | 17 || 06-06-2022 || [[Freelove]] || [[:d:Q1749777|d:Q1749777]] |- | 18 || 07-06-2022 || [[Lesnik]] || [[:d:Q18400970|d:Q18400970]] |- | 19 || 08-06-2022 || [[Umr oʻtar]] || [[:d:Q112274481|d:Q112274481]] |- | 20 || 09-06-2022 || [[Supergirl]] || [[:d:Q7643398|d:Q7643398]] |- | 21 || 10-06-2022 || [[Trava u doma]] || [[:d:Q4461640|d:Q4461640]] |- | 22 || 11-06-2022 || [[Yomgʻir (qoʻshiq)|Yomgʻir]] || [[:d:Q112339916|d:Q112339916]] |- | 23 || 12-06-2022 || [[Black Black Heart]] || [[:d:Q520018|d:Q520018]] |- | 24 || 13-06-2022 || [[Beliye rozi]] || [[:d:Q22341630|d:Q22341630]] |- | 25 || 14-06-2022 || [[Yuragim]] || [[:d:Q112576666|d:Q112576666]] |- | 26 || 15-06-2022 || [[You Are Not Alone]] || [[:d:Q300973|d:Q300973]] |- | 27 || 16-06-2022 || [[Buket]] || [[:d:Q60852123|d:Q60852123]] |- | 28 || 17-06-2022 || [[Maftun boʻldim]] || [[:d:Q112620870|d:Q112620870]] |- | 29 || 18-06-2022 || [[Summer of '69]] || [[:d:Q1472791|d:Q1472791]] |- | 30 || 19-06-2022 || [[Topoliniy pux]] || [[:d:Q112632579|d:Q112632579]] |- | 31 || 20-06-2022 || [[Gul bir yon, chaman bir yon]] || [[:d:Q112652817|d:Q112652817]] |- | 32 || 21-06-2022 || [[My Love]] || [[:d:Q2384448|d:Q2384448]] |- | 33 || 22-06-2022 || [[Goluboy vagon]] || [[:d:Q108756487|d:Q108756487]] |- | 34 || 23-06-2022 || [[Atirgulim]] || [[:d:Q112675127|d:Q112675127]] |- | 35 || 24-06-2022 || [[Quit Playing Games (with My Heart)]] || [[:d:Q2454853|d:Q2454853]] |- | 36 || 25-06-2022 || [[Spyat ustaliye igrushki]] || [[:d:Q21659383|d:Q21659383]] |- | 37 || 26-06-2022 || [[Oʻrtar]] || [[:d:Q112737383|d:Q112737383]] |- | 38 || 27-06-2022 || [[Sailing]] || [[:d:Q7400205|d:Q7400205]] |- | 39 || 28-06-2022 || [[Tri kolodsa]] || [[:d:Q86672044|d:Q86672044]] |- | 40 || 29-06-2022 || [[Toʻy bola]] || [[:d:Q112798421|d:Q112798421]] |- | 41 || 30-06-2022 || [[Un-Break My Heart]] || [[:d:Q225871|d:Q225871]] |- | 42 || 01-07-2022 || [[Muzikalnaya chayxana]] || [[:d:Q113173238|d:Q113173238]] |- | 43 || 02-07-2022 || [[Dogʻman]] || [[:d:Q113173135|d:Q113173135]] |- | 44 || 03-07-2022 || [[Do You Love Me]] || [[:d:Q5286351|d:Q5286351]] |- | 45 || 04-07-2022 || [[Pust vsegda budet solnse]] || [[:d:Q1296089|d:Q1296089]] |- | 46 || 05-07-2022 || [[Oʻshal damlar]] || [[:d:Q113173031|d:Q113173031]] |- | 47 || 06-07-2022 || [[In the Shadows]] || [[:d:Q2603982|d:Q2603982]] |- | 48 || 07-07-2022 || [[Chto takoye osen]] || [[:d:Q4517323|d:Q4517323]] |- | 49 || 08-07-2022 || [[Seni bugun koʻrmasam boʻlmas]] || [[:d:Q113163272|d:Q113163272]] |- | 50 || 09-07-2022 || [[Just One Last Dance]] || [[:d:Q587217|d:Q587217]] |- | 51 || 10-07-2022 || [[Komarovo]] || [[:d:Q113003236|d:Q113003236]] |- | 52 || 11-07-2022 || [[Davraga tush]] || [[:d:Q113043945|d:Q113043945]] |- | 53 || 12-07-2022 || [[You're My Heart, You're My Soul]] || [[:d:Q696924|d:Q696924]] |- | 54 || 13-07-2022 || [[Xochesh?]] || [[:d:Q4500606|d:Q4500606]] |- | 55 || 14-07-2022 || [[Birinchi muhabbatim]] || [[:d:Q113079852|d:Q113079852]] |- | 56 || 15-07-2022 || [[In the Year 2525]] || [[:d:Q145269|d:Q145269]] |- | 57 || 16-07-2022 || [[Muraveynik]] || [[:d:Q100988184|d:Q100988184]] |- | 58 || 17-07-2022 || [[Karvon (qoʻshiq)|Karvon]] || [[:d:Q113128648|d:Q113128648]] |- | 59 || 18-07-2022 || [[Father and Son]] || [[:d:Q1398035|d:Q1398035]] |- | 60 || 19-07-2022 || [[Zvezda po imeni solnse]] || [[:d:Q7766271|d:Q7766271]] |- | 61 || 20-07-2022 || [[Oyijon]] || [[:d:Q113161234|d:Q113161234]] |- | 62 || 21-07-2022 || [[Insatiable]] || [[:d:Q2401084|d:Q2401084]] |- | 63 || 22-07-2022 || [[Xochu peremen!]] || [[:d:Q3918775|d:Q3918775]] |- | 64 || 23-07-2022 || [[Nega unday qilding sen?]] || [[:d:Q113243909|d:Q113243909]] |- | 65 || 24-07-2022 || [[Freestyler]] || [[:d:Q2580462|d:Q2580462]] |- | 66 || 25-07-2022 || [[Pechal]] || [[:d:Q113278714|d:Q113278714]] |- | 67 || 26-07-2022 || [[Esingdami seni?]] || [[:d:Q113289297|d:Q113289297]] |- | 68 || 27-07-2022 || [[Earth Angel]] || [[:d:Q281624|d:Q281624]] |- | 69 || 28-07-2022 || [[Spokoynaya noch]] || [[:d:Q4437991|d:Q4437991]] |- | 70 || 29-07-2022 || [[Bolalar (qoʻshiq)]] || [[:d:Q113332037|d:Q113332037]] |- | 71 || 30-07-2022 || [[Still Waiting]] || [[:d:Q2347313|d:Q2347313]] |- | 72 || 31-07-2022 || [[Pesnya bez slov]] || [[:d:Q101001315|d:Q101001315]] |- | 73 || 01-08-2022 || [[Inson (qoʻshiq)]] || [[:d:Q113377206|d:Q113377206]] |- | 74 || 02-08-2022 || [[Give In to Me]] || [[:d:Q171787|d:Q171787]] |- | 75 || 03-08-2022 || [[Konchitsa leto]] || [[:d:Q65173355|d:Q65173355]] |- | 76 || 04-08-2022 || [[Turfa gullar]] || [[:d:Q113449889|d:Q113449889]] |- | 77 || 05-08-2022 || [[Mr. Brightside]] || [[:d:Q1999714|d:Q1999714]] |- | 78 || 06-08-2022 || [[Dalshe deystvovat budem mi]] || [[:d:Q4154339|d:Q4154339]] |- | 79 || 07-08-2022 || [[Anhor (qoʻshiq)]] || [[:d:Q113485249|d:Q113485249]] |- | 80 || 08-08-2022 || [[Sk8er Boi]] || [[:d:Q543058|d:Q543058]] |- | 81 || 09-08-2022 || [[Proxojiy]] || [[:d:Q4382106|d:Q4382106]] |- | 82 || 10-08-2022 || [[Tulpor (qoʻshiq)]] || [[:d:Q113487246|d:Q113487246]] |- | 83 || 11-08-2022 || [[Bring Me to Life]] || [[:d:Q303783|d:Q303783]] |- | 84 || 12-08-2022 || [[Aprel (qoʻshiq)]] || [[:d:Q28360765|d:Q28360765]] |- | 85 || 13-08-2022 || [[Jiyda (qoʻshiq)]] || [[:d:Q113505383|d:Q113505383]] |- | 86 || 14-08-2022 || [[The Final Countdown]] || [[:d:Q1165771|d:Q1165771]] |- | 87 || 15-08-2022 || [[V nashix glazax]] || [[:d:Q108857974|d:Q108857974]] |- | 88 || 16-08-2022 || [[Muhabbatim]] || [[:d:Q113532123|d:Q113532123]] |- | 89 || 17-08-2022 || [[Born to Be My Baby]] || [[:d:Q959323|d:Q959323]] |- | 90 || 18-08-2022 || [[Vosmiklassnitsa]] || [[:d:Q4126747|d:Q4126747]] |- | 91 || 19-08-2022 || [[Nega men sensiz?]] || [[:d:Q113554634|d:Q113554634]] |- | 92 || 20-08-2022 || [[Eye of the Tiger]] || [[:d:Q1165305|d:Q1165305]] |- | 93 || 21-08-2022 || [[Kukushka]] || [[:d:Q4245888|d:Q4245888]] |- | 94 || 22-08-2022 || [[Senga bogʻlangan qalbim]] || [[:d:Q113575743|d:Q113575743]] |- | 95 || 23-08-2022 || [[Sweet Dreams (Are Made of This)]] || [[:d:Q1587664|d:Q1587664]] |- | 96 || 24-08-2022 || [[Krasno-jyoltiye dni]] || [[:d:Q112976720|d:Q112976720]] |- | 97 || 25-08-2022 || [[Yoz, alvido!]] || [[:d:Q113613955|d:Q113613955]] |- | 98 || 26-08-2022 || [[Invisible Touch]] || [[:d:Q1141350|d:Q1141350]] |- | 99 || 27-08-2022 || [[Ataman (qoʻshiq)]] || [[:d:Q4071959|d:Q4071959]] |- | 100 || 28-08-2022 || [[Boʻldi xato]] || [[:d:Q113634740|d:Q113634740]] |- | 101 || 29-08-2022 || [[One (qoʻshiq)]] || [[:d:Q1165194|d:Q1165194]] |- |} ord6yqsz6zjdswqayl53fu9iss4iodt Braziliyadagi portugallar 0 727542 2816336 2699671 2022-08-28T17:31:47Z PaulogustavoPI 78118 wikitext text/x-wiki '''Braziliyadagi Portugallar'''<ref>{{Cite web |url=http://www.noticiaslusofonas.com/view.php?load=arcview&article=13313&catogory=Brasil |title=Notícias do Brasil {{!}} Noticias do Brasil, Portugal e países de língua portuguesa e comunidades portuguesas<!-- Заголовок добавлен ботом --> |access-date=2014-07-16 |archive-date=2020-04-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200422160033/http://www.noticiaslusofonas.com/view.php?load=arcview |deadlink=no }}</ref> ({{Lang-pt|Luso-brasileiros}}) — ajdodlari XVIII-asrdan beri asosan iqtisodiy sharoitlar bosimi ostida [[Portugaliya|Portugaliyadan]] koʻchib kelgan [[Braziliya|braziliyaliklarning]] katta aholisi. 2010-yilgi iqtisodiy inqirozdan keyin Portugaliyadan migratsiya yana koʻpaydi. == Portugal mustamlakachilarining Braziliyaga koʻchishi == Braziliya 1500-yilda portugal dengizchisi [[Pedro Álvares Cabral|Pedro Alvaris Kabral]] tomonidan kashf etilgan, ammo [[XVI asr|XVI-asr boshlarida]] mamlakat hukumati barcha saʼy-harakatlarini Hind okeanidagi dengiz yoʻllarida Portugaliyaning hukmronligini taʼminlashga qaratgan. Natijada, Braziliyaning rivojlanishi asta-sekin qaroqchilar, asosan frantsuzlar qoʻliga oʻta boshladi. 1530-yildan boshlab Braziliyaning maqsadli Portugal mustamlakasi boshlandi, bu birinchi shaharlar — Kananeya (1531), San-Visente (1532), Portu Seguro (1534) va Iguapi (1538) tashkil etilishi bilan belgilandi. XVI-asrning oʻrtalariga kelib portugal mustamlakachilari qirgʻoqning koʻp qismini oʻzlashtirib, [[Salvador (shahar)|Salvador (Bahia)]] (1549), [[San-Paulu (shahar)|San-Paulu]] (1554) va [[Rio-de-Janeyro]] (1565) shaharlariga asos soldilar. Dastlabki portugal mustamlakachilarining aksariyati erkaklar edi. Bular nafaqat koʻngillilar, balki surgun qilinganlar, shuningdek, turli jinoyatlar, asosan oʻgʻirlik va qotillikka suiqasd uchun hukm qilinganlar edi<ref>{{cite web|title=A pena do degredo nas Ordenações do Reino|url=https://jus.com.br/artigos/2125/a-pena-do-degredo-nas-ordenacoes-do-reino|accessdate=2022-08-28}}</ref>. XVII-asrda Portugaliyadan migratsiya yoʻnalishi birinchi shakar plantatsiyalari yotqizilgan mamlakatning shimoli-sharqiga oʻtdi. Mustamlakachilarning aksariyati shimoliy Portugaliyadan edi<ref name="ppghis.ifcs.ufrj.br">{{cite web|title=ENSAIO SOBRE A IMIGRAÇÃO PORTUGUESA E OS PADRÕES DE MISCIGENAÇÃO NO BRASIL|url=http://www.ppghis.ifcs.ufrj.br/media/manolo_imigracao_lusa.pdf|accessdate=2010-08-18|archiveurl=https://www.webcitation.org/6ApJB5RQ5?url=http://www.ppghis.ifcs.ufrj.br/media/manolo_imigracao_lusa.pdf|archivedate=2012-09-20|deadlink=yes}}</ref> va ular orasida koʻplab „yangi nasroniylar“, yaʼni nasroniylikni qabul qilgan portugal yahudiylarining avlodlari bor edi, lekin portugal inkvizitsiyasidan qoʻrqib, ularni yashirincha iudaizmga [[Yahudiylik|eʼtiqod]] qilganlikda gumon qilgan. „Yangi nasroniylar“ va yahudiylarning aniq soni maʼlum emas, ammo [[Pernambuku|Pernambukoda]] ular oq tanli aholining kamida 14% tashkil qilgan deb ishoniladi. Pernambukoda 1579-1620-yillarda ''ingenyu'' (shakar zavodlari) egalarining 32% yahudiylardan edi. Yahudiylar va yangi nasroniylar oilalari bilan Braziliyaga koʻchib oʻtdilar va [[Endogamiya|endogamik nikohga kirishdi, portugallarning koʻpchiligi oilasiz]] kelgan va hind ayollari hamda qora tanli qullarning avlodlari bor edi. XVIII-asrda [[Minas-Jerais|Minas]] -Jeraisda oltin va olmos konlari topilganidan keyin Portugaliyaliklarning Braziliyaga koʻchishi keskin oshdi<ref>{{cite web|title=PORTUGUESES EM MINAS GERAIS NO SÉCULO XVIII: CULTURA ESCRITA E PRÁTICAS EDUCATIVAS|url=http://www.cerescaico.ufrn.br/mneme/anais/st_trab_pdf/pdf_st1/thais_fonseca_st1.pdf|accessdate=2010-08-18|archiveurl=https://www.webcitation.org/6ApJBg1o7?url=http://www.cerescaico.ufrn.br/mneme/anais/st_trab_pdf/pdf_st1/thais_fonseca_st1.pdf|archivedate=2012-09-20|deadlink=yes}}</ref>. Kolonistlarning aksariyati Portugaliyaning Minho viloyatidan boʻlib, ular Minas-Jerais va Braziliyaning markaziy mintaqalarida joylashdilar, u yerda koʻplab shaharlarga asos soldilar, masalan Ouro Preto, Goias va boshqalar. XVIII-asrdagi portugal mustamlakachilarining umumiy soni 600 ming kishiga baholanadi. 1700-yilda Portugaliya aholisi 2 million kishidan oshmaganiga va hukumat muhojirlarga koʻplab toʻsiqlar qoʻyganiga qaramay, bu mustamlakachilik davrida Evropadan eng katta migratsiya toʻlqinlaridan biri edi<ref>Leslie Bethell (1986). «''[https://books.google.com/books?id=hhNfVshMw64C&pg=PA47&dq&hl=en#v=onepage&q=&f=false The Cambridge history of Latin America: Colonial Latin America]''». [[Cambridge University Press]]. p.47. ISBN 0-521-24516-8</ref>. 1748-1756-yillarda Azor orollaridan kelgan koʻchmanchilar<ref>{{cite web|title=Emigração Açoriana|url=http://www.portalsaofrancisco.com.br/alfa/colonizacao-do-brasil/imigracao-acoriana.php|accessdate=2010-08-16|archiveurl=https://www.webcitation.org/6ApJCJ3W8?url=http://www.portalsaofrancisco.com.br/alfa/capas/historia-do-brasil/colonizacao-da-america.php|archivedate=2012-09-20|deadlink=no}}</ref> Braziliya janubidagi [[Santa-Katarina|Santa-Katarinaga]] joylasha boshladilar, ular [[Riu Grandi du Sul|Rio Grande-du-Sul]] hududiga ham koʻchib oʻtdilar. Yangi koʻchmanchilar [[Florianopolis]] va [[Portu-Alegri|Porto-Alegri]] shaharlariga asos solgan. Koʻpincha bular oilalari bilan Yangi Dunyoga koʻchib oʻtgan dehqonlar va baliqchilar edi. Braziliyada portugaliyalik ayollar soni faqat XVIII-asrda oʻsishni boshladi, bu esa oq tanli aholining koʻpayishiga olib keldi<ref>{{cite web|title=Os açorianos no Rio Grande do Sul|url=http://www.comunidadesacorianas.org/artigo.php?id_artigo=3&idioma=PT|accessdate=2010-08-16|deadlink=404}}{{Deadlink|date=iyul 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. 1808-yilda qirolicha Meri I Napoleon armiyasining bosqinidan qochib, 15 000 kishi — zodagonlar, hukumat aʼzolari oilalari bilan Yangi Dunyoga koʻchib oʻtganida, 1808-yilda portugallarning katta qismi Braziliyaga hijrat qilishdi. Ularning aksariyati Rio-de-Janeyroga joylashdi. == Manbalar == {{manbalar}} <references group="" responsive="1"></references> [[Turkum:Braziliyadagi etnik guruhlar]] 5wqspa478ba38qno45m8mkugf4kj5x8 Yorkent xonligi 0 727600 2816976 2688494 2022-08-29T07:33:55Z Laziz Baxtiyorov 56023 wikitext text/x-wiki {{Davlat bilgiqutisi|common_name=Yarkent Khanate|status=xonlik|year_end=1705|today=[[Xitoy]]<br />[[Qirg`iziston]]|davlat_nomi=Yorkent xonligi<br/> 葉爾羌汗國<br/> يەركەن سەئىدىيە خانلىقى|yil_boshlanishi=1514|rasmiy_tillari=Chig`atoy tili|din=Islom (sunniy)|hukumat_turi=monarxiya|tasvir_xarita=Yarkent_Khanate.jpg|date_pre=Mo`g`uliston|date_post=Jung`or xonligi}} '''Yarkent xonligi''', shuningdek, '''Yorkand xonligi''' va '''Qashgʻar xonligi'''<ref name="Bano">{{jurnal manbasi|title=Mughal relations with the Kashghar Khanate|journal=Proceedings of the Indian History Congress|first1=Majida|last=Bano|year=2002|volume=63|pages=1116–1119|jstor=44158181|quote=The Kashghar Khanate (whose capital was actually Yarkand) was established when Sa'id Khan (d.1533), a Mongol Muslim ('Moghul') prince invaded the Tarim basin and overthrew the local ruler Mirza Abu Bakr in 1514. [...] Babur, the founder of the Mughal Empire, and Sa'id Khan were cousins, and the relationship was recognised in Babu'r memories. In a sense the Khanate and the Mughal Empire were built together, though there could be no military cooperation between the two, given the heights of the Hamalayas and the Karakoram Range that separated the two states.}}</ref> deb nomlanuvchi [[Ahl as-Sunna val-Jamoa|sunniy musulmon]] [[Turkiy xalqlar|turkiy]] davlat boʻlib, [[Mongollar|Moʻgʻuliston]] [[Chigʻatoy|xonligining]] avlodlari hukmronlik qilgan. Unga 1514-yilda Sulton Said Xon tomonidan [[Moʻgʻuliston (qadimgi davlat)|Mo'g'ulistonning]] g'arbiy qismida asos solingan. Sulton Said xon o'zini esa [[Chigʻatoy ulusi|Chag'atoy xonligining]] sharqiy qismi deb biladi. 1705-yilda [[Jungʻor xonligi|Jung'or xonligi]] tomonidan bosib olingan. == Poytaxti == [[Yorkend|Yorkent]] xonlik tashkil topganidan (1514-yil) to qulaguniga qadar (1705-yil) ''Yorkent'' xonligining poytaxti boʻlgan. Qashgʻaristonning tarixiy [[Dugʻlat|Duglat]] davlati ham Mirzo Abu Bakr Duglat (1465–1514) hukmronligi davrida davlat poytaxti sifatida [[Yorkend|Yorkentdan]] foydalangan. == Tarixi == === Tashkil topishi === Xonlik aholisi asosan [[Uygʻurlar|uyg'urlar]] / [[Eski oʻzbek tili|turkiylar]] edi. [[Xo`tan]], [[Yorkend|Yorkent]], [[Qashqar (shahar)|Qashqar]], Yangihisor, Oqsuv, Uchturpon, [[Kucha]], Qorashar, [[Turfon|Turpan]] va Kumul kabi yirik shaharlari bo'lgan. U 1705-yilda Jungor xoni Sevan Rabtan tomonidan bosib olinmaguncha, taxminan 200 yil davomida mintaqada hukmronlik qildi. XIV asrning birinchi yarmida parchalanib ketgan [[Chigʻatoy ulusi|Chigʻatoy xonligi]]ning gʻarbiy qismida 1370-yilda [[Amir Temur]] imperiyasi vujudga keldi va 1508-yilda [[Shayboniylar]] tomonidan bosib olinmaguncha mintaqada hukmron kuchga aylandi. Uning sharqiy qismi [[Moʻgʻuliston (qadimgi davlat)|Mo'g'uliston]] bo'lib, u 1347-yilda [[Tugʻluq Temur|Tug'luq Temurxon]] tomonidan qayta tashkil etilgan bo'lib, poytaxti [[Ili|Ili daryosi vodiysi]] atrofidagi [[Gʻulja|Olmaliqda]] joylashgan. U Sharqiy Qashgʻariyaning barcha oʻtroq yerlarini, shuningdek, XVI—XVII asrlardagi [[Balx]] va hind manbalariga koʻra, oʻsha paytda Uygʻuriston deb atalgan [[Turfon|Turpan]] va Kumul viloyatlarini oʻz ichiga olgan. Yorkent xonligining hukmron sulolasi bir asrdan ortiq yashagan ushbu davlatdan ajralib chiqqan. 1509-yilda [[Qashqar tekisligi|Tarim havzasining]] vassali boʻlgan duglatlar Moʻgʻuliston xonligiga qarshi qoʻzgʻolon koʻtarib, ajralib chiqishadi. Besh yil o'tgach Turfondagi Mo'g'uliston xonining ukasi Sulton Saidxon duglatlarni bosib olib, o'zining Yorkent xonligini tashkil etdi. {{Sfn|Grousset|1970}}<ref name="Bano">{{jurnal manbasi|title=Mughal relations with the Kashghar Khanate|journal=Proceedings of the Indian History Congress|first1=Majida|last=Bano|year=2002|volume=63|pages=1116–1119|jstor=44158181|quote=The Kashghar Khanate (whose capital was actually Yarkand) was established when Sa'id Khan (d.1533), a Mongol Muslim ('Moghul') prince invaded the Tarim basin and overthrew the local ruler Mirza Abu Bakr in 1514. [...] Babur, the founder of the Mughal Empire, and Sa'id Khan were cousins, and the relationship was recognised in Babu'r memories. In a sense the Khanate and the Mughal Empire were built together, though there could be no military cooperation between the two, given the heights of the Hamalayas and the Karakoram Range that separated the two states.}}</ref> Bu esa 1220-yildan boshlab, Chigʻatoyxonning oʻzi tomonidan berilganidan buyon u hududlarni boshqargan Dugʻlat amirlarining Qashgʻariya shaharlaridagi hukmronligiga chek qoʻydi. Dug`latlarning zabt etilishi Yorkent davlatining mintaqadagi yetakchi kuchga aylanishiga imkon berdi. === Sulton Saidxon hukmronligi === Sulton [[Xoʻja|Saidxon hukmronligiga xojalar]] katta ta'sir ko'rsatdi.<ref>Grousset, p. 500</ref> Saidxon oʻz amakivachchasi, Himoloy va [[Qoraqurum|Qoraqurum tizmasi]] boʻylab Yorkent xonligigacha [[Boburiylar davlati|Boburiylar imperiyasining]] asoschisi [[Bobur|Zahiriddin Muhammad Bobur]] bilan ham yaqin munosabatda boʻlgan.<ref name="Bano">{{jurnal manbasi|title=Mughal relations with the Kashghar Khanate|journal=Proceedings of the Indian History Congress|first1=Majida|last=Bano|year=2002|volume=63|pages=1116–1119|jstor=44158181|quote=The Kashghar Khanate (whose capital was actually Yarkand) was established when Sa'id Khan (d.1533), a Mongol Muslim ('Moghul') prince invaded the Tarim basin and overthrew the local ruler Mirza Abu Bakr in 1514. [...] Babur, the founder of the Mughal Empire, and Sa'id Khan were cousins, and the relationship was recognised in Babu'r memories. In a sense the Khanate and the Mughal Empire were built together, though there could be no military cooperation between the two, given the heights of the Hamalayas and the Karakoram Range that separated the two states.}}</ref> Saidxon hukmronligi davrida 1527-1528-yillarda Bolorga,<ref>{{kitob manbasi|title=Tibet: The Mysterious|url=https://archive.org/details/tibetmysterious00thom|first=Sir Thomas Hungerford|last=Holdich|authorlink=Thomas Holdich|year=1906|page=[https://archive.org/details/tibetmysterious00thom/page/61 61]|publisher=[[Frederick A. Stokes]]}}</ref><ref>{{kitob manbasi|title=Gates of Peristan: History, Religion and Society in the Hindu Kush|first=Alberto M.|last=Cacopardo|year=2001|publisher=[[Istituto Italiano per l'Africa e l'Oriente]]|isbn=9788863231496|page=47|quote=Mirza Haidar who led in 934/1527-28 an Islamic incursion into "Balur", describing it as "an infidel country (Kafiristan)" inhabited by "mountaineers" without any "religion or a creed" (Mirza Haidar 1895: 384), located "between Badakhshan and Kashmir" (ibid.: 136).}}</ref> 1529-yilda [[Badaxshon|Badaxshonga]], 1532-yilda Ladax va Kashmirga talonchilik yurishlari<ref name="Baumer">{{kitob manbasi|first=Christoph|last=Baumer|title=History of Central Asia, The: 4-volume set|date=2018|publisher=Bloomsbury Publishing|isbn=978-1838608675|url=https://books.google.com/books?id=cemWDwAAQBAJ&pg=PT50}}</ref> uyushtiradi. Sulton Said Xon 1533-yilda Ladax va Kashmirga yurishlardan Yorkentga qaytayotganda togʻda oʻpka shishi tufayli Davlat beg Oldi qarorgohida vafot etgan.<ref name="Baumer" /><ref name="Coq2018">{{kitob manbasi|last=Albert von Le Coq|title=Buried Treasures of Chinese Turkestan: An Account of the Activities and Adventures of the Second and Third German Turfan Expeditions|url=https://books.google.com/books?id=UXt_DwAAQBAJ&pg=PT292|date=14-dekabr 2018-yil|publisher=Taylor & Francis|isbn=978-0-429-87141-2|page=292|quote=Daulat Bak Oldi (the royal prince died here), close to the Karakorum pass, is so called because the Sultan Said Khan of Kashgar, on his return from a successful campaign against West Tibet, died here from mountain sickness (Plate 50)}}</ref><ref>{{Citation|last=Howard|first1=Neil|last2=Howard|first2=Kath|chapter=Historic Ruins in the Gya Valley, Eastern Ladakh, and a Consideration of Their Relationship to the History of Ladakh and Maryul|editor1-first=Erberto|editor1-last=Lo Bue|editor2-first=John|editor2-last=Bray|title=Art and Architecture in Ladakh: Cross-cultural Transmissions in the Himalayas and Karakoram|year=2014|isbn=9789004271807|pages=68–99|chapter-url=https://books.google.com/books?id=CJCfAwAAQBAJ&pg=PA68}}: "When his Khan decided to return home because of ill health, leaving Mirza Haidar to destroy "the idol temple of Ursang (i.e. Lhasa)", he "set out from Maryul in Tibet, for Yarkand". He "crossed the pass of Sakri", which must be that above Sakti (not the Kardung pass as Elias and Ross suggest), descended to Nubra and died at a camping place named Daulat Beg Uldi which is two-and-a-half hours below the Karakoram Pass."</ref><ref name="bhattacharji">{{kitob manbasi|title=Ladakh - Changing, yet Unchanged|first=Romesh|last=Bhattacharji|date=7-iyun 2012-yil|publisher=Rupa Publications Pvt Ltd|url=https://www.academia.edu/3575075|isbn=978-8129117618|quote=Some 400 years earlier, in ad 1527, a Yarkandi invader, Sultan Saiad Khan Ghazi (also known as Daulat Beg) of Yarkand, briefly conquered Kashmir after fighting a battle along this pass. He died in 1531 at Daulat Beg Oldi (meaning, where Daulat Beg died) at the foot of the Karakoram pass, after he was returning from an unsuccessful attempt to invade Tibet.}}</ref> === Keyingi xonlar === Sulton Saidxondan keyin Abdurashidxon (1533–1565) taxtga oʻtirdi. U oʻz hukmronligini Dug`latlar oilasi aʼzosini qatl etishdan boshladi. Abdurrashidxon g'arbiy Mo'g'ulistonni nazorat qilish uchun [[Qirgʻizlar|qirg'izlar]] va qozoqlarga qarshi kurashdi, ammo g'arbiy Mo'g'uliston oxir-oqibatda boyb berildi. Shundan so'ng Mo'g'ullar asosan Tarim havzasi hududlari bilan cheklanib qolishdi.<ref>Grousset, pp. 499–500</ref> Ayni paytda, 1678—1705-yillarda Oltishahr {{Efn|According to M.Kutlukov, [[Altishahr]] historically was a union of 6 cities: four cities in Western Kashgaria-[[Hotan]], [[Yarkand County|Yarkand]], [[Kashgar]], [[Yengisar County|Yengihisar]] and two cities in Eastern Kashgaria: [[Uqturpan County|Uchturpan]] and [[Aksu, Xinjiang|Aksu]]. Cities that were located east of Aksu, such as [[Kucha]], [[Karasahr|Karashar]], [[Turpan]] and [[Hami City|Kumul]], were not included in Altishahr. This division first appeared in the 15th century during the struggle between [[Mirza Abu Bakr Dughlat]] and the Moghul Khans of Moghulistan, when Mirza Abu Bakr managed to separate Altishahr into an independent state called ''Mamlakati Yarkand '' with its capital in Yarkand that he ruled for 48 years from 1465 till 1514. The Moghul khans then managed to establish control of the most of former Uyghuria (856–1389), mediaval state of [[Buddhism|Buddhist]]/ [[Nestorianism|Nestorian]]/ [[Manichaeism|Manichaenian]] Kingdom, that included [[Kucha]], [[Karasahr|Karashar]], [[Turpan]], [[Hami City|Kumul]] and [[Jimsar County|Beshbaliq]]. That state submitted to Chengiz Khan in 1211 under Idikut [[Baurchuk Art Tekin]] and joined Mongol Empire as its 5th Ulus and this way retained independence till 1389, when was conquered by [[Khizr Khoja]], son of [[Tughlugh Timur|Tughluk Timur Khan]] (founder of Moghul Dynasty (1347-1930), last ruler of which [[Maqsud Shah]] of [[Kumul Khanate]] died in 1930), who spread [[Islam]] among population of Uyghuria. In 1462 Moghul Khan [[Dost Muhammad (Moghul Khan)|Dost Muhammad]] managed to wrest Aksu from Dughlat Amirs, later [[Yunus Khan]] (1462–1487) spread influence of Moghul Khans till Turpan and Kumul and the settled part of the country south of [[Tengri tagh|Tengri Tagh]] under Moghul Khans became known at this time as Uyghurstan as opposite to the nomadic Moghulistan north of Tengri Tagh. In 1514 [[Sultan Said Khan]] put an end to this division and united all territory south of [[Tengri tagh|Tengri Tagh]] from Kashgar to Kumul in one centralized state, known in different sources as '' Kashgar and Uyghurstan'' (Mahmud ibn Wali, [[Balkh]], 1640), '' Saidiyya'', '' Kashgar Khanate'' or more properly ''Yarkand Khanate'', that existed under dominance of Yarkand Khans till 1706 and under dominance of Khojas till 1759 when it was conquered by [[Qing China]].}}ning jungʻorlar tomonidan egallanishi natijasida Yorkent xonligi [[Jungʻor xonligi|Jungʻor xonligi]] tomonidan to`liq bosib olindi<ref>{{Citation|last=Adle|first1=Chahryar|year=2003|title=History of Civilizations of Central Asia 5|page=193}}</ref> == Galereya == <gallery> Fayl:Dome of Amanni Shahan's mausoleum. Yarkand. 2011.jpg|Amanni Shahan mavzoleyi. Yorkent. 2011 Fayl:Minaret. Yarkand. 2011.jpg|Minora. Yorkent. 2011 Fayl:Yarkand-tumbas-reyes-d02.jpg Fayl:Yarkand-tumbas-reyes-d03.jpg Fayl:Yarkand-tumbas-reyes-d04.jpg Fayl:Yarkand-tumbas-reyes-d05.jpg Fayl:Yarkand-tumbas-reyes-d06.jpg Fayl:Yarkand-tumbas-reyes-d07.jpg Fayl:Yarkand-tumbas-reyes-d08.jpg Fayl:Yarkand-tumbas-reyes-d09.jpg Fayl:Outside-e1506252775539.jpg Fayl:Palace of Yarkent Khans02.jpg </gallery> == Izohlar == {{Notelist}} == Manbalar == {{Manbalar}} == Adabiyotlar == * Saray Mehmet, Doğu Turkistan Tarixi (Başlangıçtan 1878'e kadar), Bayrak Matbaacılık, Istanbul-1997 * Kutlukov M, Yarkent ''xonligining tashkil topishi haqida (1465-1759)'', Pan nashriyoti, [[Olmaota|Olmata]], 1990 * <bdi><cite class="citation cs2" data-ve-ignore="true" id="CITEREFGrousset1970">[[Special:BookSources/0813513049|0813513049]]</cite></bdi> [[Turkum:Tarixdagi turkiy davlatlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] 6cr9zv1ifxmwj5v4iqtsbx0l40sq9y4 Lifan Yuan 0 728118 2816961 2595684 2022-08-29T07:21:08Z Panda D 74095 To'liq tarjima qilinmagan maqola. wikitext text/x-wiki {{stub}} '''Lifan yuan''' ({{lang-zh|理藩院}}) SIn snvhdoio8w6l79cjlvz7bv6n9nsrnzv 2817103 2816961 2022-08-29T09:42:55Z Laziz Baxtiyorov 56023 „[[:en:Special:Redirect/revision/1093199302|Lifan Yuan]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki '''Lifan yuan''' ({{zh|c=理藩院|p=Lǐfān Yuàn}}; Manjurcha: ᡨᡠᠯᡝᡵᡤᡳ <span title="Manchu-language text"><span lang="mnc" style="font-style: normal;"><span class="font-mong-mnc" style="display:inline-block; font-weight:normal; font-size: 1.25em; line-height: 1.25em; -webkit-writing-mode: vertical-lr; -o-writing-mode: vertical-lr; -ms-writing-mode: tb-lr; writing-mode: tb-lr; writing-mode: vertical-lr; vertical-align:text-top; ">ᡤᠣᠯᠣᠪᡝᡩᠠᠰᠠᡵᠠ</span></span></span> ᠵᡠᡵᡤᠠᠨ &#x2002;[[:en:Transliterations_of_Manchu|Möllendorff]]<span>: </span>''tulergi golo be dasara jurgan''; [[Moʻgʻulcha|Mo'g'ulcha]]: Гадаад Монголын төрийг засах явдлын яам, ''γadaγadu mongγul un törü-yi jasaqu yabudal-un yamun'') Lifan Yuan Xitoyning [[Sin (sulola)|Sin sulolasi]] hukumatidagi agentlik bo'lib, [[Mo'g'uliston]] kabi imperiyaning Ichki Osiyo hududlarini boshqargan va [[Tibet muxtor rayoni|Tibetdagi]] [[Amban|Ambanlarning]] tayinlanishini nazorat qilgan. == Nom == Lifan Yuan nomi [[Ingliz tili|ingliz]] tiliga turli xil tarjimalarga ega. Jumladan ''Milliy ozchiliklar ishlari boʻyicha kengash (Board for National Minority Affairs)''<ref>The biographies of the Dalai Lamas By Hanzhang Ya, P33</ref>, ''Hududiy ishlar sudi (Court of Territorial Affairs)''<ref>Opium and the limits of empire: drug prohibition in the Chinese interior ... By David Anthony Bello, P65</ref>, ''Chet hududlarni boshqarish kengashi (Board for the Administration of Outlying Regions)''<ref>Political frontiers, ethnic boundaries, and human geographies in Chinese history By Nicola Di Cosmo, Don J. Wyatt, P367</ref>, ''Knyazliklar bilan aloqalar boshqarmasi (Office for Relations with Principalities)''<ref>Imperial China 900-1800 By Frederick W. Mote, P868</ref>, ''Ofis Barbar nazorati (Office of Barbarian Control)''<ref>Sino-Russian Relations: A Short History By R. K. I. Quested, P46</ref>, ''Moʻgʻul va Tibet ishlari boʻlimi (Office of Mongolian and Tibetan Affairs)''<ref>Traditional government in imperial China: a critical analysis By Mu Qian, Mu Ch'ien, George Oakley Totten, P135</ref> va ''mustamlaka ishlari boʻyicha amaldor (Court of Colonial Affairs)''<ref name="Coleman 2014">{{Kitob manbasi|title=Making the State on the Sino-Tibetan Frontier: Chinese Expansion and Local Power in Batang, 1842-1939|last=Coleman|first=William M., IV|date=2014|page=193-194|url=https://core.ac.uk/download/pdf/161446273.pdf}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=China - The Qing empire|url=https://www.britannica.com/place/China/The-Qing-empire|ish=Encyclopedia Britannica|kirish sanasi=8 May 2020|til=en}}</ref> va boshqalar. Ofis dastlab mo'g'ulcha Yamen ({{Xitoycha|蒙古衙門|3=Měnggǔ Yámén}}<ref name="Crossley2000">{{Kitob manbasi|last=Pamela Kyle Crossley|title=A Translucent Mirror: History and Identity in Qing Imperial Ideology|url=https://books.google.com/books?id=Wn4iv_RJv8oC&dq=Tusiyetu+khan&pg=PA214|date=15 February 2000|publisher=University of California Press|isbn=978-0-520-92884-8|pages=214–}}</ref>; {{Manjurcha|{{ManchuSibeUnicode|ᠮᠣᠩᡤᠣ<br />ᠵᡠᡵᡤᠠᠨ}}|v=monggo jurgan}}, tarjimasi: Mo'g'ul boshqarmasi) nomi ostida 1636-yilda ta'sis etilgan. 1639-yilda boshqarma nomi oʻzgartirildi. Xitoy tilida “Lifan Yuan”, manjur tilida “Tulergi golo be dasara jurgan” shaklida ifodalandi. Manjurcha nomi tom ma'noda chekka hududlarni boshqarish bo'limi degan ma'noni anglatadi.<ref>The Imperial Moment, by Kimberly Kagan, p97</ref> Sin sulolasi islohoti yoki yangi siyosatlar davrida boshqarma nomi 1907-yilda Lifan vazirligiga ({{Xitoycha|理藩部|3=Lǐfān Bù}}) o'zgartirildi va 1912-yilda Sin sulolasining yakunigacha mavjud edi. == Vazifalari == Zongli Yamen lavozimi tashkil etilishidan oldin hukumat imperiyaning Rossiya bilan [[Nerchinsk shartnomasi|Nerchinsk]] va Kyaxta shartnomalari asosidagi munosabatlarini ham nazorat qilgan<ref>{{Cite journal|last=Akifumi|first1=Shiyoya|title=The Treaty of Ghulja reconsidered: Imperial Russian diplomacy toward Qing China in 1851|journal=Journal of Eurasian Studies|date=2019|volume=10|issue=2|pages=147–158|doi=10.1177/1879366519842882|url=https://journals.sagepub.com/doi/pdf/10.1177/1879366519842882}}</ref>. Lifan Yuan tarkibi faqat [[Sakkiz bayroqlar|sakkiz bayroq]] a'zolaridan iborat edi. Lifan Yuan Sin sulolasining tashqi siyosat bo'limi bilan taqqoslanadigan ma'muriy idora edi. Lifan yuan a'zolari Ichki shaharning janubi-sharqiy qismida joylashgan, keyinchalik rus yotoqxonasi sifatida ham tanilgan ({{Lang-zh|俄羅斯館}}) tarjimonlar byurosiga joylashtirildi ({{Xitoycha|會同館|3=Huìtóng Guǎn}}). Uni albazinliklar yashagan “shimoliy pavilon”dan (北館 ''pei kuan'') farqlash uchun uni “janubiy pavilon” (南館 ''nan kuan'') deb ham atashgan. Kyaxta shartnomasidan keyin bu qarorgoh doimiy bo'lib qoldi. Bu joyda manjyrlarga rus tilida gapirishni o'rgatadigan Rus tili instituti ham bor edi ({{Xitoycha|俄羅斯文館|3=Éluósī Wénguǎn}}). Ushbu institut 1708-yilda tashkil etilgan va 1862-yilda yangi tashkil etilgan Tongven Guan tarkibiga kiritilgan. Lifan yuan taxminan Xuanchjen yuanning ({{Xitoycha|宣政院|3=Xuānzhèngyuàn}}) Sin versiyasi yoki Mo'g'ullar boshchiligidagi [[Yuan (sulola)|Yuan sulolasi]] tomonidan Tibetdagi ishlarni boshqarish uchun tashkil etilgan Buddist va Tibet ishlari byurosiga ham o'xshash edi<ref>State and Ethnicity in China's Southwest, by Xiaolin Guo, p29</ref>. Uni [[Min (sulola)|Min sulolasi]] davrida barcha tashqi aloqalarni boshqaruvchi an'anaviy Xitoy instituti bo'lgan marosimlar vazirligidan farqlash kerak. Sin marosimlar kengashi janubiy va sharqdagi vassal mamlakatlari [[Choson]] (Koreya), [[Nguyenlar|Nguyen sulolasi]] (Vyetnam), Ryukyu qirolligi, Golland va inglizlar kabi dengiz orqali kelgan g'arbiy xalqlar bilan shug'ullanish vazifalarini bajargan. Lifan Yuan Mo'g'ullar bilan munosabatlarni tartibga solish uchun [[Hong Tayji]] davrida tashkil etilgan. Sin sulolasi tashkil etilgandan so'ng u mo'g'ullar, ruslar, shimol va g'arbdagi boshqa ichki Osiyo xalqlari bilan aloqa qilish uchun alohida muassasa bo'lib qoldi. 1861-yilda tashqi aloqalarni olib borish maqsadida u Zongli Yamen idorasi bilan almashtirildi. == Manbalar == {{Manbalar}} == Adabiyotlar == ** Mayers, William Frederick. ''The Chinese Government: A Manual of Chinese Titles, Categorically Arranged and Explained, with an Appendix.'' 3rd edition revised by G.M.H. Playfair ed. Shanghai: Kelly & Walsh, 1897; reprint, Taipei: Ch'eng-Wen Pub. Co., 1966. ** Brunnert, S., V. V. Hagelstrom, and N. F. Kolesov. ''Present Day Political Organization of China.'' Translated by Andrei Terent'evich Biel'chenko and Edward Eugene Moran. Shanghai: Kelly and Walsh Limited, 1912. ** March, G. Patrick, ''Eastern Destiny: Russia in Asia and the North Pacific, 1996.'' {{Qing dynasty topics}}{{Inner Asia}}{{Tibet topics}} [[Turkum:Sin sulolasi]] [[Turkum:Mansablar]] h56qtw2thkjsy7fjlfzkojh43sbghl0 2817106 2817103 2022-08-29T09:43:18Z Laziz Baxtiyorov 56023 wikitext text/x-wiki '''Lifan yuan''' ({{zh|c=理藩院|p=Lǐfān Yuàn}}; Manjurcha: ᡨᡠᠯᡝᡵᡤᡳ<span title="Manchu-language text"><span lang="mnc" style="font-style: normal;"><span class="font-mong-mnc" style="display:inline-block; font-weight:normal; font-size: 1.25em; line-height: 1.25em; -webkit-writing-mode: vertical-lr; -o-writing-mode: vertical-lr; -ms-writing-mode: tb-lr; writing-mode: tb-lr; writing-mode: vertical-lr; vertical-align:text-top; ">ᡤᠣᠯᠣᠪᡝᡩᠠᠰᠠᡵᠠ</span></span></span>ᠵᡠᡵᡤᠠᠨ &#x2002;[[:en:Transliterations_of_Manchu|Möllendorff]]<span>: </span>''tulergi golo be dasara jurgan''; [[Moʻgʻulcha|Mo'g'ulcha]]: Гадаад Монголын төрийг засах явдлын яам, ''γadaγadu mongγul un törü-yi jasaqu yabudal-un yamun'') Lifan Yuan Xitoyning [[Sin (sulola)|Sin sulolasi]] hukumatidagi agentlik bo'lib, [[Mo'g'uliston]] kabi imperiyaning Ichki Osiyo hududlarini boshqargan va [[Tibet muxtor rayoni|Tibetdagi]] [[Amban|Ambanlarning]] tayinlanishini nazorat qilgan. == Nom == Lifan Yuan nomi [[Ingliz tili|ingliz]] tiliga turli xil tarjimalarga ega. Jumladan ''Milliy ozchiliklar ishlari boʻyicha kengash (Board for National Minority Affairs)''<ref>The biographies of the Dalai Lamas By Hanzhang Ya, P33</ref>, ''Hududiy ishlar sudi (Court of Territorial Affairs)''<ref>Opium and the limits of empire: drug prohibition in the Chinese interior ... By David Anthony Bello, P65</ref>, ''Chet hududlarni boshqarish kengashi (Board for the Administration of Outlying Regions)''<ref>Political frontiers, ethnic boundaries, and human geographies in Chinese history By Nicola Di Cosmo, Don J. Wyatt, P367</ref>, ''Knyazliklar bilan aloqalar boshqarmasi (Office for Relations with Principalities)''<ref>Imperial China 900-1800 By Frederick W. Mote, P868</ref>, ''Ofis Barbar nazorati (Office of Barbarian Control)''<ref>Sino-Russian Relations: A Short History By R. K. I. Quested, P46</ref>, ''Moʻgʻul va Tibet ishlari boʻlimi (Office of Mongolian and Tibetan Affairs)''<ref>Traditional government in imperial China: a critical analysis By Mu Qian, Mu Ch'ien, George Oakley Totten, P135</ref> va ''mustamlaka ishlari boʻyicha amaldor (Court of Colonial Affairs)''<ref name="Coleman 2014">{{Kitob manbasi|title=Making the State on the Sino-Tibetan Frontier: Chinese Expansion and Local Power in Batang, 1842-1939|last=Coleman|first=William M., IV|date=2014|page=193-194|url=https://core.ac.uk/download/pdf/161446273.pdf}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=China - The Qing empire|url=https://www.britannica.com/place/China/The-Qing-empire|ish=Encyclopedia Britannica|kirish sanasi=8 May 2020|til=en}}</ref> va boshqalar. Ofis dastlab mo'g'ulcha Yamen ({{Xitoycha|蒙古衙門|3=Měnggǔ Yámén}}<ref name="Crossley2000">{{Kitob manbasi|last=Pamela Kyle Crossley|title=A Translucent Mirror: History and Identity in Qing Imperial Ideology|url=https://books.google.com/books?id=Wn4iv_RJv8oC&dq=Tusiyetu+khan&pg=PA214|date=15 February 2000|publisher=University of California Press|isbn=978-0-520-92884-8|pages=214–}}</ref>; {{Manjurcha|{{ManchuSibeUnicode|ᠮᠣᠩᡤᠣ<br />ᠵᡠᡵᡤᠠᠨ}}|v=monggo jurgan}}, tarjimasi: Mo'g'ul boshqarmasi) nomi ostida 1636-yilda ta'sis etilgan. 1639-yilda boshqarma nomi oʻzgartirildi. Xitoy tilida “Lifan Yuan”, manjur tilida “Tulergi golo be dasara jurgan” shaklida ifodalandi. Manjurcha nomi tom ma'noda chekka hududlarni boshqarish bo'limi degan ma'noni anglatadi.<ref>The Imperial Moment, by Kimberly Kagan, p97</ref> Sin sulolasi islohoti yoki yangi siyosatlar davrida boshqarma nomi 1907-yilda Lifan vazirligiga ({{Xitoycha|理藩部|3=Lǐfān Bù}}) o'zgartirildi va 1912-yilda Sin sulolasining yakunigacha mavjud edi. == Vazifalari == Zongli Yamen lavozimi tashkil etilishidan oldin hukumat imperiyaning Rossiya bilan [[Nerchinsk shartnomasi|Nerchinsk]] va Kyaxta shartnomalari asosidagi munosabatlarini ham nazorat qilgan<ref>{{Cite journal|last=Akifumi|first1=Shiyoya|title=The Treaty of Ghulja reconsidered: Imperial Russian diplomacy toward Qing China in 1851|journal=Journal of Eurasian Studies|date=2019|volume=10|issue=2|pages=147–158|doi=10.1177/1879366519842882|url=https://journals.sagepub.com/doi/pdf/10.1177/1879366519842882}}</ref>. Lifan Yuan tarkibi faqat [[Sakkiz bayroqlar|sakkiz bayroq]] a'zolaridan iborat edi. Lifan Yuan Sin sulolasining tashqi siyosat bo'limi bilan taqqoslanadigan ma'muriy idora edi. Lifan yuan a'zolari Ichki shaharning janubi-sharqiy qismida joylashgan, keyinchalik rus yotoqxonasi sifatida ham tanilgan ({{Lang-zh|俄羅斯館}}) tarjimonlar byurosiga joylashtirildi ({{Xitoycha|會同館|3=Huìtóng Guǎn}}). Uni albazinliklar yashagan “shimoliy pavilon”dan (北館 ''pei kuan'') farqlash uchun uni “janubiy pavilon” (南館 ''nan kuan'') deb ham atashgan. Kyaxta shartnomasidan keyin bu qarorgoh doimiy bo'lib qoldi. Bu joyda manjyrlarga rus tilida gapirishni o'rgatadigan Rus tili instituti ham bor edi ({{Xitoycha|俄羅斯文館|3=Éluósī Wénguǎn}}). Ushbu institut 1708-yilda tashkil etilgan va 1862-yilda yangi tashkil etilgan Tongven Guan tarkibiga kiritilgan. Lifan yuan taxminan Xuanchjen yuanning ({{Xitoycha|宣政院|3=Xuānzhèngyuàn}}) Sin versiyasi yoki Mo'g'ullar boshchiligidagi [[Yuan (sulola)|Yuan sulolasi]] tomonidan Tibetdagi ishlarni boshqarish uchun tashkil etilgan Buddist va Tibet ishlari byurosiga ham o'xshash edi<ref>State and Ethnicity in China's Southwest, by Xiaolin Guo, p29</ref>. Uni [[Min (sulola)|Min sulolasi]] davrida barcha tashqi aloqalarni boshqaruvchi an'anaviy Xitoy instituti bo'lgan marosimlar vazirligidan farqlash kerak. Sin marosimlar kengashi janubiy va sharqdagi vassal mamlakatlari [[Choson]] (Koreya), [[Nguyenlar|Nguyen sulolasi]] (Vyetnam), Ryukyu qirolligi, Golland va inglizlar kabi dengiz orqali kelgan g'arbiy xalqlar bilan shug'ullanish vazifalarini bajargan. Lifan Yuan Mo'g'ullar bilan munosabatlarni tartibga solish uchun [[Hong Tayji]] davrida tashkil etilgan. Sin sulolasi tashkil etilgandan so'ng u mo'g'ullar, ruslar, shimol va g'arbdagi boshqa ichki Osiyo xalqlari bilan aloqa qilish uchun alohida muassasa bo'lib qoldi. 1861-yilda tashqi aloqalarni olib borish maqsadida u Zongli Yamen idorasi bilan almashtirildi. == Manbalar == {{Manbalar}} == Adabiyotlar == ** Mayers, William Frederick. ''The Chinese Government: A Manual of Chinese Titles, Categorically Arranged and Explained, with an Appendix.'' 3rd edition revised by G.M.H. Playfair ed. Shanghai: Kelly & Walsh, 1897; reprint, Taipei: Ch'eng-Wen Pub. Co., 1966. ** Brunnert, S., V. V. Hagelstrom, and N. F. Kolesov. ''Present Day Political Organization of China.'' Translated by Andrei Terent'evich Biel'chenko and Edward Eugene Moran. Shanghai: Kelly and Walsh Limited, 1912. ** March, G. Patrick, ''Eastern Destiny: Russia in Asia and the North Pacific, 1996.'' {{Qing dynasty topics}}{{Inner Asia}}{{Tibet topics}} [[Turkum:Sin sulolasi]] [[Turkum:Mansablar]] 9e0gndblq84f0zzhqu20jgg2bvf2or7 2817107 2817106 2022-08-29T09:43:27Z Laziz Baxtiyorov 56023 wikitext text/x-wiki '''Lifan yuan''' ({{zh|c=理藩院|p=Lǐfān Yuàn}}; Manjurcha: ᡨᡠᠯᡝᡵᡤᡳ<span title="Manchu-language text"><span lang="mnc" style="font-style: normal;"><span class="font-mong-mnc" style="display:inline-block; font-weight:normal; font-size: 1.25em; line-height: 1.25em; -webkit-writing-mode: vertical-lr; -o-writing-mode: vertical-lr; -ms-writing-mode: tb-lr; writing-mode: tb-lr; writing-mode: vertical-lr; vertical-align:text-top; ">ᡤᠣᠯᠣᠪᡝᡩᠠᠰᠠᡵᠠ</span></span></span>ᠵᡠᡵᡤᠠᠨ &#x2002;[[:en:Transliterations_of_Manchu|Möllendorff]]<span>: </span>''tulergi golo be dasara jurgan''; [[Moʻgʻulcha|Moʻgʻulcha]]: Gadaad Mongolin tөriyg zasax yavdlin yaam, ''γadaγadu mongγul un törü-yi jasaqu yabudal-un yamun'') Lifan Yuan Xitoyning [[Sin (sulola)|Sin sulolasi]] hukumatidagi agentlik boʻlib, [[Mo'g'uliston]] kabi imperiyaning Ichki Osiyo hududlarini boshqargan va [[Tibet muxtor rayoni|Tibetdagi]] [[Amban|Ambanlarning]] tayinlanishini nazorat qilgan. == Nom == Lifan Yuan nomi [[Ingliz tili|ingliz]] tiliga turli xil tarjimalarga ega. Jumladan ''Milliy ozchiliklar ishlari boʻyicha kengash (Board for National Minority Affairs)''<ref>The biographies of the Dalai Lamas By Hanzhang Ya, P33</ref>, ''Hududiy ishlar sudi (Court of Territorial Affairs)''<ref>Opium and the limits of empire: drug prohibition in the Chinese interior … By David Anthony Bello, P65</ref>, ''Chet hududlarni boshqarish kengashi (Board for the Administration of Outlying Regions)''<ref>Political frontiers, ethnic boundaries, and human geographies in Chinese history By Nicola Di Cosmo, Don J. Wyatt, P367</ref>, ''Knyazliklar bilan aloqalar boshqarmasi (Office for Relations with Principalities)''<ref>Imperial China 900-1800 By Frederick W. Mote, P868</ref>, ''Ofis Barbar nazorati (Office of Barbarian Control)''<ref>Sino-Russian Relations: A Short History By R. K. I. Quested, P46</ref>, ''Moʻgʻul va Tibet ishlari boʻlimi (Office of Mongolian and Tibetan Affairs)''<ref>Traditional government in imperial China: a critical analysis By Mu Qian, Mu Ch’ien, George Oakley Totten, P135</ref> va ''mustamlaka ishlari boʻyicha amaldor (Court of Colonial Affairs)''<ref name="Coleman 2014">{{Kitob manbasi|title=Making the State on the Sino-Tibetan Frontier: Chinese Expansion and Local Power in Batang, 1842-1939|last=Coleman|first=William M., IV|date=2014|page=193-194|url=https://core.ac.uk/download/pdf/161446273.pdf}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=China - The Qing empire|url=https://www.britannica.com/place/China/The-Qing-empire|ish=Encyclopedia Britannica|kirish sanasi=8 May 2020|til=en}}</ref> va boshqalar. Ofis dastlab moʻgʻulcha Yamen ({{Xitoycha|蒙古衙門|3=Měnggǔ Yámén}}<ref name="Crossley2000">{{Kitob manbasi|last=Pamela Kyle Crossley|title=A Translucent Mirror: History and Identity in Qing Imperial Ideology|url=https://books.google.com/books?id=Wn4iv_RJv8oC&dq=Tusiyetu+khan&pg=PA214|date=15 February 2000|publisher=University of California Press|isbn=978-0-520-92884-8|pages=214–}}</ref>; {{Manjurcha|{{ManchuSibeUnicode|ᠮᠣᠩᡤᠣ<br />ᠵᡠᡵᡤᠠᠨ}}|v=monggo jurgan}}, tarjimasi: Moʻgʻul boshqarmasi) nomi ostida 1636-yilda taʼsis etilgan. 1639-yilda boshqarma nomi oʻzgartirildi. Xitoy tilida „Lifan Yuan“, manjur tilida „Tulergi golo be dasara jurgan“ shaklida ifodalandi. Manjurcha nomi tom maʼnoda chekka hududlarni boshqarish boʻlimi degan maʼnoni anglatadi.<ref>The Imperial Moment, by Kimberly Kagan, p97</ref> Sin sulolasi islohoti yoki yangi siyosatlar davrida boshqarma nomi 1907-yilda Lifan vazirligiga ({{Xitoycha|理藩部|3=Lǐfān Bù}}) oʻzgartirildi va 1912-yilda Sin sulolasining yakunigacha mavjud edi. == Vazifalari == Zongli Yamen lavozimi tashkil etilishidan oldin hukumat imperiyaning Rossiya bilan [[Nerchinsk shartnomasi|Nerchinsk]] va Kyaxta shartnomalari asosidagi munosabatlarini ham nazorat qilgan<ref>{{Cite journal|last=Akifumi|first1=Shiyoya|title=The Treaty of Ghulja reconsidered: Imperial Russian diplomacy toward Qing China in 1851|journal=Journal of Eurasian Studies|date=2019|volume=10|issue=2|pages=147–158|doi=10.1177/1879366519842882|url=https://journals.sagepub.com/doi/pdf/10.1177/1879366519842882}}</ref>. Lifan Yuan tarkibi faqat [[Sakkiz bayroqlar|sakkiz bayroq]] aʼzolaridan iborat edi. Lifan Yuan Sin sulolasining tashqi siyosat boʻlimi bilan taqqoslanadigan maʼmuriy idora edi. Lifan yuan aʼzolari Ichki shaharning janubi-sharqiy qismida joylashgan, keyinchalik rus yotoqxonasi sifatida ham tanilgan ({{Lang-zh|俄羅斯館}}) tarjimonlar byurosiga joylashtirildi ({{Xitoycha|會同館|3=Huìtóng Guǎn}}). Uni albazinliklar yashagan „shimoliy pavilon“dan (北館 ''pei kuan'') farqlash uchun uni „janubiy pavilon“ (南館 ''nan kuan'') deb ham atashgan. Kyaxta shartnomasidan keyin bu qarorgoh doimiy boʻlib qoldi. Bu joyda manjyrlarga rus tilida gapirishni oʻrgatadigan Rus tili instituti ham bor edi ({{Xitoycha|俄羅斯文館|3=Éluósī Wénguǎn}}). Ushbu institut 1708-yilda tashkil etilgan va 1862-yilda yangi tashkil etilgan Tongven Guan tarkibiga kiritilgan. Lifan yuan taxminan Xuanchjen yuanning ({{Xitoycha|宣政院|3=Xuānzhèngyuàn}}) Sin versiyasi yoki Moʻgʻullar boshchiligidagi [[Yuan (sulola)|Yuan sulolasi]] tomonidan Tibetdagi ishlarni boshqarish uchun tashkil etilgan Buddist va Tibet ishlari byurosiga ham oʻxshash edi<ref>State and Ethnicity in Chinaʼs Southwest, by Xiaolin Guo, p29</ref>. Uni [[Min (sulola)|Min sulolasi]] davrida barcha tashqi aloqalarni boshqaruvchi anʼanaviy Xitoy instituti boʻlgan marosimlar vazirligidan farqlash kerak. Sin marosimlar kengashi janubiy va sharqdagi vassal mamlakatlari [[Choson]] (Koreya), [[Nguyenlar|Nguyen sulolasi]] (Vyetnam), Ryukyu qirolligi, Golland va inglizlar kabi dengiz orqali kelgan gʻarbiy xalqlar bilan shugʻullanish vazifalarini bajargan. Lifan Yuan Moʻgʻullar bilan munosabatlarni tartibga solish uchun [[Hong Tayji]] davrida tashkil etilgan. Sin sulolasi tashkil etilgandan soʻng u moʻgʻullar, ruslar, shimol va gʻarbdagi boshqa ichki Osiyo xalqlari bilan aloqa qilish uchun alohida muassasa boʻlib qoldi. 1861-yilda tashqi aloqalarni olib borish maqsadida u Zongli Yamen idorasi bilan almashtirildi. == Manbalar == {{Manbalar}} == Adabiyotlar == ** Mayers, William Frederick. ''The Chinese Government: A Manual of Chinese Titles, Categorically Arranged and Explained, with an Appendix.'' 3rd edition revised by G.M.H. Playfair ed. Shanghai: Kelly & Walsh, 1897; reprint, Taipei: Ch’eng-Wen Pub. Co., 1966. ** Brunnert, S., V. V. Hagelstrom, and N. F. Kolesov. ''Present Day Political Organization of China.'' Translated by Andrei Terentʼevich Biel’chenko and Edward Eugene Moran. Shanghai: Kelly and Walsh Limited, 1912. ** March, G. Patrick, ''Eastern Destiny: Russia in Asia and the North Pacific, 1996.'' {{Qing dynasty topics}}{{Inner Asia}}{{Tibet topics}} [[Turkum:Sin sulolasi]] [[Turkum:Mansablar]] 30plcwgc4b7cp3xbdy2qleh8t2and0s 2817110 2817107 2022-08-29T09:45:44Z Laziz Baxtiyorov 56023 wikitext text/x-wiki '''Lifan yuan''' ({{zh|c=理藩院|p=Lǐfān Yuàn}}; Manjurcha: ᡨᡠᠯᡝᡵᡤᡳ<span title="Manchu-language text"><span lang="mnc" style="font-style: normal;"><span class="font-mong-mnc" style="display:inline-block; font-weight:normal; font-size: 1.25em; line-height: 1.25em; -webkit-writing-mode: vertical-lr; -o-writing-mode: vertical-lr; -ms-writing-mode: tb-lr; writing-mode: tb-lr; writing-mode: vertical-lr; vertical-align:text-top; ">ᡤᠣᠯᠣᠪᡝᡩᠠᠰᠠᡵᠠ</span></span></span>ᠵᡠᡵᡤᠠᠨ &#x2002;[[:en:Transliterations_of_Manchu|Möllendorff]]<span>: </span>''tulergi golo be dasara jurgan''; [[Moʻgʻulcha|Moʻgʻulcha]]: Gadaad Mongolin tөriyg zasax yavdlin yaam, ''γadaγadu mongγul un törü-yi jasaqu yabudal-un yamun'') Lifan Yuan Xitoyning [[Sin (sulola)|Sin sulolasi]] hukumatidagi agentlik boʻlib, [[Mo'g'uliston]] kabi imperiyaning Ichki Osiyo hududlarini boshqargan va [[Tibet muxtor rayoni|Tibetdagi]] [[Amban|Ambanlarning]] tayinlanishini nazorat qilgan. == Nom == Lifan Yuan nomi [[Ingliz tili|ingliz]] tiliga turli xil tarjimalarga ega. Jumladan ''Milliy ozchiliklar ishlari boʻyicha kengash (Board for National Minority Affairs)''<ref>The biographies of the Dalai Lamas By Hanzhang Ya, P33</ref>, ''Hududiy ishlar sudi (Court of Territorial Affairs)''<ref>Opium and the limits of empire: drug prohibition in the Chinese interior … By David Anthony Bello, P65</ref>, ''Chet hududlarni boshqarish kengashi (Board for the Administration of Outlying Regions)''<ref>Political frontiers, ethnic boundaries, and human geographies in Chinese history By Nicola Di Cosmo, Don J. Wyatt, P367</ref>, ''Knyazliklar bilan aloqalar boshqarmasi (Office for Relations with Principalities)''<ref>Imperial China 900-1800 By Frederick W. Mote, P868</ref>, ''Ofis Barbar nazorati (Office of Barbarian Control)''<ref>Sino-Russian Relations: A Short History By R. K. I. Quested, P46</ref>, ''Moʻgʻul va Tibet ishlari boʻlimi (Office of Mongolian and Tibetan Affairs)''<ref>Traditional government in imperial China: a critical analysis By Mu Qian, Mu Ch’ien, George Oakley Totten, P135</ref> va ''mustamlaka ishlari boʻyicha amaldor (Court of Colonial Affairs)''<ref name="Coleman 2014">{{Kitob manbasi|title=Making the State on the Sino-Tibetan Frontier: Chinese Expansion and Local Power in Batang, 1842-1939|last=Coleman|first=William M., IV|date=2014|page=193-194|url=https://core.ac.uk/download/pdf/161446273.pdf}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=China - The Qing empire|url=https://www.britannica.com/place/China/The-Qing-empire|ish=Encyclopedia Britannica|kirish sanasi=8 May 2020|til=en}}</ref> va boshqalar. Ofis dastlab moʻgʻulcha Yamen ({{Xitoycha|蒙古衙門|3=Měnggǔ Yámén}}<ref name="Crossley2000">{{Kitob manbasi|last=Pamela Kyle Crossley|title=A Translucent Mirror: History and Identity in Qing Imperial Ideology|url=https://books.google.com/books?id=Wn4iv_RJv8oC&dq=Tusiyetu+khan&pg=PA214|date=15 February 2000|publisher=University of California Press|isbn=978-0-520-92884-8|pages=214–}}</ref>; {{Manjurcha|{{ManchuSibeUnicode|ᠮᠣᠩᡤᠣ<br />ᠵᡠᡵᡤᠠᠨ}}|v=monggo jurgan}}, tarjimasi: Moʻgʻul boshqarmasi) nomi ostida 1636-yilda taʼsis etilgan. 1639-yilda boshqarma nomi oʻzgartirildi. Xitoy tilida „Lifan Yuan“, manjur tilida „Tulergi golo be dasara jurgan“ shaklida ifodalandi. Manjurcha nomi tom maʼnoda chekka hududlarni boshqarish boʻlimi degan maʼnoni anglatadi.<ref>The Imperial Moment, by Kimberly Kagan, p97</ref> Sin sulolasi islohoti yoki yangi siyosatlar davrida boshqarma nomi 1907-yilda Lifan vazirligiga ({{Xitoycha|理藩部|3=Lǐfān Bù}}) oʻzgartirildi va 1912-yilda Sin sulolasining yakunigacha mavjud edi. == Vazifalari == Zongli Yamen lavozimi tashkil etilishidan oldin hukumat imperiyaning Rossiya bilan [[Nerchinsk shartnomasi|Nerchinsk]] va Kyaxta shartnomalari asosidagi munosabatlarini ham nazorat qilgan<ref>{{Cite journal|last=Akifumi|first1=Shiyoya|title=The Treaty of Ghulja reconsidered: Imperial Russian diplomacy toward Qing China in 1851|journal=Journal of Eurasian Studies|date=2019|volume=10|issue=2|pages=147–158|doi=10.1177/1879366519842882|url=https://journals.sagepub.com/doi/pdf/10.1177/1879366519842882}}</ref>. Lifan Yuan tarkibi faqat [[Sakkiz bayroqlar|sakkiz bayroq]] aʼzolaridan iborat edi. Lifan Yuan Sin sulolasining tashqi siyosat boʻlimi bilan taqqoslanadigan maʼmuriy idora edi. Lifan yuan aʼzolari Ichki shaharning janubi-sharqiy qismida joylashgan, keyinchalik rus yotoqxonasi sifatida ham tanilgan ({{Lang-zh|俄羅斯館}}) tarjimonlar byurosiga joylashtirildi ({{Xitoycha|會同館|3=Huìtóng Guǎn}}). Uni albazinliklar yashagan „shimoliy pavilon“dan (北館 ''pei kuan'') farqlash uchun uni „janubiy pavilon“ (南館 ''nan kuan'') deb ham atashgan. Kyaxta shartnomasidan keyin bu qarorgoh doimiy boʻlib qoldi. Bu joyda manjyrlarga rus tilida gapirishni oʻrgatadigan Rus tili instituti ham bor edi ({{Xitoycha|俄羅斯文館|3=Éluósī Wénguǎn}}). Ushbu institut 1708-yilda tashkil etilgan va 1862-yilda yangi tashkil etilgan Tongven Guan tarkibiga kiritilgan. Lifan yuan taxminan Xuanchjen yuanning ({{Xitoycha|宣政院|3=Xuānzhèngyuàn}}) Sin versiyasi yoki Moʻgʻullar boshchiligidagi [[Yuan (sulola)|Yuan sulolasi]] tomonidan Tibetdagi ishlarni boshqarish uchun tashkil etilgan Buddist va Tibet ishlari byurosiga ham oʻxshash edi<ref>State and Ethnicity in Chinaʼs Southwest, by Xiaolin Guo, p29</ref>. Uni [[Min (sulola)|Min sulolasi]] davrida barcha tashqi aloqalarni boshqaruvchi anʼanaviy Xitoy instituti boʻlgan marosimlar vazirligidan farqlash kerak. Sin marosimlar kengashi janubiy va sharqdagi vassal mamlakatlari [[Choson]] (Koreya), [[Nguyenlar|Nguyen sulolasi]] (Vyetnam), Ryukyu qirolligi, Golland va inglizlar kabi dengiz orqali kelgan gʻarbiy xalqlar bilan shugʻullanish vazifalarini bajargan. Lifan Yuan Moʻgʻullar bilan munosabatlarni tartibga solish uchun [[Hong Tayji]] davrida tashkil etilgan. Sin sulolasi tashkil etilgandan soʻng u moʻgʻullar, ruslar, shimol va gʻarbdagi boshqa ichki Osiyo xalqlari bilan aloqa qilish uchun alohida muassasa boʻlib qoldi. 1861-yilda tashqi aloqalarni olib borish maqsadida u Zongli Yamen idorasi bilan almashtirildi. == Manbalar == {{Manbalar}} == Adabiyotlar == ** Mayers, William Frederick. ''The Chinese Government: A Manual of Chinese Titles, Categorically Arranged and Explained, with an Appendix.'' 3rd edition revised by G.M.H. Playfair ed. Shanghai: Kelly & Walsh, 1897; reprint, Taipei: Ch’eng-Wen Pub. Co., 1966. ** Brunnert, S., V. V. Hagelstrom, and N. F. Kolesov. ''Present Day Political Organization of China.'' Translated by Andrei Terentʼevich Biel’chenko and Edward Eugene Moran. Shanghai: Kelly and Walsh Limited, 1912. ** March, G. Patrick, ''Eastern Destiny: Russia in Asia and the North Pacific, 1996.'' {{Sin sulolasi maqolalari}}{{Inner Asia}}{{Tibet topics}} [[Turkum:Sin sulolasi]] [[Turkum:Mansablar]] coudsmxtu3yzt0zxtaw3heymq7bojbc Khoshut Khanate 0 728333 2816971 2592850 2022-08-29T07:26:28Z Panda D 74095 Sahifa TOʻMning [[VP:M8|M8]]: Avvaldan mavjud maqolaning nusxasi boʻlgan maqola bandiga binoan tezda oʻchirishga nomzod sifatida koʻrsatildi. wikitext text/x-wiki {{tezda oʻchirishga|[[VP:M8|M8]]: Avvaldan mavjud maqolaning nusxasi boʻlgan maqola}} {{Davlat bilgiqutisi|davlat_nomi_toʻliq=Xoshut xonligi|milliy_nomi=和碩特汗國|yil_boshlanishi=1642|year_end=1717|status=Ko`chmanchilar imperiyasi|din=Tibet buddizmi|tasvir_xarita=Mongolia_XVII.png|tasvir_xarita_caption=Xoshut xonligi xaritasi|today=Xitoy hududi}} '''Xoshut xonligi''' — 1642—1717-yillarda [[Tibet togʻligi|Tibet platosida]] joylashgan [[Oyrotlar]] xonligi. == Nomi == U, shuningdek, Xeshuote xonligi (和碩特汗國), Xoshut davlati yoki Quoshote xonligi deb ham ataladi. Lotin alifbosida Xoshud deb yoziladi. == Tarixi == [[Yuan (sulola)|Yuan sulolasi]] davrida Tibet mo'g'ullar tomonidan bosib olinadi. 1642-yilda Xoshut xonligi mahalliy Xoshut shahzodasi va Yuqori Mo'g'ullar rahbari Gushi Xon tomonidan tashkil etilgan. U Tibet rahbari 5-Dalay Lamaning siyosiy va ruhiy hokimiyati ostida Tibetni qayta birlashtirdi. Dalay Lama va uning hamkasblari Gushi Xon bilan bog'liq bo'lmagan Ganden Phodrang deb ataladigan fuqarolik davlat organini tashkil qildilar. Xoshut xonligi 1717-yilda [[Jungʻor xonligi|Jung'or xonligi]] qo'shinlari tomonidan bosib olindi. Jung`orlar Xoshut xonligining so'nggi hukmdori Lxa-bzang Xon tomonidan qo`llanayotgan [[Dalaylama|Dalay Lama]] lavozimiga da'vogar Yeshe Gyatsoni taxtdan ag'darishdi. Jung`orlar oʻz navbatida 1720-yilda [[Sin (sulola)|Sin sulolasining]] harbiy qoʻshinlari tomonidan Tibetdan quvib chiqarildi va Tibet Sin imperiyasi bilan birlashtirildi. == Xoshut xonligi xonlari == * Gushi Xon : 1642-1655 * Dayan Xon : 1655–1668 (oʻgʻli) * Tenzin Dalay Xon : 1668-1696 (o'g'li) * Tenzin Vangchuk Xon : 1696-1697 (o'g'li) * Lxa-bzang Xon : 1697-1717 (ukasi) == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] owld5l1q2knyeif6zwp3ty5zd96ych3 Javier Pastore 0 728764 2816555 2580668 2022-08-29T01:33:59Z Akobirolmasov diplomat 74881 „[[:en:Special:Redirect/revision/1106164247|Javier Pastore]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Javier Pastore|tasvir=PSG-Shakhter15 (12).jpg|izoh=Pastore Paris Saint-Germain tarkibida 2015-yil|toʻliqism=Javier Matías Pastore<ref>{{cite web |url=https://www.asroma.com/en/news/2018/9/champions-league-squad-list-submitted |title=Champions League squad list submitted |publisher=A.S. Roma |date=3 September 2018 |access-date=30 January 2019}}</ref>|tavallud_sana={{Birth date and age|1989|6|20|df=y}}<ref>{{cite web |title=FIFA World Cup South Africa 2010 List of Players |url=https://www.fifa.com/mm/document/tournament/competition/01/22/85/78/fwc_2010_squadlists.pdf |website=FIFA |archive-url=https://web.archive.org/web/20190110055019/https://www.fifa.com/mm/document/tournament/competition/01/22/85/78/fwc_2010_squadlists.pdf |archive-date=10 January 2019 |url-status=dead |page=2}}</ref>|tavallud_joyi=Córdoba, {{ARG}}|boʻyi=1.87 m|pozitsiya=[[Attacking midfielder]]|joriyklub=[[Elche CF|Elche]]|klubraqami=7|yoshlikyillari1=2002–2007|yoshlikklublari1=[[Talleres de Córdoba|Talleres]]|yillar1=2007–2008|klublar1=[[Talleres de Córdoba|Talleres]]|isht1=5|gollar1=0|yillar2=2008–2009|klublar2=[[Club Atlético Huracán|Huracán]]|isht2=31|gollar2=8|yillar3=2009–2011|klublar3=[[Palermo F.C.|Palermo]]|isht3=69|gollar3=14|yillar4=2011–2018|klublar4=[[Paris Saint-Germain F.C.|Paris Saint-Germain]]|isht4=186|gollar4=29|yillar5=2018–2021|klublar5=[[A.S. Roma|Roma]]|isht5=30|gollar5=3|yillar6=2021–|klublar6=[[Elche CF|Elche]]|isht6=14|gollar6=0|milliyyillar1=2010–2017|milliyjamoa1=Argentina milliy terma jamoasi|milliyisht1=29|milliygollar1=2|club-update=23:39, 22-avgust 2022-yl (UTC)}} '''Javier Matías Pastore''' (1989 yil 20 iyunda tug'ilgan) - argentinalik [[Futbol|futbolchi]], [[La Liga|La Liganing]] " [[Elche CF|Elche]] " klubida [[Yarimhimoyachi (futbol)|hujumkor yarim himoyachi]] sifatida o'ynaydi. Pastore klubdagi faoliyatini Talleresda, so‘ngra o‘z vatani Argentinada “ Hurakan ”da boshlagan, 2009-yilda 4,7 million evro evaziga [[Serie A|A Seriyaning “]] [[Palermo (futbol klubi)|Palermo]] ” jamoasiga o‘tgan<ref name="Zamparinilegalaction" />. 2011-yilda Fransiyaning “ [[Paris Saint-Germain FC|Pari Saint-Germain” klubi]] uni 39,8 mllion yevroga sotib olgan edi<ref name="Zamparinilegalaction">{{Yangiliklar manbasi |date=3 September 2011 |title=Zamparini:" ricattato |language=it |work=La Repubblica |url=http://ricerca.repubblica.it/repubblica/archivio/repubblica/2011/09/03/zamparini.html |access-date=4 September 2011}}</ref>. U 2018-yilda 24,7 million yevro evaziga " [[Roma (futbol klubi)|Roma]] "ga o'tgunga qadar klub bilan ko'plab ichki sovrinlarni qo'lga kiritgan, jumladan beshta Liga 1 unvonini ham qo'lga kiritgan. Pastore xalqaro miqyosda 2010-yilda katta debyut qilgan va o'shandan beri o'z mamlakati uchun 20 dan ortiq o'yinda qatnashgan. U Argentina terma jamoasini [[FIFA Jahon chempionati 2010|2010-yilgi FIFA Jahon kubogi]] va uchta Amerika kubogida himoya qilgan va [[CONMEBOL Amerika kubogi 2015|2015]]-2016 yillarda oxirgi musobaqaning ketma-ket final bosqichiga chiqqan. == Xalqaro maydonlarda == [[Argentina milliy futbol terma jamoasi|Argentina terma jamoasi]] bosh murabbiyi [[Diego Maradona]] [[Serie A|A Seriyadagi]] birinchi mavsumdagi qator yaxshi o'yinlaridan so'ng Pastoreni 2009-yilning 22-dekabrida Kataloniya "milliy" jamoasiga qarshi norasmiy o'rtoqlik uchrashuviga chaqirdi. Pastore ikkinchi bo‘limda zaxiradan maydonga tushib, o‘yinda gol urdi. Keyinroq Maradona Pastoreni yana [[Germaniya milliy futbol terma jamoasi|Germaniyaga]] qarshi o'rtoqlik o'yiniga chaqirdi, ammo maydonga tushmadi. Uning rasmiy debyuti 2010-yilning 25-mayida Kanadaga qarshi o‘yinda bo‘lib o‘tgan va keyinchalik Maradona tomonidan Argentina terma jamoasining [[FIFA Jahon chempionati 2010|2010-yilgi FIFA Jahon chempionati]] uchun 23 kishilik tarkibiga kiritilgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://de.fifa.com/worldcup/awards/bestyoungplayer/news/newsid=1255268/index.html#wm%20debut%20pastore%20ki%20beeindruckend|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100715172946/http://de.fifa.com/worldcup/awards/bestyoungplayer/news/newsid=1255268/index.html#wm%20debut%20pastore%20ki%20beeindruckend|arxivsana=15 July 2010|sarlavha=FIFA Fussball-Weltmeisterschaft Russland 2018™ - FIFA.com|nashriyot=FIFA.com}}</ref>. 22-iyun kuni u futbol bo'yicha [[FIFA Jahon chempionati|jahon chempionatidagi]] debyutini o'tkazdi va u Serxio Aguero o'rniga Gretsiyaga qarshi 77-daqiqada maydonga tushdi. O'yinda Argentina 2:0 hisobida g'alaba qozondi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.goal.com/en/news/1863/world-cup-2010/2010/06/22/1990100/world-cup-2010-greece-0-2-argentina-second-half-goals-doom|sarlavha=World Cup 2010: Greece 0-2 Argentina: Martin Demichelis & Martin Palermo Send Europeans Home - Goal.com|sana=22 June 2010}}</ref>. 27-iyun kuni u yana [[Meksika milliy futbol terma jamoasi|Meksikaga]] qarshi 87-daqiqada almashtirildi, bu safar Maksi Rodriges o'rniga maydonga tushdi. O'yinda Argentina 3:1 hisobida g'alaba qozondi<ref>{{Veb manbasi|url=http://espnfc.com/report?gameId=264110|sarlavha=Argentina vs. Mexico - Football Match Report - June 27, 2010 - ESPN}}</ref>. Pastoreni bosh murabbiy Serxio Batista Argentina terma jamoasining 2011-yilgi Amerika kubogi uchun o‘z maydonida bo‘ladigan 23 kishilik tarkibiga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.independent.co.uk/sport/football/international/copa-america-argentina-squad-preview-2299050.html|sarlavha=Copa America: Argentina squad preview|ish=The Independent|muallif=Tim Sturtridge|sana=19 June 2011|kirish sanasi=27 April 2019}}</ref>. Argentina terma jamoasi chorak finalda chempion [[Urugvay milliy futbol terma jamoasi|Urugvayga]] penaltilar seriyasida mag‘lub bo‘ldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Edwards |first=Daniel |date=17 July 2011 |title=Argentina 1–1 Uruguay (AET, 4–5 pens.): Carlos Tevez penalty miss proves costly as hosts crash out of Copa America |publisher=Goal.com |url=http://www.goal.com/en/match/argentina-vs-uruguay/1064737/report |access-date=20 June 2015}}</ref>. Pastore 2015-yil 31-mart kuni Nyu-Jersidagi [[MetLife Stadium|MetLife stadionida]] Ekvadorga qarshi o‘rtoqlik o‘yinida 2:1 hisobida g‘alaba qozongan holda o‘zining birinchi xalqaro golini kiritdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.beinsports.com/us/soccer/video/argentina-2-ecuador-1-javier-pastore-the-hero/45937|sarlavha=Argentina 2 Ecuador 1: Javier Pastore the Hero|nashriyot=beinsports.com|muallif=Sacha Pisani|sana=1 April 2015|kirish sanasi=28 April 2019}}</ref>. O'sha yilning oxirida Pastore murabbiy Xerardo Martino tomonidan [[CONMEBOL Amerika kubogi 2015|2015-yilgi Amerika Kubogi]]<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=27 May 2015 |title=Gerardo Martino confirmó la lista de 23 convocados y mantuvo a Casco para la Copa América |language=es |trans-title=Gerardo Martino confirmed list of 23 selected and kept Casco for the Copa América |publisher=[[La Nación]] |url=http://canchallena.lanacion.com.ar/1796405-gerardo-martino-confirmo-la-lista-de-23-convocados-y-mantuvo-a-casco-para-la-copa-america |access-date=27 May 2015}}</ref> uchun tanlangan va [[La Serena|La Serenada]] Paragvayga qarshi jamoaning ochilish uchrashuvida boshlangan<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=13 June 2015 |title=Argentina 2-2 Paraguay |work=BBC |url=https://www.bbc.com/sport/0/football/33081605 |access-date=13 June 2015}}</ref>. Yarim final bosqichida [[Angel Di Maria|Pastore]] jamoasining ikkinchi golini urdi va Argentina terma jamoasi Paragvayni 6:1 hisobida mag'lub etib, turnir finaliga chiqdi <ref>{{Yangiliklar manbasi |date=1 July 2015 |title=Argentina 6-1 Paraguay |work=BBC |url=https://www.bbc.com/sport/0/football/33085956}}</ref>. 4-iyul kuni mezbon Chiliga qarshi kechgan finalda Pastore 81-daqiqada Ever Banega o'rniga maydonga tushdi; Qo'shimcha bo'limdan keyin 0:0 hisobidagi durangdan so'ng, Chili penaltilar seriyasida 4:1 hisobida g'alaba qozonib, chempionlikni qo'lga kiritd<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bbc.com/sport/0/football/33085977|sarlavha=Chile 0 Argentina 0 (4-1 on pens)|sana=5 July 2015|ish=BBC Sport|kirish sanasi=14 July 2015}}</ref>i. 2016-yilda Pastore Argentina terma jamoasining Centenario kubogi uchun 23 kishilik tarkibiga kiritildi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.afa.com.ar/4364/los-23-para-la-copa-america|sarlavha=Los 23 para la Copa América|nashriyot=afa.com|til=es|kirish sanasi=23 September 2018}}</ref>. Argentina finalga chiqdi, faqat Chiliga penaltilar seriyasida yana mag'lub bo'ldi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.theguardian.com/football/live/2016/jun/26/copa-america-2016-final-argentina-chile-live-score|sarlavha=Chile beat Argentina on penalties to win Copa América – as it happened|ish=The Guardian|sana=27 June 2016|kirish sanasi=29 June 2016}}</ref>. == O'yin uslubi == Mukammal dribling mahorati va yaqin nazoratga ega Pastore gol urish va gol urish qobiliyati tufayli bir nechta hujumkor rollarda o'ynashga qodir. U o'zining ko'rish qobiliyati, uzatmalari va masofadan zarba berish qobiliyati tufayli odatda [[Yarimhimoyachi (futbol)|hujumkor yarim himoyachi]] sifatida joylashtirilgan bo'lsa-da, u [[Yarimhimoyachi (futbol)|qanot himoyachisi]], [[Hujumchi (futbol)|yordamchi hujumchi]] yoki hatto [[Hujumchi (futbol)|hujumchi]] sifatida ham harakat qila oladi va ko'proq [[Yarimhimoyachi (futbol)|o'rta himoyada]] joylashgan. Vaqti-vaqti bilan [[Yarimhimoyachi (futbol)|markaziy yarim himoyachi]], [[Yarimhimoyachi (futbol)|chuqur pleymeyker]] yoki hatto [[Yarimhimoyachi (futbol)|mezzala rolini o'ynaydi]]<ref name="Pastore signs for Roma">{{Veb manbasi|url=http://www.asroma.com/en/news/2018/6/javier-pastore-signs-for-as-roma|sarlavha=Javier Pastore signs for AS Roma|ish=asroma.com|til=en|sana=26 June 2018|kirish sanasi=26 June 2018}}</ref> <ref name="Next Generation: Pastore Eleganza e fantasia a Palermo">{{Veb manbasi|url=http://www.gazzetta.it/Calcio/22-09-2009/next-generation-pastore-501370852132.shtml|sarlavha=Next Generation: Pastore Eleganza e fantasia a Palermo|nashriyot=La Gazzetta dello Sport|til=it|muallif=Stefano Cantalupi|sana=22 September 2009|kirish sanasi=10 August 2015}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=http://archiviostorico.gazzetta.it/2010/giugno/07/Dai_Zamparini_prendi_Amauri__ga_10_100607050.shtml?refresh_ce-cp|sarlavha="Dai, Zamparini prendi Amauri"|nashriyot=La Gazzetta dello Sport|til=it|muallif=Luca Calamai|sana=7 June 2010|kirish sanasi=10 August 2015}}</ref> <ref name="corrieredellosport.it">{{Veb manbasi|url=http://www.corrieredellosport.it/calcio/2009/05/13-68024/Pastore,+futuro+in+Europa+per+il+talento+argentino|sarlavha=Pastore, futuro in Europa per il talento argentino|nashriyot=Il Corriere dello Sport|til=it|muallif=Stefano Chioffi|sana=13 May 2009|kirish sanasi=10 August 2015|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160514032452/http://www.corrieredellosport.it/calcio/2009/05/13-68024/Pastore,+futuro+in+Europa+per+il+talento+argentino|arxivsana=14 May 2016}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.espn.com/soccer/blog/name/93/post/1840026/headline|sarlavha=Javier Pastore under pressure to justify his worth at PSG|nashriyot=ESPN FC|muallif=James Horncastle|sana=22 October 2012|kirish sanasi=30 September 2018}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=https://bleacherreport.com/articles/2577775-what-is-psgs-strongest-midfield-right-now|sarlavha=What Is PSG's Strongest Midfield Right Now?|nashriyot=bleacherreport.com|muallif=Jonathan Johnson|sana=10 October 2015|kirish sanasi=30 September 2018}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.beinsports.com/en/ligue-1/video/javier-pastores-best-moments-in-ligue-1/894688|sarlavha=Javier Pastore's best moments in Ligue 1|nashriyot=beinsports.com|sana=6 June 2018|kirish sanasi=27 April 2019}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=https://fr.sports.yahoo.com/news/foot-ita-serie-l-apos-175900209.html?guccounter=1&guce_referrer=aHR0cHM6Ly93d3cuZ29vZ2xlLmNvbS8&guce_referrer_sig=AQAAABXyoOl9EYpUKUxVS7ADb0G0H1AnsHNGq6FmRXPFH9b0ScLm2iS1oe_jmiWQk-E_3ltH-FVJ-2esfrHfaQQ37Ovb-J-Kajmj1mkcjEAMu8YC2kReLjBNpFRitb_x0rCoAHUMvOjwltaWBxMU5wV7KDMdedl5-xfGztvdF2H_FTz5|sarlavha=Foot - ITA - Serie A : l'AS Rome s'impose facilement contre Cagliari, Javier Pastore buteur|nashriyot=[[L'Équipe|L'Equipe.fr]]|til=fr|sana=27 April 2019|kirish sanasi=27 April 2019}}</ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Cecchini |first=Massimo |date=29 July 2018 |title=Roma, Pastore: "Qui per vincere tutto. Io mezzala? Anche al Psg" |language=it |work=La Gazzetta dello Sport |url=https://www.gazzetta.it/Calcio/Serie-A/Roma/29-07-2018/roma-pastore-qui-vincere-tutto-io-mezzala-anche-psg-2801007863412.shtml |access-date=30 January 2020}}</ref>. == Faoliyat statistikasi == === Klub === {| class="wikitable" style="font-size:100%; text-align: center;" ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" |Mavsum ! colspan="3" |League ! colspan="2" |Cup ! colspan="2" |Continental ! colspan="2" |Jami |- !Chemponat !O'yinlar !Gollar !O'yinlar !Gollar !O'yinlar !Gollar !O'yinlar !Gollar |- |Talleres |2006–07 |Primera B Nacional |5 |0 |0 |0 | colspan="2" |— |5 |0 |- | rowspan="3" |Huracán |2007–08 | rowspan="2" |Argentine Primera División |1 |0 |0 |0 | colspan="2" |— |1 |0 |- |2008–09 |30 |8 |0 |0 | colspan="2" |— |30 |8 |- ! colspan="2" |Jami !31 !8 !0 !0 ! colspan="2" |— !31 !8 |- | rowspan="3" |[[Palermo (futbol klubi)|Palermo]] |2009–10 | rowspan="2" |[[Serie A]] |34 |3 |3 |0 | colspan="2" |— |37 |3 |- |2010–11 |35 |11 |4 |1 |6 |1 |45 |13 |- ! colspan="2" |Jami !69 !14 !7 !1 !6 !1 !82 !16 |- | rowspan="8" |[[Paris Saint-Germain FC|Paris Saint-Germain]] |2011–12 | rowspan="7" |Ligue 1 |33 |13 |3 |1 |7 |2 |43 |16 |- |2012–13 |34 |4 |4 |2 |10 |3 |48 |9 |- |2013–14 |29 |1 |6 |1 |6 |1 |41 |3 |- |2014–15 |34 |5 |7 |1 |10 |0 |51 |6 |- |2015–16 |16 |2 |4 |1 |6 |0 |26 |3 |- |2016–17 |15 |0 |6 |3 |2 |0 |23 |3 |- |2017–18 |25 |4 |9 |1 |3 |0 |37 |5 |- ! colspan="2" |Jami !186 !29 !39 !10 !44 !6 !269 !45 |- | rowspan="4" |[[Roma (futbol klubi)|Roma]] |2018–19 | rowspan="3" |Serie A |14 |3 |2 |1 |1 |0 |17 |4 |- |2019–20 |11 |0 |0 |0 |4 |0 |15 |0 |- |2020–21 |5 |0 |0 |0 |0 |0 |5 |0 |- ! colspan="2" |Jami !30 !3 !2 !1 !5 !0 !37 !4 |- | rowspan="3" |[[Elche CF|Elche]] |2021–22 | rowspan="2" |[[La Liga]] |13 |0 |2 |0 | colspan="2" |— |15 |0 |- |2022–23 |1 |0 |0 |0 | colspan="2" |— |1 |0 |- ! colspan="2" |Jami !14 !0 !2 !0 ! colspan="2" |— !16 !0 |- ! colspan="3" |Umumiy !335 !54 !50 !12 !55 !7 !440 !73 |} === Xalqaro === {| class="wikitable" style="text-align:center" !Milliy terma jamoa ! Yil !Xalqaro o'yinlar !Gollar |- | rowspan="8" | [[Argentina milliy futbol terma jamoasi|Argentina]] | 2010-yil | 4 | 0 |- | 2011-yil | 7 | 0 |- | 2012-yil | 0 | 0 |- | 2013-yil | 0 | 0 |- | 2014-yil | 5 | 0 |- | 2015-yil | 11 | 2 |- | 2016-yil | 0 | 0 |- | 2017-yil | 2 | 0 |- ! colspan="2" | Jami ! 29 ! 2 |} ==== Xalqaro o'yinlarda ==== {| class="wikitable plainrowheaders sortable" !Tartib ! Sana ! Joy ! Raqib ! Hisob ! Natija ! Musobaqa |- | 1. | 2015-yil 31-mart | [[MetLife Stadium|MetLife stadioni]], [[East Rutherford (New Jersey)|Sharqiy Ruterford]], AQSH |{{Fb|ECU}} | align="center" | '''2''' – 1 | align="center" | 2–1 |O'rtoqlik |- | 2. | 2015-yil 30-iyun | Estadio Municipal de Concepción [[Konsepson|, Konseptsion]], Chili |{{Fb|PAR}} | align="center" | '''2''' – 0 | align="center" | 6–1 | Kopa Amerika 2015 |} == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Argentinalik futbolchilar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1989-yilda tugʻilganlar]] t332t9j6owphgg0wourytcjwraqof77 2816556 2816555 2022-08-29T01:35:07Z Akobirolmasov diplomat 74881 xatolar to'g'irlandi wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Javier Pastore|tasvir=PSG-Shakhter15 (12).jpg|izoh=Pastore Paris Saint-Germain tarkibida 2015-yil|toʻliqism=Javier Matías Pastore<ref>{{cite web |url=https://www.asroma.com/en/news/2018/9/champions-league-squad-list-submitted |title=Champions League squad list submitted |publisher=A.S. Roma |date=3 September 2018 |access-date=30 January 2019}}</ref>|tavallud_sana={{Birth date and age|1989|6|20|df=y}}<ref>{{cite web |title=FIFA World Cup South Africa 2010 List of Players |url=https://www.fifa.com/mm/document/tournament/competition/01/22/85/78/fwc_2010_squadlists.pdf |website=FIFA |archive-url=https://web.archive.org/web/20190110055019/https://www.fifa.com/mm/document/tournament/competition/01/22/85/78/fwc_2010_squadlists.pdf |archive-date=10 January 2019 |url-status=dead |page=2}}</ref>|tavallud_joyi=Córdoba, {{ARG}}|boʻyi=1.87 m|pozitsiya=[[Attacking midfielder]]|joriyklub=[[Elche CF|Elche]]|klubraqami=7|yoshlikyillari1=2002–2007|yoshlikklublari1=[[Talleres de Córdoba|Talleres]]|yillar1=2007–2008|klublar1=[[Talleres de Córdoba|Talleres]]|isht1=5|gollar1=0|yillar2=2008–2009|klublar2=[[Club Atlético Huracán|Huracán]]|isht2=31|gollar2=8|yillar3=2009–2011|klublar3=[[Palermo F.C.|Palermo]]|isht3=69|gollar3=14|yillar4=2011–2018|klublar4=[[Paris Saint-Germain F.C.|Paris Saint-Germain]]|isht4=186|gollar4=29|yillar5=2018–2021|klublar5=[[A.S. Roma|Roma]]|isht5=30|gollar5=3|yillar6=2021–|klublar6=[[Elche CF|Elche]]|isht6=14|gollar6=0|milliyyillar1=2010–2017|milliyjamoa1=Argentina milliy terma jamoasi|milliyisht1=29|milliygollar1=2|club-update=23:39, 22-avgust 2022-yl (UTC)}} '''Javier Matías Pastore''' (1989 yil 20 iyunda tug'ilgan) - argentinalik [[Futbol|futbolchi]], [[La Liga|La Liganing]] " [[Elche CF|Elche]] " klubida [[Yarimhimoyachi (futbol)|hujumkor yarim himoyachi]] sifatida o'ynaydi. Pastore klubdagi faoliyatini Talleresda, so‘ngra o‘z vatani Argentinada “ Hurakan ”da boshlagan, 2009-yilda 4,7 million evro evaziga [[Serie A|A Seriyaning “]] [[Palermo (futbol klubi)|Palermo]] ” jamoasiga o‘tgan<ref name="Zamparinilegalaction" />. 2011-yilda Fransiyaning “ [[Paris Saint-Germain FC|Pari Saint-Germain” klubi]] uni 39,8 mllion yevroga sotib olgan edi<ref name="Zamparinilegalaction">{{Yangiliklar manbasi |date=3 September 2011 |title=Zamparini:" ricattato |language=it |work=La Repubblica |url=http://ricerca.repubblica.it/repubblica/archivio/repubblica/2011/09/03/zamparini.html |access-date=4 September 2011}}</ref>. U 2018-yilda 24,7 million yevro evaziga " [[Roma (futbol klubi)|Roma]] "ga o'tgunga qadar klub bilan ko'plab ichki sovrinlarni qo'lga kiritgan, jumladan beshta Liga 1 unvonini ham qo'lga kiritgan. Pastore xalqaro miqyosda 2010-yilda katta debyut qilgan va o'shandan beri o'z mamlakati uchun 20 dan ortiq o'yinda qatnashgan. U Argentina terma jamoasini [[FIFA Jahon chempionati 2010|2010-yilgi FIFA Jahon kubogi]] va uchta Amerika kubogida himoya qilgan va [[CONMEBOL Amerika kubogi 2015|2015]]-2016 yillarda oxirgi musobaqaning ketma-ket final bosqichiga chiqqan. == Xalqaro maydonlarda == [[Argentina milliy futbol terma jamoasi|Argentina terma jamoasi]] bosh murabbiyi [[Diego Maradona]] [[Serie A|A Seriyadagi]] birinchi mavsumdagi qator yaxshi o'yinlaridan so'ng Pastoreni 2009-yilning 22-dekabrida Kataloniya "milliy" jamoasiga qarshi norasmiy o'rtoqlik uchrashuviga chaqirdi. Pastore ikkinchi bo‘limda zaxiradan maydonga tushib, o‘yinda gol urdi. Keyinroq Maradona Pastoreni yana [[Germaniya milliy futbol terma jamoasi|Germaniyaga]] qarshi o'rtoqlik o'yiniga chaqirdi, ammo maydonga tushmadi. Uning rasmiy debyuti 2010-yilning 25-mayida Kanadaga qarshi o‘yinda bo‘lib o‘tgan va keyinchalik Maradona tomonidan Argentina terma jamoasining [[FIFA Jahon chempionati 2010|2010-yilgi FIFA Jahon chempionati]] uchun 23 kishilik tarkibiga kiritilgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://de.fifa.com/worldcup/awards/bestyoungplayer/news/newsid=1255268/index.html#wm%20debut%20pastore%20ki%20beeindruckend|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100715172946/http://de.fifa.com/worldcup/awards/bestyoungplayer/news/newsid=1255268/index.html#wm%20debut%20pastore%20ki%20beeindruckend|arxivsana=15 July 2010|sarlavha=FIFA Fussball-Weltmeisterschaft Russland 2018™ - FIFA.com|nashriyot=FIFA.com}}</ref>. 22-iyun kuni u futbol bo'yicha [[FIFA Jahon chempionati|jahon chempionatidagi]] debyutini o'tkazdi va u Serxio Aguero o'rniga Gretsiyaga qarshi 77-daqiqada maydonga tushdi. O'yinda Argentina 2:0 hisobida g'alaba qozondi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.goal.com/en/news/1863/world-cup-2010/2010/06/22/1990100/world-cup-2010-greece-0-2-argentina-second-half-goals-doom|sarlavha=World Cup 2010: Greece 0-2 Argentina: Martin Demichelis & Martin Palermo Send Europeans Home - Goal.com|sana=22 June 2010}}</ref>. 27-iyun kuni u yana [[Meksika milliy futbol terma jamoasi|Meksikaga]] qarshi 87-daqiqada almashtirildi, bu safar Maksi Rodriges o'rniga maydonga tushdi. O'yinda Argentina 3:1 hisobida g'alaba qozondi<ref>{{Veb manbasi|url=http://espnfc.com/report?gameId=264110|sarlavha=Argentina vs. Mexico - Football Match Report - June 27, 2010 - ESPN}}</ref>. Pastoreni bosh murabbiy Serxio Batista Argentina terma jamoasining 2011-yilgi Amerika kubogi uchun o‘z maydonida bo‘ladigan 23 kishilik tarkibiga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.independent.co.uk/sport/football/international/copa-america-argentina-squad-preview-2299050.html|sarlavha=Copa America: Argentina squad preview|ish=The Independent|muallif=Tim Sturtridge|sana=19 June 2011|kirish sanasi=27 April 2019}}</ref>. Argentina terma jamoasi chorak finalda chempion [[Urugvay milliy futbol terma jamoasi|Urugvayga]] penaltilar seriyasida mag‘lub bo‘ldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Edwards |first=Daniel |date=17 July 2011 |title=Argentina 1–1 Uruguay (AET, 4–5 pens.): Carlos Tevez penalty miss proves costly as hosts crash out of Copa America |publisher=Goal.com |url=http://www.goal.com/en/match/argentina-vs-uruguay/1064737/report |access-date=20 June 2015}}</ref>. Pastore 2015-yil 31-mart kuni Nyu-Jersidagi [[MetLife Stadium|MetLife stadionida]] Ekvadorga qarshi o‘rtoqlik o‘yinida 2:1 hisobida g‘alaba qozongan holda o‘zining birinchi xalqaro golini kiritdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.beinsports.com/us/soccer/video/argentina-2-ecuador-1-javier-pastore-the-hero/45937|sarlavha=Argentina 2 Ecuador 1: Javier Pastore the Hero|nashriyot=beinsports.com|muallif=Sacha Pisani|sana=1 April 2015|kirish sanasi=28 April 2019}}</ref>. O'sha yilning oxirida Pastore murabbiy Xerardo Martino tomonidan [[CONMEBOL Amerika kubogi 2015|2015-yilgi Amerika Kubogi]]<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=27 May 2015 |title=Gerardo Martino confirmó la lista de 23 convocados y mantuvo a Casco para la Copa América |language=es |trans-title=Gerardo Martino confirmed list of 23 selected and kept Casco for the Copa América |publisher=[[La Nación]] |url=http://canchallena.lanacion.com.ar/1796405-gerardo-martino-confirmo-la-lista-de-23-convocados-y-mantuvo-a-casco-para-la-copa-america |access-date=27 May 2015}}</ref> uchun tanlangan va [[La Serena|La Serenada]] Paragvayga qarshi jamoaning ochilish uchrashuvida boshlangan<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=13 June 2015 |title=Argentina 2-2 Paraguay |work=BBC |url=https://www.bbc.com/sport/0/football/33081605 |access-date=13 June 2015}}</ref>. Yarim final bosqichida [[Angel Di Maria|Pastore]] jamoasining ikkinchi golini urdi va Argentina terma jamoasi Paragvayni 6:1 hisobida mag'lub etib, turnir finaliga chiqdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=1 July 2015 |title=Argentina 6-1 Paraguay |work=BBC |url=https://www.bbc.com/sport/0/football/33085956}}</ref>. 4-iyul kuni mezbon Chiliga qarshi kechgan finalda Pastore 81-daqiqada Ever Banega o'rniga maydonga tushdi; Qo'shimcha bo'limdan keyin 0:0 hisobidagi durangdan so'ng, Chili penaltilar seriyasida 4:1 hisobida g'alaba qozonib, chempionlikni qo'lga kiritd<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bbc.com/sport/0/football/33085977|sarlavha=Chile 0 Argentina 0 (4-1 on pens)|sana=5 July 2015|ish=BBC Sport|kirish sanasi=14 July 2015}}</ref>i. 2016-yilda Pastore Argentina terma jamoasining Centenario kubogi uchun 23 kishilik tarkibiga kiritildi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.afa.com.ar/4364/los-23-para-la-copa-america|sarlavha=Los 23 para la Copa América|nashriyot=afa.com|til=es|kirish sanasi=23 September 2018}}</ref>. Argentina finalga chiqdi, faqat Chiliga penaltilar seriyasida yana mag'lub bo'ldi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.theguardian.com/football/live/2016/jun/26/copa-america-2016-final-argentina-chile-live-score|sarlavha=Chile beat Argentina on penalties to win Copa América – as it happened|ish=The Guardian|sana=27 June 2016|kirish sanasi=29 June 2016}}</ref>. == O'yin uslubi == Mukammal dribling mahorati va yaqin nazoratga ega Pastore gol urish va gol urish qobiliyati tufayli bir nechta hujumkor rollarda o'ynashga qodir. U o'zining ko'rish qobiliyati, uzatmalari va masofadan zarba berish qobiliyati tufayli odatda [[Yarimhimoyachi (futbol)|hujumkor yarim himoyachi]] sifatida joylashtirilgan bo'lsa-da, u [[Yarimhimoyachi (futbol)|qanot himoyachisi]], [[Hujumchi (futbol)|yordamchi hujumchi]] yoki hatto [[Hujumchi (futbol)|hujumchi]] sifatida ham harakat qila oladi va ko'proq [[Yarimhimoyachi (futbol)|o'rta himoyada]] joylashgan. Vaqti-vaqti bilan [[Yarimhimoyachi (futbol)|markaziy yarim himoyachi]], [[Yarimhimoyachi (futbol)|chuqur pleymeyker]] yoki hatto [[Yarimhimoyachi (futbol)|mezzala rolini o'ynaydi]]<ref name="Pastore signs for Roma">{{Veb manbasi|url=http://www.asroma.com/en/news/2018/6/javier-pastore-signs-for-as-roma|sarlavha=Javier Pastore signs for AS Roma|ish=asroma.com|til=en|sana=26 June 2018|kirish sanasi=26 June 2018}}</ref> <ref name="Next Generation: Pastore Eleganza e fantasia a Palermo">{{Veb manbasi|url=http://www.gazzetta.it/Calcio/22-09-2009/next-generation-pastore-501370852132.shtml|sarlavha=Next Generation: Pastore Eleganza e fantasia a Palermo|nashriyot=La Gazzetta dello Sport|til=it|muallif=Stefano Cantalupi|sana=22 September 2009|kirish sanasi=10 August 2015}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=http://archiviostorico.gazzetta.it/2010/giugno/07/Dai_Zamparini_prendi_Amauri__ga_10_100607050.shtml?refresh_ce-cp|sarlavha="Dai, Zamparini prendi Amauri"|nashriyot=La Gazzetta dello Sport|til=it|muallif=Luca Calamai|sana=7 June 2010|kirish sanasi=10 August 2015}}</ref> <ref name="corrieredellosport.it">{{Veb manbasi|url=http://www.corrieredellosport.it/calcio/2009/05/13-68024/Pastore,+futuro+in+Europa+per+il+talento+argentino|sarlavha=Pastore, futuro in Europa per il talento argentino|nashriyot=Il Corriere dello Sport|til=it|muallif=Stefano Chioffi|sana=13 May 2009|kirish sanasi=10 August 2015|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160514032452/http://www.corrieredellosport.it/calcio/2009/05/13-68024/Pastore,+futuro+in+Europa+per+il+talento+argentino|arxivsana=14 May 2016}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.espn.com/soccer/blog/name/93/post/1840026/headline|sarlavha=Javier Pastore under pressure to justify his worth at PSG|nashriyot=ESPN FC|muallif=James Horncastle|sana=22 October 2012|kirish sanasi=30 September 2018}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=https://bleacherreport.com/articles/2577775-what-is-psgs-strongest-midfield-right-now|sarlavha=What Is PSG's Strongest Midfield Right Now?|nashriyot=bleacherreport.com|muallif=Jonathan Johnson|sana=10 October 2015|kirish sanasi=30 September 2018}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.beinsports.com/en/ligue-1/video/javier-pastores-best-moments-in-ligue-1/894688|sarlavha=Javier Pastore's best moments in Ligue 1|nashriyot=beinsports.com|sana=6 June 2018|kirish sanasi=27 April 2019}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=https://fr.sports.yahoo.com/news/foot-ita-serie-l-apos-175900209.html?guccounter=1&guce_referrer=aHR0cHM6Ly93d3cuZ29vZ2xlLmNvbS8&guce_referrer_sig=AQAAABXyoOl9EYpUKUxVS7ADb0G0H1AnsHNGq6FmRXPFH9b0ScLm2iS1oe_jmiWQk-E_3ltH-FVJ-2esfrHfaQQ37Ovb-J-Kajmj1mkcjEAMu8YC2kReLjBNpFRitb_x0rCoAHUMvOjwltaWBxMU5wV7KDMdedl5-xfGztvdF2H_FTz5|sarlavha=Foot - ITA - Serie A : l'AS Rome s'impose facilement contre Cagliari, Javier Pastore buteur|nashriyot=[[L'Équipe|L'Equipe.fr]]|til=fr|sana=27 April 2019|kirish sanasi=27 April 2019}}</ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Cecchini |first=Massimo |date=29 July 2018 |title=Roma, Pastore: "Qui per vincere tutto. Io mezzala? Anche al Psg" |language=it |work=La Gazzetta dello Sport |url=https://www.gazzetta.it/Calcio/Serie-A/Roma/29-07-2018/roma-pastore-qui-vincere-tutto-io-mezzala-anche-psg-2801007863412.shtml |access-date=30 January 2020}}</ref>. == Faoliyat statistikasi == === Klub === {| class="wikitable" style="font-size:100%; text-align: center;" ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" |Mavsum ! colspan="3" |League ! colspan="2" |Cup ! colspan="2" |Continental ! colspan="2" |Jami |- !Chempionat !O'yinlar !Gollar !O'yinlar !Gollar !O'yinlar !Gollar !O'yinlar !Gollar |- |Talleres |2006–07 |Primera B Nacional |5 |0 |0 |0 | colspan="2" |— |5 |0 |- | rowspan="3" |Huracán |2007–08 | rowspan="2" |Argentine Primera División |1 |0 |0 |0 | colspan="2" |— |1 |0 |- |2008–09 |30 |8 |0 |0 | colspan="2" |— |30 |8 |- ! colspan="2" |Jami !31 !8 !0 !0 ! colspan="2" |— !31 !8 |- | rowspan="3" |[[Palermo (futbol klubi)|Palermo]] |2009–10 | rowspan="2" |[[Serie A]] |34 |3 |3 |0 | colspan="2" |— |37 |3 |- |2010–11 |35 |11 |4 |1 |6 |1 |45 |13 |- ! colspan="2" |Jami !69 !14 !7 !1 !6 !1 !82 !16 |- | rowspan="8" |[[Paris Saint-Germain FC|Paris Saint-Germain]] |2011–12 | rowspan="7" |Ligue 1 |33 |13 |3 |1 |7 |2 |43 |16 |- |2012–13 |34 |4 |4 |2 |10 |3 |48 |9 |- |2013–14 |29 |1 |6 |1 |6 |1 |41 |3 |- |2014–15 |34 |5 |7 |1 |10 |0 |51 |6 |- |2015–16 |16 |2 |4 |1 |6 |0 |26 |3 |- |2016–17 |15 |0 |6 |3 |2 |0 |23 |3 |- |2017–18 |25 |4 |9 |1 |3 |0 |37 |5 |- ! colspan="2" |Jami !186 !29 !39 !10 !44 !6 !269 !45 |- | rowspan="4" |[[Roma (futbol klubi)|Roma]] |2018–19 | rowspan="3" |Serie A |14 |3 |2 |1 |1 |0 |17 |4 |- |2019–20 |11 |0 |0 |0 |4 |0 |15 |0 |- |2020–21 |5 |0 |0 |0 |0 |0 |5 |0 |- ! colspan="2" |Jami !30 !3 !2 !1 !5 !0 !37 !4 |- | rowspan="3" |[[Elche CF|Elche]] |2021–22 | rowspan="2" |[[La Liga]] |13 |0 |2 |0 | colspan="2" |— |15 |0 |- |2022–23 |1 |0 |0 |0 | colspan="2" |— |1 |0 |- ! colspan="2" |Jami !14 !0 !2 !0 ! colspan="2" |— !16 !0 |- ! colspan="3" |Umumiy !335 !54 !50 !12 !55 !7 !440 !73 |} === Xalqaro === {| class="wikitable" style="text-align:center" !Milliy terma jamoa ! Yil !Xalqaro o'yinlar !Gollar |- | rowspan="8" | [[Argentina milliy futbol terma jamoasi|Argentina]] | 2010-yil | 4 | 0 |- | 2011-yil | 7 | 0 |- | 2012-yil | 0 | 0 |- | 2013-yil | 0 | 0 |- | 2014-yil | 5 | 0 |- | 2015-yil | 11 | 2 |- | 2016-yil | 0 | 0 |- | 2017-yil | 2 | 0 |- ! colspan="2" | Jami ! 29 ! 2 |} ==== Xalqaro o'yinlarda ==== {| class="wikitable plainrowheaders sortable" !Tartib ! Sana ! Joy ! Raqib ! Hisob ! Natija ! Musobaqa |- | 1. | 2015-yil 31-mart | [[MetLife Stadium|MetLife stadioni]], [[East Rutherford (New Jersey)|Sharqiy Ruterford]], AQSH |{{Fb|ECU}} | align="center" | '''2''' – 1 | align="center" | 2–1 |O'rtoqlik |- | 2. | 2015-yil 30-iyun | Estadio Municipal de Concepción [[Konsepson|, Konseptsion]], Chili |{{Fb|PAR}} | align="center" | '''2''' – 0 | align="center" | 6–1 | Kopa Amerika 2015 |} == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Argentinalik futbolchilar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1989-yilda tugʻilganlar]] psthwy5xt6v2tetibb86b05x50jnr72 2816557 2816556 2022-08-29T01:35:25Z Akobirolmasov diplomat 74881 maqoladagi imloviy xatolar to'g'irlandi wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Javier Pastore|tasvir=PSG-Shakhter15 (12).jpg|izoh=Pastore Paris Saint-Germain tarkibida 2015-yil|toʻliqism=Javier Matías Pastore<ref>{{cite web |url=https://www.asroma.com/en/news/2018/9/champions-league-squad-list-submitted |title=Champions League squad list submitted |publisher=A.S. Roma |date=3 September 2018 |access-date=30 January 2019}}</ref>|tavallud_sana={{Birth date and age|1989|6|20|df=y}}<ref>{{cite web |title=FIFA World Cup South Africa 2010 List of Players |url=https://www.fifa.com/mm/document/tournament/competition/01/22/85/78/fwc_2010_squadlists.pdf |website=FIFA |archive-url=https://web.archive.org/web/20190110055019/https://www.fifa.com/mm/document/tournament/competition/01/22/85/78/fwc_2010_squadlists.pdf |archive-date=10 January 2019 |url-status=dead |page=2}}</ref>|tavallud_joyi=Córdoba, {{ARG}}|boʻyi=1.87 m|pozitsiya=[[Attacking midfielder]]|joriyklub=[[Elche CF|Elche]]|klubraqami=7|yoshlikyillari1=2002-2007|yoshlikklublari1=[[Talleres de Córdoba|Talleres]]|yillar1=2007-2008|klublar1=[[Talleres de Córdoba|Talleres]]|isht1=5|gollar1=0|yillar2=2008-2009|klublar2=[[Club Atlético Huracán|Huracán]]|isht2=31|gollar2=8|yillar3=2009-2011|klublar3=[[Palermo F.C.|Palermo]]|isht3=69|gollar3=14|yillar4=2011-2018|klublar4=[[Paris Saint-Germain F.C.|Paris Saint-Germain]]|isht4=186|gollar4=29|yillar5=2018-2021|klublar5=[[A.S. Roma|Roma]]|isht5=30|gollar5=3|yillar6=2021-|klublar6=[[Elche CF|Elche]]|isht6=14|gollar6=0|milliyyillar1=2010-2017|milliyjamoa1=Argentina milliy terma jamoasi|milliyisht1=29|milliygollar1=2|club-update=23:39, 22-avgust 2022-yl (UTC)}} '''Javier Matías Pastore''' (1989 yil 20 iyunda tugʻilgan) — argentinalik [[Futbol|futbolchi]], [[La Liga|La Liganing]] " [[Elche CF|Elche]] " klubida [[Yarimhimoyachi (futbol)|hujumkor yarim himoyachi]] sifatida oʻynaydi. Pastore klubdagi faoliyatini Talleresda, so‘ngra o‘z vatani Argentinada " Hurakan "da boshlagan, 2009-yilda 4,7 million evro evaziga [[Serie A|A Seriyaning "]] [[Palermo (futbol klubi)|Palermo]] " jamoasiga o‘tgan<ref name="Zamparinilegalaction" />. 2011-yilda Fransiyaning „ [[Paris Saint-Germain FC|Pari Saint-Germain“ klubi]] uni 39,8 mllion yevroga sotib olgan edi<ref name="Zamparinilegalaction">{{Yangiliklar manbasi |date=3 September 2011 |title=Zamparini:" ricattato |language=it |work=La Repubblica |url=http://ricerca.repubblica.it/repubblica/archivio/repubblica/2011/09/03/zamparini.html |access-date=4 September 2011}}</ref>. U 2018-yilda 24,7 million yevro evaziga " [[Roma (futbol klubi)|Roma]] "ga oʻtgunga qadar klub bilan koʻplab ichki sovrinlarni qoʻlga kiritgan, jumladan beshta Liga 1 unvonini ham qoʻlga kiritgan. Pastore xalqaro miqyosda 2010-yilda katta debyut qilgan va oʻshandan beri oʻz mamlakati uchun 20 dan ortiq oʻyinda qatnashgan. U Argentina terma jamoasini [[FIFA Jahon chempionati 2010|2010-yilgi FIFA Jahon kubogi]] va uchta Amerika kubogida himoya qilgan va [[CONMEBOL Amerika kubogi 2015|2015]]-2016 yillarda oxirgi musobaqaning ketma-ket final bosqichiga chiqqan. == Xalqaro maydonlarda == [[Argentina milliy futbol terma jamoasi|Argentina terma jamoasi]] bosh murabbiyi [[Diego Maradona]] [[Serie A|A Seriyadagi]] birinchi mavsumdagi qator yaxshi oʻyinlaridan soʻng Pastoreni 2009-yilning 22-dekabrida Kataloniya „milliy“ jamoasiga qarshi norasmiy oʻrtoqlik uchrashuviga chaqirdi. Pastore ikkinchi bo‘limda zaxiradan maydonga tushib, o‘yinda gol urdi. Keyinroq Maradona Pastoreni yana [[Germaniya milliy futbol terma jamoasi|Germaniyaga]] qarshi oʻrtoqlik oʻyiniga chaqirdi, ammo maydonga tushmadi. Uning rasmiy debyuti 2010-yilning 25-mayida Kanadaga qarshi o‘yinda bo‘lib o‘tgan va keyinchalik Maradona tomonidan Argentina terma jamoasining [[FIFA Jahon chempionati 2010|2010-yilgi FIFA Jahon chempionati]] uchun 23 kishilik tarkibiga kiritilgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://de.fifa.com/worldcup/awards/bestyoungplayer/news/newsid=1255268/index.html#wm%20debut%20pastore%20ki%20beeindruckend|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100715172946/http://de.fifa.com/worldcup/awards/bestyoungplayer/news/newsid=1255268/index.html#wm%20debut%20pastore%20ki%20beeindruckend|arxivsana=15 July 2010|sarlavha=FIFA Fussball-Weltmeisterschaft Russland 2018™ - FIFA.com|nashriyot=FIFA.com}}</ref>. 22-iyun kuni u futbol boʻyicha [[FIFA Jahon chempionati|jahon chempionatidagi]] debyutini oʻtkazdi va u Serxio Aguero oʻrniga Gretsiyaga qarshi 77-daqiqada maydonga tushdi. Oʻyinda Argentina 2:0 hisobida gʻalaba qozondi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.goal.com/en/news/1863/world-cup-2010/2010/06/22/1990100/world-cup-2010-greece-0-2-argentina-second-half-goals-doom|sarlavha=World Cup 2010: Greece 0-2 Argentina: Martin Demichelis & Martin Palermo Send Europeans Home - Goal.com|sana=22 June 2010}}</ref>. 27-iyun kuni u yana [[Meksika milliy futbol terma jamoasi|Meksikaga]] qarshi 87-daqiqada almashtirildi, bu safar Maksi Rodriges oʻrniga maydonga tushdi. Oʻyinda Argentina 3:1 hisobida gʻalaba qozondi<ref>{{Veb manbasi|url=http://espnfc.com/report?gameId=264110|sarlavha=Argentina vs. Mexico - Football Match Report - June 27, 2010 - ESPN}}</ref>. Pastoreni bosh murabbiy Serxio Batista Argentina terma jamoasining 2011-yilgi Amerika kubogi uchun o‘z maydonida bo‘ladigan 23 kishilik tarkibiga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.independent.co.uk/sport/football/international/copa-america-argentina-squad-preview-2299050.html|sarlavha=Copa America: Argentina squad preview|ish=The Independent|muallif=Tim Sturtridge|sana=19 June 2011|kirish sanasi=27 April 2019}}</ref>. Argentina terma jamoasi chorak finalda chempion [[Urugvay milliy futbol terma jamoasi|Urugvayga]] penaltilar seriyasida mag‘lub bo‘ldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Edwards |first=Daniel |date=17 July 2011 |title=Argentina 1–1 Uruguay (AET, 4–5 pens.): Carlos Tevez penalty miss proves costly as hosts crash out of Copa America |publisher=Goal.com |url=http://www.goal.com/en/match/argentina-vs-uruguay/1064737/report |access-date=20 June 2015}}</ref>. Pastore 2015-yil 31-mart kuni Nyu-Jersidagi [[MetLife Stadium|MetLife stadionida]] Ekvadorga qarshi o‘rtoqlik o‘yinida 2:1 hisobida g‘alaba qozongan holda o‘zining birinchi xalqaro golini kiritdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.beinsports.com/us/soccer/video/argentina-2-ecuador-1-javier-pastore-the-hero/45937|sarlavha=Argentina 2 Ecuador 1: Javier Pastore the Hero|nashriyot=beinsports.com|muallif=Sacha Pisani|sana=1 April 2015|kirish sanasi=28 April 2019}}</ref>. Oʻsha yilning oxirida Pastore murabbiy Xerardo Martino tomonidan [[CONMEBOL Amerika kubogi 2015|2015-yilgi Amerika Kubogi]]<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=27 May 2015 |title=Gerardo Martino confirmó la lista de 23 convocados y mantuvo a Casco para la Copa América |language=es |trans-title=Gerardo Martino confirmed list of 23 selected and kept Casco for the Copa América |publisher=[[La Nación]] |url=http://canchallena.lanacion.com.ar/1796405-gerardo-martino-confirmo-la-lista-de-23-convocados-y-mantuvo-a-casco-para-la-copa-america |access-date=27 May 2015}}</ref> uchun tanlangan va [[La Serena|La Serenada]] Paragvayga qarshi jamoaning ochilish uchrashuvida boshlangan<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=13 June 2015 |title=Argentina 2-2 Paraguay |work=BBC |url=https://www.bbc.com/sport/0/football/33081605 |access-date=13 June 2015}}</ref>. Yarim final bosqichida [[Angel Di Maria|Pastore]] jamoasining ikkinchi golini urdi va Argentina terma jamoasi Paragvayni 6:1 hisobida magʻlub etib, turnir finaliga chiqdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=1 July 2015 |title=Argentina 6-1 Paraguay |work=BBC |url=https://www.bbc.com/sport/0/football/33085956}}</ref>. 4-iyul kuni mezbon Chiliga qarshi kechgan finalda Pastore 81-daqiqada Ever Banega oʻrniga maydonga tushdi; Qoʻshimcha boʻlimdan keyin 0:0 hisobidagi durangdan soʻng, Chili penaltilar seriyasida 4:1 hisobida gʻalaba qozonib, chempionlikni qoʻlga kiritd<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bbc.com/sport/0/football/33085977|sarlavha=Chile 0 Argentina 0 (4-1 on pens)|sana=5 July 2015|ish=BBC Sport|kirish sanasi=14 July 2015}}</ref>i. 2016-yilda Pastore Argentina terma jamoasining Centenario kubogi uchun 23 kishilik tarkibiga kiritildi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.afa.com.ar/4364/los-23-para-la-copa-america|sarlavha=Los 23 para la Copa América|nashriyot=afa.com|til=es|kirish sanasi=23 September 2018}}</ref>. Argentina finalga chiqdi, faqat Chiliga penaltilar seriyasida yana magʻlub boʻldi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.theguardian.com/football/live/2016/jun/26/copa-america-2016-final-argentina-chile-live-score|sarlavha=Chile beat Argentina on penalties to win Copa América – as it happened|ish=The Guardian|sana=27 June 2016|kirish sanasi=29 June 2016}}</ref>. == Oʻyin uslubi == Mukammal dribling mahorati va yaqin nazoratga ega Pastore gol urish va gol urish qobiliyati tufayli bir nechta hujumkor rollarda oʻynashga qodir. U oʻzining koʻrish qobiliyati, uzatmalari va masofadan zarba berish qobiliyati tufayli odatda [[Yarimhimoyachi (futbol)|hujumkor yarim himoyachi]] sifatida joylashtirilgan boʻlsa-da, u [[Yarimhimoyachi (futbol)|qanot himoyachisi]], [[Hujumchi (futbol)|yordamchi hujumchi]] yoki hatto [[Hujumchi (futbol)|hujumchi]] sifatida ham harakat qila oladi va koʻproq [[Yarimhimoyachi (futbol)|oʻrta himoyada]] joylashgan. Vaqti-vaqti bilan [[Yarimhimoyachi (futbol)|markaziy yarim himoyachi]], [[Yarimhimoyachi (futbol)|chuqur pleymeyker]] yoki hatto [[Yarimhimoyachi (futbol)|mezzala rolini oʻynaydi]]<ref name="Pastore signs for Roma">{{Veb manbasi|url=http://www.asroma.com/en/news/2018/6/javier-pastore-signs-for-as-roma|sarlavha=Javier Pastore signs for AS Roma|ish=asroma.com|til=en|sana=26 June 2018|kirish sanasi=26 June 2018}}</ref> <ref name="Next Generation: Pastore Eleganza e fantasia a Palermo">{{Veb manbasi|url=http://www.gazzetta.it/Calcio/22-09-2009/next-generation-pastore-501370852132.shtml|sarlavha=Next Generation: Pastore Eleganza e fantasia a Palermo|nashriyot=La Gazzetta dello Sport|til=it|muallif=Stefano Cantalupi|sana=22 September 2009|kirish sanasi=10 August 2015}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=http://archiviostorico.gazzetta.it/2010/giugno/07/Dai_Zamparini_prendi_Amauri__ga_10_100607050.shtml?refresh_ce-cp|sarlavha="Dai, Zamparini prendi Amauri"|nashriyot=La Gazzetta dello Sport|til=it|muallif=Luca Calamai|sana=7 June 2010|kirish sanasi=10 August 2015}}</ref> <ref name="corrieredellosport.it">{{Veb manbasi|url=http://www.corrieredellosport.it/calcio/2009/05/13-68024/Pastore,+futuro+in+Europa+per+il+talento+argentino|sarlavha=Pastore, futuro in Europa per il talento argentino|nashriyot=Il Corriere dello Sport|til=it|muallif=Stefano Chioffi|sana=13 May 2009|kirish sanasi=10 August 2015|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160514032452/http://www.corrieredellosport.it/calcio/2009/05/13-68024/Pastore,+futuro+in+Europa+per+il+talento+argentino|arxivsana=14 May 2016}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.espn.com/soccer/blog/name/93/post/1840026/headline|sarlavha=Javier Pastore under pressure to justify his worth at PSG|nashriyot=ESPN FC|muallif=James Horncastle|sana=22 October 2012|kirish sanasi=30 September 2018}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=https://bleacherreport.com/articles/2577775-what-is-psgs-strongest-midfield-right-now|sarlavha=What Is PSG's Strongest Midfield Right Now?|nashriyot=bleacherreport.com|muallif=Jonathan Johnson|sana=10 October 2015|kirish sanasi=30 September 2018}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.beinsports.com/en/ligue-1/video/javier-pastores-best-moments-in-ligue-1/894688|sarlavha=Javier Pastore's best moments in Ligue 1|nashriyot=beinsports.com|sana=6 June 2018|kirish sanasi=27 April 2019}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=https://fr.sports.yahoo.com/news/foot-ita-serie-l-apos-175900209.html?guccounter=1&guce_referrer=aHR0cHM6Ly93d3cuZ29vZ2xlLmNvbS8&guce_referrer_sig=AQAAABXyoOl9EYpUKUxVS7ADb0G0H1AnsHNGq6FmRXPFH9b0ScLm2iS1oe_jmiWQk-E_3ltH-FVJ-2esfrHfaQQ37Ovb-J-Kajmj1mkcjEAMu8YC2kReLjBNpFRitb_x0rCoAHUMvOjwltaWBxMU5wV7KDMdedl5-xfGztvdF2H_FTz5|sarlavha=Foot - ITA - Serie A : l'AS Rome s'impose facilement contre Cagliari, Javier Pastore buteur|nashriyot=[[L'Équipe|L'Equipe.fr]]|til=fr|sana=27 April 2019|kirish sanasi=27 April 2019}}</ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Cecchini |first=Massimo |date=29 July 2018 |title=Roma, Pastore: "Qui per vincere tutto. Io mezzala? Anche al Psg" |language=it |work=La Gazzetta dello Sport |url=https://www.gazzetta.it/Calcio/Serie-A/Roma/29-07-2018/roma-pastore-qui-vincere-tutto-io-mezzala-anche-psg-2801007863412.shtml |access-date=30 January 2020}}</ref>. == Faoliyat statistikasi == === Klub === {| class="wikitable" style="font-size:100%; text-align: center;" ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" |Mavsum ! colspan="3" |League ! colspan="2" |Cup ! colspan="2" |Continental ! colspan="2" |Jami |- !Chempionat !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar |- |Talleres |2006-07 |Primera B Nacional |5 |0 |0 |0 | colspan="2" |— |5 |0 |- | rowspan="3" |Huracán |2007-08 | rowspan="2" |Argentine Primera División |1 |0 |0 |0 | colspan="2" |— |1 |0 |- |2008-09 |30 |8 |0 |0 | colspan="2" |— |30 |8 |- ! colspan="2" |Jami !31 !8 !0 !0 ! colspan="2" |— !31 !8 |- | rowspan="3" |[[Palermo (futbol klubi)|Palermo]] |2009-10 | rowspan="2" |[[Serie A]] |34 |3 |3 |0 | colspan="2" |— |37 |3 |- |2010-11 |35 |11 |4 |1 |6 |1 |45 |13 |- ! colspan="2" |Jami !69 !14 !7 !1 !6 !1 !82 !16 |- | rowspan="8" |[[Paris Saint-Germain FC|Paris Saint-Germain]] |2011-12 | rowspan="7" |Ligue 1 |33 |13 |3 |1 |7 |2 |43 |16 |- |2012-13 |34 |4 |4 |2 |10 |3 |48 |9 |- |2013-14 |29 |1 |6 |1 |6 |1 |41 |3 |- |2014-15 |34 |5 |7 |1 |10 |0 |51 |6 |- |2015-16 |16 |2 |4 |1 |6 |0 |26 |3 |- |2016-17 |15 |0 |6 |3 |2 |0 |23 |3 |- |2017-18 |25 |4 |9 |1 |3 |0 |37 |5 |- ! colspan="2" |Jami !186 !29 !39 !10 !44 !6 !269 !45 |- | rowspan="4" |[[Roma (futbol klubi)|Roma]] |2018-19 | rowspan="3" |Serie A |14 |3 |2 |1 |1 |0 |17 |4 |- |2019-20 |11 |0 |0 |0 |4 |0 |15 |0 |- |2020-21 |5 |0 |0 |0 |0 |0 |5 |0 |- ! colspan="2" |Jami !30 !3 !2 !1 !5 !0 !37 !4 |- | rowspan="3" |[[Elche CF|Elche]] |2021-22 | rowspan="2" |[[La Liga]] |13 |0 |2 |0 | colspan="2" |— |15 |0 |- |2022-23 |1 |0 |0 |0 | colspan="2" |— |1 |0 |- ! colspan="2" |Jami !14 !0 !2 !0 ! colspan="2" |— !16 !0 |- ! colspan="3" |Umumiy !335 !54 !50 !12 !55 !7 !440 !73 |} === Xalqaro === {| class="wikitable" style="text-align:center" !Milliy terma jamoa ! Yil !Xalqaro oʻyinlar !Gollar |- | rowspan="8" | [[Argentina milliy futbol terma jamoasi|Argentina]] | 2010-yil | 4 | 0 |- | 2011-yil | 7 | 0 |- | 2012-yil | 0 | 0 |- | 2013-yil | 0 | 0 |- | 2014-yil | 5 | 0 |- | 2015-yil | 11 | 2 |- | 2016-yil | 0 | 0 |- | 2017-yil | 2 | 0 |- ! colspan="2" | Jami ! 29 ! 2 |} ==== Xalqaro oʻyinlarda ==== {| class="wikitable plainrowheaders sortable" !Tartib ! Sana ! Joy ! Raqib ! Hisob ! Natija ! Musobaqa |- | 1. | 2015-yil 31-mart | [[MetLife Stadium|MetLife stadioni]], [[East Rutherford (New Jersey)|Sharqiy Ruterford]], AQSH |{{Fb|ECU}} | align="center" | '''2''' — 1 | align="center" | 2-1 |Oʻrtoqlik |- | 2. | 2015-yil 30-iyun | Estadio Municipal de Concepción [[Konsepson|, Konseptsion]], Chili |{{Fb|PAR}} | align="center" | '''2''' — 0 | align="center" | 6-1 | Kopa Amerika 2015 |} == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Argentinalik futbolchilar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1989-yilda tugʻilganlar]] 3plk9i9xyt448r46f0xg95gct2ku4zs Uch feodator qo‘zg‘oloni 0 729374 2817081 2605264 2022-08-29T09:19:45Z Laziz Baxtiyorov 56023 wikitext text/x-wiki {{Urush bilgiqutisi|name=Uch feudatlar qoʻzgʻoloni|image=WuSangui.jpg|Image_Caption=Vu Sanguy. Qoʻzgʻolon rahbarlaridan biri|sana=1673-yil avgust - 1681-yil noyabr|Joylashuv=Yanszi daryosining janubidagi provindiyalar|natija=Sin imperiyasining g`alabasi|moddiy zarar=Yunnan, Fujian va Guandon provinsiyalarida Sinlar nazorati oʻrnatildi}} '''Uch feodator qoʻzgʻoloni''', '''Vu Sanguy qoʻzgʻoloni''' nomi bilan ham mashhur, Xitoyda 1673-1681-yillarda, [[Sin (sulola)|Sin sulolasining]] imperatori [[Kansi]] (1661-1722-yillar) hukmronligi davrida davom etgan qoʻzgʻolon. [[Feod|Qoʻzgʻolonga]] [[Yunnan]], [[Guandun]] va [[Futszyan]] provinsiyalarida uch hudud rahbarlari boshchilik qildi.<ref name="Dillon2013">{{Kitob manbasi|last=Michael Dillon|title=Dictionary of Chinese History|url=https://books.google.com/books?id=CiBmAgAAQBAJ&pg=PA208|date=19-dekabr 2013-yil|publisher=Taylor & Francis|isbn=978-1-135-16681-6|page=208}}</ref> Bu nasliy unvonlar Mindan Singa oʻtish davrida Manjuriyaning Xitoyni zabt etishiga yordam bergan taniqli xitoylik xan mahalliy zodagonlarga berilgan edi. Feodatorlar Xitoyni bosib olish uchun kuchlarini yuborgan [[Xitoy Respublikasi|Tayvandagi]] Jeng Jinning Tunning Qirolligi tomonidan qoʻllab-quvvatlandi. Bundan tashqari, Van Fuchen va Chahor moʻgʻullari kabi kichik xa harbiy arboblari ham Sin hukmronligiga qarshi qoʻzgʻolon koʻtardilar. Xan qoʻzgʻolonlari bostirilgandan soʻng, sobiq shohona unvonlar bekor qilindi. == Kelib chiqishi == [[Sin (sulola)|Sin sulolasi]] hukmronligining dastlabki yillarida, imperator Shunji davrida markaziy hokimiyat kuchli emas edi va hukmdorlar Xitoyning janubidagi viloyatlarni bevosita nazorat qila olmasdilar. Hukumat “Xan xitoyliklariga xan xitoylarini boshqarishga ruxsat berish” siyosatini olib bordi. Singa taslim boʻlgan sobiq [[Min (sulola)|Min sulolasining]] ba'zi generallariga janubdagi viloyatlarni boshqarishda yordam berishga ruxsat berildi.<ref name="Tanner2009">{{Kitob manbasi|last=Harold Miles Tanner|title=China: A History|url=https://books.google.com/books?id=VIWC9wCX2c8C&pg=PA347|date=13-mart 2009-yil|publisher=Hackett Publishing|isbn=978-0-87220-915-2|pages=347}}</ref> Bu Sin tomonidan Xitoyni bosib olish paytida oʻsha generallarning qoʻshgan muhim hissalari uchun middatdorchilik tariqasida edi. Misol uchun, Geng Chjonming va Shang Kexi dengiz floti 1636-yilda Joseonning tezda taslim boʻlishiga yordam berdi, bu esa Sinlarga Min hududlariga tezroq yurish imkonini berdi. Vu Sanguyning qochib ketishi va Sinlar bilan keyingi hamkorligi Min poytaxti [[Pekin|Pekinni]] tezda qoʻlga kiritish imkonini berdi. Buning evaziga Sin hukumati ularning yutuqlarini mukofotlashi va ularning harbiy va siyosiy ta'sirini tan olishi kerak edi. 1655-yilda Vu Sanguyga "Pingxi shahzodasi" (gʻarbni tinchlantiruvchi shahzoda) unvoni berildi va [[Yunnan]] va [[Guychjou]] provinsiyalariga gubernatorlikka tayinlandi. Shang Kexi va Geng Chjonming tegishli ravishda "Pingnan shahzodasi" va "Jingnan shahzodasi" (ikkalasi ham "Janubiy tinchlantiruvchi shahzoda" degan ma'noni anglatadi) unvonlariga ega boʻlib, [[Guandun]] va [[Futszyan|Fujian]] provinsiyalariga rahbarlik qilishdi. Uch rahbar oʻz hududlarida katta ta'sir kuchiga ega edilar va boshqa viloyat gubernatorlariga qaraganda ancha katta kuchga ega edilar. Ularning oʻz harbiy kuchlari bor edi va oʻz yerlarida soliq stavkalarini oʻzgartirish huquqiga ega edilar. == Uch feodator == [[Fayl:Three_Feudatories.png|thumb|500x500px| Sinlar davlatidagi Uch feodatorlar qoʻzgʻoloni aks etgan xarita]] Imperator Shunji Vu Sanguyga Yunnan va Guychjouda oʻzining shaxsiy mansabdor guruhini tayinlash va boshqarish, shuningdek, Sin qoʻshinlaridan oldin jangovar otliqlarni boshqarish sharafiga ruxsat berdi. Vu Sanguy qoʻshinlari Sin hukumati soliqlardan oladigan daromadlarning uchdan bir qismini harbiy ish haqi sifatida (bir necha million tael kumush) oldi. Vu, shuningdek, Sin hukumatining [[Dalaylama|Dalay Lama]] va Tibet bilan diplomatik aloqalarini nazorat qilish uchun mas'ul edi. Vu qoʻshinlarining aksariyati ilgari Li Zichen va Chjan Sianchjon qoʻshinlari tarkibida boʻlgan va ular urushni juda yaxshi bilishgan. [[Futszyan|Fujian]] provinsiyasida Gen Chjonming oʻz yeri ustidan qattiqqoʻllik bilan hukmronlik qilib, oʻz qoʻl ostidagilariga oddiy xalqdan oziq-ovqat va pul mablagʻlari undirishga ruxsat bergan. Genning oʻlimidan soʻng, uning oʻgʻli Gen Jimao otasining unvoni va mulkini meros qilib oldi va ular keyinchalik uning oʻgʻli Gen Jinchjonga oʻtdi.<ref>{{Kitob manbasi|last=Jonathan D. Spence|title=The Search for Modern China|publisher=W. W. Norton & Company|url=https://archive.org/details/searchformodernc00spen|year=1990|page=[https://archive.org/details/searchformodernc00spen/page/50 50]}}</ref> [[Fayl:Nieuhof-Ambassade-vers-la-Chine-1665_0748-2.tif|thumb| Gollandiyaliklarga Guandunning "eski vitse-qiroli" sifatida tanilgan Shang Kexi, 1655-yilda Yoxan Nieuhof tomonidan chizilgan.]] [[Guandun]] provinsiyasida Shang Kexi oʻz yerlarini Gen Jingchjonga oʻxshash tarzda boshqargan. Umuman olganda, markaziy hukumatning daromadlari va zahiralarining katta qismi Uch feodatorga sarflangan va ularning xarajatlari imperiya xazinasining deyarli yarmini boʻshatgan. [[Kansi|Imperator Kansi]] taxtga kelgach, uch feodator uning suvereniteti uchun katta xavf tugʻdirayotganini his qildi va ularning mavqe'ini pasaytirmoqchi boʻldi. 1667-yilda Vu Sangui imperator Kansiga kasalligi sababli [[Yunnan]] va [[Guychjou]] provinsiyalaridagi vazifalaridan ozod qilishni soʻrab iltimosnoma yubordi. U bilan kuch sinashga hali tayyor boʻlmagan Kansi Vuning iltimosini rad etdi.<ref name="Perdue2009">{{Kitob manbasi|last=Peter C Perdue|title=China Marches West: The Qing Conquest of Central Eurasia|url=https://books.google.com/books?id=J4L-_cjmSqoC&pg=PA137|date=30-iyun 2009-yil|publisher=Harvard University Press|isbn=978-0-674-04202-5|page=137}}</ref> 1673-yilda Shang Kexi nafaqaga chiqishga ruxsat soʻradi<ref name="Zhang2015">{{Kitob manbasi|last=Qizhi Zhang|title=An Introduction to Chinese History and Culture|url=https://books.google.com/books?id=1QhJCAAAQBAJ&pg=PA64|date=15-aprel 2015-yil|publisher=Springer|isbn=978-3-662-46482-3|page=64}}</ref> va iyul oyida Vu Sanguy va Geng Jingchjon ham shunaqa qiladilar. Kansi bu masala boʻyicha oʻz kengashidan maslahat soʻradi va turlicha javoblar oldi. Ba'zilar "Uch feodator"ni avvalgidek qoldirish kerak, deyishgan, boshqalari ularning vakolatlarini qisqartirish gʻoyasini qoʻllab-quvvatlagan. Kansi kengashdagi koʻpchilikning fikriga qarshi chiqdi va ularning nafaqaga chiqish haqidagi iltimoslarini qabul qildi va ularga oʻz yerlarini tashlab, Manjuriyaga koʻchib oʻtishni buyurdi.<ref>Spence, ''Emperor of China'', p. xvii</ref> == Qoʻzgʻolon boshlanishi == 1673-yil dekabrda Vu Sanguy Sin sulolasi bilan aloqasini toʻxtatdi va “Singa qarshi kurash va Minni tiklash” shiori ostida qoʻzgʻolon boshladi. Vu xan amaldorlarini Min urf-odatlarini tiklash va qoʻzgʻolonga qoʻshilishga taklif qildi.<ref name="Spence 1990">Spence (1990)</ref> 1678-yilda u yangi sulola - Chjouni e'lon qildi.<ref>{{Kitob manbasi|title=The Search for Modern China|url=https://archive.org/details/searchformodernc0000spen_x0k9|last=Spence|first=Jonathan D.|publisher=W. W. Morton & Company|year=1999|isbn=0-393-97351-4|pages=[https://archive.org/details/searchformodernc0000spen_x0k9/page/50 50]}}</ref> Vu imperator Kansiga agar Pekinni tark etib, vatani Manjuriyaga qaytsa, kechirishini ma'lum qildi. Vu qoʻshinlari [[Xunan]] va [[Sichuan]] provinsiyalarini egallab oldilar. 1674-yilda [[Futszyan|Fujiandagi]] Gen Jinchjon ham, Guanchjouni qirgʻin qilgan Shang Chjixin vafot etgandan soʻng, uning oʻgʻli ham [[Guandun|Guandunga]] qoʻshildi.<ref>{{Kitob manbasi|last=Spence|first=Jonathan|title=The Cambridge History of China|year=2002|url=https://books.google.com/books?id=hi2THl2FUZ4C|isbn=9780521243346|page=159}}</ref> Shu bilan birga, Sun Yanlin va Van Fuchen ham [[Guansi-Chjuan muxtor rayoni|Guansi]] va [[Shensi]] provinsiyalarida qoʻzgʻolon koʻtardilar. Tunning Qirolligining hukmdori Chjen Jing [[Xitoy Respublikasi|Tayvandan]] 150000 kishilik armiya bilan Guandun, Fujian va Chjejiangdagi qoʻzgʻolonchilar qoʻshinlariga qoʻshilish uchun keldi. == Sin qoʻshinlarining tarkibi == [[Fayl:Wenceslas_Hollar_-_The_young_Viceroy_of_Canton_(State_1).jpg|thumb|250x250px| Gollandiyaliklarga "Kantonning yosh vitse-qiroli" sifatida tanilgan Shang Chjixin otda qurollangan va qoʻriqchilari tomonidan himoyalangan holda.]] Sin qoʻshinlari dastlab 1673-1674-yillarda Vu tomonidan magʻlubiyatga uchratildi.<ref>{{Kitob manbasi|last=David Andrew Graff|title=A Military History of China|url=https://books.google.com/books?id=Sn3QpyJn9JIC&pg=PA119|year=2012|publisher=University Press of Kentucky|isbn=978-0-8131-3584-7|pages=119–}}</ref> Manjur generallari va bayroqchilari isyonchilarga qarshi ulardan yaxshiroq kurashgan xanlarning Yashil standart armiyasi oldida sharmanda boʻlishdi. Sinlar Xan askarlarining koʻpchiligi va uchta feodatorga qoʻshilmagan Xan elitasining qoʻlloviga ega edilar. Turli manbalar qoʻzgʻolonchilarga qarshi joylashtirilgan Xan va Manjur kuchlari haqida turli xil ma'lumotlarni taqdim etadi. Ulardan biriga koʻra, urush paytida Sinlar tomonida 400000 Yashil Standart Armiya askari va 150000 Bannermen xizmat qilgan.<ref>{{Kitob manbasi|last=Nicola Di Cosmo|title=The Diary of a Manchu Soldier in Seventeenth-Century China|date=2006|pages=[https://books.google.com/books?id=8piRAgAAQBAJ&pg=PA17#v=onepage&q&f=false 17]}}</ref> boshqa bir maʼlumotga koʻra, 213 ta Xan Xitoy bayroqdor guruhi, 527 ta moʻgʻul va manjur bayroqdor guruhlari Sin tomonidan safarbar qilingan.<ref>{{Kitob manbasi|last=Nicola Di Cosmo|title=The Diary of a Manchu Soldier in Seventeenth-Century China|date=2006|page=[https://books.google.com/books?id=8piRAgAAQBAJ&pg=PA23#v=onepage&q&f=false 23]}}</ref> Uchinchisiga koʻra, Sin uchta feodatorga qarshi kurashish uchun 900000 dan ortiq shimoliy xan xitoyliklarning katta armiyasini toʻplagan.<ref>{{Kitob manbasi|last=David Andrew Graff|title=A Military History of China|url=https://books.google.com/books?id=Sn3QpyJn9JIC&pg=PA120|year=2012|publisher=University Press of Kentucky|isbn=978-0-8131-3584-7|pages=120–}}</ref> Sinlar Xitoyning shimoli-gʻarbiy qismida Van Fuchenga qarshi Bannermenlarni zaxira sifatida qoʻydi, ular Xan Xitoy Yashil standart armiyasi askarlarini va Chjan Liangdon, Van Jinbao va Chjan Yong kabi Xan xitoylik generallardan asosiy harbiy kuch sifatida foydalanishdi.<ref>{{Kitob manbasi|last=Nicola Di Cosmo|title=The Diary of a Manchu Soldier in Seventeenth-Century China: "My Service in the Army", by Dzengseo|date=2006|publisher=Routledge|isbn=978-1-135-78955-8|page=[https://books.google.com/books?id=8piRAgAAQBAJ&pg=PA24#v=onepage&q&f=false 24]}}</ref> Sinlar Xan askarlarini boshqa Xan xalqiga qarshi kurashda ustunroq deb bilishgan va shuning uchun Bannermenlar oʻrniga isyonchilarga qarshi asosiy armiya sifatida Yashil standart armiyadan foydalanganlar.<ref name="Dennys1888">{{Kitob manbasi|last=Nicholas Belfield Dennys|title=The China Review, Or, Notes and Queries on the Far East|url=https://books.google.com/books?id=5hVBAQAAMAAJ&pg=PA234|year=1888|publisher="China Mail" Office|pages=234–}}</ref><ref>{{Kitob manbasi|last=Nicola Di Cosmo|title=The Diary of a Manchu Soldier in Seventeenth-Century China|date=2006|pages=[https://books.google.com/books?id=8piRAgAAQBAJ&pg=PA25#v=onepage&q&f=false 24–25]}}</ref><ref>{{Kitob manbasi|last=Nicola Di Cosmo|title=The Diary of a Manchu Soldier in Seventeenth-Century China|date=2006|page=[https://books.google.com/books?id=8piRAgAAQBAJ&pg=PA15#v=onepage&q&f=false 15]}}</ref> Natijada, 1676-yildan keyin nisbat Sin kuchlari foydasiga oʻzgardi. Shimoli-gʻarbda Van Fuchen uch yillik turgʻunlikdan soʻng taslim boʻldi, Geng Jingchjon va Shan Chjixin esa kuchlari zaiflashgach taslim boʻlishdi. == Harbiy harakatlar == 1676-yilda Shan Chjixin qoʻzgʻolonga qoʻshildi, [[Guandun|Guandunni]] oʻz hukmronligi ostida birlashtirdi va qoʻshonlarini shimolga,[[Szyansi|Szyansiga]] yubordi.<ref name="Spence1991">{{Kitob manbasi|last=Jonathan D. Spence|title=The Search for Modern China|url=https://books.google.com/books?id=vI1RRslLNSwC&pg=PA56|year=1991|publisher=Norton|isbn=978-0-393-30780-1|pages=56–}}</ref> 1677-yilda Vu Sanguy Sun Yanlinni Guangxidagi Sinlarga taslim boʻladi degan gumonda oʻz qarindoshi Vu Shizonni Sunni oʻldirish uchun yubordi. Sunning rafiqasi Kong Sichjen oʻlimidan soʻng uning qoʻshinlari ustidan nazoratni oʻz qoʻliga oldi. Janubda Vu Sanguy Xunanni zabt etgandan keyin qoʻshinlarini shimolga koʻchirdi.  Sin qoʻshinlari Xunanni undan qaytarib olishga e'tibor qaratishdi. 1678-yilda Vu nihoyat oʻzini Xenchjouda<ref name="KeeganWheatcroft2014">{{Kitob manbasi|last=John Keegan|title=Who's Who in Military History: From 1453 to the Present Day|url=https://books.google.com/books?id=YqCOAwAAQBAJ&pg=PA323|date=12-may 2014-yil|publisher=Routledge|isbn=978-1-136-41409-1|page=323}}</ref> Buyuk Chjou sulolasining imperatori deb eʼlon qildi va oʻzining imperator saroyini tashkil qildi. Biroq, Vu oʻsha yilning avgust oyida kasallikdan vafot etdi va uning oʻrniga nabirasi Vu Shifan keldi, u Yunnanga chekinishni buyurdi.<ref name="Peterson2016">{{Kitob manbasi|last=Barbara Bennett Peterson|title=Notable Women of China: Shang Dynasty to the Early Twentieth Century|url=https://books.google.com/books?id=kJ4ECwAAQBAJ&pg=PT243|date=17-sentabr 2016-yil|publisher=Taylor & Francis|isbn=978-1-317-46372-6|page=243}}</ref> Qoʻzgʻolonchilar qoʻshinining ruhiy holati pastligini bilgan sin qoʻshinlari Yuechjouga hujum boshladi va uni isyonchilar nazoratidagi Chandde, Xenchjou va boshqa hududlar bilan birga egallab oldi. Vu Shifan qoʻshinlari Chenlong dovoniga chekinishdi. Sichuan va janubiy Shensi 1680-yilda Van Jinbao va Chjao Liandong boshchiligidagi Xan Yashil standart armiyasi tomonidan qaytarib olindi.<ref name="CosmoCosmo2007">{{Kitob manbasi|last=Henry Luce Foundation Professor of East Asian Studies Nicola Di Cosmo|title=The Diary of a Manchu Soldier in Seventeenth-Century China: "My Service in the Army", by Dzengseo|url=https://books.google.com/books?id=8piRAgAAQBAJ&pg=PA17|date=24-yanvar 2007-yil|publisher=Routledge|isbn=978-1-135-78955-8|page=17}}</ref> Manjur kuchlari jangovar emas, balki ta'minot bilan shugʻullangan.<ref>{{Kitob manbasi|last=David Andrew Graff|title=A Military History of China|url=https://books.google.com/books?id=Sn3QpyJn9JIC&pg=PA121|year=2012|publisher=University Press of Kentucky|isbn=978-0-8131-3584-7|pages=121–122}}</ref><ref>{{Kitob manbasi|last=Nicola Di Cosmo|title=The Diary of a Manchu Soldier in Seventeenth-Century China|date=2006|page=[https://books.google.com/books?id=8piRAgAAQBAJ&pg=PA17#v=onepage&q&f=false 17]}}</ref> 1680-yilda Xunan, Guychjou, Guansi va Sichuan provinsiyalari Sinlar tomonidan qayta tiklandi va Vu Shifan oktabr oyida [[Kunmin|Kunminga]] chekindi. 1681-yilda Sin generali Chjao Liandong Xunan, Guangxi va Sichuandan imperator qoʻshinlari bilan Yunnanga uch tomonlama hujum qilishni taklif qildi. Yun-Gui vitse-qiroli Cai Yurong Chjan Tay va Laita Giyesu bilan birgalikda isyonchilarga hujum qilib, Vuxua togʻini zabt etdi va Kunminni qamal qildi. Oktabr oyida Chjao Liandun qoʻshini birinchi boʻlib Kunminga bostirib kirdi, qolganlar esa unga ergashib, tezda shaharni egallab oldilar. Vu Shifan dekabr oyida oʻz joniga qasd qildi va ertasi kuni isyonchilar taslim boʻldi.<ref name="Cosmo2007">{{Kitob manbasi|last=Nicola Di Cosmo|title=The Diary of a Manchu Soldier in Seventeenth-Century China: "My Service in the Army", by Dzengseo|url=https://books.google.com/books?id=zviQAgAAQBAJ&pg=PT38|date=24-yanvar 2007-yil|publisher=Routledge|isbn=978-1-135-78954-1|pages=38–}}</ref> 1680-yilda Chjen Jin qoʻshinlari Syamen yaqinida magʻlubiyatga uchradi va Tayvanga chekinishga majbur boʻldi.<ref name="Hang2016">{{Kitob manbasi|last=Xing Hang|title=Conflict and Commerce in Maritime East Asia: The Zheng Family and the Shaping of the Modern World, c.1620–1720|url=https://books.google.com/books?id=tQ10CwAAQBAJ&pg=PA222|date=5-yanvar 2016-yil|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-1-316-45384-1|page=222}}</ref> Qoʻzgʻolonchilar ustidan yakuniy gʻalaba Sinning Tayvandagi Tunning qirolligini bosib olishi edi. Shi Lang Sin dengiz flotining admirali etib tayinlandi va Penghu jangida Lyu Guoxuan boshchiligidagi Tunning flotini magʻlub etib, Tayvanga bostirib kirishga rahbarlik qildi.<ref name="Wong2017">{{Kitob manbasi|last=Young-tsu Wong|title=China's Conquest of Taiwan in the Seventeenth Century: Victory at Full Moon|url=https://books.google.com/books?id=tL4vDwAAQBAJ&pg=PA168|date=5-avgust 2017-yil|publisher=Springer Singapore|isbn=978-981-10-2248-7|pages=168–}}</ref> 1683-yil oktabrda Chjeng Jinning oʻgʻli Chjen Keshuan taslim boʻldi va Tayvan Sin imperiyasining bir qismiga aylandi. Chjen Keshuan imperator Kansi tomonidan "Haycheng gersogi" unvoni bilan taqdirlangan, u va uning askarlari Sakkiz bayroq tarkibiga kiritilgan edi.<ref name="Adams1925">{{Kitob manbasi|last=Herbert Baxter Adams|title=Johns Hopkins University Studies in Historical and Political Science: Extra volumes|url=https://books.google.com/books?id=_poJAAAAIAAJ&q=The+descendants+of+the+royal+family+of+the+Ming+dynasty+were+also+put+under+the+banners.|page=57|year=1925}}</ref><ref name="Hsieh">{{Kitob manbasi|last=Pao Chao Hsieh|title=Government of China 1644- Cb: Govt of China|url=https://books.google.com/books?id=0XW4AQAAQBAJ&q=The+descendants+of+the+royal+family+of+the+Ming+dynasty+were+also+put+under+the+banners.&pg=PA57|date=23-oktabr 2013-yil|publisher=Routledge|isbn=978-1-136-90274-1|pages=57–}}{{Kitob manbasi|last=Pao C. Hsieh|title=The Government of China, 1644-1911|url=https://books.google.com/books?id=d_7ZF4IlixsC&q=The+descendants+of+the+royal+family+of+the+Ming+dynasty+were+also+put+under+the+banners.&pg=PA57|date=May 1967|publisher=Psychology Press|isbn=978-0-7146-1026-9|pages=57–}}</ref> == Oqibat == Shan Chjixin 1680-yilda oʻz joniga qasd qilishga majbur boʻldi;<ref name="TagliacozzoSiu2015">{{Kitob manbasi|last=Eric Tagliacozzo|title=Asia Inside Out: Changing Times|url=https://books.google.com/books?id=3-iaBQAAQBAJ&pg=PA153|date=5-yanvar 2015-yil|publisher=Harvard University Press|isbn=978-0-674-59850-8|page=153}}</ref> uning oʻttiz olti akasidan toʻrttasi qatl etilgan, qolgan oila a'zolarining yashashiga ruxsat berilgan. Gen Jingchjon qatl qilindi; uning ukasi Gen [[:zh:耿聚忠|Juchjongghuii]] Pekinda, qoʻzgʻolon paytida imperator Kansi bilan birga boʻlgan va shu sababli ukasining qoʻzgʻoloni uchun jazolanmagan. Gen Juchjon 1687-yilda oʻz ajali bilanvafot etdi. 1661-1662-yillarda bir nechta Min knyazlari, jumladan Ninjin shahzodasi Chju Shuguy va Chju Yixayning oʻgʻli shahzoda Chju Xonxuan [[Chjen Chengun|Koxinga]] bilan birga Tayvanga koʻchib oʻtishgan edi. Sinlar hali ham Tayvanda yashovchi 17 ta Min knyazini Xitoyga qaytarib yubordi, u yerda ular hayotlarining qolgan qismini quvgʻinda oʻtkazdilar.<ref name="Manthorpe2008">{{Kitob manbasi|last=Jonathan Manthorpe|title=Forbidden Nation: A History of Taiwan|url=https://books.google.com/books?id=p3D6a7bK_t0C&q=12%2C000+koxinga&pg=PA108|date=15-dekabr 2008-yil|publisher=St. Martin's Press|isbn=978-0-230-61424-6|pages=108–}}</ref> 1685-yilda Sinlar Albazinni qamal qilishda Tayvanda Chjen oilasiga xizmat qilgan sobiq Min dengiz mutaxassislaridan foydalandi.<ref name="Spence1991">{{Kitob manbasi|last=Jonathan D. Spence|title=The Search for Modern China|url=https://books.google.com/books?id=vI1RRslLNSwC&pg=PA56|year=1991|publisher=Norton|isbn=978-0-393-30780-1|pages=56–}}</ref><nowiki></ref></nowiki><ref name="Grant2005">{{Kitob manbasi|last=R. G. Grant|title=Battle: A Visual Journey Through 5,000 Years of Combat|url=https://books.google.com/books?id=Gb8qAQAAMAAJ&q=Albazin+Kangxi+had+a+substantial+force+sent+to+attack+the+outpost.+This+included+some+of+the+Zhengs%27+followers+recently+defeated+in+Taiwan%2C+who+supplied+valuable+naval+expertise+for+navigating+the+northern+rivers|year=2005|publisher=DK Pub.|isbn=978-0-7566-1360-0|page=179}}</ref> Imperator [[Kansi]]ga Albazinni ruslarga qarshi kuchaytirish uchun [[Chjen Chengun]] qoʻl ostida xizmat qilgan, qalqon va qilichlar (Tengpaiying) bilan jang qilishga ixtisoslashgan sobiq Min Xan qoʻshinlari tavsiya etilgan. Kansi ularning qobiliyatlari namoyishidan hayratda qoldi va ulardan 500 nafariga sobiq Koxinga izdoshi Xo Yu va Vu Sanguyning sobiq generali Lin Xsing-chu boshchiligida Albazinni himoya qilishni buyurdi. Bu qalqon qoʻshinlari daryo boʻylab sollar bilan harakat qilgan rus qoʻshinlarini magʻlub etib, ularni yoʻq qilishda hech qanday talofat koʻrmadilar.<ref name="Felsing1979">{{Kitob manbasi|last=Robert H. Felsing|title=The Heritage of Han: The Gelaohui and the 1911 Revolution in Sichuan|url=https://books.google.com/books?id=EsO3AAAAIAAJ&q=Chenggong+Albazin|year=1979|publisher=University of Iowa.|page=18}}</ref><ref name="Lux1998">{{Kitob manbasi|last=Louise Lux|title=The Unsullied Dynasty & the Kʻang-hsi Emperor|url=https://books.google.com/books?id=IfxVAAAAYAAJ&q=rattan+marines+stripped|year=1998|publisher=Mark One Printing|page=270}}</ref><ref name="Mancall1971">{{Kitob manbasi|last=Mark Mancall|title=Russia and China: their diplomatic relations to 1728|url=https://books.google.com/books?id=UEduAAAAMAAJ&q=rattan+shields|year=1971|publisher=Harvard University Press|page=338|isbn=9780674781153}}</ref><blockquote>“Rossiya qoʻshinlari daryo boʻyidagi qalʼaga tushayotgan edi Shundan soʻng u (Markiz Lin) barcha dengizchilarimizga kiyimlarini yechib, suvga sakrashni buyurdi. Har birining boshiga qalqon kiyib, qoʻlida ulkan qilich bor edi. Shunday qilib, ular oldinga suzib ketishdi. Ruslar shu qadar qoʻrqib ketishdiki, hammalari: «Mana, katta qalpoqli tatarlar!» — deb baqirishdi. Dengizchilarimiz suvda boʻlgani uchun oʻqotar quroldan foydalana olmadilar. Bizning dengizchilarimiz dushman oʻqlari ularni halok qilmasligi uchun boshlariga qalqonlarini turib yurishgan. Dengizchilarimiz uzun qilichlar bilan dushmanning toʻpigʻini kesishgan. Ruslar daryoga tushib ketishdi, ularning aksariyati yo halok boʻldi yoki yarador boʻldi. Qolganlari qochib qutulib qolishdi. Lin va Xsing-chu shaharni qamal qilishda qatnashish uchun qaytib kelganida birorta dengiz piyodasini yoʻqotmagan edi." Urush qatnashchisi Markiz Lin bilan qarindosh boʻlgan Yang Xay-Chay tomonidan yozilgan<ref name="Fu1966">{{Kitob manbasi|last=Lo-shu Fu|title=A Documentary Chronicle of Sino-Western Relations, 1644–1820: Translated texts|url=https://books.google.com/books?id=VuXoAAAAIAAJ&q=Lo-Shu+Fu,+A+Documentary+Chronicle+of+Sino-western+Relations|year=1966|publisher=Published for the Association for Asian Studies by the University of Arizona Press|page=80|isbn=9780816501519}}</ref></blockquote> == Havolalar == * [http://bhoffert.faculty.noctrl.edu/hst265/02.kangxi.html Uch feodatorlar qoʻzgʻolonida ishtirok etgan hududlar xaritasi] == Adabiyotlar == {{Manbalar}} [[Turkum:Xitoy]] mm2cjcgl992qk51isf44lsuu8ff5f0u Disneyland 0 730894 2816036 2627362 2022-08-28T14:17:24Z InternetArchiveBot 58913 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9 wikitext text/x-wiki == Disneyland == {{short description|Entertainment complex in Anaheim, California, United States}} {{About|the Disneyland Resort in California|the other Disney parks and resorts located internationally|Disneyland (disambiguation)}} {{Infobox company | logo = Disneyland Resort logo.svg | logo_caption = The Happiest Place on Earth | image_size = 350px | image_caption = [[Sleeping Beauty Castle]] in 2019, icon of [[Disneyland|Disneyland Park]] | owner = <!-- [[Template:Infobox company]] states: If the company is majority-owned by a single entity and as such is a subsidiary or division, omit the owner field and use the parent field instead. Do not use the owner field to indicate top-level ownership if it differs from the direct parent. --> | homepage = {{Official website|https://disneyland.disney.go.com/}} | foundation = {{Start date and age|1955|7|17}} | location = [[Anaheim, California]], United States |ismi=Disneyland|tagyozuvi=Disneyland koʻngilochar parki|turi=park|tan olingan yili=1955.7.17|joylashuvi=Amerika|hududiy_hizmati=koʻngilochar park|vebsayti=https://disneyland.disney.go.com/|tasvir=[[Fayl:Sleeping Beauty Castle 2019.jpg|thumb|Disneyland]]}} {{Disneyland Resort sidebar}} '''Disneyland''' — Kaliforniyaning [[Anaheim (California)|Anaxaym]] shahrida joylashgan istirohat bogʻi boʻlib, unga '''1955-yil'''da asos solingan. ''U '''Walt Disney'''ning shaxsan oʻzi loyihasini tayyorlashda va qurilishida qatnashgan yagona parkdir.'' Walt Disney Disneylendni qurish gʻoyasini '''1930-1940-yillar'''da qizlari bilan turli koʻngilochar bogʻlarga tashrif buyurganidan soʻng oʻylab topdi. U dastlab [[Burbank]]dagi studiyalari yonida sayyohlik attraksionini qurishni koʻzlagan edi, ammo u tez orada taklif qilingan joy juda kichik ekanligini tushundi. [[Stanford]] tadqiqot institutini oʻz loyihasi uchun tegishli joyni aniqlash uchun, texnik-iqtisodiy asoslash uchun yollaganidan soʻng Disney '''1953'''-yilda Anaxaym yaqinidagi ''160 akr (65 ga)'' maydonni sotib oldi. Parkning kiraverishidan toki chiqish yoʻlagigacha Walt Disneyning shaxsan oʻzi tomonidan tashkil qilingan iqdidorli jamoa tomonidan loyihalashtirilgan. Ular [[WED Enterprises]] kompaniyasiga asos solishgan va bugungi Walt Disney Imagineering kompaniyasining asoschisi hamdir. Qurilish '''1954-yil'''da boshlangan va bogʻ '''1955-yil 17-iyul'''da ABC telekanalining maxsus sonida ochilgani eʼlon qilingan. Ochilganidan beri Disneylend kengayish va katta taʼmirlash ishlarini boshidan kechirdi, jumladan, 1966-yilda [[Yangi Orlean]] maydoni, '''1972-yil'''da Ayiqlar mamlakati, '''1993-yil'''da Mickey’s Toontown va '''2019-yil'''da „[[Star Wars]]: Galaxy’s Edge“ qoʻshildi.<ref>{{veb manbasi |last1=George Savvas, |title=Star Wars-Themed Lands at Disney Parks Set to Open in 2019 |url=https://disneyparks.disney.go.com/blog/2017/02/star-wars-themed-lands-at-disney-parks-set-to-open-in-2019/ |website=Disneyland Resort |accessdate=31-may 2022-yil}}</ref> 2001-yilda ochilgan. Disney Kaliforniya sarguzashtlari parki Disneylendning eski avtoturargohi oʻrnida qurilgan. [[Fayl:Walt_Disney_1946.JPG|thumb|475x475px|Walt Disney 1946-yil]] Disneylend dunyodagi boshqa parklarga qaraganda koʻproq tashrif buyuruvchilarga ega, u ochilganidan beri ''(2018-yil dekabr holatiga koʻra)'' 726 million kishi tashrif buyurgan. '''2018-yil'''da parkga taxminan 18,6 million kishi tashrif buyurdi, bu esa uni oʻsha yili dunyodagi eng koʻp tashrif buyuriladigan „Sehrli Qirollik“ parkidan keyin ikkinchi oʻrinni egallashiga imkon berdi.<ref>https://web.archive.org/web/20190607222921/http://www.teaconnect.org/images/files/328_669153_190522.pdf</ref> 2005-yildagi Disney hisobotiga koʻra, Disneylend kurortida '''65 700 kishi''' ishbilan taʼminlandi, jumladan 20 000 ga yaqin Disney xodimlari va 3 800 ta koʻngilli xodimlari (mustaqil pudratchilar yoki ularning xodimlari).<ref>https://thewaltdisneycompany.com/</ref> Disney 2019-yilda „Project Stardust“ ni eʼlon qildi, unda tashrif buyuruvchilar soni koʻproq boʻlishi hisabga olingan holda hodimlar sonini koʻpaytirish koʻzda tutilgan edi<ref>https://disneyparks.disney.go.com/blog/2019/01/disneyland-resort-celebrates-60-years-of-sleeping-beauty/</ref> Amerika Qoʻshma Shtatlari Federal Aviatsiya maʼmuriyati Disneylend va Sleeping Beauty Qal’asi atrofidagi baʼzi hududlarda taqiqlangan havo hududi zonasi deb eʼlon qildi. Ushbu zonada hech qanday samolyot, jumladan, reaktiv va uchuvchisiz uchish qurilmalari uchishi mumkin emas; bu daraja faqat Walt Disney World, Qoʻshma Shtatlardagi boshqa muhim infratuzilma boʻlaklari (harbiy bazalar, Pantex) va Amerika Qoʻshma Shtatlari Prezidenti Vashingtondan tashqari hech kimga berilmagan.<ref>https://tfr.faa.gov/save_pages/detail_4_3635.html</ref> == Tarixi == Disneylend gʻoyasi Walt Disneyga qizlari Diana va Sheron bilan [[Los-Anjeles]]dagi Griffit Parkiga tashrif buyurganida paydo boʻlgan<ref>https://www.disneyinternational.com/</ref>. Ularning maydonda sayr qilishlarini tomosha qilar ekan, u kattalar va ularning bolalari birga borib, hordiq chiqarishi mumkin boʻlgan joy haqidagi gʻoyani oʻylab topdi, ammo oʻyini amalga oshirishga shoshilmaydi.<ref>https://www.sfgate.com/disneyland/article/This-is-the-exact-spot-in-LA-that-inspired-15644142.php</ref> Disney rejalarining dastlabki qoralamasini '''1948-yil 31-avgust'''da produseri '''Dik Kelsi'''gakoʻrib chiqish uchun yuborodi, u yerni Disney oʻzining va '''Ward Kimbol'''ning AQShga sayohati paytida qilgan eslatmalariga asoslanib, „Mikki Sichqoncha Parki“ deb atagan.<ref>https://www.waltsapartment.com/walts-first-vision-of-disneyland/</ref> Odamlar Walt Disneyga Disneylendda joy buyurtma qilish uchun buyurtma berish maqsadida xat yozishganda, u dastlab park birvarakayiga buncha tashrif buyuruvchiga xizmat koʻrsata olmasligini aytib uzr soʻraydi va Burbank yaqinida sayyohlar uchun yangi maydoncha qurish haqida turli gʻoyalarni ilgari sura boshladi<ref>{{Citation |year= |title=arxiv nusxasi |url=https://www.thehenryford.org/exhibits/pic/2005/september.asp |access-date=2022-05-31 |archivedate=2016-02-09 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160209183317/http://www.thehenryford.org/exhibits/pic/2005/september.asp }}</ref>. Tez orada Disneylend qayiqda sayr qilishdan tashqari yana boshqa koʻngilochar joylarga ega kichik oʻyin parkiga aylandi. Parkning dastlabki nomi, Mikki Sichqoncha Parki deb atalgan va '''Riverside Drive''' boʻylab janubdagi sakkiz gektar (3,2 ga) choʻzilgan.<ref>https://www.google.com/books/edition/Walt_Disney/41e-Ru0wRkEC?hl=en&gbpv=1&pg=PA497&printsec=frontcover</ref> Uning dizaynerlari ushbu loyiha ustida ishlay boshladilar, lekin loyihada yer masalasida muammolar bor edi [18].Walt Disney parkning kelgusidagi oʻsish suratlarini hisobga olgan holda parkni joylashtirish uchun munosib hududni aniqlash uchun '''Stenford tadqiqot instituti'''dan '''Xarrison Prays''' ismli mutaxassisini yolladi. Prays tahliliga asoslanib (buning uchun u '''2003-yil'''da Disney afsonasi sifatida tan olinadi), Walt Disneyni qoʻshni Orinj okrugidagi Los-Anjeles janubi-sharqidagi Anaxaym shahridan ''160 akr (65 gektar)'' apelsin bogʻlari va yongʻoq daraxtlarini sotib olishga undadi.<ref>http://www.justdisney.com/disneyland/history.html</ref> Dastlab Walt Disney tomonidan koʻrib chiqilgan kichik Burbank hududida endilikda Walt Disney Animation Studios va ABC Studios joylashgan<ref>http://www.gsb.stanford.edu/news/bmag/sbsm0405/feature_alumnibks_price.shtml</ref>. [[Fayl:WaltDisneyplansDisneylandDec1954.jpg|thumb|318x318px|Walt Disney (markazda) rasmiylariga Disneylendning joylashuvi rejalarini koʻrsatmoqda, 1954-yil dekabr]] Mablagʻ olishdagi qiyinchiliklar Walt Disneyni ''mablagʻ yigʻishning yangi usullari''ni oʻrganishga undadi va u Disneylend nomli shou yaratishga qaror qildi. U oʻsha paytda yangi paydo boʻlgan ABC telekanalida efirga uzatilgan. Buning evaziga tarmoq parkni moliyalashtirishga yordam berishga rozi boʻldi. Faoliyatining dastlabki besh yilida Disneylend '''Disneylend Inc'''.ga tegishli boʻlib, u '''Walt Disney Productions''', '''Walt Disney''', '''Western Publishing va ABC''' kompaniyalariga birgalikda tegishli edi.<ref>https://archive.org/details/disneywar00jame_0</ref> Bundan tashqari, Disney AQShning Main Streetdagi koʻplab doʻkonlarini xorijiy kompaniyalarga ijaraga bergan. '''1960-yil'''ga kelib, Walt Disney Productions boshqa barcha aktsiyalarni sotib oldi, ammo hamkorlik allaqachon ABC bilan uzoq muddatli munosabatlarga olib keldi, bu oxir-oqibat '''1990-yil'''larning oʻrtalarida Walt Disney kompaniyasining ABCni sotib olishi bilan yakunlanadi. Qurilish '''1954-yil 16-iyul'''da boshlangan va yakunlanishi uchun 17 million dollar sarflangan (2020-yilda 133 million dollarga teng<ref>https://en.m.wikipedia.org/wiki/GDP_deflator</ref>). Park bir yil va bir kundan keyin ochildi.<ref>https://www.latimes.com/archives</ref> Disneylend kutilayotgan tirbandlikka tayyorgarlik koʻrish uchun park qurilishi tugaguniga qadar avtomagistralga yana ikkita qator qoʻshishga qaror qildi. === Ochilish kuni === Disneylend '''1955-yil 17-iyul''', yakshanba kuni boʻlib oʻtgan „'''[[International Press Preview]]'''“ tadbirida ochilgan, u faqat taklif etilgan mehmonlar va ommaviy axborot vositalari uchun ochiq edi. Tadbirga '''28 000''' kishi tashrif buyurgan boʻlsa-da, ularning yarmiga yaqini taklif qilinganlar, qolganlari qalbaki chiptalar sotib olgan<ref>http://www.justdisney.com/Features/disneyland_opening/index.html</ref> yoki hatto panjaradan oshib, parkga yashiringan kishilar edi<ref>https://www.mouseplanet.com/11243/When_Did_Disneyland_Open_July_17_or_July_18</ref>. Ertasi kuni u yigirmata diqqatga sazovor joylarni oʻz ichiga olgan jamoatchilikka ochildi. Yakshanba kungi maxsus tadbirlar, jumladan bagʻishlov butun mamlakat boʻylab televideniyeda namoyish etildi va Walt Disneyning Gollivuddagi uchta doʻsti: Art Linkletter, '''Bob Kammings''' va '''Ronald Reygan'''lar hamrohligida bu ishni qildi.<ref>https://www.pbs.org/wgbh/americanexperience/features/reinventing-american-amusement-park/</ref> ABC telekanali tadbirni jonli efirga uzatdi, uning davomida koʻplab mehmonlar telekamera kabellari orqali qoqilib ketishdi.<ref>https://en.m.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/0-9640605-6-6</ref> Ikki qatorli ''Harbor bulvari'' shassesida tirbandlik paydo boʻldi. Harorat gʻayrioddiy yuqori '''101 °F (38 °C)''' edi va mahalliy sanitariya-tesisatchilarning ish tashlashi tufayli Disneyga ichimlik suvi uchun favvoralar yoki ishlaydigan hojatxonalarni tanlash imkoniyati berildi. U koʻplab ichimlik buloqlarini quruq qoldirib, ikkinchisini tanladi. '''Pepsi parkning ochilishiga homiylik qilgan'''idan beri bu salbiy reklamalarni keltirib chiqardi; hafsalasi pir boʻlgan mehmonlar ishlamay qolgan favvoralar soda sotishning beadab yoʻli ekanligiga ishonishdi, boshqa sotuvchilar esa oziq-ovqatsiz qolishdi. Oʻsha kuni ertalab toʻkilgan asfalt yumshoq boʻlib, unga ayollarning baland poshnali tuflisi botib ketardi. Baʼzi ota-onalar oʻz farzandlarini yelkalariga mingashtirib olishdi.<ref>http://www.justdisney.com/Features/disneyland_opening/index.html</ref> Keyingi yillarda Walt Disney va uning '''1955-yilda'''gi oʻsha kunni1955-yil '''17-iyul'''dagi „Qora yakshanba“ deb atashgan. Yomon oʻtgan ochilish marosimidan soʻng Walt Disney ishtirokchilarni Disneylendni aslida qanday joy ekanligini anglash uchun „ikkinchi kun“ ga taklif qildi. '''17-iyul''' dastlabki tanishuv sanasi hisoblangan, '''18-iyul''' esa rasmiy ochilish kuni edi<ref>https://en.m.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/0-9640605-6-6</ref>. Oʻshandan beri telekoʻrsatuv xotiralari tufayli kompaniya 17-iyulni rasmiy sana sifatida qabul qildi, bu har yili Disneylendning tugʻilgan kuni sifatida nishonlanadi.<ref>https://en.m.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/0-9640605-6-6</ref> === 1950 va 1960-yillar === [[Fayl:6308-AnaheimDisneyLand-NW_to_SE_View.jpg|thumb|305x305px|Disneylendning havodan koʻrinishi, 1963-yil]] '''1959-yil''' sentabr oyida [[Sovet Ittifoqi]]ning birinchi kotibi '''[[Nikita Xrushyov]]''' AQShda oʻn uch kun boʻlib, ikkita iltimos bilan boʻldi: '''Disneylendga tashrif buyurish''' va Gollivudning eng yaxshi aktyori boʻlgan '''Jon Ueyn''' bilan uchrashish. Sovuq urush davridagi keskinlik va xavfsizlik muammolari tufayli uning Disneylendga tashrif buyurishi taqiqlandi.<ref>https://srbpodcast.org/2009/07/24/nikita-khrushchev-doesnt-go-to-disneyland/</ref> Eron shohi va imperator Farah '''1960-yillar''' boshida Walt Disney tomonidan Disneylendga taklif qilingan.<ref>https://en.m.wikipedia.org/wiki/Disneyland</ref> Bu vaqtda Afro-amerikalik xodimlarning etishmasligi boʻyicha mo''tadil tortishuvlar bor edi. 1963-yilning oxirlarida fuqarolik huquqlari faollari Disneylendga qora tanlilarni<ref>https://www.nytimes.com/2010/12/26/opinion/26rich.html</ref> yollash uchun bosim oʻtkazishgan, rahbarlar esa bu soʻrovlarni „koʻrib chiqish“larini aytishgan.<ref>Galber, Neal (2006). Walt Disney: The Triumph of American Imagination. New York: Alfred A Knopf.</ref>'' Disneylendda ''Casa de Fritos'' loyihasining bir qismi sifatida parkda tashlab ketilgan eski buyumlarni qayta ishlash uchun '''"Doritos"''' (ispancha „kichik oltin narsalar“) loyihasini yaratilgan. Frito-Lay kompaniyasi buyumning mashhurligi sababli bunday buyumlar 1964-yilda mintaqaviy, keyin esa 1966-yilda butun mamlakat boʻylab sotishni boshladi. === 1980-yilla === '''1985-yil 5-dekabr'''da Disneylend faoliyatining 30 yilligini nishonlash uchun '''Skyfest''' bayrami doirasida Disneylend bilan chegaradosh koʻchalar boʻylab bir million sharlar uchirildi.<ref>https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1985-12-06-me-674-story.html</ref> === 1990-yillar === '''1990-yillar'''ning oxirida park va mehmonxonaning mulkini kengaytirish ishlari boshlandi. Disneylend parki, Disneylend mehmonxonasi, asl avtoturargoh joylashgan joy va uning atrofidagi mulklar Disneylend kurortining bir qismi boʻlish uchun moʻljallangan edi. Oʻsha paytda Disney California Adventure koʻngilochar parki, Downtown Disney nomli savdo, ovqatlanish va koʻngilochar majmuasi qayta taʼmirlangan va Disney Grand Californian Hotel & Spa sotib olinib brendini oʻzgartirish amalga oshirilgan. '''Pan Pacific mehmonxonasi''' Disneyning Paradise Pier mehmonxonasi sifatida faoliyatini qayta boshlagan. Bogʻning nomi qurilayotgan kattaroq majmuadan farqlash uchun „Disneylend bogʻi“ deb oʻzgartirildi. Mavjud avtoturargoh (Disneylendning janubi) ushbu loyihalar asosida oʻzgartirilganligi sababli, shimoli-gʻarbiy burchakda olti darajali, 10 250 oʻrinli Mickey and Friends avtoturargohi qurilgan. 2000-yilda qurib bitkazilgandan soʻng u Qoʻshma Shtatlardagi eng katta mashinalar toʻxtash joyi boʻldi.<ref>https://www.forbes.com/2008/04/10/parking-automobiles-retail-biz-logistics-cx_ew_0410parking_slide.html?sh=4d65d7fe22a1</ref> '''1990-yillar'''ning oʻrtalarida bogʻning boshqaruv jamoasi muxlislar va xodimlar oʻrtasida bahs-munozaralarga sabab boʻlgan. Daromadni oshirish maqsadida oʻsha paytdagi rahbarlar '''Sinti Xarris''' va '''Pol Pressler''' tomonidan turli oʻzgarishlar boshlandi. Ularning tashabbuslari aktsiyadorlar daromadining qisqa muddatli oʻsishini taʼminlagan boʻlsa-da, ular uzoqni koʻra olmasliklari uchun keng tanqidlarga sabab boʻldi. Xarriss va Presslerning chakana savdosi Disneylendning diqqatga sazovor joylarini savdogarlar uchun bosqichma-bosqich oʻzgartirishga olib keldi. McKinsey & Company tashqi maslahatchilar operatsiyalarni soddalashtirishga yordam berish uchun jalb qilindi, natijada koʻplab oʻzgarishlar va qisqartirishlar boʻldi. Taxminan oʻn yillik kechiktirilgan texnik xizmatdan soʻng, asl bogʻda eʼtiborsizlik alomatlari paydo boʻldi. Parkka doimiy tashrif buyuruvchilar mijozlarga qoʻpollik qilgan va parkning xizmat sifatining pasayishiga sabab boʻlgan boshqaruv jamoasini ishdan boʻshatish uchun yigʻilishgan.<ref>https://www.latimes.com/archives</ref> === XXI asr === Disney Cruise Line kompaniyasining sobiq prezidenti '''Mett Ouimet 2003-yil oxirida''' Disneylend kurortiga rahbarlik qilish uchun tayinlandi. Koʻp oʻtmay u '''Greg Emmer'''ni tashkily ishlar boʻyicha katta vitse-prezident etib sayladi. Emmer Floridaga koʻchib oʻtishdan oldin yoshligida Disneylendda faoliyat yuritgan va Walt Disney World Resortda koʻplab rahbarlik lavozimlarida ishlagan Disney aktyorlarining uzoq yillik aʼzosi edi. Ouimet tezda Disneylendning sobiq xavfsizlik rekordini tiklash umidida baʼzi tendentsiyalarni, ayniqsa kosmetik xizmat koʻrsatish va infratuzilmaga texnik xizmat koʻrsatishning dastlabki jadvaliga qaytishni oʻzgartirishga kirishdi. Xuddi Walt Disneyning oʻzi singari, Ouimet va Emmerni ish vaqtida oʻz xodimlari bilan bogʻda sayr qilishlari, aktyorlar nomi tushirilgan nishonlarini taqib yurishlari, diqqatga sazovor joylar uchun navbatda turishlari va mehmonlarning talab va takliflarini eshitishlari mumkin edi. '''2006-yil iyul''' oyida Ouimet The Walt Disney kompaniyasini tark etib, Starwood prezidenti boʻldi. Koʻp oʻtmay, Walt Disney Attraksionlariga Yaponiyaning ijrochi direktori Ed Grier nazoratchi prezidenti etib tayinlandi. '''2009-yil oktabr''' oyida Grier nafaqaga chiqqanini eʼlon qildi va uning oʻrniga Jorj Kalogridis keldi. „yer yuzidagi eng baxtli uyga qaytish“ Disneylend Parkining '''50 yilligi'''ga bagʻishlangan oʻn sakkiz oylik bayram ''(2005 va 2006-yillar davomida)'' boʻlib, butun dunyo boʻylab Disney parklarida Disneylendning muhim bosqichini nishonlaydi. '''2004-yil'''da parkda tayyorgarlik bosqichida katta taʼmirlash ishlari olib borildi, koʻplab attraksionlar, xususan, Kosmos togʻi, oʻrmon sayohati, „Arvohlar uyi“, „Karib dengizi qaroqchilari“ va Uolt Disneyning sehrlangan Tiki xonasi tiklandi. Ochilish kuni parkda boʻlgan diqqatga sazovor joylarda bitta avtomobil oltin rangga boʻyalgan va park ellikta Oltin Mikki quloqlari bilan bezatilgan. Bayram '''2005-yil 5-may'''da boshlanib, 2006-yil 30-sentabrda yakunlandi va yigirma yetti oy davom etgan va '''2008-yil 31-dekabr'''da yakunlangan „Million orzular yili“ bayrami bilan yakunlandi. '''2010-yilning 1-yanvari'''dan boshlab Disney Parklarida „Give a Day, Get a Disney Day“ koʻngillilar dasturi boʻlib oʻtdi, unda Disney odamlarni ishtirokchi xayriya tashkiloti bilan koʻngillilik qilishga va Disneylend kurortida yoki Walt Disney World parkida bepul Disney kunini olishga undadi. '''2010-yil 9-mart''' kuni Disney oʻzining bir million koʻngilli boʻlish maqsadiga erishganini eʼlon qildi va hali roʻyxatdan oʻtmagan va maʼlum bir koʻngillilik holatiga roʻyxatdan oʻtmagan har bir kishi uchun aksiyani tugatdi. '''2015-yil iyul oyida''' Disneylend olmos bayramining 60 yilligini nishonladi<ref>https://disneyparks.disney.go.com/blog/2015/09/disneyland-resort-diamond-celebration-continues-through-september-5-2016/</ref>. Disneylend bogʻida Paint the Night paradi va Disneylend Forever otashinlari namoyishi boʻlib oʻtdi, Sleeping Beauty qal’asi esa olmoslarda katta „60“ logotipi bilan bezatilgan. Olmos bayrami 2016-yil sentabr oyida yakunlandi va yubileyning barcha bezaklari Xellouin '''2016''' atrofida olib tashlandi. Disneylend Parki, Disney California Adventure, Downtown Disney va kurort mehmonxonalari bilan birga koronavirus pandemiyasiga javoban '''2020-yil 14-mart'''dan boshlab nomaʼlum muddatga yopildi.<ref>https://www.nytimes.com/2020/03/12/business/disneyland-coronavirus.html</ref><ref>https://edition.cnn.com/2020/03/12/media/disneyland-close-coronavirus/index.html</ref>.Taxminan toʻrt oylik yopilgandan soʻng Downtown Disney '''2020-yil 9-iyul'''da qayta ochildi.<ref>https://disneyparks.disney.go.com/blog/2020/07/welcome-back-to-downtown-disney-district-phased-reopening-begins-today-at-disneyland-resort/</ref> Parklar Disneylendning 65 yilligi munosabati bilan '''2020-yil 17-iyul'''da qayta ochilishi rejalashtirilgan edi, ammo Kaliforniyada qayd etilgan koʻplab holatlar tufayli bogʻlarning ochilishi yana bir bor qoldirildi.<ref>https://themeparkinsider.com/flume/202006/7518/</ref><ref>https://deadline.com/2021/03/disneyland-to-reopen-on-april-30-at-limited-capacity-1234716480/</ref>. U kamida '''2020-yil 31-dekabr'''gacha yopiq qolishi kutilgan edi.<ref>https://variety.com/2020/tv/news/disneyland-closed-california-disney-chapek-1234830550/</ref> '''2021-yil fevral''' oyida Disneylend „Disneyga teginish“ nomli cheklangan sigʻimli chiptali tadbirni eʼlon qildi. Bu tadbir mehmonlarga doʻkonlarda xarid qilish va '''2021-yilning 18-mart'''idan '''19-aprel'''iga qadar bogʻ atrofidagi ovqatlanish joylaridan bahramand boʻlishni taklif qiladi.<ref>https://deadline.com/2021/02/disneyland-mini-reopening-march-1234700179/</ref><ref>https://variety.com/2021/tv/news/disneyland-universal-studios-theme-parks-reopening-pandemic-1234925735/</ref>. '''2021-yil 5-mart'''da Kaliforniya sogʻliqni saqlash departamenti Disneylend '''2021-yil 1-aprel'''dan boshlab bir qancha cheklovlari bilan qayta ochilishi mumkinligini eʼlon qildi.<ref>https://abc7.com/disney-disneyland-reopening-resort-california-adventure-park/10391723/</ref><ref>https://deadline.com/2021/03/california-reopen-theme-parks-disneyland-stadiums-1234708201/</ref>. Keyingi hafta Disney bosh direktori Bob Chapek kompaniya parkni 2021-yil aprel oyining oxirida rasman qayta ochishni rejalashtirayotganini aytdi<ref>https://deadline.com/2021/03/disneyland-to-open-late-april-ceo-bob-chapek-1234710095/</ref>. Disneylend va Disney Kaliforniya sarguzashtlari '''2021-yil 30-aprel'''da cheklangan imkoniyatlar va ijtimoiy masofa/niqob boʻyicha koʻrsatmalar kuchga kirgan holda rasman qayta ochildi.<ref>https://disneyparks.disney.go.com/blog/2021/03/magic-is-back-at-disneyland-resort-theme-parks-plan-to-reopen-on-april-30/</ref> Keyingi hafta kompaniya DisneylendForward nomli rejasini eʼlon qildi, parkni koʻproq attraksionlar, restoranlar va doʻkonlar bilan kengaytirish uchun Anaxaym shahar kengashi '''2023-yil'''gacha rivojlanish rejalarini tasdiqlashi kutilmoqda.<ref>https://www.ocregister.com/2021/03/25/disneyland-unveils-plans-for-theme-park-retail-and-parking-expansion/</ref> '''2021-yil 15-iyun''' kuni Disneylend, Disney Kaliforniya sarguzashtlari va Kaliforniyadagi boshqa koʻngilochar bogʻlarga toʻliq quvvatga qaytishga ruxsat berildi, bunda Kaliforniya gubernatori Gavin Nyusomning „Xavfsizroq iqtisodiyot“ rejasiga koʻra, '''Kovid-19''' pandemiyasiga qarshi koʻplab cheklovlar olib tashlandi. Bungacha Disneylend 2021-yilning 30-aprelida pandemiya sababli 13 oylik yopilganidan keyin qayta ochilgani uchun mehmonlar soni cheklangan holda ishlagan edi.<ref>https://www.ocregister.com/2021/06/11/how-california-theme-parks-will-change-when-pandemic-restrictions-end-on-tuesday-june-15/</ref> == Hududi == Disneylend bogʻi toʻqqizta ajoyib „yer“ va bir qator yashirin sahna maydonlaridan iborat boʻlib, '''2022-yilda''' Mickeys Toontownga keladigan Mickey and Minnieʼs Runaway Railway yangi qoʻshilishi bilan 100 akr (40 ga) dan ortiq maydonni egalladi. Park Main Street, AQSH, Adventureland, Frontierland, Fantasyland va Tomorrowland bilan ochilgan va 1966-yilda Yangi Orlean maydoni, '''1972-yil'''da Ayiqlar mamlakati (hozirda Critter Country deb nomlanadi) va 1993-yilda Mickey’s Toontown va Yulduzli urushlar: Galaxy’s Edge '''2019-yil'''da tashkil qilingan.<ref>https://www.hollywoodreporter.com/movies/movie-news/star-wars-galaxys-edge-opening-dates-set-may-august-1192999/</ref> '''1957-yil'''da Holidayland ''9 akr (3,6 ga)'' dam olish maskani, jumladan sirk va beysbol maydonlarini qayta loyihalashtirgan, ammo '''1961-yil''' oxirida loyiha tugatilgan. U koʻpincha Disneylendning „yoʻqolgan“ yerlari deb ataladi. Bogʻ boʻylab „Yashirin Mickeys“ bor, Mikki Sichqoncha boshlarining tasvirlari diqqatga sazovor joylar dizayni va atrof-muhit dekoratsiyasiga nozik tarzda kiritilgan. [[Fayl:Adventureland_Disneyland.JPG|thumb|Adventureland Disneyland]] === Main Street, AQSH === Main Street, AQSH '''20-asr''' boshidagi tipik Oʻrta Gʻarb shaharchasiga xos naqsh boʻlib, Walt Disneyning ona shahri Marselin, Missuri shahridan koʻp ilhom olgan.<ref>https://edition.cnn.com/travel/article/marceline-missouri-lost-disney-park/index.html</ref> Main Street, AQSHda temir yoʻl vokzali, shahar maydoni, kinoteatr, meriyasi, bugʻ bilan ishlaydigan nasosli dvigatelli oʻt oʻchirish xonasi, emporium, doʻkonlar, arkadalar, ikki qavatli avtobus, otli tramvay bor.<ref>https://books.google.co.uz/books?id=k9GNCgAAQBAJ&pg=PT45&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false</ref> Main Street, shuningdek, Disney Art galereyasi va Opera uyi joylashgan boʻlib, u janob Linkoln bilan ajoyib lahzalar, prezidentning Audio-Animatronik versiyasini aks ettiruvchi shouni namoyish etadi. Main Streetning eng chekkasida, AQSh uxlayotgan goʻzallik qal’asi, Hamkorlar haykali bor, Markaziy Plaza (shuningdek, markaz sifatida tanilgan): Fantasylandga kirish yoʻli orqali, xandaq va qal’a orqali oʻtadigan koʻprik kabi inshootlar bilan koʻrkamdir<ref>https://www.encirclephotos.com/image/walt-disney-and-mickey-mouse-partners-statue-at-disneyland-in-anaheim-california/</ref> Adventureland, Frontierland va Tomorrowland qal’aning ikkala tomonida joylashgan. Bir nechta erlar Markaziy Plaza bilan toʻgʻridan-toʻgʻri bogʻlanmagan, xususan, Nyu-Orlean maydoni, Critter Country, Star Wars: Galaxy’s Edge va Mickey’s Toontown bilan deyarli [[Fayl:Phonetography_163.jpg|thumb|Phonetography ]] bogʻliqlikka ega emas. Main Street dizayni, AQSH, balandlik illyuziyasini yaratish uchun majburiy istiqbol texnikasidan foydalangan.<ref>https://disneydose.com/disneyland-psychology/</ref> Asosiy koʻcha boʻylab binolar birinchi qavatda 3⁄4 shkalada, keyin ikkinchi qavatda 5⁄8 shkalada va uchinchi qavatda 1⁄2 shkalada qurilgan — har bir daraja yuqoriga qarab masshtabni 1⁄8 ga qisqartiradi. === Adventureland === Adventureland dunyoning olis mintaqalaridagi kabi ekzotik joy hissini qayta tiklash uchun moʻljallangan. „Ushbu orzuni roʻyobga chiqaradigan yerni yaratish uchun, — dedi Walt Disney, — biz oʻzimizni sivilizatsiyadan uzoqda, Osiyo va Afrikaning olis oʻrmonlarida tasavvur qildik“. Diqqatga sazovor joylarga ochilish kunidagi Jungle Cruise, Indiana Jones sarguzashtlari va Walt ''Disneyning Shveytsariya oilasi Robinson filmidagi Shveytsariya oilaviy daraxt uyining konvertatsiyasi boʻlgan Tarzanning daraxt uyi kiradi''. Sarguzashtlar orasiga kiraverishda [[Fayl:Disneyland_IMG_3967.jpg|thumb|Disneyland ]] joylashgan Walt Disneyning Sehrli Tiki xonasi audio va robototexnika kompyuter sinxronizatsiyasi boʻlgan Audio-Animatronicsdan foydalangan birinchi attraksioni ham bor. === New Orleans Square === Yangi Orlean maydoni '''1966-yil 24-iyul'''da ochilgan 19-asr Yangi Orleaniga asoslangan. Bu yerda Karib dengizi qaroqchilari va Haunted Mansion joylashgan boʻlib, tungi koʻngilochar Fantastik joy. Frontierland Frontierland Amerika chegarasi boʻylab kashshoflik kunlarini qayta yaratadi. Walt Disneyning soʻzlariga koʻra, „Bizning barchamizda ota-bobolarimizning kashshof ruhi bilan shakllangan vatanimiz tarixi bilan faxrlanishimiz uchun sabab bor. Bizning sarguzashtlarimiz sizga qisqa vaqt boʻlsa ham, mamlakatimizda yashaganlik hissini berish uchun moʻljallangan. Kashshoflik kunlari.“ Frontierland Amerika daryolari qirgʻogʻida yashaydigan animatronik tubjoy amerikaliklarning Pinewood Indians guruhining uyidir. Koʻngilochar va diqqatga sazovor joylarga Big Thunder Mountain Railroad, Mark Tven daryosi qayigʻi, Yelkanli kema Kolumbiya, Tom Soyer orolidagi Pirateʼs Lair va Frontierland Shootinʼ koʻrgazmasi kiradi. Frontierland, shuningdek, Oltin taqa saloniga mezbonlik qiladi, Eski Gʻarb uslubidagi shou saroyi. === Critter Country === [[Fayl:Disneyland_Fantasyland_IMG_3950.jpg|thumb|Disneyland Fantasyland ]] Critter Country '''1972-yil'''da „Ayiq mamlakati“ nomida ochilgan va '''1988-yil'''da nomi oʻzgartirilgan. Ilgari bu hudud hindular qishlogʻi boʻlgan, u erda mahalliy qabilalar oʻzlarining raqslari va boshqa urf-odatlarini namoyish etgan. Bugungi kunda ushbu hududning asosiy diqqatga sazovor joyi — Splash togʻi, Disneyning 1946-yilda suratga olingan „Janub qoʻshigʻi“ filmining animatsion qismlariga asoslangan log-flume sayohati. '''2003-yilda 2001-yilda''' yozilgan Country Bear Jamboree oʻrnini „Vinni Puxning koʻp sarguzashtlari“ nomli qorongʻu attraksion egalladi. === Star Wars: Galaxy’s Edge === Yulduzli urushlar: Galaxy’s Edge „Yulduzli urushlar“ olamida, chekka chegaradagi Batuu sayyorasidagi Black Spire Outpost qishlogʻida joylashgan. Diqqatga sazovor joylar orasida Ming yillik lochin: Kontrabandachilar yuguradi va Yulduzli urushlar: Qarshilikning yuksalishi.[58] bu yer 2019-yilda ochilib, Big Thunder Ranch va oldingi sahna orqasi joylarini almashtirgan.<ref>https://www.ocregister.com/2015/11/18/video-its-official-star-wars-theme-land-coming-to-disneyland/</ref> === Fantasyland === Fantasyland — bu Disneylend hududi boʻlib, u haqida Walt Disney shunday degan: „Qaysi yosh bola Piter Pen bilan oydin Londonda uchishni yoki Alisaning bemaʼni moʻjizalar mamlakatiga tushib qolishni orzu qilgan boʻlsa bu joy aynan siz uchun.“ Fantasyland dastlab oʻrta asrlardagi Yevropa yarmarkasi uslubida yaratilgan, ammo 1983-yilda qayta taʼmirlanishi uni Bavariya qishlogʻiga aylantirdi. Diqqatga sazovor joylar orasida bir nechta qorongʻu sayohatlar, King Artur Carrousel va turli xil oilaviy diqqatga sazovor joylar mavjud. Fantasyland parkida eng koʻp optik tolalar mavjud; ularning yarmidan koʻpi Piter Panning parvozida.<ref>https://en.m.wikipedia.org/wiki/Peter_Pan%27s_Flight</ref> Uxlayotgan goʻzal qal’asida Briar Rouzning „Uxlayotgan goʻzal“ rolidagi sarguzashtlari haqida batafsil hikoya qilinadi. 1959-yilda ochilgan attraksion 1972-yilda qayta ishlangan, 1992-yilda xavfsizlik nuqtai nazaridan va pnevmatik oʻq otish moslamalarining yangi oʻrnatilishi sababli yopilgan va 2008-yilda yangi tarjimalar va hikoya qilish usullari bilan qayta ochilgan. Eyvind Erlning qayta tiklangan asari asosida. === Mickey’s Toontown === Mickey’s Toontown 1993-yilda ochilgan va qisman Touchstone Pictures 1988-yilda Rojer Rabbitning Los-Anjelesdagi xayoliy Tuntaun doʻkonidan ilhomlangan. Mickey’s Toontown 1930-yillardagi multfilm estetikasiga asoslangan va Disneyning eng mashhur multfilm qahramonlari joylashgan. Toontown ikkita asosiy diqqatga sazovor joylarga ega: Gadgetʼs Go Coaster va Roger Rabbitʼs Car Toon Spin. „Shaharda“ shuningdek, multfilm qahramonlarining Mikki Maus, Minni Sichqoncha va Goofi uyi, Donald Dukning qayigʻi kabi uylari joylashgan. 3 fut (914 mm) kalibrli Jolly Trolleyni ham ushbu hududda topish mumkin, garchi u 2003-yilda attraksion sifatida yopilgan va hozir faqat koʻrgazma maqsadlarida mavjud. 2023-yilda Mickey’s Toontownda Mickey & Minnieʼs Runaway Railway ochiladi. Oila uchun qulay boʻlgan yangi qorongʻu sayohat Tuntaunning hajmini, shuningdek, Disneylendning hajmini 99 dan 101 akrga (40 dan 41 ga) oshiradi. Hozirda yer rekonstruksiya uchun yopiq va 2023-yilda yana ochiladi. === Tomorrowland === '''1955-yil'''da Walt Disney Tomorrowlandni quyidagi soʻzlar bilan ochib beradi: „Ertaga ajoyib asr boʻlishi mumkin. Bizning olimlarimiz bugungi kunda bizning bolalarimiz va avlodlarimizga foyda keltiradigan yutuqlarga koinot asrining eshiklarini ochmoqda. Tomorrowland attraksionlari loyihalashtirilgan kelajagimizning jonli rejasi boʻlgan sarguzashtlarda ishtirok etish uchun bizga imkon beradi.“ Disneylend produseri Uord Kimball raketachilar Vernxer fon Braun, Villi Ley va Xaynts Xaberlar Tomorrowlandning asl dizayni davomida texnik maslahatchilar sifatida xizmat qilgan.<ref>Wright, Mike '''(1993)'''. „The Disney-Von Braun Collaboration and Its Influence on Space Exploration“. NASA. Archived from the original on '''November 4'''''', 2015'''. Retrieved September 23, 2015.</ref> Dastlabki diqqatga sazovor joylar orasida Oyga raketa, Astro-jetlar va Autopia; keyinchalik suv osti sayohatining birinchi mujassamlanishi qoʻshildi. Hudud '''1967-yil'''da Yangi Ertangi hududga aylandi va 1998-yilda yana Jyul Vern rasmlarini eslatuvchi „retro-kelajak“ mavzusini taqdim etish uchun oʻzgartirildi. Hozirgi diqqatga sazovor joylar orasida Kosmik togʻ, Star Wars Launch Bay, Autopia, Jedi Training: Trials of Temple, Disneylend Monorail Tomorrowland stantsiyasi, Astro Orbitor va Buzz Lightyear Astro Blasters kiradi. Finding Nemo Submarine Voyage 2007-yil 11-iyunda ochilib, 1998-yilda yopilgan va unda haqiqiy suv osti sayohatini jonlantirishga harakat qilingan. Yulduzli sayohatlar 2010-yil iyul oyida yopildi va 2011-yil iyun oyida Yulduzli sayohatlar — Sarguzashtlar davom etadi nomi ostida qayta tashkillashtirildi. == Tashkiliy ishlar == === Sahna orqasi === Sahna orqasidagi yirik binolarga Frank Gehri tomonidan ishlab chiqilgan Disney '''Anaxaym jamoasi'''<ref>https://dac.dk/en/calif/build/teamdis.htm</ref> kiradi, u yerda hozirda boʻlinma maʼmuriyatining asosiy qismi ishlaydi, shuningdek, Tomorrowland orqasidagi Eski maʼmuriyat binosi ham joylashgan. Bu hududlarda ham ichkarida, ham tashqarisida suratga olish taqiqlangan, garchi baʼzi fotosuratlar turli veb-saytlarda tarqalib ketgan boʻlsada. Sahna orqasini „kashf qilish“ga urinayotgan mehmonlar ogohlantiriladi va koʻpincha mehmonxonadan kuzatib qoʻyiladi.<ref> Grant, Matt (January 10, 2013). „Disney 'explorer' banned for life“. Fort Myers/Naples, Florida: WFTX-TV. Archived from the original on May 15, 2013. Retrieved September 6, 2013.</ref> === Transport === [[Fayl:DisneylandTrainLocomotive.jpg|thumb|357x357px|Disneylandning asosiy timsollaridan biri animatsion poyezd]] Uolt Disney uzoq vaqtlar davomida transportga, xususan, poyezdlarga qiziqish bildirgan. Disneyning „temir ot“ga boʻlgan ishtiyoqi uni Xolmbi Hillsdagi mulki hududida miniatyurali jonli bugʻli temir yoʻl — „Kerolvud Tinch okeani temir yoʻli“ qurishga olib keldi. Disney oʻylab topgan 17 yillik oʻzgarishlar davomida bitta element doimiy boʻlib qoldi: parkni oʻrab turgan poyezd. Parkdagi transport vositalarining asosiy dizayneri Bob Gurr edi, u 1954-yilda oʻziga maxsus avtomobil dizayni direktori unvonini berdi.<ref>https://en.m.wikipedia.org/wiki/ISBN</ref> Disneylendni oʻrab olgan va katta aylana sayohatini taʼminlovchi Disneylend temir yoʻli (DTY), 3 fut (914 mm) tor oʻlchovli temir yoʻl boʻlib, uchta yoʻlovchi poyezdi va bitta yoʻlovchidan tashqari beshta neft va bugʻda ishlaydigan lokomotivdan iborat. — yuk poyezdini tashishga moʻljallangan edi. Dastlab Disneylend va Santa-Fe temir yoʻllari nomi bilan tanilgan DTY '''1974-yil'''gacha Atchison, Topeka va Santa Fe temir yoʻllari tomonidan taqdim etilgan. 1955-yildan '''1974-yil'''gacha Santa Fe temir yoʻli Disneylend „D“ kuponi oʻrniga qabul qilingan. Shimoliy Amerikada ishlatiladigan eng keng tarqalgan tor yoʻl oʻlchagichi boʻlgan 3 fut (914 mm) oʻlchagich bilan trek Disneylend atrofida oʻzining har bir hududidan uzluksiz aylana boʻylab harakatlanadigan temir yoʻlini taklif etgan. '''1900-yillar''' davridagi har bir poyezd Main Street stantsiyasidan joʻnab ketadi, unga rejalashtirilgan stantsiya toʻxtash joylari kiradi: Nyu-Orlean maydoni stantsiyasi; Toontown deposi; va Tomorrowland stantsiyasi. Keyin Grand Circle Tour yoʻlovchilarni AQShning Main [[Fayl:Disneyland_Mark_VII_Monorail_Red.jpg|thumb|359x359px|Mark VII yakkarailli Red poyezdi]] Streetga qaytarishdan oldin „Katta Kanyon/Primeval World“ dioramalariga tashrif buyurish bilan yakunlanadi.<ref>Broggie, Michael (2006). Walt Disney’s Railroad Story: The Small-Scale Fascination That Led to a Full-Scale Kingdom (2nd ed.). The Donning Company Publishers. pp. 215-282. ISBN 1-57864-309-0.</ref> Disneylendning diqqatga sazovor joylaridan biri bu Disneylend Monoray tizimi monorels xizmati boʻlib, u '''1959-yil'''da Tomorrowlandda Gʻarbiy yarim sharda birinchi kunlik ishlaydigan monorelsli poezd tizimi sifatida ochilgan. Indiana Jones sarguzashtlari qurilishi paytidagi kichik oʻzgarishlarni hisobga olmaganda, monorels yoʻli 1961-yildan beri deyarli bir xil boʻlib qoldi. Parkda besh avlod monorelsli poyezdlar ishlatilgan, chunki ularning engil konstruksiyalari tez eskiradi. Eng soʻnggi operatsion avlod Mark VII 2008-yilda oʻrnatildi. Monrels ikki stansiya oʻrtasida, biri Tomorrowland parki ichida va ikkinchisi Downtown Disney stansiyasi oʻrtasida oʻrnatilgan. U parkni yuqoridan koʻrsatish uchun moʻljallangan 2,5 milya (4,0 km) marshrut boʻylab boradi. Hozirda Mark VII qizil, koʻk va toʻq sariq ranglarda ishlaydi. Monoray dastlab Tomorrowlanddagi bitta stantsiya bilan qurilgan halqa edi. Uning yoʻli kengaytirildi va '''1961-yil'''da Disneylend mehmonxonasida ikkinchi stantsiya ochildi. '''2001-yil'''da Downtown Disneyning yaratilishi bilan yangi manzil Disneylend mehmonxonasi oʻrniga Downtown Disney boʻldi. Monoray stantsiyasining jismoniy joylashuvi oʻzgarmadi, lekin mehmonxonani qisqartirish doirasida asl stantsiya binosi buzib tashlandi va endi yangi stantsiya mehmonxonadan Downtown Disneyning bir nechta binolari, jumladan ESPN zonasi va Rainforest kafesi bilan ajratilgan.<ref>Broggie, Michael (2006). Walt Disney’s Railroad Story: The Small-Scale Fascination That Led to a Full-Scale Kingdom (2nd ed.). The Donning Company Publishers. pp. 29, 200, 283, 283, 294, 297-305. ISBN 1-57864-309-0.</ref> Main Street Vehicles attraksioni sifatida birlashtirilgan, Main Streetda topilgan barcha transport vositalari asr boshidagi transport vositalarini, jumladan 3 fut (914 mm) kalibrli<ref> „Trams of the World 2017“ (PDF). Blickpunkt Straßenbahn. January 24, 2017. Archived from the original (PDF) on February 19, 2017. Retrieved February 16, 2017.</ref> tramvay yoʻlini aniq aks ettirish uchun moʻljallangan. chizilgan tramvaylar, ikki qavatli avtobus, oʻt oʻchirish mashinasi va avtomobil<ref>Broggie, Michael (2006). Walt Disney’s Railroad Story: The Small-Scale Fascination That Led to a Full-Scale Kingdom (2nd ed.). The Donning Company Publishers. pp. 29, 229, 285-4. ISBN 1-57864-309-0</ref>. Ular Main Street (AQSh) boʻylab bir tomonlama sayr qilishlari mumkin. Ot tortiladigan tramvaylar parkdagi oʻyin-kulgilar, jumladan The Dapper Dans tomonidan ham qoʻllaniladi. Otsiz aravalar 1903-yilda ishlab chiqarilgan avtomobillardan keyin modellashtirilgan boʻlib, ikki silindrli, toʻrt ot kuchiga ega (3 kVt) dvigatellar boʻlib, qoʻlda uzatmalar qutisi va rul boshqaruviga ega. Uolt Disney oʻt oʻchirish mashinasini park ochilishidan oldin aylanib yurgan va u mashhur mehmonlarni qabul qilish va paradlarda ishlatilgan. Asl asosiy koʻcha transport vositalarining aksariyati Bob Gurr tomonidan ishlab chiqilgan. '''1950-yilla'''rning oxiridan '''1968-yil'''gacha Los Angeles Airways Disneylend va Los-Anjeles xalqaro aeroporti (LAX) va mintaqaning boshqa shaharlari oʻrtasida muntazam ravishda vertolyot yoʻlovchilariga xizmat koʻrsatdi. Vertolyotlar dastlab Tomorrowland orqasida joylashgan Anaxaym/Disneylend vertolyotidan boshqarilgan. Keyinchalik servis '''1960-yil'''da Disneylend mehmonxonasining shimolidagi yangi vertolyot portiga koʻchib oʻtdi.<ref>http://www.airfields-freeman.com/CA/Airfields_CA_OrangeCo_NW.htm#disneyland</ref> Kelgan mehmonlar tramvay orqali Disneylend mehmonxonasiga yetkaziladi. Xizmat 1968-yilda ikkita halokatli halokatdan keyin tugadi: '''1968-yil 22-may'''da Kaliforniyaning Paramount shahridagi halokatda 23 kishi halok boʻldi (oʻsha paytdagi aviatsiya tarixidagi eng yomon vertolyot halokati). '''1968-yil 14-avgust'''da Kaliforniyaning Kompton shahrida sodir boʻlgan ikkinchi halokat 21 kishining hayotiga zomin boʻldi.<ref>Tully, William; Larsen, Dave (August 15, 1968). „21 Aboard Killed as Copter Falls in Compton Park“. Los Angeles Times. p. 1.</ref> === Jonli oʻyin-kulgi === ''Attraksionlardan tashqari, Disneylend butun park boʻylab jonli oʻyin-kulgilarni taqdim etadi. Koʻrsatilgan oʻyin-kulgilarning aksariyati har kuni emas, faqat haftaning tanlangan kunlarida yoki yilning tanlangan davrlarida taqdim etiladi.'' [[Fayl:Alice_plays_musical_chairs.jpg|thumb|362x362px|Alisa va multfilm qahramonlari]] Park boʻylab koʻplab Disney qahramonlarini topish mumkin, tashrif buyuruvchilarni kutib olish, bolalar bilan muloqot qilish va suratga tushish. Baʼzi belgilarda ular paydo boʻlishi rejalashtirilgan oʻziga xos joylar mavjud, ammo ularni kezib yurgan holda ham topish mumkin. Quyon (Vinni-Puhdan), Maks, Mushu va Agent P.<ref>https://www.charactercentral.net/</ref> kabi personajlar eng kamdan-kam uchraydi. Soʻnggi oʻn yilliklar davomida (va oxirgi oʻn yilliklar davomida 2005 va 2006-yil yozlarida) Mikki Maus kuniga bir necha marta Minni, Goofi va boshqa ijrochilarning koʻmagida Matterhorn attraksioniga koʻtarilib turardi. Matterhornda vaqti-vaqti bilan boshqa alpinistlarni ham koʻrish mumkin edi. 2007-yil mart oyidan boshlab Mikki va uning „toon“ doʻstlari endi Matterhornga chiqmaydilar, ammo toqqa chiqish dasturi davom etmoqda. Har oqshom shom chogʻida Disneylend xavfsizlik xizmati xodimlarining tantanali detallari bilan AQSh bayrogʻini tushirish uchun harbiy uslubdagi bayroqcha chekinish oʻtkaziladi. Marosim, odatda, olomon va musiqa bilan toʻqnashuvlarning oldini olish uchun Main Street (AQSh)da taklif qilinadigan oʻyin-kulgiga qarab, soat 16:00 dan 17:00 gacha oʻtkaziladi. Disney kirish turniketlarida va boshqa joylarda taqdim etiladigan Times qoʻllanmasida Bayroqning chekinishi rejalashtirilgan vaqt haqida xabar beradi. Ochilganidan beri parkning bir qismi boʻlgan Disneylend guruhi AQShning Main Streetdagi Town Band rolini oʻynaydi. Shuningdek, u Main Street Strawhatters, Hook and Ladder Co. va Pearly kabi kichikroq guruhlarga boʻlinadi. Fantasyland guruhi. Biroq, 2015-yil 31 martda Disneylend kurorti guruh aʼzolarini „yugurish tugashi“ haqida xabardor qildi. Buning sababi shundaki, ular yangi yuqori energiya bandini boshlashadi. Guruhning faxriy aʼzolari yangi Disneylend guruhi uchun tinglovga taklif qilindi va ular yangi guruh yoki tinglovga kirishmasa ham, ular park atrofida kichik guruhlarda oʻynashlarini aytishdi. Bu anʼanaviy guruh tarafdorlari bilan baʼzi tortishuvlarga sabab boʻldi.<ref>https://www.ocregister.com/2015/04/04/staffing-changes-coming-to-disneyland-band-which-worries-musicians-union/</ref> === Paradlar === Disneylend parkning markaziy Main Street — Fantasyland maydonii boʻylab sayohat qiluvchi bir qancha turli paradlarni namoyish etdi. Disney filmlarini yoki mavsumiy bayramlarni qahramonlar, musiqa va katta suzuvchilar bilan nishonlaydigan kunduzi va tungi paradlar boʻlib oʻtdi. Eng mashhur paradlardan biri bu Main Street elektr paradi boʻlib, u yaqinda Florida shtatidagi Buena Vista koʻlidagi Uolt Disney Worlddagi Sehrli Qirollikda uzoq davom etgan yugurishdan soʻng cheklangan vaqtli qaytib kelishni yakunladi. '''2005-yil 5-maydan 2008-yil 7-noyabrgacha''' Disneylendning '''50 yillik yubileyi''' doirasida Uolt Disneyning „Orzular paradi“ taqdimoti boʻlib oʻtdi, unda bir nechta Disney filmlari, jumladan „Qirol sher“, „Kichik suv parisi“, „Alisa moʻjizalar mamlakatida“ va „Buratino“ filmlari nishonlandi. '''2009-yil'''da Walt Disneyning „Orzular paradi“ oʻrniga Celebrate! Premyerasi '''2009-yil 27-mart'''da boʻlib oʻtgan Street Party. Disney „Celebrate“ga qoʻngʻiroq qilmadi! Koʻcha partiyasi parad, aksincha „koʻcha tadbiri“. Rojdestvo mavsumida Disneylend „Rojdestvo fantaziyasi“ paradini taqdim etadi. Uolt Disneyning „Orzular paradi“ oʻrnini '''2011-yil 27-may'''da debyut qilgan Mikkining Soundsational Paradi egalladi.<ref>https://disneyparks.disney.go.com/blog/2011/02/from-under-the-sea-to-galaxies-far-far-away-opening-dates-are-set-for-a-soundsational-summer-at-disneyland-resort/</ref> Disneylend parkning 60 yilligi munosabati bilan 2015-yil 22-may kuni „Tunni boʻyash“ deb nomlangan tungi paradni debyut qildi.<ref>https://disneyparks.disney.go.com/blog/2015/01/paint-the-night-parade-starts-may-22-as-part-of-the-disneyland-resort-diamond-celebration/</ref> 2020-yildan boshlab, joriy parad „Sehrli sodir boʻladi“ deb nomlanadi va hatto cheklangan vaqt uchun virtual parad ham mavjud edi.<ref>https://news.disney.com/virtual-magic-happens-parade</ref> Biroq, 2021-yil oktabr holatiga koʻra, „Sehrli sodir boʻladi“ning na jismoniy, na virtual versiyalari keyingi ogohlantirishgacha mavjud emas. == Mushakbozlik namoyishlari == Disney qoʻshiqlari bilan sinxronlashtirilgan va koʻpincha Sleeping Beauty Qal’asi ustida osmonda uchib yurgan Tinker Bell (va boshqa qahramonlar) ning koʻrinishlariga ega boʻlgan murakkab pirotexnika namoyishlari tez-tez oʻtqazilib turadi. '''2000-yil'''dan beri taqdimotlar yanada murakkablashdi, unda yangi pirotexnika vositalari, uchirish texnikasi va hikoyalar liniyalari mavjud. '''2004-yil'''da Disneylend yer sathidagi tutun va shovqinni kamaytiradigan hamda atrof-muhitga salbiy taʼsir koʻrsatadigan yangi havo uchirish pirotexnika tizimini joriy qildi. Texnologiya debyut qilingan paytda Disney patentlarni butun sanoatda foydalanish uchun notijorat tashkilotga berishini eʼlon qildi.<ref>https://thewaltdisneycompany.com/about/#corporate-citizenship</ref> Proyeksiyali xaritalash texnologiyasi „Itʼs a Small World“ filmida 2011-yilda „Sehr, xotiralar va sen“ filmining yaratilishi bilan debyut qilgan va '''2015-yil'''da Disneylend premyerasi bilan Main Street va Sleeping Beauty Castlega kengaytirilgan. [[Fayl:Disneylandfireworks.jpg|thumb|421x421px|Disneylandda mushakbozlik]] === Doimiy salyut namoyishlari === o '''''1958-1999; 2015:''' Fantasy in the Sky o '''2000-2004:''' Believe… Thereʼs Magic in the Stars<ref>https://en.m.wikipedia.org/wiki/Fantasy_in_the_Sky</ref> o '''2004-2005:''' Imagine… A Fantasy in the Sky<ref>https://en.m.wikipedia.org/wiki/Believe…_There%27s_Magic_in_the_Stars</ref> o '''2005-2014; 2017-2019:''' Remember… Dreams Come True<ref>https://en.m.wikipedia.org/wiki/Imagine…_A_Fantasy_in_the_Sky</ref> o '''2009-2014''' (yoz): Magical: Disney’s New Nighttime Spectacular of Magical Celebrations<ref>https://en.m.wikipedia.org/wiki/Remember…_Dreams_Come_True</ref> o '''2019 va 2022''' (yoz): Disneyland Forever<ref>https://en.m.wikipedia.org/wiki/Magical:_Disney%27s_New_Nighttime_Spectacular_of_Magical_Celebrations</ref> '' === Mavsumiy salyut namoyishi === o ''September-October Halloween Screams<ref>https://en.m.wikipedia.org/wiki/Halloween_Screams</ref> o Independence Day Week: Disney’s Celebrate America: A 4th of July Concert in the Sky<ref>https://en.m.wikipedia.org/wiki/Disney%27s_Celebrate_America</ref> o November-January: Believe… In Holiday Magic<ref>https://en.m.wikipedia.org/wiki/Believe…_In_Holiday_Magic</ref> '' === Cheklangan miqdordagi pirotexnika namoyishlari === 60 yilligi: '''Disneylend abadiy''' Pixar Fest: '''Together Forever''' Quloqlaringizni tinglang — Mikki va Minni bayrami: Mickey’s Mix Magic 2009-yildan beri Disneylend pirotexnika tomoshalarining aylanuvchi repertuariga muttasil boʻlib oʻtadi. Pirotexnika namoyishlari jadvali yilning qanday kelishiga bogʻliq. Sekinroq mavsumiy davrlardamushaklar faqat dam olish kunlarida taklif etiladi. Eng gavjum vaqtlarda Disney qoʻshimcha tunlarni taklif qiladi. Bogʻda Pasxa/Bahor taʼtillari, Yoz va Rojdestvo vaqtlarini oʻz ichiga olgan band boʻlgan vaqtlarida har kuni mushakbozliklar oʻtkaziladi. Disneylend feyerverk namoyishiga bir kechada taxminan '''41 000 dollar''' sarflaydi. Koʻrgazma odatda 20:45 yoki '''21:30''' da taklif qilinadi, agar park '''22:00''' yoki undan keyin yopilsa, lekin namoyishlar '''17:45''' da boshlanadi. Asosiy eʼtibor ob-havo va shamoldir, ayniqsa kuchli shamol bu shouni kechiktirishga yoki bekor qilishga majbur qilishi mumkin. Bunga javoban, soʻnggi yillarda faqat proyeksiyalar va yorugʻlik effektlaridan foydalangan holda, feyerverk tomoshalarining muqobil versiyalari yaratildi. '''4-iyul''' va Yangi yil arafasi kabi bir nechta kichik istisnolardan tashqari, Anaxaym shahri tomonidan berilgan ruxsatnoma shartlariga koʻra, namoyishlar '''22:00''' gacha tugashi kerak. Soʻnggi yillarda Disneylend qal’ada kichikroq va oʻrta oʻlchamdagi pirotexnika snaryadlari va koʻproq past darajadagi pirotexnika vositalaridan foydalanib, mehmonlarga hatto kuchli shamol kabi ob-havo muammosi boʻlsa ham, pirotexnika tomoshalaridan bahramand boʻlishlari mumkin. Ushbu namoyish B-shou sifatida tanilgan. Ushbu formatga ega boʻlgan birinchi feyerverk shousi 2018-yilgi bayram mavsumidan boshlab „Believe… In Holiday Magic“ edi. == Tashrif buyuruvchilar soni == ''' <ref>https://commons.wikimedia.org/wiki/Data:Disneyland_Park_Attendance.tab</ref>''' == Chiptalar == Disneylend ochilgan kundan boshlab 1982-yilgacha attraksionlar narxi parkga kirish narxiga qoʻshimcha boʻlgan. Mehmonlar parkga kirish uchun kichik kirish toʻlovini toʻlashadi, lekin koʻplab attraksionlar va attraksionlarga kirish uchun mehmonlar chiptalarni yakka tartibda yoki dastlab „A“ dan „C“ gacha boʻlgan bir nechta kuponlardan iborat kitobda sotib olishlari kerak edi. „A“ kuponlari Main Street Vehicles kabi kichikroq attraksionlar va attraksionlarga kirishga ruxsat bergan, „C“ kuponlari esa Piter Panning parvozi yoki aqldan ozgan choy ziyofati kabi eng keng tarqalgan attraksionlar uchun ishlatilgan. Disneylend Monorayl yoki Matterhorn Bobsleds kabi hayajonli sayohatlar paydo boʻlganda, „D“ va oxir-oqibat „E“ kuponlari joriy etildi. Kuponlar boshqa chiptaning ekvivalentiga teng boʻlishi uchun birlashtirilishi mumkin (masalan, ikkita „A“ chiptasi bitta „B“ chiptasiga teng). E chipta attraksioni atamasi hanuzgacha ushbu eng koʻp talab qilinadigan diqqatga sazovor joylarga ishora qilish uchun ishlatiladi. Keyinchalik Disneylend „Qirollik kalitlari“ chiptalari kitobchasini taqdim etdi, u bir tekis narxda sotilgan 10 ta qadrsiz kupondan iborat edi. Ushbu kuponlardan har qanday attraksion uchun, uning oddiy qiymatidan qatʼi nazar, foydalanish mumkin edi. Bu gʻoya Disney uchun original boʻlmagan boʻlsa-da, uning biznes afzalliklari bor edi: har bir kishi yashash muddati yoki sayr sonidan qatʼi nazar, bir xil kirish miqdorini toʻlashini kafolatlashdan tashqari, park endi sayohat chiptalarini chop etishi, xodimlar bilan taʼminlashi shart emas edi. chiptalar kassalari, shuningdek, chiptalarni yigʻish uchun xodimlar bilan taʼminlanmagan yoki chiptasiz yashirinib kelayotgan odamlarning diqqatga sazovor joylarini kuzatibshart boʻlmay qolgan. Keyinchalik, Disney koʻp kunlik chiptalar, Yillik oʻtishlar (yillik toʻlov evaziga Parkga cheksiz kirish imkonini beradi) va Janubiy Kaliforniya aholisi uchun chegirmalar kabi boshqa kirish imkoniyatlarini taqdim etdi. 2016-yil fevral oyida Disneylend bir kunlik kirish uchun talabga asoslangan narxlash tizimini qabul qildi, bunda „qiymat“, „muntazam“ va „choʻqqi“ kunlar uchun har xil narxlar qoʻyildi. Kunlarning taxminan 30 % „qiymat“ sifatida belgilanadi, asosan maktab mashgʻulotlari boʻlgan ish kunlari, 44 % „muntazam“ va 26 % „choʻqqi“ deb belgilanadi, asosan iyul oyidagi bayram va dam olish kunlarida. [100][101] 2020-yil fevral oyida Disneylend koʻp bosqichli tizimga oʻtdi, dastlab 5 narxlash darajasiga ega, kunlarning taxminan 64 % 4 va undan yuqori darajalarda boʻladi.[102] Oltinchi daraja 2021-yil oktabr oyida qoʻshildi.[103] Vaqt oʻtishi bilan bir kunlik, bir park, kattalar uchun kirish narxlari [104][105][106] '''Sana''' 1981* iyun 1982 oktabr 1983 May 1984 yanvar 1985 May 1985 '''Narx''' US$ $10.75 $12.00 $13.00 $14.00 $15.00 $16.50 '''Sana''' March 1986 January 1987 September 1987 December 1988 December 1989 November 1990 '''Narx''' US$ $17.95 $20.00 $21.50 $23.50 $25.50 $27.50 '''Sana''' June 1992 May 1993 May 1994 January 1995 January 1996 March 1997 '''Narx''' US$ $28.75 $30.00 $31.00 $33.00 $34.00 $36.00 '''Sana''' January 1998 January 5, 1999 January 5, 2000 November 6, 2000 March 19, 2002 January 6, 2003 '''Narx''' US$ $38.00 $39.00 $41.00 $43.00 $45.00 $47.00 '''Sana''' March 28, 2004 January 10, 2005 June 20, 2005 January 4, 2006 September 20, 2006 September 21, 2007 '''Narx''' US$ $49.75 $53.00 $56.00 $59.00 $63.00 $66.00 '''Sana''' August 3, 2008 August 2, 2009 August 8, 2010 June 12, 2011 May 20, 2012 June 18, 2013 '''Narx''' US$ $69.00 $72.00 $76.00 $80.00 $87.00 $92.00 '''Sana''' May 18, 2014 February 22, 2015 February 28, 2016 February 12, 2017 February 11, 2018 January 6, 2019 '''Narx''' US$ $96.00 $99.00 $95/$105/$119 $97/$110/$124 $97/$117/$135 $104/$129/$149 '''Sana''' February 11, 2020<ref>https://www.ocregister.com/2020/02/13/disneyland-has-a-new-5-tier-price-system-heres-how-much-youll-pay/</ref> October 25, 2021[103] '''Narx''' US$ $104/$114/$124/$139/$154 $104/$119/$134/$149/$159/$164 ''1982-yilgacha pasport chiptalari faqat guruhlar uchun mavjud edi''.<ref>"Collection of tickets". FindDisney.com. Archived from the original on August 18, 2007. 1981-1994 data</ref> ''Disneylend Parki kattalar uchun muntazam kirish toʻlovi 1981-2021''. source data. == Faoliyatini toʻxtatgan davrlar == '''1963-yilda''', Jon F. Kennedi oʻldirilishidan keyin.<ref>https://www.latimes.com/archives</ref> '''1970-yilda''' Yoshlar xalqaro partiyasi tomonidan qoʻzgʻatilgan Vyetnamga qarshi gʻalayon tufayli. '''1987-yil 16-dekabrda''' qishki boʻron tufayli.<ref>Morrison, Patt; Citron, Alan (December 16, 1987). „Howling Storm Hits Southland : Snow Falls From Malibu to Desert; 12 Feared Dead“. Los Angeles Times.</ref> '''1992-yil 7-dekabrda''' qishki boʻron tufayli.<ref>https://www.newspapers.com/image/177301885/</ref> '''1994-yilda''' Northridge zilzilasidan keyin tekshirish uchun. '''2001-yil 11-sentabr''' xurujlaridan keyin. '''2020-2021-yillarda''', COVID-19 pandemiyasi va xavfsizlik protokollariga javoban, park 2020-yil 14-martdan<ref>https://www.wesh.com/article/disney-closed-until-further-notice-coronavirus/31959749#</ref> 2021-yil 30-aprelgacha yopildi.<ref>https://www.cnbc.com/2021/03/17/disneyland-to-reopen-on-april-30-disney-ceo-bob-chapek-says.html</ref> Bundan tashqari, Disneylendda koʻplab rejalashtirilgan yopilishlar mavjud: Dastlabki yillarda park koʻpincha mavsumdan tashqari dushanba va seshanba kunlari yopilishi rejalashtirilgan edi.<ref>"Disneyland History — Important Events in Disneyland history". About.com. Archived from the original on September 19, 2007.</ref> Bu har ikkala park uchun xarajatlarni kamaytirish uchun chorshanba va payshanba kunlari yopilgan yaqin atrofdagi Knottʼs Berry Farm bilan birgalikda boʻlib, Oranj okrugiga tashrif buyuruvchilarga haftasiga yetti kun borish uchun joy taklif qildi. '''2005-yil 4-mayda, 50-yilligi'''ni nishonlash media tadbiri uchun.<ref>https://en.m.wikipedia.org/wiki/List_of_Disney_theme_park_attractions</ref> Bogʻ maxsus matbuot tadbirlari, sayyohlik guruhlari, VIP guruhlari va shaxsiy partiyalar kabi turli xil maxsus tadbirlarni oʻtkazish uchun erta yopildi. Korporatsiya uchun butun parkni kechqurun ijaraga olish odatiy holdir. Bunday hollarda barcha attraksionlar va attraksionlarga kirish uchun amal qiladigan maxsus ruxsatnomalar beriladi. Chipta kassalarida va eʼlon qilingan jadvallarda muntazam mehmonlar erta yopilishi haqida xabardor qilinadi. Kechqurun, aktyorlar bogʻning yopilishini eʼlon qilishadi, keyin esa maxsus ruxsatnomalarsiz bogʻni hammadan tozalaydilar. == Qoʻshimcha oʻqish uchun == • Bright, Randy (1987). Disneyland: Inside Story. Harry N Abrams. ISBN 0-8109-0811-5. • Dunlop, Beth (1996). Building a Dream: The Art of Disney Architecture. Harry N. Abrams Inc. ISBN 0-8109-3142-7. • France, Van Arsdale (1991). Window on Main Street. Stabur. ISBN 0-941613-17-8. • Gordon, Bruce; Mumford, David (1995). Disneyland: The Nickel Tour. Camphor Tree Publishers. ISBN 0-9646059-0-2. • Marling, Karal Ann, ed. (1997). Designing Disney’s Theme Parks: The Architecture of Reassurance. Flammarion. ISBN 2-08-013639-9. • Koenig, David (1994). Mouse Tales: A Behind-the-Ears Look at Disneyland. Bonaventure Press. ISBN 0-9640605-5-8. • Koenig, David (1999). More Mouse Tales: A Closer Peek Backstage at Disneyland. Bonaventure Press. ISBN 0-9640605-7-4. • Strodder, Chris (2008). The Disneyland Encyclopedia. Santa Monica Press. ISBN 978-1-59580-033-6. == '''Manbalar''' == 08tymhjxyhquynzsqg3t9padvoyac93 Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik 3 734182 2816082 2804603 2022-08-28T15:18:30Z Malikxan 33427 /* Zaynab binti Jahsh */ yangi mavzu wikitext text/x-wiki {{hello|[[Foydalanuvchi:Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]])}} == Kishi ismlari == Salom hamda Vikipediyaga xush kelibsiz. Avvalambor, qoʻshayotgan hissangiz uchun tashakkur! Sizdan iltimos qilardimki, asli lotin yozuvida yoziladigan kishi ismlarini translit qilmang ([[VP:Maqolalarni nomlash]] sahifasi bilan tanishib chiqing). Masalan, ''Albert Eynshteyn'' emas, '''Albert Einstein'''. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 19:51, 8-Iyun 2022 (UTC) :Rahmat ma`lumot uchun [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 03:57, 9-Iyun 2022 (UTC) ::Assalomu aleykum. [[Foydalanuvchi:Munavvaraxon|Munavvaraxon]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Munavvaraxon|munozara]]) 20:17, 20-Iyul 2022 (UTC) :::Vaalaykumassalam [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 20:22, 20-Iyul 2022 (UTC) == Vikifikator == Salom. Vikipediyaga qoʻshayotgan hissangiz hurmatga loyiq. Oʻzbek Vikipediyasida oʻ, gʻ harflari hamda tutuq belgisining yozilishiga eʼtiborli boʻling. Buning uchun, maqolani yozib yoki tahrirlab boʻlganingizdan soʻng, tahrir oynasining pastidagi „Vikifikator“ tugmasini bosing. Shunda, bu tugma sizning matningizni qoidalarga muvofiq toʻgʻrilab beradi.--[[Foydalanuvchi:Amir.Temur|Amir.Temur]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Amir.Temur|munozara]]) 17:16, 29-Iyun 2022 (UTC) == [[‎Maude Apatow]] == Salom. {{tl|Aktyor bilgiqutisi}} andozasidan foydalanar ekansiz, tasvir izohi uchun {{kod|sarlavha}} parametridan emas, balki {{kod|imzo}} parametridan foydalaning. Keraksiz joylarda boʻshliq (probel) tashlamang. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 07:47, 7-Iyul 2022 (UTC) == [[Laila (aktrisa)]] == Hormang. Avvalambor, koʻngilli boʻlib hissa qoʻshayotganingiz uchun tashakkur. Maqolani ''Laila (aktrisa)''dan ''Laila''ga koʻchirdim. Nega? Chunki, oʻzbekcha Vikipediyada Laila nomli maqola yoʻq, shu sababli unga disambig qoʻshishga hojat ham yoʻq. Yoqimli tahrirlar tilayman. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 19:35, 1-Avgust 2022 (UTC) :[[Lakshmi (aktrisa)]] maqolasini [[Lakshmi]]ga koʻchirdim. Iltimos, yozganlarimga amal qiling. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 20:39, 1-Avgust 2022 (UTC) ::Assalomu alaykum, hoʻp boʻladi) [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 18:20, 2-Avgust 2022 (UTC) == <nowiki>{{manbalar}} </nowiki> andozasidan foydalanish == Hormang qardosh! Avvalambor, O‘zbekcha Vikipediyaga hissa qo‘shayotganingiz uchun tashakkur! Lekin, bir masala mavjud. Har maqola yaratganingizda '''==Manbalar==''' bo‘limida <nowiki>{{manbalar}} </nowiki> andozasini qoldirib ketishni unutib qo‘ymoqdasiz. Iltimos, keyingi maqolalarni bunday xatolikka yo‘l qo‘ymaslikka harakat qilsangiz. Maroqli tahrirlar tilayman. Hurmat bilan, [[Foydalanuvchi:Optima D|Optima D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 21:44, 3-Avgust 2022 (UTC) :Salom! Rahmat sizga oqko‘ngil inson [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 17:13, 4-Avgust 2022 (UTC) == {{tl|Qizlik familyasi|}} yoki {{tl|QF|}} andozalaridan foydalanish == Hormang, qardosh! Biror bir aktirsaning qizlik familyasini yozmoq uchun ajoyib andoza mavjud. Istasangiz qo'llashingiz mumkin. {{tl|QF}} andozasi bilan tanishib chiqishingizni maslahat beraman. [[Foydalanuvchi:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy "><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]]<sup>[[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|<span style="color:blue;font-family:Lucida Calligraphy">'''(menga yozish!)'''</span></sup>]] 05:39, 7-Avgust 2022 (UTC) :Salom! Rahmat sizga, albatta foydalanaman) [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 05:42, 7-Avgust 2022 (UTC) == Joy sahifasini koʻchirish == Hormang, Gulasal. [[Joy]] sahifasini [[Park Soo-young]] yoki [[Joy (qoʻshiqchi)|Joy (qoʻshiqchi)ga]] koʻchirish taklifim bor. Nima deysiz? [[Foydalanuvchi:Muzaffar murodovich|Muzaffar murodovich]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muzaffar murodovich|munozara]]) 15:05, 20-Avgust 2022 (UTC) :Salom, Muzaffar Murodovich! To'g'ri aytasiz, o'zim ham ikkilanib turgan edim) [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 15:15, 20-Avgust 2022 (UTC) ::Maqolani Joyga qayta koʻchirdim. Masalan, [[Rayhon (qoʻshiqchi)]] nomli maqola Rayhon Gʻaniyeva, deb nomlanmagan. ''Joy (qoʻshiqchi)''ga koʻchirmasligimiz sababi oʻzbekcha Vikipediyada ''Joy'' nomli maqola yoʻq, shuning uchun unga ''qoʻshiqchi'', deb disambig qoʻshilmaydi. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 15:42, 20-Avgust 2022 (UTC) :::Tushunarli, rahmat [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 15:46, 20-Avgust 2022 (UTC) == Sahifani koʻchirish taklifi == Oxirgi maqolangizni koʻchirish va atoqli otlarga ichki havola berish taklifim bor [[Foydalanuvchi:Muzaffar murodovich|Muzaffar murodovich]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muzaffar murodovich|munozara]]) 16:05, 24-Avgust 2022 (UTC) :Mayli nima deb ko`chirish kerak? [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 16:07, 24-Avgust 2022 (UTC) ::"Islom dinining ayol olimlalari" boʻlib qolgan. Olimalari' ga oʻzgartirish kerak [[Foydalanuvchi:Muzaffar murodovich|Muzaffar murodovich]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muzaffar murodovich|munozara]]) 16:11, 24-Avgust 2022 (UTC) :ichki havola deb qizartirib chiqishni aytyapsizmi?)) [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 16:09, 24-Avgust 2022 (UTC) ::@[[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ha shunday [[Foydalanuvchi:Muzaffar murodovich|Muzaffar murodovich]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muzaffar murodovich|munozara]]) 16:11, 24-Avgust 2022 (UTC) == [[Zaynab binti Jahsh]] == Salom. Vikipediya diniy sayt emas. Shu sababli, „s.a.v.“, „a.s.“ va boshqa shu kabi [[:en:Honorific|gonorativlardan]] foydalanmang. Misol uchun, maqolalarda „Muhammad s.a.v“ emas, shunchaki „Muhammad“ deb yozing. Iloji boʻlsa, qolgan maqolalaringizda ham buni tuzatib chiqing. Yoqimli tahrirlar tilayman. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 15:18, 28-Avgust 2022 (UTC) qh9srbcg5t8q2okqxv0ogt6lb1mk0uq 2816085 2816082 2022-08-28T15:21:39Z Malikxan 33427 /* Zaynab binti Jahsh */ + wikitext text/x-wiki {{hello|[[Foydalanuvchi:Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]])}} == Kishi ismlari == Salom hamda Vikipediyaga xush kelibsiz. Avvalambor, qoʻshayotgan hissangiz uchun tashakkur! Sizdan iltimos qilardimki, asli lotin yozuvida yoziladigan kishi ismlarini translit qilmang ([[VP:Maqolalarni nomlash]] sahifasi bilan tanishib chiqing). Masalan, ''Albert Eynshteyn'' emas, '''Albert Einstein'''. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 19:51, 8-Iyun 2022 (UTC) :Rahmat ma`lumot uchun [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 03:57, 9-Iyun 2022 (UTC) ::Assalomu aleykum. [[Foydalanuvchi:Munavvaraxon|Munavvaraxon]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Munavvaraxon|munozara]]) 20:17, 20-Iyul 2022 (UTC) :::Vaalaykumassalam [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 20:22, 20-Iyul 2022 (UTC) == Vikifikator == Salom. Vikipediyaga qoʻshayotgan hissangiz hurmatga loyiq. Oʻzbek Vikipediyasida oʻ, gʻ harflari hamda tutuq belgisining yozilishiga eʼtiborli boʻling. Buning uchun, maqolani yozib yoki tahrirlab boʻlganingizdan soʻng, tahrir oynasining pastidagi „Vikifikator“ tugmasini bosing. Shunda, bu tugma sizning matningizni qoidalarga muvofiq toʻgʻrilab beradi.--[[Foydalanuvchi:Amir.Temur|Amir.Temur]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Amir.Temur|munozara]]) 17:16, 29-Iyun 2022 (UTC) == [[‎Maude Apatow]] == Salom. {{tl|Aktyor bilgiqutisi}} andozasidan foydalanar ekansiz, tasvir izohi uchun {{kod|sarlavha}} parametridan emas, balki {{kod|imzo}} parametridan foydalaning. Keraksiz joylarda boʻshliq (probel) tashlamang. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 07:47, 7-Iyul 2022 (UTC) == [[Laila (aktrisa)]] == Hormang. Avvalambor, koʻngilli boʻlib hissa qoʻshayotganingiz uchun tashakkur. Maqolani ''Laila (aktrisa)''dan ''Laila''ga koʻchirdim. Nega? Chunki, oʻzbekcha Vikipediyada Laila nomli maqola yoʻq, shu sababli unga disambig qoʻshishga hojat ham yoʻq. Yoqimli tahrirlar tilayman. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 19:35, 1-Avgust 2022 (UTC) :[[Lakshmi (aktrisa)]] maqolasini [[Lakshmi]]ga koʻchirdim. Iltimos, yozganlarimga amal qiling. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 20:39, 1-Avgust 2022 (UTC) ::Assalomu alaykum, hoʻp boʻladi) [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 18:20, 2-Avgust 2022 (UTC) == <nowiki>{{manbalar}} </nowiki> andozasidan foydalanish == Hormang qardosh! Avvalambor, O‘zbekcha Vikipediyaga hissa qo‘shayotganingiz uchun tashakkur! Lekin, bir masala mavjud. Har maqola yaratganingizda '''==Manbalar==''' bo‘limida <nowiki>{{manbalar}} </nowiki> andozasini qoldirib ketishni unutib qo‘ymoqdasiz. Iltimos, keyingi maqolalarni bunday xatolikka yo‘l qo‘ymaslikka harakat qilsangiz. Maroqli tahrirlar tilayman. Hurmat bilan, [[Foydalanuvchi:Optima D|Optima D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 21:44, 3-Avgust 2022 (UTC) :Salom! Rahmat sizga oqko‘ngil inson [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 17:13, 4-Avgust 2022 (UTC) == {{tl|Qizlik familyasi|}} yoki {{tl|QF|}} andozalaridan foydalanish == Hormang, qardosh! Biror bir aktirsaning qizlik familyasini yozmoq uchun ajoyib andoza mavjud. Istasangiz qo'llashingiz mumkin. {{tl|QF}} andozasi bilan tanishib chiqishingizni maslahat beraman. [[Foydalanuvchi:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy "><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]]<sup>[[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|<span style="color:blue;font-family:Lucida Calligraphy">'''(menga yozish!)'''</span></sup>]] 05:39, 7-Avgust 2022 (UTC) :Salom! Rahmat sizga, albatta foydalanaman) [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 05:42, 7-Avgust 2022 (UTC) == Joy sahifasini koʻchirish == Hormang, Gulasal. [[Joy]] sahifasini [[Park Soo-young]] yoki [[Joy (qoʻshiqchi)|Joy (qoʻshiqchi)ga]] koʻchirish taklifim bor. Nima deysiz? [[Foydalanuvchi:Muzaffar murodovich|Muzaffar murodovich]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muzaffar murodovich|munozara]]) 15:05, 20-Avgust 2022 (UTC) :Salom, Muzaffar Murodovich! To'g'ri aytasiz, o'zim ham ikkilanib turgan edim) [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 15:15, 20-Avgust 2022 (UTC) ::Maqolani Joyga qayta koʻchirdim. Masalan, [[Rayhon (qoʻshiqchi)]] nomli maqola Rayhon Gʻaniyeva, deb nomlanmagan. ''Joy (qoʻshiqchi)''ga koʻchirmasligimiz sababi oʻzbekcha Vikipediyada ''Joy'' nomli maqola yoʻq, shuning uchun unga ''qoʻshiqchi'', deb disambig qoʻshilmaydi. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 15:42, 20-Avgust 2022 (UTC) :::Tushunarli, rahmat [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 15:46, 20-Avgust 2022 (UTC) == Sahifani koʻchirish taklifi == Oxirgi maqolangizni koʻchirish va atoqli otlarga ichki havola berish taklifim bor [[Foydalanuvchi:Muzaffar murodovich|Muzaffar murodovich]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muzaffar murodovich|munozara]]) 16:05, 24-Avgust 2022 (UTC) :Mayli nima deb ko`chirish kerak? [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 16:07, 24-Avgust 2022 (UTC) ::"Islom dinining ayol olimlalari" boʻlib qolgan. Olimalari' ga oʻzgartirish kerak [[Foydalanuvchi:Muzaffar murodovich|Muzaffar murodovich]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muzaffar murodovich|munozara]]) 16:11, 24-Avgust 2022 (UTC) :ichki havola deb qizartirib chiqishni aytyapsizmi?)) [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 16:09, 24-Avgust 2022 (UTC) ::@[[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ha shunday [[Foydalanuvchi:Muzaffar murodovich|Muzaffar murodovich]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muzaffar murodovich|munozara]]) 16:11, 24-Avgust 2022 (UTC) == [[Zaynab binti Jahsh]] == Salom. Vikipediya diniy sayt emas. Maqolalarda „s.a.v.“, „a.s.“ va boshqa shu kabi [[:en:Honorific|gonorativlardan]] foydalanmang. Maqolalar [[VP:BTT|neytral ohangda]] yozilishi lozim. Misol uchun, maqolalarda „Muhammad s.a.v“ emas, shunchaki „Muhammad“ deb yozing. Iloji boʻlsa, qolgan maqolalaringizda ham buni tuzatib chiqing. Yoqimli tahrirlar tilayman. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 15:18, 28-Avgust 2022 (UTC) pcdothtwrdzupcu9tnatqhwdzc92h06 2816086 2816085 2022-08-28T15:23:38Z Finikchik 74243 /* Zaynab binti Jahsh */ Javob wikitext text/x-wiki {{hello|[[Foydalanuvchi:Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]])}} == Kishi ismlari == Salom hamda Vikipediyaga xush kelibsiz. Avvalambor, qoʻshayotgan hissangiz uchun tashakkur! Sizdan iltimos qilardimki, asli lotin yozuvida yoziladigan kishi ismlarini translit qilmang ([[VP:Maqolalarni nomlash]] sahifasi bilan tanishib chiqing). Masalan, ''Albert Eynshteyn'' emas, '''Albert Einstein'''. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 19:51, 8-Iyun 2022 (UTC) :Rahmat ma`lumot uchun [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 03:57, 9-Iyun 2022 (UTC) ::Assalomu aleykum. [[Foydalanuvchi:Munavvaraxon|Munavvaraxon]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Munavvaraxon|munozara]]) 20:17, 20-Iyul 2022 (UTC) :::Vaalaykumassalam [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 20:22, 20-Iyul 2022 (UTC) == Vikifikator == Salom. Vikipediyaga qoʻshayotgan hissangiz hurmatga loyiq. Oʻzbek Vikipediyasida oʻ, gʻ harflari hamda tutuq belgisining yozilishiga eʼtiborli boʻling. Buning uchun, maqolani yozib yoki tahrirlab boʻlganingizdan soʻng, tahrir oynasining pastidagi „Vikifikator“ tugmasini bosing. Shunda, bu tugma sizning matningizni qoidalarga muvofiq toʻgʻrilab beradi.--[[Foydalanuvchi:Amir.Temur|Amir.Temur]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Amir.Temur|munozara]]) 17:16, 29-Iyun 2022 (UTC) == [[‎Maude Apatow]] == Salom. {{tl|Aktyor bilgiqutisi}} andozasidan foydalanar ekansiz, tasvir izohi uchun {{kod|sarlavha}} parametridan emas, balki {{kod|imzo}} parametridan foydalaning. Keraksiz joylarda boʻshliq (probel) tashlamang. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 07:47, 7-Iyul 2022 (UTC) == [[Laila (aktrisa)]] == Hormang. Avvalambor, koʻngilli boʻlib hissa qoʻshayotganingiz uchun tashakkur. Maqolani ''Laila (aktrisa)''dan ''Laila''ga koʻchirdim. Nega? Chunki, oʻzbekcha Vikipediyada Laila nomli maqola yoʻq, shu sababli unga disambig qoʻshishga hojat ham yoʻq. Yoqimli tahrirlar tilayman. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 19:35, 1-Avgust 2022 (UTC) :[[Lakshmi (aktrisa)]] maqolasini [[Lakshmi]]ga koʻchirdim. Iltimos, yozganlarimga amal qiling. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 20:39, 1-Avgust 2022 (UTC) ::Assalomu alaykum, hoʻp boʻladi) [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 18:20, 2-Avgust 2022 (UTC) == <nowiki>{{manbalar}} </nowiki> andozasidan foydalanish == Hormang qardosh! Avvalambor, O‘zbekcha Vikipediyaga hissa qo‘shayotganingiz uchun tashakkur! Lekin, bir masala mavjud. Har maqola yaratganingizda '''==Manbalar==''' bo‘limida <nowiki>{{manbalar}} </nowiki> andozasini qoldirib ketishni unutib qo‘ymoqdasiz. Iltimos, keyingi maqolalarni bunday xatolikka yo‘l qo‘ymaslikka harakat qilsangiz. Maroqli tahrirlar tilayman. Hurmat bilan, [[Foydalanuvchi:Optima D|Optima D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 21:44, 3-Avgust 2022 (UTC) :Salom! Rahmat sizga oqko‘ngil inson [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 17:13, 4-Avgust 2022 (UTC) == {{tl|Qizlik familyasi|}} yoki {{tl|QF|}} andozalaridan foydalanish == Hormang, qardosh! Biror bir aktirsaning qizlik familyasini yozmoq uchun ajoyib andoza mavjud. Istasangiz qo'llashingiz mumkin. {{tl|QF}} andozasi bilan tanishib chiqishingizni maslahat beraman. [[Foydalanuvchi:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy "><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]]<sup>[[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|<span style="color:blue;font-family:Lucida Calligraphy">'''(menga yozish!)'''</span></sup>]] 05:39, 7-Avgust 2022 (UTC) :Salom! Rahmat sizga, albatta foydalanaman) [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 05:42, 7-Avgust 2022 (UTC) == Joy sahifasini koʻchirish == Hormang, Gulasal. [[Joy]] sahifasini [[Park Soo-young]] yoki [[Joy (qoʻshiqchi)|Joy (qoʻshiqchi)ga]] koʻchirish taklifim bor. Nima deysiz? [[Foydalanuvchi:Muzaffar murodovich|Muzaffar murodovich]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muzaffar murodovich|munozara]]) 15:05, 20-Avgust 2022 (UTC) :Salom, Muzaffar Murodovich! To'g'ri aytasiz, o'zim ham ikkilanib turgan edim) [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 15:15, 20-Avgust 2022 (UTC) ::Maqolani Joyga qayta koʻchirdim. Masalan, [[Rayhon (qoʻshiqchi)]] nomli maqola Rayhon Gʻaniyeva, deb nomlanmagan. ''Joy (qoʻshiqchi)''ga koʻchirmasligimiz sababi oʻzbekcha Vikipediyada ''Joy'' nomli maqola yoʻq, shuning uchun unga ''qoʻshiqchi'', deb disambig qoʻshilmaydi. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 15:42, 20-Avgust 2022 (UTC) :::Tushunarli, rahmat [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 15:46, 20-Avgust 2022 (UTC) == Sahifani koʻchirish taklifi == Oxirgi maqolangizni koʻchirish va atoqli otlarga ichki havola berish taklifim bor [[Foydalanuvchi:Muzaffar murodovich|Muzaffar murodovich]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muzaffar murodovich|munozara]]) 16:05, 24-Avgust 2022 (UTC) :Mayli nima deb ko`chirish kerak? [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 16:07, 24-Avgust 2022 (UTC) ::"Islom dinining ayol olimlalari" boʻlib qolgan. Olimalari' ga oʻzgartirish kerak [[Foydalanuvchi:Muzaffar murodovich|Muzaffar murodovich]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muzaffar murodovich|munozara]]) 16:11, 24-Avgust 2022 (UTC) :ichki havola deb qizartirib chiqishni aytyapsizmi?)) [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 16:09, 24-Avgust 2022 (UTC) ::@[[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ha shunday [[Foydalanuvchi:Muzaffar murodovich|Muzaffar murodovich]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muzaffar murodovich|munozara]]) 16:11, 24-Avgust 2022 (UTC) == [[Zaynab binti Jahsh]] == Salom. Vikipediya diniy sayt emas. Maqolalarda „s.a.v.“, „a.s.“ va boshqa shu kabi [[:en:Honorific|gonorativlardan]] foydalanmang. Maqolalar [[VP:BTT|neytral ohangda]] yozilishi lozim. Misol uchun, maqolalarda „Muhammad s.a.v“ emas, shunchaki „Muhammad“ deb yozing. Iloji boʻlsa, qolgan maqolalaringizda ham buni tuzatib chiqing. Yoqimli tahrirlar tilayman. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 15:18, 28-Avgust 2022 (UTC) :Salom. Tushunarli rahmat) [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 15:23, 28-Avgust 2022 (UTC) 85pfwp9eni4iq5pdn3i6pp3fydvv4yx 2816114 2816086 2022-08-28T15:41:28Z Malikxan 33427 /* Zaynab binti Jahsh */ + wikitext text/x-wiki {{hello|[[Foydalanuvchi:Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]])}} == Kishi ismlari == Salom hamda Vikipediyaga xush kelibsiz. Avvalambor, qoʻshayotgan hissangiz uchun tashakkur! Sizdan iltimos qilardimki, asli lotin yozuvida yoziladigan kishi ismlarini translit qilmang ([[VP:Maqolalarni nomlash]] sahifasi bilan tanishib chiqing). Masalan, ''Albert Eynshteyn'' emas, '''Albert Einstein'''. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 19:51, 8-Iyun 2022 (UTC) :Rahmat ma`lumot uchun [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 03:57, 9-Iyun 2022 (UTC) ::Assalomu aleykum. [[Foydalanuvchi:Munavvaraxon|Munavvaraxon]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Munavvaraxon|munozara]]) 20:17, 20-Iyul 2022 (UTC) :::Vaalaykumassalam [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 20:22, 20-Iyul 2022 (UTC) == Vikifikator == Salom. Vikipediyaga qoʻshayotgan hissangiz hurmatga loyiq. Oʻzbek Vikipediyasida oʻ, gʻ harflari hamda tutuq belgisining yozilishiga eʼtiborli boʻling. Buning uchun, maqolani yozib yoki tahrirlab boʻlganingizdan soʻng, tahrir oynasining pastidagi „Vikifikator“ tugmasini bosing. Shunda, bu tugma sizning matningizni qoidalarga muvofiq toʻgʻrilab beradi.--[[Foydalanuvchi:Amir.Temur|Amir.Temur]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Amir.Temur|munozara]]) 17:16, 29-Iyun 2022 (UTC) == [[‎Maude Apatow]] == Salom. {{tl|Aktyor bilgiqutisi}} andozasidan foydalanar ekansiz, tasvir izohi uchun {{kod|sarlavha}} parametridan emas, balki {{kod|imzo}} parametridan foydalaning. Keraksiz joylarda boʻshliq (probel) tashlamang. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 07:47, 7-Iyul 2022 (UTC) == [[Laila (aktrisa)]] == Hormang. Avvalambor, koʻngilli boʻlib hissa qoʻshayotganingiz uchun tashakkur. Maqolani ''Laila (aktrisa)''dan ''Laila''ga koʻchirdim. Nega? Chunki, oʻzbekcha Vikipediyada Laila nomli maqola yoʻq, shu sababli unga disambig qoʻshishga hojat ham yoʻq. Yoqimli tahrirlar tilayman. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 19:35, 1-Avgust 2022 (UTC) :[[Lakshmi (aktrisa)]] maqolasini [[Lakshmi]]ga koʻchirdim. Iltimos, yozganlarimga amal qiling. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 20:39, 1-Avgust 2022 (UTC) ::Assalomu alaykum, hoʻp boʻladi) [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 18:20, 2-Avgust 2022 (UTC) == <nowiki>{{manbalar}} </nowiki> andozasidan foydalanish == Hormang qardosh! Avvalambor, O‘zbekcha Vikipediyaga hissa qo‘shayotganingiz uchun tashakkur! Lekin, bir masala mavjud. Har maqola yaratganingizda '''==Manbalar==''' bo‘limida <nowiki>{{manbalar}} </nowiki> andozasini qoldirib ketishni unutib qo‘ymoqdasiz. Iltimos, keyingi maqolalarni bunday xatolikka yo‘l qo‘ymaslikka harakat qilsangiz. Maroqli tahrirlar tilayman. Hurmat bilan, [[Foydalanuvchi:Optima D|Optima D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 21:44, 3-Avgust 2022 (UTC) :Salom! Rahmat sizga oqko‘ngil inson [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 17:13, 4-Avgust 2022 (UTC) == {{tl|Qizlik familyasi|}} yoki {{tl|QF|}} andozalaridan foydalanish == Hormang, qardosh! Biror bir aktirsaning qizlik familyasini yozmoq uchun ajoyib andoza mavjud. Istasangiz qo'llashingiz mumkin. {{tl|QF}} andozasi bilan tanishib chiqishingizni maslahat beraman. [[Foydalanuvchi:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy "><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]]<sup>[[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|<span style="color:blue;font-family:Lucida Calligraphy">'''(menga yozish!)'''</span></sup>]] 05:39, 7-Avgust 2022 (UTC) :Salom! Rahmat sizga, albatta foydalanaman) [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 05:42, 7-Avgust 2022 (UTC) == Joy sahifasini koʻchirish == Hormang, Gulasal. [[Joy]] sahifasini [[Park Soo-young]] yoki [[Joy (qoʻshiqchi)|Joy (qoʻshiqchi)ga]] koʻchirish taklifim bor. Nima deysiz? [[Foydalanuvchi:Muzaffar murodovich|Muzaffar murodovich]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muzaffar murodovich|munozara]]) 15:05, 20-Avgust 2022 (UTC) :Salom, Muzaffar Murodovich! To'g'ri aytasiz, o'zim ham ikkilanib turgan edim) [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 15:15, 20-Avgust 2022 (UTC) ::Maqolani Joyga qayta koʻchirdim. Masalan, [[Rayhon (qoʻshiqchi)]] nomli maqola Rayhon Gʻaniyeva, deb nomlanmagan. ''Joy (qoʻshiqchi)''ga koʻchirmasligimiz sababi oʻzbekcha Vikipediyada ''Joy'' nomli maqola yoʻq, shuning uchun unga ''qoʻshiqchi'', deb disambig qoʻshilmaydi. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 15:42, 20-Avgust 2022 (UTC) :::Tushunarli, rahmat [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 15:46, 20-Avgust 2022 (UTC) == Sahifani koʻchirish taklifi == Oxirgi maqolangizni koʻchirish va atoqli otlarga ichki havola berish taklifim bor [[Foydalanuvchi:Muzaffar murodovich|Muzaffar murodovich]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muzaffar murodovich|munozara]]) 16:05, 24-Avgust 2022 (UTC) :Mayli nima deb ko`chirish kerak? [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 16:07, 24-Avgust 2022 (UTC) ::"Islom dinining ayol olimlalari" boʻlib qolgan. Olimalari' ga oʻzgartirish kerak [[Foydalanuvchi:Muzaffar murodovich|Muzaffar murodovich]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muzaffar murodovich|munozara]]) 16:11, 24-Avgust 2022 (UTC) :ichki havola deb qizartirib chiqishni aytyapsizmi?)) [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 16:09, 24-Avgust 2022 (UTC) ::@[[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ha shunday [[Foydalanuvchi:Muzaffar murodovich|Muzaffar murodovich]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muzaffar murodovich|munozara]]) 16:11, 24-Avgust 2022 (UTC) == [[Zaynab binti Jahsh]] == Salom. Vikipediya diniy sayt emas. Maqolalarda „s.a.v.“, „a.s.“ va boshqa shu kabi [[:en:Honorific|gonorativlardan]] foydalanmang. Maqolalar [[VP:BNN|neytral ohangda]] yozilishi lozim. Misol uchun, maqolalarda „Muhammad s.a.v“ emas, shunchaki „Muhammad“ deb yozing. Iloji boʻlsa, qolgan maqolalaringizda ham buni tuzatib chiqing. Yoqimli tahrirlar tilayman. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 15:18, 28-Avgust 2022 (UTC) :Salom. Tushunarli rahmat) [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 15:23, 28-Avgust 2022 (UTC) ::Tarjima qilayotganda maqola mazmuniga eʼtiborli boʻling. Yaqinda yaratgan ''[[Jack and the Cuckoo-Clock Heart]]'' maqolangizni olsak, mana bu jumlaga eʼtiboringizni qaratmoqchiman: ''2013-yilda fransuz 3D animatsion musiqiy fantastik film''. Maqolani yaratgandan keyin oʻzingiz ham oʻqib koʻring. Yodda tuting, 2 ming soʻzda iborat mazmunsiz maqoladan 200 ta soʻzdan iborat mazmunli maqola afzaldir. ::[[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 15:41, 28-Avgust 2022 (UTC) g7kv6u5xtu9147l93mnu5es4o6n2otv 2816208 2816114 2022-08-28T16:43:02Z Finikchik 74243 /* Zaynab binti Jahsh */ Javob wikitext text/x-wiki {{hello|[[Foydalanuvchi:Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]])}} == Kishi ismlari == Salom hamda Vikipediyaga xush kelibsiz. Avvalambor, qoʻshayotgan hissangiz uchun tashakkur! Sizdan iltimos qilardimki, asli lotin yozuvida yoziladigan kishi ismlarini translit qilmang ([[VP:Maqolalarni nomlash]] sahifasi bilan tanishib chiqing). Masalan, ''Albert Eynshteyn'' emas, '''Albert Einstein'''. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 19:51, 8-Iyun 2022 (UTC) :Rahmat ma`lumot uchun [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 03:57, 9-Iyun 2022 (UTC) ::Assalomu aleykum. [[Foydalanuvchi:Munavvaraxon|Munavvaraxon]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Munavvaraxon|munozara]]) 20:17, 20-Iyul 2022 (UTC) :::Vaalaykumassalam [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 20:22, 20-Iyul 2022 (UTC) == Vikifikator == Salom. Vikipediyaga qoʻshayotgan hissangiz hurmatga loyiq. Oʻzbek Vikipediyasida oʻ, gʻ harflari hamda tutuq belgisining yozilishiga eʼtiborli boʻling. Buning uchun, maqolani yozib yoki tahrirlab boʻlganingizdan soʻng, tahrir oynasining pastidagi „Vikifikator“ tugmasini bosing. Shunda, bu tugma sizning matningizni qoidalarga muvofiq toʻgʻrilab beradi.--[[Foydalanuvchi:Amir.Temur|Amir.Temur]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Amir.Temur|munozara]]) 17:16, 29-Iyun 2022 (UTC) == [[‎Maude Apatow]] == Salom. {{tl|Aktyor bilgiqutisi}} andozasidan foydalanar ekansiz, tasvir izohi uchun {{kod|sarlavha}} parametridan emas, balki {{kod|imzo}} parametridan foydalaning. Keraksiz joylarda boʻshliq (probel) tashlamang. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 07:47, 7-Iyul 2022 (UTC) == [[Laila (aktrisa)]] == Hormang. Avvalambor, koʻngilli boʻlib hissa qoʻshayotganingiz uchun tashakkur. Maqolani ''Laila (aktrisa)''dan ''Laila''ga koʻchirdim. Nega? Chunki, oʻzbekcha Vikipediyada Laila nomli maqola yoʻq, shu sababli unga disambig qoʻshishga hojat ham yoʻq. Yoqimli tahrirlar tilayman. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 19:35, 1-Avgust 2022 (UTC) :[[Lakshmi (aktrisa)]] maqolasini [[Lakshmi]]ga koʻchirdim. Iltimos, yozganlarimga amal qiling. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 20:39, 1-Avgust 2022 (UTC) ::Assalomu alaykum, hoʻp boʻladi) [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 18:20, 2-Avgust 2022 (UTC) == <nowiki>{{manbalar}} </nowiki> andozasidan foydalanish == Hormang qardosh! Avvalambor, O‘zbekcha Vikipediyaga hissa qo‘shayotganingiz uchun tashakkur! Lekin, bir masala mavjud. Har maqola yaratganingizda '''==Manbalar==''' bo‘limida <nowiki>{{manbalar}} </nowiki> andozasini qoldirib ketishni unutib qo‘ymoqdasiz. Iltimos, keyingi maqolalarni bunday xatolikka yo‘l qo‘ymaslikka harakat qilsangiz. Maroqli tahrirlar tilayman. Hurmat bilan, [[Foydalanuvchi:Optima D|Optima D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 21:44, 3-Avgust 2022 (UTC) :Salom! Rahmat sizga oqko‘ngil inson [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 17:13, 4-Avgust 2022 (UTC) == {{tl|Qizlik familyasi|}} yoki {{tl|QF|}} andozalaridan foydalanish == Hormang, qardosh! Biror bir aktirsaning qizlik familyasini yozmoq uchun ajoyib andoza mavjud. Istasangiz qo'llashingiz mumkin. {{tl|QF}} andozasi bilan tanishib chiqishingizni maslahat beraman. [[Foydalanuvchi:Optima D|<span style="font-family: Lucida Calligraphy "><b style="color: #7A69B8">Maxi</b><b style="color:#191970">Millian</b>]] [[Image:Bouncywikilogo.gif|25px]]<sup>[[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|<span style="color:blue;font-family:Lucida Calligraphy">'''(menga yozish!)'''</span></sup>]] 05:39, 7-Avgust 2022 (UTC) :Salom! Rahmat sizga, albatta foydalanaman) [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 05:42, 7-Avgust 2022 (UTC) == Joy sahifasini koʻchirish == Hormang, Gulasal. [[Joy]] sahifasini [[Park Soo-young]] yoki [[Joy (qoʻshiqchi)|Joy (qoʻshiqchi)ga]] koʻchirish taklifim bor. Nima deysiz? [[Foydalanuvchi:Muzaffar murodovich|Muzaffar murodovich]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muzaffar murodovich|munozara]]) 15:05, 20-Avgust 2022 (UTC) :Salom, Muzaffar Murodovich! To'g'ri aytasiz, o'zim ham ikkilanib turgan edim) [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 15:15, 20-Avgust 2022 (UTC) ::Maqolani Joyga qayta koʻchirdim. Masalan, [[Rayhon (qoʻshiqchi)]] nomli maqola Rayhon Gʻaniyeva, deb nomlanmagan. ''Joy (qoʻshiqchi)''ga koʻchirmasligimiz sababi oʻzbekcha Vikipediyada ''Joy'' nomli maqola yoʻq, shuning uchun unga ''qoʻshiqchi'', deb disambig qoʻshilmaydi. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 15:42, 20-Avgust 2022 (UTC) :::Tushunarli, rahmat [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 15:46, 20-Avgust 2022 (UTC) == Sahifani koʻchirish taklifi == Oxirgi maqolangizni koʻchirish va atoqli otlarga ichki havola berish taklifim bor [[Foydalanuvchi:Muzaffar murodovich|Muzaffar murodovich]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muzaffar murodovich|munozara]]) 16:05, 24-Avgust 2022 (UTC) :Mayli nima deb ko`chirish kerak? [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 16:07, 24-Avgust 2022 (UTC) ::"Islom dinining ayol olimlalari" boʻlib qolgan. Olimalari' ga oʻzgartirish kerak [[Foydalanuvchi:Muzaffar murodovich|Muzaffar murodovich]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muzaffar murodovich|munozara]]) 16:11, 24-Avgust 2022 (UTC) :ichki havola deb qizartirib chiqishni aytyapsizmi?)) [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 16:09, 24-Avgust 2022 (UTC) ::@[[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ha shunday [[Foydalanuvchi:Muzaffar murodovich|Muzaffar murodovich]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muzaffar murodovich|munozara]]) 16:11, 24-Avgust 2022 (UTC) == [[Zaynab binti Jahsh]] == Salom. Vikipediya diniy sayt emas. Maqolalarda „s.a.v.“, „a.s.“ va boshqa shu kabi [[:en:Honorific|gonorativlardan]] foydalanmang. Maqolalar [[VP:BNN|neytral ohangda]] yozilishi lozim. Misol uchun, maqolalarda „Muhammad s.a.v“ emas, shunchaki „Muhammad“ deb yozing. Iloji boʻlsa, qolgan maqolalaringizda ham buni tuzatib chiqing. Yoqimli tahrirlar tilayman. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 15:18, 28-Avgust 2022 (UTC) :Salom. Tushunarli rahmat) [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 15:23, 28-Avgust 2022 (UTC) ::Tarjima qilayotganda maqola mazmuniga eʼtiborli boʻling. Yaqinda yaratgan ''[[Jack and the Cuckoo-Clock Heart]]'' maqolangizni olsak, mana bu jumlaga eʼtiboringizni qaratmoqchiman: ''2013-yilda fransuz 3D animatsion musiqiy fantastik film''. Maqolani yaratgandan keyin oʻzingiz ham oʻqib koʻring. Yodda tuting, 2 ming soʻzda iborat mazmunsiz maqoladan 200 ta soʻzdan iborat mazmunli maqola afzaldir. ::[[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 15:41, 28-Avgust 2022 (UTC) :::Maqolani tahrirlayotib ikki marta o'qib chiqqanman, rostdan ham siz yuborgan jumla mazmunsiz bo'lib qolgan, albatta by meni e'tiborsizligimdan. Bundan keyin yanada yahshiroq qilib tahrirlashga harakat qilaman, albatta sizlarning yordamlaringiz bilan. [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 16:43, 28-Avgust 2022 (UTC) k54sq3tvt0pr12s15m483pn4kqldjkg Haktivizm 0 734622 2817153 2687947 2022-08-29T10:09:38Z Optima D 72251 /* Havolalar */ wikitext text/x-wiki Internet olamida '''haktivizm''' (''hack'' va ''[[aktivizm]]'' soʻzlari [[portmanto]]si) atamasi siyosiy kun tartibini yoki ijtimoiy oʻzgarishlarni ilgari surish maqsadida hakerlik kabi kompyuterga asoslangan usullardan foydalanish orqali sodir etiladigan fuqarolar boʻysunmasligi koʻrinishlaridan biridir<ref>{{veb manbasi|url=https://digital.library.txstate.edu/bitstream/handle/10877/5378/MIKHAYLOVA-THESIS-2014.pdf?sequence=1|sarlavha=Archived copy|kirish sanasi=2017-07-05|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171019175804/https://digital.library.txstate.edu/bitstream/handle/10877/5378/MIKHAYLOVA-THESIS-2014.pdf?sequence=1|arxivsana=2017-10-19}}</ref>. „Hakerlik madaniyati“ va „hakerlik etikasi“ atamalari chuqur ildizga ega boʻlib, uning maqsadlari koʻpincha [[so'z erkinligi]], [[inson huquqlari]] yoki [[axborot erkinligi]] kabi xarakatlar bilan chambarchas bogʻliqdir<ref>{{yangiliklar manbasi |title=Hackers take down thousands of 'dark web' sites, post private data |language=en |work=NBC News |url=http://www.nbcnews.com/tech/security/hackers-take-down-thousands-dark-web-sites-post-private-data-n717556 |url-status=live |access-date=2017-02-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170227033824/http://www.nbcnews.com/tech/security/hackers-take-down-thousands-dark-web-sites-post-private-data-n717556 |archive-date=2017-02-27}}</ref>. Xaktivistik faoliyat koʻplab siyosiy gʻoyalar va muammolarni qamrab oladi. [[Freenet]] — [[Senzura|senzuraga]] chidamli aloqa uchun tengdoshlar platformasi — siyosiy fikr va soʻz erkinligini kodli shaklga aylantirishning yorqin namunasidir. Haktivizm shakli [[Anonymus|Anonymous]] va [[WikiLeaks]] kabi aktiv hakerlik tarmoqlari orqali yoki umumiy maqsadlar sari hamkorlikda faoliyat yurituvchi jamiyatlar tashabbusi orqali amalga oshirilishi mumkin<ref>{{jurnal manbasi|last=Milone|first1=Mark|year=2002|title=Hactivism: Securing the National Infrastructure|journal=The Business Lawyer|volume=58|issue=1|pages=383–413|jstor=40688127}}</ref>. [[Fayl:Anarchist_Village.jpg|thumb| [[Anarxizm|Anarxist]] hakerlar]] „Haktivizm“ bir nechta maʼnoga ega boʻlgan munozarali atamadir. Bu soʻz, aslida, [[Dasturlash|dasturiy]] koʻnikmalarni [[tanqidiy fikrlash]] bilan birlashtirib, [[Ijtimoiy o'zgarishlar|ijtimoiy oʻzgarishlarga]] qaratilgan, elektron, toʻgʻridan-toʻgʻri harakatni tavsiflash uchun yaratilgan. Biroq, ''hakerlik'' baʼzan kiber jinoyatni anglatishi mumkin boʻlganidek, ''haktivizm'' ham [[Texnologiya|texnik]], [[Iqtisodiyot|iqtisodiy]] va [[siyosiy platforma]] sifatida zararli, buzgʻunchi va [[Internet]] xavfsizligiga putur yetkazuvchi faollikni anglatish uchun ishlatilishi ham mumkin. Amerika Qoʻshma Shtatlarining 2020—2022-yillarga moʻljallangan razvedka strategiyasiga koʻra, davlat dushmanlari va transmilliy jinoiy tashkilotlardan tashqari, „hacktivistlar, leaktivistlar va jamoatchilikni oshkor qiluvchi tashkilotlar kabi gʻoyaviy maqsadli tuzilmalar ham katta xavf tugʻdiradi“<ref>[https://www.reuters.com/article/us-cyber-hacktivism-focus-idUSKBN2BH3HJ New wave of ʻhacktivism’ adds twist to cybersecurity woes] Reuters</ref><ref>[https://www.dni.gov/files/NCSC/documents/features/20200205-National_CI_Strategy_2020_2022.pdf National Counterintelligence Strategy of the United States of America 2020-2022] Director of National Intelligence</ref>. == Kelib chiqishi va taʼriflari == Yozuvchi [[Jason Sack]], ilk marta, 1995-yilda New Media rassomi Shu Lea Cheangning ''[[Fresh Kill]]'' filmini kontseptsiyalashda haktivizm atamasini ishlatgan<ref>{{jurnal manbasi|last=Webber|first1=Craig|last2=Yip|first2=Michael|date=June 2018|title=The Rise of Chinese Cyber Warriors: Towards a Theoretical Model of Online Hacktivism|url=https://www.cybercrimejournal.com/Webber&YipVol12Issue1IJCC2018.pdf|journal=International Journal of Cyber Criminology|volume=12|issue=1|page=230}}</ref>. Biroq, bu atama koʻpincha oʻlik sigirga sigʻinish tashkiloti ([[Cult of the Dead Cow]] (cDc)) aʼzosi „Omega“ga tegishli boʻlib, ushbu atama 1996-yilda guruhga elektron pochta orqali yuborilgan<ref name=":5">{{kitob manbasi|last=Shantz|first=Jeff|url=https://books.google.com/books?id=nRjtBAAAQBAJ|title=Cyber Disobedience: Re://Presenting Online Anarchy|date=2014-11-28|publisher=John Hunt Publishing|isbn=9781782795551}}</ref><ref>{{veb manbasi|muallif=Mills|ism=Elinor|sana=30-mart 2012-yil|sarlavha=Old-time hacktivists: Anonymous, you've crossed the line|url=https://www.cnet.com/news/old-time-hacktivists-anonymous-youve-crossed-the-line/|kirish sanasi=3-iyun 2019-yil|ish=CNet|nashriyot=CNet}}</ref>. Uning ildiz soʻzlarining maʼnolari xilma-xilligi sababli, haktivizmning taʼrifi noaniq va u qamrab olgan faoliyat turlari va maqsadlari boʻyicha jiddiy kelishmovchiliklar mavjud. Baʼzi taʼriflar [[kiberterrorizm]] aktlarini oʻz ichiga oladi, boshqalari esa ijtimoiy oʻzgarishlarni amalga oshirish uchun texnologik hakerlikdan foydalanishni yana bir bor tasdiqlaydi<ref>{{veb manbasi|muallif=Jordon|ism=Tomblin|sana=2015-01-01|sarlavha=The Rehearsal and Performance of Lawful Access|url=https://curve.carleton.ca/4c458bdb-33fb-42b1-bf6b-a390e973c792|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160203055526/https://curve.carleton.ca/4c458bdb-33fb-42b1-bf6b-a390e973c792|arxivsana=2016-02-03|kirish sanasi=2016-01-16|ish=curve.carleton.ca}}</ref>. == Shakllar va usullar == Oʻzini „haktivistlar“ deb eʼlon qilganlar koʻpincha anonim, baʼzida guruh boʻlib ishlaydilar. Baʼzida esa [[pop-madaniyat]]da jamoatchilik olqishi va eʼtiborini qozongan [[Kiberaktivizm|kiberaktivlik]] soyaboni ostidada yagona yetakchi boshchiligida bir nechta kiber-shaxslar bilan „yolgʻiz boʻri“ sifatida oʻzining ishini bajaradi<ref name=":2">{{jurnal manbasi|last=Sorell|first1=Tom|date=2015-09-22|title=Human Rights and Hacktivism: The Cases of Wikileaks and Anonymous|url=https://academic.oup.com/jhrp/article/7/3/391/2412155|journal=Journal of Human Rights Practice|language=en|volume=7|issue=3|pages=391–410|doi=10.1093/jhuman/huv012|issn=1757-9619}}</ref>. Hakerlar odatda [[Apolitizm|apolitik]] ideallar ostida faoliyat yuritadilar. Jamiyat tomonidan tekshirilmasdan turib, cheklanmagan gʻoyalar yoki suiisteʼmolliklar amalga oshirilayotganligini bildiradilar va ular anonim identifikatsiya ostida, omma oldida, vakil sifatida oʻzlarini namoyon qiladilar. Ular uchun ushbu kiberaktivlik faoliyati hamjamiyatda kuch va faxr tuygʻusini beradi. . Oʻz operatsiyalarini amalga oshirish uchun hakerlar yangi vositalarni yaratishi, yoki Internetda osongina mavjud boʻlgan turli xil dasturiy vositalarni birlashtirish yoki ulardan foydalanishi mumkin. Haktivistik faoliyatning bir toifasi boshqalarning onlayn siyosiy motivli harakatlarni amalga oshirish imkoniyatini oshirishni oʻz ichiga oladi . Haktivizmga qarshi kurash repertuariga quyidagilar kiradi: # '''Kod''': Dasturiy taʼminot va veb-saytlar siyosiy maqsadlarga erishishi mumkin. Masalan, PGP shifrlash dasturi aloqa xavfsizligini taʼminlash uchun ishlatilishi mumkin; PGP muallifi Fil Zimmermann buni birinchi navbatda tinchlik harakatiga tarqatganini aytib oʻtadi<ref>{{veb manbasi|url=http://www.philzimmermann.com/EN/news/PGP_10thAnniversary.html|sarlavha=PGP Marks 10th Anniversary|nashriyot=Phil Zimmermann|kirish sanasi=2010-08-23|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110514200112/http://www.philzimmermann.com/EN/news/PGP_10thAnniversary.html|arxivsana=2011-05-14}}</ref>. Jim Uorrenning taʼkidlashicha, PGPning keng tarqalishi senatorlar Bayden va DeKonsini mualliflik qilgan Senatning 266-sonli qonun loyihasiga javoban boʻlib, unda „…aloqa tizimlari hukumatga ovoz, maʼlumotlar va boshqa aloqalarning oddiy matn mazmunini olish imkonini beradi…“<ref>{{veb manbasi|url=http://www.contra.org/pgp/PhilZimmerman.html|sarlavha=The Persecution of Phil Zimmermann, American|nashriyot=Jim Warren|sana=1996-01-08|kirish sanasi=2011-02-01|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110513181323/http://www.contra.org/pgp/PhilZimmerman.html|arxivsana=2011-05-13}}</ref>, WikiLeaks siyosiy motivli veb-saytga misol boʻla oladi: u „hukumatlarni ochiqlikni saqlashini taʼminlashga“ intiladi<ref>{{veb manbasi|url=http://www.wikileaks.ch/|sarlavha=WikiLeaks homepage|nashriyot=WikiLeaks|kirish sanasi=2011-02-01|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110131235529/http://wikileaks.ch/|arxivsana=2011-01-31}}</ref>. # '''Koʻzgu sayt''': Veb-saytlarni aks ettirish veb-saytlardagi turli tsenzura bloklarini chetlab oʻtish uchun aylanib oʻtish vositasi sifatida ishlatiladi. Ushbu usul tsenzuralangan veb-sayt tarkibini nusxalaydi va uni tsenzuradan oʻtmagan boshqa domenlar va sub-domenlarda tarqatadi<ref>{{veb manbasi|url=http://advocacy.globalvoicesonline.org/projects/mirroring-a-censored-wordpress-blog/|sarlavha=Mirroring a Censored Wordpress Blog|ism=Sami|muallif=Ben Gharbia|nashriyot=Global Voices Advocacy|kirish sanasi=2011-02-09|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110201130429/http://advocacy.globalvoicesonline.org/projects/mirroring-a-censored-wordpress-blog/|arxivsana=2011-02-01}}</ref>. Hujjatlarni aks ettirish, veb-saytlarni aks ettirishga oʻxshash, turli hujjatlar va boshqa ishlarni zaxiralashga qaratilgan texnikadir. RECAP — bu „AQSh sud amaliyotini ozod qilish“ va uni onlayn rejimda ochiq qilish maqsadida yozilgan dasturiy taʼminot. Dasturiy taʼminot loyihasi taqsimlangan hujjatlarni yigʻish va arxivlash shaklini oladi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Recap the law|url=https://www.recapthelaw.org/|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130430151428/https://www.recapthelaw.org/|arxivsana=2013-04-30|kirish sanasi=2013-05-20}}</ref>. Ulkan aks ettirish loyihalari orasida Internet arxivi va [[Vikimanba|Wikisource]] kabi tashabbuslar mavjud. # '''Anonimlik''': Anonimlikning yuqori darajasini saqlab qolish uchun bepul va/yoki bir martalik elektron pochta hisoblari, IP maskalari va blog dasturlari kabi turli veb-vositalardan foydalanadigan inson huquqlari muammolari, hukumat zulmi va boshqalar haqida keng auditoriyaga chiqish usuli<ref>{{veb manbasi|url=http://advocacy.globalvoicesonline.org/projects/guide/|sarlavha=Anonymous Blogging with Wordpress and Tor|ism=Ethan|muallif=Zuckerman|nashriyot=Global Voices Advocacy|kirish sanasi=2011-02-09|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110209104115/http://advocacy.globalvoicesonline.org/projects/guide/|arxivsana=2011-02-09}}</ref>. # '''[[Doksing|Doxing]]''': shaxsiy va/yoki maxfiy hujjatlar va yozuvlarni buzib kirish va ommaga oshkor qilish amaliyoti. Hacktivistlar buni ishonchli shaffoflikning bir shakli deb bilishadi, ekspertlar esa buni taʼqib qilish deb daʼvo qilishadi<ref name=":3">{{veb manbasi|url=http://www.pewtrusts.org/en/research-and-analysis/blogs/stateline/2017/01/10/hacktivists-increasingly-target-local-and-state-government-computers|sarlavha='Hacktivists' Increasingly Target Local and State Government Computers|ish=www.pewtrusts.org|kirish sanasi=2018-05-01}}</ref>. # [[DoS hujum|'''Xizmat koʻrsatishni rad etish hujumlari''']] : Odatda [[DoS hujum|DoS hujumlari]] deb ataladigan bu hujumlar hakerlar odatda elektron pochta qoʻshimchalari yoki veb-sayt havolalari orqali uzatiladigan [[Zararli dastur|zararli dasturlarning]] bajariladigan fayllari orqali nazorat qiladigan shaxsiy va umumiy kompyuterlarning katta massivlaridan foydalanadi. Nazoratni oʻz qoʻliga olgandan soʻng, bu kompyuterlar zombilar toʻdasi kabi harakat qilib, oʻz tarmoq trafigini bitta veb-saytga, [[Server|serverlarni]] haddan tashqari yuklash va veb-saytni oflayn qilish niyatida yoʻnaltiradi<ref name=":3" />. # [[Virtual sit-in|'''Virtual sit-in''']] : DoS hujumlariga oʻxshash, lekin dasturiy taʼminot emas, balki shaxslar tomonidan amalga oshiriladi, koʻp sonli namoyishchilar maqsadli veb-saytga tashrif buyurishadi va saytni sekinlashtirish yoki oflayn rejimga oʻtkazish uchun tarmoq trafigini toʻldirish uchun sahifalarni tezda yuklaydilar<ref name=":4" />. # '''Veb-saytni buzish:''' Hakerlar maʼlum bir veb-sahifani oʻz sahifasiga almashtirish uchun, odatda, maʼlum bir xabarni etkazish uchun veb-serverga kirib boradilar<ref>{{jurnal manbasi|last=Romagna|first1=M.|last2=van den Hout|first2=N. J.|title=Hacktivism and Website Defacement: Motivations, Capabilities and potential Threats|journal=Proceedings of the 27th Virus Bulletin International Conference|date=October 2017|pages=41–50|url=https://www.researchgate.net/publication/320330579|access-date=12-may 2019-yil}}</ref><ref name=":4">{{jurnal manbasi|last=Fitri|first1=Nofia|date=April 2011|title=Democracy Discourses through the Internet Communication: Understanding the Hacktivism for the Global Changing|url=https://arastirmax.com/en/bilimsel-yayin/online-journal-communication-and-media-technologies/1/2/1-20_democracy-discourses-through-internet-communication|journal=Online Journal of Communication and Media Technologies|volume=1|issue=2|pages=11|doi=10.29333/ojcmt/2332}}</ref>. # '''Veb-saytni qayta yoʻnaltirish''' : Bu usul server ichidagi veb-sayt manzilini oʻzgartirishni oʻz ichiga oladi, shuning uchun saytga tashrif buyuruvchilar odatda asl saytni qoralash uchun jinoyatchi tomonidan yaratilgan saytga yoʻnaltiriladi<ref name=":4" />. # [[Geo-bombing]] : Internet foydalanuvchilari [[YouTube]] videolarini tahrirlashda videoning joylashuvini [[Google Earth|Google Earth dasturida]] koʻrish uchun geo-teg qoʻshadigan usul<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Geo-bombing: YouTube + Google Earth · Global Voices Advocacy|url=https://advox.globalvoices.org/past-projects/advocacy-20-guide-tools-for-digital-advocacy/geo-bombing-youtube-google-earth/|kirish sanasi=2020-11-24|ish=Global Voices Advocacy|til=en}}</ref>. # '''Protestware''': Ijtimoiy sabab yoki norozilikni targʻib qilish uchun [[Zararli dastur|zararli dasturlardan]] foydalanish<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Open source ʻprotestware’ harms Open Source|url=https://opensource.org/blog/open-source-protestware-harms-open-source|kirish sanasi=2022-03-28|ish=opensource.org|til=en}}</ref>. Protestware xabarni tarqatish uchun loyihaning boshqaruvchisi tomonidan oʻz-oʻzidan amalga oshiriladi; koʻpincha buzuvchi tarzda. Bu atama Rossiya-Ukraina urushi davrida npm ekotizimiga tinchlik urushi taʼminot zanjiri hujumidan keyin ommalashgan<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Pro-Ukraine ʻProtestware’ Pushes Antiwar Ads, Geo-Targeted Malware – Krebs on Security|url=https://krebsonsecurity.com/2022/03/pro-ukraine-protestware-pushes-antiwar-ads-geo-targeted-malware/|kirish sanasi=2022-03-28|til=en-US}}</ref>. == Munozara == Bu atamani kim ishlatayotganiga qarab, haktivizm siyosiy sabablarga koʻra: texnologik hakerlik, [[Anarxizm|anarxik]] fuqarolik itoatsizligining konstruktiv shakli yoki aniqlanmagan tizimga qarshi ishora boʻlishi mumkin<ref>{{jurnal manbasi|year=2010|title=Hactivism's New Face: Are Your Company's Enemies Embracing New Tactics?|url=http://eds.b.ebscohost.com/eds/pdfviewer/pdfviewer?sid=bcab9318-79b2-42be-afc2-6e00f7cb80a9%40sessionmgr102&vid=1&hid=127|journal=Security Directors Report|volume=10|pages=2–4}}</ref>. Bu [[Antikapitalizm|antikapitalistik]] yoki siyosiy norozilikni bildirishi mumkin. Ushbu harakatlar esa [[Spam|spamga]] qarshi faollar, xavfsizlik boʻyicha ekspertlar yoki ochiq manba himoyachilariga ishora qilishi mumkin<ref>{{jurnal manbasi|last=Ragan|first1=Steve|year=2014|title=Hactivism Struggles With a Slippery Slope as Anonymous Targets Children's Hospital|journal=CSO Magazine|volume=13}}</ref>. Baʼzilar  oʻzlarini hakerlar deb taʼriflaganlar, siyosiy sabablarga koʻra veb-saytlarni [[Vandalizm|buzishga]] kirishgan, masalan, hukumatlar va ularning [[Mafkura|mafkurasiga]] qarshi boʻlganlarning veb-saytlariga hujum qilish va buzish<ref name="Solomon2017">{{jurnal manbasi|doi=10.1016/j.clsr.2017.03.024|title=Electronic protests: Hacktivism as a form of protest in Uganda|journal=Computer Law & Security Review|volume=33|issue=5|pages=718–28|year=2017|last=Solomon|first1=Rukundo}}</ref>. Boshqalar, masalan, [[Oxblood Ruffin]] (Oʻlik sigirlar kulti va Hacktivismoning " tashqi ishlar vaziri ") internetni buzish yoki [[DoS hujum|xizmat koʻrsatishdan bosh tortish hujumlarini]] oʻz ichiga olgan haktivizm taʼriflariga keskin qarshi chiqdilar<ref>{{veb manbasi|url=http://www.cultdeadcow.com/cDc_files/cDc-0384.php|ism=Oxblood|muallif=Ruffin|sarlavha=Hacktivism, From Here to There|sana=3-iyun 2004-yil|kirish sanasi=2008-04-19|arxivurl=https://web.archive.org/web/20080423030217/http://www.cultdeadcow.com/cDc_files/cDc-0384.php|arxivsana=23-aprel 2008-yil}}</ref>. Haktivizm oʻzining anonimligi tufayli koʻpincha soyali deb qaraladi, odatda chekka guruhlar va jamiyatning chekka aʼzolarining ishi bilan bogʻliq<ref name=":2">{{jurnal manbasi|last=Sorell|first1=Tom|date=2015-09-22|title=Human Rights and Hacktivism: The Cases of Wikileaks and Anonymous|url=https://academic.oup.com/jhrp/article/7/3/391/2412155|journal=Journal of Human Rights Practice|language=en|volume=7|issue=3|pages=391–410|doi=10.1093/jhuman/huv012|issn=1757-9619}}</ref>. Hakerlar tomonidan amalga oshirilgan ijtimoiy media hujumlari uchun javobgar tomonlarning yoʻqligi korporativ va federal xavfsizlik choralariga ham, ham oflayn rejimda taʼsir koʻrsatadi<ref name=":3">{{veb manbasi|url=http://www.pewtrusts.org/en/research-and-analysis/blogs/stateline/2017/01/10/hacktivists-increasingly-target-local-and-state-government-computers|sarlavha='Hacktivists' Increasingly Target Local and State Government Computers|ish=www.pewtrusts.org|kirish sanasi=2018-05-01}}</ref>. Anonymous tomonidan bir nechta saytlarga [[DoS hujum|xizmat koʻrsatishni rad etish]] hujumlaridan soʻng, WikiLeaksning aniq bostirilishi uchun javob tariqasida, EFF asoschisi Jon Perri Barlou shunday deydi: „Men kimga tegishli boʻlishidan qatʼiy nazar, soʻz erkinligini qoʻllab-quvvatlayman, shuning uchun men DDoS hujumlariga qarshiman“<ref>{{yangiliklar manbasi |date=2010-12-09 |title=Analysis: WikiLeaks&nbsp;— a new face of cyber-war? |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/article/us-wikileaks-cyberwarfare-amateur-idUSTRE6B81K520101209 |url-status=live |access-date=2010-12-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120726044154/http://www.reuters.com/article/2010/12/09/us-wikileaks-cyberwarfare-amateur-idUSTRE6B81K520101209 |archive-date=2012-07-26}}</ref>. Boshqa tomondan, koʻplab hakerlarning advokati Jey Leidermanning taʼkidlashicha, DDoS vaqt, joy va uslubda oqilona cheklangan vaziyatlarda norozilik nutqining qonuniy shakli boʻlishi mumkin<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Leiderman |first=Jay |date=22-yanvar 2013-yil |title=Why DDoS is Free Speech |work=The Guardian |location=London |url=https://www.theguardian.com/commentisfree/2013/jan/22/paypal-wikileaks-protesters-ddos-free-speech |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20161115080459/https://www.theguardian.com/commentisfree/2013/jan/22/paypal-wikileaks-protesters-ddos-free-speech |archive-date=15-noyabr 2016-yil}}</ref>. == Mashhur hakerlik voqealari == * 1990-yillarning oxirida Gonkong sargʻishlari Xitoy fuqarolariga Xitoy kompyuter tarmoqlarini nishonga olish orqali bloklangan veb-saytlarga kirishga yordam berishadi<ref>{{yangiliklar manbasi |title=WikiLeaks and Hacktivist Culture |work=The Nation |url=https://www.thenation.com/article/wikileaks-and-hacktivist-culture/ |url-status=live |access-date=2016-10-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161119121852/https://www.thenation.com/article/wikileaks-and-hacktivist-culture/ |archive-date=2016-11-19 |issn=0027-8378}}</ref>. Guruh Xitoy internet tizimida, xususan, sunʼiy yoʻldosh aloqasi sohasida teshiklarni aniqladi. Guruh rahbari Blondi Vong ham [[Xitoy]] bilan hamkorlik qilayotgan Amerika korxonalariga hujum qilish rejalarini tasvirlab beradi<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Hesseldahl |first=Arik |title=Hacking for Human Rights? |language=en-US |work=WIRED |url=https://www.wired.com/1998/07/hacking-for-human-rights/ |url-status=live |access-date=2016-11-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161119182255/https://www.wired.com/1998/07/hacking-for-human-rights/ |archive-date=2016-11-19}}</ref>. * 1996-yilda Qoʻshma Shtatlar Adliya vazirligining bosh sahifasining nomi „Adolatsizlik departamenti“ deb oʻzgartirildi. Aloqa toʻgʻrisidagi qonunga norozilik bildirish uchun bosh sahifaga pornografik tasvirlar ham qoʻshiladi<ref>{{veb manbasi|url=http://journal.georgetown.edu/the-rise-of-hacktivism/|sarlavha=The Rise of Hacktivism {{!}}|ish=journal.georgetown.edu|til=en-US|kirish sanasi=2017-02-28|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170227054225/http://journal.georgetown.edu/the-rise-of-hacktivism/|arxivsana=2017-02-27}}</ref>. * 1998-yilda [[Elektron bezovtalik teatri]] aʼzolari [[Chiapas|Chiapasdagi]] Zapatista isyonchilarini qoʻllab-quvvatlash uchun foydalanuvchilarga [[DoS hujum|DDoS hujumlarida]] (yoki ular elektron fuqarolik itoatsizligi deb ataladigan) ishtirok etishga imkon beruvchi FloodNet veb-vositasini yaratadilar<ref>{{veb manbasi|url=https://www.forbes.com/1998/12/14/penenberg_1214.html|sarlavha=When art meets cyberwar|ish=Forbes|til=en-US|kirish sanasi=2019-06-03}}</ref>. * 1998-yil dekabr oyida AQShda Legion of Underground deb nomlangan hakerlar guruhi paydo boʻldi. Ular Iroq va Xitoyga qarshi kiberurush eʼlon qildilar va mamlakatlarning inson huquqlarini poymol qilishlariga javoban internetga kirishni oʻchirib qoʻyishni rejalashtiradilar<ref>{{yangiliklar manbasi |title=Old-time hacktivists: Anonymous, you've crossed the line |work=CNET |url=https://www.cnet.com/news/old-time-hacktivists-anonymous-youve-crossed-the-line/ |url-status=live |access-date=2016-11-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161119120420/https://www.cnet.com/news/old-time-hacktivists-anonymous-youve-crossed-the-line/ |archive-date=2016-11-19}}</ref>. Qarama-qarshi hakerlar Legions of Underground kompaniyasining bu harakatini tanqid qilib, internet tizimlarini yopish orqali hakerlar guruhi maʼlumotlarga erkin kirishni taʼminlashga hech qanday taʼsir koʻrsatmasligini aytishdi<ref>{{veb manbasi|url=http://www.cnn.com/TECH/computing/9901/13/cyberwar.idg/|sarlavha=CNN – Hackers spar over cyber war on Iraq, China – 13-yanvar 1999-yil|muallif=D'Amico|ism=Mary Lisbeth|ish=www.cnn.com|kirish sanasi=2016-11-19|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130831193446/http://www.cnn.com/TECH/computing/9901/13/cyberwar.idg/|arxivsana=31-avgust 2013-yil}}</ref>. * 2001-yil iyul oyida oʻlik sigirga sigʻinish sektasi boʻlgan Hacktivismo —"Hacktivismo deklaratsiyasi" ni chiqardi. Bu hacktivizmda ishtirok etuvchilar uchun axloq kodeksi boʻlib xizmat qildi va hakerlar hamjamiyatining „Internetga davlat tomonidan homiylik qilinadigan tsenzurani“ toʻxtatish, shuningdek, undagilarning „fikr va soʻz erkinligi“ huquqlarini tasdiqlash maqsadlarini eʼlon qiladi<ref>{{veb manbasi|url=https://foreignpolicy.com/2013/04/29/hacktivism-a-short-history/|sarlavha=Hacktivism: A Short History|muallif=McCormick|ism=Ty|sana=29-aprel 2013-yil|ish=Foreign Policy}}</ref>. * 2009-yilgi Eron saylovlaridagi norozilik namoyishlari paytida Anonim Eronga va Erondan maʼlumot tarqatishda Anonim Eron veb-saytini yaratishda rol oʻynaydi<ref>{{veb manbasi|url=http://iran.whyweprotest.net/|sarlavha=Anonymous Iran @WhyWeProtest.net|nashriyot=Iran.whyweprotest.net|kirish sanasi=2011-06-03|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110221211746/http://iran.whyweprotest.net/|arxivsana=2011-02-21}}</ref>. Ular Eron hukumatiga videomanifest ham chiqaradilar. * Google SayNow va Twitter muhandislari bilan 2011-yilgi norozilik namoyishlari chogʻida hukumat ruxsat bergan Internetni oʻchirib qoʻyishga javoban Misr xalqini aloqa bilan taʼminlash uchun ishlagan. Natijada, Speak To Tweet xizmati paydo boʻldi, unda telefon orqali qoldirilgan ovozli pochta Google-ning SayNow-da ovozli xabarga havola bilan Twitter orqali tvit qilinadi<ref name="Google Blog">{{veb manbasi|muallif=Singh|ism=Ujjwal|sarlavha=Some weekend work that will (hopefully) allow more Egyptians to be heard|url=http://googleblog.blogspot.com/2011/01/some-weekend-work-that-will-hopefully.html|kirish sanasi=3-may 2011-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110503002907/http://googleblog.blogspot.com/2011/01/some-weekend-work-that-will-hopefully.html|arxivsana=3-may 2011-yil}}</ref>. * 2010-yil 29-may, shanba kuni oʻzini „Kaka Argentina“ deb atagan haker Uganda Davlat uyi veb-saytiga buzib kirib, Adolf Gitlerning natsistlar partiyasi ramzi boʻlgan svastika bilan koʻzga tashlanadigan rasmini joylashtiradi<ref name="Solomon2017">{{jurnal manbasi|doi=10.1016/j.clsr.2017.03.024|title=Electronic protests: Hacktivism as a form of protest in Uganda|journal=Computer Law & Security Review|volume=33|issue=5|pages=718–28|year=2017|last=Solomon|first1=Rukundo}}</ref>. * 2011-yilning 28-yanvaridan 2-fevralgacha boʻlgan Misr interneti oʻchirilgan paytda Telecomix Misr xalqiga telefon raqamini koʻrsatish va texnik yordam koʻrsatadi<ref>{{veb manbasi|url=https://www.eff.org/deeplinks/2011/02/egypts-internet-blackout-highlights-danger-weak|sarlavha=Egypt's Internet Blackout Highlights Danger of Weak Links, Usefulness of Quick Links|ism=Eva|muallif=Galperin|sana=8-fevral 2011-yil|nashriyot=Electric Frontier Foundation|kirish sanasi=2011-02-10|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110212143700/http://www.eff.org/deeplinks/2011/02/egypts-internet-blackout-highlights-danger-weak|arxivsana=2011-02-12}}</ref>. Telecomix Misr xalqini qoʻllab-quvvatlayotgani, ularning dial-up ulanishlarini taʼminlash borasidagi saʼy-harakatlari tasvirlangan hamda internet filtrlari va hukumat kuzatuvidan qochish usullarini taklif qilgan videoni chiqaradi<ref>{{Citation|last=czardalan|title=Telecomix Message to North Africa and the Middle east|date=2011-01-30|url=https://www.youtube.com/watch?v=Tz4ECbj3dkY|access-date=2016-10-21|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140802023924/http://www.youtube.com/watch?v=Tz4ECbj3dkY|archivedate=2014-08-02}}</ref>. Hacktivistlar guruhi, shuningdek, kimdir muhim xabarlarni yuborayotgan boʻlsa, radiochastotalarni yaqindan kuzatib borishlarini eʼlon qiladi<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Greenberg |first=Andy |title=Amid Digital Blackout, Anonymous Mass-Faxes WikiLeaks Cables To Egypt |work=Forbes |url=https://www.forbes.com/sites/andygreenberg/2011/01/28/amid-digital-blackout-anonymous-mass-faxes-wikileaks-cables-to-egypt/#22c11cc35954 |url-status=live |access-date=2016-10-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161119120812/http://www.forbes.com/sites/andygreenberg/2011/01/28/amid-digital-blackout-anonymous-mass-faxes-wikileaks-cables-to-egypt/#22c11cc35954 |archive-date=2016-11-19}}</ref>. * Project Chanology, shuningdek, „Operation Chanology“ sifatida ham tanilgan, Scientology cherkovi aʼzosi [[Tom Cruise|Tom Kruz]] bilan 2008-yilgi intervyusidan materiallar olib tashlash bilan bogʻliq Internet tsenzura ishtirok uchun cherkov jazolash uchun Scientology cherkoviga qarshi xaktivist norozilik edi. Anonymous hakerlar guruhi DDoS hujumlari orqali „cherkovni Internetdan chiqarib yuborishga“ harakat qildi. 2008-yil fevral oyida harakat zoʻravonliksiz norozilik namoyishining qonuniy usullariga oʻtdi. Chanology loyihasi doirasida 2008-yilda boshlanib, 2009-yilda yakunlangan bir nechta norozilik namoyishlari oʻtkaziladi. * 2011-yil 3-iyunda LulzSec FBI veb-saytini oʻchirib tashladi. Bu ular birinchi marta xususiy sektorga tegishli boʻlmagan veb-saytni nishonga olishgan. Oʻsha hafta FQB LulzSec rahbari Ektor Xaver Monsegurni kuzatishga muvaffaq boʻladi<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Arthur |first=Charles |date=2013-05-16 |title=LulzSec: what they did, who they were and how they were caught |language=en-GB |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/technology/2013/may/16/lulzsec-hacking-fbi-jail |url-status=live |access-date=2016-10-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161014142622/https://www.theguardian.com/technology/2013/may/16/lulzsec-hacking-fbi-jail |archive-date=2016-10-14 |issn=0261-3077}}</ref>. * 2011-yil 20-iyunda LulzSec Buyuk Britaniyaning Ogʻir Uyushgan Jinoyat Agentligini nishonga oldi, bu esa Buyuk Britaniya rasmiylarini veb-saytni oʻchirib tashlashiga sabab boʻladi<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Laville |first=Sandra |last2=correspondent |first2=crime |date=2012-05-03 |title=Soca shuts down website after cyber-attack |language=en-GB |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/technology/2012/may/03/soca-website-shut-down-hackers |url-status=live |access-date=2016-10-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161119121028/https://www.theguardian.com/technology/2012/may/03/soca-website-shut-down-hackers |archive-date=2016-11-19 |issn=0261-3077}}</ref>. * 2011-yil avgust oyida „Oliver Taket“ nomi ostida ishlaydigan Anonymous aʼzosi Suriya Mudofaa vazirligi veb-saytini nazorat ostiga oldi va veb-saytning pochta serverini Xitoy dengiz flotiga tegishli boʻlganiga oʻzgartirishdan tashqari, Isroil hukumati veb-portalini ham qoʻshdi<ref>{{veb manbasi|url=https://www.washingtonpost.com/news/the-switch/wp/2013/08/28/heres-how-one-hacker-is-waging-war-on-the-syrian-government/|sarlavha=Here's how one hacker is waging war on the Syrian government|muallif=Peterson|ism=Andrea|sana=28-avgust 2013-yil|ish=The Washington Post}}</ref>. * Anonim va Yangi dunyo hakerlari 2016-yilda Dyn kiberhujum uchun javobgarlikni oʻz zimmasiga oldilar. [[Ekvador]] WikiLeaks asoschisi Julian Assanjning Londondagi elchixonasida Internetga kirishni bekor qilganiga javoban<ref name="politico1">{{veb manbasi|muallif=Romm|ism=Tony|sarlavha=WikiLeaks supporters claim credit for massive U.S. cyberattack, but researchers skeptical|url=http://www.politico.com/story/2016/10/websites-down-possible-cyber-attack-230145|ish=POLITICO|kirish sanasi=22-oktabr 2016-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161021222034/http://www.politico.com/story/2016/10/websites-down-possible-cyber-attack-230145|arxivsana=21-oktabr 2016-yil}}</ref> WikiLeaks hujumga ishora qiladi<ref name="smh">{{veb manbasi|muallif=Han|ism=Esther|sarlavha=WikiLeaks' strange admission around internet attacks against Netflix and Twitter|url=http://www.smh.com.au/technology/technology-news/wikileaks-points-to-its-supporters-for-massive-ddos-cyber-attack-20161021-gs881u.html|ish=The Sydney Morning Herald|kirish sanasi=22-oktabr 2016-yil|sana=22-oktabr 2016-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161024002737/http://www.smh.com.au/technology/technology-news/wikileaks-points-to-its-supporters-for-massive-ddos-cyber-attack-20161021-gs881u.html|arxivsana=24-oktabr 2016-yil}}</ref>. Keyinchalik FlashPoint hujumni katta ehtimol bilan skript bolalari amalga oshirganini aytiladi<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Lomas |first=Natasha |date=26-oktabr 2016-yil |title=Dyn DNS DDoS likely the work of script kiddies, says FlashPoint |work=TechCrunch |url=https://techcrunch.com/2016/10/26/dyn-dns-ddos-likely-the-work-of-script-kiddies-says-flashpoint/ |url-status=live |access-date=26-oktabr 2016-yil |archive-url=https://web.archive.org/web/20161027014002/https://techcrunch.com/2016/10/26/dyn-dns-ddos-likely-the-work-of-script-kiddies-says-flashpoint/ |archive-date=27-oktabr 2016-yil}}</ref>. * 2013-yilda Million niqoblar marshining onlayn komponenti sifatida Filippindagi Anonymous 30 ta hukumat veb-saytini buzdi va Filippin hukumatiga nisbatan nafratini namoyish qilish uchun 5-noyabr kuni parlament binosi oldiga odamlarni yigʻish uchun YouTube videosini joylashtiradi<ref>{{jurnal manbasi|last=Potter|first1=Garry|year=2015|title=Anonymous: A Political Ontology of Hope|journal=Theory in Action|volume=8|pages=2–3|doi=10.3798/tia.1937-0237.15001}}</ref>. * 2014-yilda [[Sony Pictures|Sony Pictures Entertainment]] 100 terabaytdan ortiq maʼlumotlarni, jumladan, chiqarilmagan filmlar, xodimlarning maoshi, ijtimoiy xavfsizlik maʼlumotlari, parollar va hisob maʼlumotlarini qoʻlga kiritgan [[Lazarus Group|Tinchlik qoʻriqchilari]] (GOP) nomli guruh tomonidan buzib kirilgan. GOP turli ijtimoiy tarmoqlardagi akkauntlarni buzib, parollarini diespe123 (die sony pictures entertainment) ga oʻzgartirib, sahifalarga tahdidlarni joylashtirish orqali ularni oʻgʻirlaydi<ref>{{veb manbasi|url=https://www.riskbasedsecurity.com/2014/12/a-breakdown-and-analysis-of-the-december-2014-sony-hack/|sarlavha=A Breakdown and Analysis of the December, 2014 Sony Hack|ish=www.riskbasedsecurity.com|sana=5-dekabr 2014-yil|til=en-US|kirish sanasi=2018-05-01}}</ref>. * 2016-yilda ''VICE'' oʻsmir haker Cyber Anakin KM elektron pochta provayderi kabi [[Rossiya|rus]] veb-saytlariga hakerlik hujumi uyushtirgani haqida xabar bergan edi. RU va Nival oʻyin kompaniyasi [[Ukraina]] sharqida Malaysia Airlines [[Malaysia Airlines 17 reysi halokati|MH17]] reysini urib tushirgani uchun Rossiyaga qarshi gʻazabini bildirishdi. Kiberxavfsizlik boʻyicha tadqiqotchi Troy Xantning soʻzlariga koʻra, buzilishlardan kamida 1,5 million qurbonlar jabrlangan. Koʻp yillar oʻtgach, [[Latviya|Latviyada]] joylashgan Meduza mustaqil axborot sayti KM tarkibidan foydalangan. RU maʼlumotlari Rossiya, [[Qozogʻiston]] va [[Hindiston]] kabi turli mamlakatlarning shaxmatchi shaxmatchi qizlarini qoʻllangan prezervativlar boʻlgan pochta joʻnatmalarini yetkazib berish orqali taʼqib qilgan shaxsning shaxsini aniqlash maqsadida taqdim etilgan<ref>{{veb manbasi|sarlavha=A Teen Hacker Is Targeting Russian Sites as Revenge for the MH17 Crash|url=https://www.vice.com/en/article/pgkp57/a-teen-hacker-is-targeting-russian-sites-as-revenge-for-the-mh17-crash|ish=www.vice.com|kirish sanasi=9-mart 2022-yil|til=en}}</ref><ref>{{veb manbasi|sarlavha=Это похоже на крик души. Но я не знаю, о чем он кричит Больше десяти лет кто-то присылает российским шахматисткам письма с использованными презервативами и порно. Мы нашли этого человека|url=https://meduza.io/feature/2022/02/07/eto-pohozhe-na-krik-dushi-no-ya-ne-znayu-o-chem-on-krichit|ish=Meduza|kirish sanasi=9-mart 2022-yil|til=ru}}</ref><ref>{{veb manbasi|sarlavha="Медуза"*: российские шахматистки больше десяти лет получали письма с использованными презервативами|url=https://rtvi.com/news/meduza-rossiyskie-shakhmatistki-bolshe-desyati-let-poluchali-pisma-s-ispolzovannymi-prezervativami/|ish=Главные новости мира — последние события в мире сегодня {{!}} RTVI|kirish sanasi=9-mart 2022-yil|til=ru}}</ref>. * 2016-yilda turk dasturchisi Azer Kochulu oʻzining dasturiy taʼminot toʻplamini, chap panelni npm dan olib tashladi, bu esa oʻziga qaramlik sifatida chap tomonni oʻz ichiga olgan boshqa dasturiy paketlarning kaskadli ishlamay qolishiga sabab boʻldi. Bu xabar almashish ilovasi Kik oʻzining <code>kik</code> paketini nomini oʻzgartirishdan bosh tortganidan keyin Kochuluga qarshi qonuniy choralar koʻrish bilan tahdid qilganidan keyin amalga oshirildi. npm oxir-oqibat Kik tarafini oldi va Kochulu norozilik sifatida oʻzining barcha paketlarini npm-dan, shu jumladan chap panelni ham nashr etishga undaydi<ref>{{veb manbasi|muallif=Collins|ism=Keith|sarlavha=How one programmer broke the internet by deleting a tiny piece of code|url=https://qz.com/646467/how-one-programmer-broke-the-internet-by-deleting-a-tiny-piece-of-code/|kirish sanasi=2022-04-22|ish=Quartz|til=en}}</ref>. * Yoshlar hibsxonasida 2 yilga ozodlikdan mahrum etilgan britaniyalik haker Keyn Gamble oʻzini oʻta nozik maʼlumotlarga kirish uchun Markaziy razvedka boshqarmasining oʻsha paytdagi direktori Jon Brennan va Federal qidiruv byurosining sobiq direktor oʻrinbosari Mark F. Giuliano sifatida koʻrsatadi. Sudyaning aytishicha, Gamble „siyosiy sabablarga koʻra kiber-terrorizm“ bilan shugʻullangan. * 2021-yilda Anonymous Amerikaning Epik veb-xosting kompaniyasining maʼlumotlar bazalarini buzib kirishga muvaffaq boʻladi. * [[Rossiyaning Ukrainaga bosqini (2022)|Rossiyaning 2022-yilgi Ukrainaga]] bostirib kirishiga javob sifatida Anonim rus kompyuter tizimlariga bir nechta kiberhujumlar uyushtiradi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Anonymous apparently behind doxing of 120K Russian soldiers in Ukraine war|url=https://www.newsweek.com/anonymous-leaks-personal-data-120k-russian-soldiers-fighting-ukraine-1694555|ish=Newsweek|kirish sanasi=6-aprel 2022-yil|til=en|sana=3-aprel 2022-yil}}</ref>. == Mashhur hacktivist guruhlar == === WikiLeaks === [[Fayl:CollateralMurder.ogv|thumb|WikiLeaks tomonidan eʼlon qilingan videoda Reuters xodimi Namir Nur-Eldin va yana oʻnlab tinch aholi AQSh vertolyoti tomonidan oʻldirilgani aks ettirilgan.]] WikiLeaks 2006-yilda Julian Assanj tomonidan „koʻp millatli media tashkiloti va tegishli kutubxona“ sifatida tashkil etilgan<ref>{{veb manbasi|url=https://wikileaks.org/What-is-Wikileaks.html|sarlavha=What is WikiLeaks|ish=wikileaks.org|kirish sanasi=2016-10-23|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161023100920/https://wikileaks.org/What-is-Wikileaks.html|arxivsana=2016-10-23}}</ref>. WikiLeaks jamiyatdagi korruptsiyag qarshi kurashish uchun „prinsipial oshkoralik“ tamoyili asosida ishlagan<ref>{{veb manbasi|url=http://www.ifla.org/publications/what-is-the-effect-of-wikileaks-for-freedom-of-information|sarlavha=IFLA – What is the effect of WikiLeaks for Freedom of Information?|ish=www.ifla.org|kirish sanasi=2016-10-23|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120630172755/http://www.ifla.org/publications/what-is-the-effect-of-wikileaks-for-freedom-of-information|arxivsana=2012-06-30}}</ref>. Notijorat tashkilot maxfiy hujjatlar arxivi sifatida xizmat qiluvchi maʼlumot tarqatuvchi tashkilot sifatida ishlaydi. Dastlab WikiLeaks viki -sayt tamoyillari asosida ishlagan, yaʼni foydalanuvchilar hujjatlarni joylashtirishlari, boshqalarning hujjatlarini tahrirlashlari va qaysi materiallar joylashtirilishini hal qilishda yordam berishlari mumkin edi. WikiLeaks tomonidan birinchi eʼtiborga molik hujjatlar Afgʻoniston urushi jurnallarining chiqarilishi boʻladi<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Zittrain |first=Jonathan |title=Everything You Need to Know About Wikileaks |work=MIT Technology Review |url=https://www.technologyreview.com/s/421949/everything-you-need-to-know-about-wikileaks/ |access-date=2016-10-23}}</ref>. 2010-yil iyul oyida WikiLeaks Afgʻonistondagi urushga oid 90 000 dan ortiq hujjatlarni chop etdi. Maʼlumotlar oshkor etilishidan avval WikiLeaks uchta gazetaga hujjatlar bilan tanishish imkonini bergan. WikiLeaks hujjatlar manbasini aniqlamagan boʻlsa-da, 2010-yilning may oyida hibsga olingan va maxfiy maʼlumotlarni oshkor qilganlikda ayblangan AQSh armiyasi razvedka xizmati tahlilchisi Chelsi Menning tomonidan sizib chiqqani taxmin qilingan<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Lang |first=Olivia |date=2010-07-27 |title=Welcome to a new age of whistle-blowing |language=en-GB |work=BBC News |url=https://www.bbc.com/news/world-us-canada-10774473 |url-status=live |access-date=2016-10-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161119121920/http://www.bbc.com/news/world-us-canada-10774473 |archive-date=2016-11-19}}</ref>. Urush jurnallarida AQSh harbiylari tomonidan ilgari xabar qilinmagan tinch aholi qurbonlarining 144 ta hodisasi aniqlangan. Afgʻonistondagi urush jurnallarining sizib chiqishi Qoʻshma Shtatlar tarixidagi eng katta harbiy qochqin boʻladi<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Davies |first=Nick |last2=Leigh |first2=David |date=2010-07-25 |title=Afghanistan war logs: Massive leak of secret files exposes truth of occupation |language=en-GB |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/world/2010/jul/25/afghanistan-war-logs-military-leaks |url-status=live |access-date=2016-10-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161019234655/https://www.theguardian.com/world/2010/jul/25/afghanistan-war-logs-military-leaks |archive-date=2016-10-19 |issn=0261-3077}}</ref>. WikiLeaks 2016-yil 22-iyulda Demokratik Milliy Qoʻmitaning (DNC) 20 000 dan ortiq maxfiy elektron pochta xabarlari va 8 000 ta fayl qoʻshimchalarini sizdirishi bilan ham eʼtiborga molik. Elektron pochta xabarlari, xususan, DNCning yetti nafar taniqli xodimlarining pochta qutilaridan olingan va ular qidiruv uchun maʼlumotlar bazasi sifatida sizdirilgan<ref>{{yangiliklar manbasi |title=Wikileaks posts nearly 20,000 hacked DNC emails online |work=Washington Post |url=https://www.washingtonpost.com/news/the-switch/wp/2016/07/22/wikileaks-posts-nearly-20000-hacked-dnc-emails-online/ |url-status=live |access-date=2016-10-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161031075442/https://www.washingtonpost.com/news/the-switch/wp/2016/07/22/wikileaks-posts-nearly-20000-hacked-dnc-emails-online/ |archive-date=2016-10-31}}</ref>. Ochib yuborilgan elektron pochta xabarlarida DNCning asosiy xodimlari [[Bernie Sanders|senator Berni Sandersning]] dastlabki saylovlar oldidan prezidentlik kampaniyasiga putur yetkazish uchun ishlaganliklari koʻrsatilgan, bu esa DNCning boshlangʻich saylovlardagi betarafligiga toʻgʻridan-toʻgʻri ziddir. Senator Berni Sandersni nishonga olish misollari orasida uning dinini nishonga olish, uning poygadan chiqib ketishiga umid qilish, kampaniyasi haqida salbiy rivoyatlar yaratish va boshqalar kiradi. Boshqa elektron pochta xabarlarida [[Barack Obama|prezident Barak Obama]] mablagʻ yigʻishda koʻproq yordam bermagani uchun tanqid qilingan<ref>{{yangiliklar manbasi |title=Here are the latest, most damaging things in the DNC's leaked emails |work=Washington Post |url=https://www.washingtonpost.com/news/the-fix/wp/2016/07/24/here-are-the-latest-most-damaging-things-in-the-dncs-leaked-emails/ |url-status=live |access-date=2016-10-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161022085509/https://www.washingtonpost.com/news/the-fix/wp/2016/07/24/here-are-the-latest-most-damaging-things-in-the-dncs-leaked-emails/ |archive-date=2016-10-22}}</ref>. Maʼlumotlar oshkor qilingandan soʻng, DNC raisi Debbi Vasserman Shults DNCdagi oʻz lavozimini tark etishini eʼlon qiladi<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Kelly |first=Amita |last2=Peralta |first2=Eyder |date=24-iyul 2016-yil |title=Debbie Wasserman Schultz To Step Down As Democratic Chair After Convention |work=NPR.org |url=https://www.npr.org/2016/07/24/487242426/bernie-sanders-dnc-emails-outrageous-but-not-a-shock |url-status=live |access-date=2016-11-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161115033225/http://www.npr.org/2016/07/24/487242426/bernie-sanders-dnc-emails-outrageous-but-not-a-shock |archive-date=2016-11-15}}</ref>. 2016-yil 25-iyulda Demokratik partiyaning milliy qurultoyi Vasserman Shultssiz ochildi. Demokratik Milliy Konventsiya ochilgan kuniyoq DNC Sandersdan uzr soʻraydi<ref>{{veb manbasi|url=http://www.cnn.com/2016/07/22/politics/dnc-wikileaks-emails/index.html|sarlavha=Dems open convention without Wasserman Schultz|muallif=Jeff Zeleny|ish=CNN|sana=23-iyul 2016-yil|kirish sanasi=2016-10-24|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161024145234/http://www.cnn.com/2016/07/22/politics/dnc-wikileaks-emails/index.html|arxivsana=2016-10-24}}</ref>. === [[Anonymus]] === [[Fayl:Anonymous_cat_mural.jpg|thumb| '''[[Guy Fawkes]]''' niqobi odatda Anonymous hakerlar guruhining timsoli hisoblanadi.]] Ehtimol, eng sermahsul va taniqli hakerlik guruhi, Anonymous soʻnggi oʻn yil ichida koʻplab yirik onlayn buzgʻunchiliklarda mashhur va keng tarqalgan. Anonim 2003-yilda [[4chan]] forumlarida paydo boʻlgan, ammo 2008-yilgacha [[DoS hujum|DoS]] -ning katta hujumida Scientology cherkoviga toʻgʻridan-toʻgʻri hujum qilganda mashhurlikka erisha olmaydi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Feature by Chris Landers: Serious Business {{!}} 4/2/2008|url=http://www.citypaper.com/columns/story.asp?id=15543|sana=2008-06-08|kirish sanasi=2015-12-02|arxivurl=https://web.archive.org/web/20080608050312/http://www.citypaper.com/columns/story.asp?id=15543|arxivsana=8-iyun 2008-yil}}</ref>. Oʻshandan beri Anonymous " Operation: Payback " va „Operation: Safe Winter“ kabi koʻplab onlayn loyihalarda ishtirok etadi<ref name="dailydot.com">{{veb manbasi|sarlavha=#OpSafeWinter: Anonymous fights homelessness worldwide|url=http://www.dailydot.com/news/op-safe-winter-anonymous/|ish=The Daily Dot|sana=4-yanvar 2014-yil|kirish sanasi=2015-12-02|arxivurl=https://web.archive.org/web/20151121054415/http://www.dailydot.com/news/op-safe-winter-anonymous/|arxivsana=2015-11-21}}</ref><ref>{{veb manbasi|sarlavha=4chan Users Organize Surgical Strike Against MPAA – MediaCenter Panda Security|url=http://www.pandasecurity.com/mediacenter/news/4chan-users-organize-ddos-against-mpaa/|ish=MediaCenter Panda Security|sana=17-sentabr 2010-yil|kirish sanasi=2015-12-02|til=en-US|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160102111822/http://www.pandasecurity.com/mediacenter/news/4chan-users-organize-ddos-against-mpaa/|arxivsana=2016-01-02}}</ref>. Biroq, ularning koʻplab loyihalari xayriya maqsadlarida boʻlgan boʻlsa-da<ref name="dailydot.com" />, ular faoliyatining tabiati asosan noqonuniy hakerlikdan iborat boʻlganligi sababli hali ham ommaviy axborot vositalarida shuhrat qozongan<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Hacker group Anonymous is a nuisance, not a threat|url=https://money.cnn.com/2012/01/20/technology/anonymous_hack/index.htm|ish=CNNMoney|kirish sanasi=2015-12-02|ism=David|muallif=Goldman|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130327004354/http://money.cnn.com/2012/01/20/technology/anonymous_hack/index.htm|arxivsana=2013-03-27}}</ref>. 2015-yilda Parijdagi teraktlardan soʻng Anonymous hujumlar uchun javobgarlikni oʻz zimmasiga olgan terror guruhi [[Iroq va Shom Islom Davlati|IShIDga]]<ref>{{yangiliklar manbasi |date=2015-11-16 |title=Anonymous has declared war on Isis after the Paris attacks |language=en-GB |work=The Independent |url=https://www.independent.co.uk/life-style/gadgets-and-tech/news/paris-attacks-anonymous-launches-its-biggest-operation-ever-against-isis-promises-to-hunt-down-a6735811.html |url-status=live |access-date=2016-10-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161201052117/http://www.independent.co.uk/life-style/gadgets-and-tech/news/paris-attacks-anonymous-launches-its-biggest-operation-ever-against-isis-promises-to-hunt-down-a6735811.html |archive-date=2016-12-01}}</ref> urush eʼlon qilgan videoni joylashtirdi. IShIDga qarshi urush eʼlon qilganidan beri, Anonymous IShID tashviqotini tarqatishni toʻxtatish uchun harakat bilan bogʻliq bir nechta Twitter akkauntlarini aniqladi. Biroq, Twitter Anonymous tuzgan roʻyxatlarni „oʻta notoʻgʻri“ deb atagan bayonot chiqarganida, Anonymous qattiq tanqidga uchradi, chunki unda IShID aʼzolari emas, balki jurnalistlar va akademiklarning akkauntlari mavjud edi<ref>{{yangiliklar manbasi |date=2015-12-15 |title=Anonymous Hacks ISIS, But Warns Against Collaborating With US |work=International Business Times |url=http://www.ibtimes.com/anonymous-hacking-isis-warns-collaborating-us-government-deeply-stupid-2226066 |url-status=live |access-date=2016-10-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161119182320/http://www.ibtimes.com/anonymous-hacking-isis-warns-collaborating-us-government-deeply-stupid-2226066 |archive-date=2016-11-19}}</ref>. Anonymous shuningdek, qora tanlilarning hayoti muhim harakatida ishtirok etgan. 2015-yil iyul oyi boshida Anonim Alton Sterling va Filando Kastiliyaning otib oʻldirilgani uchun qasos sifatida Gʻazab kunini oʻtkazishga chaqirayotgani haqida mish-mish tarqaldi, bu zoʻravon namoyishlar va tartibsizliklarga olib keladi. Bu mish-mishlar rasmiy Anonim YouTube akkaunti bilan joylashtirilmagan videoga asoslangan edi. Anonymous bilan bogʻlangan Twitter akkauntlarining hech biri Gʻazab kuni bilan bogʻliq hech narsa tvit qilmagan va mish-mishlar 2014-yilda Mayk Braunning oʻlimidan keyin tarqalgan oʻtmishdagi mish-mishlar bilan bir xil edi<ref>{{veb manbasi|url=http://www.snopes.com/2016/07/11/anonymous-day-of-rage-protests-2016/|sarlavha=Anonymous 'Day of Rage' Protests|muallif=LaCapria|ism=Kim|ish=snopes|kirish sanasi=2016-10-23}}</ref>. Buning oʻrniga, 15-iyul kuni Anonymous bilan bogʻlangan Twitter akkauntida Black Lives Matter harakati bilan birdamlik kuniga chaqiruvchi bir qator tvitlar chop etildi. Twitter akkaunti mamlakat boʻylab norozilik namoyishlarini muvofiqlashtirish uchun „#FridayofSolidarity“ xeshtegidan foydalangan va birdamlik juma kuni tinch namoyishlar uchun moʻljallanganligini taʼkidlagan. Hisobotda, shuningdek, guruh Gʻazab kuni rejalaridan bexabar ekanligi aytilgan<ref>{{yangiliklar manbasi |title=Black Lives Matter Protests Happening Today At SF's Civic Center And Downtown Oakland |language=en-US |work=SFist |url=http://sfist.com/2016/07/15/black_lives_matter_protests_happeni.php |url-status=dead |access-date=2016-10-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160718014246/http://sfist.com/2016/07/15/black_lives_matter_protests_happeni.php |archive-date=2016-07-18}}</ref>. 2017-yil fevral oyida guruh Dark Internetdagi bolalar pornosiga oid 10 000 dan ortiq saytlarni oʻchirib tashlaydi<ref>{{yangiliklar manbasi |title=Hackers take down thousands of 'dark web' sites, post private data |language=en |work=NBC News |url=http://www.nbcnews.com/tech/security/hackers-take-down-thousands-dark-web-sites-post-private-data-n717556 |url-status=live |access-date=2017-02-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170227033824/http://www.nbcnews.com/tech/security/hackers-take-down-thousands-dark-web-sites-post-private-data-n717556 |archive-date=2017-02-27}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.nbcnews.com/tech/security/hackers-take-down-thousands-dark-web-sites-post-private-data-n717556 „Hackers take down thousands of 'dark web' sites, post private data“]. ''NBC News''. [https://web.archive.org/web/20170227033824/http://www.nbcnews.com/tech/security/hackers-take-down-thousands-dark-web-sites-post-private-data-n717556 Archived] from the original on 2017-02-27<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2017-02-27</span></span>.</cite></ref>. === DkD[|| === DkD[||, fransuz kiberhaktivistik guruhi. 2000 dan ortiq veb-saytlar qatorida navy.mil (AQSh Harbiy-dengiz kuchlari veb-sayti) va defensivethinking.com (mashhur haker Kevin Mitnik kompaniyasi)ning „buzgʻunchi“si sifatida tanilgan. U 2003-yil mart oyida OCLCTIC (ofis markaziy de lutte contre la criminalité liée aux texnologiyalar de l’axborot va de la kommunikatsiya) tomonidan hibsga olingan edi. DkD[|| 2000 dan ortiq sahifalar buzilgan, aksariyati hukumatlar va AQSh harbiy ob’ektlari edi. Lilldagi sud politsiyasining mintaqaviy xizmatidan Erik Voulleminot yosh hakerni „Fransiyadagi ''eng koʻp qidirilayotgan'' haker“ deb tasnifladi<ref>{{veb manbasi|muallif=Antson|ism=Franck|sarlavha=Arrestation du « hacker » le plus recherché de France|ish=leparisien.fr|sana=2003-07-09|url=https://www.leparisien.fr/faits-divers/arrestation-du-hacker-le-plus-recherche-de-france-10-07-2003-2004239529.php|til=fr|kirish sanasi=2021-05-05}}</ref>. DkD[|| u turli siyosiy sabablarga koʻra oʻz buzgʻunchiliklarini amalga oshirib, siyosiy qarashlari bilan juda mashhur boʻlgan. Uning hibsga olinishiga javoban The Ghost Boys koʻpchilikni qoralaydi<ref>{{veb manbasi|url=http://www.zone-h.org/news/id/2807|sarlavha=DKD[{{!}}{{!}} Officially stopped|ish=www.zone-h.org|kirish sanasi=2019-03-10}}</ref><ref>{{yangiliklar manbasi |title=Arrestation du " hacker " le plus recherché de France |url=http://www.leparisien.fr/faits-divers/arrestation-du-hacker-le-plus-recherche-de-france-10-07-2003-2004239529.php}}</ref>. === LulzSec === 2011-yil may oyida Anonymousning besh nafar aʼzosi Lulz Security hakerlar guruhini tuzadilar, aks holda LulzSec deb nomlanadi. LulzSec nomi internet jargon atamasi „lulz“ — kulish va „sec“ — xavfsizlik degan maʼnoni anglatadi<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Arthur |first=Charles |date=2013-05-16 |title=LulzSec: what they did, who they were and how they were caught |language=en-GB |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/technology/2013/may/16/lulzsec-hacking-fbi-jail |url-status=live |access-date=2016-10-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161014142622/https://www.theguardian.com/technology/2013/may/16/lulzsec-hacking-fbi-jail |archive-date=2016-10-14 |issn=0261-3077}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFArthur2013">Arthur, Charles (2013-05-16). [https://www.theguardian.com/technology/2013/may/16/lulzsec-hacking-fbi-jail „LulzSec: what they did, who they were and how they were caught“]. ''The Guardian''. [[ISSN (identifikator)|ISSN]]&nbsp;[//www.worldcat.org/issn/0261-3077 0261-3077]. [https://web.archive.org/web/20161014142622/https://www.theguardian.com/technology/2013/may/16/lulzsec-hacking-fbi-jail Archived] from the original on 2016-10-14<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2016-10-20</span></span>.</cite></ref>. Guruh aʼzolari Internet Relay kanallarida oʻzlarini aniqlash uchun maxsus tutqichlardan foydalanganlar, eng diqqatga sazovorlari: „Sabu“, „Kayla“, „T-Flow“, „Topiary“, „AVUnit“ va „Pwnsauce“. LulzSec aʼzolari kuniga 20 soatgacha muloqot qilishsa-da, ular bir-birlarini shaxsan bilishmagan va shaxsiy maʼlumotlarini baham koʻrishmagan. Misol uchun, aʼzolarning shaxsi oshkor boʻlgach, „T-Flow“ 15 yoshda ekanligi maʼlum boʻldi. Boshqa aʼzolar, uning ilgʻor kodlash qobiliyatiga asoslanib, uni 30 yoshda deb hisoblashgan<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Gilbert |first=David |date=2014-09-30 |title=LulzSec Reunited: Anonymous Hackers Meet for the First Time in Real Life |work=International Business Times UK |url=http://www.ibtimes.co.uk/lulzsec-reunited-anonymous-hackers-meet-first-time-real-life-1467870 |url-status=live |access-date=2016-10-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160924184722/http://www.ibtimes.co.uk/lulzsec-reunited-anonymous-hackers-meet-first-time-real-life-1467870 |archive-date=2016-09-24}}</ref>. LulzSec taʼqib qilgan birinchi diqqatga sazovor maqsadlardan biri HBGary boʻlib, u texnologiya xavfsizligi kompaniyasi tomonidan Anonymous aʼzolarini aniqlaganligi haqidagi daʼvosiga javoban amalga oshirildi. Shundan soʻng, LulzSec aʼzolari bir qator kompaniyalar va tashkilotlarni nishonga oldilar, jumladan, lekin ular bilan cheklanmagan: [[Fox Broadcasting Company|Fox Television]], Tribune Company, [[PBS]], [[Sony]], Nintendo va Senate.gov veb-sayti. Ushbu ob’ektlarni nishonga olish odatda maxfiy foydalanuvchi maʼlumotlariga kirish va yuklab olish yoki mavjud veb-saytni buzishni oʻz ichiga oladi<ref>United States of America v. Hector Monsegur. Southern District Court of New York. 23 May 2014. ''Cryptome.org''. N.p., n.d. Web. 20 Oct. 2016.</ref>. LulzSec WikiLeaks yoki Anonymousga xos boʻlganlar kabi kuchli siyosiy boʻlmasa-da, ular maʼlumot erkinligi uchun xuddi shunday fikrda edilar. Ularning aniq siyosiy hujumlaridan biri yangi immigratsiya qonunlariga javoban Arizona shtati politsiyasini nishonga olish edi<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Watts |first=Susan |date=2013-05-16 |title=Former Lulzsec hacker Jake Davis on his motivations |language=en-GB |work=BBC News |url=https://www.bbc.com/news/technology-22526021 |url-status=live |access-date=2016-10-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161119182301/http://www.bbc.com/news/technology-22526021 |archive-date=2016-11-19}}</ref>. Guruhning hukumat eʼtiborini tortgan birinchi hujumi 2011-yilda FQB veb-saytini birgalikda oʻchirib tashlaganida sodir boʻldi. Voqeadan soʻng, LulzSec rahbari „Sabu“ FQB tomonidan Ektor Xaver Monsegur ekanligi aniqlandi va u hibsga olingan birinchi guruh edi. Hibsga olingandan soʻng, Monsegur jinoiy faoliyatni tan oldi. Keyin u AQSh hukumati bilan hamkorlik qilishni boshladi, FQB xodimlariga oʻzining 8 nafar hamkorini hibsga olishda, 300 ta potentsial kiberhujumlarning oldini olishda yordam berdi va mavjud kompyuter tizimlarining zaif tomonlarini aniqlashga yordam berdi. 2011-yil avgust oyida Monsegur „kompyuterni buzish fitnasi, kompyuterni buzish, firibgarlikni davom ettirish uchun kompyuterni buzish, firibgarlikka kirish uchun fitna, bank firibgarligini amalga oshirish uchun fitna va hukumat bilan hamkorlik shartnomasiga muvofiq shaxsiy maʼlumotlarni oʻgʻirlash“ aybini tan oldi. U jami bir yilu yetti oy xizmat qiladi va 1200 dollar jarimaga tortiladi<ref name=":1">{{veb manbasi|url=https://www.fbi.gov/contact-us/field-offices/newyork/news/press-releases/leading-member-of-the-international-cyber-criminal-group-lulzsec-sentenced-in-manhattan-federal-court|sarlavha=Leading Member of the International Cyber Criminal Group LulzSec Sentenced in Manhattan Federal Court|ish=Federal Bureau of Investigation|til=en-us|kirish sanasi=2016-10-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161119182337/https://www.fbi.gov/contact-us/field-offices/newyork/news/press-releases/leading-member-of-the-international-cyber-criminal-group-lulzsec-sentenced-in-manhattan-federal-court|arxivsana=2016-11-19}}</ref>. == Tegishli amaliyotlar == === Madaniyat buzgʻunchiligi === Hakerlik qachonlardir madaniyat siqilishining bir shakli sifatida tasvirlangan<ref name="JemielniakPrzegalinska20202">{{kitob manbasi|last=Dariusz Jemielniak|url=https://books.google.com/books?id=yLDMDwAAQBAJ|title=Collaborative Society|date=18-fevral 2020-yil|publisher=MIT Press|isbn=978-0-262-35645-9}}</ref>. Bu atama siyosiy xabarlarni, shuningdek, vaziyat-kvoga qarshi kurashish maqsadida media madaniyatini buzish va tanqid qilish amaliyotini anglatadi. Bu koʻpincha tomoshabinlarda ongni oshirish va paradigma oʻzgarishiga olib keladigan subliminal fikrlash jarayonlariga qaratilgan. Madaniyat tiqilib qolishi koʻplab shakllarda boʻladi, jumladan bilbordni buzish, translyatsiya signalini buzish, maxsus badiiy chiqishlar, taqlid qilingan qonuniy qoidabuzarliklar<ref>{{jurnal manbasi|last=Steinberg|first1=Monica|date=2021-07-03|title=Coercive Disobedience: Art and Simulated Transgression|url=https://doi.org/10.1080/00043249.2021.1920288|journal=Art Journal|volume=80|issue=3|pages=78–99|doi=10.1080/00043249.2021.1920288|issn=0004-3249}}</ref>, memlar va arttivizm<ref>{{jurnal manbasi|last=Leng|first1=Kirsten|date=2020|title=Art, Humor, and Activism: The Sardonic, Sustaining Feminism of the Guerrilla Girls, 1985–2000|url=https://search.proquest.com/docview/2474480405|journal=Journal of Women's History|volume=32|issue=4|pages=110–134|doi=10.1353/jowh.2020.0042|id={{ProQuest|2474480405}}}}<templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css" /></ref>. „Madaniyatni buzish“ (Culture jamming) atamasi birinchi marta 1984-yilda Negativland guruhidan amerikalik musiqachi Donald Joys tomonidan kiritilgan<ref>{{jurnal manbasi|last=Carducci|first1=Vince|title=Culture Jamming|journal=Journal of Consumer Culture|year=2006|volume=6|issue=1|pages=116–138|doi=10.1177/1469540506062722}}</ref>. Biroq, madaniyatni siqish amaliyoti qachon boshlangani haqida baʼzi taxminlar saqlanib qolmoqda. Ijtimoiy tadqiqotchi Vins Karduchchining fikricha, madaniyat siqilishi 1950-yillarda Yevropa ijtimoiy faollari Situationist International guruhi bilan kuzatilishi mumkin. Muallif va madaniyat tanqidchisi Mark Derining fikricha, oʻrta asr karnavallari oʻsha paytdagi ijtimoiy ierarxiyani buzishning bir usuli sifatida madaniyatni buzishning eng dastlabki shaklidir.  Madaniyatni buzish baʼzan vandalizm harakatlari bilan aralashib ketadi. Biroq, madaniyatni buzishdan farqli oʻlaroq, vandalizmning asosiy maqsadi har qanday siyosiy mavzular kamroq ahamiyatga ega boʻlgan holda halokatga olib kelishdir. Artivizm odatda madaniyatni buzish shakli sifatida eng shubhali xususiyatga ega, chunki odatda mulkni buzish bilan bogʻliq.  === Media buzgʻunchiligi === ''Mediani hakerlik qilish'' deganda turli xil elektron ommaviy axborot vositalaridan innovatsion yoki boshqa gʻayritabiiy tarzda xabarni iloji boricha koʻproq odamlarga etkazish maqsadida foydalanish tushuniladi, bu birinchi navbatda [[Butunjahon oʻrgimchak toʻri|World Wide Web]] orqali amalga oshiriladi<ref>{{veb manbasi|yil=2005|url=http://www.seanbohan.com/?p=6|sarlavha=Media Hacking|nashriyot=SeanBohan.com|muallif=Bohan, S.|kirish sanasi=9-fevral 2007-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20070929114342/http://www.seanbohan.com/?p=6|arxivsana=29-sentabr 2007-yil}}</ref><ref>{{veb manbasi|yil=2005|url=http://www.meskelsquare.com/archives/2005/11/hacking_baby_cheetahs_and_hung.html|sarlavha=Hacking Baby Cheetahs and Hunger Strikes|nashriyot=Meskel Square|muallif=Heavens, A.|kirish sanasi=9-fevral 2007-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20061108145039/http://www.meskelsquare.com/archives/2005/11/hacking_baby_cheetahs_and_hung.html|arxivsana=8-noyabr 2006-yil}}</ref>. Ommaviy axborot vositalarini buzishning mashhur va samarali vositasi bu [[Blog|blogga]] joylashtirishdir, chunki u odatda bir yoki bir nechta mustaqil shaxslar tomonidan boshqariladi, tashqi tomonlarning taʼsirisiz. [[Ijtimoiy xatchoʻplar|Ijtimoiy xatchoʻplar]] kontseptsiyasi, shuningdek, Internetga asoslangan Internet-forumlar bunday xabarni boshqa saytlar foydalanuvchilari tomonidan ham koʻrishiga olib kelishi mumkin, bu esa uning umumiy qamrovini oshiradi. Media hakerlik odatda siyosiy maqsadlarda ham siyosiy partiyalar, ham [[Dissidentlar|siyosiy dissidentlar]] tomonidan qoʻllaniladi. 2008-yilgi AQSh saylovlari bunga yaqqol misol boʻlib, unda [[Demokratlar partiyasi|Demokratik]] va [[Respublikachilar partiyasi|Respublikachilar]] partiyalari Internetga tobora koʻproq yoʻnaltirilgan auditoriyaga tegishli xabarlarni etkazish uchun turli xil ommaviy axborot vositalaridan foydalanganlar<ref>{{veb manbasi|muallif=Peter Kafka|url=http://www.alleyinsider.com/2008/6/presidential_debates_come_to_twitter_how_to_follow_along|sarlavha=Obama, McCain Debate Via Twitter: How To Follow Along*|nashriyot=Alleyinsider.com|sana=2008-06-20|kirish sanasi=2011-07-01|arxivurl=https://web.archive.org/web/20090207082105/http://www.alleyinsider.com/2008/6/presidential_debates_come_to_twitter_how_to_follow_along|arxivsana=2009-02-07}}</ref>. Shu bilan birga, siyosiy dissidentlar prezidentlikka nomzodlarga individual ravishda javob berish uchun [[Blog|bloglar]] va [[Twitter]] kabi boshqa ijtimoiy tarmoqlardan foydalanishgan. Xususan, Twitter kabi saytlar nomzodlar uchun ommabop qoʻllab-quvvatlashni baholashda muhim vosita ekanligini isbotlamoqda, garchi sayt koʻpincha ijobiy qoʻllab-quvvatlash koʻrsatish uchun emas, balki dissidentlik maqsadlarida foydalaniladi<ref>{{veb manbasi|url=http://goodgearguide.com.au/index.php/id;1823349553|sarlavha=Twitter backlash over McCain campaign 'suspension'|nashriyot=Good Gear Guide|sana=2008-09-25|kirish sanasi=2011-07-01|arxivurl=https://web.archive.org/web/20081201043312/http://goodgearguide.com.au/index.php/id|arxivsana=2008-12-01}}</ref>. Mobil texnologiyalar ham siyosiy maqsadlarda ommaviy axborot vositalarini hakerlik qilish ob’ektiga aylandi. SMS siyosiy dissidentlar tomonidan siyosiy harakatlar uchun aqlli toʻdalarni tez va samarali tashkil etish vositasi sifatida keng qoʻllanilgan. Bu Filippinda eng samarali boʻldi, bu yerda SMS-mediani buzish ikki marta mamlakat prezidentlarining saylanishi yoki lavozimidan chetlatilishiga sezilarli taʼsir koʻrsatgan<ref>{{veb manbasi|muallif=Howard Rheingold|url=http://www.smartmobs.com/2006/08/22/wikipedia-on-sms-political-impacts/|sarlavha=Blog Archive » Wikipedia on SMS, political impacts|nashriyot=Smart Mobs|sana=2006-08-22|kirish sanasi=2011-07-01|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110613113554/http://www.smartmobs.com/2006/08/22/wikipedia-on-sms-political-impacts/|arxivsana=2011-06-13}}</ref>. === Reallik buzgʻunchiligi === ''Reallik buzgʻunchiligi'' — bu siyosiy, ijtimoiy yoki madaniy jihatdan buzgʻunchi maqsadlarga erishish uchun noqonuniy yoki qonuniy jihatdan noaniq raqamli vositalardan zoʻravonliksiz foydalanish natijasida yuzaga keladigan har qanday hodisa. Ushbu vositalar orasida veb-saytlarni buzish, URL manzilini yoʻnaltirish, [[DoS hujum|xizmat koʻrsatishni rad etish hujumlari]], maʼlumotlarni oʻgʻirlash, veb-sayt parodiyalari, virtual oʻtirishlar va virtual sabotaj kiradi.  1970-yillardagi Fluxus va Happenings kabi sanʼat harakatlari oʻz-oʻzidan paydo boʻlgan, ibtidoiy xatti-harakatga qaytish va faoliyat va ijtimoiy jalb qilingan sanʼat amaliyotlari [[Estetika|estetik]] tashvishlarga teng boʻlgan axloqiy munosabatlar boʻlmagan tashkilotlar va guruh faoliyatiga nisbatan sezgirlik muhitini yaratadi.  1990-yillarning oʻrtalari va oxirlaridagi bu ikki tarixning oʻzaro bogʻliqligi  virtual oʻtirishlar, elektron fuqarolik itoatsizligi, xizmat koʻrsatishdan bosh tortish hujumlari, shuningdek, [[Xalqaro valyuta jamgʻarmasi|Xalqaro Valyuta Jamgʻarmasi]] va [[Jahon banki|Jahon Banki]] kabi guruhlarga nisbatan ommaviy norozilik namoyishlariga olib keldi. Kollektivlar, net.art guruhlari va texnologiya va real hayotning suyuqlik almashinuvi bilan shugʻullanadiganlar (koʻpincha atrof-muhit muammosi) „haqiqatni buzish“ amaliyotini tugʻdiradi. Haqiqiy hakerlik koʻproq aholining siyosiy va jamoat vijdonini uygʻotish maqsadida odamlar uchun eng oson boʻlgan kundalik aloqalarni oʻzgartirishga tayanadi. Bu atama birinchi marta Nyu-York va San-Fransisko rassomlari orasida qoʻllanila boshlandi, ammo keyinchalik madaniyatni siqib chiqarishga qaratilgan siyosiy faollar maktabi tomonidan qabul qilinadi.   == Manbalar == {{Manbalar|30em}} == Adabiyotlar == * {{yangiliklar manbasi |last=Menn |first=Joseph |date=23-sentabr 2011-yil |title=They're watching. And they can bring you down |work=[[Financial Times]] |url=http://www.ft.com/intl/cms/s/2/3645ac3c-e32b-11e0-bb55-00144feabdc0.html |access-date=2012-09-01}} * Olson, Parmy. (05-14-2013). ''We Are Anonymous: Inside the Hacker World of LulzSec, Anonymous, and the Global Cyber Insurgency.'' {{ISBN|0316213527}}[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0316213527|0316213527]]. * Coleman, Gabriella. (2014-11-4). ''Hacker, Hoaxer, Whistleblower, Spy: The Many Faces of Anonymous''. Verso Books. {{ISBN|1781685835}}[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/1781685835|1781685835]]. * Shantz, Jeff; Tomblin, Jordon (2014-11-28). ''Cyber Disobedience: Re://Presenting Online Anarchy''. John Hunt Publishing. {{ISBN|9781782795551}}[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/9781782795551|9781782795551]]. * {{kitob manbasi|last=Firer-Blaess|first=Sylvain|title=The Collective Identity of Anonymous: Web of Meanings in a Digitally Enabled Movement|publisher=Acta Universitatis Upsaliensis|location=Uppsala|date=2016|pages=220|isbn=978-91-554-9602-9|url=http://www.diva-portal.se/smash/get/diva2:926671/FULLTEXT01.pdf|accessdate=5-oktabr 2016-yil}} * Deseriis, Marco (2017). [https://www.academia.edu/32088227/Hacktivism_On_the_Use_of_Botnets_in_Cyberattacks Hacktivism: On the Use of Botnets in Cyberattacks]. Theory, Culture & Society 34(4): 131-152. == Havolalar == * [https://web.archive.org/web/20080227132540/http://www.aracnet.com/~kea/Papers/Politically%20Motivated%20Computer%20Crime.pdf Haktivizm va siyosiy sabablarga koʻra kompyuter jinoyati] tarixi, faoliyat turlari va amaliy tadqiqotlar. [[Turkum:Internet xavfsizligi]] cru2daxqq9xtebq8txrlohdsknnyhge 2817154 2817153 2022-08-29T10:10:18Z Optima D 72251 /* Anonymus */ wikitext text/x-wiki Internet olamida '''haktivizm''' (''hack'' va ''[[aktivizm]]'' soʻzlari [[portmanto]]si) atamasi siyosiy kun tartibini yoki ijtimoiy oʻzgarishlarni ilgari surish maqsadida hakerlik kabi kompyuterga asoslangan usullardan foydalanish orqali sodir etiladigan fuqarolar boʻysunmasligi koʻrinishlaridan biridir<ref>{{veb manbasi|url=https://digital.library.txstate.edu/bitstream/handle/10877/5378/MIKHAYLOVA-THESIS-2014.pdf?sequence=1|sarlavha=Archived copy|kirish sanasi=2017-07-05|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171019175804/https://digital.library.txstate.edu/bitstream/handle/10877/5378/MIKHAYLOVA-THESIS-2014.pdf?sequence=1|arxivsana=2017-10-19}}</ref>. „Hakerlik madaniyati“ va „hakerlik etikasi“ atamalari chuqur ildizga ega boʻlib, uning maqsadlari koʻpincha [[so'z erkinligi]], [[inson huquqlari]] yoki [[axborot erkinligi]] kabi xarakatlar bilan chambarchas bogʻliqdir<ref>{{yangiliklar manbasi |title=Hackers take down thousands of 'dark web' sites, post private data |language=en |work=NBC News |url=http://www.nbcnews.com/tech/security/hackers-take-down-thousands-dark-web-sites-post-private-data-n717556 |url-status=live |access-date=2017-02-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170227033824/http://www.nbcnews.com/tech/security/hackers-take-down-thousands-dark-web-sites-post-private-data-n717556 |archive-date=2017-02-27}}</ref>. Xaktivistik faoliyat koʻplab siyosiy gʻoyalar va muammolarni qamrab oladi. [[Freenet]] — [[Senzura|senzuraga]] chidamli aloqa uchun tengdoshlar platformasi — siyosiy fikr va soʻz erkinligini kodli shaklga aylantirishning yorqin namunasidir. Haktivizm shakli [[Anonymus|Anonymous]] va [[WikiLeaks]] kabi aktiv hakerlik tarmoqlari orqali yoki umumiy maqsadlar sari hamkorlikda faoliyat yurituvchi jamiyatlar tashabbusi orqali amalga oshirilishi mumkin<ref>{{jurnal manbasi|last=Milone|first1=Mark|year=2002|title=Hactivism: Securing the National Infrastructure|journal=The Business Lawyer|volume=58|issue=1|pages=383–413|jstor=40688127}}</ref>. [[Fayl:Anarchist_Village.jpg|thumb| [[Anarxizm|Anarxist]] hakerlar]] „Haktivizm“ bir nechta maʼnoga ega boʻlgan munozarali atamadir. Bu soʻz, aslida, [[Dasturlash|dasturiy]] koʻnikmalarni [[tanqidiy fikrlash]] bilan birlashtirib, [[Ijtimoiy o'zgarishlar|ijtimoiy oʻzgarishlarga]] qaratilgan, elektron, toʻgʻridan-toʻgʻri harakatni tavsiflash uchun yaratilgan. Biroq, ''hakerlik'' baʼzan kiber jinoyatni anglatishi mumkin boʻlganidek, ''haktivizm'' ham [[Texnologiya|texnik]], [[Iqtisodiyot|iqtisodiy]] va [[siyosiy platforma]] sifatida zararli, buzgʻunchi va [[Internet]] xavfsizligiga putur yetkazuvchi faollikni anglatish uchun ishlatilishi ham mumkin. Amerika Qoʻshma Shtatlarining 2020—2022-yillarga moʻljallangan razvedka strategiyasiga koʻra, davlat dushmanlari va transmilliy jinoiy tashkilotlardan tashqari, „hacktivistlar, leaktivistlar va jamoatchilikni oshkor qiluvchi tashkilotlar kabi gʻoyaviy maqsadli tuzilmalar ham katta xavf tugʻdiradi“<ref>[https://www.reuters.com/article/us-cyber-hacktivism-focus-idUSKBN2BH3HJ New wave of ʻhacktivism’ adds twist to cybersecurity woes] Reuters</ref><ref>[https://www.dni.gov/files/NCSC/documents/features/20200205-National_CI_Strategy_2020_2022.pdf National Counterintelligence Strategy of the United States of America 2020-2022] Director of National Intelligence</ref>. == Kelib chiqishi va taʼriflari == Yozuvchi [[Jason Sack]], ilk marta, 1995-yilda New Media rassomi Shu Lea Cheangning ''[[Fresh Kill]]'' filmini kontseptsiyalashda haktivizm atamasini ishlatgan<ref>{{jurnal manbasi|last=Webber|first1=Craig|last2=Yip|first2=Michael|date=June 2018|title=The Rise of Chinese Cyber Warriors: Towards a Theoretical Model of Online Hacktivism|url=https://www.cybercrimejournal.com/Webber&YipVol12Issue1IJCC2018.pdf|journal=International Journal of Cyber Criminology|volume=12|issue=1|page=230}}</ref>. Biroq, bu atama koʻpincha oʻlik sigirga sigʻinish tashkiloti ([[Cult of the Dead Cow]] (cDc)) aʼzosi „Omega“ga tegishli boʻlib, ushbu atama 1996-yilda guruhga elektron pochta orqali yuborilgan<ref name=":5">{{kitob manbasi|last=Shantz|first=Jeff|url=https://books.google.com/books?id=nRjtBAAAQBAJ|title=Cyber Disobedience: Re://Presenting Online Anarchy|date=2014-11-28|publisher=John Hunt Publishing|isbn=9781782795551}}</ref><ref>{{veb manbasi|muallif=Mills|ism=Elinor|sana=30-mart 2012-yil|sarlavha=Old-time hacktivists: Anonymous, you've crossed the line|url=https://www.cnet.com/news/old-time-hacktivists-anonymous-youve-crossed-the-line/|kirish sanasi=3-iyun 2019-yil|ish=CNet|nashriyot=CNet}}</ref>. Uning ildiz soʻzlarining maʼnolari xilma-xilligi sababli, haktivizmning taʼrifi noaniq va u qamrab olgan faoliyat turlari va maqsadlari boʻyicha jiddiy kelishmovchiliklar mavjud. Baʼzi taʼriflar [[kiberterrorizm]] aktlarini oʻz ichiga oladi, boshqalari esa ijtimoiy oʻzgarishlarni amalga oshirish uchun texnologik hakerlikdan foydalanishni yana bir bor tasdiqlaydi<ref>{{veb manbasi|muallif=Jordon|ism=Tomblin|sana=2015-01-01|sarlavha=The Rehearsal and Performance of Lawful Access|url=https://curve.carleton.ca/4c458bdb-33fb-42b1-bf6b-a390e973c792|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160203055526/https://curve.carleton.ca/4c458bdb-33fb-42b1-bf6b-a390e973c792|arxivsana=2016-02-03|kirish sanasi=2016-01-16|ish=curve.carleton.ca}}</ref>. == Shakllar va usullar == Oʻzini „haktivistlar“ deb eʼlon qilganlar koʻpincha anonim, baʼzida guruh boʻlib ishlaydilar. Baʼzida esa [[pop-madaniyat]]da jamoatchilik olqishi va eʼtiborini qozongan [[Kiberaktivizm|kiberaktivlik]] soyaboni ostidada yagona yetakchi boshchiligida bir nechta kiber-shaxslar bilan „yolgʻiz boʻri“ sifatida oʻzining ishini bajaradi<ref name=":2">{{jurnal manbasi|last=Sorell|first1=Tom|date=2015-09-22|title=Human Rights and Hacktivism: The Cases of Wikileaks and Anonymous|url=https://academic.oup.com/jhrp/article/7/3/391/2412155|journal=Journal of Human Rights Practice|language=en|volume=7|issue=3|pages=391–410|doi=10.1093/jhuman/huv012|issn=1757-9619}}</ref>. Hakerlar odatda [[Apolitizm|apolitik]] ideallar ostida faoliyat yuritadilar. Jamiyat tomonidan tekshirilmasdan turib, cheklanmagan gʻoyalar yoki suiisteʼmolliklar amalga oshirilayotganligini bildiradilar va ular anonim identifikatsiya ostida, omma oldida, vakil sifatida oʻzlarini namoyon qiladilar. Ular uchun ushbu kiberaktivlik faoliyati hamjamiyatda kuch va faxr tuygʻusini beradi. . Oʻz operatsiyalarini amalga oshirish uchun hakerlar yangi vositalarni yaratishi, yoki Internetda osongina mavjud boʻlgan turli xil dasturiy vositalarni birlashtirish yoki ulardan foydalanishi mumkin. Haktivistik faoliyatning bir toifasi boshqalarning onlayn siyosiy motivli harakatlarni amalga oshirish imkoniyatini oshirishni oʻz ichiga oladi . Haktivizmga qarshi kurash repertuariga quyidagilar kiradi: # '''Kod''': Dasturiy taʼminot va veb-saytlar siyosiy maqsadlarga erishishi mumkin. Masalan, PGP shifrlash dasturi aloqa xavfsizligini taʼminlash uchun ishlatilishi mumkin; PGP muallifi Fil Zimmermann buni birinchi navbatda tinchlik harakatiga tarqatganini aytib oʻtadi<ref>{{veb manbasi|url=http://www.philzimmermann.com/EN/news/PGP_10thAnniversary.html|sarlavha=PGP Marks 10th Anniversary|nashriyot=Phil Zimmermann|kirish sanasi=2010-08-23|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110514200112/http://www.philzimmermann.com/EN/news/PGP_10thAnniversary.html|arxivsana=2011-05-14}}</ref>. Jim Uorrenning taʼkidlashicha, PGPning keng tarqalishi senatorlar Bayden va DeKonsini mualliflik qilgan Senatning 266-sonli qonun loyihasiga javoban boʻlib, unda „…aloqa tizimlari hukumatga ovoz, maʼlumotlar va boshqa aloqalarning oddiy matn mazmunini olish imkonini beradi…“<ref>{{veb manbasi|url=http://www.contra.org/pgp/PhilZimmerman.html|sarlavha=The Persecution of Phil Zimmermann, American|nashriyot=Jim Warren|sana=1996-01-08|kirish sanasi=2011-02-01|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110513181323/http://www.contra.org/pgp/PhilZimmerman.html|arxivsana=2011-05-13}}</ref>, WikiLeaks siyosiy motivli veb-saytga misol boʻla oladi: u „hukumatlarni ochiqlikni saqlashini taʼminlashga“ intiladi<ref>{{veb manbasi|url=http://www.wikileaks.ch/|sarlavha=WikiLeaks homepage|nashriyot=WikiLeaks|kirish sanasi=2011-02-01|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110131235529/http://wikileaks.ch/|arxivsana=2011-01-31}}</ref>. # '''Koʻzgu sayt''': Veb-saytlarni aks ettirish veb-saytlardagi turli tsenzura bloklarini chetlab oʻtish uchun aylanib oʻtish vositasi sifatida ishlatiladi. Ushbu usul tsenzuralangan veb-sayt tarkibini nusxalaydi va uni tsenzuradan oʻtmagan boshqa domenlar va sub-domenlarda tarqatadi<ref>{{veb manbasi|url=http://advocacy.globalvoicesonline.org/projects/mirroring-a-censored-wordpress-blog/|sarlavha=Mirroring a Censored Wordpress Blog|ism=Sami|muallif=Ben Gharbia|nashriyot=Global Voices Advocacy|kirish sanasi=2011-02-09|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110201130429/http://advocacy.globalvoicesonline.org/projects/mirroring-a-censored-wordpress-blog/|arxivsana=2011-02-01}}</ref>. Hujjatlarni aks ettirish, veb-saytlarni aks ettirishga oʻxshash, turli hujjatlar va boshqa ishlarni zaxiralashga qaratilgan texnikadir. RECAP — bu „AQSh sud amaliyotini ozod qilish“ va uni onlayn rejimda ochiq qilish maqsadida yozilgan dasturiy taʼminot. Dasturiy taʼminot loyihasi taqsimlangan hujjatlarni yigʻish va arxivlash shaklini oladi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Recap the law|url=https://www.recapthelaw.org/|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130430151428/https://www.recapthelaw.org/|arxivsana=2013-04-30|kirish sanasi=2013-05-20}}</ref>. Ulkan aks ettirish loyihalari orasida Internet arxivi va [[Vikimanba|Wikisource]] kabi tashabbuslar mavjud. # '''Anonimlik''': Anonimlikning yuqori darajasini saqlab qolish uchun bepul va/yoki bir martalik elektron pochta hisoblari, IP maskalari va blog dasturlari kabi turli veb-vositalardan foydalanadigan inson huquqlari muammolari, hukumat zulmi va boshqalar haqida keng auditoriyaga chiqish usuli<ref>{{veb manbasi|url=http://advocacy.globalvoicesonline.org/projects/guide/|sarlavha=Anonymous Blogging with Wordpress and Tor|ism=Ethan|muallif=Zuckerman|nashriyot=Global Voices Advocacy|kirish sanasi=2011-02-09|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110209104115/http://advocacy.globalvoicesonline.org/projects/guide/|arxivsana=2011-02-09}}</ref>. # '''[[Doksing|Doxing]]''': shaxsiy va/yoki maxfiy hujjatlar va yozuvlarni buzib kirish va ommaga oshkor qilish amaliyoti. Hacktivistlar buni ishonchli shaffoflikning bir shakli deb bilishadi, ekspertlar esa buni taʼqib qilish deb daʼvo qilishadi<ref name=":3">{{veb manbasi|url=http://www.pewtrusts.org/en/research-and-analysis/blogs/stateline/2017/01/10/hacktivists-increasingly-target-local-and-state-government-computers|sarlavha='Hacktivists' Increasingly Target Local and State Government Computers|ish=www.pewtrusts.org|kirish sanasi=2018-05-01}}</ref>. # [[DoS hujum|'''Xizmat koʻrsatishni rad etish hujumlari''']] : Odatda [[DoS hujum|DoS hujumlari]] deb ataladigan bu hujumlar hakerlar odatda elektron pochta qoʻshimchalari yoki veb-sayt havolalari orqali uzatiladigan [[Zararli dastur|zararli dasturlarning]] bajariladigan fayllari orqali nazorat qiladigan shaxsiy va umumiy kompyuterlarning katta massivlaridan foydalanadi. Nazoratni oʻz qoʻliga olgandan soʻng, bu kompyuterlar zombilar toʻdasi kabi harakat qilib, oʻz tarmoq trafigini bitta veb-saytga, [[Server|serverlarni]] haddan tashqari yuklash va veb-saytni oflayn qilish niyatida yoʻnaltiradi<ref name=":3" />. # [[Virtual sit-in|'''Virtual sit-in''']] : DoS hujumlariga oʻxshash, lekin dasturiy taʼminot emas, balki shaxslar tomonidan amalga oshiriladi, koʻp sonli namoyishchilar maqsadli veb-saytga tashrif buyurishadi va saytni sekinlashtirish yoki oflayn rejimga oʻtkazish uchun tarmoq trafigini toʻldirish uchun sahifalarni tezda yuklaydilar<ref name=":4" />. # '''Veb-saytni buzish:''' Hakerlar maʼlum bir veb-sahifani oʻz sahifasiga almashtirish uchun, odatda, maʼlum bir xabarni etkazish uchun veb-serverga kirib boradilar<ref>{{jurnal manbasi|last=Romagna|first1=M.|last2=van den Hout|first2=N. J.|title=Hacktivism and Website Defacement: Motivations, Capabilities and potential Threats|journal=Proceedings of the 27th Virus Bulletin International Conference|date=October 2017|pages=41–50|url=https://www.researchgate.net/publication/320330579|access-date=12-may 2019-yil}}</ref><ref name=":4">{{jurnal manbasi|last=Fitri|first1=Nofia|date=April 2011|title=Democracy Discourses through the Internet Communication: Understanding the Hacktivism for the Global Changing|url=https://arastirmax.com/en/bilimsel-yayin/online-journal-communication-and-media-technologies/1/2/1-20_democracy-discourses-through-internet-communication|journal=Online Journal of Communication and Media Technologies|volume=1|issue=2|pages=11|doi=10.29333/ojcmt/2332}}</ref>. # '''Veb-saytni qayta yoʻnaltirish''' : Bu usul server ichidagi veb-sayt manzilini oʻzgartirishni oʻz ichiga oladi, shuning uchun saytga tashrif buyuruvchilar odatda asl saytni qoralash uchun jinoyatchi tomonidan yaratilgan saytga yoʻnaltiriladi<ref name=":4" />. # [[Geo-bombing]] : Internet foydalanuvchilari [[YouTube]] videolarini tahrirlashda videoning joylashuvini [[Google Earth|Google Earth dasturida]] koʻrish uchun geo-teg qoʻshadigan usul<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Geo-bombing: YouTube + Google Earth · Global Voices Advocacy|url=https://advox.globalvoices.org/past-projects/advocacy-20-guide-tools-for-digital-advocacy/geo-bombing-youtube-google-earth/|kirish sanasi=2020-11-24|ish=Global Voices Advocacy|til=en}}</ref>. # '''Protestware''': Ijtimoiy sabab yoki norozilikni targʻib qilish uchun [[Zararli dastur|zararli dasturlardan]] foydalanish<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Open source ʻprotestware’ harms Open Source|url=https://opensource.org/blog/open-source-protestware-harms-open-source|kirish sanasi=2022-03-28|ish=opensource.org|til=en}}</ref>. Protestware xabarni tarqatish uchun loyihaning boshqaruvchisi tomonidan oʻz-oʻzidan amalga oshiriladi; koʻpincha buzuvchi tarzda. Bu atama Rossiya-Ukraina urushi davrida npm ekotizimiga tinchlik urushi taʼminot zanjiri hujumidan keyin ommalashgan<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Pro-Ukraine ʻProtestware’ Pushes Antiwar Ads, Geo-Targeted Malware – Krebs on Security|url=https://krebsonsecurity.com/2022/03/pro-ukraine-protestware-pushes-antiwar-ads-geo-targeted-malware/|kirish sanasi=2022-03-28|til=en-US}}</ref>. == Munozara == Bu atamani kim ishlatayotganiga qarab, haktivizm siyosiy sabablarga koʻra: texnologik hakerlik, [[Anarxizm|anarxik]] fuqarolik itoatsizligining konstruktiv shakli yoki aniqlanmagan tizimga qarshi ishora boʻlishi mumkin<ref>{{jurnal manbasi|year=2010|title=Hactivism's New Face: Are Your Company's Enemies Embracing New Tactics?|url=http://eds.b.ebscohost.com/eds/pdfviewer/pdfviewer?sid=bcab9318-79b2-42be-afc2-6e00f7cb80a9%40sessionmgr102&vid=1&hid=127|journal=Security Directors Report|volume=10|pages=2–4}}</ref>. Bu [[Antikapitalizm|antikapitalistik]] yoki siyosiy norozilikni bildirishi mumkin. Ushbu harakatlar esa [[Spam|spamga]] qarshi faollar, xavfsizlik boʻyicha ekspertlar yoki ochiq manba himoyachilariga ishora qilishi mumkin<ref>{{jurnal manbasi|last=Ragan|first1=Steve|year=2014|title=Hactivism Struggles With a Slippery Slope as Anonymous Targets Children's Hospital|journal=CSO Magazine|volume=13}}</ref>. Baʼzilar  oʻzlarini hakerlar deb taʼriflaganlar, siyosiy sabablarga koʻra veb-saytlarni [[Vandalizm|buzishga]] kirishgan, masalan, hukumatlar va ularning [[Mafkura|mafkurasiga]] qarshi boʻlganlarning veb-saytlariga hujum qilish va buzish<ref name="Solomon2017">{{jurnal manbasi|doi=10.1016/j.clsr.2017.03.024|title=Electronic protests: Hacktivism as a form of protest in Uganda|journal=Computer Law & Security Review|volume=33|issue=5|pages=718–28|year=2017|last=Solomon|first1=Rukundo}}</ref>. Boshqalar, masalan, [[Oxblood Ruffin]] (Oʻlik sigirlar kulti va Hacktivismoning " tashqi ishlar vaziri ") internetni buzish yoki [[DoS hujum|xizmat koʻrsatishdan bosh tortish hujumlarini]] oʻz ichiga olgan haktivizm taʼriflariga keskin qarshi chiqdilar<ref>{{veb manbasi|url=http://www.cultdeadcow.com/cDc_files/cDc-0384.php|ism=Oxblood|muallif=Ruffin|sarlavha=Hacktivism, From Here to There|sana=3-iyun 2004-yil|kirish sanasi=2008-04-19|arxivurl=https://web.archive.org/web/20080423030217/http://www.cultdeadcow.com/cDc_files/cDc-0384.php|arxivsana=23-aprel 2008-yil}}</ref>. Haktivizm oʻzining anonimligi tufayli koʻpincha soyali deb qaraladi, odatda chekka guruhlar va jamiyatning chekka aʼzolarining ishi bilan bogʻliq<ref name=":2">{{jurnal manbasi|last=Sorell|first1=Tom|date=2015-09-22|title=Human Rights and Hacktivism: The Cases of Wikileaks and Anonymous|url=https://academic.oup.com/jhrp/article/7/3/391/2412155|journal=Journal of Human Rights Practice|language=en|volume=7|issue=3|pages=391–410|doi=10.1093/jhuman/huv012|issn=1757-9619}}</ref>. Hakerlar tomonidan amalga oshirilgan ijtimoiy media hujumlari uchun javobgar tomonlarning yoʻqligi korporativ va federal xavfsizlik choralariga ham, ham oflayn rejimda taʼsir koʻrsatadi<ref name=":3">{{veb manbasi|url=http://www.pewtrusts.org/en/research-and-analysis/blogs/stateline/2017/01/10/hacktivists-increasingly-target-local-and-state-government-computers|sarlavha='Hacktivists' Increasingly Target Local and State Government Computers|ish=www.pewtrusts.org|kirish sanasi=2018-05-01}}</ref>. Anonymous tomonidan bir nechta saytlarga [[DoS hujum|xizmat koʻrsatishni rad etish]] hujumlaridan soʻng, WikiLeaksning aniq bostirilishi uchun javob tariqasida, EFF asoschisi Jon Perri Barlou shunday deydi: „Men kimga tegishli boʻlishidan qatʼiy nazar, soʻz erkinligini qoʻllab-quvvatlayman, shuning uchun men DDoS hujumlariga qarshiman“<ref>{{yangiliklar manbasi |date=2010-12-09 |title=Analysis: WikiLeaks&nbsp;— a new face of cyber-war? |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/article/us-wikileaks-cyberwarfare-amateur-idUSTRE6B81K520101209 |url-status=live |access-date=2010-12-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120726044154/http://www.reuters.com/article/2010/12/09/us-wikileaks-cyberwarfare-amateur-idUSTRE6B81K520101209 |archive-date=2012-07-26}}</ref>. Boshqa tomondan, koʻplab hakerlarning advokati Jey Leidermanning taʼkidlashicha, DDoS vaqt, joy va uslubda oqilona cheklangan vaziyatlarda norozilik nutqining qonuniy shakli boʻlishi mumkin<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Leiderman |first=Jay |date=22-yanvar 2013-yil |title=Why DDoS is Free Speech |work=The Guardian |location=London |url=https://www.theguardian.com/commentisfree/2013/jan/22/paypal-wikileaks-protesters-ddos-free-speech |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20161115080459/https://www.theguardian.com/commentisfree/2013/jan/22/paypal-wikileaks-protesters-ddos-free-speech |archive-date=15-noyabr 2016-yil}}</ref>. == Mashhur hakerlik voqealari == * 1990-yillarning oxirida Gonkong sargʻishlari Xitoy fuqarolariga Xitoy kompyuter tarmoqlarini nishonga olish orqali bloklangan veb-saytlarga kirishga yordam berishadi<ref>{{yangiliklar manbasi |title=WikiLeaks and Hacktivist Culture |work=The Nation |url=https://www.thenation.com/article/wikileaks-and-hacktivist-culture/ |url-status=live |access-date=2016-10-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161119121852/https://www.thenation.com/article/wikileaks-and-hacktivist-culture/ |archive-date=2016-11-19 |issn=0027-8378}}</ref>. Guruh Xitoy internet tizimida, xususan, sunʼiy yoʻldosh aloqasi sohasida teshiklarni aniqladi. Guruh rahbari Blondi Vong ham [[Xitoy]] bilan hamkorlik qilayotgan Amerika korxonalariga hujum qilish rejalarini tasvirlab beradi<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Hesseldahl |first=Arik |title=Hacking for Human Rights? |language=en-US |work=WIRED |url=https://www.wired.com/1998/07/hacking-for-human-rights/ |url-status=live |access-date=2016-11-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161119182255/https://www.wired.com/1998/07/hacking-for-human-rights/ |archive-date=2016-11-19}}</ref>. * 1996-yilda Qoʻshma Shtatlar Adliya vazirligining bosh sahifasining nomi „Adolatsizlik departamenti“ deb oʻzgartirildi. Aloqa toʻgʻrisidagi qonunga norozilik bildirish uchun bosh sahifaga pornografik tasvirlar ham qoʻshiladi<ref>{{veb manbasi|url=http://journal.georgetown.edu/the-rise-of-hacktivism/|sarlavha=The Rise of Hacktivism {{!}}|ish=journal.georgetown.edu|til=en-US|kirish sanasi=2017-02-28|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170227054225/http://journal.georgetown.edu/the-rise-of-hacktivism/|arxivsana=2017-02-27}}</ref>. * 1998-yilda [[Elektron bezovtalik teatri]] aʼzolari [[Chiapas|Chiapasdagi]] Zapatista isyonchilarini qoʻllab-quvvatlash uchun foydalanuvchilarga [[DoS hujum|DDoS hujumlarida]] (yoki ular elektron fuqarolik itoatsizligi deb ataladigan) ishtirok etishga imkon beruvchi FloodNet veb-vositasini yaratadilar<ref>{{veb manbasi|url=https://www.forbes.com/1998/12/14/penenberg_1214.html|sarlavha=When art meets cyberwar|ish=Forbes|til=en-US|kirish sanasi=2019-06-03}}</ref>. * 1998-yil dekabr oyida AQShda Legion of Underground deb nomlangan hakerlar guruhi paydo boʻldi. Ular Iroq va Xitoyga qarshi kiberurush eʼlon qildilar va mamlakatlarning inson huquqlarini poymol qilishlariga javoban internetga kirishni oʻchirib qoʻyishni rejalashtiradilar<ref>{{yangiliklar manbasi |title=Old-time hacktivists: Anonymous, you've crossed the line |work=CNET |url=https://www.cnet.com/news/old-time-hacktivists-anonymous-youve-crossed-the-line/ |url-status=live |access-date=2016-11-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161119120420/https://www.cnet.com/news/old-time-hacktivists-anonymous-youve-crossed-the-line/ |archive-date=2016-11-19}}</ref>. Qarama-qarshi hakerlar Legions of Underground kompaniyasining bu harakatini tanqid qilib, internet tizimlarini yopish orqali hakerlar guruhi maʼlumotlarga erkin kirishni taʼminlashga hech qanday taʼsir koʻrsatmasligini aytishdi<ref>{{veb manbasi|url=http://www.cnn.com/TECH/computing/9901/13/cyberwar.idg/|sarlavha=CNN – Hackers spar over cyber war on Iraq, China – 13-yanvar 1999-yil|muallif=D'Amico|ism=Mary Lisbeth|ish=www.cnn.com|kirish sanasi=2016-11-19|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130831193446/http://www.cnn.com/TECH/computing/9901/13/cyberwar.idg/|arxivsana=31-avgust 2013-yil}}</ref>. * 2001-yil iyul oyida oʻlik sigirga sigʻinish sektasi boʻlgan Hacktivismo —"Hacktivismo deklaratsiyasi" ni chiqardi. Bu hacktivizmda ishtirok etuvchilar uchun axloq kodeksi boʻlib xizmat qildi va hakerlar hamjamiyatining „Internetga davlat tomonidan homiylik qilinadigan tsenzurani“ toʻxtatish, shuningdek, undagilarning „fikr va soʻz erkinligi“ huquqlarini tasdiqlash maqsadlarini eʼlon qiladi<ref>{{veb manbasi|url=https://foreignpolicy.com/2013/04/29/hacktivism-a-short-history/|sarlavha=Hacktivism: A Short History|muallif=McCormick|ism=Ty|sana=29-aprel 2013-yil|ish=Foreign Policy}}</ref>. * 2009-yilgi Eron saylovlaridagi norozilik namoyishlari paytida Anonim Eronga va Erondan maʼlumot tarqatishda Anonim Eron veb-saytini yaratishda rol oʻynaydi<ref>{{veb manbasi|url=http://iran.whyweprotest.net/|sarlavha=Anonymous Iran @WhyWeProtest.net|nashriyot=Iran.whyweprotest.net|kirish sanasi=2011-06-03|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110221211746/http://iran.whyweprotest.net/|arxivsana=2011-02-21}}</ref>. Ular Eron hukumatiga videomanifest ham chiqaradilar. * Google SayNow va Twitter muhandislari bilan 2011-yilgi norozilik namoyishlari chogʻida hukumat ruxsat bergan Internetni oʻchirib qoʻyishga javoban Misr xalqini aloqa bilan taʼminlash uchun ishlagan. Natijada, Speak To Tweet xizmati paydo boʻldi, unda telefon orqali qoldirilgan ovozli pochta Google-ning SayNow-da ovozli xabarga havola bilan Twitter orqali tvit qilinadi<ref name="Google Blog">{{veb manbasi|muallif=Singh|ism=Ujjwal|sarlavha=Some weekend work that will (hopefully) allow more Egyptians to be heard|url=http://googleblog.blogspot.com/2011/01/some-weekend-work-that-will-hopefully.html|kirish sanasi=3-may 2011-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110503002907/http://googleblog.blogspot.com/2011/01/some-weekend-work-that-will-hopefully.html|arxivsana=3-may 2011-yil}}</ref>. * 2010-yil 29-may, shanba kuni oʻzini „Kaka Argentina“ deb atagan haker Uganda Davlat uyi veb-saytiga buzib kirib, Adolf Gitlerning natsistlar partiyasi ramzi boʻlgan svastika bilan koʻzga tashlanadigan rasmini joylashtiradi<ref name="Solomon2017">{{jurnal manbasi|doi=10.1016/j.clsr.2017.03.024|title=Electronic protests: Hacktivism as a form of protest in Uganda|journal=Computer Law & Security Review|volume=33|issue=5|pages=718–28|year=2017|last=Solomon|first1=Rukundo}}</ref>. * 2011-yilning 28-yanvaridan 2-fevralgacha boʻlgan Misr interneti oʻchirilgan paytda Telecomix Misr xalqiga telefon raqamini koʻrsatish va texnik yordam koʻrsatadi<ref>{{veb manbasi|url=https://www.eff.org/deeplinks/2011/02/egypts-internet-blackout-highlights-danger-weak|sarlavha=Egypt's Internet Blackout Highlights Danger of Weak Links, Usefulness of Quick Links|ism=Eva|muallif=Galperin|sana=8-fevral 2011-yil|nashriyot=Electric Frontier Foundation|kirish sanasi=2011-02-10|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110212143700/http://www.eff.org/deeplinks/2011/02/egypts-internet-blackout-highlights-danger-weak|arxivsana=2011-02-12}}</ref>. Telecomix Misr xalqini qoʻllab-quvvatlayotgani, ularning dial-up ulanishlarini taʼminlash borasidagi saʼy-harakatlari tasvirlangan hamda internet filtrlari va hukumat kuzatuvidan qochish usullarini taklif qilgan videoni chiqaradi<ref>{{Citation|last=czardalan|title=Telecomix Message to North Africa and the Middle east|date=2011-01-30|url=https://www.youtube.com/watch?v=Tz4ECbj3dkY|access-date=2016-10-21|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140802023924/http://www.youtube.com/watch?v=Tz4ECbj3dkY|archivedate=2014-08-02}}</ref>. Hacktivistlar guruhi, shuningdek, kimdir muhim xabarlarni yuborayotgan boʻlsa, radiochastotalarni yaqindan kuzatib borishlarini eʼlon qiladi<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Greenberg |first=Andy |title=Amid Digital Blackout, Anonymous Mass-Faxes WikiLeaks Cables To Egypt |work=Forbes |url=https://www.forbes.com/sites/andygreenberg/2011/01/28/amid-digital-blackout-anonymous-mass-faxes-wikileaks-cables-to-egypt/#22c11cc35954 |url-status=live |access-date=2016-10-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161119120812/http://www.forbes.com/sites/andygreenberg/2011/01/28/amid-digital-blackout-anonymous-mass-faxes-wikileaks-cables-to-egypt/#22c11cc35954 |archive-date=2016-11-19}}</ref>. * Project Chanology, shuningdek, „Operation Chanology“ sifatida ham tanilgan, Scientology cherkovi aʼzosi [[Tom Cruise|Tom Kruz]] bilan 2008-yilgi intervyusidan materiallar olib tashlash bilan bogʻliq Internet tsenzura ishtirok uchun cherkov jazolash uchun Scientology cherkoviga qarshi xaktivist norozilik edi. Anonymous hakerlar guruhi DDoS hujumlari orqali „cherkovni Internetdan chiqarib yuborishga“ harakat qildi. 2008-yil fevral oyida harakat zoʻravonliksiz norozilik namoyishining qonuniy usullariga oʻtdi. Chanology loyihasi doirasida 2008-yilda boshlanib, 2009-yilda yakunlangan bir nechta norozilik namoyishlari oʻtkaziladi. * 2011-yil 3-iyunda LulzSec FBI veb-saytini oʻchirib tashladi. Bu ular birinchi marta xususiy sektorga tegishli boʻlmagan veb-saytni nishonga olishgan. Oʻsha hafta FQB LulzSec rahbari Ektor Xaver Monsegurni kuzatishga muvaffaq boʻladi<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Arthur |first=Charles |date=2013-05-16 |title=LulzSec: what they did, who they were and how they were caught |language=en-GB |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/technology/2013/may/16/lulzsec-hacking-fbi-jail |url-status=live |access-date=2016-10-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161014142622/https://www.theguardian.com/technology/2013/may/16/lulzsec-hacking-fbi-jail |archive-date=2016-10-14 |issn=0261-3077}}</ref>. * 2011-yil 20-iyunda LulzSec Buyuk Britaniyaning Ogʻir Uyushgan Jinoyat Agentligini nishonga oldi, bu esa Buyuk Britaniya rasmiylarini veb-saytni oʻchirib tashlashiga sabab boʻladi<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Laville |first=Sandra |last2=correspondent |first2=crime |date=2012-05-03 |title=Soca shuts down website after cyber-attack |language=en-GB |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/technology/2012/may/03/soca-website-shut-down-hackers |url-status=live |access-date=2016-10-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161119121028/https://www.theguardian.com/technology/2012/may/03/soca-website-shut-down-hackers |archive-date=2016-11-19 |issn=0261-3077}}</ref>. * 2011-yil avgust oyida „Oliver Taket“ nomi ostida ishlaydigan Anonymous aʼzosi Suriya Mudofaa vazirligi veb-saytini nazorat ostiga oldi va veb-saytning pochta serverini Xitoy dengiz flotiga tegishli boʻlganiga oʻzgartirishdan tashqari, Isroil hukumati veb-portalini ham qoʻshdi<ref>{{veb manbasi|url=https://www.washingtonpost.com/news/the-switch/wp/2013/08/28/heres-how-one-hacker-is-waging-war-on-the-syrian-government/|sarlavha=Here's how one hacker is waging war on the Syrian government|muallif=Peterson|ism=Andrea|sana=28-avgust 2013-yil|ish=The Washington Post}}</ref>. * Anonim va Yangi dunyo hakerlari 2016-yilda Dyn kiberhujum uchun javobgarlikni oʻz zimmasiga oldilar. [[Ekvador]] WikiLeaks asoschisi Julian Assanjning Londondagi elchixonasida Internetga kirishni bekor qilganiga javoban<ref name="politico1">{{veb manbasi|muallif=Romm|ism=Tony|sarlavha=WikiLeaks supporters claim credit for massive U.S. cyberattack, but researchers skeptical|url=http://www.politico.com/story/2016/10/websites-down-possible-cyber-attack-230145|ish=POLITICO|kirish sanasi=22-oktabr 2016-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161021222034/http://www.politico.com/story/2016/10/websites-down-possible-cyber-attack-230145|arxivsana=21-oktabr 2016-yil}}</ref> WikiLeaks hujumga ishora qiladi<ref name="smh">{{veb manbasi|muallif=Han|ism=Esther|sarlavha=WikiLeaks' strange admission around internet attacks against Netflix and Twitter|url=http://www.smh.com.au/technology/technology-news/wikileaks-points-to-its-supporters-for-massive-ddos-cyber-attack-20161021-gs881u.html|ish=The Sydney Morning Herald|kirish sanasi=22-oktabr 2016-yil|sana=22-oktabr 2016-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161024002737/http://www.smh.com.au/technology/technology-news/wikileaks-points-to-its-supporters-for-massive-ddos-cyber-attack-20161021-gs881u.html|arxivsana=24-oktabr 2016-yil}}</ref>. Keyinchalik FlashPoint hujumni katta ehtimol bilan skript bolalari amalga oshirganini aytiladi<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Lomas |first=Natasha |date=26-oktabr 2016-yil |title=Dyn DNS DDoS likely the work of script kiddies, says FlashPoint |work=TechCrunch |url=https://techcrunch.com/2016/10/26/dyn-dns-ddos-likely-the-work-of-script-kiddies-says-flashpoint/ |url-status=live |access-date=26-oktabr 2016-yil |archive-url=https://web.archive.org/web/20161027014002/https://techcrunch.com/2016/10/26/dyn-dns-ddos-likely-the-work-of-script-kiddies-says-flashpoint/ |archive-date=27-oktabr 2016-yil}}</ref>. * 2013-yilda Million niqoblar marshining onlayn komponenti sifatida Filippindagi Anonymous 30 ta hukumat veb-saytini buzdi va Filippin hukumatiga nisbatan nafratini namoyish qilish uchun 5-noyabr kuni parlament binosi oldiga odamlarni yigʻish uchun YouTube videosini joylashtiradi<ref>{{jurnal manbasi|last=Potter|first1=Garry|year=2015|title=Anonymous: A Political Ontology of Hope|journal=Theory in Action|volume=8|pages=2–3|doi=10.3798/tia.1937-0237.15001}}</ref>. * 2014-yilda [[Sony Pictures|Sony Pictures Entertainment]] 100 terabaytdan ortiq maʼlumotlarni, jumladan, chiqarilmagan filmlar, xodimlarning maoshi, ijtimoiy xavfsizlik maʼlumotlari, parollar va hisob maʼlumotlarini qoʻlga kiritgan [[Lazarus Group|Tinchlik qoʻriqchilari]] (GOP) nomli guruh tomonidan buzib kirilgan. GOP turli ijtimoiy tarmoqlardagi akkauntlarni buzib, parollarini diespe123 (die sony pictures entertainment) ga oʻzgartirib, sahifalarga tahdidlarni joylashtirish orqali ularni oʻgʻirlaydi<ref>{{veb manbasi|url=https://www.riskbasedsecurity.com/2014/12/a-breakdown-and-analysis-of-the-december-2014-sony-hack/|sarlavha=A Breakdown and Analysis of the December, 2014 Sony Hack|ish=www.riskbasedsecurity.com|sana=5-dekabr 2014-yil|til=en-US|kirish sanasi=2018-05-01}}</ref>. * 2016-yilda ''VICE'' oʻsmir haker Cyber Anakin KM elektron pochta provayderi kabi [[Rossiya|rus]] veb-saytlariga hakerlik hujumi uyushtirgani haqida xabar bergan edi. RU va Nival oʻyin kompaniyasi [[Ukraina]] sharqida Malaysia Airlines [[Malaysia Airlines 17 reysi halokati|MH17]] reysini urib tushirgani uchun Rossiyaga qarshi gʻazabini bildirishdi. Kiberxavfsizlik boʻyicha tadqiqotchi Troy Xantning soʻzlariga koʻra, buzilishlardan kamida 1,5 million qurbonlar jabrlangan. Koʻp yillar oʻtgach, [[Latviya|Latviyada]] joylashgan Meduza mustaqil axborot sayti KM tarkibidan foydalangan. RU maʼlumotlari Rossiya, [[Qozogʻiston]] va [[Hindiston]] kabi turli mamlakatlarning shaxmatchi shaxmatchi qizlarini qoʻllangan prezervativlar boʻlgan pochta joʻnatmalarini yetkazib berish orqali taʼqib qilgan shaxsning shaxsini aniqlash maqsadida taqdim etilgan<ref>{{veb manbasi|sarlavha=A Teen Hacker Is Targeting Russian Sites as Revenge for the MH17 Crash|url=https://www.vice.com/en/article/pgkp57/a-teen-hacker-is-targeting-russian-sites-as-revenge-for-the-mh17-crash|ish=www.vice.com|kirish sanasi=9-mart 2022-yil|til=en}}</ref><ref>{{veb manbasi|sarlavha=Это похоже на крик души. Но я не знаю, о чем он кричит Больше десяти лет кто-то присылает российским шахматисткам письма с использованными презервативами и порно. Мы нашли этого человека|url=https://meduza.io/feature/2022/02/07/eto-pohozhe-na-krik-dushi-no-ya-ne-znayu-o-chem-on-krichit|ish=Meduza|kirish sanasi=9-mart 2022-yil|til=ru}}</ref><ref>{{veb manbasi|sarlavha="Медуза"*: российские шахматистки больше десяти лет получали письма с использованными презервативами|url=https://rtvi.com/news/meduza-rossiyskie-shakhmatistki-bolshe-desyati-let-poluchali-pisma-s-ispolzovannymi-prezervativami/|ish=Главные новости мира — последние события в мире сегодня {{!}} RTVI|kirish sanasi=9-mart 2022-yil|til=ru}}</ref>. * 2016-yilda turk dasturchisi Azer Kochulu oʻzining dasturiy taʼminot toʻplamini, chap panelni npm dan olib tashladi, bu esa oʻziga qaramlik sifatida chap tomonni oʻz ichiga olgan boshqa dasturiy paketlarning kaskadli ishlamay qolishiga sabab boʻldi. Bu xabar almashish ilovasi Kik oʻzining <code>kik</code> paketini nomini oʻzgartirishdan bosh tortganidan keyin Kochuluga qarshi qonuniy choralar koʻrish bilan tahdid qilganidan keyin amalga oshirildi. npm oxir-oqibat Kik tarafini oldi va Kochulu norozilik sifatida oʻzining barcha paketlarini npm-dan, shu jumladan chap panelni ham nashr etishga undaydi<ref>{{veb manbasi|muallif=Collins|ism=Keith|sarlavha=How one programmer broke the internet by deleting a tiny piece of code|url=https://qz.com/646467/how-one-programmer-broke-the-internet-by-deleting-a-tiny-piece-of-code/|kirish sanasi=2022-04-22|ish=Quartz|til=en}}</ref>. * Yoshlar hibsxonasida 2 yilga ozodlikdan mahrum etilgan britaniyalik haker Keyn Gamble oʻzini oʻta nozik maʼlumotlarga kirish uchun Markaziy razvedka boshqarmasining oʻsha paytdagi direktori Jon Brennan va Federal qidiruv byurosining sobiq direktor oʻrinbosari Mark F. Giuliano sifatida koʻrsatadi. Sudyaning aytishicha, Gamble „siyosiy sabablarga koʻra kiber-terrorizm“ bilan shugʻullangan. * 2021-yilda Anonymous Amerikaning Epik veb-xosting kompaniyasining maʼlumotlar bazalarini buzib kirishga muvaffaq boʻladi. * [[Rossiyaning Ukrainaga bosqini (2022)|Rossiyaning 2022-yilgi Ukrainaga]] bostirib kirishiga javob sifatida Anonim rus kompyuter tizimlariga bir nechta kiberhujumlar uyushtiradi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Anonymous apparently behind doxing of 120K Russian soldiers in Ukraine war|url=https://www.newsweek.com/anonymous-leaks-personal-data-120k-russian-soldiers-fighting-ukraine-1694555|ish=Newsweek|kirish sanasi=6-aprel 2022-yil|til=en|sana=3-aprel 2022-yil}}</ref>. == Mashhur hacktivist guruhlar == === WikiLeaks === [[Fayl:CollateralMurder.ogv|thumb|WikiLeaks tomonidan eʼlon qilingan videoda Reuters xodimi Namir Nur-Eldin va yana oʻnlab tinch aholi AQSh vertolyoti tomonidan oʻldirilgani aks ettirilgan.]] WikiLeaks 2006-yilda Julian Assanj tomonidan „koʻp millatli media tashkiloti va tegishli kutubxona“ sifatida tashkil etilgan<ref>{{veb manbasi|url=https://wikileaks.org/What-is-Wikileaks.html|sarlavha=What is WikiLeaks|ish=wikileaks.org|kirish sanasi=2016-10-23|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161023100920/https://wikileaks.org/What-is-Wikileaks.html|arxivsana=2016-10-23}}</ref>. WikiLeaks jamiyatdagi korruptsiyag qarshi kurashish uchun „prinsipial oshkoralik“ tamoyili asosida ishlagan<ref>{{veb manbasi|url=http://www.ifla.org/publications/what-is-the-effect-of-wikileaks-for-freedom-of-information|sarlavha=IFLA – What is the effect of WikiLeaks for Freedom of Information?|ish=www.ifla.org|kirish sanasi=2016-10-23|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120630172755/http://www.ifla.org/publications/what-is-the-effect-of-wikileaks-for-freedom-of-information|arxivsana=2012-06-30}}</ref>. Notijorat tashkilot maxfiy hujjatlar arxivi sifatida xizmat qiluvchi maʼlumot tarqatuvchi tashkilot sifatida ishlaydi. Dastlab WikiLeaks viki -sayt tamoyillari asosida ishlagan, yaʼni foydalanuvchilar hujjatlarni joylashtirishlari, boshqalarning hujjatlarini tahrirlashlari va qaysi materiallar joylashtirilishini hal qilishda yordam berishlari mumkin edi. WikiLeaks tomonidan birinchi eʼtiborga molik hujjatlar Afgʻoniston urushi jurnallarining chiqarilishi boʻladi<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Zittrain |first=Jonathan |title=Everything You Need to Know About Wikileaks |work=MIT Technology Review |url=https://www.technologyreview.com/s/421949/everything-you-need-to-know-about-wikileaks/ |access-date=2016-10-23}}</ref>. 2010-yil iyul oyida WikiLeaks Afgʻonistondagi urushga oid 90 000 dan ortiq hujjatlarni chop etdi. Maʼlumotlar oshkor etilishidan avval WikiLeaks uchta gazetaga hujjatlar bilan tanishish imkonini bergan. WikiLeaks hujjatlar manbasini aniqlamagan boʻlsa-da, 2010-yilning may oyida hibsga olingan va maxfiy maʼlumotlarni oshkor qilganlikda ayblangan AQSh armiyasi razvedka xizmati tahlilchisi Chelsi Menning tomonidan sizib chiqqani taxmin qilingan<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Lang |first=Olivia |date=2010-07-27 |title=Welcome to a new age of whistle-blowing |language=en-GB |work=BBC News |url=https://www.bbc.com/news/world-us-canada-10774473 |url-status=live |access-date=2016-10-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161119121920/http://www.bbc.com/news/world-us-canada-10774473 |archive-date=2016-11-19}}</ref>. Urush jurnallarida AQSh harbiylari tomonidan ilgari xabar qilinmagan tinch aholi qurbonlarining 144 ta hodisasi aniqlangan. Afgʻonistondagi urush jurnallarining sizib chiqishi Qoʻshma Shtatlar tarixidagi eng katta harbiy qochqin boʻladi<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Davies |first=Nick |last2=Leigh |first2=David |date=2010-07-25 |title=Afghanistan war logs: Massive leak of secret files exposes truth of occupation |language=en-GB |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/world/2010/jul/25/afghanistan-war-logs-military-leaks |url-status=live |access-date=2016-10-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161019234655/https://www.theguardian.com/world/2010/jul/25/afghanistan-war-logs-military-leaks |archive-date=2016-10-19 |issn=0261-3077}}</ref>. WikiLeaks 2016-yil 22-iyulda Demokratik Milliy Qoʻmitaning (DNC) 20 000 dan ortiq maxfiy elektron pochta xabarlari va 8 000 ta fayl qoʻshimchalarini sizdirishi bilan ham eʼtiborga molik. Elektron pochta xabarlari, xususan, DNCning yetti nafar taniqli xodimlarining pochta qutilaridan olingan va ular qidiruv uchun maʼlumotlar bazasi sifatida sizdirilgan<ref>{{yangiliklar manbasi |title=Wikileaks posts nearly 20,000 hacked DNC emails online |work=Washington Post |url=https://www.washingtonpost.com/news/the-switch/wp/2016/07/22/wikileaks-posts-nearly-20000-hacked-dnc-emails-online/ |url-status=live |access-date=2016-10-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161031075442/https://www.washingtonpost.com/news/the-switch/wp/2016/07/22/wikileaks-posts-nearly-20000-hacked-dnc-emails-online/ |archive-date=2016-10-31}}</ref>. Ochib yuborilgan elektron pochta xabarlarida DNCning asosiy xodimlari [[Bernie Sanders|senator Berni Sandersning]] dastlabki saylovlar oldidan prezidentlik kampaniyasiga putur yetkazish uchun ishlaganliklari koʻrsatilgan, bu esa DNCning boshlangʻich saylovlardagi betarafligiga toʻgʻridan-toʻgʻri ziddir. Senator Berni Sandersni nishonga olish misollari orasida uning dinini nishonga olish, uning poygadan chiqib ketishiga umid qilish, kampaniyasi haqida salbiy rivoyatlar yaratish va boshqalar kiradi. Boshqa elektron pochta xabarlarida [[Barack Obama|prezident Barak Obama]] mablagʻ yigʻishda koʻproq yordam bermagani uchun tanqid qilingan<ref>{{yangiliklar manbasi |title=Here are the latest, most damaging things in the DNC's leaked emails |work=Washington Post |url=https://www.washingtonpost.com/news/the-fix/wp/2016/07/24/here-are-the-latest-most-damaging-things-in-the-dncs-leaked-emails/ |url-status=live |access-date=2016-10-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161022085509/https://www.washingtonpost.com/news/the-fix/wp/2016/07/24/here-are-the-latest-most-damaging-things-in-the-dncs-leaked-emails/ |archive-date=2016-10-22}}</ref>. Maʼlumotlar oshkor qilingandan soʻng, DNC raisi Debbi Vasserman Shults DNCdagi oʻz lavozimini tark etishini eʼlon qiladi<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Kelly |first=Amita |last2=Peralta |first2=Eyder |date=24-iyul 2016-yil |title=Debbie Wasserman Schultz To Step Down As Democratic Chair After Convention |work=NPR.org |url=https://www.npr.org/2016/07/24/487242426/bernie-sanders-dnc-emails-outrageous-but-not-a-shock |url-status=live |access-date=2016-11-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161115033225/http://www.npr.org/2016/07/24/487242426/bernie-sanders-dnc-emails-outrageous-but-not-a-shock |archive-date=2016-11-15}}</ref>. 2016-yil 25-iyulda Demokratik partiyaning milliy qurultoyi Vasserman Shultssiz ochildi. Demokratik Milliy Konventsiya ochilgan kuniyoq DNC Sandersdan uzr soʻraydi<ref>{{veb manbasi|url=http://www.cnn.com/2016/07/22/politics/dnc-wikileaks-emails/index.html|sarlavha=Dems open convention without Wasserman Schultz|muallif=Jeff Zeleny|ish=CNN|sana=23-iyul 2016-yil|kirish sanasi=2016-10-24|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161024145234/http://www.cnn.com/2016/07/22/politics/dnc-wikileaks-emails/index.html|arxivsana=2016-10-24}}</ref>. === [[Anonymous]] === [[Fayl:Anonymous_cat_mural.jpg|thumb| '''[[Guy Fawkes]]''' niqobi odatda Anonymous hakerlar guruhining timsoli hisoblanadi.]] Ehtimol, eng sermahsul va taniqli hakerlik guruhi, Anonymous soʻnggi oʻn yil ichida koʻplab yirik onlayn buzgʻunchiliklarda mashhur va keng tarqalgan. Anonim 2003-yilda [[4chan]] forumlarida paydo boʻlgan, ammo 2008-yilgacha [[DoS hujum|DoS]] -ning katta hujumida Scientology cherkoviga toʻgʻridan-toʻgʻri hujum qilganda mashhurlikka erisha olmaydi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Feature by Chris Landers: Serious Business {{!}} 4/2/2008|url=http://www.citypaper.com/columns/story.asp?id=15543|sana=2008-06-08|kirish sanasi=2015-12-02|arxivurl=https://web.archive.org/web/20080608050312/http://www.citypaper.com/columns/story.asp?id=15543|arxivsana=8-iyun 2008-yil}}</ref>. Oʻshandan beri Anonymous " Operation: Payback " va „Operation: Safe Winter“ kabi koʻplab onlayn loyihalarda ishtirok etadi<ref name="dailydot.com">{{veb manbasi|sarlavha=#OpSafeWinter: Anonymous fights homelessness worldwide|url=http://www.dailydot.com/news/op-safe-winter-anonymous/|ish=The Daily Dot|sana=4-yanvar 2014-yil|kirish sanasi=2015-12-02|arxivurl=https://web.archive.org/web/20151121054415/http://www.dailydot.com/news/op-safe-winter-anonymous/|arxivsana=2015-11-21}}</ref><ref>{{veb manbasi|sarlavha=4chan Users Organize Surgical Strike Against MPAA – MediaCenter Panda Security|url=http://www.pandasecurity.com/mediacenter/news/4chan-users-organize-ddos-against-mpaa/|ish=MediaCenter Panda Security|sana=17-sentabr 2010-yil|kirish sanasi=2015-12-02|til=en-US|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160102111822/http://www.pandasecurity.com/mediacenter/news/4chan-users-organize-ddos-against-mpaa/|arxivsana=2016-01-02}}</ref>. Biroq, ularning koʻplab loyihalari xayriya maqsadlarida boʻlgan boʻlsa-da<ref name="dailydot.com" />, ular faoliyatining tabiati asosan noqonuniy hakerlikdan iborat boʻlganligi sababli hali ham ommaviy axborot vositalarida shuhrat qozongan<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Hacker group Anonymous is a nuisance, not a threat|url=https://money.cnn.com/2012/01/20/technology/anonymous_hack/index.htm|ish=CNNMoney|kirish sanasi=2015-12-02|ism=David|muallif=Goldman|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130327004354/http://money.cnn.com/2012/01/20/technology/anonymous_hack/index.htm|arxivsana=2013-03-27}}</ref>. 2015-yilda Parijdagi teraktlardan soʻng Anonymous hujumlar uchun javobgarlikni oʻz zimmasiga olgan terror guruhi [[Iroq va Shom Islom Davlati|IShIDga]]<ref>{{yangiliklar manbasi |date=2015-11-16 |title=Anonymous has declared war on Isis after the Paris attacks |language=en-GB |work=The Independent |url=https://www.independent.co.uk/life-style/gadgets-and-tech/news/paris-attacks-anonymous-launches-its-biggest-operation-ever-against-isis-promises-to-hunt-down-a6735811.html |url-status=live |access-date=2016-10-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161201052117/http://www.independent.co.uk/life-style/gadgets-and-tech/news/paris-attacks-anonymous-launches-its-biggest-operation-ever-against-isis-promises-to-hunt-down-a6735811.html |archive-date=2016-12-01}}</ref> urush eʼlon qilgan videoni joylashtirdi. IShIDga qarshi urush eʼlon qilganidan beri, Anonymous IShID tashviqotini tarqatishni toʻxtatish uchun harakat bilan bogʻliq bir nechta Twitter akkauntlarini aniqladi. Biroq, Twitter Anonymous tuzgan roʻyxatlarni „oʻta notoʻgʻri“ deb atagan bayonot chiqarganida, Anonymous qattiq tanqidga uchradi, chunki unda IShID aʼzolari emas, balki jurnalistlar va akademiklarning akkauntlari mavjud edi<ref>{{yangiliklar manbasi |date=2015-12-15 |title=Anonymous Hacks ISIS, But Warns Against Collaborating With US |work=International Business Times |url=http://www.ibtimes.com/anonymous-hacking-isis-warns-collaborating-us-government-deeply-stupid-2226066 |url-status=live |access-date=2016-10-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161119182320/http://www.ibtimes.com/anonymous-hacking-isis-warns-collaborating-us-government-deeply-stupid-2226066 |archive-date=2016-11-19}}</ref>. Anonymous shuningdek, qora tanlilarning hayoti muhim harakatida ishtirok etgan. 2015-yil iyul oyi boshida Anonim Alton Sterling va Filando Kastiliyaning otib oʻldirilgani uchun qasos sifatida Gʻazab kunini oʻtkazishga chaqirayotgani haqida mish-mish tarqaldi, bu zoʻravon namoyishlar va tartibsizliklarga olib keladi. Bu mish-mishlar rasmiy Anonim YouTube akkaunti bilan joylashtirilmagan videoga asoslangan edi. Anonymous bilan bogʻlangan Twitter akkauntlarining hech biri Gʻazab kuni bilan bogʻliq hech narsa tvit qilmagan va mish-mishlar 2014-yilda Mayk Braunning oʻlimidan keyin tarqalgan oʻtmishdagi mish-mishlar bilan bir xil edi<ref>{{veb manbasi|url=http://www.snopes.com/2016/07/11/anonymous-day-of-rage-protests-2016/|sarlavha=Anonymous 'Day of Rage' Protests|muallif=LaCapria|ism=Kim|ish=snopes|kirish sanasi=2016-10-23}}</ref>. Buning oʻrniga, 15-iyul kuni Anonymous bilan bogʻlangan Twitter akkauntida Black Lives Matter harakati bilan birdamlik kuniga chaqiruvchi bir qator tvitlar chop etildi. Twitter akkaunti mamlakat boʻylab norozilik namoyishlarini muvofiqlashtirish uchun „#FridayofSolidarity“ xeshtegidan foydalangan va birdamlik juma kuni tinch namoyishlar uchun moʻljallanganligini taʼkidlagan. Hisobotda, shuningdek, guruh Gʻazab kuni rejalaridan bexabar ekanligi aytilgan<ref>{{yangiliklar manbasi |title=Black Lives Matter Protests Happening Today At SF's Civic Center And Downtown Oakland |language=en-US |work=SFist |url=http://sfist.com/2016/07/15/black_lives_matter_protests_happeni.php |url-status=dead |access-date=2016-10-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160718014246/http://sfist.com/2016/07/15/black_lives_matter_protests_happeni.php |archive-date=2016-07-18}}</ref>. 2017-yil fevral oyida guruh Dark Internetdagi bolalar pornosiga oid 10 000 dan ortiq saytlarni oʻchirib tashlaydi<ref>{{yangiliklar manbasi |title=Hackers take down thousands of 'dark web' sites, post private data |language=en |work=NBC News |url=http://www.nbcnews.com/tech/security/hackers-take-down-thousands-dark-web-sites-post-private-data-n717556 |url-status=live |access-date=2017-02-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170227033824/http://www.nbcnews.com/tech/security/hackers-take-down-thousands-dark-web-sites-post-private-data-n717556 |archive-date=2017-02-27}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.nbcnews.com/tech/security/hackers-take-down-thousands-dark-web-sites-post-private-data-n717556 „Hackers take down thousands of 'dark web' sites, post private data“]. ''NBC News''. [https://web.archive.org/web/20170227033824/http://www.nbcnews.com/tech/security/hackers-take-down-thousands-dark-web-sites-post-private-data-n717556 Archived] from the original on 2017-02-27<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2017-02-27</span></span>.</cite></ref>. === DkD[|| === DkD[||, fransuz kiberhaktivistik guruhi. 2000 dan ortiq veb-saytlar qatorida navy.mil (AQSh Harbiy-dengiz kuchlari veb-sayti) va defensivethinking.com (mashhur haker Kevin Mitnik kompaniyasi)ning „buzgʻunchi“si sifatida tanilgan. U 2003-yil mart oyida OCLCTIC (ofis markaziy de lutte contre la criminalité liée aux texnologiyalar de l’axborot va de la kommunikatsiya) tomonidan hibsga olingan edi. DkD[|| 2000 dan ortiq sahifalar buzilgan, aksariyati hukumatlar va AQSh harbiy ob’ektlari edi. Lilldagi sud politsiyasining mintaqaviy xizmatidan Erik Voulleminot yosh hakerni „Fransiyadagi ''eng koʻp qidirilayotgan'' haker“ deb tasnifladi<ref>{{veb manbasi|muallif=Antson|ism=Franck|sarlavha=Arrestation du « hacker » le plus recherché de France|ish=leparisien.fr|sana=2003-07-09|url=https://www.leparisien.fr/faits-divers/arrestation-du-hacker-le-plus-recherche-de-france-10-07-2003-2004239529.php|til=fr|kirish sanasi=2021-05-05}}</ref>. DkD[|| u turli siyosiy sabablarga koʻra oʻz buzgʻunchiliklarini amalga oshirib, siyosiy qarashlari bilan juda mashhur boʻlgan. Uning hibsga olinishiga javoban The Ghost Boys koʻpchilikni qoralaydi<ref>{{veb manbasi|url=http://www.zone-h.org/news/id/2807|sarlavha=DKD[{{!}}{{!}} Officially stopped|ish=www.zone-h.org|kirish sanasi=2019-03-10}}</ref><ref>{{yangiliklar manbasi |title=Arrestation du " hacker " le plus recherché de France |url=http://www.leparisien.fr/faits-divers/arrestation-du-hacker-le-plus-recherche-de-france-10-07-2003-2004239529.php}}</ref>. === LulzSec === 2011-yil may oyida Anonymousning besh nafar aʼzosi Lulz Security hakerlar guruhini tuzadilar, aks holda LulzSec deb nomlanadi. LulzSec nomi internet jargon atamasi „lulz“ — kulish va „sec“ — xavfsizlik degan maʼnoni anglatadi<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Arthur |first=Charles |date=2013-05-16 |title=LulzSec: what they did, who they were and how they were caught |language=en-GB |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/technology/2013/may/16/lulzsec-hacking-fbi-jail |url-status=live |access-date=2016-10-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161014142622/https://www.theguardian.com/technology/2013/may/16/lulzsec-hacking-fbi-jail |archive-date=2016-10-14 |issn=0261-3077}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFArthur2013">Arthur, Charles (2013-05-16). [https://www.theguardian.com/technology/2013/may/16/lulzsec-hacking-fbi-jail „LulzSec: what they did, who they were and how they were caught“]. ''The Guardian''. [[ISSN (identifikator)|ISSN]]&nbsp;[//www.worldcat.org/issn/0261-3077 0261-3077]. [https://web.archive.org/web/20161014142622/https://www.theguardian.com/technology/2013/may/16/lulzsec-hacking-fbi-jail Archived] from the original on 2016-10-14<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2016-10-20</span></span>.</cite></ref>. Guruh aʼzolari Internet Relay kanallarida oʻzlarini aniqlash uchun maxsus tutqichlardan foydalanganlar, eng diqqatga sazovorlari: „Sabu“, „Kayla“, „T-Flow“, „Topiary“, „AVUnit“ va „Pwnsauce“. LulzSec aʼzolari kuniga 20 soatgacha muloqot qilishsa-da, ular bir-birlarini shaxsan bilishmagan va shaxsiy maʼlumotlarini baham koʻrishmagan. Misol uchun, aʼzolarning shaxsi oshkor boʻlgach, „T-Flow“ 15 yoshda ekanligi maʼlum boʻldi. Boshqa aʼzolar, uning ilgʻor kodlash qobiliyatiga asoslanib, uni 30 yoshda deb hisoblashgan<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Gilbert |first=David |date=2014-09-30 |title=LulzSec Reunited: Anonymous Hackers Meet for the First Time in Real Life |work=International Business Times UK |url=http://www.ibtimes.co.uk/lulzsec-reunited-anonymous-hackers-meet-first-time-real-life-1467870 |url-status=live |access-date=2016-10-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160924184722/http://www.ibtimes.co.uk/lulzsec-reunited-anonymous-hackers-meet-first-time-real-life-1467870 |archive-date=2016-09-24}}</ref>. LulzSec taʼqib qilgan birinchi diqqatga sazovor maqsadlardan biri HBGary boʻlib, u texnologiya xavfsizligi kompaniyasi tomonidan Anonymous aʼzolarini aniqlaganligi haqidagi daʼvosiga javoban amalga oshirildi. Shundan soʻng, LulzSec aʼzolari bir qator kompaniyalar va tashkilotlarni nishonga oldilar, jumladan, lekin ular bilan cheklanmagan: [[Fox Broadcasting Company|Fox Television]], Tribune Company, [[PBS]], [[Sony]], Nintendo va Senate.gov veb-sayti. Ushbu ob’ektlarni nishonga olish odatda maxfiy foydalanuvchi maʼlumotlariga kirish va yuklab olish yoki mavjud veb-saytni buzishni oʻz ichiga oladi<ref>United States of America v. Hector Monsegur. Southern District Court of New York. 23 May 2014. ''Cryptome.org''. N.p., n.d. Web. 20 Oct. 2016.</ref>. LulzSec WikiLeaks yoki Anonymousga xos boʻlganlar kabi kuchli siyosiy boʻlmasa-da, ular maʼlumot erkinligi uchun xuddi shunday fikrda edilar. Ularning aniq siyosiy hujumlaridan biri yangi immigratsiya qonunlariga javoban Arizona shtati politsiyasini nishonga olish edi<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Watts |first=Susan |date=2013-05-16 |title=Former Lulzsec hacker Jake Davis on his motivations |language=en-GB |work=BBC News |url=https://www.bbc.com/news/technology-22526021 |url-status=live |access-date=2016-10-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161119182301/http://www.bbc.com/news/technology-22526021 |archive-date=2016-11-19}}</ref>. Guruhning hukumat eʼtiborini tortgan birinchi hujumi 2011-yilda FQB veb-saytini birgalikda oʻchirib tashlaganida sodir boʻldi. Voqeadan soʻng, LulzSec rahbari „Sabu“ FQB tomonidan Ektor Xaver Monsegur ekanligi aniqlandi va u hibsga olingan birinchi guruh edi. Hibsga olingandan soʻng, Monsegur jinoiy faoliyatni tan oldi. Keyin u AQSh hukumati bilan hamkorlik qilishni boshladi, FQB xodimlariga oʻzining 8 nafar hamkorini hibsga olishda, 300 ta potentsial kiberhujumlarning oldini olishda yordam berdi va mavjud kompyuter tizimlarining zaif tomonlarini aniqlashga yordam berdi. 2011-yil avgust oyida Monsegur „kompyuterni buzish fitnasi, kompyuterni buzish, firibgarlikni davom ettirish uchun kompyuterni buzish, firibgarlikka kirish uchun fitna, bank firibgarligini amalga oshirish uchun fitna va hukumat bilan hamkorlik shartnomasiga muvofiq shaxsiy maʼlumotlarni oʻgʻirlash“ aybini tan oldi. U jami bir yilu yetti oy xizmat qiladi va 1200 dollar jarimaga tortiladi<ref name=":1">{{veb manbasi|url=https://www.fbi.gov/contact-us/field-offices/newyork/news/press-releases/leading-member-of-the-international-cyber-criminal-group-lulzsec-sentenced-in-manhattan-federal-court|sarlavha=Leading Member of the International Cyber Criminal Group LulzSec Sentenced in Manhattan Federal Court|ish=Federal Bureau of Investigation|til=en-us|kirish sanasi=2016-10-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161119182337/https://www.fbi.gov/contact-us/field-offices/newyork/news/press-releases/leading-member-of-the-international-cyber-criminal-group-lulzsec-sentenced-in-manhattan-federal-court|arxivsana=2016-11-19}}</ref>. == Tegishli amaliyotlar == === Madaniyat buzgʻunchiligi === Hakerlik qachonlardir madaniyat siqilishining bir shakli sifatida tasvirlangan<ref name="JemielniakPrzegalinska20202">{{kitob manbasi|last=Dariusz Jemielniak|url=https://books.google.com/books?id=yLDMDwAAQBAJ|title=Collaborative Society|date=18-fevral 2020-yil|publisher=MIT Press|isbn=978-0-262-35645-9}}</ref>. Bu atama siyosiy xabarlarni, shuningdek, vaziyat-kvoga qarshi kurashish maqsadida media madaniyatini buzish va tanqid qilish amaliyotini anglatadi. Bu koʻpincha tomoshabinlarda ongni oshirish va paradigma oʻzgarishiga olib keladigan subliminal fikrlash jarayonlariga qaratilgan. Madaniyat tiqilib qolishi koʻplab shakllarda boʻladi, jumladan bilbordni buzish, translyatsiya signalini buzish, maxsus badiiy chiqishlar, taqlid qilingan qonuniy qoidabuzarliklar<ref>{{jurnal manbasi|last=Steinberg|first1=Monica|date=2021-07-03|title=Coercive Disobedience: Art and Simulated Transgression|url=https://doi.org/10.1080/00043249.2021.1920288|journal=Art Journal|volume=80|issue=3|pages=78–99|doi=10.1080/00043249.2021.1920288|issn=0004-3249}}</ref>, memlar va arttivizm<ref>{{jurnal manbasi|last=Leng|first1=Kirsten|date=2020|title=Art, Humor, and Activism: The Sardonic, Sustaining Feminism of the Guerrilla Girls, 1985–2000|url=https://search.proquest.com/docview/2474480405|journal=Journal of Women's History|volume=32|issue=4|pages=110–134|doi=10.1353/jowh.2020.0042|id={{ProQuest|2474480405}}}}<templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css" /></ref>. „Madaniyatni buzish“ (Culture jamming) atamasi birinchi marta 1984-yilda Negativland guruhidan amerikalik musiqachi Donald Joys tomonidan kiritilgan<ref>{{jurnal manbasi|last=Carducci|first1=Vince|title=Culture Jamming|journal=Journal of Consumer Culture|year=2006|volume=6|issue=1|pages=116–138|doi=10.1177/1469540506062722}}</ref>. Biroq, madaniyatni siqish amaliyoti qachon boshlangani haqida baʼzi taxminlar saqlanib qolmoqda. Ijtimoiy tadqiqotchi Vins Karduchchining fikricha, madaniyat siqilishi 1950-yillarda Yevropa ijtimoiy faollari Situationist International guruhi bilan kuzatilishi mumkin. Muallif va madaniyat tanqidchisi Mark Derining fikricha, oʻrta asr karnavallari oʻsha paytdagi ijtimoiy ierarxiyani buzishning bir usuli sifatida madaniyatni buzishning eng dastlabki shaklidir.  Madaniyatni buzish baʼzan vandalizm harakatlari bilan aralashib ketadi. Biroq, madaniyatni buzishdan farqli oʻlaroq, vandalizmning asosiy maqsadi har qanday siyosiy mavzular kamroq ahamiyatga ega boʻlgan holda halokatga olib kelishdir. Artivizm odatda madaniyatni buzish shakli sifatida eng shubhali xususiyatga ega, chunki odatda mulkni buzish bilan bogʻliq.  === Media buzgʻunchiligi === ''Mediani hakerlik qilish'' deganda turli xil elektron ommaviy axborot vositalaridan innovatsion yoki boshqa gʻayritabiiy tarzda xabarni iloji boricha koʻproq odamlarga etkazish maqsadida foydalanish tushuniladi, bu birinchi navbatda [[Butunjahon oʻrgimchak toʻri|World Wide Web]] orqali amalga oshiriladi<ref>{{veb manbasi|yil=2005|url=http://www.seanbohan.com/?p=6|sarlavha=Media Hacking|nashriyot=SeanBohan.com|muallif=Bohan, S.|kirish sanasi=9-fevral 2007-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20070929114342/http://www.seanbohan.com/?p=6|arxivsana=29-sentabr 2007-yil}}</ref><ref>{{veb manbasi|yil=2005|url=http://www.meskelsquare.com/archives/2005/11/hacking_baby_cheetahs_and_hung.html|sarlavha=Hacking Baby Cheetahs and Hunger Strikes|nashriyot=Meskel Square|muallif=Heavens, A.|kirish sanasi=9-fevral 2007-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20061108145039/http://www.meskelsquare.com/archives/2005/11/hacking_baby_cheetahs_and_hung.html|arxivsana=8-noyabr 2006-yil}}</ref>. Ommaviy axborot vositalarini buzishning mashhur va samarali vositasi bu [[Blog|blogga]] joylashtirishdir, chunki u odatda bir yoki bir nechta mustaqil shaxslar tomonidan boshqariladi, tashqi tomonlarning taʼsirisiz. [[Ijtimoiy xatchoʻplar|Ijtimoiy xatchoʻplar]] kontseptsiyasi, shuningdek, Internetga asoslangan Internet-forumlar bunday xabarni boshqa saytlar foydalanuvchilari tomonidan ham koʻrishiga olib kelishi mumkin, bu esa uning umumiy qamrovini oshiradi. Media hakerlik odatda siyosiy maqsadlarda ham siyosiy partiyalar, ham [[Dissidentlar|siyosiy dissidentlar]] tomonidan qoʻllaniladi. 2008-yilgi AQSh saylovlari bunga yaqqol misol boʻlib, unda [[Demokratlar partiyasi|Demokratik]] va [[Respublikachilar partiyasi|Respublikachilar]] partiyalari Internetga tobora koʻproq yoʻnaltirilgan auditoriyaga tegishli xabarlarni etkazish uchun turli xil ommaviy axborot vositalaridan foydalanganlar<ref>{{veb manbasi|muallif=Peter Kafka|url=http://www.alleyinsider.com/2008/6/presidential_debates_come_to_twitter_how_to_follow_along|sarlavha=Obama, McCain Debate Via Twitter: How To Follow Along*|nashriyot=Alleyinsider.com|sana=2008-06-20|kirish sanasi=2011-07-01|arxivurl=https://web.archive.org/web/20090207082105/http://www.alleyinsider.com/2008/6/presidential_debates_come_to_twitter_how_to_follow_along|arxivsana=2009-02-07}}</ref>. Shu bilan birga, siyosiy dissidentlar prezidentlikka nomzodlarga individual ravishda javob berish uchun [[Blog|bloglar]] va [[Twitter]] kabi boshqa ijtimoiy tarmoqlardan foydalanishgan. Xususan, Twitter kabi saytlar nomzodlar uchun ommabop qoʻllab-quvvatlashni baholashda muhim vosita ekanligini isbotlamoqda, garchi sayt koʻpincha ijobiy qoʻllab-quvvatlash koʻrsatish uchun emas, balki dissidentlik maqsadlarida foydalaniladi<ref>{{veb manbasi|url=http://goodgearguide.com.au/index.php/id;1823349553|sarlavha=Twitter backlash over McCain campaign 'suspension'|nashriyot=Good Gear Guide|sana=2008-09-25|kirish sanasi=2011-07-01|arxivurl=https://web.archive.org/web/20081201043312/http://goodgearguide.com.au/index.php/id|arxivsana=2008-12-01}}</ref>. Mobil texnologiyalar ham siyosiy maqsadlarda ommaviy axborot vositalarini hakerlik qilish ob’ektiga aylandi. SMS siyosiy dissidentlar tomonidan siyosiy harakatlar uchun aqlli toʻdalarni tez va samarali tashkil etish vositasi sifatida keng qoʻllanilgan. Bu Filippinda eng samarali boʻldi, bu yerda SMS-mediani buzish ikki marta mamlakat prezidentlarining saylanishi yoki lavozimidan chetlatilishiga sezilarli taʼsir koʻrsatgan<ref>{{veb manbasi|muallif=Howard Rheingold|url=http://www.smartmobs.com/2006/08/22/wikipedia-on-sms-political-impacts/|sarlavha=Blog Archive » Wikipedia on SMS, political impacts|nashriyot=Smart Mobs|sana=2006-08-22|kirish sanasi=2011-07-01|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110613113554/http://www.smartmobs.com/2006/08/22/wikipedia-on-sms-political-impacts/|arxivsana=2011-06-13}}</ref>. === Reallik buzgʻunchiligi === ''Reallik buzgʻunchiligi'' — bu siyosiy, ijtimoiy yoki madaniy jihatdan buzgʻunchi maqsadlarga erishish uchun noqonuniy yoki qonuniy jihatdan noaniq raqamli vositalardan zoʻravonliksiz foydalanish natijasida yuzaga keladigan har qanday hodisa. Ushbu vositalar orasida veb-saytlarni buzish, URL manzilini yoʻnaltirish, [[DoS hujum|xizmat koʻrsatishni rad etish hujumlari]], maʼlumotlarni oʻgʻirlash, veb-sayt parodiyalari, virtual oʻtirishlar va virtual sabotaj kiradi.  1970-yillardagi Fluxus va Happenings kabi sanʼat harakatlari oʻz-oʻzidan paydo boʻlgan, ibtidoiy xatti-harakatga qaytish va faoliyat va ijtimoiy jalb qilingan sanʼat amaliyotlari [[Estetika|estetik]] tashvishlarga teng boʻlgan axloqiy munosabatlar boʻlmagan tashkilotlar va guruh faoliyatiga nisbatan sezgirlik muhitini yaratadi.  1990-yillarning oʻrtalari va oxirlaridagi bu ikki tarixning oʻzaro bogʻliqligi  virtual oʻtirishlar, elektron fuqarolik itoatsizligi, xizmat koʻrsatishdan bosh tortish hujumlari, shuningdek, [[Xalqaro valyuta jamgʻarmasi|Xalqaro Valyuta Jamgʻarmasi]] va [[Jahon banki|Jahon Banki]] kabi guruhlarga nisbatan ommaviy norozilik namoyishlariga olib keldi. Kollektivlar, net.art guruhlari va texnologiya va real hayotning suyuqlik almashinuvi bilan shugʻullanadiganlar (koʻpincha atrof-muhit muammosi) „haqiqatni buzish“ amaliyotini tugʻdiradi. Haqiqiy hakerlik koʻproq aholining siyosiy va jamoat vijdonini uygʻotish maqsadida odamlar uchun eng oson boʻlgan kundalik aloqalarni oʻzgartirishga tayanadi. Bu atama birinchi marta Nyu-York va San-Fransisko rassomlari orasida qoʻllanila boshlandi, ammo keyinchalik madaniyatni siqib chiqarishga qaratilgan siyosiy faollar maktabi tomonidan qabul qilinadi.   == Manbalar == {{Manbalar|30em}} == Adabiyotlar == * {{yangiliklar manbasi |last=Menn |first=Joseph |date=23-sentabr 2011-yil |title=They're watching. And they can bring you down |work=[[Financial Times]] |url=http://www.ft.com/intl/cms/s/2/3645ac3c-e32b-11e0-bb55-00144feabdc0.html |access-date=2012-09-01}} * Olson, Parmy. (05-14-2013). ''We Are Anonymous: Inside the Hacker World of LulzSec, Anonymous, and the Global Cyber Insurgency.'' {{ISBN|0316213527}}[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0316213527|0316213527]]. * Coleman, Gabriella. (2014-11-4). ''Hacker, Hoaxer, Whistleblower, Spy: The Many Faces of Anonymous''. Verso Books. {{ISBN|1781685835}}[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/1781685835|1781685835]]. * Shantz, Jeff; Tomblin, Jordon (2014-11-28). ''Cyber Disobedience: Re://Presenting Online Anarchy''. John Hunt Publishing. {{ISBN|9781782795551}}[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/9781782795551|9781782795551]]. * {{kitob manbasi|last=Firer-Blaess|first=Sylvain|title=The Collective Identity of Anonymous: Web of Meanings in a Digitally Enabled Movement|publisher=Acta Universitatis Upsaliensis|location=Uppsala|date=2016|pages=220|isbn=978-91-554-9602-9|url=http://www.diva-portal.se/smash/get/diva2:926671/FULLTEXT01.pdf|accessdate=5-oktabr 2016-yil}} * Deseriis, Marco (2017). [https://www.academia.edu/32088227/Hacktivism_On_the_Use_of_Botnets_in_Cyberattacks Hacktivism: On the Use of Botnets in Cyberattacks]. Theory, Culture & Society 34(4): 131-152. == Havolalar == * [https://web.archive.org/web/20080227132540/http://www.aracnet.com/~kea/Papers/Politically%20Motivated%20Computer%20Crime.pdf Haktivizm va siyosiy sabablarga koʻra kompyuter jinoyati] tarixi, faoliyat turlari va amaliy tadqiqotlar. [[Turkum:Internet xavfsizligi]] nmwuyvcg1int2pl1jngktid2dcd1tlw Malala Yusufzay 0 737422 2816357 2804545 2022-08-28T17:38:40Z Umarxon III 18267 [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] olib tashlandi ([[VP:HOTCAT|HotCat]]) wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat bilgiqutisi |ismi = ''Malala Yusufzay {{Lang-ps|ملاله یوسفزۍ}}'' |portret = Shinzō Abe and Malala Yousafzai (1) Cropped.jpg |tavsif = |tugʻilgan paytidagi ismi = |tavallud sanasi = {{tugʻilgan sanasi |1997|7|2}} |tavallud joyi = ''Mingora,Pokiston'' |fuqaroligi = ''Pokiston'' |vafot sanasi = |vafot joyi = |turmush ortogi = ''Asser Malik'' |universitet = ''Oksford'' |millati = |dini = |kasbi = |mukofotlari = ''[[Nobel mukofoti]] , Anna Politivskaya mukofoti, Saxarova mukofoti'' |otaonasi = ''Ziyauddin Yuzufzoy- Turpekoy Yuzufzoy'' |bolalari = |bilimi = |partiyasi = |sayt = |imzo = }} '''Malala Yusufzay''' ({{Lang-ps|ملاله یوسفزۍ}} ; tugʻ. 1997-yil 12-iyul<ref name="NPRNews">{{yangiliklar manbasi |last=Memmot |first=Mark |date=9-oktabr 2012-yil |title=Taliban Say They Shot Teenaged Pakistani Girl Who Exposed Their Cruelty |work=NPR |url=http://www.npr.org/blogs/thetwo-way/2012/10/09/162573135/taliban-say-they-shot-14-year-old-pakistani-girl-who-exposed-their-cruelty |access-date=15-oktabr 2012-yil}}</ref>, Mingora)<ref>{{veb manbasi|url=http://ria.ru/spravka/20131010/969089220.html|sarlavha=Биография Малалы Юсуфзай|ish=[[РИА Новости]]|sana=10.10.2013|til=ru}}</ref> — [[Pokiston|pokistonlik]] inson huquqlari faoli, butun dunyo boʻylab ayollar uchun taʼlim olish imkoniyatini himoya qiladi. Oʻz faoliyati uchun u 2012-yilda " Tehrik-e Tolibon Pokiston " terrorchilik harakati jangarilari tomonidan ogʻir yaralangan. [[Tinchlik boʻyicha Nobel mukofoti|Tinchlik uchun Nobel mukofoti laureati]] (2014). == Blog == 2009-yil boshida, 11-yoshida, Yusufzay [[BBC]] uchun yozgan [[Blog|blogi]] orqali dunyoga tanilgan. Blogda u Tolibon rejimi ostidagi hayoti, ularning Svat vodiysini nazorat ostiga olishga urinishlari va qizlar uchun taʼlimni rivojlantirish borasidagi fikrlari haqida keng gapirib bergan. 2009-yil oxirida Pokiston harbiylari jangarilarga qarshi keng koʻlamli hujum boshlagan, bu esa Tolibonni Svat vodiysidan haydab chiqarishga olib kelgan. Malala Yusufzay eʼlon qilgan voqealar jarayoniga bagʻishlangan blogida har yili boʻlib oʻtadigan Pokiston yoshlar tinchlik mukofoti tanlovida birinchi oʻrinni egallagan. 2012-yilda u Svatdagi Xalqaro marksistik tendentsiya tomonidan tashkil etilgan yozgi maktabda qatnashgan<ref>''[[Вудс, Алан|Alan Woods]]''. [http://www.marxist.com/imt-sympathiser-shot-in-swat.htm IMT sympathiser shot in Swat — Barbarism must not prevail!]</ref>. == Suiqasd qilinishi == [[2012]]-[[9-oktabr|yil 9-oktabrda]] Malala Yusufzay maktabdan uyga maktab avtobusida qaytayotganida avtobusni niqobli, qurolli shaxslar toʻxtatgan. Jangarilardan biri avtobusga chiqib, bolalardan qaysi biri Malala ekanligini soʻray boshlagan. Uning shaxsi aniqlangach, bir tolib qizga oʻq otgan. Oʻq Malalaning boshidan, boʻynidan yelkasidan toʻgʻridan toʻgʻri oʻtib, Malalaning orqasida oʻtirgan ikki qiz ham natijada oʻqdan jarohatlangan. Malala ogʻir ahvolda [[Peshovar]] shahridagi harbiy gospitalga yetkazilgan. Qiz komaga tushgan, uning tirik qolish ehtimoli juda kam edi. Pokistondagi 50 nafar islomiy ulamolar guruhi uni oʻldirmoqchi boʻlganlarga qarshi [[fatvo]] chiqargan. [[Fayl:Malala_Yousafzai_Oval_Office_11_Oct_2013.jpg|thumb| AQSh prezidenti Barack Obama va birinchi xonim Michelle Obama Oq uyda Malala Yusufzay bilan uchrashdi, 2013-yil]] Malalaning ahvoli barqarorlashganida, Pokiston hukumati uning [[Birlashgan Qirollik|Buyuk Britaniyaga]] uchib ketishini tashkil qilgan. Qiz [[Birmingem|Birmingemdagi]] shifoxonada davolanishni boshlagan . Uning otasi qizi Buyuk Britaniyadagi reabilitatsiya kursidan soʻng Pokistonga qaytishi haqida bayonot bergan<ref>[http://www.aljazeera.com/news/europe/2012/10/20121025183022333570.html Malala to return to Pakistan despite threats — Europe — Al Jazeera English]</ref>. 2012-yil 16-oktabrda Pokiston ichki ishlar vaziri Rahmon Malik Malalani „Tolibonning ayollar taʼlimiga nisbatan zolim pozitsiyasiga qarshi ochiq gapirgani uchun“<ref>{{veb manbasi|url=https://tribune.com.pk/story/452289/rehman-malik-announces-sitara-e-shujaat-for-malala/|sarlavha=Rehman Malik announces Sitara-e-Shujaat for Malala|nashriyot={{нп5|The Express Tribune|The Express Tribune|en|The Express Tribune}}|sana=16-oktabrya 2012|kirish sanasi=17-avgusta 2017}}</ref> Jasurlik Yulduzi Ordeni bilan taqdirlanganini eʼlon qildi. Orden 2013-yil 24-mart kuni [[London|Londondagi]] tantanali qabulda Buyuk Britaniyadagi Pokiston oliy komissari Sayid Ibni Abbos<ref>{{veb manbasi|url=http://www.phclondon.org/infodiv/pressreleases/20150325_pakistan_day_reception_in_london.aspx|sarlavha=Pakistan Day reception in London. High Commissioner conferred Sitara-i-Shujaat on Malala Yousafzai on behalf of the President of Pakistan|nashriyot=[[Высшая комиссия Пакистана (Лондон)|Высшая комиссия Пакистана]]|sana=24 марта 2013|kirish sanasi=17 августа 2017}}</ref> tomonidan shaxsan taqdim etildi. Malala kasalxonadan [[2013]] [[4-yanvar|-yilning 4-yanvarida]] chiqdi<ref>{{veb manbasi|url=http://tribune.com.pk/story/488930/road-to-recovery-malala-to-undergo-skull-surgery/|sarlavha=Malala discharged from hospital – The Express Tribune|kirish sanasi=2013-01-05|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130106041720/http://tribune.com.pk/story/488930/road-to-recovery-malala-to-undergo-skull-surgery/|arxivsana=2013-01-06}}</ref>. == Qoʻshimcha biografiya == 2013-yilning 12-iyulida, Malala 16 yoshga toʻlgan kunida BMTning Nyu-Yorkdagi bosh qarorgohida chiqish qildi. [[Fayl:Remise_du_Prix_Sakharov_à_Malala_Yousafzai_Strasbourg_20_novembre_2013_01.jpg|thumb| Malala BMTning Nyu-Yorkdagi shtab-kvartirasida nutq soʻzlamoqda, 2013-yil]] 2013-yil 8-oktabrda Buyuk Britaniyadagi Weidenfield & Nicolson va AQSHdagi Little,Brown and Company nashriyotida ingliz jurnalisti Christina Lamb bilan hammualliflikdagi Malalaning " ''Men Malalaman: Taʼlim uchun kurashgan va Tolibon tomonidan otib tashlangan qizning hikoyasi'' " nomli avtobiografiyasi chop etildi<span class="noprint" style="font-style:normal; font-weight:normal;"><span style="display:inline-block; font-size:80%; position:relative;"><span style="font-size:117.6%; margin-left:-0.43em; position:relative; top:0.28em;"><small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">)</small></span></span></span>. Shu kuni kitobning chiqarilishini sharhlar ekan, Tolibon vakili Shahidulloh Shahid Pokistonning ''The Daily Nation'' gazetasiga bergan intervyusida shunday dedi: „Agar bizda yana bir imkoniyat boʻlsa, biz uni albatta oʻldiramiz. Islom ayollarni oʻldirishni taqiqlaydi, ammo dinimizga qarshi urushda kofirlarni qoʻllab-quvvatlayotganlar uchun bu taqiq istisno boʻlishi mumkin“<ref name="kk">[http://russian.rt.com/article/16507 Pakistanskie talibi vnov poobeщali ubit devochku-blogera]</ref> Kitob 2014-yilda toʻrtta hind tiliga tarjima qilingan: [[Kannada tili|kannada]], [[malayalam]], maratxi, [[Tamil tili|tamil]]<ref>{{veb manbasi|url=http://www.thehindu.com/todays-paper/malalas-memoir-in-kannada/article6502413.ece|sarlavha=Malala’s memoir in Kannada|muallif=K.V. Aditya Bharadwaj|sana=2014-10-15|nashriyot=[[The Hindu]]|kirish sanasi=2015-09-06|til=en}}</ref>. 2015 — yilda rus tilida „ Men Malalaman. Butun dunyoni larzaga keltirgan jasoratlikning noyob hikoyasi“ " Azbuka-Attikus " nashriyotida chop etilgan.Neela Vaswani tomonidan rivoyat qilingan audiokitobi uchun2015-yilda „Bolalar uchun eng yaxshi albom“ "Grammy "mukofotiga sazovor boʻldi<ref>{{veb manbasi|url=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/english/music/news/Indias-Ricky-Kej-Neela-Vaswani-grab-Grammys/articleshow/46170703.cms|sarlavha=India's Ricky Kej, Neela Vaswani grab Grammys|sana=2015-02-09|nashriyot=[[The Times of India]]|kirish sanasi=2015-09-06|til=en}}</ref>. 2013-yilda u Anna Politkovskaya mukofoti<ref>{{veb manbasi|url=http://www.rawinwar.org/press-release-2013-anna-politkovskaya-award/|sarlavha=Malala Yousafzai|nashriyot=[[Премия имени Анны Политковской]]|sana=|kirish sanasi=27 августа 2017}}</ref> va Saxarov mukofoti<ref>{{veb manbasi|url=http://www.europarl.europa.eu/intcoop/sakharov/laureates/malala_en.html|sarlavha=Malala Yousafzai receives 2013 Sakharov Prize for Freedom of Thought|nashriyot=[[Европейский парламент]]|sana=|kirish sanasi=27 августа 2017}}</ref> ni oldi. 2014-yilda u Kailash Satyarthi bilan birgalikda "bolalar va yoshlar zulmiga qarshi hamda bolalarning taʼlim olish huquqi uchun kurash " [[Tinchlik boʻyicha Nobel mukofoti|Nobel Tinchlik mukofotiga sazovor boʻldi]]<ref>{{veb manbasi|url=https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/2014/yousafzai-facts.html|sarlavha=Malala Yousafzai|nashriyot=[[Нобелевский комитет]]|sana=|kirish sanasi=27 августа 2017}}</ref>. 17 yoshida tarixidagi eng yosh Nobel mukofoti sovrindori boʻldi<ref>{{veb manbasi|url=https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/lists/age.html|sarlavha=Nobel Laureates by Age|nashriyot=[[Нобелевский комитет]]|sana=|kirish sanasi=27 августа 2017}}</ref>. 2015-yil 12-iyulda Malala [[Suriya|Suriyadan]] kelgan qochqin qizlar uchun [[Livan|Livanda]] maktab ochdi<ref name="ntdtv">{{veb manbasi|url=http://ntdtv.ru/novosti-azii/yunaya-pravozashchitnitsa-otkryla-shkolu-v-livane|sarlavha=Юная правозащитница открыла школу в Ливане|sana=13 июля 2015|nashriyot=New Tang Dynasty Television|til=ru|kirish sanasi=2015-07-13}}</ref>. 2014-yilda u Konstitutsiya milliy markazi tomonidan Filadelfiya Ozodlik medali bilan taqdirlangan<ref>{{veb manbasi|url=https://constitutioncenter.org/liberty-medal/recipients/malala-yousafzai|sarlavha=Malala Yousafzai|nashriyot=[[Национальный центр конституции]]|sana=|kirish sanasi=27 августа 2017}}</ref><ref>{{veb manbasi|url=https://constitutioncenter.org/blog/malala-yousafzai-receives-liberty-medal-in-philadelphia|sarlavha=Malala Yousafzai receives Liberty Medal in Philadelphia|nashriyot=[[Национальный центр конституции]]|sana=21 октября 2014|kirish sanasi=27 августа 2017}}</ref>. Malala Yusufzayning amerikalik yosh jurnalist va yozuvchi Hilde Lisyak bilan boʻlgan intervyusida qizlarning bepul va sifatli taʼlim olish uchun kurashi haqida soʻz bordi<ref>{{Статья|title=«Я работаю на людей, а не на полицию». Известной журналистке угрожают тюрьмой и советуют уйти по-хорошему. Ей 12 лет|url=https://lenta.ru/articles/2019/02/27/hilde_lysiak/}}</ref>. == Taʼlim == 2013-yilning martidan 2017-yilning iyuligacha Yusufzay Birmingemdagi Edgbaston qizlar oʻrta maktabida oʻqigan. 2015-yil avgust oyida u maktab yakuniy imtihonlari uchun Britaniya {{Tarjima qilinmagan 5|GCSE||en|GCSE}} imtihon tizimida 6 ta yuqori A * bahosini (5+) va 4ta A (5) bahosini<ref>{{veb manbasi|til=en|url=http://www.theguardian.com/uk-news/2015/aug/21/malala-yousafzai-gcse-education-a-grades|sarlavha=Malala Yousafzai celebrates string of A* grades at GCSE|ish=the Guardian|sana=2015-08-21|kirish sanasi=2021-02-05}}</ref> oldi. U geografiya, tarix, matematika va diniy fanlarni oʻrgangan. Shuningdek, Durham universiteti, Uorvik universiteti va London iqtisodiyot va siyosat fanlari maktabiga hujjat topshirdi, Yusufzay 2016-yil dekabr oyida [[Oxford|Oksforddagi]] Ledi Margaret Xoll kollejida suhbatdan oʻtdi va agar kamida uchta yuqori darajadagi murakkablikdagi imtihonlarda oʻrta maktab kursi uchun aʼlo „A“ baholarini olsa, kirish taklifini qoʻlga kirishini aytishdi. U ushbu imtihonlardan toʻrttasini topshirdi va 2017-yil avgust oyida falsafa, siyosat va iqtisod fanlarini oʻrganish boʻyicha oʻqishga qabul qilindi<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Hill |first=Amelia |date=2017-08-17 |title=Schoolgirl campaigner Malala Yousafzai wins Oxford university place |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/world/2017/aug/17/schoolgirl-campaigner-malala-yousafzai-wins-oxford-university-place |access-date=2021-02-05 |id=0261-3077}}</ref>. 2020-yil iyun oyida u Oksford diplomini oldi<ref>{{yangiliklar manbasi |date=2020-06-19 |title=Malala Yousafzai completes Oxford University exams |work=BBC News |url=https://www.bbc.com/news/uk-england-oxfordshire-53107764 |access-date=2021-02-05}}</ref>. == Manbalar == {{Manbalar|подробно}} == Havolalar == * [https://www.youtube.com/watch?&v=QRh_30C8l6Y Malala Yusufzayning BMTdagi nutqi videosi] * [http://top-antropos.com/history/21-century/item/629-malala-yousafzai Malala Yusufzayning tarjimai holi va foto galereyasi] * [http://thelede.blogs.nytimes.com/2012/10/11/pakistani-girl-airlifted-to-military-hospital/?hp Pokistonlik qiz samolyot bilan harbiy gospitalga yetkazildi]{{En icon}} <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">)</small> * [http://worldnews.nbcnews.com/_news/2012/10/10/14332088-pakistani-teen-blogger-shot-by-taliban-critical-after-surgery?lite Pokistonlik oʻsmir blogger Tolibon tomonidan operatsiyadan keyin „tanqidiy“ otib oʻldirilgan]{{En icon}} <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">)</small> * {{veb manbasi|url=http://rusrep.ru/article/2013/10/11/malala|sarlavha=Фото дня: Малала из Мингора|sana=2013-10-11|ish=Общество|nashriyot=[[Русский репортёр]]|kirish sanasi=2013-10-11}} * [http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/2014/yousafzai-facts.html Nobel qoʻmitasi veb-saytida maʼlumot]{{En icon}} <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">)</small> [[Turkum:Tinchlik boʻyicha Nobel mukofoti sovrindorlari]] [[Turkum:Kishilar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1997-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:12-iyulda tugʻilganlar]] {{Tinchlik boʻyicha Nobel mukofoti laureatlari}} {{DEFAULTSORT:Yusufzoy, Malala}} jemkltc8y73v7nhzwzbjnh9m4lgcetq 2816359 2816357 2022-08-28T17:38:49Z Umarxon III 18267 [[Turkum:Tinchlik boʻyicha Nobel mukofoti sovrindorlari]] olib tashlandi ([[VP:HOTCAT|HotCat]]) wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat bilgiqutisi |ismi = ''Malala Yusufzay {{Lang-ps|ملاله یوسفزۍ}}'' |portret = Shinzō Abe and Malala Yousafzai (1) Cropped.jpg |tavsif = |tugʻilgan paytidagi ismi = |tavallud sanasi = {{tugʻilgan sanasi |1997|7|2}} |tavallud joyi = ''Mingora,Pokiston'' |fuqaroligi = ''Pokiston'' |vafot sanasi = |vafot joyi = |turmush ortogi = ''Asser Malik'' |universitet = ''Oksford'' |millati = |dini = |kasbi = |mukofotlari = ''[[Nobel mukofoti]] , Anna Politivskaya mukofoti, Saxarova mukofoti'' |otaonasi = ''Ziyauddin Yuzufzoy- Turpekoy Yuzufzoy'' |bolalari = |bilimi = |partiyasi = |sayt = |imzo = }} '''Malala Yusufzay''' ({{Lang-ps|ملاله یوسفزۍ}} ; tugʻ. 1997-yil 12-iyul<ref name="NPRNews">{{yangiliklar manbasi |last=Memmot |first=Mark |date=9-oktabr 2012-yil |title=Taliban Say They Shot Teenaged Pakistani Girl Who Exposed Their Cruelty |work=NPR |url=http://www.npr.org/blogs/thetwo-way/2012/10/09/162573135/taliban-say-they-shot-14-year-old-pakistani-girl-who-exposed-their-cruelty |access-date=15-oktabr 2012-yil}}</ref>, Mingora)<ref>{{veb manbasi|url=http://ria.ru/spravka/20131010/969089220.html|sarlavha=Биография Малалы Юсуфзай|ish=[[РИА Новости]]|sana=10.10.2013|til=ru}}</ref> — [[Pokiston|pokistonlik]] inson huquqlari faoli, butun dunyo boʻylab ayollar uchun taʼlim olish imkoniyatini himoya qiladi. Oʻz faoliyati uchun u 2012-yilda " Tehrik-e Tolibon Pokiston " terrorchilik harakati jangarilari tomonidan ogʻir yaralangan. [[Tinchlik boʻyicha Nobel mukofoti|Tinchlik uchun Nobel mukofoti laureati]] (2014). == Blog == 2009-yil boshida, 11-yoshida, Yusufzay [[BBC]] uchun yozgan [[Blog|blogi]] orqali dunyoga tanilgan. Blogda u Tolibon rejimi ostidagi hayoti, ularning Svat vodiysini nazorat ostiga olishga urinishlari va qizlar uchun taʼlimni rivojlantirish borasidagi fikrlari haqida keng gapirib bergan. 2009-yil oxirida Pokiston harbiylari jangarilarga qarshi keng koʻlamli hujum boshlagan, bu esa Tolibonni Svat vodiysidan haydab chiqarishga olib kelgan. Malala Yusufzay eʼlon qilgan voqealar jarayoniga bagʻishlangan blogida har yili boʻlib oʻtadigan Pokiston yoshlar tinchlik mukofoti tanlovida birinchi oʻrinni egallagan. 2012-yilda u Svatdagi Xalqaro marksistik tendentsiya tomonidan tashkil etilgan yozgi maktabda qatnashgan<ref>''[[Вудс, Алан|Alan Woods]]''. [http://www.marxist.com/imt-sympathiser-shot-in-swat.htm IMT sympathiser shot in Swat — Barbarism must not prevail!]</ref>. == Suiqasd qilinishi == [[2012]]-[[9-oktabr|yil 9-oktabrda]] Malala Yusufzay maktabdan uyga maktab avtobusida qaytayotganida avtobusni niqobli, qurolli shaxslar toʻxtatgan. Jangarilardan biri avtobusga chiqib, bolalardan qaysi biri Malala ekanligini soʻray boshlagan. Uning shaxsi aniqlangach, bir tolib qizga oʻq otgan. Oʻq Malalaning boshidan, boʻynidan yelkasidan toʻgʻridan toʻgʻri oʻtib, Malalaning orqasida oʻtirgan ikki qiz ham natijada oʻqdan jarohatlangan. Malala ogʻir ahvolda [[Peshovar]] shahridagi harbiy gospitalga yetkazilgan. Qiz komaga tushgan, uning tirik qolish ehtimoli juda kam edi. Pokistondagi 50 nafar islomiy ulamolar guruhi uni oʻldirmoqchi boʻlganlarga qarshi [[fatvo]] chiqargan. [[Fayl:Malala_Yousafzai_Oval_Office_11_Oct_2013.jpg|thumb| AQSh prezidenti Barack Obama va birinchi xonim Michelle Obama Oq uyda Malala Yusufzay bilan uchrashdi, 2013-yil]] Malalaning ahvoli barqarorlashganida, Pokiston hukumati uning [[Birlashgan Qirollik|Buyuk Britaniyaga]] uchib ketishini tashkil qilgan. Qiz [[Birmingem|Birmingemdagi]] shifoxonada davolanishni boshlagan . Uning otasi qizi Buyuk Britaniyadagi reabilitatsiya kursidan soʻng Pokistonga qaytishi haqida bayonot bergan<ref>[http://www.aljazeera.com/news/europe/2012/10/20121025183022333570.html Malala to return to Pakistan despite threats — Europe — Al Jazeera English]</ref>. 2012-yil 16-oktabrda Pokiston ichki ishlar vaziri Rahmon Malik Malalani „Tolibonning ayollar taʼlimiga nisbatan zolim pozitsiyasiga qarshi ochiq gapirgani uchun“<ref>{{veb manbasi|url=https://tribune.com.pk/story/452289/rehman-malik-announces-sitara-e-shujaat-for-malala/|sarlavha=Rehman Malik announces Sitara-e-Shujaat for Malala|nashriyot={{нп5|The Express Tribune|The Express Tribune|en|The Express Tribune}}|sana=16-oktabrya 2012|kirish sanasi=17-avgusta 2017}}</ref> Jasurlik Yulduzi Ordeni bilan taqdirlanganini eʼlon qildi. Orden 2013-yil 24-mart kuni [[London|Londondagi]] tantanali qabulda Buyuk Britaniyadagi Pokiston oliy komissari Sayid Ibni Abbos<ref>{{veb manbasi|url=http://www.phclondon.org/infodiv/pressreleases/20150325_pakistan_day_reception_in_london.aspx|sarlavha=Pakistan Day reception in London. High Commissioner conferred Sitara-i-Shujaat on Malala Yousafzai on behalf of the President of Pakistan|nashriyot=[[Высшая комиссия Пакистана (Лондон)|Высшая комиссия Пакистана]]|sana=24 марта 2013|kirish sanasi=17 августа 2017}}</ref> tomonidan shaxsan taqdim etildi. Malala kasalxonadan [[2013]] [[4-yanvar|-yilning 4-yanvarida]] chiqdi<ref>{{veb manbasi|url=http://tribune.com.pk/story/488930/road-to-recovery-malala-to-undergo-skull-surgery/|sarlavha=Malala discharged from hospital – The Express Tribune|kirish sanasi=2013-01-05|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130106041720/http://tribune.com.pk/story/488930/road-to-recovery-malala-to-undergo-skull-surgery/|arxivsana=2013-01-06}}</ref>. == Qoʻshimcha biografiya == 2013-yilning 12-iyulida, Malala 16 yoshga toʻlgan kunida BMTning Nyu-Yorkdagi bosh qarorgohida chiqish qildi. [[Fayl:Remise_du_Prix_Sakharov_à_Malala_Yousafzai_Strasbourg_20_novembre_2013_01.jpg|thumb| Malala BMTning Nyu-Yorkdagi shtab-kvartirasida nutq soʻzlamoqda, 2013-yil]] 2013-yil 8-oktabrda Buyuk Britaniyadagi Weidenfield & Nicolson va AQSHdagi Little,Brown and Company nashriyotida ingliz jurnalisti Christina Lamb bilan hammualliflikdagi Malalaning " ''Men Malalaman: Taʼlim uchun kurashgan va Tolibon tomonidan otib tashlangan qizning hikoyasi'' " nomli avtobiografiyasi chop etildi<span class="noprint" style="font-style:normal; font-weight:normal;"><span style="display:inline-block; font-size:80%; position:relative;"><span style="font-size:117.6%; margin-left:-0.43em; position:relative; top:0.28em;"><small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">)</small></span></span></span>. Shu kuni kitobning chiqarilishini sharhlar ekan, Tolibon vakili Shahidulloh Shahid Pokistonning ''The Daily Nation'' gazetasiga bergan intervyusida shunday dedi: „Agar bizda yana bir imkoniyat boʻlsa, biz uni albatta oʻldiramiz. Islom ayollarni oʻldirishni taqiqlaydi, ammo dinimizga qarshi urushda kofirlarni qoʻllab-quvvatlayotganlar uchun bu taqiq istisno boʻlishi mumkin“<ref name="kk">[http://russian.rt.com/article/16507 Pakistanskie talibi vnov poobeщali ubit devochku-blogera]</ref> Kitob 2014-yilda toʻrtta hind tiliga tarjima qilingan: [[Kannada tili|kannada]], [[malayalam]], maratxi, [[Tamil tili|tamil]]<ref>{{veb manbasi|url=http://www.thehindu.com/todays-paper/malalas-memoir-in-kannada/article6502413.ece|sarlavha=Malala’s memoir in Kannada|muallif=K.V. Aditya Bharadwaj|sana=2014-10-15|nashriyot=[[The Hindu]]|kirish sanasi=2015-09-06|til=en}}</ref>. 2015 — yilda rus tilida „ Men Malalaman. Butun dunyoni larzaga keltirgan jasoratlikning noyob hikoyasi“ " Azbuka-Attikus " nashriyotida chop etilgan.Neela Vaswani tomonidan rivoyat qilingan audiokitobi uchun2015-yilda „Bolalar uchun eng yaxshi albom“ "Grammy "mukofotiga sazovor boʻldi<ref>{{veb manbasi|url=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/english/music/news/Indias-Ricky-Kej-Neela-Vaswani-grab-Grammys/articleshow/46170703.cms|sarlavha=India's Ricky Kej, Neela Vaswani grab Grammys|sana=2015-02-09|nashriyot=[[The Times of India]]|kirish sanasi=2015-09-06|til=en}}</ref>. 2013-yilda u Anna Politkovskaya mukofoti<ref>{{veb manbasi|url=http://www.rawinwar.org/press-release-2013-anna-politkovskaya-award/|sarlavha=Malala Yousafzai|nashriyot=[[Премия имени Анны Политковской]]|sana=|kirish sanasi=27 августа 2017}}</ref> va Saxarov mukofoti<ref>{{veb manbasi|url=http://www.europarl.europa.eu/intcoop/sakharov/laureates/malala_en.html|sarlavha=Malala Yousafzai receives 2013 Sakharov Prize for Freedom of Thought|nashriyot=[[Европейский парламент]]|sana=|kirish sanasi=27 августа 2017}}</ref> ni oldi. 2014-yilda u Kailash Satyarthi bilan birgalikda "bolalar va yoshlar zulmiga qarshi hamda bolalarning taʼlim olish huquqi uchun kurash " [[Tinchlik boʻyicha Nobel mukofoti|Nobel Tinchlik mukofotiga sazovor boʻldi]]<ref>{{veb manbasi|url=https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/2014/yousafzai-facts.html|sarlavha=Malala Yousafzai|nashriyot=[[Нобелевский комитет]]|sana=|kirish sanasi=27 августа 2017}}</ref>. 17 yoshida tarixidagi eng yosh Nobel mukofoti sovrindori boʻldi<ref>{{veb manbasi|url=https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/lists/age.html|sarlavha=Nobel Laureates by Age|nashriyot=[[Нобелевский комитет]]|sana=|kirish sanasi=27 августа 2017}}</ref>. 2015-yil 12-iyulda Malala [[Suriya|Suriyadan]] kelgan qochqin qizlar uchun [[Livan|Livanda]] maktab ochdi<ref name="ntdtv">{{veb manbasi|url=http://ntdtv.ru/novosti-azii/yunaya-pravozashchitnitsa-otkryla-shkolu-v-livane|sarlavha=Юная правозащитница открыла школу в Ливане|sana=13 июля 2015|nashriyot=New Tang Dynasty Television|til=ru|kirish sanasi=2015-07-13}}</ref>. 2014-yilda u Konstitutsiya milliy markazi tomonidan Filadelfiya Ozodlik medali bilan taqdirlangan<ref>{{veb manbasi|url=https://constitutioncenter.org/liberty-medal/recipients/malala-yousafzai|sarlavha=Malala Yousafzai|nashriyot=[[Национальный центр конституции]]|sana=|kirish sanasi=27 августа 2017}}</ref><ref>{{veb manbasi|url=https://constitutioncenter.org/blog/malala-yousafzai-receives-liberty-medal-in-philadelphia|sarlavha=Malala Yousafzai receives Liberty Medal in Philadelphia|nashriyot=[[Национальный центр конституции]]|sana=21 октября 2014|kirish sanasi=27 августа 2017}}</ref>. Malala Yusufzayning amerikalik yosh jurnalist va yozuvchi Hilde Lisyak bilan boʻlgan intervyusida qizlarning bepul va sifatli taʼlim olish uchun kurashi haqida soʻz bordi<ref>{{Статья|title=«Я работаю на людей, а не на полицию». Известной журналистке угрожают тюрьмой и советуют уйти по-хорошему. Ей 12 лет|url=https://lenta.ru/articles/2019/02/27/hilde_lysiak/}}</ref>. == Taʼlim == 2013-yilning martidan 2017-yilning iyuligacha Yusufzay Birmingemdagi Edgbaston qizlar oʻrta maktabida oʻqigan. 2015-yil avgust oyida u maktab yakuniy imtihonlari uchun Britaniya {{Tarjima qilinmagan 5|GCSE||en|GCSE}} imtihon tizimida 6 ta yuqori A * bahosini (5+) va 4ta A (5) bahosini<ref>{{veb manbasi|til=en|url=http://www.theguardian.com/uk-news/2015/aug/21/malala-yousafzai-gcse-education-a-grades|sarlavha=Malala Yousafzai celebrates string of A* grades at GCSE|ish=the Guardian|sana=2015-08-21|kirish sanasi=2021-02-05}}</ref> oldi. U geografiya, tarix, matematika va diniy fanlarni oʻrgangan. Shuningdek, Durham universiteti, Uorvik universiteti va London iqtisodiyot va siyosat fanlari maktabiga hujjat topshirdi, Yusufzay 2016-yil dekabr oyida [[Oxford|Oksforddagi]] Ledi Margaret Xoll kollejida suhbatdan oʻtdi va agar kamida uchta yuqori darajadagi murakkablikdagi imtihonlarda oʻrta maktab kursi uchun aʼlo „A“ baholarini olsa, kirish taklifini qoʻlga kirishini aytishdi. U ushbu imtihonlardan toʻrttasini topshirdi va 2017-yil avgust oyida falsafa, siyosat va iqtisod fanlarini oʻrganish boʻyicha oʻqishga qabul qilindi<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Hill |first=Amelia |date=2017-08-17 |title=Schoolgirl campaigner Malala Yousafzai wins Oxford university place |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/world/2017/aug/17/schoolgirl-campaigner-malala-yousafzai-wins-oxford-university-place |access-date=2021-02-05 |id=0261-3077}}</ref>. 2020-yil iyun oyida u Oksford diplomini oldi<ref>{{yangiliklar manbasi |date=2020-06-19 |title=Malala Yousafzai completes Oxford University exams |work=BBC News |url=https://www.bbc.com/news/uk-england-oxfordshire-53107764 |access-date=2021-02-05}}</ref>. == Manbalar == {{Manbalar|подробно}} == Havolalar == * [https://www.youtube.com/watch?&v=QRh_30C8l6Y Malala Yusufzayning BMTdagi nutqi videosi] * [http://top-antropos.com/history/21-century/item/629-malala-yousafzai Malala Yusufzayning tarjimai holi va foto galereyasi] * [http://thelede.blogs.nytimes.com/2012/10/11/pakistani-girl-airlifted-to-military-hospital/?hp Pokistonlik qiz samolyot bilan harbiy gospitalga yetkazildi]{{En icon}} <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">)</small> * [http://worldnews.nbcnews.com/_news/2012/10/10/14332088-pakistani-teen-blogger-shot-by-taliban-critical-after-surgery?lite Pokistonlik oʻsmir blogger Tolibon tomonidan operatsiyadan keyin „tanqidiy“ otib oʻldirilgan]{{En icon}} <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">)</small> * {{veb manbasi|url=http://rusrep.ru/article/2013/10/11/malala|sarlavha=Фото дня: Малала из Мингора|sana=2013-10-11|ish=Общество|nashriyot=[[Русский репортёр]]|kirish sanasi=2013-10-11}} * [http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/2014/yousafzai-facts.html Nobel qoʻmitasi veb-saytida maʼlumot]{{En icon}} <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">)</small> [[Turkum:Kishilar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1997-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:12-iyulda tugʻilganlar]] {{Tinchlik boʻyicha Nobel mukofoti laureatlari}} {{DEFAULTSORT:Yusufzoy, Malala}} 3g63iloz8t93ptp73ejysnywipsvl0r Donnie Yen 0 739206 2816604 2709244 2022-08-29T04:00:25Z InternetArchiveBot 58913 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9 wikitext text/x-wiki {{Aktyor bilgiqutisi |nomi= '''Donnie Yen''' <br/> '''甄子丹''' |tasvir=Donnie Yen Formal.jpeg |asl_ismi= Donnie Yen Ji-dan |tavalludsanaa= {{tugʻilgan sanasi va yoshi|df=yes|1963|07|27}} |tavalludjoyi= [[Guanchjou]], Guangdong, {{Xitoy bayrogʻi}}[[Xitoy]] |kasbi= * aktyor * film rejissori * produser * film direktori * xoreograf |filmlar= „Rogue One: A Star Wars Story“ <br /> „XXX: Return of Xander Cage“ <br /> „Mulan“ <br /> „Ip Man“ |Janr= jangari va fantastika |faoliyat_yillari= 1981-hozirgacha |turmush oʻrtogʻi= Leung Zing-ci ​(1993-1994)​ <br /> Cissy Wang ​(2003 —) |children= 3 |qarindoshlari= * ''Klyster Yen'' (otasi) * ''Bow-sim Mark'' (onasi) * ''Chris Yen'' (singlisi) |sayt= [https://www.donnieyen.asia donnieyen.asia] }} '''Donnie Yen Ji-dan''' — ([[xitoy]]cha: 甄子丹; pinyin: ''Zhēn Zǐdān''; 1963-yil 27-iyulda tugʻilgan) — [[gonkong]]lik aktyor, jang sanʼati ustasi, rejissor, produser, aktyorlik rejissori va xoreograf.<ref name="nytimes1">{{veb manbasi|url=https://www.nytimes.com/2011/01/23/movies/23ipman.html|sarlavha=Enter the Teacher to the Dragon of Martial Arts Films|familiya=Lim|ism=Dennis|sana=23-yanvar 2011-yil|work=The New York Times|kirish sanasi=17-dekabr 2011-yil}}</ref><ref name="Kung Fu Magazine">{{veb manbasi|url=http://www.kungfumagazine.com/magazine/article.php?article=120|sarlavha=Donnie Yen: The Evolution of an American Martial Artist|familiya=Berwick|ism=Stephan|sana=23-dekabr 2000-yil|work=Kung Fu Magazine|kirish sanasi=11-may 2015-yil}}</ref> Yen [[Gonkong]]ning eng yaxshi jangovar yulduzlaridan biridir.<ref>Sonia Kolesnikov-Jessop, August 19, 2009 [https://www.nytimes.com/2009/08/20/arts/20iht-donnie.html „An Action Star Moves to the Lead“]. Retrieved 13 October 2009, Nytimes.com</ref> Yen 2000-yillarning boshidan beri oʻzining koʻplab filmlarida MMA xoreografiyasini yaratib, aralash yakkakurash sanʼatini (MMA) Osiyo kinosiga olib kirgani uchun keng eʼtirof etiladi. Birinchi [[xitoy]]lik UFC chempioni '''Zhang Weili'''ning aytishicha, Yen filmlari uni MMA bilan tanishtirgan. Yenning bir qator jang sanʼatlari boʻyicha mahorati bor, Tai Chi, boks, kikboksing, Jeet Kune Do, Hapkido, aralash yakkakurashlar, taekvondo, karate, Muay Thai, kurash, braziliya jiu-jitsusi, Hung Ga, Sanda, Dzyudo, Wing Chun va Ushu. 2000-yillarning boshlarida [[Osiyo]]dagi eng mashhur kino yulduzlaridan biri boʻlgan Yen doimo Osiyodagi eng koʻp maosh oluvchi aktyorlardan biri hisoblanadi.<ref>{{veb manbasi |url=http://www.wu-jing.org/happenings/archives/748-Donnie-Yen-Crossing-Path-with-Cung-Le-in-More-Ways-than-One.html |sarlavha=Donnie Yen Crossing Path With Cung Le in More Ways Than One |nashriyot=Wu-Jing.ORG |kirish sanasi=17-dekabr 2011-yil |url-status=dead |arxiv-url=https://web.archive.org/web/20120127114146/http://www.wu-jing.org/happenings/archives/748-Donnie-Yen-Crossing-Path-with-Cung-Le-in-More-Ways-than-One.html |arxiv-sana=27-yanvar 2012-yil |df=dmy-all }}</ref> Yen 2013-yilda toʻrtta film va oltita reklamadan 220 million HK dollari (28,4 million AQSh dollari) ishlab topgan.<ref>{{veb manbasi|url=http://my.entertainment.yahoo.com/news/louis-koo-highest-earning-actor-2013-042900668.html|sarlavha=Louis Koo is highest earning actor of 2013|sana=25-dekabr 2013-yil|nashriyot=Yahoo! News Asia|kirish sanasi=13-mart 2014-yil}}</ref> Koʻpchilik Yenni [[Xitoy]]da ''Wing Chun''ning ommalashishiga hissa qoʻshgani uchun eʼtirof etadi.<ref>{{yangiliklar manbasi|url=http://people.com/movies/why-rogue-one-star-donnie-yen-performed-all-of-his-amazing-fight-scenes-blind/|title=Why Rogue One Star Donnie Yen Performed All of His Amazing Fight Scenes 'Blind'|last=Mike|first=Miller|date=2016-12-12|work=PEOPLE.com|access-date=2017-11-26|language=en}}</ref><ref>{{veb manbasi|url=http://www.china.org.cn/arts/2016-12/01/content_39828464.htm|sarlavha=Donnie Yen leaves hand and foot prints in Hollywood- China.org.cn|familiya=Zhang|ism=Rui|sana=1-dekabr 2016-yil|vebsayt=www.china.org.cn|kirish sanasi=2017-11-26}}</ref> U „Ip Man“ filmlari seriyasida ''Wing Chun'' grossmeysteri Ip Manni tasvirlaydi, bu film prokatda muvaffaqiyat qozongan va ''Wing Chun''ni qabul qiluvchilar sonining koʻpayishiga olib keldi, [[Xitoy]] va boshqa mamlakatlarda yuzlab yangi ''Wing Chun'' maktablari ochildi. Ip Manning toʻngʻich oʻgʻli Ip Chun hatto oilasi sanʼatini ommalashtirgani va otasining merosini eslab qolishga imkon bergani uchun Yenga minnatdor ekanini eslatib oʻtgan.<ref>{{veb manbasi|url=http://stars.zaobao.com.sg/pages9/zhenzidan100520.shtml|sarlavha=叶问之子叶准 否认和甄子丹闹不合 &#124; 联合早报Singapore|sana=20-may 2010-yil|nashriyot=Stars.zaobao.com.sg|arxiv-url=https://web.archive.org/web/20121029022022/http://stars.zaobao.com.sg/pages9/zhenzidan100520.shtml|arxiv-sana=29-oktabr 2012-yil|url-status=dead|kirish sanasi=17-dekabr 2011-yil|df=dmy-all}}</ref> Shuningdek, u „Rogue One: A Star Wars Story“ (2016) filmidagi ''Chirrut Îmwe'', „XXX“ filmidagi ''Xiang'' roli (2017) va „[[Mulan (film, 2020)|Mulan]]“ (2020) filmidagi ''Commander Tung'' rolida oʻynaganligi uchun xalqaro eʼtirofga sazovor boʻlgan. == Hayoti == Yen 1963-yil 27-iyulda [[Guanchjou]] shahrida, [[Xitoy]]da tugʻilgan. Uning onasi Bow-sim Mark fu uslubidagi Wudangquan (ichki jang sanʼatlari) va Tai Chi grossmeysteri, otasi Klyster Yen ((甄雲龍) esa gazeta muharriri edi.<ref>{{veb manbasi|sarlavha = Donnie Yen Biography (1963–)|work = Biography|nashriyot = Film Reference|url = http://www.filmreference.com/film/73/Donnie-Yen.html|kirish sanasi =2-aprel 2009-yil}}</ref> U ikki yoshga toʻlganda, oilasi [[Gonkong]]ga, keyin esa [[AQSH | Qoʻshma Shtatlar]]ga koʻchib oʻtdi va u 11 yoshida [[Boston]]ga joylashdi.<ref name="StarPulse">{{veb manbasi|url=http://www.starpulse.com/Actors/Yen,_Donnie/Biography/|sarlavha=Donnie Yen Biography|work=Biography|nashriyot=Starpulse|arxiv-url=https://web.archive.org/web/20121008062212/http://www.starpulse.com/Actors/Yen,_Donnie/Biography/|arxiv-sana=8-oktabr 2012-yil|url-status=dead|kirish sanasi=2-aprel 2009-yil|archive-date=2012-10-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20121008062212/http://www.starpulse.com/Actors/Yen,_Donnie/Biography/}}</ref> Uning singlisi Chris Yen ham jang sanʼati ustasi va aktrisa boʻlib, 2007-yilda „Jonni Taoning sarguzashtlari: Ajdaho atrofidagi tosh“ filmida suratga tushgan. Yoshligida, onasining taʼsiri ostida, Yen jang sanʼatiga qiziqish uygʻotdi va turli uslublar, jumladan, tai chi va boshqa anʼanaviy [[xitoy]] jang sanʼatlari bilan tajriba oʻtkaza boshladi. Yen toʻqqiz yoshida karate bilan shugʻullangan. Yen maktabni tashlaganidan keyin 14 yoshida ushu bilan jiddiy shugʻullanishga eʼtibor qaratdi. Uning ota-onasi uning [[Boston]] jangovar zonasida juda koʻp vaqt oʻtkazayotganidan xavotirda edilar, shuning uchun ular uni [[Pekin]] Ushu jamoasiga 4 yillik oʻquv dasturiga [[Pekin]]ga joʻnatdilar.<ref name="StarPulse" /> Yen [[AQSH | Qoʻshma Shtatlar]]ga qaytishga qaror qilganida, u [[Gonkong]]ga sayohat qildi va u yerda xoreograf Yuen Woo-ping bilan uchrashdi. Yen nihoyat oʻn olti yoshida taekvondo bilan shugʻullana boshlagan. Yen ham musiqachilar oilasidan chiqqan. Uning onasi [[Boston]]da jang sanʼati oʻqituvchisi boʻlishdan tashqari soprano, otasi esa skripkachi edi.<ref>={{veb manbasi|url=http://www.wu-jing.org/happenings/archives/754-The-Legend-of-Westernised-Chen-Zhen,-The-Piano-Virtuoso.html|sarlavha=The Legend of Westernised Chen Zhen, The Piano Virtuoso|sana=22-dekabr 2009-yil|nashriyot=WuJing.Org|arxiv-url=https://web.archive.org/web/20160405045955/http://www.wu-jing.org/happenings/archives/754-The-Legend-of-Westernised-Chen-Zhen,-The-Piano-Virtuoso.html|arxiv-sana=5-aprel 2016-yil|url-status=dead|kirish sanasi=24-avgust 2011-yil|archive-date=2019-01-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20190107004242/http://wu-jing.org/happenings/archives/754-The-Legend-of-Westernised-Chen-Zhen,-The-Piano-Virtuoso.html}}</ref> Yoshligidan ota-onasi unga cholgʻu asboblari, jumladan, pianino chalishni oʻrgatgan.<ref>{{veb manbasi|sarlavha = Donnie Yen Biography|nashriyot = DonnieYen.Net|url = http://www.donnieyen.com/biography.htm|kirish sanasi = 23-avgust 2011-yil|url-status = dead|arxiv-url = https://web.archive.org/web/20110804183650/http://www.donnieyen.com/biography.htm|arxiv-sana = 4-avgust 2011-yil|df = dmy-all}}</ref><ref>{{veb manbasi|url=http://www.cpopaccess.com/2009/12/donnie-yen-shows-off-his-moveson-piano.html|sarlavha=Donnie Yen shows off his moves...on the Piano!!|sana=23-dekabr 2009-yil|arxiv-url=https://web.archive.org/web/20161108195231/http://www.cpopaccess.com/2009/12/donnie-yen-shows-off-his-moveson-piano.html|arxiv-sana=8-noyabr 2016-yil|url-status=dead|kirish sanasi=2-aprel 2009-yil}}</ref> Shuningdek, u ''Hip-Hop'' raqsini va ''Breakdancing''ni ham biladi. == Karyerasi == === 90-yillar === [[Fayl:Donnie_Yen_in_Seoul.jpg|thumb|left | Yen [[Seul]]da]] Yenning kino sanoatiga birinchi qadami 1984-yilda suratga olingan „Drunken Tai Chi“ filmida oʻzining birinchi bosh rolini ijro etganida boʻldi. „Drunken Tai Chi“ va „Yoʻlbars qafas“ (1988) filmini suratga olgandan soʻng Yen „Bir paytlar Xitoyda II“ (1992) filmida general Nap-lan rolini oʻynadi, bu filmda oʻz qahramoni va Wong Fei-hung ([[Jet Li]]) oʻrtasidagi jang sahnasi ham bor edi. Yen 1993-yilda „Temir maymun“ filmida bosh rolni oʻynagan. Yen va Li 2002-yilda „Qahramon“ filmida yana birga paydo boʻlgan, u yerda Yen nayza (yoki qiang) jangchisi rolini oʻynagan, u nomaʼlum qilichboz Li obrazi bilan jang qilgan. Film 2003-yilgi Akademiya mukofotlari marosimida xorijiy tildagi eng yaxshi film nominatsiyasiga nomzod boʻlgan. 1995-yilda Yen ATV tomonidan ishlab chiqarilgan „Gʻazab mushti“ teleserialida Chen Zhen rolini oʻynadi, ushbu rol 1972-yilda [[Bryus Li]] Chen Zhen rolini oʻynagan xuddi shu nomdagi filmga moslashtirilgan. Yen 2010-yilda „Musht afsonasi: Chen Zhenning qaytishi“ filmida Chen Zhen rolini takrorladi. 1997-yilda Yen ''Bullet Films'' produserlik kompaniyasini ishga tushirdi va oʻzining rejissorlik debyutini<ref>{{veb manbasi|sarlavha = Stephan Berwick's "The Evolution of an American Martial Artist"|work = Martial Arts article|nashriyot = DonnieYen.com|url = http://www.donnieyen.com/ma_articles01.htm|kirish sanasi = 2-aprel 2009-yil|url-status = dead|arxiv-url = https://web.archive.org/web/20090327083351/http://www.donnieyen.com/ma_articles01.htm|arxiv-sana = 27-mart 2009-yil|df = dmy-all}}</ref> „''Boʻri afsonasi''“ (1997) va „''Ballistic Kiss''“ (1998) filmlarida qildi, unda u bosh qahramon rolini oʻynadi. 34 yoshida Yen deyarli bankrot boʻldi. Oʻzining produserlik kompaniyasi tomonidan ishlab chiqarilgan va u rejissorlik qilgan filmlar tanqidchilar tomonidan olqishlandi, ammo kassada yaxshi natija bermadi. Yen kredit olish uchun qonundan tashqarida ishlaydigan shaxslardan va uning ishlab chiqarish guruhidan qarz olishga majbur boʻldi. === 2010-yildan 2015-yilgacha === 2011-yil avgust oyida Yen oilasi bilan [[AQSH | Qoʻshma Shtatlar]]da taʼtilda boʻlganida, u produser Avi Lernerdan „Chegarasizlar 2“ filmida suratga tushish taklifini olgani haqida xabar berilgan edi.<ref>{{veb manbasi|url=http://twitchfilm.com/news/2011/08/donnie-yen-joining-the-cast-of-the-expendables-2.php|sarlavha=Donnie Yen Joining The Cast of THE EXPENDABLES 2?|familiya=Ozman|ism=Hugo|sana=21-avgust 2011-yil|nashriyot=Twitch Films|arxiv-url=https://web.archive.org/web/20120815130659/http://twitchfilm.com/news/2011/08/donnie-yen-joining-the-cast-of-the-expendables-2.php|arxiv-sana=15-avgust 2012-yil|url-status=dead|kirish sanasi=21-avgust 2011-yil}}</ref> Keyinchalik, Yen [[Gonkong]] ommaviy axborot vositalariga rolni rad etganini maʼlum qildi.<ref name="Donnie Yen rejects Expendables 2">{{veb manbasi| sarlavha = Donnie Yen rejects Expendables 2| nashriyot = 411mania| sana = 21-avgust 2011-yil| url = http://www.411mania.com/movies/news/245527/Movies-Donnie-Yen-Explains-Why-He-Passed-On-The-Expendables-2.htm| kirish sanasi = 21-avgust 2012-yil}}{{Deadlink|date=avgust 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=November 2019 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> 2011-yilda Yen boshqa janrdagi filmlarga kirishayotganini va ketma-ket ikkita komediya rolini oʻynaganini maʼlum qildi: „Hammasi yaxshi, 2011-yilning oxiri“ va „Hammasi yaxshi, 2012-yilning yaxshi yakuni“ filmlarida va avvalgi filmlarda Carina Lau bilan va ikkinchisida Sandra Ng hamkorlik qilishini aytdi. Ikkala film ham katta tanqidiy va prokat muvaffaqiyatiga erishdi va Yenning aktyor sifatida koʻp qirrali ekanligini isbotladi. Yen 2011-yilning ikkinchi yarmida „Maymunlar qiroli 3“ filmining suratga olinishidan soʻng olti oylik tanaffusga chiqdi va u oilasi bilan koʻproq vaqt oʻtkazishni va farzandlari katta boʻlganida ular bilan koʻproq birga boʻlishni xohlayotganini tushuntirdi. [[Fayl:Donnie Yen 2012.jpg|thumb|200px|Yen New York Film Festivalida 2012]] 2012-yilda Yen kino sanoatiga qaytdi va „Maxsus ID“ filmini suratga olishni boshladi, unda u asosiy bosh rolni, yashirin politsiyachi rolini oʻynadi, shuningdek, xoreograf rolini oʻynadi. 2013-yilda Donni Yen 3D formatida suratga olingan va vaqt sayohatiga bagʻishlangan „The Iceman Comet 3D“ ilmiy-fantastik jangari filmida bosh rolni oʻynashi xabar qilingan edi. Yen MMA yuqorida qayd etilgan filmlarning ikkalasida ham qoʻllanilishini tasdiqladi.<ref>{{veb manbasi|url=http://www.impactonline.co/news/1156-donnie-yen-identity-andy-on|sarlavha=Donnie Yen: Special Identity|muallif=Leeder|ism=Mike|sana=19-fevral 2013-yil|nashriyot=Impact Online|arxiv-url=https://web.archive.org/web/20150924033957/http://www.impactonline.co/news/1156-donnie-yen-identity-andy-on|arxiv-sana=24-sentabr 2015-yil|url-status=dead|kirish sanasi=17-may 2013-yil}}</ref> 2013-yil fevral oyida Weinstein kompaniyasi Crouching Tiger, Hidden Dragon davomi uchun huquqlarni sotib olganini tasdiqladi va erkak bosh rolni oʻynash uchun Yen bilan bogʻlandi. 2013-yil mart oyida [[Gonkong]] jurnallari Harvey va Bob Weinsteinning [[Gonkong]]ga Yen bilan uchrashish va uni taklifni qabul qilishga koʻndirish uchun sayohat qilgan suratlarini eʼlon qildi. Xabar qilinishicha, Yen bu rolni oʻylayotgan va shunday degan: „Birinchisi, bu yilgi dasturim juda toʻla. Ikkinchisi, birinchi film allaqachon klassik. Men bosimdan qoʻrqaman, asl filmdan oshib boʻlmaydi“.<ref>{{veb manbasi |url=http://www.donnieyen.asia/?p=881&til=en |sarlavha=Donnie Yen mulls lead role in "Crouching Tiger, Hidden Dragon" sequel |nashriyot=Donnie Yen Asia |sana=12-mart 2013-yil |kirish sanasi=15-may 2013-yil |url-status=dead |arxiv-url=https://archive.today/20130616024414/http://www.donnieyen.asia/?p=881&til=en |arxiv-sana=16-iyun 2013-yil |df=dmy-all }}</ref> 2013-yilning may oyida [[Cannes film festivali | Kann kinofestivali]]da Weinstein kompaniyasi Yen „Crouching Tiger“, „Yashirin ajdaho: Taqdir qilichi“ nomli davom filmida ''Silent Wolf'' rolini va bosh rolni ijro etishini eʼlon qildi. Uning roli Yu Shu Lien va rejissor Yuen Woo-ping edi. Film xalqaro bozorga chiqish uchun ingliz va mandarin tillarida suratga olinishi maʼlum boʻldi.<ref>{{veb manbasi|url=https://www.slashfilm.com/crouching-tiger-sequel-shooting-next-spring-michelle-yeoh-and-donnie-yen-to-star/|sarlavha='Crouching Tiger' Sequel Shooting Next Spring; Michelle Yeoh and Donnie Yen to Star|familiya=Han|ism=Angie|sana=16-may 2013-yil|work=Slash Film|nashriyot=Weinstein Company|kirish sanasi=19-may 2013-yil}}</ref> Shuningdek, „Crouching Tiger, Hidden Dragon II“ filmi matbuot anjumani chogʻida Weinstein kompaniyasi Akira Kurosawaning „Yetti samuray“ filmiga huquqlarni qoʻlga kiritgani, remeykni rejalashtirayotgani va Yen, George Clooney va Zhang Ziyi bilan filmda bosh rolni oʻynash uchun muzokaralar olib borayotgani maʼlum boʻldi.<ref>{{veb manbasi|url=https://www.deadline.com/2013/05/cannes-before-action-starts-on-crouching-tiger-2-harvey-weinstein-woos-donnie-yen-and-yuen-wo-ping-for-seven-samurai/|sarlavha=Cannes: Before Action Starts On 'Crouching Tiger 2,' Harvey Weinstein Woos Donnie Yen And Yuen Wo Ping For 'Seven Samurai'|muallif=Fleming|ism=Mike|sana=19-may 2013-yil|nashriyot=Deadline Hollywood|kirish sanasi=23-may 2013-yil}}</ref><ref>{{veb manbasi|url=http://sg.entertainment.yahoo.com/news/donnie-yen-akira-kurosawa-remake-063500195.html|sarlavha=Donnie Yen in Akira Kurosawa remake|muallif=Yahoo News Singapore|sana=22-may 2013-yil|nashriyot=Yahoo News Singapore|kirish sanasi=23-may 2013-yil}}</ref> Donnie Yen „Ip Man 3“ filmini suratga olish vaqtlaridagi ziddiyatlar tufayli taklifni rad etdi. 2015-yil mart oyining oxirida „Ip Man 3“ eʼlon qilindi. Yen oʻzining titul qahramoni, [[Bryus Li]]ning jang sanʼatlari ustozi Ip Man rolini takrorladi. Nafaqadagi bokschi va sobiq ogʻir vazn toifasi chempioni [[Mayk Tayson]] aktyorlar safiga qoʻshilishi tasdiqlandi.<ref>{{veb manbasi|url=https://www.ign.com/articles/2015/03/25/mike-tyson-cgi-bruce-lee-to-feature-in-ip-man-3|sarlavha=MIKE TYSON, CGI BRUCE LEE TO FEATURE IN IP MAN 3|muallif=Reilly|ism=Luke|sana=24-mart 2015-yil|nashriyot=IGN.com|arxiv-url=https://web.archive.org/web/20181022073416/http://www.ign.com/articles/2015/03/25/mike-tyson-cgi-bruce-lee-to-feature-in-ip-man-3|arxiv-sana=22-oktabr 2018-yil|url-status=dead|kirish sanasi=13-aprel 2015-yil}}</ref> Donnie Yen u [[Mayk Tayson]]ning ashaddiy muxlisi ekanligini, uning professional boksdagi koʻplab janglarini kuzatganini va u bilan ishlashdan hayajonlanganini eslatib oʻtdi. [[Mayk Tayson]] matbuot anjumanida Donnie Yenning ashaddiy muxlisi ekanligini va birinchi ikkita Ip Man filmini har birini uch martadan koʻproq tomosha qilganini va trilogiyaning soʻnggi qismiga taklif etilganidan sharaf ekanini aytdi.<ref>{{veb manbasi|muallif= PR News Wire | url= http://www.prnewswire.com/news-releases/mike-tyson-joins-ip-man-3-to-fight-with-donnie-yen-300080206.html |sarlavha= Mike Tyson Joins 'Ip Man 3' To Fight With Donnie Yen |nashriyot= PR News Wire |sana= 8-may 2015-yil |kirish sanasi= 10-may 2015-yil}}</ref> „Ip Man 3“ ning asosiy suratga olish ishlari 2015-yil 25-martda boshlangan va tayyor film 2015-yil dekabr oyida [[Osiyo]] va butun dunyo boʻylab 2016-yil boshida taqdim etilgan va umumiy ijobiy baholarga ega boʻlgan. === 2016-yildan 2020-yilgacha === [[Fayl:DY Training.jpeg|thumb|230px|left|Donnie Yen]] 2016-yilda Yen „Yulduzli urushlar“ antologiyasidagi „Rogue One“ filmida Zatoichiga oʻxshagan koʻr oʻtkinchi jangchi Chirrut Îmve rolini oʻynadi.[30] 2016-yil 12-fevralda Yen yaqinlashib kelayotgan „XXX: Xander Cagening qaytishi“ filmidagi Xiang rolidagi [[Jet Li]] oʻrnini egallashi tasdiqlandi. „XXX: Xander Cagening qaytishi“ filmini targʻib qilish uchun [[Paramount Pictures | Paramount]] kompaniyasi [[Xitoy]] va Osiyoning aksariyat qismlarida Donnie Yenga marketing saʼy-harakatlarini qaratdi, uni [[Vin Diesel]]dan oldin film afishalari oldiga qoʻydi va Yenning filmdagi ijrosi haqidagi kliplar va sharhlar bilan oʻrtoqlashdi. [[Xitoy]]ning mashhur Weibo ijtimoiy media saytida film namoyish qilindi.[31] Paramountning saʼy-harakatlari [[Xitoy]]da juda yaxshi ishladi. XXX oʻzining ochilish dam olish kunlarida 61,9 million dollar bilan birinchi oʻrinni egalladi[32] va atigi olti kun ichida 100 million dollarlik chegarani bosib oʻtdi va faqat Sevishganlar kunidan tushgan 22,2 million dollar bilan Xitoy ijtimoiy tarmoqlarida Donnie Yenning ijrosini maqtagan shov-shuvli sharhlardan soʻng kinotomoshabinlarni kinoga chorladi.[33][34] 2017-yil oxirida Yen aralash jang sanʼatlari haqidagi „Big Brother“ filmini suratga olishni boshladi, unda Yen noanʼanaviy usullar va qorongʻu oʻtmish bilan oʻrta maktab oʻqituvchisi rolini oʻynaydi.<ref>{{yangiliklar manbasi|url=http://cityonfire.com/donnie-yen-to-deliver-some-mma-in-kam-kar-wais-big-brother/|title=Donnie Yen to deliver MMA in Kam Kar-wai's 'Big Brother'?|last=Bona|first=JJ|date=2017-11-01|work=cityonfire.com|access-date=2017-11-27|language=en-US}}</ref> 2017-yilda „Sleeping Dogs“ video oʻyinining jonli filmga moslashuvi eʼlon qilindi, Yen bosh qahramon Wei Shen rolini oʻynadi.<ref>{{veb manbasi|last1=Busch|first1=Anita|sarlavha=Donnie Yen To Headline 'Sleeping Dogs' For Neal Moritz's Original Film|url=https://deadline.com/2017/03/donnie-yen-sleeping-dogs-neal-moritz-original-film-1201948700/|sana=2-mart 2017-yil|vebsayt=Deadline Hollywood|kirish sanasi=2-mart 2017-yil}}</ref> 2018-yil fevral oyida Yen ijtimoiy tarmoqlar orqali film ishlab chiqarishni davom ettirishini tasdiqladi.<ref>{{veb manbasi|url=https://www.eurogamer.net/articles/2018-02-05-star-wars-donnie-yen-says-sleeping-dogs-movie-in-production|sarlavha=Star Wars' Donnie Yen says Sleeping Dogs movie in production|vebsayt=Eurogamer|sana=5-fevral 2018-yil}}</ref> 2019-yilda Yen „Ip Man 4“: Finalda oxirgi marta Ip Man rolini takrorladi. Oʻsha yili „Gonkong“dagi norozilik namoyishlari paytida namoyishchilar Yen, bosh roldagi Denny Chan va produser Raymond Wongning [[Pekin]]ni qoʻllab-quvvatlaganliklarini aytib, filmni boykot qilishga chaqirishdi.<ref>{{veb manbasi|sarlavha=China Box Office: 'Rise of Skywalker' Fizzles While 'Ip Man 4' Keeps Packing Punches|sana=30-dekabr 2019-yil|url=https://variety.com/2019/f2335ilm/news/china-box-office-rise-of-skywalker-ip-man-4-1203453369/}}</ref> Shunga qaramay, film 52 million dollarlik byudjetidan uch baravar koʻproq daromad keltirdi<ref>{{yangiliklar manbasi |url=https://variety.com/2018/film/asia/hot-titles-at-busan-film-market-1202969981/ |title=Busan: Hot Titles at the Asian Film Market |last=Frater |first=Patrick |date=5-oktabr 2018-yil |work=Variety |access-date=7-oktabr 2018-yil |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181007111649/https://variety.com/2018/film/asia/hot-titles-at-busan-film-market-1202969981/ |archive-date=7-oktabr 2018-yil}}</ref><ref>{{veb manbasi |url=https://www.the-numbers.com/movie/Yip-Man-4-(Hong-Kong)#tab=summary |sarlavha=Ip Man 4: The Finale (2019) |vebsayt=The Numbers |kirish sanasi=7-yanvar 2019-yil}}</ref> va [[Malayziya]]dagi barcha davrlarning eng yuqori daromad keltirgan xitoy filmiga, shuningdek, [[Xitoy]]da uchinchi eng koʻp daromad keltiruvchi filmga aylandi.<ref>{{veb manbasi|url=https://www.thestar.com.my/lifestyle/entertainment/2020/01/09/ip-man-4-is-the-highest-grossing-chinese-film-of-all-time-in-malaysia|sarlavha='Ip Man 4' is the highest grossing Chinese film of all time in Malaysia}}</ref><ref>{{veb manbasi|url=https://www.shine.cn/news/world/2001159786/|sarlavha='Ip Man 4: The Finale' becomes third highest grossing Chinese film at North American box office in five years}}</ref> ''Zack Snyder'' ning „[[Adolat Ligasi (film) | Adolat Ligasi]]“ va „[[Akvamen (film) | Akvamen]]“ filmlarini ziddiyat tufayli uni rad etdi. Taklif etilgan rol Nuidis Vulko boʻlib, oxir-oqibat bu rol [[Willem Dafoe]]ga oʻtdi.<ref>{{veb manbasi|nashriyot=IGN.com|url = https://www.ign.com/videos/donnie-yen-was-almost-in-aquaman|sarlavha=Donnie Yen Was Almost in Aquaman|kirish sanasi =13-mart 2020-yil }}</ref> == Shaxsiy hayoti == Yen oʻzining birinchi rafiqasi va [[Gonkong]]dagi reklama boʻlimi boshligʻi Leung Zing-ci ([[xitoy]]cha: 梁靜慈) bilan 1990-yilda tanishgan. Er-xotin 1990-yilda uchrasha boshlagan. Uch yillik tanishuvdan soʻng, 1993-yil noyabrida [[AQSh]]da yashirincha turmush qurishgan. Turmush bir yildan kamroq vaqt ichida tugadi. Ularning ajrashishlari yakunlangandan so'ng, Leung ularning 1995-yilda tug'ilgan o'g'li Jeffga homilador ekanligini tushundi.<ref name=StraitsTimes>Wai Yee, Yip (16 January 2016). [http://www.straitstimes.com/lifestyle/entertainment/donnie-yens-secret-to-a-happy-marriage-listen-to-his-wife "Donnie Yen’s secret to a happy marriage – listen to his wife"]. ''The Straits Times''.</ref><ref>[http://www.jaynestars.com/news/donnie-yen-owes-nothing-to-his-first-wife/ "Donnie Yen Owes Nothing to His Ex-Wife"]. Jayne Stars. 30 November 2012.</ref> Yen 2003-yilda uch oylik tanishuvdan so'ng sobiq go'zallik malikasi ''Cissy Wang''ga turmushga chiqdi. Er-xotinning ikki farzandi bor: Jasmine va James.<ref name=StraitsTimes/> Yen MMA tashkiloti ''[[UFC | Ultimate Fighting Championship]]'' ning ashaddiy muxlisi ekanligini va deyarli barcha mavjud UFC tadbirlarini tomosha qilganini aytdi. Turli intervyularda u yelkasida takroriy jarohatlar bo'lmasa, Ultimate Fighting Championship musobaqasida qatnashishni yaxshi ko'rishini ta'kidlagan.<ref name="Donnie Yen interview on Flashpoint">{{veb manbasi| sarlavha = Donnie Yen would love to compete in UFC | nashriyot = Reddit| sana = 22-sentabr 2016-yil| url = https://www.reddit.com/r/MMA/comments/3h77fz/til_donnie_yen_is_a_big_ufc_fan_and_would_have/ | kirish sanasi =21-sentabr 2016-yil}}</ref> === Xayriya ishi === 2012-yilda Donnie Yen va uning rafiqasi Cissy Wang odamlarni xayriya ishlarida ishtirok etishga va mahalliy jamoalarga xizmat qilishga undaydigan ''Go.Asia'' onlayn xayriya platformasiga asos solgan.<ref>{{veb manbasi|url=https://www.dot.asia/donnie-yen-cissy-wang-support-asia-new-charity-online-platform/|sarlavha=Donnie Yen & Cissy Wang support Asia new charity online platform – Go.Asia (www.go.asia) to prove to the world that "Every Act Counts" {{!}} Dot.Asia|vebsayt=www.dot.asia|til=en-US|kirish sanasi=2018-02-14}}</ref> 2014-yil oktabr oyida Donnie Yen WE Day Vancouver bayramiga 20 000 nafar yoshlar oldida mehmon maʼruzachisi sifatida taklif qilindi va u yerda u oʻsib ulgʻayganligi va jang sanʼati yulduzi boʻlish uchun qanday qiyinchiliklarni yengib oʻtgani haqida gapirdi.<ref name="Donnie Yen is a Guest Speaker on We Day">{{veb manbasi| sarlavha = Donnie Yen is a Guest Speaker on We Day| nashriyot = We Day| sana = 23-oktabr 2014-yil| url = http://www.weday.com/we-day-events/we-day-cities/vancouver/| kirish sanasi = 12-may 2015-yil| arxiv-url = https://web.archive.org/web/20150315080750/http://www.weday.com/we-day-events/we-day-cities/vancouver/| arxiv-sana = 15-mart 2015-yil| url-status = dead}}</ref> 2015-yilda Yen [[Tailand]]dagi qochqinlar lagerlariga tashrif buyurib, qochqinlar uchun xayriya va sovgʻalar olib keldi.<ref>{{veb manbasi| sarlavha = Donnie Yen identified as Ip Man in refugee camps| nashriyot = Bendijin| sana = 2-mart 2015-yil| url = http://www.bendijin.net/feed/en_1227212| kirish sanasi = 12-may 2015-yil| arxiv-url = https://web.archive.org/web/20150518090033/http://www.bendijin.net/feed/en_1227212| arxiv-sana = 18-may 2015-yil| url-status = dead}}</ref> Yen, shuningdek, ''Save the Children'' xalqaro xayriya tashkilotining elchisi hisoblanadi. 2015-yil dekabr oyida Yen taniqli shaxslarga oʻz shaʼni va obroʻ-eʼtiborini himoya qilish uchun qonundan foydalanish huquqini berish maqsadida „Yenʼs Honor Protection Fund“ nomli xayriya jamgʻarmasini tashkil etdi. Yenning taʼkidlashicha, jamgʻarma „har kimga muhtoj boʻlganlarga yordam berish va yordam berishga intiladi, eng muhimi, taʼsirlangan yurak va qadr-qimmatni davolash va tiklash uchun“. Bu fond Yen Yenni tuhmat qilgan va Yen oilasiga tahdid qilish uchun internet foydalanuvchilarini yollagan Geng Weiguo ustidan sudda gʻalaba qozonganidan keyin tashkil etilgan.<ref>{{veb manbasi| sarlavha = Donnie Yen to set up Charitable Organization after vindication| nashriyot = Sina.Cn| sana = 3-dekabr 2015-yil| url = http://ent.sina.cn/star/tv/2015-12-03/detail-ifxmifzh4322607.d.html?from=wap| kirish sanasi =6-dekabr 2015-yil}}</ref> 2020-yil fevral oyida [[Xitoy]]da va butun dunyoda [[COVID-19 pandemiyasi | koronavirus pandemiyasi]] fonida Donnie Yen [[Uxan]]dagi tibbiyot xodimlariga 1 million HK dollarini xayriya qilishga kirishdi. Shuningdek, u [[Xitoy]]dagi barcha tibbiyot xodimlariga koronavirusga qarshi kurashda minnatdorchilik bildirish uchun qisqa klip tayyorladi va bagʻishladi; Klip [[Xitoy]]ning Weibo ijtimoiy tarmogʻiga yuklangan, u yerda Yen 11 milliondan ortiq obunachiga ega. Shuningdek, u oʻzi va ikki farzandi tomonidan chizilgan rasmni frontdagi tibbiyot xodimlariga sovgʻa qildi.<ref>{{veb manbasi| sarlavha = Ip Man star Donnie Yen donates HK5 million to frontline medical workers in Wuhan | nashriyot = South China Morning Post | sana = 19-Feb 2020-yil| url = https://www.scmp.com/sport/martial-arts/article/3051414/china-will-win-coronavirus-battle-ip-man-star-donnie-yen-donates|kirish sanasi = 3-mart 2019-yil}}</ref> == Mukofotlar va nominatsiyalar == {| class="wikitable sortable" |- ! Yil ! Mukofot ! Nominatsiya ! Film ! Natija |- |1993 |Gonkong Film mukofoti |Eng yaxshi ikkinchi plandagi aktyor |''Bir vaqtlar Xitoyda 2'' |{{nom}} |- |2002 |Taurus World Stunt Awards |Eng yaxshi jang |''Temir maymun'' |{{nom}} |- |2003 |Golden Horse mukofoti |Eng yaxshi jang xoreografiyasi |rowspan=2|''Egizaklar effekti'' |{{won}} |- |2004 |Gonkong Film mukofoti |Eng yaxshi jang xoreografiyasi |{{won}} |- |2006 |Gonkong Film mukofoti |Eng yaxshi jang xoreografiyasi |''SPL: Sha Po Lang'' |{{won}} |- |rowspan=3|2007 |Gonkong Film mukofoti |Eng yaxshi jang xoreografiyasi |rowspan=2|''Dragon Tiger Gate'' |{{nom}} |- |Golden Bauhinia mukofoti |Eng yaxshi jang xoreografiyasi |{{won}} |- |Golden Horse mukofoti |Eng yaxshi jang xoreografiyasi |rowspan=3|''Flash Point'' |{{won}} |- |rowspan=2|2008 |Gonkong Film mukofoti |Eng yaxshi jang xoreografiyasi |{{won}} |- |Taurus World Stunt mukofoti |Chet tilidagi eng yaxshi jangari filmi |{{won}} |- |rowspan=3|2009 |Pekin kolleji talabasi Film Festivali mukofoti |Eng yaxshi aktyor |rowspan=3|''Ip Man'' |{{won}} |- |Gonkong Film mukofoti |Eng yaxshi aktyor |{{nom}} |- |Huabiao mukofoti |Chet eldagi taniqli aktyor |{{won}} |- |2010 |Hundred Flowers mukofoti |Eng yaxshi aktyor |''Tansoqchilar va qotillar'' |{{nom}} |- |rowspan=3|2011 |Gonkong Film mukofoti |Eng yaxshi jang xoreografiyasi |''Musht afsonasi: Chen Chjenning qaytishi'' |{{nom}} |- |3-xalqaro Macau kino festivali |Eng yaxshi aktyor |''Yoʻqotilgan tansoqchi'' |{{won}} |- |Golden Horse mukofoti |Eng yaxshi jang xoreografiyasi |rowspan=2|''Ajdar'' |{{won}} |- |2012 |Gonkong Film mukofoti |Eng yaxshi jang xoreografiyasi |{{nom}} |- |rowspan=2|2014 |Gonkong Film mukofoti |Eng yaxshi jang xoreografiyasi |''Maxsus ID'' |{{nom}} |- |8-Osiyo kino mukofotlari |Osiyoning eng yaxshi aktyori |{{n/a}} |{{won}} |- |rowspan=3|2015 |Youku mukofoti |2014-yilning eng nufuzli aktyori |{{n/a}} |{{won}} |- |15-Huading mukofoti |Eng yaxshi aktyor |''Maymunlar shohi'' |{{won}} |- |Gonkong Film mukofoti |Eng yaxshi jang xoreografiyasi |''Kung-fu oʻrmoni'' |{{won}} |- |rowspan=2|2017 |rowspan=2|Foshan Film mukofoti |Eng yaxshi aktyor |{{n/a}} |{{won}} |- |Lifetime Achievement mukofoti |{{n/a}} |{{won}} |} == Manbalar == {{manbalar | 2}} == Havolalar == * {{Rasmiy sayt|http://www.donnieyen.asia}} * {{IMDb name|0947447}} dx0ha7ahlhb1g14zfv6ynw8jl96fsaj Feminizm tarixi 0 739288 2815837 2678859 2022-08-28T12:01:33Z Kwamikagami 33476 wikitext text/x-wiki [[Tasvir:File:Feminism symbol (bold).svg|thumb|Feminizm ramzi]] '''[[Feminizm]]''' ({{lang-la|femina}}-[[ayol]]) — jamiyatning barcha sohalarida [[ayollar huquqlari]] harakatini tushuntiruvchi atama boʻlib, uning maqsadi ayollarga nisbatan kamsitishni bartaraf etishdir. Ushbu harakat [[XVIII asr|XVIII asrda]] klassik liberalizm toʻlqinida paydo boʻlgan, ammo [[1960-lar|1960-yillarning]] oxiridan boshlab faollashgan. Nazariy asoslarga asoslanib, [[Erkak|erkaklar]] statusiga teng boʻlmagan ayollarning quyi va ijtimoiy mavqeini, va ayollarning ozodlik gʻoyasini, qoʻllab-quvvatlaydiganlarga Feministlar deyiladi. Ular mavjud ijtimoiy munosabatlarni tanqid qilib, gender tengsizligini tahlil qilish orqali ayollarning huquq va manfaatlarini himoya qilishga urgʻu beradi<ref name="автоссылка1">{{veb manbasi|url=http://www.gender.cawater-info.net/knowledge_base/rubricator/feminism.htm|sarlavha=История и теория феминизма|nashriyot=www.gender.cawater-info.net|kirish sanasi=2017-10-02}}</ref>. == Feminizm tugʻilishidan oldingi davr == [[Fayl:Reynold'_Study_for_a_portrait.jpg|thumb|Joshua Reynolds. Yosh ayolning portreti, tax.1760-1765-yillar. Sanʼat tarixi muzeyi, [[Vena (shahar)|Vena]]]] Burjua munosabatlarining paydo boʻlishi oqibatida feodal jamiyatning qulashi paytida feministik gʻoyalarning tarqalishi uchun shart-sharoitlar paydo boʻldi va ayollarni ish bilan taʼminlash, ularni ish egalariga aylantirish davri boshlandi. Italiyalik Izotta Nogarolla, Laura Chereta, Kristina Piza yozuvchilarning paydo boʻlishini feministik gʻoyalarning tarqalishi bilan bogʻlaydigan nuqtai nazar mavjud. Shuningdek bu nazariya, Angliyada ayollar huquqlarining birinchi himoyachilari deb ataladigan Afra Benn va [[Angliya|Meri Estelning]] faoliyatini ham oʻz ichiga oladi. Ular ayolni erkak kabi erkin va toʻlaqonli deb hisoblash huquqini himoya qildilar. Shuningdek, fransuz yozuvchisi Fransua Pullen de La Barr oʻzining „Ikkala jinsning tengligi toʻgʻrisida“ (''de l'égalité des deux sexes, discours physique et moral où l’on voit l’importance de se défaire des préjugez'', 1673) nomli maqolasida ayollarning tengsizligi „tabiat qoidalari“ emas, bu ularning qoʻpol erkak kuchlariga boʻysunishining natijasi haqida yozgan<ref name=":03"<ref>[http://www.krugosvet.ru/enc/istoriya/FEMINIZM.html|title=Феминизм]</ref>. == Feminizmning tugʻilishi == [[XVIII asr|XVIII asrning]] boshi — gender tengligi gʻoyasidan voz kechish davri; bu davrda ayniqsa ayollarning „zaifligi“ („zaif jins“) ni kultivatsiya qilish gʻoyasi mashhur boʻldi. Ammo [[XVIII asr|XVIII asrning]] oʻrtalariga kelib, fransuz maʼrifatchilari feministik gʻoyalarni qayta tiklashga hissa qoʻshdilar: [[Voltaire|Volter]] ayol ulushlarining adolatsizligi haqida yozgan; Montesquieu ayollar jamoat hayotida ishtirok etishi kerak degan; [[Gelvesiy Klod Adrian|Helvetius]] fuqarolik „ayollarning uquvsizligi uning nuqsonli va notoʻgʻri tarbiyalanganining natijasidir“, deb taʼkidladi. [[XVIII asr]] davomida Yevropa mamlakatlarining ayollari jamiyatda faol ishtirok eta boshladilar. Koʻp sonli ayollar iqtisodiy mustaqillikka ega boʻlishdi; jamiyat xonimlari siyosatga aralashishga harakat qilishdi. Ayollar hayotidagi fuqarolik huquqlarini tan olinishini soʻrashdi: taʼlim, mehnat, oila va jamiyatdagi hurmat<ref>{{veb manbasi|url=http://menalmanah.narod.ru/histfm.html|sarlavha=История феминизма|nashriyot=menalmanah.narod.ru|kirish sanasi=2017-10-02}}</ref>. [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQShda]] birinchi amerikalik feminist Abigail Smith Adams hisoblanadi. U mashhur iboralari orqali tarixga kiritildi:{{Quote|Bizning qiziqishlarimizga qaramagan hukumatga va bizning ishtirokimissiz qabul qiligan hokimiyatning qonunlariga boʻysunmaymiz}}<ref>[http://www.krugosvet.ru/enc/istoriya/FEMINIZM.html|title=Феминизм]</ref>". Ayollar vatanparvarlik jamiyati tashkil etilganida 1812- yil Rossiyada feminizmning rivojlanishi boshlandi. Birozdan keyin uning ishtirokchilarini „dekabristlarning xotinlari“ deb atashdi. Keyinchalik faol rus ayollari xayriya va taʼlim xarakteridagi bir qator jamoat tashkilotlarini tuzdilar<ref>{{veb manbasi|url=https://imho.red/social/sut-feminizma/|sarlavha=Суть феминизма, и что мы еще о нем не знаем|ish=RED|kirish sanasi=2021-03-22}}</ref>. == Feminizmning „birinchi toʻlqini“ == [[XIX asr|XIX asrning]] ikkinchi choragida turli mamlakatlardagi feministlarning talablari yagona ijtimoiy kompaniya va aktsiyalarga aylandi. Dastlab, ayollarning oliy maʼlumotga ega boʻlishi, undan keyin qonunchilik islohotlari va ayollarning ovoz berish huquqlari qonunchilik islohotlarini taʼminlash vositasi sifatida ustuvor masala boʻldi. [[1848|1848-yil]] [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQShda]], Seneka Falls shahrida ([[New York (shahar)|Nyu-York]]) Qullikka qarshi harakat ishtirokchilari (68 ayol va 32 erkak) ayollarning ''pozitsiyalari va qarorlari deklaratsiyasini'' imzoladilar. Deklaratsiya Amerika va jahon feminizmi tarixida burilish nuqtasi boʻldi<ref>{{veb manbasi|url=https://www.feminisnts.info/2641-%D1%84%D0%B5%D0%BC%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%BC-%D0%B8%D0%BB%D0%B8-%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F-%D0%B1%D0%BE%D1%80%D1%8C%D0%B1%D1%8B-%D0%B6%D0%B5%D0%BD%D1%89%D0%B8%D0%BD-%D0%B7%D0%B0.html|sarlavha=Феминизм или история борьбы женщин за права человекаFeminisn'ts {{!}} Feminisnʼts|nashriyot=www.feminisnts.info|til=ru|kirish sanasi=2017-10-02}}</ref>. === Suffragizm === [[XIX asr|XIX asrning]] oʻrtalaridan boshlab, oʻqimishli ayollar siyosiy tenglikni talab qilib, ijtimoiy hayotda faol ishtirok eta boshladilar. [[Angliya]] kurashning asosiy markazi edi, shuning uchun u ingliz tilidagi „suffragizm“ atamasidan oʻz nomini oldi, bu saylov huquqini anglatib, feminizmda siyosiy yoʻnalish tarixiga kirdi. [[1867|1867-yil]] [[Manchester|Manchesterda]] „Ayollar saylov huquqi jamiyati“ tashkil etildi va uning aʼzolari „ayol sufragistlar jurnali“ni nashr etishni boshladilar. 1868-yilda bu jamiyat yil davomida 5000 dan ortiq aʼzolarni birlashtirgan Suffragistlar jamiyatlari milliy federatsiyasiga (NFSO) aylantirildi. NFSO [[Uels (hudud)|Uels]], [[Irlandiya]] va [[Shotlandiya|Shotlandiyada]] suffragizm gʻoyalarini tarqatishga harakat qildi. [[1893|1893-yil]] [[Yangi Zelandiya|Yangi Zelandiyada]] ayollar faol saylov huquqiga ega boʻlishdi (saylanishidan mustasno), [[1902|1902-yil]] [[Avstraliya|Avstraliyada]] esa ayollar ham aktiv ham passiv saylov huquqlariga ega boʻlishdi. Biroq, [[Angliya|Angliyada]] nafaqat mahalliy, balki parlament saylovlarida ham ayollarning ishtirok etish huquqi toʻgʻrisidagi qonunni qabul qilish kechiktirildi. Ingliz ayollari [[1918|1918-yilda]] cheklangan (faqat turmush qurgan ayollar uchun) va [[1928|1928-yilda toʻliq ovoz berish huquqiga ega boʻlishdi.]] [[XX asr|XX asrning]] 20-yillarida feminizmning birinchi toʻlqini [[Yevropa]] va [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQShda]] saylov huquqi bilan bir qatorda, ayollarga universitetlarda oʻqish va uydan tashqarida ishlashga ruxsat beruvchi qonunlarni qabul qilib oʻz vazifalarini toʻlaqonli bajarilgan deb hisobladi va ayol tashkilotlari faoliyati sezilarli darajada pasaydi<ref>{{veb manbasi|url=http://www.krugosvet.ru/enc/gumanitarnye_nauki/sociologiya/GENDERNIE_ISSLEDOVANIYA.html|sarlavha=ГЕНДЕРНЫЕ ИССЛЕДОВАНИЯ {{!}} Ensiklopediya Krugosvet|nashriyot=www.krugosvet.ru|til=ru|kirish sanasi=2017-10-02}}</ref>. == Feminizmning „ikkinchi toʻlqini“ == [[Fayl:Simone_de_Beauvoir2.png|thumb|318x318px|[[Simone de Beauvoir|Simone De Beauvoir]]]] Garchi [[Simone de Beauvoir|Simone De Beauvoir]] oʻzini feminist deb hioblamasada feminizmning „ikkinchi toʻlqini“ asoschisi edi. Ammo aynan u jinsiy mehnat taqsimotining tabiiyligi haqidagi aqidani sochdi, u „madaniy“ (erkak) bilan „tabiiy“ (ayol) ni oʻzaro bogʻliqligini yaratgan. [[XX asr|XX asrning]] 60-yillari boshlarida ayollikning ijtimoiy oʻz-oʻzini anglash tushunchasining uygʻonishi feminizmning „ikkinchi toʻlqini“ paydo boʻlishiga olib keldi<ref>[http://www.gender.cawater-info.net/knowledge_base/rubricator/feminism.htm История и теория феминизма]</ref>. Feminizm quyidagi omillar bilan ajralib turadi: * geografiya-Amerika, Evropa, postsovet va post-sotsialistik * etnik — „oq“, „qora“ va „rangli“feminizm * diniy — xristian, Islomni shakllantirish * harakatlar usullari va yoʻnalishi boʻyicha-[[ekofeminizm]], patsifist, separatist * mafkuraga koʻra-Liberal, sotsialistik va marksistik, radikal * falsafa va psixologiya sohalariga mansubligi boʻyicha-modernist, ijtimoiy qurilish kontseptsiyasiga asoslangan; postmodernizm, psixoanalitik<ref>[http://www.krugosvet.ru/enc/istoriya/FEMINIZM.html|title=Феминизм]</ref> == Liberal feminizm == [[Fayl:Betty_Friedan_1960.jpg|left|thumb|263x263px|Betty Friedan]] Liberal feminizmning tugʻilishi kelib chiqishi amerikalik yahudiy boʻlgan — Betty Friedanning ''Ayollik tasavvufi'' ([[1963]]) kitobi bilan bogʻliqdir. Koʻp oʻtmay. [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQShda]] Ikkala jins ham oʻz-oʻzini anglashda teng imkoniyatlar yaratilishi uchun kurashni eʼlon qilgan, 300 mingdan ortiq aʼzolarni birlashtirgan Ayollar milliy tashkiloti paydo boʻldi. Yangi tashkilot oʻzining asosiy vazifasi sifatida iqtisodiy faoliyatning barcha sohalarida gender kamsitilishini qonuniy taqiqlashni qabul qilishni koʻrib chiqdi. [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQSh]] gender siyosatini isloh qilish urushdan keyingi Amerikadagi ayollar huquqlari holatini oʻrganish uchun ayollar statusi boʻyicha komissiya tuzgan Prezident J.Kennedi tomonidan [[1961|1961- yil]]da boshlangan.[[1970|Garvardda]] [[Harvard universiteti|1970-yil]] gumanitar va tabiiy fakultetlarning 483 oʻqituvchisi orasida bitta ham ayol yoʻq edi. 1960-yillarning oxirlari [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQShning]] nufuzli universitetlarida, oliy tibbiyot va biznes maktablarida ayol talabalar 5-8 % ni tashkil etardi<ref>{{veb manbasi|url=http://feminism.pro/o-feminizme/liberal-nyi-feminizm.html|sarlavha=Либеральный феминизм - О феминизме|muallif=Administrator|nashriyot=feminism.pro|til=ru|kirish sanasi=2017-10-02}}</ref>. == Radikal feminizm == Radikal feminizm [[XX asr|XX asrda]] shakllangan va hozirda feminizmdagi eng yorqin yoʻnalishni anglatadi. Radikal feministlar uchun birinchi navbatda davlat — ayollarning seksualliligini nazorat qilish vositasi, erkaklar — ayollarning seksualligini ularning ehtiyojlari va istaklariga doimiy ravishda xizmat qilishga majburlaydigan ijtimoiy guruhdir. Radikal feminizm ayol tanasi va seksualligi patriarxiyada ishlatilganligini koʻrsatib, ilgari taqiqlangan mavzularda — jinsiy zoʻravonlik va uy ichidagi zoʻravonlik haqidagi mavzularni omma ichidagi muhokamalarga olib kirdi<ref>{{yangiliklar manbasi |date=2017-04-12 |title=Радикальный феминизм: как довести политическое движение до абсурда? — Моноклер |language=ru |work=Моноклер |url=https://monocler.ru/radikalnyiy-feminizm/ |access-date=2017-10-02}}</ref>. == Feminizmning „uchinchi toʻlqini“ == Feminizmning „uchinchi toʻlqini“ning koʻtarilishi [[XX asr]] 90-yillar boshlarida [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQShda]] boshlangan. Uchinchi toʻlqin feminizmi, ikkinchi toʻlqinning ayollik va ayol tajribasini aniqlashda essentializmdan foydalanishni, oʻrta sinf oq ayollarning tajribasiga haddan tashqari koʻp eʼtibor berish mohiyatini tanqid qiladi. Ushbu toʻlqinning feministlari mikropolitikaga katta eʼtibor berishadi va asosan post-tuzilmaviy gender va seksuallik tushunchalariga tayanadilar<ref>{{veb manbasi|url=https://www.feminisnts.info/5079-%D0%BF%D0%BE%D1%87%D0%B5%D0%BC%D1%83-%D0%BD%D0%B5-%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%B8%D1%82-%D0%BF%D1%83%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8C-%D1%81%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B8%D0%B7%D0%BC-%D1%81-%D0%B4%D0%B8%D1%81%D0%BA%D1%80.html|sarlavha=Почему не стоит путать сексизм с дискриминацией {{!}} Feminisnʼts|nashriyot=www.feminisnts.info|til=ru|kirish sanasi=2017-10-02}}</ref>. == Shuningdek qarang == * [[Feminizm]] * Postfeminizm * Gender tadqiqotlari * Feministik sanʼat * Antifeminizm == Manbalar == [[Turkum:Feminizm]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] ocdj1oknwrjylmarmir55uu98eou1ca 2815841 2815837 2022-08-28T12:01:47Z Kwamikagami 33476 wikitext text/x-wiki [[Tasvir:Feminism symbol (bold).svg|thumb|Feminizm ramzi]] '''[[Feminizm]]''' ({{lang-la|femina}}-[[ayol]]) — jamiyatning barcha sohalarida [[ayollar huquqlari]] harakatini tushuntiruvchi atama boʻlib, uning maqsadi ayollarga nisbatan kamsitishni bartaraf etishdir. Ushbu harakat [[XVIII asr|XVIII asrda]] klassik liberalizm toʻlqinida paydo boʻlgan, ammo [[1960-lar|1960-yillarning]] oxiridan boshlab faollashgan. Nazariy asoslarga asoslanib, [[Erkak|erkaklar]] statusiga teng boʻlmagan ayollarning quyi va ijtimoiy mavqeini, va ayollarning ozodlik gʻoyasini, qoʻllab-quvvatlaydiganlarga Feministlar deyiladi. Ular mavjud ijtimoiy munosabatlarni tanqid qilib, gender tengsizligini tahlil qilish orqali ayollarning huquq va manfaatlarini himoya qilishga urgʻu beradi<ref name="автоссылка1">{{veb manbasi|url=http://www.gender.cawater-info.net/knowledge_base/rubricator/feminism.htm|sarlavha=История и теория феминизма|nashriyot=www.gender.cawater-info.net|kirish sanasi=2017-10-02}}</ref>. == Feminizm tugʻilishidan oldingi davr == [[Fayl:Reynold'_Study_for_a_portrait.jpg|thumb|Joshua Reynolds. Yosh ayolning portreti, tax.1760-1765-yillar. Sanʼat tarixi muzeyi, [[Vena (shahar)|Vena]]]] Burjua munosabatlarining paydo boʻlishi oqibatida feodal jamiyatning qulashi paytida feministik gʻoyalarning tarqalishi uchun shart-sharoitlar paydo boʻldi va ayollarni ish bilan taʼminlash, ularni ish egalariga aylantirish davri boshlandi. Italiyalik Izotta Nogarolla, Laura Chereta, Kristina Piza yozuvchilarning paydo boʻlishini feministik gʻoyalarning tarqalishi bilan bogʻlaydigan nuqtai nazar mavjud. Shuningdek bu nazariya, Angliyada ayollar huquqlarining birinchi himoyachilari deb ataladigan Afra Benn va [[Angliya|Meri Estelning]] faoliyatini ham oʻz ichiga oladi. Ular ayolni erkak kabi erkin va toʻlaqonli deb hisoblash huquqini himoya qildilar. Shuningdek, fransuz yozuvchisi Fransua Pullen de La Barr oʻzining „Ikkala jinsning tengligi toʻgʻrisida“ (''de l'égalité des deux sexes, discours physique et moral où l’on voit l’importance de se défaire des préjugez'', 1673) nomli maqolasida ayollarning tengsizligi „tabiat qoidalari“ emas, bu ularning qoʻpol erkak kuchlariga boʻysunishining natijasi haqida yozgan<ref name=":03"<ref>[http://www.krugosvet.ru/enc/istoriya/FEMINIZM.html|title=Феминизм]</ref>. == Feminizmning tugʻilishi == [[XVIII asr|XVIII asrning]] boshi — gender tengligi gʻoyasidan voz kechish davri; bu davrda ayniqsa ayollarning „zaifligi“ („zaif jins“) ni kultivatsiya qilish gʻoyasi mashhur boʻldi. Ammo [[XVIII asr|XVIII asrning]] oʻrtalariga kelib, fransuz maʼrifatchilari feministik gʻoyalarni qayta tiklashga hissa qoʻshdilar: [[Voltaire|Volter]] ayol ulushlarining adolatsizligi haqida yozgan; Montesquieu ayollar jamoat hayotida ishtirok etishi kerak degan; [[Gelvesiy Klod Adrian|Helvetius]] fuqarolik „ayollarning uquvsizligi uning nuqsonli va notoʻgʻri tarbiyalanganining natijasidir“, deb taʼkidladi. [[XVIII asr]] davomida Yevropa mamlakatlarining ayollari jamiyatda faol ishtirok eta boshladilar. Koʻp sonli ayollar iqtisodiy mustaqillikka ega boʻlishdi; jamiyat xonimlari siyosatga aralashishga harakat qilishdi. Ayollar hayotidagi fuqarolik huquqlarini tan olinishini soʻrashdi: taʼlim, mehnat, oila va jamiyatdagi hurmat<ref>{{veb manbasi|url=http://menalmanah.narod.ru/histfm.html|sarlavha=История феминизма|nashriyot=menalmanah.narod.ru|kirish sanasi=2017-10-02}}</ref>. [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQShda]] birinchi amerikalik feminist Abigail Smith Adams hisoblanadi. U mashhur iboralari orqali tarixga kiritildi:{{Quote|Bizning qiziqishlarimizga qaramagan hukumatga va bizning ishtirokimissiz qabul qiligan hokimiyatning qonunlariga boʻysunmaymiz}}<ref>[http://www.krugosvet.ru/enc/istoriya/FEMINIZM.html|title=Феминизм]</ref>". Ayollar vatanparvarlik jamiyati tashkil etilganida 1812- yil Rossiyada feminizmning rivojlanishi boshlandi. Birozdan keyin uning ishtirokchilarini „dekabristlarning xotinlari“ deb atashdi. Keyinchalik faol rus ayollari xayriya va taʼlim xarakteridagi bir qator jamoat tashkilotlarini tuzdilar<ref>{{veb manbasi|url=https://imho.red/social/sut-feminizma/|sarlavha=Суть феминизма, и что мы еще о нем не знаем|ish=RED|kirish sanasi=2021-03-22}}</ref>. == Feminizmning „birinchi toʻlqini“ == [[XIX asr|XIX asrning]] ikkinchi choragida turli mamlakatlardagi feministlarning talablari yagona ijtimoiy kompaniya va aktsiyalarga aylandi. Dastlab, ayollarning oliy maʼlumotga ega boʻlishi, undan keyin qonunchilik islohotlari va ayollarning ovoz berish huquqlari qonunchilik islohotlarini taʼminlash vositasi sifatida ustuvor masala boʻldi. [[1848|1848-yil]] [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQShda]], Seneka Falls shahrida ([[New York (shahar)|Nyu-York]]) Qullikka qarshi harakat ishtirokchilari (68 ayol va 32 erkak) ayollarning ''pozitsiyalari va qarorlari deklaratsiyasini'' imzoladilar. Deklaratsiya Amerika va jahon feminizmi tarixida burilish nuqtasi boʻldi<ref>{{veb manbasi|url=https://www.feminisnts.info/2641-%D1%84%D0%B5%D0%BC%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%BC-%D0%B8%D0%BB%D0%B8-%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F-%D0%B1%D0%BE%D1%80%D1%8C%D0%B1%D1%8B-%D0%B6%D0%B5%D0%BD%D1%89%D0%B8%D0%BD-%D0%B7%D0%B0.html|sarlavha=Феминизм или история борьбы женщин за права человекаFeminisn'ts {{!}} Feminisnʼts|nashriyot=www.feminisnts.info|til=ru|kirish sanasi=2017-10-02}}</ref>. === Suffragizm === [[XIX asr|XIX asrning]] oʻrtalaridan boshlab, oʻqimishli ayollar siyosiy tenglikni talab qilib, ijtimoiy hayotda faol ishtirok eta boshladilar. [[Angliya]] kurashning asosiy markazi edi, shuning uchun u ingliz tilidagi „suffragizm“ atamasidan oʻz nomini oldi, bu saylov huquqini anglatib, feminizmda siyosiy yoʻnalish tarixiga kirdi. [[1867|1867-yil]] [[Manchester|Manchesterda]] „Ayollar saylov huquqi jamiyati“ tashkil etildi va uning aʼzolari „ayol sufragistlar jurnali“ni nashr etishni boshladilar. 1868-yilda bu jamiyat yil davomida 5000 dan ortiq aʼzolarni birlashtirgan Suffragistlar jamiyatlari milliy federatsiyasiga (NFSO) aylantirildi. NFSO [[Uels (hudud)|Uels]], [[Irlandiya]] va [[Shotlandiya|Shotlandiyada]] suffragizm gʻoyalarini tarqatishga harakat qildi. [[1893|1893-yil]] [[Yangi Zelandiya|Yangi Zelandiyada]] ayollar faol saylov huquqiga ega boʻlishdi (saylanishidan mustasno), [[1902|1902-yil]] [[Avstraliya|Avstraliyada]] esa ayollar ham aktiv ham passiv saylov huquqlariga ega boʻlishdi. Biroq, [[Angliya|Angliyada]] nafaqat mahalliy, balki parlament saylovlarida ham ayollarning ishtirok etish huquqi toʻgʻrisidagi qonunni qabul qilish kechiktirildi. Ingliz ayollari [[1918|1918-yilda]] cheklangan (faqat turmush qurgan ayollar uchun) va [[1928|1928-yilda toʻliq ovoz berish huquqiga ega boʻlishdi.]] [[XX asr|XX asrning]] 20-yillarida feminizmning birinchi toʻlqini [[Yevropa]] va [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQShda]] saylov huquqi bilan bir qatorda, ayollarga universitetlarda oʻqish va uydan tashqarida ishlashga ruxsat beruvchi qonunlarni qabul qilib oʻz vazifalarini toʻlaqonli bajarilgan deb hisobladi va ayol tashkilotlari faoliyati sezilarli darajada pasaydi<ref>{{veb manbasi|url=http://www.krugosvet.ru/enc/gumanitarnye_nauki/sociologiya/GENDERNIE_ISSLEDOVANIYA.html|sarlavha=ГЕНДЕРНЫЕ ИССЛЕДОВАНИЯ {{!}} Ensiklopediya Krugosvet|nashriyot=www.krugosvet.ru|til=ru|kirish sanasi=2017-10-02}}</ref>. == Feminizmning „ikkinchi toʻlqini“ == [[Fayl:Simone_de_Beauvoir2.png|thumb|318x318px|[[Simone de Beauvoir|Simone De Beauvoir]]]] Garchi [[Simone de Beauvoir|Simone De Beauvoir]] oʻzini feminist deb hioblamasada feminizmning „ikkinchi toʻlqini“ asoschisi edi. Ammo aynan u jinsiy mehnat taqsimotining tabiiyligi haqidagi aqidani sochdi, u „madaniy“ (erkak) bilan „tabiiy“ (ayol) ni oʻzaro bogʻliqligini yaratgan. [[XX asr|XX asrning]] 60-yillari boshlarida ayollikning ijtimoiy oʻz-oʻzini anglash tushunchasining uygʻonishi feminizmning „ikkinchi toʻlqini“ paydo boʻlishiga olib keldi<ref>[http://www.gender.cawater-info.net/knowledge_base/rubricator/feminism.htm История и теория феминизма]</ref>. Feminizm quyidagi omillar bilan ajralib turadi: * geografiya-Amerika, Evropa, postsovet va post-sotsialistik * etnik — „oq“, „qora“ va „rangli“feminizm * diniy — xristian, Islomni shakllantirish * harakatlar usullari va yoʻnalishi boʻyicha-[[ekofeminizm]], patsifist, separatist * mafkuraga koʻra-Liberal, sotsialistik va marksistik, radikal * falsafa va psixologiya sohalariga mansubligi boʻyicha-modernist, ijtimoiy qurilish kontseptsiyasiga asoslangan; postmodernizm, psixoanalitik<ref>[http://www.krugosvet.ru/enc/istoriya/FEMINIZM.html|title=Феминизм]</ref> == Liberal feminizm == [[Fayl:Betty_Friedan_1960.jpg|left|thumb|263x263px|Betty Friedan]] Liberal feminizmning tugʻilishi kelib chiqishi amerikalik yahudiy boʻlgan — Betty Friedanning ''Ayollik tasavvufi'' ([[1963]]) kitobi bilan bogʻliqdir. Koʻp oʻtmay. [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQShda]] Ikkala jins ham oʻz-oʻzini anglashda teng imkoniyatlar yaratilishi uchun kurashni eʼlon qilgan, 300 mingdan ortiq aʼzolarni birlashtirgan Ayollar milliy tashkiloti paydo boʻldi. Yangi tashkilot oʻzining asosiy vazifasi sifatida iqtisodiy faoliyatning barcha sohalarida gender kamsitilishini qonuniy taqiqlashni qabul qilishni koʻrib chiqdi. [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQSh]] gender siyosatini isloh qilish urushdan keyingi Amerikadagi ayollar huquqlari holatini oʻrganish uchun ayollar statusi boʻyicha komissiya tuzgan Prezident J.Kennedi tomonidan [[1961|1961- yil]]da boshlangan.[[1970|Garvardda]] [[Harvard universiteti|1970-yil]] gumanitar va tabiiy fakultetlarning 483 oʻqituvchisi orasida bitta ham ayol yoʻq edi. 1960-yillarning oxirlari [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQShning]] nufuzli universitetlarida, oliy tibbiyot va biznes maktablarida ayol talabalar 5-8 % ni tashkil etardi<ref>{{veb manbasi|url=http://feminism.pro/o-feminizme/liberal-nyi-feminizm.html|sarlavha=Либеральный феминизм - О феминизме|muallif=Administrator|nashriyot=feminism.pro|til=ru|kirish sanasi=2017-10-02}}</ref>. == Radikal feminizm == Radikal feminizm [[XX asr|XX asrda]] shakllangan va hozirda feminizmdagi eng yorqin yoʻnalishni anglatadi. Radikal feministlar uchun birinchi navbatda davlat — ayollarning seksualliligini nazorat qilish vositasi, erkaklar — ayollarning seksualligini ularning ehtiyojlari va istaklariga doimiy ravishda xizmat qilishga majburlaydigan ijtimoiy guruhdir. Radikal feminizm ayol tanasi va seksualligi patriarxiyada ishlatilganligini koʻrsatib, ilgari taqiqlangan mavzularda — jinsiy zoʻravonlik va uy ichidagi zoʻravonlik haqidagi mavzularni omma ichidagi muhokamalarga olib kirdi<ref>{{yangiliklar manbasi |date=2017-04-12 |title=Радикальный феминизм: как довести политическое движение до абсурда? — Моноклер |language=ru |work=Моноклер |url=https://monocler.ru/radikalnyiy-feminizm/ |access-date=2017-10-02}}</ref>. == Feminizmning „uchinchi toʻlqini“ == Feminizmning „uchinchi toʻlqini“ning koʻtarilishi [[XX asr]] 90-yillar boshlarida [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQShda]] boshlangan. Uchinchi toʻlqin feminizmi, ikkinchi toʻlqinning ayollik va ayol tajribasini aniqlashda essentializmdan foydalanishni, oʻrta sinf oq ayollarning tajribasiga haddan tashqari koʻp eʼtibor berish mohiyatini tanqid qiladi. Ushbu toʻlqinning feministlari mikropolitikaga katta eʼtibor berishadi va asosan post-tuzilmaviy gender va seksuallik tushunchalariga tayanadilar<ref>{{veb manbasi|url=https://www.feminisnts.info/5079-%D0%BF%D0%BE%D1%87%D0%B5%D0%BC%D1%83-%D0%BD%D0%B5-%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%B8%D1%82-%D0%BF%D1%83%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8C-%D1%81%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B8%D0%B7%D0%BC-%D1%81-%D0%B4%D0%B8%D1%81%D0%BA%D1%80.html|sarlavha=Почему не стоит путать сексизм с дискриминацией {{!}} Feminisnʼts|nashriyot=www.feminisnts.info|til=ru|kirish sanasi=2017-10-02}}</ref>. == Shuningdek qarang == * [[Feminizm]] * Postfeminizm * Gender tadqiqotlari * Feministik sanʼat * Antifeminizm == Manbalar == [[Turkum:Feminizm]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] pfbkpn7trfa7g18rzuugkts9r2l2cwl Foydalanuvchi munozarasi:Odilbek Irisqulov 3 739317 2816307 2814296 2022-08-28T17:19:23Z Malikxan 33427 /* Brad Miller (basketball) */ yangi mavzu wikitext text/x-wiki {{Hello|[[Foydalanuvchi:Umarxon III|Umarxon III]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Umarxon III|munozara]]) 13:21, 19-Iyun 2022 (UTC)}} == Tashqi havolalar == Salom. <nowiki>{{Tashqi havolalar}}</nowiki> andozasidan foydalaning. [[Foydalanuvchi:Umarxon III|Umarxon III]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Umarxon III|munozara]]) 13:21, 19-Iyun 2022 (UTC). :Xo`p, ba'zi maqolalarni tarjima qilishning o`zida gohida tashqi havolalarni joylab bo`lmagandi. Endi bunga alohida e'tibor beraman. [[Foydalanuvchi:Odilbek Irisqulov|Odilbek Irisqulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Odilbek Irisqulov|munozara]]) 11:00, 23-Avgust 2022 (UTC) == [[Evan Fournier (fransuz basketbolchisi)]] == Salom. Maqolani [[Evan Fournier]]ga koʻchirdim. Oʻzbekcha Vikipediyada ''Evan Fournier'' nomli maqola mavjud emas. Shunday ekan, unga ''fransuz basketbolchisi'', deb disambig qoʻshishga hojat yoʻq. Shuningdek, klub nomlarini ''buzib'' yozmang, alsidek yozing. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 20:14, 22-Avgust 2022 (UTC) :Men ingliz tilida qavsda yozilsa yozilishi kerak deb yozyotgan edim. Demak, bu faqat ismlari bir xil shaxslar haqida wikipediada alohida-alohida maqola bo`lganda yozilishi kerakmi faaqat. :Rahmat:) [[Foydalanuvchi:Odilbek Irisqulov|Odilbek Irisqulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Odilbek Irisqulov|munozara]]) 10:59, 23-Avgust 2022 (UTC) ::Nega yana disambig qoʻshishni davom etyapsiz? [[Jim King (1943-yilda tug'ilgan basketbolchi)]] maqolasini [[Jim King]]ga koʻchiring. Klub nomlarini ''buzib'' yozmang, aslidek yozing. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 13:35, 23-Avgust 2022 (UTC) :::Xuddi shu ismli 1941-yilda tug`ilgan basketbolchi ham bor ekan. [[Foydalanuvchi:Odilbek Irisqulov|Odilbek Irisqulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Odilbek Irisqulov|munozara]]) 13:48, 23-Avgust 2022 (UTC) == [[Jon Logan ismli mashur shaxslar]] == Maqolani oʻchirdim. Bunday maqolalarni uzwikida ayni nomda ikkidan oshiq maqolalar boʻlsa, yaratsangiz boʻladi. Masalan, [[21 (maʼnolar)]]ga qarang. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 13:42, 23-Avgust 2022 (UTC) :Xo`p, o`zi manbalari ham yo`q ekan [[Foydalanuvchi:Odilbek Irisqulov|Odilbek Irisqulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Odilbek Irisqulov|munozara]]) 13:49, 23-Avgust 2022 (UTC) == Avtomat tarjima == Salom @[[Foydalanuvchi:Odilbek Irisqulov|Odilbek Irisqulov]]. Aksariyat maqolalaringizni tarjima qilmasdan chop etayapsiz. Avtomat tarjima ekanligi turkumlardan koʻrinadi. Iltimos, vijdon bilan ish tuting [[Foydalanuvchi:Muzaffar murodovich|Muzaffar murodovich]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muzaffar murodovich|munozara]]) 12:46, 25-Avgust 2022 (UTC) :Salom. Qo`limdan kelgancha harakat qilaman. Imkon boricha tushunarlik bo`lishiga harakat qilyapman o`zi. Ba'zi atama va o`yinning o`ziga bog`liq terminlarning muqobilini topolmay o`ziday qoldiryapman. [[Foydalanuvchi:Odilbek Irisqulov|Odilbek Irisqulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Odilbek Irisqulov|munozara]]) 12:52, 25-Avgust 2022 (UTC) ::toʻgʻri tushunganingiz uchun rahmat. Oʻ va gʻ harflariga ham eʼtibor bering, krillchaga oʻtkazilsa muammo boʻladi. [[Foydalanuvchi:Muzaffar murodovich|Muzaffar murodovich]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muzaffar murodovich|munozara]]) 13:00, 25-Avgust 2022 (UTC) :::Xo`p, haqqatdan ham ba'zida vikifikatorni bosish esdan chiqyapti. Bunga alohida e'tibor beraman [[Foydalanuvchi:Odilbek Irisqulov|Odilbek Irisqulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Odilbek Irisqulov|munozara]]) 07:44, 26-Avgust 2022 (UTC) == [[Brad Miller (basketball)]] == Bir maqolani har xil nom ostida yaratmang. [[Brad Miller (basketbolchi)]] maqolasi bor, shu sababli [[Brad Miller (basketball)]]ni oʻchirdim. Keyin, maqola yaratayotganingizda, shunday nomli maqola mavjud boʻlsa, disambig qoʻshing. Oʻzbekcha Vikipediyada ''Brad Miller'' nomli maqola yoʻq, shu sababli unga ''basketbolchi'', deb disambig qoʻshishga hojat yoʻq. Maqolani [[Brad Miller]]ga koʻchirdim. Siz esa boshqa yaratgan maqolalaringizdagi shu kabi kamchiliklarni bartaraf eting. Yoqimli tahrirlar tilayman. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 17:19, 28-Avgust 2022 (UTC) aixdednl1psc2oidbx87o8kidzjlqg9 2817111 2816307 2022-08-29T09:46:54Z Odilbek Irisqulov 72315 /* Brad Miller (basketball) */ Javob wikitext text/x-wiki {{Hello|[[Foydalanuvchi:Umarxon III|Umarxon III]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Umarxon III|munozara]]) 13:21, 19-Iyun 2022 (UTC)}} == Tashqi havolalar == Salom. <nowiki>{{Tashqi havolalar}}</nowiki> andozasidan foydalaning. [[Foydalanuvchi:Umarxon III|Umarxon III]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Umarxon III|munozara]]) 13:21, 19-Iyun 2022 (UTC). :Xo`p, ba'zi maqolalarni tarjima qilishning o`zida gohida tashqi havolalarni joylab bo`lmagandi. Endi bunga alohida e'tibor beraman. [[Foydalanuvchi:Odilbek Irisqulov|Odilbek Irisqulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Odilbek Irisqulov|munozara]]) 11:00, 23-Avgust 2022 (UTC) == [[Evan Fournier (fransuz basketbolchisi)]] == Salom. Maqolani [[Evan Fournier]]ga koʻchirdim. Oʻzbekcha Vikipediyada ''Evan Fournier'' nomli maqola mavjud emas. Shunday ekan, unga ''fransuz basketbolchisi'', deb disambig qoʻshishga hojat yoʻq. Shuningdek, klub nomlarini ''buzib'' yozmang, alsidek yozing. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 20:14, 22-Avgust 2022 (UTC) :Men ingliz tilida qavsda yozilsa yozilishi kerak deb yozyotgan edim. Demak, bu faqat ismlari bir xil shaxslar haqida wikipediada alohida-alohida maqola bo`lganda yozilishi kerakmi faaqat. :Rahmat:) [[Foydalanuvchi:Odilbek Irisqulov|Odilbek Irisqulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Odilbek Irisqulov|munozara]]) 10:59, 23-Avgust 2022 (UTC) ::Nega yana disambig qoʻshishni davom etyapsiz? [[Jim King (1943-yilda tug'ilgan basketbolchi)]] maqolasini [[Jim King]]ga koʻchiring. Klub nomlarini ''buzib'' yozmang, aslidek yozing. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 13:35, 23-Avgust 2022 (UTC) :::Xuddi shu ismli 1941-yilda tug`ilgan basketbolchi ham bor ekan. [[Foydalanuvchi:Odilbek Irisqulov|Odilbek Irisqulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Odilbek Irisqulov|munozara]]) 13:48, 23-Avgust 2022 (UTC) == [[Jon Logan ismli mashur shaxslar]] == Maqolani oʻchirdim. Bunday maqolalarni uzwikida ayni nomda ikkidan oshiq maqolalar boʻlsa, yaratsangiz boʻladi. Masalan, [[21 (maʼnolar)]]ga qarang. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 13:42, 23-Avgust 2022 (UTC) :Xo`p, o`zi manbalari ham yo`q ekan [[Foydalanuvchi:Odilbek Irisqulov|Odilbek Irisqulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Odilbek Irisqulov|munozara]]) 13:49, 23-Avgust 2022 (UTC) == Avtomat tarjima == Salom @[[Foydalanuvchi:Odilbek Irisqulov|Odilbek Irisqulov]]. Aksariyat maqolalaringizni tarjima qilmasdan chop etayapsiz. Avtomat tarjima ekanligi turkumlardan koʻrinadi. Iltimos, vijdon bilan ish tuting [[Foydalanuvchi:Muzaffar murodovich|Muzaffar murodovich]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muzaffar murodovich|munozara]]) 12:46, 25-Avgust 2022 (UTC) :Salom. Qo`limdan kelgancha harakat qilaman. Imkon boricha tushunarlik bo`lishiga harakat qilyapman o`zi. Ba'zi atama va o`yinning o`ziga bog`liq terminlarning muqobilini topolmay o`ziday qoldiryapman. [[Foydalanuvchi:Odilbek Irisqulov|Odilbek Irisqulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Odilbek Irisqulov|munozara]]) 12:52, 25-Avgust 2022 (UTC) ::toʻgʻri tushunganingiz uchun rahmat. Oʻ va gʻ harflariga ham eʼtibor bering, krillchaga oʻtkazilsa muammo boʻladi. [[Foydalanuvchi:Muzaffar murodovich|Muzaffar murodovich]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muzaffar murodovich|munozara]]) 13:00, 25-Avgust 2022 (UTC) :::Xo`p, haqqatdan ham ba'zida vikifikatorni bosish esdan chiqyapti. Bunga alohida e'tibor beraman [[Foydalanuvchi:Odilbek Irisqulov|Odilbek Irisqulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Odilbek Irisqulov|munozara]]) 07:44, 26-Avgust 2022 (UTC) == [[Brad Miller (basketball)]] == Bir maqolani har xil nom ostida yaratmang. [[Brad Miller (basketbolchi)]] maqolasi bor, shu sababli [[Brad Miller (basketball)]]ni oʻchirdim. Keyin, maqola yaratayotganingizda, shunday nomli maqola mavjud boʻlsa, disambig qoʻshing. Oʻzbekcha Vikipediyada ''Brad Miller'' nomli maqola yoʻq, shu sababli unga ''basketbolchi'', deb disambig qoʻshishga hojat yoʻq. Maqolani [[Brad Miller]]ga koʻchirdim. Siz esa boshqa yaratgan maqolalaringizdagi shu kabi kamchiliklarni bartaraf eting. Yoqimli tahrirlar tilayman. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 17:19, 28-Avgust 2022 (UTC) :Assalimu alaykum. Xo`p, katta rahmat. Ha, undan bitta oldin bitta Brad Miller nomi bilan maqola ham yaratgandim (futbolchi edi). Yangisini basketball deb yozmoqchi edim, qarasam ikkita ll bilan ketib qolibdi, shuning uchun ham boshqatdan nomlagan edim. Rahmat bu yog`iga alohida e'tibor beraman. :Maqolalar sifatiga qanady baho berasiz. Imkon qadar o`qisa tushunarli bo`lishiga harakat qilyapman. [[Foydalanuvchi:Odilbek Irisqulov|Odilbek Irisqulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Odilbek Irisqulov|munozara]]) 09:46, 29-Avgust 2022 (UTC) f06b89a2f0mss6ipnp6gmeq2h9bplg2 Plusnet 0 745152 2816274 2815116 2022-08-28T17:07:47Z FaridShavkatullayev 72137 /* Havolalar */ wikitext text/x-wiki {{Shirkat bilgiqutisi | name = Plusnet plc | tasvir = Plusnet logo.svg | type = shoʻba korxona | foundation = {{start date and age|1997|02|01|df=yes}} | headquarters = [[Sheffild]], [[Angliya]], {{Buyuk Britaniya bayrogʻi}}[[Buyuk Britaniya]] | key_people = [[Marc Allera]] <br /><small>(Bosh ijrochi direktor)</small> | industry = * internet * VoIP * Telefon sanoati * IPTV | products = internet xizmatlari <br /> statsionar telefon xizmatlari <br /> mobil virtual tarmoq operatori | parent = [[BT Consumer]] | homepage = [http://www.plus.net Rasmiy sayt] }} '''Plusnet''' — [[Buyuk Britaniya]]ning uch oʻyinli internet provayderi (ISP); keng polosali, statsionar va mobil aloqa xizmatlarini taqdim etadigan kompaniya. Kompaniya 1997-yilda [[Sheffild]]da ([[Angliya]]) tashkil etilgan va 2004-yil iyul oyida muqobil investitsiyalar bozorida sotuvga chiqarilgandan soʻng ommaviy mas’uliyati cheklangan jamiyatga aylandi. 2007-yil 30-yanvarda Plusnet kompaniyasi [[BT Group]] tomonidan sotib olindi, biroq u alohida biznes sifatida ishlashda davom etmoqda. 2013-yil dekabriga kelib uning [[Buyuk Britaniya]] boʻylab 750 000 dan ortiq mijozlari bor edi.<ref>{{veb manbasi|url=http://www.demandgoodservice.com/companies/telcos/plusnet-with-broadband/|sarlavha=Plusnet Home|nashriyot=Home Phone Choices.|sana=27-dekabr 2012-yil|kirish sanasi=29-yanvar 2014-yil}}</ref> Plusnet shuningdek, bir qator qoʻshimcha korxonalarni boshqaradi: Metronet va [[John Lewis Partnership]]. 2018-yilda Plusnet BT Group kompaniyasining bosh direktori Marc Allera boʻlgan [[BT Consumer]] boʻlimiga kiritildi.<ref>{{veb manbasi|url=https://www.thedrum.com/news/2018/05/16/what-bts-new-consumer-group-mindset-means-the-bt-ee-and-plusnet-brands|sarlavha=What BT's new consumer group mindset means for the BT, EE and Plusnet brands}}</ref> 2019-yil noyabr oyida Andy Baker Plusnet bosh direktori lavozimini tark etdi va 2020-yilda Plusnet korporativ xodimlari BT shartnomalariga oʻtkazildi.<ref>{{yangiliklar manbasi |title=Plusnet boss steps down in shake up |url=https://www.yorkshirepost.co.uk/business/plusnet-boss-steps-down-in-shake-up-1-10091454 |access-date=25-noyabr 2019-yil |date=7-noyabr 2019-yil|archive-url=https://web.archive.org/web/20191108002427/https://www.yorkshirepost.co.uk/business/plusnet-boss-steps-down-in-shake-up-1-10091454|archive-date=8-noyabr 2011-yil|url-status=dead}}</ref> == Tarixi == Plusnetning kelib chiqishi 1997-yil 1-fevralga borib taqaladi, oʻshanda Choice Peripherals, shaxsiy kompyuterlar uchun periferiya kompaniyasi Force9 Internetni ishga tushirgan. Dastlabki Plusnet kompaniyasida Choice Peripherals asoschisi, keyinchalik Ebuyer apparat chakana sotuvchisini yaratgan Paul Cusack (rais) va Lee Strafford (boshqaruvchi direktor), keyinchalik Plusnetni rivojlanishining katta qismiga rahbarlik qilgan. BTga 2007-yil yanvar oyida sotilgan. [[Fayl: Plusnet, Marlborough Street, Burley, Leeds (29th May 2018).jpg | thumb | right | Plusnet shtab-kvartirasi | 300px]] Birinchi Force9 Internet-mahsulotlari Demon Internet tomonidan ommalashtirilgan dial-up internet modeliga (oylik obuna, shuningdek, mahalliy telefon qoʻngʻiroqlari narxi) amal qildi, lekin obunachilarga arzonroq narxda (oyiga £6 funt sterling + QQS) va koʻproq qiymatni oʻz ichiga olgan holda taklif qilindi. 1997-yil oktabr oyiga kelib Force9 Yorkshire Cable (keyinchalik Telewestning bir qismi boʻlgan) bilan marketing hamkorligi yordamida 5000 obunachiga erishdi, bunda Yorkshire Cable mijozlariga arzonlashtirilgan obuna taklif qilindi. Bundan tashqari, standart provayder sifatida Force9 Internetdan foydalanadigan dasturiy taʼminot Choice periferik qurilmalari orqali buyurtma qilingan har bir modem bilan taʼminlangan. Biznes oʻsib ulgʻaygan sari, ''Force9'' Choice Peripheralsdan alohida operatsiya sifatida boʻlindi, yangi binolar va u ostida faoliyat yuritadigan kompaniyaga aylandi. Ushbu kompaniya Plusnet Technologies Ltd 1997-yil noyabr oyida [[Sheffild]]dagi Victoria Quays shahridagi Internet Houseda oʻz eshiklarini ochdi. Kompaniya Plusnet deb nomlangan boʻlsa-da, brend birinchi boʻlib Force9 kompaniyasining biznes sotuvlar guruhi tomonidan kichik va oʻrta korxonalar (KOʻB) uchun ijaraga olingan liniyalar va serverlarni joylashtirish xizmatlari uchun ishlatilgan. 1998-yil aprel oyida [[Insight Enterprises]], [[amerika]]lik shaxsiy shaxsiy kompyuterlar kompaniyasi, Choice Peripherals kompaniyasini sotib olib, [[Buyuk Britaniya]] bozoriga chiqdi. Biroq, Insight asosan internet-provayder Force9 bilan emas, balki operatsiyaning onlayn-tijorat tomoni bilan qiziqdi. Shu sababli, Insight asosan biznesning ISP tomonini avvalgidek qoldirdi, Lee Strafford esa operatsiya uchun mas’ul boʻlib qoldi. Bu 1999-yil aprel oyida Force9ning „oʻlchovsiz“ dial-up versiyasini ishga tushirish bilan bir vaqtga toʻgʻri keldi — bu hafta oxiri soatlarida 0800 qoʻngʻiroq tezligiga bepul Internetga kirish imkonini berdi. Veb-saytni targʻib qilish uchun '''F9''' deb qayta brendlandi. 2000-yil iyun oyida Force9 brendi ''Plusnet'' ga oʻzgartirildi. Bu [[Buyuk Britaniya]]dagi birinchi haqiqiy 24/7 oʻlchovsiz dial-up xizmati boʻlgan Surftime dialup internet-mahsulotlarining joriy etilishi bilan bir vaqtga toʻgʻri keldi. Plusnet dial-up bozorida oylik oʻsishda davom etdi va bu oʻsish 2000-yil avgust oyida 512 kbit/s ADSL keng polosali internet xizmatining ishga tushirilishi bilan yanada ortdi. Plusnet oʻzining birinchi keng polosali mahsulotlarini BT bilan bir kunda ishga tushirdi. Birinchi boʻlib ularni [[Buyuk Britaniya]] bozoriga taqdim etdi. Plusnet yangi keng polosali tezlik va texnologiyalar paydo boʻlishi bilan keyingi bir necha yil ichida oʻz mahsulotlarini ishlab chiqishda davom etdi. Dastlabki keng polosali mahsulot 512 kbit/s tezlikda amalga oshirildi va xizmatni oʻrnatish uchun BT muhandisi mijozning binolariga tashrif buyurishini talab qildi. Vaqt oʻtishi bilan maksimal tezlik 1 Mbit / s, 2 Mbit / s va bugungi kunda 16 Mbit / s gacha koʻtarildi. 2002-yil yanvar oyida Plusnet „Oʻz-oʻzidan oʻrnatish“ keng polosali mahsulotini ishga tushirdi, uni oxirgi foydalanuvchi BT muhandisi tomonidan binolarga tashrif buyurmasdan oʻzi sozlashi mumkin edi. 2005-yil noyabr oyida Plusnet Parbin Ltd va uning isteʼmolchi ISP MetroNet kompaniyasini sotib oldi — oʻsha paytda u keng polosali ulanish paketlarini „ixtiyoriy ravishda toʻlash“ ni taqdim etdi. Parbinni sotib olishning bir qismi sifatida Plusnet bir qancha boshqa brendlarga egalik qildi. === BT tomonidan sotib olinishi === 2006-yil 16-noyabrda BT Plusnetning barcha aksiyalari boʻyicha taklif kiritayotgani eʼlon qilindi. Taxminan 67 million [[funt sterling]]ga teng boʻlgan BT bitimi 2007-yil 24- yanvarda soʻzsiz deb eʼlon qilindi.<ref>{{veb manbasi|url=https://www.choose.co.uk/news/bt-takeover-madasafish-plusnet.html|sarlavha=BT reel in Madasafish and Plusnet: should customers be worried?|work=Choose|kirish sanasi=15-noyabr 2014-yil}}</ref> 2007-yilning 5-martida, BT sotib olinganidan koʻp oʻtmay, Plusnet bosh ijrochi direktori Lee Strafford va moliya direktori Neil Comer BT tomonidan ishdan boʻshatildi.<ref>{{yangiliklar manbasi|title=BT dismisses PlusNet's chief executive and CFO|work=Financial Times|date=7-mart 2007-yil <!--|access-date=9-aprel 2015-yil--> }}</ref> Strafford bosh direktor lavozimini oldingi uch yil davomida Plusnet kompaniyasida turli yuqori lavozimlarda ishlagan sobiq BT xodimi Neil Laycock egalladi. BT 2007-yil iyul oyida ''Brightview Group''ni sotib oldi va Brightview shoʻba korxonasi Madasafish Plusnetning savdo nomiga aylandi.<ref name="bbf1">[http://www.broadband-finder.co.uk/news/bt/bt-buys-madasafish-operator_18203395.html BT buys Madasafish operator] Broadband Finder. 6 July 2007</ref> == Xizmatlar == Plusnet hozirda aholi va biznes mijozlariga assimetrik raqamli abonent liniyasi (ADSL) keng polosali va keng tolali internet mahsulotlarini taqdim etadi. Shuningdek, u xuddi shu mijozlarga statsionar telefon mahsulotlarini taqdim etadi. Plusnet routerning ikkita variantini taklif etadi: u ADSL paketlari bilan Plusnet Hub Zero (Sagemcom 2704n) routerini va Fiber paketlari bilan Plusnet Hub One (rebadged BT Hub 5)ni taklif etadi. 2015-yilda Plusnet YouView platformasi orqali Plusnet TV-ni taklif qila boshladi.<ref>{{veb manbasi|url=http://www.plus.net/tv/|sarlavha=TV package with YouView Box - Exclusive to our customers |nashriyot= Plusnet|kirish sanasi=11-avgust 2020-yil}}</ref> Bu xizmat 2021-yilda yopilgan.<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Existing Plusnet TV customers to lose service|url=https://www.choose.co.uk/news/2021/existing-plusnet-tv-customers-lose-service/|kirish sanasi=2022-02-03|vebsayt=www.choose.co.uk}}</ref> 2016-yilning noyabr oyida Plusnet BTning EE sotib olishi doirasida LIFE Mobile mobil virtual tarmoq operatorini sotib oldi.<ref>{{veb manbasi|last1=Jackson|first1=Mark|sarlavha=UK ISP Plusnet Launches 4G Mobile Service, Gobbles LIFE Mobile Users|url=https://www.ispreview.co.uk/index.php/2016/11/uk-isp-plusnet-launch-mobile-service-gobbles-life-mobile-users.html|vebsayt=ISPreview UK|kirish sanasi=23-sentabr 2017-yil|arxiv-url=https://web.archive.org/web/20170923145123/https://www.ispreview.co.uk/index.php/2016/11/uk-isp-plusnet-launch-mobile-service-gobbles-life-mobile-users.html|arxiv-sana=23-sentabr 2017-yil|sana=14-noyabr 2016-yil}}</ref> LIFE Mobile keyinchalik Plusnet Mobile sifatida qayta brendlandi. == ISP xizmatlari == === Trafikni aniqlash === QoSni taʼminlash uchun Plusnet tarmogʻida ataylab trafikni shakllantirish qoʻllaniladi. Ushbu tizim birinchi marta joriy etilganda xatolar baʼzi protokollarning notoʻgʻri tasniflanishiga olib keldi, bu esa baʼzi ilovalarni eng yuqori vaqtlarda yaroqsiz holga keltirdi. Nostandart ilovalar hali ham notoʻgʻri tasniflanishga moyil boʻlib qolmoqda. Protokolni identifikatsiyalashning doimiy takomillashtirilishi va mavjud oʻtkazish qobiliyatining sezilarli darajada oshishi amaliyotning odatda muvaffaqiyatli ishlayotganligini anglatadi.<ref>{{veb manbasi|url=http://community.plus.net/blog/2008/04/10/plusnets-prioritised-gaming-a-how-to/|sarlavha=Community.plus.net|kirish sanasi=15-noyabr 2014-yil}}</ref> === IPv6 qoʻllab-quvvatlash === 2020-yil aprel holatiga koʻra, Plusnet oʻz mijozlariga IPv6 ulanishini umuman taʼminlamadi, lekin tanlangan mijozlar bilan IPv6ni sinab koʻrdi. 2013-yil dekabr oyida Plusnet oʻzining „Keyingi bosqich“ IPv6 sinovini boshladi.<ref>{{veb manbasi|url=http://community.plus.net/forum/index.php/topic,121170.0.html|sarlavha=community.plus.net – "Plusnet IPv6 Trial Next Phase"|kirish sanasi=15-noyabr 2014-yil}}</ref> Ushbu sinovda ishtirok etish ishtirokchilardan oʻzlarining IPv6ga mos keladigan routerlarini taqdim etishlarini va qayta sozlashlarini talab qildi. Sud jarayoni 2013-yil dekabr oyidan boshlab faol edi, biroq yangi arizachilar uchun sud yopiq deb eʼlon qilindi.<ref>{{veb manbasi|url=http://community.plus.net/forum/index.php/topic,121257.0.html|sarlavha=community.plus.net – " IPv6 Trial Tests and Feedback"|kirish sanasi=15-noyabr 2014-yil}}</ref> Plusnet avvalroq 2011-yil iyun oyida Butunjahon IPv6 kuni uchun haqiqiy oxirgi foydalanuvchilar bilan kichik sinov oʻtkazgan edi.[16] Birinchi IPv6 keng polosali foydalanuvchi „texnik sinovi“ 2012-yilning iyuligacha davom etdi.<ref>{{veb manbasi|url=http://community.plus.net/forum/index.php/topic,106125.0.html|sarlavha=community.plus.net – "Withdrawal of IPv6 Technical Trial"|kirish sanasi=15-noyabr 2014-yil}}</ref> == YouView TV == Plusnetdan YouView TVda [[YouView]] pristavkalari va Freeview Digital televideniyesi Free to Air xizmatidan foydalangan, ammo IPTV premium toʻplamlari bilan toʻldirilgan. Plusnet 2 turdagi YouView qutilarini, YouView + qutisini va standart YouView qutisini taklif qildi. YouView + qutisida yozib olish imkoniyati mavjud edi, standart qutida esa yoʻq.<ref>{{veb manbasi|url=https://www.plus.net/tv/|sarlavha=YouView TV from Plusnet|work=Plusnet|kirish sanasi=11-aprel 2020-yil}}</ref> Plusnet televideniye xizmatini 2021-yil 1-noyabrda yopdi. == Virtual provayderlar == Plusnet oʻz kompaniyasi va boshqalar uchun bir qator Virtual ISP brendlarini boshqargan. Ushbu muqobil brendlar mavjud Plusnet Network va Software infratuzilmasidan foydalanadi. Ushbu Virtual ISP brendlaridan baʼzilari quyidagilardan iborat: {| class="wikitable" |+ Virtual ISPs |- ! T/r !! Foydalanilgan xizmatlar !! Foydalanilmagan xizmatlar !! {{Abbr|Ref.|Reference}} |- | 1|| BT One Enterprise connect || Metronet ||<ref>{{veb manbasi |url=https://www.theregister.co.uk/2005/11/28/plusnet_metronet/ |sarlavha=PlusNet swallows Metronet |ism=Tim |familiya=Richardson |sana=28-noyabr 2005-yil |nashriyot=The Register |kirish sanasi=22-yanvar 2012-yil}}</ref> |- | 2|| BT One Enterprise broadband || Force9 || |- | 3|| Madasafish || www.plus.net.uk || |- | 4|| John Lewis Broadband || Free-Online (FoL) || |- | 5|| Vodafone@Home xizmati || Charity Days ||<ref>{{veb manbasi |url=http://www.thinkbroadband.com/news/4945-vodafone-adsl-customers-moving-to-plusnet-in-february-2012.html |sarlavha=Vodafone At Home customers moving to Plusnet in February 2012 |ism=Andrew |familiya=Ferguson |sana=19-dekabr 2011-yil |nashriyot=Think Broadband |kirish sanasi=22-yanvar 2012-yil}}</ref> |- | 6|| || Your Ideal || |- | 7|| || Dabs Online (Dabsol) || |- | 8|| || Pay As You Host || |} == Marketing == Plusnetning oʻsish strategiyasi oʻz mijozlariga oʻzlarining ijtimoiy doiralaridagi odamlarni Plusnetga tavsiya qilishlariga qaratilgan. Oʻzining 10 yillik faoliyati davomida Plusnet mijozlar sonining yildan-yilga oʻsishini koʻrsatdi, bu sezilarli darajada mavjud mijozlarning murojaatlari bilan bogʻliq. 2007-yilga kelib Plusnet yangi mijozlarining 30 % tavsiyanoma natijasida Plusnetga qoʻshildi. Mijozlarning murojaatlarini ragʻbatlantirish uchun Plusnet yoʻnaltirilgan mijozga Plusnet bilan qoladigan vaqt davomida takroriy oylik toʻlovni toʻlaydi. Bu koʻp odamlarga murojaat qiladigan mijozlar uchun juda foydali boʻlishi mumkin. Plusnet-ning ushbu strategiyaga tayanishi biznesda xizmat koʻrsatish bilan bogʻliq muammolar yuzaga kelganda salbiy taʼsir koʻrsatishi mumkin. 2010-yil oktabr oyida Plusnet milliy miqyosda brend xabardorligini oshirish uchun moʻljallangan reklama kampaniyasini boshladi, u kompaniyaning Yorkshire ildizlarini taʼkidlab, „Yorkshiredan yaxshi halol keng polosali“ strapline yordamida.<ref>{{veb manbasi |url=http://www.allourbestwork.com/VideoWork/15206 |sarlavha=Plusnet: Good Honest Broadband from Yorkshire |nashriyot=all our best work |kirish sanasi=11-iyun 2013-yil }}</ref><ref>{{veb manbasi |url=http://www.campaignlive.co.uk/thework/1034765/ |sarlavha=Plusnet 'good honest broadband from Yorkshire' by Karmarama |nashriyot=Campaign: The Work |kirish sanasi=11-iyun 2013-yil }}</ref> Strapline 2012-yil aprel oyida „Biz sizni faxrlanamiz“ bilan almashtirildi, ammo yangi kampaniya shimoliy stereotiplarning kuchli taʼsiri ostida qoldi.<ref>{{veb manbasi |url=http://www.marketingmagazine.co.uk/article/1126239/plusnet-drops-yorkshire-strapline |ism=Daniel |familiya=Farey-Jones |sana=11-aprel 2012-yil |sarlavha=Plusnet drops Yorkshire from strapline |nashriyot=Marketing Magazine |kirish sanasi=11-iyun 2013-yil }}</ref> 2013-yildan boshlab kompaniya Yorkda oʻtkaziladigan Yorkshire marafonining homiysi boʻldi.<ref>{{veb manbasi |url=http://www.theyorkshiremarathon.com/about/ |sarlavha=Plusnet Yorkshire Marathon: About |kirish sanasi=11-iyun 2013-yil }}</ref> Plusnet [[Buyuk Britaniya]]dagi veb-hamjamiyatning faol oʻyinchisi boʻlib, [[Buyuk Britaniya]]dagi, ayniqsa [[Angliya]] shimolidagi veb-hamjamiyat tadbirlarida faol rol oʻynaydi. OpenCoffee va Geekup<ref>{{veb manbasi|url=http://geekup.org|sarlavha=Geekup.org|kirish sanasi=15-noyabr 2014-yil}}</ref> kabi tadbirlar koʻpincha Plusnet mavjudligini koʻradi. Plusnet shuningdek, mahalliy universitetlar bilan bitiruvchilarni ishga olish, stajirovka va multimedia loyihalari boʻyicha hamkorlik qiladi. 2005-yil iyun oyida Plusnet futbol ligasi chempionatining Sheffield Wednesday klubining rasmiy homiysi boʻldi. Dastlabki shartnoma 2 yilga, 2006-07 yilgi mavsum oxirigacha tuzilgan. 2006-yil noyabr oyida homiylik 2008-09 yilgi mavsum oxirigacha uzaytirilishi eʼlon qilindi. PlusNet shuningdek, 2008-yil iyul oyida Doncaster Domeda boʻlib oʻtgan mahalliy „Sychosis 2“ LAN oʻyin partiyasiga homiylik qildi, PlusNet Call of Duty 4 gʻolib jamoasi uchun bir yillik bepul keng polosali ulanish sovrinlarini taqdim etdi. == Bahslar == 2001-yil fevral oyida kompaniya 1100 dial-up mijozlaridan uzoq vaqt davomida dial-up xizmatiga ulanganidan keyin xizmatni tark etishlarini soʻradi.<ref>{{veb manbasi |url=https://www.theregister.co.uk/2001/02/01/plusnet_boots_1100_users/ |sarlavha=PlusNet boots 1100 users from its service |ism=Tim |familiya=Richardson |sana=1-fevral 2001-yil |nashriyot=The Register |kirish sanasi=22-yanvar 2012-yil}}</ref> 2006-yil 9-iyulda Plusnet inson xatosi tufayli 700 GB mijozlar elektron pochta maʼlumotlarini yoʻqotdi. E-pochta tizimiga muntazam texnik xizmat koʻrsatishni yangilash paytida muhandis moʻljallangan zaxira disk toʻplami oʻrniga jonli disk toʻplamini xato qilib qayta formatladi. Plusnet oʻz tekshiruvi boʻyicha yangilanishlarni taqdim etdi,<ref>{{veb manbasi|url=http://portal.plus.net/supportpages.html?a=2&support_action=archive&ispservice_id=&page=2|sarlavha=Portal.plus.net|kirish sanasi=15-noyabr 2014-yil}}</ref> lekin muammoning hajmi yoki sababini 2006-yil 10-iyul soat 15:39 ga qadar oshkor qilmadi. Plusnetning tushuntirishicha, mas’ul muhandis bitta ish stantsiyasidan jonli va zaxira disk paketlariga kirgan. Muhandis oʻzining qayta konfiguratsiyasi zahiraviy xotiraga, u aslida jonli elektron pochta disk paketiga ulanganiga ishondi.<ref>{{veb manbasi|url=http://usertools.plus.net/status/archive/1152542363.htm|sarlavha=Usertools.plus.net|kirish sanasi=15-noyabr 2014-yil}}</ref> Keyingi kunlarda Plusnet baʼzi elektron pochta maʼlumotlarini tikladi va tiklash paytida boshqa maʼlumotlar korruptsiya tufayli yoʻqolgan boʻlishi mumkinligini tushuntirdi. Rasmiy Plusnet UserGroup Plusnetning tegishli investitsiyalarni amalga oshirishini taʼminlash va kelajakdagi muammolarni oldini olish uchun choralar koʻrish maqsadida „Elektron pochta barqarorligi va chidamlilik kompaniyasi“ni ishga tushirdi.<ref>{{veb manbasi |url=https://www.theregister.co.uk/2006/07/11/plusnet_email_fiasco/ |sarlavha=PlusNet obliterates customer emails |ism=Christopher |familiya=Williams |sana=11-iyul 2006-yil |nashriyot=The Register |kirish sanasi=22-yanvar 2012-yil}}</ref> 2017-yilning mart oyida mijozlarga bekor qilingan xizmatlar uchun hisob-kitob qilishni davom ettirgani uchun Ofcom tomonidan £880,000 jarimaga tortildi.<ref>{{veb manbasi|url=https://www.theregister.com/2017/03/22/plusnet_slapped_with_880k_fine_for_billing_ex_customers/|sarlavha=Plusnet slapped with £880k fine for billing ex customers|nashriyot=The Register|kirish sanasi=11-avgust 2020-yil}}</ref> == Manbalar == {{manbalar | 2}} == Havolalar == * [http://www.plus.net Rasmiy sayt] [[Turkum: Iqtisodiyot]] [[Turkum: Sanoat]] [[Turkum: Biznes]] {{Navbox | name = UK mobile phone companies | state = {{{state|autocollapse}}} | title = {{flagicon|UK}} Buyuk Britaniya uyali aloqa operatorlari | bodyclass = hlist | group1 = Mobil tarmoq <br />Operatorlar | list1 = {{navbox|child | group1 = Hozirgi nomi | list1 = * [[EE Limited|EE]] * [[O2 (Buyuk Britaniya)|O2]] * [[Three UK|Three]] * [[Vodafone]] | group2 = Sobiq nomi | list2 = * [[Orange UK]] * [[T-mobile UK]] }} | group2 = Mobil virtual <br>Tarmoq operatorlari<br>(MVNOs) | list2 = {{navbox|child | group1 = Hozirgi nomi | list1 = * [[Andrews & Arnold]] * [[AfriMobile]] * [[Age UK]] * [[Airwave Solutions|Airwave Smart]] * [[Asda Mobile|Asda]] * [[BT Business and Public Sector|BT Business Mobile]] * [[BT Mobile]] * [[China Mobile#United Kingdom|CMLink]] * [[Delight Mobile|Delight]] * [[Econet_Wireless#Econet_Wireless_International|Econet]] * [[Ecotricity#Mobile_phones|Ecotalk]] * [[FreedomPop]] * [[Giffgaff]] * [[iD Mobile|iD]] * [[KCOM Group|KC Mobile]] * [[Lebara|Lebara]] * [[Lycamobile|Lyca]] * [[Natterbox]] * [[Now PAYG|Now]] * [[Plusnet]] * [[Sky (Buyuk Britaniya)|Sky]] * [[SMARTY]] * [[Talkmobile]] * [[Telecom Plus]] * [[Tesco Mobile|Tesco]] * [[The Phone Co-op|Co-operative]] * [[Truphone]] * [[Utility Warehouse]] * [[Virgin Mobile (UK)|Virgin]] | group2 = Sobiq nomi | list2 = * [[Blyk]] * [[Dialog Vizz]] * [[EE_Limited#Virtual_network_agreements|LIFE]] * [[EasyGroup#EasyMobile|Easymobile]] * [[Family Mobile|Family]] * [[Fresh Mobile|Fresh]] * [[Lycamobile#GT_Mobile|GT Mobile]] * [[Mobile by Sainsbury's|Sainsbury's]] * [[Ovivo]] * [[Post_Office_Ltd#Telephony|Post Office]] * [[Royal_Society_for_the_Prevention_of_Cruelty_to_Animals|RSPCA Mobile]] * [[TalkTalk Group|TalkTalk]] * [[The People's Operator|People's]] }} }} {{Navbox | name = BT Group | title = [[BT Group|<span style="color:white;">BT Group</span>]] | state = {{{state<includeonly>|autocollapse</includeonly>}}} | bodyclass = hlist | basestyle = background: #553A99; color: white | image = [[File:BT logo 2019.svg|70px|BT logo, introduced 2019]] | group1 = Boʻlimlar<br />va<br />shoʻba korxonalar | list1 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Consumer]] * [[BT Business and Public Sector]] * [[BT Global Services]] * [[BT Wholesale and Ventures]] * [[BT Research]] * [[Openreach]] * [[EE Limited|EE]] * [[Plusnet]] * [[BT Ireland]] * [[BT Italia]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Global Marine Systems|BT Marine]] * [[dabs.com]] * [[Hibu]] ** <small>Yell Group (sobiq nom)</small> * [[Plusnet | Madasafish]] ** <small>[[Plusnet]]ga aylangan</small> * [[Manx Telecom]] * [[O2 (Buyuk Britaniya)]] * [[O2 (Ireland)]] * [[Telefónica Germany|O2 (Germany)]] * [[Ribbit (telecommunications company)|Ribbit]] * [[Concert Communications Services]] * [[Telecomsoft]] * [[Tymnet]] * [[International Network Services Inc.|International Network Services]] * [[Dialcom]] * [[Telfort]] * [[LineOne]] * [[Swindon Cable]] * [[6GMOBILE]] * [[Open....]] }} | group2 = Mahsulotlar<br />va<br />xizmatlar | list2 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Broadband]] * [[BT Superfast Fibre]] * [[BT Mobile]] * [[BT TV]] * [[BT Sport]] * [[BT Wi-fi]] * [[BT Smart Hub]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[BT Fusion]] * [[BT Highway]] * BT Inspiration * [[BT Versatility]] * [[BT Voyager]] * [[BT MyDonate]] * [[BT MyPlace]] * [[Telecom Gold]] * [[Micronet 800]] * [[Merlin M4000]] }} | group3 = Binolar<br />va<br />obyektlar | list3 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[Adastral Park]] * [[Baynard_House, London|Baynard House]] * [[BT Centre]] * [[BT Tower|BT Tower (London)]] * [[BT Tower (Birmingham)]] * [[BT Tower (Swansea)]] * [[BT Riverside Tower]] * [[Stadium House, Cardiff|Stadium House]] * [[Charwelton BT Tower]] * [[Faraday Building]] * [[Goonhilly Satellite Earth Station|Goonhilly Cornwall]] * [[Guardian telephone exchange|Guardian Exchange Manchester]] * [[Madley Communications Centre]] * [[National Network Management Centre]] * [[Peterborough transmitting station]] * [[Zouches Farm transmitting station]] * [[Heaton Park BT Tower]] * [[Purdown BT Tower]] * [[Pye Green BT Tower]] * [[Stokenchurch BT Tower]] * [[Sutton Common BT Tower]] * [[Tinshill BT Tower]] * [[Tolsford Hill BT Tower]] * [[Wotton-under-Edge BT Tower]] * [[Red telephone box]] * [[KX telephone boxes]] * [[LinkUK]] * [[TAT-14]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Anchor telephone exchange]] * [[Bletchley Park#Site 2|Bletchley Park]] * [[CS Sovereign|CS ''Sovereign'']] * [[De Vere Horwood Estate#College|Horwood House]] * [[Kingsway telephone exchange]] * [[Leafield Technical Centre]] * [[Mondial House]] * [[Stag Lane Aerodrome]] * [[Graham Hills Building|Marland House]] * [[Telephone House]] * [[Post Office Research Station]] * [[Sheffield Telephone House]] * [[Portishead Radio]] * [[Criggion Radio Station]] * [[Rugby Radio Station]] * [[British Telecom microwave network|Microwave network]] * [[TAT-1]] * [[TAT-8]] * [[TAT-9]] * [[CANTAT-2]] * [[SAT-2]] * [[UK-Belgium 5]] }} | group4 = Dasturlar<br />va<br />standartlar | list4 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left;background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT 21CN]] * [[BT site engineering code]] * [[Speaking clock#United Kingdom|BT Speaking Clock]] * [[British telephone socket]] * [[Cable jetting]] * [[Customer Service System]] * [[Advanced Mobile Location]] * [[Digital Access Carrier System]] * [[Digital Access Signalling System 2]] * [[System X (telephony)|System X]] * [[System Y]] * [[ADSL Max]] * [[Redcare]] * [[1-5-7-1]] * [[YouView]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[Digital Access Signalling System 1]] * [[Digital Private Network Signalling System]] * [[Fixed-Mobile Convergence Alliance]] * [[Go!Messenger]] * [[International Packet Switched Service]] * [[NHSnet]] * [[N3 (NHS)]] * [[Packet Switch Stream]] * [[Prestel]] * [[TXE]] * [[TXK]] }} | group5 = Tarixi | list5 = * [[BT Group#History|BT Group]] * [[Post Office Telecommunications]] * [[General Post Office]] * [[Electric Telegraph Company]] | group6 = Boshqalar | list6 = * [[BT Archives]] * [[BT Museum]] * [[BT Digital Music Awards]] * [[BT Sport Action Woman Awards]] * [[Buzby]] * [[Connected Earth]] * [[:Category:British Telecom people|People]] * [[Young Scientist and Technology Exhibition]] * [[British Telecommunications plc v. Prodigy]] }} gp8fvx2wrf0jg0jiub8gjswapf6kqcu Foydalanuvchi:Diwikiped/qumloq 2 745504 2817294 2800833 2022-08-29T11:17:59Z Diwikiped 74803 wikitext text/x-wiki {| class="wikitable plainrowheaders" style="text-align:center;" ! scope="col" rowspan="2" | Sarlavha ! scope="col" rowspan="2" | Yil ! colspan="3" scope="col" | Singllari bo'yicha eng yuqori natijalar diagrammasi ! scope="col" rowspan="2" | Sotuvlar ! scope="col" rowspan="2" | Albom |- ! <small>[[Gaon Digital Chart|KOR<br>Gaon]]</small><br><ref name="gaon_digital_chart">{{cite web|url=http://gaonchart.co.kr/main/section/chart/online.gaon?nationGbn=T&serviceGbn=ALL|title=Gaon Digital Chart|publisher=Gaon Music Chart|language=ko|access-date=July 11, 2018}}</ref> ! <small>[[Kpop Hot 100|KOR<br>Hot 100]]</small><br><ref>{{cite web|url=https://www.billboard.com/music/xia-featuring-flowsik-of-aziatix|title=XIA Featuring Flowsik Of Aziatix|publisher=Billboard|access-date=July 11, 2018}}</ref> ! <small>[[Billboard charts|US<br>World]]</small><br><ref>{{cite web|url=https://www.billboard.com/articles/columns/k-town/7775364/minzy-solo-debut-world-heatseekers-album-charts-ninano|title=Minzy Sends Debut Solo EP to World, Heatseekers Albums Chart|first=Jeff|last=Benjamin|publisher=Billboard|date=April 26, 2017|access-date=July 11, 2018}}</ref> |- ! colspan="7" scope="col" | Bosh ijrochi sifatida |- ! scope="row" | "The Calling" | rowspan="2" | 2015 | — | — | — | rowspan=5" {{N/a}} | rowspan="2" {{N/A|Albom bo'lmagan singllar}} |- ! scope="row" | "Yah Nuh" (야, 너) | — | — | — |- ! scope="row" | "Higher Plane" <br><small> duet [[Kang Min-kyung]]</small> | 2017 | — | — | — | ''[[Criminal Minds (South Korean TV series)|Criminal Minds]]'' OST |- ! scope="row" | "Bbung" (뻥) | rowspan="2" | 2018 | — | — | — | rowspan="3" {{N/a|Albom bo'lmagan singllar}} |- ! scope="row" | "KARI" | — | — | — |- ! scope="row" | "1 Week" (일주일째)<br>{{small|duet [[Gary (rapper)|Gary]]}} | 2019 | | | |- ! colspan="7" scope="col" | Hamkorlik singllari |- ! scope="row" |"Get Low" <br><small>[[Jooheon]] bilan</small> | rowspan="1" |2015 | — | — | — | {{N/a}} | SUPEXX |- ! scope="row" | "Air DoTheQ" (공중도덕) <br><small>Superbee & MyunDo va [[Dok2]] & [[The Quiett]] bilan</small> | rowspan="4" | 2016 | 5 | — | — | *KOR: 455,171+<!--266,349 + 125,369 + 63,453--><ref>Cumulative sales of "Air DoTheQ": *{{cite web|url=http://gaonchart.co.kr/main/section/chart/online.gaon?nationGbn=T&serviceGbn=S1020&targetTime=06&hitYear=2016&termGbn=month|title=2016년 06월 Download Chart}} *{{cite web|url=http://gaonchart.co.kr/main/section/chart/online.gaon?nationGbn=T&serviceGbn=S1020&targetTime=07&hitYear=2016&termGbn=month|title=2016년 07월 Download Chart}} *{{cite web|url=http://gaonchart.co.kr/main/section/chart/online.gaon?nationGbn=T&serviceGbn=S1020&targetTime=08&hitYear=2016&termGbn=month|title=2016년 08월 Download Chart}}</ref> | rowspan="3" | ''[[Show Me the Money 5]]'' |- ! scope="row" | "Rapstar (Remix)" <br><small>Dok2 & The Quiett bilan</small> | 46 | — | — | *KOR: 171,917+<!--50,836 + 121,081--><ref>Cumulative sales of "RAPSTAR (remix)": *{{cite web|url=http://gaonchart.co.kr/main/section/chart/online.gaon?nationGbn=T&serviceGbn=S1020&targetTime=27&hitYear=2016&termGbn=week|title=2016년 27주차 Download Chart}} *{{cite web|url=http://gaonchart.co.kr/main/section/chart/online.gaon?nationGbn=T&serviceGbn=S1020&targetTime=07&hitYear=2016&termGbn=month|title=2016년 07월 Download Chart}}</ref> |- ! scope="row" | "Goblin" (도깨비) <br><small>[[Hash Swan]], [[Boi B]], [[₩uNo]] & [[G2 (reper)|G2]] bilan</small> | 25 | — | — | *KOR: 120,785+<ref>Sales of "Goblin": *{{cite web|url=http://gaonchart.co.kr/main/section/chart/online.gaon?nationGbn=T&serviceGbn=S1020&targetTime=07&hitYear=2016&termGbn=month|title=2016년 07월 Download Chart}}</ref> |- ! scope="row" | "Recipe" <br><small>[[Cho Seung-youn|Luizy]] bilan</small> | — | — | — | rowspan="5" {{N/a}} | rowspan="5" {{N/A|Albom bo'lmagan singllar}} |- ! scope="row" | "Go Hard" <br><small>Overwatch bilan</small> | 2017 | — | — | — |- ! scope="row" |"Sway" <br><small>[[Double K]], [[Killagramz]], Vandal Rock bilan</small> | rowspan="3" |2018 | — | — | — |- ! scope="row" |"All I Need" <br><small>[[Jessi (musician)|Jessi]] bilan</small> | — | — | — |- ! scope="row" |"Wet" (젖어'S) <br><small>Jessi bilan</small> | — | — | — |- ! colspan="7" scope="col" | Taniqli qo'shiqchi sifatida |- ! scope="row" |"Tarantallegra"<br><small>[[Kim Junsu|Xia]] duet Flowsik</small> | 2012 | 22 | 39 | — | *KOR: 195,730+<!--108,865 + 54,946 + 31,919--><ref>Cumulative sales of "Tarantallegra": *{{cite web|url=http://gaonchart.co.kr/main/section/chart/online.gaon?nationGbn=T&serviceGbn=S1020&targetTime=21&hitYear=2012&termGbn=week|title=2012년 21주차 Download Chart}} *{{cite web|url=http://gaonchart.co.kr/main/section/chart/online.gaon?nationGbn=T&serviceGbn=S1020&targetTime=22&hitYear=2012&termGbn=week|title=2012년 22주차 Download Chart}} *{{cite web|url=http://gaonchart.co.kr/main/section/chart/online.gaon?nationGbn=T&serviceGbn=S1020&targetTime=23&hitYear=2012&termGbn=week|title=2012년 23주차 Download Chart}}</ref> | ''[[Tarantallegra]]'' |- ! scope="row" |"Ni Na No" (니나노)<br><small>[[Minzy]] duet Flowsik</small> | 2017 | 44 | — | 18 | *KOR: 38,531+<ref>Sales of "Ni Na No": *{{cite web|url=http://gaonchart.co.kr/main/section/chart/online.gaon?nationGbn=T&serviceGbn=S1020&targetTime=16&hitYear=2017&termGbn=week|title=2017년 16주차 Download Chart}}</ref> | ''[[Minzy Work 01: "Uno"|Minzy Work 01: Uno]]'' |- | colspan="7" align="center" |<small>"—" diagrammaga kirmagan singllarni bildiradi.</small> |} '''Kecha va kunduz''' - Abdulhamid Sulaymon o'g'li Cho'lpon qalamiga mansub roman. Cho'lpon Kecha va kunduz romanini yozishni 1933-yilda boshlab, 1934-yilda tugallagan. Romanning birinchi bobi 1935-yil "Sovet adabiyoti" jurnalida, yanvar oyi sonida chop etilgan bo'lib, u "Konkursga kelgan materiallar" rukni ostida "Hamal keldi — amal keldi" sarlavhasi bilan chiqqan. Uning kitob holidagi nashri 1936-yilda bosilib chiqqan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://iiv.uz/news/butun-kuchni-xalq-ichidan-olaylik|sarlavha=Butun kuchni xalq ichidan olaylik...|sana=2020-yil 16-iyun|kirish sanasi=2022-yil 18-avgust|nashriyot=Vazirlar Mahkamasining "YAngi O'zbekiston" nashri|yil=2020-yil 16-iyun|muallif=Bahodir Matlyubov}}</ref> Cho'lponning "Kecha va kunduz"i yaratilganiga 80 yildan oshsa ham, uning kitobxonlar orasida o'qilishi borgan sari ortib bormoqda. Mazkur asar o'z nomiga ko'ra ikki qismdan iborat bo'lgan bo'lib, uning "Kecha" qismi ushbu nashrdan chiqqan romandir. Ikkinchi qismi "Kunduz" haqida esa ma'lumotlar deyarli yo'q.<ref>{{Veb manbasi|url=http://samkutubxona.uz/ebooks/audio-kitoblar/cholpon-kecha-va-kunduz|sarlavha=Cho`lpon Kecha va kunduz|sana=2019-yil 18-dekabr|kirish sanasi=2022-yil 18-avgust|muallifhavola=samkutubxona.uz|muallif=samkutubxona.uz}}</ref> {{Kitob bilgiqutisi|Nomi=Kecha va kunduz|muallif=Abdulhamid Cho'lpon}} {| class="wikitable" !Xarita |- |<div style="position: relative" class="center"> {{Image label begin|image=Administrative Division Yiyang.png|width={{{1|654}}}|link=}} {{Image label|x=1540|y=950|scale={{{1|654}}}/2180|text='''Ziyang'''}} {{Image label|x=1610|y=1180|scale={{{1|654}}}/2180|text='''Heshan'''}} {{Image label|x=1650|y=310|scale={{{1|654}}}/2180|text='''Nan<br/>okrugi'''}} {{Image label|x=1170|y=1200|scale={{{1|654}}}/2180|text='''Taojiang<br/>okrugi'''}} {{Image label|x=570|y=1330|scale={{{1|654}}}/2180|text='''Anhua<br/>okrugi'''}} {{Image label|x=1770|y=600|scale={{{1|654}}}/2180|text='''Yuanjiang<br/>{{small|(shahar)}}'''}} </div> |} {| class="wikitable sortable" ! Inglizcha nomi ! Soddalashtirilgan xitoycha ! An'anaviy xitoycha ! Pinyin ! Hudud ! Aholi ! Zichlik |- | [[Ziyang District]] | {{lang|zh-hans|资阳区}} | {{lang|zh-hant|資陽區}} | {{transl|zh|Zīyáng Qū}} | 680 | 410,542 | 604 |- | [[Heshan District]] | {{lang|zh-hans|赫山区}} | {{lang|zh-hant|赫山區}} | {{transl|zh|Hèshān Qū}} | 1,379 | 839,265 | 609 |- | [[Yuanjiang City]] |colspan=2| {{lang|zh-Hans-CN|沅江市}} | {{transl|zh|Yuánjiāng Shì}} | 2,071 | 667,104 | 322 |- | [[Nan County]] | {{lang|zh-hans|南县}} | {{lang|zh-hant|南縣}} | {{transl|zh|Nán Xiàn}} | 1,075 | 725,562 | 675 |- | [[Taojiang County]] | {{lang|zh-hans|桃江县}} | {{lang|zh-hant|桃江縣}} | {{transl|zh|Táojiāng Xiàn}} | 2,063 | 769,568 | 373 |- | [[Anhua County]] | {{lang|zh-hans|安化县}} | {{lang|zh-hant|安化縣}} | {{transl|zh|Ānhuà Xiàn}} | 4,950 | 901,043 | 182 |} {{Joy iqlimi | Joy_ot = [[Shahar Yiyang|Yiyang shahri]] (1981-2010-yillar uchun normal) | Manba = Xitoy meteorologiya boshqarmasi<ref name="cma graphical">{{cite web|url=http://data.cma.cn/data/weatherBk.html |title=zh:中国气象数据网 - WeatherBk Data |publisher=[[China Meteorological Administration]] |language = zh-cn |access-date=2020-04-15}}</ref> | Yan_oʻr = 4.8 | Yan_oʻr_yogʻin = 76.9 | Fev_oʻr = 7.1 | Fev_oʻr_yogʻin = 93.7 | Mar_oʻr = 11.0 | Mar_oʻr_yogʻin = 140.3 | Apr_oʻr = 17.3 | Apr_oʻr_yogʻin = 191.0 | May_oʻr = 22.3 | May_oʻr_yogʻin = 184.9 | Iyn_oʻr = 25.7 | Iyn_oʻr_yogʻin = 215.1 | Iyl_oʻr = 29.0 | Iyl_oʻr_yogʻin = 165.8 | Avg_oʻr = 28.1 | Avg_oʻr_yogʻin = 128.5 | Sen_oʻr = 23.7 | Sen_oʻr_yogʻin = 90.7 | Okt_oʻr = 18.3 | Okt_oʻr_yogʻin = 92.8 | Noy_oʻr = 12.7 | Noy_oʻr_yogʻin = 82.6 | Dek_oʻr = 7.3 | Dek_oʻr_yogʻin = 50.2 | Yil_oʻr = 17.3 | Yil_oʻr_yogʻin = 1512.5 | Yan_oʻr_min = 2.3 | Yan_oʻr_maks = 8.2 | Fev_oʻr_min = 4.4 | Fev_oʻr_maks = 10.5 | Mar_oʻr_min = 8.0 | Mar_oʻr_maks = 14.9 | Apr_oʻr_min = 14.0 | Apr_oʻr_maks = 21.6 | May_oʻr_min = 18.7 | May_oʻr_maks = 26.6 | Iyn_oʻr_min = 22.5 | Iyn_oʻr_maks = 29.6 | Iyl_oʻr_min = 25.5 | Iyl_oʻr_maks = 33.2 | Avg_oʻr_min = 25.0 | Avg_oʻr_maks = 32.3 | Sen_oʻr_min = 20.6 | Sen_oʻr_maks = 27.8 | Okt_oʻr_min = 15.3 | Okt_oʻr_maks = 22.5 | Noy_oʻr_min = 9.6 | Noy_oʻr_maks = 17.0 | Dek_oʻr_min = 4.3 | Dek_oʻr_maks = 11.2 | Yil_oʻr_min = 14.2 | Yil_oʻr_maks = 21.3 }} {{Infobox Olympic event | event = Badminton | games = 2012 Summer | image = Badminton, London 2012.png | image_size = 150px | caption = | venue = [[Wembley Arena]] | dates = 28 July – 5 August | num_events = 5 (2 men, 2 women, 1 mixed) | competitors = 172 | nations = | prev = [[Badminton at the 2008 Summer Olympics|2008 Beijing]] | next = [[Badminton at the 2016 Summer Olympics|2016 Rio de Janeiro]] }} {{Main|Badminton at the 2012 Summer Olympics – Women's doubles}} {{8TeamBracket-Tennis3-with third | team-width=200 | RD1-seed1=A1 | RD1-team1='''{{flagIOCathlete|[[Valeria Sorokina]]|RUS|2012 Summer}}<br />{{flagIOCathlete|[[Nina Vislova]]|RUS|2012 Summer}}''' | RD1-score1-1='''21''' | RD1-score1-2='''21''' | RD1-score1-3=&nbsp; | RD1-seed2=C2 | RD1-team2={{flagIOCathlete|[[Michelle Claire Edwards|Michelle Edwards]]|RSA|2012 Summer}}<br />{{flagIOCathlete|[[Annari Viljoen]]|RSA|2012 Summer}} | RD1-score2-1=9 | RD1-score2-2=7 | RD1-score2-3=&nbsp; | RD1-seed3=B1 | RD1-team3={{flagIOCathlete|[[Cheng Wen-hsing]]|TPE|2012 Summer}}<br />{{flagIOCathlete|[[Chien Yu-chin]]|TPE|2012 Summer}} | RD1-score3-1=10 | RD1-score3-2=14 | RD1-score3-3=&nbsp; | RD1-seed4=D2 | RD1-team4='''{{flagIOCathlete|[[Tian Qing]]|CHN|2012 Summer}}<br />{{flagIOCathlete|[[Zhao Yunlei]]|CHN|2012 Summer}}''' | RD1-score4-1='''21''' | RD1-score4-2='''21''' | RD1-score4-3=&nbsp; | RD1-seed5=A2 | RD1-team5='''{{flagIOCathlete|[[Alexandra Bruce (badminton)|Alex Bruce]]|CAN|2012 Summer}}<br />{{flagIOCathlete|[[Michelle Li (badminton)|Michelle Li]]|CAN|2012 Summer}}''' | RD1-score5-1='''21''' | RD1-score5-2=18 | RD1-score5-3='''21''' | RD1-seed6=C1 | RD1-team6={{flagIOCathlete|[[Leanne Choo]]|AUS|2012 Summer}}<br />{{flagIOCathlete|[[Renuga Veeran]]|AUS|2012 Summer}} | RD1-score6-1=9 | RD1-score6-2='''21''' | RD1-score6-3=18 | RD1-seed7=B2 | RD1-team7='''{{flagIOCathlete|[[Mizuki Fujii]]|JPN|2012 Summer}}<br />{{flagIOCathlete|[[Reika Kakiiwa]]|JPN|2012 Summer}}''' | RD1-score7-1='''22''' | RD1-score7-2='''21''' | RD1-score7-3=&nbsp; | RD1-seed8=D1 | RD1-team8={{flagIOCathlete|[[Christinna Pedersen]]|DEN|2012 Summer}}<br />{{flagIOCathlete|[[Kamilla Rytter Juhl]]|DEN|2012 Summer}} | RD1-score8-1=20 | RD1-score8-2=10 | RD1-score8-3=&nbsp; | RD2-seed1=A1 | RD2-team1={{flagIOCathlete|[[Valeria Sorokina]]|RUS|2012 Summer}}<br />{{flagIOCathlete|[[Nina Vislova]]|RUS|2012 Summer}} | RD2-score1-1=19 | RD2-score1-2=6 | RD2-score1-3=&nbsp; | RD2-seed2=D2 | RD2-team2='''{{flagIOCathlete|[[Tian Qing]]|CHN|2012 Summer}}<br />{{flagIOCathlete|[[Zhao Yunlei]]|CHN|2012 Summer}}''' | RD2-score2-1='''21''' | RD2-score2-2='''21''' | RD2-score2-3=&nbsp; | RD2-seed3=A2 | RD2-team3={{flagIOCathlete|[[Alexandra Bruce (badminton)|Alex Bruce]]|CAN|2012 Summer}}<br />{{flagIOCathlete|[[Michelle Li (badminton)|Michelle Li]]|CAN|2012 Summer}} | RD2-score3-1=12 | RD2-score3-2='''21''' | RD2-score3-3=13 | RD2-seed4=B2 | RD2-team4='''{{flagIOCathlete|[[Mizuki Fujii]]|JPN|2012 Summer}}<br />{{flagIOCathlete|[[Reika Kakiiwa]]|JPN|2012 Summer}}''' | RD2-score4-1='''21''' | RD2-score4-2=19 | RD2-score4-3='''21''' | RD3-seed1=D2 | RD3-team1='''{{flagIOCathlete|[[Tian Qing]]|CHN|2012 Summer}}<br />{{flagIOCathlete|[[Zhao Yunlei]]|CHN|2012 Summer}}''' | RD3-score1-1='''21''' | RD3-score1-2='''25''' | RD3-score1-3=&nbsp; | RD3-seed2=B2 | RD3-team2={{flagIOCathlete|[[Mizuki Fujii]]|JPN|2012 Summer}}<br />{{flagIOCathlete|[[Reika Kakiiwa]]|JPN|2012 Summer}} | RD3-score2-1=10 | RD3-score2-2=23 | RD3-score2-3=&nbsp; | 3rd-seed1=A1 | 3rd-team1='''{{flagIOCathlete|[[Valeria Sorokina]]|RUS|2012 Summer}}<br />{{flagIOCathlete|[[Nina Vislova]]|RUS|2012 Summer}}''' | 3rd-score1-1='''21''' | 3rd-score1-2='''21''' | 3rd-score1-3=&nbsp; | 3rd-seed2=A2 | 3rd-team2={{flagIOCathlete|[[Alexandra Bruce (badminton)|Alex Bruce]]|CAN|2012 Summer}}<br />{{flagIOCathlete|[[Michelle Li (badminton)|Michelle Li]]|CAN|2012 Summer}} | 3rd-score2-1=9 | 3rd-score2-2=10 | 3rd-score2-3=&nbsp; }} {{Chegara bilgiqutisi | nom = Turkmenistan-Uzbekistan border | tasvir = Farab.JPG | alt = | tasvir izohi = Turkmenistan-Uzbekistan border crossing in [[Farap]] (Turkmen side). | territory1 = {{TKM}}<br /> | territory2 = {{UZB}} | length = {{convert|1,793|km|mi|0|abbr=on}} | established = May 13, 1925 | current = September 27, 1991 }} {{Tashkilot bilgiqutisi | alt = <!-- alt text; see [[WP:ALT]] --> | image = ICOlogoBig.jpg | caption = Logo of ICO | founded = {{Start date and age|2011|08|25|df=y}} | type = [[Milliy uyushmalar federatsiyasi]] | status = Governing body of crossminton | purpose = Sport governance | headquarters = [[Berlin]], [[Germany]] | leader_title = President | leader_name = Matjaž Šušteršič | leader_title2 = Financial officer | leader_name3 = Maximilian Franke<br>Petr Marklik<br>Daniel Robles Rodríguez<br />Charly Knobling<ref>{{cite web|url=http://crossminton.org/executives/|title=Executives - International Crossminton Organisation|first=|last=crossminton.org|publisher=|accessdate=8 August 2018}}</ref> | leader_name2 = Yoko Koizumi | leader_title3 = Board of Executives | leader_title4 = Secretary General | leader_name4 = René Lewicki | main_organ = General Assembly | name = International Crossminton Organisation | size = | abbreviation = ICO | region_served = Worldwide | membership = 31 national associations<ref>{{cite web|url=http://crossminton.org/members/|title=Members - International Crossminton Organisation|first=|last=crossminton.org|publisher=|accessdate=29 April 2018}}</ref> | languages = English | num_volunteers = | website = {{URL|https://www.crossminton.org/}} }} [[Image:Speedminton game on rooftop.jpg|thumb|right|Crossminton players on a rooftop in Berlin]] gqjaqxea2h0ruczo3nienjhme0u9ez5 John Boyd Orr 0 746005 2816353 2690022 2022-08-28T17:36:37Z Umarxon III 18267 [[Turkum:Articles with hCards]] olib tashlandi ([[VP:HOTCAT|HotCat]]) wikitext text/x-wiki {{tahrirlayapman|RakhimovaD}} {{Olim bilgiqutisi|name=The Lord Boyd-Orr|birth_date={{Birth date|1880|9|23|df=yes}}|birth_place=[[Kilmaurs]], [[East Ayrshire]], Scotland|death_date={{Death date and age|1971|6|25|1880|9|23|df=y}}|death_place=[[Edzell]], [[Angus, Scotland|Angus]], Scotland|fuqaroligi=United Kingdom|nationality=[[Scotland|Scottish]]|spouse={{marriage|Elizabeth Pearson Callum|1915}}|field={{hlist|[[Biology]]|[[Medicine]]|[[Physiology|Nutritional physiology]]}}|work_institutions={{Plainlist| * [[University of Glasgow]] * [[Rowett Research Institute]], [[University of Aberdeen]] * [[Food and Agriculture Organization]] }}|alma_mater=[[University of Glasgow]]|doctoral_students=|mashhur_ishlari=wartime nutrition|influences={{Plainlist| * E.P. Cathcart * [[Diarmid Noel Paton]] * Samuel Gemmill }}|influenced=|awards={{Plainlist| * Bellahouston Gold Medal * Elected [[Fellow of the Royal Society of Edinburgh|FRSE]], 1924{{sfn|RSE Fellows 1783–2002|p=134}} * Elected [[Fellow of the Royal Society|FRS]], 1932{{sfn|Kay|1972|p=54}} * Knighted, 1935{{sfn|''The New York Times'' 26 Jun|1971}} * [[Nobel Peace Prize]], 1949 }}|religion=}} '''Jon Boyd Orr, 1-baron Boyd-Or''', CH , DSO , MC , FRS , FRSE (1880-yil 23-sentabr - 1971-yil 25-iyun), 1935-yildan 1949-yilgacha '''ser Jon Boyd Orr''' uslubida, shotlandiyalik oʻqituvchi, shifokor, biolog, [[Fiziologiya|ovqatlanish fiziologi]], siyosatchi, biznesmen va fermer boʻlib, ilmiy tadqiqotlari uchun Tinchlik uchun [[Tinchlik boʻyicha Nobel mukofoti|Nobel mukofotiga sazovor]] boʻlgan. Oziqlanish va uning [[Birlashgan millatlar tashkiloti|Birlashgan Millatlar Tashkilotining]] Oziq- [[Birlashgan millatlar tashkilotining oziq-ovqat va qishloq xoʻjaligi tashkiloti|ovqat va qishloq xoʻjaligi tashkilotining]] (FAO) birinchi Bosh direktori sifatidagi faoliyati. U Butunjahon sanʼat va fan akademiyasining (WAAS) hammuassisi va birinchi prezidenti (1960–1971) boʻlgan. {{Sfn|Cuthbertson|2007}} {{Sfn|ODNB|2004}} 1945-yilda u Milliy Tinchlik Kengashining prezidenti etib saylandi va Butunjahon tinchlik tashkilotlari ittifoqi va Butunjahon federal hukumati harakatining prezidenti boʻldi. {{Sfn|Jahn|1949}} == Erta hayot va oilaviy kelib chiqishi == [[Fayl:Boydorrshouse.JPG|left|thumb|200x200px| Jon Boyd Orrning tugʻilgan joyi: Holland Green, Fenwick Road, Kilmaurs.]] Jon Boyd Orr Sharqiy Ayrshir, [[Shotlandiya|Shotlandiyaning]] Kilmarnok yaqinidagi Kilmaurs shahrida yetti farzandli oilada oʻrtancha farzand boʻlib tugʻilgan. Uning otasi Robert Klark Orr karer egasi va chuqur diniy eʻtiqodga ega boʻlgan , Shotlandiya erkin cherkovining aʻzosi edi. Uning onasi Enni Boyd boshqa karer ustasining qizi boʻlib, Robert Orrdan boyroq va [[Mason kulbasi|mason lojasining]] grossmeysteri edi. Unga yoshligidan oilasi bilan birga yashagan beva qolgan buvisi oʻqishni oʻrgatgan. {{Sfn|Kay|1972}} Oila uyi kitoblar bilan yaxshi taʼminlangan, otasi esa siyosiy, sotsiologik va metafizik mavzularda, shuningdek, dindan koʻp oʻqilgan. U oʻsib ulgʻaygan sari, Jon otasi, akalari va tashrif buyurgan doʻstlari bilan bu mavzularni muntazam ravishda muhokama qilar edi. {{Sfn|Kay|1972}} U besh yoshga toʻlganida, Robert Orrga tegishli kema dengizda gʻoyib boʻlgach, oila muvaffaqiyatsizlikka uchradi. Ular Kilmaursdagi uylarini sotishga majbur boʻlishdi va Shimoliy Ayrshir sohilidagi Gʻarbiy Kilbrida qishlogʻiga koʻchib ketishdi. Kayning soʻzlariga koʻra, yangi uy va atrof-muhit, oilaning mablagʻlari kam boʻlishiga qaramay, Kilmaurs uchun katta yaxshilanish boʻldi. Uning tarbiyasining asosiy qismi West Kilbride va uning atrofida sodir boʻlgan. Oʻn uch yoshida toʻrt oylik tanaffusdan tashqari, u oʻn toʻqqiz yoshigacha qishloq maktabida oʻqidi, soʻnggi toʻrt yil davomida oʻquvchi-oʻqituvchi boʻlib ishladi. Oʻshanda din Shotlandiyada kichik taʻlimning muhim qismi boʻlgan va maktab unga [[Bibliya]] boʻyicha yaxshi bilim bergan, bu esa umrining oxirigacha u bilan qolgan. {{Sfn|Kay|1972}} Oʻn uch yoshida Boyd Orr Kilmarnock akademiyasi uchun stipendiya yutib oldi, bu muhim yutuq, chunki bunday stipendiyalar oʻsha paytda juda kam edi. Yangi maktab taxminan {{Convert|20|mi|km}} Gʻarbiy Kilbrayddagi uyidan uzoqlashdi, lekin otasi taxminan ikki milya (3 km) akademiyadan, Jon esa yaqin joyda turar joy bilan taʻminlangan. Uning oilasi akademiyadagi taʻlimini toʻxtatib qoʻyishdi, chunki u maktabda oʻqishi hisobiga karer ishchilari bilan vaqt oʻtkazdi, ular unga mashinalarni ishlashga ruxsat berishdi va ulardan "ajoyib soʻkish lugʻatini" oldi. {{Sfn|Kay|1972}} Toʻrt oydan soʻng u West Kilbridedagi qishloq maktabiga qaytib keldi va u erda direktor Jon G. Lyonsning ilhomlantiruvchi rahbarligi ostida oʻqishni davom ettirdi. {{Sfn|Kay|1972}} U yerda birinchi yil uchun £10, ikkinchi yil uchun esa 20 funt maosh oladigan oʻquvchi oʻqituvchisi boʻldi. Bu yosh Boyd Orr uchun ayniqsa ogʻir vaqt edi, chunki uning oʻqituvchilik vazifalaridan tashqari, universitetga kirish va oʻqituvchilik malakasi uchun uyda oʻqish, shuningdek, otasining biznesida har kuni ishlashi kerak edi. {{Sfn|Kay|1972}} == Glasgow universiteti == Toʻrt yillik oʻquvchi-oʻqituvchilik faoliyatidan soʻng, 19 yoshida u [[Glazgo|Glazgodagi]] oʻqituvchilar kollejida oʻqish uchun Qirolicha stipendiyasini, shuningdek, u erdagi turar joyi uchun toʻlangan stipendiyani qoʻlga kiritdi. Kurs [[Glasgow Universiteti|universitetda]] klassika asosidagi uch yillik Sanʻat kursini kuzatishdan tashqari, kollejdagi darslarga qatnashishni talab qildi. Boyd Orr universitetga kirish imtihonlarini topshirganligi sababli, universitet uchun toʻlovlar ham qoplandi. Universitet taʻlimi kursning eng muhim qismi hisoblangan. {{Sfn|Boyd Orr|1966}} Boyd Orr universitet kursini tanqid qildi, chunki imtihonlarni topshirish uchun talab qilinadigan mashaqqatli mehnat turli ijtimoiy kelib chiqishi talabalari bilan uchrashish va muhokama qilish uchun etarli vaqtga imkon bermadi. {{Efn|"As an example of this – from the time I was a boy of fourteen my nose had been rubbed in Shakespeare's works. I had been forced to learn long passages by heart, to write essays and to annotate. As a result, I have never read a play by Shakespeare." {{harv|Boyd Orr|1966|p=42}}}} == Qashshoqlik va oʻqituvchilik faoliyati bilan birinchi uchrashuvlar == Glazgoda bakalavr sifatida u shaharning ichki qismini, odatda, dam olish kunlarida oʻrgandi. U shaharning katta qismini tashkil etgan qashshoqlik hukm surgan qashshoq va uy-joylardan topgan narsasidan hayratda qoldi. Bolalarda raxit yaqqol namoyon boʻldi, toʻyib ovqatlanmaslik (baʻzi hollarda mastlik bilan bogʻliq) kattalarning koʻpchiligida namoyon boʻldi va koʻplab qariyalar qashshoq edi. 1902-yilda magistraturani tugatgandan soʻng oʻzining birinchi oʻqituvchilik ishida u xarobadagi maktabga tayinlangan. Uning birinchi sinfi toʻlib-toshgan, bolalar esa toʻyib ovqatlanmagan yoki haqiqatda och, kiyim-kechaklari notoʻgʻri, koʻrinadigan darajada yomon va jismonan baxtsiz edi. U bir necha kundan soʻng, bunday ahvolda bolalarni oʻrgata olmasligini, ularning dardidan qutulish uchun hech narsa qila olmasligini anglab, ishdan ketdi. {{Sfn|Kay|1972}} Otasining biznesida bir necha oy ishlagandan soʻng, u Saltcoats shahridagi Kayleshill maktabida uch yil dars berdi, bu ham kambagʻal hudud, lekin [[Glazgo|Glazgodagi]] xarobalardan kamroq. Boyd Orr oʻqituvchisining maoshini oshirishi kerak edi va buni kechki sinfga buxgalteriya hisobi va buxgalteriya hisobi boʻyicha oʻqitishga qaror qildi. Intensiv oʻqishdan soʻng u kerakli imtihonlarni topshirdi va sinfiga tegishli koʻrsatmalar berdi. Bu sinfda oʻqish va dars berish orqali olgan bilim va koʻnikmalari uning keyingi faoliyatida juda foydali boʻlishi kerak edi. == Universitetga qaytish == Boyd Orr yuragi oʻqituvchilik bilan bogʻliq emasligini tushundi va Qirolicha stipendiyasi shartlari boʻyicha oʻqituvchilik majburiyatlarini bajarib boʻlgach, u universitetga bolaligidan doim qiziqib kelgan [[biologiya]] fanini oʻrganish uchun qaytib keldi. Ehtiyotkorlik uchun u bir vaqtning oʻzida [[tibbiyot]] darajasiga kirdi. U universitetni juda ragʻbatlantiruvchi muhit deb topdi. Diarmid Noel Paton (rassom Jozef Noel Patonning oʻgʻli) Regius fiziologiya professori va Edvard Provan Katkart [[Biokimyo|fiziologik kimyo]] boshligʻi edi, ikkalasi ham ajoyib ilmiy qobiliyatga ega edilar. U klinik tibbiyot professori Samson Gemmelldan taassurot qoldirdi {{Sfn|Boyd Orr|1966}} faylasuf, uning ijtimoiy masalalar boʻyicha chuqur fikrlashi Boyd Orrning bunday savollarga yondashuviga ham taʻsir koʻrsatdi. {{Sfn|Kay|1972}} Tibbiy oʻqishning yarmida jamgʻarmasi tugadi. Oilasidan yordam soʻrashni istamay, bank overdraft yordamida ipoteka evaziga bir blokli ijarachi turar joy sotib oldi va ijara toʻlovini qolgan oʻqishini toʻlashga ishlatdi. Oʻqishni tugatgandan soʻng, u mol-mulkni ozgina foyda evaziga sotdi. 1910-yilda bakalavrni, MB Ch.B. 1912-yilda, 32-yoshida, 200 talaba yilida oltinchi oʻrinni egalladi. Ikki yil oʻtgach, 1914-yilda u MDni imtiyozli diplom bilan tugatdi va yilning eng mashhur tezislari uchun Bellahouston oltin medalini oldi. == Tadqiqot karerasi == Universitetni tark etgach, u Shotlandiya va Gʻarbiy Afrika oʻrtasida savdo qiluvchi kemada kema jarrohi lavozimini egalladi va bu ishni tanladi, chunki bu oʻzining bank overdraftini boshqalarga qaraganda tezroq toʻlash imkoniyatini taklif qildi. Toʻrt oydan soʻng, qarzni toʻlab boʻlgach, ishdan ketdi. Keyin u umumiy amaliyotni sinab koʻrdi, Saltcoatsdagi oilaviy shifokori amaliyotida ''lokum'' boʻlib ishladi va u erda hamkorlik qilish taklif qilindi. Tibbiyotdagi martaba uning uchun emasligini tushunib, u oʻrniga EP Katkartning laboratoriyasida ishlash uchun ikki yillik Karnegi tadqiqot stipendiyasi taklifini qabul qildi. U erda boshlagan ish [[Och qolish|toʻyib ovqatlanmaslik]], [[Proteinlar|oqsil]] {{Sfn|Cathcart|Orr|1914}} va kreatin {{Sfn|Cathcart|Boyd Orr|1914}} {{Sfn|Boyd Orr|1914}} [[Metabolizm|metabolizmi]], suv isteʻmolining odamlarda [[azot]] almashinuviga taʻsiri {{Sfn|Boyd Orr|Burns|1914}} {{Sfn|Orr|1914}} va harbiy xizmatchilarning mashgʻulotlarda energiya sarfini qamrab oldi. {{Sfn|Boyd Orr|Cathcart|1919}} === Rowett tadqiqot institutining boshlanishi === 1914-yil 1-aprelda Boyd Orr Shimoliy Shotlandiya qishloq xoʻjaligi kolleji va Aberdin universitetining hayvonlarning oziqlanishi boʻyicha tadqiqotlar boʻyicha qoʻshma qoʻmitasining loyihasi boʻlgan [[Aberdin|Aberdindagi]] yangi tadqiqot institutiga rahbarlik qildi. Unga bu lavozimni dastlab taklif qilingan E.P.Ketkart tavsiyasiga koʻra taklif qilishgan, biroq u [[London universiteti|Londondagi]] [[fiziologiya]] kafedrasi foydasiga rad javobini bergan edi. Qoʻshma qoʻmita kapital xarajatlar uchun 5000 funt sterling va yillik joriy xarajatlar uchun 1500 funt sterling miqdorida budjet ajratgan edi. Boyd Orr bu summalar yetarli emasligini darhol angladi. Otasining biznesidagi rejalarni tuzish va xarajatlarni baholash tajribasidan foydalanib, u kapital xarajatlar uchun 50 000 funt sterling va yillik joriy xarajatlar uchun 5 000 funt sterlinglik budjet taqdim etdi. Shu bilan birga, u allaqachon ajratilgan 5000 funt sterling bilan u qoʻmita tomonidan koʻzda tutilgan yogʻochdan emas, balki granitdan qurilgan va oʻzi taklif qilgan £50,000 institutining qanoti boʻlib xizmat qiladigan binoni belgilab berdi. U 5030 funt sterling boʻlgan eng past tenderni qabul qildi va pudratchilarga zudlik bilan ishni boshlashni aytdi. Qoʻmita mamnun boʻlmadi, ammo ''haqiqatni'' qabul qilishga majbur boʻldi. Urush boshlanganda, pudratchilarga devor va tomni tugatish kerak, ammo hozircha boshqa qilmaslik kerakligi aytilgan. === Harbiy xizmat (1914-1918) === [[Birinchi jahon urushi]] boshlanganda unga Britaniya armiyasiga qoʻshilish uchun ruxsat berildi va sobiq hamkasbi EP Katkartdan chet eldagi piyodalar boʻlinmasida tibbiy komissiya olishga yordam berishini soʻradi. Cathcart uyda foydaliroq boʻladi deb oʻyladi va uning birinchi komissiyasi RAMCning sanitariya bilan shugʻullanadigan maxsus fuqarolik boʻlimida edi. Muddatli boʻlmagan chaqiriluvchilarning bir nechta boʻlinmalari uyda favqulodda lagerlarda mashgʻulotlar oʻtkazdilar, ularning baʻzilari sanitariya sharoitlari juda yomon edi. Boyd Orr koʻplab kasalliklarning oldini olib, gigienani yaxshilash uchun sxemalarni ishlab chiqishga muvaffaq boʻldi. {{Sfn|Kay|1972}} 18 oydan soʻng u Shervud oʻrmonchilarining 1-batalyoniga piyoda qoʻshinlar boʻlimiga [[Shifokor|tibbiy xodim]] sifatida tayinlandi. U koʻp vaqtini qobiq teshiklarida oʻtkazdi, koʻplab yaradorlarni yamoqqa tashladi. Uning olov ostida koʻrsatgan jasorati va burchga sadoqati Somme jangidan soʻng Harbiy xoch ordeni va Passchendaeledan keyin "Ulugʻvor xizmat" ordeni bilan taqdirlandi. U, shuningdek, batalyonning ratsionini mahalliy choʻl bogʻlar va dalalardan yigʻilgan sabzavotlar bilan toʻldirishni tartibga soldi. Natijada, boshqa boʻlinmalardan farqli oʻlaroq, u tibbiy masʻul boʻlgan erkaklarning hech birini kasalxonaga yuborishga hojat qolmadi. U shuningdek, odamlariga odatdagidan kattaroq oʻlchamdagi etiklar kiyishini shaxsan taʻminlash orqali oʻz odamlariga xandaqqa oyoq tushishining oldini oldi. {{Sfn|Kay|1972}} Tibbiyot va oziq-ovqat sohasidagi yutuqlar bilan aloqani yoʻqotayotganidan xavotirlanib, u dengiz flotiga oʻtkazilishini soʻradi va u erda oʻqish va tadqiqot uchun koʻproq vaqt ajratadi deb oʻyladi. Armiya uni qoʻyib yuborishni istamadi, lekin rozi boʻldi, chunki u hali ham fuqarolik jarroh edi. U Chathamdagi dengiz kasalxonasida uch oy band boʻldi, HMS yuborilgunga qadar palatalarda tibbiyot amaliyoti bilan shugʻullanib, qattiq oʻqidi. Kema bortida uning tibbiy vazifalari engil edi, bu unga koʻp oʻqish imkonini berdi. Keyinchalik u armiyaning oziq-ovqat talablarini oʻrganishga chaqirildi. === Rowett tadqiqot institutining urushdan keyingi kengayishi === 1919-yil boshida Boyd Orr Aberdinga qaytganida, uning kattaroq institut qurish rejasi hali ham qabul qilinmagan edi. Haqiqatan ham, uning yillik texnik granti boʻyicha rejalari [[Cambridge universiteti|Kembrijdagi]] qishloq xoʻjaligi professori Tomas Barlou Vud tomonidan tasdiqlanishi kerak edi. Ikkinchisining qoʻllab-quvvatlashiga qaramay, uning kengaytirish rejalari dastlab rad etildi, garchi u yillik grantni 4000 funt sterlinggacha oshirishga muvaffaq boʻldi. 1920-yilda u urush paytida erishgan katta daromadlari uchun vijdoni {{Sfn|Kay|1972}} bor tuyulgan biznesmen Jon Quiller Rowett bilan tanishtirildi. Koʻp oʻtmay, hukumat Boyd Orr rejasining yarmini moliyalashtirishga rozi boʻldi, agar u boshqa yarmini boshqa joyda toʻplashi mumkin. Rowett birinchi yil uchun 10 000 funt sterling, ikkinchi yil uchun 10 000 funt sterling berishga rozi boʻldi va fermer xoʻjaligini sotib olish uchun qoʻshimcha 2 000 funt sterling berdi, agar "agar institutda hayvonlarni oziqlantirish boʻyicha qilingan biron bir ish aniqlangan boʻlsa. Inson ovqatlanishiga taalluqli boʻlsa, Institutga bu ishni davom ettirishga ruxsat beriladi", {{Sfn|RRI|2005}} Gʻaznachilik qabul qilishga tayyor edi. 1922-yil sentabriga kelib, binolar deyarli qurib bitkazildi va Rowett ilmiy-tadqiqot instituti qisqa vaqt ichida Qirolicha Meri tomonidan ochildi. {{Sfn|Kay|1972}} Boyd Orr hukumat va xususiy manbalardan samarali mablagʻ yigʻuvchi boʻlib, tajriba fermasini taxminan {{Convert|1000|acre|km2}} {{Sfn|Smith|1998}} ga kengaytirdi. , yaxshi jihozlangan kutubxona qurish va binolarni kengaytirish. U, shuningdek, institutning oʻsib borayotgan obroʻsi bilan jalb qilingan talabalar va olimlarni joylashtirish uchun markaz qurdi, bu obroʻ-eʻtibor Boyd Orrning koʻplab nashrlari tufayli oshdi. {{Sfn|Kay|1972}} Uning tadqiqot natijalari mablagʻ yigʻishga sarflashi kerak boʻlgan vaqt va kuchdan aziyat chekdi va keyingi hayotida u shunday dedi: “Men hali ham vaqtimning yarmini haqoratli pul ovlash ishiga sarflashimga qattiq gʻazab bilan qarayman. Institut uchun." {{Sfn|Kay|1972}} 1920-yillar davomida uning shaxsiy tadqiqotlari asosan hayvonlarning oziqlanishiga bagʻishlangan boʻlib, uning diqqat markazida tadqiqotchi va faol lobbichi va odamlarning ovqatlanishini yaxshilash boʻyicha targʻibotchi sifatida inson ovqatlanishiga oʻzgardi. 1927-yilda u maktab oʻquvchilariga beriladigan sutning qiymatini isbotladi, bu esa Buyuk Britaniyada maktab suti bilan bepul taʻminlanishiga olib keldi. Uning 1936-yildagi "Oziq-ovqat, sogʻliq va daromad" hisoboti Buyuk Britaniya aholisining kamida uchdan bir qismi shunchalik kambagʻal ekanligini koʻrsatdiki, ular sogʻlom ovqatlanishni taʻminlash uchun etarli oziq-ovqat sotib ololmaydilar va kam taʻminlanganlik, toʻyib ovqatlanmaslik oʻrtasida bogʻliqlik borligini koʻrsatdi. va maktablarda oʻzlashtirishning pastligi. {{Sfn|UoG}} 1929-yildan 1944-yilgacha Boyd Orr Hayvonlarni oziqlantirish boʻyicha Imperator byurosining, keyinchalik Rowett ilmiy-tadqiqot institutida joylashgan Hamdoʻstlik oziqlanish byurosining (Hamdoʻstlik qishloq xoʻjaligi byurosining bir qismi) maslahatchi direktori boʻlgan. Ikkinchi Jahon urushi paytida u Cherchillning Oziq-ovqat siyosati boʻyicha ilmiy qoʻmitasining aʻzosi boʻlgan va oziq-ovqat ratsionini shakllantirishga yordam bergan {{Sfn|UoG}} == Xalqaro va siyosiy ish == 1945-yil oktabr oyida Orr mustaqil progressiv nomzod sifatida Glazgo universiteti rektori etib saylandi. {{Sfn|''The Glasgow Herald'' 22 Oct|1945}} U 1945-yil aprel oyida oʻtkazilgan qoʻshimcha saylovda birlashgan Shotlandiya universitetlari uchun mustaqil parlament aʼzosi (MP) etib saylandi {{Sfn|''The Glasgow Herald'' 14 Apr|1945}} va koʻp oʻtmay umumiy saylovda oʻz oʻrnini saqlab qoldi. 1946-yilda isteʻfoga chiqdi. [[Ikkinchi Jahon urushi|Ikkinchi jahon urushidan]] keyin Boyd Orr Rowett institutidan isteʻfoga chiqdi va bir qancha lavozimlarni egalladi, xususan, Birlashgan Millatlar Tashkilotining yangi oziq-ovqat va qishloq xoʻjaligi tashkiloti (FAO) Bosh direktori sifatida. {{Sfn|''The Glasgow Herald'' 28 Oct|1945}} {{Sfn|''The Glasgow Herald'' 1 Dec|1945}} Garchi uning bu lavozimdagi muddati qisqa (1945–1948) boʻlsa-da, u nafaqat Xalqaro Favqulodda Oziq-ovqat Qoʻmitasi (IEFC) orqali urushdan keyingi zudlik bilan oziq-ovqat taqchilligini yumshatish uchun emas, balki oziq-ovqat ishlab chiqarishni yaxshilash boʻyicha keng qamrovli rejalarni taklif qilish uchun ham ishlagan. va uni adolatli taqsimlash - keng miqyosdagi tovarlarni saqlash yoʻli bilan narxlar barqarorligini oshirish uchun Jahon oziq-ovqat kengashini yaratish taklifi. Kengash Britaniya va AQShning yordamini ololmagan boʻlsa-da, Boyd Orr BMTning yangi ixtisoslashgan agentligi uchun mustahkam poydevor qoʻydi. {{Sfn|Staples|2006}} {{Sfn|Staples|2003}}<ref name="Butler-2014">{{kitob manbasi|last=Butler|first=C.D.|editor=Freedman|title=Global environmental change|publisher=[[Springer Publishing|Springer]]|year=2014|isbn=978-94-007-5783-7|oclc=888154438|language=en|pages=XXVII+973}} {{ISBN|978-94-007-5784-4}} {{ISBN|978-94-007-5785-1}} p.{{Nbsp}}632</ref> Keyin u FAOdan isteʻfoga chiqdi va bir qator kompaniyalarning direktori boʻldi va qimmatli qogʻozlar bozorida oʻziga xos boylik orttirgan aqlli investor ekanligini isbotladi. 1949-yilda Tinchlik uchun [[Tinchlik boʻyicha Nobel mukofoti|Nobel mukofotini]] olganida, {{Efn|The [[American Friends Service Committee]] was one of his nominators for the Nobel Prize {{harv|AFSC Nobel Nominations}}.}} butun moliyaviy mukofotni dunyo tinchligi va birlashgan dunyo hukumatiga bagʻishlangan tashkilotlarga topshirdi. U 1949-yilda Angus okrugidagi Brechin Mearns '''baron Boyd-Or''' sifatida tengdosh darajasiga koʻtarilgan. {{Sfn|Kay|1972}} 1960-yilda Boyd Orr ilmiy kashfiyotlardan, ayniqsa yadro qurolidan suiisteʻmol qilinishidan xavotirda boʻlgan davrning taniqli olimlari tomonidan tashkil etilgan Jahon sanʻat va fan akademiyasining birinchi prezidenti etib saylandi. == Shaxsiy hayot == 1915-yilda Boyd Orr oʻsmirlik chogʻida Gʻarbiy Kilbraydda tanishgan Elizabet Pirson Kallumga uylandi. {{Sfn|Kay|1972}} {{Sfn|Boyd Orr|1966}} Ularning uchta farzandi bor edi: Elizabet Joan (1916-yilda tugʻilgan), Helen Anne (1919-yilda tugʻilgan) va Donald Noel (1921–1942). {{Sfn|Kay|1972}} Uning oʻgʻli Ikkinchi jahon urushi paytida faol xizmatda halok boʻlgan. {{Sfn|ODNB|2004}} == Oʻlim va meros == Boyd Orr 1971-yil 25-iyunda Shotlandiyaning Brechin shahrida vafot etdi; u 90 yoshda edi. {{Sfn|ODNB|2004}} Uning qabri Angusdagi Stracathro Kirkyardda joylashgan. [[Glasgow Universiteti|Glazgo universitetida]] [[Glasgow Universiteti|Boyd Orr binosi]] va Boyd Orr aholi va ekotizim salomatligi markazi {{Sfn|Boyd Orr Centre}} uning nomi bilan atalgan va universitetning Hunterlar muzeyi uning Nobel medaliga ega. Ayrshirdagi Kilmaurs shahrida, shuningdek, Brechin, Angus, Penikyuk, Midlotian, Lorenskirk, Aberdinshire, [[Aberdin]] va Ayrshirdagi Saltcoats shaharlarida Boyd Orr nomidagi koʻcha bor.  == Bibliografiya == * {{kitob manbasi|title=Scotch Church Crisis: The Full Story of the Modern Phase of the Presbyterian Struggle|last=Boyd Orr|first=John|year=1905|publisher=John M'Neilage|location=Glasgow}} * {{kitob manbasi|title=Minerals in Pastures and Their Relation to Animal Nutrition|last=Boyd Orr|first=John|year=1929|publisher=Lewis|location=London}} * {{kitob manbasi|title=The National Food Supply and Its Influence on Public Health|last=Boyd Orr|first=John|year=1934|publisher=King|location=London}} * {{kitob manbasi|title=Food, Health and Income|last=Boyd Orr|first=John|year=1936|publisher=Macmillan|location=London|url=http://www.sochealth.co.uk/public-health-and-wellbeing/food-policy/food-health-and-income/}} * {{kitob manbasi|title=Nutritional Science and State Planning|last=Boyd Orr|first=John|year=1937}}in (Orr) * {{kitob manbasi|title=Nutrition in war|last=Boyd Orr|first=John|year=1940|publisher=[[Fabian Society]]|location=London|series=Fabian Tract 251|url=http://digital.library.lse.ac.uk/objects/lse:ref565qov}} * {{kitob manbasi|title=Fighting for What?|url=https://archive.org/details/fightingforwhat0000orrs|last=Boyd Orr|first=John|year=1942|publisher=Macmillan|location=London}} * {{kitob manbasi|title=Food and the People|last=Boyd Orr|first=John|year=1943|publisher=Pilot Press|location=London}} * {{kitob manbasi|title=Welfare and Peace|last=Boyd Orr|first=John|year=1945|publisher=[[National Peace Council]]|location=London}} * {{kitob manbasi|title=A Charter for Health|last=Boyd Orr|first=John|year=1946|publisher=Allen & Unwin|location=London}} * {{kitob manbasi|title=Food: The Foundation of World Unity|last=Boyd Orr|first=John|year=1948|publisher=[[National Peace Council]]|location=London}} * {{kitob manbasi|title=International Liaison Committee of Organisations for Peace: A New Strategy of Peace|last=Boyd Orr|first=John|year=1950|publisher=[[National Peace Council]]|location=London}} * {{kitob manbasi|title=Feast and famine: The wonderful world of food|last=Boyd Orr|first=John|year=1957|publisher=Rathbone Books|location=London}} * {{kitob manbasi|title=The Wonderful World of Food: The Substance of Life|last=Boyd Orr|first=John|year=1958|publisher=Garden City Books|location=Garden City, NY}} * {{kitob manbasi|title=As I recall: the 1880s to the 1960s|url=https://archive.org/details/asirecall0000boyd|last=Boyd Orr|first=John|year=1966|others=with an introduction by [[Peter Ritchie Calder|Ritchie Calder]]|publisher=MacGibbon & Kee|location=London}} ; boshqa mualliflar bilan * {{kitob manbasi|title=Feeding the people in war time|last=Boyd Orr|first=John|year=1940|publisher=Macmillan|location=London|url=https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.84125}} * {{kitob manbasi|title=The White Man's Dilemma: Food and the Future|url=https://archive.org/details/whitemansdilemma0000boyd|edition=2nd|last=Boyd Orr|first=John|year=1964|origyear=First published 1953|publisher=Allen & Unwin|location=London}} * {{kitob manbasi|title=Ethical Choice|last=Boyd Orr|first=John|year=1970|publisher=Free Press|location=London|url=https://archive.org/details/ethicalchoicecas00beck|isbn=978-0-02-902070-8}} {{Notelist}} === Iqtiboslar === {{Manbalar|20em}} == Manbalar == [[Turkum:Tinchlik boʻyicha Nobel mukofoti sovrindorlari]] [[Turkum:1971-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:1880-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] gxkjuczlx5zep9g6z9p56qnf911j6e1 2816355 2816353 2022-08-28T17:37:36Z Umarxon III 18267 /* Manbalar */ wikitext text/x-wiki {{tahrirlayapman|RakhimovaD}} {{Olim bilgiqutisi|name=The Lord Boyd-Orr|birth_date={{Birth date|1880|9|23|df=yes}}|birth_place=[[Kilmaurs]], [[East Ayrshire]], Scotland|death_date={{Death date and age|1971|6|25|1880|9|23|df=y}}|death_place=[[Edzell]], [[Angus, Scotland|Angus]], Scotland|fuqaroligi=United Kingdom|nationality=[[Scotland|Scottish]]|spouse={{marriage|Elizabeth Pearson Callum|1915}}|field={{hlist|[[Biology]]|[[Medicine]]|[[Physiology|Nutritional physiology]]}}|work_institutions={{Plainlist| * [[University of Glasgow]] * [[Rowett Research Institute]], [[University of Aberdeen]] * [[Food and Agriculture Organization]] }}|alma_mater=[[University of Glasgow]]|doctoral_students=|mashhur_ishlari=wartime nutrition|influences={{Plainlist| * E.P. Cathcart * [[Diarmid Noel Paton]] * Samuel Gemmill }}|influenced=|awards={{Plainlist| * Bellahouston Gold Medal * Elected [[Fellow of the Royal Society of Edinburgh|FRSE]], 1924{{sfn|RSE Fellows 1783–2002|p=134}} * Elected [[Fellow of the Royal Society|FRS]], 1932{{sfn|Kay|1972|p=54}} * Knighted, 1935{{sfn|''The New York Times'' 26 Jun|1971}} * [[Nobel Peace Prize]], 1949 }}|religion=}} '''Jon Boyd Orr, 1-baron Boyd-Or''', CH , DSO , MC , FRS , FRSE (1880-yil 23-sentabr - 1971-yil 25-iyun), 1935-yildan 1949-yilgacha '''ser Jon Boyd Orr''' uslubida, shotlandiyalik oʻqituvchi, shifokor, biolog, [[Fiziologiya|ovqatlanish fiziologi]], siyosatchi, biznesmen va fermer boʻlib, ilmiy tadqiqotlari uchun Tinchlik uchun [[Tinchlik boʻyicha Nobel mukofoti|Nobel mukofotiga sazovor]] boʻlgan. Oziqlanish va uning [[Birlashgan millatlar tashkiloti|Birlashgan Millatlar Tashkilotining]] Oziq- [[Birlashgan millatlar tashkilotining oziq-ovqat va qishloq xoʻjaligi tashkiloti|ovqat va qishloq xoʻjaligi tashkilotining]] (FAO) birinchi Bosh direktori sifatidagi faoliyati. U Butunjahon sanʼat va fan akademiyasining (WAAS) hammuassisi va birinchi prezidenti (1960–1971) boʻlgan. {{Sfn|Cuthbertson|2007}} {{Sfn|ODNB|2004}} 1945-yilda u Milliy Tinchlik Kengashining prezidenti etib saylandi va Butunjahon tinchlik tashkilotlari ittifoqi va Butunjahon federal hukumati harakatining prezidenti boʻldi. {{Sfn|Jahn|1949}} == Erta hayot va oilaviy kelib chiqishi == [[Fayl:Boydorrshouse.JPG|left|thumb|200x200px| Jon Boyd Orrning tugʻilgan joyi: Holland Green, Fenwick Road, Kilmaurs.]] Jon Boyd Orr Sharqiy Ayrshir, [[Shotlandiya|Shotlandiyaning]] Kilmarnok yaqinidagi Kilmaurs shahrida yetti farzandli oilada oʻrtancha farzand boʻlib tugʻilgan. Uning otasi Robert Klark Orr karer egasi va chuqur diniy eʻtiqodga ega boʻlgan , Shotlandiya erkin cherkovining aʻzosi edi. Uning onasi Enni Boyd boshqa karer ustasining qizi boʻlib, Robert Orrdan boyroq va [[Mason kulbasi|mason lojasining]] grossmeysteri edi. Unga yoshligidan oilasi bilan birga yashagan beva qolgan buvisi oʻqishni oʻrgatgan. {{Sfn|Kay|1972}} Oila uyi kitoblar bilan yaxshi taʼminlangan, otasi esa siyosiy, sotsiologik va metafizik mavzularda, shuningdek, dindan koʻp oʻqilgan. U oʻsib ulgʻaygan sari, Jon otasi, akalari va tashrif buyurgan doʻstlari bilan bu mavzularni muntazam ravishda muhokama qilar edi. {{Sfn|Kay|1972}} U besh yoshga toʻlganida, Robert Orrga tegishli kema dengizda gʻoyib boʻlgach, oila muvaffaqiyatsizlikka uchradi. Ular Kilmaursdagi uylarini sotishga majbur boʻlishdi va Shimoliy Ayrshir sohilidagi Gʻarbiy Kilbrida qishlogʻiga koʻchib ketishdi. Kayning soʻzlariga koʻra, yangi uy va atrof-muhit, oilaning mablagʻlari kam boʻlishiga qaramay, Kilmaurs uchun katta yaxshilanish boʻldi. Uning tarbiyasining asosiy qismi West Kilbride va uning atrofida sodir boʻlgan. Oʻn uch yoshida toʻrt oylik tanaffusdan tashqari, u oʻn toʻqqiz yoshigacha qishloq maktabida oʻqidi, soʻnggi toʻrt yil davomida oʻquvchi-oʻqituvchi boʻlib ishladi. Oʻshanda din Shotlandiyada kichik taʻlimning muhim qismi boʻlgan va maktab unga [[Bibliya]] boʻyicha yaxshi bilim bergan, bu esa umrining oxirigacha u bilan qolgan. {{Sfn|Kay|1972}} Oʻn uch yoshida Boyd Orr Kilmarnock akademiyasi uchun stipendiya yutib oldi, bu muhim yutuq, chunki bunday stipendiyalar oʻsha paytda juda kam edi. Yangi maktab taxminan {{Convert|20|mi|km}} Gʻarbiy Kilbrayddagi uyidan uzoqlashdi, lekin otasi taxminan ikki milya (3 km) akademiyadan, Jon esa yaqin joyda turar joy bilan taʻminlangan. Uning oilasi akademiyadagi taʻlimini toʻxtatib qoʻyishdi, chunki u maktabda oʻqishi hisobiga karer ishchilari bilan vaqt oʻtkazdi, ular unga mashinalarni ishlashga ruxsat berishdi va ulardan "ajoyib soʻkish lugʻatini" oldi. {{Sfn|Kay|1972}} Toʻrt oydan soʻng u West Kilbridedagi qishloq maktabiga qaytib keldi va u erda direktor Jon G. Lyonsning ilhomlantiruvchi rahbarligi ostida oʻqishni davom ettirdi. {{Sfn|Kay|1972}} U yerda birinchi yil uchun £10, ikkinchi yil uchun esa 20 funt maosh oladigan oʻquvchi oʻqituvchisi boʻldi. Bu yosh Boyd Orr uchun ayniqsa ogʻir vaqt edi, chunki uning oʻqituvchilik vazifalaridan tashqari, universitetga kirish va oʻqituvchilik malakasi uchun uyda oʻqish, shuningdek, otasining biznesida har kuni ishlashi kerak edi. {{Sfn|Kay|1972}} == Glasgow universiteti == Toʻrt yillik oʻquvchi-oʻqituvchilik faoliyatidan soʻng, 19 yoshida u [[Glazgo|Glazgodagi]] oʻqituvchilar kollejida oʻqish uchun Qirolicha stipendiyasini, shuningdek, u erdagi turar joyi uchun toʻlangan stipendiyani qoʻlga kiritdi. Kurs [[Glasgow Universiteti|universitetda]] klassika asosidagi uch yillik Sanʻat kursini kuzatishdan tashqari, kollejdagi darslarga qatnashishni talab qildi. Boyd Orr universitetga kirish imtihonlarini topshirganligi sababli, universitet uchun toʻlovlar ham qoplandi. Universitet taʻlimi kursning eng muhim qismi hisoblangan. {{Sfn|Boyd Orr|1966}} Boyd Orr universitet kursini tanqid qildi, chunki imtihonlarni topshirish uchun talab qilinadigan mashaqqatli mehnat turli ijtimoiy kelib chiqishi talabalari bilan uchrashish va muhokama qilish uchun etarli vaqtga imkon bermadi. {{Efn|"As an example of this – from the time I was a boy of fourteen my nose had been rubbed in Shakespeare's works. I had been forced to learn long passages by heart, to write essays and to annotate. As a result, I have never read a play by Shakespeare." {{harv|Boyd Orr|1966|p=42}}}} == Qashshoqlik va oʻqituvchilik faoliyati bilan birinchi uchrashuvlar == Glazgoda bakalavr sifatida u shaharning ichki qismini, odatda, dam olish kunlarida oʻrgandi. U shaharning katta qismini tashkil etgan qashshoqlik hukm surgan qashshoq va uy-joylardan topgan narsasidan hayratda qoldi. Bolalarda raxit yaqqol namoyon boʻldi, toʻyib ovqatlanmaslik (baʻzi hollarda mastlik bilan bogʻliq) kattalarning koʻpchiligida namoyon boʻldi va koʻplab qariyalar qashshoq edi. 1902-yilda magistraturani tugatgandan soʻng oʻzining birinchi oʻqituvchilik ishida u xarobadagi maktabga tayinlangan. Uning birinchi sinfi toʻlib-toshgan, bolalar esa toʻyib ovqatlanmagan yoki haqiqatda och, kiyim-kechaklari notoʻgʻri, koʻrinadigan darajada yomon va jismonan baxtsiz edi. U bir necha kundan soʻng, bunday ahvolda bolalarni oʻrgata olmasligini, ularning dardidan qutulish uchun hech narsa qila olmasligini anglab, ishdan ketdi. {{Sfn|Kay|1972}} Otasining biznesida bir necha oy ishlagandan soʻng, u Saltcoats shahridagi Kayleshill maktabida uch yil dars berdi, bu ham kambagʻal hudud, lekin [[Glazgo|Glazgodagi]] xarobalardan kamroq. Boyd Orr oʻqituvchisining maoshini oshirishi kerak edi va buni kechki sinfga buxgalteriya hisobi va buxgalteriya hisobi boʻyicha oʻqitishga qaror qildi. Intensiv oʻqishdan soʻng u kerakli imtihonlarni topshirdi va sinfiga tegishli koʻrsatmalar berdi. Bu sinfda oʻqish va dars berish orqali olgan bilim va koʻnikmalari uning keyingi faoliyatida juda foydali boʻlishi kerak edi. == Universitetga qaytish == Boyd Orr yuragi oʻqituvchilik bilan bogʻliq emasligini tushundi va Qirolicha stipendiyasi shartlari boʻyicha oʻqituvchilik majburiyatlarini bajarib boʻlgach, u universitetga bolaligidan doim qiziqib kelgan [[biologiya]] fanini oʻrganish uchun qaytib keldi. Ehtiyotkorlik uchun u bir vaqtning oʻzida [[tibbiyot]] darajasiga kirdi. U universitetni juda ragʻbatlantiruvchi muhit deb topdi. Diarmid Noel Paton (rassom Jozef Noel Patonning oʻgʻli) Regius fiziologiya professori va Edvard Provan Katkart [[Biokimyo|fiziologik kimyo]] boshligʻi edi, ikkalasi ham ajoyib ilmiy qobiliyatga ega edilar. U klinik tibbiyot professori Samson Gemmelldan taassurot qoldirdi {{Sfn|Boyd Orr|1966}} faylasuf, uning ijtimoiy masalalar boʻyicha chuqur fikrlashi Boyd Orrning bunday savollarga yondashuviga ham taʻsir koʻrsatdi. {{Sfn|Kay|1972}} Tibbiy oʻqishning yarmida jamgʻarmasi tugadi. Oilasidan yordam soʻrashni istamay, bank overdraft yordamida ipoteka evaziga bir blokli ijarachi turar joy sotib oldi va ijara toʻlovini qolgan oʻqishini toʻlashga ishlatdi. Oʻqishni tugatgandan soʻng, u mol-mulkni ozgina foyda evaziga sotdi. 1910-yilda bakalavrni, MB Ch.B. 1912-yilda, 32-yoshida, 200 talaba yilida oltinchi oʻrinni egalladi. Ikki yil oʻtgach, 1914-yilda u MDni imtiyozli diplom bilan tugatdi va yilning eng mashhur tezislari uchun Bellahouston oltin medalini oldi. == Tadqiqot karerasi == Universitetni tark etgach, u Shotlandiya va Gʻarbiy Afrika oʻrtasida savdo qiluvchi kemada kema jarrohi lavozimini egalladi va bu ishni tanladi, chunki bu oʻzining bank overdraftini boshqalarga qaraganda tezroq toʻlash imkoniyatini taklif qildi. Toʻrt oydan soʻng, qarzni toʻlab boʻlgach, ishdan ketdi. Keyin u umumiy amaliyotni sinab koʻrdi, Saltcoatsdagi oilaviy shifokori amaliyotida ''lokum'' boʻlib ishladi va u erda hamkorlik qilish taklif qilindi. Tibbiyotdagi martaba uning uchun emasligini tushunib, u oʻrniga EP Katkartning laboratoriyasida ishlash uchun ikki yillik Karnegi tadqiqot stipendiyasi taklifini qabul qildi. U erda boshlagan ish [[Och qolish|toʻyib ovqatlanmaslik]], [[Proteinlar|oqsil]] {{Sfn|Cathcart|Orr|1914}} va kreatin {{Sfn|Cathcart|Boyd Orr|1914}} {{Sfn|Boyd Orr|1914}} [[Metabolizm|metabolizmi]], suv isteʻmolining odamlarda [[azot]] almashinuviga taʻsiri {{Sfn|Boyd Orr|Burns|1914}} {{Sfn|Orr|1914}} va harbiy xizmatchilarning mashgʻulotlarda energiya sarfini qamrab oldi. {{Sfn|Boyd Orr|Cathcart|1919}} === Rowett tadqiqot institutining boshlanishi === 1914-yil 1-aprelda Boyd Orr Shimoliy Shotlandiya qishloq xoʻjaligi kolleji va Aberdin universitetining hayvonlarning oziqlanishi boʻyicha tadqiqotlar boʻyicha qoʻshma qoʻmitasining loyihasi boʻlgan [[Aberdin|Aberdindagi]] yangi tadqiqot institutiga rahbarlik qildi. Unga bu lavozimni dastlab taklif qilingan E.P.Ketkart tavsiyasiga koʻra taklif qilishgan, biroq u [[London universiteti|Londondagi]] [[fiziologiya]] kafedrasi foydasiga rad javobini bergan edi. Qoʻshma qoʻmita kapital xarajatlar uchun 5000 funt sterling va yillik joriy xarajatlar uchun 1500 funt sterling miqdorida budjet ajratgan edi. Boyd Orr bu summalar yetarli emasligini darhol angladi. Otasining biznesidagi rejalarni tuzish va xarajatlarni baholash tajribasidan foydalanib, u kapital xarajatlar uchun 50 000 funt sterling va yillik joriy xarajatlar uchun 5 000 funt sterlinglik budjet taqdim etdi. Shu bilan birga, u allaqachon ajratilgan 5000 funt sterling bilan u qoʻmita tomonidan koʻzda tutilgan yogʻochdan emas, balki granitdan qurilgan va oʻzi taklif qilgan £50,000 institutining qanoti boʻlib xizmat qiladigan binoni belgilab berdi. U 5030 funt sterling boʻlgan eng past tenderni qabul qildi va pudratchilarga zudlik bilan ishni boshlashni aytdi. Qoʻmita mamnun boʻlmadi, ammo ''haqiqatni'' qabul qilishga majbur boʻldi. Urush boshlanganda, pudratchilarga devor va tomni tugatish kerak, ammo hozircha boshqa qilmaslik kerakligi aytilgan. === Harbiy xizmat (1914-1918) === [[Birinchi jahon urushi]] boshlanganda unga Britaniya armiyasiga qoʻshilish uchun ruxsat berildi va sobiq hamkasbi EP Katkartdan chet eldagi piyodalar boʻlinmasida tibbiy komissiya olishga yordam berishini soʻradi. Cathcart uyda foydaliroq boʻladi deb oʻyladi va uning birinchi komissiyasi RAMCning sanitariya bilan shugʻullanadigan maxsus fuqarolik boʻlimida edi. Muddatli boʻlmagan chaqiriluvchilarning bir nechta boʻlinmalari uyda favqulodda lagerlarda mashgʻulotlar oʻtkazdilar, ularning baʻzilari sanitariya sharoitlari juda yomon edi. Boyd Orr koʻplab kasalliklarning oldini olib, gigienani yaxshilash uchun sxemalarni ishlab chiqishga muvaffaq boʻldi. {{Sfn|Kay|1972}} 18 oydan soʻng u Shervud oʻrmonchilarining 1-batalyoniga piyoda qoʻshinlar boʻlimiga [[Shifokor|tibbiy xodim]] sifatida tayinlandi. U koʻp vaqtini qobiq teshiklarida oʻtkazdi, koʻplab yaradorlarni yamoqqa tashladi. Uning olov ostida koʻrsatgan jasorati va burchga sadoqati Somme jangidan soʻng Harbiy xoch ordeni va Passchendaeledan keyin "Ulugʻvor xizmat" ordeni bilan taqdirlandi. U, shuningdek, batalyonning ratsionini mahalliy choʻl bogʻlar va dalalardan yigʻilgan sabzavotlar bilan toʻldirishni tartibga soldi. Natijada, boshqa boʻlinmalardan farqli oʻlaroq, u tibbiy masʻul boʻlgan erkaklarning hech birini kasalxonaga yuborishga hojat qolmadi. U shuningdek, odamlariga odatdagidan kattaroq oʻlchamdagi etiklar kiyishini shaxsan taʻminlash orqali oʻz odamlariga xandaqqa oyoq tushishining oldini oldi. {{Sfn|Kay|1972}} Tibbiyot va oziq-ovqat sohasidagi yutuqlar bilan aloqani yoʻqotayotganidan xavotirlanib, u dengiz flotiga oʻtkazilishini soʻradi va u erda oʻqish va tadqiqot uchun koʻproq vaqt ajratadi deb oʻyladi. Armiya uni qoʻyib yuborishni istamadi, lekin rozi boʻldi, chunki u hali ham fuqarolik jarroh edi. U Chathamdagi dengiz kasalxonasida uch oy band boʻldi, HMS yuborilgunga qadar palatalarda tibbiyot amaliyoti bilan shugʻullanib, qattiq oʻqidi. Kema bortida uning tibbiy vazifalari engil edi, bu unga koʻp oʻqish imkonini berdi. Keyinchalik u armiyaning oziq-ovqat talablarini oʻrganishga chaqirildi. === Rowett tadqiqot institutining urushdan keyingi kengayishi === 1919-yil boshida Boyd Orr Aberdinga qaytganida, uning kattaroq institut qurish rejasi hali ham qabul qilinmagan edi. Haqiqatan ham, uning yillik texnik granti boʻyicha rejalari [[Cambridge universiteti|Kembrijdagi]] qishloq xoʻjaligi professori Tomas Barlou Vud tomonidan tasdiqlanishi kerak edi. Ikkinchisining qoʻllab-quvvatlashiga qaramay, uning kengaytirish rejalari dastlab rad etildi, garchi u yillik grantni 4000 funt sterlinggacha oshirishga muvaffaq boʻldi. 1920-yilda u urush paytida erishgan katta daromadlari uchun vijdoni {{Sfn|Kay|1972}} bor tuyulgan biznesmen Jon Quiller Rowett bilan tanishtirildi. Koʻp oʻtmay, hukumat Boyd Orr rejasining yarmini moliyalashtirishga rozi boʻldi, agar u boshqa yarmini boshqa joyda toʻplashi mumkin. Rowett birinchi yil uchun 10 000 funt sterling, ikkinchi yil uchun 10 000 funt sterling berishga rozi boʻldi va fermer xoʻjaligini sotib olish uchun qoʻshimcha 2 000 funt sterling berdi, agar "agar institutda hayvonlarni oziqlantirish boʻyicha qilingan biron bir ish aniqlangan boʻlsa. Inson ovqatlanishiga taalluqli boʻlsa, Institutga bu ishni davom ettirishga ruxsat beriladi", {{Sfn|RRI|2005}} Gʻaznachilik qabul qilishga tayyor edi. 1922-yil sentabriga kelib, binolar deyarli qurib bitkazildi va Rowett ilmiy-tadqiqot instituti qisqa vaqt ichida Qirolicha Meri tomonidan ochildi. {{Sfn|Kay|1972}} Boyd Orr hukumat va xususiy manbalardan samarali mablagʻ yigʻuvchi boʻlib, tajriba fermasini taxminan {{Convert|1000|acre|km2}} {{Sfn|Smith|1998}} ga kengaytirdi. , yaxshi jihozlangan kutubxona qurish va binolarni kengaytirish. U, shuningdek, institutning oʻsib borayotgan obroʻsi bilan jalb qilingan talabalar va olimlarni joylashtirish uchun markaz qurdi, bu obroʻ-eʻtibor Boyd Orrning koʻplab nashrlari tufayli oshdi. {{Sfn|Kay|1972}} Uning tadqiqot natijalari mablagʻ yigʻishga sarflashi kerak boʻlgan vaqt va kuchdan aziyat chekdi va keyingi hayotida u shunday dedi: “Men hali ham vaqtimning yarmini haqoratli pul ovlash ishiga sarflashimga qattiq gʻazab bilan qarayman. Institut uchun." {{Sfn|Kay|1972}} 1920-yillar davomida uning shaxsiy tadqiqotlari asosan hayvonlarning oziqlanishiga bagʻishlangan boʻlib, uning diqqat markazida tadqiqotchi va faol lobbichi va odamlarning ovqatlanishini yaxshilash boʻyicha targʻibotchi sifatida inson ovqatlanishiga oʻzgardi. 1927-yilda u maktab oʻquvchilariga beriladigan sutning qiymatini isbotladi, bu esa Buyuk Britaniyada maktab suti bilan bepul taʻminlanishiga olib keldi. Uning 1936-yildagi "Oziq-ovqat, sogʻliq va daromad" hisoboti Buyuk Britaniya aholisining kamida uchdan bir qismi shunchalik kambagʻal ekanligini koʻrsatdiki, ular sogʻlom ovqatlanishni taʻminlash uchun etarli oziq-ovqat sotib ololmaydilar va kam taʻminlanganlik, toʻyib ovqatlanmaslik oʻrtasida bogʻliqlik borligini koʻrsatdi. va maktablarda oʻzlashtirishning pastligi. {{Sfn|UoG}} 1929-yildan 1944-yilgacha Boyd Orr Hayvonlarni oziqlantirish boʻyicha Imperator byurosining, keyinchalik Rowett ilmiy-tadqiqot institutida joylashgan Hamdoʻstlik oziqlanish byurosining (Hamdoʻstlik qishloq xoʻjaligi byurosining bir qismi) maslahatchi direktori boʻlgan. Ikkinchi Jahon urushi paytida u Cherchillning Oziq-ovqat siyosati boʻyicha ilmiy qoʻmitasining aʻzosi boʻlgan va oziq-ovqat ratsionini shakllantirishga yordam bergan {{Sfn|UoG}} == Xalqaro va siyosiy ish == 1945-yil oktabr oyida Orr mustaqil progressiv nomzod sifatida Glazgo universiteti rektori etib saylandi. {{Sfn|''The Glasgow Herald'' 22 Oct|1945}} U 1945-yil aprel oyida oʻtkazilgan qoʻshimcha saylovda birlashgan Shotlandiya universitetlari uchun mustaqil parlament aʼzosi (MP) etib saylandi {{Sfn|''The Glasgow Herald'' 14 Apr|1945}} va koʻp oʻtmay umumiy saylovda oʻz oʻrnini saqlab qoldi. 1946-yilda isteʻfoga chiqdi. [[Ikkinchi Jahon urushi|Ikkinchi jahon urushidan]] keyin Boyd Orr Rowett institutidan isteʻfoga chiqdi va bir qancha lavozimlarni egalladi, xususan, Birlashgan Millatlar Tashkilotining yangi oziq-ovqat va qishloq xoʻjaligi tashkiloti (FAO) Bosh direktori sifatida. {{Sfn|''The Glasgow Herald'' 28 Oct|1945}} {{Sfn|''The Glasgow Herald'' 1 Dec|1945}} Garchi uning bu lavozimdagi muddati qisqa (1945–1948) boʻlsa-da, u nafaqat Xalqaro Favqulodda Oziq-ovqat Qoʻmitasi (IEFC) orqali urushdan keyingi zudlik bilan oziq-ovqat taqchilligini yumshatish uchun emas, balki oziq-ovqat ishlab chiqarishni yaxshilash boʻyicha keng qamrovli rejalarni taklif qilish uchun ham ishlagan. va uni adolatli taqsimlash - keng miqyosdagi tovarlarni saqlash yoʻli bilan narxlar barqarorligini oshirish uchun Jahon oziq-ovqat kengashini yaratish taklifi. Kengash Britaniya va AQShning yordamini ololmagan boʻlsa-da, Boyd Orr BMTning yangi ixtisoslashgan agentligi uchun mustahkam poydevor qoʻydi. {{Sfn|Staples|2006}} {{Sfn|Staples|2003}}<ref name="Butler-2014">{{kitob manbasi|last=Butler|first=C.D.|editor=Freedman|title=Global environmental change|publisher=[[Springer Publishing|Springer]]|year=2014|isbn=978-94-007-5783-7|oclc=888154438|language=en|pages=XXVII+973}} {{ISBN|978-94-007-5784-4}} {{ISBN|978-94-007-5785-1}} p.{{Nbsp}}632</ref> Keyin u FAOdan isteʻfoga chiqdi va bir qator kompaniyalarning direktori boʻldi va qimmatli qogʻozlar bozorida oʻziga xos boylik orttirgan aqlli investor ekanligini isbotladi. 1949-yilda Tinchlik uchun [[Tinchlik boʻyicha Nobel mukofoti|Nobel mukofotini]] olganida, {{Efn|The [[American Friends Service Committee]] was one of his nominators for the Nobel Prize {{harv|AFSC Nobel Nominations}}.}} butun moliyaviy mukofotni dunyo tinchligi va birlashgan dunyo hukumatiga bagʻishlangan tashkilotlarga topshirdi. U 1949-yilda Angus okrugidagi Brechin Mearns '''baron Boyd-Or''' sifatida tengdosh darajasiga koʻtarilgan. {{Sfn|Kay|1972}} 1960-yilda Boyd Orr ilmiy kashfiyotlardan, ayniqsa yadro qurolidan suiisteʻmol qilinishidan xavotirda boʻlgan davrning taniqli olimlari tomonidan tashkil etilgan Jahon sanʻat va fan akademiyasining birinchi prezidenti etib saylandi. == Shaxsiy hayot == 1915-yilda Boyd Orr oʻsmirlik chogʻida Gʻarbiy Kilbraydda tanishgan Elizabet Pirson Kallumga uylandi. {{Sfn|Kay|1972}} {{Sfn|Boyd Orr|1966}} Ularning uchta farzandi bor edi: Elizabet Joan (1916-yilda tugʻilgan), Helen Anne (1919-yilda tugʻilgan) va Donald Noel (1921–1942). {{Sfn|Kay|1972}} Uning oʻgʻli Ikkinchi jahon urushi paytida faol xizmatda halok boʻlgan. {{Sfn|ODNB|2004}} == Oʻlim va meros == Boyd Orr 1971-yil 25-iyunda Shotlandiyaning Brechin shahrida vafot etdi; u 90 yoshda edi. {{Sfn|ODNB|2004}} Uning qabri Angusdagi Stracathro Kirkyardda joylashgan. [[Glasgow Universiteti|Glazgo universitetida]] [[Glasgow Universiteti|Boyd Orr binosi]] va Boyd Orr aholi va ekotizim salomatligi markazi {{Sfn|Boyd Orr Centre}} uning nomi bilan atalgan va universitetning Hunterlar muzeyi uning Nobel medaliga ega. Ayrshirdagi Kilmaurs shahrida, shuningdek, Brechin, Angus, Penikyuk, Midlotian, Lorenskirk, Aberdinshire, [[Aberdin]] va Ayrshirdagi Saltcoats shaharlarida Boyd Orr nomidagi koʻcha bor.  == Bibliografiya == * {{kitob manbasi|title=Scotch Church Crisis: The Full Story of the Modern Phase of the Presbyterian Struggle|last=Boyd Orr|first=John|year=1905|publisher=John M'Neilage|location=Glasgow}} * {{kitob manbasi|title=Minerals in Pastures and Their Relation to Animal Nutrition|last=Boyd Orr|first=John|year=1929|publisher=Lewis|location=London}} * {{kitob manbasi|title=The National Food Supply and Its Influence on Public Health|last=Boyd Orr|first=John|year=1934|publisher=King|location=London}} * {{kitob manbasi|title=Food, Health and Income|last=Boyd Orr|first=John|year=1936|publisher=Macmillan|location=London|url=http://www.sochealth.co.uk/public-health-and-wellbeing/food-policy/food-health-and-income/}} * {{kitob manbasi|title=Nutritional Science and State Planning|last=Boyd Orr|first=John|year=1937}}in (Orr) * {{kitob manbasi|title=Nutrition in war|last=Boyd Orr|first=John|year=1940|publisher=[[Fabian Society]]|location=London|series=Fabian Tract 251|url=http://digital.library.lse.ac.uk/objects/lse:ref565qov}} * {{kitob manbasi|title=Fighting for What?|url=https://archive.org/details/fightingforwhat0000orrs|last=Boyd Orr|first=John|year=1942|publisher=Macmillan|location=London}} * {{kitob manbasi|title=Food and the People|last=Boyd Orr|first=John|year=1943|publisher=Pilot Press|location=London}} * {{kitob manbasi|title=Welfare and Peace|last=Boyd Orr|first=John|year=1945|publisher=[[National Peace Council]]|location=London}} * {{kitob manbasi|title=A Charter for Health|last=Boyd Orr|first=John|year=1946|publisher=Allen & Unwin|location=London}} * {{kitob manbasi|title=Food: The Foundation of World Unity|last=Boyd Orr|first=John|year=1948|publisher=[[National Peace Council]]|location=London}} * {{kitob manbasi|title=International Liaison Committee of Organisations for Peace: A New Strategy of Peace|last=Boyd Orr|first=John|year=1950|publisher=[[National Peace Council]]|location=London}} * {{kitob manbasi|title=Feast and famine: The wonderful world of food|last=Boyd Orr|first=John|year=1957|publisher=Rathbone Books|location=London}} * {{kitob manbasi|title=The Wonderful World of Food: The Substance of Life|last=Boyd Orr|first=John|year=1958|publisher=Garden City Books|location=Garden City, NY}} * {{kitob manbasi|title=As I recall: the 1880s to the 1960s|url=https://archive.org/details/asirecall0000boyd|last=Boyd Orr|first=John|year=1966|others=with an introduction by [[Peter Ritchie Calder|Ritchie Calder]]|publisher=MacGibbon & Kee|location=London}} ; boshqa mualliflar bilan * {{kitob manbasi|title=Feeding the people in war time|last=Boyd Orr|first=John|year=1940|publisher=Macmillan|location=London|url=https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.84125}} * {{kitob manbasi|title=The White Man's Dilemma: Food and the Future|url=https://archive.org/details/whitemansdilemma0000boyd|edition=2nd|last=Boyd Orr|first=John|year=1964|origyear=First published 1953|publisher=Allen & Unwin|location=London}} * {{kitob manbasi|title=Ethical Choice|last=Boyd Orr|first=John|year=1970|publisher=Free Press|location=London|url=https://archive.org/details/ethicalchoicecas00beck|isbn=978-0-02-902070-8}} {{Notelist}} === Iqtiboslar === {{Manbalar|20em}} == Manbalar == {{manbalar}} {{Tinchlik boʻyicha Nobel mukofoti laureatlari}} [[Turkum:1971-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:1880-yilda tugʻilganlar]] mmvq4ln24vj0j2zuvqa9r35f2ecbttp O2 (Buyuk Britaniya) 0 746079 2816276 2812657 2022-08-28T17:08:02Z FaridShavkatullayev 72137 /* Havolalar */ wikitext text/x-wiki {{Infobox company | name = '''O2 (Buyuk Britaniya)''' | tasvir = O2.svg | sobiq_nomi = * Telecom Securicor Cellular Radio Ltd <br/><small>(1985–1999)</small> * BT Cellnet Ltd <br/><small>(1999–2002)</small> * O2 (UK) Ltd <br/><small>(2002–2008)</small> * Telefónica O2 UK Ltd <br/><small>(2008–2011)</small> * Telefonica O2 UK Ltd <br/><small>(2011)</small><ref>{{Cite web|url=https://beta.companieshouse.gov.uk/company/01743099|title=TELEFONICA UK LIMITED - Overview (Free company information from Companies House)}}</ref> | type = qoʻshma korxona | founder = '''John Carrington''' | foundation = {{Start date and age|1985|01|07|df=yes}} | headquarters = Slough, [[Angliya]], [[Buyuk Britaniya]] | area_served = {{Buyuk Britaniya bayrogʻi}} [[Buyuk Britaniya]] | key_people = ''Lutz Schüler'' <br /><small>(boshqaruvchi direktor)</small> | industry = Telekommunikatsiya | revenue = {{increase}} [[funt sterling|£]]6.510 milliard (2017)<ref>{{cite web | publisher=[[Telefónica]] | date= 2017 | title=Telefónica 2017 Integrated Annual Report, Key Figures | url= https://www.telefonica.com/documents/153952/13347920/Integrated-Report-2017.pdf/513e9154-9212-d665-0df0-aa8c76e0625c}}</ref> | owner = '''Virgin Media O2''' | members = | num_employees = | subsid = [[giffgaff]] <br /> [[Tesco Mobile]] (50 %) | homepage = [https://www.o2.co.uk Rasmiy sayt] }} O₂ (Buyuk Britaniya) (qonuniy ravishda ''Telefónica UK Limited'' nomi bilan tashkil etilgan) [[Buyuk Britaniya | Britaniya]] telekommunikatsiya xizmatlari provayderi boʻlib, shtab-kvartirasi [[Angliya]]ning Slough shahrida joylashgan boʻlib, O2 brendi ostida ishlaydi.<ref>[http://news.o2.co.uk/contact-us/ ''Contact us'', O₂ corporate website]. Retrieved: 6 December 2012.</ref> U [[Telefónica]] va [[Liberty Global]] oʻrtasidagi 50:50 qoʻshma korxonasi boʻlgan VMED O₂ UK Limited kompaniyasiga tegishli. O₂ [[Buyuk Britaniya]]dagi eng yirik mobil aloqa operatori boʻlib, 2021-yil sentabr holatiga koʻra 31,3 million obunachiga ega.<ref>{{veb manbasi |url=https://www.telefonica.com/en/shareholders-investors/financial-reports/quarterly-reports/2021/ |sarlavha=2021 Quarterly Results - Telefónica |nashriyot=Telefónica}}</ref><ref>{{veb manbasi |url=https://www.umlaut.com/uploads/documents/Reports-Certificates/202112_UK_network-test_2021_connect_umlaut.pdf |sarlavha=The 2021 Mobile Network Test in the United Kingdom |nashriyot=Umlaut |iqtibos=With almost 32 million mobile subscribers, O₂ is the largest mobile network operator.}}</ref> == Tarixi == === Tavsif === Kompaniya 1985-yil 7-yanvarda<ref>https://www.btplctest.bt.com/Thegroup/BTsHistory/1984onwards/1985.htm</ref> [[BT Group]] va [[Securicor]] oʻrtasidagi 60:40 qoʻshma korxonasi '''Cellnet''' sifatida tashkil etilgan. Cellnet Vodafone bilan bir qatorda [[Buyuk Britaniya]]dagi birinchi ikkita mobil tarmoqlardan biri edi. 1999-yilda BT Securicorning Cellnet ulushini sotib oldi va kompaniya, keyinchalik BT Cellnet deb rebrending qilindi.<ref>{{veb manbasi|url=http://www.ft.com/cms/s/0/061f46ba-cb28-11df-95c0-00144feab49a.html|sarlavha=Everything Everywhere disappoints analysts|familiya=Parker|ism=Andrew|sana=28-sentabr 2010-yil|work=Financial Times|kirish sanasi=2-oktabr 2010-yil}}</ref> 2000-yil iyun oyida BT Cellnet dunyodagi birinchi tijorat ''General Packet Radio Service'' (GPRS) xizmatini ishga tushirdi.<ref>{{Cite report|url=http://www.btplc.com/Responsiblebusiness/Ourstory/Sustainabilityreport/pdf/PDFenvironmentalreport/env_bt_cellnet.pdf|title=BT Cellnet – Our Commitment to Society and the Environment|publisher=BT Group|access-date=7 February 2011|year=2000}}</ref> Kompaniya BT Groupning [[Germaniya]], [[Irlandiya]] va [[Gollandiya]]dagi mobil telekommunikatsiya korxonalari bilan birgalikda BT Wireless boʻlimining bir qismi edi. Bu 2002-yilda BT guruhidan ajralib chiqib, biznes uchun yangi „O2“ brendini taqdim etgan mmO2 plc yangi xolding kompaniyasini tashkil etdi. 2005-yilda mmO2 nomi O2 deb oʻzgartirildi.<ref name=":0">{{yangiliklar manbasi|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/business/4167453.stm|title=MMO2 offers small investor buyout|date=12-yanvar 2005-yil|work=BBC News|access-date=15-sentabr 2017-yil|language=en-GB}}</ref> O₂ [[Ispaniya]]ning [[Telefónica]] telekommunikatsiya kompaniyasi tomonidan 2006-yilda 18 milliard funt sterlingga sotib olingan. Sotib olish shartlariga koʻra, Telefónica „O₂“ brendini va kompaniyaning [[Buyuk Britaniya]]dagi shtab-kvartirasini saqlab qolishga rozi boʻldi.<ref>{{veb manbasi|url=https://www.theregister.co.uk/2005/10/31/o2_telefonica/|sarlavha=Spain's Telefonica to buy O₂|familiya=Richardson|ism=Tim|sana=31-oktabr 2005-yil|work=The Register|kirish sanasi=7-fevral 2011-yil}}</ref> O₂ nomi 2007-yilda ''Telefónica O₂ Europe'', keyin esa 2008-yilda Telefónica Europe deb oʻzgartirildi<ref>{{veb manbasi|url=https://beta.companieshouse.gov.uk/company/05310128|sarlavha=TELEFONICA EUROPE PLC|vebsayt=Companies House|til=en|kirish sanasi=10-may 2019-yil}}</ref> va Buyuk Britaniyadagi Telefónica operatsiyalari uchun holding kompaniyasi boʻldi.<ref>{{veb manbasi|url=https://beta.companieshouse.gov.uk/company/05310128/filing-history/MzIwODgwMDY5MGFkaXF6a2N4/document?format=pdf&download=0|sarlavha=Telefonica Europe plc: Financial Statements|sana=31-dekabr 2017-yil|vebsayt=Companies House}}</ref> 2020-yil may oyida Telefónica [[Liberty Global]] bilan kompaniyani [[Virgin Media]] bilan birlashtirish boʻyicha kelishuvga erishdi. 2021-yil 1-iyunda O₂ va Virgin Media rasmiy ravishda Telefónica va Liberty Global oʻrtasidagi qoʻshma korxona sifatida Virgin Media O₂ni yaratish uchun birlashdilar<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Virgin Media and O2 Partnership|url=https://www.o2.co.uk/virgin-media-o2|kirish sanasi=2021-06-01|vebsayt=www.o2.co.uk}}</ref><ref>{{veb manbasi|sarlavha=Virgin Media and O2 Partnership News|url=https://www.virginmedia.com/news/virgin-media-o2|kirish sanasi=2021-06-01|vebsayt=Virgin Media}}</ref> va Telefónica va Liberty Global oʻrtasidagi qoʻshma korxona sifatida tuzilgan.<ref>{{veb manbasi|sarlavha=O2 {{!}} Terms and Conditions {{!}} Privacy Policy|url=https://www.o2.co.uk/termsandconditions/privacy-policy|kirish sanasi=2021-06-01|vebsayt=www.o2.co.uk}}</ref> == Tarmoq == [[Fayl:O2 Offices in Leeds.jpg|thumb|[[Lids]]dagi O2 ofislari]] BT Cellnet dunyodagi birinchi GPRS tarmogʻini 2000-yil 22-iyunda ishga tushirdi, garchi oʻsha paytda GPRS-ni yoqadigan qurilmalar kamdan-kam hollarda boʻlgan.<ref>{{kitob manbasi|last=Hoffman|first=John|title=GPRS Demystified|url=https://archive.org/details/gprsdemystified0000unse|year=2003|publisher=McGraw-Hill|isbn=0-07-138553-3|page=[https://archive.org/details/gprsdemystified0000unse/page/39 39]|chapter=Chapter 3: Short Message Service and GSM Circuit-Switched Data}}</ref> O2 2009-yil 15-dekabrda Slough shahridagi oltita ustunga oʻrnatilgan LTE texnologiyasidan foydalangan holda [[4G]] ulanishini muvaffaqiyatli namoyish etganini eʼlon qildi.<ref>{{yangiliklar manbasi|last=Neate|first=Rupert|title=Slough accepts the call to be 4G mobile phone trailblazer|url=https://www.telegraph.co.uk/finance/newsbysector/mediatechnologyandtelecoms/6797198/Slough-accepts-the-call-to-be-4G-mobile-phone-trailblazer.html |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220112/https://www.telegraph.co.uk/finance/newsbysector/mediatechnologyandtelecoms/6797198/Slough-accepts-the-call-to-be-4G-mobile-phone-trailblazer.html |archive-date=12-yanvar 2022-yil |url-access=subscription |url-status=live|work=The Daily Telegraph|access-date=2-oktabr 2010-yil|date= 15-aprel 2010-yil}}{{cbignore}}</ref> Huawei tomonidan taqdim etilgan texnologiya 150 Mbit / s gacha boʻlgan eng yuqori pastga ulanish tezligiga erishdi.<ref>{{veb manbasi|familiya=Wood|ism=Nick|sarlavha=O2 in UK LTE trial|url=http://www.totaltele.com/view.aspx?ID=451602|work=Total Telecom|kirish sanasi=2-oktabr 2010-yil|sana=15-dekabr 2009-yil}}</ref> 2012-yil yanvar oyida kompaniya Yevropaning eng yirik bepul [[Wi-Fi]] zonasini ishga tushirish orqali London markazidagi millionlab aholi va mehmonlarni bepul internet bilan taʼminlash rejalarini eʼlon qildi, shu bilan birga har bir O2 chakana savdo tarmogʻidagi va uning atrofidagi har qanday tarmoqdagi har bir kishi uchun bepul Wi-Fi ulanishi mavjud. doʻkon.<ref>{{yangiliklar manbasi|url=https://www.bbc.co.uk/news/technology-16440911|title='Europe's biggest' free Wi-Fi zone set for London|work=BBC News|date=6-yanvar 2012-yil|access-date=6-yanvar 2012-yil}}</ref> 2013-yil 20-fevralda Ofcom O2 4G LTE qamrovi uchun 800 MGts diapazonidagi spektrga sazovor boʻlganini eʼlon qildi va bu spektr uchun taxminan 550 million funt sterling taklif qildi.<ref>{{veb manbasi|url=http://consumers.ofcom.org.uk/2013/02/ofcom-announces-winners-of-the-4g-mobile-auction/|sarlavha=Ofcom announces winners of the 4G mobile auction|nashriyot=Ofcom|sana=20-fevral 2013-yil|kirish sanasi=20-fevral 2013-yil|arxiv-url=https://web.archive.org/web/20130905091203/http://consumers.ofcom.org.uk/2013/02/ofcom-announces-winners-of-the-4g-mobile-auction/|arxiv-sana=5-sentabr 2013-yil|url-status=dead}}</ref> Ushbu spektr Ofcomdan qamrov majburiyati bilan kelgan va O2 Buyuk Britaniya aholisining kamida 98 foizini (tashqi havoda kamida 99 foizini qamrab olishi kutilmoqda) va kamida 95 foizini ichki qabul qilish uchun mobil keng polosali xizmatni taqdim etishi shart. [[Buyuk Britaniya]], Shimoliy Irlandiya, [[Shotlandiya]] va [[Uels]]ning har bir davlati aholisining 2017-yil oxiriga qadar<ref>{{veb manbasi|url=http://consumers.ofcom.org.uk/2013/02/ofcom-announces-winners-of-the-4g-mobile-auction/|sarlavha=Ofcom announces winners of the 4G mobile auction|nashriyot=Ofcom|sana=20-fevral 2013-yil|kirish sanasi=24-fevral 2014-yil|arxiv-url=https://web.archive.org/web/20130905091203/http://consumers.ofcom.org.uk/2013/02/ofcom-announces-winners-of-the-4g-mobile-auction/|arxiv-sana=5-sentabr 2013-yil|url-status=dead}}</ref> foizini tashkil etadi. 4G LTE xizmati 2013-yil 29-avgustda London, Lids va Bredforddagi mijozlarga taqdim etildi va yil oxiriga kelib yana oʻnta shaharga kengaytirildi.<ref>{{veb manbasi|familiya=Kelion |ism=Leo |url=https://www.bbc.co.uk/news/technology-23521211 |sarlavha=O2 4G mobile network launch date announced for the UK |nashriyot=BBC News |sana=1-avgust 2013-yil |kirish sanasi=1-avgust 2013-yil}}</ref> 2017-yilning 27-martida iOS 10.3 versiyasi chiqqandan soʻng O2 iPhone 7 va iPhone 7 Plus foydalanuvchilari uchun VoLTE (4G) va WiFi qoʻngʻiroqlarini ishga tushirdi va keyinroq koʻproq qurilmalar mos kelishini aytdi.<ref>{{veb manbasi|url=http://www.o2.co.uk/connectivity/wifi-and-4g-calling|sarlavha=Wifi and 4G Calling|vebsayt=www.o2.co.uk|til=en|kirish sanasi=28-mart 2017-yil}}</ref> Keyinchalik ushbu qurilma mobil telefonlarning boshqa markalari va modellariga ham kengaytirildi. {| class="wikitable sortable" |+O2 [[Buyuk Britaniya]] tarmogʻida ishlatiladigan chastotalar<ref>{{veb manbasi |familiya=CellMapper |sarlavha=Cellular Tower and Signal Map |url=https://www.cellmapper.net/map?MCC=-1&MNC=-1%20,%20https://www.cellmapper.net/map.php |kirish sanasi=2022-03-01 |vebsayt=CellMapper |til=en}}</ref> |- ! Chastota!! Band !! Protokol!! Sinf |- | 900&nbsp;MHz || || GSM/GPRS/EDGE || [[2G]] |- | 900&nbsp;MHz || 8 || UMTS/HSDPA/HSPA+/DC-HSPA+ || [[3G]] |- | 2,100&nbsp;MHz || 1 || UMTS/HSDPA/HSPA+/DC-HSPA+ || [[3G]] |- |700&nbsp;MHz |28 |LTE/LTE Advanced |[[4G]]/4G+ |- |800&nbsp;MHz |20 |LTE/LTE Advanced |[[4G]]/4G+ |- |900&nbsp;MHz |8 |LTE/LTE Advanced |[[4G]]/4G+ |- | 1,800&nbsp;MHz || 3 || LTE/LTE Advanced || [[4G]]/4G+ |- | 2,100&nbsp;MHz || 1 || LTE/LTE Advanced || [[4G]]/4G+ |- | 2,300&nbsp;MHz || 40 || TD-LTE || [[4G]]/4G+ |- |2,600&nbsp;MHz |38 TD-LTE |[[4G]]/4G+ |- |700&nbsp;MHz |n28 |5G NR |[[5G]] |- |data-sort-value="3500"| 3,500&nbsp;MHz || n78 ||[5G NR || [[5G]] |} == Marketing == === Brend === BT Cellnet isteʼmolchi brendi guruhning boshqa barcha korxonalari (Manx Telecomdan tashqari) singari kislorod molekulasining kimyoviy belgisi boʻlgan O₂ deb oʻzgartirildi. Rebrendingni Lambie-Nairn dizayn agentligi nazorat qildi, u kislorod hayot uchun zarur boʻlgani kabi muhim xizmatlarni taqdim etish gʻoyasini ishlab chiqdi. Kompaniya logotipi va tegishli grafikalar ushbu kontseptsiyani taqdim etish uchun havo pufakchalari yordamida yaratilgan. Pufakchalarni londonlik fotograf Jonathan Knowles suratga olgan.<ref>{{veb manbasi |url=http://www.jknowles.com/portfolio/advertising/osub2sub |sarlavha=Archived copy |kirish sanasi=8-dekabr 2014-yil |url-status=dead |arxiv-url=https://web.archive.org/web/20111008015219/http://www.jknowles.com/portfolio/advertising/osub2sub |arxiv-sana=8-oktabr 2011-yil }}</ref> O₂ 2002-yilda kompaniya BTdan ajralib chiqqandan keyin „Nima qila olishingizni koʻring“ shiorini qabul qildi. Keyinchalik shior 2006-yil may oyida „Bu sizning O₂“ ga, 2008-yil 10- aprelda „Biz yaxshiroq, ulanganmiz“<ref>{{yangiliklar manbasi | title= Probably the best corporate slogan… | url= http://news.bbc.co.uk/1/hi/business/5036084.stm | publisher= BBC News | access-date= 2-oktabr 2010-yil | date= 18-iyun 2006-yil}}</ref><ref>{{yangiliklar manbasi | title= Campaign of the Year 2013: O2 'be more dog'| url= http://www.campaignlive.co.uk/article/campaign-year-2013-o2-be-dog/1224596/| publisher= CampaignLive | access-date= 16-avgust 2017-yil | date= 18-dekabr 2013-yil}}</ref> va 2016-yilda „Koʻproq siz uchun“ ga oʻzgartirildi.<ref>{{yangiliklar manbasi|url=http://news.o2.co.uk/press-release/o2-unveils-new-brand-campaign/|title=O2 unveils its new brand campaign: 'More for you'|date=2-iyun 2016-yil|access-date=16-iyun 2018-yil|publisher=O2}}</ref> O₂ ning barcha marketing kpmpaniyalari [[London]]ning VCCP reklama agentligi tomonidan yaratilgan. [[Fayl:O2LaunchRiverThames30Apr2002.jpg|thumb|O2 brendining taqdimoti, Temza daryosi, 2002-yil 30-aprel]] === Hamkorlik === O₂ hozirda Angliya regbi jamoasiga homiylik qiladi va 2003-yilda mijozlarga regbi boʻyicha 2003-yilgi Jahon kubogi bilan bogʻliq video kontentni yuklab olish yoki oqimlash imkonini beruvchi mobil video xizmatini ishga tushirdi. Dastlabki bitim 1995-yilda Cellnet nomi bilan imzolangan va keyin 2000-yilda BT Cellnet nomi bilan yangilangan.<ref>{{veb manbasi |url=https://www.campaignlive.co.uk/article/bt-cellnet-signs-england-team-5m-rugby-deal/66616 |sarlavha=BT Cellnet signs England team in £5m rugby deal |ism=Ian |familiya=Dar |sana=10-fevral 2000-yil |kirish sanasi=2-dekabr 2018-yil |work=Campaign |nashriyot=Haymarket Media Group}}</ref> 2005- yilda Telefónica O₂ regbi ittifoqidagi ishtirokini kengaytirib, Angliya regbi jamoasi va regbi futbol ittifoqi, shuningdek, O₂ regbi sinfi va Angliya Premer ligasi uchun Premier Rugby Ltd bilan yangi shartnoma imzoladi. Ularning homiylikni soʻnggi yangilashi 2016-yilda boʻlib, u 2021-yil sentabrgacha besh yil davom etadi.<ref>{{veb manbasi |url=https://www.marketingweek.com/2016/10/25/o2-our-rfu-sponsorship-is-much-more-than-a-campaign/ |sarlavha=O2 on how it has turned its customers into rugby fans |familiya=Gee |ism=Rachel |sana=25-oktabr 2016-yil |vebsayt=Marketing Week |til=en-GB |kirish sanasi=2-dekabr 2018-yil}}</ref> Bundan tashqari, Telefónica O2 2005/2006-yilgi mavsum oxirigacha Arsenal F.C. bilan uzoq muddatli munosabatlarga ega edi. 2005-yilda Telefónica O2 jamoaning mobil aloqa boʻyicha eksklyuziv hamkoriga aylangan uch yillik shartnoma imzolandi. O₂ [[Channel 4]] realiti-shousining Big Brother shousining 2001-yildagi ikkinchi seriyasidan (BT Cellnet sifatida) 2003-yildagi toʻrtinchi seriyasigacha bosh homiy boʻlgan. Shuningdek, ular 2002-yilda „Clebrity Big Brother 2“ va „Teen Big Brother“ spin-off shoulariga homiylik qilishgan. 2003-yilda. Jami O₂ shouning beshta seriyasiga homiylik qildi. O₂ 2005-yildan 2008-yilgacha musiqa festivallariga, Wireless Festivalsga homiylik qildi. === Nomlash huquqi === [[Fayl:The O2 Arena, entrance.jpg|thumb|O2 kirish joyi]] O₂ Londondagi The O₂ homiysi. 2007-yilda ishga tushirilganidan beri Millennium gumbazi O₂ tomonidan koʻngilochar maskanga aylantirildi va rebrending qilindi. ''O₂ Arena'' [[2012-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari | 2012-yilgi Yozgi Olimpia]]da oʻyinlari uchun sport gimnastikasi va basketbol boʻyicha medallar oʻyinlari oʻtkaziladigan joy edi. 2017-yil fevral oyida saytni ishlab chiquvchilari AEG bilan kelishuvining davomi sifatida O₂ oʻzining nomlash huquqini yana oʻn yilga yangilaganini eʼlon qildi. === Akademik maskanlar === [[Fayl:O2 Academy Islington.jpg|thumb|right|300px|O2 Academy Islington]] 2008-yildan beri O₂ Live Nation va Academy Music Group bilan hamkorlik qiladi, bu esa O₂ ga musiqa joylarini qayta nomlash imkonini beradi.<ref>{{veb manbasi|url=https://www.theguardian.com/media/2008/nov/06/marketingandpr-mediabusiness|sarlavha=O2 to sponsor Academy music venues|familiya=Sweney|ism=Mark|sana=6-noyabr 2008-yil|vebsayt=The Guardian|til=en|kirish sanasi=23-fevral 2018-yil}}</ref> Hamkorlik O₂ mijozlariga O₂ Akademiyasi joylaridagi barcha tadbirlarga, shuningdek, [[Buyuk Britaniya]] bo'ylab Live Nation targ'ib qilinadigan tadbirlarga ustuvor kirishni taklif qilish imkonini beradi. Hamkorlik 2017-yilda yana o'n yilga uzaytirildi.<ref>{{yangiliklar manbasi|url=http://www.musicweek.com/live/read/o2-live-nation-and-academy-music-group-renew-alliance-for-o2-academy-venues/069239|title=O2, Live Nation and Academy Music Group renew alliance for O2 Academy venues|date=24-iyul 2017-yil|work=Music Week|access-date=23-fevral 2018-yil|language=en}}</ref> O₂ning Akademik maskanlari: {{div col|colwidth=22em}} * O₂ ABC Glasgow * O₂ Academy Brixton * O₂ Academy Leicester * O₂ Academy Sheffield * O₂ Academy Birmingham * O₂ Academy Glasgow * O₂ Academy Liverpool * O₂ Shepherds Bush Empire * O₂ Academy Bournemouth * O₂ Academy Islington * O₂ Academy Newcastle * O₂ Academy Bristol * O₂ Academy Leeds * O₂ Academy Oxford {{div col end}} == Atrof-muhitni saqlash == 2009-yil fevral oyida O₂ uglerod izini kamaytirish majburiyatini e'tirof etgan holda ''Carbon Trust Standard'' sertifikatiga ega bo'lgan birinchi mobil telekommunikatsiya provayderi bo'ldi. O₂ o'zining energiya samaradorligi bo'yicha chora-tadbirlari, jumladan, kompaniyaning hujayra maydonchalari, ofislari va chakana savdo do'konlari bo'ylab 1,4 million [[funt sterling]] miqdoridagi aqlli o'lchash texnologiyasini tarqatish va energiya tejamkorroq tizimlarni yangilash orqali oldingi uch yil ichida 47 000 tonna uglerodni tejab, standartga erishdi. Energiya tejamkor LED yoritgichlar va qozon tizimini boshqarish vositalarini tarqatishdan tashqari, kompaniya o'zining ba'zi uyali saytlaridan konditsionerlarni olib tashlash va kompyuter monitorining kutish vaqtlarini qisqartirish orqali energiya sarfini kamaytirishga muvaffaq bo'ldi.<ref>{{veb manbasi | familiya = Murray | ism = James | sarlavha = O2 first mobile firm to gain Carbon Trust Standard | url = http://www.businessgreen.com/business-green/news/2236897/o2-first-mobile-firm-gain | work = BusinessGreen | kirish sanasi = 2-oktabr 2010-yil | sana = 20-fevral 2009-yil}}</ref> O₂ 10:10 iqlim o'zgarishi kampaniyasining ixtiyoriy ishtirokchisi bo'lib, ishtirokchilardan 2010-yil oxirigacha uglerod chiqindilarini 10 foizga kamaytirishni talab qildi va shundan so'ng uglerodni kamaytirish va qayta tiklanadigan energiya manbalariga qaratilgan bir qator loyihalarni o'z ichiga olgan holda yondashuvini kengaytirdi.<ref>{{yangiliklar manbasi | last = Carrington | first = Damian | title = 10:10 climate campaign gathers momentum | url = https://www.theguardian.com/environment/2009/sep/27/10-10-climate-campaign-momentum | newspaper = The Guardian | access-date = 2-oktabr 2010-yil | date = 27-sentabr 2009-yil}}</ref> == Bahs-munozara == 2016-yil iyul oyida Cyber ​​Security kompaniyasi Insinia O₂ kiberbuzilishidan olingan mijozlar maʼlumotlari qorongʻu Internetda sotilayotganidan qoʻrquvni oshirdi. O₂ [[Bi-bi-si]] bilan suhbatda bu haqiqat ekanligini rad etdi: „Bizda maʼlumotlar buzilgani yoʻq. Hisob maʼlumotlarini toʻldirish biznes uchun qiyinchilik tugʻdiradi va koʻplab kompaniyalarning mijozlar maʼlumotlari qorongʻu tarmoqda sotilishiga olib kelishi mumkin“.<ref>{{yangiliklar manbasi|date=2016-07-25|title=O2 customer data sold on dark net|language=en-GB|work=BBC News|url=https://www.bbc.co.uk/news/technology-36764548|access-date=2020-11-15}}</ref> 2017-yil oktabr oyida [[Buyuk Britaniya]]da maʼlumotlar va qoʻngʻiroqlar toʻlovlari bilan birlashtirilgan telefon sotuvi uchun mijozlardan ortiqcha haq olish boʻyicha surishtiruv boshlandi. Savollarga javob berar ekan, O₂ bosh direktori kompaniyaning hisob-kitobi telefon va telefoniya/maʼlumotlar toʻlovlarini ajratish imkonini berishini taʼkidladi. U O₂ ning eng yirik raqobatchilari va [[Buyuk Britaniya]]ning mobil aloqa kompaniyalari uchligi boʻlgan Vodafone va [[EE Limited | EE]] ga nisbatan „agar biz buni qila olsak, ular ham buni qila oladi“, deb qoʻshimcha qildi. == Manbalar == {{manbalar | 2}} == Havolalar == * [https://www.o2.co.uk Rasmiy sayt] [[Turkum: Shirkatlar]] [[Turkum: Iqtisodiyot]] [[Turkum: Sanoat]] [[Turkum: Biznes]] {{Navbox | name = UK mobile phone companies | state = {{{state|autocollapse}}} | title = {{flagicon|UK}} Buyuk Britaniya uyali aloqa operatorlari | bodyclass = hlist | group1 = Mobil tarmoq <br />Operatorlar | list1 = {{navbox|child | group1 = Hozirgi nomi | list1 = * [[EE Limited|EE]] * [[O2 (Buyuk Britaniya)|O2]] * [[Three UK|Three]] * [[Vodafone]] | group2 = Sobiq nomi | list2 = * [[Orange UK]] * [[T-mobile UK]] }} | group2 = Mobil virtual <br>Tarmoq operatorlari<br>(MVNOs) | list2 = {{navbox|child | group1 = Hozirgi nomi | list1 = * [[Andrews & Arnold]] * [[AfriMobile]] * [[Age UK]] * [[Airwave Solutions|Airwave Smart]] * [[Asda Mobile|Asda]] * [[BT Business and Public Sector|BT Business Mobile]] * [[BT Mobile]] * [[China Mobile#United Kingdom|CMLink]] * [[Delight Mobile|Delight]] * [[Econet_Wireless#Econet_Wireless_International|Econet]] * [[Ecotricity#Mobile_phones|Ecotalk]] * [[FreedomPop]] * [[Giffgaff]] * [[iD Mobile|iD]] * [[KCOM Group|KC Mobile]] * [[Lebara|Lebara]] * [[Lycamobile|Lyca]] * [[Natterbox]] * [[Now PAYG|Now]] * [[Plusnet]] * [[Sky (Buyuk Britaniya)|Sky]] * [[SMARTY]] * [[Talkmobile]] * [[Telecom Plus]] * [[Tesco Mobile|Tesco]] * [[The Phone Co-op|Co-operative]] * [[Truphone]] * [[Utility Warehouse]] * [[Virgin Mobile (UK)|Virgin]] | group2 = Sobiq nomi | list2 = * [[Blyk]] * [[Dialog Vizz]] * [[EE_Limited#Virtual_network_agreements|LIFE]] * [[EasyGroup#EasyMobile|Easymobile]] * [[Family Mobile|Family]] * [[Fresh Mobile|Fresh]] * [[Lycamobile#GT_Mobile|GT Mobile]] * [[Mobile by Sainsbury's|Sainsbury's]] * [[Ovivo]] * [[Post_Office_Ltd#Telephony|Post Office]] * [[Royal_Society_for_the_Prevention_of_Cruelty_to_Animals|RSPCA Mobile]] * [[TalkTalk Group|TalkTalk]] * [[The People's Operator|People's]] }} }} {{Navbox | name = BT Group | title = [[BT Group|<span style="color:white;">BT Group</span>]] | state = {{{state<includeonly>|autocollapse</includeonly>}}} | bodyclass = hlist | basestyle = background: #553A99; color: white | image = [[File:BT logo 2019.svg|70px|BT logo, introduced 2019]] | group1 = Boʻlimlar<br />va<br />shoʻba korxonalar | list1 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Consumer]] * [[BT Business and Public Sector]] * [[BT Global Services]] * [[BT Wholesale and Ventures]] * [[BT Research]] * [[Openreach]] * [[EE Limited|EE]] * [[Plusnet]] * [[BT Ireland]] * [[BT Italia]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Global Marine Systems|BT Marine]] * [[dabs.com]] * [[Hibu]] ** <small>Yell Group (sobiq nom)</small> * [[Plusnet | Madasafish]] ** <small>[[Plusnet]]ga aylangan</small> * [[Manx Telecom]] * [[O2 (Buyuk Britaniya)]] * [[O2 (Ireland)]] * [[Telefónica Germany|O2 (Germany)]] * [[Ribbit (telecommunications company)|Ribbit]] * [[Concert Communications Services]] * [[Telecomsoft]] * [[Tymnet]] * [[International Network Services Inc.|International Network Services]] * [[Dialcom]] * [[Telfort]] * [[LineOne]] * [[Swindon Cable]] * [[6GMOBILE]] * [[Open....]] }} | group2 = Mahsulotlar<br />va<br />xizmatlar | list2 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Broadband]] * [[BT Superfast Fibre]] * [[BT Mobile]] * [[BT TV]] * [[BT Sport]] * [[BT Wi-fi]] * [[BT Smart Hub]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[BT Fusion]] * [[BT Highway]] * BT Inspiration * [[BT Versatility]] * [[BT Voyager]] * [[BT MyDonate]] * [[BT MyPlace]] * [[Telecom Gold]] * [[Micronet 800]] * [[Merlin M4000]] }} | group3 = Binolar<br />va<br />obyektlar | list3 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[Adastral Park]] * [[Baynard_House, London|Baynard House]] * [[BT Centre]] * [[BT Tower|BT Tower (London)]] * [[BT Tower (Birmingham)]] * [[BT Tower (Swansea)]] * [[BT Riverside Tower]] * [[Stadium House, Cardiff|Stadium House]] * [[Charwelton BT Tower]] * [[Faraday Building]] * [[Goonhilly Satellite Earth Station|Goonhilly Cornwall]] * [[Guardian telephone exchange|Guardian Exchange Manchester]] * [[Madley Communications Centre]] * [[National Network Management Centre]] * [[Peterborough transmitting station]] * [[Zouches Farm transmitting station]] * [[Heaton Park BT Tower]] * [[Purdown BT Tower]] * [[Pye Green BT Tower]] * [[Stokenchurch BT Tower]] * [[Sutton Common BT Tower]] * [[Tinshill BT Tower]] * [[Tolsford Hill BT Tower]] * [[Wotton-under-Edge BT Tower]] * [[Red telephone box]] * [[KX telephone boxes]] * [[LinkUK]] * [[TAT-14]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Anchor telephone exchange]] * [[Bletchley Park#Site 2|Bletchley Park]] * [[CS Sovereign|CS ''Sovereign'']] * [[De Vere Horwood Estate#College|Horwood House]] * [[Kingsway telephone exchange]] * [[Leafield Technical Centre]] * [[Mondial House]] * [[Stag Lane Aerodrome]] * [[Graham Hills Building|Marland House]] * [[Telephone House]] * [[Post Office Research Station]] * [[Sheffield Telephone House]] * [[Portishead Radio]] * [[Criggion Radio Station]] * [[Rugby Radio Station]] * [[British Telecom microwave network|Microwave network]] * [[TAT-1]] * [[TAT-8]] * [[TAT-9]] * [[CANTAT-2]] * [[SAT-2]] * [[UK-Belgium 5]] }} | group4 = Dasturlar<br />va<br />standartlar | list4 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left;background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT 21CN]] * [[BT site engineering code]] * [[Speaking clock#United Kingdom|BT Speaking Clock]] * [[British telephone socket]] * [[Cable jetting]] * [[Customer Service System]] * [[Advanced Mobile Location]] * [[Digital Access Carrier System]] * [[Digital Access Signalling System 2]] * [[System X (telephony)|System X]] * [[System Y]] * [[ADSL Max]] * [[Redcare]] * [[1-5-7-1]] * [[YouView]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[Digital Access Signalling System 1]] * [[Digital Private Network Signalling System]] * [[Fixed-Mobile Convergence Alliance]] * [[Go!Messenger]] * [[International Packet Switched Service]] * [[NHSnet]] * [[N3 (NHS)]] * [[Packet Switch Stream]] * [[Prestel]] * [[TXE]] * [[TXK]] }} | group5 = Tarixi | list5 = * [[BT Group#History|BT Group]] * [[Post Office Telecommunications]] * [[General Post Office]] * [[Electric Telegraph Company]] | group6 = Boshqalar | list6 = * [[BT Archives]] * [[BT Museum]] * [[BT Digital Music Awards]] * [[BT Sport Action Woman Awards]] * [[Buzby]] * [[Connected Earth]] * [[:Category:British Telecom people|People]] * [[Young Scientist and Technology Exhibition]] * [[British Telecommunications plc v. Prodigy]] }} 7lbzviw69y1kvma35fkbinz3w5yre93 Oʻshal damlar 0 746892 2816126 2742441 2022-08-28T15:54:29Z Nataev 3628 wikitext text/x-wiki {{Qoʻshiq bilgiqutisi | name = Oʻshal damlar | cover = | alt = | caption = | type = | artist = [[Yahyobek Moʻminov]] | album = | B-side = | released = 1998 | format = | recorded = | studio = | venue = | genre = [[anʼanaviy musiqa]] | length = 4:03 | label = | writer = [[Farid Usmon]] | composer = Yahyobek Moʻminov | producer = | prev_title = | prev_year = | next_title = | next_year = | misc = {{External music video|{{YouTube|bkcq2J9oZks|„Oʻshal damlar“}}}} }} „'''Oʻshal damlar'''“ — oʻzbek xonandasi [[Yahyobek Moʻminov]] ijro etgan qoʻshiq. 1998-yil eʼlon qilingan. Ashula musiqasini Farid Usmon sheʼriga Moʻminovning oʻzi bastalagan. „Oʻshal damlar“ Moʻminov repertuaridagi eng taniqli qoʻshiqlarning biri boʻlib, unga katta shuhrat olib kelgan<ref>{{veb manbasi |last1=Sattarov |first1=Abduqodir |sarlavha=Яҳёбек мунажжимлар башоратига ишонади… ми? |url=http://www.dunyouzbeklari.com/?p=149179 |kirish sanasi=5-iyul 2022-yil |sana=24-oktabr 2016-yil}}</ref>. Moʻminov koʻpchilik qoʻshiqni oʻzi yozgani yoki uni ustoz sanʼatkorlar yozgani haqida soʻrashini aytgan. Ayrimlar oʻgʻirlangan „Oʻshal damlar“ qoʻshigʻi kuyi „oʻgirlangan“ deb hisoblaydi. Xonandaning soʻzlariga koʻra, qoʻshiqni oʻzbek milliy qoʻshiqlaridan ilhomlanib oʻzib yozgan<ref>{{veb manbasi |title=“Дунё ўзбеклари”нинг бугунги меҳмони – Сиз севган хонанда Яҳёбек Мўминов… |url=http://www.dunyouzbeklari.com/?p=149179 |website=Дунё ўзбеклари |accessdate=28-avgust 2022-yil |date=24-oktabr 2016-yil}}</ref>. Qoʻshiq uchun 1990-yillar yakunida hamda 2010-yillarning oʻrtasida ikki klip suratga olingan. == Manbalar == {{manbalar}} == Havolalar == * [https://www.youtube.com/watch?v=ZsVYOFfcdQE „Oʻshal damlar“ YouTubeda] [[Turkum:Yahyobek Moʻminov qoʻshiqlari]] [[Turkum:1998-yil qoʻshiqlari]] [[Turkum:Oʻzbek tilidagi qoʻshiqlar]] bpcs0srp4yfby9mt31l2nk1pjflwfwz 2816583 2816126 2022-08-29T03:16:35Z Nataev 3628 wikitext text/x-wiki {{Qoʻshiq bilgiqutisi | name = Oʻshal damlar | cover = | alt = | caption = | type = | artist = [[Yahyobek Moʻminov]] | album = | B-side = | released = 1998 | format = | recorded = | studio = | venue = | genre = [[anʼanaviy musiqa]] | length = 4:03 | label = | writer = [[Farid Usmon]] | composer = Yahyobek Moʻminov | producer = | prev_title = | prev_year = | next_title = | next_year = | misc = {{External music video|{{YouTube|bkcq2J9oZks|„Oʻshal damlar“}}}} }} „'''Oʻshal damlar'''“ — oʻzbek xonandasi [[Yahyobek Moʻminov]] ijro etgan qoʻshiq. 1998-yil eʼlon qilingan. Ashula musiqasini [[Farid Usmon]] sheʼriga Moʻminovning oʻzi bastalagan. „Oʻshal damlar“ Moʻminov repertuaridagi eng taniqli qoʻshiqlarning biri boʻlib, unga katta shuhrat olib kelgan<ref>{{veb manbasi |last1=Sattarov |first1=Abduqodir |sarlavha=Яҳёбек мунажжимлар башоратига ишонади… ми? |url=http://www.dunyouzbeklari.com/?p=149179 |kirish sanasi=5-iyul 2022-yil |sana=24-oktabr 2016-yil}}</ref>. Moʻminov koʻpchilik undan qoʻshiqni oʻzi yozgani yoki ustoz sanʼatkorlar yozgani haqida soʻrashini aytgan. Ayrimlar hatto „Oʻshal damlar“ qoʻshigʻi kuyi „oʻgirlangan“ deb taxmin qilgan. Xonandaning soʻzlariga koʻra, qoʻshiqni oʻzbek milliy qoʻshiqlaridan ilhomlanib oʻzib yozgan<ref>{{veb manbasi |title=“Дунё ўзбеклари”нинг бугунги меҳмони – Сиз севган хонанда Яҳёбек Мўминов… |url=http://www.dunyouzbeklari.com/?p=149179 |website=Дунё ўзбеклари |accessdate=28-avgust 2022-yil |date=24-oktabr 2016-yil}}</ref>. Qoʻshiq uchun 1990-yillar yakunida hamda 2010-yillarning oʻrtasida ikki klip suratga olingan. == Manbalar == {{manbalar}} == Havolalar == * [https://www.youtube.com/watch?v=ZsVYOFfcdQE „Oʻshal damlar“ YouTubeda] [[Turkum:Yahyobek Moʻminov qoʻshiqlari]] [[Turkum:1998-yil qoʻshiqlari]] [[Turkum:Oʻzbek tilidagi qoʻshiqlar]] 3wzvlrbw89mft4uicg2eafyghgwj2eg 2816584 2816583 2022-08-29T03:16:56Z Nataev 3628 wikitext text/x-wiki {{Qoʻshiq bilgiqutisi | name = Oʻshal damlar | cover = | alt = | caption = | type = | artist = [[Yahyobek Moʻminov]] | album = | B-side = | released = 1998 | format = | recorded = | studio = | venue = | genre = [[anʼanaviy musiqa]] | length = 4:03 | label = | writer = [[Farid Usmon]] | composer = Yahyobek Moʻminov | producer = | prev_title = | prev_year = | next_title = | next_year = | misc = {{External music video|{{YouTube|bkcq2J9oZks|„Oʻshal damlar“}}}} }} „'''Oʻshal damlar'''“ — oʻzbek xonandasi [[Yahyobek Moʻminov]] ijro etgan qoʻshiq. 1998-yil eʼlon qilingan. Ashula musiqasini [[Farid Usmon]] sheʼriga Moʻminovning oʻzi bastalagan. „Oʻshal damlar“ Moʻminov repertuaridagi eng taniqli qoʻshiqlarning biri boʻlib, unga katta shuhrat olib kelgan<ref>{{veb manbasi |last1=Sattarov |first1=Abduqodir |sarlavha=Яҳёбек мунажжимлар башоратига ишонади… ми? |url=http://www.dunyouzbeklari.com/?p=149179 |kirish sanasi=5-iyul 2022-yil |sana=24-oktabr 2016-yil}}</ref>. Moʻminov koʻpchilik undan qoʻshiqni oʻzi yozgani yoki ustoz sanʼatkorlar yozgani haqida soʻrashini aytgan. Ayrimlar hatto „Oʻshal damlar“ qoʻshigʻi kuyi „oʻgʻirlangan“ deb taxmin qilgan. Xonandaning soʻzlariga koʻra, qoʻshiqni oʻzbek milliy qoʻshiqlaridan ilhomlanib oʻzib yozgan<ref>{{veb manbasi |title=“Дунё ўзбеклари”нинг бугунги меҳмони – Сиз севган хонанда Яҳёбек Мўминов… |url=http://www.dunyouzbeklari.com/?p=149179 |website=Дунё ўзбеклари |accessdate=28-avgust 2022-yil |date=24-oktabr 2016-yil}}</ref>. Qoʻshiq uchun 1990-yillar yakunida hamda 2010-yillarning oʻrtasida ikki klip suratga olingan. == Manbalar == {{manbalar}} == Havolalar == * [https://www.youtube.com/watch?v=ZsVYOFfcdQE „Oʻshal damlar“ YouTubeda] [[Turkum:Yahyobek Moʻminov qoʻshiqlari]] [[Turkum:1998-yil qoʻshiqlari]] [[Turkum:Oʻzbek tilidagi qoʻshiqlar]] 037m52p834xvqtp5w04u5ffcqyvp7bu 2816585 2816584 2022-08-29T03:17:41Z Nataev 3628 wikitext text/x-wiki {{Qoʻshiq bilgiqutisi | name = Oʻshal damlar | cover = | alt = | caption = | type = | artist = [[Yahyobek Moʻminov]] | album = | B-side = | released = 1998 | format = | recorded = | studio = | venue = | genre = [[anʼanaviy musiqa]] | length = 4:03 | label = | writer = [[Farid Usmon]] | composer = Yahyobek Moʻminov | producer = | prev_title = | prev_year = | next_title = | next_year = | misc = {{External music video|{{YouTube|bkcq2J9oZks|„Oʻshal damlar“}}}} }} „'''Oʻshal damlar'''“ — oʻzbek xonandasi [[Yahyobek Moʻminov]] ijro etgan qoʻshiq. 1998-yil eʼlon qilingan. Ashula musiqasini [[Farid Usmon]] sheʼriga Moʻminovning oʻzi bastalagan. „Oʻshal damlar“ Moʻminov repertuaridagi eng taniqli qoʻshiqlarning biri boʻlib, unga katta shuhrat olib kelgan<ref>{{veb manbasi |last1=Sattarov |first1=Abduqodir |sarlavha=Яҳёбек мунажжимлар башоратига ишонади… ми? |url=http://www.dunyouzbeklari.com/?p=149179 |kirish sanasi=5-iyul 2022-yil |sana=24-oktabr 2016-yil}}</ref>. Moʻminov koʻpchilik undan qoʻshiqni oʻzi yozgani yoki ustoz sanʼatkorlar yozgani haqida soʻrashini aytgan. Ayrimlar hatto „Oʻshal damlar“ qoʻshigʻi kuyi „oʻgʻirlangan“ deb taxmin qilgan. Xonandaning soʻzlariga koʻra, qoʻshiqni oʻzbek milliy qoʻshiqlaridan ilhomlanib oʻzi yozgan<ref>{{veb manbasi |title=“Дунё ўзбеклари”нинг бугунги меҳмони – Сиз севган хонанда Яҳёбек Мўминов… |url=http://www.dunyouzbeklari.com/?p=149179 |website=Дунё ўзбеклари |accessdate=28-avgust 2022-yil |date=24-oktabr 2016-yil}}</ref>. Qoʻshiq uchun 1990-yillar yakunida hamda 2010-yillarning oʻrtasida ikki klip suratga olingan. == Manbalar == {{manbalar}} == Havolalar == * [https://www.youtube.com/watch?v=ZsVYOFfcdQE „Oʻshal damlar“ YouTubeda] [[Turkum:Yahyobek Moʻminov qoʻshiqlari]] [[Turkum:1998-yil qoʻshiqlari]] [[Turkum:Oʻzbek tilidagi qoʻshiqlar]] 129335jnhnz8f33up6g7ghoph8kyurl 2816588 2816585 2022-08-29T03:19:38Z Nataev 3628 wikitext text/x-wiki {{Qoʻshiq bilgiqutisi | name = Oʻshal damlar | cover = | alt = | caption = | type = | artist = [[Yahyobek Moʻminov]] | album = | B-side = | released = 1998 | format = | recorded = | studio = | venue = | genre = [[anʼanaviy musiqa]] | length = 4:03 | label = | writer = [[Farid Usmon]] | composer = Yahyobek Moʻminov | producer = | prev_title = | prev_year = | next_title = | next_year = | misc = {{External music video|{{YouTube|bkcq2J9oZks|„Oʻshal damlar“}}}} }} „'''Oʻshal damlar'''“ — oʻzbek xonandasi [[Yahyobek Moʻminov]] ijro etgan qoʻshiq. 1998-yil eʼlon qilingan. Ashula musiqasini [[Farid Usmon]] sheʼriga Moʻminovning oʻzi bastalagan. „Oʻshal damlar“ Moʻminov repertuaridagi eng taniqli qoʻshiqlarning biri boʻlib, unga katta shuhrat olib kelgan<ref>{{veb manbasi |last1=Sattarov |first1=Abduqodir |sarlavha=Яҳёбек мунажжимлар башоратига ишонади… ми? |url=http://www.dunyouzbeklari.com/?p=149179 |kirish sanasi=5-iyul 2022-yil |sana=24-oktabr 2016-yil}}</ref>. Moʻminov koʻpchilik undan qoʻshiqni oʻzi yozgani yoki ustoz sanʼatkorlar yozgani haqida soʻrashini aytgan. Ayrimlar hatto „Oʻshal damlar“ qoʻshigʻi kuyi „oʻgʻirlangan“ deb taxmin qilgan. Xonandaning soʻzlariga koʻra, qoʻshiqni oʻzbek milliy qoʻshiqlaridan ilhomlanib oʻzi yozgan<ref>{{veb manbasi |title=Yahyobek Moʻminov bilan ochiq suhbat |url=https://www.youtube.com/watch?v=ZsVYOFfcdQE |website=YouTube |accessdate=29-avgust 2022-yil |date=22-oktabr 2020-yil}}</ref>. Qoʻshiq uchun 1990-yillar yakunida hamda 2010-yillarning oʻrtasida ikki klip suratga olingan. == Manbalar == {{manbalar}} == Havolalar == * [https://www.youtube.com/watch?v=ZsVYOFfcdQE „Oʻshal damlar“ YouTubeda] [[Turkum:Yahyobek Moʻminov qoʻshiqlari]] [[Turkum:1998-yil qoʻshiqlari]] [[Turkum:Oʻzbek tilidagi qoʻshiqlar]] geno3oegk6laeyo83lvwavk86q9ahcw 2816590 2816588 2022-08-29T03:20:12Z Nataev 3628 wikitext text/x-wiki {{Qoʻshiq bilgiqutisi | name = Oʻshal damlar | cover = | alt = | caption = | type = | artist = [[Yahyobek Moʻminov]] | album = | B-side = | released = 1998 | format = | recorded = | studio = | venue = | genre = [[anʼanaviy musiqa]] | length = 4:03 | label = | writer = [[Farid Usmon]] | composer = Yahyobek Moʻminov | producer = | prev_title = | prev_year = | next_title = | next_year = | misc = {{External music video|{{YouTube|bkcq2J9oZks|„Oʻshal damlar“}}}} }} „'''Oʻshal damlar'''“ — oʻzbek xonandasi [[Yahyobek Moʻminov]] ijro etgan qoʻshiq. 1998-yil eʼlon qilingan. Ashula musiqasini [[Farid Usmon]] sheʼriga Moʻminovning oʻzi bastalagan. „Oʻshal damlar“ Moʻminov repertuaridagi eng taniqli qoʻshiqlarning biri boʻlib, unga katta shuhrat olib kelgan<ref>{{veb manbasi |last1=Sattarov |first1=Abduqodir |sarlavha=Яҳёбек мунажжимлар башоратига ишонади… ми? |url=http://www.dunyouzbeklari.com/?p=149179 |website=Дунё ўзбеклари| kirish sanasi=5-iyul 2022-yil |sana=24-oktabr 2016-yil}}</ref>. Moʻminov koʻpchilik undan qoʻshiqni oʻzi yozgani yoki ustoz sanʼatkorlar yozgani haqida soʻrashini aytgan. Ayrimlar hatto „Oʻshal damlar“ qoʻshigʻi kuyi „oʻgʻirlangan“ deb taxmin qilgan. Xonandaning soʻzlariga koʻra, qoʻshiqni oʻzbek milliy qoʻshiqlaridan ilhomlanib oʻzi yozgan<ref>{{veb manbasi |title=Yahyobek Moʻminov bilan ochiq suhbat |url=https://www.youtube.com/watch?v=ZsVYOFfcdQE |website=YouTube |accessdate=29-avgust 2022-yil |date=22-oktabr 2020-yil}}</ref>. Qoʻshiq uchun 1990-yillar yakunida hamda 2010-yillarning oʻrtasida ikki klip suratga olingan. == Manbalar == {{manbalar}} == Havolalar == * [https://www.youtube.com/watch?v=ZsVYOFfcdQE „Oʻshal damlar“ YouTubeda] [[Turkum:Yahyobek Moʻminov qoʻshiqlari]] [[Turkum:1998-yil qoʻshiqlari]] [[Turkum:Oʻzbek tilidagi qoʻshiqlar]] i7rvi2ouce0mm374kfl7enuhsjq6t37 Sehrli jang (Anime) 0 747414 2816389 2685802 2022-08-28T18:12:35Z Finikchik 74243 wikitext text/x-wiki Sehrli jang – manga, 2018-yildan beri [[:ru:Shueisha|Shueisha]] nashriyotining ''[[:ru:Weekly_Shōnen_Jump|Weekly Shōnen Jump]]'' jurnalida chop etilmoqda. Manga asosidagi [[anime]] MAPPA tomonidan chiqarilgan va 2020-yilning oktabridan 2021-yilning martigacha efirga uzatilgan. ''Jujutsu Kaisen 0 the Movie prekvel mangasining'' toʻliq metrajli moslashuvi premyerasi 2021-yil 24-dekabrda boʻlib oʻtdi<ref name="movie">{{veb manbasi|url=https://www.animenewsnetwork.com/news/2021-03-26/jujutsu-kaisen-anime-gets-film-this-winter/.171149|sarlavha=Jujutsu Kaisen Anime Gets Film This Winter|ism=Alex|familiya=Mateo|ish=[[Anime News Network]]|sana=2021-03-26|kirish sanasi=2021-03-26|arxivsana=2021-03-27|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210327072438/https://www.animenewsnetwork.com/news/2021-03-26/jujutsu-kaisen-anime-gets-film-this-winter/.171149}}</ref>. Serialning 2-mavsumi premyerasi 2023-yilga moʻljallangan. 2022-yil aprel holatiga koʻra, Magic Battle mangasi raqamli versiyalari va Magic Battle 0 ni oʻz ichiga olgan holda jami 65 million nusxada chop etilgan boʻlib, uni barcha davrlarning eng koʻp sotilgan manga seriyalaridan biriga aylantiradi. == Syujeti == Yuji Itadori bobosi bilan [[Senday|Sendayda]] yashaydigan sportchi oʻrta maktab oʻquvchisi. Sportni yoqtirmagani uchun u gʻayritabiiy jismoniy kuchga ega boʻlishiga qaramay, maktabning yengil atletika jamoasidan doimo qochadi. Buning oʻrniga u maktabning okkultsion oʻquv toʻgaragiga qoʻshiladi, yuqori sinf oʻquvchilari bilan muloqot qiladi va kasalxonada bobosi Vasuke Itadori bilan uchrashish uchun roppa-rosa 17:00 da maktabni tark etadi. Oʻlim toʻshagida bobosi Yuuji ikkita buyruqni qoldiradi: “Har doim odamlarga yordam bering” va “Odamlar qurshovida oʻling”. Oʻlimidan soʻng, oʻsmir ularni oʻzi uchun bir narsaga qisqartiradi: har bir inson “shon-sharaf bilan oʻlishi” kerak. Bir kuni Yuuji sehrgar Megumi Fushiguroga duch keladi va u unga maktabda yuqori darajadagi laʼnatli talisman haqida xabar beradi. Yuujining okklyuziv klubdagi doʻstlari tumor, chirigan barmoqni ochishdi va endi u laʼnatni oʻziga tortadi – u yomon hissiyotlardan tugʻilgan va sehrgarlarning sehrli kuchini yoki sehrlangan narsalarni maktabga singdirish orqali kuchliroq boʻlgan mavjudotlar. Sehrli kuchning yetishmasligi tufayli Yuuji laʼnatni yengishga qodir boʻlmaydi va Megumi va uning doʻstlarini himoya qilish uchun Sukunaning barmogʻini yutib yuborishga qaror qiladi. Shunday qilib, u kuchli laʼnat Sukuna uchun tanaga aylanadi. Sukunaning yovuz tabiati tufayli, barcha shamanlar uni uchratgandan soʻng darhol haydab yuborishlari kerak, lekin Yuji hali ham uning tanasini nazorat qila oladi, shuning uchun Megumi oʻqituvchisi Satoru Gojo Yuujini Tokio Metropolitan Sehrgarlik kollejiga oʻtkazishga qaror qiladi va reja ishlab chiqadi, unga koʻra: “barcha barmoqlarni yigʻing, ularni Yuujiga boqing va shundan keyingina yigitni oʻldiring, shu bilan Sukuna abadiy yoʻq qilinadi” - deb tayinlaydi. ; : == Yaratilish tarixi == Gege Akutamining manga sanoatidagi faoliyati Yasuxiro Kanoning ''Kiss x Death''<ref>{{veb manbasi|familiya=Lachasse|ism=Jérôme|sarlavha=Jujutsu Kaisen: ce qu’il faut savoir sur le nouveau manga événement|url=https://www.bfmtv.com/culture/jujutsu-kaisen-ce-qu-il-faut-savoir-sur-le-nouveau-manga-evenement_AN-202003080127.html|nashriyot=[[BFM TV]]|kirish sanasi=2020-10-22|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201015022748/https://www.bfmtv.com/culture/jujutsu-kaisen-ce-qu-il-faut-savoir-sur-le-nouveau-manga-evenement_AN-202003080127.html|arxivsana=2020-10-15|til=fr|sana=2020-06-06}}</ref> filmida yordamchisi sifatida boshlangan. Akutamining birinchi asari, {{Nixongo|''Kamishiro Sōsa''|神代捜査|Камисиро Со:са|«Уголовный розыск „века богов“»}} deb nomlangan bitta kadr <span style="font-weight: normal;"><span lang="ja" style="font-size: 110%; font-style: normal;">língíní</span>&#x20;''Kamishiro So:sa'' ,&#x20;“Xudolar davri” jinoiy tergovi)</span> ''Jump NEXT jurnalida chop etilgan!'' Shueisha nashriyoti 2014-yil 7-may<ref>{{veb manbasi|til=ja|url=http://www.shonenjump.com/j/weeklyshonenjump/wj_next.html|sarlavha=少年ジャンプNEXT!!　2014 vol.2|ish=shonenjump.com|nashriyot=[[Shueisha]]|kirish sanasi=2020-10-22|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140614041135/http://www.shonenjump.com/j/weeklyshonenjump/wj_next.html|arxivsana=2021-06-14}}</ref><ref>{{veb manbasi|til=ja|url=https://www.neowing.co.jp/product/NEOBK-1657893|sarlavha=少年ジャンプNEXT! Vol.2 2014年6/1号|ish=Neowing|kirish sanasi=2020-10-22|arxivsana=2020-01-11|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200111025748/https://www.neowing.co.jp/product/NEOBK-1657893}}</ref>. Keyingi bir martalik, ''№9'', ''Jump NEXT-da chiqarildi!'' 2015-yil 1-may<ref>{{veb manbasi|til=ja|url=https://www.neowing.co.jp/product/NEOBK-1804739|sarlavha=ジャンプNEXT!!2015 Vol.2 2015年6月号|ish=Neowing|kirish sanasi=2020-10-22|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201022030332/https://www.neowing.co.jp/product/NEOBK-1804739|arxivsana=2020-10-22}}</ref> va shu nomdagi yana biri ''Weekly Shōnen Jump jurnalida'' 2015-yil 10-oktabr<ref>{{veb manbasi|til=ja|url=https://www.neowing.co.jp/product/NEOBK-1866149|sarlavha=週刊少年ジャンプ 2015年10/26号|ish=Neowing|kirish sanasi=2020-10-22|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190430171916/https://www.neowing.co.jp/product/NEOBK-1866149|arxivsana=2019-04-30}}</ref> chop etiladi. 2016-yilda xuddi shu jurnalda bir {{Nixongo|''Nikai Bongai Barabarjura''|二界梵骸バラバルジュラ|Никай бонгай Барубарудзюра}} nashr etilgan. <span style="font-weight: normal;"><span lang="ja" style="font-size: 110%; font-style: normal;">mīčičičiīkō</span>&#x20;''Nikai bongai Barubarujura'')</span>, oxir-oqibat ''Weekly Shōnen Jump'' tomonidan har yili oʻtkaziladigan Oltin kelajak kubogi<ref>{{veb manbasi|til=en|url=https://www.animenewsnetwork.com/news/2016-08-29/shonen-jump-magazine-launches-11th-gold-future-cup-contest/.105845|sarlavha=Shonen Jump Magazine Launches 11th 'Gold Future Cup' Contest|ism=Crystalyn|familiya=Hodgkins|ish=[[Anime News Network]]|sana=2016-08-29|kirish sanasi=2020-10-22|arxivsana=2020-11-08|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201108113111/https://www.animenewsnetwork.com/news/2016-08-29/shonen-jump-magazine-launches-11th-gold-future-cup-contest/.105845}}</ref><ref>{{veb manbasi|til=ja|ish=Neowing|url=https://www.neowing.co.jp/product/NEOBK-2007677|sarlavha=週刊少年ジャンプ 2015年10/26号|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201022033223/https://www.neowing.co.jp/product/NEOBK-2007677|arxivsana=2020-10-22|kirish sanasi=2020-10-22}}</ref> tanloviga nomzod boʻlgan. Bir yil oʻtgach, ''Jump GIGA'' mini-seriyasini nashr etdi, u toʻrt bobdan iborat<ref name="giga1">{{veb manbasi|sarlavha=ja:ジャンプGIGA 2017 vol.1|url=http://www.shonenjump.com/j/jumpgiga/index.html|til=ja|ish=[[Shueisha]]|kirish sanasi=2020-09-07|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170501073613/http://www.shonenjump.com/j/jumpgiga/index.html|arxivsana=2017-05-01}}</ref><ref name="giga4">{{veb manbasi|sarlavha=ジャンプGIGA 2017 vol.4|url=http://www.shonenjump.com/j/jumpgiga/index.html|til=ja|ish=[[Shueisha]]|kirish sanasi=2021-03-29|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170825092501/http://www.shonenjump.com:80/j/jumpgiga/index.html|arxivsana=2017-08-25}}</ref>. U Sehrli jangning oldingi qismi boʻlib xizmat qildi va keyinchalik Magic Battle 0<ref name="vol0">{{veb manbasi|til=ja|url=https://books.shueisha.co.jp/items/contents.html?isbn=978-4-08-881672-2|sarlavha=呪術廻戦 0 東京都立呪術高等専門学校|nashriyot=[[Shueisha]]|arxivurl=https://archive.today/20201022202745/https://books.shueisha.co.jp/items/contents.html?isbn=978-4-08-881672-2|arxivsana=2020-10-22|kirish sanasi=2018-12-09}}</ref> deb oʻzgartirildi. Asosiy manganing birinchi soni 2018-yil 5-martda ''Weekly Shōnen Jump''<ref name="14thissue">{{veb manbasi|sarlavha=ジャンプ50周年記念した新連載、第1弾は新鋭が描くダークファンタジー|url=http://natalie.mu/comic/news/272211|ish=[[Natalie (website)|Natalie]]|til=ja|sana=2018-03-05|kirish sanasi=2019-08-01|arxivsana=2019-07-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190721161257/https://natalie.mu/comic/news/272211}}</ref> jurnalining 14-sonida chiqdi. Akutamining soʻzlariga koʻra, Sehrli jangning oʻziga xos xususiyati shundaki, hech kim haqiqatni bilmaydi: na “yaxshi bolalar” ham, na “yomon bolalar” – lekin hech kim haq boʻlmasa, unda hech kim notoʻgʻri emas va har kim oʻziga yarasha harakat qiladi. Akutamining mangaka sifatida yuksalishiga ''Yu Yu Hakusho'' va ''Hunter × Hunter''<ref name="japan-digest">{{veb manbasi|familiya=Okishima|ism=Kei|sarlavha=Jujutsu Kaisen: Im Interview mit Mangaka Akutami Gege|sana=2020-07-08|url=https://www.japandigest.de/moderne-kultur/subkultur/manga-anime/jujutsu-kaisen/|til=de|ish=Japan Digest|nashriyot=Doitsu News Digest|kirish sanasi=2020-10-22|arxivurl=https://archive.today/20201022055932/https://www.japandigest.de/moderne-kultur/subkultur/manga-anime/jujutsu-kaisen/|arxivsana=2020-10-22}}</ref><ref>{{veb manbasi|sarlavha=Jujutsu Kaisen vient faire Jump’er notre catalogue !|url=http://www.ki-oon.com/news/488-jujutsu-kaisen-vient-faire-jump-er-notre-catalogue.html|til=fr|sana=2019-07-28|nashriyot=[[Ki-oon]]|kirish sanasi=2020-10-22|arxivsana=2019-12-04|arxivurl=https://web.archive.org/web/20191204175856/http://www.ki-oon.com/news/488-jujutsu-kaisen-vient-faire-jump-er-notre-catalogue.html}}</ref> muallifi Yoshixiro Togashi taʻsir koʻrsatdi. U yerdan “Sehrli jang” ning sehrli komponentining asoslari chizilgan. ''Yu Yu Hakusho'' Togashining Sensesui yoyi Akutamiga insoniyatni yoʻq qilishni xohlaydigan, ammo baribir oʻquvchilarda hamdardlik uygʻotadigan qahramonlarni yaratishga ilhomlantirdi<ref name="LeFigaro">{{veb manbasi|familiya=Martigan|ism=Val|sarlavha=Gege Akutami: «Pour le héros de mon manga, je me suis inspiré de mon frère»|url=https://www.lefigaro.fr/bd/gege-akutami-pour-le-heros-de-mon-manga-je-me-suis-inspire-de-mon-frere-20201007|til=fr|ish=[[Le Figaro Magazine]]|kirish sanasi=2020-10-22|arxivurl=https://archive.today/20201022041523/https://www.lefigaro.fr/bd/gege-akutami-pour-le-heros-de-mon-manga-je-me-suis-inspire-de-mon-frere-20201007|arxivsana=2020-10-22|sana=2020-10-07}}</ref>. Shu bilan birga, mangaka uchun Sukuna va Mahito misolida “juda yaxshi” yovuz odamlarning qoʻynidan qochish muhim edi, ular dizayni boʻyicha odamlarni azob chekishdan zavqlanadigan mutlaqo salbiy xarakterlardir. Shu bilan birga, ular dunyo haqidagi oʻzlarining gʻoyalariga asoslanadi va bundan tashqari, Mahito Akutami<ref name="LeFigaro" /> qachon nafratni his qilmagan va bir marta uni “[[Qasoskorlar: Intiho|Qasoskorlar:]] Intiho” filmidagi [[Thanos]] bilan solishtirgan. Manganing mifologik komponenti [[Neon Genesis Evangelion|Evangeliondan]] ilhomlangan<ref name="LeFigaro" />. Mangakaning [[Dahshatli film|dahshatga]] boʻlgan muhabbati ham Sehrli jangga<ref name="japan-digest">{{veb manbasi|familiya=Okishima|ism=Kei|sarlavha=Jujutsu Kaisen: Im Interview mit Mangaka Akutami Gege|sana=2020-07-08|url=https://www.japandigest.de/moderne-kultur/subkultur/manga-anime/jujutsu-kaisen/|til=de|ish=Japan Digest|nashriyot=Doitsu News Digest|kirish sanasi=2020-10-22|arxivurl=https://archive.today/X58GK|arxivsana=2022-10-22}}</ref> sezilarli taʻsir koʻrsatdi. Akutamining chizish uslubi birinchi navbatda Yoshixiro Togashidan ilhomlangan, balki Masashi Kishimoto (“[[Naruto]]”), Yusuke Murata (''Eyeshield 21'' va ''One-Punch Man'' tasvirchisi) va Taito Kubo (“Oqartirish”). “Sehrli jang” ning xarakter turlari shounen manga qonunlariga mos keladi – bu oʻquvchilarning eʼtiborini jalb qilish uchun qilingan. Bosh qahramon Yuuji uchun prototip qisman uning katta akasi va oʻqish va sportda muvaffaqiyat qozongan “toʻliq qarama-qarshi” Akutamiga asoslangan edi<ref name="LeFigaro" />. Panda va Toge Inumaki kabi personajlarga kelsak, mangaka avval ularning tashqi koʻrinishi, soʻngra personajlar va voqealarni oʻylab topdi, Satoru Gojo misolida esa kuch paroksizmi gʻoyasi asosiy boʻldi. Avvaliga Akutamining sevimli qahramoni Sukuna edi, ammo keyin uning oʻrnini Kento Nanami mangaka tomonidan mustaqil ravishda toʻliq ishlab chiqilgan birinchi personaj sifatida egalladi<ref name="LeFigaro">{{veb manbasi|familiya=Martigan|ism=Val|sarlavha=Gege Akutami: «Pour le héros de mon manga, je me suis inspiré de mon frère»|url=https://www.lefigaro.fr/bd/gege-akutami-pour-le-heros-de-mon-manga-je-me-suis-inspire-de-mon-frere-20201007|til=fr|ish=[[Le Figaro Magazine]]|kirish sanasi=2020-10-22|arxivurl=https://archive.today/G4k8F|arxivsana=2020-10-22|sana=2020-10-07}}</ref>. Akutamining soʻzlariga koʻra, Yuujining onasi kelajakda “Sehrli jang” da tanishtiriladi va buning uchun vaqt allaqachon tanlangan<ref name="LeFigaro" />. Bundan tashqari, hikoyaning oxiri allaqachon aniqlangan, ammo boshidan oxirigacha boʻlgan yoʻl “juda erkin” boʻlib qolmoqda<ref name="LeFigaro" />. 2021-yil fevral oyida Akutami mangani ikki yildan kamroq vaqt ichida tugatishni rejalashtirayotganini aytdi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Godzilla vs. Kong Reveals First Peek at Mechagodzilla|til=en|url=https://comicbook.com/anime/news/godzilla-vs-kong-mechagodzilla-first-look/|ish=ComicBook.com|kirish sanasi=2021-03-01|arxivsana=2021-12-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211216110001/https://comicbook.com/anime/news/godzilla-vs-kong-mechagodzilla-first-look/}}</ref>. == OAV == === Manga === “Sehrli jang” Gege Akutami tomonidan yaratilgan. 2017-yil 28-apreldan 28-iyulgacha toʻrt bobdan iborat “Tokio sehrli kolleji” hikoyasi Shueisha ’s ''Jump GIGA'' jurnalida<ref name="giga1">{{veb manbasi|sarlavha=ja:ジャンプGIGA 2017 vol.1|url=http://www.shonenjump.com/j/jumpgiga/index.html|til=ja|ish=[[Shueisha]]|kirish sanasi=2020-09-07|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170501073613/http://www.shonenjump.com/j/jumpgiga/index.html|arxivsana=2017-05-01}}</ref><ref name="giga4">{{veb manbasi|sarlavha=ジャンプGIGA 2017 vol.4|url=http://www.shonenjump.com/j/jumpgiga/index.html|til=ja|ish=[[Shueisha]]|kirish sanasi=2021-03-29|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170825092501/http://www.shonenjump.com:80/j/jumpgiga/index.html|arxivsana=2017-08-25}}</ref> chop etildi. 2018-yil 4-dekabrda u alohida jild sifatida nashr etildi va Magic Battle 0<ref name="vol0">{{veb manbasi|til=ja|url=https://books.shueisha.co.jp/items/contents.html?isbn=978-4-08-881672-2|sarlavha=呪術廻戦 0 東京都立呪術高等専門学校|nashriyot=[[Shueisha]]|arxivurl=https://archive.today/B4fTw|arxivsana=2020-10-22|kirish sanasi=2018-12-09}}</ref> deb nomlandi. Magic Battle mangasining oʻzi 2018-yil 5-martda chop etilgan ''Weekly Shōnen Jump jurnalining'' 2018-yil 14-sonida nashr etildi<ref name="14thissue">{{veb manbasi|sarlavha=ジャンプ50周年記念した新連載、第1弾は新鋭が描くダークファンタジー|url=http://natalie.mu/comic/news/272211|ish=[[Natalie (website)|Natalie]]|til=ja|sana=2018-03-05|kirish sanasi=2019-08-01|arxivsana=2019-07-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190721161257/https://natalie.mu/comic/news/272211}}</ref>. Uning boblari birgalikda toʻplangan va Shueisha tomonidan tankōbon sifatida chiqarilgan. Birinchi jild 2018-yil 4-iyulda chop etilgan<ref name="vol1">{{veb manbasi|url=http://books.shueisha.co.jp/items/contents.html?isbn=978-4-08-881516-9|sarlavha=呪術廻戦 1|nashriyot=[[Shueisha]]|kirish sanasi=2018-12-09|til=ja|arxivurl=https://archive.today/20201022202926/http://books.shueisha.co.jp/items/contents.html?isbn=978-4-08-881516-9|arxivsana=2020-10-22}}</ref>. 2021-yil iyun holatiga koʻra 16 jild chiqdi. 2021-yilning 21-iyunidan boshlab manganing yangi boblarini chiqarish muallifning sogʻligʻi yomonlashgani sababli yangi eʼlon chiqarilgunga qadar “taxminan bir oyga” toʻxtatildi<ref>{{veb manbasi|muallif=Rafael Antonio Pineda|sarlavha=Jujutsu Kaisen Manga Goes on Hiatus Due to Author's Poor Health|url=https://www.animenewsnetwork.com/news/2021-06-09/jujutsu-kaisen-manga-goes-on-hiatus-due-to-author-poor-health/.173776|ish=Anime News Network|sana=2021-06-09|kirish sanasi=2021-06-10|til=en|arxivsana=2021-06-10|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210610022521/https://www.animenewsnetwork.com/news/2021-06-09/jujutsu-kaisen-manga-goes-on-hiatus-due-to-author-poor-health/.173776}}</ref>. 2019-yil yanvar oyida noshir oʻz ilovasida va Manga Plus veb-saytida bir vaqtning oʻzida ingliz tilida boʻlimlarni nashr eta boshladi<ref>{{veb manbasi|familiya=Morrissy|ism=Kim|sarlavha=Everything You Need to Know about MANGA Plus by Shueisha|url=http://www.animenewsnetwork.com/feature/2019-01-27/everything-you-need-to-know-about-manga-plus-by-shueisha/.142401|ish=[[Anime News Network]]|kirish sanasi=2019-08-01|sana=2019-01-27|til=en|arxivsana=2019-08-06|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190806080607/https://www.animenewsnetwork.com/feature/2019-01-27/everything-you-need-to-know-about-manga-plus-by-shueisha/.142401}}</ref>. 2019-yil mart oyida Viz Media seriya Shimoliy Amerikada chop etilishini eʼlon qildi<ref>{{veb manbasi|familiya=Hodgkins|ism=Crystalyn|sarlavha=Viz Media Adds A Tropical Fish Yearns for Snow Manga, Announces Rerelease of Kazuo Umezu's The Drifting Classroom Manga|url=http://www.animenewsnetwork.com/news/2019-03-16/viz-media-adds-a-tropical-fish-yearns-for-snow-manga-announces-rerelease-of-kazuo-umezu-the-drifting-classroom-manga/.144644|ish=[[Anime News Network]]|kirish sanasi=2019-08-01|sana=2019-03-16|til=en|arxivsana=2019-08-01|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190801212855/https://www.animenewsnetwork.com/news/2019-03-16/viz-media-adds-a-tropical-fish-yearns-for-snow-manga-announces-rerelease-of-kazuo-umezu-the-drifting-classroom-manga/.144644}}</ref>. === Renobe === Ikkita yengil roman “Kutagunining balladasi” tomonidan chop etilgan va Jump J-Books nashri ostida nashr etilgan. Birinchisi – 2019-yil 1-mayda chop etilgan<ref>{{veb manbasi|sarlavha=ja:呪術廻戦　逝く夏と還る秋|url=http://j-books.shueisha.co.jp/books/jujutsukaisen_ikunatsu.html|ish=JUMP j BOOKS|nashriyot=[[Shueisha]]|kirish sanasi=2019-11-26|til=ja|arxivsana=2020-05-24|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200524042544/https://j-books.shueisha.co.jp/books/jujutsukaisen_ikunatsu.html}}</ref>. Ikkinchisi - “Quyosh botishning atirgul yoʻli”- 2020-yil 4-yanvar<ref name="animeann">{{veb manbasi|familiya=Pineda|ism=Rafael Antonio|sarlavha=Jujutsu Kaisen Manga Gets 2nd Novel in January|url=http://www.animenewsnetwork.com/news/2019-11-17/jujutsu-kaisen-manga-gets-2nd-novel-in-january/.153337|ish=[[Anime News Network]]|kirish sanasi=2019-11-26|sana=2019-11-17|til=en|arxivsana=2019-11-17|arxivurl=https://web.archive.org/web/20191117220212/https://www.animenewsnetwork.com/news/2019-11-17/jujutsu-kaisen-manga-gets-2nd-novel-in-january/.153337}}</ref><ref>{{veb manbasi|sarlavha=呪術廻戦　夜明けのいばら道|url=https://j-books.shueisha.co.jp/books/jujutsukaisen_yoakeno.html|ish=JUMP j BOOKS|nashriyot=[[Shueisha]]|kirish sanasi=2020-10-31|til=ja|arxivsana=2020-11-01|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201101011407/https://j-books.shueisha.co.jp/books/jujutsukaisen_yoakeno.html}}</ref>. === Anime === [[Anime|Manganing anime]] moslashuvi 2019-yil 25-noyabrda chiqarilgan ''Weekly Shōnen Jump'' #52 da eʼlon qilindi<ref name="animeann2">{{veb manbasi|familiya=Pineda|ism=Rafael Antonio|sarlavha=Jujutsu Kaisen Manga Gets TV Anime|url=http://www.animenewsnetwork.com/news/2019-11-24/jujutsu-kaisen-manga-gets-tv-anime/.153511|ish=[[Anime News Network]]|kirish sanasi=2019-11-24|sana=2019-11-24|til=en|arxivsana=2021-06-14|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210614123507/https://www.animenewsnetwork.com/news/2019-11-24/jujutsu-kaisen-manga-gets-tv-anime/.153511}}</ref>. Manga muallifi Gege Akutami va asosiy jamoa aʼzolari 2019-yil 22-dekabrda Jump Festa '20 koʻrgazmasida chiqdi<ref>{{veb manbasi|familiya=Harding|ism=Daryl|sarlavha=New Jujutsu Kaisen TV Anime Key Visual is Finger Licking Fun!|url=https://www.crunchyroll.com/anime-news/2019/12/20/new-jujutsu-kaisen-tv-anime-key-visual-is-finger-licking-fun|ish=[[Crunchyroll]]|kirish sanasi=2020-05-18|sana=2019-12-21|til=en|arxivsana=2020-06-27|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200627182226/https://www.crunchyroll.com/anime-news/2019/12/20/new-jujutsu-kaisen-tv-anime-key-visual-is-finger-licking-fun}}</ref>. Serial MAPPA Studios tomonidan ishlab chiqarilgan va rejissor Sunghu Park. Xirosi Seko ssenariy uchun, Tadashi Xiramatsu personajlar dizayni uchun, Hiroaki Tsutsumi, Yoshimasa Terui va Arisa Okexazama musiqa uchun masʼul. Anime 2020-yil 19-sentabrda oldindan koʻrishga ega boʻlsa-da, u rasman MBS va TBS da Super Animeism da 2020-yil 3-oktabrda<ref name="Tsuda">{{veb manbasi|familiya=Loo|ism=Egan|sarlavha=Jujutsu Kaisen Anime's 2nd Video Unveils More Cast|url=https://www.animenewsnetwork.com/news/2020-09-04/jujutsu-kaisen-anime-2nd-video-unveils-more-cast/.163678|ish=[[Anime News Network]]|kirish sanasi=2020-09-04|sana=2020-09-04|arxivsana=2020-10-04|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201004181405/https://www.animenewsnetwork.com/news/2020-09-04/jujutsu-kaisen-anime-2nd-video-unveils-more-cast/.163678}}</ref><ref>{{veb manbasi|sarlavha=ja:アニメ「呪術廻戦」10月放送開始！両面宿儺役に諏訪部順一、制作はMAPPA|url=https://natalie.mu/comic/news/379719|ish=[[Natalie (website)|Natalie]]|kirish sanasi=2020-05-20|til=ja|sana=2020-05-20|arxivsana=2021-02-25|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210225004328/https://natalie.mu/comic/news/379719}}</ref><ref name="newcast&staff">{{veb manbasi|familiya=Pineda|ism=Rafael Antonio|sarlavha=Jujutsu Kaisen Anime's Video Reveals New Cast, Staff, October Premiere|url=https://www.animenewsnetwork.com/news/2020-05-19/jujutsu-kaisen-anime-video-reveals-new-cast-staff-october-premiere/.159727|ish=[[Anime News Network]]|kirish sanasi=2020-05-20|sana=2020-05-20|arxivsana=2020-05-29|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200529180425/https://www.animenewsnetwork.com/news/2020-05-19/jujutsu-kaisen-anime-video-reveals-new-cast-staff-october-premiere/.159727}}</ref> da rasman namoyish etildi. Serial 24 qismdan iborat<ref>{{veb manbasi|familiya=Loo|ism=Egan|sarlavha=Jujutsu Kaisen Anime to Run for 24 Episodes|url=https://www.animenewsnetwork.com/news/2020-10-03/jujutsu-kaisen-anime-to-run-for-24-episodes/.164836|ish=[[Anime News Network]]|kirish sanasi=2020-10-03|sana=2020-10-03|til=en|arxivsana=2021-01-14|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210114020613/https://www.animenewsnetwork.com/news/2020-10-03/jujutsu-kaisen-anime-to-run-for-24-episodes/.164836}}</ref>. 3-qismdan boshlab, kreditlardan keyin {{Nixongo|''Juju Sanpo''|呪術さんぽ|Дзюдзю сампо}} <span style="font-weight: normal;"><span lang="ja" style="font-size: 110%; font-style: normal;">mínīkūk</span>&#x20;''Juju sampo'')</span>, asosiy qahramonlarning kundalik hayotiga eʻtibor qaratdi<ref>{{veb manbasi|familiya=Pineda|ism=Rafael Antonio|sarlavha=Jujutsu Kaisen Gets Post-Credits Mini Anime|url=https://www.animenewsnetwork.com/news/2020-10-19/jujutsu-kaisen-gets-post-credits-mini-anime/.165353|ish=[[Anime News Network]]|kirish sanasi=2020-10-19|sana=2020-10-19|til=en|arxivsana=2020-10-20|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201020185834/https://www.animenewsnetwork.com/news/2020-10-19/jujutsu-kaisen-gets-post-credits-mini-anime/.165353}}</ref>. Anime Crunchyroll tomonidan Osiyodan tashqarida namoyish qilish uchun litsenziyalangan<ref>{{veb manbasi|familiya=Sherman|ism=Jennifer|sarlavha=Crunchyroll to Stream Jujutsu Kaisen in October|url=https://www.animenewsnetwork.com/news/2020-08-12/crunchyroll-to-stream-jujutsu-kaisen-in-october/.162864|ish=[[Anime News Network]]|kirish sanasi=2020-08-12|sana=2020-08-12|til=en|arxivsana=2020-08-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200816184058/https://www.animenewsnetwork.com/news/2020-08-12/crunchyroll-to-stream-jujutsu-kaisen-in-october/.162864}}</ref>. Xizmat animeni ingliz, ispan, portugal, fransuz va nemis tillariga dublyaj qildi<ref name="dub">{{veb manbasi|familiya=Cardine|ism=Kyle|sarlavha=Crunchyroll Announces JUJUTSU KAISEN, Noblesse, and More Fall 2020 Season Dubs!|url=https://www.crunchyroll.com/anime-news/2020/11/11/crunchyroll-announces-jujutsu-kaisen-noblesse-and-more-fall-2020-season-dubs|ish=[[Crunchyroll]]|kirish sanasi=2020-11-11|sana=2020-11-11|arxivsana=2020-11-12|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201112191654/https://www.crunchyroll.com/anime-news/2020/11/11/crunchyroll-announces-jujutsu-kaisen-noblesse-and-more-fall-2020-season-dubs}}</ref><ref>{{veb manbasi|familiya=Mateo|ism=Alex|sarlavha=Crunchyroll Announces English Dubs, Casts for Jujutsu Kaisen, I'm Standing on a Million Lives, TONIKAWA, Noblesse Anime|url=https://www.animenewsnetwork.com/news/2020-11-11/crunchyroll-announces-english-dubs-casts-for-jujutsu-kaisen-im-standing-on-a-million-lives-tonikawa-noblesse-anime/.166242|ish=[[Anime News Network]]|kirish sanasi=2020-11-11|sana=2020-11-11|arxivsana=2020-11-11|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201111220231/https://www.animenewsnetwork.com/news/2020-11-11/crunchyroll-announces-english-dubs-casts-for-jujutsu-kaisen-im-standing-on-a-million-lives-tonikawa-noblesse-anime/.166242}}</ref>. Janubi-Sharqiy Osiyo va Janubiy Osiyoda huquqlar Medialink tomonidan sotib olinadi va anime iQIYI<ref>{{veb manbasi|url=https://www.animenewsnetwork.com/news/2020-09-28/ani-one-asia-streams-jujutsu-kaisen-anime/.164568|sarlavha=Ani-One Asia Streams Jujutsu Kaisen Anime|ism=Rafael Antonio|familiya=Pineda|ish=[[Anime News Network]]|sana=2020-09-28|kirish sanasi=2020-09-30|til=en|arxivsana=2020-10-20|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201020035854/https://www.animenewsnetwork.com/news/2020-09-28/ani-one-asia-streams-jujutsu-kaisen-anime/.164568}}</ref><ref>{{veb manbasi|url=https://www.animenewsnetwork.com/news/2020-10-12/iqiyi-adds-4-fall-anime-for-southeast-asia/.165108|sarlavha=iQiyi Adds 4 Fall Anime for Southeast Asia|ism=Rafael Antonio|familiya=Pineda|ish=[[Anime News Network]]|sana=2020-10-12|kirish sanasi=2020-10-12|til=en|arxivsana=2021-01-10|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210110032823/https://www.animenewsnetwork.com/news/2020-10-12/iqiyi-adds-4-fall-anime-for-southeast-asia/.165108}}</ref> da translyatsiya qilinadi. Kompaniya, shuningdek, [[Netflix]] da Janubi-Sharqiy Osiyo, [[Hindiston]], [[Hong Kong|Gonkong]] va [[Xitoy Respublikasi|Tayvanda]] 2021-yil 3-iyunda<ref>{{veb manbasi|familiya=Hazra|ism=Adriana|sarlavha=Netflix India Adds Jujutsu Kaisen Anime on June 3|url=https://www.animenewsnetwork.com/news/2021-05-08/netflix-india-adds-jujutsu-kaisen-anime-on-june-3/.172547|ish=[[Anime News Network]]|kirish sanasi=2021-05-08|sana=2021-05-08|arxivsana=2021-05-08|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210508124119/https://www.animenewsnetwork.com/news/2021-05-08/netflix-india-adds-jujutsu-kaisen-anime-on-june-3/.172547}}</ref><ref>{{veb manbasi|familiya=Tan|ism=Bryan|sarlavha=7 things to know about horror-fantasy shounen anime Jujutsu Kaisen|url=https://sg.style.yahoo.com/horror-fantasy-shounen-anime-jujutsu-kaisen-110750906.html|ish=[[Yahoo!|Yahoo! Lifestyle]]|kirish sanasi=2021-06-10|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210610075837/https://sg.style.yahoo.com/horror-fantasy-shounen-anime-jujutsu-kaisen-110750906.html|arxivsana=2021-06-10}}</ref> serialni chiqardi. === Musiqa === Magic Battle anime seriyasining asl saundtreki Hiroaki Tsutsumi, Yoshimasa Terui va Arisa Okehazame tomonidan yaratilgan<ref name="newcast&staff">{{veb manbasi|familiya=Pineda|ism=Rafael Antonio|sarlavha=Jujutsu Kaisen Anime's Video Reveals New Cast, Staff, October Premiere|url=https://www.animenewsnetwork.com/news/2020-05-19/jujutsu-kaisen-anime-video-reveals-new-cast-staff-october-premiere/.159727|ish=[[Anime News Network]]|kirish sanasi=2020-05-20|sana=2020-05-20|arxivsana=2020-05-29|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200529180425/https://www.animenewsnetwork.com/news/2020-05-19/jujutsu-kaisen-anime-video-reveals-new-cast-staff-october-premiere/.159727}}</ref>. Ochilish mavzusi “Kaikai Kitan” Yeva tomonidan kuylangan, yakuniy mavzu esa “Lost in Paradise feat. AKLO” - ALI<ref>{{veb manbasi|familiya=Pineda|ism=Rafael Antonio|sarlavha=Eve, Ali Perform Theme Songs for Jujutsu Kaisen Anime|url=https://www.animenewsnetwork.com/news/2020-08-10/eve-ali-perform-theme-songs-for-jujutsu-kaisen-anime/.162719|ish=[[Anime News Network]]|kirish sanasi=2020-08-10|sana=2020-08-10|til=en|arxivsana=2020-08-17|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200817022742/https://www.animenewsnetwork.com/news/2020-08-10/eve-ali-perform-theme-songs-for-jujutsu-kaisen-anime/.162719}}</ref>. Ikkinchi ochilish mavzusi Who-ya Extended tomonidan “VIVID VICE”, ikkinchi yakuniy mavzu esa Cö Shu Nie<ref>{{veb manbasi|familiya=Hodgkins|ism=Crystalyn|sarlavha=Who-ya Extended, Cö shu Nie Perform New Themes for Jujutsu Kaisen Anime|url=https://www.animenewsnetwork.com/news/2020-12-13/who-ya-extended-co-shu-nie-perform-new-themes-for-jujutsu-kaisen-anime/.167384|ish=[[Anime News Network]]|kirish sanasi=2020-12-13|sana=2020-12-13|arxivsana=2020-12-13|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201213151545/https://www.animenewsnetwork.com/news/2020-12-13/who-ya-extended-co-shu-nie-perform-new-themes-for-jujutsu-kaisen-anime/.167384}}</ref> tomonidan “give it back”. Asl saundtrek 2 ta kompakt diskda 2021-yil 21-aprelda chiqarilgan. Anime Limited aprel oyida Shimoliy Amerika, Yevropa va Okeaniyada saundtrekni raqamli ravishda chiqardi va u 2022-yil 31-yanvarda CD va vinilda chiqarildi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=JUJUTSU KAISEN - Vinyl Deluxe Edition|url=https://www.alltheanime.com/products/jujutsu-kaisen-vinyl-deluxe-edition|ish=[[Anime Limited|All the Anime]]|kirish sanasi=2021-10-07|arxivsana=2021-10-07|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211007032342/https://www.alltheanime.com/products/jujutsu-kaisen-vinyl-deluxe-edition}}</ref>.. === Video oʻyinlar === 2021-yil iyun oyida smartfonlar uchun Sumzap tomonidan ishlab chiqilgan bepul RPG<ref>{{veb manbasi|familiya=Mateo|ism=Alex|sarlavha=Jujutsu Kaisen Series Gets Mobile RPG|url=https://www.animenewsnetwork.com/news/2021-06-13/jujutsu-kaisen-series-gets-mobile-rpg/.173785|ish=Anime News Network|kirish sanasi=2021-06-13|sana=2021-06-13|arxivsana=2021-06-13|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210613172125/https://www.animenewsnetwork.com/news/2021-06-13/jujutsu-kaisen-series-gets-mobile-rpg/.173785}}</ref> eʻlon qilindi. ''PlayerUnknown [[PUBG: Battlegrounds|'s Battlegrounds]] (PUBG: Battlegrounds)'' bilan hamkorlik 2021-yil avgust oyida eʻlon qilingan edi. Hamkorlik Yaponiya va Xitoydan tashqari butun dunyoda mavjud boʻladi<ref>{{veb manbasi|familiya=Morrissy|ism=Kim|sarlavha=Jujutsu Kaisen Is Coming to PUBG Mobile|url=https://www.animenewsnetwork.com/interest/2021-09-02/jujutsu-kaisen-is-coming-to-pubg-mobile/.176931|ish=[[Anime News Network]]|kirish sanasi=2021-09-02|sana=2021-09-02|arxivsana=2021-09-02|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210902181524/https://www.animenewsnetwork.com/interest/2021-09-02/jujutsu-kaisen-is-coming-to-pubg-mobile/.176931}}</ref>. === Boshqa nashrlar === 2021-yil 4-martda Shueisha nomli fan kitobini nashr etdi. <span style="font-weight: normal;">&#x20;''Jujutsu kaisen Ko:shiki fan bukku'')</span>, unda serial, personajlar profili, muallifning sharhlari, intervyular va Akuta va Bleach muallifi Tite Kubo oʻrtasidagi suhbatning eksklyuziv stenogrammasi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=呪術廻戦 公式ファンブック|url=https://www.s-manga.net/items/contents.html?isbn=978-4-08-882636-3|ish=[[Shueisha]]|kirish sanasi=2021-03-04|til=ja|arxivsana=2021-01-19|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210119192059/https://www.s-manga.net/items/contents.html?isbn=978-4-08-882636-3}}</ref> haqida eksklyuziv maʼlumotlar mavjud. == Tanqid == === Manga === Serial 2019-yilgi Honya Club<ref>{{veb manbasi|familiya=Ressler|ism=Karen|til=en|sarlavha=Japan's Bookstore Employees Rank Top Manga of 2018|url=https://www.animenewsnetwork.com/news/2019-02-04/japan-bookstore-employees-rank-top-manga-of-2018/.142998|ish=[[Anime News Network]]|kirish sanasi=2020-05-19|sana=2019-02-04|arxivsana=2020-05-11|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200511022204/https://www.animenewsnetwork.com/news/2019-02-04/japan-bookstore-employees-rank-top-manga-of-2018/.142998}}</ref> veb-saytida “Mamlakatning tavsiya etilgan komikslari” soʻrovida 1-oʻrinni egalladi. U 2019-yilda Tsutaya mukofotini qoʻlga kiritdi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=ja:みんなが選ぶTSUTAYAコミック大賞2019 結果発表！|url=https://tsutaya.tsite.jp/feature/book/campaign/comic-awards/2019/index|ish=Tsutaya|nashriyot=[[Culture Convenience Club]]|kirish sanasi=2020-11-02|arxivurl=https://archive.today/20201102070212/https://tsutaya.tsite.jp/feature/book/campaign/comic-awards/2019/index|arxivsana=2020-11-02|til=ja}}</ref>. Shuningdek, 2019-yilda u shonen nominatsiyasida Shogakukan Manga mukofotiga nomzod boʻlgan<ref>{{veb manbasi|familiya=Pineda|ism=Rafael Antonio|sarlavha=65th Shogakukan Manga Awards' Nominees Announced|url=http://www.animenewsnetwork.com/news/2019-11-22/65th-shogakukan-manga-awards-nominees-announced/.153558|ish=[[Anime News Network]]|kirish sanasi=2019-11-22|sana=2019-11-22|til=en|arxivsana=2021-01-19|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210119231944/https://www.animenewsnetwork.com/news/2019-11-22/65th-shogakukan-manga-awards-nominees-announced/.153558}}</ref>. Manga ''Da Vinchi'' jurnalining 2021-yilgi “Yil kitobi” roʻyxatida 31-oʻrinni egalladi<ref>{{veb manbasi|url=https://www.animenewsnetwork.com/news/2020-12-05/demon-slayer-tops-da-vinci-manga-ranking/.167101|familiya=Hodgkins|ism=Crystalyn|sarlavha=Demon Slayer Tops Da Vinci Manga Ranking|til=en|ish=[[Anime News Network]]|kirish sanasi=2020-12-05|sana=2020-12-05|arxivsana=2021-02-17|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210217230911/https://www.animenewsnetwork.com/news/2020-12-05/demon-slayer-tops-da-vinci-manga-ranking/.167101}}</ref>. Manga 46 641 ta yozuv bilan “Mening eng yaxshi mangam 5” 2020 manga hamjamiyat reytingida birinchi oʻrinni egalladi. “Magic Battle 0” 43-oʻrinni egalladi. TV Asahi tomonidan oʻtkazilgan “ManganS Ssenkyo 2021” soʻrovida oʻzlarining eng yaxshi 100 manga seriyasiga ovoz berishdi, “Sehrli jang” 19-oʻrinni egalladi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=テレビ朝日『国民15万人がガチで投票!漫画総選挙』ランキング結果まとめ！ 栄えある1位に輝く漫画は!?|url=https://www.animatetimes.com/news/details.php?id=1609599746|ish=animate Times|nashriyot=[[Animate]]|kirish sanasi=2021-01-03|arxivurl=https://archive.today/20210103023119/https://www.animatetimes.com/news/details.php?id=1609599746|arxivsana=2021-01-03|til=ja|sana=2021-01-03}}</ref>. Manga komediyachi va manga ishqibozi Kendo Kobayashi tomonidan yaratilgan Mando Kobayashi Manga Gran-prisini qoʻlga kiritdi, unda har yili gʻolib uning shaxsiy didiga qarab aniqlanadi<ref>{{veb manbasi|familiya=Lee|ism=Choo Sum|sarlavha=Gege Akutami To Cosplay As Mechamaru In First TV Appearance|url=https://www.animenewsnetwork.com/interest/2021-01-27/gege-akutami-to-cosplay-as-mechamaru-in-first-tv-appearance/.168805|ish=[[Anime News Network]]|kirish sanasi=2021-03-04|sana=20221-01-27|arxivsana=2021-03-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210316143458/https://www.animenewsnetwork.com/interest/2021-01-27/gege-akutami-to-cosplay-as-mechamaru-in-first-tv-appearance/.168805}}</ref>. Manga 25th Annual Tezuka Osamu Cultural Awards 2021<ref>{{veb manbasi|familiya=Loo|ism=Egan|sarlavha=Demon Slayer, Jujutsu Kaisen, Promised Neverland Nominated for Tezuka Osamu Cultural Prize|url=https://www.animenewsnetwork.com/news/2021-02-25/demon-slayer-jujutsu-kaisen-promised-neverland-nominated-for-tezuka-osamu-cultural-prize/.169984|ish=[[Anime News Network]]|kirish sanasi=2021-02-26|sana=2021-02-25|til=en|arxivsana=2021-03-18|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210318150852/https://www.animenewsnetwork.com/news/2021-02-25/demon-slayer-jujutsu-kaisen-promised-neverland-nominated-for-tezuka-osamu-cultural-prize/.169984}}</ref> ga nomzod boʻlgan. ==== Savdo ==== 2018-yil dekabr holatiga koʻra, manga<ref>{{veb manbasi|til=en|url=https://www.animenewsnetwork.com/news/2019-01-01/roundup-of-newly-revealed-print-counts-for-manga-light-novel-series-december-2018/.141402|sarlavha=Roundup of Newly Revealed Print Counts for Manga, Light Novel Series - December 2018|ish=[[Anime News Network]]|kirish sanasi=2021-04-03|arxivsana=2019-07-02|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190702085646/https://www.animenewsnetwork.com/news/2019-01-01/roundup-of-newly-revealed-print-counts-for-manga-light-novel-series-december-2018/.141402}}</ref>, 2019-yil noyabr holatiga koʻra – 2,5 million nusxa<ref>{{veb manbasi|til=ja|url=https://eiga.com/news/20191126/12/|sarlavha=週刊少年ジャンプ連載「呪術廻戦」TVアニメ化 虎杖役は榎木淳弥、共演に内田雄馬＆瀬戸麻沙美 : 映画ニュース|ish=映画.com|kirish sanasi=2021-04-03|arxivsana=2021-12-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211216110004/https://eiga.com/news/20191126/12/}}</ref>. 2020-yil oktabr oyida anime moslashuvi premyerasi boshlanganidan beri manga tiraji 2021-yil may oyi oxiriga kelib 8,5 milliondan 50 million nusxaga oshdi<ref>{{veb manbasi|til=ja|url=https://natalie.mu/comic/news/430364|sarlavha=「呪術廻戦」5000万部突破！宿儺の指を生成できるグッズなど付いた同梱版も発売|ish=Natasha Inc|kirish sanasi=2021-06-27|arxivsana=2021-06-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210616211404/https://natalie.mu/comic/news/430364}}</ref>. 2021-yil 13-yanvarga kelib, seriya tiraji 20 milliondan oshdi, 26-yanvarga kelib esa 25 million nusxaga koʻtarildi. 2021-yil fevral oyi holatiga koʻra, manga 30 million nusxada tirajda boʻlgan<ref>{{veb manbasi|muallif=Pineda, Rafael Antonio|sarlavha=Jujutsu Kaisen Manga's Circulation Jumps by Another 5 Million in 2 Weeks|url=https://www.animenewsnetwork.com/news/2021-02-08/jujutsu-kaisen-manga-circulation-jumps-by-another-5-million-in-2-weeks/.169301|til=en|ish=[[Anime News Network]]|kirish sanasi=2021-02-09|sana=2021-02-08|arxivsana=2021-02-09|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210209025012/https://www.animenewsnetwork.com/news/2021-02-08/jujutsu-kaisen-manga-circulation-jumps-by-another-5-million-in-2-weeks/.169301}}</ref>. 2021-yil mart oyining boshiga kelib, serialning tiraji 36 million nusxadan oshdi, oy oxiriga kelib esa 40 million nusxadan oshdi. Aprel oyi holatiga koʻra, manga 45 milliondan ortiq nusxada sotilgan<ref>{{veb manbasi|sarlavha=呪術廻戦：コミックス累計4500万部突破 半年で5.3倍の破竹の勢い|url=https://mantan-web.jp/article/20210420dog00m200021000c.html|ish=Mantan Web|kirish sanasi=2021-04-21|til=ja|sana=2021-04-21|arxivsana=2021-04-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210421024907/https://mantan-web.jp/article/20210420dog00m200021000c.html}}</ref><ref>{{veb manbasi|muallif=Pineda, Rafael Antonio|sarlavha=Jujutsu Kaisen Manga Tops 45 Million Copies in Circulation|url=https://www.animenewsnetwork.com/news/2021-04-21/jujutsu-kaisen-manga-tops-45-million-copies-in-circulation/.171972|ish=[[Anime News Network]]|kirish sanasi=2021-04-21|sana=2021-04-21|til=en|arxivsana=2021-04-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210421120234/https://www.animenewsnetwork.com/news/2021-04-21/jujutsu-kaisen-manga-tops-45-million-copies-in-circulation/.171972}}</ref>. May oyi holatiga koʻra, manga 50 milliondan ortiq nusxada chop etilgan<ref>{{veb manbasi|sarlavha=「呪術廻戦」5000万部突破！宿儺の指を生成できるグッズなど付いた同梱版も発売|url=https://natalie.mu/comic/news/430364|ish=[[Natalie (website)|Natalie]]|sana=2021-05-31|kirish sanasi=2021-05-31|til=ja|arxivsana=2021-06-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210616211404/https://natalie.mu/comic/news/430364}}</ref>. Oktabr holatiga koʻra, manga 55 milliondan ortiq nusxada<ref>{{veb manbasi|familiya=Pineda|ism=Rafael Antonio|sarlavha=Jujutsu Kaisen Manga's Circulation Jumps 590% to 50 Million Copies Since Anime's Debut|url=https://www.animenewsnetwork.com/news/2021-05-30/jujutsu-kaisen-manga-circulation-jumps-590-percent-to-50-million-copies-since-anime-debut/.173399|til=en|ish=[[Anime News Network]]|kirish sanasi=2021-05-31|sana=2021-05-30|arxivsana=2021-05-31|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210531033157/https://www.animenewsnetwork.com/news/2021-05-30/jujutsu-kaisen-manga-circulation-jumps-590-percent-to-50-million-copies-since-anime-debut/.173399}}</ref><ref>{{veb manbasi|sarlavha=『呪術廻戦』累計5500万部突破へ、新刊17巻の初版は215万部 アニメ放送1年で6.5倍に|url=https://www.oricon.co.jp/news/2208307/full/|ish=[[Oricon]]|kirish sanasi=2021-09-27|til=ja|sana=2021-09-27|arxivsana=2021-09-27|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210927034542/https://www.oricon.co.jp/news/2208307/full/}}</ref><ref>{{veb manbasi|til=en|url=https://www.animenewsnetwork.com/news/2021-09-27/jujutsu-kaisen-manga-circulation-jumps-650-percent-to-55-million-copies-since-anime-debut/.177865|familiya=Pineda|ism=Rafael Antonio|sarlavha=Jujutsu Kaisen Manga's Circulation Jumps 650% to 55 Million Copies Since Anime's Debut|ish=[[Anime News Network]]|kirish sanasi=2021-10-05|sana=2021-09-27|arxivsana=2021-09-28|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210928182828/https://www.animenewsnetwork.com/news/2021-09-27/jujutsu-kaisen-manga-circulation-jumps-650-percent-to-55-million-copies-since-anime-debut/.177865}}</ref> tirajda boʻlgan. “Sehrli jang” 2020-yilda jami 6 {{Son|6702736}} jild sotilgan<ref>{{veb manbasi|familiya=Loo|ism=Egan|sarlavha=Top-Selling Manga in Japan by Series: 2020|url=https://www.animenewsnetwork.com/news/2020-11-29/top-selling-manga-in-japan-by-series-2020/.166841|ish=[[Anime News Network]]|kirish sanasi=2020-11-30|sana=2020-11-29|til=en|arxivsana=2020-12-30|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201230114007/https://www.animenewsnetwork.com/news/2020-11-29/top-selling-manga-in-japan-by-series-2020/.166841}}</ref> bilan eng koʻp sotilgan manga beshinchi boʻldi. 2021-yil yanvar oyida manganing birinchi oʻn besh jildi (jumladan, 0 jild) Oricon’ning haftalik manga reytingida (11-17-yanvar haftasi) eng yaxshi 16 taligidan 15-oʻrinni egalladi, faqat [[Attack on Titan|“Titanga hujum”]] 33-jilddan oshib ketdi.<ref>{{veb manbasi|familiya=Hodgkins|ism=Crystalyn|sarlavha=Jujutsu Kaisen Takes 15 of Top 16 Spots in Weekly Manga Sales Ranking|url=https://www.animenewsnetwork.com/news/2021-01-22/jujutsu-kaisen-takes-15-of-top-16-spots-in-weekly-manga-sales-ranking/.168682|til=en|ish=[[Anime News Network]]|kirish sanasi=2021-01-22|sana=2021-01-22|arxivsana=2021-01-22|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210122100619/https://www.animenewsnetwork.com/news/2021-01-22/jujutsu-kaisen-takes-15-of-top-16-spots-in-weekly-manga-sales-ranking/.168682}}</ref> Manga 2021-yilning birinchi yarmida (2020-yil noyabridan 2021-yilning mayigacha) “Demon Slayer” (23 million nusxadan ortiq sotilgan) dan keyin eng koʻp sotilgan ikkinchi manga boʻldi, 16 ta “Sehrli jang” tankobon (jumladan, 0 jild) shular jumlasidandir. 25 ta eng koʻp sotilgan manga jildlari<ref>{{veb manbasi|url=https://www.animenewsnetwork.com/news/2021-05-30/top-selling-manga-in-japan-by-volume-2021/.173396|til=en|familiya=Loo|ism=Egan|sarlavha=Top-Selling Manga in Japan by Volume: 2021 (First Half)|ish=[[Anime News Network]]|kirish sanasi=2021-05-31|sana=2021-05-30|arxivsana=2021-05-31|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210531035309/https://www.animenewsnetwork.com/news/2021-05-30/top-selling-manga-in-japan-by-volume-2021/.173396}}</ref>. === Anime === Sehrli jang 5-chi Crunchyroll Anime mukofotlari tanlovida 10 ta nominatsiya boʻyicha nomzod boʻldi va “Eng yaxshi antagonist” (ikki yuzli Sukuna), “Eng yaxshi yakun” (Lost in Paradise feat. AKLO) va bosh sovrin – “Yil animesi”<ref>{{veb manbasi|til=en|url=https://www.animenewsnetwork.com/interest/2021-01-15/crunchyroll-announces-nominees-for-5th-annual-anime-awards/.168413|sarlavha=Crunchyroll Announces Nominees for 5th Annual Anime Awards|ish=[[Anime News Network]]|kirish sanasi=2021-03-01|arxivsana=2021-01-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210116031119/https://www.animenewsnetwork.com/interest/2021-01-15/crunchyroll-announces-nominees-for-5th-annual-anime-awards/.168413}}</ref><ref>{{veb manbasi|til=en|url=https://www.animenewsnetwork.com/interest/2021-02-19/crunchyroll-awards-crown-jujutsu-kaisen-as-anime-of-the-year/.169710|sarlavha=Crunchyroll Awards Crown Jujutsu Kaisen as Anime of the Year|ish=[[Anime News Network]]|kirish sanasi=2021-03-01|arxivsana=2021-02-28|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210228094721/https://www.animenewsnetwork.com/interest/2021-02-19/crunchyroll-awards-crown-jujutsu-kaisen-as-anime-of-the-year/.169710}}</ref>. 2021-yil yanvar oyida Magic Battle 2020-yilda Crunchyrollʼda eng koʻp koʻrilgan ikkinchi anime seriali deb topildi. Crunchyroll taʼkidlashicha, “Sehrli jang” ning mashhurligi taʼsirli boʻlib, anime faqat oktabr oyida efirga uzatila boshlagan<ref>{{veb manbasi|til=en|url=https://www.animenewsnetwork.com/interest/2021-01-15/crunchyroll-reveals-most-watched-anime-of-2020-by-region/.168432|sarlavha=Crunchyroll Reveals Most Watched Anime of 2020 by Region|ish=[[Anime News Network]]|kirish sanasi=2021-03-01|arxivsana=2021-01-15|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210115214518/https://www.animenewsnetwork.com/interest/2021-01-15/crunchyroll-reveals-most-watched-anime-of-2020-by-region/.168432}}</ref>. ''Otaku amerikalik'' Pol Tomas Chapmanning yozishicha, serialda anime sarguzashtlari uchun barcha kerakli elementlar mavjud: tezkor harakatli sahnalar, komediya va har biri oʻziga xos xususiyatga ega boʻlgan yoqimli gʻalati rollar. Koʻp yillar davomida yirtqich hayvonlarni oʻldirish boʻyicha koʻplab shounenlar yaratilgan (masalan, Bleach va ''YuYu Hakusho'') == Manbalar == {{Notelist}}{{Manbalar}} [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] ejax7rgr6twrtkaj9cf9vu6prdr9bxo Vikipediya:WikiStipendiya marafoni/WikiAudio/Oʻqishga 4 747502 2816130 2815454 2022-08-28T15:55:37Z Nataev 3628 /* Qoʻshiqlar */ wikitext text/x-wiki <div style="text-align:center;font-size:130%;">[[Vikipediya:WikiStipendiya marafoni/WikiAudio|Bosh sahifa]] | [[Vikipediya:WikiStipendiya marafoni/WikiAudio/Qoʻllanma|Qoʻllanma]] | [[Vikipediya:WikiStipendiya marafoni/WikiAudio/Oʻqilgan|Audiolashtirilgan maqolalar]] | [[Vikipediya:WikiStipendiya marafoni/WikiAudio/Oʻqishga|Audiolashtirish kerak maqolalar]] | [[Vikipediya:WikiStipendiya marafoni/WikiAudio/Ishtirokchilar|Ishtirokchilar]]</div> Audio maqola uchun taklif qilinayotgan mavzular: == Astronomiya == {{div col}} # [[Katta portlash]] {{div col end}} == Kitoblar == {{div col}} # [[The Beatles: The Authorised Biography]] # [[Ruscha-oʻzbekcha lugʻat (2013)]] # [[Oʻzbekcha-ruscha lugʻat (1959)]] # [[The Iron Wall]] # [[Restless Valley]] # [[Central Asians under Russian Rule]] {{div col end}} == Qoʻshiqlar == {{div col}} # [[Torn]] # [[Walking Away]] # [[Yesterday (qoʻshiq)|Yesterday]] # [[Freelove]] # [[Supergirl]] # [[Black Black Heart]] # [[You Are Not Alone]] # [[Summer of '69]] # [[Topoliniy pux]] # [[Quit Playing Games (with My Heart)]] # [[Spyat ustaliye igrushki]] # [[Sailing]] # [[Tri kolodsa]] # [[Un-Break My Heart]] # [[Muzikalnaya chayxana]] # [[Dogʻman]] # [[Do You Love Me]] # [[Pust vsegda budet solnse]] # [[Oʻshal damlar]] # [[In the Shadows]] # [[Just One Last Dance]] # [[You're My Heart, You're My Soul]] # [[In the Year 2525]] # [[Muraveynik]] # [[Father and Son]] # [[Insatiable]] # [[Xochu peremen!]] # [[Pechal]] # [[Earth Angel]] # [[Spokoynaya noch]] # [[Bolalar (qoʻshiq)]] # [[Still Waiting]] # [[Pesnya bez slov]] # [[Give In to Me]] # [[Konchitsa leto]] # [[Mr. Brightside]] # [[Dalshe deystvovat budem mi]] # [[Anhor (qoʻshiq)]] # [[Sk8er Boi]] # [[Proxojiy]] # [[Tulpor (qoʻshiq)]] # [[Bring Me to Life]] # [[The Final Countdown]] # [[V nashix glazax]] # [[Muhabbatim]] # [[Born to Be My Baby]] # [[Vosmiklassnitsa]] # [[Nega men sensiz?]] # [[Eye of the Tiger]] # [[Kukushka]] # [[Senga bogʻlangan qalbim]] # [[ Sweet Dreams (Are Made of This)]] # [[Krasno-jyoltiye dni]] # [[Yoz, alvido!]] # [[Invisible Touch]] # [[Ataman (qoʻshiq)]] # [[Boʻldi xato]] {{div col end}} == Yaxshi maqolalar == {{div col|3}} === Arxitektura === === Biologiya === === Filmlar === * „[[Harry Potter va Feniks jamiyati (film)]]“ * „[[Thor: Ragnarok]]“ === Jugʻrofiya === * [[Isfana]] * [[Sulukta]] === Kimyo === * [[Alkinlar]] * [[Rux]] === Kishilar === * [[Adolf Hitler]] * [[Ali Xomanaiy]] * [[Ariana Grande]] * [[Artur Taymazov]] * [[Donald Trump]] * [[Kelly Clarkson]] * [[Pablo Escobar]] === Kitoblar === * „[[Oʻzbek sovet ensiklopediyasi]]“ * „[[The Hundred Thousand Fools of God]]“ * „[[The Music of Central Asia]]“ * „[[Where Rivers and Mountains Sing]]“ * „[[World Book Encyclopedia]]“ === Matematika === * [[Arifmetik ildiz]] * [[Viete formulalari]] * [[Kasr]] * [[Tenglama]] * [[Oʻzgaruvchi]] === Musiqa === * [[Marilyn Manson (guruh)|Marilyn Manson]] * [[Nickelback]] * [[Nightwish]] * [[Nirvana (guruh)|Nirvana]] === Qonun === * [[Belarus Konstitutsiyasi]] === Sport === * [[Futbol boʻyicha 2014-yilgi Turkiya kubogi finali]] * [[Oʻzbekiston Milliy Olimpiya qoʻmitasi]] {{div col end}} == Tanlangan maqolalar == {{div col}} === Astronomiya === * [[Yulduz]] === Falsafa === * [[Falsafa]] === Geografiya === * [[Koreya Respublikasi]] * [[Tehron]] * [[Halab]] * [[Qorabuloq (Janubiy Qozogʻiston viloyati)|Qorabuloq]] * [[Texas]] === Kitoblar === * [[Encyclopædia Britannica]] === Kishilar === * [[Alisher Navoiy]] * [[Amir Shohmurod]] * [[Cristiano Ronaldo]] === Taomlar === === Tarix === * [[Britaniya imperiyasi]] * [[Ispaniya imperiyasi]] * [[Portugaliya imperiyasi]] * [[Usmonlilar imperiyasidagi yahudiylar tarixi]] {{div col end}} [[Turkum:WikiAudio]] mvvtymdwz49iw4q22cjfv9kvi5r7j21 2816603 2816130 2022-08-29T03:59:40Z Nataev 3628 /* Qoʻshiqlar */ wikitext text/x-wiki <div style="text-align:center;font-size:130%;">[[Vikipediya:WikiStipendiya marafoni/WikiAudio|Bosh sahifa]] | [[Vikipediya:WikiStipendiya marafoni/WikiAudio/Qoʻllanma|Qoʻllanma]] | [[Vikipediya:WikiStipendiya marafoni/WikiAudio/Oʻqilgan|Audiolashtirilgan maqolalar]] | [[Vikipediya:WikiStipendiya marafoni/WikiAudio/Oʻqishga|Audiolashtirish kerak maqolalar]] | [[Vikipediya:WikiStipendiya marafoni/WikiAudio/Ishtirokchilar|Ishtirokchilar]]</div> Audio maqola uchun taklif qilinayotgan mavzular: == Astronomiya == {{div col}} # [[Katta portlash]] {{div col end}} == Kitoblar == {{div col}} # [[The Beatles: The Authorised Biography]] # [[Ruscha-oʻzbekcha lugʻat (2013)]] # [[Oʻzbekcha-ruscha lugʻat (1959)]] # [[The Iron Wall]] # [[Restless Valley]] # [[Central Asians under Russian Rule]] {{div col end}} == Qoʻshiqlar == {{div col}} # [[Torn]] # [[Walking Away]] # [[Yesterday (qoʻshiq)|Yesterday]] # [[Freelove]] # [[Supergirl]] # [[Black Black Heart]] # [[You Are Not Alone]] # [[Summer of '69]] # [[Topoliniy pux]] # [[Quit Playing Games (with My Heart)]] # [[Spyat ustaliye igrushki]] # [[Sailing]] # [[Tri kolodsa]] # [[Un-Break My Heart]] # [[Muzikalnaya chayxana]] # [[Dogʻman]] # [[Do You Love Me]] # [[Pust vsegda budet solnse]] # [[Oʻshal damlar]] # [[In the Shadows]] # [[Just One Last Dance]] # [[You're My Heart, You're My Soul]] # [[In the Year 2525]] # [[Muraveynik]] # [[Father and Son]] # [[Insatiable]] # [[Xochu peremen!]] # [[Pechal]] # [[Earth Angel]] # [[Spokoynaya noch]] # [[Bolalar (qoʻshiq)]] # [[Still Waiting]] # [[Pesnya bez slov]] # [[Give In to Me]] # [[Konchitsa leto]] # [[Mr. Brightside]] # [[Dalshe deystvovat budem mi]] # [[Anhor (qoʻshiq)]] # [[Sk8er Boi]] # [[Proxojiy]] # [[Tulpor (qoʻshiq)]] # [[Bring Me to Life]] # [[The Final Countdown]] # [[V nashix glazax]] # [[Muhabbatim]] # [[Born to Be My Baby]] # [[Vosmiklassnitsa]] # [[Nega men sensiz?]] # [[Eye of the Tiger]] # [[Kukushka]] # [[Senga bogʻlangan qalbim]] # [[ Sweet Dreams (Are Made of This)]] # [[Krasno-jyoltiye dni]] # [[Yoz, alvido!]] # [[Invisible Touch]] # [[Ataman (qoʻshiq)]] # [[Boʻldi xato]] # [[One (qoʻshiq)]] {{div col end}} == Yaxshi maqolalar == {{div col|3}} === Arxitektura === === Biologiya === === Filmlar === * „[[Harry Potter va Feniks jamiyati (film)]]“ * „[[Thor: Ragnarok]]“ === Jugʻrofiya === * [[Isfana]] * [[Sulukta]] === Kimyo === * [[Alkinlar]] * [[Rux]] === Kishilar === * [[Adolf Hitler]] * [[Ali Xomanaiy]] * [[Ariana Grande]] * [[Artur Taymazov]] * [[Donald Trump]] * [[Kelly Clarkson]] * [[Pablo Escobar]] === Kitoblar === * „[[Oʻzbek sovet ensiklopediyasi]]“ * „[[The Hundred Thousand Fools of God]]“ * „[[The Music of Central Asia]]“ * „[[Where Rivers and Mountains Sing]]“ * „[[World Book Encyclopedia]]“ === Matematika === * [[Arifmetik ildiz]] * [[Viete formulalari]] * [[Kasr]] * [[Tenglama]] * [[Oʻzgaruvchi]] === Musiqa === * [[Marilyn Manson (guruh)|Marilyn Manson]] * [[Nickelback]] * [[Nightwish]] * [[Nirvana (guruh)|Nirvana]] === Qonun === * [[Belarus Konstitutsiyasi]] === Sport === * [[Futbol boʻyicha 2014-yilgi Turkiya kubogi finali]] * [[Oʻzbekiston Milliy Olimpiya qoʻmitasi]] {{div col end}} == Tanlangan maqolalar == {{div col}} === Astronomiya === * [[Yulduz]] === Falsafa === * [[Falsafa]] === Geografiya === * [[Koreya Respublikasi]] * [[Tehron]] * [[Halab]] * [[Qorabuloq (Janubiy Qozogʻiston viloyati)|Qorabuloq]] * [[Texas]] === Kitoblar === * [[Encyclopædia Britannica]] === Kishilar === * [[Alisher Navoiy]] * [[Amir Shohmurod]] * [[Cristiano Ronaldo]] === Taomlar === === Tarix === * [[Britaniya imperiyasi]] * [[Ispaniya imperiyasi]] * [[Portugaliya imperiyasi]] * [[Usmonlilar imperiyasidagi yahudiylar tarixi]] {{div col end}} [[Turkum:WikiAudio]] 8m94jlsuqils9mvof1aizbu74z9e2hk Úrsula Corberó 0 747515 2815850 2687564 2022-08-28T12:04:16Z 109.242.186.196 /* Shaxsiy hayot */ wikitext text/x-wiki {{Aktyor bilgiqutisi | ismi = Úrsula Corberó | tasvir = Úrsula Corberó Vogue 2021 3.jpg | eni = | imzo = 2021-yil | sarlavha = | tugʻilgan_paytidagi_ismi = Úrsula Corberó Delgado | tavalludi_sanasi = {{Birth date and age|1989|8|11|df=yes}} | tavallud_joyi = [[Sant Pere de Vilamajor]], [[Barselona]], [[Katalonia]] | vafot_sanasi = | vafot_joyi = | fuqaroligi = | kasbi = Aktrisa | filmlari = | janr = | amplua = | yoʻnalish = | faoliyat_yillari = | turmush_oʻrtogʻi = | bolalari = | qarindoshlari = | sovrinlar = | imdb_id = | sayt = }} '''Ursula Corbero Delgado''' (1989-yil 11-avgustda tugʻilgan) — ispan aktrisasi. U " ''Física o química'' " (2008-2010) filmidagi Rut Gomes, " ''Isabel'' " (2014) teleserialidagi Margarita de Avstriya va „ ''Cómo Sobrevivir a una Despedida“'' (2015) komediya filmidagi Marta rollari bilan mashhur. U Antena 3 (keyinchalik, [[Netflix]]) ''[[La casa de papel|Qogʻoz uy]]'' serialidagi [[Tokio (Qogʻoz uy qahramoni)|Tokio]] rolidan keyin xalqaro shuhrat qozondi va Gollivudda „ ''Snake Eyes“'' (2021) [[Superqahramonlar haqidagi film|superqahramon filmida]] debyut qildi. == Yoshlik == Ursula Korbero Delgado 1989-yil 11- avgustda [[Barselona|Barselonada]] tugʻilgan.<ref>{{jurnal manbasi|url=https://www.revistalove.es/famoso/ursula-corbero/|title=Úrsula Corberó|access-date=5-oktabr 2018-yil|journal=[[Love (magazine)|Love]]|language=es|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201002181217/https://www.revistalove.es/famoso/ursula-corbero/|archivedate=2-oktabr 2020-yil}}</ref> U Sant-Pere de Vilamajorda ota-onasi, duradgor Pedro Korbero va sotuvchi Ester Delgado bilan yashagan. Uning Monika ismli bir singlisi bor.<ref>{{jurnal manbasi|url=https://www.lecturas.com/actualidad/ursula-corbero-explica-por-primera-dura-vida-madre-hermana_25319|title=Úrsula Corberó explica por primera vez la dura vida de su madre y su hermana|trans_title=Úrsula Corberó explains for the first time the hard life of her mother and her sister|date=9-mart 2017-yil|access-date=5-oktabr 2018-yil|journal=Lecturas|language=es}}</ref> Olti yoshida u aktrisa boʻlishni istayotganini allaqachon bilgan va u birinchi marta reklama roliklarida suratga tusha boshlagan.<ref>{{yangiliklar manbasi |date=10-mart 2017-yil |title=Úrsula Corberó duros días de autoestop con su madre para ser actriz |language=es |work=[[Europa Press (news agency)|Europa Press]] |location=Madrid |url=http://www.europapress.es/chance/gente/noticia-ursula-corbero-duros-dias-autoestop-madre-ser-actriz-20170310110913.html |access-date=5-oktabr 2018-yil}}</ref> U birinchi marta 13 yoshida rol oldi va aktyorlik saboqlari, shuningdek, flamenko va [[Jaz|jazz]] raqslari darslarini oldi. Oʻqishdan soʻng u " ''Física o Química'' " serialida suratga tushish uchun [[Madrid|Madridga]] koʻchib oʻtdi.<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Así ha cambiado Úrsula Corberó: De 'Física o Química' y 'La Casa de Papel' a su salto a Hollywood|url=https://www.antena3.com/objetivotv/series/asi-cambiado-ursula-corbero-fisica-quimica-casa-papel-salto-hollywood_2021051760a25d6d90e012000187fd55.html#:~:text=%C3%9Arsula%20Corber%C3%B3%20debut%C3%B3%20como%20actriz,interpretaba%20a%20la%20adolescente%20Ruth.|ish=Antena 3|nashriyot=Atresmedia Corporación de Medios de Comunicación, S.A|kirish sanasi=13-mart 2022-yil}}</ref> == Karyera == === 2002-2013: Karyera boshlanishi === [[Fayl:Aina_Clotet_et_Úrsula_Corberó_lors_des_5ème_Premis_Gaudí_2013.jpg|thumb| Corbero (oʻngda) Aina Klotet bilan 2013-yilda]] Korbero 2002-yilda ''Mirall Trenkat'' teleserialida Mariya rolida debyut qilgan. U 2005 — 2006-yillarda ''Ventdelplada'' Sara rolida va 2007-yilda Cuenta ''atrás'' serialida paydo boʻlgan. 2008-yilda u ''El Internado serialida'' Manuela Portillo rolini oʻynadi va 2010- yilgacha Antena 3 ''Física o'' química teleserialida ishlay boshladi.<ref>{{veb manbasi|url=http://www.formulatv.com/fotos/actriz-ursula-corbero/|sarlavha=Úrsula Corberó forma parte del elenco de 'Física o Química'|kirish sanasi=27-noyabr 2016-yil|ish=Fórmula TV|sana=24-oktabr 2008-yil|til=es|nashriyot=Noxvo|muallif=A3TV}}</ref> Uning qahramoni Rut Gomes<ref>{{veb manbasi|url=https://www.bekia.es/celebrities/fotos/galerias/ursula-corbero-estrella-foq/ursula-corbero-ruth-gomez-fisica-quimica/|sarlavha=Úrsula Corberó como Ruth Gómez en 'Física o Química'|muallif=A3TV|sana=3-fevral 2016-yil|kirish sanasi=5-oktabr 2018-yil|ish=Bekia|til=es|nashriyot=Noxvo}}</ref> [[Bulimiya nevrozi|bulimiyadan]] aziyat chekadi.<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Klareta |date=14-iyun 2010-yil |title=Personaje de Fisica o Quimica |language=es |work=[[20 Minutos]] |url=https://listas.20minutos.es/lista/personaje-de-fisica-o-quimica-226794/ |access-date=10-iyun 2014-yil}}</ref> Serial juda koʻp bahs-munozaralarga sabab boʻldi, ammo Korbero oʻzining ijrosi uchun tanqidchilar tomonidan olqishlandi.<ref>{{veb manbasi|url=https://www.glamour.es/celebrities/noticias/articulos/premios-top-glamour-women-of-the-year-2010/9935|ish=www.glamour.es|kirish sanasi=1-may 2020-yil|sarlavha=Premios Top Glamour Women of the Year 2010|sana=12-noyabr 2010-yil}}</ref> 2013-yilda u ''¿Quién mató a Bambi'' komediyasida aktyorlar Klara Lago va Quim Gutierrez bilan birga rol oʻynadi. Film tanqidchilar va jamoatchilik tomonidan yaxshi qabul qilindi.<ref>{{veb manbasi|url=http://www.divinity.es/cooltura/cine/Clara-Ursula-Corbero-Gutierrez-Bambi_4_1571910006.html|sarlavha='Se busca': Clara Lago, Úrsula Corberó y Quim Gutiérrez 'mataron a Bambi'|kirish sanasi=27-noyabr 2016-yil|ish=[[Divinity (TV channel)|Divinity]]|sana=14-mart 2013-yil|til=es|nashriyot=[[Mediaset España]]}}</ref> === 2014-2016: ''Izabel'' va komediyalar === 2014-yilda u muvaffaqiyatli tarixiy seriyal ''Isabelda'' Margarita de Avstriya rolini oʻynadi. Oʻsha yili u Sitges kinofestivalida „ ''Untameable“ mukofotini'' olgan tarixdagi birinchi aktrisa boʻldi. Erkaklar salomatligi jurnali uni ''"Yil ayoli'' " deb topdi, bu mukofotni u doʻsti va afsonaviy aktrisa Rossi de Palma qoʻlidan olgan.<ref>{{veb manbasi|url=http://www.zeleb.es/n/hiba-abouk-jesus-castro-ursula-corbero-y-mas-en-los-premios-mens-health-011054|sarlavha=Hiba Abouk, Jesús Castro, Úrsula Corberó y más en los premios Men's Health|ish=www.zeleb.es}}</ref> 2015-yilda Korbero Miriam Leone, Andrea Boska va Aura Garrido ishtirok etgan ispan-italyan hamkorlikdagi " ''La Dama Velata'' " filmini suratga olish uchun Trentoga bordi. Bu yil oxirida u aktrisa Rossi de Palma bilan birga Ispaniyaning ''Anclados'' sitcomida Natalya de Figueroa va Martorell rolini oʻynadi.<ref>{{veb manbasi|url=https://www.telecinco.es/quetiempotanfeliz/Ursula-Corbero-Anclados-factores-funcionar_2_1992405098.html|sarlavha=Úrsula Corberó: "Anclados' es una serie que tiene todos los factores para funcionar"|sana=24-may 2015-yil|ish=telecinco}}</ref> 2015-yilda u ''Como sobrevivir a una despedida'' filmidagi birinchi bosh rolini ham oldi va Ispaniyaning eng yaxshi komik aktrisalaridan biri ekanligini tasdiqladi. Film Malaga kinofestivalida rasmiy tanlovda taqdim etildi va " ''Eng yaxshi film'' " nominatsiyasiga sazovor boʻldi.<ref>{{jurnal manbasi|url=http://www.grazia.es/celebs/ursula-corbero-natalia-de-molina-y-la-despedida-mas-loca-del-ano/|title=Úrsula Corberó, Natalia de Molina y la despedida más loca del año|access-date=27-noyabr 2016-yil|journal=[[Grazia]]|date=22-aprel 2015-yil|language=es|first1=Celia|last=Cuervo}}</ref> 2016-yilda u " ''La corona partida'' „ filmidagi Margarita de Avstriya rolini takrorladi. Film ''Izabel'' va ''Karlos, rey imperatori'' seriyasining davomi edi.<ref>{{veb manbasi|url=http://www.rtve.es/television/20160108/corona-partida-estreno-19-febrero-pelicula-une-isabel-carlos/1282342.shtml|sarlavha='La corona partida', la película que une 'Isabel' y 'Carlos', se estrenará en cines el 19 de febrero|sana=8-yanvar 2016-yil|ish=RTVE.es}}</ref> Xuddi shu yili u ''[[Uy hayvonlarining sirli hayoti|“Uy hayvonlarining sirli hayoti" filmida]]'' Ketiga ovozini berib, dublyaj tajribasini takrorladi.<ref>{{veb manbasi|url=https://www.hobbyconsolas.com/noticias/mascotas-ursula-corbero-david-guapo-como-actores-doblaje-144398|sarlavha=Mascotas – Úrsula Corberó y David Guapo como actores de doblaje|ism=Iván Martínez de|muallif=Miguel|sana=20-may 2016-yil|ish=HobbyConsolas}}</ref> === 2017-yildan hozirgi kungacha: ''La Casa de Papel'' va Gollivudning yutugʻi === [[Fayl:Premios_Goya_2018_-_Úrsula_Corberó_(cropped).jpg|left|thumb| Korbero 2018-yilda]] 2017-yilda Korbero " ''[[La casa de papel|La Casa de Papel]]'' " (''Pul oʻgʻirlash'') [[Televizion koʻrsatuv|teleserialida]] bosh rolni oʻynadi. U ''Tokio'' rolini, hikoyaning hikoyachisi, qochib ketgan qaroqchini oʻynaydi, uni professor oʻz rejasida ishtirok etish uchun qidiradi. Ilgari " ''Vis a Vis'' " ni yozgan Alex Pina tomonidan yaratilgan serial qora hazil, antikapitalistik nutqi va ayollarning ahamiyati bilan ajralib turadi. Dastlab Ispaniyada Antena 3 da efirga uzatildi va keyinchalik [[Netflix]] orqali xalqaro miqyosda taqdim etildi. Ursula Korbero faoliyatida birinchi marta tanqidchilar va tomoshabinlar tomonidan olqishlanadi, ular bu qismda uning karyerasidagi „oldin va keyin“ oldingi rollari bilan ajralib turadi.<ref>{{veb manbasi|url=https://www.formulatv.com/noticias/66953/critica-la-casa-de-papel-cine-mayusculas-television/|sarlavha=Crítica de 'La Casa de Papel': El cine con mayúsculas llega a la televisión|ish=FormulaTV}}</ref> U Premios Feroz ''teleserialidagi eng yaxshi aktrisa'' nominatsiyasiga nomzod boʻldi va eng yaxshi ayol ''roli'' uchun Atv mukofotiga sazovor boʻldi. Serial 46-xalqaro Emmi mukofotlarida ''[[Emmy|eng yaxshi dramatik serial nominatsiyasida]]'' gʻolib boʻldi. Bu butun dunyo boʻylab hit boʻlgan va platformadagi eng koʻp koʻrilgan ingliz tili boʻlmagan serialdir.<ref>{{veb manbasi|url=https://www.courrierinternational.com/article/series-la-casa-de-papel-saison-3-le-retour-en-force-de-lenorme-succes-espagnol-de-netflix|sarlavha=Séries. "La Casa de Papel" saison 3 : le retour en force de l'énorme succès espagnol de Netflix|sana=19-iyul 2019-yil|ish=Courrier international}}</ref> == Shaxsiy hayot == 2009-yilda Korbero aktyor Israel Rodriguez bilan ikki yil uchrashib yurdi.<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Palmero |first=María |date=9-may 2016-yil |title=Desmontamos a Úrsula Corberó ('La embajada'): sus amores, su pasado y más |language=es |page=19 |publisher=Titania Compañía Editorial, [[Sociedad Limitada|S.L.]] |url=https://www.vanitatis.elconfidencial.com/television/2016-05-09/desmontamos-a-ursula-corbero-la-embajada-su-infancia-sus-amores-y-mas-ricardo-darin-feliciano-lopez_1195337/#19 |access-date=27-noyabr 2016-yil}}</ref> 2011-yilda u tennischi Felisiano Lopes bilan besh oy uchrashdi.<ref>{{veb manbasi|url=http://www.quemedices.es/noticias-famosos/g80202/ursula-corbero-y-feliciano-lopez-siguen-juntos/|sarlavha=Úrsula Corberó y Feliciano López|muallif=QMD!|ism=Por|sana=13-yanvar 2012-yil|ish=Que Me Dices|til=es-ES|kirish sanasi=22-aprel 2019-yil}}</ref> 2013- yildan boshlab u model va aktyor Andres Velenkoso bilan uch yil uchrashdi.<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Bárcena |first=Eva |date=25-noyabr 2015-yil |title=Fin del romance entre Úrsula Corberó y Andrés Velencoso |language=es |work=[[El Confidencial]] |publisher=Titania Compañía Editorial, [[Sociedad Limitada|S.L.]] |url=http://www.vanitatis.elconfidencial.com/noticias/2015-11-25/fin-del-romance-entre-ursula-corbero-y-andres-velencoso_1106608/ |access-date=27-noyabr 2016-yil}}</ref> 2016-yildan beri u ''[[La casa de papel]]'' teleserialida tanishgan aktyor [[Miguel Herrán]] bilan munosabatda.<ref>{{yangiliklar manbasi |date=27-iyun 2016-yil |title=Chino Darín y Úrsula Corberó hablan por primera vez de su romance |language=es |work=[[El Periódico (Spain)|El Periódico]] |publisher=Grupo Zeta |url=http://www.elperiodico.com/es/noticias/gente/chino-darin-ursula-corbero-hablan-primera-vez-romance-woman-5232511 |access-date=27-noyabr 2016-yil}}</ref> U argentinalik qoʻshiqchilar Nati Peluso va Lali Espositoning yaqin doʻsti.<ref>{{veb manbasi|sana=21-iyun 2021-yil|sarlavha=Nathy Peluso, sobre su amistad con Úrsula Corberó: "Tenemos nuestras cosillas"|url=https://www.divinity.es/cooltura/musicos/nathy-peluso-amistad-ursula-corbero-be5ma_18_3158145706.html|kirish sanasi=21-iyun 2021-yil|ish=divinity|til=es-ES}}</ref> 2015-yildan boshlab uning Lolita ismli iti bor edi.<ref>{{veb manbasi|muallif=20 Fotos Escapadas|url=https://www.glamour.es/placeres/escapadas/galerias/la-ruta-urbana-de-ursula-corbero-y-su-perra-lolita/11043|sarlavha=La ruta urbana de Úrsula Corberó y su perra Lolita &#124; Glamour|ish=Glamour.es|sana=17-mart 2015-yil}}</ref> === Ijtimoiy tarmoqlar === 2018-yil may oyida ''[[La casa de papel|La Casa de Papelning]]'' jahon miqyosidagi muvaffaqiyati tufayli aktrisa 5 milliondan ortiq izdoshlari bilan [[Instagram|Instagram’da]] eng koʻp kuzatilgan ispaniyalik mashhurlardan edi, ammo Georgina Rodriguez va [[Ester Expósito|Ester Expositodan]] oʻzib ketdi. Hozirda uning 24 milliondan ortiq obunachisi bor.<ref>{{veb manbasi|url=https://as.com/epik/2019/07/28/portada/1564269224_164209.html|sarlavha=Las 5 influencers españolas más seguidas en Instagram|sana=28-iyul 2019-yil|ish=AS.com}}</ref> === Xayriya === Korbero — [[Feminizm|feminist]]. 2018-yilda u Argentinada abortni qonuniylashtirish foydasiga videorolikda ishtirok etdi.<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Aborto legal &#124; Joan Manuel Serrat, Úrsula Corberó y otros artistas españoles grabaron un spot a favor del proyecto – TN.com.ar|url=https://tn.com.ar/sociedad/aborto-legal-joan-manuel-serrat-ursula-corbero-y-otros-artistas-espanoles-grabaron-un-spot-favor-del_881188|sana=8-iyul 2018-yil|ish=Todo Noticias}}</ref> U artistlar <small>(aktyorlar, rejissorlar, produserlar, yozuvchilar,…)</small> kompaniyasining ''Ymas'' asoschilaridan biri boʻlib, u odamlarga filmlar premyeralarida, sahna ortida va boshqalarda qatnashish imkonini beradi.<ref name="auto">{{veb manbasi|sarlavha=ymás|url=https://ymas.eu/|ish=ymás}}</ref> Aktrisa aktrisalar Blanka Suares va Klara Lago bilan koʻkrak bezi saratoni haqida ogohlantirish kampaniyalarida ishtirok etgan. U, shuningdek, Atresmedia jamgʻarmasi bilan bolalar saratoniga qarshi yordam beradi.<ref>{{veb manbasi|url=https://www.lasexta.com/noticias/solidaridad/libro-dibujos-sorpresa-fundacion-atresmedia-sacar-sonrisa-ninos-cancer_201602155723cc056584a81fd88210ad.html|sarlavha='El libro sin dibujos', la sorpresa de la Fundación Atresmedia para sacar la sonrisa a los niños con cáncer|sana=15-fevral 2016-yil|ish=LaSexta}}</ref> Korbero, shuningdek, iqlim oʻzgarishi haqida xabardorlikni oshirish uchun oʻz platformasidan foydalanadi va We Art Water Film Festivalining 4-nashrida hakamlar hay’ati aʼzosi edi. 2020- yilda u antropolog Jeyn Gudoll, qoʻshiqchi Alejandro Sanz va aktrisa Elena Anaya kabi shaxslar bilan bir qatorda, [[COVID-19 pandemiyasi|COVID-19 pandemiyasidan]] keyin iqlim oʻzgarishi haqida ogohlantirishni oshirish maqsadida Greenpeace tomonidan boshlangan ''#REInventaElSistema'' kampaniyasida ishtirok etdi.<ref>{{veb manbasi|muallif=S|ism=Por|sana=4-iyun 2020-yil|sarlavha=De Úrsula Corberó a Jon Kortajarena, la cultura se moviliza en la última campaña de Greenpeace|url=https://www.harpersbazaar.com/es/cultura/ocio/a32765658/ursula-corbero-alejandro-sanz-nueva-economia-coronavirus-greenpeace/|kirish sanasi=27-iyul 2020-yil|ish=Harper's BAZAAR|til=es-ES}}</ref> == Filmografiya == === Film === [[Fayl:Corbero_2016_(cropped).png|right|thumb|301x301px| Corbero 2016-yilda.]] {| class="wikitable" !Yil ! Kino ! Xarakter ! Direktor ! Eslatmalar |- | 2007-yil | ''Crónica de una ixtiyoriy'' | Kova | Xulio de la Fuente | Qisqa film |- | 2011-yil | ''Elsinor park'' | Lissa | Jordi Royge | |- | 2011-yil | ''Paranormal Xperience 3D'' | Belen | Sergi Viskaino | |- | 2011-yil | ''Slides'' | Kelin | | Qisqa film |- | 2013-yil | ''Afterparty'' | Mariya/Laura | Migel Larraya | |- | 2013-yil | ''Crimen con vista al mar'' | Sonia Torres | Gerardo Errero | |- | 2013-yil | ''Who killed Bambi?'' | Paula Larrea | Santi Amodeo | |- | 2013-yil | ''[[Pishloq yomgʻiri 2|Pishloq yomgʻiri 2]]'' | Sam | Kris Miller | Ovoz |- | 2015-yil | Off course | Nadiya | Nacho G. Velilla | |- | 2015-yil | ''Cómo sobrevivir a una despedida'' | Marta | Manuela Burlo Moreno | |- | 2015-yil | ''Belleza sirlari'' | Ursula | Inés de Leon | Qisqa film |- | 2016-yil | ''La corona partida'' | Avstriyalik Margaret, Savoya gertsogi | Jordi Frades | |- | 2016-yil | ''[[Uy hayvonlarining sirli hayoti]]'' | Keti | Kris Renaud | Ovoz |- | 2017-yil | ''[[Quvnoq qahramonlar]]'' | Sonrisas | Toni Leondis | Ovoz |- | 2017-yil | ''Proyecto Tiempo.'' ''I qism: La Llave'' | Olma | Izabel Koixet | |- | 2017-yil | ''Muñeca vudu'' | Angie | Inés de Leon | Qisqa film |- | 2018 | ''The tree of blood'' | Rebeka | Xulio Medem | |- | 2018 | ''Negra etiketi'' | Aleks | David Verges | Qisqa film |- | 2021-yil | ''Snake eyes'' | Baronessa | Robert Shventke | |- | TBA | ''Lift'' | Kamila | [[F. Gary Gray|F. Gari Grey]] | |- |} === Televizion === {| class="wikitable" !Yil ! Sarlavha ! Xarakter ! Kanal ! Eslatmalar |- | 2002-yil | ''Mirall trencat'' | Mariya | TV3 | 3 qism |- | 2005-2006 | ''Ventdelplà'' | Sara | TV3 | 7 qism |- | 2007-yil | ''Cuenta atrás'' | Daniela | Kuatro | 1 qism |- | 2007-yil | ''El Internado'' | Manuela Portillo | Antena 3 | 1 qism |- | 2008-2011 | ''Física yoki Química'' | Rut Gomes Kintana | Antena 3 | 71 epizod |- | 2011-2019 | ''14-debr.'' ''La Republica'' | Beatris de la Torre | La 1 | 30 epizod |- | 2012-yil | ''Volare'' | Lila/Malva | TV3 | [[Televizion film]] |- | 2013-yil | ''Mario Conde, Los Días de Gloria'' | Paloma Aliende | Telecinco | 2 epizod |- | 2013-yil | ''Gran qoʻriqxonasi'' | Julia Kortazar/Laura Markes | La 1 | 8 qism |- | 2014-yil | ''Izabel'' | Avstriyalik Margaret, Savoya gertsogi | La 1 | 7 qism |- | 2014-yil | ''Con el culo al aire'' | Sofiya | Antena 3 | 1 qism |- | 2015-yil | ''Anklado'' | Natalya de Figueroa va Martorell | Telecinco | 8 qism |- | 2015-yil | ''La dama velada'' | Anita | Rai 1 | 5 qism |- | 2016-yil | ''La embajada'' | Ester Salinas Cernuda | Antena 3 | 11 qism |- | 2017-yil | ''¿Qué fue de Xorxe Sanz?'' | Oʻzi | Movistar+ | 1 qism |- | 2017-2021-yillar | ''[[La casa de papel|Qogʻoz uy]]'' | [[Tokio (Qogʻoz uy qahramoni)|Silene Oliveyra / Tokio]] | Antena 3 / [[Netflix]] | 41 epizod |- | 2018 | ''Yurish'' | Ines Santyago | Cracking | 8 qism |- | 2019 | ''Paquita Salas'' | Oʻzi | [[Netflix]] | 1 qism |- |} === Musiqiy video === {| class="wikitable sortable" ! width="42" |Yil ! width="250" | Rassom ! class="unsortable" | Qoʻshiq |- | 2000 | Top Junior | ''Ven, ven, vamonos de fiesta'' |- | 2008 | Cinco de Enero | ''El precio de la verdad'' |- | 2008 | Despistaos | ''Física yoki Química'' |- | 2010 | Angy Fernández feat. ''Física yoki Química'' aktyorlari | ''Kuando Lloras'' |- | 2013 | Aurin | ''Heartbreaker'' |- | 2013 | Pignoise | ''Juda muhim'' |- | 2015 | Kiko Veneno feat. Rozalen | ''Mi Querida Ispaniya'' |- | 2018 | C. Tangana | ''Cuando Me Miras'' |- | 2020 | J Balvin, [[Dua Lipa]], Bad Bunny, Tainy | ''Un Dia (Bir kun)'' |- |} == Teatr == {| class="wikitable" !Yil ! Sarlavha ! Xarakter ! Direktor |- | 2012 | ''Perversiones sexuales en Chicago'' | Debora | Xuan Pedro Kampoy |- |} == Mukofotlar va nominatsiyalar == {| class="wikitable sortable" !Yil ! Mukofot ! Turkum ! Natija |- | 2009 | La Denominacion de Origen de la Mancha | Yil yoshi | rowspan="3" | ''Fisica yoki Quimica''<nowiki> | Gʼolib</nowiki> |- | 2010 | Eng yaxshi glamur | Eng yaxshi yangi aktrisa |Gʼolib |- | 2011 | Kapital | Eng yaxshi aktrisa |Gʼolib |- | rowspan="2" | 2014 | 47- Sitges kinofestivali | Chidamsiz Ruh | rowspan="3" | Gʼolib |- | Erkaklar salomatligi mukofotlari | Yil ayoli |Gʼolib |- | rowspan="2" | 2015 | Alikante kinofestivali | „Shon-sharaf va ragʻbatlantirish“ mukofoti |Gʼolib |- | Neox Fan mukofotlari | Eng yaxshi aktrisa | ''Cómo Sobrevivir a una Despedida'' |Nominatsiya |- | 2017 | 5-MiM seriyali mukofotlari | Eng yaxshi dramatik aktrisa | rowspan="3" | ''[[La casa de papel|Pul oʻgʻirlash]]''<nowiki> | Nominatsiya</nowiki> |- | rowspan="2" | 2018 | 5-Feroz mukofotlari<ref>{{veb manbasi|sarlavha=La lista completa de ganadores de los premios Feroz 2018|url=http://www.huffingtonpost.es/2018/01/22/la-lista-completa-de-ganadores-de-los-premios-feroz-2018_a_23339879/|sana=22-yanvar 2018-yil|nashriyot=huffingtonpost.es|til=es}}</ref> | Teleserialdagi eng yaxshi bosh rol aktrisasi |Nominatsiya |- | ATV mukofotlari | <nowiki>Eng yaxshi aktrisa | gʼolib</nowiki> |} == Manbalar == [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1989-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] jl5xalt9dx102esma30xasm1n1g6obx 2815851 2815850 2022-08-28T12:06:20Z 109.242.186.196 /* Shaxsiy hayot */ wikitext text/x-wiki {{Aktyor bilgiqutisi | ismi = Úrsula Corberó | tasvir = Úrsula Corberó Vogue 2021 3.jpg | eni = | imzo = 2021-yil | sarlavha = | tugʻilgan_paytidagi_ismi = Úrsula Corberó Delgado | tavalludi_sanasi = {{Birth date and age|1989|8|11|df=yes}} | tavallud_joyi = [[Sant Pere de Vilamajor]], [[Barselona]], [[Katalonia]] | vafot_sanasi = | vafot_joyi = | fuqaroligi = | kasbi = Aktrisa | filmlari = | janr = | amplua = | yoʻnalish = | faoliyat_yillari = | turmush_oʻrtogʻi = | bolalari = | qarindoshlari = | sovrinlar = | imdb_id = | sayt = }} '''Ursula Corbero Delgado''' (1989-yil 11-avgustda tugʻilgan) — ispan aktrisasi. U " ''Física o química'' " (2008-2010) filmidagi Rut Gomes, " ''Isabel'' " (2014) teleserialidagi Margarita de Avstriya va „ ''Cómo Sobrevivir a una Despedida“'' (2015) komediya filmidagi Marta rollari bilan mashhur. U Antena 3 (keyinchalik, [[Netflix]]) ''[[La casa de papel|Qogʻoz uy]]'' serialidagi [[Tokio (Qogʻoz uy qahramoni)|Tokio]] rolidan keyin xalqaro shuhrat qozondi va Gollivudda „ ''Snake Eyes“'' (2021) [[Superqahramonlar haqidagi film|superqahramon filmida]] debyut qildi. == Yoshlik == Ursula Korbero Delgado 1989-yil 11- avgustda [[Barselona|Barselonada]] tugʻilgan.<ref>{{jurnal manbasi|url=https://www.revistalove.es/famoso/ursula-corbero/|title=Úrsula Corberó|access-date=5-oktabr 2018-yil|journal=[[Love (magazine)|Love]]|language=es|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201002181217/https://www.revistalove.es/famoso/ursula-corbero/|archivedate=2-oktabr 2020-yil}}</ref> U Sant-Pere de Vilamajorda ota-onasi, duradgor Pedro Korbero va sotuvchi Ester Delgado bilan yashagan. Uning Monika ismli bir singlisi bor.<ref>{{jurnal manbasi|url=https://www.lecturas.com/actualidad/ursula-corbero-explica-por-primera-dura-vida-madre-hermana_25319|title=Úrsula Corberó explica por primera vez la dura vida de su madre y su hermana|trans_title=Úrsula Corberó explains for the first time the hard life of her mother and her sister|date=9-mart 2017-yil|access-date=5-oktabr 2018-yil|journal=Lecturas|language=es}}</ref> Olti yoshida u aktrisa boʻlishni istayotganini allaqachon bilgan va u birinchi marta reklama roliklarida suratga tusha boshlagan.<ref>{{yangiliklar manbasi |date=10-mart 2017-yil |title=Úrsula Corberó duros días de autoestop con su madre para ser actriz |language=es |work=[[Europa Press (news agency)|Europa Press]] |location=Madrid |url=http://www.europapress.es/chance/gente/noticia-ursula-corbero-duros-dias-autoestop-madre-ser-actriz-20170310110913.html |access-date=5-oktabr 2018-yil}}</ref> U birinchi marta 13 yoshida rol oldi va aktyorlik saboqlari, shuningdek, flamenko va [[Jaz|jazz]] raqslari darslarini oldi. Oʻqishdan soʻng u " ''Física o Química'' " serialida suratga tushish uchun [[Madrid|Madridga]] koʻchib oʻtdi.<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Así ha cambiado Úrsula Corberó: De 'Física o Química' y 'La Casa de Papel' a su salto a Hollywood|url=https://www.antena3.com/objetivotv/series/asi-cambiado-ursula-corbero-fisica-quimica-casa-papel-salto-hollywood_2021051760a25d6d90e012000187fd55.html#:~:text=%C3%9Arsula%20Corber%C3%B3%20debut%C3%B3%20como%20actriz,interpretaba%20a%20la%20adolescente%20Ruth.|ish=Antena 3|nashriyot=Atresmedia Corporación de Medios de Comunicación, S.A|kirish sanasi=13-mart 2022-yil}}</ref> == Karyera == === 2002-2013: Karyera boshlanishi === [[Fayl:Aina_Clotet_et_Úrsula_Corberó_lors_des_5ème_Premis_Gaudí_2013.jpg|thumb| Corbero (oʻngda) Aina Klotet bilan 2013-yilda]] Korbero 2002-yilda ''Mirall Trenkat'' teleserialida Mariya rolida debyut qilgan. U 2005 — 2006-yillarda ''Ventdelplada'' Sara rolida va 2007-yilda Cuenta ''atrás'' serialida paydo boʻlgan. 2008-yilda u ''El Internado serialida'' Manuela Portillo rolini oʻynadi va 2010- yilgacha Antena 3 ''Física o'' química teleserialida ishlay boshladi.<ref>{{veb manbasi|url=http://www.formulatv.com/fotos/actriz-ursula-corbero/|sarlavha=Úrsula Corberó forma parte del elenco de 'Física o Química'|kirish sanasi=27-noyabr 2016-yil|ish=Fórmula TV|sana=24-oktabr 2008-yil|til=es|nashriyot=Noxvo|muallif=A3TV}}</ref> Uning qahramoni Rut Gomes<ref>{{veb manbasi|url=https://www.bekia.es/celebrities/fotos/galerias/ursula-corbero-estrella-foq/ursula-corbero-ruth-gomez-fisica-quimica/|sarlavha=Úrsula Corberó como Ruth Gómez en 'Física o Química'|muallif=A3TV|sana=3-fevral 2016-yil|kirish sanasi=5-oktabr 2018-yil|ish=Bekia|til=es|nashriyot=Noxvo}}</ref> [[Bulimiya nevrozi|bulimiyadan]] aziyat chekadi.<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Klareta |date=14-iyun 2010-yil |title=Personaje de Fisica o Quimica |language=es |work=[[20 Minutos]] |url=https://listas.20minutos.es/lista/personaje-de-fisica-o-quimica-226794/ |access-date=10-iyun 2014-yil}}</ref> Serial juda koʻp bahs-munozaralarga sabab boʻldi, ammo Korbero oʻzining ijrosi uchun tanqidchilar tomonidan olqishlandi.<ref>{{veb manbasi|url=https://www.glamour.es/celebrities/noticias/articulos/premios-top-glamour-women-of-the-year-2010/9935|ish=www.glamour.es|kirish sanasi=1-may 2020-yil|sarlavha=Premios Top Glamour Women of the Year 2010|sana=12-noyabr 2010-yil}}</ref> 2013-yilda u ''¿Quién mató a Bambi'' komediyasida aktyorlar Klara Lago va Quim Gutierrez bilan birga rol oʻynadi. Film tanqidchilar va jamoatchilik tomonidan yaxshi qabul qilindi.<ref>{{veb manbasi|url=http://www.divinity.es/cooltura/cine/Clara-Ursula-Corbero-Gutierrez-Bambi_4_1571910006.html|sarlavha='Se busca': Clara Lago, Úrsula Corberó y Quim Gutiérrez 'mataron a Bambi'|kirish sanasi=27-noyabr 2016-yil|ish=[[Divinity (TV channel)|Divinity]]|sana=14-mart 2013-yil|til=es|nashriyot=[[Mediaset España]]}}</ref> === 2014-2016: ''Izabel'' va komediyalar === 2014-yilda u muvaffaqiyatli tarixiy seriyal ''Isabelda'' Margarita de Avstriya rolini oʻynadi. Oʻsha yili u Sitges kinofestivalida „ ''Untameable“ mukofotini'' olgan tarixdagi birinchi aktrisa boʻldi. Erkaklar salomatligi jurnali uni ''"Yil ayoli'' " deb topdi, bu mukofotni u doʻsti va afsonaviy aktrisa Rossi de Palma qoʻlidan olgan.<ref>{{veb manbasi|url=http://www.zeleb.es/n/hiba-abouk-jesus-castro-ursula-corbero-y-mas-en-los-premios-mens-health-011054|sarlavha=Hiba Abouk, Jesús Castro, Úrsula Corberó y más en los premios Men's Health|ish=www.zeleb.es}}</ref> 2015-yilda Korbero Miriam Leone, Andrea Boska va Aura Garrido ishtirok etgan ispan-italyan hamkorlikdagi " ''La Dama Velata'' " filmini suratga olish uchun Trentoga bordi. Bu yil oxirida u aktrisa Rossi de Palma bilan birga Ispaniyaning ''Anclados'' sitcomida Natalya de Figueroa va Martorell rolini oʻynadi.<ref>{{veb manbasi|url=https://www.telecinco.es/quetiempotanfeliz/Ursula-Corbero-Anclados-factores-funcionar_2_1992405098.html|sarlavha=Úrsula Corberó: "Anclados' es una serie que tiene todos los factores para funcionar"|sana=24-may 2015-yil|ish=telecinco}}</ref> 2015-yilda u ''Como sobrevivir a una despedida'' filmidagi birinchi bosh rolini ham oldi va Ispaniyaning eng yaxshi komik aktrisalaridan biri ekanligini tasdiqladi. Film Malaga kinofestivalida rasmiy tanlovda taqdim etildi va " ''Eng yaxshi film'' " nominatsiyasiga sazovor boʻldi.<ref>{{jurnal manbasi|url=http://www.grazia.es/celebs/ursula-corbero-natalia-de-molina-y-la-despedida-mas-loca-del-ano/|title=Úrsula Corberó, Natalia de Molina y la despedida más loca del año|access-date=27-noyabr 2016-yil|journal=[[Grazia]]|date=22-aprel 2015-yil|language=es|first1=Celia|last=Cuervo}}</ref> 2016-yilda u " ''La corona partida'' „ filmidagi Margarita de Avstriya rolini takrorladi. Film ''Izabel'' va ''Karlos, rey imperatori'' seriyasining davomi edi.<ref>{{veb manbasi|url=http://www.rtve.es/television/20160108/corona-partida-estreno-19-febrero-pelicula-une-isabel-carlos/1282342.shtml|sarlavha='La corona partida', la película que une 'Isabel' y 'Carlos', se estrenará en cines el 19 de febrero|sana=8-yanvar 2016-yil|ish=RTVE.es}}</ref> Xuddi shu yili u ''[[Uy hayvonlarining sirli hayoti|“Uy hayvonlarining sirli hayoti" filmida]]'' Ketiga ovozini berib, dublyaj tajribasini takrorladi.<ref>{{veb manbasi|url=https://www.hobbyconsolas.com/noticias/mascotas-ursula-corbero-david-guapo-como-actores-doblaje-144398|sarlavha=Mascotas – Úrsula Corberó y David Guapo como actores de doblaje|ism=Iván Martínez de|muallif=Miguel|sana=20-may 2016-yil|ish=HobbyConsolas}}</ref> === 2017-yildan hozirgi kungacha: ''La Casa de Papel'' va Gollivudning yutugʻi === [[Fayl:Premios_Goya_2018_-_Úrsula_Corberó_(cropped).jpg|left|thumb| Korbero 2018-yilda]] 2017-yilda Korbero " ''[[La casa de papel|La Casa de Papel]]'' " (''Pul oʻgʻirlash'') [[Televizion koʻrsatuv|teleserialida]] bosh rolni oʻynadi. U ''Tokio'' rolini, hikoyaning hikoyachisi, qochib ketgan qaroqchini oʻynaydi, uni professor oʻz rejasida ishtirok etish uchun qidiradi. Ilgari " ''Vis a Vis'' " ni yozgan Alex Pina tomonidan yaratilgan serial qora hazil, antikapitalistik nutqi va ayollarning ahamiyati bilan ajralib turadi. Dastlab Ispaniyada Antena 3 da efirga uzatildi va keyinchalik [[Netflix]] orqali xalqaro miqyosda taqdim etildi. Ursula Korbero faoliyatida birinchi marta tanqidchilar va tomoshabinlar tomonidan olqishlanadi, ular bu qismda uning karyerasidagi „oldin va keyin“ oldingi rollari bilan ajralib turadi.<ref>{{veb manbasi|url=https://www.formulatv.com/noticias/66953/critica-la-casa-de-papel-cine-mayusculas-television/|sarlavha=Crítica de 'La Casa de Papel': El cine con mayúsculas llega a la televisión|ish=FormulaTV}}</ref> U Premios Feroz ''teleserialidagi eng yaxshi aktrisa'' nominatsiyasiga nomzod boʻldi va eng yaxshi ayol ''roli'' uchun Atv mukofotiga sazovor boʻldi. Serial 46-xalqaro Emmi mukofotlarida ''[[Emmy|eng yaxshi dramatik serial nominatsiyasida]]'' gʻolib boʻldi. Bu butun dunyo boʻylab hit boʻlgan va platformadagi eng koʻp koʻrilgan ingliz tili boʻlmagan serialdir.<ref>{{veb manbasi|url=https://www.courrierinternational.com/article/series-la-casa-de-papel-saison-3-le-retour-en-force-de-lenorme-succes-espagnol-de-netflix|sarlavha=Séries. "La Casa de Papel" saison 3 : le retour en force de l'énorme succès espagnol de Netflix|sana=19-iyul 2019-yil|ish=Courrier international}}</ref> == Shaxsiy hayot == 2009-yilda Korbero aktyor Israel Rodriguez bilan ikki yil uchrashib yurdi.<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Palmero |first=María |date=9-may 2016-yil |title=Desmontamos a Úrsula Corberó ('La embajada'): sus amores, su pasado y más |language=es |page=19 |publisher=Titania Compañía Editorial, [[Sociedad Limitada|S.L.]] |url=https://www.vanitatis.elconfidencial.com/television/2016-05-09/desmontamos-a-ursula-corbero-la-embajada-su-infancia-sus-amores-y-mas-ricardo-darin-feliciano-lopez_1195337/#19 |access-date=27-noyabr 2016-yil}}</ref> 2011-yilda u tennischi Felisiano Lopes bilan besh oy uchrashdi.<ref>{{veb manbasi|url=http://www.quemedices.es/noticias-famosos/g80202/ursula-corbero-y-feliciano-lopez-siguen-juntos/|sarlavha=Úrsula Corberó y Feliciano López|muallif=QMD!|ism=Por|sana=13-yanvar 2012-yil|ish=Que Me Dices|til=es-ES|kirish sanasi=22-aprel 2019-yil}}</ref> 2013- yildan boshlab u model va aktyor Andres Velenkoso bilan uch yil uchrashdi.<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Bárcena |first=Eva |date=25-noyabr 2015-yil |title=Fin del romance entre Úrsula Corberó y Andrés Velencoso |language=es |work=[[El Confidencial]] |publisher=Titania Compañía Editorial, [[Sociedad Limitada|S.L.]] |url=http://www.vanitatis.elconfidencial.com/noticias/2015-11-25/fin-del-romance-entre-ursula-corbero-y-andres-velencoso_1106608/ |access-date=27-noyabr 2016-yil}}</ref> 2016-yildan beri u ''[[La casa de papel]]'' teleserialida tanishgan aktyor [[Miguel Herrán]] bilan munosabatda.<ref>{{Veb manbasi|url=http://my.creator.gr/viewer/vbid-40109-muiowzbn|sarlavha=}}</ref> U argentinalik qoʻshiqchilar Nati Peluso va Lali Espositoning yaqin doʻsti.<ref>{{veb manbasi|sana=21-iyun 2021-yil|sarlavha=Nathy Peluso, sobre su amistad con Úrsula Corberó: "Tenemos nuestras cosillas"|url=https://www.divinity.es/cooltura/musicos/nathy-peluso-amistad-ursula-corbero-be5ma_18_3158145706.html|kirish sanasi=21-iyun 2021-yil|ish=divinity|til=es-ES}}</ref> 2015-yildan boshlab uning Lolita ismli iti bor edi.<ref>{{veb manbasi|muallif=20 Fotos Escapadas|url=https://www.glamour.es/placeres/escapadas/galerias/la-ruta-urbana-de-ursula-corbero-y-su-perra-lolita/11043|sarlavha=La ruta urbana de Úrsula Corberó y su perra Lolita &#124; Glamour|ish=Glamour.es|sana=17-mart 2015-yil}}</ref> === Ijtimoiy tarmoqlar === 2018-yil may oyida ''[[La casa de papel|La Casa de Papelning]]'' jahon miqyosidagi muvaffaqiyati tufayli aktrisa 5 milliondan ortiq izdoshlari bilan [[Instagram|Instagram’da]] eng koʻp kuzatilgan ispaniyalik mashhurlardan edi, ammo Georgina Rodriguez va [[Ester Expósito|Ester Expositodan]] oʻzib ketdi. Hozirda uning 24 milliondan ortiq obunachisi bor.<ref>{{veb manbasi|url=https://as.com/epik/2019/07/28/portada/1564269224_164209.html|sarlavha=Las 5 influencers españolas más seguidas en Instagram|sana=28-iyul 2019-yil|ish=AS.com}}</ref> === Xayriya === Korbero — [[Feminizm|feminist]]. 2018-yilda u Argentinada abortni qonuniylashtirish foydasiga videorolikda ishtirok etdi.<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Aborto legal &#124; Joan Manuel Serrat, Úrsula Corberó y otros artistas españoles grabaron un spot a favor del proyecto – TN.com.ar|url=https://tn.com.ar/sociedad/aborto-legal-joan-manuel-serrat-ursula-corbero-y-otros-artistas-espanoles-grabaron-un-spot-favor-del_881188|sana=8-iyul 2018-yil|ish=Todo Noticias}}</ref> U artistlar <small>(aktyorlar, rejissorlar, produserlar, yozuvchilar,…)</small> kompaniyasining ''Ymas'' asoschilaridan biri boʻlib, u odamlarga filmlar premyeralarida, sahna ortida va boshqalarda qatnashish imkonini beradi.<ref name="auto">{{veb manbasi|sarlavha=ymás|url=https://ymas.eu/|ish=ymás}}</ref> Aktrisa aktrisalar Blanka Suares va Klara Lago bilan koʻkrak bezi saratoni haqida ogohlantirish kampaniyalarida ishtirok etgan. U, shuningdek, Atresmedia jamgʻarmasi bilan bolalar saratoniga qarshi yordam beradi.<ref>{{veb manbasi|url=https://www.lasexta.com/noticias/solidaridad/libro-dibujos-sorpresa-fundacion-atresmedia-sacar-sonrisa-ninos-cancer_201602155723cc056584a81fd88210ad.html|sarlavha='El libro sin dibujos', la sorpresa de la Fundación Atresmedia para sacar la sonrisa a los niños con cáncer|sana=15-fevral 2016-yil|ish=LaSexta}}</ref> Korbero, shuningdek, iqlim oʻzgarishi haqida xabardorlikni oshirish uchun oʻz platformasidan foydalanadi va We Art Water Film Festivalining 4-nashrida hakamlar hay’ati aʼzosi edi. 2020- yilda u antropolog Jeyn Gudoll, qoʻshiqchi Alejandro Sanz va aktrisa Elena Anaya kabi shaxslar bilan bir qatorda, [[COVID-19 pandemiyasi|COVID-19 pandemiyasidan]] keyin iqlim oʻzgarishi haqida ogohlantirishni oshirish maqsadida Greenpeace tomonidan boshlangan ''#REInventaElSistema'' kampaniyasida ishtirok etdi.<ref>{{veb manbasi|muallif=S|ism=Por|sana=4-iyun 2020-yil|sarlavha=De Úrsula Corberó a Jon Kortajarena, la cultura se moviliza en la última campaña de Greenpeace|url=https://www.harpersbazaar.com/es/cultura/ocio/a32765658/ursula-corbero-alejandro-sanz-nueva-economia-coronavirus-greenpeace/|kirish sanasi=27-iyul 2020-yil|ish=Harper's BAZAAR|til=es-ES}}</ref> == Filmografiya == === Film === [[Fayl:Corbero_2016_(cropped).png|right|thumb|301x301px| Corbero 2016-yilda.]] {| class="wikitable" !Yil ! Kino ! Xarakter ! Direktor ! Eslatmalar |- | 2007-yil | ''Crónica de una ixtiyoriy'' | Kova | Xulio de la Fuente | Qisqa film |- | 2011-yil | ''Elsinor park'' | Lissa | Jordi Royge | |- | 2011-yil | ''Paranormal Xperience 3D'' | Belen | Sergi Viskaino | |- | 2011-yil | ''Slides'' | Kelin | | Qisqa film |- | 2013-yil | ''Afterparty'' | Mariya/Laura | Migel Larraya | |- | 2013-yil | ''Crimen con vista al mar'' | Sonia Torres | Gerardo Errero | |- | 2013-yil | ''Who killed Bambi?'' | Paula Larrea | Santi Amodeo | |- | 2013-yil | ''[[Pishloq yomgʻiri 2|Pishloq yomgʻiri 2]]'' | Sam | Kris Miller | Ovoz |- | 2015-yil | Off course | Nadiya | Nacho G. Velilla | |- | 2015-yil | ''Cómo sobrevivir a una despedida'' | Marta | Manuela Burlo Moreno | |- | 2015-yil | ''Belleza sirlari'' | Ursula | Inés de Leon | Qisqa film |- | 2016-yil | ''La corona partida'' | Avstriyalik Margaret, Savoya gertsogi | Jordi Frades | |- | 2016-yil | ''[[Uy hayvonlarining sirli hayoti]]'' | Keti | Kris Renaud | Ovoz |- | 2017-yil | ''[[Quvnoq qahramonlar]]'' | Sonrisas | Toni Leondis | Ovoz |- | 2017-yil | ''Proyecto Tiempo.'' ''I qism: La Llave'' | Olma | Izabel Koixet | |- | 2017-yil | ''Muñeca vudu'' | Angie | Inés de Leon | Qisqa film |- | 2018 | ''The tree of blood'' | Rebeka | Xulio Medem | |- | 2018 | ''Negra etiketi'' | Aleks | David Verges | Qisqa film |- | 2021-yil | ''Snake eyes'' | Baronessa | Robert Shventke | |- | TBA | ''Lift'' | Kamila | [[F. Gary Gray|F. Gari Grey]] | |- |} === Televizion === {| class="wikitable" !Yil ! Sarlavha ! Xarakter ! Kanal ! Eslatmalar |- | 2002-yil | ''Mirall trencat'' | Mariya | TV3 | 3 qism |- | 2005-2006 | ''Ventdelplà'' | Sara | TV3 | 7 qism |- | 2007-yil | ''Cuenta atrás'' | Daniela | Kuatro | 1 qism |- | 2007-yil | ''El Internado'' | Manuela Portillo | Antena 3 | 1 qism |- | 2008-2011 | ''Física yoki Química'' | Rut Gomes Kintana | Antena 3 | 71 epizod |- | 2011-2019 | ''14-debr.'' ''La Republica'' | Beatris de la Torre | La 1 | 30 epizod |- | 2012-yil | ''Volare'' | Lila/Malva | TV3 | [[Televizion film]] |- | 2013-yil | ''Mario Conde, Los Días de Gloria'' | Paloma Aliende | Telecinco | 2 epizod |- | 2013-yil | ''Gran qoʻriqxonasi'' | Julia Kortazar/Laura Markes | La 1 | 8 qism |- | 2014-yil | ''Izabel'' | Avstriyalik Margaret, Savoya gertsogi | La 1 | 7 qism |- | 2014-yil | ''Con el culo al aire'' | Sofiya | Antena 3 | 1 qism |- | 2015-yil | ''Anklado'' | Natalya de Figueroa va Martorell | Telecinco | 8 qism |- | 2015-yil | ''La dama velada'' | Anita | Rai 1 | 5 qism |- | 2016-yil | ''La embajada'' | Ester Salinas Cernuda | Antena 3 | 11 qism |- | 2017-yil | ''¿Qué fue de Xorxe Sanz?'' | Oʻzi | Movistar+ | 1 qism |- | 2017-2021-yillar | ''[[La casa de papel|Qogʻoz uy]]'' | [[Tokio (Qogʻoz uy qahramoni)|Silene Oliveyra / Tokio]] | Antena 3 / [[Netflix]] | 41 epizod |- | 2018 | ''Yurish'' | Ines Santyago | Cracking | 8 qism |- | 2019 | ''Paquita Salas'' | Oʻzi | [[Netflix]] | 1 qism |- |} === Musiqiy video === {| class="wikitable sortable" ! width="42" |Yil ! width="250" | Rassom ! class="unsortable" | Qoʻshiq |- | 2000 | Top Junior | ''Ven, ven, vamonos de fiesta'' |- | 2008 | Cinco de Enero | ''El precio de la verdad'' |- | 2008 | Despistaos | ''Física yoki Química'' |- | 2010 | Angy Fernández feat. ''Física yoki Química'' aktyorlari | ''Kuando Lloras'' |- | 2013 | Aurin | ''Heartbreaker'' |- | 2013 | Pignoise | ''Juda muhim'' |- | 2015 | Kiko Veneno feat. Rozalen | ''Mi Querida Ispaniya'' |- | 2018 | C. Tangana | ''Cuando Me Miras'' |- | 2020 | J Balvin, [[Dua Lipa]], Bad Bunny, Tainy | ''Un Dia (Bir kun)'' |- |} == Teatr == {| class="wikitable" !Yil ! Sarlavha ! Xarakter ! Direktor |- | 2012 | ''Perversiones sexuales en Chicago'' | Debora | Xuan Pedro Kampoy |- |} == Mukofotlar va nominatsiyalar == {| class="wikitable sortable" !Yil ! Mukofot ! Turkum ! Natija |- | 2009 | La Denominacion de Origen de la Mancha | Yil yoshi | rowspan="3" | ''Fisica yoki Quimica''<nowiki> | Gʼolib</nowiki> |- | 2010 | Eng yaxshi glamur | Eng yaxshi yangi aktrisa |Gʼolib |- | 2011 | Kapital | Eng yaxshi aktrisa |Gʼolib |- | rowspan="2" | 2014 | 47- Sitges kinofestivali | Chidamsiz Ruh | rowspan="3" | Gʼolib |- | Erkaklar salomatligi mukofotlari | Yil ayoli |Gʼolib |- | rowspan="2" | 2015 | Alikante kinofestivali | „Shon-sharaf va ragʻbatlantirish“ mukofoti |Gʼolib |- | Neox Fan mukofotlari | Eng yaxshi aktrisa | ''Cómo Sobrevivir a una Despedida'' |Nominatsiya |- | 2017 | 5-MiM seriyali mukofotlari | Eng yaxshi dramatik aktrisa | rowspan="3" | ''[[La casa de papel|Pul oʻgʻirlash]]''<nowiki> | Nominatsiya</nowiki> |- | rowspan="2" | 2018 | 5-Feroz mukofotlari<ref>{{veb manbasi|sarlavha=La lista completa de ganadores de los premios Feroz 2018|url=http://www.huffingtonpost.es/2018/01/22/la-lista-completa-de-ganadores-de-los-premios-feroz-2018_a_23339879/|sana=22-yanvar 2018-yil|nashriyot=huffingtonpost.es|til=es}}</ref> | Teleserialdagi eng yaxshi bosh rol aktrisasi |Nominatsiya |- | ATV mukofotlari | <nowiki>Eng yaxshi aktrisa | gʼolib</nowiki> |} == Manbalar == [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1989-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] d9v262hzstowcgko692l0jsbz736re1 2816065 2815851 2022-08-28T15:02:35Z Malikxan 33427 [[Special:Contributions/109.242.186.196|109.242.186.196]] tahrirlari [[User:MalikxanBot|MalikxanBot]] versiyasiga qaytarildi wikitext text/x-wiki {{Aktyor bilgiqutisi | ismi = Úrsula Corberó | tasvir = Úrsula Corberó Vogue 2021 3.jpg | eni = | imzo = 2021-yil | sarlavha = | tugʻilgan_paytidagi_ismi = Úrsula Corberó Delgado | tavalludi_sanasi = {{Birth date and age|1989|8|11|df=yes}} | tavallud_joyi = [[Sant Pere de Vilamajor]], [[Barselona]], [[Katalonia]] | vafot_sanasi = | vafot_joyi = | fuqaroligi = | kasbi = Aktrisa | filmlari = | janr = | amplua = | yoʻnalish = | faoliyat_yillari = | turmush_oʻrtogʻi = | bolalari = | qarindoshlari = | sovrinlar = | imdb_id = | sayt = }} '''Ursula Corbero Delgado''' (1989-yil 11-avgustda tugʻilgan) — ispan aktrisasi. U " ''Física o química'' " (2008-2010) filmidagi Rut Gomes, " ''Isabel'' " (2014) teleserialidagi Margarita de Avstriya va „ ''Cómo Sobrevivir a una Despedida“'' (2015) komediya filmidagi Marta rollari bilan mashhur. U Antena 3 (keyinchalik, [[Netflix]]) ''[[La casa de papel|Qogʻoz uy]]'' serialidagi [[Tokio (Qogʻoz uy qahramoni)|Tokio]] rolidan keyin xalqaro shuhrat qozondi va Gollivudda „ ''Snake Eyes“'' (2021) [[Superqahramonlar haqidagi film|superqahramon filmida]] debyut qildi. == Yoshlik == Ursula Korbero Delgado 1989-yil 11- avgustda [[Barselona|Barselonada]] tugʻilgan.<ref>{{jurnal manbasi|url=https://www.revistalove.es/famoso/ursula-corbero/|title=Úrsula Corberó|access-date=5-oktabr 2018-yil|journal=[[Love (magazine)|Love]]|language=es|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201002181217/https://www.revistalove.es/famoso/ursula-corbero/|archivedate=2-oktabr 2020-yil}}</ref> U Sant-Pere de Vilamajorda ota-onasi, duradgor Pedro Korbero va sotuvchi Ester Delgado bilan yashagan. Uning Monika ismli bir singlisi bor.<ref>{{jurnal manbasi|url=https://www.lecturas.com/actualidad/ursula-corbero-explica-por-primera-dura-vida-madre-hermana_25319|title=Úrsula Corberó explica por primera vez la dura vida de su madre y su hermana|trans_title=Úrsula Corberó explains for the first time the hard life of her mother and her sister|date=9-mart 2017-yil|access-date=5-oktabr 2018-yil|journal=Lecturas|language=es}}</ref> Olti yoshida u aktrisa boʻlishni istayotganini allaqachon bilgan va u birinchi marta reklama roliklarida suratga tusha boshlagan.<ref>{{yangiliklar manbasi |date=10-mart 2017-yil |title=Úrsula Corberó duros días de autoestop con su madre para ser actriz |language=es |work=[[Europa Press (news agency)|Europa Press]] |location=Madrid |url=http://www.europapress.es/chance/gente/noticia-ursula-corbero-duros-dias-autoestop-madre-ser-actriz-20170310110913.html |access-date=5-oktabr 2018-yil}}</ref> U birinchi marta 13 yoshida rol oldi va aktyorlik saboqlari, shuningdek, flamenko va [[Jaz|jazz]] raqslari darslarini oldi. Oʻqishdan soʻng u " ''Física o Química'' " serialida suratga tushish uchun [[Madrid|Madridga]] koʻchib oʻtdi.<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Así ha cambiado Úrsula Corberó: De 'Física o Química' y 'La Casa de Papel' a su salto a Hollywood|url=https://www.antena3.com/objetivotv/series/asi-cambiado-ursula-corbero-fisica-quimica-casa-papel-salto-hollywood_2021051760a25d6d90e012000187fd55.html#:~:text=%C3%9Arsula%20Corber%C3%B3%20debut%C3%B3%20como%20actriz,interpretaba%20a%20la%20adolescente%20Ruth.|ish=Antena 3|nashriyot=Atresmedia Corporación de Medios de Comunicación, S.A|kirish sanasi=13-mart 2022-yil}}</ref> == Karyera == === 2002-2013: Karyera boshlanishi === [[Fayl:Aina_Clotet_et_Úrsula_Corberó_lors_des_5ème_Premis_Gaudí_2013.jpg|thumb| Corbero (oʻngda) Aina Klotet bilan 2013-yilda]] Korbero 2002-yilda ''Mirall Trenkat'' teleserialida Mariya rolida debyut qilgan. U 2005 — 2006-yillarda ''Ventdelplada'' Sara rolida va 2007-yilda Cuenta ''atrás'' serialida paydo boʻlgan. 2008-yilda u ''El Internado serialida'' Manuela Portillo rolini oʻynadi va 2010- yilgacha Antena 3 ''Física o'' química teleserialida ishlay boshladi.<ref>{{veb manbasi|url=http://www.formulatv.com/fotos/actriz-ursula-corbero/|sarlavha=Úrsula Corberó forma parte del elenco de 'Física o Química'|kirish sanasi=27-noyabr 2016-yil|ish=Fórmula TV|sana=24-oktabr 2008-yil|til=es|nashriyot=Noxvo|muallif=A3TV}}</ref> Uning qahramoni Rut Gomes<ref>{{veb manbasi|url=https://www.bekia.es/celebrities/fotos/galerias/ursula-corbero-estrella-foq/ursula-corbero-ruth-gomez-fisica-quimica/|sarlavha=Úrsula Corberó como Ruth Gómez en 'Física o Química'|muallif=A3TV|sana=3-fevral 2016-yil|kirish sanasi=5-oktabr 2018-yil|ish=Bekia|til=es|nashriyot=Noxvo}}</ref> [[Bulimiya nevrozi|bulimiyadan]] aziyat chekadi.<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Klareta |date=14-iyun 2010-yil |title=Personaje de Fisica o Quimica |language=es |work=[[20 Minutos]] |url=https://listas.20minutos.es/lista/personaje-de-fisica-o-quimica-226794/ |access-date=10-iyun 2014-yil}}</ref> Serial juda koʻp bahs-munozaralarga sabab boʻldi, ammo Korbero oʻzining ijrosi uchun tanqidchilar tomonidan olqishlandi.<ref>{{veb manbasi|url=https://www.glamour.es/celebrities/noticias/articulos/premios-top-glamour-women-of-the-year-2010/9935|ish=www.glamour.es|kirish sanasi=1-may 2020-yil|sarlavha=Premios Top Glamour Women of the Year 2010|sana=12-noyabr 2010-yil}}</ref> 2013-yilda u ''¿Quién mató a Bambi'' komediyasida aktyorlar Klara Lago va Quim Gutierrez bilan birga rol oʻynadi. Film tanqidchilar va jamoatchilik tomonidan yaxshi qabul qilindi.<ref>{{veb manbasi|url=http://www.divinity.es/cooltura/cine/Clara-Ursula-Corbero-Gutierrez-Bambi_4_1571910006.html|sarlavha='Se busca': Clara Lago, Úrsula Corberó y Quim Gutiérrez 'mataron a Bambi'|kirish sanasi=27-noyabr 2016-yil|ish=[[Divinity (TV channel)|Divinity]]|sana=14-mart 2013-yil|til=es|nashriyot=[[Mediaset España]]}}</ref> === 2014-2016: ''Izabel'' va komediyalar === 2014-yilda u muvaffaqiyatli tarixiy seriyal ''Isabelda'' Margarita de Avstriya rolini oʻynadi. Oʻsha yili u Sitges kinofestivalida „ ''Untameable“ mukofotini'' olgan tarixdagi birinchi aktrisa boʻldi. Erkaklar salomatligi jurnali uni ''"Yil ayoli'' " deb topdi, bu mukofotni u doʻsti va afsonaviy aktrisa Rossi de Palma qoʻlidan olgan.<ref>{{veb manbasi|url=http://www.zeleb.es/n/hiba-abouk-jesus-castro-ursula-corbero-y-mas-en-los-premios-mens-health-011054|sarlavha=Hiba Abouk, Jesús Castro, Úrsula Corberó y más en los premios Men's Health|ish=www.zeleb.es}}</ref> 2015-yilda Korbero Miriam Leone, Andrea Boska va Aura Garrido ishtirok etgan ispan-italyan hamkorlikdagi " ''La Dama Velata'' " filmini suratga olish uchun Trentoga bordi. Bu yil oxirida u aktrisa Rossi de Palma bilan birga Ispaniyaning ''Anclados'' sitcomida Natalya de Figueroa va Martorell rolini oʻynadi.<ref>{{veb manbasi|url=https://www.telecinco.es/quetiempotanfeliz/Ursula-Corbero-Anclados-factores-funcionar_2_1992405098.html|sarlavha=Úrsula Corberó: "Anclados' es una serie que tiene todos los factores para funcionar"|sana=24-may 2015-yil|ish=telecinco}}</ref> 2015-yilda u ''Como sobrevivir a una despedida'' filmidagi birinchi bosh rolini ham oldi va Ispaniyaning eng yaxshi komik aktrisalaridan biri ekanligini tasdiqladi. Film Malaga kinofestivalida rasmiy tanlovda taqdim etildi va " ''Eng yaxshi film'' " nominatsiyasiga sazovor boʻldi.<ref>{{jurnal manbasi|url=http://www.grazia.es/celebs/ursula-corbero-natalia-de-molina-y-la-despedida-mas-loca-del-ano/|title=Úrsula Corberó, Natalia de Molina y la despedida más loca del año|access-date=27-noyabr 2016-yil|journal=[[Grazia]]|date=22-aprel 2015-yil|language=es|first1=Celia|last=Cuervo}}</ref> 2016-yilda u " ''La corona partida'' „ filmidagi Margarita de Avstriya rolini takrorladi. Film ''Izabel'' va ''Karlos, rey imperatori'' seriyasining davomi edi.<ref>{{veb manbasi|url=http://www.rtve.es/television/20160108/corona-partida-estreno-19-febrero-pelicula-une-isabel-carlos/1282342.shtml|sarlavha='La corona partida', la película que une 'Isabel' y 'Carlos', se estrenará en cines el 19 de febrero|sana=8-yanvar 2016-yil|ish=RTVE.es}}</ref> Xuddi shu yili u ''[[Uy hayvonlarining sirli hayoti|“Uy hayvonlarining sirli hayoti" filmida]]'' Ketiga ovozini berib, dublyaj tajribasini takrorladi.<ref>{{veb manbasi|url=https://www.hobbyconsolas.com/noticias/mascotas-ursula-corbero-david-guapo-como-actores-doblaje-144398|sarlavha=Mascotas – Úrsula Corberó y David Guapo como actores de doblaje|ism=Iván Martínez de|muallif=Miguel|sana=20-may 2016-yil|ish=HobbyConsolas}}</ref> === 2017-yildan hozirgi kungacha: ''La Casa de Papel'' va Gollivudning yutugʻi === [[Fayl:Premios_Goya_2018_-_Úrsula_Corberó_(cropped).jpg|left|thumb| Korbero 2018-yilda]] 2017-yilda Korbero " ''[[La casa de papel|La Casa de Papel]]'' " (''Pul oʻgʻirlash'') [[Televizion koʻrsatuv|teleserialida]] bosh rolni oʻynadi. U ''Tokio'' rolini, hikoyaning hikoyachisi, qochib ketgan qaroqchini oʻynaydi, uni professor oʻz rejasida ishtirok etish uchun qidiradi. Ilgari " ''Vis a Vis'' " ni yozgan Alex Pina tomonidan yaratilgan serial qora hazil, antikapitalistik nutqi va ayollarning ahamiyati bilan ajralib turadi. Dastlab Ispaniyada Antena 3 da efirga uzatildi va keyinchalik [[Netflix]] orqali xalqaro miqyosda taqdim etildi. Ursula Korbero faoliyatida birinchi marta tanqidchilar va tomoshabinlar tomonidan olqishlanadi, ular bu qismda uning karyerasidagi „oldin va keyin“ oldingi rollari bilan ajralib turadi.<ref>{{veb manbasi|url=https://www.formulatv.com/noticias/66953/critica-la-casa-de-papel-cine-mayusculas-television/|sarlavha=Crítica de 'La Casa de Papel': El cine con mayúsculas llega a la televisión|ish=FormulaTV}}</ref> U Premios Feroz ''teleserialidagi eng yaxshi aktrisa'' nominatsiyasiga nomzod boʻldi va eng yaxshi ayol ''roli'' uchun Atv mukofotiga sazovor boʻldi. Serial 46-xalqaro Emmi mukofotlarida ''[[Emmy|eng yaxshi dramatik serial nominatsiyasida]]'' gʻolib boʻldi. Bu butun dunyo boʻylab hit boʻlgan va platformadagi eng koʻp koʻrilgan ingliz tili boʻlmagan serialdir.<ref>{{veb manbasi|url=https://www.courrierinternational.com/article/series-la-casa-de-papel-saison-3-le-retour-en-force-de-lenorme-succes-espagnol-de-netflix|sarlavha=Séries. "La Casa de Papel" saison 3 : le retour en force de l'énorme succès espagnol de Netflix|sana=19-iyul 2019-yil|ish=Courrier international}}</ref> == Shaxsiy hayot == 2009-yilda Korbero aktyor Israel Rodriguez bilan ikki yil uchrashib yurdi.<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Palmero |first=María |date=9-may 2016-yil |title=Desmontamos a Úrsula Corberó ('La embajada'): sus amores, su pasado y más |language=es |page=19 |publisher=Titania Compañía Editorial, [[Sociedad Limitada|S.L.]] |url=https://www.vanitatis.elconfidencial.com/television/2016-05-09/desmontamos-a-ursula-corbero-la-embajada-su-infancia-sus-amores-y-mas-ricardo-darin-feliciano-lopez_1195337/#19 |access-date=27-noyabr 2016-yil}}</ref> 2011-yilda u tennischi Felisiano Lopes bilan besh oy uchrashdi.<ref>{{veb manbasi|url=http://www.quemedices.es/noticias-famosos/g80202/ursula-corbero-y-feliciano-lopez-siguen-juntos/|sarlavha=Úrsula Corberó y Feliciano López|muallif=QMD!|ism=Por|sana=13-yanvar 2012-yil|ish=Que Me Dices|til=es-ES|kirish sanasi=22-aprel 2019-yil}}</ref> 2013- yildan boshlab u model va aktyor Andres Velenkoso bilan uch yil uchrashdi.<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Bárcena |first=Eva |date=25-noyabr 2015-yil |title=Fin del romance entre Úrsula Corberó y Andrés Velencoso |language=es |work=[[El Confidencial]] |publisher=Titania Compañía Editorial, [[Sociedad Limitada|S.L.]] |url=http://www.vanitatis.elconfidencial.com/noticias/2015-11-25/fin-del-romance-entre-ursula-corbero-y-andres-velencoso_1106608/ |access-date=27-noyabr 2016-yil}}</ref> 2016-yildan beri u ''La embajada'' teleserialida tanishgan aktyor Chino Darin bilan munosabatda.<ref>{{yangiliklar manbasi |date=27-iyun 2016-yil |title=Chino Darín y Úrsula Corberó hablan por primera vez de su romance |language=es |work=[[El Periódico (Spain)|El Periódico]] |publisher=Grupo Zeta |url=http://www.elperiodico.com/es/noticias/gente/chino-darin-ursula-corbero-hablan-primera-vez-romance-woman-5232511 |access-date=27-noyabr 2016-yil}}</ref> U argentinalik qoʻshiqchilar Nati Peluso va Lali Espositoning yaqin doʻsti.<ref>{{veb manbasi|sana=21-iyun 2021-yil|sarlavha=Nathy Peluso, sobre su amistad con Úrsula Corberó: "Tenemos nuestras cosillas"|url=https://www.divinity.es/cooltura/musicos/nathy-peluso-amistad-ursula-corbero-be5ma_18_3158145706.html|kirish sanasi=21-iyun 2021-yil|ish=divinity|til=es-ES}}</ref> 2015-yildan boshlab uning Lolita ismli iti bor edi.<ref>{{veb manbasi|muallif=20 Fotos Escapadas|url=https://www.glamour.es/placeres/escapadas/galerias/la-ruta-urbana-de-ursula-corbero-y-su-perra-lolita/11043|sarlavha=La ruta urbana de Úrsula Corberó y su perra Lolita &#124; Glamour|ish=Glamour.es|sana=17-mart 2015-yil}}</ref> === Ijtimoiy tarmoqlar === 2018-yil may oyida ''[[La casa de papel|La Casa de Papelning]]'' jahon miqyosidagi muvaffaqiyati tufayli aktrisa 5 milliondan ortiq izdoshlari bilan [[Instagram|Instagram’da]] eng koʻp kuzatilgan ispaniyalik mashhurlardan edi, ammo Georgina Rodriguez va [[Ester Expósito|Ester Expositodan]] oʻzib ketdi. Hozirda uning 24 milliondan ortiq obunachisi bor.<ref>{{veb manbasi|url=https://as.com/epik/2019/07/28/portada/1564269224_164209.html|sarlavha=Las 5 influencers españolas más seguidas en Instagram|sana=28-iyul 2019-yil|ish=AS.com}}</ref> === Xayriya === Korbero — [[Feminizm|feminist]]. 2018-yilda u Argentinada abortni qonuniylashtirish foydasiga videorolikda ishtirok etdi.<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Aborto legal &#124; Joan Manuel Serrat, Úrsula Corberó y otros artistas españoles grabaron un spot a favor del proyecto – TN.com.ar|url=https://tn.com.ar/sociedad/aborto-legal-joan-manuel-serrat-ursula-corbero-y-otros-artistas-espanoles-grabaron-un-spot-favor-del_881188|sana=8-iyul 2018-yil|ish=Todo Noticias}}</ref> U artistlar <small>(aktyorlar, rejissorlar, produserlar, yozuvchilar,…)</small> kompaniyasining ''Ymas'' asoschilaridan biri boʻlib, u odamlarga filmlar premyeralarida, sahna ortida va boshqalarda qatnashish imkonini beradi.<ref name="auto">{{veb manbasi|sarlavha=ymás|url=https://ymas.eu/|ish=ymás}}</ref> Aktrisa aktrisalar Blanka Suares va Klara Lago bilan koʻkrak bezi saratoni haqida ogohlantirish kampaniyalarida ishtirok etgan. U, shuningdek, Atresmedia jamgʻarmasi bilan bolalar saratoniga qarshi yordam beradi.<ref>{{veb manbasi|url=https://www.lasexta.com/noticias/solidaridad/libro-dibujos-sorpresa-fundacion-atresmedia-sacar-sonrisa-ninos-cancer_201602155723cc056584a81fd88210ad.html|sarlavha='El libro sin dibujos', la sorpresa de la Fundación Atresmedia para sacar la sonrisa a los niños con cáncer|sana=15-fevral 2016-yil|ish=LaSexta}}</ref> Korbero, shuningdek, iqlim oʻzgarishi haqida xabardorlikni oshirish uchun oʻz platformasidan foydalanadi va We Art Water Film Festivalining 4-nashrida hakamlar hay’ati aʼzosi edi. 2020- yilda u antropolog Jeyn Gudoll, qoʻshiqchi Alejandro Sanz va aktrisa Elena Anaya kabi shaxslar bilan bir qatorda, [[COVID-19 pandemiyasi|COVID-19 pandemiyasidan]] keyin iqlim oʻzgarishi haqida ogohlantirishni oshirish maqsadida Greenpeace tomonidan boshlangan ''#REInventaElSistema'' kampaniyasida ishtirok etdi.<ref>{{veb manbasi|muallif=S|ism=Por|sana=4-iyun 2020-yil|sarlavha=De Úrsula Corberó a Jon Kortajarena, la cultura se moviliza en la última campaña de Greenpeace|url=https://www.harpersbazaar.com/es/cultura/ocio/a32765658/ursula-corbero-alejandro-sanz-nueva-economia-coronavirus-greenpeace/|kirish sanasi=27-iyul 2020-yil|ish=Harper's BAZAAR|til=es-ES}}</ref> == Filmografiya == === Film === [[Fayl:Corbero_2016_(cropped).png|right|thumb|301x301px| Corbero 2016-yilda.]] {| class="wikitable" !Yil ! Kino ! Xarakter ! Direktor ! Eslatmalar |- | 2007-yil | ''Crónica de una ixtiyoriy'' | Kova | Xulio de la Fuente | Qisqa film |- | 2011-yil | ''Elsinor park'' | Lissa | Jordi Royge | |- | 2011-yil | ''Paranormal Xperience 3D'' | Belen | Sergi Viskaino | |- | 2011-yil | ''Slides'' | Kelin | | Qisqa film |- | 2013-yil | ''Afterparty'' | Mariya/Laura | Migel Larraya | |- | 2013-yil | ''Crimen con vista al mar'' | Sonia Torres | Gerardo Errero | |- | 2013-yil | ''Who killed Bambi?'' | Paula Larrea | Santi Amodeo | |- | 2013-yil | ''[[Pishloq yomgʻiri 2|Pishloq yomgʻiri 2]]'' | Sam | Kris Miller | Ovoz |- | 2015-yil | Off course | Nadiya | Nacho G. Velilla | |- | 2015-yil | ''Cómo sobrevivir a una despedida'' | Marta | Manuela Burlo Moreno | |- | 2015-yil | ''Belleza sirlari'' | Ursula | Inés de Leon | Qisqa film |- | 2016-yil | ''La corona partida'' | Avstriyalik Margaret, Savoya gertsogi | Jordi Frades | |- | 2016-yil | ''[[Uy hayvonlarining sirli hayoti]]'' | Keti | Kris Renaud | Ovoz |- | 2017-yil | ''[[Quvnoq qahramonlar]]'' | Sonrisas | Toni Leondis | Ovoz |- | 2017-yil | ''Proyecto Tiempo.'' ''I qism: La Llave'' | Olma | Izabel Koixet | |- | 2017-yil | ''Muñeca vudu'' | Angie | Inés de Leon | Qisqa film |- | 2018 | ''The tree of blood'' | Rebeka | Xulio Medem | |- | 2018 | ''Negra etiketi'' | Aleks | David Verges | Qisqa film |- | 2021-yil | ''Snake eyes'' | Baronessa | Robert Shventke | |- | TBA | ''Lift'' | Kamila | [[F. Gary Gray|F. Gari Grey]] | |- |} === Televizion === {| class="wikitable" !Yil ! Sarlavha ! Xarakter ! Kanal ! Eslatmalar |- | 2002-yil | ''Mirall trencat'' | Mariya | TV3 | 3 qism |- | 2005-2006 | ''Ventdelplà'' | Sara | TV3 | 7 qism |- | 2007-yil | ''Cuenta atrás'' | Daniela | Kuatro | 1 qism |- | 2007-yil | ''El Internado'' | Manuela Portillo | Antena 3 | 1 qism |- | 2008-2011 | ''Física yoki Química'' | Rut Gomes Kintana | Antena 3 | 71 epizod |- | 2011-2019 | ''14-debr.'' ''La Republica'' | Beatris de la Torre | La 1 | 30 epizod |- | 2012-yil | ''Volare'' | Lila/Malva | TV3 | [[Televizion film]] |- | 2013-yil | ''Mario Conde, Los Días de Gloria'' | Paloma Aliende | Telecinco | 2 epizod |- | 2013-yil | ''Gran qoʻriqxonasi'' | Julia Kortazar/Laura Markes | La 1 | 8 qism |- | 2014-yil | ''Izabel'' | Avstriyalik Margaret, Savoya gertsogi | La 1 | 7 qism |- | 2014-yil | ''Con el culo al aire'' | Sofiya | Antena 3 | 1 qism |- | 2015-yil | ''Anklado'' | Natalya de Figueroa va Martorell | Telecinco | 8 qism |- | 2015-yil | ''La dama velada'' | Anita | Rai 1 | 5 qism |- | 2016-yil | ''La embajada'' | Ester Salinas Cernuda | Antena 3 | 11 qism |- | 2017-yil | ''¿Qué fue de Xorxe Sanz?'' | Oʻzi | Movistar+ | 1 qism |- | 2017-2021-yillar | ''[[La casa de papel|Qogʻoz uy]]'' | [[Tokio (Qogʻoz uy qahramoni)|Silene Oliveyra / Tokio]] | Antena 3 / [[Netflix]] | 41 epizod |- | 2018 | ''Yurish'' | Ines Santyago | Cracking | 8 qism |- | 2019 | ''Paquita Salas'' | Oʻzi | [[Netflix]] | 1 qism |- |} === Musiqiy video === {| class="wikitable sortable" ! width="42" |Yil ! width="250" | Rassom ! class="unsortable" | Qoʻshiq |- | 2000 | Top Junior | ''Ven, ven, vamonos de fiesta'' |- | 2008 | Cinco de Enero | ''El precio de la verdad'' |- | 2008 | Despistaos | ''Física yoki Química'' |- | 2010 | Angy Fernández feat. ''Física yoki Química'' aktyorlari | ''Kuando Lloras'' |- | 2013 | Aurin | ''Heartbreaker'' |- | 2013 | Pignoise | ''Juda muhim'' |- | 2015 | Kiko Veneno feat. Rozalen | ''Mi Querida Ispaniya'' |- | 2018 | C. Tangana | ''Cuando Me Miras'' |- | 2020 | J Balvin, [[Dua Lipa]], Bad Bunny, Tainy | ''Un Dia (Bir kun)'' |- |} == Teatr == {| class="wikitable" !Yil ! Sarlavha ! Xarakter ! Direktor |- | 2012 | ''Perversiones sexuales en Chicago'' | Debora | Xuan Pedro Kampoy |- |} == Mukofotlar va nominatsiyalar == {| class="wikitable sortable" !Yil ! Mukofot ! Turkum ! Natija |- | 2009 | La Denominacion de Origen de la Mancha | Yil yoshi | rowspan="3" | ''Fisica yoki Quimica''<nowiki> | Gʼolib</nowiki> |- | 2010 | Eng yaxshi glamur | Eng yaxshi yangi aktrisa |Gʼolib |- | 2011 | Kapital | Eng yaxshi aktrisa |Gʼolib |- | rowspan="2" | 2014 | 47- Sitges kinofestivali | Chidamsiz Ruh | rowspan="3" | Gʼolib |- | Erkaklar salomatligi mukofotlari | Yil ayoli |Gʼolib |- | rowspan="2" | 2015 | Alikante kinofestivali | „Shon-sharaf va ragʻbatlantirish“ mukofoti |Gʼolib |- | Neox Fan mukofotlari | Eng yaxshi aktrisa | ''Cómo Sobrevivir a una Despedida'' |Nominatsiya |- | 2017 | 5-MiM seriyali mukofotlari | Eng yaxshi dramatik aktrisa | rowspan="3" | ''[[La casa de papel|Pul oʻgʻirlash]]''<nowiki> | Nominatsiya</nowiki> |- | rowspan="2" | 2018 | 5-Feroz mukofotlari<ref>{{veb manbasi|sarlavha=La lista completa de ganadores de los premios Feroz 2018|url=http://www.huffingtonpost.es/2018/01/22/la-lista-completa-de-ganadores-de-los-premios-feroz-2018_a_23339879/|sana=22-yanvar 2018-yil|nashriyot=huffingtonpost.es|til=es}}</ref> | Teleserialdagi eng yaxshi bosh rol aktrisasi |Nominatsiya |- | ATV mukofotlari | <nowiki>Eng yaxshi aktrisa | gʼolib</nowiki> |} == Manbalar == [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1989-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] dl3jb6yroa2a5zkj25iuslqmbnbg3m4 Abdullajon Ergashev 0 748007 2816572 2695152 2022-08-29T02:41:41Z Findfound 74335 wikitext text/x-wiki {{Betaraflik}} {{Shaxsiyat bilgiqutisi|ismi=Abdullajon Ergashev|portret=Abdullajon Ergashev.jpg|portret imzosi=|tavsif=|tugʻilgan paytidagi ismi=|tavallud sanasi={{tugʻilgan sanasi va yoshi|1925|01|01}} |tavallud joyi= {{TavalludJoyi|Andijon}} viloyati, [[Izboskan tumani]], [[OʻzSSR]], [[SSSR]]|fuqaroligi={{bayroq|USSR}}|vafot sanasi={{vafot sanasi|1981|01|19}}|Vafoti joyi= [[Andijon]] viloyati, [[Izboskan tumani]], [[OʻzSSR]], [[SSSR]]|turmush oʻrtogʻi=|taʼlimi=|millati=O'zbek [[OʻzSSR]], [[SSSR]]|dini=|kasbi=|mukofotlari=Shuhrat ordeni|faoliyat_yillari=|boʻyi=|otasi=|onasi=|bolalari=|bilimi=|partiyasi=|sayt=|imzo=}} '''Abdullajon Ergashev''' (1925 - 1981, [[Izboskan tumani]], [[Andijon viloyati]], [[Oʻzbekiston SSR]], [[SSSR]]) — Ikkinchi jahon urushi faxriysi, Shuhrat ordeni sohibi. == Biografiya == dxvz2rqc1ek2qvrc0xxi295a8mi4pl1 John McCarthy 0 748303 2816159 2790112 2022-08-28T16:08:39Z Malikxan 33427 [[Special:Contributions/ShohjahonSobirov|ShohjahonSobirov]] tahrirlari [[User:MalikxanBot|MalikxanBot]] versiyasiga qaytarildi wikitext text/x-wiki {{Olim bilgiqutisi |nomi = John McCarthy |tasvir = John McCarthy Stanford.jpg |izoh = McCarthy 2006-yilda |tugʻilgan_sanasi = {{birth date|1927|9|4}} |tugʻilgan joyi = [[Boston, Massachusetts]], AQSh |vafot_sanasi = {{death date and age|2011|10|24|1927|9|4}} |vafot_joyi = [[Stanford, California]], AQSh |fuqaroligi = {{AQSh}} |sohasi = [[Informatika]] |ish_joylari = [[Stanford universiteti]], [[Massachusetts texnologiya instituti]], [[Dartmouth kolleji]], [[Princeton universiteti]] |institutlar = |alma_mater = [[Princeton universiteti]], [[California texnologiya instituti]] |mashhur_ishlari = [[Sunʼiy ong]], [[Lisp]] |mukofotlari = [[Turing mukofoti]] (1971)<br />[[Computer Pioneer mukofoti]] (1985)<br />[[IJCAI mukofoti]] (1985)<br />[[Kyoto mukofoti]] (1988)<br />[[Milliy fan medali]] (1990)<br />[[Benjamin Franklin medali]] (2003) }}'''John McCarthy''' ({{talaffuz|Jon Makkarti}}; [[4-sentabr]], [[1927-yil]] — [[24-oktabr]], [[2011-yil]]) [[informatika]] sohasidagi [[amerikalik]] [[olim]]dir. McCarthy [[sunʼiy ong]] fani asoschilaridan biri boʻlgan.<ref>[https://ghostarchive.org/varchive/youtube/20211211/Ozipf13jRr4 Ghostarchive]{{cbignore}} va [https://web.archive.org/web/20130324052722/http://www.youtube.com/watch?v=Ozipf13jRr4&gl=US&hl=en Wayback Machine]{{cbignore}}dan arxivlangan: {{Citation|title=John McCarthy (1927-2011): Artificial Intelligence (complete) - Thinking Allowed -Jeffrey Mishlove|url=https://www.youtube.com/watch?v=Ozipf13jRr4|language=en|access-date=2021-08-13}}{{cbignore}}</ref> U „sunʼiy ong“ atamasi muallifi boʻlib, [[Lisp]] [[dasturlash tili]] oilasini ishlab chiqqan, [[ALGOL]] dasturlash tili rivojiga sezilarli taʼsir koʻrsatgan, [[vaqt taqsimoti]]ni ilgari surgan hamda [[chiqindi toʻplami]]ni ixtiro qilgan. McCarthy faoliyatining katta qismini [[Stanford universiteti]]da oʻtkazdi.<ref>{{veb manbasi |last1=McCarthy |first1=John |sarlavha=Professor John McCarthy |url=http://jmc.stanford.edu |vebsayt=jmc.stanford.edu}}</ref> U koʻplab yutuqlarga, jumladan [[Turing mukofoti]] (1971)<ref>{{veb manbasi |sarlavha=John McCarthy – A.M. Turing Award Laureate |url=https://amturing.acm.org/award_winners/mccarthy_1118322.cfm |vebsayt=amturing.acm.org |til=en}}</ref>, AQSh [[Milly fan medali]] va [[Kyoto mukofoti]]ga sazovor boʻlgan. == Manbalar == {{manbalar}} == Oʻqish uchun == * Philip J. Hilts, ''Scientific Temperaments: Three Lives in Contemporary Science'', Simon and Schuster, 1982. Lengthy profiles of John McCarthy, physicist Robert R. Wilson and geneticist Mark Ptashne. * Pamela McCorduck, ''Machines Who Think: a personal inquiry into the history and prospects of artificial intelligence'', 1979, second edition 2004. * Pamela Weintraub, ed., ''The Omni Interviews'', New York: Ticknor and Fields, 1984. Collected interviews originally published in ''Omni'' magazine; contains an interview with McCarthy. == Havolalar == {{Commons turkum|John McCarthy (computer scientist)|John McCarthy}} * [https://dblp.org/pid/m/JohnMcCarthy John McCarthy] DBLP saytida {{ref-en}} {{scientist-stub}} {{Tashqi havolalar}} {{DEFAULTSORT:Mccarthy, John}} [[Turkum:1927-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:2011-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:Amerikalik olimlar]] [[Turkum:Amerikalik informatiklar]] 9mdp1ess09vxjvgj21m37y2t5nktaac 3815 0 748729 2815894 2706396 2022-08-28T12:29:08Z 115.178.249.110 wikitext text/x-wiki '''3815''' {{Yillar pro|{{PAGENAME}}}} {{Commons turkum}} jluicr3z121xp9odxjjdcpdgkcolfe8 Miguel Herrán 0 748753 2815846 2693708 2022-08-28T12:03:06Z 109.242.186.196 wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat bilgiqutisi|ismi=Miguel Herrán|portret=Festival de Málaga 2020 - Miguel Herrán-2.jpg|eni=|tavsif=Herrán at the photo shoot at Pier one for the presentation of the Film ''[[Sky High (2020 film)|Sky High]]''|tugʻilgan paytidagi ismi=Miguel Ángel García de la Herrán|tavallud sanasi={{birth date and age|df=yes|1996|4|25}}|tavallud joyi=[[Málaga]], Spain|vafot sanasi=|vafot joyi=|fuqaroligi=|bilimi=|kasbi=Actor|faoliyat_yillari=2015–present|partiyasi=|turmush oʻrtogʻi=[[Úrsula Corberó]]|bolalari=|sayt=|mukofotlari=|imzo=}} [[Turkum:Articles with hCards]] '''Miguel Ángel García de la Herrán''', '''Miguel Herrán''' nomi bilan tanilgan, ispan aktyori. U ''Elite'' va ''[[La casa de papel|Money Heist]]'' seriallarida bosh rollarni ijro etgani bilan tanilgan. 2016-yilda u “''[[:en:Nothing_in_Return|Nothing in Return]]'' ” filmidagi roli uchun “Eng yaxshi yangi aktyor” nominatsiyasida Goya mukofotini qoʻlga kiritdi. == Karyera == 2017-yilda u Antena 3 seriali ''[[La casa de papel|Money Heist]]'' filmida Aníbal Cortes ("Rio") rolini ijro etdi, keyinchalik u serialni Netflix boshchilik qildi. 2018-yilda u [[Netflix]] original seriali ''Éliteda'' Christian Varela rolini oʻynadi.<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Jeunesse |first=Marilyne |date=2-oktabr 2018-yil |title=Meet the Cast of "Elite," Netflix's Thrilling New Mystery Series |language=es |work=[[Teen Vogue]] |publisher=[[Condé Nast]] |url=https://www.teenvogue.com/story/elite-netflix-cast |access-date=22-iyul 2019-yil}}</ref> Herran Hindistonning ''Gaana'' musiqiy platformasi reklamasida ham ishlagan.<ref>{{yangiliklar manbasi |title=Did you know Money Heist's Rio appeared in an Indian ad for Gaana |url=https://www.onmanorama.com/entertainment/entertainment-news/2020/08/06/money-heist-rio-miguel-herran-appeared-in-an-indian-ad-gaana-video.html}}</ref> == Filmografiya == === Filmlar === {| class="wikitable" !Yil ! Kino ! Xarakter ! Eslatmalar ! {{Abbr|Ref.|Reference(s)}} |- | align="center" | 2015-yil |''[[:en:Nothing_in_Return|A cambio de nada]]'' (''Nothing in Return'') | Dario | | align="center" |<ref>{{veb manbasi|url=https://www.antena3.com/objetivotv/series/imagen-relajada-miguel-herran-casa-papel-adios-preocupacion_202007215f16e05d5175c00001622bce.html|ish=[[Antena 3 (Spanish TV channel)|Antena 3]]|sana=21-iyul 2020-yil|sarlavha=La imagen más relajada de Miguel Herrán ('La Casa de Papel') en la que dice adiós a la preocupación}}</ref> |- | align="center" | 2016-yil |''[[:en:1898,_Our_Last_Men_in_the_Philippines|1898, Los últimos de Filipinas]]'' (''1898, Our Last Men in the Philippines'') |Soldado Carvajal | | align="center" |<ref name="a32018">{{veb manbasi|url=https://www.antena3.com/objetivotv/cine/ursula-corbero-alvaro-morte-alba-flores-miguel-herran-pasado-cine-protagonistas-casa-papel_201804265ae1ded70cf2f3a93870268a.html|ish=[[Antena 3 (Spanish TV channel)|Antena 3]]|sana=26-aprel 2018-yil|sarlavha=Úrsula Corberó, Álvaro Morte, Alba Flores o Miguel Herrán: El pasado en el cine de los protagonistas de 'La Casa de Papel'}}</ref> |- | align="center" | 2017-yil |''[[:en:The_Invisible_Guardian|El guardián invisible]]'' (''The Invisible Guardian'') |Miguel Ángel | | align="center" |<ref name="a32018" /> |- | align="center" | 2018 | ''{{Tarjima qilinmagan|Alegría, tristeza|ca|Alegría Tristeza}}'' | Borja | | |- | align="center" |2018 |''[[:en:Some_Time_Later|Tiempo después]]'' (''Some Time Later'') |Ray | | |- | align="center" |2020 |''[[:en:Sky_High_(2020_film)|Hasta el cielo]]'' (''Sky High'') |Ángel | | align="center" |<ref>{{veb manbasi|url=https://www.fotogramas.es/noticias-cine/a30043550/hasta-el-cielo-daniel-calparsoro-sinopsis-fecha-de-estreno/|ish=[[Fotogramas]]|sana=15-oktabr 2020-yil|sarlavha=Tráiler de 'Hasta el cielo', de Daniel Calparsoro|til=es}}</ref> |- | align="center" | 2022 |''[[:en:Modelo_77|Modelo 77]]'' (''Prison 77'') | Manuel | | align="center" |<ref>{{veb manbasi|url=https://www.abc.es/play/cine/noticias/abci-modelo-77-examen-transicion-espanola-desde-calabozos-202109300148_noticia.html|ish=abcplay|nashriyot=[[ABC (Spain)|ABC]]|sarlavha='Modelo 77', un examen a la Transición española desde los calabozos|sana=30-sentabr 2021-yil|ism=Óscar|muallif=Rus}}</ref> |} === Televizion === {| class="wikitable" !Yil ! Sarlavha ! Xarakter ! Kanal ! Eslatmalar |- | 2017–2021-yillar |''[[:en:Money_Heist|Money Heist]]'' |[[:en:Rio_(Money_Heist)|Aníbal Cortés / Rio]] | Antena 3 / [[Netflix]] | 41 epizod |- | 2018–2019 |''[[:en:Elite_(TV_series)|Elite]]'' |Christian Varela Expósito | [[Netflix]] | 9 qism |- |} == Mukofotlar va nominatsiyalar == {| class="wikitable sortable" !Yil ! Mukofot ! Turkum ! Ish ! Natija ! class="unsortable" | {{Abbr|Ref.|Reference}} |- | 2016-yil |[[:en:Goya_Awards|Goya Awards]] | Eng yaxshi yangi aktyor | rowspan="3" |''[[:en:Nothing_in_Return|Nothing in Return]]'' | Gólib |- | 2016-yil |[[:en:Círculo_de_Escritores_Cinematográficos|Premios CEC]] | Eng yaxshi yangi aktyor | Nomzodi qoýilgan |- | 2016-yil |ASECAN Awards | Eng yaxshi erkak ijrosi | Nomzodi qoýilgan |} == Havolalar == [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:Qogóz Bino]] [[Turkum:Ispan aktyori]] czpiphv85ch23nruq6owfpwskac0i7z 2816066 2815846 2022-08-28T15:02:44Z Malikxan 33427 [[Special:Contributions/109.242.186.196|109.242.186.196]] tahrirlari [[User:MalikxanBot|MalikxanBot]] versiyasiga qaytarildi wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat bilgiqutisi|ismi=Miguel Herrán|portret=Festival de Málaga 2020 - Miguel Herrán-2.jpg|eni=|tavsif=Herrán at the photo shoot at Pier one for the presentation of the Film ''[[Sky High (2020 film)|Sky High]]''|tugʻilgan paytidagi ismi=Miguel Ángel García de la Herrán|tavallud sanasi={{birth date and age|df=yes|1996|4|25}}|tavallud joyi=[[Málaga]], Spain|vafot sanasi=|vafot joyi=|fuqaroligi=|bilimi=|kasbi=Actor|faoliyat_yillari=2015–present|partiyasi=|turmush oʻrtogʻi=|bolalari=|sayt=|mukofotlari=|imzo=}} [[Turkum:Articles with hCards]] '''Miguel Ángel García de la Herrán''', '''Miguel Herrán''' nomi bilan tanilgan, ispan aktyori. U ''Elite'' va ''[[La casa de papel|Money Heist]]'' seriallarida bosh rollarni ijro etgani bilan tanilgan. 2016-yilda u “''[[:en:Nothing_in_Return|Nothing in Return]]'' ” filmidagi roli uchun “Eng yaxshi yangi aktyor” nominatsiyasida Goya mukofotini qoʻlga kiritdi. == Karyera == 2017-yilda u Antena 3 seriali ''[[La casa de papel|Money Heist]]'' filmida Aníbal Cortes ("Rio") rolini ijro etdi, keyinchalik u serialni Netflix boshchilik qildi. 2018-yilda u [[Netflix]] original seriali ''Éliteda'' Christian Varela rolini oʻynadi.<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Jeunesse |first=Marilyne |date=2-oktabr 2018-yil |title=Meet the Cast of "Elite," Netflix's Thrilling New Mystery Series |language=es |work=[[Teen Vogue]] |publisher=[[Condé Nast]] |url=https://www.teenvogue.com/story/elite-netflix-cast |access-date=22-iyul 2019-yil}}</ref> Herran Hindistonning ''Gaana'' musiqiy platformasi reklamasida ham ishlagan.<ref>{{yangiliklar manbasi |title=Did you know Money Heist's Rio appeared in an Indian ad for Gaana |url=https://www.onmanorama.com/entertainment/entertainment-news/2020/08/06/money-heist-rio-miguel-herran-appeared-in-an-indian-ad-gaana-video.html}}</ref> == Filmografiya == === Filmlar === {| class="wikitable" !Yil ! Kino ! Xarakter ! Eslatmalar ! {{Abbr|Ref.|Reference(s)}} |- | align="center" | 2015-yil |''[[:en:Nothing_in_Return|A cambio de nada]]'' (''Nothing in Return'') | Dario | | align="center" |<ref>{{veb manbasi|url=https://www.antena3.com/objetivotv/series/imagen-relajada-miguel-herran-casa-papel-adios-preocupacion_202007215f16e05d5175c00001622bce.html|ish=[[Antena 3 (Spanish TV channel)|Antena 3]]|sana=21-iyul 2020-yil|sarlavha=La imagen más relajada de Miguel Herrán ('La Casa de Papel') en la que dice adiós a la preocupación}}</ref> |- | align="center" | 2016-yil |''[[:en:1898,_Our_Last_Men_in_the_Philippines|1898, Los últimos de Filipinas]]'' (''1898, Our Last Men in the Philippines'') |Soldado Carvajal | | align="center" |<ref name="a32018">{{veb manbasi|url=https://www.antena3.com/objetivotv/cine/ursula-corbero-alvaro-morte-alba-flores-miguel-herran-pasado-cine-protagonistas-casa-papel_201804265ae1ded70cf2f3a93870268a.html|ish=[[Antena 3 (Spanish TV channel)|Antena 3]]|sana=26-aprel 2018-yil|sarlavha=Úrsula Corberó, Álvaro Morte, Alba Flores o Miguel Herrán: El pasado en el cine de los protagonistas de 'La Casa de Papel'}}</ref> |- | align="center" | 2017-yil |''[[:en:The_Invisible_Guardian|El guardián invisible]]'' (''The Invisible Guardian'') |Miguel Ángel | | align="center" |<ref name="a32018" /> |- | align="center" | 2018 | ''{{Tarjima qilinmagan|Alegría, tristeza|ca|Alegría Tristeza}}'' | Borja | | |- | align="center" |2018 |''[[:en:Some_Time_Later|Tiempo después]]'' (''Some Time Later'') |Ray | | |- | align="center" |2020 |''[[:en:Sky_High_(2020_film)|Hasta el cielo]]'' (''Sky High'') |Ángel | | align="center" |<ref>{{veb manbasi|url=https://www.fotogramas.es/noticias-cine/a30043550/hasta-el-cielo-daniel-calparsoro-sinopsis-fecha-de-estreno/|ish=[[Fotogramas]]|sana=15-oktabr 2020-yil|sarlavha=Tráiler de 'Hasta el cielo', de Daniel Calparsoro|til=es}}</ref> |- | align="center" | 2022 |''[[:en:Modelo_77|Modelo 77]]'' (''Prison 77'') | Manuel | | align="center" |<ref>{{veb manbasi|url=https://www.abc.es/play/cine/noticias/abci-modelo-77-examen-transicion-espanola-desde-calabozos-202109300148_noticia.html|ish=abcplay|nashriyot=[[ABC (Spain)|ABC]]|sarlavha='Modelo 77', un examen a la Transición española desde los calabozos|sana=30-sentabr 2021-yil|ism=Óscar|muallif=Rus}}</ref> |} === Televizion === {| class="wikitable" !Yil ! Sarlavha ! Xarakter ! Kanal ! Eslatmalar |- | 2017–2021-yillar |''[[:en:Money_Heist|Money Heist]]'' |[[:en:Rio_(Money_Heist)|Aníbal Cortés / Rio]] | Antena 3 / [[Netflix]] | 41 epizod |- | 2018–2019 |''[[:en:Elite_(TV_series)|Elite]]'' |Christian Varela Expósito | [[Netflix]] | 9 qism |- |} == Mukofotlar va nominatsiyalar == {| class="wikitable sortable" !Yil ! Mukofot ! Turkum ! Ish ! Natija ! class="unsortable" | {{Abbr|Ref.|Reference}} |- | 2016-yil |[[:en:Goya_Awards|Goya Awards]] | Eng yaxshi yangi aktyor | rowspan="3" |''[[:en:Nothing_in_Return|Nothing in Return]]'' | Gólib |- | 2016-yil |[[:en:Círculo_de_Escritores_Cinematográficos|Premios CEC]] | Eng yaxshi yangi aktyor | Nomzodi qoýilgan |- | 2016-yil |ASECAN Awards | Eng yaxshi erkak ijrosi | Nomzodi qoýilgan |} == Havolalar == [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:Qogóz Bino]] [[Turkum:Ispan aktyori]] 1p3ip139n02c6vzjrwsvcstykz5jzhk Zaynab bint Ali 0 749082 2816256 2693550 2022-08-28T17:04:17Z Finikchik 74243 /* Shuningdek qarang */ wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat bilgiqutisi | ismi = Zaynab bint Ali {{lang|ar|زَيْنَب بِنْت عَلِيّ}} | tasvir = Zaynab bint Ali.png | tasvir_eni = | izoh = Zaynab binti Ali ismining islom xattotligida yozilishi | tugʻilgan paytidagi ismi = | tavallud sanasi = Hijriy 5-yil, Jumadul avvalning 5-kuni | tavallud joyi = Al-Hijoz, Madina | vafot sanasi = 15-Rajab, Hijriy 62-yil (57 yoshida) | vafot joyi = | turmush oʻrtogʻi = [[Abdulloh ibn Jafar]] | taʼlimi = | fuqaroligi = | millati = | dini = | kasbi = | mukofotlari = | unvoni = | faoliyat_yillari = | boʻyi = | otasi = [[Ali|Ali ibn Abu Tolib]] | onasi = [[Fotima|Foṭima bint Muḥammad]] | bolalari = *Ali * Avn * [[Muhammad ibn Abdulloh ibn Ja'far|Muhammad]] * Abbos * Ummu Kulsum | bilimi = | partiyasi = | sayt = | imzo = }} '''Zaynab bint Ali''' ({{lang-ar|زَيْنَب بِنْت عَلِيّ}}, ''Zaynab bint ʿAlīy''; 626-yil 3-oktabr — 682), [[Ali|Ali ibn Abu Tolib]] va [[Fotima|Fotima bint Muhammadning]] toʻngʻich qizi edi. Islom paygʻambari Muhammad s.a.v uning onasi tomonidan bobosi boʻlgan va shuning uchun u [[Ahl ul-Bayt|Ahli Baytiga mansubdir]]. U nafaqat oʻzining xususiyatlari va harakatlari, balki [[Muhammad]] avlodidining davomchisi boʻlgani uchun ham hurmatga sazovor. Boshqa oila aʼzolari singari u ham [[Islom|islomning]] [[Ahl as-Sunna val-Jamoa|sunniy]] va [[Shialik|shia]] mazhablarida qurbonlik, kuch va taqvo timsoli hisoblanadi. Zaynab Abdulloh ibn Jaʼfarga turmushga chiqib, toʻrt oʻgʻil va bir qiz koʻrgan. Zaynab uning akasi [[Husayn ibn Ali|Husayn]] 680-[[Bizning era|yilda]] (hijriy 61-yilda) [[Yazid I|Yazid]] ibn [[Muoviya I|Muoviyaga]] qarshi jang qilganida, unga hamroh boʻlgan. U jiyani Ali ibn Husayn Zayn al-Obidinni himoya qilishda muhim rol oʻynagan. Zaynab 681-yilda vafot etgan. Sayyida Zaynab masjidi [[Suriya|Suriyaning]] [[Damashq]] shahrida joylashgan.<ref>Esposito, J.L., The Oxford Dictionary of Islam, New York:2003.</ref> == Yoshlik davri == Zaynab Ali ibn Abu Tolib va uning xotini Muhammadning qizi [[Fotima|Fotimaning]] uchinchi farzandi edi. Hijriy 5-yili (milodiy 626) [[Madina (shahar)|Madinada]][[Jumodilavval|5-Jumada ul-avvalda]] (3-avgust [[Yulian taqvimi]]) tugʻilgan. Ikki katta akasi [[Hasan ibn Ali|Hasan]] va Husayn ibn Ali kabi Zaynabga ham Muhammad ism qoʻygan.<ref name="VT:C1">{{kitob manbasi|last=Bilgrami|first=M. H.|title=The Victory of Truth:The Life of Zaynab bint 'Ali|year=1986|publisher=Zahra Publications|location=Pakistan|isbn=0-88059-151-X|url=http://www.al-islam.org/victory/|accessdate=16-iyul 2013-yil|chapter=Chapter One: Angelic Appellation}}</ref> „Zaynab“ ismi „otasining ziynati“ degan maʼnoni anglatadi. Ali roziyallohu anhuning uchta qizining ismi Zaynab edi, shuning uchun baʼzida bu Zaynabni „Katta Zaynab“ deb atashgan.<ref>Mufīd, Muḥammad Ibn Muḥammad. </ref> Tashqi koʻrinishidan u otasiga ham, bobosiga ham oʻxshardi.<ref>{{Citation|last=Shaikh Abbas Borhany|first1=Qazi Dr.|title=Syedah Zainab, Protector of the Renaissance of Karbala|pages=5–6|journal=The Weekly Mag|place=Pakistan|date=30 June – 6 July 1994|url=http://www.durrenajaf.com/upload/5241055e809ae.pdf|archivedate=2017-12-18}}</ref> Fotima 632-yili Zaynab olti yoshida vafot etdi. Onasining iltimosiga koʻra, Zaynab qaysidir maʼnoda akalariga onalik vazifasini oʻz zimmasiga oldi. Natijada, aka-singil yaqin munosabatlarni rivojlantirdilar.<ref name="The Victory of Truth">{{kitob manbasi|last=Bilgrami|first=M.H|title=The Victory of Truth – The Life of Zaynab Binte Ali|date=1986|publisher=Zahra Publications|location=Karachi, Pakistan|page=82|language=en|isbn=088059-151-X}}</ref> == Nikoh va oilaviy hayoti == Zaynab voyaga yetganida, oʻzining birinchi amakivachchasi, Alining jiyani Abdulloh ibn Jaʼfarga oddiy marosim bilan turmushga chiqdi. Zaynabning turmush oʻrtogʻi kambagʻal odam boʻlsa-da, er-xotin kamtarona hayot kechirganligi aytiladi. Ularning boyliklarining katta qismi xayriya ishlariga sarflangan.<ref name="VT:C3">{{kitob manbasi|last=Bilgrami|first=M. H.|title=The Victory of Truth:The Life of Zaynab bint 'Ali|year=1986|publisher=Zahra Publications|location=Pakistan|isbn=0-88059-151-X|url=http://www.al-islam.org/victory/3.htm|accessdate=16-iyul 2013-yil|chapter=Chapter Three: Womanhood}}</ref> U Madinada erkinlik va homiylik obroʻsini saqlab qoldi va unga „Saxovat okeani“ (arabchada Bahr al jud) taxallusi berildi.<ref>{{kitob manbasi|last=Ibn Rashid|first=Mamar|title=The Expeditions: An Early Biography of Muhammad|date=May 2014|publisher=New York University Press|location=NY, USA|page=316|language=en}}</ref> Zaynabning turmushga chiqishi uning oilasiga boʻlgan kuchli mehrini kamaytirmadi. Ali oʻz qizi va kuyoviga juda mehr qoʻydi, 37-hijriy yilda (657/65/8) xalifa boʻlib, poytaxtni Madinadan [[Kufa|Kufaga koʻchirgach]], Zaynab va Abdulloh u bilan birga koʻchib keldilar. Zaynab toʻrt oʻgʻil Ali, Avn, Muhammad va Abbosni va bir qizi Ummu Kulsumni dunyoga keltirdi. Shuningdek, uning Ummu Abdulloh ismli yana bir qizi borligiga ishoniladi.<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Sayyida Zaynab bint 'Ali {{!}} Mazarat Misr|url=http://www.mazaratmisr.org/ahl-ul-bayt/sayyida-zaynab-bint-ali/|kirish sanasi=2020-08-03|til=en-US}}</ref> Baʼzi manbalarga koʻra, Zaynab boshqa ayollarga [[Qurʼon|Qur’onni]] oʻrganishga va Islom haqida koʻproq maʼlumot olishga yordam berish uchun mashgʻulotlar oʻtkazgan. Uning tarjimai hollaridan biri boʻlgan ''"Haqiqat gʻalabasi"'' kitobiga koʻra, u bu amaliyotni Madinada boshlagan va keyinchalik otasi va oilasi bilan Kufaga koʻchib kelganida davom ettirgan. == Karbalo jangi == [[Fayl:Sit-Zaynab-Shrine-Syria.JPG|thumb|260x260px| Sayyida Zaynab-ul-Kubra masjidi, Damashq, [[Suriya]]]] [[Muoviya I]] vafotidan bir muncha vaqt oʻtgach, Husayn Kufa ahli<ref name="Cornell">{{kitob manbasi|last=Cornell|first=Vincent J.|title=Voices of Islam|publisher=Greenwood Publishing Group|isbn=9780275987329|url=https://books.google.com/books?id=y_eGWvPTtikC&q=battle+of+karbala&pg=RA1-PA116|accessdate=15-avgust 2016-yil|language=en|date=December 2006}}</ref><ref name="Howard">{{kitob manbasi|last=Howard|first=I. K. A.|title=The History of al-Tabari Vol. 19: The Caliphate of Yazid b. Mu'awiyah A.D. 680-683/A.H. 60–64|publisher=SUNY Press|isbn=9780791400401|url=https://books.google.com/books?id=GH_7E8NcXbgC&pg=PR9|accessdate=23-sentabr 2016-yil|language=en|year=1990}}</ref> daʼvatiga binoan musulmonlar jamoasiga rahbarlik qilish uchun Kufaga yoʻl oldi. Zaynab va uning uydagilarning koʻpchiligi ham unga hamrohlik qildi. Husayn qoʻshini yetib kelganda, Kufa ahli oʻz fikrlarini oʻzgartirib, xiyonat qilib, Karbalo jangida Husayn qoʻshiniga qoʻshilmadilar.<ref name="Fakhr-Rohani">{{kitob manbasi|last=Fakhr-Rohani|first=Muhammad-Reza|title=For the Love of Husayn (AS)|date=December 2012|publisher=MIU press|isbn=9781907905070|page=45|url=https://books.google.com/books?id=1a3XUXpFMUoC&q=Zainab+accompanied+hussain+kufa&pg=PA45}}</ref> Zaynab koʻp jihatdan zulm va adolatsizlikning boshqa shakllariga qarshilik koʻrsatishda namuna boʻlib xizmat qildi. Uning jiyani Ali ibn Husayn Zayn al-Obidinni Kufa hokimi (Ubayd Alloh ibn Ziyod) oʻlimga hukm qilganida, u oʻzini uning ustiga tashlab, „Allohga qasamki, men uni qoʻyib yubormayman“, deb baqirdi. Agar uni oʻldirmoqchi boʻlsangiz, u bilan birga meni ham oʻldirishingiz kerak boʻladi" dedi.<ref>{{kitob manbasi|last=Tabari|title=The History of al-Tabari Volume XIX: The Caliphate of Yazid b. Mu'awiyah|year=1990|publisher=State University of New York Press|location=Albanty}}</ref> Zaynabning bu harakatidan taʼsirlangan asirlar Zayn al-Obidinning hayotini saqlab qolishdi. Zayn al-Obidin Husaynning Karbalo jangida omon qolgan oʻgʻillaridan yagona boʻlganligi sababli, bu jasoratli harakat Ali avlodining muhim qismini va shu tariqa [[Shialik|shia islomida]] boʻlajak imomlarni saqlab qolishda muhim rol oʻynadi. Zaynab va Husayn qoʻshinidan omon qolganlar, aksariyati ayollar va bolalar boʻlib, Yazidning poytaxti [[Damashq|Damashqqa]] olib ketilib, u yerda asir boʻlgan. Anʼanaga koʻra, akasi Husayn va uning oʻgʻillari Avn va Muhammadning oʻlimidan iztirob chekkan Zaynab, roʻmolsiz yurishga majbur boʻlgan. Bu Muhammadning nabirasi boʻlgan yuqori martabali musulmon ayolga nisbatan katta haqorat edi.<ref name="Kendal">{{kitob manbasi|last=Kendal|first=Elizabeth|title=After Saturday Comes Sunday: Understanding the Christian Crisis|date=8-iyun 2016-yil|publisher=Wipf and Stock Publishers, 2016|isbn=9781498239875|url=https://books.google.com/books?id=I9jPDAAAQBAJ&q=Zaynab+accompanied+hussain+kufa&pg=PA28}}</ref> Zaynab Damashqda asirlikda boʻlganida, sevikli ukasi Husaynni yoʻqotgani uchun Yazid saroyida birinchi ''[[majlis]]'' yoki yigʻilish oʻtkazdi.<ref name="Pinault, David 1998">Pinault, David. </ref> Zaynabning taqvodorligining yana bir misoli, Yazidning saroyida suriyalik bir kishi unga asirdagi yosh qizlardan biri Fotima binti Husaynni berishni talab qilganida edi.<ref>4</ref> Zaynab suriyalik odam bunga loyiq emas va bunday martabaga ega emas, degan fikr bilan qarshi chiqdi. Yazid ikkala yoʻl bilan ham qaror qilish huquqiga ega ekanligini daʼvo qilganida, Zaynab qattiq javob qaytardi va „Siz, katta martaba egasi boʻlgan qoʻmondon, nohaq haqorat qilyapsiz va martabangiz bilan zulm qilyapsiz“, deb javob berdi.<ref name="Muḥammad Ibn-Ǧarīr Aṭ- 1990">Ṭabarī, Muḥammad Ibn-Ǧarīr Aṭ-. </ref> Bu sharh Zaynabga tegishli boʻlgan kattaroq vaʼzning ifodasidir, unda u Yazidni va uning koʻplab xatti-harakatlarini qoralaydi, xususan, uning Muhammad xonadoniga qilgan muomalasiga eʼtibor qaratadi. Zaynab Madina va Kufadagi boshqa ayollar bilan qilgan xutba juda taʼsirli va Qur’on tafsiridagi ishni eslatadi. U ham Kufada nutq soʻzladi. Ushbu vaʼzning toʻliq matni quyidagi tashqi havolalar boʻlimida havola qilingan.<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Sermon of Lady Zaynab in the court of Yazid|url=http://www.al-islam.org/ashura/33.htm|nashriyot=al-Islam}}</ref> Nihoyat Yazid asirlarini ozod qildi va Madinaga qaytishiga ruxsat berdi. Qaytish yoʻlida odamlar yana Karbaloda toʻxtab, Husayn va u yerda halok boʻlganlar uchun motam tutdi.<ref name="Pinault, David 1998">Pinault, David. </ref> === Yazid saroyidagi vaʼz === [[Safar|Safar oyining]] birinchi kuni<ref name="Entry">{{kitob manbasi|url=http://www.al-islam.org/nafasul-mahmum-relating-heart-rending-tragedy-karbala-shaykh-abbas-qummi/entry-household-ahlul-bayt-syria|title=Nafasul Mahmum, Relating to the heart-rending tragedy of Karbala|publisher=Islamic Study Circle|last=Qumi, Abbas}}</ref> Turobiy rivoyatiga koʻra, Shomga yetib kelganlarida, oʻzlari va halok boʻlganlarning boshlari Yazid huzuriga olib ketilgan.<ref name="N.U.S.2006">{{kitob manbasi|last=Syed Akbar Hyder Assistant Professor of Asian Studies and Islamic Studies University of Texas at Austin N.U.S.|title=Reliving Karbala: Martyrdom in South Asian Memory: Martyrdom in South Asian Memory|url=https://books.google.com/books?id=opBkfYKBOjsC&pg=PA96|date=23-mart 2006-yil|publisher=Oxford University Press, USA|isbn=978-0-19-970662-4|pages=96–}}</ref> Unga har bir bosh va oʻldirilgan shaxslarning shaxsi bildirilgan. Keyin u eʼtiroz bildirayotgan ayolga eʼtibor qaratdi. Yazid: „Bu kibrli ayol kim?“ deb soʻradi. Ayol oʻrnidan turib javob berdi va dedi: „Nega ulardan [ayollardan] soʻrayapsiz? Soʻrang. Men sizga aytaman. Men Muhammadning nabirasiman. Men [[Fotima|Fotimaning qiziman]]“. Bu gaplar mahkamadagi odamlarni hayratda qoldirdi. Oʻsha vaqtda Zaynab oʻzining xutbasini berdi ({{lang-ar|خـطـبـة}} ''[[Hutba|xutba]]'', vaʼz).<ref name="N.U.S.2006" /> Shayx al-Mufidning rivoyatiga koʻra, Yazidning huzurida terisi qizil bir kishi Yaziddan qoʻlga olingan ayollardan birini unga choʻrilik qilishini soʻradi.<ref name="Al-Mufid, page479">{{kitob manbasi|last=Al-Shaykh Al-Mufid|title=al-Irshad|page=479}}</ref> == Vafoti == Uning vafotining aniq sanasi va joyi aniq emas, ehtimol u Madinaga qaytganidan olti oy oʻtgach, hijriy 62-yili vafot etgan.<ref name="VT:C9">{{kitob manbasi|last=M. H.|first=Bilgrami|title=The Victory of Truth: The Life of Zaynab bint 'Ali|publisher=Zahra Publications|location=Pakistan|url=http://www.al-islam.org/victory/9.htm|accessdate=16-iyul 2013-yil|chapter=Chapter Nine: Return to Medina}}</ref> Baʼzi manbalarda uning oilasi bilan Madinadan Suriyaga, „Zaynabiya“ deb nomlanuvchi joyda sayohat paytida kasallikdan vafot etgani aytiladi.<ref>{{kitob manbasi|last=Syed Zameer Akhtar Naqvi|first=Allama Dr.|title=Princess Zainab-e-Kubra and History of Country Syria (Shahzadi Zainabe Kubra aur Tareekh-e-Mulk-e-Sham)|date=2012|publisher=Markz-e-Uloom-e-Islamia (Center for Islamic Studies)|location=Karachi, Pakistan|pages=28–49|language=ur}}</ref> Boshqalar uni Misrdan ekstraditsiya (jinoyatchini boshqa davlatga bermoq) qilinayotganda Yazid askarlari tomonidan oʻldirilgan deb taxmin qilishadi.<ref>{{veb manbasi|url=http://alinc.org/documents/ziyaarat-shaam.pdf|sarlavha=Ziyaarat-e-Shaam|sana=March 2008|kirish sanasi=26-noyabr 2017-yil|nashriyot=Qafilaa-e-Zaa’ireen Houston, Texas & Ali Ali School}}</ref> Uning vafotining yilligi [[Jumodissoni|Jumada at-Soniy]] oyining 11 yoki 21-kuni, [[Safar|safar oyining]] 24 yoki [[Zulhijja]] oyining 16-kuniga toʻgʻri kelishi aytiladi. Baʼzilar uning qabrini [[Suriya|Suriyaning]] Sayyida Zaynab shahridagi Sayyida Zaynab masjidida topish mumkinligini aytishadi. Shu bilan bir qatorda, koʻplab [[Ahl as-Sunna val-Jamoa|sunniylar]] uning qabri [[Qohira|Qohirada]] joylashgan boshqa masjid Al-Sayida Zaynab masjidida boʻlishi mumkinligiga ishonishadi. [[Fotimiylar xalifaligi|Fotimiylar]] / Dovudiy Bohra Zaynab Qohirada dafn etilgan degan daʼvoni qoʻllab-quvvatlaydi. === Motam marosimi === Muharram oyining birinchi kunlaridan ashuroning oʻninchi kunigacha Karbalo jangi rivoyatlarini koʻzdan kechiruvchi vaʼzlarni oʻz ichiga olgan motam marosimida nafaqat Karbaloda halok boʻlganlarning oʻlimi, balki uning oʻrni ham yodga olinadi. Jangdagi ayollar, xususan, Zaynab<ref name="Hyder">{{kitob manbasi|last=Hyder|first=Syed Akbar|title=Reliving Karbala: Martyrdom in South Asian Memory|date=20-aprel 2006-yil|publisher=Oxford University Press, 2006|isbn=9780195345933|url=https://books.google.com/books?id=E80OGPmP3GoC&q=Zainab+accompanied+hussain+kufa&pg=PA95}}</ref> „Husayn ibn Alining xabarini yetkazuvchi“ sifatida shia shaharlarida amalga oshiriladi.<ref name="Osman">{{kitob manbasi|last=Osman|first=Rawand|title=Female Personalities in the Qur'an and Sunna: Examining the Major Sources of... By Rawand Osman|date=3-oktabr 2014-yil|publisher=Routledge|isbn=978-0415839389|page=133|url=https://books.google.com/books?id=pmSvBAAAQBAJ&q=The+Islamic+Economic+Doctrine%3A+A+Comparative+Study&pg=PA147}}</ref> Paygʻambarlik naslining oʻlimi uchun yigʻilish yoki marosim hanuzgacha shia islomining ajralmas qismi sifatida qoʻllaniladi. == Tarixiy taʼsir == Ravand Usmonga koʻra, Karbalo jangida Zaynab shafqatsizlikka qarshi turuvchi ayol sifatida tanishtirilgan, shuning uchun bu rolni Eron inqilobida, shuningdek, [[Livan|Livanda]] soʻnggi oʻttiz yillikda ayollar bajargan. === Hamshiralar kuni === [[Eron|Eronda]] uning tugʻilgan kuni hamshiralar kuni sifatida tan olingan, chunki u Husaynning oʻgʻli Ali kabi bolalarni emizgan<ref name="Muḥammad Ibn-Ǧarīr Aṭ- 1990">Ṭabarī, Muḥammad Ibn-Ǧarīr Aṭ-. </ref>, shuningdek, Karbalo jangida yaralanganlarga gʻamxoʻrlik qilgani uchun. Ravand Usmon taʼkidlaganidek, Zaynabning tirik qolganlar orasida boʻlgan Aliga gʻamxoʻrlik qilishi uning oʻz zimmasiga olgan gʻayrioddiy rolini koʻrsatadi va bu anʼanaviy xatti-harakatlarga zid keladi. Bundan tashqari, muallif uning fidoyilik va siyosiy rolini taʼkidlaydi. == Galereya == <gallery> Zaynab Tekari.jpg|Til'la e Zaynab: [[Iraq|Iroqdagi]] [[Battle of Karbala|Karbalo jangida]] Zaynab [[Husayn ibn Ali|Husayn ibn Alini]] kuzatgan joy. Haram Hazrat Zenab.jpg|Zaynab [[Dome|gumbazi]], Damashq Tale Zeynabieh (2015 Arba'een).jpg|Zaynab Karbalo jangini tomosha qilgan joy Mosque-Mausoleum Zaynab,Cairo.jpg|[[Al-Sayeda Zainab Mosque|Al-Sayda Zaynab masjidi]], [[Cairo|Qohira]], [[Egypt|Misr]] Zarih maulatena Zainab, Cairo.jpg|Zarih Bibi Zaynab, [[Cairo|Qohira]] Lady zaynab mosque.jpg|[[Damascus|Damashqdagi]] [[Sayyidah Zaynab Mosque|Sayyida Zaynab masjidi]], Suriya </gallery> == Yana qarang == * [[Arba’in|Arbaʼin]] * Sakina (Fotima al-Kubro) binti Husayn * Ashuro * Tasu’a * Sayyida Nafisa binti al-Hasan * Qohiralik Sayyida Ruqayya * At-Tall Az-Zaynabiyya == Manbalar == == Havolalar == * Din ensiklopediyasida [http://www.bookrags.com/Zaynab_bint_Ali Zaynab binti Ali] * [http://www.al-islam.org/ashura/33.htm Zaynab Yazidga aytgan soʻzlari] [[Turkum:682-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:626-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] 5339espv59tuod47449lin1jv5qtmsf 2816259 2816256 2022-08-28T17:04:34Z Finikchik 74243 wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat bilgiqutisi | ismi = Zaynab bint Ali {{lang|ar|زَيْنَب بِنْت عَلِيّ}} | tasvir = Zaynab bint Ali.png | tasvir_eni = | izoh = Zaynab binti Ali ismining islom xattotligida yozilishi | tugʻilgan paytidagi ismi = | tavallud sanasi = Hijriy 5-yil, Jumadul avvalning 5-kuni | tavallud joyi = Al-Hijoz, Madina | vafot sanasi = 15-Rajab, Hijriy 62-yil (57 yoshida) | vafot joyi = | turmush oʻrtogʻi = [[Abdulloh ibn Jafar]] | taʼlimi = | fuqaroligi = | millati = | dini = | kasbi = | mukofotlari = | unvoni = | faoliyat_yillari = | boʻyi = | otasi = [[Ali|Ali ibn Abu Tolib]] | onasi = [[Fotima|Foṭima bint Muḥammad]] | bolalari = *Ali * Avn * [[Muhammad ibn Abdulloh ibn Ja'far|Muhammad]] * Abbos * Ummu Kulsum | bilimi = | partiyasi = | sayt = | imzo = }} '''Zaynab bint Ali''' ({{lang-ar|زَيْنَب بِنْت عَلِيّ}}, ''Zaynab bint ʿAlīy''; 626-yil 3-oktabr — 682), [[Ali|Ali ibn Abu Tolib]] va [[Fotima|Fotima bint Muhammadning]] toʻngʻich qizi edi. Islom paygʻambari Muhammad s.a.v uning onasi tomonidan bobosi boʻlgan va shuning uchun u [[Ahl ul-Bayt|Ahli Baytiga mansubdir]]. U nafaqat oʻzining xususiyatlari va harakatlari, balki [[Muhammad]] avlodidining davomchisi boʻlgani uchun ham hurmatga sazovor. Boshqa oila aʼzolari singari u ham [[Islom|islomning]] [[Ahl as-Sunna val-Jamoa|sunniy]] va [[Shialik|shia]] mazhablarida qurbonlik, kuch va taqvo timsoli hisoblanadi. Zaynab Abdulloh ibn Jaʼfarga turmushga chiqib, toʻrt oʻgʻil va bir qiz koʻrgan. Zaynab uning akasi [[Husayn ibn Ali|Husayn]] 680-[[Bizning era|yilda]] (hijriy 61-yilda) [[Yazid I|Yazid]] ibn [[Muoviya I|Muoviyaga]] qarshi jang qilganida, unga hamroh boʻlgan. U jiyani Ali ibn Husayn Zayn al-Obidinni himoya qilishda muhim rol oʻynagan. Zaynab 681-yilda vafot etgan. Sayyida Zaynab masjidi [[Suriya|Suriyaning]] [[Damashq]] shahrida joylashgan.<ref>Esposito, J.L., The Oxford Dictionary of Islam, New York:2003.</ref> == Yoshlik davri == Zaynab Ali ibn Abu Tolib va uning xotini Muhammadning qizi [[Fotima|Fotimaning]] uchinchi farzandi edi. Hijriy 5-yili (milodiy 626) [[Madina (shahar)|Madinada]][[Jumodilavval|5-Jumada ul-avvalda]] (3-avgust [[Yulian taqvimi]]) tugʻilgan. Ikki katta akasi [[Hasan ibn Ali|Hasan]] va Husayn ibn Ali kabi Zaynabga ham Muhammad ism qoʻygan.<ref name="VT:C1">{{kitob manbasi|last=Bilgrami|first=M. H.|title=The Victory of Truth:The Life of Zaynab bint 'Ali|year=1986|publisher=Zahra Publications|location=Pakistan|isbn=0-88059-151-X|url=http://www.al-islam.org/victory/|accessdate=16-iyul 2013-yil|chapter=Chapter One: Angelic Appellation}}</ref> „Zaynab“ ismi „otasining ziynati“ degan maʼnoni anglatadi. Ali roziyallohu anhuning uchta qizining ismi Zaynab edi, shuning uchun baʼzida bu Zaynabni „Katta Zaynab“ deb atashgan.<ref>Mufīd, Muḥammad Ibn Muḥammad. </ref> Tashqi koʻrinishidan u otasiga ham, bobosiga ham oʻxshardi.<ref>{{Citation|last=Shaikh Abbas Borhany|first1=Qazi Dr.|title=Syedah Zainab, Protector of the Renaissance of Karbala|pages=5–6|journal=The Weekly Mag|place=Pakistan|date=30 June – 6 July 1994|url=http://www.durrenajaf.com/upload/5241055e809ae.pdf|archivedate=2017-12-18}}</ref> Fotima 632-yili Zaynab olti yoshida vafot etdi. Onasining iltimosiga koʻra, Zaynab qaysidir maʼnoda akalariga onalik vazifasini oʻz zimmasiga oldi. Natijada, aka-singil yaqin munosabatlarni rivojlantirdilar.<ref name="The Victory of Truth">{{kitob manbasi|last=Bilgrami|first=M.H|title=The Victory of Truth – The Life of Zaynab Binte Ali|date=1986|publisher=Zahra Publications|location=Karachi, Pakistan|page=82|language=en|isbn=088059-151-X}}</ref> == Nikoh va oilaviy hayoti == Zaynab voyaga yetganida, oʻzining birinchi amakivachchasi, Alining jiyani Abdulloh ibn Jaʼfarga oddiy marosim bilan turmushga chiqdi. Zaynabning turmush oʻrtogʻi kambagʻal odam boʻlsa-da, er-xotin kamtarona hayot kechirganligi aytiladi. Ularning boyliklarining katta qismi xayriya ishlariga sarflangan.<ref name="VT:C3">{{kitob manbasi|last=Bilgrami|first=M. H.|title=The Victory of Truth:The Life of Zaynab bint 'Ali|year=1986|publisher=Zahra Publications|location=Pakistan|isbn=0-88059-151-X|url=http://www.al-islam.org/victory/3.htm|accessdate=16-iyul 2013-yil|chapter=Chapter Three: Womanhood}}</ref> U Madinada erkinlik va homiylik obroʻsini saqlab qoldi va unga „Saxovat okeani“ (arabchada Bahr al jud) taxallusi berildi.<ref>{{kitob manbasi|last=Ibn Rashid|first=Mamar|title=The Expeditions: An Early Biography of Muhammad|date=May 2014|publisher=New York University Press|location=NY, USA|page=316|language=en}}</ref> Zaynabning turmushga chiqishi uning oilasiga boʻlgan kuchli mehrini kamaytirmadi. Ali oʻz qizi va kuyoviga juda mehr qoʻydi, 37-hijriy yilda (657/65/8) xalifa boʻlib, poytaxtni Madinadan [[Kufa|Kufaga koʻchirgach]], Zaynab va Abdulloh u bilan birga koʻchib keldilar. Zaynab toʻrt oʻgʻil Ali, Avn, Muhammad va Abbosni va bir qizi Ummu Kulsumni dunyoga keltirdi. Shuningdek, uning Ummu Abdulloh ismli yana bir qizi borligiga ishoniladi.<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Sayyida Zaynab bint 'Ali {{!}} Mazarat Misr|url=http://www.mazaratmisr.org/ahl-ul-bayt/sayyida-zaynab-bint-ali/|kirish sanasi=2020-08-03|til=en-US}}</ref> Baʼzi manbalarga koʻra, Zaynab boshqa ayollarga [[Qurʼon|Qur’onni]] oʻrganishga va Islom haqida koʻproq maʼlumot olishga yordam berish uchun mashgʻulotlar oʻtkazgan. Uning tarjimai hollaridan biri boʻlgan ''"Haqiqat gʻalabasi"'' kitobiga koʻra, u bu amaliyotni Madinada boshlagan va keyinchalik otasi va oilasi bilan Kufaga koʻchib kelganida davom ettirgan. == Karbalo jangi == [[Fayl:Sit-Zaynab-Shrine-Syria.JPG|thumb|260x260px| Sayyida Zaynab-ul-Kubra masjidi, Damashq, [[Suriya]]]] [[Muoviya I]] vafotidan bir muncha vaqt oʻtgach, Husayn Kufa ahli<ref name="Cornell">{{kitob manbasi|last=Cornell|first=Vincent J.|title=Voices of Islam|publisher=Greenwood Publishing Group|isbn=9780275987329|url=https://books.google.com/books?id=y_eGWvPTtikC&q=battle+of+karbala&pg=RA1-PA116|accessdate=15-avgust 2016-yil|language=en|date=December 2006}}</ref><ref name="Howard">{{kitob manbasi|last=Howard|first=I. K. A.|title=The History of al-Tabari Vol. 19: The Caliphate of Yazid b. Mu'awiyah A.D. 680-683/A.H. 60–64|publisher=SUNY Press|isbn=9780791400401|url=https://books.google.com/books?id=GH_7E8NcXbgC&pg=PR9|accessdate=23-sentabr 2016-yil|language=en|year=1990}}</ref> daʼvatiga binoan musulmonlar jamoasiga rahbarlik qilish uchun Kufaga yoʻl oldi. Zaynab va uning uydagilarning koʻpchiligi ham unga hamrohlik qildi. Husayn qoʻshini yetib kelganda, Kufa ahli oʻz fikrlarini oʻzgartirib, xiyonat qilib, Karbalo jangida Husayn qoʻshiniga qoʻshilmadilar.<ref name="Fakhr-Rohani">{{kitob manbasi|last=Fakhr-Rohani|first=Muhammad-Reza|title=For the Love of Husayn (AS)|date=December 2012|publisher=MIU press|isbn=9781907905070|page=45|url=https://books.google.com/books?id=1a3XUXpFMUoC&q=Zainab+accompanied+hussain+kufa&pg=PA45}}</ref> Zaynab koʻp jihatdan zulm va adolatsizlikning boshqa shakllariga qarshilik koʻrsatishda namuna boʻlib xizmat qildi. Uning jiyani Ali ibn Husayn Zayn al-Obidinni Kufa hokimi (Ubayd Alloh ibn Ziyod) oʻlimga hukm qilganida, u oʻzini uning ustiga tashlab, „Allohga qasamki, men uni qoʻyib yubormayman“, deb baqirdi. Agar uni oʻldirmoqchi boʻlsangiz, u bilan birga meni ham oʻldirishingiz kerak boʻladi" dedi.<ref>{{kitob manbasi|last=Tabari|title=The History of al-Tabari Volume XIX: The Caliphate of Yazid b. Mu'awiyah|year=1990|publisher=State University of New York Press|location=Albanty}}</ref> Zaynabning bu harakatidan taʼsirlangan asirlar Zayn al-Obidinning hayotini saqlab qolishdi. Zayn al-Obidin Husaynning Karbalo jangida omon qolgan oʻgʻillaridan yagona boʻlganligi sababli, bu jasoratli harakat Ali avlodining muhim qismini va shu tariqa [[Shialik|shia islomida]] boʻlajak imomlarni saqlab qolishda muhim rol oʻynadi. Zaynab va Husayn qoʻshinidan omon qolganlar, aksariyati ayollar va bolalar boʻlib, Yazidning poytaxti [[Damashq|Damashqqa]] olib ketilib, u yerda asir boʻlgan. Anʼanaga koʻra, akasi Husayn va uning oʻgʻillari Avn va Muhammadning oʻlimidan iztirob chekkan Zaynab, roʻmolsiz yurishga majbur boʻlgan. Bu Muhammadning nabirasi boʻlgan yuqori martabali musulmon ayolga nisbatan katta haqorat edi.<ref name="Kendal">{{kitob manbasi|last=Kendal|first=Elizabeth|title=After Saturday Comes Sunday: Understanding the Christian Crisis|date=8-iyun 2016-yil|publisher=Wipf and Stock Publishers, 2016|isbn=9781498239875|url=https://books.google.com/books?id=I9jPDAAAQBAJ&q=Zaynab+accompanied+hussain+kufa&pg=PA28}}</ref> Zaynab Damashqda asirlikda boʻlganida, sevikli ukasi Husaynni yoʻqotgani uchun Yazid saroyida birinchi ''[[majlis]]'' yoki yigʻilish oʻtkazdi.<ref name="Pinault, David 1998">Pinault, David. </ref> Zaynabning taqvodorligining yana bir misoli, Yazidning saroyida suriyalik bir kishi unga asirdagi yosh qizlardan biri Fotima binti Husaynni berishni talab qilganida edi.<ref>4</ref> Zaynab suriyalik odam bunga loyiq emas va bunday martabaga ega emas, degan fikr bilan qarshi chiqdi. Yazid ikkala yoʻl bilan ham qaror qilish huquqiga ega ekanligini daʼvo qilganida, Zaynab qattiq javob qaytardi va „Siz, katta martaba egasi boʻlgan qoʻmondon, nohaq haqorat qilyapsiz va martabangiz bilan zulm qilyapsiz“, deb javob berdi.<ref name="Muḥammad Ibn-Ǧarīr Aṭ- 1990">Ṭabarī, Muḥammad Ibn-Ǧarīr Aṭ-. </ref> Bu sharh Zaynabga tegishli boʻlgan kattaroq vaʼzning ifodasidir, unda u Yazidni va uning koʻplab xatti-harakatlarini qoralaydi, xususan, uning Muhammad xonadoniga qilgan muomalasiga eʼtibor qaratadi. Zaynab Madina va Kufadagi boshqa ayollar bilan qilgan xutba juda taʼsirli va Qur’on tafsiridagi ishni eslatadi. U ham Kufada nutq soʻzladi. Ushbu vaʼzning toʻliq matni quyidagi tashqi havolalar boʻlimida havola qilingan.<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Sermon of Lady Zaynab in the court of Yazid|url=http://www.al-islam.org/ashura/33.htm|nashriyot=al-Islam}}</ref> Nihoyat Yazid asirlarini ozod qildi va Madinaga qaytishiga ruxsat berdi. Qaytish yoʻlida odamlar yana Karbaloda toʻxtab, Husayn va u yerda halok boʻlganlar uchun motam tutdi.<ref name="Pinault, David 1998">Pinault, David. </ref> === Yazid saroyidagi vaʼz === [[Safar|Safar oyining]] birinchi kuni<ref name="Entry">{{kitob manbasi|url=http://www.al-islam.org/nafasul-mahmum-relating-heart-rending-tragedy-karbala-shaykh-abbas-qummi/entry-household-ahlul-bayt-syria|title=Nafasul Mahmum, Relating to the heart-rending tragedy of Karbala|publisher=Islamic Study Circle|last=Qumi, Abbas}}</ref> Turobiy rivoyatiga koʻra, Shomga yetib kelganlarida, oʻzlari va halok boʻlganlarning boshlari Yazid huzuriga olib ketilgan.<ref name="N.U.S.2006">{{kitob manbasi|last=Syed Akbar Hyder Assistant Professor of Asian Studies and Islamic Studies University of Texas at Austin N.U.S.|title=Reliving Karbala: Martyrdom in South Asian Memory: Martyrdom in South Asian Memory|url=https://books.google.com/books?id=opBkfYKBOjsC&pg=PA96|date=23-mart 2006-yil|publisher=Oxford University Press, USA|isbn=978-0-19-970662-4|pages=96–}}</ref> Unga har bir bosh va oʻldirilgan shaxslarning shaxsi bildirilgan. Keyin u eʼtiroz bildirayotgan ayolga eʼtibor qaratdi. Yazid: „Bu kibrli ayol kim?“ deb soʻradi. Ayol oʻrnidan turib javob berdi va dedi: „Nega ulardan [ayollardan] soʻrayapsiz? Soʻrang. Men sizga aytaman. Men Muhammadning nabirasiman. Men [[Fotima|Fotimaning qiziman]]“. Bu gaplar mahkamadagi odamlarni hayratda qoldirdi. Oʻsha vaqtda Zaynab oʻzining xutbasini berdi ({{lang-ar|خـطـبـة}} ''[[Hutba|xutba]]'', vaʼz).<ref name="N.U.S.2006" /> Shayx al-Mufidning rivoyatiga koʻra, Yazidning huzurida terisi qizil bir kishi Yaziddan qoʻlga olingan ayollardan birini unga choʻrilik qilishini soʻradi.<ref name="Al-Mufid, page479">{{kitob manbasi|last=Al-Shaykh Al-Mufid|title=al-Irshad|page=479}}</ref> == Vafoti == Uning vafotining aniq sanasi va joyi aniq emas, ehtimol u Madinaga qaytganidan olti oy oʻtgach, hijriy 62-yili vafot etgan.<ref name="VT:C9">{{kitob manbasi|last=M. H.|first=Bilgrami|title=The Victory of Truth: The Life of Zaynab bint 'Ali|publisher=Zahra Publications|location=Pakistan|url=http://www.al-islam.org/victory/9.htm|accessdate=16-iyul 2013-yil|chapter=Chapter Nine: Return to Medina}}</ref> Baʼzi manbalarda uning oilasi bilan Madinadan Suriyaga, „Zaynabiya“ deb nomlanuvchi joyda sayohat paytida kasallikdan vafot etgani aytiladi.<ref>{{kitob manbasi|last=Syed Zameer Akhtar Naqvi|first=Allama Dr.|title=Princess Zainab-e-Kubra and History of Country Syria (Shahzadi Zainabe Kubra aur Tareekh-e-Mulk-e-Sham)|date=2012|publisher=Markz-e-Uloom-e-Islamia (Center for Islamic Studies)|location=Karachi, Pakistan|pages=28–49|language=ur}}</ref> Boshqalar uni Misrdan ekstraditsiya (jinoyatchini boshqa davlatga bermoq) qilinayotganda Yazid askarlari tomonidan oʻldirilgan deb taxmin qilishadi.<ref>{{veb manbasi|url=http://alinc.org/documents/ziyaarat-shaam.pdf|sarlavha=Ziyaarat-e-Shaam|sana=March 2008|kirish sanasi=26-noyabr 2017-yil|nashriyot=Qafilaa-e-Zaa’ireen Houston, Texas & Ali Ali School}}</ref> Uning vafotining yilligi [[Jumodissoni|Jumada at-Soniy]] oyining 11 yoki 21-kuni, [[Safar|safar oyining]] 24 yoki [[Zulhijja]] oyining 16-kuniga toʻgʻri kelishi aytiladi. Baʼzilar uning qabrini [[Suriya|Suriyaning]] Sayyida Zaynab shahridagi Sayyida Zaynab masjidida topish mumkinligini aytishadi. Shu bilan bir qatorda, koʻplab [[Ahl as-Sunna val-Jamoa|sunniylar]] uning qabri [[Qohira|Qohirada]] joylashgan boshqa masjid Al-Sayida Zaynab masjidida boʻlishi mumkinligiga ishonishadi. [[Fotimiylar xalifaligi|Fotimiylar]] / Dovudiy Bohra Zaynab Qohirada dafn etilgan degan daʼvoni qoʻllab-quvvatlaydi. === Motam marosimi === Muharram oyining birinchi kunlaridan ashuroning oʻninchi kunigacha Karbalo jangi rivoyatlarini koʻzdan kechiruvchi vaʼzlarni oʻz ichiga olgan motam marosimida nafaqat Karbaloda halok boʻlganlarning oʻlimi, balki uning oʻrni ham yodga olinadi. Jangdagi ayollar, xususan, Zaynab<ref name="Hyder">{{kitob manbasi|last=Hyder|first=Syed Akbar|title=Reliving Karbala: Martyrdom in South Asian Memory|date=20-aprel 2006-yil|publisher=Oxford University Press, 2006|isbn=9780195345933|url=https://books.google.com/books?id=E80OGPmP3GoC&q=Zainab+accompanied+hussain+kufa&pg=PA95}}</ref> „Husayn ibn Alining xabarini yetkazuvchi“ sifatida shia shaharlarida amalga oshiriladi.<ref name="Osman">{{kitob manbasi|last=Osman|first=Rawand|title=Female Personalities in the Qur'an and Sunna: Examining the Major Sources of... By Rawand Osman|date=3-oktabr 2014-yil|publisher=Routledge|isbn=978-0415839389|page=133|url=https://books.google.com/books?id=pmSvBAAAQBAJ&q=The+Islamic+Economic+Doctrine%3A+A+Comparative+Study&pg=PA147}}</ref> Paygʻambarlik naslining oʻlimi uchun yigʻilish yoki marosim hanuzgacha shia islomining ajralmas qismi sifatida qoʻllaniladi. == Tarixiy taʼsir == Ravand Usmonga koʻra, Karbalo jangida Zaynab shafqatsizlikka qarshi turuvchi ayol sifatida tanishtirilgan, shuning uchun bu rolni Eron inqilobida, shuningdek, [[Livan|Livanda]] soʻnggi oʻttiz yillikda ayollar bajargan. === Hamshiralar kuni === [[Eron|Eronda]] uning tugʻilgan kuni hamshiralar kuni sifatida tan olingan, chunki u Husaynning oʻgʻli Ali kabi bolalarni emizgan<ref name="Muḥammad Ibn-Ǧarīr Aṭ- 1990">Ṭabarī, Muḥammad Ibn-Ǧarīr Aṭ-. </ref>, shuningdek, Karbalo jangida yaralanganlarga gʻamxoʻrlik qilgani uchun. Ravand Usmon taʼkidlaganidek, Zaynabning tirik qolganlar orasida boʻlgan Aliga gʻamxoʻrlik qilishi uning oʻz zimmasiga olgan gʻayrioddiy rolini koʻrsatadi va bu anʼanaviy xatti-harakatlarga zid keladi. Bundan tashqari, muallif uning fidoyilik va siyosiy rolini taʼkidlaydi. == Galereya == <gallery> Zaynab Tekari.jpg|Til'la e Zaynab: [[Iraq|Iroqdagi]] [[Battle of Karbala|Karbalo jangida]] Zaynab [[Husayn ibn Ali|Husayn ibn Alini]] kuzatgan joy. Haram Hazrat Zenab.jpg|Zaynab [[Dome|gumbazi]], Damashq Tale Zeynabieh (2015 Arba'een).jpg|Zaynab Karbalo jangini tomosha qilgan joy Mosque-Mausoleum Zaynab,Cairo.jpg|[[Al-Sayeda Zainab Mosque|Al-Sayda Zaynab masjidi]], [[Cairo|Qohira]], [[Egypt|Misr]] Zarih maulatena Zainab, Cairo.jpg|Zarih Bibi Zaynab, [[Cairo|Qohira]] Lady zaynab mosque.jpg|[[Damascus|Damashqdagi]] [[Sayyidah Zaynab Mosque|Sayyida Zaynab masjidi]], Suriya </gallery> == Yana qarang == * [[Arba’in|Arbaʼin]] * Sakina (Fotima al-Kubro) binti Husayn * Ashuro * Tasu’a * Sayyida Nafisa binti al-Hasan * Qohiralik Sayyida Ruqayya * At-Tall Az-Zaynabiyya == Manbalar == {{manbalar}} == Havolalar == * Din ensiklopediyasida [http://www.bookrags.com/Zaynab_bint_Ali Zaynab binti Ali] * [http://www.al-islam.org/ashura/33.htm Zaynab Yazidga aytgan soʻzlari] [[Turkum:682-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:626-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] 6ex5qd9g853mkuu28chykwvaytdsg1k Ummu al-Darda as-Sugʻro 0 749108 2816265 2693422 2022-08-28T17:06:08Z Finikchik 74243 /* Qarashlar */ wikitext text/x-wiki '''Umm al Darda as-Sugʻro al Damashqiya''' yoki '''Umm al Darda Kichik,'''<ref name=":1">{{Kitob manbasi|last=Nadwi|first=Mohammad Akram|title=Al Muhaddithat: the women scholars in Islam|date=2007|publisher=Interface Publishers|location=London|page=81}}</ref> [[Damashq]] va [[Quddus|Quddusda]] 7-asrda yashagan huquqshunos va [[Ulamo|islom olimasi boʻlgan]].<ref name=":0">{{Veb manbasi|muallif=Suleman|ism=Mehrunisha|sarlavha=The Lost Female Scholars of Islam|url=http://www.emel.com/article?id&a_id=828|ish=Emel magazine|nashriyot=Emel magazine|kirish sanasi=23 February 2015}}</ref> Uni [[sahoba]] Abu Dardaning xotini Ummu Darda bilan adashtirmaslik kerak.<ref name=":2">{{Kitob manbasi|last=Pandya|first=Sophia|title=Muslim Women's Changing Religious Practices in Bahrain: The Impact of Modern Education|date=2006|location=University of California, Santa Barbara|isbn=9780542795473|page=135|url=https://books.google.com/books?id=ag4WXyOuQosC&q=umm+darda&pg=PA135}}</ref> == Biografiya == === Yoshlik davri === U Abul Darda vasiyligida yetim edi. U bolaligida [[Masjid|masjidda]] erkak olimlar bilan birga o‘tirib, erkaklar safida namoz o‘qir va ular bilan [[Qurʼon|Qur’on]] o‘rganar edi. U shunday dedi: „Men Allohga har tomonlama ibodat qilishga harakat qildim, lekin boshqa olimlar bilan bahslashishdan yaxshisini topmadim“.<ref>{{Kitob manbasi|last=Qazi|first=Moin|title=Women In Islam- Exploring New Paradigms|date=2015|publisher=Notion Press|isbn=978-9384878030}}</ref> === Oʻqitish === U Damashq va Quddus masjidlarida dars oʻtishdan tashqari, oʻz uyida dars bergan. Ummu Darda muallim sifatida masjidning erkaklar qismiga (boshqa sharoitlarda ayollar uchun taqiqlangan joy) kirardi. U ham qiz, ham oʻgʻil talabalarga ega boʻlishni yoqtirardi. Hatto xalifa Abdulmalik ibn Marvon ham uning mashg‘ulotlarida tez-tez qatnashadiganlardan biri ekanligini taʼkidlash lozim.<ref>{{Kitob manbasi|last=Nadwi|first=Mohammad Akram|title=al-Muhaddithat:the Women Scholars in Islam|publisher=Interface Publications|pages=179}}</ref> Ummu Darda jonkuyarligi bilan o‘qituvchilik bilan shug‘ullanib, ko‘plab shogirdlarga saboq berib kelgan. Bir kuni bir talaba undan koʻp shogirdlarni oʻqitish qanday ekanligi haqida soʻradi: ''Biz sizni charchatmadikmi?'' ''Bunga javoban u:'' Siz meni charchadingizmi? Men hamma narsada ibodat izladim. Olimlar bilan o‘tirishdan, ular bilan ilm almashishdan ko‘ra yengilroq narsani ko‘rmadim.<ref>Al-Mizzi, Tahdhib al-kamal, xxxv. 355</ref> Ummu Darda o‘zining kundalik hayotida ham, taʼlim berishda ham taqvodorlik, hayo va g‘ayrioddiylikni ko‘rsatib, ilm yetkazgani uchun hech qanday haq so‘ramagan va ehsonlar asosida yashagan. === Qarashlar === U ayollarga erkaklar bilan bir xil oʻtirish holatida ([[tashahhud]]) namoz oʻqishga ruxsat beruvchi [[fatvo]] chiqargan va u bugungi kunda ham qoʻllaniladi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Power |first=Carla |author-link=Carla Power |date=2007 |title=A Secret History |agency=New York Times |url=http://www.islamandfeminism.org/umm-al-darda.html |access-date=23 February 2015}}</ref> [[Ahmad ibn Hanbal]] Zayd ibn Aslamdan rivoyat qiladilar:{{Quote|Abdulmalik Ummu Dardaga taklifnoma jo‘natar, u mehmon bo‘lar, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam haqida so‘rar edi. U aytdi: "Bir kuni kechasi o‘rnidan turib, xizmatkorini chaqirdi, u sekin keldi, u esa uni laʼnatladi, u aytdi: "Meni Laʼnatlamang, chunki Abu Darda menga Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning so‘zlarini eshitganini aytdi: „Laʼnat aytadiganlar qiyomat kunida guvoh ham, shafoatchi ham boʻlmaydi.“<ref>{{Kitob manbasi|title=Musnad Ahmad}}</ref>}}Ibrohim ibn Abu Ablah uni taqvodor va kamtar ayol deb bilardi. Ibn Asokirning „Taʼrix madinat Dimashq“ asarida „Tarajim an-niso“ shunday deyiladi: ''"Men Ummu Dardoni Quddusda kambag‘al ayollar orasida o‘tirganini ko‘rdim.'' ''Bir kishi kelib, ularning orasiga pul taqsimlab berdi.'' ''Ummu Dardoga fals (mis) berdi.'' ''U xizmatkoriga: U bilan tuya goʻshti sotib ol, dedi.'' ''Bu pul sadaqa emasmi?'' ''Ummu Dardo aytdilar: „Bu pul bizga so‘ramasdan keldi.“<ref>Ibn 'Asakir. Taʼrikh madinat Dimashq, Tarajim al-nisa, p. 430</ref>'' == Meros == Ummu Darda oʻsha davrning muhim odatshunosi, soʻzsiz qobiliyat va savobga ega boʻlgan hakam oʻsha davrning barcha ulamolaridan, jumladan [[Hasan Basriy|Hasan]] al-Darda, [[Hasan Basriy|Basriy]] va Ibn Sirin kabi mashhur hadis ustalaridan deb hisoblagan Iyos ibn Muoviya tomonidan tarbiyalangan.<ref>{{Cite journal|last=Siddiqi|first1=Muhammad Zubayr|title=Hadith Literature Its origin, development and special features: Women Scholars of Hadith|journal=The Islamic Texts Society Cambridge|date=1993|pages=117–123|url=http://www.muslimliga.de/archiv/womenhadith.html|access-date=23 February 2015}}</ref> Yuqorida aytilganidek, Ummu Darda nomini Sugʻro va Ummu Darda, sahobaning xotini sifatida chalkashtirmaslik kerak. Ammo Muhammad Akram Nadviy „''Al-Muhaddishat“ asarida: „Islom olimlari ayollari'' indeksi“ bo‘limida Abu Darda va Umm al-Darda uchun bir xil havolalarni ikki barobar ko‘paytiradi, shuning uchun u Ummu Darda as Sug‘ro deb rivoyatni Abu Dardaning xotini sifatida Ummu Darda bilan bog‘laydi. Shunday qilib, shuni aytish mumkinki, Damashq va Quddus masjidlarida dars bergan atoqli muhaddis va fiqh olimasi Ummu Darda ismli bir ayol 7-asrda yashab, xalifa al-Molik ibn Marvon tarafidan hurmatli munosabatda boʻlgan. Uning nomi bilan [[Bahrayn|Bahraynda]] ayollarga [[Qurʼon|Qur’on]], [[Hofiz|hifz]] va tajvid o‘rgatish markazi tashkil etilgan.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Um al Darda Al Sughra Center|url=http://aldarda.com/beta/|ish=Um al Darda Al Sughra Center|kirish sanasi=3 March 2015}}</ref> == Manbalar == [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] pl0v6d1i57mpv19kb976abo8r5dowzt 2816273 2816265 2022-08-28T17:07:46Z Finikchik 74243 /* Qarashlar */ wikitext text/x-wiki '''Umm al Darda as-Sugʻro al Damashqiya''' yoki '''Umm al Darda Kichik,'''<ref name=":1">{{Kitob manbasi|last=Nadwi|first=Mohammad Akram|title=Al Muhaddithat: the women scholars in Islam|date=2007|publisher=Interface Publishers|location=London|page=81}}</ref> [[Damashq]] va [[Quddus|Quddusda]] 7-asrda yashagan huquqshunos va [[Ulamo|islom olimasi boʻlgan]].<ref name=":0">{{Veb manbasi|muallif=Suleman|ism=Mehrunisha|sarlavha=The Lost Female Scholars of Islam|url=http://www.emel.com/article?id&a_id=828|ish=Emel magazine|nashriyot=Emel magazine|kirish sanasi=23 February 2015}}</ref> Uni [[sahoba]] Abu Dardaning xotini Ummu Darda bilan adashtirmaslik kerak.<ref name=":2">{{Kitob manbasi|last=Pandya|first=Sophia|title=Muslim Women's Changing Religious Practices in Bahrain: The Impact of Modern Education|date=2006|location=University of California, Santa Barbara|isbn=9780542795473|page=135|url=https://books.google.com/books?id=ag4WXyOuQosC&q=umm+darda&pg=PA135}}</ref> == Biografiya == === Yoshlik davri === U Abul Darda vasiyligida yetim edi. U bolaligida [[Masjid|masjidda]] erkak olimlar bilan birga o‘tirib, erkaklar safida namoz o‘qir va ular bilan [[Qurʼon|Qur’on]] o‘rganar edi. U shunday dedi: „Men Allohga har tomonlama ibodat qilishga harakat qildim, lekin boshqa olimlar bilan bahslashishdan yaxshisini topmadim“.<ref>{{Kitob manbasi|last=Qazi|first=Moin|title=Women In Islam- Exploring New Paradigms|date=2015|publisher=Notion Press|isbn=978-9384878030}}</ref> === Oʻqitish === U Damashq va Quddus masjidlarida dars oʻtishdan tashqari, oʻz uyida dars bergan. Ummu Darda muallim sifatida masjidning erkaklar qismiga (boshqa sharoitlarda ayollar uchun taqiqlangan joy) kirardi. U ham qiz, ham oʻgʻil talabalarga ega boʻlishni yoqtirardi. Hatto xalifa Abdulmalik ibn Marvon ham uning mashg‘ulotlarida tez-tez qatnashadiganlardan biri ekanligini taʼkidlash lozim.<ref>{{Kitob manbasi|last=Nadwi|first=Mohammad Akram|title=al-Muhaddithat:the Women Scholars in Islam|publisher=Interface Publications|pages=179}}</ref> Ummu Darda jonkuyarligi bilan o‘qituvchilik bilan shug‘ullanib, ko‘plab shogirdlarga saboq berib kelgan. Bir kuni bir talaba undan koʻp shogirdlarni oʻqitish qanday ekanligi haqida soʻradi: Biz sizni charchatmadikmi? Bunga javoban u: Siz meni charchadingizmi? Men hamma narsada ibodat izladim. Olimlar bilan o‘tirishdan, ular bilan ilm almashishdan ko‘ra yengilroq narsani ko‘rmadim.<ref>Al-Mizzi, Tahdhib al-kamal, xxxv. 355</ref> Ummu Darda o‘zining kundalik hayotida ham, taʼlim berishda ham taqvodorlik, hayo va g‘ayrioddiylikni ko‘rsatib, ilm yetkazgani uchun hech qanday haq so‘ramagan va ehsonlar asosida yashagan. === Qarashlar === U ayollarga erkaklar bilan bir xil oʻtirish holatida ([[tashahhud]]) namoz oʻqishga ruxsat beruvchi [[fatvo]] chiqargan va u bugungi kunda ham qoʻllaniladi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Power |first=Carla |author-link=Carla Power |date=2007 |title=A Secret History |agency=New York Times |url=http://www.islamandfeminism.org/umm-al-darda.html |access-date=23 February 2015}}</ref> [[Ahmad ibn Hanbal]] Zayd ibn Aslamdan rivoyat qiladilar:{{Quote|Abdulmalik Ummu Dardaga taklifnoma jo‘natar, u mehmon bo‘lar, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam haqida so‘rar edi. U aytdi: "Bir kuni kechasi o‘rnidan turib, xizmatkorini chaqirdi, u sekin keldi, u esa uni laʼnatladi, u aytdi: "Meni Laʼnatlamang, chunki Abu Darda menga Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning so‘zlarini eshitganini aytdi: „Laʼnat aytadiganlar qiyomat kunida guvoh ham, shafoatchi ham boʻlmaydi.“<ref>{{Kitob manbasi|title=Musnad Ahmad}}</ref>}} Ibrohim ibn Abu Ablah uni taqvodor va kamtar ayol deb bilardi. Ibn Asokirning „Taʼrix madinat Dimashq“ asarida „Tarajim an-niso“ shunday deyiladi: „Men Ummu Dardoni Quddusda kambag‘al ayollar orasida o‘tirganini ko‘rdim. Bir kishi kelib, ularning orasiga pul taqsimlab berdi. Ummu Dardoga fals (mis) berdi. U xizmatkoriga: U bilan tuya goʻshti sotib ol, dedi. Bu pul sadaqa emasmi? Ummu Dardo aytdilar: „Bu pul bizga so‘ramasdan keldi.“''<ref>Ibn 'Asakir. Taʼrikh madinat Dimashq, Tarajim al-nisa, p. 430</ref>'' == Meros == Ummu Darda oʻsha davrning muhim odatshunosi, soʻzsiz qobiliyat va savobga ega boʻlgan hakam oʻsha davrning barcha ulamolaridan, jumladan [[Hasan Basriy|Hasan]] al-Darda, [[Hasan Basriy|Basriy]] va Ibn Sirin kabi mashhur hadis ustalaridan deb hisoblagan Iyos ibn Muoviya tomonidan tarbiyalangan.<ref>{{Cite journal|last=Siddiqi|first1=Muhammad Zubayr|title=Hadith Literature Its origin, development and special features: Women Scholars of Hadith|journal=The Islamic Texts Society Cambridge|date=1993|pages=117–123|url=http://www.muslimliga.de/archiv/womenhadith.html|access-date=23 February 2015}}</ref> Yuqorida aytilganidek, Ummu Darda nomini Sugʻro va Ummu Darda, sahobaning xotini sifatida chalkashtirmaslik kerak. Ammo Muhammad Akram Nadviy „Al-Muhaddishat“ asarida: „Islom olimlari ayollari indeksi“ bo‘limida Abu Darda va Umm al-Darda uchun bir xil havolalarni ikki barobar ko‘paytiradi, shuning uchun u Ummu Darda as Sug‘ro deb rivoyatni Abu Dardaning xotini sifatida Ummu Darda bilan bog‘laydi. Shunday qilib, shuni aytish mumkinki, Damashq va Quddus masjidlarida dars bergan atoqli muhaddis va fiqh olimasi Ummu Darda ismli bir ayol 7-asrda yashab, xalifa al-Molik ibn Marvon tarafidan hurmatli munosabatda boʻlgan. Uning nomi bilan [[Bahrayn|Bahraynda]] ayollarga [[Qurʼon|Qur’on]], [[Hofiz|hifz]] va tajvid o‘rgatish markazi tashkil etilgan.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Um al Darda Al Sughra Center|url=http://aldarda.com/beta/|ish=Um al Darda Al Sughra Center|kirish sanasi=3 March 2015}}</ref> == Manbalar == tuthnsdzu22itch8jm8ldch11nrd4tx Ummu Salama 0 749140 2816253 2753461 2022-08-28T17:02:37Z Finikchik 74243 wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat bilgiqutisi | ismi = Ummu Salama | tasvir = تخطيط اسم أم سلمة.png | tasvir_eni = | izoh = | tugʻilgan paytidagi ismi = Hind bint Abi Umayya | tavallud sanasi = 580 yoki 596-yil | tavallud joyi = Makka, Hijoz | vafot sanasi = 680 yoki 683-yil | vafot joyi = Madina | turmush oʻrtogʻi = Abu Salama 624-yil vafot etgan, 625-yilda [[Muhammad]] s.a.v 632-yilda vafot etgan | taʼlimi = | fuqaroligi = | millati = | dini = | kasbi = | mukofotlari = | unvoni = | faoliyat_yillari = | boʻyi = | otasi = | onasi = | bolalari = | bilimi = | partiyasi = | sayt = | imzo = }} {{Islom}} '''Hind bint Abu Umayya''' ({{lang-ar|هِنْد بِنْت أَبِي أُمَيَّة}}, Hind ʾibnat ʾAbi ʾUmayya, {{Circa}} 580 yoki 596 — 680 yoki 683),<ref name="Fahimineiad">{{jurnal manbasi|last=Fahimineiad|first1=Fahimeh|last2=Trans. Zainab Mohammed|title=Exemplary Women: Lady Umm Salamah|journal=Message of Thaqalayn|date=2012|volume=12|issue=4|pages=127|url=http://www.messageofthaqalayn.com/48-umm%20salamah.pdf|access-date=1-may 2014-yil}}</ref> '''Ummu Salama''' ({{lang-ar|أُمّ سَلَمَة}}, ʾUmmu Salama) yoki '''Hind al-Maxzumiyya''' ({{lang-ar|هِنْد ٱلْمَخْزُومِيَّة}}) [[Islom]] paygʻambari [[Muhammad|Muhammadning]] xotinlaridan biri edi. „Ummu Salama“ uning [[Abu (kunya)|kunyasi]] yaʼni „Salamaning onasi“ edi.<ref name="Fahimeh">{{jurnal manbasi|last=Fahimineiad|first1=Fahimeh|last2=Trans. Zainab Mohammed|title=Exemplary Women: Lady Umm Salamah|journal=Message of Thaqalayn|date=2012|volume=12|issue=4|pages=128|url=http://www.messageofthaqalayn.com/48-umm%20salamah.pdf|access-date=1-may 2014-yil}}</ref> U Muhammadning eng nufuzli ayol sahobalaridan biri boʻlib, asosan Muhammad haqidagi koʻplab [[Hadis|hadislar]] yoki hikoyalarni eslashi bilan tanilgan.<ref name="Prophet">{{kitob manbasi|last=Hamid|first=AbdulWahid|title=Companions of the Prophet Vol. 1|date=1998|publisher=MELS|location=London|isbn=0948196130|page=139}}</ref> [[Shialik|Shialar]] Ummu Salamani Muhammadning [[Xadicha bint Xuvaylid|Xadichadan]] keyingi eng muhim rafiqasi deb hisoblashadi.<ref>{{kitob manbasi|last=Sayeed|first=Asma|title=Women and The Transmission of Religious Knowledge In Islam|url=https://archive.org/details/womentransmissio0000saye|date=2013|publisher=Cambridge University Press|location=NY|isbn=978-1-107-03158-6|pages=[https://archive.org/details/womentransmissio0000saye/page/35 35]}}</ref> == Muhammad bilan turmush qurishdan oldin == Ummu Salamaning tugʻilgan ismi Hind edi.<ref name="IMS">{{veb manbasi|sarlavha=Umm Salamah, Umme Salama, Umme Salma, Umm-e-Salama, Mother of the Believers, Mother of the Faithfuls, Prophet Muhammad Wives, Hazrat Fatima (SA)|url=http://www.ezsoftech.com/stories/companion5.asp|kirish sanasi=2020-04-05|ish=www.ezsoftech.com}}</ref> Uning otasi Abu Umayya ibn Al-Mugʻiyra ibn Abdulloh ibn Umar ibn Maxzum ibn Yaqoza boʻlib, u Suhayl yoki Zod ar-Rakib nomi bilan ham mashhur.<ref>{{kitob manbasi|last=Muhammad|first=Shaykh|title=Encyclopedia of Muhammad's Women Companions and the Traditions They Relate|url=https://archive.org/details/encyclopediaofmu0000kabb|date=1998|publisher=ABC International Group|location=Chicago|isbn=1-871031-42-7|page=[https://archive.org/details/encyclopediaofmu0000kabb/page/461 461]}}</ref> U oʻzining [[Quraysh|Quraysh qabilasining]] mansabdor aʼzosi boʻlib, oʻzining saxiyligi bilan mashhur edi.<ref name="Hamid">{{kitob manbasi|last=Hamid|first=AbdulWahid|title=Companions of the Prophet Vol. 1|date=1998|publisher=MELS|location=London|isbn=0948196130|page=133}}</ref> Uning onasi Kinana qabilasining Firos ibn Gʻanam boʻlimidan boʻlgan Otika binti Omir ibn Robiya edi.<ref name="ReferenceA">{{kitob manbasi|title=Companions of The Prophet|last=Abdul Wahid Hamid}}</ref> === Abu Salamaga uylanish === Ummu Salama Muhammadga turmushga chiqishdan oldin Abu Salama Abdulloh ibn Abdul Asadga turmushga chiqqan edi, uning onasi Barra binti Abdul Muttalib edi. Abu Salama Muhammadning oʻgay ukasi va uning yaqin [[Sahoba|sahobalaridan]] biri edi. Ummu Salama Abu Salamaga toʻrt farzand tugʻdi: Salama, Umar, Zaynab va Ruqayya.<ref>Ibn Hisham note 918. Translated by Guillaume, A. (1955). ''The Life of Muhammad'', p. 793. Oxford: Oxford University Press.</ref> === Islomni qabul qilish === Ummu Salama va uning eri Abu Salama birinchilardan boʻlib Islomni qabul qilganlar.<ref name="ReferenceA">{{kitob manbasi|title=Companions of The Prophet|last=Abdul Wahid Hamid}}</ref> Ulardan oldin faqat [[Ali]] va yana bir necha kishi musulmon edi. Ummu Salama va Abu Salama [[Islom|islomni qabul]] qilishlariga javoban qudratli Qurayshning qattiq gʻazabi va taʼqiblariga qaramay, Islomga sodiqliklarini davom ettirdilar. Quvgʻin kuchayib borar ekan, yangi [[Musulmon|musulmonlar]] [[Makka|Makkadan]] uzoqda hayot izlay boshladilar. Muhammad yangi qabul qilingan izdoshlariga, jumladan Ummu Salama va Abu Salamaga Habashistonga hijrat qilishni buyurdi. Ummu Salama hijrat qilish uchun Makkadagi qavmidagi sharafli hayotini tark etdi. [[Abissiniya|Habashistonda]] boʻlganlarida, bu musulmonlarga Makkada musulmonlar sonining koʻpayishi bilan birga taʼqiblar kamayganligi aytilgan. Bu maʼlumot Ummu Salama, uning eri va qolgan musulmon muhojirlarning Makkaga qaytishlariga sabab boʻldi. Makkaga qaytib kelgach, Quraysh yana musulmonlarni qattiq quvgʻin qila boshladi. Bunga javoban [[Muhammad]] oʻz izdoshlariga [[Hijrat|Madinaga koʻchishlari]] uchun koʻrsatma berdi, bu hijrat deb ham ataladi. Ummu Salama eri va oʻgʻli bilan birga hijrat qilishni rejalashtirgan edi, biroq Ummu Salamaning urugʻi uni Makkada qolishga majbur qilganidan keyin toʻxtab qoldi, Abu Salama urugʻi esa bolani olib ketdi.<ref>{{kitob manbasi|last=Hamid|first=AbdulWahid|title=Companions of the Prophet Vol. 1|date=1998|publisher=MELS|location=London|isbn=0948196130|pages=133–134}}</ref> Ummu Salama bu voqeani aytib beradi:{{Quote|text=Makkadan chiqib ketishimizdan oldin, qabiladan bo'lgan ba'zi erkaklar bizni to'xtatib, erimga: "O'zingga o'zing xohlagan narsani qilishda erkin bo'lsang ham, xotining ustidan hokimiyating yo'qdir. U bizning qizimiz. Uni bizdan olib ketishingizga ruxsat berishimizni kutyapsanmi?" dedilar. Keyin uning ustiga bostirib, meni undan tortib oldilar. Erimning urugʻi Banu Abdul Asad meni olib ketayotganlarini koʻrib, gʻazabdan qizishib ketishdi. "Yo'q! Allohga qasamki, bolani tashlab ketmaymiz, deb baqirdilar. U bizning o'g'limiz va bizning unga birinchi da'vomiz bor. Ular o`g`limning qo'lidan ushlab, mendan tortib olishdi.|sign=|source=Ummu Salama}} Abu Salama xotini va bolasini Makkada qoldirib, [[Madina (shahar)|Madinaga]] yolgʻiz oʻzi yoʻl oldi. Biroz vaqt oʻtgach, Ummu Salamaga Quraysh Makkadan chiqib ketishga ruxsat berdi va oʻgʻlini erining qabilasi qaytarib berdi. Oʻgʻli bilan hijratni tugatgandan soʻng eri bilan bogʻlandi.<ref>{{kitob manbasi|last=Hamid|first=AbdulWahid|title=Companions of the Prophet Vol. 1|date=1998|publisher=MELS|location=London|isbn=0948196130|pages=135–136}}</ref> === Abu Salamaning vafoti === Ummu Salama (Ziyod ibn Abu Maryam rivoyat qilgan rivoyatda) Abu Salama bilan turmush qurganida, Ummu Salama ikkalasidan biri vafot etganida, ikkinchisi boshqa turmush qurmasligiga ahd qilishini iltimos qilgani aytiladi. Biroq, bu anʼanaga koʻra, Abu Salama javoban oʻzining vafotidan keyin Ummu Salamaga qayta turmush qurishni buyurdi. Soʻng duo qildi: „Ey Alloh, mendan keyin Ummu Salamaga mendanda uni xafa qilmaydigan va ranjitmaydigan kishini nasib et!“<ref>{{kitob manbasi|last=Muhammad|first=Shaykh|title=Encyclopedia of Muhammad's Women Companions and the Traditions They Relate|url=https://archive.org/details/encyclopediaofmu0000kabb|date=1998|publisher=ABC International Group|location=Chicago|isbn=1-871031-42-7|pages=[https://archive.org/details/encyclopediaofmu0000kabb/page/461 461]–462}}</ref> [[Uhud jangi|Uhud jangida]] (625-yil mart) Abu Salama ogʻir yaralandi. Abu Salama ana shu yaralar tufayli vafot etar ekan, u Ummu Salamaga Muhammaddan eshitgan bir xabarni esladi: "Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning: "Birovga musibat yetsa, „Albatta, biz Allohdanmiz va Uning huzuriga qaytguvchimiz“. Va u: „Ey Robbim, menga buning evaziga faqat Oʻzing bera oladigan yaxshisini bergin“, deb duo qilardilar"<ref name="AbdulWahid">{{kitob manbasi|last=Hamid|first=AbdulWahid|title=Companions of the Prophet Vol. 1|date=1998|publisher=MELS|location=London|isbn=0948196130|page=137}}</ref>. Bu hikoya turli xil farqlar bilan yetkazilgan, ammo hadisning asosiy maʼnolari saqlanib qolgan. Uning eri oxir-oqibat Uhud jangida olgan jarohatlaridan vafot etdi.<ref name="IV">[http://www.islamicvoice.com/january.2003/child.htm#hus Hazrath Umme Salma] Umme Salma went through trials and tribulations following her conversion to Islam</ref> Ummu Salama eri vafotidan oldin bir hadisni esladi va berilgan duoni oʻqiy boshladi.<ref name="Companions">{{kitob manbasi|last=Hamid|first=AbdulWahid|title=Companions of the Prophet Vol. 1|date=1998|publisher=MELS|location=London|isbn=0948196130|page=138}}</ref> Abdulloh ibn Abdulasad Uhud jangida<ref name="IV">[http://www.islamicvoice.com/january.2003/child.htm#hus Hazrath Umme Salma] Umme Salma went through trials and tribulations following her conversion to Islam</ref> vafot etgach, u ''Ayyin al-Arab'' — „eridan ayrilgan“ nomi bilan mashhur boʻldi. Uning Madinada kichik bolalaridan boshqa oilasi yoʻq edi, unga [[Muhojirun|muhojirlar]] ham, [[Ansor|ansorlar]] ham yordam berishdi. Toʻrt oyu oʻn kunlik [[Idda|iddani]] tugatgandan soʻng, ayol eri vafotidan keyin yana turmushga chiqishi uchun kutishi kerak boʻlgan vaqtni olgach, Ummu Salamaga nikoh taklifi keldi.<ref name="Companions">{{kitob manbasi|last=Hamid|first=AbdulWahid|title=Companions of the Prophet Vol. 1|date=1998|publisher=MELS|location=London|isbn=0948196130|page=138}}</ref> [[Abu Bakr Siddiq|Abu Bakr]] va undan keyin [[Umar]] unga uylanishni iltimos qildilar, lekin u rad etdi. Keyin Muhammadning oʻzi Ummu Salamaga nikoh taklif qildi. U avvaliga ikkilanib turib: „Yo Rasululloh, menda uchta xususiyat bor. Men nihoyatda hasadgoʻy ayolman va menda sizni gʻazablantiradigan va Alloh taolo meni azoblashga sabab boʻladigan biror narsani koʻrishingizdan qoʻrqaman. Men yosh oilali yoshi katta ayolman“ Ammo Muhammad uning har bir tashvishini bosdi: „Sen aytgan rashk haqida [[Alloh|Alloh taolodan]] uni sendan uzoqlashtirishini soʻrayman. Sen aytib oʻtgan yosh masalasiga kelsak, men ham sen bilan bir xil muammoga duch keldim. Sen aytgan qaram oilaga kelsak, sening oilang mening oilamdir“ == Muhammad s.a.v davri == Ummu Salama 32 yoshida Muhammadga turmushga chiqdi. Ummu Salama turmushga chiqganida 3 farzandi bor, toʻrtinchi farzandi endigina tugʻilgan beva ayol edi.<ref>[http://www.themodernreligion.com/family/m-past.html Marriage to a 'pastʼ: Parents should not reject a proposal without a good reasons — and being a revert with a past is not an acceptable one]</ref> [[Fotima bint Asad|Fotima binti Asad]] (4-xalifa [[Ali|Alining]] onasi) vafot etganida, Muhammad Ummu Salamani [[Fotima|Fotima binti Muhammadga]] valiy qilib tanlagani aytiladi.<ref name="IMS">{{veb manbasi|sarlavha=Umm Salamah, Umme Salama, Umme Salma, Umm-e-Salama, Mother of the Believers, Mother of the Faithfuls, Prophet Muhammad Wives, Hazrat Fatima (SA)|url=http://www.ezsoftech.com/stories/companion5.asp|kirish sanasi=2020-04-05|ish=www.ezsoftech.com}}</ref> Biroq, oxirgi Fotima hijriy 1 yoki 2-yilda Aliga turmushga chiqgan Fotima binti Asad 4-hijriy yilda vafot etgan, Ummu Salama esa 5-yilda Muhammad s.a.v ga turmushga chiqgan, shuning uchun har qanday vasiylik faqat nominal boʻlishi kerak edi.  [[Qurʼon|Qur’ondagi]] „Poklanish“ oyati (33:33) Muhammadga uning uyida nozil qilingan.<ref name="II2">[http://www.introducingislam.org/info/tatheer/chapter2.php The Verse of Purification in Shia Sources ]</ref> === Ummu Salama va Muhammad s.a.v ayollari === Madinaga hijratning toʻrtinchi yilida Ummu Salama Muhammadning nikoh taklifini qabul qildi. Ummu Salama nikoh haqidagi uchta shartini aytib, Muhammaddan javobni eshitgach, juda xursand boʻlib, taklifni qabul qildi. Ummu Salama Muhammad s.a.v xotinlarining eng kattasi boʻldi. U faqat [[Xadicha bint Xuvaylid|Xadichadan]] keyin Muhammadning eng yuqori martabali xotiniga aylandi.<ref name="Fahiminejad">{{veb manbasi|muallif=Fahiminejad|ism=Fahimeh|sarlavha=Exemplary Women: Lady Umm Salamah|url=http://www.messageofthaqalayn.com/48-umm%20salamah.pdf}}</ref> Uning boshqa xotinlar orasida yuksak mavqega ega boʻlishi uning koʻp urushlarda qatnashgani va Muhammadning xonadonini himoya qilgani natijasi edi. Ummu Salamani Muhammad alayhissalomning boshqa xotinlaridan ajratib turadigan sifatlari quyidagilardan iborat: Fotima tarbiyasidagi roli (Ummu Salama barcha ishlarda oʻzini har qachongidan ham koʻproq bilimli deb eʼlon qilgan Muhammad s.a.v ning eng koʻzga koʻringan qizi), siyosiy faolligi, hikoyalari. Muhammadning rivoyatlari (jami 378 hadis rivoyati) va Muhammad s.a.v ning vafotidan keyin Alining shaxsiyati va rahbarligini qatʼiy himoya qilganidir.<ref name="Fahiminejad" /> Muhammadning xotinlarining eng ulugʻ fazilati „moʻminlarning onalari“ sifatida tanilganligi koʻrsatilgan. Shuningdek, ularga boshqa erkak bilan turmush qurish ham taqiqlangan. (33:53) Qur’on Muhammadning xotinlari jamiyatda oʻrnak boʻlishlari kerakligini koʻrsatadi (33:30-32). U oʻzining aql-zakovati va siyosiy bilimi tufayli Muhammadning qolgan xotinlari tomonidan koʻpincha hurmatga sazovor boʻlgan. Ummu Salamaning oʻzi 378 hadis rivoyat qilgan. U Muhammadning xotinlarining oxirgisi edi.<ref name="Fahiminejad">{{veb manbasi|muallif=Fahiminejad|ism=Fahimeh|sarlavha=Exemplary Women: Lady Umm Salamah|url=http://www.messageofthaqalayn.com/48-umm%20salamah.pdf}}</ref> === Muhammad s.a.v ga va jamiyatga taʼsiri === Ummu Salama oʻzining goʻzalligi, ilmi va donoligi tufayli Muhammadning uyida va jamiyatda muhim oʻrin tutgan. U iymoni va axloqi boʻyicha Muhammadning ajoyib rafiqasi edi. U ayol sifatida barcha diniy burchlarini bajargan va ado etgan.<ref name="Fahiminejad">{{veb manbasi|muallif=Fahiminejad|ism=Fahimeh|sarlavha=Exemplary Women: Lady Umm Salamah|url=http://www.messageofthaqalayn.com/48-umm%20salamah.pdf}}</ref> Muhammad bilan turmush qurganida, u uni baxtli qilish uchun harakat qildi. U har doim Muhammadni qattiq hurmat qilgan. U jamiyatda oʻzining aql-zakovati, siyosiy bilimdonligi va ayollar huquqlari uchun kurashdagi faolligi bilan tanilgan edi.<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Hind bint Abi Umayya|url=http://0-www.oxfordislamicstudies.com.library.colgate.edu/article/opr/t125/e848|nashriyot=The Oxford Dictionary of Islam}}</ref> Ummu Salama hukm qilishda eng qobiliyatli ayol edi.<ref name="Mernissi 118">{{kitob manbasi|last=Mernissi|first=Fatima|title=The veil and the male elite :a feminist interpretation of women's rights in Islam|page=118}}</ref> U ilk islom jamiyatida ham ayollar huquqlari uchun harakatda faol ishtirok etgan. Bir kuni u Muhammadga siyosiy savol berdi: „Nima uchun Qur’onda erkaklar zikr qilingan va biz esa yoʻq?“<ref name="Mernissi 118" /> Muhammad alayhissalomga bergan javobida Alloh taolo bu ikki jins jamiyat aʼzolari va imonlilar sifatida toʻliq teng ekanligini eʼlon qiladi. Jinsning farqi yoʻq, agar inson sodiq boʻlsa va Allohga itoat qilish istagi boʻlsa, uning inoyatiga sazovor boʻladi. Ummu Salamaning bu harakati tenglikni oʻrnatadi va ayollar jamiyatda ular bilan bogʻliq boʻlgan gender rolidan qoniqmaganlarida toʻgʻridan-toʻgʻri Muhammadga murojaat qilishlari mumkinligini koʻrsatadi. Ummu Salamaning bu harakati ayollarning haqiqiy norozilik harakatlari edi.<ref>{{kitob manbasi|last=Mernissi|first=Fatima|title=The veil and the male elite :a feminist interpretation of women's rights in Islam|page=119}}</ref> Ummu Salama juda yaxshi fikrga, tez fikr yuritish qobiliyatiga va toʻgʻri fikr bildirishda tengsiz qobiliyatga ega edi.<ref>{{kitob manbasi|last=Mernissi|first=Fatima|title=The veil and the male elite :a feminist interpretation of women's rights in Islam|page=115}}</ref> === Hudaybiya shartnomasi === Ummu Salama 628-yilda (6 [[Islomiy taqvim|-hijriy]]) Makkaliklar bilan [[Hudaybiya shartnomasi(sulhi)|Hudaybiya shartnomasi boʻyicha]] muzokaralar chogʻida Muhammadning maslahatchisi boʻlgan. Bu shartnomaning asosiy maqsadlaridan biri Muhammad va Madina musulmonlarining Makkadagi [[Quraysh]] bilan munosabatlarini aniqlash edi. Shartnoma ikki guruh oʻrtasida tinchlikka erishish va musulmonlarga [[haj]] deb nomlanuvchi [[Kaʼba|Kaʼbani]] [[Birinchi ziyorat|keyingi yili]] 629-yilda (hijriy 7) bajarishga ruxsat berishni maqsad qilgan. Bu shartnoma muhim edi, chunki u ikki guruh oʻrtasida 10 yillik tinchlik bitimini oʻrnatdi. Shartnoma keyinchalik 629-yilda (8-hijriy) buzilib , Makka fath qilinishiga olib keldi. == Muhammad s.a.v dan keyin == [[Muhammad]] vafotidan keyin Ummu Salama [[Islom|Islomga]] taʼsirini davom ettirdi. Uning koʻplab [[Hadis|hadislari]] dinning kelajagiga doimiy taʼsir koʻrsatadi.<ref name="Sayeed">{{kitob manbasi|last=Sayeed|first=Asma|title=Women and The Transmission of Religious Knowledge In Islam|url=https://archive.org/details/womentransmissio0000saye|date=2013|publisher=Cambridge University Press|location=NY|isbn=978-1-107-03158-6|pages=[https://archive.org/details/womentransmissio0000saye/page/34 34]}}</ref> Ummu Salama Muhammadning boshqa xotini [[Oysha]] bilan birga imomlik qilib, ayollarni [[Imom|ibodatda]] boshqargan.<ref>{{kitob manbasi|last=Ahmed|first=Leila|title=Women and Gender in Islam|date=1992|publisher=Yale University Press|location=New Haven|isbn=0-300-05583-8|pages=[https://archive.org/details/womengenderinisl00ahme/page/61 61]|url=https://archive.org/details/womengenderinisl00ahme/page/61}}</ref> Ummu Salama ham Oysha va Ali firqalari toʻgʻridan-toʻgʻri qarama-qarshi boʻlgan Tuya jangida kuchli pozitsiyani egalladi. Ummu Salama Oyisha roziyallohu anhoning jangda ishtirok etishiga ochiqchasiga rozi boʻlmadi. U Alining fraktsiyasini qattiq qoʻllab-quvvatlagan va Muhammad jang haqidagi fikrlarini tasdiqlash uchun Ali va Fotimani qoʻllab-quvvatlagani haqidagi hikoyalarni eslagan.<ref>{{kitob manbasi|last=Sayeed|first=Asma|title=Women and The Transmission of Religious Knowledge In Islam|url=https://archive.org/details/womentransmissio0000saye|date=2013|publisher=Cambridge University Press|location=NY|isbn=978-1-107-03158-6|pages=[https://archive.org/details/womentransmissio0000saye/page/38 38]}}</ref> Ummu Salama hatto oʻgʻli Umarni Ali gʻalabasi uchun jangga joʻnatgan. Ummu Salama hijriy 64-yilda vafot etdi. Uning vafot etgan sanasi aniq boʻlmasa-da, oʻgʻli Ummu Salama 84 yoshida vafot etganini aytadi. UBoqi qabristoniga dafn qilindi. U Muhammadning omon qolgan xotinlaridan oxirgisi edi. == Hadis == Ummu Salama va Oysha Muhammadning boshqa ayollariga qaraganda koʻproq hadislar keltirdilar. Ummu Salamaga [[Ahl as-Sunna val-Jamoa|sunniy]] musulmonlar orqali 378 ta rivoyat kelgan.<ref name="Fahimeh2">{{jurnal manbasi|last=Fahimineiad|first1=Fahimeh|last2=Trans. Zainab Mohammed|title=Exemplary Women: Lady Umm Salamah|journal=Message of Thaqalayn|date=2012|volume=12|issue=4|pages=121|url=http://www.messageofthaqalayn.com/48-umm%20salamah.pdf|access-date=1-may 2014-yil}}</ref> U rivoyat qilgan Hadislar orasida: === Poklanish oyati 33:33 === „''Uylaringizda jim oʻtiring va avvalgi johiliyat davridagidek koʻzni qamashtiruvchi koʻrinish qilmang. Namozni toʻkis ado eting va zakot bering. Allohga va Uning Rasuliga itoat qilingiz.'' ''Alloh sizlardan har qanday jirkanch narsalarni ketkazishni va sizlarni pok va begʻubor qilishni xohlaydi.“''<ref name="usc.edu">{{veb manbasi|sarlavha=Center For Muslim-Jewish Engagement|url=http://www.usc.edu/org/cmje/religious-texts/quran/verses/033-qmt.php|kirish sanasi=2-may 2014-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140606204827/http://www.usc.edu/org/cmje/religious-texts/quran/verses/033-qmt.php|arxivsana=6-iyun 2014-yil}}</ref> „Poklanish“ („Oyatul-tasir“) oyatiga oxirgi misrada poklik zikr qilingani uchun shunday nom berilgan. Ummu Salama roziyallohu anhuning aytishicha, uning uyida faqat Muhammad, Ali, Fotima, [[Hasan ibn Ali|Hasan]] va Husayn boʻlganlarida poklanish oyati nozil boʻlgan. Tarbasiy va Saʼlabiy kabi olimlar Ummu Salama roziyallohu anhu rivoyat qiladilar: "Bir kuni Fotima xonim ovqat pishirib, uyimizga Paygʻambar uchun olib keldilar. Paygʻambar : „Ey koʻzimning nuri, Ali va oʻgʻillaringni chaqir, bu taomni birga yeymiz“, dedilar"<ref name="Fahimeh3">{{jurnal manbasi|last=Fahimineiad|first1=Fahimeh|last2=Trans. Zainab Mohammed|title=Exemplary Women: Lady Umm Salamah|journal=Message of Thaqalayn|date=2012|volume=12|issue=4|pages=130|url=http://www.messageofthaqalayn.com/48-umm%20salamah.pdf|access-date=1-may 2014-yil}}</ref> Hamma yigʻilib, oʻsha taomdan yeb boʻlgach, Jabroil farishta tushdi va quyidagi oyatni nozil qildi: „''Albatta, Alloh sizlardan har qanday nopoklikni daf qilishni va sizlarni poklik ila poklashni xohlaydi“.''<ref name="Fahimeh3" /> Oyatni eshitgan Paygʻambar ularning ustlariga rido qoʻydilar va shunday dedilar: „Ey, Allohim, bular mening uyimning ahlidir. Ular mening ishonchli va yordamchilarim. Allohim, ulardan nopoklikni olib tashla va ularni pok tutgin“. Ummu Salama raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: "Men Rasululloh sollallohu alayhi vasallamdan bu duoni eshitib: "Yo Rasululloh! Men ham siz bilanmi? Shunda u zot: „Ahli baytim darajasida emassan, lekin sen olijanob xulqli ayolsan“, deb javob berdi.<ref name="Fahimeh3">{{jurnal manbasi|last=Fahimineiad|first1=Fahimeh|last2=Trans. Zainab Mohammed|title=Exemplary Women: Lady Umm Salamah|journal=Message of Thaqalayn|date=2012|volume=12|issue=4|pages=130|url=http://www.messageofthaqalayn.com/48-umm%20salamah.pdf|access-date=1-may 2014-yil}}</ref> Oyatlarning ahamiyati Muhammadning baytning ikkinchi qismidagi „uy ahli“ maʼnosini anglatuvchi „Ahl al-Bayt“ iborasini qoʻllaganidan kelib chiqadi. „Ahl al-Bayt“ talqini sunniylar va shialar oʻrtasida keskin farqni oʻrnatadi. Shialarning fikricha, bu atama Muhammad, Fotima, Ali, Hasan va Husaynga tegishli boʻlib, ular faqat „Ahl al-Bayt“ aʼzolari ekanliklarini anglatadi. Ushbu aqidaga koʻra, faqat Muhammad s.a.v ning toʻgʻridan-toʻgʻri avlodi musulmon jamiyati ustidan maʼnaviy yetakchilik va hokimlikni amalga oshiradi. Aksincha, sunniylar Muhammad faqat xonadagi besh kishini nazarda tutmaganiga ishonishadi. Buning oʻrniga, sunniylar har qanday yaxshi niyatli musulmon ruhiy yetakchilik va hokimlikka erisha oladi, deb hisoblashadi. Ikki tafsir oʻrtasidagi tafovut Ummu Salamaning „Poklanish“ oyati va „Rido hadisi“ni rivoyat qilganidan kelib chiqadi. Baʼzi tafsirlar, jumladan Amina Vadud „uylaringizda jim boʻlinglar va oldingi johiliyat davridagidek koʻzni qamashtirmanglar“ degan birinchi satrni talqin qiladilar, bu ayollarning koʻchaga chiqishiga umuman ruxsat berilmasligini bildirmaydi. Oʻzini koʻz-koʻz qilish maqsadida tashqariga chiqishni cheklash taʼkidlanadi.<ref>{{kitob manbasi|last=Wadud|first=Amina|title=Qur'an and Woman|url=https://archive.org/details/quranwomanreread00wadu|date=1999|publisher=Oxford University Press|location=New York|page=[https://archive.org/details/quranwomanreread00wadu/page/n124 98]}}</ref> === 33:35 === „''Musulmon erkaklar va ayollar uchun, moʻmin va moʻminlar uchun, taqvodor erkaklar va ayollar uchun, chinakam erkaklar va ayollar uchun, sabrli erkaklar va ayollar uchun, oʻzini kamtar tutgan erkaklar va ayollar uchun, ehson qiluvchi erkaklar va ayollar uchun., Roʻza tutuvchi erkaklar va ayollar uchun, iffatini saqlaydigan erkaklar va ayollar uchun hamda Allohga hamd aytish bilan shugʻullanuvchi erkaklar va ayollar uchun Alloh magʻfirat va ulugʻ ajr tayyorlab qoʻygandir.“'' <ref name="usc.edu">{{veb manbasi|sarlavha=Center For Muslim-Jewish Engagement|url=http://www.usc.edu/org/cmje/religious-texts/quran/verses/033-qmt.php|kirish sanasi=2-may 2014-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140606204827/http://www.usc.edu/org/cmje/religious-texts/quran/verses/033-qmt.php|arxivsana=6-iyun 2014-yil}}</ref> Ummu Salama musulmon ayollar uchun tenglik va avtonomiyaga intildi va Muhammadga siyosiy savollar berishdan hech qachon tortinmadi. Bu oyat Ummu Salama Muhammaddan: „Nima uchun Qur’onda erkaklar zikr qilingan va nega biz yoʻq?“, deb soʻraganida boshlangan.<ref name="Mernissi 1991 118">{{kitob manbasi|last=Mernissi|first=Fatima|title=The Veil and the Male Elite|url=https://archive.org/details/veilmaleelite00mern|date=1991|publisher=Perseus Books Publishing LLC|location=New York|page=[https://archive.org/details/veilmaleelite00mern/page/118 118]}}</ref> U rivoyat qiladi: „Men Paygʻambarimizdan nega biz erkaklar kabi Qur`onda zikr qilinmaganimizni soʻradim“. Bir kuni tushdan keyin sochimni taraganimda uning ovozini minbardan eshitib hayron boʻldim. Shosha-pisha sochimni oldim-da, yaxshi eshitadigan xonadonlardan biriga yugurdim"<ref name="Mernissi 1991 118" /> Ummu Salama oyatni shu yerda eshitdi. Baʼzi tafsirlar bu oyatni musulmonlar uchun jinslar tengligini koʻrsatish uchun izohlaydi. Amina Vadud oyatda ayolni maʼnaviy salohiyat va jannatga yetishish qobiliyati boʻyicha erkak bilan mutlaq bir qatorga qoʻyishi haqida oʻz fikrini bildirgan.<ref>{{kitob manbasi|last=Wadud|first=Amina|title=Qur'an and Woman|url=https://archive.org/details/quranwomanreread00wadu|date=1999|publisher=Oxford University Press|location=New York|page=[https://archive.org/details/quranwomanreread00wadu/page/n125 99]}}</ref> === Ummu Salamaning Sunan Ibn Mojaga qoʻshgan hissasi === Abu ʻAbdulloh Muhammad ibn Yazid Ibn Moja ar-Rabʻiy al-Qazviniy, koʻpincha [[Ibn Moja]] nomi bilan atalgan, 9-asrda yashagan hadis olimi. U sunniy islomning oltinchi kanonik [[Hadis|hadislar]] toʻplamini — „[[Sunan ibn Majah|Sunan Ibn Moja]]“ ni yigʻgani bilan mashhur. Quyida Ummu Salamaning Sunan Ibn Mojadan rivoyat qilgan hadislari keltirilgan: '''603-hadis''': „Yo Rasululloh, dedim. Men qalin sochli ayolman. Jinsiy nopoklikdan poklanish uchun choʻmilganda ularni yechish kerakmi?“ U zot: „Ularning ustiga uch hovuch suv quyishing kifoya qiladi, soʻngra oʻzingga suv quysang, poklanursan“, dedilar yoki: „Bu holatda, poklangan boʻlasan“, dedilar. '''623-hadis''': "Bir ayol Paygʻambarimizdan soʻradilar: "Mendan doimo qon ketadi, pok boʻlmayman. Namozni tark etishim kerak boʻladimi? U zot: „Yoʻq, hayz koʻrgan kunlaringiz va kechalaringiz soni uchun namozni tark eting“, dedilar". (Roviylardan biri) Abu Bakr (Ibn Abu Shayba roziyallohu anhu) oʻz hadislarida: „Oydagi kunlarning sonini hisoblang, soʻngra choʻmiling va avratingizni mato bilan yoping va namoz oʻqing“, dedilar. '''637-hadis''': "Men Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning koʻrpalari ostida edim, keyin ayollar kabi hayz koʻrayotganimni his qildim va yopinchiqdan sirgʻalib chiqdim. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: „Hayz koʻryapsizmi?“ dedilar. Men: „Men ham ayollar kabi hayz koʻrayotganimni his qilyapman“, dedim. U zot: „Alloh taolo Odam alayhissalomning qizlari uchun shunday hukm qildi“, dedilar. Shunda men sirgʻalib chiqib, oʻzimni tartibga keltirdim, keyin qaytib keldim, Rasululloh (s.a.v.) menga: „Men bilan yopinchiqqa oʻran“, dedilar, men u zot yopingan yopinchiqqa kirdim"<ref name="ahadith">{{veb manbasi|sarlavha=ahadith|url=http://ahadith.co.uk/hadithbynarrator.php?n=Umm+Salamah&bid=15&let=U|kirish sanasi=2-may 2014-yil}}</ref> '''648-hadis''': „Rasululloh sollallohu alayhi vasallam zamonlarida tugʻruqdan keyingi qon ketayotgan ayollar qirq kun kutar edilar“. '''491-hadis''': "Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga qoʻyning yelkasidan goʻsht keltirildi, undan yedilar, soʻngra (tahorat uchun) suvga tegmasdan namoz oʻqidilar. Shuningdek, 499, 531, 925 va 932-hadislar ham kiritilgan. == Manbalar == [[Turkum:680-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:580-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] 5avqb3ejz3r723v9x4tkrjvimvksexc Andoza:NBA o'yinchi statistikasi afsonasi 10 749437 2816151 2712489 2022-08-28T16:05:00Z ShohjahonSobirov 73332 wikitext text/x-wiki {| class="toccolours" style="white-space: nowrap;" |+Legend |- | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid black;" | &nbsp;&nbsp;GP | Oʻynalgan oʻyinlar | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid black" | &nbsp;&nbsp;GS&nbsp; | Oʻyinlar boshlanishi | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid black" | &nbsp;MPG&nbsp; | Oʻyin uchun daqiqalar |- | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid black;" | &nbsp;FG%&nbsp; | style="padding-right: 8px" | [[Maydondagi gol (basketbol)|Maydon darvozasi]] foiz | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid black" | &nbsp;3P%&nbsp; | style="padding-right: 8px" | [[Uch ochkoli gol|3 ballli maydon]] foiz | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid black" | &nbsp;FT%&nbsp; | [[Erkin otish|Erkin toʻplash]] foiz |- | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid black;" | &nbsp;RPG&nbsp; | Har bir oʻyinda [[Rebound (basketbol)|Rebound]] | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid black" | &nbsp;APG&nbsp; | Har bir oʻyin uchun [[Assist (basketbol)|Assistlar]] | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid black" | &nbsp;SPG&nbsp; | Har bir oʻyin uchun [[to'p saqlash (basketbol)|toʻp saqlash]] |- | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid black;" | &nbsp;BPG&nbsp; | Har bir oʻyin uchun [[Blok (basketbol)|Bloklar]] | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid black" | &nbsp;PPG&nbsp; | Oʻyin uchun ochko | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid black" | &nbsp;'''Bold'''&nbsp; | Karyera yuqori |- {{#if:{{{champion|}}}{{{leader|}}}{{{record|}}}|{{!}} {{#ifeq:{{{champion}}}|y| style="background-color: #afe6ba; border: 1px solid black;" {{!}} &nbsp;†&nbsp; {{!}} Won an [[List of NBA champions|NBA championship]] {{!}}{{!}}|}}<!-- -->{{#ifeq:{{{leader}}}|y| style="background-color: #CFECEC; border: 1px solid black;" {{!}} &nbsp;*&nbsp; {{!}} Led the league {{!}}{{!}}|}}<!-- -->{{#ifeq:{{{record|}}}|y| style="background-color: #E0CEF2; border: 1px solid black;" {{!}} &nbsp;{{double-dagger}}&nbsp; {{!}} NBA record|}}}} |}<noinclude> {{Documentation}} </noinclude> c8os7jdlq2w9qezsv1jrwesojc0f8io 2816185 2816151 2022-08-28T16:32:24Z ShohjahonSobirov 73332 wikitext text/x-wiki {| class="toccolours" style="white-space: nowrap;" |+Legend |- | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid black;" | &nbsp;&nbsp;GP | Oʻynalgan oʻyinlar | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid black" | &nbsp;&nbsp;GS&nbsp; | Oʻyinlar boshlanishi | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid black" | &nbsp;MPG&nbsp; | Oʻyin uchun daqiqalar |- | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid black;" | &nbsp;FG%&nbsp; | style="padding-right: 8px" | Maydondagi gollar foizi | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid black" | &nbsp;3P%&nbsp; | style="padding-right: 8px" | Uch ochkoli gollar foizi | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid black" | &nbsp;FT%&nbsp; | Erkin to'p otish foizi |- | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid black;" | &nbsp;RPG&nbsp; | Har bir oʻyindagi rebound (basketbol) | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid black" | &nbsp;APG&nbsp; | Har bir oʻyin uchun Assist (basketbol) | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid black" | &nbsp;SPG&nbsp; | Har bir oʻyin uchun to'p saqlash (basketbol) |- | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid black;" | &nbsp;BPG&nbsp; | Har bir oʻyin uchun bloklar (basketbol) | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid black" | &nbsp;PPG&nbsp; | Oʻyin uchun ochko | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid black" | &nbsp;'''Bold'''&nbsp; | Karyera |- {{#if:{{{champion|}}}{{{leader|}}}{{{record|}}}|{{!}} {{#ifeq:{{{champion}}}|y| style="background-color: #afe6ba; border: 1px solid black;" {{!}} &nbsp;†&nbsp; {{!}} Won an [[List of NBA champions|NBA championship]] {{!}}{{!}}|}}<!-- -->{{#ifeq:{{{leader}}}|y| style="background-color: #CFECEC; border: 1px solid black;" {{!}} &nbsp;*&nbsp; {{!}} Led the league {{!}}{{!}}|}}<!-- -->{{#ifeq:{{{record|}}}|y| style="background-color: #E0CEF2; border: 1px solid black;" {{!}} &nbsp;{{double-dagger}}&nbsp; {{!}} NBA record|}}}} |}<noinclude> {{Documentation}} </noinclude> k6xnpxlj5zm7pq853chmmn1oopnljlj Atika bint Yazid 0 749678 2816280 2701297 2022-08-28T17:09:43Z Finikchik 74243 wikitext text/x-wiki Atika '''bint Yazid''' ({{Lang-ar|عاتكة بنت يزيد}}) shuningdek, Atika bint Yazid ibn Muoviya Damashqda Umaviylar halifaligida tugʻilgan Umaviylar malikasi edi. U otasi vafot etgach taxtga oʻtirgan [[Umaviylar]] sulolasining ikkinchi hukmdori (680-683) [[Makka]] qamali paytida Xevron shahrida vafot etgan [[Yazid I]] ning qizi edi. Umaviylar sulolasining beshinchi hukmdori (685-705) [[Abdulmalik ibn Marvon|Abdulmalik ibn Marvonning]] turmush oʻrogʻi boʻlgan. Baʼzilar uni ''olima'' deb atashgan, chunki u islomni, ayniqsa [[Hadis|hadisdan]] ilmi boʻlgan. [[Abu Sufyon]] oilasining kambagʻal aʼzosi uchun barcha yiqqan pullarini bergani uchun uni saxiy deb ham atashgan.<ref name="google">{{kitob manbasi|title=The Ideal Muslimah|publisher=Islamic Books|url=https://books.google.com/books?id=jH3Qy5ii-FkC|accessdate=2015-02-11}}</ref> == Musulmon dunyosida tutgan oʻrni == Biroq, Atika bint Yazid oʻn toʻrttadan oʻn ikki [[Damashq xalifaligi|Umaviy xalifasiga]] qarindosh boʻlgani uchun tanilgan edi. Bu ularning oldida [[Hijob|hijobini yechib]] yurishga imkon bergan. [[Mahram|Xalifalar]] orasida bu darajada mahram boʻlgan boshqa hech bir ayol maʼlum emas.<ref name="alssunnah">{{veb manbasi|url=http://www.alssunnah.com/main/articles.aspx?selected_article_no=5467|arxivurl=https://archive.today/20130628101929/http://www.alssunnah.com/main/articles.aspx?selected_article_no=5467|arxivsana=2013-06-28|sarlavha=لحلقة (29) عاتكة بنت يزيد بن معاوية (العالمة السّخيّة (Atikah bint Yazid bin Muwaiyah, The Generous scholar (Arabic))|nashriyot=alssunnah.com|kirish sanasi=2015-02-11}}</ref> U nabirasi Al Valid II vafotidan keyin tirik qolgan.<ref name="reefnet">{{veb manbasi|url=http://encyc.reefnet.gov.sy/?page=entry&id=268522|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150211141641/http://encyc.reefnet.gov.sy/?page=entry&id=268522|arxivsana=2015-02-11|sarlavha=موسوعة شبكة المعرفة الريفية (Atikah bint Yazid bin Muwaiyah (Arabic))|nashriyot=encyc.reefnet.gov.sy|kirish sanasi=2015-02-11}}</ref> Asosan Iroqda joylashgan kurd tilida soʻzlashuvchi yazidiylar etnik-diniy jamoasi tomonidan eʼtiqod qilinadigan yazidiy dinida Sulton Yazid juda hurmatga sazovor ilohiy shaxsdir. Aksariyat zamonaviy tarixchilar Yazid nomi xalifa Yazid nomidan kelib chiqqan deb hisoblaydilar. Yazidiy diniy ilm-fanida Sulton Yazid va ikkinchi Umaviy halifi oʻrtasida hech qanday aloqa izi yoʻq. Umaviylar tarafdori boʻlgan, ayniqsa Yazidga xayrixohlik, 12-asrgacha kurd togʻlarida mavjud boʻlgan. Yazidiy nomi bu guruhga kelib chiqishi umaviylar boʻlgani uchun qoʻllanganga oʻxshaydi. == U bilan bogʻliq xalifalar == U bilan qarindosh boʻlgan xalifalar: {| class="wikitable" border="2" ![[Damashq xalifaligi|Yoʻq.]] ! xalifa ! Aloqa |- | 1 | [[Muoviya I]] | Bobosi |- | 2 | [[Yazid I]] | Otasi |- | 3 | [[Muoviya II]] | Akasi |- | 4 | [[Marvon|Marvon I]] | Qaynotasi |- | 5 | [[Abdulmalik ibn Marvon|Abdulmalik]] | Eri |- | 6 | [[Al Volid ibn Abdulmalik|Al-Valid I]] | rowspan="2" | Oʻgay oʻgʻillar |- | 7 | [[Sulaymon ibn Abdulmalik|Sulaymon]] |- | 9 | [[Yazid II]] | Oʻgʻli |- | 10 | [[Xishom ibn Abdulmalik|Hisham]] | Oʻgay oʻgʻil |- | 11 | [[Al Volid ibn Yazid|Al-Valid II]] | Nabira |- | 12 | Yazid III | rowspan="2" | Oʻgay nabiralar |- | 13 | [[Ibrohim ibn al Volid|Ibrohim ibn Valid]] |} == Manbalar == {{manbalar}} lo1nh6ob10q3bvxyq6pnzkmr66ew1c0 Zaynab binti Jahsh 0 749855 2816227 2701232 2022-08-28T16:52:09Z Finikchik 74243 wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat bilgiqutisi | ismi = Zaynab bint Jahsh | tasvir = تخطيط كلمة زينب بنت جحش.png | tasvir_eni = | izoh = | tugʻilgan paytidagi ismi = | tavallud sanasi = 590-yil | tavallud joyi = [[Makka]], [[Hijoz]] | vafot sanasi = 640/641-yil {{small|(51 yoshda)}} | vafot joyi = [[Madina (shahar)|Madina]], [[Hijoz]] | turmush oʻrtogʻi = {{ubl| birinchi turmush o`rtog`i noma`lum {{small|(622-vafoti)}}<br />|[[Zayd ibn Horisa]] {{small|(nikohlangan 625-yil atrofida — 627-yil ajrashgan)}}<br />|[[Muhammad|Muhammad s.a.v]] {{small|(nikohlangan 627-632-yil vafotigacha)}}}} | taʼlimi = | fuqaroligi = | millati = | dini = [[Islom]] | kasbi = | mukofotlari = | unvoni = | faoliyat_yillari = | boʻyi = | otasi = [[Jahsh ibn Riyob]] | onasi = [[Umayma binti Abd al-Muttalib]] | bolalari = | bilimi = | partiyasi = | sayt = | imzo = }} '''Zaynab binti Jahsh''' ({{Lang-ar|زينب بنت جحش}}; {{Circa}} [[Bizning era|Milodiy]] 590-641) yoki Zaynab binti Jahsh ibn Riyob ibn Xuzayma. [[Muhammad|Muhammadning]] ayollari, ammalarining qizi, moʻminlarning onasi. Musulmon boʻlmasidan oldin ismi „Barra“ edi, deb rivoyat qilinadi. „Zaynab“ ismini unga soʻnggi paygʻambar berganlar. Kunyasi Ummul hakam.<ref name="Hisham">[[Ibn Hisham|Abdulmalik ibn Hisham]]. ''Notes to Ibn Ishaq’s „Life of the Prophet“'', Note 918. Translated by Guillaume, A. (1955). ''The Life of Muhammad'', p. 793. Oxford: Oxford University Press.</ref> Madinaga koʻchgandan soʻng Zaynab binti Jahsh , Rasulullohning tavsiyalari bilan, dastlab buyuk sahobiy Zayd ibn Horisaga turmushga chiqqqan. == Yoshlik davri == Zaynabning otasi Asad ibn Xuzayma qabilasidan boʻlgan muhojir Jahsh ibn Riyob boʻlib, [[Makka|Makkada]] [[Umaviylar|Umayya]] urugʻi himoyasida qoʻnim topgan edi. Uning onasi Umayma bint Abd al-Muttalib, [[Quraysh|Quraysh qabilasining]] [[Banu Hoshim|Hoshim]] urugʻidan va Muhammadning otasining singlisi edi.<ref name="Saad8">Muhammad ibn Saad, ''Kitab al-Tabaqat al-Kabir''. Translated by Bewley, A. (1995). ''Volume 8: The Women of Madina''. London: Ta-Ha Publishers.</ref> Demak, Zaynab va uning besh ukasi Muhammadning birinchi amakivachchalari boʻlgan. Aytishlaricha, Zaynab tez oʻzini yoʻqotib qoʻyishi bilan birga, tez tinchib qolardi ham.<ref name="Muslim 31:5984">Muslim 31:5984.</ref> U mohir koʻnchilik va charm ustasi edi. U pulga muhtoj boʻlmasa ham umri davomida bu ishni davom ettirgan.<ref name="Saad8">Muhammad ibn Saad, ''Kitab al-Tabaqat al-Kabir''. Translated by Bewley, A. (1995). ''Volume 8: The Women of Madina''. London: Ta-Ha Publishers.</ref> Birinchi erining ismi nomaʼlum, lekin u 622-yilda vafot etgan.<ref name="Tabari39">[[Muhammad ibn Jarir al-Tabari]]. ''Tarikh al-Rusul waʼl-Muluk''. Translated by Landau-Tasseron, E. (1998). ''Volume 39: Biographies of the Prophetʼs Companions and Their Successors''. Albany: State University of New York Press.</ref> Oʻsha paytda [[musulmon]] boʻlgan Zaynab ham ukasi Abdulloh bilan birga [[Hijrat|''hijratda'']] [[Madina (shahar)|Madinaga]] kelganlar orasida boʻlgan.<ref>[[Ibn Ishaq|Muhammad ibn Ishaq]]. ''Sirat Rasul Allah''. Translated by Guillaume, A. (1955). ''Life of Muhammad'', p. 215. Oxford: Oxford University Press.</ref> == Birinchi nikohi == === Nikoh sharoitlari === Taxminan 625-yilda Muhammad Zaynabga asrab olingan oʻgʻli [[Zayd ibn Hodisa|Zayd ibn Horisaga]] turmushga chiqishini taklif qiladi. Zayd Kalb qabilasida tugʻilgan, lekin bolaligida qul savdogarlari tomonidan oʻgʻirlab ketilgan. U [[Xadicha bint Xuvaylid|Xadicha binti Xuvaylidning]] jiyaniga sotilgan edi, u oʻz navbatida uni eri Muhammad ga toʻy sovgʻasi sifatida bergan edi. Bir necha yil oʻtgach, Muhammad Zaydni oʻgʻil qilib olgan.<ref name="Tabari39">[[Muhammad ibn Jarir al-Tabari]]. ''Tarikh al-Rusul waʼl-Muluk''. Translated by Landau-Tasseron, E. (1998). ''Volume 39: Biographies of the Prophetʼs Companions and Their Successors''. Albany: State University of New York Press.</ref> Akasi Abdulloh tomonidan qoʻllab-quvvatlangan Zaynab, avvaliga „Men Qurayshning bevasiman“ deb bu taklifni rad etadi.<ref name="Tabari39">[[Muhammad ibn Jarir al-Tabari]]. ''Tarikh al-Rusul waʼl-Muluk''. Translated by Landau-Tasseron, E. (1998). ''Volume 39: Biographies of the Prophetʼs Companions and Their Successors''. Albany: State University of New York Press.</ref> Rivoyatlarda keltirilishicha, Quraysh zodagonlaridan chiqqan goʻzal Zaynab binti Jahsh qullardan chiqqan Zayd bilan turmush qurishni istamaydi va paygʻambarga eʼtiroz bildiradi. Taʼkidlanishicha, aynan shu ijtimoiy tafovutlar Muhammad s.a.v ning nikoh tuzmoqchi boʻlganiga sabab boʻlgan:{{Quote|“Paygʻambar alayhissalom yaxshi bilardilarki, insonning odamlar oldida oʻz mavqei emas, balki Allohning huzuridagi mavqei muhim... ularning nikohi ota-bobolari emas, balki kim boʻlganligini koʻrsatadi. Ularning Alloh huzuridagi mavqei muhimroqdir”.<ref>Thomson, A. (2012). ''The Wives of the Prophet Muhammad'', pp. 61-62. London: Ta-Ha Publishers Ltd.</ref>}} Shuningdek, u asrab olinganlarni qonuniyligi va teng munosabatda boʻlish huquqini oʻrnatmoqchi boʻlganligi taxmin qilingan.<ref>Caesar E. Farah, ''Islam: Beliefs and Observances'', p.69</ref> Aksincha, Montgomeri Vatt Zaydga Muhammadning hurmati baland boʻlganini taʼkidlaydi.<ref>Watt, W. M. (1956). ''Muhammad at Medina'', p. 331. Oxford: The Clarendon Press.</ref> Muhammad [[Qurʼon|Qur’onning]] yangi oyatini eʼlon qilganida: {{Quote|«Alloh va Uning paygʻambari bir ishni hukm qilganda – hech bir moʻmin va moʻminaga (uni bajarish yokibajarmaslik) ishlarida ixtiyor boʻlishi mumkin emasdir. Kimki Alloh va Uning paygʻambariga itoatsizlik qilsa, bas, u aniq zalolat bilan yoʻldan ozibdi».|source=Ahzob surasining 36-oyati}} Zaynab rozi boʻlib, Zaydga turmushga chiqadi.<ref>Al-Jalalayn, ''Tafsir'' on Q33:36-38.</ref> Muhammad s.a.v shaxsan oʻzi 160 [[Dirham (tanga)|dirham]] naqd pul, chopon va roʻmol, zirh, 50 mudd don va 10 mudd xurmo toʻlagan.<ref>[[Ibn Kathir|Ismail ibn Umar ibn Kathir]]. ''Al-Sira al-Nabawiya''. Translated by Le Gassick, T. (2000). ''The Life of the Prophet Muhammad'', vol. 3 p. 198. Reading, U.K.: Garnet Publishing.</ref> === Ajralish holatlari === Nikoh ikki yildan kamroq davom etgan.<ref>Maududi (1967), vol. 4, p. 112-3</ref> 9-asr tarixchisi [[Tabariy|at-Tabariy]] Muhammad Zaydning uyiga qilgan tashrifi haqida ikkita mustaqil maʼlumot beradi. Zaydning kirish eshigi boʻlib xizmat qilgan parda bir chetga urilib, tasodifan Zaynabning faqat tungi koʻylak kiyib olganini koʻrdi. Zaynab oʻrnidan turib, oʻzini yopdi va Muhammadga Zayd uyda yoʻqligini, uni ziyoratga chaqirib qolishganini aytadi. Biroq, u uyga kirmaydi. U oʻziga oʻzi: „Qalblarni aylantiruvchi Allohga hamdlar boʻlsin!“ deydi va ketadi.<ref name="Tabari8">Muhammad ibn Jarir al-Tabari. ''Tarikh al-Rasul waʼl-Muluk''. Translated by Fishbein, M. (1997). ''Volume 8: The Victory of Islam''. Albany: State University of New York Press.</ref> Zayd uyga kelganida Zaynab boʻlgan voqeani aytib berdi. Zayd Muhammadning huzurlariga borib: "Paygʻambar, sizning tashrifingiz haqida eshitdim.<ref name="Tabari8">Muhammad ibn Jarir al-Tabari. ''Tarikh al-Rasul waʼl-Muluk''. Translated by Fishbein, M. (1997). ''Volume 8: The Victory of Islam''. Albany: State University of New York Press.</ref> Balki siz Zaynabni yaxshi koʻrarsiz, shuning uchun men uni taloq qilarman. Muhammad: „Yoʻq, Allohdan qoʻrq, xotiningni saqla“, deb javob berdi.<ref>''See also'' Bukhari 9:93:516.</ref> Shundan soʻng er-xotin oʻrtasida mojaro kelib, Zaynab Zayd uchun yotoqxona eshiklarini yopdi. Biroq, bu qissa musulmon olimlarining koʻpchiligi<ref>Ibn Al-’Arabi, Ahkam Al-Quran (3/1543)</ref> tomonidan rad etilgan, asosan, unda hech qanday rivoyat zanjiri yoʻqligi va hech qanday sahih hadis yoʻqligi sababli rad etilgan. Baʼzi mufassirlar<ref>For example Qadi Iyad ibn Musa al-Yahsubi</ref> Muhammad Zaynabni umr boʻyi taniganidan keyin bir kun kelib birdan uning goʻzalligidan xabardor boʻlib qolishini bemaʼnilik deb bilishgan. Agar Muhammadning unga uylanishiga uning goʻzalligi sabab boʻlganida, uni Zaydga nikohlagandan koʻra, birinchi navbatda oʻzi unga uylangan boʻlardi.<ref>{{veb manbasi|url=http://en.islamtoday.net/quesshow-14-943.htm|sarlavha=The Prophet's Marriage to Zaynab bint Jahsh|ish=Islam Today|kirish sanasi=2015-05-02|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150406062043/http://en.islamtoday.net/quesshow-14-943.htm|arxivsana=6-aprel 2015-yil}}</ref> Bundan tashqari, tarixshunoslik shuni koʻrsatadiki, „muhabbatga uchragan“ hikoyaning oʻzi Muhammad vafotidan keyin bir asrdan koʻproq vaqt oʻtgach toʻqilgan uydirma boʻlgan.<ref>{{veb manbasi|muallif=Ashraf|ism=Hasan|sarlavha=The Prophet’s ﷺ Marriage to Zaynab bint Jaḥsh: A Reexamination from a Historiographic Perspective HISTORY LIFE OF THE PROPHET (SEERAH) The Prophet’s ﷺ Marriage to Zaynab bint Jaḥsh: A Reexamination from a Historiographic Perspective|url=https://yaqeeninstitute.org/read/paper/the-prophets-marriage-to-zaynab-bint-jahsh|ish=Yaqeen Institute|kirish sanasi=12-aprel 2022-yil}}</ref> Zayd 626-yilning dekabrida Zaynab bilan ajrashgan. == Muhammadga turmushga chiqishi == === Nikohga tayyorgarlik === Muhammad Zaynabga uylansa, bu holatni tanqid qilishlarini bilgan. Islomdan oldingi odatlar erkak va uning asrab olingan oʻgʻlining sobiq xotini oʻrtasidagi nikohni maʼqul koʻrmagan.<ref>"For in the time of ignorance they regarded the marriage with an adopted sonʼs wife as illegal as that with the wife of a natural son." Koelle, S. W. (1889). ''Mohammed and Mohammedanism Critically Considered'', p. 497. London: Rivingtons.</ref> Arab jamiyati bu ittifoqni juda notoʻgʻri deb hisoblagan boʻlardi, chunki asrab olingan oʻgʻil haqiqatan ham „oʻgʻil“ deb hisoblangan. Shuning uchun, erkakning asrandi oʻgʻlining xotiniga uylanishi — hatto u ajrashgan boʻlsa ham — qarindoshlik hisoblangan.<ref>"…the marriage of a man with the wife of his adopted son, even though divorced, was looked upon by the Arabs as a very wrong thing indeed." Sell, E. (1905). ''The Historical Development of the Quran'', pp. 149-150. London: Society for Promoting Christian Knowledge.</ref> Natijada, u unga uylanishi mumkinligi haqidagi fikrni „qalbiga yashirdi“. Ushbu ichki ziddiyat Qur’on da eslatib oʻtilgan: {{Quote|«(Ey Muhammad!) Eslang, Alloh va Siz (ne’matlarni) in’om etgan kishiga (Zayd ibn Horisga): «Juftingni oʻzingda saqla (taloq qilishga shoshma)! Allohdan qoʻrqqin!», deb, Alloh oshkor qiluvchi boʻlgan narsani ichingizda yashirgan edingiz va Allohdan qoʻrqishga haqliroq boʻlgan holingizda, Siz odamlardan (ta’nalaridan) qoʻrqqan edingiz. Bas, Zayd undan (Zaynabdan) hojatini ado etgach (uni taloq qilgach), Biz Sizni unga uylantirdik. Toki moʻminlarga asrandi bolalari oʻz xotinlaridan hojatlarini ado etishgach (taloq qilishgach), ularga (uylanishlarida) qiyinchilik boʻlmasligi uchun (shunday qildik). Allohning amri esa bajariluvchidir».|source=(Ahzob, 37).}} Bu oyat eʼlon qilingandan keyin Muhammad s.a.v mavjud arab normalarini rad etishga kirishdi.<ref name="EI2">{{Cite encyclopedia|edition=2nd|publisher=Brill Academic Publishers|volume=11|pages=475|last=Lecker|first=M|title=Zayd B. Haritha|encyclopedia=[[Encyclopaedia of Islam]]|date=2002|isbn=9004127569}}</ref> Zayd „Zayd ibn Muhammad“ oʻrniga „Zayd ibn Horisa“ nomi bilan mashhur boʻldi. Islomdan oldin arablar asrandi farzandlariga oʻz nasablarini berishar, shu sabab ularning taloq qilgan xotinlariga uylanishni harom sanashar edi va muqaddaslik nuqtai nazaridan haqiqiy oʻgʻil yoki qizga oʻxshatishgan.<ref>{{kitob manbasi|last=IslamKotob|url=https://books.google.com/books?id=uTJoiXp3pS4C|title=Tafsir Ibn Kathir all 10 volumes|publisher=IslamKotob|language=en}}</ref> Nikohdan keyin homiylik ostidagi bolalar meros huquqidan mahrum boʻlib, biologik ota-onalarning farzandlari sifatida tanilgan. Homiylik ostidagi bolalar balogʻatga yetganidan keyin homiy oila bilan yashay olmadilar. Homiylik qilingan bolalar balogʻat yoshidan keyin moliyalashtirildi. Maqsad biologik bolalarning homiylik ostidagi bolalarga boʻlgan adovatini kamaytirish va homiy homiyning kattalar homiyligidagi ayol bilan aralashib ketishining oldini olish edi.<ref name=":0">{{kitob manbasi|last=Mubārakfūrī|first=Ṣafī al-Raḥmān|url=https://books.google.com/books?id=r_80rJHIaOMC|title=The Sealed Nectar: Biography of the Noble Prophet|date=2002|publisher=Darussalam|isbn=978-9960-899-55-8|language=en}}</ref> Muhammad va Islomning tanqidchilari bu [[Sura|surani]] Allohning irodasi emas, balki Muhammadning xohish-istaklarini aks ettiruvchi oʻziga xizmat qiluvchi vahiyning namunasi sifatida koʻrsatdilar.<ref>"Being the wife of an adopted son, she was unlawful to the Prophet, but a pretended revelation (see Qur’ān, Sūrah xxxiii. 37) settled the difficulty, and Muḥammad married her." [[Thomas Hughes (priest)|Hughes, T. P.]] (1885). A Dictionary of Islam: Being a Cyclopædia of the Doctrines, Rites, Ceremonies, and Customs, together with the Technical and Theological Terms, of the Muhammadan Religion. London: W. H. Allen & Co.</ref> Baʼzi musulmon tarixchilari Muhammadning shaxsiy fikrlari va uning soʻzlari oʻrtasidagi tafovutni Zaynabga uylanish istagini emas, balki nikoh sodir boʻlishini oldindan bashorat qilish uchun tushunishgan.<ref>Le Gassick/Ibn Kathir vol. 3 p. 198. „God stated, 'You hide within yourself what God makes evident.' Regarding this, 'Ali b. al-Husayn Zayn b. al-Abidin and al-Suddi said, 'He (the Messenger of God (SAAS)) knew that she was to be one of his wives and it is he who hid (this) within himself.' Many early authorities discussed this matter in various strange ways. Some of these are controversial and so we are omitting them.“</ref> „Madina munofiqlari“ atamasi Islomga qarshi harakat boʻlib, Islomni qabul qilganlarga nisbatan nikohga qarshi koʻplab mish-mishlarni tarqatdi. === Nikoh toʻyi === Muhammad s.a.v 627-yilning 27-martida Zaynabning ajralish muddati tugashi bilanoq unga uylangan. U Zaynabning uyiga kutilmaganda va taqillatmasdan kirdi va Zaynab undan soʻradi: „Bizning ittifoqimiz hech qanday guvoh yoki vakilsiz boʻladi shundaymi?“ Muhammad javob berdi: „Alloh guvohdir, Jabroil alayhissalom vakildir“.<ref name="Saʻid Ashur p. 126">Saʼid Ashur. ''Jurisprudence from Muhammad’s life'', p. 126.</ref> Muhammad Zaynabga 400 dirham mehr berdi. Keyinroq unga toʻy berib, qoʻy soʻydi. Anas ibn Molik yetmishdan ortiq mehmon boʻlganligini, Muhammad s.a.v ning boshqa xotinlaridan hech biriga bunday katta ziyofat berilmaganligini aytdi. Odamlar ketishlari bilan Muhammad Qur’onning yangi [[Oyat|oyatini]] eʼlon qildi. {{Quote|«Ey imon keltirganlar! Paygʻambarning uylariga faqat sizlarni biror taomga chaqirilsagina, kiringiz! (Oʻshanda ham) unga erishishga koʻz tutib turmangiz, balki chaqirilganingizda kiringiz va taomdan soʻng gapga berilib ketmay, tarqalingiz! Zero, bu Paygʻambarga ozor berur, u esa sizlardan iymanar. Alloh haq(gap)dan tortinmas. Qachonki, sizlar ulardan (paygʻambar ayollaridan) biror narsa soʻrasangiz, parda ortidan soʻrangiz! Mana shu sizlarning dillaringiz va ularning dillariga nisbatan ham tozaroq (ish)dir. Sizlar uchun Allohning paygʻambariga ozor berish va undan keyin ayollariga uylanishingiz aslo mumkin emasdir. Chunki bu Alloh nazdida ulkan (gunoh)dir»|source=(Ahzob, 53).}} === Madinadagi hayoti === [[Oysha|Oisha roziyallohu anho]] Muhammad s.a.v ning oʻzidan keyingi eng sevimli xotinlari Zaynab va [[Ummu Salama]] ekanligiga ishondi. U: „Zaynab goʻzallikda ham, Paygʻambar alayhissalomning unga boʻlgan muhabbatida ham menga teng edi“ derdi.<ref>Bukhari 5:59:462.</ref> Ummu Salama Zaynab haqida: „Rasululloh sollallohu alayhi vasallam u ayolni yaxshi koʻrar edilar va undan gʻazablanardi“, dedilar. Muhammad s.a.v barcha xotinlari uchun ovqat boʻlib berganida, ikki marta Zaynab oʻzining ulushidan norozi boʻlib, uni qaytarib yuborgan. Bir qancha urf-odatlar Zaynab va uning kundoshlari oʻrtasidagi ziddiyatdan dalolat beradi. Zaynab ularga: „Sizlarni oʻz oilalaringiz nikohlab berdilar, men esa yetti osmondan Alloh tomonidan (Paygʻambarga) nikohlandim“ deb maqtanar edi.<ref name="Saʻid Ashur p. 126">Saʼid Ashur. ''Jurisprudence from Muhammad’s life'', p. 126.</ref> Bir janjalda Zaynab Muhammad bor ekan, Oyshani haqoratladi: „Men unga achchiq soʻzlar bilan javob qaytarmagunimcha tinchlanmadi“. Muhammad Oishani „[[Abu Bakr Siddiq|Abu Bakrning]] haqiqiy qizi“ deb izoh berardi.<ref>Bukhari 3:47:755. Muslim 31:5984. Abu Dawud 42:4880.</ref> Yana bir safar Zaynab zaxira tuyasini Safiyyaga qarzga berishdan bosh tortdi; Muhammadning jahli chiqib, Zaynab bilan ikki oydan ortiq gaplashmadi. Oysha raziyallohu anho rivoyat qiladilarki, xotinlar ikki firqaga boʻlingan, biriga oʻzi, ikkinchisiga Ummu Salama boshchilik qilgan. Zaynab Ummu Salama, Ummu Habiba, Juvayriya va [[Maymuna bint al-Horis|Maymunalar]] bilan ittifoqchi edilar.<ref>Bukhari 3:47:755. Muslim 31:5984. Abu Dawud 41:4880.</ref> Shunga qaramay, Oysha zinoda ayblanganda, uni himoya qilgan Zaynab edi. Muhammad undan bu haqda biror narsa bilasizmi, deb soʻradi, Zaynab javob berdi: „Yo Rasululloh! Men eshitmagan yoki koʻrmagan narsani eshitish yoki koʻrishni daʼvo qilishdan tiyilaman. Allohga qasamki, men Oysha haqida yaxshilikdan boshqa narsani bilmayman“<ref>Bukhari 3:48:829.</ref> Oysha aytadi: „Rasulullohning ayollari orasida menga tenglashmoqchi boʻladigan Zaynabdan koʻra dini yaxshi, Allohga taqvo qiluvchi, toʻgʻrisoʻz, silai rahm qiluvchi, koʻp sadaqa beruvchi va Allohga yaqin etadigan amallarga oʻzini bagʻishlaydigan ayolni koʻrmadim“. Paygʻambar Zaynabning koʻp namoz oʻqishi, roʻza tutishi, tasbeh va salavot aytishini eʼtirof etganlar. U bir kun kechasi shu qadar koʻp namoz oʻqidiki, arqonni masjiddagi ikki ustun orasiga osib, toʻxtab charchaganida mahkam ushlab olgan. Muhammad arqonni topgach, uni olib tashladi va charchaganida namozni toʻxtatib, oʻtirishini aytgan.<ref>Bukhari 2:21:251.</ref> == Keyingi hayoti == Muhammad vafotidan keyin Zaynab Madinani boshqa tark etmadi. U toʻqqiz yil beva qolgan, shu vaqt ichida oʻn bir [[hadis]] rivoyat qilgan.<ref>[[Al-Dhahabi|Muhammad ibn Ahmad Al-Dhahabi]]. ''Siyar Aalam al-Nubala'' vol. 2 #112.</ref> U koʻnchilik va charm hunarmandchilikda ishlashni davom ettirdi va barcha daromadlarini xayriya ishlariga sarflagan. [[Umar|Xalifa Umar]] unga Muhammadning barcha bevalariga ruxsat bergan 12 000 dirham nafaqani yuborganida ham, Zaynab bu nafaqani Madinadagi turli kambagʻal oilalarga tarqatgan. Vfotida uning merosxoʻrlari Zaynabning uyidan bir tanga ham topa olishmagan. == Vafoti == Zaynab Umar xalifaligi davrida 641-yilning yozida vafot etdi va Muhammadning bevalari orasida u zotdan keyin vafot etgan birinchi beva boʻldi. U 53 yoshda edi.<ref name="Tabari39">[[Muhammad ibn Jarir al-Tabari]]. ''Tarikh al-Rusul waʼl-Muluk''. Translated by Landau-Tasseron, E. (1998). ''Volume 39: Biographies of the Prophetʼs Companions and Their Successors''. Albany: State University of New York Press.</ref> == Shuningdek qarang == * [[Jahsh]] (ismi) * Zaynab (ismi) == Manbalar == [[Turkum:641-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:590-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] a7m6pjimhiz6ea9jgur6yafd8kl1exp Zaynab binti Xuzayma 0 749864 2816239 2701227 2022-08-28T16:57:12Z Finikchik 74243 wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat bilgiqutisi | ismi = Zaynab binti Xuzayma | tasvir = Zaynab bint Khuzayma.png | tasvir_eni = | izoh = | tugʻilgan paytidagi ismi = | tavallud sanasi = 596-yil | tavallud joyi = [[Makka]], [[Hijoz]] | vafot sanasi = 625-yil | vafot joyi = [[Madina]], Hijoz | turmush oʻrtogʻi = [[Muhammad|Muhammad s.a.v]] | taʼlimi = | fuqaroligi = | millati = | dini = | kasbi = | mukofotlari = | unvoni = | faoliyat_yillari = | boʻyi = | otasi = Xuzayma ibn Al-Horis | onasi = [[Hind binti A’vf]] | bolalari = | bilimi = | partiyasi = | sayt = | imzo = }} '''Zaynab binti Xuzayma''' ({{Lang-ar|زينب بنت خزيمة}}) ({{Circa}} 596 — 625), '''Umm al-Masakin''' ({{Lang-ar|أم المساكين}} „Miskinlar onasi“) nomi bilan ham tanilgan.<ref>[[Martin Lings|Lings, Martin]] (1983). ''Muhammad: his life based on the earliest sources''. Rochester, Vermont: Inner Traditions, 201.</ref> Islom paygʻambari [[Muhammad|Muhammadning]] beshinchi xotini edi. Erta vafoti sababli u haqida boshqa xotinlariga qaraganda kamroq maʼlumot keltirilgan. Paygʻambar sollallohu alayhi vasallam Hafsa binti Umar ibn Xattob roziyallohu anhoga uylanganlaridan soʻng Zaynabga hijratni uchinchi yili Ramazon oyida uylangan. Zaynab moʻmina, taqvodor, soliha, har qanday ogʻir sharoitlarda sabr qiluvchi ayol edi. == Yoshlik davri == Zaynab Muhammadning [[Quraysh]] qabilasidan boʻlmagan birinchi xotini edi.<ref name="proph">Prophet Muhammad for All, [http://www.prophetmuhammadforall.org/webfiles/downloads/wives/HZainab.pdf Hadrat Zainab]</ref><ref>Bodley, Ronald V. „The Messenger: The Wives of Mohammed“, 1946.</ref> Uning otasi Xuzayma ibn al-Horis Makkadagi Hilol qabilasidan edi.<ref name="Hisham">Abdulmalik ibn Hisham, ''Notes to Ibn Ishaq’s Sirat Rasulallah'', #918, in Guillaume, A. (1955), ''The Life of Muhammad''. Oxford: Oxford University Press, 794.</ref> Baʼzan uning onasi Hind binti Avf boʻlgan, deyishadi, lekin bu manba zaifdir.<ref name="Kathir3">Ismail ibn Umar ibn Kathir. ''The Life of the Prophet Muhammad Volume 3''. Translated by Trevor Le Gassick (2000). Reading, UK: Garnet, 122.</ref> Birinchi eri oʻzining amakivachchasi Jahm ibn Amr ibn al-Horis edi. Zaynab mushrik boʻlgan davridan buyon<ref name="Saʻd8">Muhammad ibn Saʼd. ''Kitab al-Tabaqat al-Kabir Volume 8''. Translated by Bewley, A. (1995). ''The Women of Madina''. London: TaHa Publishers, 82.</ref> oʻta saxiyligi bilan shuhrat qozongan. Ularga boʻlgan mehribonligi, ularga rahmi kelgani uchun „Miskinlarning onasi“ deb atalgan. Zaynab Islomni qachon aniq qabul qilgani nomaʼlum, lekin uning ikkinchi eri koʻzga koʻringan musulmon Abdulloh ibn Jahsh edi.<ref name="Kathir3">Ismail ibn Umar ibn Kathir. ''The Life of the Prophet Muhammad Volume 3''. Translated by Trevor Le Gassick (2000). Reading, UK: Garnet, 122.</ref> Bu nikoh ajralish bilan tugagan boʻlsa kerak, chunki Abdulloh vafot etganida Zaynab allaqachon boshqa turmush qurgan edi;<ref name="Saʻd8">Muhammad ibn Saʼd. ''Kitab al-Tabaqat al-Kabir Volume 8''. Translated by Bewley, A. (1995). ''The Women of Madina''. London: TaHa Publishers, 82.</ref> va u 622-yilda Madinaga olib borilgan kishilar orasida qayd etilmagan.<ref name="Ishaq">Muhammad ibn Ishaq. ''Sirat Rasulallah''. Translated by Guillaume, A. (1955). ''The Life of Muhammad''. Oxford: Oxford University Press, 215.</ref> Zaynabning keyingi eri Muttalib urugʻidan boʻlgan musulmon Tufayl ibn al-Horis edi; lekin bu nikoh ham ajralish bilan tugadi.<ref name="muk">Ahmed, M. Mukkaram. „Encyclopaedia of Islam“, 2005. p. 141</ref> Keyin Zaynab Tufayldan oʻttiz yoshdan katta boʻlgan akasi Ubayda<ref name="muk">Ahmed, M. Mukkaram. „Encyclopaedia of Islam“, 2005. p. 141</ref> ga turmushga chiqdi. 622-yilda ular [[Madina (shahar)|Madinaga]] umumiy [[Hijrat|hijratga]] qoʻshildilar va u yerda Ubaydaning ikki ukasi bilan boʻlgan yer hududida yashadilar.<ref name="Saʻd3">Muhammad ibn Saʼd. ''Kitab al-Tabaqat al-Kabir Volume 3''. Translated by Bewley, A. (2013). ''The Companions of Badr''. London: TaHa Publishers.</ref> Ubayda 624-yil mart oyida [[Badr jangi|Badr jangida]] halok boʻldi. Zaynab esa bir yilga yaqin beva boʻldi. == Hazrati Muhammad s.a.v ga nikohlanishi == Zaynabning „chiroyli“<ref name="zam">Wessels, Antonie (1972). „A Modern Arabic Biography of Muhammad“. Leiden: Brill, 107</ref> boʻlganligi va koʻplab turmush qurish takliflarini rad etgani yoki undan chetlanganligi haqida bir-biriga zid xabarlar bor.<ref>Hatimy, Said Abdullah Saif. „Woman in Islam“, 1979. p. 105</ref> Biroq 625-yilning fevralida amakivachchasi Qubaysa (birinchi turmush oʻrtogʻining ukasi) uni Muhammadga nikohladi va u unga 400 ''[[dirham]]'' yoki 12½ ''[[aovqiyos]]'' mahr berdi. Bu uning [[Hafsa bint Umar|Hafsa binti Umarga]] uylanganidan bir oy oʻtgach sodir boʻldi.<ref name="Tabari7">Muhammad ibn Jarir al-Tabari. ''Tarikh al-Rusul waʼl-Muluk''. Translated by McDonald, M. V. (1987). ''Volume 7: The Foundation of the Community''. Albany: State University of New York Press, 107.</ref> Aytishlaricha, nikoh paygʻambarning izdoshlarining jangda oʻlimidan soʻng oilalari ochlik va eʼtibordan chetda qolishini anglatmasligiga ishontirish uchun qilingan. Shu bilan bir qatorda, bu nikoh siyosiy sabablarga koʻra, „Zaynabning oʻz Saʼsa qabilasi Amir ibn bilan yaxshi munosabatlar oʻrnatgan.“<ref name="Watt">Watt, W. M. (1956). ''Muhammad at Medina''. Oxford: Clarendon Press, 287.</ref> Ularning turmushi haqidagi hikoyalardan birida bir kambagʻal odam [[un]] soʻrab Zaynabning uyiga kelgani haqida hikoya qilinadi. U bor narsasini unga berdi va oʻsha kechada oʻzi uchun ovqat qolmadi. Uning rahm-shafqatidan taʼsirlangan Muhammad boshqa xotinlariga ham shunday dedi: „Agar sizlar Allohga iymon keltirsangizlar… ertalab uyasidan och chiqib, tunda toʻyib-toʻyib qaytadigan qushlarning rizqini berganidek, sizlarga ham rizq beradi.“<ref name="muk">Ahmed, M. Mukkaram. „Encyclopaedia of Islam“, 2005. p. 141</ref> == Vafoti == [[Fayl:Bagicemetry.JPG|thumb| Zaynab dafn etilgan Jannat al-Baqiy qabristoni.]] Zaynabning Muhammad bilan nikohi atigi sakkiz oy davom etdi. U 625-yil oktabr oyida oʻttiz yoshida vafot etdi. Muhammad uni Jannat ul-Baqiyga olib bordi va janoza namozini oʻqidi, soʻngra uning uch ukasi jasadni qoʻyish uchun qabrga tushishgan.<ref name="Saʻd8">Muhammad ibn Saʼd. ''Kitab al-Tabaqat al-Kabir Volume 8''. Translated by Bewley, A. (1995). ''The Women of Madina''. London: TaHa Publishers, 82.</ref> Uning masjiddagi uyi Muhammadning oltinchi xotini [[Ummu Salama]] koʻchib kelguniga qadar olti oy davomida boʻsh qolgan.<ref>Muhammad ibn Saʼd. ''Kitab al-Tabaqat al-Kabir Volume 8''. Translated by Bewley, A. (1995). London: TaHa Publishers, 65.</ref> == Manbalar == [[Turkum:596-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:626-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] o1imo3ardghvzceqg9qh2limxoowyvm Andoza:WNBA o'yinchi statistikasi afsonasi 10 750340 2816412 2697322 2022-08-28T18:33:28Z ShohjahonSobirov 73332 wikitext text/x-wiki {| class="toccolours" style="font-size: 90%; white-space: nowrap;" |- ! colspan="8" style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid #AAAAAA;" | Legend |- | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid black;" | &nbsp;&nbsp;GP | O'ynalgan o'yinlar | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid black" | &nbsp;&nbsp;GS&nbsp; | O'yinlar boshlanishi | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid black" | &nbsp;MPG&nbsp; | O'yin uchun belgilangan daqiqalar | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid black;" | &nbsp;RPG&nbsp; | Har bir oʻyindagi rebound (basketbol) |- | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid black" | &nbsp;APG&nbsp; | Har bir oʻyin uchun uzatmalar (basketbol) | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid black" | &nbsp;SPG&nbsp; | Har bir oʻyin uchun to'p olib qo'yishlar | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid black;" | &nbsp;BPG&nbsp; | Har bir oʻyin uchun Bloklar | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid black" | &nbsp;PPG&nbsp; | O'yin uchun ochko |- | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid black" | &nbsp;TO&nbsp; | Har bir oʻyin uchun aylanmalar | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid black;" | &nbsp;FG%&nbsp; | style="padding-right: 8px" | Gol foizi | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid black" | &nbsp;3P%&nbsp; | style="padding-right: 8px" | Uch ochkoli gollar foizi | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid black" | &nbsp;FT%&nbsp; | Erkin to'p tashlash foiz |- | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid black" | &nbsp;'''Zarba'''&nbsp; | Karyera | style="background-color: #D3D3D3; border: 1px solid black" | ° | Liga yetakchisi |}<noinclude> [[Category:Women's National Basketball Association statistics templates|Player Statistics]] </noinclude> o8ar62kkavuc84azc5f1ixa7ogjsl3k 2692 0 752837 2815895 2788233 2022-08-28T12:29:42Z 115.178.249.110 wikitext text/x-wiki '''{{PAGENAME}}''' – [[4-mingyillik]] hamda [[27-asr]]ning 92-yili hisoblanadi. {{Year nav|2692}} {{Commons turkum}} hcxaeb2tmtxg8m2s26cvxkbppl144h4 2817325 2815895 2022-08-29T11:37:13Z 115.178.228.196 wikitext text/x-wiki '''2692''' {{Year nav|2692}} {{Commons turkum}} ajhtuquvysus03j8i85m4on09jqdzz2 Foydalanuvchi:Visola Tangirova 2 752967 2816000 2815761 2022-08-28T13:46:53Z Visola Tangirova 72133 wikitext text/x-wiki {{DISPLAYTITLE:Foydalanuvchi: <font color="#CC0000"> <span "font-family:Georgia>Visola</span> </font> <font color=#CC0000>Tangirova</font> }} <div style="position: fixed; left:0; bottom:0; display:block; height:150px; width:150px;">[[File:Uzbekistan 240-animated-flag-gifs.gif|200px]]</div> {| style="float: right; margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em; width: 242px; border: #99B3FF solid 1px; background-color:#FFFFFF" |- |{{#babel:uz-N|ru-3}} |- |{{User Uzbekistan}} |- |{{User Jizzax}} |- |{{Userbox/WikiStipendiya}} |- |{{Userbox/WikiOromgoh}} |- |{{User flegmatik}} |- |{{Foydalanuvchi:Box/User Wikipedian for|yil=2022|oy=5|kun=12}} |- |{{Hozirgi yoshi|kun=19|oy=4|yil=2004}} |- |{{User chromebrowser}} |- |} <div style="text-align: center;"> [[Image:Flag of Uzbekistan.svg|30px]]''''' Xush Kelibsiz''''' / [[Image:Flag of Russia.svg|30px]]''''' Добро пожаловать''''' / [[Image:Flag of the United Kingdom.svg|30px]]''''' Welcome''''' / [[Image:Flag of Croatia.svg|30px]]''''' Dobrodošli''''' </div> <div style="text-align: center;"> [[Image:Flag of Estonia.svg|30px]]''''' Tere tulemast''''' / [[Image:Flag of Germany.svg|30px]]''''' Willkommen''''' / [[Image:Flag of Spain.svg|30px]]''''' Bienvenidos''''' / [[Image:Flag of Portugal.svg|30px]]''''' Bem-vindo(a)''''' / [[Image:Flag of the Netherlands.svg|30px]]''''' Welkom''''' </div> <div style="text-align: center;"> [[Image:Flag of Turkey.svg|30px]]''''' Hoş Geldiniz''''' / [[Image:Flag of France.svg|30px]]''''' Bienvenue''''' /[[Image:Flag of Greece.svg|30px]]''''' Kαλώς Ήρθατε''''' / '''''[[Image:Flag of Saudi Arabia.svg|30px]] الصفحة الرئيسية''''' </div> <div style="text-align: left;"> Assalomu alaykum, foydalanuvchi sahifamga [[Image:Flag of Uzbekistan.svg|30px]]''' Xush Kelibsiz!''' Men Oʻzbekcha Vikipediya uchun shu kungacha nima qilganim haqida: <br />{{userlinks|Visola Tangirova}} Hello, dear, [[Image:Flag of the United States (1912-1959).svg|30px]]''' Welcome''' to my userpage. Itʼs about what have I done for „Oʻzbekcha Vikipediya“ till that day: <br /> {{userlinks|Visola Tangirova}} == Haqimda == Assalomu alaykum! To‘liq ismi sharifim Tangirova Visola Oybek qizi. [[2004-yil]]da [[Jizzax (shahar)|Jizzax]] shahrida tug‘ilganman. Hozirda [[Oʻzbekiston davlat jahon tillari universiteti]] talabasiman. Men bilan aloqaga kirishmoq uchun munozara sahifamda xabar qoldirishingiz mumkin. == Men tarjima qilib yaratgan maqolalar == ''Quyidagi sahifalarni yaratdim:'' {{div col|colwidth=22em}} *[[Andrey Malaxov]] *[[Hailey Bieber]] *[[Katerina Gordeyeva]] *[[Roscosmos]] *[[Fransuz Uyg'onish davri]] *[[Vaqt mashinasi (ixtiro)]] *[[SSSRda islom tarixi]] *[[Vsevolod Shilovskiy]] *[[Mercedes-Benz W110]] *[[Sputnik]] {{div col end}} == Oʻzbek Vikipediyasidagi oʻzgarishlar == {{Bugungi oʻsish}} == Turkiy tillardagi vikipediyalar == {{Turkiy tillardagi Vikipediyalar2}} {{Turkiy tillardagi Vikipediyalar statistikasi}} 1cmywvcfd9banqxuig3l9epvogl67mg 2816041 2816000 2022-08-28T14:26:37Z Visola Tangirova 72133 wikitext text/x-wiki {{DISPLAYTITLE:Foydalanuvchi: <font color="#66FFFCC"> <span "font-family:Georgia>Visola</span> </font> <font color=#66FFFF>Tangirova</font> }} <div style="position: fixed; left:0; bottom:0; display:block; height:150px; width:150px;">[[File:Uzbekistan 240-animated-flag-gifs.gif|200px]]</div> {| style="float: right; margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em; width: 242px; border: #99B3FF solid 1px; background-color:#FFFFFF" |- |{{#babel:uz-N|ru-3}} |- |{{User Uzbekistan}} |- |{{User Jizzax}} |- |{{Userbox/WikiStipendiya}} |- |{{Userbox/WikiOromgoh}} |- |{{User flegmatik}} |- |{{Foydalanuvchi:Box/User Wikipedian for|yil=2022|oy=5|kun=12}} |- |{{Hozirgi yoshi|kun=19|oy=4|yil=2004}} |- |{{User chromebrowser}} |- |} <div style="text-align: center;"> [[Image:Flag of Uzbekistan.svg|30px]]''''' Xush Kelibsiz''''' / [[Image:Flag of Russia.svg|30px]]''''' Добро пожаловать''''' / [[Image:Flag of the United Kingdom.svg|30px]]''''' Welcome''''' / [[Image:Flag of Croatia.svg|30px]]''''' Dobrodošli''''' </div> <div style="text-align: center;"> [[Image:Flag of Estonia.svg|30px]]''''' Tere tulemast''''' / [[Image:Flag of Germany.svg|30px]]''''' Willkommen''''' / [[Image:Flag of Spain.svg|30px]]''''' Bienvenidos''''' / [[Image:Flag of Portugal.svg|30px]]''''' Bem-vindo(a)''''' / [[Image:Flag of the Netherlands.svg|30px]]''''' Welkom''''' </div> <div style="text-align: center;"> [[Image:Flag of Turkey.svg|30px]]''''' Hoş Geldiniz''''' / [[Image:Flag of France.svg|30px]]''''' Bienvenue''''' /[[Image:Flag of Greece.svg|30px]]''''' Kαλώς Ήρθατε''''' / '''''[[Image:Flag of Saudi Arabia.svg|30px]] الصفحة الرئيسية''''' </div> <div style="text-align: left;"> Assalomu alaykum, foydalanuvchi sahifamga [[Image:Flag of Uzbekistan.svg|30px]]''' Xush Kelibsiz!''' Men Oʻzbekcha Vikipediya uchun shu kungacha nima qilganim haqida: <br />{{userlinks|Visola Tangirova}} Hello, dear, [[Image:Flag of the United States (1912-1959).svg|30px]]''' Welcome''' to my userpage. Itʼs about what have I done for „Oʻzbekcha Vikipediya“ till that day: <br /> {{userlinks|Visola Tangirova}} == Haqimda == Assalomu alaykum! To‘liq ismi sharifim Tangirova Visola Oybek qizi. [[2004-yil]]da [[Jizzax (shahar)|Jizzax]] shahrida tug‘ilganman. Hozirda [[Oʻzbekiston davlat jahon tillari universiteti]] talabasiman. Men bilan aloqaga kirishmoq uchun munozara sahifamda xabar qoldirishingiz mumkin. == Men tarjima qilib yaratgan maqolalar == ''Quyidagi sahifalarni yaratdim:'' {{div col|colwidth=22em}} *[[Andrey Malaxov]] *[[Hailey Bieber]] *[[Katerina Gordeyeva]] *[[Roscosmos]] *[[Fransuz Uyg'onish davri]] *[[Vaqt mashinasi (ixtiro)]] *[[SSSRda islom tarixi]] *[[Vsevolod Shilovskiy]] *[[Mercedes-Benz W110]] *[[Sputnik]] {{div col end}} == Oʻzbek Vikipediyasidagi oʻzgarishlar == {{Bugungi oʻsish}} == Turkiy tillardagi vikipediyalar == {{Turkiy tillardagi Vikipediyalar2}} {{Turkiy tillardagi Vikipediyalar statistikasi}} h854dbtbpveofcvi7nxy92xqw7qp8qj 2817180 2816041 2022-08-29T10:28:43Z Visola Tangirova 72133 Sahifadagi barcha matn oʻchirib tashlandi wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 Foydalanuvchi munozarasi:AnvarxonM 3 753044 2815947 2814449 2022-08-28T13:00:24Z AnvarxonM 75105 /* Ogohlantirish */ Javob wikitext text/x-wiki == Xush kelibsiz == {{Hello}} [[Foydalanuvchi:Amir.Temur|Amir.Temur]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Amir.Temur|munozara]]) 13:23, 20-Iyul 2022 (UTC) == Superliga == [[Oʻzbekiston]]--[[Foydalanuvchi:Abdumutalov Xasanboy|Abdumutalov Xasanboy]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Abdumutalov Xasanboy|munozara]]) 03:22, 15-Avgust 2022 (UTC) Super ligasi sahifasini o'chirdim, sababi, bunday maqola bor: [[Futbol boʻyicha Oʻzbekiston chempionati — Superliga]]. [[Foydalanuvchi:Umarxon III|Umarjon Rahimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Umarxon III|munozara]]) 19:06, 29-Iyul 2022 (UTC) :Yaxshi bo'libdi. Boshqa manbaga yonaltirib yuborayotgan edi. Imkoni bo'lsa '''Futbol bo'yicha O'zbekiston birnchi ligasi''' nimoni '''Pro ligasi''' nomiga o'zgartirish kerak [[Foydalanuvchi:AnvarxonM|AnvarxonM]] 03:39, 30-Iyul 2022 (UTC) == [[Levchenko, Vitaliy Grigoryevich]] == Salom. Vikipediyaga xush kelibsiz! Oʻzbekcha Vikipediyada kishilar haqidagi maqolalar "Ism Familiya" formatida nomlanadi. Shunday ekan, [[Levchenko, Vitaliy Grigoryevich]] maqolasini [[Vitaliy Levchenko]]ga koʻchirishingiz lozim. Bundan tashqari, ''References'' (''Примечания'') ni ''Manbalar'', deb oʻgiring. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 14:35, 24-Avgust 2022 (UTC) :Assalomu alaykum. Rahmnat, Bajarildi [[Foydalanuvchi:AnvarxonM|AnvarxonM]] 14:39, 24-Avgust 2022 (UTC) == Maqolalar == Vikipediyaga qo'shayotgan hissangiz uchun rahmat! Lekin iltimos avvalgi maqolalaringizni ko'rib chiqishni tavsiya qilardim! Matndagi orfografik xatolar, jumlalarning ma'nosi, manbalar kabi parametrlarga e'tibor berishingizni so'rab qolardim! Maroqli tahrirlar! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 09:34, 27-Avgust 2022 (UTC) == Ogohlantirish == Salom! Siz yaratgan barcha 68 ta maqolalaringiz tahlil qilinishi jarayonida, ularning hech birida nufuzli manba koʻrsatilmay yaratilayotgani, jumlalarda maʼno yoʻqligi, maqolalar notoʻgʻri nom bilan nomlanayotgani, imlo xatolariga yoʻl qoʻyayotgani maʼlum boʻldi. Maqolalaringizda yaxshi holatga keltiring, aks holda ular oʻchirilishi mumkin. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 11:21, 27-Avgust 2022 (UTC) :Va alaykum assalom. Xop Rahmat [[Foydalanuvchi:AnvarxonM|AnvarxonM]] 13:00, 28-Avgust 2022 (UTC) rzf7ccrw36oe5maiy5p1ewflflm9639 2815951 2815947 2022-08-28T13:01:11Z AnvarxonM 75105 /* Maqolalar */ Javob wikitext text/x-wiki == Xush kelibsiz == {{Hello}} [[Foydalanuvchi:Amir.Temur|Amir.Temur]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Amir.Temur|munozara]]) 13:23, 20-Iyul 2022 (UTC) == Superliga == [[Oʻzbekiston]]--[[Foydalanuvchi:Abdumutalov Xasanboy|Abdumutalov Xasanboy]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Abdumutalov Xasanboy|munozara]]) 03:22, 15-Avgust 2022 (UTC) Super ligasi sahifasini o'chirdim, sababi, bunday maqola bor: [[Futbol boʻyicha Oʻzbekiston chempionati — Superliga]]. [[Foydalanuvchi:Umarxon III|Umarjon Rahimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Umarxon III|munozara]]) 19:06, 29-Iyul 2022 (UTC) :Yaxshi bo'libdi. Boshqa manbaga yonaltirib yuborayotgan edi. Imkoni bo'lsa '''Futbol bo'yicha O'zbekiston birnchi ligasi''' nimoni '''Pro ligasi''' nomiga o'zgartirish kerak [[Foydalanuvchi:AnvarxonM|AnvarxonM]] 03:39, 30-Iyul 2022 (UTC) == [[Levchenko, Vitaliy Grigoryevich]] == Salom. Vikipediyaga xush kelibsiz! Oʻzbekcha Vikipediyada kishilar haqidagi maqolalar "Ism Familiya" formatida nomlanadi. Shunday ekan, [[Levchenko, Vitaliy Grigoryevich]] maqolasini [[Vitaliy Levchenko]]ga koʻchirishingiz lozim. Bundan tashqari, ''References'' (''Примечания'') ni ''Manbalar'', deb oʻgiring. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 14:35, 24-Avgust 2022 (UTC) :Assalomu alaykum. Rahmnat, Bajarildi [[Foydalanuvchi:AnvarxonM|AnvarxonM]] 14:39, 24-Avgust 2022 (UTC) == Maqolalar == Vikipediyaga qo'shayotgan hissangiz uchun rahmat! Lekin iltimos avvalgi maqolalaringizni ko'rib chiqishni tavsiya qilardim! Matndagi orfografik xatolar, jumlalarning ma'nosi, manbalar kabi parametrlarga e'tibor berishingizni so'rab qolardim! Maroqli tahrirlar! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 09:34, 27-Avgust 2022 (UTC) :Xop. Rahmat. [[Foydalanuvchi:AnvarxonM|AnvarxonM]] 13:01, 28-Avgust 2022 (UTC) == Ogohlantirish == Salom! Siz yaratgan barcha 68 ta maqolalaringiz tahlil qilinishi jarayonida, ularning hech birida nufuzli manba koʻrsatilmay yaratilayotgani, jumlalarda maʼno yoʻqligi, maqolalar notoʻgʻri nom bilan nomlanayotgani, imlo xatolariga yoʻl qoʻyayotgani maʼlum boʻldi. Maqolalaringizda yaxshi holatga keltiring, aks holda ular oʻchirilishi mumkin. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 11:21, 27-Avgust 2022 (UTC) :Va alaykum assalom. Xop Rahmat [[Foydalanuvchi:AnvarxonM|AnvarxonM]] 13:00, 28-Avgust 2022 (UTC) brff31pxv6h058maxd61ilwgnbs2p5r 2816044 2815951 2022-08-28T14:28:52Z Kagansky 41978 /* Ogohlantirish */ wikitext text/x-wiki == Xush kelibsiz == {{Hello}} [[Foydalanuvchi:Amir.Temur|Amir.Temur]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Amir.Temur|munozara]]) 13:23, 20-Iyul 2022 (UTC) == Superliga == [[Oʻzbekiston]]--[[Foydalanuvchi:Abdumutalov Xasanboy|Abdumutalov Xasanboy]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Abdumutalov Xasanboy|munozara]]) 03:22, 15-Avgust 2022 (UTC) Super ligasi sahifasini o'chirdim, sababi, bunday maqola bor: [[Futbol boʻyicha Oʻzbekiston chempionati — Superliga]]. [[Foydalanuvchi:Umarxon III|Umarjon Rahimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Umarxon III|munozara]]) 19:06, 29-Iyul 2022 (UTC) :Yaxshi bo'libdi. Boshqa manbaga yonaltirib yuborayotgan edi. Imkoni bo'lsa '''Futbol bo'yicha O'zbekiston birnchi ligasi''' nimoni '''Pro ligasi''' nomiga o'zgartirish kerak [[Foydalanuvchi:AnvarxonM|AnvarxonM]] 03:39, 30-Iyul 2022 (UTC) == [[Levchenko, Vitaliy Grigoryevich]] == Salom. Vikipediyaga xush kelibsiz! Oʻzbekcha Vikipediyada kishilar haqidagi maqolalar "Ism Familiya" formatida nomlanadi. Shunday ekan, [[Levchenko, Vitaliy Grigoryevich]] maqolasini [[Vitaliy Levchenko]]ga koʻchirishingiz lozim. Bundan tashqari, ''References'' (''Примечания'') ni ''Manbalar'', deb oʻgiring. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 14:35, 24-Avgust 2022 (UTC) :Assalomu alaykum. Rahmnat, Bajarildi [[Foydalanuvchi:AnvarxonM|AnvarxonM]] 14:39, 24-Avgust 2022 (UTC) == Maqolalar == Vikipediyaga qo'shayotgan hissangiz uchun rahmat! Lekin iltimos avvalgi maqolalaringizni ko'rib chiqishni tavsiya qilardim! Matndagi orfografik xatolar, jumlalarning ma'nosi, manbalar kabi parametrlarga e'tibor berishingizni so'rab qolardim! Maroqli tahrirlar! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 09:34, 27-Avgust 2022 (UTC) :Xop. Rahmat. [[Foydalanuvchi:AnvarxonM|AnvarxonM]] 13:01, 28-Avgust 2022 (UTC) == Ogohlantirish == Salom! Siz yaratgan barcha 68 ta maqolalaringiz tahlil qilinishi jarayonida, ularning hech birida nufuzli manba koʻrsatilmay yaratilayotgani, jumlalarda maʼno yoʻqligi, maqolalar notoʻgʻri nom bilan nomlanayotgani, imlo xatolariga yoʻl qoʻyilayotgani maʼlum boʻldi. Maqolalaringizda yaxshi holatga keltiring, aks holda ular oʻchirilishi mumkin. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 11:21, 27-Avgust 2022 (UTC) :Va alaykum assalom. Xop Rahmat [[Foydalanuvchi:AnvarxonM|AnvarxonM]] 13:00, 28-Avgust 2022 (UTC) dofzi75ucpohipmv3frqizj7or4uusk 2816045 2816044 2022-08-28T14:29:20Z Kagansky 41978 /* Ogohlantirish */ wikitext text/x-wiki == Xush kelibsiz == {{Hello}} [[Foydalanuvchi:Amir.Temur|Amir.Temur]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Amir.Temur|munozara]]) 13:23, 20-Iyul 2022 (UTC) == Superliga == [[Oʻzbekiston]]--[[Foydalanuvchi:Abdumutalov Xasanboy|Abdumutalov Xasanboy]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Abdumutalov Xasanboy|munozara]]) 03:22, 15-Avgust 2022 (UTC) Super ligasi sahifasini o'chirdim, sababi, bunday maqola bor: [[Futbol boʻyicha Oʻzbekiston chempionati — Superliga]]. [[Foydalanuvchi:Umarxon III|Umarjon Rahimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Umarxon III|munozara]]) 19:06, 29-Iyul 2022 (UTC) :Yaxshi bo'libdi. Boshqa manbaga yonaltirib yuborayotgan edi. Imkoni bo'lsa '''Futbol bo'yicha O'zbekiston birnchi ligasi''' nimoni '''Pro ligasi''' nomiga o'zgartirish kerak [[Foydalanuvchi:AnvarxonM|AnvarxonM]] 03:39, 30-Iyul 2022 (UTC) == [[Levchenko, Vitaliy Grigoryevich]] == Salom. Vikipediyaga xush kelibsiz! Oʻzbekcha Vikipediyada kishilar haqidagi maqolalar "Ism Familiya" formatida nomlanadi. Shunday ekan, [[Levchenko, Vitaliy Grigoryevich]] maqolasini [[Vitaliy Levchenko]]ga koʻchirishingiz lozim. Bundan tashqari, ''References'' (''Примечания'') ni ''Manbalar'', deb oʻgiring. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 14:35, 24-Avgust 2022 (UTC) :Assalomu alaykum. Rahmnat, Bajarildi [[Foydalanuvchi:AnvarxonM|AnvarxonM]] 14:39, 24-Avgust 2022 (UTC) == Maqolalar == Vikipediyaga qo'shayotgan hissangiz uchun rahmat! Lekin iltimos avvalgi maqolalaringizni ko'rib chiqishni tavsiya qilardim! Matndagi orfografik xatolar, jumlalarning ma'nosi, manbalar kabi parametrlarga e'tibor berishingizni so'rab qolardim! Maroqli tahrirlar! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 09:34, 27-Avgust 2022 (UTC) :Xop. Rahmat. [[Foydalanuvchi:AnvarxonM|AnvarxonM]] 13:01, 28-Avgust 2022 (UTC) == Ogohlantirish == Salom! Siz yaratgan barcha 68 ta maqolalaringiz tahlil qilinishi jarayonida, ularning hech birida nufuzli manba koʻrsatilmay yaratilayotgani, jumlalarda maʼno yoʻqligi, maqolalar notoʻgʻri nom bilan nomlanayotgani, imlo xatolariga yoʻl qoʻyilayotgani maʼlum boʻldi. Maqolalaringizni yaxshi holatga keltiring, aks holda ular oʻchirilishi mumkin. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 11:21, 27-Avgust 2022 (UTC) :Va alaykum assalom. Xop Rahmat [[Foydalanuvchi:AnvarxonM|AnvarxonM]] 13:00, 28-Avgust 2022 (UTC) qg8luyfniwjo8isyp5gnfrcm4elsr4l 2816098 2816045 2022-08-28T15:31:14Z Malikxan 33427 /* Shoxruz Norxonov */ yangi mavzu wikitext text/x-wiki == Xush kelibsiz == {{Hello}} [[Foydalanuvchi:Amir.Temur|Amir.Temur]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Amir.Temur|munozara]]) 13:23, 20-Iyul 2022 (UTC) == Superliga == [[Oʻzbekiston]]--[[Foydalanuvchi:Abdumutalov Xasanboy|Abdumutalov Xasanboy]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Abdumutalov Xasanboy|munozara]]) 03:22, 15-Avgust 2022 (UTC) Super ligasi sahifasini o'chirdim, sababi, bunday maqola bor: [[Futbol boʻyicha Oʻzbekiston chempionati — Superliga]]. [[Foydalanuvchi:Umarxon III|Umarjon Rahimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Umarxon III|munozara]]) 19:06, 29-Iyul 2022 (UTC) :Yaxshi bo'libdi. Boshqa manbaga yonaltirib yuborayotgan edi. Imkoni bo'lsa '''Futbol bo'yicha O'zbekiston birnchi ligasi''' nimoni '''Pro ligasi''' nomiga o'zgartirish kerak [[Foydalanuvchi:AnvarxonM|AnvarxonM]] 03:39, 30-Iyul 2022 (UTC) == [[Levchenko, Vitaliy Grigoryevich]] == Salom. Vikipediyaga xush kelibsiz! Oʻzbekcha Vikipediyada kishilar haqidagi maqolalar "Ism Familiya" formatida nomlanadi. Shunday ekan, [[Levchenko, Vitaliy Grigoryevich]] maqolasini [[Vitaliy Levchenko]]ga koʻchirishingiz lozim. Bundan tashqari, ''References'' (''Примечания'') ni ''Manbalar'', deb oʻgiring. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 14:35, 24-Avgust 2022 (UTC) :Assalomu alaykum. Rahmnat, Bajarildi [[Foydalanuvchi:AnvarxonM|AnvarxonM]] 14:39, 24-Avgust 2022 (UTC) == Maqolalar == Vikipediyaga qo'shayotgan hissangiz uchun rahmat! Lekin iltimos avvalgi maqolalaringizni ko'rib chiqishni tavsiya qilardim! Matndagi orfografik xatolar, jumlalarning ma'nosi, manbalar kabi parametrlarga e'tibor berishingizni so'rab qolardim! Maroqli tahrirlar! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 09:34, 27-Avgust 2022 (UTC) :Xop. Rahmat. [[Foydalanuvchi:AnvarxonM|AnvarxonM]] 13:01, 28-Avgust 2022 (UTC) == Ogohlantirish == Salom! Siz yaratgan barcha 68 ta maqolalaringiz tahlil qilinishi jarayonida, ularning hech birida nufuzli manba koʻrsatilmay yaratilayotgani, jumlalarda maʼno yoʻqligi, maqolalar notoʻgʻri nom bilan nomlanayotgani, imlo xatolariga yoʻl qoʻyilayotgani maʼlum boʻldi. Maqolalaringizni yaxshi holatga keltiring, aks holda ular oʻchirilishi mumkin. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 11:21, 27-Avgust 2022 (UTC) :Va alaykum assalom. Xop Rahmat [[Foydalanuvchi:AnvarxonM|AnvarxonM]] 13:00, 28-Avgust 2022 (UTC) == [[Shoxruz Norxonov]] == Salom. ''Tashqi havolalar'' emas, ''Havolalar'', deb yozing. Qarang: [[VP:MB#Bayon_qilish_tartibi]]. Maqolani yozib boʻlgandan keyin tahrir oynasi tagidagi [[VP:Vikifikator|Vikifikator]] tugmasini bosish yoddan koʻtarilmasin. Yoqimli tahrirlar tilayman. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 15:31, 28-Avgust 2022 (UTC) luzd9v18zc8lmpyzele5akr1k7om2r3 2816099 2816098 2022-08-28T15:33:45Z Malikxan 33427 /* Shoxruz Norxonov */ Javob wikitext text/x-wiki == Xush kelibsiz == {{Hello}} [[Foydalanuvchi:Amir.Temur|Amir.Temur]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Amir.Temur|munozara]]) 13:23, 20-Iyul 2022 (UTC) == Superliga == [[Oʻzbekiston]]--[[Foydalanuvchi:Abdumutalov Xasanboy|Abdumutalov Xasanboy]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Abdumutalov Xasanboy|munozara]]) 03:22, 15-Avgust 2022 (UTC) Super ligasi sahifasini o'chirdim, sababi, bunday maqola bor: [[Futbol boʻyicha Oʻzbekiston chempionati — Superliga]]. [[Foydalanuvchi:Umarxon III|Umarjon Rahimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Umarxon III|munozara]]) 19:06, 29-Iyul 2022 (UTC) :Yaxshi bo'libdi. Boshqa manbaga yonaltirib yuborayotgan edi. Imkoni bo'lsa '''Futbol bo'yicha O'zbekiston birnchi ligasi''' nimoni '''Pro ligasi''' nomiga o'zgartirish kerak [[Foydalanuvchi:AnvarxonM|AnvarxonM]] 03:39, 30-Iyul 2022 (UTC) == [[Levchenko, Vitaliy Grigoryevich]] == Salom. Vikipediyaga xush kelibsiz! Oʻzbekcha Vikipediyada kishilar haqidagi maqolalar "Ism Familiya" formatida nomlanadi. Shunday ekan, [[Levchenko, Vitaliy Grigoryevich]] maqolasini [[Vitaliy Levchenko]]ga koʻchirishingiz lozim. Bundan tashqari, ''References'' (''Примечания'') ni ''Manbalar'', deb oʻgiring. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 14:35, 24-Avgust 2022 (UTC) :Assalomu alaykum. Rahmnat, Bajarildi [[Foydalanuvchi:AnvarxonM|AnvarxonM]] 14:39, 24-Avgust 2022 (UTC) == Maqolalar == Vikipediyaga qo'shayotgan hissangiz uchun rahmat! Lekin iltimos avvalgi maqolalaringizni ko'rib chiqishni tavsiya qilardim! Matndagi orfografik xatolar, jumlalarning ma'nosi, manbalar kabi parametrlarga e'tibor berishingizni so'rab qolardim! Maroqli tahrirlar! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 09:34, 27-Avgust 2022 (UTC) :Xop. Rahmat. [[Foydalanuvchi:AnvarxonM|AnvarxonM]] 13:01, 28-Avgust 2022 (UTC) == Ogohlantirish == Salom! Siz yaratgan barcha 68 ta maqolalaringiz tahlil qilinishi jarayonida, ularning hech birida nufuzli manba koʻrsatilmay yaratilayotgani, jumlalarda maʼno yoʻqligi, maqolalar notoʻgʻri nom bilan nomlanayotgani, imlo xatolariga yoʻl qoʻyilayotgani maʼlum boʻldi. Maqolalaringizni yaxshi holatga keltiring, aks holda ular oʻchirilishi mumkin. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 11:21, 27-Avgust 2022 (UTC) :Va alaykum assalom. Xop Rahmat [[Foydalanuvchi:AnvarxonM|AnvarxonM]] 13:00, 28-Avgust 2022 (UTC) == [[Shoxruz Norxonov]] == Salom. ''Tashqi havolalar'' emas, ''Havolalar'', deb yozing. Qarang: [[VP:MB#Bayon_qilish_tartibi]]. Maqolani yozib boʻlgandan keyin tahrir oynasi tagidagi [[VP:Vikifikator|Vikifikator]] tugmasini bosish yoddan koʻtarilmasin. Yoqimli tahrirlar tilayman. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 15:31, 28-Avgust 2022 (UTC) :[[G'uzor stadioni]] maqolasini [[Gʻuzor stadioni]]ga koʻchiring. Eʼtibor bering, Oʻ va Gʻ harflarini yozishda inglizcha apostrofdan (') emas, [[okina]]dan (ʻ) foydalanishingiz lozim. :[[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 15:33, 28-Avgust 2022 (UTC) nb1sq46w7syo0v6c9of6nf5z1txj5w4 2816568 2816099 2022-08-29T02:21:12Z AnvarxonM 75105 /* Shoxruz Norxonov */ Javob wikitext text/x-wiki == Xush kelibsiz == {{Hello}} [[Foydalanuvchi:Amir.Temur|Amir.Temur]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Amir.Temur|munozara]]) 13:23, 20-Iyul 2022 (UTC) == Superliga == [[Oʻzbekiston]]--[[Foydalanuvchi:Abdumutalov Xasanboy|Abdumutalov Xasanboy]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Abdumutalov Xasanboy|munozara]]) 03:22, 15-Avgust 2022 (UTC) Super ligasi sahifasini o'chirdim, sababi, bunday maqola bor: [[Futbol boʻyicha Oʻzbekiston chempionati — Superliga]]. [[Foydalanuvchi:Umarxon III|Umarjon Rahimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Umarxon III|munozara]]) 19:06, 29-Iyul 2022 (UTC) :Yaxshi bo'libdi. Boshqa manbaga yonaltirib yuborayotgan edi. Imkoni bo'lsa '''Futbol bo'yicha O'zbekiston birnchi ligasi''' nimoni '''Pro ligasi''' nomiga o'zgartirish kerak [[Foydalanuvchi:AnvarxonM|AnvarxonM]] 03:39, 30-Iyul 2022 (UTC) == [[Levchenko, Vitaliy Grigoryevich]] == Salom. Vikipediyaga xush kelibsiz! Oʻzbekcha Vikipediyada kishilar haqidagi maqolalar "Ism Familiya" formatida nomlanadi. Shunday ekan, [[Levchenko, Vitaliy Grigoryevich]] maqolasini [[Vitaliy Levchenko]]ga koʻchirishingiz lozim. Bundan tashqari, ''References'' (''Примечания'') ni ''Manbalar'', deb oʻgiring. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 14:35, 24-Avgust 2022 (UTC) :Assalomu alaykum. Rahmnat, Bajarildi [[Foydalanuvchi:AnvarxonM|AnvarxonM]] 14:39, 24-Avgust 2022 (UTC) == Maqolalar == Vikipediyaga qo'shayotgan hissangiz uchun rahmat! Lekin iltimos avvalgi maqolalaringizni ko'rib chiqishni tavsiya qilardim! Matndagi orfografik xatolar, jumlalarning ma'nosi, manbalar kabi parametrlarga e'tibor berishingizni so'rab qolardim! Maroqli tahrirlar! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 09:34, 27-Avgust 2022 (UTC) :Xop. Rahmat. [[Foydalanuvchi:AnvarxonM|AnvarxonM]] 13:01, 28-Avgust 2022 (UTC) == Ogohlantirish == Salom! Siz yaratgan barcha 68 ta maqolalaringiz tahlil qilinishi jarayonida, ularning hech birida nufuzli manba koʻrsatilmay yaratilayotgani, jumlalarda maʼno yoʻqligi, maqolalar notoʻgʻri nom bilan nomlanayotgani, imlo xatolariga yoʻl qoʻyilayotgani maʼlum boʻldi. Maqolalaringizni yaxshi holatga keltiring, aks holda ular oʻchirilishi mumkin. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 11:21, 27-Avgust 2022 (UTC) :Va alaykum assalom. Xop Rahmat [[Foydalanuvchi:AnvarxonM|AnvarxonM]] 13:00, 28-Avgust 2022 (UTC) == [[Shoxruz Norxonov]] == Salom. ''Tashqi havolalar'' emas, ''Havolalar'', deb yozing. Qarang: [[VP:MB#Bayon_qilish_tartibi]]. Maqolani yozib boʻlgandan keyin tahrir oynasi tagidagi [[VP:Vikifikator|Vikifikator]] tugmasini bosish yoddan koʻtarilmasin. Yoqimli tahrirlar tilayman. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 15:31, 28-Avgust 2022 (UTC) :[[G'uzor stadioni]] maqolasini [[Gʻuzor stadioni]]ga koʻchiring. Eʼtibor bering, Oʻ va Gʻ harflarini yozishda inglizcha apostrofdan (') emas, [[okina]]dan (ʻ) foydalanishingiz lozim. :[[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 15:33, 28-Avgust 2022 (UTC) ::Rahmat. Bajarildi. [[Foydalanuvchi:AnvarxonM|AnvarxonM]] 02:21, 29-Avgust 2022 (UTC) am1gu8ervwm8llkzkljbro7kx0c0aeu 2816569 2816568 2022-08-29T02:22:38Z AnvarxonM 75105 /* Shoxruz Norxonov */ Javob wikitext text/x-wiki == Xush kelibsiz == {{Hello}} [[Foydalanuvchi:Amir.Temur|Amir.Temur]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Amir.Temur|munozara]]) 13:23, 20-Iyul 2022 (UTC) == Superliga == [[Oʻzbekiston]]--[[Foydalanuvchi:Abdumutalov Xasanboy|Abdumutalov Xasanboy]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Abdumutalov Xasanboy|munozara]]) 03:22, 15-Avgust 2022 (UTC) Super ligasi sahifasini o'chirdim, sababi, bunday maqola bor: [[Futbol boʻyicha Oʻzbekiston chempionati — Superliga]]. [[Foydalanuvchi:Umarxon III|Umarjon Rahimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Umarxon III|munozara]]) 19:06, 29-Iyul 2022 (UTC) :Yaxshi bo'libdi. Boshqa manbaga yonaltirib yuborayotgan edi. Imkoni bo'lsa '''Futbol bo'yicha O'zbekiston birnchi ligasi''' nimoni '''Pro ligasi''' nomiga o'zgartirish kerak [[Foydalanuvchi:AnvarxonM|AnvarxonM]] 03:39, 30-Iyul 2022 (UTC) == [[Levchenko, Vitaliy Grigoryevich]] == Salom. Vikipediyaga xush kelibsiz! Oʻzbekcha Vikipediyada kishilar haqidagi maqolalar "Ism Familiya" formatida nomlanadi. Shunday ekan, [[Levchenko, Vitaliy Grigoryevich]] maqolasini [[Vitaliy Levchenko]]ga koʻchirishingiz lozim. Bundan tashqari, ''References'' (''Примечания'') ni ''Manbalar'', deb oʻgiring. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 14:35, 24-Avgust 2022 (UTC) :Assalomu alaykum. Rahmnat, Bajarildi [[Foydalanuvchi:AnvarxonM|AnvarxonM]] 14:39, 24-Avgust 2022 (UTC) == Maqolalar == Vikipediyaga qo'shayotgan hissangiz uchun rahmat! Lekin iltimos avvalgi maqolalaringizni ko'rib chiqishni tavsiya qilardim! Matndagi orfografik xatolar, jumlalarning ma'nosi, manbalar kabi parametrlarga e'tibor berishingizni so'rab qolardim! Maroqli tahrirlar! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 09:34, 27-Avgust 2022 (UTC) :Xop. Rahmat. [[Foydalanuvchi:AnvarxonM|AnvarxonM]] 13:01, 28-Avgust 2022 (UTC) == Ogohlantirish == Salom! Siz yaratgan barcha 68 ta maqolalaringiz tahlil qilinishi jarayonida, ularning hech birida nufuzli manba koʻrsatilmay yaratilayotgani, jumlalarda maʼno yoʻqligi, maqolalar notoʻgʻri nom bilan nomlanayotgani, imlo xatolariga yoʻl qoʻyilayotgani maʼlum boʻldi. Maqolalaringizni yaxshi holatga keltiring, aks holda ular oʻchirilishi mumkin. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 11:21, 27-Avgust 2022 (UTC) :Va alaykum assalom. Xop Rahmat [[Foydalanuvchi:AnvarxonM|AnvarxonM]] 13:00, 28-Avgust 2022 (UTC) == [[Shoxruz Norxonov]] == Salom. ''Tashqi havolalar'' emas, ''Havolalar'', deb yozing. Qarang: [[VP:MB#Bayon_qilish_tartibi]]. Maqolani yozib boʻlgandan keyin tahrir oynasi tagidagi [[VP:Vikifikator|Vikifikator]] tugmasini bosish yoddan koʻtarilmasin. Yoqimli tahrirlar tilayman. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 15:31, 28-Avgust 2022 (UTC) :[[G'uzor stadioni]] maqolasini [[Gʻuzor stadioni]]ga koʻchiring. Eʼtibor bering, Oʻ va Gʻ harflarini yozishda inglizcha apostrofdan (') emas, [[okina]]dan (ʻ) foydalanishingiz lozim. :[[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 15:33, 28-Avgust 2022 (UTC) ::Rahmat. Bajarildi. [[Foydalanuvchi:AnvarxonM|AnvarxonM]] 02:21, 29-Avgust 2022 (UTC) :Rahmat Malikxon. Eʻtiborga olaman. [[Foydalanuvchi:AnvarxonM|AnvarxonM]] 02:22, 29-Avgust 2022 (UTC) 431sssu5hl3zsfr38ix19c8g3psb8wp 2817015 2816569 2022-08-29T08:06:33Z Panda D 74095 /* SSSR Birinchi Ligasi */ yangi mavzu wikitext text/x-wiki == Xush kelibsiz == {{Hello}} [[Foydalanuvchi:Amir.Temur|Amir.Temur]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Amir.Temur|munozara]]) 13:23, 20-Iyul 2022 (UTC) == Superliga == [[Oʻzbekiston]]--[[Foydalanuvchi:Abdumutalov Xasanboy|Abdumutalov Xasanboy]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Abdumutalov Xasanboy|munozara]]) 03:22, 15-Avgust 2022 (UTC) Super ligasi sahifasini o'chirdim, sababi, bunday maqola bor: [[Futbol boʻyicha Oʻzbekiston chempionati — Superliga]]. [[Foydalanuvchi:Umarxon III|Umarjon Rahimov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Umarxon III|munozara]]) 19:06, 29-Iyul 2022 (UTC) :Yaxshi bo'libdi. Boshqa manbaga yonaltirib yuborayotgan edi. Imkoni bo'lsa '''Futbol bo'yicha O'zbekiston birnchi ligasi''' nimoni '''Pro ligasi''' nomiga o'zgartirish kerak [[Foydalanuvchi:AnvarxonM|AnvarxonM]] 03:39, 30-Iyul 2022 (UTC) == [[Levchenko, Vitaliy Grigoryevich]] == Salom. Vikipediyaga xush kelibsiz! Oʻzbekcha Vikipediyada kishilar haqidagi maqolalar "Ism Familiya" formatida nomlanadi. Shunday ekan, [[Levchenko, Vitaliy Grigoryevich]] maqolasini [[Vitaliy Levchenko]]ga koʻchirishingiz lozim. Bundan tashqari, ''References'' (''Примечания'') ni ''Manbalar'', deb oʻgiring. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 14:35, 24-Avgust 2022 (UTC) :Assalomu alaykum. Rahmnat, Bajarildi [[Foydalanuvchi:AnvarxonM|AnvarxonM]] 14:39, 24-Avgust 2022 (UTC) == Maqolalar == Vikipediyaga qo'shayotgan hissangiz uchun rahmat! Lekin iltimos avvalgi maqolalaringizni ko'rib chiqishni tavsiya qilardim! Matndagi orfografik xatolar, jumlalarning ma'nosi, manbalar kabi parametrlarga e'tibor berishingizni so'rab qolardim! Maroqli tahrirlar! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 09:34, 27-Avgust 2022 (UTC) :Xop. Rahmat. [[Foydalanuvchi:AnvarxonM|AnvarxonM]] 13:01, 28-Avgust 2022 (UTC) == Ogohlantirish == Salom! Siz yaratgan barcha 68 ta maqolalaringiz tahlil qilinishi jarayonida, ularning hech birida nufuzli manba koʻrsatilmay yaratilayotgani, jumlalarda maʼno yoʻqligi, maqolalar notoʻgʻri nom bilan nomlanayotgani, imlo xatolariga yoʻl qoʻyilayotgani maʼlum boʻldi. Maqolalaringizni yaxshi holatga keltiring, aks holda ular oʻchirilishi mumkin. — [[Foydalanuvchi:Kagansky|Kagansky]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Kagansky|munozara]]) 11:21, 27-Avgust 2022 (UTC) :Va alaykum assalom. Xop Rahmat [[Foydalanuvchi:AnvarxonM|AnvarxonM]] 13:00, 28-Avgust 2022 (UTC) == [[Shoxruz Norxonov]] == Salom. ''Tashqi havolalar'' emas, ''Havolalar'', deb yozing. Qarang: [[VP:MB#Bayon_qilish_tartibi]]. Maqolani yozib boʻlgandan keyin tahrir oynasi tagidagi [[VP:Vikifikator|Vikifikator]] tugmasini bosish yoddan koʻtarilmasin. Yoqimli tahrirlar tilayman. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 15:31, 28-Avgust 2022 (UTC) :[[G'uzor stadioni]] maqolasini [[Gʻuzor stadioni]]ga koʻchiring. Eʼtibor bering, Oʻ va Gʻ harflarini yozishda inglizcha apostrofdan (') emas, [[okina]]dan (ʻ) foydalanishingiz lozim. :[[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 15:33, 28-Avgust 2022 (UTC) ::Rahmat. Bajarildi. [[Foydalanuvchi:AnvarxonM|AnvarxonM]] 02:21, 29-Avgust 2022 (UTC) :Rahmat Malikxon. Eʻtiborga olaman. [[Foydalanuvchi:AnvarxonM|AnvarxonM]] 02:22, 29-Avgust 2022 (UTC) == SSSR Birinchi Ligasi == @[[Foydalanuvchi:AnvarxonM|AnvarxonM]] Maqolada Manbalar deb yozib qoldiring, keyin yuqoriga qaraga yo'naltiruvchi belgidan foydalanish shart emas, kodlardan to'g'ri foydalansangiz siz va vikipediya oilasi hohlagan sifatga erisha olasiz! Iltimos boshqa maqolalaringiz ham ko'rib chiqishingiz tavsiy etaman! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 08:06, 29-Avgust 2022 (UTC) 6uue5hffagpa4z48jmpub146lwdkm4z Asin 0 753226 2816309 2777232 2022-08-28T17:19:52Z Finikchik 74243 Finikchik [[Asin (aktrisa)]] sahifasini [[Asin]]ga koʻchirdi wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat bilgiqutisi|ismi=Asin|portret=Asin05.jpg|tavsif=|tugʻilgan paytidagi ismi=Asin Thottumkal|tavallud sanasi={{Birth date and age|df=yes|1985|10|26}}|tavallud joyi=[[Kochi]], [[Kerala]]|kasbi={{hlist|Aktrisa|model|Raqqosa}}|faoliyat_yillari=2001-2015|turmush oʻrtogʻi=Rahul Sharma|bolalari=1 nafar|mukofotlari={{unbulleted list|[[Kalaimamani]]|[[Filmfare Awards]]|[[Filmfare Awards South]]|[[SIIMA]]|[[International Indian Film Academy|IIFA]]}}|imzo=|dipnotlar=}}'''Asin''' '''Thottumkal''' (1985-yil 26-oktyabrda tugʻilgan), Asin nomi bilan tanilgan, sobiq hind aktrisasi, [[Tamil tili|Tamil]], [[Hind tili|Hind]], [[Telugu tili|Telugu]] va [[Malayalam]] filmlarida suratga tushgan. U Bharatanatyam raqqosi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://m.timesofindia.com/entertainment/hindi/bollywood/news/Asins-classical-avataar/articleshow/5115585.cms|sarlavha=Asin's classical avataar|ish=[[The Times of India]]|sana=13 October 2009|kirish sanasi=30 July 2019|arxivsana=31 October 2019|arxivurl=https://web.archive.org/web/20191031183508/https://m.timesofindia.com/entertainment/hindi/bollywood/news/Asins-classical-avataar/articleshow/5115585.cms}}</ref> U oʻnta nominatsiya boʻyicha uchta Filmfare mukofotiga sazovor boʻlgan. U aktyorlik faoliyatini Janubiy Hindiston kino sanoatida boshlagan, biroq keyinchalik butun diqqatini [[Bollywood|Bollivudga]] qaratgan.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=17 February 2013 |title=I want to work with younger actors of my generation: Asin |work=The Times of India |url=https://articles.timesofindia.indiatimes.com/2013-02-17/news-interviews/37133521_1_lucky-mascot-ghajini-actors |url-status=dead |access-date=2 March 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130330023423/https://articles.timesofindia.indiatimes.com/2013-02-17/news-interviews/37133521_1_lucky-mascot-ghajini-actors |archive-date=30 March 2013}}</ref> U sakkiz tilda gapiradi<ref name="Desimartini.com">{{Veb manbasi|url=https://www.desimartini.com/news/telugu/asin-busy-learning-german/article4973.htm|sarlavha=Asin busy in learning German|sana=7 June 2013|ish=Desimartini.com|nashriyot=Top Movies Entertainment Ltd|kirish sanasi=28 October 2014|arxivsana=24 December 2018|arxivurl=https://web.archive.org/web/20181224212919/https://www.desimartini.com/news/telugu/asin-busy-learning-german-article4973.htm}}</ref> va oʻz filmlarini [[dublyaj]] qiladi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://meencurry.com/biography-asin-thottumkal/|sarlavha=Biography: Asin Thottumkal {{!}} Meen Curry|ish=meencurry.com|til=en-US|kirish sanasi=20 February 2017|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170220181557/https://meencurry.com/biography-asin-thottumkal/|arxivsana=20 February 2017}}</ref><ref name="asinonline1">{{Veb manbasi|url=https://www.asinonline.com/images/press/english/asin-new-indian.jpg|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131004215724/https://www.asinonline.com/images/press/english/asin-new-indian.jpg|arxivsana=4 October 2013|sarlavha=Asin speaks Hindi|nashriyot=asinonline.com|kirish sanasi=2 June 2013}}</ref> U Padminidan tashqari, tilidan qatʼi nazar, barcha filmlarini oʻz ovozida [[dublyaj]] qilgan yagona [[malayali]] aktrisadir.<ref name="asinonline1" /> Asin 2007-yilda onlayn portallar tomonidan „Kollywood malikasi“ deb atalgan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://entertainment.oneindia.in/tamil/news/2007/top-five-heroines-2007-311207.html|sarlavha=Top 5 heroines of the year 2007: Asin easily topples all!|ish=www.filmibeat.com|kirish sanasi=29 August 2013|arxivsana=24 December 2018|arxivurl=https://web.archive.org/web/20181224212809/https://www.filmibeat.com/tamil/news/2007/top-five-heroines-2007-311207.html}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.sify.com/movies/asin-s-birthday-bash-news-tamil-kkfuySaicca.html|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131231183343/https://www.sify.com/movies/asin-s-birthday-bash-news-tamil-kkfuySaicca.html|arxivsana=31 December 2013|sarlavha=Asin's birthday bash!|ish=Sify}}</ref> Sathyan Anthikkadning Malayalam filmi ''Narendran Makan Jayakanthan Vaka'' (2001) bilan aktyorlik debyutini qilgan Asin 2003-yilda [[Telugu tili|telugu]] filmi ''Amma Nanna O Tamila Ammayi'' bilan birinchi tijorat muvaffaqiyatiga erishdi va film uchun Filmfare eng yaxshi telugu aktrisasi mukofotini qoʻlga kiritdi. ''M. Kumaran Mahalakshmi Oʻgʻli'' (2004) uning [[Tamil tili|Tamil tilida]] debyuti va katta muvaffaqiyat edi. U oʻzining uchinchi Tamil filmi „''Ghajini''“ (2005)dagi eng koʻp eʼtirof etilgan ijrosi uchun Filmfare eng yaxshi Tamil aktrisasi mukofotini oldi. Keyinchalik u koʻplab muvaffaqiyatli filmlarda bosh ayol rollarini oʻynadi, eng diqqatga sazovorlari „''Sivakasi''“ (2005), „''Varalaru“'' (2006), „''Pokkiri''“ (2007), „''Vel''“ (2008) va „''Dasavathaaram''“ (2008) filmlari boʻlib, shu sababli oʻzini bosh roliga ega boʻldi. Tamil kinosi aktrisasi, shuningdek, Tamil Nadu hukumati tomonidan sanʼat va adabiyot sohasidagi yuksak yutuqlari uchun Kalaimamani mukofoti bilan taqdirlangan.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=29 November 2009 |title=Kalaimamani awards presented to 70 persons |work=[[The Hindu]] |location=Chennai, India |url=https://www.hindu.com/2009/11/29/stories/2009112960210600.htm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20091202084151/https://www.hindu.com/2009/11/29/stories/2009112960210600.htm |archive-date=2 December 2009}}</ref> 2013-yilda Asin Tamil kinosiga qoʻshgan hissasi uchun SIIMAda Janubiy Hindiston kinosining faxri mukofoti bilan taqdirlangan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bollywoodhungama.com/movies/features/type/view/id/5511|sarlavha=Asin bags the Pride of South Indian Cinema Award - Latest Movie Features - Bollywood Hungama|muallif=Bollywood Hungama|ish=bollywoodhungama.com|kirish sanasi=18 September 2013|arxivsana=19 September 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130919065117/https://www.bollywoodhungama.com/movies/features/type/view/id/5511}}</ref> 2008-yil oxirida Asin [[Bollywood|Bollivud]] filmida Aamir Xon qarshisida „''Ghajini''“ (2008) filmida debyut qildi, bu Bollivudning birinchi {{INR}} 1 milliardan koʻproq pul yigʻgan filmi edi. Asin Filmfare eng yaxshi ayol debyut mukofotini qoʻlga kiritdi va Ghajini uchun koʻplab maqtovlarga sazovor boʻldi. 2011-yil Asinning Bollivuddagi karyerasining eng muvaffaqiyatli bosqichi bo‘ldi, chunki u Anees Bazmening „''Tayyor''“ romantik komediyasida [[Salman Khan|Salmon Xon]] bilan birga rol o‘ynagan. Film kassada ₹1.84 milliard yig‘ib, dunyo boʻylab katta hit bo‘ldi. 2012-yilda Asin birinchi marta Sajid Xonning koʻp yulduzli "''[[Housefull 2]]'' " filmida rol oʻynagan va u 1{{INR}} milliarddan ortiq mablagʻ yigʻgan. Keyin u ''Bol Bachchan'' va ''Khiladi 786'' filmlarida suratga tushdi, ular ham tijoriy jihatdan muvaffaqiyatli boʻlib, ikkalasi ham {{INR}} 1 miliarddan ortiq daromad keltirgan. [[Fayl:Asin08.jpg|right|thumb| Asin, aktyorlar va ''Ghajini'' jamoasi bilan film muvaffaqiyatini nishonlamoqda.]] [[Fayl:Asin_'Bol_Bachchan'_team_on_the_sets_of_Taarak_Mehta_Ka_Ooltah_Chashmah_03.jpg|left|thumb|226x226px| Asin 2012-yil]] Asin oʻzining birinchi dual rolida KS Ravikumarning „''Dasavathaaram''“ filmida oʻnta rolni ijro etgan Kamol Haasanga qarshi chiqdi. Film 2006-yil sentyabr oyidan beri ishlab chiqarilmoqda. Haasanning oʻn roli soyasida qolganiga qaramay, Asinning filmdagi tasvirlari uning „eng yaxshisi“ deb maqtovga sazovor boʻldi, uning rollaridan biri 12-asr [[Tamilnad|Tamil Nadudagi]] [[Vishnuizm|Vaishnavit]] roli edi; boshqa qahramon esa Chidambaramlik [[Brahmanlar|brahman]] qizi boʻlib, buning uchun u oʻzining birinchi ITFA eng yaxshi aktrisa mukofotini qoʻlga kiritdi.<ref name="Dasavtharamperf">{{Veb manbasi|muallif=Vijayasarathy, R. G.|nashriyot=[[Rediff]]|sarlavha=Dasavathaaram is spectacular|sana=13 June 2008|url=https://www.rediff.com/movies/2008/jun/13dasa.htm|kirish sanasi=24 December 2008|arxivsana=17 June 2008|arxivurl=https://web.archive.org/web/20080617213231/https://www.rediff.com/movies/2008/jun/13dasa.htm}}</ref> Keyinchalik ''Dasavathaaram'' blokbasterlardan biriga aylangan.<ref name="Dasavtharamblockbuster">{{Veb manbasi|ish=[[The Times (South Africa)|The Times]]|sarlavha=Kamalhassan's new blockbuster hit is setting records worldwide|sana=29 June 2008|url=https://www.thetimes.co.za/Entertainment/Article.aspx?id=792296|kirish sanasi=24 December 2008|arxivsana=11 December 2008|arxivurl=https://web.archive.org/web/20081211154437/https://www.thetimes.co.za/Entertainment/Article.aspx?id=792296}}</ref> [[Fayl:Akshay_and_Asin_on_the_Ramp.jpg|right|thumb|366x366px| Asin [[Akshay Kumar]] bilan ''[[Housefull 2|rampada Housefull 2]]'' aksiyalari paytida, 2012-yil]] Uning Salmon Khan ishtirokidagi navbatdagi ''Ready'' filmi 2011-yil 3-iyunda ommaga taqdim etilgan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://ibosnetwork.com/newsmanager/templates/template1.aspx?a=22264&z=9|arxivurl=https://archive.today/20120710060504/https://ibosnetwork.com/newsmanager/templates/template1.aspx?a=22264&z=9|arxivsana=10 July 2012|sarlavha=Box Office: Ready opens to good opening with mixed response|nashriyot=ibosnetwork|kirish sanasi=4 June 2011}}</ref> Tanqidchilar Salmon va Asin oʻrtasidagi obrazni yuqori baholadilar.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.indiaglitz.com/channels/hindi/review/12984.html|sarlavha=Ready Movie Review|nashriyot=Behindwoods|kirish sanasi=5 June 2011|arxivsana=13 June 2011|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110613065225/https://www.indiaglitz.com/channels/hindi/review/12984.html}}</ref> == Shaxsiy hayoti == Asin Suriya-Malabar marosimiga mansub [[Katolik cherkovi|katolik nasroniy]]<ref>{{Veb manbasi|muallif=D. B. S. Jeyaraj|sarlavha=Indian Actress Asin Who was "Black listed" by Tamil Cinema for Being Sri Lanka Friendly Weds Rahul in Grand Style|url=https://dbsjeyaraj.com/dbsj/archives/44920|kirish sanasi=15 March 2020|til=en|sana=5 February 2016|arxivsana=17 February 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200217074532/https://dbsjeyaraj.com/dbsj/archives/44920}}</ref><ref name="MSN2016">{{Veb manbasi|sarlavha=All you want to know about Asin-Rahul wedding|url=https://www.msn.com/en-in/entertainment/gallery/all-you-want-to-know-about-asin-rahul-wedding/ss-BBobiaS|nashriyot=[[MSN]]|kirish sanasi=15 March 2020|til=en|sana=19 January 2016|arxivsana=8 March 2021|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210308150635/https://www.msn.com/en-in/entertainment/gallery/all-you-want-to-know-about-asin-rahul-wedding/ss-BBobiaS}}</ref> va hozirda [[Mumbay|Mumbayda]] istiqomat qiladi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Mehul S Thakkar |date=5 August 2012 |title=Prabhudheva is Asin's new neighbour |work=The Times of India |url=https://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-08-05/news-interviews/33036071_1_asin-sridevi-and-tabu-new-neighbour |url-status=dead |access-date=26 October 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130521091647/https://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-08-05/news-interviews/33036071_1_asin-sridevi-and-tabu-new-neighbour |archive-date=21 May 2013}}</ref> Shuningdek, u Kochidagi Marine Drive shahridagi kvartira<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.dnaindia.com/entertainment/report_birthday-girl-asin-gifts-herself-a-plush-6-room-home_1603547|sarlavha=Birthday girl Asin gifts herself a plush 6-room home – Entertainment – DNA|ish=Daily News and Analysis|sana=26 October 2011|kirish sanasi=26 October 2012|arxivsana=29 December 2011|arxivurl=https://web.archive.org/web/20111229130739/https://www.dnaindia.com/entertainment/report_birthday-girl-asin-gifts-herself-a-plush-6-room-home_1603547}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.sify.com/movies/asin-the-cool-chameleon-news-tamil-llbnxDeacia.html|arxivurl=https://web.archive.org/web/20111103193337/https://www.sify.com/movies/asin-the-cool-chameleon-news-tamil-llbnxDeacia.html|arxivsana=3 November 2011|sarlavha=Asin – The cool chameleon!|nashriyot=Sify.com|sana=2 November 2011|kirish sanasi=26 October 2012}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://daily.bhaskar.com/article/ENT-birthday-girl-asin-gifts-herself-a-plush-apartment-2525405.html|sarlavha=Birthday girl Asin gifts herself a plush apartment|nashriyot=daily.bhaskar.com|sana=26 October 2011|kirish sanasi=26 October 2012|arxivsana=29 October 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131029202712/https://daily.bhaskar.com/article/ENT-birthday-girl-asin-gifts-herself-a-plush-apartment-2525405.html}}</ref> va Kerala shtatining Vagamon shahridagi ferma uyiga ega.<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Asin's summer getaway is her quaint farmhouse in Vagamon |work=The Times of India |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/malayalam/movies/news-and-interviews/Asins-summer-getaway-is-her-quaint-farmhouse-in-Vagamon/articleshow/33065037.cms |url-status=live |access-date=14 April 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140406175915/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/malayalam/movies/news-and-interviews/Asins-summer-getaway-is-her-quaint-farmhouse-in-Vagamon/articleshow/33065037.cms |archive-date=6 April 2014}}</ref> Aktrisa poliglot. U yetti tilda gapira oladi; [[Malayalam]] ([[ona tili]]), [[Tamil tili|tamil]], [[Telugu tili|telugu]], [[sanskrit]], ingliz, [[Hind tili|hind]] va [[Fransuz tili|frantsuz]] tillari.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=3 November 2012 |title=Asin's Jack of all and master of one |publisher=Asianage |url=https://www.asianage.com/bollywood/asin-s-jack-all-and-master-one-251 |url-status=dead |access-date=3 November 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180108104725/https://www.asianage.com/bollywood/asin-s-jack-all-and-master-one-251 |archive-date=8 January 2018}}</ref> Asin, shuningdek, [[Italyan tili|italyan]] tilida bir oz gapiradi<ref name="Italian">{{Veb manbasi|url=https://www.dnaindia.com/entertainment/report-asin-thottumkal-knows-seven-languages-1970789|sarlavha=Asin Thottumkal knows seven languages!|ish=dna|kirish sanasi=14 April 2014|arxivsana=7 April 2014|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140407051040/https://www.dnaindia.com/entertainment/report-asin-thottumkal-knows-seven-languages-1970789}}</ref> va oʻzining ''Khiladi 786'' filmi uchun asosiy marathi tilini oʻrgangan, unda u odatiy marathi qizini oʻynagan.<ref>{{Veb manbasi|muallif=DC chennai|url=https://www.deccanchronicle.com/channels/showbiz/bollywood/asin-learns-marathi-695|sarlavha=Asin learns Marathi|ish=Deccan Chronicle|sana=27 August 2012|kirish sanasi=26 October 2012|arxivsana=29 August 2012|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120829102010/https://www.deccanchronicle.com/channels/showbiz/bollywood/asin-learns-marathi-695}}</ref> 2013-yil iyun oyida Hindiston ommaviy axborot vositalarida Asin bo‘sh vaqtida [[Nemis tili|nemis]] tilini o‘rganayotgani haqida xabar berilgan edi.<ref name="Desimartini.com">{{Veb manbasi|url=https://www.desimartini.com/news/telugu/asin-busy-learning-german/article4973.htm|sarlavha=Asin busy in learning German|sana=7 June 2013|ish=Desimartini.com|nashriyot=Top Movies Entertainment Ltd|kirish sanasi=28 October 2014|arxivsana=24 December 2018|arxivurl=https://web.archive.org/web/20181224212919/https://www.desimartini.com/news/telugu/asin-busy-learning-german-article4973.htm}}</ref> U 2014-yil boshida Ispaniyaga tashrif buyurganidan so‘ng [[Ispan tili|ispan]] tilini o‘rgana boshladi.<ref name="Italian" /><ref>{{Veb manbasi|url=https://indiatoday.intoday.in/story/asin-learning-spanish/1/351553.html|sarlavha=Asin learning Spanish|ish=intoday.in|kirish sanasi=14 April 2014|arxivsana=15 April 2014|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140415043419/https://indiatoday.intoday.in/story/asin-learning-spanish/1/351553.html}}</ref> Asin 2016-yil yanvar oyida hindularning marosimi bilan oʻtkazilgan nasroniylik toʻyida Micromax asoschisi Rahul Sharmaga turmushga chiqdi va turmush qurgandan keyin aktyorlikni tark etdi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.dnaindia.com/entertainment/report-asin-quits-acting-after-marriage-other-actresses-who-chose-family-over-career-2199087|sarlavha=Asin quits acting after marriage: Other actresses who chose family over career|ish=Daily News & Analysis|sana=6 April 2016|kirish sanasi=2 May 2016|arxivsana=13 May 2016|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160513210423/https://www.dnaindia.com/entertainment/report-asin-quits-acting-after-marriage-other-actresses-who-chose-family-over-career-2199087}}</ref> Ularning birinchi farzandi Arin ismli qizi 2017-yil 24-oktabrda tug‘ilgan.<ref name="ndtv">{{Veb manbasi|url=https://www.ndtv.com/entertainment/akshay-kumar-shares-first-pic-of-asin-and-rahul-sharmas-daughter-1766885|sarlavha=Akshay Kumar Shares First Pic Of Asin And Rahul Sharma's Daughter|ish=NDTV|sana=25 October 2017|kirish sanasi=25 October 2017|arxivsana=26 October 2017|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171026020533/https://www.ndtv.com/entertainment/akshay-kumar-shares-first-pic-of-asin-and-rahul-sharmas-daughter-1766885}}</ref> == Filmografiyasi == {| class="wikitable sortable plainrowheaders" |+ {{Screen reader-only|Asin's film credits}} !scope="col" | Yil !scope="col" | Film !scope="col" | Rol !scope="col" | Til ! class="unsortable" | Manba |- | 2001 ! scope="row"| ''[[Narendran Makan Jayakanthan Vaka]]'' | Swathi |[[Malayalam]] | style="text-align:center;"|<ref name="Debut2001">{{cite news |date=16 July 2020 |title=Did you know Asin's debut movie was in Mollywood? |work=[[The Times of India]]|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/malayalam/movies/did-you-know/did-you-know-asins-debut-movie-was-in-mollywood/articleshow/76995795.cms |url-status=live |access-date=17 September 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200924174237/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/malayalam/movies/did-you-know/did-you-know-asins-debut-movie-was-in-mollywood/articleshow/76995795.cms |archive-date=24 September 2020}}</ref><br /><ref name="Narendran2001">{{cite news |date=18 September 2020 |title=Narendran Makan Jayakanthan Vaka − 2001 |work=[[The Times of India]]|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/malayalam/movie-details/narendran-makan-jayakanthan-vaka/movieshow/61205728.cms |url-status=live |access-date=17 September 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200925173356/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/malayalam/movie-details/narendran-makan-jayakanthan-vaka/movieshow/61205728.cms |archive-date=25 September 2020}}</ref> |- |rowspan="2"| 2003 ! scope="row"| ''[[Amma Nanna O Tamila Ammayi]]'' | Mugaambigaambaal (Chennai) |rowspan="2"|[[Telugu language|Telugu]] | style="text-align:center;"|<ref>{{Cite web |date=30 October 2019 |title=Asin and Rahul Sharma celebrate daughter Arin's second birthday with an underwater-themed bash |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/tamil/movies/news/asin-and-rahul-sharma-celebrate-daughter-arins-second-birthday-with-an-underwater-themed-bash/articleshow/71822464.cms |url-status=live |archive-url=https://archive.today/20201007180453/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/tamil/movies/news/asin-and-rahul-sharma-celebrate-daughter-arins-second-birthday-with-an-underwater-themed-bash/articleshow/71822464.cms |archive-date=7 October 2020 |access-date=7 October 2020 |work=[[The Times of India]]}}</ref><br /><ref>{{Cite web|url=https://movies.fullhyderabad.com/amma-naanna-o-tamila-ammayi/telugu/amma-naanna-o-tamila-ammayi-movie-reviews-1843-2.html?sort=negative|title=Amma Naanna O Tamila Ammayi Review|last=Verma|first=Mithun|work=Full Hyderabad}}</ref> |- ! scope="row" |''[[Sivamani (film)|Sivamani]]'' | Vasantha | style="text-align:center;"|<ref name="Debut Hits">{{cite news |date=10 August 2015 |title=Blockbuster Bollywood debut, four 100 cr films: Asin's impressive film journey |work=[[The Indian Express]]|url=https://indianexpress.com/article/entertainment/bollywood/blockbuster-bollywood-debut-two-100-cr-films-asins-impressive-film-journey/ |url-status=live |access-date=17 September 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160607193825/http://indianexpress.com/article/entertainment/bollywood/blockbuster-bollywood-debut-two-100-cr-films-asins-impressive-film-journey/ |archive-date=7 June 2016}}</ref><br /><ref name="Sivamani -2003">{{cite news |date=18 September 2020 |title=Sivamani (2003) |work=[[The Times of India]]|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/telugu/movie-details/shivamani/movieshow/61316322.cms |url-status=live |access-date=18 September 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200929142615/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/telugu/movie-details/shivamani/movieshow/61316322.cms |archive-date=29 September 2020}}</ref> |- |rowspan="3"| 2004 ! scope="row"| ''[[M. Kumaran Son of Mahalakshmi]]'' | Mythili (Malabar) | [[Tamil language|Tamil]] | style="text-align:center;"|<ref>{{cite web |date=3 October 2004 |title=M.Kumaran son of Mahalakshmi |url=https://www.sify.com/movies/mkumaran-son-of-mahalakshmi-review-tamil-pclv9ocjffice.html |url-status=live |archive-url=https://archive.today/20201007181002/https://www.sify.com/movies/mkumaran-son-of-mahalakshmi-review-tamil-pclv9ocjffice.html |archive-date=7 October 2020 |access-date=7 October 2009 |website=[[Sify]]}}</ref> |- ! scope="row"| ''[[Lakshmi Narasimha (film)|Lakshmi Narasimha]]'' | Rukhmini |rowspan="2"|[[Telugu language|Telugu]] | style="text-align:center;"| <ref>{{cite web |title=Lakshmi Narasimha |url=https://www.rottentomatoes.com/m/laxmi-narasimha |url-status=live |archive-url=https://archive.today/20201009132846/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/telugu/movies/news/birthday-special-top-performances-of-beautiful-actress-asin/photostory/66365562.cms |archive-date=9 October 2020 |access-date=9 October 2018 |website=[[Rotten Tomatoes]]}}</ref> |- ! scope="row"| ''[[Gharshana]]'' | Maya | style="text-align:center;"| <ref>{{Cite web |title=Gharshana |url=http://www.sify.com/movies/telugu/preview.php?ctid=5&cid=2424&id=13518190 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20050308190057/http://sify.com/movies/telugu/preview.php?ctid=5&cid=2424&id=13518190 |archive-date=8 March 2005 |access-date=7 October 2020 |website=[[Sify]]}}</ref> |- |rowspan="5"| 2005 ! scope="row"| ''[[Ullam Ketkumae]]'' | Priya | [[Tamil language|Tamil]] | style="text-align:center;"|<ref>{{Cite web |date=6 June 2005 |title=Ullam Ketkume |url=https://www.sify.com/movies/ullam-ketkume-review-tamil-pclvKabjahdda.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160802172320/http://www.sify.com/movies/ullam-ketkume-review-tamil-pclvKabjahdda.html |archive-date=2 August 2016 |access-date=7 October 2020 |website=[[Sify]]}}</ref> |- ! scope="row"| ''[[Chakram (2005 film)|Chakram]]'' | Lakshmi |[[Telugu language|Telugu]] | style="text-align:center;"|<ref>{{cite web |title=Chakram |url=https://www.rottentomatoes.com/m/chakram |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20190430075705/https://www.rottentomatoes.com/m/chakram |archive-date=30 April 2019 |access-date=9 October 2020 |website=[[Rotten Tomatoes]]}}</ref> |- ! scope="row"| ''[[Ghajini (2005 film)|Ghajini]]'' | Kalpana |rowspan="3"|[[Tamil language|Tamil]] | style="text-align:center;"| <ref>{{cite news |last=Rangarajan |first=Malathi |date=7 October 2005 |title=On another psycho trip |work=[[The Hindu]] |url=http://www.thehindu.com/fr/2005/10/07/stories/2005100702700200.htm |url-status=dead |access-date=7 October 2020 |archive-url=https://archive.today/20170115125058/http://www.thehindu.com/fr/2005/10/07/stories/2005100702700200.htm |archive-date=15 January 2017}}</ref> |- ! scope="row"| ''[[Majaa]]'' | Seeta | style="text-align:center;"|<ref>{{Cite web |date=7 November 2005 |title=Majaa |url=https://www.sify.com/movies/majaa-review-tamil-pclvNogiajbcf.html |url-status=live |archive-url=https://archive.today/20201009122354/https://www.sify.com/movies/majaa-review-tamil-pclvNogiajbcf.html |archive-date=9 October 2020 |access-date=9 October 2020 |website=[[Sify]]}}</ref> |- ! scope="row"| ''[[Sivakasi (film)|Sivakasi]]'' | Hema | style="text-align:center;"| <ref>{{Cite news |date=31 October 2019 |title=Vijay vs Vijay: Bigil would have hated Sivakasi |work=[[The Indian Express]] |url=https://indianexpress.com/article/entertainment/opinion-entertainment/vijay-bigil-sivakasi-tamil-movie-6093460/ |access-date=9 October 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191231030258/https://indianexpress.com/article/entertainment/opinion-entertainment/vijay-bigil-sivakasi-tamil-movie-6093460/ |archive-date=31 December 2019}}</ref> |- |rowspan="2"| 2006 ! scope="row"| ''[[Annavaram (film)|Annavaram]]'' | Aishwarya |[[Telugu language|Telugu]] | style="text-align:center;"|<ref>{{Cite web |title=Annavaram |url=https://www.rottentomatoes.com/m/annavaram |url-status=live |archive-url=https://archive.today/20201009132421/https://www.rottentomatoes.com/m/annavaram |archive-date=9 October 2020 |access-date=9 October 2020 |website=[[Rotten Tomatoes]]}}</ref> |- ! scope="row"| ''[[Varalaru]]'' | Divya |rowspan="5"|[[Tamil language|Tamil]] | style="text-align:center;"| <ref>{{Cite web |title=Varalaaru |url=http://www.sify.com/movies/varalaaru-review-tamil-14319054.html |url-status=dead |archive-url=https://archive.today/20130628023132/http://www.sify.com/movies/varalaaru-review-tamil-14319054.html |archive-date=28 June 2013 |access-date=9 October 2020 |website=[[Sify]]}}</ref> |- |rowspan="3"|2007 ! scope="row"| ''[[Aalwar]]'' | Priya | style="text-align:center;"| <ref>{{cite web |date=15 January 2007 |title=Alwar is run of the mill |url=http://www.rediff.com/movies/2007/jan/15ssalwar1.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304113245/http://www.rediff.com/movies/2007/jan/15ssalwar1.htm |archive-date=4 March 2016 |access-date=7 October 2020 |website=[[Rediff.com]]}}</ref> |- ! scope="row"| ''[[Pokkiri]]'' | Shruthi | style="text-align:center;"| <ref name="Pokkiri07">{{Cite web |last=Bhaskar |first=Shwetha |date=15 January 2007 |title=Pokkiri: Watch only for Vijay, Asin |url=https://www.rediff.com/movies/2007/jan/15sspokkiri.htm |url-status=live |archive-url=https://archive.today/20200604170802/https://www.rediff.com/movies/2007/jan/15sspokkiri.htm |archive-date=4 June 2020 |access-date=29 September 2020 |website=[[Rediff.com]]}}</ref> |- ! scope="row"| ''[[Vel (film)|Vel]]'' | Swati | style="text-align:center;"|<ref>{{Cite web |date=11 November 2007 |title=Vel |url=https://www.sify.com/movies/vel-review-tamil-pclwzbfegcihb.html |url-status=live |archive-url=https://archive.today/20201009132052/https://www.sify.com/movies/vel-review-tamil-pclwzbfegcihb.html |archive-date=9 October 2020 |access-date=9 October 2020 |website=[[Sify]]}}</ref> |- |rowspan="2"| 2008 ! scope="row"| ''[[Dasavathaaram]]'' | Kodhai / Andal | style="text-align:center;"|<ref>{{cite news |last=Rangarajan |first=Malathi |date=14 June 2008 |title='Dasavathaaram': in the manner of an epic |work=[[The Hindu]] |url=http://www.hindu.com/2008/06/14/stories/2008061454122000.htm |url-status=dead |access-date=7 October 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121110155924/http://www.hindu.com/2008/06/14/stories/2008061454122000.htm |archive-date=10 November 2012}}</ref> |- ! scope="row"| ''[[Ghajini (2008 film)|Ghajini]]'' | {{Sort|Shetty|Kalpana Shetty}} |rowspan="2" | [[Hindi|Hind]] | style="text-align:center;"| <ref name="Newcomer">{{cite news |title=Filmfare Awards 2009 Winners |work=[[The Times of India]]|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/movie-awards/filmfare-awards-winners/bollywood/2009/101 |url-status=live |access-date=2 October 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200912191826/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/movie-awards/filmfare-awards-winners/bollywood/2009/101 |archive-date=12 September 2020}}</ref><br /><ref name="Ghajini">{{Cite web |title=Ghajini − 2008 |url=https://www.bollywoodhungama.com/movie/ghajini/cast/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190109134338/http://www.bollywoodhungama.com/movie/ghajini/cast/ |archive-date=9 January 2019 |access-date=18 September 2020 |website=[[Bollywood Hungama]]}}</ref> |- | 2009 ! scope="row"| ''[[London Dreams]]'' | Priya Kaul | style="text-align:center;"| <ref name="London">{{cite web |title=London Dreams − 2009 |url=https://www.bollywoodhungama.com/movie/london-dreams/cast/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190115233908/http://www.bollywoodhungama.com/movie/london-dreams/cast/ |archive-date=15 January 2019 |access-date=18 September 2020 |website=[[Bollywood Hungama]]}}</ref> |- | rowspan="2"|2011 ! scope="row"| ''[[Kaavalan]]'' |{{Sort|Muthuramalingam|Meera Muthuramalingam}} |[[Tamil language|Tamil]] | style="text-align:center;"|<ref name="Kavalan">{{Cite web |last=Srinivasan |first=Pavithra |date=15 January 2011 |title=Vijay of yore is back as Kaavalan |url=https://www.rediff.com/movies/review/review-kaavalan-vijay-of-yore-is-back/20110115.htm |url-status=live |archive-url=https://archive.today/20200929142237/https://www.rediff.com/movies/review/review-kaavalan-vijay-of-yore-is-back/20110115.htm |archive-date=29 September 2020 |access-date=29 September 2020 |website=[[Rediff.com]]}}</ref> |- ! scope="row"| ''[[Ready (2011 film)|Ready]]'' | Sanjana Singh / Pooja Malhotra |rowspan="5"|[[Hindi|Hind]] | style="text-align:center;"| <ref name="Ready">{{Cite web |title=Ready − 2011 |url=https://www.bollywoodhungama.com/movie/ready/cast/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181005121411/http://www.bollywoodhungama.com/movie/ready/cast/ |archive-date=5 October 2018 |access-date=18 September 2020 |website=[[Bollywood Hungama]]}}</ref> |- |rowspan="3"| 2012 ! scope="row"| ''[[Housefull 2]]'' | Heena Kapoor | style="text-align:center;"| <ref name="Housefull">{{Cite web |title=Housefull 2 − 2012 |url=https://www.bollywoodhungama.com/movie/housefull-2/cast/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181209021736/http://www.bollywoodhungama.com/movie/housefull-2/cast/ |archive-date=9 December 2018 |access-date=18 September 2020 |website=[[Bollywood Hungama]]}}</ref> |- ! scope="row"| ''[[Bol Bachchan]]'' | Sania Ali / Apeksha Malhotra | style="text-align:center;"| <ref name="Bachchan">{{Cite web |title=Bol Bachchan − 2012 |url=https://www.bollywoodhungama.com/movie/bol-bachchan/cast/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190125203119/http://www.bollywoodhungama.com/movie/bol-bachchan/cast/ |archive-date=25 January 2019 |access-date=18 September 2020 |website=[[Bollywood Hungama]]}}</ref> |- ! scope="row"| ''[[Khiladi 786]]'' | {{Sort|Tendulkar|Indu Tendulkar}} | style="text-align:center;"| <ref name="Khiladi">{{Cite web |title=Khiladi 786&nbsp;– 2012 |url=https://www.bollywoodhungama.com/movie/khiladi-786/cast/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190113201419/http://www.bollywoodhungama.com/movie/khiladi-786/cast/ |archive-date=13 January 2019 |access-date=18 September 2020 |website=[[Bollywood Hungama]]}}</ref> |- | 2015 ! scope="row"| ''[[All Is Well (2015 film)|All Is Well]]'' | Nimmi Singh | style="text-align:center;"| <ref name="All 2015">{{Cite web |title=All Is Well − 2015 |url=https://www.bollywoodhungama.com/movie/all-is-well/cast/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20180925234017/http://www.bollywoodhungama.com/movie/all-is-well/cast/ |archive-date=25 September 2018 |access-date=18 September 2020 |website=[[Bollywood Hungama]]}}</ref> |} == Manbalar == [[Turkum:Hindistonlik film aktrisalari]] [[Turkum:1985-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] <references /> f0biga2k1xjhckcmybs72m53klu37hy 2816330 2816309 2022-08-28T17:29:55Z Finikchik 74243 wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat bilgiqutisi|ismi=Asin|portret=Asin05.jpg|tavsif=|tugʻilgan paytidagi ismi=Asin Thottumkal|tavallud sanasi={{Birth date and age|df=yes|1985|10|26}}|tavallud joyi=[[Kochi]], [[Kerala]]|kasbi={{hlist|Aktrisa|model|Raqqosa}}|faoliyat_yillari=2001-2015|turmush oʻrtogʻi=Rahul Sharma|bolalari=1 nafar|mukofotlari={{unbulleted list|[[Kalaimamani]]|[[Filmfare Awards]]|[[Filmfare Awards South]]|[[SIIMA]]|[[International Indian Film Academy|IIFA]]}}|imzo=|dipnotlar=}}'''Asin''' '''Thottumkal''' (1985-yil 26-oktyabrda tugʻilgan), Asin nomi bilan tanilgan, sobiq hind aktrisasi, [[Tamil tili|Tamil]], [[Hind tili|Hind]], [[Telugu tili|Telugu]] va [[Malayalam]] filmlarida suratga tushgan. U Bharatanatyam raqqosi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://m.timesofindia.com/entertainment/hindi/bollywood/news/Asins-classical-avataar/articleshow/5115585.cms|sarlavha=Asin's classical avataar|ish=[[The Times of India]]|sana=13 October 2009|kirish sanasi=30 July 2019|arxivsana=31 October 2019|arxivurl=https://web.archive.org/web/20191031183508/https://m.timesofindia.com/entertainment/hindi/bollywood/news/Asins-classical-avataar/articleshow/5115585.cms}}</ref> U oʻnta nominatsiya boʻyicha uchta Filmfare mukofotiga sazovor boʻlgan. U aktyorlik faoliyatini Janubiy Hindiston kino sanoatida boshlagan, biroq keyinchalik butun diqqatini [[Bollywood|Bollywoodga]] qaratgan.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=17 February 2013 |title=I want to work with younger actors of my generation: Asin |work=The Times of India |url=https://articles.timesofindia.indiatimes.com/2013-02-17/news-interviews/37133521_1_lucky-mascot-ghajini-actors |url-status=dead |access-date=2 March 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130330023423/https://articles.timesofindia.indiatimes.com/2013-02-17/news-interviews/37133521_1_lucky-mascot-ghajini-actors |archive-date=30 March 2013}}</ref> U sakkiz tilda gapiradi<ref name="Desimartini.com">{{Veb manbasi|url=https://www.desimartini.com/news/telugu/asin-busy-learning-german/article4973.htm|sarlavha=Asin busy in learning German|sana=7 June 2013|ish=Desimartini.com|nashriyot=Top Movies Entertainment Ltd|kirish sanasi=28 October 2014|arxivsana=24 December 2018|arxivurl=https://web.archive.org/web/20181224212919/https://www.desimartini.com/news/telugu/asin-busy-learning-german-article4973.htm}}</ref> va oʻz filmlarini [[dublyaj]] qiladi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://meencurry.com/biography-asin-thottumkal/|sarlavha=Biography: Asin Thottumkal {{!}} Meen Curry|ish=meencurry.com|til=en-US|kirish sanasi=20 February 2017|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170220181557/https://meencurry.com/biography-asin-thottumkal/|arxivsana=20 February 2017}}</ref><ref name="asinonline1">{{Veb manbasi|url=https://www.asinonline.com/images/press/english/asin-new-indian.jpg|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131004215724/https://www.asinonline.com/images/press/english/asin-new-indian.jpg|arxivsana=4 October 2013|sarlavha=Asin speaks Hindi|nashriyot=asinonline.com|kirish sanasi=2 June 2013}}</ref> U Padminidan tashqari, tilidan qatʼi nazar, barcha filmlarini oʻz ovozida [[dublyaj]] qilgan yagona [[malayali]] aktrisadir.<ref name="asinonline1" /> Asin 2007-yilda onlayn portallar tomonidan „Kollywood malikasi“ deb atalgan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://entertainment.oneindia.in/tamil/news/2007/top-five-heroines-2007-311207.html|sarlavha=Top 5 heroines of the year 2007: Asin easily topples all!|ish=www.filmibeat.com|kirish sanasi=29 August 2013|arxivsana=24 December 2018|arxivurl=https://web.archive.org/web/20181224212809/https://www.filmibeat.com/tamil/news/2007/top-five-heroines-2007-311207.html}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.sify.com/movies/asin-s-birthday-bash-news-tamil-kkfuySaicca.html|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131231183343/https://www.sify.com/movies/asin-s-birthday-bash-news-tamil-kkfuySaicca.html|arxivsana=31 December 2013|sarlavha=Asin's birthday bash!|ish=Sify}}</ref> Sathyan Anthikkadning Malayalam filmi ''Narendran Makan Jayakanthan Vaka'' (2001) bilan aktyorlik debyutini qilgan Asin 2003-yilda [[Telugu tili|telugu]] filmi ''Amma Nanna O Tamila Ammayi'' bilan birinchi tijorat muvaffaqiyatiga erishdi va film uchun "Eng yaxshi telugu aktrisasi" sifatida Filmfare mukofotini qoʻlga kiritadi. ''M. Kumaran Mahalakshmi's son'' (2004) filmi uning [[Tamil tili|Tamil tilida]] debyuti va katta muvaffaqiyati edi. U oʻzining uchinchi Tamil filmi ''Ghajini'' (2005) filmidagi eng koʻp eʼtirof etilgan ijrosi uchun "Eng yaxshi Tamil aktrisasi" sifatida Filmfare mukofotini olgan. Keyinchalik u koʻplab muvaffaqiyatli filmlarda bosh ayol rollarini ijro etgan, eng diqqatga sazovorlari ''Sivakasi'' (2005), ''Varalaru'' (2006), ''Pokkiri'' (2007), ''Vel'' (2008) va ''Dasavathaaram'' (2008) filmlari boʻlib, bular sababli u ommaga tanilgan. Tamil kinosi aktrisasi, shuningdek, Tamil Nadu hukumati tomonidan sanʼat va adabiyot sohasidagi yuksak yutuqlari uchun Kalaimamani mukofoti bilan taqdirlangan.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=29 November 2009 |title=Kalaimamani awards presented to 70 persons |work=[[The Hindu]] |location=Chennai, India |url=https://www.hindu.com/2009/11/29/stories/2009112960210600.htm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20091202084151/https://www.hindu.com/2009/11/29/stories/2009112960210600.htm |archive-date=2 December 2009}}</ref> 2013-yilda Asin Tamil kinosiga qoʻshgan hissasi uchun SIIMAda Janubiy Hindiston kinosining faxri mukofoti bilan taqdirlangan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bollywoodhungama.com/movies/features/type/view/id/5511|sarlavha=Asin bags the Pride of South Indian Cinema Award - Latest Movie Features - Bollywood Hungama|muallif=Bollywood Hungama|ish=bollywoodhungama.com|kirish sanasi=18 September 2013|arxivsana=19 September 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130919065117/https://www.bollywoodhungama.com/movies/features/type/view/id/5511}}</ref> 2008-yil oxirida Asin [[Bollywood]] filmida Aamir Khan qarshisida ''Ghajini'' (2008) filmida debyut qildi, bu Bollywoodning birinchi {{INR}} 1 milliardan koʻproq pul yigʻgan filmi edi. Asin Filmfare eng yaxshi ayol debyut mukofotini qoʻlga kiritdi va Ghajini uchun koʻplab maqtovlarga sazovor boʻldi. 2011-yil Asinning Bollivuddagi karyerasining eng muvaffaqiyatli bosqichi bo‘ldi, chunki u Anees Bazmening „Ready“ romantik komediyasida [[Salman Khan]] bilan birga rol ijro etgan. Film kassada ₹1.84 milliard yig‘ib, dunyo boʻylab katta hit bo‘ldi. 2012-yilda Asin birinchi marta Sajid Xonning koʻp yulduzli ''[[Housefull 2]]'' filmida rol oʻynagan va film kassada 1{{INR}} milliarddan ortiq mablagʻ yiqqan. Keyin u ''Bol Bachchan'' va ''Khiladi 786'' filmlarida suratga tushgan, ular ham tijoriy jihatdan muvaffaqiyatli boʻlib, ikkalasi ham {{INR}} 1 miliarddan ortiq daromad keltirgan. [[Fayl:Asin08.jpg|right|thumb| Asin, aktyorlar va ''Ghajini'' jamoasi bilan film muvaffaqiyatini nishonlamoqda.]] [[Fayl:Asin_'Bol_Bachchan'_team_on_the_sets_of_Taarak_Mehta_Ka_Ooltah_Chashmah_03.jpg|left|thumb|226x226px| Asin 2012-yil]] Asin oʻzining birinchi K.S. Ravikumarning ''Dasavathaaram'' filmida oʻnta rolni ijro Kamal Hassan bilan suratga tushgan. Film 2006-yil sentyabr oyidan beri ishlab chiqarilmoqda. Haasanning oʻnta roli soyasida qolganiga qaramay, Asinning filmdagi tasvirlari uning „eng yaxshisi“ sifatida maqtovga sazovor boʻlgan, uning rollaridan biri 12-asr [[Tamilnad|Tamilnadidagi]] [[Vishnuizm|Vaishnuizm]] davrida ijro etgan roli edi; boshqa qahramon esa Chidambaramlik [[Brahmanlar|brahman]] qizi boʻlib, buning uchun u oʻzining birinchi "Eng yaxshi aktrisa" sifatida ITFA mukofotini qoʻlga kiritgan.<ref name="Dasavtharamperf">{{Veb manbasi|muallif=Vijayasarathy, R. G.|nashriyot=[[Rediff]]|sarlavha=Dasavathaaram is spectacular|sana=13 June 2008|url=https://www.rediff.com/movies/2008/jun/13dasa.htm|kirish sanasi=24 December 2008|arxivsana=17 June 2008|arxivurl=https://web.archive.org/web/20080617213231/https://www.rediff.com/movies/2008/jun/13dasa.htm}}</ref> Keyinchalik ''Dasavathaaram'' [[Blockbuster|blockbusterlardan]] biriga aylangan.<ref name="Dasavtharamblockbuster">{{Veb manbasi|ish=[[The Times (South Africa)|The Times]]|sarlavha=Kamalhassan's new blockbuster hit is setting records worldwide|sana=29 June 2008|url=https://www.thetimes.co.za/Entertainment/Article.aspx?id=792296|kirish sanasi=24 December 2008|arxivsana=11 December 2008|arxivurl=https://web.archive.org/web/20081211154437/https://www.thetimes.co.za/Entertainment/Article.aspx?id=792296}}</ref> [[Fayl:Akshay_and_Asin_on_the_Ramp.jpg|right|thumb|366x366px| Asin [[Akshay Kumar]] bilan ''[[Housefull 2|rampada Housefull 2]]'' aksiyalari paytida, 2012-yil]] Uning Salmon Khan ishtirokidagi navbatdagi ''Ready'' filmi 2011-yil 3-iyunda ommaga taqdim etilgan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://ibosnetwork.com/newsmanager/templates/template1.aspx?a=22264&z=9|arxivurl=https://archive.today/20120710060504/https://ibosnetwork.com/newsmanager/templates/template1.aspx?a=22264&z=9|arxivsana=10 July 2012|sarlavha=Box Office: Ready opens to good opening with mixed response|nashriyot=ibosnetwork|kirish sanasi=4 June 2011}}</ref> Tanqidchilar Salmon va Asin oʻrtasidagi obrazni yuqori baholadilar.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.indiaglitz.com/channels/hindi/review/12984.html|sarlavha=Ready Movie Review|nashriyot=Behindwoods|kirish sanasi=5 June 2011|arxivsana=13 June 2011|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110613065225/https://www.indiaglitz.com/channels/hindi/review/12984.html}}</ref> == Shaxsiy hayoti == Asin Suriya-Malabar marosimiga mansub [[Katolik cherkovi|katolik nasroniy]]<ref>{{Veb manbasi|muallif=D. B. S. Jeyaraj|sarlavha=Indian Actress Asin Who was "Black listed" by Tamil Cinema for Being Sri Lanka Friendly Weds Rahul in Grand Style|url=https://dbsjeyaraj.com/dbsj/archives/44920|kirish sanasi=15 March 2020|til=en|sana=5 February 2016|arxivsana=17 February 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200217074532/https://dbsjeyaraj.com/dbsj/archives/44920}}</ref><ref name="MSN2016">{{Veb manbasi|sarlavha=All you want to know about Asin-Rahul wedding|url=https://www.msn.com/en-in/entertainment/gallery/all-you-want-to-know-about-asin-rahul-wedding/ss-BBobiaS|nashriyot=[[MSN]]|kirish sanasi=15 March 2020|til=en|sana=19 January 2016|arxivsana=8 March 2021|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210308150635/https://www.msn.com/en-in/entertainment/gallery/all-you-want-to-know-about-asin-rahul-wedding/ss-BBobiaS}}</ref> va hozirda [[Mumbay|Mumbayda]] istiqomat qiladi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Mehul S Thakkar |date=5 August 2012 |title=Prabhudheva is Asin's new neighbour |work=The Times of India |url=https://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-08-05/news-interviews/33036071_1_asin-sridevi-and-tabu-new-neighbour |url-status=dead |access-date=26 October 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130521091647/https://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-08-05/news-interviews/33036071_1_asin-sridevi-and-tabu-new-neighbour |archive-date=21 May 2013}}</ref> Shuningdek, u Kochidagi Marine Drive shahridagi kvartira<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.dnaindia.com/entertainment/report_birthday-girl-asin-gifts-herself-a-plush-6-room-home_1603547|sarlavha=Birthday girl Asin gifts herself a plush 6-room home – Entertainment – DNA|ish=Daily News and Analysis|sana=26 October 2011|kirish sanasi=26 October 2012|arxivsana=29 December 2011|arxivurl=https://web.archive.org/web/20111229130739/https://www.dnaindia.com/entertainment/report_birthday-girl-asin-gifts-herself-a-plush-6-room-home_1603547}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.sify.com/movies/asin-the-cool-chameleon-news-tamil-llbnxDeacia.html|arxivurl=https://web.archive.org/web/20111103193337/https://www.sify.com/movies/asin-the-cool-chameleon-news-tamil-llbnxDeacia.html|arxivsana=3 November 2011|sarlavha=Asin – The cool chameleon!|nashriyot=Sify.com|sana=2 November 2011|kirish sanasi=26 October 2012}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://daily.bhaskar.com/article/ENT-birthday-girl-asin-gifts-herself-a-plush-apartment-2525405.html|sarlavha=Birthday girl Asin gifts herself a plush apartment|nashriyot=daily.bhaskar.com|sana=26 October 2011|kirish sanasi=26 October 2012|arxivsana=29 October 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131029202712/https://daily.bhaskar.com/article/ENT-birthday-girl-asin-gifts-herself-a-plush-apartment-2525405.html}}</ref> va Kerala shtatining Vagamon shahridagi ferma uyiga ega.<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Asin's summer getaway is her quaint farmhouse in Vagamon |work=The Times of India |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/malayalam/movies/news-and-interviews/Asins-summer-getaway-is-her-quaint-farmhouse-in-Vagamon/articleshow/33065037.cms |url-status=live |access-date=14 April 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140406175915/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/malayalam/movies/news-and-interviews/Asins-summer-getaway-is-her-quaint-farmhouse-in-Vagamon/articleshow/33065037.cms |archive-date=6 April 2014}}</ref> Aktrisa poliglot. U yetti tilda gapira oladi; [[Malayalam]] ([[ona tili]]), [[Tamil tili|tamil]], [[Telugu tili|telugu]], [[sanskrit]], ingliz, [[Hind tili|hind]] va [[Fransuz tili|frantsuz]] tillari.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=3 November 2012 |title=Asin's Jack of all and master of one |publisher=Asianage |url=https://www.asianage.com/bollywood/asin-s-jack-all-and-master-one-251 |url-status=dead |access-date=3 November 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180108104725/https://www.asianage.com/bollywood/asin-s-jack-all-and-master-one-251 |archive-date=8 January 2018}}</ref> Asin, shuningdek, [[Italyan tili|italyan]] tilida bir oz gapiradi<ref name="Italian">{{Veb manbasi|url=https://www.dnaindia.com/entertainment/report-asin-thottumkal-knows-seven-languages-1970789|sarlavha=Asin Thottumkal knows seven languages!|ish=dna|kirish sanasi=14 April 2014|arxivsana=7 April 2014|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140407051040/https://www.dnaindia.com/entertainment/report-asin-thottumkal-knows-seven-languages-1970789}}</ref> va oʻzining ''Khiladi 786'' filmi uchun asosiy marathi tilini oʻrgangan, unda u odatiy marathi qizini oʻynagan.<ref>{{Veb manbasi|muallif=DC chennai|url=https://www.deccanchronicle.com/channels/showbiz/bollywood/asin-learns-marathi-695|sarlavha=Asin learns Marathi|ish=Deccan Chronicle|sana=27 August 2012|kirish sanasi=26 October 2012|arxivsana=29 August 2012|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120829102010/https://www.deccanchronicle.com/channels/showbiz/bollywood/asin-learns-marathi-695}}</ref> 2013-yil iyun oyida Hindiston ommaviy axborot vositalarida Asin bo‘sh vaqtida [[Nemis tili|nemis]] tilini o‘rganayotgani haqida xabar berilgan edi.<ref name="Desimartini.com">{{Veb manbasi|url=https://www.desimartini.com/news/telugu/asin-busy-learning-german/article4973.htm|sarlavha=Asin busy in learning German|sana=7 June 2013|ish=Desimartini.com|nashriyot=Top Movies Entertainment Ltd|kirish sanasi=28 October 2014|arxivsana=24 December 2018|arxivurl=https://web.archive.org/web/20181224212919/https://www.desimartini.com/news/telugu/asin-busy-learning-german-article4973.htm}}</ref> U 2014-yil boshida Ispaniyaga tashrif buyurganidan so‘ng [[Ispan tili|ispan]] tilini o‘rgana boshladi.<ref name="Italian" /><ref>{{Veb manbasi|url=https://indiatoday.intoday.in/story/asin-learning-spanish/1/351553.html|sarlavha=Asin learning Spanish|ish=intoday.in|kirish sanasi=14 April 2014|arxivsana=15 April 2014|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140415043419/https://indiatoday.intoday.in/story/asin-learning-spanish/1/351553.html}}</ref> Asin 2016-yil yanvar oyida hindularning marosimi bilan oʻtkazilgan nasroniylik toʻyida Micromax asoschisi Rahul Sharmaga turmushga chiqdi va turmush qurgandan keyin aktyorisalikni tark etgan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.dnaindia.com/entertainment/report-asin-quits-acting-after-marriage-other-actresses-who-chose-family-over-career-2199087|sarlavha=Asin quits acting after marriage: Other actresses who chose family over career|ish=Daily News & Analysis|sana=6 April 2016|kirish sanasi=2 May 2016|arxivsana=13 May 2016|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160513210423/https://www.dnaindia.com/entertainment/report-asin-quits-acting-after-marriage-other-actresses-who-chose-family-over-career-2199087}}</ref> Ularning birinchi farzandi, Arin ismli qizi 2017-yil 24-oktabrda dunyoga kelgan.<ref name="ndtv">{{Veb manbasi|url=https://www.ndtv.com/entertainment/akshay-kumar-shares-first-pic-of-asin-and-rahul-sharmas-daughter-1766885|sarlavha=Akshay Kumar Shares First Pic Of Asin And Rahul Sharma's Daughter|ish=NDTV|sana=25 October 2017|kirish sanasi=25 October 2017|arxivsana=26 October 2017|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171026020533/https://www.ndtv.com/entertainment/akshay-kumar-shares-first-pic-of-asin-and-rahul-sharmas-daughter-1766885}}</ref> == Filmografiyasi == {| class="wikitable sortable plainrowheaders" |+ {{Screen reader-only|Asin's film credits}} !scope="col" | Yil !scope="col" | Film !scope="col" | Rol !scope="col" | Til ! class="unsortable" | Manba |- | 2001 ! scope="row"| ''[[Narendran Makan Jayakanthan Vaka]]'' | Swathi |[[Malayalam]] | style="text-align:center;"|<ref name="Debut2001">{{cite news |date=16 July 2020 |title=Did you know Asin's debut movie was in Mollywood? |work=[[The Times of India]]|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/malayalam/movies/did-you-know/did-you-know-asins-debut-movie-was-in-mollywood/articleshow/76995795.cms |url-status=live |access-date=17 September 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200924174237/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/malayalam/movies/did-you-know/did-you-know-asins-debut-movie-was-in-mollywood/articleshow/76995795.cms |archive-date=24 September 2020}}</ref><br /><ref name="Narendran2001">{{cite news |date=18 September 2020 |title=Narendran Makan Jayakanthan Vaka − 2001 |work=[[The Times of India]]|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/malayalam/movie-details/narendran-makan-jayakanthan-vaka/movieshow/61205728.cms |url-status=live |access-date=17 September 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200925173356/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/malayalam/movie-details/narendran-makan-jayakanthan-vaka/movieshow/61205728.cms |archive-date=25 September 2020}}</ref> |- |rowspan="2"| 2003 ! scope="row"| ''[[Amma Nanna O Tamila Ammayi]]'' | Mugaambigaambaal (Chennai) |rowspan="2"|[[Telugu language|Telugu]] | style="text-align:center;"|<ref>{{Cite web |date=30 October 2019 |title=Asin and Rahul Sharma celebrate daughter Arin's second birthday with an underwater-themed bash |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/tamil/movies/news/asin-and-rahul-sharma-celebrate-daughter-arins-second-birthday-with-an-underwater-themed-bash/articleshow/71822464.cms |url-status=live |archive-url=https://archive.today/20201007180453/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/tamil/movies/news/asin-and-rahul-sharma-celebrate-daughter-arins-second-birthday-with-an-underwater-themed-bash/articleshow/71822464.cms |archive-date=7 October 2020 |access-date=7 October 2020 |work=[[The Times of India]]}}</ref><br /><ref>{{Cite web|url=https://movies.fullhyderabad.com/amma-naanna-o-tamila-ammayi/telugu/amma-naanna-o-tamila-ammayi-movie-reviews-1843-2.html?sort=negative|title=Amma Naanna O Tamila Ammayi Review|last=Verma|first=Mithun|work=Full Hyderabad}}</ref> |- ! scope="row" |''[[Sivamani (film)|Sivamani]]'' | Vasantha | style="text-align:center;"|<ref name="Debut Hits">{{cite news |date=10 August 2015 |title=Blockbuster Bollywood debut, four 100 cr films: Asin's impressive film journey |work=[[The Indian Express]]|url=https://indianexpress.com/article/entertainment/bollywood/blockbuster-bollywood-debut-two-100-cr-films-asins-impressive-film-journey/ |url-status=live |access-date=17 September 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160607193825/http://indianexpress.com/article/entertainment/bollywood/blockbuster-bollywood-debut-two-100-cr-films-asins-impressive-film-journey/ |archive-date=7 June 2016}}</ref><br /><ref name="Sivamani -2003">{{cite news |date=18 September 2020 |title=Sivamani (2003) |work=[[The Times of India]]|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/telugu/movie-details/shivamani/movieshow/61316322.cms |url-status=live |access-date=18 September 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200929142615/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/telugu/movie-details/shivamani/movieshow/61316322.cms |archive-date=29 September 2020}}</ref> |- |rowspan="3"| 2004 ! scope="row"| ''[[M. Kumaran Son of Mahalakshmi]]'' | Mythili (Malabar) | [[Tamil language|Tamil]] | style="text-align:center;"|<ref>{{cite web |date=3 October 2004 |title=M.Kumaran son of Mahalakshmi |url=https://www.sify.com/movies/mkumaran-son-of-mahalakshmi-review-tamil-pclv9ocjffice.html |url-status=live |archive-url=https://archive.today/20201007181002/https://www.sify.com/movies/mkumaran-son-of-mahalakshmi-review-tamil-pclv9ocjffice.html |archive-date=7 October 2020 |access-date=7 October 2009 |website=[[Sify]]}}</ref> |- ! scope="row"| ''[[Lakshmi Narasimha (film)|Lakshmi Narasimha]]'' | Rukhmini |rowspan="2"|[[Telugu language|Telugu]] | style="text-align:center;"| <ref>{{cite web |title=Lakshmi Narasimha |url=https://www.rottentomatoes.com/m/laxmi-narasimha |url-status=live |archive-url=https://archive.today/20201009132846/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/telugu/movies/news/birthday-special-top-performances-of-beautiful-actress-asin/photostory/66365562.cms |archive-date=9 October 2020 |access-date=9 October 2018 |website=[[Rotten Tomatoes]]}}</ref> |- ! scope="row"| ''[[Gharshana]]'' | Maya | style="text-align:center;"| <ref>{{Cite web |title=Gharshana |url=http://www.sify.com/movies/telugu/preview.php?ctid=5&cid=2424&id=13518190 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20050308190057/http://sify.com/movies/telugu/preview.php?ctid=5&cid=2424&id=13518190 |archive-date=8 March 2005 |access-date=7 October 2020 |website=[[Sify]]}}</ref> |- |rowspan="5"| 2005 ! scope="row"| ''[[Ullam Ketkumae]]'' | Priya | [[Tamil language|Tamil]] | style="text-align:center;"|<ref>{{Cite web |date=6 June 2005 |title=Ullam Ketkume |url=https://www.sify.com/movies/ullam-ketkume-review-tamil-pclvKabjahdda.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160802172320/http://www.sify.com/movies/ullam-ketkume-review-tamil-pclvKabjahdda.html |archive-date=2 August 2016 |access-date=7 October 2020 |website=[[Sify]]}}</ref> |- ! scope="row"| ''[[Chakram (2005 film)|Chakram]]'' | Lakshmi |[[Telugu language|Telugu]] | style="text-align:center;"|<ref>{{cite web |title=Chakram |url=https://www.rottentomatoes.com/m/chakram |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20190430075705/https://www.rottentomatoes.com/m/chakram |archive-date=30 April 2019 |access-date=9 October 2020 |website=[[Rotten Tomatoes]]}}</ref> |- ! scope="row"| ''[[Ghajini (2005 film)|Ghajini]]'' | Kalpana |rowspan="3"|[[Tamil language|Tamil]] | style="text-align:center;"| <ref>{{cite news |last=Rangarajan |first=Malathi |date=7 October 2005 |title=On another psycho trip |work=[[The Hindu]] |url=http://www.thehindu.com/fr/2005/10/07/stories/2005100702700200.htm |url-status=dead |access-date=7 October 2020 |archive-url=https://archive.today/20170115125058/http://www.thehindu.com/fr/2005/10/07/stories/2005100702700200.htm |archive-date=15 January 2017}}</ref> |- ! scope="row"| ''[[Majaa]]'' | Seeta | style="text-align:center;"|<ref>{{Cite web |date=7 November 2005 |title=Majaa |url=https://www.sify.com/movies/majaa-review-tamil-pclvNogiajbcf.html |url-status=live |archive-url=https://archive.today/20201009122354/https://www.sify.com/movies/majaa-review-tamil-pclvNogiajbcf.html |archive-date=9 October 2020 |access-date=9 October 2020 |website=[[Sify]]}}</ref> |- ! scope="row"| ''[[Sivakasi (film)|Sivakasi]]'' | Hema | style="text-align:center;"| <ref>{{Cite news |date=31 October 2019 |title=Vijay vs Vijay: Bigil would have hated Sivakasi |work=[[The Indian Express]] |url=https://indianexpress.com/article/entertainment/opinion-entertainment/vijay-bigil-sivakasi-tamil-movie-6093460/ |access-date=9 October 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191231030258/https://indianexpress.com/article/entertainment/opinion-entertainment/vijay-bigil-sivakasi-tamil-movie-6093460/ |archive-date=31 December 2019}}</ref> |- |rowspan="2"| 2006 ! scope="row"| ''[[Annavaram (film)|Annavaram]]'' | Aishwarya |[[Telugu language|Telugu]] | style="text-align:center;"|<ref>{{Cite web |title=Annavaram |url=https://www.rottentomatoes.com/m/annavaram |url-status=live |archive-url=https://archive.today/20201009132421/https://www.rottentomatoes.com/m/annavaram |archive-date=9 October 2020 |access-date=9 October 2020 |website=[[Rotten Tomatoes]]}}</ref> |- ! scope="row"| ''[[Varalaru]]'' | Divya |rowspan="5"|[[Tamil language|Tamil]] | style="text-align:center;"| <ref>{{Cite web |title=Varalaaru |url=http://www.sify.com/movies/varalaaru-review-tamil-14319054.html |url-status=dead |archive-url=https://archive.today/20130628023132/http://www.sify.com/movies/varalaaru-review-tamil-14319054.html |archive-date=28 June 2013 |access-date=9 October 2020 |website=[[Sify]]}}</ref> |- |rowspan="3"|2007 ! scope="row"| ''[[Aalwar]]'' | Priya | style="text-align:center;"| <ref>{{cite web |date=15 January 2007 |title=Alwar is run of the mill |url=http://www.rediff.com/movies/2007/jan/15ssalwar1.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304113245/http://www.rediff.com/movies/2007/jan/15ssalwar1.htm |archive-date=4 March 2016 |access-date=7 October 2020 |website=[[Rediff.com]]}}</ref> |- ! scope="row"| ''[[Pokkiri]]'' | Shruthi | style="text-align:center;"| <ref name="Pokkiri07">{{Cite web |last=Bhaskar |first=Shwetha |date=15 January 2007 |title=Pokkiri: Watch only for Vijay, Asin |url=https://www.rediff.com/movies/2007/jan/15sspokkiri.htm |url-status=live |archive-url=https://archive.today/20200604170802/https://www.rediff.com/movies/2007/jan/15sspokkiri.htm |archive-date=4 June 2020 |access-date=29 September 2020 |website=[[Rediff.com]]}}</ref> |- ! scope="row"| ''[[Vel (film)|Vel]]'' | Swati | style="text-align:center;"|<ref>{{Cite web |date=11 November 2007 |title=Vel |url=https://www.sify.com/movies/vel-review-tamil-pclwzbfegcihb.html |url-status=live |archive-url=https://archive.today/20201009132052/https://www.sify.com/movies/vel-review-tamil-pclwzbfegcihb.html |archive-date=9 October 2020 |access-date=9 October 2020 |website=[[Sify]]}}</ref> |- |rowspan="2"| 2008 ! scope="row"| ''[[Dasavathaaram]]'' | Kodhai / Andal | style="text-align:center;"|<ref>{{cite news |last=Rangarajan |first=Malathi |date=14 June 2008 |title='Dasavathaaram': in the manner of an epic |work=[[The Hindu]] |url=http://www.hindu.com/2008/06/14/stories/2008061454122000.htm |url-status=dead |access-date=7 October 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121110155924/http://www.hindu.com/2008/06/14/stories/2008061454122000.htm |archive-date=10 November 2012}}</ref> |- ! scope="row"| ''[[Ghajini (2008 film)|Ghajini]]'' | {{Sort|Shetty|Kalpana Shetty}} |rowspan="2" | [[Hindi|Hind]] | style="text-align:center;"| <ref name="Newcomer">{{cite news |title=Filmfare Awards 2009 Winners |work=[[The Times of India]]|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/movie-awards/filmfare-awards-winners/bollywood/2009/101 |url-status=live |access-date=2 October 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200912191826/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/movie-awards/filmfare-awards-winners/bollywood/2009/101 |archive-date=12 September 2020}}</ref><br /><ref name="Ghajini">{{Cite web |title=Ghajini − 2008 |url=https://www.bollywoodhungama.com/movie/ghajini/cast/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190109134338/http://www.bollywoodhungama.com/movie/ghajini/cast/ |archive-date=9 January 2019 |access-date=18 September 2020 |website=[[Bollywood Hungama]]}}</ref> |- | 2009 ! scope="row"| ''[[London Dreams]]'' | Priya Kaul | style="text-align:center;"| <ref name="London">{{cite web |title=London Dreams − 2009 |url=https://www.bollywoodhungama.com/movie/london-dreams/cast/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190115233908/http://www.bollywoodhungama.com/movie/london-dreams/cast/ |archive-date=15 January 2019 |access-date=18 September 2020 |website=[[Bollywood Hungama]]}}</ref> |- | rowspan="2"|2011 ! scope="row"| ''[[Kaavalan]]'' |{{Sort|Muthuramalingam|Meera Muthuramalingam}} |[[Tamil language|Tamil]] | style="text-align:center;"|<ref name="Kavalan">{{Cite web |last=Srinivasan |first=Pavithra |date=15 January 2011 |title=Vijay of yore is back as Kaavalan |url=https://www.rediff.com/movies/review/review-kaavalan-vijay-of-yore-is-back/20110115.htm |url-status=live |archive-url=https://archive.today/20200929142237/https://www.rediff.com/movies/review/review-kaavalan-vijay-of-yore-is-back/20110115.htm |archive-date=29 September 2020 |access-date=29 September 2020 |website=[[Rediff.com]]}}</ref> |- ! scope="row"| ''[[Ready (2011 film)|Ready]]'' | Sanjana Singh / Pooja Malhotra |rowspan="5"|[[Hindi|Hind]] | style="text-align:center;"| <ref name="Ready">{{Cite web |title=Ready − 2011 |url=https://www.bollywoodhungama.com/movie/ready/cast/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181005121411/http://www.bollywoodhungama.com/movie/ready/cast/ |archive-date=5 October 2018 |access-date=18 September 2020 |website=[[Bollywood Hungama]]}}</ref> |- |rowspan="3"| 2012 ! scope="row"| ''[[Housefull 2]]'' | Heena Kapoor | style="text-align:center;"| <ref name="Housefull">{{Cite web |title=Housefull 2 − 2012 |url=https://www.bollywoodhungama.com/movie/housefull-2/cast/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181209021736/http://www.bollywoodhungama.com/movie/housefull-2/cast/ |archive-date=9 December 2018 |access-date=18 September 2020 |website=[[Bollywood Hungama]]}}</ref> |- ! scope="row"| ''[[Bol Bachchan]]'' | Sania Ali / Apeksha Malhotra | style="text-align:center;"| <ref name="Bachchan">{{Cite web |title=Bol Bachchan − 2012 |url=https://www.bollywoodhungama.com/movie/bol-bachchan/cast/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190125203119/http://www.bollywoodhungama.com/movie/bol-bachchan/cast/ |archive-date=25 January 2019 |access-date=18 September 2020 |website=[[Bollywood Hungama]]}}</ref> |- ! scope="row"| ''[[Khiladi 786]]'' | {{Sort|Tendulkar|Indu Tendulkar}} | style="text-align:center;"| <ref name="Khiladi">{{Cite web |title=Khiladi 786&nbsp;– 2012 |url=https://www.bollywoodhungama.com/movie/khiladi-786/cast/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190113201419/http://www.bollywoodhungama.com/movie/khiladi-786/cast/ |archive-date=13 January 2019 |access-date=18 September 2020 |website=[[Bollywood Hungama]]}}</ref> |- | 2015 ! scope="row"| ''[[All Is Well (2015 film)|All Is Well]]'' | Nimmi Singh | style="text-align:center;"| <ref name="All 2015">{{Cite web |title=All Is Well − 2015 |url=https://www.bollywoodhungama.com/movie/all-is-well/cast/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20180925234017/http://www.bollywoodhungama.com/movie/all-is-well/cast/ |archive-date=25 September 2018 |access-date=18 September 2020 |website=[[Bollywood Hungama]]}}</ref> |} == Manbalar == [[Turkum:Hindistonlik film aktrisalari]] [[Turkum:1985-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] <references /> pzfjrozj0k400crx0k3zrlmy8vb1u81 2816332 2816330 2022-08-28T17:30:30Z Finikchik 74243 wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat bilgiqutisi|ismi=Asin|portret=Asin05.jpg|tavsif=|tugʻilgan paytidagi ismi=Asin Thottumkal|tavallud sanasi={{Birth date and age|df=yes|1985|10|26}}|tavallud joyi=[[Kochi]], [[Kerala]]|kasbi={{hlist|Aktrisa|model|Raqqosa}}|faoliyat_yillari=2001-2015|turmush oʻrtogʻi=Rahul Sharma|bolalari=1 nafar|mukofotlari={{unbulleted list|[[Kalaimamani]]|[[Filmfare mukodoti]]|[[SIIMA]]|[[IIFA]]}}|imzo=|dipnotlar=}}'''Asin''' '''Thottumkal''' (1985-yil 26-oktyabrda tugʻilgan), Asin nomi bilan tanilgan, sobiq hind aktrisasi, [[Tamil tili|Tamil]], [[Hind tili|Hind]], [[Telugu tili|Telugu]] va [[Malayalam]] filmlarida suratga tushgan. U Bharatanatyam raqqosi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://m.timesofindia.com/entertainment/hindi/bollywood/news/Asins-classical-avataar/articleshow/5115585.cms|sarlavha=Asin's classical avataar|ish=[[The Times of India]]|sana=13 October 2009|kirish sanasi=30 July 2019|arxivsana=31 October 2019|arxivurl=https://web.archive.org/web/20191031183508/https://m.timesofindia.com/entertainment/hindi/bollywood/news/Asins-classical-avataar/articleshow/5115585.cms}}</ref> U oʻnta nominatsiya boʻyicha uchta Filmfare mukofotiga sazovor boʻlgan. U aktyorlik faoliyatini Janubiy Hindiston kino sanoatida boshlagan, biroq keyinchalik butun diqqatini [[Bollywood|Bollywoodga]] qaratgan.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=17 February 2013 |title=I want to work with younger actors of my generation: Asin |work=The Times of India |url=https://articles.timesofindia.indiatimes.com/2013-02-17/news-interviews/37133521_1_lucky-mascot-ghajini-actors |url-status=dead |access-date=2 March 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130330023423/https://articles.timesofindia.indiatimes.com/2013-02-17/news-interviews/37133521_1_lucky-mascot-ghajini-actors |archive-date=30 March 2013}}</ref> U sakkiz tilda gapiradi<ref name="Desimartini.com">{{Veb manbasi|url=https://www.desimartini.com/news/telugu/asin-busy-learning-german/article4973.htm|sarlavha=Asin busy in learning German|sana=7 June 2013|ish=Desimartini.com|nashriyot=Top Movies Entertainment Ltd|kirish sanasi=28 October 2014|arxivsana=24 December 2018|arxivurl=https://web.archive.org/web/20181224212919/https://www.desimartini.com/news/telugu/asin-busy-learning-german-article4973.htm}}</ref> va oʻz filmlarini [[dublyaj]] qiladi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://meencurry.com/biography-asin-thottumkal/|sarlavha=Biography: Asin Thottumkal {{!}} Meen Curry|ish=meencurry.com|til=en-US|kirish sanasi=20 February 2017|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170220181557/https://meencurry.com/biography-asin-thottumkal/|arxivsana=20 February 2017}}</ref><ref name="asinonline1">{{Veb manbasi|url=https://www.asinonline.com/images/press/english/asin-new-indian.jpg|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131004215724/https://www.asinonline.com/images/press/english/asin-new-indian.jpg|arxivsana=4 October 2013|sarlavha=Asin speaks Hindi|nashriyot=asinonline.com|kirish sanasi=2 June 2013}}</ref> U Padminidan tashqari, tilidan qatʼi nazar, barcha filmlarini oʻz ovozida [[dublyaj]] qilgan yagona [[malayali]] aktrisadir.<ref name="asinonline1" /> Asin 2007-yilda onlayn portallar tomonidan „Kollywood malikasi“ deb atalgan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://entertainment.oneindia.in/tamil/news/2007/top-five-heroines-2007-311207.html|sarlavha=Top 5 heroines of the year 2007: Asin easily topples all!|ish=www.filmibeat.com|kirish sanasi=29 August 2013|arxivsana=24 December 2018|arxivurl=https://web.archive.org/web/20181224212809/https://www.filmibeat.com/tamil/news/2007/top-five-heroines-2007-311207.html}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.sify.com/movies/asin-s-birthday-bash-news-tamil-kkfuySaicca.html|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131231183343/https://www.sify.com/movies/asin-s-birthday-bash-news-tamil-kkfuySaicca.html|arxivsana=31 December 2013|sarlavha=Asin's birthday bash!|ish=Sify}}</ref> Sathyan Anthikkadning Malayalam filmi ''Narendran Makan Jayakanthan Vaka'' (2001) bilan aktyorlik debyutini qilgan Asin 2003-yilda [[Telugu tili|telugu]] filmi ''Amma Nanna O Tamila Ammayi'' bilan birinchi tijorat muvaffaqiyatiga erishdi va film uchun „Eng yaxshi telugu aktrisasi“ sifatida Filmfare mukofotini qoʻlga kiritadi. ''M. Kumaran Mahalakshmi’s son'' (2004) filmi uning [[Tamil tili|Tamil tilida]] debyuti va katta muvaffaqiyati edi. U oʻzining uchinchi Tamil filmi ''Ghajini'' (2005) filmidagi eng koʻp eʼtirof etilgan ijrosi uchun „Eng yaxshi Tamil aktrisasi“ sifatida Filmfare mukofotini olgan. Keyinchalik u koʻplab muvaffaqiyatli filmlarda bosh ayol rollarini ijro etgan, eng diqqatga sazovorlari ''Sivakasi'' (2005), ''Varalaru'' (2006), ''Pokkiri'' (2007), ''Vel'' (2008) va ''Dasavathaaram'' (2008) filmlari boʻlib, bular sababli u ommaga tanilgan. Tamil kinosi aktrisasi, shuningdek, Tamil Nadu hukumati tomonidan sanʼat va adabiyot sohasidagi yuksak yutuqlari uchun Kalaimamani mukofoti bilan taqdirlangan.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=29 November 2009 |title=Kalaimamani awards presented to 70 persons |work=[[The Hindu]] |location=Chennai, India |url=https://www.hindu.com/2009/11/29/stories/2009112960210600.htm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20091202084151/https://www.hindu.com/2009/11/29/stories/2009112960210600.htm |archive-date=2 December 2009}}</ref> 2013-yilda Asin Tamil kinosiga qoʻshgan hissasi uchun SIIMAda Janubiy Hindiston kinosining faxri mukofoti bilan taqdirlangan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bollywoodhungama.com/movies/features/type/view/id/5511|sarlavha=Asin bags the Pride of South Indian Cinema Award - Latest Movie Features - Bollywood Hungama|muallif=Bollywood Hungama|ish=bollywoodhungama.com|kirish sanasi=18 September 2013|arxivsana=19 September 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130919065117/https://www.bollywoodhungama.com/movies/features/type/view/id/5511}}</ref> 2008-yil oxirida Asin [[Bollywood]] filmida Aamir Khan qarshisida ''Ghajini'' (2008) filmida debyut qildi, bu Bollywoodning birinchi {{INR}} 1 milliardan koʻproq pul yigʻgan filmi edi. Asin Filmfare eng yaxshi ayol debyut mukofotini qoʻlga kiritdi va Ghajini uchun koʻplab maqtovlarga sazovor boʻldi. 2011-yil Asinning Bollivuddagi karyerasining eng muvaffaqiyatli bosqichi bo‘ldi, chunki u Anees Bazmening „Ready“ romantik komediyasida [[Salman Khan]] bilan birga rol ijro etgan. Film kassada ₹1.84 milliard yig‘ib, dunyo boʻylab katta hit bo‘ldi. 2012-yilda Asin birinchi marta Sajid Xonning koʻp yulduzli ''[[Housefull 2]]'' filmida rol oʻynagan va film kassada 1{{INR}} milliarddan ortiq mablagʻ yiqqan. Keyin u ''Bol Bachchan'' va ''Khiladi 786'' filmlarida suratga tushgan, ular ham tijoriy jihatdan muvaffaqiyatli boʻlib, ikkalasi ham {{INR}} 1 miliarddan ortiq daromad keltirgan. [[Fayl:Asin08.jpg|right|thumb| Asin, aktyorlar va ''Ghajini'' jamoasi bilan film muvaffaqiyatini nishonlamoqda.]] [[Fayl:Asin_'Bol_Bachchan'_team_on_the_sets_of_Taarak_Mehta_Ka_Ooltah_Chashmah_03.jpg|left|thumb|226x226px| Asin 2012-yil]] Asin oʻzining birinchi K.S. Ravikumarning ''Dasavathaaram'' filmida oʻnta rolni ijro Kamal Hassan bilan suratga tushgan. Film 2006-yil sentyabr oyidan beri ishlab chiqarilmoqda. Haasanning oʻnta roli soyasida qolganiga qaramay, Asinning filmdagi tasvirlari uning „eng yaxshisi“ sifatida maqtovga sazovor boʻlgan, uning rollaridan biri 12-asr [[Tamilnad|Tamilnadidagi]] [[Vishnuizm|Vaishnuizm]] davrida ijro etgan roli edi; boshqa qahramon esa Chidambaramlik [[Brahmanlar|brahman]] qizi boʻlib, buning uchun u oʻzining birinchi „Eng yaxshi aktrisa“ sifatida ITFA mukofotini qoʻlga kiritgan.<ref name="Dasavtharamperf">{{Veb manbasi|muallif=Vijayasarathy, R. G.|nashriyot=[[Rediff]]|sarlavha=Dasavathaaram is spectacular|sana=13 June 2008|url=https://www.rediff.com/movies/2008/jun/13dasa.htm|kirish sanasi=24 December 2008|arxivsana=17 June 2008|arxivurl=https://web.archive.org/web/20080617213231/https://www.rediff.com/movies/2008/jun/13dasa.htm}}</ref> Keyinchalik ''Dasavathaaram'' [[Blockbuster|blockbusterlardan]] biriga aylangan.<ref name="Dasavtharamblockbuster">{{Veb manbasi|ish=[[The Times (South Africa)|The Times]]|sarlavha=Kamalhassan's new blockbuster hit is setting records worldwide|sana=29 June 2008|url=https://www.thetimes.co.za/Entertainment/Article.aspx?id=792296|kirish sanasi=24 December 2008|arxivsana=11 December 2008|arxivurl=https://web.archive.org/web/20081211154437/https://www.thetimes.co.za/Entertainment/Article.aspx?id=792296}}</ref> [[Fayl:Akshay_and_Asin_on_the_Ramp.jpg|right|thumb|366x366px| Asin [[Akshay Kumar]] bilan ''[[Housefull 2|rampada Housefull 2]]'' aksiyalari paytida, 2012-yil]] Uning Salmon Khan ishtirokidagi navbatdagi ''Ready'' filmi 2011-yil 3-iyunda ommaga taqdim etilgan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://ibosnetwork.com/newsmanager/templates/template1.aspx?a=22264&z=9|arxivurl=https://archive.today/20120710060504/https://ibosnetwork.com/newsmanager/templates/template1.aspx?a=22264&z=9|arxivsana=10 July 2012|sarlavha=Box Office: Ready opens to good opening with mixed response|nashriyot=ibosnetwork|kirish sanasi=4 June 2011}}</ref> Tanqidchilar Salmon va Asin oʻrtasidagi obrazni yuqori baholadilar.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.indiaglitz.com/channels/hindi/review/12984.html|sarlavha=Ready Movie Review|nashriyot=Behindwoods|kirish sanasi=5 June 2011|arxivsana=13 June 2011|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110613065225/https://www.indiaglitz.com/channels/hindi/review/12984.html}}</ref> == Shaxsiy hayoti == Asin Suriya-Malabar marosimiga mansub [[Katolik cherkovi|katolik nasroniy]]<ref>{{Veb manbasi|muallif=D. B. S. Jeyaraj|sarlavha=Indian Actress Asin Who was "Black listed" by Tamil Cinema for Being Sri Lanka Friendly Weds Rahul in Grand Style|url=https://dbsjeyaraj.com/dbsj/archives/44920|kirish sanasi=15 March 2020|til=en|sana=5 February 2016|arxivsana=17 February 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200217074532/https://dbsjeyaraj.com/dbsj/archives/44920}}</ref><ref name="MSN2016">{{Veb manbasi|sarlavha=All you want to know about Asin-Rahul wedding|url=https://www.msn.com/en-in/entertainment/gallery/all-you-want-to-know-about-asin-rahul-wedding/ss-BBobiaS|nashriyot=[[MSN]]|kirish sanasi=15 March 2020|til=en|sana=19 January 2016|arxivsana=8 March 2021|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210308150635/https://www.msn.com/en-in/entertainment/gallery/all-you-want-to-know-about-asin-rahul-wedding/ss-BBobiaS}}</ref> va hozirda [[Mumbay|Mumbayda]] istiqomat qiladi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Mehul S Thakkar |date=5 August 2012 |title=Prabhudheva is Asin's new neighbour |work=The Times of India |url=https://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-08-05/news-interviews/33036071_1_asin-sridevi-and-tabu-new-neighbour |url-status=dead |access-date=26 October 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130521091647/https://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-08-05/news-interviews/33036071_1_asin-sridevi-and-tabu-new-neighbour |archive-date=21 May 2013}}</ref> Shuningdek, u Kochidagi Marine Drive shahridagi kvartira<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.dnaindia.com/entertainment/report_birthday-girl-asin-gifts-herself-a-plush-6-room-home_1603547|sarlavha=Birthday girl Asin gifts herself a plush 6-room home – Entertainment – DNA|ish=Daily News and Analysis|sana=26 October 2011|kirish sanasi=26 October 2012|arxivsana=29 December 2011|arxivurl=https://web.archive.org/web/20111229130739/https://www.dnaindia.com/entertainment/report_birthday-girl-asin-gifts-herself-a-plush-6-room-home_1603547}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.sify.com/movies/asin-the-cool-chameleon-news-tamil-llbnxDeacia.html|arxivurl=https://web.archive.org/web/20111103193337/https://www.sify.com/movies/asin-the-cool-chameleon-news-tamil-llbnxDeacia.html|arxivsana=3 November 2011|sarlavha=Asin – The cool chameleon!|nashriyot=Sify.com|sana=2 November 2011|kirish sanasi=26 October 2012}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://daily.bhaskar.com/article/ENT-birthday-girl-asin-gifts-herself-a-plush-apartment-2525405.html|sarlavha=Birthday girl Asin gifts herself a plush apartment|nashriyot=daily.bhaskar.com|sana=26 October 2011|kirish sanasi=26 October 2012|arxivsana=29 October 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131029202712/https://daily.bhaskar.com/article/ENT-birthday-girl-asin-gifts-herself-a-plush-apartment-2525405.html}}</ref> va Kerala shtatining Vagamon shahridagi ferma uyiga ega.<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Asin's summer getaway is her quaint farmhouse in Vagamon |work=The Times of India |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/malayalam/movies/news-and-interviews/Asins-summer-getaway-is-her-quaint-farmhouse-in-Vagamon/articleshow/33065037.cms |url-status=live |access-date=14 April 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140406175915/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/malayalam/movies/news-and-interviews/Asins-summer-getaway-is-her-quaint-farmhouse-in-Vagamon/articleshow/33065037.cms |archive-date=6 April 2014}}</ref> Aktrisa poliglot. U yetti tilda gapira oladi; [[Malayalam]] ([[ona tili]]), [[Tamil tili|tamil]], [[Telugu tili|telugu]], [[sanskrit]], ingliz, [[Hind tili|hind]] va [[Fransuz tili|frantsuz]] tillari.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=3 November 2012 |title=Asin's Jack of all and master of one |publisher=Asianage |url=https://www.asianage.com/bollywood/asin-s-jack-all-and-master-one-251 |url-status=dead |access-date=3 November 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180108104725/https://www.asianage.com/bollywood/asin-s-jack-all-and-master-one-251 |archive-date=8 January 2018}}</ref> Asin, shuningdek, [[Italyan tili|italyan]] tilida bir oz gapiradi<ref name="Italian">{{Veb manbasi|url=https://www.dnaindia.com/entertainment/report-asin-thottumkal-knows-seven-languages-1970789|sarlavha=Asin Thottumkal knows seven languages!|ish=dna|kirish sanasi=14 April 2014|arxivsana=7 April 2014|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140407051040/https://www.dnaindia.com/entertainment/report-asin-thottumkal-knows-seven-languages-1970789}}</ref> va oʻzining ''Khiladi 786'' filmi uchun asosiy marathi tilini oʻrgangan, unda u odatiy marathi qizini oʻynagan.<ref>{{Veb manbasi|muallif=DC chennai|url=https://www.deccanchronicle.com/channels/showbiz/bollywood/asin-learns-marathi-695|sarlavha=Asin learns Marathi|ish=Deccan Chronicle|sana=27 August 2012|kirish sanasi=26 October 2012|arxivsana=29 August 2012|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120829102010/https://www.deccanchronicle.com/channels/showbiz/bollywood/asin-learns-marathi-695}}</ref> 2013-yil iyun oyida Hindiston ommaviy axborot vositalarida Asin bo‘sh vaqtida [[Nemis tili|nemis]] tilini o‘rganayotgani haqida xabar berilgan edi.<ref name="Desimartini.com">{{Veb manbasi|url=https://www.desimartini.com/news/telugu/asin-busy-learning-german/article4973.htm|sarlavha=Asin busy in learning German|sana=7 June 2013|ish=Desimartini.com|nashriyot=Top Movies Entertainment Ltd|kirish sanasi=28 October 2014|arxivsana=24 December 2018|arxivurl=https://web.archive.org/web/20181224212919/https://www.desimartini.com/news/telugu/asin-busy-learning-german-article4973.htm}}</ref> U 2014-yil boshida Ispaniyaga tashrif buyurganidan so‘ng [[Ispan tili|ispan]] tilini o‘rgana boshladi.<ref name="Italian" /><ref>{{Veb manbasi|url=https://indiatoday.intoday.in/story/asin-learning-spanish/1/351553.html|sarlavha=Asin learning Spanish|ish=intoday.in|kirish sanasi=14 April 2014|arxivsana=15 April 2014|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140415043419/https://indiatoday.intoday.in/story/asin-learning-spanish/1/351553.html}}</ref> Asin 2016-yil yanvar oyida hindularning marosimi bilan oʻtkazilgan nasroniylik toʻyida Micromax asoschisi Rahul Sharmaga turmushga chiqdi va turmush qurgandan keyin aktyorisalikni tark etgan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.dnaindia.com/entertainment/report-asin-quits-acting-after-marriage-other-actresses-who-chose-family-over-career-2199087|sarlavha=Asin quits acting after marriage: Other actresses who chose family over career|ish=Daily News & Analysis|sana=6 April 2016|kirish sanasi=2 May 2016|arxivsana=13 May 2016|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160513210423/https://www.dnaindia.com/entertainment/report-asin-quits-acting-after-marriage-other-actresses-who-chose-family-over-career-2199087}}</ref> Ularning birinchi farzandi, Arin ismli qizi 2017-yil 24-oktabrda dunyoga kelgan.<ref name="ndtv">{{Veb manbasi|url=https://www.ndtv.com/entertainment/akshay-kumar-shares-first-pic-of-asin-and-rahul-sharmas-daughter-1766885|sarlavha=Akshay Kumar Shares First Pic Of Asin And Rahul Sharma's Daughter|ish=NDTV|sana=25 October 2017|kirish sanasi=25 October 2017|arxivsana=26 October 2017|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171026020533/https://www.ndtv.com/entertainment/akshay-kumar-shares-first-pic-of-asin-and-rahul-sharmas-daughter-1766885}}</ref> == Filmografiyasi == {| class="wikitable sortable plainrowheaders" |+ {{Screen reader-only|Asin's film credits}} !scope="col" | Yil !scope="col" | Film !scope="col" | Rol !scope="col" | Til ! class="unsortable" | Manba |- | 2001 ! scope="row"| ''[[Narendran Makan Jayakanthan Vaka]]'' | Swathi |[[Malayalam]] | style="text-align:center;"|<ref name="Debut2001">{{cite news |date=16 July 2020 |title=Did you know Asin's debut movie was in Mollywood? |work=[[The Times of India]]|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/malayalam/movies/did-you-know/did-you-know-asins-debut-movie-was-in-mollywood/articleshow/76995795.cms |url-status=live |access-date=17 September 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200924174237/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/malayalam/movies/did-you-know/did-you-know-asins-debut-movie-was-in-mollywood/articleshow/76995795.cms |archive-date=24 September 2020}}</ref><br /><ref name="Narendran2001">{{cite news |date=18 September 2020 |title=Narendran Makan Jayakanthan Vaka − 2001 |work=[[The Times of India]]|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/malayalam/movie-details/narendran-makan-jayakanthan-vaka/movieshow/61205728.cms |url-status=live |access-date=17 September 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200925173356/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/malayalam/movie-details/narendran-makan-jayakanthan-vaka/movieshow/61205728.cms |archive-date=25 September 2020}}</ref> |- |rowspan="2"| 2003 ! scope="row"| ''[[Amma Nanna O Tamila Ammayi]]'' | Mugaambigaambaal (Chennai) |rowspan="2"|[[Telugu language|Telugu]] | style="text-align:center;"|<ref>{{Cite web |date=30 October 2019 |title=Asin and Rahul Sharma celebrate daughter Arin's second birthday with an underwater-themed bash |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/tamil/movies/news/asin-and-rahul-sharma-celebrate-daughter-arins-second-birthday-with-an-underwater-themed-bash/articleshow/71822464.cms |url-status=live |archive-url=https://archive.today/20201007180453/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/tamil/movies/news/asin-and-rahul-sharma-celebrate-daughter-arins-second-birthday-with-an-underwater-themed-bash/articleshow/71822464.cms |archive-date=7 October 2020 |access-date=7 October 2020 |work=[[The Times of India]]}}</ref><br /><ref>{{Cite web|url=https://movies.fullhyderabad.com/amma-naanna-o-tamila-ammayi/telugu/amma-naanna-o-tamila-ammayi-movie-reviews-1843-2.html?sort=negative|title=Amma Naanna O Tamila Ammayi Review|last=Verma|first=Mithun|work=Full Hyderabad}}</ref> |- ! scope="row" |''[[Sivamani (film)|Sivamani]]'' | Vasantha | style="text-align:center;"|<ref name="Debut Hits">{{cite news |date=10 August 2015 |title=Blockbuster Bollywood debut, four 100 cr films: Asin's impressive film journey |work=[[The Indian Express]]|url=https://indianexpress.com/article/entertainment/bollywood/blockbuster-bollywood-debut-two-100-cr-films-asins-impressive-film-journey/ |url-status=live |access-date=17 September 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160607193825/http://indianexpress.com/article/entertainment/bollywood/blockbuster-bollywood-debut-two-100-cr-films-asins-impressive-film-journey/ |archive-date=7 June 2016}}</ref><br /><ref name="Sivamani -2003">{{cite news |date=18 September 2020 |title=Sivamani (2003) |work=[[The Times of India]]|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/telugu/movie-details/shivamani/movieshow/61316322.cms |url-status=live |access-date=18 September 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200929142615/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/telugu/movie-details/shivamani/movieshow/61316322.cms |archive-date=29 September 2020}}</ref> |- |rowspan="3"| 2004 ! scope="row"| ''[[M. Kumaran Son of Mahalakshmi]]'' | Mythili (Malabar) | [[Tamil language|Tamil]] | style="text-align:center;"|<ref>{{cite web |date=3 October 2004 |title=M.Kumaran son of Mahalakshmi |url=https://www.sify.com/movies/mkumaran-son-of-mahalakshmi-review-tamil-pclv9ocjffice.html |url-status=live |archive-url=https://archive.today/20201007181002/https://www.sify.com/movies/mkumaran-son-of-mahalakshmi-review-tamil-pclv9ocjffice.html |archive-date=7 October 2020 |access-date=7 October 2009 |website=[[Sify]]}}</ref> |- ! scope="row"| ''[[Lakshmi Narasimha (film)|Lakshmi Narasimha]]'' | Rukhmini |rowspan="2"|[[Telugu language|Telugu]] | style="text-align:center;"| <ref>{{cite web |title=Lakshmi Narasimha |url=https://www.rottentomatoes.com/m/laxmi-narasimha |url-status=live |archive-url=https://archive.today/20201009132846/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/telugu/movies/news/birthday-special-top-performances-of-beautiful-actress-asin/photostory/66365562.cms |archive-date=9 October 2020 |access-date=9 October 2018 |website=[[Rotten Tomatoes]]}}</ref> |- ! scope="row"| ''[[Gharshana]]'' | Maya | style="text-align:center;"| <ref>{{Cite web |title=Gharshana |url=http://www.sify.com/movies/telugu/preview.php?ctid=5&cid=2424&id=13518190 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20050308190057/http://sify.com/movies/telugu/preview.php?ctid=5&cid=2424&id=13518190 |archive-date=8 March 2005 |access-date=7 October 2020 |website=[[Sify]]}}</ref> |- |rowspan="5"| 2005 ! scope="row"| ''[[Ullam Ketkumae]]'' | Priya | [[Tamil language|Tamil]] | style="text-align:center;"|<ref>{{Cite web |date=6 June 2005 |title=Ullam Ketkume |url=https://www.sify.com/movies/ullam-ketkume-review-tamil-pclvKabjahdda.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160802172320/http://www.sify.com/movies/ullam-ketkume-review-tamil-pclvKabjahdda.html |archive-date=2 August 2016 |access-date=7 October 2020 |website=[[Sify]]}}</ref> |- ! scope="row"| ''[[Chakram (2005 film)|Chakram]]'' | Lakshmi |[[Telugu language|Telugu]] | style="text-align:center;"|<ref>{{cite web |title=Chakram |url=https://www.rottentomatoes.com/m/chakram |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20190430075705/https://www.rottentomatoes.com/m/chakram |archive-date=30 April 2019 |access-date=9 October 2020 |website=[[Rotten Tomatoes]]}}</ref> |- ! scope="row"| ''[[Ghajini (2005 film)|Ghajini]]'' | Kalpana |rowspan="3"|[[Tamil language|Tamil]] | style="text-align:center;"| <ref>{{cite news |last=Rangarajan |first=Malathi |date=7 October 2005 |title=On another psycho trip |work=[[The Hindu]] |url=http://www.thehindu.com/fr/2005/10/07/stories/2005100702700200.htm |url-status=dead |access-date=7 October 2020 |archive-url=https://archive.today/20170115125058/http://www.thehindu.com/fr/2005/10/07/stories/2005100702700200.htm |archive-date=15 January 2017}}</ref> |- ! scope="row"| ''[[Majaa]]'' | Seeta | style="text-align:center;"|<ref>{{Cite web |date=7 November 2005 |title=Majaa |url=https://www.sify.com/movies/majaa-review-tamil-pclvNogiajbcf.html |url-status=live |archive-url=https://archive.today/20201009122354/https://www.sify.com/movies/majaa-review-tamil-pclvNogiajbcf.html |archive-date=9 October 2020 |access-date=9 October 2020 |website=[[Sify]]}}</ref> |- ! scope="row"| ''[[Sivakasi (film)|Sivakasi]]'' | Hema | style="text-align:center;"| <ref>{{Cite news |date=31 October 2019 |title=Vijay vs Vijay: Bigil would have hated Sivakasi |work=[[The Indian Express]] |url=https://indianexpress.com/article/entertainment/opinion-entertainment/vijay-bigil-sivakasi-tamil-movie-6093460/ |access-date=9 October 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191231030258/https://indianexpress.com/article/entertainment/opinion-entertainment/vijay-bigil-sivakasi-tamil-movie-6093460/ |archive-date=31 December 2019}}</ref> |- |rowspan="2"| 2006 ! scope="row"| ''[[Annavaram (film)|Annavaram]]'' | Aishwarya |[[Telugu language|Telugu]] | style="text-align:center;"|<ref>{{Cite web |title=Annavaram |url=https://www.rottentomatoes.com/m/annavaram |url-status=live |archive-url=https://archive.today/20201009132421/https://www.rottentomatoes.com/m/annavaram |archive-date=9 October 2020 |access-date=9 October 2020 |website=[[Rotten Tomatoes]]}}</ref> |- ! scope="row"| ''[[Varalaru]]'' | Divya |rowspan="5"|[[Tamil language|Tamil]] | style="text-align:center;"| <ref>{{Cite web |title=Varalaaru |url=http://www.sify.com/movies/varalaaru-review-tamil-14319054.html |url-status=dead |archive-url=https://archive.today/20130628023132/http://www.sify.com/movies/varalaaru-review-tamil-14319054.html |archive-date=28 June 2013 |access-date=9 October 2020 |website=[[Sify]]}}</ref> |- |rowspan="3"|2007 ! scope="row"| ''[[Aalwar]]'' | Priya | style="text-align:center;"| <ref>{{cite web |date=15 January 2007 |title=Alwar is run of the mill |url=http://www.rediff.com/movies/2007/jan/15ssalwar1.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304113245/http://www.rediff.com/movies/2007/jan/15ssalwar1.htm |archive-date=4 March 2016 |access-date=7 October 2020 |website=[[Rediff.com]]}}</ref> |- ! scope="row"| ''[[Pokkiri]]'' | Shruthi | style="text-align:center;"| <ref name="Pokkiri07">{{Cite web |last=Bhaskar |first=Shwetha |date=15 January 2007 |title=Pokkiri: Watch only for Vijay, Asin |url=https://www.rediff.com/movies/2007/jan/15sspokkiri.htm |url-status=live |archive-url=https://archive.today/20200604170802/https://www.rediff.com/movies/2007/jan/15sspokkiri.htm |archive-date=4 June 2020 |access-date=29 September 2020 |website=[[Rediff.com]]}}</ref> |- ! scope="row"| ''[[Vel (film)|Vel]]'' | Swati | style="text-align:center;"|<ref>{{Cite web |date=11 November 2007 |title=Vel |url=https://www.sify.com/movies/vel-review-tamil-pclwzbfegcihb.html |url-status=live |archive-url=https://archive.today/20201009132052/https://www.sify.com/movies/vel-review-tamil-pclwzbfegcihb.html |archive-date=9 October 2020 |access-date=9 October 2020 |website=[[Sify]]}}</ref> |- |rowspan="2"| 2008 ! scope="row"| ''[[Dasavathaaram]]'' | Kodhai / Andal | style="text-align:center;"|<ref>{{cite news |last=Rangarajan |first=Malathi |date=14 June 2008 |title='Dasavathaaram': in the manner of an epic |work=[[The Hindu]] |url=http://www.hindu.com/2008/06/14/stories/2008061454122000.htm |url-status=dead |access-date=7 October 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121110155924/http://www.hindu.com/2008/06/14/stories/2008061454122000.htm |archive-date=10 November 2012}}</ref> |- ! scope="row"| ''[[Ghajini (2008 film)|Ghajini]]'' | {{Sort|Shetty|Kalpana Shetty}} |rowspan="2" | [[Hindi|Hind]] | style="text-align:center;"| <ref name="Newcomer">{{cite news |title=Filmfare Awards 2009 Winners |work=[[The Times of India]]|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/movie-awards/filmfare-awards-winners/bollywood/2009/101 |url-status=live |access-date=2 October 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200912191826/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/movie-awards/filmfare-awards-winners/bollywood/2009/101 |archive-date=12 September 2020}}</ref><br /><ref name="Ghajini">{{Cite web |title=Ghajini − 2008 |url=https://www.bollywoodhungama.com/movie/ghajini/cast/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190109134338/http://www.bollywoodhungama.com/movie/ghajini/cast/ |archive-date=9 January 2019 |access-date=18 September 2020 |website=[[Bollywood Hungama]]}}</ref> |- | 2009 ! scope="row"| ''[[London Dreams]]'' | Priya Kaul | style="text-align:center;"| <ref name="London">{{cite web |title=London Dreams − 2009 |url=https://www.bollywoodhungama.com/movie/london-dreams/cast/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190115233908/http://www.bollywoodhungama.com/movie/london-dreams/cast/ |archive-date=15 January 2019 |access-date=18 September 2020 |website=[[Bollywood Hungama]]}}</ref> |- | rowspan="2"|2011 ! scope="row"| ''[[Kaavalan]]'' |{{Sort|Muthuramalingam|Meera Muthuramalingam}} |[[Tamil language|Tamil]] | style="text-align:center;"|<ref name="Kavalan">{{Cite web |last=Srinivasan |first=Pavithra |date=15 January 2011 |title=Vijay of yore is back as Kaavalan |url=https://www.rediff.com/movies/review/review-kaavalan-vijay-of-yore-is-back/20110115.htm |url-status=live |archive-url=https://archive.today/20200929142237/https://www.rediff.com/movies/review/review-kaavalan-vijay-of-yore-is-back/20110115.htm |archive-date=29 September 2020 |access-date=29 September 2020 |website=[[Rediff.com]]}}</ref> |- ! scope="row"| ''[[Ready (2011 film)|Ready]]'' | Sanjana Singh / Pooja Malhotra |rowspan="5"|[[Hindi|Hind]] | style="text-align:center;"| <ref name="Ready">{{Cite web |title=Ready − 2011 |url=https://www.bollywoodhungama.com/movie/ready/cast/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181005121411/http://www.bollywoodhungama.com/movie/ready/cast/ |archive-date=5 October 2018 |access-date=18 September 2020 |website=[[Bollywood Hungama]]}}</ref> |- |rowspan="3"| 2012 ! scope="row"| ''[[Housefull 2]]'' | Heena Kapoor | style="text-align:center;"| <ref name="Housefull">{{Cite web |title=Housefull 2 − 2012 |url=https://www.bollywoodhungama.com/movie/housefull-2/cast/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181209021736/http://www.bollywoodhungama.com/movie/housefull-2/cast/ |archive-date=9 December 2018 |access-date=18 September 2020 |website=[[Bollywood Hungama]]}}</ref> |- ! scope="row"| ''[[Bol Bachchan]]'' | Sania Ali / Apeksha Malhotra | style="text-align:center;"| <ref name="Bachchan">{{Cite web |title=Bol Bachchan − 2012 |url=https://www.bollywoodhungama.com/movie/bol-bachchan/cast/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190125203119/http://www.bollywoodhungama.com/movie/bol-bachchan/cast/ |archive-date=25 January 2019 |access-date=18 September 2020 |website=[[Bollywood Hungama]]}}</ref> |- ! scope="row"| ''[[Khiladi 786]]'' | {{Sort|Tendulkar|Indu Tendulkar}} | style="text-align:center;"| <ref name="Khiladi">{{Cite web |title=Khiladi 786&nbsp;– 2012 |url=https://www.bollywoodhungama.com/movie/khiladi-786/cast/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190113201419/http://www.bollywoodhungama.com/movie/khiladi-786/cast/ |archive-date=13 January 2019 |access-date=18 September 2020 |website=[[Bollywood Hungama]]}}</ref> |- | 2015 ! scope="row"| ''[[All Is Well (2015 film)|All Is Well]]'' | Nimmi Singh | style="text-align:center;"| <ref name="All 2015">{{Cite web |title=All Is Well − 2015 |url=https://www.bollywoodhungama.com/movie/all-is-well/cast/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20180925234017/http://www.bollywoodhungama.com/movie/all-is-well/cast/ |archive-date=25 September 2018 |access-date=18 September 2020 |website=[[Bollywood Hungama]]}}</ref> |} == Manbalar == [[Turkum:Hindistonlik film aktrisalari]] [[Turkum:1985-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] <references /> 36eswtfe5hm8igc1n3nim1cfkqtynmf 2816334 2816332 2022-08-28T17:30:49Z Finikchik 74243 wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat bilgiqutisi|ismi=Asin|portret=Asin05.jpg|tavsif=|tugʻilgan paytidagi ismi=Asin Thottumkal|tavallud sanasi={{Birth date and age|df=yes|1985|10|26}}|tavallud joyi=[[Kochi]], [[Kerala]]|kasbi={{hlist|Aktrisa|model|Raqqosa}}|faoliyat_yillari=2001-2015|turmush oʻrtogʻi=Rahul Sharma|bolalari=1 nafar|mukofotlari={{unbulleted list|[[Kalaimamani]]|[[Filmfare mukofoti]]|[[SIIMA]]|[[IIFA]]}}|imzo=|dipnotlar=}}'''Asin''' '''Thottumkal''' (1985-yil 26-oktyabrda tugʻilgan), Asin nomi bilan tanilgan, sobiq hind aktrisasi, [[Tamil tili|Tamil]], [[Hind tili|Hind]], [[Telugu tili|Telugu]] va [[Malayalam]] filmlarida suratga tushgan. U Bharatanatyam raqqosi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://m.timesofindia.com/entertainment/hindi/bollywood/news/Asins-classical-avataar/articleshow/5115585.cms|sarlavha=Asin's classical avataar|ish=[[The Times of India]]|sana=13 October 2009|kirish sanasi=30 July 2019|arxivsana=31 October 2019|arxivurl=https://web.archive.org/web/20191031183508/https://m.timesofindia.com/entertainment/hindi/bollywood/news/Asins-classical-avataar/articleshow/5115585.cms}}</ref> U oʻnta nominatsiya boʻyicha uchta Filmfare mukofotiga sazovor boʻlgan. U aktyorlik faoliyatini Janubiy Hindiston kino sanoatida boshlagan, biroq keyinchalik butun diqqatini [[Bollywood|Bollywoodga]] qaratgan.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=17 February 2013 |title=I want to work with younger actors of my generation: Asin |work=The Times of India |url=https://articles.timesofindia.indiatimes.com/2013-02-17/news-interviews/37133521_1_lucky-mascot-ghajini-actors |url-status=dead |access-date=2 March 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130330023423/https://articles.timesofindia.indiatimes.com/2013-02-17/news-interviews/37133521_1_lucky-mascot-ghajini-actors |archive-date=30 March 2013}}</ref> U sakkiz tilda gapiradi<ref name="Desimartini.com">{{Veb manbasi|url=https://www.desimartini.com/news/telugu/asin-busy-learning-german/article4973.htm|sarlavha=Asin busy in learning German|sana=7 June 2013|ish=Desimartini.com|nashriyot=Top Movies Entertainment Ltd|kirish sanasi=28 October 2014|arxivsana=24 December 2018|arxivurl=https://web.archive.org/web/20181224212919/https://www.desimartini.com/news/telugu/asin-busy-learning-german-article4973.htm}}</ref> va oʻz filmlarini [[dublyaj]] qiladi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://meencurry.com/biography-asin-thottumkal/|sarlavha=Biography: Asin Thottumkal {{!}} Meen Curry|ish=meencurry.com|til=en-US|kirish sanasi=20 February 2017|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170220181557/https://meencurry.com/biography-asin-thottumkal/|arxivsana=20 February 2017}}</ref><ref name="asinonline1">{{Veb manbasi|url=https://www.asinonline.com/images/press/english/asin-new-indian.jpg|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131004215724/https://www.asinonline.com/images/press/english/asin-new-indian.jpg|arxivsana=4 October 2013|sarlavha=Asin speaks Hindi|nashriyot=asinonline.com|kirish sanasi=2 June 2013}}</ref> U Padminidan tashqari, tilidan qatʼi nazar, barcha filmlarini oʻz ovozida [[dublyaj]] qilgan yagona [[malayali]] aktrisadir.<ref name="asinonline1" /> Asin 2007-yilda onlayn portallar tomonidan „Kollywood malikasi“ deb atalgan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://entertainment.oneindia.in/tamil/news/2007/top-five-heroines-2007-311207.html|sarlavha=Top 5 heroines of the year 2007: Asin easily topples all!|ish=www.filmibeat.com|kirish sanasi=29 August 2013|arxivsana=24 December 2018|arxivurl=https://web.archive.org/web/20181224212809/https://www.filmibeat.com/tamil/news/2007/top-five-heroines-2007-311207.html}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.sify.com/movies/asin-s-birthday-bash-news-tamil-kkfuySaicca.html|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131231183343/https://www.sify.com/movies/asin-s-birthday-bash-news-tamil-kkfuySaicca.html|arxivsana=31 December 2013|sarlavha=Asin's birthday bash!|ish=Sify}}</ref> Sathyan Anthikkadning Malayalam filmi ''Narendran Makan Jayakanthan Vaka'' (2001) bilan aktyorlik debyutini qilgan Asin 2003-yilda [[Telugu tili|telugu]] filmi ''Amma Nanna O Tamila Ammayi'' bilan birinchi tijorat muvaffaqiyatiga erishdi va film uchun „Eng yaxshi telugu aktrisasi“ sifatida Filmfare mukofotini qoʻlga kiritadi. ''M. Kumaran Mahalakshmi’s son'' (2004) filmi uning [[Tamil tili|Tamil tilida]] debyuti va katta muvaffaqiyati edi. U oʻzining uchinchi Tamil filmi ''Ghajini'' (2005) filmidagi eng koʻp eʼtirof etilgan ijrosi uchun „Eng yaxshi Tamil aktrisasi“ sifatida Filmfare mukofotini olgan. Keyinchalik u koʻplab muvaffaqiyatli filmlarda bosh ayol rollarini ijro etgan, eng diqqatga sazovorlari ''Sivakasi'' (2005), ''Varalaru'' (2006), ''Pokkiri'' (2007), ''Vel'' (2008) va ''Dasavathaaram'' (2008) filmlari boʻlib, bular sababli u ommaga tanilgan. Tamil kinosi aktrisasi, shuningdek, Tamil Nadu hukumati tomonidan sanʼat va adabiyot sohasidagi yuksak yutuqlari uchun Kalaimamani mukofoti bilan taqdirlangan.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=29 November 2009 |title=Kalaimamani awards presented to 70 persons |work=[[The Hindu]] |location=Chennai, India |url=https://www.hindu.com/2009/11/29/stories/2009112960210600.htm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20091202084151/https://www.hindu.com/2009/11/29/stories/2009112960210600.htm |archive-date=2 December 2009}}</ref> 2013-yilda Asin Tamil kinosiga qoʻshgan hissasi uchun SIIMAda Janubiy Hindiston kinosining faxri mukofoti bilan taqdirlangan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bollywoodhungama.com/movies/features/type/view/id/5511|sarlavha=Asin bags the Pride of South Indian Cinema Award - Latest Movie Features - Bollywood Hungama|muallif=Bollywood Hungama|ish=bollywoodhungama.com|kirish sanasi=18 September 2013|arxivsana=19 September 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130919065117/https://www.bollywoodhungama.com/movies/features/type/view/id/5511}}</ref> 2008-yil oxirida Asin [[Bollywood]] filmida Aamir Khan qarshisida ''Ghajini'' (2008) filmida debyut qildi, bu Bollywoodning birinchi {{INR}} 1 milliardan koʻproq pul yigʻgan filmi edi. Asin Filmfare eng yaxshi ayol debyut mukofotini qoʻlga kiritdi va Ghajini uchun koʻplab maqtovlarga sazovor boʻldi. 2011-yil Asinning Bollivuddagi karyerasining eng muvaffaqiyatli bosqichi bo‘ldi, chunki u Anees Bazmening „Ready“ romantik komediyasida [[Salman Khan]] bilan birga rol ijro etgan. Film kassada ₹1.84 milliard yig‘ib, dunyo boʻylab katta hit bo‘ldi. 2012-yilda Asin birinchi marta Sajid Xonning koʻp yulduzli ''[[Housefull 2]]'' filmida rol oʻynagan va film kassada 1{{INR}} milliarddan ortiq mablagʻ yiqqan. Keyin u ''Bol Bachchan'' va ''Khiladi 786'' filmlarida suratga tushgan, ular ham tijoriy jihatdan muvaffaqiyatli boʻlib, ikkalasi ham {{INR}} 1 miliarddan ortiq daromad keltirgan. [[Fayl:Asin08.jpg|right|thumb| Asin, aktyorlar va ''Ghajini'' jamoasi bilan film muvaffaqiyatini nishonlamoqda.]] [[Fayl:Asin_'Bol_Bachchan'_team_on_the_sets_of_Taarak_Mehta_Ka_Ooltah_Chashmah_03.jpg|left|thumb|226x226px| Asin 2012-yil]] Asin oʻzining birinchi K.S. Ravikumarning ''Dasavathaaram'' filmida oʻnta rolni ijro Kamal Hassan bilan suratga tushgan. Film 2006-yil sentyabr oyidan beri ishlab chiqarilmoqda. Haasanning oʻnta roli soyasida qolganiga qaramay, Asinning filmdagi tasvirlari uning „eng yaxshisi“ sifatida maqtovga sazovor boʻlgan, uning rollaridan biri 12-asr [[Tamilnad|Tamilnadidagi]] [[Vishnuizm|Vaishnuizm]] davrida ijro etgan roli edi; boshqa qahramon esa Chidambaramlik [[Brahmanlar|brahman]] qizi boʻlib, buning uchun u oʻzining birinchi „Eng yaxshi aktrisa“ sifatida ITFA mukofotini qoʻlga kiritgan.<ref name="Dasavtharamperf">{{Veb manbasi|muallif=Vijayasarathy, R. G.|nashriyot=[[Rediff]]|sarlavha=Dasavathaaram is spectacular|sana=13 June 2008|url=https://www.rediff.com/movies/2008/jun/13dasa.htm|kirish sanasi=24 December 2008|arxivsana=17 June 2008|arxivurl=https://web.archive.org/web/20080617213231/https://www.rediff.com/movies/2008/jun/13dasa.htm}}</ref> Keyinchalik ''Dasavathaaram'' [[Blockbuster|blockbusterlardan]] biriga aylangan.<ref name="Dasavtharamblockbuster">{{Veb manbasi|ish=[[The Times (South Africa)|The Times]]|sarlavha=Kamalhassan's new blockbuster hit is setting records worldwide|sana=29 June 2008|url=https://www.thetimes.co.za/Entertainment/Article.aspx?id=792296|kirish sanasi=24 December 2008|arxivsana=11 December 2008|arxivurl=https://web.archive.org/web/20081211154437/https://www.thetimes.co.za/Entertainment/Article.aspx?id=792296}}</ref> [[Fayl:Akshay_and_Asin_on_the_Ramp.jpg|right|thumb|366x366px| Asin [[Akshay Kumar]] bilan ''[[Housefull 2|rampada Housefull 2]]'' aksiyalari paytida, 2012-yil]] Uning Salmon Khan ishtirokidagi navbatdagi ''Ready'' filmi 2011-yil 3-iyunda ommaga taqdim etilgan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://ibosnetwork.com/newsmanager/templates/template1.aspx?a=22264&z=9|arxivurl=https://archive.today/20120710060504/https://ibosnetwork.com/newsmanager/templates/template1.aspx?a=22264&z=9|arxivsana=10 July 2012|sarlavha=Box Office: Ready opens to good opening with mixed response|nashriyot=ibosnetwork|kirish sanasi=4 June 2011}}</ref> Tanqidchilar Salmon va Asin oʻrtasidagi obrazni yuqori baholadilar.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.indiaglitz.com/channels/hindi/review/12984.html|sarlavha=Ready Movie Review|nashriyot=Behindwoods|kirish sanasi=5 June 2011|arxivsana=13 June 2011|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110613065225/https://www.indiaglitz.com/channels/hindi/review/12984.html}}</ref> == Shaxsiy hayoti == Asin Suriya-Malabar marosimiga mansub [[Katolik cherkovi|katolik nasroniy]]<ref>{{Veb manbasi|muallif=D. B. S. Jeyaraj|sarlavha=Indian Actress Asin Who was "Black listed" by Tamil Cinema for Being Sri Lanka Friendly Weds Rahul in Grand Style|url=https://dbsjeyaraj.com/dbsj/archives/44920|kirish sanasi=15 March 2020|til=en|sana=5 February 2016|arxivsana=17 February 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200217074532/https://dbsjeyaraj.com/dbsj/archives/44920}}</ref><ref name="MSN2016">{{Veb manbasi|sarlavha=All you want to know about Asin-Rahul wedding|url=https://www.msn.com/en-in/entertainment/gallery/all-you-want-to-know-about-asin-rahul-wedding/ss-BBobiaS|nashriyot=[[MSN]]|kirish sanasi=15 March 2020|til=en|sana=19 January 2016|arxivsana=8 March 2021|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210308150635/https://www.msn.com/en-in/entertainment/gallery/all-you-want-to-know-about-asin-rahul-wedding/ss-BBobiaS}}</ref> va hozirda [[Mumbay|Mumbayda]] istiqomat qiladi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Mehul S Thakkar |date=5 August 2012 |title=Prabhudheva is Asin's new neighbour |work=The Times of India |url=https://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-08-05/news-interviews/33036071_1_asin-sridevi-and-tabu-new-neighbour |url-status=dead |access-date=26 October 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130521091647/https://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-08-05/news-interviews/33036071_1_asin-sridevi-and-tabu-new-neighbour |archive-date=21 May 2013}}</ref> Shuningdek, u Kochidagi Marine Drive shahridagi kvartira<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.dnaindia.com/entertainment/report_birthday-girl-asin-gifts-herself-a-plush-6-room-home_1603547|sarlavha=Birthday girl Asin gifts herself a plush 6-room home – Entertainment – DNA|ish=Daily News and Analysis|sana=26 October 2011|kirish sanasi=26 October 2012|arxivsana=29 December 2011|arxivurl=https://web.archive.org/web/20111229130739/https://www.dnaindia.com/entertainment/report_birthday-girl-asin-gifts-herself-a-plush-6-room-home_1603547}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.sify.com/movies/asin-the-cool-chameleon-news-tamil-llbnxDeacia.html|arxivurl=https://web.archive.org/web/20111103193337/https://www.sify.com/movies/asin-the-cool-chameleon-news-tamil-llbnxDeacia.html|arxivsana=3 November 2011|sarlavha=Asin – The cool chameleon!|nashriyot=Sify.com|sana=2 November 2011|kirish sanasi=26 October 2012}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://daily.bhaskar.com/article/ENT-birthday-girl-asin-gifts-herself-a-plush-apartment-2525405.html|sarlavha=Birthday girl Asin gifts herself a plush apartment|nashriyot=daily.bhaskar.com|sana=26 October 2011|kirish sanasi=26 October 2012|arxivsana=29 October 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131029202712/https://daily.bhaskar.com/article/ENT-birthday-girl-asin-gifts-herself-a-plush-apartment-2525405.html}}</ref> va Kerala shtatining Vagamon shahridagi ferma uyiga ega.<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Asin's summer getaway is her quaint farmhouse in Vagamon |work=The Times of India |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/malayalam/movies/news-and-interviews/Asins-summer-getaway-is-her-quaint-farmhouse-in-Vagamon/articleshow/33065037.cms |url-status=live |access-date=14 April 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140406175915/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/malayalam/movies/news-and-interviews/Asins-summer-getaway-is-her-quaint-farmhouse-in-Vagamon/articleshow/33065037.cms |archive-date=6 April 2014}}</ref> Aktrisa poliglot. U yetti tilda gapira oladi; [[Malayalam]] ([[ona tili]]), [[Tamil tili|tamil]], [[Telugu tili|telugu]], [[sanskrit]], ingliz, [[Hind tili|hind]] va [[Fransuz tili|frantsuz]] tillari.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=3 November 2012 |title=Asin's Jack of all and master of one |publisher=Asianage |url=https://www.asianage.com/bollywood/asin-s-jack-all-and-master-one-251 |url-status=dead |access-date=3 November 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180108104725/https://www.asianage.com/bollywood/asin-s-jack-all-and-master-one-251 |archive-date=8 January 2018}}</ref> Asin, shuningdek, [[Italyan tili|italyan]] tilida bir oz gapiradi<ref name="Italian">{{Veb manbasi|url=https://www.dnaindia.com/entertainment/report-asin-thottumkal-knows-seven-languages-1970789|sarlavha=Asin Thottumkal knows seven languages!|ish=dna|kirish sanasi=14 April 2014|arxivsana=7 April 2014|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140407051040/https://www.dnaindia.com/entertainment/report-asin-thottumkal-knows-seven-languages-1970789}}</ref> va oʻzining ''Khiladi 786'' filmi uchun asosiy marathi tilini oʻrgangan, unda u odatiy marathi qizini oʻynagan.<ref>{{Veb manbasi|muallif=DC chennai|url=https://www.deccanchronicle.com/channels/showbiz/bollywood/asin-learns-marathi-695|sarlavha=Asin learns Marathi|ish=Deccan Chronicle|sana=27 August 2012|kirish sanasi=26 October 2012|arxivsana=29 August 2012|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120829102010/https://www.deccanchronicle.com/channels/showbiz/bollywood/asin-learns-marathi-695}}</ref> 2013-yil iyun oyida Hindiston ommaviy axborot vositalarida Asin bo‘sh vaqtida [[Nemis tili|nemis]] tilini o‘rganayotgani haqida xabar berilgan edi.<ref name="Desimartini.com">{{Veb manbasi|url=https://www.desimartini.com/news/telugu/asin-busy-learning-german/article4973.htm|sarlavha=Asin busy in learning German|sana=7 June 2013|ish=Desimartini.com|nashriyot=Top Movies Entertainment Ltd|kirish sanasi=28 October 2014|arxivsana=24 December 2018|arxivurl=https://web.archive.org/web/20181224212919/https://www.desimartini.com/news/telugu/asin-busy-learning-german-article4973.htm}}</ref> U 2014-yil boshida Ispaniyaga tashrif buyurganidan so‘ng [[Ispan tili|ispan]] tilini o‘rgana boshladi.<ref name="Italian" /><ref>{{Veb manbasi|url=https://indiatoday.intoday.in/story/asin-learning-spanish/1/351553.html|sarlavha=Asin learning Spanish|ish=intoday.in|kirish sanasi=14 April 2014|arxivsana=15 April 2014|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140415043419/https://indiatoday.intoday.in/story/asin-learning-spanish/1/351553.html}}</ref> Asin 2016-yil yanvar oyida hindularning marosimi bilan oʻtkazilgan nasroniylik toʻyida Micromax asoschisi Rahul Sharmaga turmushga chiqdi va turmush qurgandan keyin aktyorisalikni tark etgan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.dnaindia.com/entertainment/report-asin-quits-acting-after-marriage-other-actresses-who-chose-family-over-career-2199087|sarlavha=Asin quits acting after marriage: Other actresses who chose family over career|ish=Daily News & Analysis|sana=6 April 2016|kirish sanasi=2 May 2016|arxivsana=13 May 2016|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160513210423/https://www.dnaindia.com/entertainment/report-asin-quits-acting-after-marriage-other-actresses-who-chose-family-over-career-2199087}}</ref> Ularning birinchi farzandi, Arin ismli qizi 2017-yil 24-oktabrda dunyoga kelgan.<ref name="ndtv">{{Veb manbasi|url=https://www.ndtv.com/entertainment/akshay-kumar-shares-first-pic-of-asin-and-rahul-sharmas-daughter-1766885|sarlavha=Akshay Kumar Shares First Pic Of Asin And Rahul Sharma's Daughter|ish=NDTV|sana=25 October 2017|kirish sanasi=25 October 2017|arxivsana=26 October 2017|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171026020533/https://www.ndtv.com/entertainment/akshay-kumar-shares-first-pic-of-asin-and-rahul-sharmas-daughter-1766885}}</ref> == Filmografiyasi == {| class="wikitable sortable plainrowheaders" |+ {{Screen reader-only|Asin's film credits}} !scope="col" | Yil !scope="col" | Film !scope="col" | Rol !scope="col" | Til ! class="unsortable" | Manba |- | 2001 ! scope="row"| ''[[Narendran Makan Jayakanthan Vaka]]'' | Swathi |[[Malayalam]] | style="text-align:center;"|<ref name="Debut2001">{{cite news |date=16 July 2020 |title=Did you know Asin's debut movie was in Mollywood? |work=[[The Times of India]]|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/malayalam/movies/did-you-know/did-you-know-asins-debut-movie-was-in-mollywood/articleshow/76995795.cms |url-status=live |access-date=17 September 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200924174237/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/malayalam/movies/did-you-know/did-you-know-asins-debut-movie-was-in-mollywood/articleshow/76995795.cms |archive-date=24 September 2020}}</ref><br /><ref name="Narendran2001">{{cite news |date=18 September 2020 |title=Narendran Makan Jayakanthan Vaka − 2001 |work=[[The Times of India]]|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/malayalam/movie-details/narendran-makan-jayakanthan-vaka/movieshow/61205728.cms |url-status=live |access-date=17 September 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200925173356/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/malayalam/movie-details/narendran-makan-jayakanthan-vaka/movieshow/61205728.cms |archive-date=25 September 2020}}</ref> |- |rowspan="2"| 2003 ! scope="row"| ''[[Amma Nanna O Tamila Ammayi]]'' | Mugaambigaambaal (Chennai) |rowspan="2"|[[Telugu language|Telugu]] | style="text-align:center;"|<ref>{{Cite web |date=30 October 2019 |title=Asin and Rahul Sharma celebrate daughter Arin's second birthday with an underwater-themed bash |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/tamil/movies/news/asin-and-rahul-sharma-celebrate-daughter-arins-second-birthday-with-an-underwater-themed-bash/articleshow/71822464.cms |url-status=live |archive-url=https://archive.today/20201007180453/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/tamil/movies/news/asin-and-rahul-sharma-celebrate-daughter-arins-second-birthday-with-an-underwater-themed-bash/articleshow/71822464.cms |archive-date=7 October 2020 |access-date=7 October 2020 |work=[[The Times of India]]}}</ref><br /><ref>{{Cite web|url=https://movies.fullhyderabad.com/amma-naanna-o-tamila-ammayi/telugu/amma-naanna-o-tamila-ammayi-movie-reviews-1843-2.html?sort=negative|title=Amma Naanna O Tamila Ammayi Review|last=Verma|first=Mithun|work=Full Hyderabad}}</ref> |- ! scope="row" |''[[Sivamani (film)|Sivamani]]'' | Vasantha | style="text-align:center;"|<ref name="Debut Hits">{{cite news |date=10 August 2015 |title=Blockbuster Bollywood debut, four 100 cr films: Asin's impressive film journey |work=[[The Indian Express]]|url=https://indianexpress.com/article/entertainment/bollywood/blockbuster-bollywood-debut-two-100-cr-films-asins-impressive-film-journey/ |url-status=live |access-date=17 September 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160607193825/http://indianexpress.com/article/entertainment/bollywood/blockbuster-bollywood-debut-two-100-cr-films-asins-impressive-film-journey/ |archive-date=7 June 2016}}</ref><br /><ref name="Sivamani -2003">{{cite news |date=18 September 2020 |title=Sivamani (2003) |work=[[The Times of India]]|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/telugu/movie-details/shivamani/movieshow/61316322.cms |url-status=live |access-date=18 September 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200929142615/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/telugu/movie-details/shivamani/movieshow/61316322.cms |archive-date=29 September 2020}}</ref> |- |rowspan="3"| 2004 ! scope="row"| ''[[M. Kumaran Son of Mahalakshmi]]'' | Mythili (Malabar) | [[Tamil language|Tamil]] | style="text-align:center;"|<ref>{{cite web |date=3 October 2004 |title=M.Kumaran son of Mahalakshmi |url=https://www.sify.com/movies/mkumaran-son-of-mahalakshmi-review-tamil-pclv9ocjffice.html |url-status=live |archive-url=https://archive.today/20201007181002/https://www.sify.com/movies/mkumaran-son-of-mahalakshmi-review-tamil-pclv9ocjffice.html |archive-date=7 October 2020 |access-date=7 October 2009 |website=[[Sify]]}}</ref> |- ! scope="row"| ''[[Lakshmi Narasimha (film)|Lakshmi Narasimha]]'' | Rukhmini |rowspan="2"|[[Telugu language|Telugu]] | style="text-align:center;"| <ref>{{cite web |title=Lakshmi Narasimha |url=https://www.rottentomatoes.com/m/laxmi-narasimha |url-status=live |archive-url=https://archive.today/20201009132846/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/telugu/movies/news/birthday-special-top-performances-of-beautiful-actress-asin/photostory/66365562.cms |archive-date=9 October 2020 |access-date=9 October 2018 |website=[[Rotten Tomatoes]]}}</ref> |- ! scope="row"| ''[[Gharshana]]'' | Maya | style="text-align:center;"| <ref>{{Cite web |title=Gharshana |url=http://www.sify.com/movies/telugu/preview.php?ctid=5&cid=2424&id=13518190 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20050308190057/http://sify.com/movies/telugu/preview.php?ctid=5&cid=2424&id=13518190 |archive-date=8 March 2005 |access-date=7 October 2020 |website=[[Sify]]}}</ref> |- |rowspan="5"| 2005 ! scope="row"| ''[[Ullam Ketkumae]]'' | Priya | [[Tamil language|Tamil]] | style="text-align:center;"|<ref>{{Cite web |date=6 June 2005 |title=Ullam Ketkume |url=https://www.sify.com/movies/ullam-ketkume-review-tamil-pclvKabjahdda.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160802172320/http://www.sify.com/movies/ullam-ketkume-review-tamil-pclvKabjahdda.html |archive-date=2 August 2016 |access-date=7 October 2020 |website=[[Sify]]}}</ref> |- ! scope="row"| ''[[Chakram (2005 film)|Chakram]]'' | Lakshmi |[[Telugu language|Telugu]] | style="text-align:center;"|<ref>{{cite web |title=Chakram |url=https://www.rottentomatoes.com/m/chakram |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20190430075705/https://www.rottentomatoes.com/m/chakram |archive-date=30 April 2019 |access-date=9 October 2020 |website=[[Rotten Tomatoes]]}}</ref> |- ! scope="row"| ''[[Ghajini (2005 film)|Ghajini]]'' | Kalpana |rowspan="3"|[[Tamil language|Tamil]] | style="text-align:center;"| <ref>{{cite news |last=Rangarajan |first=Malathi |date=7 October 2005 |title=On another psycho trip |work=[[The Hindu]] |url=http://www.thehindu.com/fr/2005/10/07/stories/2005100702700200.htm |url-status=dead |access-date=7 October 2020 |archive-url=https://archive.today/20170115125058/http://www.thehindu.com/fr/2005/10/07/stories/2005100702700200.htm |archive-date=15 January 2017}}</ref> |- ! scope="row"| ''[[Majaa]]'' | Seeta | style="text-align:center;"|<ref>{{Cite web |date=7 November 2005 |title=Majaa |url=https://www.sify.com/movies/majaa-review-tamil-pclvNogiajbcf.html |url-status=live |archive-url=https://archive.today/20201009122354/https://www.sify.com/movies/majaa-review-tamil-pclvNogiajbcf.html |archive-date=9 October 2020 |access-date=9 October 2020 |website=[[Sify]]}}</ref> |- ! scope="row"| ''[[Sivakasi (film)|Sivakasi]]'' | Hema | style="text-align:center;"| <ref>{{Cite news |date=31 October 2019 |title=Vijay vs Vijay: Bigil would have hated Sivakasi |work=[[The Indian Express]] |url=https://indianexpress.com/article/entertainment/opinion-entertainment/vijay-bigil-sivakasi-tamil-movie-6093460/ |access-date=9 October 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191231030258/https://indianexpress.com/article/entertainment/opinion-entertainment/vijay-bigil-sivakasi-tamil-movie-6093460/ |archive-date=31 December 2019}}</ref> |- |rowspan="2"| 2006 ! scope="row"| ''[[Annavaram (film)|Annavaram]]'' | Aishwarya |[[Telugu language|Telugu]] | style="text-align:center;"|<ref>{{Cite web |title=Annavaram |url=https://www.rottentomatoes.com/m/annavaram |url-status=live |archive-url=https://archive.today/20201009132421/https://www.rottentomatoes.com/m/annavaram |archive-date=9 October 2020 |access-date=9 October 2020 |website=[[Rotten Tomatoes]]}}</ref> |- ! scope="row"| ''[[Varalaru]]'' | Divya |rowspan="5"|[[Tamil language|Tamil]] | style="text-align:center;"| <ref>{{Cite web |title=Varalaaru |url=http://www.sify.com/movies/varalaaru-review-tamil-14319054.html |url-status=dead |archive-url=https://archive.today/20130628023132/http://www.sify.com/movies/varalaaru-review-tamil-14319054.html |archive-date=28 June 2013 |access-date=9 October 2020 |website=[[Sify]]}}</ref> |- |rowspan="3"|2007 ! scope="row"| ''[[Aalwar]]'' | Priya | style="text-align:center;"| <ref>{{cite web |date=15 January 2007 |title=Alwar is run of the mill |url=http://www.rediff.com/movies/2007/jan/15ssalwar1.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304113245/http://www.rediff.com/movies/2007/jan/15ssalwar1.htm |archive-date=4 March 2016 |access-date=7 October 2020 |website=[[Rediff.com]]}}</ref> |- ! scope="row"| ''[[Pokkiri]]'' | Shruthi | style="text-align:center;"| <ref name="Pokkiri07">{{Cite web |last=Bhaskar |first=Shwetha |date=15 January 2007 |title=Pokkiri: Watch only for Vijay, Asin |url=https://www.rediff.com/movies/2007/jan/15sspokkiri.htm |url-status=live |archive-url=https://archive.today/20200604170802/https://www.rediff.com/movies/2007/jan/15sspokkiri.htm |archive-date=4 June 2020 |access-date=29 September 2020 |website=[[Rediff.com]]}}</ref> |- ! scope="row"| ''[[Vel (film)|Vel]]'' | Swati | style="text-align:center;"|<ref>{{Cite web |date=11 November 2007 |title=Vel |url=https://www.sify.com/movies/vel-review-tamil-pclwzbfegcihb.html |url-status=live |archive-url=https://archive.today/20201009132052/https://www.sify.com/movies/vel-review-tamil-pclwzbfegcihb.html |archive-date=9 October 2020 |access-date=9 October 2020 |website=[[Sify]]}}</ref> |- |rowspan="2"| 2008 ! scope="row"| ''[[Dasavathaaram]]'' | Kodhai / Andal | style="text-align:center;"|<ref>{{cite news |last=Rangarajan |first=Malathi |date=14 June 2008 |title='Dasavathaaram': in the manner of an epic |work=[[The Hindu]] |url=http://www.hindu.com/2008/06/14/stories/2008061454122000.htm |url-status=dead |access-date=7 October 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121110155924/http://www.hindu.com/2008/06/14/stories/2008061454122000.htm |archive-date=10 November 2012}}</ref> |- ! scope="row"| ''[[Ghajini (2008 film)|Ghajini]]'' | {{Sort|Shetty|Kalpana Shetty}} |rowspan="2" | [[Hindi|Hind]] | style="text-align:center;"| <ref name="Newcomer">{{cite news |title=Filmfare Awards 2009 Winners |work=[[The Times of India]]|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/movie-awards/filmfare-awards-winners/bollywood/2009/101 |url-status=live |access-date=2 October 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200912191826/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/movie-awards/filmfare-awards-winners/bollywood/2009/101 |archive-date=12 September 2020}}</ref><br /><ref name="Ghajini">{{Cite web |title=Ghajini − 2008 |url=https://www.bollywoodhungama.com/movie/ghajini/cast/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190109134338/http://www.bollywoodhungama.com/movie/ghajini/cast/ |archive-date=9 January 2019 |access-date=18 September 2020 |website=[[Bollywood Hungama]]}}</ref> |- | 2009 ! scope="row"| ''[[London Dreams]]'' | Priya Kaul | style="text-align:center;"| <ref name="London">{{cite web |title=London Dreams − 2009 |url=https://www.bollywoodhungama.com/movie/london-dreams/cast/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190115233908/http://www.bollywoodhungama.com/movie/london-dreams/cast/ |archive-date=15 January 2019 |access-date=18 September 2020 |website=[[Bollywood Hungama]]}}</ref> |- | rowspan="2"|2011 ! scope="row"| ''[[Kaavalan]]'' |{{Sort|Muthuramalingam|Meera Muthuramalingam}} |[[Tamil language|Tamil]] | style="text-align:center;"|<ref name="Kavalan">{{Cite web |last=Srinivasan |first=Pavithra |date=15 January 2011 |title=Vijay of yore is back as Kaavalan |url=https://www.rediff.com/movies/review/review-kaavalan-vijay-of-yore-is-back/20110115.htm |url-status=live |archive-url=https://archive.today/20200929142237/https://www.rediff.com/movies/review/review-kaavalan-vijay-of-yore-is-back/20110115.htm |archive-date=29 September 2020 |access-date=29 September 2020 |website=[[Rediff.com]]}}</ref> |- ! scope="row"| ''[[Ready (2011 film)|Ready]]'' | Sanjana Singh / Pooja Malhotra |rowspan="5"|[[Hindi|Hind]] | style="text-align:center;"| <ref name="Ready">{{Cite web |title=Ready − 2011 |url=https://www.bollywoodhungama.com/movie/ready/cast/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181005121411/http://www.bollywoodhungama.com/movie/ready/cast/ |archive-date=5 October 2018 |access-date=18 September 2020 |website=[[Bollywood Hungama]]}}</ref> |- |rowspan="3"| 2012 ! scope="row"| ''[[Housefull 2]]'' | Heena Kapoor | style="text-align:center;"| <ref name="Housefull">{{Cite web |title=Housefull 2 − 2012 |url=https://www.bollywoodhungama.com/movie/housefull-2/cast/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181209021736/http://www.bollywoodhungama.com/movie/housefull-2/cast/ |archive-date=9 December 2018 |access-date=18 September 2020 |website=[[Bollywood Hungama]]}}</ref> |- ! scope="row"| ''[[Bol Bachchan]]'' | Sania Ali / Apeksha Malhotra | style="text-align:center;"| <ref name="Bachchan">{{Cite web |title=Bol Bachchan − 2012 |url=https://www.bollywoodhungama.com/movie/bol-bachchan/cast/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190125203119/http://www.bollywoodhungama.com/movie/bol-bachchan/cast/ |archive-date=25 January 2019 |access-date=18 September 2020 |website=[[Bollywood Hungama]]}}</ref> |- ! scope="row"| ''[[Khiladi 786]]'' | {{Sort|Tendulkar|Indu Tendulkar}} | style="text-align:center;"| <ref name="Khiladi">{{Cite web |title=Khiladi 786&nbsp;– 2012 |url=https://www.bollywoodhungama.com/movie/khiladi-786/cast/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190113201419/http://www.bollywoodhungama.com/movie/khiladi-786/cast/ |archive-date=13 January 2019 |access-date=18 September 2020 |website=[[Bollywood Hungama]]}}</ref> |- | 2015 ! scope="row"| ''[[All Is Well (2015 film)|All Is Well]]'' | Nimmi Singh | style="text-align:center;"| <ref name="All 2015">{{Cite web |title=All Is Well − 2015 |url=https://www.bollywoodhungama.com/movie/all-is-well/cast/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20180925234017/http://www.bollywoodhungama.com/movie/all-is-well/cast/ |archive-date=25 September 2018 |access-date=18 September 2020 |website=[[Bollywood Hungama]]}}</ref> |} == Manbalar == [[Turkum:Hindistonlik film aktrisalari]] [[Turkum:1985-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] <references /> iv2stf0frxvnctlgua5l081mcykmt1u Munozara:Asin 1 753228 2816311 2709008 2022-08-28T17:19:53Z Finikchik 74243 Finikchik [[Munozara:Asin (aktrisa)]] sahifasini [[Munozara:Asin]]ga koʻchirdi wikitext text/x-wiki {{WikiAyollar loyihasi}} {{WikiStipendiya marafoni}} f4akav5y3yppdmoxfrto7u7mf3u5f6h Ayesha Takia 0 753234 2816349 2777237 2022-08-28T17:36:05Z Finikchik 74243 wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat bilgiqutisi|ismi=Ayesha Takia Azmi|portret=Ayeshatakia.jpg|tavsif=|tugʻilgan paytidagi ismi=|tavallud sanasi={{Birth date and age|df=yes|1986|04|10}}<ref>{{Cite web |date=2014-04-10 |title=Taarzan Girl Ayesha Takia Celebrates Her Birthday Today! |url=https://businessofcinema.com/bollywood_news/taarzan-girl-ayesha-takia-celebrates-birthday-today/139722 |access-date=2022-06-07 |website=Business Of Cinema |language=en-IN}}</ref>|tavallud joyi=[[Mumbay]], [[Maharashtra]]|kasbi=Aktrisa, [[Model]]|faoliyat_yillari=2004-2011|turmush oʻrtogʻi={{marriage|Farhan Azmi|2009}}|bolalari=1 nafar}} '''Ayesha Takia Azmi''' (1986-yil 10-aprelda tugʻilgan), hind aktrisasi va asosan [[Hind tili|hind]] filmlarida suratga tushgan sobiq model. Takia ''Taarzan: The Wonder Car'' filmidagi bosh roli bilan debyut qilgan va 2004-yilda "eng yaxshi debyut" uchun Filmfare mukofotiga sazovor bo‘lgan. Keyinchalik u ''Socha Na Tha'' (2005), ''Salaam-E-Ishq'' (2007), ''Wanted'' (2009) va ''Paathshaala'' (2010) kabi muvaffaqiyatli filmlarda paydo boʻlgan. Takia birinchi marta 2000-yilda oʻn toʻrt yoshida Falguni Pathakning ''Meri Chunar Udd Udd Jaye'' klipida ijro etganida model sifatida tan olingan. Oʻshandan beri u kliplarda, televideniye reklamalarda, moda namoyishlarida va [[Jurnal|jurnal muqovalarida]] paydo boʻlgan. Takia telugu filmlarida debyutini ''Super'' (2005) [[Jangari film|jangari]] filmida qilgan, buning uchun u „Eng yaxshi aktrisa (tanqidchilar tomonidan)“ sifatida Screen mukofotiga sazovor boʻlgan. Keyinchalik u ''Shaadi Se Pehle'' (2006), ''Cash'' (2007), ''De Taali'' (2008) va ''8 x 10 Tasvir'' (2009) kabi moliyaviy jihatdan muvaffaqiyatsiz filmlarda namoyon boʻldi. 2006-yilgi ''Dor'' dramasi uning karyerasidagi burilish nuqtasi boʻlib, uning bir qancha mukofotlari, jumladan, "Eng yaxshi aktrisa" sifatida Screen mukofoti, "Tanqidchilarning eng yaxshi aktrisasi" sifatida Zee Cine mukofoti, "Eng yaxshi aktrisa" sifatida Bengal kinojurnalistlari assotsiatsiyasi mukofoti va "Eng yaxshi yordamchi rol"i uchun Stardust mukofotiga sazovor boʻlgan. Aktrisalikdan tashqari, Takia yovvoyi tabiatni muhofaza qilishni qoʻllab-quvvatlaydi va Sur Kshetra musiqiy-realiti-shousida isteʼdodli hakam sifatida ishtirok etadi. U Farhan Azmi bilan turmush qurgan va ularning 2013-yilda tugʻilgan bir nafar oʻgʻli bor. == Yoshligi == Takia 1986-yil 10-aprelda Bombeyda [[Gujarotlar|gujarati]] hindu ota va kashmirlik musulmon ona oilasida tug‘ilgan.<ref>{{Kitob manbasi|last=Darshan|first=Khullar|title=Pakistan: Our Difficult Neighbour and India's Islamic Dimensions|chapterurl=https://books.google.com/books?id=3QmqCQAAQBAJ&pg=PA106|accessdate=25 January 2018|date=2014|location=New Dehli|publisher=Vij Books India|isbn=9789382652823|page=106|chapter=The Raw deal that Never Was: Part II: Hindu Husbands and Muslim Wives}}</ref> Uning Natasha ismli singlisi bor. U Chemburdagi Sent-Entoni qizlar oʻrta maktabida oʻqigan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/Small-talk-with-Ayesha-Takia-Green-Dame/articleshow/52276788.cms|sarlavha=Small talk with Ayesha Takia - Green Dame|muallif=Guhal|ism=Kunal|sana=28 January 2017|kirish sanasi=25 January 2018|ish=[[The Times of India]]|arxivsana=26 January 2018|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180126231635/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/Small-talk-with-Ayesha-Takia-Green-Dame/articleshow/52276788.cms}}</ref> U 2009-yil 1-martda Samajvadi partiyasi yetakchisi Abu Azmining o‘g‘li restoranchi Farhan Azmiga turmushga chiqdi undan o‘g‘il farzand koʻrgan.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Ayesha Takia delivers a baby boy named Michael Azmi|url=http://www.hindustantimes.com/bollywood/ayesha-takia-delivers-a-baby-boy/article1-1160703.aspx|ish=Hindustan Times|kirish sanasi=29 June 2015|arxivsana=12 October 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201012005243/https://www.hindustantimes.com/bollywood/ayesha-takia-delivers-a-baby-boy/story-2Y8oZSAkO0Of2hT6yTIkAM.html}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.caravanalive.com/bollywood/ayesha-takia-s-son-is-the-cutest-thing-you-ll-see-today-17567.html|sarlavha=Ayesha Takia's son is the cutest thing you'll see today|muallif=Press|ism=Alive Caravan, Delhi|ish=The Caravan|kirish sanasi=21 April 2017|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170414192822/http://www.caravanalive.com/bollywood/ayesha-takia-s-son-is-the-cutest-thing-you-ll-see-today-17567.html|arxivsana=14 April 2017}}</ref> == Faoliyati == === Modellik karyerasi va debyuti === [[Fayl:Ayesha_Takia_Aug-8th-2006.jpg|alt=|thumb| Takia 2006-yildagi tadbirda]] Aktrisalik faoliyatini boshlashdan oldin Takia bir nechta reklama roliklarida suratga tushgan. U model sifatida oʻz faoliyatini oʻn uch yoshida boshlagan va ''I am a Complan Boy'' filmida paydo boʻlgan.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Taarzan Girl Ayesha Takia Celebrates Her Birthday Today|url=http://businessofcinema.com/bollywood_news/taarzan-girl-ayesha-takia-celebrates-birthday-today/139722|ish=Business of Cinema|kirish sanasi=29 June 2015|arxivsana=24 November 2015|arxivurl=https://web.archive.org/web/20151124103256/https://businessofcinema.com/bollywood_news/taarzan-girl-ayesha-takia-celebrates-birthday-today/139722}}</ref> Uning birinchi omma oldida chiqishi Falguni Pathakning ''Meri Chunar Udd Udd Jaye'' qoʻshigʻiga ishlangan klipda boʻlgan. Keyinchalik u ''Shake It Daddy'' klipida hamda aktyor Keyt Sequeira bilan birga ''Nahin Nahin Abhi Nahin'' qoʻshigʻining remiksida paydo boʻlgan. Ikkala qoʻshiq ham Vinay Sapru va rejissyor Radhika Rao tomonidan ishlangan boʻlib, u Bollywood eʼtiborini tortgan va bir nechta film takliflari paydo boʻlgan. == Shaxsiy hayoti == Takia ijtimoiy tarmoqlarda, ayniqsa Twitterda juda faol va yovvoyi tabiatni muhofaza qilish tarafdori bo‘lib kelgan.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=25 February 2017 |title=Ayesha Takia's new look invites a swarm of Twitter trolls. Here are some mean tweets |work=Hindustan Times |url=http://www.hindustantimes.com/bollywood/ayesha-takia-new-look-invites-a-swarm-of-twitter-trolls-here-s-are-some-mean-tweets/story-hyi6Cz7Jo95xGR4gxGyG6H.html |url-status=live |access-date=21 April 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170420160338/http://www.hindustantimes.com/bollywood/ayesha-takia-new-look-invites-a-swarm-of-twitter-trolls-here-s-are-some-mean-tweets/story-hyi6Cz7Jo95xGR4gxGyG6H.html |archive-date=20 April 2017}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Mishra |first=Rashmi |date=10 April 2017 |title=Ayesha Takia is the Queen of Snapchat filters! Hot Actress' pictures will make you forget about redundant lip & breast surgery talks! |work=Times Internet |url=http://www.india.com/buzz/ayesha-takia-is-the-queen-of-snapchat-filters-hot-actress-pictures-will-make-you-forget-about-redundant-lip-breast-surgery-talks-2013222/ |url-status=live |access-date=21 April 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170422122528/http://www.india.com/buzz/ayesha-takia-is-the-queen-of-snapchat-filters-hot-actress-pictures-will-make-you-forget-about-redundant-lip-breast-surgery-talks-2013222/ |archive-date=22 April 2017}}</ref> 2014-yil aprel oyida Ayesha o‘zining qaynotasi, Samajvadi partiyasining qonun chiqaruvchisi Abu Azmini zo‘rlash qurbonlari ham jazolanishi kerakligini aytgani uchun qoraladi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://twitter.com/Ayeshatakia/statuses/454538129546833920|sarlavha=if wot im reading about my father in laws statements r true then me and Farhan are deeply embarrassed n ashamed...|muallif=Azmi♡|ism=Ayesha Takia|sana=11 April 2014|ish=@Ayeshatakia|til=en|kirish sanasi=19 June 2019|arxivsana=2 October 2019|arxivurl=https://web.archive.org/web/20191002212102/https://twitter.com/Ayeshatakia/statuses/454538129546833920}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.news18.com/news/india/deeply-embarassed-and-ashamed-ayesha-takia-reacts-to-father-in-law-abu-azmis-rape-comment-680472.html|sarlavha=Deeply embarrassed and ashamed: Ayesha Takia reacts to father-in-law Abu Azmi's rape comment|ish=News18|kirish sanasi=19 June 2019|arxivsana=19 June 2019|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190619165147/https://www.news18.com/news/india/deeply-embarassed-and-ashamed-ayesha-takia-reacts-to-father-in-law-abu-azmis-rape-comment-680472.html}}</ref> Ommaviy bayonotda u PETA Hindiston uchun vegetarianlar reklamasi uchun suratga tushayotganda vegetarian ekanligini aytdi.<ref>{{Jurnal manbasi|url=http://indiatoday.intoday.in/story/ayesha-takia-poses-with-chick-for-peta-ahead-of-vegan-day/1/398206.html|title=Ayesha Takia Poses with CHick for PETA Ahead of Vegan Day}}</ref> U turmush qurgandan soʻng ijtimoiy tarmoqlarda oʻzining familiyasini Takia Azmi deb eʼlon qildi. == Filmografiyasi == {| class="wikitable" !Yil !Film !Rol !Eslatma !Manba |- | rowspan="2" |2004 |''Taarzan: The Wonder Car'' |Priya Kapoor |Filmfare eng yaxshi ayol debyut mukofoti Yilning eng yaxshi debyuti uchun IIFA mukofoti — Ayol Yulduzning Sabsey sevimli Nayi qahramoni Nominatsiya — eng istiqbolli yangi kelgan — ayol uchun ekran mukofoti Nomzod — eng yaxshi ayol debyuti uchun Zee Cine mukofoti | |- |''Dil Maange More!!!'' |Shagun | | |- | rowspan="4" |2005 |''Socha Na Tha'' |Aditi Sahani | | |- |''Shaadi No. 1'' |Bhavna | | |- |''Super'' |Siri Valli |[[Telugu tili|Telugu]] debyuti<br /><br />Nomzod — Eng yaxshi telugu aktrisasi uchun Filmfare mukofoti | |- |''Home Delivery'' |Jenny | | |- | rowspan="3" |2006 |''Shaadi Se Pehle'' |Rani Bhalla | | |- |''Yun Hota Toh Kya Hota'' |Khushboo | | |- |''Dor'' |Meera |Eng yaxshi aktrisa uchun ekran mukofoti (tanqidchilar) Zee Cine mukofoti — tanqidchilar tanlagan eng yaxshi aktrisa Bengal kinojurnalistlari uyushmasi — Eng yaxshi aktrisa mukofoti Stardust eng yaxshi ikkinchi plandagi aktrisa mukofoti | |- | rowspan="6" |2007 |''Salaam-E-Ishq'' |Gia Bakshi | | |- |''Kya Love Story Hai'' |Kajal Mehra | | |- |''Fool N Final'' |Tina | | |- |''Cash'' |Preeti / Riya | | |- |''Blood Brothers'' |Keya | | |- |''No Smoking'' |Anjali / Annie | | |- | rowspan="2" |2008 |''Sunday'' |Sehar Thapar | | |- |''De Taali'' |Amrita „Amu“ | | |- | rowspan="2" |2009 |''8 x 10 Tasveer'' |Sheila Patel | | |- |''Wanted'' |Jhanvi | | |- |2010 |''Paathshaala'' |Anjali Mathur | | |- |2011 |''Mod'' |Ananya Mahadeo | | |- |} == Televizion == 2012-yilda u ''Sur Kshetra'' musiqiy-realiti-shousining yagona mavsumida qatnashdi. {{Portal|Bollywood|Biography}} == Manbalar == [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:Hindistonlik film aktrisalari]] [[Turkum:1986-yilda tugʻilganlar]] 407yjf026jgng4x6wvs92gu9jikd5wm 2816352 2816349 2022-08-28T17:36:14Z Finikchik 74243 wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat bilgiqutisi|ismi=Ayesha Takia Azmi|portret=Ayeshatakia.jpg|tavsif=|tugʻilgan paytidagi ismi=|tavallud sanasi={{Birth date and age|df=yes|1986|04|10}}<ref>{{Cite web |date=2014-04-10 |title=Taarzan Girl Ayesha Takia Celebrates Her Birthday Today! |url=https://businessofcinema.com/bollywood_news/taarzan-girl-ayesha-takia-celebrates-birthday-today/139722 |access-date=2022-06-07 |website=Business Of Cinema |language=en-IN}}</ref>|tavallud joyi=[[Mumbay]], [[Maharashtra]]|kasbi=Aktrisa, [[Model]]|faoliyat_yillari=2004-2011|turmush oʻrtogʻi={{marriage|Farhan Azmi|2009}}|bolalari=1 nafar}} '''Ayesha Takia Azmi''' (1986-yil 10-aprelda tugʻilgan), hind aktrisasi va asosan [[Hind tili|hind]] filmlarida suratga tushgan sobiq model. Takia ''Taarzan: The Wonder Car'' filmidagi bosh roli bilan debyut qilgan va 2004-yilda „eng yaxshi debyut“ uchun Filmfare mukofotiga sazovor bo‘lgan. Keyinchalik u ''Socha Na Tha'' (2005), ''Salaam-E-Ishq'' (2007), ''Wanted'' (2009) va ''Paathshaala'' (2010) kabi muvaffaqiyatli filmlarda paydo boʻlgan. Takia birinchi marta 2000-yilda oʻn toʻrt yoshida Falguni Pathakning ''Meri Chunar Udd Udd Jaye'' klipida ijro etganida model sifatida tan olingan. Oʻshandan beri u kliplarda, televideniye reklamalarda, moda namoyishlarida va [[Jurnal|jurnal muqovalarida]] paydo boʻlgan. Takia telugu filmlarida debyutini ''Super'' (2005) [[Jangari film|jangari]] filmida qilgan, buning uchun u „Eng yaxshi aktrisa (tanqidchilar tomonidan)“ sifatida Screen mukofotiga sazovor boʻlgan. Keyinchalik u ''Shaadi Se Pehle'' (2006), ''Cash'' (2007), ''De Taali'' (2008) va ''8 x 10 Tasvir'' (2009) kabi moliyaviy jihatdan muvaffaqiyatsiz filmlarda namoyon boʻldi. 2006-yilgi ''Dor'' dramasi uning karyerasidagi burilish nuqtasi boʻlib, uning bir qancha mukofotlari, jumladan, „Eng yaxshi aktrisa“ sifatida Screen mukofoti, „Tanqidchilarning eng yaxshi aktrisasi“ sifatida Zee Cine mukofoti, „Eng yaxshi aktrisa“ sifatida Bengal kinojurnalistlari assotsiatsiyasi mukofoti va „Eng yaxshi yordamchi rol“i uchun Stardust mukofotiga sazovor boʻlgan. Aktrisalikdan tashqari, Takia yovvoyi tabiatni muhofaza qilishni qoʻllab-quvvatlaydi va Sur Kshetra musiqiy-realiti-shousida isteʼdodli hakam sifatida ishtirok etadi. U Farhan Azmi bilan turmush qurgan va ularning 2013-yilda tugʻilgan bir nafar oʻgʻli bor. == Yoshligi == Takia 1986-yil 10-aprelda Bombeyda [[Gujarotlar|gujarati]] hindu ota va kashmirlik musulmon ona oilasida tug‘ilgan.<ref>{{Kitob manbasi|last=Darshan|first=Khullar|title=Pakistan: Our Difficult Neighbour and India's Islamic Dimensions|chapterurl=https://books.google.com/books?id=3QmqCQAAQBAJ&pg=PA106|accessdate=25 January 2018|date=2014|location=New Dehli|publisher=Vij Books India|isbn=9789382652823|page=106|chapter=The Raw deal that Never Was: Part II: Hindu Husbands and Muslim Wives}}</ref> Uning Natasha ismli singlisi bor. U Chemburdagi Sent-Entoni qizlar oʻrta maktabida oʻqigan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/Small-talk-with-Ayesha-Takia-Green-Dame/articleshow/52276788.cms|sarlavha=Small talk with Ayesha Takia - Green Dame|muallif=Guhal|ism=Kunal|sana=28 January 2017|kirish sanasi=25 January 2018|ish=[[The Times of India]]|arxivsana=26 January 2018|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180126231635/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/Small-talk-with-Ayesha-Takia-Green-Dame/articleshow/52276788.cms}}</ref> U 2009-yil 1-martda Samajvadi partiyasi yetakchisi Abu Azmining o‘g‘li restoranchi Farhan Azmiga turmushga chiqdi undan o‘g‘il farzand koʻrgan.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Ayesha Takia delivers a baby boy named Michael Azmi|url=http://www.hindustantimes.com/bollywood/ayesha-takia-delivers-a-baby-boy/article1-1160703.aspx|ish=Hindustan Times|kirish sanasi=29 June 2015|arxivsana=12 October 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201012005243/https://www.hindustantimes.com/bollywood/ayesha-takia-delivers-a-baby-boy/story-2Y8oZSAkO0Of2hT6yTIkAM.html}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.caravanalive.com/bollywood/ayesha-takia-s-son-is-the-cutest-thing-you-ll-see-today-17567.html|sarlavha=Ayesha Takia's son is the cutest thing you'll see today|muallif=Press|ism=Alive Caravan, Delhi|ish=The Caravan|kirish sanasi=21 April 2017|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170414192822/http://www.caravanalive.com/bollywood/ayesha-takia-s-son-is-the-cutest-thing-you-ll-see-today-17567.html|arxivsana=14 April 2017}}</ref> == Faoliyati == === Modellik karyerasi va debyuti === [[Fayl:Ayesha_Takia_Aug-8th-2006.jpg|alt=|thumb| Takia 2006-yildagi tadbirda]] Aktrisalik faoliyatini boshlashdan oldin Takia bir nechta reklama roliklarida suratga tushgan. U model sifatida oʻz faoliyatini oʻn uch yoshida boshlagan va ''I am a Complan Boy'' filmida paydo boʻlgan.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Taarzan Girl Ayesha Takia Celebrates Her Birthday Today|url=http://businessofcinema.com/bollywood_news/taarzan-girl-ayesha-takia-celebrates-birthday-today/139722|ish=Business of Cinema|kirish sanasi=29 June 2015|arxivsana=24 November 2015|arxivurl=https://web.archive.org/web/20151124103256/https://businessofcinema.com/bollywood_news/taarzan-girl-ayesha-takia-celebrates-birthday-today/139722}}</ref> Uning birinchi omma oldida chiqishi Falguni Pathakning ''Meri Chunar Udd Udd Jaye'' qoʻshigʻiga ishlangan klipda boʻlgan. Keyinchalik u ''Shake It Daddy'' klipida hamda aktyor Keyt Sequeira bilan birga ''Nahin Nahin Abhi Nahin'' qoʻshigʻining remiksida paydo boʻlgan. Ikkala qoʻshiq ham Vinay Sapru va rejissyor Radhika Rao tomonidan ishlangan boʻlib, u Bollywood eʼtiborini tortgan va bir nechta film takliflari paydo boʻlgan. == Shaxsiy hayoti == Takia ijtimoiy tarmoqlarda, ayniqsa Twitterda juda faol va yovvoyi tabiatni muhofaza qilish tarafdori bo‘lib kelgan.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=25 February 2017 |title=Ayesha Takia's new look invites a swarm of Twitter trolls. Here are some mean tweets |work=Hindustan Times |url=http://www.hindustantimes.com/bollywood/ayesha-takia-new-look-invites-a-swarm-of-twitter-trolls-here-s-are-some-mean-tweets/story-hyi6Cz7Jo95xGR4gxGyG6H.html |url-status=live |access-date=21 April 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170420160338/http://www.hindustantimes.com/bollywood/ayesha-takia-new-look-invites-a-swarm-of-twitter-trolls-here-s-are-some-mean-tweets/story-hyi6Cz7Jo95xGR4gxGyG6H.html |archive-date=20 April 2017}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Mishra |first=Rashmi |date=10 April 2017 |title=Ayesha Takia is the Queen of Snapchat filters! Hot Actress' pictures will make you forget about redundant lip & breast surgery talks! |work=Times Internet |url=http://www.india.com/buzz/ayesha-takia-is-the-queen-of-snapchat-filters-hot-actress-pictures-will-make-you-forget-about-redundant-lip-breast-surgery-talks-2013222/ |url-status=live |access-date=21 April 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170422122528/http://www.india.com/buzz/ayesha-takia-is-the-queen-of-snapchat-filters-hot-actress-pictures-will-make-you-forget-about-redundant-lip-breast-surgery-talks-2013222/ |archive-date=22 April 2017}}</ref> 2014-yil aprel oyida Ayesha o‘zining qaynotasi, Samajvadi partiyasining qonun chiqaruvchisi Abu Azmini zo‘rlash qurbonlari ham jazolanishi kerakligini aytgani uchun qoraladi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://twitter.com/Ayeshatakia/statuses/454538129546833920|sarlavha=if wot im reading about my father in laws statements r true then me and Farhan are deeply embarrassed n ashamed...|muallif=Azmi♡|ism=Ayesha Takia|sana=11 April 2014|ish=@Ayeshatakia|til=en|kirish sanasi=19 June 2019|arxivsana=2 October 2019|arxivurl=https://web.archive.org/web/20191002212102/https://twitter.com/Ayeshatakia/statuses/454538129546833920}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.news18.com/news/india/deeply-embarassed-and-ashamed-ayesha-takia-reacts-to-father-in-law-abu-azmis-rape-comment-680472.html|sarlavha=Deeply embarrassed and ashamed: Ayesha Takia reacts to father-in-law Abu Azmi's rape comment|ish=News18|kirish sanasi=19 June 2019|arxivsana=19 June 2019|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190619165147/https://www.news18.com/news/india/deeply-embarassed-and-ashamed-ayesha-takia-reacts-to-father-in-law-abu-azmis-rape-comment-680472.html}}</ref> Ommaviy bayonotda u PETA Hindiston uchun vegetarianlar reklamasi uchun suratga tushayotganda vegetarian ekanligini aytdi.<ref>{{Jurnal manbasi|url=http://indiatoday.intoday.in/story/ayesha-takia-poses-with-chick-for-peta-ahead-of-vegan-day/1/398206.html|title=Ayesha Takia Poses with CHick for PETA Ahead of Vegan Day}}</ref> U turmush qurgandan soʻng ijtimoiy tarmoqlarda oʻzining familiyasini Takia Azmi deb eʼlon qildi. == Filmografiyasi == {| class="wikitable" !Yil !Film !Rol !Eslatma !Manba |- | rowspan="2" |2004 |''Taarzan: The Wonder Car'' |Priya Kapoor |Filmfare eng yaxshi ayol debyut mukofoti Yilning eng yaxshi debyuti uchun IIFA mukofoti — Ayol Yulduzning Sabsey sevimli Nayi qahramoni Nominatsiya — eng istiqbolli yangi kelgan — ayol uchun ekran mukofoti Nomzod — eng yaxshi ayol debyuti uchun Zee Cine mukofoti | |- |''Dil Maange More!!!'' |Shagun | | |- | rowspan="4" |2005 |''Socha Na Tha'' |Aditi Sahani | | |- |''Shaadi No. 1'' |Bhavna | | |- |''Super'' |Siri Valli |[[Telugu tili|Telugu]] debyuti<br /><br />Nomzod — Eng yaxshi telugu aktrisasi uchun Filmfare mukofoti | |- |''Home Delivery'' |Jenny | | |- | rowspan="3" |2006 |''Shaadi Se Pehle'' |Rani Bhalla | | |- |''Yun Hota Toh Kya Hota'' |Khushboo | | |- |''Dor'' |Meera |Eng yaxshi aktrisa uchun ekran mukofoti (tanqidchilar) Zee Cine mukofoti — tanqidchilar tanlagan eng yaxshi aktrisa Bengal kinojurnalistlari uyushmasi — Eng yaxshi aktrisa mukofoti Stardust eng yaxshi ikkinchi plandagi aktrisa mukofoti | |- | rowspan="6" |2007 |''Salaam-E-Ishq'' |Gia Bakshi | | |- |''Kya Love Story Hai'' |Kajal Mehra | | |- |''Fool N Final'' |Tina | | |- |''Cash'' |Preeti / Riya | | |- |''Blood Brothers'' |Keya | | |- |''No Smoking'' |Anjali / Annie | | |- | rowspan="2" |2008 |''Sunday'' |Sehar Thapar | | |- |''De Taali'' |Amrita „Amu“ | | |- | rowspan="2" |2009 |''8 x 10 Tasveer'' |Sheila Patel | | |- |''Wanted'' |Jhanvi | | |- |2010 |''Paathshaala'' |Anjali Mathur | | |- |2011 |''Mod'' |Ananya Mahadeo | | |- |} == Televizion == 2012-yilda u ''Sur Kshetra'' musiqiy-realiti-shousining yagona mavsumida qatnashdi. {{Portal|Bollywood|Biography}} == Manbalar == [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:Hindistonlik film aktrisalari]] [[Turkum:1986-yilda tugʻilganlar]] as2t00yatw3uy49kggdt637lwzq56qv 2816361 2816352 2022-08-28T17:39:12Z Finikchik 74243 wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat bilgiqutisi|ismi=Ayesha Takia Azmi|portret=Ayeshatakia.jpg|tavsif=|tugʻilgan paytidagi ismi=|tavallud sanasi={{Birth date and age|df=yes|1986|04|10}}<ref>{{Cite web |date=2014-04-10 |title=Taarzan Girl Ayesha Takia Celebrates Her Birthday Today! |url=https://businessofcinema.com/bollywood_news/taarzan-girl-ayesha-takia-celebrates-birthday-today/139722 |access-date=2022-06-07 |website=Business Of Cinema |language=en-IN}}</ref>|tavallud joyi=[[Mumbay]], [[Maharashtra]]|kasbi=Aktrisa, [[Model]]|faoliyat_yillari=2004-2011|turmush oʻrtogʻi={{marriage|Farhan Azmi|2009}}|bolalari=1 nafar}} '''Ayesha Takia Azmi''' (1986-yil 10-aprelda tugʻilgan), hind aktrisasi va asosan [[Hind tili|hind]] filmlarida suratga tushgan sobiq model. Takia ''Taarzan: The Wonder Car'' filmidagi bosh roli bilan debyut qilgan va 2004-yilda „Eng yaxshi debyut“ uchun Filmfare mukofotiga sazovor bo‘lgan. Keyinchalik u ''Socha Na Tha'' (2005), ''Salaam-E-Ishq'' (2007), ''Wanted'' (2009) va ''Paathshaala'' (2010) kabi muvaffaqiyatli filmlarda paydo boʻlgan. Takia birinchi marta 2000-yilda oʻn toʻrt yoshida Falguni Pathakning ''Meri Chunar Udd Udd Jaye'' klipida ijro etganida model sifatida tan olingan. Oʻshandan beri u kliplarda, televideniye reklamalarda, moda namoyishlarida va [[Jurnal|jurnal muqovalarida]] paydo boʻlgan. Takia telugu filmlarida debyutini ''Super'' (2005) [[Jangari film|jangari]] filmida qilgan, buning uchun u „Eng yaxshi aktrisa (tanqidchilar tomonidan)“ sifatida Screen mukofotiga sazovor boʻlgan. Keyinchalik u ''Shaadi Se Pehle'' (2006), ''Cash'' (2007), ''De Taali'' (2008) va ''8 x 10 Tasvir'' (2009) kabi moliyaviy jihatdan muvaffaqiyatsiz filmlarda namoyon boʻldi. 2006-yilgi ''Dor'' dramasi uning karyerasidagi burilish nuqtasi boʻlib, uning bir qancha mukofotlari, jumladan, „Eng yaxshi aktrisa“ sifatida Screen mukofoti, „Tanqidchilarning eng yaxshi aktrisasi“ sifatida Zee Cine mukofoti, „Eng yaxshi aktrisa“ sifatida Bengal kinojurnalistlari assotsiatsiyasi mukofoti va „Eng yaxshi yordamchi rol“i uchun Stardust mukofotiga sazovor boʻlgan. Aktrisalikdan tashqari, Takia yovvoyi tabiatni muhofaza qilishni qoʻllab-quvvatlaydi va Sur Kshetra musiqiy-realiti-shousida isteʼdodli hakam sifatida ishtirok etadi. U Farhan Azmi bilan turmush qurgan va ularning 2013-yilda tugʻilgan bir nafar oʻgʻli bor. == Yoshligi == Takia 1986-yil 10-aprelda Bombeyda [[Gujarotlar|gujarati]] hindu ota va kashmirlik musulmon ona oilasida tug‘ilgan.<ref>{{Kitob manbasi|last=Darshan|first=Khullar|title=Pakistan: Our Difficult Neighbour and India's Islamic Dimensions|chapterurl=https://books.google.com/books?id=3QmqCQAAQBAJ&pg=PA106|accessdate=25 January 2018|date=2014|location=New Dehli|publisher=Vij Books India|isbn=9789382652823|page=106|chapter=The Raw deal that Never Was: Part II: Hindu Husbands and Muslim Wives}}</ref> Uning Natasha ismli singlisi bor. U Chemburdagi Sent-Entoni qizlar oʻrta maktabida oʻqigan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/Small-talk-with-Ayesha-Takia-Green-Dame/articleshow/52276788.cms|sarlavha=Small talk with Ayesha Takia - Green Dame|muallif=Guhal|ism=Kunal|sana=28 January 2017|kirish sanasi=25 January 2018|ish=[[The Times of India]]|arxivsana=26 January 2018|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180126231635/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/Small-talk-with-Ayesha-Takia-Green-Dame/articleshow/52276788.cms}}</ref> U 2009-yil 1-martda Samajvadi partiyasi yetakchisi Abu Azmining o‘g‘li restoranchi Farhan Azmiga turmushga chiqdi undan o‘g‘il farzand koʻrgan.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Ayesha Takia delivers a baby boy named Michael Azmi|url=http://www.hindustantimes.com/bollywood/ayesha-takia-delivers-a-baby-boy/article1-1160703.aspx|ish=Hindustan Times|kirish sanasi=29 June 2015|arxivsana=12 October 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201012005243/https://www.hindustantimes.com/bollywood/ayesha-takia-delivers-a-baby-boy/story-2Y8oZSAkO0Of2hT6yTIkAM.html}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.caravanalive.com/bollywood/ayesha-takia-s-son-is-the-cutest-thing-you-ll-see-today-17567.html|sarlavha=Ayesha Takia's son is the cutest thing you'll see today|muallif=Press|ism=Alive Caravan, Delhi|ish=The Caravan|kirish sanasi=21 April 2017|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170414192822/http://www.caravanalive.com/bollywood/ayesha-takia-s-son-is-the-cutest-thing-you-ll-see-today-17567.html|arxivsana=14 April 2017}}</ref> == Faoliyati == === Modellik karyerasi va debyuti === [[Fayl:Ayesha_Takia_Aug-8th-2006.jpg|alt=|thumb| Takia 2006-yildagi tadbirda]] Aktrisalik faoliyatini boshlashdan oldin Takia bir nechta reklama roliklarida suratga tushgan. U model sifatida oʻz faoliyatini oʻn uch yoshida boshlagan va ''I am a Complan Boy'' filmida paydo boʻlgan.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Taarzan Girl Ayesha Takia Celebrates Her Birthday Today|url=http://businessofcinema.com/bollywood_news/taarzan-girl-ayesha-takia-celebrates-birthday-today/139722|ish=Business of Cinema|kirish sanasi=29 June 2015|arxivsana=24 November 2015|arxivurl=https://web.archive.org/web/20151124103256/https://businessofcinema.com/bollywood_news/taarzan-girl-ayesha-takia-celebrates-birthday-today/139722}}</ref> Uning birinchi omma oldida chiqishi Falguni Pathakning ''Meri Chunar Udd Udd Jaye'' qoʻshigʻiga ishlangan klipda boʻlgan. Keyinchalik u ''Shake It Daddy'' klipida hamda aktyor Keyt Sequeira bilan birga ''Nahin Nahin Abhi Nahin'' qoʻshigʻining remiksida paydo boʻlgan. Ikkala qoʻshiq ham Vinay Sapru va rejissyor Radhika Rao tomonidan ishlangan boʻlib, u Bollywood eʼtiborini tortgan va bir nechta film takliflari paydo boʻlgan. == Shaxsiy hayoti == Takia ijtimoiy tarmoqlarda, ayniqsa Twitterda juda faol va yovvoyi tabiatni muhofaza qilish tarafdori bo‘lib kelgan.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=25 February 2017 |title=Ayesha Takia's new look invites a swarm of Twitter trolls. Here are some mean tweets |work=Hindustan Times |url=http://www.hindustantimes.com/bollywood/ayesha-takia-new-look-invites-a-swarm-of-twitter-trolls-here-s-are-some-mean-tweets/story-hyi6Cz7Jo95xGR4gxGyG6H.html |url-status=live |access-date=21 April 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170420160338/http://www.hindustantimes.com/bollywood/ayesha-takia-new-look-invites-a-swarm-of-twitter-trolls-here-s-are-some-mean-tweets/story-hyi6Cz7Jo95xGR4gxGyG6H.html |archive-date=20 April 2017}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Mishra |first=Rashmi |date=10 April 2017 |title=Ayesha Takia is the Queen of Snapchat filters! Hot Actress' pictures will make you forget about redundant lip & breast surgery talks! |work=Times Internet |url=http://www.india.com/buzz/ayesha-takia-is-the-queen-of-snapchat-filters-hot-actress-pictures-will-make-you-forget-about-redundant-lip-breast-surgery-talks-2013222/ |url-status=live |access-date=21 April 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170422122528/http://www.india.com/buzz/ayesha-takia-is-the-queen-of-snapchat-filters-hot-actress-pictures-will-make-you-forget-about-redundant-lip-breast-surgery-talks-2013222/ |archive-date=22 April 2017}}</ref> 2014-yil aprel oyida Ayesha o‘zining qaynotasi, Samajvadi partiyasining qonun chiqaruvchisi Abu Azmini zo‘rlash qurbonlari ham jazolanishi kerakligini aytgani uchun qoraladi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://twitter.com/Ayeshatakia/statuses/454538129546833920|sarlavha=if wot im reading about my father in laws statements r true then me and Farhan are deeply embarrassed n ashamed...|muallif=Azmi♡|ism=Ayesha Takia|sana=11 April 2014|ish=@Ayeshatakia|til=en|kirish sanasi=19 June 2019|arxivsana=2 October 2019|arxivurl=https://web.archive.org/web/20191002212102/https://twitter.com/Ayeshatakia/statuses/454538129546833920}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.news18.com/news/india/deeply-embarassed-and-ashamed-ayesha-takia-reacts-to-father-in-law-abu-azmis-rape-comment-680472.html|sarlavha=Deeply embarrassed and ashamed: Ayesha Takia reacts to father-in-law Abu Azmi's rape comment|ish=News18|kirish sanasi=19 June 2019|arxivsana=19 June 2019|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190619165147/https://www.news18.com/news/india/deeply-embarassed-and-ashamed-ayesha-takia-reacts-to-father-in-law-abu-azmis-rape-comment-680472.html}}</ref> Ommaviy bayonotda u PETA Hindiston uchun vegetarianlar reklamasi uchun suratga tushayotganda vegetarian ekanligini aytdi.<ref>{{Jurnal manbasi|url=http://indiatoday.intoday.in/story/ayesha-takia-poses-with-chick-for-peta-ahead-of-vegan-day/1/398206.html|title=Ayesha Takia Poses with CHick for PETA Ahead of Vegan Day}}</ref> U turmush qurgandan soʻng ijtimoiy tarmoqlarda oʻzining familiyasini Takia Azmi deb eʼlon qildi. == Filmografiyasi == {| class="wikitable" !Yil !Film !Rol !Eslatma !Manba |- | rowspan="2" |2004 |''Taarzan: The Wonder Car'' |Priya Kapoor |Filmfare eng yaxshi ayol debyut mukofoti Yilning eng yaxshi debyuti uchun IIFA mukofoti — Ayol Yulduzning Sabsey sevimli Nayi qahramoni Nominatsiya — eng istiqbolli yangi kelgan — ayol uchun ekran mukofoti Nomzod — eng yaxshi ayol debyuti uchun Zee Cine mukofoti | |- |''Dil Maange More!!!'' |Shagun | | |- | rowspan="4" |2005 |''Socha Na Tha'' |Aditi Sahani | | |- |''Shaadi No. 1'' |Bhavna | | |- |''Super'' |Siri Valli |[[Telugu tili|Telugu]] debyuti<br /><br />Nomzod — Eng yaxshi telugu aktrisasi uchun Filmfare mukofoti | |- |''Home Delivery'' |Jenny | | |- | rowspan="3" |2006 |''Shaadi Se Pehle'' |Rani Bhalla | | |- |''Yun Hota Toh Kya Hota'' |Khushboo | | |- |''Dor'' |Meera |Eng yaxshi aktrisa uchun ekran mukofoti (tanqidchilar) Zee Cine mukofoti — tanqidchilar tanlagan eng yaxshi aktrisa Bengal kinojurnalistlari uyushmasi — Eng yaxshi aktrisa mukofoti Stardust eng yaxshi ikkinchi plandagi aktrisa mukofoti | |- | rowspan="6" |2007 |''Salaam-E-Ishq'' |Gia Bakshi | | |- |''Kya Love Story Hai'' |Kajal Mehra | | |- |''Fool N Final'' |Tina | | |- |''Cash'' |Preeti / Riya | | |- |''Blood Brothers'' |Keya | | |- |''No Smoking'' |Anjali / Annie | | |- | rowspan="2" |2008 |''Sunday'' |Sehar Thapar | | |- |''De Taali'' |Amrita „Amu“ | | |- | rowspan="2" |2009 |''8 x 10 Tasveer'' |Sheila Patel | | |- |''Wanted'' |Jhanvi | | |- |2010 |''Paathshaala'' |Anjali Mathur | | |- |2011 |''Mod'' |Ananya Mahadeo | | |- |} == Televizion == 2012-yilda u ''Sur Kshetra'' musiqiy-realiti-shousining yagona mavsumida qatnashdi. {{Portal|Bollywood|Biography}} == Manbalar == [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:Hindistonlik film aktrisalari]] [[Turkum:1986-yilda tugʻilganlar]] 7upm2agmgod16ad00pomyehk5jq86uk Avantika Mishra 0 753247 2816365 2777240 2022-08-28T17:47:02Z Finikchik 74243 wikitext text/x-wiki {{Aktyor bilgiqutisi | ismi = Avantika Mishra | tasvir = | eni = | imzo = | sarlavha = | tugʻilgan_paytidagi_ismi = | tavalludi_sanasi = | tavallud_joyi = | vafot_sanasi = | vafot_joyi = | fuqaroligi = | kasbi = Aktrisa, model | filmlari = | janr = | amplua = | yoʻnalish = | faoliyat_yillari = 2016 - hozrigacha | turmush_oʻrtogʻi = | bolalari = | qarindoshlari = | sovrinlar = | imdb_id = | sayt = }} '''Avantika Mishra''' — hind aktrisasi va sobiq modeli, asosan [[Telugu tili|telugu]] filmlarida suratga tushadi. Shuningdek, u [[Tamil tili|Tamil]] filmlarida ham debyut qilgan.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.business-standard.com/article/news-ians/took-time-to-fall-in-love-with-cinema-avantika-117011700430_1.html|sarlavha=Took time to fall in love with cinema: Avantika &#124; Business Standard News|nashriyot=Business-standard.com|sana=17 January 2017|kirish sanasi=16 February 2017|arxivsana=16 October 2019|arxivurl=https://web.archive.org/web/20191016170723/https://www.business-standard.com/article/news-ians/took-time-to-fall-in-love-with-cinema-avantika-117011700430_1.html}}</ref> == Yoshlik davri == Avantika Mishra New Dehlida tugʻilgan, Mishra Havo kuchlarining Oltin yubiley institutida va Bangalordagi KV Hebbalda tahsil olgan. U kollej va maktabda oʻqib yurgan paytlarida sport musobaqalarida qatnashar edi, jumladan; badminton volleybol turnilarida. Keyinchalik Avantika Mishra modellik topshiriqlari uchun juda koʻp sayohatlar qilgan, bu sayohatlari unga kino sanoatiga kirishiga turtki boʻlgan. Avantika olti oy modellikda faoliyat yuritganidan soʻng, rejissyor Neelakanta bilan uchrashish imkoniga ega boʻlgan va rejjisyor Avantika Mishrani rolga taklif qilishi uchun atigi 10 daqiqa vaqt ketgan.<ref name="indianexpress">{{Veb manbasi|url=http://indianexpress.com/article/entertainment/regional/modelling-gave-me-confidence-to-be-in-movies-avantika-mishra/|sarlavha=Modelling gave me confidence to be in movies: Avantika Mishra|nashriyot=The Indian Express|kirish sanasi=29 August 2014|arxivsana=30 August 2014|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140830224443/http://indianexpress.com/article/entertainment/regional/modelling-gave-me-confidence-to-be-in-movies-avantika-mishra/}}</ref> == Faoliyati == Avantika Mishra oʻz faoliyatini Puma, Femina va boshqa bir qancha brendlar uchun model sifatida boshlagan. Uning birinchi aktyorlik roli Neelakantaning ''Maaya'' filmida boʻlgan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.filmibeat.com/telugu/movies/maaya.html|sarlavha=Maaya &#124; Maaya Movie &#124; Maaya Telugu Movie Cast & Crew, Release Date, Review, Photos, Videos|ish=FilmiBeat|kirish sanasi=16 October 2019|arxivsana=16 October 2019|arxivurl=https://web.archive.org/web/20191016165440/https://www.filmibeat.com/telugu/movies/maaya.html}}</ref> Avantika Mishra Tarun Shetti bilan birga ''Meeku Meere Maaku Meme'' filmida bosh rolni oʻynadi; film 2016-yil 17-iyunda chiqarilgan.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=17 June 2016 |title=Review by TOI |work=Times of India |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/telugu/movie-reviews/meeku-meere-maaku-meme/movie-review/52798304.cms |url-status=live |access-date=13 September 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180809212136/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/telugu/movie-reviews/meeku-meere-maaku-meme/movie-review/52798304.cms |archive-date=9 August 2018}}</ref> Avantika Vijay Devarakonda tomonidan ishlab chiqarilgan ''Meeku Maathrame Cheptha'' filmida aktyor Tharun Bhascker Dhaassyam va Vani Bxojan bilan birga paydo boʻldi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/telugu/movies/news/happy-birthday-avantika-mishra-5-hot-as-hell-photos-of-the-maaya-bombshell/photostory/69579601.cms|sarlavha=Happy Birthday Avantika Mishra: 5 Hot-as-Hell photos of the 'Maaya' bombshell|sana=30 May 2019|ish=The Times of India|kirish sanasi=16 October 2019|arxivsana=10 November 2019|arxivurl=https://web.archive.org/web/20191110165239/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/telugu/movies/news/happy-birthday-avantika-mishra-5-hot-as-hell-photos-of-the-maaya-bombshell/photostory/69579601.cms}}</ref> Avantika keyingi yillarda aktyor Arulniti bilan birga kollejda ishlaadi va YouTuber Vijay Kumar Rajendran (Euma Saani shuhrati) rejissyori boʻlgan ''D Block'' dramasida bosh rol sifatida obrazga kirishadi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.timesofindia.indiatimes.com/entertainment/tamil/movies/news/first-look-poster-of-arulnithis-d-block/articleshow/84610850.cms|sarlavha=First look Poster of Arulnithi’s D Block|ish=Timesofindia.com|sana=21 July 2021}}</ref> U, shuningdek, ''Enna Solla Pogirai'' filmida bosh rolni ijro etgan hamda debyutant Xarixaran prodyuserligida olingan ''Trident Arts'' filmida aktyor Ashvin Kumar Lakshmikanthan bilan birga suratga tushgan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.cinemaexpress.com/stories/news/2021/jul/09/teju-ashwini-and-avantika-to-play-the-female-leads-in-ashwin-kumars-next-25387.html|sarlavha=Teju Ashwini and Avantika to play the female leads in Ashwin Kumar's next|ish=Cinemaexpress.com|sana=9 July 2021}}</ref> == Filmografiyasi == {| class="wikitable" !Yil !Nom !Rol !Til |- |2016 |''Meeku Meere Maaku Meme'' |Priya | rowspan="4" |Telugu |- |2017 | ''Vyshakam'' |Bhanumathi |- |2019 |''Meeku Maathrame Cheptha'' |Rakesh’s Co — Star |- |2020 |''Bheeshma'' |Herself |- | rowspan="3" |2022 |''Enna Solla Pogirai'' |Anjali | rowspan="3" |Tamil |- |''D Block'' |Shruthi |- | style="background:#FFFFCC;" |''Nenjamellam Kadhal'' |Leona |} == Manbalar == [[Turkum:Hindistonlik film aktrisalari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] ckrs3rg1v0ebwn1szzzustmde33k9lg Kysre Gondrezick 0 753276 2815855 2710918 2022-08-28T12:09:15Z ShohjahonSobirov 73332 sahifani to'g'irlash wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | name = Kysre Gondrezick | image = | team = [[]] | height_ft = 5 | height_in = 9 | birth_date = {{birth date and age|1997|7|27}} | birth_place = [[Benton Harbor, Michigan]] | high_school = [[Benton Harbor High School|Benton Harbor]]<br>(Benton Harbor, Michigan) | college = *[[Michigan Wolverines women's basketball|Michigan]] (2016–2017) *[[West Virginia Mountaineers women's basketball|West Virginia]] (2017–2020) | draft_league = WNBA | draft_year = 2021 | draft_round = 1 | draft_pick = 4 | draft_team = [[Indiana Fever]] | career_start = 2021 | highlights = }} '''Kysre Rae Gondrezick''' (1997-yil 27-iyulda tug'ilgan) - amerikalik professional [[Basketbol|basketbolchi]], hozirda erkin agent. U ilgari WNBAning Indiana Fever va Chicago Sky klublarida o'ynagan. Benton Harbor, Michigan shtatida tug'ilgan. 2016-yilgi Michigan shahri professional basketbolchisi deb topildi va Benton Harbor o'rta maktabida o'qiyotganda o'rtacha 40,5 ball to'pladi. U, shuningdek, tayyorgarlik faoliyati davomida o'rta maktab pley-off o'yinida 72 ball to'pladi. Gondrezick Michigan shtatidagi Benton Harbor o'rta maktabida o'qidi. U 2016-yilda Michigan Miss Basketbol va Michigan Gatorade POY nomini oldi. Onasi bilan Benton Harbor o'rta maktabida yordamchi murabbiy sifatida ishladi va o'zi ham o'yinlarda ishtirok etdi. Gondrezick katta yoshdagilar bilan o'yinda o'rtacha 40,5 ball to'plagan va Michigan qizlari tarixida 2-o'rinni egallagan. U Michigan va G'arbiy Virjiniya universitetlarida kollej basketboli jamoasida o'ynagan. == Michigan va G'arbiy Virjiniya statistikasi == Manba<ref>{{Veb manbasi|url=http://web1.ncaa.org/stats/StatsSrv/careerplayer|sarlavha=NCAA Statistics|ish=web1.ncaa.org|kirish sanasi=2021-06-09}}</ref>{{NBA o'yinchi statistikasi afsonasi}} {| class="wikitable" !Yil ! Jamoa ! GP ! Ballar ! FG% ! 3P% ! FT% ! RPG ! APG ! SPG ! BPG ! PPG |- | 2016-17 | Michigan | '''33''' | 492 | '''42,6%''' | '''42,9%''' | 67,0% | '''3.6''' | 2.8 | 1.2 | 0,0 | 14.9 |- | 2017-18 | G'arbiy Virjiniya | colspan="10" | NCAA transfer qoidalariga ko'ra shanba |- | 2018-19 | G'arbiy Virjiniya | 5 | 66 | 37,3% | 23,1% | 64,0% | 3.4 | 4.0 | '''2.4''' | '''0,2''' | 13.2 |- | 2019-20 | G'arbiy Virjiniya | 26 | 399 | 37,3% | 34,9% | 77,4% | 3.6 | 3.2 | 1.3 | - | 15.3 |- | 2020-21 | G'arbiy Virjiniya | 28 | '''546''' | 42,1% | 36,4% | '''77,5%''' | 2.9 | '''4.5''' | 1.7 | 0,0 | '''19.5''' |- | Karyera | | 92 | 1503 | 40,7% | 37,4% | 73,4% | 3.4 | 3.5 | 1.4 | 0,0 | 16.3 |} == WNBA karyerasi == Gondrezik Indiana Fever jamoasi tomonidan 2021-yilgi WNBA loyihasida to'rtinchi umumiy tanlov bilan jamoaga tanlab olingan.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Glaspie|ism=Akeem|sarlavha=Indiana Fever No. 4 pick Kysre Gondrezick brings intensity, scoring boost to roster|url=https://www.indystar.com/story/sports/basketball/wnba/fever/2021/04/15/wnba-draft-2021-fever-select-kysre-gondrezick-no-4-overall/7185128002/|ish=[[Indianapolis Star]]|kirish sanasi=April 16, 2021|sana=April 15, 2021}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=15 April 2021 |title=How Kysre Gondrezick took the 2021 WNBA Draft by storm as Fever's surprise pick at No. 4 overall |work=CBS Sports |url=https://www.cbssports.com/wnba/news/how-kysre-gondrezick-took-the-2021-wnba-draft-by-storm-as-fevers-surprise-pick-at-no-4-overall/ |access-date=16 April 2021}}</ref> 2022-yil 18-yanvar holatiga ko‘ra, Gondrezik o‘zining Twitter akkauntida e’lon qilinganidek, Indiana jamoasidan safidan chiqib ketdi. Gondrezik 4-may kuni jamoaning 2022-yilgi yig'ini uchun Chikago Sky jamoasiga qo'shilganidan so'ng Indiana jamoasi safidan chiqib ketdi.<ref>{{Cite tweet|user=chicagosky|title=We have waived Kaela Davis, Kysre Gondrezick, Tina Krajisnik, Anneli Maley, and Sparkle Taylor.|author=Chicago Sky|date=2022-05-04|access-date=2022-05-06|language=en}}</ref> == Shartnomalari == 2021-yil aprel oyida Gondrezick va Adidas kompaniyasi bilan ko'p yillik shartnoma tuzgani e'lon qilindi. == Shaxsiy hayoti == Gondrezik sobiq NBA o'yinchisi Grant Gondrezik va Liza Xarvining qizidir. Uning otasi Grant Pepperdin kolleji jamoasida basketbol o'ynagan. Onasi Liza Luiziana Tech jamoasi safida milliy chempionatda g'olib chiqqan va singlisi Michigan shtati Spartans ayollar basketboli jamoasida o'ynagan. == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1997-yilda tugʻilganlar]] hzolh9f4wq32o5c0dw2fnbnc3a0uhy0 2815861 2815855 2022-08-28T12:11:35Z ShohjahonSobirov 73332 Vikifikator wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | name = Kysre Gondrezick | image = | team = [[]] | height_ft = 5 | height_in = 9 | birth_date = {{birth date and age|1997|7|27}} | birth_place = [[Benton Harbor, Michigan]] | high_school = [[Benton Harbor High School|Benton Harbor]]<br />(Benton Harbor, Michigan) | college = *[[Michigan Wolverines women's basketball|Michigan]] (2016-2017) * [[West Virginia Mountaineers women's basketball|West Virginia]] (2017-2020) | draft_league = WNBA | draft_year = 2021 | draft_round = 1 | draft_pick = 4 | draft_team = [[Indiana Fever]] | career_start = 2021 | highlights = }} '''Kysre Rae Gondrezick''' (1997-yil 27-iyulda tugʻilgan) — amerikalik professional [[Basketbol|basketbolchi]], hozirda erkin agent. U ilgari WNBAning Indiana Fever va Chicago Sky klublarida oʻynagan. Benton Harbor, Michigan shtatida tugʻilgan. 2016-yilgi Michigan shahri professional basketbolchisi deb topildi va Benton Harbor oʻrta maktabida oʻqiyotganda oʻrtacha 40,5 ball toʻpladi. U, shuningdek, tayyorgarlik faoliyati davomida oʻrta maktab pley-off oʻyinida 72 ball toʻpladi. Gondrezick Michigan shtatidagi Benton Harbor oʻrta maktabida oʻqidi. U 2016-yilda Michigan Miss Basketbol va Michigan Gatorade POY nomini oldi. Onasi bilan Benton Harbor oʻrta maktabida yordamchi murabbiy sifatida ishladi va oʻzi ham oʻyinlarda ishtirok etdi. Gondrezick katta yoshdagilar bilan oʻyinda oʻrtacha 40,5 ball toʻplagan va Michigan qizlari tarixida 2-oʻrinni egallagan. U Michigan va Gʻarbiy Virjiniya universitetlarida kollej basketboli jamoasida oʻynagan. == Michigan va Gʻarbiy Virjiniya statistikasi == Manba<ref>{{Veb manbasi|url=http://web1.ncaa.org/stats/StatsSrv/careerplayer|sarlavha=NCAA Statistics|ish=web1.ncaa.org|kirish sanasi=2021-06-09}}</ref>{{NBA o'yinchi statistikasi afsonasi}} {| class="wikitable" !Yil ! Jamoa ! GP ! Ballar ! FG% ! 3P% ! FT% ! RPG ! APG ! SPG ! BPG ! PPG |- | 2016-17 | Michigan | '''33''' | 492 | '''42,6 %''' | '''42,9 %''' | 67,0 % | '''3.6''' | 2.8 | 1.2 | 0,0 | 14.9 |- | 2017-18 | Gʻarbiy Virjiniya | colspan="10" | NCAA transfer qoidalariga koʻra shanba |- | 2018-19 | Gʻarbiy Virjiniya | 5 | 66 | 37,3 % | 23,1 % | 64,0 % | 3.4 | 4.0 | '''2.4''' | '''0,2''' | 13.2 |- | 2019-20 | Gʻarbiy Virjiniya | 26 | 399 | 37,3 % | 34,9 % | 77,4 % | 3.6 | 3.2 | 1.3 | - | 15.3 |- | 2020-21 | Gʻarbiy Virjiniya | 28 | '''546''' | 42,1 % | 36,4 % | '''77,5 %''' | 2.9 | '''4.5''' | 1.7 | 0,0 | '''19.5''' |- | Karyera | | 92 | 1503 | 40,7 % | 37,4 % | 73,4 % | 3.4 | 3.5 | 1.4 | 0,0 | 16.3 |} == WNBA karyerasi == Gondrezik Indiana Fever jamoasi tomonidan 2021-yilgi WNBA loyihasida toʻrtinchi umumiy tanlov bilan jamoaga tanlab olingan.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Glaspie|ism=Akeem|sarlavha=Indiana Fever No. 4 pick Kysre Gondrezick brings intensity, scoring boost to roster|url=https://www.indystar.com/story/sports/basketball/wnba/fever/2021/04/15/wnba-draft-2021-fever-select-kysre-gondrezick-no-4-overall/7185128002/|ish=[[Indianapolis Star]]|kirish sanasi=April 16, 2021|sana=April 15, 2021}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=15 April 2021 |title=How Kysre Gondrezick took the 2021 WNBA Draft by storm as Fever's surprise pick at No. 4 overall |work=CBS Sports |url=https://www.cbssports.com/wnba/news/how-kysre-gondrezick-took-the-2021-wnba-draft-by-storm-as-fevers-surprise-pick-at-no-4-overall/ |access-date=16 April 2021}}</ref> 2022-yil 18-yanvar holatiga ko‘ra, Gondrezik o‘zining Twitter akkauntida eʼlon qilinganidek, Indiana jamoasidan safidan chiqib ketdi. Gondrezik 4-may kuni jamoaning 2022-yilgi yigʻini uchun Chikago Sky jamoasiga qoʻshilganidan soʻng Indiana jamoasi safidan chiqib ketdi.<ref>{{Cite tweet|user=chicagosky|title=We have waived Kaela Davis, Kysre Gondrezick, Tina Krajisnik, Anneli Maley, and Sparkle Taylor.|author=Chicago Sky|date=2022-05-04|access-date=2022-05-06|language=en}}</ref> == Shartnomalari == 2021-yil aprel oyida Gondrezick va Adidas kompaniyasi bilan koʻp yillik shartnoma tuzgani eʼlon qilindi. == Shaxsiy hayoti == Gondrezik sobiq NBA oʻyinchisi Grant Gondrezik va Liza Xarvining qizidir. Uning otasi Grant Pepperdin kolleji jamoasida basketbol oʻynagan. Onasi Liza Luiziana Tech jamoasi safida milliy chempionatda gʻolib chiqqan va singlisi Michigan shtati Spartans ayollar basketboli jamoasida oʻynagan. == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1997-yilda tugʻilganlar]] kb6jauxvozhhnap6spawk7v1bktx10j Aleah Goodman 0 753279 2815838 2710921 2022-08-28T12:01:34Z ShohjahonSobirov 73332 sahifani to'g'irlash wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | name = Aleah Goodman | image = | caption = | league = [[Atlantic Coast Conference|ACC]] | team = Duke Blue Devils | number = | position = Ishga qabul qilish va o'yinchilarni boshqarish bo'yicha direktor | height_ft = 5 | height_in = 9 | nationality = Amerika | birth_date = {{Birth date and age|1998|11|24}} | birth_place = [[Tualatin, Oregon]] | high_school = [[La Salle High School (Milwaukie, Oregon)|La Salle]] (Milwaukie, Oregon) | college = [[Oregon State Beavers women's basketball|Oregon State]] (2017-2021) | draft_league = WNBA | draft_year = 2021 | draft_round = 3 | draft_pick = 30 | draft_team = [[Connecticut Sun]] | career_start = | highlights = }} '''Aleah Goodman''' (1998-yil 24-noyabrda tugʻilgan) — amerikalik [[Basketbol|basketbolchi]]. U 2017-yildan 2021-yilgacha Oregon shtatida<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Steve Gress |date=14 November 2018 |title=Growth on the court |pages=B1, B4 |work=[[Corvallis Gazette-Times]] |url=https://www.newspapers.com/clip/99528930/growth-on-the-court/ |access-date=11 April 2022}}</ref> kollej basketboli jamoasida oʻynagan. Avval WNBAda Connecticut Sun jamoasi safida qisqacha professional tarzda oʻynagan. Hozirda u Duke Blue Devils jamoasida oʻyinchilarni rivojlantirish boʻyicha direktor.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Lawson Adds Goodman to Women's Basketball Staff|url=https://goduke.com/news/2021/7/1/womens-basketball-lawson-adds-goodman-to-womens-basketball-staff.aspx|ish=goduke.com|nashriyot=Duke Athletics|kirish sanasi=3 September 2021}}</ref> == Kollej karyerasi == Gudman Oregon shtatidagi La Salle kollejida tahsil olgan. U 2 karra 5A shtat chempioni, shuningdek, 3 karra Oregon 5A yil oʻyinchisi boʻlgan. U oʻrta maktabdagi faoliyatini 1400 ball, 750 assist, 550 ribaund va 375 toʻp toʻplash bilan yakunladi. U 2017-yilgi McDonalds jamoasi safida All-Amerikalik nomini oldi. Oʻzining katta mavsumida u dastur tarixida 1000 ochko olgan 24-oʻyinchi boʻldi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Dylan Mickanen |date=30 January 2021 |title=Aleah Goodman crosses 1,000 career points as Oregon State wins again |work=[[NBC Sports]] |url=https://www.nbcsports.com/northwest/oregon-state-beavers/aleah-goodman-crosses-1000-career-points-oregon-state-wins-again |access-date=11 April 2022}}</ref> Shuningdek, u 1162 ochko bilan dastur tarixida 15-o‘rinni egalladi.<ref name="nbc-parts-ways">{{Yangiliklar manbasi |last=Lindsey Wisniewski |date=17 May 2021 |title=Connecticut Sun parts ways with former Oregon State star Aleah Goodman |work=[[NBC Sports]] |url=https://www.nbcsports.com/northwest/oregon-state-beavers/connecticut-sun-parts-ways-former-oregon-state-star-aleah-goodman |access-date=11 April 2022}}</ref> == Professional karyerasi == Gudman Connecticut Sun jamoasi tomonidan 2021-yilgi WNBA loyihasida 30-chi bilan jamoa safiga tanlangan.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Nick Daschel |date=15 April 2021 |title=Oregon State guard Aleah Goodman picked No. 30 overall by Connecticut Sun in 2021 WNBA draft |work=[[The Oregonian]] |url=https://www.oregonlive.com/beavers/2021/04/oregon-state-guard-aleah-goodman-picked-no-30-overall-by-connecticut-in-2021-wnba-draft.html |access-date=11 April 2022}}</ref> Sun jamoasi uni oʻsha yilning may oyida oʻquv lagerida jamoa safidan chetlashtirdi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Griffen|ism=Ned|sarlavha=Sun waive Fraser, Goodman|url=https://autos.yahoo.com/sun-waive-fraser-goodman-040100715.html|ish=autos.yahoo.com|nashriyot=The Day, New London|kirish sanasi=16 May 2021}}</ref> U 2 kundan soʻng chaqiruvlar roʻyxatiga qoʻshimcha sifatida yana jamoaga qoʻshildi. Gudman 17-may kuni bitta oʻyin oʻynaganidan soʻng shartnomadagi shartlarni bajarishdan ozod qilindi. 2021-yil iyul oyida u Duke Blue Devils ayollar basketbolini rivojlantirish va oʻyinchilarni yollash boʻyicha direktor lavozimiga ishga qabul qilindi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Nick Daschel |date=1 July 2021 |title=Former Oregon State star Aleah Goodman lands recruiting, player personnel post at Duke women’s basketball |work=[[The Oregonian]] |url=https://www.oregonlive.com/beavers/2021/07/former-oregon-state-star-aleah-goodman-lands-recruiting-player-personnel-post-at-duke-womens-basketball.html |access-date=11 April 2022}}</ref> == Karyera statistikasi == === WNBA === {{WNBA o'yinchi statistikasi afsonasi}} {{WNBA o'yinchi statistikasi boshlanishi}} |- | style="text-align:left;"| [[2021 WNBA season|2021]] | style="text-align:left;"| [[2021 Connecticut Sun season|Connecticut]] | 1 || 0 || 3.0 || — || — || — || .0 || 1.0 || .0 || .0 || .0 || .0 {{S-end}} == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [https://osubeavers.com/sports/womens-basketball/roster/aleah-goodman/8158 OSU Beavers Bio] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1998-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] ogki244i60jr48h8p69xrsirl6izwg6 2815842 2815838 2022-08-28T12:01:50Z ShohjahonSobirov 73332 /* Professional karyerasi */ wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | name = Aleah Goodman | image = | caption = | league = [[Atlantic Coast Conference|ACC]] | team = Duke Blue Devils | number = | position = Ishga qabul qilish va o'yinchilarni boshqarish bo'yicha direktor | height_ft = 5 | height_in = 9 | nationality = Amerika | birth_date = {{Birth date and age|1998|11|24}} | birth_place = [[Tualatin, Oregon]] | high_school = [[La Salle High School (Milwaukie, Oregon)|La Salle]] (Milwaukie, Oregon) | college = [[Oregon State Beavers women's basketball|Oregon State]] (2017-2021) | draft_league = WNBA | draft_year = 2021 | draft_round = 3 | draft_pick = 30 | draft_team = [[Connecticut Sun]] | career_start = | highlights = }} '''Aleah Goodman''' (1998-yil 24-noyabrda tugʻilgan) — amerikalik [[Basketbol|basketbolchi]]. U 2017-yildan 2021-yilgacha Oregon shtatida<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Steve Gress |date=14 November 2018 |title=Growth on the court |pages=B1, B4 |work=[[Corvallis Gazette-Times]] |url=https://www.newspapers.com/clip/99528930/growth-on-the-court/ |access-date=11 April 2022}}</ref> kollej basketboli jamoasida oʻynagan. Avval WNBAda Connecticut Sun jamoasi safida qisqacha professional tarzda oʻynagan. Hozirda u Duke Blue Devils jamoasida oʻyinchilarni rivojlantirish boʻyicha direktor.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Lawson Adds Goodman to Women's Basketball Staff|url=https://goduke.com/news/2021/7/1/womens-basketball-lawson-adds-goodman-to-womens-basketball-staff.aspx|ish=goduke.com|nashriyot=Duke Athletics|kirish sanasi=3 September 2021}}</ref> == Kollej karyerasi == Gudman Oregon shtatidagi La Salle kollejida tahsil olgan. U 2 karra 5A shtat chempioni, shuningdek, 3 karra Oregon 5A yil oʻyinchisi boʻlgan. U oʻrta maktabdagi faoliyatini 1400 ball, 750 assist, 550 ribaund va 375 toʻp toʻplash bilan yakunladi. U 2017-yilgi McDonalds jamoasi safida All-Amerikalik nomini oldi. Oʻzining katta mavsumida u dastur tarixida 1000 ochko olgan 24-oʻyinchi boʻldi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Dylan Mickanen |date=30 January 2021 |title=Aleah Goodman crosses 1,000 career points as Oregon State wins again |work=[[NBC Sports]] |url=https://www.nbcsports.com/northwest/oregon-state-beavers/aleah-goodman-crosses-1000-career-points-oregon-state-wins-again |access-date=11 April 2022}}</ref> Shuningdek, u 1162 ochko bilan dastur tarixida 15-o‘rinni egalladi.<ref name="nbc-parts-ways">{{Yangiliklar manbasi |last=Lindsey Wisniewski |date=17 May 2021 |title=Connecticut Sun parts ways with former Oregon State star Aleah Goodman |work=[[NBC Sports]] |url=https://www.nbcsports.com/northwest/oregon-state-beavers/connecticut-sun-parts-ways-former-oregon-state-star-aleah-goodman |access-date=11 April 2022}}</ref> == Professional karyerasi == Gudman Connecticut Sun jamoasi tomonidan 2021-yilgi WNBA loyihasida 30-chi bilan jamoa safiga tanlangan.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Nick Daschel |date=15 April 2021 |title=Oregon State guard Aleah Goodman picked No. 30 overall by Connecticut Sun in 2021 WNBA draft |work=[[The Oregonian]] |url=https://www.oregonlive.com/beavers/2021/04/oregon-state-guard-aleah-goodman-picked-no-30-overall-by-connecticut-in-2021-wnba-draft.html |access-date=11 April 2022}}</ref> Sun jamoasi uni oʻsha yilning may oyida oʻquv lagerida jamoa safidan chetlashtirdi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Griffen|ism=Ned|sarlavha=Sun waive Fraser, Goodman|url=https://autos.yahoo.com/sun-waive-fraser-goodman-040100715.html|ish=autos.yahoo.com|nashriyot=The Day, New London|kirish sanasi=16 May 2021}}</ref> U 2 kundan soʻng chaqiruvlar roʻyxatiga qoʻshimcha sifatida yana jamoaga qoʻshildi. Gudman 17-may kuni bitta oʻyin oʻynaganidan soʻng shartnomadagi shartlarni bajarishdan ozod qilindi. 2021-yil iyul oyida u Duke Blue Devils ayollar basketbolini rivojlantirish va oʻyinchilarni yollash boʻyicha direktorlik lavozimiga ishga qabul qilindi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Nick Daschel |date=1 July 2021 |title=Former Oregon State star Aleah Goodman lands recruiting, player personnel post at Duke women’s basketball |work=[[The Oregonian]] |url=https://www.oregonlive.com/beavers/2021/07/former-oregon-state-star-aleah-goodman-lands-recruiting-player-personnel-post-at-duke-womens-basketball.html |access-date=11 April 2022}}</ref> == Karyera statistikasi == === WNBA === {{WNBA o'yinchi statistikasi afsonasi}} {{WNBA o'yinchi statistikasi boshlanishi}} |- | style="text-align:left;"| [[2021 WNBA season|2021]] | style="text-align:left;"| [[2021 Connecticut Sun season|Connecticut]] | 1 || 0 || 3.0 || — || — || — || .0 || 1.0 || .0 || .0 || .0 || .0 {{S-end}} == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [https://osubeavers.com/sports/womens-basketball/roster/aleah-goodman/8158 OSU Beavers Bio] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1998-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] tr2a9bt5a4pom3of2hhws28f9333v9j 2815848 2815842 2022-08-28T12:03:15Z ShohjahonSobirov 73332 sahifani to'g'irlash wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | name = Aleah Goodman | image = | caption = | league = [[Atlantic Coast Conference|ACC]] | team = Duke Blue Devils | number = | position = Ishga qabul qilish va o'yinchilarni boshqarish bo'yicha direktor | height_ft = 5 | height_in = 9 | nationality = Amerikalik | birth_date = {{Birth date and age|1998|11|24}} | birth_place = [[Tualatin, Oregon]] | high_school = [[La Salle High School (Milwaukie, Oregon)|La Salle]] (Milwaukie, Oregon) | college = [[Oregon State Beavers women's basketball|Oregon State]] (2017-2021) | draft_league = WNBA | draft_year = 2021 | draft_round = 3 | draft_pick = 30 | draft_team = [[Connecticut Sun]] | career_start = | highlights = }} '''Aleah Goodman''' (1998-yil 24-noyabrda tugʻilgan) — amerikalik [[Basketbol|basketbolchi]]. U 2017-yildan 2021-yilgacha Oregon shtatida<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Steve Gress |date=14 November 2018 |title=Growth on the court |pages=B1, B4 |work=[[Corvallis Gazette-Times]] |url=https://www.newspapers.com/clip/99528930/growth-on-the-court/ |access-date=11 April 2022}}</ref> kollej basketboli jamoasida oʻynagan. Avval WNBAda Connecticut Sun jamoasi safida qisqacha professional tarzda oʻynagan. Hozirda u Duke Blue Devils jamoasida oʻyinchilarni rivojlantirish boʻyicha direktor.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Lawson Adds Goodman to Women's Basketball Staff|url=https://goduke.com/news/2021/7/1/womens-basketball-lawson-adds-goodman-to-womens-basketball-staff.aspx|ish=goduke.com|nashriyot=Duke Athletics|kirish sanasi=3 September 2021}}</ref> == Kollej karyerasi == Gudman Oregon shtatidagi La Salle kollejida tahsil olgan. U 2 karra 5A shtat chempioni, shuningdek, 3 karra Oregon 5A yil oʻyinchisi boʻlgan. U oʻrta maktabdagi faoliyatini 1400 ball, 750 assist, 550 ribaund va 375 toʻp toʻplash bilan yakunladi. U 2017-yilgi McDonalds jamoasi safida All-Amerikalik nomini oldi. Oʻzining katta mavsumida u dastur tarixida 1000 ochko olgan 24-oʻyinchi boʻldi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Dylan Mickanen |date=30 January 2021 |title=Aleah Goodman crosses 1,000 career points as Oregon State wins again |work=[[NBC Sports]] |url=https://www.nbcsports.com/northwest/oregon-state-beavers/aleah-goodman-crosses-1000-career-points-oregon-state-wins-again |access-date=11 April 2022}}</ref> Shuningdek, u 1162 ochko bilan dastur tarixida 15-o‘rinni egalladi.<ref name="nbc-parts-ways">{{Yangiliklar manbasi |last=Lindsey Wisniewski |date=17 May 2021 |title=Connecticut Sun parts ways with former Oregon State star Aleah Goodman |work=[[NBC Sports]] |url=https://www.nbcsports.com/northwest/oregon-state-beavers/connecticut-sun-parts-ways-former-oregon-state-star-aleah-goodman |access-date=11 April 2022}}</ref> == Professional karyerasi == Gudman Connecticut Sun jamoasi tomonidan 2021-yilgi WNBA loyihasida 30-chi bilan jamoa safiga tanlangan.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Nick Daschel |date=15 April 2021 |title=Oregon State guard Aleah Goodman picked No. 30 overall by Connecticut Sun in 2021 WNBA draft |work=[[The Oregonian]] |url=https://www.oregonlive.com/beavers/2021/04/oregon-state-guard-aleah-goodman-picked-no-30-overall-by-connecticut-in-2021-wnba-draft.html |access-date=11 April 2022}}</ref> Sun jamoasi uni oʻsha yilning may oyida oʻquv lagerida jamoa safidan chetlashtirdi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Griffen|ism=Ned|sarlavha=Sun waive Fraser, Goodman|url=https://autos.yahoo.com/sun-waive-fraser-goodman-040100715.html|ish=autos.yahoo.com|nashriyot=The Day, New London|kirish sanasi=16 May 2021}}</ref> U 2 kundan soʻng chaqiruvlar roʻyxatiga qoʻshimcha sifatida yana jamoaga qoʻshildi. Gudman 17-may kuni bitta oʻyin oʻynaganidan soʻng shartnomadagi shartlarni bajarishdan ozod qilindi. 2021-yil iyul oyida u Duke Blue Devils ayollar basketbolini rivojlantirish va oʻyinchilarni yollash boʻyicha direktorlik lavozimiga ishga qabul qilindi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Nick Daschel |date=1 July 2021 |title=Former Oregon State star Aleah Goodman lands recruiting, player personnel post at Duke women’s basketball |work=[[The Oregonian]] |url=https://www.oregonlive.com/beavers/2021/07/former-oregon-state-star-aleah-goodman-lands-recruiting-player-personnel-post-at-duke-womens-basketball.html |access-date=11 April 2022}}</ref> == Karyera statistikasi == === WNBA === {{WNBA o'yinchi statistikasi afsonasi}} {{WNBA o'yinchi statistikasi boshlanishi}} |- | style="text-align:left;"| [[2021 WNBA season|2021]] | style="text-align:left;"| [[2021 Connecticut Sun season|Connecticut]] | 1 || 0 || 3.0 || — || — || — || .0 || 1.0 || .0 || .0 || .0 || .0 {{S-end}} == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [https://osubeavers.com/sports/womens-basketball/roster/aleah-goodman/8158 OSU Beavers Bio] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1998-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] 838aga6uhqybmfrbcuu2p2tq7siinst 2815858 2815848 2022-08-28T12:11:13Z ShohjahonSobirov 73332 sahifani to'g'irlash wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | name = Aleah Goodman | image = | caption = | league = [[Atlantic Coast Conference|ACC]] | team = Duke Blue Devils | number = | position = Ishga qabul qilish va o'yinchilarni boshqarish bo'yicha direktor | height_ft = 5 | height_in = 9 | nationality = Amerikalik | birth_date = {{Birth date and age|1998|11|24}} | birth_place = [[Tualatin, Oregon]] | high_school = [[La Salle High School (Milwaukie, Oregon)|La Salle]] (Milwaukie, Oregon) | college = [[Oregon State Beavers women's basketball|Oregon State]] (2017-2021) | draft_league = WNBA | draft_year = 2021 | draft_round = 3 | draft_pick = 30 | draft_team = [[Connecticut Sun]] | career_start = | highlights = }} '''Aleah Goodman''' (1998-yil 24-noyabrda tugʻilgan) — amerikalik [[Basketbol|basketbolchi]]. U 2017-yildan 2021-yilgacha Oregon shtatida<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Steve Gress |date=14 November 2018 |title=Growth on the court |pages=B1, B4 |work=[[Corvallis Gazette-Times]] |url=https://www.newspapers.com/clip/99528930/growth-on-the-court/ |access-date=11 April 2022}}</ref> kollej basketboli jamoasida oʻynagan. Avval WNBAda Connecticut Sun jamoasi safida qisqacha professional tarzda oʻynagan. Hozirda u Duke Blue Devils jamoasida oʻyinchilarni rivojlantirish boʻyicha direktor.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Lawson Adds Goodman to Women's Basketball Staff|url=https://goduke.com/news/2021/7/1/womens-basketball-lawson-adds-goodman-to-womens-basketball-staff.aspx|ish=goduke.com|nashriyot=Duke Athletics|kirish sanasi=3 September 2021}}</ref> == Kollej karyerasi == Gudman Oregon shtatidagi La Salle kollejida tahsil olgan. U 2 karra 5A shtat chempioni, shuningdek, 3 karra Oregon 5A yil oʻyinchisi boʻlgan. U oʻrta maktabdagi faoliyatini 1400 ball, 750 assist, 550 ribaund va 375 toʻp toʻplash bilan yakunladi. U 2017-yilgi McDonalds jamoasi safida All-Amerikalik nomini oldi. Oʻzining katta mavsumida u dastur tarixida 1000 ochko olgan 24-oʻyinchi boʻldi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Dylan Mickanen |date=30 January 2021 |title=Aleah Goodman crosses 1,000 career points as Oregon State wins again |work=[[NBC Sports]] |url=https://www.nbcsports.com/northwest/oregon-state-beavers/aleah-goodman-crosses-1000-career-points-oregon-state-wins-again |access-date=11 April 2022}}</ref> Shuningdek, u 1162 ochko bilan dastur tarixida 15-o‘rinni egalladi.<ref name="nbc-parts-ways">{{Yangiliklar manbasi |last=Lindsey Wisniewski |date=17 May 2021 |title=Connecticut Sun parts ways with former Oregon State star Aleah Goodman |work=[[NBC Sports]] |url=https://www.nbcsports.com/northwest/oregon-state-beavers/connecticut-sun-parts-ways-former-oregon-state-star-aleah-goodman |access-date=11 April 2022}}</ref> == Professional karyerasi == Gudman Connecticut Sun jamoasi tomonidan 2021-yilgi WNBA loyihasida 30-chi bilan jamoa safiga tanlangan.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Nick Daschel |date=15 April 2021 |title=Oregon State guard Aleah Goodman picked No. 30 overall by Connecticut Sun in 2021 WNBA draft |work=[[The Oregonian]] |url=https://www.oregonlive.com/beavers/2021/04/oregon-state-guard-aleah-goodman-picked-no-30-overall-by-connecticut-in-2021-wnba-draft.html |access-date=11 April 2022}}</ref> Sun jamoasi uni oʻsha yilning may oyida oʻquv lagerida jamoa safidan chetlashtirdi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Griffen|ism=Ned|sarlavha=Sun waive Fraser, Goodman|url=https://autos.yahoo.com/sun-waive-fraser-goodman-040100715.html|ish=autos.yahoo.com|nashriyot=The Day, New London|kirish sanasi=16 May 2021}}</ref> U 2 kundan soʻng chaqiruvlar roʻyxatiga qoʻshimcha sifatida yana jamoaga qoʻshildi. Gudman 17-may kuni bitta oʻyin oʻynaganidan soʻng shartnomadagi shartlarni bajarishdan ozod qilindi. 2021-yil iyul oyida u Duke Blue Devils ayollar basketbolini rivojlantirish va oʻyinchilarni yollash boʻyicha direktorlik lavozimiga ishga qabul qilindi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Nick Daschel |date=1 July 2021 |title=Former Oregon State star Aleah Goodman lands recruiting, player personnel post at Duke women’s basketball |work=[[The Oregonian]] |url=https://www.oregonlive.com/beavers/2021/07/former-oregon-state-star-aleah-goodman-lands-recruiting-player-personnel-post-at-duke-womens-basketball.html |access-date=11 April 2022}}</ref> == Karyera statistikasi == === WNBA === {{WNBA o'yinchi statistikasi afsonasi}} {{WNBA o'yinchi statistikasi boshlanishi}} |- | style="text-align:left;"| [[2021 WNBA season|2021]] | style="text-align:left;"| [[2021 Connecticut Sun season|Connecticut]] | 1 || 0 || 3.0 || — || — || — || .0 || 1.0 || .0 || .0 || .0 || .0 {{S-end}} == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [https://osubeavers.com/sports/womens-basketball/roster/aleah-goodman/8158 OSU Beavers Bio] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1998-yilda tugʻilganlar]] mp4um38i55ay5nx021yg0u7ighspbvu 2815860 2815858 2022-08-28T12:11:27Z ShohjahonSobirov 73332 Vikifikator wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | name = Aleah Goodman | image = | caption = | league = [[Atlantic Coast Conference|ACC]] | team = Duke Blue Devils | number = | position = Ishga qabul qilish va o'yinchilarni boshqarish bo'yicha direktor | height_ft = 5 | height_in = 9 | nationality = Amerikalik | birth_date = {{Birth date and age|1998|11|24}} | birth_place = [[Tualatin, Oregon]] | high_school = [[La Salle High School (Milwaukie, Oregon)|La Salle]] (Milwaukie, Oregon) | college = [[Oregon State Beavers women's basketball|Oregon State]] (2017-2021) | draft_league = WNBA | draft_year = 2021 | draft_round = 3 | draft_pick = 30 | draft_team = [[Connecticut Sun]] | career_start = | highlights = }} '''Aleah Goodman''' (1998-yil 24-noyabrda tugʻilgan) — amerikalik [[Basketbol|basketbolchi]]. U 2017-yildan 2021-yilgacha Oregon shtatida<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Steve Gress |date=14 November 2018 |title=Growth on the court |pages=B1, B4 |work=[[Corvallis Gazette-Times]] |url=https://www.newspapers.com/clip/99528930/growth-on-the-court/ |access-date=11 April 2022}}</ref> kollej basketboli jamoasida oʻynagan. Avval WNBAda Connecticut Sun jamoasi safida qisqacha professional tarzda oʻynagan. Hozirda u Duke Blue Devils jamoasida oʻyinchilarni rivojlantirish boʻyicha direktor.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Lawson Adds Goodman to Women's Basketball Staff|url=https://goduke.com/news/2021/7/1/womens-basketball-lawson-adds-goodman-to-womens-basketball-staff.aspx|ish=goduke.com|nashriyot=Duke Athletics|kirish sanasi=3 September 2021}}</ref> == Kollej karyerasi == Gudman Oregon shtatidagi La Salle kollejida tahsil olgan. U 2 karra 5A shtat chempioni, shuningdek, 3 karra Oregon 5A yil oʻyinchisi boʻlgan. U oʻrta maktabdagi faoliyatini 1400 ball, 750 assist, 550 ribaund va 375 toʻp toʻplash bilan yakunladi. U 2017-yilgi McDonalds jamoasi safida All-Amerikalik nomini oldi. Oʻzining katta mavsumida u dastur tarixida 1000 ochko olgan 24-oʻyinchi boʻldi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Dylan Mickanen |date=30 January 2021 |title=Aleah Goodman crosses 1,000 career points as Oregon State wins again |work=[[NBC Sports]] |url=https://www.nbcsports.com/northwest/oregon-state-beavers/aleah-goodman-crosses-1000-career-points-oregon-state-wins-again |access-date=11 April 2022}}</ref> Shuningdek, u 1162 ochko bilan dastur tarixida 15-o‘rinni egalladi.<ref name="nbc-parts-ways">{{Yangiliklar manbasi |last=Lindsey Wisniewski |date=17 May 2021 |title=Connecticut Sun parts ways with former Oregon State star Aleah Goodman |work=[[NBC Sports]] |url=https://www.nbcsports.com/northwest/oregon-state-beavers/connecticut-sun-parts-ways-former-oregon-state-star-aleah-goodman |access-date=11 April 2022}}</ref> == Professional karyerasi == Gudman Connecticut Sun jamoasi tomonidan 2021-yilgi WNBA loyihasida 30-chi bilan jamoa safiga tanlangan.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Nick Daschel |date=15 April 2021 |title=Oregon State guard Aleah Goodman picked No. 30 overall by Connecticut Sun in 2021 WNBA draft |work=[[The Oregonian]] |url=https://www.oregonlive.com/beavers/2021/04/oregon-state-guard-aleah-goodman-picked-no-30-overall-by-connecticut-in-2021-wnba-draft.html |access-date=11 April 2022}}</ref> Sun jamoasi uni oʻsha yilning may oyida oʻquv lagerida jamoa safidan chetlashtirdi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Griffen|ism=Ned|sarlavha=Sun waive Fraser, Goodman|url=https://autos.yahoo.com/sun-waive-fraser-goodman-040100715.html|ish=autos.yahoo.com|nashriyot=The Day, New London|kirish sanasi=16 May 2021}}</ref> U 2 kundan soʻng chaqiruvlar roʻyxatiga qoʻshimcha sifatida yana jamoaga qoʻshildi. Gudman 17-may kuni bitta oʻyin oʻynaganidan soʻng shartnomadagi shartlarni bajarishdan ozod qilindi. 2021-yil iyul oyida u Duke Blue Devils ayollar basketbolini rivojlantirish va oʻyinchilarni yollash boʻyicha direktorlik lavozimiga ishga qabul qilindi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Nick Daschel |date=1 July 2021 |title=Former Oregon State star Aleah Goodman lands recruiting, player personnel post at Duke women’s basketball |work=[[The Oregonian]] |url=https://www.oregonlive.com/beavers/2021/07/former-oregon-state-star-aleah-goodman-lands-recruiting-player-personnel-post-at-duke-womens-basketball.html |access-date=11 April 2022}}</ref> == Karyera statistikasi == === WNBA === {{WNBA o'yinchi statistikasi afsonasi}} {{WNBA o'yinchi statistikasi boshlanishi}} |- | style="text-align:left;"| [[2021 WNBA season|2021]] | style="text-align:left;"| [[2021 Connecticut Sun season|Connecticut]] | 1 || 0 || 3.0 || — || — || — || .0 || 1.0 || .0 || .0 || .0 || .0 {{S-end}} == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [https://osubeavers.com/sports/womens-basketball/roster/aleah-goodman/8158 OSU Beavers Bio] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1998-yilda tugʻilganlar]] n7j61fuf03y019yy7157xhtgf2sptjm Bala Hijam 0 753281 2816386 2777247 2022-08-28T18:10:23Z Finikchik 74243 /* Maqtovlari */ wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat bilgiqutisi|ismi=Bala Hijam|portret=Bala Hijam6.png|tugʻilgan paytidagi ismi=Hijam Surjabala Devi|tavallud sanasi={{Birth date|df=yes|1992|06|09}}|tavallud joyi=Sagolband Salam Leikai|turmush oʻrtogʻi=Ningthoujam Dinesh Singh|sayt=}}'''Bala Hijam''' hind aktrisasi boʻlib, u asosan Manipuri filmlarida suratga tushadi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://themoviean.com/bala-hijam-interview/|sarlavha=Interview of Bala Hijam, The Reigning Queen of Manipuri Cinema - TheMoviean|nashriyot=The Moviean|kirish sanasi=20 March 2018|arxivsana=21 March 2018|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180321063138/https://themoviean.com/bala-hijam-interview/}}</ref><ref name="Elections 2014">{{Veb manbasi|muallif=Roy, Esha|sarlavha=From Manipur, stories of the women actors who didn’t get to play Mary Kom|ish=[[The Indian Express]]|sana=17 August 2014|url=http://indianexpress.com/article/entertainment/entertainment-others/shes-got-the-look-3/|kirish sanasi=2017-03-04|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170211125149/http://indianexpress.com/article/entertainment/entertainment-others/shes-got-the-look-3/|arxivsana=11 February 2017}}</ref> Bundan tashqari, u ''Neelakasham Pachakadal Chuvanna Bhoomi'' nomli malayalam triller filmida ham rol ijro etgan.<ref>{{Veb manbasi|url=http://e-pao.net/epSubPageExtractor.asp?src=news_section.News_Links.News_Links_2013.When_Kerala_called_Surja_Bala_Hijam_20130730|sarlavha=Archived copy|kirish sanasi=17 October 2019|arxivsana=15 August 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130815042807/http://e-pao.net/epSubPageExtractor.asp?src=news_section.News_Links.News_Links_2013.When_Kerala_called_Surja_Bala_Hijam_20130730}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://modelsim.blogspot.com/2015/01/Bala-Hijam-Biography.html|sarlavha=Bala Hijam Biography And Height Weight|ism=Israt|muallif=Jahan|kirish sanasi=18 October 2016|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161020011753/http://modelsim.blogspot.com/2015/01/Bala-Hijam-Biography.html|arxivsana=20 October 2016}}</ref> U Manipurning eng muvaffaqiyatli aktrisalaridan biri sifatida tan olingan.<ref>{{Veb manbasi|url=http://e-pao.org/erang/Actress/Bala.php|sarlavha=Archived copy|kirish sanasi=17 October 2019|arxivsana=24 October 2019|arxivurl=https://web.archive.org/web/20191024171237/http://e-pao.org/erang/Actress/Bala.php}}</ref> 2022-yilda u Hemanta Khumanning ''Taningle'' nomli klipida namoyon boʻlgan. == Faoliyati == Hijam oʻzining kino debyutini 15 yoshida Oken Amakchamning ''Tellanga Mamei'' filmida Irom Maipak filmining operatori roli orqali qilgan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://northeastfeed.in/bala-hijam-beauty-manipuri-cinema-heart-gold/|sarlavha=The Beauty of Manipuri Cinema with a Heart of Gold|ish=NorthEast Feed|sana=28 September 2018|kirish sanasi=16 April 2020|arxivsana=12 October 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201012005846/https://northeastfeed.in/bala-hijam-beauty-manipuri-cinema-heart-gold/}}</ref> U [[Bollywood|Bollywooddagi]] debyuti ''Zindagi on the Rocks'' filmidagi roli bilan boshlagan, biroq baʼzi muammolar tufayli film tugallanmay qolgan. Uning birinchi filmidan keyingi muhim roli Romi Meiteining ''Khangdreda Nongdamba'' filmida boʻlib, u yerda Kamala Sayxom bilan birga yordamchi rolni oʻynagan. „Fly High Films“ kompaniyasi ostida ishlab chiqarilgan rejissyori Panthungee Wangmada boʼlgan ''Mongsaba'' filmi uning bosh rol ijro etgan birinchi filmidir. Uning mashhur filmlari orasida ''Yaiskulgee Pakhang Angaoba'', ''Manipur Express'', ''Meerang Mahum'', ''Amukta Ani'', ''Dehli Melley'', ''Sanagi Tangbal'' va ''Thabaton 2'' kabi filmlarni qayd etish mumkin.<ref>{{Veb manbasi|url=https://themoviean.com/bala-hijam-interview/|sarlavha=Interview of Bala Hijam, the reigning queen of Manipuri Cinema|ish=The Moviean|kirish sanasi=16 April 2020|arxivsana=7 April 2019|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190407120346/https://themoviean.com/bala-hijam-interview/}}</ref> Hijam ''Tamoyaigee Ebecha'' filmida ajoyib qobiliyatli xonim rolini ijro etgan. ''Tamthiba taxallusi Nungshiba'' filmida u jurnalist rolini oʻynagan. Uning ''Yaiskulgee Pakhang Angaoba'' filmidagi Majaru roli tomoshabinlar tomonidan yaxshi kutib olingan. Shuningdek, u "Eng yaxshi ayol roli" uchun Manipur shtati kino mukofotiga sazovor boʻldi. U ''Panthungee Wangmada'' filmida saraton kasaliga uchragan ayol obrazi rolini ijro etgan. U, shuningdek, kliplarda ham suratga tushgan, ular orasida ''Penna Teibiro'', ''Ngaikxisi'' va ''Bullet Bullet'' kliplari mashhurdir. == Maqtovlari == Bala Hijam ''Yaiskulgee Pakhang Angaoba'' filmi uchun 2013-yilda 8-Manipur shtat kinofestivalida „Eng yaxshi ayol roli“ mukofotini qo‘lga kiritgan. U filmda Majaru rolini ijro etgan. U, shuningdek, Manipur Film Akademiyasi (FAM) tomonidan 2011-yilda hakamlar hay’atining maxsus mukofotini qoʻlga kiritadi. U 2018-yilning 11-Manipuri shtati kino mukofotlarida ''Chinglen Sana'' filmidagi Langlen roli uchun „Ikkinchi plandagi eng yaxshi erkak roli — ayol roli“ mukofotiga sazovor boʻlgan.<ref>{{Veb manbasi|url=http://e-pao.net/GP.asp?src=14..301118.nov18|sarlavha=Winners of Film Awards named : 30th nov18 ~ E-Pao! Headlines|ish=e-pao.net|kirish sanasi=30 November 2018|arxivsana=30 November 2018|arxivurl=https://web.archive.org/web/20181130203549/http://e-pao.net/GP.asp?src=14..301118.nov18}}</ref> 2020-yilda ''Inamma'' filmidagi asosiy roli uchun u „Eng yaxshi ayol roli“ uchun 9-MANIFA mukofotini qoʻlga kiritdi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://e-pao.net/epSubPageExtractor.asp?src=reviews.movies.9th_Manipuri_Film_Awards_MANIFA_2020_Result_announced|sarlavha=9th Manipuri Film Awards MANIFA 2020 Result announced|ish=e-pao.net}}</ref> == Filmografiyasi == {| class="wikitable sortable" ! scope="col" |Yil ! scope="col" |Nom ! scope="col" |Rol ! scope="col" |Rejissor ! class="unsortable" scope="col" |Manba |- |2006 |''Tellanga Mamei'' |Bimolning opasi |Oken Amakcham | |- |2008 |''Khangdreda Nongdamba'' |Bala |Romi Meitei | |- |2009 |''Panthungee Wangmada'' |Linthoi |Yoimayai Mongsaba | |- | rowspan="3" |2010 |''Imagi Laman Singamdre'' |Niti |Romi Meitei | |- |''Kadarmapee'' |Nungthil Chaibi |L. Prakash | |- |''21st Century’s Kunti'' |Kethabi |Joy Soram | |- | rowspan="4" |2011 |''Hanggam Maru Pokkhaibi'' |Mitlaobi |L. Surjakanta | |- |''Loibataare Ta Raju'' |Molly |Pilu H. | |- |''Luhongbagi Ahing'' |Purnima |Bijgupta Laishram | |- |''Yaiskulgee Pakhang Angaoba'' |Majaru |Homen D' Wai | |- | rowspan="4" |2012 |''Taru Tarubi Maktabee'' |Maktabee |Tej Kshetri | |- |''Mami'' |Lily |Jeetendra Ningomba | |- |''Lamjasara'' |Fajarei |L. Prakash | |- |''Manipur Express'' |Tampha |O. Gautam | |- | rowspan="5" |2013 |''Neelakasham Pachakadal Chuvanna Bhoomi'' |Assi |Sameer Thahir |<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.newindianexpress.com/entertainment/malayalam/2013/jul/16/When-Kerala-called-Surja-Bala-Hijam-497371.html|sarlavha=When Kerala called Surja Bala Hijam|ish=The New Indian Express|sana=16 July 2013|kirish sanasi=15 April 2020|arxivsana=20 December 2019|arxivurl=https://web.archive.org/web/20191220041009/https://www.newindianexpress.com/entertainment/malayalam/2013/jul/16/When-Kerala-called-Surja-Bala-Hijam-497371.html}}</ref> |- |''Mounao Thoibi'' |Thoibi | rowspan="2" |Romi Meitei | |- |''Thajagee Maihing'' |Thaja | |- |''Chow Chow Momo na haobara Shingju Bora na oinambara'' |Nungshitombi |RK Jiten | |- |''Tamoyaigee Ebecha'' |Ebecha |Pilu H. | |- | rowspan="8" |2014 |''Sathiba Danger'' |Sakhenbi |Ajit Ningthouja | |- |''Sanagi Tangbal'' |Lingjelthoibi |Bijgupta Laishram | |- |''Meerang Mahum'' |Nganthoi |Ajit Ningthouja | |- |''23rd Century: Ngasigee Matungda'' |Thambal |Dinesh Tongbram | |- |''Hoo Chaage'' |Leishilembi |Denny Likmabam | |- |''Amukta Ani'' |Thoibi |Romi Meitei | |- |''Thabaton 2'' |Nungsithoi |Bijgupta Laishram | |- |''Delhi Mellei'' |Mellei |Ajit Ningthouja | |- | rowspan="7" |2015 |''Toro'' |Thoibi |Kirmil Soraisam | |- |''Da Lem'' |Sorinchon |Hemanta Khuman | |- |''Nungshit Mapi'' |Thambal |Ajit Ningthouja | |- |''Cheikhei'' |Sanatombi |Premkumar Paonam | |- |''Angangba Mayek (Pizza 2)'' |Thanil |Dinesh Tongbram | |- |''Eikhoi Pabunggi'' |Engellei |Hemanta Khuman | |- |''Kum Kang Kum Kabi Chang'' |Tharo |Bishwamittra | |- | rowspan="4" |2016 |''Moreh Maru'' |Bala |O. Gautam | |- |''Tharo Thambal'' |Tharo |Bijgupta Laishram | |- |''Khongfam'' |Tampha |Sudhir Kangjam | |- |''Sor'' |Usha |Ajit Ningthouja | |- | rowspan="6" |2017 |''Iche Tampha'' |Thadoi |Bijgupta Laishram | |- |''Mitlu'' |Thaarlin |Gyaneshwor Konj | |- |''Mani Mamou'' |Ningthibee |Ajit Ningthouja | |- |''Mr. Khadang'' |Thadoi |Chou En Lai |<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.thepeopleschronicle.in/Archive/chronicle/2017/July/29-07-2017/Page_2.pdf|sarlavha=Mr Khadang: Love story of a cow lover|ish=The People's Chronicle|sana=29 July 2017|kirish sanasi=15 April 2020|arxivsana=30 March 2019|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190330044454/http://www.thepeopleschronicle.in/Archive/chronicle/2017/July/29-07-2017/Page_2.pdf}}</ref> |- |''Chinglen Sana'' |Langlen |Bijgupta Laishram | |- |''Kaongamdraba Facebook'' |Tampha |AK. Gyaneshori | |- | rowspan="8" |2018 |''Sanagi Nga'' |Thaja |Romi Meitei | |- |''Who Said Boys Canʼt Wear Make Up'' |O`zi |Priyakanta Laishram | |- |''Ebungee Echal'' |Leibaklei |Hemanta Khuman | |- |''Nungshibana Loire'' |Sana |Sadananda Salam | |- |''Chanu IPS'' |Laija |Sanaton Nongthomba | |- |''Yotpi'' |Yoihenbi |Romi Meitei | |- |''Pari Imom'' |Sanatombi |Bijgupta Laishram | |- |''Hidak Tombi'' |Tombi |Chou En Lai | |- | rowspan="10" |2019 |''Kao Phaaba'' |Matouleibi |Ishomani | |- |''Ichadi Manini'' |Yaiphabi |Geet Yumnam | |- |''Inamma'' |Memtombi |Homeshwori | |- |''Namase Chaphu Huranbini'' |Memsana |Herojit Naoroibam | |- |''Wakchingi Len'' |Yaiphabi |Bijgupta Laishram | |- |''Mutlamdai Thaomei'' |Thaballei |Sudhir Kangjam | |- |''Thabaton 3'' |Nungsithoi |Bijgupta Laishram | |- |''Chanu IPS 2'' |Laija |Sanaton Nongthomba | |- |''Mamal Naidraba Thamoi'' |Nurei |Gyanand | |- |''Eerei'' |Eethak |Krishnakumar Gurumayum | |- | rowspan="2" |2020 |''Aronba Wari'' | |OC Meira | |- |''15 August: A Love Story'' | |Krishnand Ningombam | |- |2022 |''Shamjabee'' | |Premkumar Paonam |- |} == Manbalar == [[Turkum:Hindistonlik film aktrisalari]] [[Turkum:1992-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] pywp3060hph603p2upm7w5a69qwus73 2816387 2816386 2022-08-28T18:10:41Z Finikchik 74243 wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat bilgiqutisi|ismi=Bala Hijam|portret=Bala Hijam6.png|tugʻilgan paytidagi ismi=Hijam Surjabala Devi|tavallud sanasi={{Birth date|df=yes|1992|06|09}}|tavallud joyi=Sagolband Salam Leikai|turmush oʻrtogʻi=Ningthoujam Dinesh Singh|sayt=}}'''Bala Hijam''' hind aktrisasi boʻlib, u asosan Manipuri filmlarida suratga tushadi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://themoviean.com/bala-hijam-interview/|sarlavha=Interview of Bala Hijam, The Reigning Queen of Manipuri Cinema - TheMoviean|nashriyot=The Moviean|kirish sanasi=20 March 2018|arxivsana=21 March 2018|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180321063138/https://themoviean.com/bala-hijam-interview/}}</ref><ref name="Elections 2014">{{Veb manbasi|muallif=Roy, Esha|sarlavha=From Manipur, stories of the women actors who didn’t get to play Mary Kom|ish=[[The Indian Express]]|sana=17 August 2014|url=http://indianexpress.com/article/entertainment/entertainment-others/shes-got-the-look-3/|kirish sanasi=2017-03-04|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170211125149/http://indianexpress.com/article/entertainment/entertainment-others/shes-got-the-look-3/|arxivsana=11 February 2017}}</ref> Bundan tashqari, u ''Neelakasham Pachakadal Chuvanna Bhoomi'' nomli malayalam triller filmida ham rol ijro etgan.<ref>{{Veb manbasi|url=http://e-pao.net/epSubPageExtractor.asp?src=news_section.News_Links.News_Links_2013.When_Kerala_called_Surja_Bala_Hijam_20130730|sarlavha=Archived copy|kirish sanasi=17 October 2019|arxivsana=15 August 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130815042807/http://e-pao.net/epSubPageExtractor.asp?src=news_section.News_Links.News_Links_2013.When_Kerala_called_Surja_Bala_Hijam_20130730}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://modelsim.blogspot.com/2015/01/Bala-Hijam-Biography.html|sarlavha=Bala Hijam Biography And Height Weight|ism=Israt|muallif=Jahan|kirish sanasi=18 October 2016|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161020011753/http://modelsim.blogspot.com/2015/01/Bala-Hijam-Biography.html|arxivsana=20 October 2016}}</ref> U Manipurning eng muvaffaqiyatli aktrisalaridan biri sifatida tan olingan.<ref>{{Veb manbasi|url=http://e-pao.org/erang/Actress/Bala.php|sarlavha=Archived copy|kirish sanasi=17 October 2019|arxivsana=24 October 2019|arxivurl=https://web.archive.org/web/20191024171237/http://e-pao.org/erang/Actress/Bala.php}}</ref> 2022-yilda u Hemanta Khumanning ''Taningle'' nomli klipida namoyon boʻlgan. == Faoliyati == Hijam oʻzining kino debyutini 15 yoshida Oken Amakchamning ''Tellanga Mamei'' filmida Irom Maipak filmining operatori roli orqali qilgan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://northeastfeed.in/bala-hijam-beauty-manipuri-cinema-heart-gold/|sarlavha=The Beauty of Manipuri Cinema with a Heart of Gold|ish=NorthEast Feed|sana=28 September 2018|kirish sanasi=16 April 2020|arxivsana=12 October 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201012005846/https://northeastfeed.in/bala-hijam-beauty-manipuri-cinema-heart-gold/}}</ref> U [[Bollywood|Bollywooddagi]] debyuti ''Zindagi on the Rocks'' filmidagi roli bilan boshlagan, biroq baʼzi muammolar tufayli film tugallanmay qolgan. Uning birinchi filmidan keyingi muhim roli Romi Meiteining ''Khangdreda Nongdamba'' filmida boʻlib, u yerda Kamala Sayxom bilan birga yordamchi rolni oʻynagan. „Fly High Films“ kompaniyasi ostida ishlab chiqarilgan rejissyori Panthungee Wangmada boʻlgan ''Mongsaba'' filmi uning bosh rol ijro etgan birinchi filmidir. Uning mashhur filmlari orasida ''Yaiskulgee Pakhang Angaoba'', ''Manipur Express'', ''Meerang Mahum'', ''Amukta Ani'', ''Dehli Melley'', ''Sanagi Tangbal'' va ''Thabaton 2'' kabi filmlarni qayd etish mumkin.<ref>{{Veb manbasi|url=https://themoviean.com/bala-hijam-interview/|sarlavha=Interview of Bala Hijam, the reigning queen of Manipuri Cinema|ish=The Moviean|kirish sanasi=16 April 2020|arxivsana=7 April 2019|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190407120346/https://themoviean.com/bala-hijam-interview/}}</ref> Hijam ''Tamoyaigee Ebecha'' filmida ajoyib qobiliyatli xonim rolini ijro etgan. ''Tamthiba taxallusi Nungshiba'' filmida u jurnalist rolini oʻynagan. Uning ''Yaiskulgee Pakhang Angaoba'' filmidagi Majaru roli tomoshabinlar tomonidan yaxshi kutib olingan. Shuningdek, u „Eng yaxshi ayol roli“ uchun Manipur shtati kino mukofotiga sazovor boʻldi. U ''Panthungee Wangmada'' filmida saraton kasaliga uchragan ayol obrazi rolini ijro etgan. U, shuningdek, kliplarda ham suratga tushgan, ular orasida ''Penna Teibiro'', ''Ngaikxisi'' va ''Bullet Bullet'' kliplari mashhurdir. == Maqtovlari == Bala Hijam ''Yaiskulgee Pakhang Angaoba'' filmi uchun 2013-yilda 8-Manipur shtat kinofestivalida „Eng yaxshi ayol roli“ mukofotini qo‘lga kiritgan. U filmda Majaru rolini ijro etgan. U, shuningdek, Manipur Film Akademiyasi (FAM) tomonidan 2011-yilda hakamlar hay’atining maxsus mukofotini qoʻlga kiritadi. U 2018-yilning 11-Manipuri shtati kino mukofotlarida ''Chinglen Sana'' filmidagi Langlen roli uchun „Ikkinchi plandagi eng yaxshi erkak roli — ayol roli“ mukofotiga sazovor boʻlgan.<ref>{{Veb manbasi|url=http://e-pao.net/GP.asp?src=14..301118.nov18|sarlavha=Winners of Film Awards named : 30th nov18 ~ E-Pao! Headlines|ish=e-pao.net|kirish sanasi=30 November 2018|arxivsana=30 November 2018|arxivurl=https://web.archive.org/web/20181130203549/http://e-pao.net/GP.asp?src=14..301118.nov18}}</ref> 2020-yilda ''Inamma'' filmidagi asosiy roli uchun u „Eng yaxshi ayol roli“ uchun 9-MANIFA mukofotini qoʻlga kiritdi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://e-pao.net/epSubPageExtractor.asp?src=reviews.movies.9th_Manipuri_Film_Awards_MANIFA_2020_Result_announced|sarlavha=9th Manipuri Film Awards MANIFA 2020 Result announced|ish=e-pao.net}}</ref> == Filmografiyasi == {| class="wikitable sortable" ! scope="col" |Yil ! scope="col" |Nom ! scope="col" |Rol ! scope="col" |Rejissor ! class="unsortable" scope="col" |Manba |- |2006 |''Tellanga Mamei'' |Bimolning opasi |Oken Amakcham | |- |2008 |''Khangdreda Nongdamba'' |Bala |Romi Meitei | |- |2009 |''Panthungee Wangmada'' |Linthoi |Yoimayai Mongsaba | |- | rowspan="3" |2010 |''Imagi Laman Singamdre'' |Niti |Romi Meitei | |- |''Kadarmapee'' |Nungthil Chaibi |L. Prakash | |- |''21st Century’s Kunti'' |Kethabi |Joy Soram | |- | rowspan="4" |2011 |''Hanggam Maru Pokkhaibi'' |Mitlaobi |L. Surjakanta | |- |''Loibataare Ta Raju'' |Molly |Pilu H. | |- |''Luhongbagi Ahing'' |Purnima |Bijgupta Laishram | |- |''Yaiskulgee Pakhang Angaoba'' |Majaru |Homen D' Wai | |- | rowspan="4" |2012 |''Taru Tarubi Maktabee'' |Maktabee |Tej Kshetri | |- |''Mami'' |Lily |Jeetendra Ningomba | |- |''Lamjasara'' |Fajarei |L. Prakash | |- |''Manipur Express'' |Tampha |O. Gautam | |- | rowspan="5" |2013 |''Neelakasham Pachakadal Chuvanna Bhoomi'' |Assi |Sameer Thahir |<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.newindianexpress.com/entertainment/malayalam/2013/jul/16/When-Kerala-called-Surja-Bala-Hijam-497371.html|sarlavha=When Kerala called Surja Bala Hijam|ish=The New Indian Express|sana=16 July 2013|kirish sanasi=15 April 2020|arxivsana=20 December 2019|arxivurl=https://web.archive.org/web/20191220041009/https://www.newindianexpress.com/entertainment/malayalam/2013/jul/16/When-Kerala-called-Surja-Bala-Hijam-497371.html}}</ref> |- |''Mounao Thoibi'' |Thoibi | rowspan="2" |Romi Meitei | |- |''Thajagee Maihing'' |Thaja | |- |''Chow Chow Momo na haobara Shingju Bora na oinambara'' |Nungshitombi |RK Jiten | |- |''Tamoyaigee Ebecha'' |Ebecha |Pilu H. | |- | rowspan="8" |2014 |''Sathiba Danger'' |Sakhenbi |Ajit Ningthouja | |- |''Sanagi Tangbal'' |Lingjelthoibi |Bijgupta Laishram | |- |''Meerang Mahum'' |Nganthoi |Ajit Ningthouja | |- |''23rd Century: Ngasigee Matungda'' |Thambal |Dinesh Tongbram | |- |''Hoo Chaage'' |Leishilembi |Denny Likmabam | |- |''Amukta Ani'' |Thoibi |Romi Meitei | |- |''Thabaton 2'' |Nungsithoi |Bijgupta Laishram | |- |''Delhi Mellei'' |Mellei |Ajit Ningthouja | |- | rowspan="7" |2015 |''Toro'' |Thoibi |Kirmil Soraisam | |- |''Da Lem'' |Sorinchon |Hemanta Khuman | |- |''Nungshit Mapi'' |Thambal |Ajit Ningthouja | |- |''Cheikhei'' |Sanatombi |Premkumar Paonam | |- |''Angangba Mayek (Pizza 2)'' |Thanil |Dinesh Tongbram | |- |''Eikhoi Pabunggi'' |Engellei |Hemanta Khuman | |- |''Kum Kang Kum Kabi Chang'' |Tharo |Bishwamittra | |- | rowspan="4" |2016 |''Moreh Maru'' |Bala |O. Gautam | |- |''Tharo Thambal'' |Tharo |Bijgupta Laishram | |- |''Khongfam'' |Tampha |Sudhir Kangjam | |- |''Sor'' |Usha |Ajit Ningthouja | |- | rowspan="6" |2017 |''Iche Tampha'' |Thadoi |Bijgupta Laishram | |- |''Mitlu'' |Thaarlin |Gyaneshwor Konj | |- |''Mani Mamou'' |Ningthibee |Ajit Ningthouja | |- |''Mr. Khadang'' |Thadoi |Chou En Lai |<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.thepeopleschronicle.in/Archive/chronicle/2017/July/29-07-2017/Page_2.pdf|sarlavha=Mr Khadang: Love story of a cow lover|ish=The People's Chronicle|sana=29 July 2017|kirish sanasi=15 April 2020|arxivsana=30 March 2019|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190330044454/http://www.thepeopleschronicle.in/Archive/chronicle/2017/July/29-07-2017/Page_2.pdf}}</ref> |- |''Chinglen Sana'' |Langlen |Bijgupta Laishram | |- |''Kaongamdraba Facebook'' |Tampha |AK. Gyaneshori | |- | rowspan="8" |2018 |''Sanagi Nga'' |Thaja |Romi Meitei | |- |''Who Said Boys Canʼt Wear Make Up'' |Oʻzi |Priyakanta Laishram | |- |''Ebungee Echal'' |Leibaklei |Hemanta Khuman | |- |''Nungshibana Loire'' |Sana |Sadananda Salam | |- |''Chanu IPS'' |Laija |Sanaton Nongthomba | |- |''Yotpi'' |Yoihenbi |Romi Meitei | |- |''Pari Imom'' |Sanatombi |Bijgupta Laishram | |- |''Hidak Tombi'' |Tombi |Chou En Lai | |- | rowspan="10" |2019 |''Kao Phaaba'' |Matouleibi |Ishomani | |- |''Ichadi Manini'' |Yaiphabi |Geet Yumnam | |- |''Inamma'' |Memtombi |Homeshwori | |- |''Namase Chaphu Huranbini'' |Memsana |Herojit Naoroibam | |- |''Wakchingi Len'' |Yaiphabi |Bijgupta Laishram | |- |''Mutlamdai Thaomei'' |Thaballei |Sudhir Kangjam | |- |''Thabaton 3'' |Nungsithoi |Bijgupta Laishram | |- |''Chanu IPS 2'' |Laija |Sanaton Nongthomba | |- |''Mamal Naidraba Thamoi'' |Nurei |Gyanand | |- |''Eerei'' |Eethak |Krishnakumar Gurumayum | |- | rowspan="2" |2020 |''Aronba Wari'' | |OC Meira | |- |''15 August: A Love Story'' | |Krishnand Ningombam | |- |2022 |''Shamjabee'' | |Premkumar Paonam |- |} == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Hindistonlik film aktrisalari]] [[Turkum:1992-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] i5fdf9h3akgha9b86rc7pkbtr9gsnix Bhairavi Goswami 0 753293 2816795 2777251 2022-08-29T05:59:54Z Finikchik 74243 wikitext text/x-wiki {{Aktyor bilgiqutisi | ismi = Bhairavi Goswami | tasvir = Bhairavi Goswami.jpg | eni = | imzo = | sarlavha = | tugʻilgan_paytidagi_ismi = Bhairavi Goswami | tavalludi_sanasi = | tavallud_joyi = Hindiston | vafot_sanasi = | vafot_joyi = | fuqaroligi = | kasbi = Aktrisa, model | filmlari = | janr = | amplua = | yoʻnalish = | faoliyat_yillari = 2002 - hozirgacha | turmush_oʻrtogʻi = | bolalari = | qarindoshlari = | sovrinlar = | imdb_id = | sayt = {{URL|http://thebhairavigoswami.com/}} }} '''Bhairavi Gosvami''' — hind aktrisasi va teleboshlovchisi. == Yoshligi == Bhairavi Gosvami aralash millatli oilada tugʻilgan. Uning otasining bir qismi bengal, onasi esa kreol millatiga mansub. Bhairavi Gosvami bolaligida raqs va rasm chizishga juda qiziqqan va maktab davrlarida har xil musobaqalarda qatnashgan. Bhairavi Gosvami 6 yoshida Hindistonni tark etgan va oʻsmirlik davrida modellik va aktyorlik kasbini egallash uchun qaytib kelgan hamda oʻsmirlik davrining koʻp qismini Buyuk Britaniyada oʻtkazgan. == Faoliyati == === Modellik === Bhairavi Gosvami „Pantaloons Model Quest“ tanlovida gʻolib chiqqan va „AXN Hot & Wild“ tanlovida ikkinchi oʻrinni egallagan.<ref name="AXN announces eight 'Hot 'n Wild' finalists">{{Veb manbasi|url=http://www.indiantelevision.com/headlines/y2k3/aug/aug146.htm|sarlavha=AXN announces eight 'Hot 'n Wild' finalists|kirish sanasi=15 November 2009|sana=19 August 2003|arxivsana=25 August 2010|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100825175807/http://www.indiantelevision.com/headlines/y2k3/aug/aug146.htm}}</ref> ''Times of India'' uni „sosiylashishni yaxshi koʻradigan Hindistonning Parij Hiltoni“ deb taʼriflagan.<ref name="THE NYMPH WHO DARED!">{{Yangiliklar manbasi |last=Sharma |first=Kalpana |date=8 September 2007 |title=THE NYMPH WHO DARED! |work=The Times of India |url=http://timesofindia.indiatimes.com/Cities/Delhi_Times/THE_NYMPH_WHO_DARED/articleshow/2349495.cms |url-status=live |access-date=20 December 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201012010128/https://timesofindia.indiatimes.com/delhi-times/THE-NYMPH-WHO-DARED/articleshow/2349495.cms |archive-date=12 October 2020}}</ref> === Kino va teatr === Sagar Bellary ning ''Bheja Fry'' filmidagi birinchi kino rolidan soʻng,<ref name="Bhairavi Goswami's colourful Bheja Fry">{{Veb manbasi|url=http://www.sawfnews.com/bollywood/53020.aspx|sarlavha=Bhairavi Goswami's colorful Bheja Fry|kirish sanasi=15 November 2009|sana=26 December 2007|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100817075339/http://www.sawfnews.com/bollywood/53020.aspx|arxivsana=17 August 2010}}</ref><ref name="I was so embarrassed for slap sequence: Bhairavi Goswami">{{Veb manbasi|url=http://www.glamsham.com/movies/scoops/07/apr/27_bhairavi_goswami_bheja_fry.asp|sarlavha=Bhairavi Goswami slaps Rajat Kapoor|kirish sanasi=15 November 2009|arxivsana=23 February 2008|arxivurl=https://web.archive.org/web/20080223195141/http://www.glamsham.com/movies/scoops/07/apr/27_bhairavi_goswami_bheja_fry.asp}}</ref> Bhairavi Gosvami ''My friend Ganesha 2'' nomli bolalar uchun moʻljallangan kompozit animatsion filmda suratga tushadi.<ref name="English-speaking 'Ganeshaʻ to hit big screens on August 22">{{Yangiliklar manbasi |date=17 August 2008 |title=English-speaking 'Ganesha' to hit big screens on August 22 |work=The Hindu |location=Chennai, India |url=http://www.hindu.com/holnus/009200808170901.htm |url-status=dead |access-date=15 November 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140204023456/http://www.hindu.com/holnus/009200808170901.htm |archive-date=4 February 2014}}</ref><ref name="Bhairavi Goswami Pleased with My Ganesha 2">{{Veb manbasi|url=https://www.imdb.com/name/nm3079380/|sarlavha=Bhairavi Goswami acted in My Ganesha 2 as Vashus' Mother|kirish sanasi=14 July 2020|arxivsana=1 March 2017|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170301020246/http://www.imdb.com/name/nm3079380/}}</ref> Oʻzining navbatdagi ''Chutti Bhatti'' filmida Anupam Kherni va [[Amitabh Bachchan]] bilan kameo koʻrinishida rol ijro etadi, filmda u jozibali qiz rolida suratga tushgan. Bhairavi, ''Kachcha Limboo'' filmida oddiy maktab oʻqituvchisi obrazini ijro etish uchun jozibali qiyofasini oʻzgartirgan.<ref name="Bhairavi goes for a new look in KACHCHA LIMBOO">{{Veb manbasi|url=http://www.glamsham.com/movies/scoops/07/dec/26-bheja-fry-bhairavi-kachcha-limboo-vinay-atul-sarika-120704.asp|sarlavha=Bhairavi goes for a new look in Kachcha Limboo|kirish sanasi=15 November 2009|sana=26 December 2007|arxivsana=22 September 2008|arxivurl=https://web.archive.org/web/20080922192929/http://www.glamsham.com/movies/scoops/07/dec/26-bheja-fry-bhairavi-kachcha-limboo-vinay-atul-sarika-120704.asp}}</ref><ref name="Bhairavi returns with BHEJA FRY director">{{Veb manbasi|url=http://www.glamsham.com/movies/scoops/07/nov/17-bheja-fry-bhairavi-goswami-kaccha-limboo-bhatti-goes-on-chutti-110708.asp|sarlavha=Bhairavi returns with BHEJA FRY director|kirish sanasi=15 November 2009|sana=19 August 2003|arxivsana=20 December 2007|arxivurl=https://web.archive.org/web/20071220020149/http://www.glamsham.com/movies/scoops/07/nov/17-bheja-fry-bhairavi-goswami-kaccha-limboo-bhatti-goes-on-chutti-110708.asp}}</ref> U rol ijro etgan o‘nta spektakli bor, jumladan; ''Liar, liar'' , ''Tea Coffee or Me va''<ref name="Not everyoneʻs cup of tea">{{Yangiliklar manbasi |date=4 October 2006 |title=Not everyone's cup of tea |work=[[The Hindu]] |location=Chennai, India |url=http://www.hindu.com/mp/2006/10/04/stories/2006100400590800.htm |url-status=dead |access-date=15 November 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101205022710/http://www.hindu.com/mp/2006/10/04/stories/2006100400590800.htm |archive-date=5 December 2010}}</ref> ''Mad House''.<ref name="See no Evil, Hear no Evil, Speak no Evil">{{Yangiliklar manbasi |date=4 October 2006 |title=See no Evil, Hear no Evil, Speak no Evil - Plot 2 |work=Mumbai Theatre Guide |location=Mumbai, India |url=http://www.mumbaitheatreguide.com/dramas/english/seenoevil2.asp |url-status=live |access-date=8 September 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140908091843/http://www.mumbaitheatreguide.com/dramas/english/seenoevil2.asp |archive-date=8 September 2014}}</ref> === Kliplarda === Samir Malkan rejissyori boʻlgan „Samundar Mein Nahake“ remiksida suratga tushgan. Raaghav Sacharning ''HMV'' telekanali uchun Indrajit Nattoji rejissyorligidagi birinchi albomi "Raat Taakli" hamda Dipali Vichare rejissyori boʻlgan Marathi klipida suratga tushgan. Javed Jaffery bilan ''JBCBollywood Live'' (Indonesia) ''B4U'' telekanalida mehmon va ''Movers & Shakers'' (Shekhar Suman Show) shousida namoyon boʻlgan. == Filmografiyasi == {| class="wikitable" style="font-size:90%;" ! style="background:#B0C4DE;" |Yil ! style="background:#B0C4DE;" |Film ! style="background:#B0C4DE;" |Rol |- |2014 |''Kamasutra — The Poetry of Sex'' | |- |2012 |''Mr.Bhatti on Chutti'' |Katy |- |2012 |''[[Hate Story]]'' |Bhairavi |- |2011 |''Kachha Limboo'' |Lily Fernandes |- |2008 |''My Friend Ganesha — 2'' |Anita |- |2007 |''Bheja Fry'' |Suman Rao |} == Teatr == {| class="wikitable" style="font-size:90%;" ! style="background:#B0C4DE;" |Janr ! style="background:#B0C4DE;" | Asar ! style="background:#B0C4DE;" | Rejjisor ! style="background:#B0C4DE;" | Eslatmalar |- | Ingliz komediya | ''Liar Liar'' | Dinyar Pudratchi | Dunyo boʻylab 150 ta shou |- | Ingliz komediya | ''Madhouse'' | Dinyar pudratchi | Dunyo boʻylab 140 ta shou |- | Ingliz komediya | ''P Dialogues'' | Alyque Padamsee | Mumbayda 10 ta shou |- | Ingliz komediya | ''Mad Horses of Matheran'' | Gari Richardson | 195 ta namoyish |- | Ingliz komediya | ''Unspoken Dialogues'' | Alyque Padamsee | Mumbayda 8 ta shou |- | Hind komediya | ''Tea, Coffee Or Me'' | | 85 ta namoyish |- | Ingliz komediya | ''See No Evil, Hear No Evil, Speak No Evil'' | Paritossh rassomi | Dunyo boʻylab 50 ta shou |- | Hind komediya | ''Shri, Adi, Manav'' | Paritossh rassomi | Mumbayda 5 ta shou |- | Ingliz komediya | ''Dil Maange More'' | Paritossh rassomi | 5 ta namoyish |- |} == Manbalar == [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:Hindistonlik film aktrisalari]] oq2wulsvfvdvckccffgchmrpbpjcsf6 Alexis Gray-Lawson 0 753295 2815885 2707721 2022-08-28T12:25:09Z ShohjahonSobirov 73332 sahifani to'g'irlash wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | name = Alexis Gray-Lawson | image = | nationality = Amerikalik | league = | team = | number = 21 | coach_start = 2015 | position = Himoyachi | height_ft = 5 | height_in = 8 | birth_date = {{birth date and age|1987|04|21}} | birth_place = [[Oakland, California]] | high_school = [[Oakland Technical High School|Oakland Tech]] (Oakland, Kaliforniya) | college = [[Kaliforniya Golden Bears women's basketball|Kaliforniya]] (2005-2010) | draft_league = WNBA | draft_year = 2010 | draft_round = 3 | draft_pick = 30 | draft_team = [[Washington Mystics]] | career_start = 2011 | career_end = 2012 | highlights = | medal_templates = {{Chiqish | {{USA}} }} | wnba_profile = alexis_gray_lawson }} '''Alexis Amber Gray-Lawson''' (1987-yil 21-aprelda tugʻilgan) — Ayollar Milliy Basketbol Assotsiatsiyasining Pheonix Mercury jamoasida oʻynagan basketbolchi. == Bolaligi == Gray-Lawson 1987-yil 21-aprelda<ref name="Frances Pomeroy Naismith">{{cite web|title=Frances Pomeroy Naismith|url=http://www.wbca.org/pages/AWARDS_frances-pomeroy-naismith|publisher=Women's Basketball Coaches Association|access-date=June 30, 2014|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20140715061812/http://www.wbca.org/pages/AWARDS_frances-pomeroy-naismith|archive-date=July 15, 2014}}</ref> Kaliforniyaning Oklend shahrida tug‘ilgan. Uning ota-onasi Orlando Grey va Roslin Lousondir. Uning sakkiz aka-ukasi, Kameron, Keniya, Lace, Violet, Vanessa, Kevin, Uilyam va Kenni bor. == Oliy maktab karyerasi == Gray-Lawson butun oʻrta maktab karyerasi davomida Oakland Tech chempionatlarida qatnashgan va 2005-yilda ikkinchi jamoa Parade All-Amerika va Butun shtat faxriy unvonlarini qoʻlga kiritgan.<ref name="2006 WUG">{{cite web|title=TWENTY-FIFTH WORLD UNIVERSITY GAMES -- 2009|url=http://www.usab.com/womens/worlduniversity/wwug_2009.html|publisher=USA Basketball|access-date=October 17, 2013|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20131017221554/http://www.usab.com/womens/worlduniversity/wwug_2009.html|archive-date=October 17, 2013}}</ref> U Kaliforniyadagi jamoadoshi Devaney Xempton bilan Oakland Tech jamoasini ham ikkinchi shtat unvoniga qadar yetib kelishiga yordam bergan. U Blue Star indeksi boʻyicha milliy miqyosda 17-oʻrinni va Mayk Uaytning „Yulduzli qizlar“ hisobotida 25-oʻrinni egallagan. NorCal Scouting Report tomonidan u 5-oʻrinni egalladi. U 2005-yilgi McDonald’s All-American oʻyinida va 2005-yilgi „Senior Slam All-Star“ oʻyinida Miss Bassketball nomini olgan. == Kollej karyerasi == Gray-Lawson [[California universiteti, Berkeley|Berklidagi Kaliforniya universitetida]] jami besh yil umrini oʻtkazdi. Ikkinchi kurs talabasi sifatida u mavsum yakunida jarohat olishdan oldin atigi toʻqqizta oʻyin oʻtkazishga muvaffaq bo'ldi. Gray-Lawson 2009 va 2010-yillarda All-Pac-10 birinchi jamoasi, 2010-yilda All-Pac-10 birinchi jamoasi, 2008-yilda ikkinchi jamoa All-Pac-10, 2006-yilda All-Pac-10 birinchi jamoalari safida o'ynagan. U Kaliforniyadagi Wjite Bears jamoasida uch ochko to‘plash bo'yicha yetakchilik qilgan. ESPN.com tomonidan 2008-2009-yillardagi ayollar basketboli mavsumoldi reytingida mamlakatdagi eng yaxshi beshlikdan joy olgan.<ref name="NCAA Player stats">{{cite web|title=Women's Basketball Player stats|url=http://web1.ncaa.org/stats/StatsSrv/careersearch|website=NCAA|access-date=October 5, 2015}}</ref> == Kaliforniya statistikasi == Manba {{NBA o'yinchi statistikasi afsonasi}} {| class="wikitable" !Yil ! Jamoa ! GP ! Ballar ! FG% ! 3P% ! FT% ! RPG ! APG ! SPG ! BPG ! PPG |- | 2005-06 | Kaliforniya | 30 | 438 | 41.9 | 38.9 | 62,0 | 3.9 | 2.7 | 1.4 | 0.1 | 14.6 |- | 2006-07 | Kaliforniya | 9 | 95 | '''44.7''' | 26.1 | 75,0 | 2.9 | '''3.1''' | '''1.7''' | - | 10.6 |- | 2007-08 | Kaliforniya | 34 | 392 | 40.9 | '''40,0''' | 67.8 | 3.8 | 2.4 | 1.4 | 0.1 | 11.5 |- | 2008-09 | Kaliforniya | 34 | 415 | 42.8 | 38,0 | '''75.8''' | 3.8 | 3.0 | 1.3 | 0.1 | 12.2 |- | 2009-10 | Kaliforniya | '''36''' | '''640''' | 39.9 | 31.8 | 72.5 | '''5.1''' | 1.8 | 1.2 | 0.1 | '''17.8''' |- | Karyera | Kaliforniya | 143 | 1980 | 41.3 | 36.1 | 70.1 | 4.1 | 2.5 | 1.3 | 0.1 | 13.8 |} == AQSHdagi faoliyati == Gray-Lawson 2009-yilda Serbiyaning Belgrad shahrida boʻlib oʻtgan Jahon universitetlari o'rtasidagi chempionatda AQSH sharafini himoya qilish uchun jamoaga tanlangan. Jamoa oltin medalni qo‘lga kiritish uchun yettita o‘yinning barchasida g‘alaba qozondi. Gray-Lawson har bir oʻyinda oʻrtacha 7,9 ochko va 4,3 ribaund toʻpladi. == WNBA karyerasi == Gray-Lawson 2010-yilgi WNBA loyihasining uchinchi bosqichida (umumiy 30-chi) Vashington Mystics jamoasi tomonidan jamoa safiga tanlangan.<ref name="draft">http://www.wnba.com draft2010/draft_board.html 2010 WNBA Draft board</ref> Pheonix Mercury jamoasi Gray-Lawson bilan amaliyot shartnomasini imzoladi. U Mercury jamoasi bilan 27 oʻyinda oʻynadi va 2011-yil 24-iyunda Atlantada oʻzining WNBA karyerasidagi birinchi ochkolarini qoʻlga kiritdi. == Xalqaro karyerasi == Gray-Lawson 2010-2011-yilgi mavsumda Turkiya ayollar ligasida Samsun jamoasi bilan shartnoma imzoladi. Chet eldagi ikkinchi yili va WNBA bilan yangi mavsumdan soʻng, u 2011-2012-yillarda HR Le-Zion jamoasi bilan Isroilda oʻynadi. == Murabbiylik karyerasi == 2015-yilda u Como Park Girls Basketball jamoasining bosh murabbiyi etib tayinlangan. 2020-yildagi Sent-Jozef Notre-Dame oʻrta maktabida yilning eng yaxshi murabbiyi deb topildi == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1987-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] ikwzb2ujr3wqdrnwwjzuw7vdfazv2yw 2815887 2815885 2022-08-28T12:26:02Z ShohjahonSobirov 73332 Vikifikator wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | name = Alexis Gray-Lawson | image = | nationality = Amerikalik | league = | team = | number = 21 | coach_start = 2015 | position = Himoyachi | height_ft = 5 | height_in = 8 | birth_date = {{birth date and age|1987|04|21}} | birth_place = [[Oakland, California]] | high_school = [[Oakland Technical High School|Oakland Tech]] (Oakland, Kaliforniya) | college = [[Kaliforniya Golden Bears women's basketball|Kaliforniya]] (2005-2010) | draft_league = WNBA | draft_year = 2010 | draft_round = 3 | draft_pick = 30 | draft_team = [[Washington Mystics]] | career_start = 2011 | career_end = 2012 | highlights = | medal_templates = {{Chiqish | {{USA}} }} | wnba_profile = alexis_gray_lawson }} '''Alexis Amber Gray-Lawson''' (1987-yil 21-aprelda tugʻilgan) — Ayollar Milliy Basketbol Assotsiatsiyasining Pheonix Mercury jamoasida oʻynagan basketbolchi. == Bolaligi == Gray-Lawson 1987-yil 21-aprelda<ref name="Frances Pomeroy Naismith">{{cite web|title=Frances Pomeroy Naismith|url=http://www.wbca.org/pages/AWARDS_frances-pomeroy-naismith|publisher=Women's Basketball Coaches Association|access-date=June 30, 2014|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20140715061812/http://www.wbca.org/pages/AWARDS_frances-pomeroy-naismith|archive-date=July 15, 2014}}</ref> Kaliforniyaning Oklend shahrida tug‘ilgan. Uning ota-onasi Orlando Grey va Roslin Lousondir. Uning sakkiz aka-ukasi, Kameron, Keniya, Lace, Violet, Vanessa, Kevin, Uilyam va Kenni bor. == Oliy maktab karyerasi == Gray-Lawson butun oʻrta maktab karyerasi davomida Oakland Tech chempionatlarida qatnashgan va 2005-yilda ikkinchi jamoa Parade All-Amerika va Butun shtat faxriy unvonlarini qoʻlga kiritgan.<ref name="2006 WUG">{{cite web|title=TWENTY-FIFTH WORLD UNIVERSITY GAMES -- 2009|url=http://www.usab.com/womens/worlduniversity/wwug_2009.html|publisher=USA Basketball|access-date=October 17, 2013|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20131017221554/http://www.usab.com/womens/worlduniversity/wwug_2009.html|archive-date=October 17, 2013}}</ref> U Kaliforniyadagi jamoadoshi Devaney Xempton bilan Oakland Tech jamoasini ham ikkinchi shtat unvoniga qadar yetib kelishiga yordam bergan. U Blue Star indeksi boʻyicha milliy miqyosda 17-oʻrinni va Mayk Uaytning „Yulduzli qizlar“ hisobotida 25-oʻrinni egallagan. NorCal Scouting Report tomonidan u 5-oʻrinni egalladi. U 2005-yilgi McDonald’s All-American oʻyinida va 2005-yilgi „Senior Slam All-Star“ oʻyinida Miss Bassketball nomini olgan. == Kollej karyerasi == Gray-Lawson [[California universiteti, Berkeley|Berklidagi Kaliforniya universitetida]] jami besh yil umrini oʻtkazdi. Ikkinchi kurs talabasi sifatida u mavsum yakunida jarohat olishdan oldin atigi toʻqqizta oʻyin oʻtkazishga muvaffaq boʻldi. Gray-Lawson 2009 va 2010-yillarda All-Pac-10 birinchi jamoasi, 2010-yilda All-Pac-10 birinchi jamoasi, 2008-yilda ikkinchi jamoa All-Pac-10, 2006-yilda All-Pac-10 birinchi jamoalari safida oʻynagan. U Kaliforniyadagi Wjite Bears jamoasida uch ochko to‘plash boʻyicha yetakchilik qilgan. ESPN.com tomonidan 2008-2009-yillardagi ayollar basketboli mavsumoldi reytingida mamlakatdagi eng yaxshi beshlikdan joy olgan.<ref name="NCAA Player stats">{{cite web|title=Women's Basketball Player stats|url=http://web1.ncaa.org/stats/StatsSrv/careersearch|website=NCAA|access-date=October 5, 2015}}</ref> == Kaliforniya statistikasi == Manba {{NBA o'yinchi statistikasi afsonasi}} {| class="wikitable" !Yil ! Jamoa ! GP ! Ballar ! FG% ! 3P% ! FT% ! RPG ! APG ! SPG ! BPG ! PPG |- | 2005-06 | Kaliforniya | 30 | 438 | 41.9 | 38.9 | 62,0 | 3.9 | 2.7 | 1.4 | 0.1 | 14.6 |- | 2006-07 | Kaliforniya | 9 | 95 | '''44.7''' | 26.1 | 75,0 | 2.9 | '''3.1''' | '''1.7''' | - | 10.6 |- | 2007-08 | Kaliforniya | 34 | 392 | 40.9 | '''40,0''' | 67.8 | 3.8 | 2.4 | 1.4 | 0.1 | 11.5 |- | 2008-09 | Kaliforniya | 34 | 415 | 42.8 | 38,0 | '''75.8''' | 3.8 | 3.0 | 1.3 | 0.1 | 12.2 |- | 2009-10 | Kaliforniya | '''36''' | '''640''' | 39.9 | 31.8 | 72.5 | '''5.1''' | 1.8 | 1.2 | 0.1 | '''17.8''' |- | Karyera | Kaliforniya | 143 | 1980 | 41.3 | 36.1 | 70.1 | 4.1 | 2.5 | 1.3 | 0.1 | 13.8 |} == AQSHdagi faoliyati == Gray-Lawson 2009-yilda Serbiyaning Belgrad shahrida boʻlib oʻtgan Jahon universitetlari oʻrtasidagi chempionatda AQSH sharafini himoya qilish uchun jamoaga tanlangan. Jamoa oltin medalni qo‘lga kiritish uchun yettita o‘yinning barchasida g‘alaba qozondi. Gray-Lawson har bir oʻyinda oʻrtacha 7,9 ochko va 4,3 ribaund toʻpladi. == WNBA karyerasi == Gray-Lawson 2010-yilgi WNBA loyihasining uchinchi bosqichida (umumiy 30-chi) Vashington Mystics jamoasi tomonidan jamoa safiga tanlangan.<ref name="draft">http://www.wnba.com draft2010/draft_board.html 2010 WNBA Draft board</ref> Pheonix Mercury jamoasi Gray-Lawson bilan amaliyot shartnomasini imzoladi. U Mercury jamoasi bilan 27 oʻyinda oʻynadi va 2011-yil 24-iyunda Atlantada oʻzining WNBA karyerasidagi birinchi ochkolarini qoʻlga kiritdi. == Xalqaro karyerasi == Gray-Lawson 2010-2011-yilgi mavsumda Turkiya ayollar ligasida Samsun jamoasi bilan shartnoma imzoladi. Chet eldagi ikkinchi yili va WNBA bilan yangi mavsumdan soʻng, u 2011-2012-yillarda HR Le-Zion jamoasi bilan Isroilda oʻynadi. == Murabbiylik karyerasi == 2015-yilda u Como Park Girls Basketball jamoasining bosh murabbiyi etib tayinlangan. 2020-yildagi Sent-Jozef Notre-Dame oʻrta maktabida yilning eng yaxshi murabbiyi deb topildi == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1987-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] lt4c62bxwc83z5rvb02gf0uff3koxfq Bhanupriya 0 753302 2816806 2777254 2022-08-29T06:07:14Z Finikchik 74243 wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat bilgiqutisi|ismi=Bhanupriya|portret=BhanuPriyaPortrait.jpg|tavsif=Janubiy Hindiston filmlarida 90-yillardagi Bhanupriya portreti|tugʻilgan paytidagi ismi=Mangabhanu|tavallud sanasi={{Birth date and age|df=yes|1967|01|15}}<ref>{{Cite web |date=15 January 2014 |title=భానుప్రియ-వంశీ కాంబినేషన్ అంటేనే... |url=https://www.sakshi.com/news/features/bhanupriya-birth-day-97410 |access-date=23 December 2020 |website=[[Sakshi (newspaper)|Sakshi]] |language=te}}</ref>|tavallud joyi=[[Andhra Pradesh]], Hindiston|faoliyat_yillari=1983-hozirgacha|turmush oʻrtogʻi={{marriage|Adarsh Kaushal|1998|2005|reason=divorced}}|bolalari=1 nafar}}'''Bhanupriya''' (1967-yil 15-yanvarda tugʻilgan) — '''Mangabhanu''' nomi bilan ham taniqli hind aktrisasi, Kuchipudi raqqosi. 40 yillik faoliyati davomida Bhanupriya 155 ta badiiy filmda, asosan telugu va tamil tillarda suratga tushgan. Shuningdek, baʼzi malayalam, kannada va hind filmlarida turli rollarni ijro etgan. Bhanupriya uchta Nandi State mukofoti, ikkita Tamil Nadu State Film mukofoti, ikkita Filmfare Southern mukofoti va ikkita Cinema Express mukofotiga sazovor boʻlgan. == Yoshligi == Bhanupriya 1967-yil 15-yanvarda [[Andhra Pradesh|Andxra-Pradesh]] shtatining Rajaxmundri yaqinidagi Rangampeta qishlogʻida [[Telugu tili|telugu tilida]] soʻzlashuvchi Pandu Babu va Ragamali oilasida tugʻilgan. Tugʻilganida u Mangabhanu deb nomlangan.<ref>{{Veb manbasi|sana=15 January 2019|sarlavha=సితార - జనవరి 15 (సినీ చరిత్రలో ఈరోజు) - ఈరోజే|url=https://www2.sitara.net/eeroje/eeroju-january-15-2019%2c/7790|kirish sanasi=23 December 2020|ish=[[Eenadu|సితార]]|til=te}}</ref><ref>{{Veb manbasi|muallif=Chauhan|ism=Ramesh|sana=7 January 2017|sarlavha=నాట్య మయూరి భానుప్రియ!|url=https://www.manatelangana.news/its-all-about-actress-bhanupriya/|kirish sanasi=23 December 2020|ish=[[Mana Telangana]]|til=te}}</ref> Keyinchalik uning oilasi [[Chennay|Chennai]], [[Tamilnad|Tamilnadu]] shahriga koʻchib oʻtgan. Uning Gopikrishana ismli akasi va Shantipriya ismli singlisi bor, singlisi ham 1990-yillardan beri kino aktrisasi.<ref name="indolink.com">{{Veb manbasi|sarlavha=An Interview with Bhanu Priya|url=http://www.indolink.com/tamil/cinema/People/98/August/Bhanupriya.htm|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170323000031/http://www.indolink.com/tamil/cinema/People/98/August/Bhanupriya.htm|arxivsana=23 March 2017|kirish sanasi=8 July 2017|ish=www.indolink.com}}</ref><ref name="thehindu.com">{{Yangiliklar manbasi |date=28 September 2006 |title=For actor Banupriya family comes first now |work=The Hindu |url=http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/tp-tamilnadu/for-actor-banupriya-family-comes-first-now/article3082428.ece |url-status=live |access-date=8 July 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171107115221/http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/tp-tamilnadu/for-actor-banupriya-family-comes-first-now/article3082428.ece |archive-date=7 November 2017}}</ref> == Faoliyati == U 1983-yildan 1995-yilgacha oʻn yildan ortiq vaqt davomida eng yaxshi aktrisalardan biri boʻlgan. U aktyorlik debyutini Tamil filmi ''Mella Pesungal'' (1983) bilan qilgan.<ref name="hindu">{{Yangiliklar manbasi |last=S.R. Ashok Kumar |date=1 October 2006 |title=For Bhanupriya family comes first now |work=The Hindu |url=http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/tp-tamilnadu/for-banupriya-family-comes-first-now/article3055135.ece |url-status=live |access-date=15 September 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140109103845/http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/tp-tamilnadu/for-banupriya-family-comes-first-now/article3055135.ece |archive-date=9 January 2014}}</ref> Keyin u Telugu hiti ''Sitaarada'' paydo boʻldi, u oʻsha yili Teluguda "eng yaxshi badiiy film" uchun Milliy kino mukofotini qoʻlga kiritgan. Keyin u 1985-yilda ''Anveshana'' sirli filmida [[Ornitologiya|ornitolog]] rolini ijro etgan. 1986-yilda u Hind filmida ''Dosti Dushmani'' bilan debyut qilgan.<ref name="32ndawardPDF">{{Veb manbasi|sarlavha=32nd National Film Awards (PDF)|url=http://dff.nic.in/2011/32nd_nff_1985.pdf|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131029203732/http://dff.nic.in/2011/32nd_nff_1985.pdf|arxivsana=29 October 2013|kirish sanasi=6 January 2012|nashriyot=[[Directorate of Film Festivals]]}}</ref> 1988-yilda u ''Svarnakamalam'' filmida paydo boʻldi, u 1988-yilgi Hindiston xalqaro kinofestivalining <ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Directorate of Film Festival|url=http://iffi.nic.in/Dff2011/FrmIP1988Award.aspx?PdfName=IP1988|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160304105656/http://iffi.nic.in/Dff2011/FrmIP1988Award.aspx?PdfName=IP1988|arxivsana=4 March 2016|kirish sanasi=8 July 2017}}</ref> va Ann Arbor kinofestivalining hind panoramasi boʻlimida namoyish etildi.<ref>{{Veb manbasi|sana=2 May 2017|sarlavha=Dance without frontiers: K Viswanath – Director who aims to revive classical arts|url=http://www.deccanchronicle.com/lifestyle/viral-and-trending/020517/dance-without-frontiers-k-viswanath-director-who-aims-to-revive-classical-arts.html|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170812035428/http://www.deccanchronicle.com/lifestyle/viral-and-trending/020517/dance-without-frontiers-k-viswanath-director-who-aims-to-revive-classical-arts.html|arxivsana=12 August 2017|kirish sanasi=8 July 2017}}</ref> Bhanupriya eng yaxshi ayol roli uchun Indian Express mukofotini,<ref name="newspaper">{{Citation|last=Express News Service|title=Cinema Express readers choose Agni Nakshathiram|date=11 March 1989|url=https://news.google.com/newspapers?nid=P9oYG7HA76QC&dat=19910222&printsec=frontpage|journal=[[The Indian Express]]|page=4|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201011170042/https://news.google.com/newspapers?nid=P9oYG7HA76QC&dat=19910222&printsec=frontpage|access-date=7 October 2016|archivedate=11 October 2020}}</ref> "Eng yaxshi ayol roli" uchun Nandi mukofotini va filmdagi ijrosi uchun "Eng yaxshi aktrisa" sifatida Filmfare — Telugu mukofotini olgan.<ref>{{Kitob manbasi|url=https://books.google.com/books?id=S5ZZAAAAMAAJ|title=Vidura|publisher=C. Sarkar.|year=1989}}</ref><ref>{{Veb manbasi|muallif=- Ranjana Dave|sana=30 June 2011|sarlavha=The meaning in movement|url=http://archive.asianage.com/dance/meaning-movement-323|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141006124629/http://archive.asianage.com/dance/meaning-movement-323|arxivsana=6 October 2014|kirish sanasi=4 September 2012|nashriyot=The Asian Age}}</ref> 1989 va 1991-yillarda uning Tamil xitlari ''Aararo Aariraro'' filmlaridagi rollari va ''Ajagan'' filmidagi obrazlari uchun Tamil Nadu State Film mukofoti kabi maxsus mukofotlarini olishiga sabab bo`lgan.<ref>{{Kitob manbasi|last=Anandan|first=Film News|title=Sadhanaigal Padaitha Thamizh Thiraipada Varalaru (Tamil Film History and Its Achievements)|publisher=Sivagami Publications|year=2004|page=738}}</ref> == Shaxsiy hayoti == Bhanupriya 1998-yil 14-iyunda [[Malibu (California)|Kaliforniya shtati Malibu shahridagi]] Shri Venkatesvara ibodatxonasida raqamli grafik muhandisi Adarsh Kaushalga turmushga chiqdi. Er-xotinning 2002-yilda dunyoga kelgan Abhinaya ismli qizi bor. == Filmografiyasi == === Film === ==== Aktrisalik rollari ==== {| class="wikitable sortable" |+ !Yil !Nom !Rol !Til |- |1983 |''Mella Pesungal'' |Uma |Tamil |- |1984 |''Sitaara'' |Sitaara / Kokila |Telugu |- |1984 |''Rowdy'' |Ganga |Telugu |- |1984 |''Ramayanamlo Bhagavatam'' | |Telugu |- |1984 |''Palnati Puli'' |Rani |Telugu |- |1984 |''Jamesbond 999'' | |Telugu |- |1984 |''Chadarangam'' | |[[Telugu tili|Telugu]] |- |1984 |''Gruhalakshmi'' |Swapna Priya |Telugu |- |1984 |''Illale Devata'' | |Telugu |- |1985 |''Jhansi Rani'' |Jhansi Rani |Telugu |- |1985 |''Mogudu Pellalu'' |Saroja |Telugu |- |1985 |''Musugu Donga'' |Swapna |Telugu |- |1985 |''Bangaru Chiluka'' |Hema / Chilaka |Telugu |- |1985 |''Preminchu Pelladu'' |Radha |Telugu |- |1985 |''Jwala'' | |Telugu |- |1985 |''Thendral Thodhata Malar'' | |Tamil |- |1985 |''Garjana'' | |Telugu |- |1985 |''Kutumba Bandham'' | |Telugu |- |1985 |''Illaliko Pariksha'' | |Telugu |- |1985 |''Atmabalam'' |Vishali |Telugu |- |1985 |''America Alludu'' |Radha |Telugu |- |1985 |''Anveshana'' |Hema |Telugu |- |1985 |''Vijetha'' |Priyadarshini |Telugu |- |1986 |''Bhale Mithrulu'' |Bharathi |Telugu |- |1986 |''Manchi Manasulu'' |Janaki |Telugu |- |1986 |''Pratibhavantudu'' | |Telugu |- |1986 |''Shravana Meghaalu'' | |Telugu |- |1986 |''Konaseema Kurradu'' |Jyothi |Telugu |- |1986 |''Kashmora'' |Tulasi |Telugu |- |1986 |''Dosti Dushmani'' |Rekha / Shanti |Hind |- |1986 |''Aalapana'' |Usha |Telugu |- |1986 |''Apoorva Sahodarulu'' |Roja |Telugu |- |1986 |''Anadiga Aadadi'' | |Telugu |- |1986 |''Anasuyammagari Alludu'' |Rukmini |Telugu |- |1986 |''Chadastapu Mogudu'' |Janaki |Telugu |- |1986 |'' Paadum Paravaigal '' |Hema |Tamil |- |1987 |''Srinivasa Kalyanam'' |Lalitha |Telugu |- |1987 |''Shankaravam'' |Jyothi |Telugu |- |1987 |''Prema Samrat'' |Madhulatha |Telugu |- |1987 |''Insaf Ki Pukar'' |Rani |[[Hind tili|Hind]] |- |1987 |''Prema Deepalu'' | |Telugu |- |1987 |''Chakravarthy'' |Rani |Telugu |- |1987 |''Kartika Pournami'' |Abilasha / Gowri |Telugu |- |1987 |''Khudgarz'' |Jaya Saxena |Hindi |- |1987 |''Donga Mogudu'' |Priyamvada |Telugu |- |1987 |''Allari Krishnayya'' |Lalitha |Telugu |- |1987 |''Dharmapatni'' |S.I Vidya |Telugu |- |1987 |''Jebu Donga'' |Bujji |Telugu |- |1988 |''Mar Mitenge'' |Jenny |Hindi |- |1988 |''Bharatamlo Balachandrudu'' |Bhanu |Telugu |- |1988 |''Nyayaniki Siksha'' | |Telugu |- |1988 |''Agni Keratalu'' |Bhanurekha |Telugu |- |1988 |''Tiragabadda Telugu Bidda'' |Padma |Telugu |- |1988 |''Tamacha'' |Seema |Hind |- |1988 |''Khaidi No. 786'' |Radha |Telugu |- |1988 |''Trinetrudu'' |Pratyusha |Telugu |- |1988 |''Swarnakamalam'' |Meenakshi |Telugu |- |1989 |''Suryaa: An Awakening'' |Shanoo |Hind |- |1989 |''State Rowdy'' |Asha |Telugu |- |1989 |''Bhagawan'' |Rekha |Telugu |- |1989 |''Black Tiger'' | |Telugu |- |1989 |''Dav Pech'' |Sunita Verma |Hind |- |1989 |''Garibon Ka Daata'' |Naina |Hind |- |1989 |''Gudachari 117'' | |Telugu |- |1989 |''Kasam Vardi Ki'' |Aarthi |Hind |- |1989 |''Ashoka Chakravarthy'' |Urmila |Telugu |- |1989 |''Aararo Ariraro'' |Meenu |Tamil |- |1990 |''Zahreelay'' |Seema |Hind |- |1990 |''Sirayil Pootha Chinna Malar'' |Chitra |Tamil |- |1990 |''Jayasimha'' | |Telugu |- |1990 |''Chatriyan'' |Banu |Tamil |- |1991 |''Bhabhi'' |Sita / Kamini |Hindi |- |1991 |''Pudhu Manithan'' |Sugandhi |[[Tamil tili|Tamil]] |- |1991 |''Gopura Vasalile'' |Kalyani |Tamil |- |1991 |''Shri Edu Kondala Swamy'' |Goddess Padmavati Devi |Telugu |- |1991 |''Pondatti Sonna Kettukanum'' |Indira |Tamil |- |1991 |''Azhagan'' |Priya Ranjan |Tamil |- |1991 |''Peopleʼs Encounter'' | |Telugu |- |1991 |''Bramma'' |Pavitra |Tamil |- |1991 |''Thalapathi'' |Padma |Tamil |- |1991 |''Thaipoosam'' |Sivagami |Tamil |- |1991 |''Ramudu Kadu Rakshasudu'' | |Telugu |- |1992 |''Magudam'' |Bhavani |Tamil |- |1992 |''Bharathan'' |Indhu |Tamil |- |1992 |''Therku Theru Machan'' |Parimala |Tamil |- |1992 |''Sundara Kandam'' |Deivanai |Tamil |- |1992 |''Pangali'' |Saidhai Tamizharasi |Tamil |- |1992 |''Rajashilpi'' |Durga |Malayalam |- |1992 |''Amaran'' |Sivagaami |Tamil |- |1992 |''Kaviya Thalaivan'' |Priya / Saradha |Tamil |- |1992 |''Vaaname Ellai'' |Oʻzi |Tamil |- |1992 |''Neenga Nalla Irukkanum'' |Anjalai |Tamil |- |1993 |''Kattalai'' |Vijaya |Tamil |- |1993 |''Porantha Veeda Puguntha Veeda'' |Amudha |Tamil |- |1993 |''Bhagat'' | |Telugu |- |1993 |''Maharasan'' |Selvi |Tamil |- |1993 |''Mutrugai'' |DSP Bhavani |Tamil |- |1993 |''Rajadurai'' | |Tamil |- |1993 |''Kirayi Gunda'' | |Telugu |- |1993 |''Gokulam'' |Gayathri / Mary |Tamil |- |1993 |''Uzhavan'' | |Tamil |- |1994 |''Rasika'' | |Kannada |- |1994 |''Ish Gup Chup'' |Ravali |Telugu |- |1994 |''Bangaru Mogudu'' |Amulya |Telugu |- |1995 |''Highway'' |Meera |Malayalam |- |1995 |''Pedarayudu'' |Lakshmi |Telugu |- |1995 |''Chakravarthy'' |Bhanu |Tamil |- |1996 |''Azhakiya Ravanan'' |Anuradha |Malayalam |- |1996 |''Amma Durgamma'' |Goddess Durga |Telugu |- |1997 |''Mama Bagunnava'' |Gowri |Telugu |- |1997 |''Kulam'' |Subhadra |[[Malayalam]] |- |1997 |''Rishyasringan'' |Poornima |Malayalam |- |1997 |''Annamayya'' |Goddess Padmavathi |Telugu |- |1997 |''Thalaimurai'' |Panchavarnam |Tamil |- |1997 |''Aahaa..!'' |Rajeswari (Raaji) |Tamil |- |1997 |''Aahaa..!'' |Geeta |Telugu |- |1999 |''Endrendrum Kadhal'' |Pooja |Tamil |- |1999 |''Anantha Poongathe'' |Banu |Tamil |- |2000 |''Annai'' |Kanagamahalakshmi |Tamil |- |2000 |''14 February Necklace Road'' | |Telugu |- |2000 |''Ayodhya Ramaiah'' |Padmavathi |Telugu |- |2000 |''Kochu Kochu Santhoshangal'' |Maya Varma |Malayalam |- |2000 |''Devara Maga'' |Annapoorna |Kannada |- |2000 |''Jayam Manadera'' |Bhuvaneswari |Telugu |- |2000 |''Hindustan The Mother'' | |Telugu |- |2001 |''Sree Rajarajeswary'' |Goddess Parasakthi |Tamil |- |2001 |''Thaali Kaatha Kaaliamman'' |Goddess Kaali |Tamil |- |2002 |''Simhadriya Simha'' |Lakshmi |[[Kannada tili|Kannada]] |- |2002 |''Naina'' |Azhagu Nachiyar |Tamil |- |2002 |''Lahiri Lahiri Lahirilo'' |Indu |Telugu |- |2004 |''Jai'' |Veerapandi’s wife / Jai’s mother |Tamil |- |2004 |''Manjupoloru Penkutti'' |Arundathi |Malayalam |- |2004 |''Jore'' |Meenakshi |Tamil |- |2004 |''Kadamba'' |Yamini |Kannada |- |2004 |''Shravanamasam'' |Rajyam |Telugu |- |2004 |''Chellamae'' | |Tamil |- |2005 |''Orey Pandu'' |Akhilandeswari |Telugu |- |2005 |''Gowtam SSC'' |Bhanu |Telugu |- |2005 |''Hridayathi Sookshikkaan'' |Sreenath’s mother |Malayalam |- |2005 |''Chhatrapati'' |Rajya Lakshmi |Telugu |- |2006 |''Raathrimazha'' | |Malayalam |- |2007 |''Oru Ponnu Oru Paiyan'' |Ganga |Tamil |- |2007 |''Polladhavan'' |Thilaka |Tamil |- |2008 |''Mahayagnam'' | |Telugu |- |2008 |''Theekuchi'' |Sakthi |Tamil |- |2008 |''Pellaindi Kaani'' |Rajeshwari |Telugu |- |2009 |''Mesthru'' | |Kannada |- |2010 |''My Name is Amruta'' | |Telugu |- |2012 |''3'' |Ram’s mother |Tamil |- |2012 |''Dammu'' |Vasundhara |Telugu |- |2013 |''Chatrapathi'' | |Kannada |- |2014 |''Avathaaram'' |Akkamma |Telugu |- |2017 |''Shivalinga'' |Sarala |Tamil |- |2017 |''Magalir Mattum'' |Rani Amirthakumari |Tamil |- |2018 |''Mahanati'' |Durgama |Telugu |- |2018 |''Kadaikutty Singam'' |Panchavanmadevi |Tamil |- |2021 |''Natyam'' |Sitaraning onasi |Telugu |- |2022 |''Ayalaan'' |Raghuning onasi |Tamil |- |} == Manbalar == [[Turkum:1967-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Hindistonlik film aktrisalari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] jpit0f3ydzzfp9oqugj0yc37qrxzk1p 2816808 2816806 2022-08-29T06:07:35Z Finikchik 74243 wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat bilgiqutisi|ismi=Bhanupriya|portret=BhanuPriyaPortrait.jpg|tavsif=Janubiy Hindiston filmlarida 90-yillardagi Bhanupriya portreti|tugʻilgan paytidagi ismi=Mangabhanu|tavallud sanasi={{Birth date and age|df=yes|1967|01|15}}<ref>{{Cite web |date=15 January 2014 |title=భానుప్రియ-వంశీ కాంబినేషన్ అంటేనే... |url=https://www.sakshi.com/news/features/bhanupriya-birth-day-97410 |access-date=23 December 2020 |website=[[Sakshi (newspaper)|Sakshi]] |language=te}}</ref>|tavallud joyi=[[Andhra Pradesh]], Hindiston|faoliyat_yillari=1983-hozirgacha|turmush oʻrtogʻi={{marriage|Adarsh Kaushal|1998|2005|reason=divorced}}|bolalari=1 nafar}}'''Bhanupriya''' (1967-yil 15-yanvarda tugʻilgan) — '''Mangabhanu''' nomi bilan ham taniqli hind aktrisasi, Kuchipudi raqqosi. 40 yillik faoliyati davomida Bhanupriya 155 ta badiiy filmda, asosan telugu va tamil tillarda suratga tushgan. Shuningdek, baʼzi malayalam, kannada va hind filmlarida turli rollarni ijro etgan. Bhanupriya uchta Nandi State mukofoti, ikkita Tamil Nadu State Film mukofoti, ikkita Filmfare Southern mukofoti va ikkita Cinema Express mukofotiga sazovor boʻlgan. == Yoshligi == Bhanupriya 1967-yil 15-yanvarda [[Andhra Pradesh|Andxra-Pradesh]] shtatining Rajaxmundri yaqinidagi Rangampeta qishlogʻida [[Telugu tili|telugu tilida]] soʻzlashuvchi Pandu Babu va Ragamali oilasida tugʻilgan. Tugʻilganida u Mangabhanu deb nomlangan.<ref>{{Veb manbasi|sana=15 January 2019|sarlavha=సితార - జనవరి 15 (సినీ చరిత్రలో ఈరోజు) - ఈరోజే|url=https://www2.sitara.net/eeroje/eeroju-january-15-2019%2c/7790|kirish sanasi=23 December 2020|ish=[[Eenadu|సితార]]|til=te}}</ref><ref>{{Veb manbasi|muallif=Chauhan|ism=Ramesh|sana=7 January 2017|sarlavha=నాట్య మయూరి భానుప్రియ!|url=https://www.manatelangana.news/its-all-about-actress-bhanupriya/|kirish sanasi=23 December 2020|ish=[[Mana Telangana]]|til=te}}</ref> Keyinchalik uning oilasi [[Chennay|Chennai]], [[Tamilnad|Tamilnadu]] shahriga koʻchib oʻtgan. Uning Gopikrishana ismli akasi va Shantipriya ismli singlisi bor, singlisi ham 1990-yillardan beri kino aktrisasi.<ref name="indolink.com">{{Veb manbasi|sarlavha=An Interview with Bhanu Priya|url=http://www.indolink.com/tamil/cinema/People/98/August/Bhanupriya.htm|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170323000031/http://www.indolink.com/tamil/cinema/People/98/August/Bhanupriya.htm|arxivsana=23 March 2017|kirish sanasi=8 July 2017|ish=www.indolink.com}}</ref><ref name="thehindu.com">{{Yangiliklar manbasi |date=28 September 2006 |title=For actor Banupriya family comes first now |work=The Hindu |url=http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/tp-tamilnadu/for-actor-banupriya-family-comes-first-now/article3082428.ece |url-status=live |access-date=8 July 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171107115221/http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/tp-tamilnadu/for-actor-banupriya-family-comes-first-now/article3082428.ece |archive-date=7 November 2017}}</ref> == Faoliyati == U 1983-yildan 1995-yilgacha oʻn yildan ortiq vaqt davomida eng yaxshi aktrisalardan biri boʻlgan. U aktyorlik debyutini Tamil filmi ''Mella Pesungal'' (1983) bilan qilgan.<ref name="hindu">{{Yangiliklar manbasi |last=S.R. Ashok Kumar |date=1 October 2006 |title=For Bhanupriya family comes first now |work=The Hindu |url=http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/tp-tamilnadu/for-banupriya-family-comes-first-now/article3055135.ece |url-status=live |access-date=15 September 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140109103845/http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/tp-tamilnadu/for-banupriya-family-comes-first-now/article3055135.ece |archive-date=9 January 2014}}</ref> Keyin u Telugu hiti ''Sitaarada'' paydo boʻldi, u oʻsha yili Teluguda „eng yaxshi badiiy film“ uchun Milliy kino mukofotini qoʻlga kiritgan. Keyin u 1985-yilda ''Anveshana'' sirli filmida [[Ornitologiya|ornitolog]] rolini ijro etgan. 1986-yilda u Hind filmida ''Dosti Dushmani'' bilan debyut qilgan.<ref name="32ndawardPDF">{{Veb manbasi|sarlavha=32nd National Film Awards (PDF)|url=http://dff.nic.in/2011/32nd_nff_1985.pdf|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131029203732/http://dff.nic.in/2011/32nd_nff_1985.pdf|arxivsana=29 October 2013|kirish sanasi=6 January 2012|nashriyot=[[Directorate of Film Festivals]]}}</ref> 1988-yilda u ''Svarnakamalam'' filmida paydo boʻldi, u 1988-yilgi Hindiston xalqaro kinofestivalining <ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Directorate of Film Festival|url=http://iffi.nic.in/Dff2011/FrmIP1988Award.aspx?PdfName=IP1988|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160304105656/http://iffi.nic.in/Dff2011/FrmIP1988Award.aspx?PdfName=IP1988|arxivsana=4 March 2016|kirish sanasi=8 July 2017}}</ref> va Ann Arbor kinofestivalining hind panoramasi boʻlimida namoyish etildi.<ref>{{Veb manbasi|sana=2 May 2017|sarlavha=Dance without frontiers: K Viswanath – Director who aims to revive classical arts|url=http://www.deccanchronicle.com/lifestyle/viral-and-trending/020517/dance-without-frontiers-k-viswanath-director-who-aims-to-revive-classical-arts.html|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170812035428/http://www.deccanchronicle.com/lifestyle/viral-and-trending/020517/dance-without-frontiers-k-viswanath-director-who-aims-to-revive-classical-arts.html|arxivsana=12 August 2017|kirish sanasi=8 July 2017}}</ref> Bhanupriya eng yaxshi ayol roli uchun Indian Express mukofotini,<ref name="newspaper">{{Citation|last=Express News Service|title=Cinema Express readers choose Agni Nakshathiram|date=11 March 1989|url=https://news.google.com/newspapers?nid=P9oYG7HA76QC&dat=19910222&printsec=frontpage|journal=[[The Indian Express]]|page=4|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201011170042/https://news.google.com/newspapers?nid=P9oYG7HA76QC&dat=19910222&printsec=frontpage|access-date=7 October 2016|archivedate=11 October 2020}}</ref> „Eng yaxshi ayol roli“ uchun Nandi mukofotini va filmdagi ijrosi uchun „Eng yaxshi aktrisa“ sifatida Filmfare — Telugu mukofotini olgan.<ref>{{Kitob manbasi|url=https://books.google.com/books?id=S5ZZAAAAMAAJ|title=Vidura|publisher=C. Sarkar.|year=1989}}</ref><ref>{{Veb manbasi|muallif=- Ranjana Dave|sana=30 June 2011|sarlavha=The meaning in movement|url=http://archive.asianage.com/dance/meaning-movement-323|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141006124629/http://archive.asianage.com/dance/meaning-movement-323|arxivsana=6 October 2014|kirish sanasi=4 September 2012|nashriyot=The Asian Age}}</ref> 1989 va 1991-yillarda uning Tamil xitlari ''Aararo Aariraro'' filmlaridagi rollari va ''Ajagan'' filmidagi obrazlari uchun Tamil Nadu State Film mukofoti kabi maxsus mukofotlarini olishiga sabab boʻlgan.<ref>{{Kitob manbasi|last=Anandan|first=Film News|title=Sadhanaigal Padaitha Thamizh Thiraipada Varalaru (Tamil Film History and Its Achievements)|publisher=Sivagami Publications|year=2004|page=738}}</ref> == Shaxsiy hayoti == Bhanupriya 1998-yil 14-iyunda [[Malibu (California)|Kaliforniya shtati Malibu shahridagi]] Shri Venkatesvara ibodatxonasida raqamli grafik muhandisi Adarsh Kaushalga turmushga chiqdi. Er-xotinning 2002-yilda dunyoga kelgan Abhinaya ismli qizi bor. == Filmografiyasi == === Film === ==== Aktrisalik rollari ==== {| class="wikitable sortable" |+ !Yil !Nom !Rol !Til |- |1983 |''Mella Pesungal'' |Uma |Tamil |- |1984 |''Sitaara'' |Sitaara / Kokila |Telugu |- |1984 |''Rowdy'' |Ganga |Telugu |- |1984 |''Ramayanamlo Bhagavatam'' | |Telugu |- |1984 |''Palnati Puli'' |Rani |Telugu |- |1984 |''Jamesbond 999'' | |Telugu |- |1984 |''Chadarangam'' | |[[Telugu tili|Telugu]] |- |1984 |''Gruhalakshmi'' |Swapna Priya |Telugu |- |1984 |''Illale Devata'' | |Telugu |- |1985 |''Jhansi Rani'' |Jhansi Rani |Telugu |- |1985 |''Mogudu Pellalu'' |Saroja |Telugu |- |1985 |''Musugu Donga'' |Swapna |Telugu |- |1985 |''Bangaru Chiluka'' |Hema / Chilaka |Telugu |- |1985 |''Preminchu Pelladu'' |Radha |Telugu |- |1985 |''Jwala'' | |Telugu |- |1985 |''Thendral Thodhata Malar'' | |Tamil |- |1985 |''Garjana'' | |Telugu |- |1985 |''Kutumba Bandham'' | |Telugu |- |1985 |''Illaliko Pariksha'' | |Telugu |- |1985 |''Atmabalam'' |Vishali |Telugu |- |1985 |''America Alludu'' |Radha |Telugu |- |1985 |''Anveshana'' |Hema |Telugu |- |1985 |''Vijetha'' |Priyadarshini |Telugu |- |1986 |''Bhale Mithrulu'' |Bharathi |Telugu |- |1986 |''Manchi Manasulu'' |Janaki |Telugu |- |1986 |''Pratibhavantudu'' | |Telugu |- |1986 |''Shravana Meghaalu'' | |Telugu |- |1986 |''Konaseema Kurradu'' |Jyothi |Telugu |- |1986 |''Kashmora'' |Tulasi |Telugu |- |1986 |''Dosti Dushmani'' |Rekha / Shanti |Hind |- |1986 |''Aalapana'' |Usha |Telugu |- |1986 |''Apoorva Sahodarulu'' |Roja |Telugu |- |1986 |''Anadiga Aadadi'' | |Telugu |- |1986 |''Anasuyammagari Alludu'' |Rukmini |Telugu |- |1986 |''Chadastapu Mogudu'' |Janaki |Telugu |- |1986 |'' Paadum Paravaigal '' |Hema |Tamil |- |1987 |''Srinivasa Kalyanam'' |Lalitha |Telugu |- |1987 |''Shankaravam'' |Jyothi |Telugu |- |1987 |''Prema Samrat'' |Madhulatha |Telugu |- |1987 |''Insaf Ki Pukar'' |Rani |[[Hind tili|Hind]] |- |1987 |''Prema Deepalu'' | |Telugu |- |1987 |''Chakravarthy'' |Rani |Telugu |- |1987 |''Kartika Pournami'' |Abilasha / Gowri |Telugu |- |1987 |''Khudgarz'' |Jaya Saxena |Hindi |- |1987 |''Donga Mogudu'' |Priyamvada |Telugu |- |1987 |''Allari Krishnayya'' |Lalitha |Telugu |- |1987 |''Dharmapatni'' |S.I Vidya |Telugu |- |1987 |''Jebu Donga'' |Bujji |Telugu |- |1988 |''Mar Mitenge'' |Jenny |Hindi |- |1988 |''Bharatamlo Balachandrudu'' |Bhanu |Telugu |- |1988 |''Nyayaniki Siksha'' | |Telugu |- |1988 |''Agni Keratalu'' |Bhanurekha |Telugu |- |1988 |''Tiragabadda Telugu Bidda'' |Padma |Telugu |- |1988 |''Tamacha'' |Seema |Hind |- |1988 |''Khaidi No. 786'' |Radha |Telugu |- |1988 |''Trinetrudu'' |Pratyusha |Telugu |- |1988 |''Swarnakamalam'' |Meenakshi |Telugu |- |1989 |''Suryaa: An Awakening'' |Shanoo |Hind |- |1989 |''State Rowdy'' |Asha |Telugu |- |1989 |''Bhagawan'' |Rekha |Telugu |- |1989 |''Black Tiger'' | |Telugu |- |1989 |''Dav Pech'' |Sunita Verma |Hind |- |1989 |''Garibon Ka Daata'' |Naina |Hind |- |1989 |''Gudachari 117'' | |Telugu |- |1989 |''Kasam Vardi Ki'' |Aarthi |Hind |- |1989 |''Ashoka Chakravarthy'' |Urmila |Telugu |- |1989 |''Aararo Ariraro'' |Meenu |Tamil |- |1990 |''Zahreelay'' |Seema |Hind |- |1990 |''Sirayil Pootha Chinna Malar'' |Chitra |Tamil |- |1990 |''Jayasimha'' | |Telugu |- |1990 |''Chatriyan'' |Banu |Tamil |- |1991 |''Bhabhi'' |Sita / Kamini |Hindi |- |1991 |''Pudhu Manithan'' |Sugandhi |[[Tamil tili|Tamil]] |- |1991 |''Gopura Vasalile'' |Kalyani |Tamil |- |1991 |''Shri Edu Kondala Swamy'' |Goddess Padmavati Devi |Telugu |- |1991 |''Pondatti Sonna Kettukanum'' |Indira |Tamil |- |1991 |''Azhagan'' |Priya Ranjan |Tamil |- |1991 |''Peopleʼs Encounter'' | |Telugu |- |1991 |''Bramma'' |Pavitra |Tamil |- |1991 |''Thalapathi'' |Padma |Tamil |- |1991 |''Thaipoosam'' |Sivagami |Tamil |- |1991 |''Ramudu Kadu Rakshasudu'' | |Telugu |- |1992 |''Magudam'' |Bhavani |Tamil |- |1992 |''Bharathan'' |Indhu |Tamil |- |1992 |''Therku Theru Machan'' |Parimala |Tamil |- |1992 |''Sundara Kandam'' |Deivanai |Tamil |- |1992 |''Pangali'' |Saidhai Tamizharasi |Tamil |- |1992 |''Rajashilpi'' |Durga |Malayalam |- |1992 |''Amaran'' |Sivagaami |Tamil |- |1992 |''Kaviya Thalaivan'' |Priya / Saradha |Tamil |- |1992 |''Vaaname Ellai'' |Oʻzi |Tamil |- |1992 |''Neenga Nalla Irukkanum'' |Anjalai |Tamil |- |1993 |''Kattalai'' |Vijaya |Tamil |- |1993 |''Porantha Veeda Puguntha Veeda'' |Amudha |Tamil |- |1993 |''Bhagat'' | |Telugu |- |1993 |''Maharasan'' |Selvi |Tamil |- |1993 |''Mutrugai'' |DSP Bhavani |Tamil |- |1993 |''Rajadurai'' | |Tamil |- |1993 |''Kirayi Gunda'' | |Telugu |- |1993 |''Gokulam'' |Gayathri / Mary |Tamil |- |1993 |''Uzhavan'' | |Tamil |- |1994 |''Rasika'' | |Kannada |- |1994 |''Ish Gup Chup'' |Ravali |Telugu |- |1994 |''Bangaru Mogudu'' |Amulya |Telugu |- |1995 |''Highway'' |Meera |Malayalam |- |1995 |''Pedarayudu'' |Lakshmi |Telugu |- |1995 |''Chakravarthy'' |Bhanu |Tamil |- |1996 |''Azhakiya Ravanan'' |Anuradha |Malayalam |- |1996 |''Amma Durgamma'' |Goddess Durga |Telugu |- |1997 |''Mama Bagunnava'' |Gowri |Telugu |- |1997 |''Kulam'' |Subhadra |[[Malayalam]] |- |1997 |''Rishyasringan'' |Poornima |Malayalam |- |1997 |''Annamayya'' |Goddess Padmavathi |Telugu |- |1997 |''Thalaimurai'' |Panchavarnam |Tamil |- |1997 |''Aahaa..!'' |Rajeswari (Raaji) |Tamil |- |1997 |''Aahaa..!'' |Geeta |Telugu |- |1999 |''Endrendrum Kadhal'' |Pooja |Tamil |- |1999 |''Anantha Poongathe'' |Banu |Tamil |- |2000 |''Annai'' |Kanagamahalakshmi |Tamil |- |2000 |''14 February Necklace Road'' | |Telugu |- |2000 |''Ayodhya Ramaiah'' |Padmavathi |Telugu |- |2000 |''Kochu Kochu Santhoshangal'' |Maya Varma |Malayalam |- |2000 |''Devara Maga'' |Annapoorna |Kannada |- |2000 |''Jayam Manadera'' |Bhuvaneswari |Telugu |- |2000 |''Hindustan The Mother'' | |Telugu |- |2001 |''Sree Rajarajeswary'' |Goddess Parasakthi |Tamil |- |2001 |''Thaali Kaatha Kaaliamman'' |Goddess Kaali |Tamil |- |2002 |''Simhadriya Simha'' |Lakshmi |[[Kannada tili|Kannada]] |- |2002 |''Naina'' |Azhagu Nachiyar |Tamil |- |2002 |''Lahiri Lahiri Lahirilo'' |Indu |Telugu |- |2004 |''Jai'' |Veerapandi’s wife / Jai’s mother |Tamil |- |2004 |''Manjupoloru Penkutti'' |Arundathi |Malayalam |- |2004 |''Jore'' |Meenakshi |Tamil |- |2004 |''Kadamba'' |Yamini |Kannada |- |2004 |''Shravanamasam'' |Rajyam |Telugu |- |2004 |''Chellamae'' | |Tamil |- |2005 |''Orey Pandu'' |Akhilandeswari |Telugu |- |2005 |''Gowtam SSC'' |Bhanu |Telugu |- |2005 |''Hridayathi Sookshikkaan'' |Sreenath’s mother |Malayalam |- |2005 |''Chhatrapati'' |Rajya Lakshmi |Telugu |- |2006 |''Raathrimazha'' | |Malayalam |- |2007 |''Oru Ponnu Oru Paiyan'' |Ganga |Tamil |- |2007 |''Polladhavan'' |Thilaka |Tamil |- |2008 |''Mahayagnam'' | |Telugu |- |2008 |''Theekuchi'' |Sakthi |Tamil |- |2008 |''Pellaindi Kaani'' |Rajeshwari |Telugu |- |2009 |''Mesthru'' | |Kannada |- |2010 |''My Name is Amruta'' | |Telugu |- |2012 |''3'' |Ram’s mother |Tamil |- |2012 |''Dammu'' |Vasundhara |Telugu |- |2013 |''Chatrapathi'' | |Kannada |- |2014 |''Avathaaram'' |Akkamma |Telugu |- |2017 |''Shivalinga'' |Sarala |Tamil |- |2017 |''Magalir Mattum'' |Rani Amirthakumari |Tamil |- |2018 |''Mahanati'' |Durgama |Telugu |- |2018 |''Kadaikutty Singam'' |Panchavanmadevi |Tamil |- |2021 |''Natyam'' |Sitaraning onasi |Telugu |- |2022 |''Ayalaan'' |Raghuning onasi |Tamil |- |} == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:1967-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Hindistonlik film aktrisalari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] 98e4sjy0o13cwwb02g9uv13pt6da5ll 2816809 2816808 2022-08-29T06:07:58Z Finikchik 74243 /* Faoliyati */ wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat bilgiqutisi|ismi=Bhanupriya|portret=BhanuPriyaPortrait.jpg|tavsif=Janubiy Hindiston filmlarida 90-yillardagi Bhanupriya portreti|tugʻilgan paytidagi ismi=Mangabhanu|tavallud sanasi={{Birth date and age|df=yes|1967|01|15}}<ref>{{Cite web |date=15 January 2014 |title=భానుప్రియ-వంశీ కాంబినేషన్ అంటేనే... |url=https://www.sakshi.com/news/features/bhanupriya-birth-day-97410 |access-date=23 December 2020 |website=[[Sakshi (newspaper)|Sakshi]] |language=te}}</ref>|tavallud joyi=[[Andhra Pradesh]], Hindiston|faoliyat_yillari=1983-hozirgacha|turmush oʻrtogʻi={{marriage|Adarsh Kaushal|1998|2005|reason=divorced}}|bolalari=1 nafar}}'''Bhanupriya''' (1967-yil 15-yanvarda tugʻilgan) — '''Mangabhanu''' nomi bilan ham taniqli hind aktrisasi, Kuchipudi raqqosi. 40 yillik faoliyati davomida Bhanupriya 155 ta badiiy filmda, asosan telugu va tamil tillarda suratga tushgan. Shuningdek, baʼzi malayalam, kannada va hind filmlarida turli rollarni ijro etgan. Bhanupriya uchta Nandi State mukofoti, ikkita Tamil Nadu State Film mukofoti, ikkita Filmfare Southern mukofoti va ikkita Cinema Express mukofotiga sazovor boʻlgan. == Yoshligi == Bhanupriya 1967-yil 15-yanvarda [[Andhra Pradesh|Andxra-Pradesh]] shtatining Rajaxmundri yaqinidagi Rangampeta qishlogʻida [[Telugu tili|telugu tilida]] soʻzlashuvchi Pandu Babu va Ragamali oilasida tugʻilgan. Tugʻilganida u Mangabhanu deb nomlangan.<ref>{{Veb manbasi|sana=15 January 2019|sarlavha=సితార - జనవరి 15 (సినీ చరిత్రలో ఈరోజు) - ఈరోజే|url=https://www2.sitara.net/eeroje/eeroju-january-15-2019%2c/7790|kirish sanasi=23 December 2020|ish=[[Eenadu|సితార]]|til=te}}</ref><ref>{{Veb manbasi|muallif=Chauhan|ism=Ramesh|sana=7 January 2017|sarlavha=నాట్య మయూరి భానుప్రియ!|url=https://www.manatelangana.news/its-all-about-actress-bhanupriya/|kirish sanasi=23 December 2020|ish=[[Mana Telangana]]|til=te}}</ref> Keyinchalik uning oilasi [[Chennay|Chennai]], [[Tamilnad|Tamilnadu]] shahriga koʻchib oʻtgan. Uning Gopikrishana ismli akasi va Shantipriya ismli singlisi bor, singlisi ham 1990-yillardan beri kino aktrisasi.<ref name="indolink.com">{{Veb manbasi|sarlavha=An Interview with Bhanu Priya|url=http://www.indolink.com/tamil/cinema/People/98/August/Bhanupriya.htm|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170323000031/http://www.indolink.com/tamil/cinema/People/98/August/Bhanupriya.htm|arxivsana=23 March 2017|kirish sanasi=8 July 2017|ish=www.indolink.com}}</ref><ref name="thehindu.com">{{Yangiliklar manbasi |date=28 September 2006 |title=For actor Banupriya family comes first now |work=The Hindu |url=http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/tp-tamilnadu/for-actor-banupriya-family-comes-first-now/article3082428.ece |url-status=live |access-date=8 July 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171107115221/http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/tp-tamilnadu/for-actor-banupriya-family-comes-first-now/article3082428.ece |archive-date=7 November 2017}}</ref> == Faoliyati == U 1983-yildan 1995-yilgacha oʻn yildan ortiq vaqt davomida eng yaxshi aktrisalardan biri boʻlgan. U aktyorlik debyutini Tamil filmi ''Mella Pesungal'' (1983) bilan qilgan.<ref name="hindu">{{Yangiliklar manbasi |last=S.R. Ashok Kumar |date=1 October 2006 |title=For Bhanupriya family comes first now |work=The Hindu |url=http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/tp-tamilnadu/for-banupriya-family-comes-first-now/article3055135.ece |url-status=live |access-date=15 September 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140109103845/http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/tp-tamilnadu/for-banupriya-family-comes-first-now/article3055135.ece |archive-date=9 January 2014}}</ref> Keyin u Telugu hiti ''Sitaarada'' paydo boʻldi, u oʻsha yili Teluguda „Eng yaxshi badiiy film“ uchun Milliy kino mukofotini qoʻlga kiritgan. Keyin u 1985-yilda ''Anveshana'' sirli filmida [[Ornitologiya|ornitolog]] rolini ijro etgan. 1986-yilda u Hind filmida ''Dosti Dushmani'' bilan debyut qilgan.<ref name="32ndawardPDF">{{Veb manbasi|sarlavha=32nd National Film Awards (PDF)|url=http://dff.nic.in/2011/32nd_nff_1985.pdf|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131029203732/http://dff.nic.in/2011/32nd_nff_1985.pdf|arxivsana=29 October 2013|kirish sanasi=6 January 2012|nashriyot=[[Directorate of Film Festivals]]}}</ref> 1988-yilda u ''Svarnakamalam'' filmida paydo boʻldi, u 1988-yilgi Hindiston xalqaro kinofestivalining <ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Directorate of Film Festival|url=http://iffi.nic.in/Dff2011/FrmIP1988Award.aspx?PdfName=IP1988|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160304105656/http://iffi.nic.in/Dff2011/FrmIP1988Award.aspx?PdfName=IP1988|arxivsana=4 March 2016|kirish sanasi=8 July 2017}}</ref> va Ann Arbor kinofestivalining hind panoramasi boʻlimida namoyish etildi.<ref>{{Veb manbasi|sana=2 May 2017|sarlavha=Dance without frontiers: K Viswanath – Director who aims to revive classical arts|url=http://www.deccanchronicle.com/lifestyle/viral-and-trending/020517/dance-without-frontiers-k-viswanath-director-who-aims-to-revive-classical-arts.html|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170812035428/http://www.deccanchronicle.com/lifestyle/viral-and-trending/020517/dance-without-frontiers-k-viswanath-director-who-aims-to-revive-classical-arts.html|arxivsana=12 August 2017|kirish sanasi=8 July 2017}}</ref> Bhanupriya eng yaxshi ayol roli uchun Indian Express mukofotini,<ref name="newspaper">{{Citation|last=Express News Service|title=Cinema Express readers choose Agni Nakshathiram|date=11 March 1989|url=https://news.google.com/newspapers?nid=P9oYG7HA76QC&dat=19910222&printsec=frontpage|journal=[[The Indian Express]]|page=4|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201011170042/https://news.google.com/newspapers?nid=P9oYG7HA76QC&dat=19910222&printsec=frontpage|access-date=7 October 2016|archivedate=11 October 2020}}</ref> „Eng yaxshi ayol roli“ uchun Nandi mukofotini va filmdagi ijrosi uchun „Eng yaxshi aktrisa“ sifatida Filmfare — Telugu mukofotini olgan.<ref>{{Kitob manbasi|url=https://books.google.com/books?id=S5ZZAAAAMAAJ|title=Vidura|publisher=C. Sarkar.|year=1989}}</ref><ref>{{Veb manbasi|muallif=- Ranjana Dave|sana=30 June 2011|sarlavha=The meaning in movement|url=http://archive.asianage.com/dance/meaning-movement-323|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141006124629/http://archive.asianage.com/dance/meaning-movement-323|arxivsana=6 October 2014|kirish sanasi=4 September 2012|nashriyot=The Asian Age}}</ref> 1989 va 1991-yillarda uning Tamil xitlari ''Aararo Aariraro'' filmlaridagi rollari va ''Ajagan'' filmidagi obrazlari uchun Tamil Nadu State Film mukofoti kabi maxsus mukofotlarini olishiga sabab boʻlgan.<ref>{{Kitob manbasi|last=Anandan|first=Film News|title=Sadhanaigal Padaitha Thamizh Thiraipada Varalaru (Tamil Film History and Its Achievements)|publisher=Sivagami Publications|year=2004|page=738}}</ref> == Shaxsiy hayoti == Bhanupriya 1998-yil 14-iyunda [[Malibu (California)|Kaliforniya shtati Malibu shahridagi]] Shri Venkatesvara ibodatxonasida raqamli grafik muhandisi Adarsh Kaushalga turmushga chiqdi. Er-xotinning 2002-yilda dunyoga kelgan Abhinaya ismli qizi bor. == Filmografiyasi == === Film === ==== Aktrisalik rollari ==== {| class="wikitable sortable" |+ !Yil !Nom !Rol !Til |- |1983 |''Mella Pesungal'' |Uma |Tamil |- |1984 |''Sitaara'' |Sitaara / Kokila |Telugu |- |1984 |''Rowdy'' |Ganga |Telugu |- |1984 |''Ramayanamlo Bhagavatam'' | |Telugu |- |1984 |''Palnati Puli'' |Rani |Telugu |- |1984 |''Jamesbond 999'' | |Telugu |- |1984 |''Chadarangam'' | |[[Telugu tili|Telugu]] |- |1984 |''Gruhalakshmi'' |Swapna Priya |Telugu |- |1984 |''Illale Devata'' | |Telugu |- |1985 |''Jhansi Rani'' |Jhansi Rani |Telugu |- |1985 |''Mogudu Pellalu'' |Saroja |Telugu |- |1985 |''Musugu Donga'' |Swapna |Telugu |- |1985 |''Bangaru Chiluka'' |Hema / Chilaka |Telugu |- |1985 |''Preminchu Pelladu'' |Radha |Telugu |- |1985 |''Jwala'' | |Telugu |- |1985 |''Thendral Thodhata Malar'' | |Tamil |- |1985 |''Garjana'' | |Telugu |- |1985 |''Kutumba Bandham'' | |Telugu |- |1985 |''Illaliko Pariksha'' | |Telugu |- |1985 |''Atmabalam'' |Vishali |Telugu |- |1985 |''America Alludu'' |Radha |Telugu |- |1985 |''Anveshana'' |Hema |Telugu |- |1985 |''Vijetha'' |Priyadarshini |Telugu |- |1986 |''Bhale Mithrulu'' |Bharathi |Telugu |- |1986 |''Manchi Manasulu'' |Janaki |Telugu |- |1986 |''Pratibhavantudu'' | |Telugu |- |1986 |''Shravana Meghaalu'' | |Telugu |- |1986 |''Konaseema Kurradu'' |Jyothi |Telugu |- |1986 |''Kashmora'' |Tulasi |Telugu |- |1986 |''Dosti Dushmani'' |Rekha / Shanti |Hind |- |1986 |''Aalapana'' |Usha |Telugu |- |1986 |''Apoorva Sahodarulu'' |Roja |Telugu |- |1986 |''Anadiga Aadadi'' | |Telugu |- |1986 |''Anasuyammagari Alludu'' |Rukmini |Telugu |- |1986 |''Chadastapu Mogudu'' |Janaki |Telugu |- |1986 |'' Paadum Paravaigal '' |Hema |Tamil |- |1987 |''Srinivasa Kalyanam'' |Lalitha |Telugu |- |1987 |''Shankaravam'' |Jyothi |Telugu |- |1987 |''Prema Samrat'' |Madhulatha |Telugu |- |1987 |''Insaf Ki Pukar'' |Rani |[[Hind tili|Hind]] |- |1987 |''Prema Deepalu'' | |Telugu |- |1987 |''Chakravarthy'' |Rani |Telugu |- |1987 |''Kartika Pournami'' |Abilasha / Gowri |Telugu |- |1987 |''Khudgarz'' |Jaya Saxena |Hindi |- |1987 |''Donga Mogudu'' |Priyamvada |Telugu |- |1987 |''Allari Krishnayya'' |Lalitha |Telugu |- |1987 |''Dharmapatni'' |S.I Vidya |Telugu |- |1987 |''Jebu Donga'' |Bujji |Telugu |- |1988 |''Mar Mitenge'' |Jenny |Hindi |- |1988 |''Bharatamlo Balachandrudu'' |Bhanu |Telugu |- |1988 |''Nyayaniki Siksha'' | |Telugu |- |1988 |''Agni Keratalu'' |Bhanurekha |Telugu |- |1988 |''Tiragabadda Telugu Bidda'' |Padma |Telugu |- |1988 |''Tamacha'' |Seema |Hind |- |1988 |''Khaidi No. 786'' |Radha |Telugu |- |1988 |''Trinetrudu'' |Pratyusha |Telugu |- |1988 |''Swarnakamalam'' |Meenakshi |Telugu |- |1989 |''Suryaa: An Awakening'' |Shanoo |Hind |- |1989 |''State Rowdy'' |Asha |Telugu |- |1989 |''Bhagawan'' |Rekha |Telugu |- |1989 |''Black Tiger'' | |Telugu |- |1989 |''Dav Pech'' |Sunita Verma |Hind |- |1989 |''Garibon Ka Daata'' |Naina |Hind |- |1989 |''Gudachari 117'' | |Telugu |- |1989 |''Kasam Vardi Ki'' |Aarthi |Hind |- |1989 |''Ashoka Chakravarthy'' |Urmila |Telugu |- |1989 |''Aararo Ariraro'' |Meenu |Tamil |- |1990 |''Zahreelay'' |Seema |Hind |- |1990 |''Sirayil Pootha Chinna Malar'' |Chitra |Tamil |- |1990 |''Jayasimha'' | |Telugu |- |1990 |''Chatriyan'' |Banu |Tamil |- |1991 |''Bhabhi'' |Sita / Kamini |Hindi |- |1991 |''Pudhu Manithan'' |Sugandhi |[[Tamil tili|Tamil]] |- |1991 |''Gopura Vasalile'' |Kalyani |Tamil |- |1991 |''Shri Edu Kondala Swamy'' |Goddess Padmavati Devi |Telugu |- |1991 |''Pondatti Sonna Kettukanum'' |Indira |Tamil |- |1991 |''Azhagan'' |Priya Ranjan |Tamil |- |1991 |''Peopleʼs Encounter'' | |Telugu |- |1991 |''Bramma'' |Pavitra |Tamil |- |1991 |''Thalapathi'' |Padma |Tamil |- |1991 |''Thaipoosam'' |Sivagami |Tamil |- |1991 |''Ramudu Kadu Rakshasudu'' | |Telugu |- |1992 |''Magudam'' |Bhavani |Tamil |- |1992 |''Bharathan'' |Indhu |Tamil |- |1992 |''Therku Theru Machan'' |Parimala |Tamil |- |1992 |''Sundara Kandam'' |Deivanai |Tamil |- |1992 |''Pangali'' |Saidhai Tamizharasi |Tamil |- |1992 |''Rajashilpi'' |Durga |Malayalam |- |1992 |''Amaran'' |Sivagaami |Tamil |- |1992 |''Kaviya Thalaivan'' |Priya / Saradha |Tamil |- |1992 |''Vaaname Ellai'' |Oʻzi |Tamil |- |1992 |''Neenga Nalla Irukkanum'' |Anjalai |Tamil |- |1993 |''Kattalai'' |Vijaya |Tamil |- |1993 |''Porantha Veeda Puguntha Veeda'' |Amudha |Tamil |- |1993 |''Bhagat'' | |Telugu |- |1993 |''Maharasan'' |Selvi |Tamil |- |1993 |''Mutrugai'' |DSP Bhavani |Tamil |- |1993 |''Rajadurai'' | |Tamil |- |1993 |''Kirayi Gunda'' | |Telugu |- |1993 |''Gokulam'' |Gayathri / Mary |Tamil |- |1993 |''Uzhavan'' | |Tamil |- |1994 |''Rasika'' | |Kannada |- |1994 |''Ish Gup Chup'' |Ravali |Telugu |- |1994 |''Bangaru Mogudu'' |Amulya |Telugu |- |1995 |''Highway'' |Meera |Malayalam |- |1995 |''Pedarayudu'' |Lakshmi |Telugu |- |1995 |''Chakravarthy'' |Bhanu |Tamil |- |1996 |''Azhakiya Ravanan'' |Anuradha |Malayalam |- |1996 |''Amma Durgamma'' |Goddess Durga |Telugu |- |1997 |''Mama Bagunnava'' |Gowri |Telugu |- |1997 |''Kulam'' |Subhadra |[[Malayalam]] |- |1997 |''Rishyasringan'' |Poornima |Malayalam |- |1997 |''Annamayya'' |Goddess Padmavathi |Telugu |- |1997 |''Thalaimurai'' |Panchavarnam |Tamil |- |1997 |''Aahaa..!'' |Rajeswari (Raaji) |Tamil |- |1997 |''Aahaa..!'' |Geeta |Telugu |- |1999 |''Endrendrum Kadhal'' |Pooja |Tamil |- |1999 |''Anantha Poongathe'' |Banu |Tamil |- |2000 |''Annai'' |Kanagamahalakshmi |Tamil |- |2000 |''14 February Necklace Road'' | |Telugu |- |2000 |''Ayodhya Ramaiah'' |Padmavathi |Telugu |- |2000 |''Kochu Kochu Santhoshangal'' |Maya Varma |Malayalam |- |2000 |''Devara Maga'' |Annapoorna |Kannada |- |2000 |''Jayam Manadera'' |Bhuvaneswari |Telugu |- |2000 |''Hindustan The Mother'' | |Telugu |- |2001 |''Sree Rajarajeswary'' |Goddess Parasakthi |Tamil |- |2001 |''Thaali Kaatha Kaaliamman'' |Goddess Kaali |Tamil |- |2002 |''Simhadriya Simha'' |Lakshmi |[[Kannada tili|Kannada]] |- |2002 |''Naina'' |Azhagu Nachiyar |Tamil |- |2002 |''Lahiri Lahiri Lahirilo'' |Indu |Telugu |- |2004 |''Jai'' |Veerapandi’s wife / Jai’s mother |Tamil |- |2004 |''Manjupoloru Penkutti'' |Arundathi |Malayalam |- |2004 |''Jore'' |Meenakshi |Tamil |- |2004 |''Kadamba'' |Yamini |Kannada |- |2004 |''Shravanamasam'' |Rajyam |Telugu |- |2004 |''Chellamae'' | |Tamil |- |2005 |''Orey Pandu'' |Akhilandeswari |Telugu |- |2005 |''Gowtam SSC'' |Bhanu |Telugu |- |2005 |''Hridayathi Sookshikkaan'' |Sreenath’s mother |Malayalam |- |2005 |''Chhatrapati'' |Rajya Lakshmi |Telugu |- |2006 |''Raathrimazha'' | |Malayalam |- |2007 |''Oru Ponnu Oru Paiyan'' |Ganga |Tamil |- |2007 |''Polladhavan'' |Thilaka |Tamil |- |2008 |''Mahayagnam'' | |Telugu |- |2008 |''Theekuchi'' |Sakthi |Tamil |- |2008 |''Pellaindi Kaani'' |Rajeshwari |Telugu |- |2009 |''Mesthru'' | |Kannada |- |2010 |''My Name is Amruta'' | |Telugu |- |2012 |''3'' |Ram’s mother |Tamil |- |2012 |''Dammu'' |Vasundhara |Telugu |- |2013 |''Chatrapathi'' | |Kannada |- |2014 |''Avathaaram'' |Akkamma |Telugu |- |2017 |''Shivalinga'' |Sarala |Tamil |- |2017 |''Magalir Mattum'' |Rani Amirthakumari |Tamil |- |2018 |''Mahanati'' |Durgama |Telugu |- |2018 |''Kadaikutty Singam'' |Panchavanmadevi |Tamil |- |2021 |''Natyam'' |Sitaraning onasi |Telugu |- |2022 |''Ayalaan'' |Raghuning onasi |Tamil |- |} == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:1967-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Hindistonlik film aktrisalari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] 96sghjh2lhk97ppzyuqzwne4jhr3x1u Allisha Gray 0 753306 2815906 2710917 2022-08-28T12:36:12Z ShohjahonSobirov 73332 sahifani to'g'irlash wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | name = Allisha Gray | image = 2021-09-19 WNBA Dallas Wings - 15 Allisha Gray - 003.jpg | image_size = | caption = | position = Himoyachi | number = 15 | league = [[Women's National Basketball Association|WNBA]] | team = Dallas Wings | height_ft = 6 | height_in = 0 | nationality = Amerikalik | birth_date = {{birth date and age|1995|01|12}} | birth_place = [[Greenwood, South Carolina]] | high_school = [[Washington County High School (Georgia)|Washington County]]<br />([[Sandersville, Georgia]]) | college = *[[North Carolina Tar Heels women's basketball|North Carolina]] (2013-2015) * [[South Carolina Gamecocks women's basketball|South Carolina]] (2016-2017) | draft_league = WNBA | draft_year = 2017 | draft_round = 1 | draft_pick = 4 | draft_team = [[Dallas Wings]] | career_start = 2017 | highlights = * [[WNBA yilning eng yaxshi o'yinchisi]] (2017) * [[NCAA I divizioni ayollar basketbol turniri|NCAA chempioni]] ([[2017 NCAA I divizion ayollar basketbol turniri|2017]]) * Birinchi jamoa — [[Atlantika sohilidagi konferensiya|ACC]] (2015) * ACC All-Freshman jamoasi (2014) * Gatorade Jorjiya yilning eng yaxshi o'yinchisi(2012) | wnba_profile = allisha-gray | bbr_wnba = grayal01w | medal_templates = {{Chiqish | {{USA}} }} }} '''Allisha Gray''' (1995-yil 12-yanvarda tugʻilgan) — Ayollar Milliy Basketbol Assotsiatsiyasining (WNBA) Dallas Wings va Elitzur Ramla jamoalarida o'ynagan amerikalik professional [[Basketbol|basketbolchi]]. U [[2020-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|2020-yilgi yozgi Olimpiya oʻyinlarida]] ayollar oʻrtasidagi 3x3 basketbol o'yinida oltin medalni qoʻlga kiritdi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=STONE|ism=AUGUSTA|sarlavha=Gamecock wins gold! Allisha Gray, Team USA on top in 3-on-3 basketball|url=https://www.thestate.com/sports/college/university-of-south-carolina/usc-womens-basketball/article253081213.html|ish=The State|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210728134256/https://www.thestate.com/sports/college/university-of-south-carolina/usc-womens-basketball/article253081213.html|arxivsana=2021-07-28}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=USC's Allisha Gray wins gold medal at Olympics|url=https://www.wltx.com/article/sports/allisha-gray-wins-gold-medal-at-olympics/101-7b4d9124-b288-4125-8990-3a7b84b10a16|kirish sanasi=2021-07-29|ish=wltx.com|til=en-US}}</ref> U Shimoliy Karolina Tar Heels va Janubiy Karolina Gamecocks uchun kollej basketboli jamoasida oʻynagan. 2017-yilgi WNBA loyihasida Wings jamoasi tomonidan umumiy hisobda 4-oʻrinda jamoaga chaqirilganidan so'ng, Gray tezda oʻz muxlislarini hayratda qoldirdi va WNBA yilning eng yaxshi yangi oʻyinchisi mukofotini qoʻlga kiritdi. == Oliy maktab karyerasi == U AQShning 18 yoshgacha boʻlgan basketbol jamoasi va 3-ga-3 jamoasining aʼzosi bo'lgan. Uch marta 3A shtatining eng yaxshi oʻyinchisi deb topilgan. Oʻsmirlik davrida Gray 2-oʻringa chiqish yoʻlida oʻrtacha 32,0 ball va 8,5 ribaund toʻpladi. Keyin tizzasidan olgan jarohati tufayli katta mavsumining koʻp qismini oʻtkazib yubordi. == Kollej karyerasi == Merilend, Kentucky, Janubiy Karolina va boshqa jamoalardan takliflar olgandan keyin u murabbiy Silviya Xetchell qo'l ostida oʻynash uchun Shimoliy Karolina jamoasiga borishni tanladi. Chapel Hillda ikki yilini oʻtkazgach, Gray hayratlanarli tarzda transferini eʼlon qildi. Keyin uning transferi sababi UNCning sport-akademik mojarosi bilan bogʻliqligi e'lon qilindi. Gray oʻzining birinchi mavsumidayoq milliy chempionlikni ham qoʻlga kiritdi. === Shimoliy Karolina va Janubiy Karolina statistikasi === Manba<ref>{{Veb manbasi|url=http://web1.ncaa.org/stats/StatsSrv/careerplayer|sarlavha=NCAA Statistics|ish=web1.ncaa.org|kirish sanasi=2017-08-28}}</ref>{{NBA o'yinchi statistikasi afsonasi}} {| class="wikitable" |Yil | Jamoa | GP | Ballar | FG% | 3P% | FT% | RPG | APG | SPG | BPG | PPG |- | 2013-14 | Shimoliy Karolina | 36 | 501 | 48,1 % | '''41,8 %''' | '''73,6 %''' | 5.5 | 1.3 | '''1.4''' | 0.4 | 13.9 |- | 2014-15 | Shimoliy Karolina | 35 | '''552''' | 45,2 % | 30,9 % | 70,7 % | '''7.6''' | 2.2 | 1.3 | 0,6 | '''15.8''' |- | 2015-16 | Janubiy Karolina | colspan="10" | qizil koʻylak |- | 2016-17 | Janubiy Karolina | '''37''' | 487 | '''51,0 %''' | 31,6 % | 73,5 % | 5.0 | '''2.5''' | 1.3 | '''0,6''' | 13.2 |- | Karyera | | 108 | 1540 | 47,9 % | 34,8 % | 72,3 % | 6.0 | 2.0 | 1.4 | 0,6 | 14.3 |} == Professional karyerasi == === WNBA === Janubiy Karolina jamoasini NCAA chempionatiga olib borishga yordam berganidan soʻng, Gray 2017-yilgi WNBA chempionatida qatnashishni tanladi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Cloninger |first=David |date=April 4, 2017 |title=South Carolina's Kaela Davis, Allisha Gray declare for WNBA draft |work=[[Greenville News]] |url=http://www.greenvilleonline.com/story/sports/college/usc/2017/04/04/ap-source-south-carolinas-davis-gray-enter-wnba-draft/100019320/ |access-date=April 27, 2017}}</ref> Oʻzining yangi mavsumida Gray „Wings“ jamoasiga himoyachi sifatida qo'shildi. U 34 o‘yinda maydonga tushib, o‘rtacha 13,1 ochko jamg‘ardi. 2017-yilning 12-avgustida Gray Connecticut Sun jamoasini 96-88 hisobida mag‘lub etib, karyerasidagi eng yuqori 21 ochkoni qo‘lga kiritdi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://sun.wnba.com/news/sun-stay-hot-win-dallas/|sarlavha=The Sun Stay Hot In Win Over Dallas|ish=sun.wnba.com}}</ref> [[Fayl:Allisha_Gray_(cropped).jpg|thumb| 2019-yilda qanotli kulrang.]] Oʻzining ikkinchi mavsumida Gray Wings jamoasidagi boshlangʻich pozitsiaysida o'yinlarni davom ettirdi. === Chet eldagi hayoti === 2018-yil iyun oyida Gray Isroil ligasi vakili Elitzur Ramla jamoasi bilan 2018/19-yilgi mavsum davomida shartnoma imzoladi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.eurobasket.com/Israel/news/534732/Allisha-Gray-is-a-newcomer-at-Elitzur-Ramla?Women=1|sarlavha=Allisha Gray is a newcomer at Elitzur Ramla|ish=eurobasket.com}}</ref> == WNBA martaba statistikasi == {{NBA o'yinchi statistikasi afsonasi}} === Muntazam mavsum === {{WNBA o'yinchi statistikasi boshlanishi}} |- | style="text-align:left;"| [[2017 WNBA season|2017]] | style="text-align:left;"| [[Dallas Wings|Dallas]] | '''34''' || '''34''' || 27.2 || .381 || .299 || .803 || 3.9 || 1.3 || '''1.5''' || 0.6 || 2.1 || 13.0 |- | style="text-align:left;"| [[2018 WNBA season|2018]] | style="text-align:left;"| [[Dallas Wings|Dallas]] | '''34''' || '''34''' || 26.7 || .403 || .270 || '''.863''' || 3.4 || '''2.4''' || 1.3 || 0.2 || 1.4 || 9.2 |- | style="text-align:left;"| [[2019 WNBA season|2019]] | style="text-align:left;"| [[Dallas Wings|Dallas]] | '''34''' || 29 || '''30.4''' || .457 || '''.384''' || .848 || 4.1 || 2.3 || 1.2 || 0.4 || 1.4 || 10.6 |- | style="text-align:left;"| [[2020 WNBA season|2020]] | style="text-align:left;"| [[Dallas Wings|Dallas]] | 20 || 14 || 26.2 || '''.464''' || .352 || .831 || 4.2 || 1.3 || 1.1 || 0.3 || '''1.1''' || '''13.1''' |- | style="text-align:left;"| [[2021 WNBA season|2021]] | style="text-align:left;"| [[2021 Dallas Wings season|Dallas]] | 25 || 16 || 27.8 || .438 || .366 || .862 || '''5.2''' || 1.7 || 1.0 || '''0.8''' || 1.4 || 11.9 |- | style="text-align:left;"| Karyera | style="text-align:left;"| 5 yil, 1 jamoa | 147 || 127 || 27.8 || .422 || .328 || .838 || 4.1 || 1.9 || 1.3 || 0.5 || 1.3 || 11.4 {{S-end}} === Mavsumdan keyingi === {{WNBA o'yinchi statistikasi boshlanishi}} |- | style="text-align:left;"| [[2017 WNBA Playoffs|2017]] | style="text-align:left;"| [[Dallas Wings|Dallas]] | '''1''' || '''1''' || 16.1 || .000 || .000 || .750 || '''3.0''' || 0.0 || '''1.0''' || 0.0 || 1.0 || 3.0 |- | style="text-align:left;"| [[2018 WNBA Playoffs|2018]] | style="text-align:left;"| [[Dallas Wings|Dallas]] | '''1''' || '''1''' || '''37.0''' || .000 || .000 || '''1.000''' || 4.0 || 1.0 || '''1.0''' || 0.0 || '''0.0''' || 3.0 |- | style="text-align:left;"| [[2021 WNBA Playoffs|2021]] | style="text-align:left;"| [[2021 Dallas Wings season|Dallas]] | '''1''' || '''1''' || 34.0 || '''.600''' || '''1.000''' || '''1.000''' || '''6.0''' || '''2.0''' || '''1.0''' || '''1.0''' || 1.0 || 9.0 |- | style="text-align:left;"| Karyera | style="text-align:left;"| 3 yil, 1 jamoa | 3 || 3 || 29.0 || .150 || .125 || .889 || 4.3 || 1.0 || 1.0 || 0.3 || 0.7 || 5.0 {{S-end}} == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1995-yilda tugʻilganlar]] exwcih85gkc9q5dldw5c8m0dvi951jd 2815907 2815906 2022-08-28T12:36:22Z ShohjahonSobirov 73332 Vikifikator wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | name = Allisha Gray | image = 2021-09-19 WNBA Dallas Wings - 15 Allisha Gray - 003.jpg | image_size = | caption = | position = Himoyachi | number = 15 | league = [[Women's National Basketball Association|WNBA]] | team = Dallas Wings | height_ft = 6 | height_in = 0 | nationality = Amerikalik | birth_date = {{birth date and age|1995|01|12}} | birth_place = [[Greenwood, South Carolina]] | high_school = [[Washington County High School (Georgia)|Washington County]]<br />([[Sandersville, Georgia]]) | college = *[[North Carolina Tar Heels women's basketball|North Carolina]] (2013-2015) * [[South Carolina Gamecocks women's basketball|South Carolina]] (2016-2017) | draft_league = WNBA | draft_year = 2017 | draft_round = 1 | draft_pick = 4 | draft_team = [[Dallas Wings]] | career_start = 2017 | highlights = * [[WNBA yilning eng yaxshi o'yinchisi]] (2017) * [[NCAA I divizioni ayollar basketbol turniri|NCAA chempioni]] ([[2017 NCAA I divizion ayollar basketbol turniri|2017]]) * Birinchi jamoa — [[Atlantika sohilidagi konferensiya|ACC]] (2015) * ACC All-Freshman jamoasi (2014) * Gatorade Jorjiya yilning eng yaxshi oʻyinchisi(2012) | wnba_profile = allisha-gray | bbr_wnba = grayal01w | medal_templates = {{Chiqish | {{USA}} }} }} '''Allisha Gray''' (1995-yil 12-yanvarda tugʻilgan) — Ayollar Milliy Basketbol Assotsiatsiyasining (WNBA) Dallas Wings va Elitzur Ramla jamoalarida oʻynagan amerikalik professional [[Basketbol|basketbolchi]]. U [[2020-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|2020-yilgi yozgi Olimpiya oʻyinlarida]] ayollar oʻrtasidagi 3x3 basketbol oʻyinida oltin medalni qoʻlga kiritdi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=STONE|ism=AUGUSTA|sarlavha=Gamecock wins gold! Allisha Gray, Team USA on top in 3-on-3 basketball|url=https://www.thestate.com/sports/college/university-of-south-carolina/usc-womens-basketball/article253081213.html|ish=The State|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210728134256/https://www.thestate.com/sports/college/university-of-south-carolina/usc-womens-basketball/article253081213.html|arxivsana=2021-07-28}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=USC's Allisha Gray wins gold medal at Olympics|url=https://www.wltx.com/article/sports/allisha-gray-wins-gold-medal-at-olympics/101-7b4d9124-b288-4125-8990-3a7b84b10a16|kirish sanasi=2021-07-29|ish=wltx.com|til=en-US}}</ref> U Shimoliy Karolina Tar Heels va Janubiy Karolina Gamecocks uchun kollej basketboli jamoasida oʻynagan. 2017-yilgi WNBA loyihasida Wings jamoasi tomonidan umumiy hisobda 4-oʻrinda jamoaga chaqirilganidan soʻng, Gray tezda oʻz muxlislarini hayratda qoldirdi va WNBA yilning eng yaxshi yangi oʻyinchisi mukofotini qoʻlga kiritdi. == Oliy maktab karyerasi == U AQShning 18 yoshgacha boʻlgan basketbol jamoasi va 3-ga-3 jamoasining aʼzosi boʻlgan. Uch marta 3A shtatining eng yaxshi oʻyinchisi deb topilgan. Oʻsmirlik davrida Gray 2-oʻringa chiqish yoʻlida oʻrtacha 32,0 ball va 8,5 ribaund toʻpladi. Keyin tizzasidan olgan jarohati tufayli katta mavsumining koʻp qismini oʻtkazib yubordi. == Kollej karyerasi == Merilend, Kentucky, Janubiy Karolina va boshqa jamoalardan takliflar olgandan keyin u murabbiy Silviya Xetchell qoʻl ostida oʻynash uchun Shimoliy Karolina jamoasiga borishni tanladi. Chapel Hillda ikki yilini oʻtkazgach, Gray hayratlanarli tarzda transferini eʼlon qildi. Keyin uning transferi sababi UNCning sport-akademik mojarosi bilan bogʻliqligi eʼlon qilindi. Gray oʻzining birinchi mavsumidayoq milliy chempionlikni ham qoʻlga kiritdi. === Shimoliy Karolina va Janubiy Karolina statistikasi === Manba<ref>{{Veb manbasi|url=http://web1.ncaa.org/stats/StatsSrv/careerplayer|sarlavha=NCAA Statistics|ish=web1.ncaa.org|kirish sanasi=2017-08-28}}</ref>{{NBA o'yinchi statistikasi afsonasi}} {| class="wikitable" |Yil | Jamoa | GP | Ballar | FG% | 3P% | FT% | RPG | APG | SPG | BPG | PPG |- | 2013-14 | Shimoliy Karolina | 36 | 501 | 48,1 % | '''41,8 %''' | '''73,6 %''' | 5.5 | 1.3 | '''1.4''' | 0.4 | 13.9 |- | 2014-15 | Shimoliy Karolina | 35 | '''552''' | 45,2 % | 30,9 % | 70,7 % | '''7.6''' | 2.2 | 1.3 | 0,6 | '''15.8''' |- | 2015-16 | Janubiy Karolina | colspan="10" | qizil koʻylak |- | 2016-17 | Janubiy Karolina | '''37''' | 487 | '''51,0 %''' | 31,6 % | 73,5 % | 5.0 | '''2.5''' | 1.3 | '''0,6''' | 13.2 |- | Karyera | | 108 | 1540 | 47,9 % | 34,8 % | 72,3 % | 6.0 | 2.0 | 1.4 | 0,6 | 14.3 |} == Professional karyerasi == === WNBA === Janubiy Karolina jamoasini NCAA chempionatiga olib borishga yordam berganidan soʻng, Gray 2017-yilgi WNBA chempionatida qatnashishni tanladi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Cloninger |first=David |date=April 4, 2017 |title=South Carolina's Kaela Davis, Allisha Gray declare for WNBA draft |work=[[Greenville News]] |url=http://www.greenvilleonline.com/story/sports/college/usc/2017/04/04/ap-source-south-carolinas-davis-gray-enter-wnba-draft/100019320/ |access-date=April 27, 2017}}</ref> Oʻzining yangi mavsumida Gray „Wings“ jamoasiga himoyachi sifatida qoʻshildi. U 34 o‘yinda maydonga tushib, o‘rtacha 13,1 ochko jamg‘ardi. 2017-yilning 12-avgustida Gray Connecticut Sun jamoasini 96-88 hisobida mag‘lub etib, karyerasidagi eng yuqori 21 ochkoni qo‘lga kiritdi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://sun.wnba.com/news/sun-stay-hot-win-dallas/|sarlavha=The Sun Stay Hot In Win Over Dallas|ish=sun.wnba.com}}</ref> [[Fayl:Allisha_Gray_(cropped).jpg|thumb| 2019-yilda qanotli kulrang.]] Oʻzining ikkinchi mavsumida Gray Wings jamoasidagi boshlangʻich pozitsiaysida oʻyinlarni davom ettirdi. === Chet eldagi hayoti === 2018-yil iyun oyida Gray Isroil ligasi vakili Elitzur Ramla jamoasi bilan 2018/19-yilgi mavsum davomida shartnoma imzoladi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.eurobasket.com/Israel/news/534732/Allisha-Gray-is-a-newcomer-at-Elitzur-Ramla?Women=1|sarlavha=Allisha Gray is a newcomer at Elitzur Ramla|ish=eurobasket.com}}</ref> == WNBA martaba statistikasi == {{NBA o'yinchi statistikasi afsonasi}} === Muntazam mavsum === {{WNBA o'yinchi statistikasi boshlanishi}} |- | style="text-align:left;"| [[2017 WNBA season|2017]] | style="text-align:left;"| [[Dallas Wings|Dallas]] | '''34''' || '''34''' || 27.2 || .381 || .299 || .803 || 3.9 || 1.3 || '''1.5''' || 0.6 || 2.1 || 13.0 |- | style="text-align:left;"| [[2018 WNBA season|2018]] | style="text-align:left;"| [[Dallas Wings|Dallas]] | '''34''' || '''34''' || 26.7 || .403 || .270 || '''.863''' || 3.4 || '''2.4''' || 1.3 || 0.2 || 1.4 || 9.2 |- | style="text-align:left;"| [[2019 WNBA season|2019]] | style="text-align:left;"| [[Dallas Wings|Dallas]] | '''34''' || 29 || '''30.4''' || .457 || '''.384''' || .848 || 4.1 || 2.3 || 1.2 || 0.4 || 1.4 || 10.6 |- | style="text-align:left;"| [[2020 WNBA season|2020]] | style="text-align:left;"| [[Dallas Wings|Dallas]] | 20 || 14 || 26.2 || '''.464''' || .352 || .831 || 4.2 || 1.3 || 1.1 || 0.3 || '''1.1''' || '''13.1''' |- | style="text-align:left;"| [[2021 WNBA season|2021]] | style="text-align:left;"| [[2021 Dallas Wings season|Dallas]] | 25 || 16 || 27.8 || .438 || .366 || .862 || '''5.2''' || 1.7 || 1.0 || '''0.8''' || 1.4 || 11.9 |- | style="text-align:left;"| Karyera | style="text-align:left;"| 5 yil, 1 jamoa | 147 || 127 || 27.8 || .422 || .328 || .838 || 4.1 || 1.9 || 1.3 || 0.5 || 1.3 || 11.4 {{S-end}} === Mavsumdan keyingi === {{WNBA o'yinchi statistikasi boshlanishi}} |- | style="text-align:left;"| [[2017 WNBA Playoffs|2017]] | style="text-align:left;"| [[Dallas Wings|Dallas]] | '''1''' || '''1''' || 16.1 || .000 || .000 || .750 || '''3.0''' || 0.0 || '''1.0''' || 0.0 || 1.0 || 3.0 |- | style="text-align:left;"| [[2018 WNBA Playoffs|2018]] | style="text-align:left;"| [[Dallas Wings|Dallas]] | '''1''' || '''1''' || '''37.0''' || .000 || .000 || '''1.000''' || 4.0 || 1.0 || '''1.0''' || 0.0 || '''0.0''' || 3.0 |- | style="text-align:left;"| [[2021 WNBA Playoffs|2021]] | style="text-align:left;"| [[2021 Dallas Wings season|Dallas]] | '''1''' || '''1''' || 34.0 || '''.600''' || '''1.000''' || '''1.000''' || '''6.0''' || '''2.0''' || '''1.0''' || '''1.0''' || 1.0 || 9.0 |- | style="text-align:left;"| Karyera | style="text-align:left;"| 3 yil, 1 jamoa | 3 || 3 || 29.0 || .150 || .125 || .889 || 4.3 || 1.0 || 1.0 || 0.3 || 0.7 || 5.0 {{S-end}} == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1995-yilda tugʻilganlar]] 8qo9ejsnknamej8r34x49vh3lq8g29u Arella Guirantes 0 753311 2815919 2707770 2022-08-28T12:43:03Z ShohjahonSobirov 73332 sahifani to'g'irlash wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | name = Arella Guirantes | image = Rutgers_2019_Junior_Guard_Arella_Guirantes.jpg | caption = Guirantes 2019-yilda | number = | position = Himoyachi | league = [[WNBA]] | team = Erkin agent | height_ft = 5 | height_in = 11 | weight_lb = 165 | birth_date = {{birth date and age|1997|10|15}} | birth_place = [[Long Island, New York]] | high_school = [[Bellport High School|Bellport]]<br />(Brookhaven Hamlet, New York) | college = *[[Texas Tech Lady Raiders basketball|Texas Tech]] (2016-2017) * [[Rutgers Scarlet Knights women's basketball|Rutgers]] (2017-2021) | draft_league = WNBA | draft_year = 2021 | draft_round = 2 | draft_pick = 22 | draft_team = [[Los Angeles Sparks]] | career_start = 2021 | highlights = | wnba_profile = arella-guirantes }} '''Arella Guirantes''' (1997-yil 15-oktyabrda tugʻilgan) — amerikalik professional [[Basketbol|basketbolchi]], hozirda erkin agent. U Ayollar Milliy Basketbol Assotsiatsiyasining (WNBA) Los-Anjeles Sparks jamoasi safida o'ynagan. == Yoshligi == Guirantes Bellport oʻrta maktabida 2000 dan ortiq ball toʻpladi va NYSSWA All-State birinchi jamoasiga tanlab olindi. U IMG akademiyasida har bir o‘yinda o‘rtacha 33 ochko, 13 ta ribaund, 3,5 golga assistentlik, 3 ta to‘p o‘tkazib yuborish va 2,6 blokni qayd etgan. U ProspectNation tomonidan mamlakatdagi № 44 oʻyinchi deb baholangan va 2016-yilda Hoopgurlz tomonidan № 17 qanot oʻyinchisi sifatida shartnoma imzolagan. == Kollej karyerasi == === Texas Tech jamoasidagi faoliyati === Oʻzining oʻrta maktabdagi karyerasidan soʻng, Guirantes Texas Tech Lady Raiders jamoasida oʻynashga qaror qildi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Basketball phenom Arella Guirantes of Bellport signs with Texas Tech|url=https://patchogue.greaterlongisland.com/2016/05/03/bellports-arella-guirantes-signs-texas-tech/|ish=Greater Patchogue|kirish sanasi=17 May 2021}}</ref> U har bir oʻyinda 9,9 ochko toʻplash boʻyicha jamoada ikkinchi o'rinda boʻldi. U bir marta haftaning Big 12 birinchi himoyachisi deb ham topilgan.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=ARELLA GUIRANTES|url=https://texastech.com/sports/womens-basketball/roster/arella-guirantes/3885|ish=texastech.com|nashriyot=texastech.com|kirish sanasi=17 May 2021}}</ref> === Rutgers jamoasidagi faoliyati === Tech jamoasidagi birinchi yilidan soʻng Guirantes Rutgers jamoasiga oʻtishga qaror qildi. NCAA transfer qoidalariga koʻra, u 2016-17-yilgi mavsumda oʻtirishi kerak edi. Rutgers jamoasi bilan birinchi mavsumida Guirantes oʻrtacha 12,1 ochko va 4,3 ribaund toʻpladi. U bu davr mobaynida „Buyuk oʻnlik“ unvoniga sazovor boʻldi. Rutgers bilan ikkinchi mavsumida u oʻrtacha 20,6 ochko, 6,0 ribaund va 3,1 golli uzatma qayd etdi. Shuningdek, u 20-yanvar kuni Michigan shtatiga qarshi o'yinda 1000 ochko to'plagan klubga qoʻshildi. Rutgers jamoasi bilan soʻnggi mavsumida u oʻrtacha 20,8 ochko, 6,0 ribaund va 5,3 golli uzatmani amalga oshirdi. U Rutgers jamoasini 2021-yilgi NCAA I divizioni ayollar basketbol turniriga olib chiqishga katta hissa qo'shdi. === Texas Tech va Rutgers statistikasi === Manba<ref>{{Veb manbasi|url=http://web1.ncaa.org/stats/StatsSrv/careerplayer|sarlavha=NCAA Statistics|ish=web1.ncaa.org|kirish sanasi=2021-06-21}}</ref> {| class="wikitable" |+{{{caption|Ratios}}} ! YIL ! Jamoa ! {{Abbr|GP|Games played}} ! {{Abbr|FG%|Field goal percentage}} ! {{Abbr|3P%|3-point field-goal percentage}} ! {{Abbr|FT%|Free-throw percentage}} ! {{Abbr|RBG|Rebounds per game}} ! {{Abbr|APG|Assists per game}} ! {{Abbr|BPG|Blocks per game}} ! {{Abbr|SPG|Steals per game}} ! {{Abbr|PPG|Points per game}} |- | 2016-17 | Texas Tech | 29 | 41,1 % | 26,9 % | '''87,1 %''' | 4.828 | 1.241 | 0,966 | 1.069 | 9.931 |- | 2017-18 | Rutgers | colspan="9" | NCAA transfer qoidalariga koʻra shanba |- | 2018-19 | Rutgers | '''32''' | 39,5 % | 24,0 % | 80,5 % | 4.219 | 1.688 | 0,281 | 1.219 | 12.063 |- | 2019-20 | Rutgers | 30 | 41,3 % | '''38,5 %''' | 81,0 % | '''6.033''' | 3.133 | 1.233 | 1.600 | 20.600 |- | 2020-21 | Rutgers | 19 | '''41,6 %''' | 37,8 % | 86,8 % | 6.000 | '''5.158''' | '''1.789''' | '''2.158''' | '''21.263''' |- | Karyera | | 110 | 40,9 % | 31,9 % | 83,1 % | 5.182 | 2.564 | 0,982 | 1.445 | 15.418 |} {| class="wikitable" |+{{{caption|Totals}}} ! YIL ! Jamoa ! {{Abbr|GP|Games played}} ! {{Abbr|FG|Field goals made}} ! {{Abbr|FGA|Field goal attemps}} ! {{Abbr|3P|3-point field-goals made}} ! {{Abbr|3PA|3-point field-goal attempts}} ! {{Abbr|FT|Free-throws made}} ! {{Abbr|FTA|Free-throws attempted}} ! {{Abbr|REB|Total rebounds}} ! {{Abbr|A|Assists}} ! {{Abbr|BK|Blocks}} ! {{Abbr|ST|Steals}} ! {{Abbr|PTS|Points}} |- | 2016-17 | Texas Tech | 29 | 108 | 263 | 18 | 67 | 54 | 62 | 140 | 36 | 28 | 31 | 288 |- | 2017-18 | Rutgers | colspan="12" | |- | 2018-19 | Rutgers | '''32''' | 146 | 370 | 24 | '''100''' | 70 | 87 | 135 | 54 | 9 | 39 | 386 |- | 2019-20 | Rutgers | 30 | '''205''' | '''496''' | '''37''' | 96 | '''171''' | '''211''' | '''181''' | 94 | '''37''' | '''48''' | '''618''' |- | 2020-21 | Rutgers | 19 | 137 | 329 | 31 | 82 | 99 | 114 | 114 | '''98''' | 34 | 41 | 404 |- | Karyera | | 110 | 596 | 1458 | 110 | 345 | 394 | 474 | 570 | 282 | 108 | 159 | 1696 |} == WNBA karyerasi == === Los-Anjeles Sparks jamoasidagi faoliyati === Guirantes Los-Anjeles Sparks jamoasi tomonidan 2021-yilgi WNBA loyihasida 22-chi umumiy tanlov bilan jamoa safiga qo'shilgan.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Arella Guirantes Picked by LA Sparks in the WNBA Draft|url=https://scarletknights.com/news/2021/4/15/womens-basketball-arella-guirantes-picked-by-la-sparks-in-the-wnba-draft.aspx|ish=scarletknights.com|nashriyot=scarletknights.com|kirish sanasi=17 May 2021}}</ref> == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1997-yilda tugʻilganlar]] pa0yckzv5ij1bfpapjvdvgr02i7c5mf 2815920 2815919 2022-08-28T12:43:15Z ShohjahonSobirov 73332 Vikifikator wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | name = Arella Guirantes | image = Rutgers_2019_Junior_Guard_Arella_Guirantes.jpg | caption = Guirantes 2019-yilda | number = | position = Himoyachi | league = [[WNBA]] | team = Erkin agent | height_ft = 5 | height_in = 11 | weight_lb = 165 | birth_date = {{birth date and age|1997|10|15}} | birth_place = [[Long Island, New York]] | high_school = [[Bellport High School|Bellport]]<br />(Brookhaven Hamlet, New York) | college = *[[Texas Tech Lady Raiders basketball|Texas Tech]] (2016-2017) * [[Rutgers Scarlet Knights women's basketball|Rutgers]] (2017-2021) | draft_league = WNBA | draft_year = 2021 | draft_round = 2 | draft_pick = 22 | draft_team = [[Los Angeles Sparks]] | career_start = 2021 | highlights = | wnba_profile = arella-guirantes }} '''Arella Guirantes''' (1997-yil 15-oktyabrda tugʻilgan) — amerikalik professional [[Basketbol|basketbolchi]], hozirda erkin agent. U Ayollar Milliy Basketbol Assotsiatsiyasining (WNBA) Los-Anjeles Sparks jamoasi safida oʻynagan. == Yoshligi == Guirantes Bellport oʻrta maktabida 2000 dan ortiq ball toʻpladi va NYSSWA All-State birinchi jamoasiga tanlab olindi. U IMG akademiyasida har bir o‘yinda o‘rtacha 33 ochko, 13 ta ribaund, 3,5 golga assistentlik, 3 ta to‘p o‘tkazib yuborish va 2,6 blokni qayd etgan. U ProspectNation tomonidan mamlakatdagi № 44 oʻyinchi deb baholangan va 2016-yilda Hoopgurlz tomonidan № 17 qanot oʻyinchisi sifatida shartnoma imzolagan. == Kollej karyerasi == === Texas Tech jamoasidagi faoliyati === Oʻzining oʻrta maktabdagi karyerasidan soʻng, Guirantes Texas Tech Lady Raiders jamoasida oʻynashga qaror qildi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Basketball phenom Arella Guirantes of Bellport signs with Texas Tech|url=https://patchogue.greaterlongisland.com/2016/05/03/bellports-arella-guirantes-signs-texas-tech/|ish=Greater Patchogue|kirish sanasi=17 May 2021}}</ref> U har bir oʻyinda 9,9 ochko toʻplash boʻyicha jamoada ikkinchi oʻrinda boʻldi. U bir marta haftaning Big 12 birinchi himoyachisi deb ham topilgan.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=ARELLA GUIRANTES|url=https://texastech.com/sports/womens-basketball/roster/arella-guirantes/3885|ish=texastech.com|nashriyot=texastech.com|kirish sanasi=17 May 2021}}</ref> === Rutgers jamoasidagi faoliyati === Tech jamoasidagi birinchi yilidan soʻng Guirantes Rutgers jamoasiga oʻtishga qaror qildi. NCAA transfer qoidalariga koʻra, u 2016-17-yilgi mavsumda oʻtirishi kerak edi. Rutgers jamoasi bilan birinchi mavsumida Guirantes oʻrtacha 12,1 ochko va 4,3 ribaund toʻpladi. U bu davr mobaynida „Buyuk oʻnlik“ unvoniga sazovor boʻldi. Rutgers bilan ikkinchi mavsumida u oʻrtacha 20,6 ochko, 6,0 ribaund va 3,1 golli uzatma qayd etdi. Shuningdek, u 20-yanvar kuni Michigan shtatiga qarshi oʻyinda 1000 ochko toʻplagan klubga qoʻshildi. Rutgers jamoasi bilan soʻnggi mavsumida u oʻrtacha 20,8 ochko, 6,0 ribaund va 5,3 golli uzatmani amalga oshirdi. U Rutgers jamoasini 2021-yilgi NCAA I divizioni ayollar basketbol turniriga olib chiqishga katta hissa qoʻshdi. === Texas Tech va Rutgers statistikasi === Manba<ref>{{Veb manbasi|url=http://web1.ncaa.org/stats/StatsSrv/careerplayer|sarlavha=NCAA Statistics|ish=web1.ncaa.org|kirish sanasi=2021-06-21}}</ref> {| class="wikitable" |+{{{caption|Ratios}}} ! YIL ! Jamoa ! {{Abbr|GP|Games played}} ! {{Abbr|FG%|Field goal percentage}} ! {{Abbr|3P%|3-point field-goal percentage}} ! {{Abbr|FT%|Free-throw percentage}} ! {{Abbr|RBG|Rebounds per game}} ! {{Abbr|APG|Assists per game}} ! {{Abbr|BPG|Blocks per game}} ! {{Abbr|SPG|Steals per game}} ! {{Abbr|PPG|Points per game}} |- | 2016-17 | Texas Tech | 29 | 41,1 % | 26,9 % | '''87,1 %''' | 4.828 | 1.241 | 0,966 | 1.069 | 9.931 |- | 2017-18 | Rutgers | colspan="9" | NCAA transfer qoidalariga koʻra shanba |- | 2018-19 | Rutgers | '''32''' | 39,5 % | 24,0 % | 80,5 % | 4.219 | 1.688 | 0,281 | 1.219 | 12.063 |- | 2019-20 | Rutgers | 30 | 41,3 % | '''38,5 %''' | 81,0 % | '''6.033''' | 3.133 | 1.233 | 1.600 | 20.600 |- | 2020-21 | Rutgers | 19 | '''41,6 %''' | 37,8 % | 86,8 % | 6.000 | '''5.158''' | '''1.789''' | '''2.158''' | '''21.263''' |- | Karyera | | 110 | 40,9 % | 31,9 % | 83,1 % | 5.182 | 2.564 | 0,982 | 1.445 | 15.418 |} {| class="wikitable" |+{{{caption|Totals}}} ! YIL ! Jamoa ! {{Abbr|GP|Games played}} ! {{Abbr|FG|Field goals made}} ! {{Abbr|FGA|Field goal attemps}} ! {{Abbr|3P|3-point field-goals made}} ! {{Abbr|3PA|3-point field-goal attempts}} ! {{Abbr|FT|Free-throws made}} ! {{Abbr|FTA|Free-throws attempted}} ! {{Abbr|REB|Total rebounds}} ! {{Abbr|A|Assists}} ! {{Abbr|BK|Blocks}} ! {{Abbr|ST|Steals}} ! {{Abbr|PTS|Points}} |- | 2016-17 | Texas Tech | 29 | 108 | 263 | 18 | 67 | 54 | 62 | 140 | 36 | 28 | 31 | 288 |- | 2017-18 | Rutgers | colspan="12" | |- | 2018-19 | Rutgers | '''32''' | 146 | 370 | 24 | '''100''' | 70 | 87 | 135 | 54 | 9 | 39 | 386 |- | 2019-20 | Rutgers | 30 | '''205''' | '''496''' | '''37''' | 96 | '''171''' | '''211''' | '''181''' | 94 | '''37''' | '''48''' | '''618''' |- | 2020-21 | Rutgers | 19 | 137 | 329 | 31 | 82 | 99 | 114 | 114 | '''98''' | 34 | 41 | 404 |- | Karyera | | 110 | 596 | 1458 | 110 | 345 | 394 | 474 | 570 | 282 | 108 | 159 | 1696 |} == WNBA karyerasi == === Los-Anjeles Sparks jamoasidagi faoliyati === Guirantes Los-Anjeles Sparks jamoasi tomonidan 2021-yilgi WNBA loyihasida 22-chi umumiy tanlov bilan jamoa safiga qoʻshilgan.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Arella Guirantes Picked by LA Sparks in the WNBA Draft|url=https://scarletknights.com/news/2021/4/15/womens-basketball-arella-guirantes-picked-by-la-sparks-in-the-wnba-draft.aspx|ish=scarletknights.com|nashriyot=scarletknights.com|kirish sanasi=17 May 2021}}</ref> == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1997-yilda tugʻilganlar]] pu3jkbkzxoh2rku9ixv6mpqu2480n9z Megan Gustafson 0 753313 2815930 2710911 2022-08-28T12:49:08Z ShohjahonSobirov 73332 sahifani to'g'irlash wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | name = Megan Gustafson | image = Megan Gustafson in 2019 (cropped).jpg | caption = Gustafson 2019-yil | image_size = | position = Hujumchi | height_ft = 6 | height_in = 3 | weight_lb = 195 | league = [[Women's National Basketball Association|WNBA]] | team = Phoenix Mercury | number = 10 | nationality = Amerikalik | birth_date = {{birth date and age|1996|12|13}} | birth_place = [[Green Bay, Wisconsin]] | high_school = [[South Shore School District|South Shore High School]]<br />(Port Wing, WI<ref>{{Cite web|url=https://www.thegazette.com/sports/a-day-in-port-wing-with-megan-gustafson/|title = A day in Port Wing with Megan Gustafson}}</ref>)<!--Her high school doesnʻt have a page, but the school district does.--> | college = [[Iowa Hawkeyes women's basketball|Iowa]] (2015-2019) | draft_league = WNBA | draft_year = 2019 | draft_round = 2 | draft_pick = 17 | draft_team = [[Dallas Wings]] | career_start = 2019 | career_end = | highlights = * [[Neysmit kollejida yilning eng yaxshi futbolchisi|Neysmit yilning eng yaxshi o'yinchisi]] (2019) * [[Associated Press Ayollar kolleji yilning eng yaxshi basketbolchisi|AP yilning eng yaxshi o'yinchisi]] (2019) * ESPNW yilning eng yaxshi milliy o'yinchisi(2019) * [[Honda Sports mukofoti]] (2019) * Birinchi jamoa All-Amerika — [[Associated Press|AP]], [[Amerika Qo'shma Shtatlari Basketbol Yozuvchilari Uyushmasi|USBWA]], [[ESPNW]] ([[2019 NCAA Ayollar Basketbol All-Amerikaliklar|2019]]) * [[Liza Lesli mukofoti]] (2019) * [[Senior CLASS mukofoti ayollar basketboli g'oliblari ro'yxati|Senior CLASS mukofoti]] (2019) * 2× [[Yilning eng yaxshi o‘n nafar ayol basketbolchisi|Yilning eng yaxshi o‘n nafar o'yinchisi]] (2018, 2019) * [[Katta o'ntalik ayollar basketbol turniri|Katta oʻntalik turniri]] MOP ([[2019-yilgi Katta o'ntalik ayollar basketbol turniri|2019]]) * 10-raqam [[Ayollar basketboli Iowa Hawkeyes#Nafaqaga chiqqan raqamlar|Ayova Xokkeys tomonidan nafaqaga chiqqan]] }} '''Megan Gustafson''' (1996-yil 13-dekabrda tugʻilgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.wnba.com/draft2019profile/megan-gustafson/|sarlavha=2019 WNBA Draft Profile: Megan Gustafson|nashriyot=Women's National Basketball Association|kirish sanasi=April 11, 2019}}</ref>) — Ayollar Milliy Basketbol Assotsiatsiyasining (WNBA) Pheonix Mercury jamoasida o'ynagan amerikalik [[Basketbol|basketbolchi]]. Gustafson 2019-yilgi WNBA loyihasida Dallas Wings jamoasi tomonidan ikkinchi bosqichda (umumiy 17-o‘rinda) jamoa safiga tanlab olingan, ammo mavsum boshlanishidan oldin jamoa safidan o'yinlaridan chetlashtirilgan. Gustafson kollejdagi karyerasini 2019-yilda Iowa Hawkeyes jamoasi bilan yakunlagan. Katta kursda u o‘sha yili 1000 ball to‘plagan va mamlakatning eng yaxshi ayol basketbolchisi sifatida Honda Sports mukofotini qo‘lga kiritgan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.usatoday.com/story/sports/ncaaw/2019/04/19/iowas-megan-gustafson-wins-honda-award-for-basketball/39368065/|sarlavha=Iowa's Megan Gustafson wins Honda award for basketball|ish=USA TODAY|til=en-US|kirish sanasi=2020-03-21}}</ref><ref>{{Cite journal|url=https://www.collegiatewomensportsawards.com/releases/2018-19/20190419gustafson|title=Megan Gustafson of Iowa Named Honda Sport Award Winner for Basketball|date=2019-04-19|language=en|access-date=2020-03-21}}</ref> 2019-yil 15-mart kuni ESPN Gustafsonni yilning eng yaxshi milliy oʻyinchisi deb topdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Voepele, Mechelle |date=March 15, 2019 |title=Women's college basketball player of the year: Iowa's Megan Gustafson |publisher=ESPN |url=http://www.espn.com/wnba/story/_/id/26493293/notre-dame-baylor-story-wnba-draft |access-date=April 11, 2019}}</ref> 2018 va 2019-yillarda Gustafson yilning eng yaxshi ayollar basketbolchisi boʻldi. Gustafson Viskonsin shtatining Port Ving shahridan boʻlib, Janubiy Shor oʻrta maktabi jamoasida ham oʻynagan.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Linder, Jeff |date=August 26, 2018 |title=A day in Port Wing with Megan Gustafson |publisher=The Gazette (Folience) |url=https://www.thegazette.com/subject/sports/hawkeyes/iowa-womens-basketball/megan-gustafson-iowa-basketball-hometown-port-wing-wisconsin-20180826 |access-date=April 11, 2019}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Rossow |first=Adam |date=January 27, 2020 |title=Iowa Hawkeyes retire Megan Gustafson's #10 at Carver-Hawkeye Arena |work=ourquadcities.com |url=https://www.ourquadcities.com/sports/hawkeye-headquarters/iowa-hawkeyes-retire-megan-gustafsons-10-at-carver-hawkeye-arena/ |access-date=February 8, 2020}}</ref> == Iowa statistikasi == Manba<ref>{{Veb manbasi|url=http://web1.ncaa.org/stats/StatsSrv/careerplayer|sarlavha=NCAA Statistics|ish=web1.ncaa.org|kirish sanasi=2021-05-19}}</ref> Viskonsin shtatidagi Port Wing jamoasi safida ham yilning eng yaxshi oʻnta oʻyinchisi boʻldi.{{NBA o'yinchi statistikasi afsonasi}} {| class="wikitable" !Yil ! Jamoa ! GP ! Ballar ! FG% ! 3P% ! FT% ! RPG ! APG ! SPG ! BPG ! PPG |- | 2015-16 | Iowa | 33 | 352 | 55,4 % | 0,0 % | 61,5 % | 6.8 | 0,8 | 0.3 | 1.8 | 10.7 |- | 2016-17 | Iowa | 34 | 628 | 64,7 % | 0,0 % | 78,8 % | 10.1 | 0,6 | '''0,6''' | 1.3 | 18.5 |- | 2017-18 | Iowa | 32 | 823 | 67,1 % | 0,0 % | '''80,6 %''' | 12.8 | 1.4 | 0,6 | '''2.1''' | 25.7 |- | 2018-19 | Iowa | '''36''' | '''1001''' | '''69,6 %''' | '''100,0 %''' | 78,9 % | '''13.4''' | '''1.7''' | 0.4 | 1.8 | '''27.8''' |- | Karyera | | 135 | 2804 | 65,6 % | 50,0 % | 76,8 % | 10.8 | 1.1 | 0,5 | 1.7 | 20.8 |} == WNBA karyera statistikasi == Megan 1996-yil 13-dekabrda Minnesota shtatining Dulut shahrida Clandon va Eva Gustafsonlar oilasida tug‘ilgan. Uning Emili ismli singlisi bor va u Port Wing (Viskonsin) statistik jihatdan izolyatsiya qilingan hududda South Shore o‘rta maktabida o‘qigan. 2020-yil 23-iyulda u Gorzów Wielkopolski jamoasi oʻyinchisiga aylangan. 2021-yil 1-mayda esa VBW Arka Gdynia jamoasi safiga qoʻshildi. 2021-yil 25-avgustda u Washington Mystics jamoasi bilan shartnoma imzoladi. {{WNBA o'yinchi statistikasi afsonasi}} === Muntazam mavsum === {{WNBA o'yinchi statistikasi boshlanishi}} |- |style="text-align:left;"| [[2019 WNBA season|2019]] | style="text-align:left;"| [[2019 Dallas Wings season|Dallas]] | '''25''' || 0 || 9.5 || .491|| '''.111''' || '''.900''' || 2.5 || '''0.3''' || '''0.2''' || '''0.2''' || 0.4 || 2.9 |- |style="text-align:left;"| [[2020 WNBA season|2020]] | style="text-align:left;"| [[2020 Dallas Wings season|Dallas]] | 10 || 0 || 4.8 || .286 || .000 || .667 || 1.1 || 0.1 || 0.0 || 0.1 || '''0.2''' || 1.4 |- | style='text-align:left;'|[[2021 WNBA season|2021]] | style='text-align:left;'|[[2021 Washington Mystics season|Washington]] | 11 || '''1''' || '''9.9''' || '''.594''' || .000 || .667 || '''3.6''' || 0.0 || '''0.2''' || 0.1 || 0.8 || '''4.0''' |- | style='text-align:left;'| Karyera | style='text-align:left;'| 3 yil, 2 jamoa | 46 || 1 || 8.6 || .495 || .083 || .789 || 2.5 || 0.2 || 0.1 || 0.2 || 0.5 || 2.8 {{S-end}} == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [https://hawkeyesports.com/roster.aspx?rp_id=12538 Ayova Hawkeyes bio] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1996-yilda tugʻilganlar]] oyest09398foja0qzpqwfkfyq0iwd42 2815931 2815930 2022-08-28T12:49:27Z ShohjahonSobirov 73332 Vikifikator wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | name = Megan Gustafson | image = Megan Gustafson in 2019 (cropped).jpg | caption = Gustafson 2019-yil | image_size = | position = Hujumchi | height_ft = 6 | height_in = 3 | weight_lb = 195 | league = [[Women's National Basketball Association|WNBA]] | team = Phoenix Mercury | number = 10 | nationality = Amerikalik | birth_date = {{birth date and age|1996|12|13}} | birth_place = [[Green Bay, Wisconsin]] | high_school = [[South Shore School District|South Shore High School]]<br />(Port Wing, WI<ref>{{Cite web|url=https://www.thegazette.com/sports/a-day-in-port-wing-with-megan-gustafson/|title = A day in Port Wing with Megan Gustafson}}</ref>)<!--Her high school doesnʻt have a page, but the school district does.--> | college = [[Iowa Hawkeyes women's basketball|Iowa]] (2015-2019) | draft_league = WNBA | draft_year = 2019 | draft_round = 2 | draft_pick = 17 | draft_team = [[Dallas Wings]] | career_start = 2019 | career_end = | highlights = * [[Neysmit kollejida yilning eng yaxshi futbolchisi|Neysmit yilning eng yaxshi oʻyinchisi]] (2019) * [[Associated Press Ayollar kolleji yilning eng yaxshi basketbolchisi|AP yilning eng yaxshi oʻyinchisi]] (2019) * ESPNW yilning eng yaxshi milliy oʻyinchisi(2019) * [[Honda Sports mukofoti]] (2019) * Birinchi jamoa All-Amerika — [[Associated Press|AP]], [[Amerika Qo'shma Shtatlari Basketbol Yozuvchilari Uyushmasi|USBWA]], [[ESPNW]] ([[2019 NCAA Ayollar Basketbol All-Amerikaliklar|2019]]) * [[Liza Lesli mukofoti]] (2019) * [[Senior CLASS mukofoti ayollar basketboli g'oliblari ro'yxati|Senior CLASS mukofoti]] (2019) * 2× [[Yilning eng yaxshi o‘n nafar ayol basketbolchisi|Yilning eng yaxshi o‘n nafar oʻyinchisi]] (2018, 2019) * [[Katta o'ntalik ayollar basketbol turniri|Katta oʻntalik turniri]] MOP ([[2019-yilgi Katta o'ntalik ayollar basketbol turniri|2019]]) * 10-raqam [[Ayollar basketboli Iowa Hawkeyes#Nafaqaga chiqqan raqamlar|Ayova Xokkeys tomonidan nafaqaga chiqqan]] }} '''Megan Gustafson''' (1996-yil 13-dekabrda tugʻilgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.wnba.com/draft2019profile/megan-gustafson/|sarlavha=2019 WNBA Draft Profile: Megan Gustafson|nashriyot=Women's National Basketball Association|kirish sanasi=April 11, 2019}}</ref>) — Ayollar Milliy Basketbol Assotsiatsiyasining (WNBA) Pheonix Mercury jamoasida oʻynagan amerikalik [[Basketbol|basketbolchi]]. Gustafson 2019-yilgi WNBA loyihasida Dallas Wings jamoasi tomonidan ikkinchi bosqichda (umumiy 17-o‘rinda) jamoa safiga tanlab olingan, ammo mavsum boshlanishidan oldin jamoa safidan oʻyinlaridan chetlashtirilgan. Gustafson kollejdagi karyerasini 2019-yilda Iowa Hawkeyes jamoasi bilan yakunlagan. Katta kursda u o‘sha yili 1000 ball to‘plagan va mamlakatning eng yaxshi ayol basketbolchisi sifatida Honda Sports mukofotini qo‘lga kiritgan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.usatoday.com/story/sports/ncaaw/2019/04/19/iowas-megan-gustafson-wins-honda-award-for-basketball/39368065/|sarlavha=Iowa's Megan Gustafson wins Honda award for basketball|ish=USA TODAY|til=en-US|kirish sanasi=2020-03-21}}</ref><ref>{{Cite journal|url=https://www.collegiatewomensportsawards.com/releases/2018-19/20190419gustafson|title=Megan Gustafson of Iowa Named Honda Sport Award Winner for Basketball|date=2019-04-19|language=en|access-date=2020-03-21}}</ref> 2019-yil 15-mart kuni ESPN Gustafsonni yilning eng yaxshi milliy oʻyinchisi deb topdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Voepele, Mechelle |date=March 15, 2019 |title=Women's college basketball player of the year: Iowa's Megan Gustafson |publisher=ESPN |url=http://www.espn.com/wnba/story/_/id/26493293/notre-dame-baylor-story-wnba-draft |access-date=April 11, 2019}}</ref> 2018 va 2019-yillarda Gustafson yilning eng yaxshi ayollar basketbolchisi boʻldi. Gustafson Viskonsin shtatining Port Ving shahridan boʻlib, Janubiy Shor oʻrta maktabi jamoasida ham oʻynagan.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Linder, Jeff |date=August 26, 2018 |title=A day in Port Wing with Megan Gustafson |publisher=The Gazette (Folience) |url=https://www.thegazette.com/subject/sports/hawkeyes/iowa-womens-basketball/megan-gustafson-iowa-basketball-hometown-port-wing-wisconsin-20180826 |access-date=April 11, 2019}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Rossow |first=Adam |date=January 27, 2020 |title=Iowa Hawkeyes retire Megan Gustafson's #10 at Carver-Hawkeye Arena |work=ourquadcities.com |url=https://www.ourquadcities.com/sports/hawkeye-headquarters/iowa-hawkeyes-retire-megan-gustafsons-10-at-carver-hawkeye-arena/ |access-date=February 8, 2020}}</ref> == Iowa statistikasi == Manba<ref>{{Veb manbasi|url=http://web1.ncaa.org/stats/StatsSrv/careerplayer|sarlavha=NCAA Statistics|ish=web1.ncaa.org|kirish sanasi=2021-05-19}}</ref> Viskonsin shtatidagi Port Wing jamoasi safida ham yilning eng yaxshi oʻnta oʻyinchisi boʻldi.{{NBA o'yinchi statistikasi afsonasi}} {| class="wikitable" !Yil ! Jamoa ! GP ! Ballar ! FG% ! 3P% ! FT% ! RPG ! APG ! SPG ! BPG ! PPG |- | 2015-16 | Iowa | 33 | 352 | 55,4 % | 0,0 % | 61,5 % | 6.8 | 0,8 | 0.3 | 1.8 | 10.7 |- | 2016-17 | Iowa | 34 | 628 | 64,7 % | 0,0 % | 78,8 % | 10.1 | 0,6 | '''0,6''' | 1.3 | 18.5 |- | 2017-18 | Iowa | 32 | 823 | 67,1 % | 0,0 % | '''80,6 %''' | 12.8 | 1.4 | 0,6 | '''2.1''' | 25.7 |- | 2018-19 | Iowa | '''36''' | '''1001''' | '''69,6 %''' | '''100,0 %''' | 78,9 % | '''13.4''' | '''1.7''' | 0.4 | 1.8 | '''27.8''' |- | Karyera | | 135 | 2804 | 65,6 % | 50,0 % | 76,8 % | 10.8 | 1.1 | 0,5 | 1.7 | 20.8 |} == WNBA karyera statistikasi == Megan 1996-yil 13-dekabrda Minnesota shtatining Dulut shahrida Clandon va Eva Gustafsonlar oilasida tug‘ilgan. Uning Emili ismli singlisi bor va u Port Wing (Viskonsin) statistik jihatdan izolyatsiya qilingan hududda South Shore o‘rta maktabida o‘qigan. 2020-yil 23-iyulda u Gorzów Wielkopolski jamoasi oʻyinchisiga aylangan. 2021-yil 1-mayda esa VBW Arka Gdynia jamoasi safiga qoʻshildi. 2021-yil 25-avgustda u Washington Mystics jamoasi bilan shartnoma imzoladi. {{WNBA o'yinchi statistikasi afsonasi}} === Muntazam mavsum === {{WNBA o'yinchi statistikasi boshlanishi}} |- |style="text-align:left;"| [[2019 WNBA season|2019]] | style="text-align:left;"| [[2019 Dallas Wings season|Dallas]] | '''25''' || 0 || 9.5 || .491|| '''.111''' || '''.900''' || 2.5 || '''0.3''' || '''0.2''' || '''0.2''' || 0.4 || 2.9 |- |style="text-align:left;"| [[2020 WNBA season|2020]] | style="text-align:left;"| [[2020 Dallas Wings season|Dallas]] | 10 || 0 || 4.8 || .286 || .000 || .667 || 1.1 || 0.1 || 0.0 || 0.1 || '''0.2''' || 1.4 |- | style='text-align:left;'|[[2021 WNBA season|2021]] | style='text-align:left;'|[[2021 Washington Mystics season|Washington]] | 11 || '''1''' || '''9.9''' || '''.594''' || .000 || .667 || '''3.6''' || 0.0 || '''0.2''' || 0.1 || 0.8 || '''4.0''' |- | style='text-align:left;'| Karyera | style='text-align:left;'| 3 yil, 2 jamoa | 46 || 1 || 8.6 || .495 || .083 || .789 || 2.5 || 0.2 || 0.1 || 0.2 || 0.5 || 2.8 {{S-end}} == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [https://hawkeyesports.com/roster.aspx?rp_id=12538 Ayova Hawkeyes bio] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1996-yilda tugʻilganlar]] bc4u4ldq6xfqhb496b8osu74z13sss4 Wanda Guyton 0 753319 2815948 2710909 2022-08-28T13:00:48Z ShohjahonSobirov 73332 sahifani to'g'irlash wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | image = | name = Wanda Guyton | nationality = Amerikalik | caption = | position = Markaziy o'yinchi | height_ft = 6 | height_in = 1 | birth_date = {{birth date and age|1965|10|14|mf=yes}} | birth_place = [[Tampa, Florida]] | high_school = [[Hillsborough High School (Tampa, Florida)|Hillsborough]] (Tampa, Florida) | college = [[South Florida Bulls|South Florida]] (1984-1989) | career_start = | career_end = | highlights = * [[List of WNBA champions|WNBA Champion]] ([[1997 WNBA Championship|1997]]) * No. 50 [[South Florida Bulls women's basketball#Retired jerseys|retired by South Florida Bulls]] | wnba_profile = wanda_guyton | bbr_wnba = guytowa01w }} '''Wanda Marie Guyton''' (1965-yil 14-oktyabrda [[Tampa|Florida shtatining Tampa shahrida]] tugʻilgan) — professional ayollar basketbol murabbiyi va sobiq professional ayollar basketbolchisi. Hozirda u Germaniyaning Vasserburg shahrida professional basketbol murabbiyi.<ref name="wanda-guyton.com">{{Veb manbasi|muallif=Guyton|ism=Wanda|sarlavha=Wanda_Guyton_.com|url=http://www.wanda-guyton.com/de/|kirish sanasi=31 August 2013}}</ref> == Oliy maktab karyerasi == Guyton Hillsboro (1981-1984) oʻrta maktabi jamoasida oʻynagan. Jamoda HHS chempionatlarida uch mavsum davomida Ledi Teriyers jamoasidani markazdan gol urish bo'yicha jamoada yetakchilik qilgan. U uch ochkolik zarbalarsiz umumiy ballarini 1000 ochkodan oshirgan birinchi ayol basketbolchi boʻlib, oʻzining katta yilida Xillsboro okrugi qizlari jamoasida toʻpurar boʻlgan.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Guyton|ism=Wanda|sarlavha=Basketball:_Girls_1000_point_scorers_in_Hillsborough_history|url=http://tbo.com/sports/preps/basketball-girls--point-scorers-in-hillsborough-history-b82468465z1|nashriyot=TBO.com|kirish sanasi=4 September 2013}}</ref> U Ledi Teriyers jamoasini 1984-yilda FHSAA 4A toifasidagi qizlar o‘rtasida bo'lib o'tgan basketbol bo‘yicha shtat chempionati final bosqichiga olib chiqishga yordam berdi va finalda Deland High jamoasiga 31-37 hisobida yutqazib, ikkinchi o‘rinni egalladi.<ref name="www.fhsaa.org">{{Veb manbasi|muallif=Guyton|ism=Wanda|sarlavha=FHSAA Girls Basketball Championships|url=http://www.fhsaa.org/sites/default/files/orig_uploads/records/rec_bbg.pdf|nashriyot=fhsaa.org|kirish sanasi=31 August 2013}}</ref> == Professional karyerasi == === Xalqaro/FIBAdagi faoliyati === USFni tugatgandan soʻng, Guyton Yaponiya, Italiya, Ispaniya va Germaniya jamoalarida professional tarzda oʻyinlarni davom ettirdi. Keyinchalik, WNBA oʻyinchisi sifatida nafaqaga chiqqandan soʻng, Guyton Germaniyaga qaytib, Vasserburg jamoasida oʻynadi va u yerda 2007-yilda nafaqaga chiqdi. Shu bilan basketbolchi sifatida 18 yillik professional faoliyatini yakunladi.<ref name="fibaeurope.com">{{Veb manbasi|muallif=Guyton|ism=Wanda|sarlavha=Guyton_Takes_Her_Bow_EuroCup_Women_2008_FIBA_ Europe|url=http://www.fibaeurope.com/cid_KNce8jInH7Qj1EsyH5rjn2.teamID_96277.compID_Rn2Om4j3HOcXtTFwJWFsh3.season_2008.roundID_5784.coid_,VdfBYT8HSklkkxCg9owK3.articleMode_on.html|nashriyot=www.fibaeurope.com|kirish sanasi=31 August 2013}}</ref> === WNBAdagi faoliyati === Guytonning professional basketbol karyerasi 1997-yilgi WNBA Elite Draftida Houston Comets jamoasi tomonidan birinchi raundda (umumiy 5-o‘rin) jamoa safiga tanlanganidan so‘ng boshlandi. 1999-yil 8-iyunda Houston jamoasi tomonidan uning jamoaga qo'shilish taklifi rad etildi. Koʻp oʻtmay, 1999-yil 28-iyulda u Detroit Shock jamoasi bilan shartnoma imzoladi. 2000-yil 22-mayda Detroit jamoasi ham Wandani jamoadan chiqarib yubordi. == Karyera statistikasi == {{WNBA o'yinchi statistikasi afsonasi}} === Muntazam mavsum === {{WNBA o'yinchi statistikasi boshlanishi}} |- | style="text-align:left;background:#afe6ba;"|[[1997 WNBA season|1997]]<sup>†</sup> | style="text-align:left;"|[[1997 Houston Comets season|Houston]] | '''25''' || '''25''' || '''26.7''' || '''.467''' || — || .559 || '''5.4''' || '''0.5''' || '''1.0''' || '''0.3''' || 1.7 || '''6.1''' |- | style="text-align:left;"|[[1998 WNBA season|1998]] | style="text-align:left;"|[[1998 Houston Comets season|Houston]] | 1 || 1 || 14.0 || .000 || — || — || 0.0 || 0.0 || '''1.0''' || 1.0 || 2.0 || 0.0 |- | style="text-align:left;"|[[1999 WNBA season|1999]] | style="text-align:left;"|[[1999 Detroit Shock season|Detroit]] | 11 || 0 || 8.9 || .235 || — || '''.813''' || 2.4 || 0.2 || 0.2 || 0.2 || '''0.9''' || 1.9 |- | style="text-align:left;"|Karyera | style="text-align:left;"|3 yil, 2 jamoa | 37 || 26 || 21.1 || .436 || — || .607 || 4.4 || 0.4 || 0.8 || 0.3 || 1.5 || 4.7 {{S-end}} === Pley-off === {{WNBA o'yinchi statistikasi boshlanishi}} |- | style="text-align:left;background:#afe6ba;"|[[WNBA playoffs#1997 season|1997]]<sup>†</sup> | style="text-align:left;"|[[1997 Houston Comets season|Houston]] | 1 || 1 || 23.0 || .500 || — || — || 4.0 || 0.0 || 0.0 || 0.0 || 0.0 || 2.0 {{S-end}} == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1965-yilda tugʻilganlar]] 1xx4xjf02j8rvoxr5hp875tebbdfttm 2815950 2815948 2022-08-28T13:01:09Z ShohjahonSobirov 73332 Vikifikator wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | image = | name = Wanda Guyton | nationality = Amerikalik | caption = | position = Markaziy o'yinchi | height_ft = 6 | height_in = 1 | birth_date = {{birth date and age|1965|10|14|mf=yes}} | birth_place = [[Tampa, Florida]] | high_school = [[Hillsborough High School (Tampa, Florida)|Hillsborough]] (Tampa, Florida) | college = [[South Florida Bulls|South Florida]] (1984-1989) | career_start = | career_end = | highlights = * [[List of WNBA champions|WNBA Champion]] ([[1997 WNBA Championship|1997]]) * No. 50 [[South Florida Bulls women's basketball#Retired jerseys|retired by South Florida Bulls]] | wnba_profile = wanda_guyton | bbr_wnba = guytowa01w }} '''Wanda Marie Guyton''' (1965-yil 14-oktyabrda [[Tampa|Florida shtatining Tampa shahrida]] tugʻilgan) — professional ayollar basketbol murabbiyi va sobiq professional ayollar basketbolchisi. Hozirda u Germaniyaning Vasserburg shahrida professional basketbol murabbiyi.<ref name="wanda-guyton.com">{{Veb manbasi|muallif=Guyton|ism=Wanda|sarlavha=Wanda_Guyton_.com|url=http://www.wanda-guyton.com/de/|kirish sanasi=31 August 2013}}</ref> == Oliy maktab karyerasi == Guyton Hillsboro (1981-1984) oʻrta maktabi jamoasida oʻynagan. Jamoda HHS chempionatlarida uch mavsum davomida Ledi Teriyers jamoasidani markazdan gol urish boʻyicha jamoada yetakchilik qilgan. U uch ochkolik zarbalarsiz umumiy ballarini 1000 ochkodan oshirgan birinchi ayol basketbolchi boʻlib, oʻzining katta yilida Xillsboro okrugi qizlari jamoasida toʻpurar boʻlgan.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Guyton|ism=Wanda|sarlavha=Basketball:_Girls_1000_point_scorers_in_Hillsborough_history|url=http://tbo.com/sports/preps/basketball-girls--point-scorers-in-hillsborough-history-b82468465z1|nashriyot=TBO.com|kirish sanasi=4 September 2013}}</ref> U Ledi Teriyers jamoasini 1984-yilda FHSAA 4A toifasidagi qizlar o‘rtasida boʻlib oʻtgan basketbol bo‘yicha shtat chempionati final bosqichiga olib chiqishga yordam berdi va finalda Deland High jamoasiga 31-37 hisobida yutqazib, ikkinchi o‘rinni egalladi.<ref name="www.fhsaa.org">{{Veb manbasi|muallif=Guyton|ism=Wanda|sarlavha=FHSAA Girls Basketball Championships|url=http://www.fhsaa.org/sites/default/files/orig_uploads/records/rec_bbg.pdf|nashriyot=fhsaa.org|kirish sanasi=31 August 2013}}</ref> == Professional karyerasi == === Xalqaro/FIBAdagi faoliyati === USFni tugatgandan soʻng, Guyton Yaponiya, Italiya, Ispaniya va Germaniya jamoalarida professional tarzda oʻyinlarni davom ettirdi. Keyinchalik, WNBA oʻyinchisi sifatida nafaqaga chiqqandan soʻng, Guyton Germaniyaga qaytib, Vasserburg jamoasida oʻynadi va u yerda 2007-yilda nafaqaga chiqdi. Shu bilan basketbolchi sifatida 18 yillik professional faoliyatini yakunladi.<ref name="fibaeurope.com">{{Veb manbasi|muallif=Guyton|ism=Wanda|sarlavha=Guyton_Takes_Her_Bow_EuroCup_Women_2008_FIBA_ Europe|url=http://www.fibaeurope.com/cid_KNce8jInH7Qj1EsyH5rjn2.teamID_96277.compID_Rn2Om4j3HOcXtTFwJWFsh3.season_2008.roundID_5784.coid_,VdfBYT8HSklkkxCg9owK3.articleMode_on.html|nashriyot=www.fibaeurope.com|kirish sanasi=31 August 2013}}</ref> === WNBAdagi faoliyati === Guytonning professional basketbol karyerasi 1997-yilgi WNBA Elite Draftida Houston Comets jamoasi tomonidan birinchi raundda (umumiy 5-o‘rin) jamoa safiga tanlanganidan so‘ng boshlandi. 1999-yil 8-iyunda Houston jamoasi tomonidan uning jamoaga qoʻshilish taklifi rad etildi. Koʻp oʻtmay, 1999-yil 28-iyulda u Detroit Shock jamoasi bilan shartnoma imzoladi. 2000-yil 22-mayda Detroit jamoasi ham Wandani jamoadan chiqarib yubordi. == Karyera statistikasi == {{WNBA o'yinchi statistikasi afsonasi}} === Muntazam mavsum === {{WNBA o'yinchi statistikasi boshlanishi}} |- | style="text-align:left;background:#afe6ba;"|[[1997 WNBA season|1997]]<sup>†</sup> | style="text-align:left;"|[[1997 Houston Comets season|Houston]] | '''25''' || '''25''' || '''26.7''' || '''.467''' || — || .559 || '''5.4''' || '''0.5''' || '''1.0''' || '''0.3''' || 1.7 || '''6.1''' |- | style="text-align:left;"|[[1998 WNBA season|1998]] | style="text-align:left;"|[[1998 Houston Comets season|Houston]] | 1 || 1 || 14.0 || .000 || — || — || 0.0 || 0.0 || '''1.0''' || 1.0 || 2.0 || 0.0 |- | style="text-align:left;"|[[1999 WNBA season|1999]] | style="text-align:left;"|[[1999 Detroit Shock season|Detroit]] | 11 || 0 || 8.9 || .235 || — || '''.813''' || 2.4 || 0.2 || 0.2 || 0.2 || '''0.9''' || 1.9 |- | style="text-align:left;"|Karyera | style="text-align:left;"|3 yil, 2 jamoa | 37 || 26 || 21.1 || .436 || — || .607 || 4.4 || 0.4 || 0.8 || 0.3 || 1.5 || 4.7 {{S-end}} === Pley-off === {{WNBA o'yinchi statistikasi boshlanishi}} |- | style="text-align:left;background:#afe6ba;"|[[WNBA playoffs#1997 season|1997]]<sup>†</sup> | style="text-align:left;"|[[1997 Houston Comets season|Houston]] | 1 || 1 || 23.0 || .500 || — || — || 4.0 || 0.0 || 0.0 || 0.0 || 0.0 || 2.0 {{S-end}} == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1965-yilda tugʻilganlar]] pj5u1xm50ed4g0ib7927jeguy9husi8 Lele Hardy 0 753332 2815963 2710907 2022-08-28T13:11:15Z ShohjahonSobirov 73332 sahifani to'g'irlash wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | image = Lele Hardy (11) with Haukar.jpg | caption = Hardy Haukar bilan 2014-yilda | name = Lele Hardy | position = | height_ft = 6 | height_in = 0 | league = | team = | number = | nationality = Amerika | birth_date = {{Birth date and age|1988|9|6|mf=y}} | birth_place = [[Spartanburg, South Carolina]] | high_school = [[Spartanburg High School|Spartanburg]]<br />(Spartanburg, South Carolina) | college = [[Clemson Tigers women's basketball|Clemson]] (2006-2010) | career_start = 2010 | career_end = 2019 | career_number = 1, 11 | career_position = [[Forward (basketball)|Hujumchi]] | highlights = '''Oʻyinchi sifatida:''' * 3x [[Urvalsdeyld tomonidan yilning eng yaxshi xorijlik ayol futbolchisi|Urvalsdeild yilning eng yaxshi xorijlik futbolchisi]] (2012-2014) * [[Urvalsdeyld ayollar o'rtasidagi pley-offning eng yaxshi o'yinchisi|Urvalsdeild pley-offining eng yaxshi oʻyinchisi]] (2012) * [[Basketbol bo‘yicha ayollar o‘rtasidagi Islandiya kubogi#kubogi finalining MVP|Islandiya kubogi finalining eng yaxshi o‘yinchisi]] (2014) * [[Urvalsdeild kvenna (basketbol)|Islandiya chempioni]] (2012) * 2x [[Ayollar basketboli bo‘yicha Islandiya kubogi|Basketbol bo‘yicha Islandiya kubogi]] (2012, 2014) * [[Urvalsdeild kvenna (basketbol)|Urvalsdeild]] toʻpurar chempioni (2014) * 4× [[Urvalsdeild kvenna (basketbol)|Urvalsdeild]] ribaund yetakchisi (2012-2015) * [[Naisten Korisliiga]] toʻpurar chempioni (2016) * 2× [[Islandiya Basketbol Assotsiatsiyasi ayollar yulduzlari o‘yini|Islandiya yulduzlari]] (2013, 2014) * [[Islandiya Basketbol Assotsiatsiyasining Ayollar Yulduzli o'yini|Islandiya Yulduzlari]] MVP (2013) }} '''Wilesia „Lele“ Hardy''' (1988-yil 6-sentyabrda tugʻilgan) — amerikalik sobiq professional [[Basketbol|basketbolchi]]. U 2012-yilda Njardvik bilan Islandiya chempionligini qo‘lga kiritgan. O‘shanda u 2012-2014-yillarda ketma-ket uch yil davomida Urvalsdeyl pley-offida yilning eng yaxshi oʻyinchisi va Urvalsdeylda yilning eng yaxshi chet el o‘yinchisi deb topilgan. Hardy Naisten Korisliiga jamoasida uch mavsum oʻynadi va 2016-yilda gol urish boʻyicha ligada yetakchilik qildi. == Professional karyerasi == === Angliyadagi faoliyati === Hardyning birinchi professional tarzdagi o'yini oʻsha paytdagi Angliya ayollar basketbol ligasining Nottingem Wildcats jamoasi bilan boʻlgan. U klubga Angliya EBL yarim finaliga chiqishga yordam berdi va mavsum davomida u oʻrtacha 20,1 ochko va 10,3 ribaund toʻpladi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.regeneracomsports.com/basketball_women_player-lele_hardy-776.html|sarlavha=Regeneracomsports.com (FIBA & WNBA Player Agency)|ish=Regeneracom Sports}}</ref> === Islandiyadagi faoliyati === Hardy 2012-yilda Njardvik jamoasi bilan Islandiya milliy chempionligini qoʻlga kiritdi<ref>[http://www.ruv.is/frett/njardvik-islandsmeistari-2012 Njarðvík Íslandsmeistari 2012]</ref>. Shu bilan birga pley-offning eng yaxshi oʻyinchisi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=April 14, 2012 |title=Lele Hardy verðmætasti leikmaður úrslitakeppninnar |language=Icelandic |work=[[Vísir.is]] |url=http://www.visir.is/g/2012120419450/lele-hardy-verdmaetasti-leikmadur-urslitakeppninnar |access-date=22 August 2017}}</ref> va ikki marta Islandiya kubogini Njarðvík jamoasi bilan 2012-yilda qo'lga kiritdi.<ref>[http://www.ruv.is/frett/njardvik-bikarmeistari-kvenna-2012 Njarðvík bikarmeistari kvenna 2012]</ref> Haukar<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Rúnarsson |first=Daníel |date=February 22, 2014 |title=Ingi Þór: Hardy væri með betri Könum í karladeildinni |language=Icelandic |work=[[Vísir.is]] |url=http://www.visir.is/g/2014140229585/ingi-thor--hardy-vaeri-med-betri-konum-i-karladeildinni |access-date=22 August 2017}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.mbl.is/sport/korfubolti/2014/02/22/haukar_bikarmeistarar_hardy_med_44_stig/|sarlavha=Haukar bikarmeistarar – Hardy með 44 stig|ish=www.mbl.is}}</ref> ketma-ket toʻrt yil davomida (2012-2015) ribaundlar boʻyicha va 2013-2014-yilgi mavsumda gol urish boʻyicha ligada yetakchilik qilgan.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.kki.is/widgets_player_stats.asp?league_id=undefined&season_id=84771|sarlavha=Tölfræði 2013–2014}}</ref> U 2015-yilda<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.kki.is/widgets_player_stats.asp?league_id=undefined&season_id=89043|sarlavha=Tölfræði 2014–2015}}</ref> gol urish bo‘yicha ikkinchi, 2012 va 2013-yillarda uchinchi o‘rinni egallagan. === Finlyandiyadagi faoliyati === 2015-yilning avgustida Hardy Finlyandiya Naisten Korisliiga ligasida Vimpelin Veto jamoasi bilan shartnoma imzolagan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.karfan.is/2015/08/lele-hardy-til-finnlands/|sarlavha=Lele Hardy til Finnlands|ism=Skúli|muallif=Sigurðsson|ish=Karfan.is}}</ref> Oʻzining birinchi mavsumida u har bir oʻyinda oʻrtacha 22,6 ochko toʻplash bilan ligada peshqadamlik qildi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://korisliiga.fi/naiset/statistics/player-statistics/|sarlavha=Player statistics|kirish sanasi=2017-06-11|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170823023738/http://korisliiga.fi/naiset/statistics/player-statistics/|arxivsana=2017-08-23}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=August 26, 2015 |title=LeLe Hardy spilar í Finnlandi í vetur |language=Icelandic |work=[[Vísir.is]] |url=http://www.visir.is/g/2015150829119/lele-hardy-spilar-i-finnlandi-i-vetur |access-date=22 August 2017}}</ref> U 2017-2018-yilgi mavsumni Tapiolan Xonka jamoasi bilan oʻtkazdi. === Islandiyaga qaytishi === 2018-yil 30-iyunda Hardy Islandiyaga qaytib keldi.<ref name="karfan-2018">{{Yangiliklar manbasi |date=30 June 2018 |title=Lele Hardy snýr aftur! |language=Icelandic |work=karfan.is |url=http://karfan.is/read/2018-06-30/lele-hardy-snyr-aftur-/ |access-date=1 July 2018}}</ref> Birinchi oʻyinda Haukar jamoasi Superkubokda Keflavik jamoasiga 77-83 hisobida magʻlub boʻldi. Lekin Hardy bu o'yinda 23 ochko toʻplashga muvaffaq bo'ldi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Ólafur Þór Jónsson |date=30 September 2018 |title=Keflavík meistari meistaranna annað árið í röð |language=Icelandic |work=Karfan.is |url=https://www.karfan.is/2018/09/keflavik-meistari-meistaranna-annad-arid-i-rod/ |access-date=30 September 2018}}</ref> 2019-yilning 20-fevralida Haukar jamoasi Hardy mavsumni jamoa bilan yakunlamasligini, balki yoshlar jamoalarida murabbiy bo'lishini eʼlon qildi. Lekin Hardy 20 oʻyinda u oʻrtacha 21,4 ochko, 14,4 ribaund va 5,7 golli uzatmani amalga oshirgan edi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Ástrós Ýr Eggertsdóttir |date=20 February 2019 |title=Lele Hardy spilar ekki meira með Haukum |language=Icelandic |work=[[Vísir.is]] |url=http://www.visir.is/g/2019190229868/lele-hardy-spilar-ekki-meira-med-haukum |access-date=20 February 2019}}</ref> == Karyera statistikasi == === Kollej === {| class="wikitable" | colspan="20" style="height:14px;" |Clamson universitetida Lele Hardy statistikasi |- style="text-align:center; background:#002868; font-size:10pt; color:white; vertical-align:bottom;" | style="height:15px;" | Yil | G | FG | FGA | PCT | 3FG | 3FGA | PCT | FT | FTA | PCT | REB | AVG | A | TO | B | S | MIN | PTS | AVG |- style="font-size:10pt; vertical-align:bottom;" | style="height:14px;" | 2006-07 | style="text-align:right;" | 30 | style="text-align:right;" | 130 | style="text-align:right;" | 324 | style="text-align:right;" | 0,401 | style="text-align:right;" | 26 | style="text-align:right;" | 77 | style="text-align:right;" | 0,337 | style="text-align:right;" | 63 | style="text-align:right;" | 111 | style="text-align:right;" | 0,568 | style="text-align:right;" | 206 | style="text-align:right;" | 6.9 | style="text-align:right;" | 75 | style="text-align:right;" | - | style="text-align:right;" | 13 | style="text-align:right;" | 98 | style="text-align:right;" | - | style="text-align:right;" | 349 | style="text-align:right;" | 11.6 |- style="font-size:10pt; vertical-align:bottom;" | style="height:14px;" | 2007-08 | style="text-align:right;" | 31 | style="text-align:right;" | 103 | style="text-align:right;" | 304 | style="text-align:right;" | 0,339 | style="text-align:right;" | 10 | style="text-align:right;" | 60 | style="text-align:right;" | 0,167 | style="text-align:right;" | 56 | style="text-align:right;" | 83 | style="text-align:right;" | 0,675 | style="text-align:right;" | 220 | style="text-align:right;" | 7.1 | style="text-align:right;" | 105 | style="text-align:right;" | - | style="text-align:right;" | 13 | style="text-align:right;" | 83 | style="text-align:right;" | - | style="text-align:right;" | 272 | style="text-align:right;" | 8.8 |- style="font-size:10pt; vertical-align:bottom;" | style="height:14px;" | 2008-09 | style="text-align:right;" | 31 | style="text-align:right;" | 186 | style="text-align:right;" | 438 | style="text-align:right;" | 0,425 | style="text-align:right;" | 40 | style="text-align:right;" | 119 | style="text-align:right;" | 0,336 | style="text-align:right;" | 91 | style="text-align:right;" | 130 | style="text-align:right;" | 0,700 | style="text-align:right;" | 261 | style="text-align:right;" | 8.4 | style="text-align:right;" | 94 | style="text-align:right;" | - | style="text-align:right;" | 12 | style="text-align:right;" | 106 | style="text-align:right;" | - | style="text-align:right;" | 503 | style="text-align:right;" | 16.2 |- style="font-size:10pt; vertical-align:bottom;" | style="height:14px;" | 2009-10 | style="text-align:right;" | 31 | style="text-align:right;" | 158 | style="text-align:right;" | 468 | style="text-align:right;" | 0,338 | style="text-align:right;" | 40 | style="text-align:right;" | 152 | style="text-align:right;" | 0,263 | style="text-align:right;" | 91 | style="text-align:right;" | 141 | style="text-align:right;" | 0,645 | style="text-align:right;" | 246 | style="text-align:right;" | 7.9 | style="text-align:right;" | 66 | style="text-align:right;" | - | style="text-align:right;" | 19 | style="text-align:right;" | 111 | style="text-align:right;" | - | style="text-align:right;" | 447 | style="text-align:right;" | 14.4 |- style="background:#002868; font-size:10pt; color:white; vertical-align:bottom;" | style="text-align:center; height:15px;" | Jami | style="text-align:right;" | 123 | style="text-align:right;" | 577 | style="text-align:right;" | 1534 | style="text-align:right;" | 0,376 | style="text-align:right;" | 116 | style="text-align:right;" | 408 | style="text-align:right;" | 0,284 | style="text-align:right;" | 301 | style="text-align:right;" | 465 | style="text-align:right;" | 0,647 | style="text-align:right;" | 933 | style="text-align:right;" | 7.6 | style="text-align:right;" | 340 | style="text-align:right;" | - | style="text-align:right;" | 57 | style="text-align:right;" | 398 | style="text-align:right;" | - | style="text-align:right;" | 1571 | style="text-align:right;" | 12.8 |} == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [http://www.kki.is/motamal/leikir-og-urslit/motayfirlit/Leikmadur?league_id=undefined&season_id=89043&player_id=466023 Urvalsdeild oʻyinchi profili] * [http://basketball.eurobasket.com/player/Lele_Hardy/121184?Women=1 Eurobasket.com profili] * [https://web.archive.org/web/20140226082825/http://www.wnba.com/draft2010/profiles/prospect_hardy_lele.html WNBA.com: Istiqbolli: Lele Hardi] * [https://www.basket.fi/naisten-korisliiga/ottelut/pelaaja/?season_id=97965&player_id=5043157 Korisliiga oʻyinchi profili] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1988-yilda tugʻilganlar]] 4qglrfnxtk4qcoyy6s5u6jz94m2bbbi 2815964 2815963 2022-08-28T13:12:00Z ShohjahonSobirov 73332 sahifani to'g'irlash wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | image = Lele Hardy (11) with Haukar.jpg | caption = Hardy Haukar bilan 2014-yilda | name = Lele Hardy | position = | height_ft = 6 | height_in = 0 | league = | team = | number = | nationality = Amerikalik | birth_date = {{Birth date and age|1988|9|6|mf=y}} | birth_place = [[Spartanburg, South Carolina]] | high_school = [[Spartanburg High School|Spartanburg]]<br />(Spartanburg, South Carolina) | college = [[Clemson Tigers women's basketball|Clemson]] (2006-2010) | career_start = 2010 | career_end = 2019 | career_number = 1, 11 | career_position = Hujumchi | highlights = '''Oʻyinchi sifatida:''' * 3x [[Urvalsdeyld tomonidan yilning eng yaxshi xorijlik ayol futbolchisi|Urvalsdeild yilning eng yaxshi xorijlik o'yinchisi]] (2012-2014) * [[Urvalsdeyld ayollar o'rtasidagi pley-offning eng yaxshi o'yinchisi|Urvalsdeild pley-offining eng yaxshi oʻyinchisi]] (2012) * [[Basketbol bo‘yicha ayollar o‘rtasidagi Islandiya kubogi#kubogi finalining MVP|Islandiya kubogi finalining eng yaxshi o‘yinchisi]] (2014) * [[Urvalsdeild kvenna (basketbol)|Islandiya chempioni]] (2012) * 2x [[Ayollar basketboli bo‘yicha Islandiya kubogi|Basketbol bo‘yicha Islandiya kubogi]] (2012, 2014) * [[Urvalsdeild kvenna (basketbol)|Urvalsdeild]] toʻpurar chempioni (2014) * 4× [[Urvalsdeild kvenna (basketbol)|Urvalsdeild]] ribaund yetakchisi (2012-2015) * [[Naisten Korisliiga]] toʻpurar chempioni (2016) * 2× [[Islandiya Basketbol Assotsiatsiyasi ayollar yulduzlari o‘yini|Islandiya yulduzlari]] (2013, 2014) * [[Islandiya Basketbol Assotsiatsiyasining Ayollar Yulduzli o'yini|Islandiya Yulduzlari]] MVP (2013) }} '''Wilesia „Lele“ Hardy''' (1988-yil 6-sentyabrda tugʻilgan) — amerikalik sobiq professional [[Basketbol|basketbolchi]]. U 2012-yilda Njardvik bilan Islandiya chempionligini qo‘lga kiritgan. O‘shanda u 2012-2014-yillarda ketma-ket uch yil davomida Urvalsdeyl pley-offida yilning eng yaxshi oʻyinchisi va Urvalsdeylda yilning eng yaxshi chet el o‘yinchisi deb topilgan. Hardy Naisten Korisliiga jamoasida uch mavsum oʻynadi va 2016-yilda gol urish boʻyicha ligada yetakchilik qildi. == Professional karyerasi == === Angliyadagi faoliyati === Hardyning birinchi professional tarzdagi o'yini oʻsha paytdagi Angliya ayollar basketbol ligasining Nottingem Wildcats jamoasi bilan boʻlgan. U klubga Angliya EBL yarim finaliga chiqishga yordam berdi va mavsum davomida u oʻrtacha 20,1 ochko va 10,3 ribaund toʻpladi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.regeneracomsports.com/basketball_women_player-lele_hardy-776.html|sarlavha=Regeneracomsports.com (FIBA & WNBA Player Agency)|ish=Regeneracom Sports}}</ref> === Islandiyadagi faoliyati === Hardy 2012-yilda Njardvik jamoasi bilan Islandiya milliy chempionligini qoʻlga kiritdi<ref>[http://www.ruv.is/frett/njardvik-islandsmeistari-2012 Njarðvík Íslandsmeistari 2012]</ref>. Shu bilan birga pley-offning eng yaxshi oʻyinchisi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=April 14, 2012 |title=Lele Hardy verðmætasti leikmaður úrslitakeppninnar |language=Icelandic |work=[[Vísir.is]] |url=http://www.visir.is/g/2012120419450/lele-hardy-verdmaetasti-leikmadur-urslitakeppninnar |access-date=22 August 2017}}</ref> va ikki marta Islandiya kubogini Njarðvík jamoasi bilan 2012-yilda qo'lga kiritdi.<ref>[http://www.ruv.is/frett/njardvik-bikarmeistari-kvenna-2012 Njarðvík bikarmeistari kvenna 2012]</ref> Haukar<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Rúnarsson |first=Daníel |date=February 22, 2014 |title=Ingi Þór: Hardy væri með betri Könum í karladeildinni |language=Icelandic |work=[[Vísir.is]] |url=http://www.visir.is/g/2014140229585/ingi-thor--hardy-vaeri-med-betri-konum-i-karladeildinni |access-date=22 August 2017}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.mbl.is/sport/korfubolti/2014/02/22/haukar_bikarmeistarar_hardy_med_44_stig/|sarlavha=Haukar bikarmeistarar – Hardy með 44 stig|ish=www.mbl.is}}</ref> ketma-ket toʻrt yil davomida (2012-2015) ribaundlar boʻyicha va 2013-2014-yilgi mavsumda gol urish boʻyicha ligada yetakchilik qilgan.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.kki.is/widgets_player_stats.asp?league_id=undefined&season_id=84771|sarlavha=Tölfræði 2013–2014}}</ref> U 2015-yilda<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.kki.is/widgets_player_stats.asp?league_id=undefined&season_id=89043|sarlavha=Tölfræði 2014–2015}}</ref> gol urish bo‘yicha ikkinchi, 2012 va 2013-yillarda uchinchi o‘rinni egallagan. === Finlyandiyadagi faoliyati === 2015-yilning avgustida Hardy Finlyandiya Naisten Korisliiga ligasida Vimpelin Veto jamoasi bilan shartnoma imzolagan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.karfan.is/2015/08/lele-hardy-til-finnlands/|sarlavha=Lele Hardy til Finnlands|ism=Skúli|muallif=Sigurðsson|ish=Karfan.is}}</ref> Oʻzining birinchi mavsumida u har bir oʻyinda oʻrtacha 22,6 ochko toʻplash bilan ligada peshqadamlik qildi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://korisliiga.fi/naiset/statistics/player-statistics/|sarlavha=Player statistics|kirish sanasi=2017-06-11|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170823023738/http://korisliiga.fi/naiset/statistics/player-statistics/|arxivsana=2017-08-23}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=August 26, 2015 |title=LeLe Hardy spilar í Finnlandi í vetur |language=Icelandic |work=[[Vísir.is]] |url=http://www.visir.is/g/2015150829119/lele-hardy-spilar-i-finnlandi-i-vetur |access-date=22 August 2017}}</ref> U 2017-2018-yilgi mavsumni Tapiolan Xonka jamoasi bilan oʻtkazdi. === Islandiyaga qaytishi === 2018-yil 30-iyunda Hardy Islandiyaga qaytib keldi.<ref name="karfan-2018">{{Yangiliklar manbasi |date=30 June 2018 |title=Lele Hardy snýr aftur! |language=Icelandic |work=karfan.is |url=http://karfan.is/read/2018-06-30/lele-hardy-snyr-aftur-/ |access-date=1 July 2018}}</ref> Birinchi oʻyinda Haukar jamoasi Superkubokda Keflavik jamoasiga 77-83 hisobida magʻlub boʻldi. Lekin Hardy bu o'yinda 23 ochko toʻplashga muvaffaq bo'ldi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Ólafur Þór Jónsson |date=30 September 2018 |title=Keflavík meistari meistaranna annað árið í röð |language=Icelandic |work=Karfan.is |url=https://www.karfan.is/2018/09/keflavik-meistari-meistaranna-annad-arid-i-rod/ |access-date=30 September 2018}}</ref> 2019-yilning 20-fevralida Haukar jamoasi Hardy mavsumni jamoa bilan yakunlamasligini, balki yoshlar jamoalarida murabbiy bo'lishini eʼlon qildi. Lekin Hardy 20 oʻyinda u oʻrtacha 21,4 ochko, 14,4 ribaund va 5,7 golli uzatmani amalga oshirgan edi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Ástrós Ýr Eggertsdóttir |date=20 February 2019 |title=Lele Hardy spilar ekki meira með Haukum |language=Icelandic |work=[[Vísir.is]] |url=http://www.visir.is/g/2019190229868/lele-hardy-spilar-ekki-meira-med-haukum |access-date=20 February 2019}}</ref> == Karyera statistikasi == === Kollej === {| class="wikitable" | colspan="20" style="height:14px;" |Clamson universitetida Lele Hardy statistikasi |- style="text-align:center; background:#002868; font-size:10pt; color:white; vertical-align:bottom;" | style="height:15px;" | Yil | G | FG | FGA | PCT | 3FG | 3FGA | PCT | FT | FTA | PCT | REB | AVG | A | TO | B | S | MIN | PTS | AVG |- style="font-size:10pt; vertical-align:bottom;" | style="height:14px;" | 2006-07 | style="text-align:right;" | 30 | style="text-align:right;" | 130 | style="text-align:right;" | 324 | style="text-align:right;" | 0,401 | style="text-align:right;" | 26 | style="text-align:right;" | 77 | style="text-align:right;" | 0,337 | style="text-align:right;" | 63 | style="text-align:right;" | 111 | style="text-align:right;" | 0,568 | style="text-align:right;" | 206 | style="text-align:right;" | 6.9 | style="text-align:right;" | 75 | style="text-align:right;" | - | style="text-align:right;" | 13 | style="text-align:right;" | 98 | style="text-align:right;" | - | style="text-align:right;" | 349 | style="text-align:right;" | 11.6 |- style="font-size:10pt; vertical-align:bottom;" | style="height:14px;" | 2007-08 | style="text-align:right;" | 31 | style="text-align:right;" | 103 | style="text-align:right;" | 304 | style="text-align:right;" | 0,339 | style="text-align:right;" | 10 | style="text-align:right;" | 60 | style="text-align:right;" | 0,167 | style="text-align:right;" | 56 | style="text-align:right;" | 83 | style="text-align:right;" | 0,675 | style="text-align:right;" | 220 | style="text-align:right;" | 7.1 | style="text-align:right;" | 105 | style="text-align:right;" | - | style="text-align:right;" | 13 | style="text-align:right;" | 83 | style="text-align:right;" | - | style="text-align:right;" | 272 | style="text-align:right;" | 8.8 |- style="font-size:10pt; vertical-align:bottom;" | style="height:14px;" | 2008-09 | style="text-align:right;" | 31 | style="text-align:right;" | 186 | style="text-align:right;" | 438 | style="text-align:right;" | 0,425 | style="text-align:right;" | 40 | style="text-align:right;" | 119 | style="text-align:right;" | 0,336 | style="text-align:right;" | 91 | style="text-align:right;" | 130 | style="text-align:right;" | 0,700 | style="text-align:right;" | 261 | style="text-align:right;" | 8.4 | style="text-align:right;" | 94 | style="text-align:right;" | - | style="text-align:right;" | 12 | style="text-align:right;" | 106 | style="text-align:right;" | - | style="text-align:right;" | 503 | style="text-align:right;" | 16.2 |- style="font-size:10pt; vertical-align:bottom;" | style="height:14px;" | 2009-10 | style="text-align:right;" | 31 | style="text-align:right;" | 158 | style="text-align:right;" | 468 | style="text-align:right;" | 0,338 | style="text-align:right;" | 40 | style="text-align:right;" | 152 | style="text-align:right;" | 0,263 | style="text-align:right;" | 91 | style="text-align:right;" | 141 | style="text-align:right;" | 0,645 | style="text-align:right;" | 246 | style="text-align:right;" | 7.9 | style="text-align:right;" | 66 | style="text-align:right;" | - | style="text-align:right;" | 19 | style="text-align:right;" | 111 | style="text-align:right;" | - | style="text-align:right;" | 447 | style="text-align:right;" | 14.4 |- style="background:#002868; font-size:10pt; color:white; vertical-align:bottom;" | style="text-align:center; height:15px;" | Jami | style="text-align:right;" | 123 | style="text-align:right;" | 577 | style="text-align:right;" | 1534 | style="text-align:right;" | 0,376 | style="text-align:right;" | 116 | style="text-align:right;" | 408 | style="text-align:right;" | 0,284 | style="text-align:right;" | 301 | style="text-align:right;" | 465 | style="text-align:right;" | 0,647 | style="text-align:right;" | 933 | style="text-align:right;" | 7.6 | style="text-align:right;" | 340 | style="text-align:right;" | - | style="text-align:right;" | 57 | style="text-align:right;" | 398 | style="text-align:right;" | - | style="text-align:right;" | 1571 | style="text-align:right;" | 12.8 |} == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [http://www.kki.is/motamal/leikir-og-urslit/motayfirlit/Leikmadur?league_id=undefined&season_id=89043&player_id=466023 Urvalsdeild oʻyinchi profili] * [http://basketball.eurobasket.com/player/Lele_Hardy/121184?Women=1 Eurobasket.com profili] * [https://web.archive.org/web/20140226082825/http://www.wnba.com/draft2010/profiles/prospect_hardy_lele.html WNBA.com: Istiqbolli: Lele Hardi] * [https://www.basket.fi/naisten-korisliiga/ottelut/pelaaja/?season_id=97965&player_id=5043157 Korisliiga oʻyinchi profili] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1988-yilda tugʻilganlar]] hkkutu6s6afkxjs8seyysgzads2yhs5 2815965 2815964 2022-08-28T13:12:34Z ShohjahonSobirov 73332 wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | image = Lele Hardy (11) with Haukar.jpg | caption = Hardy Haukar bilan 2014-yilda | name = Lele Hardy | position = | height_ft = 6 | height_in = 0 | league = | team = | number = | nationality = [[Amerika]]lik | birth_date = {{Birth date and age|1988|9|6|mf=y}} | birth_place = [[Spartanburg, South Carolina]] | high_school = [[Spartanburg High School|Spartanburg]]<br />(Spartanburg, South Carolina) | college = [[Clemson Tigers women's basketball|Clemson]] (2006-2010) | career_start = 2010 | career_end = 2019 | career_number = 1, 11 | career_position = Hujumchi | highlights = '''Oʻyinchi sifatida:''' * 3x [[Urvalsdeyld tomonidan yilning eng yaxshi xorijlik ayol futbolchisi|Urvalsdeild yilning eng yaxshi xorijlik oʻyinchisi]] (2012-2014) * [[Urvalsdeyld ayollar o'rtasidagi pley-offning eng yaxshi o'yinchisi|Urvalsdeild pley-offining eng yaxshi oʻyinchisi]] (2012) * [[Basketbol bo‘yicha ayollar o‘rtasidagi Islandiya kubogi#kubogi finalining MVP|Islandiya kubogi finalining eng yaxshi o‘yinchisi]] (2014) * [[Urvalsdeild kvenna (basketbol)|Islandiya chempioni]] (2012) * 2x [[Ayollar basketboli bo‘yicha Islandiya kubogi|Basketbol bo‘yicha Islandiya kubogi]] (2012, 2014) * [[Urvalsdeild kvenna (basketbol)|Urvalsdeild]] toʻpurar chempioni (2014) * 4× [[Urvalsdeild kvenna (basketbol)|Urvalsdeild]] ribaund yetakchisi (2012-2015) * [[Naisten Korisliiga]] toʻpurar chempioni (2016) * 2× [[Islandiya Basketbol Assotsiatsiyasi ayollar yulduzlari o‘yini|Islandiya yulduzlari]] (2013, 2014) * [[Islandiya Basketbol Assotsiatsiyasining Ayollar Yulduzli o'yini|Islandiya Yulduzlari]] MVP (2013) }} '''Wilesia „Lele“ Hardy''' (1988-yil 6-sentyabrda tugʻilgan) — amerikalik sobiq professional [[Basketbol|basketbolchi]]. U 2012-yilda Njardvik bilan Islandiya chempionligini qo‘lga kiritgan. O‘shanda u 2012-2014-yillarda ketma-ket uch yil davomida Urvalsdeyl pley-offida yilning eng yaxshi oʻyinchisi va Urvalsdeylda yilning eng yaxshi chet el o‘yinchisi deb topilgan. Hardy Naisten Korisliiga jamoasida uch mavsum oʻynadi va 2016-yilda gol urish boʻyicha ligada yetakchilik qildi. == Professional karyerasi == === Angliyadagi faoliyati === Hardyning birinchi professional tarzdagi oʻyini oʻsha paytdagi Angliya ayollar basketbol ligasining Nottingem Wildcats jamoasi bilan boʻlgan. U klubga Angliya EBL yarim finaliga chiqishga yordam berdi va mavsum davomida u oʻrtacha 20,1 ochko va 10,3 ribaund toʻpladi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.regeneracomsports.com/basketball_women_player-lele_hardy-776.html|sarlavha=Regeneracomsports.com (FIBA & WNBA Player Agency)|ish=Regeneracom Sports}}</ref> === Islandiyadagi faoliyati === Hardy 2012-yilda Njardvik jamoasi bilan Islandiya milliy chempionligini qoʻlga kiritdi<ref>[http://www.ruv.is/frett/njardvik-islandsmeistari-2012 Njarðvík Íslandsmeistari 2012]</ref>. Shu bilan birga pley-offning eng yaxshi oʻyinchisi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=April 14, 2012 |title=Lele Hardy verðmætasti leikmaður úrslitakeppninnar |language=Icelandic |work=[[Vísir.is]] |url=http://www.visir.is/g/2012120419450/lele-hardy-verdmaetasti-leikmadur-urslitakeppninnar |access-date=22 August 2017}}</ref> va ikki marta Islandiya kubogini Njarðvík jamoasi bilan 2012-yilda qoʻlga kiritdi.<ref>[http://www.ruv.is/frett/njardvik-bikarmeistari-kvenna-2012 Njarðvík bikarmeistari kvenna 2012]</ref> Haukar<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Rúnarsson |first=Daníel |date=February 22, 2014 |title=Ingi Þór: Hardy væri með betri Könum í karladeildinni |language=Icelandic |work=[[Vísir.is]] |url=http://www.visir.is/g/2014140229585/ingi-thor--hardy-vaeri-med-betri-konum-i-karladeildinni |access-date=22 August 2017}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.mbl.is/sport/korfubolti/2014/02/22/haukar_bikarmeistarar_hardy_med_44_stig/|sarlavha=Haukar bikarmeistarar – Hardy með 44 stig|ish=www.mbl.is}}</ref> ketma-ket toʻrt yil davomida (2012-2015) ribaundlar boʻyicha va 2013-2014-yilgi mavsumda gol urish boʻyicha ligada yetakchilik qilgan.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.kki.is/widgets_player_stats.asp?league_id=undefined&season_id=84771|sarlavha=Tölfræði 2013–2014}}</ref> U 2015-yilda<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.kki.is/widgets_player_stats.asp?league_id=undefined&season_id=89043|sarlavha=Tölfræði 2014–2015}}</ref> gol urish bo‘yicha ikkinchi, 2012 va 2013-yillarda uchinchi o‘rinni egallagan. === Finlyandiyadagi faoliyati === 2015-yilning avgustida Hardy Finlyandiya Naisten Korisliiga ligasida Vimpelin Veto jamoasi bilan shartnoma imzolagan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.karfan.is/2015/08/lele-hardy-til-finnlands/|sarlavha=Lele Hardy til Finnlands|ism=Skúli|muallif=Sigurðsson|ish=Karfan.is}}</ref> Oʻzining birinchi mavsumida u har bir oʻyinda oʻrtacha 22,6 ochko toʻplash bilan ligada peshqadamlik qildi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://korisliiga.fi/naiset/statistics/player-statistics/|sarlavha=Player statistics|kirish sanasi=2017-06-11|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170823023738/http://korisliiga.fi/naiset/statistics/player-statistics/|arxivsana=2017-08-23}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=August 26, 2015 |title=LeLe Hardy spilar í Finnlandi í vetur |language=Icelandic |work=[[Vísir.is]] |url=http://www.visir.is/g/2015150829119/lele-hardy-spilar-i-finnlandi-i-vetur |access-date=22 August 2017}}</ref> U [[2017]]-2018-yilgi mavsumni Tapiolan Xonka jamoasi bilan oʻtkazdi. === Islandiyaga qaytishi === 2018-yil 30-iyunda Hardy [[Islandiya]]ga qaytib keldi.<ref name="karfan-2018">{{Yangiliklar manbasi |date=30 June 2018 |title=Lele Hardy snýr aftur! |language=Icelandic |work=karfan.is |url=http://karfan.is/read/2018-06-30/lele-hardy-snyr-aftur-/ |access-date=1 July 2018}}</ref> Birinchi oʻyinda Haukar jamoasi Superkubokda Keflavik jamoasiga 77-83 hisobida magʻlub boʻldi. Lekin Hardy bu oʻyinda 23 ochko toʻplashga muvaffaq boʻldi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Ólafur Þór Jónsson |date=30 September 2018 |title=Keflavík meistari meistaranna annað árið í röð |language=Icelandic |work=Karfan.is |url=https://www.karfan.is/2018/09/keflavik-meistari-meistaranna-annad-arid-i-rod/ |access-date=30 September 2018}}</ref> 2019-yilning 20-fevralida Haukar jamoasi Hardy mavsumni jamoa bilan yakunlamasligini, balki yoshlar jamoalarida murabbiy boʻlishini eʼlon qildi. Lekin Hardy 20 oʻyinda u oʻrtacha 21,4 ochko, 14,4 ribaund va 5,7 golli uzatmani amalga oshirgan edi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Ástrós Ýr Eggertsdóttir |date=20 February 2019 |title=Lele Hardy spilar ekki meira með Haukum |language=Icelandic |work=[[Vísir.is]] |url=http://www.visir.is/g/2019190229868/lele-hardy-spilar-ekki-meira-med-haukum |access-date=20 February 2019}}</ref> == Karyera statistikasi == === Kollej === {| class="wikitable" | colspan="20" style="height:14px;" |Clamson universitetida Lele Hardy statistikasi |- style="text-align:center; background:#002868; font-size:10pt; color:white; vertical-align:bottom;" | style="height:15px;" | Yil | G | FG | FGA | PCT | 3FG | 3FGA | PCT | FT | FTA | PCT | REB | AVG | A | TO | B | S | MIN | PTS | AVG |- style="font-size:10pt; vertical-align:bottom;" | style="height:14px;" | 2006-07 | style="text-align:right;" | 30 | style="text-align:right;" | 130 | style="text-align:right;" | 324 | style="text-align:right;" | 0,401 | style="text-align:right;" | 26 | style="text-align:right;" | 77 | style="text-align:right;" | 0,337 | style="text-align:right;" | 63 | style="text-align:right;" | 111 | style="text-align:right;" | 0,568 | style="text-align:right;" | 206 | style="text-align:right;" | 6.9 | style="text-align:right;" | 75 | style="text-align:right;" | - | style="text-align:right;" | 13 | style="text-align:right;" | 98 | style="text-align:right;" | - | style="text-align:right;" | 349 | style="text-align:right;" | 11.6 |- style="font-size:10pt; vertical-align:bottom;" | style="height:14px;" | 2007-08 | style="text-align:right;" | 31 | style="text-align:right;" | 103 | style="text-align:right;" | 304 | style="text-align:right;" | 0,339 | style="text-align:right;" | 10 | style="text-align:right;" | 60 | style="text-align:right;" | 0,167 | style="text-align:right;" | 56 | style="text-align:right;" | 83 | style="text-align:right;" | 0,675 | style="text-align:right;" | 220 | style="text-align:right;" | 7.1 | style="text-align:right;" | 105 | style="text-align:right;" | - | style="text-align:right;" | 13 | style="text-align:right;" | 83 | style="text-align:right;" | - | style="text-align:right;" | 272 | style="text-align:right;" | 8.8 |- style="font-size:10pt; vertical-align:bottom;" | style="height:14px;" | 2008-09 | style="text-align:right;" | 31 | style="text-align:right;" | 186 | style="text-align:right;" | 438 | style="text-align:right;" | 0,425 | style="text-align:right;" | 40 | style="text-align:right;" | 119 | style="text-align:right;" | 0,336 | style="text-align:right;" | 91 | style="text-align:right;" | 130 | style="text-align:right;" | 0,700 | style="text-align:right;" | 261 | style="text-align:right;" | 8.4 | style="text-align:right;" | 94 | style="text-align:right;" | - | style="text-align:right;" | 12 | style="text-align:right;" | 106 | style="text-align:right;" | - | style="text-align:right;" | 503 | style="text-align:right;" | 16.2 |- style="font-size:10pt; vertical-align:bottom;" | style="height:14px;" | 2009-10 | style="text-align:right;" | 31 | style="text-align:right;" | 158 | style="text-align:right;" | 468 | style="text-align:right;" | 0,338 | style="text-align:right;" | 40 | style="text-align:right;" | 152 | style="text-align:right;" | 0,263 | style="text-align:right;" | 91 | style="text-align:right;" | 141 | style="text-align:right;" | 0,645 | style="text-align:right;" | 246 | style="text-align:right;" | 7.9 | style="text-align:right;" | 66 | style="text-align:right;" | - | style="text-align:right;" | 19 | style="text-align:right;" | 111 | style="text-align:right;" | - | style="text-align:right;" | 447 | style="text-align:right;" | 14.4 |- style="background:#002868; font-size:10pt; color:white; vertical-align:bottom;" | style="text-align:center; height:15px;" | Jami | style="text-align:right;" | 123 | style="text-align:right;" | 577 | style="text-align:right;" | 1534 | style="text-align:right;" | 0,376 | style="text-align:right;" | 116 | style="text-align:right;" | 408 | style="text-align:right;" | 0,284 | style="text-align:right;" | 301 | style="text-align:right;" | 465 | style="text-align:right;" | 0,647 | style="text-align:right;" | 933 | style="text-align:right;" | 7.6 | style="text-align:right;" | 340 | style="text-align:right;" | - | style="text-align:right;" | 57 | style="text-align:right;" | 398 | style="text-align:right;" | - | style="text-align:right;" | 1571 | style="text-align:right;" | 12.8 |} == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [http://www.kki.is/motamal/leikir-og-urslit/motayfirlit/Leikmadur?league_id=undefined&season_id=89043&player_id=466023 Urvalsdeild oʻyinchi profili] * [http://basketball.eurobasket.com/player/Lele_Hardy/121184?Women=1 Eurobasket.com profili] * [https://web.archive.org/web/20140226082825/http://www.wnba.com/draft2010/profiles/prospect_hardy_lele.html WNBA.com: Istiqbolli: Lele Hardi] * [https://www.basket.fi/naisten-korisliiga/ottelut/pelaaja/?season_id=97965&player_id=5043157 Korisliiga oʻyinchi profili] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1988-yilda tugʻilganlar]] 2tjvinibkdqfy66rblh40839gi0vwk7 2816191 2815965 2022-08-28T16:37:11Z ShohjahonSobirov 73332 /* Finlyandiyadagi faoliyati */ wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | image = Lele Hardy (11) with Haukar.jpg | caption = Hardy Haukar bilan 2014-yilda | name = Lele Hardy | position = | height_ft = 6 | height_in = 0 | league = | team = | number = | nationality = [[Amerika]]lik | birth_date = {{Birth date and age|1988|9|6|mf=y}} | birth_place = [[Spartanburg, South Carolina]] | high_school = [[Spartanburg High School|Spartanburg]]<br />(Spartanburg, South Carolina) | college = [[Clemson Tigers women's basketball|Clemson]] (2006-2010) | career_start = 2010 | career_end = 2019 | career_number = 1, 11 | career_position = Hujumchi | highlights = '''Oʻyinchi sifatida:''' * 3x [[Urvalsdeyld tomonidan yilning eng yaxshi xorijlik ayol futbolchisi|Urvalsdeild yilning eng yaxshi xorijlik oʻyinchisi]] (2012-2014) * [[Urvalsdeyld ayollar o'rtasidagi pley-offning eng yaxshi o'yinchisi|Urvalsdeild pley-offining eng yaxshi oʻyinchisi]] (2012) * [[Basketbol bo‘yicha ayollar o‘rtasidagi Islandiya kubogi#kubogi finalining MVP|Islandiya kubogi finalining eng yaxshi o‘yinchisi]] (2014) * [[Urvalsdeild kvenna (basketbol)|Islandiya chempioni]] (2012) * 2x [[Ayollar basketboli bo‘yicha Islandiya kubogi|Basketbol bo‘yicha Islandiya kubogi]] (2012, 2014) * [[Urvalsdeild kvenna (basketbol)|Urvalsdeild]] toʻpurar chempioni (2014) * 4× [[Urvalsdeild kvenna (basketbol)|Urvalsdeild]] ribaund yetakchisi (2012-2015) * [[Naisten Korisliiga]] toʻpurar chempioni (2016) * 2× [[Islandiya Basketbol Assotsiatsiyasi ayollar yulduzlari o‘yini|Islandiya yulduzlari]] (2013, 2014) * [[Islandiya Basketbol Assotsiatsiyasining Ayollar Yulduzli o'yini|Islandiya Yulduzlari]] MVP (2013) }} '''Wilesia „Lele“ Hardy''' (1988-yil 6-sentyabrda tugʻilgan) — amerikalik sobiq professional [[Basketbol|basketbolchi]]. U 2012-yilda Njardvik bilan Islandiya chempionligini qo‘lga kiritgan. O‘shanda u 2012-2014-yillarda ketma-ket uch yil davomida Urvalsdeyl pley-offida yilning eng yaxshi oʻyinchisi va Urvalsdeylda yilning eng yaxshi chet el o‘yinchisi deb topilgan. Hardy Naisten Korisliiga jamoasida uch mavsum oʻynadi va 2016-yilda gol urish boʻyicha ligada yetakchilik qildi. == Professional karyerasi == === Angliyadagi faoliyati === Hardyning birinchi professional tarzdagi oʻyini oʻsha paytdagi Angliya ayollar basketbol ligasining Nottingem Wildcats jamoasi bilan boʻlgan. U klubga Angliya EBL yarim finaliga chiqishga yordam berdi va mavsum davomida u oʻrtacha 20,1 ochko va 10,3 ribaund toʻpladi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.regeneracomsports.com/basketball_women_player-lele_hardy-776.html|sarlavha=Regeneracomsports.com (FIBA & WNBA Player Agency)|ish=Regeneracom Sports}}</ref> === Islandiyadagi faoliyati === Hardy 2012-yilda Njardvik jamoasi bilan Islandiya milliy chempionligini qoʻlga kiritdi<ref>[http://www.ruv.is/frett/njardvik-islandsmeistari-2012 Njarðvík Íslandsmeistari 2012]</ref>. Shu bilan birga pley-offning eng yaxshi oʻyinchisi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=April 14, 2012 |title=Lele Hardy verðmætasti leikmaður úrslitakeppninnar |language=Icelandic |work=[[Vísir.is]] |url=http://www.visir.is/g/2012120419450/lele-hardy-verdmaetasti-leikmadur-urslitakeppninnar |access-date=22 August 2017}}</ref> va ikki marta Islandiya kubogini Njarðvík jamoasi bilan 2012-yilda qoʻlga kiritdi.<ref>[http://www.ruv.is/frett/njardvik-bikarmeistari-kvenna-2012 Njarðvík bikarmeistari kvenna 2012]</ref> Haukar<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Rúnarsson |first=Daníel |date=February 22, 2014 |title=Ingi Þór: Hardy væri með betri Könum í karladeildinni |language=Icelandic |work=[[Vísir.is]] |url=http://www.visir.is/g/2014140229585/ingi-thor--hardy-vaeri-med-betri-konum-i-karladeildinni |access-date=22 August 2017}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.mbl.is/sport/korfubolti/2014/02/22/haukar_bikarmeistarar_hardy_med_44_stig/|sarlavha=Haukar bikarmeistarar – Hardy með 44 stig|ish=www.mbl.is}}</ref> ketma-ket toʻrt yil davomida (2012-2015) ribaundlar boʻyicha va 2013-2014-yilgi mavsumda gol urish boʻyicha ligada yetakchilik qilgan.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.kki.is/widgets_player_stats.asp?league_id=undefined&season_id=84771|sarlavha=Tölfræði 2013–2014}}</ref> U 2015-yilda<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.kki.is/widgets_player_stats.asp?league_id=undefined&season_id=89043|sarlavha=Tölfræði 2014–2015}}</ref> gol urish bo‘yicha ikkinchi, 2012 va 2013-yillarda uchinchi o‘rinni egallagan. === Finlandiyadagi faoliyati === 2015-yilning avgustida Hardy Finlyandiya Naisten Korisliiga ligasida Vimpelin Veto jamoasi bilan shartnoma imzolagan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.karfan.is/2015/08/lele-hardy-til-finnlands/|sarlavha=Lele Hardy til Finnlands|ism=Skúli|muallif=Sigurðsson|ish=Karfan.is}}</ref> Oʻzining birinchi mavsumida u har bir oʻyinda oʻrtacha 22,6 ochko toʻplash bilan ligada peshqadamlik qildi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://korisliiga.fi/naiset/statistics/player-statistics/|sarlavha=Player statistics|kirish sanasi=2017-06-11|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170823023738/http://korisliiga.fi/naiset/statistics/player-statistics/|arxivsana=2017-08-23}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=August 26, 2015 |title=LeLe Hardy spilar í Finnlandi í vetur |language=Icelandic |work=[[Vísir.is]] |url=http://www.visir.is/g/2015150829119/lele-hardy-spilar-i-finnlandi-i-vetur |access-date=22 August 2017}}</ref> U [[2017]]-2018-yilgi mavsumni Tapiolan Xonka jamoasi bilan oʻtkazdi. === Islandiyaga qaytishi === 2018-yil 30-iyunda Hardy [[Islandiya]]ga qaytib keldi.<ref name="karfan-2018">{{Yangiliklar manbasi |date=30 June 2018 |title=Lele Hardy snýr aftur! |language=Icelandic |work=karfan.is |url=http://karfan.is/read/2018-06-30/lele-hardy-snyr-aftur-/ |access-date=1 July 2018}}</ref> Birinchi oʻyinda Haukar jamoasi Superkubokda Keflavik jamoasiga 77-83 hisobida magʻlub boʻldi. Lekin Hardy bu oʻyinda 23 ochko toʻplashga muvaffaq boʻldi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Ólafur Þór Jónsson |date=30 September 2018 |title=Keflavík meistari meistaranna annað árið í röð |language=Icelandic |work=Karfan.is |url=https://www.karfan.is/2018/09/keflavik-meistari-meistaranna-annad-arid-i-rod/ |access-date=30 September 2018}}</ref> 2019-yilning 20-fevralida Haukar jamoasi Hardy mavsumni jamoa bilan yakunlamasligini, balki yoshlar jamoalarida murabbiy boʻlishini eʼlon qildi. Lekin Hardy 20 oʻyinda u oʻrtacha 21,4 ochko, 14,4 ribaund va 5,7 golli uzatmani amalga oshirgan edi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Ástrós Ýr Eggertsdóttir |date=20 February 2019 |title=Lele Hardy spilar ekki meira með Haukum |language=Icelandic |work=[[Vísir.is]] |url=http://www.visir.is/g/2019190229868/lele-hardy-spilar-ekki-meira-med-haukum |access-date=20 February 2019}}</ref> == Karyera statistikasi == === Kollej === {| class="wikitable" | colspan="20" style="height:14px;" |Clamson universitetida Lele Hardy statistikasi |- style="text-align:center; background:#002868; font-size:10pt; color:white; vertical-align:bottom;" | style="height:15px;" | Yil | G | FG | FGA | PCT | 3FG | 3FGA | PCT | FT | FTA | PCT | REB | AVG | A | TO | B | S | MIN | PTS | AVG |- style="font-size:10pt; vertical-align:bottom;" | style="height:14px;" | 2006-07 | style="text-align:right;" | 30 | style="text-align:right;" | 130 | style="text-align:right;" | 324 | style="text-align:right;" | 0,401 | style="text-align:right;" | 26 | style="text-align:right;" | 77 | style="text-align:right;" | 0,337 | style="text-align:right;" | 63 | style="text-align:right;" | 111 | style="text-align:right;" | 0,568 | style="text-align:right;" | 206 | style="text-align:right;" | 6.9 | style="text-align:right;" | 75 | style="text-align:right;" | - | style="text-align:right;" | 13 | style="text-align:right;" | 98 | style="text-align:right;" | - | style="text-align:right;" | 349 | style="text-align:right;" | 11.6 |- style="font-size:10pt; vertical-align:bottom;" | style="height:14px;" | 2007-08 | style="text-align:right;" | 31 | style="text-align:right;" | 103 | style="text-align:right;" | 304 | style="text-align:right;" | 0,339 | style="text-align:right;" | 10 | style="text-align:right;" | 60 | style="text-align:right;" | 0,167 | style="text-align:right;" | 56 | style="text-align:right;" | 83 | style="text-align:right;" | 0,675 | style="text-align:right;" | 220 | style="text-align:right;" | 7.1 | style="text-align:right;" | 105 | style="text-align:right;" | - | style="text-align:right;" | 13 | style="text-align:right;" | 83 | style="text-align:right;" | - | style="text-align:right;" | 272 | style="text-align:right;" | 8.8 |- style="font-size:10pt; vertical-align:bottom;" | style="height:14px;" | 2008-09 | style="text-align:right;" | 31 | style="text-align:right;" | 186 | style="text-align:right;" | 438 | style="text-align:right;" | 0,425 | style="text-align:right;" | 40 | style="text-align:right;" | 119 | style="text-align:right;" | 0,336 | style="text-align:right;" | 91 | style="text-align:right;" | 130 | style="text-align:right;" | 0,700 | style="text-align:right;" | 261 | style="text-align:right;" | 8.4 | style="text-align:right;" | 94 | style="text-align:right;" | - | style="text-align:right;" | 12 | style="text-align:right;" | 106 | style="text-align:right;" | - | style="text-align:right;" | 503 | style="text-align:right;" | 16.2 |- style="font-size:10pt; vertical-align:bottom;" | style="height:14px;" | 2009-10 | style="text-align:right;" | 31 | style="text-align:right;" | 158 | style="text-align:right;" | 468 | style="text-align:right;" | 0,338 | style="text-align:right;" | 40 | style="text-align:right;" | 152 | style="text-align:right;" | 0,263 | style="text-align:right;" | 91 | style="text-align:right;" | 141 | style="text-align:right;" | 0,645 | style="text-align:right;" | 246 | style="text-align:right;" | 7.9 | style="text-align:right;" | 66 | style="text-align:right;" | - | style="text-align:right;" | 19 | style="text-align:right;" | 111 | style="text-align:right;" | - | style="text-align:right;" | 447 | style="text-align:right;" | 14.4 |- style="background:#002868; font-size:10pt; color:white; vertical-align:bottom;" | style="text-align:center; height:15px;" | Jami | style="text-align:right;" | 123 | style="text-align:right;" | 577 | style="text-align:right;" | 1534 | style="text-align:right;" | 0,376 | style="text-align:right;" | 116 | style="text-align:right;" | 408 | style="text-align:right;" | 0,284 | style="text-align:right;" | 301 | style="text-align:right;" | 465 | style="text-align:right;" | 0,647 | style="text-align:right;" | 933 | style="text-align:right;" | 7.6 | style="text-align:right;" | 340 | style="text-align:right;" | - | style="text-align:right;" | 57 | style="text-align:right;" | 398 | style="text-align:right;" | - | style="text-align:right;" | 1571 | style="text-align:right;" | 12.8 |} == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [http://www.kki.is/motamal/leikir-og-urslit/motayfirlit/Leikmadur?league_id=undefined&season_id=89043&player_id=466023 Urvalsdeild oʻyinchi profili] * [http://basketball.eurobasket.com/player/Lele_Hardy/121184?Women=1 Eurobasket.com profili] * [https://web.archive.org/web/20140226082825/http://www.wnba.com/draft2010/profiles/prospect_hardy_lele.html WNBA.com: Istiqbolli: Lele Hardi] * [https://www.basket.fi/naisten-korisliiga/ottelut/pelaaja/?season_id=97965&player_id=5043157 Korisliiga oʻyinchi profili] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1988-yilda tugʻilganlar]] 9zrbbw0dmoagwqgewj68fr6f43mayrm Asphalt 8: Airborne 0 753472 2816428 2708388 2022-08-28T18:51:36Z Salohiddin viki 74793 /* Asfalt 8: Havodan + */ Xatoni tuzatdim wikitext text/x-wiki {{Video oʻyin|title=Asphalt 8: Airborne|tasvir=Asphalt 8 Airborne logo.png|developer={{Flag|Ispaniya}} [[Gameloft|Gameloft Barcelona]] {{Flag|Ukraina}} [[Gameloft|Gameloft Kharkiv]]|publisher=[[Gameloft]]|released='''iOS va Android'''<br />2013-yil 22-Avgust<br />'''Windows 8 va Windows Phone 8'''<br />2013-yil 8-Noyabr<br />'''BlackBerry 10'''<br />2014-yil 15-Yanvar<br />'''Windows 10'''<br />2015-yil<br />'''Tizen'''<br />2015-yil 5-Aprel<br />'''tvOS'''<br />2015-yil 30-Oktabr<br />'''Windows 11'''<br />2021-yil 5-Oktabr<br />|version=6.3.0|preceded_by=[[Asphalt]]|platforms=* [[iOS]] * [[Android]] * [[macOS]] * [[Windows 10]] * [[Windows 11]] * [[Windows 8.1]] (Yangilanish toʻxtatilgan) * [[Windows Phone 8]] (Yangilanish toʻxtatilgan) * [[BlackBerry 10]] (Yangilanish toʻxtatilgan) * [[Tizen]] (Yangilanish toʻxtatilgan) * [[tvOS]] (Yangilanish toʻxtatilgan)|input=[[Sensorli ekran]], [[klaviatura]],|janr=[[Arcade Racing]]}} '''Asfalt 8:''' '''Airborne'''(s Ingliz <span class="nowrap">—</span>&#x2009;<span>Asphalt 8: Airborne</span><ref>jurnal [[CHIP (Россия)]] 12/2013, str.52</ref>) — bu [[Gameloft]] tomonidan 2013 [[Asfalt|-yilda Asphalt seriyali oʻyinlar]] doirasida ishlab chiqilgan va nashr etilgan poyga video oʻyini . Oʻyin 2013-yil 22-avgustda [[iOS]] va [[Android]]<ref name="Release">{{cite web|url=http://www.geeky-gadgets.com/asphalt-8airborne-to-launch-on-august-22-for-ios-and-android-17-08-2013/|title=Asphalt 8:Airborne to Launch on August 22 for iOS and Android|last=Saleem|first=Hammad|date=August 17, 2013|publisher=Geeky Gadgets|access-date=August 28, 2013}}</ref> November 13 for [[Windows 8]]<ref name="Windows 8">{{cite web|url=http://www.wpcentral.com/asphalt-8-airborne-jumps-windows-8-download-now-race-your-surface|title=Asphalt 8: Airborne jumps onto Windows 8, download now to race on your Surface|last=Sabri|first=Sam|date=November 13, 2013|publisher=Windows Phone Central|access-date=November 17, 2013}}</ref> and [[Windows Phone 8]],<ref name="Phone 8">{{cite web|url=http://www.wpcentral.com/gamelofts-asphalt-8-airborne-arrives-windows-phone-8|title=Gameloft's Asphalt 8: Airborne arrives for Windows Phone 8 as a non-Xbox racer|last=Rubino|first=Daniel|date=November 13, 2013|publisher=Windows Phone Central|access-date=November 17, 2013}}</ref> uchun, 2013-yil 13-noyabrda Windows 8 / 8.1 va [[Windows Phone 8]] / 8.1, 2014-yil 15-yanvarda [[BlackBerry OS|BlackBerry 10]] va 2015-yildan boshlab [[Windows 10]], 2015-yil 5-aprelda Tizen uchun chiqarilgan. Oʻyinning davomi [[Asfalt 9: Afsonalar|Asphalt 9: Legends]] 2018 yil 26 fevralda eʼlon qilingan va 2018 yil 25 iyulda chiqarilgan. Asphalt 8 hozircha faqat Android, iOS, macOS, Windows 10 va Windows 11 da qo‘llab-quvvatlanadi. Endi oʻyin Xarkovdagi Gameloft boʻlimi tomonidan ishlab chiqilmoqda, chunki „Barselona“ jamoasi Asphalt 9 bilan band. == Oʻyin jarayoni == === Transport vositalari === Dastlab, oʻyinda atigi 47 ta litsenziyalangan mashinalar mavjud edi, ammo yangilanishlar tufayli oʻyindagi avtomobillar soni 340 taga koʻpaydi va 15 ta mototsikl qoʻshildi (2022-yil iyun holatiga koʻra). Oʻyindagi avtomobillar besh toifaga boʻlingan. Oʻyinchi bitta eng past darajadagi avtomobil Dodge Dart GT bilan boshlaydi. Seriyadagi oldingi oʻyinlardan farqli oʻlaroq, yulduzlar xarid qilishlari uchun avtomobillarni qulfdan chiqarish shart emas — istalgan mashinani yetarlicha oʻyin ichidagi pulga sotib olish mumkin. 2015-yil martigacha oʻyinda haqiqiy pulga baʼzi mashinalarni sotib olish mumkin edi, ammo ularning barchasi avval tokenlar uchun, keyin esa baʼzi hollarda boshqa valyutalarda sotib olish mumkin boʻldi, chunki oʻyindagi narxlar muntazam ravishda oʻzgarib turardi. Shuningdek, oʻyinchilarga „Takliflar“ boʻlimida haqiqiy pulga mashina sotib olish tavsiya etiladi, ammo u yerdan avtomobillarni oʻyin valyutasiga ham sotib olish mumkin. === Valyuta === Asphalt 8-da 5 ta valyuta mavjud: kreditlar, tokenlar, sintez tangalari, arena piktogrammalari va multiplayer tangalari. Oxirgi ikkitasi uchun tegishli oʻyin boʻlimida maxsus doʻkon taqdim etiladi, u erda siz ularni kerakli narsalarga almashtirishingiz mumkin. Kreditlar, tokenlar va sintez tangalari avtomobillarni sotib olish uchun, kreditlar va sintez tangalari ularni yangilash uchun, tokenlar va kreditlar eksklyuziv boʻyoq ishlarini sotib olish uchun ishlatilishi mumkin. Sintez tangalari va kreditlar asosiy valyutalardir. Ilgari tokenlar ham bitta edi, lekin har bir yangilanish bilan ularni olishning kamroq usullari mavjud. Ehtimol, kelajakda bu faqat premium valyuta boʻladi, yaʼni haqiqiy pul bilan sotib olinadi. === Joylar === Asphalt 8: Airborne 18 xil joylashuvga ega: [[Nevada]], [[Islandiya]], [[Tokio]], [[Fransiya Gvianasi|Frantsiya Gvianasi]], [[London]], [[Barselona]], [[Alplar|Alp togʻlari]], [[Venesiya|Venetsiya]] va [[Moviy qirgʻoq|Kot-d’Azur]] (2016-yil dekabrigacha bu joy [[Monako]] deb nomlangan). 2014-yil mart oyida yangilanish Buyuk Xitoy devori va oltita yangi trassa qoʻshdi . 2014-yil avgust oyida yangilanish [[Dubay|Dubayni]] toʻrtta yangi trassasini oʻyinga qoʻshildi. 2014-yil sentyabr oyida yangilanish [[San Diego|San-Diego]] portini va ikkita yangi trassasini qoʻshildi. 2014-yilning qishida Sektor 8 ttrassasi taqdim etildi — oʻyindagi birinchi xayoliy joy. 2015-yil may oyida yangilanish Tenerife orolini toʻrtta yangi trassasini qoʻshdi. Oʻsha yilning dekabr oyida " [[51 hududi|51-maydon]] " umumiy nomi ostida 4 ta yangi trassa paydo boʻldi. 2016-yil yozining oxirida yangilanish oʻyinga [[Rio-de-Janeyro]] shahrining 4 ta yangi trassasini qoʻshdi. 2017-yilning qishida yana bir joy paydo boʻldi — [[Patagoniya|Patagonia]] . 2017-yilning kuzida [[München|Myunxen]] metrosi qoʻshildi, baʼzi baland boʻlimlar mavjud. 2018-yil dekabr oyida 4 ta [[Transilvaniya]] sxemasi taqdim etildi. Dastlab, uning qoʻshilishi 2018 yil avgustida, yubiley yangilanishida rejalashtirilgan edi, ammo ishlab chiquvchilar uni tugatishga ulgurmadilar va dekabrga qoldirdilar. 2019 yilning kuzida oʻyindagi eng uzun trassalardan biriga aylangan Orbital Coil trassasi chiqarildi, keyin esa 2020-yilning kuzida muxlislar eskizlari asosida qurilgan futuristik Terra 9 shahrining trassasi paydo boʻldi. == Soundtrack == Asphalt 8 — bu seriyadagi litsenziyalangan saundtrekga ega birinchi oʻyin. Oʻyinda uchta tanlanadigan „stansiya“ mavjud: bas, rok va elektron. Mavjud qoʻshiqlardan baʼzilari: The Qemists tomonidan „Be Electric“, [[Nero (guruh)|Neronning]] „Etude“, Bloody Beetroots tomonidan „Rocksteady“, Gemini tomonidan „Fire Inside“, Vitalic tomonidan „Stamina“, AWOLNATION tomonidan „Burn It Down“, „Underdog“ " [[Kasabian]] tomonidan, Kristal Metod tomonidan „ Real uchun oʻynang“ (Dirtyphonics Remix), Deadmau5 tomonidan „Professional Griefers“ , Tosh davri malikalari tomonidan „Oqim bilan boring“, MONSTA tomonidan „Holdinʼ On“ ([[Skrillex]] ft. [[Nero (guruh)|Nero]] Remix), shuningdek, Celldweller tomonidan „Pulsar“. 2014-yil mart oyida yangilangan toʻrtta yangi qoʻshiq qoʻshildi: Martin Garriksning „Hayvonlar“, The Crystal Method tomonidan „Over It“, Band of Skulls tomonidan „Sleep at the Wheel“ va Silversun Pickups tomonidan „Cannibal“. Asphalt 8 oʻz saundtrekiga ham ega. Uning mualliflari DJ Gontran, DJ Dubay, Maks Kommodor va Vinsent Labeldir. Myunxen yangilanishi mutlaqo yangi saundtrek olib keldi, ammo keyinchalik u bekor qilindi. == Asfalt 8: Airborne + == 2021-yil 27-avgustda Asphalt 8: Airborne+ deb nomlangan oʻyinning pullik versiyasi chiqdi, u asosiy Asphalt 8-ning eski versiyalariga, ayniqsa Rojdestvo 2020 yangilanishiga asoslangan. Asphalt 8: Airborne+ oʻyindan olib tashlangan eski interfeys, garaj va Mastery rejimini oʻz ichiga oladi. Oddiy Asphalt 8 pulli versiyalaridan eng muhim farqlari [[Mikrotransaktsiyalar|mikrotransaktsiyalarning]] yoʻqligi va sintez tangalari yoki tokenlar kabi valyutalarning yoʻqligi. Asphalt 8: Airborne+ [[iOS]] platformalarida Apple Arcade obunasi orqali mavjud. == Manbalar == {{Manbalar}} i2d1yblxchxwozxhybbpcgicsnq4eqc Munozara:Guljamol asqarova 1 753506 2815882 2708432 2022-08-28T12:21:41Z Panpanchik 72616 /* Xatolik */ yangi mavzu wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} == Xatolik == @[[Foydalanuvchi: Oqcharloq Jonatan]] iltimos maqolngizni qayta tahrirlang va uni wikipedia qoidalariga mos tarzda yarating. Jumladan sahifa nomini ham A harfi bilan yozsangiz maqsadga muvofiq bo'lar edi. Yoqimli tahrir tilayman [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 12:21, 28-Avgust 2022 (UTC) 11yjofahvxb5sq13hs7nlq6e1lmfgsm Jillian Harmon 0 753530 2815972 2710905 2022-08-28T13:20:25Z ShohjahonSobirov 73332 sahifani to'g'irlash wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | name = Jillian Harmon | image = | league = [[Serie A1 (women's basketball)|Serie A1]] | team = Famila Basket Schio | number = 33 | position = Hujumchi | height_ft = 6 | height_in = 1 | birth_date = {{Birth date and age|df=yes|1987|03|3}} | birth_place = [[New York City]], [[New York (state)|New York]] | nationality = Amerikalik / Yangi Zelandiyalik | high_school = [[Lakeridge High School|Lakeridge]] ([[Lake Oswego, Oregon]]) | college = [[Stanford University|Stanford]] (2005-2009) | draft_league = WNBA | draft_year = 2009 | draft_round = | draft_pick = | draft_team = | career_start = 2009 | career_end = | highlights = * [[Ayollar milliy basketbol ligasi|WNBL]] chempioni (2015) * [[A1 seriya (ayollar basketboli)|A1 seriya]] chempioni (2017) * Hammasi-[[Pac-12 konferensiyasi|Pac-10]] Birinchi kurs jamoasi (2006) | medal_templates = {{Chiqish | {{NZL}} }} }} '''Jillian Harmon''' (1987-yil 3-martda tugʻilgan) — amerikalik professional basketbolchi. == Karyerasi == === Kollej === U toʻrt yil oʻrta maktab basketbol jamoasida o'ynaganidan soʻng [[Lake Oswego (Oregon)|Oregon shtatidagi]] Lakerij oʻrta maktabida va keyinchalik<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.wnba.com/draft2009/profiles/prospect_harmon_jillian.html|sarlavha=Jillian Harmon|nashriyot=WBNA.com|kirish sanasi=11 May 2010|arxivurl=https://web.archive.org/web/20090408074950/http://www.wnba.com/draft2009/profiles/prospect_harmon_jillian.html|arxivsana=8 April 2009}}</ref> Harmon Stanfordda (Kaliforniya shtati) Stanford Cardinals kollej basketboli jamoasida oʻynadi. Jamoa bilan birga NCAA I divizionida qatnashdi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.gostanford.com/news/2013/4/17/208442130.aspx|sarlavha=Player Bio: Jillian Harmon|ish=GoStanford.com|nashriyot=Stanford Athletics|kirish sanasi=26 July 2017}}</ref> Stanforddagi faoliyati davomida Harmon ikki marta finalga chiqishga muvaffaq bo'ldi. === Stanford statistikasi === Manba<ref>{{Veb manbasi|url=http://web1.ncaa.org/stats/StatsSrv/careerplayer|sarlavha=NCAA Statistics|ish=web1.ncaa.org|kirish sanasi=19 May 2021}}</ref>{{NBA o'yinchi statistikasi afsonasi}} {| class="wikitable" !Yil ! Jamoa ! GP ! Ballar ! FG% ! 3P% ! FT% ! RPG ! APG ! SPG ! BPG ! PPG |- | 2005-06 | Stanford | 34 | 290 | '''49,0 %''' | 20,0 % | 60,2 % | '''5.5''' | 2.1 | 1.4 | '''0,6''' | 8.5 |- | 2006-07 | Stanford | 34 | 262 | 42,1 % | 24,0 % | 60,0 % | 4.9 | 2.4 | 1.0 | 0.3 | 7.7 |- | 2007-08 | Stanford | 32 | 199 | 47,0 % | 0,0 % | 58,4 % | 4.8 | 1.6 | 0,9 | 0.3 | 6.2 |- | 2008-09 | Stanford | '''36''' | '''345''' | 47,7 % | '''32,7 %''' | '''67,2 %''' | 4.5 | '''2.7''' | '''1.4''' | 0,5 | '''9.6''' |- | Karyera | | 136 | 1096 | 46,4 % | 25,6 % | 61,3 % | 4.9 | 2.2 | 1.2 | 0.4 | 8.1 |} Kollejdagi karyerasidan soʻng, Harmon birinchi marta Italiya A1 seriyasining 2009-10-yilgi mavsumi uchun Pool Comense jamoasi bilan shartnoma tuzdi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://lbf-web.dataproject-stats.com/DettaglioSquadra.asp?IdSquadra=1652|sarlavha=Pool Comense Season 2009/2010|ish=Pool Comense 1872|kirish sanasi=26 July 2017}}</ref> 2012-yilda Harmon Lavezzini Parma jamoasiga oʻtdi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.pianetabasket.com/femminile/a1-lavezzini-parma-presentata-jillian-harmon-41148|sarlavha=A1- Lavezzini Parma, presentata Jillian Harmon|ish=PianetaBasket.com|sana=6 September 2012|kirish sanasi=26 July 2017}}</ref> Avstraliya va Yangi Zelandiyadagi bir mavsumdan soʻng, Harmon Le Mura Lucca jamoasi bilan shartnoma imzolab, Italiyaga qaytdi. 2017-yilda Harmon Lucca jamoasi bilan birinchi chempionligini qoʻlga kiritdi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://firenze.repubblica.it/sport/2017/05/08/news/basket_femminile_lucca_entra_nella_storia_la_gesam_vince_il_suo_primo_scudetto-164916355/|sarlavha=Basket femminile, Lucca entra nella storia: la Gesam vince il suo primo scudetto|ish=la Repubblica|kirish sanasi=26 July 2017|sana=8 May 2017}}</ref> === Avstraliyadagi hayoti === Harmon 2014-15-yilgi WNBL mavsumi uchun Townsville Fire jamoasi bilan shartnoma imzoladi. Suzi Batkovich, Mikaela Koks va Kayla Jorj kabi professionallar bilan birga oʻynab, Harmon „Fire“ jamoasini birinchi WNBL chempionatiga olib chiqishga yordam berdi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://wnbl.com.au/townsville_news/gf-report-newley-sparks-fire-to-first-wnbl-title/|sarlavha=GF Report: Newley sparks Fire to first WNBL title|nashriyot=wnbl.com.au|kirish sanasi=26 July 2017|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160310033557/http://wnbl.com.au/townsville_news/gf-report-newley-sparks-fire-to-first-wnbl-title/|arxivsana=10 March 2016}}</ref> == Milliy terma jamoadagi faoliyati == 2008-yilda Harmon Yangi Zelandiya terma jamoasida oʻynadi. Harmon va Stanforddagi sobiq jamoadoshi Kler Bodenshtayner ham Olimpiada oʻyinlari boshlanishidan biroz oldin jamoaga chaqirilgan edi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.gostanford.com/sports/w-baskbl/spec-rel/070808aab.html|sarlavha=Stanford's Jillian Harmon `09 And Clare Bodensteiner `06 Named To New Zealand Women's Basketball Olympic Team|nashriyot=Stanford University|sana=8 July 2008|kirish sanasi=11 May 2010|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120304022545/http://www.gostanford.com/sports/w-baskbl/spec-rel/070808aab.html|arxivsana=4 March 2012}}</ref> Harmon 2008-yilgi Olimpiadada Tall Ferns jamoasi safida xalqaro debyutni amalga oshirdi. 2011-yilda Harmon 2011-yilgi FIBA Okeaniya chempionatida kumush medalni qoʻlga kiritdi. Kumush medalni qo‘lga kiritgan Harmon va Tall Paporotniklar Turkiyada o‘tkaziladigan Olimpiada saralash turnirida ishtirok etadi. Argentina va Chexiyaga mag‘lub bo‘lgach, ular saralash bosqichidan o‘ta olishmadi. 2016-yilda Harmon Tall Ferns jamoasi safiga qaytadi va Fransiyadagi Olimpiya saralash turnirida ishtirok etishga qaror qildi. Biroq ular yana saralashdan oʻta olmadilar. == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1987-yilda tugʻilganlar]] 1tu7uxlqt9zjakc6qxk5db6mcxc8ccr 2815973 2815972 2022-08-28T13:20:36Z ShohjahonSobirov 73332 Vikifikator wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | name = Jillian Harmon | image = | league = [[Serie A1 (women's basketball)|Serie A1]] | team = Famila Basket Schio | number = 33 | position = Hujumchi | height_ft = 6 | height_in = 1 | birth_date = {{Birth date and age|df=yes|1987|03|3}} | birth_place = [[New York City]], [[New York (state)|New York]] | nationality = Amerikalik / Yangi Zelandiyalik | high_school = [[Lakeridge High School|Lakeridge]] ([[Lake Oswego, Oregon]]) | college = [[Stanford University|Stanford]] (2005-2009) | draft_league = WNBA | draft_year = 2009 | draft_round = | draft_pick = | draft_team = | career_start = 2009 | career_end = | highlights = * [[Ayollar milliy basketbol ligasi|WNBL]] chempioni (2015) * [[A1 seriya (ayollar basketboli)|A1 seriya]] chempioni (2017) * Hammasi-[[Pac-12 konferensiyasi|Pac-10]] Birinchi kurs jamoasi (2006) | medal_templates = {{Chiqish | {{NZL}} }} }} '''Jillian Harmon''' (1987-yil 3-martda tugʻilgan) — amerikalik professional basketbolchi. == Karyerasi == === Kollej === U toʻrt yil oʻrta maktab basketbol jamoasida oʻynaganidan soʻng [[Lake Oswego (Oregon)|Oregon shtatidagi]] Lakerij oʻrta maktabida va keyinchalik<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.wnba.com/draft2009/profiles/prospect_harmon_jillian.html|sarlavha=Jillian Harmon|nashriyot=WBNA.com|kirish sanasi=11 May 2010|arxivurl=https://web.archive.org/web/20090408074950/http://www.wnba.com/draft2009/profiles/prospect_harmon_jillian.html|arxivsana=8 April 2009}}</ref> Harmon Stanfordda (Kaliforniya shtati) Stanford Cardinals kollej basketboli jamoasida oʻynadi. Jamoa bilan birga NCAA I divizionida qatnashdi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.gostanford.com/news/2013/4/17/208442130.aspx|sarlavha=Player Bio: Jillian Harmon|ish=GoStanford.com|nashriyot=Stanford Athletics|kirish sanasi=26 July 2017}}</ref> Stanforddagi faoliyati davomida Harmon ikki marta finalga chiqishga muvaffaq boʻldi. === Stanford statistikasi === Manba<ref>{{Veb manbasi|url=http://web1.ncaa.org/stats/StatsSrv/careerplayer|sarlavha=NCAA Statistics|ish=web1.ncaa.org|kirish sanasi=19 May 2021}}</ref>{{NBA o'yinchi statistikasi afsonasi}} {| class="wikitable" !Yil ! Jamoa ! GP ! Ballar ! FG% ! 3P% ! FT% ! RPG ! APG ! SPG ! BPG ! PPG |- | 2005-06 | Stanford | 34 | 290 | '''49,0 %''' | 20,0 % | 60,2 % | '''5.5''' | 2.1 | 1.4 | '''0,6''' | 8.5 |- | 2006-07 | Stanford | 34 | 262 | 42,1 % | 24,0 % | 60,0 % | 4.9 | 2.4 | 1.0 | 0.3 | 7.7 |- | 2007-08 | Stanford | 32 | 199 | 47,0 % | 0,0 % | 58,4 % | 4.8 | 1.6 | 0,9 | 0.3 | 6.2 |- | 2008-09 | Stanford | '''36''' | '''345''' | 47,7 % | '''32,7 %''' | '''67,2 %''' | 4.5 | '''2.7''' | '''1.4''' | 0,5 | '''9.6''' |- | Karyera | | 136 | 1096 | 46,4 % | 25,6 % | 61,3 % | 4.9 | 2.2 | 1.2 | 0.4 | 8.1 |} Kollejdagi karyerasidan soʻng, Harmon birinchi marta Italiya A1 seriyasining 2009-10-yilgi mavsumi uchun Pool Comense jamoasi bilan shartnoma tuzdi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://lbf-web.dataproject-stats.com/DettaglioSquadra.asp?IdSquadra=1652|sarlavha=Pool Comense Season 2009/2010|ish=Pool Comense 1872|kirish sanasi=26 July 2017}}</ref> 2012-yilda Harmon Lavezzini Parma jamoasiga oʻtdi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.pianetabasket.com/femminile/a1-lavezzini-parma-presentata-jillian-harmon-41148|sarlavha=A1- Lavezzini Parma, presentata Jillian Harmon|ish=PianetaBasket.com|sana=6 September 2012|kirish sanasi=26 July 2017}}</ref> Avstraliya va Yangi Zelandiyadagi bir mavsumdan soʻng, Harmon Le Mura Lucca jamoasi bilan shartnoma imzolab, Italiyaga qaytdi. 2017-yilda Harmon Lucca jamoasi bilan birinchi chempionligini qoʻlga kiritdi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://firenze.repubblica.it/sport/2017/05/08/news/basket_femminile_lucca_entra_nella_storia_la_gesam_vince_il_suo_primo_scudetto-164916355/|sarlavha=Basket femminile, Lucca entra nella storia: la Gesam vince il suo primo scudetto|ish=la Repubblica|kirish sanasi=26 July 2017|sana=8 May 2017}}</ref> === Avstraliyadagi hayoti === Harmon 2014-15-yilgi WNBL mavsumi uchun Townsville Fire jamoasi bilan shartnoma imzoladi. Suzi Batkovich, Mikaela Koks va Kayla Jorj kabi professionallar bilan birga oʻynab, Harmon „Fire“ jamoasini birinchi WNBL chempionatiga olib chiqishga yordam berdi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://wnbl.com.au/townsville_news/gf-report-newley-sparks-fire-to-first-wnbl-title/|sarlavha=GF Report: Newley sparks Fire to first WNBL title|nashriyot=wnbl.com.au|kirish sanasi=26 July 2017|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160310033557/http://wnbl.com.au/townsville_news/gf-report-newley-sparks-fire-to-first-wnbl-title/|arxivsana=10 March 2016}}</ref> == Milliy terma jamoadagi faoliyati == 2008-yilda Harmon Yangi Zelandiya terma jamoasida oʻynadi. Harmon va Stanforddagi sobiq jamoadoshi Kler Bodenshtayner ham Olimpiada oʻyinlari boshlanishidan biroz oldin jamoaga chaqirilgan edi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.gostanford.com/sports/w-baskbl/spec-rel/070808aab.html|sarlavha=Stanford's Jillian Harmon `09 And Clare Bodensteiner `06 Named To New Zealand Women's Basketball Olympic Team|nashriyot=Stanford University|sana=8 July 2008|kirish sanasi=11 May 2010|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120304022545/http://www.gostanford.com/sports/w-baskbl/spec-rel/070808aab.html|arxivsana=4 March 2012}}</ref> Harmon 2008-yilgi Olimpiadada Tall Ferns jamoasi safida xalqaro debyutni amalga oshirdi. 2011-yilda Harmon 2011-yilgi FIBA Okeaniya chempionatida kumush medalni qoʻlga kiritdi. Kumush medalni qo‘lga kiritgan Harmon va Tall Paporotniklar Turkiyada o‘tkaziladigan Olimpiada saralash turnirida ishtirok etadi. Argentina va Chexiyaga mag‘lub bo‘lgach, ular saralash bosqichidan o‘ta olishmadi. 2016-yilda Harmon Tall Ferns jamoasi safiga qaytadi va Fransiyadagi Olimpiya saralash turnirida ishtirok etishga qaror qildi. Biroq ular yana saralashdan oʻta olmadilar. == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1987-yilda tugʻilganlar]] rl02xcbx2f7jc1pu2by29a27uty9kdt Bhavana (aktrisa) 0 753744 2816830 2777262 2022-08-29T06:25:44Z Finikchik 74243 wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat bilgiqutisi|ismi=Bhavana|portret=Actor Bhavana by Shagil Kannur 01.jpg|tugʻilgan paytidagi ismi=Karthika Menon<ref name="idlebrain">{{cite web |url=http://www.idlebrain.com/celeb/interview/bhavana.html |title=Interview with Bhavana |publisher=Idlebrain |date=8 September 2008 |access-date=19 January 2014 |archive-date=23 August 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170823220117/http://idlebrain.com/celeb/interview/bhavana.html |url-status=dead}}</ref><ref name="10 things" />|tavallud sanasi={{Birth date and age|df=yes|1986|6|6}}<ref>{{cite web |url=http://www.bollywoodlife.com/south-gossip/bhavana-happy-birthday-2 |title=Bhavana, happy birthday |publisher=bollywoodlife.com |date=6 June 2013 |access-date=16 February 2014 |archive-date=22 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180122172953/http://www.bollywoodlife.com/south-gossip/bhavana-happy-birthday-2/ |url-status=live}}</ref>|tavallud joyi=[[Kerala]], Hindiston|faoliyat_yillari=2002 — hozirgacha|turmush oʻrtogʻi={{marriage|Naveen|2018}}|sayt=|dipnotlar=}}'''Karthika Menon''' (1986--yil 6-iyunda tugʻilgan), '''Bhavana''' sahna nomi bilan mashhur hind aktrisasi boʻlib, u asosan [[Malayalam]] va [[Kannada tili|Kannada]] filmlarida suratga tushadi, shuningdek, baʼzi [[Tamil tili|Tamil]] va [[Telugu tili|Telugu]] filmlarida ham rol ijro etgan. Bhavana 2002-yilda Malayalam filmi "''Nammal"'' bilan aktrisalik debyutini qilgan. == Yoshligi == Bhavana Karthika Menon ismi bilan 1986-yil 6-iyunda [[Kerala]] shtatining Trissur shahrida Pushpa va [[kinooperator]] yordamchisi G. Balachandranning qizi sifatida tugʻilgan. Uning Jayadev ismli akasi bor.<ref name="10 things">{{Yangiliklar manbasi |title=10 things to know about Malayalam actress Bhavana |work=[[The New Indian Express]] |url=http://www.newindianexpress.com/entertainment/malayalam/2017/feb/22/10-things-to-know-about-malayalam-actress-bhavana%E2%80%8B-1573556.html |url-status=live |access-date=2 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180103072638/http://www.newindianexpress.com/entertainment/malayalam/2017/feb/22/10-things-to-know-about-malayalam-actress-bhavana%E2%80%8B-1573556.html |archive-date=3 January 2018}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://actress.telugucinemastills.com/bhavana/gallery3/|arxivurl=https://archive.today/20120701150620/http://actress.telugucinemastills.com/bhavana/gallery3/|arxivsana=1 July 2012|sarlavha=Tamil Actress Bhavana Balachandran Photo Gallery &#124; Bhavana's Latest Movie in Telugu is Ontari with P.Gopichand|nashriyot=Actress.telugucinemastills.com|sana=6 June 1976|kirish sanasi=2 January 2011}}</ref> U Trissurdagi Muqaddas Oila monastir qizlar oʻrta maktabida oʻqigan. U aktrisa boʻlishni orzu qilib ulgʻaygan.<ref name="thehindu1">{{Veb manbasi|muallif=Y. Sunita Chowdhary|url=http://www.thehindu.com/arts/cinema/article2233197.ece|sarlavha=Arts / Cinema : New-look Bhavana's dream comes true|ish=The Hindu|sana=16 July 2011|kirish sanasi=3 October 2011|arxivsana=26 February 2012|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120226053104/http://www.thehindu.com/arts/cinema/article2233197.ece}}</ref> Besh yoshida u koʻzgu oldida malayalamcha "''Ente Sooryaputrikku"'' filmidagi aktrisa [[Amala Akkineni|Amalaning]] sahnalariga taqlid qilar va hatto filmdagi Amala qahramoni kabi binodan sakrab, qoʻlini sindirishga ham tayyor edi.<ref name="thehindu1" /> == Faoliyati == 16 yoshida u Malayalam filmi "''Nammal"da'' yangi kelgan aktyorlar Sidxarth Bharathan, Jishnu va Renuka Menonlarga bilan debyut qilgan va Bhavana sahna nomini olgan.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=23 December 2002 |title=Kinescope |work=[[The Hindu]] |url=http://www.thehindu.com/thehindu/mp/2002/12/23/stories/2002122300330300.htm |url-status=dead |access-date=22 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20030721020641/http://www.thehindu.com/thehindu/mp/2002/12/23/stories/2002122300330300.htm |archive-date=21 July 2003}}</ref> Film katta muvaffaqiyatga erishgan va u [[malayalam]] tilida bir nechta takliflarni olgan.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.thehindu.com/lf/2003/02/15/stories/2003021502360200.htm|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161221190650/http://www.thehindu.com/lf/2003/02/15/stories/2003021502360200.htm|arxivsana=21 December 2016|sarlavha=A filmi shot in the arm|ish=[[The Hindu]]|sana=15 February 2003}}</ref> U koʻplab mukofotlarga sazovor boʻlgan va film uchun Kerala shtati hakamlar hay’atining maxsus mukofotiga sazovor boʻlgan.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=State Film Awards (2000–12)|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150707210332/http://www.prd.kerala.gov.in/stateawards4.htm|arxivsana=7 July 2015|url=http://www.prd.kerala.gov.in/stateawards4.htm|nashriyot=[[Kerala State Chalachitra Academy]]|kirish sanasi=22 January 2018}}</ref> Bhavana filmda tanaffus qilganida 11-sinf talabasi edi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Bhavana going glamorous in film|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2008-10-16/news-interviews/27925201_1_bhavana-telugu-films-tamil|kirish sanasi=7 May 2012|arxivsana=4 April 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130404191517/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2008-10-16/news-interviews/27925201_1_bhavana-telugu-films-tamil|ish=[[The Times of India]]}}</ref> 2010-yilda u oʻzining birinchi Kannada filmida Puneeth Rajkumar bilan birga "''Jeki"'' filmida rol oʻynadi, film [[blockbuster]] edi. Film katta muvaffaqiyatga erishgach, telugu va malayalam tillariga dublyaj qilindi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.indiaglitz.com/channels/tamil/article/60805.html/|sarlavha=Bhavana debuts in Kannada today – Tamil Movie NEWS|nashriyot=IndiaGlitz|kirish sanasi=3 October 2011|arxivsana=4 September 2011|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110904082450/http://www.indiaglitz.com/channels/tamil/article/60805.html}}</ref> Bhavana [[Bollywood]] filmida Emraan Xashmi va [[Amitabh Bachchan]] bilan birga rol ijro etgan.<ref>{{Veb manbasi|muallif=cinema|url=http://www.kottaka.com/blog/2011/09/actress-bhavana-is-all-set-to-make-her-bollywood-debut/|sarlavha=Actress bhavana is all set to make her bollywood debut. &#124; Kottaka.com Blog|nashriyot=Kottaka.com|sana=3 September 2011|kirish sanasi=3 October 2011|arxivurl=https://web.archive.org/web/20111004061125/http://www.kottaka.com/blog/2011/09/actress-bhavana-is-all-set-to-make-her-bollywood-debut/|arxivsana=4 October 2011}}</ref> Uning ikkinchi [[Kannada tili|kannada]] filmi „''Vishnuvardhana''“ edi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.chitraloka.com/2011/12/17/vishnuvardhana-exhibitors-are-happy-yogish/|sarlavha=chitraloka &#124; kannada Movies &#124; Kannada Film &#124; News &#124; Reviews &#124; Interviews &#124; Movie Image &#124; Movie Gallery|nashriyot=chitraloka.com|sana=17 December 2011|kirish sanasi=29 September 2012|arxivsana=14 June 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130614075343/http://www.chitraloka.com/2011/12/17/vishnuvardhana-exhibitors-are-happy-yogish/}}</ref> U 2012-yilda malayalam tilidagi "''Ojimuri"''<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.sify.com/movies/asif-ali-bhavana-in-ozhimuri-news-malayalam-mfwmz8djcga.html|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120525073748/http://www.sify.com/movies/asif-ali-bhavana-in-ozhimuri-news-malayalam-mfwmz8djcga.html|arxivsana=25 May 2012|sarlavha=Asif Ali, Bhavana in 'Ozhimuri'|nashriyot=Sify|sana=22 May 2012|kirish sanasi=3 June 2012}}</ref>, "''Trivandrum Lodge"'',<ref>{{Veb manbasi|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-05-15/news-and-interviews/31702160_1_bhavana-trivandrum-lodge-film-industry|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140116123536/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-05-15/news-and-interviews/31702160_1_bhavana-trivandrum-lodge-film-industry|arxivsana=16 January 2014|ish=[[The Times of India]]|sarlavha=Bhavana in Trivandrum Lodge}}</ref> va 2013-yilda chiqarilgan "''Honey Bee"''<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Asif, Bhavana in Honeybee|url=http://www.sify.com/movies/asif-bhavana-in-honeybee-news-malayalam-ncntrFbahbc.html|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130216235015/http://www.sify.com/movies/asif-bhavana-in-honeybee-news-malayalam-ncntrFbahbc.html|arxivsana=16 February 2013|ish=Sify.com|kirish sanasi=7 March 2013}}</ref> hamda "''Ezhamathe Varavu"'' filmlarida suratga tushgan. U Shyamaprasadning AQShning yirik shaharlarida IT-texnologlarining ketma-ket oʻldirilishiga asoslangan jinoyat trillerida IT-kompaniyada ishlaydigan yolgʻiz ona Roshni Metyu rolini ijro etadi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.ibtimes.co.in/watch-making-prithviraj-nivin-pauly-bhavana-starrer-ivide-video-627640|sarlavha=Watch Making of Prithviraj, Nivin Pauly, Bhavana Starrer 'Ivide' [VIDEO]|sana=30 March 2015|ish=International Business Times, India Edition|kirish sanasi=30 March 2015|arxivsana=2 April 2015|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150402152128/http://www.ibtimes.co.in/watch-making-prithviraj-nivin-pauly-bhavana-starrer-ivide-video-627640}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/malayalam/movies/news/Shyamaprasad-gives-artistes-their-space/articleshow/46476337.cms|sarlavha=Shyamaprasad gives artistes their space|ish=The Times of India|kirish sanasi=30 March 2015|arxivsana=31 May 2015|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150531005716/http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/malayalam/movies/news/Shyamaprasad-gives-artistes-their-space/articleshow/46476337.cms}}</ref> 2016-yilda u Benedikt Doray bilan filmda rol oʻynadi. Bhavananing soʻnggi filmlari orasida "''Swapnathekaal Sundaram"'' va "''Omanakutta"'' filmi bor.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=13 May 2020 |title=Bhavana Menon's best movies; must watch |work=B4blaze.com |url=https://b4blaze.com/film-news/bhavana-menons-best-movies-must-watch-77047/}}</ref> == Shaxsiy hayoti == Bhavana va [[Kannada tili|kannada]] kino prodyuseri Naveenning unashtirish marosimi 2017-yil mart oyida boʻlib oʻtgan.<ref>{{Veb manbasi|url=http://indianexpress.com/article/entertainment/regional/malayalam-actor-bhavana-menon-engaged-to-kannada-producer-naveen-4562213/|sarlavha=Malayalam actor Bhavana Menon engaged to Kannada producer Naveen. See pics|sana=10 March 2017|kirish sanasi=10 March 2017|arxivsana=10 March 2017|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170310020822/http://indianexpress.com/article/entertainment/regional/malayalam-actor-bhavana-menon-engaged-to-kannada-producer-naveen-4562213/}}</ref> Ular 2018-yil 22-yanvarda turmush qurishgan.<ref>{{Veb manbasi|url=http://indianexpress.com/article/entertainment/malayalam/bhavana-weds-naveen-see-first-wedding-photo-video-5034298/|sarlavha=Archived copy|kirish sanasi=22 January 2018|arxivsana=23 January 2018|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180123072310/http://indianexpress.com/article/entertainment/malayalam/bhavana-weds-naveen-see-first-wedding-photo-video-5034298/}}</ref> == Filmografiyasi == {| class="wikitable" |+Eslatma | style="background:#FFFFCC;" | | Hali chiqarilmagan filmlarni bildiradi |} {| class="wikitable sortable" !Yil !Nom !Rol !Til |- |2002 |''Nammal'' |Parimalam | rowspan="19" |[[Malayalam]] |- | rowspan="6" |2003 |''Thilakkam'' |Gauri |- |''Chronic Bachelor'' |Sandhya |- |''C.I.D. Moosa'' |Meena |- |''Swapnakoodu'' |Padma |- |''Ivar'' |Nandhini |- |''Valathottu Thirinjal Nalamathe Veedu'' |Sangeetha Varma |- | rowspan="5" |2004 |''Parayam'' |Sudha |- |''Chathikkatha Chanthu'' |Indira |- |Runway |Item Number |- |''Youth Festival'' |Parvathy |- |''Amrutham'' |Mridula |- | rowspan="7" |2005 |''Hridayathil Sookshikkan'' |Amritha |- |''Police'' |Sethulakshmi |- |''Daivanamathil'' |Sameera |- |''Chanthupottu'' |Rose |- |''Naran'' |Leela |- |''Bus Conductor'' |Sugandhi |- |''Udayananu Tharam'' |Gayathri |- | rowspan="6" |2006 |''Chithiram Pesuthadi'' |Charumathi (Charu) |[[Tamil tili|Tamil]] |- |''Chinthamani Kolacase'' |Chinthamani Warrier | rowspan="3" |Malayalam |- |''Kisan'' |Kilimathi |- |''Chess'' |Dr. Radhika |- |''Kizhakku Kadalkarai Salai'' |Priya | rowspan="4" |Tamil |- |''Veyil'' |Meenakshi |- | rowspan="5" |2007 |''Deepavali'' |Susi |- |''Koodal Nagar'' |Manimekalai |- |''Chotta Mumbai'' |'Parakkum' Latha |Malayalam |- |''Aarya'' |Deepika | rowspan="3" |Tamil |- |''Rameswaram'' |Vasanthi |- | rowspan="7" |2008 |''Vaazhthugal'' |Kayalvizhi Thirunavukkarasu |- |''Ontari'' |Bujji |[[Telugu tili|Telugu]] |- |''Mulla'' |Mentally challenged lady |Malayalam |- |''Jayamkondaan'' |Annapurani |Tamil |- |''Hero'' |Krishnaveni |Telugu |- |''Twenty:20'' |Ashwathy Nambiar | rowspan="5" |Malayalam |- |''Lollipop'' |Rosebella |- | rowspan="4" |2009 |''Sagar Alias Jacky Reloaded'' |Aarathi Menon |- |''Winter'' |Shyama Ramdas |- |''Robin Hood'' |Rupa |- |''Mahatma'' |Krishnaveni |Telugu |- | rowspan="4" |2010 |''Happy Husbands'' |Krishnendu Mukundhan |Malayalam |- |''Aasal'' |Sulabha Pillai |Tamil |- |''Jackie'' |Lakshmi |[[Kannada tili|Kannada]] |- |''Marykkundoru Kunjaadu'' |Mary Ittichan | rowspan="4" |Malayalam |- | rowspan="5" |2011 |''Kudumbasree Travels'' |Aswathy |- |''The Metro'' |Anupama |- |''Doctor Love'' |Ebin |- |''Vishnuvardhana'' |Bharathi |Kannada |- |''Oru Marubhoomikkadha'' |Eliana |Malayalam |- | rowspan="5" |2012 |''Nippu'' |Vaishnavi |Telugu |- |''Romeo'' |Shruti |Kannada |- |''Ozhimuri'' |Balamani | rowspan="2" |Malayalam |- |''Trivandrum Lodge'' |Malavika |- |''Yaare Koogadali'' |Bharathi | rowspan="3" |Kannada |- | rowspan="4" |2013 |''Topiwala'' |Suman Bedi |- |''Bachchan'' |Dr. Ashwini |- |''Honey Bee'' |Angel | rowspan="5" |Malayalam |- |''Ezhamathe Varavu'' |Bhanu |- | rowspan="3" |2014 |''Polytechnic'' |Ashwathi Nair |- |''Koothara'' |Swathy |- |''Angry Babies in Love'' |Sarah |- | rowspan="4" |2015 |''Mythri'' | rowspan="2" |Oʻzi |Kannada |- |''My Hero Mythri'' | rowspan="4" |Malayalam |- |''Ivide'' |Roshni Mathew |- |''Kohinoor'' |Lilly |- | rowspan="3" |2016 |''Hello Namasthe'' |Priya |- |''Mukunda Murari'' |Rukmini |Kannada |- |''Kuttikalundu Sookshikkuka'' |Shahida Gautham |Malayalam |- | rowspan="7" |2017 |''Chowka'' |Bhoomika |Kannada |- |''Honey Bee 2: Celebrations'' |Angel | rowspan="6" |Malayalam |- |''Adventures of Omanakuttan'' |Pallavi |- |''Vilakkumaram'' |Aswathy Ananthakrishnan |- |''Honey Bee 2.5'' |Angel/Herself |- |''Oru Visheshapetta Biriyani Kissa'' |Kumari Kamalambika |- |''Adam Joan'' |Shwetha |- |2018 |''Tagaru'' |Panchami | rowspan="7" |Kannada |- |2019 |''99'' |Janaki Devi (Jaanu) |- | rowspan="4" |2021 |''Inspector Vikram'' |Bhavana |- |''SriKrishna@gmail.com'' |Malavika |- |''Bhajarangi 2'' |Chinminki |- |''Govinda Govinda'' |Padmavathi |- | rowspan="2" |2022 | style="background:#FFFFCC;" |''Pink Note''{{dagger|alt=Films that have not yet been released}} |Bhavana/Akanksha |- | style="background:#FFFFCC;" |''Ntikkakkakkoru Premandaarnnu'' {{dagger|alt=Films that have not yet been released}} |{{TBA}} |Malayalam |} == Manbalar == [[Turkum:1986-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Hindistonlik film aktrisalari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] bg2zcx3y1fp6m3kfk5txnzdnwgnbcz7 2816831 2816830 2022-08-29T06:26:05Z Finikchik 74243 wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat bilgiqutisi|ismi=Bhavana|portret=Actor Bhavana by Shagil Kannur 01.jpg|tugʻilgan paytidagi ismi=Karthika Menon<ref name="idlebrain">{{cite web |url=http://www.idlebrain.com/celeb/interview/bhavana.html |title=Interview with Bhavana |publisher=Idlebrain |date=8 September 2008 |access-date=19 January 2014 |archive-date=23 August 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170823220117/http://idlebrain.com/celeb/interview/bhavana.html |url-status=dead}}</ref><ref name="10 things" />|tavallud sanasi={{Birth date and age|df=yes|1986|6|6}}<ref>{{cite web |url=http://www.bollywoodlife.com/south-gossip/bhavana-happy-birthday-2 |title=Bhavana, happy birthday |publisher=bollywoodlife.com |date=6 June 2013 |access-date=16 February 2014 |archive-date=22 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180122172953/http://www.bollywoodlife.com/south-gossip/bhavana-happy-birthday-2/ |url-status=live}}</ref>|tavallud joyi=[[Kerala]], Hindiston|faoliyat_yillari=2002 — hozirgacha|turmush oʻrtogʻi={{marriage|Naveen|2018}}|sayt=|dipnotlar=}}'''Karthika Menon''' (1986--yil 6-iyunda tugʻilgan), '''Bhavana''' sahna nomi bilan mashhur hind aktrisasi boʻlib, u asosan [[Malayalam]] va [[Kannada tili|Kannada]] filmlarida suratga tushadi, shuningdek, baʼzi [[Tamil tili|Tamil]] va [[Telugu tili|Telugu]] filmlarida ham rol ijro etgan. Bhavana 2002-yilda Malayalam filmi „''Nammal“'' bilan aktrisalik debyutini qilgan. == Yoshligi == Bhavana Karthika Menon ismi bilan 1986-yil 6-iyunda [[Kerala]] shtatining Trissur shahrida Pushpa va [[kinooperator]] yordamchisi G. Balachandranning qizi sifatida tugʻilgan. Uning Jayadev ismli akasi bor.<ref name="10 things">{{Yangiliklar manbasi |title=10 things to know about Malayalam actress Bhavana |work=[[The New Indian Express]] |url=http://www.newindianexpress.com/entertainment/malayalam/2017/feb/22/10-things-to-know-about-malayalam-actress-bhavana%E2%80%8B-1573556.html |url-status=live |access-date=2 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180103072638/http://www.newindianexpress.com/entertainment/malayalam/2017/feb/22/10-things-to-know-about-malayalam-actress-bhavana%E2%80%8B-1573556.html |archive-date=3 January 2018}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://actress.telugucinemastills.com/bhavana/gallery3/|arxivurl=https://archive.today/20120701150620/http://actress.telugucinemastills.com/bhavana/gallery3/|arxivsana=1 July 2012|sarlavha=Tamil Actress Bhavana Balachandran Photo Gallery &#124; Bhavana's Latest Movie in Telugu is Ontari with P.Gopichand|nashriyot=Actress.telugucinemastills.com|sana=6 June 1976|kirish sanasi=2 January 2011}}</ref> U Trissurdagi Muqaddas Oila monastir qizlar oʻrta maktabida oʻqigan. U aktrisa boʻlishni orzu qilib ulgʻaygan.<ref name="thehindu1">{{Veb manbasi|muallif=Y. Sunita Chowdhary|url=http://www.thehindu.com/arts/cinema/article2233197.ece|sarlavha=Arts / Cinema : New-look Bhavana's dream comes true|ish=The Hindu|sana=16 July 2011|kirish sanasi=3 October 2011|arxivsana=26 February 2012|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120226053104/http://www.thehindu.com/arts/cinema/article2233197.ece}}</ref> Besh yoshida u koʻzgu oldida malayalamcha „''Ente Sooryaputrikku“'' filmidagi aktrisa [[Amala Akkineni|Amalaning]] sahnalariga taqlid qilar va hatto filmdagi Amala qahramoni kabi binodan sakrab, qoʻlini sindirishga ham tayyor edi.<ref name="thehindu1" /> == Faoliyati == 16 yoshida u Malayalam filmi „''Nammal“da'' yangi kelgan aktyorlar Sidxarth Bharathan, Jishnu va Renuka Menonlarga bilan debyut qilgan va Bhavana sahna nomini olgan.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=23 December 2002 |title=Kinescope |work=[[The Hindu]] |url=http://www.thehindu.com/thehindu/mp/2002/12/23/stories/2002122300330300.htm |url-status=dead |access-date=22 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20030721020641/http://www.thehindu.com/thehindu/mp/2002/12/23/stories/2002122300330300.htm |archive-date=21 July 2003}}</ref> Film katta muvaffaqiyatga erishgan va u [[malayalam]] tilida bir nechta takliflarni olgan.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.thehindu.com/lf/2003/02/15/stories/2003021502360200.htm|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161221190650/http://www.thehindu.com/lf/2003/02/15/stories/2003021502360200.htm|arxivsana=21 December 2016|sarlavha=A filmi shot in the arm|ish=[[The Hindu]]|sana=15 February 2003}}</ref> U koʻplab mukofotlarga sazovor boʻlgan va film uchun Kerala shtati hakamlar hay’atining maxsus mukofotiga sazovor boʻlgan.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=State Film Awards (2000–12)|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150707210332/http://www.prd.kerala.gov.in/stateawards4.htm|arxivsana=7 July 2015|url=http://www.prd.kerala.gov.in/stateawards4.htm|nashriyot=[[Kerala State Chalachitra Academy]]|kirish sanasi=22 January 2018}}</ref> Bhavana filmda tanaffus qilganida 11-sinf talabasi edi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Bhavana going glamorous in film|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2008-10-16/news-interviews/27925201_1_bhavana-telugu-films-tamil|kirish sanasi=7 May 2012|arxivsana=4 April 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130404191517/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2008-10-16/news-interviews/27925201_1_bhavana-telugu-films-tamil|ish=[[The Times of India]]}}</ref> 2010-yilda u oʻzining birinchi Kannada filmida Puneeth Rajkumar bilan birga „''Jeki“'' filmida rol oʻynadi, film [[blockbuster]] edi. Film katta muvaffaqiyatga erishgach, telugu va malayalam tillariga dublyaj qilindi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.indiaglitz.com/channels/tamil/article/60805.html/|sarlavha=Bhavana debuts in Kannada today – Tamil Movie NEWS|nashriyot=IndiaGlitz|kirish sanasi=3 October 2011|arxivsana=4 September 2011|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110904082450/http://www.indiaglitz.com/channels/tamil/article/60805.html}}</ref> Bhavana [[Bollywood]] filmida Emraan Xashmi va [[Amitabh Bachchan]] bilan birga rol ijro etgan.<ref>{{Veb manbasi|muallif=cinema|url=http://www.kottaka.com/blog/2011/09/actress-bhavana-is-all-set-to-make-her-bollywood-debut/|sarlavha=Actress bhavana is all set to make her bollywood debut. &#124; Kottaka.com Blog|nashriyot=Kottaka.com|sana=3 September 2011|kirish sanasi=3 October 2011|arxivurl=https://web.archive.org/web/20111004061125/http://www.kottaka.com/blog/2011/09/actress-bhavana-is-all-set-to-make-her-bollywood-debut/|arxivsana=4 October 2011}}</ref> Uning ikkinchi [[Kannada tili|kannada]] filmi „''Vishnuvardhana''“ edi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.chitraloka.com/2011/12/17/vishnuvardhana-exhibitors-are-happy-yogish/|sarlavha=chitraloka &#124; kannada Movies &#124; Kannada Film &#124; News &#124; Reviews &#124; Interviews &#124; Movie Image &#124; Movie Gallery|nashriyot=chitraloka.com|sana=17 December 2011|kirish sanasi=29 September 2012|arxivsana=14 June 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130614075343/http://www.chitraloka.com/2011/12/17/vishnuvardhana-exhibitors-are-happy-yogish/}}</ref> U 2012-yilda malayalam tilidagi „''Ojimuri“''<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.sify.com/movies/asif-ali-bhavana-in-ozhimuri-news-malayalam-mfwmz8djcga.html|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120525073748/http://www.sify.com/movies/asif-ali-bhavana-in-ozhimuri-news-malayalam-mfwmz8djcga.html|arxivsana=25 May 2012|sarlavha=Asif Ali, Bhavana in 'Ozhimuri'|nashriyot=Sify|sana=22 May 2012|kirish sanasi=3 June 2012}}</ref>, „''Trivandrum Lodge“'',<ref>{{Veb manbasi|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-05-15/news-and-interviews/31702160_1_bhavana-trivandrum-lodge-film-industry|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140116123536/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-05-15/news-and-interviews/31702160_1_bhavana-trivandrum-lodge-film-industry|arxivsana=16 January 2014|ish=[[The Times of India]]|sarlavha=Bhavana in Trivandrum Lodge}}</ref> va 2013-yilda chiqarilgan „''Honey Bee“''<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Asif, Bhavana in Honeybee|url=http://www.sify.com/movies/asif-bhavana-in-honeybee-news-malayalam-ncntrFbahbc.html|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130216235015/http://www.sify.com/movies/asif-bhavana-in-honeybee-news-malayalam-ncntrFbahbc.html|arxivsana=16 February 2013|ish=Sify.com|kirish sanasi=7 March 2013}}</ref> hamda „''Ezhamathe Varavu“'' filmlarida suratga tushgan. U Shyamaprasadning AQShning yirik shaharlarida IT-texnologlarining ketma-ket oʻldirilishiga asoslangan jinoyat trillerida IT-kompaniyada ishlaydigan yolgʻiz ona Roshni Metyu rolini ijro etadi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.ibtimes.co.in/watch-making-prithviraj-nivin-pauly-bhavana-starrer-ivide-video-627640|sarlavha=Watch Making of Prithviraj, Nivin Pauly, Bhavana Starrer 'Ivide' [VIDEO]|sana=30 March 2015|ish=International Business Times, India Edition|kirish sanasi=30 March 2015|arxivsana=2 April 2015|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150402152128/http://www.ibtimes.co.in/watch-making-prithviraj-nivin-pauly-bhavana-starrer-ivide-video-627640}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/malayalam/movies/news/Shyamaprasad-gives-artistes-their-space/articleshow/46476337.cms|sarlavha=Shyamaprasad gives artistes their space|ish=The Times of India|kirish sanasi=30 March 2015|arxivsana=31 May 2015|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150531005716/http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/malayalam/movies/news/Shyamaprasad-gives-artistes-their-space/articleshow/46476337.cms}}</ref> 2016-yilda u Benedikt Doray bilan filmda rol oʻynadi. Bhavananing soʻnggi filmlari orasida „''Swapnathekaal Sundaram“'' va „''Omanakutta“'' filmi bor.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=13 May 2020 |title=Bhavana Menon's best movies; must watch |work=B4blaze.com |url=https://b4blaze.com/film-news/bhavana-menons-best-movies-must-watch-77047/}}</ref> == Shaxsiy hayoti == Bhavana va [[Kannada tili|kannada]] kino prodyuseri Naveenning unashtirish marosimi 2017-yil mart oyida boʻlib oʻtgan.<ref>{{Veb manbasi|url=http://indianexpress.com/article/entertainment/regional/malayalam-actor-bhavana-menon-engaged-to-kannada-producer-naveen-4562213/|sarlavha=Malayalam actor Bhavana Menon engaged to Kannada producer Naveen. See pics|sana=10 March 2017|kirish sanasi=10 March 2017|arxivsana=10 March 2017|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170310020822/http://indianexpress.com/article/entertainment/regional/malayalam-actor-bhavana-menon-engaged-to-kannada-producer-naveen-4562213/}}</ref> Ular 2018-yil 22-yanvarda turmush qurishgan.<ref>{{Veb manbasi|url=http://indianexpress.com/article/entertainment/malayalam/bhavana-weds-naveen-see-first-wedding-photo-video-5034298/|sarlavha=Archived copy|kirish sanasi=22 January 2018|arxivsana=23 January 2018|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180123072310/http://indianexpress.com/article/entertainment/malayalam/bhavana-weds-naveen-see-first-wedding-photo-video-5034298/}}</ref> == Filmografiyasi == {| class="wikitable" |+Eslatma | style="background:#FFFFCC;" | | Hali chiqarilmagan filmlarni bildiradi |} {| class="wikitable sortable" !Yil !Nom !Rol !Til |- |2002 |''Nammal'' |Parimalam | rowspan="19" |[[Malayalam]] |- | rowspan="6" |2003 |''Thilakkam'' |Gauri |- |''Chronic Bachelor'' |Sandhya |- |''C.I.D. Moosa'' |Meena |- |''Swapnakoodu'' |Padma |- |''Ivar'' |Nandhini |- |''Valathottu Thirinjal Nalamathe Veedu'' |Sangeetha Varma |- | rowspan="5" |2004 |''Parayam'' |Sudha |- |''Chathikkatha Chanthu'' |Indira |- |Runway |Item Number |- |''Youth Festival'' |Parvathy |- |''Amrutham'' |Mridula |- | rowspan="7" |2005 |''Hridayathil Sookshikkan'' |Amritha |- |''Police'' |Sethulakshmi |- |''Daivanamathil'' |Sameera |- |''Chanthupottu'' |Rose |- |''Naran'' |Leela |- |''Bus Conductor'' |Sugandhi |- |''Udayananu Tharam'' |Gayathri |- | rowspan="6" |2006 |''Chithiram Pesuthadi'' |Charumathi (Charu) |[[Tamil tili|Tamil]] |- |''Chinthamani Kolacase'' |Chinthamani Warrier | rowspan="3" |Malayalam |- |''Kisan'' |Kilimathi |- |''Chess'' |Dr. Radhika |- |''Kizhakku Kadalkarai Salai'' |Priya | rowspan="4" |Tamil |- |''Veyil'' |Meenakshi |- | rowspan="5" |2007 |''Deepavali'' |Susi |- |''Koodal Nagar'' |Manimekalai |- |''Chotta Mumbai'' |'Parakkum' Latha |Malayalam |- |''Aarya'' |Deepika | rowspan="3" |Tamil |- |''Rameswaram'' |Vasanthi |- | rowspan="7" |2008 |''Vaazhthugal'' |Kayalvizhi Thirunavukkarasu |- |''Ontari'' |Bujji |[[Telugu tili|Telugu]] |- |''Mulla'' |Mentally challenged lady |Malayalam |- |''Jayamkondaan'' |Annapurani |Tamil |- |''Hero'' |Krishnaveni |Telugu |- |''Twenty:20'' |Ashwathy Nambiar | rowspan="5" |Malayalam |- |''Lollipop'' |Rosebella |- | rowspan="4" |2009 |''Sagar Alias Jacky Reloaded'' |Aarathi Menon |- |''Winter'' |Shyama Ramdas |- |''Robin Hood'' |Rupa |- |''Mahatma'' |Krishnaveni |Telugu |- | rowspan="4" |2010 |''Happy Husbands'' |Krishnendu Mukundhan |Malayalam |- |''Aasal'' |Sulabha Pillai |Tamil |- |''Jackie'' |Lakshmi |[[Kannada tili|Kannada]] |- |''Marykkundoru Kunjaadu'' |Mary Ittichan | rowspan="4" |Malayalam |- | rowspan="5" |2011 |''Kudumbasree Travels'' |Aswathy |- |''The Metro'' |Anupama |- |''Doctor Love'' |Ebin |- |''Vishnuvardhana'' |Bharathi |Kannada |- |''Oru Marubhoomikkadha'' |Eliana |Malayalam |- | rowspan="5" |2012 |''Nippu'' |Vaishnavi |Telugu |- |''Romeo'' |Shruti |Kannada |- |''Ozhimuri'' |Balamani | rowspan="2" |Malayalam |- |''Trivandrum Lodge'' |Malavika |- |''Yaare Koogadali'' |Bharathi | rowspan="3" |Kannada |- | rowspan="4" |2013 |''Topiwala'' |Suman Bedi |- |''Bachchan'' |Dr. Ashwini |- |''Honey Bee'' |Angel | rowspan="5" |Malayalam |- |''Ezhamathe Varavu'' |Bhanu |- | rowspan="3" |2014 |''Polytechnic'' |Ashwathi Nair |- |''Koothara'' |Swathy |- |''Angry Babies in Love'' |Sarah |- | rowspan="4" |2015 |''Mythri'' | rowspan="2" |Oʻzi |Kannada |- |''My Hero Mythri'' | rowspan="4" |Malayalam |- |''Ivide'' |Roshni Mathew |- |''Kohinoor'' |Lilly |- | rowspan="3" |2016 |''Hello Namasthe'' |Priya |- |''Mukunda Murari'' |Rukmini |Kannada |- |''Kuttikalundu Sookshikkuka'' |Shahida Gautham |Malayalam |- | rowspan="7" |2017 |''Chowka'' |Bhoomika |Kannada |- |''Honey Bee 2: Celebrations'' |Angel | rowspan="6" |Malayalam |- |''Adventures of Omanakuttan'' |Pallavi |- |''Vilakkumaram'' |Aswathy Ananthakrishnan |- |''Honey Bee 2.5'' |Angel/Herself |- |''Oru Visheshapetta Biriyani Kissa'' |Kumari Kamalambika |- |''Adam Joan'' |Shwetha |- |2018 |''Tagaru'' |Panchami | rowspan="7" |Kannada |- |2019 |''99'' |Janaki Devi (Jaanu) |- | rowspan="4" |2021 |''Inspector Vikram'' |Bhavana |- |''SriKrishna@gmail.com'' |Malavika |- |''Bhajarangi 2'' |Chinminki |- |''Govinda Govinda'' |Padmavathi |- | rowspan="2" |2022 | style="background:#FFFFCC;" |''Pink Note''{{dagger|alt=Films that have not yet been released}} |Bhavana/Akanksha |- | style="background:#FFFFCC;" |''Ntikkakkakkoru Premandaarnnu'' {{dagger|alt=Films that have not yet been released}} |{{TBA}} |Malayalam |} == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:1986-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Hindistonlik film aktrisalari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] 1ckn3fj4ckg60cu0c3p8r0xpd617bsg Bhavana 0 753760 2816822 2777281 2022-08-29T06:18:53Z Finikchik 74243 wikitext text/x-wiki {{Aktyor bilgiqutisi | ismi = Tahrirlash Bhavana | tasvir = Bhavana (Kannada actress) (01).jpg | eni = | imzo = | sarlavha = | tugʻilgan_paytidagi_ismi = Nandini Ramanna | tavalludi_sanasi = | tavallud_joyi = [[Karnataka]], Hindiston | vafot_sanasi = | vafot_joyi = | fuqaroligi = | kasbi = Aktrisa | filmlari = | janr = | amplua = | yoʻnalish = | faoliyat_yillari = 1996 - hozirgacha | turmush_oʻrtogʻi = | bolalari = | qarindoshlari = | sovrinlar = | imdb_id = | sayt = }} '''Bhavana Ramanna''' sahna nomi bilan tanilgan '''Nandini Ramanna''' asosan Kannada kino sanoatida ishlaydigan hind aktrisasidir. Bharatanatyam raqqosasi boʻlgan Bhavana uchta Karnataka State Film mukofotini olgan va [[Guinness rekordlar kitobi|Ginnesning rekordlar kitobiga]] kirgan ''Shanti'' filmida rol ijro etgan. Bhavana Ramanna raqs va musiqa shoularini olib boruvchi "HomeTown Productions" ishlab chiqarish uyi direktori.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.zauba.com/director/BHAVANA-RAMANNA-NANDINI/02596013|sarlavha=Bhavana Ramanna Nandini - Director information and companies associated with &#124; Zauba Corp}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.indiaglitz.com/bhavana-on-damaru--kannada-news-59688|sarlavha=- Kannada News}}</ref> 2014-yilgi umumiy saylovlar arafasida Bhavana Ramanna Karnatakadagi Kongress partiyasining yulduzli targʻibotchilaridan biri deb topilgan, u 2013-yilgi shtatdagi assambleya saylovlarida bu rolni bajargan. == Faoliyati == Bhavana nomi Kodlu Ramakrishna tomonidan oʻzgartirilishidan oldin Nandini Ramanna sifatida tugʻilgan.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=When a rose turns a lily|url=http://archive.deccanherald.com/deccanherald/aug292004/enter10.asp|nashriyot=Deccan Herald|kirish sanasi=15 March 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130625033355/http://archive.deccanherald.com/deccanherald/aug292004/enter10.asp|arxivsana=25 June 2013}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=In Karnataka Politics, It is Star 'Caste' That Counts, Not Stardom|sana=5 April 2018|url=https://www.news18.com/news/politics/in-karnataka-politics-it-is-star-caste-that-counts-not-stardom-1708591.html|nashriyot=News18|kirish sanasi=31 October 2019}}</ref> Bhavana klassik raqqosa boʻlishni oʻrgangan va dastlab aktrisalik qilish niyati yoʻq boʻlgan; „filmlarda tasodifan paydo boʻlgan“. U qariyb oʻn yil davomida Bharatanatyam nomli raqs turini oʻrgangan va sahna [[Xoreografiya|xoreografi]] sifatida faoliyat yuritishga intilgan. U filmlardagi faoliyatini Tulu filmi "''Maribele"'' bilan boshlagan.<ref name="dh1">{{Veb manbasi|muallif=Shenoy|ism=Archana|sarlavha=Oomph & attitude|url=http://www.deccanherald.com/deccanherald/sept29/ent2.htm|nashriyot=Deccan Herald|kirish sanasi=23 September 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20030820205000/http://www.deccanherald.com/deccanherald/sept29/ent2.htm|arxivsana=20 August 2003|sana=29 September 2002}}</ref> Film yaxshi natijaga erishmagan, lekin Bhavana Kannada kino prodyuserlari tomonidan e'tiborga olingan. "''Maribale"''dan keyin u Kannada filmining "''№ 1"'' filmidagi politsiyachi roli bilan yanada eʼtibor qozongan.<ref name="Bhavana">{{Veb manbasi|sarlavha=Bhavana|url=http://www.sify.com/movies/kannada/profile.php?id=16005867&cid=2405|nashriyot=Sify|kirish sanasi=15 March 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150609050916/http://www.sify.com/movies/kannada/profile.php?id=16005867&cid=2405|arxivsana=9 June 2015}}</ref> Bhavana Seetharam Karanthning musiqiy xiti "''Chandramukhi Pranasakhi"'' filmida rol oʻynagan, filmda Ramesh Aravind va Prema bilan birga rol ijro etgan. Bhavana Aravindan Puraskar mukofotiga sazovor boʻlgan "''Kavitha Lankesh"'' filmida Deveeri obrazini ijro etgan. "''Rashtrageethe"'' filmida u taniqli rejissyor K.V. Rajudan [[Vampirlar|vampir]] rolini olgan. U rol taklifini rad eta olmagan, chunki direktor qatʼiyatli edi. Malayalam filmlarining rejissyori va operatori Dinesh Babu unga Ramesh Aravindga bilan rol ijro etishni taklif qilgan. U Vishnuvardhanning "''Parva"'' qoʻshigʻida ham suratga tushgan.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=He was humble and never treated anyone like a newcomer|url=http://movies.rediff.com/slide-show/2010/feb/18/slide-show-1-south-friends-colleagues-remember-.htm#5|nashriyot=Rediff|kirish sanasi=17 March 2013}}</ref> Bhavana "''Ninagagi"'' filmida raqsga tushgan.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Jogula|url=http://www.viggy.com/english/chow_jogula.asp|kirish sanasi=17 March 2013}}</ref> Bhavana Kavita Lankeshning ikkinchi „''Alemaari''“ filmida rol ijro etgan.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Fighting the formula|url=http://www.hindu.com/thehindu/mp/2002/03/25/stories/2002032500770200.htm|arxivurl=https://web.archive.org/web/20030701064133/http://www.hindu.com/thehindu/mp/2002/03/25/stories/2002032500770200.htm|arxivsana=1 July 2003|ish=[[The Hindu]]|kirish sanasi=17 March 2013}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Alemaari Story in Pictures|url=http://www.rediff.com/movies/2001/nov/10al1.htm|nashriyot=Rediff|kirish sanasi=17 March 2013}}</ref> "Milliy Kino Rivojlanish Korporatsiyasi" uchun yaratilgan "''Alemaari"'' koʻplab nufuzli kinofestivallarda namoyish etilgan,<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Every film is a work of art|url=http://www.rediff.com/movies/report/kavitha/20060914.htm|nashriyot=Rediff|kirish sanasi=17 March 2013}}</ref> lekin Filmlar boʻlimi uning filmini chiqarmagan.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=ENCORE!|url=http://www.hindu.com/mp/2004/08/31/stories/2004083101060100.htm|arxivurl=https://web.archive.org/web/20040907085250/http://www.hindu.com/mp/2004/08/31/stories/2004083101060100.htm|arxivsana=7 September 2004|ish=[[The Hindu]]|kirish sanasi=17 March 2013}}</ref> Taniqli yozuvchi Baragur Ramachandrappa tomonidan suratga olingan kannada tilidagi „''Shanti''“ filmi [[Guinness rekordlar kitobi|Guinnessning rekordlar kitobiga]] kirgan ikkinchi hind filmi bo‘lish unvoniga sazovor bo‘lgan.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=''Shanti'' gets into the Guinness Book|url=http://www.hindu.com/2005/07/15/stories/2005071517690100.htm|arxivurl=https://web.archive.org/web/20050716235924/http://www.hindu.com/2005/07/15/stories/2005071517690100.htm|arxivsana=16 July 2005|ish=[[The Hindu]]|kirish sanasi=15 March 2013}}</ref><ref>{{Veb manbasi|muallif=Srinivasa|ism=Srikanth|sarlavha=Meet Kannada cinema's actress of substance|url=http://www.rediff.com/movies/slide-show/slide-show-1-meet-kannada-cinemas-actress-of-substance/20120702.htm#1|ish=[[Rediff.com]]|kirish sanasi=17 March 2013|sana=2 July 2012}}</ref> U Guinness kitobiga „Eng kam aktyorli hikoyali film“ nominatsiyasida kirgan. U Davlat mukofoti uchun ikkinchi eng yaxshi film deb topildi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=An experiment with peace|url=http://www.hindu.com/fr/2005/08/05/stories/2005080503890400.htm|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120816233016/http://www.hindu.com/fr/2005/08/05/stories/2005080503890400.htm|arxivsana=16 August 2012|ish=[[The Hindu]]|kirish sanasi=15 March 2013}}</ref> Bhavana Mumbayga koʻchib oʻtgan va Bollywoodning „''Family''“ filmida suratga tushgan, unda [[Amitabh Bachchan]] ham rol ijro etgan.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha='The right people don't approach me'|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2008-03-02/news-interviews/27783925_1_bhavana-suri-films|arxivurl=https://archive.today/20130411033345/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2008-03-02/news-interviews/27783925_1_bhavana-suri-films|arxivsana=11 April 2013|ish=[[The Times of India]]|kirish sanasi=15 March 2013}}</ref> Bxavana „''Bhagirathi''“ filmidagi roli uchun „Eng yaxshi aktrisa“ deb topildi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Sudeep, Bhavana bag best acting awards|url=http://archive.deccanherald.com/Deccanherald/nov30/i2.asp|nashriyot=Deccan Herald|kirish sanasi=15 March 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131221021756/http://archive.deccanherald.com/Deccanherald/nov30/i2.asp|arxivsana=21 December 2013}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=15 March 2013 |title='Prasad' gets best film award for 2011 |work=The Hindu |url=http://www.thehindu.com/news/national/karnataka/prasad-gets-best-film-award-for-2011/article4509435.ece |access-date=15 March 2013}}</ref> U Rediff tomonidan 2010-yilning eng yaxshi Kannada aktrisalaridan biri boʻlgan.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Bhavana|url=http://www.rediff.com/movies/slide-show/slide-show-1-south-top-kannada-actresses-of-2010/20101222.htm#5|nashriyot=Rediff|kirish sanasi=17 March 2013}}</ref> == Filmografiyasi == [[Fayl:Bhavana_(Kannada_actress)_(03).jpg|right|thumb| Bhavana 2010-yilda ''Vimukti'' filmida]] {| class="wikitable sortable" !Yil !Film !Rol !Til |- |1996 |''Maribale'' | |Tulu |- |1997 |''Nee Mudida Mallige'' | |Kannada |- |1999 |''No.1'' |Durga |Kannada |- |1999 |''Chandramuki Pranasakhi'' |Bhavana |Kannada |- |1999 |''Deveeri'' | |Kannada |- |1999 |''Anbulla Kadhalukku'' |Shanthi |Tamil |- |2000 |''Deepavali'' | |Kannada |- |2001 |''Yellara Mane Dosenu'' |Mandara |Kannada |- |2001 |''Natchatra Kadhal'' |Malini |Tamil |- |2001 |''Kurigalu Saar Kurigalu'' | |Kannada |- |2001 |''Rashtrageethe'' | |Kannada |- |2001 |''Ammaye Navvite'' |Sirisha |Telugu |- |2002 |''Parva'' | |Kannada |- |2002 |''Ninagagi'' | |Kannada |- |2002 |''Kshaama'' | |Kannada |- |2002 |''Chelvi'' | |Kannada |- |2003 |''Wrong Number'' | |Kannada |- |2003 |''Hello'' | |Kannada |- |2003 |''Aahaa Ethanai Azhagu'' |Sandhya |Tamil |- |2003 |''Preethi Prema Pranaya'' |Sheela |Kannada |- |2004 |''Shanti'' |Shanti |Kannada |- |2004 |''Sagari'' |Divya |Kannada |- |2004 |''Bhagawan'' |Bobby |Kannada |- |2006 |''Family'' |Virendraning qizi |Hind |- |2008 |''Inthi Ninna Preethiya'' |Parimala |Kannada |- |2010 |''Vimukti'' |Madhavi |Kannada |- |2010 |''Aptharakshaka'' |Neetha |Kannada |- |2012 |''Chingari'' | |Kannada |- |2012 |''Bhagirathi'' |Bhagirathi |Kannada |- |2014 |''Crazy Star'' | |Kannada |- |2016 |''Niruttara'' |Hamsa |Kannada |- |} === Televizion === * ''Godrej Game Aadi'' * Life Change Maadi''<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Television beckons Bhavana|url=http://www.dnaindia.com/entertainment/report_television-beckons-bhavana_1502119|ish=Daily News & Analysis|kirish sanasi=15 March 2013}}</ref>'' * Ramachaari == Manbalar == [[Turkum:Hindistonlik film aktrisalari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] q1ouxzd07gsh39pkpod0fdjupboyfui 2816823 2816822 2022-08-29T06:19:11Z Finikchik 74243 wikitext text/x-wiki {{Aktyor bilgiqutisi | ismi = Tahrirlash Bhavana | tasvir = Bhavana (Kannada actress) (01).jpg | eni = | imzo = | sarlavha = | tugʻilgan_paytidagi_ismi = Nandini Ramanna | tavalludi_sanasi = | tavallud_joyi = [[Karnataka]], Hindiston | vafot_sanasi = | vafot_joyi = | fuqaroligi = | kasbi = Aktrisa | filmlari = | janr = | amplua = | yoʻnalish = | faoliyat_yillari = 1996 - hozirgacha | turmush_oʻrtogʻi = | bolalari = | qarindoshlari = | sovrinlar = | imdb_id = | sayt = }} '''Bhavana Ramanna''' sahna nomi bilan tanilgan '''Nandini Ramanna''' asosan Kannada kino sanoatida ishlaydigan hind aktrisasidir. Bharatanatyam raqqosasi boʻlgan Bhavana uchta Karnataka State Film mukofotini olgan va [[Guinness rekordlar kitobi|Ginnesning rekordlar kitobiga]] kirgan ''Shanti'' filmida rol ijro etgan. Bhavana Ramanna raqs va musiqa shoularini olib boruvchi „HomeTown Productions“ ishlab chiqarish uyi direktori.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.zauba.com/director/BHAVANA-RAMANNA-NANDINI/02596013|sarlavha=Bhavana Ramanna Nandini - Director information and companies associated with &#124; Zauba Corp}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.indiaglitz.com/bhavana-on-damaru--kannada-news-59688|sarlavha=- Kannada News}}</ref> 2014-yilgi umumiy saylovlar arafasida Bhavana Ramanna Karnatakadagi Kongress partiyasining yulduzli targʻibotchilaridan biri deb topilgan, u 2013-yilgi shtatdagi assambleya saylovlarida bu rolni bajargan. == Faoliyati == Bhavana nomi Kodlu Ramakrishna tomonidan oʻzgartirilishidan oldin Nandini Ramanna sifatida tugʻilgan.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=When a rose turns a lily|url=http://archive.deccanherald.com/deccanherald/aug292004/enter10.asp|nashriyot=Deccan Herald|kirish sanasi=15 March 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130625033355/http://archive.deccanherald.com/deccanherald/aug292004/enter10.asp|arxivsana=25 June 2013}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=In Karnataka Politics, It is Star 'Caste' That Counts, Not Stardom|sana=5 April 2018|url=https://www.news18.com/news/politics/in-karnataka-politics-it-is-star-caste-that-counts-not-stardom-1708591.html|nashriyot=News18|kirish sanasi=31 October 2019}}</ref> Bhavana klassik raqqosa boʻlishni oʻrgangan va dastlab aktrisalik qilish niyati yoʻq boʻlgan; „filmlarda tasodifan paydo boʻlgan“. U qariyb oʻn yil davomida Bharatanatyam nomli raqs turini oʻrgangan va sahna [[Xoreografiya|xoreografi]] sifatida faoliyat yuritishga intilgan. U filmlardagi faoliyatini Tulu filmi „''Maribele“'' bilan boshlagan.<ref name="dh1">{{Veb manbasi|muallif=Shenoy|ism=Archana|sarlavha=Oomph & attitude|url=http://www.deccanherald.com/deccanherald/sept29/ent2.htm|nashriyot=Deccan Herald|kirish sanasi=23 September 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20030820205000/http://www.deccanherald.com/deccanherald/sept29/ent2.htm|arxivsana=20 August 2003|sana=29 September 2002}}</ref> Film yaxshi natijaga erishmagan, lekin Bhavana Kannada kino prodyuserlari tomonidan eʼtiborga olingan. „''Maribale“''dan keyin u Kannada filmining „''№ 1“'' filmidagi politsiyachi roli bilan yanada eʼtibor qozongan.<ref name="Bhavana">{{Veb manbasi|sarlavha=Bhavana|url=http://www.sify.com/movies/kannada/profile.php?id=16005867&cid=2405|nashriyot=Sify|kirish sanasi=15 March 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150609050916/http://www.sify.com/movies/kannada/profile.php?id=16005867&cid=2405|arxivsana=9 June 2015}}</ref> Bhavana Seetharam Karanthning musiqiy xiti „''Chandramukhi Pranasakhi“'' filmida rol oʻynagan, filmda Ramesh Aravind va Prema bilan birga rol ijro etgan. Bhavana Aravindan Puraskar mukofotiga sazovor boʻlgan „''Kavitha Lankesh“'' filmida Deveeri obrazini ijro etgan. „''Rashtrageethe“'' filmida u taniqli rejissyor K.V. Rajudan [[Vampirlar|vampir]] rolini olgan. U rol taklifini rad eta olmagan, chunki direktor qatʼiyatli edi. Malayalam filmlarining rejissyori va operatori Dinesh Babu unga Ramesh Aravindga bilan rol ijro etishni taklif qilgan. U Vishnuvardhanning „''Parva“'' qoʻshigʻida ham suratga tushgan.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=He was humble and never treated anyone like a newcomer|url=http://movies.rediff.com/slide-show/2010/feb/18/slide-show-1-south-friends-colleagues-remember-.htm#5|nashriyot=Rediff|kirish sanasi=17 March 2013}}</ref> Bhavana „''Ninagagi“'' filmida raqsga tushgan.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Jogula|url=http://www.viggy.com/english/chow_jogula.asp|kirish sanasi=17 March 2013}}</ref> Bhavana Kavita Lankeshning ikkinchi „''Alemaari''“ filmida rol ijro etgan.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Fighting the formula|url=http://www.hindu.com/thehindu/mp/2002/03/25/stories/2002032500770200.htm|arxivurl=https://web.archive.org/web/20030701064133/http://www.hindu.com/thehindu/mp/2002/03/25/stories/2002032500770200.htm|arxivsana=1 July 2003|ish=[[The Hindu]]|kirish sanasi=17 March 2013}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Alemaari Story in Pictures|url=http://www.rediff.com/movies/2001/nov/10al1.htm|nashriyot=Rediff|kirish sanasi=17 March 2013}}</ref> „Milliy Kino Rivojlanish Korporatsiyasi“ uchun yaratilgan „''Alemaari“'' koʻplab nufuzli kinofestivallarda namoyish etilgan,<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Every film is a work of art|url=http://www.rediff.com/movies/report/kavitha/20060914.htm|nashriyot=Rediff|kirish sanasi=17 March 2013}}</ref> lekin Filmlar boʻlimi uning filmini chiqarmagan.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=ENCORE!|url=http://www.hindu.com/mp/2004/08/31/stories/2004083101060100.htm|arxivurl=https://web.archive.org/web/20040907085250/http://www.hindu.com/mp/2004/08/31/stories/2004083101060100.htm|arxivsana=7 September 2004|ish=[[The Hindu]]|kirish sanasi=17 March 2013}}</ref> Taniqli yozuvchi Baragur Ramachandrappa tomonidan suratga olingan kannada tilidagi „''Shanti''“ filmi [[Guinness rekordlar kitobi|Guinnessning rekordlar kitobiga]] kirgan ikkinchi hind filmi bo‘lish unvoniga sazovor bo‘lgan.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=''Shanti'' gets into the Guinness Book|url=http://www.hindu.com/2005/07/15/stories/2005071517690100.htm|arxivurl=https://web.archive.org/web/20050716235924/http://www.hindu.com/2005/07/15/stories/2005071517690100.htm|arxivsana=16 July 2005|ish=[[The Hindu]]|kirish sanasi=15 March 2013}}</ref><ref>{{Veb manbasi|muallif=Srinivasa|ism=Srikanth|sarlavha=Meet Kannada cinema's actress of substance|url=http://www.rediff.com/movies/slide-show/slide-show-1-meet-kannada-cinemas-actress-of-substance/20120702.htm#1|ish=[[Rediff.com]]|kirish sanasi=17 March 2013|sana=2 July 2012}}</ref> U Guinness kitobiga „Eng kam aktyorli hikoyali film“ nominatsiyasida kirgan. U Davlat mukofoti uchun ikkinchi eng yaxshi film deb topildi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=An experiment with peace|url=http://www.hindu.com/fr/2005/08/05/stories/2005080503890400.htm|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120816233016/http://www.hindu.com/fr/2005/08/05/stories/2005080503890400.htm|arxivsana=16 August 2012|ish=[[The Hindu]]|kirish sanasi=15 March 2013}}</ref> Bhavana Mumbayga koʻchib oʻtgan va Bollywoodning „''Family''“ filmida suratga tushgan, unda [[Amitabh Bachchan]] ham rol ijro etgan.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha='The right people don't approach me'|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2008-03-02/news-interviews/27783925_1_bhavana-suri-films|arxivurl=https://archive.today/20130411033345/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2008-03-02/news-interviews/27783925_1_bhavana-suri-films|arxivsana=11 April 2013|ish=[[The Times of India]]|kirish sanasi=15 March 2013}}</ref> Bxavana „''Bhagirathi''“ filmidagi roli uchun „Eng yaxshi aktrisa“ deb topildi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Sudeep, Bhavana bag best acting awards|url=http://archive.deccanherald.com/Deccanherald/nov30/i2.asp|nashriyot=Deccan Herald|kirish sanasi=15 March 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131221021756/http://archive.deccanherald.com/Deccanherald/nov30/i2.asp|arxivsana=21 December 2013}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=15 March 2013 |title='Prasad' gets best film award for 2011 |work=The Hindu |url=http://www.thehindu.com/news/national/karnataka/prasad-gets-best-film-award-for-2011/article4509435.ece |access-date=15 March 2013}}</ref> U Rediff tomonidan 2010-yilning eng yaxshi Kannada aktrisalaridan biri boʻlgan.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Bhavana|url=http://www.rediff.com/movies/slide-show/slide-show-1-south-top-kannada-actresses-of-2010/20101222.htm#5|nashriyot=Rediff|kirish sanasi=17 March 2013}}</ref> == Filmografiyasi == [[Fayl:Bhavana_(Kannada_actress)_(03).jpg|right|thumb| Bhavana 2010-yilda ''Vimukti'' filmida]] {| class="wikitable sortable" !Yil !Film !Rol !Til |- |1996 |''Maribale'' | |Tulu |- |1997 |''Nee Mudida Mallige'' | |Kannada |- |1999 |''No.1'' |Durga |Kannada |- |1999 |''Chandramuki Pranasakhi'' |Bhavana |Kannada |- |1999 |''Deveeri'' | |Kannada |- |1999 |''Anbulla Kadhalukku'' |Shanthi |Tamil |- |2000 |''Deepavali'' | |Kannada |- |2001 |''Yellara Mane Dosenu'' |Mandara |Kannada |- |2001 |''Natchatra Kadhal'' |Malini |Tamil |- |2001 |''Kurigalu Saar Kurigalu'' | |Kannada |- |2001 |''Rashtrageethe'' | |Kannada |- |2001 |''Ammaye Navvite'' |Sirisha |Telugu |- |2002 |''Parva'' | |Kannada |- |2002 |''Ninagagi'' | |Kannada |- |2002 |''Kshaama'' | |Kannada |- |2002 |''Chelvi'' | |Kannada |- |2003 |''Wrong Number'' | |Kannada |- |2003 |''Hello'' | |Kannada |- |2003 |''Aahaa Ethanai Azhagu'' |Sandhya |Tamil |- |2003 |''Preethi Prema Pranaya'' |Sheela |Kannada |- |2004 |''Shanti'' |Shanti |Kannada |- |2004 |''Sagari'' |Divya |Kannada |- |2004 |''Bhagawan'' |Bobby |Kannada |- |2006 |''Family'' |Virendraning qizi |Hind |- |2008 |''Inthi Ninna Preethiya'' |Parimala |Kannada |- |2010 |''Vimukti'' |Madhavi |Kannada |- |2010 |''Aptharakshaka'' |Neetha |Kannada |- |2012 |''Chingari'' | |Kannada |- |2012 |''Bhagirathi'' |Bhagirathi |Kannada |- |2014 |''Crazy Star'' | |Kannada |- |2016 |''Niruttara'' |Hamsa |Kannada |- |} === Televizion === * ''Godrej Game Aadi'' * Life Change Maadi''<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Television beckons Bhavana|url=http://www.dnaindia.com/entertainment/report_television-beckons-bhavana_1502119|ish=Daily News & Analysis|kirish sanasi=15 March 2013}}</ref>'' * Ramachaari == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Hindistonlik film aktrisalari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] qcs7st2f8dzzq4tbp37sk0tg7nisked Bhumika Chawla 0 753768 2816856 2777282 2022-08-29T06:34:27Z Finikchik 74243 wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat bilgiqutisi|ismi=Bhumika Chawla|portret=Bhumika Chawla at ‘M.S. Dhoni – The Untold Story’ media meet.jpg|tugʻilgan paytidagi ismi=Rachna Chawla|tavallud sanasi={{birth date and age|df=y|1978|8|21}}|tavallud joyi=[[New Delhi]]|kasbi=Aktrisa, model|turmush oʻrtogʻi={{marriage|Bharath Thakur|2007}}|bolalari=1 nafar|faoliyat_yillari=2000-hozirgacha}}'''Bhumika Chawla''' (tugʻilgan paytidagi ismi '''Rachna Chawla'''; 1978-yil 21-avgust) hind aktrisasi va sobiq model, asosan [[Telugu tili|telugu]], [[Hind tili|hind]] va [[Tamil tili|tamil]] tilidagi filmlarda suratga tushgan va ular orqali mashhurlikka erishgn.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Tanmayi |first=Bhawana |date=15 September 2018 |title='Missamma' enjoys her second innings |work=[[Telangana Today]] |url=https://telanganatoday.com/missamma-enjoys-her-second-innings |access-date=14 March 2020}}</ref> U telugu tilidagi „''Yuvakudu''“ (2000) filmida debyut qilgan. Uning eʼtiborga molik ijrolari aks etgan filmlar qatoriga "''Kushi"'' (2001), "''Okkadu"'' (2003), "''Tere Naam"'' (2003), "''Missamma"'' (2003), "''Sillunu Oru Kaadhal"'' (2006), "''Gandi"'' (2007), "''Anasuya"'' (2007), "''Buddy"'' (2013), "''MS Dhoni: Untold Story"'' (2016), "''MCA"'' (2017) va "''U Turn"'' (2018) kabi filmlardagi chiqishlari kiradi. U ikkita Nandi mukofoti,<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.idlebrain.com/news/2000march20/nandiawards2007.html|sarlavha=Nandi awards 2007 announced - Telugu cinema news|nashriyot=Idlebrain.com|sana=12 January 2008|kirish sanasi=16 April 2012}}</ref> bitta Filmfare mukofoti va<ref name="Nuvvu Nenu wins 4 Filmfare awards">{{Yangiliklar manbasi |date=6 April 2002 |title=Nuvvu Nenu wins 4 Filmfare awards |work=[[The Times of India]] |url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2002-04-06/hyderabad/27122602_1_filmfare-film-award-actor-award |url-status=dead |access-date=20 October 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120921025343/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2002-04-06/hyderabad/27122602_1_filmfare-film-award-actor-award |archive-date=21 September 2012}}</ref> bitta SIIMA mukofotiga sazovor boʻlgan.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=PIX: Shriya, Hansika shine at the SIIMA awards|url=https://www.rediff.com/movies/report/pix-shriya-hansika-shine-at-the-siima-awards/20180917.htm|kirish sanasi=13 October 2020|ish=Rediff|til=en}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sana=16 September 2018|sarlavha=SIIMA 2018 Winners List For Telugu Movies|url=https://english.sakshi.com/entertainment/2018/09/16/siima-awards-2018-prabhas-rana-kajal-aggarwal|kirish sanasi=13 October 2020|ish=Sakshi Post|til=en}}</ref> == Yoshligi == Chavla Hindistonning [[Nyu Deli|Nyu-Dehli shahrida]] panjob oilasida tug‘ilgan va maktabni shu yerda tamomlagan. Uning otasi nafaqadagi armiya zobiti. Bhumikaning ikkita ukasi, akasi va opasi bor. U 1997-yilda [[Mumbay|Mumbayga]] koʻchib oʻtadi va oʻz faoliyatini reklama filmlari va hind klip albomlari bilan boshlaydi. U "Zee" kanali teleserialida "''Hip Hip Hurray va Star Best Sellers — Fursat Mein"da'' namoyon boʻlgan. == Faoliyati == Chavla oʻzining kino karyerasini telugu kino sanoatida boshlaydi, aktyor Sumanth bilan birga „''Yuvakudu''“ (2000) badiiy filmida rol oʻynadi. Uning Pavan Kalyan bilan rol ijro etgan ikkinchi chiqishi „''Kushi''“ (2001) kassada muvaffaqiyat qozonadi va u „Eng yaxshi ayol roli“ nominatsiyasida Filmfare — Telugu mukofotini qoʻlga kiritadi, shundan soʻng u telugu tilida bir nechta filmlarda, shu jumladan Mahesh Babuga va Jr. NTR bilan „''Okkadu''“ (2003) filmida va rol oʻynaydi. Bu Teluguda yilning eng yuqori daromad keltiruvchi filmlarga aylanadi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=24 July 2003 |title=Telugu mid-year report |work=[[The Hindu]] |url=http://www.hinduonnet.com/thehindu/mp/2003/07/24/stories/2003072400060202.htm |url-status=dead |access-date=3 April 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110506212549/http://www.hinduonnet.com/thehindu/mp/2003/07/24/stories/2003072400060202.htm |archive-date=6 May 2011}}</ref> Shu bilan birga, u Tamil kino sanoatida oʻzining debyutini amalga oshiradi, „''Badri''“ (2001) filmida aktyor Vijayga bilan rol ijro etadi, undan keyin uning ikkinchi tamil filmi "''Roja Kootam"'' (2002)da suratga tushadi. Uning "''Missamma''" (2003) filmidagi [[Saraton (kasallik)|saraton kasalligiga]] chalingan tadbirkor ayol sifatida chiqishi olqishlarga sazovor boʻladi. U Filmfare — Telugu mukofotida "Eng yaxshi aktrisa" nominatsiyasiga nomzod boʻladi va "Eng yaxshi aktrisa" sifatida Nandi mukofotiga sazovor boʻladi. == Shaxsiy hayoti == Chawla oʻzining uzoq yillik sevgilisi va [[yoga]] oʻqituvchisi Bharat Thakurga 2007-yil 21-oktyabrda Devlali, [[Nasik|Nashik]] shahrida Gurdvarada turmushga chiqqan.<ref name="BT">{{Veb manbasi|url=http://www.screenindia.com/old/fullstory.php?content_id=17566|sarlavha=Bhumika Chawla weds yoga guru Bharat|kirish sanasi=21 October 2007|nashriyot=Screenindia.com|arxivurl=https://web.archive.org/web/20090124212050/http://www.screenindia.com/old/fullstory.php?content_id=17566|arxivsana=24 January 2009}}</ref> U Thakurning kurslariga muntazam borgan va unga turmushga chiqishdan oldin u bilan toʻrt yil uchrashib yurganligi aytiladi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://entertainment.oneindia.in/telugu/top-stories/bhumika-weds-bharat-280907.html|arxivurl=https://archive.today/20120708190248/http://entertainment.oneindia.in/telugu/top-stories/bhumika-weds-bharat-280907.html|arxivsana=8 July 2012|sarlavha=Bhumika weds Bharath on Oct 25th|ish=[[Oneindia]]|kirish sanasi=6 August 2009}}</ref> Er-xotinning 2014-yil fevral oyida dunyoga kelgan o‘g‘li bor.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.telugu.cinemalead.com/news-id-bhumika-chawla-laddu-babu-28-02-143014.htm|sarlavha=Bhumika delivered a baby boy - Bhumika Chawla- Laddu Babu- Allari Naresh- Ravi Babu- Misama- Khushi - Cinemalead.com -|kirish sanasi=3 March 2014|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140303071716/http://www.telugu.cinemalead.com/news-id-bhumika-chawla-laddu-babu-28-02-143014.htm|arxivsana=3 March 2014}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.iqlikmovies.com/news/2014/02/28/Actress-Bhumika-Chawla-blessed-with-a-baby-boy/news/3396|sarlavha=Actress Bhumika Chawla blessed with a baby boy|muallif=iQlik Movies|ish=iQlikmovies}}</ref> == Filmografiyasi == {| class="wikitable sortable" !Yil !Nom !Rol !Til !Eslatma |- |2000 |''Yuvakudu'' |Sindhu |[[Telugu tili|Telugu]] |[[Telugu tili|Telugu]] film |- | rowspan="3" |2001 |''Badri'' |Janaki (Jaanu) |[[Tamil tili|Tamil]] | |- |''Kushi'' |Madhumitha / Khushi |Telugu | |- |''Snehamante Idera'' |Yuvrani Padmini |Telugu | |- | rowspan="2" |2002 |''Roja Kootam'' |Mano |Tamil | |- |''Vasu'' |Divya |Telugu | |- | rowspan="4" |2003 |''Okkadu'' |Swapna Reddy |Telugu | |- |''Missamma'' |Meghana |Telugu | |- |''Simhadri'' |Indu |Telugu | |- |''Tere Naam'' |Nirjara Bharadwaj |[[Hind tili|Hind]] | |- | rowspan="4" |2004 |''Run'' |Jhanvi Choudhry |Hind | |- |''Samba'' |Nandu |Telugu | |- |''Naa Autograph'' |Divya |Telugu | |- |''Dil Ne Jise Apna Kahaa'' |Dhani |Hindi | |- | rowspan="3" |2005 |''Silsiilay'' |Zia Rao |Hindi | |- |''Dil Jo Bhi Kahey…'' |Dr. Gayarti Pandey |Hindi | |- |''Jai Chiranjeeva'' |Neelima |Telugu | |- | rowspan="3" |2006 |''Sillunu Oru Kaadhal'' |Ishwarya |Tamil | |- |''Family'' |Dr. Kavita |Hind | |- |''Mayabazaar'' |Anupama |Telugu | |- | rowspan="4" |2007 |''Gandhi, My Father'' |Gulab Gandhi |Hind | |- |''Sathyabhama'' |Sathyabhama |Telugu | |- |''Gangotri'' |Gangotri |Bhojpuri | |- |''Anasuya'' |Anasuya |Telugu | |- | rowspan="3" |2008 |''Swagatam'' |Vidhya KK |Telugu | |- |''Mallepuvvu'' |Malleshwari „Malli“ Kanneganti |Telugu | |- |''Yaariyan'' |Simran |[[Panjob tili|Punjabi]] | |- | rowspan="3" |2009 |''Bhramaram'' |Jaya |[[Malayalam]] | |- |''Naa Style Veru'' |Parvati |Telugu | |- |''Amaravathi'' |Amaravathi |Telugu | |- | rowspan="3" |2010 |''Yagam'' |Nandini |Telugu | |- |''Thakita Thakita'' |Vishali |Telugu | |- |''Collector Gari Bharya'' |Indira Gautam |Telugu | |- |2012 |''Godfather'' |Oʻzi |[[Kannada tili|Kannada]] | |- | rowspan="2" |2013 |''Buddy'' |Padma |Malayalam | |- |''Chithirayil Nilachoru'' |Mentally challenged person |Tamil | |- | rowspan="2" |2014 |''Laddu Babu'' |Madhuri |Telugu | |- |''April Fool'' |Swapna |Telugu | |- |2015 |''Luv U Alia'' |Bhoomi |Kannada | |- |2016 |''M.S. Dhoni: The Untold Story'' |Jayanti Gupta |Hind | |- | rowspan="2" |2017 |''Middle Class Abbayi'' |Jyothi |Telugu | |- |''Kalavaadiya Pozhuthugal'' |Jayanthi |Tamil | |- | rowspan="2" |2018 |''U Turn'' |Maya |Tamil<br /><br />Telugu | |- |''Savyasachi'' |Siri |Telugu | |- | rowspan="4" |2019 |''Khamoshi'' |Mrs. Desai |Hind | |- |''Kolaiyuthir Kaalam'' |Mrs. Anand |Tamil | |- |''Bhram'' |Ankita Paul |Hindi | |- |''Ruler'' |Niranjana Prasad |Telugu | |- | rowspan="3" |2021 |''Idhe Maa Katha'' |Lakshmi |Telugu | |- |''Paagal'' |Prem’s deceased mother |Telugu | |- |''Seetimaarr'' |Bhumi |Telugu | |- |2022 |Operation Romeo |Chhaya |Hind | |} == Manbalar == [[Turkum:Hindistonlik film aktrisalari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1978-yilda tugʻilganlar]] qwd4ehduypu5t05a964s482ljykk7eu 2816857 2816856 2022-08-29T06:34:45Z Finikchik 74243 wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat bilgiqutisi|ismi=Bhumika Chawla|portret=Bhumika Chawla at ‘M.S. Dhoni – The Untold Story’ media meet.jpg|tugʻilgan paytidagi ismi=Rachna Chawla|tavallud sanasi={{birth date and age|df=y|1978|8|21}}|tavallud joyi=[[New Delhi]]|kasbi=Aktrisa, model|turmush oʻrtogʻi={{marriage|Bharath Thakur|2007}}|bolalari=1 nafar|faoliyat_yillari=2000-hozirgacha}}'''Bhumika Chawla''' (tugʻilgan paytidagi ismi '''Rachna Chawla'''; 1978-yil 21-avgust) hind aktrisasi va sobiq model, asosan [[Telugu tili|telugu]], [[Hind tili|hind]] va [[Tamil tili|tamil]] tilidagi filmlarda suratga tushgan va ular orqali mashhurlikka erishgn.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Tanmayi |first=Bhawana |date=15 September 2018 |title='Missamma' enjoys her second innings |work=[[Telangana Today]] |url=https://telanganatoday.com/missamma-enjoys-her-second-innings |access-date=14 March 2020}}</ref> U telugu tilidagi „''Yuvakudu''“ (2000) filmida debyut qilgan. Uning eʼtiborga molik ijrolari aks etgan filmlar qatoriga „''Kushi“'' (2001), „''Okkadu“'' (2003), „''Tere Naam“'' (2003), „''Missamma“'' (2003), „''Sillunu Oru Kaadhal“'' (2006), „''Gandi“'' (2007), „''Anasuya“'' (2007), „''Buddy“'' (2013), „''MS Dhoni: Untold Story“'' (2016), „''MCA“'' (2017) va „''U Turn“'' (2018) kabi filmlardagi chiqishlari kiradi. U ikkita Nandi mukofoti,<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.idlebrain.com/news/2000march20/nandiawards2007.html|sarlavha=Nandi awards 2007 announced - Telugu cinema news|nashriyot=Idlebrain.com|sana=12 January 2008|kirish sanasi=16 April 2012}}</ref> bitta Filmfare mukofoti va<ref name="Nuvvu Nenu wins 4 Filmfare awards">{{Yangiliklar manbasi |date=6 April 2002 |title=Nuvvu Nenu wins 4 Filmfare awards |work=[[The Times of India]] |url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2002-04-06/hyderabad/27122602_1_filmfare-film-award-actor-award |url-status=dead |access-date=20 October 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120921025343/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2002-04-06/hyderabad/27122602_1_filmfare-film-award-actor-award |archive-date=21 September 2012}}</ref> bitta SIIMA mukofotiga sazovor boʻlgan.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=PIX: Shriya, Hansika shine at the SIIMA awards|url=https://www.rediff.com/movies/report/pix-shriya-hansika-shine-at-the-siima-awards/20180917.htm|kirish sanasi=13 October 2020|ish=Rediff|til=en}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sana=16 September 2018|sarlavha=SIIMA 2018 Winners List For Telugu Movies|url=https://english.sakshi.com/entertainment/2018/09/16/siima-awards-2018-prabhas-rana-kajal-aggarwal|kirish sanasi=13 October 2020|ish=Sakshi Post|til=en}}</ref> == Yoshligi == Chavla Hindistonning [[Nyu Deli|Nyu-Dehli shahrida]] panjob oilasida tug‘ilgan va maktabni shu yerda tamomlagan. Uning otasi nafaqadagi armiya zobiti. Bhumikaning ikkita ukasi, akasi va opasi bor. U 1997-yilda [[Mumbay|Mumbayga]] koʻchib oʻtadi va oʻz faoliyatini reklama filmlari va hind klip albomlari bilan boshlaydi. U „Zee“ kanali teleserialida „''Hip Hip Hurray va Star Best Sellers — Fursat Mein“da'' namoyon boʻlgan. == Faoliyati == Chavla oʻzining kino karyerasini telugu kino sanoatida boshlaydi, aktyor Sumanth bilan birga „''Yuvakudu''“ (2000) badiiy filmida rol oʻynadi. Uning Pavan Kalyan bilan rol ijro etgan ikkinchi chiqishi „''Kushi''“ (2001) kassada muvaffaqiyat qozonadi va u „Eng yaxshi ayol roli“ nominatsiyasida Filmfare — Telugu mukofotini qoʻlga kiritadi, shundan soʻng u telugu tilida bir nechta filmlarda, shu jumladan Mahesh Babuga va Jr. NTR bilan „''Okkadu''“ (2003) filmida va rol oʻynaydi. Bu Teluguda yilning eng yuqori daromad keltiruvchi filmlarga aylanadi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=24 July 2003 |title=Telugu mid-year report |work=[[The Hindu]] |url=http://www.hinduonnet.com/thehindu/mp/2003/07/24/stories/2003072400060202.htm |url-status=dead |access-date=3 April 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110506212549/http://www.hinduonnet.com/thehindu/mp/2003/07/24/stories/2003072400060202.htm |archive-date=6 May 2011}}</ref> Shu bilan birga, u Tamil kino sanoatida oʻzining debyutini amalga oshiradi, „''Badri''“ (2001) filmida aktyor Vijayga bilan rol ijro etadi, undan keyin uning ikkinchi tamil filmi „''Roja Kootam“'' (2002)da suratga tushadi. Uning „''Missamma''“ (2003) filmidagi [[Saraton (kasallik)|saraton kasalligiga]] chalingan tadbirkor ayol sifatida chiqishi olqishlarga sazovor boʻladi. U Filmfare — Telugu mukofotida „Eng yaxshi aktrisa“ nominatsiyasiga nomzod boʻladi va „Eng yaxshi aktrisa“ sifatida Nandi mukofotiga sazovor boʻladi. == Shaxsiy hayoti == Chawla oʻzining uzoq yillik sevgilisi va [[yoga]] oʻqituvchisi Bharat Thakurga 2007-yil 21-oktyabrda Devlali, [[Nasik|Nashik]] shahrida Gurdvarada turmushga chiqqan.<ref name="BT">{{Veb manbasi|url=http://www.screenindia.com/old/fullstory.php?content_id=17566|sarlavha=Bhumika Chawla weds yoga guru Bharat|kirish sanasi=21 October 2007|nashriyot=Screenindia.com|arxivurl=https://web.archive.org/web/20090124212050/http://www.screenindia.com/old/fullstory.php?content_id=17566|arxivsana=24 January 2009}}</ref> U Thakurning kurslariga muntazam borgan va unga turmushga chiqishdan oldin u bilan toʻrt yil uchrashib yurganligi aytiladi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://entertainment.oneindia.in/telugu/top-stories/bhumika-weds-bharat-280907.html|arxivurl=https://archive.today/20120708190248/http://entertainment.oneindia.in/telugu/top-stories/bhumika-weds-bharat-280907.html|arxivsana=8 July 2012|sarlavha=Bhumika weds Bharath on Oct 25th|ish=[[Oneindia]]|kirish sanasi=6 August 2009}}</ref> Er-xotinning 2014-yil fevral oyida dunyoga kelgan o‘g‘li bor.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.telugu.cinemalead.com/news-id-bhumika-chawla-laddu-babu-28-02-143014.htm|sarlavha=Bhumika delivered a baby boy - Bhumika Chawla- Laddu Babu- Allari Naresh- Ravi Babu- Misama- Khushi - Cinemalead.com -|kirish sanasi=3 March 2014|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140303071716/http://www.telugu.cinemalead.com/news-id-bhumika-chawla-laddu-babu-28-02-143014.htm|arxivsana=3 March 2014}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.iqlikmovies.com/news/2014/02/28/Actress-Bhumika-Chawla-blessed-with-a-baby-boy/news/3396|sarlavha=Actress Bhumika Chawla blessed with a baby boy|muallif=iQlik Movies|ish=iQlikmovies}}</ref> == Filmografiyasi == {| class="wikitable sortable" !Yil !Nom !Rol !Til !Eslatma |- |2000 |''Yuvakudu'' |Sindhu |[[Telugu tili|Telugu]] |[[Telugu tili|Telugu]] film |- | rowspan="3" |2001 |''Badri'' |Janaki (Jaanu) |[[Tamil tili|Tamil]] | |- |''Kushi'' |Madhumitha / Khushi |Telugu | |- |''Snehamante Idera'' |Yuvrani Padmini |Telugu | |- | rowspan="2" |2002 |''Roja Kootam'' |Mano |Tamil | |- |''Vasu'' |Divya |Telugu | |- | rowspan="4" |2003 |''Okkadu'' |Swapna Reddy |Telugu | |- |''Missamma'' |Meghana |Telugu | |- |''Simhadri'' |Indu |Telugu | |- |''Tere Naam'' |Nirjara Bharadwaj |[[Hind tili|Hind]] | |- | rowspan="4" |2004 |''Run'' |Jhanvi Choudhry |Hind | |- |''Samba'' |Nandu |Telugu | |- |''Naa Autograph'' |Divya |Telugu | |- |''Dil Ne Jise Apna Kahaa'' |Dhani |Hindi | |- | rowspan="3" |2005 |''Silsiilay'' |Zia Rao |Hindi | |- |''Dil Jo Bhi Kahey…'' |Dr. Gayarti Pandey |Hindi | |- |''Jai Chiranjeeva'' |Neelima |Telugu | |- | rowspan="3" |2006 |''Sillunu Oru Kaadhal'' |Ishwarya |Tamil | |- |''Family'' |Dr. Kavita |Hind | |- |''Mayabazaar'' |Anupama |Telugu | |- | rowspan="4" |2007 |''Gandhi, My Father'' |Gulab Gandhi |Hind | |- |''Sathyabhama'' |Sathyabhama |Telugu | |- |''Gangotri'' |Gangotri |Bhojpuri | |- |''Anasuya'' |Anasuya |Telugu | |- | rowspan="3" |2008 |''Swagatam'' |Vidhya KK |Telugu | |- |''Mallepuvvu'' |Malleshwari „Malli“ Kanneganti |Telugu | |- |''Yaariyan'' |Simran |[[Panjob tili|Punjabi]] | |- | rowspan="3" |2009 |''Bhramaram'' |Jaya |[[Malayalam]] | |- |''Naa Style Veru'' |Parvati |Telugu | |- |''Amaravathi'' |Amaravathi |Telugu | |- | rowspan="3" |2010 |''Yagam'' |Nandini |Telugu | |- |''Thakita Thakita'' |Vishali |Telugu | |- |''Collector Gari Bharya'' |Indira Gautam |Telugu | |- |2012 |''Godfather'' |Oʻzi |[[Kannada tili|Kannada]] | |- | rowspan="2" |2013 |''Buddy'' |Padma |Malayalam | |- |''Chithirayil Nilachoru'' |Mentally challenged person |Tamil | |- | rowspan="2" |2014 |''Laddu Babu'' |Madhuri |Telugu | |- |''April Fool'' |Swapna |Telugu | |- |2015 |''Luv U Alia'' |Bhoomi |Kannada | |- |2016 |''M.S. Dhoni: The Untold Story'' |Jayanti Gupta |Hind | |- | rowspan="2" |2017 |''Middle Class Abbayi'' |Jyothi |Telugu | |- |''Kalavaadiya Pozhuthugal'' |Jayanthi |Tamil | |- | rowspan="2" |2018 |''U Turn'' |Maya |Tamil<br /><br />Telugu | |- |''Savyasachi'' |Siri |Telugu | |- | rowspan="4" |2019 |''Khamoshi'' |Mrs. Desai |Hind | |- |''Kolaiyuthir Kaalam'' |Mrs. Anand |Tamil | |- |''Bhram'' |Ankita Paul |Hindi | |- |''Ruler'' |Niranjana Prasad |Telugu | |- | rowspan="3" |2021 |''Idhe Maa Katha'' |Lakshmi |Telugu | |- |''Paagal'' |Prem’s deceased mother |Telugu | |- |''Seetimaarr'' |Bhumi |Telugu | |- |2022 |Operation Romeo |Chhaya |Hind | |} == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Hindistonlik film aktrisalari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1978-yilda tugʻilganlar]] 9biqb5imxqqbe2x3r4c970pyxamc4nl Bindu 0 753782 2816860 2709185 2022-08-29T06:35:27Z Finikchik 74243 Finikchik [[Bindu (aktrisa)]] sahifasini [[Bindu]]ga koʻchirdi wikitext text/x-wiki {{Aktyor bilgiqutisi | ismi = Bindu | tasvir = Binduji.jpg | eni = | imzo = | sarlavha = | tugʻilgan_paytidagi_ismi = Bindu Nanubhai Desai | tavalludi_sanasi = {{birth date and age|df=y|1941|4|17}} | tavallud_joyi = [[Valsad]], Hindiston | vafot_sanasi = | vafot_joyi = | fuqaroligi = | kasbi = Aktrisa | filmlari = | janr = | amplua = | yoʻnalish = | faoliyat_yillari = | turmush_oʻrtogʻi = | bolalari = | qarindoshlari = | sovrinlar = | imdb_id = | sayt = }} '''Bindu Nanubhai Desai''' (1941-yil 17-aprelda tugʻilgan),<ref name="बिंदु की कहानी... खुद की जुबानी"><cite class="citation web cs1">[https://hindi.webdunia.com/bollywood-focus/bindu-film-actress-vamp-118022100046_1.html <span class="cx-segment" data-segmentid="477">"बिंदु की कहानी.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="478">.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="479">. </span>]<span class="cx-segment" data-segmentid="480">[https://hindi.webdunia.com/bollywood-focus/bindu-film-actress-vamp-118022100046_1.html खुद की जुबानी"]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="481">''Hindi Webdunia Dot Com''. 21 February 2018<span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="482"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">1 October</span> 2021</span>.</span></cite></ref> '''Bindu''' nomi bilan, 1970-yillarda mashhur boʻlgan sobiq [[Hindiston|hind]] aktrisasi. U 40 yillik faoliyati davomida 160 dan ortiq filmlarda rol o‘ynagan va yettita Filmfare mukofotiga nomzod bo‘lgan.<ref name="joint">{{Veb manbasi|sarlavha=Bindu|url=http://www.jointscene.com/artists/Bollywood/Bindu/4869|nashriyot=jointscene.com|kirish sanasi=2 August 2010|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100811082948/http://www.jointscene.com/artists/Bollywood/Bindu/4869|arxivsana=11 August 2010}}</ref> U eng koʻp ''Kati Patang'' (1970) filmidagi Shabnam roli va Prem Chopraga bilan rol oʻynagan filmlari bilan yodda qolgan.<ref name="exp">{{Yangiliklar manbasi |date=4 December 2010 |title=Shabnam Still Gets Fan Mail |publisher=Indian Express |url=http://www.indianexpress.com/news/shabnam-still-gets-fan-mail/720458/0 |access-date=7 May 2013}}</ref> Bindu 1962-yilda oʻzining birinchi filmi „Anpadh“da Kiran rolini oʻynagan holda filmdagi debyutini qilgan. 1969-yilda u „Ittefaq“ filmida Renu rolini, „Do Raaste“ filmida Neela rolini ijro etgan. Ikkala film ham kassada hit boʻlgan va Bindu oʻzining birinchi nominatsiyasini ikkala filmdagi oʻyinlari uchun Filmfare mukofotiga olgan edi. 1972-yilda u „Dastaan“ filmida Mala rolini oʻynadi va film uchun Filmfare mukofotiga uchinchi nominatsiyani oldi. 1973[yilda Bindu Abhimaanda Chitra rolini ijro etishdi. Film oʻsha paytda Binduning ishonchliligi bilan bogʻliq boʻlgan navbatdagi kassa hiti boʻldi. Uning filmdagi ijrosi uni Filmfare mukofotiga toʻrtinchi nominatsiyani olishga olib keldi. Keyin, 1974-yilda u „Havas“ filmlarida Kamini rolini va Imtihan filmida Rita rolini oʻynadi. Ikkala film ham tijoriy jihatdan muvaffaqiyatli boʻldi va Bindu yana ikkita Filmfare nominatsiyasini oldi. 1976-yilda u Arjun Pandit filmida Sarla rolini oʻynadi va Filmfare mukofotiga soʻnggi nominatsiyani oldi. == Yoshligi == Bindu [[Gujarot|Gujaratning]] Valsad tumanidagi Hanuman Bxagda qishlog‘ida prodyuser Nanubxay Desay va Jyotsna oilasida tug‘ilgan va yetti aka-uka bilan birga o‘sgan. Binduning otasi 1954-yilda 13 yoshida vafot etdi va u toʻngʻich qizi boʻlgani uchun pul topish zimmasi uning yelkasiga tushdi.<ref name="bcurry">{{Veb manbasi|sarlavha=Bindu Desai Biography|url=http://www.bollycurry.com/celeb/bindu-desai/biography/|nashriyot=bollycurry.com|kirish sanasi=2 August 2010}}</ref> Aktyorlar/rejissyorlar/prodyuserlar [[Aruna Irani]], Indra Kumar, Adi Eroni va Firoz Eroni uning birinchi amakivachchalaridir. == Faoliyati == [[Fayl:Bollywood_Hindi_Film_Cinema_Actress_Bindu_by_Camaal_Mustafa_Sikander_aka_Lens_Naayak.jpg|thumb| Bindu 2010-yilda]] Uning aktyorlik qobiliyati Hrishikesh Mukherjining „''Arjun Pandit''“ va „''Abhimaan''“ filmlari kabi filmlarda namoyon boʻldi, u yerda u juda xushmuomala obrazni oʻynagani uchun maqtovlarga sazovor boʻldi. U xuddi ''Chaytalidagi'' nogiron ayol va ''Arjun Pandit'' filmidagi Ashok Kumarning rafiqa roli kabi ishonchli ekanligini isbotladi. U ''Zanjeerda'' yovuz odamni oʻynadi va Mona Darling sifatida mashhur boʻldi. [[Fayl:ActressBindu.jpg|thumb| Bindu 2012-yilda]] Yaqinlashib kelayotgan homiladorlik va undan keyin homila tushishi uning karyerasiga sukunat olib keldi va shifokorlarining maslahati bilan u oʻzining jozibali „vamp“ sifatidagi faoliyatini tugatishga majbur boʻldi. Biroq, u uzoq davom etmadi va kumush ekranga qahramon rollari bilan qaytdi — ''Qahramon'', Alag Alag, ''Biwi Xo To Aisi'' va ''Kishen Kanxaiya'' va boshqa koʻplab filmlar bilan u oʻzini shafqatsiz ona (qaynona, yoki bemaza xola) sifatida qayta tiklay oldi. == Mukofotlar va nominatsiyalar == {| class="wikitable sortable" !Yil !Mukofot !Film !Toifa !Natija |- |[[17th Filmfare Awards|1970]] |rowspan="7"|[[Filmfare Awards]] |''[[Ittefaq (1969 film)|Ittefaq]]'' |rowspan="7"|[[Filmfare Award for Best Supporting Actress|Best Supporting Actress]] |{{nom}} |- |[[18th Filmfare Awards|1971]] |''[[Do Raaste]]'' |{{nom}} |- |[[20th Filmfare Awards|1973]] |''[[Dastaan (1972 film)|Dastaan]]'' |{{nom}} |- |[[21st Filmfare Awards|1974]] |''[[Abhimaan (1973 film)|Abhimaan]]'' |{{nom}} |- |rowspan="2"|[[22nd Filmfare Awards|1975]] |''[[Hawas]]'' |{{nom}} |- |''[[Imtihan]]'' |{{nom}} |- |[[24th Filmfare Awards|1977]] |''[[Arjun Pandit (1976 film)|Arjun Pandit]]'' |{{nom}} |} == Manbalar == [[Turkum:Hindistonlik film aktrisalari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1941-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] m54h15qtokp40v6ok9rhyyojpaeuvs0 2816891 2816860 2022-08-29T06:45:59Z Finikchik 74243 wikitext text/x-wiki {{Aktyor bilgiqutisi | ismi = Bindu | tasvir = Binduji.jpg | eni = | imzo = | sarlavha = | tugʻilgan_paytidagi_ismi = Bindu Nanubhai Desai | tavalludi_sanasi = {{birth date and age|df=y|1941|4|17}} | tavallud_joyi = [[Valsad]], Hindiston | vafot_sanasi = | vafot_joyi = | fuqaroligi = | kasbi = Aktrisa | filmlari = | janr = | amplua = | yoʻnalish = | faoliyat_yillari = | turmush_oʻrtogʻi = | bolalari = | qarindoshlari = | sovrinlar = | imdb_id = | sayt = }} '''Bindu Nanubhai Desai''' (1941-yil 17-aprelda tugʻilgan),<ref name="बिंदु की कहानी... खुद की जुबानी"><cite class="citation web cs1">[https://hindi.webdunia.com/bollywood-focus/bindu-film-actress-vamp-118022100046_1.html <span class="cx-segment" data-segmentid="477">"बिंदु की कहानी.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="478">.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="479">. </span>]<span class="cx-segment" data-segmentid="480">[https://hindi.webdunia.com/bollywood-focus/bindu-film-actress-vamp-118022100046_1.html खुद की जुबानी"]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="481">''Hindi Webdunia Dot Com''. 21 February 2018<span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="482"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">1 October</span> 2021</span>.</span></cite></ref> '''Bindu''' nomi bilan 1970-yillarda mashhur boʻlgan sobiq [[Hindiston|hind]] aktrisasi. U 40 yillik faoliyati davomida 160 dan ortiq filmlarda rol ijro etgan va yettita Filmfare mukofotiga nomzod bo‘lgan.<ref name="joint">{{Veb manbasi|sarlavha=Bindu|url=http://www.jointscene.com/artists/Bollywood/Bindu/4869|nashriyot=jointscene.com|kirish sanasi=2 August 2010|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100811082948/http://www.jointscene.com/artists/Bollywood/Bindu/4869|arxivsana=11 August 2010}}</ref> U eng koʻp "Kati Patang''"'' (1970) filmidagi Shabnam roli va Prem Chopraga bilan suratga tushgan filmlari bilan yodda qolgan.<ref name="exp">{{Yangiliklar manbasi |date=4 December 2010 |title=Shabnam Still Gets Fan Mail |publisher=Indian Express |url=http://www.indianexpress.com/news/shabnam-still-gets-fan-mail/720458/0 |access-date=7 May 2013}}</ref> Bindu 1962-yilda oʻzining birinchi filmi „Anpadh“da Kiran rolini ijro etgan holda filmdagi debyutini qilgan. 1969-yilda u „Ittefaq“ filmida Renu rolini, „Do Raaste“ filmida Neela rolini ijro etgan. Ikkala film ham kassada xit boʻlgan va Bindu oʻzining birinchi nominatsiyasini ikkala filmdagi ijrosi uchun Filmfare mukofotida olgan edi. 1972-yilda u „Dastaan“ filmida Mala rolini oʻynagan va film uchun Filmfare mukofotiga uchinchi nominatsiyani olgan. 1973-yilda "Bindu Abhimaan"da Chitra rolini ijro etgan. Film oʻsha paytda Binduning o`ziga ishonchliligi sabab navbatdagi kassa xiti boʻlgan. Uning filmdagi ijrosi uni Filmfare mukofotiga toʻrtinchi nominatsiyani qo`lga kiritishiga olib kelgan. Keyin, 1974-yilda u „Havas“ filmlarida Kamini rolini va "Imtihan" filmida Rita rolini ijro etgan. Ikkala film ham tijoriy jihatdan muvaffaqiyatli boʻlgan va Bindu yana ikkita Filmfare nominatsiyasini olgan. 1976-yilda u "Arjun Pandit" filmida Sarla rolini oʻynaydi va Filmfare mukofotiga soʻnggi nominatsiyani oladi. == Yoshligi == Bindu [[Gujarot|Gujaratning]] Valsad tumanidagi Hanuman Bxagda qishlog‘ida prodyuser Nanubxay Desay va Jyotsna oilasida tug‘ilgan va yetti aka-uka bilan birga o‘sgan. Binduning otasi 1954-yilda 13 yoshida vafot etadi va u oilada toʻngʻich farzand boʻlgani uchun pul topish zimmasi uning yelkasiga tushadi.<ref name="bcurry">{{Veb manbasi|sarlavha=Bindu Desai Biography|url=http://www.bollycurry.com/celeb/bindu-desai/biography/|nashriyot=bollycurry.com|kirish sanasi=2 August 2010}}</ref> Aktyorlar/rejissyorlar/prodyuserlar [[Aruna Irani]], Indra Kumar, Adi Eroni va Firoz Eroni uning birinchi amakivachchalaridir. == Faoliyati == [[Fayl:Bollywood_Hindi_Film_Cinema_Actress_Bindu_by_Camaal_Mustafa_Sikander_aka_Lens_Naayak.jpg|thumb| Bindu 2010-yilda]] Uning aktyorlik qobiliyati Hrishikesh Mukherjining „Arjun Pandit“ va „Abhimaan“ filmlari kabi filmlarda namoyon boʻladi, ushbu filmlarda u juda xushmuomala qiz obrazini ijro etgani uchun maqtovlarga sazovor boʻladi. U xuddi "Chaytali"dagi nogiron ayol va "''Arjun Pandit"'' filmidagi Ashok Kumarning rafiqasi rollari bilan o`zining iste`dodini ko`rsata olgan. U "Zanjeer"da yovuz odam obrazida suratga tushgan va Mona Darling sifatida mashhur boʻlgan. [[Fayl:ActressBindu.jpg|thumb| Bindu 2012-yilda]] Yaqinlashib kelayotgan homiladorlik va undan keyin homila tushishi uning karyerasiga sukunat olib keladi va shifokorlarining maslahati bilan u oʻzining jozibali „ayol“ sifatidagi faoliyatini tugatishga majbur boʻladi. Biroq, sukunat uzoq davom etmaydi va u kumush ekranga qahramon rollari bilan qaytadi. U karyerasini "Alag Alag", "''Biwi Xo To Aisi", "Kishen Kanxaiya"'' va boshqa koʻplab filmlar bilan oʻzining shafqatsiz ona (qaynona, yoki xola, amma) obrazlari bilan qayta tiklay oldi. == Mukofotlar va nominatsiyalar == {| class="wikitable sortable" !Yil !Mukofot !Film !Toifa !Natija |- |[[17th Filmfare Awards|1970]] |rowspan="7"|Filmfare mukofori |''[[Ittefaq (1969 film)|Ittefaq]]'' |rowspan="7"|Eng yaxshi ikkinchi plandagi aktrisa |{{nom}} |- |[[18th Filmfare Awards|1971]] |''[[Do Raaste]]'' |{{nom}} |- |[[20th Filmfare Awards|1973]] |''[[Dastaan (1972 film)|Dastaan]]'' |{{nom}} |- |[[21st Filmfare Awards|1974]] |''[[Abhimaan (1973 film)|Abhimaan]]'' |{{nom}} |- |rowspan="2"|[[22nd Filmfare Awards|1975]] |''[[Hawas]]'' |{{nom}} |- |''[[Imtihan]]'' |{{nom}} |- |[[24th Filmfare Awards|1977]] |''[[Arjun Pandit (1976 film)|Arjun Pandit]]'' |{{nom}} |} == Manbalar == [[Turkum:Hindistonlik film aktrisalari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1941-yilda tugʻilganlar]] dua9m27f6hi9pauerdytk438bobknkr 2816892 2816891 2022-08-29T06:46:18Z Finikchik 74243 wikitext text/x-wiki {{Aktyor bilgiqutisi | ismi = Bindu | tasvir = Binduji.jpg | eni = | imzo = | sarlavha = | tugʻilgan_paytidagi_ismi = Bindu Nanubhai Desai | tavalludi_sanasi = {{birth date and age|df=y|1941|4|17}} | tavallud_joyi = [[Valsad]], Hindiston | vafot_sanasi = | vafot_joyi = | fuqaroligi = | kasbi = Aktrisa | filmlari = | janr = | amplua = | yoʻnalish = | faoliyat_yillari = | turmush_oʻrtogʻi = | bolalari = | qarindoshlari = | sovrinlar = | imdb_id = | sayt = }} '''Bindu Nanubhai Desai''' (1941-yil 17-aprelda tugʻilgan),<ref name="बिंदु की कहानी... खुद की जुबानी"><cite class="citation web cs1">[https://hindi.webdunia.com/bollywood-focus/bindu-film-actress-vamp-118022100046_1.html <span class="cx-segment" data-segmentid="477">"बिंदु की कहानी.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="478">.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="479">. </span>]<span class="cx-segment" data-segmentid="480">[https://hindi.webdunia.com/bollywood-focus/bindu-film-actress-vamp-118022100046_1.html खुद की जुबानी"]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="481">''Hindi Webdunia Dot Com''. 21 February 2018<span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="482"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">1 October</span> 2021</span>.</span></cite></ref> '''Bindu''' nomi bilan 1970-yillarda mashhur boʻlgan sobiq [[Hindiston|hind]] aktrisasi. U 40 yillik faoliyati davomida 160 dan ortiq filmlarda rol ijro etgan va yettita Filmfare mukofotiga nomzod bo‘lgan.<ref name="joint">{{Veb manbasi|sarlavha=Bindu|url=http://www.jointscene.com/artists/Bollywood/Bindu/4869|nashriyot=jointscene.com|kirish sanasi=2 August 2010|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100811082948/http://www.jointscene.com/artists/Bollywood/Bindu/4869|arxivsana=11 August 2010}}</ref> U eng koʻp „Kati Patang''“'' (1970) filmidagi Shabnam roli va Prem Chopraga bilan suratga tushgan filmlari bilan yodda qolgan.<ref name="exp">{{Yangiliklar manbasi |date=4 December 2010 |title=Shabnam Still Gets Fan Mail |publisher=Indian Express |url=http://www.indianexpress.com/news/shabnam-still-gets-fan-mail/720458/0 |access-date=7 May 2013}}</ref> Bindu 1962-yilda oʻzining birinchi filmi „Anpadh“da Kiran rolini ijro etgan holda filmdagi debyutini qilgan. 1969-yilda u „Ittefaq“ filmida Renu rolini, „Do Raaste“ filmida Neela rolini ijro etgan. Ikkala film ham kassada xit boʻlgan va Bindu oʻzining birinchi nominatsiyasini ikkala filmdagi ijrosi uchun Filmfare mukofotida olgan edi. 1972-yilda u „Dastaan“ filmida Mala rolini oʻynagan va film uchun Filmfare mukofotiga uchinchi nominatsiyani olgan. 1973-yilda „Bindu Abhimaan“da Chitra rolini ijro etgan. Film oʻsha paytda Binduning oʻziga ishonchliligi sabab navbatdagi kassa xiti boʻlgan. Uning filmdagi ijrosi uni Filmfare mukofotiga toʻrtinchi nominatsiyani qoʻlga kiritishiga olib kelgan. Keyin, 1974-yilda u „Havas“ filmlarida Kamini rolini va „Imtihan“ filmida Rita rolini ijro etgan. Ikkala film ham tijoriy jihatdan muvaffaqiyatli boʻlgan va Bindu yana ikkita Filmfare nominatsiyasini olgan. 1976-yilda u „Arjun Pandit“ filmida Sarla rolini oʻynaydi va Filmfare mukofotiga soʻnggi nominatsiyani oladi. == Yoshligi == Bindu [[Gujarot|Gujaratning]] Valsad tumanidagi Hanuman Bxagda qishlog‘ida prodyuser Nanubxay Desay va Jyotsna oilasida tug‘ilgan va yetti aka-uka bilan birga o‘sgan. Binduning otasi 1954-yilda 13 yoshida vafot etadi va u oilada toʻngʻich farzand boʻlgani uchun pul topish zimmasi uning yelkasiga tushadi.<ref name="bcurry">{{Veb manbasi|sarlavha=Bindu Desai Biography|url=http://www.bollycurry.com/celeb/bindu-desai/biography/|nashriyot=bollycurry.com|kirish sanasi=2 August 2010}}</ref> Aktyorlar/rejissyorlar/prodyuserlar [[Aruna Irani]], Indra Kumar, Adi Eroni va Firoz Eroni uning birinchi amakivachchalaridir. == Faoliyati == [[Fayl:Bollywood_Hindi_Film_Cinema_Actress_Bindu_by_Camaal_Mustafa_Sikander_aka_Lens_Naayak.jpg|thumb| Bindu 2010-yilda]] Uning aktyorlik qobiliyati Hrishikesh Mukherjining „Arjun Pandit“ va „Abhimaan“ filmlari kabi filmlarda namoyon boʻladi, ushbu filmlarda u juda xushmuomala qiz obrazini ijro etgani uchun maqtovlarga sazovor boʻladi. U xuddi „Chaytali“dagi nogiron ayol va „''Arjun Pandit“'' filmidagi Ashok Kumarning rafiqasi rollari bilan oʻzining isteʼdodini koʻrsata olgan. U „Zanjeer“da yovuz odam obrazida suratga tushgan va Mona Darling sifatida mashhur boʻlgan. [[Fayl:ActressBindu.jpg|thumb| Bindu 2012-yilda]] Yaqinlashib kelayotgan homiladorlik va undan keyin homila tushishi uning karyerasiga sukunat olib keladi va shifokorlarining maslahati bilan u oʻzining jozibali „ayol“ sifatidagi faoliyatini tugatishga majbur boʻladi. Biroq, sukunat uzoq davom etmaydi va u kumush ekranga qahramon rollari bilan qaytadi. U karyerasini „Alag Alag“, „''Biwi Xo To Aisi“, „Kishen Kanxaiya“'' va boshqa koʻplab filmlar bilan oʻzining shafqatsiz ona (qaynona, yoki xola, amma) obrazlari bilan qayta tiklay oldi. == Mukofotlar va nominatsiyalar == {| class="wikitable sortable" !Yil !Mukofot !Film !Toifa !Natija |- |[[17th Filmfare Awards|1970]] |rowspan="7"|Filmfare mukofori |''[[Ittefaq (1969 film)|Ittefaq]]'' |rowspan="7"|Eng yaxshi ikkinchi plandagi aktrisa |{{nom}} |- |[[18th Filmfare Awards|1971]] |''[[Do Raaste]]'' |{{nom}} |- |[[20th Filmfare Awards|1973]] |''[[Dastaan (1972 film)|Dastaan]]'' |{{nom}} |- |[[21st Filmfare Awards|1974]] |''[[Abhimaan (1973 film)|Abhimaan]]'' |{{nom}} |- |rowspan="2"|[[22nd Filmfare Awards|1975]] |''[[Hawas]]'' |{{nom}} |- |''[[Imtihan]]'' |{{nom}} |- |[[24th Filmfare Awards|1977]] |''[[Arjun Pandit (1976 film)|Arjun Pandit]]'' |{{nom}} |} == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Hindistonlik film aktrisalari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1941-yilda tugʻilganlar]] odj7sxh06n4oqupn1sng85ifxci22di Munozara:Bindu 1 753793 2816862 2709202 2022-08-29T06:35:27Z Finikchik 74243 Finikchik [[Munozara:Bindu (aktrisa)]] sahifasini [[Munozara:Bindu]]ga koʻchirdi wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} {{WikiAyollar loyihasi}} psm5hf1qc39bifh46jwt1at4fzgc15j Bruna Abdullah 0 753796 2817023 2709213 2022-08-29T08:17:18Z Finikchik 74243 wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat bilgiqutisi|ismi=Bruna Abdullah|portret=Bruna promotes 'Jai Ho' with the cast at Mehboob Studio.jpg|tugʻilgan paytidagi ismi=|tavallud sanasi={{Birth date and age|df=yes|1986|10|24|}}|tavallud joyi=[[Braziliya]]|vafot sanasi=|vafot joyi=|turmush oʻrtogʻi={{Marriage|Allan Frase|2019}}|bolalari=1 nafar|kasbi=Actress|faoliyat_yillari=2007-hozirgacha}} '''Bruna Abdullah''' (1986-yil 24-oktabrda tugʻilgan) — asosan [[Bollywood]] filmlarida suratga tushuvchi braziliyalik kino [[Aktyor|aktrisasi]]. U kattalar uchun „Grand Masti“ komediya filmida Maryam rolini va [[Punit Malhotra|Punit Malxotraning]] "I Hate Luv Storys " (2010) filmida Jizel rolini ijro etgan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://topyaps.com/grand-masti-actress-bruna-trolled|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210514012759/https://topyaps.com/grand-masti-actress-bruna-trolled/|arxivsana=14 May 2021|sarlavha=Grand Masti Actress Bruna Abdullah Posted Some Sizzling Hot Pictures On Instagram, But Got Trolled Ruthlessly|ism=Pallavi|muallif=Goel|sana=30 March 2018}}</ref> Shuningdek, u 2012-yilda Tamil filmi "Billa II"<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.indiatoday.in/movies/bollywood/story/ajith-kumars-billa-2-109675-2012-07-16|sarlavha=Ajith Kumar's Billa 2 gets a terrific reponse{sic) at the box office|ish=India Today}}</ref> va 2014-yilda „Jai Xo“ filmida Anne rolini ijro etgan. == Tarjimai holi == Bruna Abdullah [[Braziliya|Braziliyaning]] Guayba shahrida tug`ilgan. Otasining kelib chiqishi livanlik, onasining kelib chiqishi italyan-portugan. U [[Hindiston|Hindistonga]] sayyoh sifatida kelgan va [[Bollywood|Bollywoodda]] aktrisa boʻlib ishlay boshlagan va oʻz karyerasini yoʻlga qoʻyish uchun oʻz faoliyatini [[Braziliya|Braziliyadan]] [[Mumbay|Hindistonning Bombay (Mumbay)]] shahriga koʻchirgan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.ibtimes.co.in/grand-masti-actress-bruna-abdullah-flaunts-ample-assets-latest-topless-photoshoot-767905|sarlavha=Grand Masti actress Bruna Abdullah flaunts ample assets in latest topless photoshoot|ism=Pramod|muallif=Gaikwad|kirish sanasi=8 September 2018|arxivsana=29 May 2019|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190529085130/https://www.ibtimes.co.in/grand-masti-actress-bruna-abdullah-flaunts-ample-assets-latest-topless-photoshoot-767905}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.hindustantimes.com/bollywood/desi-boyz-actor-bruna-abdullah-gets-engaged-to-scottish-boyfriend-al-see-video/story-Nha6DB3bVEJS5WCCxqIpDI.html|sarlavha=Desi Boyz actor Bruna Abdullah gets engaged to Scottish boyfriend Al. See video|sana=25 July 2018|kirish sanasi=8 September 2018|arxivsana=9 September 2018|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180909035734/https://www.hindustantimes.com/bollywood/desi-boyz-actor-bruna-abdullah-gets-engaged-to-scottish-boyfriend-al-see-video/story-Nha6DB3bVEJS5WCCxqIpDI.html}}</ref> U IndusInd Bank, [[Reebok]], Fiama Di Wills va boshqalar uchun bir nechta reklama roliklarida paydo boʻlgan. Abdullahning birinchi klipdagi roli Shekhar Suman bilan birga "Mere Gham Ke Dayare Mein" debyut albomida bo`lgan. U Anubhav Sinhaning "Cash" filmi uchun „Rehem Kare“ qoʻshigʻida rol ijro etgan. Bruna Abdullah 2011-yilda chiqarilgan "Desi Boyz" filmida raqslar ketma-ketligida paydo boʻlgan. Bruna Abdullah "[[Queens Dance]]" realiti-shousida, shuningdek, "Khatron Ke Khiladi" telekoʻrsatuvida ishtirok etgan. U 2009-yil 9-sentyabrda "Fear Factor" shousidan chetlashtirilgsn, 2009-yil 17-sentyabrda "Wild Card" kartochkasini qayta olgan va 2009-yil 24-sentabrda yana chiqarib yuborilgan. Keyin u 2018-yil 5-yanvarda chiqqan „Udanchhoo“ filmida suratga tushgan.<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Udanchhoo Movie Wiki Cast Crew Story & Release Date |work=Crunk News |url=http://crunknews.com/udanchhoo-movie-wiki-cast-crew-story-release-date |url-status=dead |access-date=27 December 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171227235426/http://crunknews.com/udanchhoo-movie-wiki-cast-crew-story-release-date/ |archive-date=27 December 2017}}</ref> == Shaxsiy hayoti == Bruna Abdullah 2018-yilning 25-iyulida shotlandiyalik yigiti Allan Freyz bilan unashtirilgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/watch-bruna-abdullah-gets-engaged-to-her-scottish-boyfriend/articleshow/65131516.cms|sarlavha=Watch: Bruna Abdullah gets engaged to her Scottish boyfriend - Times of India|kirish sanasi=14 August 2018|arxivsana=7 September 2018|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180907061535/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/watch-bruna-abdullah-gets-engaged-to-her-scottish-boyfriend/articleshow/65131516.cms}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://timesofindia.indiatimes.com/life-style/parenting/pregnancy/pregnant-bruna-abdullah-wishes-to-have-a-water-birth-here-is-what-you-need-to-know-about-it/articleshow/69938614.cms|sarlavha=Archived copy|kirish sanasi=4 July 2019|arxivsana=3 July 2019|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190703220124/https://timesofindia.indiatimes.com/life-style/parenting/pregnancy/pregnant-bruna-abdullah-wishes-to-have-a-water-birth-here-is-what-you-need-to-know-about-it/articleshow/69938614.cms}}</ref> va ular 2019-yilning may oyida turmush qurishdi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.hindustantimes.com/bruna-abdullah-reveals-that-she-married-fiance-allan-fraser-in-a-low-key-ceremony-in-may/story-sKcpC8UQO7xoLQrYqb6QfO.html|sarlavha=Archived copy|kirish sanasi=1 September 2019|arxivsana=24 September 2019|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190924195232/https://www.hindustantimes.com/bruna-abdullah-reveals-that-she-married-fiance-allan-fraser-in-a-low-key-ceremony-in-may/story-sKcpC8UQO7xoLQrYqb6QfO.html}}</ref> Er-xotinning Izabella ismli qiz farzandi bor.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=2 September 2019 |title=Bruna Abdullah blessed with a girl, shares the first glimpse of her newborn |work=Times of India |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/bruna-abdullah-blessed-with-a-girl-shares-the-first-glimpse-of-her-newborn/articleshow/70945194.cms |url-status=live |access-date=2 September 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190925081446/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/bruna-abdullah-blessed-with-a-girl-shares-the-first-glimpse-of-her-newborn/articleshow/70945194.cms |archive-date=25 September 2019}}</ref> == Filmografiyasi == === Film === {| class="wikitable sortable" !Yil !Film !Rol !Til |- |2007 |''Cash'' |"Reham Kare" qoʻshigʻida | rowspan="3" |[[Hind tili|Hind]] |- |2010 |''I Hate Luv Storys'' |Giselle |- |2011 |''Desi Boyz'' | |- |2012 |''Billa II'' |Sameera |[[Tamil tili|Tamil]] |- |2013 |''Grand Masti'' |Mary | rowspan="6" |Hind |- |2014 |''Jai Ho'' |Anne |- |2015 |''Four Pillars of Basement'' |Bruna |- | rowspan="2" |2016 |''Mastizaade'' |Bunty |- |''Yea Toh Two Much Ho Gayaa'' |Tina |- |2018 |''Udanchhoo'' |Julia<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Bruna Abdullah |work=m.ibtimes.co.in |url=http://m.ibtimes.co.in/gautam-gulati-romance-brazilian-model-bruna-abdullah-debut-film-udanchoo-627789 |url-status=live |access-date=6 September 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160202085327/http://m.ibtimes.co.in/gautam-gulati-romance-brazilian-model-bruna-abdullah-debut-film-udanchoo-627789 |archive-date=2 February 2016}}</ref> |} === Televideniye === {| class="wikitable sortable" !Yil !Qismlar !Rol |- |2008 |''Dancing Queen'' | rowspan="3" |Oʻzi |- |2009 |''Khatron Ke Khiladi'' |- |2013 |''Nach Baliye 6'' |- |2014 |''Comedy Classes'' |Nancy |} == Manbalar == [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1986-yilda tugʻilganlar]] rokyba16az7txij4juhoyvxlz866ul5 2817025 2817023 2022-08-29T08:17:30Z Finikchik 74243 wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat bilgiqutisi|ismi=Bruna Abdullah|portret=Bruna promotes 'Jai Ho' with the cast at Mehboob Studio.jpg|tugʻilgan paytidagi ismi=|tavallud sanasi={{Birth date and age|df=yes|1986|10|24|}}|tavallud joyi=[[Braziliya]]|vafot sanasi=|vafot joyi=|turmush oʻrtogʻi={{Marriage|Allan Frase|2019}}|bolalari=1 nafar|kasbi=Actress|faoliyat_yillari=2007-hozirgacha}} '''Bruna Abdullah''' (1986-yil 24-oktabrda tugʻilgan) — asosan [[Bollywood]] filmlarida suratga tushuvchi braziliyalik kino [[Aktyor|aktrisasi]]. U kattalar uchun „Grand Masti“ komediya filmida Maryam rolini va [[Punit Malhotra|Punit Malxotraning]] "I Hate Luv Storys " (2010) filmida Jizel rolini ijro etgan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://topyaps.com/grand-masti-actress-bruna-trolled|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210514012759/https://topyaps.com/grand-masti-actress-bruna-trolled/|arxivsana=14 May 2021|sarlavha=Grand Masti Actress Bruna Abdullah Posted Some Sizzling Hot Pictures On Instagram, But Got Trolled Ruthlessly|ism=Pallavi|muallif=Goel|sana=30 March 2018}}</ref> Shuningdek, u 2012-yilda Tamil filmi „Billa II“<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.indiatoday.in/movies/bollywood/story/ajith-kumars-billa-2-109675-2012-07-16|sarlavha=Ajith Kumar's Billa 2 gets a terrific reponse{sic) at the box office|ish=India Today}}</ref> va 2014-yilda „Jai Xo“ filmida Anne rolini ijro etgan. == Tarjimai holi == Bruna Abdullah [[Braziliya|Braziliyaning]] Guayba shahrida tugʻilgan. Otasining kelib chiqishi livanlik, onasining kelib chiqishi italyan-portugan. U [[Hindiston|Hindistonga]] sayyoh sifatida kelgan va [[Bollywood|Bollywoodda]] aktrisa boʻlib ishlay boshlagan va oʻz karyerasini yoʻlga qoʻyish uchun oʻz faoliyatini [[Braziliya|Braziliyadan]] [[Mumbay|Hindistonning Bombay (Mumbay)]] shahriga koʻchirgan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.ibtimes.co.in/grand-masti-actress-bruna-abdullah-flaunts-ample-assets-latest-topless-photoshoot-767905|sarlavha=Grand Masti actress Bruna Abdullah flaunts ample assets in latest topless photoshoot|ism=Pramod|muallif=Gaikwad|kirish sanasi=8 September 2018|arxivsana=29 May 2019|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190529085130/https://www.ibtimes.co.in/grand-masti-actress-bruna-abdullah-flaunts-ample-assets-latest-topless-photoshoot-767905}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.hindustantimes.com/bollywood/desi-boyz-actor-bruna-abdullah-gets-engaged-to-scottish-boyfriend-al-see-video/story-Nha6DB3bVEJS5WCCxqIpDI.html|sarlavha=Desi Boyz actor Bruna Abdullah gets engaged to Scottish boyfriend Al. See video|sana=25 July 2018|kirish sanasi=8 September 2018|arxivsana=9 September 2018|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180909035734/https://www.hindustantimes.com/bollywood/desi-boyz-actor-bruna-abdullah-gets-engaged-to-scottish-boyfriend-al-see-video/story-Nha6DB3bVEJS5WCCxqIpDI.html}}</ref> U IndusInd Bank, [[Reebok]], Fiama Di Wills va boshqalar uchun bir nechta reklama roliklarida paydo boʻlgan. Abdullahning birinchi klipdagi roli Shekhar Suman bilan birga „Mere Gham Ke Dayare Mein“ debyut albomida boʻlgan. U Anubhav Sinhaning „Cash“ filmi uchun „Rehem Kare“ qoʻshigʻida rol ijro etgan. Bruna Abdullah 2011-yilda chiqarilgan „Desi Boyz“ filmida raqslar ketma-ketligida paydo boʻlgan. Bruna Abdullah „[[Queens Dance]]“ realiti-shousida, shuningdek, „Khatron Ke Khiladi“ telekoʻrsatuvida ishtirok etgan. U 2009-yil 9-sentyabrda „Fear Factor“ shousidan chetlashtirilgsn, 2009-yil 17-sentyabrda „Wild Card“ kartochkasini qayta olgan va 2009-yil 24-sentabrda yana chiqarib yuborilgan. Keyin u 2018-yil 5-yanvarda chiqqan „Udanchhoo“ filmida suratga tushgan.<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Udanchhoo Movie Wiki Cast Crew Story & Release Date |work=Crunk News |url=http://crunknews.com/udanchhoo-movie-wiki-cast-crew-story-release-date |url-status=dead |access-date=27 December 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171227235426/http://crunknews.com/udanchhoo-movie-wiki-cast-crew-story-release-date/ |archive-date=27 December 2017}}</ref> == Shaxsiy hayoti == Bruna Abdullah 2018-yilning 25-iyulida shotlandiyalik yigiti Allan Freyz bilan unashtirilgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/watch-bruna-abdullah-gets-engaged-to-her-scottish-boyfriend/articleshow/65131516.cms|sarlavha=Watch: Bruna Abdullah gets engaged to her Scottish boyfriend - Times of India|kirish sanasi=14 August 2018|arxivsana=7 September 2018|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180907061535/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/watch-bruna-abdullah-gets-engaged-to-her-scottish-boyfriend/articleshow/65131516.cms}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://timesofindia.indiatimes.com/life-style/parenting/pregnancy/pregnant-bruna-abdullah-wishes-to-have-a-water-birth-here-is-what-you-need-to-know-about-it/articleshow/69938614.cms|sarlavha=Archived copy|kirish sanasi=4 July 2019|arxivsana=3 July 2019|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190703220124/https://timesofindia.indiatimes.com/life-style/parenting/pregnancy/pregnant-bruna-abdullah-wishes-to-have-a-water-birth-here-is-what-you-need-to-know-about-it/articleshow/69938614.cms}}</ref> va ular 2019-yilning may oyida turmush qurishdi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.hindustantimes.com/bruna-abdullah-reveals-that-she-married-fiance-allan-fraser-in-a-low-key-ceremony-in-may/story-sKcpC8UQO7xoLQrYqb6QfO.html|sarlavha=Archived copy|kirish sanasi=1 September 2019|arxivsana=24 September 2019|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190924195232/https://www.hindustantimes.com/bruna-abdullah-reveals-that-she-married-fiance-allan-fraser-in-a-low-key-ceremony-in-may/story-sKcpC8UQO7xoLQrYqb6QfO.html}}</ref> Er-xotinning Izabella ismli qiz farzandi bor.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=2 September 2019 |title=Bruna Abdullah blessed with a girl, shares the first glimpse of her newborn |work=Times of India |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/bruna-abdullah-blessed-with-a-girl-shares-the-first-glimpse-of-her-newborn/articleshow/70945194.cms |url-status=live |access-date=2 September 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190925081446/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/bruna-abdullah-blessed-with-a-girl-shares-the-first-glimpse-of-her-newborn/articleshow/70945194.cms |archive-date=25 September 2019}}</ref> == Filmografiyasi == === Film === {| class="wikitable sortable" !Yil !Film !Rol !Til |- |2007 |''Cash'' |"Reham Kare" qoʻshigʻida | rowspan="3" |[[Hind tili|Hind]] |- |2010 |''I Hate Luv Storys'' |Giselle |- |2011 |''Desi Boyz'' | |- |2012 |''Billa II'' |Sameera |[[Tamil tili|Tamil]] |- |2013 |''Grand Masti'' |Mary | rowspan="6" |Hind |- |2014 |''Jai Ho'' |Anne |- |2015 |''Four Pillars of Basement'' |Bruna |- | rowspan="2" |2016 |''Mastizaade'' |Bunty |- |''Yea Toh Two Much Ho Gayaa'' |Tina |- |2018 |''Udanchhoo'' |Julia<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Bruna Abdullah |work=m.ibtimes.co.in |url=http://m.ibtimes.co.in/gautam-gulati-romance-brazilian-model-bruna-abdullah-debut-film-udanchoo-627789 |url-status=live |access-date=6 September 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160202085327/http://m.ibtimes.co.in/gautam-gulati-romance-brazilian-model-bruna-abdullah-debut-film-udanchoo-627789 |archive-date=2 February 2016}}</ref> |} === Televideniye === {| class="wikitable sortable" !Yil !Qismlar !Rol |- |2008 |''Dancing Queen'' | rowspan="3" |Oʻzi |- |2009 |''Khatron Ke Khiladi'' |- |2013 |''Nach Baliye 6'' |- |2014 |''Comedy Classes'' |Nancy |} == Manbalar == [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1986-yilda tugʻilganlar]] ks3mg1syy0n3nle4mzpxqggho7g3cho Pollyanna Johns Kimbrough 0 753803 2817214 2710897 2022-08-29T10:41:02Z 188.113.194.15 wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | name = Pollyanna Johns Kimbrough | image = | caption = | team = | position = [[Center (basketball)|Markaz]] | height_ft = 6 | height_in = 3 | number = 41 | nationality = Amerika / Bagama | birth_date = {{birth date and age|1975|11|6}} | birth_place = [[Nassau, Bahamas]] | high_school = [[Evanston Township High School|Evanston Township]] ([[Evanston, Illinois]]) | college = [[Michigan Wolverines women's basketball|Michigan]] (1994-1998) | draft_league = WNBA | draft_year = 1998 | draft_round = 3 | draft_pick = 27 | draft_team = [[Charlotte Sting]] | career_start = | career_end = | highlights = | medal_templates = }} '''Pollyanna Casanga Johns Kimbrough,''' '''Pollyanna Johns''' (1975-yil 6-noyabrda tugʻilgan) — amerikalik sobiq basketbolchi. U Bagama orollarining Nassau shahrida tugʻilgan, Yamaykada oʻsgan va 13 yoshida Qoʻshma Shtatlarga koʻchib oʻtgan. U Sharlotta Sting (1998), Clivlend Rokers (2000-2001) jamoalari bilan WNBAda olti mavsum hujumchi sifatida oʻynagan. Johns Kimbrough 1994-yildan 1998-yilgacha Michigan universitetida kollej basketboli jamoasida oʻynagan. U ketma-ket uch yil (1996-1998) gol urish boʻyicha Michigan Wolverines ayollar basketbol jamoasida yetakchilik qilgan. == Dastlabki yillari == Johns Kimbrough Bagama orollarida tugʻilgan, 1 yoshida Yamaykaga koʻchib oʻtgan va 13 yoshida oilasi bilan Qoʻshma Shtatlarga koʻchib oʻtgan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://news.google.com/newspapers?nid=2706&dat=19960226&id=-f9JAAAAIBAJ&sjid=NB4NAAAAIBAJ&pg=1304,2044569|sarlavha=The Michigan Daily - Google News Archive Search|ish=news.google.com|kirish sanasi=2016-05-08}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=May 21, 1998 |title=Charlotte Rookie Johns Has a Few Moving Experiences |page=5B |work=Charlotte Observer |url=http://nl.newsbank.com/nl-search/we/Archives?p_product=CO&s_site=charlotte&p_multi=CO&p_theme=realcities&p_action=search&p_maxdocs=200&p_topdoc=1&p_text_direct-0=0EB6D574AD5DA423&p_field_direct-0=document_id&p_perpage=10&p_sort=YMD_date:D&s_trackval=GooglePM |url-status=live |access-date=July 14, 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140906132616/http://nl.newsbank.com/nl-search/we/Archives?p_product=CO&s_site=charlotte&p_multi=CO&p_theme=realcities&p_action=search&p_maxdocs=200&p_topdoc=1&p_text_direct-0=0EB6D574AD5DA423&p_field_direct-0=document_id&p_perpage=10&p_sort=YMD_date:D&s_trackval=GooglePM |archive-date=September 6, 2014}}</ref> U [[Evanston (Illinois)|Illinoys shtatining]] Evanston shahridagi Evanston Township oʻrta maktabida oʻrta maktab basketboli jamoasida oʻynadi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=February 18, 1994 |title=Johns' Shot Saves Game for Evanston |work=Chicago Tribune |url=https://pqasb.pqarchiver.com/chicagotribune/access/24238001.html?dids=24238001:24238001&FMT=ABS&FMTS=ABS:FT&type=current&date=Feb+18%2C+1994&author=Julie+Deardorff%2C+Tribune+Staff+Writer.&pub=Chicago+Tribune+(pre-1997+Fulltext)&desc=JOHNS'+SHOT+SAVES+GAME+FOR+EVANSTON+WILDKITS+SLIP+PAST+MAINE+S.%2C+WIN+REGIONAL&pqatl=google}}</ref><ref name="ER">{{Yangiliklar manbasi |last=David Driver |date=December 15, 2005 |title=Johns stays hungry as role player now |work=Evanston Review (IL) |url=http://nl.newsbank.com/nl-search/we/Archives?p_product=PGHB&p_multi=EVRB&p_theme=pghb&p_action=search&p_maxdocs=200&p_topdoc=1&p_text_direct-0=110D9F8D14CE2C00&p_field_direct-0=document_id&p_perpage=10&p_sort=YMD_date:D&s_trackval=GooglePM}}</ref> == Kollej karerasi == Jons Kimbrough 1994-yildan 1998-yilgacha Michigan Wolverines ayollar basketbol jamoasida kollej basketboli oʻynagan. Michigandagi toʻrt mavsumda u 864 ta maydondagi goldan 477 tasini (.552) va 492 ta erkin zarbadan (.604) 297 tasini amalga oshirdi, 1,1 ball va oʻrtacha 125 ball toʻpladi. Har bir oʻyin uchun 14,5 ball. plaid. U Michigan shtatida toʻplar nisbati (.552) va oʻrtacha ribaund (har bir oʻyinda 9,6), bir mavsumda gol urish (1997-98 yillarda 662) va bitta oʻyinda oʻrtacha martaba toʻplash boʻyicha rekordlarga ega. Uning karyerasidagi jami 827 ribaund Michigan ayollar basketboli tarixida uchinchi oʻrinni egallaydi. 1994-1995-yillar mavsumida birinchi kurs talabasi sifatida Jons Kimbrough har bir oʻyinda oʻrtacha 6,8 ribaund toʻpladi, bu Michigan ayollar basketboli tarixidagi birinchi kurs talabasi uchun uchinchi eng yaxshisi hisoblanar edi. 1995-96-yilgi mavsumda ikkinchi kurs talabasi sifatida u jamoani gol urishda boshqargan. U 349 ochko (har bir o‘yinda 14,5) va 238 ta ribaund (har bir o‘yinda 9,9) to‘pladi. U ommaviy axborot vositalari tomonidan All-Katta oʻnta konferensiyaning ikkinchi oʻyinchisi sifatida tanlangan. 1996-97-yilgi mavsumda u yana oʻsmirlar safida gol urish va toʻp otish boʻyicha jamoani boshqargan. U 375 ochko (har bir o‘yinda 15,0) va 261 ribaund (har bir o‘yinda 10,4) to‘pladi. Michigan ayollar basketboli tarixida oʻsmirlar orasida uning toʻplashi va toʻplashi oʻrtacha uchinchi oʻrinni egallaydi. Shuningdek, u 262 ta goldan 149 tasini golga aylantirdi va 569 ta golga ega boʻldi, bu Michigan shtatidagi katta mavsumida uning belgisidan keyin ikkinchi oʻrinda turadi. U 1997-yilda murabbiylar va ommaviy axborot vositalari tomonidan All-Katta oʻnlikning ikkinchi oʻyinchisi sifatida tanlangan.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Pranay Reddy |date=December 9, 1996 |title=Johns centerpiece of strong Michigan start |work=The Michigan Daily |url=https://news.google.com/newspapers?id=7fpJAAAAIBAJ&sjid=_R0NAAAAIBAJ&pg=4307,5518313&dq=pollyanna-johns&hl=en}}</ref> 1997-1998-yilgi mavsumda u ketma-ket uchinchi yil jamoani gol urish va toʻp tepish boʻyicha boshqargan. U 482 ochko (har bir o‘yinda 17,2) va 267 ribaund (har bir o‘yinda 9,5) to‘pladi. U 283 ta goldan 176 tasini maktab rekordini oʻrnatdi. 662 foiz otish. Shuningdek, u 130 ta erkin zarbani amalga oshirdi, bu oʻsha paytda Michiganning bir mavsumdagi rekordi edi. U 1998-yilda murabbiylar va ommaviy axborot vositalari tomonidan All-Katta oʻntalikning birinchi oʻyinchisi sifatida tanlangan.<ref name="RB">{{Veb manbasi|sarlavha=2012-13 Michigan Women's Basketball|nashriyot=University of Michigan|kirish sanasi=July 12, 2013|url=http://grfx.cstv.com/photos/schools/mich/sports/w-baskbl/auto_pdf/2012-13/misc_non_event/bkw-recordbook-pre2012-13.pdf|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130507122146/http://grfx.cstv.com/photos/schools/mich/sports/w-baskbl/auto_pdf/2012-13/misc_non_event/bkw-recordbook-pre2012-13.pdf|arxivsana=May 7, 2013}}</ref> == Professional martaba == 1998-yil aprel oyida Sharlotta Sting 1998-yilgi WNBA loyihasida 27-umumiy tanlov bilan John Kimbroughni tanladi. U butun Amerika professional jamoasi tomonidan tuzilgan birinchi Michigan ayollar basketbolchisi edi. <ref>{{Yangiliklar manbasi |date=May 1988 |title=Johns to get next in Charlotte |work=The Michigan Daily |url=https://news.google.com/newspapers?id=FApbAAAAIBAJ&sjid=IE4NAAAAIBAJ&pg=5287,5120836&dq=pollyanna-johns&hl=en}}</ref> WNBAda olti yil markaz va hujumchi sifatida Sharlotta Sting (1998), Klivlend Rokers (2000-2001, 2003), Mayami Sol (2002) va Xyuston Komets (2004) jamoalarida oʻynadi.<ref name="BR">{{Veb manbasi|sarlavha=Pollyanna Johns Kimbrough WNBA Stats|nashriyot=Sports Reference LLC|ish=Basketball-Reference.com|url=https://www.basketball-reference.com/wnba/players/j/johnspo01w.html|kirish sanasi=July 12, 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130317022338/http://www.basketball-reference.com/wnba/players/j/johnspo01w.html|arxivsana=March 17, 2013}}</ref> U asosan zaxira oʻyinchisi boʻlgan, ammo 2002-yilda Yelena Baranova jarohat olganidan keyin Sol uchun 30 oʻyinni boshlagan.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Omar Kelly |date=May 4, 2002 |title=Johns-Kimbrough Makes Most of Baranova's Absence |page=7C |work=South Florida Sun-Sentinel |url=https://pqasb.pqarchiver.com/sun_sentinel/access/117811515.html?dids=117811515:117811515&FMT=ABS&FMTS=ABS:FT&type=current&date=May+04%2C+2002&author=Omar+Kelly+Staff+Writer&pub=South+Florida+Sun+-+Sentinel&desc=JOHNS-KIMBROUGH+MAKES+MOST+OF+BARANOVA'S+ABSENCE&pqatl=google}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Oscar Dixon |date=June 25, 2002 |title=Forward finds place in the Sol |page=C.10 |work=USA Today |url=https://pqasb.pqarchiver.com/USAToday/access/128638011.html?dids=128638011:128638011&FMT=ABS&FMTS=ABS:FT&type=current&date=Jun+25%2C+2002&author=Oscar+Dixon&pub=USA+TODAY&desc=Forward+finds+place+in+the+Sol&pqatl=google}}</ref> U 2002 yilda 217 ochko, 140 ribaund, 32 golli uzatma va 27 ta toʻp oʻtkazib yuborish bilan karyerasidagi eng yuqori koʻrsatkichlarga erishdi. 2002-yilgi mavsumdan soʻng nafaqaga chiqqan Johns Kimbrough 2003-yil aprelida WNBA tarqatish loyihasida Sharlotta Sting tomonidan 10-oʻrinni egalladi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=April 2003 |title=Sting Picks Former Miami Forward |work=Charlotte Observer |url=http://nl.newsbank.com/nl-search/we/Archives?p_product=CO&s_site=charlotte&p_multi=CO&p_theme=realcities&p_action=search&p_maxdocs=200&p_topdoc=1&p_text_direct-0=0FAA8BC38CC435CA&p_field_direct-0=document_id&p_perpage=10&p_sort=YMD_date:D&s_trackval=GooglePM |url-status=live |access-date=2013-07-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160306124937/http://nl.newsbank.com/nl-search/we/Archives?p_product=CO&s_site=charlotte&p_multi=CO&p_theme=realcities&p_action=search&p_maxdocs=200&p_topdoc=1&p_text_direct-0=0FAA8BC38CC435CA&p_field_direct-0=document_id&p_perpage=10&p_sort=YMD_date:D&s_trackval=GooglePM |archive-date=2016-03-06}}</ref> WNBAda olti mavsumda Johns Kimbrough 134 oʻyinda maydonga tushdi va jami 435 ochko, 333 ribaund, 64 assist, 46 toʻp oʻtkazib yuborish va 33 blokni amalga oshirdi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Pollyanna Johns Kimbrough|nashriyot=WNBA|kirish sanasi=July 12, 2013|url=http://www.wnba.com/playerfile/pollyanna_johns-kimbrough/index.html|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140622043000/http://www.wnba.com/playerfile/pollyanna_johns-kimbrough/index.html|arxivsana=June 22, 2014}}</ref> 2004-yil may oyida Kometalar Johns Kimbroughni surunkali chap tizzasi jarohati bilan nogironlar roʻyxatiga kiritdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=May 29, 2004 |title=Comets Activate Gordana Grubin; Johns Kimbrough Placed on Injured List |publisher=Our Sports Central |url=http://www.oursportscentral.com/services/releases/?l_id=24&t_id=186&id=3041148 |url-status=live |access-date=July 14, 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20040617024721/http://www.oursportscentral.com/services/releases/?id=3041148&l_id=24&t_id=186 |archive-date=June 17, 2004}}</ref> Pollyanna WNBAga qaytmadi, lekin u Yevropada oʻynashni davom ettirdi. U Italiyaning LegA Basket Femminile jamoasida Phard Napoli (2003/2004), Coconuda Maddaloni (2004/2005) va Phard Napoli (2005/2006) klublarida uch mavsum oʻynagan. 2005-yilda u Vengriya ligasida „[[Pech|Pecs]]“ jamoasida ham oʻynagan. == Karyera statistikasi == === WNBA === Manba<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.basketball-reference.com/wnba/players/j/johnspo01w.html|sarlavha=Pollyanna Johns Kimbrough WNBA Stats|ish=[[Basketball Reference]]|nashriyot=[[Sports Reference]]|kirish sanasi=2 June 2022}}</ref> ==== Muntazam mavsum ==== {{WNBA o'yinchi statistikasi boshlanishi}} |- | style="text-align:left;"| [[1998 WNBA season|1998]] | style="text-align:left;"| [[1998 Charlotte Sting season|Charlotte]] | 24 || 0 || 7.5 || .489 || — || .643 || 1.5 || .3 || .1 || .1 || '''.4''' || 2.6 |- | style="text-align:left;"| [[2000 WNBA season|2000]] | style="text-align:left;"| [[2000 Cleveland Rockers season|Cleveland]] | 12 || 0 || 4.8 || .500 || — || .583 || 1.2 || .2 || .0 || .1 || .7 || 1.4 |- | style="text-align:left;"| [[2001 WNBA season|2001]] | style="text-align:left;"| [[2001 Cleveland Rockers season|Cleveland]] | 18 || 0 || 6.6 || .444 || — || .444 || 1.7 || .2 || .0 || .1 || .6 || 2.6 |- | style="text-align:left;"| [[2002 WNBA season|2002]] | style="text-align:left;"| [[2002 Miami Sol season|Miami]] | '''31''' || '''30''' || '''25.8''' || .523 || — || .629 || '''4.5''' || '''1.0''' || '''.9''' || '''.5''' || 1.7 || '''7.0''' |- | style="text-align:left;"| [[2003 WNBA season|2003]] | style="text-align:left;"| [[2003 Cleveland Rockers season|Cleveland]] | 30 || 2 || 13.9 || '''.556''' || — || .576 || 2.7 || .6 || .4 || .3 || .6 || 3.0 |- | style="text-align:left;"| [[2004 WNBA season|2004]] | style="text-align:left;"| [[2004 Houston Comets season|Houston]] | 19 || 0 || 8.3 || .176 || — || '''.762''' || 1.5 || .1 || .2 || .2 || '''.4''' || 1.2 |- | style="text-align:left;"| Karyera | style="text-align:left;"|6 yil, 4 jamoa | 134 || 32 || 12.9 || .498 || — || .625 || 2.5 || .5 || .3 || .2 || .8 || 3.2 {{S-end}} ==== Pley-off ==== {{WNBA o'yinchi statistikasi boshlanishi}} |- | style="text-align:left;"| [[2000 WNBA Playoffs|2000]] | style="text-align:left;"| [[2000 Cleveland Rockers season|Cleveland]] | '''4''' || 0 || 1.5 || '''1.000''' || — || '''.500''' || .5 || .3 || .0 || .0 || '''.0''' || '''1.8''' |- | style="text-align:left;"| [[2001 WNBA Playoffs|2001]] | style="text-align:left;"| [[2001 Cleveland Rockers season|Cleveland]] | 1 || 0 || 4.0 || — || — || — || '''2.0''' || '''1.0''' || .0 || .0 || 1.0 || .0 |- | style="text-align:left;"| [[2003 WNBA Playoffs|2003]] | style="text-align:left;"| [[2003 Cleveland Rockers season|Cleveland]] | 3 || 0 || '''6.7''' || '''1.000''' || — || — || 1.3 || '''1.0''' || '''.3''' || '''.7''' || '''.0''' || .7 |- | style="text-align:left;"| Karyera | style="text-align:left;"| 3 yil, 1 jamoa | 8 || 0 || 3.8 || 1.000 || — || .500 || 1.0 || .6 || .1 || .3 || .1 || 1.1 |- {{S-end}} == Manbalar == {{Manbalar|30em}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1975-yilda tugʻilganlar]] cw7dflis83949zutfq8mt9zr19cf131 Kiana Johnson 0 753806 2816478 2710877 2022-08-28T19:57:14Z ShohjahonSobirov 73332 sahifani to'g'irlash wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | name = Kiana Johnson | image = | caption = | league = [[Úrvalsdeild kvenna (basketball)|Úrvalsdeild kvenna]] | team = Valur | position = Himoyachi | birth_date = {{Birth date and age|mf=yes|1993|08|23}} | birth_place = [[Chicago, Illinois]] | nationality = Amerikalik | height_cm = 173 | weight_kg = 63 | number = 3 | high_school = [[Whitney M. Young Magnet High School|Whitney Young]]<br />([[Chicago, Illinois]]) | college = [[Michigan State Spartans women's basketball|Michigan State]] (2011-2014)<br />[[Virginia Union Panthers|Virginia Union]] (2015-2016) | career_start = 2016 | career_end = | career_number = 3 | career_position = | highlights = *[[Urvalsdeild kvenna (basketbol)|Islandiya chempioni]] (2021) * [[Ayollar basketboli bo‘yicha Islandiya Superkubogi|Islandiya Superkubogi]] (2019) * [[NCAA Division II ayollar basketbol turniri|NCAA DII yilning eng yaxshi o'yinchi]] (2016) * [[Urvalsdeild kvenna (basketbol)|Urvalsdeild kvenna]] yetakchiga yordamchi (2020) | medal_templates = }} '''Kiana Johnson''' (1993-yil 23-avgustda tugʻilgan) — Urvalsdeild kvenasining Valur jamoasi jamoasida o'ynagan amerikalik professional basketbolchi. == Kollej karyerasi == Johnson kollejdagi faoliyatini 2011-yilda Michigan shtatida boshlagan. U 2014-yilda Virjiniya Ittifoqi jamoasiga qo'shildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Matt Estreich |date=1 August 2018 |title=Ex-MSU Spartan Kiana Johnson at home with Virginia Union |work=[[WWBT]] |url=http://www.nbc12.com/clip/12127887/ex-msu-spartan-kiana-johnson-at-home-with-virginia-union/ |access-date=7 February 2019}}</ref> va NCAA transfer qoidalari tufayli 2014-2015 mavsumida zahirada oʻtirmadi. 2015-2016-yilgi mavsumda Johnson oʻrtacha 29,3 ochko va 8,7 golga assistentlik qildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=22 March 2016 |title=Virginia Union's Kiana Johnson Named National D-II Player of the Year |work=HBCU Sports |url=https://www.hbcusports.com/2016/03/22/virginia-unions-kiana-johnson-named-national-d-ii-player-of-the-year/ |access-date=7 February 2019}}</ref> va NCAA II divizioni ayollar basketbol turnirida yilning eng yaxshi oʻyinchisi deb topildi.<ref name="the-undefeated-2016">{{Yangiliklar manbasi |last=David Squires |date=19 October 2016 |title=Ex-Virginia Union star Kiana Johnson now lighting it up in Finland |work=[[Andscape]] |url=https://andscape.com/features/ex-virginia-union-star-kiana-johnson-now-lighting-it-up-in-finland/ |access-date=7 February 2019}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=22 February 2016 |title=Virginia Union's Kiana Johnson learning to leave legacy, on and off the court |work=[[Richmond Times-Dispatch]] |url=https://www.richmond.com/sports/college/schools/virginia-union/virginia-union-s-kiana-johnson-learning-to-leave-legacy-on/article_3d30779b-78de-521a-8151-a74d03fe87f8.html |access-date=7 February 2019}}</ref> == Oʻyin karyerasi == 2016-yilda Johnson Finlandiyaning Naisten Korisliiga jamoasidan Forssan Alku bilan shartnoma imzoladi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Pasi Rakkolainen |date=24 October 2016 |title=Amerikan korikuningatar tuli Forssaan |language=Finnish |work=Forssan Lehti |url=https://www.forssanlehti.fi/lounais-hame/amerikan-korikuningatar-tuli-forssaan-5941 |access-date=7 February 2019}}</ref><ref name="the-undefeated-2016">{{Yangiliklar manbasi |last=David Squires |date=19 October 2016 |title=Ex-Virginia Union star Kiana Johnson now lighting it up in Finland |work=[[Andscape]] |url=https://andscape.com/features/ex-virginia-union-star-kiana-johnson-now-lighting-it-up-in-finland/ |access-date=7 February 2019}}</ref> Mavsum davomida u har bir oʻyinda oʻrtacha 18,9 ochko va 5,8 golga assistentlik qilgan.<ref name="honka-2017">{{Yangiliklar manbasi |date=11 September 2017 |title=Tehotakamies Kiana Johnson tahdittaa Hongan naisten hyökkäystä alkavalla kaudella |language=Finnish |work=tapiolanhonka.fi |url=http://www.tapiolanhonka.fi/tehotakamies-kiana-johnson-tahdittaa-hongan-naisten-hyokkaysta-alkavalla-kaudella/ |access-date=7 February 2019}}</ref> Keyingi mavsumda u Finlandiyada qoldi va Tapiolan Xonka bilan shartnoma imzoladi.<ref name="honka-2017">{{Yangiliklar manbasi |date=11 September 2017 |title=Tehotakamies Kiana Johnson tahdittaa Hongan naisten hyökkäystä alkavalla kaudella |language=Finnish |work=tapiolanhonka.fi |url=http://www.tapiolanhonka.fi/tehotakamies-kiana-johnson-tahdittaa-hongan-naisten-hyokkaysta-alkavalla-kaudella/ |access-date=7 February 2019}}</ref> Johnson 33 oʻyinning har bir oʻyinda oʻrtacha 17,1 ochko va 5,5 golga assistentlik qilgan. 2018-yilda Johnson Islandiyaning Urvalsdeild klubi bilan shartnoma imzoladi. 2019-yil 6-fevralda Kiana Breidablega qarshi 102:81 hisobida g‘alaba qozonib, 50 ochko, 16 ribaund va 10 assistga erishdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=6 February 2019 |title=Allt í hnút í Dominosdeild kvenna |language=Icelandic |work=[[RÚV]] |url=http://www.ruv.is/frett/allt-i-hnut-i-dominosdeild-kvenna |access-date=7 February 2019}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Óskar Ófeigur Jónsson |date=7 February 2019 |title=Hefur hækkað sig um tuttugu í framlagi í tveimur leikjum í röð |language=Icelandic |work=[[Vísir.is]] |url=http://www.visir.is/g/2019190209112/hefur-haekkad-sig-um-tuttugu-i-framlagi-i-tveimur-leikjum-i-rod |access-date=7 February 2019}}</ref> Mavsum davomida u oʻrtacha 23,2 ochko, 10,4 ribaund, 7,3 golli uzatma va 3,4 toʻp oʻtkazib yubordi.<ref name="mbl-2019-07-08">{{Yangiliklar manbasi |date=8 July 2019 |title=Johnson úr KR í Val |language=Icelandic |work=[[Morgunblaðið]] |url=https://www.mbl.is/sport/korfubolti/2019/07/08/johnson_ur_kr_i_val/ |access-date=8 July 2019}}</ref> 2019-yil iyul oyida Johnson Urvalsdeildning amaldagi chempioni Valur jamoasi bilan shartnoma imzoladi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Óskar Ófeigur Jónsson |date=8 July 2019 |title=Íslandsmeistararnir sækja sér Kana í KR |language=Icelandic |work=[[Vísir.is]] |url=https://www.visir.is/g/2019190709086/islandsmeistararnir-saekja-ser-kana-i-kr |access-date=8 July 2019}}</ref> Valur 2019-20-yilgi mavsumni Islandiya Superkubogida Keflavik ustidan 105:81 hisobida g‘alaba qozonish bilan ochdi. Johnson mavsumni 14 ochko, 6 ribaund, 5 golli uzatma va o‘yindagi eng yuqori 6 ta to‘p to‘plash bilan yakunlandi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Anton Ingi Leifsson |date=29 September 2019 |title=Vandræðalaust hjá Val gegn Keflavík í Meistarakeppni KKÍ |language=Icelandic |work=[[Vísir.is]] |url=https://www.visir.is/g/2019190928728/vandraedalaust-hja-val-gegn-keflavik-i-meistarakeppni-kki |access-date=30 September 2019}}</ref> Urvalsdeildda u har bir o‘yinda o‘rtacha 22,8 ochko, 8,0 ribaund va 8,2 golli uzatmani amalga oshirgan. Ammo Islandiyadagi koronavirus pandemiyasi tufayli mavsumning so‘nggi uchta o‘yini va butun pley-off o‘yinlari bekor qilindi. Valur jamoasi o‘sha paytdagi eng yaxshi ko‘rsatkichga ega bo‘lgani uchun divizion chempioni (islandcha: Deildarmeistarar) bo‘ldi, ammo chempionlik unvonini qo‘lga kirita olmadi. 2021-yil 2-iyun kuni Valur jamoasi Urvalsdeild finalida Haukar jamoasini 3:0 hisobida mag‘lub etib, milliy chempionlikni qo‘lga kiritdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Sæbjörn Þór Þórbergsson Steinke |date=2 June 2021 |title=Umfjöllun og viðtöl: Valur – Haukar 74–65 – Sópurinn á lofti og Valur Íslandsmeistari |language=Icelandic |work=[[Vísir.is]] |url=https://www.visir.is/g/20212117535d/umfjollun-og-vidtol-valur-haukar-74-65-sopurinn-a-lofti-og-valur-is-lands-meistari |access-date=3 June 2021}}</ref> Venesuelaning Societa Sportiva Bocca jamoasida o‘ynagach, Jonson yana Islandiyaga qaytdi va 2022-yil iyun oyida Valur jamoasi bilan yana shartnoma imzolashga muvaffaq boʻldi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=8 June 2022 |title=Íslandsmeistari snýr aftur í Val |language=Icelandic |work=[[Morgunblaðið]] |url=https://www.mbl.is/sport/korfubolti/2022/06/08/islandsmeistari_snyr_aftur_i_val/ |access-date=8 June 2022}}</ref> == Statistika == === Kollej statistikasi === {{NBA o'yinchi statistikasi afsonasi}} {| class="wikitable" |Yil | Jamoa | GP | Ballar | FG% | 3P% | FT% | RPG | APG | SPG | BPG | PPG |- | 2011-12 | Michigan | '''32''' | 228 | 38,3 % | 33,3 % | 70,5 % | 2.8 | 4.0 | 1.7 | 0.1 | 7.1 |- | 2012-13 | Michigan | 25 | 233 | 36,3 % | 33,0 % | 81,6 % | 3.4 | 4.2 | 1.9 | 0.1 | 9.3 |- | 2013-14 | Michigan | 19 | 160 | 38,2 % | 32,7 % | 65,4 % | 2.5 | 6.0 | 1.2 | '''0,5''' | 8.4 |- | 2014-15 | colspan="11" | Oʻynamadi — NCAA transfer qoidalari |- | 2015-16 | Virjinia | 31 | '''905''' | '''45,6 %''' | '''40,7 %''' | '''82,4 %''' | '''4.7''' | '''8.7''' | '''4.1''' | 0,2 | '''29.2''' |- | Karyera | | 107 | 1526 | 41,8 % | 11,1 % | 78,6 % | 21.2 | 5.8 | 2.3 | 0,2 | 14.3 |} Manba<ref>{{Veb manbasi|url=http://web1.ncaa.org/stats/StatsSrv/careerplayer|sarlavha=NCAA Statistics|ish=web1.ncaa.org|kirish sanasi=2021-05-19}}</ref> == Manbalar == <references group="" responsive="0"></references> == Havolalar == * [http://kki.is/motamal/leikir-og-urslit/motayfirlit/Leikmadur?league_id=189&season_id=103157&player_id=5833909 Islandiya statistikasi] [http://kki.is kki.is] * [https://korisliiga.fi/naisten-korisliiga/ottelut/pelaaja/?season_id=97965&player_id=5326045 Naisten Korisliiga statistikasi] korisliiga.fi saytida * [https://vuusports.com/roster.aspx?rp_id=2410 Virginia Union profili] vuusports.com saytida * msuspartans.com saytidagi [https://msuspartans.com/roster.aspx?rp_id=6502 Michigan shtati profili] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1993-yilda tugʻilganlar]] awkxdw1rwcym69drcz6qfo3ry9619ny Shenise Johnson 0 753812 2816472 2709306 2022-08-28T19:49:47Z ShohjahonSobirov 73332 sahifani to'g'irlash wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | name = Shenise Johnson | nationality = Amerikalik | league = [[Women's National Basketball Association|WNBA]] | team = | number = 42 | position = Himoyachi | height_ft = 5 | height_in = 11 | birth_date = {{birth date and age|mf=yes|1990|12|8}} | birth_place = [[Rochester, New York]] | high_school = [[Rush–Henrietta Senior High School|Rush-Henrietta]]<br />([[Henrietta, New York]]) | college = [[Miami Hurricanes women's basketball|Miami (Florida)]] (2008-2012) | draft_league = WNBA | draft_year = 2012 | draft_round = 1 | draft_pick = 5 | draft_team = [[San Antonio Stars|San Antonio Silver Stars]] | career_start = 2012 | career_end = | highlights = *[[Atlantika sohilidagi konferensiyada yilning eng yaxshi ayol basketbolchisi|ACC yilning eng yaxshi o'yinchisi]] (2011) | medal_templates = {{Chiqish | {{USA}} }} | wnba_profile = shenise_johnson }} '''Shenise Johnson''' (1990-yil 8-dekabrda tugʻilgan)<ref name="usa">{{Veb manbasi|url=http://www.usabasketball.com/bios/johnson_shenise.html|sarlavha=USA Basketball profile|nashriyot=USA Basketball|kirish sanasi=April 17, 2012}}</ref> — amerikalik [[Basketbol|basketbolchi]].<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.wnba.com/draft/2012/profiles/prospect_johnson_shenise.html|sarlavha=WNBA.com: Prospect: Shenise Johnson|kirish sanasi=April 17, 2012}}</ref> Nyu-Yorkning Rochester shahrida tugʻilgan Johnson Genriettadagi Rush-Henrietta oʻrta maktabida oʻqigan.<ref name="usa" /> Mayami universitetida kollegial jamoasida basketbol oʻynagan.<ref>{{Veb manbasi|url=http://hurricanesports.cstv.com/sports/w-baskbl/mtt/johnson_shenise00.html|sarlavha=Shenise Johnson Profile – HurricaneSports.com – The University of Miami Official Athletic Site|ish=[[CBS Sports Network]]|kirish sanasi=April 17, 2012|arxivurl=https://web.archive.org/web/20081225175157/http://hurricanesports.cstv.com/sports/w-baskbl/mtt/johnson_shenise00.html|arxivsana=December 25, 2008}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.seniorclassaward.com/athletes/shenise_johnson/|sarlavha=Shenise Johnson – Women’s Basketball 2011–12 – Lowe's Senior CLASS Award|kirish sanasi=April 17, 2012}}</ref> U San-Antonio Stars jamoasi tomonidan 2012-yilgi WNBA loyihasining beshinchi umumiy tanlovi bilan jamoaga tanlangan.<ref name="NCAA Player stats">{{cite web|title=Women's Basketball Player stats|url=http://web1.ncaa.org/stats/StatsSrv/careersearch|website=NCAA|access-date=October 6, 2015}}</ref> == AQSHdagi faoliyati == 2009-yil iyul va avgust oylarida Johnson Tailandning Bangkok shahrida boʻlib oʻtgan 2009-yilgi U19 jahon chempionatida Qoʻshma Shtatlarni himoya qilgan U19 ayollar terma jamoasiga sardor etib tayinlangan. AQSh jamoasi birinchi oʻyinda Ispaniyaga magʻlub boʻlgan boʻlsa-da, keyingi yetti oʻyinda gʻalaba qozonib, finalda Ispaniyaga qarshi revansh jangini oʻtkazib oʻyinda 81:71 hisobida gʻalaba qozondi va oltin medalni qoʻlga kiritdi. Johnson har bir o‘yinda o‘rtacha 9,4 ochko to‘pladi va 18 ochko bilan jamoada yetakchilik qildi.<ref name="World Championship">{{cite web|url=http://www.usabasketball.com/news.php?news_page=09_wu19_game_09|title=USA U19 Women Golden With 87–71 Victory Over Spain|date=August 2, 2009|publisher=USA Basketball|access-date=October 10, 2013|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20100103164349/http://usabasketball.com/news.php?news_page=09_wu19_game_09|archive-date=January 3, 2010}}</ref> 2015-yilgi WNBA mavsumida u uch ochkolik ochko (41,4 %), savatchaga tashlash (47,4 %) va rebound (11,3) boʻyicha eng yaxshi statistikasi bilan tanilgan. 23-avgustda u Tina Charlz jamoasiga qarshi oʻyinda gʻalaba qozongan New York Liberty jamoasi bilan o'ynadi. Gol urish (10,9 nuqta), ribaund (4,9) va assistentlik (2,4) boʻyicha ikkinchi oʻrinni egallagan. Chikagoga qarshi oʻyinda oʻrtacha 5-22 ta natija qayd etgan. Bu natijalar uni maydondan tashqari faolligini oshirdi. == Mayami (Florida) statistikasi == Manba<ref name="FIBA 2009">{{cite web|url=http://thailand2009.fiba.com/|title=U19 World's Championship for women Thailand|publisher=FIBA|access-date=October 10, 2013|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20131013022616/http://thailand2009.fiba.com/|archive-date=October 13, 2013}}</ref> {{NBA o'yinchi statistikasi afsonasi}} {| class="wikitable" !Yil ! Jamoa ! GP ! Ballar ! FG% ! 3P% ! FT% ! RPG ! APG ! SPG ! BPG ! PPG |- | 2008-09 | Mayami (Florida) | 30 | 384 | 38.5 | 32.3 | 82,0 | 7.1 | 4.1 | 2.6 | '''1.0''' | 12.8 |- | 2009-10 | Mayami (Florida) | '''36''' | '''685''' | '''49.6''' | '''39.4''' | 77.3 | 7.7 | '''4.6''' | 3.1 | 0,6 | 19.0 |- | 2010-11 | Mayami (Florida) | 33 | 648 | 48.8 | 34.9 | 84.6 | '''8.3''' | 3.8 | 3.2 | 0,8 | '''19.6''' |- | 2011-12 | Mayami (Florida) | 32 | 545 | 45.2 | 29.8 | '''87.7''' | 8.0 | 4.4 | '''3.4''' | 0.4 | 17.0 |- | Karyera | Mayami (Florida) | 131 | 2262 | 46,0 | 34.5 | 82.5 | 7.8 | 4.2 | 3.1 | 0,7 | 17.3 |} == WNBA == Johnson 2012-yilgi WNBA loyihasining birinchi bosqichida (umumiy beshinchi) San-Antonio Silver Stars jamoasi tomonidan jamoa safiga tanlangan. 2015-yilning 12-martida San-Antonio Stars jamoasi Jonsonni 2015-yilgi WNBA loyihasida ikkinchi raund tanlovi bilan Indiana Fever jamoasiga transfer qildi. == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1990-yilda tugʻilganlar]] r9i3jdin11uycemei2wp3x07jo0xkfa 2816473 2816472 2022-08-28T19:50:07Z ShohjahonSobirov 73332 Vikifikator wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | name = Shenise Johnson | nationality = Amerikalik | league = [[Women's National Basketball Association|WNBA]] | team = | number = 42 | position = Himoyachi | height_ft = 5 | height_in = 11 | birth_date = {{birth date and age|mf=yes|1990|12|8}} | birth_place = [[Rochester, New York]] | high_school = [[Rush–Henrietta Senior High School|Rush-Henrietta]]<br />([[Henrietta, New York]]) | college = [[Miami Hurricanes women's basketball|Miami (Florida)]] (2008-2012) | draft_league = WNBA | draft_year = 2012 | draft_round = 1 | draft_pick = 5 | draft_team = [[San Antonio Stars|San Antonio Silver Stars]] | career_start = 2012 | career_end = | highlights = *[[Atlantika sohilidagi konferensiyada yilning eng yaxshi ayol basketbolchisi|ACC yilning eng yaxshi oʻyinchisi]] (2011) | medal_templates = {{Chiqish | {{USA}} }} | wnba_profile = shenise_johnson }} '''Shenise Johnson''' (1990-yil 8-dekabrda tugʻilgan)<ref name="usa">{{Veb manbasi|url=http://www.usabasketball.com/bios/johnson_shenise.html|sarlavha=USA Basketball profile|nashriyot=USA Basketball|kirish sanasi=April 17, 2012}}</ref> — amerikalik [[Basketbol|basketbolchi]].<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.wnba.com/draft/2012/profiles/prospect_johnson_shenise.html|sarlavha=WNBA.com: Prospect: Shenise Johnson|kirish sanasi=April 17, 2012}}</ref> Nyu-Yorkning Rochester shahrida tugʻilgan Johnson Genriettadagi Rush-Henrietta oʻrta maktabida oʻqigan.<ref name="usa" /> Mayami universitetida kollegial jamoasida basketbol oʻynagan.<ref>{{Veb manbasi|url=http://hurricanesports.cstv.com/sports/w-baskbl/mtt/johnson_shenise00.html|sarlavha=Shenise Johnson Profile – HurricaneSports.com – The University of Miami Official Athletic Site|ish=[[CBS Sports Network]]|kirish sanasi=April 17, 2012|arxivurl=https://web.archive.org/web/20081225175157/http://hurricanesports.cstv.com/sports/w-baskbl/mtt/johnson_shenise00.html|arxivsana=December 25, 2008}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.seniorclassaward.com/athletes/shenise_johnson/|sarlavha=Shenise Johnson – Women’s Basketball 2011–12 – Lowe's Senior CLASS Award|kirish sanasi=April 17, 2012}}</ref> U San-Antonio Stars jamoasi tomonidan 2012-yilgi WNBA loyihasining beshinchi umumiy tanlovi bilan jamoaga tanlangan.<ref name="NCAA Player stats">{{cite web|title=Women's Basketball Player stats|url=http://web1.ncaa.org/stats/StatsSrv/careersearch|website=NCAA|access-date=October 6, 2015}}</ref> == AQSHdagi faoliyati == 2009-yil iyul va avgust oylarida Johnson Tailandning Bangkok shahrida boʻlib oʻtgan 2009-yilgi U19 jahon chempionatida Qoʻshma Shtatlarni himoya qilgan U19 ayollar terma jamoasiga sardor etib tayinlangan. AQSh jamoasi birinchi oʻyinda Ispaniyaga magʻlub boʻlgan boʻlsa-da, keyingi yetti oʻyinda gʻalaba qozonib, finalda Ispaniyaga qarshi revansh jangini oʻtkazib oʻyinda 81:71 hisobida gʻalaba qozondi va oltin medalni qoʻlga kiritdi. Johnson har bir o‘yinda o‘rtacha 9,4 ochko to‘pladi va 18 ochko bilan jamoada yetakchilik qildi.<ref name="World Championship">{{cite web|url=http://www.usabasketball.com/news.php?news_page=09_wu19_game_09|title=USA U19 Women Golden With 87–71 Victory Over Spain|date=August 2, 2009|publisher=USA Basketball|access-date=October 10, 2013|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20100103164349/http://usabasketball.com/news.php?news_page=09_wu19_game_09|archive-date=January 3, 2010}}</ref> 2015-yilgi WNBA mavsumida u uch ochkolik ochko (41,4 %), savatchaga tashlash (47,4 %) va rebound (11,3) boʻyicha eng yaxshi statistikasi bilan tanilgan. 23-avgustda u Tina Charlz jamoasiga qarshi oʻyinda gʻalaba qozongan New York Liberty jamoasi bilan oʻynadi. Gol urish (10,9 nuqta), ribaund (4,9) va assistentlik (2,4) boʻyicha ikkinchi oʻrinni egallagan. Chikagoga qarshi oʻyinda oʻrtacha 5-22 ta natija qayd etgan. Bu natijalar uni maydondan tashqari faolligini oshirdi. == Mayami (Florida) statistikasi == Manba<ref name="FIBA 2009">{{cite web|url=http://thailand2009.fiba.com/|title=U19 World's Championship for women Thailand|publisher=FIBA|access-date=October 10, 2013|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20131013022616/http://thailand2009.fiba.com/|archive-date=October 13, 2013}}</ref> {{NBA o'yinchi statistikasi afsonasi}} {| class="wikitable" !Yil ! Jamoa ! GP ! Ballar ! FG% ! 3P% ! FT% ! RPG ! APG ! SPG ! BPG ! PPG |- | 2008-09 | Mayami (Florida) | 30 | 384 | 38.5 | 32.3 | 82,0 | 7.1 | 4.1 | 2.6 | '''1.0''' | 12.8 |- | 2009-10 | Mayami (Florida) | '''36''' | '''685''' | '''49.6''' | '''39.4''' | 77.3 | 7.7 | '''4.6''' | 3.1 | 0,6 | 19.0 |- | 2010-11 | Mayami (Florida) | 33 | 648 | 48.8 | 34.9 | 84.6 | '''8.3''' | 3.8 | 3.2 | 0,8 | '''19.6''' |- | 2011-12 | Mayami (Florida) | 32 | 545 | 45.2 | 29.8 | '''87.7''' | 8.0 | 4.4 | '''3.4''' | 0.4 | 17.0 |- | Karyera | Mayami (Florida) | 131 | 2262 | 46,0 | 34.5 | 82.5 | 7.8 | 4.2 | 3.1 | 0,7 | 17.3 |} == WNBA == Johnson 2012-yilgi WNBA loyihasining birinchi bosqichida (umumiy beshinchi) San-Antonio Silver Stars jamoasi tomonidan jamoa safiga tanlangan. 2015-yilning 12-martida San-Antonio Stars jamoasi Jonsonni 2015-yilgi WNBA loyihasida ikkinchi raund tanlovi bilan Indiana Fever jamoasiga transfer qildi. == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1990-yilda tugʻilganlar]] opan21au1ngafd9181ybffhp6sr42n1 2816474 2816473 2022-08-28T19:50:27Z ShohjahonSobirov 73332 sahifani to'g'irlash wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | name = Shenise Johnson | nationality = Amerikalik | league = [[Women's National Basketball Association|WNBA]] | team = | number = 42 | position = Himoyachi | height_ft = 5 | height_in = 11 | birth_date = {{birth date and age|mf=yes|1990|12|8}} | birth_place = [[Rochester, New York]] | high_school = [[Rush–Henrietta Senior High School|Rush-Henrietta]]<br />([[Henrietta, New York]]) | college = [[Miami Hurricanes women's basketball|Miami (Florida)]] (2008-2012) | draft_league = WNBA | draft_year = 2012 | draft_round = 1 | draft_pick = 5 | draft_team = [[San Antonio Stars|San Antonio Silver Stars]] | career_start = 2012 | career_end = | highlights = *[[Atlantika sohilidagi konferensiyada yilning eng yaxshi ayol basketbolchisi|ACC yilning eng yaxshi oʻyinchisi]] (2011) | medal_templates = {{Chiqish | {{USA}} }} | wnba_profile = shenise_johnson }} '''Shenise Johnson''' (1990-yil 8-dekabrda tugʻilgan)<ref name="usa">{{Veb manbasi|url=http://www.usabasketball.com/bios/johnson_shenise.html|sarlavha=USA Basketball profile|nashriyot=USA Basketball|kirish sanasi=April 17, 2012}}</ref> — amerikalik [[Basketbol|basketbolchi]].<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.wnba.com/draft/2012/profiles/prospect_johnson_shenise.html|sarlavha=WNBA.com: Prospect: Shenise Johnson|kirish sanasi=April 17, 2012}}</ref> New Yorkning Rochester shahrida tugʻilgan Johnson Genriettadagi Rush-Henrietta oʻrta maktabida oʻqigan.<ref name="usa" /> Mayami universitetida kollegial jamoasida basketbol oʻynagan.<ref>{{Veb manbasi|url=http://hurricanesports.cstv.com/sports/w-baskbl/mtt/johnson_shenise00.html|sarlavha=Shenise Johnson Profile – HurricaneSports.com – The University of Miami Official Athletic Site|ish=[[CBS Sports Network]]|kirish sanasi=April 17, 2012|arxivurl=https://web.archive.org/web/20081225175157/http://hurricanesports.cstv.com/sports/w-baskbl/mtt/johnson_shenise00.html|arxivsana=December 25, 2008}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.seniorclassaward.com/athletes/shenise_johnson/|sarlavha=Shenise Johnson – Women’s Basketball 2011–12 – Lowe's Senior CLASS Award|kirish sanasi=April 17, 2012}}</ref> U San-Antonio Stars jamoasi tomonidan 2012-yilgi WNBA loyihasining beshinchi umumiy tanlovi bilan jamoaga tanlangan.<ref name="NCAA Player stats">{{cite web|title=Women's Basketball Player stats|url=http://web1.ncaa.org/stats/StatsSrv/careersearch|website=NCAA|access-date=October 6, 2015}}</ref> == AQSHdagi faoliyati == 2009-yil iyul va avgust oylarida Johnson Tailandning Bangkok shahrida boʻlib oʻtgan 2009-yilgi U19 jahon chempionatida Qoʻshma Shtatlarni himoya qilgan U19 ayollar terma jamoasiga sardor etib tayinlangan. AQSh jamoasi birinchi oʻyinda Ispaniyaga magʻlub boʻlgan boʻlsa-da, keyingi yetti oʻyinda gʻalaba qozonib, finalda Ispaniyaga qarshi revansh jangini oʻtkazib oʻyinda 81:71 hisobida gʻalaba qozondi va oltin medalni qoʻlga kiritdi. Johnson har bir o‘yinda o‘rtacha 9,4 ochko to‘pladi va 18 ochko bilan jamoada yetakchilik qildi.<ref name="World Championship">{{cite web|url=http://www.usabasketball.com/news.php?news_page=09_wu19_game_09|title=USA U19 Women Golden With 87–71 Victory Over Spain|date=August 2, 2009|publisher=USA Basketball|access-date=October 10, 2013|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20100103164349/http://usabasketball.com/news.php?news_page=09_wu19_game_09|archive-date=January 3, 2010}}</ref> 2015-yilgi WNBA mavsumida u uch ochkolik ochko (41,4 %), savatchaga tashlash (47,4 %) va rebound (11,3) boʻyicha eng yaxshi statistikasi bilan tanilgan. 23-avgustda u Tina Charlz jamoasiga qarshi oʻyinda gʻalaba qozongan New York Liberty jamoasi bilan oʻynadi. Gol urish (10,9 nuqta), ribaund (4,9) va assistentlik (2,4) boʻyicha ikkinchi oʻrinni egallagan. Chikagoga qarshi oʻyinda oʻrtacha 5-22 ta natija qayd etgan. Bu natijalar uni maydondan tashqari faolligini oshirdi. == Mayami (Florida) statistikasi == Manba<ref name="FIBA 2009">{{cite web|url=http://thailand2009.fiba.com/|title=U19 World's Championship for women Thailand|publisher=FIBA|access-date=October 10, 2013|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20131013022616/http://thailand2009.fiba.com/|archive-date=October 13, 2013}}</ref> {{NBA o'yinchi statistikasi afsonasi}} {| class="wikitable" !Yil ! Jamoa ! GP ! Ballar ! FG% ! 3P% ! FT% ! RPG ! APG ! SPG ! BPG ! PPG |- | 2008-09 | Mayami (Florida) | 30 | 384 | 38.5 | 32.3 | 82,0 | 7.1 | 4.1 | 2.6 | '''1.0''' | 12.8 |- | 2009-10 | Mayami (Florida) | '''36''' | '''685''' | '''49.6''' | '''39.4''' | 77.3 | 7.7 | '''4.6''' | 3.1 | 0,6 | 19.0 |- | 2010-11 | Mayami (Florida) | 33 | 648 | 48.8 | 34.9 | 84.6 | '''8.3''' | 3.8 | 3.2 | 0,8 | '''19.6''' |- | 2011-12 | Mayami (Florida) | 32 | 545 | 45.2 | 29.8 | '''87.7''' | 8.0 | 4.4 | '''3.4''' | 0.4 | 17.0 |- | Karyera | Mayami (Florida) | 131 | 2262 | 46,0 | 34.5 | 82.5 | 7.8 | 4.2 | 3.1 | 0,7 | 17.3 |} == WNBA == Johnson 2012-yilgi WNBA loyihasining birinchi bosqichida (umumiy beshinchi) San-Antonio Silver Stars jamoasi tomonidan jamoa safiga tanlangan. 2015-yilning 12-martida San-Antonio Stars jamoasi Jonsonni 2015-yilgi WNBA loyihasida ikkinchi raund tanlovi bilan Indiana Fever jamoasiga transfer qildi. == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1990-yilda tugʻilganlar]] 9zuvu8a5n9k5tp32maod4x6dsz0s07j 2816476 2816474 2022-08-28T19:51:20Z ShohjahonSobirov 73332 sahifani tahrirladim wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | name = Shenise Johnson | nationality = Amerikalik | league = [[Women's National Basketball Association|WNBA]] | team = | number = 42 | position = Himoyachi | height_ft = 5 | height_in = 11 | birth_date = {{birth date and age|mf=yes|1990|12|8}} | birth_place = [[Rochester, New York]] | high_school = [[Rush–Henrietta Senior High School|Rush-Henrietta]]<br />([[Henrietta, New York]]) | college = [[Miami Hurricanes women's basketball|Miami (Florida)]] (2008-2012) | draft_league = WNBA | draft_year = 2012 | draft_round = 1 | draft_pick = 5 | draft_team = [[San Antonio Stars|San Antonio Silver Stars]] | career_start = 2012 | career_end = | highlights = *[[Atlantika sohilidagi konferensiyada yilning eng yaxshi ayol basketbolchisi|ACC yilning eng yaxshi oʻyinchisi]] (2011) | medal_templates = {{Chiqish | {{USA}} }} | wnba_profile = shenise_johnson }} '''Shenise Johnson''' (1990-yil 8-dekabrda tugʻilgan)<ref name="usa">{{Veb manbasi|url=http://www.usabasketball.com/bios/johnson_shenise.html|sarlavha=USA Basketball profile|nashriyot=USA Basketball|kirish sanasi=April 17, 2012}}</ref> — amerikalik [[Basketbol|basketbolchi]].<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.wnba.com/draft/2012/profiles/prospect_johnson_shenise.html|sarlavha=WNBA.com: Prospect: Shenise Johnson|kirish sanasi=April 17, 2012}}</ref> [[New York]]ning [[Rochester]] shahrida tugʻilgan Johnson Genriettadagi Rush-Henrietta oʻrta maktabida oʻqigan.<ref name="usa" /> Mayami [[universitet]]ida kollegial jamoasida [[basketbol]] oʻynagan.<ref>{{Veb manbasi|url=http://hurricanesports.cstv.com/sports/w-baskbl/mtt/johnson_shenise00.html|sarlavha=Shenise Johnson Profile – HurricaneSports.com – The University of Miami Official Athletic Site|ish=[[CBS Sports Network]]|kirish sanasi=April 17, 2012|arxivurl=https://web.archive.org/web/20081225175157/http://hurricanesports.cstv.com/sports/w-baskbl/mtt/johnson_shenise00.html|arxivsana=December 25, 2008}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.seniorclassaward.com/athletes/shenise_johnson/|sarlavha=Shenise Johnson – Women’s Basketball 2011–12 – Lowe's Senior CLASS Award|kirish sanasi=April 17, 2012}}</ref> U San-Antonio Stars jamoasi tomonidan 2012-yilgi WNBA loyihasining beshinchi umumiy tanlovi bilan jamoaga tanlangan.<ref name="NCAA Player stats">{{cite web|title=Women's Basketball Player stats|url=http://web1.ncaa.org/stats/StatsSrv/careersearch|website=NCAA|access-date=October 6, 2015}}</ref> == AQSHdagi faoliyati == 2009-yil iyul va avgust oylarida Johnson [[Tailand]]ning [[Bangkok]] shahrida boʻlib oʻtgan [[2009-yil]]gi U19 jahon chempionatida Qoʻshma Shtatlarni himoya qilgan U19 ayollar terma jamoasiga sardor etib tayinlangan. AQSh jamoasi birinchi oʻyinda Ispaniyaga magʻlub boʻlgan boʻlsa-da, keyingi yetti oʻyinda gʻalaba qozonib, finalda Ispaniyaga qarshi revansh jangini oʻtkazib oʻyinda 81:71 hisobida gʻalaba qozondi va oltin medalni qoʻlga kiritdi. Johnson har bir o‘yinda o‘rtacha 9,4 ochko to‘pladi va 18 ochko bilan jamoada yetakchilik qildi.<ref name="World Championship">{{cite web|url=http://www.usabasketball.com/news.php?news_page=09_wu19_game_09|title=USA U19 Women Golden With 87–71 Victory Over Spain|date=August 2, 2009|publisher=USA Basketball|access-date=October 10, 2013|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20100103164349/http://usabasketball.com/news.php?news_page=09_wu19_game_09|archive-date=January 3, 2010}}</ref> 2015-yilgi WNBA mavsumida u uch ochkolik ochko (41,4 %), savatchaga tashlash (47,4 %) va rebound (11,3) boʻyicha eng yaxshi statistikasi bilan tanilgan. 23-avgustda u Tina Charlz jamoasiga qarshi oʻyinda gʻalaba qozongan New York Liberty jamoasi bilan oʻynadi. Gol urish (10,9 nuqta), ribaund (4,9) va assistentlik (2,4) boʻyicha ikkinchi oʻrinni egallagan. Chikagoga qarshi oʻyinda oʻrtacha 5-22 ta natija qayd etgan. Bu natijalar uni maydondan tashqari faolligini oshirdi. == Mayami (Florida) statistikasi == Manba<ref name="FIBA 2009">{{cite web|url=http://thailand2009.fiba.com/|title=U19 World's Championship for women Thailand|publisher=FIBA|access-date=October 10, 2013|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20131013022616/http://thailand2009.fiba.com/|archive-date=October 13, 2013}}</ref> {{NBA o'yinchi statistikasi afsonasi}} {| class="wikitable" !Yil ! Jamoa ! GP ! Ballar ! FG% ! 3P% ! FT% ! RPG ! APG ! SPG ! BPG ! PPG |- | 2008-09 | Mayami (Florida) | 30 | 384 | 38.5 | 32.3 | 82,0 | 7.1 | 4.1 | 2.6 | '''1.0''' | 12.8 |- | 2009-10 | Mayami (Florida) | '''36''' | '''685''' | '''49.6''' | '''39.4''' | 77.3 | 7.7 | '''4.6''' | 3.1 | 0,6 | 19.0 |- | 2010-11 | Mayami (Florida) | 33 | 648 | 48.8 | 34.9 | 84.6 | '''8.3''' | 3.8 | 3.2 | 0,8 | '''19.6''' |- | 2011-12 | Mayami (Florida) | 32 | 545 | 45.2 | 29.8 | '''87.7''' | 8.0 | 4.4 | '''3.4''' | 0.4 | 17.0 |- | Karyera | Mayami (Florida) | 131 | 2262 | 46,0 | 34.5 | 82.5 | 7.8 | 4.2 | 3.1 | 0,7 | 17.3 |} == WNBA == Johnson 2012-yilgi WNBA loyihasining birinchi bosqichida (umumiy beshinchi) San-Antonio Silver Stars jamoasi tomonidan jamoa safiga tanlangan. 2015-yilning 12-martida San-Antonio Stars jamoasi Jonsonni 2015-yilgi WNBA loyihasida ikkinchi raund tanlovi bilan Indiana Fever jamoasiga transfer qildi. == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1990-yilda tugʻilganlar]] paouk3m77et0bl7kp497t5gyv68dxow Carol Gracias 0 753813 2817028 2777803 2022-08-29T08:20:55Z Finikchik 74243 wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat bilgiqutisi|ismi=Carol Gracias|portret=Carol Gracias at Nokia APP party 04.jpg|tavallud sanasi=|tavallud joyi=|vafot sanasi=|vafot joyi=|kasbi=[[Model]]|faoliyat_yillari=2005–2010}} '''Carol Gracias''' (talaffuz: Kerol Grasias) — hind [[Model (shaxs)|super modeli]]. U Hindistonning "Yilning eng yaxshi koʻrinishi" uchun [[L'Oréal]] unvonining gʻolibi. 2006-yilda u "Bigg Boss 1" realiti-shousida ishtirok etgan va shouda ikkinchi oʻrinni egallagan. == Yoshligi == [[Hindiston|Hindistonlik]] supermodel Carol Gracias [[Mumbay|Mumbaydagi]] Goan katolik oilasida tarbiyalangan.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.indiacrossroads.com/celebs/carolgracias/|sarlavha=Carol Gracias Indian Super Model Profile/Biography by IndiaXroads.com|nashriyot=Indiacrossroads.com|sana=2012-05-15|kirish sanasi=2012-06-06|arxivsana=11 September 2018|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180911025445/http://www.indiacrossroads.com/celebs/carolgracias/}}</ref> == Faoliyati == === Filmlari === Carol „Being Cyrus“ filmida [[kameo]] rolini ijro etgan. Shuningdek, u [[Abhishek Bachchan]] ishtirokidagi „Bluffmaster“ filmidagi „Right Here Right Now“ qoʻshigʻi uchun klipda ham paydo boʻlgan. U ''[[Bigg Boss 1|"Bigg Boss 1"]]'' tanlovida ishtirok etgan, shou mashhur "''[[Big Brother]]"''ning hind talqini boʻlib, u yerda birinchi va ikkinchi oʻrinni egallagan. U, shuningdek, "[[Fear Factor: Khatron Ke Khiladi 2|''Fear'' ''Factor: Khatron Ke Khiladi 2'']]" koʻrsatuvida, Hind talqinida ishtirok etib ikkinchi oʻrinni egallagan.<ref name=":0">{{Veb manbasi|muallif=Admin-Mohit|url=http://www.techtipspro.com/2009/09/carol-gracias-eliminated-on-september.html|sarlavha=Carol Gracias eliminated on September 15 - Episode 6 From Khatron Ke Khiladi Level 2|nashriyot=Techtipspro.com|sana=2009-09-15|kirish sanasi=2012-06-06|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120504131149/http://www.techtipspro.com/2009/09/carol-gracias-eliminated-on-september.html|arxivsana=4 May 2012}}</ref> === „Garderob nosozligi“ holati === 2006-yilda Mumbayda boʻlib oʻtgan Lakme moda haftaligi chogʻida Carol Gracias „garderob nosozligi“ni boshdan kechirgan, podiumda uning ustki kiyimi sirgʻalib ketib, koʻkraklarini butunlay ochib qoʻygan. U tezda koʻylakni toʻgʻrilab olgan, koʻylak tepasini ushlab, podiumda yurishni yakunlagan. Bu kichik voqea katta shov-shuvga sabab boʻlgan, jamoatchilikning ayrim vakillari shou tashkilotchilarini odobsizlikni targʻib qilishda ayblashgan. Bu masala Maxarashtra qonunchilik assambleyasida koʻtarilgan, unda aʼzolar shou tashkilotchilarini qoralagan. Keyinchalik, mahalliy sud politsiyaga voqeani tergov qilishni buyurgan, chunki ijtimoiy faol Prakash Rajdev Lakme India Fashion Week tashkilotchilari va ishtirok etgan modellarga qarshi voqealar qasddan sodir boʻlganligi va modellar „yalangʻochlikka“ berilib ketgan deb daʼvo qilgan va Hindiston Jinoyat kodeksiga muvofiq jinoyatlarni tashkil etgan.<ref>{{Veb manbasi|muallif=stylelane|url=http://stylelane.wordpress.com/2006/12/01/carol-graciass-wardrobe-malfunction-video-lakme-india-fashion-week/|sarlavha=Carol Gracias's wardrobe malfunction video, Lakme India Fashion Week « Style &#124; India &#124; Fashion &#124; News|nashriyot=Stylelane.wordpress.com|sana=2007-04-04|kirish sanasi=2012-06-06|arxivsana=10 March 2010|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100310175411/http://stylelane.wordpress.com/2006/12/01/carol-graciass-wardrobe-malfunction-video-lakme-india-fashion-week/}}</ref> == Filmografiyasi == {| class="wikitable sortable plainrowheaders" ! scope="col" |Yil ! scope="col" |Film ! scope="col" |Rol ! scope="col" |Eslatma |- |2005 ! scope="row" |''Being Cyrus'' |Girl in Dream/Beggar Girl | |- |2005 ! scope="row" |''Bluffmaster'' | rowspan="2" |Dancer | „Right Here Right Now“ Qoʻshiq uchun klipda paydo boʻldi. |- |2015 ! scope="row" |''Aisa Yeh Jahaan'' |"We Go Party" Qoʻshiq uchun klipda paydo boʻldi. |} == Manbalar == [[Turkum:1978-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:Hindistonlik film aktrisalari]] dq6o20biw19r5drgpqmmkfi0pm06l8r 2817029 2817028 2022-08-29T08:21:07Z Finikchik 74243 wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat bilgiqutisi|ismi=Carol Gracias|portret=Carol Gracias at Nokia APP party 04.jpg|tavallud sanasi=|tavallud joyi=|vafot sanasi=|vafot joyi=|kasbi=[[Model]]|faoliyat_yillari=2005–2010}} '''Carol Gracias''' (talaffuz: Kerol Grasias) — hind [[Model (shaxs)|super modeli]]. U Hindistonning „Yilning eng yaxshi koʻrinishi“ uchun [[L'Oréal]] unvonining gʻolibi. 2006-yilda u „Bigg Boss 1“ realiti-shousida ishtirok etgan va shouda ikkinchi oʻrinni egallagan. == Yoshligi == [[Hindiston|Hindistonlik]] supermodel Carol Gracias [[Mumbay|Mumbaydagi]] Goan katolik oilasida tarbiyalangan.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.indiacrossroads.com/celebs/carolgracias/|sarlavha=Carol Gracias Indian Super Model Profile/Biography by IndiaXroads.com|nashriyot=Indiacrossroads.com|sana=2012-05-15|kirish sanasi=2012-06-06|arxivsana=11 September 2018|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180911025445/http://www.indiacrossroads.com/celebs/carolgracias/}}</ref> == Faoliyati == === Filmlari === Carol „Being Cyrus“ filmida [[kameo]] rolini ijro etgan. Shuningdek, u [[Abhishek Bachchan]] ishtirokidagi „Bluffmaster“ filmidagi „Right Here Right Now“ qoʻshigʻi uchun klipda ham paydo boʻlgan. U ''[[Bigg Boss 1|"Bigg Boss 1"]]'' tanlovida ishtirok etgan, shou mashhur „''[[Big Brother]]“''ning hind talqini boʻlib, u yerda birinchi va ikkinchi oʻrinni egallagan. U, shuningdek, „[[Fear Factor: Khatron Ke Khiladi 2|''Fear'' ''Factor: Khatron Ke Khiladi 2'']]“ koʻrsatuvida, Hind talqinida ishtirok etib ikkinchi oʻrinni egallagan.<ref name=":0">{{Veb manbasi|muallif=Admin-Mohit|url=http://www.techtipspro.com/2009/09/carol-gracias-eliminated-on-september.html|sarlavha=Carol Gracias eliminated on September 15 - Episode 6 From Khatron Ke Khiladi Level 2|nashriyot=Techtipspro.com|sana=2009-09-15|kirish sanasi=2012-06-06|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120504131149/http://www.techtipspro.com/2009/09/carol-gracias-eliminated-on-september.html|arxivsana=4 May 2012}}</ref> === „Garderob nosozligi“ holati === 2006-yilda Mumbayda boʻlib oʻtgan Lakme moda haftaligi chogʻida Carol Gracias „garderob nosozligi“ni boshdan kechirgan, podiumda uning ustki kiyimi sirgʻalib ketib, koʻkraklarini butunlay ochib qoʻygan. U tezda koʻylakni toʻgʻrilab olgan, koʻylak tepasini ushlab, podiumda yurishni yakunlagan. Bu kichik voqea katta shov-shuvga sabab boʻlgan, jamoatchilikning ayrim vakillari shou tashkilotchilarini odobsizlikni targʻib qilishda ayblashgan. Bu masala Maxarashtra qonunchilik assambleyasida koʻtarilgan, unda aʼzolar shou tashkilotchilarini qoralagan. Keyinchalik, mahalliy sud politsiyaga voqeani tergov qilishni buyurgan, chunki ijtimoiy faol Prakash Rajdev Lakme India Fashion Week tashkilotchilari va ishtirok etgan modellarga qarshi voqealar qasddan sodir boʻlganligi va modellar „yalangʻochlikka“ berilib ketgan deb daʼvo qilgan va Hindiston Jinoyat kodeksiga muvofiq jinoyatlarni tashkil etgan.<ref>{{Veb manbasi|muallif=stylelane|url=http://stylelane.wordpress.com/2006/12/01/carol-graciass-wardrobe-malfunction-video-lakme-india-fashion-week/|sarlavha=Carol Gracias's wardrobe malfunction video, Lakme India Fashion Week « Style &#124; India &#124; Fashion &#124; News|nashriyot=Stylelane.wordpress.com|sana=2007-04-04|kirish sanasi=2012-06-06|arxivsana=10 March 2010|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100310175411/http://stylelane.wordpress.com/2006/12/01/carol-graciass-wardrobe-malfunction-video-lakme-india-fashion-week/}}</ref> == Filmografiyasi == {| class="wikitable sortable plainrowheaders" ! scope="col" |Yil ! scope="col" |Film ! scope="col" |Rol ! scope="col" |Eslatma |- |2005 ! scope="row" |''Being Cyrus'' |Girl in Dream/Beggar Girl | |- |2005 ! scope="row" |''Bluffmaster'' | rowspan="2" |Dancer | „Right Here Right Now“ Qoʻshiq uchun klipda paydo boʻldi. |- |2015 ! scope="row" |''Aisa Yeh Jahaan'' |"We Go Party" Qoʻshiq uchun klipda paydo boʻldi. |} == Manbalar == [[Turkum:1978-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:Hindistonlik film aktrisalari]] a42huvi5936e0iu0kr6rkaj1wguiut9 2817031 2817029 2022-08-29T08:21:35Z Finikchik 74243 /* Faoliyati */ wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat bilgiqutisi|ismi=Carol Gracias|portret=Carol Gracias at Nokia APP party 04.jpg|tavallud sanasi=|tavallud joyi=|vafot sanasi=|vafot joyi=|kasbi=[[Model]]|faoliyat_yillari=2005–2010}} '''Carol Gracias''' (talaffuz: Kerol Grasias) — hind [[Model (shaxs)|super modeli]]. U Hindistonning „Yilning eng yaxshi koʻrinishi“ uchun [[L'Oréal]] unvonining gʻolibi. 2006-yilda u „Bigg Boss 1“ realiti-shousida ishtirok etgan va shouda ikkinchi oʻrinni egallagan. == Yoshligi == [[Hindiston|Hindistonlik]] supermodel Carol Gracias [[Mumbay|Mumbaydagi]] Goan katolik oilasida tarbiyalangan.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.indiacrossroads.com/celebs/carolgracias/|sarlavha=Carol Gracias Indian Super Model Profile/Biography by IndiaXroads.com|nashriyot=Indiacrossroads.com|sana=2012-05-15|kirish sanasi=2012-06-06|arxivsana=11 September 2018|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180911025445/http://www.indiacrossroads.com/celebs/carolgracias/}}</ref> == Faoliyati == === Filmlari === Carol „Being Cyrus“ filmida [[kameo]] rolini ijro etgan. Shuningdek, u [[Abhishek Bachchan]] ishtirokidagi „Bluffmaster“ filmidagi „Right Here Right Now“ qoʻshigʻi uchun klipda ham paydo boʻlgan. U ''[[Bigg Boss 1|„Bigg Boss 1]][[Big Brother|<nowiki/>]]“'' tanlovida ishtirok etgan, shou mashhur „''[[Big Brother]]“''ning hind talqini boʻlib, u yerda birinchi va ikkinchi oʻrinni egallagan. U, shuningdek, „[[Fear Factor: Khatron Ke Khiladi 2|''Fear'' ''Factor: Khatron Ke Khiladi 2'']]“ koʻrsatuvida, Hind talqinida ishtirok etib ikkinchi oʻrinni egallagan.<ref name=":0">{{Veb manbasi|muallif=Admin-Mohit|url=http://www.techtipspro.com/2009/09/carol-gracias-eliminated-on-september.html|sarlavha=Carol Gracias eliminated on September 15 - Episode 6 From Khatron Ke Khiladi Level 2|nashriyot=Techtipspro.com|sana=2009-09-15|kirish sanasi=2012-06-06|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120504131149/http://www.techtipspro.com/2009/09/carol-gracias-eliminated-on-september.html|arxivsana=4 May 2012}}</ref> === „Garderob nosozligi“ holati === 2006-yilda Mumbayda boʻlib oʻtgan Lakme moda haftaligi chogʻida Carol Gracias „garderob nosozligi“ni boshdan kechirgan, podiumda uning ustki kiyimi sirgʻalib ketib, koʻkraklarini butunlay ochib qoʻygan. U tezda koʻylakni toʻgʻrilab olgan, koʻylak tepasini ushlab, podiumda yurishni yakunlagan. Bu kichik voqea katta shov-shuvga sabab boʻlgan, jamoatchilikning ayrim vakillari shou tashkilotchilarini odobsizlikni targʻib qilishda ayblashgan. Bu masala Maxarashtra qonunchilik assambleyasida koʻtarilgan, unda aʼzolar shou tashkilotchilarini qoralagan. Keyinchalik, mahalliy sud politsiyaga voqeani tergov qilishni buyurgan, chunki ijtimoiy faol Prakash Rajdev Lakme India Fashion Week tashkilotchilari va ishtirok etgan modellarga qarshi voqealar qasddan sodir boʻlganligi va modellar „yalangʻochlikka“ berilib ketgan deb daʼvo qilgan va Hindiston Jinoyat kodeksiga muvofiq jinoyatlarni tashkil etgan.<ref>{{Veb manbasi|muallif=stylelane|url=http://stylelane.wordpress.com/2006/12/01/carol-graciass-wardrobe-malfunction-video-lakme-india-fashion-week/|sarlavha=Carol Gracias's wardrobe malfunction video, Lakme India Fashion Week « Style &#124; India &#124; Fashion &#124; News|nashriyot=Stylelane.wordpress.com|sana=2007-04-04|kirish sanasi=2012-06-06|arxivsana=10 March 2010|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100310175411/http://stylelane.wordpress.com/2006/12/01/carol-graciass-wardrobe-malfunction-video-lakme-india-fashion-week/}}</ref> == Filmografiyasi == {| class="wikitable sortable plainrowheaders" ! scope="col" |Yil ! scope="col" |Film ! scope="col" |Rol ! scope="col" |Eslatma |- |2005 ! scope="row" |''Being Cyrus'' |Girl in Dream/Beggar Girl | |- |2005 ! scope="row" |''Bluffmaster'' | rowspan="2" |Dancer | „Right Here Right Now“ Qoʻshiq uchun klipda paydo boʻldi. |- |2015 ! scope="row" |''Aisa Yeh Jahaan'' |"We Go Party" Qoʻshiq uchun klipda paydo boʻldi. |} == Manbalar == [[Turkum:1978-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:Hindistonlik film aktrisalari]] lt9pwmb4lwqmwk5dsjlkcvzatbhufu9 Celina Jaitly 0 753815 2817039 2724356 2022-08-29T08:34:47Z Finikchik 74243 wikitext text/x-wiki {{Aktyor bilgiqutisi | ismi = Celina Jaitly | tasvir = Celina Jaitly at the promotion event (cropped).jpg | eni = | imzo = | sarlavha = | tugʻilgan_paytidagi_ismi = | tavalludi_sanasi = {{birth date and age|1981|11|24|df=y}} | tavallud_joyi = [[Shimla]], [[Himachal Pradesh]], Hindiston | vafot_sanasi = | vafot_joyi = | fuqaroligi = | kasbi = | filmlari = | janr = | amplua = | yoʻnalish = | faoliyat_yillari = 2001-2021 | turmush_oʻrtogʻi = {{marriage|Peter Haag|2011}} | bolalari = 3 dona | qarindoshlari = | sovrinlar = | imdb_id = | sayt = }} '''Celina Jaitly'''<ref name="ows">{{Veb manbasi|url=http://www.celinajaitlyofficial.com/|sarlavha=Celina Jaitly (Actress) – Official website – www.celinajaitlyofficial.com|muallif=Webonautics|ish=celinajaitlyofficial.com|kirish sanasi=23 July 2012|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190629051004/https://www.celinajaitlyofficial.com/|arxivsana=29 June 2019}}</ref> (1981-yil 24-noyabrda tugʻilgan)<ref name="birth">{{Yangiliklar manbasi |date=25 November 2008 |title=I am unlucky in love: Celina |work=The Hindu |location=Chennai, India |url=http://www.hindu.com/thehindu/holnus/009200811251560.htm |access-date=13 May 2009 |archive-date=2010-06-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100628013525/http://www.hindu.com/thehindu/holnus/009200811251560.htm }}</ref><ref name="on">{{Yangiliklar manbasi |last=Gavin Rasquinha |first=Reagan |date=19 November 2006 |title=On your guard |work=The Times of India |url=http://timesofindia.indiatimes.com/City_Supplements/Lucknow_Times/On_your_guard/articleshow/481635.cms |access-date=13 May 2009}}</ref> hind aktrisasi boʻlib, u asosan [[Bollywood]] filmlarida suratga tushadi. U 2001-yilda Hindiston goʻzali tanlovida gʻolib chiqdi va 2001 yilda "Miss World" tanlovida 4-chi oʻrinni egallagan.<ref name="50megs.com">{{Veb manbasi|url=http://missuniversepageantpalace.50megs.com/coverage_2001.html|sarlavha=Miss Universe Pageant Palace – Where the Miss Universe Really Reigns!|ish=missuniversepageantpalace.50megs.com|kirish sanasi=1 October 2017}}</ref> U 2003-yilda „Janasheen“ trilleri bilan aktrisalik debyut qilgan. == Yoshligi == Celina Jaytli [[Ximachalpradesh|Himachal-Pradesh]] shtatining Shimla shahrida<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.ndtv.com/photos/entertainment/at-32-celina-jaitley-is-on-top-of-the-world-16480#photo-213029|sarlavha=At 32, Celina Jaitley is on top of the world|ish=NDTV|sana=23 November 2013}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/film-productions-tougher-than-acting-celina-jaitley/articleshow/17129750.cms|sarlavha=Film production’s tougher than acting: Celina Jaitley|muallif=Khan|ism=Mohd Salman|ish=The Times of India|sana=8 November 2012}}</ref> otasi panjoblik polkovnik V.K Jaytli va Hindiston armiyasida hamshira boʻlgan afgʻon hindu onasi Mita oilasida tugʻilgan.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.expressindia.com/latest-news/Accident-will-show-another-side-of-me-Celina/559443/|sarlavha='Accident...' will show another side of me: Celina|sana=26 December 2009|ish=The Indian Express|kirish sanasi=7 February 2011|arxivurl=https://web.archive.org/web/20121010042959/http://www.expressindia.com/latest-news/Accident-will-show-another-side-of-me-Celina/559443/|arxivsana=10 October 2012}}</ref> Celinaning ukasi bor, u ham armiyada ishlaydi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Actress Celina is shocked over public apathy|url=http://nowrunning.com/news/news.aspx?it=15453|kirish sanasi=28 February 2011|muallif=Subhash K Jha|sana=10 May 2008|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120729231835/http://www.nowrunning.com/news/news.aspx?it=15453|arxivsana=29 July 2012}}</ref> U ulg‘ayib, xuddi otasi kabi uchuvchi yoki shifokor bo‘lib armiyaga ketmoqchi bo`lgan.<ref name="Hindustantimes">{{Veb manbasi|sarlavha=Bollywood beauties chant I-Day mantra|url=http://www.hindustantimes.com/Bollywood-beauties-chant-I-Day-mantra/Article1-331185.aspx|arxivurl=https://web.archive.org/web/20101121112257/http://www.hindustantimes.com/Bollywood-beauties-chant-I-Day-mantra/Article1-331185.aspx|arxivsana=21 November 2010|ish=[[Hindustan Times]]|kirish sanasi=28 February 2011|muallif=Vajir Singh and Hiren Kotwani|sana=14 August 2008}}</ref> Bolaligining koʻp qismi otasi Hindistonning turli shaharlariga koʻchirilganligi sababli turli joylarda oʻtgan — natijada u oʻndan ortiq turli maktablarda oʻqishni yakunlagan.<ref name="Hindustantimes" /> Uning oilasi [[Lakhnau|Laknauda]] boʻlganida, u Laknaudagi Station Road, City Montessori maktabida oʻqidi. U [[Orissa|Odishaning]] Berhampur shahrida ham tahsil olgan. U oʻz vaqtining asosiy qismini [[Gʻarbiy Bengaliya|Gʻarbiy Bengaliyaning]] [[Kalkutta|Kolkata shahrida]] oʻtkazgan. Hozir oila Mhowda istiqomat qiladi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Celina Jaitly's father passes away due to prolonged illness|url=https://english.newsnationtv.com/entertainment/bollywood/celina-jaitly-father-passes-away-due-to-prolonged-illness-176153.html|kirish sanasi=30 August 2020|ish=News Nation English|til=en}}</ref> Indira Gandi nomidagi Milliy universitetining tijorat fakultetini tamomlagan.<ref name="celina">{{Veb manbasi|url=http://timesofindia.indiatimes.com/articleshow/30891361.cms|sarlavha=Celina Jaitley|kirish sanasi=11 November 2008|sana=10 December 2002|ish=[[The Times of India]]}}</ref> Oʻqishni tugatgandan soʻng, Celina qisqa vaqt ichida uyali aloqa kompaniyasida ishladi. == Faoliyati == Celina mahalliy goʻzallik tanlovida ishtirok etishga qaror qilishdan oldin oʻz faoliyatini [[Kalkutta|Kalkuttadagi]] mobil telefon kompaniyasida marketing boʻyicha ish bilan boshlagan.<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Biography |work=India celebrity |url=http://indiacelebrity.blogspot.in/2011/08/celina-jaitley.html}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Biography |work=Filmi beat |url=http://www.filmibeat.com/celebs/celina-jaitley/biography.html}}</ref> U Femina Miss India 2001-unvonini qoʻlga kiritdi. U, shuningdek, Miss Margo Beautiful Skin, Indiatimes Surfer’s Choice va "MTV"ning Most Wanted mukofotiga sazovor boʻlgan.  Keyinchalik u [[Hindiston|Hindistonning]] vakili sifatida "Miss World 2001" tanloviga yuborilgan va u yerda 4-oʻrinni egallagan. 2001-yilda u Jazzy B ning „Oh Kehri“ klipida ishtirok etadi, klip ham qo`shiq ham mashhur bo`lgan.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Bhandari, Geetika Sasan |date=15 September 2001 |title=How ice hockey made Jaswinder into Jazzy |work=[[The Times of India]] |url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/How-ice-hockey-made-Jaswinder-into-Jazzy/articleshow/1339356087.cms |access-date=18 February 2012}}</ref> U shuningdek, "Bombay Vikings" guruhi uchun kliplarda suratga tushgan.<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Celina Jaitly |work=The Times of India |url=http://feminamissindia.indiatimes.com/archives/miss-india-winners-2009-1964/2010-2001/Celina-Jaitely/articleshow/7284297.cms |access-date=2 March 2012}}</ref> 200-yilda u Feroz Khanning „Janashin“ filmida debyut qiladi. Film [[Hindiston|Hindistonda]] kassada oʻrtacha muvaffaqiyatga erishadi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://ibosnetwork.com/asp/filmbodetails.asp?id=Janasheen|sarlavha=Archived copy|kirish sanasi=31 May 2014|arxivurl=https://archive.today/20140531140327/http://ibosnetwork.com/asp/filmbodetails.asp?id=Janasheen|arxivsana=31 May 2014}}</ref> Ikkinchi chiqishi uchun u "''Khel"'' romantik filmida Sunny Deolga bilan birga juftlikda bosh rolni ijro etadi, ammo uning ijodi yahshi qabul qilinmaydi va kam daromad oladi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.rediff.com/movies/2003/oct/02khel.htm|sarlavha=The game that never began|nashriyot=Rediff.com}}</ref> 2004-yilda Celina „Juli“ filmidagi bosh roldan voz kechgan. "Stardust"ga bergan intervyusida Celina shunday degan: „Men Julini rad etdim, chunki hikoyadagi qahramonning fikriga qoʻshilmaganman, sababi u fohishalik bilan shugʻullanadi. Bunday o‘qimishli qiz nega bunday keskin qadam tashlashini tushunmaganman. Men oʻzim rozi boʻlgan rollarni ijro etaman.“<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.imdb.com/name/nm1380415/bio|sarlavha=Celina Jaitly|kirish sanasi=27 August 2016}}</ref> Xuddi shu yillarda Celina Vishnu Manchu bilan birga [[Telugu tili|telugu]] dramasi "Suryam"da paydo boʻldi. [[Fayl:Celina_at_LA1-crop.jpg|thumb| Celina LA1-da]] Celina Jaitly avstriyalik tadbirkor va mehmonxonachi Piter Xaagga turmushga chiqqan va ular 2012-yil mart oyida dunyoga kelgan egizak o‘g‘il bolalarning ota-onasidir.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=9 January 2011 |title=Celina to tie the knot in Egypt |work=[[The Times of India]] |url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-01-09/news-interviews/28379073_1_peter-haag-celina-jaitley-celina-jaitly |url-status=dead |access-date=9 January 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121104101322/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-01-09/news-interviews/28379073_1_peter-haag-celina-jaitley-celina-jaitly |archive-date=4 November 2012}}</ref> Jaitly 2017-yilda ikkinchi egizak o‘g‘il farzandni dunyoga keltiradi, ammo bir bolasi yurak nuqsoni tufayli vafot etadi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://indianexpress.com/article/entertainment/bollywood/celina-jaitly-welcomes-her-second-set-of-twins-bittersweet-4869266/|sarlavha=Celina Jaitly welcomes her second set of twins but the announcement is "bittersweet"|sana=1 October 2017|kirish sanasi=1 October 2017}}</ref> Celina Jaitly hozirda Avstriya, Singapur va Dubay oʻrtasida joylashgan va xalqaro miqyosda oʻzining kino va maʼqullash ishlari uchun sayohat qiladi. == Filmografiyasi == {| class="wikitable sortable" !Yil !Film !Rol !Eslatmalar |- | rowspan="2" |2003 |''Janasheen'' |Jessica Pereira | |- |''Khel — No Ordinary Game'' |Saanjh Batra | |- | rowspan="1" |2004 |''Suryam'' |Madhulatha |[[Telugu tili|Telugu]] filmi |- | rowspan="2" |2005 |''Silsiilay'' |Preeti | |- |''No Entry'' |Sanjana Saxena | |- | rowspan="4" |2006 |''Jawani Diwani: A Youthful Joyride'' |Roma Fernandes | |- |''Zinda'' |Nisha Roy | |- |''Tom, Dick, and Harry'' |Celina | |- |''Apna Sapna Money Money'' |Saania | |- | rowspan="3" |2007 |''Red: The Dark Side'' |Anahita Saxena | |- |''Shakalaka Boom Boom'' |Sheena | |- |''Heyy Babyy'' | - |Maxsus koʻrinish |- | rowspan="3" |2008 |''C Kkompany'' | - |Maxsus koʻrinish |- |''Money Hai Toh Honey Hai'' |Shruti | |- |''Golmaal Returns'' |Meera mena | |- | rowspan="2" |2009 |''Paying Guests'' |Kalpana | |- |''Accident on Hill Road'' |Sonam Chopra | |- |2010 |''Hello Darling'' |Candy Fernandes | |- | rowspan="2" |2011 |''Thank You'' |Maya | |- |''Shrimathi'' |Sonia |[[Kannada tili|Kannada]] filmi |- |2012 |''Will You Marry Me?'' |Vaishali |Maxsus koʻrinish |- |2020 |Seasonʼs Greetings |Romita | |- |} == Manbalar == [[Turkum:Hindistonlik film aktrisalari]] [[Turkum:1981-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] gxezf4liyak2vc7oicqbwfkr3dzzfbi 2817040 2817039 2022-08-29T08:35:09Z Finikchik 74243 wikitext text/x-wiki {{Aktyor bilgiqutisi | ismi = Celina Jaitly | tasvir = Celina Jaitly at the promotion event (cropped).jpg | eni = | imzo = | sarlavha = | tugʻilgan_paytidagi_ismi = | tavalludi_sanasi = {{birth date and age|1981|11|24|df=y}} | tavallud_joyi = [[Shimla]], [[Himachal Pradesh]], Hindiston | vafot_sanasi = | vafot_joyi = | fuqaroligi = | kasbi = | filmlari = | janr = | amplua = | yoʻnalish = | faoliyat_yillari = 2001-2021 | turmush_oʻrtogʻi = {{marriage|Peter Haag|2011}} | bolalari = 3 dona | qarindoshlari = | sovrinlar = | imdb_id = | sayt = }} '''Celina Jaitly'''<ref name="ows">{{Veb manbasi|url=http://www.celinajaitlyofficial.com/|sarlavha=Celina Jaitly (Actress) – Official website – www.celinajaitlyofficial.com|muallif=Webonautics|ish=celinajaitlyofficial.com|kirish sanasi=23 July 2012|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190629051004/https://www.celinajaitlyofficial.com/|arxivsana=29 June 2019}}</ref> (1981-yil 24-noyabrda tugʻilgan)<ref name="birth">{{Yangiliklar manbasi |date=25 November 2008 |title=I am unlucky in love: Celina |work=The Hindu |location=Chennai, India |url=http://www.hindu.com/thehindu/holnus/009200811251560.htm |access-date=13 May 2009 |archive-date=2010-06-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100628013525/http://www.hindu.com/thehindu/holnus/009200811251560.htm }}</ref><ref name="on">{{Yangiliklar manbasi |last=Gavin Rasquinha |first=Reagan |date=19 November 2006 |title=On your guard |work=The Times of India |url=http://timesofindia.indiatimes.com/City_Supplements/Lucknow_Times/On_your_guard/articleshow/481635.cms |access-date=13 May 2009}}</ref> hind aktrisasi boʻlib, u asosan [[Bollywood]] filmlarida suratga tushadi. U 2001-yilda Hindiston goʻzali tanlovida gʻolib chiqdi va 2001 yilda „Miss World“ tanlovida 4-chi oʻrinni egallagan.<ref name="50megs.com">{{Veb manbasi|url=http://missuniversepageantpalace.50megs.com/coverage_2001.html|sarlavha=Miss Universe Pageant Palace – Where the Miss Universe Really Reigns!|ish=missuniversepageantpalace.50megs.com|kirish sanasi=1 October 2017}}</ref> U 2003-yilda „Janasheen“ trilleri bilan aktrisalik debyut qilgan. == Yoshligi == Celina Jaytli [[Ximachalpradesh|Himachal-Pradesh]] shtatining Shimla shahrida<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.ndtv.com/photos/entertainment/at-32-celina-jaitley-is-on-top-of-the-world-16480#photo-213029|sarlavha=At 32, Celina Jaitley is on top of the world|ish=NDTV|sana=23 November 2013}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/film-productions-tougher-than-acting-celina-jaitley/articleshow/17129750.cms|sarlavha=Film production’s tougher than acting: Celina Jaitley|muallif=Khan|ism=Mohd Salman|ish=The Times of India|sana=8 November 2012}}</ref> otasi panjoblik polkovnik V.K Jaytli va Hindiston armiyasida hamshira boʻlgan afgʻon hindu onasi Mita oilasida tugʻilgan.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.expressindia.com/latest-news/Accident-will-show-another-side-of-me-Celina/559443/|sarlavha='Accident...' will show another side of me: Celina|sana=26 December 2009|ish=The Indian Express|kirish sanasi=7 February 2011|arxivurl=https://web.archive.org/web/20121010042959/http://www.expressindia.com/latest-news/Accident-will-show-another-side-of-me-Celina/559443/|arxivsana=10 October 2012}}</ref> Celinaning ukasi bor, u ham armiyada ishlaydi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Actress Celina is shocked over public apathy|url=http://nowrunning.com/news/news.aspx?it=15453|kirish sanasi=28 February 2011|muallif=Subhash K Jha|sana=10 May 2008|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120729231835/http://www.nowrunning.com/news/news.aspx?it=15453|arxivsana=29 July 2012}}</ref> U ulg‘ayib, xuddi otasi kabi uchuvchi yoki shifokor bo‘lib armiyaga ketmoqchi boʻlgan.<ref name="Hindustantimes">{{Veb manbasi|sarlavha=Bollywood beauties chant I-Day mantra|url=http://www.hindustantimes.com/Bollywood-beauties-chant-I-Day-mantra/Article1-331185.aspx|arxivurl=https://web.archive.org/web/20101121112257/http://www.hindustantimes.com/Bollywood-beauties-chant-I-Day-mantra/Article1-331185.aspx|arxivsana=21 November 2010|ish=[[Hindustan Times]]|kirish sanasi=28 February 2011|muallif=Vajir Singh and Hiren Kotwani|sana=14 August 2008}}</ref> Bolaligining koʻp qismi otasi Hindistonning turli shaharlariga koʻchirilganligi sababli turli joylarda oʻtgan — natijada u oʻndan ortiq turli maktablarda oʻqishni yakunlagan.<ref name="Hindustantimes" /> Uning oilasi [[Lakhnau|Laknauda]] boʻlganida, u Laknaudagi Station Road, City Montessori maktabida oʻqidi. U [[Orissa|Odishaning]] Berhampur shahrida ham tahsil olgan. U oʻz vaqtining asosiy qismini [[Gʻarbiy Bengaliya|Gʻarbiy Bengaliyaning]] [[Kalkutta|Kolkata shahrida]] oʻtkazgan. Hozir oila Mhowda istiqomat qiladi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Celina Jaitly's father passes away due to prolonged illness|url=https://english.newsnationtv.com/entertainment/bollywood/celina-jaitly-father-passes-away-due-to-prolonged-illness-176153.html|kirish sanasi=30 August 2020|ish=News Nation English|til=en}}</ref> Indira Gandi nomidagi Milliy universitetining tijorat fakultetini tamomlagan.<ref name="celina">{{Veb manbasi|url=http://timesofindia.indiatimes.com/articleshow/30891361.cms|sarlavha=Celina Jaitley|kirish sanasi=11 November 2008|sana=10 December 2002|ish=[[The Times of India]]}}</ref> Oʻqishni tugatgandan soʻng, Celina qisqa vaqt ichida uyali aloqa kompaniyasida ishladi. == Faoliyati == Celina mahalliy goʻzallik tanlovida ishtirok etishga qaror qilishdan oldin oʻz faoliyatini [[Kalkutta|Kalkuttadagi]] mobil telefon kompaniyasida marketing boʻyicha ish bilan boshlagan.<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Biography |work=India celebrity |url=http://indiacelebrity.blogspot.in/2011/08/celina-jaitley.html}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Biography |work=Filmi beat |url=http://www.filmibeat.com/celebs/celina-jaitley/biography.html}}</ref> U Femina Miss India 2001-unvonini qoʻlga kiritdi. U, shuningdek, Miss Margo Beautiful Skin, Indiatimes Surfer’s Choice va „MTV“ning Most Wanted mukofotiga sazovor boʻlgan.  Keyinchalik u [[Hindiston|Hindistonning]] vakili sifatida „Miss World 2001“ tanloviga yuborilgan va u yerda 4-oʻrinni egallagan. 2001-yilda u Jazzy B ning „Oh Kehri“ klipida ishtirok etadi, klip ham qoʻshiq ham mashhur boʻlgan.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Bhandari, Geetika Sasan |date=15 September 2001 |title=How ice hockey made Jaswinder into Jazzy |work=[[The Times of India]] |url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/How-ice-hockey-made-Jaswinder-into-Jazzy/articleshow/1339356087.cms |access-date=18 February 2012}}</ref> U shuningdek, „Bombay Vikings“ guruhi uchun kliplarda suratga tushgan.<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Celina Jaitly |work=The Times of India |url=http://feminamissindia.indiatimes.com/archives/miss-india-winners-2009-1964/2010-2001/Celina-Jaitely/articleshow/7284297.cms |access-date=2 March 2012}}</ref> 200-yilda u Feroz Khanning „Janashin“ filmida debyut qiladi. Film [[Hindiston|Hindistonda]] kassada oʻrtacha muvaffaqiyatga erishadi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://ibosnetwork.com/asp/filmbodetails.asp?id=Janasheen|sarlavha=Archived copy|kirish sanasi=31 May 2014|arxivurl=https://archive.today/20140531140327/http://ibosnetwork.com/asp/filmbodetails.asp?id=Janasheen|arxivsana=31 May 2014}}</ref> Ikkinchi chiqishi uchun u „''Khel“'' romantik filmida Sunny Deolga bilan birga juftlikda bosh rolni ijro etadi, ammo uning ijodi yahshi qabul qilinmaydi va kam daromad oladi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.rediff.com/movies/2003/oct/02khel.htm|sarlavha=The game that never began|nashriyot=Rediff.com}}</ref> 2004-yilda Celina „Juli“ filmidagi bosh roldan voz kechgan. „Stardust“ga bergan intervyusida Celina shunday degan: „Men Julini rad etdim, chunki hikoyadagi qahramonning fikriga qoʻshilmaganman, sababi u fohishalik bilan shugʻullanadi. Bunday o‘qimishli qiz nega bunday keskin qadam tashlashini tushunmaganman. Men oʻzim rozi boʻlgan rollarni ijro etaman.“<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.imdb.com/name/nm1380415/bio|sarlavha=Celina Jaitly|kirish sanasi=27 August 2016}}</ref> Xuddi shu yillarda Celina Vishnu Manchu bilan birga [[Telugu tili|telugu]] dramasi „Suryam“da paydo boʻldi. [[Fayl:Celina_at_LA1-crop.jpg|thumb| Celina LA1-da]] Celina Jaitly avstriyalik tadbirkor va mehmonxonachi Piter Xaagga turmushga chiqqan va ular 2012-yil mart oyida dunyoga kelgan egizak o‘g‘il bolalarning ota-onasidir.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=9 January 2011 |title=Celina to tie the knot in Egypt |work=[[The Times of India]] |url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-01-09/news-interviews/28379073_1_peter-haag-celina-jaitley-celina-jaitly |url-status=dead |access-date=9 January 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121104101322/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-01-09/news-interviews/28379073_1_peter-haag-celina-jaitley-celina-jaitly |archive-date=4 November 2012}}</ref> Jaitly 2017-yilda ikkinchi egizak o‘g‘il farzandni dunyoga keltiradi, ammo bir bolasi yurak nuqsoni tufayli vafot etadi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://indianexpress.com/article/entertainment/bollywood/celina-jaitly-welcomes-her-second-set-of-twins-bittersweet-4869266/|sarlavha=Celina Jaitly welcomes her second set of twins but the announcement is "bittersweet"|sana=1 October 2017|kirish sanasi=1 October 2017}}</ref> Celina Jaitly hozirda Avstriya, Singapur va Dubay oʻrtasida joylashgan va xalqaro miqyosda oʻzining kino va maʼqullash ishlari uchun sayohat qiladi. == Filmografiyasi == {| class="wikitable sortable" !Yil !Film !Rol !Eslatmalar |- | rowspan="2" |2003 |''Janasheen'' |Jessica Pereira | |- |''Khel — No Ordinary Game'' |Saanjh Batra | |- | rowspan="1" |2004 |''Suryam'' |Madhulatha |[[Telugu tili|Telugu]] filmi |- | rowspan="2" |2005 |''Silsiilay'' |Preeti | |- |''No Entry'' |Sanjana Saxena | |- | rowspan="4" |2006 |''Jawani Diwani: A Youthful Joyride'' |Roma Fernandes | |- |''Zinda'' |Nisha Roy | |- |''Tom, Dick, and Harry'' |Celina | |- |''Apna Sapna Money Money'' |Saania | |- | rowspan="3" |2007 |''Red: The Dark Side'' |Anahita Saxena | |- |''Shakalaka Boom Boom'' |Sheena | |- |''Heyy Babyy'' | - |Maxsus koʻrinish |- | rowspan="3" |2008 |''C Kkompany'' | - |Maxsus koʻrinish |- |''Money Hai Toh Honey Hai'' |Shruti | |- |''Golmaal Returns'' |Meera mena | |- | rowspan="2" |2009 |''Paying Guests'' |Kalpana | |- |''Accident on Hill Road'' |Sonam Chopra | |- |2010 |''Hello Darling'' |Candy Fernandes | |- | rowspan="2" |2011 |''Thank You'' |Maya | |- |''Shrimathi'' |Sonia |[[Kannada tili|Kannada]] filmi |- |2012 |''Will You Marry Me?'' |Vaishali |Maxsus koʻrinish |- |2020 |Seasonʼs Greetings |Romita | |- |} == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Hindistonlik film aktrisalari]] [[Turkum:1981-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] rk9qmma707ztr1ay1jjfexxfxx7ioex Chahatt Khanna 0 753819 2817044 2709287 2022-08-29T08:41:49Z Finikchik 74243 wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat bilgiqutisi|ismi=Chahatt Khanna|tugʻilgan paytidagi ismi=|tavallud sanasi=|tavallud joyi=|portret=Chahatt Khanna graces the premiere of Hume Tumse Pyaar Kitna (cropped).jpg|tavsif=Khanna 2019-yilda|kasbi=Aktrisa|faoliyat_yillari=2005-hozirgacha}}'''Chahatt Khanna''' - hind kino [[Aktrisa|aktrisasi]]. U "Bade Achhe Lagte Hain" filmida Aysha va "Qubool Xay"da Nida rolini ijro etishi bilan tanilgan. == Faoliyati == Chahatt o'z faoliyatini 16 yoshida boshlagan. Uning birinchi suratga olinishi 2002-yilda Pradeep Sarkar bilan "[[Cadbury]]" reklamasida bo'lgan.  Uning birinchi suratga tushgan teleko'rsatuvi 2002-yildagi "''Sachi Baat Sabhi Jag Jeyn"'' deb nomlangan. Uning filmlardagi birinchi tanaffusi "''7½ Phe"'' bilan bo'lgan. O'sha yili u "''[[The Film]]"'' (2005) trillerining aktyorlaridan biri sifatida ko'rilgan. Film qisman bir-biri bilan kurashayotgan kino san'atkorlarining hayoti haqida. Chahatt, shuningdek, 2005-yilda 8 epizod (4 soat) davomida "''Hero Bhakti Hi Shakti Xay''" shousida [[kameo]] rolini ijro etgan. U malika Mayra rolini o‘ynagan. Khanna "[[Sun tv]]" telekanalining "''Star"'' ko`rsatuviga taklif qilingan va u shouda boshlovchilik sifatida faoliyat yuritgan. Keyinchalik u "[[Sony TV]]"ning "Kajjal" ko'rsatuvida ishtirok etdi.  2009-yilda u "Ek Main Ek Tum"da, keyin esa "MTV Stuntmania" telekanalida suratga olish guruh rahbari sifatida faoliyat yuritgan. == Shaxsiy hayoti == Khanna birinchi marta 2006-yil dekabrida Bharat Narsinghani bilan turmush qurgan, biroq bir necha oydan so‘ng Naringhani unga jismoniy zo‘ravonlik qilgani uchun ajrashgan. Ularning uchrashishi 2002-yilda 16 yoshida boshlangan. Ikkinchi turmush o'rtog'i Farxon Mirzo bo'lib, u bilan 2013-yil fevral oyida turmushga chiqqan. U 2013-yil 8-fevralda Shohruh Mirzoning o'g'li Farxon Mirzoga turmushga chiqqan. Er-xotinning ikki qizi bor. U 2018-yilda jinsiy va ruhiy zo‘ravonlik sabab ajrashish uchun ariza bergan. == Filmografiyasi == === Filmlar === {| class="wikitable sortable" |+ !Yillar !Nom !Role ! class="unsortable" |Eslatma |- |2005 |''The Film'' |Ankita Kulkarni | |- |2005 |''7½ Phere..More Than a wedding'' |Piyaali "Piya" Joshi | |- |2010 |''Ek Main Ek Tum'' |Chahat | |- |2011 |''Thank You'' |Kanishka | |- |2019 |''Prassthanam'' |Palak | |} === Televideniyeda === {| class="wikitable sortable" |+ !Yillar !Nom !Rol !Notes !Ref. |- |2005 |''Hero - Bhakti Hi Shakti Hai'' |Malika Myra |8 ta epizod | |- |2006 |''Kumkum – Ek Pyara Sa Bandhan'' |Aashka Wadhwa | | |- |2007 |''Kaajjal'' |Katie / Kaajjal | | |- |2011–2013 |''Bade Achhe Lagte Hain'' |Ayesha Sharma Kapoor | | |- |2014 |''Qubool Hai'' |Nida | | |- |2015 |''Darr Sabko Lagta Hai'' |Richa |Epizod 4 | |} == Manbalar == [[Turkum:1986-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] 0hb19z66oev5zbzl6sj9ub7alq09e21 2817045 2817044 2022-08-29T08:42:16Z Finikchik 74243 wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat bilgiqutisi|ismi=Chahatt Khanna|tugʻilgan paytidagi ismi=|tavallud sanasi=|tavallud joyi=|portret=Chahatt Khanna graces the premiere of Hume Tumse Pyaar Kitna (cropped).jpg|tavsif=Khanna 2019-yilda|kasbi=Aktrisa|faoliyat_yillari=2005-hozirgacha}}'''Chahatt Khanna''' — hind kino [[Aktrisa|aktrisasi]]. U „Bade Achhe Lagte Hain“ filmida Aysha va „Qubool Xay“da Nida rolini ijro etishi bilan tanilgan. == Faoliyati == Chahatt oʻz faoliyatini 16 yoshida boshlagan. Uning birinchi suratga olinishi 2002-yilda Pradeep Sarkar bilan „[[Cadbury]]“ reklamasida boʻlgan.  Uning birinchi suratga tushgan telekoʻrsatuvi 2002-yildagi „''Sachi Baat Sabhi Jag Jeyn“'' deb nomlangan. Uning filmlardagi birinchi tanaffusi „''7½ Phe“'' bilan boʻlgan. Oʻsha yili u „''[[The Film]]“'' (2005) trillerining aktyorlaridan biri sifatida koʻrilgan. Film qisman bir-biri bilan kurashayotgan kino sanʼatkorlarining hayoti haqida. Chahatt, shuningdek, 2005-yilda 8 epizod (4 soat) davomida „''Hero Bhakti Hi Shakti Xay''“ shousida [[kameo]] rolini ijro etgan. U malika Mayra rolini o‘ynagan. Khanna „[[Sun tv]]“ telekanalining „''Star“'' koʻrsatuviga taklif qilingan va u shouda boshlovchilik sifatida faoliyat yuritgan. Keyinchalik u „[[Sony TV]]“ning „Kajjal“ koʻrsatuvida ishtirok etdi.  2009-yilda u „Ek Main Ek Tum“da, keyin esa „MTV Stuntmania“ telekanalida suratga olish guruh rahbari sifatida faoliyat yuritgan. == Shaxsiy hayoti == Khanna birinchi marta 2006-yil dekabrida Bharat Narsinghani bilan turmush qurgan, biroq bir necha oydan so‘ng Naringhani unga jismoniy zo‘ravonlik qilgani uchun ajrashgan. Ularning uchrashishi 2002-yilda 16 yoshida boshlangan. Ikkinchi turmush oʻrtogʻi Farxon Mirzo boʻlib, u bilan 2013-yil fevral oyida turmushga chiqqan. U 2013-yil 8-fevralda Shohruh Mirzoning oʻgʻli Farxon Mirzoga turmushga chiqqan. Er-xotinning ikki qizi bor. U 2018-yilda jinsiy va ruhiy zo‘ravonlik sabab ajrashish uchun ariza bergan. == Filmografiyasi == === Filmlar === {| class="wikitable sortable" |+ !Yillar !Nom !Role ! class="unsortable" |Eslatma |- |2005 |''The Film'' |Ankita Kulkarni | |- |2005 |''7½ Phere..More Than a wedding'' |Piyaali „Piya“ Joshi | |- |2010 |''Ek Main Ek Tum'' |Chahat | |- |2011 |''Thank You'' |Kanishka | |- |2019 |''Prassthanam'' |Palak | |} === Televideniyeda === {| class="wikitable sortable" |+ !Yillar !Nom !Rol !Notes !Ref. |- |2005 |''Hero — Bhakti Hi Shakti Hai'' |Malika Myra |8 ta epizod | |- |2006 |''Kumkum — Ek Pyara Sa Bandhan'' |Aashka Wadhwa | | |- |2007 |''Kaajjal'' |Katie / Kaajjal | | |- |2011-2013 |''Bade Achhe Lagte Hain'' |Ayesha Sharma Kapoor | | |- |2014 |''Qubool Hai'' |Nida | | |- |2015 |''Darr Sabko Lagta Hai'' |Richa |Epizod 4 | |} == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:1986-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] a4tt28sn0p7u8nl34gkmb21mma0c4u9 2817046 2817045 2022-08-29T08:44:08Z Finikchik 74243 wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat bilgiqutisi|ismi=Chahatt Khanna|tugʻilgan paytidagi ismi=|tavallud sanasi=|tavallud joyi=|portret=Chahatt Khanna graces the premiere of Hume Tumse Pyaar Kitna (cropped).jpg|tavsif=Khanna 2019-yilda|kasbi=Aktrisa|faoliyat_yillari=2005-hozirgacha}}'''Chahatt Khanna''' — hind kino [[Aktrisa|aktrisasi]]. U „Bade Achhe Lagte Hain“ filmida Aysha va „Qubool Xay“da Nida rolini ijro etishi bilan tanilgan. == Faoliyati == Chahatt oʻz faoliyatini 16 yoshida boshlagan. Uning birinchi suratga olinishi 2002-yilda Pradeep Sarkar bilan „[[Cadbury]]“ reklamasida boʻlgan.  Uning birinchi suratga tushgan telekoʻrsatuvi 2002-yildagi „''Sachi Baat Sabhi Jag Jeyn“'' deb nomlangan. Uning filmlardagi birinchi tanaffusi „''7½ Phe“'' bilan boʻlgan. Oʻsha yili u „''[[The Film]]“'' (2005) trillerining aktyorlaridan biri sifatida koʻrilgan. Film qisman bir-biri bilan kurashayotgan kino sanʼatkorlarining hayoti haqida. Chahatt, shuningdek, 2005-yilda 8 epizod (4 soat) davomida „''Hero Bhakti Hi Shakti Xay''“ shousida [[kameo]] rolini ijro etgan. U malika Mayra rolini o‘ynagan. Khanna „[[Sun tv]]“ telekanalining „''Star“'' koʻrsatuviga taklif qilingan va u shouda boshlovchilik sifatida faoliyat yuritgan. Keyinchalik u „[[Sony TV]]“ning „Kajjal“ koʻrsatuvida ishtirok etdi.  2009-yilda u „Ek Main Ek Tum“da, keyin esa „MTV Stuntmania“ telekanalida suratga olish guruh rahbari sifatida faoliyat yuritgan. == Shaxsiy hayoti == Khanna birinchi marta 2006-yil dekabrida Bharat Narsinghani bilan turmush qurgan, biroq bir necha oydan so‘ng Naringhani unga jismoniy zo‘ravonlik qilgani uchun ajrashgan<ref>{{cite news |date=4 August 2007 |title=A wife-beater will never change |newspaper=The Times of India |url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/bombay-times/A-wife-beater-will-never-change/articleshow/2253104.cms |accessdate=27 June 2018}}</ref>. Ularning uchrashishi 2002-yilda 16 yoshida boshlangan. Ikkinchi turmush oʻrtogʻi Farxon Mirzo boʻlib, u bilan 2013-yil fevral oyida turmushga chiqqan<ref>{{cite news |date=10 February 2013 |title=Shahrukh Mirza's son wedding ceremony |newspaper=The Times of India |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/events/mumbai/Shahrukh-Mirzas-son-wedding-ceremony/articleshow/18416669.cms |accessdate=27 June 2018}}</ref> She married Farhan Mirza, the son of Shahrukh Mirza on 8 February 2013.<ref>{{cite news |date=2013-02-07 |title=The big fat TV weddings |publisher=Hindustan Times |url=http://www.hindustantimes.com/entertainment/the-big-fat-tv-weddings/story-G4USFxC4dJMkS9yFEc3qtK.html |accessdate=2016-03-28}}</ref>. U 2013-yil 8-fevralda Shohruh Mirzoning oʻgʻli Farxon Mirzoga turmushga chiqqan. Er-xotinning ikki qizi bor. U 2018-yilda jinsiy va ruhiy zo‘ravonlik sabab ajrashish uchun ariza bergan. == Filmografiyasi == === Filmlar === {| class="wikitable sortable" |+ !Yillar !Nom !Role ! class="unsortable" |Eslatma |- |2005 |''The Film'' |Ankita Kulkarni | |- |2005 |''7½ Phere..More Than a wedding'' |Piyaali „Piya“ Joshi | |- |2010 |''Ek Main Ek Tum'' |Chahat | |- |2011 |''Thank You'' |Kanishka | |- |2019 |''Prassthanam'' |Palak | |} === Televideniyeda === {| class="wikitable sortable" |+ !Yillar !Nom !Rol !Notes !Ref. |- |2005 |''Hero — Bhakti Hi Shakti Hai'' |Malika Myra |8 ta epizod | |- |2006 |''Kumkum — Ek Pyara Sa Bandhan'' |Aashka Wadhwa | | |- |2007 |''Kaajjal'' |Katie / Kaajjal | | |- |2011-2013 |''Bade Achhe Lagte Hain'' |Ayesha Sharma Kapoor | | |- |2014 |''Qubool Hai'' |Nida | | |- |2015 |''Darr Sabko Lagta Hai'' |Richa |Epizod 4 | |} == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:1986-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] r7hdjnznh1pgmeq1c89wj3ecuuhti60 Charmy Kaur 0 753825 2817050 2709313 2022-08-29T08:51:40Z Finikchik 74243 wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat bilgiqutisi|ismi=Charmme Kaur|portret=Charmy Kaur at CCL 4 Launch (cropped).jpg|tavallud sanasi={{birth date and age|1987|05|17|df=y}}|tavallud joyi=[[Panjob]]|vafot sanasi=|vafot joyi=|faoliyat_yillari=2002-2015 (aktrisa)<br />2015-hozirgacha(prodyuser)|sayt=}} '''Charmi''' '''Kaur''' (1987-yil 17-mayda tug`ilgan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Charmy turns 18 Maneckji Cooper Education Trust School, Mumbai|url=http://idlebrain.com/news/2000march20/news260.html|kirish sanasi=12 November 2006|arxivsana=24 September 2018|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180924085006/http://idlebrain.com/news/2000march20/news260.html}}</ref>), '''Charmme''' yoki '''Charmi''' nomi bilan tanilgan hind kino prodyuseri va sobiq aktrisasi. U asosan telugu kinosidagi asarlari, shuningdek, bir nechta tamil, [[malayalam]], [[Kannada tili|kannada]] va [[Hind tili|hind]] filmlari bilan mashhur.<ref>{{Veb manbasi|url=http://greatandhra.com/viewnews.php?id=30249&cat=1&scat=12|sarlavha='Bbuddah..Hoga Tera Baap' Review: Big B Redefined!!|ish=greatandhra.com|kirish sanasi=7 July 2011|arxivsana=4 July 2011|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110704172953/http://www.greatandhra.com/viewnews.php?id=30249&cat=1&scat=12}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.thehindu.com/news/national/tamil-nadu/many-filmy-twists-and-salvation-finally/article7517842.ece|sarlavha=Many filmy twists and salvation, finally|ish=The Hindu|kirish sanasi=25 December 2015|arxivsana=23 March 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200323115743/https://www.thehindu.com/news/national/tamil-nadu/many-filmy-twists-and-salvation-finally/article7517842.ece}}</ref> U qirqdan ortiq filmlarda suratga tushgan. Uning eng koʻzga koʻringan ijrolari ''Mass'' (2004), ''Anukokunda Oka Roju'' (2005), ''Lakshmi'' (2006), ''Pournami'' (2006) va ''Rakhi'' (2006) kabi filmlarda namoyish etilgan. Keyin u ''Mantra'' (2007) kabi filmlarda paydo boʻldi, buning uchun u "Eng yaxshi aktrisa" sifatida Country Nandi mukofotini qoʻlga kiritdi, keyingi yillarda u ''Manorama'' (2009), ''Kavya's diary'' (2009) va ''Mangala'' (2011) filmlarida suratga tushdi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://ccl6.in/telugu-warriors-brand-ambassadors/|sarlavha=CCL Telugu Warriors Brand Ambassadors 2016|ish=CCL 2016|kirish sanasi=25 December 2015|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180826105313/http://ccl6.in/telugu-warriors-brand-ambassadors/|arxivsana=26 August 2018}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.folomojo.com/this-actress-is-a-hero-in-tollywood/|sarlavha=Charmy is not just a run-of-the-mill actress; here's why she's a hero in Tollywood|ish=Folomojo|kirish sanasi=25 December 2015|arxivsana=4 March 2016|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160304221615/http://www.folomojo.com/this-actress-is-a-hero-in-tollywood/}}</ref> Shuningdek, u [[Amitabh Bachchan]] bilan birga ''Bbuddah'' hind filmida ham namoyon boʻladi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.tollywoodshow.com/charmi-expresses-felling-for-a-star/|sarlavha=Charmi impressed by a Hollywood Star|ish=tollywoodshow.com|kirish sanasi=5 November 2015|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170611103643/http://www.tollywoodshow.com/charmi-expresses-felling-for-a-star/|arxivsana=11 June 2017}}</ref> == Faoliyati == Charmi Kaur 2002-yilda teluguda ishlangan ''Nee Thodu Kavali'' filmida oʻzining aktrisalik debyutini qilgan, filmda 15 yoshli uy bekasi rolini oʻynaydi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.idlebrain.com/celeb/interview/interview-charmy.html|sarlavha=Interview with Charmy|nashriyot=idlebrain.com|kirish sanasi=27 September 2009|arxivsana=1 February 2010|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100201195019/http://idlebrain.com/celeb/interview/interview-charmy.html}}</ref> Bu film unchalik muvaffaqiyatga erishmagan, lekin Charmiga janubiy hind kino sanoati tomonidan eʼtiborga olinishiga yordam bergan. Uning navbatdagi filmi Silambarasan bilan birga T. Rajendarning Tamil tilidagi ''Kadhal Azhivathillai'' filmi edi. Bu vaqt ichida u Vinayan rejissyori bo`lgan ''Kattuchembakam'' nomli Malayalam filmida rol ijro etgan. Uning telugu filmlariga qayta kirishi ''Neeke Manasichaanu'' filmda sodir boʻladi; keyin Krishna Vamsi tomonidan rejissyorlik qilingan ''Shri Anjaneyam'' hamda Ravi Teja bilan birga yana bir drama film ''Chanti'' filmida rol ijro etgan. 2012-yilda u ''Dhamarukam'', ''Naayak'' va ''Yaare Koogadali'' kabi filmlarda maxsus rol oʻynadi. Keyin u ''Zila Ghaziabad'' va ''R.'' kabi hind filmlarida paydo boʻldi. U rejissyor Puri Jagannadx tomonidan suratga olingan ''Jyoti Lakshmi'' (2015) filmida prodyuserlik qilgan va bosh rolni ijro etgan. Uning jurnalist rolini ijro etgan navbatdagi ''Pratighatana'' filmi uning 50-filmi boʻldi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/telugu/movies/did-you-know-/Charmme-to-do-a-Jyothi-Lakshmi/articleshow/44712626.cms|sarlavha=Charmme to do a Jyothi Lakshmi|ish=The Times of India|kirish sanasi=16 May 2015|arxivsana=8 March 2015|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150308085018/http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/telugu/movies/did-you-know-/Charmme-to-do-a-Jyothi-Lakshmi/articleshow/44712626.cms}}</ref> 2019-yilning may oyida Charmi Kaur aktyorlik karyerasini tark etganini va faoliyatini film prodyuseri sifatida davom etishini eʼlon qildi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.indiatoday.in/movies/regional-cinema/story/charmme-kaur-bids-adieu-to-acting-career-1529651-2019-05-20|sarlavha=Charmme Kaur bids adieu to acting|sana=20 May 2019|ish=India Today|til=en|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190821130308/https://www.indiatoday.in/movies/regional-cinema/story/charmme-kaur-bids-adieu-to-acting-career-1529651-2019-05-20|arxivsana=21 August 2019|kirish sanasi=30 October 2019}}</ref> == Filmografiyasi == === Aktrisa sifatida === {| class="wikitable sortable" !Yil !Film !Rol !Til |- | rowspan="4" |2002 |''Nee Thodu Kavali'' |Manasa |[[Telugu tili|Telugu]] |- |''Mujhse Dosti Karoge!'' | |[[Hind tili|Hind]] |- |''Kadhal Azhivathillai'' |Charmi |[[Tamil tili|Tamil]] |- |''Kattuchembakam'' |Kattuchembakam |[[Malayalam]] |- | rowspan="3" |2003 |''Kadhal Kisu Kisu'' |Indhu |Tamil |- |''Aahaa Ethanai Azhagu'' |Divya Natarajan |Tamil |- |''Neeke Manasichaanu'' |Sridevi |Telugu |- | rowspan="4" |2004 |''Sri Anjaneyam'' |Padma |Telugu |- |''Gowri'' |Sweta |Telugu |- |''Chanti'' |Vasantha Laxmi |Telugu |- |''Mass'' |Priya |Telugu |- | rowspan="4" |2005 |''Chakram'' |Lakshmi |Telugu |- |''Anukokunda Oka Roju'' |Sahasra |Telugu |- |''Political Rowdy'' |Kaveri |Telugu |- |''Allari Pidugu'' |Subbalakshmi |Telugu |- | rowspan="6" |2006 |''Chukkallo Chandrudu'' |Sandhya |Telugu |- |''Lakshmi'' |Sailaja |Telugu |- |''Style'' |Shruti |Telugu |- |''Pournami'' |Chandrakala |Telugu |- |''Chinnodu'' |Anjali |Telugu |- |''Rakhi'' |Gowri |Telugu |- | rowspan="2" |2007 |''Lava Kusha'' |Sinchana |[[Kannada tili|Kannada]] |- |''Mantra'' |Mantra |Telugu |- | rowspan="5" |2008 |''Sundarakanda'' |Pinky |Telugu |- |''Bhale Dongalu'' | |Telugu |- |''Michael Madana Kamaraju'' |Archana |Telugu |- |''Kousalya Supraja Rama'' |Supraja |Telugu |- |''King'' | |Telugu |- | rowspan="4" |2009 |''Laadam'' |Angel |Tamil |- |''Manorama'' |Geetanjali |Telugu |- |''Kavyaʼs Diary'' |Kavya |Telugu |- |''Mahatma'' | |Telugu |- | rowspan="4" |2010 |''Aagathan'' |Shreya |Malayalam |- |''Indhu'' | |Telugu |- |''Sye Aata'' |Malliswari |Telugu |- |''Ragada'' | |Telugu |- | rowspan="6" |2011 |''Mangala'' |Mangala |Telugu |- |''Dongala Mutha'' |Rani |Telugu |- |''Nagaram Nidrapothunna Vela'' |Niharika |Telugu |- |''Bbuddah… Hoga Terra Baap'' |Amrita / Amrutha |[[Hind tili|Hind]] |- |''Mayagadu'' |Vandana Chidambaram |Telugu |- |''Dev S/o Mudde Gowda'' |Kavya |Kannada |- | rowspan="3" |2012 |''Thappana'' |Mallika |Malayalam |- |''Damarukam'' |Sakkubai |Telugu |- |''Yaare Koogadali'' | |Kannada |- | rowspan="6" |2013 |''Sevakudu'' | |Telugu |- |''Naayak'' | |Telugu |- |''Zila Ghaziabad'' |Suman |Hind |- |''Saradaga Ammayitho'' | |Telugu |- |''Prema Oka Maikam'' |Mallika |Telugu |- |''R… Rajkumar'' | |Hindi |- |2014 |''Pratighatana'' |Nischala |Telugu |- | rowspan="3" |2015 |''Jyothi Lakshmi'' |Jyothi Lakshmi |Telugu |- |''Mantra 2'' |Mantra |Telugu |- |''10 Enradhukulla'' | |Tamil |} == Manbalar == [[Turkum:1987-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Hindistonlik film aktrisalari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] 1s3kqcxq8en37i3mt19kahmr6te1dpw 2817052 2817050 2022-08-29T08:52:08Z Finikchik 74243 wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat bilgiqutisi|ismi=Charmme Kaur|portret=Charmy Kaur at CCL 4 Launch (cropped).jpg|tavallud sanasi={{birth date and age|1987|05|17|df=y}}|tavallud joyi=[[Panjob]]|vafot sanasi=|vafot joyi=|faoliyat_yillari=2002-2015 (aktrisa)<br />2015-hozirgacha(prodyuser)|sayt=}} '''Charmi''' '''Kaur''' (1987-yil 17-mayda tugʻilgan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Charmy turns 18 Maneckji Cooper Education Trust School, Mumbai|url=http://idlebrain.com/news/2000march20/news260.html|kirish sanasi=12 November 2006|arxivsana=24 September 2018|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180924085006/http://idlebrain.com/news/2000march20/news260.html}}</ref>), '''Charmme''' yoki '''Charmi''' nomi bilan tanilgan hind kino prodyuseri va sobiq aktrisasi. U asosan telugu kinosidagi asarlari, shuningdek, bir nechta tamil, [[malayalam]], [[Kannada tili|kannada]] va [[Hind tili|hind]] filmlari bilan mashhur.<ref>{{Veb manbasi|url=http://greatandhra.com/viewnews.php?id=30249&cat=1&scat=12|sarlavha='Bbuddah..Hoga Tera Baap' Review: Big B Redefined!!|ish=greatandhra.com|kirish sanasi=7 July 2011|arxivsana=4 July 2011|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110704172953/http://www.greatandhra.com/viewnews.php?id=30249&cat=1&scat=12}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.thehindu.com/news/national/tamil-nadu/many-filmy-twists-and-salvation-finally/article7517842.ece|sarlavha=Many filmy twists and salvation, finally|ish=The Hindu|kirish sanasi=25 December 2015|arxivsana=23 March 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200323115743/https://www.thehindu.com/news/national/tamil-nadu/many-filmy-twists-and-salvation-finally/article7517842.ece}}</ref> U qirqdan ortiq filmlarda suratga tushgan. Uning eng koʻzga koʻringan ijrolari ''Mass'' (2004), ''Anukokunda Oka Roju'' (2005), ''Lakshmi'' (2006), ''Pournami'' (2006) va ''Rakhi'' (2006) kabi filmlarda namoyish etilgan. Keyin u ''Mantra'' (2007) kabi filmlarda paydo boʻldi, buning uchun u „Eng yaxshi aktrisa“ sifatida Country Nandi mukofotini qoʻlga kiritdi, keyingi yillarda u ''Manorama'' (2009), ''Kavyaʼs diary'' (2009) va ''Mangala'' (2011) filmlarida suratga tushdi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://ccl6.in/telugu-warriors-brand-ambassadors/|sarlavha=CCL Telugu Warriors Brand Ambassadors 2016|ish=CCL 2016|kirish sanasi=25 December 2015|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180826105313/http://ccl6.in/telugu-warriors-brand-ambassadors/|arxivsana=26 August 2018}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.folomojo.com/this-actress-is-a-hero-in-tollywood/|sarlavha=Charmy is not just a run-of-the-mill actress; here's why she's a hero in Tollywood|ish=Folomojo|kirish sanasi=25 December 2015|arxivsana=4 March 2016|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160304221615/http://www.folomojo.com/this-actress-is-a-hero-in-tollywood/}}</ref> Shuningdek, u [[Amitabh Bachchan]] bilan birga ''Bbuddah'' hind filmida ham namoyon boʻladi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.tollywoodshow.com/charmi-expresses-felling-for-a-star/|sarlavha=Charmi impressed by a Hollywood Star|ish=tollywoodshow.com|kirish sanasi=5 November 2015|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170611103643/http://www.tollywoodshow.com/charmi-expresses-felling-for-a-star/|arxivsana=11 June 2017}}</ref> == Faoliyati == Charmi Kaur 2002-yilda teluguda ishlangan ''Nee Thodu Kavali'' filmida oʻzining aktrisalik debyutini qilgan, filmda 15 yoshli uy bekasi rolini oʻynaydi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.idlebrain.com/celeb/interview/interview-charmy.html|sarlavha=Interview with Charmy|nashriyot=idlebrain.com|kirish sanasi=27 September 2009|arxivsana=1 February 2010|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100201195019/http://idlebrain.com/celeb/interview/interview-charmy.html}}</ref> Bu film unchalik muvaffaqiyatga erishmagan, lekin Charmiga janubiy hind kino sanoati tomonidan eʼtiborga olinishiga yordam bergan. Uning navbatdagi filmi Silambarasan bilan birga T. Rajendarning Tamil tilidagi ''Kadhal Azhivathillai'' filmi edi. Bu vaqt ichida u Vinayan rejissyori boʻlgan ''Kattuchembakam'' nomli Malayalam filmida rol ijro etgan. Uning telugu filmlariga qayta kirishi ''Neeke Manasichaanu'' filmda sodir boʻladi; keyin Krishna Vamsi tomonidan rejissyorlik qilingan ''Shri Anjaneyam'' hamda Ravi Teja bilan birga yana bir drama film ''Chanti'' filmida rol ijro etgan. 2012-yilda u ''Dhamarukam'', ''Naayak'' va ''Yaare Koogadali'' kabi filmlarda maxsus rol oʻynadi. Keyin u ''Zila Ghaziabad'' va ''R.'' kabi hind filmlarida paydo boʻldi. U rejissyor Puri Jagannadx tomonidan suratga olingan ''Jyoti Lakshmi'' (2015) filmida prodyuserlik qilgan va bosh rolni ijro etgan. Uning jurnalist rolini ijro etgan navbatdagi ''Pratighatana'' filmi uning 50-filmi boʻldi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/telugu/movies/did-you-know-/Charmme-to-do-a-Jyothi-Lakshmi/articleshow/44712626.cms|sarlavha=Charmme to do a Jyothi Lakshmi|ish=The Times of India|kirish sanasi=16 May 2015|arxivsana=8 March 2015|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150308085018/http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/telugu/movies/did-you-know-/Charmme-to-do-a-Jyothi-Lakshmi/articleshow/44712626.cms}}</ref> 2019-yilning may oyida Charmi Kaur aktyorlik karyerasini tark etganini va faoliyatini film prodyuseri sifatida davom etishini eʼlon qildi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.indiatoday.in/movies/regional-cinema/story/charmme-kaur-bids-adieu-to-acting-career-1529651-2019-05-20|sarlavha=Charmme Kaur bids adieu to acting|sana=20 May 2019|ish=India Today|til=en|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190821130308/https://www.indiatoday.in/movies/regional-cinema/story/charmme-kaur-bids-adieu-to-acting-career-1529651-2019-05-20|arxivsana=21 August 2019|kirish sanasi=30 October 2019}}</ref> == Filmografiyasi == === Aktrisa sifatida === {| class="wikitable sortable" !Yil !Film !Rol !Til |- | rowspan="4" |2002 |''Nee Thodu Kavali'' |Manasa |[[Telugu tili|Telugu]] |- |''Mujhse Dosti Karoge!'' | |[[Hind tili|Hind]] |- |''Kadhal Azhivathillai'' |Charmi |[[Tamil tili|Tamil]] |- |''Kattuchembakam'' |Kattuchembakam |[[Malayalam]] |- | rowspan="3" |2003 |''Kadhal Kisu Kisu'' |Indhu |Tamil |- |''Aahaa Ethanai Azhagu'' |Divya Natarajan |Tamil |- |''Neeke Manasichaanu'' |Sridevi |Telugu |- | rowspan="4" |2004 |''Sri Anjaneyam'' |Padma |Telugu |- |''Gowri'' |Sweta |Telugu |- |''Chanti'' |Vasantha Laxmi |Telugu |- |''Mass'' |Priya |Telugu |- | rowspan="4" |2005 |''Chakram'' |Lakshmi |Telugu |- |''Anukokunda Oka Roju'' |Sahasra |Telugu |- |''Political Rowdy'' |Kaveri |Telugu |- |''Allari Pidugu'' |Subbalakshmi |Telugu |- | rowspan="6" |2006 |''Chukkallo Chandrudu'' |Sandhya |Telugu |- |''Lakshmi'' |Sailaja |Telugu |- |''Style'' |Shruti |Telugu |- |''Pournami'' |Chandrakala |Telugu |- |''Chinnodu'' |Anjali |Telugu |- |''Rakhi'' |Gowri |Telugu |- | rowspan="2" |2007 |''Lava Kusha'' |Sinchana |[[Kannada tili|Kannada]] |- |''Mantra'' |Mantra |Telugu |- | rowspan="5" |2008 |''Sundarakanda'' |Pinky |Telugu |- |''Bhale Dongalu'' | |Telugu |- |''Michael Madana Kamaraju'' |Archana |Telugu |- |''Kousalya Supraja Rama'' |Supraja |Telugu |- |''King'' | |Telugu |- | rowspan="4" |2009 |''Laadam'' |Angel |Tamil |- |''Manorama'' |Geetanjali |Telugu |- |''Kavyaʼs Diary'' |Kavya |Telugu |- |''Mahatma'' | |Telugu |- | rowspan="4" |2010 |''Aagathan'' |Shreya |Malayalam |- |''Indhu'' | |Telugu |- |''Sye Aata'' |Malliswari |Telugu |- |''Ragada'' | |Telugu |- | rowspan="6" |2011 |''Mangala'' |Mangala |Telugu |- |''Dongala Mutha'' |Rani |Telugu |- |''Nagaram Nidrapothunna Vela'' |Niharika |Telugu |- |''Bbuddah… Hoga Terra Baap'' |Amrita / Amrutha |[[Hind tili|Hind]] |- |''Mayagadu'' |Vandana Chidambaram |Telugu |- |''Dev S/o Mudde Gowda'' |Kavya |Kannada |- | rowspan="3" |2012 |''Thappana'' |Mallika |Malayalam |- |''Damarukam'' |Sakkubai |Telugu |- |''Yaare Koogadali'' | |Kannada |- | rowspan="6" |2013 |''Sevakudu'' | |Telugu |- |''Naayak'' | |Telugu |- |''Zila Ghaziabad'' |Suman |Hind |- |''Saradaga Ammayitho'' | |Telugu |- |''Prema Oka Maikam'' |Mallika |Telugu |- |''R… Rajkumar'' | |Hindi |- |2014 |''Pratighatana'' |Nischala |Telugu |- | rowspan="3" |2015 |''Jyothi Lakshmi'' |Jyothi Lakshmi |Telugu |- |''Mantra 2'' |Mantra |Telugu |- |''10 Enradhukulla'' | |Tamil |} == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:1987-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Hindistonlik film aktrisalari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] 28kp99041upgapng20wka71aoh1s0dv 2817056 2817052 2022-08-29T08:53:10Z Finikchik 74243 wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat bilgiqutisi|ismi=Charmme Kaur|portret=Charmy Kaur at CCL 4 Launch (cropped).jpg|tavallud sanasi={{birth date and age|1987|05|17|df=y}}|tavallud joyi=[[Panjob]]|vafot sanasi=|vafot joyi=|faoliyat_yillari=2002-2015 (aktrisa)<br />2015-hozirgacha(prodyuser)|sayt=}} '''Charmi''' '''Kaur''' (1987-yil 17-mayda tugʻilgan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Charmy turns 18 Maneckji Cooper Education Trust School, Mumbai|url=http://idlebrain.com/news/2000march20/news260.html|kirish sanasi=12 November 2006|arxivsana=24 September 2018|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180924085006/http://idlebrain.com/news/2000march20/news260.html}}</ref>), '''Charmme''' yoki '''Charmi''' nomi bilan tanilgan hind kino [[Prodyuser|prodyuseri]] va sobiq [[Aktyor|aktrisasi]]. U asosan telugu kinosidagi asarlari, shuningdek, bir nechta tamil, [[malayalam]], [[Kannada tili|kannada]] va [[Hind tili|hind]] filmlari bilan mashhur.<ref>{{Veb manbasi|url=http://greatandhra.com/viewnews.php?id=30249&cat=1&scat=12|sarlavha='Bbuddah..Hoga Tera Baap' Review: Big B Redefined!!|ish=greatandhra.com|kirish sanasi=7 July 2011|arxivsana=4 July 2011|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110704172953/http://www.greatandhra.com/viewnews.php?id=30249&cat=1&scat=12}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.thehindu.com/news/national/tamil-nadu/many-filmy-twists-and-salvation-finally/article7517842.ece|sarlavha=Many filmy twists and salvation, finally|ish=The Hindu|kirish sanasi=25 December 2015|arxivsana=23 March 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200323115743/https://www.thehindu.com/news/national/tamil-nadu/many-filmy-twists-and-salvation-finally/article7517842.ece}}</ref> U qirqdan ortiq filmlarda suratga tushgan. Uning eng koʻzga koʻringan ijrolari ''Mass'' (2004), ''Anukokunda Oka Roju'' (2005), ''Lakshmi'' (2006), ''Pournami'' (2006) va ''Rakhi'' (2006) kabi filmlarda namoyish etilgan. Keyin u ''Mantra'' (2007) kabi filmlarda paydo boʻldi, buning uchun u „Eng yaxshi aktrisa“ sifatida Country Nandi mukofotini qoʻlga kiritdi, keyingi yillarda u ''Manorama'' (2009), ''Kavyaʼs diary'' (2009) va ''Mangala'' (2011) filmlarida suratga tushdi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://ccl6.in/telugu-warriors-brand-ambassadors/|sarlavha=CCL Telugu Warriors Brand Ambassadors 2016|ish=CCL 2016|kirish sanasi=25 December 2015|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180826105313/http://ccl6.in/telugu-warriors-brand-ambassadors/|arxivsana=26 August 2018}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.folomojo.com/this-actress-is-a-hero-in-tollywood/|sarlavha=Charmy is not just a run-of-the-mill actress; here's why she's a hero in Tollywood|ish=Folomojo|kirish sanasi=25 December 2015|arxivsana=4 March 2016|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160304221615/http://www.folomojo.com/this-actress-is-a-hero-in-tollywood/}}</ref> Shuningdek, u [[Amitabh Bachchan]] bilan birga ''Bbuddah'' hind filmida ham namoyon boʻladi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.tollywoodshow.com/charmi-expresses-felling-for-a-star/|sarlavha=Charmi impressed by a Hollywood Star|ish=tollywoodshow.com|kirish sanasi=5 November 2015|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170611103643/http://www.tollywoodshow.com/charmi-expresses-felling-for-a-star/|arxivsana=11 June 2017}}</ref> == Faoliyati == Charmi Kaur 2002-yilda teluguda ishlangan ''Nee Thodu Kavali'' filmida oʻzining aktrisalik debyutini qilgan, filmda 15 yoshli uy bekasi rolini oʻynaydi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.idlebrain.com/celeb/interview/interview-charmy.html|sarlavha=Interview with Charmy|nashriyot=idlebrain.com|kirish sanasi=27 September 2009|arxivsana=1 February 2010|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100201195019/http://idlebrain.com/celeb/interview/interview-charmy.html}}</ref> Bu film unchalik muvaffaqiyatga erishmagan, lekin Charmiga janubiy hind kino sanoati tomonidan eʼtiborga olinishiga yordam bergan. Uning navbatdagi filmi Silambarasan bilan birga T. Rajendarning Tamil tilidagi ''Kadhal Azhivathillai'' filmi edi. Bu vaqt ichida u [[Vinayan]] rejissyori boʻlgan ''Kattuchembakam'' nomli Malayalam filmida rol ijro etgan. Uning telugu filmlariga qayta kirishi ''Neeke Manasichaanu'' filmda sodir boʻladi; keyin Krishna Vamsi tomonidan rejissyorlik qilingan ''Shri Anjaneyam'' hamda Ravi Teja bilan birga yana bir drama film ''[[Chanti]]'' filmida rol ijro etgan. 2012-yilda u ''Dhamarukam'', ''Naayak'' va ''Yaare Koogadali'' kabi filmlarda maxsus rol oʻynadi. Keyin u ''Zila Ghaziabad'' va ''R.'' kabi hind filmlarida paydo boʻldi. U rejissyor Puri Jagannadx tomonidan suratga olingan ''Jyoti Lakshmi'' (2015) filmida prodyuserlik qilgan va bosh rolni ijro etgan. Uning jurnalist rolini ijro etgan navbatdagi ''Pratighatana'' filmi uning 50-filmi boʻldi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/telugu/movies/did-you-know-/Charmme-to-do-a-Jyothi-Lakshmi/articleshow/44712626.cms|sarlavha=Charmme to do a Jyothi Lakshmi|ish=The Times of India|kirish sanasi=16 May 2015|arxivsana=8 March 2015|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150308085018/http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/telugu/movies/did-you-know-/Charmme-to-do-a-Jyothi-Lakshmi/articleshow/44712626.cms}}</ref> 2019-yilning may oyida Charmi Kaur aktyorlik karyerasini tark etganini va faoliyatini film prodyuseri sifatida davom etishini eʼlon qildi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.indiatoday.in/movies/regional-cinema/story/charmme-kaur-bids-adieu-to-acting-career-1529651-2019-05-20|sarlavha=Charmme Kaur bids adieu to acting|sana=20 May 2019|ish=India Today|til=en|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190821130308/https://www.indiatoday.in/movies/regional-cinema/story/charmme-kaur-bids-adieu-to-acting-career-1529651-2019-05-20|arxivsana=21 August 2019|kirish sanasi=30 October 2019}}</ref> == Filmografiyasi == === Aktrisa sifatida === {| class="wikitable sortable" !Yil !Film !Rol !Til |- | rowspan="4" |2002 |''Nee Thodu Kavali'' |Manasa |[[Telugu tili|Telugu]] |- |''Mujhse Dosti Karoge!'' | |[[Hind tili|Hind]] |- |''Kadhal Azhivathillai'' |Charmi |[[Tamil tili|Tamil]] |- |''Kattuchembakam'' |Kattuchembakam |[[Malayalam]] |- | rowspan="3" |2003 |''Kadhal Kisu Kisu'' |Indhu |Tamil |- |''Aahaa Ethanai Azhagu'' |Divya Natarajan |Tamil |- |''Neeke Manasichaanu'' |Sridevi |Telugu |- | rowspan="4" |2004 |''Sri Anjaneyam'' |Padma |Telugu |- |''Gowri'' |Sweta |Telugu |- |''Chanti'' |Vasantha Laxmi |Telugu |- |''Mass'' |Priya |Telugu |- | rowspan="4" |2005 |''Chakram'' |Lakshmi |Telugu |- |''Anukokunda Oka Roju'' |Sahasra |Telugu |- |''Political Rowdy'' |Kaveri |Telugu |- |''Allari Pidugu'' |Subbalakshmi |Telugu |- | rowspan="6" |2006 |''Chukkallo Chandrudu'' |Sandhya |Telugu |- |''Lakshmi'' |Sailaja |Telugu |- |''Style'' |Shruti |Telugu |- |''Pournami'' |Chandrakala |Telugu |- |''Chinnodu'' |Anjali |Telugu |- |''Rakhi'' |Gowri |Telugu |- | rowspan="2" |2007 |''Lava Kusha'' |Sinchana |[[Kannada tili|Kannada]] |- |''Mantra'' |Mantra |Telugu |- | rowspan="5" |2008 |''Sundarakanda'' |Pinky |Telugu |- |''Bhale Dongalu'' | |Telugu |- |''Michael Madana Kamaraju'' |Archana |Telugu |- |''Kousalya Supraja Rama'' |Supraja |Telugu |- |''King'' | |Telugu |- | rowspan="4" |2009 |''Laadam'' |Angel |Tamil |- |''Manorama'' |Geetanjali |Telugu |- |''Kavyaʼs Diary'' |Kavya |Telugu |- |''Mahatma'' | |Telugu |- | rowspan="4" |2010 |''Aagathan'' |Shreya |Malayalam |- |''Indhu'' | |Telugu |- |''Sye Aata'' |Malliswari |Telugu |- |''Ragada'' | |Telugu |- | rowspan="6" |2011 |''Mangala'' |Mangala |Telugu |- |''Dongala Mutha'' |Rani |Telugu |- |''Nagaram Nidrapothunna Vela'' |Niharika |Telugu |- |''Bbuddah… Hoga Terra Baap'' |Amrita / Amrutha |[[Hind tili|Hind]] |- |''Mayagadu'' |Vandana Chidambaram |Telugu |- |''Dev S/o Mudde Gowda'' |Kavya |Kannada |- | rowspan="3" |2012 |''Thappana'' |Mallika |Malayalam |- |''Damarukam'' |Sakkubai |Telugu |- |''Yaare Koogadali'' | |Kannada |- | rowspan="6" |2013 |''Sevakudu'' | |Telugu |- |''Naayak'' | |Telugu |- |''Zila Ghaziabad'' |Suman |Hind |- |''Saradaga Ammayitho'' | |Telugu |- |''Prema Oka Maikam'' |Mallika |Telugu |- |''R… Rajkumar'' | |Hindi |- |2014 |''Pratighatana'' |Nischala |Telugu |- | rowspan="3" |2015 |''Jyothi Lakshmi'' |Jyothi Lakshmi |Telugu |- |''Mantra 2'' |Mantra |Telugu |- |''10 Enradhukulla'' | |Tamil |} == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:1987-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Hindistonlik film aktrisalari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] hwo5lhue8odendomzltqxhsx21sw72o Stella Johnson 0 753827 2816467 2710874 2022-08-28T19:41:36Z ShohjahonSobirov 73332 sahifani to'g'irlash wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | name = Stella Johnson | nationality = Amerikalik | league = [[Women's National Basketball Association|WNBA]] | team = | number = | position = Himoyachi | height_ft = 5 | height_in = 10 | weight_lb = 158 | birth_date = {{birth date and age|1998|07|11}} | birth_place = [[Denville, New Jersey]] | high_school = [[Morris Catholic High School|Morris Catholic]]<br />(Denville, New Jersey) | college = [[Rider Broncs women's basketball|Rider]] (2016-2020) | draft_league = WNBA | draft_year = 2020 | draft_round = 3 | draft_pick = 29 | draft_team = [[Phoenix Mercury]] | career_start = 2020 | career_end = | highlights = * 2× [[Metro Atlantic Athletic Conference|MAAC]] Yilning eng yaxshi o'yinchisi (2019, 2020) * 2× Birinchi jamoa All-MAAC (2019, 2020) * All-MAAC ikkinchi jamoasi (2018) * MAAC All-Rookie jamoasi (2017) }} '''Stella Johnson''' (1998-yil 11-iyulda tugʻilgan) — amerikalik professional [[Basketbol|basketbolchi]]. Ayollar Milliy Basketbol Assotsiatsiyasining (WNBA) Vashington Mystics jamoasida oʻynagan. U Rider Broncs uchun kollej basketboli jamoasida ham oʻynagan.<ref name=":0">{{Veb manbasi|sarlavha=Stella Johnson – Women's Basketball|url=https://gobroncs.com/sports/womens-basketball/roster/stella-johnson/5056|kirish sanasi=2020-07-31|ish=Rider University Athletics|til=en}}</ref> == Karyerasi == Yuqori darajadagi Havaskor Atletika Ittifoqi jamoasida oʻynaganiga qaramay, Johnsonni boʻyi past bo'lgan va yirik kollej jamoalari tomonidan ham ishga olinmagan edi. U Metro Atlantika Atletik Konferensiyasining Rider universiteti (MAAC) tomonidan ishga qabul qilingan va roʻyxatga olingan. Uning ayollar basketbol jamoasi hech qachon NCAA turnirida qatnashmagan.<ref name=":1">{{Veb manbasi|muallif=Weiner|ism=Natalie|sana=2020-04-17|sarlavha=Stella Johnson is the WNBA Draft's best Cinderella story|url=https://www.sbnation.com/wnba/2020/4/17/21225248/stella-johnson-wnba-draft-2020|kirish sanasi=2020-07-31|ish=SBNation.com|til=en}}</ref><ref>{{Veb manbasi|muallif=Megdal|ism=Howard|sana=2020-02-24|sarlavha=The Indefatigable Stella Johnson Is WNBA-Ready|url=https://fivethirtyeight.com/features/the-indefatigable-stella-johnson-is-wnba-ready/|kirish sanasi=2020-07-31|ish=FiveThirtyEight|til=en-US}}</ref> Rider Broncs jamoasi bilan toʻrt mavsumda u ikki marta MAAC yilning eng yaxshi oʻyinchisi deb topildi va jamoasini 2017-yilgi Ayollar milliy turnirida birinchi postseason koʻrinishiga olib keldi.<ref name=":0">{{Veb manbasi|sarlavha=Stella Johnson – Women's Basketball|url=https://gobroncs.com/sports/womens-basketball/roster/stella-johnson/5056|kirish sanasi=2020-07-31|ish=Rider University Athletics|til=en}}</ref> 2019-20-yilgi mavsum oxirida u 2000 ochko, 700 ribaund, 400 assist va 300 ta toʻp oʻtkazib yuborishni qayd etgan holda I divizionning yagona faol oʻyinchisiga aylandi.<ref name=":1" /> U Pheonix Mercury jamoasi tomonidan 2020-yilgi WNBA loyihasining 3-raundida 29-chi umumiy tanlov bilan jamoa safiga tanlangan. U mavsum oldidan Mercury jamoasi safidan chiqarib yuborilgan, ammo Chicago Sky jamoasi bilan 2020-yil 29-iyunda shartnoma imzolangan.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Spruill|ism=Tamryn|sana=2020-06-23|sarlavha=Stella Johnson rises into the Chicago Sky|url=https://www.swishappeal.com/wnba/2020/6/23/21300458/wnba-rookies-2020-stella-johnson-tea-cooper-joyner-holmes-jaylyn-agnew-beatrice-mompremier|kirish sanasi=2020-07-31|ish=Swish Appeal|til=en}}</ref> 28-iyul kuni u WNBAdagi debyutini Los-Anjeles Sparks jamoasiga qarshin o'yinda o'tkazdi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.espn.com/wnba/boxscore?gameId=401230465|sarlavha=Los Angeles vs. Chicago – Game Recap – July 28, 2020|ish=ESPN}}</ref> 12-avgust kuni Sky jamoasi bilan ham shartnomasini tugatdi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=|ism=|sana=August 12, 2020|sarlavha=Sky Waive Stella Johnson|url=https://sky.wnba.com/news/sky-waive-stella-johnson/|arxivurl=|arxivsana=|kirish sanasi=2020-08-20|ish=Chicago Sky|til=en}}</ref> 13-avgust kuni Vashington Mystics jamoasi Johnsonga favqulodda qiyinchiliklardan voz kechish toʻgʻrisidagi hujjatni imzolashni taklif etdilar.<ref>{{Veb manbasi|muallif=|ism=|sana=August 13, 2020|sarlavha=Mystics sign Stella Johnson|url=https://mystics.wnba.com/news/mystics-sign-stella-johnson/|arxivurl=|arxivsana=|kirish sanasi=2020-08-20|ish=Washington Mystics|til=en}}</ref> U Rider universiteti ayollar basketboli tarixidagi eng mashhur oʻyinchilardan biridir. U 2167 ochkosi bilan barcha vaqtlardagi eng yaxshi toʻpurarga aylangan. Ikki karra MAAC yilning eng yaxshi oʻyinchisi (2018, 2019) mukofotini olgan. === Rider statistikasi === Manba<ref>{{Veb manbasi|url=http://web1.ncaa.org/stats/StatsSrv/careerplayer|sarlavha=NCAA Statistics|ish=web1.ncaa.org|kirish sanasi=2021-07-06}}</ref> {| class="wikitable" |+ ! YIL ! Jamoa ! scope="col" | {{Abbr|GP|Games played}} ! scope="col" | {{Abbr|FG%|Field goal percentage}} ! scope="col" | {{Abbr|3P%|3-point field-goal percentage}} ! scope="col" | {{Abbr|FT%|Free-throw percentage}} ! scope="col" | {{Abbr|RBG|Rebounds per game}} ! scope="col" | {{Abbr|APG|Assists per game}} ! scope="col" | {{Abbr|BPG|Blocks per game}} ! scope="col" | {{Abbr|SPG|Steals per game}} ! scope="col" | {{Abbr|PPG|Points per game}} |- | 2016-17 |Rider | '''33''' | '''50,6 %''' | 30,4 % | 76,9 % | 4.49 | 2.21 | 0,58 | 2.82 | 9.88 |- | 2017-18 |Rider | 31 | 45,3 % | '''40,0 %''' | 72,7 % | 6.19 | 3.23 | '''0,87''' | 2.45 | 16.00 |- | 2018-19 |Rider | 32 | 45,1 % | 37,7 % | 71,9 % | 5.69 | '''4.44''' | 0,75 | 2.53 | 18.75 |- | 2019-20 |Rider | 30 | 47,0 % | 32,9 % | '''80,4 %''' | '''7.60''' | 3.77 | 0,83 | '''2.87''' | '''24.83''' |- | Karyera | | 126 | 46,6 % | 36,0 % | 76,1 % | 5.95 | 3.40 | 0,75 | 2.67 | 17.20 |} {| class="wikitable" |+ ! YIL ! Jamoa ! scope="col" | {{Abbr|GP|Games played}} ! scope="col" | {{Abbr|FG|Field goals made}} ! scope="col" | {{Abbr|FGA|Field goal attemps}} ! scope="col" | {{Abbr|3P|3-point field-goals made}} ! scope="col" | {{Abbr|3PA|3-point field-goal attempts}} ! scope="col" | {{Abbr|FT|Free-throws made}} ! scope="col" | {{Abbr|FTA|Free-throws attempted}} ! scope="col" | {{Abbr|REB|Total rebounds}} ! scope="col" | {{Abbr|A|Assists}} ! scope="col" | {{Abbr|BK|Blocks}} ! scope="col" | {{Abbr|ST|Steals}} ! scope="col" | {{Abbr|PTS|Points}} |- | 2016-17 |Rider | '''33''' | 131 | 259 | 14 | 46 | 50 | 65 | 148 | 73 | 19 | 93 | 326 |- | 2017-18 |Rider | 31 | 180 | 397 | 40 | 100 | 96 | 132 | 192 | 100 | '''27''' | 76 | 496 |- | 2018-19 |Rider | 32 | 219 | 486 | '''75''' | '''199''' | 87 | 121 | 182 | '''142''' | 24 | 81 | 600 |- | 2019-20 |Rider | 30 | '''261''' | '''555''' | 51 | 155 | '''172''' | '''214''' | '''228''' | 113 | 25 | '''86''' | '''745''' |- | Karyera | | 126 | 791 | 1697 | 180 | 500 | 405 | 532 | 750 | 428 | 95 | 336 | 2167 |} == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> == Havolalar == * [https://www.wnba.com/player/stella-johnson/ WNBA.com] va [https://www.basketball-reference.com/wnba/players/j/johnsst01w.html Basketball-Reference.com] saytlaridan martaba maʼlumotlari va oʻyinchilar statistikasi [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1998-yilda tugʻilganlar]] 5os7y6lprrtujg4rb2pj9t7o0g8dsuw 2816468 2816467 2022-08-28T19:42:27Z ShohjahonSobirov 73332 Vikifikator wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | name = Stella Johnson | nationality = Amerikalik | league = [[Women's National Basketball Association|WNBA]] | team = | number = | position = Himoyachi | height_ft = 5 | height_in = 10 | weight_lb = 158 | birth_date = {{birth date and age|1998|07|11}} | birth_place = [[Denville, New Jersey]] | high_school = [[Morris Catholic High School|Morris Catholic]]<br />(Denville, New Jersey) | college = [[Rider Broncs women's basketball|Rider]] (2016-2020) | draft_league = WNBA | draft_year = 2020 | draft_round = 3 | draft_pick = 29 | draft_team = [[Phoenix Mercury]] | career_start = 2020 | career_end = | highlights = * 2× [[Metro Atlantic Athletic Conference|MAAC]] Yilning eng yaxshi oʻyinchisi (2019, 2020) * 2× Birinchi jamoa All-MAAC (2019, 2020) * All-MAAC ikkinchi jamoasi (2018) * MAAC All-Rookie jamoasi (2017) }} '''Stella Johnson''' (1998-yil 11-iyulda tugʻilgan) — [[amerika]]lik professional [[Basketbol|basketbolchi]]. Ayollar Milliy [[Basketbol]] Assotsiatsiyasining (WNBA) Vashington Mystics jamoasida oʻynagan. U Rider Broncs uchun kollej basketboli jamoasida ham oʻynagan.<ref name=":0">{{Veb manbasi|sarlavha=Stella Johnson – Women's Basketball|url=https://gobroncs.com/sports/womens-basketball/roster/stella-johnson/5056|kirish sanasi=2020-07-31|ish=Rider University Athletics|til=en}}</ref> == Karyerasi == Yuqori darajadagi Havaskor Atletika Ittifoqi jamoasida oʻynaganiga qaramay, Johnsonni boʻyi past boʻlgan va yirik kollej jamoalari tomonidan ham ishga olinmagan edi. U Metro Atlantika Atletik Konferensiyasining Rider universiteti (MAAC) tomonidan ishga qabul qilingan va roʻyxatga olingan. Uning ayollar basketbol jamoasi hech qachon NCAA turnirida qatnashmagan.<ref name=":1">{{Veb manbasi|muallif=Weiner|ism=Natalie|sana=2020-04-17|sarlavha=Stella Johnson is the WNBA Draft's best Cinderella story|url=https://www.sbnation.com/wnba/2020/4/17/21225248/stella-johnson-wnba-draft-2020|kirish sanasi=2020-07-31|ish=SBNation.com|til=en}}</ref><ref>{{Veb manbasi|muallif=Megdal|ism=Howard|sana=2020-02-24|sarlavha=The Indefatigable Stella Johnson Is WNBA-Ready|url=https://fivethirtyeight.com/features/the-indefatigable-stella-johnson-is-wnba-ready/|kirish sanasi=2020-07-31|ish=FiveThirtyEight|til=en-US}}</ref> Rider Broncs jamoasi bilan toʻrt mavsumda u ikki marta MAAC yilning eng yaxshi oʻyinchisi deb topildi va jamoasini 2017-yilgi Ayollar milliy turnirida birinchi postseason koʻrinishiga olib keldi.<ref name=":0">{{Veb manbasi|sarlavha=Stella Johnson – Women's Basketball|url=https://gobroncs.com/sports/womens-basketball/roster/stella-johnson/5056|kirish sanasi=2020-07-31|ish=Rider University Athletics|til=en}}</ref> 2019-20-yilgi mavsum oxirida u 2000 ochko, 700 ribaund, 400 assist va 300 ta toʻp oʻtkazib yuborishni qayd etgan holda I divizionning yagona faol oʻyinchisiga aylandi.<ref name=":1" /> U Pheonix Mercury jamoasi tomonidan 2020-yilgi WNBA loyihasining 3-raundida 29-chi umumiy tanlov bilan jamoa safiga tanlangan. U mavsum oldidan Mercury jamoasi safidan chiqarib yuborilgan, ammo Chicago Sky jamoasi bilan 2020-yil 29-iyunda shartnoma imzolangan.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Spruill|ism=Tamryn|sana=2020-06-23|sarlavha=Stella Johnson rises into the Chicago Sky|url=https://www.swishappeal.com/wnba/2020/6/23/21300458/wnba-rookies-2020-stella-johnson-tea-cooper-joyner-holmes-jaylyn-agnew-beatrice-mompremier|kirish sanasi=2020-07-31|ish=Swish Appeal|til=en}}</ref> 28-iyul kuni u WNBAdagi debyutini Los-Anjeles Sparks jamoasiga qarshin oʻyinda oʻtkazdi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.espn.com/wnba/boxscore?gameId=401230465|sarlavha=Los Angeles vs. Chicago – Game Recap – July 28, 2020|ish=ESPN}}</ref> 12-avgust kuni Sky jamoasi bilan ham shartnomasini tugatdi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=|ism=|sana=August 12, 2020|sarlavha=Sky Waive Stella Johnson|url=https://sky.wnba.com/news/sky-waive-stella-johnson/|arxivurl=|arxivsana=|kirish sanasi=2020-08-20|ish=Chicago Sky|til=en}}</ref> 13-avgust kuni Vashington Mystics jamoasi Johnsonga favqulodda qiyinchiliklardan voz kechish toʻgʻrisidagi hujjatni imzolashni taklif etdilar.<ref>{{Veb manbasi|muallif=|ism=|sana=August 13, 2020|sarlavha=Mystics sign Stella Johnson|url=https://mystics.wnba.com/news/mystics-sign-stella-johnson/|arxivurl=|arxivsana=|kirish sanasi=2020-08-20|ish=Washington Mystics|til=en}}</ref> U Rider universiteti ayollar basketboli tarixidagi eng mashhur oʻyinchilardan biridir. U 2167 ochkosi bilan barcha vaqtlardagi eng yaxshi toʻpurarga aylangan. Ikki karra MAAC yilning eng yaxshi oʻyinchisi (2018, 2019) mukofotini olgan. === Rider statistikasi === Manba<ref>{{Veb manbasi|url=http://web1.ncaa.org/stats/StatsSrv/careerplayer|sarlavha=NCAA Statistics|ish=web1.ncaa.org|kirish sanasi=2021-07-06}}</ref> {| class="wikitable" |+ ! YIL ! Jamoa ! scope="col" | {{Abbr|GP|Games played}} ! scope="col" | {{Abbr|FG%|Field goal percentage}} ! scope="col" | {{Abbr|3P%|3-point field-goal percentage}} ! scope="col" | {{Abbr|FT%|Free-throw percentage}} ! scope="col" | {{Abbr|RBG|Rebounds per game}} ! scope="col" | {{Abbr|APG|Assists per game}} ! scope="col" | {{Abbr|BPG|Blocks per game}} ! scope="col" | {{Abbr|SPG|Steals per game}} ! scope="col" | {{Abbr|PPG|Points per game}} |- | 2016-17 |Rider | '''33''' | '''50,6 %''' | 30,4 % | 76,9 % | 4.49 | 2.21 | 0,58 | 2.82 | 9.88 |- | 2017-18 |Rider | 31 | 45,3 % | '''40,0 %''' | 72,7 % | 6.19 | 3.23 | '''0,87''' | 2.45 | 16.00 |- | 2018-19 |Rider | 32 | 45,1 % | 37,7 % | 71,9 % | 5.69 | '''4.44''' | 0,75 | 2.53 | 18.75 |- | 2019-20 |Rider | 30 | 47,0 % | 32,9 % | '''80,4 %''' | '''7.60''' | 3.77 | 0,83 | '''2.87''' | '''24.83''' |- | Karyera | | 126 | 46,6 % | 36,0 % | 76,1 % | 5.95 | 3.40 | 0,75 | 2.67 | 17.20 |} {| class="wikitable" |+ ! YIL ! Jamoa ! scope="col" | {{Abbr|GP|Games played}} ! scope="col" | {{Abbr|FG|Field goals made}} ! scope="col" | {{Abbr|FGA|Field goal attemps}} ! scope="col" | {{Abbr|3P|3-point field-goals made}} ! scope="col" | {{Abbr|3PA|3-point field-goal attempts}} ! scope="col" | {{Abbr|FT|Free-throws made}} ! scope="col" | {{Abbr|FTA|Free-throws attempted}} ! scope="col" | {{Abbr|REB|Total rebounds}} ! scope="col" | {{Abbr|A|Assists}} ! scope="col" | {{Abbr|BK|Blocks}} ! scope="col" | {{Abbr|ST|Steals}} ! scope="col" | {{Abbr|PTS|Points}} |- | 2016-17 |Rider | '''33''' | 131 | 259 | 14 | 46 | 50 | 65 | 148 | 73 | 19 | 93 | 326 |- | 2017-18 |Rider | 31 | 180 | 397 | 40 | 100 | 96 | 132 | 192 | 100 | '''27''' | 76 | 496 |- | 2018-19 |Rider | 32 | 219 | 486 | '''75''' | '''199''' | 87 | 121 | 182 | '''142''' | 24 | 81 | 600 |- | 2019-20 |Rider | 30 | '''261''' | '''555''' | 51 | 155 | '''172''' | '''214''' | '''228''' | 113 | 25 | '''86''' | '''745''' |- | Karyera | | 126 | 791 | 1697 | 180 | 500 | 405 | 532 | 750 | 428 | 95 | 336 | 2167 |} == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> == Havolalar == * [https://www.wnba.com/player/stella-johnson/ WNBA.com] va [https://www.basketball-reference.com/wnba/players/j/johnsst01w.html Basketball-Reference.com] saytlaridan martaba maʼlumotlari va oʻyinchilar statistikasi [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1998-yilda tugʻilganlar]] jbj2kaf6zc84jql198l2zercsdkdzpo Alexis Jones 0 753834 2816463 2763800 2022-08-28T19:33:38Z ShohjahonSobirov 73332 sahifani to'g'irlash wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | name = Alexis Jones | image = File:Alexis Jones (cropped).jpg | caption = Jones 2019-yilda | league = [[WNBA]] | team = | number = | position = Himoyachi | height_ft = 5 | height_in = 8 | nationality = Amerikalik | birth_date = {{Birth date and age|1994|05|8|mf=y}} | birth_place = [[Midland, Texas]] | high_school = [[MacArthur High School (Irving, Texas)|MacArthur]] ([[Irving, Texas]]) | college = *[[Duke Blue Devils women's basketball|Duke]] (2012-2014) * [[Baylor Bears women's basketball|Baylor]] (2014-2017) | draft_league = WNBA | draft_year = 2017 | draft_round = 1 | draft_pick = 12 | draft_team = [[Minnesota Lynx]] | career_start = 2017 | career_end = 2020 | highlights = * [[WNBA chempionlari ro'yxati|WNBA chempioni]] ([[2017 WNBA Finals|2017]]) * 2× Birinchi jamoa Hammasi-[[Katta 12-konferensiya|Katta 12]] (2016, 2017) * [[Katta 12-konferentsiya|Katta 12]] Yilning yangi ishtirokchisi (2016) * Big 12 Championship MOP ([[2016 Big 12 Conference Ayollar basketbol turniri|2016]]) * Ikkinchi jamoa — [[Atlantika sohilidagi konferensiya|ACC]] (2014) * ACC All-Freshman jamoasi (2013) * [[ACC ayollar basketbol turniri|ACC turniri]] MVP (2013) * 2 × Texas Gatorade yilning eng yaxshi o'yinchisi (2012, 2013) * 2 × Texas Miss Basketbol (2012, 2013) | wnba_profile = alexis_jones | medal_templates = }} '''Alexis Jones''' (1994-yil 8-mayda tugʻilgan) — Ayollar Milliy Basketbol Assotsiatsiyasida (WNBA) Atlanta Dream jamoasida oʻynagan amerikalik professional [[Basketbol|basketbolchi]]. U 2017-yilda Lynx jamoasi tomonidan ham jamoa safiga chaqirilgan.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.wnba.com/2017-wnba-draft/|sarlavha=WNBA 2017 Draft Board|ish=wnba.com}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Cook |first=Mike |date=2017-04-13 |title=Lynx pick Baylor standout Alexis Jones in first round of WNBA Draft |work=Minnesota Pioneer Press |publisher=twincities.com |url=http://www.twincities.com/2017/04/13/lynx-pick-baylor-standout-alexis-jones-in-first-round-of-wnba-draft/ |access-date=2017-04-16}}</ref> U [[Midland (Texas)|Midlendda (Texas]]) tugʻilgan. Baylor universitetiga oʻtishdan oldin Duke universitetida kollej basketboli jamoasida oʻynagan.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.baylorbears.com/sports/w-baskbl/spec-rel/070714aaa.html|sarlavha=WBB - Alexis Jones Transfers to Baylor|nashriyot=baylorbears.com|ish=Baylor Athletics|sana=2014-04-07|kirish sanasi=2017-04-16}}</ref> == Kollej karyerasi == === Duke universiteti === Oʻrta maktabni tugatgandan soʻng, Jones ESPN tomonidan 3-oʻrinda tanlab olindi va Duke jamoasi bilan shartnoma imzoladi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.espn.com/high-school/girls-basketball/recruiting/player/_/id/70737|sarlavha=Alexis Jones 2012 High School Girls' Basketball Profile|nashriyot=espn.com|ish=ESPN|kirish sanasi=2017-04-16}}</ref> Birinchi mavsumida u Blue Devils jamoasi safida himoyachi pozitsiyasida o'ynadi. Jamoadoshi va Chelsi Gray jarohat olib yiqilganida, Jones darvozabon pozitsiyasiga oʻtdi. Birinchi kurs mavsumidan soʻng Jones ACC yilning eng yaxshi himoyachisi, Norfolk mintaqaviy jamoasi va ACC turnirida yilning eng yaxshi oʻyinchisi deb topildi. Jones ACC turnirida MVP nomini olgan uchinchi talaba boʻldi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.goduke.com/ViewArticle.dbml?ATCLID=205433857|sarlavha=Alexis Jones Bio|nashriyot=goduke.com|ish=Duke Athletics|kirish sanasi=2017-04-16}}</ref> Ikkinchi kurs karyerasidan soʻng Jones uyga yaqinroq boʻlish uchun Duke jamoasiga oʻtish niyati borligini eʼlon qildi. Oxir-oqibat, Jones Baylor universitetiga oʻtishga qaror qildi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.espn.com/womens-college-basketball/story/_/id/11159621/duke-alexis-jones-transfer-closer-home|sarlavha=Alexis Jones to transfer from Duke|ish=espn.com}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Martin |first=Nick |date=2014-09-08 |title=Former Duke women's basketball player Jones to transfer to Baylor for final two years |work=The Chronicle |publisher=dukechronicle.com |url=http://www.dukechronicle.com/blog/blue-zone/2014/07/former-duke-womens-basketball-player-jones-transfer-baylor-final-two-years/ |access-date=2017-04-16}}</ref> === Baylor universiteti === NCAA transfer qoidalariga koʻra, Jones 2014-2015-yilgi mavsumda Baylor Bears zahira o'rindig'ida bir mavsum o'tkazdi. Bu unga ikkinchi kurs mavsumida oʻtkazgan ACL operatsiyasidan tiklanish uchun vaqt berdi. Oʻzining yosh mavsumida Jones Baylordagi debyutini UT-Arlington jamoasiga qarshi o'yinda oʻtkazdi. U yerda 15 ochko, 5 ribaund, 4 golli uzatma qayd etdi. Uning o'yin taʼsiri darhol Baylor jamoasida sezildi. U 38 ta oʻyinning 34 tasida asosiy tarkibda oʻynadi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Alexis Jones Bio |work=Baylor Athletics |publisher=baylorbears.com |url=http://www.baylorbears.com/sports/w-baskbl/mtt/alexis_jones_909323.html/ |url-status=dead |access-date=2017-04-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170426145334/http://www.baylorbears.com/sports/w-baskbl/mtt/alexis_jones_909323.html |archive-date=2017-04-26}}</ref> U gollar va golli uzatmalar boʻyicha ikkinchi oʻrinni egalladi. Ammo u boshqa jarohati tufayli mavsumning bir qismini oʻtkazib yuborishga majbur boʻldi. Jones tizzasidan jarohat olib, mavsum oxirigacha zaxirada bo'ldi. U NCAA turniriga oʻz vaqtida qaytishga muvaffaq boʻldi. Jarohatiga qaramay, Jones birinchi jamoa All-Big 12 jamoasiga transfer qilindi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=2017-03-01 |title=2016-17 Phillips 66 All-Big 12 Women's Basketball Awards Announced |work=Big 12 Athletics |publisher=big12sports.com |url=http://www.big12sports.com/ViewArticle.dbml?DB_OEM_ID=10410&ATCLID=211508497 |access-date=2017-04-16}}</ref> == Kollej statistikasi == Manba<ref>{{Veb manbasi|url=http://web1.ncaa.org/stats/StatsSrv/careersearch|sarlavha=NCAA® Career Statistics|ish=web1.ncaa.org|kirish sanasi=2016-05-03}}</ref>{{NBA o'yinchi statistikasi afsonasi}} {| class="wikitable" !Yil ! Jamoa ! GP ! Ballar ! FG% ! 3P% ! FT% ! RPG ! APG ! SPG ! BPG ! PPG |- | 2012-13 | Duke | 36 | 342 | 42.8 | 34.2 | '''79.5''' | 4.4 | 4.0 | 1.8 | '''0.3''' | 9.5 |- | 2013-14 | Duke | 28 | 366 | '''47.2''' | 38.8 | 78.8 | 4.1 | '''5.3''' | '''2.1''' | 0.1 | 13.1 |- | 2015-16 | Baylor | 38 | '''570''' | 43.5 | '''41.2''' | 76.4 | 4.2 | 4.4 | 2.0 | 0,0 | '''15.0''' |- | 2016-17 | Baylor | 30 | 397 | 41.6 | 41.1 | 72.2 | '''4.7''' | 4.8 | 1.2 | 0.3 | 13.2 |- | Karyera | Duke | 64 | 708 | 45,0 | 36.9 | 79.2 | 4.3 | 4.6 | 1.9 | 0,2 | 11.1 |- | Karyera | Baylor | 68 | 967 | 42.6 | 41.1 | 75.1 | 4.4 | 4.6 | 1.2 | 0.1 | 14.2 |} == Professional karyerasi == [[Fayl:Jones-20180520.jpg|alt=Waist high portrait of young woman running to the right wearing navy basketball uniform and blue headband|left|thumb| Jones 2018-yilda]] === WNBA === ==== Minnesota Lynx ==== Jones Minnesota Lynx jamoasi tomonidan 2017-yilgi WNBA loyihasida 12-oʻrinda jamoa safiga tanlangan.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Youngblood |first=Kent |date=2017-04-13 |title=Lynx select Baylor guard Alexis Jones in first round of WNBA Draft |work=Star Tribune |publisher=startribune.com |url=http://www.startribune.com/lynx-select-baylor-guard-alexis-jones-in-first-round-of-wnba-draft/419442154/ |access-date=2017-04-16}}</ref> Whalen qoʻlidan jarohat olganidan keyin u koʻproq oʻynay boshladi. U mavsumni har bir o‘yinda o‘rtacha 2,6 ochko, 0,8 assist va 0,8 ribaund bilan yakunladi. 2017-yilgi WNBA chempionati jamoasi aʼzosi ham bo'lgan. ==== Los-Anjeles Sparks ==== 2019-yil 22-aprelda Jones Lynx jamoasidan Los-Anjeles Sparks jamoasiga sotildi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=2019-04-22 |title=Sparks acquire Alexis Jones from the Minnesota Lynx |work=sparks.wnba.com |publisher=sparks.wnba.com |url=https://sparks.wnba.com/news/sparks-acquire-alexis-jones-from-the-minnesota-lynx/ |access-date=2019-04-22}}</ref> == Shaxsiy hayoti == Jonesning otasi Devid 2007-yilda avtohalokatga uchragan. Bu avtohalokatda Alexis va uning ukasi belidan pastga shol boʻlgan. Baxtsiz hodisada Alexisning bilagi ham singan.<ref name="canizales">{{Veb manbasi|muallif=Canizales|ism=Nick|sarlavha=Bouncing Back: Alexis and Andrew Jones make their mark|url=https://www.kcentv.com/article/sports/bouncing-back-alexis-and-andrew-jones-make-their-mark/500-435797708|nashriyot=[[KCEN-TV]]|kirish sanasi=March 16, 2020|sana=May 1, 2017}}</ref> Uning ukasi Endryu hozirda Texas Longhorns erkaklar basketbol jamoasining himoyachisidir.<ref name="hatfield">{{Veb manbasi|muallif=Hatfield|ism=Jenn|sarlavha=Having a sister in the WNBA inspires not one, but two Texas men’s basketball players|url=https://highposthoops.com/2019/12/07/sister-wnba-inspires-not-one-two-texas-mens-basketball-players/|nashriyot=High Post Hoops|kirish sanasi=March 16, 2020|sana=December 7, 2019}}</ref> == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1994-yilda tugʻilganlar]] o9dn96kiryiau0s1gg9t4wa7inpid4g 2816464 2816463 2022-08-28T19:34:14Z ShohjahonSobirov 73332 Vikifikator wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | name = Alexis Jones | image = File:Alexis Jones (cropped).jpg | caption = Jones 2019-yilda | league = [[WNBA]] | team = | number = | position = Himoyachi | height_ft = 5 | height_in = 8 | nationality = Amerikalik | birth_date = {{Birth date and age|1994|05|8|mf=y}} | birth_place = [[Midland, Texas]] | high_school = [[MacArthur High School (Irving, Texas)|MacArthur]] ([[Irving, Texas]]) | college = *[[Duke Blue Devils women's basketball|Duke]] (2012-2014) * [[Baylor Bears women's basketball|Baylor]] (2014-2017) | draft_league = WNBA | draft_year = 2017 | draft_round = 1 | draft_pick = 12 | draft_team = [[Minnesota Lynx]] | career_start = 2017 | career_end = 2020 | highlights = * [[WNBA chempionlari ro'yxati|WNBA chempioni]] ([[2017 WNBA Finals|2017]]) * 2× Birinchi jamoa Hammasi-[[Katta 12-konferensiya|Katta 12]] (2016, 2017) * [[Katta 12-konferentsiya|Katta 12]] Yilning yangi ishtirokchisi (2016) * Big 12 Championship MOP ([[2016 Big 12 Conference Ayollar basketbol turniri|2016]]) * Ikkinchi jamoa — [[Atlantika sohilidagi konferensiya|ACC]] (2014) * ACC All-Freshman jamoasi (2013) * [[ACC ayollar basketbol turniri|ACC turniri]] MVP (2013) * 2 × Texas Gatorade yilning eng yaxshi oʻyinchisi (2012, 2013) * 2 × Texas Miss Basketbol (2012, 2013) | wnba_profile = alexis_jones | medal_templates = }} '''Alexis Jones''' (1994-yil 8-mayda tugʻilgan) — Ayollar Milliy Basketbol Assotsiatsiyasida (WNBA) Atlanta Dream jamoasida oʻynagan amerikalik professional [[Basketbol|basketbolchi]]. U 2017-yilda Lynx jamoasi tomonidan ham jamoa safiga chaqirilgan.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.wnba.com/2017-wnba-draft/|sarlavha=WNBA 2017 Draft Board|ish=wnba.com}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Cook |first=Mike |date=2017-04-13 |title=Lynx pick Baylor standout Alexis Jones in first round of WNBA Draft |work=Minnesota Pioneer Press |publisher=twincities.com |url=http://www.twincities.com/2017/04/13/lynx-pick-baylor-standout-alexis-jones-in-first-round-of-wnba-draft/ |access-date=2017-04-16}}</ref> U [[Midland (Texas)|Midlendda (Texas]]) tugʻilgan. Baylor universitetiga oʻtishdan oldin Duke universitetida kollej basketboli jamoasida oʻynagan.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.baylorbears.com/sports/w-baskbl/spec-rel/070714aaa.html|sarlavha=WBB - Alexis Jones Transfers to Baylor|nashriyot=baylorbears.com|ish=Baylor Athletics|sana=2014-04-07|kirish sanasi=2017-04-16}}</ref> == Kollej karyerasi == === Duke universiteti === Oʻrta maktabni tugatgandan soʻng, Jones ESPN tomonidan 3-oʻrinda tanlab olindi va Duke jamoasi bilan shartnoma imzoladi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.espn.com/high-school/girls-basketball/recruiting/player/_/id/70737|sarlavha=Alexis Jones 2012 High School Girls' Basketball Profile|nashriyot=espn.com|ish=ESPN|kirish sanasi=2017-04-16}}</ref> Birinchi mavsumida u Blue Devils jamoasi safida himoyachi pozitsiyasida oʻynadi. Jamoadoshi va Chelsi Gray jarohat olib yiqilganida, Jones darvozabon pozitsiyasiga oʻtdi. Birinchi kurs mavsumidan soʻng Jones ACC yilning eng yaxshi himoyachisi, Norfolk mintaqaviy jamoasi va ACC turnirida yilning eng yaxshi oʻyinchisi deb topildi. Jones ACC turnirida MVP nomini olgan uchinchi talaba boʻldi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.goduke.com/ViewArticle.dbml?ATCLID=205433857|sarlavha=Alexis Jones Bio|nashriyot=goduke.com|ish=Duke Athletics|kirish sanasi=2017-04-16}}</ref> Ikkinchi kurs karyerasidan soʻng Jones uyga yaqinroq boʻlish uchun Duke jamoasiga oʻtish niyati borligini eʼlon qildi. Oxir-oqibat, Jones Baylor universitetiga oʻtishga qaror qildi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.espn.com/womens-college-basketball/story/_/id/11159621/duke-alexis-jones-transfer-closer-home|sarlavha=Alexis Jones to transfer from Duke|ish=espn.com}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Martin |first=Nick |date=2014-09-08 |title=Former Duke women's basketball player Jones to transfer to Baylor for final two years |work=The Chronicle |publisher=dukechronicle.com |url=http://www.dukechronicle.com/blog/blue-zone/2014/07/former-duke-womens-basketball-player-jones-transfer-baylor-final-two-years/ |access-date=2017-04-16}}</ref> === Baylor universiteti === NCAA transfer qoidalariga koʻra, Jones 2014-2015-yilgi mavsumda Baylor Bears zahira oʻrindigʻida bir mavsum oʻtkazdi. Bu unga ikkinchi kurs mavsumida oʻtkazgan ACL operatsiyasidan tiklanish uchun vaqt berdi. Oʻzining yosh mavsumida Jones [[Baylor]]dagi debyutini UT-Arlington jamoasiga qarshi oʻyinda oʻtkazdi. U yerda 15 ochko, 5 ribaund, 4 golli uzatma qayd etdi. Uning oʻyin taʼsiri darhol Baylor jamoasida sezildi. U 38 ta oʻyinning 34 tasida asosiy tarkibda oʻynadi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Alexis Jones Bio |work=Baylor Athletics |publisher=baylorbears.com |url=http://www.baylorbears.com/sports/w-baskbl/mtt/alexis_jones_909323.html/ |url-status=dead |access-date=2017-04-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170426145334/http://www.baylorbears.com/sports/w-baskbl/mtt/alexis_jones_909323.html |archive-date=2017-04-26}}</ref> U gollar va golli uzatmalar boʻyicha ikkinchi oʻrinni egalladi. Ammo u boshqa jarohati tufayli mavsumning bir qismini oʻtkazib yuborishga majbur boʻldi. Jones tizzasidan jarohat olib, mavsum oxirigacha zaxirada boʻldi. U NCAA turniriga oʻz vaqtida qaytishga muvaffaq boʻldi. Jarohatiga qaramay, Jones birinchi jamoa All-Big 12 jamoasiga transfer qilindi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=2017-03-01 |title=2016-17 Phillips 66 All-Big 12 Women's Basketball Awards Announced |work=Big 12 Athletics |publisher=big12sports.com |url=http://www.big12sports.com/ViewArticle.dbml?DB_OEM_ID=10410&ATCLID=211508497 |access-date=2017-04-16}}</ref> == Kollej statistikasi == Manba<ref>{{Veb manbasi|url=http://web1.ncaa.org/stats/StatsSrv/careersearch|sarlavha=NCAA® Career Statistics|ish=web1.ncaa.org|kirish sanasi=2016-05-03}}</ref>{{NBA o'yinchi statistikasi afsonasi}} {| class="wikitable" !Yil ! Jamoa ! GP ! Ballar ! FG% ! 3P% ! FT% ! RPG ! APG ! SPG ! BPG ! PPG |- | 2012-13 | Duke | 36 | 342 | 42.8 | 34.2 | '''79.5''' | 4.4 | 4.0 | 1.8 | '''0.3''' | 9.5 |- | 2013-14 | Duke | 28 | 366 | '''47.2''' | 38.8 | 78.8 | 4.1 | '''5.3''' | '''2.1''' | 0.1 | 13.1 |- | 2015-16 | Baylor | 38 | '''570''' | 43.5 | '''41.2''' | 76.4 | 4.2 | 4.4 | 2.0 | 0,0 | '''15.0''' |- | 2016-17 | Baylor | 30 | 397 | 41.6 | 41.1 | 72.2 | '''4.7''' | 4.8 | 1.2 | 0.3 | 13.2 |- | Karyera | Duke | 64 | 708 | 45,0 | 36.9 | 79.2 | 4.3 | 4.6 | 1.9 | 0,2 | 11.1 |- | Karyera | Baylor | 68 | 967 | 42.6 | 41.1 | 75.1 | 4.4 | 4.6 | 1.2 | 0.1 | 14.2 |} == Professional karyerasi == [[Fayl:Jones-20180520.jpg|alt=Waist high portrait of young woman running to the right wearing navy basketball uniform and blue headband|left|thumb| Jones 2018-yilda]] === WNBA === ==== Minnesota Lynx ==== Jones Minnesota Lynx jamoasi tomonidan 2017-yilgi WNBA loyihasida 12-oʻrinda jamoa safiga tanlangan.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Youngblood |first=Kent |date=2017-04-13 |title=Lynx select Baylor guard Alexis Jones in first round of WNBA Draft |work=Star Tribune |publisher=startribune.com |url=http://www.startribune.com/lynx-select-baylor-guard-alexis-jones-in-first-round-of-wnba-draft/419442154/ |access-date=2017-04-16}}</ref> Whalen qoʻlidan jarohat olganidan keyin u koʻproq oʻynay boshladi. U mavsumni har bir o‘yinda o‘rtacha 2,6 ochko, 0,8 assist va 0,8 ribaund bilan yakunladi. 2017-yilgi WNBA chempionati jamoasi aʼzosi ham boʻlgan. ==== Los-Anjeles Sparks ==== [[2019-yil]] 22-aprelda Jones Lynx jamoasidan [[Los-Anjeles]] Sparks jamoasiga sotildi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=2019-04-22 |title=Sparks acquire Alexis Jones from the Minnesota Lynx |work=sparks.wnba.com |publisher=sparks.wnba.com |url=https://sparks.wnba.com/news/sparks-acquire-alexis-jones-from-the-minnesota-lynx/ |access-date=2019-04-22}}</ref> == Shaxsiy hayoti == Jonesning otasi Devid 2007-yilda avtohalokatga uchragan. Bu avtohalokatda Alexis va uning ukasi belidan pastga shol boʻlgan. Baxtsiz hodisada Alexisning bilagi ham singan.<ref name="canizales">{{Veb manbasi|muallif=Canizales|ism=Nick|sarlavha=Bouncing Back: Alexis and Andrew Jones make their mark|url=https://www.kcentv.com/article/sports/bouncing-back-alexis-and-andrew-jones-make-their-mark/500-435797708|nashriyot=[[KCEN-TV]]|kirish sanasi=March 16, 2020|sana=May 1, 2017}}</ref> Uning ukasi Endryu hozirda Texas Longhorns erkaklar basketbol jamoasining himoyachisidir.<ref name="hatfield">{{Veb manbasi|muallif=Hatfield|ism=Jenn|sarlavha=Having a sister in the WNBA inspires not one, but two Texas men’s basketball players|url=https://highposthoops.com/2019/12/07/sister-wnba-inspires-not-one-two-texas-mens-basketball-players/|nashriyot=High Post Hoops|kirish sanasi=March 16, 2020|sana=December 7, 2019}}</ref> == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1994-yilda tugʻilganlar]] k5bigutx4gl9hh6agmc8wslq6f363hd Britney Jones 0 753840 2816453 2710869 2022-08-28T19:22:34Z ShohjahonSobirov 73332 sahifani to'g'irlash wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | name = Britney Jones | image = | caption = | league = [[Israeli Female Basketball Premier League|Ligat ha'Al]] | team = Elitzur Holon | position = Himoyachi | birth_date = {{Birth date and age|mf=yes|1987|09|1}} | birth_place = [[Chicago, Illinois]] | nationality = Amerikalik | height_ft = 5 | height_in = 7 | weight_kg = | number = | high_school = [[John Marshall Metropolitan High School|John Marshall Metropolitan]]<br />([[Chicago, Illinois]]) | college = [[UAB Blazers women's basketball|UAB]] (2005-2009) | career_start = 2009 | career_end = | career_number = | highlights = * [[National Liga (ayollar basketboli)|Ruminiya ligasi]] chempioni (2014) * [[Belgiya ayollar basketbol ligasi|Belgiya ligasi]] chempioni (2018) * [[Shveytsariya ayollar basketbol chempionati|Shveytsariya ligasi]] chempioni (2018) * [[El Salvador Liga Mayor Apertura|El Salvador League]] chempioni (2019) * [[National Liga (ayollar basketboli)|Ruminiya ligasi]] All-Star (2013) * [[Islandiya Basketbol Assotsiatsiyasi ayollar yulduzlari o'yini|Islandiya yulduzlari]] (2013) * [[Națională Liga (ayollar basketboli)|Ruminiya ligasi]] to‘purarlar yetakchisi (2015) * 2× [[Urvalsdeild kvenna (basketbol)|Urvalsdeild kvenna]] toʻplar boʻyicha yetakchi (2012, 2013) * [[Urvalsdeild kvenna (basketbol)|Urvalsdeild kvenna]] yetakchiga assistentlik qiladi (2013) * [[AQSh ayollar basketbol turniri konferensiyasi|AQSh konferentsiyasi]] 2-jamoa turniri (2009) * [[AQSh ayollar basketbol turniri konferensiyasi|AQSh konferentsiyasi]] Yilning oltinchi o'yinchisi (2007) * [[AQSh ayollar basketbol turniri konferensiyasi|AQSh konferentsiyasi]] Birinchi kurs talabalari jamoasi (2006) | medal_templates = }} '''Britney Cimone Jones''' (1987-yil 1-sentyabrda tugʻilgan) — amerikalik professional [[Basketbol|basketbolchi]]. Faoliyati davomida u Ruminiya, Belgiya, Shveytsariya va Salvadorda milliy jamoalarida o'ynagan.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Britney Jones Basketball Player Profile|url=https://www.eurobasket.com/player/Jones-Britney/USA/Petah-Tikva/96893|nashriyot=[[EuroBasket.com]]|kirish sanasi=24 May 2020}}</ref> == Oʻrta maktabi == Jones Illinoys shtatining Chicago shahrida oʻsgan va Jon Marshall Metropolitan oʻrta maktabida oʻqigan. U 2004-05-yillarda Chicago Sun-Times tomonidan yilning eng yaxshi sportchisi va yilning eng yaxshi oʻyinchisi deb topilgan. Shu bilan birga Chicago Sun-Times tomonidan butun shtat, butun mintaqa va butun shahar basketbolchisi sharafiga sazovor boʻldi. Marshall 2002 va 2004-yillarda CPS City chempionatida gʻolib chiqdi va 2002-yilda shtatda uchinchi oʻrinni egalladi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Britney Jones – Women's Basketball – University of Alabama at Birmingham Athletics|url=https://uabsports.com/sports/womens-basketball/roster/britney-jones/2381|ish=uabsports.com|nashriyot=[[UAB Blazers]]|kirish sanasi=24 May 2020}}</ref> == Kollej karyerasi == Jones 2005-yildan 2009-yilgacha Birmingemdagi Alabama universitetida UAB Blazers uchun kollej basketboli jamoasida oʻynagan. == Professional karyerasi == 2011-yilda Jones islandiyalik Urvalsdeild kvennasi Fjölnir jamoasi bilan shartnoma imzoladi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=10 October 2011 |title=Breytingar á liðunum átta |language=Icelandic |page=C4 |work=[[Morgunblaðið]] |url=https://timarit.is/page/5380490 |access-date=24 May 2020}}</ref> U 2013-yil yanvar oyida Islandiya Stars jamoasiga tanlangan edi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Óskar Ófeigur Jónsson |date=23 January 2013 |title=Sextán ára stelpa fékk flest atkvæði í Stjörnuleikskosningunni |language=Icelandic |work=[[Vísir.is]] |url=https://www.visir.is/g/2013130129630 |access-date=24 May 2020}}</ref>, shu bilan birga u ikkinchi oʻrinni egallagan uch ochkolik musobaqada ishtirok etdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=31 January 2013 |title=Fólk |language=Icelandic |page=3 |work=[[Morgunblaðið]] |url=https://timarit.is/page/6039020 |access-date=24 May 2020}}</ref> Mavsum davomida u har bir oʻyinda 29,3 ochko toʻplash boʻyicha ligada peshqadamlik qildi. Keyingi mavsumda u Fyolnir jamoasiga qaytdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Óskar Ófeigur Jónsson |date=4 November 2012 |title=Faðmaði dómarann í miðjum leik |language=Icelandic |work=[[Vísir.is]] |url=https://www.visir.is/g/2012121109655/fadmadi-domarann-i-midjum-leik |access-date=24 May 2020}}</ref> va har bir o‘yinda o‘rtacha 31,6 ochko to‘plash bo‘yicha yana ligada yetakchilik qildi. 2013-yilning 20-fevralida Njardvikka qarshi o‘yinda qo‘shimcha taymdagi mag‘lubiyatda 52 ochko jamg‘ararishga muvaffaq bo'ldi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Kristján Jónsson |date=21 February 2013 |title=Snæfell á möguleika á efsta sætinu |language=Icelandic |page=2 |work=[[Morgunblaðið]] |url=https://timarit.is/page/6040811 |access-date=24 May 2020}}</ref> U 2017-2018-yilgi mavsumni Royal Castors Braine jamoasi bilan oʻtkazdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=1 September 2019 |title=Britney Jones rejoint les Castors Braine |language=French |work=La Province |url=https://www.laprovince.be/120469/article/2017-09-01/britney-jones-rejoint-les-castors-braine |access-date=24 May 2020}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=11 January 2018 |title=L'appétit grandissant de l'Américaine Britney Jones |language=French |work=[[La Capitale]] |url=https://www.lacapitale.be/175577/article/2018-01-11/lappetit-grandissant-de-lamericaine-britney-jones |access-date=24 May 2020}}</ref> Jamoaga Belgiya chempionatiga chiqishga yordam berdi. Pley-offdan soʻng u BCF Elfic Fribourg Basket jamoasi bilan shartnoma tuzib, jarohat olgan Noemi Mayombo<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=11 May 2018 |title=Mayombo blessée, Jones arrive |language=French |work=[[La Liberté (Switzerland)|La Liberté]] |url=https://www.laliberte.ch/news/sports/basketball/mayombo-blessee-jones-arrive-439063 |access-date=24 May 2020}}</ref> oʻrniga oʻynadi va jamoaga Shveytsariya chempionatida gʻalaba qozonishga yordam berdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=28 February 2019 |title=Namur Capitale se sépare de sa meneuse américaine, Britney Jones |language=French |work=Metro Time |url=https://fr.metrotime.be/2019/02/28/news/namur-capitale-se-separe-de-sa-meneuse-americaine-britney-jones/ |access-date=24 May 2020}}</ref> Keyingi mavsumda u Belgiyaga qaytib, Belfius Namur Capitale jamoasi bilan shartnoma imzoladi. U 2019-yil fevral oyi oxirida Naumur-Capital jamoasini tark etdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Jacques Delise |last2=Jérémie Baise |date=28 February 2019 |title=Namur-Capitale et Britney Jones, c'est fini ! |language=French |work=[[RTBF]] |url=https://www.rtbf.be/sport/basket/detail_basket-namur-capitale-et-britney-jones-c-est-fini?id=10158225 |access-date=24 May 2020}}</ref>. 2019-20-yilgi mavsumni Sleza Vrotslav jamoasi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=27 June 2019 |title=Britney Jones nową zawodniczką Ślęzy Wrocław |language=Polish |work=doba.pl |url=https://doba.pl/wroclaw/artykul/britney-jones-nowa-zawodniczka-slezy-wroclaw/25666/12 |access-date=24 May 2020}}</ref> bilan boshladi, u yerda 8 oʻyinda oʻrtacha 11,4 ochko va 3,1 golga assistentlik qildi. 2020-yil yanvar oyida u Ligat haʼAlning Hapoel Petah Tikva jamoasi bilan shartnoma imzoladi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Lior Hai |date=12 January 2020 |title=Britney Jones (ex Sleza Wroclaw) signs at Petah Tikva |work=[[EuroBasket.com]] |url=https://www.eurobasket.com/Israel/news/611726/Britney-Jones-(ex-Sleza-Wroclaw)-signs-at-Petah-Tikva?Women=1 |access-date=24 May 2020}}</ref> == Statistika == === Kollej statistikasi === {{NBA o'yinchi statistikasi afsonasi}} {| class="wikitable" !Yil ! Jamoa ! GP ! Ballar ! FG% ! 3P% ! FT% ! RPG ! APG ! SPG ! BPG ! PPG |- | 2005-06 | Birmingemdagi Alabama | 27 | 326 | '''42,5 %''' | '''39,9 %''' | 65,2 % | 2.4 | 2.0 | 1.3 | 0.3 | 12.1 |- | 2006-07 | Birmingemdagi Alabama | '''32''' | 310 | 32,2 % | 26,5 % | 66,7 % | 2.8 | 2.6 | 1.8 | '''0,5''' | 9.7 |- | 2007-08 | Birmingemdagi Alabama | 30 | 383 | 37,2 % | 31,4 % | 69,6 % | 4.3 | 3.1 | '''2.7''' | 0.4 | 12.8 |- | 2008-09 | Birmingemdagi Alabama | 30 | '''582''' | 39,8 % | 30,7 % | '''77,9 %''' | '''4.6''' | '''3.5''' | 2.2 | 0.4 | '''19.4''' |- | Karyera | | 119 | 1601 | 37,9 % | 31,8 % | 71,6 % | 3.6 | 2.8 | 2.0 | 0.4 | 13.5 |} Manba<ref>{{Veb manbasi|url=http://web1.ncaa.org/stats/StatsSrv/careerplayer|sarlavha=NCAA Statistics|ish=web1.ncaa.org|kirish sanasi=2021-05-19}}</ref> == Manbalar == {{Manbalar|30em}} == Havolalar == * Eurobasket.com saytidagi [https://basketball.eurobasket.com/player/Britney-Jones/96893?Women=1 profil] * Islandiya Basketbol Uyushmasidagi [http://kki.is/motamal/leikir-og-urslit/motayfirlit/Leikmadur?league_id=undefined&season_id=60053&player_id=471763 Islandiya statistikasi] * Shveytsariya basketbolidagi [https://swiss.basketball/leagues/sbl-women/players?pid=88504&league=LNAF SB ligasi statistikasi] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1987-yilda tugʻilganlar]] 2uldpv6rviuexrq0hpegjybbhe8zd5u 2816454 2816453 2022-08-28T19:22:51Z ShohjahonSobirov 73332 Vikifikator wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | name = Britney Jones | image = | caption = | league = [[Israeli Female Basketball Premier League|Ligat ha'Al]] | team = Elitzur Holon | position = Himoyachi | birth_date = {{Birth date and age|mf=yes|1987|09|1}} | birth_place = [[Chicago, Illinois]] | nationality = Amerikalik | height_ft = 5 | height_in = 7 | weight_kg = | number = | high_school = [[John Marshall Metropolitan High School|John Marshall Metropolitan]]<br />([[Chicago, Illinois]]) | college = [[UAB Blazers women's basketball|UAB]] (2005-2009) | career_start = 2009 | career_end = | career_number = | highlights = * [[National Liga (ayollar basketboli)|Ruminiya ligasi]] chempioni (2014) * [[Belgiya ayollar basketbol ligasi|Belgiya ligasi]] chempioni (2018) * [[Shveytsariya ayollar basketbol chempionati|Shveytsariya ligasi]] chempioni (2018) * [[El Salvador Liga Mayor Apertura|El Salvador League]] chempioni (2019) * [[National Liga (ayollar basketboli)|Ruminiya ligasi]] All-Star (2013) * [[Islandiya Basketbol Assotsiatsiyasi ayollar yulduzlari o'yini|Islandiya yulduzlari]] (2013) * [[Națională Liga (ayollar basketboli)|Ruminiya ligasi]] to‘purarlar yetakchisi (2015) * 2× [[Urvalsdeild kvenna (basketbol)|Urvalsdeild kvenna]] toʻplar boʻyicha yetakchi (2012, 2013) * [[Urvalsdeild kvenna (basketbol)|Urvalsdeild kvenna]] yetakchiga assistentlik qiladi (2013) * [[AQSh ayollar basketbol turniri konferensiyasi|AQSh konferentsiyasi]] 2-jamoa turniri (2009) * [[AQSh ayollar basketbol turniri konferensiyasi|AQSh konferentsiyasi]] Yilning oltinchi oʻyinchisi (2007) * [[AQSh ayollar basketbol turniri konferensiyasi|AQSh konferentsiyasi]] Birinchi kurs talabalari jamoasi (2006) | medal_templates = }} '''Britney Cimone Jones''' (1987-yil 1-sentyabrda tugʻilgan) — amerikalik professional [[Basketbol|basketbolchi]]. Faoliyati davomida u Ruminiya, Belgiya, Shveytsariya va Salvadorda milliy jamoalarida oʻynagan.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Britney Jones Basketball Player Profile|url=https://www.eurobasket.com/player/Jones-Britney/USA/Petah-Tikva/96893|nashriyot=[[EuroBasket.com]]|kirish sanasi=24 May 2020}}</ref> == Oʻrta maktabi == Jones Illinoys shtatining Chicago shahrida oʻsgan va Jon Marshall Metropolitan oʻrta maktabida oʻqigan. U 2004-05-yillarda Chicago Sun-Times tomonidan yilning eng yaxshi sportchisi va yilning eng yaxshi oʻyinchisi deb topilgan. Shu bilan birga Chicago Sun-Times tomonidan butun shtat, butun mintaqa va butun shahar basketbolchisi sharafiga sazovor boʻldi. Marshall 2002 va 2004-yillarda CPS City chempionatida gʻolib chiqdi va 2002-yilda shtatda uchinchi oʻrinni egalladi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Britney Jones – Women's Basketball – University of Alabama at Birmingham Athletics|url=https://uabsports.com/sports/womens-basketball/roster/britney-jones/2381|ish=uabsports.com|nashriyot=[[UAB Blazers]]|kirish sanasi=24 May 2020}}</ref> == Kollej karyerasi == Jones 2005-yildan 2009-yilgacha Birmingemdagi Alabama universitetida UAB Blazers uchun kollej basketboli jamoasida oʻynagan. == Professional karyerasi == 2011-yilda Jones islandiyalik Urvalsdeild kvennasi Fjölnir jamoasi bilan shartnoma imzoladi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=10 October 2011 |title=Breytingar á liðunum átta |language=Icelandic |page=C4 |work=[[Morgunblaðið]] |url=https://timarit.is/page/5380490 |access-date=24 May 2020}}</ref> U 2013-yil yanvar oyida Islandiya Stars jamoasiga tanlangan edi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Óskar Ófeigur Jónsson |date=23 January 2013 |title=Sextán ára stelpa fékk flest atkvæði í Stjörnuleikskosningunni |language=Icelandic |work=[[Vísir.is]] |url=https://www.visir.is/g/2013130129630 |access-date=24 May 2020}}</ref>, shu bilan birga u ikkinchi oʻrinni egallagan uch ochkolik musobaqada ishtirok etdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=31 January 2013 |title=Fólk |language=Icelandic |page=3 |work=[[Morgunblaðið]] |url=https://timarit.is/page/6039020 |access-date=24 May 2020}}</ref> Mavsum davomida u har bir oʻyinda 29,3 ochko toʻplash boʻyicha ligada peshqadamlik qildi. Keyingi mavsumda u Fyolnir jamoasiga qaytdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Óskar Ófeigur Jónsson |date=4 November 2012 |title=Faðmaði dómarann í miðjum leik |language=Icelandic |work=[[Vísir.is]] |url=https://www.visir.is/g/2012121109655/fadmadi-domarann-i-midjum-leik |access-date=24 May 2020}}</ref> va har bir o‘yinda o‘rtacha 31,6 ochko to‘plash bo‘yicha yana ligada yetakchilik qildi. 2013-yilning 20-fevralida Njardvikka qarshi o‘yinda qo‘shimcha taymdagi mag‘lubiyatda 52 ochko jamg‘ararishga muvaffaq boʻldi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Kristján Jónsson |date=21 February 2013 |title=Snæfell á möguleika á efsta sætinu |language=Icelandic |page=2 |work=[[Morgunblaðið]] |url=https://timarit.is/page/6040811 |access-date=24 May 2020}}</ref> U 2017-2018-yilgi mavsumni Royal Castors Braine jamoasi bilan oʻtkazdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=1 September 2019 |title=Britney Jones rejoint les Castors Braine |language=French |work=La Province |url=https://www.laprovince.be/120469/article/2017-09-01/britney-jones-rejoint-les-castors-braine |access-date=24 May 2020}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=11 January 2018 |title=L'appétit grandissant de l'Américaine Britney Jones |language=French |work=[[La Capitale]] |url=https://www.lacapitale.be/175577/article/2018-01-11/lappetit-grandissant-de-lamericaine-britney-jones |access-date=24 May 2020}}</ref> Jamoaga Belgiya chempionatiga chiqishga yordam berdi. Pley-offdan soʻng u BCF Elfic Fribourg Basket jamoasi bilan shartnoma tuzib, jarohat olgan Noemi Mayombo<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=11 May 2018 |title=Mayombo blessée, Jones arrive |language=French |work=[[La Liberté (Switzerland)|La Liberté]] |url=https://www.laliberte.ch/news/sports/basketball/mayombo-blessee-jones-arrive-439063 |access-date=24 May 2020}}</ref> oʻrniga oʻynadi va jamoaga Shveytsariya chempionatida gʻalaba qozonishga yordam berdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=28 February 2019 |title=Namur Capitale se sépare de sa meneuse américaine, Britney Jones |language=French |work=Metro Time |url=https://fr.metrotime.be/2019/02/28/news/namur-capitale-se-separe-de-sa-meneuse-americaine-britney-jones/ |access-date=24 May 2020}}</ref> Keyingi mavsumda u Belgiyaga qaytib, Belfius Namur Capitale jamoasi bilan shartnoma imzoladi. U 2019-yil fevral oyi oxirida Naumur-Capital jamoasini tark etdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Jacques Delise |last2=Jérémie Baise |date=28 February 2019 |title=Namur-Capitale et Britney Jones, c'est fini ! |language=French |work=[[RTBF]] |url=https://www.rtbf.be/sport/basket/detail_basket-namur-capitale-et-britney-jones-c-est-fini?id=10158225 |access-date=24 May 2020}}</ref>. 2019-20-yilgi mavsumni Sleza Vrotslav jamoasi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=27 June 2019 |title=Britney Jones nową zawodniczką Ślęzy Wrocław |language=Polish |work=doba.pl |url=https://doba.pl/wroclaw/artykul/britney-jones-nowa-zawodniczka-slezy-wroclaw/25666/12 |access-date=24 May 2020}}</ref> bilan boshladi, u yerda 8 oʻyinda oʻrtacha 11,4 ochko va 3,1 golga assistentlik qildi. 2020-yil yanvar oyida u Ligat haʼAlning Hapoel Petah Tikva jamoasi bilan shartnoma imzoladi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Lior Hai |date=12 January 2020 |title=Britney Jones (ex Sleza Wroclaw) signs at Petah Tikva |work=[[EuroBasket.com]] |url=https://www.eurobasket.com/Israel/news/611726/Britney-Jones-(ex-Sleza-Wroclaw)-signs-at-Petah-Tikva?Women=1 |access-date=24 May 2020}}</ref> == Statistika == === Kollej statistikasi === {{NBA o'yinchi statistikasi afsonasi}} {| class="wikitable" !Yil ! Jamoa ! GP ! Ballar ! FG% ! 3P% ! FT% ! RPG ! APG ! SPG ! BPG ! PPG |- | 2005-06 | Birmingemdagi Alabama | 27 | 326 | '''42,5 %''' | '''39,9 %''' | 65,2 % | 2.4 | 2.0 | 1.3 | 0.3 | 12.1 |- | 2006-07 | Birmingemdagi Alabama | '''32''' | 310 | 32,2 % | 26,5 % | 66,7 % | 2.8 | 2.6 | 1.8 | '''0,5''' | 9.7 |- | 2007-08 | Birmingemdagi Alabama | 30 | 383 | 37,2 % | 31,4 % | 69,6 % | 4.3 | 3.1 | '''2.7''' | 0.4 | 12.8 |- | 2008-09 | Birmingemdagi Alabama | 30 | '''582''' | 39,8 % | 30,7 % | '''77,9 %''' | '''4.6''' | '''3.5''' | 2.2 | 0.4 | '''19.4''' |- | Karyera | | 119 | 1601 | 37,9 % | 31,8 % | 71,6 % | 3.6 | 2.8 | 2.0 | 0.4 | 13.5 |} Manba<ref>{{Veb manbasi|url=http://web1.ncaa.org/stats/StatsSrv/careerplayer|sarlavha=NCAA Statistics|ish=web1.ncaa.org|kirish sanasi=2021-05-19}}</ref> == Manbalar == {{Manbalar|30em}} == Havolalar == * Eurobasket.com saytidagi [https://basketball.eurobasket.com/player/Britney-Jones/96893?Women=1 profil] * Islandiya Basketbol Uyushmasidagi [http://kki.is/motamal/leikir-og-urslit/motayfirlit/Leikmadur?league_id=undefined&season_id=60053&player_id=471763 Islandiya statistikasi] * Shveytsariya basketbolidagi [https://swiss.basketball/leagues/sbl-women/players?pid=88504&league=LNAF SB ligasi statistikasi] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1987-yilda tugʻilganlar]] ehny98npkt8pdhbysu29tsdaua9nyfm Chandi Jones 0 753847 2816446 2709375 2022-08-28T19:14:16Z ShohjahonSobirov 73332 sahifani to'g'irlash wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | name = Chandi Jones | image = | team = | position = Himoyachi | height_ft = 5 | height_in = 9 | nationality = Amerikalik | birth_date = {{Birth date and age|1982|3|25|mf=y}} | birth_place = [[Wharton, Texas]] | high_school = [[Bay City High School|Bay City]] ([[Bay City, Texas]]) | college = [[Houston Cougars women's basketball|Houston]] (2000-2004) | draft_league = WNBA | draft_year = 2004 | draft_round = 1 | draft_pick = 8 | draft_team = [[Phoenix Mercury]] | career_start = 2004 | career_end = 2006 | highlights = | medal_templates = {{Chiqish | {{USA}} }} }} '''Chandi Jones''' (1982-yil 25-martda tugʻilgan) — professional [[Basketbol|basketbolchi]]. Jones Janice va David Jonesning qizi, sobiq professional basketbolchi, keyinchalik kollej basketbol jamoasi murabbiyi boʻlgan.<ref name="WBCA Box Scores">{{cite web|title=WBCA High School All-America Game Box Scores|url=http://www.wbca.org/pages/AWARDS_high_school_all-america_game_box_scores|publisher=Women's Basketball Coaches Association|accessdate=29 Jun 2014|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140715064856/http://www.wbca.org/pages/AWARDS_high_school_all-america_game_box_scores|archivedate=2014-07-15}}</ref> == Oʻrta maktabi == Wharton shahrida tugʻilgan Jones Texasning Bay City shahridagi Bay City oʻrta maktabida basketbol va uzunlikka sakrash sport turlari bilan shug'llangan. Jones WBCA All-American nomini olgan. U 2000-yilda WBCA High School All-America oʻyinida ishtirok etdi va u o'yinda toʻrt ochko toʻpladi.<ref name="NCAA Player stats">{{cite web|last1=|first1=|title=Women's Basketball Player stats|date=|url=http://web1.ncaa.org/stats/StatsSrv/careersearch|website=NCAA|accessdate=6 October 2015}}</ref> == Kollej karyerasi == Jones Houston universitetidagi kollejda oʻqidi va u yerda ayollar basketbol jamoasini milliy shon-sharaf chempionatiga olib borishga yordam berdi. Birinchi mavsumda Jones o'ng oyoq tizzasini jarohatlab olib, mavsumning soʻnggi oʻn bitta oʻyinini oʻtkazib yubordi. Lady Cougars yetakchisi sifatida Jones jamoaga 2002-yilgi Ayollar milliy turnirining final bosqichiga chiqishga yordam berdi va jamoa 2004-yilda o‘n ikki yil ichida birinchi marta NCAA turnirida ishtirok etdi. U uch marta AQSh konferensiyasining eng yaxshi o‘yinchisi deb topildi va keyinchalik All America nomiga sazovor bo‘ldi. Konferensiya uni AQShdagi oʻn yillikning eng yaxshi ayol basketbolchisi deb eʼlon qildi. 2005-yilda Jones Houston universitetdagi faoliyatini yakunladi (13 yosh) va 2006-yilda universitetni tamomlagan. U hozirda maktab va konferensiya tarixida yetakchi toʻpurar hisoblanadi.<ref name="safsal">[http://www.safsal.co.il/earticle.aspx?id=9959 Safsal, Information, Statistics and daily news about the all the Israeli Basketball Players, Teams and Leagues<!-- Bot generated title -->] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071130123729/http://www.safsal.co.il/earticle.aspx?id=9959|date=November 30, 2007}}</ref> == Houston statistikasi == Manba<ref name="2000 U18">{{cite web|title=Fourth Women's Junior World Championship Qualifying Team – 2000|date=June 10, 2010|url=http://www.usab.com/history/u18-womens/fourth-womens-junior-world-championship-qualifying-team-2000.aspx|publisher=USA Basketball|archive-url=https://web.archive.org/web/20150912170651/http://www.usab.com/history/u18-womens/fourth-womens-junior-world-championship-qualifying-team-2000.aspx|archive-date=12 September 2015|url-status=live|accessdate=20 October 2015}}</ref> {{NBA o'yinchi statistikasi afsonasi}} {| class="wikitable" !Yil ! Jamoa ! GP ! Ballar ! FG% ! 3P% ! FT% ! RPG ! APG ! SPG ! BPG ! PPG |- | 2000-01 |Houston  | 20 | 429 | 45.1 | 25.4 | 71.7 | 5.7 | 2.5 | 2.3 | 0,5 | 21.5 |- | 2001-02 |Houston  | '''34''' | 766 | 45.9 | 33.1 | 68.8 | 5.8 | '''2.7''' | 2.7 | 0.3 | 22.5 |- | 2002-03 |Houston  | 28 | '''770''' | '''48.8''' | '''36.9''' | 72.1 | '''8.2''' | 2.4 | '''3.4''' | '''0,8''' | '''27.5''' |- | 2003-04 |Houston  | 32 | 727 | 42.0 | 36.6 | '''73.7''' | 5.5 | 2.4 | 3.1 | 0,7 | 22.7 |- | Karyera |Houston  | 114 | 2692 | 45.4 | 34.3 | 71.4 | 6.3 | 2.5 | 2.9 | 0,6 | 23.6 |} == AQSHdagi faoliyati == Jones [[Argentina|Argentinaning]] [[Mar-del-plata|Mar Del Plata]] shahrida boʻlib oʻtgan FIBA Amerika chempionatida oltin medalni qoʻlga kiritgan AQSh U18 ayollar terma jamoasi aʼzosi boʻlgan. O'yin 2000-yil iyul oyida boʻlib oʻtgan, oʻshanda AQSh jamoasi Kubani magʻlub etib, chempionlikni qoʻlga kiritgan. Jones har bir o‘yinda o‘rtacha 4,0 ochko to‘plagan. == Professional faoliyati == Kollejdagi karyerasidan soʻng, Jones 2004-yilgi WNBA loyihasida Pheonix Mercury jamoasi tomonidan 8-oʻrinda jamoa safiga qabul qilingan lekin loyiha kuni Shereka Wright, Erika Valek va Sheila Lambert evaziga Detroit Shock jamoasiga almashtirildi. 2005-yil 30-iyulda Jones Steysi Tomas va Katie Smith evaziga Lynx jamoasiga almashtirildi. Dastlabki ikki mavsumda har bir oʻyinda oʻrtacha 5,0 ochko toʻplaganidan soʻng, toʻpigʻi va tizzasidagi jarohatlar tufayli Jones 2006-yilda atigi oltita oʻyin bilan cheklab qoldi. Bu bahslarda u oʻrtacha 2,8 ochko va 6,3 daqiqa toʻpladi. 2007-yil 18-mayda Jones Lynx jamoasi safidan chiqarib yuborildi. Jones 2003-2004-yil Yevropa ayollar basketbol mavsumida Isroilning „Makkabi Raanana“ jamoasida va 2006-07-yilgi mavsumida Budapesht (Vengriya) klubida oʻynagan. 2007-2008-yillarda Jones Isroilning „Hapoel Tel-Aviv“ klubi bilan shartnoma imzoladi, biroq mavsumning birinchi o‘yinidan keyin jamoa undan voz kechdi. == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [https://web.archive.org/web/20060813170239/http://www.wnba.com/playerfile/chandi_jones/index.html?nav=page WNBA oʻyinchi profili] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1982-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Webarchive template wayback links]] 6i1naljfxvq1pszmoj6s16zch2fknfu 2816447 2816446 2022-08-28T19:15:35Z ShohjahonSobirov 73332 Vikifikator wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | name = Chandi Jones | image = | team = | position = Himoyachi | height_ft = 5 | height_in = 9 | nationality = Amerikalik | birth_date = {{Birth date and age|1982|3|25|mf=y}} | birth_place = [[Wharton, Texas]] | high_school = [[Bay City High School|Bay City]] ([[Bay City, Texas]]) | college = [[Houston Cougars women's basketball|Houston]] (2000-2004) | draft_league = WNBA | draft_year = 2004 | draft_round = 1 | draft_pick = 8 | draft_team = [[Phoenix Mercury]] | career_start = 2004 | career_end = 2006 | highlights = | medal_templates = {{Chiqish | {{USA}} }} }} '''Chandi Jones''' (1982-yil 25-martda tugʻilgan) — professional [[Basketbol|basketbolchi]]. Jones Janice va David Jonesning qizi, sobiq professional basketbolchi, keyinchalik kollej basketbol jamoasi murabbiyi boʻlgan.<ref name="WBCA Box Scores">{{cite web|title=WBCA High School All-America Game Box Scores|url=http://www.wbca.org/pages/AWARDS_high_school_all-america_game_box_scores|publisher=Women's Basketball Coaches Association|accessdate=29 Jun 2014|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140715064856/http://www.wbca.org/pages/AWARDS_high_school_all-america_game_box_scores|archivedate=2014-07-15}}</ref> == Oʻrta maktabi == Wharton shahrida tugʻilgan Jones Texasning Bay City shahridagi Bay City oʻrta maktabida basketbol va uzunlikka sakrash sport turlari bilan shugʻllangan. Jones WBCA All-American nomini olgan. U 2000-yilda WBCA High School All-America oʻyinida ishtirok etdi va u oʻyinda toʻrt ochko toʻpladi.<ref name="NCAA Player stats">{{cite web|last1=|first1=|title=Women's Basketball Player stats|date=|url=http://web1.ncaa.org/stats/StatsSrv/careersearch|website=NCAA|accessdate=6 October 2015}}</ref> == Kollej karyerasi == Jones Houston universitetidagi kollejda oʻqidi va u yerda ayollar basketbol jamoasini milliy shon-sharaf chempionatiga olib borishga yordam berdi. Birinchi mavsumda Jones oʻng oyoq tizzasini jarohatlab olib, mavsumning soʻnggi oʻn bitta oʻyinini oʻtkazib yubordi. Lady Cougars yetakchisi sifatida Jones jamoaga 2002-yilgi Ayollar milliy turnirining final bosqichiga chiqishga yordam berdi va jamoa 2004-yilda o‘n ikki yil ichida birinchi marta NCAA turnirida ishtirok etdi. U uch marta AQSh konferensiyasining eng yaxshi o‘yinchisi deb topildi va keyinchalik All America nomiga sazovor bo‘ldi. Konferensiya uni AQShdagi oʻn yillikning eng yaxshi ayol basketbolchisi deb eʼlon qildi. 2005-yilda Jones Houston universitetdagi faoliyatini yakunladi (13 yosh) va 2006-yilda universitetni tamomlagan. U hozirda maktab va konferensiya tarixida yetakchi toʻpurar hisoblanadi.<ref name="safsal">[http://www.safsal.co.il/earticle.aspx?id=9959 Safsal, Information, Statistics and daily news about the all the Israeli Basketball Players, Teams and Leagues<!-- Bot generated title -->] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071130123729/http://www.safsal.co.il/earticle.aspx?id=9959|date=November 30, 2007}}</ref> == Houston statistikasi == Manba<ref name="2000 U18">{{cite web|title=Fourth Women's Junior World Championship Qualifying Team – 2000|date=June 10, 2010|url=http://www.usab.com/history/u18-womens/fourth-womens-junior-world-championship-qualifying-team-2000.aspx|publisher=USA Basketball|archive-url=https://web.archive.org/web/20150912170651/http://www.usab.com/history/u18-womens/fourth-womens-junior-world-championship-qualifying-team-2000.aspx|archive-date=12 September 2015|url-status=live|accessdate=20 October 2015}}</ref> {{NBA o'yinchi statistikasi afsonasi}} {| class="wikitable" !Yil ! Jamoa ! GP ! Ballar ! FG% ! 3P% ! FT% ! RPG ! APG ! SPG ! BPG ! PPG |- | 2000-01 |Houston  | 20 | 429 | 45.1 | 25.4 | 71.7 | 5.7 | 2.5 | 2.3 | 0,5 | 21.5 |- | 2001-02 |Houston  | '''34''' | 766 | 45.9 | 33.1 | 68.8 | 5.8 | '''2.7''' | 2.7 | 0.3 | 22.5 |- | 2002-03 |Houston  | 28 | '''770''' | '''48.8''' | '''36.9''' | 72.1 | '''8.2''' | 2.4 | '''3.4''' | '''0,8''' | '''27.5''' |- | 2003-04 |Houston  | 32 | 727 | 42.0 | 36.6 | '''73.7''' | 5.5 | 2.4 | 3.1 | 0,7 | 22.7 |- | Karyera |Houston  | 114 | 2692 | 45.4 | 34.3 | 71.4 | 6.3 | 2.5 | 2.9 | 0,6 | 23.6 |} == AQSHdagi faoliyati == Jones [[Argentina|Argentinaning]] [[Mar-del-plata|Mar Del Plata]] shahrida boʻlib oʻtgan FIBA Amerika chempionatida oltin medalni qoʻlga kiritgan AQSh U18 ayollar terma jamoasi aʼzosi boʻlgan. Oʻyin 2000-yil iyul oyida boʻlib oʻtgan, oʻshanda AQSh jamoasi Kubani magʻlub etib, chempionlikni qoʻlga kiritgan. Jones har bir o‘yinda o‘rtacha 4,0 ochko to‘plagan. == Professional faoliyati == Kollejdagi karyerasidan soʻng, Jones 2004-yilgi WNBA loyihasida Pheonix Mercury jamoasi tomonidan 8-oʻrinda jamoa safiga qabul qilingan lekin loyiha kuni Shereka Wright, Erika Valek va Sheila Lambert evaziga Detroit Shock jamoasiga almashtirildi. 2005-yil 30-iyulda Jones Steysi Tomas va Katie Smith evaziga Lynx jamoasiga almashtirildi. Dastlabki ikki mavsumda har bir oʻyinda oʻrtacha 5,0 ochko toʻplaganidan soʻng, toʻpigʻi va tizzasidagi jarohatlar tufayli Jones 2006-yilda atigi oltita oʻyin bilan cheklab qoldi. Bu bahslarda u oʻrtacha 2,8 ochko va 6,3 daqiqa toʻpladi. 2007-yil 18-mayda Jones Lynx jamoasi safidan chiqarib yuborildi. Jones 2003-2004-yil Yevropa ayollar basketbol mavsumida Isroilning „Makkabi Raanana“ jamoasida va 2006-07-yilgi mavsumida Budapesht (Vengriya) klubida oʻynagan. 2007-2008-yillarda Jones Isroilning „Hapoel Tel-Aviv“ klubi bilan shartnoma imzoladi, biroq mavsumning birinchi o‘yinidan keyin jamoa undan voz kechdi. == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [https://web.archive.org/web/20060813170239/http://www.wnba.com/playerfile/chandi_jones/index.html?nav=page WNBA oʻyinchi profili] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1982-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Webarchive template wayback links]] 6ea9umbdo2mqij1gw135qgal3dvxqhp Haley Jones 0 753865 2816438 2710867 2022-08-28T19:02:45Z ShohjahonSobirov 73332 sahifani to'g'irlash wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | name = Haley Jones | image = Haley Jones Final Four (cropped).jpg | caption = Jons [[Stenford Cardinal ayollar basketboli|Stenford]] bilan 2022-yilda | number = 30 | position = Himoyachi | height_ft = 6 | height_in = 1 | league = [[Pac-12 Conference]] | team = Stanford Cardinal | birth_date = {{birth date and age|mf=yes|2001|5|23}} | birth_place = [[Santa Cruz, California]], US | high_school = [[Archbishop Mitty High School|Archbishop Mitty]]<br />([[San Jose, California]]) | college = [[Stanford Cardinal women's basketball|Stanford]] (2019-hozirgacha) | career_start = | career_end = | highlights = * [[NCAA I divizioni ayollar basketbol turniri|NCAA chempioni]] ([[2021 NCAA I divizion ayollar basketbol turniri|2021]]) * [[Yakuniy to'rtlik eng yaxshi o'yinchi]] (2021) * [[Pac-12 konferensiyasida yilning eng yaxshi ayol basketbolchisi|Pac-12 yilning eng yaxshi hammuallifi]] (2022) * 2× All-Pac-12 jamoasi (2021, 2022) * [[Neysmit tayyorgarlik boʻyicha yilning eng yaxshi oʻyinchisi]] (2019) * [[Morgan Vutten yilning eng yaxshi oʻyinchisi]] (2019) * [[McDonald's All-Amerika o'yini|McDonald’s All-American]] (2019) | medal_templates = {{Chiqish| {{USA}}}} }} '''Haley Jones''' (2001-yil 23-mayda tugʻilgan)<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Haley Jones|ish=fiba.basketball|url=https://www.fiba.basketball/world/u17women/2018/player/Haley-Jones|arxivurl=https://archive.today/20210410192059/https://www.fiba.basketball/world/u17women/2018/player/Haley-Jones|arxivsana=April 10, 2021|kirish sanasi=April 8, 2021}}</ref> — Pac-12 konferensiyasining Stanford jamoasida o'ynagan amerikalik basketbolchi. 2021-yilda ikkinchi kurs talabasi sifatida u Pac-12 konferensiyasi tanlovi gʻolibi deb topildi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=March 2, 2021 |title=Santa Cruz’s Haley Jones named to Pac-12 all-conference team |work=Santa Cruz Sentinel |url=https://www.santacruzsentinel.com/2021/03/02/santa-cruzs-haley-jones-named-to-pac-12-all-conference-team-womens-basketball |url-status=live |access-date=April 8, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210304152222/https://www.santacruzsentinel.com/2021/03/02/santa-cruzs-haley-jones-named-to-pac-12-all-conference-team-womens-basketball/ |archive-date=March 4, 2021}}</ref> Cardinal jamoasi oʻsha mavsumda milliy chempionatda gʻolib chiqdi va Jones „Toʻrtlik finali“ning eng yaxshi oʻyinchisi deb topildi. Jones Kaliforniyaning Santa-Cruz shahrida tugʻilgan. U San-Josedagi arxiyepiskop Mitty oʻrta maktabida oʻqigan va u yerda 2019-yilda Neysmit chempionatiga tayyorgarlik koʻrish boʻyicha yilning eng yaxshi oʻyinchisi va 2019-yilda McDonald’s All-amerikalik nomini olgan.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Haley Jones|ish=USAB.com|url=https://www.usab.com/basketball/players/womens/j/jones-haley.aspx|arxivurl=https://archive.today/20210410193211/https://www.usab.com/basketball/players/womens/j/jones-haley.aspx|arxivsana=April 10, 2021|kirish sanasi=April 8, 2021}}</ref> 2019-yilda Jones ESPN tomonidan o'tkazilgan loyihada birinchi o‘rinni egallagan.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=haley-jones|url=http://www.espn.com/high-school/girls-basketball/recruiting/player/_/id/217621|kirish sanasi=2022-04-10|ish=ESPN.com}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sana=2018-11-28|sarlavha=Stanford lands No. 1 recruit Haley Jones|url=https://www.espn.com/espnw/sports/article/25394513/no-1-recruit-haley-jones-signs-stanford|kirish sanasi=2022-04-10|ish=ESPN.com|til=en}}</ref> Jones 2019-20-yillarda Stanford jamoasida birinchi kurs talabasi sifatida mavsum oxirida tizzasidan jarohat olishdan oldin oʻrtacha 11,4 ochko, 4,2 ribaund va 2,4 assistni qayd etdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Schnell |first=Lindsay |date=April 2, 2021 |title='The future of our game:' Stanford's Haley Jones and the rise of positionless players in women's basketball |work=USA Today |url=https://www.usatoday.com/story/sports/ncaaw/2021/04/02/womens-ncaa-final-four-stanfords-haley-jones-unique-basketball/4845313001/ |url-status=live |access-date=April 8, 2021 |archive-url=https://archive.today/20210410195614/https://www.usatoday.com/story/sports/ncaaw/2021/04/02/womens-ncaa-final-four-stanfords-haley-jones-unique-basketball/4845313001/ |archive-date=April 10, 2021}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Almond |first=Elliot |date=April 3, 2021 |title=Like Magic? Stanford's Haley Jones likes comparison to NBA legend |work=The Mercury News |url=https://www.mercurynews.com/2021/04/03/like-magic-stanfords-haley-jones-likes-comparison-to-nba-legend/ |url-status=live |access-date=April 8, 2021 |archive-url=https://archive.today/20210410194804/https://www.mercurynews.com/2021/04/03/like-magic-stanfords-haley-jones-likes-comparison-to-nba-legend/ |archive-date=April 10, 2021}}</ref> Keyingi mavsumda, 2020-21-yilda, Jones maydonga to'liq qaytdi va oʻrtacha 13,2 ochko, 7,4 ribaund va 2,8 golli uzatmani amalga oshirdi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Haley Jones Stats, News, Bio|url=https://www.espn.com/womens-college-basketball/player/_/id/4595910/haley-jones|kirish sanasi=2022-04-10|ish=ESPN|til=en}}</ref> Cardinal jamoasi 1992-yildan beri birinchi marta milliy chempionlik unvoni va 2021-yilgi NCAA turnirida gʻolib chiqdi.<ref name="espn_04052021">{{Yangiliklar manbasi |date=April 4, 2021 |title=How Haley Jones helped Stanford win the 2021 NCAA women's basketball championship |work=ESPN.com |url=https://www.espn.com/womens-college-basketball/story/_/id/31195152/how-haley-jones-helped-stanford-win-2021-ncaa-women-basketball-championship |url-status=live |access-date=April 8, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210406210649/https://www.espn.com/womens-college-basketball/story/_/id/31195152/how-haley-jones-helped-stanford-win-2021-ncaa-women-basketball-championship |archive-date=April 6, 2021}}</ref> 2021-yil 13-aprelda Santa-Cruz shahar kengashi uning sportdagi yutuqlari, xususan, Stanford bilan milliy chempionatda g‘olib chiqqani va NCAA Final Fourda MVP nomini olgani uchun 4-aprel kunini „Haley Jones kuni“ deb eʼlon qildi.<ref>{{Veb manbasi|sana=2021-04-30|sarlavha=Santa Cruz to celebrate basketball star Haley Jones with Key to the City, parade Sunday|url=https://www.santacruzsentinel.com/2021/04/30/santa-cruz-to-celebrate-basketball-star-haley-jones-with-key-to-the-city-parade-sunday|kirish sanasi=2022-04-10|ish=Santa Cruz Sentinel|til=en-US}}</ref> == Karyera statistikasi == Pac-12 yilning eng yaxshi oʻyinchisi — murabbiylar (2022), ikki karra All-Pac-12 — Murabbiylar va OAV (2021-22) mukofotlarini qo'lga kiritgan. Ikki karra NCAA turniri final toʻrtligidagi barcha turnirlar jamoasi (2021-22), NCAA turnirining Spokan viloyatidagi eng yaxshi oʻyinchisi (2022), Pac-12 turnirining eng zoʻr oʻyinchisi (2022), NCAA turniri final toʻrtligi eng zoʻr oʻyinchisi (2021), Haftaning uch karra Pac-12 oʻyinchisi (2020-yil 7-dekabr; 2021-yil 20-dekabr; 2022-yil 3-yanvar), Haftaning uch karra Pac-12 birinchi himoyachisi (2019-yil 2-dekabr; 2019-yil 16-dekabr; 2020-yil 13-yanvar), Greater Victoria Invitational All-Turnir jamoasi (2019) mukofotlariga sazovor boʻlgan. Sazovor boʻlgan yutuqlari va oʻynagan jamoalari: * Associated Press All-America faxriy yorligʻi * USBWA All-America faxriy yorligʻi * All-Pac-12 * NCAA turniri final toʻrtligining eng yaxshi oʻyinchisi * Cheryl Miller mukofoti finalchisi * Pac-12 haftaning eng yaxshi oʻyinchisi (2020-yil, 7-dekabr) {{WNBA o'yinchi statistikasi afsonasi}} {{WNBA o'yinchi statistikasi boshlanishi}} |- | style="text-align:left;"| [[2019–20 NCAA Division I women's basketball season|2019-20]] | style="text-align:left;"| [[2019–20 Stanford Cardinal women's basketball team|Stanford]] | 18 || 13 || 25.8 || .528 || .273 || .627 || 4.2 || 2.4 || '''0.8''' || 0.9 || 2.7 || 11.4 |- | style="text-align:left;"| [[2020–21 NCAA Division I women's basketball season|2020-21]] | style="text-align:left;"| [[2020–21 Stanford Cardinal women's basketball team|Stanford]] | 32 || '''32''' || 27.6 || '''.546''' || '''.353''' || .725 || 7.4 || 2.8 || '''0.8''' || 0.7 || '''2.5''' || '''13.2''' |- | style="text-align:left;"| [[2021–22 NCAA Division I women's basketball season|2021-22]] | style="text-align:left;"| [[2021–22 Stanford Cardinal women's basketball team|Stanford]] | '''33''' || 31 || '''30.7''' || .418 || .244 || '''.823''' || '''7.9''' || '''3.7''' || 0.5 || '''1.1''' || 2.9 || '''13.2''' {{S-end}} === Kollej === == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [https://gostanford.com/sports/womens-basketball/roster/haley-jones/17110 Stenford Kardinal profili] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:2001-yilda tugʻilganlar]] 6h6435v50g1zcjktzmk309p4pxf3c2w 2816439 2816438 2022-08-28T19:03:33Z ShohjahonSobirov 73332 Vikifikator wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | name = Haley Jones | image = Haley Jones Final Four (cropped).jpg | caption = Jons [[Stenford Cardinal ayollar basketboli|Stenford]] bilan 2022-yilda | number = 30 | position = Himoyachi | height_ft = 6 | height_in = 1 | league = [[Pac-12 Conference]] | team = Stanford Cardinal | birth_date = {{birth date and age|mf=yes|2001|5|23}} | birth_place = [[Santa Cruz, California]], US | high_school = [[Archbishop Mitty High School|Archbishop Mitty]]<br />([[San Jose, California]]) | college = [[Stanford Cardinal women's basketball|Stanford]] (2019-hozirgacha) | career_start = | career_end = | highlights = * [[NCAA I divizioni ayollar basketbol turniri|NCAA chempioni]] ([[2021 NCAA I divizion ayollar basketbol turniri|2021]]) * [[Yakuniy to'rtlik eng yaxshi o'yinchi]] (2021) * [[Pac-12 konferensiyasida yilning eng yaxshi ayol basketbolchisi|Pac-12 yilning eng yaxshi hammuallifi]] (2022) * 2× All-Pac-12 jamoasi (2021, 2022) * [[Neysmit tayyorgarlik boʻyicha yilning eng yaxshi oʻyinchisi]] (2019) * [[Morgan Vutten yilning eng yaxshi oʻyinchisi]] (2019) * [[McDonald's All-Amerika o'yini|McDonald’s All-American]] (2019) | medal_templates = {{Chiqish| {{USA}}}} }} '''Haley Jones''' ([[2001-yil]] 23-mayda tugʻilgan)<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Haley Jones|ish=fiba.basketball|url=https://www.fiba.basketball/world/u17women/2018/player/Haley-Jones|arxivurl=https://archive.today/20210410192059/https://www.fiba.basketball/world/u17women/2018/player/Haley-Jones|arxivsana=April 10, 2021|kirish sanasi=April 8, 2021}}</ref> — Pac-12 konferensiyasining Stanford jamoasida oʻynagan amerikalik basketbolchi. 2021-yilda ikkinchi kurs talabasi sifatida u Pac-12 konferensiyasi tanlovi gʻolibi deb topildi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=March 2, 2021 |title=Santa Cruz’s Haley Jones named to Pac-12 all-conference team |work=Santa Cruz Sentinel |url=https://www.santacruzsentinel.com/2021/03/02/santa-cruzs-haley-jones-named-to-pac-12-all-conference-team-womens-basketball |url-status=live |access-date=April 8, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210304152222/https://www.santacruzsentinel.com/2021/03/02/santa-cruzs-haley-jones-named-to-pac-12-all-conference-team-womens-basketball/ |archive-date=March 4, 2021}}</ref> Cardinal jamoasi oʻsha mavsumda milliy chempionatda gʻolib chiqdi va Jones „Toʻrtlik finali“ning eng yaxshi oʻyinchisi deb topildi. Jones Kaliforniyaning [[Santa-Cruz]] shahrida tugʻilgan. U [[San-Jose]]dagi arxiyepiskop Mitty oʻrta [[maktab]]ida oʻqigan va u yerda [[2019-yil]]da Neysmit chempionatiga tayyorgarlik koʻrish boʻyicha yilning eng yaxshi oʻyinchisi va 2019-yilda McDonald’s All-amerikalik nomini olgan.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Haley Jones|ish=USAB.com|url=https://www.usab.com/basketball/players/womens/j/jones-haley.aspx|arxivurl=https://archive.today/20210410193211/https://www.usab.com/basketball/players/womens/j/jones-haley.aspx|arxivsana=April 10, 2021|kirish sanasi=April 8, 2021}}</ref> 2019-yilda Jones ESPN tomonidan oʻtkazilgan loyihada birinchi o‘rinni egallagan.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=haley-jones|url=http://www.espn.com/high-school/girls-basketball/recruiting/player/_/id/217621|kirish sanasi=2022-04-10|ish=ESPN.com}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sana=2018-11-28|sarlavha=Stanford lands No. 1 recruit Haley Jones|url=https://www.espn.com/espnw/sports/article/25394513/no-1-recruit-haley-jones-signs-stanford|kirish sanasi=2022-04-10|ish=ESPN.com|til=en}}</ref> Jones 2019-20-yillarda Stanford jamoasida birinchi kurs talabasi sifatida mavsum oxirida tizzasidan jarohat olishdan oldin oʻrtacha 11,4 ochko, 4,2 ribaund va 2,4 assistni qayd etdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Schnell |first=Lindsay |date=April 2, 2021 |title='The future of our game:' Stanford's Haley Jones and the rise of positionless players in women's basketball |work=USA Today |url=https://www.usatoday.com/story/sports/ncaaw/2021/04/02/womens-ncaa-final-four-stanfords-haley-jones-unique-basketball/4845313001/ |url-status=live |access-date=April 8, 2021 |archive-url=https://archive.today/20210410195614/https://www.usatoday.com/story/sports/ncaaw/2021/04/02/womens-ncaa-final-four-stanfords-haley-jones-unique-basketball/4845313001/ |archive-date=April 10, 2021}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Almond |first=Elliot |date=April 3, 2021 |title=Like Magic? Stanford's Haley Jones likes comparison to NBA legend |work=The Mercury News |url=https://www.mercurynews.com/2021/04/03/like-magic-stanfords-haley-jones-likes-comparison-to-nba-legend/ |url-status=live |access-date=April 8, 2021 |archive-url=https://archive.today/20210410194804/https://www.mercurynews.com/2021/04/03/like-magic-stanfords-haley-jones-likes-comparison-to-nba-legend/ |archive-date=April 10, 2021}}</ref> Keyingi mavsumda, 2020-21-yilda, Jones maydonga toʻliq qaytdi va oʻrtacha 13,2 ochko, 7,4 ribaund va 2,8 golli uzatmani amalga oshirdi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Haley Jones Stats, News, Bio|url=https://www.espn.com/womens-college-basketball/player/_/id/4595910/haley-jones|kirish sanasi=2022-04-10|ish=ESPN|til=en}}</ref> Cardinal jamoasi 1992-yildan beri birinchi marta milliy chempionlik unvoni va 2021-yilgi NCAA turnirida gʻolib chiqdi.<ref name="espn_04052021">{{Yangiliklar manbasi |date=April 4, 2021 |title=How Haley Jones helped Stanford win the 2021 NCAA women's basketball championship |work=ESPN.com |url=https://www.espn.com/womens-college-basketball/story/_/id/31195152/how-haley-jones-helped-stanford-win-2021-ncaa-women-basketball-championship |url-status=live |access-date=April 8, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210406210649/https://www.espn.com/womens-college-basketball/story/_/id/31195152/how-haley-jones-helped-stanford-win-2021-ncaa-women-basketball-championship |archive-date=April 6, 2021}}</ref> 2021-yil 13-aprelda Santa-Cruz shahar kengashi uning sportdagi yutuqlari, xususan, Stanford bilan milliy chempionatda g‘olib chiqqani va NCAA Final Fourda MVP nomini olgani uchun 4-aprel kunini „Haley Jones kuni“ deb eʼlon qildi.<ref>{{Veb manbasi|sana=2021-04-30|sarlavha=Santa Cruz to celebrate basketball star Haley Jones with Key to the City, parade Sunday|url=https://www.santacruzsentinel.com/2021/04/30/santa-cruz-to-celebrate-basketball-star-haley-jones-with-key-to-the-city-parade-sunday|kirish sanasi=2022-04-10|ish=Santa Cruz Sentinel|til=en-US}}</ref> == Karyera statistikasi == Pac-12 yilning eng yaxshi oʻyinchisi — murabbiylar (2022), ikki karra All-Pac-12 — Murabbiylar va OAV (2021-22) mukofotlarini qoʻlga kiritgan. Ikki karra NCAA turniri final toʻrtligidagi barcha turnirlar jamoasi (2021-22), NCAA turnirining Spokan viloyatidagi eng yaxshi oʻyinchisi (2022), Pac-12 turnirining eng zoʻr oʻyinchisi (2022), NCAA turniri final toʻrtligi eng zoʻr oʻyinchisi (2021), Haftaning uch karra Pac-12 oʻyinchisi (2020-yil 7-dekabr; 2021-yil 20-dekabr; 2022-yil 3-yanvar), Haftaning uch karra Pac-12 birinchi himoyachisi (2019-yil 2-dekabr; 2019-yil 16-dekabr; 2020-yil 13-yanvar), Greater Victoria Invitational All-Turnir jamoasi (2019) mukofotlariga sazovor boʻlgan. Sazovor boʻlgan yutuqlari va oʻynagan jamoalari: * Associated Press All-America faxriy yorligʻi * USBWA All-America faxriy yorligʻi * All-Pac-12 * NCAA turniri final toʻrtligining eng yaxshi oʻyinchisi * Cheryl Miller mukofoti finalchisi * Pac-12 haftaning eng yaxshi oʻyinchisi (2020-yil, 7-dekabr) {{WNBA o'yinchi statistikasi afsonasi}} {{WNBA o'yinchi statistikasi boshlanishi}} |- | style="text-align:left;"| [[2019–20 NCAA Division I women's basketball season|2019-20]] | style="text-align:left;"| [[2019–20 Stanford Cardinal women's basketball team|Stanford]] | 18 || 13 || 25.8 || .528 || .273 || .627 || 4.2 || 2.4 || '''0.8''' || 0.9 || 2.7 || 11.4 |- | style="text-align:left;"| [[2020–21 NCAA Division I women's basketball season|2020-21]] | style="text-align:left;"| [[2020–21 Stanford Cardinal women's basketball team|Stanford]] | 32 || '''32''' || 27.6 || '''.546''' || '''.353''' || .725 || 7.4 || 2.8 || '''0.8''' || 0.7 || '''2.5''' || '''13.2''' |- | style="text-align:left;"| [[2021–22 NCAA Division I women's basketball season|2021-22]] | style="text-align:left;"| [[2021–22 Stanford Cardinal women's basketball team|Stanford]] | '''33''' || 31 || '''30.7''' || .418 || .244 || '''.823''' || '''7.9''' || '''3.7''' || 0.5 || '''1.1''' || 2.9 || '''13.2''' {{S-end}} === Kollej === == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [https://gostanford.com/sports/womens-basketball/roster/haley-jones/17110 Stenford Kardinal profili] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:2001-yilda tugʻilganlar]] p77xvbg2ohd8kibxhwkica8m9z82pvi Jazmine Jones 0 753877 2816430 2710864 2022-08-28T18:52:37Z ShohjahonSobirov 73332 sahifani to'g'irlash wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | name = Jazmine Jones | image = | caption = | number = 23 | team = Connecticut Sun | league = [[Women's National Basketball Association|WNBA]] | position = Himoyachi | height_ft = 6 | height_in = 0 | weight_lb = 160 | nationality = Amerikalik | birth_date = {{birth date and age|1996|10|15}} | birth_place = [[Tallahassee, Florida]] | high_school = [[Florida A&M University Developmental Research School|Florida A&M Developmental]]<br />([[Tallahassee, Florida]]) | college = [[Louisville Cardinals women's basketball|Louisville]] (2016-2020) | draft_league = WNBA | draft_year = 2020 | draft_round = 1 | draft_pick = 12 | draft_team = [[New York Liberty]] | career_start = 2020 | highlights = *[[WNBA All-Rookie Team]] (2020) * Birinchi terma jamoa-[[Atlantika sohilidagi konferensiya|ACC]] (2020) * ACC umumiy himoya jamoasi (2020) | medal_templates = }} '''Jazmine Jones''' (1996-yil 15-oktyabrda tugʻilgan) — amerikalik [[Basketbol|basketbolchi]], ayollar Milliy Basketbol Assotsiatsiyasi (WNBA) ning Connecticut Sun jamoasida oʻynagan. U Atlantic Coast konferensiyasining Louisville Cardinals uchun kollej basketboli jamosida oʻynagan. U 2020-yilgi WNBA loyihasida New York Liberty jamoasi tomonidan tuzilgan jamoaga chaqirilgan. == Oliy maktab karyerasi == Jones sakkizinchi sinfda Florida shtatidan stipendiya taklifini oldi. U Florida A&M universitetining Rivojlanish tadqiqotlari maktabida tahsil olgan va Erikka Kromarti unga ustozlik qilgan.<ref name="lerner">{{Yangiliklar manbasi |last=Lerner |first=Danielle |date=January 18, 2018 |title=Jazmine Jones' infectious energy invigorates Louisville women's basketball |work=[[Louisville Courier-Journal]] |url=https://www.courier-journal.com/story/sports/college/louisville/2018/01/18/louisville-womens-basketball-jazmine-jones-cards-florida-state/1036413001/ |access-date=April 18, 2020}}</ref> U ikki karra Florida shtati chempioni boʻlgan va 2016-yilda Florida Gatorade yilning eng yaxshi basketbolchisi boʻlgan. Jones oʻz faoliyatini 2000 ball, 1000 ribaund, 500 assist va 500 toʻp toʻplash bilan yakunlagan. == Kollej karyerasi == Jones Louisville jamoasida 144 ta oʻyinda oʻynadi va jamoaga 125 ta o'yinda gʻalaba qozonishiga hissa qoʻshdi. U birinchi kursda o‘qiyotganda o‘rtacha 4,5 ochko va 2,6 ribaund to‘plagan. Jones ikkinchi kursda o‘qiyotganda har bir o‘yinda o‘rtacha 8,9 ball, o‘smirlik davrida esa 7,6 ball to‘plagan.<ref name="robinson">{{Yangiliklar manbasi |last=Robinson |first=Cameron Teague |date=February 5, 2020 |title=From the shadows to the spotlight, Jazmine Jones helps lead Louisville as title contender |work=[[Louisville Courier-Journal]] |url=https://www.courier-journal.com/story/sports/college/louisville/2020/02/05/louisville-womens-basketball-jazmine-jones-excelling-u-l/4644390002/ |access-date=April 18, 2020}}</ref> Katta yoshda u har bir o‘yinda o‘rtacha 14,1 ochko, 5,0 ribaund, 3,4 assist va 1,5 to‘p to‘plash qayd etgan.<ref name="henry">{{Yangiliklar manbasi |last=Henry |first=Jim |date=April 18, 2020 |title=Louisville guard, former FAMU star Jones selected 12th overall in WNBA Draft by N.Y. Liberty |work=[[Tallahassee Democrat]] |url=https://www.tallahassee.com/story/sports/2020/04/17/louisville-guard-former-famu-star-jones-selected-12-th-overall-wnba-draft/5157790002/ |access-date=April 18, 2020}}</ref> U All-ACC First Team, All-ACC Himoya jamoasi va ACC All-Turnir Teamga tanlangan, shuningdek, WBCA All-American mukofotlarini qoʻlga kiritgan.<ref name="mccammon">{{Yangiliklar manbasi |last=McCammon |first=Michael |date=April 17, 2020 |title=New York Liberty select Jazmine Jones, Kylee Shook in WNBA Draft |work=247 Sports |url=https://247sports.com/college/louisville/Article/Louisville-basketball-Jazmine-Jones-is-a-1st-round-pick-in-WNBA-Draft-No-12-selection-to-the-New-York-Liberty-146188727/ |access-date=April 18, 2020}}</ref> == Professional karyerasi == Jones New York Liberty jamoasi tomonidan 2020-yilgi WNBA loyihasining 12-chi tanlovi bilan jamoaga tanlandi. U Fransiyaning Tarbes Gespe Bigorre jamoasi bilan ham shartnoma imzolagan. == WNBA karyera statistikasi == {{WNBA o'yinchi statistikasi afsonasi}} === Muntazam mavsum === {{WNBA o'yinchi statistikasi boshlanishi}} |- | align="left" | [[2020 WNBA season|2020]] | align="left" | [[2020 New York Liberty season|New York]] | 20 || '''2''' || '''21.4''' || '''.404''' || .333 || '''.788''' || '''4.1''' || '''2.3''' || '''1.4''' || '''0.5''' || 2.9 || '''10.8''' |- | align="left" | [[2021 WNBA season|2021]] | align="left" | [[2021 New York Liberty season|New York]] | '''27''' || 0 || 16.6 || .356 || '''.383''' || .761 || 2.4 || 1.1 || 0.5 || 0.4 || 1.6 || 5.9 |- | align="left" | [[2022 WNBA season|2022]] | align="left" | [[2022 Connecticut Sun season|Connecticut]] | 2 || 0 || 8.5 || .000 || .000 || .333 || 0.0 || 0.5 || 0.0 || 0.0 || '''0.5''' || 0.5 |- | align="left" | Karyera | align="left" | 3 yil, 2 jamoa | 49 || 2 || 18.2 || .380 || .359 || .767 || 3.0 || 1.6 || 0.9 || 0.4 || 2.1 || 7.7 {{S-end}} === Mavsumdan keyingi === {{WNBA o'yinchi statistikasi boshlanishi}} |- | align="left" | [[2021 WNBA Playoffs|2021]] | align="left" | [[2021 New York Liberty season|New York]] | 1 || 0 || 3.0 || .000 || .000 || .000 || 0.0 || 0.0 || 0.0 || 0.0 || 0.0 || 0.0 |- | align="left" | Karyera | align="left" | 1 yil, 1 jamoa | 1 || 0 || 3.0 || .000 || .000 || .000 || 0.0 || 0.0 || 0.0 || 0.0 || 0.0 || 0.0 {{S-end}} == Shaxsiy hayoti == Jones Reginald va Felicia Jonesning qizidir. Uning otasi Florida A&M jamoasida futbol oʻynagan. Uning akasi kichik Reginald Florida xalqaro universiteti jamoasida futbol o‘ynagan, singlisi Gigi esa Appalachian shtati va Jeksonvill jamoalarida basketbol o‘ynagan. == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [https://gocards.com/sports/womens-basketball/roster/jazmine-jones/9955 Louisville Cardinals bio] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1996-yilda tugʻilganlar]] kmp5rzddldek95q7s0xcgw75o6qnzoi 2816431 2816430 2022-08-28T18:53:17Z ShohjahonSobirov 73332 Vikifikator wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | name = Jazmine Jones | image = | caption = | number = 23 | team = Connecticut Sun | league = [[Women's National Basketball Association|WNBA]] | position = Himoyachi | height_ft = 6 | height_in = 0 | weight_lb = 160 | nationality = Amerikalik | birth_date = {{birth date and age|1996|10|15}} | birth_place = [[Tallahassee, Florida]] | high_school = [[Florida A&M University Developmental Research School|Florida A&M Developmental]]<br />([[Tallahassee, Florida]]) | college = [[Louisville Cardinals women's basketball|Louisville]] (2016-2020) | draft_league = WNBA | draft_year = 2020 | draft_round = 1 | draft_pick = 12 | draft_team = [[New York Liberty]] | career_start = 2020 | highlights = *[[WNBA All-Rookie Team]] (2020) * Birinchi terma jamoa-[[Atlantika sohilidagi konferensiya|ACC]] (2020) * ACC umumiy himoya jamoasi (2020) | medal_templates = }} '''Jazmine Jones''' (1996-yil 15-oktyabrda tugʻilgan) — amerikalik [[Basketbol|basketbolchi]], ayollar Milliy Basketbol Assotsiatsiyasi (WNBA) ning Connecticut Sun jamoasida oʻynagan. U Atlantic Coast konferensiyasining Louisville Cardinals uchun kollej basketboli jamosida oʻynagan. U 2020-yilgi WNBA loyihasida New York Liberty jamoasi tomonidan tuzilgan jamoaga chaqirilgan. == Oliy maktab karyerasi == Jones sakkizinchi sinfda Florida shtatidan stipendiya taklifini oldi. U Florida A&M universitetining Rivojlanish tadqiqotlari maktabida tahsil olgan va Erikka Kromarti unga ustozlik qilgan.<ref name="lerner">{{Yangiliklar manbasi |last=Lerner |first=Danielle |date=January 18, 2018 |title=Jazmine Jones' infectious energy invigorates Louisville women's basketball |work=[[Louisville Courier-Journal]] |url=https://www.courier-journal.com/story/sports/college/louisville/2018/01/18/louisville-womens-basketball-jazmine-jones-cards-florida-state/1036413001/ |access-date=April 18, 2020}}</ref> U ikki karra Florida shtati chempioni boʻlgan va 2016-yilda Florida Gatorade yilning eng yaxshi basketbolchisi boʻlgan. Jones oʻz faoliyatini 2000 ball, 1000 ribaund, 500 assist va 500 toʻp toʻplash bilan yakunlagan. == Kollej karyerasi == Jones Louisville jamoasida 144 ta oʻyinda oʻynadi va jamoaga 125 ta oʻyinda gʻalaba qozonishiga hissa qoʻshdi. U birinchi kursda o‘qiyotganda o‘rtacha 4,5 ochko va 2,6 ribaund to‘plagan. Jones ikkinchi kursda o‘qiyotganda har bir o‘yinda o‘rtacha 8,9 ball, o‘smirlik davrida esa 7,6 ball to‘plagan.<ref name="robinson">{{Yangiliklar manbasi |last=Robinson |first=Cameron Teague |date=February 5, 2020 |title=From the shadows to the spotlight, Jazmine Jones helps lead Louisville as title contender |work=[[Louisville Courier-Journal]] |url=https://www.courier-journal.com/story/sports/college/louisville/2020/02/05/louisville-womens-basketball-jazmine-jones-excelling-u-l/4644390002/ |access-date=April 18, 2020}}</ref> Katta yoshda u har bir o‘yinda o‘rtacha 14,1 ochko, 5,0 ribaund, 3,4 assist va 1,5 to‘p to‘plash qayd etgan.<ref name="henry">{{Yangiliklar manbasi |last=Henry |first=Jim |date=April 18, 2020 |title=Louisville guard, former FAMU star Jones selected 12th overall in WNBA Draft by N.Y. Liberty |work=[[Tallahassee Democrat]] |url=https://www.tallahassee.com/story/sports/2020/04/17/louisville-guard-former-famu-star-jones-selected-12-th-overall-wnba-draft/5157790002/ |access-date=April 18, 2020}}</ref> U All-ACC First Team, All-ACC Himoya jamoasi va ACC All-Turnir Teamga tanlangan, shuningdek, WBCA All-American mukofotlarini qoʻlga kiritgan.<ref name="mccammon">{{Yangiliklar manbasi |last=McCammon |first=Michael |date=April 17, 2020 |title=New York Liberty select Jazmine Jones, Kylee Shook in WNBA Draft |work=247 Sports |url=https://247sports.com/college/louisville/Article/Louisville-basketball-Jazmine-Jones-is-a-1st-round-pick-in-WNBA-Draft-No-12-selection-to-the-New-York-Liberty-146188727/ |access-date=April 18, 2020}}</ref> == Professional karyerasi == Jones New York Liberty jamoasi tomonidan 2020-yilgi WNBA loyihasining 12-chi tanlovi bilan jamoaga tanlandi. U Fransiyaning Tarbes Gespe Bigorre jamoasi bilan ham shartnoma imzolagan. == WNBA karyera statistikasi == {{WNBA o'yinchi statistikasi afsonasi}} === Muntazam mavsum === {{WNBA o'yinchi statistikasi boshlanishi}} |- | align="left" | [[2020 WNBA season|2020]] | align="left" | [[2020 New York Liberty season|New York]] | 20 || '''2''' || '''21.4''' || '''.404''' || .333 || '''.788''' || '''4.1''' || '''2.3''' || '''1.4''' || '''0.5''' || 2.9 || '''10.8''' |- | align="left" | [[2021 WNBA season|2021]] | align="left" | [[2021 New York Liberty season|New York]] | '''27''' || 0 || 16.6 || .356 || '''.383''' || .761 || 2.4 || 1.1 || 0.5 || 0.4 || 1.6 || 5.9 |- | align="left" | [[2022 WNBA season|2022]] | align="left" | [[2022 Connecticut Sun season|Connecticut]] | 2 || 0 || 8.5 || .000 || .000 || .333 || 0.0 || 0.5 || 0.0 || 0.0 || '''0.5''' || 0.5 |- | align="left" | Karyera | align="left" | 3 yil, 2 jamoa | 49 || 2 || 18.2 || .380 || .359 || .767 || 3.0 || 1.6 || 0.9 || 0.4 || 2.1 || 7.7 {{S-end}} === Mavsumdan keyingi === {{WNBA o'yinchi statistikasi boshlanishi}} |- | align="left" | [[2021 WNBA Playoffs|2021]] | align="left" | [[2021 New York Liberty season|New York]] | 1 || 0 || 3.0 || .000 || .000 || .000 || 0.0 || 0.0 || 0.0 || 0.0 || 0.0 || 0.0 |- | align="left" | Karyera | align="left" | 1 yil, 1 jamoa | 1 || 0 || 3.0 || .000 || .000 || .000 || 0.0 || 0.0 || 0.0 || 0.0 || 0.0 || 0.0 {{S-end}} == Shaxsiy hayoti == Jones Reginald va Felicia Jonesning qizidir. Uning otasi Florida A&M jamoasida futbol oʻynagan. Uning akasi kichik Reginald Florida xalqaro universiteti jamoasida futbol o‘ynagan, singlisi Gigi esa Appalachian shtati va Jeksonvill jamoalarida basketbol o‘ynagan. == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [https://gocards.com/sports/womens-basketball/roster/jazmine-jones/9955 Louisville Cardinals bio] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1996-yilda tugʻilganlar]] tbzxvx2jkqrld95ufkwoq9lafr4lm65 Merlakia Jones 0 753884 2816422 2709475 2022-08-28T18:43:17Z ShohjahonSobirov 73332 sahifani to'g'irlash wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | name = Merlakia Jones | image = <!-- Only free-content images are allowed for depicting living people -- see [[WP:NONFREE]]. --> | caption = | number = 25 | position = Himoyachi | height_ft = 5 | height_in = 11 | weight_lb = 147 | birth_date = {{Birth date and age|1973|6|21|mf=y}} | birth_place = [[Montgomery, Alabama]] | nationality = Amerikalik | high_school = [[George Washington Carver High School (Montgomery, Alabama)|George Washington Carver]]<br />(Montgomery, Alabama) | college = [[Florida Gators women's basketball|Florida]] (1991-1995) | draft_league = WNBA | draft_year = 1997 | draft_round = 2 | draft_pick = 13 | draft_team = [[Cleveland Rockers]] | career_start = 1997 | career_end = 2004 | highlights = * [[All-WNBA Team|First Team All-WNBA]] (2001) * 3× [[WNBA All-Star Game|WNBA All-Star]] ([[1999 WNBA All-Star o'yini|1999]]-[[2001 WNBA All-Star Game|2001]]) * 3× Birinchi jamoa — [[Janubiy-sharqiy konferensiya|SEC]] (1993-1995) * 3× Faxriy yorliq [[Umumamerika]] (1993-1995) | bbr_wnba = jonesme01w | medal_templates = {{Chiqish | {{USA}} }} }} '''Merlakia Jones''' (1973-yil 21-iyunda tugʻilgan) — sobiq amerikalik professional [[Basketbol|basketbolchi]]. U 1990 va 2000-yillar oraligʻida sakkiz mavsum davomida Ayollar Milliy Basketbol Assotsiatsiyasida (WNBA) himoyachi pozitsiyasida o'ynagan. Jones WNBAning Cleveland Rokers va Detroit Shock jamoalarida professional tarzda oʻynashdan oldin Florida universitetida kollej basketboli jamoasida oʻynagan. == Dastlabki yillari == Jones Alabama shtatining Montgomeri shahrida Jorj va Jaklin Jones oilasida tugʻilgan. U Montgomeridagi Jorj Vashington Carver maktabida o'qigan. U bir paytning o'zida GW Carver Wolverines jamoasining ajoyib oʻrta maktab basketbolchisi ham edi. == Kollej karyerasi == Jones Florida shtatidagi Geynsvill shahridagi Florida universitetida oʻqish uchun sport stipendiyasini qabul qildi va u yerda 1991-yildan 1995-yilgacha murabbiy Kerol Ross qo'l ostidagi Florida Gators ayollar basketbol jamoasida oʻynadi. === Florida statistikasi === Manba<ref>{{Veb manbasi|url=http://floridagators.com/documents/2016/11/10//2016_17_UF_Womens_Basketball_Supplement.pdf?id=16107|sarlavha=Florida Media Guide|ish=|kirish sanasi=2017-09-10}}</ref>{{NBA o'yinchi statistikasi afsonasi}} {| class="wikitable" !Yil ! Jamoa ! GP ! Ballar ! FG% ! 3P% ! FT% ! RPG ! APG ! SPG ! BPG ! PPG |- | 1991-92 | Florida | 28 | 420 | '''54,1 %''' | 0,0 % | '''77,1 %''' | 5.0 | 0,9 | 1.1 | 0,5 | 15.0 |- | 1992-93 | Florida | 29 | 438 | 47,2 % | '''25,0 %''' | 66,2 % | 7.0 | 1.4 | '''2.2''' | 0,5 | 15.1 |- | 1993-94 | Florida | 28 | 520 | 51,4 % | '''25,0 %''' | 68,0 % | '''10.1''' | '''1.8''' | 1.9 | '''0,7''' | 18.6 |- | 1994-95 | Florida | '''33''' | 623 | 43,6 % | 24,8 % | 69,2 % | 6.3 | 1.6 | 1.4 | 0,6 | '''18.9''' |- | JAMI | Florida | 118 | 2001 | 48,3 % | 24,8 % | 70,1 % | 7.0 | 1.4 | 1.6 | 0.1 | 17.0 |} == AQSHdagi faoliyati == Jones 1995-yilning avgust va sentabr oylarida Yaponiyaning Fukuoka shahrida boʻlib oʻtgan Butunjahon Universitet oʻyinlarida AQSH sharafini himoya qiladigan jamoaga tanlab olindi. Jamoa finalda 5:1 hisobida mag'lub bo'lib, kumush medalni qoʻlga kiritdi. AQSh Yugoslaviyani magʻlub etib, AQSh jamoalari erta gʻalaba qozonishdi va 5:0 hisobida rekord oʻrnatdilar. Yarim finalda AQSH Rossiyaga qarshi maydonga tushdi. Jamoa birinchi bo‘limning katta qismini ortda qoldirdi, ammo tanaffusda o‘yinni tenglashtirishga muvaffaq bo‘ldi. AQSh ikkinchi boʻlimda ochilib, 101-74 hisobida gʻalaba qozondi, Frett 20 ochko va 13 ribaundlik dubl-dablga hissa qoʻshdi. Ular oltin medal uchun oʻyinda magʻlub boʻlmagan Italiya bilan toʻqnash kelishdi. Italiya terma jamoasi dastlabki 14 ochkodan 12 tasini to‘plab, kuchli start oldi. Ikkinchi boʻlimda AQSh kichik hisobda oldinga chiqdi, ammo Italiya oʻn ochkolik zarba bilan javob berdi va oʻyinda gʻalaba qozonib, oltin medalni qoʻlga kiritdi. Jones har bir o‘yinda o‘rtacha 2,3 ochko to‘plashga muvaffaq bo'ldi. == Professional karyerasi == Cleveland Rockers jamoasi 1997-yilgi WNBA loyihasining ikkinchi bosqichida (umumiy oʻn uchinchi) Jonesni jamoa safiga tanladi va u 1997-yildan 2003-yilgacha Rockers jamoasida oʻynadi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.wnba.com/playerfile/merlakia_jones/index.html|sarlavha=Archived copy|kirish sanasi=2007-10-27|arxivurl=https://web.archive.org/web/20070705180551/http://www.wnba.com/playerfile/merlakia_jones/index.html|arxivsana=2007-07-05}}</ref> 2004-yilda WNBA final mavsumida Detroit Shock jamoasiga o'tishga qaror qildi.<ref name="1995 WUG">{{cite web|title=Seventeenth World University Games – 1993|url=http://www.usab.com/history/world-university-games-womens/seventeenth-world-university-games-1995.aspx|publisher=USA Basketball|accessdate=12 October 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150907024423/http://www.usab.com/history/world-university-games-womens/seventeenth-world-university-games-1995.aspx|archive-date=7 September 2015|url-status=live}}</ref> == Shuningdek == * WNBAdagi Florida Gatorlari roʻyxati * Florida universiteti bitiruvchilari roʻyxati == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [https://web.archive.org/web/20070705180551/http://www.wnba.com/playerfile/merlakia_jones/index.html Merlakia Jones] — Rasmiy WNBA oʻyinchi profili [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1974-yilda tugʻilganlar]] modadzto1rkj1pfvwtdbbdl9x3jtybk 2816424 2816422 2022-08-28T18:44:16Z ShohjahonSobirov 73332 Vikifikator wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | name = Merlakia Jones | image = <!-- Only free-content images are allowed for depicting living people -- see [[WP:NONFREE]]. --> | caption = | number = 25 | position = Himoyachi | height_ft = 5 | height_in = 11 | weight_lb = 147 | birth_date = {{Birth date and age|1973|6|21|mf=y}} | birth_place = [[Montgomery, Alabama]] | nationality = Amerikalik | high_school = [[George Washington Carver High School (Montgomery, Alabama)|George Washington Carver]]<br />(Montgomery, Alabama) | college = [[Florida Gators women's basketball|Florida]] (1991-1995) | draft_league = WNBA | draft_year = 1997 | draft_round = 2 | draft_pick = 13 | draft_team = [[Cleveland Rockers]] | career_start = 1997 | career_end = 2004 | highlights = * [[All-WNBA Team|First Team All-WNBA]] (2001) * 3× [[WNBA All-Star Game|WNBA All-Star]] ([[1999 WNBA All-Star o'yini|1999]]-[[2001 WNBA All-Star Game|2001]]) * 3× Birinchi jamoa — [[Janubiy-sharqiy konferensiya|SEC]] (1993-1995) * 3× Faxriy yorliq [[Umumamerika]] (1993-1995) | bbr_wnba = jonesme01w | medal_templates = {{Chiqish | {{USA}} }} }} '''Merlakia Jones''' (1973-yil 21-iyunda tugʻilgan) — sobiq amerikalik professional [[Basketbol|basketbolchi]]. U 1990 va 2000-yillar oraligʻida sakkiz mavsum davomida Ayollar Milliy Basketbol Assotsiatsiyasida (WNBA) himoyachi pozitsiyasida oʻynagan. Jones WNBAning Cleveland Rokers va Detroit Shock jamoalarida professional tarzda oʻynashdan oldin Florida universitetida kollej basketboli jamoasida oʻynagan. == Dastlabki yillari == Jones Alabama shtatining Montgomeri shahrida Jorj va Jaklin Jones oilasida tugʻilgan. U Montgomeridagi Jorj Vashington Carver maktabida oʻqigan. U bir paytning oʻzida GW Carver Wolverines jamoasining ajoyib oʻrta maktab basketbolchisi ham edi. == Kollej karyerasi == Jones Florida shtatidagi Geynsvill shahridagi Florida universitetida oʻqish uchun sport stipendiyasini qabul qildi va u yerda 1991-yildan 1995-yilgacha murabbiy Kerol Ross qoʻl ostidagi Florida Gators ayollar basketbol jamoasida oʻynadi. === Florida statistikasi === Manba<ref>{{Veb manbasi|url=http://floridagators.com/documents/2016/11/10//2016_17_UF_Womens_Basketball_Supplement.pdf?id=16107|sarlavha=Florida Media Guide|ish=|kirish sanasi=2017-09-10}}</ref>{{NBA o'yinchi statistikasi afsonasi}} {| class="wikitable" !Yil ! Jamoa ! GP ! Ballar ! FG% ! 3P% ! FT% ! RPG ! APG ! SPG ! BPG ! PPG |- | 1991-92 | Florida | 28 | 420 | '''54,1 %''' | 0,0 % | '''77,1 %''' | 5.0 | 0,9 | 1.1 | 0,5 | 15.0 |- | 1992-93 | Florida | 29 | 438 | 47,2 % | '''25,0 %''' | 66,2 % | 7.0 | 1.4 | '''2.2''' | 0,5 | 15.1 |- | 1993-94 | Florida | 28 | 520 | 51,4 % | '''25,0 %''' | 68,0 % | '''10.1''' | '''1.8''' | 1.9 | '''0,7''' | 18.6 |- | 1994-95 | Florida | '''33''' | 623 | 43,6 % | 24,8 % | 69,2 % | 6.3 | 1.6 | 1.4 | 0,6 | '''18.9''' |- | JAMI | Florida | 118 | 2001 | 48,3 % | 24,8 % | 70,1 % | 7.0 | 1.4 | 1.6 | 0.1 | 17.0 |} == AQSHdagi faoliyati == Jones 1995-yilning avgust va sentabr oylarida Yaponiyaning Fukuoka shahrida boʻlib oʻtgan Butunjahon Universitet oʻyinlarida AQSH sharafini himoya qiladigan jamoaga tanlab olindi. Jamoa finalda 5:1 hisobida magʻlub boʻlib, kumush medalni qoʻlga kiritdi. AQSh Yugoslaviyani magʻlub etib, AQSh jamoalari erta gʻalaba qozonishdi va 5:0 hisobida rekord oʻrnatdilar. Yarim finalda AQSH Rossiyaga qarshi maydonga tushdi. Jamoa birinchi bo‘limning katta qismini ortda qoldirdi, ammo tanaffusda o‘yinni tenglashtirishga muvaffaq bo‘ldi. AQSh ikkinchi boʻlimda ochilib, 101-74 hisobida gʻalaba qozondi, Frett 20 ochko va 13 ribaundlik dubl-dablga hissa qoʻshdi. Ular oltin medal uchun oʻyinda magʻlub boʻlmagan Italiya bilan toʻqnash kelishdi. Italiya terma jamoasi dastlabki 14 ochkodan 12 tasini to‘plab, kuchli start oldi. Ikkinchi boʻlimda AQSh kichik hisobda oldinga chiqdi, ammo Italiya oʻn ochkolik zarba bilan javob berdi va oʻyinda gʻalaba qozonib, oltin medalni qoʻlga kiritdi. Jones har bir o‘yinda o‘rtacha 2,3 ochko to‘plashga muvaffaq boʻldi. == Professional karyerasi == Cleveland Rockers jamoasi 1997-yilgi WNBA loyihasining ikkinchi bosqichida (umumiy oʻn uchinchi) Jonesni jamoa safiga tanladi va u 1997-yildan 2003-yilgacha Rockers jamoasida oʻynadi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.wnba.com/playerfile/merlakia_jones/index.html|sarlavha=Archived copy|kirish sanasi=2007-10-27|arxivurl=https://web.archive.org/web/20070705180551/http://www.wnba.com/playerfile/merlakia_jones/index.html|arxivsana=2007-07-05}}</ref> 2004-yilda WNBA final mavsumida Detroit Shock jamoasiga oʻtishga qaror qildi.<ref name="1995 WUG">{{cite web|title=Seventeenth World University Games – 1993|url=http://www.usab.com/history/world-university-games-womens/seventeenth-world-university-games-1995.aspx|publisher=USA Basketball|accessdate=12 October 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150907024423/http://www.usab.com/history/world-university-games-womens/seventeenth-world-university-games-1995.aspx|archive-date=7 September 2015|url-status=live}}</ref> == Shuningdek == * WNBAdagi Florida Gatorlari roʻyxati * Florida universiteti bitiruvchilari roʻyxati == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [https://web.archive.org/web/20070705180551/http://www.wnba.com/playerfile/merlakia_jones/index.html Merlakia Jones] — Rasmiy WNBA oʻyinchi profili [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1974-yilda tugʻilganlar]] 5uvej1uhb3tmd0dy3kekvtevpe3fxdr Stephanie Jones 0 753890 2816409 2709495 2022-08-28T18:29:01Z ShohjahonSobirov 73332 sahifani to'g'irlash wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | name = Stephanie Jones | image = | number = | position = Hujumchi | league = [[WNBA]] | team = Erkin Agent | height_ft = 6 | height_in = 2 | birth_date = {{birth date and age|1998|7|10}} | birth_place = [[Havre de Grace, Maryland]] | high_school = [[Aberdeen High School (Maryland)|Aberdeen]] ([[Aberdeen, Maryland]]) | college = [[Maryland Terrapins women's basketball|Maryland]] (2016-2020) | draft_league = WNBA | draft_year = 2020 | draft_round = | draft_pick = | draft_team = | career_start = 2020 | highlights = }} '''Stephanie Jones''' (1998-yil 7-iyulda tugʻilgan) — amerikalik [[Basketbol|basketbolchi]], hozirda erkin agent. U Connecticut Sun va Washington Mystics jamoalarida oʻynagan. == Yoshligi == Jones Aberdeenda oʻrta maktab basketboli jamoasida oʻynagan. Ularni birinchi oʻsmir sifatida ikkita shtat chempionatiga olib borishga yordam bergan. Mavsum davomida u oʻrtacha 28,4 ochko, 12 ta ribaund, 6,3 ta golli uzatma, 3,7 ta toʻpni oʻtkazib yuborish va 2 ta blok qayd etgan. U oʻzining yuqori yilining yanvar oyida tizzasini jarohatlab olganidan so'ng ancha azob chekdi. Jones Naismith Trophy jamoasi roʻyxatiga ham kiritildi va oʻz sinfidagi № 51 umumiy oʻyinchi edi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Stephanie Jones|url=https://www.usab.com/basketball/players/womens/j/jones-stephanie.aspx|ish=usab.com|nashriyot=USA Basketball|kirish sanasi=12 June 2021}}</ref> == Kollej == === Maryland === Jones oʻzining birinchi kursida cheklangan tarzda maydon tushdi va atigi oʻrtacha 9,1 daqiqa, 0 start bilan va har bir oʻyinda 4,1 ball toʻpladi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Rychwalski|ism=Alex|sarlavha=Maryland women’s basketball’s Stephanie Jones is stepping out from her sister’s shadow|url=https://dbknews.com/2019/03/01/maryland-womens-basketball-stephanie-jones-brionna-jones-sisters-big-ten/|ish=dbknews.com|nashriyot=The Diamondback|kirish sanasi=12 June 2021}}</ref> Keyingi uch yil ichida uning maydondagi roli va o'ynash vaqti oshdi. U har bir oʻyinni sardor sifatida boshlab berdi. Ikkinchi mavsumida u har bir oʻyinda 24,1 daqiqa maydonda bo'lgan. Oʻzining katta mavsumida u oʻrtacha 11,3 ochko va 6,2 ribaund toʻpladi va u All-Katta Oʻnlik Ikkinchi jamoasiga kiritildi. Shuningdek, u 2020-yilgi "Oʻnta sport ustasi“ mukofoti va „Oʻnta eng yaxshi sport ustasi“ mukofotini oldi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=STEPHANIE JONES|url=https://umterps.com/sports/womens-basketball/roster/stephanie-jones/8140|ish=umterps.com|kirish sanasi=17 May 2021}}</ref> === Maryland statistikasi === Manba<ref>{{Veb manbasi|url=http://web1.ncaa.org/stats/StatsSrv/careerplayer|sarlavha=NCAA Statistics|ish=web1.ncaa.org|kirish sanasi=2021-07-06}}</ref> {| class="wikitable" |+ ! YIL ! Jamoa ! scope="col" | {{Abbr|GP|Games played}} ! scope="col" | {{Abbr|FG%|Field goal percentage}} ! scope="col" | {{Abbr|3P%|3-point field-goal percentage}} ! scope="col" | {{Abbr|FT%|Free-throw percentage}} ! scope="col" | {{Abbr|RBG|Rebounds per game}} ! scope="col" | {{Abbr|APG|Assists per game}} ! scope="col" | {{Abbr|BPG|Blocks per game}} ! scope="col" | {{Abbr|SPG|Steals per game}} ! scope="col" | {{Abbr|PPG|Points per game}} |- | 2016-17 | Maryland | 34 | '''60,2 %''' | - | 37,8 % | 2.00 | 0,32 | 0,06 | 0,47 | 4.06 |- | 2017-18 | Maryland | 34 | 58,8 % | - | 71,6 % | '''6.53''' | '''0,94''' | '''0,88''' | '''1.62''' | 10.79 |- | 2018-19 | Maryland | 34 | 59,0 % | 33,3 % | '''77,1 %''' | 6.03 | 0,85 | 0,68 | 1.06 | '''12.79''' |- | 2019-20 | Maryland | 32 | 60,1 % | 28,6 % | 75,9 % | 6.19 | 0,94 | 0,72 | 1.38 | 11.31 |- | Karyera | | 134 | 59,4 % | 25,0 % | 70,0 % | 5.17 | 0,76 | 0,58 | 1.13 | 9.72 |} {| class="wikitable" |+Umumiy ! YIL ! Jamoa ! scope="col" | {{Abbr|GP|Games played}} ! scope="col" | {{Abbr|FG|Field goals made}} ! scope="col" | {{Abbr|FGA|Field goal attemps}} ! scope="col" | {{Abbr|3P|3-point field-goals made}} ! scope="col" | {{Abbr|3PA|3-point field-goal attempts}} ! scope="col" | {{Abbr|FT|Free-throws made}} ! scope="col" | {{Abbr|FTA|Free-throws attempted}} ! scope="col" | {{Abbr|REB|Total rebounds}} ! scope="col" | {{Abbr|A|Assists}} ! scope="col" | {{Abbr|BK|Blocks}} ! scope="col" | {{Abbr|ST|Steals}} ! scope="col" | {{Abbr|PTS|Points}} |- | 2016-17 | Maryland | 34 | 62 | 103 | 0 | 0 | 14 | 37 | 68 | 11 | 2 | 16 | 138 |- | 2017-18 | Maryland | 34 | 147 | 250 | 0 | 2 | 73 | '''102''' | '''222''' | '''32''' | '''30''' | '''55''' | 367 |- | 2018-19 | Maryland | 34 | '''180''' | '''305''' | 1 | 3 | '''74''' | 96 | 205 | 29 | 23 | 36 | '''435''' |- | 2019-20 | Maryland | 32 | 158 | 263 | '''2''' | '''7''' | 44 | 58 | 198 | 30 | 23 | 44 | 362 |- | Karyera | | 134 | 547 | 921 | 3 | 12 | 205 | 293 | 693 | 102 | 78 | 151 | 1302 |} == WNBA karyerasi == Jones 2020-yilgi WNBA loyihasida qatnashmagan.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Maryland women’s basketball’s Kaila Charles selected 23rd overall in WNBA Draft|url=https://dbknews.com/2020/04/17/maryland-womens-basketball-kaila-charles-wnba-draft/|ish=dbknews.com|kirish sanasi=17 May 2021}}</ref> === Connecticut Sun jamoasidagi faoliyati === Jones 2021-yilda Suns jamoasi bilan o‘quv-mashg‘ulot yig‘ini shartnomasini imzoladi. U WNBAdagi debyutini 2021-yil 14-may kuni „Atlanta Dream“ jamoasiga qarshi o'yinda o‘tkazdi va o'yin davomida 13 daqiqada 4 ochko va 2 ta ribaund qayd etdi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Game Logs – Stephanie Jones|url=https://www.wnba.com/player/stephanie-jones/#/bio|ish=WNBA.com|nashriyot=WNBA.com|kirish sanasi=17 May 2021}}</ref> 2022-yil 4-mayda Jones Connecticut Sun jamoasi safiga qabul qilinmadi va 2022-yilgi Ochilish kuni ro‘yxatiga kiritilmadi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Connecticut Waives Beatrice Mompremier and Stephanie Jones|url=https://sun.wnba.com/news/connecticut-waives-beatrice-mompremier-and-stephanie-jones/|ish=sun.wnba.com|nashriyot=WNBA|kirish sanasi=May 4, 2022}}</ref> == WNBA martaba statistikasi == {{WNBA o'yinchi statistikasi afsonasi}} === Muntazam mavsum === {{WNBA o'yinchi statistikasi boshlanishi}} |- | align="left" | [[2021 WNBA season|2021]] | align="left" | [[2021 Connecticut Sun season|Connecticut]] | '''18''' || 0 || 5.5 || .414 || .000 || .500 || '''1.2''' || 0.2 || 0.1 || '''0.1''' || 0.2 || 1.4 |- | align="left" | [[2022 WNBA season|2022]] | align="left" | [[2022 Washington Mystics season|Washington]] | 3 || 0 || '''6.3''' || '''.429''' || '''.500''' || .000 || 0.7 || '''0.3''' || 0.3 || 0.0 || '''0.0''' || '''2.3''' |- | align="left" | [[2022 WNBA season|2022]] | align="left" | [[2022 Connecticut Sun season|Connecticut]] | 2 || 0 || 4.0 || .000 || .000 || '''1.000''' || 0.0 || '''0.5''' || 0.0 || 0.0 || '''0.0''' || 1.0 |- | align="left" | Karyera | align="left" | 2 yil, 2 jamoa | 23 || 0 || 5.5 || .405 || .250 || .750 || 1.0 || 0.2 || 0.1 || 0.0 || 0.1 || 1.5 {{S-end}} === Mavsumdan keyingi === {{WNBA o'yinchi statistikasi boshlanishi}} |- | align="left" | [[2021 WNBA Playoffs|2021]] | align="left" | [[2021 Connecticut Sun season|Connecticut]] | 1 || 0 || 1.0 || .000 || .000 || .000 || 0.0 || 0.0 || 0.0 || 0.0 || 0.0 || 0.0 |- | align="left" | Karyera | align="left" | 1 yil, 1 jamoa | 1 || 0 || 1.0 || .000 || .000 || .000 || 0.0 || 0.0 || 0.0 || 0.0 || 0.0 || 0.0 {{S-end}} == Shaxsiy hayoti == Jonesning singlisi [[Brionna Jones|Brionna Jons]] ham Connecticut Sun jamoasi aʼzosi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Sisters Brionna and Stephanie Jones reunite in Connecticut Sun training camp|url=https://www.ctpost.com/sports/article/Sisters-Brionna-and-Stephaine-Jones-reunite-in-16160763.php|ish=ctpost.com|nashriyot=Connecticut Post|kirish sanasi=12 June 2021}}</ref> == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1998-yilda tugʻilganlar]] 2obeuweutcexw3z8ewolsotaf5why81 2816416 2816409 2022-08-28T18:35:24Z ShohjahonSobirov 73332 Vikifikator wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | name = Stephanie Jones | image = | number = | position = Hujumchi | league = [[WNBA]] | team = Erkin Agent | height_ft = 6 | height_in = 2 | birth_date = {{birth date and age|1998|7|10}} | birth_place = [[Havre de Grace, Maryland]] | high_school = [[Aberdeen High School (Maryland)|Aberdeen]] ([[Aberdeen, Maryland]]) | college = [[Maryland Terrapins women's basketball|Maryland]] (2016-2020) | draft_league = WNBA | draft_year = 2020 | draft_round = | draft_pick = | draft_team = | career_start = 2020 | highlights = }} '''Stephanie Jones''' (1998-yil 7-iyulda tugʻilgan) — amerikalik [[Basketbol|basketbolchi]], hozirda erkin agent. U Connecticut Sun va Washington Mystics jamoalarida oʻynagan. == Yoshligi == Jones Aberdeenda oʻrta maktab basketboli jamoasida oʻynagan. Ularni birinchi oʻsmir sifatida ikkita shtat chempionatiga olib borishga yordam bergan. Mavsum davomida u oʻrtacha 28,4 ochko, 12 ta ribaund, 6,3 ta golli uzatma, 3,7 ta toʻpni oʻtkazib yuborish va 2 ta blok qayd etgan. U oʻzining yuqori yilining yanvar oyida tizzasini jarohatlab olganidan soʻng ancha azob chekdi. Jones Naismith Trophy jamoasi roʻyxatiga ham kiritildi va oʻz sinfidagi № 51 umumiy oʻyinchi edi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Stephanie Jones|url=https://www.usab.com/basketball/players/womens/j/jones-stephanie.aspx|ish=usab.com|nashriyot=USA Basketball|kirish sanasi=12 June 2021}}</ref> == Kollej == === Maryland === Jones oʻzining birinchi kursida cheklangan tarzda maydon tushdi va atigi oʻrtacha 9,1 daqiqa, 0 start bilan va har bir oʻyinda 4,1 ball toʻpladi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Rychwalski|ism=Alex|sarlavha=Maryland women’s basketball’s Stephanie Jones is stepping out from her sister’s shadow|url=https://dbknews.com/2019/03/01/maryland-womens-basketball-stephanie-jones-brionna-jones-sisters-big-ten/|ish=dbknews.com|nashriyot=The Diamondback|kirish sanasi=12 June 2021}}</ref> Keyingi uch yil ichida uning maydondagi roli va oʻynash vaqti oshdi. U har bir oʻyinni sardor sifatida boshlab berdi. Ikkinchi mavsumida u har bir oʻyinda 24,1 daqiqa maydonda boʻlgan. Oʻzining katta mavsumida u oʻrtacha 11,3 ochko va 6,2 ribaund toʻpladi va u All-Katta Oʻnlik Ikkinchi jamoasiga kiritildi. Shuningdek, u 2020-yilgi „Oʻnta sport ustasi“ mukofoti va „Oʻnta eng yaxshi sport ustasi“ mukofotini oldi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=STEPHANIE JONES|url=https://umterps.com/sports/womens-basketball/roster/stephanie-jones/8140|ish=umterps.com|kirish sanasi=17 May 2021}}</ref> === Maryland statistikasi === Manba<ref>{{Veb manbasi|url=http://web1.ncaa.org/stats/StatsSrv/careerplayer|sarlavha=NCAA Statistics|ish=web1.ncaa.org|kirish sanasi=2021-07-06}}</ref> {| class="wikitable" |+ ! YIL ! Jamoa ! scope="col" | {{Abbr|GP|Games played}} ! scope="col" | {{Abbr|FG%|Field goal percentage}} ! scope="col" | {{Abbr|3P%|3-point field-goal percentage}} ! scope="col" | {{Abbr|FT%|Free-throw percentage}} ! scope="col" | {{Abbr|RBG|Rebounds per game}} ! scope="col" | {{Abbr|APG|Assists per game}} ! scope="col" | {{Abbr|BPG|Blocks per game}} ! scope="col" | {{Abbr|SPG|Steals per game}} ! scope="col" | {{Abbr|PPG|Points per game}} |- | 2016-17 | Maryland | 34 | '''60,2 %''' | - | 37,8 % | 2.00 | 0,32 | 0,06 | 0,47 | 4.06 |- | 2017-18 | Maryland | 34 | 58,8 % | - | 71,6 % | '''6.53''' | '''0,94''' | '''0,88''' | '''1.62''' | 10.79 |- | 2018-19 | Maryland | 34 | 59,0 % | 33,3 % | '''77,1 %''' | 6.03 | 0,85 | 0,68 | 1.06 | '''12.79''' |- | 2019-20 | Maryland | 32 | 60,1 % | 28,6 % | 75,9 % | 6.19 | 0,94 | 0,72 | 1.38 | 11.31 |- | Karyera | | 134 | 59,4 % | 25,0 % | 70,0 % | 5.17 | 0,76 | 0,58 | 1.13 | 9.72 |} {| class="wikitable" |+Umumiy ! YIL ! Jamoa ! scope="col" | {{Abbr|GP|Games played}} ! scope="col" | {{Abbr|FG|Field goals made}} ! scope="col" | {{Abbr|FGA|Field goal attemps}} ! scope="col" | {{Abbr|3P|3-point field-goals made}} ! scope="col" | {{Abbr|3PA|3-point field-goal attempts}} ! scope="col" | {{Abbr|FT|Free-throws made}} ! scope="col" | {{Abbr|FTA|Free-throws attempted}} ! scope="col" | {{Abbr|REB|Total rebounds}} ! scope="col" | {{Abbr|A|Assists}} ! scope="col" | {{Abbr|BK|Blocks}} ! scope="col" | {{Abbr|ST|Steals}} ! scope="col" | {{Abbr|PTS|Points}} |- | 2016-17 | Maryland | 34 | 62 | 103 | 0 | 0 | 14 | 37 | 68 | 11 | 2 | 16 | 138 |- | 2017-18 | Maryland | 34 | 147 | 250 | 0 | 2 | 73 | '''102''' | '''222''' | '''32''' | '''30''' | '''55''' | 367 |- | 2018-19 | Maryland | 34 | '''180''' | '''305''' | 1 | 3 | '''74''' | 96 | 205 | 29 | 23 | 36 | '''435''' |- | 2019-20 | Maryland | 32 | 158 | 263 | '''2''' | '''7''' | 44 | 58 | 198 | 30 | 23 | 44 | 362 |- | Karyera | | 134 | 547 | 921 | 3 | 12 | 205 | 293 | 693 | 102 | 78 | 151 | 1302 |} == WNBA karyerasi == Jones 2020-yilgi WNBA loyihasida qatnashmagan.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Maryland women’s basketball’s Kaila Charles selected 23rd overall in WNBA Draft|url=https://dbknews.com/2020/04/17/maryland-womens-basketball-kaila-charles-wnba-draft/|ish=dbknews.com|kirish sanasi=17 May 2021}}</ref> === Connecticut Sun jamoasidagi faoliyati === Jones 2021-yilda Suns jamoasi bilan o‘quv-mashg‘ulot yig‘ini shartnomasini imzoladi. U WNBAdagi debyutini 2021-yil 14-may kuni „Atlanta Dream“ jamoasiga qarshi oʻyinda o‘tkazdi va oʻyin davomida 13 daqiqada 4 ochko va 2 ta ribaund qayd etdi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Game Logs – Stephanie Jones|url=https://www.wnba.com/player/stephanie-jones/#/bio|ish=WNBA.com|nashriyot=WNBA.com|kirish sanasi=17 May 2021}}</ref> 2022-yil 4-mayda Jones Connecticut Sun jamoasi safiga qabul qilinmadi va 2022-yilgi Ochilish kuni ro‘yxatiga kiritilmadi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Connecticut Waives Beatrice Mompremier and Stephanie Jones|url=https://sun.wnba.com/news/connecticut-waives-beatrice-mompremier-and-stephanie-jones/|ish=sun.wnba.com|nashriyot=WNBA|kirish sanasi=May 4, 2022}}</ref> == WNBA martaba statistikasi == {{WNBA o'yinchi statistikasi afsonasi}} === Muntazam mavsum === {{WNBA o'yinchi statistikasi boshlanishi}} |- | align="left" | [[2021 WNBA season|2021]] | align="left" | [[2021 Connecticut Sun season|Connecticut]] | '''18''' || 0 || 5.5 || .414 || .000 || .500 || '''1.2''' || 0.2 || 0.1 || '''0.1''' || 0.2 || 1.4 |- | align="left" | [[2022 WNBA season|2022]] | align="left" | [[2022 Washington Mystics season|Washington]] | 3 || 0 || '''6.3''' || '''.429''' || '''.500''' || .000 || 0.7 || '''0.3''' || 0.3 || 0.0 || '''0.0''' || '''2.3''' |- | align="left" | [[2022 WNBA season|2022]] | align="left" | [[2022 Connecticut Sun season|Connecticut]] | 2 || 0 || 4.0 || .000 || .000 || '''1.000''' || 0.0 || '''0.5''' || 0.0 || 0.0 || '''0.0''' || 1.0 |- | align="left" | Karyera | align="left" | 2 yil, 2 jamoa | 23 || 0 || 5.5 || .405 || .250 || .750 || 1.0 || 0.2 || 0.1 || 0.0 || 0.1 || 1.5 {{S-end}} === Mavsumdan keyingi === {{WNBA o'yinchi statistikasi boshlanishi}} |- | align="left" | [[2021 WNBA Playoffs|2021]] | align="left" | [[2021 Connecticut Sun season|Connecticut]] | 1 || 0 || 1.0 || .000 || .000 || .000 || 0.0 || 0.0 || 0.0 || 0.0 || 0.0 || 0.0 |- | align="left" | Karyera | align="left" | 1 yil, 1 jamoa | 1 || 0 || 1.0 || .000 || .000 || .000 || 0.0 || 0.0 || 0.0 || 0.0 || 0.0 || 0.0 {{S-end}} == Shaxsiy hayoti == Jonesning singlisi [[Brionna Jones|Brionna Jons]] ham Connecticut Sun jamoasi aʼzosi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Sisters Brionna and Stephanie Jones reunite in Connecticut Sun training camp|url=https://www.ctpost.com/sports/article/Sisters-Brionna-and-Stephaine-Jones-reunite-in-16160763.php|ish=ctpost.com|nashriyot=Connecticut Post|kirish sanasi=12 June 2021}}</ref> == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1998-yilda tugʻilganlar]] 8e5qbsn02yesd0oha0licooahq4xr7b Lisa Ann Karčić 0 753902 2816392 2710859 2022-08-28T18:14:02Z ShohjahonSobirov 73332 sahifani to'g'irlash wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | name = Lisa Ann Karčić | image = | league = | number = | team = | height_m = 1.86 | weight_kg = 81 | position = [[Power forfor (basketbol)|Power forward]] / [[Markaz (basketbol)|Markaz]] | birth_date = {{birth date and age|1986|11|11}} | birth_place = [[New York City]], [[New York (state)|New York]], [[United States]] | high_school = [[New Hyde Park Memorial High School|New Hyde Park]] | college = [[Villanova University]] (2005-2009) | death_date = | death_place = | nationality = Amerika / Xorvatiya | draft_league = WNBA | draft_year = 2009 | draft_team = | career_start = 2009 | career_end = 2014 | highlights = *[[Urvalsdeild kvenna (basketbol)|Islandiya ligasi]] chempioni (2011) * [[Naisten Korisliiga]] (2011) | medal_templates = }} '''Lisa Ann Karčić''' (1986-yil 11-noyabrda [[New York (shahar)|Nyu-York shahrida tugʻilgan]]) — Xorvatiyalik sobiq professional basketbolchi. U Xorvatiya terma jamoasi aʼzosi boʻlgan va 2012-yilgi yozgi Olimpiya oʻyinlarida jamoa safida o'ynagan. 2011-yilda u Keflavik jamoasi bilan Islandiya chempionligini qoʻlga kiritgan. == Villanova statistikasi == Manba<ref>{{Veb manbasi|url=http://web1.ncaa.org/stats/StatsSrv/careerplayer|sarlavha=NCAA Statistics|ish=web1.ncaa.org|kirish sanasi=2021-05-19}}</ref>{{NBA o'yinchi statistikasi afsonasi}} {| class="wikitable" !Yil ! Jamoa ! GP ! Ballar ! FG% ! 3P% ! FT% ! RPG ! APG ! SPG ! BPG ! PPG |- | 2005-06 | Villanova | 32 | 138 | '''42,9 %''' | 37,5 % | '''81,8 %''' | 2.9 | 0,6 | 0,6 | 0.3 | 4.3 |- | 2006-07 | Villanova | 29 | 328 | 37,0 % | 37,0 % | 77,0 % | '''6.1''' | 1.7 | 1.1 | '''1.3''' | 11.3 |- | 2007-08 | Villanova | 30 | '''365''' | 41,6 % | '''41,6 %''' | 75,5 % | 4.9 | '''2.7''' | '''1.4''' | 1.1 | '''12.2''' |- | 2008-09 | Villanova | '''33''' | 216 | 31,0 % | 26,9 % | 77,1 % | 4.9 | 1.9 | 1.2 | 0,7 | 6.5 |- | Karyera | | 124 | 1047 | 37,7 % | 35,5 % | 77,5 % | 4.7 | 1.7 | 1.1 | 0,8 | 8.4 |} == Klub karyerasi == === Shimoliy ligalar === Karčić 2010-2011-yilgi mavsum oldidan Naisten Korisliiga klubi Keravan Energia jamoasiga qoʻshildi. Klub turnir jadvalida soʻnggi oʻrinni egallagan boʻlsa-da<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.basket.fi/english/competitions/standings/?league_id=1&season_id=1100|sarlavha=Naisten Korisliiga 2010–2011 standings|nashriyot=basket.fi|kirish sanasi=2017-08-08}}</ref> statistik jihatdan u ajoyib mavsumni oʻtkazdi. Finlandiyada oʻzining soʻnggi mavsumida u 26 ochko, 23 ribaund, 10 golli uzatma va 9 golli uzatma bilan toʻrt dublga erishdi. Mavsumda u oʻrtacha 18,6 ochko, 12,1 ribaund, 5,5 toʻp toʻplash, 3,3 golli uzatma va 1,8 blokni qayd etgan. U to'p olib qo'yish boʻyicha ligada peshqadamlik qildi va ribaundlar, assistentlar va bloklar boʻyicha uchinchi oʻrinni egalladi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.basket.fi/english/competitions/players/player/?season_id=1100&player_id=112806&league_id=1|sarlavha=Lisa Karcic|nashriyot=basket.fi|kirish sanasi=2017-08-08}}</ref> Finlandiya mavsumi yakunlanganidan koʻp oʻtmay, Karčić Islandiyaning „Urvalsdeild“ kuchli jamoasi Keflavikga qoʻshildi va 2011-yilgi Islandiya chempionati pley-off bosqichida „Villanova Wildcats“ jamoasidagi sobiq jamoadoshi Jakqulin Adamsik bilan o'ynay boshladi. Uning birinchi oʻyini Keflavik jamoasining KR jamoasiga qarshi o'yini bo'ldi. Yarim finalning 3-oʻyinida Keflavik qarshi jamoani mag'lubiyatga uchratdi. Keflavik jamoasi seriyaning 4-oʻyinida gʻalaba qozonib, KR jamoasini ortda qoldirdi va Njardvik jamoasiga qarshi finalga chiqdi. 3-aprel kuni Karčić finalning 1-oʻyinida Njardvik jamoasini magʻlub etish uchun qoʻngʻiroqni chaldi. U oʻyinda 15 ochko, 9 ta ribaund va 9 ta savatchaga toʻp tashlash imkoniyatiga ega boʻldi. Keflavik jamoasi 2 va 3-oʻyinlarda gʻalaba qozonib, Njarðvikni finaldan chiqarib yubordi. Pley-offning beshta oʻyinida Karčić oʻrtacha 11,0 ochko, 12,6 ribaund, 4,8 toʻp oʻtkazib yuborish va 3,2 blokni qayd etdi. === Ispaniya === Karčić ikki mavsumni Ispaniyaning Femenina Ligasida oʻtkazgan. 2011-2012-yillarda „Zamarat“ va 2012-2013-yillarda „Hondarribiya-Irun“ jamoalarida oʻynagan.<ref>[http://competiciones.feb.es/estadisticas/Jugador.aspx?i=565037&c=1871917&med=0 Liga Femenina statistics]</ref> == Xorvatiya milliy basketbol jamoasi == Qoʻshma Shtatlarda tugʻilgan boʻlsa-da, Karčić Xorvatiya pasportini olgan.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.newsday.com/sports/basketball/former-new-hyde-park-star-lisa-karcic-the-pride-of-croatia-1.3852577|sarlavha=Former New Hyde Park star Lisa Karcic, the pride of Croatia|nashriyot=[[Newsday]]|ish=[[newsday.com]]|muallif=John Jeansonne|sana=21 July 2012|kirish sanasi=2017-08-08}}</ref> U Xorvatiya jamoasi bilan EuroBasket Women 2011 turniridagi ilk oʻyinlarida gʻolib boʻlgan. Uning eng yaxshi jamoaga qo'shgan hissasi Latviya (eng yaxshi zarba, 7 ribaund) va Chernogoriya (8 ribaund)ga qarshi o‘yinlarda qayd etilgan. 2012-yilgi yozgi Olimpiya oʻyinlarida Karčić yana ayollar basketbol musobaqasida milliy terma jamoasi safida kurash olib bordi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Lisa Ann Karcic|url=http://www.london2012.com/athlete/karcic-lisa-ann-1084794/|nashriyot=The London Organising Committee of the Olympic Games and Paralympic Games|kirish sanasi=15 August 2012|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120801171443/http://www.london2012.com/athlete/karcic-lisa-ann-1084794/|arxivsana=1 August 2012}}</ref> == Karyera == * {{Bayroqikon|AQSh}} [[Yangi Hyde Park Memorial High School|New Hyde Park High School]]<ref name="Ryan">[http://newhydepark.patch.com/articles/what-ever-happened-to-lisa-karcic New Hyde Park Patch] Ken Ryan: What Ever Happened To Lisa Karcic?/ March 7, 2011</ref> (? — 2004) * {{Bayroqikon|AQSh}} [[Villanova yovvoyi mushuklari|Villanova Wildcats]] (2005-2009) * [[AEL Limassol (ayollar basketboli)|AEL Limassol]] (2009-2010) * [[Leones de Ponce (basketbol)|Leones Ponce]] (2010) * [[Keravan Energia jamoasi|Keravan]] (2010-2011) * [[Keflavik ayollar basketboli|Keflavík]] (2011) * {{Bayroqikon|Ispaniya}} [[CD Zamarat|Zamarat]] (2011-2012) * {{Bayroqikon|Ispaniya}} [[Txingudi SBE|Hondarribia-Irun]] (2012-2013) * [[ŽKK Novi Zagreb]] (2013-2014)<ref name="sportnet">(Croatian) [http://www.hrsport.net/vijesti/461453/kosarka-ostale-lige/odlicna-obrambena-igracica-lisa-karcic-postala-nova-clanica-novog-zagreba/ Odlična obrambena igračica Lisa Karčić postala nova članica Novog Zagreba], author: Sportnet, May 17, 2013<br />"''Lisa Karčić ima hrvatsko i američko državljanstvo, a prošle je sezone nastupala za španjolski Hondarribia-Irun te je proglašena za najbolju obrambenu igračicu u Španjolskoj.''"</ref> == Mukofotlar va yutuqlar == * Oʻrta maktabda 1897 ball<ref name="Ryan">[http://newhydepark.patch.com/articles/what-ever-happened-to-lisa-karcic New Hyde Park Patch] Ken Ryan: What Ever Happened To Lisa Karcic?/ March 7, 2011</ref> * Nassauda ikki marta yilning eng yaxshi oʻyinchisi deb topildi<ref name="Ryan" /> * uch marta All-Long Island tanlovi g'olibi<ref name="Ryan" /> * uch marta Butun shtat tanlovi g'olibi<ref name="Ryan" /> * Gladiatorlarni chempionlikka olib chiqqanida shtat turnirining eng yaxshi oʻyinchisi<ref name="Ryan" /> * Villanovadagi uch ochkolik gollar boʻyicha eng yaxshi o'yinchisi, ikki yil ketma-ket olgan<ref name="Ryan" /> === Finlyandiya === * Naisten Korislii(2011) === Islandiya === * Islandiya ligasi chempioni (2011) === Ispaniya === * Yilning eng yaxshi himoyachi oʻyinchisi (2012)<ref name="sportnet">(Croatian) [http://www.hrsport.net/vijesti/461453/kosarka-ostale-lige/odlicna-obrambena-igracica-lisa-karcic-postala-nova-clanica-novog-zagreba/ Odlična obrambena igračica Lisa Karčić postala nova članica Novog Zagreba], author: Sportnet, May 17, 2013<br />"''Lisa Karčić ima hrvatsko i američko državljanstvo, a prošle je sezone nastupala za španjolski Hondarribia-Irun te je proglašena za najbolju obrambenu igračicu u Španjolskoj.''"</ref> == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [http://www.eurobasketwomen2011.com/en/cid_WBSC7iyMIj6oPAj9rsmh61.playerID_79967.compID_pnlxO1HYJhUh,MTfrmUO03.season_2011.roundID_7622.teamID_2168.html Eurobasket Ayollar 2011] Liza Karcic * eurobasket.com saytidagi [http://basketball.eurobasket.com/player/Lisa_Karcic/Croatia/ZKK-Novi-Zagreb/98435?Women=1 profil] * Basket.fi saytida [http://www.basket.fi/english/competitions/players/player/?season_id=1100&player_id=112806&league_id=1 Naisten Korisliiga statistikasi] * Kki.is saytida [http://kki.is/motamal/leikir-og-urslit/motayfirlit/Leikmadur?league_id=undefined&season_id=8576&player_id=121333 Urvalsdeild statistikasi] * fiba.com saytida [https://web.archive.org/web/20170808033639/http://www.fiba.com/pages/eng/fe/12/olym/player/p/eid/6232/pid/79967/sid/6233/tid/2168/profile.html 2012 yilgi Olimpiya oʻyinlari profili] * [https://web.archive.org/web/20121020061040/http://www.villanova.com/sports/w-baskbl/mtt/karcic_lisa00.html Villanova Wildcats — villanova.com saytida Liza Karcic profili] * [http://competiciones.feb.es/estadisticas/Jugador.aspx?i=565037&c=1871917&med=0 Femenina Liga statistikasi] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1986-yilda tugʻilganlar]] enxcua14c70oiuo38hqjxe5l95z84or 2816395 2816392 2022-08-28T18:14:42Z ShohjahonSobirov 73332 Vikifikator wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | name = Lisa Ann Karčić | image = | league = | number = | team = | height_m = 1.86 | weight_kg = 81 | position = Hujumchi | birth_date = {{birth date and age|1986|11|11}} | birth_place = [[New York City]], [[New York (state)|New York]], [[United States]] | high_school = [[New Hyde Park Memorial High School|New Hyde Park]] | college = [[Villanova University]] (2005-2009) | death_date = | death_place = | nationality = Amerikalik / Xorvatiyalik | draft_league = WNBA | draft_year = 2009 | draft_team = | career_start = 2009 | career_end = 2014 | highlights = *[[Urvalsdeild kvenna (basketbol)|Islandiya ligasi]] chempioni (2011) * [[Naisten Korisliiga]] (2011) | medal_templates = }} '''Lisa Ann Karčić''' (1986-yil 11-noyabrda [[New York (shahar)|Nyu-York shahrida tugʻilgan]]) — Xorvatiyalik sobiq professional basketbolchi. U Xorvatiya terma jamoasi aʼzosi boʻlgan va 2012-yilgi yozgi Olimpiya oʻyinlarida jamoa safida oʻynagan. 2011-yilda u Keflavik jamoasi bilan Islandiya chempionligini qoʻlga kiritgan. == Villanova statistikasi == Manba<ref>{{Veb manbasi|url=http://web1.ncaa.org/stats/StatsSrv/careerplayer|sarlavha=NCAA Statistics|ish=web1.ncaa.org|kirish sanasi=2021-05-19}}</ref>{{NBA o'yinchi statistikasi afsonasi}} {| class="wikitable" !Yil ! Jamoa ! GP ! Ballar ! FG% ! 3P% ! FT% ! RPG ! APG ! SPG ! BPG ! PPG |- | 2005-06 | Villanova | 32 | 138 | '''42,9 %''' | 37,5 % | '''81,8 %''' | 2.9 | 0,6 | 0,6 | 0.3 | 4.3 |- | 2006-07 | Villanova | 29 | 328 | 37,0 % | 37,0 % | 77,0 % | '''6.1''' | 1.7 | 1.1 | '''1.3''' | 11.3 |- | 2007-08 | Villanova | 30 | '''365''' | 41,6 % | '''41,6 %''' | 75,5 % | 4.9 | '''2.7''' | '''1.4''' | 1.1 | '''12.2''' |- | 2008-09 | Villanova | '''33''' | 216 | 31,0 % | 26,9 % | 77,1 % | 4.9 | 1.9 | 1.2 | 0,7 | 6.5 |- | Karyera | | 124 | 1047 | 37,7 % | 35,5 % | 77,5 % | 4.7 | 1.7 | 1.1 | 0,8 | 8.4 |} == Klub karyerasi == === Shimoliy ligalar === Karčić 2010-2011-yilgi mavsum oldidan Naisten Korisliiga klubi Keravan Energia jamoasiga qoʻshildi. Klub turnir jadvalida soʻnggi oʻrinni egallagan boʻlsa-da<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.basket.fi/english/competitions/standings/?league_id=1&season_id=1100|sarlavha=Naisten Korisliiga 2010–2011 standings|nashriyot=basket.fi|kirish sanasi=2017-08-08}}</ref> statistik jihatdan u ajoyib mavsumni oʻtkazdi. Finlandiyada oʻzining soʻnggi mavsumida u 26 ochko, 23 ribaund, 10 golli uzatma va 9 golli uzatma bilan toʻrt dublga erishdi. Mavsumda u oʻrtacha 18,6 ochko, 12,1 ribaund, 5,5 toʻp toʻplash, 3,3 golli uzatma va 1,8 blokni qayd etgan. U toʻp olib qoʻyish boʻyicha ligada peshqadamlik qildi va ribaundlar, assistentlar va bloklar boʻyicha uchinchi oʻrinni egalladi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.basket.fi/english/competitions/players/player/?season_id=1100&player_id=112806&league_id=1|sarlavha=Lisa Karcic|nashriyot=basket.fi|kirish sanasi=2017-08-08}}</ref> Finlandiya mavsumi yakunlanganidan koʻp oʻtmay, Karčić Islandiyaning „Urvalsdeild“ kuchli jamoasi Keflavikga qoʻshildi va 2011-yilgi Islandiya chempionati pley-off bosqichida „Villanova Wildcats“ jamoasidagi sobiq jamoadoshi Jakqulin Adamsik bilan oʻynay boshladi. Uning birinchi oʻyini Keflavik jamoasining KR jamoasiga qarshi oʻyini boʻldi. Yarim finalning 3-oʻyinida Keflavik qarshi jamoani magʻlubiyatga uchratdi. Keflavik jamoasi seriyaning 4-oʻyinida gʻalaba qozonib, KR jamoasini ortda qoldirdi va Njardvik jamoasiga qarshi finalga chiqdi. 3-aprel kuni Karčić finalning 1-oʻyinida Njardvik jamoasini magʻlub etish uchun qoʻngʻiroqni chaldi. U oʻyinda 15 ochko, 9 ta ribaund va 9 ta savatchaga toʻp tashlash imkoniyatiga ega boʻldi. Keflavik jamoasi 2 va 3-oʻyinlarda gʻalaba qozonib, Njarðvikni finaldan chiqarib yubordi. Pley-offning beshta oʻyinida Karčić oʻrtacha 11,0 ochko, 12,6 ribaund, 4,8 toʻp oʻtkazib yuborish va 3,2 blokni qayd etdi. === Ispaniya === Karčić ikki mavsumni Ispaniyaning Femenina Ligasida oʻtkazgan. 2011-2012-yillarda „Zamarat“ va 2012-2013-yillarda „Hondarribiya-Irun“ jamoalarida oʻynagan.<ref>[http://competiciones.feb.es/estadisticas/Jugador.aspx?i=565037&c=1871917&med=0 Liga Femenina statistics]</ref> == Xorvatiya milliy basketbol jamoasi == Qoʻshma Shtatlarda tugʻilgan boʻlsa-da, Karčić Xorvatiya pasportini olgan.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.newsday.com/sports/basketball/former-new-hyde-park-star-lisa-karcic-the-pride-of-croatia-1.3852577|sarlavha=Former New Hyde Park star Lisa Karcic, the pride of Croatia|nashriyot=[[Newsday]]|ish=[[newsday.com]]|muallif=John Jeansonne|sana=21 July 2012|kirish sanasi=2017-08-08}}</ref> U Xorvatiya jamoasi bilan EuroBasket Women 2011 turniridagi ilk oʻyinlarida gʻolib boʻlgan. Uning eng yaxshi jamoaga qoʻshgan hissasi Latviya (eng yaxshi zarba, 7 ribaund) va Chernogoriya (8 ribaund)ga qarshi o‘yinlarda qayd etilgan. 2012-yilgi yozgi Olimpiya oʻyinlarida Karčić yana ayollar basketbol musobaqasida milliy terma jamoasi safida kurash olib bordi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Lisa Ann Karcic|url=http://www.london2012.com/athlete/karcic-lisa-ann-1084794/|nashriyot=The London Organising Committee of the Olympic Games and Paralympic Games|kirish sanasi=15 August 2012|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120801171443/http://www.london2012.com/athlete/karcic-lisa-ann-1084794/|arxivsana=1 August 2012}}</ref> == Karyera == * {{Bayroqikon|AQSh}} [[Yangi Hyde Park Memorial High School|New Hyde Park High School]]<ref name="Ryan">[http://newhydepark.patch.com/articles/what-ever-happened-to-lisa-karcic New Hyde Park Patch] Ken Ryan: What Ever Happened To Lisa Karcic?/ March 7, 2011</ref> (? — 2004) * {{Bayroqikon|AQSh}} [[Villanova yovvoyi mushuklari|Villanova Wildcats]] (2005-2009) * [[AEL Limassol (ayollar basketboli)|AEL Limassol]] (2009-2010) * [[Leones de Ponce (basketbol)|Leones Ponce]] (2010) * [[Keravan Energia jamoasi|Keravan]] (2010-2011) * [[Keflavik ayollar basketboli|Keflavík]] (2011) * {{Bayroqikon|Ispaniya}} [[CD Zamarat|Zamarat]] (2011-2012) * {{Bayroqikon|Ispaniya}} [[Txingudi SBE|Hondarribia-Irun]] (2012-2013) * [[ŽKK Novi Zagreb]] (2013-2014)<ref name="sportnet">(Croatian) [http://www.hrsport.net/vijesti/461453/kosarka-ostale-lige/odlicna-obrambena-igracica-lisa-karcic-postala-nova-clanica-novog-zagreba/ Odlična obrambena igračica Lisa Karčić postala nova članica Novog Zagreba], author: Sportnet, May 17, 2013<br />"''Lisa Karčić ima hrvatsko i američko državljanstvo, a prošle je sezone nastupala za španjolski Hondarribia-Irun te je proglašena za najbolju obrambenu igračicu u Španjolskoj.''"</ref> == Mukofotlar va yutuqlar == * Oʻrta maktabda 1897 ball<ref name="Ryan">[http://newhydepark.patch.com/articles/what-ever-happened-to-lisa-karcic New Hyde Park Patch] Ken Ryan: What Ever Happened To Lisa Karcic?/ March 7, 2011</ref> * Nassauda ikki marta yilning eng yaxshi oʻyinchisi deb topildi<ref name="Ryan" /> * uch marta All-Long Island tanlovi gʻolibi<ref name="Ryan" /> * uch marta Butun shtat tanlovi gʻolibi<ref name="Ryan" /> * Gladiatorlarni chempionlikka olib chiqqanida shtat turnirining eng yaxshi oʻyinchisi<ref name="Ryan" /> * Villanovadagi uch ochkolik gollar boʻyicha eng yaxshi oʻyinchisi, ikki yil ketma-ket olgan<ref name="Ryan" /> === Finlyandiya === * Naisten Korislii(2011) === Islandiya === * Islandiya ligasi chempioni (2011) === Ispaniya === * Yilning eng yaxshi himoyachi oʻyinchisi (2012)<ref name="sportnet">(Croatian) [http://www.hrsport.net/vijesti/461453/kosarka-ostale-lige/odlicna-obrambena-igracica-lisa-karcic-postala-nova-clanica-novog-zagreba/ Odlična obrambena igračica Lisa Karčić postala nova članica Novog Zagreba], author: Sportnet, May 17, 2013<br />"''Lisa Karčić ima hrvatsko i američko državljanstvo, a prošle je sezone nastupala za španjolski Hondarribia-Irun te je proglašena za najbolju obrambenu igračicu u Španjolskoj.''"</ref> == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [http://www.eurobasketwomen2011.com/en/cid_WBSC7iyMIj6oPAj9rsmh61.playerID_79967.compID_pnlxO1HYJhUh,MTfrmUO03.season_2011.roundID_7622.teamID_2168.html Eurobasket Ayollar 2011] Liza Karcic * eurobasket.com saytidagi [http://basketball.eurobasket.com/player/Lisa_Karcic/Croatia/ZKK-Novi-Zagreb/98435?Women=1 profil] * Basket.fi saytida [http://www.basket.fi/english/competitions/players/player/?season_id=1100&player_id=112806&league_id=1 Naisten Korisliiga statistikasi] * Kki.is saytida [http://kki.is/motamal/leikir-og-urslit/motayfirlit/Leikmadur?league_id=undefined&season_id=8576&player_id=121333 Urvalsdeild statistikasi] * fiba.com saytida [https://web.archive.org/web/20170808033639/http://www.fiba.com/pages/eng/fe/12/olym/player/p/eid/6232/pid/79967/sid/6233/tid/2168/profile.html 2012 yilgi Olimpiya oʻyinlari profili] * [https://web.archive.org/web/20121020061040/http://www.villanova.com/sports/w-baskbl/mtt/karcic_lisa00.html Villanova Wildcats — villanova.com saytida Liza Karcic profili] * [http://competiciones.feb.es/estadisticas/Jugador.aspx?i=565037&c=1871917&med=0 Femenina Liga statistikasi] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1986-yilda tugʻilganlar]] m6mle79pyvxa0fg2s6250cd2p316cia 2816401 2816395 2022-08-28T18:18:34Z ShohjahonSobirov 73332 /* Klub karyerasi */ wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | name = Lisa Ann Karčić | image = | league = | number = | team = | height_m = 1.86 | weight_kg = 81 | position = Hujumchi | birth_date = {{birth date and age|1986|11|11}} | birth_place = [[New York City]], [[New York (state)|New York]], [[United States]] | high_school = [[New Hyde Park Memorial High School|New Hyde Park]] | college = [[Villanova University]] (2005-2009) | death_date = | death_place = | nationality = Amerikalik / Xorvatiyalik | draft_league = WNBA | draft_year = 2009 | draft_team = | career_start = 2009 | career_end = 2014 | highlights = *[[Urvalsdeild kvenna (basketbol)|Islandiya ligasi]] chempioni (2011) * [[Naisten Korisliiga]] (2011) | medal_templates = }} '''Lisa Ann Karčić''' (1986-yil 11-noyabrda [[New York (shahar)|Nyu-York shahrida tugʻilgan]]) — Xorvatiyalik sobiq professional basketbolchi. U Xorvatiya terma jamoasi aʼzosi boʻlgan va 2012-yilgi yozgi Olimpiya oʻyinlarida jamoa safida oʻynagan. 2011-yilda u Keflavik jamoasi bilan Islandiya chempionligini qoʻlga kiritgan. == Villanova statistikasi == Manba<ref>{{Veb manbasi|url=http://web1.ncaa.org/stats/StatsSrv/careerplayer|sarlavha=NCAA Statistics|ish=web1.ncaa.org|kirish sanasi=2021-05-19}}</ref>{{NBA o'yinchi statistikasi afsonasi}} {| class="wikitable" !Yil ! Jamoa ! GP ! Ballar ! FG% ! 3P% ! FT% ! RPG ! APG ! SPG ! BPG ! PPG |- | 2005-06 | Villanova | 32 | 138 | '''42,9 %''' | 37,5 % | '''81,8 %''' | 2.9 | 0,6 | 0,6 | 0.3 | 4.3 |- | 2006-07 | Villanova | 29 | 328 | 37,0 % | 37,0 % | 77,0 % | '''6.1''' | 1.7 | 1.1 | '''1.3''' | 11.3 |- | 2007-08 | Villanova | 30 | '''365''' | 41,6 % | '''41,6 %''' | 75,5 % | 4.9 | '''2.7''' | '''1.4''' | 1.1 | '''12.2''' |- | 2008-09 | Villanova | '''33''' | 216 | 31,0 % | 26,9 % | 77,1 % | 4.9 | 1.9 | 1.2 | 0,7 | 6.5 |- | Karyera | | 124 | 1047 | 37,7 % | 35,5 % | 77,5 % | 4.7 | 1.7 | 1.1 | 0,8 | 8.4 |} == Klub karyerasi == === Shimoliy ligalar === Karčić 2010-2011-yilgi mavsum oldidan Naisten Korisliiga klubi Keravan [[Energia]] jamoasiga qoʻshildi. Klub turnir jadvalida soʻnggi oʻrinni egallagan boʻlsa-da<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.basket.fi/english/competitions/standings/?league_id=1&season_id=1100|sarlavha=Naisten Korisliiga 2010–2011 standings|nashriyot=basket.fi|kirish sanasi=2017-08-08}}</ref> statistik jihatdan u ajoyib mavsumni oʻtkazdi. Finlandiyada oʻzining soʻnggi mavsumida u 26 ochko, 23 ribaund, 10 golli uzatma va 9 golli uzatma bilan toʻrt dublga erishdi. Mavsumda u oʻrtacha 18,6 ochko, 12,1 ribaund, 5,5 toʻp toʻplash, 3,3 golli uzatma va 1,8 blokni qayd etgan. U [[toʻp]] olib qoʻyish boʻyicha ligada peshqadamlik qildi va ribaundlar, assistentlar va bloklar boʻyicha uchinchi oʻrinni egalladi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.basket.fi/english/competitions/players/player/?season_id=1100&player_id=112806&league_id=1|sarlavha=Lisa Karcic|nashriyot=basket.fi|kirish sanasi=2017-08-08}}</ref> Finlandiya mavsumi yakunlanganidan koʻp oʻtmay, Karčić [[Islandiya]]ning „Urvalsdeild“ kuchli jamoasi [[Keflavik]]ga qoʻshildi va 2011-yilgi Islandiya chempionati pley-off bosqichida „Villanova Wildcats“ jamoasidagi sobiq jamoadoshi Jakqulin Adamsik bilan oʻynay boshladi. Uning birinchi oʻyini Keflavik jamoasining KR jamoasiga qarshi oʻyini boʻldi. Yarim finalning 3-oʻyinida Keflavik qarshi jamoani magʻlubiyatga uchratdi. Keflavik jamoasi seriyaning 4-oʻyinida gʻalaba qozonib, KR jamoasini ortda qoldirdi va Njardvik jamoasiga qarshi finalga chiqdi. 3-aprel kuni Karčić finalning 1-oʻyinida Njardvik jamoasini magʻlub etish uchun qoʻngʻiroqni chaldi. U oʻyinda 15 ochko, 9 ta ribaund va 9 ta savatchaga toʻp tashlash imkoniyatiga ega boʻldi. Keflavik jamoasi 2 va 3-oʻyinlarda gʻalaba qozonib, [[Njarðvik]]ni finaldan chiqarib yubordi. Pley-offning beshta oʻyinida Karčić oʻrtacha 11,0 ochko, 12,6 ribaund, 4,8 toʻp oʻtkazib yuborish va 3,2 blokni qayd etdi. === Ispaniya === Karčić ikki mavsumni Ispaniyaning Femenina Ligasida oʻtkazgan. 2011-2012-yillarda „Zamarat“ va 2012-2013-yillarda „Hondarribiya-Irun“ jamoalarida oʻynagan.<ref>[http://competiciones.feb.es/estadisticas/Jugador.aspx?i=565037&c=1871917&med=0 Liga Femenina statistics]</ref> == Xorvatiya milliy basketbol jamoasi == Qoʻshma Shtatlarda tugʻilgan boʻlsa-da, Karčić Xorvatiya pasportini olgan.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.newsday.com/sports/basketball/former-new-hyde-park-star-lisa-karcic-the-pride-of-croatia-1.3852577|sarlavha=Former New Hyde Park star Lisa Karcic, the pride of Croatia|nashriyot=[[Newsday]]|ish=[[newsday.com]]|muallif=John Jeansonne|sana=21 July 2012|kirish sanasi=2017-08-08}}</ref> U Xorvatiya jamoasi bilan EuroBasket Women 2011 turniridagi ilk oʻyinlarida gʻolib boʻlgan. Uning eng yaxshi jamoaga qoʻshgan hissasi Latviya (eng yaxshi zarba, 7 ribaund) va Chernogoriya (8 ribaund)ga qarshi o‘yinlarda qayd etilgan. 2012-yilgi yozgi Olimpiya oʻyinlarida Karčić yana ayollar basketbol musobaqasida milliy terma jamoasi safida kurash olib bordi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Lisa Ann Karcic|url=http://www.london2012.com/athlete/karcic-lisa-ann-1084794/|nashriyot=The London Organising Committee of the Olympic Games and Paralympic Games|kirish sanasi=15 August 2012|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120801171443/http://www.london2012.com/athlete/karcic-lisa-ann-1084794/|arxivsana=1 August 2012}}</ref> == Karyera == * {{Bayroqikon|AQSh}} [[Yangi Hyde Park Memorial High School|New Hyde Park High School]]<ref name="Ryan">[http://newhydepark.patch.com/articles/what-ever-happened-to-lisa-karcic New Hyde Park Patch] Ken Ryan: What Ever Happened To Lisa Karcic?/ March 7, 2011</ref> (? — 2004) * {{Bayroqikon|AQSh}} [[Villanova yovvoyi mushuklari|Villanova Wildcats]] (2005-2009) * [[AEL Limassol (ayollar basketboli)|AEL Limassol]] (2009-2010) * [[Leones de Ponce (basketbol)|Leones Ponce]] (2010) * [[Keravan Energia jamoasi|Keravan]] (2010-2011) * [[Keflavik ayollar basketboli|Keflavík]] (2011) * {{Bayroqikon|Ispaniya}} [[CD Zamarat|Zamarat]] (2011-2012) * {{Bayroqikon|Ispaniya}} [[Txingudi SBE|Hondarribia-Irun]] (2012-2013) * [[ŽKK Novi Zagreb]] (2013-2014)<ref name="sportnet">(Croatian) [http://www.hrsport.net/vijesti/461453/kosarka-ostale-lige/odlicna-obrambena-igracica-lisa-karcic-postala-nova-clanica-novog-zagreba/ Odlična obrambena igračica Lisa Karčić postala nova članica Novog Zagreba], author: Sportnet, May 17, 2013<br />"''Lisa Karčić ima hrvatsko i američko državljanstvo, a prošle je sezone nastupala za španjolski Hondarribia-Irun te je proglašena za najbolju obrambenu igračicu u Španjolskoj.''"</ref> == Mukofotlar va yutuqlar == * Oʻrta maktabda 1897 ball<ref name="Ryan">[http://newhydepark.patch.com/articles/what-ever-happened-to-lisa-karcic New Hyde Park Patch] Ken Ryan: What Ever Happened To Lisa Karcic?/ March 7, 2011</ref> * Nassauda ikki marta yilning eng yaxshi oʻyinchisi deb topildi<ref name="Ryan" /> * uch marta All-Long Island tanlovi gʻolibi<ref name="Ryan" /> * uch marta Butun shtat tanlovi gʻolibi<ref name="Ryan" /> * Gladiatorlarni chempionlikka olib chiqqanida shtat turnirining eng yaxshi oʻyinchisi<ref name="Ryan" /> * Villanovadagi uch ochkolik gollar boʻyicha eng yaxshi oʻyinchisi, ikki yil ketma-ket olgan<ref name="Ryan" /> === Finlyandiya === * Naisten Korislii(2011) === Islandiya === * Islandiya ligasi chempioni (2011) === Ispaniya === * Yilning eng yaxshi himoyachi oʻyinchisi (2012)<ref name="sportnet">(Croatian) [http://www.hrsport.net/vijesti/461453/kosarka-ostale-lige/odlicna-obrambena-igracica-lisa-karcic-postala-nova-clanica-novog-zagreba/ Odlična obrambena igračica Lisa Karčić postala nova članica Novog Zagreba], author: Sportnet, May 17, 2013<br />"''Lisa Karčić ima hrvatsko i američko državljanstvo, a prošle je sezone nastupala za španjolski Hondarribia-Irun te je proglašena za najbolju obrambenu igračicu u Španjolskoj.''"</ref> == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [http://www.eurobasketwomen2011.com/en/cid_WBSC7iyMIj6oPAj9rsmh61.playerID_79967.compID_pnlxO1HYJhUh,MTfrmUO03.season_2011.roundID_7622.teamID_2168.html Eurobasket Ayollar 2011] Liza Karcic * eurobasket.com saytidagi [http://basketball.eurobasket.com/player/Lisa_Karcic/Croatia/ZKK-Novi-Zagreb/98435?Women=1 profil] * Basket.fi saytida [http://www.basket.fi/english/competitions/players/player/?season_id=1100&player_id=112806&league_id=1 Naisten Korisliiga statistikasi] * Kki.is saytida [http://kki.is/motamal/leikir-og-urslit/motayfirlit/Leikmadur?league_id=undefined&season_id=8576&player_id=121333 Urvalsdeild statistikasi] * fiba.com saytida [https://web.archive.org/web/20170808033639/http://www.fiba.com/pages/eng/fe/12/olym/player/p/eid/6232/pid/79967/sid/6233/tid/2168/profile.html 2012 yilgi Olimpiya oʻyinlari profili] * [https://web.archive.org/web/20121020061040/http://www.villanova.com/sports/w-baskbl/mtt/karcic_lisa00.html Villanova Wildcats — villanova.com saytida Liza Karcic profili] * [http://competiciones.feb.es/estadisticas/Jugador.aspx?i=565037&c=1871917&med=0 Femenina Liga statistikasi] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1986-yilda tugʻilganlar]] 29xwlr9a58bqclxmfftd58z3byso05d Paris Kea 0 753909 2816374 2709541 2022-08-28T17:56:33Z ShohjahonSobirov 73332 sahifani to'g'irlash wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | name = Paris Kea | image = Paris Kea.jpeg | image_size = 130px | caption = | league = [[Women's National Basketball Association|WNBA]] | team = New York Liberty | number = 22 | position = Himoyachi | height_ft = 5 | height_in = 9 | birth_date = {{birth date and age|1996|4|7}} | birth_place = [[Tarboro, North Carolina]] | nationality = Amerikalik | high_school = [[Walter Hines Page Senior High School|Page]] ([[Greensboro, North Carolina]]) | college = *[[Vanderbilt Commodores women's basketball|Vanderbilt]] (2014-2015) * [[North Carolina Tar Heels women's basketball|North Carolina]] (2016-2019) | draft_league = WNBA | draft_year = 2019 | draft_round = 3 | draft_pick = 25 | draft_team = [[Indiana Fever]] | career_start = 2019 | career_end = | highlights = *2× Birinchi jamoa — [[Atlantika sohilidagi konferensiya|ACC]] (2018, 2019) }} '''Paris Kea''' (1996-yil 7-aprelda tugʻilgan) — Ayollar Milliy Basketbol Assotsiatsiyasining (WNBA) New York Liberty jamoasi safida o'ynagan amerikalik professional basketbolchi. U avvalroq Indiana Fever va New York Liberty klublarida oʻynagan. U Indiana Fever jamoasi tomonidan 2019-yilgi WNBA loyihasida 25-oʻrinda jamoaga tanlangan. U Shimoliy Karolinada kollej basketboli jamoasida ham oʻynagan. == Kollej karyerasi == === Vanderbilt (2014-2015) === Kea kollejdagi faoliyatini Vanderbiltda boshlagan. Freshman sifatida u 31 ta oʻyinda 8 marta maydonga tushgan.<ref>{{Veb manbasi|muallif=University, Vanderbilt|sarlavha=2014-15 Women's Basketball Roster|url=https://vucommodores.com/roster.aspx?rp_id=2370|nashriyot=Vanderbilt University|kirish sanasi=May 27, 2019}}</ref> Mavsum tugaganidan keyin Kea Shimoliy Karolina jamoasiga oʻtishini eʼlon qilgan.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Press, Associated|sarlavha=Guard Paris Kea transfers from Vandy to UNC|url=http://www.espn.com/womens-college-basketball/story?id=12775047&_slug_=north-carolina-tar-heels-add-vanderbilt-commodores-transfer-paris-kea|nashriyot=ESPN|kirish sanasi=May 27, 2019}}</ref> === Shimoliy Karolina (2015-2019) === NCAA transfer qoidalariga koʻra u bir mavsum oʻtkazib yubordi. Shimoliy Karolinadagi birinchi mavsumida Kea jamoada ochko va assistentlik bo'yicha yetakchilik qilgan. Kea har bir oʻyinda oʻrtacha 19,4 ball toʻpladi, ACC reytingida uchinchi oʻrinni egalladi. Kea shuningdek, birinchi jamoa All-ACC sharafiga sazovor boʻldi. Birinchi jamoa All ACC va WBCA All-America mukofotlari sohibi ham bo'ldi. Kea Shimoliy Karolinani kollej karyerasidagi birinchi NCAA turniriga olib borgan lekin, ular birinchi turda Kaliforniya jamoasi bilan bo'lgan oyinda magʻlub bo'ldi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Doherty, Brennan|sarlavha=Five takeaways from UNC women's basketball's first-round NCAA Tournament loss|url=https://www.dailytarheel.com/article/2019/03/unc-cal-womens-basketball-five-takeaways|nashriyot=The Daily Tar Heel|kirish sanasi=May 27, 2019}}</ref><ref>{{Veb manbasi|muallif=Carolina, North|sarlavha=2018-19 Women's Basketball Roster|url=https://goheels.com/roster.aspx?rp_id=14444|nashriyot=North Carolina University|kirish sanasi=May 27, 2019}}</ref> == Professional karyerasi == Indiana Fever jamoasi 2019-yilgi WNBA loyihasida 25-chi tanlov bilan Paris Keani jamoaga tanladi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Hilburn-Trenkle, Chris|sarlavha=Paris Kea selected No. 25 overall by Indiana Fever in 2019 WNBA Draft|url=https://www.dailytarheel.com/article/2019/04/paris-kea-wnba-draft|nashriyot=The Daily Tar Heel|kirish sanasi=May 27, 2019}}</ref> Fever jamoasi bilan bir mavsum oʻynagach, u asosan zaxira o'rindig'ida oʻtirdi. 2020-yil 22-aprelda u yana qayta maydonga tushdi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Kirpalani, Bela|sarlavha=Indiana Fever Release Erica McCall and Paris Kea|url=https://highposthoops.com/2020/04/23/indiana-fever-release-erica-mccall-and-paris-kea/amp/|nashriyot=FANSIDED|kirish sanasi=April 23, 2020}}</ref> U Grinsboro shahrida Valter Hines Peyj High-da tahsil olgan. U mahalliy maktab basketbol jamoasida ham oʻynagan. 2020-yil 7-avgustda Kea New York Liberty jamoasi bilan shartnoma imzoladi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Luck |first=Quierra |date=2020-08-08 |title=New York Liberty Sign Former Tar Heel Paris Kea |work=[[Sports Illustrated]] |url=https://www.si.com/college/unc/basketball/paris-kea |access-date=2020-08-08}}</ref> == WNBA karyera statistikasi == {{NBA o'yinchi statistikasi afsonasi}} === Muntazam mavsum === Manba:<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.basketball-reference.com/wnba/players/k/keapa01w.html|sarlavha=Paris Kea WNBA Stats|ish=basketball-reference.com|nashriyot=Sports Reference|kirish sanasi=May 21, 2021}}</ref> == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1996-yilda tugʻilganlar]] oecu3can1c88gmy8v95nxvz9dgzrbrc 2816375 2816374 2022-08-28T17:57:56Z ShohjahonSobirov 73332 /* Muntazam mavsum */ wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | name = Paris Kea | image = Paris Kea.jpeg | image_size = 130px | caption = | league = [[Women's National Basketball Association|WNBA]] | team = New York Liberty | number = 22 | position = Himoyachi | height_ft = 5 | height_in = 9 | birth_date = {{birth date and age|1996|4|7}} | birth_place = [[Tarboro, North Carolina]] | nationality = Amerikalik | high_school = [[Walter Hines Page Senior High School|Page]] ([[Greensboro, North Carolina]]) | college = *[[Vanderbilt Commodores women's basketball|Vanderbilt]] (2014-2015) * [[North Carolina Tar Heels women's basketball|North Carolina]] (2016-2019) | draft_league = WNBA | draft_year = 2019 | draft_round = 3 | draft_pick = 25 | draft_team = [[Indiana Fever]] | career_start = 2019 | career_end = | highlights = *2× Birinchi jamoa — [[Atlantika sohilidagi konferensiya|ACC]] (2018, 2019) }} '''Paris Kea''' (1996-yil 7-aprelda tugʻilgan) — Ayollar Milliy Basketbol Assotsiatsiyasining (WNBA) New York Liberty jamoasi safida o'ynagan amerikalik professional basketbolchi. U avvalroq Indiana Fever va New York Liberty klublarida oʻynagan. U Indiana Fever jamoasi tomonidan 2019-yilgi WNBA loyihasida 25-oʻrinda jamoaga tanlangan. U Shimoliy Karolinada kollej basketboli jamoasida ham oʻynagan. == Kollej karyerasi == === Vanderbilt (2014-2015) === Kea kollejdagi faoliyatini Vanderbiltda boshlagan. Freshman sifatida u 31 ta oʻyinda 8 marta maydonga tushgan.<ref>{{Veb manbasi|muallif=University, Vanderbilt|sarlavha=2014-15 Women's Basketball Roster|url=https://vucommodores.com/roster.aspx?rp_id=2370|nashriyot=Vanderbilt University|kirish sanasi=May 27, 2019}}</ref> Mavsum tugaganidan keyin Kea Shimoliy Karolina jamoasiga oʻtishini eʼlon qilgan.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Press, Associated|sarlavha=Guard Paris Kea transfers from Vandy to UNC|url=http://www.espn.com/womens-college-basketball/story?id=12775047&_slug_=north-carolina-tar-heels-add-vanderbilt-commodores-transfer-paris-kea|nashriyot=ESPN|kirish sanasi=May 27, 2019}}</ref> === Shimoliy Karolina (2015-2019) === NCAA transfer qoidalariga koʻra u bir mavsum oʻtkazib yubordi. Shimoliy Karolinadagi birinchi mavsumida Kea jamoada ochko va assistentlik bo'yicha yetakchilik qilgan. Kea har bir oʻyinda oʻrtacha 19,4 ball toʻpladi, ACC reytingida uchinchi oʻrinni egalladi. Kea shuningdek, birinchi jamoa All-ACC sharafiga sazovor boʻldi. Birinchi jamoa All ACC va WBCA All-America mukofotlari sohibi ham bo'ldi. Kea Shimoliy Karolinani kollej karyerasidagi birinchi NCAA turniriga olib borgan lekin, ular birinchi turda Kaliforniya jamoasi bilan bo'lgan oyinda magʻlub bo'ldi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Doherty, Brennan|sarlavha=Five takeaways from UNC women's basketball's first-round NCAA Tournament loss|url=https://www.dailytarheel.com/article/2019/03/unc-cal-womens-basketball-five-takeaways|nashriyot=The Daily Tar Heel|kirish sanasi=May 27, 2019}}</ref><ref>{{Veb manbasi|muallif=Carolina, North|sarlavha=2018-19 Women's Basketball Roster|url=https://goheels.com/roster.aspx?rp_id=14444|nashriyot=North Carolina University|kirish sanasi=May 27, 2019}}</ref> == Professional karyerasi == Indiana Fever jamoasi 2019-yilgi WNBA loyihasida 25-chi tanlov bilan Paris Keani jamoaga tanladi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Hilburn-Trenkle, Chris|sarlavha=Paris Kea selected No. 25 overall by Indiana Fever in 2019 WNBA Draft|url=https://www.dailytarheel.com/article/2019/04/paris-kea-wnba-draft|nashriyot=The Daily Tar Heel|kirish sanasi=May 27, 2019}}</ref> Fever jamoasi bilan bir mavsum oʻynagach, u asosan zaxira o'rindig'ida oʻtirdi. 2020-yil 22-aprelda u yana qayta maydonga tushdi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Kirpalani, Bela|sarlavha=Indiana Fever Release Erica McCall and Paris Kea|url=https://highposthoops.com/2020/04/23/indiana-fever-release-erica-mccall-and-paris-kea/amp/|nashriyot=FANSIDED|kirish sanasi=April 23, 2020}}</ref> U Grinsboro shahrida Valter Hines Peyj High-da tahsil olgan. U mahalliy maktab basketbol jamoasida ham oʻynagan. 2020-yil 7-avgustda Kea New York Liberty jamoasi bilan shartnoma imzoladi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Luck |first=Quierra |date=2020-08-08 |title=New York Liberty Sign Former Tar Heel Paris Kea |work=[[Sports Illustrated]] |url=https://www.si.com/college/unc/basketball/paris-kea |access-date=2020-08-08}}</ref> == WNBA karyera statistikasi == {{NBA o'yinchi statistikasi afsonasi}} === Muntazam mavsum === Manba:<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.basketball-reference.com/wnba/players/k/keapa01w.html|sarlavha=Paris Kea WNBA Stats|ish=basketball-reference.com|nashriyot=Sports Reference|kirish sanasi=May 21, 2021}}</ref> {{NBA o'yinchisi statistikasi boshlanishi}} |- | style="text-align:left;"| [[2019 WNBA season|2019]] | style="text-align:left;"| [[Indiana Fever|Indiana]] | 11 || 0 || 5.5 || .407 || .556 || .500 || 0.5 || 0.5 || 0.1 || 0.2 || 2.6 |- | style="text-align:left;"| [[2020 WNBA season|2020]] | style="text-align:left;"| [[New York Liberty|New York]] | 11 || 5 || 15.0 || .384 || .394 || .875 || 2.0 || 1.5 || 0.6 || 0.3 || 6.9 |- class="sortbottom" | style="text-align:center;" colspan="2"| Career | 22 || 5 || 10.2 || .390 || .429 || .750 || 1.2 || 1.0 || 0.4 || 0.2 || 4.8 {{S-end}} Source:<ref>{{cite web|url=https://www.basketball-reference.com/wnba/players/k/keapa01w.html|title=Paris Kea WNBA Stats|website=basketball-reference.com|publisher=Sports Reference|access-date=May 21, 2021}}</ref> == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1996-yilda tugʻilganlar]] jhjwxcxmahg68dff14wcp989wqk9akn 2816376 2816375 2022-08-28T17:58:35Z ShohjahonSobirov 73332 /* Muntazam mavsum */ wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | name = Paris Kea | image = Paris Kea.jpeg | image_size = 130px | caption = | league = [[Women's National Basketball Association|WNBA]] | team = New York Liberty | number = 22 | position = Himoyachi | height_ft = 5 | height_in = 9 | birth_date = {{birth date and age|1996|4|7}} | birth_place = [[Tarboro, North Carolina]] | nationality = Amerikalik | high_school = [[Walter Hines Page Senior High School|Page]] ([[Greensboro, North Carolina]]) | college = *[[Vanderbilt Commodores women's basketball|Vanderbilt]] (2014-2015) * [[North Carolina Tar Heels women's basketball|North Carolina]] (2016-2019) | draft_league = WNBA | draft_year = 2019 | draft_round = 3 | draft_pick = 25 | draft_team = [[Indiana Fever]] | career_start = 2019 | career_end = | highlights = *2× Birinchi jamoa — [[Atlantika sohilidagi konferensiya|ACC]] (2018, 2019) }} '''Paris Kea''' (1996-yil 7-aprelda tugʻilgan) — Ayollar Milliy Basketbol Assotsiatsiyasining (WNBA) New York Liberty jamoasi safida o'ynagan amerikalik professional basketbolchi. U avvalroq Indiana Fever va New York Liberty klublarida oʻynagan. U Indiana Fever jamoasi tomonidan 2019-yilgi WNBA loyihasida 25-oʻrinda jamoaga tanlangan. U Shimoliy Karolinada kollej basketboli jamoasida ham oʻynagan. == Kollej karyerasi == === Vanderbilt (2014-2015) === Kea kollejdagi faoliyatini Vanderbiltda boshlagan. Freshman sifatida u 31 ta oʻyinda 8 marta maydonga tushgan.<ref>{{Veb manbasi|muallif=University, Vanderbilt|sarlavha=2014-15 Women's Basketball Roster|url=https://vucommodores.com/roster.aspx?rp_id=2370|nashriyot=Vanderbilt University|kirish sanasi=May 27, 2019}}</ref> Mavsum tugaganidan keyin Kea Shimoliy Karolina jamoasiga oʻtishini eʼlon qilgan.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Press, Associated|sarlavha=Guard Paris Kea transfers from Vandy to UNC|url=http://www.espn.com/womens-college-basketball/story?id=12775047&_slug_=north-carolina-tar-heels-add-vanderbilt-commodores-transfer-paris-kea|nashriyot=ESPN|kirish sanasi=May 27, 2019}}</ref> === Shimoliy Karolina (2015-2019) === NCAA transfer qoidalariga koʻra u bir mavsum oʻtkazib yubordi. Shimoliy Karolinadagi birinchi mavsumida Kea jamoada ochko va assistentlik bo'yicha yetakchilik qilgan. Kea har bir oʻyinda oʻrtacha 19,4 ball toʻpladi, ACC reytingida uchinchi oʻrinni egalladi. Kea shuningdek, birinchi jamoa All-ACC sharafiga sazovor boʻldi. Birinchi jamoa All ACC va WBCA All-America mukofotlari sohibi ham bo'ldi. Kea Shimoliy Karolinani kollej karyerasidagi birinchi NCAA turniriga olib borgan lekin, ular birinchi turda Kaliforniya jamoasi bilan bo'lgan oyinda magʻlub bo'ldi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Doherty, Brennan|sarlavha=Five takeaways from UNC women's basketball's first-round NCAA Tournament loss|url=https://www.dailytarheel.com/article/2019/03/unc-cal-womens-basketball-five-takeaways|nashriyot=The Daily Tar Heel|kirish sanasi=May 27, 2019}}</ref><ref>{{Veb manbasi|muallif=Carolina, North|sarlavha=2018-19 Women's Basketball Roster|url=https://goheels.com/roster.aspx?rp_id=14444|nashriyot=North Carolina University|kirish sanasi=May 27, 2019}}</ref> == Professional karyerasi == Indiana Fever jamoasi 2019-yilgi WNBA loyihasida 25-chi tanlov bilan Paris Keani jamoaga tanladi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Hilburn-Trenkle, Chris|sarlavha=Paris Kea selected No. 25 overall by Indiana Fever in 2019 WNBA Draft|url=https://www.dailytarheel.com/article/2019/04/paris-kea-wnba-draft|nashriyot=The Daily Tar Heel|kirish sanasi=May 27, 2019}}</ref> Fever jamoasi bilan bir mavsum oʻynagach, u asosan zaxira o'rindig'ida oʻtirdi. 2020-yil 22-aprelda u yana qayta maydonga tushdi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Kirpalani, Bela|sarlavha=Indiana Fever Release Erica McCall and Paris Kea|url=https://highposthoops.com/2020/04/23/indiana-fever-release-erica-mccall-and-paris-kea/amp/|nashriyot=FANSIDED|kirish sanasi=April 23, 2020}}</ref> U Grinsboro shahrida Valter Hines Peyj High-da tahsil olgan. U mahalliy maktab basketbol jamoasida ham oʻynagan. 2020-yil 7-avgustda Kea New York Liberty jamoasi bilan shartnoma imzoladi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Luck |first=Quierra |date=2020-08-08 |title=New York Liberty Sign Former Tar Heel Paris Kea |work=[[Sports Illustrated]] |url=https://www.si.com/college/unc/basketball/paris-kea |access-date=2020-08-08}}</ref> == WNBA karyera statistikasi == {{NBA o'yinchi statistikasi afsonasi}} === Muntazam mavsum === Manba:<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.basketball-reference.com/wnba/players/k/keapa01w.html|sarlavha=Paris Kea WNBA Stats|ish=basketball-reference.com|nashriyot=Sports Reference|kirish sanasi=May 21, 2021}}</ref> {{NBA o'yinchisi statistikasi boshlanishi}} |- | style="text-align:left;"| [[2019 WNBA season|2019]] | style="text-align:left;"| [[Indiana Fever|Indiana]] | 11 || 0 || 5.5 || .407 || .556 || .500 || 0.5 || 0.5 || 0.1 || 0.2 || 2.6 |- | style="text-align:left;"| [[2020 WNBA season|2020]] | style="text-align:left;"| [[New York Liberty|New York]] | 11 || 5 || 15.0 || .384 || .394 || .875 || 2.0 || 1.5 || 0.6 || 0.3 || 6.9 |- class="sortbottom" | style="text-align:center;" colspan="2"| Karyera | 22 || 5 || 10.2 || .390 || .429 || .750 || 1.2 || 1.0 || 0.4 || 0.2 || 4.8 {{S-end}} Source:<ref>{{cite web|url=https://www.basketball-reference.com/wnba/players/k/keapa01w.html|title=Paris Kea WNBA Stats|website=basketball-reference.com|publisher=Sports Reference|access-date=May 21, 2021}}</ref> == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1996-yilda tugʻilganlar]] 3p0jxxjnv94b95dup7pb5wknccyaqcu 2816379 2816376 2022-08-28T18:01:24Z ShohjahonSobirov 73332 Vikifikator wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | name = Paris Kea | image = Paris Kea.jpeg | image_size = 130px | caption = | league = [[Women's National Basketball Association|WNBA]] | team = New York Liberty | number = 22 | position = Himoyachi | height_ft = 5 | height_in = 9 | birth_date = {{birth date and age|1996|4|7}} | birth_place = [[Tarboro, North Carolina]] | nationality = Amerikalik | high_school = [[Walter Hines Page Senior High School|Page]] ([[Greensboro, North Carolina]]) | college = *[[Vanderbilt Commodores women's basketball|Vanderbilt]] (2014-2015) * [[North Carolina Tar Heels women's basketball|North Carolina]] (2016-2019) | draft_league = WNBA | draft_year = 2019 | draft_round = 3 | draft_pick = 25 | draft_team = [[Indiana Fever]] | career_start = 2019 | career_end = | highlights = *2× Birinchi jamoa — [[Atlantika sohilidagi konferensiya|ACC]] (2018, 2019) }} '''Paris Kea''' (1996-yil 7-aprelda tugʻilgan) — Ayollar Milliy Basketbol Assotsiatsiyasining (WNBA) New York Liberty jamoasi safida oʻynagan amerikalik professional basketbolchi. U avvalroq Indiana Fever va New York Liberty klublarida oʻynagan. U Indiana Fever jamoasi tomonidan 2019-yilgi WNBA loyihasida 25-oʻrinda jamoaga tanlangan. U Shimoliy Karolinada kollej basketboli jamoasida ham oʻynagan. == Kollej karyerasi == === Vanderbilt (2014-2015) === Kea kollejdagi faoliyatini Vanderbiltda boshlagan. Freshman sifatida u 31 ta oʻyinda 8 marta maydonga tushgan.<ref>{{Veb manbasi|muallif=University, Vanderbilt|sarlavha=2014-15 Women's Basketball Roster|url=https://vucommodores.com/roster.aspx?rp_id=2370|nashriyot=Vanderbilt University|kirish sanasi=May 27, 2019}}</ref> Mavsum tugaganidan keyin Kea Shimoliy Karolina jamoasiga oʻtishini eʼlon qilgan.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Press, Associated|sarlavha=Guard Paris Kea transfers from Vandy to UNC|url=http://www.espn.com/womens-college-basketball/story?id=12775047&_slug_=north-carolina-tar-heels-add-vanderbilt-commodores-transfer-paris-kea|nashriyot=ESPN|kirish sanasi=May 27, 2019}}</ref> === Shimoliy Karolina (2015-2019) === NCAA transfer qoidalariga koʻra u bir mavsum oʻtkazib yubordi. Shimoliy Karolinadagi birinchi mavsumida Kea jamoada ochko va assistentlik boʻyicha yetakchilik qilgan. Kea har bir oʻyinda oʻrtacha 19,4 ball toʻpladi, ACC reytingida uchinchi oʻrinni egalladi. Kea shuningdek, birinchi jamoa All-ACC sharafiga sazovor boʻldi. Birinchi jamoa All ACC va WBCA All-America mukofotlari sohibi ham boʻldi. Kea Shimoliy Karolinani kollej karyerasidagi birinchi NCAA turniriga olib borgan lekin, ular birinchi turda Kaliforniya jamoasi bilan boʻlgan oyinda magʻlub boʻldi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Doherty, Brennan|sarlavha=Five takeaways from UNC women's basketball's first-round NCAA Tournament loss|url=https://www.dailytarheel.com/article/2019/03/unc-cal-womens-basketball-five-takeaways|nashriyot=The Daily Tar Heel|kirish sanasi=May 27, 2019}}</ref><ref>{{Veb manbasi|muallif=Carolina, North|sarlavha=2018-19 Women's Basketball Roster|url=https://goheels.com/roster.aspx?rp_id=14444|nashriyot=North Carolina University|kirish sanasi=May 27, 2019}}</ref> == Professional karyerasi == Indiana Fever jamoasi 2019-yilgi WNBA loyihasida 25-chi tanlov bilan Paris Keani jamoaga tanladi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Hilburn-Trenkle, Chris|sarlavha=Paris Kea selected No. 25 overall by Indiana Fever in 2019 WNBA Draft|url=https://www.dailytarheel.com/article/2019/04/paris-kea-wnba-draft|nashriyot=The Daily Tar Heel|kirish sanasi=May 27, 2019}}</ref> Fever jamoasi bilan bir mavsum oʻynagach, u asosan zaxira oʻrindigʻida oʻtirdi. 2020-yil 22-aprelda u yana qayta maydonga tushdi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Kirpalani, Bela|sarlavha=Indiana Fever Release Erica McCall and Paris Kea|url=https://highposthoops.com/2020/04/23/indiana-fever-release-erica-mccall-and-paris-kea/amp/|nashriyot=FANSIDED|kirish sanasi=April 23, 2020}}</ref> U Grinsboro shahrida Valter Hines Peyj High-da tahsil olgan. U mahalliy maktab basketbol jamoasida ham oʻynagan. 2020-yil 7-avgustda Kea New York Liberty jamoasi bilan shartnoma imzoladi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Luck |first=Quierra |date=2020-08-08 |title=New York Liberty Sign Former Tar Heel Paris Kea |work=[[Sports Illustrated]] |url=https://www.si.com/college/unc/basketball/paris-kea |access-date=2020-08-08}}</ref> == WNBA karyera statistikasi == {{NBA o'yinchi statistikasi afsonasi}} === Muntazam mavsum === Manba:<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.basketball-reference.com/wnba/players/k/keapa01w.html|sarlavha=Paris Kea WNBA Stats|ish=basketball-reference.com|nashriyot=Sports Reference|kirish sanasi=May 21, 2021}}</ref> {{NBA o'yinchisi statistikasi boshlanishi}} |- | style="text-align:left;"| [[2019 WNBA season|2019]] | style="text-align:left;"| [[Indiana Fever|Indiana]] | 11 || 0 || 5.5 || .407 || .556 || .500 || 0.5 || 0.5 || 0.1 || 0.2 || 2.6 |- | style="text-align:left;"| [[2020 WNBA season|2020]] | style="text-align:left;"| [[New York Liberty|New York]] | 11 || 5 || 15.0 || .384 || .394 || .875 || 2.0 || 1.5 || 0.6 || 0.3 || 6.9 |- class="sortbottom" | style="text-align:center;" colspan="2"| Karyera | 22 || 5 || 10.2 || .390 || .429 || .750 || 1.2 || 1.0 || 0.4 || 0.2 || 4.8 {{S-end}} Source:<ref>{{cite web|url=https://www.basketball-reference.com/wnba/players/k/keapa01w.html|title=Paris Kea WNBA Stats|website=basketball-reference.com|publisher=Sports Reference|access-date=May 21, 2021}}</ref> == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1996-yilda tugʻilganlar]] gpbnduu507w5sm4x98pbkf1syz1v6b1 Crystal Kelly 0 753914 2816367 2710857 2022-08-28T17:48:39Z ShohjahonSobirov 73332 sahifani to'g'irlash wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | image = | name = Crystal Kelly | league = | team = | number = 42 | position = Hujumchi | height_ft = 6 | height_in = 2 | nationality = Amerikalik | birth_date = {{Birth date and age|1986|9|15|mf=y}} | birth_place = [[Louisville, Kentucky]] | high_school = [[Sacred Heart Academy (Louisville)|Sacred Heart Academy]]<br />(Louisville, Kentucky) | college = [[Western Kentucky Lady Toppers basketball|Western Kentucky]] (2004-2008) | draft_league = WNBA | draft_year = 2008 | draft_round = 3 | draft_pick = 31 | draft_team = [[Houston Comets]] | career_start = | career_end = | wnba_profile = crystal_kelly }} '''Crystal Kelly''' (1986-yil 15-sentyabrda tugʻilgan) — Ayollar Milliy Basketbol Assotsiatsiyasida (WNBA) oʻynagan professional basketbolchi.<ref name="WBCA Box Scores">{{cite web|title=WBCA High School All-America Game Box Scores|url=http://www.wbca.org/pages/AWARDS_high_school_all-america_game_box_scores|publisher=Women's Basketball Coaches Association|access-date=29 June 2014|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20140715064856/http://www.wbca.org/pages/AWARDS_high_school_all-america_game_box_scores|archive-date=July 15, 2014|df=mdy}}</ref> == Oʻrta maktab davri == Kelly [[Louisville (Kentucky)|Kentucky shtati Luisvill shahridagi]] Muqaddas Heart akademiyasi jamoasida oʻynagan va u yerda u WBCA All-Amerika nomini oldi. Bundan tashqari, Kelly 2004-yilda Miss Basketbol Kentucky nomiga sazovor boʻldi. U 2004-yilda WBCA High School All-America boʻlib, umumiy hisobda toʻrt ball toʻpladi.<ref name="bio">{{cite web|url=http://www.wnba.com/playerfile/crystal_kelly/bio.html|title=WNBA Crystal Kelly Playerfile:Bio|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20081110221028/http://www.wnba.com/playerfile/crystal_kelly/bio.html|archive-date=November 10, 2008|df=mdy}}</ref> == Kollej davri == Kelly Western Kentucky universiteti kollejida oʻqigan. U yerda u ajoyib basketbolchi bo'lishga ulgurgan. U WKU ayollar basketbol dasturining rebound rekordini yangiladi va 2600 dan ortiq ball bilan NCAA I divizioni ayollar basketboli tarixidagi eng yaxshi 25 toʻpurarlari qatoriga kirdi. Oʻzining katta yilida u 64,8 % maydonda gol urish bilan mamlakat basketbolchilari orasida yetakchilik qilgan. Kelly oʻzining toʻrtta kollej mavsumining har birida Sun Belt Konferensiyasiga aʼzo boʻldi. 2008-yil oʻzining katta mavsumida Sun Belt konferensiyasining eng yaxshi oʻyinchisi deb topildi. 2008-yilda jamoatchilik bilan aloqalar boʻyicha bakalavr darajasini oldi.<ref name="draft">{{cite web|url=http://www.wnba.com/draft2008/draft_board.html|title=2008 WNBA Draft Board|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20131004121933/http://www.wnba.com/draft2008/draft_board.html|archive-date=October 4, 2013|df=mdy}}</ref> == Western Kentucky statistikasi == Manba<ref name="NCAA Player stats">{{cite web|last1=|first1=|title=Women's Basketball Player stats|date=|url=http://web1.ncaa.org/stats/StatsSrv/careersearch|website=NCAA|access-date=6 October 2015}}</ref> {{NBA o'yinchi statistikasi afsonasi}} {| class="wikitable" style="text-align:center" !Yil ! Jamoa ! GP ! Ballar ! FG% ! 3P% ! FT% ! RPG ! APG ! SPG ! BPG ! PPG |- | 2004-05 | Western Kentucky | 30 | 579 | .611 | .000 | .737 | 10.4 | 1.2 | 1.2 | '''1.1''' | 19.3 |- | 2005-06 | Western Kentucky | '''34''' | 687 | .601 | .000 | .761 | 8.5 | 1.3 | '''1.4''' | 0,9 | 20.2 |- | 2006-07 | Western Kentucky | 32 | '''770''' | .611 | '''.318''' | .774 | 9.4 | 1.3 | 1.3 | 0,7 | '''24.1''' |- | 2007-08 | Western Kentucky | '''34''' | 767 | '''.644''' | .294 | '''.825''' | '''10.5''' | '''1.9''' | 1.2 | 1.0 | 22.6 |- | colspan="2;" align="center" | Karyera | 130 | 2803 | .617 | .308 | .778 | 9.7 | 1.4 | 1.3 | 0,9 | 21.6 |} == Professional karyerasi == Kollejdagi karyerasidan soʻng, Kelly Houston Comets jamoasi tomonidan 2008-yilgi WNBA loyihasida uchinchi bosqichda (umumiy 31-oʻrin) jamoa safiga tanlab olingan. Comets jamoasi 2008-yil may oyida Kellydan voz kechdi, biroq bir necha kundan keyin u Sakramento Monarch jamoasi bilan shartnoma imzoladi.<ref name="transactions">{{cite web|url=http://www.wnba.com/transactions/WNBA_2008.html|title=2008 WNBA Transactions}}</ref> Kelly 2008-yilgi mavsumda hujumchi Rebekka Brunson bilan zaxirada almashib o'ynab, 16 daqiqada oʻrtacha 7 ochko toʻpladi. Keyin Brunsonning jarohati Kellyga boshlangʻich va WNBA pley-offida toʻpurar boʻlishiga imkon berdi. Kelly Gʻarbiy konferensiya yarim finalining 2-oʻyinida „Monarch“ jamoasining „San-Antonio Silver Stars“ jamoasi ustidan qozongan gʻalabasida 19 ochko bilan barcha toʻpurarlar orasida yetakchilik qilgan.<ref name="led">{{cite web|url=http://ap.google.com/article/ALeqM5gTQwdg2FC5-5avcXPPW73-tsQhKQD93AS5JO0|title=Kelly scores 19 to keep Monarchs alive}}{{dead link|date=November 2012|bot=Legobot}}</ref> WNBA karyerasidan soʻng Kelly Tennessee Tech va keyin Bellarmine universitetida ayollar basketbol jamoasiga yordamchi murabbiy sifatida ishga qabul qilindi. Ushbu besh yillik murabbiylik karyerasidan soʻng Kelly Xaver universitetida ayollar basketboli boʻyicha murabbiy yordamchisi sifatida ishga qabul qilindi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://goxavier.com/news/2017/5/23/womens-basketball-adds-former-wnba-player-crystal-kelly-to-coaching-staff.aspx|sarlavha=Women's Basketball Adds Former WNBA Player Crystal Kelly to Coaching Staff|ish=Xavier University Athletics|til=en|kirish sanasi=2020-03-19}}</ref> == Manbalar == {{Manbalar}} == Shuningdek == * NCAA I divizionida 2500 ochko va 1000 ribaund toʻplagan ayollar basketbolchilari roʻyxati == Havolalar == * [https://web.archive.org/web/20080724052943/http://www.wnba.com/playerfile/crystal_kelly/index.html WNBA oʻyinchi profili] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1986-yilda tugʻilganlar]] 1tayuo5edem614syx6ocoy0dq8719v2 2816368 2816367 2022-08-28T17:49:04Z ShohjahonSobirov 73332 Vikifikator wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | image = | name = Crystal Kelly | league = | team = | number = 42 | position = Hujumchi | height_ft = 6 | height_in = 2 | nationality = Amerikalik | birth_date = {{Birth date and age|1986|9|15|mf=y}} | birth_place = [[Louisville, Kentucky]] | high_school = [[Sacred Heart Academy (Louisville)|Sacred Heart Academy]]<br />(Louisville, Kentucky) | college = [[Western Kentucky Lady Toppers basketball|Western Kentucky]] (2004-2008) | draft_league = WNBA | draft_year = 2008 | draft_round = 3 | draft_pick = 31 | draft_team = [[Houston Comets]] | career_start = | career_end = | wnba_profile = crystal_kelly }} '''Crystal Kelly''' (1986-yil 15-sentyabrda tugʻilgan) — Ayollar Milliy Basketbol Assotsiatsiyasida (WNBA) oʻynagan professional basketbolchi.<ref name="WBCA Box Scores">{{cite web|title=WBCA High School All-America Game Box Scores|url=http://www.wbca.org/pages/AWARDS_high_school_all-america_game_box_scores|publisher=Women's Basketball Coaches Association|access-date=29 June 2014|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20140715064856/http://www.wbca.org/pages/AWARDS_high_school_all-america_game_box_scores|archive-date=July 15, 2014|df=mdy}}</ref> == Oʻrta maktab davri == Kelly [[Louisville (Kentucky)|Kentucky shtati Luisvill shahridagi]] Muqaddas Heart akademiyasi jamoasida oʻynagan va u yerda u WBCA All-Amerika nomini oldi. Bundan tashqari, Kelly 2004-yilda Miss Basketbol Kentucky nomiga sazovor boʻldi. U 2004-yilda WBCA High School All-America boʻlib, umumiy hisobda toʻrt ball toʻpladi.<ref name="bio">{{cite web|url=http://www.wnba.com/playerfile/crystal_kelly/bio.html|title=WNBA Crystal Kelly Playerfile:Bio|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20081110221028/http://www.wnba.com/playerfile/crystal_kelly/bio.html|archive-date=November 10, 2008|df=mdy}}</ref> == Kollej davri == Kelly Western Kentucky universiteti kollejida oʻqigan. U yerda u ajoyib basketbolchi boʻlishga ulgurgan. U WKU ayollar basketbol dasturining rebound rekordini yangiladi va 2600 dan ortiq ball bilan NCAA I divizioni ayollar basketboli tarixidagi eng yaxshi 25 toʻpurarlari qatoriga kirdi. Oʻzining katta yilida u 64,8 % maydonda gol urish bilan mamlakat basketbolchilari orasida yetakchilik qilgan. Kelly oʻzining toʻrtta kollej mavsumining har birida Sun Belt Konferensiyasiga aʼzo boʻldi. 2008-yil oʻzining katta mavsumida Sun Belt konferensiyasining eng yaxshi oʻyinchisi deb topildi. 2008-yilda jamoatchilik bilan aloqalar boʻyicha bakalavr darajasini oldi.<ref name="draft">{{cite web|url=http://www.wnba.com/draft2008/draft_board.html|title=2008 WNBA Draft Board|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20131004121933/http://www.wnba.com/draft2008/draft_board.html|archive-date=October 4, 2013|df=mdy}}</ref> == Western Kentucky statistikasi == Manba<ref name="NCAA Player stats">{{cite web|last1=|first1=|title=Women's Basketball Player stats|date=|url=http://web1.ncaa.org/stats/StatsSrv/careersearch|website=NCAA|access-date=6 October 2015}}</ref> {{NBA o'yinchi statistikasi afsonasi}} {| class="wikitable" style="text-align:center" !Yil ! Jamoa ! GP ! Ballar ! FG% ! 3P% ! FT% ! RPG ! APG ! SPG ! BPG ! PPG |- | 2004-05 | Western Kentucky | 30 | 579 | .611 | .000 | .737 | 10.4 | 1.2 | 1.2 | '''1.1''' | 19.3 |- | 2005-06 | Western Kentucky | '''34''' | 687 | .601 | .000 | .761 | 8.5 | 1.3 | '''1.4''' | 0,9 | 20.2 |- | 2006-07 | Western Kentucky | 32 | '''770''' | .611 | '''.318''' | .774 | 9.4 | 1.3 | 1.3 | 0,7 | '''24.1''' |- | 2007-08 | Western Kentucky | '''34''' | 767 | '''.644''' | .294 | '''.825''' | '''10.5''' | '''1.9''' | 1.2 | 1.0 | 22.6 |- | colspan="2;" align="center" | Karyera | 130 | 2803 | .617 | .308 | .778 | 9.7 | 1.4 | 1.3 | 0,9 | 21.6 |} == Professional karyerasi == Kollejdagi karyerasidan soʻng, Kelly Houston Comets jamoasi tomonidan 2008-yilgi WNBA loyihasida uchinchi bosqichda (umumiy 31-oʻrin) jamoa safiga tanlab olingan. Comets jamoasi 2008-yil may oyida Kellydan voz kechdi, biroq bir necha kundan keyin u Sakramento Monarch jamoasi bilan shartnoma imzoladi.<ref name="transactions">{{cite web|url=http://www.wnba.com/transactions/WNBA_2008.html|title=2008 WNBA Transactions}}</ref> Kelly 2008-yilgi mavsumda hujumchi Rebekka Brunson bilan zaxirada almashib oʻynab, 16 daqiqada oʻrtacha 7 ochko toʻpladi. Keyin Brunsonning jarohati Kellyga boshlangʻich va WNBA pley-offida toʻpurar boʻlishiga imkon berdi. Kelly Gʻarbiy konferensiya yarim finalining 2-oʻyinida „Monarch“ jamoasining „San-Antonio Silver Stars“ jamoasi ustidan qozongan gʻalabasida 19 ochko bilan barcha toʻpurarlar orasida yetakchilik qilgan.<ref name="led">{{cite web|url=http://ap.google.com/article/ALeqM5gTQwdg2FC5-5avcXPPW73-tsQhKQD93AS5JO0|title=Kelly scores 19 to keep Monarchs alive}}{{dead link|date=November 2012|bot=Legobot}}</ref> WNBA karyerasidan soʻng Kelly Tennessee Tech va keyin Bellarmine universitetida ayollar basketbol jamoasiga yordamchi murabbiy sifatida ishga qabul qilindi. Ushbu besh yillik murabbiylik karyerasidan soʻng Kelly Xaver universitetida ayollar basketboli boʻyicha murabbiy yordamchisi sifatida ishga qabul qilindi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://goxavier.com/news/2017/5/23/womens-basketball-adds-former-wnba-player-crystal-kelly-to-coaching-staff.aspx|sarlavha=Women's Basketball Adds Former WNBA Player Crystal Kelly to Coaching Staff|ish=Xavier University Athletics|til=en|kirish sanasi=2020-03-19}}</ref> == Manbalar == {{Manbalar}} == Shuningdek == * NCAA I divizionida 2500 ochko va 1000 ribaund toʻplagan ayollar basketbolchilari roʻyxati == Havolalar == * [https://web.archive.org/web/20080724052943/http://www.wnba.com/playerfile/crystal_kelly/index.html WNBA oʻyinchi profili] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1986-yilda tugʻilganlar]] 40x4nl9iys8ih9gdopyxv5zwzgij796 Whitney Knight 0 753925 2816338 2710854 2022-08-28T17:32:31Z ShohjahonSobirov 73332 sahifani to'g'irlash wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | name = Whitney Knight | image = | caption = | position = Himoyachi | height_cm = 191 | weight_kg = 71 | league = | team = | high_school = | college = [[Florida Gulf Coast Eagles women's basketball|Florida Gulf Coast]] (2012–2016) | number = | birth_date = {{Birth date and age|mf=yes|1993|1|9}} | birth_place = | nationality = Amerikalik | draft_league = WNBA | draft_year = 2016 | draft_round = 2 | draft_pick = 15 | draft_team = [[Los Angeles Sparks]] | career_start = 2016 | career_end = | career_number = | career_position = Himoyachi | highlights = }} '''Whitney Kiera Knight''' (1993-yil 9-yanvarda tugʻilgan) — amerikalik basketbolchi. U Florida Gulf Coast uchun kollej basketboli jamoasida oʻynagan, keyin esa professional tarzda, Los-Anjeles Sparks va San Antonio Stars jamoalarida oʻynagan. == Florida Gulf Coast statistikasi == Manba<ref>{{Veb manbasi|url=http://web1.ncaa.org/stats/StatsSrv/careerplayer|sarlavha=NCAA Statistics|ish=web1.ncaa.org|kirish sanasi=2021-05-19}}</ref>{{NBA o'yinchi statistikasi afsonasi}} {| class="wikitable" !Yil ! Jamoa ! GP ! Ballar ! FG% ! 3P% ! FT% ! RPG ! APG ! SPG ! BPG ! PPG |- | 2011-12 | Florida koʻrfazi qirgʻogʻi | 32 | 256 | 39,2 % | 33,3 % | 74,6 % | 3.8 | 2.0 | 0,9 | 1.7 | 8.0 |- | 2012-13 | Florida koʻrfazi qirgʻogʻi | colspan="10" | Qizil forma |- | 2013-14 | Florida koʻrfazi qirgʻogʻi | '''34''' | 417 | 38,7 % | 37,9 % | 74,4 % | 5.3 | 1.7 | 1.4 | 2.7 | 12.3 |- | 2014-15 | Florida koʻrfazi qirgʻogʻi | '''34''' | '''504''' | '''43,7 %''' | '''41,2 %''' | '''79,8 %''' | 6.4 | 1.7 | 1.9 | 2.6 | '''14.8''' |- | 2015-16 | Florida koʻrfazi qirgʻogʻi | 30 | 397 | 34,4 % | 34,4 % | 79,4 % | '''7.2''' | '''2.2''' | '''2.1''' | '''3.3''' | 13.2 |- | Karyera | | 127 | 1574 | 42,3 % | 33,3 % | 62,0 % | 9.6 | 0,5 | 0,8 | 0,8 | 12.4 |} == Karyerasi == Knight 2016-yilgi WNBA loyihasining ikkinchi bosqichida Los-Anjeles Sparks tomonidan tuzilgan jamoa ro'yhatida bo'lgan.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Soffian |first=Seth |date=14 April 2016 |title=LA Sparks selection "dream come true" for FGCU's Whitney Knight |work=[[The News-Press]] |url=http://www.news-press.com/story/sports/college/fgcu/2016/04/14/breaking-fgcus-whitney-knight-drafted-wnbas-la-sparks/83039618/ |access-date=28 January 2018}}</ref> U 2016-yil avgust oyida yettita o‘yinda maydonga tushganidan so‘ng „Sparks“ jamoasi safidan chiqarib yuborildi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Soffian |first=Seth |date=31 August 2016 |title=WNBA: Ex-FGCU star Whitney Knight cut by Los Angeles Sparks |work=[[The Naples Daily News]] |url=https://www.naplesnews.com/story/sports/college/fgcu/2016/08/31/wnba-ex-fgcu-star-whitney-knight-cut-los-angeles-sparks/89642848/ |access-date=28 January 2018}}</ref> 2016-yil 2-sentyabrda Knight San-Antonio jamoasi bilan Stars mavsumining qolgan qismi uchun shartnoma imzoladi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Soffian |first=Seth |date=7 September 2016 |title=Former FGCU star Whitney Knight stays in WNBA with San Antonio |work=[[The News-Press]] |url=https://www.news-press.com/story/sports/college/fgcu/2016/08/30/wnba-former-fgcu-star-whitney-knight-cut-slumping-la-sparks/89608226/ |access-date=28 January 2018}}</ref> 2016-yil sentyabr oyida Knight Moskva viloyati Spartak jamoasi bilan shartnoma tuzdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Soffian |first=Seth |date=20 September 2016 |title=FGCU basketball alum Whitney Knight lands with Russian team |work=[[The News-Press]] |url=https://www.news-press.com/story/sports/college/fgcu/2016/09/29/fgcu-basketball-alum-whitney-knight-lands-russian-team/91275456/ |access-date=28 January 2018}}</ref> 2017-yilning fevral oyida Knight Atlanta Dream jamoasi bilan oʻquv-mashgʻulot yigʻini shartnomasini imzoladi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=9 February 2017 |title=College basketball: Ex-FGCU star Whitney Knight signs with WNBA's Atlanta Dream |work=[[The Naples Daily News]] |url=https://www.naplesnews.com/story/sports/college/fgcu/2017/02/09/college-basketball-ex-fgcu-star-whitney-knight-signs-wnbas-atlanta-dream/97701110/ |access-date=28 January 2018}}</ref> Mavsum boshlanishidan oldin 6-may kuni Atlanta jamoasi uni safdan chiqarib yubordi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Transactions|url=http://www.wnba.com/transactions/|ish=wnba.com|nashriyot=[[WNBA]]|kirish sanasi=28 January 2018}}</ref> 2017-yil iyul oyida Knight Ispaniya Ligasi Femenina de Baloncesto Kampus Promete jamoasi bilan shartnoma imzoladi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=17 July 2017 |title=La exterior estadounidense Whitney Knight se incorpora al Campus Promete |language=Spanish |work=[[La Vanguardia]] |url=http://www.lavanguardia.com/deportes/20170717/424187201415/la-exterior-estadounidense-whitney-knight-se-incorpora-al-campus-promete.html |access-date=28 January 2018}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=17 July 2017 |title=Whitney Knight, nuevo fichaje del Promete |language=Spanish |work=larioja.com |url=http://www.larioja.com/deportes/baloncesto/whitney-knight-nuevo-20170717122922-nt.html |access-date=28 January 2018}}</ref> Oyoq Bilagi jarohati va jamoa safida o'zini yaxshi ko'rsata olmaganligi uchun Knight noyabr oyida klub tomonidan jamodan chiqarib yuborildi, bunda Kristina Pedrals ham chiqarib yuborildi. Yetti oʻyinda Knight oʻrtacha 7,4 ochko va 2,8 ribaund toʻpladi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=9 November 2017 |title=El Campus Promete continúa su reestructuración y "corta" a Whitney Knight |language=Spanish |work=[[La Vanguardia]] |url=http://www.lavanguardia.com/deportes/20171109/432743505183/el-campus-promete-continua-su-reestructuracion-y-corta-a-whitney-knight.html |access-date=28 January 2018}}</ref> 2018-yilning 27-yanvarida Knight Islandiyalik Urvalsdeild kvenasining Breiðablik jamoasi bilan shartnoma imzoladi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Dagur Lárusson |date=27 January 2018 |title=Breiðablik fær öflugan liðsstyrk |language=Icelandic |work=[[Vísir.is]] |url=http://www.visir.is/g/2018180129016/breidablik-faer-oflugan-lidsstyrk |access-date=28 January 2018}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Helgi Hrafn Ólafsson |date=28 January 2018 |title=WNBA leikmaður á leið til Blika |language=Icelandic |work=karfan.is |url=http://karfan.is/read/2018-01-28/wnba-leikmadur-a-leid-til-blika/ |access-date=28 January 2018}}</ref> Breiðablik bilan u 11 oʻyinda u oʻrtacha 23,9 ochko va 10,6 ribaund toʻplagan. 2015-16: Mavsum davomida espnW-dan Grem Hames tomonidan tuzilgan ro'yhatdagi jamoadan chiqib ketishi kerak boʻlgan besh oʻyinchidan biri sifatida qayd etilgan. Jamoa tarkibida u dastlabki 8 oʻyinni oʻtkazib yubordi (oyogʻi singanligi tufayli). U A-Sun jamoasida bloklar va to'p saqlashlar bo‘yicha yetakchilik qilgan. == Mukofotlar, unvonlar va yutuqlar == === Shaxsiy mukofotlar === * Atlantika Quyosh konferensiyasining eng yaxshi oʻyinchisi (2): 2015, 2016 * Atlantika Quyosh konferensiyasining birinchi jamoasi (3): 2014, 2015, 2016 == Manbalar == {{Manbalar|30em}} == Havolalar == * [https://www.basketball-reference.com/wnba/players/k/knighwh01w.html WNBA statistikasi] [https://www.basketball-reference.com basketball-reference.com saytida] * [http://competiciones.feb.es Competiciones.feb.es saytida] [http://competiciones.feb.es/estadisticas/Jugador.aspx?i=765392&c=2274750 Ispaniya statistikasi] * [http://fgcuathletics.com/roster.aspx?rp_id=2369 Florida Gulf Coast profili] [http://fgcuathletics.com fgcuathletics.com saytida] * [http://kki.is/motamal/leikir-og-urslit/motayfirlit/Leikmadur?league_id=undefined&season_id=97421&player_id=5645501 Islandiya statistikasi] * Eurobasket.com saytidagi [https://basketball.eurobasket.com/player/Whitney-Knight/238123?Women=1 profil] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1993-yilda tugʻilganlar]] 5oidgup4r8tj7ux1g8v3knl7oq7ycre 2816340 2816338 2022-08-28T17:32:51Z ShohjahonSobirov 73332 Vikifikator wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | name = Whitney Knight | image = | caption = | position = Himoyachi | height_cm = 191 | weight_kg = 71 | league = | team = | high_school = | college = [[Florida Gulf Coast Eagles women's basketball|Florida Gulf Coast]] (2012–2016) | number = | birth_date = {{Birth date and age|mf=yes|1993|1|9}} | birth_place = | nationality = Amerikalik | draft_league = WNBA | draft_year = 2016 | draft_round = 2 | draft_pick = 15 | draft_team = [[Los Angeles Sparks]] | career_start = 2016 | career_end = | career_number = | career_position = Himoyachi | highlights = }} '''Whitney Kiera Knight''' (1993-yil 9-yanvarda tugʻilgan) — amerikalik basketbolchi. U Florida Gulf Coast uchun kollej basketboli jamoasida oʻynagan, keyin esa professional tarzda, Los-Anjeles Sparks va San Antonio Stars jamoalarida oʻynagan. == Florida Gulf Coast statistikasi == Manba<ref>{{Veb manbasi|url=http://web1.ncaa.org/stats/StatsSrv/careerplayer|sarlavha=NCAA Statistics|ish=web1.ncaa.org|kirish sanasi=2021-05-19}}</ref>{{NBA o'yinchi statistikasi afsonasi}} {| class="wikitable" !Yil ! Jamoa ! GP ! Ballar ! FG% ! 3P% ! FT% ! RPG ! APG ! SPG ! BPG ! PPG |- | 2011-12 | Florida koʻrfazi qirgʻogʻi | 32 | 256 | 39,2 % | 33,3 % | 74,6 % | 3.8 | 2.0 | 0,9 | 1.7 | 8.0 |- | 2012-13 | Florida koʻrfazi qirgʻogʻi | colspan="10" | Qizil forma |- | 2013-14 | Florida koʻrfazi qirgʻogʻi | '''34''' | 417 | 38,7 % | 37,9 % | 74,4 % | 5.3 | 1.7 | 1.4 | 2.7 | 12.3 |- | 2014-15 | Florida koʻrfazi qirgʻogʻi | '''34''' | '''504''' | '''43,7 %''' | '''41,2 %''' | '''79,8 %''' | 6.4 | 1.7 | 1.9 | 2.6 | '''14.8''' |- | 2015-16 | Florida koʻrfazi qirgʻogʻi | 30 | 397 | 34,4 % | 34,4 % | 79,4 % | '''7.2''' | '''2.2''' | '''2.1''' | '''3.3''' | 13.2 |- | Karyera | | 127 | 1574 | 42,3 % | 33,3 % | 62,0 % | 9.6 | 0,5 | 0,8 | 0,8 | 12.4 |} == Karyerasi == Knight 2016-yilgi WNBA loyihasining ikkinchi bosqichida Los-Anjeles Sparks tomonidan tuzilgan jamoa roʻyhatida boʻlgan.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Soffian |first=Seth |date=14 April 2016 |title=LA Sparks selection "dream come true" for FGCU's Whitney Knight |work=[[The News-Press]] |url=http://www.news-press.com/story/sports/college/fgcu/2016/04/14/breaking-fgcus-whitney-knight-drafted-wnbas-la-sparks/83039618/ |access-date=28 January 2018}}</ref> U 2016-yil avgust oyida yettita o‘yinda maydonga tushganidan so‘ng „Sparks“ jamoasi safidan chiqarib yuborildi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Soffian |first=Seth |date=31 August 2016 |title=WNBA: Ex-FGCU star Whitney Knight cut by Los Angeles Sparks |work=[[The Naples Daily News]] |url=https://www.naplesnews.com/story/sports/college/fgcu/2016/08/31/wnba-ex-fgcu-star-whitney-knight-cut-los-angeles-sparks/89642848/ |access-date=28 January 2018}}</ref> 2016-yil 2-sentyabrda Knight San-Antonio jamoasi bilan Stars mavsumining qolgan qismi uchun shartnoma imzoladi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Soffian |first=Seth |date=7 September 2016 |title=Former FGCU star Whitney Knight stays in WNBA with San Antonio |work=[[The News-Press]] |url=https://www.news-press.com/story/sports/college/fgcu/2016/08/30/wnba-former-fgcu-star-whitney-knight-cut-slumping-la-sparks/89608226/ |access-date=28 January 2018}}</ref> 2016-yil sentyabr oyida Knight Moskva viloyati Spartak jamoasi bilan shartnoma tuzdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Soffian |first=Seth |date=20 September 2016 |title=FGCU basketball alum Whitney Knight lands with Russian team |work=[[The News-Press]] |url=https://www.news-press.com/story/sports/college/fgcu/2016/09/29/fgcu-basketball-alum-whitney-knight-lands-russian-team/91275456/ |access-date=28 January 2018}}</ref> 2017-yilning fevral oyida Knight Atlanta Dream jamoasi bilan oʻquv-mashgʻulot yigʻini shartnomasini imzoladi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=9 February 2017 |title=College basketball: Ex-FGCU star Whitney Knight signs with WNBA's Atlanta Dream |work=[[The Naples Daily News]] |url=https://www.naplesnews.com/story/sports/college/fgcu/2017/02/09/college-basketball-ex-fgcu-star-whitney-knight-signs-wnbas-atlanta-dream/97701110/ |access-date=28 January 2018}}</ref> Mavsum boshlanishidan oldin 6-may kuni Atlanta jamoasi uni safdan chiqarib yubordi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Transactions|url=http://www.wnba.com/transactions/|ish=wnba.com|nashriyot=[[WNBA]]|kirish sanasi=28 January 2018}}</ref> 2017-yil iyul oyida Knight Ispaniya Ligasi Femenina de Baloncesto Kampus Promete jamoasi bilan shartnoma imzoladi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=17 July 2017 |title=La exterior estadounidense Whitney Knight se incorpora al Campus Promete |language=Spanish |work=[[La Vanguardia]] |url=http://www.lavanguardia.com/deportes/20170717/424187201415/la-exterior-estadounidense-whitney-knight-se-incorpora-al-campus-promete.html |access-date=28 January 2018}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=17 July 2017 |title=Whitney Knight, nuevo fichaje del Promete |language=Spanish |work=larioja.com |url=http://www.larioja.com/deportes/baloncesto/whitney-knight-nuevo-20170717122922-nt.html |access-date=28 January 2018}}</ref> Oyoq Bilagi jarohati va jamoa safida oʻzini yaxshi koʻrsata olmaganligi uchun Knight noyabr oyida klub tomonidan jamodan chiqarib yuborildi, bunda Kristina Pedrals ham chiqarib yuborildi. Yetti oʻyinda Knight oʻrtacha 7,4 ochko va 2,8 ribaund toʻpladi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=9 November 2017 |title=El Campus Promete continúa su reestructuración y "corta" a Whitney Knight |language=Spanish |work=[[La Vanguardia]] |url=http://www.lavanguardia.com/deportes/20171109/432743505183/el-campus-promete-continua-su-reestructuracion-y-corta-a-whitney-knight.html |access-date=28 January 2018}}</ref> 2018-yilning 27-yanvarida Knight Islandiyalik Urvalsdeild kvenasining Breiðablik jamoasi bilan shartnoma imzoladi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Dagur Lárusson |date=27 January 2018 |title=Breiðablik fær öflugan liðsstyrk |language=Icelandic |work=[[Vísir.is]] |url=http://www.visir.is/g/2018180129016/breidablik-faer-oflugan-lidsstyrk |access-date=28 January 2018}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Helgi Hrafn Ólafsson |date=28 January 2018 |title=WNBA leikmaður á leið til Blika |language=Icelandic |work=karfan.is |url=http://karfan.is/read/2018-01-28/wnba-leikmadur-a-leid-til-blika/ |access-date=28 January 2018}}</ref> Breiðablik bilan u 11 oʻyinda u oʻrtacha 23,9 ochko va 10,6 ribaund toʻplagan. 2015-16: Mavsum davomida espnW-dan Grem Hames tomonidan tuzilgan roʻyhatdagi jamoadan chiqib ketishi kerak boʻlgan besh oʻyinchidan biri sifatida qayd etilgan. Jamoa tarkibida u dastlabki 8 oʻyinni oʻtkazib yubordi (oyogʻi singanligi tufayli). U A-Sun jamoasida bloklar va toʻp saqlashlar bo‘yicha yetakchilik qilgan. == Mukofotlar, unvonlar va yutuqlar == === Shaxsiy mukofotlar === * Atlantika Quyosh konferensiyasining eng yaxshi oʻyinchisi (2): 2015, 2016 * Atlantika Quyosh konferensiyasining birinchi jamoasi (3): 2014, 2015, 2016 == Manbalar == {{Manbalar|30em}} == Havolalar == * [https://www.basketball-reference.com/wnba/players/k/knighwh01w.html WNBA statistikasi] [https://www.basketball-reference.com basketball-reference.com saytida] * [http://competiciones.feb.es Competiciones.feb.es saytida] [http://competiciones.feb.es/estadisticas/Jugador.aspx?i=765392&c=2274750 Ispaniya statistikasi] * [http://fgcuathletics.com/roster.aspx?rp_id=2369 Florida Gulf Coast profili] [http://fgcuathletics.com fgcuathletics.com saytida] * [http://kki.is/motamal/leikir-og-urslit/motayfirlit/Leikmadur?league_id=undefined&season_id=97421&player_id=5645501 Islandiya statistikasi] * Eurobasket.com saytidagi [https://basketball.eurobasket.com/player/Whitney-Knight/238123?Women=1 profil] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1993-yilda tugʻilganlar]] 6aqk2boq87dkobpwslpioucld8afdyg Laurie Koehn 0 753935 2816021 2709637 2022-08-28T14:06:10Z ShohjahonSobirov 73332 sahifani to'g'irlash wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | name = Laurie Koehn | image = | team = Washington State Cougars | league = Pac-12 Conference | number = | position = Yordamchi murabbiy | height_ft = 5 | height_in = 8 | birth_date = {{birth date and age|mf=yes|1982|05|13}} | birth_place = [[Newton, Kansas]] | nationality = Amerikalik | high_school = Moundridge ([[Moundridge, Kansas]]) | college = [[Kansas State Wildcats women's basketball|Kansas State]] (2001-2005) | draft_league = WNBA | draft_year = 2005 | career_start = 2005 | career_end = 2012 | coach_start = 2015 | highlights = | medal_templates = {{Chiqish | {{USA}} }} | wnba_profile = laurie_koehn }} '''Laurie Koehn''' (1982-yil 13-mayda tugʻilgan) — sobiq professional [[Basketbol|basketbolchi]], hozirda Vashington shtati Cougars ayollar basketbol jamoasining yordamchi murabbiyi bo'lib faoliyat olib boradi.<ref name="Laurie Koehn: Associate Head Coach">{{Veb manbasi|url=https://wsucougars.com/sports/womens-basketball/roster/coaches/laurie-koehn/3047|sarlavha=Laurie Koehn: Associate Head Coach|nashriyot=WSUCougars.com|sana=|kirish sanasi=2021-09-15}}</ref> == Karyerasi == Kanzas shtatining Nyuton shahrida tugʻilgan Koehn Kanzasdagi Moundridge oʻrta maktabida oʻqigan. Koehn 2005-yilda Kanzas shtati universitetini tamomlagan. K-Shtatda boʻlganida, Koehn All-Big 12 Second Team (2005, 2004), CoSIDA Academic All-American (2004), Big 12 All-Academic First Team (2005) mukofotlarini qo'lga kiritgan. U birinchi marta 5 daqiqada 135 ta uch ochkodan 132 tasini urgan.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=WziEQZgwwX8 132/135 3 points shouts YouTube video]</ref> Kollejdagi faoliyati davomida u 392 ta uch ochko toʻpladi va uni NCAA I divizioni boʻyicha uch ochkolik urinishlar boʻyicha barcha vaqtlar rekordiga aylantirdi (Hizer Butler bilan tenglashib).<ref name="JF three record">{{Yangiliklar manbasi |last=Fuller |first=Jim |date=30 March 2015 |title=UConn's Mosqueda-Lewis sets NCAA 3-point record |work=New Haven Register |publisher=Journal Register CT |url=http://www.nhregister.com/sports/20150330/uconns-mosqueda-lewis-sets-ncaa-3-point-record |access-date=23 Apr 2015}}</ref> == AQSHdagi faoliyati == Koehn Argentinaning Mar Del Plata shahrida boʻlib oʻtgan FIBA Americas musobaqasida oltin medalni qoʻlga kiritgan AQSh U18 ayollar terma jamoasi aʼzosi bo'lgan. O'yin 2000-yil iyul oyida boʻlib oʻtgan. Oʻshanda AQSh jamoasi Kubani magʻlub etib, chempionlikni qoʻlga kiritgan. Koehn barcha beshta oʻyinda asosiy tarkibda maydonga tushib, har bir oʻyinda oʻrtacha 12,4 ball toʻplagan. Ochkolari bilan u Alana Beard va Diana Taurasidan keyin uchinchi oʻrinni egalladi. Koehn 2003-yilda Panamerika oʻyinlarida AQSh sharafini himoya qilgan jamoaga sardor etib tayinlangan. Jamoa birinchi o‘yinda Kubaga mag‘lub bo‘ldi, keyin esa keyingi beshta o‘yinda, jumladan, Braziliyaga qarshi o'yinda qo‘shimcha taymda g‘alabani qo‘lga kiritdi. Keyin oltin medal uchun Kuba bilan yana to‘qnash keldi va 75:64 hisobida mag‘lub bo‘lib, kumush medalni qo‘lga kiritdi. Koehn har bir oʻyinda oʻrtacha 8,9 ochko toʻpladi va 30 ta uch ochkolik urinishning 17 tasini amalga oshirdi. == Kanzas shtati statistikasi == Manba<ref>{{Veb manbasi|url=http://web1.ncaa.org/stats/StatsSrv/careersearch|sarlavha=NCAA® Career Statistics|ish=web1.ncaa.org|kirish sanasi=2016-05-21}}</ref>{{NBA o'yinchi statistikasi afsonasi}} {| class="wikitable" !Yil ! Jamoa ! GP ! Ballar ! FG% ! 3P% ! FT% ! RPG ! APG ! SPG ! BPG ! PPG |- | 2001-02 | Kanzas shtati | '''34''' | '''600''' | 45.1 | 42.2 | 89.5 | '''3.4''' | '''2.5''' | 1.1 | 0.1 | '''17.6''' |- | 2002-03 | Kanzas shtati | 24 | 317 | 42.2 | 41.1 | 82.5 | 3.4 | 1.8 | 0,8 | 0.1 | 13.2 |- | 2003-04 | Kanzas shtati | 31 | 419 | '''45.6''' | '''43.5''' | 86.7 | 2.4 | 1.3 | 0,7 | 0,0 | 13.5 |- | 2004-05 | Kanzas shtati | 32 | 397 | 40.8 | 39.5 | '''90,0''' | 2.8 | 1.5 | 1.1 | 0.1 | 12.4 |- | Karyera | Kanzas shtati | 121 | 1733 | 43.6 | 41.6 | 87.7 | 3.0 | 1.8 | 0,9 | 0.1 | 14.3 |} == WNBA karyerasi == Koehn Vashington Mystics jamoasi bilan 2005-yilda erkin agent sifatida shartnoma imzolagan.<ref name="2000 U18">{{cite web|title=Fourth Women's Junior World Championship Qualifying Team -- 2000|date=June 10, 2010|url=http://www.usab.com/history/u18-womens/fourth-womens-junior-world-championship-qualifying-team-2000.aspx|publisher=USA Basketball|archive-url=https://web.archive.org/web/20150912170651/http://www.usab.com/history/u18-womens/fourth-womens-junior-world-championship-qualifying-team-2000.aspx|archive-date=12 September 2015|url-status=live|accessdate=20 October 2015}}</ref> 2009-yil 30-aprelda Koehn Pheonix Mercury jamoasi bilan oʻquv-mashgʻulot yigʻini shartnomasini imzoladi. 2009-yil 3-iyunda Koehn va yana 2 kishi isteʼfoga chiqdi. Professional karyerasini kengaytirgan Lory 2010-11-yilgi mavsumda Polshaning ayollar basketbol jamoasi Utex Rowda oʻynadi. Afsuski, jamoa mavsumni oʻn ikkinchi oʻrinda yakunladi. Biroq Koehn 14 o‘yinning barchasida yaxshi o‘ynadi. Har bir o‘yinda o‘rtacha 17,9 ochko to‘pladi va har bir o‘yinda o‘rtacha 36,4 daqiqa maydonda bo'ldi.<ref name="Birth town">{{cite web|last=|first=|date=April 30, 2009|title=Mercury Signs Laurie Koehn|url=http://www.wnba.com/mercury/news/koehn_090430.html|publisher=|accessdate=17 Feb 2014}}</ref> == Klub tarixi == * Jamoa(lar): Atlanta Dream Phoenix Mercury Washington Mystics (WNBA), Panküp TED Kayseri Kolejliler (Turkiya) (2008/2009), UTEX ROW Rybnik (Polsha) (2010/2011), Matizol Lider Pruszków (Polsha) (012/201)<ref name="2003 Pan Am">{{cite web|title=Fourteenth Pan American Games -- 2003|date=February 20, 2014|url=http://www.usab.com/history/pan-am-womens/fourteenth-pan-american-games-2003.aspx|publisher=USA Basketball|archive-url=https://web.archive.org/web/20150907195503/http://www.usab.com/history/pan-am-womens/fourteenth-pan-american-games-2003.aspx|archive-date=7 September 2015|url-status=live|accessdate=15 October 2015}}</ref> == Murabbiylik karyerasi == 2015-yil<ref name="Wash State">{{cite web|last=|first=|date=|title=Ethridge names Laurie Koehn as women's basketball associate head coach|url=https://wsucougars.com/news/2018/4/18/womens-basketball-ethridge-names-laurie-koehn-an-assistant-coach.aspx|publisher=|accessdate=19 Apr 2018}}</ref> iyul oyida Laurie Koehn Shimoliy Kolorado universiteti ayollar basketbol jamoasiga yordamchi murabbiy etib tayinlandi. 2018-yilning aprel oyida esa Vashington shtat universiteti ayollar basketbol jamoasi bosh murabbiyi yordamchisi etib tayinlandi.<ref name="UNC Assistant">{{cite web|last=|first=|date=|title=Women's Basketball Adds Two New Assistants|url=http://uncbears.com/news/2015/7/1/WBB_0701155310.aspx|publisher=|accessdate=26 Jul 2015}}</ref> == Havolalar == * [http://uncbears.com/coaches.aspx?rc=210&path=wbball Shimoliy Kolorado universiteti murabbiylik profili] * [https://wsucougars.com/coaches.aspx?rc=1687&path=wbball Vashington shtat universitetining murabbiylik profili] == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1982-yilda tugʻilganlar]] ogofiscr3oe2xi703dxgvoqffg47m2y 2816023 2816021 2022-08-28T14:06:56Z ShohjahonSobirov 73332 Vikifikator wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | name = Laurie Koehn | image = | team = Washington State Cougars | league = Pac-12 Conference | number = | position = Yordamchi murabbiy | height_ft = 5 | height_in = 8 | birth_date = {{birth date and age|mf=yes|1982|05|13}} | birth_place = [[Newton, Kansas]] | nationality = Amerikalik | high_school = Moundridge ([[Moundridge, Kansas]]) | college = [[Kansas State Wildcats women's basketball|Kansas State]] (2001-2005) | draft_league = WNBA | draft_year = 2005 | career_start = 2005 | career_end = 2012 | coach_start = 2015 | highlights = | medal_templates = {{Chiqish | {{USA}} }} | wnba_profile = laurie_koehn }} '''Laurie Koehn''' (1982-yil 13-mayda tugʻilgan) — sobiq professional [[Basketbol|basketbolchi]], hozirda Vashington shtati Cougars ayollar basketbol jamoasining yordamchi murabbiyi boʻlib faoliyat olib boradi.<ref name="Laurie Koehn: Associate Head Coach">{{Veb manbasi|url=https://wsucougars.com/sports/womens-basketball/roster/coaches/laurie-koehn/3047|sarlavha=Laurie Koehn: Associate Head Coach|nashriyot=WSUCougars.com|sana=|kirish sanasi=2021-09-15}}</ref> == Karyerasi == Kanzas shtatining Nyuton shahrida tugʻilgan Koehn [[Kanzas]]dagi [[Moundridge]] oʻrta maktabida oʻqigan. Koehn 2005-yilda Kanzas shtati universitetini tamomlagan. K-Shtatda boʻlganida, Koehn All-Big 12 Second Team (2005, 2004), CoSIDA Academic All-American (2004), Big 12 All-Academic First Team (2005) mukofotlarini qoʻlga kiritgan. U birinchi marta 5 daqiqada 135 ta uch ochkodan 132 tasini urgan.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=WziEQZgwwX8 132/135 3 points shouts YouTube video]</ref> Kollejdagi faoliyati davomida u 392 ta uch ochko toʻpladi va uni NCAA I divizioni boʻyicha uch ochkolik urinishlar boʻyicha barcha vaqtlar rekordiga aylantirdi (Hizer Butler bilan tenglashib).<ref name="JF three record">{{Yangiliklar manbasi |last=Fuller |first=Jim |date=30 March 2015 |title=UConn's Mosqueda-Lewis sets NCAA 3-point record |work=New Haven Register |publisher=Journal Register CT |url=http://www.nhregister.com/sports/20150330/uconns-mosqueda-lewis-sets-ncaa-3-point-record |access-date=23 Apr 2015}}</ref> == AQSHdagi faoliyati == Koehn [[Argentina]]ning Mar Del Plata shahrida boʻlib oʻtgan [[FIBA Americas]] musobaqasida [[oltin]] medalni qoʻlga kiritgan AQSh U18 ayollar terma jamoasi aʼzosi boʻlgan. Oʻyin 2000-yil iyul oyida boʻlib oʻtgan. Oʻshanda AQSh jamoasi Kubani magʻlub etib, chempionlikni qoʻlga kiritgan. Koehn barcha beshta oʻyinda asosiy tarkibda maydonga tushib, har bir oʻyinda oʻrtacha 12,4 ball toʻplagan. Ochkolari bilan u Alana Beard va Diana Taurasidan keyin uchinchi oʻrinni egalladi. Koehn 2003-yilda Panamerika oʻyinlarida AQSh sharafini himoya qilgan jamoaga sardor etib tayinlangan. Jamoa birinchi o‘yinda Kubaga mag‘lub bo‘ldi, keyin esa keyingi beshta o‘yinda, jumladan, Braziliyaga qarshi oʻyinda qo‘shimcha taymda g‘alabani qo‘lga kiritdi. Keyin oltin medal uchun Kuba bilan yana to‘qnash keldi va 75:64 hisobida mag‘lub bo‘lib, kumush medalni qo‘lga kiritdi. Koehn har bir oʻyinda oʻrtacha 8,9 ochko toʻpladi va 30 ta uch ochkolik urinishning 17 tasini amalga oshirdi. == Kanzas shtati statistikasi == Manba<ref>{{Veb manbasi|url=http://web1.ncaa.org/stats/StatsSrv/careersearch|sarlavha=NCAA® Career Statistics|ish=web1.ncaa.org|kirish sanasi=2016-05-21}}</ref>{{NBA o'yinchi statistikasi afsonasi}} {| class="wikitable" !Yil ! Jamoa ! GP ! Ballar ! FG% ! 3P% ! FT% ! RPG ! APG ! SPG ! BPG ! PPG |- | 2001-02 | Kanzas shtati | '''34''' | '''600''' | 45.1 | 42.2 | 89.5 | '''3.4''' | '''2.5''' | 1.1 | 0.1 | '''17.6''' |- | 2002-03 | Kanzas shtati | 24 | 317 | 42.2 | 41.1 | 82.5 | 3.4 | 1.8 | 0,8 | 0.1 | 13.2 |- | 2003-04 | Kanzas shtati | 31 | 419 | '''45.6''' | '''43.5''' | 86.7 | 2.4 | 1.3 | 0,7 | 0,0 | 13.5 |- | 2004-05 | Kanzas shtati | 32 | 397 | 40.8 | 39.5 | '''90,0''' | 2.8 | 1.5 | 1.1 | 0.1 | 12.4 |- | Karyera | Kanzas shtati | 121 | 1733 | 43.6 | 41.6 | 87.7 | 3.0 | 1.8 | 0,9 | 0.1 | 14.3 |} == WNBA karyerasi == Koehn Vashington Mystics jamoasi bilan 2005-yilda erkin agent sifatida shartnoma imzolagan.<ref name="2000 U18">{{cite web|title=Fourth Women's Junior World Championship Qualifying Team -- 2000|date=June 10, 2010|url=http://www.usab.com/history/u18-womens/fourth-womens-junior-world-championship-qualifying-team-2000.aspx|publisher=USA Basketball|archive-url=https://web.archive.org/web/20150912170651/http://www.usab.com/history/u18-womens/fourth-womens-junior-world-championship-qualifying-team-2000.aspx|archive-date=12 September 2015|url-status=live|accessdate=20 October 2015}}</ref> 2009-yil 30-aprelda Koehn Pheonix Mercury jamoasi bilan oʻquv-mashgʻulot yigʻini shartnomasini imzoladi. 2009-yil 3-iyunda Koehn va yana 2 kishi isteʼfoga chiqdi. Professional karyerasini kengaytirgan Lory 2010-11-yilgi mavsumda Polshaning ayollar basketbol jamoasi Utex Rowda oʻynadi. Afsuski, jamoa mavsumni oʻn ikkinchi oʻrinda yakunladi. Biroq Koehn 14 o‘yinning barchasida yaxshi o‘ynadi. Har bir o‘yinda o‘rtacha 17,9 ochko to‘pladi va har bir o‘yinda o‘rtacha 36,4 daqiqa maydonda boʻldi.<ref name="Birth town">{{cite web|last=|first=|date=April 30, 2009|title=Mercury Signs Laurie Koehn|url=http://www.wnba.com/mercury/news/koehn_090430.html|publisher=|accessdate=17 Feb 2014}}</ref> == Klub tarixi == * Jamoa(lar): Atlanta Dream Phoenix Mercury Washington Mystics (WNBA), Panküp TED Kayseri Kolejliler (Turkiya) (2008/2009), UTEX ROW Rybnik (Polsha) (2010/2011), Matizol Lider Pruszków (Polsha) (012/201)<ref name="2003 Pan Am">{{cite web|title=Fourteenth Pan American Games -- 2003|date=February 20, 2014|url=http://www.usab.com/history/pan-am-womens/fourteenth-pan-american-games-2003.aspx|publisher=USA Basketball|archive-url=https://web.archive.org/web/20150907195503/http://www.usab.com/history/pan-am-womens/fourteenth-pan-american-games-2003.aspx|archive-date=7 September 2015|url-status=live|accessdate=15 October 2015}}</ref> == Murabbiylik karyerasi == 2015-yil<ref name="Wash State">{{cite web|last=|first=|date=|title=Ethridge names Laurie Koehn as women's basketball associate head coach|url=https://wsucougars.com/news/2018/4/18/womens-basketball-ethridge-names-laurie-koehn-an-assistant-coach.aspx|publisher=|accessdate=19 Apr 2018}}</ref> iyul oyida Laurie Koehn Shimoliy Kolorado universiteti ayollar basketbol jamoasiga yordamchi murabbiy etib tayinlandi. 2018-yilning aprel oyida esa Vashington shtat universiteti ayollar basketbol jamoasi bosh murabbiyi yordamchisi etib tayinlandi.<ref name="UNC Assistant">{{cite web|last=|first=|date=|title=Women's Basketball Adds Two New Assistants|url=http://uncbears.com/news/2015/7/1/WBB_0701155310.aspx|publisher=|accessdate=26 Jul 2015}}</ref> == Havolalar == * [http://uncbears.com/coaches.aspx?rc=210&path=wbball Shimoliy Kolorado universiteti murabbiylik profili] * [https://wsucougars.com/coaches.aspx?rc=1687&path=wbball Vashington shtat universitetining murabbiylik profili] == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1982-yilda tugʻilganlar]] bw2uci62svqpge5ii41bpjupzpyg286 Mehryn Kraker 0 753945 2816012 2710852 2022-08-28T13:55:29Z ShohjahonSobirov 73332 sahifani to'g'irlash wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | name = Mehryn Kraker | image = | caption = | image_size = | number = 12 | position = Hujumchi | height_ft = 6 | height_in = 0 | weight_lb = | league = [[NBL1 West]] | team = [[Rockingham Flames]] | birth_date = {{Birth date and age|1994|6|5}} | birth_place = [[West Allis, Wisconsin]] | nationality = Amerikalik | high_school = [[West Allis Central High School|West Allis]] (West Allis, Wisconsin) | college = [[Green Bay Phoenix women's basketball|Green Bay]] (2013-2017) | draft_league = WNBA | draft_year = 2017 | draft_round = 3 | draft_pick = 27 | draft_team = [[Washington Mystics]] | career_start = 2017 | career_end = | coach_start = 2020 | coach_end = 2021 | highlights = * [[Global Ayollar Basketbol Assotsiatsiyasi|GWBA]] chempioni (2019) * [[Horizon League]] Yilning eng yaxshi o'yinchisi(2017) * Birinchi jamoa All-Horizon ligasi (2017) * 2× Ikkinchi jamoa All-Horizon ligasi (2015, 2016) * [[Horizon League Ayollar basketbol turniri|Horizon League turniri]] MVP (2016) }} '''Mehryn Donegan Kraker''' (1994-yil 5-iyunda tugʻilgan) — NBL1 Westning Rockingham Flames jamoasida o'ynagan amerikalik professional basketbolchi. U 2017-yilgi WNBA loyihasining uchinchi bosqichida Vashington Mystics jamoasi tomonidan jamoa safiga tanlanishidan oldin Green Bay uchun kollej basketboli jamoasida oʻynagan. Oʻshandan beri u Ispaniya, Shvetsiya, Avstraliya va Jahon ayollar basketbol assotsiatsiyasida oʻynab kelmoqda. == Oʻrta maktabdagi faoliyati == Kraker [[West Allis|Viskonsin shtatining Gʻarbiy Allis]] shahrida tugʻilgan va West Allis markaziy oʻrta maktabida oʻqigan.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Mehryn Kraker Basketball Player Profile, IDK Eustotren, Green Bay, News, Liga Dia stats, Career, Games Logs, Best, Awards – eurobasket|url=https://basketball.eurobasket.com/player/Mehryn_Kraker/Spain/IDK-Eustotren/267884|kirish sanasi=2020-09-12|ish=Eurobasket LLC|til=en}}</ref> Kraker Buyuk Metro chempionatida toʻrt karra Umumkonferensiya tanlovi, shuningdek, bir martalik yilning eng yaxshi oʻyinchisi boʻlgan.<ref name=":0">{{Veb manbasi|url=https://greenbayphoenix.com/roster.aspx?rp_id=1989|sarlavha=Mehryn Kraker – Women's Basketball|ish=University of Wisconsin Green Bay Athletics|til=en|kirish sanasi=2019-08-20}}</ref> == Kollej karyerasi == 2013-14-yilgi birinchi kurs mavsumida u 32 oʻyinli mavsumning 31 oʻyinida maydonga tushdi. U yerda Juli Voytidan keyin bir oʻyinda 30 dan ortiq ochko toʻplagan birinchi Pheonix oʻyinchisi boʻldi. Kraker, shuningdek, haftaning Horizon ligasi birinchi oʻyinchisi deb topildi va 2014-yilgi Horizon League All-Freshman jamoasi hamda Horizon League All-Turnir jamoasiga sardor etib saylandi. Keyingi yili Kraker Horizon League All-liganing ikkinchi jamoasiga transfer qilindi va har bir oʻyinda 12,5 ochko toʻplash boʻyicha jamoada yetakchilik qildi.<ref name=":0">{{Veb manbasi|url=https://greenbayphoenix.com/roster.aspx?rp_id=1989|sarlavha=Mehryn Kraker – Women's Basketball|ish=University of Wisconsin Green Bay Athletics|til=en|kirish sanasi=2019-08-20}}</ref> U yana All-liganing ikkinchi jamoasiga ham chaqirilga edi. 2015-16-yilgi mavsumda u Horizon League Tournament MVP mukofotini oldi. Oʻzining katta yilida Kraker Horizon League yilning eng yaxshi oʻyinchisi, shuningdek, ESPN.com saytida yilning eng yaxshi oʻrta oʻyinchisi deb topildi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://tv5.espn.com/womens-college-basketball/story/_/id/18864648|sarlavha=Green Bay's Kraker is espnW's mid-major player of the year|sana=2017-03-09|ish=ESPN.com|til=en|kirish sanasi=2019-08-20}}</ref> Kraker bir mavsumda va karyerasida eng koʻp uch ochko toʻplash boʻyicha Green Bay rekordchisi boʻldi. === Green Bay statistikasi === Manba<ref>{{Veb manbasi|url=http://web1.ncaa.org/stats/StatsSrv/careerplayer|sarlavha=NCAA Statistics|ish=web1.ncaa.org|kirish sanasi=2021-05-19}}</ref>{{NBA o'yinchi statistikasi afsonasi}} {| class="wikitable" !Yil ! Jamoa ! GP ! Ballar ! FG% ! 3P% ! FT% ! RPG ! APG ! SPG ! BPG ! PPG |- | 2012-13 | Green Bay | colspan="10" | Qizil forma |- | 2013-14 | Yashil koʻrfaz | 31 | 294 | 47,7 % | '''39,7 %''' | 63,6 % | 3.9 | 1.8 | 0,9 | 0,5 | 9.5 |- | 2014-15 | Green Bay | 33 | 413 | 46,9 % | 34,4 % | 60,3 % | '''4.9''' | 2.1 | 0,9 | '''0,7''' | 12.5 |- | 2015-16 | Green Bay | 33 | 383 | 45,4 % | 31,0 % | 58,5 % | 4.2 | 3.2 | '''1.5''' | 0,6 | 11.6 |- | 2016-17 | Green Bay | 33 | '''581''' | '''52,7 %''' | 38,1 % | '''76,0 %''' | 3.2 | '''3.6''' | 1.4 | 0.4 | '''17.6''' |- | Karyera | | 130 | 1671 | 48,5 % | 35,8 % | 66,1 % | 4.1 | 2.7 | 1.2 | 0,5 | 12.9 |} == Professional karyerasi == Kraker 2017-yilgi WNBA loyihasi davomida Vashington Mystics jamoasi tomonidan uchinchi raund 27-oʻrinda jamoa safiga tanlab olindi. U 2017-yilgi WNBA mavsumi boshlanishidan oldin ikkita mavsumoldi oʻyinda maydonga tushdi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.wbay.com/content/sports/Washington-Mystics-release-former-Green-Bay-forward-Mehryn-Kraker-421941214.html|sarlavha=Washington Mystics release former Green Bay star Mehryn Kraker|muallif=WBAY|ish=www.wbay.com|til=english|kirish sanasi=2019-08-20}}</ref> 2017-18-yilgi mavsumda Kraker Liga Femenina de Baloncesto ligasi „Cadi La Seu“ jamoasida oʻynash uchun Ispaniyaga koʻchib oʻtdi. U 2018-19-yilgi mavsumda Cadi La Seu jamoasiga qaytib o'tdi.<ref name="australiabasket">{{Veb manbasi|url=https://basketball.australiabasket.com/player/Mehryn-Kraker/Australia/Rockingham-Flames/267884?Women=1|sarlavha=Mehryn Kraker|ish=australiabasket.com|kirish sanasi=July 5, 2022}}</ref> Global Ayollar Basketbol Assotsiatsiyasining (GWBA) Viskonsin GLO jamoasida o'ynaganidan soʻng,<ref>{{Veb manbasi|url=http://fox11online.com/sports/college/former-phoenix-star-kraker-joining-the-glo|sarlavha=Former Phoenix star Kraker joining the GLO|muallif=Sports|ism=FOX 11|sana=2019-04-17|ish=WLUK|kirish sanasi=2019-08-20}}</ref> Kraker IDK Euscotren jamoasida oʻynash uchun 2019-20-yilgi mavsumda Ispaniyaga qaytdi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=|ism=|sana=|sarlavha=Mehryn Kraker, tiradora USA para Cadi La Seu {{!}} Baloncesto enCancha|url=http://www.encancha.com/noticia/16/17/mehryn-kraker-tiradora-usa-para-cadi-la-seu/20612.html|arxivurl=|arxivsana=|kirish sanasi=2019-08-20|ish=www.encancha.com|til=es}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Mehryn Kraker sigue en el IDK Euskotren – Ibaeta Basket|url=http://www.ibaetabasket.com/mehryn-kraker-sigue-en-el-idk-euskotren/|kirish sanasi=2020-09-12|til=es-ES}}</ref> Kraker dastlab IDK Euscotren jamoasi bilan shartnomasini 2020-yilning iyun oyida yangilagan, biroq jamoani tark etib, AQShga murabbiy sifatida faoliyat olib borish uchun qaytgan.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Antonia Delaere llega al IDK Euskotren tras la baja de Mehryn Kraker|url=http://www.feb.es/2020/8/5/baloncesto/antonia-delaere-llega-idk-euskotren-tras-baja-mehryn-kraker/83900.aspx|kirish sanasi=2020-09-12|ish=FEB|til=ES}}</ref> 2021-yilda Viskonsin GLOsida yana bir mavsum ishlagandan so‘ng, Kraker KFUM Ostersund Basket-da o‘ynash uchun Shvetsiyaga ko‘chib o‘tdi.<ref name="australiabasket">{{Veb manbasi|url=https://basketball.australiabasket.com/player/Mehryn-Kraker/Australia/Rockingham-Flames/267884?Women=1|sarlavha=Mehryn Kraker|ish=australiabasket.com|kirish sanasi=July 5, 2022}}</ref> Shvetsiyadagi bir mavsumdan soʻng u 2022-yilgi mavsumda NBL1 Westning Rockingham Flames jamoasida oʻynash uchun Avstraliyaga koʻchib oʻtdi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=NBL1 West Player Profile Mehryn Kraker|url=https://rockinghamflames.nbl1.com.au/player/678a0edd-7426-11ec-8f62-1bdc8f39f1df/5d632678-c6f1-11ec-bffc-dd8a98b6f0c1/mehryn-kraker|kirish sanasi=2022-05-30}}</ref> == Murabbiylik karyerasi == Kraker 2020-21-yilgi AQSh kollej mavsumini Green Bay Feniks jamoasida yordamchi murabbiy sifatida oʻtkazdi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Venci|ism=Scott|sarlavha=She's back: Former UWGB star Mehryn Kraker hired as assistant|url=https://www.greenbaypressgazette.com/story/sports/2020/09/08/shes-back-former-uwgb-star-mehryn-kraker-hired-assistant/5745380002/|kirish sanasi=2020-09-08|ish=Green Bay Press-Gazette|til=en-US}}</ref> == Mukofot va unvonlar == === Oʻrta maktab === * 4x Kattaroq Metro konferentsiyasi barcha konferensiya * Yilning eng yaxshi metro konferensiyasi oʻyinchisi * 2x Viskonsin basketbol murabbiylari assotsiatsiyasi (WCBA) butun shtat * 2x Milwaukee Journal Sentinel All-Area / All-Suburban * WCBA All-Star === Kollej === * Horizon League yilning eng yaxshi oʻyinchisi (2017) * espnW yilning eng yaxshi oʻrta oʻyinchisi (2017) * Horizon League turniri MVP (2016) * All-Horizon League ikkinchi jamoasi (2015, 2016) * Horizon League All-Freshman jamoasi (2014) * Horizon League haftaning birinchi oʻquvchisi (11/11/2014) * Barcha vaqtlardagi uchinchi dastur ballari (1671) == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1994-yilda tugʻilganlar]] fp9u94e2qj6njch20qc7rz0yvskz6ru 2816015 2816012 2022-08-28T13:56:36Z ShohjahonSobirov 73332 Vikifikator wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | name = Mehryn Kraker | image = | caption = | image_size = | number = 12 | position = Hujumchi | height_ft = 6 | height_in = 0 | weight_lb = | league = [[NBL1 West]] | team = [[Rockingham Flames]] | birth_date = {{Birth date and age|1994|6|5}} | birth_place = [[West Allis, Wisconsin]] | nationality = Amerikalik | high_school = [[West Allis Central High School|West Allis]] (West Allis, Wisconsin) | college = [[Green Bay Phoenix women's basketball|Green Bay]] (2013-2017) | draft_league = WNBA | draft_year = 2017 | draft_round = 3 | draft_pick = 27 | draft_team = [[Washington Mystics]] | career_start = 2017 | career_end = | coach_start = 2020 | coach_end = 2021 | highlights = * [[Global Ayollar Basketbol Assotsiatsiyasi|GWBA]] chempioni (2019) * [[Horizon League]] Yilning eng yaxshi oʻyinchisi(2017) * Birinchi jamoa All-Horizon ligasi (2017) * 2× Ikkinchi jamoa All-Horizon ligasi (2015, 2016) * [[Horizon League Ayollar basketbol turniri|Horizon League turniri]] MVP (2016) }} '''Mehryn Donegan Kraker''' (1994-yil 5-iyunda tugʻilgan) — NBL1 Westning Rockingham Flames jamoasida oʻynagan amerikalik professional basketbolchi. U 2017-yilgi WNBA loyihasining uchinchi bosqichida Vashington Mystics jamoasi tomonidan jamoa safiga tanlanishidan oldin Green Bay uchun kollej basketboli jamoasida oʻynagan. Oʻshandan beri u Ispaniya, Shvetsiya, Avstraliya va Jahon ayollar basketbol assotsiatsiyasida oʻynab kelmoqda. == Oʻrta maktabdagi faoliyati == Kraker [[West Allis|Viskonsin shtatining Gʻarbiy Allis]] shahrida tugʻilgan va West Allis markaziy oʻrta maktabida oʻqigan.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Mehryn Kraker Basketball Player Profile, IDK Eustotren, Green Bay, News, Liga Dia stats, Career, Games Logs, Best, Awards – eurobasket|url=https://basketball.eurobasket.com/player/Mehryn_Kraker/Spain/IDK-Eustotren/267884|kirish sanasi=2020-09-12|ish=Eurobasket LLC|til=en}}</ref> Kraker Buyuk Metro chempionatida toʻrt karra Umumkonferensiya tanlovi, shuningdek, bir martalik yilning eng yaxshi oʻyinchisi boʻlgan.<ref name=":0">{{Veb manbasi|url=https://greenbayphoenix.com/roster.aspx?rp_id=1989|sarlavha=Mehryn Kraker – Women's Basketball|ish=University of Wisconsin Green Bay Athletics|til=en|kirish sanasi=2019-08-20}}</ref> == Kollej karyerasi == 2013-14-yilgi birinchi kurs mavsumida u 32 oʻyinli mavsumning 31 oʻyinida maydonga tushdi. U yerda Juli Voytidan keyin bir oʻyinda 30 dan ortiq ochko toʻplagan birinchi Pheonix oʻyinchisi boʻldi. Kraker, shuningdek, haftaning Horizon ligasi birinchi oʻyinchisi deb topildi va 2014-yilgi Horizon League All-Freshman jamoasi hamda Horizon League All-Turnir jamoasiga sardor etib saylandi. Keyingi yili Kraker Horizon League All-liganing ikkinchi jamoasiga transfer qilindi va har bir oʻyinda 12,5 ochko toʻplash boʻyicha jamoada yetakchilik qildi.<ref name=":0">{{Veb manbasi|url=https://greenbayphoenix.com/roster.aspx?rp_id=1989|sarlavha=Mehryn Kraker – Women's Basketball|ish=University of Wisconsin Green Bay Athletics|til=en|kirish sanasi=2019-08-20}}</ref> U yana All-liganing ikkinchi jamoasiga ham chaqirilga edi. 2015-16-yilgi mavsumda u Horizon League Tournament MVP mukofotini oldi. Oʻzining katta yilida Kraker Horizon League yilning eng yaxshi oʻyinchisi, shuningdek, ESPN.com saytida yilning eng yaxshi oʻrta oʻyinchisi deb topildi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://tv5.espn.com/womens-college-basketball/story/_/id/18864648|sarlavha=Green Bay's Kraker is espnW's mid-major player of the year|sana=2017-03-09|ish=ESPN.com|til=en|kirish sanasi=2019-08-20}}</ref> Kraker bir mavsumda va karyerasida eng koʻp uch ochko toʻplash boʻyicha Green Bay rekordchisi boʻldi. === Green Bay statistikasi === Manba<ref>{{Veb manbasi|url=http://web1.ncaa.org/stats/StatsSrv/careerplayer|sarlavha=NCAA Statistics|ish=web1.ncaa.org|kirish sanasi=2021-05-19}}</ref>{{NBA o'yinchi statistikasi afsonasi}} {| class="wikitable" !Yil ! Jamoa ! GP ! Ballar ! FG% ! 3P% ! FT% ! RPG ! APG ! SPG ! BPG ! PPG |- | 2012-13 | Green Bay | colspan="10" | Qizil forma |- | 2013-14 | Yashil koʻrfaz | 31 | 294 | 47,7 % | '''39,7 %''' | 63,6 % | 3.9 | 1.8 | 0,9 | 0,5 | 9.5 |- | 2014-15 | Green Bay | 33 | 413 | 46,9 % | 34,4 % | 60,3 % | '''4.9''' | 2.1 | 0,9 | '''0,7''' | 12.5 |- | 2015-16 | Green Bay | 33 | 383 | 45,4 % | 31,0 % | 58,5 % | 4.2 | 3.2 | '''1.5''' | 0,6 | 11.6 |- | 2016-17 | Green Bay | 33 | '''581''' | '''52,7 %''' | 38,1 % | '''76,0 %''' | 3.2 | '''3.6''' | 1.4 | 0.4 | '''17.6''' |- | Karyera | | 130 | 1671 | 48,5 % | 35,8 % | 66,1 % | 4.1 | 2.7 | 1.2 | 0,5 | 12.9 |} == Professional karyerasi == Kraker 2017-yilgi WNBA loyihasi davomida Vashington Mystics jamoasi tomonidan uchinchi raund 27-oʻrinda jamoa safiga tanlab olindi. U 2017-yilgi WNBA mavsumi boshlanishidan oldin ikkita mavsumoldi oʻyinda maydonga tushdi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.wbay.com/content/sports/Washington-Mystics-release-former-Green-Bay-forward-Mehryn-Kraker-421941214.html|sarlavha=Washington Mystics release former Green Bay star Mehryn Kraker|muallif=WBAY|ish=www.wbay.com|til=english|kirish sanasi=2019-08-20}}</ref> 2017-18-yilgi mavsumda Kraker Liga Femenina de Baloncesto ligasi „Cadi La Seu“ jamoasida oʻynash uchun Ispaniyaga koʻchib oʻtdi. U 2018-19-yilgi mavsumda Cadi La Seu jamoasiga qaytib oʻtdi.<ref name="australiabasket">{{Veb manbasi|url=https://basketball.australiabasket.com/player/Mehryn-Kraker/Australia/Rockingham-Flames/267884?Women=1|sarlavha=Mehryn Kraker|ish=australiabasket.com|kirish sanasi=July 5, 2022}}</ref> Global Ayollar Basketbol Assotsiatsiyasining (GWBA) Viskonsin GLO jamoasida oʻynaganidan soʻng,<ref>{{Veb manbasi|url=http://fox11online.com/sports/college/former-phoenix-star-kraker-joining-the-glo|sarlavha=Former Phoenix star Kraker joining the GLO|muallif=Sports|ism=FOX 11|sana=2019-04-17|ish=WLUK|kirish sanasi=2019-08-20}}</ref> Kraker IDK Euscotren jamoasida oʻynash uchun 2019-20-yilgi mavsumda Ispaniyaga qaytdi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=|ism=|sana=|sarlavha=Mehryn Kraker, tiradora USA para Cadi La Seu {{!}} Baloncesto enCancha|url=http://www.encancha.com/noticia/16/17/mehryn-kraker-tiradora-usa-para-cadi-la-seu/20612.html|arxivurl=|arxivsana=|kirish sanasi=2019-08-20|ish=www.encancha.com|til=es}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Mehryn Kraker sigue en el IDK Euskotren – Ibaeta Basket|url=http://www.ibaetabasket.com/mehryn-kraker-sigue-en-el-idk-euskotren/|kirish sanasi=2020-09-12|til=es-ES}}</ref> Kraker dastlab IDK Euscotren jamoasi bilan shartnomasini 2020-yilning iyun oyida yangilagan, biroq jamoani tark etib, AQShga murabbiy sifatida faoliyat olib borish uchun qaytgan.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Antonia Delaere llega al IDK Euskotren tras la baja de Mehryn Kraker|url=http://www.feb.es/2020/8/5/baloncesto/antonia-delaere-llega-idk-euskotren-tras-baja-mehryn-kraker/83900.aspx|kirish sanasi=2020-09-12|ish=FEB|til=ES}}</ref> 2021-yilda Viskonsin GLOsida yana bir mavsum ishlagandan so‘ng, Kraker KFUM Ostersund Basket-da o‘ynash uchun Shvetsiyaga ko‘chib o‘tdi.<ref name="australiabasket">{{Veb manbasi|url=https://basketball.australiabasket.com/player/Mehryn-Kraker/Australia/Rockingham-Flames/267884?Women=1|sarlavha=Mehryn Kraker|ish=australiabasket.com|kirish sanasi=July 5, 2022}}</ref> Shvetsiyadagi bir mavsumdan soʻng u 2022-yilgi mavsumda NBL1 Westning Rockingham Flames jamoasida oʻynash uchun Avstraliyaga koʻchib oʻtdi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=NBL1 West Player Profile Mehryn Kraker|url=https://rockinghamflames.nbl1.com.au/player/678a0edd-7426-11ec-8f62-1bdc8f39f1df/5d632678-c6f1-11ec-bffc-dd8a98b6f0c1/mehryn-kraker|kirish sanasi=2022-05-30}}</ref> == Murabbiylik karyerasi == Kraker 2020-21-yilgi AQSh kollej mavsumini Green Bay Feniks jamoasida yordamchi murabbiy sifatida oʻtkazdi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Venci|ism=Scott|sarlavha=She's back: Former UWGB star Mehryn Kraker hired as assistant|url=https://www.greenbaypressgazette.com/story/sports/2020/09/08/shes-back-former-uwgb-star-mehryn-kraker-hired-assistant/5745380002/|kirish sanasi=2020-09-08|ish=Green Bay Press-Gazette|til=en-US}}</ref> == Mukofot va unvonlar == === Oʻrta maktab === * 4x Kattaroq Metro konferentsiyasi barcha konferensiya * Yilning eng yaxshi metro konferensiyasi oʻyinchisi * 2x Viskonsin basketbol murabbiylari assotsiatsiyasi (WCBA) butun shtat * 2x Milwaukee Journal Sentinel All-Area / All-Suburban * WCBA All-Star === Kollej === * Horizon League yilning eng yaxshi oʻyinchisi (2017) * espnW yilning eng yaxshi oʻrta oʻyinchisi (2017) * Horizon League turniri MVP (2016) * All-Horizon League ikkinchi jamoasi (2015, 2016) * Horizon League All-Freshman jamoasi (2014) * Horizon League haftaning birinchi oʻquvchisi (11/11/2014) * Barcha vaqtlardagi uchinchi dastur ballari (1671) == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1994-yilda tugʻilganlar]] igsuisyuwo40t2heckr3ygq98a67nat Sarah Kustok 0 753950 2815993 2709678 2022-08-28T13:43:03Z ShohjahonSobirov 73332 sahifani to'g'irlash wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat bilgiqutisi|ismi=Sarah Kustok|portret=SarahKustok2020.png|tavsif=Kustok [[Barclays Center]]da 2020-yil yanvar oyida|tavallud sanasi={{birth date and age |1981|12|17|mf=y}}|tavallud joyi=[[Orland Park]], [[Illinois]]|kasbi=sport jurnalisti|faoliyat_yillari=2005-hozirda}}'''Sarah Grace Kustok''' ({{Respell|KOO|stok}};<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.youtube.com/watch?v=IIp3VVzIjnA|sarlavha=Now We Must Minute: Sarah Kustok (CMN '04, MA '10)|ish=YouTube|sana=April 19, 2021|kirish sanasi=23 September 2021}}</ref> 1981-yil 17-dekabrda tugʻilgan) — YES Network va Fox Sports telekanallarida ishlaydigan amerikalik sport muxbiri. 2017-yilda YES Network uni Bruklin Nets oʻyinlarini tahlil qilishi uchun, tahlilchi lavozimiga koʻtarganida, u NBA jamoasining mahalliy telekoʻrsatuvi uchun birinchi ayol tahlilchisi boʻlgandi.<ref name="Bleacherreport">{{Veb manbasi|url=https://bleacherreport.com/articles/2749476-meet-sarah-kustok-the-nbas-1st-full-time-female-color-commentator|sarlavha=Let's Normalize This: Meet Sarah Kustok, the NBA's First Solo Female Analyst|nashriyot=Bleacher Report|sana=December 22, 2017}}</ref> == Biografiyasi == Kustok oʻz faoliyatini ESPN va Fox Sports telekanallarida tahlilchi va yon muxbir sifatida boshlagan. U kollej futboli, basketbol (erkaklar va ayollar) va oʻrta maktab futbolini yoritgan. Shuningdek, Chicago Bulls, Blackhawks, Cubs, White Sox va Fire uchun Comcast SportsNet Chicago televideniyasida muxbir boʻlib ishlagan va tarmoq uchun oʻrinbosar boʻlgan.<ref name="yes">{{Veb manbasi|url=http://web.yesnetwork.com/news/article.jsp?ymd=20120806&content_id=36210096|sarlavha=Sarah Kustok joins YES as Nets reporter|nashriyot=YES Network|sana=August 6, 2012}}</ref> U College Sports Minute dasturini olib borgan va WFLD-TV uchun mustaqil sport boshlovchisi/muxbiri sifatida ham faoliyat olib borgan. U Versus TVda ham ishlagan.<ref name="Chicagoland">{{Veb manbasi|url=http://www.chicagoradioandmedia.com/news/2675-sarah-kustok-joins-nys-yes-network-to-be-inducted-into-the-chicagosports-hof|sarlavha=Sarah Kustok Joins NY's YES Network; To Be Inducted Into Chicagoland Sports HOF|nashriyot=Chicagoland Radio and Media|sana=August 7, 2012}}</ref> Keyinchalik WNBAning Connecticut Sun jamoasi uy oʻyinlarining rangli sharhlovchisi bo'lgan. U, shuningdek, FS1ning First Things First dasturining hammuallifidir. Kustok 2017-yilda televizion tahlilchi lavozimiga koʻtarilgunga qadar Bruklin Netsda (Mishel Biddldan keyin) yon muxbir boʻlib ishlagan va bu uni NBA tarixidagi birinchi ayol yakkaxon tahlilchiga aylantirgan. U bugungi kunda ''Nets jurnali'' faoliyatiga ham hissa qoʻshib keladi. == DePaul statistikasi == Manba<ref>{{Veb manbasi|url=http://web1.ncaa.org/stats/StatsSrv/careerplayer|sarlavha=NCAA Statistics|ish=web1.ncaa.org|kirish sanasi=2021-06-03}}</ref>{{NBA o'yinchi statistikasi afsonasi}} {| class="wikitable" !Yil ! Jamoa ! GP ! Ballar ! FG% ! 3P% ! FT% ! RPG ! APG ! SPG ! BPG ! PPG |- | 2000-01 | DePaul | 29 | 111 | 41,4 % | 38,9 % | 69,4 % | 1.9 | 0,9 | 0.4 | 0,0 | 3.8 |- | 2001-02 | DePaul | 27 | 194 | 37,3 % | 36,4 % | 74,2 % | 4.4 | 1.8 | 0,9 | - | '''7.2''' |- | 2002-03 | DePaul | '''32''' | '''212''' | '''44,7 %''' | '''44,5 %''' | '''86,4 %''' | 3.9 | 1.5 | 1.0 | 0.1 | 6.6 |- | 2003-04 | DePaul | 30 | 192 | 36,6 % | 35,9 % | 81,3 % | '''3.9''' | '''1.9''' | '''1.0''' | - | 6.4 |- | Karyera | | 118 | 709 | 39,7 % | 38,8 % | 76,9 % | 3.5 | 1.5 | 0,9 | 0,0 | 6.0 |} == Shaxsiy hayoti == Kustok Illinoys shtatidagi Orland Park shahrida oʻsgan va u yerda oʻrta maktabga borib, voleybol va basketbol bilan shug'ullangan. Keyinchalik u DePaul universitetida oʻqidi va u yerda Blue Demons ayollar basketbol jamoasida oʻynadi. Uning katta akasi Zak biznesmen va ilgari Northwestern Wildcats futbol jamoasida himoyachi pozitsiyasida oʻynagan. Sarahning otasi Allan Kustok 2010-yilda onasi Anita „Jenie“ Kustokni uyida uxlab yotganida otib oʻldirganlikda ayblangan. Sarah katta sud hay’ati oldida guvohlik bergan va 2014-yil mart oyida otasining aybsizligini taʼkidlagan.<ref name="ABC 7 Eyewitness News">{{Veb manbasi|url=http://abclocal.go.com/wls/story?section=news/local&id=9461191|sarlavha=Sarah Kustok Defends Father at Murder Trial|nashriyot=ABC 7 Eyewitness News|sana=March 11, 2014}}</ref> Allan birinchi darajali jinoyat sodir etgani o'z tasdig'ini topgan. U hozirda 60 yillik qamoq jazosini oʻtamoqda, unda hozirda shartli ravishda ozodlikka chiqish huquqi ham yoʻq.<ref name="Chicago Tribune">{{Veb manbasi|url=https://www.chicagotribune.com/suburbs/orland-park-homer-glen/chi-allan-kustok-sentence-20141210-story.html|sarlavha=Allan Kustok Sentenced to 60 Years for Killing Wife|nashriyot=Chicago Tribune|sana=December 10, 2014}}</ref> == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1981-yilda tugʻilganlar]] bg45fuvti0g9fc8oq28j1gytgx9lxbr 2815994 2815993 2022-08-28T13:43:20Z ShohjahonSobirov 73332 Vikifikator wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat bilgiqutisi|ismi=Sarah Kustok|portret=SarahKustok2020.png|tavsif=Kustok [[Barclays Center]]da 2020-yil yanvar oyida|tavallud sanasi={{birth date and age |1981|12|17|mf=y}}|tavallud joyi=[[Orland Park]], [[Illinois]]|kasbi=sport jurnalisti|faoliyat_yillari=2005-hozirda}}'''Sarah Grace Kustok''' ({{Respell|KOO|stok}};<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.youtube.com/watch?v=IIp3VVzIjnA|sarlavha=Now We Must Minute: Sarah Kustok (CMN '04, MA '10)|ish=YouTube|sana=April 19, 2021|kirish sanasi=23 September 2021}}</ref> 1981-yil 17-dekabrda tugʻilgan) — YES Network va Fox Sports telekanallarida ishlaydigan amerikalik sport muxbiri. 2017-yilda YES Network uni Bruklin Nets oʻyinlarini tahlil qilishi uchun, tahlilchi lavozimiga koʻtarganida, u NBA jamoasining mahalliy telekoʻrsatuvi uchun birinchi ayol tahlilchisi boʻlgandi.<ref name="Bleacherreport">{{Veb manbasi|url=https://bleacherreport.com/articles/2749476-meet-sarah-kustok-the-nbas-1st-full-time-female-color-commentator|sarlavha=Let's Normalize This: Meet Sarah Kustok, the NBA's First Solo Female Analyst|nashriyot=Bleacher Report|sana=December 22, 2017}}</ref> == Biografiyasi == Kustok oʻz faoliyatini ESPN va Fox Sports telekanallarida tahlilchi va yon muxbir sifatida boshlagan. U kollej futboli, basketbol (erkaklar va ayollar) va oʻrta maktab futbolini yoritgan. Shuningdek, Chicago Bulls, Blackhawks, Cubs, White Sox va Fire uchun Comcast SportsNet Chicago televideniyasida muxbir boʻlib ishlagan va tarmoq uchun oʻrinbosar boʻlgan.<ref name="yes">{{Veb manbasi|url=http://web.yesnetwork.com/news/article.jsp?ymd=20120806&content_id=36210096|sarlavha=Sarah Kustok joins YES as Nets reporter|nashriyot=YES Network|sana=August 6, 2012}}</ref> U College Sports Minute dasturini olib borgan va WFLD-TV uchun mustaqil sport boshlovchisi/muxbiri sifatida ham faoliyat olib borgan. U Versus TVda ham ishlagan.<ref name="Chicagoland">{{Veb manbasi|url=http://www.chicagoradioandmedia.com/news/2675-sarah-kustok-joins-nys-yes-network-to-be-inducted-into-the-chicagosports-hof|sarlavha=Sarah Kustok Joins NY's YES Network; To Be Inducted Into Chicagoland Sports HOF|nashriyot=Chicagoland Radio and Media|sana=August 7, 2012}}</ref> Keyinchalik WNBAning Connecticut Sun jamoasi uy oʻyinlarining rangli sharhlovchisi boʻlgan. U, shuningdek, FS1ning First Things First dasturining hammuallifidir. Kustok 2017-yilda televizion tahlilchi lavozimiga koʻtarilgunga qadar Bruklin Netsda (Mishel Biddldan keyin) yon muxbir boʻlib ishlagan va bu uni NBA tarixidagi birinchi ayol yakkaxon tahlilchiga aylantirgan. U bugungi kunda ''Nets jurnali'' faoliyatiga ham hissa qoʻshib keladi. == DePaul statistikasi == Manba<ref>{{Veb manbasi|url=http://web1.ncaa.org/stats/StatsSrv/careerplayer|sarlavha=NCAA Statistics|ish=web1.ncaa.org|kirish sanasi=2021-06-03}}</ref>{{NBA o'yinchi statistikasi afsonasi}} {| class="wikitable" !Yil ! Jamoa ! GP ! Ballar ! FG% ! 3P% ! FT% ! RPG ! APG ! SPG ! BPG ! PPG |- | 2000-01 | DePaul | 29 | 111 | 41,4 % | 38,9 % | 69,4 % | 1.9 | 0,9 | 0.4 | 0,0 | 3.8 |- | 2001-02 | DePaul | 27 | 194 | 37,3 % | 36,4 % | 74,2 % | 4.4 | 1.8 | 0,9 | - | '''7.2''' |- | 2002-03 | DePaul | '''32''' | '''212''' | '''44,7 %''' | '''44,5 %''' | '''86,4 %''' | 3.9 | 1.5 | 1.0 | 0.1 | 6.6 |- | 2003-04 | DePaul | 30 | 192 | 36,6 % | 35,9 % | 81,3 % | '''3.9''' | '''1.9''' | '''1.0''' | - | 6.4 |- | Karyera | | 118 | 709 | 39,7 % | 38,8 % | 76,9 % | 3.5 | 1.5 | 0,9 | 0,0 | 6.0 |} == Shaxsiy hayoti == Kustok Illinoys shtatidagi Orland Park shahrida oʻsgan va u yerda oʻrta maktabga borib, voleybol va basketbol bilan shugʻullangan. Keyinchalik u DePaul universitetida oʻqidi va u yerda Blue Demons ayollar basketbol jamoasida oʻynadi. Uning katta akasi Zak biznesmen va ilgari Northwestern Wildcats futbol jamoasida himoyachi pozitsiyasida oʻynagan. Sarahning otasi Allan Kustok 2010-yilda onasi Anita „Jenie“ Kustokni uyida uxlab yotganida otib oʻldirganlikda ayblangan. Sarah katta sud hay’ati oldida guvohlik bergan va 2014-yil mart oyida otasining aybsizligini taʼkidlagan.<ref name="ABC 7 Eyewitness News">{{Veb manbasi|url=http://abclocal.go.com/wls/story?section=news/local&id=9461191|sarlavha=Sarah Kustok Defends Father at Murder Trial|nashriyot=ABC 7 Eyewitness News|sana=March 11, 2014}}</ref> Allan birinchi darajali jinoyat sodir etgani oʻz tasdigʻini topgan. U hozirda 60 yillik qamoq jazosini oʻtamoqda, unda hozirda shartli ravishda ozodlikka chiqish huquqi ham yoʻq.<ref name="Chicago Tribune">{{Veb manbasi|url=https://www.chicagotribune.com/suburbs/orland-park-homer-glen/chi-allan-kustok-sentence-20141210-story.html|sarlavha=Allan Kustok Sentenced to 60 Years for Killing Wife|nashriyot=Chicago Tribune|sana=December 10, 2014}}</ref> == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1981-yilda tugʻilganlar]] 2glq06nq9oljovoueyf8agcleemk8fu 2815996 2815994 2022-08-28T13:44:11Z ShohjahonSobirov 73332 sahifani to'g'irlash wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat bilgiqutisi|ismi=Sarah Kustok|portret=SarahKustok2020.png|tavsif=Kustok [[Barclays Center]]da 2020-yil yanvar oyida|tavallud sanasi={{birth date and age |1981|12|17|mf=y}}|tavallud joyi=[[Orland Park]], [[Illinois]]|kasbi=sport jurnalisti|faoliyat_yillari=2005-hozirda}}'''Sarah Grace Kustok''' ({{Respell|KOO|stok}};<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.youtube.com/watch?v=IIp3VVzIjnA|sarlavha=Now We Must Minute: Sarah Kustok (CMN '04, MA '10)|ish=YouTube|sana=April 19, 2021|kirish sanasi=23 September 2021}}</ref> 1981-yil 17-dekabrda tugʻilgan) — YES Network va Fox Sports telekanallarida ishlaydigan amerikalik sport muxbiri. 2017-yilda YES Network uni Bruklin Nets oʻyinlarini tahlil qilishi uchun, tahlilchi lavozimiga koʻtarganida, u NBA jamoasining mahalliy telekoʻrsatuvi uchun birinchi ayol tahlilchisi lavozimiga ko'tarilib bo'lgandi.<ref name="Bleacherreport">{{Veb manbasi|url=https://bleacherreport.com/articles/2749476-meet-sarah-kustok-the-nbas-1st-full-time-female-color-commentator|sarlavha=Let's Normalize This: Meet Sarah Kustok, the NBA's First Solo Female Analyst|nashriyot=Bleacher Report|sana=December 22, 2017}}</ref> == Biografiyasi == Kustok oʻz faoliyatini ESPN va Fox Sports telekanallarida tahlilchi va yon muxbir sifatida boshlagan. U kollej futboli, basketbol (erkaklar va ayollar) va oʻrta maktab futbolini yoritgan. Shuningdek, Chicago Bulls, Blackhawks, Cubs, White Sox va Fire uchun Comcast SportsNet Chicago televideniyasida muxbir boʻlib ishlagan va tarmoq uchun oʻrinbosar boʻlgan.<ref name="yes">{{Veb manbasi|url=http://web.yesnetwork.com/news/article.jsp?ymd=20120806&content_id=36210096|sarlavha=Sarah Kustok joins YES as Nets reporter|nashriyot=YES Network|sana=August 6, 2012}}</ref> U College Sports Minute dasturini olib borgan va WFLD-TV uchun mustaqil sport boshlovchisi/muxbiri sifatida ham faoliyat olib borgan. U Versus TVda ham ishlagan.<ref name="Chicagoland">{{Veb manbasi|url=http://www.chicagoradioandmedia.com/news/2675-sarah-kustok-joins-nys-yes-network-to-be-inducted-into-the-chicagosports-hof|sarlavha=Sarah Kustok Joins NY's YES Network; To Be Inducted Into Chicagoland Sports HOF|nashriyot=Chicagoland Radio and Media|sana=August 7, 2012}}</ref> Keyinchalik WNBAning Connecticut Sun jamoasi uy oʻyinlarining rangli sharhlovchisi boʻlgan. U, shuningdek, FS1ning First Things First dasturining hammuallifidir. Kustok 2017-yilda televizion tahlilchi lavozimiga koʻtarilgunga qadar Bruklin Netsda (Mishel Biddldan keyin) yon muxbir boʻlib ishlagan va bu uni NBA tarixidagi birinchi ayol yakkaxon tahlilchiga aylantirgan. U bugungi kunda ''Nets jurnali'' faoliyatiga ham hissa qoʻshib keladi. == DePaul statistikasi == Manba<ref>{{Veb manbasi|url=http://web1.ncaa.org/stats/StatsSrv/careerplayer|sarlavha=NCAA Statistics|ish=web1.ncaa.org|kirish sanasi=2021-06-03}}</ref>{{NBA o'yinchi statistikasi afsonasi}} {| class="wikitable" !Yil ! Jamoa ! GP ! Ballar ! FG% ! 3P% ! FT% ! RPG ! APG ! SPG ! BPG ! PPG |- | 2000-01 | DePaul | 29 | 111 | 41,4 % | 38,9 % | 69,4 % | 1.9 | 0,9 | 0.4 | 0,0 | 3.8 |- | 2001-02 | DePaul | 27 | 194 | 37,3 % | 36,4 % | 74,2 % | 4.4 | 1.8 | 0,9 | - | '''7.2''' |- | 2002-03 | DePaul | '''32''' | '''212''' | '''44,7 %''' | '''44,5 %''' | '''86,4 %''' | 3.9 | 1.5 | 1.0 | 0.1 | 6.6 |- | 2003-04 | DePaul | 30 | 192 | 36,6 % | 35,9 % | 81,3 % | '''3.9''' | '''1.9''' | '''1.0''' | - | 6.4 |- | Karyera | | 118 | 709 | 39,7 % | 38,8 % | 76,9 % | 3.5 | 1.5 | 0,9 | 0,0 | 6.0 |} == Shaxsiy hayoti == Kustok Illinoys shtatidagi Orland Park shahrida oʻsgan va u yerda oʻrta maktabga borib, voleybol va basketbol bilan shugʻullangan. Keyinchalik u DePaul universitetida oʻqidi va u yerda Blue Demons ayollar basketbol jamoasida oʻynadi. Uning katta akasi Zak biznesmen va ilgari Northwestern Wildcats futbol jamoasida himoyachi pozitsiyasida oʻynagan. Sarahning otasi Allan Kustok 2010-yilda onasi Anita „Jenie“ Kustokni uyida uxlab yotganida otib oʻldirganlikda ayblangan. Sarah katta sud hay’ati oldida guvohlik bergan va 2014-yil mart oyida otasining aybsizligini taʼkidlagan.<ref name="ABC 7 Eyewitness News">{{Veb manbasi|url=http://abclocal.go.com/wls/story?section=news/local&id=9461191|sarlavha=Sarah Kustok Defends Father at Murder Trial|nashriyot=ABC 7 Eyewitness News|sana=March 11, 2014}}</ref> Allan birinchi darajali jinoyat sodir etgani oʻz tasdigʻini topgan. U hozirda 60 yillik qamoq jazosini oʻtamoqda, unda hozirda shartli ravishda ozodlikka chiqish huquqi ham yoʻq.<ref name="Chicago Tribune">{{Veb manbasi|url=https://www.chicagotribune.com/suburbs/orland-park-homer-glen/chi-allan-kustok-sentence-20141210-story.html|sarlavha=Allan Kustok Sentenced to 60 Years for Killing Wife|nashriyot=Chicago Tribune|sana=December 10, 2014}}</ref> == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1981-yilda tugʻilganlar]] q1n8petzu8p87ei5ptfd5zb0lf9am4s 2815998 2815996 2022-08-28T13:44:47Z ShohjahonSobirov 73332 Vikifikator wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat bilgiqutisi|ismi=Sarah Kustok|portret=SarahKustok2020.png|tavsif=Kustok [[Barclays Center]]da 2020-yil yanvar oyida|tavallud sanasi={{birth date and age |1981|12|17|mf=y}}|tavallud joyi=[[Orland Park]], [[Illinois]]|kasbi=sport jurnalisti|faoliyat_yillari=2005-hozirda}}'''Sarah Grace Kustok''' ({{Respell|KOO|stok}};<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.youtube.com/watch?v=IIp3VVzIjnA|sarlavha=Now We Must Minute: Sarah Kustok (CMN '04, MA '10)|ish=YouTube|sana=April 19, 2021|kirish sanasi=23 September 2021}}</ref> 1981-yil 17-dekabrda tugʻilgan) — YES Network va Fox Sports telekanallarida ishlaydigan amerikalik sport muxbiri. 2017-yilda YES Network uni Bruklin Nets oʻyinlarini tahlil qilishi uchun, tahlilchi lavozimiga koʻtarganida, u NBA jamoasining mahalliy telekoʻrsatuvi uchun birinchi ayol tahlilchisi lavozimiga koʻtarilib boʻlgandi.<ref name="Bleacherreport">{{Veb manbasi|url=https://bleacherreport.com/articles/2749476-meet-sarah-kustok-the-nbas-1st-full-time-female-color-commentator|sarlavha=Let's Normalize This: Meet Sarah Kustok, the NBA's First Solo Female Analyst|nashriyot=Bleacher Report|sana=December 22, 2017}}</ref> == Biografiyasi == Kustok oʻz faoliyatini ESPN va Fox Sports telekanallarida tahlilchi va yon muxbir sifatida boshlagan. U kollej futboli, basketbol (erkaklar va ayollar) va oʻrta maktab futbolini yoritgan. Shuningdek, Chicago Bulls, Blackhawks, Cubs, White Sox va Fire uchun Comcast SportsNet Chicago televideniyasida muxbir boʻlib ishlagan va tarmoq uchun oʻrinbosar boʻlgan.<ref name="yes">{{Veb manbasi|url=http://web.yesnetwork.com/news/article.jsp?ymd=20120806&content_id=36210096|sarlavha=Sarah Kustok joins YES as Nets reporter|nashriyot=YES Network|sana=August 6, 2012}}</ref> U College Sports Minute dasturini olib borgan va WFLD-TV uchun mustaqil sport boshlovchisi/muxbiri sifatida ham faoliyat olib borgan. U Versus TVda ham ishlagan.<ref name="Chicagoland">{{Veb manbasi|url=http://www.chicagoradioandmedia.com/news/2675-sarah-kustok-joins-nys-yes-network-to-be-inducted-into-the-chicagosports-hof|sarlavha=Sarah Kustok Joins NY's YES Network; To Be Inducted Into Chicagoland Sports HOF|nashriyot=Chicagoland Radio and Media|sana=August 7, 2012}}</ref> Keyinchalik WNBAning Connecticut Sun jamoasi uy oʻyinlarining rangli sharhlovchisi boʻlgan. U, shuningdek, FS1ning First Things First dasturining hammuallifidir. Kustok 2017-yilda televizion tahlilchi lavozimiga koʻtarilgunga qadar Bruklin Netsda (Mishel Biddldan keyin) yon muxbir boʻlib ishlagan va bu uni NBA tarixidagi birinchi ayol yakkaxon tahlilchiga aylantirgan. U bugungi kunda ''Nets jurnali'' faoliyatiga ham hissa qoʻshib keladi. == DePaul statistikasi == Manba<ref>{{Veb manbasi|url=http://web1.ncaa.org/stats/StatsSrv/careerplayer|sarlavha=NCAA Statistics|ish=web1.ncaa.org|kirish sanasi=2021-06-03}}</ref>{{NBA o'yinchi statistikasi afsonasi}} {| class="wikitable" !Yil ! Jamoa ! GP ! Ballar ! FG% ! 3P% ! FT% ! RPG ! APG ! SPG ! BPG ! PPG |- | 2000-01 | DePaul | 29 | 111 | 41,4 % | 38,9 % | 69,4 % | 1.9 | 0,9 | 0.4 | 0,0 | 3.8 |- | 2001-02 | DePaul | 27 | 194 | 37,3 % | 36,4 % | 74,2 % | 4.4 | 1.8 | 0,9 | - | '''7.2''' |- | 2002-03 | DePaul | '''32''' | '''212''' | '''44,7 %''' | '''44,5 %''' | '''86,4 %''' | 3.9 | 1.5 | 1.0 | 0.1 | 6.6 |- | 2003-04 | DePaul | 30 | 192 | 36,6 % | 35,9 % | 81,3 % | '''3.9''' | '''1.9''' | '''1.0''' | - | 6.4 |- | Karyera | | 118 | 709 | 39,7 % | 38,8 % | 76,9 % | 3.5 | 1.5 | 0,9 | 0,0 | 6.0 |} == Shaxsiy hayoti == Kustok Illinoys shtatidagi Orland Park shahrida oʻsgan va u yerda oʻrta maktabga borib, voleybol va basketbol bilan shugʻullangan. Keyinchalik u DePaul universitetida oʻqidi va u yerda Blue Demons ayollar basketbol jamoasida oʻynadi. Uning katta akasi Zak biznesmen va ilgari Northwestern Wildcats futbol jamoasida himoyachi pozitsiyasida oʻynagan. Sarahning otasi Allan Kustok 2010-yilda onasi Anita „Jenie“ Kustokni uyida uxlab yotganida otib oʻldirganlikda ayblangan. Sarah katta sud hay’ati oldida guvohlik bergan va 2014-yil mart oyida otasining aybsizligini taʼkidlagan.<ref name="ABC 7 Eyewitness News">{{Veb manbasi|url=http://abclocal.go.com/wls/story?section=news/local&id=9461191|sarlavha=Sarah Kustok Defends Father at Murder Trial|nashriyot=ABC 7 Eyewitness News|sana=March 11, 2014}}</ref> Allan birinchi darajali jinoyat sodir etgani oʻz tasdigʻini topgan. U hozirda 60 yillik qamoq jazosini oʻtamoqda, unda hozirda shartli ravishda ozodlikka chiqish huquqi ham yoʻq.<ref name="Chicago Tribune">{{Veb manbasi|url=https://www.chicagotribune.com/suburbs/orland-park-homer-glen/chi-allan-kustok-sentence-20141210-story.html|sarlavha=Allan Kustok Sentenced to 60 Years for Killing Wife|nashriyot=Chicago Tribune|sana=December 10, 2014}}</ref> == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1981-yilda tugʻilganlar]] qrci3txy4yhilq4qjf7gcbnj5hf46i4 Trudi Lacey 0 753956 2815985 2709693 2022-08-28T13:34:10Z ShohjahonSobirov 73332 sahifani to'g'irlash wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | name = Trudi Lacey | image = Trudi Lacey WNBA.jpg | birth_date = {{Birth date and age|mf=yes|1958|12|12}} | birth_place = [[Clifton Forge, Virginia]]<ref>{{cite web | url=https://queensathletics.com/sports/womens-basketball/roster/coaches/trudi-lacey/11 | title=Trudi Lacey - Head Women's Basketball Coach - Women's Basketball Coaches }}</ref> | death_date = | death_place = | nationality = Amerikalik | college = [[NC State Wolfpack women's basketball|NC State]] (1977-1981) | coach_start = 2001 | coach_end = 2012 | highlights = | medal_templates = {{Chiqish|{{USA}} }} }} '''Trudi Lacey''' (1958-yil 12-dekabrda tugʻilgan) — amerikalik [[basketbol]] bosh murabbiyi. Yaqinda Ayollar Milliy Basketbol Assotsiatsiyasining (WNBA) Vashington Mystics jamoasi bilan shartnoma imzolagan. == NC Davlat statistikasi == Manba<ref>{{Veb manbasi|url=http://gopack.com/documents/2016/12/7/Media_Guide_2016_17.pdf|sarlavha=NC State Media Guide|kirish sanasi=2017-09-11}}</ref>{{NBA o'yinchi statistikasi afsonasi}} {| class="wikitable" !Yil ! Jamoa ! GP ! Ballar ! FG% ! 3P% ! FT% ! RPG ! APG ! PPG |- | 1977-78 | NC | '''34''' | 399 | '''53,2 %''' | 0,0 % | 69,1 % | 4.7 | 1.7 | 11.7 |- | 1978-79 | NC | '''34''' | 477 | 47,4 % | 0,0 % | 72,5 % | 9.0 | '''3.2''' | 14.0 |- | 1979-80 | NC | 32 | 478 | 47,5 % | 0,0 % | 69,2 % | 7.6 | 2.5 | 14.9 |- | 1980-81 | NC | 30 | '''603''' | 45,9 % | 0,0 % | '''74,7 %''' | '''11.4''' | 3.0 | '''20.1''' |- | Jami | | 130 | 1957 | 48,1 % | 0,0 % | 71,8 % | 8.1 | 2.6 | 15.1 |} == AQSHdagi faoliyati == Lacey Tayvanning Taypeyida boʻlib oʻtgan ilk William Jons kubogida Qoʻshma Shtatlar nomidan vakillik qilish uchun jamoaga sardor etib tayinlangan. Keyingi yillarda jamoalar asosan kollej yoshidagi oʻyinchilardan iborat boʻlgan, ammo ilk mavsumdagi oʻn ikki oʻyinchidan sakkiztasi, jumladan Lacey ham oʻrta maktabda oʻqigan edi. AQSh jamoasi 3:4 hisobida so'ngi o'yinda g'alaba qozondi va beshinchi oʻrinni egalladi. Jamoaning yakuniy g'alabasidan so'ng, oltin medal Janubiy Koreyaga nasib etdi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=1977 Women's R. William Jones Cup|url=https://www.usab.com/history/additional-usa-basketball-history/r-williams-jones-cup-team/1990-womens-r-william-jones-cup.aspx|nashriyot=USA Basketball|sana=June 10, 2010|kirish sanasi=November 10, 2018}}</ref> 1981-yilda Lacey Ruminiyaning Buxarest shahrida boʻlib oʻtgan Butunjahon Universitetlari oʻyinlarida AQSh basketbol jamoasi tarkibidan Qoʻshma Shtatlar vakili sifatida tanlandi. Ochilish o‘yinida g‘alaba qozongan AQSh terma jamoasiga tanaffusda oldinda borayotgan Xitoy raqiblik qildi. Dennis Karry 26 ochko, Lacey 12 ochko toʻplagandan so'ng AQSh ikki ochko bilan gʻalaba qozondi. Tanaffusda peshqadam bo‘lgan Kanada ham AQShga raqib bo‘ldi. Biroq AQSH uch ochko bilan 79-76 hisobida g‘alaba qozondi. AQSh terma jamoasi mezbon Ruminiyani magʻlub etib, oltin medal uchun magʻlub boʻlmagan Rossiya bilan o'yin o'tkazdi. Rossiya terma jamoasi juda kuchli jamoa tarkibiga ega edi. Shu tarzda jamoa g'alaba qozonib, oltin medalni qoʻlga kiritdi va AQShni kumush medal bilan qoldirdi. Lacey har bir o‘yinda o‘rtacha 6,4 ochko to‘plagan.<ref name="1981 WUG">{{Veb manbasi|sana=June 10, 2010|sarlavha=Eleventh World University Games – 1981|url=https://www.usab.com/history/world-university-games-womens/eleventh-world-university-games-1981-1.aspx|nashriyot=USA Basketball|kirish sanasi=November 10, 2018}}</ref> Lacey 1983-yilda Jill Hutchison boshchiligidagi jamoada oʻynagan. U jamoaga oltin medalni qoʻlga kiritishga yordam bergan.<ref>{{Veb manbasi|sana=June 10, 2010|sarlavha=12th World University Games – 1983|url=https://www.usab.com/history/world-university-games-womens/twelfth-world-university-games-1983-1.aspx|nashriyot=USA Basketball|kirish sanasi=November 10, 2018}}</ref> 1995-yilda Lacey R. William Johnes jamoasida yordamchi murabbiy boʻlib ishlagan. Musobaqa Tayvanning Taypey shahrida boʻlib oʻtgan. AQSh jamoasi dastlabki oltita oʻyinda gʻalaba qozongan. Ammo oltita oʻyinning toʻrttasida bir ball farqi bilan gʻalaba qozongan edi. Ularning yettinchi o‘yini Rossiyaga qarshi bo'ldi. Jamoa afsusli yana 100:84 hisobida mag‘lub bo‘ldi. Final uchrashuvi Janubiy Koreyaga qarshi bo'ldi va g‘alaba oltin medal olishlarini kafolatladi. Ammo Janubiy Koreya o'yinda 80-76 hisobida g'alaba qozonib, oltin medalni qo‘lga kiritdi. AQSh terma jamoasi esa bronza medalini qoʻlga kiritdi.<ref>{{Veb manbasi|sana=June 10, 2010|sarlavha=1995 Women's R. William Jones Cup|url=https://www.usab.com/history/additional-usa-basketball-history/r-williams-jones-cup-team/1995-womens-r-william-jones-cup.aspx|nashriyot=USA Basketball|kirish sanasi=November 10, 2018}}</ref> == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [https://gopack.com/news/2018/9/5/womens-basketball-2018-nc-state-athletic-hall-of-fame-trudi-lacey.aspx Gopack.com saytidan Trudi Leysining tarjimai holi] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1958-yilda tugʻilganlar]] bkq7lgx4g9z20ifqojct1n02u375a6z 2815986 2815985 2022-08-28T13:35:12Z ShohjahonSobirov 73332 Vikifikator wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | name = Trudi Lacey | image = Trudi Lacey WNBA.jpg | birth_date = {{Birth date and age|mf=yes|1958|12|12}} | birth_place = [[Clifton Forge, Virginia]]<ref>{{cite web | url=https://queensathletics.com/sports/womens-basketball/roster/coaches/trudi-lacey/11 | title=Trudi Lacey - Head Women's Basketball Coach - Women's Basketball Coaches }}</ref> | death_date = | death_place = | nationality = Amerikalik | college = [[NC State Wolfpack women's basketball|NC State]] (1977-1981) | coach_start = 2001 | coach_end = 2012 | highlights = | medal_templates = {{Chiqish|{{USA}} }} }} '''Trudi Lacey''' (1958-yil 12-dekabrda tugʻilgan) — amerikalik [[basketbol]] bosh murabbiyi. Yaqinda Ayollar Milliy Basketbol Assotsiatsiyasining (WNBA) Vashington Mystics jamoasi bilan shartnoma imzolagan. == NC Davlat statistikasi == Manba<ref>{{Veb manbasi|url=http://gopack.com/documents/2016/12/7/Media_Guide_2016_17.pdf|sarlavha=NC State Media Guide|kirish sanasi=2017-09-11}}</ref>{{NBA o'yinchi statistikasi afsonasi}} {| class="wikitable" !Yil ! Jamoa ! GP ! Ballar ! FG% ! 3P% ! FT% ! RPG ! APG ! PPG |- | 1977-78 | NC | '''34''' | 399 | '''53,2 %''' | 0,0 % | 69,1 % | 4.7 | 1.7 | 11.7 |- | 1978-79 | NC | '''34''' | 477 | 47,4 % | 0,0 % | 72,5 % | 9.0 | '''3.2''' | 14.0 |- | 1979-80 | NC | 32 | 478 | 47,5 % | 0,0 % | 69,2 % | 7.6 | 2.5 | 14.9 |- | 1980-81 | NC | 30 | '''603''' | 45,9 % | 0,0 % | '''74,7 %''' | '''11.4''' | 3.0 | '''20.1''' |- | Jami | | 130 | 1957 | 48,1 % | 0,0 % | 71,8 % | 8.1 | 2.6 | 15.1 |} == AQSHdagi faoliyati == Lacey Tayvanning [[Taypey]]ida boʻlib oʻtgan ilk William Johns kubogida Qoʻshma Shtatlar nomidan vakillik qilish uchun jamoaga sardor etib tayinlangan. Keyingi yillarda jamoalar asosan kollej yoshidagi oʻyinchilardan iborat boʻlgan, ammo ilk mavsumdagi oʻn ikki oʻyinchidan sakkiztasi, jumladan Lacey ham oʻrta maktabda oʻqigan edi. AQSh jamoasi 3:4 hisobida soʻngi oʻyinda gʻalaba qozondi va beshinchi oʻrinni egalladi. Jamoaning yakuniy gʻalabasidan soʻng, oltin medal Janubiy Koreyaga nasib etdi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=1977 Women's R. William Jones Cup|url=https://www.usab.com/history/additional-usa-basketball-history/r-williams-jones-cup-team/1990-womens-r-william-jones-cup.aspx|nashriyot=USA Basketball|sana=June 10, 2010|kirish sanasi=November 10, 2018}}</ref> 1981-yilda Lacey Ruminiyaning Buxarest shahrida boʻlib oʻtgan Butunjahon Universitetlari oʻyinlarida AQSh basketbol jamoasi tarkibidan Qoʻshma Shtatlar vakili sifatida tanlandi. Ochilish o‘yinida g‘alaba qozongan AQSh terma jamoasiga tanaffusda oldinda borayotgan Xitoy raqiblik qildi. Dennis Karry 26 ochko, Lacey 12 ochko toʻplagandan soʻng [[AQSh]] ikki ochko bilan gʻalaba qozondi. Tanaffusda peshqadam bo‘lgan Kanada ham AQShga raqib bo‘ldi. Biroq AQSH uch ochko bilan 79-76 hisobida g‘alaba qozondi. AQSh terma jamoasi mezbon Ruminiyani magʻlub etib, oltin medal uchun magʻlub boʻlmagan Rossiya bilan oʻyin oʻtkazdi. Rossiya terma jamoasi juda kuchli jamoa tarkibiga ega edi. Shu tarzda jamoa gʻalaba qozonib, oltin medalni qoʻlga kiritdi va AQShni kumush medal bilan qoldirdi. Lacey har bir o‘yinda o‘rtacha 6,4 ochko to‘plagan.<ref name="1981 WUG">{{Veb manbasi|sana=June 10, 2010|sarlavha=Eleventh World University Games – 1981|url=https://www.usab.com/history/world-university-games-womens/eleventh-world-university-games-1981-1.aspx|nashriyot=USA Basketball|kirish sanasi=November 10, 2018}}</ref> Lacey [[1983-yil]]da [[Jill Hutchison]] boshchiligidagi jamoada oʻynagan. U jamoaga oltin medalni qoʻlga kiritishga yordam bergan.<ref>{{Veb manbasi|sana=June 10, 2010|sarlavha=12th World University Games – 1983|url=https://www.usab.com/history/world-university-games-womens/twelfth-world-university-games-1983-1.aspx|nashriyot=USA Basketball|kirish sanasi=November 10, 2018}}</ref> 1995-yilda Lacey R. William Johnes jamoasida yordamchi murabbiy boʻlib ishlagan. Musobaqa Tayvanning Taypey shahrida boʻlib oʻtgan. AQSh jamoasi dastlabki oltita oʻyinda gʻalaba qozongan. Ammo oltita oʻyinning toʻrttasida bir ball farqi bilan gʻalaba qozongan edi. Ularning yettinchi o‘yini Rossiyaga qarshi boʻldi. Jamoa afsusli yana 100:84 hisobida mag‘lub bo‘ldi. Final uchrashuvi Janubiy Koreyaga qarshi boʻldi va g‘alaba oltin medal olishlarini kafolatladi. Ammo Janubiy Koreya oʻyinda 80-76 hisobida gʻalaba qozonib, oltin medalni qo‘lga kiritdi. AQSh terma jamoasi esa bronza medalini qoʻlga kiritdi.<ref>{{Veb manbasi|sana=June 10, 2010|sarlavha=1995 Women's R. William Jones Cup|url=https://www.usab.com/history/additional-usa-basketball-history/r-williams-jones-cup-team/1995-womens-r-william-jones-cup.aspx|nashriyot=USA Basketball|kirish sanasi=November 10, 2018}}</ref> == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [https://gopack.com/news/2018/9/5/womens-basketball-2018-nc-state-athletic-hall-of-fame-trudi-lacey.aspx Gopack.com saytidan Trudi Leysining tarjimai holi] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1958-yilda tugʻilganlar]] oy8hz1cazaz85o41mcfov3ott1jzg7r Qashqadaryo viloyatining turizm salohiyati 0 753982 2816004 2719585 2022-08-28T13:51:29Z Akobirolmasov diplomat 74881 xatolar to'g'irlandi wikitext text/x-wiki Qashqadaryo viloyatining turizm salohiyati — Oʻzbekiston Respublikasidagi tarixiy obidalar hamda rekreatsion resurslar imkoniyatlariga ega bo'lgan hudud, respublikaning janubiy hududida joylashgan. [[Fayl:Qashqadaryo Viloyati in Uzbekistan.svg|thumb|alt=xarita|Qashqadaryo viloyati]] == Qashqadaryo viloyati haqida == Qashqadaryo viloyati Oʻzbekiston Respublikasi tarkibidagi viloyat. [[Qashqadaryo viloyati]] 1924-yil 1-noyabrda tashkil etilgan<ref>[https://qomus.info/oz/encyclopedia/q/qashqadaryo-viloyati/ Qashqadaryo viloyati]. 21—iyul 2022—yil</ref>. Viloyat chegarasining umumiy uzinligi 795 kmni tashkil etadi, shundan 405 km togʻlar orqali qolgan 390 km esa tekislik hududlaridan oʻtadi. Qashqadaryo viloyati shimoldan janubga 195 km masofada, gʻarbdan sharqga esa 293 km masofaga choʻzilgan. Viloyat Qashqadaryo tabiiy geografik okrugida joylashgan boʻlib, okrug Kitob-Shahrisabz botigʻi, [[Hisor|Hisor togʻlari]] va [[Zarafshon|Zarafshon togʻ tizmasi]]<nowiki/>ni hamda Qarshi dashtini oʻz ichiga oladi. Qashqadaryo viloyati geografik kenglik jihatdan [[Turkiya]], [[Gretsiya]], [[Italiya]], [[Ispaniya]] va [[AQSh]] mamlakatlarining oʻrta qismlari bilan bir xil geografik kenglikda joylashgan. Qashqadaryo viloyatining shimoli-sharqi hamda janubi sharqiy qismlari togʻlar bilan oʻralgan. Qashqadaryo viloyati maydoni 28,6 ming km kvadratni tashkil etadi va Oʻzbekiston hududining 6,4% ni tashkil etadi. Aholi soni 2022—yil 1—yanvar holatida 3408,3 ming kishi, shshar aholisi 1460,0 ming kishi, qishloq aholisi esa 1948,3 ming kishini tashkil etadi<ref>[https://www.qashstat.uz/uz/rasmiy-statistika/demography-2 Qashqadaryo doimiy aholi soni]. 21—iyul 2022—yil</ref>. == Qashqadaryoda turizmning rivojlanishi == Qashqadaryo viloyatida Respublikadagi jami tarixiy obidalarning 17,76% joylashgan. Qashqadaryo viloyatda bugungi kunda 1 ming 468 madaniy meros obyekti ro‘yxatga olingan bo‘lib, ularning 1 ming 189 tasi [[arxeologiya]], 208 tasi [[arxitektura]], 43 ta monumental yodgorliklar, 34 tasi diqqatga sazovor joylar hisoblanadi. „Oʻzbekiston Respublikasida ichki va ziyorat turizmini yanada rivpjlantirish chora tadbirlari“ toʻgʻrisidagi 2021—yil 9—fevral sanasidagi Pf-6165 son Farmoning 9-bandiga muvofiq Qashqadaryo viloyatida turizmni rivojlantirish va infratuzilmani yaxshiliash maqsadida Qashqadaryo viloyati hokimligi byudjetdan tashqari 200 mlrd soʻm mablagʻ ajratilgan<ref> [https://www.norma.uz/uz/qonunchilikda_yangi/qashqadareda_turizmni_rivojlantirishga_200_mlrd_sum_ajratiladi# Qashqadaryoda turizmni rivojlantirishga 200 mlrd soʻm ajratiladi] 21—iyul 2022—yil</ref>. == Turistik imkoniyatlari == Qashqadaryo viloyatida tarixiy obidalar soni asosan [[Shaxrisabz]], [[Qarshi]] va [[Kitob]] tumanlari koʻp. Shahrisabz shahri [[UNESCO]] butun jahon maʼdaniy merosligiga kiritilgan<ref>[https://uzbekistan.travel/uz/r/qashqadaryo-viloyati/ Qashqadaryo viloyati]. 21-iyul 2022-yil</ref>. Qashqadaryo viloyatida oʻzining uzoq oʻtmishiga ega ekanligi sabab tarixiy obidalar soni va ilmiy yangiligi turfa xillikni tashkil etadi. Qashqadaryo viloyatida tarixiy obidalar soni hududlar kesimida turlicha hisoblanadi<ref>[Oʻzbekiston Milliy atlasi II tom] 21—iyul 2022—yil</ref>. * Qarshi shahar — Arxeologik yodgorliklar 28 ta, Arxitektura yodgorliklari 25 ta, monumental sanʼat yodgorliklari 6 ta, diqqatga szovor joylar 1 ta. * Shahrisabz tumani — Arxeologik yodgorliklar 138 ta, Arxitektura yodgorliklari 22 ta, monumental sanʼat yodgorliklari 5 ta. * Yakkabogʻ tumani — Arxeologik yodgorliklar 195 ta, Arxitektura yodgorliklari 38 ta, monumental sanʼat yodgorliklari 2 ta, diqqatga sazovor joylar 2 ta. * Kitob tumani — Arxeologik yodgorliklar 281 ta, Arxitektura yodgorliklari 16 ta, monumental sanʼat yodgorliklari 3 ta, diqqatga sazovor joylar 5 ta. * Gʻuzor tumani — Arxeologik yodgorliklar 94 ta, Arxitektura yodgorliklari 9 ta, monumental sanʼat yodgorliklari 3 ta, diqqatga sazovor joylar 3 ta. * Koson tumani — Arxeologik yodgorliklar 76 ta, Arxitektura yodgorliklari 11 ta, monumental sanʼat yodgorliklari 4 ta, diqqatga sazovor joylar 1 ta. * Chiroqchi tumani — Arxeologik yodgorliklar 58 ta, Arxitektura yodgorliklari 16 ta, monumental sanʼat yodgorliklari 3 ta, diqqatga sazovor joylar 2 ta. * Shahrisabz shahri — Arxeologik yodgorliklar 29 ta, Arxitektura yodgorliklari 28 ta, monumental sanʼat yodgorliklari 5 ta. * Qarshi tumani — Arxeologik yodgorliklar 58 ta, Arxitektura yodgorliklari 29 ta, monumental sanʼat yodgorliklari 28 ta, diqqatga sazovor joylar 5 ta. * Kasbi tumani — Arxeologik yodgorliklar 79 ta, Arxitektura yodgorliklari 11 ta, monumental sanʼat yodgorliklari 2 ta, diqqatga sazovor joylar 2 ta. * Nishon tumani — Arxeologik yodgorliklar 3 ta, Arxitektura yodgorliklari 1 ta, diqqatga sazovor joylar 3 ta. * Mirishkor tumani — Arxeologik yodgorliklar 9 ta, Arxitektura yodgorliklari 6 ta, monumental sanʼat yodgorliklari 2 ta, diqqatga sazovor joylar 1 ta. * Muborak tumani — Arxeologik yodgorliklar 2 ta, Arxitektura yodgorliklari 3 ta, monumental sanʼat yodgorliklari 2 ta, diqqatga sazovor joylar 1 ta. Qashqadaryo viloyati rekreatsion jihatdan shifobaxsh buloqlari, dam olish maskanlari, sanatoriyalar, sohil hududlari mavjud. == Dam olish maskanlari == Viloyat hududdagi danm olish maskanlari togʻ oldi va togʻli hududlarda joylashgan. Jumladan, Miroqi shaharchasi, Kitob Milliy Tabiat qoʻriqxonasi, Hisor davlat qoʻriqxonasi, Koʻl, Varganza, Xazora, Gʻilon qishloqlarida salomatlikni tiklash uchun qulay iqlimiy sharoitlar mavjud. <gallery> Qashqadaryo ko'prigi.jpg|[[Amir Temur]] ko'prigi, Qarshi shahar Гора в Гелане.jpg|G'ilon qishlog'i manzarasi Maydanak telescopes.JPG|Maydanak observatoriyasi </gallery> === Shifobaxsh buloqlar === Shifobaxsh buloqlar asosan viloyatning togʻ oldi va togʻi qismlarida koʻp uchraydi. Hzoirda viloyat hududida 20 ga yaqin shifobaxsh buloqlar mavjud. Ulardan Zevardi, Maymanoq, Qarliq, Oʻrta buloq, Muborak, Xoʻjaxayron buloqlari xalq xoʻjaligida muhim sanaladi. Buloqlarda gidrokarbanat natriy, brom, yod, brom oksidi, sulfaat natriy, vododrod sulfit kabi kimyoviy elementlar mavjud. === Miroqi shaharchasi === Shahrisabz tumanidagi kurort, rekreatsion resurslarga ega boʻlgan shaharcha hisoblanadi<ref>[https://qomus.info/oz/encyclopedia/m/miroqi/ Miroqi] 21-iyul 2022-yil</ref>. Miroqi shaharchasi dengiz sathidan 980 metr balandlikda joylashgan boʻlib,1986-yilda shaharcha maqomini olgan. Shaharcha turizm va rekreatsiya uchun xizmat koʻrsatish negizida paydo boʻlgan shaharcha hisoblanadi. Shaharcha hududida sanatoriya, mahalliy ishlab chiqarish, savdo majmualari, sanoat korxonalari va oromgohlar mavjud. Respublika boʻylab kelgan mahalliy sayyohlarga asosan apreldan sentabr oyigacha xizmat koʻrsatadi. === Koʻl qishlogʻi === Shahrsabz tumanining baland togʻ minata hududlarida joylashgan qishloq sanaladi. Koʻl qishlogʻiga olib boruvchi yoʻl juda uzoq hisoblanadi va yoʻl asosan qoyatoshlar, chuqur daralar oralab oʻtiladi. Koʻl qishlogʻida 1500 ga yaqin aholi isteʼqomat qiladi. Aholining asosiy turmush faoliyati esa mahalliy dehqonchilik, chorvachilik hamda sayyohlarga xizmat koʻrsatish hisoblanandi<ref>[https://kun.uz/uz/news/2021/05/08/choqqi-ostonasidagi-gosha-shahrisabzning-kol-qishlogidan-reportaj Cho‘qqi ostonasidagi go‘sha — Shahrisabzning Ko‘l qishlog‘idan reportaj] 21—iyul 2022—yil</ref>. Koʻl qishlogʻiga yogʻingarchilik miqdori yuqori, qish juda sovuq va yoz nisbatan salqin boʻladi. Yil davomida faqatgina 4 oy davomida quyosh nur sochib turadi qolgan vaqtlarda esa yomgʻir va qor yogʻadi. Qishloqga olib boruvchi yoʻllar asosan bir tamonlama harakatlanuvchi yoʻllar sanaladi. Qishloq hududida etnografiya va ekoturizm obyektlari mavjud. === Gʻilon qishlogʻi === Hisor togʻ etaklarida joylashgan qishloq hisoblanadi. Mahalliy aholi chorvachilik, dehqonchilik bilan shugʻullandi. Qishloq hududida bir qancha ekoturizm obyektlari, rekreatsion shifobaxsh suvlari mavjud<ref>[https://www.trt.net.tr/uzbek/dasturlar/2020/08/25/1234567890-1478747 Gʻilon qishlogʻi manzaralari] 21—iyul 2022—yil</ref>. Qishloqda 7000 ga yaqin aholi isteʼqomat qiladi. Qishloq yoʻllari tosh qoyalar oralab borilganligi sabab tez-tez sel natijasida yoʻllar yopiilib qoladi. Qishloq shuningdek sayyohlarga xizmat koʻrsatish faoliyati yoʻlga qoʻyilgan, hududda 6 ta oilaviy mexmonxonalar mavjud. Qishloqda qish nisbatan uzoq davom etishi sabab sayyohlik mavsumiylik hususiyatiga ega. == Manbalar == {{manbalar}} r9plr2fed4sywued9ocrljh8z4l789e Markaziy Osiyo davlatlari rahbarlarining to'rtinchi maslahat uchrashuvi 0 755037 2816002 2784457 2022-08-28T13:48:09Z Akobirolmasov diplomat 74881 wikitext text/x-wiki {{Bilgiquti sammit | sammit_nomi = Markaziy Osiyo davlatlari rahbarlarining to'rtinchi maslahat uchrashuvi | tasvir = | tavsif = | davlat =[[Qirg'iziston]] | sana = [[2022-yil]]ning 21-iyul | shior = | joylar = | shahar =[[Cho'lpon-Ota]] | ishtirokchilar = [[O'zbekiston]] [[Qozog'iston]] [[Turkmaniston]] [[Qirg'iziston]] [[Tojikiston]] }} Markaziy Osiyo davlatlari rahbarlarining toʻrtinchi maslahat uchrashuvi — 2022-yilning 21-iyul sanasida Qirgʻizistonning Choʻpon-ota shaharida boʻlib oʻtdi. Ushbu sammitda Markaziy Osiyoning 5 davlati — [[Oʻzbekiston]], [[Qozogʻiston]], [[Turkmaniston]], [[Tojikiston]] va mezbon davlat [[Qirgʻiziston]] davlat rahbarlari hamda hukumat aʼzolari ishtirok etdi. Markaziy Osiyo davlatlari rahbarlarining ushbu sammitda ishtirok etishning asosiy maqsadlari mintaqada iqtisodiy savdo-munosabatlarni rivojlantirish, ekologik muommolarga eʼtibor qaratish va mintaqadagi tinchlikni saqlash asosiy vazifalar sifatida qaraldi. Shuningdek mintaqada mintaqaviy xavfsizlik, axborot va internet olami xavfsizligi, [[Afgʻoniston]] muommosi, savdo-sanoat, madaniy aloqalar muhokama qilindi. == Shartnomalar == * [[Markaziy Osiyo]] davlatlari rahbarlarining toʻrtinchi maslahat uchrashuvida Qirgʻiziston, Oʻzbekiston va Qozogʻiston mamlakatlari rahbarlari yaxshi qoʻshnichilik va hamkorliklarni yanada rivojlantirish borasida hujjatga imzo chekishdi. Ushbu jujjatni Turkmaniston va Tojikiston mamlakatlari rahbarlari hali koʻrib chiqishayotganini aytib, bu hujjatga hozirchalik imzolashmadi<ref>[https://www.amerikaovozi.com/a/6668163.html Markaziy Osiyo liderlari sammitida qanday hujjatlar imzolandi?] 24—iyul 2022—yil</ref>. * Markzaziy Osiyo davlatlari shuningdek ekologik jihatdan „Yashil kun tartibi“ boʻyicha ham kelishganlar. == Markaziy Osiyodagi ekologik muommolarga eʼtibor qaratish == Oʻzbekiston Respublikasi prezidenti [[Shavkat Mirziyoyev]] Oʻzbekiston tamonidan ishlab chiqilgan „Markaziy Osiyo uchun Yashil kun tartibi“ dasturi doirasida milliy iqtisodiyotlarni karbonsizlantirish, muqobil energitikani rivojlantirish, muqobil energiya manbaalaridan keng foydalanish, oʻzaro elektr energiyasini yetkazishni tashkil etish, suv tejovchi va ekologik toza texnologiyalarni keng joriy etish, suv resurslaridan oqilona foydalanish borasida oʻzining amamliy takliflarini berdi. Shuningdek Oʻzbekistn Respublikasi davlat rahbari tamonidan Markaziy Osiyo davlatlari hozirgi kunda "yashil taraqqiyotʼ masalalalariboʻyicha jahondagi eng ilgʻor mamlakatlardan ortda qolib ketganligini aytib oʻtdi<ref>[https://uzreport.news/politics/shavkat-mirziyoyev-markaziy-osiyo-madaniyat-san-at-va-milliy-taomlar-festivalini-navbatma- „Yashil taraqqiyot“ masalalarida biz, afsuski, jahonning yetakchi mintaqalaridan ancha orqadamiz" — Shavkat Mirziyoyev] 24—iyul 2022—yil</ref>. == Oʻzbekiston Respublikasi prezidenti nutqi == Oʻzbekiston Respublikasi prezidenti Shavkat Mirziyoyevning sammitdagi nutqidan: {{quote|Butun mintaqamizning tinchligi, barqarorligi va farovonligi jipsligimizga, Markaziy Osiyoning umumiy manfaatlarini himoya qilish boʻyicha qat’iy choralar koʻrishga tayorligimizga bogʻliq. Mintaqaviy hamkorlikni rivojlantirish maqsadida umumiy sa’y-harakatlarimizni iqtisodiy, ekologik va xavfsizlik yoʻnalishlariga qaratish maqsadga muvofiq. Mintaqaviy xavfsizlik boʻlinmas va eng avvalo, bizning sherikligimiz qanchalik samarali yoʻlga qoʻyilganiga bogʻliq. O'zbekistonda yaqinda roʻy bergan fojiali voqealar bizning rejalarimizni buzishga, mintaqamizda beqaror vaziyatni vujudga keltirishga urinayotgan buzgʻunchi kuchlar mavjud ekanini yana bir bor tasdiqladi. Afgʻonistonda uzoq muddatli tinchlikni ta’minlashga va uning ijtimoiy-iqtisodiy tiklanishiga koʻmaklashish masalalarida yaqindan hamkorliknidavom ettirish biz uchun eng muhim ustuvor yoʻnalish boʻlib qolishi kerak.|sign=O'zbekiston Respublikasi prezidenti Shavkat mirziyoyev|source=Sharqshunos tahlilchilar}} == Afgʻoniston muommosi == Sammitda qoʻshni Afgʻonistondagi muommolar ham muhokama qilindi<ref>[https://www.amerikaovozi.com/a/6668787.html Markaziy Osiyo liderlari yigʻinida Afgʻonistondagi vaziyat muhokama qilindi] 24—iyul 2022—yil</ref>. Qirgʻiz Respublikasi Prezidenti Sadir Japarov Afgʻonistondagi vaziyat Markaziy Osiyo mintaqasining hududiy xavfsizligiga taʼsir koʻrsatmoqda. U yerda vaziyat murakkab va taxmin qilib boʻlmaydi deb aytib oʻtdi. {{quote|Bizning fikrimizcha, hokimiyatga toliblarning va u tuzgan hukumatning kelishi jiddiy voqelik hamda biz bu yoʻnalishda hamkorlikdagi harakat liniyasini ishlab chiqishimiz kerak. Shu bilan birga, Afgʻonistonning tinchlik yoʻliga tushishi uchun barcha kuch-harakatimizni sarflashimiz kerak.}} Tojikiston Prezidenti Emomali Rahmon sammitda Afgʻoniston boʻyicha oʻz fikrlarini ayyib mintaqadagi tinchlikga katta taʼsir koʻrsatishi va Yevroosiyo mintaqasida geosiyosiy kuchlar muvozanati oʻzgarishi haqida aytib oʻtdi. Shuningdek Tolibon hukumatini Afgʻonistondagi etnik kamchiliklarni kamsitish hamda diniy konservatizm agressiyalar olib borishda ayladi. {{quote|Oʻtgan vaqt ichida Tolibon harakati jahon hamjamiyatini va Afgʻoniston aholisini oʻz hokimiyatining qonuniyligi, mamlakatdagi vaziyatni nazorat qilish hamda fuqarolar xavfsizligini taʼminlash, ijtimoiy-iqtisodiy sohalarda yuzaga kelayotgan muammolarni hal etish qobiliyatiga ishontirish boʻyicha choralar koʻrmadi. Aksincha, vaʼda va kafolatlarga zid ravishda Tolibon barcha siyosiy va etnik kuchlarning keng ishtirokida hukumat oʻrnatilishiga har tomonlama toʻsqinlik qilmoqda.}} Afgʻoniston masalasida oʻzbekiston Respublikasi davlat rahbari Afgʻonistonni iqtisodiy jihatdan tiklash va unga koʻmak yordam berish kerakligini aytib oʻtdi. Shuningdek Oʻzbekiston respublikasi davlat rahbari Afgʻonistondagi holat yuzasidan shunday dedi: {{quote|Afg'onistondagi holat Xalqaro hamjamiyat tamonidan qanday qabul qilinishi ham ko'p jihatdan bizga bog'liq.}} == Takliflar == * Ekologik muommolarga eʼtibor qaratish taklidf etildi. * Logistika sohasini yanada isloh qilish va Janubiy osiyoga olib chiquvchi logistik yoʻllar tashkil etish. * Mintaqada turizmni yanada rivojlantirish taklif etildi. * Markaziy Osiyo davlat rahbarlari sammitiga Rossiya va Xitoyni ham taklif etish taklifi Qozogʻiston Respublikasi rahbari tamonidan kiritildi<ref>[https://kun.uz/uz/news/2022/07/21/toqayev-markaziy-osiyo-yetakchilari-uchrashuvlariga-rossiya-va-xitoy-rahbarlarini-chaqirishni-taklif-qildi To‘qayev Markaziy Osiyo yetakchilari uchrashuvlariga Rossiya va Xitoy rahbarlarini chaqirishni taklif qildi] 24-iyul 2022-yil</ref>. == Manbalar == {{manbalar}} le7bmokusdjn28b4aqq2yf6ztr4a1q4 Jahon merosi roʻyxati 0 755234 2816051 2792025 2022-08-28T14:38:10Z Umarxon III 18267 wikify wikitext text/x-wiki '''[[Jahon merosi]] obyekti''' — [[Birlashgan millatlar tashkiloti]] Taʼlim, fan va madaniyat masalalari boʻyicha tashkiloti ([[UNESCO]]) tomonidan boshqariladigan xalqaro konventsiya tomonidan huquqiy muhofaza qilinadigan diqqatga sazovor joy yoki hududdir. Umumjahon merosi ob’ektlari YUNESKO tomonidan madaniy, tarixiy, ilmiy yoki boshqa turdagi ahamiyatga ega boʻlganligi uchun belgilangan. Yodgorliklar „insoniyat uchun ajoyib qadriyat hisoblangan butun dunyo boʻylab madaniy va tabiiy merosni“ oʻz ichiga olgandir<ref name=":0">{{Veb manbasi|url=https://whc.unesco.org/en/about/|sarlavha=Jahon merosi|nashriyot=UNESCO}}</ref>. [[Fayl:World_Heritage_Logo.png|thumb|Butunjahon merosi emblemasi Butunjahon merosi konventsiyasi tomonidan himoyalangan va rasmiy Jahon merosi roʻyxatiga kiritilgan obʼyektlarni aniqlash uchun ishlatiladi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://whc.unesco.org/en/emblem/|sarlavha=Butunjahon merosi emblemasi}}</ref>]] Jahon merosi ob’ekti sifatida tanlash uchun geografik va tarixiy jihatdan alohida ahamiyatga ega boʻlgan noyob diqqatga sazovor joy boʻlishi kerak. Masalan, Jahon merosi ob’ektlari qadimiy xarobalar yoki tarixiy inshootlar, binolar, shaharlar, shuningdek, choʻllar, oʻrmonlar, orollar, koʻllar, yodgorliklar, togʻlar yoki choʻl hududlari boʻlishi mumkin<ref>{{Kitob manbasi|title=MADANIY MEROS VA YANGI MEDIA|authorlink=https://repository.law.uic.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1392&context=ripl|author=Ann Marie Sullivan|year=2016}}</ref>. Butunjahon merosi ob’ekti insoniyatning ajoyib yutugʻini anglatishi va sayyoramizdagi intellektual tariximizning dalili boʻlishi mumkin yoki u ajoyib tabiiy goʻzal joy boʻlishi ham mumkin<ref name=":1">{{Veb manbasi|url=https://whc.unesco.org/en/criteria/|sarlavha=Tanlanish mezonlari}}</ref>. [[2021-yil]] iyul holatiga ko‘ra, 167 mamlakatda jami 1154 ta Jahon merosi ob’ektlari (897 ta madaniy, 218 ta tabiiy va 39 ta aralash ob’ektlar) mavjud. Tanlangan 58 ta hudud ichida [[Italiya]] roʻyxatdagi eng koʻp tarixiy joylarga ega mamlakatdir<ref>{{Veb manbasi|url=https://whc.unesco.org/pg.cfm?cid=31&l=en&&&&mode=table&order=region|sarlavha=Jahon merosi ro`yhati}}</ref>. Qadimiy yodgorliklar avlodlar uchun amaliy muhofaza qilish niyatida roʻyhatga olinadi, aks holda ular odamlar yoki hayvonlarning kirishi, nazoratsiz yoki cheklanmagan kirish xavfi yoki mahalliy maʼmuriy beparvolik tahdidi ostida qolishi mumkin. Yodgorliklar YUNESKO tomonidan himoyalangan zonalar sifatida belgilangan. Butunjahon merosi obʼyektlari roʻyxati [[UNESCO]]ning Butunjahon merosi qoʻmitasi tomonidan boshqariladigan, Bosh Assambleyasi tomonidan saylanadigan 21 „ishtirokchi-davlat“dan iborat xalqaro Jahon merosi dasturi tomonidan yuritiladi<ref>{{Veb manbasi|url=https://whc.unesco.org/en/committee/|sarlavha=Jahon merosi qo`mitasi}}</ref>. Dastur insoniyatning umumiy madaniyati va merosi uchun ajoyib madaniy yoki tabiiy ahamiyatga ega joylarni saralaydi, nomlaydi va saqlaydi. Dastur 1972-yil 16-noyabrda YUNESKO Bosh konferensiyasi tomonidan „Jahon madaniy va tabiiy merosini muhofaza qilish toʻgʻrisidagi konventsiya“ qabul qilinganidan boshlandi<ref>{{Kitob manbasi|title=Jahon madaniy va tabiiy merosini muhofaza qilish to`g`risidagi konveksiya|authorlink=https://whc.unesco.org/archive/convention-en.pdf|year=1972|date=16|month=noyabr|language=English|location=Parij|page=17}}</ref>. Oʻsha kundan buyon 194 davlat konventsiyani ratifikatsiya qilgan. Bu dunyodagi eng keng eʼtirof etilgan xalqaro shartnomalardan biri va dunyodagi eng mashhur madaniy dasturdir. == Tarixi == === Kelib chiqishi === [[Fayl:Caernarfon_Castle_World_Heritage_Site_plaque.jpg|thumb|Kaernarfon qal’asi Jahon merosi roʻyxatiga kiritilgan obyekt]] 1954-yilda Misr hukumati yangi Asvan baland toʻgʻonini qurishga qaror qildi, uning natijasida paydo boʻladigan suv ombori oxir-oqibat [[Nil]] vodiysining qadimgi [[Misr]] va qadimgi [[Nubiya|Nubiyaning]] madaniy boyliklarini oʻz ichiga olgan katta qismini suv ostida qoladi. 1959-yilda Misr va [[Sudan]] hukumatlari YuNESKOga yoʻqolib ketish xavfi ostida turgan yodgorlik va obidalarni himoya qilish va qutqarishda yordam berishni soʻradi. 1960-yilda YuNESKO Bosh direktori Nubiya yodgorliklarini saqlab qolish uchun xalqaro kampaniya faoliyatini boshladi. Ushbu murojaat yuzlab joylarni qazish va qayd etish, minglab ob’ektlarni tiklash, shuningdek, bir nechta muhim ibodatxonalarni qutqarish va balandroq joyga koʻchirishdan iborat edi. Ulardan eng mashhurlari Abu Simbel va Fila ibodatxona majmualaridir. Loyiha 1980-yilda yakunlandi va muvaffaqiyatli deb topildi. Loyihaning muvaffaqiyatiga hissa qoʻshgan mamlakatlarga minnatdorchilik uchun Misr toʻrtta ibodatxonani sovgʻa qildi. Bular Dendur ibodatxonasi Nyu-Yorkdagi Metropolitan sanʼat muzeyiga, Debod ibodatxonasi Madriddagi Parque del Oestega, Taffe ibodatxonasi Leydendagi Rijksmuseum van Oudhedenga va Ellesiya ibodatxonasi Turindagi Egizio muzeyiga koʻchirildi<ref>{{Veb manbasi|url=https://whc.unesco.org/en/activities/173/|sarlavha=Nubiya yodgorliklari va manumentlarini qutqarish loyihasi}}</ref>. Loyiha qiymati 80 million AQSH dollarini (2021-yilda 263,1 million dollarga ekvivalent) tashkil etgan boʻlib, uning taxminan 40 million dollari 50 ta davlatdan yigʻilgan. Loyihaning muvaffaqiyati Italiyadagi Venetsiya va uning lagunini, Pokistondagi Moxenjo-daro xarobalari va Indoneziyadagi Borobodur ibodatxonasi majmualarini saqlab qolish kabi boshqa himoya loyihalarining boshlanishiga sabab boʻldi. YUNESKO yodgorliklar va diqqatga sazovor joylar boʻyicha xalqaro kengash bilan birgalikda madaniy merosni muhofaza qilish boʻyicha konventsiya loyihasini ishlab chiqdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://whc.unesco.org/en/convention/|sarlavha=Jahon merosi konvensiyasi}}</ref>. === Konventsiya va uning yaratilishi === [[Fayl:Plaque_World_UNESCO_Heritage_on_building_in_Old_Town_in_Toruń.jpg|thumb|Toruń shahridagi Eski shaharda qurilishda YuNESKOning Butunjahon merosi plaketi]] {| class="wikitable" |+Jahon madaniy va tabiiy merosini muhofaza qilish toʻgʻrisidagi konventsiya |Yaratilish sanasi |1972-yil 16-noyabr |- |Yaratilgan joy |Fransiya, Parij |- |Kuchga kirdi |1975-yil 17-dekabr |- |Holati |20 xil tajriba variyantlari mavjud |- |Ratifikator mamlakatlar |194 (BMTga aʼzo 190 davlat, shuningdek [[Kuk orollari]], Muqaddas Taxt, Niue va [[Falastin]]) |- |Ishonchli vakillik |Birlashgan Millatlar Tashkilotining Taʼlim, fan va madaniyat masalalari boʻyicha tashkiloti Bosh direktori |- |Asosiy tillar |arab, xitoy, ingliz, frantsuz, ibroniy, portugal, rus, ispan<ref>{{Veb manbasi|url=https://whc.unesco.org/en/conventiontext/|sarlavha=Jahon madaniy va tabiiy merosini muhofaza qilish to'g'risidagi Konventsiya}}</ref> |} Butunjahon merosi qoʻmitasi ishiga rahbarlik qiluvchi konventsiya (imzolangan xalqaro shartnoma hujjati) yetti yillik davr mobaynida (1965 — 1972) ishlab chiqilgan. Qoʻshma Shtatlar yuqori madaniy yoki tabiiy ahamiyatga ega boʻlgan joylarni muhofaza qilish gʻoyasini ilgari surdi. 1965-yilda Oq uyda boʻlib oʻtgan konferentsiya „Butun dunyo fuqarolarining buguni va kelajagi uchun dunyoning ajoyib tabiiy va manzarali hududlari va tarixiy joylarini“ saqlab qolish uchun „Umumjahon merosi ishonchini“ yaratishga chaqirdi. Tabiatni muhofaza qilish xalqaro ittifoqi 1968-yilda shunga oʻxshash takliflarni ishlab chiqdi va ular 1972-yilda Stokgolmda boʻlib oʻtgan BMTning inson muhiti boʻyicha konferentsiyasiga taqdim etildi<ref>{{Veb manbasi|url=https://whc.unesco.org/en/convention/|sarlavha=Jahon merosi konvensiyasi qisqacha tarixi}}</ref>. Butunjahon merosi qoʻmitasiga koʻra, imzolagan davlatlar davriy maʼlumotlar hisobotini tayyorlashlari va taqdim etishlari shart, bunda qoʻmitaga har bir ishtirokchi davlatning Butunjahon merosi konventsiyasini amalga oshirishi haqida umumiy maʼlumot va Jahon merosi obʼyektlarining joriy holatining „lavhasi“ taqdim etiladi. [[Fayl:2015-07-06_World_Heritage_Committee_Bonn_by_Olaf_Kosinsky-22.jpg|thumb|2015-yil 6-iyulda boʻlgan Jahon merosi qoʻmitasi yigʻilishi]] YuNESKO tashabbusi bilan qabul qilingan konventsiya loyihasi asosida yakunda yagona matn barcha tomonlar tomonidan kelishib olindi va 1972-yil 16-noyabrda YUNESKO Bosh konferensiyasi tomonidan „Jahon madaniy va tabiiy merosini muhofaza qilish toʻgʻrisidagi konventsiya“ qabul qilindi. Konventsiya 1975-yil 17-dekabrda kuchga kirdi. 2022-yil mart holatiga koʻra uni 194 ta davlat ratifikatsiya qilgan: 190 ta BMTga aʼzo davlatlar, 2 ta BMT kuzatuvchisi (Muqaddas Taxt va Falastin Davlati) va 2 ta davlat bilan erkin hamkorlikda. [[Yangi Zelandiya]]([[Kuk orollari]] va Niue). Birlashgan Millatlar Tashkilotiga aʼzo uchta davlat konventsiyani ratifikatsiya qilmagan: [[Lixtenshteyn]], [[Nauru]] va [[Tuvalu]] === Maqsadlar va ijobiy natijalar === YUNESKO joylarni Jahon merosi roʻyxatiga kiritish orqali ularni kelajak avlodlarga oʻtkazishga yordam bermoqchi. Uning motivatsiyasi „yodgorlik— o‘tmishdan qolgan merosimiz, bugun biz yashayotgan narsa“ va madaniy va tabiiy meros „o‘zgarmas hayot va ilhom manbalari“dir. YUNESKOning Jahon merosiga oid missiyasi sakkizta kichik maqsaddan iborat. Bular qatoriga mamlakatlar va mahalliy aholining Jahon merosini saqlashga boʻlgan sadoqatini turli yoʻllar bilan ragʻbatlantirish, xavf ostida boʻlgan obʼyektlarga shoshilinch yordam koʻrsatish, texnik yordam va kasbiy tayyorgarlikni taklif qilish hamda ishtirokchi davlatlarning jamoatchilikni xabardor qilish faoliyatini qoʻllab-quvvatlash kiradi<ref name=":0" />. Jahon merosi ob’ekti sifatida roʻyxatga olinishi, uning atrof-muhitiga va ular oʻrtasidagi oʻzaro munosabatlarga ijobiy taʼsir koʻrsatishi mumkin. Roʻyxatga kiritilgan obʼyektlar xalqaro eʼtirof va huquqiy himoyaga ega boʻladi va maʼlum sharoitlarda uni saqlashni osonlashtirish uchun Jahon merosi jamgʻarmasidan mablagʻ olishi mumkin<ref>{{Veb manbasi|url=https://whc.unesco.org/en/funding/|sarlavha=UNESCO jahon merosini moliyalashtirish}}</ref>. YUNESKO oʻzining muvaffaqiyatlari qatorida quyidagi toʻrtta obʼyektning restavratsiya qilinishini qayd etadi: Kambodjadagi Angkor, Xorvatiyadagi Dubrovnikning eski shahri, Polshadagi Krakov yaqinidagi Wieliczka tuz koni va Tanzaniyadagi ongoro tabiat qoʻriqlash hududi Ngor<ref>{{Veb manbasi|url=https://whc.unesco.org/en/107/#successful|sarlavha=Omadli restovratsiyalar}}</ref>. Bundan tashqari, yodgorlik atrofidagi mahalliy aholi sezilarli darajada ortgan turizm daromadidan foyda olishlari mumkin<ref>{{Veb manbasi|url=https://theconversation.com/the-unintended-consequences-of-unesco-world-heritage-listing-71047|sarlavha="YUNESKOning Jahon merosi ro'yxatining kutilmagan oqibatlari"|familiya=Maurel|ism=Chlo|yil=11.01.2017}}</ref>. Odamlar va tabiiy muhit oʻrtasida sezilarli oʻzaro taʼsirlar mavjud boʻlganda, ularni „madaniy landshaftlar“ deb eʼtirof etish mumkin. == Tanlash mezonlari == 2004-yilgacha madaniy meros uchun oltita va tabiiy meros uchun toʻrtta mezon toʻplami mavjud edi. 2005-yilda YUNESKO ularni oʻzgartirdi va hozirda oʻnta mezondan iborat bitta toʻplam mavjud. Nomzod qilingan yodgorliklar „ajoyib universal qiymatga ega“ boʻlishi va oʻnta mezondan kamida bittasiga javob berishi kerak<ref name=":1" />. [[Fayl:Map_of_World_Heritage_site_colour_coded_by_UNESCO_inclusion_criteria.png|thumb|YUNESKOga qoʻshilish mezonlari boʻyicha rang kodlangan Jahon merosi ob’ektining xaritasi]] === Madaniy === * „Inson ijodiy dahosining durdona asarini namoyish etish“ * „Maʼlum vaqt oraligʻida yoki dunyoning madaniy hududida arxitektura yoki texnologiya, monumental sanʼat, shaharsozlik yoki landshaft dizaynidagi oʻzgarishlar boʻyicha insoniy qadriyatlarning muhim almashinuvini namoyish qilish“ * „Madaniy anʼanalar yoki tirik yoki yoʻq boʻlib ketgan tsivilizatsiya haqida noyob yoki hech boʻlmaganda istisno guvohlik berish“ * „Insoniyat tarixidagi muhim bosqich(lar)ni koʻrsatadigan bino, arxitektura yoki texnologik ansambl yoki landshaft turining ajoyib namunasi boʻlish“ * „Madaniyat (yoki madaniyatlar) vakili boʻlgan anʼanaviy odamlarning yashash joyi, erdan foydalanish yoki dengizdan foydalanishning ajoyib namunasi boʻlish yoki insonning atrof-muhit bilan oʻzaro taʼsiri, ayniqsa qaytarilmas oʻzgarishlar taʼsiri ostida zaiflashganda“ * „Hodisalar yoki tirik anʼanalar, gʻoyalar yoki eʼtiqodlar, buyuk umuminsoniy ahamiyatga ega boʻlgan badiiy va adabiy asarlar bilan bevosita yoki aniq bogʻliq boʻlish“ [[Fayl:Duisburg,_Aldenrade,_Friedhof,_2012-05_CN-01.jpg|thumb|Duisburg, Aldenrade, Friedhof, ]] === Tabiiy === * „Tabiiy hodisalarni yoki ajoyib tabiiy goʻzallik va estetik ahamiyatga ega joylarni oʻz ichiga olishi“ * „Yer tarixining asosiy bosqichlarini, shu jumladan hayot yozuvlarini, relef shakllarining rivojlanishidagi muhim davom etayotgan geologik jarayonlarni yoki muhim geomorfik yoki fiziografik xususiyatlarni aks ettiruvchi ajoyib misollar boʻlish“ * „Yer, chuchuk suv, qirgʻoq va dengiz ekotizimlari hamda oʻsimliklar va hayvonlar jamoalarining evolyutsiyasi va rivojlanishidagi muhim davom etayotgan ekologik va biologik jarayonlarni aks ettiruvchi ajoyib misollar boʻlish“ * „Biologik xilma-xillikni in-situ saqlash uchun eng muhim va muhim tabiiy yashash joylarini, shu jumladan fan yoki tabiatni muhofaza qilish nuqtai nazaridan ajoyib universal qiymatga ega boʻlgan yoʻqolib borayotgan turlarni oʻz ichiga olish“ == Shuningdek qarang == *[[UNESCO]] *[[Jahon merosi]] *[[Birlashgan millatlar tashkiloti]] == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:UNESCO]] [[Turkum:Jahon merosi roʻyhati]] frrir7mlfnzm7ous1z59f9yqxm55s6a 2816052 2816051 2022-08-28T14:38:52Z Umarxon III 18267 Umarxon III [[Jahon merosi roʼyxati]] sahifasini [[Jahon merosi roʻyxati]]ga koʻchirdi wikitext text/x-wiki '''[[Jahon merosi]] obyekti''' — [[Birlashgan millatlar tashkiloti]] Taʼlim, fan va madaniyat masalalari boʻyicha tashkiloti ([[UNESCO]]) tomonidan boshqariladigan xalqaro konventsiya tomonidan huquqiy muhofaza qilinadigan diqqatga sazovor joy yoki hududdir. Umumjahon merosi ob’ektlari YUNESKO tomonidan madaniy, tarixiy, ilmiy yoki boshqa turdagi ahamiyatga ega boʻlganligi uchun belgilangan. Yodgorliklar „insoniyat uchun ajoyib qadriyat hisoblangan butun dunyo boʻylab madaniy va tabiiy merosni“ oʻz ichiga olgandir<ref name=":0">{{Veb manbasi|url=https://whc.unesco.org/en/about/|sarlavha=Jahon merosi|nashriyot=UNESCO}}</ref>. [[Fayl:World_Heritage_Logo.png|thumb|Butunjahon merosi emblemasi Butunjahon merosi konventsiyasi tomonidan himoyalangan va rasmiy Jahon merosi roʻyxatiga kiritilgan obʼyektlarni aniqlash uchun ishlatiladi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://whc.unesco.org/en/emblem/|sarlavha=Butunjahon merosi emblemasi}}</ref>]] Jahon merosi ob’ekti sifatida tanlash uchun geografik va tarixiy jihatdan alohida ahamiyatga ega boʻlgan noyob diqqatga sazovor joy boʻlishi kerak. Masalan, Jahon merosi ob’ektlari qadimiy xarobalar yoki tarixiy inshootlar, binolar, shaharlar, shuningdek, choʻllar, oʻrmonlar, orollar, koʻllar, yodgorliklar, togʻlar yoki choʻl hududlari boʻlishi mumkin<ref>{{Kitob manbasi|title=MADANIY MEROS VA YANGI MEDIA|authorlink=https://repository.law.uic.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1392&context=ripl|author=Ann Marie Sullivan|year=2016}}</ref>. Butunjahon merosi ob’ekti insoniyatning ajoyib yutugʻini anglatishi va sayyoramizdagi intellektual tariximizning dalili boʻlishi mumkin yoki u ajoyib tabiiy goʻzal joy boʻlishi ham mumkin<ref name=":1">{{Veb manbasi|url=https://whc.unesco.org/en/criteria/|sarlavha=Tanlanish mezonlari}}</ref>. [[2021-yil]] iyul holatiga ko‘ra, 167 mamlakatda jami 1154 ta Jahon merosi ob’ektlari (897 ta madaniy, 218 ta tabiiy va 39 ta aralash ob’ektlar) mavjud. Tanlangan 58 ta hudud ichida [[Italiya]] roʻyxatdagi eng koʻp tarixiy joylarga ega mamlakatdir<ref>{{Veb manbasi|url=https://whc.unesco.org/pg.cfm?cid=31&l=en&&&&mode=table&order=region|sarlavha=Jahon merosi ro`yhati}}</ref>. Qadimiy yodgorliklar avlodlar uchun amaliy muhofaza qilish niyatida roʻyhatga olinadi, aks holda ular odamlar yoki hayvonlarning kirishi, nazoratsiz yoki cheklanmagan kirish xavfi yoki mahalliy maʼmuriy beparvolik tahdidi ostida qolishi mumkin. Yodgorliklar YUNESKO tomonidan himoyalangan zonalar sifatida belgilangan. Butunjahon merosi obʼyektlari roʻyxati [[UNESCO]]ning Butunjahon merosi qoʻmitasi tomonidan boshqariladigan, Bosh Assambleyasi tomonidan saylanadigan 21 „ishtirokchi-davlat“dan iborat xalqaro Jahon merosi dasturi tomonidan yuritiladi<ref>{{Veb manbasi|url=https://whc.unesco.org/en/committee/|sarlavha=Jahon merosi qo`mitasi}}</ref>. Dastur insoniyatning umumiy madaniyati va merosi uchun ajoyib madaniy yoki tabiiy ahamiyatga ega joylarni saralaydi, nomlaydi va saqlaydi. Dastur 1972-yil 16-noyabrda YUNESKO Bosh konferensiyasi tomonidan „Jahon madaniy va tabiiy merosini muhofaza qilish toʻgʻrisidagi konventsiya“ qabul qilinganidan boshlandi<ref>{{Kitob manbasi|title=Jahon madaniy va tabiiy merosini muhofaza qilish to`g`risidagi konveksiya|authorlink=https://whc.unesco.org/archive/convention-en.pdf|year=1972|date=16|month=noyabr|language=English|location=Parij|page=17}}</ref>. Oʻsha kundan buyon 194 davlat konventsiyani ratifikatsiya qilgan. Bu dunyodagi eng keng eʼtirof etilgan xalqaro shartnomalardan biri va dunyodagi eng mashhur madaniy dasturdir. == Tarixi == === Kelib chiqishi === [[Fayl:Caernarfon_Castle_World_Heritage_Site_plaque.jpg|thumb|Kaernarfon qal’asi Jahon merosi roʻyxatiga kiritilgan obyekt]] 1954-yilda Misr hukumati yangi Asvan baland toʻgʻonini qurishga qaror qildi, uning natijasida paydo boʻladigan suv ombori oxir-oqibat [[Nil]] vodiysining qadimgi [[Misr]] va qadimgi [[Nubiya|Nubiyaning]] madaniy boyliklarini oʻz ichiga olgan katta qismini suv ostida qoladi. 1959-yilda Misr va [[Sudan]] hukumatlari YuNESKOga yoʻqolib ketish xavfi ostida turgan yodgorlik va obidalarni himoya qilish va qutqarishda yordam berishni soʻradi. 1960-yilda YuNESKO Bosh direktori Nubiya yodgorliklarini saqlab qolish uchun xalqaro kampaniya faoliyatini boshladi. Ushbu murojaat yuzlab joylarni qazish va qayd etish, minglab ob’ektlarni tiklash, shuningdek, bir nechta muhim ibodatxonalarni qutqarish va balandroq joyga koʻchirishdan iborat edi. Ulardan eng mashhurlari Abu Simbel va Fila ibodatxona majmualaridir. Loyiha 1980-yilda yakunlandi va muvaffaqiyatli deb topildi. Loyihaning muvaffaqiyatiga hissa qoʻshgan mamlakatlarga minnatdorchilik uchun Misr toʻrtta ibodatxonani sovgʻa qildi. Bular Dendur ibodatxonasi Nyu-Yorkdagi Metropolitan sanʼat muzeyiga, Debod ibodatxonasi Madriddagi Parque del Oestega, Taffe ibodatxonasi Leydendagi Rijksmuseum van Oudhedenga va Ellesiya ibodatxonasi Turindagi Egizio muzeyiga koʻchirildi<ref>{{Veb manbasi|url=https://whc.unesco.org/en/activities/173/|sarlavha=Nubiya yodgorliklari va manumentlarini qutqarish loyihasi}}</ref>. Loyiha qiymati 80 million AQSH dollarini (2021-yilda 263,1 million dollarga ekvivalent) tashkil etgan boʻlib, uning taxminan 40 million dollari 50 ta davlatdan yigʻilgan. Loyihaning muvaffaqiyati Italiyadagi Venetsiya va uning lagunini, Pokistondagi Moxenjo-daro xarobalari va Indoneziyadagi Borobodur ibodatxonasi majmualarini saqlab qolish kabi boshqa himoya loyihalarining boshlanishiga sabab boʻldi. YUNESKO yodgorliklar va diqqatga sazovor joylar boʻyicha xalqaro kengash bilan birgalikda madaniy merosni muhofaza qilish boʻyicha konventsiya loyihasini ishlab chiqdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://whc.unesco.org/en/convention/|sarlavha=Jahon merosi konvensiyasi}}</ref>. === Konventsiya va uning yaratilishi === [[Fayl:Plaque_World_UNESCO_Heritage_on_building_in_Old_Town_in_Toruń.jpg|thumb|Toruń shahridagi Eski shaharda qurilishda YuNESKOning Butunjahon merosi plaketi]] {| class="wikitable" |+Jahon madaniy va tabiiy merosini muhofaza qilish toʻgʻrisidagi konventsiya |Yaratilish sanasi |1972-yil 16-noyabr |- |Yaratilgan joy |Fransiya, Parij |- |Kuchga kirdi |1975-yil 17-dekabr |- |Holati |20 xil tajriba variyantlari mavjud |- |Ratifikator mamlakatlar |194 (BMTga aʼzo 190 davlat, shuningdek [[Kuk orollari]], Muqaddas Taxt, Niue va [[Falastin]]) |- |Ishonchli vakillik |Birlashgan Millatlar Tashkilotining Taʼlim, fan va madaniyat masalalari boʻyicha tashkiloti Bosh direktori |- |Asosiy tillar |arab, xitoy, ingliz, frantsuz, ibroniy, portugal, rus, ispan<ref>{{Veb manbasi|url=https://whc.unesco.org/en/conventiontext/|sarlavha=Jahon madaniy va tabiiy merosini muhofaza qilish to'g'risidagi Konventsiya}}</ref> |} Butunjahon merosi qoʻmitasi ishiga rahbarlik qiluvchi konventsiya (imzolangan xalqaro shartnoma hujjati) yetti yillik davr mobaynida (1965 — 1972) ishlab chiqilgan. Qoʻshma Shtatlar yuqori madaniy yoki tabiiy ahamiyatga ega boʻlgan joylarni muhofaza qilish gʻoyasini ilgari surdi. 1965-yilda Oq uyda boʻlib oʻtgan konferentsiya „Butun dunyo fuqarolarining buguni va kelajagi uchun dunyoning ajoyib tabiiy va manzarali hududlari va tarixiy joylarini“ saqlab qolish uchun „Umumjahon merosi ishonchini“ yaratishga chaqirdi. Tabiatni muhofaza qilish xalqaro ittifoqi 1968-yilda shunga oʻxshash takliflarni ishlab chiqdi va ular 1972-yilda Stokgolmda boʻlib oʻtgan BMTning inson muhiti boʻyicha konferentsiyasiga taqdim etildi<ref>{{Veb manbasi|url=https://whc.unesco.org/en/convention/|sarlavha=Jahon merosi konvensiyasi qisqacha tarixi}}</ref>. Butunjahon merosi qoʻmitasiga koʻra, imzolagan davlatlar davriy maʼlumotlar hisobotini tayyorlashlari va taqdim etishlari shart, bunda qoʻmitaga har bir ishtirokchi davlatning Butunjahon merosi konventsiyasini amalga oshirishi haqida umumiy maʼlumot va Jahon merosi obʼyektlarining joriy holatining „lavhasi“ taqdim etiladi. [[Fayl:2015-07-06_World_Heritage_Committee_Bonn_by_Olaf_Kosinsky-22.jpg|thumb|2015-yil 6-iyulda boʻlgan Jahon merosi qoʻmitasi yigʻilishi]] YuNESKO tashabbusi bilan qabul qilingan konventsiya loyihasi asosida yakunda yagona matn barcha tomonlar tomonidan kelishib olindi va 1972-yil 16-noyabrda YUNESKO Bosh konferensiyasi tomonidan „Jahon madaniy va tabiiy merosini muhofaza qilish toʻgʻrisidagi konventsiya“ qabul qilindi. Konventsiya 1975-yil 17-dekabrda kuchga kirdi. 2022-yil mart holatiga koʻra uni 194 ta davlat ratifikatsiya qilgan: 190 ta BMTga aʼzo davlatlar, 2 ta BMT kuzatuvchisi (Muqaddas Taxt va Falastin Davlati) va 2 ta davlat bilan erkin hamkorlikda. [[Yangi Zelandiya]]([[Kuk orollari]] va Niue). Birlashgan Millatlar Tashkilotiga aʼzo uchta davlat konventsiyani ratifikatsiya qilmagan: [[Lixtenshteyn]], [[Nauru]] va [[Tuvalu]] === Maqsadlar va ijobiy natijalar === YUNESKO joylarni Jahon merosi roʻyxatiga kiritish orqali ularni kelajak avlodlarga oʻtkazishga yordam bermoqchi. Uning motivatsiyasi „yodgorlik— o‘tmishdan qolgan merosimiz, bugun biz yashayotgan narsa“ va madaniy va tabiiy meros „o‘zgarmas hayot va ilhom manbalari“dir. YUNESKOning Jahon merosiga oid missiyasi sakkizta kichik maqsaddan iborat. Bular qatoriga mamlakatlar va mahalliy aholining Jahon merosini saqlashga boʻlgan sadoqatini turli yoʻllar bilan ragʻbatlantirish, xavf ostida boʻlgan obʼyektlarga shoshilinch yordam koʻrsatish, texnik yordam va kasbiy tayyorgarlikni taklif qilish hamda ishtirokchi davlatlarning jamoatchilikni xabardor qilish faoliyatini qoʻllab-quvvatlash kiradi<ref name=":0" />. Jahon merosi ob’ekti sifatida roʻyxatga olinishi, uning atrof-muhitiga va ular oʻrtasidagi oʻzaro munosabatlarga ijobiy taʼsir koʻrsatishi mumkin. Roʻyxatga kiritilgan obʼyektlar xalqaro eʼtirof va huquqiy himoyaga ega boʻladi va maʼlum sharoitlarda uni saqlashni osonlashtirish uchun Jahon merosi jamgʻarmasidan mablagʻ olishi mumkin<ref>{{Veb manbasi|url=https://whc.unesco.org/en/funding/|sarlavha=UNESCO jahon merosini moliyalashtirish}}</ref>. YUNESKO oʻzining muvaffaqiyatlari qatorida quyidagi toʻrtta obʼyektning restavratsiya qilinishini qayd etadi: Kambodjadagi Angkor, Xorvatiyadagi Dubrovnikning eski shahri, Polshadagi Krakov yaqinidagi Wieliczka tuz koni va Tanzaniyadagi ongoro tabiat qoʻriqlash hududi Ngor<ref>{{Veb manbasi|url=https://whc.unesco.org/en/107/#successful|sarlavha=Omadli restovratsiyalar}}</ref>. Bundan tashqari, yodgorlik atrofidagi mahalliy aholi sezilarli darajada ortgan turizm daromadidan foyda olishlari mumkin<ref>{{Veb manbasi|url=https://theconversation.com/the-unintended-consequences-of-unesco-world-heritage-listing-71047|sarlavha="YUNESKOning Jahon merosi ro'yxatining kutilmagan oqibatlari"|familiya=Maurel|ism=Chlo|yil=11.01.2017}}</ref>. Odamlar va tabiiy muhit oʻrtasida sezilarli oʻzaro taʼsirlar mavjud boʻlganda, ularni „madaniy landshaftlar“ deb eʼtirof etish mumkin. == Tanlash mezonlari == 2004-yilgacha madaniy meros uchun oltita va tabiiy meros uchun toʻrtta mezon toʻplami mavjud edi. 2005-yilda YUNESKO ularni oʻzgartirdi va hozirda oʻnta mezondan iborat bitta toʻplam mavjud. Nomzod qilingan yodgorliklar „ajoyib universal qiymatga ega“ boʻlishi va oʻnta mezondan kamida bittasiga javob berishi kerak<ref name=":1" />. [[Fayl:Map_of_World_Heritage_site_colour_coded_by_UNESCO_inclusion_criteria.png|thumb|YUNESKOga qoʻshilish mezonlari boʻyicha rang kodlangan Jahon merosi ob’ektining xaritasi]] === Madaniy === * „Inson ijodiy dahosining durdona asarini namoyish etish“ * „Maʼlum vaqt oraligʻida yoki dunyoning madaniy hududida arxitektura yoki texnologiya, monumental sanʼat, shaharsozlik yoki landshaft dizaynidagi oʻzgarishlar boʻyicha insoniy qadriyatlarning muhim almashinuvini namoyish qilish“ * „Madaniy anʼanalar yoki tirik yoki yoʻq boʻlib ketgan tsivilizatsiya haqida noyob yoki hech boʻlmaganda istisno guvohlik berish“ * „Insoniyat tarixidagi muhim bosqich(lar)ni koʻrsatadigan bino, arxitektura yoki texnologik ansambl yoki landshaft turining ajoyib namunasi boʻlish“ * „Madaniyat (yoki madaniyatlar) vakili boʻlgan anʼanaviy odamlarning yashash joyi, erdan foydalanish yoki dengizdan foydalanishning ajoyib namunasi boʻlish yoki insonning atrof-muhit bilan oʻzaro taʼsiri, ayniqsa qaytarilmas oʻzgarishlar taʼsiri ostida zaiflashganda“ * „Hodisalar yoki tirik anʼanalar, gʻoyalar yoki eʼtiqodlar, buyuk umuminsoniy ahamiyatga ega boʻlgan badiiy va adabiy asarlar bilan bevosita yoki aniq bogʻliq boʻlish“ [[Fayl:Duisburg,_Aldenrade,_Friedhof,_2012-05_CN-01.jpg|thumb|Duisburg, Aldenrade, Friedhof, ]] === Tabiiy === * „Tabiiy hodisalarni yoki ajoyib tabiiy goʻzallik va estetik ahamiyatga ega joylarni oʻz ichiga olishi“ * „Yer tarixining asosiy bosqichlarini, shu jumladan hayot yozuvlarini, relef shakllarining rivojlanishidagi muhim davom etayotgan geologik jarayonlarni yoki muhim geomorfik yoki fiziografik xususiyatlarni aks ettiruvchi ajoyib misollar boʻlish“ * „Yer, chuchuk suv, qirgʻoq va dengiz ekotizimlari hamda oʻsimliklar va hayvonlar jamoalarining evolyutsiyasi va rivojlanishidagi muhim davom etayotgan ekologik va biologik jarayonlarni aks ettiruvchi ajoyib misollar boʻlish“ * „Biologik xilma-xillikni in-situ saqlash uchun eng muhim va muhim tabiiy yashash joylarini, shu jumladan fan yoki tabiatni muhofaza qilish nuqtai nazaridan ajoyib universal qiymatga ega boʻlgan yoʻqolib borayotgan turlarni oʻz ichiga olish“ == Shuningdek qarang == *[[UNESCO]] *[[Jahon merosi]] *[[Birlashgan millatlar tashkiloti]] == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:UNESCO]] [[Turkum:Jahon merosi roʻyhati]] frrir7mlfnzm7ous1z59f9yqxm55s6a Munozara:Jahon merosi roʻyxati 1 755236 2816054 2792027 2022-08-28T14:38:52Z Umarxon III 18267 Umarxon III [[Munozara:Jahon merosi roʼyxati]] sahifasini [[Munozara:Jahon merosi roʻyxati]]ga koʻchirdi wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Islomda katta gunohlar 0 755251 2816533 2713807 2022-08-28T22:19:59Z 217.174.236.185 /* Katta gunohlar */Yy wikitext text/x-wiki '''Kabira''' (arab. — katta, yirik) — islomda eng katta va ogʻir [[gunoh]]. Kabiraning eng birinchisi va Alloh tomonidan kechirilmaydigani — kufr (Allohni inkor etish) va shirk (Allohga biror narsani teng qilish)dir. Kabiraning turlari koʻp. Mas, ota-onani norozi qilish, birovning joniga nohaq qasd qilish, sehr-jodu bilan shugʻullanish, yolgʻon guvohlik berish, tuhmat qilish, zinokorlik, oʻgʻrilik, sudxoʻrlik, farz ibodatlarni bajarmaslik, harom qilingan narsalarni isteʼmol etish va h. Kabira Shirk va kufrdan boshqa gunohlar qiyomat kuni Alloh tomonidan kechirilishi yoki ular uchun maʼlum meʼyorda jazo berilishi mumkin. Sunniy — hanafiylik aqidasiga koʻra, kufr va shirkdan boshqa har qanday gunoh qilgan moʻmin-musulmon kishi kofir boʻlib qolmaydi, balki gunohkor hisoblanadi.<ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref> == Gunohi kabiralar (Katta gunohlar) == '''Katta gunoh''', gunohi '''kabir''' yoki '''fisq''', [[islom]] diniy atamasi hisoblanadi. Fisq '''''qilgan''''' '''kishiga fosiq''' deyiladi. [[Qurʼon|Qurʼonda]] [[gunoh]] zanb, ism, gunoh, fahsh, lammom, masiyat, sayyiat, vizir kabi atamalar bilan ifodalangan. ''Fosiq''; [[Islom|Islom dini]] [[terminologiya]]sida [[gunoh]]kor degan maʼnoni anglatadi. [[Fiqh]]da [[farz]] hisoblangan amrlarga amal qilmagan, [[gunoh]] qilgan, „katta gunoh“ qilgan yoki „kichik gunoh“da davom etganlarga nisbatan ishlatiladi. [[Namoz]] o‘qimagan, zino qilgan, ichkilik [[Alkogolli ichimliklar|ichganlar]] gunohkor hisoblanadi. [[Mutaziliylar|Moʻtaziliya]] kabi baʼzi islomiy mazhablarda gunohkorlar moʻmin va [[kofir]]lardan tashqari uchinchi guruh odamlar sifatida taʼriflanadi. Baʼzi mazhablarda gunoh sanalgan amallar, baʼzilarida [[kufr]] sanalishi mumkin. Islomda katta gunohlar (''kaboir'') din nuqtai nazaridan katta va asosiy, nomaqbul [[Xulq|hatti]]-harakatlarga berilgan nomdir. [[Qurʼon|Qurʼoni karimning]] ''katta gunoh'' istilohi zikr qilingan [[oyat]]laridan ikkitasi [[Niso surasi|Niso]] surasining 31- [[Shoʻro surasi|oyati]] (4/31) va Sho‘ro surasining 37-oyatidir (42/37). Katta gunohlardan tashqari, kichik gunohlar atamasi ham mavjud. Kichkina gunohlar qiluvchilar ham gunohkor hisoblanadilar. == Katta gunohlar == Katta gunohlar turli [[oyat]] va [[hadis]]larga koʻra belgilanadi. Turli odamlar 7 dan boshlab 60-70 gacha boʻlgan katta gunohlar roʻyxatini tuzdilar va bu roʻyxatlar bir-biridan farq qiladi. Katta gunoh sanaladigan amallardan baʼzilari quyidagilardir: * shirk keltirish, * Birovni nohaq oʻldirish * oʻz joniga qasd qilish, * [[urush]]dan qochish, * [[Zino]], * [[Magiya|jodugarlik]], * Yolgʻon va tuxmat * Choʻchqa goʻshti va shunga oʻxshash [[Harom|harom]] narsalarni yeyish, * [[Alkogolli ichimliklar|ichish]], * qimor oʻyinlari, * [[Pora|pora olish]] , * Foiz pulini yeyish * isrof qilmoq, * ishonchga xiyonat qilish, * [[Odam]]larni mazax qilish ''(gʻiybat qilish)'' , *haywonlarga ozor berish == Fosiqning hukmi == Katta gunoh qilgan kishining ahvoli islom ilmlarining muhim mavzularidandir. Bu borada turli diniy oqimlar turlicha fikr bildirgan. '''[[Shariat]] qonunlarida''' ayrim jinoyatlar uchun jazo va tazir jazolari mavjud boʻlib, ularning taʼrifi va qoʻllanilishi qozi ixtiyoridadir. Katta gunoh hisoblangan qilmish jazosini talab qilmasa, bu qilmishlarga javoban miqdori va qoʻllanilishi qozi ixtiyoriga bogʻliq boʻlgan taʼzir jazolari qoʻllanilishi mumkin. Bu jazolar tanbeh berish, koʻrsatuvni rad etish, tayoq otish, qamoq va oʻlim jazosidan iborat. Jumladan, [[Namoz|namoz o‘qimay]] gunohga qo‘l urgan kishi tavba qilishga daʼvat qilinadi va qamoqqa tashlanadi. Agar buni rad etsa, oʻldiriladi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.ismailaga.info/yazi/2012/03/30/dinde-zorlama-yoktur-ne-demektir-islamda-zorlama-yok-mudur/|sarlavha=Arşivlenmiş kopya|kirish sanasi=20 Haziran 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120409021427/http://www.ismailaga.info/yazi/2012/03/30/dinde-zorlama-yoktur-ne-demektir-islamda-zorlama-yok-mudur/|arxivsana=9 Nisan 2012}}</ref><ref>Necati Yeniel, Hüseyin Kayapınar, [[Sünen-i Ebu Davud]] Terceme ve şerhi c. 2, s. 112</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.fetvameclisi.com/fetva-namaz-kilmayanin-cezasi-21734.html|sarlavha=Arşivlenmiş kopya|kirish sanasi=20 Haziran 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130226072809/http://www.fetvameclisi.com/fetva-namaz-kilmayanin-cezasi-21734.html|arxivsana=26 Şubat 2013}}</ref> [[Alkogolli ichimliklar|Spirtli ichimliklarni isteʼmol]] qiluvchilar uchun baʼzi [[Mazhab|fiqh mazhablari]] tomonidan toʻxtatuvchi jazolar nazarda tutilgan. '''Murtadlik'''; [[Mazhab|Fiqhiy mazhablar]] uchrashadigan umumiy nuqtaga koʻra, katta gunohlardan biri boʻlgan va eng katta gunoh sanalgan ''" [[shirk]] "'' keltirish [[kufr]]dir va shuning uchun bu [[gunoh]]ni qilganlar [[din]]<nowiki/>dan chiqadilar, yaʼni. [[Kofir]] boʻladilar. Bundan tashqari, diniy tushunchalar, Alloh, Paygʻambarlar, [[Kaʼba|Kaʼba]] haqidagi hazil, tanqid va karikatura kabi hodisalar hurmatsizlik va dindan qaytish sifatida qabul qilinadi. Shariat va salafiy oqimlar ushbu tushunchaning hozirgi vakillari va amaliyotchilari sifatida mavjud/ == Shuningdek qarang == * [[Harom]] * [[Halol]] * [[Shariat]] == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Islom]] f65v1dkbej40pfwf3q6t2968gast033 2816621 2816533 2022-08-29T04:18:41Z Ximik1991 19816 [[Special:Contributions/217.174.236.185|217.174.236.185]] tahrirlari [[User:Ximik1991|Ximik1991]] versiyasiga qaytarildi wikitext text/x-wiki '''Kabira''' (arab. — katta, yirik) — islomda eng katta va ogʻir [[gunoh]]. Kabiraning eng birinchisi va Alloh tomonidan kechirilmaydigani — kufr (Allohni inkor etish) va shirk (Allohga biror narsani teng qilish)dir. Kabiraning turlari koʻp. Mas, ota-onani norozi qilish, birovning joniga nohaq qasd qilish, sehr-jodu bilan shugʻullanish, yolgʻon guvohlik berish, tuhmat qilish, zinokorlik, oʻgʻrilik, sudxoʻrlik, farz ibodatlarni bajarmaslik, harom qilingan narsalarni isteʼmol etish va h. Kabira Shirk va kufrdan boshqa gunohlar qiyomat kuni Alloh tomonidan kechirilishi yoki ular uchun maʼlum meʼyorda jazo berilishi mumkin. Sunniy — hanafiylik aqidasiga koʻra, kufr va shirkdan boshqa har qanday gunoh qilgan moʻmin-musulmon kishi kofir boʻlib qolmaydi, balki gunohkor hisoblanadi.<ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref> == Gunohi kabiralar (Katta gunohlar) == '''Katta gunoh''', gunohi '''kabir''' yoki '''fisq''', [[islom]] diniy atamasi hisoblanadi. Fisq '''''qilgan''''' '''kishiga fosiq''' deyiladi. [[Qurʼon|Qurʼonda]] [[gunoh]] zanb, ism, gunoh, fahsh, lammom, masiyat, sayyiat, vizir kabi atamalar bilan ifodalangan. ''Fosiq''; [[Islom|Islom dini]] [[terminologiya]]sida [[gunoh]]kor degan maʼnoni anglatadi. [[Fiqh]]da [[farz]] hisoblangan amrlarga amal qilmagan, [[gunoh]] qilgan, „katta gunoh“ qilgan yoki „kichik gunoh“da davom etganlarga nisbatan ishlatiladi. [[Namoz]] o‘qimagan, zino qilgan, ichkilik [[Alkogolli ichimliklar|ichganlar]] gunohkor hisoblanadi. [[Mutaziliylar|Moʻtaziliya]] kabi baʼzi islomiy mazhablarda gunohkorlar moʻmin va [[kofir]]lardan tashqari uchinchi guruh odamlar sifatida taʼriflanadi. Baʼzi mazhablarda gunoh sanalgan amallar, baʼzilarida [[kufr]] sanalishi mumkin. Islomda katta gunohlar (''kaboir'') din nuqtai nazaridan katta va asosiy, nomaqbul [[Xulq|hatti]]-harakatlarga berilgan nomdir. [[Qurʼon|Qurʼoni karimning]] ''katta gunoh'' istilohi zikr qilingan [[oyat]]laridan ikkitasi [[Niso surasi|Niso]] surasining 31- [[Shoʻro surasi|oyati]] (4/31) va Sho‘ro surasining 37-oyatidir (42/37). Katta gunohlardan tashqari, kichik gunohlar atamasi ham mavjud. Kichkina gunohlar qiluvchilar ham gunohkor hisoblanadilar. == Katta gunohlar == Katta gunohlar turli [[oyat]] va [[hadis]]larga koʻra belgilanadi. Turli odamlar 7 dan boshlab 60-70 gacha boʻlgan katta gunohlar roʻyxatini tuzdilar va bu roʻyxatlar bir-biridan farq qiladi. Katta gunoh sanaladigan amallardan baʼzilari quyidagilardir: * shirk keltirish, * Birovni nohaq oʻldirish * oʻz joniga qasd qilish, * [[urush]]dan qochish, * [[Zino]], * [[Magiya|jodugarlik]], * Yolgʻon va tuxmat * Choʻchqa goʻshti va shunga oʻxshash [[Harom|harom]] narsalarni yeyish, * [[Alkogolli ichimliklar|ichish]], * qimor oʻyinlari, * [[Pora|pora olish]] , * Foiz pulini yeyish * isrof qilmoq, * ishonchga xiyonat qilish, * [[Odam]]larni mazax qilish ''(gʻiybat qilish)'' , * Qosh-koʻz belgilari bilan odamlarni masxara qilish.<ref>{{Veb manbasi|url=http://fikih.ihya.org/islam-fikhi/buyuk-gunahlar.html|sarlavha=Arşivlenmiş kopya|kirish sanasi=15 Mayıs 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130604234318/http://fikih.ihya.org/islam-fikhi/buyuk-gunahlar.html|arxivsana=4 Haziran 2013}}</ref> == Fosiqning hukmi == Katta gunoh qilgan kishining ahvoli islom ilmlarining muhim mavzularidandir. Bu borada turli diniy oqimlar turlicha fikr bildirgan. '''[[Shariat]] qonunlarida''' ayrim jinoyatlar uchun jazo va tazir jazolari mavjud boʻlib, ularning taʼrifi va qoʻllanilishi qozi ixtiyoridadir. Katta gunoh hisoblangan qilmish jazosini talab qilmasa, bu qilmishlarga javoban miqdori va qoʻllanilishi qozi ixtiyoriga bogʻliq boʻlgan taʼzir jazolari qoʻllanilishi mumkin. Bu jazolar tanbeh berish, koʻrsatuvni rad etish, tayoq otish, qamoq va oʻlim jazosidan iborat. Jumladan, [[Namoz|namoz o‘qimay]] gunohga qo‘l urgan kishi tavba qilishga daʼvat qilinadi va qamoqqa tashlanadi. Agar buni rad etsa, oʻldiriladi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.ismailaga.info/yazi/2012/03/30/dinde-zorlama-yoktur-ne-demektir-islamda-zorlama-yok-mudur/|sarlavha=Arşivlenmiş kopya|kirish sanasi=20 Haziran 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120409021427/http://www.ismailaga.info/yazi/2012/03/30/dinde-zorlama-yoktur-ne-demektir-islamda-zorlama-yok-mudur/|arxivsana=9 Nisan 2012}}</ref><ref>Necati Yeniel, Hüseyin Kayapınar, [[Sünen-i Ebu Davud]] Terceme ve şerhi c. 2, s. 112</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.fetvameclisi.com/fetva-namaz-kilmayanin-cezasi-21734.html|sarlavha=Arşivlenmiş kopya|kirish sanasi=20 Haziran 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130226072809/http://www.fetvameclisi.com/fetva-namaz-kilmayanin-cezasi-21734.html|arxivsana=26 Şubat 2013}}</ref> [[Alkogolli ichimliklar|Spirtli ichimliklarni isteʼmol]] qiluvchilar uchun baʼzi [[Mazhab|fiqh mazhablari]] tomonidan toʻxtatuvchi jazolar nazarda tutilgan. '''Murtadlik'''; [[Mazhab|Fiqhiy mazhablar]] uchrashadigan umumiy nuqtaga koʻra, katta gunohlardan biri boʻlgan va eng katta gunoh sanalgan ''" [[shirk]] "'' keltirish [[kufr]]dir va shuning uchun bu [[gunoh]]ni qilganlar [[din]]<nowiki/>dan chiqadilar, yaʼni. [[Kofir]] boʻladilar. Bundan tashqari, diniy tushunchalar, Alloh, Paygʻambarlar, [[Kaʼba|Kaʼba]] haqidagi hazil, tanqid va karikatura kabi hodisalar hurmatsizlik va dindan qaytish sifatida qabul qilinadi. Shariat va salafiy oqimlar ushbu tushunchaning hozirgi vakillari va amaliyotchilari sifatida mavjud/ == Shuningdek qarang == * [[Harom]] * [[Halol]] * [[Shariat]] == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Islom]] l1ekypak8d411crrri7hf17ts95bpf2 Nest One 0 755265 2816594 2798894 2022-08-29T03:37:16Z 185.213.229.127 wikitext text/x-wiki [[Fayl:Nest One (November 2021).jpg|thumb|289x289px|2021 yil noyabr]] '''Nest One''' ({{tarjima|[[Uya]] Bir}}) — [[Toshkent|Toshkent shahrida]] qurilayotgan koʻp funksiyali osmonoʻpar bino boʻlib, balandligi 266,5 m boʻlgan “[[Tashkent City|Toshkent City]]” XKMning 4-loti <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.tcibc.uz/project.html?id=4|sarlavha=Лот №4 Nest One|muallif=|ish=|sana=|nashriyot=|til=|kirish sanasi=|arxivsana=2020-02-17|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200217155534/http://www.tcibc.uz/project.html?id=4}}</ref>. Kompleksning markaziy va eng baland minorasi 51 qavatdan iborat boʻlib, turar joy xonalari, ofislar, restoranlar, sport maydonchalari va boshqa jamoat joylarini oʻz ichiga oladi. Kompleksning qo'shni binolarida ofis maydoni va besh yulduzli "The Ritz-Carlton" mehmonxonasi joylashgan <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.spot.uz/ru/2018/07/25/ritz-carlton/|sarlavha=Гостиница Ritz-Carlton откроется на территории Tashkent City|muallif=|ish=|sana=|nashriyot=|til=|kirish sanasi=|arxivsana=2020-02-17|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200217225901/https://www.spot.uz/ru/2018/07/25/ritz-carlton/}}</ref>. Loyihaning umumiy maydoni 187,284 kv.m. Yer uchastkasining umumiy maydoni 14,779 kv.m. Loyiha byudjeti 150 million AQSh dollarini tashkil etadi. Qurilganidan so‘ng “Nest One” O‘zbekistondagi birinchi osmono‘par bino va eng baland bino, shuningdek, [[Abu-Dabi Plaza|Abu Dhabi Plaza]] majmuasidan keyin [[Markaziy Osiyo|Markaziy Osiyodagi]] ikkinchi eng baland binoga aylanadi. == Tarixi == [[Tashkent City|Tashkent City IBC]] loyihasining qurilishi boshlangani e’lon qilinganidan so‘ng, 4-lotni ishlab chiqaruvchi Murad Buildings ikki yildan buyon Yaponiya, Singapur, Amerika va boshqa mamlakatlar kompaniyalari bilan muzokaralar olib bormoqda. Tanlov ilgari [[Turkiya]] va dunyoning boshqa mamlakatlarida loyihalarni amalga oshirgan “Ozgüven Mimarlik” kompaniyasida amalga oshirildi. Bino loyihasini ishlab chiqishda 500 dan ortiq mutaxassislar ishlagan. Osmono'par bino dizayni [[Yaponiya|Yaponiyaning]] [https://www.nihonsekkei.co.jp/ Nihon Sekkei] dizayn tashkiloti tomonidan ishlab chiqilgan. Tuproq tarkibini o'rganish Zetas Zemin Teknolojisi AS tomonidan amalga oshirilgan (Turkiya), ko'p qavatli inshootlar poydevori uchun tuproqni o'rganishga ixtisoslashgan. Qurilish jarayonini boshqarish, xarajatlar va muddatlar, sifat nazorati, ekologiya, xavfsizlik va mehnatni muhofaza qilish Fransiyaning Bureau Veritas kompaniyasiga topshirildi. Majmuaning tashqi ko'rinishi va dizayni [https://www.dpa.com.sg DP Architects] [[Singapur]] arxitektura byurosiga ishonib topshirilgan. [[2019]] [[5-iyul|-yil 5-iyul kuni]] Hyatt Regency Tashkent mehmonxonasida loyihaning birinchi taqdimotida ishlab chiquvchi kompaniya rahbari <ref>{{Veb manbasi|ish=Газета.uz|url=https://www.gazeta.uz/ru/2019/07/10/skyscraper/|sarlavha=В Ташкенте построят небоскреб, призванный стать высочайшим в Средней Азии|sana=2019-07-10|til=ru|kirish sanasi=2020-02-17|arxivsana=2020-02-02|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200202174435/https://www.gazeta.uz/ru/2019/07/10/skyscraper/}}</ref> ta’kidladi: {{Cquote|«Bu Oʻzbekistondagi birinchi osmonoʻpar bino ,balki bu Markaziy Osiyodagi mukammal arxitektura yechimiga ega boʻlgan loyihadir»}} 2019 [[29-avgust|-yilning 29-avgust kuni]] matbuot anjumani bo‘lib o‘tdi, unda ishlab chiquvchi kompaniyalar vakillari ob’yektning arxitektura rejasini taqdim etdi va osmono‘par binoning rasmiy nomi e’lon qilindi. Binoning ilk dizayni balandligi 215 metrni talab qilgan, ammo tuproqni tahlil qilish va bir qator simulyatsiyalardan so'ng balandlik 266,5 metrga ko'tarildi. 2019 [[14-sentabr|-yil 14-sentabrda]] osmono‘par binodagi binolar sotuvi boshlandi. == Texnik shartlar va qurilish qoidalari == Binoni loyihalashda turli [[Toshkent zilzilasi (1966)|xavflar]] hisobga olingan: * [[Istanbul universiteti|Istanbul universitetida]] oʻtkazilgan seysmik qarshilik sinovlari loyihalashtirilgan binoning 9 ballgacha boʻlgan zilzilaga bardosh berishini koʻrsatdi. * [[Germaniya|Germaniyaning]] RWDI kompaniyasi shamolning bino fasadiga ta'sirini sinovdan o'tkazdi. CFD texnikasi bo'yicha ham maxsus tahlil o'tkazildi, tahlil binoning yonida piyodalarning qulayligini ko'rsatdi. * [[Ventilyatsiya|Shamollatish]] tizimining yechimlari tufayli binoning qochish yo'llari tutundan himoyalangan. Binodagi yong‘inlar o‘rnatilgan aqlli tizim orqali boshqariladi. Tuproqning ko'tarish qobiliyatini sinash uchun chuqurligi 27 metrgacha bo'lgan 28 ta sinov qudug'i tayyorlanib, ular maxsus beton aralashmasi bilan to'ldirildi. 28 kundan so'ng, beton 90% kuchga ega bo'lgach, qoziq bilan o'zaro ta'sir qilishda uning haqiqiy qobiliyatini aniqlash uchun sinovlar o'tkazildi. Har bir ustun 1400 tonna bosimga duchor bo'ldi. [[Oʻzbekiston|O'zbekistonda]] birinchi marta bino qurish uchun barret [[Poydevor|poydevoridan]] foydalanilmoqda. Osmono‘par bino qurish uchun O‘zbekistonda birinchi marta m800 markali [[Beton|betondan]] foydalanilmoqda. Ayniqsa, bo‘lajak majmuani maxsus brendli beton bilan ta’minlash maqsadida [[Toshkent]] chekkasida beton zavodi qurilib, unga 4 million AQSH dollari miqdorida sarmoya kiritildi <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.uzdaily.uz/ru/post/45767|sarlavha=Компании Murad Buildings и Özgüven объявили название первого небоскреба в Узбекистане|muallif=|ish=|sana=|nashriyot=|til=|kirish sanasi=|arxivsana=2020-02-17|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200217225902/https://www.uzdaily.uz/ru/post/45767}}</ref> . == Xususiyatlari == Majmuada 1 dan 4 gacha xonali va 37-89 kv.m maydoni bo'lgan 761 ta hashamatli kvartira mavjud. m. va “ aqlli uy ” tizimi bilan jihozlangan. Uning yordamida siz uydagi barcha tizimlarni masofadan boshqarishingiz mumkin. Uy 24 soatlik videokuzatuv kameralari bilan jihozlangan, xavfsizlik xizmati ishlamoqda. Binoda 33 ta jamoat joylari, jumladan, mehmon xonalari, konferentsiya zallari, SPA-salon, fitnes markazi, basseyn, kutubxona va boshqalar mavjud. t. d. O'z boshqaruv kompaniyasi majmuaning kommunal, texnik va maishiy masalalarini hal qiladi. == Transportning qulayligi == Majmuadan piyoda masofada [[Toshkent metropoliteni|metro]] bekati bor.[[Файл:Tashkent_Metro_Line_2.svg|link=Чиланзарская_линия|15x15px]] == Qurilishning borishi == {{External media}} * 2018 yil — ob'ektda tayyorgarlik, loyihalash ishlari * 2019 yil - majmuani beton bilan ta'minlash uchun zavod yaratish, poydevor chuqurini yaratish bo'yicha ishlar, qoziq maydoni va poydevorni o'rnatish ishlari boshlandi. Yer osti qavatlarini mustahkamlash va betonlash ishlari boshlandi * 2020 - poydevor ishlari boshlandi * 2020 yil may - markaziy blokdagi oxirgi barret quyiladi. Poydevor plitasini yotqizish boshlandi. * 2020-yil 11-iyul - markaziy blokdagi poydevor ostiga betonning birinchi partiyasini quyish boshlanishi. * 2021 -yil 1 - sentyabr - 51-qavat foydalanishga topshirildi. == Galereya == <gallery> Fayl:Nestone1802020.jpg|<small>2020-yil fevral oyida majmua. Yer usti qavatlari qurilishi boshlandi, markaziy binoda tuproq ishlari davom etmoqda.</small> Fayl:Nestone300420.jpg|<small>Kompleks 2020 yil aprel oyida.</small> </gallery> == Yana shuningdek == * O'zbekistondagi eng baland binolar ro'yxati == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> * {{Rasmiy sayt|https://nestone.uz}} * [https://www.facebook.com/nestone.uz Facebook] * [https://www.instagram.com/nestone.uz Instagram] [[Turkum:Murod Nazarov]] [[Turkum:Murad Buildings]] [[Turkum:Abu Dhabi Plaza]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] i62i2fuokyy75flmi4kfni4e9ithv3a 2816595 2816594 2022-08-29T03:38:25Z 185.213.229.127 /* Tarixi */ wikitext text/x-wiki [[Fayl:Nest One (November 2021).jpg|thumb|289x289px|2021 yil noyabr]] '''Nest One''' ({{tarjima|[[Uya]] Bir}}) — [[Toshkent|Toshkent shahrida]] qurilayotgan koʻp funksiyali osmonoʻpar bino boʻlib, balandligi 266,5 m boʻlgan “[[Tashkent City|Toshkent City]]” XKMning 4-loti <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.tcibc.uz/project.html?id=4|sarlavha=Лот №4 Nest One|muallif=|ish=|sana=|nashriyot=|til=|kirish sanasi=|arxivsana=2020-02-17|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200217155534/http://www.tcibc.uz/project.html?id=4}}</ref>. Kompleksning markaziy va eng baland minorasi 51 qavatdan iborat boʻlib, turar joy xonalari, ofislar, restoranlar, sport maydonchalari va boshqa jamoat joylarini oʻz ichiga oladi. Kompleksning qo'shni binolarida ofis maydoni va besh yulduzli "The Ritz-Carlton" mehmonxonasi joylashgan <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.spot.uz/ru/2018/07/25/ritz-carlton/|sarlavha=Гостиница Ritz-Carlton откроется на территории Tashkent City|muallif=|ish=|sana=|nashriyot=|til=|kirish sanasi=|arxivsana=2020-02-17|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200217225901/https://www.spot.uz/ru/2018/07/25/ritz-carlton/}}</ref>. Loyihaning umumiy maydoni 187,284 kv.m. Yer uchastkasining umumiy maydoni 14,779 kv.m. Loyiha byudjeti 150 million AQSh dollarini tashkil etadi. Qurilganidan so‘ng “Nest One” O‘zbekistondagi birinchi osmono‘par bino va eng baland bino, shuningdek, [[Abu-Dabi Plaza|Abu Dhabi Plaza]] majmuasidan keyin [[Markaziy Osiyo|Markaziy Osiyodagi]] ikkinchi eng baland binoga aylanadi. == Tarixi == [[Tashkent City|Tashkent City IBC]] loyihasining qurilishi boshlangani e’lon qilinganidan so‘ng, 4-lotni ishlab chiqaruvchi Murad Buildings ikki yildan buyon Yaponiya, Singapur, Amerika va boshqa mamlakatlar kompaniyalari bilan muzokaralar olib bormoqda. Tanlov ilgari [[Turkiya]] va dunyoning boshqa mamlakatlarida loyihalarni amalga oshirgan “Ozgüven Mimarlik” kompaniyasida amalga oshirildi. Bino loyihasini ishlab chiqishda 500 dan ortiq mutaxassislar ishlagan. Osmono'par bino dizayni [[Yaponiya|Yaponiyaning]] [https://www.nihonsekkei.co.jp/ Nihon Sekkei] dizayn tashkiloti tomonidan ishlab chiqilgan. Tuproq tarkibini o'rganish Zetas Zemin Teknolojisi AS tomonidan amalga oshirilgan (Turkiya), ko'p qavatli inshootlar poydevori uchun tuproqni o'rganishga ixtisoslashgan. Qurilish jarayonini boshqarish, xarajatlar va muddatlar, sifat nazorati, ekologiya, xavfsizlik va mehnatni muhofaza qilish Fransiyaning Bureau Veritas kompaniyasiga topshirildi. Majmuaning tashqi ko'rinishi va dizayni [https://www.dpa.com.sg DP Architects] [[Singapur]] arxitektura byurosiga ishonib topshirilgan. [[2019]] [[5-iyul|-yil 5-iyul kuni]] Hyatt Regency Tashkent mehmonxonasida loyihaning birinchi taqdimotida ishlab chiquvchi kompaniya rahbari <ref>{{Veb manbasi|ish=Газета.uz|url=https://www.gazeta.uz/ru/2019/07/10/skyscraper/|sarlavha=В Ташкенте построят небоскреб, призванный стать высочайшим в Средней Азии|sana=2019-07-10|til=ru|kirish sanasi=2020-02-17|arxivsana=2020-02-02|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200202174435/https://www.gazeta.uz/ru/2019/07/10/skyscraper/}}</ref> ta’kidladi: {{Cquote|«Bu Oʻzbekistondagi birinchi osmonoʻpar bino, balki bu Markaziy Osiyodagi mukammal arxitektura yechimiga ega boʻlgan loyihadir»}} 2019 [[29-avgust|-yilning 29-avgust kuni]] matbuot anjumani bo‘lib o‘tdi, unda ishlab chiquvchi kompaniyalar vakillari ob’yektning arxitektura rejasini taqdim etdi va osmono‘par binoning rasmiy nomi e’lon qilindi. Binoning ilk dizayni balandligi 215 metrni talab qilgan, ammo tuproqni tahlil qilish va bir qator simulyatsiyalardan so'ng balandlik 266,5 metrga ko'tarildi. 2019 [[14-sentabr|-yil 14-sentabrda]] osmono‘par binodagi binolar sotuvi boshlandi. == Texnik shartlar va qurilish qoidalari == Binoni loyihalashda turli [[Toshkent zilzilasi (1966)|xavflar]] hisobga olingan: * [[Istanbul universiteti|Istanbul universitetida]] oʻtkazilgan seysmik qarshilik sinovlari loyihalashtirilgan binoning 9 ballgacha boʻlgan zilzilaga bardosh berishini koʻrsatdi. * [[Germaniya|Germaniyaning]] RWDI kompaniyasi shamolning bino fasadiga ta'sirini sinovdan o'tkazdi. CFD texnikasi bo'yicha ham maxsus tahlil o'tkazildi, tahlil binoning yonida piyodalarning qulayligini ko'rsatdi. * [[Ventilyatsiya|Shamollatish]] tizimining yechimlari tufayli binoning qochish yo'llari tutundan himoyalangan. Binodagi yong‘inlar o‘rnatilgan aqlli tizim orqali boshqariladi. Tuproqning ko'tarish qobiliyatini sinash uchun chuqurligi 27 metrgacha bo'lgan 28 ta sinov qudug'i tayyorlanib, ular maxsus beton aralashmasi bilan to'ldirildi. 28 kundan so'ng, beton 90% kuchga ega bo'lgach, qoziq bilan o'zaro ta'sir qilishda uning haqiqiy qobiliyatini aniqlash uchun sinovlar o'tkazildi. Har bir ustun 1400 tonna bosimga duchor bo'ldi. [[Oʻzbekiston|O'zbekistonda]] birinchi marta bino qurish uchun barret [[Poydevor|poydevoridan]] foydalanilmoqda. Osmono‘par bino qurish uchun O‘zbekistonda birinchi marta m800 markali [[Beton|betondan]] foydalanilmoqda. Ayniqsa, bo‘lajak majmuani maxsus brendli beton bilan ta’minlash maqsadida [[Toshkent]] chekkasida beton zavodi qurilib, unga 4 million AQSH dollari miqdorida sarmoya kiritildi <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.uzdaily.uz/ru/post/45767|sarlavha=Компании Murad Buildings и Özgüven объявили название первого небоскреба в Узбекистане|muallif=|ish=|sana=|nashriyot=|til=|kirish sanasi=|arxivsana=2020-02-17|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200217225902/https://www.uzdaily.uz/ru/post/45767}}</ref> . == Xususiyatlari == Majmuada 1 dan 4 gacha xonali va 37-89 kv.m maydoni bo'lgan 761 ta hashamatli kvartira mavjud. m. va “ aqlli uy ” tizimi bilan jihozlangan. Uning yordamida siz uydagi barcha tizimlarni masofadan boshqarishingiz mumkin. Uy 24 soatlik videokuzatuv kameralari bilan jihozlangan, xavfsizlik xizmati ishlamoqda. Binoda 33 ta jamoat joylari, jumladan, mehmon xonalari, konferentsiya zallari, SPA-salon, fitnes markazi, basseyn, kutubxona va boshqalar mavjud. t. d. O'z boshqaruv kompaniyasi majmuaning kommunal, texnik va maishiy masalalarini hal qiladi. == Transportning qulayligi == Majmuadan piyoda masofada [[Toshkent metropoliteni|metro]] bekati bor.[[Файл:Tashkent_Metro_Line_2.svg|link=Чиланзарская_линия|15x15px]] == Qurilishning borishi == {{External media}} * 2018 yil — ob'ektda tayyorgarlik, loyihalash ishlari * 2019 yil - majmuani beton bilan ta'minlash uchun zavod yaratish, poydevor chuqurini yaratish bo'yicha ishlar, qoziq maydoni va poydevorni o'rnatish ishlari boshlandi. Yer osti qavatlarini mustahkamlash va betonlash ishlari boshlandi * 2020 - poydevor ishlari boshlandi * 2020 yil may - markaziy blokdagi oxirgi barret quyiladi. Poydevor plitasini yotqizish boshlandi. * 2020-yil 11-iyul - markaziy blokdagi poydevor ostiga betonning birinchi partiyasini quyish boshlanishi. * 2021 -yil 1 - sentyabr - 51-qavat foydalanishga topshirildi. == Galereya == <gallery> Fayl:Nestone1802020.jpg|<small>2020-yil fevral oyida majmua. Yer usti qavatlari qurilishi boshlandi, markaziy binoda tuproq ishlari davom etmoqda.</small> Fayl:Nestone300420.jpg|<small>Kompleks 2020 yil aprel oyida.</small> </gallery> == Yana shuningdek == * O'zbekistondagi eng baland binolar ro'yxati == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> * {{Rasmiy sayt|https://nestone.uz}} * [https://www.facebook.com/nestone.uz Facebook] * [https://www.instagram.com/nestone.uz Instagram] [[Turkum:Murod Nazarov]] [[Turkum:Murad Buildings]] [[Turkum:Abu Dhabi Plaza]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] f210h0blwhq50e6gt8u94ze90zzaf6d Jahonda turizm salohiyati 0 755559 2816029 2718853 2022-08-28T14:12:44Z 37.110.211.114 /* Jahon Mehnat bozorida Turizmning oʻrni */ wikitext text/x-wiki '''Jahon Turizm Tashkiloti''' ([[inglizcha]]: World Tourism Organization) jahon mamlakatlarida sayyohlikni targʻib qilish, aholining millati, dini, tili, irqi, kelib chiqishidan qatiy nazar umumiy inson huquqlari va iqtisodiy faravonlik, oʻzaro anglashuv, tinchlik, oʻzaro hurmat ruhida turizm muhitini tashkil etuvchi yirik tashkilot hisoblanandi. Jahon Turizm Tashkiloti — rivojlanayotgan mamlakatlarda turizmni rivojlantirishga alohida eʼtibor qaratadi. [[Fayl:UNWTO Logo ES.jpg|thumb|alt=UNWTO|Jahon Turizm Tashkilotining logotipi]] == Turizmning istiqbollari == Xalqaro turizm xalqaro iqtisodiy faoliyatning asosiy turlaridan biri hisoblanandi, jahon xoʻjaligining tuzilishi, umumiy holatiga, shuningdek, dunyoning aksariyat mamlakatlari va alohida mintaqalari iqtisodiyotiga sezilarli taʼsir koʻrsatadigan murakkab va salohiyatli soha sanaladi. Turizmni rivojlantirish iqtisodiyotning [[transport]], [[aloqa]], savdo-sotiq, qurilish, milliy hunarmandchilik, qishloq xoʻjaligi, xalq isteʼmoli tovarlari ishlab chiqarish kabi tarmoqlariga ragʻbatlantiruvchi taʼsir koʻrsatadi va iqtisodiyotni tarkibiy qayta qurishning eng istiqbolli yoʻnalishlaridan biri hisoblanadi. == Turizm rivojlanishi == Turizm rivojlanishiga taʼsir koʻrsatuvchi asosiy omillar quyidagilar. # Mamlakatda oʻrtacha maoshning yuqoriligi. # Aholining sogʻlomlashtirish va sayohatga boʻlgan qiziqishi. # Milliy iqtisodiyotda inson omilini toʻliq tiklash uchun taʼtil muddatlarining koʻpligi. # Qarindoshchilik aloqalari. # Xalqaro biznes va anjumanlar. # Aholining rekreatsion hududlarga boʻlgan extiyoji yuqoriligi # Sport musobaqalari == Jahon turizmidagi pasayishlar == Jahon turizmi jahon iqtisodiyotining eng yirik tarmoqlaridan biri hisoblanadi. Oxirgi o‘ttiz yillikda dunyo bo‘ylab sayyohlar soni qariyb 4 baravarga oshgan, turizmdan tushgan daromad esa 25 baravardan ko‘proqga oshgan. Ammo 2019—yilda boshlangan global pandemiya ham turizmni cheklab oʻtmagan, xususan butun jahon boʻylab 2019—yilda turizm salmogʻi oʻsishi 2018—yilga nisbatan +4% ni tashkil etgan boʻlsa, 2020—yilda 2019—yilga nisbatan jahon boʻylab sayyohatlar −73% gacha pasaydi. 2021—yilda esa −88% gacha pasayish kuzatildi. Jahon turizm industriyasi 2021—yilgacha besh yil ichida yillik 4,3% ga yoki 1,3 trillion dollargacha kamaygan. Besh yillik davrning aksariyat qismida global turizm yaxshi natijalarga erishdi, rivojlanayotgan mamlakatlar o‘sishni rag‘batlantirishda davom etmoqda. Bundan tashqari, Osiyo va Janubiy Amerika mamlakatlarida aholi jon boshiga toʻgʻri keladigan daromadlar jadal sur’atlarda oʻsib bordi, bu esa ushbu hududlardagi isteʼmolchilarga koʻproq chet elga sayohat qilish imkonini berdi. Biroq, [[COVID-19]] (koronavirus) pandemiyasi tufayli sanoat daromadi 2020—yilda qariyb 50,0% ga kamaydi. Global epidemiya turizm bilan bog‘liq bo‘lgan barcha sohalarga katta taʼsir ko‘rsatdi. Jumladan dunyo mintaqalarida turizm sohasida COVID-19 pandemiyasi katta pastlashlarga sabab boʻldi<ref>[https://m.facebook.com/WorldTourismOrganization/posts/3966875116764446/?locale=fi_FI&refsrc=deprecated&_rdr 2021 international Tourist arrivals] 24—iyul 2022—yil</ref>. {| class="wikitable" |+ Jahonda 2019—yildan 2021—yilgacha sayyohlar salmogʻining oʻzgarishi |- ! Tartib raqam !! Sayyohlik mintaqalari !! 2019-yilda sayyohlar oqimining oʻzgarishi !! 2020—yilda sayyohlar oqimining oʻzgarishi !! 2021—yilda sayyohlar oqimining oʻzgarishi |- | 1 || [[Amerika]] || +2 % || −68 % || −71 % |- | 2 || [[Yevropa]] || +4 % || −69 % || −83 % |- | 3 || [[Oʻrta Sharq]] || +7 % || −74 % || −78 % |- | 4 || [[Afrika]] || +2 % || −74 % || −81 % |- | 5 || Osiyo va Tinch Okeani || +4 % || −84 % || −94 % |} == Jahon Mehnat bozorida Turizmning oʻrni == Dunyoda turizm va rekreatsiya rivojlangan davlatlarning YaIM tarkibida juda katta ulushga ega hisoblanadi. YaIMdaning tarkibida yuqori katta ulushga ega boʻlgan mamlakatlar asosan orol mamlakatlar, ekoturizm imkoniyatlariga ega davlatlar shuningdek uzoq tarixga ega boʻlgan davlatlat iqtisodiyotida turizm yetachi tarmoq hisoblanandi. Jumladan Amerika qitʼasidagi Karib dengizi mamlakatlari, Okeaniya mamlakatlari, tarixiy obidalarga boy boʻlgan [[Gretsiya]], [[Fransiya]], [[Buyuk Britaniya]], [[Ispaniya]], [[Turkiya]], [[Italiya]], [[AQSh]], [[Misr]], [[Xitoy]] kabi davlatlar [[iqtisodiyot]] tarkibida [[turizm]] asosiy daromadli sohalardan biri hisoblanandi. Turizm yuqori rentabelli tarmoq boʻlib, jahonda eng koʻp mehnat ishvchisi band boʻlgan tarmoqlardan biri hisoblanadi. 2022—yil maʼlumotlariga koʻra jahonda turizm sohasida 8076719 ishchi xizmat qilmoqda. Dunyoning baʼzi mamlakatlari iqtisodiyoti xalqaro turizmning rivojlanishiga jiddiy bogʻliq, chunki u amalda mamlakatda valyuta tushumlarining yagona manbai hisoblanadi (Okeaniya davlatlari, Karib dengizi davlatlari, Maldiv orollari shular jumlasidan)<ref>[https://www.ibisworld.com/global/industry-trends/biggest-industries-by-employment/ Global Biggest Industries by Employment in 2022] 24—iyul 2022—yil</ref>. Jahon boʻylab tashqi va ichki turizmni hisobga olsak, har yili dunyo aholisining deyarli yarmi sayyohga aylanadi. Jahonda yiliga 7,9 milliard kishidan 1 milliarddan ziyod inson sayyohga aylanadi. Bu esa jahon sayyohlik bozori va sayyohlarni qabul qilish, xizmat koʻrsatishda orqali har qanday davlatning iqtisodiyotida qoʻshimcha daromad, qoʻshimcha ish oʻrinlari yaratilishiga olib keladi. {| class="wikitable sortable" |+ Jahonda eng koʻp ishchi kuch band boʻlgan tarmoqlar (2022—yil) |- ! № !! Tarmoq !! Jami band kishi |- | 1 || Elektronika || 17430492 |- | 2 || Koʻchmas mulk || 17160174 |- | 3 || Fasfood || 13458146 |- | 4 || Ish bilan taʼminlash || 9675210 |- | 5 || Kiyim ishlab chiqarish || 8918483 |- | 6 || Xalqaro mehmonxona va kuortlar || 9571254 |- | 7 || Koʻmir qazib olish || 8918848 |- | 8 || Jahon turizmi || 8076719 |- | 9 || Avtomobilsozlik || 8060047 |} == Jahonda turizmdan eng yuqori daromad oluvchi davlatlar == Jahon mamlakatlari orasida asosan rivojlangan davlatlarda yillik sayyohlar tashrifi yuqori hisoblanadi. Rivojlangan davlatlarda [[viza]] rejimining soddaligi va shuningdek xavfsizlik, arzon turizm, xizmat koʻrsatish sohalari juda yaxshi yoʻlga qoʻyilganligi, shuningdek tarixiy obidalarga boyligi yoki ekoturizm salohiyati yuqoriligi sabab yiliga juda katta miqdorda daromad davlat iqtisodiyotiga tushadi<ref>[https://www.visualcapitalist.com/map-worlds-top-countries-tourism/ Map: The World’s Top Countries for Tourism] 24—iyul 2022—yil</ref>. {| class="wikitable" |+ 2017—yil yakunlariga koʻra jahonda turizm sohasida eng yirik mamlakatlarning turizmdan tushgan yillik daromad miqdori |- ! № !! Mamlakat !! Yillik daromad (mlrd AQSh dollarida) |- | 1 || [[AQSh]] || 211 |- | 2 || [[Ispaniya]] || 68 |- | 3 || [[Fransiya]] || 60,7 |- | 4 || [[Tailand]] || 57 |- | 5 || [[Buyuk Britaniya]] || 51,2 |- | 6 || [[Italiya]] || 44,2 |- | 7 || [[Avstraliya]] || 41,7 |- | 8 || [[Germaniya]] || 39,8 |- | 9 || [[Makao]] || 35,6 |- | 10 || [[Yaponiya]] || 28,7 |- | 11 || [[Gon Kong]] || 35,6 |- | 12 || [[Xitoy]] || 32,6 |- | 13 || [[Hindiston]] || 27,4 |- | 14 || [[Turkiya]] || 22,5 |- | 15 || [[Meksika]] || 21,3 |} == Manbalar == {{manbalar}} q1flqwwyznsn3who5o0irbk3h5ac6we 2816078 2816029 2022-08-28T15:13:32Z Akobirolmasov diplomat 74881 maqoladagi imloviy xatolar to'g'irlandi wikitext text/x-wiki '''Jahon Turizm Tashkiloti''' ([[inglizcha]]: World Tourism Organization) jahon mamlakatlarida sayyohlikni targʻib qilish, aholining millati, dini, tili, irqi, kelib chiqishidan qatiy nazar umumiy inson huquqlari va iqtisodiy faravonlik, oʻzaro anglashuv, tinchlik, oʻzaro hurmat ruhida turizm muhitini tashkil etuvchi yirik tashkilot hisoblanandi. Jahon Turizm Tashkiloti — rivojlanayotgan mamlakatlarda turizmni rivojlantirishga alohida eʼtibor qaratadi. [[Fayl:UNWTO Logo ES.jpg|thumb|alt=UNWTO|Jahon Turizm Tashkilotining logotipi]] == Turizmning istiqbollari == Xalqaro turizm xalqaro iqtisodiy faoliyatning asosiy turlaridan biri hisoblanandi, jahon xoʻjaligining tuzilishi, umumiy holatiga, shuningdek, dunyoning aksariyat mamlakatlari va alohida mintaqalari iqtisodiyotiga sezilarli taʼsir koʻrsatadigan murakkab va salohiyatli soha sanaladi. Turizmni rivojlantirish iqtisodiyotning [[transport]], [[aloqa]], savdo-sotiq, qurilish, milliy hunarmandchilik, qishloq xoʻjaligi, xalq isteʼmoli tovarlari ishlab chiqarish kabi tarmoqlariga ragʻbatlantiruvchi taʼsir koʻrsatadi va iqtisodiyotni tarkibiy qayta qurishning eng istiqbolli yoʻnalishlaridan biri hisoblanadi. == Turizm rivojlanishi == Turizm rivojlanishiga taʼsir koʻrsatuvchi asosiy omillar quyidagilar. # Mamlakatda oʻrtacha maoshning yuqoriligi. # Aholining sogʻlomlashtirish va sayohatga boʻlgan qiziqishi. # Milliy iqtisodiyotda inson omilini toʻliq tiklash uchun taʼtil muddatlarining koʻpligi. # Qarindoshchilik aloqalari. # Xalqaro biznes va anjumanlar. # Aholining rekreatsion hududlarga boʻlgan extiyoji yuqoriligi # Sport musobaqalari == Jahon turizmidagi pasayishlar == Jahon turizmi jahon iqtisodiyotining eng yirik tarmoqlaridan biri hisoblanadi. Oxirgi o‘ttiz yillikda dunyo bo‘ylab sayyohlar soni qariyb 4 baravarga oshgan, turizmdan tushgan daromad esa 25 baravardan ko‘proqga oshgan. Ammo 2019—yilda boshlangan global pandemiya ham turizmni cheklab oʻtmagan, xususan butun jahon boʻylab 2019—yilda turizm salmogʻi oʻsishi 2018—yilga nisbatan +4% ni tashkil etgan boʻlsa, 2020—yilda 2019—yilga nisbatan jahon boʻylab sayyohatlar −73% gacha pasaydi. 2021—yilda esa −88% gacha pasayish kuzatildi. Jahon turizm industriyasi 2021—yilgacha besh yil ichida yillik 4,3% ga yoki 1,3 trillion dollargacha kamaygan. Besh yillik davrning aksariyat qismida global turizm yaxshi natijalarga erishdi, rivojlanayotgan mamlakatlar o‘sishni rag‘batlantirishda davom etmoqda. Bundan tashqari, Osiyo va Janubiy Amerika mamlakatlarida aholi jon boshiga toʻgʻri keladigan daromadlar jadal sur’atlarda oʻsib bordi, bu esa ushbu hududlardagi isteʼmolchilarga koʻproq chet elga sayohat qilish imkonini berdi. Biroq, [[COVID-19]] (koronavirus) pandemiyasi tufayli sanoat daromadi 2020—yilda qariyb 50,0% ga kamaydi. Global epidemiya turizm bilan bog‘liq bo‘lgan barcha sohalarga katta taʼsir ko‘rsatdi. Jumladan dunyo mintaqalarida turizm sohasida COVID-19 pandemiyasi katta pastlashlarga sabab boʻldi<ref>[https://m.facebook.com/WorldTourismOrganization/posts/3966875116764446/?locale=fi_FI&refsrc=deprecated&_rdr 2021 international Tourist arrivals] 24—iyul 2022—yil</ref>. {| class="wikitable" |+ Jahonda 2019—yildan 2021—yilgacha sayyohlar salmogʻining oʻzgarishi |- ! Tartib raqam !! Sayyohlik mintaqalari !! 2019-yilda sayyohlar oqimining oʻzgarishi !! 2020—yilda sayyohlar oqimining oʻzgarishi !! 2021—yilda sayyohlar oqimining oʻzgarishi |- | 1 || [[Amerika]] || +2 % || −68 % || −71 % |- | 2 || [[Yevropa]] || +4 % || −69 % || −83 % |- | 3 || [[Oʻrta Sharq]] || +7 % || −74 % || −78 % |- | 4 || [[Afrika]] || +2 % || −74 % || −81 % |- | 5 || Osiyo va Tinch Okeani || +4 % || −84 % || −94 % |} == Jahon Mehnat bozorida Turizmning oʻrni == Dunyoda turizm va rekreatsiya rivojlangan davlatlarning YaIM tarkibida juda katta ulushga ega hisoblanadi. YaIMdaning tarkibida yuqori katta ulushga ega boʻlgan mamlakatlar asosan orol mamlakatlar, ekoturizm imkoniyatlariga ega davlatlar shuningdek uzoq tarixga ega boʻlgan davlatlat iqtisodiyotida turizm yetachi tarmoq hisoblanandi. Jumladan Amerika qitʼasidagi Karib dengizi mamlakatlari, Okeaniya mamlakatlari, tarixiy obidalarga boy boʻlgan [[Gretsiya]], [[Fransiya]], [[Buyuk Britaniya]], [[Ispaniya]], [[Turkiya]], [[Italiya]], [[AQSh]], [[Misr]], [[Xitoy]] kabi davlatlar [[iqtisodiyot]] tarkibida [[turizm]] asosiy daromadli sohalardan biri hisoblanandi. Turizm yuqori rentabelli tarmoq boʻlib, jahonda eng koʻp mehnat ishvchisi band boʻlgan tarmoqlardan biri hisoblanadi. 2022—yil maʼlumotlariga koʻra jahonda turizm sohasida 8076719 ishchi xizmat qilmoqda. Dunyoning baʼzi mamlakatlari iqtisodiyoti xalqaro turizmning rivojlanishiga jiddiy bogʻliq, chunki u amalda mamlakatda valyuta tushumlarining yagona manbai hisoblanadi (Okeaniya davlatlari, Karib dengizi davlatlari, Maldiv orollari shular jumlasidan)<ref>[https://www.ibisworld.com/global/industry-trends/biggest-industries-by-employment/ Global Biggest Industries by Employment in 2022] 24—iyul 2022—yil</ref>. Jahon boʻylab tashqi va ichki turizmni hisobga olsak, har yili dunyo aholisining deyarli yarmi sayyohga aylanadi. Jahonda yiliga 7,9 milliard kishidan 1 milliarddan ziyod inson sayyohga aylanadi. Bu esa jahon sayyohlik bozori va sayyohlarni qabul qilish, xizmat koʻrsatishda orqali har qanday davlatning iqtisodiyotida qoʻshimcha daromad, qoʻshimcha ish oʻrinlari yaratilishiga olib keladi. {| class="wikitable sortable" |+ Jahonda eng koʻp ishchi kuch band boʻlgan tarmoqlar (2022—yil) |- ! № !! Tarmoq !! Jami band kishi |- | 1 || Elektronika || 17430492 |- | 2 || Koʻchmas mulk || 17160174 |- | 3 || Fasfood || 13458146 |- | 4 || Ish bilan taʼminlash || 9675210 |- | 5 || Kiyim ishlab chiqarish || 8918483 |- | 6 || Xalqaro mehmonxona va kuortlar || 9571254 |- | 7 || Koʻmir qazib olish || 8918848 |- | 8 || Jahon turizmi || 8076719 |- | 9 || Avtomobilsozlik || 8060047 |} == Jahonda turizmdan eng yuqori daromad oluvchi davlatlar == Jahon mamlakatlari orasida asosan rivojlangan davlatlarda yillik sayyohlar tashrifi yuqori hisoblanadi. Rivojlangan davlatlarda [[viza]] rejimining soddaligi va shuningdek xavfsizlik, arzon turizm, xizmat koʻrsatish sohalari juda yaxshi yoʻlga qoʻyilganligi, shuningdek tarixiy obidalarga boyligi yoki ekoturizm salohiyati yuqoriligi sabab yiliga juda katta miqdorda daromad davlat iqtisodiyotiga tushadi<ref>[https://www.visualcapitalist.com/map-worlds-top-countries-tourism/ Map: The World’s Top Countries for Tourism] 24—iyul 2022—yil</ref>. {| class="wikitable" |+ 2017—yil yakunlariga koʻra jahonda turizm sohasida eng yirik mamlakatlarning turizmdan tushgan yillik daromad miqdori |- ! № !! Mamlakat !! Yillik daromad (mlrd AQSh dollarida) |- | 1 || {{USA}} || 211 |- | 2 || {{ESP}} || 68 |- | 3 || {{FRA}} || 60,7 |- | 4 || {{THA}} || 57 |- | 5 || {{GBR}} || 51,2 |- | 6 || {{ITA}} || 44,2 |- | 7 || {{AUS}} || 41,7 |- | 8 || {{GER}} || 39,8 |- | 9 || {{MAC}} || 35,6 |- | 10 || {{JPN}} || 28,7 |- | 11 || {{GNG}} || 35,6 |- | 12 || {{CHN}} || 32,6 |- | 13 || {{IND}} || 27,4 |- | 14 || {{TUR}} || 22,5 |- | 15 || {{MEX}} || 21,3 |} == Manbalar == {{manbalar}} 50n9rt40stbp06nfrzgmaylgsoqlxex 2816079 2816078 2022-08-28T15:14:03Z Akobirolmasov diplomat 74881 /* Jahonda turizmdan eng yuqori daromad oluvchi davlatlar */ wikitext text/x-wiki '''Jahon Turizm Tashkiloti''' ([[inglizcha]]: World Tourism Organization) jahon mamlakatlarida sayyohlikni targʻib qilish, aholining millati, dini, tili, irqi, kelib chiqishidan qatiy nazar umumiy inson huquqlari va iqtisodiy faravonlik, oʻzaro anglashuv, tinchlik, oʻzaro hurmat ruhida turizm muhitini tashkil etuvchi yirik tashkilot hisoblanandi. Jahon Turizm Tashkiloti — rivojlanayotgan mamlakatlarda turizmni rivojlantirishga alohida eʼtibor qaratadi. [[Fayl:UNWTO Logo ES.jpg|thumb|alt=UNWTO|Jahon Turizm Tashkilotining logotipi]] == Turizmning istiqbollari == Xalqaro turizm xalqaro iqtisodiy faoliyatning asosiy turlaridan biri hisoblanandi, jahon xoʻjaligining tuzilishi, umumiy holatiga, shuningdek, dunyoning aksariyat mamlakatlari va alohida mintaqalari iqtisodiyotiga sezilarli taʼsir koʻrsatadigan murakkab va salohiyatli soha sanaladi. Turizmni rivojlantirish iqtisodiyotning [[transport]], [[aloqa]], savdo-sotiq, qurilish, milliy hunarmandchilik, qishloq xoʻjaligi, xalq isteʼmoli tovarlari ishlab chiqarish kabi tarmoqlariga ragʻbatlantiruvchi taʼsir koʻrsatadi va iqtisodiyotni tarkibiy qayta qurishning eng istiqbolli yoʻnalishlaridan biri hisoblanadi. == Turizm rivojlanishi == Turizm rivojlanishiga taʼsir koʻrsatuvchi asosiy omillar quyidagilar. # Mamlakatda oʻrtacha maoshning yuqoriligi. # Aholining sogʻlomlashtirish va sayohatga boʻlgan qiziqishi. # Milliy iqtisodiyotda inson omilini toʻliq tiklash uchun taʼtil muddatlarining koʻpligi. # Qarindoshchilik aloqalari. # Xalqaro biznes va anjumanlar. # Aholining rekreatsion hududlarga boʻlgan extiyoji yuqoriligi # Sport musobaqalari == Jahon turizmidagi pasayishlar == Jahon turizmi jahon iqtisodiyotining eng yirik tarmoqlaridan biri hisoblanadi. Oxirgi o‘ttiz yillikda dunyo bo‘ylab sayyohlar soni qariyb 4 baravarga oshgan, turizmdan tushgan daromad esa 25 baravardan ko‘proqga oshgan. Ammo 2019—yilda boshlangan global pandemiya ham turizmni cheklab oʻtmagan, xususan butun jahon boʻylab 2019—yilda turizm salmogʻi oʻsishi 2018—yilga nisbatan +4% ni tashkil etgan boʻlsa, 2020—yilda 2019—yilga nisbatan jahon boʻylab sayyohatlar −73% gacha pasaydi. 2021—yilda esa −88% gacha pasayish kuzatildi. Jahon turizm industriyasi 2021—yilgacha besh yil ichida yillik 4,3% ga yoki 1,3 trillion dollargacha kamaygan. Besh yillik davrning aksariyat qismida global turizm yaxshi natijalarga erishdi, rivojlanayotgan mamlakatlar o‘sishni rag‘batlantirishda davom etmoqda. Bundan tashqari, Osiyo va Janubiy Amerika mamlakatlarida aholi jon boshiga toʻgʻri keladigan daromadlar jadal sur’atlarda oʻsib bordi, bu esa ushbu hududlardagi isteʼmolchilarga koʻproq chet elga sayohat qilish imkonini berdi. Biroq, [[COVID-19]] (koronavirus) pandemiyasi tufayli sanoat daromadi 2020—yilda qariyb 50,0% ga kamaydi. Global epidemiya turizm bilan bog‘liq bo‘lgan barcha sohalarga katta taʼsir ko‘rsatdi. Jumladan dunyo mintaqalarida turizm sohasida COVID-19 pandemiyasi katta pastlashlarga sabab boʻldi<ref>[https://m.facebook.com/WorldTourismOrganization/posts/3966875116764446/?locale=fi_FI&refsrc=deprecated&_rdr 2021 international Tourist arrivals] 24—iyul 2022—yil</ref>. {| class="wikitable" |+ Jahonda 2019—yildan 2021—yilgacha sayyohlar salmogʻining oʻzgarishi |- ! Tartib raqam !! Sayyohlik mintaqalari !! 2019-yilda sayyohlar oqimining oʻzgarishi !! 2020—yilda sayyohlar oqimining oʻzgarishi !! 2021—yilda sayyohlar oqimining oʻzgarishi |- | 1 || [[Amerika]] || +2 % || −68 % || −71 % |- | 2 || [[Yevropa]] || +4 % || −69 % || −83 % |- | 3 || [[Oʻrta Sharq]] || +7 % || −74 % || −78 % |- | 4 || [[Afrika]] || +2 % || −74 % || −81 % |- | 5 || Osiyo va Tinch Okeani || +4 % || −84 % || −94 % |} == Jahon Mehnat bozorida Turizmning oʻrni == Dunyoda turizm va rekreatsiya rivojlangan davlatlarning YaIM tarkibida juda katta ulushga ega hisoblanadi. YaIMdaning tarkibida yuqori katta ulushga ega boʻlgan mamlakatlar asosan orol mamlakatlar, ekoturizm imkoniyatlariga ega davlatlar shuningdek uzoq tarixga ega boʻlgan davlatlat iqtisodiyotida turizm yetachi tarmoq hisoblanandi. Jumladan Amerika qitʼasidagi Karib dengizi mamlakatlari, Okeaniya mamlakatlari, tarixiy obidalarga boy boʻlgan [[Gretsiya]], [[Fransiya]], [[Buyuk Britaniya]], [[Ispaniya]], [[Turkiya]], [[Italiya]], [[AQSh]], [[Misr]], [[Xitoy]] kabi davlatlar [[iqtisodiyot]] tarkibida [[turizm]] asosiy daromadli sohalardan biri hisoblanandi. Turizm yuqori rentabelli tarmoq boʻlib, jahonda eng koʻp mehnat ishvchisi band boʻlgan tarmoqlardan biri hisoblanadi. 2022—yil maʼlumotlariga koʻra jahonda turizm sohasida 8076719 ishchi xizmat qilmoqda. Dunyoning baʼzi mamlakatlari iqtisodiyoti xalqaro turizmning rivojlanishiga jiddiy bogʻliq, chunki u amalda mamlakatda valyuta tushumlarining yagona manbai hisoblanadi (Okeaniya davlatlari, Karib dengizi davlatlari, Maldiv orollari shular jumlasidan)<ref>[https://www.ibisworld.com/global/industry-trends/biggest-industries-by-employment/ Global Biggest Industries by Employment in 2022] 24—iyul 2022—yil</ref>. Jahon boʻylab tashqi va ichki turizmni hisobga olsak, har yili dunyo aholisining deyarli yarmi sayyohga aylanadi. Jahonda yiliga 7,9 milliard kishidan 1 milliarddan ziyod inson sayyohga aylanadi. Bu esa jahon sayyohlik bozori va sayyohlarni qabul qilish, xizmat koʻrsatishda orqali har qanday davlatning iqtisodiyotida qoʻshimcha daromad, qoʻshimcha ish oʻrinlari yaratilishiga olib keladi. {| class="wikitable sortable" |+ Jahonda eng koʻp ishchi kuch band boʻlgan tarmoqlar (2022—yil) |- ! № !! Tarmoq !! Jami band kishi |- | 1 || Elektronika || 17430492 |- | 2 || Koʻchmas mulk || 17160174 |- | 3 || Fasfood || 13458146 |- | 4 || Ish bilan taʼminlash || 9675210 |- | 5 || Kiyim ishlab chiqarish || 8918483 |- | 6 || Xalqaro mehmonxona va kuortlar || 9571254 |- | 7 || Koʻmir qazib olish || 8918848 |- | 8 || Jahon turizmi || 8076719 |- | 9 || Avtomobilsozlik || 8060047 |} == Jahonda turizmdan eng yuqori daromad oluvchi davlatlar == Jahon mamlakatlari orasida asosan rivojlangan davlatlarda yillik sayyohlar tashrifi yuqori hisoblanadi. Rivojlangan davlatlarda [[viza]] rejimining soddaligi va shuningdek xavfsizlik, arzon turizm, xizmat koʻrsatish sohalari juda yaxshi yoʻlga qoʻyilganligi, shuningdek tarixiy obidalarga boyligi yoki ekoturizm salohiyati yuqoriligi sabab yiliga juda katta miqdorda daromad davlat iqtisodiyotiga tushadi<ref>[https://www.visualcapitalist.com/map-worlds-top-countries-tourism/ Map: The World’s Top Countries for Tourism] 24—iyul 2022—yil</ref>. {| class="wikitable" |+ 2017—yil yakunlariga koʻra jahonda turizm sohasida eng yirik mamlakatlarning turizmdan tushgan yillik daromad miqdori |- ! № !! Mamlakat !! Yillik daromad (mlrd AQSh dollarida) |- | 1 || {{USA}} || 211 |- | 2 || {{ESP}} || 68 |- | 3 || {{FRA}} || 60,7 |- | 4 || {{THA}} || 57 |- | 5 || {{GBR}} || 51,2 |- | 6 || {{ITA}} || 44,2 |- | 7 || {{AUS}} || 41,7 |- | 8 || {{GER}} || 39,8 |- | 9 || {{MAC}} || 35,6 |- | 10 || {{JPN}} || 28,7 |- | 11 || {{GHG}} || 35,6 |- | 12 || {{CHN}} || 32,6 |- | 13 || {{IND}} || 27,4 |- | 14 || {{TUR}} || 22,5 |- | 15 || {{MEX}} || 21,3 |} == Manbalar == {{manbalar}} 7fom4r3nsey5fjsfvtgjcubes73p8so 2816080 2816079 2022-08-28T15:15:08Z Akobirolmasov diplomat 74881 /* Jahonda turizmdan eng yuqori daromad oluvchi davlatlar */ wikitext text/x-wiki '''Jahon Turizm Tashkiloti''' ([[inglizcha]]: World Tourism Organization) jahon mamlakatlarida sayyohlikni targʻib qilish, aholining millati, dini, tili, irqi, kelib chiqishidan qatiy nazar umumiy inson huquqlari va iqtisodiy faravonlik, oʻzaro anglashuv, tinchlik, oʻzaro hurmat ruhida turizm muhitini tashkil etuvchi yirik tashkilot hisoblanandi. Jahon Turizm Tashkiloti — rivojlanayotgan mamlakatlarda turizmni rivojlantirishga alohida eʼtibor qaratadi. [[Fayl:UNWTO Logo ES.jpg|thumb|alt=UNWTO|Jahon Turizm Tashkilotining logotipi]] == Turizmning istiqbollari == Xalqaro turizm xalqaro iqtisodiy faoliyatning asosiy turlaridan biri hisoblanandi, jahon xoʻjaligining tuzilishi, umumiy holatiga, shuningdek, dunyoning aksariyat mamlakatlari va alohida mintaqalari iqtisodiyotiga sezilarli taʼsir koʻrsatadigan murakkab va salohiyatli soha sanaladi. Turizmni rivojlantirish iqtisodiyotning [[transport]], [[aloqa]], savdo-sotiq, qurilish, milliy hunarmandchilik, qishloq xoʻjaligi, xalq isteʼmoli tovarlari ishlab chiqarish kabi tarmoqlariga ragʻbatlantiruvchi taʼsir koʻrsatadi va iqtisodiyotni tarkibiy qayta qurishning eng istiqbolli yoʻnalishlaridan biri hisoblanadi. == Turizm rivojlanishi == Turizm rivojlanishiga taʼsir koʻrsatuvchi asosiy omillar quyidagilar. # Mamlakatda oʻrtacha maoshning yuqoriligi. # Aholining sogʻlomlashtirish va sayohatga boʻlgan qiziqishi. # Milliy iqtisodiyotda inson omilini toʻliq tiklash uchun taʼtil muddatlarining koʻpligi. # Qarindoshchilik aloqalari. # Xalqaro biznes va anjumanlar. # Aholining rekreatsion hududlarga boʻlgan extiyoji yuqoriligi # Sport musobaqalari == Jahon turizmidagi pasayishlar == Jahon turizmi jahon iqtisodiyotining eng yirik tarmoqlaridan biri hisoblanadi. Oxirgi o‘ttiz yillikda dunyo bo‘ylab sayyohlar soni qariyb 4 baravarga oshgan, turizmdan tushgan daromad esa 25 baravardan ko‘proqga oshgan. Ammo 2019—yilda boshlangan global pandemiya ham turizmni cheklab oʻtmagan, xususan butun jahon boʻylab 2019—yilda turizm salmogʻi oʻsishi 2018—yilga nisbatan +4% ni tashkil etgan boʻlsa, 2020—yilda 2019—yilga nisbatan jahon boʻylab sayyohatlar −73% gacha pasaydi. 2021—yilda esa −88% gacha pasayish kuzatildi. Jahon turizm industriyasi 2021—yilgacha besh yil ichida yillik 4,3% ga yoki 1,3 trillion dollargacha kamaygan. Besh yillik davrning aksariyat qismida global turizm yaxshi natijalarga erishdi, rivojlanayotgan mamlakatlar o‘sishni rag‘batlantirishda davom etmoqda. Bundan tashqari, Osiyo va Janubiy Amerika mamlakatlarida aholi jon boshiga toʻgʻri keladigan daromadlar jadal sur’atlarda oʻsib bordi, bu esa ushbu hududlardagi isteʼmolchilarga koʻproq chet elga sayohat qilish imkonini berdi. Biroq, [[COVID-19]] (koronavirus) pandemiyasi tufayli sanoat daromadi 2020—yilda qariyb 50,0% ga kamaydi. Global epidemiya turizm bilan bog‘liq bo‘lgan barcha sohalarga katta taʼsir ko‘rsatdi. Jumladan dunyo mintaqalarida turizm sohasida COVID-19 pandemiyasi katta pastlashlarga sabab boʻldi<ref>[https://m.facebook.com/WorldTourismOrganization/posts/3966875116764446/?locale=fi_FI&refsrc=deprecated&_rdr 2021 international Tourist arrivals] 24—iyul 2022—yil</ref>. {| class="wikitable" |+ Jahonda 2019—yildan 2021—yilgacha sayyohlar salmogʻining oʻzgarishi |- ! Tartib raqam !! Sayyohlik mintaqalari !! 2019-yilda sayyohlar oqimining oʻzgarishi !! 2020—yilda sayyohlar oqimining oʻzgarishi !! 2021—yilda sayyohlar oqimining oʻzgarishi |- | 1 || [[Amerika]] || +2 % || −68 % || −71 % |- | 2 || [[Yevropa]] || +4 % || −69 % || −83 % |- | 3 || [[Oʻrta Sharq]] || +7 % || −74 % || −78 % |- | 4 || [[Afrika]] || +2 % || −74 % || −81 % |- | 5 || Osiyo va Tinch Okeani || +4 % || −84 % || −94 % |} == Jahon Mehnat bozorida Turizmning oʻrni == Dunyoda turizm va rekreatsiya rivojlangan davlatlarning YaIM tarkibida juda katta ulushga ega hisoblanadi. YaIMdaning tarkibida yuqori katta ulushga ega boʻlgan mamlakatlar asosan orol mamlakatlar, ekoturizm imkoniyatlariga ega davlatlar shuningdek uzoq tarixga ega boʻlgan davlatlat iqtisodiyotida turizm yetachi tarmoq hisoblanandi. Jumladan Amerika qitʼasidagi Karib dengizi mamlakatlari, Okeaniya mamlakatlari, tarixiy obidalarga boy boʻlgan [[Gretsiya]], [[Fransiya]], [[Buyuk Britaniya]], [[Ispaniya]], [[Turkiya]], [[Italiya]], [[AQSh]], [[Misr]], [[Xitoy]] kabi davlatlar [[iqtisodiyot]] tarkibida [[turizm]] asosiy daromadli sohalardan biri hisoblanandi. Turizm yuqori rentabelli tarmoq boʻlib, jahonda eng koʻp mehnat ishvchisi band boʻlgan tarmoqlardan biri hisoblanadi. 2022—yil maʼlumotlariga koʻra jahonda turizm sohasida 8076719 ishchi xizmat qilmoqda. Dunyoning baʼzi mamlakatlari iqtisodiyoti xalqaro turizmning rivojlanishiga jiddiy bogʻliq, chunki u amalda mamlakatda valyuta tushumlarining yagona manbai hisoblanadi (Okeaniya davlatlari, Karib dengizi davlatlari, Maldiv orollari shular jumlasidan)<ref>[https://www.ibisworld.com/global/industry-trends/biggest-industries-by-employment/ Global Biggest Industries by Employment in 2022] 24—iyul 2022—yil</ref>. Jahon boʻylab tashqi va ichki turizmni hisobga olsak, har yili dunyo aholisining deyarli yarmi sayyohga aylanadi. Jahonda yiliga 7,9 milliard kishidan 1 milliarddan ziyod inson sayyohga aylanadi. Bu esa jahon sayyohlik bozori va sayyohlarni qabul qilish, xizmat koʻrsatishda orqali har qanday davlatning iqtisodiyotida qoʻshimcha daromad, qoʻshimcha ish oʻrinlari yaratilishiga olib keladi. {| class="wikitable sortable" |+ Jahonda eng koʻp ishchi kuch band boʻlgan tarmoqlar (2022—yil) |- ! № !! Tarmoq !! Jami band kishi |- | 1 || Elektronika || 17430492 |- | 2 || Koʻchmas mulk || 17160174 |- | 3 || Fasfood || 13458146 |- | 4 || Ish bilan taʼminlash || 9675210 |- | 5 || Kiyim ishlab chiqarish || 8918483 |- | 6 || Xalqaro mehmonxona va kuortlar || 9571254 |- | 7 || Koʻmir qazib olish || 8918848 |- | 8 || Jahon turizmi || 8076719 |- | 9 || Avtomobilsozlik || 8060047 |} == Jahonda turizmdan eng yuqori daromad oluvchi davlatlar == Jahon mamlakatlari orasida asosan rivojlangan davlatlarda yillik sayyohlar tashrifi yuqori hisoblanadi. Rivojlangan davlatlarda [[viza]] rejimining soddaligi va shuningdek xavfsizlik, arzon turizm, xizmat koʻrsatish sohalari juda yaxshi yoʻlga qoʻyilganligi, shuningdek tarixiy obidalarga boyligi yoki ekoturizm salohiyati yuqoriligi sabab yiliga juda katta miqdorda daromad davlat iqtisodiyotiga tushadi<ref>[https://www.visualcapitalist.com/map-worlds-top-countries-tourism/ Map: The World’s Top Countries for Tourism] 24—iyul 2022—yil</ref>. {| class="wikitable" |+ 2017—yil yakunlariga koʻra jahonda turizm sohasida eng yirik mamlakatlarning turizmdan tushgan yillik daromad miqdori |- ! № !! Mamlakat !! Yillik daromad (mlrd AQSh dollarida) |- | 1 || {{USA}} || 211 |- | 2 || {{ESP}} || 68 |- | 3 || {{FRA}} || 60,7 |- | 4 || {{THA}} || 57 |- | 5 || {{GBR}} || 51,2 |- | 6 || {{ITA}} || 44,2 |- | 7 || {{AUS}} || 41,7 |- | 8 || {{GER}} || 39,8 |- | 9 || {{MAC}} || 35,6 |- | 10 || {{JPN}} || 28,7 |- | 11 || {{HNG}} || 35,6 |- | 12 || {{CHN}} || 32,6 |- | 13 || {{IND}} || 27,4 |- | 14 || {{TUR}} || 22,5 |- | 15 || {{MEX}} || 21,3 |} == Manbalar == {{manbalar}} tlaabcvd2m37eaa9q2tj6j8zgrljxsr 2816083 2816080 2022-08-28T15:19:10Z Akobirolmasov diplomat 74881 /* Jahonda turizmdan eng yuqori daromad oluvchi davlatlar */ wikitext text/x-wiki '''Jahon Turizm Tashkiloti''' ([[inglizcha]]: World Tourism Organization) jahon mamlakatlarida sayyohlikni targʻib qilish, aholining millati, dini, tili, irqi, kelib chiqishidan qatiy nazar umumiy inson huquqlari va iqtisodiy faravonlik, oʻzaro anglashuv, tinchlik, oʻzaro hurmat ruhida turizm muhitini tashkil etuvchi yirik tashkilot hisoblanandi. Jahon Turizm Tashkiloti — rivojlanayotgan mamlakatlarda turizmni rivojlantirishga alohida eʼtibor qaratadi. [[Fayl:UNWTO Logo ES.jpg|thumb|alt=UNWTO|Jahon Turizm Tashkilotining logotipi]] == Turizmning istiqbollari == Xalqaro turizm xalqaro iqtisodiy faoliyatning asosiy turlaridan biri hisoblanandi, jahon xoʻjaligining tuzilishi, umumiy holatiga, shuningdek, dunyoning aksariyat mamlakatlari va alohida mintaqalari iqtisodiyotiga sezilarli taʼsir koʻrsatadigan murakkab va salohiyatli soha sanaladi. Turizmni rivojlantirish iqtisodiyotning [[transport]], [[aloqa]], savdo-sotiq, qurilish, milliy hunarmandchilik, qishloq xoʻjaligi, xalq isteʼmoli tovarlari ishlab chiqarish kabi tarmoqlariga ragʻbatlantiruvchi taʼsir koʻrsatadi va iqtisodiyotni tarkibiy qayta qurishning eng istiqbolli yoʻnalishlaridan biri hisoblanadi. == Turizm rivojlanishi == Turizm rivojlanishiga taʼsir koʻrsatuvchi asosiy omillar quyidagilar. # Mamlakatda oʻrtacha maoshning yuqoriligi. # Aholining sogʻlomlashtirish va sayohatga boʻlgan qiziqishi. # Milliy iqtisodiyotda inson omilini toʻliq tiklash uchun taʼtil muddatlarining koʻpligi. # Qarindoshchilik aloqalari. # Xalqaro biznes va anjumanlar. # Aholining rekreatsion hududlarga boʻlgan extiyoji yuqoriligi # Sport musobaqalari == Jahon turizmidagi pasayishlar == Jahon turizmi jahon iqtisodiyotining eng yirik tarmoqlaridan biri hisoblanadi. Oxirgi o‘ttiz yillikda dunyo bo‘ylab sayyohlar soni qariyb 4 baravarga oshgan, turizmdan tushgan daromad esa 25 baravardan ko‘proqga oshgan. Ammo 2019—yilda boshlangan global pandemiya ham turizmni cheklab oʻtmagan, xususan butun jahon boʻylab 2019—yilda turizm salmogʻi oʻsishi 2018—yilga nisbatan +4% ni tashkil etgan boʻlsa, 2020—yilda 2019—yilga nisbatan jahon boʻylab sayyohatlar −73% gacha pasaydi. 2021—yilda esa −88% gacha pasayish kuzatildi. Jahon turizm industriyasi 2021—yilgacha besh yil ichida yillik 4,3% ga yoki 1,3 trillion dollargacha kamaygan. Besh yillik davrning aksariyat qismida global turizm yaxshi natijalarga erishdi, rivojlanayotgan mamlakatlar o‘sishni rag‘batlantirishda davom etmoqda. Bundan tashqari, Osiyo va Janubiy Amerika mamlakatlarida aholi jon boshiga toʻgʻri keladigan daromadlar jadal sur’atlarda oʻsib bordi, bu esa ushbu hududlardagi isteʼmolchilarga koʻproq chet elga sayohat qilish imkonini berdi. Biroq, [[COVID-19]] (koronavirus) pandemiyasi tufayli sanoat daromadi 2020—yilda qariyb 50,0% ga kamaydi. Global epidemiya turizm bilan bog‘liq bo‘lgan barcha sohalarga katta taʼsir ko‘rsatdi. Jumladan dunyo mintaqalarida turizm sohasida COVID-19 pandemiyasi katta pastlashlarga sabab boʻldi<ref>[https://m.facebook.com/WorldTourismOrganization/posts/3966875116764446/?locale=fi_FI&refsrc=deprecated&_rdr 2021 international Tourist arrivals] 24—iyul 2022—yil</ref>. {| class="wikitable" |+ Jahonda 2019—yildan 2021—yilgacha sayyohlar salmogʻining oʻzgarishi |- ! Tartib raqam !! Sayyohlik mintaqalari !! 2019-yilda sayyohlar oqimining oʻzgarishi !! 2020—yilda sayyohlar oqimining oʻzgarishi !! 2021—yilda sayyohlar oqimining oʻzgarishi |- | 1 || [[Amerika]] || +2 % || −68 % || −71 % |- | 2 || [[Yevropa]] || +4 % || −69 % || −83 % |- | 3 || [[Oʻrta Sharq]] || +7 % || −74 % || −78 % |- | 4 || [[Afrika]] || +2 % || −74 % || −81 % |- | 5 || Osiyo va Tinch Okeani || +4 % || −84 % || −94 % |} == Jahon Mehnat bozorida Turizmning oʻrni == Dunyoda turizm va rekreatsiya rivojlangan davlatlarning YaIM tarkibida juda katta ulushga ega hisoblanadi. YaIMdaning tarkibida yuqori katta ulushga ega boʻlgan mamlakatlar asosan orol mamlakatlar, ekoturizm imkoniyatlariga ega davlatlar shuningdek uzoq tarixga ega boʻlgan davlatlat iqtisodiyotida turizm yetachi tarmoq hisoblanandi. Jumladan Amerika qitʼasidagi Karib dengizi mamlakatlari, Okeaniya mamlakatlari, tarixiy obidalarga boy boʻlgan [[Gretsiya]], [[Fransiya]], [[Buyuk Britaniya]], [[Ispaniya]], [[Turkiya]], [[Italiya]], [[AQSh]], [[Misr]], [[Xitoy]] kabi davlatlar [[iqtisodiyot]] tarkibida [[turizm]] asosiy daromadli sohalardan biri hisoblanandi. Turizm yuqori rentabelli tarmoq boʻlib, jahonda eng koʻp mehnat ishvchisi band boʻlgan tarmoqlardan biri hisoblanadi. 2022—yil maʼlumotlariga koʻra jahonda turizm sohasida 8076719 ishchi xizmat qilmoqda. Dunyoning baʼzi mamlakatlari iqtisodiyoti xalqaro turizmning rivojlanishiga jiddiy bogʻliq, chunki u amalda mamlakatda valyuta tushumlarining yagona manbai hisoblanadi (Okeaniya davlatlari, Karib dengizi davlatlari, Maldiv orollari shular jumlasidan)<ref>[https://www.ibisworld.com/global/industry-trends/biggest-industries-by-employment/ Global Biggest Industries by Employment in 2022] 24—iyul 2022—yil</ref>. Jahon boʻylab tashqi va ichki turizmni hisobga olsak, har yili dunyo aholisining deyarli yarmi sayyohga aylanadi. Jahonda yiliga 7,9 milliard kishidan 1 milliarddan ziyod inson sayyohga aylanadi. Bu esa jahon sayyohlik bozori va sayyohlarni qabul qilish, xizmat koʻrsatishda orqali har qanday davlatning iqtisodiyotida qoʻshimcha daromad, qoʻshimcha ish oʻrinlari yaratilishiga olib keladi. {| class="wikitable sortable" |+ Jahonda eng koʻp ishchi kuch band boʻlgan tarmoqlar (2022—yil) |- ! № !! Tarmoq !! Jami band kishi |- | 1 || Elektronika || 17430492 |- | 2 || Koʻchmas mulk || 17160174 |- | 3 || Fasfood || 13458146 |- | 4 || Ish bilan taʼminlash || 9675210 |- | 5 || Kiyim ishlab chiqarish || 8918483 |- | 6 || Xalqaro mehmonxona va kuortlar || 9571254 |- | 7 || Koʻmir qazib olish || 8918848 |- | 8 || Jahon turizmi || 8076719 |- | 9 || Avtomobilsozlik || 8060047 |} == Jahonda turizmdan eng yuqori daromad oluvchi davlatlar == Jahon mamlakatlari orasida asosan rivojlangan davlatlarda yillik sayyohlar tashrifi yuqori hisoblanadi. Rivojlangan davlatlarda [[viza]] rejimining soddaligi va shuningdek xavfsizlik, arzon turizm, xizmat koʻrsatish sohalari juda yaxshi yoʻlga qoʻyilganligi, shuningdek tarixiy obidalarga boyligi yoki ekoturizm salohiyati yuqoriligi sabab yiliga juda katta miqdorda daromad davlat iqtisodiyotiga tushadi<ref>[https://www.visualcapitalist.com/map-worlds-top-countries-tourism/ Map: The World’s Top Countries for Tourism] 24—iyul 2022—yil</ref>. {| class="wikitable" |+ 2017—yil yakunlariga koʻra jahonda turizm sohasida eng yirik mamlakatlarning turizmdan tushgan yillik daromad miqdori |- ! № !! Mamlakat !! Yillik daromad (mlrd AQSh dollarida) |- | 1 || {{USA}} || 211 |- | 2 || {{ESP}} || 68 |- | 3 || {{FRA}} || 60,7 |- | 4 || {{THA}} || 57 |- | 5 || {{GBR}} || 51,2 |- | 6 || {{ITA}} || 44,2 |- | 7 || {{AUS}} || 41,7 |- | 8 || {{GER}} || 39,8 |- | 9 || {{MAC}} || 35,6 |- | 10 || {{JPN}} || 28,7 |- | 11 || {{HKG}} || 35,6 |- | 12 || {{CHN}} || 32,6 |- | 13 || {{IND}} || 27,4 |- | 14 || {{TUR}} || 22,5 |- | 15 || {{MEX}} || 21,3 |} == Manbalar == {{manbalar}} aq04iwe8eno2b8zuc9nu8gwjytrsjes 2816084 2816083 2022-08-28T15:19:58Z Akobirolmasov diplomat 74881 wikitext text/x-wiki '''Jahon Turizm Tashkiloti''' ([[inglizcha]]: World Tourism Organization) jahon mamlakatlarida sayyohlikni targʻib qilish, aholining millati, dini, tili, irqi, kelib chiqishidan qatiy nazar umumiy inson huquqlari va iqtisodiy faravonlik, oʻzaro anglashuv, tinchlik, oʻzaro hurmat ruhida turizm muhitini tashkil etuvchi yirik tashkilot hisoblanandi. Jahon Turizm Tashkiloti — rivojlanayotgan mamlakatlarda turizmni rivojlantirishga alohida eʼtibor qaratadi. [[Fayl:UNWTO Logo ES.jpg|thumb|alt=UNWTO|Jahon Turizm Tashkilotining logotipi]] == Turizmning istiqbollari == Xalqaro turizm xalqaro iqtisodiy faoliyatning asosiy turlaridan biri hisoblanandi, jahon xoʻjaligining tuzilishi, umumiy holatiga, shuningdek, dunyoning aksariyat mamlakatlari va alohida mintaqalari iqtisodiyotiga sezilarli taʼsir koʻrsatadigan murakkab va salohiyatli soha sanaladi. Turizmni rivojlantirish iqtisodiyotning [[transport]], [[aloqa]], savdo-sotiq, qurilish, milliy hunarmandchilik, qishloq xoʻjaligi, xalq isteʼmoli tovarlari ishlab chiqarish kabi tarmoqlariga ragʻbatlantiruvchi taʼsir koʻrsatadi va iqtisodiyotni tarkibiy qayta qurishning eng istiqbolli yoʻnalishlaridan biri hisoblanadi. == Turizm rivojlanishi == Turizm rivojlanishiga taʼsir koʻrsatuvchi asosiy omillar quyidagilar. # Mamlakatda oʻrtacha maoshning yuqoriligi. # Aholining sogʻlomlashtirish va sayohatga boʻlgan qiziqishi. # Milliy iqtisodiyotda inson omilini toʻliq tiklash uchun taʼtil muddatlarining koʻpligi. # Qarindoshchilik aloqalari. # Xalqaro biznes va anjumanlar. # Aholining rekreatsion hududlarga boʻlgan extiyoji yuqoriligi # Sport musobaqalari == Jahon turizmidagi pasayishlar == Jahon turizmi jahon iqtisodiyotining eng yirik tarmoqlaridan biri hisoblanadi. Oxirgi o‘ttiz yillikda dunyo bo‘ylab sayyohlar soni qariyb 4 baravarga oshgan, turizmdan tushgan daromad esa 25 baravardan ko‘proqga oshgan. Ammo 2019-yilda boshlangan global pandemiya ham turizmni cheklab oʻtmagan, xususan butun jahon boʻylab 2019—yilda turizm salmogʻi oʻsishi 2018—yilga nisbatan +4% ni tashkil etgan boʻlsa, 2020-yilda 2019-yilga nisbatan jahon boʻylab sayyohatlar −73% gacha pasaydi. 2021-yilda esa −88% gacha pasayish kuzatildi. Jahon turizm industriyasi 2021—yilgacha besh yil ichida yillik 4,3% ga yoki 1,3 trillion dollargacha kamaygan. Besh yillik davrning aksariyat qismida global turizm yaxshi natijalarga erishdi, rivojlanayotgan mamlakatlar o‘sishni rag‘batlantirishda davom etmoqda. Bundan tashqari, Osiyo va Janubiy Amerika mamlakatlarida aholi jon boshiga toʻgʻri keladigan daromadlar jadal sur’atlarda oʻsib bordi, bu esa ushbu hududlardagi isteʼmolchilarga koʻproq chet elga sayohat qilish imkonini berdi. Biroq, [[COVID-19]] (koronavirus) pandemiyasi tufayli sanoat daromadi 2020-yilda qariyb 50,0% ga kamaydi. Global epidemiya turizm bilan bog‘liq bo‘lgan barcha sohalarga katta taʼsir ko‘rsatdi. Jumladan dunyo mintaqalarida turizm sohasida COVID-19 pandemiyasi katta pastlashlarga sabab boʻldi<ref>[https://m.facebook.com/WorldTourismOrganization/posts/3966875116764446/?locale=fi_FI&refsrc=deprecated&_rdr 2021 international Tourist arrivals] 24—iyul 2022—yil</ref>. {| class="wikitable" |+ Jahonda 2019-yildan 2021-yilgacha sayyohlar salmogʻining oʻzgarishi |- ! Tartib raqam !! Sayyohlik mintaqalari !! 2019-yilda sayyohlar oqimining oʻzgarishi !! 2020—yilda sayyohlar oqimining oʻzgarishi !! 2021—yilda sayyohlar oqimining oʻzgarishi |- | 1 || [[Amerika]] || +2 % || −68 % || −71 % |- | 2 || [[Yevropa]] || +4 % || −69 % || −83 % |- | 3 || [[Oʻrta Sharq]] || +7 % || −74 % || −78 % |- | 4 || [[Afrika]] || +2 % || −74 % || −81 % |- | 5 || Osiyo va Tinch Okeani || +4 % || −84 % || −94 % |} == Jahon Mehnat bozorida Turizmning oʻrni == Dunyoda turizm va rekreatsiya rivojlangan davlatlarning YaIM tarkibida juda katta ulushga ega hisoblanadi. YaIMdaning tarkibida yuqori katta ulushga ega boʻlgan mamlakatlar asosan orol mamlakatlar, ekoturizm imkoniyatlariga ega davlatlar shuningdek uzoq tarixga ega boʻlgan davlatlat iqtisodiyotida turizm yetachi tarmoq hisoblanandi. Jumladan Amerika qitʼasidagi Karib dengizi mamlakatlari, Okeaniya mamlakatlari, tarixiy obidalarga boy boʻlgan [[Gretsiya]], [[Fransiya]], [[Buyuk Britaniya]], [[Ispaniya]], [[Turkiya]], [[Italiya]], [[AQSh]], [[Misr]], [[Xitoy]] kabi davlatlar [[iqtisodiyot]] tarkibida [[turizm]] asosiy daromadli sohalardan biri hisoblanandi. Turizm yuqori rentabelli tarmoq boʻlib, jahonda eng koʻp mehnat ishvchisi band boʻlgan tarmoqlardan biri hisoblanadi. 2022—yil maʼlumotlariga koʻra jahonda turizm sohasida 8076719 ishchi xizmat qilmoqda. Dunyoning baʼzi mamlakatlari iqtisodiyoti xalqaro turizmning rivojlanishiga jiddiy bogʻliq, chunki u amalda mamlakatda valyuta tushumlarining yagona manbai hisoblanadi (Okeaniya davlatlari, Karib dengizi davlatlari, Maldiv orollari shular jumlasidan)<ref>[https://www.ibisworld.com/global/industry-trends/biggest-industries-by-employment/ Global Biggest Industries by Employment in 2022] 24—iyul 2022—yil</ref>. Jahon boʻylab tashqi va ichki turizmni hisobga olsak, har yili dunyo aholisining deyarli yarmi sayyohga aylanadi. Jahonda yiliga 7,9 milliard kishidan 1 milliarddan ziyod inson sayyohga aylanadi. Bu esa jahon sayyohlik bozori va sayyohlarni qabul qilish, xizmat koʻrsatishda orqali har qanday davlatning iqtisodiyotida qoʻshimcha daromad, qoʻshimcha ish oʻrinlari yaratilishiga olib keladi. {| class="wikitable sortable" |+ Jahonda eng koʻp ishchi kuch band boʻlgan tarmoqlar (2022—yil) |- ! № !! Tarmoq !! Jami band kishi |- | 1 || Elektronika || 17430492 |- | 2 || Koʻchmas mulk || 17160174 |- | 3 || Fasfood || 13458146 |- | 4 || Ish bilan taʼminlash || 9675210 |- | 5 || Kiyim ishlab chiqarish || 8918483 |- | 6 || Xalqaro mehmonxona va kuortlar || 9571254 |- | 7 || Koʻmir qazib olish || 8918848 |- | 8 || Jahon turizmi || 8076719 |- | 9 || Avtomobilsozlik || 8060047 |} == Jahonda turizmdan eng yuqori daromad oluvchi davlatlar == Jahon mamlakatlari orasida asosan rivojlangan davlatlarda yillik sayyohlar tashrifi yuqori hisoblanadi. Rivojlangan davlatlarda [[viza]] rejimining soddaligi va shuningdek xavfsizlik, arzon turizm, xizmat koʻrsatish sohalari juda yaxshi yoʻlga qoʻyilganligi, shuningdek tarixiy obidalarga boyligi yoki ekoturizm salohiyati yuqoriligi sabab yiliga juda katta miqdorda daromad davlat iqtisodiyotiga tushadi<ref>[https://www.visualcapitalist.com/map-worlds-top-countries-tourism/ Map: The World’s Top Countries for Tourism] 24—iyul 2022—yil</ref>. {| class="wikitable" |+ 2017—yil yakunlariga koʻra jahonda turizm sohasida eng yirik mamlakatlarning turizmdan tushgan yillik daromad miqdori |- ! № !! Mamlakat !! Yillik daromad (mlrd AQSh dollarida) |- | 1 || {{USA}} || 211 |- | 2 || {{ESP}} || 68 |- | 3 || {{FRA}} || 60,7 |- | 4 || {{THA}} || 57 |- | 5 || {{GBR}} || 51,2 |- | 6 || {{ITA}} || 44,2 |- | 7 || {{AUS}} || 41,7 |- | 8 || {{GER}} || 39,8 |- | 9 || {{MAC}} || 35,6 |- | 10 || {{JPN}} || 28,7 |- | 11 || {{HKG}} || 35,6 |- | 12 || {{CHN}} || 32,6 |- | 13 || {{IND}} || 27,4 |- | 14 || {{TUR}} || 22,5 |- | 15 || {{MEX}} || 21,3 |} == Manbalar == {{manbalar}} ejk23dr7q2phhu5hsacujbebm7p8735 O'zbekiston Milliy Universetiti Geografiya va tabiiy resurslar fakulteti 0 755833 2816007 2802136 2022-08-28T13:53:54Z Akobirolmasov diplomat 74881 /* Amaliyot davri */ wikitext text/x-wiki {{Universitet |nomi = Oʻzbekiston Milliy Universiteti Geografiya va tabiiy resurslar fakulteti |tasvir = Geografiya va tabiiy reusrlar fakulteti logotipi.jpg |tasvir_tagyozuvi=Fakultet logotipi |asos_yil = [[1920-yil]] |turi = Fakultet |dekan = Shavkat Sharipov |talabalar = 1100 dan ortiq |bakalavriat = 4 yil |magistratura = 2 yil |doktorantura = 3 yil |manzil = Toshkеnt-100174, Talabalar shaharchasi, Mirzo Ulug`bеk nomidagi O`zbеkiston Milliy univеrsitеti Geografiya va tabiiy resurslar fakulteti, O`zbekiston}} [[Mirzo Ulug'bek]] nomidagi O'zbekiston Milliy Universetiti Geografiya va tabiiy resurslar fakulteti — mustaqil fakultet sifatida 1920-yildan Turkiston Davlat universetittining (hozirda Mirzo Ulugʻbek nomidagi Oʻzbekiston Milliy Universetiti) Harbiy fakultet tarkibidagi Geodeziya va Turkiston geografiyasi kafedralari tashkil topishidan oʻz faoliyatini boshlagan. 2015-yil fakultet [[Geologiya]] fakulteti bilan qoʻshib yagona bir fakultet sifatida ham tashkil etilgan, ammo 2018-yilda Geografiya alohida fakultet sifatida ajralib chiqdi. Geografiya va tabiiy resurslar fakultetida 2 ta [[bakalavr]] taʼlim yoʻnalishi hamda 4 ta [[magistratura]] taʼlim yoʻnalishlari mavjud. Geografiya va tabiiy resurslar fakultetida oliy oliy maʼlumotli geograf-mutaxassislar tayyorlash 1935-yildan boshlangan<ref>[https://old.nuu.uz/uzl/info/structure/faculties/geog Geografiya va tabiiy resurslar] 25—iyul 2022—yil</ref>. == Vazifasi == Oʻzbekistondagi ilmiy tadqiqotlar olib borish, baholash, ekologik muommolarni bartaraf etish, oliy taʼlim muassasalari uchun tabiiy geografiya, demografiya, turizm-rekreatsiya, iqtisodiy-ijtimoiy geografiya, gidrologiya, global iqlim oʻzgarishlari, kartografiya-kadastr, geozdeziya-geoinformatsion va yer haqidagi boshqa sohalar yuzasidan yuqori malakali kadrlar tayyorlash asosiy vazifasi hisoblanadi. == Fakultetning ilmiy maktablari == fakultetda sohalar yuzasidan katta ilmiy maktab shakllangan. Jumladan „Iqtisodiy va itimoiy geografiya“ ilmiy maktabi proffessorlari A.S.Soliev va Z.M.Akramov, „Tabiiy geografiya va landhsaftshunoslik“ ilmiy maktabi professorlari L.N.Babushkin, N.A.Kogay, „Atlas kartagrafiyasi“ ilmiy maktabidan T.M.Mirzaliev, „Oʻzbekiston geoekologiyasi“ ilmiy maktabidan A.A.Rafikov va „Togʻli hududlar girologiyasi“ ilmiy maktabidan O.P.Sheglova kabi professorlar yetishib chiqgan. == Bakalavr va magistratura taʼlim yoʻnalishlari == === Bakalavr taʼlim yoʻnalishlari === 2021—2022 oʻquv yildan Oʻzbekiston respublikasi prezidentining „Oʻzbekiston Milliy Universititida Gidrometearologiya fakultetini tashkil etish toʻgʻrisidagi“ qaroriga binoan<ref>[https://www.gazeta.uz/oz/2020/11/19/uzgidromet/ O‘zMUda Gidrometeorologiya fakulteti tashkil etiladi] 25-iyul 2022-yil</ref>. Geografiya va tabiiy resurslar fakultetidan gidrologiya va gidrometeorologiya yoʻnalishlqri ajralib chqiib, Gidrometereologiya fakultetini tashkil etdi. # 5140600-Geografiya # 5311500-Geodeziya, kartografiya va kadastr === Magistratura taʼlim yoʻnalishlari === # 70530402-Geografiya (oʻrganish obyektlari boʻyicha) # 5A140603-Geodemografiya (2020-yildan yopilgan) # 70722502-Geozdeziya kartografiya(funksiyalar boʻyicha) # 70722601-Geodeziya va Geoinformatika # 70530403-Amaliy geografiya (sohalar boʻyicha) == Kafedralar va kafedra fanlari == === Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya kafedrasi === # Jahon mamlakatlarining iqtisodiy va ijtimoiy geografiyasi # Sanoat geografiyasi # Qishloq xoʻjaligi geografiyasi # Turizm va rekreatsiya geografiyasi # Siyosiy geografiya # Aholishunoslik # Statistika # Tabiatdan foydalanishning geografik asoslari (iqtisodiy qism) # Iqtisodiy va Ijtimoiy geografiya # Shaharlar geografiyasi # Geourbanistika # Oʻzbekiston geografiyasi (iqtisodiy qism) # Amaliy geografiya (iqtisodiy qism) === Tabiiy geografiya kafedrasi === # Geoekologiya va Landshaft ekologiyasi # Umumiy tabiiy geografiya # Toponimika # Jahon geografiyasi (materiklar va okeanlar geografiyasi) # Geomorfologiya # Tabiatdan foydalanishning geografik usullari (tabbiy qism) # Tuproqlar geografiyasi # Landshaftshunoslik # Oʻzbekiston geografiyasi (tabiiy qism) # Innovatsion pedagogik texnologiyalar # Tabiiyot oʻqitish metodikasi === Kartografiya === # Kartografiya # Kompyuter grafikasi # Tabiiy kartalarni loihalash va tuzish # Kadastr kartalarini loyihalash va tuzish === Geozdeziya va geoinformatika === # Geodeziya boshlangʻich kursi # Oliy geodeziya # Injenerlik geodeziyasi # Fotogranammetriya # Geodezik oʻlchashlarni qayta ishlash # GIS == Oʻquv va ilmiy amaliy laboratoriyalar == # „Globus“oʻquv metodika laboratoriya xonasi. # Gidravlika oʻquv laboratoriya xonasi. # Yerni masofadan zondlash hamda Fotogrammetriya tadqiq etish ilmiy laboratoriyasi # Oliy geodeziya oʻquv laboratoriya xonasi == Amaliyot davri == Fakultet talabalari amaliyot bazasi soha mutaxassisligi va kursiga qarab har hil amaliyot bazalarida olib boriladi. Geografiya bakalavriat taʼlimi 1-kurs talabalari oʻquv yili ohirida Toshkent viloyati Boʻstonliq tumani togʻli hududlarida tabiiy geografik jarayonlar, landshaftlar, ekoturizm va hududning iqtisodiy-geografik salohiyati jihatidan amaliyot oʻtkazadi. Geodeziya, kartografiya va kadastr 1-kurs talabalari ham Toshkent viloyati Boʻstonliq tumani togʻli hududlarida hududning relyefi, koordinatlari, geoinformatsion tizimlari yuzasidan oʻquv amaliyotini amalga oshiradi. 2-kurs geografiya bakalavriad talabalari Oʻzbekiston Respublikasi hudulari boʻykab turizm, sanoat, qishloq xoʻjaligi rivojlanihsidagi muommolar yuzasidan kompleks amaliyot oʻtkazadi. Barcha fakultet bakalavr uchinchi kurs talabalari esa ishlab chiqarish korxonlarida ilmiy oʻquv amaliyotda boʻladi. 4-kursda esa boʻlajak mutaxassislar respublika boʻylab xalq taʼlimi vazirligi taʼsarufidagi maktablarda shuningdek, ishlab chiqarish korxonalari, vazirliklarda amaliyotda boʻladilar. == Hamkorligi == Geografiya va tabiiy resurslar fakulteti iqtisodiy va ijtimoiy, tabiiy, geodeziya, iqlimshunoslik, gidrologiya va gidrometereologiya kabi koʻplab sohalar boʻyicha {{RUS}}, {{SWE}}, {{AUT}}, {{KAZ}}, {{BLR}} va {{ISR}} kabi mamlakatlar bilan hamkorligi mavjud. == Manbalar == {{manbalar}} s1kptr65vl4kln3e3p1lfufs87dyq6o 2816009 2816007 2022-08-28T13:54:18Z Akobirolmasov diplomat 74881 /* Hamkorligi */ wikitext text/x-wiki {{Universitet |nomi = Oʻzbekiston Milliy Universiteti Geografiya va tabiiy resurslar fakulteti |tasvir = Geografiya va tabiiy reusrlar fakulteti logotipi.jpg |tasvir_tagyozuvi=Fakultet logotipi |asos_yil = [[1920-yil]] |turi = Fakultet |dekan = Shavkat Sharipov |talabalar = 1100 dan ortiq |bakalavriat = 4 yil |magistratura = 2 yil |doktorantura = 3 yil |manzil = Toshkеnt-100174, Talabalar shaharchasi, Mirzo Ulug`bеk nomidagi O`zbеkiston Milliy univеrsitеti Geografiya va tabiiy resurslar fakulteti, O`zbekiston}} [[Mirzo Ulug'bek]] nomidagi O'zbekiston Milliy Universetiti Geografiya va tabiiy resurslar fakulteti — mustaqil fakultet sifatida 1920-yildan Turkiston Davlat universetittining (hozirda Mirzo Ulugʻbek nomidagi Oʻzbekiston Milliy Universetiti) Harbiy fakultet tarkibidagi Geodeziya va Turkiston geografiyasi kafedralari tashkil topishidan oʻz faoliyatini boshlagan. 2015-yil fakultet [[Geologiya]] fakulteti bilan qoʻshib yagona bir fakultet sifatida ham tashkil etilgan, ammo 2018-yilda Geografiya alohida fakultet sifatida ajralib chiqdi. Geografiya va tabiiy resurslar fakultetida 2 ta [[bakalavr]] taʼlim yoʻnalishi hamda 4 ta [[magistratura]] taʼlim yoʻnalishlari mavjud. Geografiya va tabiiy resurslar fakultetida oliy oliy maʼlumotli geograf-mutaxassislar tayyorlash 1935-yildan boshlangan<ref>[https://old.nuu.uz/uzl/info/structure/faculties/geog Geografiya va tabiiy resurslar] 25—iyul 2022—yil</ref>. == Vazifasi == Oʻzbekistondagi ilmiy tadqiqotlar olib borish, baholash, ekologik muommolarni bartaraf etish, oliy taʼlim muassasalari uchun tabiiy geografiya, demografiya, turizm-rekreatsiya, iqtisodiy-ijtimoiy geografiya, gidrologiya, global iqlim oʻzgarishlari, kartografiya-kadastr, geozdeziya-geoinformatsion va yer haqidagi boshqa sohalar yuzasidan yuqori malakali kadrlar tayyorlash asosiy vazifasi hisoblanadi. == Fakultetning ilmiy maktablari == fakultetda sohalar yuzasidan katta ilmiy maktab shakllangan. Jumladan „Iqtisodiy va itimoiy geografiya“ ilmiy maktabi proffessorlari A.S.Soliev va Z.M.Akramov, „Tabiiy geografiya va landhsaftshunoslik“ ilmiy maktabi professorlari L.N.Babushkin, N.A.Kogay, „Atlas kartagrafiyasi“ ilmiy maktabidan T.M.Mirzaliev, „Oʻzbekiston geoekologiyasi“ ilmiy maktabidan A.A.Rafikov va „Togʻli hududlar girologiyasi“ ilmiy maktabidan O.P.Sheglova kabi professorlar yetishib chiqgan. == Bakalavr va magistratura taʼlim yoʻnalishlari == === Bakalavr taʼlim yoʻnalishlari === 2021—2022 oʻquv yildan Oʻzbekiston respublikasi prezidentining „Oʻzbekiston Milliy Universititida Gidrometearologiya fakultetini tashkil etish toʻgʻrisidagi“ qaroriga binoan<ref>[https://www.gazeta.uz/oz/2020/11/19/uzgidromet/ O‘zMUda Gidrometeorologiya fakulteti tashkil etiladi] 25-iyul 2022-yil</ref>. Geografiya va tabiiy resurslar fakultetidan gidrologiya va gidrometeorologiya yoʻnalishlqri ajralib chqiib, Gidrometereologiya fakultetini tashkil etdi. # 5140600-Geografiya # 5311500-Geodeziya, kartografiya va kadastr === Magistratura taʼlim yoʻnalishlari === # 70530402-Geografiya (oʻrganish obyektlari boʻyicha) # 5A140603-Geodemografiya (2020-yildan yopilgan) # 70722502-Geozdeziya kartografiya(funksiyalar boʻyicha) # 70722601-Geodeziya va Geoinformatika # 70530403-Amaliy geografiya (sohalar boʻyicha) == Kafedralar va kafedra fanlari == === Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya kafedrasi === # Jahon mamlakatlarining iqtisodiy va ijtimoiy geografiyasi # Sanoat geografiyasi # Qishloq xoʻjaligi geografiyasi # Turizm va rekreatsiya geografiyasi # Siyosiy geografiya # Aholishunoslik # Statistika # Tabiatdan foydalanishning geografik asoslari (iqtisodiy qism) # Iqtisodiy va Ijtimoiy geografiya # Shaharlar geografiyasi # Geourbanistika # Oʻzbekiston geografiyasi (iqtisodiy qism) # Amaliy geografiya (iqtisodiy qism) === Tabiiy geografiya kafedrasi === # Geoekologiya va Landshaft ekologiyasi # Umumiy tabiiy geografiya # Toponimika # Jahon geografiyasi (materiklar va okeanlar geografiyasi) # Geomorfologiya # Tabiatdan foydalanishning geografik usullari (tabbiy qism) # Tuproqlar geografiyasi # Landshaftshunoslik # Oʻzbekiston geografiyasi (tabiiy qism) # Innovatsion pedagogik texnologiyalar # Tabiiyot oʻqitish metodikasi === Kartografiya === # Kartografiya # Kompyuter grafikasi # Tabiiy kartalarni loihalash va tuzish # Kadastr kartalarini loyihalash va tuzish === Geozdeziya va geoinformatika === # Geodeziya boshlangʻich kursi # Oliy geodeziya # Injenerlik geodeziyasi # Fotogranammetriya # Geodezik oʻlchashlarni qayta ishlash # GIS == Oʻquv va ilmiy amaliy laboratoriyalar == # „Globus“oʻquv metodika laboratoriya xonasi. # Gidravlika oʻquv laboratoriya xonasi. # Yerni masofadan zondlash hamda Fotogrammetriya tadqiq etish ilmiy laboratoriyasi # Oliy geodeziya oʻquv laboratoriya xonasi == Amaliyot davri == Fakultet talabalari amaliyot bazasi soha mutaxassisligi va kursiga qarab har hil amaliyot bazalarida olib boriladi. Geografiya bakalavriat taʼlimi 1-kurs talabalari oʻquv yili ohirida Toshkent viloyati Boʻstonliq tumani togʻli hududlarida tabiiy geografik jarayonlar, landshaftlar, ekoturizm va hududning iqtisodiy-geografik salohiyati jihatidan amaliyot oʻtkazadi. Geodeziya, kartografiya va kadastr 1-kurs talabalari ham Toshkent viloyati Boʻstonliq tumani togʻli hududlarida hududning relyefi, koordinatlari, geoinformatsion tizimlari yuzasidan oʻquv amaliyotini amalga oshiradi. 2-kurs geografiya bakalavriad talabalari Oʻzbekiston Respublikasi hudulari boʻykab turizm, sanoat, qishloq xoʻjaligi rivojlanihsidagi muommolar yuzasidan kompleks amaliyot oʻtkazadi. Barcha fakultet bakalavr uchinchi kurs talabalari esa ishlab chiqarish korxonlarida ilmiy oʻquv amaliyotda boʻladi. 4-kursda esa boʻlajak mutaxassislar respublika boʻylab xalq taʼlimi vazirligi taʼsarufidagi maktablarda shuningdek, ishlab chiqarish korxonalari, vazirliklarda amaliyotda boʻladilar. == Hamkorligi == Geografiya va tabiiy resurslar fakulteti iqtisodiy va ijtimoiy, tabiiy, geodeziya, iqlimshunoslik, gidrologiya va gidrometereologiya kabi koʻplab sohalar boʻyicha {{GER}}, {{RUS}}, {{SWE}}, {{AUT}}, {{KAZ}}, {{BLR}} va {{ISR}} kabi mamlakatlar bilan hamkorligi mavjud. == Manbalar == {{manbalar}} ec8zd0tqn15uq1oq7wor0gk75g89mvm 2816011 2816009 2022-08-28T13:54:54Z Akobirolmasov diplomat 74881 wikitext text/x-wiki {{Universitet |nomi = Oʻzbekiston Milliy Universiteti Geografiya va tabiiy resurslar fakulteti |tasvir = Geografiya va tabiiy reusrlar fakulteti logotipi.jpg |tasvir_tagyozuvi=Fakultet logotipi |asos_yil = [[1920-yil]] |turi = Fakultet |dekan = Shavkat Sharipov |talabalar = 1100 dan ortiq |bakalavriat = 4 yil |magistratura = 2 yil |doktorantura = 3 yil |manzil = Toshkеnt-100174, Talabalar shaharchasi, Mirzo Ulug`bеk nomidagi O`zbеkiston Milliy univеrsitеti Geografiya va tabiiy resurslar fakulteti, {{UZB}}}} [[Mirzo Ulug'bek]] nomidagi O'zbekiston Milliy Universetiti Geografiya va tabiiy resurslar fakulteti — mustaqil fakultet sifatida 1920-yildan Turkiston Davlat universetittining (hozirda Mirzo Ulugʻbek nomidagi Oʻzbekiston Milliy Universetiti) Harbiy fakultet tarkibidagi Geodeziya va Turkiston geografiyasi kafedralari tashkil topishidan oʻz faoliyatini boshlagan. 2015-yil fakultet [[Geologiya]] fakulteti bilan qoʻshib yagona bir fakultet sifatida ham tashkil etilgan, ammo 2018-yilda Geografiya alohida fakultet sifatida ajralib chiqdi. Geografiya va tabiiy resurslar fakultetida 2 ta [[bakalavr]] taʼlim yoʻnalishi hamda 4 ta [[magistratura]] taʼlim yoʻnalishlari mavjud. Geografiya va tabiiy resurslar fakultetida oliy oliy maʼlumotli geograf-mutaxassislar tayyorlash 1935-yildan boshlangan<ref>[https://old.nuu.uz/uzl/info/structure/faculties/geog Geografiya va tabiiy resurslar] 25—iyul 2022—yil</ref>. == Vazifasi == Oʻzbekistondagi ilmiy tadqiqotlar olib borish, baholash, ekologik muommolarni bartaraf etish, oliy taʼlim muassasalari uchun tabiiy geografiya, demografiya, turizm-rekreatsiya, iqtisodiy-ijtimoiy geografiya, gidrologiya, global iqlim oʻzgarishlari, kartografiya-kadastr, geozdeziya-geoinformatsion va yer haqidagi boshqa sohalar yuzasidan yuqori malakali kadrlar tayyorlash asosiy vazifasi hisoblanadi. == Fakultetning ilmiy maktablari == fakultetda sohalar yuzasidan katta ilmiy maktab shakllangan. Jumladan „Iqtisodiy va itimoiy geografiya“ ilmiy maktabi proffessorlari A.S.Soliev va Z.M.Akramov, „Tabiiy geografiya va landhsaftshunoslik“ ilmiy maktabi professorlari L.N.Babushkin, N.A.Kogay, „Atlas kartagrafiyasi“ ilmiy maktabidan T.M.Mirzaliev, „Oʻzbekiston geoekologiyasi“ ilmiy maktabidan A.A.Rafikov va „Togʻli hududlar girologiyasi“ ilmiy maktabidan O.P.Sheglova kabi professorlar yetishib chiqgan. == Bakalavr va magistratura taʼlim yoʻnalishlari == === Bakalavr taʼlim yoʻnalishlari === 2021—2022 oʻquv yildan Oʻzbekiston respublikasi prezidentining „Oʻzbekiston Milliy Universititida Gidrometearologiya fakultetini tashkil etish toʻgʻrisidagi“ qaroriga binoan<ref>[https://www.gazeta.uz/oz/2020/11/19/uzgidromet/ O‘zMUda Gidrometeorologiya fakulteti tashkil etiladi] 25-iyul 2022-yil</ref>. Geografiya va tabiiy resurslar fakultetidan gidrologiya va gidrometeorologiya yoʻnalishlqri ajralib chqiib, Gidrometereologiya fakultetini tashkil etdi. # 5140600-Geografiya # 5311500-Geodeziya, kartografiya va kadastr === Magistratura taʼlim yoʻnalishlari === # 70530402-Geografiya (oʻrganish obyektlari boʻyicha) # 5A140603-Geodemografiya (2020-yildan yopilgan) # 70722502-Geozdeziya kartografiya(funksiyalar boʻyicha) # 70722601-Geodeziya va Geoinformatika # 70530403-Amaliy geografiya (sohalar boʻyicha) == Kafedralar va kafedra fanlari == === Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya kafedrasi === # Jahon mamlakatlarining iqtisodiy va ijtimoiy geografiyasi # Sanoat geografiyasi # Qishloq xoʻjaligi geografiyasi # Turizm va rekreatsiya geografiyasi # Siyosiy geografiya # Aholishunoslik # Statistika # Tabiatdan foydalanishning geografik asoslari (iqtisodiy qism) # Iqtisodiy va Ijtimoiy geografiya # Shaharlar geografiyasi # Geourbanistika # Oʻzbekiston geografiyasi (iqtisodiy qism) # Amaliy geografiya (iqtisodiy qism) === Tabiiy geografiya kafedrasi === # Geoekologiya va Landshaft ekologiyasi # Umumiy tabiiy geografiya # Toponimika # Jahon geografiyasi (materiklar va okeanlar geografiyasi) # Geomorfologiya # Tabiatdan foydalanishning geografik usullari (tabbiy qism) # Tuproqlar geografiyasi # Landshaftshunoslik # Oʻzbekiston geografiyasi (tabiiy qism) # Innovatsion pedagogik texnologiyalar # Tabiiyot oʻqitish metodikasi === Kartografiya === # Kartografiya # Kompyuter grafikasi # Tabiiy kartalarni loihalash va tuzish # Kadastr kartalarini loyihalash va tuzish === Geozdeziya va geoinformatika === # Geodeziya boshlangʻich kursi # Oliy geodeziya # Injenerlik geodeziyasi # Fotogranammetriya # Geodezik oʻlchashlarni qayta ishlash # GIS == Oʻquv va ilmiy amaliy laboratoriyalar == # „Globus“oʻquv metodika laboratoriya xonasi. # Gidravlika oʻquv laboratoriya xonasi. # Yerni masofadan zondlash hamda Fotogrammetriya tadqiq etish ilmiy laboratoriyasi # Oliy geodeziya oʻquv laboratoriya xonasi == Amaliyot davri == Fakultet talabalari amaliyot bazasi soha mutaxassisligi va kursiga qarab har hil amaliyot bazalarida olib boriladi. Geografiya bakalavriat taʼlimi 1-kurs talabalari oʻquv yili ohirida Toshkent viloyati Boʻstonliq tumani togʻli hududlarida tabiiy geografik jarayonlar, landshaftlar, ekoturizm va hududning iqtisodiy-geografik salohiyati jihatidan amaliyot oʻtkazadi. Geodeziya, kartografiya va kadastr 1-kurs talabalari ham Toshkent viloyati Boʻstonliq tumani togʻli hududlarida hududning relyefi, koordinatlari, geoinformatsion tizimlari yuzasidan oʻquv amaliyotini amalga oshiradi. 2-kurs geografiya bakalavriad talabalari Oʻzbekiston Respublikasi hudulari boʻykab turizm, sanoat, qishloq xoʻjaligi rivojlanihsidagi muommolar yuzasidan kompleks amaliyot oʻtkazadi. Barcha fakultet bakalavr uchinchi kurs talabalari esa ishlab chiqarish korxonlarida ilmiy oʻquv amaliyotda boʻladi. 4-kursda esa boʻlajak mutaxassislar respublika boʻylab xalq taʼlimi vazirligi taʼsarufidagi maktablarda shuningdek, ishlab chiqarish korxonalari, vazirliklarda amaliyotda boʻladilar. == Hamkorligi == Geografiya va tabiiy resurslar fakulteti iqtisodiy va ijtimoiy, tabiiy, geodeziya, iqlimshunoslik, gidrologiya va gidrometereologiya kabi koʻplab sohalar boʻyicha {{GER}}, {{RUS}}, {{SWE}}, {{AUT}}, {{KAZ}}, {{BLR}} va {{ISR}} kabi mamlakatlar bilan hamkorligi mavjud. == Manbalar == {{manbalar}} 850y80cqq7o5gkaz9hqku5mhglnatzx 3900 0 755881 2817327 2715990 2022-08-29T11:37:48Z 115.178.228.196 wikitext text/x-wiki '''{{PAGENAME}}''' – [[4-mingyillik]] hamda [[39-asr]]ning 100-yili hisoblanadi. {{Year nav|3900}} {{Commons cat}} 5n36epepszl2z41svto1bi8mjy3wphz Foydalanuvchi:BaxtiyJahon/qumloq 2 757766 2817070 2813982 2022-08-29T09:09:55Z BaxtiyJahon 75776 wikitext text/x-wiki '''O‘zarxiv agentligi''' — arxivlar faoliyatini qo‘llab-quvvatlash hamda arxiv ishini rivojlantirishga doir davlat dasturlarini ishlab chiqadi va amalga oshiradi, arxiv hujjatlarini arxivlarda, muzeylarda, kutubxonalarda, ilmiy muassasalar va boshqa joylarda jamlash, hisobga olish, saqlash va foydalanish masalalari bo‘yicha normativ-huquqiy hujjatlar loyihalarini ishlab chiqadi va Vazirlar Mahkamasiga kiritadi hamda uning amalga oshirilishini taʼminlaydi<ref>[https://www.archive.uz/ozarxiv-agentligi-togrisida-nizom „Oʻzarxiv“ agentligi toʻgʻrisida nizom]</ref>. == O‘zarxivi agentligi tarkibi == "O‘zarxiv" agentligi tarkibida 3 ta Milliy arxiv, 14 ta Arxiv ishi hududiy boshqarmasi, 101 ta Davlat arxivi, 123 ta Shaxsiy tarkib xujjatlari davlat arxividan tashkil topga<ref>[https://www.archive.uz/ Oʻzarxiv agentligi tarkibida]</ref>. * '''O‘zbekiston Milliy arxivi''' 1958-yil 20-noyabrda OIMDA (SGAOR) va MDTA (SGIA) birlashishi natijasida tashkil etilgan. Bu yerda IX-asrdan — 1917-yillardagi tarixiy davrga oid arxiv hujjatlari saqlanadi. Shuningdek, Turkiston ASSR, O‘zbekiston SSRning yuqori organlari va davlat boshqaruvi hujjatlari, O‘zbekiston Respublikasining mustaqillik davridan hozirgi kungacha bo‘lgan hujjatlar ham mujassamdir. Arxivda milliy tarixning turli davrlaridagi davlat arboblari, siyosiy partiyalar, madaniyat, fan, jamoat tashkilotlarining shaxsiy fondlari ham mavjud. Arxiv fond hujjatlarining qariyb 1,8 million yig‘majildlari MAF hujjatlarini tashkil etadi, ulardan 0,5 mln. yig‘majildlar alohida qimmatli hujjatlardir. * '''O‘zbekiston Ilmiy-texnika va tibbiy hujjatlar milliy arxivi''' 1962-yilda tibbiyot fanlari va amaliyotining to‘plangan tajribasidan to‘liq foydalanish uchun O‘zbekiston SSR Markaziy davlat tibbiy arxivi sifatida tashkil etilgan va 1965-yilda ilmiy-texnikaviy va tibbiy hujjatlari MDA deb nomlangan. Arxiv ilmiy-texnikaviy, tibbiy, loyihalash, muhandislik, ilmiy-tadqiqot, boshqaruv hujjatlarini, xamda respublika va mahalliy ahamiyatga ega shaxsiy fondlarni saqlaydi. Bu yerda taxminan 0,3 millionga yaqin yig‘majildlar MAF hujjatlarini tashkil etadi, ulardan 21,0 ming yig‘ma jildlar alohida qimmatli hujjatlardir. * '''O‘zbekiston Kinofotofono hujjatlari milliy arxivi''' 1943-yilda tashkil topgan va 1959-yilda u O‘zbekiston SSR Markaziy davlat arxivining kinofotofono hujjatlar bo‘limi sifatida qayta tashkil etilgan. 1974-yildan — kinofotofonohujjatlari Markaziy davlat arxivi deb nomlandi. Arxivda XIX-asrning 60-yillaridan boshlab foto, fono va kinohujjatlar saqlanadi. Bu yerda taxminan 0,3 millionga yaqin yig‘majildlar MAF hujjatlarini tashkil etadi, ulardan 44,0 ming yig‘majildlar alohida qimmatli hujjatlardir<ref>[https://www.archive.uz/post/ozbekiston-arxivlar Oʻzbekiston arxivlar]</ref>. {| class="wikitable" |+ Yuqori boshqaruv organi |- ! T\r| !! Davlat muassasasining nomi !! Tashkiliy-huquqiy shakli !! Amalga oshirilayotgan faoliyat turi !! Tashkilot STIR INN !! funksiya va vakolatlari !! Tashkilot rahbari !! Telefon !! Tashkilot pochta manzili |- | 1 || Oʻzbekiston Respublikasi „Oʻzarxiv“ agentligi || Davlat muassasasi || Davlat hokimiyati va boshqaruvining respublika idoralari faoliyati || 200794677 || Arxiv ishi va ish yuritish sohasida yagona davlat siyosatini yuritish va nazorat qilish; Milliy arxiv fondi hujjatlarini jamlash, ularning saqlanishini, davlat hisobiga olinishini taʼminlash va ulardan keng foydalanish; hududiy boshqarmalarni, milliy arxivlar va davlat arxivlarini boshqarish va ularning samarali faoliyat koʻrsatishini taʼminlash. || Yusupov Ulugʻbek Mirtalibovich || (55) 503-01-50 || 100043, Toshkent shahar, Chilonzor tumani, Chilonzor koʻchasi, 2-uy |} {| class="wikitable" |+ Agentlik tarkibidagi tashkilotlar |- ! T\r| !! Davlat muassasasining nomi !! Tashkiliy-huquqiy shakli !! Amalga oshirilayotgan faoliyat turi !! Tashkilot STIR INN !! funksiya va vakolatlari !! Tashkilot rahbari !! Telefon !! Tashkilot pochta manzili |- | 1 || Oʻzbekiston Milliy arxivi || Davlat muassasasi || Kutubxonalar va arxivlar faoliyati || 200794653 ||Oʻzbekiston Respublikasi Milliy arxiv fondi hujjatlarini shakllantirish, ularning saqlanishini, davlat hisobi yuritilishini taʼminlash va ulardan foydalanish|| Zakirova Dilbar Taxirovna || (71) 277 04 80 || 100043, Toshkent shahar, Chilonzor tumani, Chilonzor koʻchasi, 2-uy |- | 2 || Oʻzbekiston Ilmiy-texnika va tibbiyot hujjatlari milliy arxivi || Davlat muassasasi || Kutubxonalar va arxivlar faoliyati || 200794660 || Oʻzbekiston Respublikasi Milliy arxiv fondi hujjatlarini shakllantirish, ularning saqlanishini, davlat hisobi yuritilishini taʼminlash va ulardan foydalanish || Axmedov Barat Maxmudovich || (71) 202-94-78 || 100179, Toshkent shahar, Olmazor tumani, Nozimaxonim koʻchasi, 86 uy |- | 3 || Oʻzbekiston Kinofotofono milliy arxivi || Davlat muassasasi || Kutubxonalar va arxivlar faoliyati || 200795027 || Oʻzbekiston Respublikasi Milliy arxiv fondi hujjatlarini shakllantirish, ularning saqlanishini, davlat hisobi yuritilishini taʼminlash va ulardan foydalanish || Maxkamov Alijon Vaxobovich || (71) 277-11-44 ||100043, Toshkent shahar, Chilonzor 1-berk koʻchasi |- | 3 || Oʻzbekiston Respublikasi „Oʻzarxiv“ agentligi huzuridagi Arxiv ishi va ish yuritish boʻyicha malaka oshirish ilmiy-metodik markazil || Davlat muassasasi || Boshqa toifalarga kiritilmagan professional, ilmiy va texnik faoliyat || 307576171 ||Arxiv ishi va ish yuritish sohasida xodimlar malakasini oshirish; arxiv ishi va ish yuritish boʻyicha xodimlarning kasbiy malakasini oshirish, arxiv ishi va ish yuritish tizimida zamonaviy texnologiyalarni joriy etish; oʻquv jarayoniga zamonaviy innovatsion texnologiyalarni, oʻqitishning samarali shakllari va usullarini joriy etish|| Rixsiboyev Miraxmadjon Abdullo oʻgʻli || (55) 502-52-55|| 100043, Toshkent shahar, Chilonzor 1-berk koʻchasi |} {| class="wikitable" |+ Qoraqalpogʻiston Respublikasi |- ! T\r| !! Davlat muassasasining nomi !! Tashkiliy-huquqiy shakli !! Amalga oshirilayotgan faoliyat turi !! Tashkilot STIR INN !! funksiya va vakolatlari !! Tashkilot rahbari !! Telefon !! Tashkilot pochta manzili |- | 1 || Qoraqalpogʻiston Respublikasi Arxiv ishi hududiy boshqarmasi || Davlat muassasasi || Davlat hokimiyati va boshqaruvining hududiy idoralari faoliyati || 2010636074 || Hududda arxiv ishi va ish yuritish sohasida tegishli hududda yagona davlat siѐsatini yuritish va nazorat qilish || Kaipnazarov Maxset Bayniyazovich || (61) 222-05-39 || 230100, Qoraqalpogʻiston Respublikasi, Nukus shahar, A.Shamuratova koʻchasi 93-a uy |- | 2 || Qoraqalpogʻiston Respublikasi Markaziy Davlat arxivi || Davlat muassasasi || Kutubxonalar va arxivlar faoliyati || 200362082 || Oʻzbekiston Respublikasi Milliy arxiv fondi hujjatlarini shakllantirish, ularning saqlanishini, davlat hisobi yuritilishini taʼminlash va ulardan foydalanish|| Bekmuratov Aymurza Mirzamuratovich || (61) 222-76-00 || 230100, Qoraqalpogʻiston Respublikasi, Nukus shahar, A.Shamuratova koʻchasi 93-a uy |- | 3 || Beruniy tumani davlat arxivi || Davlat muassasasi || Kutubxonalar va arxivlar faoliyati || 201604364 || Oʻzbekiston Respublikasi Milliy arxiv fondi hujjatlarini shakllantirish, ularning saqlanishini, davlat hisobi yuritilishini taʼminlash va ulardan foydalanish|| Yuldashov Muzaffar Tolibayevich || (61) 524-91-08 || 230200, Qoraqalpogʻiston Respublikasi, Beruniy tumani,Xalqlar doʻstligi koʻchasi 14-uy |- | 4 || Qoʻngʻirot tumani davlat arxivi || Davlat muassasasi || Kutubxonalar va arxivlar faoliyati || 202310952 || Oʻzbekiston Respublikasi Milliy arxiv fondi hujjatlarini shakllantirish, ularning saqlanishini, davlat hisobi yuritilishini taʼminlash va ulardan foydalanish. || Aliyev Makset Askarovich || (61) 312-06-62 || 230600, Qoraqalpogʻiston Respublikasi, Koʻngʻirot tumani, Ipak yuli koʻchasi raqamsiz uy |- | 5 || Kegeyli tumani davlat arxivi || Davlat muassasasi || Kutubxonalar va arxivlar faoliyati || Misol || Oʻzbekiston Respublikasi Milliy arxiv fondi hujjatlarini shakllantirish, ularning saqlanishini, davlat hisobi yuritilishini taʼminlash va ulardan foydalanish||Yusupova Gulbaxar Jumanazarovna || (61) 412-33-16 || 230500, Qoraqalpogʻiston Respublikasi, Kegeyli tumani, Kegeyli koʻchasi raqamsiz uy |- | 6 || Xoʻjayli tumani davlat arxivi || Davlat muassasasi ||Kutubxonalar va arxivlar faoliyati || 200395041 || Oʻzbekiston Respublikasi Milliy arxiv fondi hujjatlarini shakllantirish, ularning saqlanishini, davlat hisobi yuritilishini taʼminlash va ulardan foydalanish|| Xojamuratov Ajiniyaz Baltamuratovich || (61) 572-11-48 || 231300, Qoraqalpogʻiston Respublikasi, Taxiatash tumani,Sh.Rashidov koʻchasi raqamsiz uy |- | 7 || Qoraoʻzak tumani davlat arxivi || Davlat muassasasi || Kutubxonalar va arxivlar faoliyati || 200402768 || Oʻzbekiston Respublikasi Milliy arxiv fondi hujjatlarini shakllantirish, ularning saqlanishini, davlat hisobi yuritilishini taʼminlash va ulardan foydalanish|| Sultanov Timur Aytmuratovich || (95) 609-76-65 || 230400 Qoraqalpogʻiston Respublikasi, Qoraoʻzak tumani, K.Rzayev koʻchasi, raqamsiz uy |- | 8 || Ellikqalʼa tumani davlat arxivi || Davlat muassasasi || Kutubxonalar va arxivlar faoliyati || 206837823 || Oʻzbekiston Respublikasi Milliy arxiv fondi hujjatlarini shakllantirish, ularning saqlanishini, davlat hisobi yuritilishini taʼminlash va ulardan foydalanish.|| Jumaniyazov Kaxramon Tuxtaboyevich || (61) 585-33-20 || 231600, Qoraqalpogʻiston Respublikasi, Ellikqalʼa tumani, Toʻrtkoʻl koʻchasi 6-uy |- | 9 || Amudaryo tumani davlat arxivi || Davlat muassasasi || Kutubxonalar va arxivlar faoliyati || 206825276 || Oʻzbekiston Respublikasi Milliy arxiv fondi hujjatlarini shakllantirish, ularning saqlanishini, davlat hisobi yuritilishini taʼminlash va ulardan foydalanish. || Jumaniyazov Baxodir Karimboyevich || (61) 515-42-14 || 230700, Qoraqalpogʻiston Respublikasi, Amudaryo tumani, Gurlen koʻchasi 36-uy |- | 10 || Toʻrtkoʻl tumani davlat arxivi || Davlat muassasasi || Kutubxonalar va arxivlar faoliyati || 206797859 || Oʻzbekiston Respublikasi Milliy arxiv fondi hujjatlarini shakllantirish, ularning saqlanishini, davlat hisobi yuritilishini taʼminlash va ulardan foydalanish. ||Kurbaniyazova Xulkar Aminovna || (61) 532-23-67 || 231200, Qoraqalpogʻiston Respublikasi, Toʻrtkoʻl tumani, Qirqqiz koʻchasi 5-uy |- | 11 || Qonlikoʻl tumani davlat arxivi || Davlat muassasasi || Kutubxonalar va arxivlar faoliyati || 300017554 || Oʻzbekiston Respublikasi Milliy arxiv fondi hujjatlarini shakllantirish, ularning saqlanishini, davlat hisobi yuritilishini taʼminlash va ulardan foydalanish. || Paluanov Kayrat Jolimbetovich || (61) 332-11-86 || 230300, Qoraqalpogʻiston Respublikasi, Qonlikoʻl tumani, Xodjeyli-Qungʻirot koʻchasi raqamsiz uy |- | 12 || Chimboy tumani davlat arxivi || Davlat muassasasi || Kutubxonalar va arxivlar faoliyati || 206800799 || Oʻzbekiston Respublikasi Milliy arxiv fondi hujjatlarini shakllantirish, ularning saqlanishini, davlat hisobi yuritilishini taʼminlash va ulardan foydalanish. || Xamidullayev Genjemurat Xamdullayevich || (61) 444-18-19 || 231400, Qoraqalpogʻiston Respublikasi, Chimboy tumani, I.Yusupov koʻchasi raqamsiz uy |- | 13 || Nukus shahar shaxsiy tarkib hujjatlari davlat arxivi || Davlat muassasasi || Kutubxonalar va arxivlar faoliyati || 206958016 || Oʻzbekiston Respublikasi Milliy arxiv fondi hujjatlarini shakllantirish, ularning saqlanishini, davlat hisobi yuritilishini taʼminlash va ulardan foydalanish. || Atamuratov Baxadir Tursinbayevich || (61) 224 04 80 || 230100, Qoraqalpogʻiston Respublikasi Nukus shahar, Nukus shahar, Muqimiy koʻchasi, 35-uy |- | 14 || Taxtakoʻpir tumani shaxsiy tarkib hujjatlari davlat arxivi || Davlat muassasasi || Kutubxonalar va arxivlar faoliyati || 202444674 || Oʻzbekiston Respublikasi Milliy arxiv fondi hujjatlarini shakllantirish, ularning saqlanishini, davlat hisobi yuritilishini taʼminlash va ulardan foydalanish. || Kidirov Yesengeldi Suxamberdiyevich || (90) 728 70 86 || 231100, Qoraqalpogʻiston Respublikasi,Taxtakupir tumani, „Qaraoy“ OFY |- | 15 || Shumanay tumani shaxsiy tarkib hujjatlari davlat arxiv || Davlat muassasasi || Kutubxonalar va arxivlar faoliyati || 203522237 || Oʻzbekiston Respublikasi Milliy arxiv fondi hujjatlarini shakllantirish, ularning saqlanishini, davlat hisobi yuritilishini taʼminlash va ulardan foydalanish. || Ospanov Sharap Minajatdinovich || (97) 789 98 90 || 231500, Qoraqalpogʻiston Respublikasi, Shumanay tumani, Oʻzbekiston koʻchasi, 127-uy |- | 16 || Misol || Davlat muassasasi || Kutubxonalar va arxivlar faoliyati || 302640286 || Oʻzbekiston Respublikasi Milliy arxiv fondi hujjatlarini shakllantirish, ularning saqlanishini, davlat hisobi yuritilishini taʼminlash va ulardan foydalanish. || Kadirov Nuriz Baxtiyarovich || (90) 654 06 70 || 230800, Qoraqalpogʻiston Respublikasi, Moʻynoq tumani, Ajiniyaz koʻchasi, raqamsiz uy |} {| class="wikitable" |+ Fargʻona viloyati |- ! T\r| !! Davlat muassasasining nomi !! Tashkiliy-huquqiy shakli !! Amalga oshirilayotgan faoliyat turi !! Tashkilot STIR INN !! funksiya va vakolatlari !! Tashkilot rahbari !! Telefon !! Tashkilot pochta manzili |- |1|| Fargʻona viloyati arxiv ishi hududiy boshqarmasi|| Davlat muassasas||Davlat hokimiyati va boshqaruvining hududiy idoralari faoliyati|| 200145984|| Hududda arxiv ishi va ish yuritish sohasida tegishli yagona davlat siѐsatini yuritish va nazorat qilish|| Mallayev Dilshodjon Abdusalomovich || (73) 244-03-46 || 150100. Fargʻona viloyati, Fargʻona shahar, A.Navoiy koʻchasi 17-a |- | 2|| Fargʻona viloyat davlat arxivi || Davlat muassasas|| Kutubxonalar va arxivlar faoliyati|| 205335301 || Oʻzbekiston Respublikasi Milliy arxiv fondi hujjatlarini shakllantirish, ularning saqlanishini, davlat hisobi yuritilishini taʼminlash va ulardan foydalanish.|| Madaminov Rafiqjon Roʻzimuxammadovich || (73) 244-12-87 || 150100Fargʻona viloyati, Fargʻona shahar, A.Navoiy koʻchasi 17-a |- | 3 || Margʻilon shahar davlat arxivi || Davlat muassasas|| Kutubxonalar va arxivlar faoliyati|| 200131339 || Oʻzbekiston Respublikasi Milliy arxiv fondi hujjatlarini shakllantirish, ularning saqlanishini, davlat hisobi yuritilishini taʼminlash va ulardan foydalanish.|| Kasimov Alisher Umarovich || (73) 543-11-61 || 150700 Fargʻona viloyati, Qoʻqon shahar, Toʻqqizbuloq koʻchasi 17-uy |- | 4 || Quva tumani davlat arxivi 1|| Davlat muassasas|| Kutubxonalar va arxivlar faoliyati|| 206847502 || Oʻzbekiston Respublikasi Milliy arxiv fondi hujjatlarini shakllantirish, ularning saqlanishini, davlat hisobi yuritilishini taʼminlash va ulardan foydalanish.|| Turgunov Saidjon Baxromaliyevich || (73) 315-71-75 || 150814 Fargʻona viloyati, Quva tumani, Begat koʻchasi 111-uy |- | 5 || Rishton tumani davlat arxivi || Davlat muassasas|| Kutubxonalar va arxivlar faoliyati|| 206851238 || Oʻzbekiston Respublikasi Milliy arxiv fondi hujjatlarini shakllantirish, ularning saqlanishini, davlat hisobi yuritilishini taʼminlash va ulardan foydalanish.|| Umarov Farxodjon Faxriddinovich || (73) 452-17-91 || 151300 Fargʻona viloyati, Rishton tumani, Shokir-ota koʻchasi 46-uy |- | 6 || Yozyovon tumani davlat arxivi || Davlat muassasas|| Kutubxonalar va arxivlar faoliyati|| 206171546 || Oʻzbekiston Respublikasi Milliy arxiv fondi hujjatlarini shakllantirish, ularning saqlanishini, davlat hisobi yuritilishini taʼminlash va ulardan foydalanish.|| Todjaliyev Nodirjon Shuxratovich || (73) 412-26-02 || 150602 Fargʻona viloyati, Yozyovon tumani, Mingchinor MFY |- | 7 || Bagʻdod tumani davlat arxivi || Davlat muassasas|| Kutubxonalar va arxivlar faoliyati|| 206844522 || Oʻzbekiston Respublikasi Milliy arxiv fondi hujjatlarini shakllantirish, ularning saqlanishini, davlat hisobi yuritilishini taʼminlash va ulardan foydalanish.|| Boltaboyeva Umidaxon Sobirjonovna || (73) 479-23-10 || 150200 Fargʻona viloyati, Bogʻdod tumani, Oqoltin koʻchasi 4-uy |- | 8 || Furqat tumani davlat arxivi || Davlat muassasas|| Kutubxonalar va arxivlar faoliyati|| 206846203 || Oʻzbekiston Respublikasi Milliy arxiv fondi hujjatlarini shakllantirish, ularning saqlanishini, davlat hisobi yuritilishini taʼminlash va ulardan foydalanish.|| Nizomov Ixtiyor Ikromjon oʻgʻli || (73) 549-28-25 || 151700 Fargʻona viloyati, Furqat tumani, Navbahor shaharchasi |- | 9 || Oltiariq tumani davlat arxivi || Davlat muassasas|| Kutubxonalar va arxivlar faoliyati|| 202361573 || Oʻzbekiston Respublikasi Milliy arxiv fondi hujjatlarini shakllantirish, ularning saqlanishini, davlat hisobi yuritilishini taʼminlash va ulardan foydalanish.|| Abdullayev Anvarjon Valijonovich || (73) 432-00-59 || 713600 Fargʻona viloyati, Oltiariq tumani, Joʻrak shaharchasi |- | 10 || Soʻx tumani davlat arxivi || Davlat muassasas|| Kutubxonalar va arxivlar faoliyati|| 206985799 || Oʻzbekiston Respublikasi Milliy arxiv fondi hujjatlarini shakllantirish, ularning saqlanishini, davlat hisobi yuritilishini taʼminlash va ulardan foydalanish.|| Nimonov Abdulxay Imomaliyevich || (73) 462-54-65 || 151400 Fargʻona viloyati, Soʻx tumani Omuzgor koʻchasi |- | 11 || Fargʻona shahar shaxsiy tarkib hujjatlari davlat arxivi || Davlat muassasas|| Kutubxonalar va arxivlar faoliyati|| 207313066 || tashkilotlar hujjatlarini tartibga keltirish va davlat saqloviga hujjatlarni topshirishga tayyorlash, hududiy davlat arxivi bilan kelishilgan holda arxivni faoliyat yuritayotgan, shuningdek tugatilgan tashkilotlarning shaxsiy tarkib va boshqa hujjatlari bilan jamlash hamda hisobini yuritish || Abdullayev Mavlonjon Toʻxtasin oʻgʻli || (90)-161-03-02 || 150100 Fargʻona viloyati, Fargʻona shahar A.Navoiy 17-a uy |- | 12 || Margʻilon shahar shaxsiy tarkib hujjatlari davlat arxivi || Davlat muassasas|| Kutubxonalar va arxivlar faoliyati|| 200140557 || tashkilotlar hujjatlarini tartibga keltirish va davlat saqloviga hujjatlarni topshirishga tayyorlash, hududiy davlat arxivi bilan kelishilgan holda arxivni faoliyat yuritayotgan, shuningdek tugatilgan tashkilotlarning shaxsiy tarkib va boshqa hujjatlari bilan jamlash hamda hisobini yuritish.|| Sharopov Sanjarbek Nurilloxon oʻgʻli || (94)-56-33-13 || 151113 Fargʻona viloyati, Margʻilon shahar Ali Qushchi 3 uy |- | 13 || Quvasoy shahar shaxsiy tarkib hujjatlari davlat arxivi || Davlat muassasas|| Kutubxonalar va arxivlar faoliyati|| 306954027 || tashkilotlar hujjatlarini tartibga keltirish va davlat saqloviga hujjatlarni topshirishga tayyorlash, hududiy davlat arxivi bilan kelishilgan holda arxivni faoliyat yuritayotgan, shuningdek tugatilgan tashkilotlarning shaxsiy tarkib va boshqa hujjatlari bilan jamlash hamda hisobini yuritish.|| Nabijonov Elbekjon Ergashali oʻgʻli || (93)-647-11-55 || 150900 Fargʻona viloyati, Quvasoy shahar A.Navoiy 78a uy |- | 14 || Uchkoʻprik tumani shaxsiy tarkib hujjatlari davlat arxivi || Davlat muassasas|| Kutubxonalar va arxivlar faoliyati|| 203768824 || tashkilotlar hujjatlarini tartibga keltirish va davlat saqloviga hujjatlarni topshirishga tayyorlash, hududiy davlat arxivi bilan kelishilgan holda arxivni faoliyat yuritayotgan, shuningdek tugatilgan tashkilotlarning shaxsiy tarkib va boshqa hujjatlari bilan jamlash hamda hisobini yuritish..|| Xaydarov Muzaffar Ergashaliyevich || (90)-305-68-02 || 151601 Fargʻona viloyati, Uchkoʻprik tumani Bekobod qishlogʻi |- | 15 || Buvayda tumani shaxsiy tarkib hujjatlari davlat arxiv || Davlat muassasas|| Kutubxonalar va arxivlar faoliyati|| 207313525 || tashkilotlar hujjatlarini tartibga keltirish va davlat saqloviga hujjatlarni topshirishga tayyorlash, hududiy davlat arxivi bilan kelishilgan holda arxivni faoliyat yuritayotgan, shuningdek tugatilgan tashkilotlarning shaxsiy tarkib va boshqa hujjatlari bilan jamlash hamda hisobini yuritish..|| Meliboyev Kambarali Kuchkarovich || (99)-996-72-06 || 151900 Fargʻona viloyati, Buvayda tumani Yangiqoʻrgʻon qishlogʻi Qoʻqon yoʻli 158 uy |- | 16 || Qoʻshtepa tumani shaxsiy tarkib hujjatlari davlat arxivi || Davlat muassasas|| Kutubxonalar va arxivlar faoliyati|| 307083991 || tashkilotlar hujjatlarini tartibga keltirish va davlat saqloviga hujjatlarni topshirishga tayyorlash, hududiy davlat arxivi bilan kelishilgan holda arxivni faoliyat yuritayotgan, shuningdek tugatilgan tashkilotlarning shaxsiy tarkib va boshqa hujjatlari bilan jamlash hamda hisobini yuritish.|| Sheraliyeva Muxayyo Xaydarovna || (99)-485-89-84 || 151001 Fargʻona viloyati, Qoʻshtepa tumani Qorakaltak MFY Shaftolibogʻ 1 uy |- | 17 || Oʻzbekiston tumani shaxsiy tarkib hujjatlari davlat arxivi || Davlat muassasas|| Kutubxonalar va arxivlar faoliyati|| 302563818|| tashkilotlar hujjatlarini tartibga keltirish va davlat saqloviga hujjatlarni topshirishga tayyorlash, hududiy davlat arxivi bilan kelishilgan holda arxivni faoliyat yuritayotgan, shuningdek tugatilgan tashkilotlarning shaxsiy tarkib va boshqa hujjatlari bilan jamlash hamda hisobini yuritish. || Maxmudova Nafisa Xoshimovna || (91)-149-08-05 || 50800 Fargʻona viloyati ,Oʻzbekiston tumani Ziyokor 102 uy |- | 18 || Fargʻona tumani shaxsiy tarkib hujjatlari davlat arxivi || Davlat muassasas|| Kutubxonalar va arxivlar faoliyati|| 307141895 || tashkilotlar hujjatlarini tartibga keltirish va davlat saqloviga hujjatlarni topshirishga tayyorlash, hududiy davlat arxivi bilan kelishilgan holda arxivni faoliyat yuritayotgan, shuningdek tugatilgan tashkilotlarning shaxsiy tarkib va boshqa hujjatlari bilan jamlash hamda hisobini yuritish..|| Karimov Axmadjon Anvarovich || (90)-583-48-97 || 150400 Fargʻona viloyati , Fargʻona tumani Yuqori Vodil MFY Yaxshi niyat koʻchasi |} {| class="wikitable" |+ Andijon viloyati |- ! T\r| !! Davlat muassasasining nomi !! Tashkiliy-huquqiy shakli !! Amalga oshirilayotgan faoliyat turi !! Tashkilot STIR INN !! funksiya va vakolatlari !! Tashkilot rahbari !! Tashkilot pochta manzili |- | 1 || Andijon viloyati arxiv ishi hududiy boshqarmasi || Davlat muassasasi || Davlat hokimiyati va boshqaruvining hududiy idoralari faoliyati || 202524582 || Hududda arxiv ishi va ish yuritish sohasida tegishli hududda yagona davlat siѐsatini yuritish va nazorat qilish. || Zuhriddinov Nodirbek Nosirbek oʻgʻli || 170100, Andijon viloyati, Andijon shahar, Boburshoh koʻchasi, 41 uy |- | 2 || Andijon viloyati davlat arxivi || Davlat muassasasi || Kutubxonalar va arxivlar faoliyati || Oʻzbekiston Respublikasi Milliy arxiv fondi hujjatlarini shakllantirish, ularning saqlanishini, davlat hisobi yuritilishini taʼminlash va ulardan foydalanish. || Xamidov Arislan Yulbarsovich || 170100, Andijon viloyati, Andijon shahar, Boburshoh koʻchasi, 41 uy |- | 3 ||Asaka tumani davlat arxivi || Davlat muassasasi || Kutubxonalar va arxivlar faoliyati || Oʻzbekiston Respublikasi Milliy arxiv fondi hujjatlarini shakllantirish, ularning saqlanishini, davlat hisobi yuritilishini taʼminlash va ulardan foydalanish || Abdilaxatov Nosirjon Nizomiddin oʻgʻli || 170200, Andijon viloyati, Asaka tumani, Karvonsaroy 1-tor koʻchasi |- | 4 || Oltinkoʻl tumani davlat arxivi || Davlat muassasas || Kutubxonalar va arxivlar faoliyati || Oʻzbekiston Respublikasi Milliy arxiv fondi hujjatlarini shakllantirish, ularning saqlanishini, davlat hisobi yuritilishini taʼminlash va ulardan foydalanish || Asranov Xosiljon Kozimjonovich || 171000, Andijon viloyati, Oltinkoʻl tumani, M.Aliyev koʻchasi, 22-uy |- | 5 || Marxamat tumani davlat arxivi || Davlat muassasasi|| Kutubxonalar va arxivlar faoliyati || Oʻzbekiston Respublikasi Milliy arxiv fondi hujjatlarini shakllantirish, ularning saqlanishini, davlat hisobi yuritilishini taʼminlash va ulardan foydalanish. || Xatamova Zarifa Toshqoʻziyevna || 171020, Andijon viloyati, Marxamat tumani, Mustaqillik koʻchasi, 145-uy |- | 6 ||Izboskan tumani davlat arxivi || Davlat muassasasi || Kutubxonalar va arxivlar faoliyati || Oʻzbekiston Respublikasi Milliy arxiv fondi hujjatlarini shakllantirish, ularning saqlanishini, davlat hisobi yuritilishini taʼminlash va ulardan foydalanish || Gʻofurov Oybek Xoldarovich || 171200, Andijon viloyati, Izboskan tumani, Yangi bozor koʻchasi, 64-uy |- | 7 || shaharxon tumani davlat arxivi || Davlat muassasas || Kutubxonalar va arxivlar faoliyati || Oʻzbekiston Respublikasi Milliy arxiv fondi hujjatlarini shakllantirish, ularning saqlanishini, davlat hisobi yuritilishini taʼminlash va ulardan foydalanish. || Kasimov Madorbek Kutbidinovich || 171600, Andijon viloyati, shaharxon tumani, Zebiniso koʻchasi, 79-uy |- | 8 || Qoʻrgʻontepa tumani davlat arxivi|| Davlat muassasasi || Kutubxonalar va arxivlar faoliyati || Oʻzbekiston Respublikasi Milliy arxiv fondi hujjatlarini shakllantirish, ularning saqlanishini, davlat hisobi yuritilishini taʼminlash va ulardan foydalanish || Yoqubov Azizjon Shoxobiddin oʻgʻli || 170700, Andijon viloyati, Qoʻrgʻontepa tumani, Shifokor koʻchasi, 6-uy |- | 9 || Andijon viloyati shaxsiy tarkib hujjatlari davlat arxivi || Davlat muassasas || Kutubxonalar va arxivlar faoliyati|| tashkilotlar hujjatlarini tartibga keltirish va davlat saqloviga hujjatlarni topshirishga tayyorlash, hududiy davlat arxivi bilan kelishilgan holda arxivni faoliyat yuritayotgan, shuningdek tugatilgan tashkilotlarning shaxsiy tarkib va boshqa hujjatlari bilan jamlash hamda hisobini yuritish || Nasirdinov Shoxrux Shuxratovich ||170100, Andijon viloyati, Andijon shahar, Boburshoh koʻchasi, 41 uy |- | 10 || Andijon shahar shaxsiy tarkib hujjatlari davlat arxivi || Davlat muassasas || Kutubxonalar va arxivlar faoliyati || tashkilotlar hujjatlarini tartibga keltirish va davlat saqloviga hujjatlarni topshirishga tayyorlash, hududiy davlat arxivi bilan kelishilgan holda arxivni faoliyat yuritayotgan, shuningdek tugatilgan tashkilotlarning shaxsiy tarkib va boshqa hujjatlari bilan jamlash hamda hisobini yuritish || Xakimov Xurshidbek Kozimovich || 170100, Andijon viloyati, Andijon shahar, A.Fitrat koʻchasi, 80-a uy |- | 12 || Andijon tumani shaxsiy tarkib hujjatlari davlat arxivi || Davlat muassasasi|| Kutubxonalar va arxivlar faoliyati || tashkilotlar hujjatlarini tartibga keltirish va davlat saqloviga hujjatlarni topshirishga tayyorlash, hududiy davlat arxivi bilan kelishilgan holda arxivni faoliyat yuritayotgan, shuningdek tugatilgan tashkilotlarning shaxsiy tarkib va boshqa hujjatlari bilan jamlash hamda hisobini yuritish || Akbarova Dilfuzaxon Xamidovna || 170600, Andijon viloyati, Andijon tuman, Andijon koʻchasi , 1-a uy |- | 13 ||Asaka tumani shaxsiy tarkib hujjatlari davlat arxivi || Davlat muassasasi || Kutubxonalar va arxivlar faoliyati || tashkilotlar hujjatlarini tartibga keltirish va davlat saqloviga hujjatlarni topshirishga tayyorlash, hududiy davlat arxivi bilan kelishilgan holda arxivni faoliyat yuritayotgan, shuningdek tugatilgan tashkilotlarning shaxsiy tarkib va boshqa hujjatlari bilan jamlash hamda hisobini yuritish || Yunusova Dilnoza Dilbarovna || 170200, Andijon viloyati, Asaka tuman, Xumo koʻcha 22-uy |- | 14 ||Baliqchi tumani shaxsi tarkib hujjatlari davlat arxivi || Davlat muassasasi|| Kutubxonalar va arxivlar faoliyati || tashkilotlar hujjatlarini tartibga keltirish va davlat saqloviga hujjatlarni topshirishga tayyorlash, hududiy davlat arxivi bilan kelishilgan holda arxivni faoliyat yuritayotgan, shuningdek tugatilgan tashkilotlarning shaxsiy tarkib va boshqa hujjatlari bilan jamlash hamda hisobini yuritish || Roʻziboyev Abdumannob Jabbarovich || 170300, Andijon viloyati, Baliqchi tuman, Qoʻrgʻoncha koʻcha 4-uy |- | 15 || Buloqboshi tumani shaxsiy tarkib hujjatlari arxivi || Davlat muassasasi || Kutubxonalar va arxivlar faoliyati|| tashkilotlar hujjatlarini tartibga keltirish va davlat saqloviga hujjatlarni topshirishga tayyorlash, hududiy davlat arxivi bilan kelishilgan holda arxivni faoliyat yuritayotgan, shuningdek tugatilgan tashkilotlarning shaxsiy tarkib va boshqa hujjatlari bilan jamlash hamda hisobini yuritish| Isroilov Azizillo Zaylobiddinovich|| Misol |- | 16 || Misol || Misol || Misol || Misol || Misol || Misol || Misol |- | 17 || Misol || Misol || Misol || Misol || Misol || Misol || Misol |- | 18 || Misol || Misol || Misol || Misol || Misol || Misol || Misol |- | 19 || Misol || Misol || Misol || Misol || Misol || Misol || Misol |- | 20 || Misol || Misol || Misol || Misol || Misol || Misol || Misol |- | 21 || Misol || Misol || Misol || Misol || Misol || Misol || Misol |- | 22 || Misol || Misol || Misol || Misol || Misol || Misol || Misol |- | 23 || Misol || Misol || Misol || Misol || Misol || Misol || Misol |- | 24 || Misol || Misol || Misol || Misol || Misol || Misol || Misol |- | 25 || Misol || Misol || Misol || Misol || Misol || Misol || Misol |} == Asosiy vazifalari va funksiyalari == "O‘zarxiv" agentligining asosiy vazifalari va funksiyalari '''Agentlikning asosiy vazifalari''' * Arxiv ishini va ish yuritish sohasidagi yagona davlat siyosatini yuritish va nazorat qilishdir; * Milliy arxivning fondi hujjatlarini bir turga yigʻish, ularning saqlash va davlat hisobiga olinishini mustahkamlash va ulardan keng foydalanish uchun qulaylashtirish; * Hududiy boshqarmalarni, milliy arxivlar va davlat arxivlarini boshqarish va ularning samarali faoliyat ko‘rsatishini taʼminlash; * Arxiv xizmatlarini ko‘rsatishda nodavlat sektorni yanada rivojlantirish, arxiv ishi sohasida davlat-xususiy sheriklik uchun qulay shart-sharoitlar yaratish; * Arxivshunoslik, arxeografiya, ish yuritish, elektron hujjat aylanishi sohasida ilmiy-metodik ishlarni tashkil etish va muvofiqlashtirish, ilmiy tadqiqotlar natijalarini va ilmiy-texnika yutuqlarini respublika arxivlari amaliyotiga joriy etish; * Zamonaviy texnologik imkoniyatlardan foydalangan holda muntazam ravishda arxiv ishi va ish yuritish boʻyicha xizmat ko‘rsatayotgan xodimlarning malakasini oshirish tizimini shakllantirish va meʼyorlashtirish; * Arxiv ishi va ish yuritishning mamlakatimiz va xorijiy davlatlarning ilg‘or ish tajribasini o‘rganish va ommalashtirish, xorijiy arxivlarda saqlanayotgan O‘zbekiston tarixiga oid arxiv hujjatlari nusxalarini olib kelish. '''Agentlik funksiyalarni amalga oshiradi:''' a) arxiv ishi va ish yuritish sohasida yagona davlat siyosatini yuritish va nazorat qilish sohasida: * arxivlar faoliyatini qo‘llab-quvvatlash hamda arxiv ishini rivojlantirishga doir davlat dasturlarini ishlab chiqadi va amalga oshiradi; * arxiv hujjatlarini arxivlarda, muzeylarda, kutubxonalarda, ilmiy muassasalar va boshqa joylarda jamlash, hisobga olish, saqlash va foydalanish masalalari bo‘yicha normativ-huquqiy hujjatlar loyihalarini ishlab chiqadi va Vazirlar Mahkamasiga kiritadi hamda uning amalga oshirilishini taʼminlaydi; * saqlash muddati ko‘rsatilgan namunaviy boshqaruv hujjatlarining ro‘yxatini ishlab chiqadi va tasdiqlaydi, respublika boshqaruv organlari tomonidan ishlab chiqilgan saqlash muddati ko‘rsatilgan sohaviy hujjatlarning ro‘yxatlarini kelishadi; * arxiv hujjatlarini alohida qimmatli hujjatlar va noyob hujjatlar sirasiga kiritish tartibini, shuningdek, sug‘urta nusxalarini yaratish va saqlash tartibini belgilaydi; * arxiv hujjatlarini kirib ko‘rish tartibi va shartlarini belgilaydi; * arxiv hujjatlarini Milliy arxiv fondi (keyingi o‘rinlarda MAF deb ataladi) tarkibiga kiritadi va uning tarkibidan chiqaradi; * O‘zbekiston Respublikasining arxiv ishi va uni yuritish sohasidagi xalqaro faoliyatini amalga oshiruvchi vakolatli maʼmuriy organi sifatida ish ko‘radi. * * * Xalqaro tashkilotlarning arxiv ishi va ish yuritish sohasidagi kongresslarida, s’ezdlarida, konferensiyalarida O‘zbekiston Respublikasi nomidan ishtirok etadi, arxiv ishi va ish yuritish sohasida xalqaro idoralararo bitimlar va shartnomalarni belgilangan tartibda tuzadi; * arxiv ishi va ish yuritish sohasidagi xalqaro, hukumatlararo bitimlar va shartnomalar loyihalarini tayyorlaydi; * arxiv ishi va ish yuritish holatini tahlil qiladi, qonuniylik va tendensiyalarini o‘rganadi hamda ularni rivojlantirish yo‘nalishlarini belgilaydi; * arxiv ishi va ish yuritish sohasidagi qonunchilikka rioya qilish va huquqiy munosabatlar masalalari bo‘yicha ommaviy axborot vositalari orqali axborot-tushuntirish ishlarini olib boradi; * arxiv ishi va ish yuritish sohasida nazoratni amalga oshiradi hamda aniqlangan qonun buzilishi holatlarini bartaraf etishga va ularning yuzaga kelishiga sabab bo‘ladigan shart-sharoitlarning oldini olish bo‘yicha tegishli bayonnomalar tuzadi va sudlarga kiritadi; * MAFga tegishli alohida qimmatli va noyob hujjatlarning sug‘urta fondi markazlashtirilgan holda saqlanishini tashkil etadi; * hujjatlar shakllanishi jarayoni va hujjatlar aylanishi hajmi monitoringini olib boradi; * davlat arxivlarida arxiv hujjatlarini maxfiylikdan chiqarish ishlarini tashkil etadi; * arxiv ishi soxasida aniqlangan maʼmuriy huquqbuzarliklar to‘g‘risida bayonnomalar tuzadi; * davlat arxivlari tomonidan ko‘rsatiladigan pullik xizmatlarning yagona narxnomasini tasdiqlaydi; b) Milliy arxiv fondining hujjatlarini jamlash, ularning saqlanishini, davlat hisobiga olinishini taʼminlash va ulardan keng foydalanish sohasida: * MAF hujjatlari davlat ro‘yxatiga olinishini tashkil qiladi va Davlat katalogini yuritadi; * MAF hujjatlarini doimiy saqlaydigan arxivlar va tashkilotlarga ro‘yxatga olish guvohnomalarini beradi; * MAF noyob hujjatlari Davlat reyestrini yuritadi; * arxiv hujjatlari davlat arxivlariga topshirilishi lozim bo‘lgan tashkilotlarning ro‘yxatini tuzish tartibini belgilaydi; * hujjatlarni respublika va mahalliy ahamiyatga ega bo‘lgan arxiv fondlari tarkibiga kiritish, respublika ahamiyatiga ega bo‘lgan fondlarni davlat arxivlarida to‘plash, shuningdek respublika miqyosidagi hujjatlarni davlat arxivlariga berish va aksincha masalalarini hal qiladi; * davlat mulkida bo‘lgan arxiv hujjatlarini yoki ularning o‘rnini bosuvchi nusxalarini, shuningdek MAFning davlatga tegishli bo‘lmagan qismi tarkibikiritilgan * arxiv hujjatlarini yoki ularning o‘rnini bosuvchi nusxalarini vaqtincha olib chiqishga ruxsatnomalar beradi; * MAFning davlatga tegishli bo‘lmagan qismi hujjatlarini, shuningdek, fuqarolarda saqlanayotgan qadimiy hujjatlar, kitoblar, qo‘lyozmalar va boshqa materiallarni sotib olish yuzasidan davlatning imtiyozli huquqini amalga oshiradi, bu borada tizimdagi hududiy boshqarmalar va davlat arxivlariga ko‘maklashadi; v) davlat arxivlarini boshqarish va ularning samarali faoliyat ko‘rsatishini taʼminlash sohasida: * davlat arxivlari faoliyatini boshqarishni amalga oshiradi, ularning tuzilmasini takomillashtirish va tarmoqni rivojlantirish ishlarini tashkil etadi va olib boradi; * arxiv ishi va ish yuritishni rivojlantirish bo‘yicha davlat dasturlarini ishlab chiqadi va amalga oshiradi, respublikada sohani rivojlantirishning asosiy yo‘nalishlarini, yig‘ma yillik va istiqbolli rejalarini ishlab chiqadi; * idoraviy arxivlar tarmog‘ini rivojlantirish va ishini tashkil etish bo‘yicha tadbirlarda ishtirok etadi; * davlat va xo‘jalik boshqaruvi organlari, mahalliy ijro etuvchi hokimiyat organlari hamda boshqa tashkilotlarda arxiv ishi va ish yuritishning holati ustidan davlat nazoratini amalga oshiradi; * arxiv ishi va ish yuritish sohasida qonun hujjatlarini amalga oshirishda yagona yondashuvni taʼminlaydi; * idoraviy arxivlarning arxiv xizmatlari ishiga, respublika miqyosidagi davlat organlari ish yuritishida hujjatlarning tashkil etilishiga tarmoqlararo tashkiliy-metodik rahbarlikni va nazoratni amalga oshiradi; * arxiv hujjatlarini jamlash, hisobga olish, saqlash va ulardan foydalanish ishlari tashkil etilishini, hujjatlar saqlanishi, ko‘rsatilgan arxivlarga berilishi va ulardan foydalanish bo‘yicha belgilangan tartibga rioya etilishi ustidan nazorat qiladi; * arxivlar faoliyatini va arxivlarni jamlash manbalari bilan ishlash holatini hamda arxivlar, idoraviy arxivlar va tashkilotlarda arxiv hujjatlarini jamlash, hisobga olish, saqlash va foydalanish ishlarini tahlil qiladi va baholaydi; * arxiv ishi va ish yuritish sohasida jismoniy va yuridik shaxslarning so‘rovlari o‘z vaqtida ko‘rib chiqilishini tashkil etadi, xorijdan kelgan so‘rovlar ijrosini taʼminlaydi; * idoraviy saqlov muddati tugagan arxiv xujjatlarining yo‘q qilinishidan avval elektron nusxalari talab qilib olinishi va saqlanishini nazorat qiladi; g) arxiv xizmatlarini ko‘rsatishda nodavlat sektorini yanada rivojlantirish, arxiv ishi sohasida davlat-xususiy sheriklik uchun qulay shart-sharoitlar yaratish sohasida: * nodavlat arxivlar tarmog‘ini kengaytiradi, bu borada davlat-xususiy sheriklik tizimining o‘zaro manfaatli hamkorligini rivojlantiradi, ularning faoliyati ustidan metodik rahbarlikni amalga oshiradi; * nodavlat arxivlari egalariga ularning hujjatlarini jamlash, hisobga olish, saqlash va foydalanishda ko‘maklashadi; * xususiy sherikning mol-mulki negizida tashkil qilingan nodavlat arxivlarni metodik taʼminlaydi; * davlat-xususiy sheriklik loyihasi konsepsiyasini, sohaning o‘z vakolati sohasiga kiruvchi ustuvor yo‘nalishlarini ishlab chiqadi; * nodavlat arxivlariga davlat arxivlarining asosiy jamlash manbaiga kirmagan davlat va xo‘jalik boshqaruvi organlari hamda mahalliy ijroiya hokimiyati *o * organlari, shuningdek, tashkiliy-huquqiy shakllaridan qatʼi nazar korxonalar, muassasalar va tashkilotlar faoliyatida shakllanadigan hujjatlarga ilmiy-texnik * ishlov berish, hujjatlarni ekspertizadan o‘tkazish va tartibga keltirish huquqini beruvchi Kasbiy kompetentlik to‘g‘risida guvohnoma beradi; d) arxivshunoslik, arxeografiya, ish yuritish, elektron hujjat aylanishi sohasida ilmiy-metodik ishlarni tashkil etish va muvofiqlashtirish, ilmiy tadqiqotlar natijalarini va ilmiy-texnika yutuqlarini respublika arxivlari amaliyotiga joriy etish sohasida: * arxivshunoslik, arxeografiya, hujjatshunoslik bo‘yicha ilmiy-metodik ishlarni tashkil etadi va ularni muvofiqlashtiradi hamda ilmiy-tadqiqot va ilmiy-texnika yutuqlarini respublika arxivlari amaliyotiga tatbiq etadi; * arxiv ishi va ish yuritish sohasida yuridik va jismoniy shaxslar o‘rtasidagi o‘zaro munosabatlarni ularning respublika va mahalliy darajadagi faoliyati uchun teng shart-sharoitlar yaratish yo‘li bilan muvofiqlashtirib boradi, foydalanuvchilarning huquqlari va qonuniy manfaatlarini himoya qiladi; * arxiv hujjatlaridan foydalanish samaradorligi va arxiv axborotiga bo‘lgan davlat va jamiyat ehtiyojlarini o‘rganish bo‘yicha ishlarni muvofiqlashtiradi; * MAF hujjatlari tarkibi va mazmuniga oid axborotlar qidiruvini taʼminlash uchun maʼlumotlar bazalarini, shuningdek, anʼanaviy tarzdagi arxiv maʼlumotlarini yaratishni tashkil qiladi; * arxiv ishida axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini keng joriy etish va qo‘llashni amalga oshiradi; * davlat arxivlarida axborot resurslarini, shu jumladan, elektron MAF va boshqa arxiv hujjatlarini jamlash, hisobga olish, saqlash va foydalanish ishlarini tashkil etadi; * elektron hujjatlarni saqlash tizimlari va elektron hujjat aylanishi tizimlariga namunaviy funksional talablarni belgilaydi; * hujjatlarning, shu jumladan davlat axborot resurslarining qimmatliligini aniqlash ekspertizasini hamda ularni doimiy saqlash uchun davlat arxivlariga, shu jumladan, elektron arxivlarga tanlab olishni tashkil qiladi; * davlat arxivlarida MAFga doir axborot resurslari va elektron hujjatlarning axborot xavfsizligini taʼminlashni tashkil qiladi; * elektron arxivlarni yuritish metodikasini ishlab chiqadi va amalga oshiradi; e) zamonaviy texnologiyalardan foydalangan holda muntazam ravishda arxiv ishi va ish yuritish sohasida faoliyat ko‘rsatayotgan xodimlarning malakasini oshirish tizimini shakllantirish sohasida: * arxivlar, idoraviy arxivlar va tashkilotlar xodimlarining arxiv ishi va ish yuritish bo‘yicha malakasini oshirishni tashkil etadi; * arxiv ishi va ish yuritish sohasida mutaxassislarni sifatli tayyorlash borasida oliy va o‘rta maxsus, kasb-hunar taʼlimi muassasalariga ko‘maklashadi; * xalqaro moliyaviy institutlarning, xorijiy davlatlarning arxiv ishi va ish yuritishni rivojlantirish uchun ajratilgan grantlaridan foydalanishning ustuvor yo‘nalishlarini belgilaydi; * arxiv ishi va ish yuritishni rivojlantirishga investitsiyalar, shu jumladan, xorijiy investitsiyalarni jalb qilish bo‘yicha tashkiliy ishlarni olib boradi; j) arxiv ishi va ish yuritish sohasida mamlakatimiz va xorijiy davlatlarning ilg‘or ish tajribasini o‘rganish va ommalashtirish, xorijiy arxivlarda saqlanayotgan O‘zbekiston tarixiga oid arxiv hujjatlari nusxalarini olib kelish sohasida: * xorijiy arxiv muassasalari, xalqaro, mintaqaviy va xorijiy tashkilotlar bilan arxiv hujjatlari va ularning nusxalari xalqaro almashinuvini amalga oshiradi, arxiv ishi va ish yuritish sohasida chet el tajribasini o‘rganish va ulardan foydalanilishini tashkil qiladi; * O‘zbekiston Respublikasining tegishli xalqaro shartnomalaridan kelib chiqadigan majburiyatlarning bajarilishini o‘z vakolati doirasida taʼminlaydi; * milliy va xorijiy mutaxassislarni jalb etgan holda xorijiy davlatlarda saqlanayotgan, mamlakatimiz tarixi va madaniyatiga oid arxiv hujjatlarini aniqlashni, ularning maʼlumotlar bazasini yaratish va uni muntazam yangilab borishni, shuningdek, mazkur hujjatlarning ko‘chirma nusxalarini, foto va video tasvirlarini olib kelishni taʼminlaydi; * faoliyat yo‘nalishi bo‘yicha xorijiy davlatlardagi muzey va fondlar, arxivlar, ilmiy-madaniy muassasalar bilan o‘zaro madaniy aloqalarni yo‘lga qo‘yadi, turli anjumanlar, konferensiya va ko‘rgazmalar tashkil etadi; * xorijiy davlatlarda saqlanayotgan arxiv hujjatlari va ularning nusxalarini yurtimizga qaytarish yuzasidan muzokaralar olib boradi va zarur chora-tadbirlar ko‘radi, bu borada xalqaro miqyosdagi ilg‘or tajribani o‘rganadi va amaliyotga joriy etadi; * respublika tashqarisidagi arxiv hujjatlarini qaytarish to‘g‘risidagi takliflarni ko‘rib chiqadi va belgilangan tartibda kiritadi, chet ellarda saqlanayotgan O‘zbekiston tarixiga oid arxiv hujjatlarini aniqlash, ularni yoki ularning nusxalarini sotib olishni tashkil etadi; * respublikadagi hamda xorijdagi mamlakatimiz tarixi va madaniyatiga oid arxiv hujjatlarini ommaviy axborot vositalarida, jumladan, Internet jahon axborot tarmog‘ida keng yoritishni, ular haqidagi bibliografik maʼlumotlar, kataloglar, kitob-albomlar va boshqa matbaa mahsulotlarini nashr etib borishni taʼminlaydi. == Tarixi == Arxivni zamonaviy maʼnoda, unda Oʻrta Osiyoda mutaxassislar bilan ishlaydigan alohida, maxsus boʻlim sifatida tashkil etish gʻoyasi faqatgina XIX asr oxirida shakllangan. Shunday qilib, 1870 yildan boshlab viloyat kengashlari qoshida maxsus idoraviy arxivlar tashkil etildi. Mahalliy milliy muassasalar: Qozon va Biysk sudlari, oqsoqollar idoralari faoliyati natijasida toʻplangan hujjatlar ish xonalarida saqlanar edi. Bugungi kungacha saqlanib qolgan Oʻrta Osiyo hukmdorlari arxiv hujjatlarida asosan maʼlum mukofotlar berish toʻgʻrisidagi yozuvlar, soliqlarni yigʻish toʻgʻrisidagi maʼlumotlar, soliqlarni toʻlash toʻgʻrisidagi toʻlov qogʻozlari, iqtisodiy tusdagi turli xil yozishmalar va kamdan-kam hollarda hujjatlar nusxalari yoki boshqa maʼlumotlar. Mavjud. Hukumdorlarning (xon va amirlar) devonxonalarida ularning faoliyatini oʻziga xos xususiyatlarini aks ettiruvchi hujjatlar mavjud edi. Shu bilan birga, Xiva xonligi davrida, Buxoroda boʻlgani kabi, ish yuritish va hujjatlarni saqlash bilan bevosita bogʻliq boʻlgan devonbegi, parvonachi, kitobdor, shotir kabi lavozimlar faoliyat koʻrsatar edi. lthqz5scyjawk9b95ywhj4vzbe818ir Gʻuzor stadioni 0 758084 2816017 2814263 2022-08-28T13:58:51Z AnvarxonM 75105 /* Havolalar */ wikitext text/x-wiki {{wikify}} {{xatolar}} "G'uzor" stadioni - "Sho'rtan G'uzor " klubining asosiy stadioni . [1] Yaqinda ta'mirlangan. {{Infobox stadium | name = G'uzor Markaziy Stadioni | nickname = | image = | fullname = | location = [[G'uzor]], [[Oʻzbekiston]] | broke_ground = | built = 1975-yil | opened = 1975, 1994-yil | renovated = 2008-2010-yillar | expanded = | closed = | demolished = | owner = [[Shoʻrtan (futbol klubi)|Shoʻrtan futbol klubi]] | operator = [[Oʻzbekiston Futbol Federatsiyasi]] | surface = tabiiy chim, grass | construction_cost = | architect = | structural engineer = | services engineer = | general_contractor = | project_manager = | main_contractors = | former_names = | tenants = [[Shoʻrtan (futbol klubi)|Shoʻrtan futbol klubi]] | capacity = 7.000 ([[futbol]]) | dimensions = 112m x 72m | scoreboard = }}'''G'uzor Stadioni''' —[[Gʻuzor|G'uzor]] shahrida joylashgan [[futbol]] maydoni. == Tarix == {| class="wikitable" !Ismlar: |G'uzor stadioni (o'zbek), G'uzor stadioni |} === G'UZOR STADIONI TARIXI === 1994 yilda tashkil etilganidan buyon [[Gʻuzor|G'uzor]] stadioni O'zbekiston futbol jamoasi "[[Shoʻrtan (futbol klubi)|Sho'rtan]] G'uzor" klubining yagona uy stadioni bo'lib kelgan. Dastlab dizayni bo‘yicha ko‘p maqsadli bo‘lgan G‘uzor stadioni, shundan so‘ng maxsus futbol maydonchasiga aylantirildi. Yangi tribunalar asosan yengil atletika trassasining tepasida joylashgan bo'lsa-da, siz hali ham yugurish yo'lakchasining qoldiqlarini maydonning teginish chizig'iga yaqinroq qilishingiz mumkin. 2004 yilda G'uzorning "Sho'rtan" jamoasi birinchi divizion chempioni bo'ldi va keyinchalik O'zbekiston futbolining yuqori ligasiga ko'tarildi. O'shandan beri G'uzor stadioni atigi 7000 tomoshabinga mo'ljallangan bo'lsa-da, unchalik katta bo'lmasa-da, uni mamlakatdagi oliy toifadagi futbol stadionlari darajasiga ko'tarish maqsadida ta'mirlash ishlari olib borildi. 2022-yil holatiga ko‘ra<ref>{{Veb manbasi|url=https://championat.asia/uz/news/shortan-stadioni-projektorlari-yorugligi-1300-lyuksga-yaqinlashdi|sarlavha=“Шўртан” стадиони прожекторлари ёруғлиги 1300 люксга яқинлашди|arxivurl=https://championat.asia/uz/news/shortan-stadioni-projektorlari-yorugligi-1300-lyuksga-yaqinlashdi|arxivsana=11 июн 2022|sana=11 июн 2022|kirish sanasi=11.08.2022}}</ref>, “G‘uzor” stadioni futbol o‘yinlari uchun rasmiy sig‘imi 7000 kishiga mo‘ljallangan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://footballtripper.com/uzbekistan/shurtan-guzor-stadium/|sarlavha=G'uzor stadioni - FK Sho'rtan G'uzor stadioni qo'llanma}}</ref> == Shuningdek qarang == == Manbalar == [https://footballtripper.com/uzbekistan/shurtan-guzor-stadium/ G'uzor stadioni haqida] [https://footballtripper.com/uzbekistan/shurtan-guzor-stadium/][https://www.europlan-online.de/stadion-g%255C%2527uzor/stadion-7008.html G'uzor stadioni] Europaln stadium DE == Havolalar == [[Turkum:Oʻzbekiston stadionlari]] rqlhgouo3zuhzuu3kjxd8mhshckrovb 2816564 2816017 2022-08-29T02:20:03Z AnvarxonM 75105 AnvarxonM [[G'uzor stadioni]] sahifasini [[Gʻuzor stadioni]]ga koʻchirdi: Gʻuzor stadioni wikitext text/x-wiki {{wikify}} {{xatolar}} "G'uzor" stadioni - "Sho'rtan G'uzor " klubining asosiy stadioni . [1] Yaqinda ta'mirlangan. {{Infobox stadium | name = G'uzor Markaziy Stadioni | nickname = | image = | fullname = | location = [[G'uzor]], [[Oʻzbekiston]] | broke_ground = | built = 1975-yil | opened = 1975, 1994-yil | renovated = 2008-2010-yillar | expanded = | closed = | demolished = | owner = [[Shoʻrtan (futbol klubi)|Shoʻrtan futbol klubi]] | operator = [[Oʻzbekiston Futbol Federatsiyasi]] | surface = tabiiy chim, grass | construction_cost = | architect = | structural engineer = | services engineer = | general_contractor = | project_manager = | main_contractors = | former_names = | tenants = [[Shoʻrtan (futbol klubi)|Shoʻrtan futbol klubi]] | capacity = 7.000 ([[futbol]]) | dimensions = 112m x 72m | scoreboard = }}'''G'uzor Stadioni''' —[[Gʻuzor|G'uzor]] shahrida joylashgan [[futbol]] maydoni. == Tarix == {| class="wikitable" !Ismlar: |G'uzor stadioni (o'zbek), G'uzor stadioni |} === G'UZOR STADIONI TARIXI === 1994 yilda tashkil etilganidan buyon [[Gʻuzor|G'uzor]] stadioni O'zbekiston futbol jamoasi "[[Shoʻrtan (futbol klubi)|Sho'rtan]] G'uzor" klubining yagona uy stadioni bo'lib kelgan. Dastlab dizayni bo‘yicha ko‘p maqsadli bo‘lgan G‘uzor stadioni, shundan so‘ng maxsus futbol maydonchasiga aylantirildi. Yangi tribunalar asosan yengil atletika trassasining tepasida joylashgan bo'lsa-da, siz hali ham yugurish yo'lakchasining qoldiqlarini maydonning teginish chizig'iga yaqinroq qilishingiz mumkin. 2004 yilda G'uzorning "Sho'rtan" jamoasi birinchi divizion chempioni bo'ldi va keyinchalik O'zbekiston futbolining yuqori ligasiga ko'tarildi. O'shandan beri G'uzor stadioni atigi 7000 tomoshabinga mo'ljallangan bo'lsa-da, unchalik katta bo'lmasa-da, uni mamlakatdagi oliy toifadagi futbol stadionlari darajasiga ko'tarish maqsadida ta'mirlash ishlari olib borildi. 2022-yil holatiga ko‘ra<ref>{{Veb manbasi|url=https://championat.asia/uz/news/shortan-stadioni-projektorlari-yorugligi-1300-lyuksga-yaqinlashdi|sarlavha=“Шўртан” стадиони прожекторлари ёруғлиги 1300 люксга яқинлашди|arxivurl=https://championat.asia/uz/news/shortan-stadioni-projektorlari-yorugligi-1300-lyuksga-yaqinlashdi|arxivsana=11 июн 2022|sana=11 июн 2022|kirish sanasi=11.08.2022}}</ref>, “G‘uzor” stadioni futbol o‘yinlari uchun rasmiy sig‘imi 7000 kishiga mo‘ljallangan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://footballtripper.com/uzbekistan/shurtan-guzor-stadium/|sarlavha=G'uzor stadioni - FK Sho'rtan G'uzor stadioni qo'llanma}}</ref> == Shuningdek qarang == == Manbalar == [https://footballtripper.com/uzbekistan/shurtan-guzor-stadium/ G'uzor stadioni haqida] [https://footballtripper.com/uzbekistan/shurtan-guzor-stadium/][https://www.europlan-online.de/stadion-g%255C%2527uzor/stadion-7008.html G'uzor stadioni] Europaln stadium DE == Havolalar == [[Turkum:Oʻzbekiston stadionlari]] rqlhgouo3zuhzuu3kjxd8mhshckrovb Foydalanuvchi:Kunduziy 2 759034 2816687 2815148 2022-08-29T05:18:42Z Kunduziy 75489 wikitext text/x-wiki {{DISPLAYTITLE:Foydalanuvchi:<span style="color:red;">K</span><span style="color:blue;">unduziy</span>}} {| cellpadding="10" cellspacing="8" style="width: 100%; background-color: #0550k7; border: 1px solid #0##3k7; vertical-align: top; border-radius: 8px; -moz-border-radius: 8px; box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0,0,0,0.75); -moz-box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0,0,0,0.75); -webkit-box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0,0,0,0.75);" |- style="display: none;" | colspan="2" style="padding: 0;" |5D |-d | style="width: 70%; background-color: l0jj3k7; border-width: 1px 4px 4px 1px; border-style: solid; border-color: #008000; vertical-align: top; border-radius: 8px; -moz-border-radius: 8px; box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0,0,0,0.75); -moz-box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0,0,0,0.75); -webkit-box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0,0,0,0.75);" rowspan="2" | [[Image:Flag of Uzbekistan.svg|30px]]'''[[Bosh_Sahifa|Xush Kelibsiz!]]'''[[Image:Flag of Russia.svg|30px]]''' [[:ru:Главная страница|Добро пожаловать!]]''' [[Image:Flag of England.svg|30px]] '''[[:en:Main Page|Welcome!]]''' == Haqimda == <p style="font-family:optima">Xayrli tong/kun/kech! Men [[Buxoro]] viloyatining markazidagi shaharning bir chekkasidan bo'laman. If you want to know my name, it is same as [[Amir Temur]]'s third formal [[:en:Miran_Shah|son]]. Kayfiyatim yaxshi bo'lganda O'zbekcha Vikipediyaga hissa qo'shaman. Yozish uchun mavzu tanlamayman, lekin ko'proq qiziqarli mavzular haqida yozishni xush ko'raman. <span style="border:4px solid GreenYellow;">'''"O'zbekiston viloyatlariga kelin yetkazib beruvchi"'''</span> nomi bilan mashhur bo'lgan <span style="border:4px solid #3f3;">'''[[Oʻzbekiston davlat jahon tillari universiteti|UzDJTU]]'''</span>ning "[[:en:Senior|Senior]]" talabasiman. Bir marta [[CEFR]] va 3 marta [[IELTS]] topshirganman. Xarakterim yaxshi bo'lsa kerak deb hisoblayman. "[https://www.youtube.com/watch?v=SvXTv92-4v0 '''Mahalladagi xotinlar''']"ning aytishi bo'yicha kamgap ekanman (true). Gapirishdan ko'ra, tinglashni yoqtiraman, lekin "[https://www.collinsdictionary.com/dictionary/english/buddy '''buddies''']"larim davrasida unaqa deyolmayman. [[:en:Public_space|<u>Jamoat joylari</u>]] har doim ham yoqavermaydi: ayniqsa shovqin va gavjum joylar. [[Virtual dunyo|Virtual]] hayotdan beziganman. Sayr qilishni yoqtiraman, ayniqsa tunda + [https://www.youtube.com/watch?v=VjYHGrZuhyI beutiful girls] bo'lsa nur ustiga a'lo nur. Ha aytgancha, YouTubedagi Kunduziyga hech qanday aloqam yo'q, shunchaki bu nomni yoqqani uchun qoýganman :))</p> == Qiziqishlar == <p style="font-family:optima">Aynan bir narsaga qiziqaman deb aniq aytolmayman. Joyi kelganda hamma narsa ham qiziqarli tuyulishi mumkin lekin [[:en:Language-learning aptitude|til o'rganish]], [[:en:Programming language|dasturchilik]], [[:en:Video_editor|video montaj]] va yana allambalolarga yoshligimdan qiziqaman. [[Musiqa]]<nowiki/>ga qiziqaman: aytishga emas, tinglashga. Aynan bir musiqachi tanlamayman, o'zbekcha eshitadigan musiqachilarim sanoqlari: Ex: [https://t.me/death_pg/1766 Konsta], [https://t.me/death_pg/1727 Minor] va hkz. [https://www.youtube.com/watch?v=fDmu2OwpqOY Retro] musiqa shaydosiman. "[[:en:Cinephilia|'''Cinephile''']]"man ya'ni ko'p kino ko'raman. Hamma kinoni ham kino ekan deb ko'ravermayman. Bu borada didim nozik. O'zbek, turk, hind va koreys filmlarini yoshligimdan beri ko'rmayman (only american and netflix movies). O'zbek dublaji umuman yoqmaydi. [[Televizor|Tv]] ko'rish tarafdori emasman, yaxshisi sotib yuborgan yaxshi, chunki <nowiki>''</nowiki>[[:en:Trash|trash]]<nowiki>''</nowiki> deb hisoblayman. [[:en:Gregory_House|'''Doctor House''']], '''[https://www.youtube.com/watch?v=oVzVdvGIC7U Peaky Blinders]''' va ispan netflixining [[:en:Money_Heist|'''Money Heist''']] ([[La casa de papel|Qogóz Bino]]) seriallarini sevib tomosha qilaman. Dr Housening "'''[https://www.youtube.com/watch?v=g7tYt_0NTs8 Everybody lies]'''" ([https://www.youtube.com/watch?v=g7tYt_0NTs8 Hamma ham aldaydi]) degan gapini qo'llab quvvatlayman. O'yinlarni yoqtirmayman lekin [[Counter-Strike: Global Offensive|Counter Strike 1.6]] ni bolalikni eslash uchun rarely o'ynab turaman.</p> == Outlooking == <p style="font-family:Monoid"> Kunlarimiz bir xil o'tadi. Ertalab eshigingni oldida mushugingni miyovlab turishi-yu, taksidagi bir xil musiqa joninga tegadi. Birovlarning og'zidan o'zing haqingdagi qiziqarli gaplarniku aytmasa ham bo'ladi. Faqat telefoningni zaryadkasi tugasa yoki ko'chada transformator portlab svet o'chib qolsa oilangdagilar bilan dildan suhbatlashib olasan. Balki yoshliging esinga tushib ketadi. "Falon yoshga kirsam..." degan gaplaringni eslaysan, ichingdan kulib qo'yasan. Va bir kuni o'lasan! Taksidagi [https://www.youtube.com/watch?v=pMe9CYybcpQ o'sha mashhur qo'shiqni] endi eshitmaysan, mushugingni ovozini ham! Endi odamlar sen haqingda yanada qiziqarliroq gaplar aytadi! Sanoqli odam seni yo'qotgani uchun yig'laydi, qolganlariga baribir, 2-3 kun kelib yig'lab berishsa bo'ldi, ishlari besh. Afsuski tasavvur qilib bo'lmas darajada og'ir ahvolga tushib qolasan. Ko'pchilik o'limdan qo'rqqani sabab o'zini har xil usulda yupatadi. Yuqoridagi yozganlarimni mening kim va qanday inson ekanligimga aloqasi yo'q, shunchaki o'qib ketavering, baribir nima o'zgarardi ? </p> <div style="font-family: 'Maiandra GD', sans-serif; font-size: 10pt; text-align: left;"> {| style="float: right; margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em; width: 242px; border: #99B3FF solid 1px; background-color:#FFFFFF" |{{User uz}} {{User ru-3}} {{User en-5}} {{loveHL}} |{{Userbox |id = [[File:Computer_template.png|45px|Computer_template]] |id-c = |id-fc = |id-s = |info = <center>Bu foydalanuvchi ijtimoiy tarmoqlarda '''UzMirko''' </span> <span style="white-space: nowrap;"> nomi bilan faoliyat yuritadi ! </center> |info-c = #fdfffa |info-fc = |border-c = blue }} {{Userbox |id = [[Fayl:Instagram.svg|43px]] |id-c = |id-fc = |id-s = |info = <center>Bu foydalanuvchi Instagram tarmog'idagi sahifasi: [https://instagram.com/uzmirkoo UzMirko]</center> |info-c = #fdfffa |info-fc = |border-c = blue }} {{Userbox |id = [[File:Telegram logo.svg|43px]] |id-c = |id-fc = |id-s = |info = <center>Bu foydalanuvchi Telegramda zerikkanida post yozib turadi: [https://telegram.me/death_pg Egoist's Blog]</center> |info-c = #fdfffa |info-fc = |border-c = blue }} {{Userbox |id = [[File:Handshake_icon.svg|45px|Handshake_icon.svg]] |id-c = |id-fc = |id-s = |info = <center>Bu foydalanuvchi '''yangi foydalanuvchilarga''' yordam berish tarafdori!</center> |info-c = #fdfffa |info-fc = |border-c = blue }} grr6wy8nbwaweur1pabejs65b3nmeny Foydalanuvchi munozarasi:Ahror Akramovich 3 759036 2816618 2726560 2022-08-29T04:10:15Z Husniddin Rasulov 73000 /* Notoʻgʻri turkum */ yangi mavzu wikitext text/x-wiki == Xush kelibsiz == {{hello|[[Foydalanuvchi:Optima D|Optima D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]])}} [[Foydalanuvchi:Optima D|Optima D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 09:29, 31-Iyul 2022 (UTC) == Notoʻgʻri turkum == Salom. "Gon Kong milliy futbol terma jamoasi" nomli maqolangizga juda koʻp tugʻilgan sana va yil turkumlarini qoʻshgan ekansiz nega bunday qildingiz. Menimcha siz turkum qoʻshish qoidalarini oʻrganib chiqishingiz kerak. Maroqli tahrirlar tilayman. [[Foydalanuvchi:Husniddin Rasulov|Husniddin Rasulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Husniddin Rasulov|munozara]]) 04:10, 29-Avgust 2022 (UTC) c9kex01fqot9qk395hbys0paxl7nvlf Perth Mint oltin zarbxonasi 0 760448 2816688 2734721 2022-08-29T05:18:58Z Ravshanbek Tohirov 71874 wikitext text/x-wiki [[Fayl:Perth Mint, March 2022 03.jpg|thumb|Perth Mint]]   [[Fayl:Gold_Ingot_100g_Perth_Mint.JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Gold_Ingot_100g_Perth_Mint.JPG/220px-Gold_Ingot_100g_Perth_Mint.JPG|right|thumb| Pert zarbxonasidan oltin quyma]] '''Perth Mint''' [[Avstraliya|Avstraliyaning]] rasmiy oltin [[Zarbxona|zarbxonasi]] boʻlib, toʻliq Gʻarbiy Avstraliya hukumatiga tegishli<ref>{{veb manbasi|url=https://www.perthmint.com/about_us_the_perth_mint_group_structure.aspx|sarlavha=Group Structure {{!}} The Perth Mint|ish=www.perthmint.com.au|kirish sanasi=2016-09-12}}</ref>. 1899-yil 20-iyunda<ref>{{kitob manbasi|last=Parliament|first=Australia|url=https://books.google.com/books?id=L7E-AQAAMAAJ&pg=RA23-PA4|title=Records of the Proceedings and Printed Papers of the Parliament|date=1902|language=en}}</ref>, 1901-yilda Avstraliya federatsiyasidan ikki yil oldin tashkil etilgan Pert zarbxonasi [[Birlashgan Qirollik]] Qirollik zarbxonasining Avstraliyadagi uchta mustamlaka boʻlimining oxirgisi edi. [[Britaniya imperiyasi]] uchun oltin suverenlar va yarim suverenlarni zarb qilish<ref>{{veb manbasi|url=http://perthtouristcentre.com.au/perth-attractions/|sarlavha=Attractions in Perth Western Australia|ish=Perth Tourist Centre|sana=January 2010}}</ref>. Perth zarbxonasi Avstraliyaning qonuniy toʻlov vositasi boʻlgan tangalarni chiqaradigan ikkita zarbxonasidan eng qadimgisi hisoblanadi. == Tarixi == [[Fayl:Reverse_2022_Australia_1_oz_Silver_Swan_Perth_Mint.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/Reverse_2022_Australia_1_oz_Silver_Swan_Perth_Mint.jpg/220px-Reverse_2022_Australia_1_oz_Silver_Swan_Perth_Mint.jpg|left|thumb| Teskari 2022 Avstraliya 1 oz Kumush Swan Perth Mint]] 1896-yilda ser Jon Forrest tomonidan poydevor toshi qoʻyilgandan soʻng, Perth zarbxonasi 1899-yil 20-iyunda ochildi. Oʻsha paytda [[Gʻarbiy Avstraliya|Gʻarbiy Avstraliya]] aholisi tez sur’atlar bilan oʻsib bordi, asosan koloniyaning Kulgardi, Kalgurli va Murchison hududlarida boy oltin konlari topilganligi sababli. [[Pert|Pertda]] konchilar tovarlarga toʻlash uchun oltin ayirboshlashlari mumkin boʻlgan pul juda kam boʻlganligi sababli, [[Gʻarbiy Avstraliya|Gʻarbiy Avstraliyaning]] oʻsha paytdagi mustamlakasiga Avstraliyaning boshqa qismlaridan va butun dunyodan juda koʻp miqdorda oqib kelgan Diggerlar oʻzlarining xom oltinlarini saqlash joyiga qoʻyishgan. Federatsiya 1901-yilda tashkil topgan boʻlsa-da, Pert zarbxonasi 1970-yil 1-iyulgacha [[Birlashgan Qirollik|Buyuk Britaniyaning]] yurisdiktsiyasi ostida boʻlib, u Gʻarbiy Avstraliya hukumatining qonuniy vakolatiga aylangan. 1899-yildan 1931-yilgacha Pert zarbxonasi Avstraliyada va butun Britaniya imperiyasida [[valyuta]] sifatida foydalanish uchun 106 milliondan ortiq oltin suverenlarni va 735 000 ga yaqin yarim suverenlarni urdi. 1931-yilda Buyuk Britaniya [[Oltin standart|oltin standartidan]] voz kechganida, zarbxona oltin suverenlarini ishlab chiqarishni toʻxtatdi. Ammo oradan koʻp oʻtmay Pert zarbxonasi yana tangalar ishlab chiqarish bilan shugʻullana boshladi. Ikkinchi [[Ikkinchi Jahon urushi|jahon urushi davrida]] Pert zarbxonasi Avstraliya [[Tanga|tangalarini oddiy]] metallardan zarb qilishni boshladi. 1983-yil oxirigacha Perth Mint Avstraliyaning past nominalli [[Tanga|tanga pul]] birligini ham ishlab chiqargan<ref name="gold-net">{{veb manbasi|url=http://www.gold-net.com.au/archivemagazines/sep02/69328603.html#3|sarlavha=The Perth Mint|ish=Gold-Net Australia Online|sana=September 2002|kirish sanasi=2010-01-03}}</ref>. Pert zarbxonasi 1957-yilda ishlab chiqarganida „barcha oltinlarning eng sofligiga“ erishdi, toʻqqizdan iborat boʻlgan isbot plitasi — [[Asl metallar probasi|Mingda oltinning 999,999 qismi]] Qirollik zarbxonasi shu oltinning bir qismini oʻz standartlari uchun [[Benchmarking|mezon]] sifatida buyurtma qildi<ref>{{veb manbasi|url=http://www.perthmint.com.au/visit_the_mint_the_perth_mint_history.aspx|sarlavha=History|nashriyot=The Perth Mint|kirish sanasi=2017-10-21}}</ref>. Zarbxonaning yangi yoʻnalishi 1987-yilda parlamentning Davlat akti bilan Oltin korporatsiyasining tashkil etilishi bilan rasmiylashtirildi<ref>[http://www.slp.wa.gov.au/legislation/statutes.nsf/main_mrtitle_390_homepage.html Gold Corporation Act 1987]</ref>. [[Avstraliya|Avstraliya Hamdoʻstligi]] Gʻaznachilik departamenti bilan tuzilgan noyob kelishuvga koʻra, Perth Mintning yangi operatori oltin, kumush va platina Avstraliya qonuniy tangalarini zarb qilish va butun dunyo boʻylab sarmoyadorlar va kollektorlarga sotish huquqiga ega boʻldi. Bosh vazir Bob Xouk 1987-yilda Avstraliya Nugget oltin tangalar seriyasini ishga tushirdi. 2000-yilgacha Perth Mintning tozalangan oltin ishlab chiqarish hajmi 4,5 tonnani tashkil etdi, bu insoniyat tomonidan ishlab chiqarilgan oltinning umumiy ogʻirligining 3,25 % ni tashkil qiladi. Bu Fort- Noksdagi Amerika Qoʻshma Shtatlaridagi bullion depozitariysida mavjud oltin quymalari haqida. 2003-yilda Perth Mint rasman ochildi,[[Ohaktoshlar|ohaktosh]] binosi yonida joylashgan zamonaviy ishlab chiqarish ob’ekti hisoblanadi. 2011-yil oktabr oyida Perth zarbxonasi dunyodagi eng katta, eng ogʻir va eng qimmat oltin tangani yaratib, Kanada Qirollik zarbxonasiga tegishli boʻlgan rekordni yangiladi<ref>[https://www.bbc.co.uk/news/world-asia-pacific-15477426 Australia unveils world’s largest gold coin in Perth]</ref>. Tanga taxminan 80 santimetr diametri va 12 santimetr qalin va 1,012 kg 99,99 % sof oltindan<ref>{{yangiliklar manbasi |date=27-oktabr 2011-yil |title=Perth mint unveils $53m coin |publisher=The Australian |url=http://www.theaustralian.com.au/news/nation/perth-mint-unveils-53m-coin/story-e6frg6nf-1226178568316 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140319052622/http://www.theaustralian.com.au/news/nation/perth-mint-unveils-53m-coin/story-e6frg6nf-1226178568316 |archive-date=19-mart 2014-yil}}</ref>. Uning old tomonida Yelizaveta II timsoli, orqa tomonida qizil kenguru tasvirlangan. Bu Avstraliyada nominal qiymati 1 million Avstraliya dollariga teng, zarb qilingan paytda u 53,5 million Avstraliya dollariga baholangan<ref>{{yangiliklar manbasi |date=27-oktabr 2011-yil |title=World's biggest gold coin worth $53m |work=The Sydney Morning Herald |url=http://www.smh.com.au/business/worlds-biggest-gold-coin-worth-53m-20111027-1mlk9.html |access-date=21-avgust 2017-yil}}</ref>. Bugungi kunda Perth Mint oltin sanoatiga qayta ishlash va boshqa xizmatlarni taqdim etishda davom etmoqda va investorlar va tanga kolleksiyachilari uchun tanga bilan bogʻliq koʻplab [[Numizmatika|numizmatik]] buyumlar ishlab chiqaradi. U Avstraliya Kumush Kookaburra tangalarini, Swan seriyali<ref>{{yangiliklar manbasi |date=2018-07-09 |title=Australian gold and silver coins of the Swan series |work=Knowledge base - GoldAdvert |url=https://goldadvert.com/knowledgebase/en/australian-gold-and-silver-coins-of-the-swan-series/ |access-date=2018-08-09}}</ref> tangalar va quyma tangalarni ishlab chiqarish va sotish uchun javobgardir. 2019-yil noyabrda Perth Mint Avstraliya bozoridagi oltin ishlab chiqarishning taxminan 79 foizini va kumushning 30 foizini<ref>{{veb manbasi|url=https://www.linkedin.com/pulse/abc-refinery-new-emerging-force-australian-precious-metal-alexander/|sarlavha=ABC Refinery – A new emerging force in the Australian precious metal refining landscape|sana=26-noyabr 2019-yil|kirish sanasi=2020-06-19}}</ref> shahar markazidan tashqarida himoyalangan ob’ektda tozalaydi. U Avstraliya oltinidan va boshqa mamlakatlardan olingan metalldan tanga va quymalarni zarb qiladi. U 2018-yilda taxminan 18,9 milliard Avstraliya dollariga sof oltin, kumush va platina quyma va tangalarni sotdi<ref>{{yangiliklar manbasi |date=15-fevral 2019-yil |title=The Perth Mint Has Recast This Gold Bar More Than 65,000 Times |work=Bloomberg |url=https://www.bloomberg.com/news/features/2019-02-15/the-perth-mint-has-recast-this-gold-bar-more-than-65-000-times}}</ref>. == Oltin bilan taʼminlangan raqamli aktivlar == GoldPass — bu InfiniGold texnologiyasi asosida ishlaydigan dastur boʻlib, investorlarga raqamli sertifikatlar orqali jismoniy oltinni darhol va xavfsiz sotib olish, va uzatish imkonini beradi. Har bir sertifikat 100 % Pert zarbxonasida saqlanadigan va Gʻarbiy Avstraliya hukumati tomonidan kafolatlangan jismoniy oltin bilan taʼminlangan<ref>{{veb manbasi|url=https://www.perthmint.com/goldpass.aspx|sarlavha=GoldPass - Gold Trading App {{!}} The Perth Mint|ish=www.perthmint.com|kirish sanasi=2019-11-19}}</ref>. 2019-yil oktabr oyida qimmatbaho metallarni raqamlashtirish boʻyicha InfiniGold kompaniyasi [[Ethereum]] ommaviy blokcheynida Perth Mint Gold Token (PMGT)ni ishlab chiqarishini eʼlon qildi<ref>{{veb manbasi|url=https://pmgt.io/|sarlavha=PMGT - Perth Mint Gold Token|ish=pmgt.io|kirish sanasi=2019-11-19}}</ref>. == Shartnoma == ''Oltin sanoati guruhi'' sifatida tanilgan hamkorlik 2018-yil oktabr oyida Pert shahrida ''Heart of Gold Discovery Trailni'' boshladi<ref>{{veb manbasi|url=https://www.goldindustrygroup.com.au/events/2018/10/20/perth-heart-of-gold-discovery-trail-community-event|sarlavha=Perth's #heartofgold Discovery Trail Event}}</ref><ref>The 'community Initiativeʼ included: Ramelius Resources, [[Gold Fields]], [[Northern Star Resources]], Mining Education Australia, Gold Road Resources, City of Kalgoorlie-Boulder, [[St Barbara (company)|St Barbara]], Anglogold Ahanti Australia and Saracen Mineral Holdings — see also https://www.goldindustrygroup.com.au/members-directory</ref>. 2020-yil iyun oyida ''Australian Financial Review'' tomonidan olib borilgan tergov shuni koʻrsatdiki, Perth Mint har yili [[Papua Yangi Gvineya|Papua-Yangi Gvineyadagi]] sudlangan qotildan xarid qilgan<ref>{{veb manbasi|url=https://www.afr.com/companies/mining/revealed-perth-mint-and-the-convicted-killer-20200609-p550ta|sarlavha=Revealed: Perth Mint and the convicted killer|nashriyot=afr.com|sana=11-iyun 2020-yil|kirish sanasi=3-sentabr 2020-yil}}</ref>. Gʻarbiy Avstraliya korruptsiya nazorati tashkiloti tergov boshladi<ref>{{veb manbasi|url=https://www.afr.com/companies/mining/wa-corruption-watchdog-looking-at-perth-mint-20200628-p556x9|sarlavha=WA corruption watchdog looking at Perth Mint|nashriyot=afr.com|sana=29-iyun 2020-yil|kirish sanasi=4-sentabr 2020-yil}}</ref><ref>{{yangiliklar manbasi |date=15-iyun 2020-yil |title=Premier orders urgent review into Perth Mint gold scandal |work=Australian Financial Review |publisher=afr.com |url=https://www.afr.com/companies/mining/premier-orders-urgent-review-into-perth-mint-gold-scandal-20200615-p552sk |access-date=4-sentabr 2020-yil}}</ref>. 27-iyul kuni HSBC va [[JPMorgan Chase|JP Morgan]] oʻz obroʻsiga putur yetkazishi mumkinligi sababli Perth Mintʼdan oltin sotib olishni toʻxtatgani haqida xabar berildi<ref>{{veb manbasi|url=https://www.afr.com/companies/financial-services/two-of-the-world-s-biggest-banks-blacklist-perth-mint-20200724-p55f3v|sarlavha=Two of the world's biggest banks blacklist Perth Mint|nashriyot=afr.com|sana=27-iyul 2020-yil|kirish sanasi=17-sentabr 2020-yil}}</ref><ref>{{veb manbasi|url=https://www.abc.net.au/news/2020-08-10/perth-mint-cleared-of-serious-misconduct-amid-gold-scandal/12539534|sarlavha=Perth Mint probe finds no serious misconduct in overseas gold scandal|nashriyot=abc.net.au|sana=10-avgust 2020-yil|kirish sanasi=4-sentabr 2020-yil}}</ref>. Perth Mint boʻyicha keyingi tergov Perth Mint bosh direktori Richard Xeysning maxfiy yozuvini va 2017-yil oxirida Gʻarbiy Avstraliyaning Korruptsiya va jinoyatchilikka qarshi kurash komissiyasiga nomuvofiqlik haqidagi daʼvolarni yubormaganligini fosh qildi<ref>{{veb manbasi|url=https://www.afr.com/companies/mining/secret-recording-reveals-perth-mint-ceo-knew-of-corruption-advice-20200618-p553wt|sarlavha=Secretrecordings reveals Perth Mint CEO knew of corruption advice|nashriyot=afr.com|sana=19-iyun 2020-yil|kirish sanasi=8-sentabr 2020-yil}}</ref>. === Atlantis operatsiyasi === Xalqaro huquqni muhofaza qilish manbalari 2020-yil oktabr oyida Yevro-Tinch okeani banki Avstraliya, Birlashgan Millatlar Tashkiloti soliq idoralaridan tashkil topgan xalqaro soliq tekshiruvi boʻyicha Atlantis operatsiyasining nishoni ekanligini tasdiqladi. Davlatlar, Buyuk Britaniya, Gollandiya va Kanada, 2016-yilda [[Panama hujjatlari]] sizib chiqqanidan keyin tuzilgan. Perth Mint bank mijozlariga oltin sotib olishga ruxsat berish uchun Euro Pacific bilan hamkorlik qildi.<ref>{{veb manbasi|url=https://www.brisbanetimes.com.au/national/the-day-the-international-tax-authorities-came-knocking-20201015-p565lz.html?ref=rss|sarlavha=The day the international tax authorities came knocking|nashriyot=brisbanetimes.com.au|sana=18-oktabr 2020-yil|kirish sanasi=19-oktabr 2020-yil}}</ref> 2020-yil 20-oktabrda ''Australian Financial Review'' nashrining xabar berishicha, Perth Mint soliq boshpanasi bankining global uyushgan jinoyatchilik sindikatlari bilan aloqasi borligi uchun tergov qilinayotgan mijozlarga 100 million dollardan ortiq oltin sotib olishga ruxsat bergan<ref>{{veb manbasi|url=https://www.afr.com/companies/financial-services/perth-mint-holding-100m-of-gold-for-tax-haven-clients-20201019-p566ey|sarlavha=Perth Mint holding 2200 of gold for tax haven clients|nashriyot=afr.com|sana=20-oktabr 2020-yil|kirish sanasi=21-oktabr 2020-yil}}</ref>. === Soliq === 2020-yil iyul oyida ''Australian Financial Review'' nashrida chop etilgan maqolada Perth Mint [[Amerika Qoʻshma Shtatlari davlat departamenti|AQSh Davlat departamenti]] [[Kipr Respublikasi|Kiprni]] „ [[Pul yuvish|pul yuvish boʻyicha]] asosiy yurisdiksiya“ deb eʼlon qilganiga va uning Rossiya uyushgan jinoyatchiligiga aloqadorligi haqida ogohlantirganiga qaramay, Kipr bankini mijoz sifatida imzolagani aniqlangan. Shuningdek, u Britaniya Virjiniya orollaridagi Euro Pacific Bank<ref>{{veb manbasi|url=https://www.theage.com.au/national/westpac-mint-hundreds-of-australians-ensnared-in-global-tax-evasion-probe-20201015-p565la.html|sarlavha=Westpac, mint, hundreds of Australians ensnared in global tax evasion probe|nashriyot=theage.com.au|sana=18-oktabr 2020-yil|kirish sanasi=19-oktabr 2020-yil}}</ref> va Shveytsariya xususiy banki BFI Consulting ga tasdiqlangan diler maqomini berdi<ref>{{veb manbasi|url=https://www.afr.com/companies/financial-services/as-gold-surges-perth-mint-stumbles-into-tax-havens-20200730-p55gxq|sarlavha=As gold surges, Perth Mint stumbles into tax havens|nashriyot=afr.com|sana=31-iyul 2020-yil|kirish sanasi=5-sentabr 2020-yil}}</ref><ref>{{veb manbasi|url=https://crwwgroup.net/en/2021/01/04/the-perth-mint-has-held-gold-worth-100-million-for-a-tax-haven-banks-clients/|sarlavha=The Perth Mint Has Held Gold Worth 2500 Million for a Tax Haven Bank's Clients|sana=4-yanvar 2021-yil}}</ref>. === Maʼlumotlarning buzilishi === 2018-yil sentabr oyida Perth Mint ASX va Nyu-York fond birjasiga oshkor qilish toʻgʻrisida eʼlonlar bermaslik toʻgʻrisidagi qarorini himoya qildi, chunki buzilish uning ASX roʻyxatiga kiritilgan<ref>{{veb manbasi|url=https://www.afr.com/companies/financial-services/perth-mint-defends-nondisclosure-in-wake-of-hack-attack-hitting-3200-customers-20180919-h15l1b|sarlavha=Perth Mint defends non-disclosure in wake of hack attack hitting 3200 customers|nashriyot=afr.com|sana=19-sentabr 2020-yil|kirish sanasi=5-sentabr 2020-yil}}</ref>. === Bolalar mehnati === 2020-yil iyun oyida Perth Mint Papua-Yangi Gvineyada bolalar mehnati va zaharli simob yordamida qazib olingan oltinni olgani haqidagi daʼvolardan soʻng, hunarmand va kichik konchilardan metallni qayta ishlashni toʻxtatishini aytdi<ref>{{veb manbasi|url=https://www.watoday.com.au/national/western-australia/perth-mint-stops-taking-artisanal-gold-after-child-labour-allegations-20200618-p553ty.html|sarlavha=Perth Mint stops taking artisanal gold after child labour allegations|nashriyot=watoday.com.au|sana=18-iyun 2020-yil|kirish sanasi=6-sentabr 2020-yil}}</ref>. == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [http://www.perthmintbullion.com/ Perth Mint Bullion website] * [https://www.slideshare.net/MichaelOBrien3/the-perth-mint-gold-1-oz-bar A Comprehensive Guide to the Perth Mint 1oz Bar] * [https://web.archive.org/web/20141111020458/https://inherit.stateheritage.wa.gov.au/Public/Inventory/Details/514966e9-d0de-4fee-83e4-77fc342a8e68 State Heritage record] [[Turkum:Arxitektura]] 46h7ej4xkk70zvo2z79f1c8i6hdh9bt Hatiko 0 760562 2816047 2812339 2022-08-28T14:34:19Z Umarxon III 18267 wikitext text/x-wiki '''Hatiko''' (yaponcha ハチ公 Osana, [[1923-yil]] [[10-noyabr]] — [[Shibuya]], [[1934-yil]] [[8-mart]]) — Akita zotiga mansub yapon iti, oʻz xoʻjayini professor Hidesaburo Uenoni Shibuya stantsiyasida uning oʻlimidan taxminan 9 yil oʻtib kutgani esga olinadi. Hozirda u Chūken Xachikō (kāchikīkōkán), „sodiq it Xachiko“ (hachi: „sakkiz“; kō: qadimgi Xitoy gersoglari tomonidan qoʻllaniladigan qoʻshimcha; shuning uchun Xachiko nomini „Sakkizlik Lord“ deb tarjima qilish mumkin. "). Uning hikoyasi 1987-yilgi yapon filmi ''Xachiko Monogatari'', shuningdek, 2009-yilgi Amerika versiyasi " ''Har doim sizning yoningizda'' " filmiga moslashtirilgan. == Hayot == Xachiko Akita prefekturasidagi Odate shahri yaqinidagi fermada tugʻilgan<ref name="Hollywood">{{yangiliklar manbasi |date=25 de junio de 2009 |title=Hollywood the latest to fall for tale of Hachiko |language=inglés |agency=[[The Japan Times]] |url=http://search.japantimes.co.jp/cgi-bin/nn20090625f1.html |access-date=2 de octubre de 2010 |archive-date=5 de diciembre de 2012}}</ref> 1924-yil boshida uni [[Tokio universiteti]] qishloq xoʻjaligi kafedrasi professori Hidesaburo Ueno topdi va bundan oldin it oʻlimidan keyin topildi., Avvaliga u uni qabul qilishni istamadi, chunki bu uning yomon xotiralarini berdi, lekin uning oʻsmir qizi turib oldi. Xachiko Akita prefekturasidan Shibuya stantsiyasiga qutida joʻnatildi (bagaj vagonida ikki kunlik sayohat). Professorning xizmatkorlari uni olishga borganlarida, it oʻlgan deb oʻylashdi. Biroq ular professorning uyiga yetib kelishganda, u kuchukchaga sut berayotgandi. Oʻqituvchi uni tizzasiga oldi va old oyoqlari biroz egilib qolganini payqadi, shuning uchun u sakkiz raqamiga oʻxshashligi uchun ishlatiladigan ''kanji'' (yaponcha belgi) bilan oʻxshashligi uchun uni ''Xachi'' (yaponcha „sakkiz“) deb nomlashga qaror qildi. Domlaning qizi homilador boʻlib, turmushga chiqqanidan keyin erining uyid a yashash uchun otasining uyini tark etgan. Oʻqituvchi Xachini berishni oʻyladi, lekin tez orada uni baquvvat sajda qilgan itga bogʻlanib qoldi. It har kuni egasi ishga ketganda professor bilan xayrlashish uchun stansiyaga hamroh boʻlgan va kun oxirida uni kutib olish uchun stansiyaga qaytib kelgan. Har ikkisining hayotiga aylangan bu tartibni u yerdan oʻtgan odamlar ham, tevarak-atrofdagi korxona egalari ham sezmay qolmadi. == Oʻqituvchi va Shibuya stantsiyasining oʻlimi == [[Fayl:Grave_of_Hidesaburo_Ueno_and_monument_of_Hachiko,_in_the_Aoyama_Cemetery.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Grave_of_Hidesaburo_Ueno_and_monument_of_Hachiko%2C_in_the_Aoyama_Cemetery.jpg/220px-Grave_of_Hidesaburo_Ueno_and_monument_of_Hachiko%2C_in_the_Aoyama_Cemetery.jpg|thumb| Professor Hidesaburo Uenoning qabri. Suratning oʻng tomonida monolit Xachikoni xotirlaydi.]] Bu tartib [[1925]]-yil [[21-may|21-]]maygacha, professor Ueno [[Tokio universiteti|Tokio universitetida]] maʼruza oʻqiyotganda miyasiga qon quyilib, vafot etguniga qadar toʻxtovsiz davom etdi. Oʻsha kuni tushdan keyin Xachiko xoʻjayinining poyezdi kelishini kutish uchun stansiyaga yugurdi va u oʻsha kechasi uyiga qaytmadi. U keyingi {{Age|21|05|1925|08|03|1935}} bekat oldidagi oʻsha joyda umrining yakunigacha qoldi Vaqt oʻtishi bilan Xatiko stansiyadagi mahalliy va begona odamlarning eʼtiborini oʻziga jalb qila boshladi; Stansiyaga tez-tez kelib turadigan koʻp odamlar Xatiko oʻlimidan oldin har kuni professor Ueno bilan birga kelganiga guvoh boʻlishgan. Aynan shu odamlar uzoq vaqt davomida Xatikoga gʻamxoʻrlik qilgan va ovqatlantirgan. Xachikoning marhum xoʻjayiniga boʻlgan sadoqati atrofidagilarni hayajonga soldi va ular unga ''sodiq it'' [[Laqab|laqabini]] qoʻyishdi. [[1934]]-yil aprel oyida Shibuya stantsiyasida uning sharafiga bronza haykal oʻrnatildi va uning ochilish kunida Xachikoning oʻzi ishtirok etdi. == Xachikoning oʻlimi == [[Fayl:Death_of_Hachiko_-_Last_Photo.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Death_of_Hachiko_-_Last_Photo.jpg/220px-Death_of_Hachiko_-_Last_Photo.jpg|thumb| Xachikoning Shibuya stantsiyasining bagaj zalida uygʻonishi, 1935-yil 8-mart. Birinchi qatorda, oʻngdan ikkinchi ayol — Hidesaburo Uenoning bevasi Yaeko. Bu surat ertasi kuni ''Yamato Shimbun gazetasida chop'' etildi.]] 1935-yil 8-martda Xachiko oʻz xoʻjayinini qariyb 10 yil kutganidan soʻng, Shibuya stansiyasi yonida (Yaponiya) oʻlik holda topildi.<ref name="Hollywood">{{yangiliklar manbasi |date=25 de junio de 2009 |title=Hollywood the latest to fall for tale of Hachiko |language=inglés |agency=[[The Japan Times]] |url=http://search.japantimes.co.jp/cgi-bin/nn20090625f1.html |access-date=2 de octubre de 2010 |archive-date=5 de diciembre de 2012}}</ref> Professor Ueno qabri yonida, Minmi-Aoyama, Minato-Ku, Tokiodagi Aoyama qabristonida uning nomi bilan monolit qurilgan. Oʻlim oʻtkazilganda (taksidermiya qilish uchun) uning oshqozonida ''yakitori'' uchun ishlatiladigan toʻrtta tayoq (tovuq shishi) topilgan, ammo bu tayoqlar oshqozon shilliq qavatini shikastlamagan, shuning uchun ular uning oʻlimiga sabab boʻlmagan. Xachikoning oʻlimi sabablari 2011-yil mart oyida aniq aniqlanmaguncha nomaʼlum deb hisoblangan: it yurakdagi saraton va filariaz (qurt infektsiyasi) bilan kasallangan edi.<ref name="Hollywood">{{yangiliklar manbasi |date=25 de junio de 2009 |title=Hollywood the latest to fall for tale of Hachiko |language=inglés |agency=[[The Japan Times]] |url=http://search.japantimes.co.jp/cgi-bin/nn20090625f1.html |access-date=2 de octubre de 2010 |archive-date=5 de diciembre de 2012}}</ref> Xachikoning jasadi parchalanib, Ueno tumani tabiiy fanlar muzeyida (Tokio) saqlangan.<ref>[https://web.archive.org/web/20070630102646/http://www.kahaku.go.jp/english/news/2007/0417open/info.html „Opening of the completely refurbished Japan Gallery of National Museum of Nature and Science“] (2007), artículo en inglés en The National Science Museum (Tokio). Consultado el 13 de noviembre de 2007.{{Oʻlikhavola|Opening of the completely refurbished Japan Gallery of National Museum of Nature and Science|http://www.kahaku.go.jp/english/news/2007/0417open/info.html}}</ref> Toʻqqiz yil oʻtgach (1944) " [[Ikkinchi Jahon urushi]] " sharoitida qurol yasash uchun Xachikoning bronza haykali eritilishi kerak edi. Ammo [[1947]]-yil avgust oyida — urush tugaganidan ikki yil oʻtgach, xuddi shu Shibuya stantsiyasining 8-chi chiqishida yana bir bronza haykal oʻrnatildi, u hanuzgacha saqlanib qolgan va juda mashhur uchrashuv joyidir, shuning uchun baʼzida odamlarning toʻplanishi qiyinlashadi. uchrashish. Har yili 8-mart kuni Xachiko Shibuya vokzalining oldidagi maydonda xotirlanadi.<ref name="Hollywood">{{yangiliklar manbasi |date=25 de junio de 2009 |title=Hollywood the latest to fall for tale of Hachiko |language=inglés |agency=[[The Japan Times]] |url=http://search.japantimes.co.jp/cgi-bin/nn20090625f1.html |access-date=2 de octubre de 2010 |archive-date=5 de diciembre de 2012}}</ref> Odate shahridagi poezd vokzalining oldida ham xuddi shunday haykal bor (yaqin joyda Xachiko tugʻilgan).<ref>{{veb manbasi|url=https://thegate12.com/article/183|sarlavha=Visit Hachiko’s Hometown of Odate, Akita!|kirish sanasi=26 de marzo de 2021|nashriyot=The Gate, 12 de diciembre de 2018}}</ref> == Ommaviy madaniyatda == === Kino === [[Fayl:Hachiko_in_National_Museum_of_Nature_and_Science.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Hachiko_in_National_Museum_of_Nature_and_Science.jpg/220px-Hachiko_in_National_Museum_of_Nature_and_Science.jpg|thumb| Xachikoning ajratilgan qoldiqlari Ueno tumanidagi Yaponiya milliy fan muzeyida namoyish etiladi.]] [[Fayl:Helen_Keller_visit_to_Japan_in_1948_02.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Helen_Keller_visit_to_Japan_in_1948_02.jpg/200px-Helen_Keller_visit_to_Japan_in_1948_02.jpg|right|thumb|213x213px| Bronza haykal ([[Helen Keller]]), 1948-yil.]] [[Fayl:Hachiko-1.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Hachiko-1.jpg/200px-Hachiko-1.jpg|thumb|200x200px| Shibuya stantsiyasi (2018).]] Xachiko [[1987]]-yilda [[Film|rejissor]] Seyjiro Koyama tomonidan suratga olingan „Hachikō ''Monogatari'' -(kānānīānī??)“ filmining bosh qahramoni boʻlgan, u bolaligidan to oʻlimigacha boʻlgan hayoti haqida hikoya qiladi va xoʻjayini bilan ruhiy uchrashuv sifatida koʻzda tutilgan. Film kinostudiyasi Shochiku Kinema Kenkyu-jo uchun eng soʻnggi hit boʻldi.<ref>[http://www.imdb.com/title/tt0093132/ Hachikō Monogatari] en [[Internet Movie Database]]</ref> 2009-yil avgust oyida ushbu filmning Amerikaga moslashtirilgan „ ''Xachi: Itning ertagi“'' ''(Har doim yoningizda, Xachiko)'' deb nomlangan.<ref>[http://www.imdb.com/title/tt0093132/ Hachiko: A Dogʻs Story] en [[Internet Movie Database]]</ref> Aktyor Richard Gere rolida boʻlib, u Xachikoning hikoyasi va uning professor bilan munosabatlari haqida gapiradi, garchi harakat AQShda zamonaviyroq vaqtda sodir boʻladi. Film [[Rod-Aylend|Rod-Aylendda]] suratga olingan, shuningdek, [[Joan Allen]] va Jeyson Aleksandr ham mavjud. === televizor === ==== ''Digimon sarguzashtlari'' ==== ''Digimon Adventure'' 33-qismida " ''Punkimon va Gotsumon'' " deb nomlangan, Xachikoga hurmat koʻrsatiladi. Oʻzining insoniy hamrohi T.K. bilan mushtlashgan Patamon yolgʻiz va koʻcha chiroqida gʻamgin yotibdi, pastda ikki qizning boshqalarni kutish uchun sevimli joyi „Xachiko“ haqida gapirayotganini eshitadi. Patamon baʼzi yapon yozuvlari bilan Xachikoning haqiqiy yodgorligining animatsion versiyasini koʻrish mumkin boʻlgan joyga uchadi.<nowiki></br></nowiki> Ushbu epizodda sadoqat va doʻstlik mavzusiga moyillik kuzatilishi mumkin: Myotismon oʻz askarlariga sakkizinchi tanlangan bolani oʻldirish uchun uni quvib chiqarishni buyuradi, ammo ulardan ikkitasi, Punkimon va Gotsumom bu buyruqdan voz kechib, zavqlanishga qaror qilishadi. tungi Shibuya shahrida oʻynash va buzuqlik qilish. Ular [[Matt (Glarus)|Matt]], TK va Gabumon bilan uchrashadilar, ular bilan qiziqarli sarguzashtlari bor. Ammo Myotismon paydo boʻladi va ularni topadi va oʻz askarlarining vafosizligi tufayli ularni bolalarning koʻz oʻngida shafqatsizlarcha oʻldiradi. Bundan keyin Mett oʻldirilgan doʻstlaridan qasos olishga intiladi. Shu nuqtai nazardan, epizod Punkimon va Gotsumonning yovuz xoʻjayiniga nisbatan xiyonatkorligini, Xachikoning oʻzining yaxshi xoʻjayiniga boʻlgan sadoqati, sodiqligi va minnatdorchiligini diagonal ravishda taʼkidlaydi. Ular oʻladi va bu oʻz xoʻjayinini kutadi. Bu bob tunda Shibuya stantsiyasi va koʻchalarida, qora bulutlar bilan qoplangan osmon ostida oʻrnatildi. Bu eng qaygʻuli va ayni paytda eng yoqimli ''Digimon'' epizodlaridan biri sifatida tan olingan. ==== ''Yura poʻstlogʻi'' (''[[Futurama]]'') ==== Amerikaning „ ''[[Futurama|Futurama“]]'' teleserialining „ ''Yura'' davri qobigʻi“ (Ispan tilidagi ''Yura'' davri qobigʻi) epizodida [[Philip J. Fry|Fry]] oʻzining iti Seymurning (baʼzi versiyalarda Simuerdiera) toshga aylangan qoldiqlarini topadi va 3000-yilgi yuqori texnologiya tufayli, u uni klonlash imkoniyatiga ega, biroq Fry klonlash jarayonini oʻrtada toʻxtatadi va Seymur gʻoyib boʻlganidan keyin koʻp yillar yashaganini bilib, iti shuning uchun yashashga muvaffaq boʻlganiga ishonganidan afsuslanadi. sobiq usta va shuning uchun u unutilgan boʻlar edi. Boʻlim oxirida tomoshabinga maʼlum boʻladiki, Seymur haqiqatan ham Frayning qaytishini oʻzi ishlagan pitseriya eshigida 12 yil davomida, to vafotigacha kutgan. Epizodning yakuni aniq hurmat va Xachikoning haqiqiy hikoyasiga parallel boʻlib, odatda ''Futuramaning'' eng hissiy va esda qoladigan epizodlaridan biri hisoblanadi. ==== ''Arvoh supuruvchi Mikami'' ==== " ''Ghost Sweeper Mikami'' " [[Anime|animatsiyasining]] epizodi bolaligida xoʻjayini tomonidan tashlab ketilgan va oʻlimdan keyin ham uning qaytishini sadoqat bilan kutayotgan arvoh it haqida hikoya qiladi. Kojirô deb nomlangan it ham xuddi Xachiko kabi Akita zotiga mansub. ==== ''[[One Piece|Bir boʻlak]]'' ==== ''[[One Piece]]'' [[Anime|animesida]], 6-qismda Shushu (ispancha dublyajda Chou Chou) ismli it paydo boʻladi, u hali ham oʻzining uy hayvonlari uchun oziq-ovqat doʻkonida allaqachon vafot etgan xoʻjayinini kutmoqda. Rivoyatda aytilishicha, egasi kuchukchaligida iti hamrohligida doʻkon ochgan. Xoʻjayin kasal boʻlib kasalxonaga boradi va Shushuni doʻkonni kuzatish uchun qoldirib ketadi. Shushu oʻz xoʻjayinini kutishda, doʻkonni yillar davomida kuzatib, himoya qilishda davom etar ekan, egasi vafot etadi. " ''[[One Piece|One parcha]]'' "da bu mavzu bilan bogʻliq yana ikkita hikoya bor: "Bir ''[[One Piece|parcha]]'' " bilan bogʻliq ikkinchi hikoya '''Laboon''' (ラブーン, „ '''Rabūn“''' <sup>?</sup>) orol kiti boʻlib, Qizil chiziqning kiraverishida oʻz kiti bilan birga qoladi. qoʻriqchi Crocus.. '''Rabun''' oʻz guruhini va qarindoshlarini yoʻqotdi, u adashib qoldi va suvlarni kesib oʻtib, ularning ohanglarini eshitish uchun Rumbar qaroqchilariga jalb qilindi. Laboon oʻzini yolgʻiz koʻrib, qoʻrqoqlik bilan qaroqchilarga ergasha boshladi, lekin oʻzining jozibasi tufayli u qaroqchilarni magʻlub etishga va ularni ulardan biri sifatida qabul qilishga muvaffaq boʻldi. Bir muncha vaqt u ekipaj tomonidan juda yaxshi koʻrilgan va himoyalangan edi, lekin ular oldinga siljishlari bilan xavf-xatar kuchayib bordi, shuning uchun ular uning xavfsizligi uchun uni ortda qoldirishga qaror qilishdi, lekin ular Egizak burniga etib borganlarida, u hali ham ularga ergashayotganini aniqladilar. Qaroqchilar qaytib kelish vaʼdasi bilan Grand Line tomon yurishdi, lekin ular hech qanday izoh bermasdan qaytmadilar, koʻpchilik magʻlubiyatga uchraganiga, boshqalari u erdan qaytganiga ishonishdi, ammo bu mish-mishlarning hech biri oʻrtogʻini toʻxtatish uchun etarli dalil boʻlmadi. kutish. '''50 yil oʻtgach''', ular qaytib kelmaganini koʻrib, u oʻzini Qizil chiziqning qalin devorlariga urishni boshladi va shu tariqa tanasiga jiddiy shikast etkazdi, shuning uchun uning hayoti xavf ostida edi, shuning uchun Krokus uning tanasiga joylashdi. sogʻligʻingizni yaxshiroq kuzatib borish uchun. Uchinchisi, birinchi Umi Ressha qurilishiga mas’ul boʻlgan duradgorlar kompaniyasi „ '''Tom ishchilari“ ning''' maskotiga aylangan '''Yokozuna''' (ヨコヅナ, Yokozuna) haqidagi hikoya. Tom dengiz floti tomonidan hibsga olinganidan soʻng, Frenki yalang qoʻllari bilan kuzatib borayotgan poezdni toʻxtatmoqchi boʻldi va u bosib ketdi. Yokozuna bu faktdan qattiq jarohat oldi va doʻsti vafot etdi deb oʻylagach, oʻsha kundan boshlab u oʻsha sahnani qayta tiklayotgan Umi Resshaga duch keldi. '''Yokozuna''' doʻstlari va yaqinlari haqida juda qaygʻuradi. U yoshligida unga suzishni oʻrgatgan Frenkiga juda sodiqdir. U har doim suv 7 suvlari boʻylab, dengiz poyezdi yoʻlida uni toʻxtatishga harakat qilardi. Aytishlaricha, bu odat yaqinlaringizni boshqa yoʻqotmaslik uchun kuchliroq boʻlishni xohlashdan kelib chiqadi. ==== ''Zoidlar: xaotik asr'' ==== " ''Zoids: Xaotik asr'' " animesida 3-bobda: Xotira (kāoči, Kioku) tashlab ketilgan harbiy qal’a mavjud boʻlib, unda bosh qahramonlar Bang, Sieg va Fine Irvine tomonidan hujumga uchradi, lekin birinchi boʻlib ular zoid Gordus tomonidan qutqariladi. bu Gordus zoidi tomonidan hujumga uchragan. Zoid Irvine tomonidan juda qattiq shikastlanmagan, keyin Bang unga gʻamxoʻrlik qiladi va uni tuzatishga muvaffaq boʻladi. Keyin ular tashlab ketilgan baʼzi fayllardan 50 yil oldin qal’a harbiylari tomonidan zoidni tashlab ketishlari kerakligini va bu zoid ularni hali ham kutayotganini va yana 50 yil kutsa ham hech qachon ketmasligini bilib olishadi. ==== ''Oltin vaqt'' ==== № bobda. ''Oltin vaqt'' animatsion seriyasining 7-sonida Koko Tadaga Xachiko bilan bogʻliq izoh beradi va u oʻsha kuni uni kutgan sodiqligiga ishora qiladi. Shundan soʻng, Tokiodagi Xachiko haykalining animatsion tasvirlari kiritilgan. Ikkinchisi asl nusxadagi kabi koʻrsatiladi. ==== ''Doraemon'' ==== Epizodlardan birida Doraemon ''sodiq it'' deb ataydigan robotdan foydalanadi. Bu robot Nobitani bezorilardan himoya qiladi, lekin Nobitaning onasi tomonidan tanbeh olayotganini koʻrib, nazoratdan chiqib ketadi. ==== ''Tegami Bachi'' ==== Tegami Bachining 17-qismida Elena Blan ismli Letter Bee ning dingosi boʻlgan Darvin (ismi „sodiq doʻst“ degan maʼnoni anglatadi) ismli yenot-it bor. Darvin uni koʻprikda kutmoqda, lekin Elena hali ham qaytib kelmagan. Epizodda bosh qahramon Lag Seeingga Elenaga etkazib berish va Darvinni unga rahbarlik qilish vazifasi yuklangan. Lag ruhoniy bilan uchrashguncha bilmagan narsa, Elena 10 yil oldin gaychuu tomonidan oʻldirilgan, shuning uchun aslida Lagning vazifasi Darvinni Elena dafn etilgan joyga etkazish edi. Ular manziliga yetib kelganlarida, Darvin egasi va doʻsti Elenaning qabri ustida yotgan holda vafot etadi. Garchi bu safar iblis mushuk haqida boʻlsa-da, xuddi shunday holat. Kuro Shiro Fujimotoning (ruhoniy va asrab oluvchi Rin va Yukio Okumuraning otasi) iblis mushuki edi, u Vera Kruz akademiyasining kiraverishini qoʻriqlab turdi, chunki Shiro unga shunday qilishni buyurgan edi. Xavfsizlik xodimlaridan Shiro vafot etgani haqidagi mish-mishlarni eshitib, Kuro boshqaruvni yoʻqotadi va unga yaqinlashganlarga hujum qila boshlaydi. Kuroning gʻazabini bostirish uchun jinni chiqarib yuboruvchilar amalga oshirayotgan aralashuvlar oʻrtasida Rin uning ovozini eshitadi (chunki u jinlar bilan aloqa qila oladi) „Bu yolgʻon! Shiro oʻlmagan! Shiro qaytib keladi!“, Rin uni aksini ishontirmaguncha va koʻz yoshlari orasida Kuro xoʻjayinining oʻlimi uchun yigʻlab asl qiyofasiga qaytadi. Bu holatda yagona farq shundaki, Kuro Rin Okumura bilan qoladi, chunki u Rinni koʻrgan va unga xoʻjayini Shironi eslatgan. ==== Nana ==== Serialda Nana Osaki odatda Nana Komatsuni „ Xatiko“ deb ataydi, chunki u odatda unga gʻamxoʻrlik qiladigan odamlar bilan „sodiq it“ kabi harakat qiladi. Animatsiyada studiyaning oʻzi uning xatti-harakati uchun unga quloq va quyruq beradi. === Tashqi koʻrinish === ''Fortune Dogs'' -ning 28-qismida „Rikiu, stantsiya oldidagi it“ haqida eslatib oʻtiladi. Anime ''Galsning turli epizodlarida!'' Xachiko Shibuya shahridagi bosh qahramon Ran Kotobuki uchun ishonchli manba sifatida bir necha bor tilga olingan va koʻrsatilgan. " ''Oltin vaqt'' " animesining 7-qismida Kaga Koko „Oʻz egasini kutib oʻlgan bechora itga oʻxshab“ deganida, haykalning tasviri koʻrsatiladi va Tada Banri javob beradi: „Xachikoni nazarda tutyapsizmi?, sodiq it?“, u javob beradi: "Toʻgʻri! ". „ ''Skubi-Du va samuray qilichi“ nomli Skubi-'' [[Scooby-Doo|Du filmlaridan]] birida; Mystery Inc kompaniyasining yigitlari Yaponiyaga sayohat qilishganda, ular Shibuya vokzalidan oʻtib, it haykalini koʻrishadi. Vilma bu Xachiko ekanligini tushuntiradi. „ ''Men boʻm-boʻsh koʻchada, sensiz xiyobonda oʻtirdim, odamlarning oʻtishini tomosha qildim, ehtimol sizni koʻrib qolsam va sizni mahkam quchoqlab'' qoʻysam“ " ''Men hali ham shu erda kutaman, men shu erda boʻlaman, iltimos.'' ''Bir kun qaytasizmi?'' " Bu Amber aʼzosi oʻzining birinchi yakkaxon mini-albomi uchun qoʻshiqlaridan birida yozgan baʼzi satrlar. Amberning taʼkidlashicha, uning „Love Run“ qoʻshigʻi yapon iti Xachikoga asoslangan boʻlib, u asosan oʻzini itning oʻrniga qoʻyib, uning his-tuygʻularini tushunishga harakat qilishi kerak edi. === Video OʻYIN === ''Pokémon X'' va ''Pokémon Y'' video oʻyinida, Lumiose/Lumiose shahar poezd stantsiyasida ikkita Skiddo uxlayapti va agar siz koʻchaning narigi tomonida xonim bilan gaplashsangiz, u sizga oʻsha Skiddo qaytib kelmagan murabbiyini kutayotganini aytadi. hali. Amerikada ''"Dunyo siz bilan tugaydi"'' nomi bilan tanilgan ''Subarashiki Kono Sekai'' („bu ajoyib dunyo“) video oʻyini Square Enix Shibuya stantsiyasidagi Xachiko haykalini koʻrsatadi. Dungeon sudraluvchi oʻyinda ''Nethack'', agar oʻyinchi samuray rolini tanlasa, ularning uy hayvonlari itining standart nomi Hachi hisoblanadi. RPG ''Medabots'' video oʻyinida Ikki qahramonning iti Akita zotiga juda oʻxshaydi, bu Xachikoga ishora hisoblanadi. Shuningdek, Medaropolisdagi temir yoʻl stantsiyasida, favvora oldida oʻtish joyini oʻz ichiga olgan itning haykali; Bosh qahramon bu „Bonapart, sodiq it“ ekanligini taʼkidlaydi. ''Tasavvur qiling, yapon onlayn RPG Shin Megami Tensei'' -da Shibuya xarobalarida mukammal saqlanib qolgan Xachiko haykali bor. Hatto maʼlum oy fazalarida ham Xachiko oʻzining haykali yonida xoʻjayinining hamrohligida qichqirayotganini koʻrish mumkin. ''Shin Megami Tensei Persona 3'' asli yaponiyalik RPG-da bosh qahramonlar Koromaru ismli itni asrab olishadi, u doimo xoʻjayini oʻldirilgan ibodatxonani qoʻriqlagan. Koromaru nafaqat Akita zotiga mansub, balki u oʻzining vafot etgan xoʻjayiniga ham, asrab olingan qahramonlariga ham juda sodiqdir. == Shunga oʻxshash holatlar == Garchi bu alohida hodisa boʻlib koʻrinsa-da, butun dunyo boʻylab paydo boʻlgan koʻproq shunga oʻxshash holatlar mavjud va Internet tufayli hozir maʼlum qilinmoqda, ammo hech biri dunyoda Xachiko ishi kabi madaniy taʼsir koʻrsatmagan. === Kolumb qabristoni === [[Kuba|Kubaning]] [[Gavana|Gavana shahridagi]] Kolon qabristonida qabr toshida bekasi dafn etilganidan keyin oʻlimigacha qolgan it tasvirlangan qabr bor. Bu Xachikoga oʻxshaydi. === Greyfriars Bobby === Greyfriars Bobbi, 1872-yilda, xoʻjayinidan 14 yil oʻtgach, oʻlimigacha [[Shotlandiya|Shotlandiyaning]] Greyfriars qabristonida egasi Jon Grey qabrida boʻlgan Skye Terrier iti.<ref>[https://web.archive.org/web/20070405011146/http://dogsinthenews.com/issues/0107/articles/010704a.htm „The Story of Scotland’s Most Faithful Dog“,] ''Dogs in the News'', 4 de julio de 2001. Consultado el 20 de marzo de 2007.</ref> === Lampo === [[Italiya|Italiyaning]] [[Campiglia Marittima]] shahrida Lampo (italyancha „chaqmoq“) ismli it mahalliy vokzalda ishlaydigan Elvio Barlettaniga sodiq edi. U hamma joyda unga hamrohlik qildi va hatto bir joydan ikkinchi joyga borish va orqaga qaytish uchun poyezdlarga oʻtirdi, to 1961-[[22-iyul|yil 22-iyulgacha]] u poezdda halok boʻldi. Barlettani oʻz boshidan kechirganlarini hikoya qiluvchi kitob yozdi. Campiglia Marittima stantsiyasida uning sharafiga haykal oʻrnatilgan, oʻshandan beri u ''Lampo, il cane viaggiatore'' („sayyor it“) nomi bilan mashhur.<ref>{{veb manbasi|url=http://elbauldejosete.wordpress.com/2010/01/16/lampo-el-perro-que-tomaba-trenes|sarlavha=El perro que tomaba trenes|nashriyot=elbauldejosete.wordpress.com|sana=16 de enero de 2010|kirish sanasi=14 de marzo de 2014}}</ref> === dolchin === [[Ispaniya|Ispaniyaning]] [[Kadis]] shahrida Kanelo 1990-yilda oʻz xoʻjayini bilan birgalikda muntazam [[dializ]] davolash uchun Puerta del Mar kasalxonasiga bordi, bir kun uning egasi koʻplab asoratlarga duch keldi va oʻsha kasalxonaga yotqizildi. u erda Kanelo ham uni kutdi va odam olamdan oʻtdi. Shundan soʻng, Kanelo koʻchib oʻtishdan bosh tortdi va egasini 12 kutdi&nbsp;yillar davomida hatto qoʻshnilar ham uni asrab olishga harakat qilishdi, lekin it kasalxona eshigiga qaytib keldi. Pitomnik uni olib ketdi, lekin odamlarning talabi shunchalik katta ediki, ular uni qoʻyib yuborishdi va [[2002]]-[[9-dekabr|yil 9-dekabrda]] u haydovchisi qochib ketgan mashina urib ketishi natijasida vafot etdi. Uning sharafiga koʻchaga uning nomi berildi, unga bronza esdalik lavhasi oʻrnatildi.<ref>[http://www.youtube.com/watch?v=In7fBbEnygM Video sobre Canelo], que explica detalladamente su historia.</ref> === Gaucho === [[Urugvay|Urugvayda]] Gaucho ismli qora itning hikoyasi bor, u 50 kilometrdan koʻproq yoʻl bosib, xoʻjayini kasalxonaga yotqizilgan va xoʻjayini vafot etguniga qadar u erda qolgan; keyin, olijanob hayvon uygʻonganida va u dafn qilinadigan joyga hamroh boʻldi. Qabristonda Gaucho bir necha yil oʻsha qabrni qoʻriqlagan, u ertalab shahar taklif qilgan oziq-ovqatlarni yigʻish uchun tashqariga chiqqan, Calle Rivera, Plaza Artigas, La Picada orqali oʻtgan va baʼzan 18-iyulda qaytib kelgan. tushdan keyin yana qabristondagi xoʻjayinining qabriga. Gaucho [[1989|1989-yilda]] vafot etgunga qadar har kuni shunday boʻlgan. Durazno aholisi Gaucho sharafiga, uning soʻnggi yillarini oʻtkazgan qabriston oldida haykal oʻrnatdi.<ref>{{veb manbasi|url=http://www.tudurazno.net/leyenda-gaucho.html|sarlavha=La leyenda de Gaucho|nashriyot=tudurazno.net|kirish sanasi=14 de marzo de 2014}}</ref> === Arslon === [[Braziliya|Braziliyaning]] [[Rio-de-Janeyro (shtat)|Rio-de-Janeyro shtati,]] Terezopolis shahrida ismi Leão (portugal tilida „sher“ degan maʼnoni anglatadi) it haligacha 630 dan ortiq itlardan biri boʻlgan egasi Kristina Mariya Sezario Santananing qabri yonida turibdi.&nbsp;2011-[[17-yanvar|yil 17-yanvarda]] Rio-de-Janeyro shtatida sodir boʻlgan suv toshqinlari va koʻchkilar qurbonlari.<ref>{{yangiliklar manbasi |date=19 de enero de 2011 |title=Ejemplo de fidelidad del perro León en la tumba de su dueña |publisher=elintransigente.com |url=http://www.elintransigente.com/notas/2011/1/19/ejemplo-fidelidad-leon-tumba-duena-67503.asp |access-date=14 de marzo de 2014 |archive-date=3 de diciembre de 2013}}</ref> === Kapitan === [[Argentina|Argentinaning]] Kordova shahridagi Villa Karlos Pas shahrida mestizo iti Kapitan 2006-yil mart oyida vafot etganidan beri egasi Migel Gusmanning qabri yonida uxlab yotgan edi<ref>{{veb manbasi|url=http://actualidad.rt.com/sociedad/view/53610-argentina-perro-acompana-fielmente-amo-cementerio|sarlavha=Perro acompaña fielmente a su amo en el cementerio|nashriyot=actualidad.rt.com|sana=13 de septiembre de 2012|kirish sanasi=14 de marzo de 2014}}</ref><ref>{{veb manbasi|url=http://www.lavoz.com.ar/ciudadanos/capitan-su-historia-gran-fidelidad|sarlavha=Capitán y su historia de gran fidelidad|nashriyot=lavoz.com.ar|sana=12 de septiembre de 2012|kirish sanasi=14 de marzo de 2014}}</ref> U egasidan 11 yil oʻtib, 2018-yil 19-fevralda vafot etdi. U qabristonni va xoʻjayinining qabrini oldindan bu erga bormasdan topdi.<ref>{{veb manbasi|url=https://www.infobae.com/sociedad/2018/02/20/murio-capitan-el-perro-cordobes-que-vivio-junto-a-la-tumba-de-su-dueno-por-mas-de-10-anos/|sarlavha=Murió Capitán, el perro cordobés que vivió junto a la tumba de su dueño por más de 10 años|kirish sanasi=22 de febrero de 2018|ish=Infobae|til=es-LA}}</ref> === Kochabambaning iti === [[Boliviya|Boliviyaning]] Kochabamba shahrida kreol zotli it har kuni Papa Paulo prospektining markaziy bogʻida (shaharning sharqiy qismida joylashgan) avariya sodir boʻlgan joydan bir necha metr uzoqlikda va uning egasi, universitet talabasi vafotini kutmoqda. Doʻkondorlar, qoʻni-qoʻshnilar uni yaxshi koʻrishdi, ovqatlantirishdi, suv berishdi, kasal boʻlsa tashvishlanishdi va yaqinda uni veterinarga olib borish uchun yigʻishtirib olishdi. Uy bekalari unga non va kolbasa olib kelishadi, lekin unga jamoat bozori yaqinidagi sovuq Marselada xizmat qiladigan menyu yoqadi. Har kuni ertalab soat sakkizda egasi unga suv bilan toʻla tovoq va xom tovuq boʻyni beradi. U suv ichadi, oʻlja oladi va bogʻga qaytib keladi, u erda xoʻjayinining yiqilib tushganini koʻrdi, u erda ovqatlanish uchun, sodiq.<ref>{{yangiliklar manbasi |last=sÁnchez |first=darynka |date=6 de enero de 2014 |title=Conmovedora historia del Hachiko boliviano, el perro que unió un barrio en Cochabamba |publisher=opinion.com.bo |url=http://www.opinion.com.bo/opinion/articulos/2014/0106/noticias.php?id=116377 |access-date=14 de marzo de 2014}}</ref> == = "Qora it" == [[Meksika|Meksikaning]] Michoakan [[Michoakan|shtatidagi]] La Piedad shahrida ranchera musiqasi qoʻshiqchisi va qoʻshiq muallifi Xose Alfredo Ximenes „korrido“da „El perro negro“ hikoyasini hikoya qiladi, u erda it oʻz xoʻjayini Gilbertoning qotili „Don Julian“ ni oʻldiradi. Sababi: sevgi savollari, keyinchalik oʻz oʻlimigacha oʻsha shaharning munitsipal panteonidagi xoʻjayinining qabri yonida oʻtkazish. Ushbu qoʻshiq haqiqiy voqealarga asoslangan. Agar „El perro negro“ning oʻz xoʻjayiniga boʻlgan buyuk sadoqati qoʻshiqchi-qoʻshiq muallifining qulogʻiga yetib bormaganida, u oʻziga badiiy va musiqiy sabablarga koʻra baʼzi oʻzgarishlarga yoʻl qoʻyganida, bu yana bir jinoyatga aylangan boʻlardi.. === 2016-yil Ekvadordagi zilzila === [[16-aprel|16-aprel kuni]] Esmeraldas va Manabi provinsiyalarida [[Zilzila magnitudasi|Rixter shkalasi]] boʻyicha 7,8 balli zilzila sodir boʻldi, natijada yuzlab odamlar halok boʻldi. Bir qancha itlar vayronalar ostida qolgan egalarini tashlab ketishdan bosh tortdi; Boshqalar esa zilzila tufayli vayronagarchilik tufayli boshqa shaharlarga ketganlarni uylaridan qolgan atrofda sadoqat bilan kutishardi.<ref>{{yangiliklar manbasi |last=El Telégrafo |first= |date=10 de mayo de 2016 |title=Max llegó a ocupar el vacío que dejó Vali |page= |agency=El Telégrafo |issue= |location= |url=https://www.eltelegrafo.com.ec/noticias/sociedad/4/max-llego-a-ocupar-el-vacio-que-dejo-vali |access-date=19 de marzo de 2019}}</ref> Bunday holatlardan biri Maks ismli itning egasi vafot etgan va ayni paytda uning uyi boʻlgan joyni tark etishdan bosh tortganligi edi. Jimmi Jairala uchun mas’ul boʻlgan Guayas prefekturasining Hayvonlarni tiklash va qutqarish boʻlimi (URRA) xodimlari Yo Amo hayvonlar jamgʻarmasi bilan birgalikda veterinariya tibbiy yordamini koʻrsatish va tozalash uchun uy hayvonini Guayakilga koʻchirishga mas’ul boʻlishdi. Oradan bir necha kun oʻtib, marhum egasining qarindoshi uni asrab oldi.<ref>{{yangiliklar manbasi |last=El Diario |first= |date=26 de abril de 2016 |title=Max, el perro que perdió a su familia en el terremoto, tiene nuevos dueños |page= |agency=El Diario |issue= |location= |url=http://www.eldiario.ec/noticias-manabi-ecuador/390137-max-el-perro-que-perdio-a-su-familia-en-el-terremoto-tiene-nuevos-duenos/ |access-date=19 de marzo de 2019}}</ref><ref>{{veb manbasi|url=https://jimmyjairala.com/noticias/max-el-perro-sobreviviente-al-terremoto-recibio-atencion-medica-y-peluqueria/|sarlavha=Max, el perro sobreviviente al terremoto, recibió atención médica y peluquería}}</ref> === Kamchatkadagi Xatiko === [[2016]] — [[28-may|yilning 28-may kuni]] [[Nemis ovcharkasi|nemis choʻponi]] [[Rossiya|Rossiyaning]] [[Kamchatka]] viloyatidagi aeroportda egasining qaytishini bir hafta kutmoqda. Aftidan, erkak jonivor ucha olishi uchun kerakli hujjatlarni tayyorlamagan va uni toʻgʻri hisoblash uchun puli yoʻq edi, shuning uchun egasi bir tomonlama reysni amalga oshirib, uy hayvonini aeroportda tashlab ketgan. Oʻshandan beri „rus Xachiko“ terminalda egasining qaytishini koʻrish umidida kutmoqda. Ijtimoiy tarmoqlarda mavzuni yoki uni yana tashlab ketmaydigan odamni topish uchun yordam soʻralgan. „La Isla de la Esperanza“ hayvonlar boshpanasi koʻngillilarining soʻzlariga koʻra [[30-may|, 30-may kuni u]] yangi egasini topdi. Koʻngillilar Moskvada boʻlgan uy egasi bilan bogʻlanishga muvaffaq boʻlishdi, biroq u uy hayvonidan voz kechdi, biroq „aeroport xodimlaridan biri oʻz taqdiridan xavotirlanib, u bilan birga vaqt oʻtkazganidan keyin uni uyiga olib ketdi“, deb ishontirishdi koʻngillilar. === Meksikadan Xachiko === [[Meksika|Meksikaning]] Gerrero shahridagi Petatlan qabristonida xoʻjayinining qabrida 2012-yilda qurolli kuchlardagi burchini bajarish chogʻida vafot etganidan keyin qolgan buqa teriyeri bor, hayvon har kuni tushdan keyin qabrga qaytib kelgan. xoʻjayinining qaytishi, hayvon 2017-yilda vafot etdi. == Shuningdek qarang == * Xachiko haykali == Manbalar == <references group=""></references> [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] lsa4vqixrbs3p6jle6w49kug84l8cfp Ketevan Arakhamia-Grant 0 760698 2816684 2734336 2022-08-29T05:16:17Z Ravshanbek Tohirov 71874 wikitext text/x-wiki [[Fayl:Arakhamia_grant_rd7_4thEUIO.JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Arakhamia_grant_rd7_4thEUIO.JPG/220px-Arakhamia_grant_rd7_4thEUIO.JPG|right|thumb| 2008-yilgi Evropa Ittifoqi chempionatida Arakhamia-Grant]] '''Ketevan Arakhamiya-Grant''' — [[Gruziya|gruziyalik]] (sobiq [[Sovet Sotsialistik Respublikalari Ittifoqi|Sovet Ittifoqi]]) tugʻilgan shotlandiyalik [[shaxmat]] grossmeysteri. == Shaxmat karerasi == 1985-yilda u Dobrna shahrida boʻlib oʻtgan oʻsmirlar oʻrtasidagi shaxmat boʻyicha qizlar oʻrtasidagi jahon chempionatida gʻolib chiqdi (uch yildan soʻng [[Adelaida|Adelaidada]] kumush medalni qoʻlga kiritdi). Koʻp oʻtmay, u ayol xalqaro usta unvoni uchun mezonlarni bajardi va bu 1986-yilda taqdirlandi. 1987-yilda Tuzladagi birinchi interzonal musobaqasida Nana Ioseliani ortidan ikkinchi oʻrin ilhomlantiruvchi boshlanish boʻldi, ammo u 1993-yilda [[Jakarta|Jakartada]] va 1995-yilda [[Kishinyov|Kishinevda]] oʻtkazilgan musobaqada gʻolib chiqdi. 1990-yilda shaxmat boʻyicha ayollar oʻrtasidagi Sovet chempionatida gʻolib chiqdi. Jahon chempionati musobaqalaridan tashqari, u 1990-yilda [[Bil (shahar)|Biel]] Womenʼs Open va [[Jeneva|Jenevada]] (IM) birinchi oʻrinni egalladi, keyin 1991-yilda Avstraliyaning [[Kanberra]] shahrida Doeberl kubogida gʻolib chiqdi; buni qilgan birinchi ayol. Uning 1993-94-yillardagi Hastings Premer-dagi ishtiroki, u yerda u oltita erkak grossmeysterdan oldinda boʻlgan va uchinchi oʻrin uchun yoʻlda ulardan uchtasini magʻlub etgan. 90-yillarda u ''Veterans vs Ladies'' raqs mavzusidagi turnirlarda qatnashib, [[Vasiliy Smislov]] va Mark Taymanovni magʻlub etgan. 1996-yilda u shaxmatchi Jonatan Grantga turmushga chiqdi va ular [[Edinburgh|Edinburgga]] joylashdilar. Jamoa shaxmatida Araxamiya 1990-yilda Novi Sad shahrida boʻlib oʻtgan Shaxmat Olimpiadasida debyut qildi. Sovet va keyin Gruziya ayollar terma jamoalari bilan u toʻqqizta Olimpiada medalini qoʻlga kiritdi, shu jumladan ikkita jamoaviy va uchta shaxsiy oltin medal. U shaxmat boʻyicha Evropa jamoaviy chempionatida medallar qoʻlga kiritgan; 1997-yilda [[Pula (Xorvatiya)|Pulada]] jamoaviy oltin va 1992 va 2005-yillarda jamoaviy kumush medallar. Buyuk Britaniyaga koʻchib oʻtganiga qaramay, Arakhamia koʻp yillar davomida milliy shaxmat federatsiyasiga aʼzo boʻlish orqali Gruziyani vakillik qilishni davom ettirdi. U 1983, 1984 va 1990-yillarda ayollar oʻrtasida Gruziya chempioni boʻlgan. Mingyillikdan keyin u 2001-yilda [[Varshava|Varshavada]] boʻlib oʻtgan ayollar oʻrtasidagi individual Yevropa chempionatida bronza medalini qoʻlga kiritdi. U 2003-yilda Pol Motvani bilan birgalikda Shotlandiya chempioni boʻlgan (bu sharafga erishgan birinchi ayol) va Britaniya chempionatida ishtirok etib, 2003, 2004, 2006 va 2007-yillarda ayollar chempioni unvonlarini qoʻlga kiritgan. 2006-yilda u chempionat gʻolibi Jonatan Rousondan atigi yarim ochko ortda qoldi. U oxirgi turda Nik Pertga qarshi gʻalabani qoʻshib hisoblaganda 4½/5 natija bilan yakunladi. Shuningdek, 2006-yilda Jorjiyaning [[Batumi|Batumi shahrida]] u shaxmat boʻyicha yoshlar oʻrtasidagi jahon chempionatida 10 yoshgacha boʻlgan qizlarga murabbiylik qilish orqali Avstraliya terma jamoasiga yordam berdi<ref> {{kitob manbasi|last=Whyld, Kenneth|authorlink=Kenneth Whyld|title=Guinness Chess, The Records|publisher=Guinness Publishing Ltd|year=1986|isbn=0-85112-455-0}}</ref><ref>[http://www.olimpbase.org Olimpbase] — Olympiads and other Team event information.</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20170111002113/http://www.gibraltarchesscongress.com/gib2008/publicity_eng/competitors.html Short pre-Gibraltar 2008 biography] by John Saunders.</ref>. 2007-yilda u Gibraltar Masters musobaqasida sobiq AQSh chempioni Hikaru Nakamurani 100 harakatdan iborat birinchi raund uchrashuvida magʻlub etdi. Jurnalist Jon Sonders Arakhamiya-Grantni ideal namuna sifatida taʼriflaydi: „uning maftunkor va obroʻli odob-axloqi boshqaruv kengashida qattiq, qatʼiyatli kurashchi ekanligini anglatadi“. <nowiki/>[[Filadelfiya|Filadelfiyada]], singlisini ziyorat qilganda, u World Open musobaqasida oʻynadi va eng yaxshi ayol boʻldi. Turnir MonRoi Ayollar Gran-prisi uchun saralash bosqichi boʻlganligi sababli, u bir necha haftadan soʻng [[Monreal (Kanada)|Monreal]] finaliga yoʻl oldi. U yerda u besh raunddan soʻng peshqadamlikni boʻlishdi va birgalikda toʻrtinchi oʻrinni egalladi (Pia Kramling gʻalaba qozondi). 2008-yilda [[Liverpul|Liverpulda]] boʻlib oʻtgan Yevropa Ittifoqining shaxsiy ochiq shaxmat chempionatida u Yovanka Xouska va Yelena Dembo bilan eng yuqori ball toʻplagan ayollar sovrinini boʻlishdi. [[Drezden|Drezdendagi]] Olimpiadada u Shotlandiya terma jamoasi safida asosiy bahsda ishtirok etdi va soʻnggi turda gʻalaba bilan yakunlangan grossmeysterlik normasini yakunladi. 2009-yil yanvar oyida FIDE roʻyxatida qoʻshimcha ravishda 2500 Elo reyting talabini bajargan holda, u 2009-yil mart oyida unvonga sazovor boʻldi. 2009-yil avgust oyida Arakhamia-Grant [[Sankt-Peterburg|Sankt-Peterburgda]] boʻlib oʻtgan „Boltiq qirolichasi“ turnirida gʻolib chiqdi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Ketevan Arakhamia-Grant wins Baltic Queen chess tournament|url=http://www.chessdom.com/news-2009/baltic-queen-chess|nashriyot=Chessdom|kirish sanasi=10-noyabr 2015-yil|sana=2009-08-20}}</ref>. 2011-yil iyul oyida u Shotlandiya chempionatida 7/9 hisobida gʻolib chiqdi. Shaxmat ligasida Ketevan Araxamia-Grant ayollar Bundesligasida ''OSC Baden-Baden'' va Evropa klublar kubogida Gruziyaning ''Interplast Tbilisi'' jamoasida oʻynagan. == Mashhur oʻyinlar == * Lidiya Semenova Arakhamiyaga qarshi, Jakarta Interzonal, 1993; Torre hujumi<br /><br /><br /><br /> 1.d4 d5 2. Bg5 Nd7 3.Nf3 Ngf6 4.Nbd2 g6 5.c3 Bg7 6.Qc2 0-0 7.e4 dxe4 8.Nxe4 Nxe4 9.Qxe4 Nf6 10. Bxf6 ? exf6 ! 11.0-0-0 Bh6+ 12.Nd2 Bf5! 13.Qxb7 c5! 14.dxc5 Re8 15.Bc4 Re7 16.Qb4 Rb8 17.Qa4 Reb7 18.b3 a5 19.Rhe1! Rb4 20.Re8+! Qxe8 21.Qxe8+ Rxe8 22.cxb4 axb4 23.c6 Ra8 24.c7 Bf4 25.Re1 Bxc7 25.Re7 Bf4 27.Rxf7 Kh8 28.g3 Be5 29.Kd1 Bc3 R31 302.K34N..Rg8+ Kh6 34.Ng4+ Kg5 35.h3 Ra1+ 36.Ke2 Re1 # 0-1 * Stuart Conquest vs. Arakhamia-Grant, Britaniya Ch. Edinburg, 2003-yil; Grünfeld himoyasi<br /><br /><br /><br />1.d4 Nf6 2.c4 g6 3. Nc3 d5 4.cxd5 Nxd5 5. Bd2 Bg7 6.e4 Nb6 7. Be3 0-0 8. Bb5!? Be6!? 9. Nf3 Nc4 10. Bxc4 Bxc4 11.h4 Nd7 12.h5 c5! 13.d5 f5! 14.hxg6 hxg6 15. Bh6?! Bxc3! 16.bxc3 fxe4! 17. Bxf8 exf3 18. Qxf3 Nxf8 19. Rd1 Qd6 20. Qe4 b5 21.f4 Rd8 22. Kf2 Bxd5 23. Qe3 Qe6! 24. Qg3 Rd6 25. Rhe1 Qf6 26. Kg1 Bxa2 27.f5 Bc4 28.fxg6 Nxg6 29. Qe3 Rxd1 30. Rxd1 Nf4 31. Rd8+ Kf7 32. Rd2 Nd5! 33. Qxc5 Qf1+ 34. Kh2 Qf4+ 0-1 * Arakhamia-Grant vs. Aleksandra Kosteniuk, 2-Ayollar Yevropa Ch., 2001; Sitsiliya mudofaasi<br /><br /><br /><br /> 1.e4 c5 2.Nf3 Nc6 3.d4 cxd4 4.Nxd4 Nf6 5.Nc3 d6 6.Bg5 e6 7.Qd2 a6 8.0-0-0 h6 9.Be3 Be7 10.f4 Nxd4 11.Bxd4 b53b 13.Bxf6 gxf6 14.Bd3 Qa5 15.Kb1 b4 16.Ne2 Qc5 17.Nd4 d5 18.Qe2 Kf8 19.Nb3 Qb6 20.exd5 Bxd5 21.Be4 Bxe4 22.Qxe265.fg7.Qxe26. Nd4 Kf7 26.Nc6 Rc8 27.Ne5+ fxe5 28.Rhf1+ Kg7 29.Qg4+ Bg5 30.Rd7+ 1-0 == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> '''Bibliografiya''' * CHESS magazine — Vol 71, No.8 (Nov 2006) — British Ch. success and (Conquest) gamescore. * CHESS magazine — Vol 59, No.1 (April 1994) — p.8 Hastings result, p.9 Jakarta Interzonal result and (Semenova) gamescore.com [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1968-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Shaxmatchi ayollar]] ozd6d54982g8p3zt5lzis7jvgzgo8w1 IShID va Tolibon mojarosi 0 763170 2817211 2786091 2022-08-29T10:39:43Z Artemev Nikolay 46453 /* Manbalar */ wikitext text/x-wiki {{Urush bilgiqutisi|conflict=IShID va Tolibon mojarosi|territory=|qismi=To'xtovsiz davom etayotgan [[Afg'oniston]] mojarosining bir qismi|tasvir=[[File:Surrendered_Islamic_State_fighters_in_Darzab_1.png|300px|]]|izoh=[[Darzob jangi]]dan so'ng taslim bo'lgan "IShID" jangchilari.|sana=[[2015-yil]] [[2-fevral]]dan – hozirgacha (7 yil, 2 oy va 6 kun)|yer=[[Afg'oniston]]|natija=Davom etayotgan *Darzob va Nangarhor janglarida Tolibonning dastlabki g‘alabalari<ref>{{cite news |last1=Seldin |first1=Jeff |title=US Admits Taliban Offensive Is Whittling IS's Grip on Afghanistan |url=https://www.voanews.com/south-central-asia/us-admits-taliban-offensive-whittling-iss-grip-afghanistan |publisher=Voice of America |date=20 March 2020}}</ref> * 2019-yilda Afg‘oniston sharqidagi „ISHID“ qal’asining qulashi<ref>{{cite news|last1=Gibbons-Neff |first1=Thomas |last2=Mashal |first2=Mujib |title=ISIS Is Losing Afghan Territory. That Means Little for Its Victims. |url=https://www.nytimes.com/2019/12/02/world/asia/ISIS-afghanistan-baghdadi.html |date=2 December 2019}}</ref> * IS-KP([[Pokiston]] [[ISHID]]chilari) 2021-yilda yana kuchayib, [[Afg‘oniston]] sharqidagi hududlarni qaytarib oladi * [[Tolibon]] butun Afgʻoniston hududini nazorat qiladi * ISIS-K tomonidan tinch aholi nishonlariga hujumlar, jumladan, xudkush portlashlar|raqib1=[[File:Flag of the Taliban.svg|25px|]] [[Tolibon]] * [[Haqqoniy tarmog'i]]<ref>{{Cite web|url=https://abcnews.go.com/International/wireStory/afghanistan-faces-tough-battle-haqqanis-unify-taliban-38948820|title=Afghanistan Faces Tough Battle as Haqqanis Unify the Taliban – ABC News|website=[[ABC News]]|date=8 May 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160508085857/https://abcnews.go.com/International/wireStory/afghanistan-faces-tough-battle-haqqanis-unify-taliban-38948820|archive-date=8 May 2016}}</ref> {{flagicon image|Flag of Jihad.svg}} [[Al-Qoida]]<ref name="advances">{{Cite news |last=Roggio |first=Bill |date=12 July 2021 |title=Taliban advances as U.S. completes withdrawal |work=[[FDD's Long War Journal]] |url=https://www.longwarjournal.org/archives/2021/07/taliban-advances-as-u-s-completes-withdrawal.php |url-status=live |access-date=16 July 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210724142322/https://www.longwarjournal.org/archives/2021/07/taliban-advances-as-u-s-completes-withdrawal.php |archive-date=24 July 2021}}</ref><br />{{flagicon image|Flag of Jihad.svg}} [[Oʻzbekiston Islomiy Harakati]] <small>(Tolibon va IShIDga qarshi guruhlar)</small><ref name="lwj imu">{{Cite news |last1=Roggio |first1=Bill |last2=Weiss |first2=Caleb |date=14 June 2016 |title=Islamic Movement of Uzbekistan faction emerges after group's collapse |work=Long War Journal |url=http://www.longwarjournal.org/archives/2016/06/islamic-movement-of-uzbekistan-faction-emerges-after-groups-collapse.php |access-date=6 August 2017}}</ref><br />{{flagicon image|Flag of Hezbi Islami Gulbuddin.svg}} [[Hezb-e-Islami Gulbiddin]]<ref name="NDTV.com">{{cite web|url=https://www.ndtv.com/world-news/isis-violence-dents-taliban-claims-of-safer-afghanistan-2604986|title=ISIS Violence Dents Taliban Claims Of Safer Afghanistan|date=9 November 2021|work=NDTV.com}}</ref> ---- '''Qoʻllab-quvvatlash:'''<br />{{flagicon|United States}} AQSh <small>(cheklangan)</small><ref>{{cite news |title=Taliban fought IS with 'limited' US military support, US general reveals |url=https://www.france24.com/en/20200310-taliban-fought-is-with-limited-us-military-support-us-general-reveals |publisher=France 24 |date=10 March 2020}}</ref><ref>{{cite news |last1=Sisk |first1=Richard |title=US Has Given 'Limited Support' to Taliban in ISIS Fight, General Says |url=https://www.military.com/daily-news/2020/03/11/us-has-given-limited-support-taliban-isis-fight-general-says.html |publisher=Military.com |date=11 March 2020}}</ref><ref>{{Cite web| url=https://www.nbcnews.com/politics/politics-news/u-s-retaliates-against-isis-drone-strike-afghanistan-n1277844 |last1=Clark |first1=Dartunorro |last2=Da Silva |first2=Chantal |last3=Kube |first3=Courtney |website=NBC News |title=2 High Profile ISIS Targets Killed in US Drone Strike in Afghanistan, Pentagon Says |date=28 August 2021 |accessdate=30 August 2021}}</ref><ref>{{Cite web| url=https://edition.cnn.com/2021/08/29/asia/afghanistan-kabul-evacuation-intl/index.html |last1=Liebermann |first1=Oren |last2=Sidhu |first2=Sandi |last3=Smith-Spark |first3=Laura |last4=Vandoorne |first4=Saskya |last5=Walsh |first5=Nick Paton |website=CNN |title=Nine Family Members, Including Children, Killed in US Strike in Kabul Targeting Suspected IS-K Suicide Bomber, Relative Says |date=30 August 2021 |accessdate=30 August 2021}}</ref><br />{{flagicon|Iran}} Eron<ref>{{Cite web|url=https://worldview.stratfor.com/article/iran-taliban-islamic-state-khorasan-afghanistan|title=The Odd Couple: Why Iran Is Backing the Taliban|website=Stratfor}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://foreignpolicy.com/2016/05/26/exclusive-iran-teams-with-taliban-to-fight-islamic-state-in-afghanistan/|title=Exclusive: Iran Teams With Taliban to Fight Islamic State in Afghanistan|first=Yochi|last=Dreazen}}</ref><br />{{flagicon|Pakistan}} [[Pokiston]]<ref>{{cite web |last1=Pillalamarri |first1=Akhilesh |title=Revealed: Why ISIS Hates the Taliban |url=https://thediplomat.com/2016/01/revealed-why-isis-hates-the-taliban/ |website=thediplomat.com |date=29 January 2016}}</ref><br />{{flagicon|Russia}} [[Rossiya]] <ref>{{cite news |last1=Noorzai |first1=Roshan |last2=Sahinkaya |first2=Ezel |last3=Gul Sarwan |first3=Rahim |title=Afghan Lawmakers: Russian Support to Taliban No Secret |url=https://www.voanews.com/extremism-watch/afghan-lawmakers-russian-support-taliban-no-secret |publisher=Voice of America |date=3 July 2020}}</ref>|raqib2=[[File:AQMI_Flag_asymmetric.svg|25px|]] [[IShID]] * [[IShID]]ning [[Xuroson]] provinsiyasi * IS markaziy qoʻmondonligi{{sfn|Johnson|2016|p=1}} [[File:Flag_of_Jihad.svg|25px|]] Mullah Dadullah <ref name="Zabul offensive"/><br />[[File:AQMI_Flag_asymmetric.svg|25px|]] Fidai Mahaz<ref>{{cite web |title=Taliban leader Dadullah joins Afghanistan's ISIL {{!}} Pakistan Today |url=https://archive.pakistantoday.com.pk/2015/09/10/taliban-leader-dadullah-joins-afghanistans-isil/ |website=archive.pakistantoday.com.pk |date=10 September 2015}}</ref> ---- [[File:Flag_of_the_Taliban.svg|25px|]] Afgʻoniston Islom Amirligi Oliy Kengashi <small>(HCIEA)</small><ref>{{cite web |last1=Qazi |first1=Shereena |title=Deadly Taliban infighting erupts in Afghanistan |url=https://www.aljazeera.com/news/2015/11/9/deadly-taliban-infighting-erupts-in-afghanistan |website=www.aljazeera.com |language=en |date=9 November 2015}}</ref> <small>(2021 gacha)</small><ref>{{Cite web |title=پسر ملامنان نیازی به طالبان پیوست |trans-title=The son of Mullah Manan Niazi joined the Taliban |url=https://www.farsnews.ir/af/news/14000617000497 |access-date=2022-05-12 |website=[[farsnews]]}}</ref><ref>{{Cite web |last= |date=2021-09-09 |title=تاجیک‌ها به تاجیکستان، ازبک‌ها به ازبکستان و هزاره‌ها به گورستان بروند! - بهار نیوز |trans-title=Tajiks to Tajikistan, Uzbeks to Uzbekistan and Hazaras to the grave! |url=https://www.baharnews.ir/news/292870 |access-date=2022-05-12 |website=پایگاه خبری بهار نیوز |language=fa |quote=حافظ خالد نیاز پسر ملا عبدالمنان نیازی (معروف به قصاب شیعیان افغانستان) با انتشار ویدئیی، با امارت اسلامی طالبان اعلام بیعت كرد. [Hafiz Khalid Niazi, son of Mullah Abdul Manan Niazi (known as the Shiite butcher of Afghanistan) released a video declaring his allegiance to the Islamic Emirate.]}}</ref> '''Qoʻllab-quvvatlash:'''<br />[[File:Flag_of_Afghanistan_(2013–2021).svg|25px|]] Afgʻoniston Islom Respublikasi <small>(allegedly, until 2021)</small>{{efn|The [[Islamic Republic of Afghanistan]] has provided financial and military support to the [[High Council of the Islamic Emirate of Afghanistan]] (HCIEA), however, both the Islamic Republic and the HCIEA deny this.<ref name="Support-2">{{cite web |last1=Shah |first1=Taimoor |last2=Nordland |first2=Rod |last3=Sukhanyar |first3=Jawad |title=Afghan Government Quietly Aids Breakaway Taliban Faction |url=https://www.nytimes.com/2017/06/19/world/asia/afghanistan-taliban-faction-renouncers.html |website=The New York Times |date=19 June 2017}}</ref><ref>{{cite web |last1=Donati |first1=Jessica |last2=Totakhil |first2=Habib Khan |title=Afghan Government Secretly Fosters Taliban Splinter Groups |url=https://www.wsj.com/articles/in-afghanistan-a-secret-plan-pays-off-the-taliban-1463964545 |website=Wall Street Journal |date=23 May 2016}}</ref>}}|qomondon1={{flagicon|AFG|1997}} '''[[Hibatullah Oxundzoda]]''' <small>(2016-)</small><br />{{flagicon|AFG|1997}} [[HasanOxund]]<ref name="Talib ranks">{{cite web |title=Factbox: Taliban announces makeup of new Afghan government |url=https://www.reuters.com/world/asia-pacific/taliban-announces-makeup-new-afghan-government-2021-09-07/ |website=Reuters |language=en |date=7 September 2021}}</ref><br />{{flagicon|AFG|1997}} [[Abdul G'ani Baradar]]<ref name="Talib ranks"/><br />{{flagicon|AFG|1997}} [[Abdul Salam Hanafi]]<ref name="Talib ranks"/><br />{{flagicon|AFG|1997}} [[Mullah Yaqoob|Yaqoob Umar]]<ref name="Talib ranks"/><br />{{flagicon|AFG|1997}} [[Qari Fasihuddin]]<br />{{flagicon|AFG|1997}} Mohammad Bashir<ref name="eastern afg">{{cite news |last1=George |first1=Susannah |title=Taliban sends hundreds of fighters to eastern Afghanistan to wage war against Islamic State |url=https://www.washingtonpost.com/world/2021/11/22/taliban-isis-afghanistan/ |newspaper=Washington Post |date=23 November 2021}}</ref><br />{{flagicon|AFG|1997}} [[Sirajuddin Haqqani]]<ref name="Talib ranks"/><br />{{flagicon|AFG|1997}} [[Zabiullah Mujahid]]<br />{{flagicon|AFG|1997}} Abdul Haq Wasiq<ref name="Talib ranks"/><br />{{flagicon|AFG|1997}} Haji Nasarv<br />{{flagicon|AFG|1997}} [[Neda Mohammad]]<ref name="Taliban governor"/><br /> {{Collapsible list|title='''Avval:''' |{{flagicon image|Flag of Taliban.svg}} '''Akhtar Mansour'''{{KIA}} <small>(2015-16, [[Pokistondagi dron hujumlari|Amerika havo hujumida halok boʻldi]])</small><br />{{flagicon image|Flag of Taliban.svg}} Abdul Gʻani{{KIA}}<ref name="turf">{{cite web |last1=Panda |first1=Ankit |title=Islamic State in Afghanistan: Start of a Turf War? |url=https://thediplomat.com/2015/02/islamic-state-in-afghanistan-start-of-a-turf-war/ |website=thediplomat.com |date=3 February 2015}}</ref><br />{{flagicon|AFG|1997}} Hoji Shakir{{KIA}}<ref name="ecoi.net">{{cite web|url=https://www.ecoi.net/en/document/1440615.html|title= The Taliban Takes on Islamic State: Insurgents Vie for Control of Northern Afghanistan; Terrorism Monitor Volume: 16 Issue: 16|date=10 August 2018|work=ecoi.net}}</ref><br />{{flagicon|AFG|1997}} [[Hamdullah Muxlis]]{{KIA}}<ref name="Senior commander">{{cite web |title=Senior Taliban commander, several civilians killed in Kabul hospital attack |url=https://www.france24.com/en/asia-pacific/20211102-several-injured-in-attack-on-military-hospital-in-kabul |website=France 24 |language=en |date=2 November 2021}}</ref><br />{{flagicon image|Flag of Hezbi Islami Gulbuddin.svg}} Mavlaviy Ezzatulloh{{KIA}}<ref name="NDTV.com">{{cite web|url=https://www.ndtv.com/world-news/isis-violence-dents-taliban-claims-of-safer-afghanistan-2604986|title=ISIS Violence Dents Taliban Claims Of Safer Afghanistan|date=9 November 2021|work=NDTV.com}}</ref>}} |qomondon2=[[File:AQMI_Flag_asymmetric.svg|25px|]]'''[[Abu al-Hasan al-Hashimi al-Qurashi]]''' <small>(2022-)</small><br />[[File:AQMI_Flag_asymmetric.svg|25px|]] [[Shahab al-Muhajir]]<ref>{{cite web|url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2021/08/27/who-isis-k-islamic-state-what-relationship-with-taliban/amp/ |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220112/https://www.telegraph.co.uk/world-news/2021/08/27/who-isis-k-islamic-state-what-relationship-with-taliban/amp/ |archive-date=12 January 2022 |url-access=subscription |url-status=live|title=Who are Isis-K, and what is their relationship with the Taliban?|work=The Telegraph|date=28 August 2021}}{{cbignore}}</ref><br />[[File:AQMI_Flag_asymmetric.svg|25px|]]Mavlaviy Habib Ur Rahman<ref>{{Cite news|url=https://www.reuters.com/article/us-afghanistan-islamic-state-idUSKBN1HE07G|title=Afghan air strike kills Islamic State commander|first=Hamid|last=Shalizi|newspaper=Reuters|date=7 April 2018|via=www.reuters.com}}</ref><br />[[File:AQMI_Flag_asymmetric.svg|25px|]] Ismatullah Xalozai<ref name=>{{cite web|url=https://english.alarabiya.net/News/middle-east/2021/11/22/US-sanctions-four-ISIS-K-operatives-working-in-Afghanistan|title=US sanctions four ISIS-K operatives working in Afghanistan|work=alarabia.net|date=22 November 2021}}</ref><br />[[File:AQMI_Flag_asymmetric.svg|25px|]] Sanaullah Gʻafari<ref name=>{{cite web|url=https://english.alarabiya.net/News/middle-east/2021/11/22/US-sanctions-four-ISIS-K-operatives-working-in-Afghanistan|title=US sanctions four ISIS-K operatives working in Afghanistan|work=alarabia.net|date=22 November 2021}}</ref><br />[[File:AQMI_Flag_asymmetric.svg|25px|]] Sultan Aziz Azam<ref name=>{{cite web|url=https://english.alarabiya.net/News/middle-east/2021/11/22/US-sanctions-four-ISIS-K-operatives-working-in-Afghanistan|title=US sanctions four ISIS-K operatives working in Afghanistan|work=alarabia.net|date=22 November 2021}}</ref><br />[[File:AQMI_Flag_asymmetric.svg|25px|]]Mavlaviy Rajab<ref name=>{{cite web|url=https://english.alarabiya.net/News/middle-east/2021/11/22/US-sanctions-four-ISIS-K-operatives-working-in-Afghanistan|title=US sanctions four ISIS-K operatives working in Afghanistan|work=alarabia.net|date=22 November 2021}}</ref><br />{{flagicon image|Flag of Jihad.svg}} [[Najibullah (jangari lider)|Najibullah]]<br />{{flagicon image|Flag of Jihad.svg}} [[Muhammad Rasul]]<br /> [[File:AQMI_Flag_asymmetric.svg|25px|]] '''[[Abu Bakr al-Bag'dodiy]]'''{{KIA}} <small>([[Death of Abu Bakr al-Baghdadi|2019-yilda oʻldirilgan]])</small><br />[[File:AQMI_Flag_asymmetric.svg|25px|]]'''[[Abu Ibrahim al-Hashimi al-Qurashi]]'''{{KIA}} <small>(2019-22, Suriyada oʻldirilgan)</small><br /> [[File:AQMI_Flag_asymmetric.svg|25px|]] [[Hafiz Saeed Xon]]{{KIA}}<br />[[File:AQMI_Flag_asymmetric.svg|25px|]] [[Abdul Haseeb Logari]]{{KIA}}<ref>{{cite web|url=https://www.armytimes.com/articles/two-army-rangers-killed-fighting-isis-in-aghanistan-identified|title=Army Rangers killed in Afghanistan were possible victims of friendly fire|publisher=Army Times|date=28 April 2017}}</ref><ref>{{cite web|url=http://edition.cnn.com/2017/05/07/middleeast/isis-leader-killed-in-afghanistan/|title=ISIS leader in Afghanistan was killed in raid, US confirms|publisher=CNN|date=8 May 2017|author1=Barbara Starr|author2=Ralph Ellis|access-date=8 May 2017|archive-date=8 May 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170508153455/http://edition.cnn.com/2017/05/07/middleeast/isis-leader-killed-in-afghanistan/|url-status=live}}</ref><br />[[File:AQMI_Flag_asymmetric.svg|25px|]] [[Abdul Rahman G'olib]]{{KIA}}<ref>{{cite web|last1=Browne|first1=Ryan|title=US kills leader of ISIS in Afghanistan|url=http://www.cnn.com/2017/07/14/politics/us-kills-isis-leader-afghanistan/index.html|website=CNN|date=14 July 2017|access-date=15 July 2017|archive-date=14 July 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170714231300/http://www.cnn.com/2017/07/14/politics/us-kills-isis-leader-afghanistan/index.html|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Statement by Chief Pentagon Spokesperson Dana W. White on death of ISIS-K leader in Afghanistan|url=https://www.defense.gov/News/News-Releases/News-Release-View/Article/1248198/statement-by-chief-pentagon-spokesperson-dana-w-white-on-death-of-isis-k-leader/|website=U.S. Department of Defense|access-date=15 July 2017|archive-date=14 July 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170714214852/https://www.defense.gov/News/News-Releases/News-Release-View/Article/1248198/statement-by-chief-pentagon-spokesperson-dana-w-white-on-death-of-isis-k-leader/|url-status=live}}</ref><br />[[File:AQMI_Flag_asymmetric.svg|25px|]] Abu Saad Erhabi{{KIA}}<ref>{{Cite web|url=https://www.aljazeera.com/news/2018/08/isil-leader-afghanistan-killed-air-strikes-180826134946305.html|title=ISIL leader in Afghanistan killed in air raids|website=aljazeera.com|access-date=27 August 2018|archive-date=27 August 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180827181528/https://www.aljazeera.com/news/2018/08/isil-leader-afghanistan-killed-air-strikes-180826134946305.html|url-status=live}}</ref><br />[[File:AQMI_Flag_asymmetric.svg|25px|]][[Abdul Rauf Aliza]]{{KIA}}<br />[[File:AQMI_Flag_asymmetric.svg|25px|]] Mavlavi Ziya ul-Haq<ref>{{cite news|url=https://www.aljazeera.com/news/2021/9/27/afghanistan-taliban-promises-to-eradicate-groups-seeking-chaos|title=Taliban takes on ISKP, its most serious foe in Afghanistan|work=Al Jazeera|date=27 September 2021}}</ref><br />[[File:AQMI_Flag_asymmetric.svg|25px|]] Abdullah Orokzai<ref>{{Cite web|url=https://www.longwarjournal.org/archives/2019/07/un-islamic-state-replaced-leader-in-afghanistan-after-visit-from-central-leadership.php|title=UN: Islamic State replaced leader in Afghanistan after visit from central leadership &#124; FDD's Long War Journal|date=30 July 2019|website=longwarjournal.org|access-date=31 July 2019|archive-date=31 July 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190731151849/https://www.longwarjournal.org/archives/2019/07/un-islamic-state-replaced-leader-in-afghanistan-after-visit-from-central-leadership.php|url-status=live}}</ref><ref name="aljazeera.com">{{Cite web |url=https://www.aljazeera.com/news/2020/04/afghan-forces-announce-arrest-local-isil-leader-200404171431866.html |title=Afghan forces announce arrest of local ISIL leader|access-date=5 April 2020 |archive-date=5 April 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200405062835/https://www.aljazeera.com/news/2020/04/afghan-forces-announce-arrest-local-isil-leader-200404171431866.html |url-status=live }}</ref><br />[[File:AQMI_Flag_asymmetric.svg|25px|]] [[Nemat (jangari)|Nematullah Qaveem]] (taslim boʻldi)<br />[[File:AQMI_Flag_asymmetric.svg|25px|]] [[Qari Hekmat]]{{KIA}}<br />[[File:AQMI_Flag_asymmetric.svg|25px|]] Farooq Bengalzai{{KIA}}<ref name="Pakdef"/><br />[[File:AQMI_Flag_asymmetric.svg|25px|]]Hoji Qomandan{{KIA}}<ref name="ecoi.net">{{cite web|url=https://www.ecoi.net/en/document/1440615.html|title= The Taliban Takes on Islamic State: Insurgents Vie for Control of Northern Afghanistan; Terrorism Monitor Volume: 16 Issue: 16|date=10 August 2018|work=ecoi.net}}</ref><br />{{flagicon image|Flag of Jihad.svg}} [[Mansoor Dadullah]]{{KIA}}<ref name="Dadullah"/><br />{{flagicon image|Flag of Jihad.svg}} Abdul Manan Niazi{{KIA}}<ref>{{cite web |last1=Khan |first1=Tahir |title=Rebel Taliban leader dies of injuries days after attack |url=https://dailytimes.com.pk/756215/rebel-taliban-leader-dies-of-injuries-days-after-attack/ |website=Daily Times |date=16 May 2021}}</ref><br />{{flagicon image|Flag of Jihad.svg}} Nangialai Khan{{KIA}} <nowiki>}}</nowiki>|kuch1={{flagicon image|Flag of Taliban.svg}} [[Tolibon]]: * 1,000 maxsus kuchlar (2015)<ref>{{cite web |title=Why Taliban special forces are fighting Islamic State |url=https://www.bbc.com/news/world-asia-35123748 |website=BBC News |date=18 December 2015}}</ref> * 70,000-75,000 jangchilar (2021)<ref name="eastern afg"/><ref name="estimate-1"/><ref>{{Cite web |date=14 August 2021 |title=Taliban Sweep in Afghanistan Follows Years of U.S. Miscalculations |url=https://www.nytimes.com/2021/08/14/us/politics/afghanistan-biden.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210817131719/https://www.nytimes.com/2021/08/14/us/politics/afghanistan-biden.html |archive-date=17 August 2021 |access-date=17 August 2021 |website=The New York Times}}</ref>|kuch2=[[File:AQMI_Flag_asymmetric.svg|25px|]] IShIDning Xuroson provinsiyasi va uning ittifoqchilari<br />1,000-8,500 jangchilar (2016){{efn|Estimates of IS-K strength in 2016 varied widely. The [[United States Armed Forces]] estimated between 1,000 and 3,000, whereas Afghan officials judged IS-K to have around 3,000 fighters.{{sfn|Johnson|2016|p=2}} Jurnalistlar Ketrin Filipp va Devid Xartning taʼkidlashicha, bu 3000 dan 4000 gacha.<ref>{{cite news |last1=Philp |first1=Catherine |last2=Charter |first2=David |title=Isis-K an acute and growing risk |url=https://www.thetimes.co.uk/article/isis-k-an-acute-and-growing-risk-vnxlnwnxk |language=en |date=27 August 2021}}</ref> Tahlilchilardan biri „qoʻllab-quvvatlash elementlari“ boʻlsa, IS-K ning kuchini 8500 gacha deb hisoblaydi..{{sfn|Johnson|2016|p=2}} }}<br />2,000-3,500 jangchilar (2021)<ref name="eastern afg"/><ref name="estimate-1">{{cite web |last1=Walsh |first1=Joe |title=What Is ISIS-K Or IS-K? This Afghan Terror Group — And Taliban Enemy — Is Suspected In Kabul Airport Bombing. |url=https://www.forbes.com/sites/joewalsh/2021/08/26/what-is-isis-k-or-is-k-this-afghan-terror-group---and-taliban-enemy---is-suspected-in-kabul-airport-bombing/ |website=Forbes |language=en |date=27 August 2021}}</ref><br />{{flagicon image|Flag of Jihad.svg}} Afgʻoniston Islom Amirligi Oliy Kengashi (HCIEA):<br />3,000-3,500<ref>{{cite web |title=Red on Red: Analyzing Afghanistan's Intra-Insurgency Violence |url=https://ctc.usma.edu/red-red-analyzing-afghanistans-intra-insurgency-violence/ |website=Combating Terrorism Center at West Point |date=24 January 2018}}</ref>|yoqotishlar1=Nomaʼlum|yoqotishlar2=Nomaʼlum|yoqotishlar3=1547 umumiy oʻlim (2015-2020)<ref>{{Cite web|title=UCDP – Uppsala Conflict Data Program|url=https://ucdp.uu.se/nonstate/14542/|access-date=3 December 2020|website=ucdp.uu.se}}</ref>}}"'''IShID" va „Tolibon“ mojarosi''' [[Afgʻoniston|Afgʻonistondagi]] „[[Iroq va Shom Islom Davlati|Iroq va Shom Islom davlat]]<nowiki/>i“ va „[[Tolibon]]“ oʻrtasida davom etayotgan qurolli toʻqnashuvdir. 2015-yilning 2-fevralida IS-Kga (IShID ning Xuroson provinsiyasi) aloqador jangarilar Tolibonning [[Luvgar (viloyat)|Logar viloyatida]] yuqori martabali qo‘mondoni Abdul G‘anini o‘ldirganidan keyin mojaro avj oldi. O‘shandan beri Tolibon va IS-K asosan Afg‘oniston sharqidagi hududni nazorat qilish uchun to‘qnashuvlar olib bormoqda, biroq shimoli-g‘arb va janubi-g‘arbda joylashgan Tolibon va IShID-K guruhlari o‘rtasida ham to‘qnashuvlar sodir bo‘lgan. Haqqoniy tarmogʻi, [[Al-Qoida]] va boshqalar Tolibonni qoʻllab-quvvatlaydi, IShIDni esa Afgʻoniston Islom Amirligi Oliy Kengashi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Afghan Taliban Group Backs IS, But Only Abroad|url=https://www.rferl.org/a/afghanistan-taliban-faction-rasul-is-al-qaeda-islamic-state/27352225.html|kirish sanasi=18 August 2021|ish=RadioFreeEurope/RadioLiberty|til=en}}</ref><ref name=":0">{{Veb manbasi|url=https://www.theguardian.com/world/2016/mar/10/dozens-killed-clashes-rival-taliban-factions-afghanistan-herat|sarlavha=Dozens killed in clashes between rival Taliban factions in Afghanistan|ism=Sune Engel|muallif=Rasmussen|sana=10 March 2016}}</ref> Mulla Dadulla fronti va [[Oʻzbekiston islomiy harakati|Oʻzbekiston Islomiy Harakatining]] IShID tarafdorlari fraksiyasi qoʻllab-quvvatlaydi. 2021-yilda [[Kobulning qulashi (2021)|Kobul Tolibon tomonidan egallab olinganidan]] so‘ng, Afg‘oniston razvedka boshqarmasi va Afg‘oniston milliy armiyasining bir necha xodimlari ham „IShID“ — Xuroson viloyati safiga qo‘shildi. 2022-yil fevral oyida pokistonlik rasmiylar davom etayotgan zo‘ravonliklar mintaqani beqarorlashtirayotganini tan oldi<ref name="regional">{{Yangiliklar manbasi |last=Masood |first=Salman |last2=ur-Rehman |first2=Zia |date=22 February 2022 |title=To Preserve Its Own Stability, Pakistan Must Stabilize Afghanistan First |work=New York Times |url=https://www.nytimes.com/2022/02/22/world/asia/pakistan-afghanistan-taliban.html |access-date=2 March 2022}}</ref>. == Tarixi == 1996-2001-yillarda [[Afgʻoniston|Afgʻoniston Islom Amirligining]] hokimiyat tepasiga kelgan ilk davrida hukmron [[Tolibon]] qatʼiy tamoyillar asosida salafiylikni bostirish siyosatini olib bordi. Bu davrda salafiy ulamolarning asosiy masalasi Tolibonga Moturidiy so‘fiylar rahbarlik qilganligi edi. 1996-2001-yillarda Tolibonning ''Ahli Hadisni'' norasmiy taqiqlashi natijasida bir qancha salafiylar [[Peshovar|Peshovar shahriga]] koʻchib oʻtishgan. Biroq, 2001-yilda AQSh Afgʻonistonga bostirib kirganidan soʻng, Tolibon va ''Ahl-i Hadis'' bosqinga qarshi turish uchun umumiy [[jihod]] e‘lon qilish uchun ittifoq tuzdilar. Afgʻon salafiylari Tolibon bilan oʻzaro kelishmovchiliklarni chetga surib, [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQShga]] qarshi „[[Jihod|katta jihod]]“da ularga qoʻshilishga qaror qilishdi. [[Al-Qoida]] safidagi bir qancha arab salafiylari, afgʻon salafiylari va Tolibon oʻrtasidagi kelishmovchiliklarda vositachilik qildilar. Afgʻonistondagi AQSh va uning ittifoqchilariga qarshi kurashda diniy burch ularning birlashishiga imkon berdi. Koʻplab salafiy qoʻmondonlar va ''Ahl-i Hadis'' tashkilotlari Afgʻoniston Tolibon qoʻmondonligi ostidagi Tolibon qoʻzgʻolonida (2001-2021) qatnashgan<ref>{{Veb manbasi|muallif=Sayed|ism=Abdul|sana=20 November 2020|sarlavha=Islamic State Khorasan Province's Peshawar Seminary Attack and War Against Afghan Taliban Hanafis|url=https://jamestown.org/program/islamic-state-khorasan-provinces-peshawar-seminary-attack-and-war-against-afghan-taliban-hanafis/|ish=The JamesTown Foundation|iqtibos="The Afghan Taliban’s scholars are strict Deobandis and suppressed the Salafist trend when they came to power in Afghanistan in the 1990s.... However, the post-9/11 U.S. invasion of Afghanistan provided Salafists with an opportunity to thrive because the religious duty of defensive war against ‘infidel’ American invaders forced the Afghan Taliban to ally with Salafists... Salafists, therefore, remained either foot soldiers or part of small groups under the Afghan Taliban’s command."}}</ref><ref>{{Harvard citation no brackets|Sayed|2021}}: Afghan Salafists had previously faced several bans by the Afghan Taliban during the Talibanʼs pre-9/11 rule,.</ref>. Tolibon qoʻzgʻoloni paytida, 2015-yilning yanvar oyida IShID Xurosonda oʻz hukmronligini oʻrnatdi va IS-Kni tuzdi<ref name="nyt">{{Yangiliklar manbasi |date=3 June 1998 |title=A.P. Buys Worldwide Television News |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/1998/06/03/business/ap-buys-worldwide-television-news.html |access-date=30 October 2014}}</ref>. IS-K ning asosiy maqsadi Afgʻoniston davlatini oʻz ichiga olgan Xuroson yerlarini egallab bosib olish edi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Rana|ism=Muhammad Amir|sana=5 September 2021|sarlavha=The Khorasan chapter threat|url=https://www.dawn.com/news/1644581|kirish sanasi=6 September 2021|ish=DAWN.COM|til=en}}</ref>. Dastlabki IS-Kni Tolibon va Pokiston Tehrik-i-Tolibon (TTP) siyosatchilari tashkil etgan va shu tariqa mafkuraviy jihatdan oʻxshash boʻlsa ham, unda salafiylar hukmronlik qilgan{{Sfn|Sayed|2021}}. TTPning norozi aʼzolari IS-KPni tuzib, Nangarhor viloyatiga koʻchib ketishgan. Pokistonning asoschisi boʻlgan TTPni tark etgan yetakchilar AQSh dronlari hujumida halok boʻlgach, afgʻon salafiylari TTPni boshqargan<ref>{{Harvard citation no brackets|Sayed|2021|pp=10–11}}: "disgruntled members of Tehreek-e-Taliban Pakistan (TTP), or the Pakistani Taliban, founded ISKP, soon afterwards ISKP became a Salafist-dominated group and shifted to Nangarhar province in Afghanistan.</ref>. IS-Kning paydo boʻlishi jangari afgʻon salafiylariga raqib kuchlar yaratish imkoniyatini berdi, keyinchalik salafiylarning guruhni qoʻllab-quvvatlashi pasayib ketdi, chunki bu koʻpchilik afgʻon salafiylari uchun gʻoyaviy jihatdan ular „oʻta shafqatsiz“ boʻlib chiqdi{{Sfn|Sayed|2021}}. Bundan kelib chiqib afgʻon salafiylarining aksariyati Tolibonni qoʻllab-quvvatlagan. 2020-yil mart oyida yirik [[Pushtunlar|pushtun]] ''Ahl-i hadis'' ''[[Ulamo|ulamolari]]'' [[Peshovar|Peshovar shahrida]] Shayx Abdul Aziz Nuristoniy va Hoji Hayatulloh boshchiligida Tolibonga ''bay’at'' (sodiqlik qasamyodi) qilish va IS-Kni ochiq qoralash uchun yig‘ilishdi. Ulamolar, shuningdek, ''Ahl-i Hadis'' jamoati uchun Afg‘oniston Tolibonidan himoya so‘rashdi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Sayed|ism=Abdul|sana=20 November 2020|sarlavha=Islamic State Khorasan Province's Peshawar Seminary Attack and War Against Afghan Taliban Hanafis|url=https://jamestown.org/program/islamic-state-khorasan-provinces-peshawar-seminary-attack-and-war-against-afghan-taliban-hanafis/|ish=The JamesTown Foundation|iqtibos="Pashtun Salafist figures convened in Peshawar under the leadership of Shaikh Abdul Aziz Nooristani and Haji Hayatullah, who is the nephew of Shaikh Jamil ur Rehman, and pledged an oath of loyalty to the Afghan Taliban and condemned IS-K. They requested protection from the Afghan Taliban for the Salafist community... Salafists ostensibly are now loyal to the Afghan Taliban"}}</ref>. Tolibon Afgʻonistondagi urushda gʻalaba qozonib<nowiki/>[[Kobulning qulashi (2021)|, Islom Amirligi tiklanganidan soʻng]], yuzlab ''Ahli Hadis'' ''[[Ulamo|ulamolari]]'' [[Afgʻoniston|Afgʻoniston Islom Amirligiga]] ''bay’at'' qilish (sodiqlik qasamyodi) uchun yigʻilishdi. Ko‘p sonli ''Ahl-i Hadis'' ulamolari va ularning vakillari Afg‘onistonning turli viloyatlarida toliblarni qo‘llab-quvvatlaganliklarini yana bir bor tasdiqlash va Tolibonning IS-Kga qarshi kurashini qo‘llab-quvvatlashlarini rasman eʼlon qilish uchun yig‘ilishlar o‘tkazdilar<ref>{{Veb manbasi|sana=1 November 2021|sarlavha=Ahl-e-Hadith clerics announce allegiance to Taliban in Nangarhar|url=https://www.afghanislamicpress.com/en/news/93343|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211113120514/https://www.afghanislamicpress.com/en/news/93343|arxivsana=13 November 2021|ish=Afghan Islamic Press}}</ref>. === Qarama-qarshi kuchlar === 2016-yilga kelib IS-K asosan sharqiy afgʻonlar, pokistonliklar va [[Markaziy Osiyo|Markaziy Osiyodan]] kelgan xorijiy jangchilardan iborat edi. Keyingi aʼzolari asosan Islomiy Jihod Ittifoqi va [[Turkiston islomiy partiyasi|Turkiston Islomiy partiyasining]] sobiq aʼzolari edi. Bundan tashqari, oz sonli arablar ham bor edi{{Sfn|Johnson|2016}}. Oʻzining butun faoliyati davomida IS-K juda cheklangan hududda, asosan Afgʻonistonning sharqiy qismidagi ayrim viloyatlarda{{Sfn|Johnson|2016}}, eng muhimi Nangarhor va Kunarda toʻplangan edi{{Sfn|Johnson|2016}}. 2016-yilga kelib, u boshqa mintaqalarda ham yordamchilarini tayinladi, ammo anʼanaviy bazalaridan tashqarida uncha faollik bilan katta taʼsir koʻrsatmadi{{Sfn|Johnson|2016}}. Maʼlumki, guruh „IShID“ markaziy qoʻmondonligi tomonidan pul{{Sfn|Johnson|2016}} va Iroq hamda Suriyadan jangovar murabbiylar koʻrinishida yordam olib turgan{{Sfn|Johnson|2016}}. IS-Kning jangovar kuchi yillar davomida sezilarli darajada oʻzgarib turdi{{Sfn|Johnson|2016}}. == Tolibon qoʻzgʻolonlari paytida == === 2015-yil === 2-fevral kuni IS-Kga aloqador jangarilar [[Luvgar (viloyat)|Logar viloyatida]] Tolibon qoʻmondoni Abdul Gʻanini oʻldirdi. 26-may kuni Farah viloyati gubernatori Osif Nang so‘nggi uch kundan beri Farah viloyatida Tolibon jangarilari IShID jangarilariga qarshi kurash olib borayotganini aytdi. To‘qnashuvda 10 nafar Tolibon aʼzosi va 15 nafar IShID jangarisi halok bo‘ldi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Bombs kill 11 in Afghanistan as Taliban, ISIS supporters clash|url=https://english.alarabiya.net/News/middle-east/2015/05/26/Bombs-kill-11-in-Afghanistan-as-Taliban-ISIS-supporters-clash|ish=Al Arabiya English|til=en|sana=26 May 2015}}</ref>. May oyida IS-K jangarilari Nangarhor viloyatida isyonchi jangchilardan iborat kichik otryad bilan Tolibon qo‘mondoni Maulvi Abbosni qo‘lga olgan edi<ref name="clash-1">{{Veb manbasi|muallif=Goldstein|ism=Joseph|sarlavha=In ISIS, the Taliban Face an Insurgent Threat of Their Own|url=http://www.nytimes.com/2015/06/05/world/asia/afghanistan-taliban-face-insurgent-threat-from-isis.html?_r=0|ish=The New York Times|sana=4 June 2015}}</ref>. Iyun oyida IS-K jangarilari Afg‘oniston armiyasi korpusining mintaqa uchun mas’ul afg‘on harbiylari hujumidan qochgan 10 nafar Tolibon jangchisining boshini tanasidan judo qilgan<ref name="clash-1">{{Veb manbasi|muallif=Goldstein|ism=Joseph|sarlavha=In ISIS, the Taliban Face an Insurgent Threat of Their Own|url=http://www.nytimes.com/2015/06/05/world/asia/afghanistan-taliban-face-insurgent-threat-from-isis.html?_r=0|ish=The New York Times|sana=4 June 2015}}</ref>. 9-noyabr kuni [[Afgʻoniston|Afg‘onistonning]] Zobul viloyatida Tolibonning turli guruhlari o‘rtasida janglar boshlandi. Tolibonning yangi rahbari Axtar Mansurga sodiq jangarilar Mulla Mansur Dadulloh boshchiligidagi IShID tarafdori bo‘lgan fraksiyaga qarshi kurashni boshladilar. Afg‘on xavfsizlik va mahalliy rasmiylarga ko‘ra, Axtar Mansur Zobuldagi mulla Mansur va „IShID“ jangchilarini tor-mor etish uchun 450 ga yaqin Tolibon jangarisini yuborgan<ref name="Zabul offensive">{{Veb manbasi|muallif=Mashal|ism=Mujib|sarlavha=Afghan Fighters Loyal to ISIS Beheaded 7 Hostages, Officials Say|url=https://www.nytimes.com/2015/11/10/world/asia/afghan-fighters-loyal-to-isis-beheaded-7-hostages-officials-say.html|ish=The New York Times|sana=9 November 2015}}</ref>. To‘qnashuvlar paytida Dadullohning fraksiyasi IShID tomonidan qo‘llab-quvvatlandi va IShID jangarilari ham, jumladan [[Checheniston]] va [[Oʻzbekiston|O‘zbekistondan]] kelgan xorijiy jangchilar ham, Dadulloh guruhi bilan birga raqiblarga qarshi janglarda qatnashdi. Dadulloh va IShID oxir-oqibat Mansur qoʻshinlari tomonidan magʻlubiyatga uchradi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.worldbulletin.net/asia-pacific/taliban-on-taliban-turf-war-erupts-in-afghanistan-h166221.html|sarlavha=Taliban-on-Taliban turf war erupts in Afghanistan|ish=www.worldbulletin.net/}}</ref>. Arg‘andab tumani hokimi Hoji Momand Nusratyorning aytishicha, janglar Zobul viloyatining uchta tumanida bo‘lib o‘tgan va to‘qnashuvda 86 nafar IShID jangarisi va 26 nafar Tolibon jangarisi halok bo‘lgan. Tolibon, shuningdek, bir necha kun [[Hazoralar|muqaddam]] yetti nafar tinch aholining boshini kesib tashlagan bir necha IShID jangarisini oʻldirgani haqida xabar berdi<ref name="Zabul offensive" />. Zobul viloyati kengashi raisi Hoji Atta Janning aytishicha, Mulla Mansur jangchilarining hujumi shu qadar shiddatli bo‘lganki, „IShID“ning kamida uch qo‘mondoni taslim bo‘lgan, ularning barchasi etnik o‘zbeklardir. Ular, shuningdek, boshqa IShID jangarilaridan ham shunday qilishni so‘rashgan<ref name="Zabul offensive">{{Veb manbasi|muallif=Mashal|ism=Mujib|sarlavha=Afghan Fighters Loyal to ISIS Beheaded 7 Hostages, Officials Say|url=https://www.nytimes.com/2015/11/10/world/asia/afghan-fighters-loyal-to-isis-beheaded-7-hostages-officials-say.html|ish=The New York Times|sana=9 November 2015}}</ref>. [[Ozodlik radiosi]] Afg‘oniston janubidagi manbalarga tayanib, Tolibon tomonidan to‘qnashuvda 70 ga yaqin IShID jangarisi ham qo‘lga olingani haqida xabar qildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Afghan Taliban Detail Fight Against Uzbek IS Militants|url=https://gandhara.rferl.org/a/afghan-taliban-detail-fight-against-uzbek-is-fighters/27397739.html|ish=Radio Free Europe/Radio Liberty|sana=30 November 2015}}</ref>. 13-noyabr kuni Afgʻoniston politsiyasi boshligʻi Gʻulom Jelani Farahiy mulla Mansur Dadulloh Tolibon bilan toʻqnashuvda halok boʻlganini xabar berdi<ref name="Dadullah">{{Veb manbasi|sarlavha='Leader of breakaway Taliban faction killed'|url=https://www.dawn.com/news/1219332/newspaper/newspaper/column|ish=DAWN.COM|til=en|sana=13 November 2015}}</ref>. === 2016-yil === Yanvar oyida yuzlab Tolibon jangarilari Afgʻoniston sharqidagi IShID bazalariga hujum boshladi. Tolibon jangarilari Afg‘oniston sharqidagi ikkita tumanni IShIDdan tortib olishga muvaffaq bo‘lishdi, biroq bu guruhni Nangarhor viloyatining Nazyan tumanidagi qarorgohidan haydab chiqara olmadi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Kaplan|ism=Michael|sarlavha=Taliban Launches Anti-ISIS Offensive: Afghan Insurgents Capture Two Districts From Islamic State Group|url=https://www.ibtimes.com/taliban-launches-anti-isis-offensive-afghan-insurgents-capture-two-districts-islamic-2249670|ish=International Business Times|sana=5 January 2016}}</ref>. Viloyat gubernatori matbuot kotibi Ataulla Xogyaniyning aytishicha, Nangarhordagi to‘qnashuvlarda IShIDning 26 nafar jangarisi va 5 nafar Tolibon jangarisi ham halok bo‘lgan<ref>{{Veb manbasi|muallif=Agency|ism=Anadolu|sarlavha=At least 31 militants killed in clashes between Taliban, Daesh in Afghanistan|url=https://www.dailysabah.com/asia/2016/01/06/at-least-31-militants-killed-in-clashes-between-taliban-daesh-in-afghanistan|ish=Daily Sabah|sana=6 January 2016}}</ref>. 2-fevral kuni AQSh Afg‘oniston sharqidagi IShID radiostansiyasiga havodan zarbalar bergan. Zarba radiostansiyani vayron qildi va 29 nafar IShID jangarisi yo‘q qilindi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Botelho|ism=Greg|sarlavha=Official: U.S. strikes ISIS radio station in Afghanistan|url=https://edition.cnn.com/2016/02/02/asia/isis-afghanistan-us-airstrikes/index.html|ish=CNN|sana=2 February 2016}}</ref>. Mart oyida Muhammad Rasul boshchiligidagi va Mansurga qarshi boʻlgan Tolibon jamoalari guruhdagi uning askarlariga qarshi kurash boshladi. Janglar davomida o‘nlab odamlar halok bo‘lgani xabar qilingan<ref name=":0">{{Veb manbasi|url=https://www.theguardian.com/world/2016/mar/10/dozens-killed-clashes-rival-taliban-factions-afghanistan-herat|sarlavha=Dozens killed in clashes between rival Taliban factions in Afghanistan|ism=Sune Engel|muallif=Rasmussen|sana=10 March 2016}}</ref>. 26-aprel kuni viloyat politsiyasi vakili Hazrat Husayn Mashriqvol Nangarhordagi to‘qnashuvda IShIDning 10 nafar jangarisi, jumladan IShID qo‘mondoni va 6 nafar Tolibon jangarisi halok bo‘lganini aytdi. Vakilning soʻzlariga koʻra, xuddi shu toʻqnashuvda IShIDning 15 nafar jangarisi va 4 nafar Tolibon jangarisi ham yaralangan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=30 Killed as Taliban, ISIS Terrorists Clash in Afghanistan|url=http://alwaght.net/en/News/51891/30-Killed-as-Taliban,-ISIS-Terrorists-Clash-in-Afghanistan|ish=Alwaght.com|sana=26 April 2016}}</ref>. 19-may kuni mahalliy hukumat rasmiylari Nangarhor viloyatining Achin va Xogyani tumanida IShID va Tolibon o‘rtasida to‘qnashuv bo‘lganini maʼlum qildi. 15 nafar IShID jangarisi va 3 nafar Tolibon jangarisi Achin tumanida, qolganlari esa Xogyanida yo‘q qilingan. Oʻlganlar orasida 4 nafar Tolibon qoʻmondoni ham boʻlgan<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=19 May 2016 |title=27 killed, 11 wounded as clash erupts among Taliban and ISIS in Nangarhar |work=The Khaama Press News Agency |url=https://www.khaama.com/27-killed-11-wounded-as-clash-erupts-among-taliban-and-isis-in-nangarhar-0988/}}</ref>. 13-avgust kuni AQSh mudofaa rasmiylari IShID yetakchisi Hofiz Said Xon 26-iyul kuni Nangarhor viloyatida dron hujumi natijasida o‘ldirilganini maʼlum qildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Top ISIS Leader in Afghanistan Killed in US Airstrike|url=https://abcnews.go.com/International/top-isis-leader-afghanistan-killed-us-airstrike/story?id=41338629|ish=ABC News|til=en|sana=13 August 2016}}</ref>. 30-oktabr kuni Guliston tumani hokimi Ajmal Zohid IShID qoʻmondoni Abdul Razoq Mehdi Farah viloyatida Tolibon jangarilari tomonidan oʻldirilganini aytdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Daesh Commander Killed By Taliban In Farah|url=https://tolonews.com/afghanistan/28072-daesh-commander-killed-by-taliban-in-farah|ish=TOLOnews|til=en|sana=30 October 2016}}</ref>. === 2017-yil === 2017-yil 13-aprelda Amerika Qo‘shma Shtatlari<ref>{{Veb manbasi|muallif=USA TODAY|sana=14 April 2017|sarlavha=Drone footage shows MOAB drop in Afghanistan|url=https://www.youtube.com/watch?v=MZ8j4QlYcYk}}</ref> GBU-43/B Massive Ordnance Air Blast (MOAB) deb nomlanuvchi bombani Afgʻoniston sharqidagi qishloq hamda Iroq va Shom Islom Davlati — Xuroson viloyati (ISIL-KP yoki ISIS-K) tomonidan foydalanilgan tunnel majmualarini yoʻq qilish uchun<ref name="CBS US Drops">{{Veb manbasi|sana=13 April 2017|sarlavha=U.S. drops 'mother of all bombs' in Afghanistan, marking weapon's first use|url=https://www.cbsnews.com/news/us-drops-mother-of-all-bombs-in-afghanistan-marking-weapons-first-use/|kirish sanasi=13 April 2017|nashriyot=CBS News}}</ref><ref name="Fox US Drops">{{Veb manbasi|muallif=Tomlinson|ism=Lucas|sana=13 April 2017|sarlavha=US drops largest non-nuclear bomb in Afghanistan after Green Beret killed|url=http://www.foxnews.com/world/2017/04/13/us-drops-largest-non-nuclear-bomb-in-afghanistan-after-green-beret-killed.html|kirish sanasi=13 April 2017|nashriyot=Fox News}}</ref> Momand yaqinidagi Nangaharning Achin qishlog‘iga tashlagan. ''Guardian gazetasining'' xabar berishicha, zarbadan so‘ng AQSh va Afg‘oniston kuchlari hududda tozalash operatsiyalari va havo hujumlari o‘tkazgan va yetkazilgan zararni baholagan<ref>{{Veb manbasi|sana=15 April 2017|sarlavha=US 'mother of all bombs' killed 92 Isis militants, say Afghan officials|url=https://www.theguardian.com/world/2017/apr/15/us-mother-of-all-bombs-moab-afghanistan-donald-trump-death-toll|ish=the Guardian}}</ref>. 26-aprel kuni [[Joʻzjon (viloyat)|IShID Juzjon viloyatida]] Tolibonga af<nowiki/>[[Afyun|yun]] sotish bilan shugʻullangan 3 nafar giyohvand moddalar sotuvchisini qoʻlga olganidan keyin mushtlashuv sodir boʻldi. [[Afgʻoniston milliy politsiyasi|Afg‘oniston Milliy politsiyasi]] so‘zlovchisining aytishicha, Tolibon bunga javoban IShIDga hujum qilgan. "To‘qnashuv bir guruh qurollangan toliblar Daish jangarilariga 10 million afg‘oni [<nowiki/>[[Afgʻoni|14,780]] dollar] to‘lash uchun kelgan 3 nafar narkotik kontrabandachisini ozod qilish uchun hujum qilganida boshlangan. Tolibonning matbuot kotibi Zabihulloh Mujohid ham oʻsha paytda IShID bilan toʻqnashuvlar davom etayotganini tasdiqlagan, ammo jangning mohiyati va sabablari haqida ochiq maʼlumot bermagan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.aa.com.tr/en/middle-east/nearly-100-dead-as-taliban-daesh-clash-in-afghanistan/806034#|sarlavha=Nearly 100 dead as Taliban, Daesh clash in Afghanistan}}</ref>. Viloyat gubernatori matbuot kotibi Muhammad Rizo G‘aforiyning aytishicha, Tolibon va IShID o‘rtasidagi to‘qnashuvlarda 76 nafar Tolibon va 15 nafar IShID jangarisi halok bo‘lgan. Shuningdek, IShID jangarilari Tolibondan 2 ta tumanni tortib olgan, dedi matbuot kotibi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=ISIS in Afghanistan is attacking the Taliban, killing dozens|url=https://www.businessinsider.com/ap-islamic-state-taliban-clash-in-afghanistan-dozens-killed-2017-4|ish=Business Insider|sana=26 April 2017}}</ref>. 24-may kuni Tolibon va IShID oʻrtasida toʻqnashuv sodir boʻlgan va oʻsha paytda bu toliblar oʻrtasida yaqin orada roʻy bergan eng yirik toʻqnashuv boʻlgan. Jangda 22 ta qurbon boʻlgan, ulardan 13 nafari IShID jangarisi va 9 nafari Tolibon jangarisi, deydi Tolibon rasmiysi. To‘qnashuv [[Eron|Eronning]] Afg‘oniston bilan chegarasi yaqinida sodir bo‘lgan. Tolibon hududdagi IShID lageriga hujum qilgan, ilgari Tolibon aʼzosi boʻlgan IShID qoʻmondoni Tolibon va IShID oʻrtasida muloqot boʻlmaguncha bir-biriga hujum qilmaslik toʻgʻrisida kelishuv borligini aytgan. Qo‘mondonning taʼkidlashicha, Tolibon kelishuvni buzgan va IShID lageriga hujum qilgan. IShID qo‘mondoni, shuningdek, hujum Eron harbiylari bilan kelishilganini va o‘lgan IShID jangarilarini suratga olgan eronliklar borligini ham taʼkidladi. Tolibonning parchalangan fraksiyasidan Fidai Mahaz ham Tolibonni Eron bilan aloqalari uchun tanqid qildi. Jangdan bir necha kun oldin Tolibon Eron rasmiylari bilan uchrashib, mintaqaviy muammolarni muhokama qilgan. Fidai Mahaz matbuot kotibining taʼkidlashicha, uchrashuv Tolibon talabi bilan oʻtkazilgan, chunki u IShIDning mamlakatda kengayishidan charchagan va bu Eron hukumatini ham tashvishga solgan. Shuningdek, matbuot kotibining aytishicha, Tolibon Eron chegarasi yaqinida IShIDga qarshi kurashish uchun Eron razvedka xizmatlaridan 3 million dollar naqd pul, 3000 dona qurol, 40 ta yuk mashinasi va o‘q-dorilar olgan, biroq Tolibon vakili bu daʼvolarni rad etgan<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Yousafzai |first=Sami |date=17 June 2015 |title=Iran and the Afghan Taliban Teaming Up Against ISIS |work=The Daily Beast |url=https://www.thedailybeast.com/articles/2015/06/17/iran-and-the-afghan-taliban-teaming-up-against-isis |via=www.thedailybeast.com}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.nbcnews.com/news/world/afghan-taliban-delegation-visits-iran-discuss-regional-issues-n361876|sarlavha=Afghan Taliban Officials Pay 'Fruitful' Visit to Iran|ish=NBC News}}</ref>. 27-noyabr kuni esa Tolibon o‘zining yuqori martabali qo‘mondonlaridan birini IShID bilan til biriktirgani uchun qatl ettir. Viloyat hukumati vakiliga ko‘ra, bir hafta oldin Ochin tumanida IShID jangarilari o‘z safdoshlari tomonidan ommaviy qatl etilgan. Biroq, matbuot kotibi qoʻshimcha tafsilotlarni keltirmadi va IShID oʻz aʼzolarini oʻldirgani haqida hech qanday rasmiy bayonot bermadi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=The Taliban executes one of its own commanders for colluding with ISIS|url=https://www.newsweek.com/taliban-executes-its-own-commander-colluding-isis-722849|ish=Newsweek|til=en|sana=27 November 2017}}</ref>. === 2018-yil === 20-iyun kuni esa Rossiya hukumati va „Tolibon“ harakati oʻrtasidagi muzokaralardan soʻng, AQSh davlat kotibi yordamchisi Elis Uells Rossiya hukumatining Tolibonga nisbatan pozitsiyasini qoralab, bu Tolibonga qonuniylik berganini va tan olingan Afgʻonistonga qarshi chiqqanini aytdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://thediplomat.com/2018/07/why-has-russia-invited-the-taliban-to-moscow/|sarlavha=Why Has Russia Invited the Taliban to Moscow?|ism=Samuel Ramani, The|muallif=Diplomat|ish=The Diplomat}}</ref>. Iyul oyida Tolibon Juzjon viloyatida IShIDga qarshi hujum boshladi. Taslim bo‘lgan IShID qo‘mondonining maʼlumotiga ko‘ra, Tolibon IShIDga qarshi hujum uchun 2000 jangchi to‘plagan. IShID safida Tolibonga qarshi kurashayotgan [[Oʻzbekiston islomiy harakati|O‘zbekiston Islomiy Harakatidan]] IShIDga sodiqlik qasamyod qilgan jangchilar ham qatnashgan. Janglar davomida 3500 dan 7000 nafargacha tinch aholi oʻz uylarini tark etgan. Iyul oyi oxiriga kelib, IShIDning mintaqadagi roli 2 ta qishloqqa qisqardi, buning hammasi Tolibonning hujum kampaniyasi tufayli roʻy bergan. Bunga javoban ular Afgʻoniston hukumatidan yordam soʻrashdi, shuningdek, Tolibondan himoya evaziga qurollarini topshirishga rozi boʻlishdi. Afg‘oniston havo kuchlari keyinchalik mintaqada IShIDning taslim bo‘lishi evaziga Tolibonga qarshi havo hujumlarini amalga oshirdi. Afgʻoniston hukumati va IShID oʻrtasidagi kelishuv shundan soʻng tortishuvlarga sabab boʻldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=20 July 2018 |title=Families flee as Taliban battle Islamic State in northern Afghanistan |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/article/us-afghanistan-taliban-islamic-state-idUSKBN1KA231 |via=www.reuters.com}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.longwarjournal.org/archives/2018/08/taliban-says-islamic-state-is-completely-defeated-in-jawzjan.php|sarlavha=Taliban says Islamic State has been 'completely defeated' in Jawzjan|ism=Bill|muallif=Roggio|sana=1 August 2018|ish=www.longwarjournal.org}}</ref>. 17-iyul kuni IShID jangarilari Sari Puldagi toliblar qo‘mondoniga tegishli uyga uyushtirgan reyd chog‘ida 15 nafar Tolibon jangarisini yo‘q qildi, yana 5 nafarini yaraladi. Sari Pul politsiyasi boshlig‘i Abdul Qayum Boqizoiyning [[Associated Press|Associated Press agentligiga]] aytishicha, Tolibon va IShID jangarilari ikki oydan ortiq vaqtdan beri [[Joʻzjon (viloyat)|Juzjon]] va Sari Pulda o‘zaro jang olib borishgan va ikki tomondan yuzlab odamlar halok bo‘lgan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=ISIS just ambushed and killed 15 Taliban fighters as the terror groups wage a bloody battle while the US watches|url=https://www.businessinsider.com/r-islamic-state-fighters-in-afghanistan-kill-at-least-15-taliban-2018-7|ish=Business Insider|sana=17 July 2018}}</ref>. Avgust oyida [[Doʻha|Dohada]] AQSh hukumati va Tolibon oʻrtasida boʻlib oʻtgan muzokaralar chogʻida Tolibon AQShdan Tolibonga havo hujumlarini toʻxtatish, shuningdek, IShIDga qarshi kurashda guruhga yordam koʻrsatishni soʻragan edi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Haroon Janjua, Islamabad |first=Hugh Tomlinson, Delhi |date=7 August 2018 |title=Taliban asks US to stop airstrikes so it can crush Isis |work=The Times |url=https://www.thetimes.co.uk/article/taliban-asks-us-to-stop-airstrikes-so-it-can-crush-isis-5dg6rtjf5}}</ref>. === 2019-yil === 22-iyun kuni Kunar shahrida Tolibon va IShID oʻrtasida toʻqnashuvlar boʻlgani haqida Afgʻoniston hukumati rasmiysi xabar bergan. Rasmiy, shuningdek, afg‘on harbiylari hududda IShID jangarilarining bir qismini yo‘q qilgani, Tolibon ham hududda faol ekanini iddao qilgan<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=22 June 2019 |title=Heavy clashes underway between Taliban, ISIS militants in two districts of Kunar |work=The Khaama Press News Agency |url=https://www.khaama.com/heavy-clashes-underway-between-taliban-isis-militants-in-two-districts-of-kunar-03695/}}</ref>. 29-iyun kuni IShID Tolibondan tortib olingan qurol-yarogʻlarning suratlarini eʼlon qildi. Shu kuni IShID oʻz jangchilari Abu Bakr al-Bagʻdodiyga bay’atlarini yangilagani aks etgan videoni eʼlon qildi. Videoda jangchilar Tolibon aʼzolarini tinchlik muzokaralarida qatnashgani uchun tanqid qilgan va Tolibon jangarilarini IShIDga qo‘shilishga chaqirgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://monitoring.ifiadvisory.com/en/islamic-state-renewed-bayah-from-khorasan-province/|sarlavha=Islamic State: renewed bay'ah from Khorasan province – IFI Monitoring|sana=1 July 2019|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190701073613/https://monitoring.ifiadvisory.com/en/islamic-state-renewed-bayah-from-khorasan-province/|arxivsana=1 July 2019}}</ref>. 1-avgust kuni Amaq axborot agentligi IShID Kunardagi to‘qnashuvlar chog‘ida 5 nafar Tolibon aʼzosini o‘ldirganini daʼvo qildi. 1-oktabr kuni IShID Tora-Borada 20 nafar Tolibon jangarisini o‘ldirgan va yaralaganini eʼlon qildi<ref>{{Veb manbasi|url=https://pbs.twimg.com/media/EFyCuqZWkAApnzA.jpg|sarlavha=Islamic State|sana=1 October 2019|arxivurl=https://web.archive.org/web/20191001092131/https://pbs.twimg.com/media/EFyCuqZWkAApnzA.jpg|arxivsana=1 October 2019}}</ref>. === 2020-yil === 2020-yil mart oyida uning amiri Shayx Abdul Aziz Nuristoniy qo‘l ostidagi Afg‘oniston Salafiylar kengashi Tolibon yetakchilari bilan uchrashib, ularning harakatiga sodiqlik vaʼdasini berdi. Salafiylar avvalroq IS-Kga muhim yordam ko‘rsatgan, biroq Nangarhor va Kunardagi mag‘lubiyatlaridan so‘ng uning mavqei sezilarli darajada pasayib ketganini tan olishgan{{Sfn|Sayed|2021}}. 32 nafar olim va harbiy rahbardan iborat Salafiylar Kengashi ular hech qanday tarzda IS-Kga sodiq emasliklarini va „IShID“-Tolibon mojarosidan chetda qolishni istashlarini bildirdilar. Tolibon rahbariyati sodiqlik vaʼdasini qabul qilib, undan oʻz targʻibotida foydalangan{{Sfn|Sayed|2021}}. 2020-yil oktabr oyida Politico nashrining sobiq muxbiri Uesli Morgan Tolibonning azaliy dushmanlari bo‘lgan Qo‘shma Shtatlar maxsus amaliyot kuchlari Tolibonga bu sohada ustunlik berish uchun IS-Kga qarshi uchuvchisiz havo hujumlari uyushtirganini maʼlum qildi. Morganning so‘zlariga ko‘ra, operatorlarni hazil bilan „Tolibon havo kuchlari“ deb atashgan va ular Tolibon qo‘mondonlari bilan to‘g‘ridan-to‘g‘ri muloqot qilish o‘rniga, Tolibon aloqalarini kuzatib, qachon zarba berish uchun eng yaxshi vaqt ekanligini hal qilishgan<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=22 October 2020 |title=Our secret Taliban air force |work=The Washington Post |url=https://www.washingtonpost.com/outlook/2020/10/22/taliban-isis-drones-afghanistan/?arc404=true |access-date=30 January 2022}}</ref>. 2020-yil 10-dekabrda AQSh Markaziy qo‘mondonligi rahbari, general Kennet Makkenzi AQSh Tolibonga opportunistik uchuvchisiz havo hujumlari orqali yordam berganini tasdiqlab, ular Tolibon bilan operatsiyalarni muvofiqlashtirmaganini, ammo dushman" oʻz operatsiyalarini oʻtkazish uchun"umumiy kuch"ga qarshi kurashda ulardan foydalanganligini aytdi. Makkenzining aytishicha, zarbalar bir necha oy oldin IS-K Nangarhor viloyati va Afg‘oniston sharqidagi boshqa joylarda joylashgan paytda sodir bo‘lgan<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=10 December 2020 |title=General confirms the US has helped the Taliban by launching drone strikes against ISIS |work=Task & Purpose |url=https://taskandpurpose.com/news/us-drone-strikes-isis-assist-taliban/ |access-date=30 January 2022}}</ref>. == Tolibon Afgʻonistonni egallab olgandan keyin == == "IShID"ning yangi hujumlari va salafiylarga qarshi tozalash == Tolibon nihoyat 2021-yil yozidagi [[Tolibon hujumi (2021)|keng ko‘lamli hujum]] davomida Afg‘onistonni [[Afgʻoniston Islom Respublikasi|Islom Respublikasidan]] tortib olishga muvaffaq bo‘ldi. [[Kobulning qulashi (2021)|Kobul 2021-yil 15-avgustda qulab tushdi]], bu esa IS-K yetakchilarini Tolibonning Afgʻonistonni egallab olganini qoralashiga sabab boʻldi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Explained: Who are Islamic State-Khorasan, the terror group that carried out Kabul Airport blast|url=https://www.firstpost.com/world/why-biden-is-worried-about-the-rise-of-islamic-state-khorasan-in-afghanistan-9911971.html|ish=Firstpost|sana=27 August 2021}}</ref>. Tolibon zudlik bilan potentsial raqiblarini, jumladan, „IShID“ tarafdorlari va salafiylarni jilovlash yoki tozalash uchun harakat qildi. Butun mamlakat boʻylab Tolibon salafiy masjidlari seminariyalarini yopishni buyurdi va salafiylarning taniqli ulamolarini hibsga olishga harakat qildi, bu esa koʻpchilikni yashirinishga majbur qildi. Tolibonning yangi hukumati nishonga olganlar orasida IS-Kga ochiqchasiga qarshi chiqqan salafiy ulamolari ham bor edi{{Sfn|Sayed|2021}}. Tadqiqotchi Abdul Sayidning taʼkidlashicha, tozalash Tolibon ichidagi salafiylarga qarshi qatʼiy unsurlar tomonidan uyushtirilgan va salafiylarning kelajakdagi IS-K isyonini qoʻllab-quvvatlashidan qoʻrqishlari sabab boʻlgan{{Sfn|Sayed|2021}}. 16-avgust kuni Tolibon 150 ga yaqin IS-K jangchilarini, shu jumladan uning sobiq rahbari Abu Umar Xurosoniyni, mahbuslar Kobuldagi qamoqxonadan ozod qilinayotganda oʻldirganini daʼvo qildi<ref name="Pakdef">{{Veb manbasi|muallif=Rehman|ism=Zia Ur|sarlavha=Afghan chaos mounts as ISIS-K tries to tarnish Taliban triumph|url=https://asia.nikkei.com/Politics/International-relations/Afghanistan-turmoil/Afghan-chaos-mounts-as-ISIS-K-tries-to-tarnish-Taliban-triumph|ish=Nikkei Asia|sana=15 September 2021}}</ref>. Biroq, koʻplab IS-K jangarilari Tolibon tomonidan uyushtirilgan butun mamlakat boʻylab qamoqxonalardan qochish tufayli IS-K saflariga qayta qoʻshilishga muvaffaq boʻlishdi<ref name="Pakdef" />. 26-avgust kuni Afg‘onistonning Kobul shahridagi Hamid Karzay xalqaro aeroportidagi Abbey darvozasi yaqinida xudkush portlash va ommaviy otishma sodir bo‘ldi<ref>{{Veb manbasi|url=https://edition.cnn.com/world/live-news/afghanistan-news-taliban-refugees-08-26-21-intl|sarlavha=Afghanistan news: Latest on blasts reported outside Kabul airport|sana=26 August 2021}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.jpost.com/breaking-news/large-explosion-at-abbey-gate-at-the-kabul-airport-report-677790|sarlavha=Biden on Kabul suicide bombings: 'We will hunt you down and make you pay}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=26 August 2021 |title=Sheer Chaos: At Least 13 U.S. Troops Killed as Blasts Rock Kabul Airport |work=The Daily Beast |url=https://www.thedailybeast.com/explosion-reported-outside-kabul-airport}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.cnn.com/2021/08/26/asia/afghanistan-kabul-airport-blast-intl/index.html|sarlavha=US troops, Afghans killed in attacks outside Kabul airport|sana=27 August 2021|ish=CNN}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Cooper |first=Helene |last2=Schmitt |first2=Eric |last3=Gibbons-Neff |first3=Thomas |date=27 August 2021 |title=As U.S. Troops Searched Afghans, a Bomber in the Crowd Moved In |language=en-US |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/2021/08/27/us/politics/marines-kabul-airport-attack.html |access-date=28 August 2021 |issn=0362-4331}}</ref>. Hujum AQSh Davlat departamenti aeroport tashqarisidagi amerikaliklarga terror tahdidi tufayli chiqib ketishni aytganidan bir necha soat o‘tib boshlangan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.foxnews.com/world/explosion-outside-kabul-airport-afghanistan-evacuation|sarlavha=Afghanistan explosions: 13 US service members killed in Kabul airport blast, more wounded, officials say|ish=[[Fox News]]|sana=26 August 2021}}</ref>. Hujumlarda kamida 185 kishi halok bo‘lgan, ulardan 13 nafari amerikalik harbiylardir<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=26 August 2021 |title=Biden Vows to Finish Mission, Hunt Attackers: Afghanistan Update |work=[[Bloomberg News]] |url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2021-08-25/biden-to-meet-with-governors-on-resettlement-afghanistan-update}}</ref>. Tolibon hujumni qoralab, „yovuz doiralar qatʼiyan toʻxtatiladi“ dedi<ref>{{Veb manbasi|sana=26 August 2021|sarlavha=Taliban condemns suicide bombing at Kabul airport|url=https://www.foxnews.com/live-news/live-updates-taliban-gain-more-ground-in-afghanistan-as-they-close-in-on-kabul#post-444|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210826004550/https://www.foxnews.com/live-news/live-updates-taliban-gain-more-ground-in-afghanistan-as-they-close-in-on-kabul#post-444|arxivsana=26 August 2021|kirish sanasi=26 August 2021|ish=[[Fox News]]}}</ref>. Keyinroq Tolibon IS-KP yetakchisi Shahab al-Muhojirni qo‘lga olish uchun barcha choralarni ko‘rishini maʼlum qildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Farmer |first=Ben |date=27 August 2021 |title=Ambitious new Isis-K leader becomes Taliban's most wanted enemy after Kabul attacks |language=en-GB |work=[[The Daily Telegraph]] |url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2021/08/27/ambitious-new-isis-k-leader-becomes-talibans-wanted-enemy-kabul/ |url-status=live |access-date=27 August 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210828005653/https://www.telegraph.co.uk/world-news/2021/08/27/ambitious-new-isis-k-leader-becomes-talibans-wanted-enemy-kabul/ |archive-date=28 August 2021 |issn=0307-1235}}</ref>. Shu kuni Tolibonning CID boshligʻi Sayfulla Muhammad [[Tayms|The Times nashriga]] Kobulning gʻarbiy tomonidagi otishma natijasida IS-Kga tegishli 6 nafar jangari qoʻlga olinganini aytdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Taliban claims to have caught two Malaysians fighting for IS-K in Kabul|url=https://www.thestar.com.my/news/nation/2021/08/28/taliban-claims-to-have-caught-two-malaysians-fighting-for-is-k-in-kabul|ish=The Star|til=en|sana=28 August 2021}}</ref>. Tolibon jangarilari salafiylarning nufuzli ulamosi mulla Abu Obaydulloh Mutavakilni 28-avgust kuni oʻgʻirlab ketishdi; u bir hafta oʻtib „shafqatsizlarcha“ oʻldirilgan{{Sfn|Sayed|2021}}. Tolibon matbuot kotibi Zabiulloh Mujohid Mutavakilning oʻldirilishida Tolibonning rolini rad etdi, lekin qotillikni qoralamadi{{Sfn|Sayed|2021}}. Mutavakil IS-K tarafdori sifatida taʼriflangan va uning koʻp sonli shogirdlari IS-Kning bir qismi boʻlgan boʻlsa ham<ref name="Pakdef">{{Veb manbasi|muallif=Rehman|ism=Zia Ur|sarlavha=Afghan chaos mounts as ISIS-K tries to tarnish Taliban triumph|url=https://asia.nikkei.com/Politics/International-relations/Afghanistan-turmoil/Afghan-chaos-mounts-as-ISIS-K-tries-to-tarnish-Taliban-triumph|ish=Nikkei Asia|sana=15 September 2021}}</ref>, u „IShID“ni rasman qoʻllab-quvvatlamagan. IS-K oʻlimidan soʻng u uchun ibodat qilmagangan va „IShID“ xalifaligiga sodiq boʻlmaganini taʼkidlagan{{Sfn|Sayed|2021}}. 2021-yil 9-noyabrda Reuters jurnalisti Jeyms MakKenzi mojarodagi „tez-tez, kichikroq vahshiyliklar“ haqida „kamroq xabar qilinayotganini“ aytdi<ref name="beyondnangarhar" />. IShIDning tayanch jangchilari Nangarhordan tashqari, Afg‘onistonning markaziy qismidagi G‘azni, g‘arbdagi Hirot, shimoldagi Balx, janubi-sharqidagi Paktiya, Paktika va Xostda ham jabrlangan<ref name="beyondnangarhar">{{Yangiliklar manbasi |date=9 November 2021 |title=Islamic State violence dents Taliban claims of safer Afghanistan |publisher=Reuters |url=https://www.reuters.com/world/asia-pacific/islamic-state-violence-dents-taliban-claims-safer-afghanistan-2021-11-09/ |access-date=13 November 2021}}</ref>. == "IShID" qoʻzgʻoloni == 6-sentabr kuni Tolibonning Nangarhor viloyati gubernatori Neda Muhammad IS-K jangarilariga qarshi kurashni davom ettirishga vaʼda berdi. Nangarhor viloyati IS-Kning tayanch nuqtasi hisoblanadi va gubernatorning aytishicha, Nangarhorni egallab olgandan beri uning kuchlari Nangarhor viloyatida IS-Kga tegishli 70-80 nafar gumonlanuvchi jangarilarni hibsga olgan<ref name="Taliban governor">{{Veb manbasi|sarlavha=Taliban Provincial Governor Vows To Fight ISIS|url=https://www.ndtv.com/world-news/taliban-provincial-governor-mullah-neda-mohammad-vows-to-fight-isis-2531541|ish=NDTV.com|sana=6 September 2021}}</ref>. 8-sentabr kuni Afg‘onistonning Nimroz shahrida Tolibon Pokiston viloyatining ISKP rahbari Faruk Bengalzayni o‘ldirdi<ref name="Pakdef">{{Veb manbasi|muallif=Rehman|ism=Zia Ur|sarlavha=Afghan chaos mounts as ISIS-K tries to tarnish Taliban triumph|url=https://asia.nikkei.com/Politics/International-relations/Afghanistan-turmoil/Afghan-chaos-mounts-as-ISIS-K-tries-to-tarnish-Taliban-triumph|ish=Nikkei Asia|sana=15 September 2021}}</ref>. 18-sentabr kuni Jalolobodda Tolibon patrullarini nishonga olgan IS-KP aʼzolari tomonidan oʻrnatilgan 4 ta bomba portlashi oqibatida 7 kishi halok boʻldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=18 September 2021 |title=Afghanistan: Several dead as blasts rock Jalalabad and Kabul |agency=Al Jazeera |url=https://www.aljazeera.com/news/2021/9/18/afghanistan-several-reported-dead-jalalabad-blasts |access-date=19 September 2021}}</ref>. 22-sentabr kuni Jalolobodning G‘avchak tumanidagi nazorat-o‘tkazish punktiga hujum qilgan IShID jangarilari tomonidan 2 nafar Tolibon jangarisi va bir tinch fuqaro halok bo‘ldi, deya xabar beradi xavfsizlik manbalari va guvohlar<ref>[https://tribune.com.pk/story/2321380/two-taliban-among-three-killed-in-jalalabad-attack Two Taliban among three killed in Jalalabad attack]. </ref>. 1-oktabr kuni Tolibon kuchlari Kobul shimolida joylashgan Charikar shahridagi ISKP bazasiga reyd uyushtirdi. Tolibon bir qancha ISKP aʼzolarini oʻldirib, hibsga olganini daʼvo qildi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.indiatvnews.com/news/world/taliban-kill-isis-affiliate-parwan-province-afghanistan-738152|sarlavha=Taliban raid ISIS haven in Parwan province; kill, arrest several affiliates|sana=3 October 2021|ish=IndiaTVNews.com}}</ref>. 2-oktabr kuni ISKP jangarilari gumon qilinayotgan Jalolobodda 2 nafar Tolibon jangchisi va 2 nafar tinch aholini otib oʻldirgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://nypost.com/2021/10/02/taliban-members-killed-by-gunmen-in-jalalabad/|sarlavha=Gunmen kills two Taliban members in Jalalabad|sana=3 October 2021|ish=NewYorkPost}}</ref>. 3-oktabr kuni Kobuldagi Eydgoh masjidiga kiraverishda sodir bo‘lgan portlashda kamida 5 kishi halok bo‘ldi, u yerda Tolibon matbuot kotibi Zabihulloh Mujohidning onasi xotirasiga bag‘ishlangan marosim o‘tkazilayotgan edi<ref>{{Veb manbasi|url=https://apnews.com/article/noticias-8c5882a16b26a47d64309a9946a7de7a|sarlavha=Afganistán: Bomba en mezquita deja 5 civiles muertos|sana=3 October 2021|ish=AP NEWS}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.larazon.es/internacional/20211003/rhsrwq4m4jg25iv65jtcv4txfu.html|sarlavha=Atentado contra una mezquita de Kabul en la que se encontraba el portavoz de los talibanes|ism=Madrid Creada /Última|muallif=actualización|sana=3 October 2021|ish=La Razón}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.france24.com/es/asia-pac%C3%ADfico/20211003-afganistan-atentado-mezquita-kabul|sarlavha=Afganistán: una explosión en Kabul deja al menos cinco muertos, informan los talibanes|sana=3 October 2021|ish=France 24}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://elpais.com/internacional/2021-10-03/varios-muertos-en-un-atentado-en-kabul-segun-los-talibanes.html|sarlavha=Varios muertos en un atentado en Kabul, según los talibanes|ism=Luis de|muallif=Vega|sana=3 October 2021|ish=El País}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.telemetro.com/internacionales/afganistan-bomba-mezquita-deja-varios-civiles-muertos-n5548522|sarlavha=Afganistán: Bomba en mezquita deja varios civiles muertos|ish=www.telemetro.com}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.aljazeera.com/news/2021/10/3/several-killed-in-blast-outside-kabul-mosque|sarlavha=At least 5 killed after blast targets memorial service in Kabul|ish=www.aljazeera.com}}</ref>. Keyinroq ISKP hujum uchun mas’uliyatni oʻz zimmasiga oldi va Tolibon jangarilarini oʻldirganini daʼvo qildi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.ninanews.com/Website/News/Details?key=930817|sarlavha=ISIS claims responsibility for bombing near a mosque in Kabul|ish=NINA News}}</ref>. 4-oktabr kuni Tolibon kecha masjidda Tolibon matbuot kotibi Zabihulloh Mujohidning onasi xotirasiga bag‘ishlangan portlashdan so‘ng Kobulda „ISh-K“ guruhini yo‘q qilganini aytdi. Mujohidning aytishicha, operatsiyani Tolibonning maxsus bo‘linmasi amalga oshirgan va baza vayron qilingan, ichidagi hamma o‘ldirilgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.dw.com/en/taliban-destroy-is-k-cell-after-kabul-mosque-bombing/a-59396833|sarlavha=Taliban 'destroy' IS-K cell after Kabul mosque bombing &#124; DW &#124; 04.10.2021|ish=[[Deutsche Welle]]}}</ref>. 6-oktabr kuni Xostdagi diniy maktabga granata otilgan hujumda 7 kishi, jumladan, kamida 1 Tolibon jangchisi halok bo‘lgan edi. Hujum uchun javobgarlikni ISKP oʻz zimmasiga oldi<ref>{{Veb manbasi|url=https://afghanistan.liveuamap.com/en/2021/6-october-picture-of-one-of-the-taliban-militants-killed|sarlavha=Picture of one of the Taliban militants killed in this evening's mosque blast in Khost, which was caused by a grenade, as per TB sources.|ish=liveuamap.com}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.aninews.in/news/world/asia/afghanistan-death-toll-from-explosion-at-school-in-khost-reaches-720211007113425/|sarlavha=Afghanistan: Death toll from explosion at school in Khost reaches 7|ish=ANI News}}</ref>. 7-oktabr kuni Tolibon Kobul g‘arbidagi Pag‘mon tumanida uyushtirgan reyddan so‘ng 4 nafar ISKP aʼzosini hibsga olganini eʼlon qildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=7 October 2021 |title=Taliban says four ISIS members captured in raid near Kabul |work=TheStraitsTimes |url=https://www.straitstimes.com/asia/south-asia/taliban-says-four-isis-members-captured-near-kabul}}</ref>. Shu kuni IShID Jalolobodning 2-okrugida Tolibon jangarisini qo‘lga olish va qatl qilish uchun javobgarlikni o‘z zimmasiga oldi<ref>{{Veb manbasi|url=https://afghanistan.liveuamap.com/en/2021/07-october-isis-has-claimed-responsibility-fog|sarlavha=ISIS has claimed responsibility for the capture and summary execution of a rival Taliban militant in District 2 of the eastern Afghan city of Jalalabad|ish=liveuamap.com}}</ref>. 8-oktabr kuni Muhammad al-Uyg‘uriy ismli „IShID“ [[Uygʻurlar|uyg‘ur]] jangarisi [[Kunduz (shahar)|Qunduzdagi]] shia masjidida xudkush tomonidan portlash uyushtirib, 55-100 kishini o‘ldirgan, yana o‘nlab kishilarni yaralagan<ref>{{Veb manbasi|url=https://afghanistan.liveuamap.com/en/2021/8-october-afghanistan-isk-bomber-muhammed-al-uyghuri-that|sarlavha=Afghanistan IS-K bomber (Muhammed al Uyghuri) that detonated his PBIED in Kunduz, killing 40–100 in a Shiite mosque. He is noted by ISIS to be a Uyghur, framed in response to the Taliban & their relations with China. He's holding a (likely local copy) Zigana T pattern pistol|ish=liveuamap.com}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.scmp.com/news/world/russia-central-asia/article/3151716/blast-afghanistans-kunduz-mosque-kills-least-50|sarlavha=Suicide bombing at Afghanistan's Kunduz mosque kills at least 55 worshippers|ish=South China Morning Post|sana=8 October 2021}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.theguardian.com/world/2021/oct/08/deadly-bomb-attack-hits-shia-mosque-in-afghan-city-of-kunduz|sarlavha=Shia mosque bombing kills dozens in Afghan city of Kunduz|ish=TheGuardian|sana=8 October 2021}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.uniindia.com/news/world/islamic-state-khorasan-claims-responsibility-for-suicide-bombing-at-kunduz-mosque-100-dead/2528490.html|sarlavha=Islamic State-Khorasan claims responsibility for suicide bombing at Kunduz, 100 dead}}</ref>. 9-oktabr kuni Tolibon matbuot kotibi [[Suhail Shaheen|Suhail Shohin]] ISKPga qarshi kurashda AQSh bilan hamkorlik qilinmasligini eʼlon qilib, Tolibon „IShID bilan mustaqil kurasha olishi“ni aytdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://asumetech.com/taliban-we-will-not-work-with-the-united-states-to-contain-isis/|sarlavha=Taliban: We will not work with the United States to contain ISIS|sana=9 October 2021|ish=AsumeTech.com}}</ref>. 10-oktabr kuni ISKP Jalolobodning 7-okrugida 2 nafar Tolibon jangarisining o‘ldirilishi uchun javobgarlikni o‘z zimmasiga oldi<ref>{{Veb manbasi|url=https://afghanistan.liveuamap.com/en/2021/10-october-isis-has-claimed-responsibility-fog|sarlavha=ISIS has claimed responsibility for the assassination of two rival Taliban militants in District 7 of the eastern Afghan city of Jalalabad|ish=liveuamap.com}}</ref>. 14-oktabr kuni Afg‘onistonning Kunar viloyati markazi Asadobod shahrida Tolibon politsiyasi boshlig‘i portlash oqibatida halok bo‘ldi. Ular, shuningdek, 11 kishi, jumladan, 4 nafar Tolibon askari yaralanganini daʼvo qilmoqda<ref>{{Veb manbasi|muallif=Press|ism=Europa|sana=14 October 2021|sarlavha=Muere un alto cargo de la policía de los talibán en un atentado con bomba en el este de Afganistán|url=https://www.europapress.es/internacional/noticia-muere-alto-cargo-policia-taliban-atentado-bomba-afganistan-20211014133258.html|kirish sanasi=17 October 2021|ish=www.europapress.es}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Un jefe policial talibán muere en un ataque con explosivos en Afganistán|url=https://www.swissinfo.ch/spa/afp/un-jefe-policial-talib%C3%A1n-muere-en-un-ataque-con-explosivos-en-afganist%C3%A1n/47026894|kirish sanasi=17 October 2021|ish=SWI swissinfo.ch|til=es}}</ref>. 15-oktabr kuni [[Qandahor|Qandahorda]] shialarning „Imom Bargah“ masjidida portlash sodir bo‘lib, kamida 65 kishi halok bo‘ldi, 70 ga yaqin kishi jarohatlandi. Hujum uchun javobgarlikni IShID o‘z zimmasiga oldi<ref>{{Veb manbasi|url=https://metro.co.uk/2021/10/15/afghanistan-explosion-hits-kandahar-mosque-during-prayers-15426651/|sarlavha=Four suicide bombers kill and injure dozens of people in Kandahar mosque blasts|sana=15 October 2021}}</ref><ref>https://www.rfi.fr/es/oriente-medio/20211015-afganist%C3%A1n-decenas-de-muertos-tras-explosiones-en-la-mezquita-de-kandahar</ref>. 20-oktabr kuni Tolibon 2021-yil sentabr o‘rtalari va oktabr o‘rtalari oralig‘ida ISKPning kamida 250 nafar xodimini hibsga olganini eʼlon qildi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.terrorism-info.org.il/en/spotlight-on-global-jihad-october-21-27-2021/|sarlavha=Spotlight on Global Jihad (October 21-27, 2021)|sana=28 October 2021|ish=The Meir Intelligence and Terrorism Information Center}}</ref>. 23-oktabr kuni ISKP Jalolobod shahrining 1-okrugida 2 nafar Tolibon jangarisini otib oʻldirish uchun javobgarlikni oʻz zimmasiga oldi<ref>{{Veb manbasi|url=https://afghanistan.liveuamap.com/en/2021/24-october-isis-has-claimed-responsibility-fog|sarlavha=ISIS has claimed responsibility for shooting and killing 2 rival Taliban militants in District 1 of the eastern Afghan city of Jalalabad|ish=liveuamap.com}}</ref>. 24-oktabr shanba kuni Afg‘onistonda sodir bo‘lgan bombali hujumda kamida 2 tinch fuqaro halok bo‘ldi, to‘rt nafar yaralanganlarning 1 nafari bola,. Afg‘oniston sharqidagi yo‘lga o‘rnatilgan qurilma Tolibon mashinasiga qaratilgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://es.euronews.com/2021/10/23/un-nuevo-atentado-terrorista-en-afganistan-deja-al-menos-dos-civiles-fallecidos-y-cuatro-h|sarlavha=Dos civiles muertos en un nuevo ataque terrorista en Afganistán|sana=23 October 2021}}</ref>. Oʻsha kuni ISKP Uruzgan viloyatidagi qishloqda bayroq koʻtargani va jangarilar yaqin qishloqlardagi masjidlarda varaqalar tarqatayotgani xabar qilingan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.terrorism-info.org.il/en/spotlight-on-global-jihad-october-21-27-2021/|sarlavha=Spotlight on Global Jihad (October 21-27, 2021)|sana=28 October 2021|ish=The Meir Intelligence and Terrorism Information Center}}</ref>. 25-oktabr kuni [[Hirot|Hirotda]] qurolli shaxslar va Tolibon kuchlari o‘rtasidagi to‘qnashuvda 17 kishi halok bo‘ldi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.aninews.in/news/world/asia/17-people-killed-in-clash-between-taliban-group-of-armed-men-in-herat20211025045559/|sarlavha=17 people killed in clash between Taliban, group of armed men in Herat|ish=aninews.in}}</ref>. Oʻsha kuni [[Tojikiston]] va [[Xitoy]] bilan yangi tojik harbiy bazasi qurilishini moliyalashtirish boʻyicha kelishuvga erishildi va Xitoy kuchlari Afgʻoniston chegarasi yaqinidagi harbiy bazani toʻliq boshqarishi mumkinligi eʼlon qilindi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Krishnan |first=Ananth |date=28 October 2021 |title=Eye on Afghanistan, China to build military base in Tajikistan |work=TheHindu.com |url=https://www.thehindu.com/news/international/eye-on-afghanistan-china-to-build-military-base-in-tajikistan/article37221418.ece}}</ref>. 31-oktabr kuni mamlakatdagi isyonchilar tuzilmasini bostirish amaliyoti doirasida Nangarhor viloyatida kamida yuz nafar IShID jangarisi Tolibon xavfsizlik kuchlariga taslim bo‘lgan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Un centenar de yihadistas se entregan a los talibanes en Afganistán {{!}} DW {{!}} 31.10.2021|url=https://www.dw.com/es/un-centenar-de-yihadistas-se-entregan-a-los-talibanes-en-afganist%C3%A1n/a-59679641|ish=DW.COM|til=es-ES|sana=31 October 2021}}</ref>. Oktabr oyida yaqinda ISKP safiga qoʻshilgan, Afgʻoniston milliy armiyasining sobiq zobiti, Tolibon jangarilari bilan toʻqnashuvda halok boʻlgan edi. Sobiq zobit Tolibon hokimiyatni egallashidan oldin afg‘on harbiylarining Gardezdagi qurol va o‘q-dorilar omboriga qo‘mondonlik qilgan. Tolibon hokimiyatni egallab olganidan beri Nangahar viloyatidagi zo‘ravonliklar „ISHID“ o‘z zimmasiga olgan har kuni sodir bo‘layotgan hujumlar bilan kuchaydi. Tolibon bunga javoban oktabr oyida viloyatda ISKP jangchilariga qarshi o‘tkazilayotgan amaliyotlar sonini ko‘paytirish maqsadida viloyatga qo‘shimcha 1300 jangchini joylashtirgan. Tolibonlar viloyatda ISKP jangarilarida gumon qilinganlarga qarshi tungi reydlar ham uyushtirgan va bu reydlar davomida hibsga olingan yuzlab odamlarning ko‘pchiligi yo g‘oyib bo‘lgan yoki o‘lik holatda topilgan. Nangahor aholisining so‘zlariga ko‘ra, Tolibonning viloyatda ISKP jangarilarida gumon qilinganlarga qarshi keskin tazyiqlari Tolibon jangarilari tomonidan bir qator inson huquqlari buzilishiga olib kelgan. „IShID“ Nangahar aholisini qoʻzgʻolonga va Tolibonga qarshilik koʻrsatishga chaqirib, oʻzining yollash tashviqotining bir qismi sifatida Tolibonning qattiq taʼqiblaridan ham foydalangan. Nangahor aholisining aytishicha, viloyatdagi Tolibon jangarilari bu hudud bilan tanish emas va „ISHID“ nishonlari haqida olgan razvedka maʼlumotlarini tekshirish imkoni yoʻq. Shu bois Tolibon jangarilari „ISHID“da ishlaganlikda gumon qilgan har qanday odamni o‘ldirishga kirishgan, deydi aholi. „[[The Washington Post|Vashington Post]]“ gazetasining yozishicha, faqat bir nechta Tolibon jangarilari shaharlarda aniq amaliyotlar oʻtkazish uchun zarur tayyorgarlik yoki tajribaga ega. Tolibon partizanlar urushiga koʻproq moslashgani bois, ular hali ham tinchlik davrida xavfsizlikni saqlashga koʻnikmoqda. Noyabr oyi boshiga kelib Nangahardagi IS-KP sobiq respublikachilar va Tolibon tarafdorlari bir necha bor o‘ldirildi va patrullarga shunday tez-tez hujum uyushtirdiki, Tolibon hukumati viloyatdagi o‘z jangchilariga endi tunda aholi punktlarini tark etmaslikni buyurdi{{Sfnp|Zenn|2021}}. 2021-yilning 2-noyabrida Kobul kasalxonasiga hujum sodir bo‘lib, hujumchilar Dovud Xon harbiy gospitaliga qurollar va xudkush-terrorchilar bilan hujum qilishgan, kamida 25 kishi halok bo‘lgan va yana kamida 50 kishi yaralangan. Tolibonning yuqori martabali qo‘mondoni Mavlaviy Hamdulloh Muxlis hujumda halok bo‘lgan. U Kobul harbiy korpusining boshlig‘i edi va 15-avgust kuni kimsasiz Afg‘oniston prezident saroyiga kirgan birinchi „katta“ Tolibon qo‘mondonlaridan biri edi Tolibon hujumda ISKPni aybladi va ular otishmada kamida 4 jangarini oʻldirganini daʼvo qildi<ref>[https://bbc.co.uk/news/world-asia-59133026 More than 20 killed in attack on Kabul military hospital]</ref><ref>{{Veb manbasi|muallif=Reuters|sana=2021-11-02|sarlavha=Explosions and gun attack on central Kabul hospital kill 25 people|url=https://www.theguardian.com/world/2021/nov/02/deadly-explosions-hit-military-hospital-in-kabul-afghanistan|kirish sanasi=2021-11-02|ish=the Guardian|til=en}}</ref>. Shu kuni IShID Jalolobodning PD-2 shahrida toliblar sudyasini qurolli hujumda o‘ldirish uchun javobgarlikni o‘z zimmasiga oldi<ref>{{Veb manbasi|url=https://afghanistan.liveuamap.com/en/2021/2-november-todays-second-claim-from-iskp---iskp-claiming|sarlavha=Today's second claim from ISKP: ISKP claiming to have assassinated a Taliban judge in a gun attack in PD-2, Jalalabad, Nangarhar|ish=liveuamap.com}}</ref>. 7-noyabr kuni Jaloloboddagi qator hujumlarda Tolibon xavfsizlik kuchlarining kamida 3 nafar xodimi halok bo‘ldi, yana 3 nafari yaralandi. „Tolibonga qarshi ikki portlash sodir bo‘ldi, keyin ISKP jangarilari otishmaga kirishdi va nihoyat qochishga muvaffaq bo‘ldi“<ref>{{Veb manbasi|url=https://thewest.com.au/news/conflict/taliban-deaths-in-islamic-state-clashes-c-4470796|sarlavha=Taliban deaths in Islamic State clashes|ish=The West Australian|sana=7 November 2021}}</ref>. 10-noyabr kuni Tolibon hukmronligi ostidagi afgʻon josuslik agentligining yangi nomi boʻlgan Bosh razvedka boshqarmasi matbuot kotibi Kobulda jurnalistlarga ISKPning 600 ga yaqin aʼzosi, jumladan „yuqori martabali“ qoʻmondonlar ham hibsga olinganini aytdi. 13-noyabr kuni Kobul shahrining shialar yashovchi qismida avtobus portlashi oqibatida kamida 3 kishi, jumladan afg‘on jurnalisti Hamid Sayg‘oniy halok bo‘ldi. Keyinchalik portlash uchun mas’uliyatni ISKP oʻz zimmasiga oldi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.aninews.in/news/world/asia/isis-k-claims-responsibility-for-saturdays-explosion-in-kabul20211115115908/|sarlavha=ISIS-K claims responsibility for Saturday's explosion in Kabul|ish=aninews.in}}</ref>. 14-noyabr kuni ISKP jangarilari Nangarhorda Tolibon jangarisini otib oʻldirgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.terrorism-info.org.il/en/spotlight-on-global-jihad-november-11-17-2021/|sarlavha=Spotlight on Global Jihad (November 11-17, 2021)|ish=The Meir Amit Intelligence and Terrorism Information Center|sana=18 November 2021}}</ref>. 15-noyabr kuni Qandahorda ISKP gumon qilingan maskanga toliblar uyushtirgan bosqinda 4 nafar ISKP aʼzosi va 3 nafar tinch fuqaro halok boʻldi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.thenationalnews.com/world/2021/11/15/at-least-four-killed-as-taliban-crack-down-on-isis-hideouts-in-southern-afghanistan/|sarlavha=At least four killed as Taliban crack down on ISIS hideouts in southern Afghanistan|ish=thenationalnews.com|sana=15 November 2021}}</ref>. 18-noyabr kuni BMT bahosiga koʻra IShID-KP aʼzolari Afgʻonistonning 34 ta viloyatining barchasida hozir boʻlgan degan xulosaga keldi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.albawaba.com/news/isis-everywhere-afghanistan-un-worries-1455517|sarlavha=ISIS 'Everywhere' in Afghanistan - The UN Worries|ish=albawaba.com}}</ref>. 20-noyabr kuni Jalolobod shahrida ISKP jangarilari ularning mashinasiga o‘t ochishi oqibatida 3 nafar Tolibon jangarisi halok bo‘ldi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.terrorism-info.org.il/en/spotlight-on-global-jihad-october-21-27-2021-2/|sarlavha=Spotlight on Global Jihad (November 18-24, 2021)|ish=The Meir Amit Intelligence and Terrorism Information Center|sana=25 November 2021}}</ref>. 22-noyabr kuni [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|Qoʻshma Shtatlar]] ISKPning toʻrtta asosiy rahbari, shu jumladan tashkilotning moliyachisi nomini oshkor qildi va ularni maxsus tayinlangan global terrorchilar (SDGTs) deb eʼlon qildi<ref name="alarabia.net">{{Veb manbasi|url=https://english.alarabiya.net/News/middle-east/2021/11/22/US-sanctions-four-ISIS-K-operatives-working-in-Afghanistan|sarlavha=US sanctions four ISIS-K operatives working in Afghanistan|ish=alarabia.net|sana=22 November 2021}}</ref>. Oʻsha kuni ISKP Jalolobodda Tolibon jangarisi va sobiq afgʻon razvedkasi xodimining mashinasiga oʻq uzilganidan keyin otib oʻldirilgani uchun javobgarlikni oʻz zimmasiga oldi. 25-noyabr kuni Jalolobod shahrida ISKP jangarilari tomonidan 2 nafar Tolibon otib oʻldirilgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.terrorism-info.org.il/en/spotlight-on-global-jihad-november-25-december-1-2021/|sarlavha=Spotlight on Global Jihad (November 25 – December 1, 2021)|ish=The Meir Amit Intelligence and Terrorism Information Center|sana=2 December 2021}}</ref>. 30-noyabr kuni Tolibonning Jalolobod shahridagi uylardan biriga uyushtirgan bosqinida ISKPning 3 nafar jangarisi yo‘q qilindi. Operatsiyada Tolibonning to‘rt nafar jangarisi yaralangan<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Lalzoy |first=Najibullah |date=30 November 2021 |title=Taliban's ops on Daesh in Nangarhar province, three Daesh affiliates killed four Taliban wounded |work=Khaama Press Agency |url=https://www.khaama.com/talibans-ops-on-daesh-in-nangarhar-province-three-daesh-affiliates-killed-four-taliban-wounded-6457547/}}</ref>. 4-dekabr kuni ISKP telegramda Kobulda Tolibon patrul mashinasi nishonga olingan portlash tasvirlangan fotosuratni eʼlon qildi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.terrorism-info.org.il/en/spotlight-on-global-jihad-december-2-8-2021/|sarlavha=Spotlight on Global Jihad (December 2-8, 2021)|ish=The Meir Amit Intelligence and Terrorism Information Center|sana=9 December 2021}}</ref>. 5-dekabr kuni ISKP Jalolobod shahrida ikki Tolibon jangarisining mashinasida otib oʻldirganlik uchun javobgarlikni oʻz zimmasiga oldi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.terrorism-info.org.il/en/spotlight-on-global-jihad-december-2-8-2021/|sarlavha=Spotlight on Global Jihad (December 2-8, 2021)|ish=The Meir Amit Intelligence and Terrorism Information Center|sana=9 December 2021}}</ref>. 6-dekabr kuni ISKP Taloqonda Tolibon jangarisini otib oʻldirish uchun javobgarlikni oʻz zimmasiga oldi. Bu ISKPning Tolibon hokimiyatni egallab olganidan keyin Taxar viloyatidagi birinchi masʼuliyatli daʼvosi edi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.terrorism-info.org.il/en/spotlight-on-global-jihad-december-2-8-2021/|sarlavha=Spotlight on Global Jihad (December 2-8, 2021)|ish=The Meir Amit Intelligence and Terrorism Information Center|sana=9 December 2021}}</ref>. 9-dekabr kuni Afgʻoniston Islom Amirligi matbuot kotibi Zabiulloh Mujohid intervyusi chogʻida Islom Amirligi qayta tashkil etilganidan buyon ISKPning 25 ta boshpanasi yoʻq qilinganini va ISKPning 670 nafar jangarisi hibsga olinganini daʼvo qildi. U, shuningdek, „IShID jangarilari endi Afg‘onistonda katta tahdid emas. Bu hozir Kobul va Jalolobodda demontaj qilingan kichik guruh edi“<ref>{{Veb manbasi|url=https://tribune.com.pk/story/2333034/no-place-for-isis-in-afghanistan-say-taliban|sarlavha=No place for ISIS in Afghanistan, say Taliban|ish=Tribune.com|sana=8 December 2021}}</ref>. 14-dekabr kuni BMTning inson huquqlari boʻyicha oliy komissar oʻrinbosari Nada Al-Nashif toliblar ISKP aʼzoligida gumon qilinganlardan kamida 50 ta qatl, jumladan, osib oʻldirish va boshini kesish uchun javobgar boʻlganini eʼlon qildi. Xuddi shu hisobotda, shuningdek, Tolibon afg‘on xavfsizlik xizmatining sobiq xodimlarini kamida 72 nafarini qatl qilgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.aljazeera.com/news/2021/12/14/taliban-rule-marked-by-killings-litany-of-abuses-un-says|sarlavha=Taliban rule marked by killings, 'litany of abuses', UN says|ish=AlJazeera}}</ref>. ==== 2022-yil ==== 4-yanvar kuni ISKP Nangarhorning Mamandra viloyatida Tolibon „josusini“ oʻgʻirlab ketib, qatl qilganini daʼvo qildi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.terrorism-info.org.il/en/spotlight-on-global-jihad-january-5-12-2021/|sarlavha=Spotlight on Global Jihad (January 5-12, 2022)|ish=The Meir Amit Intelligence and Terrorism Information Center|sana=13 January 2021}}</ref>. 16-yanvar kuni ISKP oʻz xodimlaridan biri [[Hirot|Hirotda]] Tolibon jangarisini otib oʻldirgani tasvirini eʼlon qildi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.terrorism-info.org.il/en/spotlight-on-global-jihad-january-13-19-2021/|sarlavha=Spotlight on Global Jihad (January 13-19, 2022)|ish=The Meir Amit Intelligence and Terrorism Information Center|sana=20 January 2021}}</ref>. 23-yanvar kuni ISKP Taloqonda Tolibon jangarisini otib oʻldirish uchun javobgarlikni oʻz zimmasiga oldi<ref>{{Veb manbasi|url=https://afghanistan.liveuamap.com/en/2022/25-january-iskp-claiming-two-attacks-against-taliban---iedmied|sarlavha=ISKP claiming two attacks against Taliban. - IED/MIED blast targeting Taliban vehicle in Kama district of Nangarhar, claiming to have wounded 4. - Targeted assassination of Taliban member in Taloqan, Takhar day before yesterday|ish=liveuamap.com}}</ref>. 30-yanvar kuni Afg‘oniston-Pokiston chegarasidagi Kunarning Sarkani tumanida ISKP qurolli kuchlari tomonidan ikki Tolibon jangarisi nishonga olingan. Tolibon jangarilaridan biri halok bo‘ldi, ikkinchisi yaralandi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.terrorism-info.org.il/en/spotlight-on-global-jihad-january-27-february-2-2022/|sarlavha=Spotlight on Global Jihad (January 27 – February 2, 2022)|ish=The Meir Amit Intelligence and Terrorism Information Centre|sana=3 February 2022}}</ref>. 13-fevral kuni Pokiston Bosh vaziri Imron Xon CNN muxbiri Farid Zakariyaga bergan intervyusida butun dunyoni toliblar bilan qisman mojaro natijasida davom etayotgan mintaqaviy gumanitar inqirozni hal qilish uchun hamkorlik qilishga chaqirdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=[[Fareed Zakaria GPS]] |date=13 February 2022 |title=On GPS: Pakistan's PM on the crisis in Afghanistan |publisher=CNN |url=https://www.cnn.com/videos/tv/2022/02/13/exp-gps-0213-imran-khan-on-afghanistan.cnn |access-date=2 March 2022}}</ref>. 2022-yil 22-fevralda Pokiston rasmiylari davom etayotgan mojaro Afg‘onistonni beqarorlashtirayotganini, shuningdek, Pokiston barqarorligiga tahdid solayotganini tan oldi<ref name="regional">{{Yangiliklar manbasi |last=Masood |first=Salman |last2=ur-Rehman |first2=Zia |date=22 February 2022 |title=To Preserve Its Own Stability, Pakistan Must Stabilize Afghanistan First |work=New York Times |url=https://www.nytimes.com/2022/02/22/world/asia/pakistan-afghanistan-taliban.html |access-date=2 March 2022}}</ref>. 2022-yil 4-mart kuni ISKP xudkush terrorchisi Pokistonning [[Peshovar]] shahridagi [[Shialik|shia]] masjidiga hujum qilib, 63 namozxonni o‘ldirdi. 2 aprel kuni ISKP [[Kobul (shahar)|Kobulning]] 5-okrugida Tolibon jangarilari boʻlgan mashinani portlash bilan bombalaganini daʼvo qildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=ISIS has claimed responsibility for an IED attack targeting a vehicle carrying rival Taliban militants in District 5 of the Afghan capital Kabul Kabul, Kabul|url=https://afghanistan.liveuamap.com/en/2022/2-april-isis-has-claimed-responsibility-for-an-ied-attack|kirish sanasi=2022-04-02|ish=Afghanistan news map - security alerts from Afghanistan - afghanistan.liveuamap.com|til=en}}</ref>. 2022-yil 11-aprelda „IShID“ Pokiston va Afgʻonistonda qatʼiy pozitsiyani egallamagan. IShID Xuroson oʻzlarining „Xuroson ovozi“ jurnalida Tolibonning boshqaruvi va tafakkurini tanqid qilgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.hstoday.us/featured/isis-calls-for-social-media-warfare-to-counter-enchanting-influencers-and-incite/|sarlavha=ISIS Calls for 'Social Media Warfare' to Counter 'Enchanting' Influencers and Incite - HS Today|sana=11 April 2022}}</ref>. 2022-yilning 19-aprelida Kobuldagi ikkita maktabda sodir etilgan portlashlar oqibatida kamida 6 kishi halok bo‘ldi va 17 kishi yaralandi. Bir necha yaradorning ahvoli og‘ir. Hujumlar uchun javobgarlikni zudlik bilan hech kim o‘z zimmasiga olgani yo‘q, biroq voqealarda „IShID“ning afg‘on bo‘linmasi aybdor ekanligi gumon qilinmoqda<ref>{{Veb manbasi|url=https://es.euronews.com/2022/04/19/al-menos-6-personas-han-muerto-debido-a-dos-atentados-en-dos-escuelas-de-afganistan|sarlavha=Dos atentados contra escuelas matan al menos a 6 personas en Kabul|sana=19 April 2022}}</ref>. „IShID“ ekstremistik guruhining Afg‘onistondagi bo‘limi 2022-yilning 18-24-aprel kunlarida mamlakatdagi shia ozchilikka qarshi uyushtirilgan qator hujumlar uchun javobgarlikni o‘z zimmasiga oldi. 22-aprel kuni esa Afg‘oniston shimolidagi masjid va diniy maktabga uyushtirilgan portlash oqibatida 33 kishi, jumladan, talabalar halok bo‘ldi. Rasmiy maʼlumotlarga koʻra, Kobul gʻarbidagi Dashte Barchi shahridagi mahallada ikkita taʼlim markazida sodir boʻlgan, kamida olti kishi halok boʻlgan va 25 kishi jarohat olgan. Afgʻonistonning turli hududlarida soʻnggi kunlarda bir necha kichikroq portlashlar, jumladan, bugun Kobul mahallasida sodir boʻlgan yana bir portlash va uning dastlabki qurbonlari keltirmagan. Kecha sharqdagi Nangarhor viloyatida ham yo‘l chetidagi mina portlashi sodir bo‘lgan, natijada Tolibon xavfsizlik kuchlarining kamida to‘rt nafar aʼzosi halok bo‘lgan va bir kishi yaralangan. Qunduz shahrida yana bir mashina portlashi oqibatida to‘rt kishi halok bo‘ldi, yaralangan 18 kishining bir nechtasi bolalar edi. Tolibon poytaxti Mozori Sharif boʻlgan Balx viloyati shimolida IS-K sobiq yetakchisi hibsga olinganini eʼlon qildi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.latimes.com/espanol/internacional/articulo/2022-04-22/suben-a-33-los-muertos-en-ataque-a-mezquita-en-afganistan|sarlavha=Suben a 33 los muertos en ataque a mezquita en Afganistán|ish=[[Los Angeles Times]]|sana=22 April 2022}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.laestrella.com.pa/internacional/mundo/220422/afganistan-sufre-semanas-sangrientas-regimen-taliban|sarlavha=Afganistán sufre una de las semanas más sangrientas bajo el régimen talibán}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.telemetro.com/internacionales/filial-afgana-estado-islamico-reivindica-varios-ataques-contra-chiies-n5696770|sarlavha=Filial afgana de Estado Islámico reivindica varios ataques contra chiíes}}</ref>. 2022-yil 29-aprel, juma kuni, muborak Ramazon oyining so‘nggi kuni, Afg‘onistonda mamlakatni qamrab olgan zo‘ravonlik to‘lqini doirasida so‘fiylar masjidiga yangi hujum uyushtirildi. Poytaxt Kobul g‘arbida namoz vaqtida sodir bo‘lgan portlash 50 kishining hayotiga zomin bo‘ldi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.aljazeera.com/news/2022/4/29/afghanistan-several-killed-in-explosion-at-kabul-mosque|sarlavha=Afghanistan: At least 10 killed in explosion at Kabul mosque}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://es.euronews.com/2022/04/30/afganistan-mortal-atentado-en-una-mezquita-sufi-de-kabul-en-el-ultimo-viernes-de-ramadan|sarlavha=Mortal atentado en una mezquita sufí de Kabul|sana=30 April 2022}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.france24.com/es/asia-pac%C3%ADfico/20220429-explosion-mezquita-afganistan-kabul|sarlavha=Explosión contra mezquita en Kabul deja decenas de víctimas mortales|sana=29 April 2022}}</ref>. Parvon viloyatidagi ikkita yuqori voltli minora 29-aprel, jumaga o‘tar kechasi jangarilar tomonidan bombardimon qilindi. 2022-yil 30-aprel, shanba kuni Afg‘onistonning 11 ta viloyatida millionlab odamlar poytaxt Kobulning g‘arbida ikkita elektr uzatish minorasi portlatib yuborilganidan so‘ng svetsiz qoldi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.aljazeera.com/news/2022/4/30/blasts-cut-power-to-millions-in-afghanistan-ahead-of-eid|sarlavha=Blasts cut power to millions in Afghanistan before Eid holiday}}</ref>. 25-may kuni [[Mozori-Sharif|Mozori Sharif]] shahrida mikroavtobuslarni nishonga olgan kuchlarning uchta portlashi oqibatida kamida 9 kishi halok bo‘lgan. Keyinchalik IS-KP mas’uliyatni oʻz zimmasiga oldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=25 May 2022 |title=Islamic State claims responsibility for attack in Afghan city of Mazar-i-Sharif |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/world/middle-east/islamic-state-claims-responsibility-attack-afghan-city-mazar-i-sharif-2022-05-25/}}</ref>. 18-iyun kuni bir guruh qurollangan shaxslar Kobuldagi [[Sikhizm|sikxlar]] ibodatxonasiga hujum qilishi oqibatida ikki kishi halok bo‘ldi, yetti kishi yaralandi. Mas’uliyatni ISKP oʻz zimmasiga oldi va hujum „[[Hindiston|Hindistonning]] hukmron Bharatiya Janata partiyasi aʼzolarining Muhammad paygʻambarga nisbatan qilgan haqoratlari“ uchun qasos boʻlganini daʼvo qildi. Hujum ortidan Tolibon kuchlari bilan otishmada ISKPning yetti nafar qurollisi halok bo‘ldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=19 June 2022 |title=Islamic State says attack on Sikh temple is revenge for Prophet insults |work=CNN |url=https://edition.cnn.com/2022/06/19/asia/islamic-state-sikh-gurdwara-temple-attack-kabul-afghanistan-intl-hnk/index.html}}</ref>. == Manbalar == {{manbalar}} == Adabiyotlar == * {{Cite journal|url=https://www.usip.org/sites/default/files/SR395-The-Rise-and-Stall-of-the-Islamic-State-in-Afghanistan.pdf|title=The Rise and Stall of the Islamic State in Afghanistan|last=Johnson|first1=Casey Garret|date=November 2016|journal=Special Report|issue=395|pages=9–13|publisher=[[United States Institute of Peace]]|place=Washington, D.C.}} * {{Cite journal|url=https://jamestown.org/wp-content/uploads/2021/09/TM_September-24-2021.pdf?x47723|title=The Taliban's Persistent War on Salafists in Afghanistan|last=Sayed|first1=Abdul|date=September 2021|journal=Terrorism Monitor|volume=19|issue=18|pages=9–13|publisher=[[Jamestown Foundation]]|place=Washington, D.C.}} * {{Cite journal|url=https://jamestown.org/wp-content/uploads/2021/11/TM-PDF-Draft.pdf?x35765|title=Briefs|last=Zenn|first1=Jacob|date=5 November 2021|journal=Terrorism Monitor|publisher=[[Jamestown Foundation]]|issue=21|volume=19|pages=1–3}} [[Turkum:Tolibon]] [[Turkum:Afg'onistonga bosqinlar]] [[Turkum:Afg'oniston urushi]] [[Turkum:Afg'oniston]] [[Turkum:Afg'oniston tarixi]] [[Turkum:IShID]] [[Turkum:2020-yilda Afg'oniston]] [[Turkum:2010-yilda Afg'oniston]] [[Turkum:2015-yilda Afg'oniston]] [[Turkum:2010-yil urushlari]] 05ga29vz85vlby2vb04l0waurotvu5r Nadezhda Kosintseva 0 763386 2816680 2741893 2022-08-29T05:13:41Z Ravshanbek Tohirov 71874 wikitext text/x-wiki [[Fayl:NKosintseva.jpg|thumb|Nadezhda Kosintseva]] '''Nadejda Anatolyevna Kosintseva''' ({{Lang-ru|Надежда Анатольевна Косинцева}} Kosintseva; 1985-yil 14-yanvarda tugʻilgan) — rossiyalik [[shaxmat]] grossmeysteri. U 2010 va 2012-yillardagi ayollar olimpiadalarida hamda 2007, 2009 va 2011-yillarda oʻtkazilgan shaxmat boʻyicha ayollar oʻrtasidagi Yevropa jamoaviy chempionatlarida oltin medalni qoʻlga kiritgan. == Faoliyati == Yoshlar oʻrtasidagi shaxmat boʻyicha Yevropa chempionatida Kosintseva 1995 (10 yoshgacha boʻlgan qizlar, [[Verdun (Meuse)|Verdun]]), 1997 (12 yoshgacha boʻlgan qizlar, [[Tallin]]) va 2000 (18 yoshgacha boʻlgan qizlar, Kallithea) oltin medallarni qoʻlga kiritdi. 1998-yilda [[Oropesa del Mar|Oropesa-del-Mar]] shahrida oʻtkazilgan shaxmat boʻyicha yoshlar oʻrtasidagi jahon chempionatida 14 yoshgacha boʻlgan qizlar bahsida oltin medalni qoʻlga kiritdi. 2005-yilda u Kishinyovda boʻlib oʻtgan ayollar oʻrtasidagi Yevropa individual chempionatida Katerina Lahno bilan birinchi oʻrinni [[Kishinyov|egalladi]]. Kosintseva pley-off bahsida yutqazib, kumush medalni qoʻlga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Kateryna Lahno, 15, European Women's Champion|url=http://en.chessbase.com/post/kateryna-lahno-15-european-women-s-champion/6|nashriyot=ChessBase|kirish sanasi=2016-05-29|sana=2005-06-25}}</ref>. 2006-yilda u singlisi Tatyana va Elena Tairova bilan birga Rossiya ayollar chempionati superfinalida ikkinchi oʻrinni boʻlishdi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Crowther|ism=Mark|sarlavha=TWIC 632: Russian Women's Championship|url=http://theweekinchess.com/html/twic632.html#4|nashriyot=The Week in Chess|kirish sanasi=2016-05-29|sana=2006-12-18}}</ref>. Kosintseva 2008-yilda [[Moskva|Moskvadagi]] ayollar oʻrtasidagi Rossiya chempionatida gʻolib chiqdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://ratings.fide.com/tournament_report.phtml?event16=17355|sarlavha=Women's RUS Chmp. 2008|nashriyot=FIDE|kirish sanasi=13 May 2011}}</ref>. U 2009-yilda ushbu musobaqada ikkinchi oʻrinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|url=http://ratings.fide.com/tournament_report.phtml?event16=48012|sarlavha=59. Womens Chmp. 2009|nashriyot=FIDE|kirish sanasi=13 May 2011}}</ref>. [[Fayl:Вручение_Надежде_Косинцевой_женского_шахматного_Оскара.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/%D0%92%D1%80%D1%83%D1%87%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5_%D0%9D%D0%B0%D0%B4%D0%B5%D0%B6%D0%B4%D0%B5_%D0%9A%D0%BE%D1%81%D0%B8%D0%BD%D1%86%D0%B5%D0%B2%D0%BE%D0%B9_%D0%B6%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D1%88%D0%B0%D1%85%D0%BC%D0%B0%D1%82%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D0%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%B0.jpg/220px-%D0%92%D1%80%D1%83%D1%87%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5_%D0%9D%D0%B0%D0%B4%D0%B5%D0%B6%D0%B4%D0%B5_%D0%9A%D0%BE%D1%81%D0%B8%D0%BD%D1%86%D0%B5%D0%B2%D0%BE%D0%B9_%D0%B6%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D1%88%D0%B0%D1%85%D0%BC%D0%B0%D1%82%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D0%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%B0.jpg|alt=Hand-over of the Caissa Chess Award to Nadezhda Kosintseva by Nona Gaprindashvili and Igor Lobortas|thumb| Nona Gaprindashvili va Igor Lobortas tomonidan Nadejda Kosintsevaga Caissa Chess mukofotini topshirish]] [[Fayl:Kosintseva_sisters.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/Kosintseva_sisters.jpg/230px-Kosintseva_sisters.jpg|left|thumb|230x230px| Opa-singil Kosintseva, Nadejda va Tatyana]] 2010-yilning eng yaxshi ayol shaxmatchisi sifatida Kayssa FIDE faxriy mukofoti sohibi va gʻolibi. Lobortas Classic zargarlik uyi hunarmandlari tomonidan ishlab chiqilgan va bajarilgan Kayssa shaxmat mukofoti 2010-yil 18-sentabrda Moskvada boʻlib oʻtgan FIDE ayollar oʻrtasida blits boʻyicha jahon chempionati doirasida tantanali ravishda topshirildi. 2010-yilda u 43-chi Biel shaxmat festivalining Master Open musobaqasida grossmeysterlar Aleksandr Riazantsev, Vitaliy Golod, Leonid Kritz, Sebastyan Feller, Kristian Bauer va Sebastyan Maze bilan 1-7-o‘rinlarni egallab, tay-brekda ikkinchi o‘rinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|url=http://en.chessbase.com/post/43rd-biel-che-festival-master-open|sarlavha=43rd Biel Chess Festival: Master Open|sana=2010-07-31|nashriyot=ChessBase|kirish sanasi=2016-05-29}}</ref>. == Shaxsiy hayot == Kosintseva 2012-yil dekabr oyining oxirida Leonid Kritsga turmushga chiqdi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Surov|ism=Evgeny|url=http://chess-news.ru/node/11005|sarlavha=I thought about changing federation, and not just today|til=ru|sana=2013-02-01|nashriyot=Chess-News.ru}}</ref> va 2014-yilda bir qiz tugʻildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Nadezhda Kosintseva Gave Birth to a Girl|url=http://chess-news.ru/en/node/14460|nashriyot=Chess-News.ru|sana=2014-01-18}}</ref>. 2013-yilda u Dallasdagi Texas universitetida oʻqish uchun AQShga koʻchib oʻtdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Kosintseva, Berczes, Margvelashvili among the new UT Dallas members|url=http://www.chessdom.com/kosintseva-berczes-margvelashvili-among-the-new-ut-dallas-members/|nashriyot=Chessdom|sana=2013-09-13}}</ref>. == Manbalar == {{Manbalar|30em}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1985-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Shaxmatchi ayollar]] hr97a1cpp88m2d01we7xid0x4y3bc68 Tatyana Kosintseva 0 763398 2816676 2741926 2022-08-29T05:11:48Z Ravshanbek Tohirov 71874 wikitext text/x-wiki [[Fayl:TKosintseva 2.jpg|thumb|Tatiana Kosintseva]] '''Tatyana Anatolyevna Kosintseva''' ({{Lang-ru|Татьяна Анатольевна Косинцева}} Kosintseva); 1986-yil 11-aprelda tugʻilgan) — rossiyalik [[Shaxmat|shaxmatchi]]. U 2007-yilda [[FIDE]] tomonidan grossmeyster unvoniga sazovor boʻlgan. Kosintseva ayollar oʻrtasida ikki karra Yevropa chempioni va uch karra Rossiya chempioni. U 2010 va 2012-yillardagi ayollar olimpiadalarida hamda 2007, 2009 va 2011-yillarda oʻtkazilgan shaxmat boʻyicha ayollar oʻrtasidagi Yevropa jamoaviy chempionatlarida oltin medalni qoʻlga kiritgan. == Faoliyati == Kosintseva 6 yoshida katta opasi [[Nadezhda Kosintseva|Nadejda]] bilan birga shaxmat oʻynashni boshlagan, onasi bilan raqs darslaridan uyga qaytganlarida, ular shaxmat toʻgaragiga tushib qolishgan va oʻsha erda oʻynashga qaror qilishgan. Yoshligida u sobiq jahon chempioni [[Aleksandr Alyoxin|Aleksandr Alekxinening]] oʻyinlari kitobidan ilhomlanganini va [[Garri Kasparov]] va [[Bobby Fischer|Bobbi Fisherning]] oʻyinlaridan xuddi shunday taassurot olganini eslaydi<ref name=":0">{{Veb manbasi|url=http://www.coruschess.com/participants.php?year=2007&group=2&bio=14|sarlavha=Corus Chess 2007 - Biography of Tatiana Kosintseva|ish=coruschess.com|arxivurl=https://web.archive.org/web/20070928003446/http://www.coruschess.com/participants.php?year=2007&group=2&bio=14|arxivsana=2007-09-28|kirish sanasi=2018-08-03}}</ref>. Yoshlar oʻrtasidagi shaxmat boʻyicha jahon chempionatida u 10 yoshgacha boʻlgan qizlar (Kala Galdana, 1996) va 12 yoshgacha boʻlgan qizlar ([[Cannes|Kann]], 1997) musobaqalarida kumush medallarni qoʻlga kiritdi. Kosintseva 1996-yilda Rimavska Sobota shahrida oʻtkazilgan shaxmat boʻyicha yoshlar oʻrtasidagi Evropa chempionatining 10 yoshgacha boʻlgan qizlar toifasida oltin medalni qoʻlga kiritdi. [[Fayl:Kosintseva_sisters.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/Kosintseva_sisters.jpg/230px-Kosintseva_sisters.jpg|left|thumb|230x230px| Opa-singil Kosintseva, Nadejda va Tatyana]] 2002, 2004<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.chessbase.com/newsprint.asp?newsid=1784|sarlavha=Tatiana Kosintseva wins Russian Championship|ish=Chess News|nashriyot=ChessBase|arxivurl=https://web.archive.org/web/20121002034802/http://www.chessbase.com/newsprint.asp?newsid=1784|arxivsana=2012-10-02|kirish sanasi=2018-08-03}}</ref> va 2007-yillarda Kosintseva ayollar shaxmat boʻyicha Rossiya chempionatida gʻolib chiqdi . 2006-yilda u gʻolib Yekaterina Korbutdan yarim ochko ortda qoldi<ref>[https://web.archive.org/web/20061207054853/http://www.russiachess.org/eng/content/view/49/71/ Russian Womenʼs Chess Championship Superfinal 2006]</ref>. Shuningdek, 2004-yilda Kosintseva Biel shaxmat festivalida Accentus Ladies turnirida gʻolib chiqdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Morozevich clinches Biel with a 2863 performance|url=http://en.chessbase.com/post/morozevich-clinches-biel-with-a-2863-performance/9|nashriyot=ChessBase|kirish sanasi=25 November 2015|sana=2004-08-02}}</ref>. U 2007-yilda shaxmat boʻyicha ayollar oʻrtasidagi Yevropa individual chempionatida 2774 turnir koʻrsatkichi (TPR) bilan gʻolib chiqdi. U 2009-yilda<ref>[http://www.chessbase.com/newsdetail.asp?newsid=5303 „Tatiana Kosintseva new European Womenʼs Champion 2009“]. ChessBase.</ref> Lilit Mkrtchian bilan tezkor pley-offda 1½-½ hisobida gʻalaba qozonganidan keyin yana gʻalaba qozondi<ref>[http://www.chessbase.com/newsdetail.asp?newsid=5302 „European Womenʼs Championship: Mkrtchian and Konsintseva win“]. ChessBase.</ref>. [[Fayl:Fondation_Neva_Women's_Grand_Prix_Geneva_09-05-2013_-_Tatiana_Kosintseva.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Fondation_Neva_Women%27s_Grand_Prix_Geneva_09-05-2013_-_Tatiana_Kosintseva.jpg/240px-Fondation_Neva_Women%27s_Grand_Prix_Geneva_09-05-2013_-_Tatiana_Kosintseva.jpg|right|thumb| Kosintseva, 2013-yil]] 2010-yilda Kosintseva [[Nalchik]] shahrida boʻlib oʻtgan FIDE ayollar Gran-prisida 2735 ball bilan gʻolib chiqdi. Uning ochkosi 9/11 (+7−0=4) bo‘lib, eng yaqin raqibi Xou Yifandan 1½ ochko oldinda. Nalchikdagi Gran-prida 160 ochko jamg‘ardi<ref>{{Veb manbasi|url=http://nalchik2010.fide.com/tourview/show-12.html|sarlavha=Tatyana Kosintseva is winner of FIDE Grand Prix round in Nalchik|sana=2010-05-08|nashriyot=FIDE|kirish sanasi=8 May 2010}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.chessbase.com/newsdetail.asp?newsid=6323|sarlavha=Nalchik GP: Kosintseva wins hands down|sana=2010-05-10|nashriyot=ChessBase|kirish sanasi=10 May 2010}}</ref>. 2012-yilda Kosintseva Turkiyaning [[Gaziantep|Gazientep]] shahrida oʻtkazilgan tezkor shaxmat boʻyicha ayollar oʻrtasidagi Yevropa chempionatida gʻolib chiqdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://en.chessbase.com/post/gaziantep-tatiana-kosintseva-wins-european-rapid|sarlavha=Gaziantep: Tatiana Kosintseva wins European Rapid|sana=2012-03-16|nashriyot=ChessBase|kirish sanasi=9 October 2015}}</ref>. 2014-yil aprel oyida u [[Xanti-mansiysk|Xanti-Mansiyskda]] shaxmat boʻyicha ayollar oʻrtasidagi blits boʻyicha jahon chempionatida bronza medalini qoʻlga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Anna Muzychuk is Women's World Blitz Champion|url=http://wwrbc2014.fide.com/anna-muzychuk-is-women-s-world-blitz-champion/|ish=FIDE Women World Rapid and Blitz Championships|kirish sanasi=9 January 2016|sana=2014-04-28}}</ref><ref>[http://www.chessdom.com/anna-muzychuk-wins-womens-world-blitz-championship/ „Anna Muzychuk wins Womenʼs World Blitz Championship“]. ''Chessdom''. 2014-04-28. Retrieved 2018-12-23.</ref>. Oʻsha yilning iyul oyida u Bolgariyaning [[Plovdiv]] shahrida boʻlib oʻtgan ayollar oʻrtasidagi yakka tartibdagi Yevropa chempionatida 8½/11 ball bilan kumush medalni qoʻlga kiritdi<ref>[http://www.chessdom.com/gm-valentina-gunina-is-second-time-european-champion-for-women/ „GM Valentina Gunina is second time European Womenʼs Champion“]. ''Chessdom''. 2014-07-18. Retrieved 2018-12-23.</ref>. == Shaxsiy hayot == Singlisi Nadejda bilan birga Kosintseva oʻzlarining tugʻilgan shaharlari [[Arxangelsk|Arxangelskdagi]] Pomor universitetining huquqshunoslik kursida tahsil oldi<ref>[https://web.archive.org/web/20070928003446/http://www.coruschess.com/participants.php?year=2007&group=2&bio=14 „Corus Chess 2007 — Biography of Tatiana Kosintseva“]. ''coruschess.com''. Archived from [http://www.coruschess.com/participants.php?year=2007&group=2&bio=14 the original] on 2007-09-28<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2018-08-03</span></span>.</cite></ref>. Ularning ikkalasi ham 2008-yilda o‘qishni tamomlagan<ref>{{Veb manbasi|url=http://grandprix.fide.com/tatiana-kosintseva.html|sarlavha=Tatiana Kosintseva|sana=2011-07-31|ish=FIDE Grand Prix|kirish sanasi=2019-06-09}}</ref>. == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1986-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Shaxmatchi ayollar]] rhgb3jazcq2rn63t1a34wflwpefdc54 Hoang Thanh Trang (shaxmatchi) 0 763421 2816675 2741982 2022-08-29T05:09:35Z Ravshanbek Tohirov 71874 wikitext text/x-wiki [[Fayl:Hoàng Thanh Trang 2013.jpg|thumb|Hoang Thanh Trang]] '''Hoang Thanh Trang''' (1980-yil 25-aprelda tugʻilgan)<ref>{{Veb manbasi|url=https://ratings.fide.com/crt/main2394.jpg|sarlavha=GM title application|format=[[jpg]]|nashriyot=FIDE|sana=23 August 2006}}</ref> — [[Vyetnam|Vetnamda]] tugʻilgan [[Vengriya|vengriyalik]] [[shaxmat]] grossmeysteri. U 2000-yilda ayollar o‘rtasida Osiyo chempioni, 2013-yilda esa Yevropa chempioni bo‘lgan. Xoang 2000, 2001, 2004, 2008, 2010, 2012, 2015, 2017 va 2018-yillarda shaxmat bo‘yicha ayollar o‘rtasidagi jahon chempionatida ishtirok etgan. == Erta hayot va mashxurlik == Vetnamning [[Xanoy]] shahrida tugʻilgan Hoang Thanh Trang oʻn yoshida oilasi bilan [[Budapesht|Budapeshtga]] koʻchib oʻtdi<ref name="chessbase">{{Veb manbasi|sarlavha=Records and beauties – Saint-Vincent wrap-up|url=http://en.chessbase.com/post/records-and-beauties-saint-vincent-wrap-up|nashriyot=ChessBase|kirish sanasi=9 October 2015|sana=30 September 2005}}</ref>. Unga shaxmat oʻynashni toʻrt yarim yoshida murabbiyi boʻlgan otasi oʻrgatgan<ref name="chessdom">{{Veb manbasi|sarlavha=GM Hoang Thanh Trang – Chasing her dream|url=http://indonesiaopen.chessdom.com/2012/gm-hoang-thanh-trang-chasing-her-dream/|nashriyot=Chessdom|kirish sanasi=9 October 2015|sana=15 October 2012}}</ref>. Than Trang 1995-yilda Kishinyovda ayollar oʻrtasidagi zonalararo turnirda ishtirok [[Kishinyov|etgan]]. U 1998-yilda 20 yoshgacha boʻlgan qizlar oʻrtasidagi jahon chempionatida gʻolib chiqdi. 2000-yilda [[Udaypur|Udaipurda]] ayollar oʻrtasidagi Osiyo chempionatida gʻolib chiqdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=21 January 2000 |title=Xu-Jun lifts crown |work=[[The Tribune (Chandigarh)]] |url=http://www.tribuneindia.com/2000/20000122/sports.htm#7 |access-date=11 January 2012}}</ref>. U 2005 -[[Saint-Vincent|yilda Aosta vodiysi Sent-Vinsent]] shahrida boʻlib oʻtgan ayollar oʻrtasidagi Yevropa klublar kubogida 80,0 % ball bilan birinchi bortdagi eng yaxshi oʻyinchi sifatida oltin medalni qoʻlga kiritdi<ref>[https://ratings.fide.com/fedchange.phtml?year=2006 Player transfers in 2006] FIDE</ref>. 2011-yilda [[Kutaisi|Kutaisi shahrida]] boʻlib oʻtgan Rapid boʻyicha ayollar oʻrtasidagi Evropa chempionatida ([[Mayya Chiburdanidze|Maya Chiburdanidze]] kubogi) gʻolib chiqdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Viktorija Cmilyte Became The New European Chess Champion In Tbilisi|url=http://europechess.net/index.php?option=com_content&view=article&id=91:cmilyte&catid=7:archive&Itemid=20|nashriyot=European Chess Union|kirish sanasi=9 January 2016|arxivurl=https://web.archive.org/web/20111108081005/http://europechess.net/index.php?option=com_content&view=article&id=91:cmilyte&catid=7:archive&Itemid=20|arxivsana=8 November 2011|iqtibos=The European Women Rapid Championship’2011 (Maia Chiburdanidze’s Cup-2011) was held in Kutaisi, Georgia on 20-21.05.2011. The winner is GM Hoang Thanh Trang (Hungary).}}</ref><ref>[http://chess-results.com/tnr50147.aspx?art=1&rd=11&lan=1&turdet=YES&flag=30&wi=1000 European Women Rapid Championship: final ranking after 11 rounds]. ''chess-results.com''.</ref>. 2013-yilda Xoang ayollar oʻrtasidagi Yevropa chempionatida gʻolib chiqdi, 7 oʻyinda gʻalaba qozondi va 4 ta durang oʻynadi va 11 oʻyindan 9 ochko jamgʻargan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Hoang Thanh Trang is European Women's Chess Champion|url=http://www.chessdom.com/hoang-thanh-trang-is-european-womens-chess-champion/|nashriyot=Chessdom|kirish sanasi=9 October 2015|sana=3 August 2013}}</ref>. U oʻnta ayollar shaxmat olimpiadalarida qatnashgan, beshta Vetnamda (1994-2002) va beshta Vengriyada (2006-2014) qatnashgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.olimpbase.org/playersw/gaqo8wgh.html|sarlavha=Women's Chess Olympiads :: Hoang Thanh Trang|nashriyot=OlimpBase|kirish sanasi=24 October 2021}}</ref>. == Shaxsiy hayoti == Tan Trang Vetnam va Vengriyaning ikki fuqaroligiga ega<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.vietnambreakingnews.com/2013/08/trang-comes-first-at-european-chess-champs/|sarlavha=Trang comes first at European Chess Champs|ish=VietnamBreakingNews.com|sana=5 August 2013|kirish sanasi=1 July 2014|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131022082817/https://www.vietnambreakingnews.com/2013/08/trang-comes-first-at-european-chess-champs/|arxivsana=22 October 2013}}</ref>. U Gábor Denes kollejini iqtisod boʻyicha tamomlagan<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=2013-08-04 |title=Nữ kỳ thủ Hung-Việt vô địch cờ vua Châu Âu |language=vi-VN |trans-title=The Hungarian-Vietnamese female chess player wins the European Chess Championship |work=[[Radio France Internationale|RFI]] |url=http://vi.rfi.fr/viet-nam/20130804-nu-ky-thu-hung-viet-doat-chuc-vo-dich-co-vua-chau-au |access-date=2017-10-31}} [https://www-rfi-fr.translate.goog/vi/viet-nam/20130804-nu-ky-thu-hung-viet-doat-chuc-vo-dich-co-vua-chau-au?_x_tr_sl=vi&_x_tr_tl=en English translation].</ref>. == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1980-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Shaxmatchi ayollar]] rtn6wzx9bh0u6xmofbofs27mr0ehrrl Valentina Gunina 0 763442 2816673 2742042 2022-08-29T05:07:44Z Ravshanbek Tohirov 71874 wikitext text/x-wiki [[Fayl:Valentina Gunina 2015.jpg|thumb|Valentina Gunina]] '''Valentina Evgenyevna Gunina'''<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.pogonina.com/index.php?option=com_content&task=view&id=2500|sarlavha=Vladimir Putin Congratulates Russian Women's Chess Team|nashriyot=[[Natalia Pogonina]]'s website|sana=2014-08-20|kirish sanasi=2015-08-22}}</ref> ({{Lang-ru|Валентина Евгеньевна Гунина}}; 1989-yil 4-fevralda [[Murmansk|Murmanskda]] tugʻilgan)<ref>[http://ratings.fide.com/crt/main221014.pdf GM title application] FIDE</ref> — rossiyalik [[shaxmat]] grossmeysteri. U shaxmat bo‘yicha ayollar o‘rtasidagi yakka tartibdagi Yevropa chempionatida uch marta (2012, 2014, 2018) va to‘rt marta Rossiya chempionatida (2011, 2013, 2014, 2021) g‘olib chiqqan. U 2010, 2012, 2014-yillardagi ayollar olimpiadalarida, 2007, 2009, 2011, 2015, 2017, 2017, 2019 va 2019-yillarda ayollar o‘rtasida o‘tkazilgan shaxmat bo‘yicha Yevropa jamoaviy chempionatlarida oltin medalni qo‘lga kiritgan Rossiya terma jamoasi aʼzosi bo‘lgan. Gunina 2016-yilgi London Chess Classic Super Rapidplay Open turnirining yuqori darajadagi shaxmat turnirida ayollar o‘rtasidagi eng yaxshi chiqishlaridan birida g‘olib chiqdi va yo‘lda bir nechta erkak grossmeysterlarni mag‘lub etdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Pein |first=Malcolm |date=December 24, 2016 |title=London Chess Classic: Valentina Gunina wins Super Rapid |work=The Daily Telegraph |url=https://www.telegraph.co.uk/news/2016/12/24/london-chess-classic-valentina-gunina-wins-super-rapid/ |access-date=February 11, 2017}}</ref>. == Faoliyati == Gunina 2000-yilda 12 yoshgacha boʻlgan qizlar oʻrtasidagi Yevropa chempionatida, 2003-yilda 14 yoshgacha boʻlgan qizlar oʻrtasidagi jahon chempionatida, 2004-yilda 16 yoshgacha boʻlgan qizlar oʻrtasidagi Yevropa chempionatida va 2007-yilda 18 yoshgacha boʻlgan qizlar oʻrtasidagi jahon chempionatida oltin medalni qoʻlga kiritdi<ref>[http://chess-results.com/tnr4440.aspx?lan=1&art=1&flag=30&wi=821 European Youth Chess Championship 2006 — Girls U18]. Chess-Results.com.</ref>. 2006-yilda u ayollar oʻrtasidagi Rossiya chempionati Oliy ligasida 7/9 hisobida gʻolib chiqdi va Rossiya chempionatining Superfinaliga yoʻllanma oldi<ref>[http://www.theweekinchess.com/html/twic609.html#13 TWIC 609]</ref>. U 2,5/11 ball bilan o‘n birinchi o‘rinni egalladi<ref>[http://www.theweekinchess.com/html/twic632.html#4 TWIC 632]</ref>. 2008-yilda u ikkinchi marta ayollar oʻrtasidagi Rossiya chempionati Oliy ligasida 7,5/9 ball bilan gʻolib chiqdi. Superfinalda u 4/9 ball oldi. 2009-yilda u oʻsmirlar (20 yoshgacha) qizlar oʻrtasidagi Rossiya chempionatida gʻolib chiqdi<ref>http://www.theweekinchess.com/html/twic757.html#24 TWIC 757</ref>. 2012-yilda u [[Batumi|Gruziyaning Batumi shahrida]] ayollar oʻrtasida blits boʻyicha jahon chempionatida gʻolib chiqdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.chessdom.com/valentina-gunina-is-women-world-blitz-championship/|sarlavha=Valentina Gunina is Women World Blitz Championship|nashriyot=Chessdom|sana=2012-06-05|kirish sanasi=2015-09-16}}</ref>. Oʻsha yili Gunina ayollar oʻrtasidagi jahon chempionatida birinchi marta ishtirok etdi: u birinchi raundda Gu Xiaobingni magʻlub etdi, keyin ikkinchi raundda Alisa Galliamova tomonidan nokautga uchradi. Gunina 2014-yilda [[Sankt-Peterburg|Sankt-Peterburgda]] shaxmat boʻyicha ayollar oʻrtasidagi Rossiya chempionatida gʻolib chiqdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Maletin and Gunina are new Russian Rapid Champions|url=http://www.chessdom.com/maletin-and-gunina-are-new-russian-rapid-champions/|nashriyot=Chessdom|kirish sanasi=13 March 2016|sana=2014-05-22}}</ref>. 2015-yil yanvar oyida u Niderlandiyaning Veyk -an-Zi shahrida bo‘lib o‘tgan Tata Steel Challengers turnirida qatnashib, 5/13 ball to‘pladi<ref>{{Veb manbasi|url=http://en.chessbase.com/post/carlsen-wins-wijk-masters-wei-yi-wins-b|sarlavha=Carlsen wins Wijk masters, Wei Yi wins B|nashriyot=ChessBase|sana=2012-01-25|kirish sanasi=2015-09-16}}</ref>. 2015-yil sentyabr oyida u blits boʻyicha ayollar oʻrtasidagi [[Moskva]] chempionatida gʻolib chiqdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.fide.com/component/content/article/4-tournaments/9049-ian-nepomniachtchi-and-valentina-gunina-win-the-moscow-blitz-chess-championships-.html|sarlavha=Ian Nepomniachtchi and Valentina Gunina win the Moscow Blitz Chess Championships|nashriyot=FIDE|sana=2015-09-11|kirish sanasi=2015-09-16|arxivsana=2015-11-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20151121001830/https://www.fide.com/component/content/article/4-tournaments/9049-ian-nepomniachtchi-and-valentina-gunina-win-the-moscow-blitz-chess-championships-.html}}</ref>. 2019-yil fevral oyida u Sent-Luisda boʻlib oʻtgan Keyns Kubogining birinchi gʻolibiga aylandi, chunki u 9 tadan 7 tasi bilan turnirni gʻalaba bilan yakunladi<ref>https://www.uschesschamps.com/2019-cairns-cup/standings</ref>. 2019-yil may oyining oxirida Valentina Chess.com tomonidan o‘tkaziladigan onlayn blits va bullet musobaqasi — 2019-yilgi ayollar o‘rtasidagi tezkor shaxmat chempionatining chorak final uchrashuvida amerikalik GM Irina Krush bilan to‘qnash keldi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.chess.com/article/view/2019-speed-chess-championship#wscc2019|sarlavha=Nakamura Defeats So to Repeat as Speed Chess Champion}}</ref>. Uchrashuvda Valentina ustunlik qildi va umumiy hisobda 24:5 hisobida g‘alaba qozondi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.chess.com/news/view/2019-women-speed-chess-championship-gunina-krush|sarlavha=Women's Speed Chess: Gunina Crushes Krush|ism=Peter|muallif=Doggers|ish=Chess.com|sana=28 May 2019}}</ref>. == Mukofotlar == 2014-yil 25-oktyabrda u Jismoniy tarbiya va sportni rivojlantirishga qoʻshgan ulkan hissasi, Tromso (Norvegiya) shahrida boʻlib oʻtgan XXXXI Butunjahon shaxmat olimpiadasida erishgan yuksak sport yutuqlari uchun 1-darajali „<nowiki/>[[„Vatanga xizmatlari uchun“ medali|Vatan oldidagi xizmatlari uchun“ ordeni bilan taqdirlangan]]"<ref>{{Veb manbasi|url=http://news.kremlin.ru/media/events/files/41d5142535a08ec5a338.pdf|sarlavha=Указ Президента Российской Федерации от 25 октября 2014 года № 680 "О награждении государственными наградами Российской Федерации"|til=ru|ish=kremlin.ru|kirish sanasi=1 December 2016}}</ref>. == Shaxsiy hayoti == Rossiyaning boshqa 43 nafar elita shaxmatchisi bilan birgalikda Gunina Rossiya prezidenti [[Vladimir Putin|Vladimir Putinga]] [[Rossiyaning Ukrainaga bosqini (2022)|2022-yilda Rossiyaning Ukrainaga]] bostirib kirishiga norozilik bildirgan va [[Ukraina]] xalqi bilan birdamlik bildirgan ochiq xatni imzoladi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.chess.com/news/view/stop-the-war-44-top-russian-players-publish-open-letter-to-putin|sarlavha=Stop the war.' 44 Top Russian Players Publish Open Letter To Putin|ish=Chess.com|sana=3 March 2022}}</ref>. == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1989-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Shaxmatchilar]] [[Turkum:Shaxmatchi ayollar]] a0z4txpwof2daauab7yapf58kq8kss8 Aleksandra Goryachkina 0 763493 2816666 2742156 2022-08-29T05:04:42Z Ravshanbek Tohirov 71874 wikitext text/x-wiki [[Fayl:Alexandra Goryachkina Satka 2018.jpg|thumb|Aleksandra Goryachkina]] '''Aleksandra Yuryevna Goryachkina''' ({{Lang-ru|Алекса́ндра Ю́рьевна Горя́чкина}}; 1998-yil 28-sentyabrda tugʻilgan) — rossiyalik [[Shaxmat|shaxmatchi]], grossmeyster (GM) unvoniga ega. U faqat Xou Yifandan ortda qolgan FIDE reytingi boʻyicha dunyoda 2-oʻrinni egallagan ayol. 2611 ball bilan u shaxmat tarixidagi eng yuqori reytingga ega boʻlgan toʻrtinchi ayol va eng yuqori reytingga ega rossiyalik ayol hisoblanadi. Goryachkina 2020-yilgi ayollar oʻrtasidagi jahon chempionatida raqib boʻlgan va u tezkor tay-breykda Ju Venjunga yutqazgan. Goryachkina shaxmatchi oilasida tugʻilgan; uning otasi shaxmat boʻyicha murabbiy va ikkala ota-onasi 2200 balldan yuqori baholangan. U shaxmat boʻyicha jahon chempionatining 10 yoshgacha, 14 yoshgacha va 18 yoshgacha boʻlgan qizlar toifalarida gʻolib boʻlib, shaxmat vunderkindisi sifatida tezda paydo boʻldi. U, shuningdek, qizlar oʻrtasida oʻsmirlar oʻrtasida ikki karra jahon chempioni. 13 yoshida Goryachkina Xou Yifandan keyin ikkinchi eng yosh ayol grossmeyster (WGM) boʻldi. Keyin u 2018-yil boshida oʻsmirlik davrida grossmeyster unvonini qoʻlga kiritgan eng yosh beshinchi ayol boʻldi. U oʻsha yili birinchi marta ayollar oʻrtasidagi dunyodagi eng yaxshi 10 talikka kirdi va 2019-yilgi Nomzodlar turnirida gʻalaba qozonish va 2020-yilgi Jahon chempionati oʻyiniga yoʻllanma olish uchun ustunlik koʻrsatib, kuchli uchlikka kirdi. Goryachkinaning eng yaxshi oʻyinlari Rossiya chempionati Oliy ligasida 2018 va 2020-yillarda {{Abbr|5½/9|5½ points in 9 rounds}} ball toʻplagan holda 2713 va 2656 ball toʻplagan va 2019-yilda Rossiya jamoaviy chempionati oliy ligasida 6/8 ball toʻplagan. ishlash reytingi 2670. == Erta hayot va mashxurlik == [[Fayl:Goryachkina_with_father_(cropped).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Goryachkina_with_father_%28cropped%29.jpg/140px-Goryachkina_with_father_%28cropped%29.jpg|thumb| Goryachkina (oʻngda) otasi bilan]] Aleksandra Goryachkina 1998-yil 28-sentyabrda Rossiyaning [[Orenburg viloyati|Orenburg viloyatining]] [[Orsk]] shahrida Larisa Matvienko va Yuriy oilasida tug‘ilgan, ikkalasi ham tajribali shaxmatchilardir. <ref name="chess24-profile">{{Veb manbasi|sarlavha=Aleksandra Goryachkina|url=https://chess24.com/en/read/players/aleksandra-goryachkina|ish=chess24|kirish sanasi=17 October 2020}}</ref> Ayniqsa, uning otasi FIDE ustasi (FM) bo‘lib, FIDE eng yuqori reytingi 2395<ref name="father-fide">{{Veb manbasi|sarlavha=Jouri Goriatchkin|url=https://ratings.fide.com/profile/4120183|ish=FIDE|kirish sanasi=17 October 2020}}</ref>, onasi esa 2210 ball bilan shaxmat bo‘yicha Rossiya sport ustaligiga nomzod<ref name="mother-fide">{{Veb manbasi|sarlavha=Larisa Matvienko|url=https://ratings.fide.com/profile/4133480/chart|ish=FIDE|kirish sanasi=17 October 2020}}</ref><ref name="dreams">{{Veb manbasi|muallif=Tregub|ism=Elena|sarlavha=Гроссмейстер мечтает о короне|url=https://sever-press.ru/2014/07/02/grossmejster-mechtaet-o-korone/|ish=Север-Пресс|til=ru|kirish sanasi=17 October 2020|sana=2 July 2014}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=FIDE Rating List: July 1997|url=https://www.olimpbase.org/Elo/Elo199707e.html|ish=Olimpbase|kirish sanasi=5 December 2020}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=FIDE Rating List: July 1997|url=https://www.olimpbase.org/Elo/Elo199707e.html|ish=Olimpbase|kirish sanasi=5 December 2020}}</ref>. Uning otasi ham shaxmat boʻyicha murabbiy va FIDE rasmiy murabbiyi. Bundan tashqari, Goryachkinaning singlisi Oksana bor, u 12 yosh kichik va shaxmatchi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Oksana Goriachkina|url=https://ratings.fide.com/profile/34203214|ish=FIDE|kirish sanasi=16 January 2020}}</ref>. Ota-onasining kelib chiqishiga qaramay, Goryachkina dastlab shaxmatga qiziqmagan, aksincha, raqsga tushish va [[stol tennisi]] oʻynash kabi mashgʻulotlarni afzal koʻrgan<ref name="ks-yanao">{{Veb manbasi|sarlavha=День "Х" настал. Рассказываем про Александру Горячкину, которая уже сегодня может войти в историю|url=https://ks-yanao.ru/novosti/den-kh-nastal-rasskazyvaem-pro-aleksandru-goryachkinu-kotoraya-uzhe-segodnya-mozhet-voyti-v-istoriyu.html|ish=Красный Север|til=ru|kirish sanasi=17 October 2020|sana=23 January 2020|muallif=Rybakov|ism=Denis}}</ref>. Onasining soʻzlariga koʻra, Goryachkina otasining darslarini yon tomondan kuzatib, oʻzini mutaxassis boʻlishga oʻrgatgan. Uning otasi uning birinchi murabbiyi boʻldi. Goryachkina shaxmatda onasini toʻqqiz yoshida magʻlub eta oldi, otasi esa oradan koʻp oʻtmay. Yoshlar oʻrtasidagi birinchi jahon chempioni unvonidan soʻng, Goryachkina otasi bilan 2011-yilda [[Anatoliy Karpov]] nomidagi qutb shaxmat maktabida mashgʻulot oʻtkazishi uchun otasi bilan [[Yamal Nenetslari muxtor okrugi|YaNAOning]] [[Salehard|Salekhard]] shahriga koʻchib oʻtdi, u yerda otasi ham murabbiy boʻlib ishlaydi<ref name="chessdom">{{Veb manbasi|muallif=Kublashvili|ism=Eteri|sarlavha=Александра Горячкина: В круговиках мне всегда легче играется|url=http://www.chessdom.ru/%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80%D0%B0-%D0%93%D0%BE%D1%80%D1%8F%D1%87%D0%BA%D0%B8%D0%BD%D0%B0-%D0%92-%D0%BA%D1%80%D1%83%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%85-%D0%BC%D0%BD/|ish=Chessdom|til=ru|kirish sanasi=17 October 2020|sana=25 August 2015}}</ref>. Polar shaxmat maktabida u rossiyalik grossmeyster (GM) Vladimir Belov bilan ishlay boshladi<ref name="russian-bio">{{Veb manbasi|sarlavha=Aleksandra Goryachkina|url=https://ruchess.ru/persons_of_day/gorjachkina_pd/|ish=Chess Federation of Russia|til=ru|kirish sanasi=17 October 2020}}</ref>. == Shaxmat karerasi == === 2008-14: Yoshlar oʻrtasida ikki karra jahon chempioni, ikkinchi eng yosh WGM === [[Fayl:AlexandraGoryachkina13c_(cropped).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b3/AlexandraGoryachkina13c_%28cropped%29.jpg/220px-AlexandraGoryachkina13c_%28cropped%29.jpg|thumb| Goryachkina 2013-yilda Tata Steel Chess turnirida]] Goryachkina yoshligidan shaxmat boʻyicha oʻsmirlar va oʻsmirlar oʻrtasidagi jahon chempionatida muvaffaqiyat qozongan, umuman olganda, ushbu turnirlarda eng yuqori baholangan oʻyinchilardan biri edi. U qizlar chempionatlarida beshta oltin medalni qo‘lga kiritdi, 2008-yilda 10 yoshgacha bo‘lgan yoshlar o‘rtasida bittadan<ref name="world-u10">{{Veb manbasi|sarlavha=World Youth Chess Championship 2008 – Girls 10|url=http://chess-results.com/tnr15982.aspx?lan=1&art=1&rd=11|ish=Chess-results|kirish sanasi=17 October 2020}}</ref>, 2011-yilda 14 yoshgacha bo‘lgan yoshlar o‘rtasida<ref name="world-u14">{{Veb manbasi|sarlavha=World Youth Chess Championship 2011 – U 14 Girls|url=http://chess-results.com/tnr58153.aspx?lan=1&art=1&rd=9|ish=Chess-results|kirish sanasi=17 October 2020}}</ref> va 2012-yilda 18 yoshgacha bo‘lgan yoshlar o‘rtasida<ref name="world-u18">{{Veb manbasi|sarlavha=World Youth Chess Championship 2012 – U18 Girls|url=http://chess-results.com/tnr84658.aspx?lan=1&art=0&flag=30|ish=Chess-results|kirish sanasi=17 October 2020}}</ref> va 2013 va 2014-yillarda 20 yoshgacha boʻlgan oʻsmirlar darajasida ikkitasi mos ravishda 14 va 16 yoshda<ref name="world-u20-1">{{Veb manbasi|sarlavha=World Junior Championship (Girls) (2013)|url=https://www.chessgames.com/perl/chess.pl?tid=82287|ish=Chessgames|kirish sanasi=17 October 2020}}</ref><ref name="world-u20-2">{{Veb manbasi|sarlavha=World Under 20 Girls Chess Championship 2014|url=http://chess-results.com/tnr147551.aspx?lan=1&art=0&flag=30|ish=Chess-results|kirish sanasi=17 October 2020}}</ref><ref name="world-u12">{{Veb manbasi|sarlavha=World Youth Chess Championship 2009 (U12G)|url=http://chess-results.com/tnr27459.aspx?lan=1&art=1&flag=30&wi=821|ish=Chess-results|kirish sanasi=17 October 2020}}</ref>. Goryachkina 10 yoshgacha, 14 yoshgacha va 20 yoshgacha boʻlganlar oʻrtasida ikkinchi oltin medalni qoʻlga kiritib, ushbu musobaqalarda birinchi oʻrinni egalladi va 18 yoshgacha boʻlganlar oʻrtasidagi musobaqada ikkinchi oʻrinni egalladi. Uning ushbu turnirlardagi eng yaxshi koʻrsatkichi 2011-yilgi 14 yoshgacha boʻlganlar Turnir davomida u keyingi uchta eng yaxshi oʻrin egalarini, shu jumladan ikkinchi raqam va bronza medal sohibi Xademalshariehni magʻlub etdi. Goryachkina oʻsha paytda Xademalshariehning 2215 reytingiga nisbatan 2313 ballga baholangan Xademalsharieh, shuningdek, 2014 yilda oʻsmirlar oʻrtasidagi ikkinchi jahon chempionatida gʻalaba qozonib, 13 raunddan keyin 1,5 ochko ortda qolgan Goryachkinaga ikkinchi oʻrinni egalladi<ref name="europe-u12-1">{{Veb manbasi|sarlavha=European Youth Chess Championship 2009 Girls – 12|url=http://chess-results.com/tnr24967.aspx?lan=1&art=1&rd=9&flag=30&wi=821|ish=Chess-results|kirish sanasi=17 October 2020}}</ref><ref name="europe-u12-2">{{Veb manbasi|sarlavha=European Youth Chess Championship Batumi 2010 - Girls Under 12|url=http://chess-results.com/tnr38345.aspx?lan=1&art=1&rd=9&flag=30|ish=Chess-results|kirish sanasi=17 October 2020}}</ref>. 2011-yilda 14 yoshgacha boʻlganlar darajasida<ref name="europe-u14">{{Veb manbasi|sarlavha=European Youth Chess Championship Albena 2011 - Girls Under 14|url=https://chess-results.com/tnr55701.aspx?lan=1&art=1&rd=9&flag=30|ish=Chess-results|kirish sanasi=17 October 2020}}</ref> va 2012-yilda 18 yoshgacha boʻlganlar darajasi<ref name="europe-u18">{{Veb manbasi|sarlavha=European Youth Chess Championship G18 Prague 2012 - Girls Under 18|url=http://chess-results.com/tnr79022.aspx?lan=1&art=1&flag=30|ish=Chess-results|kirish sanasi=17 October 2020}}</ref>. Goryachkina birinchi marta 2009-yil yanvar oyida oʻn yoshida FIDE reytingiga erishdi va 2008-yilgi 18 yoshgacha boʻlgan Rossiya PriFR musobaqasida gʻalaba qozonib, 60 reyting ochkosini qoʻlga kiritdi<ref name="chess-games-profile">{{Veb manbasi|sarlavha=Aleksandra Goryachkina|url=https://www.chessgames.com/player/aleksandra_goryachkina.html|ish=Chessgames|kirish sanasi=18 October 2020}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Aleksandra Goryachkina Standard Ratings January 2009|url=https://ratings.fide.com/calculations.phtml?id_number=4147103&period=2009-01-01&rating=0|ish=FIDE|kirish sanasi=18 October 2020}}</ref>. Uning yillik reytinglari 2011-yilda, oʻn ikki yoshida, 2045-yildan 2333-yilgacha 300 ballga koʻtarilganida sodir boʻlgan<ref name="fide-rating">{{Veb manbasi|sarlavha=Aleksandra Goryachkina Rating Progress Chart|url=https://ratings.fide.com/profile/4147103/chart|ish=FIDE|kirish sanasi=18 October 2020}}</ref> Ayollar oʻrtasidagi FIDE ustasi (WFM) unvonini qoʻlga kiritib, FL ayollar oʻrtasidagi 61-Rossiya chempionatida 48 reyting ochkosini qoʻlga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=61 Women's RUS Chmp 2011 FL|url=http://www.obninskchess.ru/alltur/alltur11/champw61/turnir/index.html|ish=Obninsk Chess|kirish sanasi=18 October 2020}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Aleksandra Goryachkina Standard Ratings May 2011|url=https://ratings.fide.com/calculations.phtml?id_number=4147103&period=2011-05-01&rating=0|ish=FIDE|kirish sanasi=18 October 2020}}</ref><ref name="july2011">{{Veb manbasi|sarlavha=Aleksandra Goryachkina Standard Ratings July 2011|url=https://ratings.fide.com/calculations.phtml?id_number=4147103&period=2011-07-01&rating=0|ish=FIDE|kirish sanasi=18 October 2020}}</ref>. Goryachkina bu muvaffaqiyatdan soʻng Chexiya ochiq chempionatida birinchi boʻlib [[Lyudmila Rudenko]] yodgorligida birinchi oʻrinni egalladi va har ikki musobaqada yana 48 reyting ochkosini qoʻlga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Aleksandra Goryachkina Standard Ratings September 2011|url=https://ratings.fide.com/calculations.phtml?id_number=4147103&period=2011-09-01&rating=0|ish=FIDE|kirish sanasi=18 October 2020}}</ref><ref name="november2011">{{Veb manbasi|sarlavha=Aleksandra Goryachkina Standard Ratings November 2011|url=https://ratings.fide.com/calculations.phtml?id_number=4147103&period=2011-11-01&rating=0|ish=FIDE|kirish sanasi=18 October 2020}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Aleksandra Goryachkina Superior in the Lyudmila Rudenko Memorial|url=http://www.chessdom.com/aleksandra-goryachkina-superior-in-the-lyudmila-rudenko-memorial/|ish=Chessdom|kirish sanasi=18 October 2020|sana=31 August 2011}}</ref>. Oʻzining 2011-yildagi muvaffaqiyat yilidan soʻng, Goryachkina 2012-yilda reytingda barqaror oʻsishda davom etdi va 2013-yil yanvarida birinchi marta 2400 ga yetdi. 2012-yil boshida u yana ikkita WGM meʼyorini qoʻlga kiritdi, oxirgisi esa ayollar oʻrtasidagi shaxmat boʻyicha ikkinchi Evropa individual chempionatiga toʻgʻri keldi. U allaqachon 2300 balldan yuqori baholanganligi sababli, u 2012-yil mart oyida 13 yosh, 5 oy va 14 kunligida tarixdagi ikkinchi eng yosh WGM boʻldi, faqat 12 yoshu 3 yoshida muvaffaqiyatga erishgan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Aleksandra Goryachkina becomes WGM at 13|url=http://www.chessdom.com/aleksandra-goryachkina-becomes-wgm-at-13/|ish=Chessdom|kirish sanasi=18 October 2020|sana=16 March 2012}}</ref>. Yil boshida yana ikkita muhim voqea 2012-yilda Aeroflot Open B musobaqasida GM Davit Petrosian ustidan qozonilgan g‘alaba<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Aleksandra Goryachkina Standard Ratings March 2012|url=https://ratings.fide.com/calculations.phtml?id_number=4147103&period=2012-03-01&rating=0|ish=FIDE|kirish sanasi=18 October 2020}}</ref> va 20 yoshgacha bo‘lgan o‘smir qizlar o‘rtasidagi Rossiya chempionatida qo‘shma ikkinchi o‘rinni qo‘lga kiritish edi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.theweekinchess.com/html/twic912.html#10|sarlavha=The Week in Chess 912: Russian Junior Championship|ish=The Week in Chess|muallif=Crowther|ism=Mark|sana=30 April 2012|kirish sanasi=20 August 2015}}</ref>. Shuningdek, ayollar oʻrtasidagi Rossiya kubogi chempioni sifatida yilni yakunlashdan oldin boʻlajak GMlar Yinglun Ju va Grigoriy Oparinlar ustidan tay-breyk natijasida oʻsmirlar V. Dvorkovich kubogini qoʻlga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.chessdom.com/bartosz-socko-and-aleksandra-goryachkina-are-winners-of-the-russian-cup/|sarlavha=Bartosz Socko and Aleksandra Goryachkina are winners of the Russian Cup|ish=Chessdom|sana=13 December 2012|kirish sanasi=20 August 2015}}</ref>. Goryachkina 2013 va 2014-yillarning koʻp qismida 2400 past darajadagi reytingni saqlab qoldi va 2014-yil dekabrida 2441 ga yetd. U 2013-yil yanvar oyida Veyk -an-Zi shahrida boʻlib oʻtgan Tata Steel C turnirida ishtirok etdi, bu dunyodagi yetakchi yillik shaxmat turnirlaridan birining uchinchi bosqich ochiq davrasi boʻlib, 3½/13 ball toʻpladi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.theweekinchess.com/chessnews/events/75th-tata-steel-wijk-aan-zee-2013|sarlavha=75th Tata Steel Wijk aan Zee 2013|ish=The Week in Chess|muallif=Crowther|ism=Mark|sana=27 January 2013|kirish sanasi=21 August 2015}}</ref>. U 19 yoshgacha boʻlgan Rossiya chempionatining ochiq divizionida qatnashishni tanladi va 6½/9 ball bilan ikkinchi oʻrinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|url=http://en.chessbase.com/post/ruian-youth-won-by-artemiev-and-kashlinskaya-260413|sarlavha=Russian Youth won by Artemiev and Kashlinskaya|ish=ChessBase|sana=25 April 2013|kirish sanasi=21 August 2015}}</ref>. Ayollar oʻrtasidagi Rossiya chempionati oliy ligasida birgalikda ikkinchi oʻrinni egallashi bilan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.theweekinchess.com/chessnews/events/66th-russian-championship-higher-league-2013|sarlavha=66th Russian Championship Higher League 2013|ish=The Week in Chess|muallif=Crowther|ism=Mark|sana=20 June 2013|kirish sanasi=21 August 2015}}</ref> u birinchi marta Rossiya chempionatining Superfinaliga yoʻllanma oldi. U 2013-yilda qoʻshma toʻrtinchi oʻrin uchun 4½/9 ball, 2014-yilda esa qoʻshma uchinchi oʻrin uchun 5½/9 ball toʻplagan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Superfinal.Woman.2013|url=http://chess-results.com/tnr112699.aspx?lan=1&art=1&wi=821+Superfinal+Women+2013|ish=Chess-results|kirish sanasi=18 October 2020}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.theweekinchess.com/chessnews/events/russian-championship-superfinal-2014|sarlavha=Russian Championship Superfinal 2014|ish=The Week in Chess|muallif=Crowther|ism=Mark|kirish sanasi=25 August 2015}}</ref>. Goryachkina, shuningdek, 2013 va 2014-yillarda shaxmat bo‘yicha ayollar o‘rtasidagi yakkalik Yevropa Chempionatida va shaxmat bo‘yicha yakkalik Yevropa ochiq chempionatida bittadan Xalqaro usta (IM) normasini qo‘lga kiritdi<ref name="im-norms">{{Veb manbasi|sarlavha=Aleksandra Goryachkina: International Master (IM)|url=https://ratings.fide.com/title_norms.phtml?details=1&id=4147103&title=IM|ish=FIDE|kirish sanasi=18 October 2020}}</ref>. U yoshlar o‘rtasidagi jahon chempionatida 18 yoshgacha bo‘lgan o‘smirlar o‘rtasidagi ochiq musobaqalarda qatnashdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Aleksandra Goryachkina Standard Ratings February 2014|url=https://ratings.fide.com/calculations.phtml?id_number=4147103&period=2014-02-01&rating=0|ish=FIDE|kirish sanasi=18 October 2020}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Aleksandra Goryachkina Standard Ratings April 2014|url=https://ratings.fide.com/calculations.phtml?id_number=4147103&period=2014-04-01&rating=0|ish=FIDE|kirish sanasi=18 October 2020}}</ref>. === 2015-18: Oʻsmir grossmeyster, ikki karra Rossiya chempioni === [[Fayl:Russian_superfinal_2017_(cropped).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Russian_superfinal_2017_%28cropped%29.jpg/310px-Russian_superfinal_2017_%28cropped%29.jpg|thumb| Goryachkina (oʻrtada) 2017-yilgi ayollar oʻrtasidagi Rossiya chempionati superfinalida gʻolibning sovrinlarini qoʻlga kiritmoqda]] Goryachkina 2015-yilning ikkinchi yarmida 2500 reytingining cho‘qqisida edi va birinchi marta 2016-yil yanvarida 17 yoshida erishgan edi. U oʻzining uchinchi va oxirgi IM normasini 2015-yilgi Yevropa individual chempionatida ketma-ket ikkinchi yil 6½/11 ball bilan qoʻlga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=European Individual Chess Championship 2015|url=http://chess-results.com/tnr157274.aspx?lan=1&art=4&fed=RUS&turdet=YES&flag=30|ish=Chess-results|kirish sanasi=18 October 2020}}</ref>. Goryachkina 2015-yilda shaxmat boʻyicha ayollar oʻrtasidagi jahon chempionatining nokaut bahsida debyut qildi, u erda u ikkinchi bosqichda uchinchi raqam ostida tasniflangan Anna Muzychuk tomonidan magʻlub boʻldi<ref name="wwcm2020-profile">{{Veb manbasi|sarlavha=Aleksandra Goryachkina|url=https://wwcm2020.fide.com/profile/aleksandra-goryachkina|ish=Women's World Championship Match|kirish sanasi=18 October 2020}}</ref>. Uning 2015-yildagi eng yaxshi natijalaridan ikkitasi yil oxiriga kelib Rossiyada boʻlib, u erda ayollar oʻrtasida Rossiya chempioni boʻldi va ikkinchi marta ayollar oʻrtasidagi Rossiya kubogini qoʻlga kiritdi<ref name="russian-champion-1">{{Veb manbasi|url=http://ruchess.ru/en/news/all/chita_superfinal_11/|sarlavha=Tomashevsky and Goryachkina Become Champions|ish=Chess Federation of Russia|kirish sanasi=20 August 2015}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Aleksandra Goryachkina wins Women Russian Cup 2015|url=http://www.chessdom.com/aleksandra-goryachkina-wins-women-russian-cup-2015/|ish=Chessdom|kirish sanasi=3 January 2016|sana=10 December 2015}}</ref>. U hali 16 yoshida ayollar oʻrtasidagi Rossiya chempionati superfinalida 8/11 ({{Abbr|+6|6 wins, 1 loss, 4 draws}} −1=4) hisobida gʻolib chiqdi. === 2019 yildan hozirgacha: Jahon chempionati daʼvogar === [[Fayl:2020_russian_superfinal_champions.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/2020_russian_superfinal_champions.jpg/290px-2020_russian_superfinal_champions.jpg|thumb| Goryachkina (chapda) va Ian Nepomniachtchi, 2020 yilgi Rossiya chempionati superfinalida ayollar va ochiq boʻlimlar gʻoliblari]] Goryachkina keyingi bir necha oy ichida yo‘qotgan reyting ochkolarining katta qismini 2019-yil boshida qaytarib oldi. Xususan, u 2019-yil mart oyida bo‘lib o‘tgan shaxmat bo‘yicha Yevropa individual chempionatida 6½/11 ball to‘plagan, xususan, o‘sha paytda 2701 ball olgan Rauf Mamedov ustidan g‘alaba qozongan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Aleksandra Goryachkina Standard Ratings August 2019|url=https://ratings.fide.com/calculations.phtml?id_number=4147103&period=2019-04-01&rating=0|ish=FIDE|kirish sanasi=18 October 2020}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=New format for the Women's World Championship Cycle|url=https://en.chessbase.com/post/new-format-for-the-women-s-world-championship-cycle|ish=Chessbase|kirish sanasi=10 December 2020|sana=28 November 2018}}</ref>. Goryachkina 1½ ochko bilan turnirda gʻolib chiqdi. U 9½/14 ball toʻpladi va oʻn ikki raunddan soʻng 9 ochko va 2½ ochkoga ega boʻlganligi tufayli ikki raund qolganda gʻalabani qoʻlga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Pereira|ism=Antonio|sarlavha=Goryachkina is the new World Championship challenger|url=https://en.chessbase.com/post/womens-candidates-2019-round-12|ish=ChessBase|kirish sanasi=18 October 2020|sana=14 June 2019}}</ref><ref name="clinch">{{Veb manbasi|muallif=Houska|ism=Jovanka|sarlavha=Goryachkina Wins Women's Candidates' With 2 Rounds To Spare|url=https://www.chess.com/news/view/aleksandra-goryachkina-wins-fide-women-candidates|ish=Chess.com|kirish sanasi=18 October 2020|sana=17 June 2019}}</ref>. U 2666 dominant koʻrsatkichga ega boʻlib, u dunyoda faqat Xou Yifan va shaxmat boʻyicha ayollar oʻrtasidagi amaldagi jahon chempioni Ju Venjunni ortda qoldirib, dunyoda 3-oʻringa koʻtarildi<ref name="fide-top-list">{{Veb manbasi|sarlavha=Aleksandra Goryachkina Top Lists|url=https://ratings.fide.com/profile/4147103/top|ish=FIDE|kirish sanasi=18 October 2020}}</ref>. Ayollar oʻrtasidagi jahon chempionati oʻyini 2020-yilning yanvar oyida boʻlib oʻtdi, birinchi yarmi Xitoyda, ikkinchi yarmi esa Rossiyada boʻlib oʻtdi. Xitoyda Ju va Goryachkina va har biri oq bilan oʻyinda gʻalaba qozondi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Kulkarni|ism=Rakesh|sarlavha=Women's World Chess Championship: Ju Wenjun Strikes 1st|url=https://www.chess.com/news/view/fide-womens-world-championship-game-4-ju-wenjun|ish=Chess.com|kirish sanasi=18 October 2020|sana=9 January 2020}}</ref><ref>{{Veb manbasi|muallif=Kulkarni|ism=Rakesh|sarlavha=FIDE Women's World Championship: Goryachkina Strikes Back As Match Moves To Russia|url=https://www.chess.com/news/view/2020-women-world-championship-goryachkina-ju-wenjun-game-5-6|ish=Chess.com|kirish sanasi=18 October 2020|sana=12 January 2020}}</ref>. Rossiyaga qaytib, Goryachkina sakkizinchi oʻyinda<ref>{{Veb manbasi|muallif=Fischer|ism=Johannes|sarlavha=Goryachkina grabs the lead|url=https://en.chessbase.com/post/women-world-championship-2020-goryachkina-wins-game-8|ish=ChessBase|kirish sanasi=18 October 2020|sana=18 January 2020}}</ref> oldinga chiqdi, Ju ketma-ket oʻyinlarda gʻalaba qozondi, ikkinchisida esa qora tanlilar oʻyindagi yagona gʻalaba edi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Kulkarni|ism=Rakesh|sarlavha=FIDE Women's World Championship: Ju Wenjun Strikes Twice, Leads With 2 Games To Go|url=https://www.chess.com/news/view/2020-women-world-chess-championship-goryachkina-ju-wenjun-game-9-10|ish=Chess.com|kirish sanasi=18 October 2020|sana=20 January 2020}}</ref>. Shunga qaramay, Goryachkina soʻnggi klassik oʻyinda gʻalaba qozondi va uchrashuvni toʻrtta tezkor tay-breyk seriyasiga yoʻnaltirdi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Kulkarni|ism=Rakesh|sarlavha=Goryachkina Wins Last Game To Force Playoff At FIDE Women's World Chess Championship|url=https://www.chess.com/news/view/2020-women-world-chess-championship-goryachkina-ju-wenjun-game-12|ish=Chess.com|kirish sanasi=18 October 2020|sana=23 January 2020}}</ref>. Goryachkina qora tanlilar bilan birinchi tay-brek oʻyinida yaxshi gʻalaba qozona olmaganidan soʻng, Ju uchinchi oʻyinda oq bilan gʻalaba qozondi. Qolgan uchta tay-brek oʻyinlari durang bilan yakunlanganidan soʻng, Ju uchrashuvda gʻalaba qozondi va ayollar oʻrtasidagi jahon chempioni unvonini saqlab qoldi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Peterson|ism=Macauley|sarlavha=Ju Wenjun remains World Champion|url=https://en.chessbase.com/post/womens-world-championship-2020-ju-goryachkina-tiebreak|ish=ChessBase|kirish sanasi=18 October 2020|sana=24 January 2020}}</ref>. {| class="wikitable" style="text-align:center; background:white" |+Shaxmat bo‘yicha ayollar o‘rtasidagi jahon chempionati 2020 ! rowspan="2" | ! rowspan="2" | Reyting ! colspan="12" | Klassik oʻyinlar ! colspan="4" | Tezkor taybreyklar ! rowspan="2" | Ballar |- ! width="20" | 1 ! width="20" | 2 ! width="20" | 3 ! width="20" | 4 ! width="20" | 5 ! width="20" | 6 ! width="20" | 7 ! width="20" | 8 ! width="20" | 9 ! width="20" | 10 ! width="20" | 11 ! width="20" | 12 ! width="20" | R1 ! width="20" | R2 ! width="20" | R3 ! width="20" | R4 |- | align="left" | '''{{Flagathlete|Ju Wenjun|CHN}}''' | 2584 | style="background:black; color:white" | ½ | ½ | style="background:black; color:white" | ½ | 1 | style="background:black; color:white" | 0 | ½ | ½ | style="background:black; color:white" | 0 | 1 | style="background:black; color:white" | 1 | ½ | style="background:black; color:white" | 0 | ½ | style="background:black; color:white" | ½ | 1 | style="background:black; color:white" | ½ | '''6 (2½)''' |- | align="left" |{{Flagathlete|Aleksandra Goryachkina|RUS}} | 2578 | ½ | style="background:black; color:white" | ½ | ½ | style="background:black; color:white" | 0 | 1 | style="background:black; color:white" | ½ | style="background:black; color:white" | ½ | 1 | style="background:black; color:white" | 0 | 0 | style="background:black; color:white" | ½ | 1 | style="background:black; color:white" | ½ | ½ | style="background:black; color:white" | 0 | ½ | 6 (1½) |- | align="left" | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |} == Mashhur oʻyinlar == * Jemil Jan Ali Marandi (2423) — Aleksandra Goryachkina (2441), 2014 yilgi Jahon shaxmat olimpiadasi (16 yoshgacha): 7-tur; Slavlar himoyasi, 0-1 . GM Mixail Marin shunday dedi: „Ushbu oʻyindagi kombinatsiya butunlay toʻgʻri boʻlmasa-da, biz uni Blekning shuhratparastligi va jasorati uchun yorqin mukofot bilan taqdirlashga qaror qildik“. Marinning baʼzi izohlari quyida keltirilgan<ref name="brilliancy">{{Veb manbasi|muallif=Marin|ism=Mihail|sarlavha=The Slav Defence: Cemil Can Ali Marandi (2423) - Aleksandra Goryachkina (2441)|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160304030627/http://wyco2014.chess.hu/news/aleksandra-goryachkina-received-a-brilliancy-award--too--for-her-daring--even-though-unsound--combination/?cikk=74|url=http://wyco2014.chess.hu/news/aleksandra-goryachkina-received-a-brilliancy-award--too--for-her-daring--even-though-unsound--combination/?cikk=74|ish=2014 World Youth Chess Olympiad|kirish sanasi=18 October 2020|sana=19 December 2014|arxivsana=4 March 2016}}</ref>. :: 1. d4 d5 2. c4 c6 3. Nf3 Nf6 4. e3 Bf5 5. Nc3 e6 6. Nh4 Be4 7. f3 Bg6 8. Qb3 Qc7 9. Bd2 Be7 10. Nxg6 hxg6 11. g3 a6 12. Rc1 dxc4 13. Bxc4 c5 14. dxc5 Nc6 15. Qc2 Rd8 16. Be2 Rxh2 17. Rxh2 Qxg3+ 18. Rf2 Ng4 19. fxg4 Bh4 ("''Qora xavfli tashabbusga ega, lekin buning uchun juda katta narxni toʻladi: kalxat va ritsar.'' ") 20. Kd1? (" ''Qalqonni juda oson qaytarish.'' ''Toʻgʻri, Uaytning pozitsiyasi 20dan keyin tor koʻrinadi.'' ''Nd1 Qg1+ 21.'' ''Bf1 Ne5, lekin aniq 22.'' ''Qe4 f3 kvadratini himoya qilib, hujumni davom ettirishning adekvat usullaridan mahrum boʻlardi''"). Qxf2 21. Qe4 Qe1+! ("''Uayt 20 oʻynaganida bu oddiy harakatni eʼtiborsiz qoldirgan boʻlishi kerak.'' ''Kd1?'' ") 22. Kc2 Qxd2+ 23. Kb1 Bg5 ("''Qora gʻalaba qozongan oʻrnini saqlab qolgan barcha qurbonlik materiallarini oldi.'' ") 24. Bxa6 Qxe3 25. Qxe3 Bxe3 26. Bxb7 Na5 27. Ba6 Bxc1 28. Kxc1 Rd4 29. Be2 Kd7 30. Kc2 Nb7 31. Bb5+ Kd8 32. Na4 Rxg4 33. Kc3 f5 34.b4 f4 35. Kd3 g5 36. Ba6 Kc7 37. Nc3 Rg3+ 38. Kd4 e5+ 39. Kc4 f3 40. Nd5+ Kd7 41. Kb5 Nd8 42. Kb6 f2 43. Bb5+ Ke6 44.c6 Nxc6 45. Kxc6 e4 46. Bc4 Ke5 47.b5 Rg1 48.b6 Rc1 49.b7 Rxc4+ 50. Kd7 f1Q 51.b8Q+ Kd4 52. Ne7 Qh3+ 53. Kd6 Qh2+ 0-1 == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1998-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Shaxmatchi ayollar]] klbztnlf6q7813b2j9q5l13280l8ja3 2816667 2816666 2022-08-29T05:05:25Z Ravshanbek Tohirov 71874 wikitext text/x-wiki [[Fayl:Alexandra Goryachkina Satka 2018.jpg|thumb|Aleksandra Goryachkina]] '''Aleksandra Yuryevna Goryachkina''' ({{Lang-ru|Алекса́ндра Ю́рьевна Горя́чкина}}; 1998-yil 28-sentyabrda tugʻilgan) — rossiyalik [[Shaxmat|shaxmatchi]], grossmeyster (GM) unvoniga ega. U faqat Xou Yifandan ortda qolgan FIDE reytingi boʻyicha dunyoda 2-oʻrinni egallagan ayol. 2611 ball bilan u shaxmat tarixidagi eng yuqori reytingga ega boʻlgan toʻrtinchi ayol va eng yuqori reytingga ega rossiyalik ayol hisoblanadi. Goryachkina 2020-yilgi ayollar oʻrtasidagi jahon chempionatida raqib boʻlgan va u tezkor tay-breykda Ju Venjunga yutqazgan. Goryachkina shaxmatchi oilasida tugʻilgan; uning otasi shaxmat boʻyicha murabbiy va ikkala ota-onasi 2200 balldan yuqori baholangan. U shaxmat boʻyicha jahon chempionatining 10 yoshgacha, 14 yoshgacha va 18 yoshgacha boʻlgan qizlar toifalarida gʻolib boʻlib, shaxmat vunderkindisi sifatida tezda paydo boʻldi. U, shuningdek, qizlar oʻrtasida oʻsmirlar oʻrtasida ikki karra jahon chempioni. 13 yoshida Goryachkina Xou Yifandan keyin ikkinchi eng yosh ayol grossmeyster (WGM) boʻldi. Keyin u 2018-yil boshida oʻsmirlik davrida grossmeyster unvonini qoʻlga kiritgan eng yosh beshinchi ayol boʻldi. U oʻsha yili birinchi marta ayollar oʻrtasidagi dunyodagi eng yaxshi 10 talikka kirdi va 2019-yilgi Nomzodlar turnirida gʻalaba qozonish va 2020-yilgi Jahon chempionati oʻyiniga yoʻllanma olish uchun ustunlik koʻrsatib, kuchli uchlikka kirdi. Goryachkinaning eng yaxshi oʻyinlari Rossiya chempionati Oliy ligasida 2018 va 2020-yillarda {{Abbr|5½/9|5½ points in 9 rounds}} ball toʻplagan holda 2713 va 2656 ball toʻplagan va 2019-yilda Rossiya jamoaviy chempionati oliy ligasida 6/8 ball toʻplagan. ishlash reytingi 2670. == Erta hayot va mashxurlik == [[Fayl:Goryachkina_with_father_(cropped).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Goryachkina_with_father_%28cropped%29.jpg/140px-Goryachkina_with_father_%28cropped%29.jpg|thumb| Goryachkina (oʻngda) otasi bilan]] Aleksandra Goryachkina 1998-yil 28-sentyabrda Rossiyaning [[Orenburg viloyati|Orenburg viloyatining]] [[Orsk]] shahrida Larisa Matvienko va Yuriy oilasida tug‘ilgan, ikkalasi ham tajribali shaxmatchilardir<ref name="chess24-profile">{{Veb manbasi|sarlavha=Aleksandra Goryachkina|url=https://chess24.com/en/read/players/aleksandra-goryachkina|ish=chess24|kirish sanasi=17 October 2020}}</ref>. Ayniqsa, uning otasi FIDE ustasi (FM) bo‘lib, FIDE eng yuqori reytingi 2395<ref name="father-fide">{{Veb manbasi|sarlavha=Jouri Goriatchkin|url=https://ratings.fide.com/profile/4120183|ish=FIDE|kirish sanasi=17 October 2020}}</ref>, onasi esa 2210 ball bilan shaxmat bo‘yicha Rossiya sport ustaligiga nomzod<ref name="mother-fide">{{Veb manbasi|sarlavha=Larisa Matvienko|url=https://ratings.fide.com/profile/4133480/chart|ish=FIDE|kirish sanasi=17 October 2020}}</ref><ref name="dreams">{{Veb manbasi|muallif=Tregub|ism=Elena|sarlavha=Гроссмейстер мечтает о короне|url=https://sever-press.ru/2014/07/02/grossmejster-mechtaet-o-korone/|ish=Север-Пресс|til=ru|kirish sanasi=17 October 2020|sana=2 July 2014}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=FIDE Rating List: July 1997|url=https://www.olimpbase.org/Elo/Elo199707e.html|ish=Olimpbase|kirish sanasi=5 December 2020}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=FIDE Rating List: July 1997|url=https://www.olimpbase.org/Elo/Elo199707e.html|ish=Olimpbase|kirish sanasi=5 December 2020}}</ref>. Uning otasi ham shaxmat boʻyicha murabbiy va FIDE rasmiy murabbiyi. Bundan tashqari, Goryachkinaning singlisi Oksana bor, u 12 yosh kichik va shaxmatchi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Oksana Goriachkina|url=https://ratings.fide.com/profile/34203214|ish=FIDE|kirish sanasi=16 January 2020}}</ref>. Ota-onasining kelib chiqishiga qaramay, Goryachkina dastlab shaxmatga qiziqmagan, aksincha, raqsga tushish va [[stol tennisi]] oʻynash kabi mashgʻulotlarni afzal koʻrgan<ref name="ks-yanao">{{Veb manbasi|sarlavha=День "Х" настал. Рассказываем про Александру Горячкину, которая уже сегодня может войти в историю|url=https://ks-yanao.ru/novosti/den-kh-nastal-rasskazyvaem-pro-aleksandru-goryachkinu-kotoraya-uzhe-segodnya-mozhet-voyti-v-istoriyu.html|ish=Красный Север|til=ru|kirish sanasi=17 October 2020|sana=23 January 2020|muallif=Rybakov|ism=Denis}}</ref>. Onasining soʻzlariga koʻra, Goryachkina otasining darslarini yon tomondan kuzatib, oʻzini mutaxassis boʻlishga oʻrgatgan. Uning otasi uning birinchi murabbiyi boʻldi. Goryachkina shaxmatda onasini toʻqqiz yoshida magʻlub eta oldi, otasi esa oradan koʻp oʻtmay. Yoshlar oʻrtasidagi birinchi jahon chempioni unvonidan soʻng, Goryachkina otasi bilan 2011-yilda [[Anatoliy Karpov]] nomidagi qutb shaxmat maktabida mashgʻulot oʻtkazishi uchun otasi bilan [[Yamal Nenetslari muxtor okrugi|YaNAOning]] [[Salehard|Salekhard]] shahriga koʻchib oʻtdi, u yerda otasi ham murabbiy boʻlib ishlaydi<ref name="chessdom">{{Veb manbasi|muallif=Kublashvili|ism=Eteri|sarlavha=Александра Горячкина: В круговиках мне всегда легче играется|url=http://www.chessdom.ru/%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80%D0%B0-%D0%93%D0%BE%D1%80%D1%8F%D1%87%D0%BA%D0%B8%D0%BD%D0%B0-%D0%92-%D0%BA%D1%80%D1%83%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%85-%D0%BC%D0%BD/|ish=Chessdom|til=ru|kirish sanasi=17 October 2020|sana=25 August 2015}}</ref>. Polar shaxmat maktabida u rossiyalik grossmeyster (GM) Vladimir Belov bilan ishlay boshladi<ref name="russian-bio">{{Veb manbasi|sarlavha=Aleksandra Goryachkina|url=https://ruchess.ru/persons_of_day/gorjachkina_pd/|ish=Chess Federation of Russia|til=ru|kirish sanasi=17 October 2020}}</ref>. == Shaxmat karerasi == === 2008-14: Yoshlar oʻrtasida ikki karra jahon chempioni, ikkinchi eng yosh WGM === [[Fayl:AlexandraGoryachkina13c_(cropped).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b3/AlexandraGoryachkina13c_%28cropped%29.jpg/220px-AlexandraGoryachkina13c_%28cropped%29.jpg|thumb| Goryachkina 2013-yilda Tata Steel Chess turnirida]] Goryachkina yoshligidan shaxmat boʻyicha oʻsmirlar va oʻsmirlar oʻrtasidagi jahon chempionatida muvaffaqiyat qozongan, umuman olganda, ushbu turnirlarda eng yuqori baholangan oʻyinchilardan biri edi. U qizlar chempionatlarida beshta oltin medalni qo‘lga kiritdi, 2008-yilda 10 yoshgacha bo‘lgan yoshlar o‘rtasida bittadan<ref name="world-u10">{{Veb manbasi|sarlavha=World Youth Chess Championship 2008 – Girls 10|url=http://chess-results.com/tnr15982.aspx?lan=1&art=1&rd=11|ish=Chess-results|kirish sanasi=17 October 2020}}</ref>, 2011-yilda 14 yoshgacha bo‘lgan yoshlar o‘rtasida<ref name="world-u14">{{Veb manbasi|sarlavha=World Youth Chess Championship 2011 – U 14 Girls|url=http://chess-results.com/tnr58153.aspx?lan=1&art=1&rd=9|ish=Chess-results|kirish sanasi=17 October 2020}}</ref> va 2012-yilda 18 yoshgacha bo‘lgan yoshlar o‘rtasida<ref name="world-u18">{{Veb manbasi|sarlavha=World Youth Chess Championship 2012 – U18 Girls|url=http://chess-results.com/tnr84658.aspx?lan=1&art=0&flag=30|ish=Chess-results|kirish sanasi=17 October 2020}}</ref> va 2013 va 2014-yillarda 20 yoshgacha boʻlgan oʻsmirlar darajasida ikkitasi mos ravishda 14 va 16 yoshda<ref name="world-u20-1">{{Veb manbasi|sarlavha=World Junior Championship (Girls) (2013)|url=https://www.chessgames.com/perl/chess.pl?tid=82287|ish=Chessgames|kirish sanasi=17 October 2020}}</ref><ref name="world-u20-2">{{Veb manbasi|sarlavha=World Under 20 Girls Chess Championship 2014|url=http://chess-results.com/tnr147551.aspx?lan=1&art=0&flag=30|ish=Chess-results|kirish sanasi=17 October 2020}}</ref><ref name="world-u12">{{Veb manbasi|sarlavha=World Youth Chess Championship 2009 (U12G)|url=http://chess-results.com/tnr27459.aspx?lan=1&art=1&flag=30&wi=821|ish=Chess-results|kirish sanasi=17 October 2020}}</ref>. Goryachkina 10 yoshgacha, 14 yoshgacha va 20 yoshgacha boʻlganlar oʻrtasida ikkinchi oltin medalni qoʻlga kiritib, ushbu musobaqalarda birinchi oʻrinni egalladi va 18 yoshgacha boʻlganlar oʻrtasidagi musobaqada ikkinchi oʻrinni egalladi. Uning ushbu turnirlardagi eng yaxshi koʻrsatkichi 2011-yilgi 14 yoshgacha boʻlganlar Turnir davomida u keyingi uchta eng yaxshi oʻrin egalarini, shu jumladan ikkinchi raqam va bronza medal sohibi Xademalshariehni magʻlub etdi. Goryachkina oʻsha paytda Xademalshariehning 2215 reytingiga nisbatan 2313 ballga baholangan Xademalsharieh, shuningdek, 2014 yilda oʻsmirlar oʻrtasidagi ikkinchi jahon chempionatida gʻalaba qozonib, 13 raunddan keyin 1,5 ochko ortda qolgan Goryachkinaga ikkinchi oʻrinni egalladi<ref name="europe-u12-1">{{Veb manbasi|sarlavha=European Youth Chess Championship 2009 Girls – 12|url=http://chess-results.com/tnr24967.aspx?lan=1&art=1&rd=9&flag=30&wi=821|ish=Chess-results|kirish sanasi=17 October 2020}}</ref><ref name="europe-u12-2">{{Veb manbasi|sarlavha=European Youth Chess Championship Batumi 2010 - Girls Under 12|url=http://chess-results.com/tnr38345.aspx?lan=1&art=1&rd=9&flag=30|ish=Chess-results|kirish sanasi=17 October 2020}}</ref>. 2011-yilda 14 yoshgacha boʻlganlar darajasida<ref name="europe-u14">{{Veb manbasi|sarlavha=European Youth Chess Championship Albena 2011 - Girls Under 14|url=https://chess-results.com/tnr55701.aspx?lan=1&art=1&rd=9&flag=30|ish=Chess-results|kirish sanasi=17 October 2020}}</ref> va 2012-yilda 18 yoshgacha boʻlganlar darajasi<ref name="europe-u18">{{Veb manbasi|sarlavha=European Youth Chess Championship G18 Prague 2012 - Girls Under 18|url=http://chess-results.com/tnr79022.aspx?lan=1&art=1&flag=30|ish=Chess-results|kirish sanasi=17 October 2020}}</ref>. Goryachkina birinchi marta 2009-yil yanvar oyida oʻn yoshida FIDE reytingiga erishdi va 2008-yilgi 18 yoshgacha boʻlgan Rossiya PriFR musobaqasida gʻalaba qozonib, 60 reyting ochkosini qoʻlga kiritdi<ref name="chess-games-profile">{{Veb manbasi|sarlavha=Aleksandra Goryachkina|url=https://www.chessgames.com/player/aleksandra_goryachkina.html|ish=Chessgames|kirish sanasi=18 October 2020}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Aleksandra Goryachkina Standard Ratings January 2009|url=https://ratings.fide.com/calculations.phtml?id_number=4147103&period=2009-01-01&rating=0|ish=FIDE|kirish sanasi=18 October 2020}}</ref>. Uning yillik reytinglari 2011-yilda, oʻn ikki yoshida, 2045-yildan 2333-yilgacha 300 ballga koʻtarilganida sodir boʻlgan<ref name="fide-rating">{{Veb manbasi|sarlavha=Aleksandra Goryachkina Rating Progress Chart|url=https://ratings.fide.com/profile/4147103/chart|ish=FIDE|kirish sanasi=18 October 2020}}</ref> Ayollar oʻrtasidagi FIDE ustasi (WFM) unvonini qoʻlga kiritib, FL ayollar oʻrtasidagi 61-Rossiya chempionatida 48 reyting ochkosini qoʻlga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=61 Women's RUS Chmp 2011 FL|url=http://www.obninskchess.ru/alltur/alltur11/champw61/turnir/index.html|ish=Obninsk Chess|kirish sanasi=18 October 2020}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Aleksandra Goryachkina Standard Ratings May 2011|url=https://ratings.fide.com/calculations.phtml?id_number=4147103&period=2011-05-01&rating=0|ish=FIDE|kirish sanasi=18 October 2020}}</ref><ref name="july2011">{{Veb manbasi|sarlavha=Aleksandra Goryachkina Standard Ratings July 2011|url=https://ratings.fide.com/calculations.phtml?id_number=4147103&period=2011-07-01&rating=0|ish=FIDE|kirish sanasi=18 October 2020}}</ref>. Goryachkina bu muvaffaqiyatdan soʻng Chexiya ochiq chempionatida birinchi boʻlib [[Lyudmila Rudenko]] yodgorligida birinchi oʻrinni egalladi va har ikki musobaqada yana 48 reyting ochkosini qoʻlga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Aleksandra Goryachkina Standard Ratings September 2011|url=https://ratings.fide.com/calculations.phtml?id_number=4147103&period=2011-09-01&rating=0|ish=FIDE|kirish sanasi=18 October 2020}}</ref><ref name="november2011">{{Veb manbasi|sarlavha=Aleksandra Goryachkina Standard Ratings November 2011|url=https://ratings.fide.com/calculations.phtml?id_number=4147103&period=2011-11-01&rating=0|ish=FIDE|kirish sanasi=18 October 2020}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Aleksandra Goryachkina Superior in the Lyudmila Rudenko Memorial|url=http://www.chessdom.com/aleksandra-goryachkina-superior-in-the-lyudmila-rudenko-memorial/|ish=Chessdom|kirish sanasi=18 October 2020|sana=31 August 2011}}</ref>. Oʻzining 2011-yildagi muvaffaqiyat yilidan soʻng, Goryachkina 2012-yilda reytingda barqaror oʻsishda davom etdi va 2013-yil yanvarida birinchi marta 2400 ga yetdi. 2012-yil boshida u yana ikkita WGM meʼyorini qoʻlga kiritdi, oxirgisi esa ayollar oʻrtasidagi shaxmat boʻyicha ikkinchi Evropa individual chempionatiga toʻgʻri keldi. U allaqachon 2300 balldan yuqori baholanganligi sababli, u 2012-yil mart oyida 13 yosh, 5 oy va 14 kunligida tarixdagi ikkinchi eng yosh WGM boʻldi, faqat 12 yoshu 3 yoshida muvaffaqiyatga erishgan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Aleksandra Goryachkina becomes WGM at 13|url=http://www.chessdom.com/aleksandra-goryachkina-becomes-wgm-at-13/|ish=Chessdom|kirish sanasi=18 October 2020|sana=16 March 2012}}</ref>. Yil boshida yana ikkita muhim voqea 2012-yilda Aeroflot Open B musobaqasida GM Davit Petrosian ustidan qozonilgan g‘alaba<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Aleksandra Goryachkina Standard Ratings March 2012|url=https://ratings.fide.com/calculations.phtml?id_number=4147103&period=2012-03-01&rating=0|ish=FIDE|kirish sanasi=18 October 2020}}</ref> va 20 yoshgacha bo‘lgan o‘smir qizlar o‘rtasidagi Rossiya chempionatida qo‘shma ikkinchi o‘rinni qo‘lga kiritish edi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.theweekinchess.com/html/twic912.html#10|sarlavha=The Week in Chess 912: Russian Junior Championship|ish=The Week in Chess|muallif=Crowther|ism=Mark|sana=30 April 2012|kirish sanasi=20 August 2015}}</ref>. Shuningdek, ayollar oʻrtasidagi Rossiya kubogi chempioni sifatida yilni yakunlashdan oldin boʻlajak GMlar Yinglun Ju va Grigoriy Oparinlar ustidan tay-breyk natijasida oʻsmirlar V. Dvorkovich kubogini qoʻlga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.chessdom.com/bartosz-socko-and-aleksandra-goryachkina-are-winners-of-the-russian-cup/|sarlavha=Bartosz Socko and Aleksandra Goryachkina are winners of the Russian Cup|ish=Chessdom|sana=13 December 2012|kirish sanasi=20 August 2015}}</ref>. Goryachkina 2013 va 2014-yillarning koʻp qismida 2400 past darajadagi reytingni saqlab qoldi va 2014-yil dekabrida 2441 ga yetd. U 2013-yil yanvar oyida Veyk -an-Zi shahrida boʻlib oʻtgan Tata Steel C turnirida ishtirok etdi, bu dunyodagi yetakchi yillik shaxmat turnirlaridan birining uchinchi bosqich ochiq davrasi boʻlib, 3½/13 ball toʻpladi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.theweekinchess.com/chessnews/events/75th-tata-steel-wijk-aan-zee-2013|sarlavha=75th Tata Steel Wijk aan Zee 2013|ish=The Week in Chess|muallif=Crowther|ism=Mark|sana=27 January 2013|kirish sanasi=21 August 2015}}</ref>. U 19 yoshgacha boʻlgan Rossiya chempionatining ochiq divizionida qatnashishni tanladi va 6½/9 ball bilan ikkinchi oʻrinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|url=http://en.chessbase.com/post/ruian-youth-won-by-artemiev-and-kashlinskaya-260413|sarlavha=Russian Youth won by Artemiev and Kashlinskaya|ish=ChessBase|sana=25 April 2013|kirish sanasi=21 August 2015}}</ref>. Ayollar oʻrtasidagi Rossiya chempionati oliy ligasida birgalikda ikkinchi oʻrinni egallashi bilan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.theweekinchess.com/chessnews/events/66th-russian-championship-higher-league-2013|sarlavha=66th Russian Championship Higher League 2013|ish=The Week in Chess|muallif=Crowther|ism=Mark|sana=20 June 2013|kirish sanasi=21 August 2015}}</ref> u birinchi marta Rossiya chempionatining Superfinaliga yoʻllanma oldi. U 2013-yilda qoʻshma toʻrtinchi oʻrin uchun 4½/9 ball, 2014-yilda esa qoʻshma uchinchi oʻrin uchun 5½/9 ball toʻplagan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Superfinal.Woman.2013|url=http://chess-results.com/tnr112699.aspx?lan=1&art=1&wi=821+Superfinal+Women+2013|ish=Chess-results|kirish sanasi=18 October 2020}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.theweekinchess.com/chessnews/events/russian-championship-superfinal-2014|sarlavha=Russian Championship Superfinal 2014|ish=The Week in Chess|muallif=Crowther|ism=Mark|kirish sanasi=25 August 2015}}</ref>. Goryachkina, shuningdek, 2013 va 2014-yillarda shaxmat bo‘yicha ayollar o‘rtasidagi yakkalik Yevropa Chempionatida va shaxmat bo‘yicha yakkalik Yevropa ochiq chempionatida bittadan Xalqaro usta (IM) normasini qo‘lga kiritdi<ref name="im-norms">{{Veb manbasi|sarlavha=Aleksandra Goryachkina: International Master (IM)|url=https://ratings.fide.com/title_norms.phtml?details=1&id=4147103&title=IM|ish=FIDE|kirish sanasi=18 October 2020}}</ref>. U yoshlar o‘rtasidagi jahon chempionatida 18 yoshgacha bo‘lgan o‘smirlar o‘rtasidagi ochiq musobaqalarda qatnashdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Aleksandra Goryachkina Standard Ratings February 2014|url=https://ratings.fide.com/calculations.phtml?id_number=4147103&period=2014-02-01&rating=0|ish=FIDE|kirish sanasi=18 October 2020}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Aleksandra Goryachkina Standard Ratings April 2014|url=https://ratings.fide.com/calculations.phtml?id_number=4147103&period=2014-04-01&rating=0|ish=FIDE|kirish sanasi=18 October 2020}}</ref>. === 2015-18: Oʻsmir grossmeyster, ikki karra Rossiya chempioni === [[Fayl:Russian_superfinal_2017_(cropped).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Russian_superfinal_2017_%28cropped%29.jpg/310px-Russian_superfinal_2017_%28cropped%29.jpg|thumb| Goryachkina (oʻrtada) 2017-yilgi ayollar oʻrtasidagi Rossiya chempionati superfinalida gʻolibning sovrinlarini qoʻlga kiritmoqda]] Goryachkina 2015-yilning ikkinchi yarmida 2500 reytingining cho‘qqisida edi va birinchi marta 2016-yil yanvarida 17 yoshida erishgan edi. U oʻzining uchinchi va oxirgi IM normasini 2015-yilgi Yevropa individual chempionatida ketma-ket ikkinchi yil 6½/11 ball bilan qoʻlga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=European Individual Chess Championship 2015|url=http://chess-results.com/tnr157274.aspx?lan=1&art=4&fed=RUS&turdet=YES&flag=30|ish=Chess-results|kirish sanasi=18 October 2020}}</ref>. Goryachkina 2015-yilda shaxmat boʻyicha ayollar oʻrtasidagi jahon chempionatining nokaut bahsida debyut qildi, u erda u ikkinchi bosqichda uchinchi raqam ostida tasniflangan Anna Muzychuk tomonidan magʻlub boʻldi<ref name="wwcm2020-profile">{{Veb manbasi|sarlavha=Aleksandra Goryachkina|url=https://wwcm2020.fide.com/profile/aleksandra-goryachkina|ish=Women's World Championship Match|kirish sanasi=18 October 2020}}</ref>. Uning 2015-yildagi eng yaxshi natijalaridan ikkitasi yil oxiriga kelib Rossiyada boʻlib, u erda ayollar oʻrtasida Rossiya chempioni boʻldi va ikkinchi marta ayollar oʻrtasidagi Rossiya kubogini qoʻlga kiritdi<ref name="russian-champion-1">{{Veb manbasi|url=http://ruchess.ru/en/news/all/chita_superfinal_11/|sarlavha=Tomashevsky and Goryachkina Become Champions|ish=Chess Federation of Russia|kirish sanasi=20 August 2015}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Aleksandra Goryachkina wins Women Russian Cup 2015|url=http://www.chessdom.com/aleksandra-goryachkina-wins-women-russian-cup-2015/|ish=Chessdom|kirish sanasi=3 January 2016|sana=10 December 2015}}</ref>. U hali 16 yoshida ayollar oʻrtasidagi Rossiya chempionati superfinalida 8/11 ({{Abbr|+6|6 wins, 1 loss, 4 draws}} −1=4) hisobida gʻolib chiqdi. === 2019 yildan hozirgacha: Jahon chempionati daʼvogar === [[Fayl:2020_russian_superfinal_champions.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/2020_russian_superfinal_champions.jpg/290px-2020_russian_superfinal_champions.jpg|thumb| Goryachkina (chapda) va Ian Nepomniachtchi, 2020-yilgi Rossiya chempionati superfinalida ayollar va ochiq boʻlimlar gʻoliblari]] Goryachkina keyingi bir necha oy ichida yo‘qotgan reyting ochkolarining katta qismini 2019-yil boshida qaytarib oldi. Xususan, u 2019-yil mart oyida bo‘lib o‘tgan shaxmat bo‘yicha Yevropa individual chempionatida 6½/11 ball to‘plagan, xususan, o‘sha paytda 2701 ball olgan Rauf Mamedov ustidan g‘alaba qozongan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Aleksandra Goryachkina Standard Ratings August 2019|url=https://ratings.fide.com/calculations.phtml?id_number=4147103&period=2019-04-01&rating=0|ish=FIDE|kirish sanasi=18 October 2020}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=New format for the Women's World Championship Cycle|url=https://en.chessbase.com/post/new-format-for-the-women-s-world-championship-cycle|ish=Chessbase|kirish sanasi=10 December 2020|sana=28 November 2018}}</ref>. Goryachkina 1½ ochko bilan turnirda gʻolib chiqdi. U 9½/14 ball toʻpladi va oʻn ikki raunddan soʻng 9 ochko va 2½ ochkoga ega boʻlganligi tufayli ikki raund qolganda gʻalabani qoʻlga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Pereira|ism=Antonio|sarlavha=Goryachkina is the new World Championship challenger|url=https://en.chessbase.com/post/womens-candidates-2019-round-12|ish=ChessBase|kirish sanasi=18 October 2020|sana=14 June 2019}}</ref><ref name="clinch">{{Veb manbasi|muallif=Houska|ism=Jovanka|sarlavha=Goryachkina Wins Women's Candidates' With 2 Rounds To Spare|url=https://www.chess.com/news/view/aleksandra-goryachkina-wins-fide-women-candidates|ish=Chess.com|kirish sanasi=18 October 2020|sana=17 June 2019}}</ref>. U 2666 dominant koʻrsatkichga ega boʻlib, u dunyoda faqat Xou Yifan va shaxmat boʻyicha ayollar oʻrtasidagi amaldagi jahon chempioni Ju Venjunni ortda qoldirib, dunyoda 3-oʻringa koʻtarildi<ref name="fide-top-list">{{Veb manbasi|sarlavha=Aleksandra Goryachkina Top Lists|url=https://ratings.fide.com/profile/4147103/top|ish=FIDE|kirish sanasi=18 October 2020}}</ref>. Ayollar oʻrtasidagi jahon chempionati oʻyini 2020-yilning yanvar oyida boʻlib oʻtdi, birinchi yarmi Xitoyda, ikkinchi yarmi esa Rossiyada boʻlib oʻtdi. Xitoyda Ju va Goryachkina va har biri oq bilan oʻyinda gʻalaba qozondi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Kulkarni|ism=Rakesh|sarlavha=Women's World Chess Championship: Ju Wenjun Strikes 1st|url=https://www.chess.com/news/view/fide-womens-world-championship-game-4-ju-wenjun|ish=Chess.com|kirish sanasi=18 October 2020|sana=9 January 2020}}</ref><ref>{{Veb manbasi|muallif=Kulkarni|ism=Rakesh|sarlavha=FIDE Women's World Championship: Goryachkina Strikes Back As Match Moves To Russia|url=https://www.chess.com/news/view/2020-women-world-championship-goryachkina-ju-wenjun-game-5-6|ish=Chess.com|kirish sanasi=18 October 2020|sana=12 January 2020}}</ref>. Rossiyaga qaytib, Goryachkina sakkizinchi oʻyinda<ref>{{Veb manbasi|muallif=Fischer|ism=Johannes|sarlavha=Goryachkina grabs the lead|url=https://en.chessbase.com/post/women-world-championship-2020-goryachkina-wins-game-8|ish=ChessBase|kirish sanasi=18 October 2020|sana=18 January 2020}}</ref> oldinga chiqdi, Ju ketma-ket oʻyinlarda gʻalaba qozondi, ikkinchisida esa qora tanlilar oʻyindagi yagona gʻalaba edi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Kulkarni|ism=Rakesh|sarlavha=FIDE Women's World Championship: Ju Wenjun Strikes Twice, Leads With 2 Games To Go|url=https://www.chess.com/news/view/2020-women-world-chess-championship-goryachkina-ju-wenjun-game-9-10|ish=Chess.com|kirish sanasi=18 October 2020|sana=20 January 2020}}</ref>. Shunga qaramay, Goryachkina soʻnggi klassik oʻyinda gʻalaba qozondi va uchrashuvni toʻrtta tezkor tay-breyk seriyasiga yoʻnaltirdi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Kulkarni|ism=Rakesh|sarlavha=Goryachkina Wins Last Game To Force Playoff At FIDE Women's World Chess Championship|url=https://www.chess.com/news/view/2020-women-world-chess-championship-goryachkina-ju-wenjun-game-12|ish=Chess.com|kirish sanasi=18 October 2020|sana=23 January 2020}}</ref>. Goryachkina qora tanlilar bilan birinchi tay-brek oʻyinida yaxshi gʻalaba qozona olmaganidan soʻng, Ju uchinchi oʻyinda oq bilan gʻalaba qozondi. Qolgan uchta tay-brek oʻyinlari durang bilan yakunlanganidan soʻng, Ju uchrashuvda gʻalaba qozondi va ayollar oʻrtasidagi jahon chempioni unvonini saqlab qoldi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Peterson|ism=Macauley|sarlavha=Ju Wenjun remains World Champion|url=https://en.chessbase.com/post/womens-world-championship-2020-ju-goryachkina-tiebreak|ish=ChessBase|kirish sanasi=18 October 2020|sana=24 January 2020}}</ref>. {| class="wikitable" style="text-align:center; background:white" |+Shaxmat bo‘yicha ayollar o‘rtasidagi jahon chempionati 2020 ! rowspan="2" | ! rowspan="2" | Reyting ! colspan="12" | Klassik oʻyinlar ! colspan="4" | Tezkor taybreyklar ! rowspan="2" | Ballar |- ! width="20" | 1 ! width="20" | 2 ! width="20" | 3 ! width="20" | 4 ! width="20" | 5 ! width="20" | 6 ! width="20" | 7 ! width="20" | 8 ! width="20" | 9 ! width="20" | 10 ! width="20" | 11 ! width="20" | 12 ! width="20" | R1 ! width="20" | R2 ! width="20" | R3 ! width="20" | R4 |- | align="left" | '''{{Flagathlete|Ju Wenjun|CHN}}''' | 2584 | style="background:black; color:white" | ½ | ½ | style="background:black; color:white" | ½ | 1 | style="background:black; color:white" | 0 | ½ | ½ | style="background:black; color:white" | 0 | 1 | style="background:black; color:white" | 1 | ½ | style="background:black; color:white" | 0 | ½ | style="background:black; color:white" | ½ | 1 | style="background:black; color:white" | ½ | '''6 (2½)''' |- | align="left" |{{Flagathlete|Aleksandra Goryachkina|RUS}} | 2578 | ½ | style="background:black; color:white" | ½ | ½ | style="background:black; color:white" | 0 | 1 | style="background:black; color:white" | ½ | style="background:black; color:white" | ½ | 1 | style="background:black; color:white" | 0 | 0 | style="background:black; color:white" | ½ | 1 | style="background:black; color:white" | ½ | ½ | style="background:black; color:white" | 0 | ½ | 6 (1½) |- | align="left" | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |} == Mashhur oʻyinlar == * Jemil Jan Ali Marandi (2423) — Aleksandra Goryachkina (2441), 2014 yilgi Jahon shaxmat olimpiadasi (16 yoshgacha): 7-tur; Slavlar himoyasi, 0-1 . GM Mixail Marin shunday dedi: „Ushbu oʻyindagi kombinatsiya butunlay toʻgʻri boʻlmasa-da, biz uni Blekning shuhratparastligi va jasorati uchun yorqin mukofot bilan taqdirlashga qaror qildik“. Marinning baʼzi izohlari quyida keltirilgan<ref name="brilliancy">{{Veb manbasi|muallif=Marin|ism=Mihail|sarlavha=The Slav Defence: Cemil Can Ali Marandi (2423) - Aleksandra Goryachkina (2441)|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160304030627/http://wyco2014.chess.hu/news/aleksandra-goryachkina-received-a-brilliancy-award--too--for-her-daring--even-though-unsound--combination/?cikk=74|url=http://wyco2014.chess.hu/news/aleksandra-goryachkina-received-a-brilliancy-award--too--for-her-daring--even-though-unsound--combination/?cikk=74|ish=2014 World Youth Chess Olympiad|kirish sanasi=18 October 2020|sana=19 December 2014|arxivsana=4 March 2016}}</ref>. :: 1. d4 d5 2. c4 c6 3. Nf3 Nf6 4. e3 Bf5 5. Nc3 e6 6. Nh4 Be4 7. f3 Bg6 8. Qb3 Qc7 9. Bd2 Be7 10. Nxg6 hxg6 11. g3 a6 12. Rc1 dxc4 13. Bxc4 c5 14. dxc5 Nc6 15. Qc2 Rd8 16. Be2 Rxh2 17. Rxh2 Qxg3+ 18. Rf2 Ng4 19. fxg4 Bh4 ("''Qora xavfli tashabbusga ega, lekin buning uchun juda katta narxni toʻladi: kalxat va ritsar.'' ") 20. Kd1? (" ''Qalqonni juda oson qaytarish.'' ''Toʻgʻri, Uaytning pozitsiyasi 20dan keyin tor koʻrinadi.'' ''Nd1 Qg1+ 21.'' ''Bf1 Ne5, lekin aniq 22.'' ''Qe4 f3 kvadratini himoya qilib, hujumni davom ettirishning adekvat usullaridan mahrum boʻlardi''"). Qxf2 21. Qe4 Qe1+! ("''Uayt 20 oʻynaganida bu oddiy harakatni eʼtiborsiz qoldirgan boʻlishi kerak.'' ''Kd1?'' ") 22. Kc2 Qxd2+ 23. Kb1 Bg5 ("''Qora gʻalaba qozongan oʻrnini saqlab qolgan barcha qurbonlik materiallarini oldi.'' ") 24. Bxa6 Qxe3 25. Qxe3 Bxe3 26. Bxb7 Na5 27. Ba6 Bxc1 28. Kxc1 Rd4 29. Be2 Kd7 30. Kc2 Nb7 31. Bb5+ Kd8 32. Na4 Rxg4 33. Kc3 f5 34.b4 f4 35. Kd3 g5 36. Ba6 Kc7 37. Nc3 Rg3+ 38. Kd4 e5+ 39. Kc4 f3 40. Nd5+ Kd7 41. Kb5 Nd8 42. Kb6 f2 43. Bb5+ Ke6 44.c6 Nxc6 45. Kxc6 e4 46. Bc4 Ke5 47.b5 Rg1 48.b6 Rc1 49.b7 Rxc4+ 50. Kd7 f1Q 51.b8Q+ Kd4 52. Ne7 Qh3+ 53. Kd6 Qh2+ 0-1 == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1998-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Shaxmatchi ayollar]] jjkw0q70df7ctqc0sqf2eovpx9ev8vw Olga Girya 0 763512 2816659 2742168 2022-08-29T04:58:00Z Ravshanbek Tohirov 71874 wikitext text/x-wiki [[Fayl:Girya,Olga 2012-04-21 Gladenbach.jpg|thumb|Olga Girya]] '''Olga Aleksandrovna Girya'''<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.pogonina.com/index.php?option=com_content&task=view&id=2500|sarlavha=Vladimir Putin Congratulates Russian Women's Chess Team|nashriyot=[[Natalia Pogonina]]}}</ref> ({{Lang-ru|Ольга Александровна Гиря}}; 1991-yil 4-iyunda tugʻilgan) — rossiyalik [[Shaxmat|shaxmatchi]]. U [[FIDE]] tomonidan 2021-yilda berilgan grossmeyster (GM) unvoniga ega. U 2014-yilda ayollar oʻrtasidagi shaxmat olimpiadasida va 2017-yilda ayollar oʻrtasidagi jahon jamoaviy shaxmat chempionatida oltin medalni qoʻlga kiritgan Rossiya terma jamoasi aʼzosi edi<ref>{{Veb manbasi|url=http://chess24.com/en/read/news/flawless-china-retain-world-team-championship|sarlavha=Flawless China retain World Team Championship|muallif=McGourty|ism=Colin|sana=2017-06-28|ish=chess24.com|kirish sanasi=2017-09-21}}</ref>. U 2019-yilda shaxmat boʻyicha ayollar oʻrtasidagi Rossiya chempionatida gʻolib chiqdi. == Karyera == Langepas shahrida tugʻilgan<ref name="tashkent2013">{{Veb manbasi|url=http://tashkent2013.fide.com/en/players/296-olga-girya|sarlavha=FIDE Women's Grand Prix Tashkent 2013: Olga Girya's profile|ish=tashkent2013.fide.com|kirish sanasi=2015-08-08}}</ref>, Girya oʻsmirlar darajasida 2009-yilda shaxmat boʻyicha yoshlar oʻrtasidagi jahon chempionati va Yevropa yoshlar oʻrtasidagi shaxmat chempionatining qizlar oʻrtasida oltin medalni, 2007-yilda 16 yoshgacha boʻlgan qizlar oʻrtasida kumush medalni qoʻlga kiritdi<ref>[http://chess-results.com/tnr8919.aspx?lan=1&art=1&flag=30&wi=821&turdet=YES World Youth Championship 2007 (16G)]. ''chess-results.com''.</ref> va 2008-yil yoshlar o‘rtasidagi Yevropa chempionatida 18 yoshgacha bo‘lgan qizlar o‘rtasida, 2008-yil yoshlar o‘rtasidagi jahon chempionatida U18 qizlar o‘rtasida bronza. U 2010-yilda Rossiya U 20 qizlar chempionatida g‘olib chiqdi va 2010<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=2010-08-17 |title=World Junior: Andreikin, Muzychuk win Gold |work=Chess News |url=https://en.chessbase.com/post/world-junior-andreikin-muzychuk-win-gold |access-date=2016-12-09}}</ref> va 2011-yillarda U20 qizlar o‘rtasidagi jahon chempionatida ikkinchi o‘rinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|url=https://en.chessbase.com/post/world-junior-swiercz-and-cori-take-gold-in-chennai|sarlavha=World Junior: Swiercz and Cori take Gold in Chennai|sana=2011-08-16|ish=Chess News|nashriyot=ChessBase|kirish sanasi=2016-12-09}}</ref>. Girya 2013-14-yillarda FIDE ayollar oʻrtasidagi Gran-pri turkumida [[Xanti-mansiysk|Xanti-Mansiysk]] mezbonligi nomzodi sifatida ishtirok etdi. Xanti-Mansiyskda oʻtkazilgan toʻrtinchi bosqichda u Xou Yifandan keyin ikkinchi oʻrinni egalladi va grossmeyster unvoni uchun normaga erishdi<ref>[https://old.fide.com/component/content/article/1-fide-news/7880-womens-fide-grand-prix-in-khanty-mansiysk-round-4.html „Womenʼs FIDE Grand Prix in Khanty-Mansiysk is officially closed“]. FIDE. 2014-04-22.</ref>. 2014-yil fevral oyida u Moskva ochiq chempionatining ayollar oʻrtasidagi ochiq musobaqasida („Rossiya ayollar premer-kubogi“) gʻolib chiqdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.fide.com/component/content/article/4-tournaments/7731-moscow-open-2014-concluded.html|sarlavha=Moscow Open 2014 Concluded|muallif=Mihailov|ism=Anton|sana=2014-02-11|nashriyot=FIDE|kirish sanasi=2016-07-13|arxivsana=2016-12-22|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161222183942/https://www.fide.com/component/content/article/4-tournaments/7731-moscow-open-2014-concluded.html}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://en.chessbase.com/post/moscow-open-2014-attracts-over-1700-competitors|sarlavha=Moscow Open 2014 attracts over 1700 competitors|muallif=Popova|ism=Galina|sana=2014-02-12|nashriyot=ChessBase|kirish sanasi=2016-07-13}}</ref>. 2014-yil aprel oyida Girya tezkor shaxmat boʻyicha ayollar oʻrtasidagi jahon chempionatida bronza medalini qoʻlga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.chessdom.com/kateryna-lagno-is-womens-world-rapid-champion/|sarlavha=Kateryna Lagno is Women’s World Rapid Champion|sana=2014-04-25|nashriyot=Chessdom|kirish sanasi=2016-07-13}}</ref>. Iyun oyida u Rossiya Oliy ligasining ayollar boʻlimida, ayollar oʻrtasida shaxmat boʻyicha Rossiya chempionatining superfinaliga saralashda gʻolib chiqdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://en.chessbase.com/post/russian-higher-league-lysyj-and-girya-win|sarlavha=Russian Higher League: Lysyj and Girya win|muallif=Silver|ism=Albert|sana=2014-06-14|nashriyot=ChessBase|kirish sanasi=2016-07-13}}</ref>. Oxirgi musobaqada Girya toʻrtinchi oʻrinni egalladi<ref>[http://www.theweekinchess.com/chessnews/events/russian-championship-superfinal-2014 Russian Championship Superfinal 2014].''The Week in Chess''. 2014-12-01.</ref>. Oʻsha yilning noyabr oyida u finalda Anastasiya Bodnarukni magʻlub etib, nokaut boʻlgan ayollar oʻrtasidagi Rossiya kubogini qoʻlga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://chess-news.ru/en/node/17430|sarlavha=Jakovenko Wins Russian Cup Again|sana=2014-11-25|ish=Chess-News.ru|kirish sanasi=2015-08-21}}</ref>. 2016-yilda Girya FIDE Ayollar Gran-prisi seriyasining soʻnggi uchta musobaqasida tashkilotchilar nomzodlaridan biri sifatida ishtirok etdi. U 2018-yilgi ayollar o‘rtasidagi Rossiya chempionati superfinalida Nataliya Pogonina bilan birinchi o‘rinni egalladi va pley-offda yutqazib, kumush medalni qo‘lga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://en.chessbase.com/post/andreikin-and-pogonina-win-russian-superfinal-2018|sarlavha=Russian Superfinal: Andreikin and Pogonina take gold|muallif=Yermolinsky|ism=Alex|muallifhavola=Alex Yermolinsky|sana=2018-09-06|ish=Chess News|nashriyot=ChessBase|arxivurl=|arxivsana=|kirish sanasi=2019-09-05}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://chess24.com/en/read/news/andreikin-and-pogonina-win-russian-superfinals|sarlavha=Andreikin and Pogonina win Russian Superfinals|muallif=Colodro|ism=Carlos|sana=2018-09-07|ish=chess24.com|arxivurl=|arxivsana=|kirish sanasi=2019-09-05}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://en.chessbase.com/post/russian-championship-2019-round-11|sarlavha=Girya and Tomashevsky are the 2019 Russian champions|muallif=Pereira|ism=Antonio|sana=2019-08-23|ish=Chess News|nashriyot=ChessBase|arxivurl=|arxivsana=|kirish sanasi=2019-09-05}}</ref>. == Jamoa musobaqalari == Girya 39-shaxmat Olimpiadasida Rossiya 2 jamoasida ikkinchi doskada oʻynab, ayollar terma jamoasi safida debyut qildi<ref>[http://chess-results.com/tnr36796.aspx?lan=1&art=20&fed=RUS2&flag=30&wi=821&turdet=NO 39th Chess Olympiad 2010 Women: Russia 2 team composition] Chess-Results</ref>. U 2012<ref>{{Veb manbasi|url=http://en.chessbase.com/post/8th-ruia-china-match-china-wins-claical-game-encounter|sarlavha=8th Russia-China match – China wins classical game encounter|sana=2012-07-08|nashriyot=ChessBase|kirish sanasi=2015-08-21}}</ref> va 2015-yillarda<ref>{{Veb manbasi|url=http://theweekinchess.com/chessnews/events/china-russia-match-2015|sarlavha=China-Russia Match 2015 {{!}} The Week in Chess|ish=theweekinchess.com|kirish sanasi=2016-12-09}}</ref> Scheveningen tizimida oʻtkazilgan Rossiya va Xitoy oʻrtasidagi oʻyinda Rossiya ayollar jamoasida oʻynagan. 2013-yilda u Rossiya terma jamoasiga shaxmat boʻyicha ayollar oʻrtasidagi jamoaviy jahon chempionatida bronza medalini qoʻlga kiritishda yordam berdi, shuningdek, 5-chi doskada oltin medalni qoʻlga kiritdi<ref>[http://www.chessblog.com/2013/03/astana-chess-ukraine-china-russia-top.html Womenʼs World Team Chess Championship 2013] chessblog.com 12.03.2013</ref> va ayollar oʻrtasidagi Yeropa jamoaviy shaxmat chempionatida kumush medalni qoʻlga kiritdi<ref>[http://chess-results.com/tnr115919.aspx?lan=1&flag=30&wi=821&turdet=YES 19th European Womenʼs Team Chess Championship 2013] Chess-Results</ref>. 2015-yil aprel oyida ayollar oʻrtasidagi jamoaviy jahon chempionatida u 5-chi bortda jamoaviy bronza va individual oltin medalni qoʻlga kiritdi<ref>[http://www.chessdom.com/georgia-takes-gold-in-womens-world-team-chess-championship/ „Georgia takes gold in Womenʼs World Team Chess Championship“]. Chessdom. 2015-04-28.</ref>. == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1991-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Shaxmatchilar]] [[Turkum:Shaxmatchi ayollar]] 3eok5kbzx5jqr06lmg4qhm4ykvsor1p Nana Dzagnidze 0 763519 2816632 2742179 2022-08-29T04:28:26Z Ravshanbek Tohirov 71874 wikitext text/x-wiki [[Fayl:Nana Dzagnidze in 2019 - 01.jpg|thumb|Nana Dzagnidze]]  {{MedalTableTop|name=no}} {{MedalSport|Women's [[chess]]}} {{MedalMamlakat|{{GEO}}}} {{MedalCompetition|[[Women's Chess Olympiad]]}} {{Oltin medal|[[38th Chess Olympiad|Dresden 2008]]|Georgia}} {{MedalBronze|[[39th Chess Olympiad|Khanty-Mansiysk 2010]]|Georgia}} {{MedalCompetition|[[World Team Chess Championship]]}} {{MedalBronze|[[Women's World Team Chess Championship 2011|Mardin 2011]]|Georgia}} {{Oltin medal|[[Women's World Team Chess Championship 2015|Khanty-Mansiysk 2015]]|Georgia}} {{MedalBronze|[[Women's World Team Chess Championship 2017|Khanty-Mansiysk 2017]]|Georgia}} {{MedalCompetition|[[European Team Chess Championship]]}} {{MedalKumush|[[Women's European Team Chess Championship 2005|Gothenburg 2005]]|Georgia}} {{MedalKumush|[[Women's European Team Chess Championship 2009|Novi Sad 2009]]|Georgia}} {{MedalBronze|[[Women's European Team Chess Championship 2011|Porto Carras 2011]]|Georgia}} {{MedalBronze|[[Women's European Team Chess Championship 2015|Reykjavík 2015]]|Georgia}} {{MedalKumush|[[Women's European Team Chess Championship 2017|Crete 2017]]|Georgia}} {{MedalKumush|[[Women's European Team Chess Championship 2019|Batumi 2019]]|Georgia}} {{MedalCompetition|[[European Chess Club Cup]]}} {{MedalKumush|[[European Chess Club Cup 2005|Gothenburg 2005]]|Georgia}} {{MedalKumush|[[European Chess Club Cup 2009|Novi Sad 2016]]|Georgia}} {{Oltin medal|[[Batumi Chess Club "Nona" 2014|Bilbao 2014]]|Batumi Chess Club "Nona"}} {{Oltin medal|[[Batumi Chess Club "Nona" 2015|Khanty-Mansiysk 2015]]|Batumi Chess Club "Nona"}} {{Oltin medal|[[Batumi Chess Club "Nona" 2017|Antalya 2017]]|Batumi Chess Club "Nona"}} {{MedalCompetition|[[European Individual Chess Championship]]}} {{Oltin medal|[[Women's European Individual Chess Championship 2017|Riga 2017]]|Women's}} {{MedalKumush|[[Women's European Individual Chess Championship 2018|Vysoké Tatry 2018]]|Women's}} {{MedalBottom}}'''Nana Dzagnidze''' ({{Lang-ka|ნანა ძაგნიძე}}; 1987-yil 1-yanvarda tugʻilgan) — gruziyalik [[Shaxmat|shaxmatchi]]. U 2008-yilda [[FIDE]] tomonidan grossmeyster unvoni bilan taqdirlangan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.fide.com/component/content/article/1-fide-news/3583--titles-approved-at-the-79th-fide-congress-|sarlavha=Titles approved at the 79th FIDE Congress|ish=FIDE|kirish sanasi=2017-09-26|arxivsana=2011-06-06|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110606144628/http://www.fide.com/component/content/article/1-fide-news/3583--titles-approved-at-the-79th-fide-congress-}}</ref> Dzagnidze 2008-yili ayollar shaxmat olimpiadasida oltin medalni qo‘lga kiritgan Gruziya jamoasi aʼzosi, 2017-yilda esa ayollar o‘rtasida yakka tartibda Yevropa chempioni bo‘lgan. == Faoliyati == Dzagnidze 1999-yilda shaxmat bo‘yicha o‘smirlar o‘rtasidagi jahon chempionatining 12 yoshgacha bo‘lgan qizlar seksiyasida g‘olib chiqdi. Shuningdek, u 2003-yilda 20 yoshgacha bo‘lgan qizlar o‘rtasidagi jahon chempionatida 2 ochko ilgarilab, oltin medalni qo‘lga kiritdi. 2005-yil sentyabr oyida u oltinchi [[Lozanna]] yosh ustalar turnirida qatnashib, ettinchi oʻrinni egalladi. Andrey Volokitin turnirda gʻolib chiqdi. [[Fayl:Dzagnidze_nana_20081119_olympiade_dresden.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Dzagnidze_nana_20081119_olympiade_dresden.jpg/220px-Dzagnidze_nana_20081119_olympiade_dresden.jpg|left|thumb| ]] 2010-yil iyul oyida u Jermuk shahrida 2011-yilgi shaxmat boʻyicha ayollar oʻrtasidagi jahon chempionati tsiklining bir qismi boʻlgan FIDE ayollar Gran-prisining toʻrtinchi bosqichida gʻalaba qozondi<ref>[http://jermuk2010.fide.com/ FIDE report]</ref>. Oʻn bir davradan iborat boʻlgan turnirda u ettita oʻyinda gʻalaba qozondi va toʻrtta durang oʻynadi. U ikkinchi oʻrinni egallagan [[Tatyana Kosintseva|Tatyana Kosintsevadan]] 1,5 ochko oldinda boʻldi. 2017-yilda [[Riga|Rigada]]<ref>{{Veb manbasi|url=http://theweekinchess.com/chessnews/events/18th-european-womens-championship-2017|sarlavha=18th European Women's Championship 2017 {{!}} The Week in Chess|ish=theweekinchess.com|kirish sanasi=2018-01-03}}</ref> ayollar oʻrtasidagi individual Yevropa chempionati va Ar-[[Ar-Riyod|Riyodda]] oʻtkazilgan blits shaxmat boʻyicha ayollar oʻrtasidagi jahon chempionatida gʻolib chiqdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://en.chessbase.com/post/magnus-carlsen-and-nana-dzagnidze-are-world-blitz-champions|muallif=Yermolinsky|ism=Alex|muallifhavola=Alex Yermolinsky|sarlavha=Magnus Carlsen and Nana Dzagnidze are World Blitz champions|sana=2017-12-31|ish=Chess News|nashriyot=ChessBase|kirish sanasi=2018-01-03}}</ref>. [[Fayl:Вручение_женского_шахматного_Оскара_«Каисса»_Нане_Дзагнидзе.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/%D0%92%D1%80%D1%83%D1%87%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5_%D0%B6%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D1%88%D0%B0%D1%85%D0%BC%D0%B0%D1%82%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D0%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%B0_%C2%AB%D0%9A%D0%B0%D0%B8%D1%81%D1%81%D0%B0%C2%BB_%D0%9D%D0%B0%D0%BD%D0%B5_%D0%94%D0%B7%D0%B0%D0%B3%D0%BD%D0%B8%D0%B4%D0%B7%D0%B5.jpg/220px-%D0%92%D1%80%D1%83%D1%87%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5_%D0%B6%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D1%88%D0%B0%D1%85%D0%BC%D0%B0%D1%82%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D0%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%B0_%C2%AB%D0%9A%D0%B0%D0%B8%D1%81%D1%81%D0%B0%C2%BB_%D0%9D%D0%B0%D0%BD%D0%B5_%D0%94%D0%B7%D0%B0%D0%B3%D0%BD%D0%B8%D0%B4%D0%B7%D0%B5.jpg|alt=Hand-over of the Womenʼs Chess Award of Caissa to Nana Dzagnidze|thumb| Nana Dzagnidzega Kayssa shaxmat boʻyicha ayollar mukofotining topshirilishi]] Yilning eng yaxshi ayol futbolchisi sifatida Kayssa FIDE faxriy mukofoti sovrindori (2017). Lobortas Classic zargarlik uyi hunarmandlari tomonidan ishlab chiqilgan va bajarilgan Caissa shaxmat mukofoti 2018-yil 31-dekabr kuni Sankt-Peterburgda shaxmat bo‘yicha 2018-yilgi tezkor va blits bo‘yicha jahon chempionatining yopilish marosimida tantanali ravishda topshirildi.  2020-yilning mart oyida Dzagnidze Lozannada 2019-20 yilgi FIDE ayollar Gran-prisining 3-turida 1-o‘rinni bo‘lishib oldi. === Jamoa musobaqalari === Dzagnidze Gruziya terma jamoasi safida shaxmat bo‘yicha ayollar olimpiadasida, ayollar o‘rtasida shaxmat bo‘yicha jamoaviy jahon chempionatida va ayollar o‘rtasidagi shaxmat bo‘yicha Yevropa jamoaviy chempionatida ishtirok etgan. Uning jamoasi 2008-yilda [[Drezden|Drezdenda]] oltin medalni qoʻlga kiritdi; u 7/10 ball toʻpladi. 2014-yilda Norvegiyaning Tromso shahrida bo‘lib o‘tgan ayollar shaxmat Olimpiadasida Dzanidze Xou Yifanni ortda qoldirib, bortning eng yaxshi o‘yinchisi sifatida shaxsiy oltin medalni qo‘lga kiritdi. 2007-yilda Dzagnidze shaxsiy hisobda toʻrtta oltin medalni qoʻlga kiritdi. Dzagnidze ayollar oʻrtasida klublar oʻrtasidagi Yevropa kubogida ham bir qancha oltin medallarni qoʻlga kiritdi. == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1987-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Shaxmatchi ayollar]] ko28omyugu82uvpacvudusmm268g265 Elina Danielian 0 763523 2816637 2742187 2022-08-29T04:31:06Z Ravshanbek Tohirov 71874 wikitext text/x-wiki [[Fayl:Elina Danielian 2013.jpg|thumb|Elina Danielian]] '''Elina Danielian''' ({{Lang-hy|Էլինա Դանիելյան}}; 1978-yil 16-avgustda [[Boku|Bokuda]] tugʻilgan)<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.elinachess.com/about.php|sarlavha=About me|muallif=Danielian|ism=Elina|nashriyot=ElinaChess.com|kirish sanasi=9 March 2011}}</ref> — [[Armanlar|armanistonlik]] [[shaxmat]] grossmeysteri va ayollar oʻrtasida olti karra Armaniston chempioni (1993, 1994. 1999, 2002, 2003, 2004)<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.armchess.am/all_womens_ch_arm.htm|sarlavha=All Women's Champions of Armenia|nashriyot=Armchess|kirish sanasi=28 July 2011|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110930112028/http://www.armchess.am/all_womens_ch_arm.htm|arxivsana=30 September 2011}}</ref>. U ayollar shaxmat olimpiadalarida (1992-2014) Armanistonni o‘n ikki marta himoya qilgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.olimpbase.org/playersw/qmkakw2g.html|sarlavha=Women's Chess Olympiads: Elina Danielian|nashriyot=OlimpBase|kirish sanasi=5 January 2012}}</ref>. U 2003-yilda [[Plovdiv|Plovdivda]] boʻlib oʻtgan shaxmat boʻyicha ayollar oʻrtasidagi 5-jamoa Yevropa chempionatida oltin medalni qoʻlga kiritgan Armaniston jamoasi tarkibida oʻynagan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.olimpbase.org/2003u/2003arm.html|sarlavha=5th European Team Chess Championship (women), Plovdiv 2003, Armenia|nashriyot=OlimpBase|kirish sanasi=27 April 2011}}</ref>. 2021-yilda u shaxmat boʻyicha yakka tartibdagi Yevropa chempionatida gʻolib chiqdi<ref>[https://armenpress.am/eng/news/1061313.html Grandmaster Elina Danielian becomes Champion of Europe — unprecedented success for Armenia, Armenpress, 2021]</ref>. Danielian 1992-yilda [[Duysburg|Duysburgda]] o‘tkazilgan 14 yoshgacha bo‘lgan qizlar o‘rtasidagi jahon chempionatida va 1993-yilda [[Bratislava|Bratislavada]] o‘tkazilgan 16 yoshgacha bo‘lgan qizlar o‘rtasidagi jahon chempionatida g‘olib chiqdi. 2001-yilda u [[Minsk]] shahrida boʻlib oʻtgan tezkor shaxmat boʻyicha ayollar oʻrtasidagi Yevropa chempionatida gʻolib chiqdi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Crowther|ism=Mark|sarlavha=TWIC 362: European Women's Rapid and Blitz|url=http://theweekinchess.com/html/twic362.html#26|nashriyot=The Week in Chess|kirish sanasi=9 January 2016|sana=2001-10-15}}</ref>. 2010-yil oktyabr oyida u dunyoning eng kuchli 10 nafar shaxmatchi ayoli qatoridan joy oldi. 2011-yil mart oyida u 2009-2011-yillardagi FIDE ayollar Gran-prisining [[Doʻha|Doha]] bosqichida birinchi oʻrinni egalladi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=6 March 2011 |title=Koneru Humpy wins FIDE Grand Prix |work=[[The Times of India]] |url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-03-06/chess/28659532_1_hou-yifan-zhu-chen-lilit-mkrtchian |url-status=dead |access-date=7 March 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111105221447/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-03-06/chess/28659532_1_hou-yifan-zhu-chen-lilit-mkrtchian |archive-date=5 November 2011}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://qatar2011.fide.com/tourview/show-10.html|sarlavha=FIDE Women's Grand Prix 2011|nashriyot=[[FIDE]]|kirish sanasi=2011-03-06}}</ref>. Danielian 2011-yilda [[Tbilisi|Tbilisida]] boʻlib oʻtgan ayollar oʻrtasidagi Yevropa chempionatida 8/11 ball toʻplagan holda bronza medalini qoʻlga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.chess-results.com/tnr49244.aspx?art=4&lan=1&turdet=YES&flag=30&wi=1000|sarlavha=European Woman Chess Championship-2011|sana=2011-05-18|nashriyot=Chess-Results.com|kirish sanasi=21 May 2011}}</ref>. 2019-yilning may oyida Elina Chess.com sayti mezbonlik qilgan tezkor shaxmat bo‘yicha ayollar chempionatining 1-raundida grossmeyster<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.chess.com/news/view/women-speed-chess-championship-lagno-danielian|sarlavha=Danielian Upsets Lagno in Women's Speed Chess Opener}}</ref> Katerina Lagnoni (ayollar o‘rtasidagi blits bo‘yicha amaldagi jahon chempioni)<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.chess.com/news/view/carlsen-lagno-win-world-blitz-chess-championships|sarlavha=Carlsen, Lagno Win World Blitz Chess Championships}}</ref> qiyinchilik bilan mag‘lub etdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.chess.com/article/view/2019-speed-chess-championship#wscc2019|sarlavha=Nakamura Defeats So to Repeat as Speed Chess Champion}}</ref>. Uchrashuv kombinatsiyalangan blits va bullet formatida boʻlib<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.chess.com/news/view/women-speed-chess-championship-lagno-danielian-preview|sarlavha=Women's Speed Chess Championship Takes off Today with Lagno-Danielian}}</ref>, birinchi set 1 soniyalik ortish bilan 5 daqiqa (5+1), ikkinchi set 3+1 va yakuniy set 1+1 edi. Oʻyinni yakuniy oʻq oʻyini hal qildi, chunki hisob finalga qadar teng edi. {{Manbalar}} == Manbalar == <nowiki>{{Manbalar}}</nowiki> [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1978-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Shaxmatchi ayollar]] mxgcmaeheif0aqdndweqouzsa0klm8k 2816639 2816637 2022-08-29T04:31:44Z Ravshanbek Tohirov 71874 wikitext text/x-wiki [[Fayl:Elina Danielian 2013.jpg|thumb|Elina Danielian]] '''Elina Danielian''' ({{Lang-hy|Էլինա Դանիելյան}}; 1978-yil 16-avgustda [[Boku|Bokuda]] tugʻilgan)<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.elinachess.com/about.php|sarlavha=About me|muallif=Danielian|ism=Elina|nashriyot=ElinaChess.com|kirish sanasi=9 March 2011}}</ref> — [[Armanlar|armanistonlik]] [[shaxmat]] grossmeysteri va ayollar oʻrtasida olti karra Armaniston chempioni (1993, 1994. 1999, 2002, 2003, 2004)<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.armchess.am/all_womens_ch_arm.htm|sarlavha=All Women's Champions of Armenia|nashriyot=Armchess|kirish sanasi=28 July 2011|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110930112028/http://www.armchess.am/all_womens_ch_arm.htm|arxivsana=30 September 2011}}</ref>. U ayollar shaxmat olimpiadalarida (1992-2014) Armanistonni o‘n ikki marta himoya qilgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.olimpbase.org/playersw/qmkakw2g.html|sarlavha=Women's Chess Olympiads: Elina Danielian|nashriyot=OlimpBase|kirish sanasi=5 January 2012}}</ref>. U 2003-yilda [[Plovdiv|Plovdivda]] boʻlib oʻtgan shaxmat boʻyicha ayollar oʻrtasidagi 5-jamoa Yevropa chempionatida oltin medalni qoʻlga kiritgan Armaniston jamoasi tarkibida oʻynagan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.olimpbase.org/2003u/2003arm.html|sarlavha=5th European Team Chess Championship (women), Plovdiv 2003, Armenia|nashriyot=OlimpBase|kirish sanasi=27 April 2011}}</ref>. 2021-yilda u shaxmat boʻyicha yakka tartibdagi Yevropa chempionatida gʻolib chiqdi<ref>[https://armenpress.am/eng/news/1061313.html Grandmaster Elina Danielian becomes Champion of Europe — unprecedented success for Armenia, Armenpress, 2021]</ref>. Danielian 1992-yilda [[Duysburg|Duysburgda]] o‘tkazilgan 14 yoshgacha bo‘lgan qizlar o‘rtasidagi jahon chempionatida va 1993-yilda [[Bratislava|Bratislavada]] o‘tkazilgan 16 yoshgacha bo‘lgan qizlar o‘rtasidagi jahon chempionatida g‘olib chiqdi. 2001-yilda u [[Minsk]] shahrida boʻlib oʻtgan tezkor shaxmat boʻyicha ayollar oʻrtasidagi Yevropa chempionatida gʻolib chiqdi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Crowther|ism=Mark|sarlavha=TWIC 362: European Women's Rapid and Blitz|url=http://theweekinchess.com/html/twic362.html#26|nashriyot=The Week in Chess|kirish sanasi=9 January 2016|sana=2001-10-15}}</ref>. 2010-yil oktyabr oyida u dunyoning eng kuchli 10 nafar shaxmatchi ayoli qatoridan joy oldi. 2011-yil mart oyida u 2009-2011-yillardagi FIDE ayollar Gran-prisining [[Doʻha|Doha]] bosqichida birinchi oʻrinni egalladi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=6 March 2011 |title=Koneru Humpy wins FIDE Grand Prix |work=[[The Times of India]] |url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-03-06/chess/28659532_1_hou-yifan-zhu-chen-lilit-mkrtchian |url-status=dead |access-date=7 March 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111105221447/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-03-06/chess/28659532_1_hou-yifan-zhu-chen-lilit-mkrtchian |archive-date=5 November 2011}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://qatar2011.fide.com/tourview/show-10.html|sarlavha=FIDE Women's Grand Prix 2011|nashriyot=[[FIDE]]|kirish sanasi=2011-03-06}}</ref>. Danielian 2011-yilda [[Tbilisi|Tbilisida]] boʻlib oʻtgan ayollar oʻrtasidagi Yevropa chempionatida 8/11 ball toʻplagan holda bronza medalini qoʻlga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.chess-results.com/tnr49244.aspx?art=4&lan=1&turdet=YES&flag=30&wi=1000|sarlavha=European Woman Chess Championship-2011|sana=2011-05-18|nashriyot=Chess-Results.com|kirish sanasi=21 May 2011}}</ref>. 2019-yilning may oyida Elina Chess.com sayti mezbonlik qilgan tezkor shaxmat bo‘yicha ayollar chempionatining 1-raundida grossmeyster<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.chess.com/news/view/women-speed-chess-championship-lagno-danielian|sarlavha=Danielian Upsets Lagno in Women's Speed Chess Opener}}</ref> Katerina Lagnoni (ayollar o‘rtasidagi blits bo‘yicha amaldagi jahon chempioni)<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.chess.com/news/view/carlsen-lagno-win-world-blitz-chess-championships|sarlavha=Carlsen, Lagno Win World Blitz Chess Championships}}</ref> qiyinchilik bilan mag‘lub etdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.chess.com/article/view/2019-speed-chess-championship#wscc2019|sarlavha=Nakamura Defeats So to Repeat as Speed Chess Champion}}</ref>. Uchrashuv kombinatsiyalangan blits va bullet formatida boʻlib<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.chess.com/news/view/women-speed-chess-championship-lagno-danielian-preview|sarlavha=Women's Speed Chess Championship Takes off Today with Lagno-Danielian}}</ref>, birinchi set 1 soniyalik ortish bilan 5 daqiqa (5+1), ikkinchi set 3+1 va yakuniy set 1+1 edi. Oʻyinni yakuniy oʻq oʻyini hal qildi, chunki hisob finalga qadar teng edi. == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1978-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Shaxmatchi ayollar]] 4zpgaqmsw2hvckznodmvste20xqa0hz Charles Bukowski 0 763558 2817105 2815175 2022-08-29T09:43:14Z Panda D 74095 Manbada xatolik bor wikitext text/x-wiki {{xatolar}} {{Yozuvchi bilgiqutisi|Ismi=Charles Bukowski|Tavallud sanasi=1920-yil 16-avgust|Tavallud joyi=[[Andernach, Prussiya, Germaniya]]|Vafot sanasi=1994-yil 9-mart|Vafot joyi=[[Los-Anjeles, Kaliforniya, AQSH]]|Fuqaroligi=Nemis, Amerika|Faoliyat turi=* Shoir * Yozuvchi * Esseist * Notiq|Janr=Realizm, fantastika}} '''Genri Charlz Bukovski''' ( {{IPAc-en|b|uː|ˈ|k|aʊ|s|k|i}} {{Respell|boo|KOW|skee}} ; tug'ilgan '''Geynrix Karl Bukowski''', {{IPA-de|ˈhaɪnʁɪç ˈkaʁl buˈkɔfski|lang}} ; 1920 yil 16-avgust - 1994 yil 9-mart) - nemis-amerikalik shoir, romanchi va qissalar yozuvchisi. Uning yozishiga sabab Los-Anjeles shahrining ijtimoiy, madaniy va iqtisodiy muhiti ta'sir ko'rsatdi. <ref name="Bukowski, Charles">{{Veb manbasi|sarlavha=Bukowski, Charles|url=https://search.credoreference.com/content/entry/columency/bukowski_charles/0|nashriyot=Columbia University Press}}</ref> Bukovskining ishi kambag'al amerikaliklarning oddiy va qiyin hayoti, yozish harakati, spirtli ichimliklar, ayollar bilan munosabatlar va ishning mashaqqatliligiga bag'ishlangan. [[Federal tekshirishlar byurosi|Federal]] qidiruv byurosi Los-Anjelesdagi ''Open City'' yer osti gazetasidagi " ''Nopok cholning eslatmalari"'' rukni ostida unga tegishli maqolalarni saqlab qoldi. <ref>{{Veb manbasi|url=http://bukowski.net/fbi/|sarlavha=Charles Bukowski FBI files|ish=bukowski.net}}</ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Keeler |first=Emily |date=September 9, 2013 |title=The FBI kept its own notes on 'dirty old man' Charles Bukowski |work=Los Angeles Times |url=https://articles.latimes.com/2013/sep/09/entertainment/la-et-jc-fbi-file-dirty-old-man-charles-bukowski-20130909}}</ref> Bukovski asarlari 1940-yillarning boshlaridan boshlab kichik adabiy jurnallarda va 1990-yillarning boshlarigacha kichik bosma nashrlarda keng nashr etilishi davom etgan. U minglab she'rlar, yuzlab hikoyalar va oltita romanlar yozdi va oxir-oqibat o'z ijodi davomida oltmishdan ortiq kitoblarini nashr etdi. Ushbu asarlardan ba'zilari uning do'sti va sherigi Charlz Potts tomonidan nashr etilgan ''8 hikoyali derazadan sakrashdan oldin yozilgan she'rlari'' va ''"Suvda yonish", "Olovda cho'kish"'' kabi mashhur asarlarini o'z ichiga oladi. Keyinchalik bu she'rlar va hikoyalar Jon Martinning " Qora chumchuq " nashriyotida (hozirgi [[HarperCollins]] / Ecco Press ) to'plangan jildlar sifatida qayta nashr etilgan. Bir sharhlovchi ta'kidlaganidek, "Bukovski o'zining g'alati va qasddan masxaraboz o'yinlari tufayli yer osti qiroli va keyingi o'n yilliklarda quyi qatlamning timsoli bo'lishda davom etdi va o'zining ijodini birinchi marta himoya qilgan kichik matbuot muharrirlariga sodiqligini ta'kidladi. ''Nyu-York Quarterly'', ''Chiron Review'' yoki ''Slipstream'' kabi yangi korxonalarda ishlab o'z ishtirokini mustahkamlashda davom etdi. <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.palgrave.com/page/detail/Charles-Bukowski-King-of-the-Underground/?K=9781137343543|sarlavha=Charles Bukowski, King of the Underground From Obscurity to Literary Icon|nashriyot=Palgrave Macmillan|kirish sanasi=April 2, 2015|arxivsana=September 24, 2015|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150924063633/http://www.palgrave.com/page/detail/Charles-Bukowski-King-of-the-Underground/?K=9781137343543}}</ref> 1986-yilda ''[[Time (jurnal)|Time]]'' jurnali Bukovskini "Amerika past turmushi [[Laureat|laureati]] " deb atadi. <ref>{{Jurnal manbasi|url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,961603-2,00.html|title=Celebrities Who Travel Well|magazine=[[Time (magazine)|Time]]|date=June 16, 1986|first=Pico|last=Iyer}}</ref> ''The New Yorker gazetasidan'' Adam Kirsh o'zining doimiy ommabop e'tirozi haqida shunday deb yozgan edi: "Bukovskining jozibadorligining siri ... [bunda] u e'tirof etuvchi shoirning haqidagi va'dasini pulpa-fantastika qahramonining hayotdan ko'ra ko'proq qiyofasi bilan uyg'unlashtiradi. " <ref>{{Jurnal manbasi|url=https://www.newyorker.com/archive/2005/03/14/050314crbo_books|last=Kirsch|first=Adam|title=Smashed|magazine=The New Yorker|date=March 14, 2005}}</ref> 1994-yil mart oyida vafot etganidan beri Bukovski hayoti davomida Amerika Qo'shma Shtatlaridagi akademik tanqidchilar tomonidan nisbatan kam e'tiborga sazovor bo'lganiga qaramay, uning hayoti va yozuvlari haqida bir qator tanqidiy maqolalar va kitoblarga mavzu bo'ldi. Bundan farqli o'laroq, Bukovski Yevropada, Buyuk Britaniyada va ayniqsa o'zi tug'ilgan Germaniyada ajoyib shon-sharafga ega edi. == Hayoti == === Oila va yoshlik yillari === [[Fayl:Bukowski_Geburtshaus.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/Bukowski_Geburtshaus.jpg/170px-Bukowski_Geburtshaus.jpg|thumb| Bukovskiyning tug'ilgan joyi Aktienstrasse, [[Andernach]]]] Charlz Bukovski Prussiya, [[Weimar Respublikasi|Veymar Germaniyasining]] [[Andernach|Andernax]] shahrida [[Birinchi jahon urushi|birinchi jahon urushidan]] keyin AQSh bosqinchi armiyasida xizmat qilgan va armiya xizmatidan keyin Germaniyada qolgan nemis millatiga mansub amerikalik Geynrix (Genri) Bukovski oilasida tug'ilgan va onasi Katarina (qizlik ismi Fett) bo`lgan. Uning otasi tomonidan bobosi Leonard Bukovski 1880-yillarda [[Germaniya imperiyasi|Imperator Germaniyasidan]] [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|Qo'shma Shtatlar]]<nowiki/>ga ko'chib kelgan. [[Cleveland|Klivlendda (Ogayo shtati]] ) Leonard Prussiyaning [[Gdańsk|Danzig]] shahridan (hozirgi [[Gdańsk|Gdansk]], [[Polsha]]) qo`nim topgan va u nemis qizi Emilie Krause bilan oila [[Pasadena (California)|qurishdi va Kaliforniyaning Pasadena shahrida yashashdi]], u yerda Leonard moxir duradgor bo'lib ishlagan. Er-xotinning to'rt farzandi bor edi, jumladan, Charlz Bukovskining otasi Geynrix (Genri). <ref name="Miles">''Charles Bukowski'' (2009) Barry Miles. </ref> <ref>Neeli Cherkovski: Das Leben des Charles Bukowski. </ref> Uning onasi Katarina Bukovski otasi Vilgelm Fett va onasi isroillikning qizi Nannette edi. Nannette Isroilning yahudiy kelib chiqishi ba'zan taxmin qilinadi; <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Martinez |first=Al |author-link=Al Martinez |date=January 7, 2008 |title=Do we need to admire Charles Bukowski to honor his poetry? |work=Los Angeles Times |url=https://www.latimes.com/archives/la-xpm-2008-jan-07-me-martinez7-story.html}}</ref> Bukovskiyning bobosii 1780-yilda Polshadan Germaniyaga ko'chib kelgan deb taxmin qilinadi, chunki "Bukovski" polshaliklarga xos familiyadir. Bukovskiyning butun oilasi nemis edi. <ref>Elisa Leonelli, [https://www.culturalweekly.com/charles-bukowski-its-humanity-that-bothers-me "Charles Bukowski: "It's humanity that bothers me."]</ref> Bukovskiyning ota-onasi Birinchi jahon urushidan keyin Andernaxda uchrashgan. Uning otasi nemis-amerikalik va 1918-yilda imperiya magʻlubiyatidan soʻng Germaniyada xizmat qilgan Amerika Qoʻshma Shtatlari armiyasida serjant boʻlgan <ref name="Miles">''Charles Bukowski'' (2009) Barry Miles. </ref> U nemis do'stining singlisi Katarina bilan ishqiy munosabatda bo'lgan va u keyinchalik homilador bo'lgan. Bukovski bir necha bor nikohsiz tug'ilganligini da'vo qilgan, ammo Andernachning nikoh hujjatlari ota-onasi uning tug'ilishidan bir oy oldin turmushga chiqqanligini ko'rsatadi. <ref name="Miles" /> <ref name="Sounes8">Sounes, Howard. </ref> Keyinchalik, Bukovskiyning otasi qurilish pudratchisi bo'lib, urushdan keyin katta moliyaviy yutuqlarga erishmoqchi bo'ldi va ikki yildan so'ng oilani Pfaffendorfga (hozirgi [[Koblenz|Koblenzning]] bir qismi) ko'chirdi. Biroq, [[Versal sulh shartnomasi|urushdan keyin Germaniyadan tovon puli]] talab qilinishini hisobga olib, bu turg'un iqtisodiyot va yuqori inflyatsiyaga olib keldi, u tirikchilik qila olmadi va oilasini AQShga ko'chirishga qaror qildi 1923 yil 23-aprelda ular Bremerxavendan suzib ketishdi. [[Baltimor|Baltimorga, Merilendga]] joylashdilar. Oila 1930-yilda Los-Anjelesning Mid-Siti shahriga <ref>{{Veb manbasi|url=https://la.curbed.com/2015/5/26/9956946/charles-bukowski-childhood-home|sarlavha=Charles Bukowski's Famous Childhood Home in Mid-City LA is For Sale|ism=Adrian Glick|muallif=Kudler|sana=May 26, 2015|ish=Curbed LA}}</ref> ko'chib o'tdi. <ref name="Miles">''Charles Bukowski'' (2009) Barry Miles. </ref> <ref name="Sounes8">Sounes, Howard. </ref> Bukovskiyning otasi ko'pincha ishsiz edi. ''Bukovskiyning'' aytishicha, onasining roziligi bilan otasi jismoniy va ruhiy jihatdan tez-tez haqorat qilgan va o'g'lini eng kichik xayolparastlik uchun kaltaklagan. <ref name="hor">{{Kitob manbasi|last=Bukowski|first=Charles|title=Ham on Rye|year=1982|publisher=Ecco|isbn=0-06-117758-X|url=https://archive.org/details/hamonryenovel0000buko}}</ref> <ref name="Found">{{Veb manbasi|muallif=Young|ism=Molly|url=http://www.poetryfoundation.org/bio/charles-bukowski|sarlavha=Poetry Foundation of America. Bukowski Profile|nashriyot=Poetryfoundation.org|kirish sanasi=July 17, 2014}}</ref> Keyinroq u suhbatdoshiga otasi uni olti yoshdan 11 yoshgacha bo‘lgan bolalik vaqtlarida haftasiga uch marta ustara bilan kaltaklaganini aytib o`tgan. Uning so'zlariga ko'ra, bu uning yozishiga yordam berdi, chunki u og'riqni tushundi. Yosh Bukovskiy ingliz tilida kuchli nemis aksenti bilan gapirgan va bolalikdagi o'yindoshlari tomonidan yoshligida Geynrixning nemis timsoli "Gayni" epiteti bilan mazax qilingan. U uyatchan va ijtimoiy jihatdan o'ziga ishonmas edi, bu holat o'smirlik davrida [[Oqma|akne]] bilan og'irlashgan. <ref name="Found">{{Veb manbasi|muallif=Young|ism=Molly|url=http://www.poetryfoundation.org/bio/charles-bukowski|sarlavha=Poetry Foundation of America. Bukowski Profile|nashriyot=Poetryfoundation.org|kirish sanasi=July 17, 2014}}</ref> Mahalla bolalari uning talaffuzini, ota-onasi kiygan kiyimlarni masxara qilishdi. Buyuk Depressiya uning g'azabini kuchaytirdi va unga ovozi va yozuvlari uchun ko'p materiallar berdi. <ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Bukowski, Charles (1920–1994)|url=https://search.credoreference.com/content/entry/sharpec/bukowski_charles_1920_1994/0|nashriyot=Routledge}}</ref> O'zining ilk o'smirlik yillarida Bukovski jarrohning o'g'li ''Xam on'' Ryeda "Eli LaCrosse" sifatida tasvirlangan do'sti Uilyam "Baldy" Mullinax tomonidan spirtli ichimliklar bilan tanishganida epiphany bor edi. "Bu [alkogol] menga juda uzoq vaqt yordam beradi", deb yozdi u keyinchalik o'z hayoti bilan yanada do'stona munosabatda bo'lish uchun foydalanishi mumkin bo'lgan usulni (ichish) tasvirlab berdi. <ref name="hor">{{Kitob manbasi|last=Bukowski|first=Charles|title=Ham on Rye|year=1982|publisher=Ecco|isbn=0-06-117758-X|url=https://archive.org/details/hamonryenovel0000buko}}</ref> Los-Anjelesdagi o'rta maktabni tugatgandan so'ng, Bukovski Los-Anjeles shahar kollejida ikki yil davomida san'at, jurnalistika va adabiyot bo'yicha kurslarda o'qigan va [[Ikkinchi Jahon urushi]] boshlanishidan oldin uni tark etgan. Keyin u Nyu-York shahriga ko'chib o'tdi va yozuvchi bo'lish orzusi bilan moliyaviy jihatdan qiynalgan ko'k yoqali ishchi sifatida ish boshladi. <ref name="Found">{{Veb manbasi|muallif=Young|ism=Molly|url=http://www.poetryfoundation.org/bio/charles-bukowski|sarlavha=Poetry Foundation of America. Bukowski Profile|nashriyot=Poetryfoundation.org|kirish sanasi=July 17, 2014}}</ref> 1944-yil 22-iyulda urush davom etar ekan, Bukovski harbiy xizmatdan bo'yin tovlaganlikda gumonlanib, o'sha paytda yashagan [[Filadelfiya|Filadelfiyada]] [[Federal tekshirishlar byurosi|FQB]] xodimlari tomonidan hibsga olingan. Qo'shma Shtatlar [[Uchinchi reyx|fashistlar Germaniyasi]] bilan urushda bo'lgan va ichki frontdagi ko'plab nemislar va nemis-amerikaliklar xiyonatda gumon qilingan bir paytda, Bukovskiyning nemis tug'ilishi rasmiylarni tashvishga soldi. U Filadelfiyadagi Moyamensing qamoqxonasida o'n yetti kun ushlab turilgan. O'n olti kun o'tgach, u majburiy harbiy kirish imtihonining bir qismi bo'lgan psixologik ko'rikdan o'ta olmadi va 4-F (harbiy xizmatga yaroqsiz) selektiv xizmat klassifikatsiyasi oldi. === Ijodning boshlanishi === Bukovskiy 24 yoshga to'lganda, uning "Uzoq rad etishdan keyin" <nowiki><i id="mwlQ">hikoyasi Story</i></nowiki> jurnalida nashr etilgan. Ikki yil o'tgach, yana bir qisqa hikoya "Kasseldaundan 20 tank" Black Sun Press tomonidan ''Portfolio III sonida chop etildi: An Intercontinental Quarterly'', 1946-yilda chop etilgan va Caresse Crosby tomonidan tahrirlangan, cheklangan hajmli, bo'shashgan varaqli keng to'plam. . Adabiy dunyoga kira olmagan Bukovski nashr jarayonidan hafsalasi pir bo'ldi va deyarli o'n yil davomida yozishni to'xtatdi, bu vaqtni u "o'n yillik mast" deb atagan. Ushbu "yo'qolgan yillar" uning keyingi yarim avtobiografik yilnomalari uchun asos bo'ldi va Bukovski hayotining alter-egosi Genri Chinaski orqali o'ylab topilgan versiyalari mavjud. <ref name="Bukowski, Charles">{{Veb manbasi|sarlavha=Bukowski, Charles|url=https://search.credoreference.com/content/entry/columency/bukowski_charles/0|nashriyot=Columbia University Press}}</ref> Bu davrning bir qismida u Los-Anjelesda yashashni davom ettirdi, qisqa vaqt davomida tuzlangan bodring zavodida ishladi, lekin bir oz vaqtini AQSh bo'ylab roumingda o'tkazdi, vaqti-vaqti bilan ishladi va arzon xonadonlarda qoldi. <ref name="Miles">''Charles Bukowski'' (2009) Barry Miles. </ref> 1950-yillarning boshlarida u Los-Anjelesdagi Amerika Qo'shma Shtatlari pochta bo'limida xat tashuvchis bo'lib ishga kirdi, biroq uch yillik xizmat muddatiga yetishidan oldin iste'foga chiqdi. 1955-yilda Bukovskiy o'limga yaqin qon ketishidan davolandi . Kasalxonadan chiqqanidan keyin she'r yozishni boshladi. <ref name="Miles">''Charles Bukowski'' (2009) Barry Miles. </ref> O'sha yili u Texasning kichik shaharchasi shoirasi Barbara Frayga uylandi, ammo ular 1958-yilda ajrashishdi. Govard Sounesning ''Charlz Bukovskiyga ko'ra: aqldan ozgan hayot'' quchog'ida u keyinchalik Hindistonda sirli sharoitda vafot etgan. Ajrashganidan keyin Bukovski ichishni va she'r yozishni davom ettirdi. <ref name="Miles" /> Bukovskiyning bir nechta she'rlari 1950-yillarning oxirida Jon Griffit tomonidan qisqacha nashr etilgan kichik she'riyat jurnali ''Gallowsda'' nashr etilgan (jurnal ikki songa cho'zilgan). <ref>''"Sheaf, Hearse, Coffin, Poetry NOW"'' by E.V. Griffith (Hearse Press, 1996), pp. 23</ref> Entoni Linik va Donald Faktor (Kichik Maks Faktorning o'g'li) tomonidan nashr etilgan " ''Nomad'' " kichik ''[[Avangardizm|avangard]]'' adabiy jurnali Bukovskining dastlabki ijodiga uy taklif qildi. ''Nomadning'' 1959 yildagi ochilish sonida uning ikkita she'ri mavjud edi. Bir yil o'tgach, ''Nomad'' Bukovskiyning eng mashhur esselaridan biri bo'lgan " ''Manifesti: O'z tanqidchilarimizga qo'ng'iroq'' " ni nashr etdi. <ref>Debritto (2013), p.90.</ref> === 1960-yillar === 1960-yilga kelib, Bukovskiy Los-Anjelesdagi pochta bo'limiga qaytib keldi va u o'n yildan ko'proq vaqt davomida maktub topshirish kotibi sifatida ish boshladi. 1962-yilda u birinchi jiddiy qiz do'sti Jeyn Kuni Beykerning o'limidan xafa bo'ldi. Bukovskiy o'zining ichki vayronagarchiliklarini uning o'limidan norozi bo'lgan bir qator she'r va hikoyalarga aylantirdi. <ref>Bukowski, Charles ''Run with the hunted: a Charles Bukowski reader'', Edited by John Martin (Ecco, 2003), pp. 363–365</ref> [[Fayl:Bukowski_Court,_5124_DeLongpre_Avenue,_Los_Angeles.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/Bukowski_Court%2C_5124_DeLongpre_Avenue%2C_Los_Angeles.jpg/220px-Bukowski_Court%2C_5124_DeLongpre_Avenue%2C_Los_Angeles.jpg|thumb| 5124 DeLongpre prospekti, Los-Anjeles, hozirgi Bukovski sudi, Bukovskiy 1963 yildan 1972 yilgacha yashagan]] EV Griffit, Hearse Press muharriri 1960-yil iyun oyida Bukovskiyning birinchi alohida bosma nashri bo'lgan "Uning rafiqasi, rassom" deb nomlangan keng ko'lamli nashrni nashr etdi. Bu voqea 1960-yil oktyabr oyida Hearse Press tomonidan Bukovskiyning birinchi she'rlar kitobi bo'lgan "Gullar, musht va hayvonlarning nolasi" ni nashr etdi. “Uning rafiqasi, rassom” va yana uchta keng asar (“Yerdagi qog‘oz”, “Burchakdagi chol” va “Chiqindilar savati”) Hearse Press nashrining “Tobut 1” yangi kichik she’riyatining markaziy qismini tashkil etdi. 1964-yilda chop etilgan qirq ikkita keng va [[Litografiya|toshbosma]] rasmlarni o'z ichiga olgan cho'ntak papkadan iborat nashr. Hearse Press 1960, 1970 va 1980-yillarning boshlarida Bukovskiy she'rlarini nashr etishda davom etdi. <ref>''"Sheaf, Hearse, Coffin, Poetry NOW"'' by E.V. Griffith (Hearse Press, 1996), pp. 30, 32</ref> ''The Outsider'' adabiy jurnalining noshirlari Jon va Luiza Uebb o'z sahifalarida Bukovskiy she'riyatidan ba'zilarini joylashtirdilar. Loujon Press nashri ostida Webbs 1963-yilda Bukovskiyning " ''Bu mening yuragimni qo'lida ushlaydi"'' va 1965-yilda ''"O'lim qo'lida xochga mixlangan" romanini nashr'' etdi. 1967-yildan boshlab Bukovskiy Los-Anjelesning ''Open City'' gazetasi uchun " Nopok cholning eslatmalari " ruknini yozdi. 1969 yilda ''Open City'' yopilganida, ustunni ''Los-Anjeles Free Press nashri'', shuningdek, [[Yangi Orlean|Nyu-Orleandagi]] ''NOLA Express'' nomli yer osti qog'ozi oldi. 1969 yilda Bukowskiy va Neeli Cherkovski o'zlarining qisqa muddatli mimeografik adabiy jurnalini - " ''Kulgi adabiyoti" va "Hamping qurollari"'' nomli jurnallarini ishga tushirishdi. Keyingi ikki yil davomida ular uchta nashrni nashr etishdi. === Qora chumchuq yillari === 1969-yilda Bukovskiy Black Sparrow Press nashriyotchisi Jon Martinning taklifini qabul qildi va o'zini to'la vaqtli yozishga bag'ishlash uchun pochta bo'limidagi ishini tashladi. O'shanda u 49 yoshda edi. U o'sha paytdagi maktubida tushuntirganidek: "Menda ikkita variantdan biri bor - pochta bo'limida qolib, aqldan ozish ... yoki bu yerda qolib, yozuvchi bo`lish va ochlikdan o'lish. Men och qolishga qaror qildim." <ref name="buktro">{{Veb manbasi|url=http://www.jaydougherty.com/bukowski/index.html|sarlavha=''Introduction to Charles Bukowski'' by Jay Dougherty|nashriyot=Jaydougherty.com|sana=August 16, 1920|kirish sanasi=July 17, 2014}}</ref> Pochta xizmatidan ketganidan keyin bir oydan kamroq vaqt o'tgach, u o'zining birinchi " ''Pochta bo'limi'' " romanini tugatdi. Martinning moliyaviy ko'magi va nisbatan noma'lum yozuvchiga bo'lgan ishonchiga hurmat o'lchovi sifatida Bukovskiy o'zining deyarli barcha yirik asarlarini Black Sparrow Press nashrida nashr etdi va bu juda muvaffaqiyatli korxonaga aylandi. Kichkina mustaqil matbuotning ashaddiy tarafdori bo'lgan Bukovskiy butun faoliyati davomida son-sanoqsiz kichik nashrlarga she'r va hikoyalarni taqdim etishda davom etdi. <ref name="Found">{{Veb manbasi|muallif=Young|ism=Molly|url=http://www.poetryfoundation.org/bio/charles-bukowski|sarlavha=Poetry Foundation of America. Bukowski Profile|nashriyot=Poetryfoundation.org|kirish sanasi=July 17, 2014}}</ref> Bukovski bir qator ishqiy munosabatlarni va bir kechalik uchrashuvlarni boshladi. Bunday munosabatlardan biri shoira va haykaltarosh Linda King bilan bo'lgan. Tanqidchi Robert Peters Bukovskiyni Kingning " ''Faqat ijarachi'' " spektaklida aktyor sifatida ko'rganini, unda u Bukovskiy bilan Pasadena rassomining muzeyida birinchi sahnani o'qigan. Bu bir martalik spektakl edi. <ref>{{Kitob manbasi|url=http://www.bookrags.com/criticism/bukowski-charles-19201994/11/|title=Charles Bukowski – Criticism}}</ref> Bukovskiyning boshqa ishlari ovoz yozish boshqaruvchisi va yigirma uch yoshli qizil sochli qiz bilan edi; u ikkinchisiga bo'lgan muhabbatiga bag'ishlangan she'riy kitob yozdi, "Qizil" (Qora chumchuq matbuoti, 1976). Uning turli ishlari va munosabatlari uning hikoyalari va she'rlari uchun material bo'lgan. Yana bir muhim munosabatlar Bukovskining "Ayollar" asarida qalamdosh sifatida tasvirlangan "Amber O'Nil" [[Taxallus|taxallusi]] (shuningdek taxallusi) "Tanya" bilan bo'lib, u Los-Anjelesdagi Bukovski qarorgohida hafta oxiri uchrashuviga aylangan. 1970-yillar. Keyinchalik "Amber O'Nil" o'z-o'zidan "Qahramonimning zarbasi" nomli bu ish haqida kitob chop etdi. <ref>Sounes, Howard. </ref> 1976-yilda Bukovskiy sog'lom taomlar restorani egasi, rok-n-roll guruhi a'zosi, intiluvchan aktrisa, kichik Filadelfiya "Main Line" boyligining merosxo'ri va Meher Babaning fidoyisi Linda Li Beyl bilan uchrashdi. Ikki yil o'tgach, u umrining ko'p qismini yashagan Sharqiy Gollivud hududidan Los-Anjelesning eng janubiy tumani bo'lgan San-Pedro port bo'yiga ko'chib o'tdi <ref>Ciotti, Paul. </ref> . Beighle unga ergashdi va keyingi ikki yil davomida ular vaqti-vaqti bilan birga yashashdi. Ular oxir-oqibat 1985-yilda Kanadada tug'ilgan mistik yozuvchi va o'qituvchi Manli Palmer Xoll bilan toila qurdilar. Bukovskiyning " ''Ayollar'' va ''Gollivud'' " romanlarida Beeighle "Sara" deb ataladi. 1980-yillarda Bukovskiy karikaturachi Robert Krumb bilan bir qator komikslar yaratishda hamkorlik qildi, Bukovski yozuvni, Crumb esa san'at asarini taqdim etdi. 1990-yillar davomida Crumb shuningdek, Bukovskiyning bir qator hikoyalarini, jumladan, ''"Kapitan tushlikka chiqdi" va "Dengizchilar kemani egallab'' oldi" to'plamini va " Menga sevgingizni olib keling " hikoyasini tasvirlab berdi. <ref>Popova, Maria. </ref> Bukowskiy ''Beloit Poetry Journal'da'' ham nashr etilgan. === Jonli she'r o'qish === Bukovskiyning jonli she`r o'qishlari afsonaviy edi, mast olomon mast g'azablangan shoir bilan jang qilishdi. 1972 yilda San-Fransiskodagi City Lights Books kompaniyasining menejeri bo'lgan Jo Volberg zalni ijaraga oldi va Bukovskiyga she'rlarini o'qish uchun pul to'ladi. 1980-yilda Takoma Records tomonidan qayta nashr etilgan City Lights tomonidan vinil albom chiqarildi <ref>’’Record Collector Magazine” May – June 2021 Page 35</ref> 1978-yil may oyida Bukovskiy [[Germaniya Federativ Respublikasi (1949—1990)|G'arbiy Germaniyaga]] sayohat qildi va [[Gamburg|Gamburgdagi]] tomoshabinlar oldida o'z asarlarini jonli she'r o'qidi. Bu "CHARLES BUKOWSKI "Salom. Qaytganim yaxshi”. Uning so'nggi xalqaro spektakli 1979-yil oktyabr oyida [[Vancouver|Vankuverda]], [[Britaniya Kolumbiyasi]], Kanadada bo'lib o'tdi va DVD diskida " There's Gonna Be a God Bann Riot in Here" nomi bilan chiqdi . O'qishni muxlis/do'st Dennis Del Torre tayyorlagan, u Viking zalini ijaraga olgan, Bukovskiy va uning rafiqasi Lindaga uchish uchun pul to'lagan, video ekipaj yollagan, tadbirni targ'ib qilgan va chiptalarni sotgan. Olomon va Bukovskiy tadbir kuni juda mast edi. Achinarlisi, sahna yaqinida g'alati odam bor edi va uni aniq eshitish mumkin edi. Del Torre litsenziya olish uchun Bukovskiyning bevasi LInda Bukovskiyning oldiga bordi. U buni Bukovskiyning oxirgi chiqishi deb o'yladi, lekin Linda unga 1980-yil boshida Redondo-Bichda (Kaliforniya) yana bir chiqish borligini aytdi <ref>’’Record Collector Magazine” May – June 2021 Page 35</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.allmovie.com/work/charles-bukowski-theres-gonna-be-a-god-damn-riot-in-here-live-in-vancouver-perf-474008|sarlavha=Charles Bukowski: There's Gonna Be a God Damn Riot in Here! Live in Vancouver (1979) – Trailers, Reviews, Synopsis, Showtimes and Cast|nashriyot=AllMovie|kirish sanasi=July 17, 2014}}</ref> 1980-yil mart oyida u [[Redondo Beach (California)|Kaliforniyaning Redondo-Bich]] shahridagi Sweetwater musiqa zalida so'nggi chiqishini qildi, u vinil va audio kompakt diskda ''garov'' sifatida chiqarilgan va DVD-dagi ''"So'nggi somon'' " filmi Jon Monday tomonidan dushanba MEDIA uchun suratga olingan va ishlab chiqarilgan. <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.allmovie.com/work/charles-bukowski-the-last-straw-474007|sarlavha=Charles Bukowski: The Last Straw (1980) – Trailers, Reviews, Synopsis, Showtimes and Cast|nashriyot=AllMovie|kirish sanasi=July 17, 2014}}</ref> 2010 yilda ''The Last Straw'' va ''Riotning'' tahrir qilinmagan versiyalari " ''One Tough Mother'' " sifatida DVD diskida chiqarildi. <ref>’’Record Collector Magazine” May – June 2021 Page 35</ref> === O'lim va meros === [[Fayl:2014-05-13_Henry_Charles_Bukowski_Jr._gravestone,_Green_Hills,_Los_Angeles_-_USA.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/2014-05-13_Henry_Charles_Bukowski_Jr._gravestone%2C_Green_Hills%2C_Los_Angeles_-_USA.jpg/220px-2014-05-13_Henry_Charles_Bukowski_Jr._gravestone%2C_Green_Hills%2C_Los_Angeles_-_USA.jpg|thumb| Kichik Genri Charlz Bukovskiyning Green Hills Memorial Parkidagi qabri]] Bukovskiy1994-yil 9-martda San-Pedroda 73 yoshida o'zining so'nggi " ''Pulp'' " romanini tugatgandan ko'p o'tmay [[Leykoz|leykemiyadan]] vafot etdi. Uning bevasi tomonidan uyushtirilgan dafn marosimlarini [[Buddizm|buddist]] rohiblar olib borishgan. U [[Rancho Palos Verdes (California)|Rancho Palos Verdesdagi]] Green Hills memorial bog'ida dafn etilgan. Jarayon haqida ma'lumotni Gerald Loklinning ''Charlz Bukovski kitobida topish mumkin: Ishonchli tikish'' . Uning qabr toshida shunday deyilgan: "Sinab o'tmang", Bukovski o'zining she'rlaridan birida foydalanadigan yozuvchi va shoirlarga ilhom va ijod haqida maslahat beradi. Bukovski 1963-yilda Jon Uilyam Korringtonga yo'llagan maktubida bu iborani tushuntirdi: "Bu joylardan birida kimdir [...] mendan so'radi:" Siz nima qilyapsiz? Qanday yozasiz, yaratasiz?' Yo'q, dedim ularga. Siz urinmang. Bu juda muhim: Cadillacs, yaratilish yoki o'lmaslik uchun harakat ''qilmaslik'' . Siz kutasiz va hech narsa bo'lmasa, yana bir oz kutasiz. Bu devorda baland bo'lgan hasharotga o'xshaydi. U sizga kelishini kutasiz. Yetarlicha yaqinlashganda, siz qo'lingizni cho'zing, uni urib, o'ldiring. Yoki siz uning ko'rinishini yoqtirsangiz, undan uy hayvonini yasaysiz." Bukovskiyning ishi butun faoliyati davomida bahs-munozaralarga duchor bo'ldi va u [[Adolf Hitler|Adolf Gitler]] va [[Franklin D. Roosevelt|Franklin D. Ruzvelt]] kabi kuchli rahbarlarga qoyil qolishini tan oldi. Xyu Foksning ta'kidlashicha, uning she'riyatidagi seksizmi, hech bo'lmaganda, uning hayotiga tarjima qilingan. 1969-yilda Foks Bukovskiy haqidagi birinchi tanqidiy tadqiqotini ''Shimoliy Amerika sharhida'' nashr etdi va uning ayollarga bo'lgan munosabatini eslatib o'tdi: "Ayollar atrofida bo'lganda, u Erkak rolini o'ynashi kerak. Qaysidir ma'noda, u o'z she'riyatida o'ynagan "poza" - Bogart, Erik Von Stroxaym. Har safar xotinim Lyusiya men bilan birga uni ziyorat qilish uchun kelganida, u Erkak rolini o'ynadi, lekin bir kechada u kela olmadi, men Bukning uyiga bordim va umuman boshqa yigitni topdim - oson til topishadigan, bo'shashadigan va qulay." <ref>{{Cite journal|last=Fox|first1=Hugh|title=Hugh Fox: The Living Underground: Charles Bukowski|url=https://archive.org/details/sim_north-american-review_fall-1969_254_3/page/57|jstor=25117001|journal=The North American Review|volume=254|issue=3|pages=57–58|year=1969}}</ref> 2006-yil iyun oyida Bukovskiyning adabiy arxivi uning bevasi tomonidan San-Marino (Kaliforniya )dagi Xantington kutubxonasiga sovg'a qilingan. Qora chumchuq nashriyoti tomonidan chop etilgan uning barcha nashrlarining nusxalari G'arbiy Michigan universitetida saqlanadi, u nashriyot arxivini 2003-yilda yopilgandan keyin sotib olgan. Ecco Press uning kichik adabiy jurnallarda chop etilgan minglab asarlaridan to'plangan yangi she'riy to'plamlarini chiqarishda davom etmoqda. Ecco Press ma'lumotlariga ko'ra, 2007-yildagi ''"Odamlar gullarga'' o'xshaydi" asari uning o'limidan keyingi so'nggi nashri bo'ladi, chunki hozirda uning bir paytlar nashr etilmagan barcha asarlari taqdim etilgan. <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.amazon.com/gp/product/product-description/006057707X/|sarlavha=''The People Look Like Flowers At Last: New Poems''|ish=Amazon|sana=March 9, 1994|kirish sanasi=July 17, 2014}}</ref> == Yozish == Yozuvchilar, jumladan, Jon Fante, <ref name="dr1">{{Kitob manbasi|last=Hemmingson|first=Michael|title=The Dirty Realism Duo: Charles Bukowski & Raymond Carver|date=October 9, 2008|publisher=Borgo Press|isbn=978-1-4344-0257-8|pages=70, 71}}</ref> [[Knut Hamsun|Knut Xamsun]], <ref name="dr1" /> [[Louis-Ferdinand Céline|Lui-Ferdinand Selin]], <ref name="dr1" /> [[Ernest Hemingway|Ernest Xeminguey]], <ref name="agc">{{Kitob manbasi|last=Charlson|first=David|title=Charles Bukowski: Autobiographer, Gender Critic, Iconoclast|date=July 6, 2006|publisher=Trafford Publishing|isbn=1-4120-5966-6|page=30}}</ref> Robinson Jeffers, <ref name="agc" /> Genri Miller, <ref name="dr1" /> DH Lourens, <ref name="agc" /> [[Fyodor Dostoyevskiy]], <ref name="agc" /> Du Fu <ref name="agc" /> [[Li Bai]], <ref name="agc" /> va Jeyms Tyurber Bukovski yozuviga ta'sir qilganlar sifatida qayd etilgan. Bukovskiy ko'pincha Los-Anjeles haqida sevib. 1974-yild gapirardi, bergan intervyusida u shunday dedi: "Siz butun umringizni shaharda yashaysiz va ko'chaning burchagida har bir ustun bilan tanishasiz va ularning yarmi bilan allaqachon aralashib ketgansiz. Siz butun yerning rejasini oldingiz. Sizda qayerda ekanligingizning rasmi bor. . . . Los-Anjelesda ulg‘ayganimdan beri men bu yerda bo‘lishdagi geografik va ma’naviy tuyg‘uni doimo his qilganman. Men bu shaharni o'rganishga vaqt topdim. Men LAdan boshqa joyni ko'rmayapman” <ref name="buktro">{{Veb manbasi|url=http://www.jaydougherty.com/bukowski/index.html|sarlavha=''Introduction to Charles Bukowski'' by Jay Dougherty|nashriyot=Jaydougherty.com|sana=August 16, 1920|kirish sanasi=July 17, 2014}}<cite class="citation web cs1 cs1-prop-jul-greg-uncertainty" data-ve-ignore="true">[http://www.jaydougherty.com/bukowski/index.html "''Introduction to Charles Bukowski'' by Jay Dougherty"]. </cite></ref> Bukovskiy shuningdek, 1962-yildan Los-Anjelesdagi KPFK radiostantsiyasida boshlanib, 1970-yillar davomida o'z asarlarini jonli o'qishni amalga oshirdi. Ichimlik ko'pincha tomoshabinlar bilan jangovar hazil bilan birga o'qishlarning asosiy qismi edi. <ref>{{Veb manbasi|url=http://bukowskilive.com/riot_pur.htm|sarlavha=Excerpt from letter from Bukowski to Carl Weissner – included in ""Living on Luck Selected Letters 1960s – 1970s Volume 2"", page 276|nashriyot=Bukowskilive.com|kirish sanasi=July 17, 2014|arxivurl=https://archive.today/20120707070304/http://bukowskilive.com/riot_pur.htm|arxivsana=July 7, 2012}}</ref> Bukovski ham saxiy bo'lishi mumkin edi; masalan, 1975-yil 18-noyabrda [[Illinoys|Illinoys shtatining]] [[Evanston (Illinois)|Evanston]] shahridagi Amazingrace Coffeehouse -da sotilgan ko'rgazmadan so'ng, u No Mountains Poetry Project tomonidan nashr etilgan "Qish" she'rining 100 dan ortiq nusxasini imzoladi va tasvirladi. 1970-yillarning oxiriga kelib, Bukovskining daromadi jonli o'qishdan voz kechish uchun yetarli edi. Tanqidchilardan biri Bukovskiyning fantastikasini "ma'lum bir taqiqlangan erkak fantaziyasining batafsil tasviri: to'sqinliksiz bakalavr, bema'ni, jamiyatga zid va mutlaqo erkin" tasviri, deb ta'riflagan, u ba'zan shov-shuvli ommaviy she'r o'qishlari va g'alati kechalar bilan yashashga harakat qilgan. <ref>{{Veb manbasi|url=https://bostonreview.net/BR19.3/fiction.html|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120212194348/http://bostonreview.net/BR19.3/fiction.html|sarlavha=''Boston Review''|arxivsana=February 12, 2012}}</ref> Ba'zi tanqidchilar va sharhlovchilar <ref>"a view of humanity that is cynical" https://www.theguardian.com/books/booksblog/2007/sep/05/bukowski "is well known for his cynicism" https://theculturetrip.com/north-america/usa/california/articles/an-introduction-to-charles-bukowski-in-8-poems/ "raw, cynical, pockmarked poet" http://www.prrb.ca/articles/issue02-bukowski.htm "cynical, sharp-minded and grounded" https://charles-bukowski.quillsliteracy.org/charles-bukowski-love-poems/ "Ι am quite the cynic I would fall in love with Bukowski as he has the same dark, twisted view on life" http://renemullen.com/book-review-ham-on-rye-by-charles-bukowski/ "He came by his nihilism and cynicism" http://brianoverland.com/2014/03/16/writing-in-california-bukowski-vs-moody/ "cynic, sarcastic, pessimistic and disillusioned" http://www.merchantsofair.com/a-small-neat-journal/charles-bukowski-the-dirty-old-man "is one of the most cynical authors" https://sites.psu.edu/caradorercl1314/2014/03/26/this-bukowski/comment-page-1/ "His work is abrasive, honest and cynical" https://www.spectatornews.com/scene/2008/04/17/in-review-ham-on-rye/ "a cynical critic" https://www.123helpme.com/charles-bukowski-cynical-critic-preview.asp?id=216091</ref> ham Bukovskiyning inson va yozuvchi sifatida kinik ekanligi haqidagi fikrni qo'llab-quvvatladilar. Bukovskiy bema'nilikni rad etib, shunday dedi: "Meni har doim kiniklikda ayblashgan. Menimcha, kinizm nordon uzumdir. Menimcha, kinizm zaiflikdir." <ref>ON CYNICISM: https://bukowski.net/poems/int2.php</ref> === She'riyat muharririning bahsi === Bukovskiy to'plamlarining yarmidan ko'pi vafotidan keyin nashr etilgan. O'limdan keyingi to'plamlar "Jon Martinizatsiya" bo'lganligi ma'lum bo'lib, she'rlar Bukovskiyning hayoti davomida mavjud bo'lmagan darajada yuqori darajada tahrirlangan. <ref>{{Veb manbasi|url=https://mjpbooks.com/blog/the-senseless-tragic-rape-of-charles-bukowskis-ghost-by-john-martins-black-sparrow-press/|sarlavha=The Senseless, Tragic Rape of Charles Bukowski's Ghost by John Martin's Black Sparrow Press|sana=June 18, 2013|ish=mjp Books Blog}}</ref> Ommabop she'rning bir misoli, "Zarlarni aylantiring" (asl qo'lyozmani "Olovdan qanchalik yaxshi yurishingiz muhim" bilan solishtirganda) do'zax va alkogolizm kabi mavzular olib tashlanadi. Ijodiy tahrirda "to'liq rad etish va eng yuqori koeffitsientlarga qarshi" dan "rad etish va eng yomon ko'rsatkichlarga qaramay" qatorlarini o'zgartirish kiradi. <ref>{{Veb manbasi|url=https://bukowski.net/manuscripts/displaymanuscript.php?show=poem1991-00-00-roll-the-dice.jpg&w=2597|sarlavha=Charles Bukowski poem manuscript: Roll The Dice|ish=bukowski.net}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=https://bukowskiforum.com/threads/what-about-roll-the-dice.6699/|sarlavha=What about 'Roll the Dice'?|ish=Charles Bukowski – American author}}</ref>   === Musiqada === * 2002 yilda ingliz bastakori va jaz pianinosti Roland Perrin Xertfordshir xori tomonidan buyurtma qilingan va birinchi marta 2002 yil aprel oyida ijro etilgan "Qafasdagi qo'shiqlar" asarida xor va katta guruh uchun Bukovskining oltita she'rlarini o'rnatdi. * Amerikaning [[Red Hot Chili Peppers]] guruhi Bukovski va uning asarlariga bir nechta qo'shiqlarda murojaat qiladi; qo'shiqchi Entoni Kiedis Bukovski uning yozishiga katta ta'sir ko'rsatganini ta'kidladi. * AQShning og'ir metallar guruhi WASP 1992 yilgi "The Crimson Idol" albomida Bukovskining "Some People" she'rining bir qatoridan foydalangan. * [[Fall Out Boy]], Bukovskining " ''Pochta bo'limi'' " romaniga o'zlarining "Aybdor sifatida aybdor (Men savodli ekanligimni ayting)" qo'shig'ida havola qilgan. * " Arctic Monkeys " guruhining etakchi qo'shiqchisi Aleks Tyorner " ''Tranquility Base Hotel &amp;amp; Casino'' " albomidagi "U qiziqarli o'xshaydi" qo'shig'ida Bukovskini eslatib o'tadi. * AQShning 311 guruhi ''tranzistor'' albomidagi "Hank Chinaski" qo'shig'idagi "Hank Chinaski" ning alter egosiga havola. * Jonli to'plamlardan oldin Caspian post-rok guruhi Tom O'Bedlam o'qigan Bukovskining ''Go All the Way'' she'rining yozuvini ijro etadi. * 2020-yil dekabr oyida Amerikaning Chain Sherlock rok guruhi ''Suvenir L'Amour L'Hospital Décès'' albomidagi "Soledad" nomli dastlabki trekida Bukovski intervyusi namunasidan foydalangan. * Britaniyalik amerikalik reper MF Doom Bukovskini qo'shiqlari uchun ilhom manbai sifatida tilga oldi, qo'shiqlaridan birida Bukovski she'rini o'z ichiga olgan, 2009 yilgi albomidan "Cellz", uning nomi Bukovskining "Dinosauria, biz" she'riga havola edi. : ''Shunday tug'ilgan'' . <ref>{{Veb manbasi|url=https://easywriteessay.com/|arxivurl=https://web.archive.org/web/20090611111009/http://rasml.org/contributors/dinosauria-we/|sarlavha=Online Essay Writing Service $10.00/page – Pro Essay Writings|arxivsana=June 11, 2009|ish=easywriteessay.com}}</ref> * Modest Mouse 2004 yilgi ''"Yomon yangiliklarni yaxshi ko'radigan odamlar uchun xushxabar'' " albomiga "Bukowski" nomli qo'shiqni kiritdi. * [[Harry Styles|Garri Styles]] 2014 yilda Bukovskini o'qish uchun [[One Direction]] kontsertlarini to'xtatdi. <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.refinery29.com/en-us/2014/08/72593/harry-styles-reads-book-on-stage|sarlavha=Harry Styles Reads Bukowski – One Direction Boston|ism=Vanessa|muallif=Golembewski|ish=www.refinery29.com}}</ref> * Qotil Mayk ''RTJ4'' 2020 albomidagi "Qorda yurish" qo'shig'ida Bukovskini eslatib o'tadi va u [[Noam Chomsky|Noam Chomskiy]] va Bukovskini o'qiydi. * Mac Miller o'zining 2014 yilgi " ''Faces'' " mixtapidagi "To'y" qo'shig'ida ''Charlz Bukowski lentalaridan'' parcha ishlatgan. * Vulkan xorining "Alyaskaliklar" qo'shig'ida Bukovski frantsuz televideniesida she'r o'qiyotgani yozilgan. <ref>{{Veb manbasi|url=https://pitchfork.com/features/interview/9202-volcano-choir/|sarlavha=Volcano Choir|ish=Pitchfork}}</ref> * " Bluebird " Charlz Bukovski ilhomlantirgan birinchi mamlakat qo'shig'i bo'lib, 1-raqamga erishdi <ref>{{Veb manbasi|url=https://variety.com/2020/music/news/miranda-lambert-bluebird-number-one-interview-1234717192/|sarlavha=Miranda Lambert on Finally Reclaiming the No. 1 Spot With 'Bluebird': 'I Knew I Was Delivering Great Music'|ism=Chris|muallif=Willman|sana=July 27, 2020}}</ref> * Hardkor pank-rok guruhi Poison Idea ning 1987 yilgi " ''War All the Time'' " albomi Bukovskining shu nomdagi kitobi sharafiga nomlangan. * Post-hardkor guruhi Payshanba kunining 2003 yilgi " ''War All the Time'' " albomi ham Bukovskiyning xuddi shu nomdagi kitobi sharafiga nomlangan. * Hot Water Music pank-guruhi o'z nomini Bukovskining 1983 yilda nashr etilgan ''Hot Water Music'' qisqa hikoyalar to'plamidan oldi. * 2006 yilgi musiqiy komediya, ''Bukowical!'', Spenser Green va Gary Stockdale tomonidan, Bukovski hayoti va hipster imidjiga masxara qiladi. <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Morgan |first=Terry |date=March 19, 2006 |title=Bukowsical! |work=Variety |url=https://variety.com/2006/legit/markets-festivals/bukowsical-1200517590/}}</ref> * Bukovskiyning "Musaga ''tikish: She'rlar va hikoyalar"'' (1996) jurnalida chop etilgan "Let It Enfold You" she'ri <ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Charles Bukowski poem and story database, book: Betting on the Muse|url=https://bukowski.net/database/displayContents.php?book=13&Title=betting-on-the-muse|ish=bukowski.net}}</ref> 2004 yildagi xuddi shu nomdagi hissiy " Sense Fail " qo'shig'iga (va albomiga) ta'sir ko'rsatdi. <ref>{{Cite AV media|title=Then & Now}}</ref> * Amerikalik post-hardkor guruhi Chiodos ikkinchi albomini Bukovskining she'riyat kitoblaridan biri " ''Bone Palace Ballet'' " sharafiga nomladi. * Buyuk Britaniyaning Moose Blood guruhi o'zining birinchi RaI nomini uning nomi bilan atagan, shuningdek, trekka nom bergan va uning ismini tilga olgan, birinchi albomi davomida " I'll Keep You Mind, Time to Time" . === Filmda === * 1981-yilda italiyalik rejissyor Marko Ferreri Bukovskining qisqa hikoyalariga asoslangan “ ''Storie di ordinaria follia'' ” ( ''“Oddiy jinnilik ertaklari”'' ) filmini suratga oldi; Bukovski obrazini Ben Gazzara ijro etgan. * 1987 yilda chiqarilgan ''Barfly'' yarim avtobiografik film bo'lib, Bukovski tomonidan yozilgan va Mikki Rurk Bukovski vakili Genri Chinaski rolini o'ynagan va [[Faye Dunaway]] uning sevgilisi Vanda Uilkoks rolini o'ynagan. Shon Penn o'zining do'sti Dennis Xopper rejissyorlik qilishi sharti bilan bir dollarga Chinaski rolini o'ynashni taklif qildi <ref name=":0">{{Veb manbasi|sana=November 3, 1987|sarlavha=Big-Screen Time for Bukowski : 'Love Is a Dog' and 'Barfly' Put Hard-Living Poet in the Limelight|url=https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1987-11-03-ca-18371-story.html|kirish sanasi=July 17, 2019|ish=Los Angeles Times|til=en-US}}</ref>, lekin evropalik rejissyor Barbet Shreder loyihaga ko'p yillar va minglab dollar sarmoya kiritgan va Bukovski Shrederni bunga loyiq deb hisoblagan. Bukovski stsenariyni yozgan, stsenariy tasdiqlandi <ref name=":0" /> va qisqa kamoda bar homiysi sifatida paydo bo'ladi. * ''Crazy Love'' - belgiyalik rejissyor Dominik Deruddere tomonidan 1987 yilda suratga olingan film. Film Bukovskiyning turli asarlari, xususan, "Venetsiyadagi kopulyatsiya suv parisi, Kaliforniya" asariga asoslangan. * Bukovskiyning 1975 -yildagi xuddi shu nomli romanidan moslashtirilgan 2005-yilgi " ''Faktotum'' " filmi aralash sharhlar ostida chiqarildi. <ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Factotum (2005)|url=https://www.rottentomatoes.com/m/factotum|ish=www.rottentomatoes.com|kirish sanasi=February 28, 2021}}</ref> * 2013-yilda aktyor [[James Franco|Jeyms Franko]] Bukovskining “ ''Xam on javdar'' ” romaniga moslashtirilgan film suratga olishni boshladi. <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.oscars.org/press/presskits/nominations/pdf/83aa_franco.pdf|sarlavha=Oscar's press release. ''Ham on rye''|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120930175046/http://www.oscars.org/press/presskits/nominations/pdf/83aa_franco.pdf|arxivsana=September 30, 2012|kirish sanasi=July 17, 2014}}</ref> U akasi [[Dave Franco|Deyv]] bilan ssenariy yozgan. Moslashuv 2013-yil 22-yanvarda Los-Anjelesda Franko rejissyorligida suratga olindi. Film qisman Los-Anjelesning tarixiy mahallasi Oksford maydonida suratga olingan. <ref>{{Veb manbasi|url=https://articles.latimes.com/2013/feb/13/business/la-fi-ct-onlocation-bukowski20130213|sarlavha='Bukowski' plays role in modest rise for local film production|muallif=Richard Verrier|sana=February 13, 2013|ish=Los Angeles Times|kirish sanasi=July 17, 2014}}</ref> Sud jarayonidan keyin film ''Bukovski'' nomi bilan chiqarildi. * Bukovskining "Let It Enfold You" she'rini 2018 yilda " ''Go'zal bola'' " filmidagi [[Timothée Chalamet|Timote Chalamet qahramoni]] o'qiydi. <ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Beautiful Boy (2018)|url=https://screenplayed.com/scriptlibrary/beautiful-boy-2018|kirish sanasi=October 16, 2020|ish=Screenplayed|til=en-US}}</ref> * Bukovski 1977 yilda "Supervan" filmida "Ho'l futbolkalar tanlovi suv bolasi" rolida kamo rolida paydo bo'lgan. <ref>{{Citation|title=Super Van (1977) – Lamar Gard, Lamar Card {{!}} Cast and Crew {{!}} AllMovie|url=https://www.allmovie.com/movie/super-van-v112316/cast-crew|language=en|access-date=2022-04-04}}</ref> === Adabiyotda === Charlz Bukovskiy Mark Mensonning ''eng'' ko'p sotilgan o'z-o'ziga yordam kitobining birinchi bobi ortidan ilhom manbai bo'lgan. Uning eng ko'p sotilgan yozuvchi bo'lishiga qaramay, giyohvand moddalar, ayollar va alkogol bilan bog'liq muammolari "Sinab o'tma" bo'limida muhokama qilingan - muallifning qabr toshidagi epitafiyaga ishora. Charlz Bukovskiy - Silviya Plat bilan birga Brendan Kouellning 2021-yilgi "O'rik" kitobidagi qahramon. == Tanlangan asarlar == === Romanlar === * 1971 yil&nbsp;- ''Pochta bo'limi'' * 1975 yil&nbsp;- ''Faktotum'' * 1978 yil&nbsp;- ''Ayollar'' * 1982 yil&nbsp;– ''Javdarda jambon'' * 1989 yil&nbsp;- ''Gollivud'' * 1994 yil&nbsp;- ''Pulpa'' === She'riy to'plamlar ===   === Qisqa hikoyalar kitoblari va to'plamlari ===    == Shuningdek qarang == * Charlz Bukovskiyning ommaviy madaniyatga ta'siri * ''Bukovski'' (film, 1973) * Mark Manson, "F*ck" bermaslikning nozik san'ati. Kirish qismida Bukovski tasvirlangan. == Ma'lumotnomalar == <references group="" responsive="1"></references> * Glenn Esterli/Abe Frajndlich (2020). ''Bukovski.'' ''Otishma.'' ''Abe Frajndlich tomonidan.'' Hirmer nashriyoti.{{ISBN|978-3-7774-3667-8}}[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/978-3-7774-3667-8|978-3-7774-3667-8]] . * Maylz, Barri (2005). ''Charlz Bukovski'' . Virjiniya kitoblar.{{ISBN|978-1-85227-271-5}}[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/978-1-85227-271-5|978-1-85227-271-5]] . * Brewer, Gey (1997). ''Charlz Bukovski: Tveynning Qo'shma Shtatlar mualliflari seriyasi'' .{{ISBN|0-8057-4558-0}}[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-8057-4558-0|0-8057-4558-0]] . * Charlson, Devid (2005). ''Charlz Bukovski: avtobiograf, gender tanqidchisi, ikonoklast'' . Trafford Press.{{ISBN|978-1-41205-966-4}}[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/978-1-41205-966-4|978-1-41205-966-4]] . * Cherkovski, Neeli (1991). ''Hank: Charlz Bukovskining hayoti'' .{{ISBN|3-87512-235-6}}[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/3-87512-235-6|3-87512-235-6]] . * Dorbin, Sanford (1969). ''Charlz Bukovskiyning bibliografiyasi'', Qora chumchuq matbuoti. * Duval Jan-Fransua (2002). ''Bukowski va Beats, undan keyin Bukning joyida oqshom: Charlz Bukovski bilan suhbat'' . Sun Dog Press.{{ISBN|0-941543-30-7}}[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-941543-30-7|0-941543-30-7]] . * Fogel, Al (2000). ''Charlz Bukovski: Narxlar bo'yicha keng qamrovli qo'llanma va nazorat ro'yxati, 1944–1999'' . * Foks, Xyu (1969). ''Charlz Bukovski: Tanqidiy va bibliografik tadqiqot'' . * Xarrison, Rassell (1994). ''Amerika orzusiga qarshi: Charlz Bukovski haqidagi insholar'' .{{ISBN|0-87685-959-7}}[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-87685-959-7|0-87685-959-7]] . * Krumhansl, Aaron (1999). ''Charlz Bukovskiyning asosiy nashrlarining tavsifiy bibliografiyasi'' . Qora chumchuq matbuoti.{{ISBN|1-57423-104-9}}[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/1-57423-104-9|1-57423-104-9]] . * Pleasants, Ben (2004). ''Visseral Bukovski'' . * Sounes, Xovard (1998). ''Charlz Bukovski: aqldan ozgan hayotning quchog'ida'' .{{ISBN|0-8021-1645-0}}[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-8021-1645-0|0-8021-1645-0]] . * Vud, Pamela (2010). ''Charlz Bukovskining "Scarlet" asari'' . Sun Dog Press.{{ISBN|978-0-941543-58-3}}[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/978-0-941543-58-3|978-0-941543-58-3]] . * Roni (2020). ''Charlz Bukovski xronologiyasi'' . ''Charlz-Bukowski-Jamiyatining bukowski.net va Maykl J. Phillips bilan hamkorlikda maxsus nashri'' . MaroVerlag.{{ISBN|978-3-87512-323-4}}[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/978-3-87512-323-4|978-3-87512-323-4]] . [[Turkum:Amerikalik ateistlar]] [[Turkum:1994-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:1920-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] nohio0kl8os97d0sga5tvh4u1lspeju Munozara:Charles Bukowski 1 764788 2817123 2744966 2022-08-29T09:54:07Z Panda D 74095 /* Xatolar */ yangi mavzu wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} == Xatolar == @[[Foydalanuvchi:Visola Tangirova|Visola Tangirova]] Manbalarda xatolik kuzatilmoqda, manbalar ostida ham ro'yxat bor ekan shunga ham sarlavha qo'yilmagan! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 09:54, 29-Avgust 2022 (UTC) 13b9w1ti4x9quct2kyuj24o0weaxw26 2817132 2817123 2022-08-29T09:57:51Z Visola Tangirova 72133 /* Xatolar */ Javob wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} == Xatolar == @[[Foydalanuvchi:Visola Tangirova|Visola Tangirova]] Manbalarda xatolik kuzatilmoqda, manbalar ostida ham ro'yxat bor ekan shunga ham sarlavha qo'yilmagan! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 09:54, 29-Avgust 2022 (UTC) :@[[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]], Bu maqolani men tarjima qilmaganmanku. [[Foydalanuvchi:Visola Tangirova|Visola Tangirova]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Visola Tangirova|munozara]]) 09:57, 29-Avgust 2022 (UTC) 8tfp14d0zj9tgnhwih122uy0iie65o1 2817165 2817132 2022-08-29T10:19:48Z Panda D 74095 wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} == Xatolar == @[[Foydalanuvchi:Bonu Nur|Bonu Nur]] Manbalarda xatolik kuzatilmoqda, manbalar ostida ham ro'yxat bor ekan shunga ham sarlavha qo'yilmagan! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 09:54, 29-Avgust 2022 (UTC) ev23e5fgr6uuxj3i1ox0vhu6xkl1cxn Vesternizatsiya 0 767703 2816875 2753961 2022-08-29T06:40:14Z Panda D 74095 Manba va Adabiyot sarlavhasidan foydalaningan ularni Manbalar va Adabiyotlar sarlavhasiga o'zgartirildi. wikitext text/x-wiki '''Vesternizatsiya''' (tarjimasi gʻarbiylashtirish, {{Lang-en|Western}} — Gʻarbiy) — iqtisodiyot, siyosat, taʼlim va madaniyat sohasida Gʻarbiy Yevropa yoki Angliya-Amerika [[Turmush tarzi|turmush tarziga tanqid qilish]]<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.glossary.ru/cgi-bin/gl_sch2.cgi?ROhwgn!monto|sarlavha=Глоссарий.ru: Образ жизни<!-- Заголовок добавлен ботом -->|kirish sanasi=2010-03-03|arxivsana=2009-03-07|arxivurl=https://web.archive.org/web/20090307222144/http://www.glossary.ru/cgi-bin/gl_sch2.cgi?ROhwgn!monto}}</ref>, Gʻarb qadriyatlarini butun dunyoga tarqatish. Eng keng tarqalgani [[Liberalizm|liberal]] mafkura va [[bozor iqtisodiyoti]]. Mamlakatlar oʻzlarining milliy xususiyatlaridan kelib chiqqan holda Gʻarb qadriyatlarini qabul qiladilar. Ushbu konseptsiya globallashuv bilan chambarchas bogʻliq, chunki bu uning bevosita natijasidir. Uning ijobiy fazilatlari: inson huquqlari uchun kurash, [[Inson huquqlari|inson huquq va erkinliklarining tarqalishi bilan]] bir qatorda salbiy tomonlari ham bor: iqtisodiy inqirozning tarqalishi, ekologik muammolar . == Manbalar == {{manbalar}} == Adabiyotlar == * V. G. Fedotova. Vesternizatsiya // Novaya filosofskaya ensiklopediya : v 4 t. / pred. nauch.-red. soveta V. S. Styopin. — 2-e izd., ispr. i dop. — M. : Misl, 2010. — 2816 s. [[Turkum:Madaniyat sotsiologiyasi]] 1izv1vq9e53ciwve0gvh6ding1bnl2z Qozoqtelefilm 0 767740 2816922 2804565 2022-08-29T07:04:13Z Panda D 74095 Panda D [[Qozoqtelefim]] sahifasini [[Qozoqtelefilm]]ga koʻchirdi: Qozoqtelefim - film so'zidagi l harfi tushirib qoldirilgani sababli Qozoqtelefilm nomiga qayta nomlandi. wikitext text/x-wiki „'''Qozoqtelefilm'''“-ekran ijodiy jamoasi,Qozogʻiston Respublikasi Televideniye va radioeshittirish [[davlat]] qoʻmitasi tizimidagi televizion [[Film studiya|kinostudiya]] boʻlimi. [[1969|1969-yilda]] tashkil etilgan ([[1994]]-yildan Qozogʻiston teleradiokorporatsiyasi). [[1967|1967-yilda]] [[Qozoqlar|Qozogʻiston]] televideniyesining adabiy-dramatik koʻrsatuvlar bosh tahririyati qoshida televidenie filmlari boʻlimi sifatida ochilgan, keyinchalik esa „Qozoqtelefilm“ nomi bilan tashkil etilgan. „Qozoqtelefilm“ kinostudiyasi tarkibida ikkita ijodiy birlashma mavjud edi: „Xronika“ ijodiy birlashmasi barcha televideniye tahririyatlari uchun har kuni 16 mm plyonkada suratga olish bilan shugʻullangan; „Shig‘armashi“ ishlab chiqarish birlashmasi kino va konsert dasturlarini suratga olish bilan shug‘ullangan. U toʻrtta ijodiy yoʻnalishda filmlar yaratdi: hujjatli televideniye, badiiy va multfilmlar, teatr namoyishi; kino-kontsert dasturlarini yaratish. Filmni suratga olishda B.G‘abitov-Jansugirov, O.Duyimboev, B. Tetkin, T.Ibraev , K.Axmetov, Q.Umarov kabi rejissyorlar ishtirok etgan. Bosh operatori E. Tinishboev edi. G.Smirnov, A. Fedulov, Yu . Dubrovin taklif qilindi.<ref>"Qazaqstan": Ұlttiq ensklopediya/Bas redaktor Ә. Nisanbaev — Almati „Qazaq ensiklopediyasi“ Bas redaksiyasi, 1998 ISBN 5-89800-123-9</ref> [[1967|1967-92]]-yillarda studiya ikki mingdan ortiq telefilmlarni suratga oldi va chiqardi. [[1993|1993-yilda]] „Qozoqtelefilm“ kinostudiyasini davlat tomonidan moliyalashtirish toʻxtatilgach, kino ishlab chiqarish toʻxtatildi. Studiyaga videotexnologiya vositalaridan foydalangan holda film yaratish vazifasi yuklatildi. Shu davrdan boshlab „Qozogʻelebeinefilm“ studiyasida „XIX asr yetakchisi“ nomi ostida 10 ta turkum hujjatli film-portretlar suratga olindi. „Kulpash“ badiiy filmini suratga oldi, turli mavzularda 12 ta videofilm chiqardi. Bundan tashqari, boshqa studiyalar tomonidan yaratilgan 14 ta multfilm qozoq tiliga tarjima qilingan. „Qozoqtelefilm“dan tashqari Qozogʻiston Prezidentining teleradiokompleksi va bir qancha mustaqil telekanallar video va telefilmlar ishlab chiqarish bilan shugʻullanadi. „Qozoqtelefilm“ kinostudiyasida ishlab chiqarilgan filmlar Butunittifoq telefilmlar festivallarida bir qancha sovrinlarni qo‘lga kiritgan ("[[Oʻqituvchi|O‘qituvchi]] " ssenariysi P.Bortnikov, rejissyor N.Alpiev , [[1982]]; „ Dombira cheki“ ssenariysi S.Morozov,[[1983]]), va " Sinov " filmi mualliflari (stsenariy muallifi G‘.Shalaxametov, rejissyor M.Goldovskaya) Butunittifoq [[Vladimir Lenin|Lenin]] Kosomoli mukofotiga sazovor boʻldi. [[2002|2002-yilda]] [[Shaken Aymanov|Sh.Aymanov]] nomidagi „Qozoqfilm“ kinostudiyasida „Telefilm“ ijodiy uyushmasi ochildi.<ref>Qazaq mәdenietі. Ensiklopediyaliq aniqtamaliq. Almati: „Aruna Ltd.“ JShS, 2005 ISBN 9965-26-095-8</ref> == Manbalar == <references /> [[Turkum:Qozogʻiston]] [[Turkum:Qozogʻiston filmlari]] m98zr22liwa1nyob2lfoq0txl96ktlm Munozara:Qozoqtelefilm 1 767745 2816924 2754030 2022-08-29T07:04:13Z Panda D 74095 Panda D [[Munozara:Qozoqtelefim]] sahifasini [[Munozara:Qozoqtelefilm]]ga koʻchirdi: Qozoqtelefim - film so'zidagi l harfi tushirib qoldirilgani sababli Qozoqtelefilm nomiga qayta nomlandi. wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Mazar Hotel 0 767763 2817347 2754080 2022-08-29T11:51:20Z Panda D 74095 mehmonxona so'zini to'g'irlab qo'yildi wikitext text/x-wiki {{Bino bilgiqutisi}} '''Mazar mehmonxonasi''' — [[Afgʻoniston|Afgʻonistonning]] [[Mozori-Sharif|Mozori Sharif]] shahridagi mehmonxona. Mehmonxona 1930-yillarning dekorasida bezatilgan boʻlib, unda barcha baland shiftlar, katta ovqat xonalari va ustunlar mavjud.<ref>{{Veb manbasi|url=http://hotels.lonelyplanet.com/afghanistan/mazar-e-sharif-r1975517/mazar-hotel-p1041420/|sarlavha=Mazar-e-Sharif:Mazar Hotel|nashriyot=[[Lonely Planet]]|kirish sanasi=4 April 2011|arxivurl=https://web.archive.org/web/20111003144706/http://hotels.lonelyplanet.com/afghanistan/mazar-e-sharif-r1975517/mazar-hotel-p1041420/|arxivsana=3 October 2011}}</ref> „Oʻrta toifali“ mehmonxona sifatida taʼriflangan, shaharning eng yaxshi mehmonxonalaridan biri boʻlishiga qaramay, 1970-yillarning oxirida mehmonxona lagerlar uchun ham joylashishi aytilgan<ref name="JacksonCrampton1979">{{Kitob manbasi|last=Jackson|first=Jack|title=The Asian Highway|url=https://books.google.com/books?id=qIkNAAAAIAAJ|accessdate=6 April 2011|year=1979|publisher=Angus and Robertson|isbn=978-0-207-95702-4|page=191}}</ref> . == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Mehmonxona]] [[Turkum:Afg'oniston]] [[Turkum:Hotel]] kh1ywxi48jm52u343pegk0waovy3n6m 2817348 2817347 2022-08-29T11:52:02Z Panda D 74095 Sahifa koʻchirishga nomzod sifatida koʻrsatildi wikitext text/x-wiki {{koʻchirishga |1= Mazar mehmonxonasi|sabab= Foydalanuvchiga tushunarliroq deb o'ylayman! }}{{Bino bilgiqutisi}} '''Mazar mehmonxonasi''' — [[Afgʻoniston|Afgʻonistonning]] [[Mozori-Sharif|Mozori Sharif]] shahridagi mehmonxona. Mehmonxona 1930-yillarning dekorasida bezatilgan boʻlib, unda barcha baland shiftlar, katta ovqat xonalari va ustunlar mavjud.<ref>{{Veb manbasi|url=http://hotels.lonelyplanet.com/afghanistan/mazar-e-sharif-r1975517/mazar-hotel-p1041420/|sarlavha=Mazar-e-Sharif:Mazar Hotel|nashriyot=[[Lonely Planet]]|kirish sanasi=4 April 2011|arxivurl=https://web.archive.org/web/20111003144706/http://hotels.lonelyplanet.com/afghanistan/mazar-e-sharif-r1975517/mazar-hotel-p1041420/|arxivsana=3 October 2011}}</ref> „Oʻrta toifali“ mehmonxona sifatida taʼriflangan, shaharning eng yaxshi mehmonxonalaridan biri boʻlishiga qaramay, 1970-yillarning oxirida mehmonxona lagerlar uchun ham joylashishi aytilgan<ref name="JacksonCrampton1979">{{Kitob manbasi|last=Jackson|first=Jack|title=The Asian Highway|url=https://books.google.com/books?id=qIkNAAAAIAAJ|accessdate=6 April 2011|year=1979|publisher=Angus and Robertson|isbn=978-0-207-95702-4|page=191}}</ref> . == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Mehmonxona]] [[Turkum:Afg'oniston]] [[Turkum:Hotel]] 5lhkcxgx0jnsv38rlg8rvvlhm24k6e4 Like a Rolling Stone 0 767794 2817351 2754193 2022-08-29T11:53:20Z Panda D 74095 wikitext text/x-wiki {{Qoʻshiq bilgiqutisi|albom=[[Highway 61 Revisited]]|studio=[[CBS 30th Street Studio|Columbia Studio A]], New York City<ref name="CONSIDINE">Considine, Shaun, [https://www.nytimes.com/2004/12/03/opinion/03considine.html "The Hit We Almost Missed"], ''The New York Times'', December 3, 2004</ref>|janr=[[Folk rock]]<ref>{{cite web|last=Unterberger|first=Richie|author-link=Richie Unterberger|title=Great Moments in Folk Rock: Lists of Author Favorites|publisher=www.richieunterberger.com|url=http://www.richieunterberger.com/turnlists.html|access-date=January 26, 2011}}</ref>}} [[Category:Articles with hAudio microformats]] „ Like a Rolling Stone“ — amerikalik qoʻshiqchi-qoʻshiq muallifi [[Bob Dylan|Bob Dylanning]] qoʻshigʻi, 1965- yil 20 -iyulda Columbia Records tomonidan chiqarilgan. Uning qarama-qarshi qoʻshiqlari Dylan 1965 yil iyun oyida Angliya boʻylab mashaqqatli gastrol safaridan charchab qaytganida yozgan sheʼrlaridan kelib chiqqan. Dylan bu qoralamani toʻrt misra va xorga aylantirdi. „Rolling Stone kabi“ bir necha hafta oʻtgach, ''Highway 61 Revisited'' boʻlajak albomi uchun sessiyalar doirasida yozilgan. Ikki kunlik qiyin prodyuserlik paytida Dylan qoʻshiqning mohiyatini topish uchun kurashdi, u 3 — 4 yilda muvaffaqiyatga erisha olmadi . [[Rok|Rok musiqasi]] formatida sinab koʻrilganda yutuq boʻldi. Tanqidchilar „Rolling Stone kabi“ni musiqiy elementlarning uyg‘unligi, Dylan ovozining yoshlik, behayo ovozi va „Bu qanday his qiladi?“ degan savolning to‘g‘ridan-to‘g‘riligida inqilobiy deb taʼriflagan. . U Dylan obrazini xalq qoʻshiqchisidan rok yulduziga aylantirishni yakunladi va urushdan keyingi mashhur musiqadagi eng taʼsirli kompozitirlardan biri hisoblanadi. == Yozuvchilik == 1965 yil boshida, ''"Orqaga qarama'' " filmida hujjatlashtirilgan Angliya gastrollaridan qaytganidan soʻng, Dylan jamoatchilikning oʻzidan va uning karerasi qanday yoʻnalishda kutayotganidan norozi boʻlib, musiqa biznesini tark etish haqida oʻylay boshlaydi. U 1966 — yilda ''Playboy'' jurnaliga bergan intervyusida shunday dedi: "O‘tgan bahorda men qo‘shiq aytishni to‘xtatmoqchi edim. Men juda charchagan edim va vaziyat juda qiyin edi&nbsp;. . . Ammo "[[Like A Rolling Stone]]'' hammasini oʻzgartirdi<ref>Hentoff, Nat. </ref>. == Manbalar == {{manbalar}} 68ao05e3vul0wj13o3r6jx98vwxjasu What's Going On (Marvin Gaye album) 0 767832 2817357 2754335 2022-08-29T11:55:13Z Panda D 74095 wikitext text/x-wiki {{Musiqiy albom bilgiqutisi|janr={{hlist|[[Progressive soul]]|[[R&B]]|[[symphonic pop]]|[[psychedelic soul]]}}}} '''''Whatʼs Going On''''' — amerikalik afsonaviy qoʻshiqchi, qoʻshiq muallifi va prodyuseri Marvin Gayening oʻn birinchi [[Musiqiy albom|studiyaviy albomi]] . U 1971-yil 21-mayda Motown Records sho‘ba korxonasi Tamla tomonidan chiqarilgan. 1970-1971 -yillar orasida Hitsville USA, Golden World va United Sound Studios-da Detroytdagi va Gʻarbiy Gollivuddagi The Sound Factory -da (Kaliforniya shtati) sessiyalarda yozilgan bu Gayening birinchi albomi boʻlib, uni prodyuser sifatida eʼtirof etgan. ''Whatʼs Going On'' - Qoʻshiqlar matnidagi soʻzlar nafrat, azob-uqubat va adolatsizlikka guvoh boʻlish uchun oʻz vataniga qaytgan Vetnam faxriysi nuqtai nazaridan aytiladi. Gayening introspektiv qoʻshiqlari giyohvand moddalarni suiisteʼmol qilish, qashshoqlik va [[Vyetnam urushi|Vetnam urushi]] mavzularini oʻrganadi. U, shuningdek, atrof- [[Ekologiya|muhit muammolari]] ustidan jamoatchilik noroziligi paydo boʻlishidan oldin xabardorlikni oshirishga hissa qoʻshgan (Mercy Mercy Me). Albom darhol tijorat va tanqidiy muvaffaqiyatga erishdi va musiqa tarixchilari tomonidan 1970-yillarning ruhining klassikasi sifatida koʻrib chiqildi. Tanqidchilar, musiqachilar va keng jamoatchilik oʻrtasida oʻtkazilgan koʻplab soʻrovnomalar shuni koʻrsatdiki, ''Whatʼs Going On'' barcha davrlarning eng buyuk albomlaridan biri va mashhur musiqaning muhim yozuvlaridan biri hisoblanadi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.acclaimedmusic.net/Current/A211.htm|sarlavha=Marvin Gaye ''What's Going On''|nashriyot=[[Acclaimed Music]]|kirish sanasi=2008-08-23|arxivurl=https://web.archive.org/web/20081022115253/http://www.acclaimedmusic.net/Current/A211.htm|arxivsana=2008-10-22}}</ref> 1985- yilda ingliz musiqa haftaligi mualliflari ''NME'' uni barcha davrlarning eng yaxshi albomi deb tan olishdi. 2020 -yilda u ''Rolling Stone jurnalining'' barcha davrlarning 500 ta eng zoʻr albomi roʻyxatida birinchi oʻrinni egalladi. {{Manbalar|30em}} == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Webarchive template wayback links]] iec7h0fkkocauejzzy6dyacizvulakn Foydalanuvchi munozarasi:Shamsiddin RS 3 768038 2817098 2755139 2022-08-29T09:40:08Z Shamsiddin RS 77182 Javob wikitext text/x-wiki <div width="100%" style="border:1px solid #D0F0C0;background:#F5FFFA;border:1px solid #87CEEB; -moz-border-radius:10px; border-radius:10px; margin:0 0 6px 0; padding: 5px 15px;"> <div class="center">'''Xush kelibsiz!'''</div> Salom, '''{{BASEPAGENAME}}'''! Vikipediyaga [[Vikipediya:Xush kelibsiz|xush kelibsiz]]! Qoʻshajak hissangiz uchun oldindan rahmat. Umid qilamizki, sizga [[Vikipediya:Vikipediyachi|Vikipediyachi]] boʻlish manzur boʻlgay! Sizga yordam tariqasida mana bu maqolalar bilan tanishib chiqishni taklif qilamiz: *[[Vikipediya:Besh ustun|Vikipediyaning besh ustuni]] *[[Vikipediya:Dars|Qisqa dars]] *[[Yordam:Maqola qanday yoziladi?|Maqola qanday yoziladi?]] *[[VP:YORDAM|Yordam sahifasi]] *[[Vikipediya:Qumloq|Sinov tahrirlari uchun sahifa]] Iltimos, munozara sahifalarida oʻz fikringizni bildirganingizdan soʻng [[Vikipediya:Imzo|imzo]] chekishni unutmang (bu toʻrtta tilda belgisini yozish bilan amalga oshiriladi: <nowiki>~~~~</nowiki>; bu belgilar avtomatik ravishda sizning ismingiz va sanaga aylantiriladi). Agarda yordamga muhtoj boʻlsangiz, [[Vikipediya:Forum]] sahifasiga tashrif buyuring yoki mendan munozara sahifamda sizni qiziqtirgan savolni soʻrang. [[Q:Bosh Sahifa|Vikiiqtibos]], [[Wikt:Bosh Sahifa|Vikilugʻat]], [[d:Wikidata:Main Page|Vikimaʼlumotlar]], [[Commons:Main Page|Vikiombor]] kabi Vikipediyaga qardosh boshqa loyihalar ham bor. Ularni boyitishga ham hissa qoʻshishingiz mumkin. Yana bir bor '''xush kelibsiz!'''&nbsp;{{#if:Optima D| Optima D }} <div class="center">'''Do not speak Uzbek? [[Vikipediya:For non-Uzbek speakers|Click here.]]'''</div> </div>[[Turkum:Vikipediyachilar:Munozaralar]] [[Foydalanuvchi:Optima D|Optima D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 07:40, 5-Avgust 2022 (UTC) :Assalomu alaykum @[[Foydalanuvchi:Optima D|Optima D]]. Rahmat! [[Foydalanuvchi:Shamsiddin RS|Shamsiddin RS]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Shamsiddin RS|munozara]]) 09:40, 29-Avgust 2022 (UTC) kex0plw5h651tqz4ycy6ftjjh5y7rbs Lei Tingjie 0 768171 2816643 2755498 2022-08-29T04:34:05Z Ravshanbek Tohirov 71874 wikitext text/x-wiki [[Fayl:Lei Tingjie 2014.jpg|thumb|Lei Tingjie]] '''Lei Tingjie''' (1997-yil 13-martda tugʻilgan)<ref>{{Veb manbasi|url=http://ratings.fide.com/crt/main223253.pdf|sarlavha=(WGM) TITLE APPLICATION|nashriyot=[[FIDE]]|sana=2014-06-10|kirish sanasi=2018-11-30}}</ref> — xitoylik [[shaxmat]] grossmeysteri. U 2017-yilda shaxmat bo‘yicha ayollar o‘rtasidagi Xitoy chempionatida g‘olib chiqdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.chessdom.com/wei-yi-and-lei-tingjie-are-2017-chinese-chess-champions/|sarlavha=Wei Yi and Lei Tingjie are 2017 Chinese Chess Champions|sana=2017-05-04|nashriyot=Chessdom|kirish sanasi=2017-05-13}}</ref>. == Karyera == 2014-yilda Lei Usi shahrida boʻlib oʻtgan Xitoy ayollar ustalari turnirida Ju Venjun tay-brekda gʻolib chiqdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Lei Ting jie wins China Women Master|url=http://newsaboutchess.com/page.php?al=lei-ting-jie-wins-china-women-master-photos|nashriyot=News About Chess|kirish sanasi=26 October 2015|sana=2014-05-15|arxivurl=https://web.archive.org/web/20151226132605/http://newsaboutchess.com/page.php?al=lei-ting-jie-wins-china-women-master-photos|arxivsana=26 December 2015}}</ref> va [[FIDE]] tomonidan ayol grossmeyster (WGM) unvoniga sazovor boʻldi. 2015-yilda u Moskva ochiq chempionatining ayollar oʻrtasidagi ochiq musobaqasida oʻsmir qizlar oʻrtasidagi jahon chempioni [[Aleksandra Goryachkina|Aleksandra Goryachkinani ortda qoldirdi]]<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=WGM Lei Tingjie best in Moscow Open Women's Cup|url=http://www.chessdom.com/wgm-lei-tingjie-best-in-moscow-open-womens-cup/|nashriyot=Chessdom|kirish sanasi=26 October 2015|sana=2015-02-08}}</ref>. Lei 2015-yilgi ayollar oʻrtasidagi shaxmat boʻyicha jahon chempionatida ishtirok etdi va u yerda ikkinchi raundda birinchi raqamli Xumpi Koneru tomonidan nokautga uchradi. 2015-yil dekabr oyida Ley 32-chi [[Böblingen]] xalqaro ochiq chempionatida Aleksandr Zubarev, Olexandr Bortnik, Yure Skoberne va Maksimilian Neef bilan 7/9 ball toʻplagan holda 1-5-oʻrinlarni egalladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=GM Zubarev clinches the title at 32nd Boeblingen Open 2015|url=http://www.chessdom.com/gm-zubarev-clinches-the-title-at-32nd-boeblingen-open-2015/|nashriyot=Chessdom|kirish sanasi=3 January 2016|sana=2015-12-31}}</ref>. 2016-yilda u [[Dubay|Dubayda]] boʻlib oʻtgan Osiyo Millatlar Kubogida ayollar oʻrtasidagi musobaqada oltin medalni qoʻlga kiritgan Xitoy terma jamoasi safida oʻynadi<ref>Schulz, André (2016-04-07). </ref>. U 2017-yilning mart oyida toʻliq grossmeyster unvoniga sazovor boʻlgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.fide.com/component/content/article/1-fide-news/10060-list-of-titles-approved-by-the-presidential-board-by-written-resolution.html|sarlavha=List of titles approved by the Presidential Board by written resolution|nashriyot=[[FIDE]]|sana=3 March 2017|kirish sanasi=3 March 2017|arxivsana=4 March 2017|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170304042206/http://www.fide.com/component/content/article/1-fide-news/10060-list-of-titles-approved-by-the-presidential-board-by-written-resolution.html}}</ref>. Iyun oyida Lei ayollar oʻrtasidagi jahon chempioni [[Tan Zhongyi]] oldidan Vuxida boʻlib oʻtgan 6-chi Xitoy ayollar ustalari turnirida gʻolib chiqdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://theweekinchess.com/html/twic1178.html#9|sarlavha=6th Chinese Women's Masters 2017|sana=2017-06-05|ish=The Week in Chess|muallif=Crowther|ism=Mark|kirish sanasi=2018-01-02}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.chessdom.com/viswanathan-anand-and-ju-wenjun-are-world-rapid-champions/|sarlavha=Viswanathan Anand and Ju Wenjun are World Rapid Champions!|sana=2017-12-28|ish=Chessdom|kirish sanasi=2018-01-02}}</ref>. 2018-yil yanvar oyida Lei 43-Sevilya xalqaro shaxmat ochiq turnirida g‘olib chiqdi. U 2021-yilgi FIDE Ayollar o‘rtasidagi Buyuk Shveytsariya turnirida g‘olib chiqdi va 2022-yilgi Ayollar nomzodlari turniriga yo‘llanmani qo‘lga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.firstpost.com/sports/fide-grand-swiss-dronavalli-harika-draws-with-germanys-elisabeth-paehtz-slips-to-joint-third-spot-10117441.html|sarlavha=FIDE Grand Swiss: Dronavalli Harika draws with Germany's Elisabeth Paehtz, slips to joint third spot|sana=7 November 2021}}</ref>. == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1997-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Shaxmatchi ayollar]] 5ews0sd1sb3j0sk82ax2y3wtjic8sre Bela Khotenashvili 0 768192 2816646 2755521 2022-08-29T04:36:55Z Ravshanbek Tohirov 71874 wikitext text/x-wiki [[Fayl:Fondation Neva Women's Grand Prix Geneva 09-05-2013 - Bela Khotenashvili 1 (cropped).jpg|thumb|Bela Khotenashvili]]  '''Bela Khotenashvili''' ({{Lang-ka|ბელა ხოტენაშვილი}}; 1988-yil 1-iyunda tugʻilgan) — [[Gruziya|gruzin]] [[shaxmat]] grossmeysteri. U 2012, 2015 va 2017-yillarda shaxmat boʻyicha ayollar oʻrtasidagi jahon chempionatida ishtirok etgan. == Faoliyati == Khotenashivili 2004-yilda 16 yoshgacha boʻlgan qizlar toifasida shaxmat boʻyicha yoshlar oʻrtasidagi jahon chempionatida gʻolib chiqdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.fide.com/component/content/article/4-tournaments/2413-904-world-youth-chess-championship-2004-heraklio-gre-categories-for-boys-and-girls-under-10-12-14-16-18|sarlavha=World Youth Chess Championship 2004, Heraklio, GRE. Categories for Boys and Girls under 10. 12, 14, 16, 18|sana=2004-11-14|ish=www.fide.com|nashriyot=FIDE|kirish sanasi=2016-11-22}}</ref>. 2009-yilda u Maya Chiburdanidze kubogi turnirida tay-brek boʻyicha Lela Javaxishvilini ortda qoldirdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://theweekinchess.com/html/twic762.html#6|sarlavha=The Week in Chess 762|ish=theweekinchess.com|kirish sanasi=2016-11-22}}</ref><ref name="geneva2013">{{Veb manbasi|url=http://geneva2013.fide.com/en/component/content/article/1-news-en/198-bela-khotenashvili|sarlavha=Bela Khotenashvili|nashriyot=Geneva2013.fide.com|sana=|kirish sanasi=2014-01-05}}</ref>. 2011-yilda u Eronning [[Resht|Rasht]] shahrida boʻlib oʻtgan 9th Khazar International Open turnirida „D“ guruhida [[Nino Batsiashvili]] bilan birinchi oʻrinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|url=http://chess-results.com/tnr43069.aspx?lan=16&art=1&rd=9&flag=30&wi=821&turdet=YES|sarlavha=9th-Khazar International Cup Open Chess 2011 (Group D)|ish=chess-results.com|kirish sanasi=2015-08-05}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=2011-02-21 |title=Georgins <nowiki>[sic]</nowiki> Successeded at "Khazar Cup" |work=World Sport |url=http://www.worldsport.ge/en/page/georgins-successeded-at-khazar-cup |access-date=2016-11-22}}</ref>. Khotenashvili 2012-yilda ayollar oʻrtasidagi Gruziya chempionatida gʻolib chiqdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.chessdom.com/bela-khotenashvili-claims-georgian-women-championship/|sarlavha=Bela Khotenashvili claims Georgian Women Championship|sana=2012-05-09|nashriyot=Chessdom|kirish sanasi=2016-11-22}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://en.chessbase.com/post/top-seed-khotenashvili-wins-georgian-women-championship|sarlavha=Top seed Khotenashvili wins Georgian Women Championship|muallif=Nikoladze|ism=Sopho|sana=2012-05-12|ish=Chess News|nashriyot=ChessBase|kirish sanasi=2016-11-22}}</ref>. 2013 va 2014-yillarda Khotenashivili [[Tbilisi|Tbilisining]] mezbon shahar nominatsiyasi sifatida FIDE ayollar Gran-prisi seriyasida ishtirok etgan. U [[Jeneva|Jenevada]] boʻlib oʻtgan birinchi bosqichda gʻolib chiqdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.chessvibes.com/?q=reports/khotenashvili-upsets-the-field-to-win-geneva-womens-grand-prix|sarlavha=Khotenashvili upsets the field to win Geneva Women's Grand Prix|muallif=Doggers|ism=Peter|sana=2013-05-15|nashriyot=ChessVibes|kirish sanasi=2016-11-22|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161123054106/http://www.chessvibes.com/?q=reports%2Fkhotenashvili-upsets-the-field-to-win-geneva-womens-grand-prix|arxivsana=2016-11-23}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Bela Khotenashvili Won the Geneva Grand Prix |work=World Sport |url=http://www.worldsport.ge/en/page/bela-xotenashvilma-jenevis-gran-pri-moigo |access-date=2016-11-22}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://en.chessbase.com/post/wgp-geneva-khotenashvili-wins-with-8011-160513|sarlavha=WGP Geneva: Khotenashvili wins with 8.0/11|sana=2013-05-16|ish=Chess News|nashriyot=ChessBase|kirish sanasi=2016-11-22}}</ref>. Bu gʻalaba bilan u grossmeyster unvoni uchun zarur boʻlgan uchinchi va oxirgi normasiga erishdi. 2014-yil dekabr oyida u Qatar Masters Open musobaqasining birinchi nashrida eng yaxshi ayollar sovrinini qo‘lga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://chess-news.ru/en/node/17539|sarlavha=Qatar Masters Open: 1st Female Prize Goes to Bela Khotenashvili|sana=2014-12-05|ish=chess-news.ru|kirish sanasi=2015-08-05}}</ref>. 2016-yilda Khotenashvili yana FIDE ayollar Gran-prisi seriyasida ishtirok etdi. 2017-yilda u ikkinchi marta ayollar oʻrtasidagi Gruziya chempionatida gʻolib chiqdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://theweekinchess.com/html/twic1167.html#11|sarlavha=The Week in Chess 1167|ish=theweekinchess.com|kirish sanasi=2017-03-25}}</ref>. === Jamoa tadbirlari === Khotenashvili Gruziya terma jamoasi safida 2010-yildan shaxmat bo‘yicha ayollar olimpiadasida, 2011-yildan beri ayollar o‘rtasida shaxmat bo‘yicha jamoaviy jahon chempionatida, 2009-yildan beri esa ayollar o‘rtasida shaxmat bo‘yicha jamoaviy Yevropa chempionatida ishtirok etib kelmoqda. U 2015-yilda Xitoyning [[Chendu|Chengdu]] shahrida bo‘lib o‘tgan shaxmat bo‘yicha ayollar o‘rtasidagi jamoaviy jahon chempionatida jamoaviy va yakka tartibda ikkita oltin medalni qo‘lga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.fide.com/component/content/article/1-fide-news/8687-georgia-wins-womens-world-team-chess-championship-2015.html|sarlavha=Georgia wins Women's World Team Chess Championship 2015|sana=2015-04-28|nashriyot=FIDE|kirish sanasi=2015-08-05}}</ref><ref>[http://www.chessdom.com/georgia-takes-gold-in-womens-world-team-chess-championship/ „Georgia takes gold in Womenʼs World Team Chess Championship“]. Chessdom. 2015-04-28.</ref>. Gruziya jamoasi bilan u 2009-yilgi ayollar jamoalari oʻrtasidagi Yevropa chempionatida kumush medalni, 2010-yilda ayollar oʻrtasidagi shaxmat olimpiadasida bronza va 2011-yilgi ayollar jamoalari oʻrtasidagi jahon chempionatida bronza medalini qoʻlga kiritdi. == Shaxsiy hayoti == [[Tbilisi davlat universiteti|Tbilisi davlat universitetini tamomlagan]], keyin esa Gruziya texnika universitetida oʻqishni davom ettirgan. == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1988-yilda tugʻilganlar]] laknit2qrglv28o4oq8a5ely6wmgdh4 Judit Polgar 0 768244 2816694 2779628 2022-08-29T05:21:40Z Ravshanbek Tohirov 71874 wikitext text/x-wiki [[Fayl:Judit The Look Polgar.jpg|thumb|Judit Polgar]] '''Judit Polgar''' (1976-yil 23-iyulda tugʻilgan) — vengriyalik [[shaxmat]] grossmeysteri, odatda barcha davrlarning eng kuchli ayol shaxmatchisi hisoblanadi<ref name="strongestfemaleever">Sources citing Polgár as by far the strongest female chess player of all time: </ref>. 1991-yilda Polgar 15 yoshu 4 oyligida grossmeyster unvoniga sazovor boʻldi, oʻsha paytda bu unvonning eng yoshi boʻlib, ilgari jahon chempioni [[Bobby Fischer|Bobbi Fisher]] ega boʻlgan rekordni yangiladi. U 12 yoshida [[FIDE]] 100 ta eng yaxshi oʻyinchilar reytingiga kirgan eng yosh futbolchi boʻlib, 1989-yil yanvar oyidagi reyting roʻyxatida 55-oʻrinni egalladi<ref>[http://www.olimpbase.org/Elo/Elo198901e.html FIDE Rating List :: January 1989] OlimpBase</ref>. Polgar 2005-yilda ishtirok etgan [[Jahon Shaxmat Chempionati|shaxmat boʻyicha Jahon chempionatiga]] jiddiy nomzod boʻlgan yagona ayol; u ilgari jahon chempionati uchun yirik, 100+ oʻyinchi nokaut turnirlarida ishtirok etgan. U, shuningdek, 2700 Elodan oshib, 2004-yilda 8-oʻringa, 2005-yilda esa 2735-ning eng yuqori reytingiga erishgan yagona ayoldir<ref>{{Veb manbasi|muallif=Smerdon|ism=David|sarlavha=What's behind the gender imbalance in top-level chess?|url=http://theconversation.com/whats-behind-the-gender-imbalance-in-top-level-chess-150637|kirish sanasi=2021-06-15|ish=The Conversation|til=en}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Judit Polgar {{!}} Top Chess Players|url=https://www.chess.com/players/judit-polgar|kirish sanasi=2021-06-15|ish=Chess.com|til=en-US}}</ref>. U barcha shaxmatchilarning kuchli oʻntaligiga kirgan yagona ayol boʻlib, birinchi marta bu reytingga 1996-yilda erishgan. U Hastings 1993, Madrid 1994, Leon 1996, US Open 1998, Hoogeveen 1999, Sigeman 2000, Japfa 2000 va Naydorf Memorial 2000 shaxmat turnirlarida gʻolib chiqdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=SUPER-TOURNAMENT – PARTICIPANTS|muallif=Avrukh|ism=Boris|nashriyot=Boris Avrukh|sana=25 June 2009|muallifhavola=Boris Avrukh|url=http://avrukhboris.wordpress.com/2009/06/25/presentation-of-the-players-and-additional-information-for-the-18th-maccabiah/|kirish sanasi=22 April 2010}}</ref>. Polgar jahonning amaldagi birinchi raqamli o‘yinchisiga qarshi o‘yinda g‘alaba qozongan yagona ayol bo‘lib, tezkor yoki klassik shaxmat bo‘yicha o‘n bir nafar amaldagi yoki sobiq jahon chempionlarini mag‘lub etgan: Magnus Karlsen, [[Anatoliy Karpov]], [[Garri Kasparov]], [[Vladimir Kramnik]], [[Boris Spasskiy]], [[Vasiliy Smislov|Vasiliy Smyslov]], Veselin Topalov, [[Viswanathan Anand|Vishvanatan Anand]], Ruslan Ponomariov, Aleksandr Xalifman va [[Rustam Qosimjonov]]<ref name="JPolgarSite">{{Veb manbasi|sarlavha=Judit Polgár|nashriyot=Judit Polgár|url=http://www.polgarjudit.com/|kirish sanasi=10 February 2014}}</ref>. 2014-yilning 13-avgustida u shaxmat musobaqasini tugatishini eʼlon qildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Moody |first=Oliver |date=13 August 2014 |title=Queen who exposed the arrogance of kings |work=The Times |url=http://www.thetimes.co.uk/tto/puzzles/chess/article4174361.ece |url-status=dead |access-date=5 September 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151003081834/http://www.thetimes.co.uk/tto/puzzles/chess/article4174361.ece |archive-date=3 October 2015}}</ref><ref>{{Veb manbasi|muallif=Friedel|ism=Frederic|url=http://en.chessbase.com/post/judit-polgar-to-retire-from-competitive-chess|sarlavha=Judit Polgar to retire from competitive chess|nashriyot=ChessBase|kirish sanasi=16 August 2014}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://juditpolgar.com/en/node/230|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150318125736/http://juditpolgar.com/en/node/230|sarlavha=Her official statement on her retirement|arxivsana=18 March 2015}}</ref>. 2015-yilning iyun oyida Polgar Vengriya erkaklar terma jamoasining yangi sardori va bosh murabbiyi etib saylandi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.chessdom.com/judit-polgar-new-captain-of-the-hungarian-national-mens-chess-team/|sarlavha=Judit Polgar new captain of the Hungarian National Men's Chess Team|nashriyot=Chessdom|sana=12 June 2015|kirish sanasi=5 September 2015}}</ref>. 2015-yil 20-avgustda u Vengriyaning eng yuqori ordeni — Vengriya Avliyo Stiven ordeni Buyuk xochini oldi<ref>{{Veb manbasi|url=http://hungarytoday.hu/news/order-saint-stephen-president-ader-hands-hungarys-highest-state-decoration-94241|sarlavha=ORDER OF SAINT STEPHEN: PRESIDENT ÁDER HANDS OVER HUNGARY'S HIGHEST STATE DECORATION|nashriyot=Hungary Today|sana=24 August 2015|kirish sanasi=5 September 2015}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://worldchesshof.org/hof-inductee/judit-polgar|sarlavha=Judit Polgar|ish=[[World Chess Hall of Fame]]}}</ref>. == Yoshligi == Polgar 1976-yil 23-iyulda Budapeshtda venger-yahudiy oilasida tugʻilgan<ref>''Breaking Through: How the Polgar Sisters Changed the Game of Chess'', (Everyman Chess 2005), Susan Polgar, page 14</ref>. Polgar va uning ikki katta opasi, grossmeyster [[Susan Polgar|Syuzan]] va xalqaro usta Sofiya otalari Laslo Polgar tomonidan oʻtkazilgan oʻquv eksperimentining bir qismi boʻlib, agar bolalar juda erta mutaxassislik boʻyicha oʻqitilsa, ajoyib yutuqlarga erisha olishini isbotlashga urinishgan<ref name="Shenk">{{Kitob manbasi|title=The Immortal Game: Or How 32 carved pieces on a board illuminated our understanding of war, art, science, and the human brain|last=Shenk|first=David|year=2006|publisher=Anchor Canada/Random House|page=132|isbn=978-0-385-66227-7}}</ref>. „Daholar tug‘ilmaydi, yaratilgan bo‘ladi“, — deb Laslo tezisini aytgan edi. U rafiqasi Klara bilan uchta qizini uyda oʻqidi, shaxmatni mutaxassis sifatida oʻqidi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.haaretz.com/hasen/pages/ShArt.jhtml?itemNo=210390&contrassID=2&subContrassID=5&sbSubContrassID=0&listSrc=Y&itemNo=210390|arxivurl=https://web.archive.org/web/20071122004124/http://www.haaretz.com/hasen/pages/ShArt.jhtml?itemNo=210390&contrassID=2&subContrassID=5&sbSubContrassID=0&listSrc=Y&itemNo=210390|arxivsana=22 November 2007|sarlavha=All the right moves|ish=[[Haaretz]]|muallif=Shvidler|ism=Eli|sana=22 November 2007}}</ref>. Anʼanaga koʻra, shaxmat erkaklar ustunlik qiladigan mashgʻulot boʻlib, ayollar koʻpincha zaif oʻyinchilar sifatida koʻrilardi, shuning uchun ayollar jahon chempioni gʻoyasini ilgari surdilar<ref>{{Kitob manbasi|title=Encyclopedia of play in today's society|url=https://archive.org/details/encyclopediaplay00carl|last=Carlisle|first=Rodney P.|year=2009|publisher=Sage Publications, Inc.|page=[https://archive.org/details/encyclopediaplay00carl/page/n168 129]|isbn=978-1-4129-6670-2}}</ref>. Biroq, Laslo boshidanoq qizlari faqat ayollar ishtirokidagi tadbirlarda qatnashishi kerak degan fikrga qarshi edi. „Ayollar intellektual faoliyat sohasida erkaklarnikiga oʻxshash natijalarga erisha oladilar“, deb yozadi u. „Shaxmat intellektual faoliyatning bir turi, shuning uchun bu shaxmatga tegishli. Shunga ko‘ra, biz bu boradagi har qanday kamsitishni rad etamiz“<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Koza |first=Patricia (UPI) |date=9 November 1986 |title=Sisters test male domination of chess |page=B2 |work=The Mohave Daily Miner |location=Kingman, Arizona}}</ref> Bu Polgarlarni Vengriya shaxmat federatsiyasi bilan ziddiyatga olib keldi, uning siyosati ayollar uchun faqat ayollar turnirlarida oʻynash edi. Polgarning katta singlisi Syuzan dastlab erkaklar turnirlarida oʻynab, ayollar turnirlarida oʻynashni rad etib, byurokratiyaga qarshi kurashdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Harold C. Schonberg |date=30 March 1985 |title=Top-rated at 15, Girl Challenges Chess World |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/1985/03/30/nyregion/top-rated-at-15-girl-challenges-chess-world.html |access-date=16 July 2011}}</ref>. == Karyera == Polgar ayollarga oid turnirlar yoki divizionlarda kamdan-kam o‘ynagan va hech qachon ayollar o‘rtasidagi jahon chempionatida ishtirok etmagan: „Men har doim aytamanki, ayollar o‘zlarini erkak shaxmatchilar kabi yaxshi deb bilishlari kerak, lekin ular ishlashga tayyor bo‘lsalargina. buni erkak shaxmatchilar kabi jiddiy qabul qiling“<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Phillips |first=Sean |date=15 August 2010 |title=A Gender Divide In The Ultimate Sport Of The Mind |publisher=NPR |url=https://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=129214019 |access-date=21 August 2010}}</ref>. Laslo Polgar shaxmat boʻyicha ajoyib murabbiy sifatida eʼtirof etilgan boʻlsada<ref name="Pandolfini">{{Kitob manbasi|title=Treasure Chess: Trivia, Quotes, Puzzles, and Lore from the World's Oldest Game|last=Pandolfini|first=Bruce|authorlink=Bruce Pandolfini|page=84|publisher=Random House|year=2007|isbn=978-0-375-72204-2}} Pandolfini, chess author and coach, writes: „Judit Polgár is simply the strongest female chess player in history.“</ref>, Polgarlar oʻz qizlarini tayyorlash uchun professional shaxmatchilarni, jumladan Vengriya chempioni IM Tibor Florian, GM Pal Benko va rossiyalik general Aleksandr Cherninni ham jalb qilgan<ref name="NYT_Mar181989">{{Yangiliklar manbasi |last=Harold C. Schonberg |date=18 March 1989 |title=Top-Rated Female Chess Player Is Just One of Three Stars at Home |work=The New York Times |url=https://select.nytimes.com/gst/abstract.html?res=FA0710F93F540C7B8DDDAA0894D1484D81 |access-date=5 April 2011}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Bruce Weber |date=5 August 1992 |title=Chess Moves Are Planned. Birthdays Happen. |work=The New York Times |url=https://select.nytimes.com/gst/abstract.html?res=F10615FD3A5E0C768CDDA10894DA494D81&pagewanted=2 |access-date=6 April 2011}}</ref><ref name="HowGood">{{Kitob manbasi|title=How Good is Your Chess|last=King|first=Daniel|page=118|year=1993|publisher=Dover|isbn=0-486-42780-3}}</ref>. Opa-singillarning eng kattasi, Sofiyadan 5½ yosh va Juditdan 7 yosh katta, opa-singillar orasida birinchi boʻlib turnirlarda gʻalaba qozonib, shaxmatda shon-sharafga erishgan va 1986-yilga kelib u dunyodagi eng yuqori reytingli shaxmatchi ayol boʻlgan<ref name="JuditBio">{{Veb manbasi|sarlavha=Judit Polgár Biography|nashriyot=Judit Polgár|url=http://www.polgarjudit.com/biography_en.html|kirish sanasi=19 March 2011|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100923164906/http://www.polgarjudit.com/biography_en.html|arxivsana=23 September 2010}}</ref><ref name="SusanPolgarSite_bio">{{Veb manbasi|sarlavha=Biography of Susan Polgar|nashriyot=Susan Polgar|url=http://www.susanpolgar.com/susan-polgar-biography.html|kirish sanasi=22 March 2011|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110414141819/http://www.susanpolgar.com/susan-polgar-biography.html|arxivsana=14 April 2011}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=20 Questions with Susan Polgar|nashriyot=Chessville|url=http://www.chessville.com/Editorials/Interviews/20Questions/PolgarS.htm|kirish sanasi=22 March 2011|arxivsana=10 May 2011|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110510051242/http://www.chessville.com/Editorials/Interviews/20Questions/PolgarS.htm}}</ref>. Dastlab, eng kichigi boʻlgan Judit opa-singillaridan mashgʻulot paytida ajralgan edi. Biroq, bu faqat Juditning qiziqishini oshirishga xizmat qildi. Qoidalarni oʻrgangach, ular Judit oʻzlari oʻrganayotgan muammolarga yechim topa olganini aniqladilar va u guruhga taklif etila boshlandi<ref name="chessbase_Jan72011">{{Veb manbasi|sarlavha=Judit Polgár in Rocca di Papa|sana=7 January 2011|nashriyot=Chessbase|url=http://www.chessbase.com/newsdetail.asp?newsid=6928|kirish sanasi=16 January 2011}}</ref>. Bir kuni kechqurun Syuzan ularning murabbiyi, kuchli xalqaro usta bilan yakuniy oʻyinni oʻrganayotgan edi. Yechim topa olmagach, yotoqda uxlab yotgan Juditni uyg‘otib, mashg‘ulot xonasiga olib kirishdi<ref>{{Kitob manbasi|title=What Makes a Genius|publisher=Scientific American|year=2008|page=102|isbn=978-1-4042-1401-9}} Note: From article ''The Expert Mind'' by Philip E. Ross Aug 2006 issue. The Ross article uses the wording „proves“ nurture over nature.</ref>. === Vunderkind bola === Dastlab ayollar o‘rtasida jahon chempioni bo‘lgan singlisi Syuzan tomonidan tarbiyalangan Judit Polgar yoshligidan shaxmat vunderkindisi bo‘lgan. 5 yoshida u doskaga qaramay, oilaviy doʻstini magʻlub etdi. O‘yindan so‘ng o‘rtog‘im hazillashib: „Sen shaxmatni yaxshi o‘ynaysan, men esa oshpazman“. Judit javob berdi: „Siz pechkaga qaramay ovqat pishirasizmi?“<ref name="Lyman_Jan8_89">{{Yangiliklar manbasi |last=Lyman |first=Shelby |date=8 January 1989 |title=Talented chess players are all in the Polgar family |page=F-2 |work=The Sunday Telegraph |location=Nashua, New Hampshire}}</ref>. Biroq, Syuzanning soʻzlariga koʻra, Judit eng isteʼdodli opa emas edi, buni tushuntirdi: „Judit sekin boshlangʻich edi, lekin juda mehnatkash edi“<ref>{{Kitob manbasi|title=Mindset: the new psychology of success|last=Dweck|first=Carol S.|year=2006|publisher=The Random House Publishing Group|page=80|isbn=978-0-345-47232-8}}</ref>. Polgar oʻsha yoshda oʻzini shaxmatga „obsesif“ deb taʼriflagan<ref>{{Kitob manbasi|title=Counterplay: An Anthropologist at the Chessboard|url=https://archive.org/details/counterplayanthr00desj|first=Robert R.|last=Desjarlais|page=[https://archive.org/details/counterplayanthr00desj/page/n149 140]|year=2011|publisher=University of California Press|isbn=978-0-520-26739-8}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Judit Polgár vs Dolfi Drimer|ish=[[Chessgames.com]]|url=http://www.chessgames.com/perl/chessgame?gid=1110730|kirish sanasi=15 May 2010}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.chessgames.com/perl/chessgame?gid=1110739|sarlavha=Judit Polgár vs Lev Gutman|ish=[[Chessgames.com]]|kirish sanasi=15 May 2010}}</ref>. Judit 6 yoshida turnirlarda oʻynay boshlagan va 9 yoshida uning Vengriya shaxmat federatsiyasidagi reytingi 2080 edi. U Budapeshtdagi shaxmat klubining aʼzosi boʻlib, u erda usta darajadagi oʻyinchilardan tajriba oʻrganardi<ref name="SchonbergNYT">{{Yangiliklar manbasi |last=Schonberg |first=Harold C. |title=The Polgar sisters: Hungary's triple threat at chess |volume=102 |page=19A |work=St. Petersburg Times |issue=259 |location=St. Petersburg, Florida}}</ref>. 1984-yilda Budapeshtda Sofiya va Judit mos ravishda 9 va 7 yoshida ikkita ustaga qarshi koʻr-koʻrona shaxmat boʻyicha ikkita oʻyin oʻynashdi va ular gʻalaba qozonishdi<ref name="Hearst">{{Kitob manbasi|title=Blindford chess: history, psychology, techniques, champions, world records and important games|last=Hearst|first=Eliot|year=2009|publisher=McFarland & Company, Ltd.|isbn=978-0-7864-3444-2|pages=136–137}}</ref>. 1986-yil aprel oyida 9 yoshli Judit AQShdagi birinchi reyting turnirida oʻynadi va Nyu-York Ochiq chempionatining reytingsiz qismida birinchi oʻrinni egalladi va 1000 AQSh dollarini yutib oldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=7 April 1986 |title=Young masters |volume=102 |page=A2 |work=The Pittsburgh Press |issue=284}}</ref>. Barcha uch opa-singil Polgar raqobatlashdi. 16 yoshli Syuzan grossmeysterlar boʻlimida ishtirok etdi va GM Valter Braunga qarshi gʻalaba qozondi va 11 yoshli Sofiya oʻz boʻlimida ikkinchi oʻrinni egalladi, ammo turnirda koʻpchilik eʼtiborni Judit toʻpladi. Grossmeysterlar jiddiy, sokin bolaning o‘ynayotganini tomosha qilish uchun kelishardi. U final oʻyinida durang oʻynashdan oldin dastlabki yettita oʻyinda gʻalaba qozondi. Garchi reyting boʻlmagan boʻlimda Ochiq oʻyinlarda koʻplab kuchsiz oʻyinchilar boʻlsada, unda Amerika Qoʻshma Shtatlariga begona boʻlgan va hali baholanmagan oʻyinchilar ham bor edi. Milorad Boskovich Juditning oltinchi raunddagi raqibi, oʻzi kuchli mutaxassis deb bilgan yugoslaviyalik futbolchi bilan boʻlgan suhbatini aytib oʻtdi: „U menga oʻyinda baʼzi imkoniyatlardan foydalanganini aytdi, chunki uning juda yaxshi hujum qilishiga ishonolmadi“<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=10 April 1986 |title=Hungarian, 9, Wins Tourney Sisters Share Chess Ability |volume=XCII |page=3 |work=Schenectady Gazette |agency=Associated Press |issue=165}}</ref>. 1988-yil aprel oyida Polgar Nyu-York Ochiq chempionatining Xalqaro B boʻlimida oʻzining birinchi xalqaro magistrlik darajasini oldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Lyman |first=Shelby |date=24 April 1988 |title=Tournaments attract 1,060 players |page=F-2 |work=The Sunday Telegraph |location=Nashua, New Hampshire}}</ref>. 1988-yil avgust oyida Ruminiyaning [[Timishoare|Timişoara shahrida]] boʻlib oʻtgan Butunjahon yoshlar shaxmat va tinchlik festivalining 12 yoshgacha boʻlgan „Oʻgʻil bolalar“ boʻlimida gʻolib chiqdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Berry |first=Jonathan |date=1 October 1988 |title=Youth tourneys are growing trend |page=C16 |work=The Globe and Mail |location=Toronto}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.torneionline.com/loto_tornei_d.php?codice=1988ROU03&tipo=1|sarlavha=C.to Mondiale U12|ish=torneionline.com|nashriyot=Italian Chess Federation|kirish sanasi=27 February 2015}}</ref>. 1988-yil oktabr oyida u Londonda oʻtkazilgan 10 oʻyinchi ishtirokidagi davra boʻyicha turnirda birinchi oʻrinni egalladi va 7:2 hisobida isroillik GM Yair Kraidman ustidan yarim ochko oldinga chiqdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Day |first=Lawrence |date=4 February 1989 |title=Challenge meet largest ever |page=M21 |work=The Toronto Star}} note: Day incorrectly gives Juditʼs age as 10. Score of Polgár-Hennigen game is provided with brief analysis.</ref>. Ushbu uchta natija bilan u Xalqaro usta unvoni uchun talablarni bajardi; oʻsha paytda u bu farqni qoʻlga kiritgan eng yosh futbolchi edi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Lyman |first=Shelby |date=30 October 1988 |title=Hungarian girl may be next world champion |page=F-2 |work=The Sunday Telegraph |location=Nashua, New Hampshire}}</ref>. [[Bobby Fischer|Bobbi Fisher]] ham, [[Garri Kasparov]] ham unvonga sazovor boʻlganlarida 14 yoshda edilar; Polgar esa 12 yoshda edi<ref name="Spoke_Nov2_1988">{{Yangiliklar manbasi |date=2 November 1988 |title=Girl stuns chess world |page=A1 |work=The Spokesman-Review |agency=Associated Press |location=Spokane, Wash}}</ref><ref name="LymanOct301988">{{Yangiliklar manbasi |last=Shelby Lyman |date=30 October 1988 |title=Hungarian girl may be next world champion |page=F-2 |publisher=The Sunday Telegraph |location=Nashua, New Hampshire}}</ref>. [[Fayl:Judit_und_Sofia_Polgar_1988_Thessaloniki.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Judit_und_Sofia_Polgar_1988_Thessaloniki.jpg/170px-Judit_und_Sofia_Polgar_1988_Thessaloniki.jpg|left|thumb| Judit singlisi Sofiya bilan [[Saloniki|Salonikida]] 1988-yil]] Juditdan turnirlarning qizlar boʻlimida emas, balki oʻgʻil bolalarga qarshi oʻynash haqida soʻrashdi: „Bu boshqa qizlar shaxmatga jiddiy emas. . . Men kuniga besh-olti soat mashq qilaman, lekin ular ovqat pishirish va uy atrofida ishlash bilan chalgʻishadi.“ 1988-yil noyabr oyida Judit va uning opa-singillari Ildiko Madl bilan birga [[Saloniki|Salonikidagi]] 28-shaxmat Olimpiadasining ayollar boʻlimida Vengriya nomidan qatnashdilar. Xalqaro shaxmat federatsiyasi polgarlarga jamoaviy musobaqalarda erkaklarga qarshi oʻynashga ruxsat bermadi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=26 December 1988 |title=3 sisters moving up in male world of chess |page=D18 |work=The Toronto Star |agency=Reuters}}</ref>. Musobaqa oldidan Sovet bosh murabbiyi va sovet ayollar terma jamoasi murabbiyi Eduard Gufeld Polgarlarni ishdan boʻshatdi: "Menimcha, bu qizlar 28-Olimpiadada tezda egallab olingan imidjining katta qismini yoʻqotadi. . . Keyin biz venger opa-singillar dahomi yoki shunchaki ayolmi, bilib olamiz! "<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Robert Byne |date=21 March 1989 |title=Chess |work=The New York Times |url=https://select.nytimes.com/gst/abstract.html?res=FA0713FF3E590C728EDDAA0894D1484D81 |access-date=5 April 2011}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Day |first=Lawrence |date=17 December 1988 |title=Soviet Union captures World team championship |page=M21 |work=The Toronto Star}}</ref> Shuningdek, u Pavlina Angelovaga qarshi oʻyin uchun yorqin sovrinni qoʻlga kiritdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Byrne |first=Robert |date=10 January 1989 |title=Chess |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/1989/01/10/nyregion/chess-004389.html |access-date=20 April 2010}}</ref>. 1989-yil yanvar oyida Elo reytingida 12 yoshida u 2555 ballga baholandi, bu dunyoda 55-oʻrinni egalladi va ayollar oʻrtasidagi jahon chempioni [[Mayya Chiburdanidze|Mayya Chiburdanidzedan]] 35 reyting ochkosi oldinda edi. Oldingi roʻyxatdan keyingi olti oy ichida u ajoyib 190 reyting ochkosini qoʻlga kiritdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Koshnitsky |first=Garry |date=22 January 1989 |title=Polgar highest rated woman |page=156 |work=The Sun-Herald |location=Sydney, Australia}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.olimpbase.org/Elo/Elo198901e.html|sarlavha=FIDE Rating List :: January 1989|nashriyot=Olimpbase.org|kirish sanasi=27 February 2015}}</ref>. Juditning doskadagi sokin va kamtarona xatti-harakati<ref name="Globe_Feb5_92">{{Yangiliklar manbasi |date=5 February 1992 |title=Hungarian teen-ager achieves rank of chess grandmaster |page=A9 |work=The Globe and Mail |agency=New York Times Service |location=Toronto}}</ref> uning o‘yin uslubining shiddatliligiga zid edi. Devid Norvud, britaniyalik bosh direktor, Judit oʻyinchi boʻlganida va u endigina bolaligida uni kaltaklaganini eslab, uni „sizni ezib tashlagan bu goʻzal qora sochli yirtqich hayvon“ deb taʼrifladi<ref name="Telegraph_Allot2002">{{Yangiliklar manbasi |last=Allott |first=Serena |date=16 January 2002 |title=Queen takes all |publisher=Telegraph Media Group Limited |location=London |url=https://www.telegraph.co.uk/news/health/3294892/Queen-takes-all.html |access-date=25 April 2010}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Lawson |first=Dominic (Spectator) |date=15 November 1988 |title=Mastering the world of chess |page=11 |work=The Age |issue=41,642 |location=Melbourne, Australia}}</ref>. 13 yoshidan oldin u dunyoning eng yaxshi 100 nafar futbolchisi qatoriga kirgan edi va ''Britaniya shaxmat jurnali'' shunday deb eʼlon qildi: „Judit Polgarning soʻnggi natijalari Fisher va Kasparovning oʻxshash yoshdagi oʻyinlarini solishtirganda oqarib yubordi“. Britaniyalik bosh direktor Nayjel Short Juditni „tarixdagi uch yoki toʻrtta eng buyuk shaxmat vunderkindilaridan biri“ deb atadi. <ref name="SI_1990">{{Yangiliklar manbasi |last=Lidz |first=Franz |date=12 February 1990 |title=Kid With A Killer Game |work=Sports Illustrated |url=https://www.si.com/vault/1990/02/12/121504/kid-with-a-killer-game |access-date=30 May 2019}}</ref> Biroq, Kasparov erta shubhalarini bildirdi: „U ajoyib shaxmat isteʼdodiga ega, ammo u ayol. Bularning barchasi ayol ruhiyatining nomukammalligi bilan bogʻliq. Hech bir ayol uzoq davom etadigan jangga bardosh bera olmaydi“ Biroq, keyinchalik hayotida, 2002-yilda Polgarga qarshi tezkor oʻyinda magʻlub boʻlganidan soʻng, Kasparov oʻz fikrini qayta koʻrib chiqdi: „Polgarlar oʻzlarining qobiliyatlarida hech qanday cheklov yoʻqligini koʻrsatdilar — koʻplab erkak oʻyinchilar bu gʻoyani qabul qilmaguncha qabul qilishdan bosh tortdilar. Ot dumi bilan oʻn ikki yoshli bola tomonidan tantanali ravishda ezib tashlangan“<ref name="HowLifeImitatesChess">{{Kitob manbasi|title=How Life Imitates Chess: Making the Right Moves, from the Board to the Boardroom|last=Kasparov|first=Garry|year=2007|publisher=Bloomsbury Publishing USA|isbn=9781596913875}}</ref>. === Grossmeyster === 1991-yil dekabr oyida Polgar Vengriya milliy chempionatida gʻolib boʻlib, grossmeyster unvoniga erishdi. Bu Fisherning rekordini bir oyga yangiladi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=5 February 1992 |title=Hungarian chess whiz is youngest grandmaster ever |page=3A |work=The News |location=Boca Raton, Florida}}</ref>. Bu uni tarixdagi eng yosh grossmeyster boʻlgan birinchi ayol va grossmeyster boʻlgan toʻrtinchi ayolga aylantirdi ([[Nona Gaprindashvili]], [[Mayya Chiburdanidze|Maya Chiburdanidze]] va Polgarning singlisi Syuzandan keyin)<ref name="Globe_Feb5_92" />. Bu bilan Polgar singlisi Syuzanning 1991-yil yanvar oyida erishilgan eng yosh ayol grossmeyster rekordini 7 yildan ortiqroq yangiladi. Shaxmat o‘yini bo‘yicha eng kuchli davlatlardan biri bo‘lgan Vengriya o‘sha yilgi chempionatda faqat Zoltan Ribli yetishmagani bois, o‘zining eng kuchli o‘yinchilaridan biri ishtirok etgandi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Berry |first=Jonathan |date=8 February 1992 |title=Girl, 15, youngest Grandmaster ever |page=A13 |work=The Globe and Mail |location=Toronto}}</ref>. 1992-yilda Polgar Linaresdagi Madrid xalqaro turnirida [[Anatoliy Karpov|Anatoliy Karpovdan]] keyin ikkinchi oʻrinni egalladi. U va rossiyalik general Vladimir Epishin 5½-3½ natija bilan yakunladi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Byrne |first=Robert |date=28 June 1992 |title=CHESS; For Karpov, Defeat Only Serves as a Spur |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/1992/06/28/style/chess-for-karpov-defeat-only-serves-as-a-spur.html?pagewanted=1 |access-date=20 April 2010}}</ref>. 1992-yil iyul oyida u Manxettendagi Reshevskiy yodgorligida ikkinchi oʻrinni egalladi va toʻrtta gʻalaba, beshta durang va hech qanday magʻlubiyat bilan yakunlandi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Byrne |first=Robert |date=9 August 1992 |title=Chess; Peruvian Wins Reshevsky Memorial |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/1992/08/09/style/chess-peruvian-wins-reshevsky-memorial.html?pagewanted=1 |access-date=21 April 2010}}</ref>. 1992-yil sentyabr oyida Polgar Arubada boʻlib oʻtgan turnirda ishtirok etdi, unda katta yoshli erkaklar oʻyinchilar jamoasi eng yaxshi ayollar oʻyinchilaridan iborat jamoaga qarshi kurashdilar. Erkaklar jamoasi Lev Polugaevskiy, Volfgang Uhlmann, Oskar Panno, Efim Geller, Borislav Ivkov va [[Vasiliy Smislov|Vasiliy Smislovdan]] iborat edi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Byrne |first=Robert |date=11 October 1992 |title=CHESS; Senior Grandmasters Defeat Women, 39 to 33 |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/1992/10/11/style/chess-senior-grandmasters-defeat-women-39-to-33.html?pagewanted=1 |access-date=21 April 2010}}</ref>. [[Fayl:Boris_Spasski_1984_Saloniki.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/Boris_Spasski_1984_Saloniki.jpg/170px-Boris_Spasski_1984_Saloniki.jpg|thumb| 1993-yilda Polgar koʻrgazmali oʻyinda sobiq jahon chempioni [[Boris Spasskiy|Boris Spasskiyni]] (1984-yilda tasvirlangan) magʻlub etdi.]] Polgar 1992-93-yillarda Yangi yil arafasida oʻtkazilgan Hastings turnirida birinchi oʻrinni egalladi. Oʻsha paytda dunyo reytingida sakkizinchi oʻrinni egallagan rossiyalik general Evgeniy Bareev turnirning soʻnggi raundiga yoʻl oldi, ammo ikkinchi individual oʻyinda Polgardan magʻlub boʻldi va unga birinchi boʻlib oʻtish imkonini berdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Byrne |first=Robert |date=21 February 1993 |title=CHESS; A Polgar Triumph Before Her Triumph |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/1993/02/21/style/chess-a-polgar-triumph-before-her-triumph.html?pagewanted=1 |access-date=21 April 2010}}</ref>. Hastings turniridan soʻng darhol Polgar fevral oyida sobiq jahon chempioni Boris Spasskiyga qarshi koʻrgazmali oʻyin oʻtkazdi. U oʻyinda 5½-4½ hisobida gʻalaba qozondi va oʻz faoliyatidagi 110 000 dollarlik eng katta mukofot pulini qoʻlga kiritdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Lundstrom |first=Harold |date=26 February 1993 |title=Kasparov primes for defense by breezing through 100 foes |page=W8 |work=The Deseret News |location=Salt Lake City, Utah}}</ref>. Polgar, shuningdek, Monakoda 12 nafar grossmeyster ishtirokida koʻr-koʻrona bogʻlangan turnirda ishtirok etgan Melody Amber turnirida ishtirok etdi va toʻrtinchi oʻrinni egalladi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Berry |first=Jonathan |date=29 May 1993 |title=More than meets the eyes |page=A13 |work=The Globe and Mail |location=Toronto}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Amber-blind 2nd Monte Carlo 1993|nashriyot=365Chess.com|url=http://www.365chess.com/tournaments/Amber-blind_2nd_1993|kirish sanasi=13 May 2010}}</ref>. 1993-yilda Polgar mintaqalararo turnirda qatnashish huquqini qoʻlga kiritgan birinchi ayol boʻldi. Mart oyida u Budapesht zonasida ikkinchi oʻrin uchun toʻrtta bahsda yakunlandi va tay-breyk turnirida gʻolib chiqdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Berry |first=Jonathan |date=15 May 1993 |title=Polgar moves up to Interzonal |page=E9 |work=The Globe and Mail |location=Toronto}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Budapest zt-A Budapest 1993|nashriyot=365Chess.com|url=http://www.365chess.com/tournaments/Budapest_zt-A_1993|kirish sanasi=13 May 2010}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Budapest zt playoff Budapest 1993|nashriyot=365Chess.com|url=http://www.365chess.com/tournaments/Budapest_zt_playoff_1993|kirish sanasi=13 May 2010}}</ref>. Keyin u raqobatchi [[FIDE]] va PCA Interzonal turnirlarida Nomzodlar Turnirlarida qatnasha olmay, dunyoning yetakchi futbolchilaridan biri sifatidagi maqomini tasdiqladi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.mark-weeks.com/chess/9496fiix.htm|sarlavha=1993 Biel FIDE Interzonal Tournament|muallif=Mark Weeks}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.mark-weeks.com/chess/9496piix.htm|sarlavha=1993 Groningen PCA Qualifying Tournament|muallif=Mark Weeks}}</ref>. == Manbalar == {{Manbalar}} == Adabiyotlar == * {{Citation|year=1992|last=Forbes|first1=Cathy|author-link=Cathy Warwick|title=The Polgar Sisters: Training or Genius?|publisher=Henry Holt & Co.|isbn=0-8050-2426-3}} * {{Citation|year=2002|last=Hurst|first1=Sarah|title=Curse of Kirsan: Adventures in the Chess Underworld|publisher=Russell Enterprises|isbn=1-888690-15-1}} * {{Citation|first1=Tibor|last=Karolyi|author-link=Tibor Károlyi (chess player)|title=Judit Polgár, the Princess of Chess|year=2004|publisher=Batsford|isbn=0-7134-8890-5}} * {{Citation|year=2005|first1=Susan|last=Polgar|author-link=Susan Polgar|first2=Paul|last2=Truong|authorlink2=Paul Truong|title=Breaking Through : How the Polgar Sisters Changed the Game of Chess|publisher=Everyman Chess|isbn=1-85744-381-0}} * {{Citation|first1=Jennifer|last=Shahade|author-link=Jennifer Shahade|title=Chess Bitch: Women In The Ultimate Intellectual Sport|year=2005|publisher=Siles Press|isbn=1-890085-09-X}} * {{Kitob manbasi|title=Matt a férfiaknak (Checkmate to Men) English translation due 2009|year=2008|last=Polgár|first=Judit}} * {{Citation|first1=Judit|last=Polgar|title=Chess Playground|publisher=Caissa Hungary|year=2010|isbn=978-963-06-9620-3}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1976-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Shaxmatchi ayollar]] gjteu01z9qb4ste3pxw0n2p4t9psx8e Yozgi Olimpiada oʻyinlari 2012 ochilish marosimi 0 768257 2816370 2755678 2022-08-28T17:52:18Z Umarxon III 18267 +bilgiquti, tuzatishlar wikitext text/x-wiki {{Sport tadbiri bilgiqutisi |Nomi=Yozgi Olimpiada oʻyinlari 2012 ochilish marosimi |Ramzi=2012_Summer_Olympics_opening_ceremony_%2811%29.jpg |Uzunlik= 250px |Izoh= |Shahar=[[London]] |Davlatlar= |Sportchilar= |Medallar soni= |Ochilishi= |Yopilishi= |Ochib beruvchi= |Olimpiya olovi= |Olimpiya vadasi= |Stadion= |Avvalgi= [[Yozgi Olimpiada oʻyinlari 2008 ochilish marosimi]] |Keyingi= [[Yozgi Olimpiada oʻyinlari 2016 ochilish marosimi]] |Sayt=https://www.youtube.com/watch?v=4As0e4de-rI }} [[2012-yil]] [[27-iyul]], [[juma]] kuni kechqurun [[London|Londondagi]] [[Olimpiya stadioni (London)|Olimpiya stadionida]] '''[[2012-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|2012-yilgi Yozgi Olimpiya o'yinlarining]] tantanali ochilish marosimi''' bo'lib o'tdi va o'yinlarni qirolicha [[Elizabeth II]] rasmiy ravishda ochdi. [[Olimpiya xartiyasi]]da belgilanganidek, jarayon ushbu xalqaro sport tadbirining tantanali ochilishini (shu jumladan, tabrik so'zlari, bayroqlarni ko'tarish va sportchilar paradi) mezbon mamlakat madaniyatini namoyish etish uchun badiiy tomosha bilan birlashtirdi. Tomosha “ '''''Mo‘jizalar orollari”'''''<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Isles of Wonder|url=http://olympicopeningceremony.tumblr.com/tagged/stage1|sana=27 July 2012|kirish sanasi=29 July 2012}}</ref> deb nomlangan va rejissyor [[Oscar|Oskar mukofoti]] sovrindori britaniyalik rejissyor Denni Boyl edi. London-2012 oldidan [[Birlashgan Qirollik|Buyuk Britaniyaning]] 2008-yilgi [[Pekin]] [[2008-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|Yozgi O'yinlarida]] belgilangan standartga erisha oladigan ochilish marosimini o'tkazish qobiliyatidan ancha xavotirlangan edi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Engineering the London 2012 Olympics opening ceremony|url=http://www.theengineer.co.uk/in-depth/the-big-story/engineering-the-london-2012-olympics-opening-ceremony/1013640.article|ish=The Negineer|ism=Stephen|muallif=Harris|sana=23 August 2012|kirish sanasi=24 August 2012}}</ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Spencer |first=Richard |date=25 August 2012 |title=London 2012 cannot match Beijing Olympics opening ceremony 'because of trade unions' |work=The Daily Telegraph |url=https://www.telegraph.co.uk/sport/olympics/2617980/London-2012-cannot-match-Beijing-Olympics-opening-ceremony-because-of-trade-unions.html |url-status=live |url-access=subscription |access-date=24 August 2012 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220112/https://www.telegraph.co.uk/sport/olympics/2617980/London-2012-cannot-match-Beijing-Olympics-opening-ceremony-because-of-trade-unions.html |archive-date=12 January 2022}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Five Ways for London to Top the Beijing Olympics Opening Ceremony|url=http://www.huffingtonpost.co.uk/philip-hepple/london-2012-olympics-five-ways-to-top-beijing-opening-ceremony_b_1282811.html?ref=uk|ish=Huffington Post|ism=Philip|muallif=Hepple|sana=16 February 2012|kirish sanasi=24 August 2012}}</ref> 2008 yilgi marosim o'zining miqyosi, isrofgarchiligi va xarajati bilan e'tiborga olindi, "eng buyuk"<ref>{{Veb manbasi|url=http://afp.google.com/article/ALeqM5ibNAUAq-kZNOy3LmO9HAI2cN-smg|sarlavha=Press hails 'greatest ever' Olympic opening show|nashriyot=[[Agence France-Presse]]|sana=9 August 2008|kirish sanasi=13 March 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130511131508/http://afp.google.com/article/ALeqM5ibNAUAq-kZNOy3LmO9HAI2cN-smg|arxivsana=11 May 2013}}</ref> deb e'tirof etildi va 65 million funt sterlingga tushdi. Bundan farqli o'laroq, London taxminan 27 million funt sterling (to'rtta marosim uchun ajratilgan 80 million funt sterlingdan) sarfladi, bu esa dastlabki byudjetdan ikki baravar ko'p edi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Kortekaas|ism=Vanessa|url=http://www.ft.com/cms/s/0/4e49451e-1f76-11e1-9916-00144feabdc0.html#axzz1z2AgdaE5|sarlavha=Cameron doubles budget for Olympic ceremonies|nashriyot=FT.com|sana=5 December 2011|kirish sanasi=29 June 2012}}</ref> Shunday bo'lsa-da, Londonning ochilish marosimi darhol ulkan muvaffaqiyat sifatida ko'rildi va "astar" va "Britaniyaga sevgi maktubi" sifatida maqtovga sazovor bo'ldi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Dawson|ism=Andy|url=https://www.mirror.co.uk/tv/tv-reviews/bbcs-trevor-nelson-stumbles-but-danny-1177361|sarlavha=Boyle Command Performance is hampered by not-so-clever Trevor|ish=Daily Mirror|sana=28 July 2012|kirish sanasi=31 July 2012}}</ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Goldsmith |first=Harvey |last2=Phillips |first2=Arlene |last3=Quantick |first3=David |last4=Brown |first4=Mick |last5=Beard |first5=Mary |date=29 July 2012 |title=London 2012: the experts' view of the Olympic opening ceremony |work=The Daily Telegraph |url=https://www.telegraph.co.uk/sport/olympics/9434563/London-2012-the-experts-view-of-the-Olympic-opening-ceremony.html |url-status=live |url-access=subscription |access-date=5 August 2012 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220112/https://www.telegraph.co.uk/sport/olympics/9434563/London-2012-the-experts-view-of-the-Olympic-opening-ceremony.html |archive-date=12 January 2022}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-19025686|sana=28 July 2012|kirish sanasi=1 August 2012|sarlavha=Media reaction to London 2012 Olympic opening ceremony|ish=BBC}}</ref> Marosim BST soat 21:00 da boshlandi va deyarli to'rt soat davom etdi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Fowler|ism=Scott|url=http://www.kansascity.com/2012/07/27/3727711/scott-fowler-brits-show-their.html|sarlavha=Brits show their knack for theater, humor|ish=The Kansas City Star|sana=27 July 2012|kirish sanasi=31 July 2012}}</ref> Uni butun dunyo bo'ylab 900 million tomoshabin tomosha qildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=London 2012 opening ceremony draws 900 million viewers|url=http://uk.reuters.com/article/uk-oly-ratings-day-idUKBRE8760V820120807?feedType=RSS&feedName=sportsNews|ish=Retuers|ism=Avril|muallif=Ormsby|sana=7 August 2012|kirish sanasi=13 March 2013}}</ref>, bu Buyuk Britaniya va AQShda eng ko'p tomosha qilingan Olimpiada ochilish marosimiga aylandi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Douglas |first=Torin |date=28 July 2012 |title=Olympics ceremony: 27m UK viewers watched opening |work=BBC |url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-19026694 |access-date=29 July 2012}}</ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Pomerantz |first=Dorothy |date=28 July 2012 |title=Olympics Opening Most Watched Non-U.S. Ceremony Ever (And Pretty Good) |work=Forbes |url=https://www.forbes.com/sites/dorothypomerantz/2012/07/28/olympics-opening-most-watched-non-u-s-ceremony-ever-and-pretty-good/ |access-date=29 July 2012}}</ref> Minglab ko'ngillilar ishtirok etganiga va ikkita ommaviy mashq o'tkazilganiga qaramay, spektakldan oldin mazmuni asosan sir saqlangan edi. Badiiy namoyishning asosiy bo'limlari Britaniya [[Sanoat toʻntarishi|sanoat inqilobi]], Milliy sog'liqni saqlash xizmati, adabiy meros, ommabop musiqa va madaniyatni aks ettirdi va ularning jonli hikoyalari va musiqadan foydalanishi bilan ajralib turardi. Ikki qisqa bo'limda [[Elizabeth II|qirolichaning]] [[James Bond|Jeyms Bond]] bilan birga suratga olingan [[Kameo|kamo ko'rinishi]] va komediyachi [[Rowan Atkinson|Rouen Atkinson]] qo'shilgan London simfonik orkestrining jonli ijrosi kiradi. Bular Britaniyaning hazil tuyg'usi bilan bog'liq edi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=A "noisy, busy, witty, dizzying production": What the world thought of London 2012's opening ceremony|url=https://www.mirror.co.uk/news/world-news/london-2012-what-the-world-thought-1178468|ish=Daily Mirror|sana=28 July 2012|kirish sanasi=22 August 2012}}</ref> Marosimda bolalar va o'smirlar o'z segmentlarining ko'p qismini namoyish etdilar, bu esa Londonning o'yinlarga bo'lgan asl taklifining "avlodni ilhomlantirish" intilishini aks ettirdi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Case Study – LONDON 2012: How We Won The Bid|url=http://www.heacademy.ac.uk/assets/hlst/documents/olympic_sig/case_studies/CS10-How-we-Won-the-Bid.pdf|ish=Higher Education Academy Oxford Brookes University|sana=February 2010|kirish sanasi=24 August 2012|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120803210744/http://www.heacademy.ac.uk/assets/hlst/documents/olympic_sig/case_studies/CS10-How-we-Won-the-Bid.pdf|arxivsana=3 August 2012}}</ref> Bi-bi-si 2012-yil 29-oktabrda Denni Boyl tomonidan tahrirlangan va fon qo‘shimchalari bilan birga yetti soatdan ko‘proq sport voqealari va to‘liq yopilish marosimining butun ochilish marosimi tasvirlarini e’lon qildi.<ref>[http://www.bbcshop.com/sport/london-2012-olympic-games-dvd/invt/bbcdvd3745/ ''London 2012 Olympic Games'', BBC Shop, London, October 2012]. Retrieved 28 October 2012.</ref> == Tayyorgarlik == London Olimpiada va Paralimpiya o'yinlari tashkiliy qo'mitasi ( LOCOG ) 2010-yil iyun oyida Denni Boylga marosim direktori bo'lish uchun murojaat qildi va u darhol rozi bo'ldi.<ref>{{Citation|last=Lynskey|first1=Dorian|title=Oblivion with Bells|journal=[[Q (magazine)|Q]]|volume=318|pages=82–88|date=January 2013|origyear=published November 2012}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Danny Boyle to direct London 2012 opening ceremony|url=http://www.culture.gov.uk/news/news_stories/7199.aspx|ish=Gov.uk|sana=22 June 2010|kirish sanasi=24 August 2012}}</ref> Boylning tushuntirishicha, uni ishga kirishishga to‘rt narsa sabab bo‘lgan: u Olimpiada o‘yinlarining ashaddiy muxlisi edi, u stadiondan bir chaqirim narida yashagan va shu sababli bu hududga investitsiya qilinganini his qilgan, marhum otasining tug‘ilgan kuni marosim kuni edi va o‘zini shunday his qildi. uning "Oskar nufuzi" unga o'zi xohlagan narsani amalga oshirishga imkon beradi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=11 March 2013 |title=Danny Boyle's journey from truck driving to the Olympics |work=BBC |url=http://www.bbc.co.uk/schoolreport/21741278 |access-date=13 March 2013}}</ref> Uning so'zlariga ko'ra, bu ishni qabul qilish "fuqarolik yoki milliy mas'uliyat kabi g'alati tuyuldi".<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Freedland |first=Jonathan |date=9 March 2013 |title=Danny Boyle: champion of the people |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/film/2013/mar/09/danny-boyle-queen-olympics-film |access-date=13 March 2013}}</ref> [[Fayl:Danny_talks_about_tonight's_ceremony_(cropped).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Danny_talks_about_tonight%27s_ceremony_%28cropped%29.jpg/220px-Danny_talks_about_tonight%27s_ceremony_%28cropped%29.jpg|left|thumb| Denni Boyl, ochilish marosimi direktori]] Boyl 2008-yilgi ochilish marosimidagi isrofgarchilik amal qilib bo'lmaydigan harakat ekanligini tan oldi - "siz Pekindan kattaroq bo'lolmaysiz" - va bu tushunish aslida uning jamoasini ijodiy ravishda ozod qilgan. U shunday dedi: ".. Shubhasiz, men Pekinni qurishga harakat qilmoqchi emasman, chunki siz qanday qilib shunday qila olasiz? Biz qila olmaymiz, siz ham xohlamaysiz, shuning uchun biz boshiga qaytamiz. Biz qayta ko'rib chiqayotganimiz va qayta boshlaganimizdek taassurot qoldirishga harakat qilamiz, chunki ular ( ''ochilish marosimlari'' ) 1984-yilda Los-Anjelesdan beri avj oldi. Ular har safar o'zlarini yuqoriga ko'tarishga harakat qilishdi va Pekindan keyin buni qila olmaysiz."<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Calhoun |first=Dave |title=How Danny Boyle followed up 'Slumdog Millionaire' |work=Time Out |url=https://www.timeout.com/london/film/how-danny-boyle-followed-up-slumdog-millionaire-1 |access-date=16 March 2013}}</ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Gibson |first=Owen |date=27 July 2012 |title=Olympics opening ceremony: Danny Boyle credits late father for inspiration |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/film/2012/jul/27/olympic-opening-ceremony-danny-boyle-father |access-date=27 July 2012}}</ref> Pekinning byudjeti 65 million funt sterlingni tashkil etgan bo'lsa, Londonning yakuniy byudjeti 27 million funt sterlingni tashkil etdi, bu dastlabki ta'minotdan ikki baravar ko'p edi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Kortekaas|ism=Vanessa|url=http://www.ft.com/cms/s/0/4e49451e-1f76-11e1-9916-00144feabdc0.html#axzz1z2AgdaE5|sarlavha=Cameron doubles budget for Olympic ceremonies|nashriyot=FT.com|sana=5 December 2011|kirish sanasi=29 June 2012}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFKortekaas2011">Kortekaas, Vanessa (5 December 2011). [http://www.ft.com/cms/s/0/4e49451e-1f76-11e1-9916-00144feabdc0.html#axzz1z2AgdaE5 "Cameron doubles budget for Olympic ceremonies"]. FT.com<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">29 June</span> 2012</span>.</cite></ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Mower |first=Jane |last2=Hirst |first2=Michael |date=27 January 2012 |title=London 2012: Isles of Wonder theme for Olympic ceremony |work=BBC News |url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-16747032 |access-date=29 July 2012}}</ref> London stadioni o'rindiqlar soni [[Milliy stadion (Pekin)|Pekinnikiga]] teng edi, lekin uning yarmi katta edi; miqyosdagi bu yaqinlik Boyl shaxsiy va bog'liq narsaga erisha olishini his qilishini anglatardi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Boyle |first=Danny |last2=Cottrell-Boyce |first2=Frank |date=10 October 2012 |title=Danny Boyle and Frank Cottrell-Boyce - Words of Wonder |work=Liverpool Hope University |url=https://www.youtube.com/watch?v=hvPRnMS88ns |access-date=14 March 2013}}</ref> Marosimning turli bo‘limlari Britaniya tarixi va madaniyatining jihatlarini aks ettirish uchun mo‘ljallangan bo‘lib, ''“Mo‘jizalar orollari'' ” nomi qisman [[William Shakespeare|Shekspirning]] “Bo‘ron” pyesasidan (ayniqsa, ''Kalibanning'' “Qo‘rqma” nutqidan<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=27 July 2012 |title=London 2012 Olympics: Shakespeare's Caliban the inspiration for 'Isles of Wonder' opening ceremony |work=The Daily Telegraph |url=https://www.telegraph.co.uk/sport/olympics/olympicsvideo/9044505/London-2012-Olympics-Shakespeares-Caliban-the-inspiration-for-Isles-of-Wonder-opening-ceremony.html |url-status=dead |access-date=21 March 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131213120245/http://www.telegraph.co.uk/sport/olympics/olympicsvideo/9044505/London-2012-Olympics-Shakespeares-Caliban-the-inspiration-for-Isles-of-Wonder-opening-ceremony.html |archive-date=13 December 2013}}</ref> ) ilhomlangan, qisman esa “Qo‘rqma” nutqidan ilhomlangan. G.K.Chesterton aforizmi: "Dunyo mo<nowiki>''</nowiki>jizalar yo'qligi uchun emas, balki mo'jizalar etishmasligi uchun halok bo'ladi".<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Boyle |first=Danny |last2=Cottrell-Boyce |first2=Frank |date=10 October 2012 |title=Danny Boyle and Frank Cottrell-Boyce - Words of Wonder |work=Liverpool Hope University |url=https://www.youtube.com/watch?v=hvPRnMS88ns |access-date=14 March 2013}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFBoyleCottrell-Boyce2012">Boyle, Danny; Cottrell-Boyce, Frank (10 October 2012). [https://www.youtube.com/watch?v=hvPRnMS88ns "Danny Boyle and Frank Cottrell-Boyce - Words of Wonder"]. ''Liverpool Hope University''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">14 March</span> 2013</span>.</cite></ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Cottrell-Boyce |first=Frank |date=29 July 2012 |title=The night we saw our mad, fantastical dreams come true |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/commentisfree/2012/jul/29/frank-cottrell-boyce-olympics-opening-ceremony?CMP=twt_gu |access-date=29 July 2012}}</ref> 2010-yil iyul oyida Boyl dizayner Mark Tildesli, yozuvchi Frenk Kottrell-Boys va kostyumlar dizayneri Suttirat Anne Lalarb bilan fikr almashishni boshladi. Ular Britaniyalik bo'lmagan Lalarb Britaniya nimani nazarda tutayotgani haqida fikr bildira olgan holda, ular "asosan ingliz bo'lgan narsani" ko'rib chiqdilar. Kottrell-Boys Boylga [[Sanoat toʻntarishi|sanoat inqilobi]] haqidagi zamonaviy hisobotlarni jamlagan Xamfri Jennings tomonidan yozilgan ''Pandaemonium'' ( ''Yo'qotilgan jannatdagi'' do'zax poytaxti nomi bilan atalgan) nusxasini bergan edi.<ref>{{Citation|last=Lynskey|first1=Dorian|title=Oblivion with Bells|journal=[[Q (magazine)|Q]]|volume=318|pages=82–88|date=January 2013|origyear=published November 2012}}<cite class="citation cs2" data-ve-ignore="true" id="CITEREFLynskey2013">Lynskey, Dorian (January 2013) [published November 2012], "Oblivion with Bells", ''[[Q (jurnal)|Q]]'', '''318''': 82–88</cite></ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Cottrell-Boyce |first=Frank |date=29 July 2012 |title=The night we saw our mad, fantastical dreams come true |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/commentisfree/2012/jul/29/frank-cottrell-boyce-olympics-opening-ceremony?CMP=twt_gu |access-date=29 July 2012}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFCottrell-Boyce2012">Cottrell-Boyce, Frank (29 July 2012). [https://www.theguardian.com/commentisfree/2012/jul/29/frank-cottrell-boyce-olympics-opening-ceremony?CMP=twt_gu "The night we saw our mad, fantastical dreams come true"]. ''The Guardian''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">29 July</span> 2012</span>.</cite></ref> <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.theguardian.com/books/2012/nov/06/pandaemonium-humphrey-jennings-review|sarlavha=Pandæmonium by Humphrey Jennings – review The book behind the Olympic opening ceremony|ism=Nicholas|muallif=Lezard|ish=[[The Guardian]]|sana=20 October 2012|kirish sanasi=25 November 2012}}</ref> Ochilish marosimida Olimpiya halqalarini ajoyib tarzda “ishlab chiqarish” anʼanaga aylangan edi. Kottrell-Boys shunday dedi: "Denni birinchi 15 daqiqada siz butun dunyo bo'ylab aylana oladigan ajoyib, hayratlanarli tasvirga ega bo'lishingiz kerakligini juda aniq tasavvur qildi; u odamlarni "Yo Xudoyim!" . Boyl "Olimpiya halqalarini yasash bilan yakunlangan chorvachilikdan sanoatgacha bo'lgan sayohat" bu tasvir bo'lishiga qaror qildi. Jamoa ish boshlagan o'nta alohida bob asta-sekin uchta asosiy harakatga bo'lingan: "Yashil va yoqimli er" dan sanoat inqilobining "pandemoniumi" ga zo'ravonlik bilan o'tish, NHS va bolalar adabiyotiga salom berish va bayramni nishonlash. pop madaniyati, texnologiya va raqamli inqilob.<ref>{{Citation|last=Lynskey|first1=Dorian|title=Oblivion with Bells|journal=[[Q (magazine)|Q]]|volume=318|pages=82–88|date=January 2013|origyear=published November 2012}}<cite class="citation cs2" data-ve-ignore="true" id="CITEREFLynskey2013">Lynskey, Dorian (January 2013) [published November 2012], "Oblivion with Bells", ''[[Q (jurnal)|Q]]'', '''318''': 82–88</cite></ref> Boyl 2011-yilning bahorida marosim ustida ishlashga qaytganida, u bir necha kino loyihalarida, shuningdek, Meri Shellining ''[[Frankenshteyn, yoki Zamonaviy Prometey|Frankenshteyn spektaklidagi]]'' teatrlashtirilgan spektaklida birga ishlagan Underworld vakili Rik Smitdan musiqiy direktor bo'lishini so'radi.<ref>{{Citation|last=Lynskey|first1=Dorian|title=Oblivion with Bells|journal=[[Q (magazine)|Q]]|volume=318|pages=82–88|date=January 2013|origyear=published November 2012}}<cite class="citation cs2" data-ve-ignore="true" id="CITEREFLynskey2013">Lynskey, Dorian (January 2013) [published November 2012], "Oblivion with Bells", ''[[Q (jurnal)|Q]]'', '''318''': 82–88</cite></ref> <ref name="baltin1">{{Yangiliklar manbasi |last=Baltin |first=Steve |date=8 December 2011 |title=Underworld Named Music Directors of 2012 Olympics |work=Rolling Stone |url=https://www.rollingstone.com/music/news/underworld-named-music-directors-of-2012-olympics-20111208 |access-date=29 July 2012}}</ref> Ayni vaqtda jamoa Londonning sharqiy qismidagi “ Three Mills ” studiya majmuasiga ko‘chib o‘tdi, u yerda stadionning 4x4 metr o‘lchamdagi maketi qurilgan. Xavfsizlik nuqtai nazaridan marosimning yagona CGI-yordamli versiyasi muharrir Sascha Dhillonning noutbukida saqlangan; Kim bunga muhtoj bo'lsa, studiyaga kelishi kerak edi.<ref name="QNov2012" /> Aktyorlar tarkibiga professional ijrochilar va 7500 nafar ko‘ngillilar kirdi. Boyl ko'ngillilarni "barcha eng qimmatli tovar" deb hisobladi. 2011-yil noyabr oyida ular Three Mills-da tinglashdi va mashg'ulotlar 2012-yil bahorida Dagenhamdagi ochiq maydonda (tashlangan Ford zavodi) ko'pincha yomon ob-havo sharoitida boshlandi. Garchi asosiy hissa qo'shuvchilar ma'lumotni oshkor qilmaslik to'g'risidagi shartnomalarni imzolashlari kerak bo'lsa-da va ba'zi elementlar kod nomi bilan atalgan bo'lsa-da, Boyl ko'ngillilarga "syurprizni saqlab qolish" va hech qanday ma'lumotni sizdirmaslikni so'rab, ularga katta ishonch bildirdi.<ref name="QNov2012">{{Citation|last=Lynskey|first1=Dorian|title=Oblivion with Bells|journal=[[Q (magazine)|Q]]|volume=318|pages=82–88|date=January 2013|origyear=published November 2012}}<cite class="citation cs2" data-ve-ignore="true" id="CITEREFLynskey2013">Lynskey, Dorian (January 2013) [published November 2012], "Oblivion with Bells", ''[[Q (jurnal)|Q]]'', '''318''': 82–88</cite></ref> <ref name="GDBCotP">{{Yangiliklar manbasi |last=Freedland |first=Jonathan |date=9 March 2013 |title=Danny Boyle: champion of the people |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/film/2013/mar/09/danny-boyle-queen-olympics-film |access-date=13 March 2013}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFFreedland2013">Freedland, Jonathan (9 March 2013). [https://www.theguardian.com/film/2013/mar/09/danny-boyle-queen-olympics-film "Danny Boyle: champion of the people"]. ''The Guardian''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">13 March</span> 2013</span>.</cite></ref> Qo'shimcha ko'ngillilar xavfsizlik va marshalllashda yordam berish va texnik ekipajni qo'llab-quvvatlash uchun jalb qilindi.<ref name="GDBF">{{Yangiliklar manbasi |last=Gibson |first=Owen |date=27 July 2012 |title=Olympics opening ceremony: Danny Boyle credits late father for inspiration |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/film/2012/jul/27/olympic-opening-ceremony-danny-boyle-father |access-date=27 July 2012}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFGibson2012">Gibson, Owen (27 July 2012). [https://www.theguardian.com/film/2012/jul/27/olympic-opening-ceremony-danny-boyle-father "Olympics opening ceremony: Danny Boyle credits late father for inspiration"]. ''The Guardian''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">27 July</span> 2012</span>.</cite></ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Johnson |first=Wesley |date=27 January 2012 |title=Danny Boyle hails 15,000 Olympics opening ceremony volunteers |work=The Independent |url=https://www.independent.co.uk/news/uk/home-news/danny-boyle-hails-15000-olympics-opening-ceremony-volunteers-7982152.html |url-status=live |url-access=subscription |access-date=29 July 2012 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220501/https://www.independent.co.uk/news/uk/home-news/danny-boyle-hails-15000-olympics-opening-ceremony-volunteers-7982152.html |archive-date=1 May 2022}}</ref> Marosimdan uch hafta oldin, bosh rolni bajarishi kerak bo'lgan Mark Raylans, oilaviy halokatdan keyin chiqib ketdi va uning o'rnini [[Kenneth Branagh|Kennet Branag]] egalladi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Shea |first=Julian |date=27 July 2012 |title=Young British athletes light cauldron at Olympics Opening Ceremony |work=Metro |url=http://www.metro.co.uk/olympics/906568-young-british-athletes-light-cauldron-at-olympics-opening-ceremony#ixzz226AYmCK1 |access-date=30 July 2012}}</ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Branagh |first=Kenneth |date=23 December 2012 |title=Kenneth Branagh recalls the opening ceremony of London 2012 |work=The Observer |url=https://www.theguardian.com/theobserver/2012/dec/23/kenneth-branagh-danny-boyle-olympics |access-date=23 December 2012}}</ref> Olimpiada qo'ng'irog'i dunyodagi eng katta garmonik sozlangan qo'ng'iroq<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=London 2012: Bradley Wiggins rings bell to start Olympic ceremony|url=https://www.bbc.co.uk/sport/0/olympics/19018575|ish=BBC Sport|sana=27 July 2012|kirish sanasi=24 August 2012}}</ref> bo'lib, og'irligi 23 tonna bo'lib, Gollandiyaning Royal Eijsbouts tomonidan Whitechapel Bell Foundry kompaniyasi rahbarligida misdan yasalgan va Stadionda osilgan edi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.hollanduktrade.nl/dutch-technology-shines-gold-at-london-olympics/|ish=Holland UK Trade|ism=Bram|muallif=van der Veen|sana=13 July 2012|kirish sanasi=28 July 2012|sarlavha=Dutch technology shines gold at London Olympics|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130518103302/http://www.hollanduktrade.nl/dutch-technology-shines-gold-at-london-olympics/|arxivsana=18 May 2013}}</ref> ''Unda'' Kalibanning "Bo'ron"dagi nutqidan bir satr yozilgan: "Qo'rqmang, orol shovqin-suronga to'la".<ref name="Magnay">{{Yangiliklar manbasi |last=Magnay |first=Jacquelin |date=27 January 2012 |title=London 2012 Olympics: Shakespeare theme to lead 'Isles of Wonder' Olympic opening ceremony |work=The Telegraph |url=https://www.telegraph.co.uk/sport/olympics/9043917/London-2012-Olympics-Shakespeare-theme-to-lead-Isles-of-Wonder-Olympic-opening-ceremony.html |url-status=live |url-access=subscription |access-date=31 July 2012 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220112/https://www.telegraph.co.uk/sport/olympics/9043917/London-2012-Olympics-Shakespeare-theme-to-lead-Isles-of-Wonder-Olympic-opening-ceremony.html |archive-date=12 January 2022}}</ref> Boyl London 2012 "avlodni ilhomlantirish" mavzusiga katta e'tibor qaratdi va asosan bolalar va yoshlarga tayangan holda dastur ishlab chiqdi va yoshlarga tegishli mavzularni qurdi. Sharqiy Londonning oltita asl mezbon tumanidagi 25-maktab spektakl uchun bolalar ko'ngillilarini jalb qilish uchun ishlatilgan va 50 dan ortiq tilda so'zlashadigan 176 -(16-18 yoshlilar) kollejlaridan jalb qilingan. 2012-yil 12-iyunda bo'lib o'tgan matbuot anjumanida Boyl qishloq kriket jamoasi, qishloq xo'jaligi hayvonlari, Glastonberi Tor modeli, shuningdek, maypole va yomg'irli bulutni o'z ichiga olishi kerak bo'lgan ulkan [[Buyuk Britaniya oroli|Britaniya]] qishloqlarini va'da qilgan edi. Uning maqsadi Britaniyaning qishloq va shahar [[Landshaft|manzarasini]] ifodalash edi. Dizayn to'plamning har bir uchida mosh chuqurni o'z ichiga olishi kerak edi, ulardan biri rok festivalini nishonlayotgan odamlar bilan, ikkinchisida esa Baloning oxirgi kechasi . Boyle promised a ceremony with which everyone would feel involved; he said, "I hope it will reveal how peculiar and contrary we are – and how there's also, I hope, a warmth about us." Some of the set was designed with real grass turf and soil.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Gibson |first=Owen |date=12 June 2012 |title=Olympic opening ceremony will recreate countryside with real animals |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/sport/2012/jun/12/london-2012-olympic-opening-ceremony |access-date=27 July 2012}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Higgins |first=Charlotte |date=12 June 2012 |title=London 2012 opening ceremony promises spectacle and surprises |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/sport/2012/jun/12/london-2012-opening-ceremony-spectacle?intcmp=239 |access-date=27 July 2012}}</ref> The use of animals (40 sheep, 12 horses, 3 cows, 2 goats, 10 chickens, 10 ducks, 9 geese and 3 sheep dogs, looked after by 34 animal handlers) drew some criticism from People for the Ethical Treatment of Animals (PETA). Boyle, who was being advised by the RSPCA, assured PETA that the animals would be well cared for.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=4 July 2012 |title=London 2012 Olympics: Campaigners fear for opening ceremony animals |work=The Daily Telegraph |url=https://www.telegraph.co.uk/sport/olympics/news/9375479/London-2012-Olympics-Campaigners-fear-for-opening-ceremony-animals.html |url-status=live |url-access=subscription |access-date=27 July 2012 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220112/https://www.telegraph.co.uk/sport/olympics/news/9375479/London-2012-Olympics-Campaigners-fear-for-opening-ceremony-animals.html |archive-date=12 January 2022}}</ref> After the press conference, much commentary in the UK Press was negative and attracted "hundreds of comments online completely supporting...the view that the opening ceremony would be a disaster."<ref name="moonbook">{{Kitob manbasi|last=Moon|first=Russell|title=Days of Wonders|publisher=Oak House Partnership|year=2012|isbn=978-095747310-2}}</ref> Ishlatilgan musiqalarning aksariyati inglizlar edi. Jamoa yopilish marosimi uchun musiqa direktori Devid Arnoldning kabinetiga qo'shni ishlagan va shuning uchun bir-birlarining musiqalarini eshitib, birinchi navbatda ma'lum bir qo'shiqni talab qilish uchun kurash bor edi.<ref name="QAug2012">{{Citation|title=It's the Rock and Roll Olympics!|journal=Q|volume=315|pages=82–88|date=October 2013|origyear=published August 2012}}</ref> Boyl bilan birga " ''Slumdog Millionaire"'' va " ''[[127 soat]]'' " filmlarida ishlagan AR Rahman Boylning xohishiga ko'ra , Buyuk Britaniyadagi hind ta'sirini namoyish qilish uchun "Nimma Nimma" [[Panjob tili|panjob]] qo'shig'ini yaratdi. Ko'proq hind musiqasi ham aralashga kiritilishi rejalashtirilgan edi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Reshmi |first=AR |date=30 June 2012 |title=AR Rahman's punjabi track to rock Olympics inaugural |work=[[The Times of India]] |url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-06-30/news-and-interviews/32483335_1_london-olympics-olympics-opening-ceremony-punjabi |url-status=dead |access-date=27 July 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130518124107/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-06-30/news-and-interviews/32483335_1_london-olympics-olympics-opening-ceremony-punjabi |archive-date=18 May 2013}}</ref> [[Paul McCartney|Pol Makkartni]] marosimning yakuniy qismi bo'lishi kerak edi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=27 July 2012 |title=2012: Olympics: Paul McCartney closes London's opening ceremony |work=CBS News |url=https://www.cbsnews.com/8301-33747_162-57481790/2012-olympics-paul-mccartney-closes-londons-opening-ceremony/ |access-date=28 July 2012}}</ref> Sebastyan Kou qirolichadan ishtirok etishni so'rashda muhim rol o'ynadi va Boyl qirolicha ishtirokidagi " ''Baxtli va shonli'' " filmini birinchi marta namoyish qilganida ijobiy javob berdi. Boyl qirolichani xuddi o'xshash yoki Bukingem saroyi sifatida ikki baravar ko'payadigan joyda [[Helen Mirren|Xelen Mirren]] kabi jahon darajasidagi aktrisa o'ynashni taklif qildi. Coe XOQ va LOCOGning britaniyalik a'zosi malika Annadan uning fikrini so'radi va u qirolichadan so'rashni aytdi. Kou bu g'oyani qirolichaning xususiy kotibi o'rinbosariga taqdim etdi.<ref>''Our Queen'', documentary film, first broadcast on ITV on 17 March 2013.</ref> Boyl qirolicha o'zini o'zi o'ynashdan xursand bo'lishini eshitib hayron bo'ldi va nutq so'zlashni xohladi.<ref name="GDBCotP">{{Yangiliklar manbasi |last=Freedland |first=Jonathan |date=9 March 2013 |title=Danny Boyle: champion of the people |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/film/2013/mar/09/danny-boyle-queen-olympics-film |access-date=13 March 2013}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFFreedland2013">Freedland, Jonathan (9 March 2013). [https://www.theguardian.com/film/2013/mar/09/danny-boyle-queen-olympics-film "Danny Boyle: champion of the people"]. ''The Guardian''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">13 March</span> 2013</span>.</cite></ref> Suratga olish ishlari 2012-yil mart oyining oxirida bo‘lib o‘tdi va “ ''Baxtli va shonli'' ” filmi Bi-bi-si tomonidan ishlab chiqarilgan, ''shuningdek, “Temza bo‘ylab sayohat'' ” filmining ochilishi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Brown |first=Nicolas |date=27 July 2012 |title=How James Bond whisked the Queen to the Olympics |work=BBC News |url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-19018666 |access-date=19 October 2012}}</ref> Marosim oldidan so'nggi kunlarda dasturga o'zgartirishlar hali ham kiritilar edi: BMX velosiped bo'limi vaqt cheklovlari va "Pandemonium" va "Rahmat" tufayli olib tashlandi. . Tim bo'limlari tahrir qilindi.<ref name="QNov2012">{{Citation|last=Lynskey|first1=Dorian|title=Oblivion with Bells|journal=[[Q (magazine)|Q]]|volume=318|pages=82–88|date=January 2013|origyear=published November 2012}}<cite class="citation cs2" data-ve-ignore="true" id="CITEREFLynskey2013">Lynskey, Dorian (January 2013) [published November 2012], "Oblivion with Bells", ''[[Q (jurnal)|Q]]'', '''318''': 82–88</cite></ref> 2016- yilda Boyl o'sha paytdagi Olimpiya o'yinlari va madaniyat kotibi Jeremi Xant tomonidan NHS bo'limini qisqartirish uchun qanday bosimga duch kelganini aytib berdi, u faqat iste'foga chiqish va ko'ngillilarni o'zi bilan olib ketish bilan tahdid qilish orqali saqlab qolgan edi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Osborne |first=Samuel |date=10 July 2016 |title=Danny Boyle claims Tories tried to axe NHS celebration in London 2012 Olympics opening ceremony |work=The Independent |url=https://www.independent.co.uk/news/uk/politics/danny-boyle-nhs-celebration-tories-london-2012-olympics-opening-ceremony-a7129186.html |url-access=subscription |access-date=22 July 2019 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220501/https://www.independent.co.uk/news/uk/politics/danny-boyle-nhs-celebration-tories-london-2012-olympics-opening-ceremony-a7129186.html |archive-date=1 May 2022}}</ref> 23 va 25-iyul kunlari Olimpiya stadionida ko'ngillilar, aktyorlar oilalari, musobaqa g'oliblari va O'yinlarga aloqador boshqa ishtirokchilardan iborat 60 000 tomoshabin oldida ikkita to'liq libos va texnik tayyorgarlik bo'lib o'tdi. Boyl ijtimoiy tarmoqlarda #savethesurprise xeshtegidan foydalanib, ulardan "syurprizni buzmaslikni" so'radi va bu spektaklni juma kuni kechqurun tomosha qiladigan yuzlab millionlar uchun sir tutdi.<ref name="GdnFCB">{{Yangiliklar manbasi |last=Cottrell-Boyce |first=Frank |date=29 July 2012 |title=The night we saw our mad, fantastical dreams come true |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/commentisfree/2012/jul/29/frank-cottrell-boyce-olympics-opening-ceremony?CMP=twt_gu |access-date=29 July 2012}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFCottrell-Boyce2012">Cottrell-Boyce, Frank (29 July 2012). [https://www.theguardian.com/commentisfree/2012/jul/29/frank-cottrell-boyce-olympics-opening-ceremony?CMP=twt_gu "The night we saw our mad, fantastical dreams come true"]. ''The Guardian''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">29 July</span> 2012</span>.</cite></ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |date=16 July 2012 |title=Apply now for free London 2012 Olympic Games Opening Ceremony rehearsal tickets |work=Podium.ac.uk |url=http://www.podium.ac.uk/news/view/906/apply-now-for-free-london-2012-olympic-games-opening-ceremony-rehearsal-tickets |url-status=dead |access-date=25 November 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120717185055/http://www.podium.ac.uk/news/view/906/apply-now-for-free-london-2012-olympic-games-opening-ceremony-rehearsal-tickets |archive-date=17 July 2012}}</ref> [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] feok4ak3vhljugmp1y4ns86nc0iyz6w 2816373 2816370 2022-08-28T17:54:10Z Umarxon III 18267 wikitext text/x-wiki {{Sport tadbiri bilgiqutisi |Nomi=Yozgi Olimpiada oʻyinlari 2012 ochilish marosimi |Ramzi=2012_Summer_Olympics_opening_ceremony_%2811%29.jpg |Uzunlik= 250px |Izoh= |Shahar=[[London]] |Davlatlar= |Sportchilar= |Medallar soni= |Ochilishi= |Yopilishi= |Ochib beruvchi= |Olimpiya olovi= |Olimpiya vadasi= |Stadion= |Avvalgi= [[Yozgi Olimpiada oʻyinlari 2008 ochilish marosimi]] |Keyingi= [[Yozgi Olimpiada oʻyinlari 2016 ochilish marosimi]] |Sayt=https://www.youtube.com/watch?v=4As0e4de-rI }} [[2012-yil]] [[27-iyul]], [[juma]] kuni kechqurun [[London|Londondagi]] [[Olimpiya stadioni (London)|Olimpiya stadionida]] '''[[2012-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|2012-yilgi Yozgi Olimpiya o'yinlarining]] tantanali ochilish marosimi''' bo'lib o'tdi va o'yinlarni qirolicha [[Elizabeth II]] rasmiy ravishda ochdi. [[Olimpiya xartiyasi]]da belgilanganidek, jarayon ushbu xalqaro sport tadbirining tantanali ochilishini (shu jumladan, tabrik so'zlari, bayroqlarni ko'tarish va sportchilar paradi) mezbon mamlakat madaniyatini namoyish etish uchun badiiy tomosha bilan birlashtirdi. Tomosha “ '''''Mo‘jizalar orollari”'''''<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Isles of Wonder|url=http://olympicopeningceremony.tumblr.com/tagged/stage1|sana=27 July 2012|kirish sanasi=29 July 2012}}</ref> deb nomlangan va rejissyor [[Oscar|Oskar mukofoti]] sovrindori britaniyalik rejissyor Denni Boyl edi. London-2012 oldidan [[Birlashgan Qirollik|Buyuk Britaniyaning]] 2008-yilgi [[Pekin]] [[2008-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|Yozgi O'yinlarida]] belgilangan standartga erisha oladigan ochilish marosimini o'tkazish qobiliyatidan ancha xavotirlangan edi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Engineering the London 2012 Olympics opening ceremony|url=http://www.theengineer.co.uk/in-depth/the-big-story/engineering-the-london-2012-olympics-opening-ceremony/1013640.article|ish=The Negineer|ism=Stephen|muallif=Harris|sana=23 August 2012|kirish sanasi=24 August 2012}}</ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Spencer |first=Richard |date=25 August 2012 |title=London 2012 cannot match Beijing Olympics opening ceremony 'because of trade unions' |work=The Daily Telegraph |url=https://www.telegraph.co.uk/sport/olympics/2617980/London-2012-cannot-match-Beijing-Olympics-opening-ceremony-because-of-trade-unions.html |url-status=live |url-access=subscription |access-date=24 August 2012 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220112/https://www.telegraph.co.uk/sport/olympics/2617980/London-2012-cannot-match-Beijing-Olympics-opening-ceremony-because-of-trade-unions.html |archive-date=12 January 2022}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Five Ways for London to Top the Beijing Olympics Opening Ceremony|url=http://www.huffingtonpost.co.uk/philip-hepple/london-2012-olympics-five-ways-to-top-beijing-opening-ceremony_b_1282811.html?ref=uk|ish=Huffington Post|ism=Philip|muallif=Hepple|sana=16 February 2012|kirish sanasi=24 August 2012}}</ref> 2008 yilgi marosim o'zining miqyosi, isrofgarchiligi va xarajati bilan e'tiborga olindi, "eng buyuk"<ref>{{Veb manbasi|url=http://afp.google.com/article/ALeqM5ibNAUAq-kZNOy3LmO9HAI2cN-smg|sarlavha=Press hails 'greatest ever' Olympic opening show|nashriyot=[[Agence France-Presse]]|sana=9 August 2008|kirish sanasi=13 March 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130511131508/http://afp.google.com/article/ALeqM5ibNAUAq-kZNOy3LmO9HAI2cN-smg|arxivsana=11 May 2013}}</ref> deb e'tirof etildi va 65 million funt sterlingga tushdi. Bundan farqli o'laroq, London taxminan 27 million funt sterling (to'rtta marosim uchun ajratilgan 80 million funt sterlingdan) sarfladi, bu esa dastlabki byudjetdan ikki baravar ko'p edi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Kortekaas|ism=Vanessa|url=http://www.ft.com/cms/s/0/4e49451e-1f76-11e1-9916-00144feabdc0.html#axzz1z2AgdaE5|sarlavha=Cameron doubles budget for Olympic ceremonies|nashriyot=FT.com|sana=5 December 2011|kirish sanasi=29 June 2012}}</ref> Shunday bo'lsa-da, Londonning ochilish marosimi darhol ulkan muvaffaqiyat sifatida ko'rildi va "astar" va "Britaniyaga sevgi maktubi" sifatida maqtovga sazovor bo'ldi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Dawson|ism=Andy|url=https://www.mirror.co.uk/tv/tv-reviews/bbcs-trevor-nelson-stumbles-but-danny-1177361|sarlavha=Boyle Command Performance is hampered by not-so-clever Trevor|ish=Daily Mirror|sana=28 July 2012|kirish sanasi=31 July 2012}}</ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Goldsmith |first=Harvey |last2=Phillips |first2=Arlene |last3=Quantick |first3=David |last4=Brown |first4=Mick |last5=Beard |first5=Mary |date=29 July 2012 |title=London 2012: the experts' view of the Olympic opening ceremony |work=The Daily Telegraph |url=https://www.telegraph.co.uk/sport/olympics/9434563/London-2012-the-experts-view-of-the-Olympic-opening-ceremony.html |url-status=live |url-access=subscription |access-date=5 August 2012 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220112/https://www.telegraph.co.uk/sport/olympics/9434563/London-2012-the-experts-view-of-the-Olympic-opening-ceremony.html |archive-date=12 January 2022}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-19025686|sana=28 July 2012|kirish sanasi=1 August 2012|sarlavha=Media reaction to London 2012 Olympic opening ceremony|ish=BBC}}</ref> Marosim BST soat 21:00 da boshlandi va deyarli to'rt soat davom etdi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Fowler|ism=Scott|url=http://www.kansascity.com/2012/07/27/3727711/scott-fowler-brits-show-their.html|sarlavha=Brits show their knack for theater, humor|ish=The Kansas City Star|sana=27 July 2012|kirish sanasi=31 July 2012}}</ref> Uni butun dunyo bo'ylab 900 million tomoshabin tomosha qildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=London 2012 opening ceremony draws 900 million viewers|url=http://uk.reuters.com/article/uk-oly-ratings-day-idUKBRE8760V820120807?feedType=RSS&feedName=sportsNews|ish=Retuers|ism=Avril|muallif=Ormsby|sana=7 August 2012|kirish sanasi=13 March 2013}}</ref>, bu Buyuk Britaniya va AQShda eng ko'p tomosha qilingan Olimpiada ochilish marosimiga aylandi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Douglas |first=Torin |date=28 July 2012 |title=Olympics ceremony: 27m UK viewers watched opening |work=BBC |url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-19026694 |access-date=29 July 2012}}</ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Pomerantz |first=Dorothy |date=28 July 2012 |title=Olympics Opening Most Watched Non-U.S. Ceremony Ever (And Pretty Good) |work=Forbes |url=https://www.forbes.com/sites/dorothypomerantz/2012/07/28/olympics-opening-most-watched-non-u-s-ceremony-ever-and-pretty-good/ |access-date=29 July 2012}}</ref> Minglab ko'ngillilar ishtirok etganiga va ikkita ommaviy mashq o'tkazilganiga qaramay, spektakldan oldin mazmuni asosan sir saqlangan edi. Badiiy namoyishning asosiy bo'limlari Britaniya [[Sanoat toʻntarishi|sanoat inqilobi]], Milliy sog'liqni saqlash xizmati, adabiy meros, ommabop musiqa va madaniyatni aks ettirdi va ularning jonli hikoyalari va musiqadan foydalanishi bilan ajralib turardi. Ikki qisqa bo'limda [[Elizabeth II|qirolichaning]] [[James Bond|Jeyms Bond]] bilan birga suratga olingan [[Kameo|kamo ko'rinishi]] va komediyachi [[Rowan Atkinson|Rouen Atkinson]] qo'shilgan London simfonik orkestrining jonli ijrosi kiradi. Bular Britaniyaning hazil tuyg'usi bilan bog'liq edi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=A "noisy, busy, witty, dizzying production": What the world thought of London 2012's opening ceremony|url=https://www.mirror.co.uk/news/world-news/london-2012-what-the-world-thought-1178468|ish=Daily Mirror|sana=28 July 2012|kirish sanasi=22 August 2012}}</ref> Marosimda bolalar va o'smirlar o'z segmentlarining ko'p qismini namoyish etdilar, bu esa Londonning o'yinlarga bo'lgan asl taklifining "avlodni ilhomlantirish" intilishini aks ettirdi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Case Study – LONDON 2012: How We Won The Bid|url=http://www.heacademy.ac.uk/assets/hlst/documents/olympic_sig/case_studies/CS10-How-we-Won-the-Bid.pdf|ish=Higher Education Academy Oxford Brookes University|sana=February 2010|kirish sanasi=24 August 2012|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120803210744/http://www.heacademy.ac.uk/assets/hlst/documents/olympic_sig/case_studies/CS10-How-we-Won-the-Bid.pdf|arxivsana=3 August 2012}}</ref> Bi-bi-si 2012-yil 29-oktabrda Denni Boyl tomonidan tahrirlangan va fon qo‘shimchalari bilan birga yetti soatdan ko‘proq sport voqealari va to‘liq yopilish marosimining butun ochilish marosimi tasvirlarini e’lon qildi.<ref>[http://www.bbcshop.com/sport/london-2012-olympic-games-dvd/invt/bbcdvd3745/ ''London 2012 Olympic Games'', BBC Shop, London, October 2012]. Retrieved 28 October 2012.</ref> == Tayyorgarlik == London Olimpiada va Paralimpiya o'yinlari tashkiliy qo'mitasi ( LOCOG ) 2010-yil iyun oyida Denni Boylga marosim direktori bo'lish uchun murojaat qildi va u darhol rozi bo'ldi.<ref>{{Citation|last=Lynskey|first1=Dorian|title=Oblivion with Bells|journal=[[Q (magazine)|Q]]|volume=318|pages=82–88|date=January 2013|origyear=published November 2012}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Danny Boyle to direct London 2012 opening ceremony|url=http://www.culture.gov.uk/news/news_stories/7199.aspx|ish=Gov.uk|sana=22 June 2010|kirish sanasi=24 August 2012}}</ref> Boylning tushuntirishicha, uni ishga kirishishga to‘rt narsa sabab bo‘lgan: u Olimpiada o‘yinlarining ashaddiy muxlisi edi, u stadiondan bir chaqirim narida yashagan va shu sababli bu hududga investitsiya qilinganini his qilgan, marhum otasining tug‘ilgan kuni marosim kuni edi va o‘zini shunday his qildi. uning "Oskar nufuzi" unga o'zi xohlagan narsani amalga oshirishga imkon beradi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=11 March 2013 |title=Danny Boyle's journey from truck driving to the Olympics |work=BBC |url=http://www.bbc.co.uk/schoolreport/21741278 |access-date=13 March 2013}}</ref> Uning so'zlariga ko'ra, bu ishni qabul qilish "fuqarolik yoki milliy mas'uliyat kabi g'alati tuyuldi".<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Freedland |first=Jonathan |date=9 March 2013 |title=Danny Boyle: champion of the people |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/film/2013/mar/09/danny-boyle-queen-olympics-film |access-date=13 March 2013}}</ref> [[Fayl:Danny_talks_about_tonight's_ceremony_(cropped).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Danny_talks_about_tonight%27s_ceremony_%28cropped%29.jpg/220px-Danny_talks_about_tonight%27s_ceremony_%28cropped%29.jpg|left|thumb| Denni Boyl, ochilish marosimi direktori]] Boyl 2008-yilgi ochilish marosimidagi isrofgarchilik amal qilib bo'lmaydigan harakat ekanligini tan oldi - "siz Pekindan kattaroq bo'lolmaysiz" - va bu tushunish aslida uning jamoasini ijodiy ravishda ozod qilgan. U shunday dedi: ".. Shubhasiz, men Pekinni qurishga harakat qilmoqchi emasman, chunki siz qanday qilib shunday qila olasiz? Biz qila olmaymiz, siz ham xohlamaysiz, shuning uchun biz boshiga qaytamiz. Biz qayta ko'rib chiqayotganimiz va qayta boshlaganimizdek taassurot qoldirishga harakat qilamiz, chunki ular ( ''ochilish marosimlari'' ) 1984-yilda Los-Anjelesdan beri avj oldi. Ular har safar o'zlarini yuqoriga ko'tarishga harakat qilishdi va Pekindan keyin buni qila olmaysiz."<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Calhoun |first=Dave |title=How Danny Boyle followed up 'Slumdog Millionaire' |work=Time Out |url=https://www.timeout.com/london/film/how-danny-boyle-followed-up-slumdog-millionaire-1 |access-date=16 March 2013}}</ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Gibson |first=Owen |date=27 July 2012 |title=Olympics opening ceremony: Danny Boyle credits late father for inspiration |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/film/2012/jul/27/olympic-opening-ceremony-danny-boyle-father |access-date=27 July 2012}}</ref> Pekinning byudjeti 65 million funt sterlingni tashkil etgan bo'lsa, Londonning yakuniy byudjeti 27 million funt sterlingni tashkil etdi, bu dastlabki ta'minotdan ikki baravar ko'p edi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Kortekaas|ism=Vanessa|url=http://www.ft.com/cms/s/0/4e49451e-1f76-11e1-9916-00144feabdc0.html#axzz1z2AgdaE5|sarlavha=Cameron doubles budget for Olympic ceremonies|nashriyot=FT.com|sana=5 December 2011|kirish sanasi=29 June 2012}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFKortekaas2011">Kortekaas, Vanessa (5 December 2011). [http://www.ft.com/cms/s/0/4e49451e-1f76-11e1-9916-00144feabdc0.html#axzz1z2AgdaE5 "Cameron doubles budget for Olympic ceremonies"]. FT.com<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">29 June</span> 2012</span>.</cite></ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Mower |first=Jane |last2=Hirst |first2=Michael |date=27 January 2012 |title=London 2012: Isles of Wonder theme for Olympic ceremony |work=BBC News |url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-16747032 |access-date=29 July 2012}}</ref> London stadioni o'rindiqlar soni [[Milliy stadion (Pekin)|Pekinnikiga]] teng edi, lekin uning yarmi katta edi; miqyosdagi bu yaqinlik Boyl shaxsiy va bog'liq narsaga erisha olishini his qilishini anglatardi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Boyle |first=Danny |last2=Cottrell-Boyce |first2=Frank |date=10 October 2012 |title=Danny Boyle and Frank Cottrell-Boyce - Words of Wonder |work=Liverpool Hope University |url=https://www.youtube.com/watch?v=hvPRnMS88ns |access-date=14 March 2013}}</ref> Marosimning turli bo‘limlari Britaniya tarixi va madaniyatining jihatlarini aks ettirish uchun mo‘ljallangan bo‘lib, ''“Mo‘jizalar orollari'' ” nomi qisman [[William Shakespeare|Shekspirning]] “Bo‘ron” pyesasidan (ayniqsa, ''Kalibanning'' “Qo‘rqma” nutqidan<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=27 July 2012 |title=London 2012 Olympics: Shakespeare's Caliban the inspiration for 'Isles of Wonder' opening ceremony |work=The Daily Telegraph |url=https://www.telegraph.co.uk/sport/olympics/olympicsvideo/9044505/London-2012-Olympics-Shakespeares-Caliban-the-inspiration-for-Isles-of-Wonder-opening-ceremony.html |url-status=dead |access-date=21 March 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131213120245/http://www.telegraph.co.uk/sport/olympics/olympicsvideo/9044505/London-2012-Olympics-Shakespeares-Caliban-the-inspiration-for-Isles-of-Wonder-opening-ceremony.html |archive-date=13 December 2013}}</ref> ) ilhomlangan, qisman esa “Qo‘rqma” nutqidan ilhomlangan. G.K.Chesterton aforizmi: "Dunyo mo<nowiki>''</nowiki>jizalar yo'qligi uchun emas, balki mo'jizalar etishmasligi uchun halok bo'ladi".<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Boyle |first=Danny |last2=Cottrell-Boyce |first2=Frank |date=10 October 2012 |title=Danny Boyle and Frank Cottrell-Boyce - Words of Wonder |work=Liverpool Hope University |url=https://www.youtube.com/watch?v=hvPRnMS88ns |access-date=14 March 2013}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFBoyleCottrell-Boyce2012">Boyle, Danny; Cottrell-Boyce, Frank (10 October 2012). [https://www.youtube.com/watch?v=hvPRnMS88ns "Danny Boyle and Frank Cottrell-Boyce - Words of Wonder"]. ''Liverpool Hope University''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">14 March</span> 2013</span>.</cite></ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Cottrell-Boyce |first=Frank |date=29 July 2012 |title=The night we saw our mad, fantastical dreams come true |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/commentisfree/2012/jul/29/frank-cottrell-boyce-olympics-opening-ceremony?CMP=twt_gu |access-date=29 July 2012}}</ref> 2010-yil iyul oyida Boyl dizayner Mark Tildesli, yozuvchi Frenk Kottrell-Boys va kostyumlar dizayneri Suttirat Anne Lalarb bilan fikr almashishni boshladi. Ular Britaniyalik bo'lmagan Lalarb Britaniya nimani nazarda tutayotgani haqida fikr bildira olgan holda, ular "asosan ingliz bo'lgan narsani" ko'rib chiqdilar. Kottrell-Boys Boylga [[Sanoat toʻntarishi|sanoat inqilobi]] haqidagi zamonaviy hisobotlarni jamlagan Xamfri Jennings tomonidan yozilgan ''Pandaemonium'' ( ''Yo'qotilgan jannatdagi'' do'zax poytaxti nomi bilan atalgan) nusxasini bergan edi.<ref>{{Citation|last=Lynskey|first1=Dorian|title=Oblivion with Bells|journal=[[Q (magazine)|Q]]|volume=318|pages=82–88|date=January 2013|origyear=published November 2012}}<cite class="citation cs2" data-ve-ignore="true" id="CITEREFLynskey2013">Lynskey, Dorian (January 2013) [published November 2012], "Oblivion with Bells", ''[[Q (jurnal)|Q]]'', '''318''': 82–88</cite></ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Cottrell-Boyce |first=Frank |date=29 July 2012 |title=The night we saw our mad, fantastical dreams come true |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/commentisfree/2012/jul/29/frank-cottrell-boyce-olympics-opening-ceremony?CMP=twt_gu |access-date=29 July 2012}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFCottrell-Boyce2012">Cottrell-Boyce, Frank (29 July 2012). [https://www.theguardian.com/commentisfree/2012/jul/29/frank-cottrell-boyce-olympics-opening-ceremony?CMP=twt_gu "The night we saw our mad, fantastical dreams come true"]. ''The Guardian''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">29 July</span> 2012</span>.</cite></ref> <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.theguardian.com/books/2012/nov/06/pandaemonium-humphrey-jennings-review|sarlavha=Pandæmonium by Humphrey Jennings – review The book behind the Olympic opening ceremony|ism=Nicholas|muallif=Lezard|ish=[[The Guardian]]|sana=20 October 2012|kirish sanasi=25 November 2012}}</ref> Ochilish marosimida Olimpiya halqalarini ajoyib tarzda “ishlab chiqarish” anʼanaga aylangan edi. Kottrell-Boys shunday dedi: "Denni birinchi 15 daqiqada siz butun dunyo bo'ylab aylana oladigan ajoyib, hayratlanarli tasvirga ega bo'lishingiz kerakligini juda aniq tasavvur qildi; u odamlarni "Yo Xudoyim!" . Boyl "Olimpiya halqalarini yasash bilan yakunlangan chorvachilikdan sanoatgacha bo'lgan sayohat" bu tasvir bo'lishiga qaror qildi. Jamoa ish boshlagan o'nta alohida bob asta-sekin uchta asosiy harakatga bo'lingan: "Yashil va yoqimli er" dan sanoat inqilobining "pandemoniumi" ga zo'ravonlik bilan o'tish, NHS va bolalar adabiyotiga salom berish va bayramni nishonlash. pop madaniyati, texnologiya va raqamli inqilob.<ref>{{Citation|last=Lynskey|first1=Dorian|title=Oblivion with Bells|journal=[[Q (magazine)|Q]]|volume=318|pages=82–88|date=January 2013|origyear=published November 2012}}<cite class="citation cs2" data-ve-ignore="true" id="CITEREFLynskey2013">Lynskey, Dorian (January 2013) [published November 2012], "Oblivion with Bells", ''[[Q (jurnal)|Q]]'', '''318''': 82–88</cite></ref> Boyl 2011-yilning bahorida marosim ustida ishlashga qaytganida, u bir necha kino loyihalarida, shuningdek, Meri Shellining ''[[Frankenshteyn, yoki Zamonaviy Prometey|Frankenshteyn spektaklidagi]]'' teatrlashtirilgan spektaklida birga ishlagan Underworld vakili Rik Smitdan musiqiy direktor bo'lishini so'radi.<ref>{{Citation|last=Lynskey|first1=Dorian|title=Oblivion with Bells|journal=[[Q (magazine)|Q]]|volume=318|pages=82–88|date=January 2013|origyear=published November 2012}}<cite class="citation cs2" data-ve-ignore="true" id="CITEREFLynskey2013">Lynskey, Dorian (January 2013) [published November 2012], "Oblivion with Bells", ''[[Q (jurnal)|Q]]'', '''318''': 82–88</cite></ref> <ref name="baltin1">{{Yangiliklar manbasi |last=Baltin |first=Steve |date=8 December 2011 |title=Underworld Named Music Directors of 2012 Olympics |work=Rolling Stone |url=https://www.rollingstone.com/music/news/underworld-named-music-directors-of-2012-olympics-20111208 |access-date=29 July 2012}}</ref> Ayni vaqtda jamoa Londonning sharqiy qismidagi “ Three Mills ” studiya majmuasiga ko‘chib o‘tdi, u yerda stadionning 4x4 metr o‘lchamdagi maketi qurilgan. Xavfsizlik nuqtai nazaridan marosimning yagona CGI-yordamli versiyasi muharrir Sascha Dhillonning noutbukida saqlangan; Kim bunga muhtoj bo'lsa, studiyaga kelishi kerak edi.<ref name="QNov2012" /> Aktyorlar tarkibiga professional ijrochilar va 7500 nafar ko‘ngillilar kirdi. Boyl ko'ngillilarni "barcha eng qimmatli tovar" deb hisobladi. 2011-yil noyabr oyida ular Three Mills-da tinglashdi va mashg'ulotlar 2012-yil bahorida Dagenhamdagi ochiq maydonda (tashlangan Ford zavodi) ko'pincha yomon ob-havo sharoitida boshlandi. Garchi asosiy hissa qo'shuvchilar ma'lumotni oshkor qilmaslik to'g'risidagi shartnomalarni imzolashlari kerak bo'lsa-da va ba'zi elementlar kod nomi bilan atalgan bo'lsa-da, Boyl ko'ngillilarga "syurprizni saqlab qolish" va hech qanday ma'lumotni sizdirmaslikni so'rab, ularga katta ishonch bildirdi.<ref name="QNov2012">{{Citation|last=Lynskey|first1=Dorian|title=Oblivion with Bells|journal=[[Q (magazine)|Q]]|volume=318|pages=82–88|date=January 2013|origyear=published November 2012}}<cite class="citation cs2" data-ve-ignore="true" id="CITEREFLynskey2013">Lynskey, Dorian (January 2013) [published November 2012], "Oblivion with Bells", ''[[Q (jurnal)|Q]]'', '''318''': 82–88</cite></ref> <ref name="GDBCotP">{{Yangiliklar manbasi |last=Freedland |first=Jonathan |date=9 March 2013 |title=Danny Boyle: champion of the people |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/film/2013/mar/09/danny-boyle-queen-olympics-film |access-date=13 March 2013}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFFreedland2013">Freedland, Jonathan (9 March 2013). [https://www.theguardian.com/film/2013/mar/09/danny-boyle-queen-olympics-film "Danny Boyle: champion of the people"]. ''The Guardian''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">13 March</span> 2013</span>.</cite></ref> Qo'shimcha ko'ngillilar xavfsizlik va marshalllashda yordam berish va texnik ekipajni qo'llab-quvvatlash uchun jalb qilindi.<ref name="GDBF">{{Yangiliklar manbasi |last=Gibson |first=Owen |date=27 July 2012 |title=Olympics opening ceremony: Danny Boyle credits late father for inspiration |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/film/2012/jul/27/olympic-opening-ceremony-danny-boyle-father |access-date=27 July 2012}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFGibson2012">Gibson, Owen (27 July 2012). [https://www.theguardian.com/film/2012/jul/27/olympic-opening-ceremony-danny-boyle-father "Olympics opening ceremony: Danny Boyle credits late father for inspiration"]. ''The Guardian''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">27 July</span> 2012</span>.</cite></ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Johnson |first=Wesley |date=27 January 2012 |title=Danny Boyle hails 15,000 Olympics opening ceremony volunteers |work=The Independent |url=https://www.independent.co.uk/news/uk/home-news/danny-boyle-hails-15000-olympics-opening-ceremony-volunteers-7982152.html |url-status=live |url-access=subscription |access-date=29 July 2012 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220501/https://www.independent.co.uk/news/uk/home-news/danny-boyle-hails-15000-olympics-opening-ceremony-volunteers-7982152.html |archive-date=1 May 2022}}</ref> Marosimdan uch hafta oldin, bosh rolni bajarishi kerak bo'lgan Mark Raylans, oilaviy halokatdan keyin chiqib ketdi va uning o'rnini [[Kenneth Branagh|Kennet Branag]] egalladi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Shea |first=Julian |date=27 July 2012 |title=Young British athletes light cauldron at Olympics Opening Ceremony |work=Metro |url=http://www.metro.co.uk/olympics/906568-young-british-athletes-light-cauldron-at-olympics-opening-ceremony#ixzz226AYmCK1 |access-date=30 July 2012}}</ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Branagh |first=Kenneth |date=23 December 2012 |title=Kenneth Branagh recalls the opening ceremony of London 2012 |work=The Observer |url=https://www.theguardian.com/theobserver/2012/dec/23/kenneth-branagh-danny-boyle-olympics |access-date=23 December 2012}}</ref> Olimpiada qo'ng'irog'i dunyodagi eng katta garmonik sozlangan qo'ng'iroq<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=London 2012: Bradley Wiggins rings bell to start Olympic ceremony|url=https://www.bbc.co.uk/sport/0/olympics/19018575|ish=BBC Sport|sana=27 July 2012|kirish sanasi=24 August 2012}}</ref> bo'lib, og'irligi 23 tonna bo'lib, Gollandiyaning Royal Eijsbouts tomonidan Whitechapel Bell Foundry kompaniyasi rahbarligida misdan yasalgan va Stadionda osilgan edi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.hollanduktrade.nl/dutch-technology-shines-gold-at-london-olympics/|ish=Holland UK Trade|ism=Bram|muallif=van der Veen|sana=13 July 2012|kirish sanasi=28 July 2012|sarlavha=Dutch technology shines gold at London Olympics|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130518103302/http://www.hollanduktrade.nl/dutch-technology-shines-gold-at-london-olympics/|arxivsana=18 May 2013}}</ref> ''Unda'' Kalibanning "Bo'ron"dagi nutqidan bir satr yozilgan: "Qo'rqmang, orol shovqin-suronga to'la".<ref name="Magnay">{{Yangiliklar manbasi |last=Magnay |first=Jacquelin |date=27 January 2012 |title=London 2012 Olympics: Shakespeare theme to lead 'Isles of Wonder' Olympic opening ceremony |work=The Telegraph |url=https://www.telegraph.co.uk/sport/olympics/9043917/London-2012-Olympics-Shakespeare-theme-to-lead-Isles-of-Wonder-Olympic-opening-ceremony.html |url-status=live |url-access=subscription |access-date=31 July 2012 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220112/https://www.telegraph.co.uk/sport/olympics/9043917/London-2012-Olympics-Shakespeare-theme-to-lead-Isles-of-Wonder-Olympic-opening-ceremony.html |archive-date=12 January 2022}}</ref> Boyl London 2012 "avlodni ilhomlantirish" mavzusiga katta e'tibor qaratdi va asosan bolalar va yoshlarga tayangan holda dastur ishlab chiqdi va yoshlarga tegishli mavzularni qurdi. Sharqiy Londonning oltita asl mezbon tumanidagi 25-maktab spektakl uchun bolalar ko'ngillilarini jalb qilish uchun ishlatilgan va 50 dan ortiq tilda so'zlashadigan 176 -(16-18 yoshlilar) kollejlaridan jalb qilingan. 2012-yil 12-iyunda bo'lib o'tgan matbuot anjumanida Boyl qishloq kriket jamoasi, qishloq xo'jaligi hayvonlari, Glastonberi Tor modeli, shuningdek, maypole va yomg'irli bulutni o'z ichiga olishi kerak bo'lgan ulkan [[Buyuk Britaniya oroli|Britaniya]] qishloqlarini va'da qilgan edi. Uning maqsadi Britaniyaning qishloq va shahar [[Landshaft|manzarasini]] ifodalash edi. Dizayn to'plamning har bir uchida mosh chuqurni o'z ichiga olishi kerak edi, ulardan biri rok festivalini nishonlayotgan odamlar bilan, ikkinchisida esa Baloning oxirgi kechasi . Boyle promised a ceremony with which everyone would feel involved; he said, "I hope it will reveal how peculiar and contrary we are – and how there's also, I hope, a warmth about us." Some of the set was designed with real grass turf and soil.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Gibson |first=Owen |date=12 June 2012 |title=Olympic opening ceremony will recreate countryside with real animals |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/sport/2012/jun/12/london-2012-olympic-opening-ceremony |access-date=27 July 2012}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Higgins |first=Charlotte |date=12 June 2012 |title=London 2012 opening ceremony promises spectacle and surprises |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/sport/2012/jun/12/london-2012-opening-ceremony-spectacle?intcmp=239 |access-date=27 July 2012}}</ref> The use of animals (40 sheep, 12 horses, 3 cows, 2 goats, 10 chickens, 10 ducks, 9 geese and 3 sheep dogs, looked after by 34 animal handlers) drew some criticism from People for the Ethical Treatment of Animals (PETA). Boyle, who was being advised by the RSPCA, assured PETA that the animals would be well cared for.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=4 July 2012 |title=London 2012 Olympics: Campaigners fear for opening ceremony animals |work=The Daily Telegraph |url=https://www.telegraph.co.uk/sport/olympics/news/9375479/London-2012-Olympics-Campaigners-fear-for-opening-ceremony-animals.html |url-status=live |url-access=subscription |access-date=27 July 2012 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220112/https://www.telegraph.co.uk/sport/olympics/news/9375479/London-2012-Olympics-Campaigners-fear-for-opening-ceremony-animals.html |archive-date=12 January 2022}}</ref> After the press conference, much commentary in the UK Press was negative and attracted "hundreds of comments online completely supporting...the view that the opening ceremony would be a disaster."<ref name="moonbook">{{Kitob manbasi|last=Moon|first=Russell|title=Days of Wonders|publisher=Oak House Partnership|year=2012|isbn=978-095747310-2}}</ref> Ishlatilgan musiqalarning aksariyati inglizlar edi. Jamoa yopilish marosimi uchun musiqa direktori Devid Arnoldning kabinetiga qo'shni ishlagan va shuning uchun bir-birlarining musiqalarini eshitib, birinchi navbatda ma'lum bir qo'shiqni talab qilish uchun kurash bor edi.<ref name="QAug2012">{{Citation|title=It's the Rock and Roll Olympics!|journal=Q|volume=315|pages=82–88|date=October 2013|origyear=published August 2012}}</ref> Boyl bilan birga " ''Slumdog Millionaire"'' va " ''[[127 soat]]'' " filmlarida ishlagan AR Rahman Boylning xohishiga ko'ra , Buyuk Britaniyadagi hind ta'sirini namoyish qilish uchun "Nimma Nimma" [[Panjob tili|panjob]] qo'shig'ini yaratdi. Ko'proq hind musiqasi ham aralashga kiritilishi rejalashtirilgan edi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Reshmi |first=AR |date=30 June 2012 |title=AR Rahman's punjabi track to rock Olympics inaugural |work=[[The Times of India]] |url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-06-30/news-and-interviews/32483335_1_london-olympics-olympics-opening-ceremony-punjabi |url-status=dead |access-date=27 July 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130518124107/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-06-30/news-and-interviews/32483335_1_london-olympics-olympics-opening-ceremony-punjabi |archive-date=18 May 2013}}</ref> [[Paul McCartney]] marosimning yakuniy qismi bo'lishi kerak edi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=27 July 2012 |title=2012: Olympics: Paul McCartney closes London's opening ceremony |work=CBS News |url=https://www.cbsnews.com/8301-33747_162-57481790/2012-olympics-paul-mccartney-closes-londons-opening-ceremony/ |access-date=28 July 2012}}</ref> Sebastyan Kou qirolichadan ishtirok etishni so'rashda muhim rol o'ynadi va Boyl qirolicha ishtirokidagi " ''Baxtli va shonli'' " filmini birinchi marta namoyish qilganida ijobiy javob berdi. Boyl qirolichani xuddi o'xshash yoki Bukingem saroyi sifatida ikki baravar ko'payadigan joyda [[Helen Mirren|Xelen Mirren]] kabi jahon darajasidagi aktrisa o'ynashni taklif qildi. Coe XOQ va LOCOGning britaniyalik a'zosi malika Annadan uning fikrini so'radi va u qirolichadan so'rashni aytdi. Kou bu g'oyani qirolichaning xususiy kotibi o'rinbosariga taqdim etdi.<ref>''Our Queen'', documentary film, first broadcast on ITV on 17 March 2013.</ref> Boyl qirolicha o'zini o'zi o'ynashdan xursand bo'lishini eshitib hayron bo'ldi va nutq so'zlashni xohladi.<ref name="GDBCotP">{{Yangiliklar manbasi |last=Freedland |first=Jonathan |date=9 March 2013 |title=Danny Boyle: champion of the people |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/film/2013/mar/09/danny-boyle-queen-olympics-film |access-date=13 March 2013}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFFreedland2013">Freedland, Jonathan (9 March 2013). [https://www.theguardian.com/film/2013/mar/09/danny-boyle-queen-olympics-film "Danny Boyle: champion of the people"]. ''The Guardian''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">13 March</span> 2013</span>.</cite></ref> Suratga olish ishlari 2012-yil mart oyining oxirida bo‘lib o‘tdi va “ ''Baxtli va shonli'' ” filmi Bi-bi-si tomonidan ishlab chiqarilgan, ''shuningdek, “Temza bo‘ylab sayohat'' ” filmining ochilishi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Brown |first=Nicolas |date=27 July 2012 |title=How James Bond whisked the Queen to the Olympics |work=BBC News |url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-19018666 |access-date=19 October 2012}}</ref> Marosim oldidan so'nggi kunlarda dasturga o'zgartirishlar hali ham kiritilar edi: BMX velosiped bo'limi vaqt cheklovlari va "Pandemonium" va "Rahmat" tufayli olib tashlandi. . Tim bo'limlari tahrir qilindi.<ref name="QNov2012">{{Citation|last=Lynskey|first1=Dorian|title=Oblivion with Bells|journal=[[Q (magazine)|Q]]|volume=318|pages=82–88|date=January 2013|origyear=published November 2012}}<cite class="citation cs2" data-ve-ignore="true" id="CITEREFLynskey2013">Lynskey, Dorian (January 2013) [published November 2012], "Oblivion with Bells", ''[[Q (jurnal)|Q]]'', '''318''': 82–88</cite></ref> 2016- yilda Boyl o'sha paytdagi Olimpiya o'yinlari va madaniyat kotibi Jeremi Xant tomonidan NHS bo'limini qisqartirish uchun qanday bosimga duch kelganini aytib berdi, u faqat iste'foga chiqish va ko'ngillilarni o'zi bilan olib ketish bilan tahdid qilish orqali saqlab qolgan edi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Osborne |first=Samuel |date=10 July 2016 |title=Danny Boyle claims Tories tried to axe NHS celebration in London 2012 Olympics opening ceremony |work=The Independent |url=https://www.independent.co.uk/news/uk/politics/danny-boyle-nhs-celebration-tories-london-2012-olympics-opening-ceremony-a7129186.html |url-access=subscription |access-date=22 July 2019 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220501/https://www.independent.co.uk/news/uk/politics/danny-boyle-nhs-celebration-tories-london-2012-olympics-opening-ceremony-a7129186.html |archive-date=1 May 2022}}</ref> 23 va 25-iyul kunlari Olimpiya stadionida ko'ngillilar, aktyorlar oilalari, musobaqa g'oliblari va O'yinlarga aloqador boshqa ishtirokchilardan iborat 60 000 tomoshabin oldida ikkita to'liq libos va texnik tayyorgarlik bo'lib o'tdi. Boyl ijtimoiy tarmoqlarda #savethesurprise xeshtegidan foydalanib, ulardan "syurprizni buzmaslikni" so'radi va bu spektaklni juma kuni kechqurun tomosha qiladigan yuzlab millionlar uchun sir tutdi.<ref name="GdnFCB">{{Yangiliklar manbasi |last=Cottrell-Boyce |first=Frank |date=29 July 2012 |title=The night we saw our mad, fantastical dreams come true |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/commentisfree/2012/jul/29/frank-cottrell-boyce-olympics-opening-ceremony?CMP=twt_gu |access-date=29 July 2012}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFCottrell-Boyce2012">Cottrell-Boyce, Frank (29 July 2012). [https://www.theguardian.com/commentisfree/2012/jul/29/frank-cottrell-boyce-olympics-opening-ceremony?CMP=twt_gu "The night we saw our mad, fantastical dreams come true"]. ''The Guardian''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">29 July</span> 2012</span>.</cite></ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |date=16 July 2012 |title=Apply now for free London 2012 Olympic Games Opening Ceremony rehearsal tickets |work=Podium.ac.uk |url=http://www.podium.ac.uk/news/view/906/apply-now-for-free-london-2012-olympic-games-opening-ceremony-rehearsal-tickets |url-status=dead |access-date=25 November 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120717185055/http://www.podium.ac.uk/news/view/906/apply-now-for-free-london-2012-olympic-games-opening-ceremony-rehearsal-tickets |archive-date=17 July 2012}}</ref> == Manbalar == {{manbalar}} {{Olimpiada oʻyinlari marosimlari}} s4aag6xn77p41c4j68o25sp03prtjs7 Yozgi Olimpiada oʻyinlari 2008 ochilish marosimi 0 768350 2816408 2755951 2022-08-28T18:27:55Z Umarxon III 18267 wikitext text/x-wiki '''[[2008-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|2008-yilgi Yozgi Olimpiya oʻyinlarining]] ochilish marosimi''' ''Qush uyasi'' deb ham ataladigan [[Milliy stadion (Pekin)|Pekin milliy stadionida]] boʻlib oʻtdi. U 2008-yil 8-avgust, juma kuni Xitoy standart vaqti bilan soat 20:00da (UTC+08:00) boshlandi, chunki 8 raqami xayrli hisoblanadi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.tickets.beijing2008.cn/browse?category=8224&major_category=8224&game_type=olympic|sarlavha=Tickets Information – The official ticketing website of the BEIJING 2008 Olympic Games|kirish sanasi=21 August 2009|arxivurl=https://web.archive.org/web/20080916112348/http://www.tickets.beijing2008.cn/browse?category=8224&major_category=8224&game_type=olympic|arxivsana=16 September 2008}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=http://en.beijing2008.cn/tickets/photo/samples/n214320213.shtml|sarlavha=Photo: Opening ceremony sample ticket|sana=23 April 2008|nashriyot=Official website|kirish sanasi=21 August 2009|arxivurl=https://web.archive.org/web/20090428181155/http://en.beijing2008.cn/tickets/photo/samples/n214320213.shtml|arxivsana=28 April 2009}}</ref> <ref name="OpeningCeremonyPlan">{{Veb manbasi|url=http://en.beijing2008.cn/ceremonies/n214508163.shtml|sarlavha=Opening Ceremony plan released|sana=6 August 2008|nashriyot=Official website|arxivurl=https://web.archive.org/web/20080808103425/http://en.beijing2008.cn/ceremonies/n214508163.shtml|arxivsana=8 August 2008|kirish sanasi=6 December 2013}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.omegawatches.com/index.php?id=1098&L=|sarlavha=Beijing 2008 As the final seconds ticked away|nashriyot=Omega, official timekeeper|kirish sanasi=21 August 2009}}</ref> [[8 (son)|8]] <ref name="Eight" /> raqami farovonlik va Xitoy madaniyatiga boʻlgan ishonch bilan bogʻliq.<ref name="Eight">{{Veb manbasi|url=http://afgen.com/china8.html|sarlavha=The Number Eight and the Chinese|arxivurl=https://web.archive.org/web/20070427201943/http://afgen.com/china8.html|arxivsana=27 April 2007|kirish sanasi=6 December 2013}}</ref> Marosimning badiiy qismi mos ravishda „Yorqin sivilizatsiya“ va „Shonli davr“ deb nomlangan ikki qismdan iborat bo‘ldi.<ref name="commitee2008born" /> Birinchi qismda Xitoy tsivilizatsiyasi, ikkinchi qismda zamonaviy Xitoy va uning dunyo xalqlari oʻrtasidagi uygʻunlik orzusi namoyish etildi.<ref name="commitee2008born">{{Veb manbasi|sarlavha=How the Opening Ceremony was born|url=http://en.beijing2008.cn/ceremonies/headlines/n214521306.shtml|nashriyot=The Beijing Organizing Committee for the Games of the XXIX Olympiad|yil=2008|arxivurl=https://web.archive.org/web/20080809220457/http://en.beijing2008.cn/ceremonies/headlines/n214521306.shtml|arxivsana=9 August 2008}}</ref> Tashkilotchilarga ko‘ra, stadion 91 000 sig‘imga to‘lgan.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Bristow |first=Michael |date=9 August 2008 |title=Spectators awed as Games begin |work=BBC News |url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/asia-pacific/7550283.stm |url-status=live |access-date=6 December 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130601095957/http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/asia-pacific/7550283.stm |archive-date=1 June 2013}}</ref> Marosimni [[Xitoy|xitoylik]] rejissyor Chjan Yimou boshqargan, u bosh rejissyor boʻlgan va unga xitoylik xoreograflar Chjan Jigang va Chen Veyya yordam bergan. Marosimning musiqa direktori bastakor Chen Qigang edi.<ref name="ceremonies" /> <ref>{{Veb manbasi|url=http://en.beijing2008.cn/ceremonies/headlines/n214521306.shtml|sarlavha=How the Opening Ceremony was born|kirish sanasi=21 August 2009|arxivurl=https://web.archive.org/web/20090428182905/http://en.beijing2008.cn/ceremonies/headlines/n214521306.shtml|arxivsana=28 April 2009}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=http://radio86.co.uk/node/7480/print|sarlavha=Behind the 29th Olympic Opening Ceremony|nashriyot=radio86.co.uk|kirish sanasi=21 August 2009|arxivurl=https://web.archive.org/web/20090111191024/http://radio86.co.uk/node/7480/print|arxivsana=11 January 2009}}</ref> U qadimiy Xitoy madaniyatiga eʼtibor qaratgani va ijodkorligi, shuningdek, yomgʻirning oldini olish uchun ob-havoni oʻzgartirish texnologiyasidan birinchi boʻlib foydalangani bilan taʼkidlangan.<ref>{{Veb manbasi|url=http://news.xinhuanet.com/english/2008-08/09/content_9079637.htm|arxivurl=https://web.archive.org/web/20080812000752/http://news.xinhuanet.com/english/2008-08/09/content_9079637.htm|arxivsana=12 August 2008|sarlavha=Beijing disperses rain to dry Olympic night|sana=9 August 2008|ish=Chinaview.cn|muallif=Xinhua|kirish sanasi=21 August 2009}}</ref> Mash’alaga yakuniy koʻtarilishda olimpiya gimnastikachisi Li Ning ishtirok etdi, u stadion membranasi atrofida havodan oʻtib ketganday tuyuldi. 15 000 nafar ijrochi ishtirok etgan marosim toʻrt soatdan ortiq davom etdi va uni tayyorlash uchun 100 million AQSh dollaridan ortiq mablagʻ sarflangani xabar qilindi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=93420251|sarlavha=China Celebrates Opening of Summer Olympics|sana=8 August 2008|ism=Madeleine|muallif=Brand|ish=NPR|kirish sanasi=18 September 2015}}</ref> Ochilish marosimi tomoshabinlar va koʻplab xalqaro matbuot nashrlari tomonidan ajoyib va jozibali va koʻpchilik tomonidan „Olimpiada tarixidagi eng buyuk“ deb baholandi.<ref name="AFPGreatestEver">{{Veb manbasi|url=http://afp.google.com/article/ALeqM5ibNAUAq-kZNOy3LmO9HAI2cN-smg|sarlavha=Press hails 'greatest ever' Olympic opening show|nashriyot=[[Agence France-Presse]]|sana=9 August 2008|kirish sanasi=9 August 2008|arxivurl=https://web.archive.org/web/20080812004040/http://afp.google.com/article/ALeqM5ibNAUAq-kZNOy3LmO9HAI2cN-smg|arxivsana=12 August 2008}}</ref> U butun dunyo boʻylab ommaviy axborot vositalarida yuqori baholarga sazovor boʻldi va oʻzining kattaligi va zukkoligi uchun maqtovga sazovor boʻlib, butun dunyo boʻylab ulkan teletomoshabinlarni jalb qildi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Ruwitch |first=John |title=World media hails Beijing's perfect night |work=U.S. |url=https://www.reuters.com/article/us-olympics-opening-reaction/world-media-hails-beijings-perfect-night-idUSSP12531420080808}}</ref> Ochilish marosimini Xitoy uchun ham muhim brending tashabbusi deb hisoblash mumkin.<ref>{{Kitob manbasi|title=From Chinese brand culture to global brands : insights from aesthetics, fashion and history|last=Zhiyan, Wu|publisher=Palgrave Macmillan|others=Borgerson, Janet,, Schroeder, Jonathan E., 1962-|isbn=9781137276353|location=[Basingstoke]|oclc=860838704|date=8 October 2013}}</ref> Toʻrt soat va toʻqqiz daqiqada bu Sidney 2000dan keyin eng uzun marosimlardan biri edi. == Oliy martabali shaxslar va boshqa rasmiylar ishtirok etishdi == Ochilish marosimida sportchilar va [[Xalqaro olimpiada qoʻmitasi|XOQ]] aʼzolaridan tashqari 105 dan ortiq davlat va hukumat rahbarlari hamda 5 nafar xalqaro tashkilotlar rahbarlari ishtirok etdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=9 August 2008 |title=Emotion kicks off China's Olympics |work=CNN |url=http://www.cnn.com/2008/WORLD/asiapcf/08/08/olympics.opening/?iref=mpstoryview |access-date=21 August 2009}}</ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |date=6 August 2008 |title=FACTBOX: World leaders to attend Olympics opening in Beijing |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/article/olympicsNews/idUST30989220080806?sp=true |access-date=21 August 2009}}</ref> Ochilish marosimida ishtirok etgan davlat rahbarlari soni Olimpiya tarixidagi eng koʻp ([[Yozgi Olimpiada oʻyinlari 2012 ochilish marosimi|2012-yilgi marosimgacha]]) edi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Beijing 2008 Olympics--People's Daily Online|url=http://en.people.cn/90001/90776/90883/6466194.html|kirish sanasi=2020-08-10|ish=en.people.cn}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=http://news.xinhuanet.com/english/2008-08/07/content_9033271.htm|sarlavha=Archived copy|kirish sanasi=7 August 2008|arxivsana=24 August 2008|arxivurl=https://web.archive.org/web/20080824163605/http://news.xinhuanet.com/english/2008-08/07/content_9033271.htm}}</ref> Bu, shuningdek, jahon tarixidagi (shuningdek, 2012-yilgacha) sport tadbiri uchun jahon yetakchilarining eng yirik yigʻilishi edi. == Ish yuritish == === Prezidentni qabul qilish marosimi === Xalq Ozodlik Armiyasi Harbiy-dengiz floti guruhi XOQ aʼzolari va [[Hu Jintao|Xu Jintaoni]] kutib olish uchun „Xush kelibsiz marsh“ qoʻshigʻini ijro etdi. [[Fayl:2008_Summer_Olympics_opening_ceremony_-_Fireworks_1.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/2008_Summer_Olympics_opening_ceremony_-_Fireworks_1.jpg/220px-2008_Summer_Olympics_opening_ceremony_-_Fireworks_1.jpg|thumb| Fireworks namoyishi]] === Ortga hisoblash === Tantanali kutib olish marosimi alanga va osmondan vaqt nuri bilan uygʻongan qadimgi Xitoy quyosh soati bilan boshlandi, 2008-yilgi bronza Fou barabanini yoqib yubordi. Vaqt mashinasi kabi ishlaydigan barabanlar oʻyinlargacha boʻlgan soniyalarni hisoblash uchun ulkan raqamlarni (hind-arab va xitoy raqamlarida) hosil qiladi. Raqamlar oxirgi oʻn soniyaga oʻtishdan oldin oltmishdan boshlab oʻn soniyali intervalda hosil boʻladi. Oxirida stadion tepasidan ulkan salyut otildi. === Tantanali kutib olish marosimi — Song-Fou === 2008-barabanchi bronza Fou nog‘oralarini chalib, 2000 yil avval yozilgan „Konfutsiyning analektlari“ asaridan iqtibosni kuylaydi: „Olisdan kelayotgan do‘stlar rohat emasmi?“ butun dunyodan doʻstlarni kutib olish uchun. === Tarix izlari va Olimpiya halqalari === Pirotexnika izlari har soniyada bittadan otildi; Ularning har biri Pekin Olimpiadasini zamonaviy davrning XXIX Olimpiadasi sifatida ifodalovchi 29 ta olimpiadadan birini ifodalagan. 29 oyoq izi Qushlar uyasiga etib keldi va Yulduzli Olimpiya halqalariga aylandi. Keyin uzuklarni yigirmata „Dunxuang peri“ (Mogao gʻorlaridagi [[Mahayana]] Chan (Zen) xitoylik [[Buddizm|buddist]] apsaralar) koʻtardi. === Davlat bayrogʻini koʻtarish marosimi === [[Fayl:2008_Summer_Olympics_Opening_Ceremony_6.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/2008_Summer_Olympics_Opening_Ceremony_6.jpg/220px-2008_Summer_Olympics_Opening_Ceremony_6.jpg|thumb| Milliy stadionga Xitoy davlat bayrogʻi koʻtarildi]] Soʻngra eʼtibor zamonaviy Xitoyning 56 etnik guruhi vakili boʻlgan 56 nafar yosh bolalarga qaratildi va ularga tegishli liboslar kiydilar. Ular [[Xitoy bayrogʻi|Xitoy Xalq Respublikasi bayrogʻida]] qizil kiyimdagi yosh qizcha, 9 yoshli Lin Miaoke (hànghài ''Lín Miàokě'') Yang Peiyining ovoziga taqlid qilib, „ Vatanga qasd“ qoʻshigʻini ijro etayotganida tomosha qilishdi.<ref name="NYT-LinMiaoke">{{Yangiliklar manbasi |last=Yardley |first=Jim |date=13 August 2008 |title=In Grand Olympic Show, Some Sleight of Voice |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/2008/08/13/sports/olympics/13beijing.html?ei=5124&en=ae38339add1f8a4f&ex=1376366400&partner=permalink&exprod=permalink&pagewanted=print |access-date=13 August 2008}}</ref> Vaqtni tejash maqsadida „Vatanga qasida“ning faqat uchdan bir qismi kuylangan. Keyin Xitoy Xalq Respublikasi bayrog‘i 8 nafar yaxshi kiyingan PLAGF Faxriy qorovul askarlariga topshirildi, ular bayroqni sekin, g‘oz qadamda bosib, bayroq podiumiga ko‘tardilar va Xitoy milliy madhiyasi „ Ko‘ngillilar marshi“ yangradi. 224 aʼzolik xor tomonidan bayroq ochilganda va oxirida qizil va sariq otashinlar otilganda koʻtarilgan. === Badiiy boʻlim === Badiiy boʻlim Xitoy tarixi va sanʼati haqida hikoya qiladi. * Tarixiy varaqli rasmni oʻz ichiga oladi * Va bambuk kitoblar va qush Boʻlimning debochasida " ''Goʻzal Olimpiya oʻyinlari'' " qisqa metrajli filmi namoyish etildi, u toʻrtta buyuk ixtirolardan biri boʻlgan [[Qogʻoz|qogʻoz]] yasashini tasvirlab berdi va keyingi segment uchun sahnani oʻrnatish uchun oʻralgan varaq bilan yakunlandi. Kulolchilik, chinni idishlar va boshqa xitoy tasviriy sanʼati buyumlari Xitoyning toʻrtta buyuk ixtirolaridan birinchisi boʻlgan qogʻoz va asta-sekin ochilib turuvchi animatsion grafiklarni aks ettiruvchi ulkan [[LED]] varaqda nurlantirildi. Uning markazida oq kanvas qogʻoz bor edi, keyin qoʻllari siyohga botirilgan choʻtkalarni yashirgan qora libosli raqqosalarning chiqishlarini boshladi. Ular oq qogʻoz blokida oʻz izlarini qoldirib, Xitoy siyoh va yuvish rasmini eslatuvchi raqsga tushishdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=9 August 2008 |title=Feature: Chinese culture shines at dazzling Olympics opening ceremony |agency=Xinhua |url=http://news.xinhuanet.com/english/2008-08/09/content_9063343.htm |url-status=dead |access-date=21 August 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080815015816/http://news.xinhuanet.com/english/2008-08/09/content_9063343.htm |archive-date=15 August 2008}}</ref> Bunga Chen Leyji (S: língíngín, T: chén Léijī, P: ''Chén Léijī'') ijro etgan Xitoyning qadimiy etti torli guqin tovushlari hamroh boʻldi. Keyin LED varaqasi Vang Ximengning eski, noyob rasmini koʻrsatdi. ==== Yozma xarakter ==== Keyin ulkan varaq chetga surildi va uchinchi buyuk Xitoy ixtirosini ifodalovchi ''897'' ta harakatlanuvchi turdagi bloklarni koʻrsatdi, bu xitoy belgisining uchta oʻzgarishini tashkil etdi: harakatlanuvchi tipdagi press . Qahramon ketma-ket bronza yozuv, Seal yozuvi va KaisScript (zamonaviy xitoy yozuvi) da koʻrsatildi. [[Chjou]] davridagi " [[Konfutsiylik|Konfutsiyning 3000 shogirdi]] " timsoli liboslarini kiyib olgan ijrochilar bambukdan parchalar koʻtarib, ''Analektlardan'' parchalarni oʻqib berishdi: „Doʻstlar uzoqdan kelgani ajoyib emasmi?“ ({{Lang|zh-Hans-CN|有朋自遠方來，不亦樂乎}}) va „ Toʻrt dengizdagi {{Lang|zh-Hans-CN|四海之內，皆兄弟也}} odamlar birodarlardir“). Bloklar [[Buyuk Xitoy devori|Buyuk devorning]] kichik versiyasiga aylandi, keyin shaftoli gullari oʻsib chiqdi, bu Xitoyning ochiqlik ramzi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.heraldsun.com.au/news/national/how-it-went-like-a-dream/story-e6frf7l6-1111117152989|sarlavha=How the Opening Ceremony went like a dream|sana=17 August 2008|ism=Ric|muallif=Birch|ish=Sunday Herald Sun|kirish sanasi=17 March 2010}}</ref> <ref name="timesonline.co.uk">{{Yangiliklar manbasi |last=Macartney |first=Jane |date=9 August 2008 |title=Olympics: the power and the glory – China leaves world awestruck |work=Times of London |url=https://www.thetimes.co.uk/article/olympics-the-power-and-the-glory-china-leaves-world-awestruck-253m0gmwtpp |access-date=1 January 2021}}</ref> Ketma-ketlik oxirida harakatlanuvchi bloklarning tepalari chiqib, olomonga shiddat bilan qoʻl silkitgan 897 ta ijrochini koʻrsatdi, bu blokning alohida qismlari kompyuter tomonidan boshqarilmagan va sinxronlashtirilmagan, balki 897 taning mukammal birlashtirilgan saʼy-harakatlari ekanligini koʻrsatadi. sinxron ijrochilar. [[Fayl:Beijingceremonyshowpic7.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Beijingceremonyshowpic7.jpg/220px-Beijingceremonyshowpic7.jpg|thumb| Pekin opera ijrochilarining sahnasi]] ==== Opera ==== Keyingi segmentda qadimgi terakota askarlari va xitoy operasi<ref name="cbc.ca">{{Yangiliklar manbasi |date=8 August 2008 |title=Beijing dazzles: Chinese history, athletes on parade as Olympics begin |work=CBC Sports |url=http://www.cbc.ca/olympics/story/2008/08/07/olympics-ceremonies.html?ref=rss |access-date=21 August 2009}}</ref>, soʻngra Pekin operasi qoʻgʻirchoq teatri spektakli namoyish etildi. Pekin opera ijrochilarining ''Wusheng'' turi ham joriy etildi. ==== Ipak yoʻli ==== [[Fayl:Opening_ceremony_of_the_2008_Olympic_Games_in_Beijing,_China,_Aug._8,_2008.JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Opening_ceremony_of_the_2008_Olympic_Games_in_Beijing%2C_China%2C_Aug._8%2C_2008.JPG/220px-Opening_ceremony_of_the_2008_Olympic_Games_in_Beijing%2C_China%2C_Aug._8%2C_2008.JPG|left|thumb|[[Buyuk Ipak yoʻli|Silk Road]] segment]] Qadimgi diplomatik elchilar kiyimidagi yuzlab odamlar ushlab turgan proyektsiya ostida oltin sahroga aylangan qogʻoz ustida [[Dunxuan|Dunxuang]] peri raqsga tushmoqda. Ulkan o‘ramda quruqlikdagi qadimgi [[Buyuk Ipak yoʻli|Ipak yo‘li]] tasvirlangan. Undan keyin [[Chjan Xe|Chjen]] Xening ekspeditsiyalarini anglatuvchi ulkan eshkaklari bilan arzimas shakllarni hosil qilgan koʻk libosli erkaklar yurishi davom etdi. Yana bir buyuk xitoy ixtirosi, [[kompas]] tutgan ijrochi o‘zining qadimiy shaklidagi metall qoshiq suyuq osiladigan idishda suzib yurib, yelkanli chiqindilar tasvirlari va Chjen Xening Dengiz ipakidagi yetti marta sayohati xaritalarini ko‘rsatuvchi ulkan LED o‘ramining markazida raqsga tushdi. [[Min (sulola)|Ming sulolasidagi]] yoʻl. ==== Li va Yue (ritual va musiqa) ==== [[Fayl:Guqin_player_during_2008_Summer_Olympics_opening_ceremony.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/Guqin_player_during_2008_Summer_Olympics_opening_ceremony.jpg/220px-Guqin_player_during_2008_Summer_Olympics_opening_ceremony.jpg|left|thumb| Huabiao tepasida aktyorlar ijrosi]] [[Fayl:Beijingceremonyshowpic14.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Beijingceremonyshowpic14.jpg/220px-Beijingceremonyshowpic14.jpg|thumb| Pipa chalayotgan musiqachi]] [[Fayl:2008_Summer_Olympics_Opening_Ceremony_8.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/2008_Summer_Olympics_Opening_Ceremony_8.jpg/220px-2008_Summer_Olympics_Opening_Ceremony_8.jpg|left|thumb| Birinchi yarmining yakuniy segmenti „Yorqin tsivilizatsiya“ ikkinchi yarmi oldidan „Shonli davr“]] Segment „Li va Yue davlati“ sifatida qadimgi Xitoyning gullab-yashnashini ifodalaydi. Eng qadimgi Xitoy operalaridan biri boʻlgan ''Kunqu'' musiqasi joʻrligida ulkan oʻram kengayib, Tang, Song, Yuan, Ming va Qing sulolalarining bir nechta goʻzal klassik qadimiy rasmlarini namoyish etadi. Shu nuqtada, ''huabiao'' (S: chčiči, T: xábiǎo, P: ''Huábiǎo'') deb nomlangan ikki qator ulkan qirollik ajdaho ustunlari paydo boʻlib, osmonga choʻzilgan, ijrochilar qadimiy ''Chūnjiāng Huā Yuèyè'' (chūnjiāng Huā Yuèyè) raqsi ostida raqsga tushishgan. tepada pushti va toʻq sariq rangli gulxanlar otildi. ==== Yulduz nuri ==== [[Fayl:Chinese_pianist_Lang_Lang_the_Opening_Ceremony_of_the_2008_Olympic_Games.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/Chinese_pianist_Lang_Lang_the_Opening_Ceremony_of_the_2008_Olympic_Games.jpg/220px-Chinese_pianist_Lang_Lang_the_Opening_Ceremony_of_the_2008_Olympic_Games.jpg|thumb| Lang Lang besh yoshli Li Muzi bilan oq [[Fortepiano|royalda]] oʻynamoqda]] Keyin pianinochi Lang Lang va besh yoshli Li Muzi<ref>[http://www.chinadaily.com.cn/olympics/2008-08/09/content_6918903.htm Lang delights the crowd with moving performance] Chen Jie, ''China Daily'' Staff Writer.</ref> ''Sariq daryo kantatasidan'' kuy ijro etgan zamonaviy segmentni kuzatib bordi.  Pianinochilar atrofida kamalak rangdagi lyuminestsent ijrochilar dengizi toʻlqindek uygʻunlikda chayqalib, [[Xuanxe|Sariq daryo]] oqimini taklif qilishdi. Zamonaviy Xitoyning ramzi boʻlgan yoritilgan ijrochilar oʻzlarini Tinchlik kaptari shaklida joylashtirdilar va qanotlari ijrochilar harakatlanayotganda harakatga keltirildi. Ular [[Milliy stadion (Pekin)|Pekin milliy stadionining]] qush uyasi shaklini yaratdilar. Yosh qiz havoda xitoy ixtirosi boʻlgan [[Varrak|uçurtmani]] uchirganida, ijrochilarning chiroqlari murakkab naqshda miltillagan. ==== Tabiat ==== 2008 nafar usta<ref>[https://web.archive.org/web/20080812013848/http://news.xinhuanet.com/english/2008-08/08/content_9054650.htm Art performance of Beijing Olympics opening ceremony showcases Chinese culture] www.chinaview.cn, 8 August 2008</ref> tomonidan ''Tàijíquán'' spektakli tabiat bilan uygʻunlashganda erishilgan suyuqlik harakatlarini koʻrsatdi. Ular geometrik massali inson shakllarini shakllantirish uchun birlashar ekan, jang sanʼatlarini namoyish etdilar. Maktab o‘quvchilari qog‘oz o‘ramida rasm chizib, rang-barang sheʼrlar kuylashi bilan sahna ko‘rinishi namoyish etildi. Bular Xitoyning 56 etnik guruhini ifodalovchi bir xil bolalar edi. Ular Yashil Olimpiya oʻyinlarini (dunyoni himoya qilish uchun) ramziy qildilar. Ularning ketma-ketligi tugashi bilanoq, ulkan oq qogʻoz vertikal ravishda koʻtarilib, quyoshdek tabassum bilan togʻlar va suvlar chizilgan. Keyin, Feniksning qayta tugʻilishi va qush uyasi stadionining oʻzini anglatuvchi yorqin rangdagi uchuvchi qushlarni aks ettiruvchi engil taqdimot boʻldi. ==== Orzu ==== [[Fayl:2008_Summer_Olympics_Opening_Ceremony_4.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/2008_Summer_Olympics_Opening_Ceremony_4.jpg/220px-2008_Summer_Olympics_Opening_Ceremony_4.jpg|thumb| Ijrochilar „Milliy“ stadion o‘rtasida yoritilgan shar yuzasida raqsga tushishadi]] Keyingi qism samoviy shou va Xitoy fazosini tadqiq qilish ramzi boʻlgan [[Fazogir|astronavtlarning]] kelishi boʻlib, [[Yer|erni]] ifodalovchi ulkan, 60 fut, 16 tonna<ref name="cbc.ca">{{Yangiliklar manbasi |date=8 August 2008 |title=Beijing dazzles: Chinese history, athletes on parade as Olympics begin |work=CBC Sports |url=http://www.cbc.ca/olympics/story/2008/08/07/olympics-ceremonies.html?ref=rss |access-date=21 August 2009}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.cbc.ca/olympics/story/2008/08/07/olympics-ceremonies.html?ref=rss „Beijing dazzles: Chinese history, athletes on parade as Olympics begin“]. ''CBC Sports''. 8 August 2008<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">21 August</span> 2009</span>.</cite></ref> shar tuzilishi bilan. 58 ta akrobat uning yuzasida oʻng tomondan yuqoriga, yon tomonga yoki teskari agʻdarilgan, soʻngra ulkan porlayotgan Xitoy fonariga aylantirilgan. ==== Mavzu qoʻshiq ==== Xitoylik qoʻshiqchi Liu Xuan va britaniyalik qoʻshiqchi Sara Braytman markaziy platformada turib, 2008-yilgi Olimpiya oʻyinlarining qoʻshigʻini kuylashdi: " Sen va men ".<ref name="timesonline.co.uk">{{Yangiliklar manbasi |last=Macartney |first=Jane |date=9 August 2008 |title=Olympics: the power and the glory – China leaves world awestruck |work=Times of London |url=https://www.thetimes.co.uk/article/olympics-the-power-and-the-glory-china-leaves-world-awestruck-253m0gmwtpp |access-date=1 January 2021}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFMacartney2008">Macartney, Jane (9 August 2008). [https://www.thetimes.co.uk/article/olympics-the-power-and-the-glory-china-leaves-world-awestruck-253m0gmwtpp „Olympics: the power and the glory — China leaves world awestruck“]. ''Times of London''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">1 January</span> 2021</span>.</cite></ref> Keyin 2008 nafar ijrochilar yosh bolalarning tabassumli yuzlari aks etgan soyabonlarni koʻtardilar.<ref>[http://search.japantimes.co.jp/cgi-bin/nn20080812f1.html Most of the smiling photos are collected by MERRY PROJECT.]</ref> Shundan soʻng tabassumli yuzlar koʻrinishidagi qizil va toʻq sariq rangdagi otashinlar boshlandi. 56 millat vakillari qizgʻin xalq raqslarini ijro etishdi. {{Sport tadbiri bilgiqutisi |Nomi=Yozgi Olimpiada oʻyinlari 2012 ochilish marosimi |Ramzi=2012_Summer_Olympics_opening_ceremony_%2811%29.jpg |Uzunlik= 250px |Izoh= |Shahar=[[London]] |Davlatlar= |Sportchilar= |Medallar soni= |Ochilishi= |Yopilishi= |Ochib beruvchi= |Olimpiya olovi= |Olimpiya vadasi= |Stadion= |Avvalgi= [[Yozgi Olimpiada oʻyinlari 2008 ochilish marosimi]] |Keyingi= [[Yozgi Olimpiada oʻyinlari 2016 ochilish marosimi]] |Sayt=https://www.youtube.com/watch?v=4As0e4de-rI }} [[2012-yil]] [[27-iyul]], [[juma]] kuni kechqurun [[London|Londondagi]] [[Olimpiya stadioni (London)|Olimpiya stadionida]] '''[[2012-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|2012-yilgi Yozgi Olimpiya o'yinlarining]] tantanali ochilish marosimi''' bo'lib o'tdi va o'yinlarni qirolicha [[Elizabeth II]] rasmiy ravishda ochdi. [[Olimpiya xartiyasi]]da belgilanganidek, jarayon ushbu xalqaro sport tadbirining tantanali ochilishini (shu jumladan, tabrik so'zlari, bayroqlarni ko'tarish va sportchilar paradi) mezbon mamlakat madaniyatini namoyish etish uchun badiiy tomosha bilan birlashtirdi. Tomosha “ '''''Mo‘jizalar orollari”'''''<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Isles of Wonder|url=http://olympicopeningceremony.tumblr.com/tagged/stage1|sana=27 July 2012|kirish sanasi=29 July 2012}}</ref> deb nomlangan va rejissyor [[Oscar|Oskar mukofoti]] sovrindori britaniyalik rejissyor Denni Boyl edi. London-2012 oldidan [[Birlashgan Qirollik|Buyuk Britaniyaning]] 2008-yilgi [[Pekin]] [[2008-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|Yozgi O'yinlarida]] belgilangan standartga erisha oladigan ochilish marosimini o'tkazish qobiliyatidan ancha xavotirlangan edi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Engineering the London 2012 Olympics opening ceremony|url=http://www.theengineer.co.uk/in-depth/the-big-story/engineering-the-london-2012-olympics-opening-ceremony/1013640.article|ish=The Negineer|ism=Stephen|muallif=Harris|sana=23 August 2012|kirish sanasi=24 August 2012}}</ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Spencer |first=Richard |date=25 August 2012 |title=London 2012 cannot match Beijing Olympics opening ceremony 'because of trade unions' |work=The Daily Telegraph |url=https://www.telegraph.co.uk/sport/olympics/2617980/London-2012-cannot-match-Beijing-Olympics-opening-ceremony-because-of-trade-unions.html |url-status=live |url-access=subscription |access-date=24 August 2012 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220112/https://www.telegraph.co.uk/sport/olympics/2617980/London-2012-cannot-match-Beijing-Olympics-opening-ceremony-because-of-trade-unions.html |archive-date=12 January 2022}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Five Ways for London to Top the Beijing Olympics Opening Ceremony|url=http://www.huffingtonpost.co.uk/philip-hepple/london-2012-olympics-five-ways-to-top-beijing-opening-ceremony_b_1282811.html?ref=uk|ish=Huffington Post|ism=Philip|muallif=Hepple|sana=16 February 2012|kirish sanasi=24 August 2012}}</ref> 2008 yilgi marosim o'zining miqyosi, isrofgarchiligi va xarajati bilan e'tiborga olindi, "eng buyuk"<ref>{{Veb manbasi|url=http://afp.google.com/article/ALeqM5ibNAUAq-kZNOy3LmO9HAI2cN-smg|sarlavha=Press hails 'greatest ever' Olympic opening show|nashriyot=[[Agence France-Presse]]|sana=9 August 2008|kirish sanasi=13 March 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130511131508/http://afp.google.com/article/ALeqM5ibNAUAq-kZNOy3LmO9HAI2cN-smg|arxivsana=11 May 2013}}</ref> deb e'tirof etildi va 65 million funt sterlingga tushdi. Bundan farqli o'laroq, London taxminan 27 million funt sterling (to'rtta marosim uchun ajratilgan 80 million funt sterlingdan) sarfladi, bu esa dastlabki byudjetdan ikki baravar ko'p edi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Kortekaas|ism=Vanessa|url=http://www.ft.com/cms/s/0/4e49451e-1f76-11e1-9916-00144feabdc0.html#axzz1z2AgdaE5|sarlavha=Cameron doubles budget for Olympic ceremonies|nashriyot=FT.com|sana=5 December 2011|kirish sanasi=29 June 2012}}</ref> Shunday bo'lsa-da, Londonning ochilish marosimi darhol ulkan muvaffaqiyat sifatida ko'rildi va "astar" va "Britaniyaga sevgi maktubi" sifatida maqtovga sazovor bo'ldi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Dawson|ism=Andy|url=https://www.mirror.co.uk/tv/tv-reviews/bbcs-trevor-nelson-stumbles-but-danny-1177361|sarlavha=Boyle Command Performance is hampered by not-so-clever Trevor|ish=Daily Mirror|sana=28 July 2012|kirish sanasi=31 July 2012}}</ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Goldsmith |first=Harvey |last2=Phillips |first2=Arlene |last3=Quantick |first3=David |last4=Brown |first4=Mick |last5=Beard |first5=Mary |date=29 July 2012 |title=London 2012: the experts' view of the Olympic opening ceremony |work=The Daily Telegraph |url=https://www.telegraph.co.uk/sport/olympics/9434563/London-2012-the-experts-view-of-the-Olympic-opening-ceremony.html |url-status=live |url-access=subscription |access-date=5 August 2012 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220112/https://www.telegraph.co.uk/sport/olympics/9434563/London-2012-the-experts-view-of-the-Olympic-opening-ceremony.html |archive-date=12 January 2022}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-19025686|sana=28 July 2012|kirish sanasi=1 August 2012|sarlavha=Media reaction to London 2012 Olympic opening ceremony|ish=BBC}}</ref> Marosim BST soat 21:00 da boshlandi va deyarli to'rt soat davom etdi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Fowler|ism=Scott|url=http://www.kansascity.com/2012/07/27/3727711/scott-fowler-brits-show-their.html|sarlavha=Brits show their knack for theater, humor|ish=The Kansas City Star|sana=27 July 2012|kirish sanasi=31 July 2012}}</ref> Uni butun dunyo bo'ylab 900 million tomoshabin tomosha qildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=London 2012 opening ceremony draws 900 million viewers|url=http://uk.reuters.com/article/uk-oly-ratings-day-idUKBRE8760V820120807?feedType=RSS&feedName=sportsNews|ish=Retuers|ism=Avril|muallif=Ormsby|sana=7 August 2012|kirish sanasi=13 March 2013}}</ref>, bu Buyuk Britaniya va AQShda eng ko'p tomosha qilingan Olimpiada ochilish marosimiga aylandi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Douglas |first=Torin |date=28 July 2012 |title=Olympics ceremony: 27m UK viewers watched opening |work=BBC |url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-19026694 |access-date=29 July 2012}}</ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Pomerantz |first=Dorothy |date=28 July 2012 |title=Olympics Opening Most Watched Non-U.S. Ceremony Ever (And Pretty Good) |work=Forbes |url=https://www.forbes.com/sites/dorothypomerantz/2012/07/28/olympics-opening-most-watched-non-u-s-ceremony-ever-and-pretty-good/ |access-date=29 July 2012}}</ref> Minglab ko'ngillilar ishtirok etganiga va ikkita ommaviy mashq o'tkazilganiga qaramay, spektakldan oldin mazmuni asosan sir saqlangan edi. Badiiy namoyishning asosiy bo'limlari Britaniya [[Sanoat toʻntarishi|sanoat inqilobi]], Milliy sog'liqni saqlash xizmati, adabiy meros, ommabop musiqa va madaniyatni aks ettirdi va ularning jonli hikoyalari va musiqadan foydalanishi bilan ajralib turardi. Ikki qisqa bo'limda [[Elizabeth II|qirolichaning]] [[James Bond|Jeyms Bond]] bilan birga suratga olingan [[Kameo|kamo ko'rinishi]] va komediyachi [[Rowan Atkinson|Rouen Atkinson]] qo'shilgan London simfonik orkestrining jonli ijrosi kiradi. Bular Britaniyaning hazil tuyg'usi bilan bog'liq edi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=A "noisy, busy, witty, dizzying production": What the world thought of London 2012's opening ceremony|url=https://www.mirror.co.uk/news/world-news/london-2012-what-the-world-thought-1178468|ish=Daily Mirror|sana=28 July 2012|kirish sanasi=22 August 2012}}</ref> Marosimda bolalar va o'smirlar o'z segmentlarining ko'p qismini namoyish etdilar, bu esa Londonning o'yinlarga bo'lgan asl taklifining "avlodni ilhomlantirish" intilishini aks ettirdi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Case Study – LONDON 2012: How We Won The Bid|url=http://www.heacademy.ac.uk/assets/hlst/documents/olympic_sig/case_studies/CS10-How-we-Won-the-Bid.pdf|ish=Higher Education Academy Oxford Brookes University|sana=February 2010|kirish sanasi=24 August 2012|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120803210744/http://www.heacademy.ac.uk/assets/hlst/documents/olympic_sig/case_studies/CS10-How-we-Won-the-Bid.pdf|arxivsana=3 August 2012}}</ref> Bi-bi-si 2012-yil 29-oktabrda Denni Boyl tomonidan tahrirlangan va fon qo‘shimchalari bilan birga yetti soatdan ko‘proq sport voqealari va to‘liq yopilish marosimining butun ochilish marosimi tasvirlarini e’lon qildi.<ref>[http://www.bbcshop.com/sport/london-2012-olympic-games-dvd/invt/bbcdvd3745/ ''London 2012 Olympic Games'', BBC Shop, London, October 2012]. Retrieved 28 October 2012.</ref> == Tayyorgarlik == London Olimpiada va Paralimpiya o'yinlari tashkiliy qo'mitasi ( LOCOG ) 2010-yil iyun oyida Denni Boylga marosim direktori bo'lish uchun murojaat qildi va u darhol rozi bo'ldi.<ref>{{Citation|last=Lynskey|first1=Dorian|title=Oblivion with Bells|journal=[[Q (magazine)|Q]]|volume=318|pages=82–88|date=January 2013|origyear=published November 2012}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Danny Boyle to direct London 2012 opening ceremony|url=http://www.culture.gov.uk/news/news_stories/7199.aspx|ish=Gov.uk|sana=22 June 2010|kirish sanasi=24 August 2012}}</ref> Boylning tushuntirishicha, uni ishga kirishishga to‘rt narsa sabab bo‘lgan: u Olimpiada o‘yinlarining ashaddiy muxlisi edi, u stadiondan bir chaqirim narida yashagan va shu sababli bu hududga investitsiya qilinganini his qilgan, marhum otasining tug‘ilgan kuni marosim kuni edi va o‘zini shunday his qildi. uning "Oskar nufuzi" unga o'zi xohlagan narsani amalga oshirishga imkon beradi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=11 March 2013 |title=Danny Boyle's journey from truck driving to the Olympics |work=BBC |url=http://www.bbc.co.uk/schoolreport/21741278 |access-date=13 March 2013}}</ref> Uning so'zlariga ko'ra, bu ishni qabul qilish "fuqarolik yoki milliy mas'uliyat kabi g'alati tuyuldi".<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Freedland |first=Jonathan |date=9 March 2013 |title=Danny Boyle: champion of the people |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/film/2013/mar/09/danny-boyle-queen-olympics-film |access-date=13 March 2013}}</ref> [[Fayl:Danny_talks_about_tonight's_ceremony_(cropped).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Danny_talks_about_tonight%27s_ceremony_%28cropped%29.jpg/220px-Danny_talks_about_tonight%27s_ceremony_%28cropped%29.jpg|left|thumb| Denni Boyl, ochilish marosimi direktori]] Boyl 2008-yilgi ochilish marosimidagi isrofgarchilik amal qilib bo'lmaydigan harakat ekanligini tan oldi - "siz Pekindan kattaroq bo'lolmaysiz" - va bu tushunish aslida uning jamoasini ijodiy ravishda ozod qilgan. U shunday dedi: ".. Shubhasiz, men Pekinni qurishga harakat qilmoqchi emasman, chunki siz qanday qilib shunday qila olasiz? Biz qila olmaymiz, siz ham xohlamaysiz, shuning uchun biz boshiga qaytamiz. Biz qayta ko'rib chiqayotganimiz va qayta boshlaganimizdek taassurot qoldirishga harakat qilamiz, chunki ular ( ''ochilish marosimlari'' ) 1984-yilda Los-Anjelesdan beri avj oldi. Ular har safar o'zlarini yuqoriga ko'tarishga harakat qilishdi va Pekindan keyin buni qila olmaysiz."<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Calhoun |first=Dave |title=How Danny Boyle followed up 'Slumdog Millionaire' |work=Time Out |url=https://www.timeout.com/london/film/how-danny-boyle-followed-up-slumdog-millionaire-1 |access-date=16 March 2013}}</ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Gibson |first=Owen |date=27 July 2012 |title=Olympics opening ceremony: Danny Boyle credits late father for inspiration |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/film/2012/jul/27/olympic-opening-ceremony-danny-boyle-father |access-date=27 July 2012}}</ref> Pekinning byudjeti 65 million funt sterlingni tashkil etgan bo'lsa, Londonning yakuniy byudjeti 27 million funt sterlingni tashkil etdi, bu dastlabki ta'minotdan ikki baravar ko'p edi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Kortekaas|ism=Vanessa|url=http://www.ft.com/cms/s/0/4e49451e-1f76-11e1-9916-00144feabdc0.html#axzz1z2AgdaE5|sarlavha=Cameron doubles budget for Olympic ceremonies|nashriyot=FT.com|sana=5 December 2011|kirish sanasi=29 June 2012}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFKortekaas2011">Kortekaas, Vanessa (5 December 2011). [http://www.ft.com/cms/s/0/4e49451e-1f76-11e1-9916-00144feabdc0.html#axzz1z2AgdaE5 "Cameron doubles budget for Olympic ceremonies"]. FT.com<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">29 June</span> 2012</span>.</cite></ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Mower |first=Jane |last2=Hirst |first2=Michael |date=27 January 2012 |title=London 2012: Isles of Wonder theme for Olympic ceremony |work=BBC News |url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-16747032 |access-date=29 July 2012}}</ref> London stadioni o'rindiqlar soni [[Milliy stadion (Pekin)|Pekinnikiga]] teng edi, lekin uning yarmi katta edi; miqyosdagi bu yaqinlik Boyl shaxsiy va bog'liq narsaga erisha olishini his qilishini anglatardi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Boyle |first=Danny |last2=Cottrell-Boyce |first2=Frank |date=10 October 2012 |title=Danny Boyle and Frank Cottrell-Boyce - Words of Wonder |work=Liverpool Hope University |url=https://www.youtube.com/watch?v=hvPRnMS88ns |access-date=14 March 2013}}</ref> Marosimning turli bo‘limlari Britaniya tarixi va madaniyatining jihatlarini aks ettirish uchun mo‘ljallangan bo‘lib, ''“Mo‘jizalar orollari'' ” nomi qisman [[William Shakespeare|Shekspirning]] “Bo‘ron” pyesasidan (ayniqsa, ''Kalibanning'' “Qo‘rqma” nutqidan<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=27 July 2012 |title=London 2012 Olympics: Shakespeare's Caliban the inspiration for 'Isles of Wonder' opening ceremony |work=The Daily Telegraph |url=https://www.telegraph.co.uk/sport/olympics/olympicsvideo/9044505/London-2012-Olympics-Shakespeares-Caliban-the-inspiration-for-Isles-of-Wonder-opening-ceremony.html |url-status=dead |access-date=21 March 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131213120245/http://www.telegraph.co.uk/sport/olympics/olympicsvideo/9044505/London-2012-Olympics-Shakespeares-Caliban-the-inspiration-for-Isles-of-Wonder-opening-ceremony.html |archive-date=13 December 2013}}</ref> ) ilhomlangan, qisman esa “Qo‘rqma” nutqidan ilhomlangan. G.K.Chesterton aforizmi: "Dunyo mo<nowiki>''</nowiki>jizalar yo'qligi uchun emas, balki mo'jizalar etishmasligi uchun halok bo'ladi".<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Boyle |first=Danny |last2=Cottrell-Boyce |first2=Frank |date=10 October 2012 |title=Danny Boyle and Frank Cottrell-Boyce - Words of Wonder |work=Liverpool Hope University |url=https://www.youtube.com/watch?v=hvPRnMS88ns |access-date=14 March 2013}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFBoyleCottrell-Boyce2012">Boyle, Danny; Cottrell-Boyce, Frank (10 October 2012). [https://www.youtube.com/watch?v=hvPRnMS88ns "Danny Boyle and Frank Cottrell-Boyce - Words of Wonder"]. ''Liverpool Hope University''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">14 March</span> 2013</span>.</cite></ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Cottrell-Boyce |first=Frank |date=29 July 2012 |title=The night we saw our mad, fantastical dreams come true |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/commentisfree/2012/jul/29/frank-cottrell-boyce-olympics-opening-ceremony?CMP=twt_gu |access-date=29 July 2012}}</ref> 2010-yil iyul oyida Boyl dizayner Mark Tildesli, yozuvchi Frenk Kottrell-Boys va kostyumlar dizayneri Suttirat Anne Lalarb bilan fikr almashishni boshladi. Ular Britaniyalik bo'lmagan Lalarb Britaniya nimani nazarda tutayotgani haqida fikr bildira olgan holda, ular "asosan ingliz bo'lgan narsani" ko'rib chiqdilar. Kottrell-Boys Boylga [[Sanoat toʻntarishi|sanoat inqilobi]] haqidagi zamonaviy hisobotlarni jamlagan Xamfri Jennings tomonidan yozilgan ''Pandaemonium'' ( ''Yo'qotilgan jannatdagi'' do'zax poytaxti nomi bilan atalgan) nusxasini bergan edi.<ref>{{Citation|last=Lynskey|first1=Dorian|title=Oblivion with Bells|journal=[[Q (magazine)|Q]]|volume=318|pages=82–88|date=January 2013|origyear=published November 2012}}<cite class="citation cs2" data-ve-ignore="true" id="CITEREFLynskey2013">Lynskey, Dorian (January 2013) [published November 2012], "Oblivion with Bells", ''[[Q (jurnal)|Q]]'', '''318''': 82–88</cite></ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Cottrell-Boyce |first=Frank |date=29 July 2012 |title=The night we saw our mad, fantastical dreams come true |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/commentisfree/2012/jul/29/frank-cottrell-boyce-olympics-opening-ceremony?CMP=twt_gu |access-date=29 July 2012}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFCottrell-Boyce2012">Cottrell-Boyce, Frank (29 July 2012). [https://www.theguardian.com/commentisfree/2012/jul/29/frank-cottrell-boyce-olympics-opening-ceremony?CMP=twt_gu "The night we saw our mad, fantastical dreams come true"]. ''The Guardian''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">29 July</span> 2012</span>.</cite></ref> <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.theguardian.com/books/2012/nov/06/pandaemonium-humphrey-jennings-review|sarlavha=Pandæmonium by Humphrey Jennings – review The book behind the Olympic opening ceremony|ism=Nicholas|muallif=Lezard|ish=[[The Guardian]]|sana=20 October 2012|kirish sanasi=25 November 2012}}</ref> Ochilish marosimida Olimpiya halqalarini ajoyib tarzda “ishlab chiqarish” anʼanaga aylangan edi. Kottrell-Boys shunday dedi: "Denni birinchi 15 daqiqada siz butun dunyo bo'ylab aylana oladigan ajoyib, hayratlanarli tasvirga ega bo'lishingiz kerakligini juda aniq tasavvur qildi; u odamlarni "Yo Xudoyim!" . Boyl "Olimpiya halqalarini yasash bilan yakunlangan chorvachilikdan sanoatgacha bo'lgan sayohat" bu tasvir bo'lishiga qaror qildi. Jamoa ish boshlagan o'nta alohida bob asta-sekin uchta asosiy harakatga bo'lingan: "Yashil va yoqimli er" dan sanoat inqilobining "pandemoniumi" ga zo'ravonlik bilan o'tish, NHS va bolalar adabiyotiga salom berish va bayramni nishonlash. pop madaniyati, texnologiya va raqamli inqilob.<ref>{{Citation|last=Lynskey|first1=Dorian|title=Oblivion with Bells|journal=[[Q (magazine)|Q]]|volume=318|pages=82–88|date=January 2013|origyear=published November 2012}}<cite class="citation cs2" data-ve-ignore="true" id="CITEREFLynskey2013">Lynskey, Dorian (January 2013) [published November 2012], "Oblivion with Bells", ''[[Q (jurnal)|Q]]'', '''318''': 82–88</cite></ref> Boyl 2011-yilning bahorida marosim ustida ishlashga qaytganida, u bir necha kino loyihalarida, shuningdek, Meri Shellining ''[[Frankenshteyn, yoki Zamonaviy Prometey|Frankenshteyn spektaklidagi]]'' teatrlashtirilgan spektaklida birga ishlagan Underworld vakili Rik Smitdan musiqiy direktor bo'lishini so'radi.<ref>{{Citation|last=Lynskey|first1=Dorian|title=Oblivion with Bells|journal=[[Q (magazine)|Q]]|volume=318|pages=82–88|date=January 2013|origyear=published November 2012}}<cite class="citation cs2" data-ve-ignore="true" id="CITEREFLynskey2013">Lynskey, Dorian (January 2013) [published November 2012], "Oblivion with Bells", ''[[Q (jurnal)|Q]]'', '''318''': 82–88</cite></ref> <ref name="baltin1">{{Yangiliklar manbasi |last=Baltin |first=Steve |date=8 December 2011 |title=Underworld Named Music Directors of 2012 Olympics |work=Rolling Stone |url=https://www.rollingstone.com/music/news/underworld-named-music-directors-of-2012-olympics-20111208 |access-date=29 July 2012}}</ref> Ayni vaqtda jamoa Londonning sharqiy qismidagi “ Three Mills ” studiya majmuasiga ko‘chib o‘tdi, u yerda stadionning 4x4 metr o‘lchamdagi maketi qurilgan. Xavfsizlik nuqtai nazaridan marosimning yagona CGI-yordamli versiyasi muharrir Sascha Dhillonning noutbukida saqlangan; Kim bunga muhtoj bo'lsa, studiyaga kelishi kerak edi.<ref name="QNov2012" /> Aktyorlar tarkibiga professional ijrochilar va 7500 nafar ko‘ngillilar kirdi. Boyl ko'ngillilarni "barcha eng qimmatli tovar" deb hisobladi. 2011-yil noyabr oyida ular Three Mills-da tinglashdi va mashg'ulotlar 2012-yil bahorida Dagenhamdagi ochiq maydonda (tashlangan Ford zavodi) ko'pincha yomon ob-havo sharoitida boshlandi. Garchi asosiy hissa qo'shuvchilar ma'lumotni oshkor qilmaslik to'g'risidagi shartnomalarni imzolashlari kerak bo'lsa-da va ba'zi elementlar kod nomi bilan atalgan bo'lsa-da, Boyl ko'ngillilarga "syurprizni saqlab qolish" va hech qanday ma'lumotni sizdirmaslikni so'rab, ularga katta ishonch bildirdi.<ref name="QNov2012">{{Citation|last=Lynskey|first1=Dorian|title=Oblivion with Bells|journal=[[Q (magazine)|Q]]|volume=318|pages=82–88|date=January 2013|origyear=published November 2012}}<cite class="citation cs2" data-ve-ignore="true" id="CITEREFLynskey2013">Lynskey, Dorian (January 2013) [published November 2012], "Oblivion with Bells", ''[[Q (jurnal)|Q]]'', '''318''': 82–88</cite></ref> <ref name="GDBCotP">{{Yangiliklar manbasi |last=Freedland |first=Jonathan |date=9 March 2013 |title=Danny Boyle: champion of the people |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/film/2013/mar/09/danny-boyle-queen-olympics-film |access-date=13 March 2013}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFFreedland2013">Freedland, Jonathan (9 March 2013). [https://www.theguardian.com/film/2013/mar/09/danny-boyle-queen-olympics-film "Danny Boyle: champion of the people"]. ''The Guardian''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">13 March</span> 2013</span>.</cite></ref> Qo'shimcha ko'ngillilar xavfsizlik va marshalllashda yordam berish va texnik ekipajni qo'llab-quvvatlash uchun jalb qilindi.<ref name="GDBF">{{Yangiliklar manbasi |last=Gibson |first=Owen |date=27 July 2012 |title=Olympics opening ceremony: Danny Boyle credits late father for inspiration |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/film/2012/jul/27/olympic-opening-ceremony-danny-boyle-father |access-date=27 July 2012}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFGibson2012">Gibson, Owen (27 July 2012). [https://www.theguardian.com/film/2012/jul/27/olympic-opening-ceremony-danny-boyle-father "Olympics opening ceremony: Danny Boyle credits late father for inspiration"]. ''The Guardian''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">27 July</span> 2012</span>.</cite></ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Johnson |first=Wesley |date=27 January 2012 |title=Danny Boyle hails 15,000 Olympics opening ceremony volunteers |work=The Independent |url=https://www.independent.co.uk/news/uk/home-news/danny-boyle-hails-15000-olympics-opening-ceremony-volunteers-7982152.html |url-status=live |url-access=subscription |access-date=29 July 2012 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220501/https://www.independent.co.uk/news/uk/home-news/danny-boyle-hails-15000-olympics-opening-ceremony-volunteers-7982152.html |archive-date=1 May 2022}}</ref> Marosimdan uch hafta oldin, bosh rolni bajarishi kerak bo'lgan Mark Raylans, oilaviy halokatdan keyin chiqib ketdi va uning o'rnini [[Kenneth Branagh|Kennet Branag]] egalladi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Shea |first=Julian |date=27 July 2012 |title=Young British athletes light cauldron at Olympics Opening Ceremony |work=Metro |url=http://www.metro.co.uk/olympics/906568-young-british-athletes-light-cauldron-at-olympics-opening-ceremony#ixzz226AYmCK1 |access-date=30 July 2012}}</ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Branagh |first=Kenneth |date=23 December 2012 |title=Kenneth Branagh recalls the opening ceremony of London 2012 |work=The Observer |url=https://www.theguardian.com/theobserver/2012/dec/23/kenneth-branagh-danny-boyle-olympics |access-date=23 December 2012}}</ref> Olimpiada qo'ng'irog'i dunyodagi eng katta garmonik sozlangan qo'ng'iroq<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=London 2012: Bradley Wiggins rings bell to start Olympic ceremony|url=https://www.bbc.co.uk/sport/0/olympics/19018575|ish=BBC Sport|sana=27 July 2012|kirish sanasi=24 August 2012}}</ref> bo'lib, og'irligi 23 tonna bo'lib, Gollandiyaning Royal Eijsbouts tomonidan Whitechapel Bell Foundry kompaniyasi rahbarligida misdan yasalgan va Stadionda osilgan edi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.hollanduktrade.nl/dutch-technology-shines-gold-at-london-olympics/|ish=Holland UK Trade|ism=Bram|muallif=van der Veen|sana=13 July 2012|kirish sanasi=28 July 2012|sarlavha=Dutch technology shines gold at London Olympics|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130518103302/http://www.hollanduktrade.nl/dutch-technology-shines-gold-at-london-olympics/|arxivsana=18 May 2013}}</ref> ''Unda'' Kalibanning "Bo'ron"dagi nutqidan bir satr yozilgan: "Qo'rqmang, orol shovqin-suronga to'la".<ref name="Magnay">{{Yangiliklar manbasi |last=Magnay |first=Jacquelin |date=27 January 2012 |title=London 2012 Olympics: Shakespeare theme to lead 'Isles of Wonder' Olympic opening ceremony |work=The Telegraph |url=https://www.telegraph.co.uk/sport/olympics/9043917/London-2012-Olympics-Shakespeare-theme-to-lead-Isles-of-Wonder-Olympic-opening-ceremony.html |url-status=live |url-access=subscription |access-date=31 July 2012 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220112/https://www.telegraph.co.uk/sport/olympics/9043917/London-2012-Olympics-Shakespeare-theme-to-lead-Isles-of-Wonder-Olympic-opening-ceremony.html |archive-date=12 January 2022}}</ref> Boyl London 2012 "avlodni ilhomlantirish" mavzusiga katta e'tibor qaratdi va asosan bolalar va yoshlarga tayangan holda dastur ishlab chiqdi va yoshlarga tegishli mavzularni qurdi. Sharqiy Londonning oltita asl mezbon tumanidagi 25-maktab spektakl uchun bolalar ko'ngillilarini jalb qilish uchun ishlatilgan va 50 dan ortiq tilda so'zlashadigan 176 -(16-18 yoshlilar) kollejlaridan jalb qilingan. 2012-yil 12-iyunda bo'lib o'tgan matbuot anjumanida Boyl qishloq kriket jamoasi, qishloq xo'jaligi hayvonlari, Glastonberi Tor modeli, shuningdek, maypole va yomg'irli bulutni o'z ichiga olishi kerak bo'lgan ulkan [[Buyuk Britaniya oroli|Britaniya]] qishloqlarini va'da qilgan edi. Uning maqsadi Britaniyaning qishloq va shahar [[Landshaft|manzarasini]] ifodalash edi. Dizayn to'plamning har bir uchida mosh chuqurni o'z ichiga olishi kerak edi, ulardan biri rok festivalini nishonlayotgan odamlar bilan, ikkinchisida esa Baloning oxirgi kechasi . Boyle promised a ceremony with which everyone would feel involved; he said, "I hope it will reveal how peculiar and contrary we are – and how there's also, I hope, a warmth about us." Some of the set was designed with real grass turf and soil.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Gibson |first=Owen |date=12 June 2012 |title=Olympic opening ceremony will recreate countryside with real animals |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/sport/2012/jun/12/london-2012-olympic-opening-ceremony |access-date=27 July 2012}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Higgins |first=Charlotte |date=12 June 2012 |title=London 2012 opening ceremony promises spectacle and surprises |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/sport/2012/jun/12/london-2012-opening-ceremony-spectacle?intcmp=239 |access-date=27 July 2012}}</ref> The use of animals (40 sheep, 12 horses, 3 cows, 2 goats, 10 chickens, 10 ducks, 9 geese and 3 sheep dogs, looked after by 34 animal handlers) drew some criticism from People for the Ethical Treatment of Animals (PETA). Boyle, who was being advised by the RSPCA, assured PETA that the animals would be well cared for.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=4 July 2012 |title=London 2012 Olympics: Campaigners fear for opening ceremony animals |work=The Daily Telegraph |url=https://www.telegraph.co.uk/sport/olympics/news/9375479/London-2012-Olympics-Campaigners-fear-for-opening-ceremony-animals.html |url-status=live |url-access=subscription |access-date=27 July 2012 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220112/https://www.telegraph.co.uk/sport/olympics/news/9375479/London-2012-Olympics-Campaigners-fear-for-opening-ceremony-animals.html |archive-date=12 January 2022}}</ref> After the press conference, much commentary in the UK Press was negative and attracted "hundreds of comments online completely supporting...the view that the opening ceremony would be a disaster."<ref name="moonbook">{{Kitob manbasi|last=Moon|first=Russell|title=Days of Wonders|publisher=Oak House Partnership|year=2012|isbn=978-095747310-2}}</ref> Ishlatilgan musiqalarning aksariyati inglizlar edi. Jamoa yopilish marosimi uchun musiqa direktori Devid Arnoldning kabinetiga qo'shni ishlagan va shuning uchun bir-birlarining musiqalarini eshitib, birinchi navbatda ma'lum bir qo'shiqni talab qilish uchun kurash bor edi.<ref name="QAug2012">{{Citation|title=It's the Rock and Roll Olympics!|journal=Q|volume=315|pages=82–88|date=October 2013|origyear=published August 2012}}</ref> Boyl bilan birga " ''Slumdog Millionaire"'' va " ''[[127 soat]]'' " filmlarida ishlagan AR Rahman Boylning xohishiga ko'ra , Buyuk Britaniyadagi hind ta'sirini namoyish qilish uchun "Nimma Nimma" [[Panjob tili|panjob]] qo'shig'ini yaratdi. Ko'proq hind musiqasi ham aralashga kiritilishi rejalashtirilgan edi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Reshmi |first=AR |date=30 June 2012 |title=AR Rahman's punjabi track to rock Olympics inaugural |work=[[The Times of India]] |url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-06-30/news-and-interviews/32483335_1_london-olympics-olympics-opening-ceremony-punjabi |url-status=dead |access-date=27 July 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130518124107/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-06-30/news-and-interviews/32483335_1_london-olympics-olympics-opening-ceremony-punjabi |archive-date=18 May 2013}}</ref> [[Paul McCartney]] marosimning yakuniy qismi bo'lishi kerak edi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=27 July 2012 |title=2012: Olympics: Paul McCartney closes London's opening ceremony |work=CBS News |url=https://www.cbsnews.com/8301-33747_162-57481790/2012-olympics-paul-mccartney-closes-londons-opening-ceremony/ |access-date=28 July 2012}}</ref> Sebastyan Kou qirolichadan ishtirok etishni so'rashda muhim rol o'ynadi va Boyl qirolicha ishtirokidagi " ''Baxtli va shonli'' " filmini birinchi marta namoyish qilganida ijobiy javob berdi. Boyl qirolichani xuddi o'xshash yoki Bukingem saroyi sifatida ikki baravar ko'payadigan joyda [[Helen Mirren|Xelen Mirren]] kabi jahon darajasidagi aktrisa o'ynashni taklif qildi. Coe XOQ va LOCOGning britaniyalik a'zosi malika Annadan uning fikrini so'radi va u qirolichadan so'rashni aytdi. Kou bu g'oyani qirolichaning xususiy kotibi o'rinbosariga taqdim etdi.<ref>''Our Queen'', documentary film, first broadcast on ITV on 17 March 2013.</ref> Boyl qirolicha o'zini o'zi o'ynashdan xursand bo'lishini eshitib hayron bo'ldi va nutq so'zlashni xohladi.<ref name="GDBCotP">{{Yangiliklar manbasi |last=Freedland |first=Jonathan |date=9 March 2013 |title=Danny Boyle: champion of the people |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/film/2013/mar/09/danny-boyle-queen-olympics-film |access-date=13 March 2013}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFFreedland2013">Freedland, Jonathan (9 March 2013). [https://www.theguardian.com/film/2013/mar/09/danny-boyle-queen-olympics-film "Danny Boyle: champion of the people"]. ''The Guardian''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">13 March</span> 2013</span>.</cite></ref> Suratga olish ishlari 2012-yil mart oyining oxirida bo‘lib o‘tdi va “ ''Baxtli va shonli'' ” filmi Bi-bi-si tomonidan ishlab chiqarilgan, ''shuningdek, “Temza bo‘ylab sayohat'' ” filmining ochilishi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Brown |first=Nicolas |date=27 July 2012 |title=How James Bond whisked the Queen to the Olympics |work=BBC News |url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-19018666 |access-date=19 October 2012}}</ref> Marosim oldidan so'nggi kunlarda dasturga o'zgartirishlar hali ham kiritilar edi: BMX velosiped bo'limi vaqt cheklovlari va "Pandemonium" va "Rahmat" tufayli olib tashlandi. . Tim bo'limlari tahrir qilindi.<ref name="QNov2012">{{Citation|last=Lynskey|first1=Dorian|title=Oblivion with Bells|journal=[[Q (magazine)|Q]]|volume=318|pages=82–88|date=January 2013|origyear=published November 2012}}<cite class="citation cs2" data-ve-ignore="true" id="CITEREFLynskey2013">Lynskey, Dorian (January 2013) [published November 2012], "Oblivion with Bells", ''[[Q (jurnal)|Q]]'', '''318''': 82–88</cite></ref> 2016- yilda Boyl o'sha paytdagi Olimpiya o'yinlari va madaniyat kotibi Jeremi Xant tomonidan NHS bo'limini qisqartirish uchun qanday bosimga duch kelganini aytib berdi, u faqat iste'foga chiqish va ko'ngillilarni o'zi bilan olib ketish bilan tahdid qilish orqali saqlab qolgan edi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Osborne |first=Samuel |date=10 July 2016 |title=Danny Boyle claims Tories tried to axe NHS celebration in London 2012 Olympics opening ceremony |work=The Independent |url=https://www.independent.co.uk/news/uk/politics/danny-boyle-nhs-celebration-tories-london-2012-olympics-opening-ceremony-a7129186.html |url-access=subscription |access-date=22 July 2019 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220501/https://www.independent.co.uk/news/uk/politics/danny-boyle-nhs-celebration-tories-london-2012-olympics-opening-ceremony-a7129186.html |archive-date=1 May 2022}}</ref> 23 va 25-iyul kunlari Olimpiya stadionida ko'ngillilar, aktyorlar oilalari, musobaqa g'oliblari va O'yinlarga aloqador boshqa ishtirokchilardan iborat 60 000 tomoshabin oldida ikkita to'liq libos va texnik tayyorgarlik bo'lib o'tdi. Boyl ijtimoiy tarmoqlarda #savethesurprise xeshtegidan foydalanib, ulardan "syurprizni buzmaslikni" so'radi va bu spektaklni juma kuni kechqurun tomosha qiladigan yuzlab millionlar uchun sir tutdi.<ref name="GdnFCB">{{Yangiliklar manbasi |last=Cottrell-Boyce |first=Frank |date=29 July 2012 |title=The night we saw our mad, fantastical dreams come true |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/commentisfree/2012/jul/29/frank-cottrell-boyce-olympics-opening-ceremony?CMP=twt_gu |access-date=29 July 2012}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFCottrell-Boyce2012">Cottrell-Boyce, Frank (29 July 2012). [https://www.theguardian.com/commentisfree/2012/jul/29/frank-cottrell-boyce-olympics-opening-ceremony?CMP=twt_gu "The night we saw our mad, fantastical dreams come true"]. ''The Guardian''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">29 July</span> 2012</span>.</cite></ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |date=16 July 2012 |title=Apply now for free London 2012 Olympic Games Opening Ceremony rehearsal tickets |work=Podium.ac.uk |url=http://www.podium.ac.uk/news/view/906/apply-now-for-free-london-2012-olympic-games-opening-ceremony-rehearsal-tickets |url-status=dead |access-date=25 November 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120717185055/http://www.podium.ac.uk/news/view/906/apply-now-for-free-london-2012-olympic-games-opening-ceremony-rehearsal-tickets |archive-date=17 July 2012}}</ref> == Manbalar == {{manbalar}} {{Olimpiada oʻyinlari marosimlari}} exxpounhkz9rvk64dmcztec2jbfc6z2 2004-yilgi Yozgi Olimpiya oʻyinlari ochilish marosimi 0 768398 2816418 2756119 2022-08-28T18:40:07Z Umarxon III 18267 wikitext text/x-wiki [[2004-yil]] [[13-avgust]] kuni 20:45 EEST (UTC+3)da boshlangan '''[[2004-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|Yozgi Olimpiya oʻyinlarining]]''' '''tantanali ochilish marosimi''' [[Gretsiya|Gretsiyaning]] [[Afina (shahar)|Afina]] chekkasidagi Marousi shahridagi Olimpiya stadionida boʻlib oʻtdi. [[Olimpiya xartiyasi|Olimpiya Xartiyasida]] belgilanganidek, ushbu xalqaro sport tadbirining rasmiy va tantanali ochilish marosimi, jumladan, tabrik so‘zlari, bayroqlar ko‘tarilishi va sportchilar paradi, mezbon mamlakat madaniyati va tarixini namoyish etish uchun badiiy tomosha bilan birlashtirildi. Marosimda 202 ta davlatdan 15 000 ga yaqin sportchi ishtirok etgan tadbirga 72 000 tomoshabin (50 ga yaqin dunyo yetakchilari) tashrif buyurdi. Bu AQShning [[NBC]] teleradiokompaniyasi va Yaponiyaning [[Enechkey|NHK]] telekompaniyasi tomonidan amalga oshirilgan [[Yuqori aniqlikdagi televideniye|yuqori aniqlikdagi televideniyening]] birinchi xalqaro translyatsiyasi boʻldi. Oʻyinlarni Gretsiya prezidenti [[Konstantinos Stephanopoulos|Konstantinos Stefanopulos]] EEST vaqti bilan 23:46 (UTC+3) da rasman ochdi. == Jarayon == Ochilish marosimi 28 soniyalik ortga hisoblash bilan boshlandi — Afina oxirgi marta birinchi zamonaviy oʻyinlarga mezbonlik qilganidan beri oʻtkazilgan Olimpiada oʻyinlari uchun bir soniya, yurak urishi kuchaytirilgan tovushlar ostida. Ortga hisoblash oxirida, keyin otashinlar otiladi. 400 zarbli cholgʻuchilar stadion maydonini aylanib chiqishdan oldin zeymbekiko ijro etishadi. 50 kishilik kuchli [[buzuki]] guruhi ham chiqish qiladi. Uni ikkita barabanchi boshqaradi, biri stadion ichida, ikkinchisi esa antik Olimpiya oʻyinlari oʻtkaziladigan joy boʻlgan qadimiy Olimpiya [[Olimpiya|stadionidan]] stadion ekranida aks ettirilgan. Ekranda qadimiy Olimpiya stadionidan kelayotganga oʻxshab yonayotgan kometa suv bosgan stadionga tushdi va oʻzining olovi bilan Olimpiya halqalarini chizdi. Kometa zamonaviy Olimpiya harakatiga hayot bagʻishlovchi qadimgi odamlarning olovini anglatadi va shu bilan oʻtmish va hozirgi kunni bogʻlaydi. Dimitris Papaioannouning soʻzlariga koʻra, ushbu tadbir „anʼanaviy yunon madaniyati va tarixining [[Yunon mifologiyasi|mifologik]] boshlanishiga qaytgan va yunon sanʼatining rivojlanishi orqali koʻrilgan tanlov edi“. Keyinchalik, yosh yunon bolasi Mixalis Patsatzis [[Gretsiya bayrogʻi|mezbon davlat bayrogʻini]] hilpiratgan ulkan qogʻoz qayiqda stadionga suzib kirdi, bu Gretsiyaning dengiz anʼanalari va uning dengiz bilan yaqin aloqasi ramzidir. So‘ngra " Hellenic Naval Band " stadionga kirib boradi. Afina Olimpiada oʻyinlari tashkiliy qoʻmitasi (ATHOC) prezidenti Janna Anjelopulos -Daskalaki va Xalqaro olimpiya qoʻmitasi prezidenti Jak Rogge stadionga chiqishmoqda. Shundan so‘ng guruh prezidentlik tantanasini ijro etadi, u yerda Gretsiya Respublikasi Prezidenti [[Konstantinos Stephanopoulos|Konstantinos Stefanopulos]] ham stadionga keladi. Uch nafar prezident yosh bola bilan uchrashdi, Ozodlik madhiyasidan oldin Gretsiya milliy madhiyasi, [[Gretsiya bayrogʻi|Gretsiya bayrogʻi]] koʻtarilgan kapella ijro etildi. === Badiiy boʻlim === Keyingi segmentlar ikkita asosiy qismga boʻlingan. Ochilish marosimining asosiy badiiy segmentining birinchi qismi „Allegoriya“ deb nomlandi. „Allegoriya“ butun ochilish marosimi davomida hamma joyda mavjud boʻladigan asosiy kontseptual mavzular va ideallarni taqdim etdi, masalan, oʻtmish va bugungi kunning uygʻunligi, tarixning ajdodlari sifatidagi sevgi va ehtiros, insoniyatning oʻzini oʻzi tushunishga urinishi. „Klepsydra“ yoki „Qum soati“ deb nomlangan ikkinchi qism „Allegoriya“ boʻlimida yunon tarixining qadimgi davrdan to hozirgi kungacha boʻlgan tasviri orqali kiritilgan mavzularni nishonlaydi. „Allegoriya“ boʻlimi [[Nobel mukofoti]] sovrindori yunon shoiri [[Giorgos Seferis|Jorj Seferisning]] „Mythistorema“ sheʼrining misrasini oʻqish bilan boshlandi. Oyat karnaylarda oʻqilayotganda, yorugʻlik chiroqlari qora xalat kiygan, suvga qarab turgan ayolga qaratiladi. Marmar haykal boshini ushlab, ayol tushiga kirayotganga oʻxshaydi. U qorongʻu suvga qaraganida, odam va hayvonlarning qismlari goʻyoki ruh va tananing ikkilanishini anglatuvchi [[Afsonaviy kentavr|kentavr]] paydo boʻladi. Keyin kentavr aylanib yurib, so‘ng stadion markaziga yorug‘lik nayzasini otadi, undan [[Kiklad orollari|Kikladik]] sanʼatining namunasi bo‘lgan ulkan haykal (shuning bilan yunon sanʼatida inson qiyofasining birinchi tasvirlaridan biri) paydo bo‘ldi. Bu kikladik bosh, shuningdek, insoniyatning oʻzini tushunishga boʻlgan birinchi urinishlaridan biridir. Shaklning yuzida [[Lazer|lazerlardan]] foydalangan holda geometrik shakllar va boshqa ilmiy tasvirlar (masalan, [[Quyosh tizimi|Quyosh tizimining]] stilistik tasviri) aks ettirilgan. Keyin haykal boʻlaklarga boʻlinib, suzib ketdi va uning ichidan yunon haykaltaroshligining Arxaik davriga oid kichikroq kouros haykali paydo boʻldi, bu esa oʻz navbatida parchalanib, [[Antik davr|klassik davr]] haykalida inson tasvirini ochib berdi, bu tongning ramzi. 2004-yilgi Olimpiadaning asosiy mavzularidan biri boʻlgan individuallik va insoniy miqyosni ulugʻlash. Ushbu ketma-ketlikning oxirida suvdan kub paydo boʻladi va odam aylanadigan kubda asta-sekin muvozanatni tiklay boshlaydi, bunda insoniyatning eng katta yutuqlari tasvirlanadi, bu insonparvarlik tasvirlari va turli etnik elatlarga mansub erkaklar, ayollar va bolalar tasvirlaridan farqli oʻlaroq. asrlar suv ustida suzayotganga oʻxshagan singan haykal qismlariga proyeksiya qilinadi. Bu oxirgi ketma-ketlik mantiqiy fikrlashning tugʻilishini, oliy maʼlumotni va insoniyat nihoyat oʻzi yashayotgan dunyoni anglashni anglatadi. Ushbu ketma-ketlikdan soʻng, haykalning qismlari suvga tushadi, bu yunon orollarini ramziy qiladi. Keyingi ketma-ketlikda yunoncha sevgi xudosi [[Erot|Eros]] stadionning markazida joylashgan suv havzasida sayr qilayotgan bir juft sevishganlar ustidan uchib oʻtish bilan tanishtirildi. Eros bilan birga yosh er-xotin tarixni yaratuvchi va shakllantiruvchi insoniyat sevgi va ishtiyoqdan tugʻilganligini anglatadi. Ushbu segment marosimning navbatdagi qismini, „Klepsydra“ ni taqdim etadi, u Gretsiya tarixini nishonlash orqali ochilish marosimining mavzularini taʼkidlaydi. Keyin sevishganlar suvga yotishadi va ikkalasi ham tush holatiga tushadilar. Tarix va mifologiyaning qolgan sahnalari davomida [[Eros]] parad boʻylab uchib oʻtdi, vaqti-vaqti bilan uning ostida harakatlanadigan suzuvchilarga tegdi yoki ularga qadam qoʻydi va shu bilan butun tarix uchun manba sifatida sevgi va ehtiros mavzusini kuchaytirdi. Haykallar va Erosning taqdimoti ortidan oʻtkazilgan sahna koʻrinishi oʻz sanʼati orqali yunon sivilizatsiyasining ketma-ketligini koʻrsatadigan sahnalarni tasvirlashda davom etdi. Sahnalar Minoan tsivilizatsiyasidan boshlangan. Birinchi floatda Minoan tsivilizatsiyasining ramziy qiyofasi aks etgan: koʻkragini ochib qoʻygan va ikki qoʻlida ilonlarni ushlab turgan koʻylagi kiygan unumdorlik maʼbudasi tasviri. Keyingi suzishlarda buqalarning sakrashi, delfinlar va Feest [[Freska|freskalaridagi]] tasvirlarga qaytgan boshqa elementlarning sahnalari namoyish etildi. Keyin sahnalar Miken tsivilizatsiyasining yanada yorqin sanʼatiga, soʻngra Klassik davr tasvirlariga oʻtdi. [[Aleksandr|Iskandar Zulqarnayn]] obrazini aks ettiruvchi aktyorni olib ketayotgan arava [[Ellinizm|ellinistik davrga oid]] tasvirlarni taqdim etdi, ular oʻz navbatida Vizantiya sanʼati, Yunon mustaqillik urushi va nihoyat XX asr yunon madaniyatining unsurlari, masalan, mashhur soya teatri tasvirlarini taqdim etdi. Yunon mentalitetining hazil va oʻzini kamsituvchi tasviri (va parodiya) ekanligi aytilgan Karagiozis figurasi. Parad oxirida „Eros“ homilador ayolga ustki kiyimini yechishga yordam beradigan darajada pastga tushdi. Ushbu oxirgi qism marosimning toʻliq aylanaga kirishini anglatadi: „Klepsidra“ segmenti Minoan unumdorlik maʼbudasi tasviridan boshlandi va endi butun insoniyat va tarixning kelajagini ifodalovchi homilador ayol bilan tugaydi. Stadion chiroqlari xiralashganda va suv havzasi ostidagi chiroqlar yoqilganda, qorin porlab, ayol suv koʻliga oʻtdi va shu tariqa [[Galaktika|galaktikadagi yulduzlar]] tasvirini yaratdi. Yunon afsonasiga koʻra, galaktika yulduzlari [[Gera (mif)|Geraning]] unumdor koʻkrak sutidan tugʻilgan. Aslida, [[Yer]] sayyorasining uyi boʻlgan [[Somon yoʻli|Somon yoʻli galaktikasining]] nomi ushbu afsonadan kelib chiqqan. Asta-sekin yulduzlar ayol atrofida koʻtarilib, sayyoradagi barcha hayot uchun asos boʻlgan tez aylanadigan [[Dezoksiribonuklein kislota|DNK]] qoʻsh spiralini hosil qilish uchun harakat qildilar. Insoniyatning oʻzini tushunishga urinishi, butun marosim davomida Kiklad boshi bilan boshlangan mavzu, insoniyatning oʻzini tushunishga boʻlgan soʻnggi va eng soʻnggi urinishini anglatuvchi DNK qoʻsh spiralining tasviri bilan yanada mustahkamlanadi: 20-yil oxiri va. 21-asr boshlarida inson genomini xaritalash bilan [[genetika]] sohasida katta yutuqlarga guvoh boʻldi. Nihoyat, paradning barcha qahramonlari basseyn ichida, uning markazi atrofida aylanib yura boshladilar, oʻtmish va hozirgi kunni barabanlarning bir marsh zarbasida aralashtirib yubordilar. Ochilish marosimining yana bir asosiy mavzusi o‘tmish va bugungi kunning qo‘shilishidir. Musiqa xorlar bilan kressendo boshlandi, birdan hovuz oʻrtasidan zaytun daraxti koʻtarildi — yunonlar maʼbuda Afinaning afzal koʻrgan sovgʻasi — er va oziq-ovqat — Poseydon sovgʻasi, ot — urush quroli. Musiqaning eng yuqori choʻqqisida barcha qahramonlar toʻxtab qoʻllarini koʻtarib, xuddi tepada joylashgan, togʻga oʻxshagan dekonstruksiyasiz haykallar boʻlaklari bilan oʻralgan Daraxtga sajda qilayotgandek qoʻllarini koʻtardilar. === Millatlar paradi === Sportchilarning stadionga kirishiga tayyorgarlik koʻrish uchun avvalo stadion polida qurilgan ulkan suv havzasini toʻkib tashlash kerak edi. Stadiondan 3 daqiqa ichida 2 162 000 litr suv toʻkilgan, bu esa sportchilarning yurishi va yigʻilishi uchun quruq, qattiq sirtni taʼminladi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Tyrangiel |first=Josh |date=2004-08-16 |title=A Classic Spectacle |language=en-US |work=Time |url=http://content.time.com/time/magazine/article/0,9171,1101040823-682263,00.html |access-date=2019-08-24 |issn=0040-781X}}</ref> Odatda Gretsiya har qanday Olimpiadada Millatlar paradida yetakchilik qiladi, mezbon davlat stadionga oxirgi marta kiradi. Biroq, Gretsiya mezbon davlat boʻlganligi sababli, ular oxirgi oʻrinni egallab, parad boshida bayroqdor sifatida ogʻir atletikachi Pyrros Dimas bilan oʻz bayrogʻini, yakunda esa sportchilarning oʻzlarini stadionga yuborishdi. Debyut oʻrni Millatlar paradini stadionga olib borgan [[Sent Lyusiya|Sent-]] Lyusiyaga ([[Yunon tili|yunoncha]] Gia Lyuka) berildi. Millatlar [[Yunon yozuvi|yunon alifbosi tartibida]] kirganda, parad oʻrtasida [[Zimbabve]] paydo boʻldi — bu odatda oxirgidan oldingi davlat boʻlgan, keyin esa faqat mezbon mamlakat.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.athens2004.com/Files/pdf/NOC_marching_order.pdf|sarlavha=Archived copy|kirish sanasi=2004-08-19|arxivurl=https://web.archive.org/web/20060219095123/http://www.athens2004.com/Files/pdf/NOC_marching_order.pdf|arxivsana=2006-02-19}}</ref> Qoʻshma Shtatlar va Shveytsariya kabi mamlakatlar, odatda, toʻplamning orqa tomonida boʻlib, yunon alifbosidagi oʻrinlari tufayli avvalroq kirish huquqiga ega edi. [[Afgʻoniston|Afgʻoniston]] va [[Iroq|Iroqning]] kirish joylari paradning eng yorqin nuqtalari boʻldi.<ref name="usaathletes">{{Veb manbasi|url=https://www.usatoday.com/sports/olympics/athens/2004-08-13-preview-opening-ceremony_x.htm?POE=NEWISVA|sarlavha=Athens' bumpy road to the Olympics leads to lavish open|sana=August 13, 2004|ish=USA Today}}</ref> [[Kiribati]] xalqi 2004-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlarida debyut Olimpiya oʻyinlarida ishtirok etdi va [[Sharqiy Timor]] birinchi marta oʻz bayrogʻi ostida marshga chiqdi. Serbiya va Chernogoriya 2003-yilda mamlakat rasman nomi oʻzgartirilgandan beri va 2006-yilda ittifoq tarqatilishidan oldin ([[2008-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|2008-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari]] arafasida) birinchi va yagona Olimpiadada mamlakatning yangi nomi bilan qatnashdi; ilgari [[Yugoslaviya]] nomi bilan tanilgan edi. Amerikaning Iroqqa bostirib kirishi greklar orasida mashhur emasligi sababli, ommaviy axborot vositalarida Amerika delegatsiyasi stadionga kirishi paytida tomoshabinlar urushga qarshi norozilik bildirishlari kutilgan edi;<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Overington |first=Caroline |author-link=Caroline Overington |date=May 15, 2004 |title=American team prepares for fear, loathing in Athens |work=Sydney Morning Herald |url=http://www.smh.com.au/articles/2004/05/14/1084289892078.html}}</ref> ammo, amerikaliklar iliq kutib olindi, bu voqeani yoritayotgan amerikalik yangiliklar boshlovchilari hamda NBC Sport telekanali boshlovchisi Bob Kostasni hayratda qoldirdi.<ref name="usaathletes">{{Veb manbasi|url=https://www.usatoday.com/sports/olympics/athens/2004-08-13-preview-opening-ceremony_x.htm?POE=NEWISVA|sarlavha=Athens' bumpy road to the Olympics leads to lavish open|sana=August 13, 2004|ish=USA Today}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.usatoday.com/sports/olympics/athens/2004-08-13-preview-opening-ceremony_x.htm?POE=NEWISVA „Athens' bumpy road to the Olympics leads to lavish open“]. </cite></ref> Gretsiyadan tashqari, yunon olomoni koʻplab yunonlar yashaydigan va oldingi yozgi Olimpiya oʻyinlari va [[Oʻrta dengiz|Oʻrta er dengizi boʻyida]] [[Fransiya|joylashgan Frantsiya]] va [[Italiya]], shuningdek, [[Braziliya]] va [[Kanada|Kanadadagi]] [[Kipr Respublikasi|Kipr]], [[Avstraliya|Avstraliyadan]] kelgan vatandoshlari uchun eng baland ovozda olqishlashdi. [[Jibuti]] uchun ham baland ovozda olqishlandi, chunki stadionga faqat bir kishi kirgan edi. Falastin va Serbiya va Chernogoriya jamoalari ham juda iliq kutib olindi. Yevro-2004 musobaqasiga mezbonlik qilgan [[Portugaliya|Portugaliyani]] xursandchilik bilan kutib olishdi, Gretsiya final oʻyinida Portugaliyani 1:0 hisobida magʻlub etdi. Dunyoning turli burchaklaridan kelgan yuqori martabali siyosatchilar va qirollik oilasi oʻz mamlakatlaridan kelgan jamoalar tomonidan olqishlashdi. [[Birlashgan Qirollik bosh vaziri|Buyuk Britaniya Bosh vaziri]] [[Tony Blair|Toni Bler]], Italiya prezidenti [[Carlo Azeglio Ciampi|Karlo Azeglio Ciampi]], [[Norvegiya]] valiahd shahzodasi Xokon (1994- yilgi qishki Olimpiya oʻyinlari qozonini yoqgan) va [[Daniya]] valiahd shahzodasi Frederik (boshqalar qatorida) kabi muhim mehmonlar oʻrnidan turib, jamoalarni olqishladi. ularning mamlakatlari. DJ Tiesto trans musiqasini ijro etgan paradda oʻtgan jahon yetakchilari, jumladan, [[AQSh prezidenti]] [[George H. W. Bush|Jorj HV Bush]] ham oʻz milliy jamoalariga tashrif buyurib, olqishladilar. === Okeaniya — Sportchilar uchun qoʻshiq === Keyin [[Björk]] Okeaniya qoʻshigʻini kuyladi. Qoʻshiq okean nuqtai nazaridan yozilgan boʻlib, qoʻshiqchi butun hayotning paydo boʻlganiga ishonadi va xor hamrohligida inson evolyutsiyasini batafsil yoritadi. U qoʻshiq aytayotganda uning libosi asta-sekin sportchilarni oq choyshab bilan qoplagan. Qoʻshiq oxirida libosda dunyoning proyeksiyasi koʻrsatildi. Biroq, varaqdagi texnik qiyinchiliklar varaq qoʻshiqning oxiriga qadar barcha sportchilarga etib bormaganligini anglatadi. Agar segment muvaffaqiyatli boʻlsa, bu 1992 va 2000-yillardagi Olimpiya oʻyinlarining ochilish marosimlarida barcha sportchilarni qamrab olgan bayroqlarga qayta qoʻngʻiroq boʻlar edi. Keyin [[Xalqaro kosmik stansiya]] ekspeditsiyasi 9 ekipaji videosi namoyish etildi, unda rossiyalik qo‘mondon [[Gennadiy Padalka]] va Amerika Qo‘shma Shtatlari bort muhandisi Maykl Finke sportchilarni qutlab, tinchlik uchun mamlakatlar o‘rtasidagi insoniy hamkorlik muhimligini taʼkidladi. === Olimpiya oʻyinlariga 108 yil === Zamonaviy Olimpiya oʻyinlari asoschilari [[Pierre de Coubertin|Per de Kuberten]] va Demetrios Vikelas va 1896-yildagi birinchi oʻyinlarni tanishtirgandan soʻng, yuguruvchi Jorj Sabanis nafaqat tinchlikni, balki Afinaning oʻzini ham ramziy maʼnoda stadion atrofida aylanib yurgan zaytun novdasi tasviri tushirilgan bayroqni koʻtarib chiqdi. oldingi 27 ta olimpiadaga bagʻishlangan oʻtish lentasi. Yuguruvchi ramziy maʼnoda 1916, 1940 va 1944-yillardagi jahon urushlari tufayli bekor qilingan oʻyinlarda qoqiladi. Yuguruvchi oʻz yugurishini stadionning eng markazida tugatdi, u erda zamonaviy Olimpiya oʻyinlarining dunyo boʻylab sayohati ramzi boʻlgan badiiy qismdagi zaytun daraxti paydo boʻldi va Afinaga uyiga qaytdi. Rasmiy ravishda Olimpiya oʻyinlari protokolining bir qismi boʻlmasa-da, baʼzi ochilish marosimlarida oldingi mezbon shaharlar tan olingan. Yozgi Olimpiya oʻyinlarining tan olinishi 1992-yilda Barselonadagi ochilish marosimida, 1996 yilda Atlantadagi ochilish marosimida va [[Yozgi Olimpiada oʻyinlari 2012 ochilish marosimi|2012-yilda Londondagi ochilish marosimida]] qisqartirilgan versiyada paydo boʻldi. Qishki Olimpiya oʻyinlarida 2002-yilda Solt-Leyk-Siti shahridagi Qishki Olimpiada oʻyinlarida tan olindi, u erda oldingi 18-[[Qishki Olimpiada|qishki Olimpiya oʻyinlarining]] bannerlari marosim boshida Rays-Ekkls stadioniga kirgan va 2010-yilda Vankuverdagi Qishki Olimpiada oʻyinlarining ochilish marosimlari. . === Ochilish manzillari === Anʼanaviy yunon va Olimpiya ramzi boʻlgan zaytun daraxti oldida ikkita qisqa nutq soʻzlandi. Birinchi nutqni Afina Olimpiada oʻyinlari tashkiliy qoʻmitasi (ATHOC) prezidenti va Olimpiya oʻyinlarining birinchi ayol bosh tashkilotchisi Janna Anjelopulos -Daskalaki aytdi. U sportchilarga shunday dedi: „Gretsiya bugun kechqurun shu yerda. Biz tayyormiz.“ va „Uyga xush kelibsiz!“ U, shuningdek, Gretsiyadagi birinchi zamonaviy Olimpiya oʻyinlari va 2004-yilgi oʻyinlar oʻrtasidagi uzoq vaqtga ishora qilib, Gretsiya xalqi „bu lahzani uzoq kutganini“ aytdi. Anjelopulos-Daskalaki ortidan Xalqaro Olimpiya Qoʻmitasi (XOQ) prezidenti Jak Rogge nutq soʻzladi va u ishtirokchi sportchilarni taqiqlangan samaradorlikni oshiruvchi moddalardan foydalanish istagiga qarshi turishga undadi va „sport milliy, siyosiy, siyosiy, sport va sport oʻyinlaridan ustun turish orqali birlashayotganini koʻrsating. diniy va til toʻsiqlari“."Men Afina Olimpiya oʻyinlarini … va zamonaviy davrning 28-Olimpiadasini nishonlashni ochiq deb eʼlon qilaman." === Olimpiya bayrogʻi, madhiyasi va qasamyodlari === Beshta qoʻngʻiroq, har bir qoʻngʻiroq qitʼani ifodalaydi, soʻngra oʻyinlarning ochilishida eʼlon qilinadi. Tomoshabinlar ham ularga berilgan qoʻngʻiroqlarni chalishdi. Qoʻngʻiroq chalinayotganda bolalar zaytun novdalarini ushlab stadion poliga yugurishadi. Ularning olomon oʻrtasida Olimpiya bayrogʻi oʻz oldiga kirdi. Uni sakkiz nafar yunon sportchisi Petros Galaktopulos, Ilias Xatzipavlis, Niki Bakogianni, Angelos Basinas, Leonidas Kokkas, Mixail Mouroutsos, Valerios Leonidis va Dimosthenis Tampakos olib borishdi . Keyin Olimpiya bayrogʻi koʻtarildi, Olimpiya madhiyasi esa Jon Psathas tomonidan olib borildi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=May 11, 2020 |title=Greek Olympians bring in the Olympic Flag |url=http://olympicwinners.gr/index.php?Mid=24&artid=33}}</ref> Gretsiyalik erkin suzuvchi Zoi Dimoschaki barcha sportchilar nomidan sportchilarga grek tilida qasamyod qildi. Gretsiyalik basketbol hakami Lazaros Voreadis rasmiylarni yunon tilida qasamyod qildi. === Mash’al oʻrni va qozonning yoritilishi === [[Fayl:Olympic_flame_at_opening_ceremony.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/Olympic_flame_at_opening_ceremony.jpg/260px-Olympic_flame_at_opening_ceremony.jpg|thumb|260x260px| Ochilish marosimida Olimpiya alangasi . Kontseptsiya xoreograf va rejissyor Dimitris Papaioannou, zamonaviy raqs sanʼatkorining ishi edi.]] Ochilish marosimi mash’ala estafetasi yakunida yakuniga yetdi, bu anʼana 1936-yilda [[Berlin]] o‘yinlarga mezbonlik qilgan paytda boshlangan. Ushbu mash’al kelishidan oldingi qism Afinada boshlangan birinchi global mash’al estafetasini nishonladi. Stadionga mash’ala kirib kelishidan oldin stadion markazidan globusni taqlid qilgan uchta halqa ko‘tarildi. Tinchlik ramzi sifatida globus va LED ekranlarda kaptarlarning proyeksiyalari namoyish etildi. Keyin kabellarga osilgan aktyorlar olomon orasidan koʻtarilib, Olimpiya mash’alasini taqlid qilish uchun yaltiroq tayoqlarni koʻtarib, yer shari tomon yugurishdi. Globusda mash’ala tashrif buyurgan shaharlarning nomlari prognoz qilingan va bu segment havoda suzayotgan barcha mash’alachilarning yer sharida birlashishi bilan yakunlandi. Ushbu segment tugagandan soʻng, chiroqlar oʻchirildi va momaqaldiroq va olqishlar bilan birga yurak urishi ovozi mash’alning Olimpiya stadioniga soʻnggi kelishini kutib oldi. Stadionga birinchi boʻlib Gretsiyaning eng buyuk [[Basketbol|basketbolchisi]] hisoblangan mash’ala egasi Nikos Galis kirdi. Mash’al ketma-ket Gretsiya [[Futbol|futboli]] afsonasi Mimis Domazos, 1992-yilgi toʻsiqlar boʻyicha chempioni Voula Patoulidu, 1996 yilgi ogʻir atletika chempioni Kaxi Kaxiashvili va 1996-yilgi gimnastika boʻyicha Olimpiya chempioni Ioannis Melissanidisga topshirildi. Nihoyat, mash’al 2004-yilgi Yozgi Olimpiya oʻyinlari davomida yonish uchun odatdagidek qozon emas, Olimpiya mash’alasiga oʻxshash ulkan konusli ustunni yoqib yuborgan yelkanli suzish boʻyicha 1996-yilgi Olimpiya chempioni Nikolaos Kaklamanakisga topshirildi. Kaklamanakis qozonni yoqish uchun zinapoyaga ko‘tarilayotganda, qozon unga taʼzim qilgandek bo‘lib, texnologiya taraqqiyotiga qaramay, texnologiya hali ham insoniyatning ijodi va quroli ekanligini va u insoniyat ehtiyojlariga xizmat qilishini anglatadi. Marosim hayajonli salyut otilishi bilan yakunlandi. {{Sport tadbiri bilgiqutisi |Nomi=Yozgi Olimpiada oʻyinlari 2012 ochilish marosimi |Ramzi=2012_Summer_Olympics_opening_ceremony_%2811%29.jpg |Uzunlik= 250px |Izoh= |Shahar=[[London]] |Davlatlar= |Sportchilar= |Medallar soni= |Ochilishi= |Yopilishi= |Ochib beruvchi= |Olimpiya olovi= |Olimpiya vadasi= |Stadion= |Avvalgi= [[Yozgi Olimpiada oʻyinlari 2008 ochilish marosimi]] |Keyingi= [[Yozgi Olimpiada oʻyinlari 2016 ochilish marosimi]] |Sayt=https://www.youtube.com/watch?v=4As0e4de-rI }} [[2012-yil]] [[27-iyul]], [[juma]] kuni kechqurun [[London|Londondagi]] [[Olimpiya stadioni (London)|Olimpiya stadionida]] '''[[2012-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|2012-yilgi Yozgi Olimpiya o'yinlarining]] tantanali ochilish marosimi''' bo'lib o'tdi va o'yinlarni qirolicha [[Elizabeth II]] rasmiy ravishda ochdi. [[Olimpiya xartiyasi]]da belgilanganidek, jarayon ushbu xalqaro sport tadbirining tantanali ochilishini (shu jumladan, tabrik so'zlari, bayroqlarni ko'tarish va sportchilar paradi) mezbon mamlakat madaniyatini namoyish etish uchun badiiy tomosha bilan birlashtirdi. Tomosha “ '''''Mo‘jizalar orollari”'''''<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Isles of Wonder|url=http://olympicopeningceremony.tumblr.com/tagged/stage1|sana=27 July 2012|kirish sanasi=29 July 2012}}</ref> deb nomlangan va rejissyor [[Oscar|Oskar mukofoti]] sovrindori britaniyalik rejissyor Denni Boyl edi. London-2012 oldidan [[Birlashgan Qirollik|Buyuk Britaniyaning]] 2008-yilgi [[Pekin]] [[2008-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|Yozgi O'yinlarida]] belgilangan standartga erisha oladigan ochilish marosimini o'tkazish qobiliyatidan ancha xavotirlangan edi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Engineering the London 2012 Olympics opening ceremony|url=http://www.theengineer.co.uk/in-depth/the-big-story/engineering-the-london-2012-olympics-opening-ceremony/1013640.article|ish=The Negineer|ism=Stephen|muallif=Harris|sana=23 August 2012|kirish sanasi=24 August 2012}}</ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Spencer |first=Richard |date=25 August 2012 |title=London 2012 cannot match Beijing Olympics opening ceremony 'because of trade unions' |work=The Daily Telegraph |url=https://www.telegraph.co.uk/sport/olympics/2617980/London-2012-cannot-match-Beijing-Olympics-opening-ceremony-because-of-trade-unions.html |url-status=live |url-access=subscription |access-date=24 August 2012 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220112/https://www.telegraph.co.uk/sport/olympics/2617980/London-2012-cannot-match-Beijing-Olympics-opening-ceremony-because-of-trade-unions.html |archive-date=12 January 2022}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Five Ways for London to Top the Beijing Olympics Opening Ceremony|url=http://www.huffingtonpost.co.uk/philip-hepple/london-2012-olympics-five-ways-to-top-beijing-opening-ceremony_b_1282811.html?ref=uk|ish=Huffington Post|ism=Philip|muallif=Hepple|sana=16 February 2012|kirish sanasi=24 August 2012}}</ref> 2008 yilgi marosim o'zining miqyosi, isrofgarchiligi va xarajati bilan e'tiborga olindi, "eng buyuk"<ref>{{Veb manbasi|url=http://afp.google.com/article/ALeqM5ibNAUAq-kZNOy3LmO9HAI2cN-smg|sarlavha=Press hails 'greatest ever' Olympic opening show|nashriyot=[[Agence France-Presse]]|sana=9 August 2008|kirish sanasi=13 March 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130511131508/http://afp.google.com/article/ALeqM5ibNAUAq-kZNOy3LmO9HAI2cN-smg|arxivsana=11 May 2013}}</ref> deb e'tirof etildi va 65 million funt sterlingga tushdi. Bundan farqli o'laroq, London taxminan 27 million funt sterling (to'rtta marosim uchun ajratilgan 80 million funt sterlingdan) sarfladi, bu esa dastlabki byudjetdan ikki baravar ko'p edi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Kortekaas|ism=Vanessa|url=http://www.ft.com/cms/s/0/4e49451e-1f76-11e1-9916-00144feabdc0.html#axzz1z2AgdaE5|sarlavha=Cameron doubles budget for Olympic ceremonies|nashriyot=FT.com|sana=5 December 2011|kirish sanasi=29 June 2012}}</ref> Shunday bo'lsa-da, Londonning ochilish marosimi darhol ulkan muvaffaqiyat sifatida ko'rildi va "astar" va "Britaniyaga sevgi maktubi" sifatida maqtovga sazovor bo'ldi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Dawson|ism=Andy|url=https://www.mirror.co.uk/tv/tv-reviews/bbcs-trevor-nelson-stumbles-but-danny-1177361|sarlavha=Boyle Command Performance is hampered by not-so-clever Trevor|ish=Daily Mirror|sana=28 July 2012|kirish sanasi=31 July 2012}}</ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Goldsmith |first=Harvey |last2=Phillips |first2=Arlene |last3=Quantick |first3=David |last4=Brown |first4=Mick |last5=Beard |first5=Mary |date=29 July 2012 |title=London 2012: the experts' view of the Olympic opening ceremony |work=The Daily Telegraph |url=https://www.telegraph.co.uk/sport/olympics/9434563/London-2012-the-experts-view-of-the-Olympic-opening-ceremony.html |url-status=live |url-access=subscription |access-date=5 August 2012 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220112/https://www.telegraph.co.uk/sport/olympics/9434563/London-2012-the-experts-view-of-the-Olympic-opening-ceremony.html |archive-date=12 January 2022}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-19025686|sana=28 July 2012|kirish sanasi=1 August 2012|sarlavha=Media reaction to London 2012 Olympic opening ceremony|ish=BBC}}</ref> Marosim BST soat 21:00 da boshlandi va deyarli to'rt soat davom etdi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Fowler|ism=Scott|url=http://www.kansascity.com/2012/07/27/3727711/scott-fowler-brits-show-their.html|sarlavha=Brits show their knack for theater, humor|ish=The Kansas City Star|sana=27 July 2012|kirish sanasi=31 July 2012}}</ref> Uni butun dunyo bo'ylab 900 million tomoshabin tomosha qildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=London 2012 opening ceremony draws 900 million viewers|url=http://uk.reuters.com/article/uk-oly-ratings-day-idUKBRE8760V820120807?feedType=RSS&feedName=sportsNews|ish=Retuers|ism=Avril|muallif=Ormsby|sana=7 August 2012|kirish sanasi=13 March 2013}}</ref>, bu Buyuk Britaniya va AQShda eng ko'p tomosha qilingan Olimpiada ochilish marosimiga aylandi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Douglas |first=Torin |date=28 July 2012 |title=Olympics ceremony: 27m UK viewers watched opening |work=BBC |url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-19026694 |access-date=29 July 2012}}</ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Pomerantz |first=Dorothy |date=28 July 2012 |title=Olympics Opening Most Watched Non-U.S. Ceremony Ever (And Pretty Good) |work=Forbes |url=https://www.forbes.com/sites/dorothypomerantz/2012/07/28/olympics-opening-most-watched-non-u-s-ceremony-ever-and-pretty-good/ |access-date=29 July 2012}}</ref> Minglab ko'ngillilar ishtirok etganiga va ikkita ommaviy mashq o'tkazilganiga qaramay, spektakldan oldin mazmuni asosan sir saqlangan edi. Badiiy namoyishning asosiy bo'limlari Britaniya [[Sanoat toʻntarishi|sanoat inqilobi]], Milliy sog'liqni saqlash xizmati, adabiy meros, ommabop musiqa va madaniyatni aks ettirdi va ularning jonli hikoyalari va musiqadan foydalanishi bilan ajralib turardi. Ikki qisqa bo'limda [[Elizabeth II|qirolichaning]] [[James Bond|Jeyms Bond]] bilan birga suratga olingan [[Kameo|kamo ko'rinishi]] va komediyachi [[Rowan Atkinson|Rouen Atkinson]] qo'shilgan London simfonik orkestrining jonli ijrosi kiradi. Bular Britaniyaning hazil tuyg'usi bilan bog'liq edi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=A "noisy, busy, witty, dizzying production": What the world thought of London 2012's opening ceremony|url=https://www.mirror.co.uk/news/world-news/london-2012-what-the-world-thought-1178468|ish=Daily Mirror|sana=28 July 2012|kirish sanasi=22 August 2012}}</ref> Marosimda bolalar va o'smirlar o'z segmentlarining ko'p qismini namoyish etdilar, bu esa Londonning o'yinlarga bo'lgan asl taklifining "avlodni ilhomlantirish" intilishini aks ettirdi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Case Study – LONDON 2012: How We Won The Bid|url=http://www.heacademy.ac.uk/assets/hlst/documents/olympic_sig/case_studies/CS10-How-we-Won-the-Bid.pdf|ish=Higher Education Academy Oxford Brookes University|sana=February 2010|kirish sanasi=24 August 2012|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120803210744/http://www.heacademy.ac.uk/assets/hlst/documents/olympic_sig/case_studies/CS10-How-we-Won-the-Bid.pdf|arxivsana=3 August 2012}}</ref> Bi-bi-si 2012-yil 29-oktabrda Denni Boyl tomonidan tahrirlangan va fon qo‘shimchalari bilan birga yetti soatdan ko‘proq sport voqealari va to‘liq yopilish marosimining butun ochilish marosimi tasvirlarini e’lon qildi.<ref>[http://www.bbcshop.com/sport/london-2012-olympic-games-dvd/invt/bbcdvd3745/ ''London 2012 Olympic Games'', BBC Shop, London, October 2012]. Retrieved 28 October 2012.</ref> == Tayyorgarlik == London Olimpiada va Paralimpiya o'yinlari tashkiliy qo'mitasi ( LOCOG ) 2010-yil iyun oyida Denni Boylga marosim direktori bo'lish uchun murojaat qildi va u darhol rozi bo'ldi.<ref>{{Citation|last=Lynskey|first1=Dorian|title=Oblivion with Bells|journal=[[Q (magazine)|Q]]|volume=318|pages=82–88|date=January 2013|origyear=published November 2012}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Danny Boyle to direct London 2012 opening ceremony|url=http://www.culture.gov.uk/news/news_stories/7199.aspx|ish=Gov.uk|sana=22 June 2010|kirish sanasi=24 August 2012}}</ref> Boylning tushuntirishicha, uni ishga kirishishga to‘rt narsa sabab bo‘lgan: u Olimpiada o‘yinlarining ashaddiy muxlisi edi, u stadiondan bir chaqirim narida yashagan va shu sababli bu hududga investitsiya qilinganini his qilgan, marhum otasining tug‘ilgan kuni marosim kuni edi va o‘zini shunday his qildi. uning "Oskar nufuzi" unga o'zi xohlagan narsani amalga oshirishga imkon beradi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=11 March 2013 |title=Danny Boyle's journey from truck driving to the Olympics |work=BBC |url=http://www.bbc.co.uk/schoolreport/21741278 |access-date=13 March 2013}}</ref> Uning so'zlariga ko'ra, bu ishni qabul qilish "fuqarolik yoki milliy mas'uliyat kabi g'alati tuyuldi".<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Freedland |first=Jonathan |date=9 March 2013 |title=Danny Boyle: champion of the people |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/film/2013/mar/09/danny-boyle-queen-olympics-film |access-date=13 March 2013}}</ref> [[Fayl:Danny_talks_about_tonight's_ceremony_(cropped).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Danny_talks_about_tonight%27s_ceremony_%28cropped%29.jpg/220px-Danny_talks_about_tonight%27s_ceremony_%28cropped%29.jpg|left|thumb| Denni Boyl, ochilish marosimi direktori]] Boyl 2008-yilgi ochilish marosimidagi isrofgarchilik amal qilib bo'lmaydigan harakat ekanligini tan oldi - "siz Pekindan kattaroq bo'lolmaysiz" - va bu tushunish aslida uning jamoasini ijodiy ravishda ozod qilgan. U shunday dedi: ".. Shubhasiz, men Pekinni qurishga harakat qilmoqchi emasman, chunki siz qanday qilib shunday qila olasiz? Biz qila olmaymiz, siz ham xohlamaysiz, shuning uchun biz boshiga qaytamiz. Biz qayta ko'rib chiqayotganimiz va qayta boshlaganimizdek taassurot qoldirishga harakat qilamiz, chunki ular ( ''ochilish marosimlari'' ) 1984-yilda Los-Anjelesdan beri avj oldi. Ular har safar o'zlarini yuqoriga ko'tarishga harakat qilishdi va Pekindan keyin buni qila olmaysiz."<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Calhoun |first=Dave |title=How Danny Boyle followed up 'Slumdog Millionaire' |work=Time Out |url=https://www.timeout.com/london/film/how-danny-boyle-followed-up-slumdog-millionaire-1 |access-date=16 March 2013}}</ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Gibson |first=Owen |date=27 July 2012 |title=Olympics opening ceremony: Danny Boyle credits late father for inspiration |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/film/2012/jul/27/olympic-opening-ceremony-danny-boyle-father |access-date=27 July 2012}}</ref> Pekinning byudjeti 65 million funt sterlingni tashkil etgan bo'lsa, Londonning yakuniy byudjeti 27 million funt sterlingni tashkil etdi, bu dastlabki ta'minotdan ikki baravar ko'p edi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Kortekaas|ism=Vanessa|url=http://www.ft.com/cms/s/0/4e49451e-1f76-11e1-9916-00144feabdc0.html#axzz1z2AgdaE5|sarlavha=Cameron doubles budget for Olympic ceremonies|nashriyot=FT.com|sana=5 December 2011|kirish sanasi=29 June 2012}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFKortekaas2011">Kortekaas, Vanessa (5 December 2011). [http://www.ft.com/cms/s/0/4e49451e-1f76-11e1-9916-00144feabdc0.html#axzz1z2AgdaE5 "Cameron doubles budget for Olympic ceremonies"]. FT.com<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">29 June</span> 2012</span>.</cite></ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Mower |first=Jane |last2=Hirst |first2=Michael |date=27 January 2012 |title=London 2012: Isles of Wonder theme for Olympic ceremony |work=BBC News |url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-16747032 |access-date=29 July 2012}}</ref> London stadioni o'rindiqlar soni [[Milliy stadion (Pekin)|Pekinnikiga]] teng edi, lekin uning yarmi katta edi; miqyosdagi bu yaqinlik Boyl shaxsiy va bog'liq narsaga erisha olishini his qilishini anglatardi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Boyle |first=Danny |last2=Cottrell-Boyce |first2=Frank |date=10 October 2012 |title=Danny Boyle and Frank Cottrell-Boyce - Words of Wonder |work=Liverpool Hope University |url=https://www.youtube.com/watch?v=hvPRnMS88ns |access-date=14 March 2013}}</ref> Marosimning turli bo‘limlari Britaniya tarixi va madaniyatining jihatlarini aks ettirish uchun mo‘ljallangan bo‘lib, ''“Mo‘jizalar orollari'' ” nomi qisman [[William Shakespeare|Shekspirning]] “Bo‘ron” pyesasidan (ayniqsa, ''Kalibanning'' “Qo‘rqma” nutqidan<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=27 July 2012 |title=London 2012 Olympics: Shakespeare's Caliban the inspiration for 'Isles of Wonder' opening ceremony |work=The Daily Telegraph |url=https://www.telegraph.co.uk/sport/olympics/olympicsvideo/9044505/London-2012-Olympics-Shakespeares-Caliban-the-inspiration-for-Isles-of-Wonder-opening-ceremony.html |url-status=dead |access-date=21 March 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131213120245/http://www.telegraph.co.uk/sport/olympics/olympicsvideo/9044505/London-2012-Olympics-Shakespeares-Caliban-the-inspiration-for-Isles-of-Wonder-opening-ceremony.html |archive-date=13 December 2013}}</ref> ) ilhomlangan, qisman esa “Qo‘rqma” nutqidan ilhomlangan. G.K.Chesterton aforizmi: "Dunyo mo<nowiki>''</nowiki>jizalar yo'qligi uchun emas, balki mo'jizalar etishmasligi uchun halok bo'ladi".<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Boyle |first=Danny |last2=Cottrell-Boyce |first2=Frank |date=10 October 2012 |title=Danny Boyle and Frank Cottrell-Boyce - Words of Wonder |work=Liverpool Hope University |url=https://www.youtube.com/watch?v=hvPRnMS88ns |access-date=14 March 2013}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFBoyleCottrell-Boyce2012">Boyle, Danny; Cottrell-Boyce, Frank (10 October 2012). [https://www.youtube.com/watch?v=hvPRnMS88ns "Danny Boyle and Frank Cottrell-Boyce - Words of Wonder"]. ''Liverpool Hope University''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">14 March</span> 2013</span>.</cite></ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Cottrell-Boyce |first=Frank |date=29 July 2012 |title=The night we saw our mad, fantastical dreams come true |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/commentisfree/2012/jul/29/frank-cottrell-boyce-olympics-opening-ceremony?CMP=twt_gu |access-date=29 July 2012}}</ref> 2010-yil iyul oyida Boyl dizayner Mark Tildesli, yozuvchi Frenk Kottrell-Boys va kostyumlar dizayneri Suttirat Anne Lalarb bilan fikr almashishni boshladi. Ular Britaniyalik bo'lmagan Lalarb Britaniya nimani nazarda tutayotgani haqida fikr bildira olgan holda, ular "asosan ingliz bo'lgan narsani" ko'rib chiqdilar. Kottrell-Boys Boylga [[Sanoat toʻntarishi|sanoat inqilobi]] haqidagi zamonaviy hisobotlarni jamlagan Xamfri Jennings tomonidan yozilgan ''Pandaemonium'' ( ''Yo'qotilgan jannatdagi'' do'zax poytaxti nomi bilan atalgan) nusxasini bergan edi.<ref>{{Citation|last=Lynskey|first1=Dorian|title=Oblivion with Bells|journal=[[Q (magazine)|Q]]|volume=318|pages=82–88|date=January 2013|origyear=published November 2012}}<cite class="citation cs2" data-ve-ignore="true" id="CITEREFLynskey2013">Lynskey, Dorian (January 2013) [published November 2012], "Oblivion with Bells", ''[[Q (jurnal)|Q]]'', '''318''': 82–88</cite></ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Cottrell-Boyce |first=Frank |date=29 July 2012 |title=The night we saw our mad, fantastical dreams come true |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/commentisfree/2012/jul/29/frank-cottrell-boyce-olympics-opening-ceremony?CMP=twt_gu |access-date=29 July 2012}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFCottrell-Boyce2012">Cottrell-Boyce, Frank (29 July 2012). [https://www.theguardian.com/commentisfree/2012/jul/29/frank-cottrell-boyce-olympics-opening-ceremony?CMP=twt_gu "The night we saw our mad, fantastical dreams come true"]. ''The Guardian''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">29 July</span> 2012</span>.</cite></ref> <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.theguardian.com/books/2012/nov/06/pandaemonium-humphrey-jennings-review|sarlavha=Pandæmonium by Humphrey Jennings – review The book behind the Olympic opening ceremony|ism=Nicholas|muallif=Lezard|ish=[[The Guardian]]|sana=20 October 2012|kirish sanasi=25 November 2012}}</ref> Ochilish marosimida Olimpiya halqalarini ajoyib tarzda “ishlab chiqarish” anʼanaga aylangan edi. Kottrell-Boys shunday dedi: "Denni birinchi 15 daqiqada siz butun dunyo bo'ylab aylana oladigan ajoyib, hayratlanarli tasvirga ega bo'lishingiz kerakligini juda aniq tasavvur qildi; u odamlarni "Yo Xudoyim!" . Boyl "Olimpiya halqalarini yasash bilan yakunlangan chorvachilikdan sanoatgacha bo'lgan sayohat" bu tasvir bo'lishiga qaror qildi. Jamoa ish boshlagan o'nta alohida bob asta-sekin uchta asosiy harakatga bo'lingan: "Yashil va yoqimli er" dan sanoat inqilobining "pandemoniumi" ga zo'ravonlik bilan o'tish, NHS va bolalar adabiyotiga salom berish va bayramni nishonlash. pop madaniyati, texnologiya va raqamli inqilob.<ref>{{Citation|last=Lynskey|first1=Dorian|title=Oblivion with Bells|journal=[[Q (magazine)|Q]]|volume=318|pages=82–88|date=January 2013|origyear=published November 2012}}<cite class="citation cs2" data-ve-ignore="true" id="CITEREFLynskey2013">Lynskey, Dorian (January 2013) [published November 2012], "Oblivion with Bells", ''[[Q (jurnal)|Q]]'', '''318''': 82–88</cite></ref> Boyl 2011-yilning bahorida marosim ustida ishlashga qaytganida, u bir necha kino loyihalarida, shuningdek, Meri Shellining ''[[Frankenshteyn, yoki Zamonaviy Prometey|Frankenshteyn spektaklidagi]]'' teatrlashtirilgan spektaklida birga ishlagan Underworld vakili Rik Smitdan musiqiy direktor bo'lishini so'radi.<ref>{{Citation|last=Lynskey|first1=Dorian|title=Oblivion with Bells|journal=[[Q (magazine)|Q]]|volume=318|pages=82–88|date=January 2013|origyear=published November 2012}}<cite class="citation cs2" data-ve-ignore="true" id="CITEREFLynskey2013">Lynskey, Dorian (January 2013) [published November 2012], "Oblivion with Bells", ''[[Q (jurnal)|Q]]'', '''318''': 82–88</cite></ref> <ref name="baltin1">{{Yangiliklar manbasi |last=Baltin |first=Steve |date=8 December 2011 |title=Underworld Named Music Directors of 2012 Olympics |work=Rolling Stone |url=https://www.rollingstone.com/music/news/underworld-named-music-directors-of-2012-olympics-20111208 |access-date=29 July 2012}}</ref> Ayni vaqtda jamoa Londonning sharqiy qismidagi “ Three Mills ” studiya majmuasiga ko‘chib o‘tdi, u yerda stadionning 4x4 metr o‘lchamdagi maketi qurilgan. Xavfsizlik nuqtai nazaridan marosimning yagona CGI-yordamli versiyasi muharrir Sascha Dhillonning noutbukida saqlangan; Kim bunga muhtoj bo'lsa, studiyaga kelishi kerak edi.<ref name="QNov2012" /> Aktyorlar tarkibiga professional ijrochilar va 7500 nafar ko‘ngillilar kirdi. Boyl ko'ngillilarni "barcha eng qimmatli tovar" deb hisobladi. 2011-yil noyabr oyida ular Three Mills-da tinglashdi va mashg'ulotlar 2012-yil bahorida Dagenhamdagi ochiq maydonda (tashlangan Ford zavodi) ko'pincha yomon ob-havo sharoitida boshlandi. Garchi asosiy hissa qo'shuvchilar ma'lumotni oshkor qilmaslik to'g'risidagi shartnomalarni imzolashlari kerak bo'lsa-da va ba'zi elementlar kod nomi bilan atalgan bo'lsa-da, Boyl ko'ngillilarga "syurprizni saqlab qolish" va hech qanday ma'lumotni sizdirmaslikni so'rab, ularga katta ishonch bildirdi.<ref name="QNov2012">{{Citation|last=Lynskey|first1=Dorian|title=Oblivion with Bells|journal=[[Q (magazine)|Q]]|volume=318|pages=82–88|date=January 2013|origyear=published November 2012}}<cite class="citation cs2" data-ve-ignore="true" id="CITEREFLynskey2013">Lynskey, Dorian (January 2013) [published November 2012], "Oblivion with Bells", ''[[Q (jurnal)|Q]]'', '''318''': 82–88</cite></ref> <ref name="GDBCotP">{{Yangiliklar manbasi |last=Freedland |first=Jonathan |date=9 March 2013 |title=Danny Boyle: champion of the people |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/film/2013/mar/09/danny-boyle-queen-olympics-film |access-date=13 March 2013}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFFreedland2013">Freedland, Jonathan (9 March 2013). [https://www.theguardian.com/film/2013/mar/09/danny-boyle-queen-olympics-film "Danny Boyle: champion of the people"]. ''The Guardian''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">13 March</span> 2013</span>.</cite></ref> Qo'shimcha ko'ngillilar xavfsizlik va marshalllashda yordam berish va texnik ekipajni qo'llab-quvvatlash uchun jalb qilindi.<ref name="GDBF">{{Yangiliklar manbasi |last=Gibson |first=Owen |date=27 July 2012 |title=Olympics opening ceremony: Danny Boyle credits late father for inspiration |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/film/2012/jul/27/olympic-opening-ceremony-danny-boyle-father |access-date=27 July 2012}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFGibson2012">Gibson, Owen (27 July 2012). [https://www.theguardian.com/film/2012/jul/27/olympic-opening-ceremony-danny-boyle-father "Olympics opening ceremony: Danny Boyle credits late father for inspiration"]. ''The Guardian''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">27 July</span> 2012</span>.</cite></ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Johnson |first=Wesley |date=27 January 2012 |title=Danny Boyle hails 15,000 Olympics opening ceremony volunteers |work=The Independent |url=https://www.independent.co.uk/news/uk/home-news/danny-boyle-hails-15000-olympics-opening-ceremony-volunteers-7982152.html |url-status=live |url-access=subscription |access-date=29 July 2012 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220501/https://www.independent.co.uk/news/uk/home-news/danny-boyle-hails-15000-olympics-opening-ceremony-volunteers-7982152.html |archive-date=1 May 2022}}</ref> Marosimdan uch hafta oldin, bosh rolni bajarishi kerak bo'lgan Mark Raylans, oilaviy halokatdan keyin chiqib ketdi va uning o'rnini [[Kenneth Branagh|Kennet Branag]] egalladi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Shea |first=Julian |date=27 July 2012 |title=Young British athletes light cauldron at Olympics Opening Ceremony |work=Metro |url=http://www.metro.co.uk/olympics/906568-young-british-athletes-light-cauldron-at-olympics-opening-ceremony#ixzz226AYmCK1 |access-date=30 July 2012}}</ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Branagh |first=Kenneth |date=23 December 2012 |title=Kenneth Branagh recalls the opening ceremony of London 2012 |work=The Observer |url=https://www.theguardian.com/theobserver/2012/dec/23/kenneth-branagh-danny-boyle-olympics |access-date=23 December 2012}}</ref> Olimpiada qo'ng'irog'i dunyodagi eng katta garmonik sozlangan qo'ng'iroq<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=London 2012: Bradley Wiggins rings bell to start Olympic ceremony|url=https://www.bbc.co.uk/sport/0/olympics/19018575|ish=BBC Sport|sana=27 July 2012|kirish sanasi=24 August 2012}}</ref> bo'lib, og'irligi 23 tonna bo'lib, Gollandiyaning Royal Eijsbouts tomonidan Whitechapel Bell Foundry kompaniyasi rahbarligida misdan yasalgan va Stadionda osilgan edi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.hollanduktrade.nl/dutch-technology-shines-gold-at-london-olympics/|ish=Holland UK Trade|ism=Bram|muallif=van der Veen|sana=13 July 2012|kirish sanasi=28 July 2012|sarlavha=Dutch technology shines gold at London Olympics|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130518103302/http://www.hollanduktrade.nl/dutch-technology-shines-gold-at-london-olympics/|arxivsana=18 May 2013}}</ref> ''Unda'' Kalibanning "Bo'ron"dagi nutqidan bir satr yozilgan: "Qo'rqmang, orol shovqin-suronga to'la".<ref name="Magnay">{{Yangiliklar manbasi |last=Magnay |first=Jacquelin |date=27 January 2012 |title=London 2012 Olympics: Shakespeare theme to lead 'Isles of Wonder' Olympic opening ceremony |work=The Telegraph |url=https://www.telegraph.co.uk/sport/olympics/9043917/London-2012-Olympics-Shakespeare-theme-to-lead-Isles-of-Wonder-Olympic-opening-ceremony.html |url-status=live |url-access=subscription |access-date=31 July 2012 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220112/https://www.telegraph.co.uk/sport/olympics/9043917/London-2012-Olympics-Shakespeare-theme-to-lead-Isles-of-Wonder-Olympic-opening-ceremony.html |archive-date=12 January 2022}}</ref> Boyl London 2012 "avlodni ilhomlantirish" mavzusiga katta e'tibor qaratdi va asosan bolalar va yoshlarga tayangan holda dastur ishlab chiqdi va yoshlarga tegishli mavzularni qurdi. Sharqiy Londonning oltita asl mezbon tumanidagi 25-maktab spektakl uchun bolalar ko'ngillilarini jalb qilish uchun ishlatilgan va 50 dan ortiq tilda so'zlashadigan 176 -(16-18 yoshlilar) kollejlaridan jalb qilingan. 2012-yil 12-iyunda bo'lib o'tgan matbuot anjumanida Boyl qishloq kriket jamoasi, qishloq xo'jaligi hayvonlari, Glastonberi Tor modeli, shuningdek, maypole va yomg'irli bulutni o'z ichiga olishi kerak bo'lgan ulkan [[Buyuk Britaniya oroli|Britaniya]] qishloqlarini va'da qilgan edi. Uning maqsadi Britaniyaning qishloq va shahar [[Landshaft|manzarasini]] ifodalash edi. Dizayn to'plamning har bir uchida mosh chuqurni o'z ichiga olishi kerak edi, ulardan biri rok festivalini nishonlayotgan odamlar bilan, ikkinchisida esa Baloning oxirgi kechasi . Boyle promised a ceremony with which everyone would feel involved; he said, "I hope it will reveal how peculiar and contrary we are – and how there's also, I hope, a warmth about us." Some of the set was designed with real grass turf and soil.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Gibson |first=Owen |date=12 June 2012 |title=Olympic opening ceremony will recreate countryside with real animals |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/sport/2012/jun/12/london-2012-olympic-opening-ceremony |access-date=27 July 2012}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Higgins |first=Charlotte |date=12 June 2012 |title=London 2012 opening ceremony promises spectacle and surprises |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/sport/2012/jun/12/london-2012-opening-ceremony-spectacle?intcmp=239 |access-date=27 July 2012}}</ref> The use of animals (40 sheep, 12 horses, 3 cows, 2 goats, 10 chickens, 10 ducks, 9 geese and 3 sheep dogs, looked after by 34 animal handlers) drew some criticism from People for the Ethical Treatment of Animals (PETA). Boyle, who was being advised by the RSPCA, assured PETA that the animals would be well cared for.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=4 July 2012 |title=London 2012 Olympics: Campaigners fear for opening ceremony animals |work=The Daily Telegraph |url=https://www.telegraph.co.uk/sport/olympics/news/9375479/London-2012-Olympics-Campaigners-fear-for-opening-ceremony-animals.html |url-status=live |url-access=subscription |access-date=27 July 2012 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220112/https://www.telegraph.co.uk/sport/olympics/news/9375479/London-2012-Olympics-Campaigners-fear-for-opening-ceremony-animals.html |archive-date=12 January 2022}}</ref> After the press conference, much commentary in the UK Press was negative and attracted "hundreds of comments online completely supporting...the view that the opening ceremony would be a disaster."<ref name="moonbook">{{Kitob manbasi|last=Moon|first=Russell|title=Days of Wonders|publisher=Oak House Partnership|year=2012|isbn=978-095747310-2}}</ref> Ishlatilgan musiqalarning aksariyati inglizlar edi. Jamoa yopilish marosimi uchun musiqa direktori Devid Arnoldning kabinetiga qo'shni ishlagan va shuning uchun bir-birlarining musiqalarini eshitib, birinchi navbatda ma'lum bir qo'shiqni talab qilish uchun kurash bor edi.<ref name="QAug2012">{{Citation|title=It's the Rock and Roll Olympics!|journal=Q|volume=315|pages=82–88|date=October 2013|origyear=published August 2012}}</ref> Boyl bilan birga " ''Slumdog Millionaire"'' va " ''[[127 soat]]'' " filmlarida ishlagan AR Rahman Boylning xohishiga ko'ra , Buyuk Britaniyadagi hind ta'sirini namoyish qilish uchun "Nimma Nimma" [[Panjob tili|panjob]] qo'shig'ini yaratdi. Ko'proq hind musiqasi ham aralashga kiritilishi rejalashtirilgan edi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Reshmi |first=AR |date=30 June 2012 |title=AR Rahman's punjabi track to rock Olympics inaugural |work=[[The Times of India]] |url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-06-30/news-and-interviews/32483335_1_london-olympics-olympics-opening-ceremony-punjabi |url-status=dead |access-date=27 July 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130518124107/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-06-30/news-and-interviews/32483335_1_london-olympics-olympics-opening-ceremony-punjabi |archive-date=18 May 2013}}</ref> [[Paul McCartney]] marosimning yakuniy qismi bo'lishi kerak edi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=27 July 2012 |title=2012: Olympics: Paul McCartney closes London's opening ceremony |work=CBS News |url=https://www.cbsnews.com/8301-33747_162-57481790/2012-olympics-paul-mccartney-closes-londons-opening-ceremony/ |access-date=28 July 2012}}</ref> Sebastyan Kou qirolichadan ishtirok etishni so'rashda muhim rol o'ynadi va Boyl qirolicha ishtirokidagi " ''Baxtli va shonli'' " filmini birinchi marta namoyish qilganida ijobiy javob berdi. Boyl qirolichani xuddi o'xshash yoki Bukingem saroyi sifatida ikki baravar ko'payadigan joyda [[Helen Mirren|Xelen Mirren]] kabi jahon darajasidagi aktrisa o'ynashni taklif qildi. Coe XOQ va LOCOGning britaniyalik a'zosi malika Annadan uning fikrini so'radi va u qirolichadan so'rashni aytdi. Kou bu g'oyani qirolichaning xususiy kotibi o'rinbosariga taqdim etdi.<ref>''Our Queen'', documentary film, first broadcast on ITV on 17 March 2013.</ref> Boyl qirolicha o'zini o'zi o'ynashdan xursand bo'lishini eshitib hayron bo'ldi va nutq so'zlashni xohladi.<ref name="GDBCotP">{{Yangiliklar manbasi |last=Freedland |first=Jonathan |date=9 March 2013 |title=Danny Boyle: champion of the people |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/film/2013/mar/09/danny-boyle-queen-olympics-film |access-date=13 March 2013}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFFreedland2013">Freedland, Jonathan (9 March 2013). [https://www.theguardian.com/film/2013/mar/09/danny-boyle-queen-olympics-film "Danny Boyle: champion of the people"]. ''The Guardian''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">13 March</span> 2013</span>.</cite></ref> Suratga olish ishlari 2012-yil mart oyining oxirida bo‘lib o‘tdi va “ ''Baxtli va shonli'' ” filmi Bi-bi-si tomonidan ishlab chiqarilgan, ''shuningdek, “Temza bo‘ylab sayohat'' ” filmining ochilishi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Brown |first=Nicolas |date=27 July 2012 |title=How James Bond whisked the Queen to the Olympics |work=BBC News |url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-19018666 |access-date=19 October 2012}}</ref> Marosim oldidan so'nggi kunlarda dasturga o'zgartirishlar hali ham kiritilar edi: BMX velosiped bo'limi vaqt cheklovlari va "Pandemonium" va "Rahmat" tufayli olib tashlandi. . Tim bo'limlari tahrir qilindi.<ref name="QNov2012">{{Citation|last=Lynskey|first1=Dorian|title=Oblivion with Bells|journal=[[Q (magazine)|Q]]|volume=318|pages=82–88|date=January 2013|origyear=published November 2012}}<cite class="citation cs2" data-ve-ignore="true" id="CITEREFLynskey2013">Lynskey, Dorian (January 2013) [published November 2012], "Oblivion with Bells", ''[[Q (jurnal)|Q]]'', '''318''': 82–88</cite></ref> 2016- yilda Boyl o'sha paytdagi Olimpiya o'yinlari va madaniyat kotibi Jeremi Xant tomonidan NHS bo'limini qisqartirish uchun qanday bosimga duch kelganini aytib berdi, u faqat iste'foga chiqish va ko'ngillilarni o'zi bilan olib ketish bilan tahdid qilish orqali saqlab qolgan edi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Osborne |first=Samuel |date=10 July 2016 |title=Danny Boyle claims Tories tried to axe NHS celebration in London 2012 Olympics opening ceremony |work=The Independent |url=https://www.independent.co.uk/news/uk/politics/danny-boyle-nhs-celebration-tories-london-2012-olympics-opening-ceremony-a7129186.html |url-access=subscription |access-date=22 July 2019 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220501/https://www.independent.co.uk/news/uk/politics/danny-boyle-nhs-celebration-tories-london-2012-olympics-opening-ceremony-a7129186.html |archive-date=1 May 2022}}</ref> 23 va 25-iyul kunlari Olimpiya stadionida ko'ngillilar, aktyorlar oilalari, musobaqa g'oliblari va O'yinlarga aloqador boshqa ishtirokchilardan iborat 60 000 tomoshabin oldida ikkita to'liq libos va texnik tayyorgarlik bo'lib o'tdi. Boyl ijtimoiy tarmoqlarda #savethesurprise xeshtegidan foydalanib, ulardan "syurprizni buzmaslikni" so'radi va bu spektaklni juma kuni kechqurun tomosha qiladigan yuzlab millionlar uchun sir tutdi.<ref name="GdnFCB">{{Yangiliklar manbasi |last=Cottrell-Boyce |first=Frank |date=29 July 2012 |title=The night we saw our mad, fantastical dreams come true |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/commentisfree/2012/jul/29/frank-cottrell-boyce-olympics-opening-ceremony?CMP=twt_gu |access-date=29 July 2012}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFCottrell-Boyce2012">Cottrell-Boyce, Frank (29 July 2012). [https://www.theguardian.com/commentisfree/2012/jul/29/frank-cottrell-boyce-olympics-opening-ceremony?CMP=twt_gu "The night we saw our mad, fantastical dreams come true"]. ''The Guardian''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">29 July</span> 2012</span>.</cite></ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |date=16 July 2012 |title=Apply now for free London 2012 Olympic Games Opening Ceremony rehearsal tickets |work=Podium.ac.uk |url=http://www.podium.ac.uk/news/view/906/apply-now-for-free-london-2012-olympic-games-opening-ceremony-rehearsal-tickets |url-status=dead |access-date=25 November 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120717185055/http://www.podium.ac.uk/news/view/906/apply-now-for-free-london-2012-olympic-games-opening-ceremony-rehearsal-tickets |archive-date=17 July 2012}}</ref> == Manbalar == {{manbalar}} {{Olimpiada oʻyinlari marosimlari}} 2yit7nv7snrh2h6eyzjwi9q99mcr6xc 2816420 2816418 2022-08-28T18:42:39Z Umarxon III 18267 wikitext text/x-wiki {{Sport tadbiri bilgiqutisi |Nomi=Yozgi Olimpiada oʻyinlari 2004 ochilish marosimi |Ramzi=2012_Summer_Olympics_opening_ceremony_%2811%29.jpg |Uzunlik= 250px |Izoh= |Shahar=[[London]] |Davlatlar= |Sportchilar= |Medallar soni= |Ochilishi= |Yopilishi= |Ochib beruvchi= |Olimpiya olovi= |Olimpiya vadasi= |Stadion= |Avvalgi= [[Yozgi Olimpiada oʻyinlari 2000 ochilish marosimi]] |Keyingi= [[Yozgi Olimpiada oʻyinlari 2008 ochilish marosimi]] |Sayt= }} [[2004-yil]] [[13-avgust]] kuni 20:45 EEST (UTC+3)da boshlangan '''[[2004-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|Yozgi Olimpiya oʻyinlarining]]''' '''tantanali ochilish marosimi''' [[Gretsiya|Gretsiyaning]] [[Afina (shahar)|Afina]] chekkasidagi Marousi shahridagi Olimpiya stadionida boʻlib oʻtdi. [[Olimpiya xartiyasi|Olimpiya Xartiyasida]] belgilanganidek, ushbu xalqaro sport tadbirining rasmiy va tantanali ochilish marosimi, jumladan, tabrik so‘zlari, bayroqlar ko‘tarilishi va sportchilar paradi, mezbon mamlakat madaniyati va tarixini namoyish etish uchun badiiy tomosha bilan birlashtirildi. Marosimda 202 ta davlatdan 15 000 ga yaqin sportchi ishtirok etgan tadbirga 72 000 tomoshabin (50 ga yaqin dunyo yetakchilari) tashrif buyurdi. Bu AQShning [[NBC]] teleradiokompaniyasi va Yaponiyaning [[Enechkey|NHK]] telekompaniyasi tomonidan amalga oshirilgan [[Yuqori aniqlikdagi televideniye|yuqori aniqlikdagi televideniyening]] birinchi xalqaro translyatsiyasi boʻldi. Oʻyinlarni Gretsiya prezidenti [[Konstantinos Stephanopoulos|Konstantinos Stefanopulos]] EEST vaqti bilan 23:46 (UTC+3) da rasman ochdi. == Jarayon == Ochilish marosimi 28 soniyalik ortga hisoblash bilan boshlandi — Afina oxirgi marta birinchi zamonaviy oʻyinlarga mezbonlik qilganidan beri oʻtkazilgan Olimpiada oʻyinlari uchun bir soniya, yurak urishi kuchaytirilgan tovushlar ostida. Ortga hisoblash oxirida, keyin otashinlar otiladi. 400 zarbli cholgʻuchilar stadion maydonini aylanib chiqishdan oldin zeymbekiko ijro etishadi. 50 kishilik kuchli [[buzuki]] guruhi ham chiqish qiladi. Uni ikkita barabanchi boshqaradi, biri stadion ichida, ikkinchisi esa antik Olimpiya oʻyinlari oʻtkaziladigan joy boʻlgan qadimiy Olimpiya [[Olimpiya|stadionidan]] stadion ekranida aks ettirilgan. Ekranda qadimiy Olimpiya stadionidan kelayotganga oʻxshab yonayotgan kometa suv bosgan stadionga tushdi va oʻzining olovi bilan Olimpiya halqalarini chizdi. Kometa zamonaviy Olimpiya harakatiga hayot bagʻishlovchi qadimgi odamlarning olovini anglatadi va shu bilan oʻtmish va hozirgi kunni bogʻlaydi. Dimitris Papaioannouning soʻzlariga koʻra, ushbu tadbir „anʼanaviy yunon madaniyati va tarixining [[Yunon mifologiyasi|mifologik]] boshlanishiga qaytgan va yunon sanʼatining rivojlanishi orqali koʻrilgan tanlov edi“. Keyinchalik, yosh yunon bolasi Mixalis Patsatzis [[Gretsiya bayrogʻi|mezbon davlat bayrogʻini]] hilpiratgan ulkan qogʻoz qayiqda stadionga suzib kirdi, bu Gretsiyaning dengiz anʼanalari va uning dengiz bilan yaqin aloqasi ramzidir. So‘ngra " Hellenic Naval Band " stadionga kirib boradi. Afina Olimpiada oʻyinlari tashkiliy qoʻmitasi (ATHOC) prezidenti Janna Anjelopulos -Daskalaki va Xalqaro olimpiya qoʻmitasi prezidenti Jak Rogge stadionga chiqishmoqda. Shundan so‘ng guruh prezidentlik tantanasini ijro etadi, u yerda Gretsiya Respublikasi Prezidenti [[Konstantinos Stephanopoulos|Konstantinos Stefanopulos]] ham stadionga keladi. Uch nafar prezident yosh bola bilan uchrashdi, Ozodlik madhiyasidan oldin Gretsiya milliy madhiyasi, [[Gretsiya bayrogʻi|Gretsiya bayrogʻi]] koʻtarilgan kapella ijro etildi. === Badiiy boʻlim === Keyingi segmentlar ikkita asosiy qismga boʻlingan. Ochilish marosimining asosiy badiiy segmentining birinchi qismi „Allegoriya“ deb nomlandi. „Allegoriya“ butun ochilish marosimi davomida hamma joyda mavjud boʻladigan asosiy kontseptual mavzular va ideallarni taqdim etdi, masalan, oʻtmish va bugungi kunning uygʻunligi, tarixning ajdodlari sifatidagi sevgi va ehtiros, insoniyatning oʻzini oʻzi tushunishga urinishi. „Klepsydra“ yoki „Qum soati“ deb nomlangan ikkinchi qism „Allegoriya“ boʻlimida yunon tarixining qadimgi davrdan to hozirgi kungacha boʻlgan tasviri orqali kiritilgan mavzularni nishonlaydi. „Allegoriya“ boʻlimi [[Nobel mukofoti]] sovrindori yunon shoiri [[Giorgos Seferis|Jorj Seferisning]] „Mythistorema“ sheʼrining misrasini oʻqish bilan boshlandi. Oyat karnaylarda oʻqilayotganda, yorugʻlik chiroqlari qora xalat kiygan, suvga qarab turgan ayolga qaratiladi. Marmar haykal boshini ushlab, ayol tushiga kirayotganga oʻxshaydi. U qorongʻu suvga qaraganida, odam va hayvonlarning qismlari goʻyoki ruh va tananing ikkilanishini anglatuvchi [[Afsonaviy kentavr|kentavr]] paydo boʻladi. Keyin kentavr aylanib yurib, so‘ng stadion markaziga yorug‘lik nayzasini otadi, undan [[Kiklad orollari|Kikladik]] sanʼatining namunasi bo‘lgan ulkan haykal (shuning bilan yunon sanʼatida inson qiyofasining birinchi tasvirlaridan biri) paydo bo‘ldi. Bu kikladik bosh, shuningdek, insoniyatning oʻzini tushunishga boʻlgan birinchi urinishlaridan biridir. Shaklning yuzida [[Lazer|lazerlardan]] foydalangan holda geometrik shakllar va boshqa ilmiy tasvirlar (masalan, [[Quyosh tizimi|Quyosh tizimining]] stilistik tasviri) aks ettirilgan. Keyin haykal boʻlaklarga boʻlinib, suzib ketdi va uning ichidan yunon haykaltaroshligining Arxaik davriga oid kichikroq kouros haykali paydo boʻldi, bu esa oʻz navbatida parchalanib, [[Antik davr|klassik davr]] haykalida inson tasvirini ochib berdi, bu tongning ramzi. 2004-yilgi Olimpiadaning asosiy mavzularidan biri boʻlgan individuallik va insoniy miqyosni ulugʻlash. Ushbu ketma-ketlikning oxirida suvdan kub paydo boʻladi va odam aylanadigan kubda asta-sekin muvozanatni tiklay boshlaydi, bunda insoniyatning eng katta yutuqlari tasvirlanadi, bu insonparvarlik tasvirlari va turli etnik elatlarga mansub erkaklar, ayollar va bolalar tasvirlaridan farqli oʻlaroq. asrlar suv ustida suzayotganga oʻxshagan singan haykal qismlariga proyeksiya qilinadi. Bu oxirgi ketma-ketlik mantiqiy fikrlashning tugʻilishini, oliy maʼlumotni va insoniyat nihoyat oʻzi yashayotgan dunyoni anglashni anglatadi. Ushbu ketma-ketlikdan soʻng, haykalning qismlari suvga tushadi, bu yunon orollarini ramziy qiladi. Keyingi ketma-ketlikda yunoncha sevgi xudosi [[Erot|Eros]] stadionning markazida joylashgan suv havzasida sayr qilayotgan bir juft sevishganlar ustidan uchib oʻtish bilan tanishtirildi. Eros bilan birga yosh er-xotin tarixni yaratuvchi va shakllantiruvchi insoniyat sevgi va ishtiyoqdan tugʻilganligini anglatadi. Ushbu segment marosimning navbatdagi qismini, „Klepsydra“ ni taqdim etadi, u Gretsiya tarixini nishonlash orqali ochilish marosimining mavzularini taʼkidlaydi. Keyin sevishganlar suvga yotishadi va ikkalasi ham tush holatiga tushadilar. Tarix va mifologiyaning qolgan sahnalari davomida [[Eros]] parad boʻylab uchib oʻtdi, vaqti-vaqti bilan uning ostida harakatlanadigan suzuvchilarga tegdi yoki ularga qadam qoʻydi va shu bilan butun tarix uchun manba sifatida sevgi va ehtiros mavzusini kuchaytirdi. Haykallar va Erosning taqdimoti ortidan oʻtkazilgan sahna koʻrinishi oʻz sanʼati orqali yunon sivilizatsiyasining ketma-ketligini koʻrsatadigan sahnalarni tasvirlashda davom etdi. Sahnalar Minoan tsivilizatsiyasidan boshlangan. Birinchi floatda Minoan tsivilizatsiyasining ramziy qiyofasi aks etgan: koʻkragini ochib qoʻygan va ikki qoʻlida ilonlarni ushlab turgan koʻylagi kiygan unumdorlik maʼbudasi tasviri. Keyingi suzishlarda buqalarning sakrashi, delfinlar va Feest [[Freska|freskalaridagi]] tasvirlarga qaytgan boshqa elementlarning sahnalari namoyish etildi. Keyin sahnalar Miken tsivilizatsiyasining yanada yorqin sanʼatiga, soʻngra Klassik davr tasvirlariga oʻtdi. [[Aleksandr|Iskandar Zulqarnayn]] obrazini aks ettiruvchi aktyorni olib ketayotgan arava [[Ellinizm|ellinistik davrga oid]] tasvirlarni taqdim etdi, ular oʻz navbatida Vizantiya sanʼati, Yunon mustaqillik urushi va nihoyat XX asr yunon madaniyatining unsurlari, masalan, mashhur soya teatri tasvirlarini taqdim etdi. Yunon mentalitetining hazil va oʻzini kamsituvchi tasviri (va parodiya) ekanligi aytilgan Karagiozis figurasi. Parad oxirida „Eros“ homilador ayolga ustki kiyimini yechishga yordam beradigan darajada pastga tushdi. Ushbu oxirgi qism marosimning toʻliq aylanaga kirishini anglatadi: „Klepsidra“ segmenti Minoan unumdorlik maʼbudasi tasviridan boshlandi va endi butun insoniyat va tarixning kelajagini ifodalovchi homilador ayol bilan tugaydi. Stadion chiroqlari xiralashganda va suv havzasi ostidagi chiroqlar yoqilganda, qorin porlab, ayol suv koʻliga oʻtdi va shu tariqa [[Galaktika|galaktikadagi yulduzlar]] tasvirini yaratdi. Yunon afsonasiga koʻra, galaktika yulduzlari [[Gera (mif)|Geraning]] unumdor koʻkrak sutidan tugʻilgan. Aslida, [[Yer]] sayyorasining uyi boʻlgan [[Somon yoʻli|Somon yoʻli galaktikasining]] nomi ushbu afsonadan kelib chiqqan. Asta-sekin yulduzlar ayol atrofida koʻtarilib, sayyoradagi barcha hayot uchun asos boʻlgan tez aylanadigan [[Dezoksiribonuklein kislota|DNK]] qoʻsh spiralini hosil qilish uchun harakat qildilar. Insoniyatning oʻzini tushunishga urinishi, butun marosim davomida Kiklad boshi bilan boshlangan mavzu, insoniyatning oʻzini tushunishga boʻlgan soʻnggi va eng soʻnggi urinishini anglatuvchi DNK qoʻsh spiralining tasviri bilan yanada mustahkamlanadi: 20-yil oxiri va. 21-asr boshlarida inson genomini xaritalash bilan [[genetika]] sohasida katta yutuqlarga guvoh boʻldi. Nihoyat, paradning barcha qahramonlari basseyn ichida, uning markazi atrofida aylanib yura boshladilar, oʻtmish va hozirgi kunni barabanlarning bir marsh zarbasida aralashtirib yubordilar. Ochilish marosimining yana bir asosiy mavzusi o‘tmish va bugungi kunning qo‘shilishidir. Musiqa xorlar bilan kressendo boshlandi, birdan hovuz oʻrtasidan zaytun daraxti koʻtarildi — yunonlar maʼbuda Afinaning afzal koʻrgan sovgʻasi — er va oziq-ovqat — Poseydon sovgʻasi, ot — urush quroli. Musiqaning eng yuqori choʻqqisida barcha qahramonlar toʻxtab qoʻllarini koʻtarib, xuddi tepada joylashgan, togʻga oʻxshagan dekonstruksiyasiz haykallar boʻlaklari bilan oʻralgan Daraxtga sajda qilayotgandek qoʻllarini koʻtardilar. === Millatlar paradi === Sportchilarning stadionga kirishiga tayyorgarlik koʻrish uchun avvalo stadion polida qurilgan ulkan suv havzasini toʻkib tashlash kerak edi. Stadiondan 3 daqiqa ichida 2 162 000 litr suv toʻkilgan, bu esa sportchilarning yurishi va yigʻilishi uchun quruq, qattiq sirtni taʼminladi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Tyrangiel |first=Josh |date=2004-08-16 |title=A Classic Spectacle |language=en-US |work=Time |url=http://content.time.com/time/magazine/article/0,9171,1101040823-682263,00.html |access-date=2019-08-24 |issn=0040-781X}}</ref> Odatda Gretsiya har qanday Olimpiadada Millatlar paradida yetakchilik qiladi, mezbon davlat stadionga oxirgi marta kiradi. Biroq, Gretsiya mezbon davlat boʻlganligi sababli, ular oxirgi oʻrinni egallab, parad boshida bayroqdor sifatida ogʻir atletikachi Pyrros Dimas bilan oʻz bayrogʻini, yakunda esa sportchilarning oʻzlarini stadionga yuborishdi. Debyut oʻrni Millatlar paradini stadionga olib borgan [[Sent Lyusiya|Sent-]] Lyusiyaga ([[Yunon tili|yunoncha]] Gia Lyuka) berildi. Millatlar [[Yunon yozuvi|yunon alifbosi tartibida]] kirganda, parad oʻrtasida [[Zimbabve]] paydo boʻldi — bu odatda oxirgidan oldingi davlat boʻlgan, keyin esa faqat mezbon mamlakat.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.athens2004.com/Files/pdf/NOC_marching_order.pdf|sarlavha=Archived copy|kirish sanasi=2004-08-19|arxivurl=https://web.archive.org/web/20060219095123/http://www.athens2004.com/Files/pdf/NOC_marching_order.pdf|arxivsana=2006-02-19}}</ref> Qoʻshma Shtatlar va Shveytsariya kabi mamlakatlar, odatda, toʻplamning orqa tomonida boʻlib, yunon alifbosidagi oʻrinlari tufayli avvalroq kirish huquqiga ega edi. [[Afgʻoniston|Afgʻoniston]] va [[Iroq|Iroqning]] kirish joylari paradning eng yorqin nuqtalari boʻldi.<ref name="usaathletes">{{Veb manbasi|url=https://www.usatoday.com/sports/olympics/athens/2004-08-13-preview-opening-ceremony_x.htm?POE=NEWISVA|sarlavha=Athens' bumpy road to the Olympics leads to lavish open|sana=August 13, 2004|ish=USA Today}}</ref> [[Kiribati]] xalqi 2004-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlarida debyut Olimpiya oʻyinlarida ishtirok etdi va [[Sharqiy Timor]] birinchi marta oʻz bayrogʻi ostida marshga chiqdi. Serbiya va Chernogoriya 2003-yilda mamlakat rasman nomi oʻzgartirilgandan beri va 2006-yilda ittifoq tarqatilishidan oldin ([[2008-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|2008-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari]] arafasida) birinchi va yagona Olimpiadada mamlakatning yangi nomi bilan qatnashdi; ilgari [[Yugoslaviya]] nomi bilan tanilgan edi. Amerikaning Iroqqa bostirib kirishi greklar orasida mashhur emasligi sababli, ommaviy axborot vositalarida Amerika delegatsiyasi stadionga kirishi paytida tomoshabinlar urushga qarshi norozilik bildirishlari kutilgan edi;<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Overington |first=Caroline |author-link=Caroline Overington |date=May 15, 2004 |title=American team prepares for fear, loathing in Athens |work=Sydney Morning Herald |url=http://www.smh.com.au/articles/2004/05/14/1084289892078.html}}</ref> ammo, amerikaliklar iliq kutib olindi, bu voqeani yoritayotgan amerikalik yangiliklar boshlovchilari hamda NBC Sport telekanali boshlovchisi Bob Kostasni hayratda qoldirdi.<ref name="usaathletes">{{Veb manbasi|url=https://www.usatoday.com/sports/olympics/athens/2004-08-13-preview-opening-ceremony_x.htm?POE=NEWISVA|sarlavha=Athens' bumpy road to the Olympics leads to lavish open|sana=August 13, 2004|ish=USA Today}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.usatoday.com/sports/olympics/athens/2004-08-13-preview-opening-ceremony_x.htm?POE=NEWISVA „Athens' bumpy road to the Olympics leads to lavish open“]. </cite></ref> Gretsiyadan tashqari, yunon olomoni koʻplab yunonlar yashaydigan va oldingi yozgi Olimpiya oʻyinlari va [[Oʻrta dengiz|Oʻrta er dengizi boʻyida]] [[Fransiya|joylashgan Frantsiya]] va [[Italiya]], shuningdek, [[Braziliya]] va [[Kanada|Kanadadagi]] [[Kipr Respublikasi|Kipr]], [[Avstraliya|Avstraliyadan]] kelgan vatandoshlari uchun eng baland ovozda olqishlashdi. [[Jibuti]] uchun ham baland ovozda olqishlandi, chunki stadionga faqat bir kishi kirgan edi. Falastin va Serbiya va Chernogoriya jamoalari ham juda iliq kutib olindi. Yevro-2004 musobaqasiga mezbonlik qilgan [[Portugaliya|Portugaliyani]] xursandchilik bilan kutib olishdi, Gretsiya final oʻyinida Portugaliyani 1:0 hisobida magʻlub etdi. Dunyoning turli burchaklaridan kelgan yuqori martabali siyosatchilar va qirollik oilasi oʻz mamlakatlaridan kelgan jamoalar tomonidan olqishlashdi. [[Birlashgan Qirollik bosh vaziri|Buyuk Britaniya Bosh vaziri]] [[Tony Blair|Toni Bler]], Italiya prezidenti [[Carlo Azeglio Ciampi|Karlo Azeglio Ciampi]], [[Norvegiya]] valiahd shahzodasi Xokon (1994- yilgi qishki Olimpiya oʻyinlari qozonini yoqgan) va [[Daniya]] valiahd shahzodasi Frederik (boshqalar qatorida) kabi muhim mehmonlar oʻrnidan turib, jamoalarni olqishladi. ularning mamlakatlari. DJ Tiesto trans musiqasini ijro etgan paradda oʻtgan jahon yetakchilari, jumladan, [[AQSh prezidenti]] [[George H. W. Bush|Jorj HV Bush]] ham oʻz milliy jamoalariga tashrif buyurib, olqishladilar. === Okeaniya — Sportchilar uchun qoʻshiq === Keyin [[Björk]] Okeaniya qoʻshigʻini kuyladi. [[Qoʻshiq]] okean nuqtai nazaridan yozilgan boʻlib, qoʻshiqchi butun hayotning paydo boʻlganiga ishonadi va xor hamrohligida inson evolyutsiyasini batafsil yoritadi. U qoʻshiq aytayotganda uning libosi asta-sekin sportchilarni oq choyshab bilan qoplagan. Qoʻshiq oxirida libosda dunyoning proyeksiyasi koʻrsatildi. Biroq, varaqdagi texnik qiyinchiliklar varaq qoʻshiqning oxiriga qadar barcha sportchilarga etib bormaganligini anglatadi. Agar segment muvaffaqiyatli boʻlsa, bu 1992 va 2000-yillardagi Olimpiya oʻyinlarining ochilish marosimlarida barcha sportchilarni qamrab olgan bayroqlarga qayta qoʻngʻiroq boʻlar edi. Keyin [[Xalqaro kosmik stansiya]] ekspeditsiyasi 9 ekipaji videosi namoyish etildi, unda rossiyalik qo‘mondon [[Gennadiy Padalka]] va Amerika Qo‘shma Shtatlari bort muhandisi Maykl Finke sportchilarni qutlab, tinchlik uchun mamlakatlar o‘rtasidagi insoniy hamkorlik muhimligini taʼkidladi. === Olimpiya oʻyinlariga 108 yil === Zamonaviy Olimpiya oʻyinlari asoschilari [[Pierre de Coubertin|Per de Kuberten]] va Demetrios Vikelas va 1896-yildagi birinchi oʻyinlarni tanishtirgandan soʻng, yuguruvchi Jorj Sabanis nafaqat tinchlikni, balki Afinaning oʻzini ham ramziy maʼnoda stadion atrofida aylanib yurgan zaytun novdasi tasviri tushirilgan bayroqni koʻtarib chiqdi. oldingi 27 ta olimpiadaga bagʻishlangan oʻtish lentasi. Yuguruvchi ramziy maʼnoda 1916, 1940 va 1944-yillardagi jahon urushlari tufayli bekor qilingan oʻyinlarda qoqiladi. Yuguruvchi oʻz yugurishini stadionning eng markazida tugatdi, u erda zamonaviy Olimpiya oʻyinlarining dunyo boʻylab sayohati ramzi boʻlgan badiiy qismdagi zaytun daraxti paydo boʻldi va Afinaga uyiga qaytdi. Rasmiy ravishda Olimpiya oʻyinlari protokolining bir qismi boʻlmasa-da, baʼzi ochilish marosimlarida oldingi mezbon shaharlar tan olingan. Yozgi Olimpiya oʻyinlarining tan olinishi 1992-yilda Barselonadagi ochilish marosimida, 1996 yilda Atlantadagi ochilish marosimida va [[Yozgi Olimpiada oʻyinlari 2012 ochilish marosimi|2012-yilda Londondagi ochilish marosimida]] qisqartirilgan versiyada paydo boʻldi. Qishki Olimpiya oʻyinlarida 2002-yilda Solt-Leyk-Siti shahridagi Qishki Olimpiada oʻyinlarida tan olindi, u erda oldingi 18-[[Qishki Olimpiada|qishki Olimpiya oʻyinlarining]] bannerlari marosim boshida Rays-Ekkls stadioniga kirgan va 2010-yilda Vankuverdagi Qishki Olimpiada oʻyinlarining ochilish marosimlari. . === Ochilish manzillari === Anʼanaviy yunon va Olimpiya ramzi boʻlgan zaytun daraxti oldida ikkita qisqa nutq soʻzlandi. Birinchi nutqni Afina Olimpiada oʻyinlari tashkiliy qoʻmitasi (ATHOC) prezidenti va Olimpiya oʻyinlarining birinchi ayol bosh tashkilotchisi Janna Anjelopulos -Daskalaki aytdi. U sportchilarga shunday dedi: „Gretsiya bugun kechqurun shu yerda. Biz tayyormiz.“ va „Uyga xush kelibsiz!“ U, shuningdek, Gretsiyadagi birinchi zamonaviy Olimpiya oʻyinlari va 2004-yilgi oʻyinlar oʻrtasidagi uzoq vaqtga ishora qilib, Gretsiya xalqi „bu lahzani uzoq kutganini“ aytdi. Anjelopulos-Daskalaki ortidan Xalqaro Olimpiya Qoʻmitasi (XOQ) prezidenti Jak Rogge nutq soʻzladi va u ishtirokchi sportchilarni taqiqlangan samaradorlikni oshiruvchi moddalardan foydalanish istagiga qarshi turishga undadi va „sport milliy, siyosiy, siyosiy, sport va sport oʻyinlaridan ustun turish orqali birlashayotganini koʻrsating. diniy va til toʻsiqlari“."Men Afina Olimpiya oʻyinlarini … va zamonaviy davrning 28-Olimpiadasini nishonlashni ochiq deb eʼlon qilaman." === Olimpiya bayrogʻi, madhiyasi va qasamyodlari === Beshta qoʻngʻiroq, har bir qoʻngʻiroq qitʼani ifodalaydi, soʻngra oʻyinlarning ochilishida eʼlon qilinadi. Tomoshabinlar ham ularga berilgan qoʻngʻiroqlarni chalishdi. Qoʻngʻiroq chalinayotganda bolalar zaytun novdalarini ushlab stadion poliga yugurishadi. Ularning olomon oʻrtasida Olimpiya bayrogʻi oʻz oldiga kirdi. Uni sakkiz nafar yunon sportchisi Petros Galaktopulos, Ilias Xatzipavlis, Niki Bakogianni, Angelos Basinas, Leonidas Kokkas, Mixail Mouroutsos, Valerios Leonidis va Dimosthenis Tampakos olib borishdi . Keyin Olimpiya bayrogʻi koʻtarildi, Olimpiya madhiyasi esa Jon Psathas tomonidan olib borildi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=May 11, 2020 |title=Greek Olympians bring in the Olympic Flag |url=http://olympicwinners.gr/index.php?Mid=24&artid=33}}</ref> Gretsiyalik erkin suzuvchi Zoi Dimoschaki barcha sportchilar nomidan sportchilarga grek tilida qasamyod qildi. Gretsiyalik basketbol hakami Lazaros Voreadis rasmiylarni yunon tilida qasamyod qildi. === Mash’al oʻrni va qozonning yoritilishi === [[Fayl:Olympic_flame_at_opening_ceremony.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/Olympic_flame_at_opening_ceremony.jpg/260px-Olympic_flame_at_opening_ceremony.jpg|thumb|260x260px| Ochilish marosimida Olimpiya alangasi . Kontseptsiya xoreograf va rejissyor Dimitris Papaioannou, zamonaviy raqs sanʼatkorining ishi edi.]] Ochilish marosimi mash’ala estafetasi yakunida yakuniga yetdi, bu anʼana 1936-yilda [[Berlin]] o‘yinlarga mezbonlik qilgan paytda boshlangan. Ushbu mash’al kelishidan oldingi qism Afinada boshlangan birinchi global mash’al estafetasini nishonladi. Stadionga mash’ala kirib kelishidan oldin stadion markazidan globusni taqlid qilgan uchta halqa ko‘tarildi. Tinchlik ramzi sifatida globus va LED ekranlarda kaptarlarning proyeksiyalari namoyish etildi. Keyin kabellarga osilgan aktyorlar olomon orasidan koʻtarilib, Olimpiya mash’alasini taqlid qilish uchun yaltiroq tayoqlarni koʻtarib, yer shari tomon yugurishdi. Globusda mash’ala tashrif buyurgan shaharlarning nomlari prognoz qilingan va bu segment havoda suzayotgan barcha mash’alachilarning yer sharida birlashishi bilan yakunlandi. Ushbu segment tugagandan soʻng, chiroqlar oʻchirildi va momaqaldiroq va olqishlar bilan birga yurak urishi ovozi mash’alning Olimpiya stadioniga soʻnggi kelishini kutib oldi. Stadionga birinchi boʻlib Gretsiyaning eng buyuk [[Basketbol|basketbolchisi]] hisoblangan mash’ala egasi Nikos Galis kirdi. Mash’al ketma-ket Gretsiya [[Futbol|futboli]] afsonasi Mimis Domazos, 1992-yilgi toʻsiqlar boʻyicha chempioni Voula Patoulidu, 1996 yilgi ogʻir atletika chempioni Kaxi Kaxiashvili va 1996-yilgi gimnastika boʻyicha Olimpiya chempioni Ioannis Melissanidisga topshirildi. Nihoyat, mash’al 2004-yilgi Yozgi Olimpiya oʻyinlari davomida yonish uchun odatdagidek qozon emas, Olimpiya mash’alasiga oʻxshash ulkan konusli ustunni yoqib yuborgan yelkanli suzish boʻyicha 1996-yilgi Olimpiya chempioni Nikolaos Kaklamanakisga topshirildi. Kaklamanakis qozonni yoqish uchun zinapoyaga ko‘tarilayotganda, qozon unga taʼzim qilgandek bo‘lib, texnologiya taraqqiyotiga qaramay, texnologiya hali ham insoniyatning ijodi va quroli ekanligini va u insoniyat ehtiyojlariga xizmat qilishini anglatadi. Marosim hayajonli salyut otilishi bilan yakunlandi. [[2012-yil]] [[27-iyul]], [[juma]] kuni kechqurun [[London|Londondagi]] [[Olimpiya stadioni (London)|Olimpiya stadionida]] '''[[2012-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|2012-yilgi Yozgi Olimpiya o'yinlarining]] tantanali ochilish marosimi''' bo'lib o'tdi va o'yinlarni qirolicha [[Elizabeth II]] rasmiy ravishda ochdi. [[Olimpiya xartiyasi]]da belgilanganidek, jarayon ushbu xalqaro sport tadbirining tantanali ochilishini (shu jumladan, tabrik so'zlari, bayroqlarni ko'tarish va sportchilar paradi) mezbon mamlakat madaniyatini namoyish etish uchun badiiy tomosha bilan birlashtirdi. Tomosha “ '''''Mo‘jizalar orollari”'''''<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Isles of Wonder|url=http://olympicopeningceremony.tumblr.com/tagged/stage1|sana=27 July 2012|kirish sanasi=29 July 2012}}</ref> deb nomlangan va rejissyor [[Oscar|Oskar mukofoti]] sovrindori britaniyalik rejissyor Denni Boyl edi. London-2012 oldidan [[Birlashgan Qirollik|Buyuk Britaniyaning]] 2008-yilgi [[Pekin]] [[2008-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|Yozgi O'yinlarida]] belgilangan standartga erisha oladigan ochilish marosimini o'tkazish qobiliyatidan ancha xavotirlangan edi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Engineering the London 2012 Olympics opening ceremony|url=http://www.theengineer.co.uk/in-depth/the-big-story/engineering-the-london-2012-olympics-opening-ceremony/1013640.article|ish=The Negineer|ism=Stephen|muallif=Harris|sana=23 August 2012|kirish sanasi=24 August 2012}}</ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Spencer |first=Richard |date=25 August 2012 |title=London 2012 cannot match Beijing Olympics opening ceremony 'because of trade unions' |work=The Daily Telegraph |url=https://www.telegraph.co.uk/sport/olympics/2617980/London-2012-cannot-match-Beijing-Olympics-opening-ceremony-because-of-trade-unions.html |url-status=live |url-access=subscription |access-date=24 August 2012 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220112/https://www.telegraph.co.uk/sport/olympics/2617980/London-2012-cannot-match-Beijing-Olympics-opening-ceremony-because-of-trade-unions.html |archive-date=12 January 2022}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Five Ways for London to Top the Beijing Olympics Opening Ceremony|url=http://www.huffingtonpost.co.uk/philip-hepple/london-2012-olympics-five-ways-to-top-beijing-opening-ceremony_b_1282811.html?ref=uk|ish=Huffington Post|ism=Philip|muallif=Hepple|sana=16 February 2012|kirish sanasi=24 August 2012}}</ref> 2008 yilgi marosim o'zining miqyosi, isrofgarchiligi va xarajati bilan e'tiborga olindi, "eng buyuk"<ref>{{Veb manbasi|url=http://afp.google.com/article/ALeqM5ibNAUAq-kZNOy3LmO9HAI2cN-smg|sarlavha=Press hails 'greatest ever' Olympic opening show|nashriyot=[[Agence France-Presse]]|sana=9 August 2008|kirish sanasi=13 March 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130511131508/http://afp.google.com/article/ALeqM5ibNAUAq-kZNOy3LmO9HAI2cN-smg|arxivsana=11 May 2013}}</ref> deb e'tirof etildi va 65 million funt sterlingga tushdi. Bundan farqli o'laroq, London taxminan 27 million funt sterling (to'rtta marosim uchun ajratilgan 80 million funt sterlingdan) sarfladi, bu esa dastlabki byudjetdan ikki baravar ko'p edi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Kortekaas|ism=Vanessa|url=http://www.ft.com/cms/s/0/4e49451e-1f76-11e1-9916-00144feabdc0.html#axzz1z2AgdaE5|sarlavha=Cameron doubles budget for Olympic ceremonies|nashriyot=FT.com|sana=5 December 2011|kirish sanasi=29 June 2012}}</ref> Shunday bo'lsa-da, Londonning ochilish marosimi darhol ulkan muvaffaqiyat sifatida ko'rildi va "astar" va "Britaniyaga sevgi maktubi" sifatida maqtovga sazovor bo'ldi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Dawson|ism=Andy|url=https://www.mirror.co.uk/tv/tv-reviews/bbcs-trevor-nelson-stumbles-but-danny-1177361|sarlavha=Boyle Command Performance is hampered by not-so-clever Trevor|ish=Daily Mirror|sana=28 July 2012|kirish sanasi=31 July 2012}}</ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Goldsmith |first=Harvey |last2=Phillips |first2=Arlene |last3=Quantick |first3=David |last4=Brown |first4=Mick |last5=Beard |first5=Mary |date=29 July 2012 |title=London 2012: the experts' view of the Olympic opening ceremony |work=The Daily Telegraph |url=https://www.telegraph.co.uk/sport/olympics/9434563/London-2012-the-experts-view-of-the-Olympic-opening-ceremony.html |url-status=live |url-access=subscription |access-date=5 August 2012 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220112/https://www.telegraph.co.uk/sport/olympics/9434563/London-2012-the-experts-view-of-the-Olympic-opening-ceremony.html |archive-date=12 January 2022}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-19025686|sana=28 July 2012|kirish sanasi=1 August 2012|sarlavha=Media reaction to London 2012 Olympic opening ceremony|ish=BBC}}</ref> Marosim BST soat 21:00 da boshlandi va deyarli to'rt soat davom etdi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Fowler|ism=Scott|url=http://www.kansascity.com/2012/07/27/3727711/scott-fowler-brits-show-their.html|sarlavha=Brits show their knack for theater, humor|ish=The Kansas City Star|sana=27 July 2012|kirish sanasi=31 July 2012}}</ref> Uni butun dunyo bo'ylab 900 million tomoshabin tomosha qildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=London 2012 opening ceremony draws 900 million viewers|url=http://uk.reuters.com/article/uk-oly-ratings-day-idUKBRE8760V820120807?feedType=RSS&feedName=sportsNews|ish=Retuers|ism=Avril|muallif=Ormsby|sana=7 August 2012|kirish sanasi=13 March 2013}}</ref>, bu Buyuk Britaniya va AQShda eng ko'p tomosha qilingan Olimpiada ochilish marosimiga aylandi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Douglas |first=Torin |date=28 July 2012 |title=Olympics ceremony: 27m UK viewers watched opening |work=BBC |url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-19026694 |access-date=29 July 2012}}</ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Pomerantz |first=Dorothy |date=28 July 2012 |title=Olympics Opening Most Watched Non-U.S. Ceremony Ever (And Pretty Good) |work=Forbes |url=https://www.forbes.com/sites/dorothypomerantz/2012/07/28/olympics-opening-most-watched-non-u-s-ceremony-ever-and-pretty-good/ |access-date=29 July 2012}}</ref> Minglab ko'ngillilar ishtirok etganiga va ikkita ommaviy mashq o'tkazilganiga qaramay, spektakldan oldin mazmuni asosan sir saqlangan edi. Badiiy namoyishning asosiy bo'limlari Britaniya [[Sanoat toʻntarishi|sanoat inqilobi]], Milliy sog'liqni saqlash xizmati, adabiy meros, ommabop musiqa va madaniyatni aks ettirdi va ularning jonli hikoyalari va musiqadan foydalanishi bilan ajralib turardi. Ikki qisqa bo'limda [[Elizabeth II|qirolichaning]] [[James Bond|Jeyms Bond]] bilan birga suratga olingan [[Kameo|kamo ko'rinishi]] va komediyachi [[Rowan Atkinson|Rouen Atkinson]] qo'shilgan London simfonik orkestrining jonli ijrosi kiradi. Bular Britaniyaning hazil tuyg'usi bilan bog'liq edi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=A "noisy, busy, witty, dizzying production": What the world thought of London 2012's opening ceremony|url=https://www.mirror.co.uk/news/world-news/london-2012-what-the-world-thought-1178468|ish=Daily Mirror|sana=28 July 2012|kirish sanasi=22 August 2012}}</ref> Marosimda bolalar va o'smirlar o'z segmentlarining ko'p qismini namoyish etdilar, bu esa Londonning o'yinlarga bo'lgan asl taklifining "avlodni ilhomlantirish" intilishini aks ettirdi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Case Study – LONDON 2012: How We Won The Bid|url=http://www.heacademy.ac.uk/assets/hlst/documents/olympic_sig/case_studies/CS10-How-we-Won-the-Bid.pdf|ish=Higher Education Academy Oxford Brookes University|sana=February 2010|kirish sanasi=24 August 2012|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120803210744/http://www.heacademy.ac.uk/assets/hlst/documents/olympic_sig/case_studies/CS10-How-we-Won-the-Bid.pdf|arxivsana=3 August 2012}}</ref> Bi-bi-si 2012-yil 29-oktabrda Denni Boyl tomonidan tahrirlangan va fon qo‘shimchalari bilan birga yetti soatdan ko‘proq sport voqealari va to‘liq yopilish marosimining butun ochilish marosimi tasvirlarini e’lon qildi.<ref>[http://www.bbcshop.com/sport/london-2012-olympic-games-dvd/invt/bbcdvd3745/ ''London 2012 Olympic Games'', BBC Shop, London, October 2012]. Retrieved 28 October 2012.</ref> == Tayyorgarlik == London Olimpiada va Paralimpiya o'yinlari tashkiliy qo'mitasi ( LOCOG ) 2010-yil iyun oyida Denni Boylga marosim direktori bo'lish uchun murojaat qildi va u darhol rozi bo'ldi.<ref>{{Citation|last=Lynskey|first1=Dorian|title=Oblivion with Bells|journal=[[Q (magazine)|Q]]|volume=318|pages=82–88|date=January 2013|origyear=published November 2012}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Danny Boyle to direct London 2012 opening ceremony|url=http://www.culture.gov.uk/news/news_stories/7199.aspx|ish=Gov.uk|sana=22 June 2010|kirish sanasi=24 August 2012}}</ref> Boylning tushuntirishicha, uni ishga kirishishga to‘rt narsa sabab bo‘lgan: u Olimpiada o‘yinlarining ashaddiy muxlisi edi, u stadiondan bir chaqirim narida yashagan va shu sababli bu hududga investitsiya qilinganini his qilgan, marhum otasining tug‘ilgan kuni marosim kuni edi va o‘zini shunday his qildi. uning "Oskar nufuzi" unga o'zi xohlagan narsani amalga oshirishga imkon beradi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=11 March 2013 |title=Danny Boyle's journey from truck driving to the Olympics |work=BBC |url=http://www.bbc.co.uk/schoolreport/21741278 |access-date=13 March 2013}}</ref> Uning so'zlariga ko'ra, bu ishni qabul qilish "fuqarolik yoki milliy mas'uliyat kabi g'alati tuyuldi".<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Freedland |first=Jonathan |date=9 March 2013 |title=Danny Boyle: champion of the people |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/film/2013/mar/09/danny-boyle-queen-olympics-film |access-date=13 March 2013}}</ref> [[Fayl:Danny_talks_about_tonight's_ceremony_(cropped).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Danny_talks_about_tonight%27s_ceremony_%28cropped%29.jpg/220px-Danny_talks_about_tonight%27s_ceremony_%28cropped%29.jpg|left|thumb| Denni Boyl, ochilish marosimi direktori]] Boyl 2008-yilgi ochilish marosimidagi isrofgarchilik amal qilib bo'lmaydigan harakat ekanligini tan oldi - "siz Pekindan kattaroq bo'lolmaysiz" - va bu tushunish aslida uning jamoasini ijodiy ravishda ozod qilgan. U shunday dedi: ".. Shubhasiz, men Pekinni qurishga harakat qilmoqchi emasman, chunki siz qanday qilib shunday qila olasiz? Biz qila olmaymiz, siz ham xohlamaysiz, shuning uchun biz boshiga qaytamiz. Biz qayta ko'rib chiqayotganimiz va qayta boshlaganimizdek taassurot qoldirishga harakat qilamiz, chunki ular ( ''ochilish marosimlari'' ) 1984-yilda Los-Anjelesdan beri avj oldi. Ular har safar o'zlarini yuqoriga ko'tarishga harakat qilishdi va Pekindan keyin buni qila olmaysiz."<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Calhoun |first=Dave |title=How Danny Boyle followed up 'Slumdog Millionaire' |work=Time Out |url=https://www.timeout.com/london/film/how-danny-boyle-followed-up-slumdog-millionaire-1 |access-date=16 March 2013}}</ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Gibson |first=Owen |date=27 July 2012 |title=Olympics opening ceremony: Danny Boyle credits late father for inspiration |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/film/2012/jul/27/olympic-opening-ceremony-danny-boyle-father |access-date=27 July 2012}}</ref> Pekinning byudjeti 65 million funt sterlingni tashkil etgan bo'lsa, Londonning yakuniy byudjeti 27 million funt sterlingni tashkil etdi, bu dastlabki ta'minotdan ikki baravar ko'p edi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Kortekaas|ism=Vanessa|url=http://www.ft.com/cms/s/0/4e49451e-1f76-11e1-9916-00144feabdc0.html#axzz1z2AgdaE5|sarlavha=Cameron doubles budget for Olympic ceremonies|nashriyot=FT.com|sana=5 December 2011|kirish sanasi=29 June 2012}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFKortekaas2011">Kortekaas, Vanessa (5 December 2011). [http://www.ft.com/cms/s/0/4e49451e-1f76-11e1-9916-00144feabdc0.html#axzz1z2AgdaE5 "Cameron doubles budget for Olympic ceremonies"]. FT.com<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">29 June</span> 2012</span>.</cite></ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Mower |first=Jane |last2=Hirst |first2=Michael |date=27 January 2012 |title=London 2012: Isles of Wonder theme for Olympic ceremony |work=BBC News |url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-16747032 |access-date=29 July 2012}}</ref> London stadioni o'rindiqlar soni [[Milliy stadion (Pekin)|Pekinnikiga]] teng edi, lekin uning yarmi katta edi; miqyosdagi bu yaqinlik Boyl shaxsiy va bog'liq narsaga erisha olishini his qilishini anglatardi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Boyle |first=Danny |last2=Cottrell-Boyce |first2=Frank |date=10 October 2012 |title=Danny Boyle and Frank Cottrell-Boyce - Words of Wonder |work=Liverpool Hope University |url=https://www.youtube.com/watch?v=hvPRnMS88ns |access-date=14 March 2013}}</ref> Marosimning turli bo‘limlari Britaniya tarixi va madaniyatining jihatlarini aks ettirish uchun mo‘ljallangan bo‘lib, ''“Mo‘jizalar orollari'' ” nomi qisman [[William Shakespeare|Shekspirning]] “Bo‘ron” pyesasidan (ayniqsa, ''Kalibanning'' “Qo‘rqma” nutqidan<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=27 July 2012 |title=London 2012 Olympics: Shakespeare's Caliban the inspiration for 'Isles of Wonder' opening ceremony |work=The Daily Telegraph |url=https://www.telegraph.co.uk/sport/olympics/olympicsvideo/9044505/London-2012-Olympics-Shakespeares-Caliban-the-inspiration-for-Isles-of-Wonder-opening-ceremony.html |url-status=dead |access-date=21 March 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131213120245/http://www.telegraph.co.uk/sport/olympics/olympicsvideo/9044505/London-2012-Olympics-Shakespeares-Caliban-the-inspiration-for-Isles-of-Wonder-opening-ceremony.html |archive-date=13 December 2013}}</ref> ) ilhomlangan, qisman esa “Qo‘rqma” nutqidan ilhomlangan. G.K.Chesterton aforizmi: "Dunyo mo<nowiki>''</nowiki>jizalar yo'qligi uchun emas, balki mo'jizalar etishmasligi uchun halok bo'ladi".<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Boyle |first=Danny |last2=Cottrell-Boyce |first2=Frank |date=10 October 2012 |title=Danny Boyle and Frank Cottrell-Boyce - Words of Wonder |work=Liverpool Hope University |url=https://www.youtube.com/watch?v=hvPRnMS88ns |access-date=14 March 2013}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFBoyleCottrell-Boyce2012">Boyle, Danny; Cottrell-Boyce, Frank (10 October 2012). [https://www.youtube.com/watch?v=hvPRnMS88ns "Danny Boyle and Frank Cottrell-Boyce - Words of Wonder"]. ''Liverpool Hope University''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">14 March</span> 2013</span>.</cite></ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Cottrell-Boyce |first=Frank |date=29 July 2012 |title=The night we saw our mad, fantastical dreams come true |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/commentisfree/2012/jul/29/frank-cottrell-boyce-olympics-opening-ceremony?CMP=twt_gu |access-date=29 July 2012}}</ref> 2010-yil iyul oyida Boyl dizayner Mark Tildesli, yozuvchi Frenk Kottrell-Boys va kostyumlar dizayneri Suttirat Anne Lalarb bilan fikr almashishni boshladi. Ular Britaniyalik bo'lmagan Lalarb Britaniya nimani nazarda tutayotgani haqida fikr bildira olgan holda, ular "asosan ingliz bo'lgan narsani" ko'rib chiqdilar. Kottrell-Boys Boylga [[Sanoat toʻntarishi|sanoat inqilobi]] haqidagi zamonaviy hisobotlarni jamlagan Xamfri Jennings tomonidan yozilgan ''Pandaemonium'' ( ''Yo'qotilgan jannatdagi'' do'zax poytaxti nomi bilan atalgan) nusxasini bergan edi.<ref>{{Citation|last=Lynskey|first1=Dorian|title=Oblivion with Bells|journal=[[Q (magazine)|Q]]|volume=318|pages=82–88|date=January 2013|origyear=published November 2012}}<cite class="citation cs2" data-ve-ignore="true" id="CITEREFLynskey2013">Lynskey, Dorian (January 2013) [published November 2012], "Oblivion with Bells", ''[[Q (jurnal)|Q]]'', '''318''': 82–88</cite></ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Cottrell-Boyce |first=Frank |date=29 July 2012 |title=The night we saw our mad, fantastical dreams come true |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/commentisfree/2012/jul/29/frank-cottrell-boyce-olympics-opening-ceremony?CMP=twt_gu |access-date=29 July 2012}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFCottrell-Boyce2012">Cottrell-Boyce, Frank (29 July 2012). [https://www.theguardian.com/commentisfree/2012/jul/29/frank-cottrell-boyce-olympics-opening-ceremony?CMP=twt_gu "The night we saw our mad, fantastical dreams come true"]. ''The Guardian''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">29 July</span> 2012</span>.</cite></ref> <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.theguardian.com/books/2012/nov/06/pandaemonium-humphrey-jennings-review|sarlavha=Pandæmonium by Humphrey Jennings – review The book behind the Olympic opening ceremony|ism=Nicholas|muallif=Lezard|ish=[[The Guardian]]|sana=20 October 2012|kirish sanasi=25 November 2012}}</ref> Ochilish marosimida Olimpiya halqalarini ajoyib tarzda “ishlab chiqarish” anʼanaga aylangan edi. Kottrell-Boys shunday dedi: "Denni birinchi 15 daqiqada siz butun dunyo bo'ylab aylana oladigan ajoyib, hayratlanarli tasvirga ega bo'lishingiz kerakligini juda aniq tasavvur qildi; u odamlarni "Yo Xudoyim!" . Boyl "Olimpiya halqalarini yasash bilan yakunlangan chorvachilikdan sanoatgacha bo'lgan sayohat" bu tasvir bo'lishiga qaror qildi. Jamoa ish boshlagan o'nta alohida bob asta-sekin uchta asosiy harakatga bo'lingan: "Yashil va yoqimli er" dan sanoat inqilobining "pandemoniumi" ga zo'ravonlik bilan o'tish, NHS va bolalar adabiyotiga salom berish va bayramni nishonlash. pop madaniyati, texnologiya va raqamli inqilob.<ref>{{Citation|last=Lynskey|first1=Dorian|title=Oblivion with Bells|journal=[[Q (magazine)|Q]]|volume=318|pages=82–88|date=January 2013|origyear=published November 2012}}<cite class="citation cs2" data-ve-ignore="true" id="CITEREFLynskey2013">Lynskey, Dorian (January 2013) [published November 2012], "Oblivion with Bells", ''[[Q (jurnal)|Q]]'', '''318''': 82–88</cite></ref> Boyl 2011-yilning bahorida marosim ustida ishlashga qaytganida, u bir necha kino loyihalarida, shuningdek, Meri Shellining ''[[Frankenshteyn, yoki Zamonaviy Prometey|Frankenshteyn spektaklidagi]]'' teatrlashtirilgan spektaklida birga ishlagan Underworld vakili Rik Smitdan musiqiy direktor bo'lishini so'radi.<ref>{{Citation|last=Lynskey|first1=Dorian|title=Oblivion with Bells|journal=[[Q (magazine)|Q]]|volume=318|pages=82–88|date=January 2013|origyear=published November 2012}}<cite class="citation cs2" data-ve-ignore="true" id="CITEREFLynskey2013">Lynskey, Dorian (January 2013) [published November 2012], "Oblivion with Bells", ''[[Q (jurnal)|Q]]'', '''318''': 82–88</cite></ref> <ref name="baltin1">{{Yangiliklar manbasi |last=Baltin |first=Steve |date=8 December 2011 |title=Underworld Named Music Directors of 2012 Olympics |work=Rolling Stone |url=https://www.rollingstone.com/music/news/underworld-named-music-directors-of-2012-olympics-20111208 |access-date=29 July 2012}}</ref> Ayni vaqtda jamoa Londonning sharqiy qismidagi “ Three Mills ” studiya majmuasiga ko‘chib o‘tdi, u yerda stadionning 4x4 metr o‘lchamdagi maketi qurilgan. Xavfsizlik nuqtai nazaridan marosimning yagona CGI-yordamli versiyasi muharrir Sascha Dhillonning noutbukida saqlangan; Kim bunga muhtoj bo'lsa, studiyaga kelishi kerak edi.<ref name="QNov2012" /> Aktyorlar tarkibiga professional ijrochilar va 7500 nafar ko‘ngillilar kirdi. Boyl ko'ngillilarni "barcha eng qimmatli tovar" deb hisobladi. 2011-yil noyabr oyida ular Three Mills-da tinglashdi va mashg'ulotlar 2012-yil bahorida Dagenhamdagi ochiq maydonda (tashlangan Ford zavodi) ko'pincha yomon ob-havo sharoitida boshlandi. Garchi asosiy hissa qo'shuvchilar ma'lumotni oshkor qilmaslik to'g'risidagi shartnomalarni imzolashlari kerak bo'lsa-da va ba'zi elementlar kod nomi bilan atalgan bo'lsa-da, Boyl ko'ngillilarga "syurprizni saqlab qolish" va hech qanday ma'lumotni sizdirmaslikni so'rab, ularga katta ishonch bildirdi.<ref name="QNov2012">{{Citation|last=Lynskey|first1=Dorian|title=Oblivion with Bells|journal=[[Q (magazine)|Q]]|volume=318|pages=82–88|date=January 2013|origyear=published November 2012}}<cite class="citation cs2" data-ve-ignore="true" id="CITEREFLynskey2013">Lynskey, Dorian (January 2013) [published November 2012], "Oblivion with Bells", ''[[Q (jurnal)|Q]]'', '''318''': 82–88</cite></ref> <ref name="GDBCotP">{{Yangiliklar manbasi |last=Freedland |first=Jonathan |date=9 March 2013 |title=Danny Boyle: champion of the people |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/film/2013/mar/09/danny-boyle-queen-olympics-film |access-date=13 March 2013}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFFreedland2013">Freedland, Jonathan (9 March 2013). [https://www.theguardian.com/film/2013/mar/09/danny-boyle-queen-olympics-film "Danny Boyle: champion of the people"]. ''The Guardian''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">13 March</span> 2013</span>.</cite></ref> Qo'shimcha ko'ngillilar xavfsizlik va marshalllashda yordam berish va texnik ekipajni qo'llab-quvvatlash uchun jalb qilindi.<ref name="GDBF">{{Yangiliklar manbasi |last=Gibson |first=Owen |date=27 July 2012 |title=Olympics opening ceremony: Danny Boyle credits late father for inspiration |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/film/2012/jul/27/olympic-opening-ceremony-danny-boyle-father |access-date=27 July 2012}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFGibson2012">Gibson, Owen (27 July 2012). [https://www.theguardian.com/film/2012/jul/27/olympic-opening-ceremony-danny-boyle-father "Olympics opening ceremony: Danny Boyle credits late father for inspiration"]. ''The Guardian''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">27 July</span> 2012</span>.</cite></ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Johnson |first=Wesley |date=27 January 2012 |title=Danny Boyle hails 15,000 Olympics opening ceremony volunteers |work=The Independent |url=https://www.independent.co.uk/news/uk/home-news/danny-boyle-hails-15000-olympics-opening-ceremony-volunteers-7982152.html |url-status=live |url-access=subscription |access-date=29 July 2012 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220501/https://www.independent.co.uk/news/uk/home-news/danny-boyle-hails-15000-olympics-opening-ceremony-volunteers-7982152.html |archive-date=1 May 2022}}</ref> Marosimdan uch hafta oldin, bosh rolni bajarishi kerak bo'lgan Mark Raylans, oilaviy halokatdan keyin chiqib ketdi va uning o'rnini [[Kenneth Branagh|Kennet Branag]] egalladi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Shea |first=Julian |date=27 July 2012 |title=Young British athletes light cauldron at Olympics Opening Ceremony |work=Metro |url=http://www.metro.co.uk/olympics/906568-young-british-athletes-light-cauldron-at-olympics-opening-ceremony#ixzz226AYmCK1 |access-date=30 July 2012}}</ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Branagh |first=Kenneth |date=23 December 2012 |title=Kenneth Branagh recalls the opening ceremony of London 2012 |work=The Observer |url=https://www.theguardian.com/theobserver/2012/dec/23/kenneth-branagh-danny-boyle-olympics |access-date=23 December 2012}}</ref> Olimpiada qo'ng'irog'i dunyodagi eng katta garmonik sozlangan qo'ng'iroq<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=London 2012: Bradley Wiggins rings bell to start Olympic ceremony|url=https://www.bbc.co.uk/sport/0/olympics/19018575|ish=BBC Sport|sana=27 July 2012|kirish sanasi=24 August 2012}}</ref> bo'lib, og'irligi 23 tonna bo'lib, Gollandiyaning Royal Eijsbouts tomonidan Whitechapel Bell Foundry kompaniyasi rahbarligida misdan yasalgan va Stadionda osilgan edi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.hollanduktrade.nl/dutch-technology-shines-gold-at-london-olympics/|ish=Holland UK Trade|ism=Bram|muallif=van der Veen|sana=13 July 2012|kirish sanasi=28 July 2012|sarlavha=Dutch technology shines gold at London Olympics|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130518103302/http://www.hollanduktrade.nl/dutch-technology-shines-gold-at-london-olympics/|arxivsana=18 May 2013}}</ref> ''Unda'' Kalibanning "Bo'ron"dagi nutqidan bir satr yozilgan: "Qo'rqmang, orol shovqin-suronga to'la".<ref name="Magnay">{{Yangiliklar manbasi |last=Magnay |first=Jacquelin |date=27 January 2012 |title=London 2012 Olympics: Shakespeare theme to lead 'Isles of Wonder' Olympic opening ceremony |work=The Telegraph |url=https://www.telegraph.co.uk/sport/olympics/9043917/London-2012-Olympics-Shakespeare-theme-to-lead-Isles-of-Wonder-Olympic-opening-ceremony.html |url-status=live |url-access=subscription |access-date=31 July 2012 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220112/https://www.telegraph.co.uk/sport/olympics/9043917/London-2012-Olympics-Shakespeare-theme-to-lead-Isles-of-Wonder-Olympic-opening-ceremony.html |archive-date=12 January 2022}}</ref> Boyl London 2012 "avlodni ilhomlantirish" mavzusiga katta e'tibor qaratdi va asosan bolalar va yoshlarga tayangan holda dastur ishlab chiqdi va yoshlarga tegishli mavzularni qurdi. Sharqiy Londonning oltita asl mezbon tumanidagi 25-maktab spektakl uchun bolalar ko'ngillilarini jalb qilish uchun ishlatilgan va 50 dan ortiq tilda so'zlashadigan 176 -(16-18 yoshlilar) kollejlaridan jalb qilingan. 2012-yil 12-iyunda bo'lib o'tgan matbuot anjumanida Boyl qishloq kriket jamoasi, qishloq xo'jaligi hayvonlari, Glastonberi Tor modeli, shuningdek, maypole va yomg'irli bulutni o'z ichiga olishi kerak bo'lgan ulkan [[Buyuk Britaniya oroli|Britaniya]] qishloqlarini va'da qilgan edi. Uning maqsadi Britaniyaning qishloq va shahar [[Landshaft|manzarasini]] ifodalash edi. Dizayn to'plamning har bir uchida mosh chuqurni o'z ichiga olishi kerak edi, ulardan biri rok festivalini nishonlayotgan odamlar bilan, ikkinchisida esa Baloning oxirgi kechasi . Boyle promised a ceremony with which everyone would feel involved; he said, "I hope it will reveal how peculiar and contrary we are – and how there's also, I hope, a warmth about us." Some of the set was designed with real grass turf and soil.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Gibson |first=Owen |date=12 June 2012 |title=Olympic opening ceremony will recreate countryside with real animals |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/sport/2012/jun/12/london-2012-olympic-opening-ceremony |access-date=27 July 2012}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Higgins |first=Charlotte |date=12 June 2012 |title=London 2012 opening ceremony promises spectacle and surprises |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/sport/2012/jun/12/london-2012-opening-ceremony-spectacle?intcmp=239 |access-date=27 July 2012}}</ref> The use of animals (40 sheep, 12 horses, 3 cows, 2 goats, 10 chickens, 10 ducks, 9 geese and 3 sheep dogs, looked after by 34 animal handlers) drew some criticism from People for the Ethical Treatment of Animals (PETA). Boyle, who was being advised by the RSPCA, assured PETA that the animals would be well cared for.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=4 July 2012 |title=London 2012 Olympics: Campaigners fear for opening ceremony animals |work=The Daily Telegraph |url=https://www.telegraph.co.uk/sport/olympics/news/9375479/London-2012-Olympics-Campaigners-fear-for-opening-ceremony-animals.html |url-status=live |url-access=subscription |access-date=27 July 2012 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220112/https://www.telegraph.co.uk/sport/olympics/news/9375479/London-2012-Olympics-Campaigners-fear-for-opening-ceremony-animals.html |archive-date=12 January 2022}}</ref> After the press conference, much commentary in the UK Press was negative and attracted "hundreds of comments online completely supporting...the view that the opening ceremony would be a disaster."<ref name="moonbook">{{Kitob manbasi|last=Moon|first=Russell|title=Days of Wonders|publisher=Oak House Partnership|year=2012|isbn=978-095747310-2}}</ref> Ishlatilgan musiqalarning aksariyati inglizlar edi. Jamoa yopilish marosimi uchun musiqa direktori Devid Arnoldning kabinetiga qo'shni ishlagan va shuning uchun bir-birlarining musiqalarini eshitib, birinchi navbatda ma'lum bir qo'shiqni talab qilish uchun kurash bor edi.<ref name="QAug2012">{{Citation|title=It's the Rock and Roll Olympics!|journal=Q|volume=315|pages=82–88|date=October 2013|origyear=published August 2012}}</ref> Boyl bilan birga " ''Slumdog Millionaire"'' va " ''[[127 soat]]'' " filmlarida ishlagan AR Rahman Boylning xohishiga ko'ra , Buyuk Britaniyadagi hind ta'sirini namoyish qilish uchun "Nimma Nimma" [[Panjob tili|panjob]] qo'shig'ini yaratdi. Ko'proq hind musiqasi ham aralashga kiritilishi rejalashtirilgan edi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Reshmi |first=AR |date=30 June 2012 |title=AR Rahman's punjabi track to rock Olympics inaugural |work=[[The Times of India]] |url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-06-30/news-and-interviews/32483335_1_london-olympics-olympics-opening-ceremony-punjabi |url-status=dead |access-date=27 July 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130518124107/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-06-30/news-and-interviews/32483335_1_london-olympics-olympics-opening-ceremony-punjabi |archive-date=18 May 2013}}</ref> [[Paul McCartney]] marosimning yakuniy qismi bo'lishi kerak edi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=27 July 2012 |title=2012: Olympics: Paul McCartney closes London's opening ceremony |work=CBS News |url=https://www.cbsnews.com/8301-33747_162-57481790/2012-olympics-paul-mccartney-closes-londons-opening-ceremony/ |access-date=28 July 2012}}</ref> Sebastyan Kou qirolichadan ishtirok etishni so'rashda muhim rol o'ynadi va Boyl qirolicha ishtirokidagi " ''Baxtli va shonli'' " filmini birinchi marta namoyish qilganida ijobiy javob berdi. Boyl qirolichani xuddi o'xshash yoki Bukingem saroyi sifatida ikki baravar ko'payadigan joyda [[Helen Mirren|Xelen Mirren]] kabi jahon darajasidagi aktrisa o'ynashni taklif qildi. Coe XOQ va LOCOGning britaniyalik a'zosi malika Annadan uning fikrini so'radi va u qirolichadan so'rashni aytdi. Kou bu g'oyani qirolichaning xususiy kotibi o'rinbosariga taqdim etdi.<ref>''Our Queen'', documentary film, first broadcast on ITV on 17 March 2013.</ref> Boyl qirolicha o'zini o'zi o'ynashdan xursand bo'lishini eshitib hayron bo'ldi va nutq so'zlashni xohladi.<ref name="GDBCotP">{{Yangiliklar manbasi |last=Freedland |first=Jonathan |date=9 March 2013 |title=Danny Boyle: champion of the people |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/film/2013/mar/09/danny-boyle-queen-olympics-film |access-date=13 March 2013}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFFreedland2013">Freedland, Jonathan (9 March 2013). [https://www.theguardian.com/film/2013/mar/09/danny-boyle-queen-olympics-film "Danny Boyle: champion of the people"]. ''The Guardian''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">13 March</span> 2013</span>.</cite></ref> Suratga olish ishlari 2012-yil mart oyining oxirida bo‘lib o‘tdi va “ ''Baxtli va shonli'' ” filmi Bi-bi-si tomonidan ishlab chiqarilgan, ''shuningdek, “Temza bo‘ylab sayohat'' ” filmining ochilishi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Brown |first=Nicolas |date=27 July 2012 |title=How James Bond whisked the Queen to the Olympics |work=BBC News |url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-19018666 |access-date=19 October 2012}}</ref> Marosim oldidan so'nggi kunlarda dasturga o'zgartirishlar hali ham kiritilar edi: BMX velosiped bo'limi vaqt cheklovlari va "Pandemonium" va "Rahmat" tufayli olib tashlandi. . Tim bo'limlari tahrir qilindi.<ref name="QNov2012">{{Citation|last=Lynskey|first1=Dorian|title=Oblivion with Bells|journal=[[Q (magazine)|Q]]|volume=318|pages=82–88|date=January 2013|origyear=published November 2012}}<cite class="citation cs2" data-ve-ignore="true" id="CITEREFLynskey2013">Lynskey, Dorian (January 2013) [published November 2012], "Oblivion with Bells", ''[[Q (jurnal)|Q]]'', '''318''': 82–88</cite></ref> 2016- yilda Boyl o'sha paytdagi Olimpiya o'yinlari va madaniyat kotibi Jeremi Xant tomonidan NHS bo'limini qisqartirish uchun qanday bosimga duch kelganini aytib berdi, u faqat iste'foga chiqish va ko'ngillilarni o'zi bilan olib ketish bilan tahdid qilish orqali saqlab qolgan edi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Osborne |first=Samuel |date=10 July 2016 |title=Danny Boyle claims Tories tried to axe NHS celebration in London 2012 Olympics opening ceremony |work=The Independent |url=https://www.independent.co.uk/news/uk/politics/danny-boyle-nhs-celebration-tories-london-2012-olympics-opening-ceremony-a7129186.html |url-access=subscription |access-date=22 July 2019 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220501/https://www.independent.co.uk/news/uk/politics/danny-boyle-nhs-celebration-tories-london-2012-olympics-opening-ceremony-a7129186.html |archive-date=1 May 2022}}</ref> 23 va 25-iyul kunlari Olimpiya stadionida ko'ngillilar, aktyorlar oilalari, musobaqa g'oliblari va O'yinlarga aloqador boshqa ishtirokchilardan iborat 60 000 tomoshabin oldida ikkita to'liq libos va texnik tayyorgarlik bo'lib o'tdi. Boyl ijtimoiy tarmoqlarda #savethesurprise xeshtegidan foydalanib, ulardan "syurprizni buzmaslikni" so'radi va bu spektaklni juma kuni kechqurun tomosha qiladigan yuzlab millionlar uchun sir tutdi.<ref name="GdnFCB">{{Yangiliklar manbasi |last=Cottrell-Boyce |first=Frank |date=29 July 2012 |title=The night we saw our mad, fantastical dreams come true |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/commentisfree/2012/jul/29/frank-cottrell-boyce-olympics-opening-ceremony?CMP=twt_gu |access-date=29 July 2012}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFCottrell-Boyce2012">Cottrell-Boyce, Frank (29 July 2012). [https://www.theguardian.com/commentisfree/2012/jul/29/frank-cottrell-boyce-olympics-opening-ceremony?CMP=twt_gu "The night we saw our mad, fantastical dreams come true"]. ''The Guardian''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">29 July</span> 2012</span>.</cite></ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |date=16 July 2012 |title=Apply now for free London 2012 Olympic Games Opening Ceremony rehearsal tickets |work=Podium.ac.uk |url=http://www.podium.ac.uk/news/view/906/apply-now-for-free-london-2012-olympic-games-opening-ceremony-rehearsal-tickets |url-status=dead |access-date=25 November 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120717185055/http://www.podium.ac.uk/news/view/906/apply-now-for-free-london-2012-olympic-games-opening-ceremony-rehearsal-tickets |archive-date=17 July 2012}}</ref> == Manbalar == {{manbalar}} {{Olimpiada oʻyinlari marosimlari}} qnq7964q944nq4h41jvz0wf6eabqu25 2816421 2816420 2022-08-28T18:43:08Z Umarxon III 18267 wikitext text/x-wiki {{Sport tadbiri bilgiqutisi |Nomi=Yozgi Olimpiada oʻyinlari 2004 ochilish marosimi |Ramzi=2012_Summer_Olympics_opening_ceremony_%2811%29.jpg |Uzunlik= 250px |Izoh= |Shahar=[[Afina (shahar)]] |Davlatlar= |Sportchilar= |Medallar soni= |Ochilishi= |Yopilishi= |Ochib beruvchi= |Olimpiya olovi= |Olimpiya vadasi= |Stadion= |Avvalgi= [[Yozgi Olimpiada oʻyinlari 2000 ochilish marosimi]] |Keyingi= [[Yozgi Olimpiada oʻyinlari 2008 ochilish marosimi]] |Sayt= }} [[2004-yil]] [[13-avgust]] kuni 20:45 EEST (UTC+3)da boshlangan '''[[2004-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|Yozgi Olimpiya oʻyinlarining]]''' '''tantanali ochilish marosimi''' [[Gretsiya|Gretsiyaning]] [[Afina (shahar)|Afina]] chekkasidagi Marousi shahridagi Olimpiya stadionida boʻlib oʻtdi. [[Olimpiya xartiyasi|Olimpiya Xartiyasida]] belgilanganidek, ushbu xalqaro sport tadbirining rasmiy va tantanali ochilish marosimi, jumladan, tabrik so‘zlari, bayroqlar ko‘tarilishi va sportchilar paradi, mezbon mamlakat madaniyati va tarixini namoyish etish uchun badiiy tomosha bilan birlashtirildi. Marosimda 202 ta davlatdan 15 000 ga yaqin sportchi ishtirok etgan tadbirga 72 000 tomoshabin (50 ga yaqin dunyo yetakchilari) tashrif buyurdi. Bu AQShning [[NBC]] teleradiokompaniyasi va Yaponiyaning [[Enechkey|NHK]] telekompaniyasi tomonidan amalga oshirilgan [[Yuqori aniqlikdagi televideniye|yuqori aniqlikdagi televideniyening]] birinchi xalqaro translyatsiyasi boʻldi. Oʻyinlarni Gretsiya prezidenti [[Konstantinos Stephanopoulos|Konstantinos Stefanopulos]] EEST vaqti bilan 23:46 (UTC+3) da rasman ochdi. == Jarayon == Ochilish marosimi 28 soniyalik ortga hisoblash bilan boshlandi — Afina oxirgi marta birinchi zamonaviy oʻyinlarga mezbonlik qilganidan beri oʻtkazilgan Olimpiada oʻyinlari uchun bir soniya, yurak urishi kuchaytirilgan tovushlar ostida. Ortga hisoblash oxirida, keyin otashinlar otiladi. 400 zarbli cholgʻuchilar stadion maydonini aylanib chiqishdan oldin zeymbekiko ijro etishadi. 50 kishilik kuchli [[buzuki]] guruhi ham chiqish qiladi. Uni ikkita barabanchi boshqaradi, biri stadion ichida, ikkinchisi esa antik Olimpiya oʻyinlari oʻtkaziladigan joy boʻlgan qadimiy Olimpiya [[Olimpiya|stadionidan]] stadion ekranida aks ettirilgan. Ekranda qadimiy Olimpiya stadionidan kelayotganga oʻxshab yonayotgan kometa suv bosgan stadionga tushdi va oʻzining olovi bilan Olimpiya halqalarini chizdi. Kometa zamonaviy Olimpiya harakatiga hayot bagʻishlovchi qadimgi odamlarning olovini anglatadi va shu bilan oʻtmish va hozirgi kunni bogʻlaydi. Dimitris Papaioannouning soʻzlariga koʻra, ushbu tadbir „anʼanaviy yunon madaniyati va tarixining [[Yunon mifologiyasi|mifologik]] boshlanishiga qaytgan va yunon sanʼatining rivojlanishi orqali koʻrilgan tanlov edi“. Keyinchalik, yosh yunon bolasi Mixalis Patsatzis [[Gretsiya bayrogʻi|mezbon davlat bayrogʻini]] hilpiratgan ulkan qogʻoz qayiqda stadionga suzib kirdi, bu Gretsiyaning dengiz anʼanalari va uning dengiz bilan yaqin aloqasi ramzidir. So‘ngra " Hellenic Naval Band " stadionga kirib boradi. Afina Olimpiada oʻyinlari tashkiliy qoʻmitasi (ATHOC) prezidenti Janna Anjelopulos -Daskalaki va Xalqaro olimpiya qoʻmitasi prezidenti Jak Rogge stadionga chiqishmoqda. Shundan so‘ng guruh prezidentlik tantanasini ijro etadi, u yerda Gretsiya Respublikasi Prezidenti [[Konstantinos Stephanopoulos|Konstantinos Stefanopulos]] ham stadionga keladi. Uch nafar prezident yosh bola bilan uchrashdi, Ozodlik madhiyasidan oldin Gretsiya milliy madhiyasi, [[Gretsiya bayrogʻi|Gretsiya bayrogʻi]] koʻtarilgan kapella ijro etildi. === Badiiy boʻlim === Keyingi segmentlar ikkita asosiy qismga boʻlingan. Ochilish marosimining asosiy badiiy segmentining birinchi qismi „Allegoriya“ deb nomlandi. „Allegoriya“ butun ochilish marosimi davomida hamma joyda mavjud boʻladigan asosiy kontseptual mavzular va ideallarni taqdim etdi, masalan, oʻtmish va bugungi kunning uygʻunligi, tarixning ajdodlari sifatidagi sevgi va ehtiros, insoniyatning oʻzini oʻzi tushunishga urinishi. „Klepsydra“ yoki „Qum soati“ deb nomlangan ikkinchi qism „Allegoriya“ boʻlimida yunon tarixining qadimgi davrdan to hozirgi kungacha boʻlgan tasviri orqali kiritilgan mavzularni nishonlaydi. „Allegoriya“ boʻlimi [[Nobel mukofoti]] sovrindori yunon shoiri [[Giorgos Seferis|Jorj Seferisning]] „Mythistorema“ sheʼrining misrasini oʻqish bilan boshlandi. Oyat karnaylarda oʻqilayotganda, yorugʻlik chiroqlari qora xalat kiygan, suvga qarab turgan ayolga qaratiladi. Marmar haykal boshini ushlab, ayol tushiga kirayotganga oʻxshaydi. U qorongʻu suvga qaraganida, odam va hayvonlarning qismlari goʻyoki ruh va tananing ikkilanishini anglatuvchi [[Afsonaviy kentavr|kentavr]] paydo boʻladi. Keyin kentavr aylanib yurib, so‘ng stadion markaziga yorug‘lik nayzasini otadi, undan [[Kiklad orollari|Kikladik]] sanʼatining namunasi bo‘lgan ulkan haykal (shuning bilan yunon sanʼatida inson qiyofasining birinchi tasvirlaridan biri) paydo bo‘ldi. Bu kikladik bosh, shuningdek, insoniyatning oʻzini tushunishga boʻlgan birinchi urinishlaridan biridir. Shaklning yuzida [[Lazer|lazerlardan]] foydalangan holda geometrik shakllar va boshqa ilmiy tasvirlar (masalan, [[Quyosh tizimi|Quyosh tizimining]] stilistik tasviri) aks ettirilgan. Keyin haykal boʻlaklarga boʻlinib, suzib ketdi va uning ichidan yunon haykaltaroshligining Arxaik davriga oid kichikroq kouros haykali paydo boʻldi, bu esa oʻz navbatida parchalanib, [[Antik davr|klassik davr]] haykalida inson tasvirini ochib berdi, bu tongning ramzi. 2004-yilgi Olimpiadaning asosiy mavzularidan biri boʻlgan individuallik va insoniy miqyosni ulugʻlash. Ushbu ketma-ketlikning oxirida suvdan kub paydo boʻladi va odam aylanadigan kubda asta-sekin muvozanatni tiklay boshlaydi, bunda insoniyatning eng katta yutuqlari tasvirlanadi, bu insonparvarlik tasvirlari va turli etnik elatlarga mansub erkaklar, ayollar va bolalar tasvirlaridan farqli oʻlaroq. asrlar suv ustida suzayotganga oʻxshagan singan haykal qismlariga proyeksiya qilinadi. Bu oxirgi ketma-ketlik mantiqiy fikrlashning tugʻilishini, oliy maʼlumotni va insoniyat nihoyat oʻzi yashayotgan dunyoni anglashni anglatadi. Ushbu ketma-ketlikdan soʻng, haykalning qismlari suvga tushadi, bu yunon orollarini ramziy qiladi. Keyingi ketma-ketlikda yunoncha sevgi xudosi [[Erot|Eros]] stadionning markazida joylashgan suv havzasida sayr qilayotgan bir juft sevishganlar ustidan uchib oʻtish bilan tanishtirildi. Eros bilan birga yosh er-xotin tarixni yaratuvchi va shakllantiruvchi insoniyat sevgi va ishtiyoqdan tugʻilganligini anglatadi. Ushbu segment marosimning navbatdagi qismini, „Klepsydra“ ni taqdim etadi, u Gretsiya tarixini nishonlash orqali ochilish marosimining mavzularini taʼkidlaydi. Keyin sevishganlar suvga yotishadi va ikkalasi ham tush holatiga tushadilar. Tarix va mifologiyaning qolgan sahnalari davomida [[Eros]] parad boʻylab uchib oʻtdi, vaqti-vaqti bilan uning ostida harakatlanadigan suzuvchilarga tegdi yoki ularga qadam qoʻydi va shu bilan butun tarix uchun manba sifatida sevgi va ehtiros mavzusini kuchaytirdi. Haykallar va Erosning taqdimoti ortidan oʻtkazilgan sahna koʻrinishi oʻz sanʼati orqali yunon sivilizatsiyasining ketma-ketligini koʻrsatadigan sahnalarni tasvirlashda davom etdi. Sahnalar Minoan tsivilizatsiyasidan boshlangan. Birinchi floatda Minoan tsivilizatsiyasining ramziy qiyofasi aks etgan: koʻkragini ochib qoʻygan va ikki qoʻlida ilonlarni ushlab turgan koʻylagi kiygan unumdorlik maʼbudasi tasviri. Keyingi suzishlarda buqalarning sakrashi, delfinlar va Feest [[Freska|freskalaridagi]] tasvirlarga qaytgan boshqa elementlarning sahnalari namoyish etildi. Keyin sahnalar Miken tsivilizatsiyasining yanada yorqin sanʼatiga, soʻngra Klassik davr tasvirlariga oʻtdi. [[Aleksandr|Iskandar Zulqarnayn]] obrazini aks ettiruvchi aktyorni olib ketayotgan arava [[Ellinizm|ellinistik davrga oid]] tasvirlarni taqdim etdi, ular oʻz navbatida Vizantiya sanʼati, Yunon mustaqillik urushi va nihoyat XX asr yunon madaniyatining unsurlari, masalan, mashhur soya teatri tasvirlarini taqdim etdi. Yunon mentalitetining hazil va oʻzini kamsituvchi tasviri (va parodiya) ekanligi aytilgan Karagiozis figurasi. Parad oxirida „Eros“ homilador ayolga ustki kiyimini yechishga yordam beradigan darajada pastga tushdi. Ushbu oxirgi qism marosimning toʻliq aylanaga kirishini anglatadi: „Klepsidra“ segmenti Minoan unumdorlik maʼbudasi tasviridan boshlandi va endi butun insoniyat va tarixning kelajagini ifodalovchi homilador ayol bilan tugaydi. Stadion chiroqlari xiralashganda va suv havzasi ostidagi chiroqlar yoqilganda, qorin porlab, ayol suv koʻliga oʻtdi va shu tariqa [[Galaktika|galaktikadagi yulduzlar]] tasvirini yaratdi. Yunon afsonasiga koʻra, galaktika yulduzlari [[Gera (mif)|Geraning]] unumdor koʻkrak sutidan tugʻilgan. Aslida, [[Yer]] sayyorasining uyi boʻlgan [[Somon yoʻli|Somon yoʻli galaktikasining]] nomi ushbu afsonadan kelib chiqqan. Asta-sekin yulduzlar ayol atrofida koʻtarilib, sayyoradagi barcha hayot uchun asos boʻlgan tez aylanadigan [[Dezoksiribonuklein kislota|DNK]] qoʻsh spiralini hosil qilish uchun harakat qildilar. Insoniyatning oʻzini tushunishga urinishi, butun marosim davomida Kiklad boshi bilan boshlangan mavzu, insoniyatning oʻzini tushunishga boʻlgan soʻnggi va eng soʻnggi urinishini anglatuvchi DNK qoʻsh spiralining tasviri bilan yanada mustahkamlanadi: 20-yil oxiri va. 21-asr boshlarida inson genomini xaritalash bilan [[genetika]] sohasida katta yutuqlarga guvoh boʻldi. Nihoyat, paradning barcha qahramonlari basseyn ichida, uning markazi atrofida aylanib yura boshladilar, oʻtmish va hozirgi kunni barabanlarning bir marsh zarbasida aralashtirib yubordilar. Ochilish marosimining yana bir asosiy mavzusi o‘tmish va bugungi kunning qo‘shilishidir. Musiqa xorlar bilan kressendo boshlandi, birdan hovuz oʻrtasidan zaytun daraxti koʻtarildi — yunonlar maʼbuda Afinaning afzal koʻrgan sovgʻasi — er va oziq-ovqat — Poseydon sovgʻasi, ot — urush quroli. Musiqaning eng yuqori choʻqqisida barcha qahramonlar toʻxtab qoʻllarini koʻtarib, xuddi tepada joylashgan, togʻga oʻxshagan dekonstruksiyasiz haykallar boʻlaklari bilan oʻralgan Daraxtga sajda qilayotgandek qoʻllarini koʻtardilar. === Millatlar paradi === Sportchilarning stadionga kirishiga tayyorgarlik koʻrish uchun avvalo stadion polida qurilgan ulkan suv havzasini toʻkib tashlash kerak edi. Stadiondan 3 daqiqa ichida 2 162 000 litr suv toʻkilgan, bu esa sportchilarning yurishi va yigʻilishi uchun quruq, qattiq sirtni taʼminladi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Tyrangiel |first=Josh |date=2004-08-16 |title=A Classic Spectacle |language=en-US |work=Time |url=http://content.time.com/time/magazine/article/0,9171,1101040823-682263,00.html |access-date=2019-08-24 |issn=0040-781X}}</ref> Odatda Gretsiya har qanday Olimpiadada Millatlar paradida yetakchilik qiladi, mezbon davlat stadionga oxirgi marta kiradi. Biroq, Gretsiya mezbon davlat boʻlganligi sababli, ular oxirgi oʻrinni egallab, parad boshida bayroqdor sifatida ogʻir atletikachi Pyrros Dimas bilan oʻz bayrogʻini, yakunda esa sportchilarning oʻzlarini stadionga yuborishdi. Debyut oʻrni Millatlar paradini stadionga olib borgan [[Sent Lyusiya|Sent-]] Lyusiyaga ([[Yunon tili|yunoncha]] Gia Lyuka) berildi. Millatlar [[Yunon yozuvi|yunon alifbosi tartibida]] kirganda, parad oʻrtasida [[Zimbabve]] paydo boʻldi — bu odatda oxirgidan oldingi davlat boʻlgan, keyin esa faqat mezbon mamlakat.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.athens2004.com/Files/pdf/NOC_marching_order.pdf|sarlavha=Archived copy|kirish sanasi=2004-08-19|arxivurl=https://web.archive.org/web/20060219095123/http://www.athens2004.com/Files/pdf/NOC_marching_order.pdf|arxivsana=2006-02-19}}</ref> Qoʻshma Shtatlar va Shveytsariya kabi mamlakatlar, odatda, toʻplamning orqa tomonida boʻlib, yunon alifbosidagi oʻrinlari tufayli avvalroq kirish huquqiga ega edi. [[Afgʻoniston|Afgʻoniston]] va [[Iroq|Iroqning]] kirish joylari paradning eng yorqin nuqtalari boʻldi.<ref name="usaathletes">{{Veb manbasi|url=https://www.usatoday.com/sports/olympics/athens/2004-08-13-preview-opening-ceremony_x.htm?POE=NEWISVA|sarlavha=Athens' bumpy road to the Olympics leads to lavish open|sana=August 13, 2004|ish=USA Today}}</ref> [[Kiribati]] xalqi 2004-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlarida debyut Olimpiya oʻyinlarida ishtirok etdi va [[Sharqiy Timor]] birinchi marta oʻz bayrogʻi ostida marshga chiqdi. Serbiya va Chernogoriya 2003-yilda mamlakat rasman nomi oʻzgartirilgandan beri va 2006-yilda ittifoq tarqatilishidan oldin ([[2008-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|2008-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari]] arafasida) birinchi va yagona Olimpiadada mamlakatning yangi nomi bilan qatnashdi; ilgari [[Yugoslaviya]] nomi bilan tanilgan edi. Amerikaning Iroqqa bostirib kirishi greklar orasida mashhur emasligi sababli, ommaviy axborot vositalarida Amerika delegatsiyasi stadionga kirishi paytida tomoshabinlar urushga qarshi norozilik bildirishlari kutilgan edi;<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Overington |first=Caroline |author-link=Caroline Overington |date=May 15, 2004 |title=American team prepares for fear, loathing in Athens |work=Sydney Morning Herald |url=http://www.smh.com.au/articles/2004/05/14/1084289892078.html}}</ref> ammo, amerikaliklar iliq kutib olindi, bu voqeani yoritayotgan amerikalik yangiliklar boshlovchilari hamda NBC Sport telekanali boshlovchisi Bob Kostasni hayratda qoldirdi.<ref name="usaathletes">{{Veb manbasi|url=https://www.usatoday.com/sports/olympics/athens/2004-08-13-preview-opening-ceremony_x.htm?POE=NEWISVA|sarlavha=Athens' bumpy road to the Olympics leads to lavish open|sana=August 13, 2004|ish=USA Today}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.usatoday.com/sports/olympics/athens/2004-08-13-preview-opening-ceremony_x.htm?POE=NEWISVA „Athens' bumpy road to the Olympics leads to lavish open“]. </cite></ref> Gretsiyadan tashqari, yunon olomoni koʻplab yunonlar yashaydigan va oldingi yozgi Olimpiya oʻyinlari va [[Oʻrta dengiz|Oʻrta er dengizi boʻyida]] [[Fransiya|joylashgan Frantsiya]] va [[Italiya]], shuningdek, [[Braziliya]] va [[Kanada|Kanadadagi]] [[Kipr Respublikasi|Kipr]], [[Avstraliya|Avstraliyadan]] kelgan vatandoshlari uchun eng baland ovozda olqishlashdi. [[Jibuti]] uchun ham baland ovozda olqishlandi, chunki stadionga faqat bir kishi kirgan edi. Falastin va Serbiya va Chernogoriya jamoalari ham juda iliq kutib olindi. Yevro-2004 musobaqasiga mezbonlik qilgan [[Portugaliya|Portugaliyani]] xursandchilik bilan kutib olishdi, Gretsiya final oʻyinida Portugaliyani 1:0 hisobida magʻlub etdi. Dunyoning turli burchaklaridan kelgan yuqori martabali siyosatchilar va qirollik oilasi oʻz mamlakatlaridan kelgan jamoalar tomonidan olqishlashdi. [[Birlashgan Qirollik bosh vaziri|Buyuk Britaniya Bosh vaziri]] [[Tony Blair|Toni Bler]], Italiya prezidenti [[Carlo Azeglio Ciampi|Karlo Azeglio Ciampi]], [[Norvegiya]] valiahd shahzodasi Xokon (1994- yilgi qishki Olimpiya oʻyinlari qozonini yoqgan) va [[Daniya]] valiahd shahzodasi Frederik (boshqalar qatorida) kabi muhim mehmonlar oʻrnidan turib, jamoalarni olqishladi. ularning mamlakatlari. DJ Tiesto trans musiqasini ijro etgan paradda oʻtgan jahon yetakchilari, jumladan, [[AQSh prezidenti]] [[George H. W. Bush|Jorj HV Bush]] ham oʻz milliy jamoalariga tashrif buyurib, olqishladilar. === Okeaniya — Sportchilar uchun qoʻshiq === Keyin [[Björk]] Okeaniya qoʻshigʻini kuyladi. [[Qoʻshiq]] okean nuqtai nazaridan yozilgan boʻlib, qoʻshiqchi butun hayotning paydo boʻlganiga ishonadi va xor hamrohligida inson evolyutsiyasini batafsil yoritadi. U qoʻshiq aytayotganda uning libosi asta-sekin sportchilarni oq choyshab bilan qoplagan. Qoʻshiq oxirida libosda dunyoning proyeksiyasi koʻrsatildi. Biroq, varaqdagi texnik qiyinchiliklar varaq qoʻshiqning oxiriga qadar barcha sportchilarga etib bormaganligini anglatadi. Agar segment muvaffaqiyatli boʻlsa, bu 1992 va 2000-yillardagi Olimpiya oʻyinlarining ochilish marosimlarida barcha sportchilarni qamrab olgan bayroqlarga qayta qoʻngʻiroq boʻlar edi. Keyin [[Xalqaro kosmik stansiya]] ekspeditsiyasi 9 ekipaji videosi namoyish etildi, unda rossiyalik qo‘mondon [[Gennadiy Padalka]] va Amerika Qo‘shma Shtatlari bort muhandisi Maykl Finke sportchilarni qutlab, tinchlik uchun mamlakatlar o‘rtasidagi insoniy hamkorlik muhimligini taʼkidladi. === Olimpiya oʻyinlariga 108 yil === Zamonaviy Olimpiya oʻyinlari asoschilari [[Pierre de Coubertin|Per de Kuberten]] va Demetrios Vikelas va 1896-yildagi birinchi oʻyinlarni tanishtirgandan soʻng, yuguruvchi Jorj Sabanis nafaqat tinchlikni, balki Afinaning oʻzini ham ramziy maʼnoda stadion atrofida aylanib yurgan zaytun novdasi tasviri tushirilgan bayroqni koʻtarib chiqdi. oldingi 27 ta olimpiadaga bagʻishlangan oʻtish lentasi. Yuguruvchi ramziy maʼnoda 1916, 1940 va 1944-yillardagi jahon urushlari tufayli bekor qilingan oʻyinlarda qoqiladi. Yuguruvchi oʻz yugurishini stadionning eng markazida tugatdi, u erda zamonaviy Olimpiya oʻyinlarining dunyo boʻylab sayohati ramzi boʻlgan badiiy qismdagi zaytun daraxti paydo boʻldi va Afinaga uyiga qaytdi. Rasmiy ravishda Olimpiya oʻyinlari protokolining bir qismi boʻlmasa-da, baʼzi ochilish marosimlarida oldingi mezbon shaharlar tan olingan. Yozgi Olimpiya oʻyinlarining tan olinishi 1992-yilda Barselonadagi ochilish marosimida, 1996 yilda Atlantadagi ochilish marosimida va [[Yozgi Olimpiada oʻyinlari 2012 ochilish marosimi|2012-yilda Londondagi ochilish marosimida]] qisqartirilgan versiyada paydo boʻldi. Qishki Olimpiya oʻyinlarida 2002-yilda Solt-Leyk-Siti shahridagi Qishki Olimpiada oʻyinlarida tan olindi, u erda oldingi 18-[[Qishki Olimpiada|qishki Olimpiya oʻyinlarining]] bannerlari marosim boshida Rays-Ekkls stadioniga kirgan va 2010-yilda Vankuverdagi Qishki Olimpiada oʻyinlarining ochilish marosimlari. . === Ochilish manzillari === Anʼanaviy yunon va Olimpiya ramzi boʻlgan zaytun daraxti oldida ikkita qisqa nutq soʻzlandi. Birinchi nutqni Afina Olimpiada oʻyinlari tashkiliy qoʻmitasi (ATHOC) prezidenti va Olimpiya oʻyinlarining birinchi ayol bosh tashkilotchisi Janna Anjelopulos -Daskalaki aytdi. U sportchilarga shunday dedi: „Gretsiya bugun kechqurun shu yerda. Biz tayyormiz.“ va „Uyga xush kelibsiz!“ U, shuningdek, Gretsiyadagi birinchi zamonaviy Olimpiya oʻyinlari va 2004-yilgi oʻyinlar oʻrtasidagi uzoq vaqtga ishora qilib, Gretsiya xalqi „bu lahzani uzoq kutganini“ aytdi. Anjelopulos-Daskalaki ortidan Xalqaro Olimpiya Qoʻmitasi (XOQ) prezidenti Jak Rogge nutq soʻzladi va u ishtirokchi sportchilarni taqiqlangan samaradorlikni oshiruvchi moddalardan foydalanish istagiga qarshi turishga undadi va „sport milliy, siyosiy, siyosiy, sport va sport oʻyinlaridan ustun turish orqali birlashayotganini koʻrsating. diniy va til toʻsiqlari“."Men Afina Olimpiya oʻyinlarini … va zamonaviy davrning 28-Olimpiadasini nishonlashni ochiq deb eʼlon qilaman." === Olimpiya bayrogʻi, madhiyasi va qasamyodlari === Beshta qoʻngʻiroq, har bir qoʻngʻiroq qitʼani ifodalaydi, soʻngra oʻyinlarning ochilishida eʼlon qilinadi. Tomoshabinlar ham ularga berilgan qoʻngʻiroqlarni chalishdi. Qoʻngʻiroq chalinayotganda bolalar zaytun novdalarini ushlab stadion poliga yugurishadi. Ularning olomon oʻrtasida Olimpiya bayrogʻi oʻz oldiga kirdi. Uni sakkiz nafar yunon sportchisi Petros Galaktopulos, Ilias Xatzipavlis, Niki Bakogianni, Angelos Basinas, Leonidas Kokkas, Mixail Mouroutsos, Valerios Leonidis va Dimosthenis Tampakos olib borishdi . Keyin Olimpiya bayrogʻi koʻtarildi, Olimpiya madhiyasi esa Jon Psathas tomonidan olib borildi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=May 11, 2020 |title=Greek Olympians bring in the Olympic Flag |url=http://olympicwinners.gr/index.php?Mid=24&artid=33}}</ref> Gretsiyalik erkin suzuvchi Zoi Dimoschaki barcha sportchilar nomidan sportchilarga grek tilida qasamyod qildi. Gretsiyalik basketbol hakami Lazaros Voreadis rasmiylarni yunon tilida qasamyod qildi. === Mash’al oʻrni va qozonning yoritilishi === [[Fayl:Olympic_flame_at_opening_ceremony.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/Olympic_flame_at_opening_ceremony.jpg/260px-Olympic_flame_at_opening_ceremony.jpg|thumb|260x260px| Ochilish marosimida Olimpiya alangasi . Kontseptsiya xoreograf va rejissyor Dimitris Papaioannou, zamonaviy raqs sanʼatkorining ishi edi.]] Ochilish marosimi mash’ala estafetasi yakunida yakuniga yetdi, bu anʼana 1936-yilda [[Berlin]] o‘yinlarga mezbonlik qilgan paytda boshlangan. Ushbu mash’al kelishidan oldingi qism Afinada boshlangan birinchi global mash’al estafetasini nishonladi. Stadionga mash’ala kirib kelishidan oldin stadion markazidan globusni taqlid qilgan uchta halqa ko‘tarildi. Tinchlik ramzi sifatida globus va LED ekranlarda kaptarlarning proyeksiyalari namoyish etildi. Keyin kabellarga osilgan aktyorlar olomon orasidan koʻtarilib, Olimpiya mash’alasini taqlid qilish uchun yaltiroq tayoqlarni koʻtarib, yer shari tomon yugurishdi. Globusda mash’ala tashrif buyurgan shaharlarning nomlari prognoz qilingan va bu segment havoda suzayotgan barcha mash’alachilarning yer sharida birlashishi bilan yakunlandi. Ushbu segment tugagandan soʻng, chiroqlar oʻchirildi va momaqaldiroq va olqishlar bilan birga yurak urishi ovozi mash’alning Olimpiya stadioniga soʻnggi kelishini kutib oldi. Stadionga birinchi boʻlib Gretsiyaning eng buyuk [[Basketbol|basketbolchisi]] hisoblangan mash’ala egasi Nikos Galis kirdi. Mash’al ketma-ket Gretsiya [[Futbol|futboli]] afsonasi Mimis Domazos, 1992-yilgi toʻsiqlar boʻyicha chempioni Voula Patoulidu, 1996 yilgi ogʻir atletika chempioni Kaxi Kaxiashvili va 1996-yilgi gimnastika boʻyicha Olimpiya chempioni Ioannis Melissanidisga topshirildi. Nihoyat, mash’al 2004-yilgi Yozgi Olimpiya oʻyinlari davomida yonish uchun odatdagidek qozon emas, Olimpiya mash’alasiga oʻxshash ulkan konusli ustunni yoqib yuborgan yelkanli suzish boʻyicha 1996-yilgi Olimpiya chempioni Nikolaos Kaklamanakisga topshirildi. Kaklamanakis qozonni yoqish uchun zinapoyaga ko‘tarilayotganda, qozon unga taʼzim qilgandek bo‘lib, texnologiya taraqqiyotiga qaramay, texnologiya hali ham insoniyatning ijodi va quroli ekanligini va u insoniyat ehtiyojlariga xizmat qilishini anglatadi. Marosim hayajonli salyut otilishi bilan yakunlandi. [[2012-yil]] [[27-iyul]], [[juma]] kuni kechqurun [[London|Londondagi]] [[Olimpiya stadioni (London)|Olimpiya stadionida]] '''[[2012-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|2012-yilgi Yozgi Olimpiya o'yinlarining]] tantanali ochilish marosimi''' bo'lib o'tdi va o'yinlarni qirolicha [[Elizabeth II]] rasmiy ravishda ochdi. [[Olimpiya xartiyasi]]da belgilanganidek, jarayon ushbu xalqaro sport tadbirining tantanali ochilishini (shu jumladan, tabrik so'zlari, bayroqlarni ko'tarish va sportchilar paradi) mezbon mamlakat madaniyatini namoyish etish uchun badiiy tomosha bilan birlashtirdi. Tomosha “ '''''Mo‘jizalar orollari”'''''<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Isles of Wonder|url=http://olympicopeningceremony.tumblr.com/tagged/stage1|sana=27 July 2012|kirish sanasi=29 July 2012}}</ref> deb nomlangan va rejissyor [[Oscar|Oskar mukofoti]] sovrindori britaniyalik rejissyor Denni Boyl edi. London-2012 oldidan [[Birlashgan Qirollik|Buyuk Britaniyaning]] 2008-yilgi [[Pekin]] [[2008-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|Yozgi O'yinlarida]] belgilangan standartga erisha oladigan ochilish marosimini o'tkazish qobiliyatidan ancha xavotirlangan edi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Engineering the London 2012 Olympics opening ceremony|url=http://www.theengineer.co.uk/in-depth/the-big-story/engineering-the-london-2012-olympics-opening-ceremony/1013640.article|ish=The Negineer|ism=Stephen|muallif=Harris|sana=23 August 2012|kirish sanasi=24 August 2012}}</ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Spencer |first=Richard |date=25 August 2012 |title=London 2012 cannot match Beijing Olympics opening ceremony 'because of trade unions' |work=The Daily Telegraph |url=https://www.telegraph.co.uk/sport/olympics/2617980/London-2012-cannot-match-Beijing-Olympics-opening-ceremony-because-of-trade-unions.html |url-status=live |url-access=subscription |access-date=24 August 2012 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220112/https://www.telegraph.co.uk/sport/olympics/2617980/London-2012-cannot-match-Beijing-Olympics-opening-ceremony-because-of-trade-unions.html |archive-date=12 January 2022}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Five Ways for London to Top the Beijing Olympics Opening Ceremony|url=http://www.huffingtonpost.co.uk/philip-hepple/london-2012-olympics-five-ways-to-top-beijing-opening-ceremony_b_1282811.html?ref=uk|ish=Huffington Post|ism=Philip|muallif=Hepple|sana=16 February 2012|kirish sanasi=24 August 2012}}</ref> 2008 yilgi marosim o'zining miqyosi, isrofgarchiligi va xarajati bilan e'tiborga olindi, "eng buyuk"<ref>{{Veb manbasi|url=http://afp.google.com/article/ALeqM5ibNAUAq-kZNOy3LmO9HAI2cN-smg|sarlavha=Press hails 'greatest ever' Olympic opening show|nashriyot=[[Agence France-Presse]]|sana=9 August 2008|kirish sanasi=13 March 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130511131508/http://afp.google.com/article/ALeqM5ibNAUAq-kZNOy3LmO9HAI2cN-smg|arxivsana=11 May 2013}}</ref> deb e'tirof etildi va 65 million funt sterlingga tushdi. Bundan farqli o'laroq, London taxminan 27 million funt sterling (to'rtta marosim uchun ajratilgan 80 million funt sterlingdan) sarfladi, bu esa dastlabki byudjetdan ikki baravar ko'p edi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Kortekaas|ism=Vanessa|url=http://www.ft.com/cms/s/0/4e49451e-1f76-11e1-9916-00144feabdc0.html#axzz1z2AgdaE5|sarlavha=Cameron doubles budget for Olympic ceremonies|nashriyot=FT.com|sana=5 December 2011|kirish sanasi=29 June 2012}}</ref> Shunday bo'lsa-da, Londonning ochilish marosimi darhol ulkan muvaffaqiyat sifatida ko'rildi va "astar" va "Britaniyaga sevgi maktubi" sifatida maqtovga sazovor bo'ldi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Dawson|ism=Andy|url=https://www.mirror.co.uk/tv/tv-reviews/bbcs-trevor-nelson-stumbles-but-danny-1177361|sarlavha=Boyle Command Performance is hampered by not-so-clever Trevor|ish=Daily Mirror|sana=28 July 2012|kirish sanasi=31 July 2012}}</ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Goldsmith |first=Harvey |last2=Phillips |first2=Arlene |last3=Quantick |first3=David |last4=Brown |first4=Mick |last5=Beard |first5=Mary |date=29 July 2012 |title=London 2012: the experts' view of the Olympic opening ceremony |work=The Daily Telegraph |url=https://www.telegraph.co.uk/sport/olympics/9434563/London-2012-the-experts-view-of-the-Olympic-opening-ceremony.html |url-status=live |url-access=subscription |access-date=5 August 2012 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220112/https://www.telegraph.co.uk/sport/olympics/9434563/London-2012-the-experts-view-of-the-Olympic-opening-ceremony.html |archive-date=12 January 2022}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-19025686|sana=28 July 2012|kirish sanasi=1 August 2012|sarlavha=Media reaction to London 2012 Olympic opening ceremony|ish=BBC}}</ref> Marosim BST soat 21:00 da boshlandi va deyarli to'rt soat davom etdi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Fowler|ism=Scott|url=http://www.kansascity.com/2012/07/27/3727711/scott-fowler-brits-show-their.html|sarlavha=Brits show their knack for theater, humor|ish=The Kansas City Star|sana=27 July 2012|kirish sanasi=31 July 2012}}</ref> Uni butun dunyo bo'ylab 900 million tomoshabin tomosha qildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=London 2012 opening ceremony draws 900 million viewers|url=http://uk.reuters.com/article/uk-oly-ratings-day-idUKBRE8760V820120807?feedType=RSS&feedName=sportsNews|ish=Retuers|ism=Avril|muallif=Ormsby|sana=7 August 2012|kirish sanasi=13 March 2013}}</ref>, bu Buyuk Britaniya va AQShda eng ko'p tomosha qilingan Olimpiada ochilish marosimiga aylandi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Douglas |first=Torin |date=28 July 2012 |title=Olympics ceremony: 27m UK viewers watched opening |work=BBC |url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-19026694 |access-date=29 July 2012}}</ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Pomerantz |first=Dorothy |date=28 July 2012 |title=Olympics Opening Most Watched Non-U.S. Ceremony Ever (And Pretty Good) |work=Forbes |url=https://www.forbes.com/sites/dorothypomerantz/2012/07/28/olympics-opening-most-watched-non-u-s-ceremony-ever-and-pretty-good/ |access-date=29 July 2012}}</ref> Minglab ko'ngillilar ishtirok etganiga va ikkita ommaviy mashq o'tkazilganiga qaramay, spektakldan oldin mazmuni asosan sir saqlangan edi. Badiiy namoyishning asosiy bo'limlari Britaniya [[Sanoat toʻntarishi|sanoat inqilobi]], Milliy sog'liqni saqlash xizmati, adabiy meros, ommabop musiqa va madaniyatni aks ettirdi va ularning jonli hikoyalari va musiqadan foydalanishi bilan ajralib turardi. Ikki qisqa bo'limda [[Elizabeth II|qirolichaning]] [[James Bond|Jeyms Bond]] bilan birga suratga olingan [[Kameo|kamo ko'rinishi]] va komediyachi [[Rowan Atkinson|Rouen Atkinson]] qo'shilgan London simfonik orkestrining jonli ijrosi kiradi. Bular Britaniyaning hazil tuyg'usi bilan bog'liq edi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=A "noisy, busy, witty, dizzying production": What the world thought of London 2012's opening ceremony|url=https://www.mirror.co.uk/news/world-news/london-2012-what-the-world-thought-1178468|ish=Daily Mirror|sana=28 July 2012|kirish sanasi=22 August 2012}}</ref> Marosimda bolalar va o'smirlar o'z segmentlarining ko'p qismini namoyish etdilar, bu esa Londonning o'yinlarga bo'lgan asl taklifining "avlodni ilhomlantirish" intilishini aks ettirdi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Case Study – LONDON 2012: How We Won The Bid|url=http://www.heacademy.ac.uk/assets/hlst/documents/olympic_sig/case_studies/CS10-How-we-Won-the-Bid.pdf|ish=Higher Education Academy Oxford Brookes University|sana=February 2010|kirish sanasi=24 August 2012|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120803210744/http://www.heacademy.ac.uk/assets/hlst/documents/olympic_sig/case_studies/CS10-How-we-Won-the-Bid.pdf|arxivsana=3 August 2012}}</ref> Bi-bi-si 2012-yil 29-oktabrda Denni Boyl tomonidan tahrirlangan va fon qo‘shimchalari bilan birga yetti soatdan ko‘proq sport voqealari va to‘liq yopilish marosimining butun ochilish marosimi tasvirlarini e’lon qildi.<ref>[http://www.bbcshop.com/sport/london-2012-olympic-games-dvd/invt/bbcdvd3745/ ''London 2012 Olympic Games'', BBC Shop, London, October 2012]. Retrieved 28 October 2012.</ref> == Tayyorgarlik == London Olimpiada va Paralimpiya o'yinlari tashkiliy qo'mitasi ( LOCOG ) 2010-yil iyun oyida Denni Boylga marosim direktori bo'lish uchun murojaat qildi va u darhol rozi bo'ldi.<ref>{{Citation|last=Lynskey|first1=Dorian|title=Oblivion with Bells|journal=[[Q (magazine)|Q]]|volume=318|pages=82–88|date=January 2013|origyear=published November 2012}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Danny Boyle to direct London 2012 opening ceremony|url=http://www.culture.gov.uk/news/news_stories/7199.aspx|ish=Gov.uk|sana=22 June 2010|kirish sanasi=24 August 2012}}</ref> Boylning tushuntirishicha, uni ishga kirishishga to‘rt narsa sabab bo‘lgan: u Olimpiada o‘yinlarining ashaddiy muxlisi edi, u stadiondan bir chaqirim narida yashagan va shu sababli bu hududga investitsiya qilinganini his qilgan, marhum otasining tug‘ilgan kuni marosim kuni edi va o‘zini shunday his qildi. uning "Oskar nufuzi" unga o'zi xohlagan narsani amalga oshirishga imkon beradi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=11 March 2013 |title=Danny Boyle's journey from truck driving to the Olympics |work=BBC |url=http://www.bbc.co.uk/schoolreport/21741278 |access-date=13 March 2013}}</ref> Uning so'zlariga ko'ra, bu ishni qabul qilish "fuqarolik yoki milliy mas'uliyat kabi g'alati tuyuldi".<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Freedland |first=Jonathan |date=9 March 2013 |title=Danny Boyle: champion of the people |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/film/2013/mar/09/danny-boyle-queen-olympics-film |access-date=13 March 2013}}</ref> [[Fayl:Danny_talks_about_tonight's_ceremony_(cropped).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Danny_talks_about_tonight%27s_ceremony_%28cropped%29.jpg/220px-Danny_talks_about_tonight%27s_ceremony_%28cropped%29.jpg|left|thumb| Denni Boyl, ochilish marosimi direktori]] Boyl 2008-yilgi ochilish marosimidagi isrofgarchilik amal qilib bo'lmaydigan harakat ekanligini tan oldi - "siz Pekindan kattaroq bo'lolmaysiz" - va bu tushunish aslida uning jamoasini ijodiy ravishda ozod qilgan. U shunday dedi: ".. Shubhasiz, men Pekinni qurishga harakat qilmoqchi emasman, chunki siz qanday qilib shunday qila olasiz? Biz qila olmaymiz, siz ham xohlamaysiz, shuning uchun biz boshiga qaytamiz. Biz qayta ko'rib chiqayotganimiz va qayta boshlaganimizdek taassurot qoldirishga harakat qilamiz, chunki ular ( ''ochilish marosimlari'' ) 1984-yilda Los-Anjelesdan beri avj oldi. Ular har safar o'zlarini yuqoriga ko'tarishga harakat qilishdi va Pekindan keyin buni qila olmaysiz."<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Calhoun |first=Dave |title=How Danny Boyle followed up 'Slumdog Millionaire' |work=Time Out |url=https://www.timeout.com/london/film/how-danny-boyle-followed-up-slumdog-millionaire-1 |access-date=16 March 2013}}</ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Gibson |first=Owen |date=27 July 2012 |title=Olympics opening ceremony: Danny Boyle credits late father for inspiration |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/film/2012/jul/27/olympic-opening-ceremony-danny-boyle-father |access-date=27 July 2012}}</ref> Pekinning byudjeti 65 million funt sterlingni tashkil etgan bo'lsa, Londonning yakuniy byudjeti 27 million funt sterlingni tashkil etdi, bu dastlabki ta'minotdan ikki baravar ko'p edi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Kortekaas|ism=Vanessa|url=http://www.ft.com/cms/s/0/4e49451e-1f76-11e1-9916-00144feabdc0.html#axzz1z2AgdaE5|sarlavha=Cameron doubles budget for Olympic ceremonies|nashriyot=FT.com|sana=5 December 2011|kirish sanasi=29 June 2012}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFKortekaas2011">Kortekaas, Vanessa (5 December 2011). [http://www.ft.com/cms/s/0/4e49451e-1f76-11e1-9916-00144feabdc0.html#axzz1z2AgdaE5 "Cameron doubles budget for Olympic ceremonies"]. FT.com<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">29 June</span> 2012</span>.</cite></ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Mower |first=Jane |last2=Hirst |first2=Michael |date=27 January 2012 |title=London 2012: Isles of Wonder theme for Olympic ceremony |work=BBC News |url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-16747032 |access-date=29 July 2012}}</ref> London stadioni o'rindiqlar soni [[Milliy stadion (Pekin)|Pekinnikiga]] teng edi, lekin uning yarmi katta edi; miqyosdagi bu yaqinlik Boyl shaxsiy va bog'liq narsaga erisha olishini his qilishini anglatardi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Boyle |first=Danny |last2=Cottrell-Boyce |first2=Frank |date=10 October 2012 |title=Danny Boyle and Frank Cottrell-Boyce - Words of Wonder |work=Liverpool Hope University |url=https://www.youtube.com/watch?v=hvPRnMS88ns |access-date=14 March 2013}}</ref> Marosimning turli bo‘limlari Britaniya tarixi va madaniyatining jihatlarini aks ettirish uchun mo‘ljallangan bo‘lib, ''“Mo‘jizalar orollari'' ” nomi qisman [[William Shakespeare|Shekspirning]] “Bo‘ron” pyesasidan (ayniqsa, ''Kalibanning'' “Qo‘rqma” nutqidan<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=27 July 2012 |title=London 2012 Olympics: Shakespeare's Caliban the inspiration for 'Isles of Wonder' opening ceremony |work=The Daily Telegraph |url=https://www.telegraph.co.uk/sport/olympics/olympicsvideo/9044505/London-2012-Olympics-Shakespeares-Caliban-the-inspiration-for-Isles-of-Wonder-opening-ceremony.html |url-status=dead |access-date=21 March 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131213120245/http://www.telegraph.co.uk/sport/olympics/olympicsvideo/9044505/London-2012-Olympics-Shakespeares-Caliban-the-inspiration-for-Isles-of-Wonder-opening-ceremony.html |archive-date=13 December 2013}}</ref> ) ilhomlangan, qisman esa “Qo‘rqma” nutqidan ilhomlangan. G.K.Chesterton aforizmi: "Dunyo mo<nowiki>''</nowiki>jizalar yo'qligi uchun emas, balki mo'jizalar etishmasligi uchun halok bo'ladi".<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Boyle |first=Danny |last2=Cottrell-Boyce |first2=Frank |date=10 October 2012 |title=Danny Boyle and Frank Cottrell-Boyce - Words of Wonder |work=Liverpool Hope University |url=https://www.youtube.com/watch?v=hvPRnMS88ns |access-date=14 March 2013}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFBoyleCottrell-Boyce2012">Boyle, Danny; Cottrell-Boyce, Frank (10 October 2012). [https://www.youtube.com/watch?v=hvPRnMS88ns "Danny Boyle and Frank Cottrell-Boyce - Words of Wonder"]. ''Liverpool Hope University''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">14 March</span> 2013</span>.</cite></ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Cottrell-Boyce |first=Frank |date=29 July 2012 |title=The night we saw our mad, fantastical dreams come true |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/commentisfree/2012/jul/29/frank-cottrell-boyce-olympics-opening-ceremony?CMP=twt_gu |access-date=29 July 2012}}</ref> 2010-yil iyul oyida Boyl dizayner Mark Tildesli, yozuvchi Frenk Kottrell-Boys va kostyumlar dizayneri Suttirat Anne Lalarb bilan fikr almashishni boshladi. Ular Britaniyalik bo'lmagan Lalarb Britaniya nimani nazarda tutayotgani haqida fikr bildira olgan holda, ular "asosan ingliz bo'lgan narsani" ko'rib chiqdilar. Kottrell-Boys Boylga [[Sanoat toʻntarishi|sanoat inqilobi]] haqidagi zamonaviy hisobotlarni jamlagan Xamfri Jennings tomonidan yozilgan ''Pandaemonium'' ( ''Yo'qotilgan jannatdagi'' do'zax poytaxti nomi bilan atalgan) nusxasini bergan edi.<ref>{{Citation|last=Lynskey|first1=Dorian|title=Oblivion with Bells|journal=[[Q (magazine)|Q]]|volume=318|pages=82–88|date=January 2013|origyear=published November 2012}}<cite class="citation cs2" data-ve-ignore="true" id="CITEREFLynskey2013">Lynskey, Dorian (January 2013) [published November 2012], "Oblivion with Bells", ''[[Q (jurnal)|Q]]'', '''318''': 82–88</cite></ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Cottrell-Boyce |first=Frank |date=29 July 2012 |title=The night we saw our mad, fantastical dreams come true |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/commentisfree/2012/jul/29/frank-cottrell-boyce-olympics-opening-ceremony?CMP=twt_gu |access-date=29 July 2012}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFCottrell-Boyce2012">Cottrell-Boyce, Frank (29 July 2012). [https://www.theguardian.com/commentisfree/2012/jul/29/frank-cottrell-boyce-olympics-opening-ceremony?CMP=twt_gu "The night we saw our mad, fantastical dreams come true"]. ''The Guardian''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">29 July</span> 2012</span>.</cite></ref> <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.theguardian.com/books/2012/nov/06/pandaemonium-humphrey-jennings-review|sarlavha=Pandæmonium by Humphrey Jennings – review The book behind the Olympic opening ceremony|ism=Nicholas|muallif=Lezard|ish=[[The Guardian]]|sana=20 October 2012|kirish sanasi=25 November 2012}}</ref> Ochilish marosimida Olimpiya halqalarini ajoyib tarzda “ishlab chiqarish” anʼanaga aylangan edi. Kottrell-Boys shunday dedi: "Denni birinchi 15 daqiqada siz butun dunyo bo'ylab aylana oladigan ajoyib, hayratlanarli tasvirga ega bo'lishingiz kerakligini juda aniq tasavvur qildi; u odamlarni "Yo Xudoyim!" . Boyl "Olimpiya halqalarini yasash bilan yakunlangan chorvachilikdan sanoatgacha bo'lgan sayohat" bu tasvir bo'lishiga qaror qildi. Jamoa ish boshlagan o'nta alohida bob asta-sekin uchta asosiy harakatga bo'lingan: "Yashil va yoqimli er" dan sanoat inqilobining "pandemoniumi" ga zo'ravonlik bilan o'tish, NHS va bolalar adabiyotiga salom berish va bayramni nishonlash. pop madaniyati, texnologiya va raqamli inqilob.<ref>{{Citation|last=Lynskey|first1=Dorian|title=Oblivion with Bells|journal=[[Q (magazine)|Q]]|volume=318|pages=82–88|date=January 2013|origyear=published November 2012}}<cite class="citation cs2" data-ve-ignore="true" id="CITEREFLynskey2013">Lynskey, Dorian (January 2013) [published November 2012], "Oblivion with Bells", ''[[Q (jurnal)|Q]]'', '''318''': 82–88</cite></ref> Boyl 2011-yilning bahorida marosim ustida ishlashga qaytganida, u bir necha kino loyihalarida, shuningdek, Meri Shellining ''[[Frankenshteyn, yoki Zamonaviy Prometey|Frankenshteyn spektaklidagi]]'' teatrlashtirilgan spektaklida birga ishlagan Underworld vakili Rik Smitdan musiqiy direktor bo'lishini so'radi.<ref>{{Citation|last=Lynskey|first1=Dorian|title=Oblivion with Bells|journal=[[Q (magazine)|Q]]|volume=318|pages=82–88|date=January 2013|origyear=published November 2012}}<cite class="citation cs2" data-ve-ignore="true" id="CITEREFLynskey2013">Lynskey, Dorian (January 2013) [published November 2012], "Oblivion with Bells", ''[[Q (jurnal)|Q]]'', '''318''': 82–88</cite></ref> <ref name="baltin1">{{Yangiliklar manbasi |last=Baltin |first=Steve |date=8 December 2011 |title=Underworld Named Music Directors of 2012 Olympics |work=Rolling Stone |url=https://www.rollingstone.com/music/news/underworld-named-music-directors-of-2012-olympics-20111208 |access-date=29 July 2012}}</ref> Ayni vaqtda jamoa Londonning sharqiy qismidagi “ Three Mills ” studiya majmuasiga ko‘chib o‘tdi, u yerda stadionning 4x4 metr o‘lchamdagi maketi qurilgan. Xavfsizlik nuqtai nazaridan marosimning yagona CGI-yordamli versiyasi muharrir Sascha Dhillonning noutbukida saqlangan; Kim bunga muhtoj bo'lsa, studiyaga kelishi kerak edi.<ref name="QNov2012" /> Aktyorlar tarkibiga professional ijrochilar va 7500 nafar ko‘ngillilar kirdi. Boyl ko'ngillilarni "barcha eng qimmatli tovar" deb hisobladi. 2011-yil noyabr oyida ular Three Mills-da tinglashdi va mashg'ulotlar 2012-yil bahorida Dagenhamdagi ochiq maydonda (tashlangan Ford zavodi) ko'pincha yomon ob-havo sharoitida boshlandi. Garchi asosiy hissa qo'shuvchilar ma'lumotni oshkor qilmaslik to'g'risidagi shartnomalarni imzolashlari kerak bo'lsa-da va ba'zi elementlar kod nomi bilan atalgan bo'lsa-da, Boyl ko'ngillilarga "syurprizni saqlab qolish" va hech qanday ma'lumotni sizdirmaslikni so'rab, ularga katta ishonch bildirdi.<ref name="QNov2012">{{Citation|last=Lynskey|first1=Dorian|title=Oblivion with Bells|journal=[[Q (magazine)|Q]]|volume=318|pages=82–88|date=January 2013|origyear=published November 2012}}<cite class="citation cs2" data-ve-ignore="true" id="CITEREFLynskey2013">Lynskey, Dorian (January 2013) [published November 2012], "Oblivion with Bells", ''[[Q (jurnal)|Q]]'', '''318''': 82–88</cite></ref> <ref name="GDBCotP">{{Yangiliklar manbasi |last=Freedland |first=Jonathan |date=9 March 2013 |title=Danny Boyle: champion of the people |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/film/2013/mar/09/danny-boyle-queen-olympics-film |access-date=13 March 2013}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFFreedland2013">Freedland, Jonathan (9 March 2013). [https://www.theguardian.com/film/2013/mar/09/danny-boyle-queen-olympics-film "Danny Boyle: champion of the people"]. ''The Guardian''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">13 March</span> 2013</span>.</cite></ref> Qo'shimcha ko'ngillilar xavfsizlik va marshalllashda yordam berish va texnik ekipajni qo'llab-quvvatlash uchun jalb qilindi.<ref name="GDBF">{{Yangiliklar manbasi |last=Gibson |first=Owen |date=27 July 2012 |title=Olympics opening ceremony: Danny Boyle credits late father for inspiration |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/film/2012/jul/27/olympic-opening-ceremony-danny-boyle-father |access-date=27 July 2012}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFGibson2012">Gibson, Owen (27 July 2012). [https://www.theguardian.com/film/2012/jul/27/olympic-opening-ceremony-danny-boyle-father "Olympics opening ceremony: Danny Boyle credits late father for inspiration"]. ''The Guardian''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">27 July</span> 2012</span>.</cite></ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Johnson |first=Wesley |date=27 January 2012 |title=Danny Boyle hails 15,000 Olympics opening ceremony volunteers |work=The Independent |url=https://www.independent.co.uk/news/uk/home-news/danny-boyle-hails-15000-olympics-opening-ceremony-volunteers-7982152.html |url-status=live |url-access=subscription |access-date=29 July 2012 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220501/https://www.independent.co.uk/news/uk/home-news/danny-boyle-hails-15000-olympics-opening-ceremony-volunteers-7982152.html |archive-date=1 May 2022}}</ref> Marosimdan uch hafta oldin, bosh rolni bajarishi kerak bo'lgan Mark Raylans, oilaviy halokatdan keyin chiqib ketdi va uning o'rnini [[Kenneth Branagh|Kennet Branag]] egalladi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Shea |first=Julian |date=27 July 2012 |title=Young British athletes light cauldron at Olympics Opening Ceremony |work=Metro |url=http://www.metro.co.uk/olympics/906568-young-british-athletes-light-cauldron-at-olympics-opening-ceremony#ixzz226AYmCK1 |access-date=30 July 2012}}</ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Branagh |first=Kenneth |date=23 December 2012 |title=Kenneth Branagh recalls the opening ceremony of London 2012 |work=The Observer |url=https://www.theguardian.com/theobserver/2012/dec/23/kenneth-branagh-danny-boyle-olympics |access-date=23 December 2012}}</ref> Olimpiada qo'ng'irog'i dunyodagi eng katta garmonik sozlangan qo'ng'iroq<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=London 2012: Bradley Wiggins rings bell to start Olympic ceremony|url=https://www.bbc.co.uk/sport/0/olympics/19018575|ish=BBC Sport|sana=27 July 2012|kirish sanasi=24 August 2012}}</ref> bo'lib, og'irligi 23 tonna bo'lib, Gollandiyaning Royal Eijsbouts tomonidan Whitechapel Bell Foundry kompaniyasi rahbarligida misdan yasalgan va Stadionda osilgan edi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.hollanduktrade.nl/dutch-technology-shines-gold-at-london-olympics/|ish=Holland UK Trade|ism=Bram|muallif=van der Veen|sana=13 July 2012|kirish sanasi=28 July 2012|sarlavha=Dutch technology shines gold at London Olympics|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130518103302/http://www.hollanduktrade.nl/dutch-technology-shines-gold-at-london-olympics/|arxivsana=18 May 2013}}</ref> ''Unda'' Kalibanning "Bo'ron"dagi nutqidan bir satr yozilgan: "Qo'rqmang, orol shovqin-suronga to'la".<ref name="Magnay">{{Yangiliklar manbasi |last=Magnay |first=Jacquelin |date=27 January 2012 |title=London 2012 Olympics: Shakespeare theme to lead 'Isles of Wonder' Olympic opening ceremony |work=The Telegraph |url=https://www.telegraph.co.uk/sport/olympics/9043917/London-2012-Olympics-Shakespeare-theme-to-lead-Isles-of-Wonder-Olympic-opening-ceremony.html |url-status=live |url-access=subscription |access-date=31 July 2012 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220112/https://www.telegraph.co.uk/sport/olympics/9043917/London-2012-Olympics-Shakespeare-theme-to-lead-Isles-of-Wonder-Olympic-opening-ceremony.html |archive-date=12 January 2022}}</ref> Boyl London 2012 "avlodni ilhomlantirish" mavzusiga katta e'tibor qaratdi va asosan bolalar va yoshlarga tayangan holda dastur ishlab chiqdi va yoshlarga tegishli mavzularni qurdi. Sharqiy Londonning oltita asl mezbon tumanidagi 25-maktab spektakl uchun bolalar ko'ngillilarini jalb qilish uchun ishlatilgan va 50 dan ortiq tilda so'zlashadigan 176 -(16-18 yoshlilar) kollejlaridan jalb qilingan. 2012-yil 12-iyunda bo'lib o'tgan matbuot anjumanida Boyl qishloq kriket jamoasi, qishloq xo'jaligi hayvonlari, Glastonberi Tor modeli, shuningdek, maypole va yomg'irli bulutni o'z ichiga olishi kerak bo'lgan ulkan [[Buyuk Britaniya oroli|Britaniya]] qishloqlarini va'da qilgan edi. Uning maqsadi Britaniyaning qishloq va shahar [[Landshaft|manzarasini]] ifodalash edi. Dizayn to'plamning har bir uchida mosh chuqurni o'z ichiga olishi kerak edi, ulardan biri rok festivalini nishonlayotgan odamlar bilan, ikkinchisida esa Baloning oxirgi kechasi . Boyle promised a ceremony with which everyone would feel involved; he said, "I hope it will reveal how peculiar and contrary we are – and how there's also, I hope, a warmth about us." Some of the set was designed with real grass turf and soil.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Gibson |first=Owen |date=12 June 2012 |title=Olympic opening ceremony will recreate countryside with real animals |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/sport/2012/jun/12/london-2012-olympic-opening-ceremony |access-date=27 July 2012}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Higgins |first=Charlotte |date=12 June 2012 |title=London 2012 opening ceremony promises spectacle and surprises |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/sport/2012/jun/12/london-2012-opening-ceremony-spectacle?intcmp=239 |access-date=27 July 2012}}</ref> The use of animals (40 sheep, 12 horses, 3 cows, 2 goats, 10 chickens, 10 ducks, 9 geese and 3 sheep dogs, looked after by 34 animal handlers) drew some criticism from People for the Ethical Treatment of Animals (PETA). Boyle, who was being advised by the RSPCA, assured PETA that the animals would be well cared for.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=4 July 2012 |title=London 2012 Olympics: Campaigners fear for opening ceremony animals |work=The Daily Telegraph |url=https://www.telegraph.co.uk/sport/olympics/news/9375479/London-2012-Olympics-Campaigners-fear-for-opening-ceremony-animals.html |url-status=live |url-access=subscription |access-date=27 July 2012 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220112/https://www.telegraph.co.uk/sport/olympics/news/9375479/London-2012-Olympics-Campaigners-fear-for-opening-ceremony-animals.html |archive-date=12 January 2022}}</ref> After the press conference, much commentary in the UK Press was negative and attracted "hundreds of comments online completely supporting...the view that the opening ceremony would be a disaster."<ref name="moonbook">{{Kitob manbasi|last=Moon|first=Russell|title=Days of Wonders|publisher=Oak House Partnership|year=2012|isbn=978-095747310-2}}</ref> Ishlatilgan musiqalarning aksariyati inglizlar edi. Jamoa yopilish marosimi uchun musiqa direktori Devid Arnoldning kabinetiga qo'shni ishlagan va shuning uchun bir-birlarining musiqalarini eshitib, birinchi navbatda ma'lum bir qo'shiqni talab qilish uchun kurash bor edi.<ref name="QAug2012">{{Citation|title=It's the Rock and Roll Olympics!|journal=Q|volume=315|pages=82–88|date=October 2013|origyear=published August 2012}}</ref> Boyl bilan birga " ''Slumdog Millionaire"'' va " ''[[127 soat]]'' " filmlarida ishlagan AR Rahman Boylning xohishiga ko'ra , Buyuk Britaniyadagi hind ta'sirini namoyish qilish uchun "Nimma Nimma" [[Panjob tili|panjob]] qo'shig'ini yaratdi. Ko'proq hind musiqasi ham aralashga kiritilishi rejalashtirilgan edi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Reshmi |first=AR |date=30 June 2012 |title=AR Rahman's punjabi track to rock Olympics inaugural |work=[[The Times of India]] |url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-06-30/news-and-interviews/32483335_1_london-olympics-olympics-opening-ceremony-punjabi |url-status=dead |access-date=27 July 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130518124107/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-06-30/news-and-interviews/32483335_1_london-olympics-olympics-opening-ceremony-punjabi |archive-date=18 May 2013}}</ref> [[Paul McCartney]] marosimning yakuniy qismi bo'lishi kerak edi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=27 July 2012 |title=2012: Olympics: Paul McCartney closes London's opening ceremony |work=CBS News |url=https://www.cbsnews.com/8301-33747_162-57481790/2012-olympics-paul-mccartney-closes-londons-opening-ceremony/ |access-date=28 July 2012}}</ref> Sebastyan Kou qirolichadan ishtirok etishni so'rashda muhim rol o'ynadi va Boyl qirolicha ishtirokidagi " ''Baxtli va shonli'' " filmini birinchi marta namoyish qilganida ijobiy javob berdi. Boyl qirolichani xuddi o'xshash yoki Bukingem saroyi sifatida ikki baravar ko'payadigan joyda [[Helen Mirren|Xelen Mirren]] kabi jahon darajasidagi aktrisa o'ynashni taklif qildi. Coe XOQ va LOCOGning britaniyalik a'zosi malika Annadan uning fikrini so'radi va u qirolichadan so'rashni aytdi. Kou bu g'oyani qirolichaning xususiy kotibi o'rinbosariga taqdim etdi.<ref>''Our Queen'', documentary film, first broadcast on ITV on 17 March 2013.</ref> Boyl qirolicha o'zini o'zi o'ynashdan xursand bo'lishini eshitib hayron bo'ldi va nutq so'zlashni xohladi.<ref name="GDBCotP">{{Yangiliklar manbasi |last=Freedland |first=Jonathan |date=9 March 2013 |title=Danny Boyle: champion of the people |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/film/2013/mar/09/danny-boyle-queen-olympics-film |access-date=13 March 2013}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFFreedland2013">Freedland, Jonathan (9 March 2013). [https://www.theguardian.com/film/2013/mar/09/danny-boyle-queen-olympics-film "Danny Boyle: champion of the people"]. ''The Guardian''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">13 March</span> 2013</span>.</cite></ref> Suratga olish ishlari 2012-yil mart oyining oxirida bo‘lib o‘tdi va “ ''Baxtli va shonli'' ” filmi Bi-bi-si tomonidan ishlab chiqarilgan, ''shuningdek, “Temza bo‘ylab sayohat'' ” filmining ochilishi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Brown |first=Nicolas |date=27 July 2012 |title=How James Bond whisked the Queen to the Olympics |work=BBC News |url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-19018666 |access-date=19 October 2012}}</ref> Marosim oldidan so'nggi kunlarda dasturga o'zgartirishlar hali ham kiritilar edi: BMX velosiped bo'limi vaqt cheklovlari va "Pandemonium" va "Rahmat" tufayli olib tashlandi. . Tim bo'limlari tahrir qilindi.<ref name="QNov2012">{{Citation|last=Lynskey|first1=Dorian|title=Oblivion with Bells|journal=[[Q (magazine)|Q]]|volume=318|pages=82–88|date=January 2013|origyear=published November 2012}}<cite class="citation cs2" data-ve-ignore="true" id="CITEREFLynskey2013">Lynskey, Dorian (January 2013) [published November 2012], "Oblivion with Bells", ''[[Q (jurnal)|Q]]'', '''318''': 82–88</cite></ref> 2016- yilda Boyl o'sha paytdagi Olimpiya o'yinlari va madaniyat kotibi Jeremi Xant tomonidan NHS bo'limini qisqartirish uchun qanday bosimga duch kelganini aytib berdi, u faqat iste'foga chiqish va ko'ngillilarni o'zi bilan olib ketish bilan tahdid qilish orqali saqlab qolgan edi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Osborne |first=Samuel |date=10 July 2016 |title=Danny Boyle claims Tories tried to axe NHS celebration in London 2012 Olympics opening ceremony |work=The Independent |url=https://www.independent.co.uk/news/uk/politics/danny-boyle-nhs-celebration-tories-london-2012-olympics-opening-ceremony-a7129186.html |url-access=subscription |access-date=22 July 2019 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220501/https://www.independent.co.uk/news/uk/politics/danny-boyle-nhs-celebration-tories-london-2012-olympics-opening-ceremony-a7129186.html |archive-date=1 May 2022}}</ref> 23 va 25-iyul kunlari Olimpiya stadionida ko'ngillilar, aktyorlar oilalari, musobaqa g'oliblari va O'yinlarga aloqador boshqa ishtirokchilardan iborat 60 000 tomoshabin oldida ikkita to'liq libos va texnik tayyorgarlik bo'lib o'tdi. Boyl ijtimoiy tarmoqlarda #savethesurprise xeshtegidan foydalanib, ulardan "syurprizni buzmaslikni" so'radi va bu spektaklni juma kuni kechqurun tomosha qiladigan yuzlab millionlar uchun sir tutdi.<ref name="GdnFCB">{{Yangiliklar manbasi |last=Cottrell-Boyce |first=Frank |date=29 July 2012 |title=The night we saw our mad, fantastical dreams come true |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/commentisfree/2012/jul/29/frank-cottrell-boyce-olympics-opening-ceremony?CMP=twt_gu |access-date=29 July 2012}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFCottrell-Boyce2012">Cottrell-Boyce, Frank (29 July 2012). [https://www.theguardian.com/commentisfree/2012/jul/29/frank-cottrell-boyce-olympics-opening-ceremony?CMP=twt_gu "The night we saw our mad, fantastical dreams come true"]. ''The Guardian''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">29 July</span> 2012</span>.</cite></ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |date=16 July 2012 |title=Apply now for free London 2012 Olympic Games Opening Ceremony rehearsal tickets |work=Podium.ac.uk |url=http://www.podium.ac.uk/news/view/906/apply-now-for-free-london-2012-olympic-games-opening-ceremony-rehearsal-tickets |url-status=dead |access-date=25 November 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120717185055/http://www.podium.ac.uk/news/view/906/apply-now-for-free-london-2012-olympic-games-opening-ceremony-rehearsal-tickets |archive-date=17 July 2012}}</ref> == Manbalar == {{manbalar}} {{Olimpiada oʻyinlari marosimlari}} 5ogogtlepf25yikgy5a7ksihmqhxadx 2816434 2816421 2022-08-28T18:55:07Z Umarxon III 18267 [[Special:Contributions/Umarxon III|Umarxon III]] tahrirlari [[User:Optima D|Optima D]] versiyasiga qaytarildi wikitext text/x-wiki 2004-yil 13-avgust kuni 20:45 EEST ( UTC+3 ) da boshlangan '''[[2004-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|Yozgi Olimpiya o'yinlarining]]''' '''tantanali ochilish marosimi''' [[Gretsiya|Gretsiyaning]] [[Afina (shahar)|Afina]] chekkasidagi Marousi shahridagi Olimpiya stadionida bo'lib o'tdi. [[Olimpiya xartiyasi|Olimpiya Xartiyasida]] belgilanganidek, ushbu xalqaro sport tadbirining rasmiy va tantanali ochilish marosimi, jumladan, tabrik so‘zlari, bayroqlar ko‘tarilishi va sportchilar paradi, mezbon mamlakat madaniyati va tarixini namoyish etish uchun badiiy tomosha bilan birlashtirildi. Marosimda 202 ta davlatdan 15 000 ga yaqin sportchi ishtirok etgan tadbirga 72 000 tomoshabin (50 ga yaqin dunyo yetakchilari) tashrif buyurdi. Bu AQShning [[NBC]] teleradiokompaniyasi va Yaponiyaning [[Enechkey|NHK]] telekompaniyasi tomonidan amalga oshirilgan [[Yuqori aniqlikdagi televideniye|yuqori aniqlikdagi televideniyening]] birinchi xalqaro translyatsiyasi bo'ldi. O'yinlarni Gretsiya prezidenti [[Konstantinos Stephanopoulos|Konstantinos Stefanopulos]] EEST vaqti bilan 23:46 ( UTC+3 ) da rasman ochdi. == Ish yuritish == Ochilish marosimi 28 soniyalik ortga hisoblash bilan boshlandi - Afina oxirgi marta birinchi zamonaviy o'yinlarga mezbonlik qilganidan beri o'tkazilgan Olimpiada o'yinlari uchun bir soniya, yurak urishi kuchaytirilgan tovushlar ostida. Ortga hisoblash oxirida, keyin otashinlar otiladi. 400 zarbli cholg'uchilar stadion maydonini aylanib chiqishdan oldin zeymbekiko ijro etishadi. 50 kishilik kuchli [[buzuki]] guruhi ham chiqish qiladi. Uni ikkita barabanchi boshqaradi, biri stadion ichida, ikkinchisi esa antik Olimpiya o'yinlari o'tkaziladigan joy bo'lgan qadimiy Olimpiya [[Olimpiya|stadionidan]] stadion ekranida aks ettirilgan. Ekranda qadimiy Olimpiya stadionidan kelayotganga o'xshab yonayotgan kometa suv bosgan stadionga tushdi va o'zining olovi bilan Olimpiya halqalarini chizdi. Kometa zamonaviy Olimpiya harakatiga hayot bag'ishlovchi qadimgi odamlarning olovini anglatadi va shu bilan o'tmish va hozirgi kunni bog'laydi. Dimitris Papaioannouning so'zlariga ko'ra, ushbu tadbir "an'anaviy yunon madaniyati va tarixining [[Yunon mifologiyasi|mifologik]] boshlanishiga qaytgan va yunon san'atining rivojlanishi orqali ko'rilgan tanlov edi". Keyinchalik, yosh yunon bolasi Mixalis Patsatzis [[Gretsiya bayrogʻi|mezbon davlat bayrog'ini]] hilpiratgan ulkan qog'oz qayiqda stadionga suzib kirdi, bu Gretsiyaning dengiz an'analari va uning dengiz bilan yaqin aloqasi ramzidir. So‘ngra “ Hellenic Naval Band ” stadionga kirib boradi. Afina Olimpiada oʻyinlari tashkiliy qoʻmitasi (ATHOC) prezidenti Janna Anjelopulos -Daskalaki va Xalqaro olimpiya qoʻmitasi prezidenti Jak Rogge stadionga chiqishmoqda. Shundan so‘ng guruh prezidentlik tantanasini ijro etadi, u yerda Gretsiya Respublikasi Prezidenti [[Konstantinos Stephanopoulos|Konstantinos Stefanopulos]] ham stadionga keladi. Uch nafar prezident yosh bola bilan uchrashdi, Ozodlik madhiyasidan oldin Gretsiya milliy madhiyasi, [[Gretsiya bayrogʻi|Gretsiya bayrog'i]] ko'tarilgan kapella ijro etildi. === Badiiy bo'lim === Keyingi segmentlar ikkita asosiy qismga bo'lingan. Ochilish marosimining asosiy badiiy segmentining birinchi qismi “Allegoriya” deb nomlandi. "Allegoriya" butun ochilish marosimi davomida hamma joyda mavjud bo'ladigan asosiy kontseptual mavzular va ideallarni taqdim etdi, masalan, o'tmish va bugungi kunning uyg'unligi, tarixning ajdodlari sifatidagi sevgi va ehtiros, insoniyatning o'zini o'zi tushunishga urinishi. "Klepsydra" yoki "Qum soati" deb nomlangan ikkinchi qism "Allegoriya" bo'limida yunon tarixining qadimgi davrdan to hozirgi kungacha bo'lgan tasviri orqali kiritilgan mavzularni nishonlaydi. "Allegoriya" bo'limi Nobel mukofoti sovrindori yunon shoiri [[Giorgos Seferis|Jorj Seferisning]] "Mythistorema 3" she'rining misrasini o'qish bilan boshlandi. Oyat karnaylarda o'qilayotganda, yorug'lik chiroqlari qora xalat kiygan, suvga qarab turgan ayolga qaratiladi. Marmar haykal boshini ushlab, ayol tushiga kirayotganga o'xshaydi. U qorong'u suvga qaraganida, odam va hayvonlarning qismlari go'yoki ruh va tananing ikkilanishini anglatuvchi [[Afsonaviy kentavr|kentavr]] paydo bo'ladi. Keyin kentavr aylanib yurib, so‘ng stadion markaziga yorug‘lik nayzasini otadi, undan [[Kiklad orollari|Kikladik]] san’atining namunasi bo‘lgan ulkan haykal (shuning bilan yunon san’atida inson qiyofasining birinchi tasvirlaridan biri) paydo bo‘ldi. Bu kikladik bosh, shuningdek, insoniyatning o'zini tushunishga bo'lgan birinchi urinishlaridan biridir. Shaklning yuzida [[Lazer|lazerlardan]] foydalangan holda geometrik shakllar va boshqa ilmiy tasvirlar (masalan, [[Quyosh tizimi|Quyosh tizimining]] stilistik tasviri) aks ettirilgan. Keyin haykal bo'laklarga bo'linib, suzib ketdi va uning ichidan yunon haykaltaroshligining Arxaik davriga oid kichikroq kouros haykali paydo bo'ldi, bu esa o'z navbatida parchalanib, [[Antik davr|klassik davr]] haykalida inson tasvirini ochib berdi, bu tongning ramzi. 2004-yilgi Olimpiadaning asosiy mavzularidan biri bo'lgan individuallik va insoniy miqyosni ulug'lash. Ushbu ketma-ketlikning oxirida suvdan kub paydo bo'ladi va odam aylanadigan kubda asta-sekin muvozanatni tiklay boshlaydi, bunda insoniyatning eng katta yutuqlari tasvirlanadi, bu insonparvarlik tasvirlari va turli etnik elatlarga mansub erkaklar, ayollar va bolalar tasvirlaridan farqli o'laroq. asrlar suv ustida suzayotganga o'xshagan singan haykal qismlariga proyeksiya qilinadi. Bu oxirgi ketma-ketlik mantiqiy fikrlashning tug'ilishini, oliy ma'lumotni va insoniyat nihoyat o'zi yashayotgan dunyoni anglashni anglatadi. Ushbu ketma-ketlikdan so'ng, haykalning qismlari suvga tushadi, bu yunon orollarini ramziy qiladi. Keyingi ketma-ketlikda yunoncha sevgi xudosi [[Erot|Eros]] stadionning markazida joylashgan suv havzasida sayr qilayotgan bir juft sevishganlar ustidan uchib o'tish bilan tanishtirildi. Eros bilan birga yosh er-xotin tarixni yaratuvchi va shakllantiruvchi insoniyat sevgi va ishtiyoqdan tug'ilganligini anglatadi. Ushbu segment marosimning navbatdagi qismini, "Klepsydra" ni taqdim etadi, u Gretsiya tarixini nishonlash orqali ochilish marosimining mavzularini ta'kidlaydi. Keyin sevishganlar suvga yotishadi va ikkalasi ham tush holatiga tushadilar. Tarix va mifologiyaning qolgan sahnalari davomida Eros parad bo'ylab uchib o'tdi, vaqti-vaqti bilan uning ostida harakatlanadigan suzuvchilarga tegdi yoki ularga qadam qo'ydi va shu bilan butun tarix uchun manba sifatida sevgi va ehtiros mavzusini kuchaytirdi. Haykallar va Erosning taqdimoti ortidan o'tkazilgan sahna ko'rinishi o'z san'ati orqali yunon tsivilizatsiyasining ketma-ketligini ko'rsatadigan sahnalarni tasvirlashda davom etdi. Sahnalar Minoan tsivilizatsiyasidan boshlangan. Birinchi floatda Minoan tsivilizatsiyasining ramziy qiyofasi aks etgan: ko'kragini ochib qo'ygan va ikki qo'lida ilonlarni ushlab turgan ko'ylagi kiygan unumdorlik ma'budasi tasviri. Keyingi suzishlarda buqalarning sakrashi, delfinlar va Feest [[Freska|freskalaridagi]] tasvirlarga qaytgan boshqa elementlarning sahnalari namoyish etildi. Keyin sahnalar Miken tsivilizatsiyasining yanada yorqin san'atiga, so'ngra Klassik davr tasvirlariga o'tdi. [[Aleksandr|Iskandar Zulqarnayn]] obrazini aks ettiruvchi aktyorni olib ketayotgan arava [[Ellinizm|ellinistik davrga oid]] tasvirlarni taqdim etdi, ular oʻz navbatida Vizantiya sanʼati, Yunon mustaqillik urushi va nihoyat XX asr yunon madaniyatining unsurlari, masalan, mashhur soya teatri tasvirlarini taqdim etdi. Yunon mentalitetining hazil va o'zini kamsituvchi tasviri (va parodiya) ekanligi aytilgan Karagiozis figurasi. Parad oxirida "Eros" homilador ayolga ustki kiyimini yechishga yordam beradigan darajada pastga tushdi. Ushbu oxirgi qism marosimning to'liq aylanaga kirishini anglatadi: "Klepsidra" segmenti Minoan unumdorlik ma'budasi tasviridan boshlandi va endi butun insoniyat va tarixning kelajagini ifodalovchi homilador ayol bilan tugaydi. Stadion chiroqlari xiralashganda va suv havzasi ostidagi chiroqlar yoqilganda, qorin porlab, ayol suv ko'liga o'tdi va shu tariqa [[Galaktika|galaktikadagi yulduzlar]] tasvirini yaratdi. Yunon afsonasiga ko'ra, galaktika yulduzlari [[Gera (mif)|Geraning]] unumdor ko'krak sutidan tug'ilgan. Aslida, [[Yer]] sayyorasining uyi bo'lgan [[Somon yoʻli|Somon yo'li galaktikasining]] nomi ushbu afsonadan kelib chiqqan. Asta-sekin yulduzlar ayol atrofida ko'tarilib, sayyoradagi barcha hayot uchun asos bo'lgan tez aylanadigan [[Dezoksiribonuklein kislota|DNK]] qo'sh spiralini hosil qilish uchun harakat qildilar. Insoniyatning o'zini tushunishga urinishi, butun marosim davomida Kiklad boshi bilan boshlangan mavzu, insoniyatning o'zini tushunishga bo'lgan so'nggi va eng so'nggi urinishini anglatuvchi DNK qo'sh spiralining tasviri bilan yanada mustahkamlanadi: 20-yil oxiri va. 21-asr boshlarida inson genomini xaritalash bilan [[genetika]] sohasida katta yutuqlarga guvoh bo'ldi. Nihoyat, paradning barcha qahramonlari basseyn ichida, uning markazi atrofida aylanib yura boshladilar, o'tmish va hozirgi kunni barabanlarning bir marsh zarbasida aralashtirib yubordilar. Ochilish marosimining yana bir asosiy mavzusi o‘tmish va bugungi kunning qo‘shilishidir. Musiqa xorlar bilan kressendo boshlandi, birdan hovuz o'rtasidan zaytun daraxti ko'tarildi - yunonlar ma'buda Afinaning afzal ko'rgan sovg'asi - er va oziq-ovqat - Poseydon sovg'asi, ot - urush quroli. Musiqaning eng yuqori cho'qqisida barcha qahramonlar to'xtab qo'llarini ko'tarib, xuddi tepada joylashgan, tog'ga o'xshagan dekonstruksiyasiz haykallar bo'laklari bilan o'ralgan Daraxtga sajda qilayotgandek qo'llarini ko'tardilar. === Millatlar paradi === Sportchilarning stadionga kirishiga tayyorgarlik ko'rish uchun avvalo stadion polida qurilgan ulkan suv havzasini to'kib tashlash kerak edi. Stadiondan 3 daqiqa ichida 2 162 000 litr suv to'kilgan, bu esa sportchilarning yurishi va yig'ilishi uchun quruq, qattiq sirtni ta'minladi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Tyrangiel |first=Josh |date=2004-08-16 |title=A Classic Spectacle |language=en-US |work=Time |url=http://content.time.com/time/magazine/article/0,9171,1101040823-682263,00.html |access-date=2019-08-24 |issn=0040-781X}}</ref> Odatda Gretsiya har qanday Olimpiadada Millatlar paradida yetakchilik qiladi, mezbon davlat stadionga oxirgi marta kiradi. Biroq, Gretsiya mezbon davlat bo'lganligi sababli, ular oxirgi o'rinni egallab, parad boshida bayroqdor sifatida og'ir atletikachi Pyrros Dimas bilan o'z bayrog'ini, yakunda esa sportchilarning o'zlarini stadionga yuborishdi. Debyut o'rni Millatlar paradini stadionga olib borgan [[Sent Lyusiya|Sent-]] Lyusiyaga ( [[Yunon tili|yunoncha]] Gia Lyuka) berildi. Millatlar [[Yunon yozuvi|yunon alifbosi tartibida]] kirganda, parad o'rtasida [[Zimbabve]] paydo bo'ldi - bu odatda oxirgidan oldingi davlat bo'lgan, keyin esa faqat mezbon mamlakat.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.athens2004.com/Files/pdf/NOC_marching_order.pdf|sarlavha=Archived copy|kirish sanasi=2004-08-19|arxivurl=https://web.archive.org/web/20060219095123/http://www.athens2004.com/Files/pdf/NOC_marching_order.pdf|arxivsana=2006-02-19}}</ref> Qo'shma Shtatlar va Shveytsariya kabi mamlakatlar, odatda, to'plamning orqa tomonida bo'lib, yunon alifbosidagi o'rinlari tufayli avvalroq kirish huquqiga ega edi. [[Afgʻoniston|Afg'oniston]] va [[Iroq|Iroqning]] kirish joylari paradning eng yorqin nuqtalari bo'ldi.<ref name="usaathletes">{{Veb manbasi|url=https://www.usatoday.com/sports/olympics/athens/2004-08-13-preview-opening-ceremony_x.htm?POE=NEWISVA|sarlavha=Athens' bumpy road to the Olympics leads to lavish open|sana=August 13, 2004|ish=USA Today}}</ref> [[Kiribati]] xalqi 2004-yilgi Yozgi Olimpiada o'yinlarida debyut Olimpiya o'yinlarida ishtirok etdi va [[Sharqiy Timor]] birinchi marta o'z bayrog'i ostida marshga chiqdi. Serbiya va Chernogoriya 2003-yilda mamlakat rasman nomi o'zgartirilgandan beri va 2006-yilda ittifoq tarqatilishidan oldin ( [[2008-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|2008-yilgi Yozgi Olimpiada o'yinlari]] arafasida) birinchi va yagona Olimpiadada mamlakatning yangi nomi bilan qatnashdi; ilgari [[Yugoslaviya]] nomi bilan tanilgan edi. Amerikaning Iroqqa bostirib kirishi greklar orasida mashhur emasligi sababli, ommaviy axborot vositalarida Amerika delegatsiyasi stadionga kirishi paytida tomoshabinlar urushga qarshi norozilik bildirishlari kutilgan edi;<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Overington |first=Caroline |author-link=Caroline Overington |date=May 15, 2004 |title=American team prepares for fear, loathing in Athens |work=Sydney Morning Herald |url=http://www.smh.com.au/articles/2004/05/14/1084289892078.html}}</ref> ammo, amerikaliklar iliq kutib olindi, bu voqeani yoritayotgan amerikalik yangiliklar boshlovchilari hamda NBC Sport telekanali boshlovchisi Bob Kostasni hayratda qoldirdi.<ref name="usaathletes">{{Veb manbasi|url=https://www.usatoday.com/sports/olympics/athens/2004-08-13-preview-opening-ceremony_x.htm?POE=NEWISVA|sarlavha=Athens' bumpy road to the Olympics leads to lavish open|sana=August 13, 2004|ish=USA Today}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.usatoday.com/sports/olympics/athens/2004-08-13-preview-opening-ceremony_x.htm?POE=NEWISVA "Athens' bumpy road to the Olympics leads to lavish open"]. </cite></ref> Gretsiyadan tashqari, yunon olomoni ko'plab yunonlar yashaydigan va oldingi yozgi Olimpiya o'yinlari va [[Oʻrta dengiz|O'rta er dengizi bo'yida]] [[Fransiya|joylashgan Frantsiya]] va [[Italiya]], shuningdek, [[Braziliya]] va [[Kanada|Kanadadagi]] [[Kipr Respublikasi|Kipr]], [[Avstraliya|Avstraliyadan]] kelgan vatandoshlari uchun eng baland ovozda olqishlashdi. [[Jibuti]] uchun ham baland ovozda olqishlandi, chunki stadionga faqat bir kishi kirgan edi. Falastin va Serbiya va Chernogoriya jamoalari ham juda iliq kutib olindi. Yevro-2004 musobaqasiga mezbonlik qilgan [[Portugaliya|Portugaliyani]] xursandchilik bilan kutib olishdi, Gretsiya final o'yinida Portugaliyani 1:0 hisobida mag'lub etdi. Dunyoning turli burchaklaridan kelgan yuqori martabali siyosatchilar va qirollik oilasi o'z mamlakatlaridan kelgan jamoalar tomonidan olqishlashdi. [[Birlashgan Qirollik bosh vaziri|Buyuk Britaniya Bosh vaziri]] [[Tony Blair|Toni Bler]], Italiya prezidenti [[Carlo Azeglio Ciampi|Karlo Azeglio Ciampi]], [[Norvegiya]] valiahd shahzodasi Xokon ( 1994- yilgi qishki Olimpiya o'yinlari qozonini yoqgan) va [[Daniya]] valiahd shahzodasi Frederik (boshqalar qatorida) kabi muhim mehmonlar o'rnidan turib, jamoalarni olqishladi. ularning mamlakatlari. DJ Tiesto trans musiqasini ijro etgan paradda o'tgan jahon yetakchilari, jumladan, [[AQSh prezidenti]] [[George H. W. Bush|Jorj HV Bush]] ham o'z milliy jamoalariga tashrif buyurib, olqishladilar. === Okeaniya - Sportchilar uchun qo'shiq === Keyin [[Björk]] Okeaniya qo'shig'ini kuyladi. Qo'shiq okean nuqtai nazaridan yozilgan bo'lib, qo'shiqchi butun hayotning paydo bo'lganiga ishonadi va xor hamrohligida inson evolyutsiyasini batafsil yoritadi. U qo'shiq aytayotganda uning libosi asta-sekin sportchilarni oq choyshab bilan qoplagan. Qo'shiq oxirida libosda dunyoning proyeksiyasi ko'rsatildi. Biroq, varaqdagi texnik qiyinchiliklar varaq qo'shiqning oxiriga qadar barcha sportchilarga etib bormaganligini anglatadi. Agar segment muvaffaqiyatli bo'lsa, bu 1992 va 2000-yillardagi Olimpiya o'yinlarining ochilish marosimlarida barcha sportchilarni qamrab olgan bayroqlarga qayta qo'ng'iroq bo'lar edi. Keyin [[Xalqaro kosmik stansiya]] ekspeditsiyasi 9 ekipaji videosi namoyish etildi, unda rossiyalik qo‘mondon [[Gennadiy Padalka]] va Amerika Qo‘shma Shtatlari bort muhandisi Maykl Finke sportchilarni qutlab, tinchlik uchun mamlakatlar o‘rtasidagi insoniy hamkorlik muhimligini ta’kidladi. === Olimpiya o'yinlariga 108 yil === Zamonaviy Olimpiya o'yinlari asoschilari [[Pierre de Coubertin|Per de Kuberten]] va Demetrios Vikelas va 1896-yildagi birinchi o'yinlarni tanishtirgandan so'ng, yuguruvchi Jorj Sabanis nafaqat tinchlikni, balki Afinaning o'zini ham ramziy ma'noda stadion atrofida aylanib yurgan zaytun novdasi tasviri tushirilgan bayroqni ko'tarib chiqdi. oldingi 27 ta olimpiadaga bag'ishlangan o'tish lentasi. Yuguruvchi ramziy ma'noda 1916, 1940 va 1944-yillardagi jahon urushlari tufayli bekor qilingan o'yinlarda qoqiladi. Yuguruvchi o'z yugurishini stadionning eng markazida tugatdi, u erda zamonaviy Olimpiya o'yinlarining dunyo bo'ylab sayohati ramzi bo'lgan badiiy qismdagi zaytun daraxti paydo bo'ldi va Afinaga uyiga qaytdi. Rasmiy ravishda Olimpiya o'yinlari protokolining bir qismi bo'lmasa-da, ba'zi ochilish marosimlarida oldingi mezbon shaharlar tan olingan. Yozgi Olimpiya o'yinlarining tan olinishi 1992-yilda Barselonadagi ochilish marosimida, 1996 yilda Atlantadagi ochilish marosimida va [[Yozgi Olimpiada oʻyinlari 2012 ochilish marosimi|2012-yilda Londondagi ochilish marosimida]] qisqartirilgan versiyada paydo bo'ldi. Qishki Olimpiya o'yinlarida 2002-yilda Solt-Leyk-Siti shahridagi Qishki Olimpiada o'yinlarida tan olindi, u erda oldingi 18-[[Qishki Olimpiada|qishki Olimpiya o'yinlarining]] bannerlari marosim boshida Rays-Ekkls stadioniga kirgan va 2010-yilda Vankuverdagi Qishki Olimpiada o'yinlarining ochilish marosimlari. . === Ochilish manzillari === An'anaviy yunon va Olimpiya ramzi bo'lgan zaytun daraxti oldida ikkita qisqa nutq so'zlandi. Birinchi nutqni Afina Olimpiada o'yinlari tashkiliy qo'mitasi (ATHOC) prezidenti va Olimpiya o'yinlarining birinchi ayol bosh tashkilotchisi Janna Anjelopulos -Daskalaki aytdi. U sportchilarga shunday dedi: “Gretsiya bugun kechqurun shu yerda. Biz tayyormiz." va "Uyga xush kelibsiz!" U, shuningdek, Gretsiyadagi birinchi zamonaviy Olimpiya o'yinlari va 2004-yilgi o'yinlar o'rtasidagi uzoq vaqtga ishora qilib, Gretsiya xalqi "bu lahzani uzoq kutganini" aytdi. Anjelopulos-Daskalaki ortidan Xalqaro Olimpiya Qo'mitasi (XOQ) prezidenti Jak Rogge nutq so'zladi va u ishtirokchi sportchilarni taqiqlangan samaradorlikni oshiruvchi moddalardan foydalanish istagiga qarshi turishga undadi va “sport milliy, siyosiy, siyosiy, sport va sport o'yinlaridan ustun turish orqali birlashayotganini ko'rsating. diniy va til to'siqlari"."Men Afina Olimpiya o'yinlarini ... va zamonaviy davrning 28-Olimpiadasini nishonlashni ochiq deb e'lon qilaman." === Olimpiya bayrog'i, madhiyasi va qasamyodlari === Beshta qo'ng'iroq, har bir qo'ng'iroq qit'ani ifodalaydi, so'ngra o'yinlarning ochilishida e'lon qilinadi. Tomoshabinlar ham ularga berilgan qo'ng'iroqlarni chalishdi. Qo'ng'iroq chalinayotganda bolalar zaytun novdalarini ushlab stadion poliga yugurishadi. Ularning olomon o'rtasida Olimpiya bayrog'i o'z oldiga kirdi. Uni sakkiz nafar yunon sportchisi Petros Galaktopulos, Ilias Xatzipavlis, Niki Bakogianni, Angelos Basinas, Leonidas Kokkas, Mixail Mouroutsos, Valerios Leonidis va Dimosthenis Tampakos olib borishdi . Keyin Olimpiya bayrog'i ko'tarildi, Olimpiya madhiyasi esa Jon Psathas tomonidan olib borildi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=May 11, 2020 |title=Greek Olympians bring in the Olympic Flag |url=http://olympicwinners.gr/index.php?Mid=24&artid=33}}</ref> Gretsiyalik erkin suzuvchi Zoi Dimoschaki barcha sportchilar nomidan sportchilarga grek tilida qasamyod qildi. Gretsiyalik basketbol hakami Lazaros Voreadis rasmiylarni yunon tilida qasamyod qildi. === Mash'al o'rni va qozonning yoritilishi === [[Fayl:Olympic_flame_at_opening_ceremony.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/Olympic_flame_at_opening_ceremony.jpg/260px-Olympic_flame_at_opening_ceremony.jpg|thumb|260x260px| Ochilish marosimida Olimpiya alangasi . Kontseptsiya xoreograf va rejissyor Dimitris Papaioannou, zamonaviy raqs san'atkorining ishi edi.]] Ochilish marosimi mash’ala estafetasi yakunida yakuniga yetdi, bu an’ana 1936-yilda [[Berlin]] o‘yinlarga mezbonlik qilgan paytda boshlangan. Ushbu mash'al kelishidan oldingi qism Afinada boshlangan birinchi global mash'al estafetasini nishonladi. Stadionga mash’ala kirib kelishidan oldin stadion markazidan globusni taqlid qilgan uchta halqa ko‘tarildi. Tinchlik ramzi sifatida globus va LED ekranlarda kaptarlarning proyeksiyalari namoyish etildi. Keyin kabellarga osilgan aktyorlar olomon orasidan ko'tarilib, Olimpiya mash'alasini taqlid qilish uchun yaltiroq tayoqlarni ko'tarib, yer shari tomon yugurishdi. Globusda mash'ala tashrif buyurgan shaharlarning nomlari prognoz qilingan va bu segment havoda suzayotgan barcha mash'alachilarning yer sharida birlashishi bilan yakunlandi. Ushbu segment tugagandan so'ng, chiroqlar o'chirildi va momaqaldiroq va olqishlar bilan birga yurak urishi ovozi mash'alning Olimpiya stadioniga so'nggi kelishini kutib oldi. Stadionga birinchi bo'lib Gretsiyaning eng buyuk [[Basketbol|basketbolchisi]] hisoblangan mash'ala egasi Nikos Galis kirdi. Mash'al ketma-ket Gretsiya [[Futbol|futboli]] afsonasi Mimis Domazos, 1992-yilgi to'siqlar bo'yicha chempioni Voula Patoulidu, 1996 yilgi og'ir atletika chempioni Kaxi Kaxiashvili va 1996-yilgi gimnastika bo'yicha Olimpiya chempioni Ioannis Melissanidisga topshirildi. Nihoyat, mash'al 2004-yilgi Yozgi Olimpiya o'yinlari davomida yonish uchun odatdagidek qozon emas, Olimpiya mash'alasiga o'xshash ulkan konusli ustunni yoqib yuborgan yelkanli suzish bo'yicha 1996-yilgi Olimpiya chempioni Nikolaos Kaklamanakisga topshirildi. Kaklamanakis qozonni yoqish uchun zinapoyaga ko‘tarilayotganda, qozon unga ta’zim qilgandek bo‘lib, texnologiya taraqqiyotiga qaramay, texnologiya hali ham insoniyatning ijodi va quroli ekanligini va u insoniyat ehtiyojlariga xizmat qilishini anglatadi. Marosim hayajonli salyut otilishi bilan yakunlandi. [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] qnyjnm07hxy3owtg0xmsrwyiipauc0q 2816479 2816434 2022-08-28T19:57:44Z Umarxon III 18267 wikitext text/x-wiki [[2004-yil]] [[13-avgust]] kuni 20:45 EEST (UTC+3) da boshlangan '''[[2004-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|Yozgi Olimpiya oʻyinlarining]]''' '''tantanali ochilish marosimi''' [[Gretsiya|Gretsiyaning]] [[Afina (shahar)|Afina]] chekkasidagi Marousi shahridagi Olimpiya stadionida boʻlib oʻtdi. [[Olimpiya xartiyasi|Olimpiya Xartiyasida]] belgilanganidek, ushbu xalqaro sport tadbirining rasmiy va tantanali ochilish marosimi, jumladan, tabrik so‘zlari, bayroqlar ko‘tarilishi va sportchilar paradi, mezbon mamlakat madaniyati va tarixini namoyish etish uchun badiiy tomosha bilan birlashtirildi. Marosimda 202 ta davlatdan 15 000 ga yaqin sportchi ishtirok etgan tadbirga 72 000 tomoshabin (50 ga yaqin dunyo yetakchilari) tashrif buyurdi. Bu AQShning [[NBC]] teleradiokompaniyasi va Yaponiyaning [[Enechkey|NHK]] telekompaniyasi tomonidan amalga oshirilgan [[Yuqori aniqlikdagi televideniye|yuqori aniqlikdagi televideniyening]] birinchi xalqaro translyatsiyasi boʻldi. Oʻyinlarni Gretsiya prezidenti [[Konstantinos Stephanopoulos|Konstantinos Stefanopulos]] EEST vaqti bilan 23:46 (UTC+3) da rasman ochdi. == Ish yuritish == Ochilish marosimi 28 soniyalik ortga hisoblash bilan boshlandi — Afina oxirgi marta birinchi zamonaviy oʻyinlarga mezbonlik qilganidan beri oʻtkazilgan Olimpiada oʻyinlari uchun bir soniya, yurak urishi kuchaytirilgan tovushlar ostida. Ortga hisoblash oxirida, keyin otashinlar otiladi. 400 zarbli cholgʻuchilar stadion maydonini aylanib chiqishdan oldin zeymbekiko ijro etishadi. 50 kishilik kuchli [[buzuki]] guruhi ham chiqish qiladi. Uni ikkita barabanchi boshqaradi, biri stadion ichida, ikkinchisi esa antik Olimpiya oʻyinlari oʻtkaziladigan joy boʻlgan qadimiy Olimpiya [[Olimpiya|stadionidan]] stadion ekranida aks ettirilgan. Ekranda qadimiy Olimpiya stadionidan kelayotganga oʻxshab yonayotgan kometa suv bosgan stadionga tushdi va oʻzining olovi bilan Olimpiya halqalarini chizdi. Kometa zamonaviy Olimpiya harakatiga hayot bagʻishlovchi qadimgi odamlarning olovini anglatadi va shu bilan oʻtmish va hozirgi kunni bogʻlaydi. Dimitris Papaioannouning soʻzlariga koʻra, ushbu tadbir „anʼanaviy yunon madaniyati va tarixining [[Yunon mifologiyasi|mifologik]] boshlanishiga qaytgan va yunon sanʼatining rivojlanishi orqali koʻrilgan tanlov edi“. Keyinchalik, yosh yunon bolasi Mixalis Patsatzis [[Gretsiya bayrogʻi|mezbon davlat bayrogʻini]] hilpiratgan ulkan qogʻoz qayiqda stadionga suzib kirdi, bu Gretsiyaning dengiz anʼanalari va uning dengiz bilan yaqin aloqasi ramzidir. So‘ngra " Hellenic Naval Band " stadionga kirib boradi. Afina Olimpiada oʻyinlari tashkiliy qoʻmitasi (ATHOC) prezidenti Janna Anjelopulos -Daskalaki va Xalqaro olimpiya qoʻmitasi prezidenti Jak Rogge stadionga chiqishmoqda. Shundan so‘ng guruh prezidentlik tantanasini ijro etadi, u yerda Gretsiya Respublikasi Prezidenti [[Konstantinos Stephanopoulos|Konstantinos Stefanopulos]] ham stadionga keladi. Uch nafar prezident yosh bola bilan uchrashdi, Ozodlik madhiyasidan oldin Gretsiya milliy madhiyasi, [[Gretsiya bayrogʻi|Gretsiya bayrogʻi]] koʻtarilgan kapella ijro etildi. === Badiiy boʻlim === Keyingi segmentlar ikkita asosiy qismga boʻlingan. Ochilish marosimining asosiy badiiy segmentining birinchi qismi „Allegoriya“ deb nomlandi. „Allegoriya“ butun ochilish marosimi davomida hamma joyda mavjud boʻladigan asosiy kontseptual mavzular va ideallarni taqdim etdi, masalan, oʻtmish va bugungi kunning uygʻunligi, tarixning ajdodlari sifatidagi sevgi va ehtiros, insoniyatning oʻzini oʻzi tushunishga urinishi. „Klepsydra“ yoki „Qum soati“ deb nomlangan ikkinchi qism „Allegoriya“ boʻlimida yunon tarixining qadimgi davrdan to hozirgi kungacha boʻlgan tasviri orqali kiritilgan mavzularni nishonlaydi. „Allegoriya“ boʻlimi Nobel mukofoti sovrindori yunon shoiri [[Giorgos Seferis|Jorj Seferisning]] „Mythistorema 3“ sheʼrining misrasini oʻqish bilan boshlandi. Oyat karnaylarda oʻqilayotganda, yorugʻlik chiroqlari qora xalat kiygan, suvga qarab turgan ayolga qaratiladi. Marmar haykal boshini ushlab, ayol tushiga kirayotganga oʻxshaydi. U qorongʻu suvga qaraganida, odam va hayvonlarning qismlari goʻyoki ruh va tananing ikkilanishini anglatuvchi [[Afsonaviy kentavr|kentavr]] paydo boʻladi. Keyin kentavr aylanib yurib, so‘ng stadion markaziga yorug‘lik nayzasini otadi, undan [[Kiklad orollari|Kikladik]] sanʼatining namunasi bo‘lgan ulkan haykal (shuning bilan yunon sanʼatida inson qiyofasining birinchi tasvirlaridan biri) paydo bo‘ldi. Bu kikladik bosh, shuningdek, insoniyatning oʻzini tushunishga boʻlgan birinchi urinishlaridan biridir. Shaklning yuzida [[Lazer|lazerlardan]] foydalangan holda geometrik shakllar va boshqa ilmiy tasvirlar (masalan, [[Quyosh tizimi|Quyosh tizimining]] stilistik tasviri) aks ettirilgan. Keyin haykal boʻlaklarga boʻlinib, suzib ketdi va uning ichidan yunon haykaltaroshligining Arxaik davriga oid kichikroq kouros haykali paydo boʻldi, bu esa oʻz navbatida parchalanib, [[Antik davr|klassik davr]] haykalida inson tasvirini ochib berdi, bu tongning ramzi. 2004-yilgi Olimpiadaning asosiy mavzularidan biri boʻlgan individuallik va insoniy miqyosni ulugʻlash. Ushbu ketma-ketlikning oxirida suvdan kub paydo boʻladi va odam aylanadigan kubda asta-sekin muvozanatni tiklay boshlaydi, bunda insoniyatning eng katta yutuqlari tasvirlanadi, bu insonparvarlik tasvirlari va turli etnik elatlarga mansub erkaklar, ayollar va bolalar tasvirlaridan farqli oʻlaroq. asrlar suv ustida suzayotganga oʻxshagan singan haykal qismlariga proyeksiya qilinadi. Bu oxirgi ketma-ketlik mantiqiy fikrlashning tugʻilishini, oliy maʼlumotni va insoniyat nihoyat oʻzi yashayotgan dunyoni anglashni anglatadi. Ushbu ketma-ketlikdan soʻng, haykalning qismlari suvga tushadi, bu yunon orollarini ramziy qiladi. Keyingi ketma-ketlikda yunoncha sevgi xudosi [[Erot|Eros]] stadionning markazida joylashgan suv havzasida sayr qilayotgan bir juft sevishganlar ustidan uchib oʻtish bilan tanishtirildi. Eros bilan birga yosh er-xotin tarixni yaratuvchi va shakllantiruvchi insoniyat sevgi va ishtiyoqdan tugʻilganligini anglatadi. Ushbu segment marosimning navbatdagi qismini, „Klepsydra“ ni taqdim etadi, u Gretsiya tarixini nishonlash orqali ochilish marosimining mavzularini taʼkidlaydi. Keyin sevishganlar suvga yotishadi va ikkalasi ham tush holatiga tushadilar. Tarix va mifologiyaning qolgan sahnalari davomida Eros parad boʻylab uchib oʻtdi, vaqti-vaqti bilan uning ostida harakatlanadigan suzuvchilarga tegdi yoki ularga qadam qoʻydi va shu bilan butun tarix uchun manba sifatida sevgi va ehtiros mavzusini kuchaytirdi. Haykallar va Erosning taqdimoti ortidan oʻtkazilgan sahna koʻrinishi oʻz sanʼati orqali yunon tsivilizatsiyasining ketma-ketligini koʻrsatadigan sahnalarni tasvirlashda davom etdi. Sahnalar Minoan tsivilizatsiyasidan boshlangan. Birinchi floatda Minoan tsivilizatsiyasining ramziy qiyofasi aks etgan: koʻkragini ochib qoʻygan va ikki qoʻlida ilonlarni ushlab turgan koʻylagi kiygan unumdorlik maʼbudasi tasviri. Keyingi suzishlarda buqalarning sakrashi, delfinlar va Feest [[Freska|freskalaridagi]] tasvirlarga qaytgan boshqa elementlarning sahnalari namoyish etildi. Keyin sahnalar Miken tsivilizatsiyasining yanada yorqin sanʼatiga, soʻngra Klassik davr tasvirlariga oʻtdi. [[Aleksandr|Iskandar Zulqarnayn]] obrazini aks ettiruvchi aktyorni olib ketayotgan arava [[Ellinizm|ellinistik davrga oid]] tasvirlarni taqdim etdi, ular oʻz navbatida Vizantiya sanʼati, Yunon mustaqillik urushi va nihoyat XX asr yunon madaniyatining unsurlari, masalan, mashhur soya teatri tasvirlarini taqdim etdi. Yunon mentalitetining hazil va oʻzini kamsituvchi tasviri (va parodiya) ekanligi aytilgan Karagiozis figurasi. Parad oxirida „Eros“ homilador ayolga ustki kiyimini yechishga yordam beradigan darajada pastga tushdi. Ushbu oxirgi qism marosimning toʻliq aylanaga kirishini anglatadi: „Klepsidra“ segmenti Minoan unumdorlik maʼbudasi tasviridan boshlandi va endi butun insoniyat va tarixning kelajagini ifodalovchi homilador ayol bilan tugaydi. Stadion chiroqlari xiralashganda va suv havzasi ostidagi chiroqlar yoqilganda, qorin porlab, ayol suv koʻliga oʻtdi va shu tariqa [[Galaktika|galaktikadagi yulduzlar]] tasvirini yaratdi. Yunon afsonasiga koʻra, galaktika yulduzlari [[Gera (mif)|Geraning]] unumdor koʻkrak sutidan tugʻilgan. Aslida, [[Yer]] sayyorasining uyi boʻlgan [[Somon yoʻli|Somon yoʻli galaktikasining]] nomi ushbu afsonadan kelib chiqqan. Asta-sekin yulduzlar ayol atrofida koʻtarilib, sayyoradagi barcha hayot uchun asos boʻlgan tez aylanadigan [[Dezoksiribonuklein kislota|DNK]] qoʻsh spiralini hosil qilish uchun harakat qildilar. Insoniyatning oʻzini tushunishga urinishi, butun marosim davomida Kiklad boshi bilan boshlangan mavzu, insoniyatning oʻzini tushunishga boʻlgan soʻnggi va eng soʻnggi urinishini anglatuvchi DNK qoʻsh spiralining tasviri bilan yanada mustahkamlanadi: 20-yil oxiri va. 21-asr boshlarida inson genomini xaritalash bilan [[genetika]] sohasida katta yutuqlarga guvoh boʻldi. Nihoyat, paradning barcha qahramonlari basseyn ichida, uning markazi atrofida aylanib yura boshladilar, oʻtmish va hozirgi kunni barabanlarning bir marsh zarbasida aralashtirib yubordilar. Ochilish marosimining yana bir asosiy mavzusi o‘tmish va bugungi kunning qo‘shilishidir. Musiqa xorlar bilan kressendo boshlandi, birdan hovuz oʻrtasidan zaytun daraxti koʻtarildi — yunonlar maʼbuda Afinaning afzal koʻrgan sovgʻasi — er va oziq-ovqat — Poseydon sovgʻasi, ot — urush quroli. Musiqaning eng yuqori choʻqqisida barcha qahramonlar toʻxtab qoʻllarini koʻtarib, xuddi tepada joylashgan, togʻga oʻxshagan dekonstruksiyasiz haykallar boʻlaklari bilan oʻralgan Daraxtga sajda qilayotgandek qoʻllarini koʻtardilar. === Millatlar paradi === Sportchilarning stadionga kirishiga tayyorgarlik koʻrish uchun avvalo stadion polida qurilgan ulkan suv havzasini toʻkib tashlash kerak edi. Stadiondan 3 daqiqa ichida 2 162 000 litr suv toʻkilgan, bu esa sportchilarning yurishi va yigʻilishi uchun quruq, qattiq sirtni taʼminladi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Tyrangiel |first=Josh |date=2004-08-16 |title=A Classic Spectacle |language=en-US |work=Time |url=http://content.time.com/time/magazine/article/0,9171,1101040823-682263,00.html |access-date=2019-08-24 |issn=0040-781X}}</ref> Odatda Gretsiya har qanday Olimpiadada Millatlar paradida yetakchilik qiladi, mezbon davlat stadionga oxirgi marta kiradi. Biroq, Gretsiya mezbon davlat boʻlganligi sababli, ular oxirgi oʻrinni egallab, parad boshida bayroqdor sifatida ogʻir atletikachi Pyrros Dimas bilan oʻz bayrogʻini, yakunda esa sportchilarning oʻzlarini stadionga yuborishdi. Debyut oʻrni Millatlar paradini stadionga olib borgan [[Sent Lyusiya|Sent-Lyusiya]]ga ([[Yunon tili|yunoncha]] Gia Lyuka) berildi. Millatlar [[Yunon yozuvi|yunon alifbosi tartibida]] kirganda, parad oʻrtasida [[Zimbabve]] paydo boʻldi — bu odatda oxirgidan oldingi davlat boʻlgan, keyin esa faqat mezbon mamlakat.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.athens2004.com/Files/pdf/NOC_marching_order.pdf|sarlavha=Archived copy|kirish sanasi=2004-08-19|arxivurl=https://web.archive.org/web/20060219095123/http://www.athens2004.com/Files/pdf/NOC_marching_order.pdf|arxivsana=2006-02-19}}</ref> Qoʻshma Shtatlar va [[Shveytsariya]] kabi mamlakatlar, odatda, toʻplamning orqa tomonida boʻlib, yunon alifbosidagi oʻrinlari tufayli avvalroq kirish huquqiga ega edi. [[Afgʻoniston|Afgʻoniston]] va [[Iroq|Iroqning]] kirish joylari paradning eng yorqin nuqtalari boʻldi.<ref name="usaathletes">{{Veb manbasi|url=https://www.usatoday.com/sports/olympics/athens/2004-08-13-preview-opening-ceremony_x.htm?POE=NEWISVA|sarlavha=Athens' bumpy road to the Olympics leads to lavish open|sana=August 13, 2004|ish=USA Today}}</ref> [[Kiribati]] xalqi 2004-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlarida debyut Olimpiya oʻyinlarida ishtirok etdi va [[Sharqiy Timor]] birinchi marta oʻz bayrogʻi ostida marshga chiqdi. Serbiya va Chernogoriya 2003-yilda mamlakat rasman nomi oʻzgartirilgandan beri va 2006-yilda ittifoq tarqatilishidan oldin ([[2008-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|2008-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari]] arafasida) birinchi va yagona Olimpiadada mamlakatning yangi nomi bilan qatnashdi; ilgari [[Yugoslaviya]] nomi bilan tanilgan edi. Amerikaning Iroqqa bostirib kirishi greklar orasida mashhur emasligi sababli, ommaviy axborot vositalarida Amerika delegatsiyasi stadionga kirishi paytida tomoshabinlar urushga qarshi norozilik bildirishlari kutilgan edi;<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Overington |first=Caroline |author-link=Caroline Overington |date=May 15, 2004 |title=American team prepares for fear, loathing in Athens |work=Sydney Morning Herald |url=http://www.smh.com.au/articles/2004/05/14/1084289892078.html}}</ref> ammo, amerikaliklar iliq kutib olindi, bu voqeani yoritayotgan amerikalik yangiliklar boshlovchilari hamda NBC Sport telekanali boshlovchisi Bob Kostasni hayratda qoldirdi.<ref name="usaathletes">{{Veb manbasi|url=https://www.usatoday.com/sports/olympics/athens/2004-08-13-preview-opening-ceremony_x.htm?POE=NEWISVA|sarlavha=Athens' bumpy road to the Olympics leads to lavish open|sana=August 13, 2004|ish=USA Today}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.usatoday.com/sports/olympics/athens/2004-08-13-preview-opening-ceremony_x.htm?POE=NEWISVA „Athens' bumpy road to the Olympics leads to lavish open“]. </cite></ref> Gretsiyadan tashqari, yunon olomoni koʻplab yunonlar yashaydigan va oldingi yozgi Olimpiya oʻyinlari va [[Oʻrta dengiz|Oʻrta er dengizi boʻyida]] [[Fransiya|joylashgan Frantsiya]] va [[Italiya]], shuningdek, [[Braziliya]] va [[Kanada|Kanadadagi]] [[Kipr Respublikasi|Kipr]], [[Avstraliya|Avstraliyadan]] kelgan vatandoshlari uchun eng baland ovozda olqishlashdi. [[Jibuti]] uchun ham baland ovozda olqishlandi, chunki stadionga faqat bir kishi kirgan edi. Falastin va Serbiya va Chernogoriya jamoalari ham juda iliq kutib olindi. Yevro-2004 musobaqasiga mezbonlik qilgan [[Portugaliya|Portugaliyani]] xursandchilik bilan kutib olishdi, Gretsiya final oʻyinida Portugaliyani 1:0 hisobida magʻlub etdi. Dunyoning turli burchaklaridan kelgan yuqori martabali siyosatchilar va qirollik oilasi oʻz mamlakatlaridan kelgan jamoalar tomonidan olqishlashdi. [[Birlashgan Qirollik bosh vaziri|Buyuk Britaniya Bosh vaziri]] [[Tony Blair|Toni Bler]], Italiya prezidenti [[Carlo Azeglio Ciampi|Karlo Azeglio Ciampi]], [[Norvegiya]] valiahd shahzodasi Xokon (1994- yilgi qishki Olimpiya oʻyinlari qozonini yoqgan) va [[Daniya]] valiahd shahzodasi Frederik (boshqalar qatorida) kabi muhim mehmonlar oʻrnidan turib, jamoalarni olqishladi. ularning mamlakatlari. DJ Tiesto trans musiqasini ijro etgan paradda oʻtgan jahon yetakchilari, jumladan, [[AQSh prezidenti]] [[George H. W. Bush|Jorj HV Bush]] ham oʻz milliy jamoalariga tashrif buyurib, olqishladilar. === Okeaniya — Sportchilar uchun qoʻshiq === Keyin [[Björk]] Okeaniya qoʻshigʻini kuyladi. Qoʻshiq okean nuqtai nazaridan yozilgan boʻlib, qoʻshiqchi butun hayotning paydo boʻlganiga ishonadi va xor hamrohligida inson evolyutsiyasini batafsil yoritadi. U qoʻshiq aytayotganda uning libosi asta-sekin sportchilarni oq choyshab bilan qoplagan. Qoʻshiq oxirida libosda dunyoning proyeksiyasi koʻrsatildi. Biroq, varaqdagi texnik qiyinchiliklar varaq qoʻshiqning oxiriga qadar barcha sportchilarga etib bormaganligini anglatadi. Agar segment muvaffaqiyatli boʻlsa, bu 1992 va 2000-yillardagi Olimpiya oʻyinlarining ochilish marosimlarida barcha sportchilarni qamrab olgan bayroqlarga qayta qoʻngʻiroq boʻlar edi. Keyin [[Xalqaro kosmik stansiya]] ekspeditsiyasi 9 ekipaji videosi namoyish etildi, unda rossiyalik qo‘mondon [[Gennadiy Padalka]] va Amerika Qo‘shma Shtatlari bort muhandisi Maykl Finke sportchilarni qutlab, tinchlik uchun mamlakatlar o‘rtasidagi insoniy hamkorlik muhimligini taʼkidladi. === Olimpiya oʻyinlariga 108 yil === Zamonaviy Olimpiya oʻyinlari asoschilari [[Pierre de Coubertin|Per de Kuberten]] va Demetrios Vikelas va 1896-yildagi birinchi oʻyinlarni tanishtirgandan soʻng, yuguruvchi Jorj Sabanis nafaqat tinchlikni, balki Afinaning oʻzini ham ramziy maʼnoda stadion atrofida aylanib yurgan zaytun novdasi tasviri tushirilgan bayroqni koʻtarib chiqdi. oldingi 27 ta olimpiadaga bagʻishlangan oʻtish lentasi. Yuguruvchi ramziy maʼnoda 1916, 1940 va 1944-yillardagi jahon urushlari tufayli bekor qilingan oʻyinlarda qoqiladi. Yuguruvchi oʻz yugurishini stadionning eng markazida tugatdi, u erda zamonaviy Olimpiya oʻyinlarining dunyo boʻylab sayohati ramzi boʻlgan badiiy qismdagi zaytun daraxti paydo boʻldi va Afinaga uyiga qaytdi. Rasmiy ravishda Olimpiya oʻyinlari protokolining bir qismi boʻlmasa-da, baʼzi ochilish marosimlarida oldingi mezbon shaharlar tan olingan. Yozgi Olimpiya oʻyinlarining tan olinishi 1992-yilda Barselonadagi ochilish marosimida, 1996 yilda Atlantadagi ochilish marosimida va [[Yozgi Olimpiada oʻyinlari 2012 ochilish marosimi|2012-yilda Londondagi ochilish marosimida]] qisqartirilgan versiyada paydo boʻldi. Qishki Olimpiya oʻyinlarida 2002-yilda Solt-Leyk-Siti shahridagi Qishki Olimpiada oʻyinlarida tan olindi, u erda oldingi 18-[[Qishki Olimpiada|qishki Olimpiya oʻyinlarining]] bannerlari marosim boshida Rays-Ekkls stadioniga kirgan va 2010-yilda Vankuverdagi Qishki Olimpiada oʻyinlarining ochilish marosimlari. . === Ochilish manzillari === Anʼanaviy yunon va Olimpiya ramzi boʻlgan zaytun daraxti oldida ikkita qisqa nutq soʻzlandi. Birinchi nutqni Afina Olimpiada oʻyinlari tashkiliy qoʻmitasi (ATHOC) prezidenti va Olimpiya oʻyinlarining birinchi ayol bosh tashkilotchisi Janna Anjelopulos -Daskalaki aytdi. U sportchilarga shunday dedi: „Gretsiya bugun kechqurun shu yerda. Biz tayyormiz.“ va „Uyga xush kelibsiz!“ U, shuningdek, Gretsiyadagi birinchi zamonaviy Olimpiya oʻyinlari va 2004-yilgi oʻyinlar oʻrtasidagi uzoq vaqtga ishora qilib, Gretsiya xalqi „bu lahzani uzoq kutganini“ aytdi. Anjelopulos-Daskalaki ortidan Xalqaro Olimpiya Qoʻmitasi (XOQ) prezidenti Jak Rogge nutq soʻzladi va u ishtirokchi sportchilarni taqiqlangan samaradorlikni oshiruvchi moddalardan foydalanish istagiga qarshi turishga undadi va „sport milliy, siyosiy, siyosiy, sport va sport oʻyinlaridan ustun turish orqali birlashayotganini koʻrsating. diniy va til toʻsiqlari“."Men Afina Olimpiya oʻyinlarini … va zamonaviy davrning 28-Olimpiadasini nishonlashni ochiq deb eʼlon qilaman." === Olimpiya bayrogʻi, madhiyasi va qasamyodlari === Beshta qoʻngʻiroq, har bir qoʻngʻiroq qitʼani ifodalaydi, soʻngra oʻyinlarning ochilishida eʼlon qilinadi. Tomoshabinlar ham ularga berilgan qoʻngʻiroqlarni chalishdi. Qoʻngʻiroq chalinayotganda bolalar zaytun novdalarini ushlab stadion poliga yugurishadi. Ularning olomon oʻrtasida Olimpiya bayrogʻi oʻz oldiga kirdi. Uni sakkiz nafar yunon sportchisi Petros Galaktopulos, Ilias Xatzipavlis, Niki Bakogianni, Angelos Basinas, Leonidas Kokkas, Mixail Mouroutsos, Valerios Leonidis va Dimosthenis Tampakos olib borishdi . Keyin Olimpiya bayrogʻi koʻtarildi, Olimpiya madhiyasi esa Jon Psathas tomonidan olib borildi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=May 11, 2020 |title=Greek Olympians bring in the Olympic Flag |url=http://olympicwinners.gr/index.php?Mid=24&artid=33}}</ref> Gretsiyalik erkin suzuvchi Zoi Dimoschaki barcha sportchilar nomidan sportchilarga grek tilida qasamyod qildi. Gretsiyalik basketbol hakami Lazaros Voreadis rasmiylarni yunon tilida qasamyod qildi. === Mash’al oʻrni va qozonning yoritilishi === [[Fayl:Olympic_flame_at_opening_ceremony.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/Olympic_flame_at_opening_ceremony.jpg/260px-Olympic_flame_at_opening_ceremony.jpg|thumb|260x260px| Ochilish marosimida Olimpiya alangasi . Kontseptsiya xoreograf va rejissyor Dimitris Papaioannou, zamonaviy raqs sanʼatkorining ishi edi.]] Ochilish marosimi mash’ala estafetasi yakunida yakuniga yetdi, bu anʼana 1936-yilda [[Berlin]] o‘yinlarga mezbonlik qilgan paytda boshlangan. Ushbu mash’al kelishidan oldingi qism Afinada boshlangan birinchi global mash’al estafetasini nishonladi. Stadionga mash’ala kirib kelishidan oldin stadion markazidan globusni taqlid qilgan uchta halqa ko‘tarildi. Tinchlik ramzi sifatida globus va LED ekranlarda kaptarlarning proyeksiyalari namoyish etildi. Keyin kabellarga osilgan aktyorlar olomon orasidan koʻtarilib, Olimpiya mash’alasini taqlid qilish uchun yaltiroq tayoqlarni koʻtarib, yer shari tomon yugurishdi. Globusda mash’ala tashrif buyurgan shaharlarning nomlari prognoz qilingan va bu segment havoda suzayotgan barcha mash’alachilarning yer sharida birlashishi bilan yakunlandi. Ushbu segment tugagandan soʻng, chiroqlar oʻchirildi va momaqaldiroq va olqishlar bilan birga yurak urishi ovozi mash’alning Olimpiya stadioniga soʻnggi kelishini kutib oldi. Stadionga birinchi boʻlib Gretsiyaning eng buyuk [[Basketbol|basketbolchisi]] hisoblangan mash’ala egasi Nikos Galis kirdi. Mash’al ketma-ket Gretsiya [[Futbol|futboli]] afsonasi Mimis Domazos, 1992-yilgi toʻsiqlar boʻyicha chempioni Voula Patoulidu, 1996 yilgi ogʻir atletika chempioni Kaxi Kaxiashvili va 1996-yilgi gimnastika boʻyicha Olimpiya chempioni Ioannis Melissanidisga topshirildi. Nihoyat, [[mash’al]] 2004-yilgi Yozgi Olimpiya oʻyinlari davomida yonish uchun odatdagidek qozon emas, Olimpiya mash’alasiga oʻxshash ulkan konusli ustunni yoqib yuborgan yelkanli suzish boʻyicha 1996-yilgi Olimpiya chempioni Nikolaos Kaklamanakisga topshirildi. Kaklamanakis qozonni yoqish uchun zinapoyaga ko‘tarilayotganda, qozon unga taʼzim qilgandek bo‘lib, texnologiya taraqqiyotiga qaramay, texnologiya hali ham insoniyatning ijodi va quroli ekanligini va u insoniyat ehtiyojlariga xizmat qilishini anglatdi. Marosim [[salyut]] otilishi bilan yakunlandi. == Manbalar == {{manbalar}} {{stub}} {{Olimpiada oʻyinlari marosimlari}} lccsed9pfp4w53mkq2xlk1un3fg06h5 2816488 2816479 2022-08-28T20:17:25Z Umarxon III 18267 /* Millatlar paradi */ wikitext text/x-wiki [[2004-yil]] [[13-avgust]] kuni 20:45 EEST (UTC+3) da boshlangan '''[[2004-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|Yozgi Olimpiya oʻyinlarining]]''' '''tantanali ochilish marosimi''' [[Gretsiya|Gretsiyaning]] [[Afina (shahar)|Afina]] chekkasidagi Marousi shahridagi Olimpiya stadionida boʻlib oʻtdi. [[Olimpiya xartiyasi|Olimpiya Xartiyasida]] belgilanganidek, ushbu xalqaro sport tadbirining rasmiy va tantanali ochilish marosimi, jumladan, tabrik so‘zlari, bayroqlar ko‘tarilishi va sportchilar paradi, mezbon mamlakat madaniyati va tarixini namoyish etish uchun badiiy tomosha bilan birlashtirildi. Marosimda 202 ta davlatdan 15 000 ga yaqin sportchi ishtirok etgan tadbirga 72 000 tomoshabin (50 ga yaqin dunyo yetakchilari) tashrif buyurdi. Bu AQShning [[NBC]] teleradiokompaniyasi va Yaponiyaning [[Enechkey|NHK]] telekompaniyasi tomonidan amalga oshirilgan [[Yuqori aniqlikdagi televideniye|yuqori aniqlikdagi televideniyening]] birinchi xalqaro translyatsiyasi boʻldi. Oʻyinlarni Gretsiya prezidenti [[Konstantinos Stephanopoulos|Konstantinos Stefanopulos]] EEST vaqti bilan 23:46 (UTC+3) da rasman ochdi. == Ish yuritish == Ochilish marosimi 28 soniyalik ortga hisoblash bilan boshlandi — Afina oxirgi marta birinchi zamonaviy oʻyinlarga mezbonlik qilganidan beri oʻtkazilgan Olimpiada oʻyinlari uchun bir soniya, yurak urishi kuchaytirilgan tovushlar ostida. Ortga hisoblash oxirida, keyin otashinlar otiladi. 400 zarbli cholgʻuchilar stadion maydonini aylanib chiqishdan oldin zeymbekiko ijro etishadi. 50 kishilik kuchli [[buzuki]] guruhi ham chiqish qiladi. Uni ikkita barabanchi boshqaradi, biri stadion ichida, ikkinchisi esa antik Olimpiya oʻyinlari oʻtkaziladigan joy boʻlgan qadimiy Olimpiya [[Olimpiya|stadionidan]] stadion ekranida aks ettirilgan. Ekranda qadimiy Olimpiya stadionidan kelayotganga oʻxshab yonayotgan kometa suv bosgan stadionga tushdi va oʻzining olovi bilan Olimpiya halqalarini chizdi. Kometa zamonaviy Olimpiya harakatiga hayot bagʻishlovchi qadimgi odamlarning olovini anglatadi va shu bilan oʻtmish va hozirgi kunni bogʻlaydi. Dimitris Papaioannouning soʻzlariga koʻra, ushbu tadbir „anʼanaviy yunon madaniyati va tarixining [[Yunon mifologiyasi|mifologik]] boshlanishiga qaytgan va yunon sanʼatining rivojlanishi orqali koʻrilgan tanlov edi“. Keyinchalik, yosh yunon bolasi Mixalis Patsatzis [[Gretsiya bayrogʻi|mezbon davlat bayrogʻini]] hilpiratgan ulkan qogʻoz qayiqda stadionga suzib kirdi, bu Gretsiyaning dengiz anʼanalari va uning dengiz bilan yaqin aloqasi ramzidir. So‘ngra " Hellenic Naval Band " stadionga kirib boradi. Afina Olimpiada oʻyinlari tashkiliy qoʻmitasi (ATHOC) prezidenti Janna Anjelopulos -Daskalaki va Xalqaro olimpiya qoʻmitasi prezidenti Jak Rogge stadionga chiqishmoqda. Shundan so‘ng guruh prezidentlik tantanasini ijro etadi, u yerda Gretsiya Respublikasi Prezidenti [[Konstantinos Stephanopoulos|Konstantinos Stefanopulos]] ham stadionga keladi. Uch nafar prezident yosh bola bilan uchrashdi, Ozodlik madhiyasidan oldin Gretsiya milliy madhiyasi, [[Gretsiya bayrogʻi|Gretsiya bayrogʻi]] koʻtarilgan kapella ijro etildi. === Badiiy boʻlim === Keyingi segmentlar ikkita asosiy qismga boʻlingan. Ochilish marosimining asosiy badiiy segmentining birinchi qismi „Allegoriya“ deb nomlandi. „Allegoriya“ butun ochilish marosimi davomida hamma joyda mavjud boʻladigan asosiy kontseptual mavzular va ideallarni taqdim etdi, masalan, oʻtmish va bugungi kunning uygʻunligi, tarixning ajdodlari sifatidagi sevgi va ehtiros, insoniyatning oʻzini oʻzi tushunishga urinishi. „Klepsydra“ yoki „Qum soati“ deb nomlangan ikkinchi qism „Allegoriya“ boʻlimida yunon tarixining qadimgi davrdan to hozirgi kungacha boʻlgan tasviri orqali kiritilgan mavzularni nishonlaydi. „Allegoriya“ boʻlimi Nobel mukofoti sovrindori yunon shoiri [[Giorgos Seferis|Jorj Seferisning]] „Mythistorema 3“ sheʼrining misrasini oʻqish bilan boshlandi. Oyat karnaylarda oʻqilayotganda, yorugʻlik chiroqlari qora xalat kiygan, suvga qarab turgan ayolga qaratiladi. Marmar haykal boshini ushlab, ayol tushiga kirayotganga oʻxshaydi. U qorongʻu suvga qaraganida, odam va hayvonlarning qismlari goʻyoki ruh va tananing ikkilanishini anglatuvchi [[Afsonaviy kentavr|kentavr]] paydo boʻladi. Keyin kentavr aylanib yurib, so‘ng stadion markaziga yorug‘lik nayzasini otadi, undan [[Kiklad orollari|Kikladik]] sanʼatining namunasi bo‘lgan ulkan haykal (shuning bilan yunon sanʼatida inson qiyofasining birinchi tasvirlaridan biri) paydo bo‘ldi. Bu kikladik bosh, shuningdek, insoniyatning oʻzini tushunishga boʻlgan birinchi urinishlaridan biridir. Shaklning yuzida [[Lazer|lazerlardan]] foydalangan holda geometrik shakllar va boshqa ilmiy tasvirlar (masalan, [[Quyosh tizimi|Quyosh tizimining]] stilistik tasviri) aks ettirilgan. Keyin haykal boʻlaklarga boʻlinib, suzib ketdi va uning ichidan yunon haykaltaroshligining Arxaik davriga oid kichikroq kouros haykali paydo boʻldi, bu esa oʻz navbatida parchalanib, [[Antik davr|klassik davr]] haykalida inson tasvirini ochib berdi, bu tongning ramzi. 2004-yilgi Olimpiadaning asosiy mavzularidan biri boʻlgan individuallik va insoniy miqyosni ulugʻlash. Ushbu ketma-ketlikning oxirida suvdan kub paydo boʻladi va odam aylanadigan kubda asta-sekin muvozanatni tiklay boshlaydi, bunda insoniyatning eng katta yutuqlari tasvirlanadi, bu insonparvarlik tasvirlari va turli etnik elatlarga mansub erkaklar, ayollar va bolalar tasvirlaridan farqli oʻlaroq. asrlar suv ustida suzayotganga oʻxshagan singan haykal qismlariga proyeksiya qilinadi. Bu oxirgi ketma-ketlik mantiqiy fikrlashning tugʻilishini, oliy maʼlumotni va insoniyat nihoyat oʻzi yashayotgan dunyoni anglashni anglatadi. Ushbu ketma-ketlikdan soʻng, haykalning qismlari suvga tushadi, bu yunon orollarini ramziy qiladi. Keyingi ketma-ketlikda yunoncha sevgi xudosi [[Erot|Eros]] stadionning markazida joylashgan suv havzasida sayr qilayotgan bir juft sevishganlar ustidan uchib oʻtish bilan tanishtirildi. Eros bilan birga yosh er-xotin tarixni yaratuvchi va shakllantiruvchi insoniyat sevgi va ishtiyoqdan tugʻilganligini anglatadi. Ushbu segment marosimning navbatdagi qismini, „Klepsydra“ ni taqdim etadi, u Gretsiya tarixini nishonlash orqali ochilish marosimining mavzularini taʼkidlaydi. Keyin sevishganlar suvga yotishadi va ikkalasi ham tush holatiga tushadilar. Tarix va mifologiyaning qolgan sahnalari davomida Eros parad boʻylab uchib oʻtdi, vaqti-vaqti bilan uning ostida harakatlanadigan suzuvchilarga tegdi yoki ularga qadam qoʻydi va shu bilan butun tarix uchun manba sifatida sevgi va ehtiros mavzusini kuchaytirdi. Haykallar va Erosning taqdimoti ortidan oʻtkazilgan sahna koʻrinishi oʻz sanʼati orqali yunon tsivilizatsiyasining ketma-ketligini koʻrsatadigan sahnalarni tasvirlashda davom etdi. Sahnalar Minoan tsivilizatsiyasidan boshlangan. Birinchi floatda Minoan tsivilizatsiyasining ramziy qiyofasi aks etgan: koʻkragini ochib qoʻygan va ikki qoʻlida ilonlarni ushlab turgan koʻylagi kiygan unumdorlik maʼbudasi tasviri. Keyingi suzishlarda buqalarning sakrashi, delfinlar va Feest [[Freska|freskalaridagi]] tasvirlarga qaytgan boshqa elementlarning sahnalari namoyish etildi. Keyin sahnalar Miken tsivilizatsiyasining yanada yorqin sanʼatiga, soʻngra Klassik davr tasvirlariga oʻtdi. [[Aleksandr|Iskandar Zulqarnayn]] obrazini aks ettiruvchi aktyorni olib ketayotgan arava [[Ellinizm|ellinistik davrga oid]] tasvirlarni taqdim etdi, ular oʻz navbatida Vizantiya sanʼati, Yunon mustaqillik urushi va nihoyat XX asr yunon madaniyatining unsurlari, masalan, mashhur soya teatri tasvirlarini taqdim etdi. Yunon mentalitetining hazil va oʻzini kamsituvchi tasviri (va parodiya) ekanligi aytilgan Karagiozis figurasi. Parad oxirida „Eros“ homilador ayolga ustki kiyimini yechishga yordam beradigan darajada pastga tushdi. Ushbu oxirgi qism marosimning toʻliq aylanaga kirishini anglatadi: „Klepsidra“ segmenti Minoan unumdorlik maʼbudasi tasviridan boshlandi va endi butun insoniyat va tarixning kelajagini ifodalovchi homilador ayol bilan tugaydi. Stadion chiroqlari xiralashganda va suv havzasi ostidagi chiroqlar yoqilganda, qorin porlab, ayol suv koʻliga oʻtdi va shu tariqa [[Galaktika|galaktikadagi yulduzlar]] tasvirini yaratdi. Yunon afsonasiga koʻra, galaktika yulduzlari [[Gera (mif)|Geraning]] unumdor koʻkrak sutidan tugʻilgan. Aslida, [[Yer]] sayyorasining uyi boʻlgan [[Somon yoʻli|Somon yoʻli galaktikasining]] nomi ushbu afsonadan kelib chiqqan. Asta-sekin yulduzlar ayol atrofida koʻtarilib, sayyoradagi barcha hayot uchun asos boʻlgan tez aylanadigan [[Dezoksiribonuklein kislota|DNK]] qoʻsh spiralini hosil qilish uchun harakat qildilar. Insoniyatning oʻzini tushunishga urinishi, butun marosim davomida Kiklad boshi bilan boshlangan mavzu, insoniyatning oʻzini tushunishga boʻlgan soʻnggi va eng soʻnggi urinishini anglatuvchi DNK qoʻsh spiralining tasviri bilan yanada mustahkamlanadi: 20-yil oxiri va. 21-asr boshlarida inson genomini xaritalash bilan [[genetika]] sohasida katta yutuqlarga guvoh boʻldi. Nihoyat, paradning barcha qahramonlari basseyn ichida, uning markazi atrofida aylanib yura boshladilar, oʻtmish va hozirgi kunni barabanlarning bir marsh zarbasida aralashtirib yubordilar. Ochilish marosimining yana bir asosiy mavzusi o‘tmish va bugungi kunning qo‘shilishidir. Musiqa xorlar bilan kressendo boshlandi, birdan hovuz oʻrtasidan zaytun daraxti koʻtarildi — yunonlar maʼbuda Afinaning afzal koʻrgan sovgʻasi — er va oziq-ovqat — Poseydon sovgʻasi, ot — urush quroli. Musiqaning eng yuqori choʻqqisida barcha qahramonlar toʻxtab qoʻllarini koʻtarib, xuddi tepada joylashgan, togʻga oʻxshagan dekonstruksiyasiz haykallar boʻlaklari bilan oʻralgan Daraxtga sajda qilayotgandek qoʻllarini koʻtardilar. === Millatlar paradi === Sportchilarning stadionga kirishiga tayyorgarlik koʻrish uchun avvalo stadion polida qurilgan ulkan suv havzasini toʻkib tashlash kerak edi. Stadiondan 3 daqiqa ichida 2 162 000 litr suv toʻkilgan, bu esa sportchilarning yurishi va yigʻilishi uchun quruq, qattiq sirtni taʼminladi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Tyrangiel |first=Josh |date=2004-08-16 |title=A Classic Spectacle |language=en-US |work=Time |url=http://content.time.com/time/magazine/article/0,9171,1101040823-682263,00.html |access-date=2019-08-24 |issn=0040-781X}}</ref> Odatda Gretsiya har qanday Olimpiadada Millatlar paradida yetakchilik qiladi, mezbon davlat stadionga oxirgi marta kiradi. Biroq, Gretsiya mezbon davlat boʻlganligi sababli, ular oxirgi oʻrinni egallab, parad boshida bayroqdor sifatida ogʻir atletikachi Pyrros Dimas bilan oʻz bayrogʻini, yakunda esa sportchilarning oʻzlarini stadionga yuborishdi. Debyut oʻrni Millatlar paradini stadionga olib borgan [[Sent Lyusiya|Sent-Lyusiya]]ga ([[Yunon tili|yunoncha]] Gia Lyuka) berildi. Millatlar [[Yunon yozuvi|yunon alifbosi tartibida]] kirganda, parad oʻrtasida [[Zimbabve]] paydo boʻldi — bu odatda oxirgidan oldingi davlat boʻlgan, keyin esa faqat mezbon mamlakat.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.athens2004.com/Files/pdf/NOC_marching_order.pdf|sarlavha=Archived copy|kirish sanasi=2004-08-19|arxivurl=https://web.archive.org/web/20060219095123/http://www.athens2004.com/Files/pdf/NOC_marching_order.pdf|arxivsana=2006-02-19}}</ref> Qoʻshma Shtatlar va [[Shveytsariya]] kabi mamlakatlar, odatda, toʻplamning orqa tomonida boʻlib, yunon alifbosidagi oʻrinlari tufayli avvalroq kirish huquqiga ega edi. [[Afgʻoniston|Afgʻoniston]] va [[Iroq|Iroqning]] kirish joylari paradning eng yorqin nuqtalari boʻldi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.usatoday.com/sports/olympics/athens/2004-08-13-preview-opening-ceremony_x.htm?POE=NEWISVA|sarlavha=Athens' bumpy road to the Olympics leads to lavish open|sana=August 13, 2004|ish=USA Today}}</ref> [[Kiribati]] xalqi 2004-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlarida debyut Olimpiya oʻyinlarida ishtirok etdi va [[Sharqiy Timor]] birinchi marta oʻz bayrogʻi ostida marshga chiqdi. Serbiya va Chernogoriya 2003-yilda mamlakat rasman nomi oʻzgartirilgandan beri va 2006-yilda ittifoq tarqatilishidan oldin ([[2008-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|2008-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari]] arafasida) birinchi va yagona Olimpiadada mamlakatning yangi nomi bilan qatnashdi; ilgari [[Yugoslaviya]] nomi bilan tanilgan edi. Amerikaning Iroqqa bostirib kirishi greklar orasida mashhur emasligi sababli, ommaviy axborot vositalarida Amerika delegatsiyasi stadionga kirishi paytida tomoshabinlar urushga qarshi norozilik bildirishlari kutilgan edi;<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Overington |first=Caroline |author-link=Caroline Overington |date=May 15, 2004 |title=American team prepares for fear, loathing in Athens |work=Sydney Morning Herald |url=http://www.smh.com.au/articles/2004/05/14/1084289892078.html}}</ref> ammo, amerikaliklar iliq kutib olindi, bu voqeani yoritayotgan amerikalik yangiliklar boshlovchilari hamda NBC Sport telekanali boshlovchisi Bob Kostasni hayratda qoldirdi.<ref name="usaathletes">{{Veb manbasi|url=https://www.usatoday.com/sports/olympics/athens/2004-08-13-preview-opening-ceremony_x.htm?POE=NEWISVA|sarlavha=Athens' bumpy road to the Olympics leads to lavish open|sana=August 13, 2004|ish=USA Today}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.usatoday.com/sports/olympics/athens/2004-08-13-preview-opening-ceremony_x.htm?POE=NEWISVA „Athens' bumpy road to the Olympics leads to lavish open“]. </cite></ref> Gretsiyadan tashqari, yunon olomoni koʻplab yunonlar yashaydigan va oldingi yozgi Olimpiya oʻyinlari va [[Oʻrta dengiz|Oʻrta er dengizi boʻyida]] [[Fransiya|joylashgan Frantsiya]] va [[Italiya]], shuningdek, [[Braziliya]] va [[Kanada|Kanadadagi]] [[Kipr Respublikasi|Kipr]], [[Avstraliya|Avstraliyadan]] kelgan vatandoshlari uchun eng baland ovozda olqishlashdi. [[Jibuti]] uchun ham baland ovozda olqishlandi, chunki stadionga faqat bir kishi kirgan edi. Falastin va Serbiya va Chernogoriya jamoalari ham juda iliq kutib olindi. Yevro-2004 musobaqasiga mezbonlik qilgan [[Portugaliya|Portugaliyani]] xursandchilik bilan kutib olishdi, Gretsiya final oʻyinida Portugaliyani 1:0 hisobida magʻlub etdi. Dunyoning turli burchaklaridan kelgan yuqori martabali siyosatchilar va qirollik oilasi oʻz mamlakatlaridan kelgan jamoalar tomonidan olqishlashdi. [[Birlashgan Qirollik bosh vaziri|Buyuk Britaniya Bosh vaziri]] [[Tony Blair|Toni Bler]], Italiya prezidenti [[Carlo Azeglio Ciampi|Karlo Azeglio Ciampi]], [[Norvegiya]] valiahd shahzodasi Xokon (1994- yilgi qishki Olimpiya oʻyinlari qozonini yoqgan) va [[Daniya]] valiahd shahzodasi Frederik (boshqalar qatorida) kabi muhim mehmonlar oʻrnidan turib, jamoalarni olqishladi. ularning mamlakatlari. DJ Tiesto trans musiqasini ijro etgan paradda oʻtgan jahon yetakchilari, jumladan, [[AQSh prezidenti]] [[George H. W. Bush|Jorj HV Bush]] ham oʻz milliy jamoalariga tashrif buyurib, olqishladilar. === Okeaniya — Sportchilar uchun qoʻshiq === Keyin [[Björk]] Okeaniya qoʻshigʻini kuyladi. Qoʻshiq okean nuqtai nazaridan yozilgan boʻlib, qoʻshiqchi butun hayotning paydo boʻlganiga ishonadi va xor hamrohligida inson evolyutsiyasini batafsil yoritadi. U qoʻshiq aytayotganda uning libosi asta-sekin sportchilarni oq choyshab bilan qoplagan. Qoʻshiq oxirida libosda dunyoning proyeksiyasi koʻrsatildi. Biroq, varaqdagi texnik qiyinchiliklar varaq qoʻshiqning oxiriga qadar barcha sportchilarga etib bormaganligini anglatadi. Agar segment muvaffaqiyatli boʻlsa, bu 1992 va 2000-yillardagi Olimpiya oʻyinlarining ochilish marosimlarida barcha sportchilarni qamrab olgan bayroqlarga qayta qoʻngʻiroq boʻlar edi. Keyin [[Xalqaro kosmik stansiya]] ekspeditsiyasi 9 ekipaji videosi namoyish etildi, unda rossiyalik qo‘mondon [[Gennadiy Padalka]] va Amerika Qo‘shma Shtatlari bort muhandisi Maykl Finke sportchilarni qutlab, tinchlik uchun mamlakatlar o‘rtasidagi insoniy hamkorlik muhimligini taʼkidladi. === Olimpiya oʻyinlariga 108 yil === Zamonaviy Olimpiya oʻyinlari asoschilari [[Pierre de Coubertin|Per de Kuberten]] va Demetrios Vikelas va 1896-yildagi birinchi oʻyinlarni tanishtirgandan soʻng, yuguruvchi Jorj Sabanis nafaqat tinchlikni, balki Afinaning oʻzini ham ramziy maʼnoda stadion atrofida aylanib yurgan zaytun novdasi tasviri tushirilgan bayroqni koʻtarib chiqdi. oldingi 27 ta olimpiadaga bagʻishlangan oʻtish lentasi. Yuguruvchi ramziy maʼnoda 1916, 1940 va 1944-yillardagi jahon urushlari tufayli bekor qilingan oʻyinlarda qoqiladi. Yuguruvchi oʻz yugurishini stadionning eng markazida tugatdi, u erda zamonaviy Olimpiya oʻyinlarining dunyo boʻylab sayohati ramzi boʻlgan badiiy qismdagi zaytun daraxti paydo boʻldi va Afinaga uyiga qaytdi. Rasmiy ravishda Olimpiya oʻyinlari protokolining bir qismi boʻlmasa-da, baʼzi ochilish marosimlarida oldingi mezbon shaharlar tan olingan. Yozgi Olimpiya oʻyinlarining tan olinishi 1992-yilda Barselonadagi ochilish marosimida, 1996 yilda Atlantadagi ochilish marosimida va [[Yozgi Olimpiada oʻyinlari 2012 ochilish marosimi|2012-yilda Londondagi ochilish marosimida]] qisqartirilgan versiyada paydo boʻldi. Qishki Olimpiya oʻyinlarida 2002-yilda Solt-Leyk-Siti shahridagi Qishki Olimpiada oʻyinlarida tan olindi, u erda oldingi 18-[[Qishki Olimpiada|qishki Olimpiya oʻyinlarining]] bannerlari marosim boshida Rays-Ekkls stadioniga kirgan va 2010-yilda Vankuverdagi Qishki Olimpiada oʻyinlarining ochilish marosimlari. . === Ochilish manzillari === Anʼanaviy yunon va Olimpiya ramzi boʻlgan zaytun daraxti oldida ikkita qisqa nutq soʻzlandi. Birinchi nutqni Afina Olimpiada oʻyinlari tashkiliy qoʻmitasi (ATHOC) prezidenti va Olimpiya oʻyinlarining birinchi ayol bosh tashkilotchisi Janna Anjelopulos -Daskalaki aytdi. U sportchilarga shunday dedi: „Gretsiya bugun kechqurun shu yerda. Biz tayyormiz.“ va „Uyga xush kelibsiz!“ U, shuningdek, Gretsiyadagi birinchi zamonaviy Olimpiya oʻyinlari va 2004-yilgi oʻyinlar oʻrtasidagi uzoq vaqtga ishora qilib, Gretsiya xalqi „bu lahzani uzoq kutganini“ aytdi. Anjelopulos-Daskalaki ortidan Xalqaro Olimpiya Qoʻmitasi (XOQ) prezidenti Jak Rogge nutq soʻzladi va u ishtirokchi sportchilarni taqiqlangan samaradorlikni oshiruvchi moddalardan foydalanish istagiga qarshi turishga undadi va „sport milliy, siyosiy, siyosiy, sport va sport oʻyinlaridan ustun turish orqali birlashayotganini koʻrsating. diniy va til toʻsiqlari“."Men Afina Olimpiya oʻyinlarini … va zamonaviy davrning 28-Olimpiadasini nishonlashni ochiq deb eʼlon qilaman." === Olimpiya bayrogʻi, madhiyasi va qasamyodlari === Beshta qoʻngʻiroq, har bir qoʻngʻiroq qitʼani ifodalaydi, soʻngra oʻyinlarning ochilishida eʼlon qilinadi. Tomoshabinlar ham ularga berilgan qoʻngʻiroqlarni chalishdi. Qoʻngʻiroq chalinayotganda bolalar zaytun novdalarini ushlab stadion poliga yugurishadi. Ularning olomon oʻrtasida Olimpiya bayrogʻi oʻz oldiga kirdi. Uni sakkiz nafar yunon sportchisi Petros Galaktopulos, Ilias Xatzipavlis, Niki Bakogianni, Angelos Basinas, Leonidas Kokkas, Mixail Mouroutsos, Valerios Leonidis va Dimosthenis Tampakos olib borishdi . Keyin Olimpiya bayrogʻi koʻtarildi, Olimpiya madhiyasi esa Jon Psathas tomonidan olib borildi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=May 11, 2020 |title=Greek Olympians bring in the Olympic Flag |url=http://olympicwinners.gr/index.php?Mid=24&artid=33}}</ref> Gretsiyalik erkin suzuvchi Zoi Dimoschaki barcha sportchilar nomidan sportchilarga grek tilida qasamyod qildi. Gretsiyalik basketbol hakami Lazaros Voreadis rasmiylarni yunon tilida qasamyod qildi. === Mash’al oʻrni va qozonning yoritilishi === [[Fayl:Olympic_flame_at_opening_ceremony.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/Olympic_flame_at_opening_ceremony.jpg/260px-Olympic_flame_at_opening_ceremony.jpg|thumb|260x260px| Ochilish marosimida Olimpiya alangasi . Kontseptsiya xoreograf va rejissyor Dimitris Papaioannou, zamonaviy raqs sanʼatkorining ishi edi.]] Ochilish marosimi mash’ala estafetasi yakunida yakuniga yetdi, bu anʼana 1936-yilda [[Berlin]] o‘yinlarga mezbonlik qilgan paytda boshlangan. Ushbu mash’al kelishidan oldingi qism Afinada boshlangan birinchi global mash’al estafetasini nishonladi. Stadionga mash’ala kirib kelishidan oldin stadion markazidan globusni taqlid qilgan uchta halqa ko‘tarildi. Tinchlik ramzi sifatida globus va LED ekranlarda kaptarlarning proyeksiyalari namoyish etildi. Keyin kabellarga osilgan aktyorlar olomon orasidan koʻtarilib, Olimpiya mash’alasini taqlid qilish uchun yaltiroq tayoqlarni koʻtarib, yer shari tomon yugurishdi. Globusda mash’ala tashrif buyurgan shaharlarning nomlari prognoz qilingan va bu segment havoda suzayotgan barcha mash’alachilarning yer sharida birlashishi bilan yakunlandi. Ushbu segment tugagandan soʻng, chiroqlar oʻchirildi va momaqaldiroq va olqishlar bilan birga yurak urishi ovozi mash’alning Olimpiya stadioniga soʻnggi kelishini kutib oldi. Stadionga birinchi boʻlib Gretsiyaning eng buyuk [[Basketbol|basketbolchisi]] hisoblangan mash’ala egasi Nikos Galis kirdi. Mash’al ketma-ket Gretsiya [[Futbol|futboli]] afsonasi Mimis Domazos, 1992-yilgi toʻsiqlar boʻyicha chempioni Voula Patoulidu, 1996 yilgi ogʻir atletika chempioni Kaxi Kaxiashvili va 1996-yilgi gimnastika boʻyicha Olimpiya chempioni Ioannis Melissanidisga topshirildi. Nihoyat, [[mash’al]] 2004-yilgi Yozgi Olimpiya oʻyinlari davomida yonish uchun odatdagidek qozon emas, Olimpiya mash’alasiga oʻxshash ulkan konusli ustunni yoqib yuborgan yelkanli suzish boʻyicha 1996-yilgi Olimpiya chempioni Nikolaos Kaklamanakisga topshirildi. Kaklamanakis qozonni yoqish uchun zinapoyaga ko‘tarilayotganda, qozon unga taʼzim qilgandek bo‘lib, texnologiya taraqqiyotiga qaramay, texnologiya hali ham insoniyatning ijodi va quroli ekanligini va u insoniyat ehtiyojlariga xizmat qilishini anglatdi. Marosim [[salyut]] otilishi bilan yakunlandi. == Manbalar == {{manbalar}} {{stub}} {{Olimpiada oʻyinlari marosimlari}} 9v3jif70nr42rf1fu2fwlp309p7jxss To Kill a Mockingbird 0 768543 2816869 2756599 2022-08-29T06:38:09Z Panda D 74095 /* Eslatmalar */ wikitext text/x-wiki [[Fayl:To Kill a Mockingbird (first edition cover).jpg|thumb|Ilk nashr muqovasi{{Kitob bilgiqutisi|Original nomi=To kill a Mockingbird|muallif=Xarper Li|Janr=roman|Til=ingliz|Original nashr qilingan yili=11-iyul 1960-yil AQSh|Keyingisi=Go set a watchman|davlat=AQSh}}]] '''"To kill a Mockingbird"''' ''(Mazaxchi qushni oʻldirish)''— [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|amerikalik]] yozuvchi Xarper Lining 1960-yilda chop etilgan bestseller romani<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.publishersweekly.com/pw/by-topic/industry-news/bookselling/article/69054-bestselling-books-of-2015.html|sarlavha=The Bestselling Books of 2015|ish=PublishersWeekly.com|kirish sanasi=2017-08-03}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.publishersweekly.com/pw/by-topic/industry-news/bookselling/article/72566-the-bestselling-books-of-2016.html|sarlavha=The Bestselling Books of 2016|ish=PublishersWeekly.com|kirish sanasi=2017-08-03}}</ref> boʻlib, u 1961-yilda [[Pulitser mukofoti|mazkur asari uchun Pulitser mukofotini]] qoʻlga kiritgan. Uning muvaffaqiyati qora tanlilar huquqlari uchun kurashda muhim bosqich boʻldi. == Syujeti == Kitob Finchlar oilasining ajdodi Simon Finchdan ({{Talaffuz|Saymon Finch}}) boshlanadi. Metodist sifatida u Angliyadagi diniy murosasizlikdan qochib, Alabama shtatiga joylashadi, boyib ketadi va diniy eʼtiqodlariga qaramay, bir nechta qul sotib oladi. Asosiy voqea Alabama shtatining „uzoq hayotdan charchagan“ Maykomb shahrida Buyuk Depressiya choʻqqisiga chiqqandan soʻng uch yil ichida sodir boʻladi. Bosh qahramon — olti yoshli Jean Louise Finch ''(talaffuzi Jan Luiza Finch)'', u akasi Jim va ularning otasi, keksa advokat [[Atticus Finch|Attikus]] bilan birga yashaydi. Jim va Jean har yozda Maykombda xolasinikiga tashrif buyuradigan Dill ismli bolani uchratishadi. Uchta bola yolgʻiz yashaydigan qoʻshnisi Boo ''(tarjimasi Qoʻrqinchli)'' laqabli qoʻshnisi Radley ({{Talaffuz|Radli}}) dan qoʻrqishadi. Maykombning kattalari Boo haqida gapirishmaydi va koʻp yillar davomida uni kam odam koʻrgan edi. Bolalar uning tashqi koʻrinishi va yolgʻizlik sabablari haqidagi mish-mishlar bilan bir-birlarining tasavvurlarini kengaytiradilar. Ular uni qanday qilib uydan olib chiqish haqida oʻylay boshlashadi. Dill bilan ikki yillik yozgi taʼtildan soʻng, Jean va Jim kimdir ular uchun Radley uyi yonidagi daraxtda ular uchun kichik sovgʻalar qoldirayotganini payqashadi. Bir necha marta sirli Boo ularga eʼtibor belgilarini koʻrsatdi, lekin baxtga qarshi, u hech qachon shaxsan koʻrinmaydi. Fuqarolarning koʻpchiligi uni qoʻllab-quvvatlamasa ham, Atticus ({{Talaffuz|Attikus)}} yosh oq tanli ayolni zoʻrlaganlikda ayblangan qora tanli Tom Robinsonni himoya qilishda magʻlubiyatga uchraydi. Boshqa bolalar Jim va Jeannni buning uchun masxara qilishadi. Jean garchi otasi bunga qarshi boʻlsa ham uning shaʼnini himoya qilishga urinadi, . Oʻz navbatida, Atticus Tomni jazolamoqchi boʻlgan bir guruh odamlarga duch keladi. Jean, Jim va Dill vaziyatni Atticus va Tomning nuqtai nazaridan koʻrish uchun olomonni sharmanda qilgan paytda bu xavf oʻtib ketadi. Atticus bolalarning Tom Robinsonning sudida ishtirok etishini istamagani uchun Jeann, Jim va Dill sud zalining balkonida yashirinadi. Atticus ayblovchilar (Mayella va uning otasi, shaharlik piyonista Bob Ewell) yolgʻon gapirayotganini aniqlaydi. Bundan tashqari, yolgʻiz Mayella Tomni haqorat qilgani va otasi tomonidan ushlangan va kaltaklangani maʼlum boʻladi. Tomning aybsizligiga oid jiddiy dalillarga qaramay, hakamlar hay’ati uni ayblaydi. Tom qochishga urinayotganda otib tashlanganida, Jim va Atticusning adolatga boʻlgan ishonchiga qattiq putur yetadi. Bu ishda gʻalaba qozonganiga qaramay, Bob Ewellning obroʻsiga putr yetadi va u qasos olishga vaʼda beradi. U ko‘chada Atticusning yuziga tupuradi, sudya raisining uyiga bostirib kirishga harakat qiladi va Tom Robinsonning bevasiga tahdid qiladi. Nihoyat, u Xellouin bayramidan keyin kechasi uyga qaytyotgan himoyasiz Jim va Jeanga hujum qiladi, Kimdir bolalarga yordam berish uchun yetib keladi. Sirli odam qoʻli singan Jimni uyiga olib boradi, u yerda Jean bu Boo Radley ekanligini tushunadi. Maykomb sherifi jangda Bob Ewell halok boʻlganini aniqlaydi. Sherif Atticus bilan Jimning ehtiyotkorligi va Qoʻrqinchlining mas’uliyati haqida bahslashadi, unga Ewellning tanasidan oshxona pichogʻi chiqib qolganligini eslatib, Ewell tasodifan oʻz pichogʻi ustiga yiqilib tushgani haqidagi nazariyani ilgari suradi. Bu qanday sodir boʻlishi mumkinligini koʻrsatish uchun sherif choʻntagidan yana bir pichoqni chiqaradi va u sovuqqonlik bilan uni bugun shahardagi mast odamdan olganini aytadi. Aytilganlarning barchasidan maʼlum boʻladiki, bu Ewellning pichogʻi va tanadagi pichoq faqat Booning quroli boʻlishi mumkin. Sherifning fikricha, agar butun shahar Qoʻrqinchli bolalarni qutqargan qahramon deb hisoblasa, u bunday iliq eʼtiborga munosabat bildirmaydi. Oxir-oqibat Atticus sherifning Ewell oʻz pichogʻining ustiga yiqilgani haqidagi versiyasini qabul qiladi va Qoʻrqinchli bolalarining hayotini saqlab qolgani uchun minnatdorchilik bildiradi. Qoʻrqinchli Jeandan uni uyiga olib borishini soʻraydi va u eshik oldida u bilan xayrlashgandan keyin yana gʻoyib boʻladi. Jean uni boshqa hech qachon koʻrmaydi. Radley ayvonida turib, u hayotni Qoʻrqinchli nuqtai nazardan tasavvur qiladi va ular unga sovgʻalar uchun hech qachon minnatdorchilik bildirmaganliklari va uni juda yomon odam deb hisoblaganlaridan afsuslanadi. == Prototiplar == Syujet va personajlar muallifning oilasi, qo‘ni-qo‘shnilari 1936-yil 10 yoshda boʻlgandagi shahrida sodir bo‘lgan voqealar haqidagi kuzatishlari asosida yaratilgan. Muallif otasini Atticus Finchning prototipi deb atagan. Dill Xarper Lining qoʻshnisi va doʻsti boʻlgan amerikalik yozuvchi Truman Kapotega asoslangan edi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Minzesheimer |first=Bob |date=2007-12-17 |title='Kansas' imagines Truman Capote-Harper Lee rift |work=[[USA Today]] |url=https://www.usatoday.com/life/books/reviews/2007-12-17-powers-capote_N.htm |access-date=2009-08-18}}</ref><ref>{{Книга|ссылка=https://books.google.com/books?id=WWZ3XEQy6X0C|заглавие=Truman Capote: conversations|издательство=[[Университетская пресса Миссисипи|University Press of Mississippi]]|год=1987|isbn=0-87805-275-5|страницы=332|автор=Capote, Truman; M. Thomas Inge}}</ref><ref>{{Книга|заглавие=Mockingbird: a portrait of Harper Lee|ссылка=https://books.google.com/books?id=j8cm3hxUd7MC|издательство=Macmillan|год=2006|isbn=0-8050-7919-X|страницы=34|автор=Shields, Charles J.}}</ref> . == Muvaffaqiyat va tan olish == Jinsiy zoʻravonlik, [[irqchilik]], ijtimoiy tengsizlik (bolalar oʻz oilalarining moliyaviy ahvolini solishtirishadi) kabi jiddiy (va janubiy gotika uchun odatiy) mavzularga qaramay, roman oʻzining hazil va iliqligi bilan oʻquvchilar tomonidan sevildi. Hikoyachining otasi [[Atticus Finch]] koʻplab kitobxonlar uchun axloq namunasi, shuningdek, halol huquqshunosning namunasi boʻldi. Romanda bolalarda tugʻma adolat tuygʻusi borligi va faqat boshqalarning taʼsiri ostida notoʻgʻri qarashlar paydo boʻlishi haqidagi fikr ilgari suriladi<ref>[http://www.bbc.com/news/entertainment-arts-19896050 „Obituary: Harper Lee“], BBC, 19 February 2016</ref> . ,,To kill a Mockingbird" 80 % amerika maktablari dasturiga kiritilgan, amerikaning ,,Barcha davrlarning 100ta eng zoʻr detektivi" roʻyxatidan oʻrin olgan, [[The Big Read|,,BBC talqiniga koʻra 200 ta eng zoʻr roman"]] roʻyxatida 6-oʻrinni egallagan. == Tarjimalar va moslashtirishlar == Roman 1962-yilda rejissyor Robert Mulligan tomonidan ekranlashtirilgan. Gregory Peck bosh rolni ijro etgan „ To kill a Mockingbird“ filmi 8 nominatsiya bo‘yicha „[[Oscar|Oskar]]“ mukofotiga nomzod bo‘lgan va uchta statuetka (eng yaxshi aktyor, eng yaxshi moslashtirilgan ssenariy va eng yaxshi sahna ko‘rinishi) bilan taqdirlangan. Film muntazam ravishda AQSh kinosi tarixidagi eng yaxshilarning turli reytinglariga kiritiladi. Roman 1963-yilda Nora Gal va Raisa Oblonskaya tomonidan rus tiliga tarjima qilingan. [[Korney Chukovskiy]] „High art“ (Yuksak sanʼat) kitobida (1964) Xarper Lining „Mazaxchi qushni oʻldirish“ qissasining tarjimasini sanab oʻtadi. == Manbalar == {{manbalar}} == Havolalar == * [[Vikiiqtibos|Vikiiqtibosda]] [https://ru.wikiquote.org/wiki/Ubit%20peresmeshnika Mockingbirdni oʻldirish] [[Turkum:Inglizcha romanlar]] 40o5y1grmloabfkv4p37m7f0o8blzkd Oy daraxti 0 770639 2815891 2815778 2022-08-28T12:28:03Z Abdug'ani Karimov 75024 wikitext text/x-wiki [[Fayl:Bicentennial_moon_tree.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Bicentennial_moon_tree.jpg/170px-Bicentennial_moon_tree.jpg|thumb| 1975 yilda Filadelfiya, Vashington maydonida ekilgan ikki yuz yillik oy daraxti]] [[Fayl:MoonTreeArk.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/MoonTreeArk.jpg/170px-MoonTreeArk.jpg|thumb| [[Fort Smith (Arkansas)|Arkanzas shtatining Fort Smit]] shahridagi Sebastyan okrugi sud binosi oldidagi oy daraxti]] [[Fayl:MoonTreePlaque.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/MoonTreePlaque.jpg/170px-MoonTreePlaque.jpg|thumb| Fort Smit, Arkanzas, Oy daraxti tagidagi plaket.]] [[Fayl:Moon_tree_plaque,_Waycross,_GA.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Moon_tree_plaque%2C_Waycross%2C_GA.jpg/170px-Moon_tree_plaque%2C_Waycross%2C_GA.jpg|thumb| Oy daraxti, Waycross, Jorjiya]] '''Oy daraxtlari''' 1971 yilda Apollon 14 missiyasining qoʻmondonlik moduli uchuvchisi Stuart Roosa tomonidan Oy atrofidagi orbitaga olingan 500 ta urugʻdan oʻstirilgan daraxtlardir. Bu gʻoyani oʻsha paytdagi Amerika Qoʻshma Shtatlar oʻrmon xizmati boshligʻi Ed Cliff tutundan sakrab chiqqan Ruzaga taklif qilgan.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.foresthistory.org/ASPNET/People/Chiefs.aspx|sarlavha=Chiefs of the U.S. Forest Service|ism=Gerald|muallif=Williams|sana=2009-06-18|nashriyot=[[Forest History Society]]|kirish sanasi=7 August 2009|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150924014558/http://www.foresthistory.org/ASPNET/People/Chiefs.aspx|arxivsana=24 September 2015}}</ref> Tajriba uchun urugʻlar besh [[Tur (biologiya)|turdagi]] daraxtdan tanlab olindi: loblolli qaragʻay, chinor, saqich, qizil daraxt va Duglas archasi.<ref name="Williams">{{Veb manbasi|url=http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html|sarlavha=The "Moon Trees"|ism=David R.|muallif=Williams|nashriyot=[[NASA]]|ish=[[Goddard Space Flight Center]]|sana=28 July 2009|kirish sanasi=7 August 2009}}</ref><ref name="Atlantic Jan 2022"> [https://www.theatlantic.com/science/archive/2022/01/nasa-moon-trees-apollo/621395/ We Almost Forgot About the Moon Trees: A collection of tree seeds that went round and round the moon was scattered far and wide back home], by Marina Koren. The seeds orbited the Moon, but were not landed on it. The Atlantic, January 31, 2022. </ref><ref name="Wired Feb 2011"> [https://www.wired.com/2011/02/moon-trees/ The Mystery of the Missing Moon Trees:] 15 years after NASA astronomer David Williams started searching for them, hundreds of trees grown from space-faring seeds are still missing. The "moon trees, " whose seeds circled the moon 34 times in Apollo 14 astronaut Stuart Roosa‘s pocket, were welcomed back to Earth with great fanfare in 1971. February 10, 2011, wired.com.</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=February 10, 2011 |title=Race Against Time to Find Apollo 14's Lost Voyagers: 'Moon Trees' |work=[[Science Daily]] |url=https://www.sciencedaily.com/releases/2011/02/110209171139.htm}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Black |first=Richard |date=19 July 2005 |title=Trees... from the Moon |work=[[BBC News]] |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/magazine/4694361.stm}}</ref> == Tarixi == Parvozdan soʻng urugʻlar unib chiqishi uchun [[Mississippi|Missisipi shtatining]] [[Gulfport (Mississippi)|Gulfport]] shahridagi janubiy Forest xizmat stantsiyasiga va [[Placerville (California)|Kaliforniyaning Pleyservil shahridagi]] gʻarbiy stantsiyaga yuboriladi. Deyarli barcha urugʻlar muvaffaqiyatli unib chiqadi va bir necha yil oʻtgach, oʻrmon xizmati 420 ga yaqin koʻchatlarga ega boʻladi. Ulardan baʼzilari yerga ekilib maxsus nazorat sifatida ajratilgan. 40 yildan koʻproq vaqt oʻtgach, ikki toifadagi daraxtlarni oʻrtasida sezilarli farq yoʻq edi. „Oy daraxtlari“ ning aksariyati 1975 va 1976 yillarda davlat oʻrmon xoʻjaligi tashkilotlariga mamlakatning ikki yuz yillik bayrami doirasida ekish uchun berilgan. Daraxtlar janubiy yoki gʻarbiy turlarga tegishli boʻlganligi sababli, barcha shtatlar daraxtlarni olmagan. [[Oq uy|Oq uyda]] Loblolli qaragʻayi ekilgan va daraxtlar [[Braziliya|Braziliyada]], [[Shveysariya|Shveytsariyada]] ekilib, hattoki [[Yaponiya imperatori|imperator]] Xiroxitoga va boshqalarga sovgʻa qilingan.<ref name="Williams">{{Veb manbasi|url=http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html|sarlavha=The "Moon Trees"|ism=David R.|muallif=Williams|nashriyot=[[NASA]]|ish=[[Goddard Space Flight Center]]|sana=28 July 2009|kirish sanasi=7 August 2009}}</ref> Bu urugʻlardan ekilgan koʻplab daraxtlarning joylashuvi oʻnlab yillar davomida nomaʼlum boʻlib kelgan. 1996 yilda uchinchi sinf oʻqituvchisi Joan Goble va uning oʻquvchilari oʻz hududlarida oy daraxti ekanligini koʻrsatadigan taxtali daraxtni topdilar. Ular Gobl NASAga elektron xat yuborib xodim Dave Williamsga murojaat qildi. Uilyams NASAdagi ko‘pchilik hamkasblari qatori ana shu daraxtlarning mavjudligidan bexabar boʻlgan. Williams baʼzi tadqiqotlarni amalga oshirganidan soʻng, bu urugʻlarni kosmosga va uyga ekish uchun Roosa tomonidan amalga oshirilgan dastlabki harakatlar tasvirlangan eski gazetadan baʼzi parchalarini topdi.<ref name="Atlantic Jan 2022"> [https://www.theatlantic.com/science/archive/2022/01/nasa-moon-trees-apollo/621395/ We Almost Forgot About the Moon Trees: A collection of tree seeds that went round and round the moon was scattered far and wide back home], by Marina Koren. The seeds orbited the Moon, but were not landed on it. The Atlantic, January 31, 2022. </ref> Williams NASAning rasmiy veb-saytiga oʻzining sahifasini joylashtirib, daraxtlarni topishda jamoatchilikdan yordam so‘radi. Sahifada, shuningdek, oy daraxtlarining maʼlum boʻlgan joylashuvi va turlari roʻyxati keltirilgan jadval ham boʻlgan. Williams Amerika Qoʻshma Shtatlari boʻylab odamlardan oy daraxtlari ekanligini tasdiqlovchi plitalar bilan daraxtlarni koʻrganli haqida xabarlarni eshita boshladi. Williams bunday daraxtlar, jumladan, ularning joylashuvi va turlari haqida maʼlumotlar roʻyxatini koʻrsatadigan maʼlumotlar bazasini yaratishni va boshqarishni boshladi. 2011-yilda ''Wired'' jurnalida chop etilgan maqolada Williamsning elektron pochta manzili koʻrsatilib, saʼy-harakatlari tasvirlangan va oy daraxtlari haqida mavjud maʼlumotga ega boʻlgan har qanday odamni oʻz sahifasiga yozishga undagan.<ref name="Wired Feb 2011"> [https://www.wired.com/2011/02/moon-trees/ The Mystery of the Missing Moon Trees:] 15 years after NASA astronomer David Williams started searching for them, hundreds of trees grown from space-faring seeds are still missing. The "moon trees, " whose seeds circled the moon 34 times in Apollo 14 astronaut Stuart Roosa‘s pocket, were welcomed back to Earth with great fanfare in 1971. February 10, 2011, wired.com.</ref> 2022 yil holatiga koʻra, mavjud daraxtlarni aniqlash va joylashtirish boʻyicha say-harakatlar davom ettirililib<ref name="Atlantic Jan 2022"> [https://www.theatlantic.com/science/archive/2022/01/nasa-moon-trees-apollo/621395/ We Almost Forgot About the Moon Trees: A collection of tree seeds that went round and round the moon was scattered far and wide back home], by Marina Koren. The seeds orbited the Moon, but were not landed on it. The Atlantic, January 31, 2022. </ref> NASA sahifasi faolligicha qolgan.<ref name="NASA page"> [https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html The „Moon Trees“], official NASA website, accessed Feb 3, 2022. </ref> 2021-yil mart oyiga kelib Qirollik Astronomiya Jamiyati va [[Buyuk Britaniya kosmik agentligi|Buyuk Britaniya Koinot agentligi tashrif bilan Buyuk Britaniyada]] [[Birlashgan Qirollik|o‘sishi]] mumkin bo‘lgan 15 tagacha Oy daraxtini aniqlash uchun jamoatchilikdan yordam so‘radi. 2021 yil aprel oyi holatiga koʻra, Buyuk Britaniyaga kelgan daraxt turlaridan hech biri aniqlanmagan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://ras.ac.uk/news-and-press/news/can-you-help-us-find-moon-trees|sarlavha=Can you help us find the Moon Trees?|muallif=Massey|ism=Robert|nashriyot=Royal Astronomical Society|sana=2021-03-30|kirish sanasi=2021-04-23}}</ref> === Hozirgi harakatlar === Oy daraxti jamgʻarmasi — bu Roosaning qizi Rosemary tomonidan boshqariladigan tashkilot boʻlib, u dunyo boʻylab turli mintaqalarda oy daraxtlarini ekishni oʻz oldiga maqsad qiladi. Jamgʻarma homiyligi asosida va Roosa tomonidan olib borilgan tadqiqotlar natijasiga koʻra urugʻlardan unib chiqqan daraxtlarning asl avlodi orqali yetishtirilgan urugʻlar bilan yangi daraxtlar ekish ishlarini amalga oshiradi.<ref name="foundation"> [https://www.moontreefoundation.com/moon-tree-plantings Moon tree Planting ceremony], official website of Moon Tree Foundation, accessed February 3, 2022. </ref> == Joylari == === Amerika Qoʻshma Shtatlar === {| class="wikitable sortable plainrowheaders" ! scope="col" |Shahar ! scope="col" |Shtat ! scope="col" |Hududi ! scope="col" |Turlari ! class="unsortable" scope="col" |Ekilgan sana ! class="unsortable" scope="col" |{{Abbr|Ref.|Reference(s)}} |- |[[Starkville (Mississippi)|Starkville]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|thumb|20px|Mississippi]] |Dorman Hall, Mississippi State University |Sycamore |1975 |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Steinberg |first=Sasha |date=July 18, 2019 |title=As NASA celebrates Apollo 50th anniversary, MSU recognizes lineage of its ‘Moon Sycamore’ tree |work=[[Mississippi State University]] |url=https://www.msstate.edu/newsroom/article/2019/07/nasa-celebrates-apollo-50th-anniversary-msu-recognizes-lineage-its-moon |access-date=July 4, 2022}}</ref> |- |[[Filadelfiya|Philadelphia]] |{{flaglist|Pennsylvania}} |Washington Square Park |Sycamore* |May 6, 1975 |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=McDevitt |first=John |date=September 2, 2011 |title=Dead ‘Moon Tree’ In Washington Square Park Will Be Replaced |work=[[KYW-TV|CBS Philly]] |url=https://philadelphia.cbslocal.com/2011/09/02/dead-moon-tree-in-washington-square-park-will-be-replaced/ |access-date=July 14, 2022}}</ref> |- |[[Bethesda (Maryland)|Bethesda]] |{{flaglist|Maryland}} |Society of American Foresters |Loblolly Pine |September 30, 1975 |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Botkin|ism=Erica|sana=October 1, 2014|sarlavha=Moon Trees|url=https://www.redwoods.edu/artgallery/Exhibitions/ArtMID/1082/ArticleID/436/Moon-Trees|kirish sanasi=June 28, 2022|nashriyot=[[College of the Redwoods]]}}</ref> |- |[[Fort Smith (Arkansas)|Fort Smith]] |{{flaglist|Arkansas}} |Sebastian County Courthouse |Loblolly Pine |March 15, 1976 |<ref name=":1">{{Yangiliklar manbasi |last=Lee |first=Brittney |date=August 20, 2018 |title=Arkansas Moon Trees: Out of This World |work=Only in Arkansas |url=https://onlyinark.com/homegrown/arkansas-moon-trees/ |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Little Rock (Arkansas)|Little Rock]] |{{flaglist|Arkansas}} |Forestry Commission Headquarters |Loblolly Pine * |March 15, 1976 |<ref name=":1" /> |- |[[Washington (Arkansas)|Washington]] |{{flaglist|Arkansas}} |Old Washington Historic State Park |Loblolly Pine |March 15, 1976 |<ref>{{Yangiliklar manbasi |author-link= |date=January 8, 2015 |title=Arkansas grows ‘moon trees’ |work=[[Fox News]] |url=https://www.foxnews.com/science/arkansas-grows-moon-trees |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Asheville (Shimoliy Karolina)|Asheville]] |{{flaglist|North Carolina}} |Botanical Gardens at Asheville |Sycamore |March 19, 1976 |<ref>{{Veb manbasi|sana=August 28, 2018|sarlavha=Asheville’s Moon Tree|url=https://thepennsylvaniarambler.com/2018/08/28/along-the-way-the-asheville-moon-tree/|kirish sanasi=July 4, 2022|ish=The Pennsylvania Rambler}}</ref> |- |[[Birmingham (Alabama)|Birmingham]] |{{flaglist|Alabama}} |Birmingham Botanical Gardens, near Lane Park |Sycamore |April 1976 |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Hansen |first=Jeff |date=February 9, 2011 |title=40 years after splashdown, Birmingham Botanical Gardens a tranquil base for tree grown from seeds that went to the moon |work=[[The Birmingham News]] |url=https://www.al.com/spotnews/2011/02/40_years_after_splashdown_birm.html |access-date=June 20, 2022}}</ref> |- |[[Montgomery (Alabama)|Montgomery]] |{{flaglist|Alabama}} |Alabama State Capitol Building |Loblolly Pine |April 1976 |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Shryock |first=John |date=July 19, 2019 |title=Have you ever seen Montgomery’s ‘Moon Tree’? |work=[[WSFA|WSFA-12]] |url=https://www.wsfa.com/2019/07/19/have-you-ever-seen-montgomerys-moon-tree/ |access-date=June 20, 2022}}</ref> |- |Elmer |{{flaglist|Louisiana}} |Palustris Experiment Station, Kisatchie National Forest |Loblolly Pine |April 1976 |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Zeringue |first=Jeff |date=March 4, 2019 |title=Moon tree mystery unsolved, still funny |work=Louisiana Forestry Association |url=https://www.laforestry.com/single-post/2019/03/04/Moon-tree-mystery-unsolved-still-funny |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |[[Knoxville (Tennessee)|Knoxville]] |{{flaglist|Tennessee}} |Forestry Experiment Station, University of Tennessee |Loblolly Pine |April 1976 |<ref>{{Veb manbasi|sana=2013|sarlavha=Moon Trees #24|url=https://tufc.com/project/moon-trees/|kirish sanasi=July 14, 2022|ish=Tennessee Urban Forestry Council}}</ref> |- |Sewanee |{{flaglist|Tennessee}} |Woods Laboratories, University of the South |Sycamore |April 1976 |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Priestley |first=Mary |date=Spring 2002 |title=Preserving the Moon Tree and Other Members of the Campus Canopy |volume=6 |pages=1 |work=The Plant Press |publisher=[[Sewanee: The University of the South]] |issue=2 |url=https://new.sewanee.edu/files/resources/v6-n2.pdf |access-date=July 14, 2022}}</ref> |- |[[Elizabethton (Tennessee)|Elizabethton]] |{{flaglist|Tennessee}} |Fort Watauga, Sycamore Shoals State Historic Area |Sycamore* |April 1976 |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Zepp|ism=Louise|sarlavha=Trees of Note|url=https://digital.tnconservationist.org/publication/?i=642292&article_id=3561568|kirish sanasi=July 14, 2022|ish=The Tennessee Conservationist}}</ref> |- |[[Tullahoma (Tennessee)|Tullahoma]] |{{flaglist|Tennessee}} |Arnold Air Force Base |Loblolly Pine* |April 1976 |<ref>{{Veb manbasi|sana=March 4, 2021|sarlavha=Tennessee’s four moon trees|url=https://noogatoday.6amcity.com/moon-trees-tn/|kirish sanasi=July 14, 2022|ish=NOOGAtoday}}</ref> |- |[[Olympia (Washington)|Olympia]] |{{flaglist|Washington}} |Washington State Capitol Building |Douglas Fir |April 1976 |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Erickson |first=Annie |date=March 13, 2020 |title=Olympia's Moon Tree just had triplets |work=[[KING-TV]] |url=https://www.king5.com/article/tech/science/environment/moon-tree-washington-state-olympia/281-2ff5d4cd-2b54-44df-9047-76b5c12fe615 |access-date=July 14, 2022}}</ref> |- |[[Indianapolis]] |{{flaglist|Indiana}} |Indiana Statehouse |Sycamore |April 9, 1976 |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Smith |first=Casey |date=July 18, 2019 |title=Across Indiana, trees are growing from seeds that went to the Moon. Here's where you can find them. |work=[[The Indianapolis Star]] |url=https://www.indystar.com/story/news/2019/07/18/indianas-moon-tree-seeds-made-their-way-space-and-back/1629114001/ |access-date=June 26, 2022 |quote=On the east lawn of the Statehouse in Indianapolis, a Sycamore was planted on April 9, 1976.}}</ref> |- |[[Lansing (Michigan)|Lansing]] |{{flaglist|Michigan}} |Michigan State Capitol Building |Sycamore* |April 22, 1976 |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=April 23, 1976 |title=Moon Tree Planted, Removed |pages=7 |work=[[Ironwood Daily Globe]] |url=https://www.newspapers.com/clip/34076521/moon-tree-at-state-capital-lawn/ |access-date=June 28, 2022}}</ref> |- |[[Flagstaff (Arizona)|Flagstaff]] |{{flaglist|Arizona}} |Frances Short Pond, formerly Flagstaff Junior High School |Douglas Fir* |April 30, 1976 |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Houk|ism=Rose|sana=July 7, 2021|sarlavha=Earth Notes: Southwestern Douglas-Fir Trees|url=https://www.knau.org/earth-notes/2021-07-07/earth-notes-southwestern-douglas-fir-trees|kirish sanasi=June 20, 2022|ish=[[KNAU]]|iqtibos=In 1976, a Douglas-fir tree was planted by the Frances Short Pond in Flagstaff.}}</ref> |- |[[Tucson (Arizona)|Tucson]] |{{flaglist|Arizona}} |Kuiper Space Sciences Building, University of Arizona |Sycamore |April 30, 1976 |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Desrochers |first=Daniel |date=September 29, 2015 |title=UA's moon tree struggles in dry climate |work=[[Arizona Daily Star]] |url=https://tucson.com/news/science/uas-moon-tree-struggles-in-dry-climate/article_fc15d0a9-a5c8-5b44-a791-18fa47cb37ce.html |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Salem (Oregon)|Salem]] |{{flaglist|Oregon}} |Oregon State Capitol Building |Douglas Fir |April 30, 1976 |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Schneider |first=Will |date=April 30, 2017 |title=Salem Moon Tree |work=Public History PDX |publisher=[[Portland State University]] |url=http://publichistorypdx.org/2017/04/30/salem-moon-tree/ |access-date=July 7, 2022}}</ref> |- |Middletown |{{flaglist|Pennsylvania}} |Core Creek Park |Sycamore |April 30, 1976 |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Sofield |first=Tom |date=July 20, 2018 |title=‘Moon Tree’ At Core Creek Park Lives Up To Out-Of-This-World Name |work=LevittownNow |url=https://levittownnow.com/2018/07/20/moon-tree-at-core-creek-park-lives-up-to-its-out-of-this-world-name/ |access-date=July 14, 2022}}</ref> |- |[[Arcata (California)|Arcata]] |{{flaglist|California}} |California State Polytechnic University, Humboldt |3 Redwoods |May 1976 |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=October 8, 2009 |title=Unraveling the Moon Tree Mystery |publisher=[[California State Polytechnic University, Humboldt]] |url=https://now.humboldt.edu/news/unravling-the-moon-tree-mystery |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |Athens |{{flaglist|Georgia (U.S. state)|name=Georgia}} |Athens-Clarke County Planning Department |Loblolly Pine |May 1976 |<ref>{{Veb manbasi|sana=May 2021|sarlavha=Moon Tree|url=https://www.accgov.com/10038/Moon-Tree|kirish sanasi=June 23, 2022|ish=Athens-Clarke County Website}}</ref> |- |Lincoln City |{{flaglist|Indiana}} |Lincoln State Park |Sycamore |May 1, 1976 |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=June 22, 2020 |title=Moon Tree Continues to Thrive at Lincoln State Park |work=Friends of Lincoln State Park |url=https://lspfriends.com/index.php/2020/06/22/moon-tree/ |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |[[Roseburg (Oregon)|Roseburg]] |{{flaglist|Oregon}} |Roseburg Veteran Affairs Medical Center |Douglas Fir |May 3, 1976 |<ref>{{Veb manbasi|sana=May 5, 2011|sarlavha=Apollo 14 Moon Trees|url=http://www.highway199.org/history/apollo-14-moon-trees/|kirish sanasi=July 4, 2022|ish=Highway199}}</ref> |- |[[Hollidaysburg]] |{{flaglist|Pennsylvania}} |Highland Hall |Sycamore |May 5, 1976 |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Crumrine |first=Chad |date=June 30, 2022 |title=Hollidaysburg 'Moon Tree' Symbol of American History |work=Morrisons Cove Herald |url=https://www.mcheraldonline.com/story/2022/06/30/opinion/hollidaysburg-moon-tree-symbol-of-american-history/11893.html |access-date=July 7, 2022}}</ref> |- |[[Boise]] |{{flaglist|Idaho}} |Idaho State Capitol Building |Douglas Fir* |May 7, 1976 |<ref>{{Veb manbasi|sana=March 3, 2022|sarlavha=Idaho Capitol Tree|url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_trees/idaho_capitol_tree.html|kirish sanasi=June 26, 2022|ish=Goddard Space Flight Center|nashriyot=[[NASA]]}}</ref> |- |[[Cape Canaveral (Florida)|Cape Canaveral]] |{{flaglist|Florida}} |Kennedy Space Center |Sycamore* |June 25, 1976 |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Kelly |first=Emre |date=September 21, 2017 |title='Moon Tree' that traveled on Apollo mission and planted at KSC toppled by Hurricane Irma |work=[[Florida Today]] |url=https://www.floridatoday.com/story/tech/science/space/2017/09/21/nasa-apollo-moon-tree-toppled-hurricane-irma-kennedy-space-center-visitor-complex-florida/688689001/ |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Ebensburg]] |{{flaglist|Pennsylvania}} |Cambria County Courthouse |Sycamore |June 29, 1976 |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Ramirez |first=Chris |date=February 15, 2011 |title=NASA 'detective' on track of America's 'moon trees' |work=[[Pittsburgh Tribune-Review]] |url=https://archive.triblive.com/news/nasa-detective-on-track-of-americas-moon-trees/ |access-date=July 7, 2022}}</ref> |- |[[King of Prussia]] |{{flaglist|Pennsylvania}} |Lockheed Martin Space Systems Building |Sycamore |June 30, 1976 |<ref name=":0">{{Yangiliklar manbasi |last=Zuckerman |first=Catherine |date=July 8, 2019 |title=Trees that traveled to space now live on Earth. Here's where to find them. |work=[[National Geographic]] |url=https://www.nationalgeographic.com/science/article/moon-trees-that-traveled-to-space-now-live-on-earth-where-are-they-now |url-access=registration |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |[[Atchison (Kansas)|Atchison]] |{{flaglist|Kansas}} |International Forest of Friendship |Sycamore |July 24, 1976 |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Wenner |first=Anna |date=February 18, 2011 |title='Moon tree' at home in Atchison |work=[[The Topeka Capital-Journal]] |url=https://www.cjonline.com/story/news/2011/02/18/moon-tree-home-atchison/16475745007/ |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |[[Berkeley (California)|Berkeley]] |{{flaglist|California}} |Northwest area of Tilden Nature Area |2 Redwoods |July 26, 1976 |<ref>{{Veb manbasi|muallif=O'Brien|ism=Matt|sana=December 14, 2016|sarlavha='Moon trees' mark Tilden Regional Park|url=https://www.mercurynews.com/2015/11/27/moon-trees-mark-tilden-regional-park/|kirish sanasi=April 29, 2021|ish=[[The Mercury News]]|til=}}</ref> |- |[[Monterey (California)|Monterey]] |{{flaglist|California}} |Friendly Plaza, near Colton Hall |Redwood |July 27, 1976 |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Skvor |first=Gabriel |date=May 16, 2013 |title=Forty years ago a Monterey resident orbited the moon with the Apollo 14 astronauts. |work=Monterey County Weekly |url=https://www.montereycountyweekly.com/news/831_tales/forty-years-ago-a-monterey-resident-orbited-the-moon-with-the-apollo-14-astronauts/article_44202c04-6d12-5f72-84b7-03ae844a7f94.html |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Steubenville (Ohio)|Steubenville]] |{{flaglist|Ohio}} |Friendship Park |Sycamore |July 29, 1976 |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Jankowski |first=Bob |title=Moon Seedling Planted |work=Herald-Star |publication-place=Steubenville, Ohio |url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_trees/friendship_park_tree.html |access-date=July 4, 2022}}</ref> |- |San Luis Obispo |{{flaglist|California}} |Mission Plaza |Redwood |July 30, 1976 |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=April 22, 2019 |title=A tree in SLO County orbited the moon — yes, really |work=San Luis Obispo |url=https://www.sanluisobispo.com/news/local/article215604450.html |url-access=subscription |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Troy (Alabama)|Troy]] |{{flaglist|Alabama}} |Pioneer Museum of Alabama |Loblolly Pine |August 5, 1976 |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Treadwell|ism=Jaine|sana=July 20, 2019|sarlavha=MOON TREE: Pioneer Museum among select sites for special tree|url=https://www.troymessenger.com/2019/07/20/moon-tree-pioneer-museum-among-select-sites-for-special-tree/|kirish sanasi=June 20, 2022|ish=Troy Messenger}}</ref> |- |[[Tuscumbia (Alabama)|Tuscumbia]] |{{flaglist|Alabama}} |Ivy Green, historic monument and birthplace of [[Helen Keller]] |Loblolly Pine |October 19, 1976 |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Corey |first=Russ |date=July 28, 2019 |title=Moon tree remains an attraction at Ivy Gree |work=[[TimesDaily]] |url=https://www.timesdaily.com/news/moon-tree-remains-an-attraction-at-ivy-green/article_733e4b95-4952-5787-b53d-636a80f57321.html |url-access=subscription |access-date=June 20, 2022}}</ref> |- |[[Auburn (Alabama)|Auburn]] |{{flaglist|Alabama}} |G.W. Andrews Forestry Sciences Lab, Auburn University |Loblolly Pine* |October 22, 1976 |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Eastwood |first=Jon |date=July 6, 2019 |title=Grown from a seed that orbited the Moon in 1971. See Birmingham Botanical Gardens’ Moon Tree. |work=Bham Now |url=https://bhamnow.com/2019/06/04/birmingham-alabama-moon-tree/ |access-date=June 20, 2022 |quote=Alabama had five Moon Trees. Four are still alive. Auburn University, G.W Andrews Forestry Sciences Lab.}}</ref> |- |[[Sacramento (California)|Sacramento]] |{{flaglist|California}} |California State Capitol Building |Redwood |1976 | |- |Tallahassee |{{flaglist|Florida}} |Doyle Conner Building, Plant Industry Headquarters |Loblolly Pine |1976 |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Davidson-Hiers |first=CD |date=July 16, 2019 |title=Bark side of the moon: Seeds from Apollo 14 mission rooted in Tallahassee |work=[[Tallahassee Democrat]] |url=https://www.tallahassee.com/story/news/2019/07/17/seeds-trees-orbited-moon-rooted-capital-city/1733042001/ |access-date=June 23, 2022}}</ref> |- |[[Waycross (Georgia)|Waycross]] |{{flaglist|Georgia (U.S. state)|name=Georgia}} |Okefenokee Regional Educational Service Agency |Loblolly Pine |1976 |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Ford |first=Wayne |date=January 15, 2021 |title=As a seed, it orbited the moon on Apollo 14. 50 years later, this Athens pine is 'thriving' |work=[[Athens Banner-Herald]] |url=https://www.onlineathens.com/story/news/2021/01/15/athens-moon-tree-one-only-two-came-apollo-14-seeds-nasa-georgia/4161543001/ |access-date=June 23, 2022}}</ref> |- |[[Cannelton (Indiana)|Cannelton]] |{{flaglist|Indiana}} |Camp Koch Girl Scout Camp |Sycamore |1976 |<ref name=":0">{{Yangiliklar manbasi |last=Zuckerman |first=Catherine |date=July 8, 2019 |title=Trees that traveled to space now live on Earth. Here's where to find them. |work=[[National Geographic]] |url=https://www.nationalgeographic.com/science/article/moon-trees-that-traveled-to-space-now-live-on-earth-where-are-they-now |url-access=registration |access-date=June 26, 2022}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFZuckerman2019">Zuckerman, Catherine (July 8, 2019). <span class="cs1-lock-registration" title="Free registration required">[https://www.nationalgeographic.com/science/article/moon-trees-that-traveled-to-space-now-live-on-earth-where-are-they-now „Trees that traveled to space now live on Earth. Hereʼs where to find them“]</span>. ''[[National Geographic]]''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">June 26,</span> 2022</span>.</cite></ref> |- |[[Tell City (Indiana)|Tell City]] |{{flaglist|Indiana}} |Hoosier National Forest Service Office |2 Sweetgums |1976 |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Sutter |first=Chris |date=July 12, 2021 |title='Moon trees' attracting visitors to southern Indiana decades after a trip to space |work=[[WDRB|WDRB News]] |url=https://www.wdrb.com/news/moon-trees-attracting-visitors-to-southern-indiana-decades-after-a-trip-to-space/article_31e54cae-e340-11eb-83ae-2f0a5a04b721.html |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |Monmouth |{{flaglist|New Jersey}} |Monmouth County Courthouse |Sycamore* |1976 |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=June 11, 1976 |title=Moon tree readied for courthouse site |pages=17 |work=Daily Register |publication-place=Shrewsbury, New Jersey |url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_trees/monmouth_nj_tree.html |access-date=July 4, 2022}}</ref> |- |[[Corvallis (Oregon)|Corvallis]] |{{flaglist|Oregon}} |Peavy Hall, Oregon State University |Douglas Fir |1976 |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=DeWitt |first=Joce |date=October 11, 2012 |title=OSU recognizes Moon Tree as living history |work=[[Corvallis Gazette-Times]] |url=https://www.gazettetimes.com/news/local/osu-recognizes-moon-tree-as-living-history/article_70fae514-133f-11e2-bad3-001a4bcf887a.html |url-access=subscription |access-date=July 7, 2022}}</ref> |- |Doswell |{{flaglist|Virginia}} |Kings Dominion Amusement Park |2 Sycamores (1 dead) |1976 |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Morrison |first=Julee |date=December 6, 2017 |title=The Moon Tree That Orbited the Moon 34 Times |work=[[HuffPost]] |url=https://www.huffpost.com/entry/the-moon-tree-that-orbite_b_9837820 |access-date=August 7, 2022}}</ref> |- |[[Eugene (Oregon)|Eugene]] |{{flaglist|Oregon}} |Erb Memorial Union, University of Oregon |Douglas Fir |1976 (moved and replanted, 1987) |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Davies |first=Sararosa |date=November 7, 2018 |title=To space and back: The story of UO’s ‘Moon Tree’ |work=[[Daily Emerald]] |url=https://www.dailyemerald.com/arts-culture/to-space-and-back-the-story-of-uo-s-moon/article_dc326c49-82ff-5c65-8524-a3d8ab0ca813.html |access-date=July 4, 2022}}</ref> |- |[[Gainesville (Florida)|Gainesville]] |{{flaglist|Florida}} |University of Florida |Sycamore |1977 |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Arndorfer |first=Bob |date=October 3, 2005 |title=Tracing the history of UF’s moon tree |work=[[The Gainesville Sun]] |url=https://www.gainesville.com/article/LK/20051003/news/604183518/GS/ |url-status=dead |access-date=June 22, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210325050842/https://www.gainesville.com/article/LK/20051003/news/604183518/GS/ |archive-date=March 25, 2021}}</ref> |- |[[Boise]] |{{flaglist|Idaho}} |Lowell Elementary School |Loblolly Pine |1977 | |- |[[Greenbelt (Maryland)|Greenbelt]] |{{flaglist|Maryland}} |Goddard Space Flight Center |Sycamore |June 9, 1977 |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Foster|ism=Jim|sana=September 18, 2002|sarlavha=Moon Tree|url=https://epod.usra.edu/blog/2002/09/moon-tree.html|kirish sanasi=June 28, 2022|ish=[[Universities Space Research Association]]}}</ref> |- |[[Perry (Florida)|Perry]] |{{flaglist|Florida}} |Forest Capital Museum State Park |Loblolly Pine |April 29, 1978 |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=October 22, 2011 |title=Seedling traveled 250,000 miles to moon and back |pages=3 |work=Perry News-Herald |url=https://ufdc.ufl.edu/UF00028293/00352/images/2 |access-date=June 22, 2022}}</ref> |- |Lockeford |{{flaglist|California}} |Lockeford Plant Materials Center |Redwood |1979 |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Forgione |first=Mary |date=July 20, 2019 |title=Where to find California’s moon trees, grown from seeds taken aboard an Apollo mission |work=[[Los Angeles Times]] |url=https://www.latimes.com/travel/story/2019-07-19/california-moon-trees |access-date=June 21, 2022 |quote=[A]nd at least one at a Forest Service site in Lockeford.}}</ref> |- |[[Yangi Orlean|New Orleans]] |{{flaglist|Louisiana}} |New Orleans River Walk |Loblolly Pine* |June 1983 |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Hester |first=Jessica Leigh |date=February 1, 2019 |title=Whatever Happened to All the Moon Trees? |work=[[Atlas Obscura]] |url=https://www.atlasobscura.com/articles/what-happened-to-moon-trees |access-date=June 26, 2022 |quote=In New Orleans, for instance, a Moon pine was removed after sustaining damage in Hurricane Katrina.}}</ref> |- |Holliston |{{flaglist|Massachusetts}} |Holliston Police Station |Sycamore |1982 |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Hosmer |first=Kerri |date=July 26, 1998 |title=From the Moon to Holliston |work=[[The MetroWest Daily News|Middlesex News]] |url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_trees/holliston_tree.html}}</ref> |- |[[Keystone Heights]] |{{flaglist|Florida}} |Keystone Heights Library |Sycamore |1984 |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Sealey |first=Jean |date=February 6, 2015 |title=Keystone Heights enjoys link to Apollo 14 mission |work=[[The Florida Times-Union]] |url=https://www.jacksonville.com/story/news/2015/02/06/keystone-heights-enjoys-link-apollo-14-mission/15650075007/ |access-date=June 22, 2022}}</ref> |- |Tallahassee |{{flaglist|Florida}} |Cascades Park |Sycamore |''Unknown'' |<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.tallahassee.com/picture-gallery/news/2019/07/16/meet-tallahassees-moon-trees/1746357001/|sarlavha=Meet Tallahassee's 'moon trees'|sana=July 16, 2019|kirish sanasi=June 22, 2022|ish=[[Tallahassee Democrat]]}}</ref> |- |Moscow |{{flaglist|Idaho}} |Administration Building, University of Idaho |Sycamore* |''Unknown'' |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Brockett |first=Bailey |date=July 22, 2022 |title=Local Legends: Recalling Moscow’s moon tree |work=[[Lewiston Morning Tribune]] |url=https://lmtribune.com/a_and_e/local-legends-recalling-moscow-s-moon-tree/article_77dc69d4-aa12-5153-8d3b-77e20ecc50b5.html |access-date=June 23, 2022}}</ref> |- |[[Waynesboro (Mississippi)|Waynesboro]] |{{flaglist|Mississippi}} |Forestry Commission Nursery |Sycamore |''Unknown'' |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=June 11, 2019 |title=Astronauts Took Seeds to the Moon, Here’s Where You Can Find Moon Trees in the U.S. |work=[[Rare (website)|Rare – America's News Feed]] |url=https://rare.us/rare-life/moon-trees-nasa/ |access-date=August 7, 2022}}</ref> |- |[[De Soto (Missouri)|DeSoto]] |{{flaglist|Missouri}} |Walthers Park |Sycamore |''Unknown'' |<ref>{{Veb manbasi|sana=July 19, 2019|sarlavha=Moon Trees and Space Gums|url=https://discoverandshare.org/2019/07/19/moon-trees-and-space-gums/|kirish sanasi=August 7, 2022|nashriyot=[[Missouri Botanical Garden]]}}</ref> |- |[[Brevard (Shimoliy Karolina)|Brevard]] |{{flaglist|North Carolina}} |Cradle of Forestry, Pisgah National Forest |Sycamore |''Unknown'' |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Markovich |first=Jeremy |date=October 27, 2019 |title=Space Seeds: Moon Trees in Western North Carolina |work=[[Our State]] |url=https://www.ourstate.com/space-seeds-moon-trees-in-western-north-carolina/ |access-date=August 7, 2022}}</ref> |- |[[Salem (Oregon)|Salem]] |{{flaglist|Oregon}} |Private Residence |2 Douglas Firs |1973 | |- |[[Huntsville (Alabama)|Huntsville]] |{{flaglist|Alabama}} |U.S. Space and Rocket Center |5 Sycamores, 2 Pines * |29 October 1976 | |- |[[Tuskegee (Alabama)|Tuskegee]] |{{flaglist|Alabama}} |VA Hospital (CAVHCS) |Loblolly Pine * |1976 | |- |[[Monticello (Arkansas)|Monticello]] |{{flaglist|Arkansas}} |University of Arkansas at Monticello |Loblolly Pine * |1977? | |- |[[Yangi Orlean|New Orleans]] |{{flaglist|Louisiana}} |NASA Michoud Assembly Facility |Loblolly Pine (2?) * |July 1976 | |- |North Pembroke |{{flaglist|Massachusetts}} |Historical Society |Sycamore? * |April 1976 | |- |[[Albukerke|Albuquerque]] |{{flaglist|New Mexico}} |Civic Plaza | rowspan="2" |Douglas Fir * | | |- |Illinois Valley |{{flaglist|Oregon}} |Siskiyou Smoke Jumper Base | | |- |[[Vashington (shahar)|Washington, D.C.]] |{{flaglist|District of Columbia}} |[[Oq uy|White House]] |Loblolly Pine * |19 January 1977 | |- |[[Plano (Texas)|Plano]] |{{flaglist|Texas}} |Plano Senior High School |Sycamore * |4 November 2009 | |- |[[Hyuston|Houston]] |{{flaglist|Texas}} |NASA Johnson Space Center |Loblolly Pine |February 2016{{dubious|Dubious that it would be planted 40+ years later|date=July 2019}} |- |Silver City |{{flaglist|New Mexico}} |Gough Park |Sycamore |14 August 1976 | |- |Bracey |{{flaglist|Virginia}} |River Ridge Golf & Camping Club |Sycamore |31 January 1971 | |} === Boshqa mamlakatlarda === {| class="wikitable sortable plainrowheaders" ! scope="col" |Shahar ! scope="col" | Mamlakat ! scope="col" | Manzil ! scope="col" | Turlar ! scope="col" | Ekilgan sana ! class="unsortable" scope="col" | {{Abbr|Ref.|Reference(s)}} |- | [[Brazilia (shahar)|Braziliya]] | [[Braziliya]] | Ibama markaziy binosining bogʻi | saqich | 1980 yil 14 noyabr | <ref>[http://memoria.bn.br/DocReader/docreader.aspx?bib=028274_03&pasta=ano%20198&pesq=%C3%A1rvore%20da%20lua ''Correio Braziliense'', November 15, 1980]</ref> |- | Santa Rosa | [[Braziliya]] | Parque Municipal de Exposições | Qizil daraxt | 1981 yil 18 avgust | |- | [[Tradate|Savdo]] | [[Italiya]] | Appiano Gentile Park | Loblolli qaragʻay | 2011 yil 10 oktyabr | |- | [[Luzern|Lucerne]] | [[Shveysariya|Shveytsariya]] | Shveytsariya transport muzeyi | chinor | 1976 yil 15 avgust (keyinroq ekilgan) | |} == Shuningdek qarang == * [[Oy tosh]] * [[Astrobotanika]] == Manbalar == {{manbalar}} == Havolalar == * Oy daraxtlari, NASA.<ref>http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html</ref> * Oy daraxtlari, NASA<ref>http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html</ref> Goddard kosmik parvozlar markazi * Oy daraxti fondi.<ref>http://www.moontreefoundation.org/</ref> * „Xyuston, bizda oy daraxtlari bor“.<ref>https://foresthistory.org/houston-we-have-moon-trees/</ref> Peeling Back the Bark blogi, The Forest History Society . osyshr7gpmorppumjes2uu29f3ts34o 2816505 2815891 2022-08-28T21:18:22Z Abdug'ani Karimov 75024 /* Joylari */ wikitext text/x-wiki [[Fayl:Bicentennial_moon_tree.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Bicentennial_moon_tree.jpg/170px-Bicentennial_moon_tree.jpg|thumb| 1975 yilda Filadelfiya, Vashington maydonida ekilgan ikki yuz yillik oy daraxti]] [[Fayl:MoonTreeArk.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/MoonTreeArk.jpg/170px-MoonTreeArk.jpg|thumb| [[Fort Smith (Arkansas)|Arkanzas shtatining Fort Smit]] shahridagi Sebastyan okrugi sud binosi oldidagi oy daraxti]] [[Fayl:MoonTreePlaque.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/MoonTreePlaque.jpg/170px-MoonTreePlaque.jpg|thumb| Fort Smit, Arkanzas, Oy daraxti tagidagi plaket.]] [[Fayl:Moon_tree_plaque,_Waycross,_GA.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Moon_tree_plaque%2C_Waycross%2C_GA.jpg/170px-Moon_tree_plaque%2C_Waycross%2C_GA.jpg|thumb| Oy daraxti, Waycross, Jorjiya]] '''Oy daraxtlari''' 1971 yilda Apollon 14 missiyasining qoʻmondonlik moduli uchuvchisi Stuart Roosa tomonidan Oy atrofidagi orbitaga olingan 500 ta urugʻdan oʻstirilgan daraxtlardir. Bu gʻoyani oʻsha paytdagi Amerika Qoʻshma Shtatlar oʻrmon xizmati boshligʻi Ed Cliff tutundan sakrab chiqqan Ruzaga taklif qilgan.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.foresthistory.org/ASPNET/People/Chiefs.aspx|sarlavha=Chiefs of the U.S. Forest Service|ism=Gerald|muallif=Williams|sana=2009-06-18|nashriyot=[[Forest History Society]]|kirish sanasi=7 August 2009|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150924014558/http://www.foresthistory.org/ASPNET/People/Chiefs.aspx|arxivsana=24 September 2015}}</ref> Tajriba uchun urugʻlar besh [[Tur (biologiya)|turdagi]] daraxtdan tanlab olindi: loblolli qaragʻay, chinor, saqich, qizil daraxt va Duglas archasi.<ref name="Williams">{{Veb manbasi|url=http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html|sarlavha=The "Moon Trees"|ism=David R.|muallif=Williams|nashriyot=[[NASA]]|ish=[[Goddard Space Flight Center]]|sana=28 July 2009|kirish sanasi=7 August 2009}}</ref><ref name="Atlantic Jan 2022"> [https://www.theatlantic.com/science/archive/2022/01/nasa-moon-trees-apollo/621395/ We Almost Forgot About the Moon Trees: A collection of tree seeds that went round and round the moon was scattered far and wide back home], by Marina Koren. The seeds orbited the Moon, but were not landed on it. The Atlantic, January 31, 2022. </ref><ref name="Wired Feb 2011"> [https://www.wired.com/2011/02/moon-trees/ The Mystery of the Missing Moon Trees:] 15 years after NASA astronomer David Williams started searching for them, hundreds of trees grown from space-faring seeds are still missing. The "moon trees, " whose seeds circled the moon 34 times in Apollo 14 astronaut Stuart Roosa‘s pocket, were welcomed back to Earth with great fanfare in 1971. February 10, 2011, wired.com.</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=February 10, 2011 |title=Race Against Time to Find Apollo 14's Lost Voyagers: 'Moon Trees' |work=[[Science Daily]] |url=https://www.sciencedaily.com/releases/2011/02/110209171139.htm}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Black |first=Richard |date=19 July 2005 |title=Trees... from the Moon |work=[[BBC News]] |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/magazine/4694361.stm}}</ref> == Tarixi == Parvozdan soʻng urugʻlar unib chiqishi uchun [[Mississippi|Missisipi shtatining]] [[Gulfport (Mississippi)|Gulfport]] shahridagi janubiy Forest xizmat stantsiyasiga va [[Placerville (California)|Kaliforniyaning Pleyservil shahridagi]] gʻarbiy stantsiyaga yuboriladi. Deyarli barcha urugʻlar muvaffaqiyatli unib chiqadi va bir necha yil oʻtgach, oʻrmon xizmati 420 ga yaqin koʻchatlarga ega boʻladi. Ulardan baʼzilari yerga ekilib maxsus nazorat sifatida ajratilgan. 40 yildan koʻproq vaqt oʻtgach, ikki toifadagi daraxtlarni oʻrtasida sezilarli farq yoʻq edi. „Oy daraxtlari“ ning aksariyati 1975 va 1976 yillarda davlat oʻrmon xoʻjaligi tashkilotlariga mamlakatning ikki yuz yillik bayrami doirasida ekish uchun berilgan. Daraxtlar janubiy yoki gʻarbiy turlarga tegishli boʻlganligi sababli, barcha shtatlar daraxtlarni olmagan. [[Oq uy|Oq uyda]] Loblolli qaragʻayi ekilgan va daraxtlar [[Braziliya|Braziliyada]], [[Shveysariya|Shveytsariyada]] ekilib, hattoki [[Yaponiya imperatori|imperator]] Xiroxitoga va boshqalarga sovgʻa qilingan.<ref name="Williams">{{Veb manbasi|url=http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html|sarlavha=The "Moon Trees"|ism=David R.|muallif=Williams|nashriyot=[[NASA]]|ish=[[Goddard Space Flight Center]]|sana=28 July 2009|kirish sanasi=7 August 2009}}</ref> Bu urugʻlardan ekilgan koʻplab daraxtlarning joylashuvi oʻnlab yillar davomida nomaʼlum boʻlib kelgan. 1996 yilda uchinchi sinf oʻqituvchisi Joan Goble va uning oʻquvchilari oʻz hududlarida oy daraxti ekanligini koʻrsatadigan taxtali daraxtni topdilar. Ular Gobl NASAga elektron xat yuborib xodim Dave Williamsga murojaat qildi. Uilyams NASAdagi ko‘pchilik hamkasblari qatori ana shu daraxtlarning mavjudligidan bexabar boʻlgan. Williams baʼzi tadqiqotlarni amalga oshirganidan soʻng, bu urugʻlarni kosmosga va uyga ekish uchun Roosa tomonidan amalga oshirilgan dastlabki harakatlar tasvirlangan eski gazetadan baʼzi parchalarini topdi.<ref name="Atlantic Jan 2022"> [https://www.theatlantic.com/science/archive/2022/01/nasa-moon-trees-apollo/621395/ We Almost Forgot About the Moon Trees: A collection of tree seeds that went round and round the moon was scattered far and wide back home], by Marina Koren. The seeds orbited the Moon, but were not landed on it. The Atlantic, January 31, 2022. </ref> Williams NASAning rasmiy veb-saytiga oʻzining sahifasini joylashtirib, daraxtlarni topishda jamoatchilikdan yordam so‘radi. Sahifada, shuningdek, oy daraxtlarining maʼlum boʻlgan joylashuvi va turlari roʻyxati keltirilgan jadval ham boʻlgan. Williams Amerika Qoʻshma Shtatlari boʻylab odamlardan oy daraxtlari ekanligini tasdiqlovchi plitalar bilan daraxtlarni koʻrganli haqida xabarlarni eshita boshladi. Williams bunday daraxtlar, jumladan, ularning joylashuvi va turlari haqida maʼlumotlar roʻyxatini koʻrsatadigan maʼlumotlar bazasini yaratishni va boshqarishni boshladi. 2011-yilda ''Wired'' jurnalida chop etilgan maqolada Williamsning elektron pochta manzili koʻrsatilib, saʼy-harakatlari tasvirlangan va oy daraxtlari haqida mavjud maʼlumotga ega boʻlgan har qanday odamni oʻz sahifasiga yozishga undagan.<ref name="Wired Feb 2011"> [https://www.wired.com/2011/02/moon-trees/ The Mystery of the Missing Moon Trees:] 15 years after NASA astronomer David Williams started searching for them, hundreds of trees grown from space-faring seeds are still missing. The "moon trees, " whose seeds circled the moon 34 times in Apollo 14 astronaut Stuart Roosa‘s pocket, were welcomed back to Earth with great fanfare in 1971. February 10, 2011, wired.com.</ref> 2022 yil holatiga koʻra, mavjud daraxtlarni aniqlash va joylashtirish boʻyicha say-harakatlar davom ettirililib<ref name="Atlantic Jan 2022"> [https://www.theatlantic.com/science/archive/2022/01/nasa-moon-trees-apollo/621395/ We Almost Forgot About the Moon Trees: A collection of tree seeds that went round and round the moon was scattered far and wide back home], by Marina Koren. The seeds orbited the Moon, but were not landed on it. The Atlantic, January 31, 2022. </ref> NASA sahifasi faolligicha qolgan.<ref name="NASA page"> [https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html The „Moon Trees“], official NASA website, accessed Feb 3, 2022. </ref> 2021-yil mart oyiga kelib Qirollik Astronomiya Jamiyati va [[Buyuk Britaniya kosmik agentligi|Buyuk Britaniya Koinot agentligi tashrif bilan Buyuk Britaniyada]] [[Birlashgan Qirollik|o‘sishi]] mumkin bo‘lgan 15 tagacha Oy daraxtini aniqlash uchun jamoatchilikdan yordam so‘radi. 2021 yil aprel oyi holatiga koʻra, Buyuk Britaniyaga kelgan daraxt turlaridan hech biri aniqlanmagan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://ras.ac.uk/news-and-press/news/can-you-help-us-find-moon-trees|sarlavha=Can you help us find the Moon Trees?|muallif=Massey|ism=Robert|nashriyot=Royal Astronomical Society|sana=2021-03-30|kirish sanasi=2021-04-23}}</ref> === Hozirgi harakatlar === Oy daraxti jamgʻarmasi — bu Roosaning qizi Rosemary tomonidan boshqariladigan tashkilot boʻlib, u dunyo boʻylab turli mintaqalarda oy daraxtlarini ekishni oʻz oldiga maqsad qiladi. Jamgʻarma homiyligi asosida va Roosa tomonidan olib borilgan tadqiqotlar natijasiga koʻra urugʻlardan unib chiqqan daraxtlarning asl avlodi orqali yetishtirilgan urugʻlar bilan yangi daraxtlar ekish ishlarini amalga oshiradi.<ref name="foundation"> [https://www.moontreefoundation.com/moon-tree-plantings Moon tree Planting ceremony], official website of Moon Tree Foundation, accessed February 3, 2022. </ref> == Joylari == === Amerika Qoʻshma Shtatlar === {| class="wikitable sortable plainrowheaders" ! scope="col" |Shahar ! scope="col" |Shtat ! scope="col" |Hududi ! scope="col" |Turlari ! class="unsortable" scope="col" |Ekilgan sana ! class="unsortable" scope="col" |{{Abbr|Ref.|Reference(s)}} |- |[[Starkville (Mississippi)|Starkville]] |[[Fayl:Flag of Mississippi.svg|thumb|20px|Mississippi]] |Dorman Xoll, Mississippi shtat universiteti |Chinor |1975 |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Steinberg |first=Sasha |date=July 18, 2019 |title=As NASA celebrates Apollo 50th anniversary, MSU recognizes lineage of its ‘Moon Sycamore’ tree |work=[[Mississippi State University]] |url=https://www.msstate.edu/newsroom/article/2019/07/nasa-celebrates-apollo-50th-anniversary-msu-recognizes-lineage-its-moon |access-date=July 4, 2022}}</ref> |- |[[Filadelfiya|Philadelphia]] |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|thumb|20px|Pennsylvania]] |Washington Kvadrat parki |Chinor* |1975-yil 6-May |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=McDevitt |first=John |date=September 2, 2011 |title=Dead ‘Moon Tree’ In Washington Square Park Will Be Replaced |work=[[KYW-TV|CBS Philly]] |url=https://philadelphia.cbslocal.com/2011/09/02/dead-moon-tree-in-washington-square-park-will-be-replaced/ |access-date=July 14, 2022}}</ref> |- |[[Bethesda (Maryland)|Bethesda]] |[[Fayl:Flag of Maryland.svg|thumb|20px|Maryland]] |Amerika oʻrmonchilar jamiyati |Loblolli qaragʻay |1975-yil, 30-sentyabr |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Botkin|ism=Erica|sana=October 1, 2014|sarlavha=Moon Trees|url=https://www.redwoods.edu/artgallery/Exhibitions/ArtMID/1082/ArticleID/436/Moon-Trees|kirish sanasi=June 28, 2022|nashriyot=[[College of the Redwoods]]}}</ref> |- |[[Fort Smith (Arkansas)|Fort Smith]] |[[Fayl:Flag of Arkansas.svg|thumb|20px|Arkansas]] |Sebastian okrugi sud binosi |Loblolli qaragʻay |1976-yil 15-Mart |<ref name=":1">{{Yangiliklar manbasi |last=Lee |first=Brittney |date=August 20, 2018 |title=Arkansas Moon Trees: Out of This World |work=Only in Arkansas |url=https://onlyinark.com/homegrown/arkansas-moon-trees/ |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Little Rock (Arkansas)|Little Rock]] |[[Fayl:Flag of Arkansas.svg|thumb|20px|Arkansas]] |Oʻrmon xoʻjaligi komissiyasi shtab-kvartirasi |Loblolli qaragʻay * |1976-yil 15-Mart |<ref name=":1" /> |- |[[Washington (Arkansas)|Washington]] |[[Fayl:Flag of Arkansas.svg|thumb|20px|Arkansas]] |Eski Washington tarixiy shtat bogʻi |Loblolli qaragʻay |1976-yil 15-Mart |<ref>{{Yangiliklar manbasi |author-link= |date=January 8, 2015 |title=Arkansas grows ‘moon trees’ |work=[[Fox News]] |url=https://www.foxnews.com/science/arkansas-grows-moon-trees |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Asheville (Shimoliy Karolina)|Asheville]] |[[Fayl:Flag of North Carolina.svg|thumb|20px|North Carolina]] |Ashevilledagi botanika bogʻlari |Chinor |1976-yil 19-Mart |<ref>{{Veb manbasi|sana=August 28, 2018|sarlavha=Asheville’s Moon Tree|url=https://thepennsylvaniarambler.com/2018/08/28/along-the-way-the-asheville-moon-tree/|kirish sanasi=July 4, 2022|ish=The Pennsylvania Rambler}}</ref> |- |[[Birmingham (Alabama)|Birmingham]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|thumb|20px|Alabama]] |Birminham botanika bogʻi, Lane Parki yaqinida |Chinor |1976-yil Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Hansen |first=Jeff |date=February 9, 2011 |title=40 years after splashdown, Birmingham Botanical Gardens a tranquil base for tree grown from seeds that went to the moon |work=[[The Birmingham News]] |url=https://www.al.com/spotnews/2011/02/40_years_after_splashdown_birm.html |access-date=June 20, 2022}}</ref> |- |[[Montgomery (Alabama)|Montgomery]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|thumb|20px|Alabama]] |Alabama shtati Kapitoliy binosi |Loblolli qaragʻay |1976-yil Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Shryock |first=John |date=July 19, 2019 |title=Have you ever seen Montgomery’s ‘Moon Tree’? |work=[[WSFA|WSFA-12]] |url=https://www.wsfa.com/2019/07/19/have-you-ever-seen-montgomerys-moon-tree/ |access-date=June 20, 2022}}</ref> |- |Elmer |[[Fayl:Flag of Louisiana.svg|thumb|20px|Louisiana]] |Palustris tajriba stantsiyasi, Kisatchie milliy oʻrmoni |Loblolli qaragʻay |April 1976 |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Zeringue |first=Jeff |date=March 4, 2019 |title=Moon tree mystery unsolved, still funny |work=Louisiana Forestry Association |url=https://www.laforestry.com/single-post/2019/03/04/Moon-tree-mystery-unsolved-still-funny |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |[[Knoxville (Tennessee)|Knoxville]] |[[Fayl:Flag of Tennessee.svg|thumb|20px|Tennessee]] |Oʻrmon xoʻjaligi tajriba stantsiyasi, Tennessi universiteti |Loblolli qaragʻay |1976-yil Aprel |<ref>{{Veb manbasi|sana=2013|sarlavha=Moon Trees #24|url=https://tufc.com/project/moon-trees/|kirish sanasi=July 14, 2022|ish=Tennessee Urban Forestry Council}}</ref> |- |Sewanee |[[Fayl:Flag of Tennessee.svg|thumb|20px|Tennessee]] |Woods Laboratoriyalari, Janubiy universiteti |Chinor |1976-yil Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Priestley |first=Mary |date=Spring 2002 |title=Preserving the Moon Tree and Other Members of the Campus Canopy |volume=6 |pages=1 |work=The Plant Press |publisher=[[Sewanee: The University of the South]] |issue=2 |url=https://new.sewanee.edu/files/resources/v6-n2.pdf |access-date=July 14, 2022}}</ref> |- |[[Elizabethton (Tennessee)|Elizabethton]] |[[Fayl:Flag of Tennessee.svg|thumb|20px|Tennessee]] |[[Fort Watauga]], [[Sycamore Shoals shtat tarixiy hududi]] |Chinor* |1976-yil Aprel |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Zepp|ism=Louise|sarlavha=Trees of Note|url=https://digital.tnconservationist.org/publication/?i=642292&article_id=3561568|kirish sanasi=July 14, 2022|ish=The Tennessee Conservationist}}</ref> |- |[[Tullahoma (Tennessee)|Tullahoma]] |[[Fayl:Flag of Tennessee.svg|thumb|20px|Tennessee]] |Arnold havo kuchlari bazasi |Loblolli qaragʻay* |1976-yil Aprel |<ref>{{Veb manbasi|sana=March 4, 2021|sarlavha=Tennessee’s four moon trees|url=https://noogatoday.6amcity.com/moon-trees-tn/|kirish sanasi=July 14, 2022|ish=NOOGAtoday}}</ref> |- |[[Olympia (Washington)|Olympia]] |[[Fayl:Flag of Washington.svg|thumb|20px|Washington]] |Washington shtati Kapitoliy binosi |Douglas Fir |1976-yil Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Erickson |first=Annie |date=March 13, 2020 |title=Olympia's Moon Tree just had triplets |work=[[KING-TV]] |url=https://www.king5.com/article/tech/science/environment/moon-tree-washington-state-olympia/281-2ff5d4cd-2b54-44df-9047-76b5c12fe615 |access-date=July 14, 2022}}</ref> |- |[[Indianapolis]] |[[Fayl:Flag of Indiana.svg|thumb|20px|Indiana]] |Indiana shtati uyi |Chinor |1976-yil 9-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Smith |first=Casey |date=July 18, 2019 |title=Across Indiana, trees are growing from seeds that went to the Moon. Here's where you can find them. |work=[[The Indianapolis Star]] |url=https://www.indystar.com/story/news/2019/07/18/indianas-moon-tree-seeds-made-their-way-space-and-back/1629114001/ |access-date=June 26, 2022 |quote=On the east lawn of the Statehouse in Indianapolis, a Sycamore was planted on April 9, 1976.}}</ref> |- |[[Lansing (Michigan)|Lansing]] |[[Fayl:Flag of Michigan.svg|thumb|20px|Michigan]] |Michigan shtati kapitoliy binosi |Chinor* |1976-yil 9-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=April 23, 1976 |title=Moon Tree Planted, Removed |pages=7 |work=[[Ironwood Daily Globe]] |url=https://www.newspapers.com/clip/34076521/moon-tree-at-state-capital-lawn/ |access-date=June 28, 2022}}</ref> |- |[[Flagstaff (Arizona)|Flagstaff]] |[[Fayl:Flag of Arizona.svg|thumb|20px|Arizona]] |Frances qisqa hovuzi, (ilgari Flagstaff oʻrta maktabi boʻlgan) |Douglas Fir* |1976-yil 30-Aprel |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Houk|ism=Rose|sana=July 7, 2021|sarlavha=Earth Notes: Southwestern Douglas-Fir Trees|url=https://www.knau.org/earth-notes/2021-07-07/earth-notes-southwestern-douglas-fir-trees|kirish sanasi=June 20, 2022|ish=[[KNAU]]|iqtibos=In 1976, a Douglas-fir tree was planted by the Frances Short Pond in Flagstaff.}}</ref> |- |[[Tucson (Arizona)|Tucson]] |[[Fayl:Flag of Arizona.svg|thumb|20px|Arizona]] |Kuiper kosmik fanlar binosi, Arizona universiteti |Chinor |1976-yil 30-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Desrochers |first=Daniel |date=September 29, 2015 |title=UA's moon tree struggles in dry climate |work=[[Arizona Daily Star]] |url=https://tucson.com/news/science/uas-moon-tree-struggles-in-dry-climate/article_fc15d0a9-a5c8-5b44-a791-18fa47cb37ce.html |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Salem (Oregon)|Salem]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|thumb|20px|Oregon]] |Oregon shtati kapitoliy binosi |Douglas Fir |1976-yil 30-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Schneider |first=Will |date=April 30, 2017 |title=Salem Moon Tree |work=Public History PDX |publisher=[[Portland State University]] |url=http://publichistorypdx.org/2017/04/30/salem-moon-tree/ |access-date=July 7, 2022}}</ref> |- |Middletown |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|thumb|20px|Pennsylvania]] |Core Creek Parki |Chinor |1976-yil 30-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Sofield |first=Tom |date=July 20, 2018 |title=‘Moon Tree’ At Core Creek Park Lives Up To Out-Of-This-World Name |work=LevittownNow |url=https://levittownnow.com/2018/07/20/moon-tree-at-core-creek-park-lives-up-to-its-out-of-this-world-name/ |access-date=July 14, 2022}}</ref> |- |[[Arcata (California)|Arcata]] |[[Fayl:Flag of California.svg|thumb|20px|California]] |California Davlat Politexnika Universiteti, Humboldt |3 qizil daraxt |1976-yil May |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=October 8, 2009 |title=Unraveling the Moon Tree Mystery |publisher=[[California State Polytechnic University, Humboldt]] |url=https://now.humboldt.edu/news/unravling-the-moon-tree-mystery |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |Athens |[[Fayl:Flag of Georgia.svg|thumb|20px|Georgia]] |Athens-Clarke okrugi rejalashtirish boʻlimi |Loblolli qaragʻay |1976-yil May |<ref>{{Veb manbasi|sana=May 2021|sarlavha=Moon Tree|url=https://www.accgov.com/10038/Moon-Tree|kirish sanasi=June 23, 2022|ish=Athens-Clarke County Website}}</ref> |- |Lincoln City |[[Fayl:Flag of Indiana.svg|thumb|20px|Indiana]] |Lincoln Davlat parki |Chinor |1976-yil 3-May |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=June 22, 2020 |title=Moon Tree Continues to Thrive at Lincoln State Park |work=Friends of Lincoln State Park |url=https://lspfriends.com/index.php/2020/06/22/moon-tree/ |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |[[Roseburg (Oregon)|Roseburg]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|thumb|20px|Oregon]] |Roseburg Veteran Ishlari Tibbiyot Markazi |Douglas Fir |1976-yil 3-May |<ref>{{Veb manbasi|sana=May 5, 2011|sarlavha=Apollo 14 Moon Trees|url=http://www.highway199.org/history/apollo-14-moon-trees/|kirish sanasi=July 4, 2022|ish=Highway199}}</ref> |- |[[Hollidaysburg]] |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|thumb|20px|Pennsylvania]] |Togʻli zali |Chinor |1976-yil 5-May |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Crumrine |first=Chad |date=June 30, 2022 |title=Hollidaysburg 'Moon Tree' Symbol of American History |work=Morrisons Cove Herald |url=https://www.mcheraldonline.com/story/2022/06/30/opinion/hollidaysburg-moon-tree-symbol-of-american-history/11893.html |access-date=July 7, 2022}}</ref> |- |[[Boise]] |[[Fayl:Flag of Idaho.svg|thumb|20px|Idaho]] |Idaho shtati Kapitoliy binosi |Douglas Fir* |1976-yil 7-May |<ref>{{Veb manbasi|sana=March 3, 2022|sarlavha=Idaho Capitol Tree|url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_trees/idaho_capitol_tree.html|kirish sanasi=June 26, 2022|ish=Goddard Space Flight Center|nashriyot=[[NASA]]}}</ref> |- |[[Cape Canaveral (Florida)|Cape Canaveral]] |[[Fayl:Flag of Florida.svg|thumb|20px|Florida]] |Kennedy kosmik markazi |Chinor* |1976-yil 25-may, |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Kelly |first=Emre |date=September 21, 2017 |title='Moon Tree' that traveled on Apollo mission and planted at KSC toppled by Hurricane Irma |work=[[Florida Today]] |url=https://www.floridatoday.com/story/tech/science/space/2017/09/21/nasa-apollo-moon-tree-toppled-hurricane-irma-kennedy-space-center-visitor-complex-florida/688689001/ |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Ebensburg]] |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|thumb|20px|Pennsylvania]] |Cambria Viloyat sudi binosi |Chinor |1976-yil 29-iyun |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Ramirez |first=Chris |date=February 15, 2011 |title=NASA 'detective' on track of America's 'moon trees' |work=[[Pittsburgh Tribune-Review]] |url=https://archive.triblive.com/news/nasa-detective-on-track-of-americas-moon-trees/ |access-date=July 7, 2022}}</ref> |- |[[King of Prussia]] |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|thumb|20px|Pennsylvania]] |Lockheed Martin kosmik tizimlari binosi |Chinor |1976-yil 29-iyun |<ref name=":0">{{Yangiliklar manbasi |last=Zuckerman |first=Catherine |date=July 8, 2019 |title=Trees that traveled to space now live on Earth. Here's where to find them. |work=[[National Geographic]] |url=https://www.nationalgeographic.com/science/article/moon-trees-that-traveled-to-space-now-live-on-earth-where-are-they-now |url-access=registration |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |[[Atchison (Kansas)|Atchison]] |[[Fayl:Flag of Kansas.svg|thumb|20px|Kansas]] |Xalqaro doʻstlik oʻrmoni |Chinor |1976-yil 24-iyul |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Wenner |first=Anna |date=February 18, 2011 |title='Moon tree' at home in Atchison |work=[[The Topeka Capital-Journal]] |url=https://www.cjonline.com/story/news/2011/02/18/moon-tree-home-atchison/16475745007/ |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |[[Berkeley (California)|Berkeley]] |[[Fayl:Flag of California.svg|thumb|20px|California]] |Tilden tabiat zonasining shimoli-gʻarbiy hududi |2 qizil daraxt |1976-yil 26-iyul |<ref>{{Veb manbasi|muallif=O'Brien|ism=Matt|sana=December 14, 2016|sarlavha='Moon trees' mark Tilden Regional Park|url=https://www.mercurynews.com/2015/11/27/moon-trees-mark-tilden-regional-park/|kirish sanasi=April 29, 2021|ish=[[The Mercury News]]|til=}}</ref> |- |[[Monterey (California)|Monterey]] |[[Fayl:Flag of California.svg|thumb|20px|California]] |Colton Hall yaqinidagi Friendly Plaza |Qizil daraxt |1976-yil 27-iyul |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Skvor |first=Gabriel |date=May 16, 2013 |title=Forty years ago a Monterey resident orbited the moon with the Apollo 14 astronauts. |work=Monterey County Weekly |url=https://www.montereycountyweekly.com/news/831_tales/forty-years-ago-a-monterey-resident-orbited-the-moon-with-the-apollo-14-astronauts/article_44202c04-6d12-5f72-84b7-03ae844a7f94.html |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Steubenville (Ohio)|Steubenville]] |[[Fayl:Flag of Ohio.svg|thumb|20px|Ohio]] |Doʻstlik bogʻi |Chinor |1976-yil 29-iyul |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Jankowski |first=Bob |title=Moon Seedling Planted |work=Herald-Star |publication-place=Steubenville, Ohio |url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_trees/friendship_park_tree.html |access-date=July 4, 2022}}</ref> |- |San Luis Obispo |[[Fayl:Flag of California.svg|thumb|20px|California]] |Mission Plaza |Redwood |1976-yil 30-iyul |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=April 22, 2019 |title=A tree in SLO County orbited the moon — yes, really |work=San Luis Obispo |url=https://www.sanluisobispo.com/news/local/article215604450.html |url-access=subscription |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Troy (Alabama)|Troy]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|thumb|20px|Alabama]] |Alabama kashshoflar muzeyi |Loblolli qaragʻay |1976-yil 5-avgust |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Treadwell|ism=Jaine|sana=July 20, 2019|sarlavha=MOON TREE: Pioneer Museum among select sites for special tree|url=https://www.troymessenger.com/2019/07/20/moon-tree-pioneer-museum-among-select-sites-for-special-tree/|kirish sanasi=June 20, 2022|ish=Troy Messenger}}</ref> |- |[[Tuscumbia (Alabama)|Tuscumbia]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|thumb|20px|Alabama]] |Ivy Green, tarixiy yodgorlik va [[Helen Keller]]ning tugʻilgan joyi |Loblolli qaragʻay |1976-yil 9-oktabr |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Corey |first=Russ |date=July 28, 2019 |title=Moon tree remains an attraction at Ivy Gree |work=[[TimesDaily]] |url=https://www.timesdaily.com/news/moon-tree-remains-an-attraction-at-ivy-green/article_733e4b95-4952-5787-b53d-636a80f57321.html |url-access=subscription |access-date=June 20, 2022}}</ref> |- |[[Auburn (Alabama)|Auburn]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|thumb|20px|Alabama]] |G.W. Andrews oʻrmon xoʻjaligi fanlari laboratoriyasi, Auburn universiteti |Loblolli qaragʻay* |1976-yil 22-oktabr |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Eastwood |first=Jon |date=July 6, 2019 |title=Grown from a seed that orbited the Moon in 1971. See Birmingham Botanical Gardens’ Moon Tree. |work=Bham Now |url=https://bhamnow.com/2019/06/04/birmingham-alabama-moon-tree/ |access-date=June 20, 2022 |quote=Alabama had five Moon Trees. Four are still alive. Auburn University, G.W Andrews Forestry Sciences Lab.}}</ref> |- |[[Sacramento (California)|Sacramento]] |[[Fayl:Flag of California.svg|thumb|20px|California]] |California shtati kapitoliy binosi |Qizil daraxt |1976-yil |<ref> Turner, Robert (December 2020). "No Annexation Without Representation". Sactown Magazine. Retrieved June 20, 2022.</ref> |- |Tallahassee |[[Fayl:Flag of Florida.svg|thumb|20px|Florida]] |Doyle Conner binosi, zavod sanoati bosh qarorgohi |Loblolli qaragʻay |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Davidson-Hiers |first=CD |date=July 16, 2019 |title=Bark side of the moon: Seeds from Apollo 14 mission rooted in Tallahassee |work=[[Tallahassee Democrat]] |url=https://www.tallahassee.com/story/news/2019/07/17/seeds-trees-orbited-moon-rooted-capital-city/1733042001/ |access-date=June 23, 2022}}</ref> |- |[[Waycross (Georgia)|Waycross]] |[[Fayl:Flag of Georgia.svg|thumb|20px|Georgia]] |Okefenokee mintaqaviy taʼlim xizmati agentligi |Loblolli qaragʻay |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Ford |first=Wayne |date=January 15, 2021 |title=As a seed, it orbited the moon on Apollo 14. 50 years later, this Athens pine is 'thriving' |work=[[Athens Banner-Herald]] |url=https://www.onlineathens.com/story/news/2021/01/15/athens-moon-tree-one-only-two-came-apollo-14-seeds-nasa-georgia/4161543001/ |access-date=June 23, 2022}}</ref> |- |[[Cannelton (Indiana)|Cannelton]] |[[Fayl:Flag of Indiana.svg|thumb|20px|Indiana]] |Camp Koch qiz skautlar lageri |Chinor |1976-yil |<ref>Zuckerman, Catherine (July 8, 2019). "Trees that traveled to space now live on Earth. Here's where to find them". National Geographic. Retrieved June 26, 2022.</ref> |- |[[Tell City (Indiana)|Tell City]] |[[Fayl:Flag of Indiana.svg|thumb|20px|Indiana]] |Hoosier milliy oʻrmon xizmati idorasi |2 dona shirin saqich |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Sutter |first=Chris |date=July 12, 2021 |title='Moon trees' attracting visitors to southern Indiana decades after a trip to space |work=[[WDRB|WDRB News]] |url=https://www.wdrb.com/news/moon-trees-attracting-visitors-to-southern-indiana-decades-after-a-trip-to-space/article_31e54cae-e340-11eb-83ae-2f0a5a04b721.html |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |Monmouth |[[Fayl:Flag of New Jersey.svg|thumb|20px|New Jersey]] |Monmouth okrugi sud binosi |Chinor* |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=June 11, 1976 |title=Moon tree readied for courthouse site |pages=17 |work=Daily Register |publication-place=Shrewsbury, New Jersey |url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_trees/monmouth_nj_tree.html |access-date=July 4, 2022}}</ref> |- |[[Corvallis (Oregon)|Corvallis]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|thumb|20px|Oregon]] |Peavi Hall, Oregon shtati universiteti |Douglas Fir |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=DeWitt |first=Joce |date=October 11, 2012 |title=OSU recognizes Moon Tree as living history |work=[[Corvallis Gazette-Times]] |url=https://www.gazettetimes.com/news/local/osu-recognizes-moon-tree-as-living-history/article_70fae514-133f-11e2-bad3-001a4bcf887a.html |url-access=subscription |access-date=July 7, 2022}}</ref> |- |Doswell |[[Fayl:Flag of Virginia.svg|thumb|20px|Virginia]] |Kings Dominion oʻyin parki |2-chinor (1 oʻlik) |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Morrison |first=Julee |date=December 6, 2017 |title=The Moon Tree That Orbited the Moon 34 Times |work=[[HuffPost]] |url=https://www.huffpost.com/entry/the-moon-tree-that-orbite_b_9837820 |access-date=August 7, 2022}}</ref> |- |[[Eugene (Oregon)|Eugene]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|thumb|20px|Oregon]] |Erb Memorial ittifoqi, Oregon universiteti |Douglas Fir |1976-yil (1987-yilda koʻchirilgan va qayta ekilgan,) |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Davies |first=Sararosa |date=November 7, 2018 |title=To space and back: The story of UO’s ‘Moon Tree’ |work=[[Daily Emerald]] |url=https://www.dailyemerald.com/arts-culture/to-space-and-back-the-story-of-uo-s-moon/article_dc326c49-82ff-5c65-8524-a3d8ab0ca813.html |access-date=July 4, 2022}}</ref> |- |[[Gainesville (Florida)|Gainesville]] |[[Fayl:Flag of Florida.svg|thumb|20px|Florida]] |Florida Universiteti |Chinor |1977-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Arndorfer |first=Bob |date=October 3, 2005 |title=Tracing the history of UF’s moon tree |work=[[The Gainesville Sun]] |url=https://www.gainesville.com/article/LK/20051003/news/604183518/GS/ |url-status=dead |access-date=June 22, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210325050842/https://www.gainesville.com/article/LK/20051003/news/604183518/GS/ |archive-date=March 25, 2021}}</ref> |- |[[Boise]] |[[Fayl:Flag of Idaho.svg|thumb|20px|Idaho]] |Louell boshlangʻich maktabi |Loblolli qaragʻay |1977-yil |<ref>{{Cite video |url=https://www.idahostatesman.com/news/local/article74684302.html |title=This Boise Tree Has Been To The Moon And Back |date=February 7, 2018 |type=Video |publisher=[[Idaho Statesman]]}}</ref> |- |[[Greenbelt (Maryland)|Greenbelt]] |[[Fayl:Flag of Maryland.svg|thumb|20px|Maryland]] |Goddard kosmik parvozlar markazi |Chinor |1977-yil 9-iyun |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Foster|ism=Jim|sana=September 18, 2002|sarlavha=Moon Tree|url=https://epod.usra.edu/blog/2002/09/moon-tree.html|kirish sanasi=June 28, 2022|ish=[[Universities Space Research Association]]}}</ref> |- |[[Perry (Florida)|Perry]] |[[Fayl:Flag of Florida.svg|thumb|20px|Florida]] |Oʻrmon poytaxti muzeyi davlat bogʻi |Loblolli qaragʻay |1978-yil 29-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=October 22, 2011 |title=Seedling traveled 250,000 miles to moon and back |pages=3 |work=Perry News-Herald |url=https://ufdc.ufl.edu/UF00028293/00352/images/2 |access-date=June 22, 2022}}</ref> |- |Lockeford |[[Fayl:Flag of California.svg|thumb|20px|California]] |Lockeford oʻsimlik materiallari markazi |Qizil daraxt |1979-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Forgione |first=Mary |date=July 20, 2019 |title=Where to find California’s moon trees, grown from seeds taken aboard an Apollo mission |work=[[Los Angeles Times]] |url=https://www.latimes.com/travel/story/2019-07-19/california-moon-trees |access-date=June 21, 2022 |quote=[A]nd at least one at a Forest Service site in Lockeford.}}</ref> |- |[[Yangi Orlean|New Orleans]] |[[Fayl:Flag of Louisiana.svg|thumb|20px|Louisiana]] |Yangi Orlean daryo oqimi |Loblolli qaragʻay* |1983-yil Iyun |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Hester |first=Jessica Leigh |date=February 1, 2019 |title=Whatever Happened to All the Moon Trees? |work=[[Atlas Obscura]] |url=https://www.atlasobscura.com/articles/what-happened-to-moon-trees |access-date=June 26, 2022 |quote=In New Orleans, for instance, a Moon pine was removed after sustaining damage in Hurricane Katrina.}}</ref> |- |Holliston |[[Fayl:Flag of Massachusetts.svg|thumb|20px|Massachusetts]] |Holliston Politsiya mahkamasi |Chinor |1982-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Hosmer |first=Kerri |date=July 26, 1998 |title=From the Moon to Holliston |work=[[The MetroWest Daily News|Middlesex News]] |url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_trees/holliston_tree.html}}</ref> |- |[[Keystone Heights]] |[[Fayl:Flag of Florida.svg|thumb|20px|Florida]] |Keystone Heights kutubxonasi |Chinor |1984-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Sealey |first=Jean |date=February 6, 2015 |title=Keystone Heights enjoys link to Apollo 14 mission |work=[[The Florida Times-Union]] |url=https://www.jacksonville.com/story/news/2015/02/06/keystone-heights-enjoys-link-apollo-14-mission/15650075007/ |access-date=June 22, 2022}}</ref> |- |Tallahassee |[[Fayl:Flag of Florida.svg|thumb|20px|Florida]] |Kaskadlar bogʻi |Chinor |''Nomaʼlum'' |<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.tallahassee.com/picture-gallery/news/2019/07/16/meet-tallahassees-moon-trees/1746357001/|sarlavha=Meet Tallahassee's 'moon trees'|sana=July 16, 2019|kirish sanasi=June 22, 2022|ish=[[Tallahassee Democrat]]}}</ref> |- |Moscow |[[Fayl:Flag of Idaho.svg|thumb|20px|Idaho]] |Idaho universitetining maʼmuriyat binosi, |Chinor* |''Nomaʼlum'' |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Brockett |first=Bailey |date=July 22, 2022 |title=Local Legends: Recalling Moscow’s moon tree |work=[[Lewiston Morning Tribune]] |url=https://lmtribune.com/a_and_e/local-legends-recalling-moscow-s-moon-tree/article_77dc69d4-aa12-5153-8d3b-77e20ecc50b5.html |access-date=June 23, 2022}}</ref> |- |[[Waynesboro (Mississippi)|Waynesboro]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|thumb|20px|Mississippi]] |Oʻrmon xoʻjaligi komissiyasi bolalar bogʻchasi |Chinor |''Nomaʼlum'' |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=June 11, 2019 |title=Astronauts Took Seeds to the Moon, Here’s Where You Can Find Moon Trees in the U.S. |work=[[Rare (website)|Rare – America's News Feed]] |url=https://rare.us/rare-life/moon-trees-nasa/ |access-date=August 7, 2022}}</ref> |- |[[De Soto (Missouri)|DeSoto]] |[[Fayl:Flag of Missouri.svg|thumb|20px|Missouri]] |Walthers Parki |Chinor |''Nomaʼlum'' |<ref>{{Veb manbasi|sana=July 19, 2019|sarlavha=Moon Trees and Space Gums|url=https://discoverandshare.org/2019/07/19/moon-trees-and-space-gums/|kirish sanasi=August 7, 2022|nashriyot=[[Missouri Botanical Garden]]}}</ref> |- |[[Brevard (Shimoliy Karolina)|Brevard]] |[[Fayl:Flag of North Carolina.svg|thumb|20px|North Carolina]] |Oʻrmon xoʻjaligi beshigi, [[Pisgah milliy o'rmoni]] |Chinor |''Unknown'' |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Markovich |first=Jeremy |date=October 27, 2019 |title=Space Seeds: Moon Trees in Western North Carolina |work=[[Our State]] |url=https://www.ourstate.com/space-seeds-moon-trees-in-western-north-carolina/ |access-date=August 7, 2022}}</ref> |- |[[Salem (Oregon)|Salem]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|thumb|20px|Oregon]] |Xususiy turar joy |2 Douglas Firs |1973-yil | |- |[[Huntsville (Alabama)|Huntsville]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|thumb|20px|Alabama]] |[[AQSh kosmik va raketa markazi]] |5 ta chinor, 2 ta qarag‘ay * |1976-yil 29-Oktabr | |- |[[Tuskegee (Alabama)|Tuskegee]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|thumb|20px|Alabama]] |V.A. kasalxonasi (CAVHCS) |Loblolli qaragʻay * |1976-yil | |- |[[Monticello (Arkansas)|Monticello]] |[[Fayl:Flag of Arkansas.svg|thumb|20px|Arkansas]] |Monticellodagi Arkansas universiteti |Loblolli qaragʻay * |1977-yil? | |- |[[Yangi Orlean|New Orleans]] |[[Fayl:Flag of Louisiana.svg|thumb|20px|Louisiana]] |NASA Michoud yigʻish moslamasi |Loblolli qaragʻay (2?) * |1976-yil Iyul | |- |North Pembroke |[[Fayl:Flag of Massachusetts.svg|thumb|20px|Massachusetts]] |AQSH tarixiy jamiyati |Chinor? * |1976-yil April | |- |[[Albukerke|Albuquerque]] |[[Fayl:Flag of New Mexico.svg|thumb|20px|New Mexico]] |[[Civic Plaza]] | rowspan="2" |Douglas Fir * |1976-yil, 7-aprel | |- |Illinois Valley |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|thumb|20px|Oregon]] |[[Siskiyou Smoke Jumper bazasi]] |1976-yil 7-aprel |<ref>{{Cite news |last=Carter |first=Jamie |date=February 5, 2021 |title=Have You Ever Seen A ‘Moon Tree?’ Where You Can See A Curious Legacy Of NASA’s Apollo Missions 50 Years On |work=[[Forbes]] |url=https://www.forbes.com/sites/jamiecartereurope/2021/02/05/have-you-ever-seen-a-moon-tree-where-you-can-see-this-curious-legacy-of-nasas-apollo-missions-50-years-later/ |access-date=August 24, 2022}}</ref> |- |[[Vashington (shahar)|Washington, D.C.]] |[[File:Flag of the District of Columbia.svg|thumb|20px|District of Columbia]] |[[Oq uy|White House]] |Loblolli qaragʻay * |1977-yil, 19-Yanvar | |- |[[Plano (Texas)|Plano]] |[[Fayl:Flag of Texas.svg|thumb|20px|Texas]] |Plano oʻrta maktabi |Chinor * |2009-yil 4-Noyabr | |- |[[Hyuston|Houston]] |[[Fayl:Flag of Texas.svg|thumb|20px|Texas]] |[[NASA Johnson kosmik markazi]] |Loblolli qaragʻay |2016-yil, Fevral |- |Silver City |[[Fayl:Flag of New Mexico.svg|thumb|20px|New Mexico]] |[[Gough Parki]] |Chinor |1976-yil 14-Avgust |<ref>{{Cite news |date=August 14, 1976 |title='Moon Tree' Dedication Here Sunday' |pages=1 |work=[[Silver City Daily Press and Independent|Silver City Daily Press]] |url=https://www.newspapers.com/image/38674710/?clipping_id=34076574 |access-date=August 22, 2022}}</ref> |- |Bracey |[[Fayl:Flag of Virginia.svg|thumb|20px|Virginia]] |River Ridge golf va lager klubi |Chinor |1971-yil 31-Yanvar | |} === Boshqa mamlakatlarda === {| class="wikitable sortable plainrowheaders" ! scope="col" |Shahar ! scope="col" | Mamlakat ! scope="col" | Manzil ! scope="col" | Turlar ! scope="col" | Ekilgan sana ! class="unsortable" scope="col" | {{Abbr|Ref.|Reference(s)}} |- | [[Brazilia (shahar)|Braziliya]] | [[Braziliya]] | Ibama markaziy binosining bogʻi | saqich | 1980 yil 14 noyabr | <ref>[http://memoria.bn.br/DocReader/docreader.aspx?bib=028274_03&pasta=ano%20198&pesq=%C3%A1rvore%20da%20lua ''Correio Braziliense'', November 15, 1980]</ref> |- | Santa Rosa | [[Braziliya]] | Parque Municipal de Exposições | Qizil daraxt | 1981 yil 18 avgust |<ref>[http://memoria.bn.br/DocReader/docreader.aspx?bib=028274_03&pasta=ano%20198&pesq=%C3%A1rvore%20da%20lua ''Correio Braziliense'', November 15, 1980]</ref> |- | [[Tradate|Savdo]] | [[Italiya]] | Appiano Gentile Park | Loblolli qaragʻay | 2011 yil 10 oktyabr | |- | [[Luzern|Lucerne]] | [[Shveysariya|Shveytsariya]] | Shveytsariya transport muzeyi | chinor | 1976 yil 15 avgust (keyinroq ekilgan) | |} == Shuningdek qarang == * [[Oy tosh]] * [[Astrobotanika]] == Manbalar == {{manbalar}} == Havolalar == * Oy daraxtlari, NASA.<ref>http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html</ref> * Oy daraxtlari, NASA<ref>http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html</ref> Goddard kosmik parvozlar markazi * Oy daraxti fondi.<ref>http://www.moontreefoundation.org/</ref> * „Xyuston, bizda oy daraxtlari bor“.<ref>https://foresthistory.org/houston-we-have-moon-trees/</ref> Peeling Back the Bark blogi, The Forest History Society . tumict55x30fv08pamufqinrcz022md 2816517 2816505 2022-08-28T21:32:03Z Abdug'ani Karimov 75024 /* Amerika Qoʻshma Shtatlar */ wikitext text/x-wiki [[Fayl:Bicentennial_moon_tree.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Bicentennial_moon_tree.jpg/170px-Bicentennial_moon_tree.jpg|thumb| 1975 yilda Filadelfiya, Vashington maydonida ekilgan ikki yuz yillik oy daraxti]] [[Fayl:MoonTreeArk.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/MoonTreeArk.jpg/170px-MoonTreeArk.jpg|thumb| [[Fort Smith (Arkansas)|Arkanzas shtatining Fort Smit]] shahridagi Sebastyan okrugi sud binosi oldidagi oy daraxti]] [[Fayl:MoonTreePlaque.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/MoonTreePlaque.jpg/170px-MoonTreePlaque.jpg|thumb| Fort Smit, Arkanzas, Oy daraxti tagidagi plaket.]] [[Fayl:Moon_tree_plaque,_Waycross,_GA.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Moon_tree_plaque%2C_Waycross%2C_GA.jpg/170px-Moon_tree_plaque%2C_Waycross%2C_GA.jpg|thumb| Oy daraxti, Waycross, Jorjiya]] '''Oy daraxtlari''' 1971 yilda Apollon 14 missiyasining qoʻmondonlik moduli uchuvchisi Stuart Roosa tomonidan Oy atrofidagi orbitaga olingan 500 ta urugʻdan oʻstirilgan daraxtlardir. Bu gʻoyani oʻsha paytdagi Amerika Qoʻshma Shtatlar oʻrmon xizmati boshligʻi Ed Cliff tutundan sakrab chiqqan Ruzaga taklif qilgan.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.foresthistory.org/ASPNET/People/Chiefs.aspx|sarlavha=Chiefs of the U.S. Forest Service|ism=Gerald|muallif=Williams|sana=2009-06-18|nashriyot=[[Forest History Society]]|kirish sanasi=7 August 2009|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150924014558/http://www.foresthistory.org/ASPNET/People/Chiefs.aspx|arxivsana=24 September 2015}}</ref> Tajriba uchun urugʻlar besh [[Tur (biologiya)|turdagi]] daraxtdan tanlab olindi: loblolli qaragʻay, chinor, saqich, qizil daraxt va Duglas archasi.<ref name="Williams">{{Veb manbasi|url=http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html|sarlavha=The "Moon Trees"|ism=David R.|muallif=Williams|nashriyot=[[NASA]]|ish=[[Goddard Space Flight Center]]|sana=28 July 2009|kirish sanasi=7 August 2009}}</ref><ref name="Atlantic Jan 2022"> [https://www.theatlantic.com/science/archive/2022/01/nasa-moon-trees-apollo/621395/ We Almost Forgot About the Moon Trees: A collection of tree seeds that went round and round the moon was scattered far and wide back home], by Marina Koren. The seeds orbited the Moon, but were not landed on it. The Atlantic, January 31, 2022. </ref><ref name="Wired Feb 2011"> [https://www.wired.com/2011/02/moon-trees/ The Mystery of the Missing Moon Trees:] 15 years after NASA astronomer David Williams started searching for them, hundreds of trees grown from space-faring seeds are still missing. The "moon trees, " whose seeds circled the moon 34 times in Apollo 14 astronaut Stuart Roosa‘s pocket, were welcomed back to Earth with great fanfare in 1971. February 10, 2011, wired.com.</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=February 10, 2011 |title=Race Against Time to Find Apollo 14's Lost Voyagers: 'Moon Trees' |work=[[Science Daily]] |url=https://www.sciencedaily.com/releases/2011/02/110209171139.htm}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Black |first=Richard |date=19 July 2005 |title=Trees... from the Moon |work=[[BBC News]] |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/magazine/4694361.stm}}</ref> == Tarixi == Parvozdan soʻng urugʻlar unib chiqishi uchun [[Mississippi|Missisipi shtatining]] [[Gulfport (Mississippi)|Gulfport]] shahridagi janubiy Forest xizmat stantsiyasiga va [[Placerville (California)|Kaliforniyaning Pleyservil shahridagi]] gʻarbiy stantsiyaga yuboriladi. Deyarli barcha urugʻlar muvaffaqiyatli unib chiqadi va bir necha yil oʻtgach, oʻrmon xizmati 420 ga yaqin koʻchatlarga ega boʻladi. Ulardan baʼzilari yerga ekilib maxsus nazorat sifatida ajratilgan. 40 yildan koʻproq vaqt oʻtgach, ikki toifadagi daraxtlarni oʻrtasida sezilarli farq yoʻq edi. „Oy daraxtlari“ ning aksariyati 1975 va 1976 yillarda davlat oʻrmon xoʻjaligi tashkilotlariga mamlakatning ikki yuz yillik bayrami doirasida ekish uchun berilgan. Daraxtlar janubiy yoki gʻarbiy turlarga tegishli boʻlganligi sababli, barcha shtatlar daraxtlarni olmagan. [[Oq uy|Oq uyda]] Loblolli qaragʻayi ekilgan va daraxtlar [[Braziliya|Braziliyada]], [[Shveysariya|Shveytsariyada]] ekilib, hattoki [[Yaponiya imperatori|imperator]] Xiroxitoga va boshqalarga sovgʻa qilingan.<ref name="Williams">{{Veb manbasi|url=http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html|sarlavha=The "Moon Trees"|ism=David R.|muallif=Williams|nashriyot=[[NASA]]|ish=[[Goddard Space Flight Center]]|sana=28 July 2009|kirish sanasi=7 August 2009}}</ref> Bu urugʻlardan ekilgan koʻplab daraxtlarning joylashuvi oʻnlab yillar davomida nomaʼlum boʻlib kelgan. 1996 yilda uchinchi sinf oʻqituvchisi Joan Goble va uning oʻquvchilari oʻz hududlarida oy daraxti ekanligini koʻrsatadigan taxtali daraxtni topdilar. Ular Gobl NASAga elektron xat yuborib xodim Dave Williamsga murojaat qildi. Uilyams NASAdagi ko‘pchilik hamkasblari qatori ana shu daraxtlarning mavjudligidan bexabar boʻlgan. Williams baʼzi tadqiqotlarni amalga oshirganidan soʻng, bu urugʻlarni kosmosga va uyga ekish uchun Roosa tomonidan amalga oshirilgan dastlabki harakatlar tasvirlangan eski gazetadan baʼzi parchalarini topdi.<ref name="Atlantic Jan 2022"> [https://www.theatlantic.com/science/archive/2022/01/nasa-moon-trees-apollo/621395/ We Almost Forgot About the Moon Trees: A collection of tree seeds that went round and round the moon was scattered far and wide back home], by Marina Koren. The seeds orbited the Moon, but were not landed on it. The Atlantic, January 31, 2022. </ref> Williams NASAning rasmiy veb-saytiga oʻzining sahifasini joylashtirib, daraxtlarni topishda jamoatchilikdan yordam so‘radi. Sahifada, shuningdek, oy daraxtlarining maʼlum boʻlgan joylashuvi va turlari roʻyxati keltirilgan jadval ham boʻlgan. Williams Amerika Qoʻshma Shtatlari boʻylab odamlardan oy daraxtlari ekanligini tasdiqlovchi plitalar bilan daraxtlarni koʻrganli haqida xabarlarni eshita boshladi. Williams bunday daraxtlar, jumladan, ularning joylashuvi va turlari haqida maʼlumotlar roʻyxatini koʻrsatadigan maʼlumotlar bazasini yaratishni va boshqarishni boshladi. 2011-yilda ''Wired'' jurnalida chop etilgan maqolada Williamsning elektron pochta manzili koʻrsatilib, saʼy-harakatlari tasvirlangan va oy daraxtlari haqida mavjud maʼlumotga ega boʻlgan har qanday odamni oʻz sahifasiga yozishga undagan.<ref name="Wired Feb 2011"> [https://www.wired.com/2011/02/moon-trees/ The Mystery of the Missing Moon Trees:] 15 years after NASA astronomer David Williams started searching for them, hundreds of trees grown from space-faring seeds are still missing. The "moon trees, " whose seeds circled the moon 34 times in Apollo 14 astronaut Stuart Roosa‘s pocket, were welcomed back to Earth with great fanfare in 1971. February 10, 2011, wired.com.</ref> 2022 yil holatiga koʻra, mavjud daraxtlarni aniqlash va joylashtirish boʻyicha say-harakatlar davom ettirililib<ref name="Atlantic Jan 2022"> [https://www.theatlantic.com/science/archive/2022/01/nasa-moon-trees-apollo/621395/ We Almost Forgot About the Moon Trees: A collection of tree seeds that went round and round the moon was scattered far and wide back home], by Marina Koren. The seeds orbited the Moon, but were not landed on it. The Atlantic, January 31, 2022. </ref> NASA sahifasi faolligicha qolgan.<ref name="NASA page"> [https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html The „Moon Trees“], official NASA website, accessed Feb 3, 2022. </ref> 2021-yil mart oyiga kelib Qirollik Astronomiya Jamiyati va [[Buyuk Britaniya kosmik agentligi|Buyuk Britaniya Koinot agentligi tashrif bilan Buyuk Britaniyada]] [[Birlashgan Qirollik|o‘sishi]] mumkin bo‘lgan 15 tagacha Oy daraxtini aniqlash uchun jamoatchilikdan yordam so‘radi. 2021 yil aprel oyi holatiga koʻra, Buyuk Britaniyaga kelgan daraxt turlaridan hech biri aniqlanmagan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://ras.ac.uk/news-and-press/news/can-you-help-us-find-moon-trees|sarlavha=Can you help us find the Moon Trees?|muallif=Massey|ism=Robert|nashriyot=Royal Astronomical Society|sana=2021-03-30|kirish sanasi=2021-04-23}}</ref> === Hozirgi harakatlar === Oy daraxti jamgʻarmasi — bu Roosaning qizi Rosemary tomonidan boshqariladigan tashkilot boʻlib, u dunyo boʻylab turli mintaqalarda oy daraxtlarini ekishni oʻz oldiga maqsad qiladi. Jamgʻarma homiyligi asosida va Roosa tomonidan olib borilgan tadqiqotlar natijasiga koʻra urugʻlardan unib chiqqan daraxtlarning asl avlodi orqali yetishtirilgan urugʻlar bilan yangi daraxtlar ekish ishlarini amalga oshiradi.<ref name="foundation"> [https://www.moontreefoundation.com/moon-tree-plantings Moon tree Planting ceremony], official website of Moon Tree Foundation, accessed February 3, 2022. </ref> == Joylari == === Amerika Qoʻshma Shtatlar === {| class="wikitable sortable plainrowheaders" ! scope="col" |Shahar ! scope="col" |Shtat ! scope="col" |Hududi ! scope="col" |Turlari ! class="unsortable" scope="col" |Ekilgan sana ! class="unsortable" scope="col" |{{Abbr|Ref.|Reference(s)}} |- |[[Starkville (Mississippi)|Starkville]] |[[Fayl:Flag of Mississippi.svg|thumb|20px|Mississippi]] |Dorman Xoll, Mississippi shtat universiteti |Chinor |1975 |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Steinberg |first=Sasha |date=July 18, 2019 |title=As NASA celebrates Apollo 50th anniversary, MSU recognizes lineage of its ‘Moon Sycamore’ tree |work=[[Mississippi State University]] |url=https://www.msstate.edu/newsroom/article/2019/07/nasa-celebrates-apollo-50th-anniversary-msu-recognizes-lineage-its-moon |access-date=July 4, 2022}}</ref> |- |[[Filadelfiya|Philadelphia]] |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|thumb|20px|Pennsylvania]] |Washington Kvadrat parki |Chinor* |1975-yil 6-May |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=McDevitt |first=John |date=September 2, 2011 |title=Dead ‘Moon Tree’ In Washington Square Park Will Be Replaced |work=[[KYW-TV|CBS Philly]] |url=https://philadelphia.cbslocal.com/2011/09/02/dead-moon-tree-in-washington-square-park-will-be-replaced/ |access-date=July 14, 2022}}</ref> |- |[[Bethesda (Maryland)|Bethesda]] |[[Fayl:Flag of Maryland.svg|thumb|20px|Maryland]] |Amerika oʻrmonchilar jamiyati |Loblolli qaragʻay |1975-yil, 30-sentyabr |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Botkin|ism=Erica|sana=October 1, 2014|sarlavha=Moon Trees|url=https://www.redwoods.edu/artgallery/Exhibitions/ArtMID/1082/ArticleID/436/Moon-Trees|kirish sanasi=June 28, 2022|nashriyot=[[College of the Redwoods]]}}</ref> |- |[[Fort Smith (Arkansas)|Fort Smith]] |[[Fayl:Flag of Arkansas.svg|thumb|20px|Arkansas]] |Sebastian okrugi sud binosi |Loblolli qaragʻay |1976-yil 15-Mart |<ref name=":1">{{Yangiliklar manbasi |last=Lee |first=Brittney |date=August 20, 2018 |title=Arkansas Moon Trees: Out of This World |work=Only in Arkansas |url=https://onlyinark.com/homegrown/arkansas-moon-trees/ |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Little Rock (Arkansas)|Little Rock]] |[[Fayl:Flag of Arkansas.svg|thumb|20px|Arkansas]] |Oʻrmon xoʻjaligi komissiyasi shtab-kvartirasi |Loblolli qaragʻay * |1976-yil 15-Mart |<ref name=":1" /> |- |[[Washington (Arkansas)|Washington]] |[[Fayl:Flag of Arkansas.svg|thumb|20px|Arkansas]] |Eski Washington tarixiy shtat bogʻi |Loblolli qaragʻay |1976-yil 15-Mart |<ref>{{Yangiliklar manbasi |author-link= |date=January 8, 2015 |title=Arkansas grows ‘moon trees’ |work=[[Fox News]] |url=https://www.foxnews.com/science/arkansas-grows-moon-trees |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Asheville (Shimoliy Karolina)|Asheville]] |[[Fayl:Flag of North Carolina.svg|thumb|20px|North Carolina]] |Ashevilledagi botanika bogʻlari |Chinor |1976-yil 19-Mart |<ref>{{Veb manbasi|sana=August 28, 2018|sarlavha=Asheville’s Moon Tree|url=https://thepennsylvaniarambler.com/2018/08/28/along-the-way-the-asheville-moon-tree/|kirish sanasi=July 4, 2022|ish=The Pennsylvania Rambler}}</ref> |- |[[Birmingham (Alabama)|Birmingham]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|thumb|20px|Alabama]] |Birminham botanika bogʻi, Lane Parki yaqinida |Chinor |1976-yil Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Hansen |first=Jeff |date=February 9, 2011 |title=40 years after splashdown, Birmingham Botanical Gardens a tranquil base for tree grown from seeds that went to the moon |work=[[The Birmingham News]] |url=https://www.al.com/spotnews/2011/02/40_years_after_splashdown_birm.html |access-date=June 20, 2022}}</ref> |- |[[Montgomery (Alabama)|Montgomery]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|thumb|20px|Alabama]] |Alabama shtati Kapitoliy binosi |Loblolli qaragʻay |1976-yil Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Shryock |first=John |date=July 19, 2019 |title=Have you ever seen Montgomery’s ‘Moon Tree’? |work=[[WSFA|WSFA-12]] |url=https://www.wsfa.com/2019/07/19/have-you-ever-seen-montgomerys-moon-tree/ |access-date=June 20, 2022}}</ref> |- |Elmer |[[Fayl:Flag of Louisiana.svg|thumb|20px|Louisiana]] |Palustris tajriba stantsiyasi, Kisatchie milliy oʻrmoni |Loblolli qaragʻay |April 1976 |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Zeringue |first=Jeff |date=March 4, 2019 |title=Moon tree mystery unsolved, still funny |work=Louisiana Forestry Association |url=https://www.laforestry.com/single-post/2019/03/04/Moon-tree-mystery-unsolved-still-funny |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |[[Knoxville (Tennessee)|Knoxville]] |[[Fayl:Flag of Tennessee.svg|thumb|20px|Tennessee]] |Oʻrmon xoʻjaligi tajriba stantsiyasi, Tennessi universiteti |Loblolli qaragʻay |1976-yil Aprel |<ref>{{Veb manbasi|sana=2013|sarlavha=Moon Trees #24|url=https://tufc.com/project/moon-trees/|kirish sanasi=July 14, 2022|ish=Tennessee Urban Forestry Council}}</ref> |- |Sewanee |[[Fayl:Flag of Tennessee.svg|thumb|20px|Tennessee]] |Woods Laboratoriyalari, Janubiy universiteti |Chinor |1976-yil Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Priestley |first=Mary |date=Spring 2002 |title=Preserving the Moon Tree and Other Members of the Campus Canopy |volume=6 |pages=1 |work=The Plant Press |publisher=[[Sewanee: The University of the South]] |issue=2 |url=https://new.sewanee.edu/files/resources/v6-n2.pdf |access-date=July 14, 2022}}</ref> |- |[[Elizabethton (Tennessee)|Elizabethton]] |[[Fayl:Flag of Tennessee.svg|thumb|20px|Tennessee]] |[[Fort Watauga]], [[Sycamore Shoals shtat tarixiy hududi]] |Chinor* |1976-yil Aprel |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Zepp|ism=Louise|sarlavha=Trees of Note|url=https://digital.tnconservationist.org/publication/?i=642292&article_id=3561568|kirish sanasi=July 14, 2022|ish=The Tennessee Conservationist}}</ref> |- |[[Tullahoma (Tennessee)|Tullahoma]] |[[Fayl:Flag of Tennessee.svg|thumb|20px|Tennessee]] |Arnold havo kuchlari bazasi |Loblolli qaragʻay* |1976-yil Aprel |<ref>{{Veb manbasi|sana=March 4, 2021|sarlavha=Tennessee’s four moon trees|url=https://noogatoday.6amcity.com/moon-trees-tn/|kirish sanasi=July 14, 2022|ish=NOOGAtoday}}</ref> |- |[[Olympia (Washington)|Olympia]] |[[Fayl:Flag of Washington.svg|thumb|20px|Washington]] |Washington shtati Kapitoliy binosi |Douglas Fir |1976-yil Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Erickson |first=Annie |date=March 13, 2020 |title=Olympia's Moon Tree just had triplets |work=[[KING-TV]] |url=https://www.king5.com/article/tech/science/environment/moon-tree-washington-state-olympia/281-2ff5d4cd-2b54-44df-9047-76b5c12fe615 |access-date=July 14, 2022}}</ref> |- |[[Indianapolis]] |[[Fayl:Flag of Indiana.svg|thumb|20px|Indiana]] |Indiana shtati uyi |Chinor |1976-yil 9-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Smith |first=Casey |date=July 18, 2019 |title=Across Indiana, trees are growing from seeds that went to the Moon. Here's where you can find them. |work=[[The Indianapolis Star]] |url=https://www.indystar.com/story/news/2019/07/18/indianas-moon-tree-seeds-made-their-way-space-and-back/1629114001/ |access-date=June 26, 2022 |quote=On the east lawn of the Statehouse in Indianapolis, a Sycamore was planted on April 9, 1976.}}</ref> |- |[[Lansing (Michigan)|Lansing]] |[[Fayl:Flag of Michigan.svg|thumb|20px|Michigan]] |Michigan shtati kapitoliy binosi |Chinor* |1976-yil 9-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=April 23, 1976 |title=Moon Tree Planted, Removed |pages=7 |work=[[Ironwood Daily Globe]] |url=https://www.newspapers.com/clip/34076521/moon-tree-at-state-capital-lawn/ |access-date=June 28, 2022}}</ref> |- |[[Flagstaff (Arizona)|Flagstaff]] |[[Fayl:Flag of Arizona.svg|thumb|20px|Arizona]] |Frances qisqa hovuzi, (ilgari Flagstaff oʻrta maktabi boʻlgan) |Douglas Fir* |1976-yil 30-Aprel |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Houk|ism=Rose|sana=July 7, 2021|sarlavha=Earth Notes: Southwestern Douglas-Fir Trees|url=https://www.knau.org/earth-notes/2021-07-07/earth-notes-southwestern-douglas-fir-trees|kirish sanasi=June 20, 2022|ish=[[KNAU]]|iqtibos=In 1976, a Douglas-fir tree was planted by the Frances Short Pond in Flagstaff.}}</ref> |- |[[Tucson (Arizona)|Tucson]] |[[Fayl:Flag of Arizona.svg|thumb|20px|Arizona]] |Kuiper kosmik fanlar binosi, Arizona universiteti |Chinor |1976-yil 30-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Desrochers |first=Daniel |date=September 29, 2015 |title=UA's moon tree struggles in dry climate |work=[[Arizona Daily Star]] |url=https://tucson.com/news/science/uas-moon-tree-struggles-in-dry-climate/article_fc15d0a9-a5c8-5b44-a791-18fa47cb37ce.html |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Salem (Oregon)|Salem]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|thumb|20px|Oregon]] |Oregon shtati kapitoliy binosi |Douglas Fir |1976-yil 30-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Schneider |first=Will |date=April 30, 2017 |title=Salem Moon Tree |work=Public History PDX |publisher=[[Portland State University]] |url=http://publichistorypdx.org/2017/04/30/salem-moon-tree/ |access-date=July 7, 2022}}</ref> |- |Middletown |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|thumb|20px|Pennsylvania]] |Core Creek Parki |Chinor |1976-yil 30-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Sofield |first=Tom |date=July 20, 2018 |title=‘Moon Tree’ At Core Creek Park Lives Up To Out-Of-This-World Name |work=LevittownNow |url=https://levittownnow.com/2018/07/20/moon-tree-at-core-creek-park-lives-up-to-its-out-of-this-world-name/ |access-date=July 14, 2022}}</ref> |- |[[Arcata (California)|Arcata]] |[[Fayl:Flag of California.svg|thumb|20px|California]] |California Davlat Politexnika Universiteti, Humboldt |3 qizil daraxt |1976-yil May |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=October 8, 2009 |title=Unraveling the Moon Tree Mystery |publisher=[[California State Polytechnic University, Humboldt]] |url=https://now.humboldt.edu/news/unravling-the-moon-tree-mystery |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |Athens |[[Fayl:Flag of Georgia.svg|thumb|20px|Georgia]] |Athens-Clarke okrugi rejalashtirish boʻlimi |Loblolli qaragʻay |1976-yil May |<ref>{{Veb manbasi|sana=May 2021|sarlavha=Moon Tree|url=https://www.accgov.com/10038/Moon-Tree|kirish sanasi=June 23, 2022|ish=Athens-Clarke County Website}}</ref> |- |Lincoln City |[[Fayl:Flag of Indiana.svg|thumb|20px|Indiana]] |Lincoln Davlat parki |Chinor |1976-yil 3-May |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=June 22, 2020 |title=Moon Tree Continues to Thrive at Lincoln State Park |work=Friends of Lincoln State Park |url=https://lspfriends.com/index.php/2020/06/22/moon-tree/ |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |[[Roseburg (Oregon)|Roseburg]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|thumb|20px|Oregon]] |Roseburg Veteran Ishlari Tibbiyot Markazi |Douglas Fir |1976-yil 3-May |<ref>{{Veb manbasi|sana=May 5, 2011|sarlavha=Apollo 14 Moon Trees|url=http://www.highway199.org/history/apollo-14-moon-trees/|kirish sanasi=July 4, 2022|ish=Highway199}}</ref> |- |[[Hollidaysburg]] |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|thumb|20px|Pennsylvania]] |Togʻli zali |Chinor |1976-yil 5-May |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Crumrine |first=Chad |date=June 30, 2022 |title=Hollidaysburg 'Moon Tree' Symbol of American History |work=Morrisons Cove Herald |url=https://www.mcheraldonline.com/story/2022/06/30/opinion/hollidaysburg-moon-tree-symbol-of-american-history/11893.html |access-date=July 7, 2022}}</ref> |- |[[Boise]] |[[Fayl:Flag of Idaho.svg|thumb|20px|Idaho]] |Idaho shtati Kapitoliy binosi |Douglas Fir* |1976-yil 7-May |<ref>{{Veb manbasi|sana=March 3, 2022|sarlavha=Idaho Capitol Tree|url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_trees/idaho_capitol_tree.html|kirish sanasi=June 26, 2022|ish=Goddard Space Flight Center|nashriyot=[[NASA]]}}</ref> |- |[[Cape Canaveral (Florida)|Cape Canaveral]] |[[Fayl:Flag of Florida.svg|thumb|20px|Florida]] |Kennedy kosmik markazi |Chinor* |1976-yil 25-may, |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Kelly |first=Emre |date=September 21, 2017 |title='Moon Tree' that traveled on Apollo mission and planted at KSC toppled by Hurricane Irma |work=[[Florida Today]] |url=https://www.floridatoday.com/story/tech/science/space/2017/09/21/nasa-apollo-moon-tree-toppled-hurricane-irma-kennedy-space-center-visitor-complex-florida/688689001/ |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Ebensburg]] |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|thumb|20px|Pennsylvania]] |Cambria Viloyat sudi binosi |Chinor |1976-yil 29-iyun |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Ramirez |first=Chris |date=February 15, 2011 |title=NASA 'detective' on track of America's 'moon trees' |work=[[Pittsburgh Tribune-Review]] |url=https://archive.triblive.com/news/nasa-detective-on-track-of-americas-moon-trees/ |access-date=July 7, 2022}}</ref> |- |[[King of Prussia]] |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|thumb|20px|Pennsylvania]] |Lockheed Martin kosmik tizimlari binosi |Chinor |1976-yil 29-iyun |<ref name=":0">{{Yangiliklar manbasi |last=Zuckerman |first=Catherine |date=July 8, 2019 |title=Trees that traveled to space now live on Earth. Here's where to find them. |work=[[National Geographic]] |url=https://www.nationalgeographic.com/science/article/moon-trees-that-traveled-to-space-now-live-on-earth-where-are-they-now |url-access=registration |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |[[Atchison (Kansas)|Atchison]] |[[Fayl:Flag of Kansas.svg|thumb|20px|Kansas]] |Xalqaro doʻstlik oʻrmoni |Chinor |1976-yil 24-iyul |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Wenner |first=Anna |date=February 18, 2011 |title='Moon tree' at home in Atchison |work=[[The Topeka Capital-Journal]] |url=https://www.cjonline.com/story/news/2011/02/18/moon-tree-home-atchison/16475745007/ |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |[[Berkeley (California)|Berkeley]] |[[Fayl:Flag of California.svg|thumb|20px|California]] |Tilden tabiat zonasining shimoli-gʻarbiy hududi |2 qizil daraxt |1976-yil 26-iyul |<ref>{{Veb manbasi|muallif=O'Brien|ism=Matt|sana=December 14, 2016|sarlavha='Moon trees' mark Tilden Regional Park|url=https://www.mercurynews.com/2015/11/27/moon-trees-mark-tilden-regional-park/|kirish sanasi=April 29, 2021|ish=[[The Mercury News]]|til=}}</ref> |- |[[Monterey (California)|Monterey]] |[[Fayl:Flag of California.svg|thumb|20px|California]] |Colton Hall yaqinidagi Friendly Plaza |Qizil daraxt |1976-yil 27-iyul |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Skvor |first=Gabriel |date=May 16, 2013 |title=Forty years ago a Monterey resident orbited the moon with the Apollo 14 astronauts. |work=Monterey County Weekly |url=https://www.montereycountyweekly.com/news/831_tales/forty-years-ago-a-monterey-resident-orbited-the-moon-with-the-apollo-14-astronauts/article_44202c04-6d12-5f72-84b7-03ae844a7f94.html |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Steubenville (Ohio)|Steubenville]] |[[Fayl:Flag of Ohio.svg|thumb|20px|Ohio]] |Doʻstlik bogʻi |Chinor |1976-yil 29-iyul |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Jankowski |first=Bob |title=Moon Seedling Planted |work=Herald-Star |publication-place=Steubenville, Ohio |url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_trees/friendship_park_tree.html |access-date=July 4, 2022}}</ref> |- |San Luis Obispo |[[Fayl:Flag of California.svg|thumb|20px|California]] |Mission Plaza |Redwood |1976-yil 30-iyul |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=April 22, 2019 |title=A tree in SLO County orbited the moon — yes, really |work=San Luis Obispo |url=https://www.sanluisobispo.com/news/local/article215604450.html |url-access=subscription |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Troy (Alabama)|Troy]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|thumb|20px|Alabama]] |Alabama kashshoflar muzeyi |Loblolli qaragʻay |1976-yil 5-avgust |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Treadwell|ism=Jaine|sana=July 20, 2019|sarlavha=MOON TREE: Pioneer Museum among select sites for special tree|url=https://www.troymessenger.com/2019/07/20/moon-tree-pioneer-museum-among-select-sites-for-special-tree/|kirish sanasi=June 20, 2022|ish=Troy Messenger}}</ref> |- |[[Tuscumbia (Alabama)|Tuscumbia]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|thumb|20px|Alabama]] |Ivy Green, tarixiy yodgorlik va [[Helen Keller]]ning tugʻilgan joyi |Loblolli qaragʻay |1976-yil 9-oktabr |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Corey |first=Russ |date=July 28, 2019 |title=Moon tree remains an attraction at Ivy Gree |work=[[TimesDaily]] |url=https://www.timesdaily.com/news/moon-tree-remains-an-attraction-at-ivy-green/article_733e4b95-4952-5787-b53d-636a80f57321.html |url-access=subscription |access-date=June 20, 2022}}</ref> |- |[[Auburn (Alabama)|Auburn]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|thumb|20px|Alabama]] |G.W. Andrews oʻrmon xoʻjaligi fanlari laboratoriyasi, Auburn universiteti |Loblolli qaragʻay* |1976-yil 22-oktabr |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Eastwood |first=Jon |date=July 6, 2019 |title=Grown from a seed that orbited the Moon in 1971. See Birmingham Botanical Gardens’ Moon Tree. |work=Bham Now |url=https://bhamnow.com/2019/06/04/birmingham-alabama-moon-tree/ |access-date=June 20, 2022 |quote=Alabama had five Moon Trees. Four are still alive. Auburn University, G.W Andrews Forestry Sciences Lab.}}</ref> |- |[[Sacramento (California)|Sacramento]] |[[Fayl:Flag of California.svg|thumb|20px|California]] |California shtati kapitoliy binosi |Qizil daraxt |1976-yil |<ref> Turner, Robert (December 2020). "No Annexation Without Representation". Sactown Magazine. Retrieved June 20, 2022.</ref> |- |Tallahassee |[[Fayl:Flag of Florida.svg|thumb|20px|Florida]] |Doyle Conner binosi, zavod sanoati bosh qarorgohi |Loblolli qaragʻay |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Davidson-Hiers |first=CD |date=July 16, 2019 |title=Bark side of the moon: Seeds from Apollo 14 mission rooted in Tallahassee |work=[[Tallahassee Democrat]] |url=https://www.tallahassee.com/story/news/2019/07/17/seeds-trees-orbited-moon-rooted-capital-city/1733042001/ |access-date=June 23, 2022}}</ref> |- |[[Waycross (Georgia)|Waycross]] |[[Fayl:Flag of Georgia.svg|thumb|20px|Georgia]] |Okefenokee mintaqaviy taʼlim xizmati agentligi |Loblolli qaragʻay |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Ford |first=Wayne |date=January 15, 2021 |title=As a seed, it orbited the moon on Apollo 14. 50 years later, this Athens pine is 'thriving' |work=[[Athens Banner-Herald]] |url=https://www.onlineathens.com/story/news/2021/01/15/athens-moon-tree-one-only-two-came-apollo-14-seeds-nasa-georgia/4161543001/ |access-date=June 23, 2022}}</ref> |- |[[Cannelton (Indiana)|Cannelton]] |[[Fayl:Flag of Indiana.svg|thumb|20px|Indiana]] |Camp Koch qiz skautlar lageri |Chinor |1976-yil |<ref>Zuckerman, Catherine (July 8, 2019). "Trees that traveled to space now live on Earth. Here's where to find them". National Geographic. Retrieved June 26, 2022.</ref> |- |[[Tell City (Indiana)|Tell City]] |[[Fayl:Flag of Indiana.svg|thumb|20px|Indiana]] |Hoosier milliy oʻrmon xizmati idorasi |2 dona shirin saqich |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Sutter |first=Chris |date=July 12, 2021 |title='Moon trees' attracting visitors to southern Indiana decades after a trip to space |work=[[WDRB|WDRB News]] |url=https://www.wdrb.com/news/moon-trees-attracting-visitors-to-southern-indiana-decades-after-a-trip-to-space/article_31e54cae-e340-11eb-83ae-2f0a5a04b721.html |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |Monmouth |[[Fayl:Flag of New Jersey.svg|thumb|20px|New Jersey]] |Monmouth okrugi sud binosi |Chinor* |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=June 11, 1976 |title=Moon tree readied for courthouse site |pages=17 |work=Daily Register |publication-place=Shrewsbury, New Jersey |url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_trees/monmouth_nj_tree.html |access-date=July 4, 2022}}</ref> |- |[[Corvallis (Oregon)|Corvallis]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|thumb|20px|Oregon]] |Peavi Hall, Oregon shtati universiteti |Douglas Fir |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=DeWitt |first=Joce |date=October 11, 2012 |title=OSU recognizes Moon Tree as living history |work=[[Corvallis Gazette-Times]] |url=https://www.gazettetimes.com/news/local/osu-recognizes-moon-tree-as-living-history/article_70fae514-133f-11e2-bad3-001a4bcf887a.html |url-access=subscription |access-date=July 7, 2022}}</ref> |- |Doswell |[[Fayl:Flag of Virginia.svg|thumb|20px|Virginia]] |Kings Dominion oʻyin parki |2-chinor (1 oʻlik) |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Morrison |first=Julee |date=December 6, 2017 |title=The Moon Tree That Orbited the Moon 34 Times |work=[[HuffPost]] |url=https://www.huffpost.com/entry/the-moon-tree-that-orbite_b_9837820 |access-date=August 7, 2022}}</ref> |- |[[Eugene (Oregon)|Eugene]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|thumb|20px|Oregon]] |Erb Memorial ittifoqi, Oregon universiteti |Douglas Fir |1976-yil (1987-yilda koʻchirilgan va qayta ekilgan,) |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Davies |first=Sararosa |date=November 7, 2018 |title=To space and back: The story of UO’s ‘Moon Tree’ |work=[[Daily Emerald]] |url=https://www.dailyemerald.com/arts-culture/to-space-and-back-the-story-of-uo-s-moon/article_dc326c49-82ff-5c65-8524-a3d8ab0ca813.html |access-date=July 4, 2022}}</ref> |- |[[Gainesville (Florida)|Gainesville]] |[[Fayl:Flag of Florida.svg|thumb|20px|Florida]] |Florida Universiteti |Chinor |1977-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Arndorfer |first=Bob |date=October 3, 2005 |title=Tracing the history of UF’s moon tree |work=[[The Gainesville Sun]] |url=https://www.gainesville.com/article/LK/20051003/news/604183518/GS/ |url-status=dead |access-date=June 22, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210325050842/https://www.gainesville.com/article/LK/20051003/news/604183518/GS/ |archive-date=March 25, 2021}}</ref> |- |[[Boise]] |[[Fayl:Flag of Idaho.svg|thumb|20px|Idaho]] |Louell boshlangʻich maktabi |Loblolli qaragʻay |1977-yil |<ref>{{Cite video |url=https://www.idahostatesman.com/news/local/article74684302.html |title=This Boise Tree Has Been To The Moon And Back |date=February 7, 2018 |type=Video |publisher=[[Idaho Statesman]]}}</ref> |- |[[Greenbelt (Maryland)|Greenbelt]] |[[Fayl:Flag of Maryland.svg|thumb|20px|Maryland]] |Goddard kosmik parvozlar markazi |Chinor |1977-yil 9-iyun |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Foster|ism=Jim|sana=September 18, 2002|sarlavha=Moon Tree|url=https://epod.usra.edu/blog/2002/09/moon-tree.html|kirish sanasi=June 28, 2022|ish=[[Universities Space Research Association]]}}</ref> |- |[[Perry (Florida)|Perry]] |[[Fayl:Flag of Florida.svg|thumb|20px|Florida]] |Oʻrmon poytaxti muzeyi davlat bogʻi |Loblolli qaragʻay |1978-yil 29-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=October 22, 2011 |title=Seedling traveled 250,000 miles to moon and back |pages=3 |work=Perry News-Herald |url=https://ufdc.ufl.edu/UF00028293/00352/images/2 |access-date=June 22, 2022}}</ref> |- |Lockeford |[[Fayl:Flag of California.svg|thumb|20px|California]] |Lockeford oʻsimlik materiallari markazi |Qizil daraxt |1979-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Forgione |first=Mary |date=July 20, 2019 |title=Where to find California’s moon trees, grown from seeds taken aboard an Apollo mission |work=[[Los Angeles Times]] |url=https://www.latimes.com/travel/story/2019-07-19/california-moon-trees |access-date=June 21, 2022 |quote=[A]nd at least one at a Forest Service site in Lockeford.}}</ref> |- |[[Yangi Orlean|New Orleans]] |[[Fayl:Flag of Louisiana.svg|thumb|20px|Louisiana]] |Yangi Orlean daryo oqimi |Loblolli qaragʻay* |1983-yil Iyun |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Hester |first=Jessica Leigh |date=February 1, 2019 |title=Whatever Happened to All the Moon Trees? |work=[[Atlas Obscura]] |url=https://www.atlasobscura.com/articles/what-happened-to-moon-trees |access-date=June 26, 2022 |quote=In New Orleans, for instance, a Moon pine was removed after sustaining damage in Hurricane Katrina.}}</ref> |- |Holliston |[[Fayl:Flag of Massachusetts.svg|thumb|20px|Massachusetts]] |Holliston Politsiya mahkamasi |Chinor |1982-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Hosmer |first=Kerri |date=July 26, 1998 |title=From the Moon to Holliston |work=[[The MetroWest Daily News|Middlesex News]] |url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_trees/holliston_tree.html}}</ref> |- |[[Keystone Heights]] |[[Fayl:Flag of Florida.svg|thumb|20px|Florida]] |Keystone Heights kutubxonasi |Chinor |1984-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Sealey |first=Jean |date=February 6, 2015 |title=Keystone Heights enjoys link to Apollo 14 mission |work=[[The Florida Times-Union]] |url=https://www.jacksonville.com/story/news/2015/02/06/keystone-heights-enjoys-link-apollo-14-mission/15650075007/ |access-date=June 22, 2022}}</ref> |- |Tallahassee |[[Fayl:Flag of Florida.svg|thumb|20px|Florida]] |Kaskadlar bogʻi |Chinor |''Nomaʼlum'' |<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.tallahassee.com/picture-gallery/news/2019/07/16/meet-tallahassees-moon-trees/1746357001/|sarlavha=Meet Tallahassee's 'moon trees'|sana=July 16, 2019|kirish sanasi=June 22, 2022|ish=[[Tallahassee Democrat]]}}</ref> |- |Moscow |[[Fayl:Flag of Idaho.svg|thumb|20px|Idaho]] |Idaho universitetining maʼmuriyat binosi, |Chinor* |''Nomaʼlum'' |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Brockett |first=Bailey |date=July 22, 2022 |title=Local Legends: Recalling Moscow’s moon tree |work=[[Lewiston Morning Tribune]] |url=https://lmtribune.com/a_and_e/local-legends-recalling-moscow-s-moon-tree/article_77dc69d4-aa12-5153-8d3b-77e20ecc50b5.html |access-date=June 23, 2022}}</ref> |- |[[Waynesboro (Mississippi)|Waynesboro]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|thumb|20px|Mississippi]] |Oʻrmon xoʻjaligi komissiyasi bolalar bogʻchasi |Chinor |''Nomaʼlum'' |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=June 11, 2019 |title=Astronauts Took Seeds to the Moon, Here’s Where You Can Find Moon Trees in the U.S. |work=[[Rare (website)|Rare – America's News Feed]] |url=https://rare.us/rare-life/moon-trees-nasa/ |access-date=August 7, 2022}}</ref> |- |[[De Soto (Missouri)|DeSoto]] |[[Fayl:Flag of Missouri.svg|thumb|20px|Missouri]] |Walthers Parki |Chinor |''Nomaʼlum'' |<ref>{{Veb manbasi|sana=July 19, 2019|sarlavha=Moon Trees and Space Gums|url=https://discoverandshare.org/2019/07/19/moon-trees-and-space-gums/|kirish sanasi=August 7, 2022|nashriyot=[[Missouri Botanical Garden]]}}</ref> |- |[[Brevard (Shimoliy Karolina)|Brevard]] |[[Fayl:Flag of North Carolina.svg|thumb|20px|North Carolina]] |Oʻrmon xoʻjaligi beshigi, [[Pisgah milliy o'rmoni]] |Chinor |''Unknown'' |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Markovich |first=Jeremy |date=October 27, 2019 |title=Space Seeds: Moon Trees in Western North Carolina |work=[[Our State]] |url=https://www.ourstate.com/space-seeds-moon-trees-in-western-north-carolina/ |access-date=August 7, 2022}}</ref> |- |[[Salem (Oregon)|Salem]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|thumb|20px|Oregon]] |Xususiy turar joy |2 Douglas Firs |1973-yil | |- |[[Huntsville (Alabama)|Huntsville]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|thumb|20px|Alabama]] |[[AQSh kosmik va raketa markazi]] |5 ta chinor, 2 ta qarag‘ay * |1976-yil 29-Oktabr |<ref>{{Cite news |last=Carter |first=Jamie |date=February 5, 2021 |title=Have You Ever Seen A ‘Moon Tree?’ Where You Can See A Curious Legacy Of NASA’s Apollo Missions 50 Years On |work=[[Forbes]] |url=https://www.forbes.com/sites/jamiecartereurope/2021/02/05/have-you-ever-seen-a-moon-tree-where-you-can-see-this-curious-legacy-of-nasas-apollo-missions-50-years-later/ |access-date=August 24, 2022}}</ref> |- |[[Tuskegee (Alabama)|Tuskegee]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|thumb|20px|Alabama]] |V.A. kasalxonasi (CAVHCS) |Loblolli qaragʻay * |1976-yil |<ref>{{Cite web |date=July 3, 2021 |title=Moon Trees |url=https://encyclopediaofarkansas.net/entries/moon-trees-14947/ |access-date=August 14, 2022 |website=[[Encyclopedia of Arkansas]] |publisher=[[Central Arkansas Library System]]}}</ref> |- |[[Monticello (Arkansas)|Monticello]] |[[Fayl:Flag of Arkansas.svg|thumb|20px|Arkansas]] |Monticellodagi Arkansas universiteti |Loblolli qaragʻay * |1977-yil? | |- |[[Yangi Orlean|New Orleans]] |[[Fayl:Flag of Louisiana.svg|thumb|20px|Louisiana]] |NASA Michoud yigʻish moslamasi |Loblolli qaragʻay (2?) * |1976-yil Iyul |<ref>{{Cite news |last=Pontchartrain |first=Blake |date=July 15, 2019 |title=How trees that traveled to the moon and back came to live in Louis Armstrong Park |work=[[Gambit (newspaper)|The Gambit]] |url=https://www.nola.com/gambit/new_orleans/news/blake_pontchartrain/article_336db444-7cf8-56ab-a060-17238aa9aa6b.html |access-date=August 24, 2022}}</ref> |- |North Pembroke |[[Fayl:Flag of Massachusetts.svg|thumb|20px|Massachusetts]] |AQSH tarixiy jamiyati |Chinor? * |1976-yil April |<ref>Hester, Jessica Leigh (February 1, 2019). "Whatever Happened to All the Moon Trees?". Atlas Obscura. Retrieved June 26, 2022. In New Orleans, for instance, a Moon pine was removed after sustaining damage in Hurricane Katrina.</ref> |- |[[Albukerke|Albuquerque]] |[[Fayl:Flag of New Mexico.svg|thumb|20px|New Mexico]] |[[Civic Plaza]] | rowspan="2" |Douglas Fir * |1976-yil, 7-aprel |<ref>{{Cite news |date=July 23, 2019 |title=New Mexico’s ‘moon trees’ planted after Apollo 14 are lost |work=[[Associated Press]] |url=https://apnews.com/article/fa2b76b108eb4503bf133514bee75aa0 |access-date=August 24, 2022}}</ref> |- |Illinois Valley |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|thumb|20px|Oregon]] |[[Siskiyou Smoke Jumper bazasi]] |1976-yil 7-aprel |<ref>{{Cite news |last=Carter |first=Jamie |date=February 5, 2021 |title=Have You Ever Seen A ‘Moon Tree?’ Where You Can See A Curious Legacy Of NASA’s Apollo Missions 50 Years On |work=[[Forbes]] |url=https://www.forbes.com/sites/jamiecartereurope/2021/02/05/have-you-ever-seen-a-moon-tree-where-you-can-see-this-curious-legacy-of-nasas-apollo-missions-50-years-later/ |access-date=August 24, 2022}}</ref> |- |[[Vashington (shahar)|Washington, D.C.]] |[[File:Flag of the District of Columbia.svg|thumb|20px|District of Columbia]] |[[Oq uy|White House]] |Loblolli qaragʻay * |1977-yil, 19-Yanvar | |- |[[Plano (Texas)|Plano]] |[[Fayl:Flag of Texas.svg|thumb|20px|Texas]] |Plano oʻrta maktabi |Chinor * |2009-yil 4-Noyabr | |- |[[Hyuston|Houston]] |[[Fayl:Flag of Texas.svg|thumb|20px|Texas]] |[[NASA Johnson kosmik markazi]] |Loblolli qaragʻay |2016-yil, Fevral |- |Silver City |[[Fayl:Flag of New Mexico.svg|thumb|20px|New Mexico]] |[[Gough Parki]] |Chinor |1976-yil 14-Avgust |<ref>{{Cite news |date=August 14, 1976 |title='Moon Tree' Dedication Here Sunday' |pages=1 |work=[[Silver City Daily Press and Independent|Silver City Daily Press]] |url=https://www.newspapers.com/image/38674710/?clipping_id=34076574 |access-date=August 22, 2022}}</ref> |- |Bracey |[[Fayl:Flag of Virginia.svg|thumb|20px|Virginia]] |River Ridge golf va lager klubi |Chinor |1971-yil 31-Yanvar | |} === Boshqa mamlakatlarda === {| class="wikitable sortable plainrowheaders" ! scope="col" |Shahar ! scope="col" | Mamlakat ! scope="col" | Manzil ! scope="col" | Turlar ! scope="col" | Ekilgan sana ! class="unsortable" scope="col" | {{Abbr|Ref.|Reference(s)}} |- | [[Brazilia (shahar)|Braziliya]] | [[Braziliya]] | Ibama markaziy binosining bogʻi | saqich | 1980 yil 14 noyabr | <ref>[http://memoria.bn.br/DocReader/docreader.aspx?bib=028274_03&pasta=ano%20198&pesq=%C3%A1rvore%20da%20lua ''Correio Braziliense'', November 15, 1980]</ref> |- | Santa Rosa | [[Braziliya]] | Parque Municipal de Exposições | Qizil daraxt | 1981 yil 18 avgust |<ref>[http://memoria.bn.br/DocReader/docreader.aspx?bib=028274_03&pasta=ano%20198&pesq=%C3%A1rvore%20da%20lua ''Correio Braziliense'', November 15, 1980]</ref> |- | [[Tradate|Savdo]] | [[Italiya]] | Appiano Gentile Park | Loblolli qaragʻay | 2011 yil 10 oktyabr | |- | [[Luzern|Lucerne]] | [[Shveysariya|Shveytsariya]] | Shveytsariya transport muzeyi | chinor | 1976 yil 15 avgust (keyinroq ekilgan) | |} == Shuningdek qarang == * [[Oy tosh]] * [[Astrobotanika]] == Manbalar == {{manbalar}} == Havolalar == * Oy daraxtlari, NASA.<ref>http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html</ref> * Oy daraxtlari, NASA<ref>http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html</ref> Goddard kosmik parvozlar markazi * Oy daraxti fondi.<ref>http://www.moontreefoundation.org/</ref> * „Xyuston, bizda oy daraxtlari bor“.<ref>https://foresthistory.org/houston-we-have-moon-trees/</ref> Peeling Back the Bark blogi, The Forest History Society . kvn53mkdxizv6f6p1tnw0j270j4gwit 2816518 2816517 2022-08-28T21:39:19Z Abdug'ani Karimov 75024 wikitext text/x-wiki [[Fayl:Bicentennial_moon_tree.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Bicentennial_moon_tree.jpg/170px-Bicentennial_moon_tree.jpg|thumb| 1975–yilda Filadelfiya, Vashington maydonida ekilgan ikki yuz yillik oy daraxti]] [[Fayl:MoonTreeArk.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/MoonTreeArk.jpg/170px-MoonTreeArk.jpg|thumb| [[Fort Smith (Arkansas)|Arkanzas shtatining Fort Smit]] shahridagi Sebastyan okrugi sud binosi oldidagi oy daraxti]] [[Fayl:MoonTreePlaque.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/MoonTreePlaque.jpg/170px-MoonTreePlaque.jpg|thumb| Fort Smit, Arkanzas, Oy daraxti tagidagi plaket.]] [[Fayl:Moon_tree_plaque,_Waycross,_GA.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Moon_tree_plaque%2C_Waycross%2C_GA.jpg/170px-Moon_tree_plaque%2C_Waycross%2C_GA.jpg|thumb| Oy daraxti, Waycross, Jorjiya]] '''Oy daraxtlari''' 1971–yilda Apollon 14 missiyasining qoʻmondonlik moduli uchuvchisi Stuart Roosa tomonidan Oy atrofidagi orbitaga olingan 500 ta urugʻdan oʻstirilgan daraxtlardir. Bu gʻoyani oʻsha paytdagi Amerika Qoʻshma Shtatlar oʻrmon xizmati boshligʻi Ed Cliff tutundan sakrab chiqqan Ruzaga taklif qilgan.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.foresthistory.org/ASPNET/People/Chiefs.aspx|sarlavha=Chiefs of the U.S. Forest Service|ism=Gerald|muallif=Williams|sana=2009-06-18|nashriyot=[[Forest History Society]]|kirish sanasi=7 August 2009|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150924014558/http://www.foresthistory.org/ASPNET/People/Chiefs.aspx|arxivsana=24 September 2015}}</ref> Tajriba uchun urugʻlar besh [[Tur (biologiya)|turdagi]] daraxtdan tanlab olindi: loblolli qaragʻay, chinor, saqich, qizil daraxt va Duglas archasi.<ref name="Williams">{{Veb manbasi|url=http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html|sarlavha=The "Moon Trees"|ism=David R.|muallif=Williams|nashriyot=[[NASA]]|ish=[[Goddard Space Flight Center]]|sana=28 July 2009|kirish sanasi=7 August 2009}}</ref><ref name="Atlantic Jan 2022"> [https://www.theatlantic.com/science/archive/2022/01/nasa-moon-trees-apollo/621395/ We Almost Forgot About the Moon Trees: A collection of tree seeds that went round and round the moon was scattered far and wide back home], by Marina Koren. The seeds orbited the Moon, but were not landed on it. The Atlantic, January 31, 2022. </ref><ref name="Wired Feb 2011"> [https://www.wired.com/2011/02/moon-trees/ The Mystery of the Missing Moon Trees:] 15 years after NASA astronomer David Williams started searching for them, hundreds of trees grown from space-faring seeds are still missing. The "moon trees, " whose seeds circled the moon 34 times in Apollo 14 astronaut Stuart Roosa‘s pocket, were welcomed back to Earth with great fanfare in 1971. February 10, 2011, wired.com.</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=February 10, 2011 |title=Race Against Time to Find Apollo 14's Lost Voyagers: 'Moon Trees' |work=[[Science Daily]] |url=https://www.sciencedaily.com/releases/2011/02/110209171139.htm}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Black |first=Richard |date=19 July 2005 |title=Trees... from the Moon |work=[[BBC News]] |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/magazine/4694361.stm}}</ref> == Tarixi == Parvozdan soʻng urugʻlar unib chiqishi uchun [[Mississippi|Missisipi shtatining]] [[Gulfport (Mississippi)|Gulfport]] shahridagi janubiy Forest xizmat stantsiyasiga va [[Placerville (California)|Kaliforniyaning Pleyservil shahridagi]] gʻarbiy stantsiyaga yuboriladi. Deyarli barcha urugʻlar muvaffaqiyatli unib chiqadi va bir necha yil oʻtgach, oʻrmon xizmati 420 ga yaqin koʻchatlarga ega boʻladi. Ulardan baʼzilari yerga ekilib maxsus nazorat sifatida ajratilgan. 40 yildan koʻproq vaqt oʻtgach, ikki toifadagi daraxtlarni oʻrtasida sezilarli farq yoʻq edi. „Oy daraxtlari“ ning aksariyati 1975 va 1976 yillarda davlat oʻrmon xoʻjaligi tashkilotlariga mamlakatning ikki yuz yillik bayrami doirasida ekish uchun berilgan. Daraxtlar janubiy yoki gʻarbiy turlarga tegishli boʻlganligi sababli, barcha shtatlar daraxtlarni olmagan. [[Oq uy|Oq uyda]] Loblolli qaragʻayi ekilgan va daraxtlar [[Braziliya|Braziliyada]], [[Shveysariya|Shveytsariyada]] ekilib, hattoki [[Yaponiya imperatori|imperator]] Xiroxitoga va boshqalarga sovgʻa qilingan.<ref name="Williams">{{Veb manbasi|url=http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html|sarlavha=The "Moon Trees"|ism=David R.|muallif=Williams|nashriyot=[[NASA]]|ish=[[Goddard Space Flight Center]]|sana=28 July 2009|kirish sanasi=7 August 2009}}</ref> Bu urugʻlardan ekilgan koʻplab daraxtlarning joylashuvi oʻnlab yillar davomida nomaʼlum boʻlib kelgan. 1996–yilda uchinchi sinf oʻqituvchisi Joan Goble va uning oʻquvchilari oʻz hududlarida oy daraxti ekanligini koʻrsatadigan taxtali daraxtni topdilar. Ular Gobl NASAga elektron xat yuborib xodim Dave Williamsga murojaat qildi. Uilyams NASAdagi ko‘pchilik hamkasblari qatori ana shu daraxtlarning mavjudligidan bexabar boʻlgan. Williams baʼzi tadqiqotlarni amalga oshirganidan soʻng, bu urugʻlarni kosmosga va uyga ekish uchun Roosa tomonidan amalga oshirilgan dastlabki harakatlar tasvirlangan eski gazetadan baʼzi parchalarini topdi.<ref name="Atlantic Jan 2022"> [https://www.theatlantic.com/science/archive/2022/01/nasa-moon-trees-apollo/621395/ We Almost Forgot About the Moon Trees: A collection of tree seeds that went round and round the moon was scattered far and wide back home], by Marina Koren. The seeds orbited the Moon, but were not landed on it. The Atlantic, January 31, 2022. </ref> Williams NASAning rasmiy veb-saytiga oʻzining sahifasini joylashtirib, daraxtlarni topishda jamoatchilikdan yordam so‘radi. Sahifada, shuningdek, oy daraxtlarining maʼlum boʻlgan joylashuvi va turlari roʻyxati keltirilgan jadval ham boʻlgan. Williams Amerika Qoʻshma Shtatlari boʻylab odamlardan oy daraxtlari ekanligini tasdiqlovchi plitalar bilan daraxtlarni koʻrganli haqida xabarlarni eshita boshladi. Williams bunday daraxtlar, jumladan, ularning joylashuvi va turlari haqida maʼlumotlar roʻyxatini koʻrsatadigan maʼlumotlar bazasini yaratishni va boshqarishni boshladi. 2011-yilda ''Wired'' jurnalida chop etilgan maqolada Williamsning elektron pochta manzili koʻrsatilib, saʼy-harakatlari tasvirlangan va oy daraxtlari haqida mavjud maʼlumotga ega boʻlgan har qanday odamni oʻz sahifasiga yozishga undagan.<ref name="Wired Feb 2011"> [https://www.wired.com/2011/02/moon-trees/ The Mystery of the Missing Moon Trees:] 15 years after NASA astronomer David Williams started searching for them, hundreds of trees grown from space-faring seeds are still missing. The "moon trees, " whose seeds circled the moon 34 times in Apollo 14 astronaut Stuart Roosa‘s pocket, were welcomed back to Earth with great fanfare in 1971. February 10, 2011, wired.com.</ref> 2022 yil holatiga koʻra, mavjud daraxtlarni aniqlash va joylashtirish boʻyicha say-harakatlar davom ettirililib<ref name="Atlantic Jan 2022"> [https://www.theatlantic.com/science/archive/2022/01/nasa-moon-trees-apollo/621395/ We Almost Forgot About the Moon Trees: A collection of tree seeds that went round and round the moon was scattered far and wide back home], by Marina Koren. The seeds orbited the Moon, but were not landed on it. The Atlantic, January 31, 2022. </ref> NASA sahifasi faolligicha qolgan.<ref name="NASA page"> [https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html The „Moon Trees“], official NASA website, accessed Feb 3, 2022. </ref> 2021-yil mart oyiga kelib Qirollik Astronomiya Jamiyati va [[Buyuk Britaniya kosmik agentligi|Buyuk Britaniya Koinot agentligi tashrif bilan Buyuk Britaniyada]] [[Birlashgan Qirollik|o‘sishi]] mumkin bo‘lgan 15 tagacha Oy daraxtini aniqlash uchun jamoatchilikdan yordam so‘radi. 2021–yil aprel oyi holatiga koʻra, Buyuk Britaniyaga kelgan daraxt turlaridan hech biri aniqlanmagan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://ras.ac.uk/news-and-press/news/can-you-help-us-find-moon-trees|sarlavha=Can you help us find the Moon Trees?|muallif=Massey|ism=Robert|nashriyot=Royal Astronomical Society|sana=2021-03-30|kirish sanasi=2021-04-23}}</ref> === Hozirgi harakatlar === Oy daraxti jamgʻarmasi — bu Roosaning qizi Rosemary tomonidan boshqariladigan tashkilot boʻlib, u dunyo boʻylab turli mintaqalarda oy daraxtlarini ekishni oʻz oldiga maqsad qiladi. Jamgʻarma homiyligi asosida va Roosa tomonidan olib borilgan tadqiqotlar natijasiga koʻra urugʻlardan unib chiqqan daraxtlarning asl avlodi orqali yetishtirilgan urugʻlar bilan yangi daraxtlar ekish ishlarini amalga oshiradi.<ref name="foundation"> [https://www.moontreefoundation.com/moon-tree-plantings Moon tree Planting ceremony], official website of Moon Tree Foundation, accessed February 3, 2022. </ref> == Joylari == === Amerika Qoʻshma Shtatlar === {| class="wikitable sortable plainrowheaders" ! scope="col" |Shahar ! scope="col" |Shtat ! scope="col" |Hududi ! scope="col" |Turlari ! class="unsortable" scope="col" |Ekilgan sana ! class="unsortable" scope="col" |{{Abbr|Ref.|Reference(s)}} |- |[[Starkville (Mississippi)|Starkville]] |[[Fayl:Flag of Mississippi.svg|thumb|20px|Mississippi]] |Dorman Xoll, Mississippi shtat universiteti |Chinor |1975 |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Steinberg |first=Sasha |date=July 18, 2019 |title=As NASA celebrates Apollo 50th anniversary, MSU recognizes lineage of its ‘Moon Sycamore’ tree |work=[[Mississippi State University]] |url=https://www.msstate.edu/newsroom/article/2019/07/nasa-celebrates-apollo-50th-anniversary-msu-recognizes-lineage-its-moon |access-date=July 4, 2022}}</ref> |- |[[Filadelfiya|Philadelphia]] |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|thumb|20px|Pennsylvania]] |Washington Kvadrat parki |Chinor* |1975-yil 6-May |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=McDevitt |first=John |date=September 2, 2011 |title=Dead ‘Moon Tree’ In Washington Square Park Will Be Replaced |work=[[KYW-TV|CBS Philly]] |url=https://philadelphia.cbslocal.com/2011/09/02/dead-moon-tree-in-washington-square-park-will-be-replaced/ |access-date=July 14, 2022}}</ref> |- |[[Bethesda (Maryland)|Bethesda]] |[[Fayl:Flag of Maryland.svg|thumb|20px|Maryland]] |Amerika oʻrmonchilar jamiyati |Loblolli qaragʻay |1975-yil, 30-sentyabr |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Botkin|ism=Erica|sana=October 1, 2014|sarlavha=Moon Trees|url=https://www.redwoods.edu/artgallery/Exhibitions/ArtMID/1082/ArticleID/436/Moon-Trees|kirish sanasi=June 28, 2022|nashriyot=[[College of the Redwoods]]}}</ref> |- |[[Fort Smith (Arkansas)|Fort Smith]] |[[Fayl:Flag of Arkansas.svg|thumb|20px|Arkansas]] |Sebastian okrugi sud binosi |Loblolli qaragʻay |1976-yil 15-Mart |<ref name=":1">{{Yangiliklar manbasi |last=Lee |first=Brittney |date=August 20, 2018 |title=Arkansas Moon Trees: Out of This World |work=Only in Arkansas |url=https://onlyinark.com/homegrown/arkansas-moon-trees/ |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Little Rock (Arkansas)|Little Rock]] |[[Fayl:Flag of Arkansas.svg|thumb|20px|Arkansas]] |Oʻrmon xoʻjaligi komissiyasi shtab-kvartirasi |Loblolli qaragʻay * |1976-yil 15-Mart |<ref name=":1" /> |- |[[Washington (Arkansas)|Washington]] |[[Fayl:Flag of Arkansas.svg|thumb|20px|Arkansas]] |Eski Washington tarixiy shtat bogʻi |Loblolli qaragʻay |1976-yil 15-Mart |<ref>{{Yangiliklar manbasi |author-link= |date=January 8, 2015 |title=Arkansas grows ‘moon trees’ |work=[[Fox News]] |url=https://www.foxnews.com/science/arkansas-grows-moon-trees |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Asheville (Shimoliy Karolina)|Asheville]] |[[Fayl:Flag of North Carolina.svg|thumb|20px|North Carolina]] |Ashevilledagi botanika bogʻlari |Chinor |1976-yil 19-Mart |<ref>{{Veb manbasi|sana=August 28, 2018|sarlavha=Asheville’s Moon Tree|url=https://thepennsylvaniarambler.com/2018/08/28/along-the-way-the-asheville-moon-tree/|kirish sanasi=July 4, 2022|ish=The Pennsylvania Rambler}}</ref> |- |[[Birmingham (Alabama)|Birmingham]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|thumb|20px|Alabama]] |Birminham botanika bogʻi, Lane Parki yaqinida |Chinor |1976-yil Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Hansen |first=Jeff |date=February 9, 2011 |title=40 years after splashdown, Birmingham Botanical Gardens a tranquil base for tree grown from seeds that went to the moon |work=[[The Birmingham News]] |url=https://www.al.com/spotnews/2011/02/40_years_after_splashdown_birm.html |access-date=June 20, 2022}}</ref> |- |[[Montgomery (Alabama)|Montgomery]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|thumb|20px|Alabama]] |Alabama shtati Kapitoliy binosi |Loblolli qaragʻay |1976-yil Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Shryock |first=John |date=July 19, 2019 |title=Have you ever seen Montgomery’s ‘Moon Tree’? |work=[[WSFA|WSFA-12]] |url=https://www.wsfa.com/2019/07/19/have-you-ever-seen-montgomerys-moon-tree/ |access-date=June 20, 2022}}</ref> |- |Elmer |[[Fayl:Flag of Louisiana.svg|thumb|20px|Louisiana]] |Palustris tajriba stantsiyasi, Kisatchie milliy oʻrmoni |Loblolli qaragʻay |April 1976 |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Zeringue |first=Jeff |date=March 4, 2019 |title=Moon tree mystery unsolved, still funny |work=Louisiana Forestry Association |url=https://www.laforestry.com/single-post/2019/03/04/Moon-tree-mystery-unsolved-still-funny |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |[[Knoxville (Tennessee)|Knoxville]] |[[Fayl:Flag of Tennessee.svg|thumb|20px|Tennessee]] |Oʻrmon xoʻjaligi tajriba stantsiyasi, Tennessi universiteti |Loblolli qaragʻay |1976-yil Aprel |<ref>{{Veb manbasi|sana=2013|sarlavha=Moon Trees #24|url=https://tufc.com/project/moon-trees/|kirish sanasi=July 14, 2022|ish=Tennessee Urban Forestry Council}}</ref> |- |Sewanee |[[Fayl:Flag of Tennessee.svg|thumb|20px|Tennessee]] |Woods Laboratoriyalari, Janubiy universiteti |Chinor |1976-yil Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Priestley |first=Mary |date=Spring 2002 |title=Preserving the Moon Tree and Other Members of the Campus Canopy |volume=6 |pages=1 |work=The Plant Press |publisher=[[Sewanee: The University of the South]] |issue=2 |url=https://new.sewanee.edu/files/resources/v6-n2.pdf |access-date=July 14, 2022}}</ref> |- |[[Elizabethton (Tennessee)|Elizabethton]] |[[Fayl:Flag of Tennessee.svg|thumb|20px|Tennessee]] |[[Fort Watauga]], [[Sycamore Shoals shtat tarixiy hududi]] |Chinor* |1976-yil Aprel |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Zepp|ism=Louise|sarlavha=Trees of Note|url=https://digital.tnconservationist.org/publication/?i=642292&article_id=3561568|kirish sanasi=July 14, 2022|ish=The Tennessee Conservationist}}</ref> |- |[[Tullahoma (Tennessee)|Tullahoma]] |[[Fayl:Flag of Tennessee.svg|thumb|20px|Tennessee]] |Arnold havo kuchlari bazasi |Loblolli qaragʻay* |1976-yil Aprel |<ref>{{Veb manbasi|sana=March 4, 2021|sarlavha=Tennessee’s four moon trees|url=https://noogatoday.6amcity.com/moon-trees-tn/|kirish sanasi=July 14, 2022|ish=NOOGAtoday}}</ref> |- |[[Olympia (Washington)|Olympia]] |[[Fayl:Flag of Washington.svg|thumb|20px|Washington]] |Washington shtati Kapitoliy binosi |Douglas Fir |1976-yil Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Erickson |first=Annie |date=March 13, 2020 |title=Olympia's Moon Tree just had triplets |work=[[KING-TV]] |url=https://www.king5.com/article/tech/science/environment/moon-tree-washington-state-olympia/281-2ff5d4cd-2b54-44df-9047-76b5c12fe615 |access-date=July 14, 2022}}</ref> |- |[[Indianapolis]] |[[Fayl:Flag of Indiana.svg|thumb|20px|Indiana]] |Indiana shtati uyi |Chinor |1976-yil 9-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Smith |first=Casey |date=July 18, 2019 |title=Across Indiana, trees are growing from seeds that went to the Moon. Here's where you can find them. |work=[[The Indianapolis Star]] |url=https://www.indystar.com/story/news/2019/07/18/indianas-moon-tree-seeds-made-their-way-space-and-back/1629114001/ |access-date=June 26, 2022 |quote=On the east lawn of the Statehouse in Indianapolis, a Sycamore was planted on April 9, 1976.}}</ref> |- |[[Lansing (Michigan)|Lansing]] |[[Fayl:Flag of Michigan.svg|thumb|20px|Michigan]] |Michigan shtati kapitoliy binosi |Chinor* |1976-yil 9-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=April 23, 1976 |title=Moon Tree Planted, Removed |pages=7 |work=[[Ironwood Daily Globe]] |url=https://www.newspapers.com/clip/34076521/moon-tree-at-state-capital-lawn/ |access-date=June 28, 2022}}</ref> |- |[[Flagstaff (Arizona)|Flagstaff]] |[[Fayl:Flag of Arizona.svg|thumb|20px|Arizona]] |Frances qisqa hovuzi, (ilgari Flagstaff oʻrta maktabi boʻlgan) |Douglas Fir* |1976-yil 30-Aprel |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Houk|ism=Rose|sana=July 7, 2021|sarlavha=Earth Notes: Southwestern Douglas-Fir Trees|url=https://www.knau.org/earth-notes/2021-07-07/earth-notes-southwestern-douglas-fir-trees|kirish sanasi=June 20, 2022|ish=[[KNAU]]|iqtibos=In 1976, a Douglas-fir tree was planted by the Frances Short Pond in Flagstaff.}}</ref> |- |[[Tucson (Arizona)|Tucson]] |[[Fayl:Flag of Arizona.svg|thumb|20px|Arizona]] |Kuiper kosmik fanlar binosi, Arizona universiteti |Chinor |1976-yil 30-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Desrochers |first=Daniel |date=September 29, 2015 |title=UA's moon tree struggles in dry climate |work=[[Arizona Daily Star]] |url=https://tucson.com/news/science/uas-moon-tree-struggles-in-dry-climate/article_fc15d0a9-a5c8-5b44-a791-18fa47cb37ce.html |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Salem (Oregon)|Salem]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|thumb|20px|Oregon]] |Oregon shtati kapitoliy binosi |Douglas Fir |1976-yil 30-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Schneider |first=Will |date=April 30, 2017 |title=Salem Moon Tree |work=Public History PDX |publisher=[[Portland State University]] |url=http://publichistorypdx.org/2017/04/30/salem-moon-tree/ |access-date=July 7, 2022}}</ref> |- |Middletown |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|thumb|20px|Pennsylvania]] |Core Creek Parki |Chinor |1976-yil 30-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Sofield |first=Tom |date=July 20, 2018 |title=‘Moon Tree’ At Core Creek Park Lives Up To Out-Of-This-World Name |work=LevittownNow |url=https://levittownnow.com/2018/07/20/moon-tree-at-core-creek-park-lives-up-to-its-out-of-this-world-name/ |access-date=July 14, 2022}}</ref> |- |[[Arcata (California)|Arcata]] |[[Fayl:Flag of California.svg|thumb|20px|California]] |California Davlat Politexnika Universiteti, Humboldt |3 qizil daraxt |1976-yil May |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=October 8, 2009 |title=Unraveling the Moon Tree Mystery |publisher=[[California State Polytechnic University, Humboldt]] |url=https://now.humboldt.edu/news/unravling-the-moon-tree-mystery |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |Athens |[[Fayl:Flag of Georgia.svg|thumb|20px|Georgia]] |Athens-Clarke okrugi rejalashtirish boʻlimi |Loblolli qaragʻay |1976-yil May |<ref>{{Veb manbasi|sana=May 2021|sarlavha=Moon Tree|url=https://www.accgov.com/10038/Moon-Tree|kirish sanasi=June 23, 2022|ish=Athens-Clarke County Website}}</ref> |- |Lincoln City |[[Fayl:Flag of Indiana.svg|thumb|20px|Indiana]] |Lincoln Davlat parki |Chinor |1976-yil 3-May |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=June 22, 2020 |title=Moon Tree Continues to Thrive at Lincoln State Park |work=Friends of Lincoln State Park |url=https://lspfriends.com/index.php/2020/06/22/moon-tree/ |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |[[Roseburg (Oregon)|Roseburg]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|thumb|20px|Oregon]] |Roseburg Veteran Ishlari Tibbiyot Markazi |Douglas Fir |1976-yil 3-May |<ref>{{Veb manbasi|sana=May 5, 2011|sarlavha=Apollo 14 Moon Trees|url=http://www.highway199.org/history/apollo-14-moon-trees/|kirish sanasi=July 4, 2022|ish=Highway199}}</ref> |- |[[Hollidaysburg]] |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|thumb|20px|Pennsylvania]] |Togʻli zali |Chinor |1976-yil 5-May |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Crumrine |first=Chad |date=June 30, 2022 |title=Hollidaysburg 'Moon Tree' Symbol of American History |work=Morrisons Cove Herald |url=https://www.mcheraldonline.com/story/2022/06/30/opinion/hollidaysburg-moon-tree-symbol-of-american-history/11893.html |access-date=July 7, 2022}}</ref> |- |[[Boise]] |[[Fayl:Flag of Idaho.svg|thumb|20px|Idaho]] |Idaho shtati Kapitoliy binosi |Douglas Fir* |1976-yil 7-May |<ref>{{Veb manbasi|sana=March 3, 2022|sarlavha=Idaho Capitol Tree|url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_trees/idaho_capitol_tree.html|kirish sanasi=June 26, 2022|ish=Goddard Space Flight Center|nashriyot=[[NASA]]}}</ref> |- |[[Cape Canaveral (Florida)|Cape Canaveral]] |[[Fayl:Flag of Florida.svg|thumb|20px|Florida]] |Kennedy kosmik markazi |Chinor* |1976-yil 25-may, |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Kelly |first=Emre |date=September 21, 2017 |title='Moon Tree' that traveled on Apollo mission and planted at KSC toppled by Hurricane Irma |work=[[Florida Today]] |url=https://www.floridatoday.com/story/tech/science/space/2017/09/21/nasa-apollo-moon-tree-toppled-hurricane-irma-kennedy-space-center-visitor-complex-florida/688689001/ |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Ebensburg]] |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|thumb|20px|Pennsylvania]] |Cambria Viloyat sudi binosi |Chinor |1976-yil 29-iyun |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Ramirez |first=Chris |date=February 15, 2011 |title=NASA 'detective' on track of America's 'moon trees' |work=[[Pittsburgh Tribune-Review]] |url=https://archive.triblive.com/news/nasa-detective-on-track-of-americas-moon-trees/ |access-date=July 7, 2022}}</ref> |- |[[King of Prussia]] |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|thumb|20px|Pennsylvania]] |Lockheed Martin kosmik tizimlari binosi |Chinor |1976-yil 29-iyun |<ref name=":0">{{Yangiliklar manbasi |last=Zuckerman |first=Catherine |date=July 8, 2019 |title=Trees that traveled to space now live on Earth. Here's where to find them. |work=[[National Geographic]] |url=https://www.nationalgeographic.com/science/article/moon-trees-that-traveled-to-space-now-live-on-earth-where-are-they-now |url-access=registration |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |[[Atchison (Kansas)|Atchison]] |[[Fayl:Flag of Kansas.svg|thumb|20px|Kansas]] |Xalqaro doʻstlik oʻrmoni |Chinor |1976-yil 24-iyul |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Wenner |first=Anna |date=February 18, 2011 |title='Moon tree' at home in Atchison |work=[[The Topeka Capital-Journal]] |url=https://www.cjonline.com/story/news/2011/02/18/moon-tree-home-atchison/16475745007/ |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |[[Berkeley (California)|Berkeley]] |[[Fayl:Flag of California.svg|thumb|20px|California]] |Tilden tabiat zonasining shimoli-gʻarbiy hududi |2 qizil daraxt |1976-yil 26-iyul |<ref>{{Veb manbasi|muallif=O'Brien|ism=Matt|sana=December 14, 2016|sarlavha='Moon trees' mark Tilden Regional Park|url=https://www.mercurynews.com/2015/11/27/moon-trees-mark-tilden-regional-park/|kirish sanasi=April 29, 2021|ish=[[The Mercury News]]|til=}}</ref> |- |[[Monterey (California)|Monterey]] |[[Fayl:Flag of California.svg|thumb|20px|California]] |Colton Hall yaqinidagi Friendly Plaza |Qizil daraxt |1976-yil 27-iyul |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Skvor |first=Gabriel |date=May 16, 2013 |title=Forty years ago a Monterey resident orbited the moon with the Apollo 14 astronauts. |work=Monterey County Weekly |url=https://www.montereycountyweekly.com/news/831_tales/forty-years-ago-a-monterey-resident-orbited-the-moon-with-the-apollo-14-astronauts/article_44202c04-6d12-5f72-84b7-03ae844a7f94.html |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Steubenville (Ohio)|Steubenville]] |[[Fayl:Flag of Ohio.svg|thumb|20px|Ohio]] |Doʻstlik bogʻi |Chinor |1976-yil 29-iyul |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Jankowski |first=Bob |title=Moon Seedling Planted |work=Herald-Star |publication-place=Steubenville, Ohio |url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_trees/friendship_park_tree.html |access-date=July 4, 2022}}</ref> |- |San Luis Obispo |[[Fayl:Flag of California.svg|thumb|20px|California]] |Mission Plaza |Redwood |1976-yil 30-iyul |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=April 22, 2019 |title=A tree in SLO County orbited the moon — yes, really |work=San Luis Obispo |url=https://www.sanluisobispo.com/news/local/article215604450.html |url-access=subscription |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Troy (Alabama)|Troy]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|thumb|20px|Alabama]] |Alabama kashshoflar muzeyi |Loblolli qaragʻay |1976-yil 5-avgust |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Treadwell|ism=Jaine|sana=July 20, 2019|sarlavha=MOON TREE: Pioneer Museum among select sites for special tree|url=https://www.troymessenger.com/2019/07/20/moon-tree-pioneer-museum-among-select-sites-for-special-tree/|kirish sanasi=June 20, 2022|ish=Troy Messenger}}</ref> |- |[[Tuscumbia (Alabama)|Tuscumbia]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|thumb|20px|Alabama]] |Ivy Green, tarixiy yodgorlik va [[Helen Keller]]ning tugʻilgan joyi |Loblolli qaragʻay |1976-yil 9-oktabr |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Corey |first=Russ |date=July 28, 2019 |title=Moon tree remains an attraction at Ivy Gree |work=[[TimesDaily]] |url=https://www.timesdaily.com/news/moon-tree-remains-an-attraction-at-ivy-green/article_733e4b95-4952-5787-b53d-636a80f57321.html |url-access=subscription |access-date=June 20, 2022}}</ref> |- |[[Auburn (Alabama)|Auburn]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|thumb|20px|Alabama]] |G.W. Andrews oʻrmon xoʻjaligi fanlari laboratoriyasi, Auburn universiteti |Loblolli qaragʻay* |1976-yil 22-oktabr |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Eastwood |first=Jon |date=July 6, 2019 |title=Grown from a seed that orbited the Moon in 1971. See Birmingham Botanical Gardens’ Moon Tree. |work=Bham Now |url=https://bhamnow.com/2019/06/04/birmingham-alabama-moon-tree/ |access-date=June 20, 2022 |quote=Alabama had five Moon Trees. Four are still alive. Auburn University, G.W Andrews Forestry Sciences Lab.}}</ref> |- |[[Sacramento (California)|Sacramento]] |[[Fayl:Flag of California.svg|thumb|20px|California]] |California shtati kapitoliy binosi |Qizil daraxt |1976-yil |<ref> Turner, Robert (December 2020). "No Annexation Without Representation". Sactown Magazine. Retrieved June 20, 2022.</ref> |- |Tallahassee |[[Fayl:Flag of Florida.svg|thumb|20px|Florida]] |Doyle Conner binosi, zavod sanoati bosh qarorgohi |Loblolli qaragʻay |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Davidson-Hiers |first=CD |date=July 16, 2019 |title=Bark side of the moon: Seeds from Apollo 14 mission rooted in Tallahassee |work=[[Tallahassee Democrat]] |url=https://www.tallahassee.com/story/news/2019/07/17/seeds-trees-orbited-moon-rooted-capital-city/1733042001/ |access-date=June 23, 2022}}</ref> |- |[[Waycross (Georgia)|Waycross]] |[[Fayl:Flag of Georgia.svg|thumb|20px|Georgia]] |Okefenokee mintaqaviy taʼlim xizmati agentligi |Loblolli qaragʻay |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Ford |first=Wayne |date=January 15, 2021 |title=As a seed, it orbited the moon on Apollo 14. 50 years later, this Athens pine is 'thriving' |work=[[Athens Banner-Herald]] |url=https://www.onlineathens.com/story/news/2021/01/15/athens-moon-tree-one-only-two-came-apollo-14-seeds-nasa-georgia/4161543001/ |access-date=June 23, 2022}}</ref> |- |[[Cannelton (Indiana)|Cannelton]] |[[Fayl:Flag of Indiana.svg|thumb|20px|Indiana]] |Camp Koch qiz skautlar lageri |Chinor |1976-yil |<ref>Zuckerman, Catherine (July 8, 2019). "Trees that traveled to space now live on Earth. Here's where to find them". National Geographic. Retrieved June 26, 2022.</ref> |- |[[Tell City (Indiana)|Tell City]] |[[Fayl:Flag of Indiana.svg|thumb|20px|Indiana]] |Hoosier milliy oʻrmon xizmati idorasi |2 dona shirin saqich |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Sutter |first=Chris |date=July 12, 2021 |title='Moon trees' attracting visitors to southern Indiana decades after a trip to space |work=[[WDRB|WDRB News]] |url=https://www.wdrb.com/news/moon-trees-attracting-visitors-to-southern-indiana-decades-after-a-trip-to-space/article_31e54cae-e340-11eb-83ae-2f0a5a04b721.html |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |Monmouth |[[Fayl:Flag of New Jersey.svg|thumb|20px|New Jersey]] |Monmouth okrugi sud binosi |Chinor* |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=June 11, 1976 |title=Moon tree readied for courthouse site |pages=17 |work=Daily Register |publication-place=Shrewsbury, New Jersey |url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_trees/monmouth_nj_tree.html |access-date=July 4, 2022}}</ref> |- |[[Corvallis (Oregon)|Corvallis]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|thumb|20px|Oregon]] |Peavi Hall, Oregon shtati universiteti |Douglas Fir |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=DeWitt |first=Joce |date=October 11, 2012 |title=OSU recognizes Moon Tree as living history |work=[[Corvallis Gazette-Times]] |url=https://www.gazettetimes.com/news/local/osu-recognizes-moon-tree-as-living-history/article_70fae514-133f-11e2-bad3-001a4bcf887a.html |url-access=subscription |access-date=July 7, 2022}}</ref> |- |Doswell |[[Fayl:Flag of Virginia.svg|thumb|20px|Virginia]] |Kings Dominion oʻyin parki |2-chinor (1 oʻlik) |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Morrison |first=Julee |date=December 6, 2017 |title=The Moon Tree That Orbited the Moon 34 Times |work=[[HuffPost]] |url=https://www.huffpost.com/entry/the-moon-tree-that-orbite_b_9837820 |access-date=August 7, 2022}}</ref> |- |[[Eugene (Oregon)|Eugene]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|thumb|20px|Oregon]] |Erb Memorial ittifoqi, Oregon universiteti |Douglas Fir |1976-yil (1987-yilda koʻchirilgan va qayta ekilgan,) |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Davies |first=Sararosa |date=November 7, 2018 |title=To space and back: The story of UO’s ‘Moon Tree’ |work=[[Daily Emerald]] |url=https://www.dailyemerald.com/arts-culture/to-space-and-back-the-story-of-uo-s-moon/article_dc326c49-82ff-5c65-8524-a3d8ab0ca813.html |access-date=July 4, 2022}}</ref> |- |[[Gainesville (Florida)|Gainesville]] |[[Fayl:Flag of Florida.svg|thumb|20px|Florida]] |Florida Universiteti |Chinor |1977-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Arndorfer |first=Bob |date=October 3, 2005 |title=Tracing the history of UF’s moon tree |work=[[The Gainesville Sun]] |url=https://www.gainesville.com/article/LK/20051003/news/604183518/GS/ |url-status=dead |access-date=June 22, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210325050842/https://www.gainesville.com/article/LK/20051003/news/604183518/GS/ |archive-date=March 25, 2021}}</ref> |- |[[Boise]] |[[Fayl:Flag of Idaho.svg|thumb|20px|Idaho]] |Louell boshlangʻich maktabi |Loblolli qaragʻay |1977-yil |<ref>{{Cite video |url=https://www.idahostatesman.com/news/local/article74684302.html |title=This Boise Tree Has Been To The Moon And Back |date=February 7, 2018 |type=Video |publisher=[[Idaho Statesman]]}}</ref> |- |[[Greenbelt (Maryland)|Greenbelt]] |[[Fayl:Flag of Maryland.svg|thumb|20px|Maryland]] |Goddard kosmik parvozlar markazi |Chinor |1977-yil 9-iyun |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Foster|ism=Jim|sana=September 18, 2002|sarlavha=Moon Tree|url=https://epod.usra.edu/blog/2002/09/moon-tree.html|kirish sanasi=June 28, 2022|ish=[[Universities Space Research Association]]}}</ref> |- |[[Perry (Florida)|Perry]] |[[Fayl:Flag of Florida.svg|thumb|20px|Florida]] |Oʻrmon poytaxti muzeyi davlat bogʻi |Loblolli qaragʻay |1978-yil 29-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=October 22, 2011 |title=Seedling traveled 250,000 miles to moon and back |pages=3 |work=Perry News-Herald |url=https://ufdc.ufl.edu/UF00028293/00352/images/2 |access-date=June 22, 2022}}</ref> |- |Lockeford |[[Fayl:Flag of California.svg|thumb|20px|California]] |Lockeford oʻsimlik materiallari markazi |Qizil daraxt |1979-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Forgione |first=Mary |date=July 20, 2019 |title=Where to find California’s moon trees, grown from seeds taken aboard an Apollo mission |work=[[Los Angeles Times]] |url=https://www.latimes.com/travel/story/2019-07-19/california-moon-trees |access-date=June 21, 2022 |quote=[A]nd at least one at a Forest Service site in Lockeford.}}</ref> |- |[[Yangi Orlean|New Orleans]] |[[Fayl:Flag of Louisiana.svg|thumb|20px|Louisiana]] |Yangi Orlean daryo oqimi |Loblolli qaragʻay* |1983-yil Iyun |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Hester |first=Jessica Leigh |date=February 1, 2019 |title=Whatever Happened to All the Moon Trees? |work=[[Atlas Obscura]] |url=https://www.atlasobscura.com/articles/what-happened-to-moon-trees |access-date=June 26, 2022 |quote=In New Orleans, for instance, a Moon pine was removed after sustaining damage in Hurricane Katrina.}}</ref> |- |Holliston |[[Fayl:Flag of Massachusetts.svg|thumb|20px|Massachusetts]] |Holliston Politsiya mahkamasi |Chinor |1982-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Hosmer |first=Kerri |date=July 26, 1998 |title=From the Moon to Holliston |work=[[The MetroWest Daily News|Middlesex News]] |url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_trees/holliston_tree.html}}</ref> |- |[[Keystone Heights]] |[[Fayl:Flag of Florida.svg|thumb|20px|Florida]] |Keystone Heights kutubxonasi |Chinor |1984-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Sealey |first=Jean |date=February 6, 2015 |title=Keystone Heights enjoys link to Apollo 14 mission |work=[[The Florida Times-Union]] |url=https://www.jacksonville.com/story/news/2015/02/06/keystone-heights-enjoys-link-apollo-14-mission/15650075007/ |access-date=June 22, 2022}}</ref> |- |Tallahassee |[[Fayl:Flag of Florida.svg|thumb|20px|Florida]] |Kaskadlar bogʻi |Chinor |''Nomaʼlum'' |<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.tallahassee.com/picture-gallery/news/2019/07/16/meet-tallahassees-moon-trees/1746357001/|sarlavha=Meet Tallahassee's 'moon trees'|sana=July 16, 2019|kirish sanasi=June 22, 2022|ish=[[Tallahassee Democrat]]}}</ref> |- |Moscow |[[Fayl:Flag of Idaho.svg|thumb|20px|Idaho]] |Idaho universitetining maʼmuriyat binosi, |Chinor* |''Nomaʼlum'' |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Brockett |first=Bailey |date=July 22, 2022 |title=Local Legends: Recalling Moscow’s moon tree |work=[[Lewiston Morning Tribune]] |url=https://lmtribune.com/a_and_e/local-legends-recalling-moscow-s-moon-tree/article_77dc69d4-aa12-5153-8d3b-77e20ecc50b5.html |access-date=June 23, 2022}}</ref> |- |[[Waynesboro (Mississippi)|Waynesboro]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|thumb|20px|Mississippi]] |Oʻrmon xoʻjaligi komissiyasi bolalar bogʻchasi |Chinor |''Nomaʼlum'' |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=June 11, 2019 |title=Astronauts Took Seeds to the Moon, Here’s Where You Can Find Moon Trees in the U.S. |work=[[Rare (website)|Rare – America's News Feed]] |url=https://rare.us/rare-life/moon-trees-nasa/ |access-date=August 7, 2022}}</ref> |- |[[De Soto (Missouri)|DeSoto]] |[[Fayl:Flag of Missouri.svg|thumb|20px|Missouri]] |Walthers Parki |Chinor |''Nomaʼlum'' |<ref>{{Veb manbasi|sana=July 19, 2019|sarlavha=Moon Trees and Space Gums|url=https://discoverandshare.org/2019/07/19/moon-trees-and-space-gums/|kirish sanasi=August 7, 2022|nashriyot=[[Missouri Botanical Garden]]}}</ref> |- |[[Brevard (Shimoliy Karolina)|Brevard]] |[[Fayl:Flag of North Carolina.svg|thumb|20px|North Carolina]] |Oʻrmon xoʻjaligi beshigi, [[Pisgah milliy o'rmoni]] |Chinor |''Unknown'' |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Markovich |first=Jeremy |date=October 27, 2019 |title=Space Seeds: Moon Trees in Western North Carolina |work=[[Our State]] |url=https://www.ourstate.com/space-seeds-moon-trees-in-western-north-carolina/ |access-date=August 7, 2022}}</ref> |- |[[Salem (Oregon)|Salem]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|thumb|20px|Oregon]] |Xususiy turar joy |2 Douglas Firs |1973-yil | |- |[[Huntsville (Alabama)|Huntsville]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|thumb|20px|Alabama]] |[[AQSh kosmik va raketa markazi]] |5 ta chinor, 2 ta qarag‘ay * |1976-yil 29-Oktabr |<ref>{{Cite news |last=Carter |first=Jamie |date=February 5, 2021 |title=Have You Ever Seen A ‘Moon Tree?’ Where You Can See A Curious Legacy Of NASA’s Apollo Missions 50 Years On |work=[[Forbes]] |url=https://www.forbes.com/sites/jamiecartereurope/2021/02/05/have-you-ever-seen-a-moon-tree-where-you-can-see-this-curious-legacy-of-nasas-apollo-missions-50-years-later/ |access-date=August 24, 2022}}</ref> |- |[[Tuskegee (Alabama)|Tuskegee]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|thumb|20px|Alabama]] |V.A. kasalxonasi (CAVHCS) |Loblolli qaragʻay * |1976-yil |<ref>{{Cite web |date=July 3, 2021 |title=Moon Trees |url=https://encyclopediaofarkansas.net/entries/moon-trees-14947/ |access-date=August 14, 2022 |website=[[Encyclopedia of Arkansas]] |publisher=[[Central Arkansas Library System]]}}</ref> |- |[[Monticello (Arkansas)|Monticello]] |[[Fayl:Flag of Arkansas.svg|thumb|20px|Arkansas]] |Monticellodagi Arkansas universiteti |Loblolli qaragʻay * |1977-yil? | |- |[[Yangi Orlean|New Orleans]] |[[Fayl:Flag of Louisiana.svg|thumb|20px|Louisiana]] |NASA Michoud yigʻish moslamasi |Loblolli qaragʻay (2?) * |1976-yil Iyul |<ref>{{Cite news |last=Pontchartrain |first=Blake |date=July 15, 2019 |title=How trees that traveled to the moon and back came to live in Louis Armstrong Park |work=[[Gambit (newspaper)|The Gambit]] |url=https://www.nola.com/gambit/new_orleans/news/blake_pontchartrain/article_336db444-7cf8-56ab-a060-17238aa9aa6b.html |access-date=August 24, 2022}}</ref> |- |North Pembroke |[[Fayl:Flag of Massachusetts.svg|thumb|20px|Massachusetts]] |AQSH tarixiy jamiyati |Chinor? * |1976-yil April |<ref>Hester, Jessica Leigh (February 1, 2019). "Whatever Happened to All the Moon Trees?". Atlas Obscura. Retrieved June 26, 2022. In New Orleans, for instance, a Moon pine was removed after sustaining damage in Hurricane Katrina.</ref> |- |[[Albukerke|Albuquerque]] |[[Fayl:Flag of New Mexico.svg|thumb|20px|New Mexico]] |[[Civic Plaza]] | rowspan="2" |Douglas Fir * |1976-yil, 7-aprel |<ref>{{Cite news |date=July 23, 2019 |title=New Mexico’s ‘moon trees’ planted after Apollo 14 are lost |work=[[Associated Press]] |url=https://apnews.com/article/fa2b76b108eb4503bf133514bee75aa0 |access-date=August 24, 2022}}</ref> |- |Illinois Valley |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|thumb|20px|Oregon]] |[[Siskiyou Smoke Jumper bazasi]] |1976-yil 7-aprel |<ref>{{Cite news |last=Carter |first=Jamie |date=February 5, 2021 |title=Have You Ever Seen A ‘Moon Tree?’ Where You Can See A Curious Legacy Of NASA’s Apollo Missions 50 Years On |work=[[Forbes]] |url=https://www.forbes.com/sites/jamiecartereurope/2021/02/05/have-you-ever-seen-a-moon-tree-where-you-can-see-this-curious-legacy-of-nasas-apollo-missions-50-years-later/ |access-date=August 24, 2022}}</ref> |- |[[Vashington (shahar)|Washington, D.C.]] |[[File:Flag of the District of Columbia.svg|thumb|20px|District of Columbia]] |[[Oq uy|White House]] |Loblolli qaragʻay * |1977-yil, 19-Yanvar | |- |[[Plano (Texas)|Plano]] |[[Fayl:Flag of Texas.svg|thumb|20px|Texas]] |Plano oʻrta maktabi |Chinor * |2009-yil 4-Noyabr | |- |[[Hyuston|Houston]] |[[Fayl:Flag of Texas.svg|thumb|20px|Texas]] |[[NASA Johnson kosmik markazi]] |Loblolli qaragʻay |2016-yil, Fevral |- |Silver City |[[Fayl:Flag of New Mexico.svg|thumb|20px|New Mexico]] |[[Gough Parki]] |Chinor |1976-yil 14-Avgust |<ref>{{Cite news |date=August 14, 1976 |title='Moon Tree' Dedication Here Sunday' |pages=1 |work=[[Silver City Daily Press and Independent|Silver City Daily Press]] |url=https://www.newspapers.com/image/38674710/?clipping_id=34076574 |access-date=August 22, 2022}}</ref> |- |Bracey |[[Fayl:Flag of Virginia.svg|thumb|20px|Virginia]] |River Ridge golf va lager klubi |Chinor |1971-yil 31-Yanvar | |} === Boshqa mamlakatlarda === {| class="wikitable sortable plainrowheaders" ! scope="col" |Shahar ! scope="col" | Mamlakat ! scope="col" | Manzil ! scope="col" | Turlar ! scope="col" | Ekilgan sana ! class="unsortable" scope="col" | {{Abbr|Ref.|Reference(s)}} |- | [[Brazilia (shahar)|Braziliya]] | [[Braziliya]] | Ibama markaziy binosining bogʻi | saqich | 1980 yil 14 noyabr | <ref>[http://memoria.bn.br/DocReader/docreader.aspx?bib=028274_03&pasta=ano%20198&pesq=%C3%A1rvore%20da%20lua ''Correio Braziliense'', November 15, 1980]</ref> |- | Santa Rosa | [[Braziliya]] | Parque Municipal de Exposições | Qizil daraxt | 1981 yil 18 avgust |<ref>[http://memoria.bn.br/DocReader/docreader.aspx?bib=028274_03&pasta=ano%20198&pesq=%C3%A1rvore%20da%20lua ''Correio Braziliense'', November 15, 1980]</ref> |- | [[Tradate|Savdo]] | [[Italiya]] | Appiano Gentile Park | Loblolli qaragʻay | 2011 yil 10 oktyabr | |- | [[Luzern|Lucerne]] | [[Shveysariya|Shveytsariya]] | Shveytsariya transport muzeyi | chinor | 1976 yil 15 avgust (keyinroq ekilgan) | |} == Shuningdek qarang == * [[Oy tosh]] * [[Astrobotanika]] == Manbalar == {{manbalar}} == Havolalar == * [http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html Oy daraxtlari, NASA.] * [http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html Oy daraxtlari, NASA: [[Goddard kosmik parvozlar markazi]]] * [http://www.moontreefoundation.org Oy daraxti fondi.] * https://foresthistory.org/houston-we-have-moon-trees/ „Xyuston, bizda oy daraxtlari bor“. [[Peeling Back the Bark blogi]], [[The Forest History Society]]. en7f6z0wi9sk7mjowz8uhnvb8tdtvgd 2816521 2816518 2022-08-28T21:40:57Z Abdug'ani Karimov 75024 /* Shuningdek qarang */ wikitext text/x-wiki [[Fayl:Bicentennial_moon_tree.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Bicentennial_moon_tree.jpg/170px-Bicentennial_moon_tree.jpg|thumb| 1975–yilda Filadelfiya, Vashington maydonida ekilgan ikki yuz yillik oy daraxti]] [[Fayl:MoonTreeArk.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/MoonTreeArk.jpg/170px-MoonTreeArk.jpg|thumb| [[Fort Smith (Arkansas)|Arkanzas shtatining Fort Smit]] shahridagi Sebastyan okrugi sud binosi oldidagi oy daraxti]] [[Fayl:MoonTreePlaque.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/MoonTreePlaque.jpg/170px-MoonTreePlaque.jpg|thumb| Fort Smit, Arkanzas, Oy daraxti tagidagi plaket.]] [[Fayl:Moon_tree_plaque,_Waycross,_GA.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Moon_tree_plaque%2C_Waycross%2C_GA.jpg/170px-Moon_tree_plaque%2C_Waycross%2C_GA.jpg|thumb| Oy daraxti, Waycross, Jorjiya]] '''Oy daraxtlari''' 1971–yilda Apollon 14 missiyasining qoʻmondonlik moduli uchuvchisi Stuart Roosa tomonidan Oy atrofidagi orbitaga olingan 500 ta urugʻdan oʻstirilgan daraxtlardir. Bu gʻoyani oʻsha paytdagi Amerika Qoʻshma Shtatlar oʻrmon xizmati boshligʻi Ed Cliff tutundan sakrab chiqqan Ruzaga taklif qilgan.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.foresthistory.org/ASPNET/People/Chiefs.aspx|sarlavha=Chiefs of the U.S. Forest Service|ism=Gerald|muallif=Williams|sana=2009-06-18|nashriyot=[[Forest History Society]]|kirish sanasi=7 August 2009|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150924014558/http://www.foresthistory.org/ASPNET/People/Chiefs.aspx|arxivsana=24 September 2015}}</ref> Tajriba uchun urugʻlar besh [[Tur (biologiya)|turdagi]] daraxtdan tanlab olindi: loblolli qaragʻay, chinor, saqich, qizil daraxt va Duglas archasi.<ref name="Williams">{{Veb manbasi|url=http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html|sarlavha=The "Moon Trees"|ism=David R.|muallif=Williams|nashriyot=[[NASA]]|ish=[[Goddard Space Flight Center]]|sana=28 July 2009|kirish sanasi=7 August 2009}}</ref><ref name="Atlantic Jan 2022"> [https://www.theatlantic.com/science/archive/2022/01/nasa-moon-trees-apollo/621395/ We Almost Forgot About the Moon Trees: A collection of tree seeds that went round and round the moon was scattered far and wide back home], by Marina Koren. The seeds orbited the Moon, but were not landed on it. The Atlantic, January 31, 2022. </ref><ref name="Wired Feb 2011"> [https://www.wired.com/2011/02/moon-trees/ The Mystery of the Missing Moon Trees:] 15 years after NASA astronomer David Williams started searching for them, hundreds of trees grown from space-faring seeds are still missing. The "moon trees, " whose seeds circled the moon 34 times in Apollo 14 astronaut Stuart Roosa‘s pocket, were welcomed back to Earth with great fanfare in 1971. February 10, 2011, wired.com.</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=February 10, 2011 |title=Race Against Time to Find Apollo 14's Lost Voyagers: 'Moon Trees' |work=[[Science Daily]] |url=https://www.sciencedaily.com/releases/2011/02/110209171139.htm}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Black |first=Richard |date=19 July 2005 |title=Trees... from the Moon |work=[[BBC News]] |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/magazine/4694361.stm}}</ref> == Tarixi == Parvozdan soʻng urugʻlar unib chiqishi uchun [[Mississippi|Missisipi shtatining]] [[Gulfport (Mississippi)|Gulfport]] shahridagi janubiy Forest xizmat stantsiyasiga va [[Placerville (California)|Kaliforniyaning Pleyservil shahridagi]] gʻarbiy stantsiyaga yuboriladi. Deyarli barcha urugʻlar muvaffaqiyatli unib chiqadi va bir necha yil oʻtgach, oʻrmon xizmati 420 ga yaqin koʻchatlarga ega boʻladi. Ulardan baʼzilari yerga ekilib maxsus nazorat sifatida ajratilgan. 40 yildan koʻproq vaqt oʻtgach, ikki toifadagi daraxtlarni oʻrtasida sezilarli farq yoʻq edi. „Oy daraxtlari“ ning aksariyati 1975 va 1976 yillarda davlat oʻrmon xoʻjaligi tashkilotlariga mamlakatning ikki yuz yillik bayrami doirasida ekish uchun berilgan. Daraxtlar janubiy yoki gʻarbiy turlarga tegishli boʻlganligi sababli, barcha shtatlar daraxtlarni olmagan. [[Oq uy|Oq uyda]] Loblolli qaragʻayi ekilgan va daraxtlar [[Braziliya|Braziliyada]], [[Shveysariya|Shveytsariyada]] ekilib, hattoki [[Yaponiya imperatori|imperator]] Xiroxitoga va boshqalarga sovgʻa qilingan.<ref name="Williams">{{Veb manbasi|url=http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html|sarlavha=The "Moon Trees"|ism=David R.|muallif=Williams|nashriyot=[[NASA]]|ish=[[Goddard Space Flight Center]]|sana=28 July 2009|kirish sanasi=7 August 2009}}</ref> Bu urugʻlardan ekilgan koʻplab daraxtlarning joylashuvi oʻnlab yillar davomida nomaʼlum boʻlib kelgan. 1996–yilda uchinchi sinf oʻqituvchisi Joan Goble va uning oʻquvchilari oʻz hududlarida oy daraxti ekanligini koʻrsatadigan taxtali daraxtni topdilar. Ular Gobl NASAga elektron xat yuborib xodim Dave Williamsga murojaat qildi. Uilyams NASAdagi ko‘pchilik hamkasblari qatori ana shu daraxtlarning mavjudligidan bexabar boʻlgan. Williams baʼzi tadqiqotlarni amalga oshirganidan soʻng, bu urugʻlarni kosmosga va uyga ekish uchun Roosa tomonidan amalga oshirilgan dastlabki harakatlar tasvirlangan eski gazetadan baʼzi parchalarini topdi.<ref name="Atlantic Jan 2022"> [https://www.theatlantic.com/science/archive/2022/01/nasa-moon-trees-apollo/621395/ We Almost Forgot About the Moon Trees: A collection of tree seeds that went round and round the moon was scattered far and wide back home], by Marina Koren. The seeds orbited the Moon, but were not landed on it. The Atlantic, January 31, 2022. </ref> Williams NASAning rasmiy veb-saytiga oʻzining sahifasini joylashtirib, daraxtlarni topishda jamoatchilikdan yordam so‘radi. Sahifada, shuningdek, oy daraxtlarining maʼlum boʻlgan joylashuvi va turlari roʻyxati keltirilgan jadval ham boʻlgan. Williams Amerika Qoʻshma Shtatlari boʻylab odamlardan oy daraxtlari ekanligini tasdiqlovchi plitalar bilan daraxtlarni koʻrganli haqida xabarlarni eshita boshladi. Williams bunday daraxtlar, jumladan, ularning joylashuvi va turlari haqida maʼlumotlar roʻyxatini koʻrsatadigan maʼlumotlar bazasini yaratishni va boshqarishni boshladi. 2011-yilda ''Wired'' jurnalida chop etilgan maqolada Williamsning elektron pochta manzili koʻrsatilib, saʼy-harakatlari tasvirlangan va oy daraxtlari haqida mavjud maʼlumotga ega boʻlgan har qanday odamni oʻz sahifasiga yozishga undagan.<ref name="Wired Feb 2011"> [https://www.wired.com/2011/02/moon-trees/ The Mystery of the Missing Moon Trees:] 15 years after NASA astronomer David Williams started searching for them, hundreds of trees grown from space-faring seeds are still missing. The "moon trees, " whose seeds circled the moon 34 times in Apollo 14 astronaut Stuart Roosa‘s pocket, were welcomed back to Earth with great fanfare in 1971. February 10, 2011, wired.com.</ref> 2022 yil holatiga koʻra, mavjud daraxtlarni aniqlash va joylashtirish boʻyicha say-harakatlar davom ettirililib<ref name="Atlantic Jan 2022"> [https://www.theatlantic.com/science/archive/2022/01/nasa-moon-trees-apollo/621395/ We Almost Forgot About the Moon Trees: A collection of tree seeds that went round and round the moon was scattered far and wide back home], by Marina Koren. The seeds orbited the Moon, but were not landed on it. The Atlantic, January 31, 2022. </ref> NASA sahifasi faolligicha qolgan.<ref name="NASA page"> [https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html The „Moon Trees“], official NASA website, accessed Feb 3, 2022. </ref> 2021-yil mart oyiga kelib Qirollik Astronomiya Jamiyati va [[Buyuk Britaniya kosmik agentligi|Buyuk Britaniya Koinot agentligi tashrif bilan Buyuk Britaniyada]] [[Birlashgan Qirollik|o‘sishi]] mumkin bo‘lgan 15 tagacha Oy daraxtini aniqlash uchun jamoatchilikdan yordam so‘radi. 2021–yil aprel oyi holatiga koʻra, Buyuk Britaniyaga kelgan daraxt turlaridan hech biri aniqlanmagan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://ras.ac.uk/news-and-press/news/can-you-help-us-find-moon-trees|sarlavha=Can you help us find the Moon Trees?|muallif=Massey|ism=Robert|nashriyot=Royal Astronomical Society|sana=2021-03-30|kirish sanasi=2021-04-23}}</ref> === Hozirgi harakatlar === Oy daraxti jamgʻarmasi — bu Roosaning qizi Rosemary tomonidan boshqariladigan tashkilot boʻlib, u dunyo boʻylab turli mintaqalarda oy daraxtlarini ekishni oʻz oldiga maqsad qiladi. Jamgʻarma homiyligi asosida va Roosa tomonidan olib borilgan tadqiqotlar natijasiga koʻra urugʻlardan unib chiqqan daraxtlarning asl avlodi orqali yetishtirilgan urugʻlar bilan yangi daraxtlar ekish ishlarini amalga oshiradi.<ref name="foundation"> [https://www.moontreefoundation.com/moon-tree-plantings Moon tree Planting ceremony], official website of Moon Tree Foundation, accessed February 3, 2022. </ref> == Joylari == === Amerika Qoʻshma Shtatlar === {| class="wikitable sortable plainrowheaders" ! scope="col" |Shahar ! scope="col" |Shtat ! scope="col" |Hududi ! scope="col" |Turlari ! class="unsortable" scope="col" |Ekilgan sana ! class="unsortable" scope="col" |{{Abbr|Ref.|Reference(s)}} |- |[[Starkville (Mississippi)|Starkville]] |[[Fayl:Flag of Mississippi.svg|thumb|20px|Mississippi]] |Dorman Xoll, Mississippi shtat universiteti |Chinor |1975 |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Steinberg |first=Sasha |date=July 18, 2019 |title=As NASA celebrates Apollo 50th anniversary, MSU recognizes lineage of its ‘Moon Sycamore’ tree |work=[[Mississippi State University]] |url=https://www.msstate.edu/newsroom/article/2019/07/nasa-celebrates-apollo-50th-anniversary-msu-recognizes-lineage-its-moon |access-date=July 4, 2022}}</ref> |- |[[Filadelfiya|Philadelphia]] |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|thumb|20px|Pennsylvania]] |Washington Kvadrat parki |Chinor* |1975-yil 6-May |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=McDevitt |first=John |date=September 2, 2011 |title=Dead ‘Moon Tree’ In Washington Square Park Will Be Replaced |work=[[KYW-TV|CBS Philly]] |url=https://philadelphia.cbslocal.com/2011/09/02/dead-moon-tree-in-washington-square-park-will-be-replaced/ |access-date=July 14, 2022}}</ref> |- |[[Bethesda (Maryland)|Bethesda]] |[[Fayl:Flag of Maryland.svg|thumb|20px|Maryland]] |Amerika oʻrmonchilar jamiyati |Loblolli qaragʻay |1975-yil, 30-sentyabr |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Botkin|ism=Erica|sana=October 1, 2014|sarlavha=Moon Trees|url=https://www.redwoods.edu/artgallery/Exhibitions/ArtMID/1082/ArticleID/436/Moon-Trees|kirish sanasi=June 28, 2022|nashriyot=[[College of the Redwoods]]}}</ref> |- |[[Fort Smith (Arkansas)|Fort Smith]] |[[Fayl:Flag of Arkansas.svg|thumb|20px|Arkansas]] |Sebastian okrugi sud binosi |Loblolli qaragʻay |1976-yil 15-Mart |<ref name=":1">{{Yangiliklar manbasi |last=Lee |first=Brittney |date=August 20, 2018 |title=Arkansas Moon Trees: Out of This World |work=Only in Arkansas |url=https://onlyinark.com/homegrown/arkansas-moon-trees/ |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Little Rock (Arkansas)|Little Rock]] |[[Fayl:Flag of Arkansas.svg|thumb|20px|Arkansas]] |Oʻrmon xoʻjaligi komissiyasi shtab-kvartirasi |Loblolli qaragʻay * |1976-yil 15-Mart |<ref name=":1" /> |- |[[Washington (Arkansas)|Washington]] |[[Fayl:Flag of Arkansas.svg|thumb|20px|Arkansas]] |Eski Washington tarixiy shtat bogʻi |Loblolli qaragʻay |1976-yil 15-Mart |<ref>{{Yangiliklar manbasi |author-link= |date=January 8, 2015 |title=Arkansas grows ‘moon trees’ |work=[[Fox News]] |url=https://www.foxnews.com/science/arkansas-grows-moon-trees |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Asheville (Shimoliy Karolina)|Asheville]] |[[Fayl:Flag of North Carolina.svg|thumb|20px|North Carolina]] |Ashevilledagi botanika bogʻlari |Chinor |1976-yil 19-Mart |<ref>{{Veb manbasi|sana=August 28, 2018|sarlavha=Asheville’s Moon Tree|url=https://thepennsylvaniarambler.com/2018/08/28/along-the-way-the-asheville-moon-tree/|kirish sanasi=July 4, 2022|ish=The Pennsylvania Rambler}}</ref> |- |[[Birmingham (Alabama)|Birmingham]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|thumb|20px|Alabama]] |Birminham botanika bogʻi, Lane Parki yaqinida |Chinor |1976-yil Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Hansen |first=Jeff |date=February 9, 2011 |title=40 years after splashdown, Birmingham Botanical Gardens a tranquil base for tree grown from seeds that went to the moon |work=[[The Birmingham News]] |url=https://www.al.com/spotnews/2011/02/40_years_after_splashdown_birm.html |access-date=June 20, 2022}}</ref> |- |[[Montgomery (Alabama)|Montgomery]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|thumb|20px|Alabama]] |Alabama shtati Kapitoliy binosi |Loblolli qaragʻay |1976-yil Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Shryock |first=John |date=July 19, 2019 |title=Have you ever seen Montgomery’s ‘Moon Tree’? |work=[[WSFA|WSFA-12]] |url=https://www.wsfa.com/2019/07/19/have-you-ever-seen-montgomerys-moon-tree/ |access-date=June 20, 2022}}</ref> |- |Elmer |[[Fayl:Flag of Louisiana.svg|thumb|20px|Louisiana]] |Palustris tajriba stantsiyasi, Kisatchie milliy oʻrmoni |Loblolli qaragʻay |April 1976 |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Zeringue |first=Jeff |date=March 4, 2019 |title=Moon tree mystery unsolved, still funny |work=Louisiana Forestry Association |url=https://www.laforestry.com/single-post/2019/03/04/Moon-tree-mystery-unsolved-still-funny |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |[[Knoxville (Tennessee)|Knoxville]] |[[Fayl:Flag of Tennessee.svg|thumb|20px|Tennessee]] |Oʻrmon xoʻjaligi tajriba stantsiyasi, Tennessi universiteti |Loblolli qaragʻay |1976-yil Aprel |<ref>{{Veb manbasi|sana=2013|sarlavha=Moon Trees #24|url=https://tufc.com/project/moon-trees/|kirish sanasi=July 14, 2022|ish=Tennessee Urban Forestry Council}}</ref> |- |Sewanee |[[Fayl:Flag of Tennessee.svg|thumb|20px|Tennessee]] |Woods Laboratoriyalari, Janubiy universiteti |Chinor |1976-yil Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Priestley |first=Mary |date=Spring 2002 |title=Preserving the Moon Tree and Other Members of the Campus Canopy |volume=6 |pages=1 |work=The Plant Press |publisher=[[Sewanee: The University of the South]] |issue=2 |url=https://new.sewanee.edu/files/resources/v6-n2.pdf |access-date=July 14, 2022}}</ref> |- |[[Elizabethton (Tennessee)|Elizabethton]] |[[Fayl:Flag of Tennessee.svg|thumb|20px|Tennessee]] |[[Fort Watauga]], [[Sycamore Shoals shtat tarixiy hududi]] |Chinor* |1976-yil Aprel |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Zepp|ism=Louise|sarlavha=Trees of Note|url=https://digital.tnconservationist.org/publication/?i=642292&article_id=3561568|kirish sanasi=July 14, 2022|ish=The Tennessee Conservationist}}</ref> |- |[[Tullahoma (Tennessee)|Tullahoma]] |[[Fayl:Flag of Tennessee.svg|thumb|20px|Tennessee]] |Arnold havo kuchlari bazasi |Loblolli qaragʻay* |1976-yil Aprel |<ref>{{Veb manbasi|sana=March 4, 2021|sarlavha=Tennessee’s four moon trees|url=https://noogatoday.6amcity.com/moon-trees-tn/|kirish sanasi=July 14, 2022|ish=NOOGAtoday}}</ref> |- |[[Olympia (Washington)|Olympia]] |[[Fayl:Flag of Washington.svg|thumb|20px|Washington]] |Washington shtati Kapitoliy binosi |Douglas Fir |1976-yil Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Erickson |first=Annie |date=March 13, 2020 |title=Olympia's Moon Tree just had triplets |work=[[KING-TV]] |url=https://www.king5.com/article/tech/science/environment/moon-tree-washington-state-olympia/281-2ff5d4cd-2b54-44df-9047-76b5c12fe615 |access-date=July 14, 2022}}</ref> |- |[[Indianapolis]] |[[Fayl:Flag of Indiana.svg|thumb|20px|Indiana]] |Indiana shtati uyi |Chinor |1976-yil 9-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Smith |first=Casey |date=July 18, 2019 |title=Across Indiana, trees are growing from seeds that went to the Moon. Here's where you can find them. |work=[[The Indianapolis Star]] |url=https://www.indystar.com/story/news/2019/07/18/indianas-moon-tree-seeds-made-their-way-space-and-back/1629114001/ |access-date=June 26, 2022 |quote=On the east lawn of the Statehouse in Indianapolis, a Sycamore was planted on April 9, 1976.}}</ref> |- |[[Lansing (Michigan)|Lansing]] |[[Fayl:Flag of Michigan.svg|thumb|20px|Michigan]] |Michigan shtati kapitoliy binosi |Chinor* |1976-yil 9-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=April 23, 1976 |title=Moon Tree Planted, Removed |pages=7 |work=[[Ironwood Daily Globe]] |url=https://www.newspapers.com/clip/34076521/moon-tree-at-state-capital-lawn/ |access-date=June 28, 2022}}</ref> |- |[[Flagstaff (Arizona)|Flagstaff]] |[[Fayl:Flag of Arizona.svg|thumb|20px|Arizona]] |Frances qisqa hovuzi, (ilgari Flagstaff oʻrta maktabi boʻlgan) |Douglas Fir* |1976-yil 30-Aprel |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Houk|ism=Rose|sana=July 7, 2021|sarlavha=Earth Notes: Southwestern Douglas-Fir Trees|url=https://www.knau.org/earth-notes/2021-07-07/earth-notes-southwestern-douglas-fir-trees|kirish sanasi=June 20, 2022|ish=[[KNAU]]|iqtibos=In 1976, a Douglas-fir tree was planted by the Frances Short Pond in Flagstaff.}}</ref> |- |[[Tucson (Arizona)|Tucson]] |[[Fayl:Flag of Arizona.svg|thumb|20px|Arizona]] |Kuiper kosmik fanlar binosi, Arizona universiteti |Chinor |1976-yil 30-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Desrochers |first=Daniel |date=September 29, 2015 |title=UA's moon tree struggles in dry climate |work=[[Arizona Daily Star]] |url=https://tucson.com/news/science/uas-moon-tree-struggles-in-dry-climate/article_fc15d0a9-a5c8-5b44-a791-18fa47cb37ce.html |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Salem (Oregon)|Salem]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|thumb|20px|Oregon]] |Oregon shtati kapitoliy binosi |Douglas Fir |1976-yil 30-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Schneider |first=Will |date=April 30, 2017 |title=Salem Moon Tree |work=Public History PDX |publisher=[[Portland State University]] |url=http://publichistorypdx.org/2017/04/30/salem-moon-tree/ |access-date=July 7, 2022}}</ref> |- |Middletown |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|thumb|20px|Pennsylvania]] |Core Creek Parki |Chinor |1976-yil 30-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Sofield |first=Tom |date=July 20, 2018 |title=‘Moon Tree’ At Core Creek Park Lives Up To Out-Of-This-World Name |work=LevittownNow |url=https://levittownnow.com/2018/07/20/moon-tree-at-core-creek-park-lives-up-to-its-out-of-this-world-name/ |access-date=July 14, 2022}}</ref> |- |[[Arcata (California)|Arcata]] |[[Fayl:Flag of California.svg|thumb|20px|California]] |California Davlat Politexnika Universiteti, Humboldt |3 qizil daraxt |1976-yil May |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=October 8, 2009 |title=Unraveling the Moon Tree Mystery |publisher=[[California State Polytechnic University, Humboldt]] |url=https://now.humboldt.edu/news/unravling-the-moon-tree-mystery |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |Athens |[[Fayl:Flag of Georgia.svg|thumb|20px|Georgia]] |Athens-Clarke okrugi rejalashtirish boʻlimi |Loblolli qaragʻay |1976-yil May |<ref>{{Veb manbasi|sana=May 2021|sarlavha=Moon Tree|url=https://www.accgov.com/10038/Moon-Tree|kirish sanasi=June 23, 2022|ish=Athens-Clarke County Website}}</ref> |- |Lincoln City |[[Fayl:Flag of Indiana.svg|thumb|20px|Indiana]] |Lincoln Davlat parki |Chinor |1976-yil 3-May |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=June 22, 2020 |title=Moon Tree Continues to Thrive at Lincoln State Park |work=Friends of Lincoln State Park |url=https://lspfriends.com/index.php/2020/06/22/moon-tree/ |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |[[Roseburg (Oregon)|Roseburg]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|thumb|20px|Oregon]] |Roseburg Veteran Ishlari Tibbiyot Markazi |Douglas Fir |1976-yil 3-May |<ref>{{Veb manbasi|sana=May 5, 2011|sarlavha=Apollo 14 Moon Trees|url=http://www.highway199.org/history/apollo-14-moon-trees/|kirish sanasi=July 4, 2022|ish=Highway199}}</ref> |- |[[Hollidaysburg]] |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|thumb|20px|Pennsylvania]] |Togʻli zali |Chinor |1976-yil 5-May |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Crumrine |first=Chad |date=June 30, 2022 |title=Hollidaysburg 'Moon Tree' Symbol of American History |work=Morrisons Cove Herald |url=https://www.mcheraldonline.com/story/2022/06/30/opinion/hollidaysburg-moon-tree-symbol-of-american-history/11893.html |access-date=July 7, 2022}}</ref> |- |[[Boise]] |[[Fayl:Flag of Idaho.svg|thumb|20px|Idaho]] |Idaho shtati Kapitoliy binosi |Douglas Fir* |1976-yil 7-May |<ref>{{Veb manbasi|sana=March 3, 2022|sarlavha=Idaho Capitol Tree|url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_trees/idaho_capitol_tree.html|kirish sanasi=June 26, 2022|ish=Goddard Space Flight Center|nashriyot=[[NASA]]}}</ref> |- |[[Cape Canaveral (Florida)|Cape Canaveral]] |[[Fayl:Flag of Florida.svg|thumb|20px|Florida]] |Kennedy kosmik markazi |Chinor* |1976-yil 25-may, |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Kelly |first=Emre |date=September 21, 2017 |title='Moon Tree' that traveled on Apollo mission and planted at KSC toppled by Hurricane Irma |work=[[Florida Today]] |url=https://www.floridatoday.com/story/tech/science/space/2017/09/21/nasa-apollo-moon-tree-toppled-hurricane-irma-kennedy-space-center-visitor-complex-florida/688689001/ |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Ebensburg]] |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|thumb|20px|Pennsylvania]] |Cambria Viloyat sudi binosi |Chinor |1976-yil 29-iyun |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Ramirez |first=Chris |date=February 15, 2011 |title=NASA 'detective' on track of America's 'moon trees' |work=[[Pittsburgh Tribune-Review]] |url=https://archive.triblive.com/news/nasa-detective-on-track-of-americas-moon-trees/ |access-date=July 7, 2022}}</ref> |- |[[King of Prussia]] |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|thumb|20px|Pennsylvania]] |Lockheed Martin kosmik tizimlari binosi |Chinor |1976-yil 29-iyun |<ref name=":0">{{Yangiliklar manbasi |last=Zuckerman |first=Catherine |date=July 8, 2019 |title=Trees that traveled to space now live on Earth. Here's where to find them. |work=[[National Geographic]] |url=https://www.nationalgeographic.com/science/article/moon-trees-that-traveled-to-space-now-live-on-earth-where-are-they-now |url-access=registration |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |[[Atchison (Kansas)|Atchison]] |[[Fayl:Flag of Kansas.svg|thumb|20px|Kansas]] |Xalqaro doʻstlik oʻrmoni |Chinor |1976-yil 24-iyul |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Wenner |first=Anna |date=February 18, 2011 |title='Moon tree' at home in Atchison |work=[[The Topeka Capital-Journal]] |url=https://www.cjonline.com/story/news/2011/02/18/moon-tree-home-atchison/16475745007/ |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |[[Berkeley (California)|Berkeley]] |[[Fayl:Flag of California.svg|thumb|20px|California]] |Tilden tabiat zonasining shimoli-gʻarbiy hududi |2 qizil daraxt |1976-yil 26-iyul |<ref>{{Veb manbasi|muallif=O'Brien|ism=Matt|sana=December 14, 2016|sarlavha='Moon trees' mark Tilden Regional Park|url=https://www.mercurynews.com/2015/11/27/moon-trees-mark-tilden-regional-park/|kirish sanasi=April 29, 2021|ish=[[The Mercury News]]|til=}}</ref> |- |[[Monterey (California)|Monterey]] |[[Fayl:Flag of California.svg|thumb|20px|California]] |Colton Hall yaqinidagi Friendly Plaza |Qizil daraxt |1976-yil 27-iyul |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Skvor |first=Gabriel |date=May 16, 2013 |title=Forty years ago a Monterey resident orbited the moon with the Apollo 14 astronauts. |work=Monterey County Weekly |url=https://www.montereycountyweekly.com/news/831_tales/forty-years-ago-a-monterey-resident-orbited-the-moon-with-the-apollo-14-astronauts/article_44202c04-6d12-5f72-84b7-03ae844a7f94.html |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Steubenville (Ohio)|Steubenville]] |[[Fayl:Flag of Ohio.svg|thumb|20px|Ohio]] |Doʻstlik bogʻi |Chinor |1976-yil 29-iyul |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Jankowski |first=Bob |title=Moon Seedling Planted |work=Herald-Star |publication-place=Steubenville, Ohio |url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_trees/friendship_park_tree.html |access-date=July 4, 2022}}</ref> |- |San Luis Obispo |[[Fayl:Flag of California.svg|thumb|20px|California]] |Mission Plaza |Redwood |1976-yil 30-iyul |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=April 22, 2019 |title=A tree in SLO County orbited the moon — yes, really |work=San Luis Obispo |url=https://www.sanluisobispo.com/news/local/article215604450.html |url-access=subscription |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Troy (Alabama)|Troy]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|thumb|20px|Alabama]] |Alabama kashshoflar muzeyi |Loblolli qaragʻay |1976-yil 5-avgust |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Treadwell|ism=Jaine|sana=July 20, 2019|sarlavha=MOON TREE: Pioneer Museum among select sites for special tree|url=https://www.troymessenger.com/2019/07/20/moon-tree-pioneer-museum-among-select-sites-for-special-tree/|kirish sanasi=June 20, 2022|ish=Troy Messenger}}</ref> |- |[[Tuscumbia (Alabama)|Tuscumbia]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|thumb|20px|Alabama]] |Ivy Green, tarixiy yodgorlik va [[Helen Keller]]ning tugʻilgan joyi |Loblolli qaragʻay |1976-yil 9-oktabr |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Corey |first=Russ |date=July 28, 2019 |title=Moon tree remains an attraction at Ivy Gree |work=[[TimesDaily]] |url=https://www.timesdaily.com/news/moon-tree-remains-an-attraction-at-ivy-green/article_733e4b95-4952-5787-b53d-636a80f57321.html |url-access=subscription |access-date=June 20, 2022}}</ref> |- |[[Auburn (Alabama)|Auburn]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|thumb|20px|Alabama]] |G.W. Andrews oʻrmon xoʻjaligi fanlari laboratoriyasi, Auburn universiteti |Loblolli qaragʻay* |1976-yil 22-oktabr |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Eastwood |first=Jon |date=July 6, 2019 |title=Grown from a seed that orbited the Moon in 1971. See Birmingham Botanical Gardens’ Moon Tree. |work=Bham Now |url=https://bhamnow.com/2019/06/04/birmingham-alabama-moon-tree/ |access-date=June 20, 2022 |quote=Alabama had five Moon Trees. Four are still alive. Auburn University, G.W Andrews Forestry Sciences Lab.}}</ref> |- |[[Sacramento (California)|Sacramento]] |[[Fayl:Flag of California.svg|thumb|20px|California]] |California shtati kapitoliy binosi |Qizil daraxt |1976-yil |<ref> Turner, Robert (December 2020). "No Annexation Without Representation". Sactown Magazine. Retrieved June 20, 2022.</ref> |- |Tallahassee |[[Fayl:Flag of Florida.svg|thumb|20px|Florida]] |Doyle Conner binosi, zavod sanoati bosh qarorgohi |Loblolli qaragʻay |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Davidson-Hiers |first=CD |date=July 16, 2019 |title=Bark side of the moon: Seeds from Apollo 14 mission rooted in Tallahassee |work=[[Tallahassee Democrat]] |url=https://www.tallahassee.com/story/news/2019/07/17/seeds-trees-orbited-moon-rooted-capital-city/1733042001/ |access-date=June 23, 2022}}</ref> |- |[[Waycross (Georgia)|Waycross]] |[[Fayl:Flag of Georgia.svg|thumb|20px|Georgia]] |Okefenokee mintaqaviy taʼlim xizmati agentligi |Loblolli qaragʻay |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Ford |first=Wayne |date=January 15, 2021 |title=As a seed, it orbited the moon on Apollo 14. 50 years later, this Athens pine is 'thriving' |work=[[Athens Banner-Herald]] |url=https://www.onlineathens.com/story/news/2021/01/15/athens-moon-tree-one-only-two-came-apollo-14-seeds-nasa-georgia/4161543001/ |access-date=June 23, 2022}}</ref> |- |[[Cannelton (Indiana)|Cannelton]] |[[Fayl:Flag of Indiana.svg|thumb|20px|Indiana]] |Camp Koch qiz skautlar lageri |Chinor |1976-yil |<ref>Zuckerman, Catherine (July 8, 2019). "Trees that traveled to space now live on Earth. Here's where to find them". National Geographic. Retrieved June 26, 2022.</ref> |- |[[Tell City (Indiana)|Tell City]] |[[Fayl:Flag of Indiana.svg|thumb|20px|Indiana]] |Hoosier milliy oʻrmon xizmati idorasi |2 dona shirin saqich |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Sutter |first=Chris |date=July 12, 2021 |title='Moon trees' attracting visitors to southern Indiana decades after a trip to space |work=[[WDRB|WDRB News]] |url=https://www.wdrb.com/news/moon-trees-attracting-visitors-to-southern-indiana-decades-after-a-trip-to-space/article_31e54cae-e340-11eb-83ae-2f0a5a04b721.html |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |Monmouth |[[Fayl:Flag of New Jersey.svg|thumb|20px|New Jersey]] |Monmouth okrugi sud binosi |Chinor* |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=June 11, 1976 |title=Moon tree readied for courthouse site |pages=17 |work=Daily Register |publication-place=Shrewsbury, New Jersey |url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_trees/monmouth_nj_tree.html |access-date=July 4, 2022}}</ref> |- |[[Corvallis (Oregon)|Corvallis]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|thumb|20px|Oregon]] |Peavi Hall, Oregon shtati universiteti |Douglas Fir |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=DeWitt |first=Joce |date=October 11, 2012 |title=OSU recognizes Moon Tree as living history |work=[[Corvallis Gazette-Times]] |url=https://www.gazettetimes.com/news/local/osu-recognizes-moon-tree-as-living-history/article_70fae514-133f-11e2-bad3-001a4bcf887a.html |url-access=subscription |access-date=July 7, 2022}}</ref> |- |Doswell |[[Fayl:Flag of Virginia.svg|thumb|20px|Virginia]] |Kings Dominion oʻyin parki |2-chinor (1 oʻlik) |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Morrison |first=Julee |date=December 6, 2017 |title=The Moon Tree That Orbited the Moon 34 Times |work=[[HuffPost]] |url=https://www.huffpost.com/entry/the-moon-tree-that-orbite_b_9837820 |access-date=August 7, 2022}}</ref> |- |[[Eugene (Oregon)|Eugene]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|thumb|20px|Oregon]] |Erb Memorial ittifoqi, Oregon universiteti |Douglas Fir |1976-yil (1987-yilda koʻchirilgan va qayta ekilgan,) |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Davies |first=Sararosa |date=November 7, 2018 |title=To space and back: The story of UO’s ‘Moon Tree’ |work=[[Daily Emerald]] |url=https://www.dailyemerald.com/arts-culture/to-space-and-back-the-story-of-uo-s-moon/article_dc326c49-82ff-5c65-8524-a3d8ab0ca813.html |access-date=July 4, 2022}}</ref> |- |[[Gainesville (Florida)|Gainesville]] |[[Fayl:Flag of Florida.svg|thumb|20px|Florida]] |Florida Universiteti |Chinor |1977-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Arndorfer |first=Bob |date=October 3, 2005 |title=Tracing the history of UF’s moon tree |work=[[The Gainesville Sun]] |url=https://www.gainesville.com/article/LK/20051003/news/604183518/GS/ |url-status=dead |access-date=June 22, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210325050842/https://www.gainesville.com/article/LK/20051003/news/604183518/GS/ |archive-date=March 25, 2021}}</ref> |- |[[Boise]] |[[Fayl:Flag of Idaho.svg|thumb|20px|Idaho]] |Louell boshlangʻich maktabi |Loblolli qaragʻay |1977-yil |<ref>{{Cite video |url=https://www.idahostatesman.com/news/local/article74684302.html |title=This Boise Tree Has Been To The Moon And Back |date=February 7, 2018 |type=Video |publisher=[[Idaho Statesman]]}}</ref> |- |[[Greenbelt (Maryland)|Greenbelt]] |[[Fayl:Flag of Maryland.svg|thumb|20px|Maryland]] |Goddard kosmik parvozlar markazi |Chinor |1977-yil 9-iyun |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Foster|ism=Jim|sana=September 18, 2002|sarlavha=Moon Tree|url=https://epod.usra.edu/blog/2002/09/moon-tree.html|kirish sanasi=June 28, 2022|ish=[[Universities Space Research Association]]}}</ref> |- |[[Perry (Florida)|Perry]] |[[Fayl:Flag of Florida.svg|thumb|20px|Florida]] |Oʻrmon poytaxti muzeyi davlat bogʻi |Loblolli qaragʻay |1978-yil 29-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=October 22, 2011 |title=Seedling traveled 250,000 miles to moon and back |pages=3 |work=Perry News-Herald |url=https://ufdc.ufl.edu/UF00028293/00352/images/2 |access-date=June 22, 2022}}</ref> |- |Lockeford |[[Fayl:Flag of California.svg|thumb|20px|California]] |Lockeford oʻsimlik materiallari markazi |Qizil daraxt |1979-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Forgione |first=Mary |date=July 20, 2019 |title=Where to find California’s moon trees, grown from seeds taken aboard an Apollo mission |work=[[Los Angeles Times]] |url=https://www.latimes.com/travel/story/2019-07-19/california-moon-trees |access-date=June 21, 2022 |quote=[A]nd at least one at a Forest Service site in Lockeford.}}</ref> |- |[[Yangi Orlean|New Orleans]] |[[Fayl:Flag of Louisiana.svg|thumb|20px|Louisiana]] |Yangi Orlean daryo oqimi |Loblolli qaragʻay* |1983-yil Iyun |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Hester |first=Jessica Leigh |date=February 1, 2019 |title=Whatever Happened to All the Moon Trees? |work=[[Atlas Obscura]] |url=https://www.atlasobscura.com/articles/what-happened-to-moon-trees |access-date=June 26, 2022 |quote=In New Orleans, for instance, a Moon pine was removed after sustaining damage in Hurricane Katrina.}}</ref> |- |Holliston |[[Fayl:Flag of Massachusetts.svg|thumb|20px|Massachusetts]] |Holliston Politsiya mahkamasi |Chinor |1982-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Hosmer |first=Kerri |date=July 26, 1998 |title=From the Moon to Holliston |work=[[The MetroWest Daily News|Middlesex News]] |url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_trees/holliston_tree.html}}</ref> |- |[[Keystone Heights]] |[[Fayl:Flag of Florida.svg|thumb|20px|Florida]] |Keystone Heights kutubxonasi |Chinor |1984-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Sealey |first=Jean |date=February 6, 2015 |title=Keystone Heights enjoys link to Apollo 14 mission |work=[[The Florida Times-Union]] |url=https://www.jacksonville.com/story/news/2015/02/06/keystone-heights-enjoys-link-apollo-14-mission/15650075007/ |access-date=June 22, 2022}}</ref> |- |Tallahassee |[[Fayl:Flag of Florida.svg|thumb|20px|Florida]] |Kaskadlar bogʻi |Chinor |''Nomaʼlum'' |<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.tallahassee.com/picture-gallery/news/2019/07/16/meet-tallahassees-moon-trees/1746357001/|sarlavha=Meet Tallahassee's 'moon trees'|sana=July 16, 2019|kirish sanasi=June 22, 2022|ish=[[Tallahassee Democrat]]}}</ref> |- |Moscow |[[Fayl:Flag of Idaho.svg|thumb|20px|Idaho]] |Idaho universitetining maʼmuriyat binosi, |Chinor* |''Nomaʼlum'' |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Brockett |first=Bailey |date=July 22, 2022 |title=Local Legends: Recalling Moscow’s moon tree |work=[[Lewiston Morning Tribune]] |url=https://lmtribune.com/a_and_e/local-legends-recalling-moscow-s-moon-tree/article_77dc69d4-aa12-5153-8d3b-77e20ecc50b5.html |access-date=June 23, 2022}}</ref> |- |[[Waynesboro (Mississippi)|Waynesboro]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|thumb|20px|Mississippi]] |Oʻrmon xoʻjaligi komissiyasi bolalar bogʻchasi |Chinor |''Nomaʼlum'' |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=June 11, 2019 |title=Astronauts Took Seeds to the Moon, Here’s Where You Can Find Moon Trees in the U.S. |work=[[Rare (website)|Rare – America's News Feed]] |url=https://rare.us/rare-life/moon-trees-nasa/ |access-date=August 7, 2022}}</ref> |- |[[De Soto (Missouri)|DeSoto]] |[[Fayl:Flag of Missouri.svg|thumb|20px|Missouri]] |Walthers Parki |Chinor |''Nomaʼlum'' |<ref>{{Veb manbasi|sana=July 19, 2019|sarlavha=Moon Trees and Space Gums|url=https://discoverandshare.org/2019/07/19/moon-trees-and-space-gums/|kirish sanasi=August 7, 2022|nashriyot=[[Missouri Botanical Garden]]}}</ref> |- |[[Brevard (Shimoliy Karolina)|Brevard]] |[[Fayl:Flag of North Carolina.svg|thumb|20px|North Carolina]] |Oʻrmon xoʻjaligi beshigi, [[Pisgah milliy o'rmoni]] |Chinor |''Unknown'' |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Markovich |first=Jeremy |date=October 27, 2019 |title=Space Seeds: Moon Trees in Western North Carolina |work=[[Our State]] |url=https://www.ourstate.com/space-seeds-moon-trees-in-western-north-carolina/ |access-date=August 7, 2022}}</ref> |- |[[Salem (Oregon)|Salem]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|thumb|20px|Oregon]] |Xususiy turar joy |2 Douglas Firs |1973-yil | |- |[[Huntsville (Alabama)|Huntsville]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|thumb|20px|Alabama]] |[[AQSh kosmik va raketa markazi]] |5 ta chinor, 2 ta qarag‘ay * |1976-yil 29-Oktabr |<ref>{{Cite news |last=Carter |first=Jamie |date=February 5, 2021 |title=Have You Ever Seen A ‘Moon Tree?’ Where You Can See A Curious Legacy Of NASA’s Apollo Missions 50 Years On |work=[[Forbes]] |url=https://www.forbes.com/sites/jamiecartereurope/2021/02/05/have-you-ever-seen-a-moon-tree-where-you-can-see-this-curious-legacy-of-nasas-apollo-missions-50-years-later/ |access-date=August 24, 2022}}</ref> |- |[[Tuskegee (Alabama)|Tuskegee]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|thumb|20px|Alabama]] |V.A. kasalxonasi (CAVHCS) |Loblolli qaragʻay * |1976-yil |<ref>{{Cite web |date=July 3, 2021 |title=Moon Trees |url=https://encyclopediaofarkansas.net/entries/moon-trees-14947/ |access-date=August 14, 2022 |website=[[Encyclopedia of Arkansas]] |publisher=[[Central Arkansas Library System]]}}</ref> |- |[[Monticello (Arkansas)|Monticello]] |[[Fayl:Flag of Arkansas.svg|thumb|20px|Arkansas]] |Monticellodagi Arkansas universiteti |Loblolli qaragʻay * |1977-yil? | |- |[[Yangi Orlean|New Orleans]] |[[Fayl:Flag of Louisiana.svg|thumb|20px|Louisiana]] |NASA Michoud yigʻish moslamasi |Loblolli qaragʻay (2?) * |1976-yil Iyul |<ref>{{Cite news |last=Pontchartrain |first=Blake |date=July 15, 2019 |title=How trees that traveled to the moon and back came to live in Louis Armstrong Park |work=[[Gambit (newspaper)|The Gambit]] |url=https://www.nola.com/gambit/new_orleans/news/blake_pontchartrain/article_336db444-7cf8-56ab-a060-17238aa9aa6b.html |access-date=August 24, 2022}}</ref> |- |North Pembroke |[[Fayl:Flag of Massachusetts.svg|thumb|20px|Massachusetts]] |AQSH tarixiy jamiyati |Chinor? * |1976-yil April |<ref>Hester, Jessica Leigh (February 1, 2019). "Whatever Happened to All the Moon Trees?". Atlas Obscura. Retrieved June 26, 2022. In New Orleans, for instance, a Moon pine was removed after sustaining damage in Hurricane Katrina.</ref> |- |[[Albukerke|Albuquerque]] |[[Fayl:Flag of New Mexico.svg|thumb|20px|New Mexico]] |[[Civic Plaza]] | rowspan="2" |Douglas Fir * |1976-yil, 7-aprel |<ref>{{Cite news |date=July 23, 2019 |title=New Mexico’s ‘moon trees’ planted after Apollo 14 are lost |work=[[Associated Press]] |url=https://apnews.com/article/fa2b76b108eb4503bf133514bee75aa0 |access-date=August 24, 2022}}</ref> |- |Illinois Valley |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|thumb|20px|Oregon]] |[[Siskiyou Smoke Jumper bazasi]] |1976-yil 7-aprel |<ref>{{Cite news |last=Carter |first=Jamie |date=February 5, 2021 |title=Have You Ever Seen A ‘Moon Tree?’ Where You Can See A Curious Legacy Of NASA’s Apollo Missions 50 Years On |work=[[Forbes]] |url=https://www.forbes.com/sites/jamiecartereurope/2021/02/05/have-you-ever-seen-a-moon-tree-where-you-can-see-this-curious-legacy-of-nasas-apollo-missions-50-years-later/ |access-date=August 24, 2022}}</ref> |- |[[Vashington (shahar)|Washington, D.C.]] |[[File:Flag of the District of Columbia.svg|thumb|20px|District of Columbia]] |[[Oq uy|White House]] |Loblolli qaragʻay * |1977-yil, 19-Yanvar | |- |[[Plano (Texas)|Plano]] |[[Fayl:Flag of Texas.svg|thumb|20px|Texas]] |Plano oʻrta maktabi |Chinor * |2009-yil 4-Noyabr | |- |[[Hyuston|Houston]] |[[Fayl:Flag of Texas.svg|thumb|20px|Texas]] |[[NASA Johnson kosmik markazi]] |Loblolli qaragʻay |2016-yil, Fevral |- |Silver City |[[Fayl:Flag of New Mexico.svg|thumb|20px|New Mexico]] |[[Gough Parki]] |Chinor |1976-yil 14-Avgust |<ref>{{Cite news |date=August 14, 1976 |title='Moon Tree' Dedication Here Sunday' |pages=1 |work=[[Silver City Daily Press and Independent|Silver City Daily Press]] |url=https://www.newspapers.com/image/38674710/?clipping_id=34076574 |access-date=August 22, 2022}}</ref> |- |Bracey |[[Fayl:Flag of Virginia.svg|thumb|20px|Virginia]] |River Ridge golf va lager klubi |Chinor |1971-yil 31-Yanvar | |} === Boshqa mamlakatlarda === {| class="wikitable sortable plainrowheaders" ! scope="col" |Shahar ! scope="col" | Mamlakat ! scope="col" | Manzil ! scope="col" | Turlar ! scope="col" | Ekilgan sana ! class="unsortable" scope="col" | {{Abbr|Ref.|Reference(s)}} |- | [[Brazilia (shahar)|Braziliya]] | [[Braziliya]] | Ibama markaziy binosining bogʻi | saqich | 1980 yil 14 noyabr | <ref>[http://memoria.bn.br/DocReader/docreader.aspx?bib=028274_03&pasta=ano%20198&pesq=%C3%A1rvore%20da%20lua ''Correio Braziliense'', November 15, 1980]</ref> |- | Santa Rosa | [[Braziliya]] | Parque Municipal de Exposições | Qizil daraxt | 1981 yil 18 avgust |<ref>[http://memoria.bn.br/DocReader/docreader.aspx?bib=028274_03&pasta=ano%20198&pesq=%C3%A1rvore%20da%20lua ''Correio Braziliense'', November 15, 1980]</ref> |- | [[Tradate|Savdo]] | [[Italiya]] | Appiano Gentile Park | Loblolli qaragʻay | 2011 yil 10 oktyabr | |- | [[Luzern|Lucerne]] | [[Shveysariya|Shveytsariya]] | Shveytsariya transport muzeyi | chinor | 1976 yil 15 avgust (keyinroq ekilgan) | |} == Shuningdek qarang == * [[Oy tosh]] * [[Astrobotanika]] * [[https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_individual_trees List of individual trees]] == Manbalar == {{manbalar}} == Havolalar == * [http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html Oy daraxtlari, NASA.] * [http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html Oy daraxtlari, NASA: [[Goddard kosmik parvozlar markazi]]] * [http://www.moontreefoundation.org Oy daraxti fondi.] * https://foresthistory.org/houston-we-have-moon-trees/ „Xyuston, bizda oy daraxtlari bor“. [[Peeling Back the Bark blogi]], [[The Forest History Society]]. accss3zjuurocjtfrjn7w9qba57f4hj 2816522 2816521 2022-08-28T21:42:07Z Abdug'ani Karimov 75024 /* Shuningdek qarang */ wikitext text/x-wiki [[Fayl:Bicentennial_moon_tree.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Bicentennial_moon_tree.jpg/170px-Bicentennial_moon_tree.jpg|thumb| 1975–yilda Filadelfiya, Vashington maydonida ekilgan ikki yuz yillik oy daraxti]] [[Fayl:MoonTreeArk.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/MoonTreeArk.jpg/170px-MoonTreeArk.jpg|thumb| [[Fort Smith (Arkansas)|Arkanzas shtatining Fort Smit]] shahridagi Sebastyan okrugi sud binosi oldidagi oy daraxti]] [[Fayl:MoonTreePlaque.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/MoonTreePlaque.jpg/170px-MoonTreePlaque.jpg|thumb| Fort Smit, Arkanzas, Oy daraxti tagidagi plaket.]] [[Fayl:Moon_tree_plaque,_Waycross,_GA.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Moon_tree_plaque%2C_Waycross%2C_GA.jpg/170px-Moon_tree_plaque%2C_Waycross%2C_GA.jpg|thumb| Oy daraxti, Waycross, Jorjiya]] '''Oy daraxtlari''' 1971–yilda Apollon 14 missiyasining qoʻmondonlik moduli uchuvchisi Stuart Roosa tomonidan Oy atrofidagi orbitaga olingan 500 ta urugʻdan oʻstirilgan daraxtlardir. Bu gʻoyani oʻsha paytdagi Amerika Qoʻshma Shtatlar oʻrmon xizmati boshligʻi Ed Cliff tutundan sakrab chiqqan Ruzaga taklif qilgan.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.foresthistory.org/ASPNET/People/Chiefs.aspx|sarlavha=Chiefs of the U.S. Forest Service|ism=Gerald|muallif=Williams|sana=2009-06-18|nashriyot=[[Forest History Society]]|kirish sanasi=7 August 2009|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150924014558/http://www.foresthistory.org/ASPNET/People/Chiefs.aspx|arxivsana=24 September 2015}}</ref> Tajriba uchun urugʻlar besh [[Tur (biologiya)|turdagi]] daraxtdan tanlab olindi: loblolli qaragʻay, chinor, saqich, qizil daraxt va Duglas archasi.<ref name="Williams">{{Veb manbasi|url=http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html|sarlavha=The "Moon Trees"|ism=David R.|muallif=Williams|nashriyot=[[NASA]]|ish=[[Goddard Space Flight Center]]|sana=28 July 2009|kirish sanasi=7 August 2009}}</ref><ref name="Atlantic Jan 2022"> [https://www.theatlantic.com/science/archive/2022/01/nasa-moon-trees-apollo/621395/ We Almost Forgot About the Moon Trees: A collection of tree seeds that went round and round the moon was scattered far and wide back home], by Marina Koren. The seeds orbited the Moon, but were not landed on it. The Atlantic, January 31, 2022. </ref><ref name="Wired Feb 2011"> [https://www.wired.com/2011/02/moon-trees/ The Mystery of the Missing Moon Trees:] 15 years after NASA astronomer David Williams started searching for them, hundreds of trees grown from space-faring seeds are still missing. The "moon trees, " whose seeds circled the moon 34 times in Apollo 14 astronaut Stuart Roosa‘s pocket, were welcomed back to Earth with great fanfare in 1971. February 10, 2011, wired.com.</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=February 10, 2011 |title=Race Against Time to Find Apollo 14's Lost Voyagers: 'Moon Trees' |work=[[Science Daily]] |url=https://www.sciencedaily.com/releases/2011/02/110209171139.htm}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Black |first=Richard |date=19 July 2005 |title=Trees... from the Moon |work=[[BBC News]] |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/magazine/4694361.stm}}</ref> == Tarixi == Parvozdan soʻng urugʻlar unib chiqishi uchun [[Mississippi|Missisipi shtatining]] [[Gulfport (Mississippi)|Gulfport]] shahridagi janubiy Forest xizmat stantsiyasiga va [[Placerville (California)|Kaliforniyaning Pleyservil shahridagi]] gʻarbiy stantsiyaga yuboriladi. Deyarli barcha urugʻlar muvaffaqiyatli unib chiqadi va bir necha yil oʻtgach, oʻrmon xizmati 420 ga yaqin koʻchatlarga ega boʻladi. Ulardan baʼzilari yerga ekilib maxsus nazorat sifatida ajratilgan. 40 yildan koʻproq vaqt oʻtgach, ikki toifadagi daraxtlarni oʻrtasida sezilarli farq yoʻq edi. „Oy daraxtlari“ ning aksariyati 1975 va 1976 yillarda davlat oʻrmon xoʻjaligi tashkilotlariga mamlakatning ikki yuz yillik bayrami doirasida ekish uchun berilgan. Daraxtlar janubiy yoki gʻarbiy turlarga tegishli boʻlganligi sababli, barcha shtatlar daraxtlarni olmagan. [[Oq uy|Oq uyda]] Loblolli qaragʻayi ekilgan va daraxtlar [[Braziliya|Braziliyada]], [[Shveysariya|Shveytsariyada]] ekilib, hattoki [[Yaponiya imperatori|imperator]] Xiroxitoga va boshqalarga sovgʻa qilingan.<ref name="Williams">{{Veb manbasi|url=http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html|sarlavha=The "Moon Trees"|ism=David R.|muallif=Williams|nashriyot=[[NASA]]|ish=[[Goddard Space Flight Center]]|sana=28 July 2009|kirish sanasi=7 August 2009}}</ref> Bu urugʻlardan ekilgan koʻplab daraxtlarning joylashuvi oʻnlab yillar davomida nomaʼlum boʻlib kelgan. 1996–yilda uchinchi sinf oʻqituvchisi Joan Goble va uning oʻquvchilari oʻz hududlarida oy daraxti ekanligini koʻrsatadigan taxtali daraxtni topdilar. Ular Gobl NASAga elektron xat yuborib xodim Dave Williamsga murojaat qildi. Uilyams NASAdagi ko‘pchilik hamkasblari qatori ana shu daraxtlarning mavjudligidan bexabar boʻlgan. Williams baʼzi tadqiqotlarni amalga oshirganidan soʻng, bu urugʻlarni kosmosga va uyga ekish uchun Roosa tomonidan amalga oshirilgan dastlabki harakatlar tasvirlangan eski gazetadan baʼzi parchalarini topdi.<ref name="Atlantic Jan 2022"> [https://www.theatlantic.com/science/archive/2022/01/nasa-moon-trees-apollo/621395/ We Almost Forgot About the Moon Trees: A collection of tree seeds that went round and round the moon was scattered far and wide back home], by Marina Koren. The seeds orbited the Moon, but were not landed on it. The Atlantic, January 31, 2022. </ref> Williams NASAning rasmiy veb-saytiga oʻzining sahifasini joylashtirib, daraxtlarni topishda jamoatchilikdan yordam so‘radi. Sahifada, shuningdek, oy daraxtlarining maʼlum boʻlgan joylashuvi va turlari roʻyxati keltirilgan jadval ham boʻlgan. Williams Amerika Qoʻshma Shtatlari boʻylab odamlardan oy daraxtlari ekanligini tasdiqlovchi plitalar bilan daraxtlarni koʻrganli haqida xabarlarni eshita boshladi. Williams bunday daraxtlar, jumladan, ularning joylashuvi va turlari haqida maʼlumotlar roʻyxatini koʻrsatadigan maʼlumotlar bazasini yaratishni va boshqarishni boshladi. 2011-yilda ''Wired'' jurnalida chop etilgan maqolada Williamsning elektron pochta manzili koʻrsatilib, saʼy-harakatlari tasvirlangan va oy daraxtlari haqida mavjud maʼlumotga ega boʻlgan har qanday odamni oʻz sahifasiga yozishga undagan.<ref name="Wired Feb 2011"> [https://www.wired.com/2011/02/moon-trees/ The Mystery of the Missing Moon Trees:] 15 years after NASA astronomer David Williams started searching for them, hundreds of trees grown from space-faring seeds are still missing. The "moon trees, " whose seeds circled the moon 34 times in Apollo 14 astronaut Stuart Roosa‘s pocket, were welcomed back to Earth with great fanfare in 1971. February 10, 2011, wired.com.</ref> 2022 yil holatiga koʻra, mavjud daraxtlarni aniqlash va joylashtirish boʻyicha say-harakatlar davom ettirililib<ref name="Atlantic Jan 2022"> [https://www.theatlantic.com/science/archive/2022/01/nasa-moon-trees-apollo/621395/ We Almost Forgot About the Moon Trees: A collection of tree seeds that went round and round the moon was scattered far and wide back home], by Marina Koren. The seeds orbited the Moon, but were not landed on it. The Atlantic, January 31, 2022. </ref> NASA sahifasi faolligicha qolgan.<ref name="NASA page"> [https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html The „Moon Trees“], official NASA website, accessed Feb 3, 2022. </ref> 2021-yil mart oyiga kelib Qirollik Astronomiya Jamiyati va [[Buyuk Britaniya kosmik agentligi|Buyuk Britaniya Koinot agentligi tashrif bilan Buyuk Britaniyada]] [[Birlashgan Qirollik|o‘sishi]] mumkin bo‘lgan 15 tagacha Oy daraxtini aniqlash uchun jamoatchilikdan yordam so‘radi. 2021–yil aprel oyi holatiga koʻra, Buyuk Britaniyaga kelgan daraxt turlaridan hech biri aniqlanmagan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://ras.ac.uk/news-and-press/news/can-you-help-us-find-moon-trees|sarlavha=Can you help us find the Moon Trees?|muallif=Massey|ism=Robert|nashriyot=Royal Astronomical Society|sana=2021-03-30|kirish sanasi=2021-04-23}}</ref> === Hozirgi harakatlar === Oy daraxti jamgʻarmasi — bu Roosaning qizi Rosemary tomonidan boshqariladigan tashkilot boʻlib, u dunyo boʻylab turli mintaqalarda oy daraxtlarini ekishni oʻz oldiga maqsad qiladi. Jamgʻarma homiyligi asosida va Roosa tomonidan olib borilgan tadqiqotlar natijasiga koʻra urugʻlardan unib chiqqan daraxtlarning asl avlodi orqali yetishtirilgan urugʻlar bilan yangi daraxtlar ekish ishlarini amalga oshiradi.<ref name="foundation"> [https://www.moontreefoundation.com/moon-tree-plantings Moon tree Planting ceremony], official website of Moon Tree Foundation, accessed February 3, 2022. </ref> == Joylari == === Amerika Qoʻshma Shtatlar === {| class="wikitable sortable plainrowheaders" ! scope="col" |Shahar ! scope="col" |Shtat ! scope="col" |Hududi ! scope="col" |Turlari ! class="unsortable" scope="col" |Ekilgan sana ! class="unsortable" scope="col" |{{Abbr|Ref.|Reference(s)}} |- |[[Starkville (Mississippi)|Starkville]] |[[Fayl:Flag of Mississippi.svg|thumb|20px|Mississippi]] |Dorman Xoll, Mississippi shtat universiteti |Chinor |1975 |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Steinberg |first=Sasha |date=July 18, 2019 |title=As NASA celebrates Apollo 50th anniversary, MSU recognizes lineage of its ‘Moon Sycamore’ tree |work=[[Mississippi State University]] |url=https://www.msstate.edu/newsroom/article/2019/07/nasa-celebrates-apollo-50th-anniversary-msu-recognizes-lineage-its-moon |access-date=July 4, 2022}}</ref> |- |[[Filadelfiya|Philadelphia]] |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|thumb|20px|Pennsylvania]] |Washington Kvadrat parki |Chinor* |1975-yil 6-May |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=McDevitt |first=John |date=September 2, 2011 |title=Dead ‘Moon Tree’ In Washington Square Park Will Be Replaced |work=[[KYW-TV|CBS Philly]] |url=https://philadelphia.cbslocal.com/2011/09/02/dead-moon-tree-in-washington-square-park-will-be-replaced/ |access-date=July 14, 2022}}</ref> |- |[[Bethesda (Maryland)|Bethesda]] |[[Fayl:Flag of Maryland.svg|thumb|20px|Maryland]] |Amerika oʻrmonchilar jamiyati |Loblolli qaragʻay |1975-yil, 30-sentyabr |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Botkin|ism=Erica|sana=October 1, 2014|sarlavha=Moon Trees|url=https://www.redwoods.edu/artgallery/Exhibitions/ArtMID/1082/ArticleID/436/Moon-Trees|kirish sanasi=June 28, 2022|nashriyot=[[College of the Redwoods]]}}</ref> |- |[[Fort Smith (Arkansas)|Fort Smith]] |[[Fayl:Flag of Arkansas.svg|thumb|20px|Arkansas]] |Sebastian okrugi sud binosi |Loblolli qaragʻay |1976-yil 15-Mart |<ref name=":1">{{Yangiliklar manbasi |last=Lee |first=Brittney |date=August 20, 2018 |title=Arkansas Moon Trees: Out of This World |work=Only in Arkansas |url=https://onlyinark.com/homegrown/arkansas-moon-trees/ |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Little Rock (Arkansas)|Little Rock]] |[[Fayl:Flag of Arkansas.svg|thumb|20px|Arkansas]] |Oʻrmon xoʻjaligi komissiyasi shtab-kvartirasi |Loblolli qaragʻay * |1976-yil 15-Mart |<ref name=":1" /> |- |[[Washington (Arkansas)|Washington]] |[[Fayl:Flag of Arkansas.svg|thumb|20px|Arkansas]] |Eski Washington tarixiy shtat bogʻi |Loblolli qaragʻay |1976-yil 15-Mart |<ref>{{Yangiliklar manbasi |author-link= |date=January 8, 2015 |title=Arkansas grows ‘moon trees’ |work=[[Fox News]] |url=https://www.foxnews.com/science/arkansas-grows-moon-trees |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Asheville (Shimoliy Karolina)|Asheville]] |[[Fayl:Flag of North Carolina.svg|thumb|20px|North Carolina]] |Ashevilledagi botanika bogʻlari |Chinor |1976-yil 19-Mart |<ref>{{Veb manbasi|sana=August 28, 2018|sarlavha=Asheville’s Moon Tree|url=https://thepennsylvaniarambler.com/2018/08/28/along-the-way-the-asheville-moon-tree/|kirish sanasi=July 4, 2022|ish=The Pennsylvania Rambler}}</ref> |- |[[Birmingham (Alabama)|Birmingham]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|thumb|20px|Alabama]] |Birminham botanika bogʻi, Lane Parki yaqinida |Chinor |1976-yil Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Hansen |first=Jeff |date=February 9, 2011 |title=40 years after splashdown, Birmingham Botanical Gardens a tranquil base for tree grown from seeds that went to the moon |work=[[The Birmingham News]] |url=https://www.al.com/spotnews/2011/02/40_years_after_splashdown_birm.html |access-date=June 20, 2022}}</ref> |- |[[Montgomery (Alabama)|Montgomery]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|thumb|20px|Alabama]] |Alabama shtati Kapitoliy binosi |Loblolli qaragʻay |1976-yil Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Shryock |first=John |date=July 19, 2019 |title=Have you ever seen Montgomery’s ‘Moon Tree’? |work=[[WSFA|WSFA-12]] |url=https://www.wsfa.com/2019/07/19/have-you-ever-seen-montgomerys-moon-tree/ |access-date=June 20, 2022}}</ref> |- |Elmer |[[Fayl:Flag of Louisiana.svg|thumb|20px|Louisiana]] |Palustris tajriba stantsiyasi, Kisatchie milliy oʻrmoni |Loblolli qaragʻay |April 1976 |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Zeringue |first=Jeff |date=March 4, 2019 |title=Moon tree mystery unsolved, still funny |work=Louisiana Forestry Association |url=https://www.laforestry.com/single-post/2019/03/04/Moon-tree-mystery-unsolved-still-funny |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |[[Knoxville (Tennessee)|Knoxville]] |[[Fayl:Flag of Tennessee.svg|thumb|20px|Tennessee]] |Oʻrmon xoʻjaligi tajriba stantsiyasi, Tennessi universiteti |Loblolli qaragʻay |1976-yil Aprel |<ref>{{Veb manbasi|sana=2013|sarlavha=Moon Trees #24|url=https://tufc.com/project/moon-trees/|kirish sanasi=July 14, 2022|ish=Tennessee Urban Forestry Council}}</ref> |- |Sewanee |[[Fayl:Flag of Tennessee.svg|thumb|20px|Tennessee]] |Woods Laboratoriyalari, Janubiy universiteti |Chinor |1976-yil Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Priestley |first=Mary |date=Spring 2002 |title=Preserving the Moon Tree and Other Members of the Campus Canopy |volume=6 |pages=1 |work=The Plant Press |publisher=[[Sewanee: The University of the South]] |issue=2 |url=https://new.sewanee.edu/files/resources/v6-n2.pdf |access-date=July 14, 2022}}</ref> |- |[[Elizabethton (Tennessee)|Elizabethton]] |[[Fayl:Flag of Tennessee.svg|thumb|20px|Tennessee]] |[[Fort Watauga]], [[Sycamore Shoals shtat tarixiy hududi]] |Chinor* |1976-yil Aprel |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Zepp|ism=Louise|sarlavha=Trees of Note|url=https://digital.tnconservationist.org/publication/?i=642292&article_id=3561568|kirish sanasi=July 14, 2022|ish=The Tennessee Conservationist}}</ref> |- |[[Tullahoma (Tennessee)|Tullahoma]] |[[Fayl:Flag of Tennessee.svg|thumb|20px|Tennessee]] |Arnold havo kuchlari bazasi |Loblolli qaragʻay* |1976-yil Aprel |<ref>{{Veb manbasi|sana=March 4, 2021|sarlavha=Tennessee’s four moon trees|url=https://noogatoday.6amcity.com/moon-trees-tn/|kirish sanasi=July 14, 2022|ish=NOOGAtoday}}</ref> |- |[[Olympia (Washington)|Olympia]] |[[Fayl:Flag of Washington.svg|thumb|20px|Washington]] |Washington shtati Kapitoliy binosi |Douglas Fir |1976-yil Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Erickson |first=Annie |date=March 13, 2020 |title=Olympia's Moon Tree just had triplets |work=[[KING-TV]] |url=https://www.king5.com/article/tech/science/environment/moon-tree-washington-state-olympia/281-2ff5d4cd-2b54-44df-9047-76b5c12fe615 |access-date=July 14, 2022}}</ref> |- |[[Indianapolis]] |[[Fayl:Flag of Indiana.svg|thumb|20px|Indiana]] |Indiana shtati uyi |Chinor |1976-yil 9-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Smith |first=Casey |date=July 18, 2019 |title=Across Indiana, trees are growing from seeds that went to the Moon. Here's where you can find them. |work=[[The Indianapolis Star]] |url=https://www.indystar.com/story/news/2019/07/18/indianas-moon-tree-seeds-made-their-way-space-and-back/1629114001/ |access-date=June 26, 2022 |quote=On the east lawn of the Statehouse in Indianapolis, a Sycamore was planted on April 9, 1976.}}</ref> |- |[[Lansing (Michigan)|Lansing]] |[[Fayl:Flag of Michigan.svg|thumb|20px|Michigan]] |Michigan shtati kapitoliy binosi |Chinor* |1976-yil 9-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=April 23, 1976 |title=Moon Tree Planted, Removed |pages=7 |work=[[Ironwood Daily Globe]] |url=https://www.newspapers.com/clip/34076521/moon-tree-at-state-capital-lawn/ |access-date=June 28, 2022}}</ref> |- |[[Flagstaff (Arizona)|Flagstaff]] |[[Fayl:Flag of Arizona.svg|thumb|20px|Arizona]] |Frances qisqa hovuzi, (ilgari Flagstaff oʻrta maktabi boʻlgan) |Douglas Fir* |1976-yil 30-Aprel |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Houk|ism=Rose|sana=July 7, 2021|sarlavha=Earth Notes: Southwestern Douglas-Fir Trees|url=https://www.knau.org/earth-notes/2021-07-07/earth-notes-southwestern-douglas-fir-trees|kirish sanasi=June 20, 2022|ish=[[KNAU]]|iqtibos=In 1976, a Douglas-fir tree was planted by the Frances Short Pond in Flagstaff.}}</ref> |- |[[Tucson (Arizona)|Tucson]] |[[Fayl:Flag of Arizona.svg|thumb|20px|Arizona]] |Kuiper kosmik fanlar binosi, Arizona universiteti |Chinor |1976-yil 30-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Desrochers |first=Daniel |date=September 29, 2015 |title=UA's moon tree struggles in dry climate |work=[[Arizona Daily Star]] |url=https://tucson.com/news/science/uas-moon-tree-struggles-in-dry-climate/article_fc15d0a9-a5c8-5b44-a791-18fa47cb37ce.html |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Salem (Oregon)|Salem]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|thumb|20px|Oregon]] |Oregon shtati kapitoliy binosi |Douglas Fir |1976-yil 30-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Schneider |first=Will |date=April 30, 2017 |title=Salem Moon Tree |work=Public History PDX |publisher=[[Portland State University]] |url=http://publichistorypdx.org/2017/04/30/salem-moon-tree/ |access-date=July 7, 2022}}</ref> |- |Middletown |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|thumb|20px|Pennsylvania]] |Core Creek Parki |Chinor |1976-yil 30-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Sofield |first=Tom |date=July 20, 2018 |title=‘Moon Tree’ At Core Creek Park Lives Up To Out-Of-This-World Name |work=LevittownNow |url=https://levittownnow.com/2018/07/20/moon-tree-at-core-creek-park-lives-up-to-its-out-of-this-world-name/ |access-date=July 14, 2022}}</ref> |- |[[Arcata (California)|Arcata]] |[[Fayl:Flag of California.svg|thumb|20px|California]] |California Davlat Politexnika Universiteti, Humboldt |3 qizil daraxt |1976-yil May |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=October 8, 2009 |title=Unraveling the Moon Tree Mystery |publisher=[[California State Polytechnic University, Humboldt]] |url=https://now.humboldt.edu/news/unravling-the-moon-tree-mystery |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |Athens |[[Fayl:Flag of Georgia.svg|thumb|20px|Georgia]] |Athens-Clarke okrugi rejalashtirish boʻlimi |Loblolli qaragʻay |1976-yil May |<ref>{{Veb manbasi|sana=May 2021|sarlavha=Moon Tree|url=https://www.accgov.com/10038/Moon-Tree|kirish sanasi=June 23, 2022|ish=Athens-Clarke County Website}}</ref> |- |Lincoln City |[[Fayl:Flag of Indiana.svg|thumb|20px|Indiana]] |Lincoln Davlat parki |Chinor |1976-yil 3-May |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=June 22, 2020 |title=Moon Tree Continues to Thrive at Lincoln State Park |work=Friends of Lincoln State Park |url=https://lspfriends.com/index.php/2020/06/22/moon-tree/ |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |[[Roseburg (Oregon)|Roseburg]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|thumb|20px|Oregon]] |Roseburg Veteran Ishlari Tibbiyot Markazi |Douglas Fir |1976-yil 3-May |<ref>{{Veb manbasi|sana=May 5, 2011|sarlavha=Apollo 14 Moon Trees|url=http://www.highway199.org/history/apollo-14-moon-trees/|kirish sanasi=July 4, 2022|ish=Highway199}}</ref> |- |[[Hollidaysburg]] |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|thumb|20px|Pennsylvania]] |Togʻli zali |Chinor |1976-yil 5-May |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Crumrine |first=Chad |date=June 30, 2022 |title=Hollidaysburg 'Moon Tree' Symbol of American History |work=Morrisons Cove Herald |url=https://www.mcheraldonline.com/story/2022/06/30/opinion/hollidaysburg-moon-tree-symbol-of-american-history/11893.html |access-date=July 7, 2022}}</ref> |- |[[Boise]] |[[Fayl:Flag of Idaho.svg|thumb|20px|Idaho]] |Idaho shtati Kapitoliy binosi |Douglas Fir* |1976-yil 7-May |<ref>{{Veb manbasi|sana=March 3, 2022|sarlavha=Idaho Capitol Tree|url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_trees/idaho_capitol_tree.html|kirish sanasi=June 26, 2022|ish=Goddard Space Flight Center|nashriyot=[[NASA]]}}</ref> |- |[[Cape Canaveral (Florida)|Cape Canaveral]] |[[Fayl:Flag of Florida.svg|thumb|20px|Florida]] |Kennedy kosmik markazi |Chinor* |1976-yil 25-may, |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Kelly |first=Emre |date=September 21, 2017 |title='Moon Tree' that traveled on Apollo mission and planted at KSC toppled by Hurricane Irma |work=[[Florida Today]] |url=https://www.floridatoday.com/story/tech/science/space/2017/09/21/nasa-apollo-moon-tree-toppled-hurricane-irma-kennedy-space-center-visitor-complex-florida/688689001/ |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Ebensburg]] |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|thumb|20px|Pennsylvania]] |Cambria Viloyat sudi binosi |Chinor |1976-yil 29-iyun |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Ramirez |first=Chris |date=February 15, 2011 |title=NASA 'detective' on track of America's 'moon trees' |work=[[Pittsburgh Tribune-Review]] |url=https://archive.triblive.com/news/nasa-detective-on-track-of-americas-moon-trees/ |access-date=July 7, 2022}}</ref> |- |[[King of Prussia]] |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|thumb|20px|Pennsylvania]] |Lockheed Martin kosmik tizimlari binosi |Chinor |1976-yil 29-iyun |<ref name=":0">{{Yangiliklar manbasi |last=Zuckerman |first=Catherine |date=July 8, 2019 |title=Trees that traveled to space now live on Earth. Here's where to find them. |work=[[National Geographic]] |url=https://www.nationalgeographic.com/science/article/moon-trees-that-traveled-to-space-now-live-on-earth-where-are-they-now |url-access=registration |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |[[Atchison (Kansas)|Atchison]] |[[Fayl:Flag of Kansas.svg|thumb|20px|Kansas]] |Xalqaro doʻstlik oʻrmoni |Chinor |1976-yil 24-iyul |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Wenner |first=Anna |date=February 18, 2011 |title='Moon tree' at home in Atchison |work=[[The Topeka Capital-Journal]] |url=https://www.cjonline.com/story/news/2011/02/18/moon-tree-home-atchison/16475745007/ |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |[[Berkeley (California)|Berkeley]] |[[Fayl:Flag of California.svg|thumb|20px|California]] |Tilden tabiat zonasining shimoli-gʻarbiy hududi |2 qizil daraxt |1976-yil 26-iyul |<ref>{{Veb manbasi|muallif=O'Brien|ism=Matt|sana=December 14, 2016|sarlavha='Moon trees' mark Tilden Regional Park|url=https://www.mercurynews.com/2015/11/27/moon-trees-mark-tilden-regional-park/|kirish sanasi=April 29, 2021|ish=[[The Mercury News]]|til=}}</ref> |- |[[Monterey (California)|Monterey]] |[[Fayl:Flag of California.svg|thumb|20px|California]] |Colton Hall yaqinidagi Friendly Plaza |Qizil daraxt |1976-yil 27-iyul |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Skvor |first=Gabriel |date=May 16, 2013 |title=Forty years ago a Monterey resident orbited the moon with the Apollo 14 astronauts. |work=Monterey County Weekly |url=https://www.montereycountyweekly.com/news/831_tales/forty-years-ago-a-monterey-resident-orbited-the-moon-with-the-apollo-14-astronauts/article_44202c04-6d12-5f72-84b7-03ae844a7f94.html |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Steubenville (Ohio)|Steubenville]] |[[Fayl:Flag of Ohio.svg|thumb|20px|Ohio]] |Doʻstlik bogʻi |Chinor |1976-yil 29-iyul |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Jankowski |first=Bob |title=Moon Seedling Planted |work=Herald-Star |publication-place=Steubenville, Ohio |url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_trees/friendship_park_tree.html |access-date=July 4, 2022}}</ref> |- |San Luis Obispo |[[Fayl:Flag of California.svg|thumb|20px|California]] |Mission Plaza |Redwood |1976-yil 30-iyul |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=April 22, 2019 |title=A tree in SLO County orbited the moon — yes, really |work=San Luis Obispo |url=https://www.sanluisobispo.com/news/local/article215604450.html |url-access=subscription |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Troy (Alabama)|Troy]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|thumb|20px|Alabama]] |Alabama kashshoflar muzeyi |Loblolli qaragʻay |1976-yil 5-avgust |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Treadwell|ism=Jaine|sana=July 20, 2019|sarlavha=MOON TREE: Pioneer Museum among select sites for special tree|url=https://www.troymessenger.com/2019/07/20/moon-tree-pioneer-museum-among-select-sites-for-special-tree/|kirish sanasi=June 20, 2022|ish=Troy Messenger}}</ref> |- |[[Tuscumbia (Alabama)|Tuscumbia]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|thumb|20px|Alabama]] |Ivy Green, tarixiy yodgorlik va [[Helen Keller]]ning tugʻilgan joyi |Loblolli qaragʻay |1976-yil 9-oktabr |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Corey |first=Russ |date=July 28, 2019 |title=Moon tree remains an attraction at Ivy Gree |work=[[TimesDaily]] |url=https://www.timesdaily.com/news/moon-tree-remains-an-attraction-at-ivy-green/article_733e4b95-4952-5787-b53d-636a80f57321.html |url-access=subscription |access-date=June 20, 2022}}</ref> |- |[[Auburn (Alabama)|Auburn]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|thumb|20px|Alabama]] |G.W. Andrews oʻrmon xoʻjaligi fanlari laboratoriyasi, Auburn universiteti |Loblolli qaragʻay* |1976-yil 22-oktabr |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Eastwood |first=Jon |date=July 6, 2019 |title=Grown from a seed that orbited the Moon in 1971. See Birmingham Botanical Gardens’ Moon Tree. |work=Bham Now |url=https://bhamnow.com/2019/06/04/birmingham-alabama-moon-tree/ |access-date=June 20, 2022 |quote=Alabama had five Moon Trees. Four are still alive. Auburn University, G.W Andrews Forestry Sciences Lab.}}</ref> |- |[[Sacramento (California)|Sacramento]] |[[Fayl:Flag of California.svg|thumb|20px|California]] |California shtati kapitoliy binosi |Qizil daraxt |1976-yil |<ref> Turner, Robert (December 2020). "No Annexation Without Representation". Sactown Magazine. Retrieved June 20, 2022.</ref> |- |Tallahassee |[[Fayl:Flag of Florida.svg|thumb|20px|Florida]] |Doyle Conner binosi, zavod sanoati bosh qarorgohi |Loblolli qaragʻay |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Davidson-Hiers |first=CD |date=July 16, 2019 |title=Bark side of the moon: Seeds from Apollo 14 mission rooted in Tallahassee |work=[[Tallahassee Democrat]] |url=https://www.tallahassee.com/story/news/2019/07/17/seeds-trees-orbited-moon-rooted-capital-city/1733042001/ |access-date=June 23, 2022}}</ref> |- |[[Waycross (Georgia)|Waycross]] |[[Fayl:Flag of Georgia.svg|thumb|20px|Georgia]] |Okefenokee mintaqaviy taʼlim xizmati agentligi |Loblolli qaragʻay |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Ford |first=Wayne |date=January 15, 2021 |title=As a seed, it orbited the moon on Apollo 14. 50 years later, this Athens pine is 'thriving' |work=[[Athens Banner-Herald]] |url=https://www.onlineathens.com/story/news/2021/01/15/athens-moon-tree-one-only-two-came-apollo-14-seeds-nasa-georgia/4161543001/ |access-date=June 23, 2022}}</ref> |- |[[Cannelton (Indiana)|Cannelton]] |[[Fayl:Flag of Indiana.svg|thumb|20px|Indiana]] |Camp Koch qiz skautlar lageri |Chinor |1976-yil |<ref>Zuckerman, Catherine (July 8, 2019). "Trees that traveled to space now live on Earth. Here's where to find them". National Geographic. Retrieved June 26, 2022.</ref> |- |[[Tell City (Indiana)|Tell City]] |[[Fayl:Flag of Indiana.svg|thumb|20px|Indiana]] |Hoosier milliy oʻrmon xizmati idorasi |2 dona shirin saqich |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Sutter |first=Chris |date=July 12, 2021 |title='Moon trees' attracting visitors to southern Indiana decades after a trip to space |work=[[WDRB|WDRB News]] |url=https://www.wdrb.com/news/moon-trees-attracting-visitors-to-southern-indiana-decades-after-a-trip-to-space/article_31e54cae-e340-11eb-83ae-2f0a5a04b721.html |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |Monmouth |[[Fayl:Flag of New Jersey.svg|thumb|20px|New Jersey]] |Monmouth okrugi sud binosi |Chinor* |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=June 11, 1976 |title=Moon tree readied for courthouse site |pages=17 |work=Daily Register |publication-place=Shrewsbury, New Jersey |url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_trees/monmouth_nj_tree.html |access-date=July 4, 2022}}</ref> |- |[[Corvallis (Oregon)|Corvallis]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|thumb|20px|Oregon]] |Peavi Hall, Oregon shtati universiteti |Douglas Fir |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=DeWitt |first=Joce |date=October 11, 2012 |title=OSU recognizes Moon Tree as living history |work=[[Corvallis Gazette-Times]] |url=https://www.gazettetimes.com/news/local/osu-recognizes-moon-tree-as-living-history/article_70fae514-133f-11e2-bad3-001a4bcf887a.html |url-access=subscription |access-date=July 7, 2022}}</ref> |- |Doswell |[[Fayl:Flag of Virginia.svg|thumb|20px|Virginia]] |Kings Dominion oʻyin parki |2-chinor (1 oʻlik) |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Morrison |first=Julee |date=December 6, 2017 |title=The Moon Tree That Orbited the Moon 34 Times |work=[[HuffPost]] |url=https://www.huffpost.com/entry/the-moon-tree-that-orbite_b_9837820 |access-date=August 7, 2022}}</ref> |- |[[Eugene (Oregon)|Eugene]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|thumb|20px|Oregon]] |Erb Memorial ittifoqi, Oregon universiteti |Douglas Fir |1976-yil (1987-yilda koʻchirilgan va qayta ekilgan,) |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Davies |first=Sararosa |date=November 7, 2018 |title=To space and back: The story of UO’s ‘Moon Tree’ |work=[[Daily Emerald]] |url=https://www.dailyemerald.com/arts-culture/to-space-and-back-the-story-of-uo-s-moon/article_dc326c49-82ff-5c65-8524-a3d8ab0ca813.html |access-date=July 4, 2022}}</ref> |- |[[Gainesville (Florida)|Gainesville]] |[[Fayl:Flag of Florida.svg|thumb|20px|Florida]] |Florida Universiteti |Chinor |1977-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Arndorfer |first=Bob |date=October 3, 2005 |title=Tracing the history of UF’s moon tree |work=[[The Gainesville Sun]] |url=https://www.gainesville.com/article/LK/20051003/news/604183518/GS/ |url-status=dead |access-date=June 22, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210325050842/https://www.gainesville.com/article/LK/20051003/news/604183518/GS/ |archive-date=March 25, 2021}}</ref> |- |[[Boise]] |[[Fayl:Flag of Idaho.svg|thumb|20px|Idaho]] |Louell boshlangʻich maktabi |Loblolli qaragʻay |1977-yil |<ref>{{Cite video |url=https://www.idahostatesman.com/news/local/article74684302.html |title=This Boise Tree Has Been To The Moon And Back |date=February 7, 2018 |type=Video |publisher=[[Idaho Statesman]]}}</ref> |- |[[Greenbelt (Maryland)|Greenbelt]] |[[Fayl:Flag of Maryland.svg|thumb|20px|Maryland]] |Goddard kosmik parvozlar markazi |Chinor |1977-yil 9-iyun |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Foster|ism=Jim|sana=September 18, 2002|sarlavha=Moon Tree|url=https://epod.usra.edu/blog/2002/09/moon-tree.html|kirish sanasi=June 28, 2022|ish=[[Universities Space Research Association]]}}</ref> |- |[[Perry (Florida)|Perry]] |[[Fayl:Flag of Florida.svg|thumb|20px|Florida]] |Oʻrmon poytaxti muzeyi davlat bogʻi |Loblolli qaragʻay |1978-yil 29-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=October 22, 2011 |title=Seedling traveled 250,000 miles to moon and back |pages=3 |work=Perry News-Herald |url=https://ufdc.ufl.edu/UF00028293/00352/images/2 |access-date=June 22, 2022}}</ref> |- |Lockeford |[[Fayl:Flag of California.svg|thumb|20px|California]] |Lockeford oʻsimlik materiallari markazi |Qizil daraxt |1979-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Forgione |first=Mary |date=July 20, 2019 |title=Where to find California’s moon trees, grown from seeds taken aboard an Apollo mission |work=[[Los Angeles Times]] |url=https://www.latimes.com/travel/story/2019-07-19/california-moon-trees |access-date=June 21, 2022 |quote=[A]nd at least one at a Forest Service site in Lockeford.}}</ref> |- |[[Yangi Orlean|New Orleans]] |[[Fayl:Flag of Louisiana.svg|thumb|20px|Louisiana]] |Yangi Orlean daryo oqimi |Loblolli qaragʻay* |1983-yil Iyun |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Hester |first=Jessica Leigh |date=February 1, 2019 |title=Whatever Happened to All the Moon Trees? |work=[[Atlas Obscura]] |url=https://www.atlasobscura.com/articles/what-happened-to-moon-trees |access-date=June 26, 2022 |quote=In New Orleans, for instance, a Moon pine was removed after sustaining damage in Hurricane Katrina.}}</ref> |- |Holliston |[[Fayl:Flag of Massachusetts.svg|thumb|20px|Massachusetts]] |Holliston Politsiya mahkamasi |Chinor |1982-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Hosmer |first=Kerri |date=July 26, 1998 |title=From the Moon to Holliston |work=[[The MetroWest Daily News|Middlesex News]] |url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_trees/holliston_tree.html}}</ref> |- |[[Keystone Heights]] |[[Fayl:Flag of Florida.svg|thumb|20px|Florida]] |Keystone Heights kutubxonasi |Chinor |1984-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Sealey |first=Jean |date=February 6, 2015 |title=Keystone Heights enjoys link to Apollo 14 mission |work=[[The Florida Times-Union]] |url=https://www.jacksonville.com/story/news/2015/02/06/keystone-heights-enjoys-link-apollo-14-mission/15650075007/ |access-date=June 22, 2022}}</ref> |- |Tallahassee |[[Fayl:Flag of Florida.svg|thumb|20px|Florida]] |Kaskadlar bogʻi |Chinor |''Nomaʼlum'' |<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.tallahassee.com/picture-gallery/news/2019/07/16/meet-tallahassees-moon-trees/1746357001/|sarlavha=Meet Tallahassee's 'moon trees'|sana=July 16, 2019|kirish sanasi=June 22, 2022|ish=[[Tallahassee Democrat]]}}</ref> |- |Moscow |[[Fayl:Flag of Idaho.svg|thumb|20px|Idaho]] |Idaho universitetining maʼmuriyat binosi, |Chinor* |''Nomaʼlum'' |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Brockett |first=Bailey |date=July 22, 2022 |title=Local Legends: Recalling Moscow’s moon tree |work=[[Lewiston Morning Tribune]] |url=https://lmtribune.com/a_and_e/local-legends-recalling-moscow-s-moon-tree/article_77dc69d4-aa12-5153-8d3b-77e20ecc50b5.html |access-date=June 23, 2022}}</ref> |- |[[Waynesboro (Mississippi)|Waynesboro]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|thumb|20px|Mississippi]] |Oʻrmon xoʻjaligi komissiyasi bolalar bogʻchasi |Chinor |''Nomaʼlum'' |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=June 11, 2019 |title=Astronauts Took Seeds to the Moon, Here’s Where You Can Find Moon Trees in the U.S. |work=[[Rare (website)|Rare – America's News Feed]] |url=https://rare.us/rare-life/moon-trees-nasa/ |access-date=August 7, 2022}}</ref> |- |[[De Soto (Missouri)|DeSoto]] |[[Fayl:Flag of Missouri.svg|thumb|20px|Missouri]] |Walthers Parki |Chinor |''Nomaʼlum'' |<ref>{{Veb manbasi|sana=July 19, 2019|sarlavha=Moon Trees and Space Gums|url=https://discoverandshare.org/2019/07/19/moon-trees-and-space-gums/|kirish sanasi=August 7, 2022|nashriyot=[[Missouri Botanical Garden]]}}</ref> |- |[[Brevard (Shimoliy Karolina)|Brevard]] |[[Fayl:Flag of North Carolina.svg|thumb|20px|North Carolina]] |Oʻrmon xoʻjaligi beshigi, [[Pisgah milliy o'rmoni]] |Chinor |''Unknown'' |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Markovich |first=Jeremy |date=October 27, 2019 |title=Space Seeds: Moon Trees in Western North Carolina |work=[[Our State]] |url=https://www.ourstate.com/space-seeds-moon-trees-in-western-north-carolina/ |access-date=August 7, 2022}}</ref> |- |[[Salem (Oregon)|Salem]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|thumb|20px|Oregon]] |Xususiy turar joy |2 Douglas Firs |1973-yil | |- |[[Huntsville (Alabama)|Huntsville]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|thumb|20px|Alabama]] |[[AQSh kosmik va raketa markazi]] |5 ta chinor, 2 ta qarag‘ay * |1976-yil 29-Oktabr |<ref>{{Cite news |last=Carter |first=Jamie |date=February 5, 2021 |title=Have You Ever Seen A ‘Moon Tree?’ Where You Can See A Curious Legacy Of NASA’s Apollo Missions 50 Years On |work=[[Forbes]] |url=https://www.forbes.com/sites/jamiecartereurope/2021/02/05/have-you-ever-seen-a-moon-tree-where-you-can-see-this-curious-legacy-of-nasas-apollo-missions-50-years-later/ |access-date=August 24, 2022}}</ref> |- |[[Tuskegee (Alabama)|Tuskegee]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|thumb|20px|Alabama]] |V.A. kasalxonasi (CAVHCS) |Loblolli qaragʻay * |1976-yil |<ref>{{Cite web |date=July 3, 2021 |title=Moon Trees |url=https://encyclopediaofarkansas.net/entries/moon-trees-14947/ |access-date=August 14, 2022 |website=[[Encyclopedia of Arkansas]] |publisher=[[Central Arkansas Library System]]}}</ref> |- |[[Monticello (Arkansas)|Monticello]] |[[Fayl:Flag of Arkansas.svg|thumb|20px|Arkansas]] |Monticellodagi Arkansas universiteti |Loblolli qaragʻay * |1977-yil? | |- |[[Yangi Orlean|New Orleans]] |[[Fayl:Flag of Louisiana.svg|thumb|20px|Louisiana]] |NASA Michoud yigʻish moslamasi |Loblolli qaragʻay (2?) * |1976-yil Iyul |<ref>{{Cite news |last=Pontchartrain |first=Blake |date=July 15, 2019 |title=How trees that traveled to the moon and back came to live in Louis Armstrong Park |work=[[Gambit (newspaper)|The Gambit]] |url=https://www.nola.com/gambit/new_orleans/news/blake_pontchartrain/article_336db444-7cf8-56ab-a060-17238aa9aa6b.html |access-date=August 24, 2022}}</ref> |- |North Pembroke |[[Fayl:Flag of Massachusetts.svg|thumb|20px|Massachusetts]] |AQSH tarixiy jamiyati |Chinor? * |1976-yil April |<ref>Hester, Jessica Leigh (February 1, 2019). "Whatever Happened to All the Moon Trees?". Atlas Obscura. Retrieved June 26, 2022. In New Orleans, for instance, a Moon pine was removed after sustaining damage in Hurricane Katrina.</ref> |- |[[Albukerke|Albuquerque]] |[[Fayl:Flag of New Mexico.svg|thumb|20px|New Mexico]] |[[Civic Plaza]] | rowspan="2" |Douglas Fir * |1976-yil, 7-aprel |<ref>{{Cite news |date=July 23, 2019 |title=New Mexico’s ‘moon trees’ planted after Apollo 14 are lost |work=[[Associated Press]] |url=https://apnews.com/article/fa2b76b108eb4503bf133514bee75aa0 |access-date=August 24, 2022}}</ref> |- |Illinois Valley |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|thumb|20px|Oregon]] |[[Siskiyou Smoke Jumper bazasi]] |1976-yil 7-aprel |<ref>{{Cite news |last=Carter |first=Jamie |date=February 5, 2021 |title=Have You Ever Seen A ‘Moon Tree?’ Where You Can See A Curious Legacy Of NASA’s Apollo Missions 50 Years On |work=[[Forbes]] |url=https://www.forbes.com/sites/jamiecartereurope/2021/02/05/have-you-ever-seen-a-moon-tree-where-you-can-see-this-curious-legacy-of-nasas-apollo-missions-50-years-later/ |access-date=August 24, 2022}}</ref> |- |[[Vashington (shahar)|Washington, D.C.]] |[[File:Flag of the District of Columbia.svg|thumb|20px|District of Columbia]] |[[Oq uy|White House]] |Loblolli qaragʻay * |1977-yil, 19-Yanvar | |- |[[Plano (Texas)|Plano]] |[[Fayl:Flag of Texas.svg|thumb|20px|Texas]] |Plano oʻrta maktabi |Chinor * |2009-yil 4-Noyabr | |- |[[Hyuston|Houston]] |[[Fayl:Flag of Texas.svg|thumb|20px|Texas]] |[[NASA Johnson kosmik markazi]] |Loblolli qaragʻay |2016-yil, Fevral |- |Silver City |[[Fayl:Flag of New Mexico.svg|thumb|20px|New Mexico]] |[[Gough Parki]] |Chinor |1976-yil 14-Avgust |<ref>{{Cite news |date=August 14, 1976 |title='Moon Tree' Dedication Here Sunday' |pages=1 |work=[[Silver City Daily Press and Independent|Silver City Daily Press]] |url=https://www.newspapers.com/image/38674710/?clipping_id=34076574 |access-date=August 22, 2022}}</ref> |- |Bracey |[[Fayl:Flag of Virginia.svg|thumb|20px|Virginia]] |River Ridge golf va lager klubi |Chinor |1971-yil 31-Yanvar | |} === Boshqa mamlakatlarda === {| class="wikitable sortable plainrowheaders" ! scope="col" |Shahar ! scope="col" | Mamlakat ! scope="col" | Manzil ! scope="col" | Turlar ! scope="col" | Ekilgan sana ! class="unsortable" scope="col" | {{Abbr|Ref.|Reference(s)}} |- | [[Brazilia (shahar)|Braziliya]] | [[Braziliya]] | Ibama markaziy binosining bogʻi | saqich | 1980 yil 14 noyabr | <ref>[http://memoria.bn.br/DocReader/docreader.aspx?bib=028274_03&pasta=ano%20198&pesq=%C3%A1rvore%20da%20lua ''Correio Braziliense'', November 15, 1980]</ref> |- | Santa Rosa | [[Braziliya]] | Parque Municipal de Exposições | Qizil daraxt | 1981 yil 18 avgust |<ref>[http://memoria.bn.br/DocReader/docreader.aspx?bib=028274_03&pasta=ano%20198&pesq=%C3%A1rvore%20da%20lua ''Correio Braziliense'', November 15, 1980]</ref> |- | [[Tradate|Savdo]] | [[Italiya]] | Appiano Gentile Park | Loblolli qaragʻay | 2011 yil 10 oktyabr | |- | [[Luzern|Lucerne]] | [[Shveysariya|Shveytsariya]] | Shveytsariya transport muzeyi | chinor | 1976 yil 15 avgust (keyinroq ekilgan) | |} == Yana qarang == * [[Oy tosh]] * [[Astrobotanika]] * [[https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_individual_trees List of individual trees]] == Manbalar == {{manbalar}} == Havolalar == * [http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html Oy daraxtlari, NASA.] * [http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html Oy daraxtlari, NASA: [[Goddard kosmik parvozlar markazi]]] * [http://www.moontreefoundation.org Oy daraxti fondi.] * https://foresthistory.org/houston-we-have-moon-trees/ „Xyuston, bizda oy daraxtlari bor“. [[Peeling Back the Bark blogi]], [[The Forest History Society]]. sl5ufev1u8qar61wvjwquu2j7694j16 2816523 2816522 2022-08-28T21:51:51Z Optima D 72251 /* Amerika Qoʻshma Shtatlar */ wikitext text/x-wiki [[Fayl:Bicentennial_moon_tree.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Bicentennial_moon_tree.jpg/170px-Bicentennial_moon_tree.jpg|thumb| 1975–yilda Filadelfiya, Vashington maydonida ekilgan ikki yuz yillik oy daraxti]] [[Fayl:MoonTreeArk.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/MoonTreeArk.jpg/170px-MoonTreeArk.jpg|thumb| [[Fort Smith (Arkansas)|Arkanzas shtatining Fort Smit]] shahridagi Sebastyan okrugi sud binosi oldidagi oy daraxti]] [[Fayl:MoonTreePlaque.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/MoonTreePlaque.jpg/170px-MoonTreePlaque.jpg|thumb| Fort Smit, Arkanzas, Oy daraxti tagidagi plaket.]] [[Fayl:Moon_tree_plaque,_Waycross,_GA.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Moon_tree_plaque%2C_Waycross%2C_GA.jpg/170px-Moon_tree_plaque%2C_Waycross%2C_GA.jpg|thumb| Oy daraxti, Waycross, Jorjiya]] '''Oy daraxtlari''' 1971–yilda Apollon 14 missiyasining qoʻmondonlik moduli uchuvchisi Stuart Roosa tomonidan Oy atrofidagi orbitaga olingan 500 ta urugʻdan oʻstirilgan daraxtlardir. Bu gʻoyani oʻsha paytdagi Amerika Qoʻshma Shtatlar oʻrmon xizmati boshligʻi Ed Cliff tutundan sakrab chiqqan Ruzaga taklif qilgan.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.foresthistory.org/ASPNET/People/Chiefs.aspx|sarlavha=Chiefs of the U.S. Forest Service|ism=Gerald|muallif=Williams|sana=2009-06-18|nashriyot=[[Forest History Society]]|kirish sanasi=7 August 2009|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150924014558/http://www.foresthistory.org/ASPNET/People/Chiefs.aspx|arxivsana=24 September 2015}}</ref> Tajriba uchun urugʻlar besh [[Tur (biologiya)|turdagi]] daraxtdan tanlab olindi: loblolli qaragʻay, chinor, saqich, qizil daraxt va Duglas archasi.<ref name="Williams">{{Veb manbasi|url=http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html|sarlavha=The "Moon Trees"|ism=David R.|muallif=Williams|nashriyot=[[NASA]]|ish=[[Goddard Space Flight Center]]|sana=28 July 2009|kirish sanasi=7 August 2009}}</ref><ref name="Atlantic Jan 2022"> [https://www.theatlantic.com/science/archive/2022/01/nasa-moon-trees-apollo/621395/ We Almost Forgot About the Moon Trees: A collection of tree seeds that went round and round the moon was scattered far and wide back home], by Marina Koren. The seeds orbited the Moon, but were not landed on it. The Atlantic, January 31, 2022. </ref><ref name="Wired Feb 2011"> [https://www.wired.com/2011/02/moon-trees/ The Mystery of the Missing Moon Trees:] 15 years after NASA astronomer David Williams started searching for them, hundreds of trees grown from space-faring seeds are still missing. The "moon trees, " whose seeds circled the moon 34 times in Apollo 14 astronaut Stuart Roosa‘s pocket, were welcomed back to Earth with great fanfare in 1971. February 10, 2011, wired.com.</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=February 10, 2011 |title=Race Against Time to Find Apollo 14's Lost Voyagers: 'Moon Trees' |work=[[Science Daily]] |url=https://www.sciencedaily.com/releases/2011/02/110209171139.htm}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Black |first=Richard |date=19 July 2005 |title=Trees... from the Moon |work=[[BBC News]] |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/magazine/4694361.stm}}</ref> == Tarixi == Parvozdan soʻng urugʻlar unib chiqishi uchun [[Mississippi|Missisipi shtatining]] [[Gulfport (Mississippi)|Gulfport]] shahridagi janubiy Forest xizmat stantsiyasiga va [[Placerville (California)|Kaliforniyaning Pleyservil shahridagi]] gʻarbiy stantsiyaga yuboriladi. Deyarli barcha urugʻlar muvaffaqiyatli unib chiqadi va bir necha yil oʻtgach, oʻrmon xizmati 420 ga yaqin koʻchatlarga ega boʻladi. Ulardan baʼzilari yerga ekilib maxsus nazorat sifatida ajratilgan. 40 yildan koʻproq vaqt oʻtgach, ikki toifadagi daraxtlarni oʻrtasida sezilarli farq yoʻq edi. „Oy daraxtlari“ ning aksariyati 1975 va 1976 yillarda davlat oʻrmon xoʻjaligi tashkilotlariga mamlakatning ikki yuz yillik bayrami doirasida ekish uchun berilgan. Daraxtlar janubiy yoki gʻarbiy turlarga tegishli boʻlganligi sababli, barcha shtatlar daraxtlarni olmagan. [[Oq uy|Oq uyda]] Loblolli qaragʻayi ekilgan va daraxtlar [[Braziliya|Braziliyada]], [[Shveysariya|Shveytsariyada]] ekilib, hattoki [[Yaponiya imperatori|imperator]] Xiroxitoga va boshqalarga sovgʻa qilingan.<ref name="Williams">{{Veb manbasi|url=http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html|sarlavha=The "Moon Trees"|ism=David R.|muallif=Williams|nashriyot=[[NASA]]|ish=[[Goddard Space Flight Center]]|sana=28 July 2009|kirish sanasi=7 August 2009}}</ref> Bu urugʻlardan ekilgan koʻplab daraxtlarning joylashuvi oʻnlab yillar davomida nomaʼlum boʻlib kelgan. 1996–yilda uchinchi sinf oʻqituvchisi Joan Goble va uning oʻquvchilari oʻz hududlarida oy daraxti ekanligini koʻrsatadigan taxtali daraxtni topdilar. Ular Gobl NASAga elektron xat yuborib xodim Dave Williamsga murojaat qildi. Uilyams NASAdagi ko‘pchilik hamkasblari qatori ana shu daraxtlarning mavjudligidan bexabar boʻlgan. Williams baʼzi tadqiqotlarni amalga oshirganidan soʻng, bu urugʻlarni kosmosga va uyga ekish uchun Roosa tomonidan amalga oshirilgan dastlabki harakatlar tasvirlangan eski gazetadan baʼzi parchalarini topdi.<ref name="Atlantic Jan 2022"> [https://www.theatlantic.com/science/archive/2022/01/nasa-moon-trees-apollo/621395/ We Almost Forgot About the Moon Trees: A collection of tree seeds that went round and round the moon was scattered far and wide back home], by Marina Koren. The seeds orbited the Moon, but were not landed on it. The Atlantic, January 31, 2022. </ref> Williams NASAning rasmiy veb-saytiga oʻzining sahifasini joylashtirib, daraxtlarni topishda jamoatchilikdan yordam so‘radi. Sahifada, shuningdek, oy daraxtlarining maʼlum boʻlgan joylashuvi va turlari roʻyxati keltirilgan jadval ham boʻlgan. Williams Amerika Qoʻshma Shtatlari boʻylab odamlardan oy daraxtlari ekanligini tasdiqlovchi plitalar bilan daraxtlarni koʻrganli haqida xabarlarni eshita boshladi. Williams bunday daraxtlar, jumladan, ularning joylashuvi va turlari haqida maʼlumotlar roʻyxatini koʻrsatadigan maʼlumotlar bazasini yaratishni va boshqarishni boshladi. 2011-yilda ''Wired'' jurnalida chop etilgan maqolada Williamsning elektron pochta manzili koʻrsatilib, saʼy-harakatlari tasvirlangan va oy daraxtlari haqida mavjud maʼlumotga ega boʻlgan har qanday odamni oʻz sahifasiga yozishga undagan.<ref name="Wired Feb 2011"> [https://www.wired.com/2011/02/moon-trees/ The Mystery of the Missing Moon Trees:] 15 years after NASA astronomer David Williams started searching for them, hundreds of trees grown from space-faring seeds are still missing. The "moon trees, " whose seeds circled the moon 34 times in Apollo 14 astronaut Stuart Roosa‘s pocket, were welcomed back to Earth with great fanfare in 1971. February 10, 2011, wired.com.</ref> 2022 yil holatiga koʻra, mavjud daraxtlarni aniqlash va joylashtirish boʻyicha say-harakatlar davom ettirililib<ref name="Atlantic Jan 2022"> [https://www.theatlantic.com/science/archive/2022/01/nasa-moon-trees-apollo/621395/ We Almost Forgot About the Moon Trees: A collection of tree seeds that went round and round the moon was scattered far and wide back home], by Marina Koren. The seeds orbited the Moon, but were not landed on it. The Atlantic, January 31, 2022. </ref> NASA sahifasi faolligicha qolgan.<ref name="NASA page"> [https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html The „Moon Trees“], official NASA website, accessed Feb 3, 2022. </ref> 2021-yil mart oyiga kelib Qirollik Astronomiya Jamiyati va [[Buyuk Britaniya kosmik agentligi|Buyuk Britaniya Koinot agentligi tashrif bilan Buyuk Britaniyada]] [[Birlashgan Qirollik|o‘sishi]] mumkin bo‘lgan 15 tagacha Oy daraxtini aniqlash uchun jamoatchilikdan yordam so‘radi. 2021–yil aprel oyi holatiga koʻra, Buyuk Britaniyaga kelgan daraxt turlaridan hech biri aniqlanmagan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://ras.ac.uk/news-and-press/news/can-you-help-us-find-moon-trees|sarlavha=Can you help us find the Moon Trees?|muallif=Massey|ism=Robert|nashriyot=Royal Astronomical Society|sana=2021-03-30|kirish sanasi=2021-04-23}}</ref> === Hozirgi harakatlar === Oy daraxti jamgʻarmasi — bu Roosaning qizi Rosemary tomonidan boshqariladigan tashkilot boʻlib, u dunyo boʻylab turli mintaqalarda oy daraxtlarini ekishni oʻz oldiga maqsad qiladi. Jamgʻarma homiyligi asosida va Roosa tomonidan olib borilgan tadqiqotlar natijasiga koʻra urugʻlardan unib chiqqan daraxtlarning asl avlodi orqali yetishtirilgan urugʻlar bilan yangi daraxtlar ekish ishlarini amalga oshiradi.<ref name="foundation"> [https://www.moontreefoundation.com/moon-tree-plantings Moon tree Planting ceremony], official website of Moon Tree Foundation, accessed February 3, 2022. </ref> == Joylari == === Amerika Qoʻshma Shtatlar === {| class="wikitable sortable plainrowheaders" ! scope="col" |Shahar ! scope="col" |Shtat ! scope="col" |Hududi ! scope="col" |Turlari ! class="unsortable" scope="col" |Ekilgan sana ! class="unsortable" scope="col" |{{Abbr|Ref.|Reference(s)}} |- |[[Starkville (Mississippi)|Starkville]] |[[Fayl:Flag of Mississippi.svg|20px]] Mississippi |Dorman Xoll, Mississippi shtat universiteti |Chinor |1975 |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Steinberg |first=Sasha |date=July 18, 2019 |title=As NASA celebrates Apollo 50th anniversary, MSU recognizes lineage of its ‘Moon Sycamore’ tree |work=[[Mississippi State University]] |url=https://www.msstate.edu/newsroom/article/2019/07/nasa-celebrates-apollo-50th-anniversary-msu-recognizes-lineage-its-moon |access-date=July 4, 2022}}</ref> |- |[[Filadelfiya|Philadelphia]] |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|20px]] Pennsylvania |Washington Kvadrat parki |Chinor* |1975-yil 6-May |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=McDevitt |first=John |date=September 2, 2011 |title=Dead ‘Moon Tree’ In Washington Square Park Will Be Replaced |work=[[KYW-TV|CBS Philly]] |url=https://philadelphia.cbslocal.com/2011/09/02/dead-moon-tree-in-washington-square-park-will-be-replaced/ |access-date=July 14, 2022}}</ref> |- |[[Bethesda (Maryland)|Bethesda]] |[[Fayl:Flag of Maryland.svg|thumb|20px|Maryland]] |Amerika oʻrmonchilar jamiyati |Loblolli qaragʻay |1975-yil, 30-sentyabr |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Botkin|ism=Erica|sana=October 1, 2014|sarlavha=Moon Trees|url=https://www.redwoods.edu/artgallery/Exhibitions/ArtMID/1082/ArticleID/436/Moon-Trees|kirish sanasi=June 28, 2022|nashriyot=[[College of the Redwoods]]}}</ref> |- |[[Fort Smith (Arkansas)|Fort Smith]] |[[Fayl:Flag of Arkansas.svg|thumb|20px|Arkansas]] |Sebastian okrugi sud binosi |Loblolli qaragʻay |1976-yil 15-Mart |<ref name=":1">{{Yangiliklar manbasi |last=Lee |first=Brittney |date=August 20, 2018 |title=Arkansas Moon Trees: Out of This World |work=Only in Arkansas |url=https://onlyinark.com/homegrown/arkansas-moon-trees/ |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Little Rock (Arkansas)|Little Rock]] |[[Fayl:Flag of Arkansas.svg|thumb|20px|Arkansas]] |Oʻrmon xoʻjaligi komissiyasi shtab-kvartirasi |Loblolli qaragʻay * |1976-yil 15-Mart |<ref name=":1" /> |- |[[Washington (Arkansas)|Washington]] |[[Fayl:Flag of Arkansas.svg|thumb|20px|Arkansas]] |Eski Washington tarixiy shtat bogʻi |Loblolli qaragʻay |1976-yil 15-Mart |<ref>{{Yangiliklar manbasi |author-link= |date=January 8, 2015 |title=Arkansas grows ‘moon trees’ |work=[[Fox News]] |url=https://www.foxnews.com/science/arkansas-grows-moon-trees |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Asheville (Shimoliy Karolina)|Asheville]] |[[Fayl:Flag of North Carolina.svg|thumb|20px|North Carolina]] |Ashevilledagi botanika bogʻlari |Chinor |1976-yil 19-Mart |<ref>{{Veb manbasi|sana=August 28, 2018|sarlavha=Asheville’s Moon Tree|url=https://thepennsylvaniarambler.com/2018/08/28/along-the-way-the-asheville-moon-tree/|kirish sanasi=July 4, 2022|ish=The Pennsylvania Rambler}}</ref> |- |[[Birmingham (Alabama)|Birmingham]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|thumb|20px|Alabama]] |Birminham botanika bogʻi, Lane Parki yaqinida |Chinor |1976-yil Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Hansen |first=Jeff |date=February 9, 2011 |title=40 years after splashdown, Birmingham Botanical Gardens a tranquil base for tree grown from seeds that went to the moon |work=[[The Birmingham News]] |url=https://www.al.com/spotnews/2011/02/40_years_after_splashdown_birm.html |access-date=June 20, 2022}}</ref> |- |[[Montgomery (Alabama)|Montgomery]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|thumb|20px|Alabama]] |Alabama shtati Kapitoliy binosi |Loblolli qaragʻay |1976-yil Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Shryock |first=John |date=July 19, 2019 |title=Have you ever seen Montgomery’s ‘Moon Tree’? |work=[[WSFA|WSFA-12]] |url=https://www.wsfa.com/2019/07/19/have-you-ever-seen-montgomerys-moon-tree/ |access-date=June 20, 2022}}</ref> |- |Elmer |[[Fayl:Flag of Louisiana.svg|thumb|20px|Louisiana]] |Palustris tajriba stantsiyasi, Kisatchie milliy oʻrmoni |Loblolli qaragʻay |April 1976 |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Zeringue |first=Jeff |date=March 4, 2019 |title=Moon tree mystery unsolved, still funny |work=Louisiana Forestry Association |url=https://www.laforestry.com/single-post/2019/03/04/Moon-tree-mystery-unsolved-still-funny |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |[[Knoxville (Tennessee)|Knoxville]] |[[Fayl:Flag of Tennessee.svg|thumb|20px|Tennessee]] |Oʻrmon xoʻjaligi tajriba stantsiyasi, Tennessi universiteti |Loblolli qaragʻay |1976-yil Aprel |<ref>{{Veb manbasi|sana=2013|sarlavha=Moon Trees #24|url=https://tufc.com/project/moon-trees/|kirish sanasi=July 14, 2022|ish=Tennessee Urban Forestry Council}}</ref> |- |Sewanee |[[Fayl:Flag of Tennessee.svg|thumb|20px|Tennessee]] |Woods Laboratoriyalari, Janubiy universiteti |Chinor |1976-yil Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Priestley |first=Mary |date=Spring 2002 |title=Preserving the Moon Tree and Other Members of the Campus Canopy |volume=6 |pages=1 |work=The Plant Press |publisher=[[Sewanee: The University of the South]] |issue=2 |url=https://new.sewanee.edu/files/resources/v6-n2.pdf |access-date=July 14, 2022}}</ref> |- |[[Elizabethton (Tennessee)|Elizabethton]] |[[Fayl:Flag of Tennessee.svg|thumb|20px|Tennessee]] |[[Fort Watauga]], [[Sycamore Shoals shtat tarixiy hududi]] |Chinor* |1976-yil Aprel |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Zepp|ism=Louise|sarlavha=Trees of Note|url=https://digital.tnconservationist.org/publication/?i=642292&article_id=3561568|kirish sanasi=July 14, 2022|ish=The Tennessee Conservationist}}</ref> |- |[[Tullahoma (Tennessee)|Tullahoma]] |[[Fayl:Flag of Tennessee.svg|thumb|20px|Tennessee]] |Arnold havo kuchlari bazasi |Loblolli qaragʻay* |1976-yil Aprel |<ref>{{Veb manbasi|sana=March 4, 2021|sarlavha=Tennessee’s four moon trees|url=https://noogatoday.6amcity.com/moon-trees-tn/|kirish sanasi=July 14, 2022|ish=NOOGAtoday}}</ref> |- |[[Olympia (Washington)|Olympia]] |[[Fayl:Flag of Washington.svg|thumb|20px|Washington]] |Washington shtati Kapitoliy binosi |Douglas Fir |1976-yil Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Erickson |first=Annie |date=March 13, 2020 |title=Olympia's Moon Tree just had triplets |work=[[KING-TV]] |url=https://www.king5.com/article/tech/science/environment/moon-tree-washington-state-olympia/281-2ff5d4cd-2b54-44df-9047-76b5c12fe615 |access-date=July 14, 2022}}</ref> |- |[[Indianapolis]] |[[Fayl:Flag of Indiana.svg|thumb|20px|Indiana]] |Indiana shtati uyi |Chinor |1976-yil 9-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Smith |first=Casey |date=July 18, 2019 |title=Across Indiana, trees are growing from seeds that went to the Moon. Here's where you can find them. |work=[[The Indianapolis Star]] |url=https://www.indystar.com/story/news/2019/07/18/indianas-moon-tree-seeds-made-their-way-space-and-back/1629114001/ |access-date=June 26, 2022 |quote=On the east lawn of the Statehouse in Indianapolis, a Sycamore was planted on April 9, 1976.}}</ref> |- |[[Lansing (Michigan)|Lansing]] |[[Fayl:Flag of Michigan.svg|thumb|20px|Michigan]] |Michigan shtati kapitoliy binosi |Chinor* |1976-yil 9-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=April 23, 1976 |title=Moon Tree Planted, Removed |pages=7 |work=[[Ironwood Daily Globe]] |url=https://www.newspapers.com/clip/34076521/moon-tree-at-state-capital-lawn/ |access-date=June 28, 2022}}</ref> |- |[[Flagstaff (Arizona)|Flagstaff]] |[[Fayl:Flag of Arizona.svg|thumb|20px|Arizona]] |Frances qisqa hovuzi, (ilgari Flagstaff oʻrta maktabi boʻlgan) |Douglas Fir* |1976-yil 30-Aprel |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Houk|ism=Rose|sana=July 7, 2021|sarlavha=Earth Notes: Southwestern Douglas-Fir Trees|url=https://www.knau.org/earth-notes/2021-07-07/earth-notes-southwestern-douglas-fir-trees|kirish sanasi=June 20, 2022|ish=[[KNAU]]|iqtibos=In 1976, a Douglas-fir tree was planted by the Frances Short Pond in Flagstaff.}}</ref> |- |[[Tucson (Arizona)|Tucson]] |[[Fayl:Flag of Arizona.svg|thumb|20px|Arizona]] |Kuiper kosmik fanlar binosi, Arizona universiteti |Chinor |1976-yil 30-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Desrochers |first=Daniel |date=September 29, 2015 |title=UA's moon tree struggles in dry climate |work=[[Arizona Daily Star]] |url=https://tucson.com/news/science/uas-moon-tree-struggles-in-dry-climate/article_fc15d0a9-a5c8-5b44-a791-18fa47cb37ce.html |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Salem (Oregon)|Salem]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|thumb|20px|Oregon]] |Oregon shtati kapitoliy binosi |Douglas Fir |1976-yil 30-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Schneider |first=Will |date=April 30, 2017 |title=Salem Moon Tree |work=Public History PDX |publisher=[[Portland State University]] |url=http://publichistorypdx.org/2017/04/30/salem-moon-tree/ |access-date=July 7, 2022}}</ref> |- |Middletown |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|thumb|20px|Pennsylvania]] |Core Creek Parki |Chinor |1976-yil 30-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Sofield |first=Tom |date=July 20, 2018 |title=‘Moon Tree’ At Core Creek Park Lives Up To Out-Of-This-World Name |work=LevittownNow |url=https://levittownnow.com/2018/07/20/moon-tree-at-core-creek-park-lives-up-to-its-out-of-this-world-name/ |access-date=July 14, 2022}}</ref> |- |[[Arcata (California)|Arcata]] |[[Fayl:Flag of California.svg|thumb|20px|California]] |California Davlat Politexnika Universiteti, Humboldt |3 qizil daraxt |1976-yil May |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=October 8, 2009 |title=Unraveling the Moon Tree Mystery |publisher=[[California State Polytechnic University, Humboldt]] |url=https://now.humboldt.edu/news/unravling-the-moon-tree-mystery |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |Athens |[[Fayl:Flag of Georgia.svg|thumb|20px|Georgia]] |Athens-Clarke okrugi rejalashtirish boʻlimi |Loblolli qaragʻay |1976-yil May |<ref>{{Veb manbasi|sana=May 2021|sarlavha=Moon Tree|url=https://www.accgov.com/10038/Moon-Tree|kirish sanasi=June 23, 2022|ish=Athens-Clarke County Website}}</ref> |- |Lincoln City |[[Fayl:Flag of Indiana.svg|thumb|20px|Indiana]] |Lincoln Davlat parki |Chinor |1976-yil 3-May |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=June 22, 2020 |title=Moon Tree Continues to Thrive at Lincoln State Park |work=Friends of Lincoln State Park |url=https://lspfriends.com/index.php/2020/06/22/moon-tree/ |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |[[Roseburg (Oregon)|Roseburg]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|thumb|20px|Oregon]] |Roseburg Veteran Ishlari Tibbiyot Markazi |Douglas Fir |1976-yil 3-May |<ref>{{Veb manbasi|sana=May 5, 2011|sarlavha=Apollo 14 Moon Trees|url=http://www.highway199.org/history/apollo-14-moon-trees/|kirish sanasi=July 4, 2022|ish=Highway199}}</ref> |- |[[Hollidaysburg]] |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|thumb|20px|Pennsylvania]] |Togʻli zali |Chinor |1976-yil 5-May |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Crumrine |first=Chad |date=June 30, 2022 |title=Hollidaysburg 'Moon Tree' Symbol of American History |work=Morrisons Cove Herald |url=https://www.mcheraldonline.com/story/2022/06/30/opinion/hollidaysburg-moon-tree-symbol-of-american-history/11893.html |access-date=July 7, 2022}}</ref> |- |[[Boise]] |[[Fayl:Flag of Idaho.svg|thumb|20px|Idaho]] |Idaho shtati Kapitoliy binosi |Douglas Fir* |1976-yil 7-May |<ref>{{Veb manbasi|sana=March 3, 2022|sarlavha=Idaho Capitol Tree|url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_trees/idaho_capitol_tree.html|kirish sanasi=June 26, 2022|ish=Goddard Space Flight Center|nashriyot=[[NASA]]}}</ref> |- |[[Cape Canaveral (Florida)|Cape Canaveral]] |[[Fayl:Flag of Florida.svg|thumb|20px|Florida]] |Kennedy kosmik markazi |Chinor* |1976-yil 25-may, |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Kelly |first=Emre |date=September 21, 2017 |title='Moon Tree' that traveled on Apollo mission and planted at KSC toppled by Hurricane Irma |work=[[Florida Today]] |url=https://www.floridatoday.com/story/tech/science/space/2017/09/21/nasa-apollo-moon-tree-toppled-hurricane-irma-kennedy-space-center-visitor-complex-florida/688689001/ |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Ebensburg]] |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|thumb|20px|Pennsylvania]] |Cambria Viloyat sudi binosi |Chinor |1976-yil 29-iyun |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Ramirez |first=Chris |date=February 15, 2011 |title=NASA 'detective' on track of America's 'moon trees' |work=[[Pittsburgh Tribune-Review]] |url=https://archive.triblive.com/news/nasa-detective-on-track-of-americas-moon-trees/ |access-date=July 7, 2022}}</ref> |- |[[King of Prussia]] |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|thumb|20px|Pennsylvania]] |Lockheed Martin kosmik tizimlari binosi |Chinor |1976-yil 29-iyun |<ref name=":0">{{Yangiliklar manbasi |last=Zuckerman |first=Catherine |date=July 8, 2019 |title=Trees that traveled to space now live on Earth. Here's where to find them. |work=[[National Geographic]] |url=https://www.nationalgeographic.com/science/article/moon-trees-that-traveled-to-space-now-live-on-earth-where-are-they-now |url-access=registration |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |[[Atchison (Kansas)|Atchison]] |[[Fayl:Flag of Kansas.svg|thumb|20px|Kansas]] |Xalqaro doʻstlik oʻrmoni |Chinor |1976-yil 24-iyul |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Wenner |first=Anna |date=February 18, 2011 |title='Moon tree' at home in Atchison |work=[[The Topeka Capital-Journal]] |url=https://www.cjonline.com/story/news/2011/02/18/moon-tree-home-atchison/16475745007/ |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |[[Berkeley (California)|Berkeley]] |[[Fayl:Flag of California.svg|thumb|20px|California]] |Tilden tabiat zonasining shimoli-gʻarbiy hududi |2 qizil daraxt |1976-yil 26-iyul |<ref>{{Veb manbasi|muallif=O'Brien|ism=Matt|sana=December 14, 2016|sarlavha='Moon trees' mark Tilden Regional Park|url=https://www.mercurynews.com/2015/11/27/moon-trees-mark-tilden-regional-park/|kirish sanasi=April 29, 2021|ish=[[The Mercury News]]|til=}}</ref> |- |[[Monterey (California)|Monterey]] |[[Fayl:Flag of California.svg|thumb|20px|California]] |Colton Hall yaqinidagi Friendly Plaza |Qizil daraxt |1976-yil 27-iyul |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Skvor |first=Gabriel |date=May 16, 2013 |title=Forty years ago a Monterey resident orbited the moon with the Apollo 14 astronauts. |work=Monterey County Weekly |url=https://www.montereycountyweekly.com/news/831_tales/forty-years-ago-a-monterey-resident-orbited-the-moon-with-the-apollo-14-astronauts/article_44202c04-6d12-5f72-84b7-03ae844a7f94.html |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Steubenville (Ohio)|Steubenville]] |[[Fayl:Flag of Ohio.svg|thumb|20px|Ohio]] |Doʻstlik bogʻi |Chinor |1976-yil 29-iyul |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Jankowski |first=Bob |title=Moon Seedling Planted |work=Herald-Star |publication-place=Steubenville, Ohio |url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_trees/friendship_park_tree.html |access-date=July 4, 2022}}</ref> |- |San Luis Obispo |[[Fayl:Flag of California.svg|thumb|20px|California]] |Mission Plaza |Redwood |1976-yil 30-iyul |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=April 22, 2019 |title=A tree in SLO County orbited the moon — yes, really |work=San Luis Obispo |url=https://www.sanluisobispo.com/news/local/article215604450.html |url-access=subscription |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Troy (Alabama)|Troy]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|thumb|20px|Alabama]] |Alabama kashshoflar muzeyi |Loblolli qaragʻay |1976-yil 5-avgust |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Treadwell|ism=Jaine|sana=July 20, 2019|sarlavha=MOON TREE: Pioneer Museum among select sites for special tree|url=https://www.troymessenger.com/2019/07/20/moon-tree-pioneer-museum-among-select-sites-for-special-tree/|kirish sanasi=June 20, 2022|ish=Troy Messenger}}</ref> |- |[[Tuscumbia (Alabama)|Tuscumbia]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|thumb|20px|Alabama]] |Ivy Green, tarixiy yodgorlik va [[Helen Keller]]ning tugʻilgan joyi |Loblolli qaragʻay |1976-yil 9-oktabr |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Corey |first=Russ |date=July 28, 2019 |title=Moon tree remains an attraction at Ivy Gree |work=[[TimesDaily]] |url=https://www.timesdaily.com/news/moon-tree-remains-an-attraction-at-ivy-green/article_733e4b95-4952-5787-b53d-636a80f57321.html |url-access=subscription |access-date=June 20, 2022}}</ref> |- |[[Auburn (Alabama)|Auburn]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|thumb|20px|Alabama]] |G.W. Andrews oʻrmon xoʻjaligi fanlari laboratoriyasi, Auburn universiteti |Loblolli qaragʻay* |1976-yil 22-oktabr |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Eastwood |first=Jon |date=July 6, 2019 |title=Grown from a seed that orbited the Moon in 1971. See Birmingham Botanical Gardens’ Moon Tree. |work=Bham Now |url=https://bhamnow.com/2019/06/04/birmingham-alabama-moon-tree/ |access-date=June 20, 2022 |quote=Alabama had five Moon Trees. Four are still alive. Auburn University, G.W Andrews Forestry Sciences Lab.}}</ref> |- |[[Sacramento (California)|Sacramento]] |[[Fayl:Flag of California.svg|thumb|20px|California]] |California shtati kapitoliy binosi |Qizil daraxt |1976-yil |<ref> Turner, Robert (December 2020). "No Annexation Without Representation". Sactown Magazine. Retrieved June 20, 2022.</ref> |- |Tallahassee |[[Fayl:Flag of Florida.svg|thumb|20px|Florida]] |Doyle Conner binosi, zavod sanoati bosh qarorgohi |Loblolli qaragʻay |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Davidson-Hiers |first=CD |date=July 16, 2019 |title=Bark side of the moon: Seeds from Apollo 14 mission rooted in Tallahassee |work=[[Tallahassee Democrat]] |url=https://www.tallahassee.com/story/news/2019/07/17/seeds-trees-orbited-moon-rooted-capital-city/1733042001/ |access-date=June 23, 2022}}</ref> |- |[[Waycross (Georgia)|Waycross]] |[[Fayl:Flag of Georgia.svg|thumb|20px|Georgia]] |Okefenokee mintaqaviy taʼlim xizmati agentligi |Loblolli qaragʻay |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Ford |first=Wayne |date=January 15, 2021 |title=As a seed, it orbited the moon on Apollo 14. 50 years later, this Athens pine is 'thriving' |work=[[Athens Banner-Herald]] |url=https://www.onlineathens.com/story/news/2021/01/15/athens-moon-tree-one-only-two-came-apollo-14-seeds-nasa-georgia/4161543001/ |access-date=June 23, 2022}}</ref> |- |[[Cannelton (Indiana)|Cannelton]] |[[Fayl:Flag of Indiana.svg|thumb|20px|Indiana]] |Camp Koch qiz skautlar lageri |Chinor |1976-yil |<ref>Zuckerman, Catherine (July 8, 2019). "Trees that traveled to space now live on Earth. Here's where to find them". National Geographic. Retrieved June 26, 2022.</ref> |- |[[Tell City (Indiana)|Tell City]] |[[Fayl:Flag of Indiana.svg|thumb|20px|Indiana]] |Hoosier milliy oʻrmon xizmati idorasi |2 dona shirin saqich |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Sutter |first=Chris |date=July 12, 2021 |title='Moon trees' attracting visitors to southern Indiana decades after a trip to space |work=[[WDRB|WDRB News]] |url=https://www.wdrb.com/news/moon-trees-attracting-visitors-to-southern-indiana-decades-after-a-trip-to-space/article_31e54cae-e340-11eb-83ae-2f0a5a04b721.html |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |Monmouth |[[Fayl:Flag of New Jersey.svg|thumb|20px|New Jersey]] |Monmouth okrugi sud binosi |Chinor* |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=June 11, 1976 |title=Moon tree readied for courthouse site |pages=17 |work=Daily Register |publication-place=Shrewsbury, New Jersey |url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_trees/monmouth_nj_tree.html |access-date=July 4, 2022}}</ref> |- |[[Corvallis (Oregon)|Corvallis]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|thumb|20px|Oregon]] |Peavi Hall, Oregon shtati universiteti |Douglas Fir |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=DeWitt |first=Joce |date=October 11, 2012 |title=OSU recognizes Moon Tree as living history |work=[[Corvallis Gazette-Times]] |url=https://www.gazettetimes.com/news/local/osu-recognizes-moon-tree-as-living-history/article_70fae514-133f-11e2-bad3-001a4bcf887a.html |url-access=subscription |access-date=July 7, 2022}}</ref> |- |Doswell |[[Fayl:Flag of Virginia.svg|thumb|20px|Virginia]] |Kings Dominion oʻyin parki |2-chinor (1 oʻlik) |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Morrison |first=Julee |date=December 6, 2017 |title=The Moon Tree That Orbited the Moon 34 Times |work=[[HuffPost]] |url=https://www.huffpost.com/entry/the-moon-tree-that-orbite_b_9837820 |access-date=August 7, 2022}}</ref> |- |[[Eugene (Oregon)|Eugene]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|thumb|20px|Oregon]] |Erb Memorial ittifoqi, Oregon universiteti |Douglas Fir |1976-yil (1987-yilda koʻchirilgan va qayta ekilgan,) |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Davies |first=Sararosa |date=November 7, 2018 |title=To space and back: The story of UO’s ‘Moon Tree’ |work=[[Daily Emerald]] |url=https://www.dailyemerald.com/arts-culture/to-space-and-back-the-story-of-uo-s-moon/article_dc326c49-82ff-5c65-8524-a3d8ab0ca813.html |access-date=July 4, 2022}}</ref> |- |[[Gainesville (Florida)|Gainesville]] |[[Fayl:Flag of Florida.svg|thumb|20px|Florida]] |Florida Universiteti |Chinor |1977-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Arndorfer |first=Bob |date=October 3, 2005 |title=Tracing the history of UF’s moon tree |work=[[The Gainesville Sun]] |url=https://www.gainesville.com/article/LK/20051003/news/604183518/GS/ |url-status=dead |access-date=June 22, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210325050842/https://www.gainesville.com/article/LK/20051003/news/604183518/GS/ |archive-date=March 25, 2021}}</ref> |- |[[Boise]] |[[Fayl:Flag of Idaho.svg|thumb|20px|Idaho]] |Louell boshlangʻich maktabi |Loblolli qaragʻay |1977-yil |<ref>{{Cite video |url=https://www.idahostatesman.com/news/local/article74684302.html |title=This Boise Tree Has Been To The Moon And Back |date=February 7, 2018 |type=Video |publisher=[[Idaho Statesman]]}}</ref> |- |[[Greenbelt (Maryland)|Greenbelt]] |[[Fayl:Flag of Maryland.svg|thumb|20px|Maryland]] |Goddard kosmik parvozlar markazi |Chinor |1977-yil 9-iyun |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Foster|ism=Jim|sana=September 18, 2002|sarlavha=Moon Tree|url=https://epod.usra.edu/blog/2002/09/moon-tree.html|kirish sanasi=June 28, 2022|ish=[[Universities Space Research Association]]}}</ref> |- |[[Perry (Florida)|Perry]] |[[Fayl:Flag of Florida.svg|thumb|20px|Florida]] |Oʻrmon poytaxti muzeyi davlat bogʻi |Loblolli qaragʻay |1978-yil 29-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=October 22, 2011 |title=Seedling traveled 250,000 miles to moon and back |pages=3 |work=Perry News-Herald |url=https://ufdc.ufl.edu/UF00028293/00352/images/2 |access-date=June 22, 2022}}</ref> |- |Lockeford |[[Fayl:Flag of California.svg|thumb|20px|California]] |Lockeford oʻsimlik materiallari markazi |Qizil daraxt |1979-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Forgione |first=Mary |date=July 20, 2019 |title=Where to find California’s moon trees, grown from seeds taken aboard an Apollo mission |work=[[Los Angeles Times]] |url=https://www.latimes.com/travel/story/2019-07-19/california-moon-trees |access-date=June 21, 2022 |quote=[A]nd at least one at a Forest Service site in Lockeford.}}</ref> |- |[[Yangi Orlean|New Orleans]] |[[Fayl:Flag of Louisiana.svg|thumb|20px|Louisiana]] |Yangi Orlean daryo oqimi |Loblolli qaragʻay* |1983-yil Iyun |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Hester |first=Jessica Leigh |date=February 1, 2019 |title=Whatever Happened to All the Moon Trees? |work=[[Atlas Obscura]] |url=https://www.atlasobscura.com/articles/what-happened-to-moon-trees |access-date=June 26, 2022 |quote=In New Orleans, for instance, a Moon pine was removed after sustaining damage in Hurricane Katrina.}}</ref> |- |Holliston |[[Fayl:Flag of Massachusetts.svg|thumb|20px|Massachusetts]] |Holliston Politsiya mahkamasi |Chinor |1982-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Hosmer |first=Kerri |date=July 26, 1998 |title=From the Moon to Holliston |work=[[The MetroWest Daily News|Middlesex News]] |url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_trees/holliston_tree.html}}</ref> |- |[[Keystone Heights]] |[[Fayl:Flag of Florida.svg|thumb|20px|Florida]] |Keystone Heights kutubxonasi |Chinor |1984-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Sealey |first=Jean |date=February 6, 2015 |title=Keystone Heights enjoys link to Apollo 14 mission |work=[[The Florida Times-Union]] |url=https://www.jacksonville.com/story/news/2015/02/06/keystone-heights-enjoys-link-apollo-14-mission/15650075007/ |access-date=June 22, 2022}}</ref> |- |Tallahassee |[[Fayl:Flag of Florida.svg|thumb|20px|Florida]] |Kaskadlar bogʻi |Chinor |''Nomaʼlum'' |<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.tallahassee.com/picture-gallery/news/2019/07/16/meet-tallahassees-moon-trees/1746357001/|sarlavha=Meet Tallahassee's 'moon trees'|sana=July 16, 2019|kirish sanasi=June 22, 2022|ish=[[Tallahassee Democrat]]}}</ref> |- |Moscow |[[Fayl:Flag of Idaho.svg|thumb|20px|Idaho]] |Idaho universitetining maʼmuriyat binosi, |Chinor* |''Nomaʼlum'' |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Brockett |first=Bailey |date=July 22, 2022 |title=Local Legends: Recalling Moscow’s moon tree |work=[[Lewiston Morning Tribune]] |url=https://lmtribune.com/a_and_e/local-legends-recalling-moscow-s-moon-tree/article_77dc69d4-aa12-5153-8d3b-77e20ecc50b5.html |access-date=June 23, 2022}}</ref> |- |[[Waynesboro (Mississippi)|Waynesboro]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|thumb|20px|Mississippi]] |Oʻrmon xoʻjaligi komissiyasi bolalar bogʻchasi |Chinor |''Nomaʼlum'' |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=June 11, 2019 |title=Astronauts Took Seeds to the Moon, Here’s Where You Can Find Moon Trees in the U.S. |work=[[Rare (website)|Rare – America's News Feed]] |url=https://rare.us/rare-life/moon-trees-nasa/ |access-date=August 7, 2022}}</ref> |- |[[De Soto (Missouri)|DeSoto]] |[[Fayl:Flag of Missouri.svg|thumb|20px|Missouri]] |Walthers Parki |Chinor |''Nomaʼlum'' |<ref>{{Veb manbasi|sana=July 19, 2019|sarlavha=Moon Trees and Space Gums|url=https://discoverandshare.org/2019/07/19/moon-trees-and-space-gums/|kirish sanasi=August 7, 2022|nashriyot=[[Missouri Botanical Garden]]}}</ref> |- |[[Brevard (Shimoliy Karolina)|Brevard]] |[[Fayl:Flag of North Carolina.svg|thumb|20px|North Carolina]] |Oʻrmon xoʻjaligi beshigi, [[Pisgah milliy o'rmoni]] |Chinor |''Unknown'' |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Markovich |first=Jeremy |date=October 27, 2019 |title=Space Seeds: Moon Trees in Western North Carolina |work=[[Our State]] |url=https://www.ourstate.com/space-seeds-moon-trees-in-western-north-carolina/ |access-date=August 7, 2022}}</ref> |- |[[Salem (Oregon)|Salem]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|thumb|20px|Oregon]] |Xususiy turar joy |2 Douglas Firs |1973-yil | |- |[[Huntsville (Alabama)|Huntsville]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|thumb|20px|Alabama]] |[[AQSh kosmik va raketa markazi]] |5 ta chinor, 2 ta qarag‘ay * |1976-yil 29-Oktabr |<ref>{{Cite news |last=Carter |first=Jamie |date=February 5, 2021 |title=Have You Ever Seen A ‘Moon Tree?’ Where You Can See A Curious Legacy Of NASA’s Apollo Missions 50 Years On |work=[[Forbes]] |url=https://www.forbes.com/sites/jamiecartereurope/2021/02/05/have-you-ever-seen-a-moon-tree-where-you-can-see-this-curious-legacy-of-nasas-apollo-missions-50-years-later/ |access-date=August 24, 2022}}</ref> |- |[[Tuskegee (Alabama)|Tuskegee]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|thumb|20px|Alabama]] |V.A. kasalxonasi (CAVHCS) |Loblolli qaragʻay * |1976-yil |<ref>{{Cite web |date=July 3, 2021 |title=Moon Trees |url=https://encyclopediaofarkansas.net/entries/moon-trees-14947/ |access-date=August 14, 2022 |website=[[Encyclopedia of Arkansas]] |publisher=[[Central Arkansas Library System]]}}</ref> |- |[[Monticello (Arkansas)|Monticello]] |[[Fayl:Flag of Arkansas.svg|thumb|20px|Arkansas]] |Monticellodagi Arkansas universiteti |Loblolli qaragʻay * |1977-yil? | |- |[[Yangi Orlean|New Orleans]] |[[Fayl:Flag of Louisiana.svg|thumb|20px|Louisiana]] |NASA Michoud yigʻish moslamasi |Loblolli qaragʻay (2?) * |1976-yil Iyul |<ref>{{Cite news |last=Pontchartrain |first=Blake |date=July 15, 2019 |title=How trees that traveled to the moon and back came to live in Louis Armstrong Park |work=[[Gambit (newspaper)|The Gambit]] |url=https://www.nola.com/gambit/new_orleans/news/blake_pontchartrain/article_336db444-7cf8-56ab-a060-17238aa9aa6b.html |access-date=August 24, 2022}}</ref> |- |North Pembroke |[[Fayl:Flag of Massachusetts.svg|thumb|20px|Massachusetts]] |AQSH tarixiy jamiyati |Chinor? * |1976-yil April |<ref>Hester, Jessica Leigh (February 1, 2019). "Whatever Happened to All the Moon Trees?". Atlas Obscura. Retrieved June 26, 2022. In New Orleans, for instance, a Moon pine was removed after sustaining damage in Hurricane Katrina.</ref> |- |[[Albukerke|Albuquerque]] |[[Fayl:Flag of New Mexico.svg|thumb|20px|New Mexico]] |[[Civic Plaza]] | rowspan="2" |Douglas Fir * |1976-yil, 7-aprel |<ref>{{Cite news |date=July 23, 2019 |title=New Mexico’s ‘moon trees’ planted after Apollo 14 are lost |work=[[Associated Press]] |url=https://apnews.com/article/fa2b76b108eb4503bf133514bee75aa0 |access-date=August 24, 2022}}</ref> |- |Illinois Valley |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|thumb|20px|Oregon]] |[[Siskiyou Smoke Jumper bazasi]] |1976-yil 7-aprel |<ref>{{Cite news |last=Carter |first=Jamie |date=February 5, 2021 |title=Have You Ever Seen A ‘Moon Tree?’ Where You Can See A Curious Legacy Of NASA’s Apollo Missions 50 Years On |work=[[Forbes]] |url=https://www.forbes.com/sites/jamiecartereurope/2021/02/05/have-you-ever-seen-a-moon-tree-where-you-can-see-this-curious-legacy-of-nasas-apollo-missions-50-years-later/ |access-date=August 24, 2022}}</ref> |- |[[Vashington (shahar)|Washington, D.C.]] |[[File:Flag of the District of Columbia.svg|thumb|20px|District of Columbia]] |[[Oq uy|White House]] |Loblolli qaragʻay * |1977-yil, 19-Yanvar | |- |[[Plano (Texas)|Plano]] |[[Fayl:Flag of Texas.svg|thumb|20px|Texas]] |Plano oʻrta maktabi |Chinor * |2009-yil 4-Noyabr | |- |[[Hyuston|Houston]] |[[Fayl:Flag of Texas.svg|thumb|20px|Texas]] |[[NASA Johnson kosmik markazi]] |Loblolli qaragʻay |2016-yil, Fevral |- |Silver City |[[Fayl:Flag of New Mexico.svg|thumb|20px|New Mexico]] |[[Gough Parki]] |Chinor |1976-yil 14-Avgust |<ref>{{Cite news |date=August 14, 1976 |title='Moon Tree' Dedication Here Sunday' |pages=1 |work=[[Silver City Daily Press and Independent|Silver City Daily Press]] |url=https://www.newspapers.com/image/38674710/?clipping_id=34076574 |access-date=August 22, 2022}}</ref> |- |Bracey |[[Fayl:Flag of Virginia.svg|thumb|20px|Virginia]] |River Ridge golf va lager klubi |Chinor |1971-yil 31-Yanvar | |} === Boshqa mamlakatlarda === {| class="wikitable sortable plainrowheaders" ! scope="col" |Shahar ! scope="col" | Mamlakat ! scope="col" | Manzil ! scope="col" | Turlar ! scope="col" | Ekilgan sana ! class="unsortable" scope="col" | {{Abbr|Ref.|Reference(s)}} |- | [[Brazilia (shahar)|Braziliya]] | [[Braziliya]] | Ibama markaziy binosining bogʻi | saqich | 1980 yil 14 noyabr | <ref>[http://memoria.bn.br/DocReader/docreader.aspx?bib=028274_03&pasta=ano%20198&pesq=%C3%A1rvore%20da%20lua ''Correio Braziliense'', November 15, 1980]</ref> |- | Santa Rosa | [[Braziliya]] | Parque Municipal de Exposições | Qizil daraxt | 1981 yil 18 avgust |<ref>[http://memoria.bn.br/DocReader/docreader.aspx?bib=028274_03&pasta=ano%20198&pesq=%C3%A1rvore%20da%20lua ''Correio Braziliense'', November 15, 1980]</ref> |- | [[Tradate|Savdo]] | [[Italiya]] | Appiano Gentile Park | Loblolli qaragʻay | 2011 yil 10 oktyabr | |- | [[Luzern|Lucerne]] | [[Shveysariya|Shveytsariya]] | Shveytsariya transport muzeyi | chinor | 1976 yil 15 avgust (keyinroq ekilgan) | |} == Yana qarang == * [[Oy tosh]] * [[Astrobotanika]] * [[https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_individual_trees List of individual trees]] == Manbalar == {{manbalar}} == Havolalar == * [http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html Oy daraxtlari, NASA.] * [http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html Oy daraxtlari, NASA: [[Goddard kosmik parvozlar markazi]]] * [http://www.moontreefoundation.org Oy daraxti fondi.] * https://foresthistory.org/houston-we-have-moon-trees/ „Xyuston, bizda oy daraxtlari bor“. [[Peeling Back the Bark blogi]], [[The Forest History Society]]. aj4bdu072rhbukef1btkp40b6eafkok 2816525 2816523 2022-08-28T22:11:03Z Abdug'ani Karimov 75024 /* Amerika Qoʻshma Shtatlar */ wikitext text/x-wiki [[Fayl:Bicentennial_moon_tree.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Bicentennial_moon_tree.jpg/170px-Bicentennial_moon_tree.jpg|thumb| 1975–yilda Filadelfiya, Vashington maydonida ekilgan ikki yuz yillik oy daraxti]] [[Fayl:MoonTreeArk.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/MoonTreeArk.jpg/170px-MoonTreeArk.jpg|thumb| [[Fort Smith (Arkansas)|Arkanzas shtatining Fort Smit]] shahridagi Sebastyan okrugi sud binosi oldidagi oy daraxti]] [[Fayl:MoonTreePlaque.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/MoonTreePlaque.jpg/170px-MoonTreePlaque.jpg|thumb| Fort Smit, Arkanzas, Oy daraxti tagidagi plaket.]] [[Fayl:Moon_tree_plaque,_Waycross,_GA.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Moon_tree_plaque%2C_Waycross%2C_GA.jpg/170px-Moon_tree_plaque%2C_Waycross%2C_GA.jpg|thumb| Oy daraxti, Waycross, Jorjiya]] '''Oy daraxtlari''' 1971–yilda Apollon 14 missiyasining qoʻmondonlik moduli uchuvchisi Stuart Roosa tomonidan Oy atrofidagi orbitaga olingan 500 ta urugʻdan oʻstirilgan daraxtlardir. Bu gʻoyani oʻsha paytdagi Amerika Qoʻshma Shtatlar oʻrmon xizmati boshligʻi Ed Cliff tutundan sakrab chiqqan Ruzaga taklif qilgan.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.foresthistory.org/ASPNET/People/Chiefs.aspx|sarlavha=Chiefs of the U.S. Forest Service|ism=Gerald|muallif=Williams|sana=2009-06-18|nashriyot=[[Forest History Society]]|kirish sanasi=7 August 2009|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150924014558/http://www.foresthistory.org/ASPNET/People/Chiefs.aspx|arxivsana=24 September 2015}}</ref> Tajriba uchun urugʻlar besh [[Tur (biologiya)|turdagi]] daraxtdan tanlab olindi: loblolli qaragʻay, chinor, saqich, qizil daraxt va Duglas archasi.<ref name="Williams">{{Veb manbasi|url=http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html|sarlavha=The "Moon Trees"|ism=David R.|muallif=Williams|nashriyot=[[NASA]]|ish=[[Goddard Space Flight Center]]|sana=28 July 2009|kirish sanasi=7 August 2009}}</ref><ref name="Atlantic Jan 2022"> [https://www.theatlantic.com/science/archive/2022/01/nasa-moon-trees-apollo/621395/ We Almost Forgot About the Moon Trees: A collection of tree seeds that went round and round the moon was scattered far and wide back home], by Marina Koren. The seeds orbited the Moon, but were not landed on it. The Atlantic, January 31, 2022. </ref><ref name="Wired Feb 2011"> [https://www.wired.com/2011/02/moon-trees/ The Mystery of the Missing Moon Trees:] 15 years after NASA astronomer David Williams started searching for them, hundreds of trees grown from space-faring seeds are still missing. The "moon trees, " whose seeds circled the moon 34 times in Apollo 14 astronaut Stuart Roosa‘s pocket, were welcomed back to Earth with great fanfare in 1971. February 10, 2011, wired.com.</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=February 10, 2011 |title=Race Against Time to Find Apollo 14's Lost Voyagers: 'Moon Trees' |work=[[Science Daily]] |url=https://www.sciencedaily.com/releases/2011/02/110209171139.htm}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Black |first=Richard |date=19 July 2005 |title=Trees... from the Moon |work=[[BBC News]] |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/magazine/4694361.stm}}</ref> == Tarixi == Parvozdan soʻng urugʻlar unib chiqishi uchun [[Mississippi|Missisipi shtatining]] [[Gulfport (Mississippi)|Gulfport]] shahridagi janubiy Forest xizmat stantsiyasiga va [[Placerville (California)|Kaliforniyaning Pleyservil shahridagi]] gʻarbiy stantsiyaga yuboriladi. Deyarli barcha urugʻlar muvaffaqiyatli unib chiqadi va bir necha yil oʻtgach, oʻrmon xizmati 420 ga yaqin koʻchatlarga ega boʻladi. Ulardan baʼzilari yerga ekilib maxsus nazorat sifatida ajratilgan. 40 yildan koʻproq vaqt oʻtgach, ikki toifadagi daraxtlarni oʻrtasida sezilarli farq yoʻq edi. „Oy daraxtlari“ ning aksariyati 1975 va 1976 yillarda davlat oʻrmon xoʻjaligi tashkilotlariga mamlakatning ikki yuz yillik bayrami doirasida ekish uchun berilgan. Daraxtlar janubiy yoki gʻarbiy turlarga tegishli boʻlganligi sababli, barcha shtatlar daraxtlarni olmagan. [[Oq uy|Oq uyda]] Loblolli qaragʻayi ekilgan va daraxtlar [[Braziliya|Braziliyada]], [[Shveysariya|Shveytsariyada]] ekilib, hattoki [[Yaponiya imperatori|imperator]] Xiroxitoga va boshqalarga sovgʻa qilingan.<ref name="Williams">{{Veb manbasi|url=http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html|sarlavha=The "Moon Trees"|ism=David R.|muallif=Williams|nashriyot=[[NASA]]|ish=[[Goddard Space Flight Center]]|sana=28 July 2009|kirish sanasi=7 August 2009}}</ref> Bu urugʻlardan ekilgan koʻplab daraxtlarning joylashuvi oʻnlab yillar davomida nomaʼlum boʻlib kelgan. 1996–yilda uchinchi sinf oʻqituvchisi Joan Goble va uning oʻquvchilari oʻz hududlarida oy daraxti ekanligini koʻrsatadigan taxtali daraxtni topdilar. Ular Gobl NASAga elektron xat yuborib xodim Dave Williamsga murojaat qildi. Uilyams NASAdagi ko‘pchilik hamkasblari qatori ana shu daraxtlarning mavjudligidan bexabar boʻlgan. Williams baʼzi tadqiqotlarni amalga oshirganidan soʻng, bu urugʻlarni kosmosga va uyga ekish uchun Roosa tomonidan amalga oshirilgan dastlabki harakatlar tasvirlangan eski gazetadan baʼzi parchalarini topdi.<ref name="Atlantic Jan 2022"> [https://www.theatlantic.com/science/archive/2022/01/nasa-moon-trees-apollo/621395/ We Almost Forgot About the Moon Trees: A collection of tree seeds that went round and round the moon was scattered far and wide back home], by Marina Koren. The seeds orbited the Moon, but were not landed on it. The Atlantic, January 31, 2022. </ref> Williams NASAning rasmiy veb-saytiga oʻzining sahifasini joylashtirib, daraxtlarni topishda jamoatchilikdan yordam so‘radi. Sahifada, shuningdek, oy daraxtlarining maʼlum boʻlgan joylashuvi va turlari roʻyxati keltirilgan jadval ham boʻlgan. Williams Amerika Qoʻshma Shtatlari boʻylab odamlardan oy daraxtlari ekanligini tasdiqlovchi plitalar bilan daraxtlarni koʻrganli haqida xabarlarni eshita boshladi. Williams bunday daraxtlar, jumladan, ularning joylashuvi va turlari haqida maʼlumotlar roʻyxatini koʻrsatadigan maʼlumotlar bazasini yaratishni va boshqarishni boshladi. 2011-yilda ''Wired'' jurnalida chop etilgan maqolada Williamsning elektron pochta manzili koʻrsatilib, saʼy-harakatlari tasvirlangan va oy daraxtlari haqida mavjud maʼlumotga ega boʻlgan har qanday odamni oʻz sahifasiga yozishga undagan.<ref name="Wired Feb 2011"> [https://www.wired.com/2011/02/moon-trees/ The Mystery of the Missing Moon Trees:] 15 years after NASA astronomer David Williams started searching for them, hundreds of trees grown from space-faring seeds are still missing. The "moon trees, " whose seeds circled the moon 34 times in Apollo 14 astronaut Stuart Roosa‘s pocket, were welcomed back to Earth with great fanfare in 1971. February 10, 2011, wired.com.</ref> 2022 yil holatiga koʻra, mavjud daraxtlarni aniqlash va joylashtirish boʻyicha say-harakatlar davom ettirililib<ref name="Atlantic Jan 2022"> [https://www.theatlantic.com/science/archive/2022/01/nasa-moon-trees-apollo/621395/ We Almost Forgot About the Moon Trees: A collection of tree seeds that went round and round the moon was scattered far and wide back home], by Marina Koren. The seeds orbited the Moon, but were not landed on it. The Atlantic, January 31, 2022. </ref> NASA sahifasi faolligicha qolgan.<ref name="NASA page"> [https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html The „Moon Trees“], official NASA website, accessed Feb 3, 2022. </ref> 2021-yil mart oyiga kelib Qirollik Astronomiya Jamiyati va [[Buyuk Britaniya kosmik agentligi|Buyuk Britaniya Koinot agentligi tashrif bilan Buyuk Britaniyada]] [[Birlashgan Qirollik|o‘sishi]] mumkin bo‘lgan 15 tagacha Oy daraxtini aniqlash uchun jamoatchilikdan yordam so‘radi. 2021–yil aprel oyi holatiga koʻra, Buyuk Britaniyaga kelgan daraxt turlaridan hech biri aniqlanmagan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://ras.ac.uk/news-and-press/news/can-you-help-us-find-moon-trees|sarlavha=Can you help us find the Moon Trees?|muallif=Massey|ism=Robert|nashriyot=Royal Astronomical Society|sana=2021-03-30|kirish sanasi=2021-04-23}}</ref> === Hozirgi harakatlar === Oy daraxti jamgʻarmasi — bu Roosaning qizi Rosemary tomonidan boshqariladigan tashkilot boʻlib, u dunyo boʻylab turli mintaqalarda oy daraxtlarini ekishni oʻz oldiga maqsad qiladi. Jamgʻarma homiyligi asosida va Roosa tomonidan olib borilgan tadqiqotlar natijasiga koʻra urugʻlardan unib chiqqan daraxtlarning asl avlodi orqali yetishtirilgan urugʻlar bilan yangi daraxtlar ekish ishlarini amalga oshiradi.<ref name="foundation"> [https://www.moontreefoundation.com/moon-tree-plantings Moon tree Planting ceremony], official website of Moon Tree Foundation, accessed February 3, 2022. </ref> == Joylari == === Amerika Qoʻshma Shtatlar === {| class="wikitable sortable plainrowheaders" ! scope="col" |Shahar ! scope="col" |Shtat ! scope="col" |Hududi ! scope="col" |Turlari ! class="unsortable" scope="col" |Ekilgan sana ! class="unsortable" scope="col" |{{Abbr|Ref.|Reference(s)}} |- |[[Starkville (Mississippi)|Starkville]] |[[Fayl:Flag of Mississippi.svg|20px]] Mississippi |Dorman Xoll, Mississippi shtat universiteti |Chinor |1975 |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Steinberg |first=Sasha |date=July 18, 2019 |title=As NASA celebrates Apollo 50th anniversary, MSU recognizes lineage of its ‘Moon Sycamore’ tree |work=[[Mississippi State University]] |url=https://www.msstate.edu/newsroom/article/2019/07/nasa-celebrates-apollo-50th-anniversary-msu-recognizes-lineage-its-moon |access-date=July 4, 2022}}</ref> |- |[[Filadelfiya|Philadelphia]] |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|20px]] Pennsylvania |Washington Kvadrat parki |Chinor* |1975-yil 6-May |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=McDevitt |first=John |date=September 2, 2011 |title=Dead ‘Moon Tree’ In Washington Square Park Will Be Replaced |work=[[KYW-TV|CBS Philly]] |url=https://philadelphia.cbslocal.com/2011/09/02/dead-moon-tree-in-washington-square-park-will-be-replaced/ |access-date=July 14, 2022}}</ref> |- |[[Bethesda (Maryland)|Bethesda]] |[[Fayl:Flag of Maryland.svg|20px|Maryland]] Maryland |Amerika oʻrmonchilar jamiyati |Loblolli qaragʻay |1975-yil, 30-sentyabr |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Botkin|ism=Erica|sana=October 1, 2014|sarlavha=Moon Trees|url=https://www.redwoods.edu/artgallery/Exhibitions/ArtMID/1082/ArticleID/436/Moon-Trees|kirish sanasi=June 28, 2022|nashriyot=[[College of the Redwoods]]}}</ref> |- |[[Fort Smith (Arkansas)|Fort Smith]] |[[Fayl:Flag of Arkansas.svg|20px|Arkansas]] Arkansas |Sebastian okrugi sud binosi |Loblolli qaragʻay |1976-yil 15-Mart |<ref name=":1">{{Yangiliklar manbasi |last=Lee |first=Brittney |date=August 20, 2018 |title=Arkansas Moon Trees: Out of This World |work=Only in Arkansas |url=https://onlyinark.com/homegrown/arkansas-moon-trees/ |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Little Rock (Arkansas)|Little Rock]] |[[Fayl:Flag of Arkansas.svg|20px|Arkansas]] Arkansas |Oʻrmon xoʻjaligi komissiyasi shtab-kvartirasi |Loblolli qaragʻay * |1976-yil 15-Mart |<ref name=":1" /> |- |[[Washington (Arkansas)|Washington]] |[[Fayl:Flag of Arkansas.svg|20px|Arkansas]] Arkansas |Eski Washington tarixiy shtat bogʻi |Loblolli qaragʻay |1976-yil 15-Mart |<ref>{{Yangiliklar manbasi |author-link= |date=January 8, 2015 |title=Arkansas grows ‘moon trees’ |work=[[Fox News]] |url=https://www.foxnews.com/science/arkansas-grows-moon-trees |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Asheville (Shimoliy Karolina)|Asheville]] |[[Fayl:Flag of North Carolina.svg|20px|North Carolina]] North Carolina |Ashevilledagi botanika bogʻlari |Chinor |1976-yil 19-Mart |<ref>{{Veb manbasi|sana=August 28, 2018|sarlavha=Asheville’s Moon Tree|url=https://thepennsylvaniarambler.com/2018/08/28/along-the-way-the-asheville-moon-tree/|kirish sanasi=July 4, 2022|ish=The Pennsylvania Rambler}}</ref> |- |[[Birmingham (Alabama)|Birmingham]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|20px|Alabama]] Alabama |Birminham botanika bogʻi, Lane Parki yaqinida |Chinor |1976-yil Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Hansen |first=Jeff |date=February 9, 2011 |title=40 years after splashdown, Birmingham Botanical Gardens a tranquil base for tree grown from seeds that went to the moon |work=[[The Birmingham News]] |url=https://www.al.com/spotnews/2011/02/40_years_after_splashdown_birm.html |access-date=June 20, 2022}}</ref> |- |[[Montgomery (Alabama)|Montgomery]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|20px|Alabama]] Alabama |Alabama shtati Kapitoliy binosi |Loblolli qaragʻay |1976-yil Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Shryock |first=John |date=July 19, 2019 |title=Have you ever seen Montgomery’s ‘Moon Tree’? |work=[[WSFA|WSFA-12]] |url=https://www.wsfa.com/2019/07/19/have-you-ever-seen-montgomerys-moon-tree/ |access-date=June 20, 2022}}</ref> |- |Elmer |[[Fayl:Flag of Louisiana.svg|20px|Louisiana]] Louisiana |Palustris tajriba stantsiyasi, Kisatchie milliy oʻrmoni |Loblolli qaragʻay |April 1976 |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Zeringue |first=Jeff |date=March 4, 2019 |title=Moon tree mystery unsolved, still funny |work=Louisiana Forestry Association |url=https://www.laforestry.com/single-post/2019/03/04/Moon-tree-mystery-unsolved-still-funny |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |[[Knoxville (Tennessee)|Knoxville]] |[[Fayl:Flag of Tennessee.svg|20px|Tennessee]] Tennessee |Oʻrmon xoʻjaligi tajriba stantsiyasi, Tennessi universiteti |Loblolli qaragʻay |1976-yil Aprel |<ref>{{Veb manbasi|sana=2013|sarlavha=Moon Trees #24|url=https://tufc.com/project/moon-trees/|kirish sanasi=July 14, 2022|ish=Tennessee Urban Forestry Council}}</ref> |- |Sewanee |[[Fayl:Flag of Tennessee.svg|20px|Tennessee]] Tennessee |Woods Laboratoriyalari, Janubiy universiteti |Chinor |1976-yil Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Priestley |first=Mary |date=Spring 2002 |title=Preserving the Moon Tree and Other Members of the Campus Canopy |volume=6 |pages=1 |work=The Plant Press |publisher=[[Sewanee: The University of the South]] |issue=2 |url=https://new.sewanee.edu/files/resources/v6-n2.pdf |access-date=July 14, 2022}}</ref> |- |[[Elizabethton (Tennessee)|Elizabethton]] |[[Fayl:Flag of Tennessee.svg|20px|Tennessee]] Tennessee |[[Fort Watauga]], [[Sycamore Shoals shtat tarixiy hududi]] |Chinor* |1976-yil Aprel |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Zepp|ism=Louise|sarlavha=Trees of Note|url=https://digital.tnconservationist.org/publication/?i=642292&article_id=3561568|kirish sanasi=July 14, 2022|ish=The Tennessee Conservationist}}</ref> |- |[[Tullahoma (Tennessee)|Tullahoma]] |[[Fayl:Flag of Tennessee.svg|20px|Tennessee]] Tennessee |Arnold havo kuchlari bazasi |Loblolli qaragʻay* |1976-yil Aprel |<ref>{{Veb manbasi|sana=March 4, 2021|sarlavha=Tennessee’s four moon trees|url=https://noogatoday.6amcity.com/moon-trees-tn/|kirish sanasi=July 14, 2022|ish=NOOGAtoday}}</ref> |- |[[Olympia (Washington)|Olympia]] |[[Fayl:Flag of Washington.svg|20px|Washington]] Washington |Washington shtati Kapitoliy binosi |Douglas Fir |1976-yil Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Erickson |first=Annie |date=March 13, 2020 |title=Olympia's Moon Tree just had triplets |work=[[KING-TV]] |url=https://www.king5.com/article/tech/science/environment/moon-tree-washington-state-olympia/281-2ff5d4cd-2b54-44df-9047-76b5c12fe615 |access-date=July 14, 2022}}</ref> |- |[[Indianapolis]] |[[Fayl:Flag of Indiana.svg|20px|Indiana]] Indiana |Indiana shtati uyi |Chinor |1976-yil 9-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Smith |first=Casey |date=July 18, 2019 |title=Across Indiana, trees are growing from seeds that went to the Moon. Here's where you can find them. |work=[[The Indianapolis Star]] |url=https://www.indystar.com/story/news/2019/07/18/indianas-moon-tree-seeds-made-their-way-space-and-back/1629114001/ |access-date=June 26, 2022 |quote=On the east lawn of the Statehouse in Indianapolis, a Sycamore was planted on April 9, 1976.}}</ref> |- |[[Lansing (Michigan)|Lansing]] |[[Fayl:Flag of Michigan.svg|20px|Michigan]] Michigan |Michigan shtati kapitoliy binosi |Chinor* |1976-yil 9-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=April 23, 1976 |title=Moon Tree Planted, Removed |pages=7 |work=[[Ironwood Daily Globe]] |url=https://www.newspapers.com/clip/34076521/moon-tree-at-state-capital-lawn/ |access-date=June 28, 2022}}</ref> |- |[[Flagstaff (Arizona)|Flagstaff]] |[[Fayl:Flag of Arizona.svg|20px|Arizona]] Arizona |Frances qisqa hovuzi, (ilgari Flagstaff oʻrta maktabi boʻlgan) |Douglas Fir* |1976-yil 30-Aprel |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Houk|ism=Rose|sana=July 7, 2021|sarlavha=Earth Notes: Southwestern Douglas-Fir Trees|url=https://www.knau.org/earth-notes/2021-07-07/earth-notes-southwestern-douglas-fir-trees|kirish sanasi=June 20, 2022|ish=[[KNAU]]|iqtibos=In 1976, a Douglas-fir tree was planted by the Frances Short Pond in Flagstaff.}}</ref> |- |[[Tucson (Arizona)|Tucson]] |[[Fayl:Flag of Arizona.svg|20px|Arizona]] Arizona |Kuiper kosmik fanlar binosi, Arizona universiteti |Chinor |1976-yil 30-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Desrochers |first=Daniel |date=September 29, 2015 |title=UA's moon tree struggles in dry climate |work=[[Arizona Daily Star]] |url=https://tucson.com/news/science/uas-moon-tree-struggles-in-dry-climate/article_fc15d0a9-a5c8-5b44-a791-18fa47cb37ce.html |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Salem (Oregon)|Salem]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|20px|Oregon]] Oregon |Oregon shtati kapitoliy binosi |Douglas Fir |1976-yil 30-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Schneider |first=Will |date=April 30, 2017 |title=Salem Moon Tree |work=Public History PDX |publisher=[[Portland State University]] |url=http://publichistorypdx.org/2017/04/30/salem-moon-tree/ |access-date=July 7, 2022}}</ref> |- |Middletown |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|20px|Pennsylvania]] Pennsylvania |Core Creek Parki |Chinor |1976-yil 30-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Sofield |first=Tom |date=July 20, 2018 |title=‘Moon Tree’ At Core Creek Park Lives Up To Out-Of-This-World Name |work=LevittownNow |url=https://levittownnow.com/2018/07/20/moon-tree-at-core-creek-park-lives-up-to-its-out-of-this-world-name/ |access-date=July 14, 2022}}</ref> |- |[[Arcata (California)|Arcata]] |[[Fayl:Flag of California.svg|20px|California]] California |California Davlat Politexnika Universiteti, Humboldt |3 qizil daraxt |1976-yil May |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=October 8, 2009 |title=Unraveling the Moon Tree Mystery |publisher=[[California State Polytechnic University, Humboldt]] |url=https://now.humboldt.edu/news/unravling-the-moon-tree-mystery |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |Athens |[[Fayl:Flag of Georgia.svg|20px|Georgia]] Georgia |Athens-Clarke okrugi rejalashtirish boʻlimi |Loblolli qaragʻay |1976-yil May |<ref>{{Veb manbasi|sana=May 2021|sarlavha=Moon Tree|url=https://www.accgov.com/10038/Moon-Tree|kirish sanasi=June 23, 2022|ish=Athens-Clarke County Website}}</ref> |- |Lincoln City |[[Fayl:Flag of Indiana.svg|20px|Indiana]] Indiana |Lincoln Davlat parki |Chinor |1976-yil 3-May |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=June 22, 2020 |title=Moon Tree Continues to Thrive at Lincoln State Park |work=Friends of Lincoln State Park |url=https://lspfriends.com/index.php/2020/06/22/moon-tree/ |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |[[Roseburg (Oregon)|Roseburg]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|20px|Oregon]] Oregon |Roseburg Veteran Ishlari Tibbiyot Markazi |Douglas Fir |1976-yil 3-May |<ref>{{Veb manbasi|sana=May 5, 2011|sarlavha=Apollo 14 Moon Trees|url=http://www.highway199.org/history/apollo-14-moon-trees/|kirish sanasi=July 4, 2022|ish=Highway199}}</ref> |- |[[Hollidaysburg]] |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|20px|Pennsylvania]] Pennsylvania |Togʻli zali |Chinor |1976-yil 5-May |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Crumrine |first=Chad |date=June 30, 2022 |title=Hollidaysburg 'Moon Tree' Symbol of American History |work=Morrisons Cove Herald |url=https://www.mcheraldonline.com/story/2022/06/30/opinion/hollidaysburg-moon-tree-symbol-of-american-history/11893.html |access-date=July 7, 2022}}</ref> |- |[[Boise]] |[[Fayl:Flag of Idaho.svg|20px|Idaho]] Idaho |Idaho shtati Kapitoliy binosi |Douglas Fir* |1976-yil 7-May |<ref>{{Veb manbasi|sana=March 3, 2022|sarlavha=Idaho Capitol Tree|url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_trees/idaho_capitol_tree.html|kirish sanasi=June 26, 2022|ish=Goddard Space Flight Center|nashriyot=[[NASA]]}}</ref> |- |[[Cape Canaveral (Florida)|Cape Canaveral]] |[[Fayl:Flag of Florida.svg|20px|Florida]] Florida |Kennedy kosmik markazi |Chinor* |1976-yil 25-may, |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Kelly |first=Emre |date=September 21, 2017 |title='Moon Tree' that traveled on Apollo mission and planted at KSC toppled by Hurricane Irma |work=[[Florida Today]] |url=https://www.floridatoday.com/story/tech/science/space/2017/09/21/nasa-apollo-moon-tree-toppled-hurricane-irma-kennedy-space-center-visitor-complex-florida/688689001/ |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Ebensburg]] |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|20px|Pennsylvania]] Pennsylvania |Cambria Viloyat sudi binosi |Chinor |1976-yil 29-iyun |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Ramirez |first=Chris |date=February 15, 2011 |title=NASA 'detective' on track of America's 'moon trees' |work=[[Pittsburgh Tribune-Review]] |url=https://archive.triblive.com/news/nasa-detective-on-track-of-americas-moon-trees/ |access-date=July 7, 2022}}</ref> |- |[[King of Prussia]] |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|20px|Pennsylvania]] Pennsylvania |Lockheed Martin kosmik tizimlari binosi |Chinor |1976-yil 29-iyun |<ref name=":0">{{Yangiliklar manbasi |last=Zuckerman |first=Catherine |date=July 8, 2019 |title=Trees that traveled to space now live on Earth. Here's where to find them. |work=[[National Geographic]] |url=https://www.nationalgeographic.com/science/article/moon-trees-that-traveled-to-space-now-live-on-earth-where-are-they-now |url-access=registration |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |[[Atchison (Kansas)|Atchison]] |[[Fayl:Flag of Kansas.svg|20px|Kansas]] Kansas.svg |Xalqaro doʻstlik oʻrmoni |Chinor |1976-yil 24-iyul |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Wenner |first=Anna |date=February 18, 2011 |title='Moon tree' at home in Atchison |work=[[The Topeka Capital-Journal]] |url=https://www.cjonline.com/story/news/2011/02/18/moon-tree-home-atchison/16475745007/ |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |[[Berkeley (California)|Berkeley]] |[[Fayl:Flag of California.svg|20px|California]] California |Tilden tabiat zonasining shimoli-gʻarbiy hududi |2 qizil daraxt |1976-yil 26-iyul |<ref>{{Veb manbasi|muallif=O'Brien|ism=Matt|sana=December 14, 2016|sarlavha='Moon trees' mark Tilden Regional Park|url=https://www.mercurynews.com/2015/11/27/moon-trees-mark-tilden-regional-park/|kirish sanasi=April 29, 2021|ish=[[The Mercury News]]|til=}}</ref> |- |[[Monterey (California)|Monterey]] |[[Fayl:Flag of California.svg|20px|California]] California |Colton Hall yaqinidagi Friendly Plaza |Qizil daraxt |1976-yil 27-iyul |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Skvor |first=Gabriel |date=May 16, 2013 |title=Forty years ago a Monterey resident orbited the moon with the Apollo 14 astronauts. |work=Monterey County Weekly |url=https://www.montereycountyweekly.com/news/831_tales/forty-years-ago-a-monterey-resident-orbited-the-moon-with-the-apollo-14-astronauts/article_44202c04-6d12-5f72-84b7-03ae844a7f94.html |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Steubenville (Ohio)|Steubenville]] |[[Fayl:Flag of Ohio.svg|20px|Ohio]] Ohio |Doʻstlik bogʻi |Chinor |1976-yil 29-iyul |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Jankowski |first=Bob |title=Moon Seedling Planted |work=Herald-Star |publication-place=Steubenville, Ohio |url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_trees/friendship_park_tree.html |access-date=July 4, 2022}}</ref> |- |San Luis Obispo |[[Fayl:Flag of California.svg|20px|California]] California |Mission Plaza |Redwood |1976-yil 30-iyul |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=April 22, 2019 |title=A tree in SLO County orbited the moon — yes, really |work=San Luis Obispo |url=https://www.sanluisobispo.com/news/local/article215604450.html |url-access=subscription |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Troy (Alabama)|Troy]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|20px|Alabama]] Alabama |Alabama kashshoflar muzeyi |Loblolli qaragʻay |1976-yil 5-avgust |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Treadwell|ism=Jaine|sana=July 20, 2019|sarlavha=MOON TREE: Pioneer Museum among select sites for special tree|url=https://www.troymessenger.com/2019/07/20/moon-tree-pioneer-museum-among-select-sites-for-special-tree/|kirish sanasi=June 20, 2022|ish=Troy Messenger}}</ref> |- |[[Tuscumbia (Alabama)|Tuscumbia]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|20px|Alabama]] Alabama |Ivy Green, tarixiy yodgorlik va [[Helen Keller]]ning tugʻilgan joyi |Loblolli qaragʻay |1976-yil 9-oktabr |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Corey |first=Russ |date=July 28, 2019 |title=Moon tree remains an attraction at Ivy Gree |work=[[TimesDaily]] |url=https://www.timesdaily.com/news/moon-tree-remains-an-attraction-at-ivy-green/article_733e4b95-4952-5787-b53d-636a80f57321.html |url-access=subscription |access-date=June 20, 2022}}</ref> |- |[[Auburn (Alabama)|Auburn]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|20px|Alabama]] Alabama |G.W. Andrews oʻrmon xoʻjaligi fanlari laboratoriyasi, Auburn universiteti |Loblolli qaragʻay* |1976-yil 22-oktabr |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Eastwood |first=Jon |date=July 6, 2019 |title=Grown from a seed that orbited the Moon in 1971. See Birmingham Botanical Gardens’ Moon Tree. |work=Bham Now |url=https://bhamnow.com/2019/06/04/birmingham-alabama-moon-tree/ |access-date=June 20, 2022 |quote=Alabama had five Moon Trees. Four are still alive. Auburn University, G.W Andrews Forestry Sciences Lab.}}</ref> |- |[[Sacramento (California)|Sacramento]] |[[Fayl:Flag of California.svg|20px|California]] California |California shtati kapitoliy binosi |Qizil daraxt |1976-yil |<ref> Turner, Robert (December 2020). "No Annexation Without Representation". Sactown Magazine. Retrieved June 20, 2022.</ref> |- |Tallahassee |[[Fayl:Flag of Florida.svg|20px|Florida]] Florida |Doyle Conner binosi, zavod sanoati bosh qarorgohi |Loblolli qaragʻay |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Davidson-Hiers |first=CD |date=July 16, 2019 |title=Bark side of the moon: Seeds from Apollo 14 mission rooted in Tallahassee |work=[[Tallahassee Democrat]] |url=https://www.tallahassee.com/story/news/2019/07/17/seeds-trees-orbited-moon-rooted-capital-city/1733042001/ |access-date=June 23, 2022}}</ref> |- |[[Waycross (Georgia)|Waycross]] |[[Fayl:Flag of Georgia.svg|20px|Georgia]] Georgia |Okefenokee mintaqaviy taʼlim xizmati agentligi |Loblolli qaragʻay |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Ford |first=Wayne |date=January 15, 2021 |title=As a seed, it orbited the moon on Apollo 14. 50 years later, this Athens pine is 'thriving' |work=[[Athens Banner-Herald]] |url=https://www.onlineathens.com/story/news/2021/01/15/athens-moon-tree-one-only-two-came-apollo-14-seeds-nasa-georgia/4161543001/ |access-date=June 23, 2022}}</ref> |- |[[Cannelton (Indiana)|Cannelton]] |[[Fayl:Flag of Indiana.svg|20px|Indiana]] Indiana |Camp Koch qiz skautlar lageri |Chinor |1976-yil |<ref>Zuckerman, Catherine (July 8, 2019). "Trees that traveled to space now live on Earth. Here's where to find them". National Geographic. Retrieved June 26, 2022.</ref> |- |[[Tell City (Indiana)|Tell City]] |[[Fayl:Flag of Indiana.svg|20px|Indiana]] Indiana |Hoosier milliy oʻrmon xizmati idorasi |2 dona shirin saqich |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Sutter |first=Chris |date=July 12, 2021 |title='Moon trees' attracting visitors to southern Indiana decades after a trip to space |work=[[WDRB|WDRB News]] |url=https://www.wdrb.com/news/moon-trees-attracting-visitors-to-southern-indiana-decades-after-a-trip-to-space/article_31e54cae-e340-11eb-83ae-2f0a5a04b721.html |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |Monmouth |[[Fayl:Flag of New Jersey.svg|20px|New Jersey]] New Jersey |Monmouth okrugi sud binosi |Chinor* |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=June 11, 1976 |title=Moon tree readied for courthouse site |pages=17 |work=Daily Register |publication-place=Shrewsbury, New Jersey |url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_trees/monmouth_nj_tree.html |access-date=July 4, 2022}}</ref> |- |[[Corvallis (Oregon)|Corvallis]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|20px|Oregon]] Oregon |Peavi Hall, Oregon shtati universiteti |Douglas Fir |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=DeWitt |first=Joce |date=October 11, 2012 |title=OSU recognizes Moon Tree as living history |work=[[Corvallis Gazette-Times]] |url=https://www.gazettetimes.com/news/local/osu-recognizes-moon-tree-as-living-history/article_70fae514-133f-11e2-bad3-001a4bcf887a.html |url-access=subscription |access-date=July 7, 2022}}</ref> |- |Doswell |[[Fayl:Flag of Virginia.svg|20px|Virginia]] Virginia |Kings Dominion oʻyin parki |2-chinor (1 oʻlik) |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Morrison |first=Julee |date=December 6, 2017 |title=The Moon Tree That Orbited the Moon 34 Times |work=[[HuffPost]] |url=https://www.huffpost.com/entry/the-moon-tree-that-orbite_b_9837820 |access-date=August 7, 2022}}</ref> |- |[[Eugene (Oregon)|Eugene]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|20px|Oregon]] Oregon |Erb Memorial ittifoqi, Oregon universiteti |Douglas Fir |1976-yil (1987-yilda koʻchirilgan va qayta ekilgan,) |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Davies |first=Sararosa |date=November 7, 2018 |title=To space and back: The story of UO’s ‘Moon Tree’ |work=[[Daily Emerald]] |url=https://www.dailyemerald.com/arts-culture/to-space-and-back-the-story-of-uo-s-moon/article_dc326c49-82ff-5c65-8524-a3d8ab0ca813.html |access-date=July 4, 2022}}</ref> |- |[[Gainesville (Florida)|Gainesville]] |[[Fayl:Flag of Florida.svg|20px|Florida]] Florida |Florida Universiteti |Chinor |1977-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Arndorfer |first=Bob |date=October 3, 2005 |title=Tracing the history of UF’s moon tree |work=[[The Gainesville Sun]] |url=https://www.gainesville.com/article/LK/20051003/news/604183518/GS/ |url-status=dead |access-date=June 22, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210325050842/https://www.gainesville.com/article/LK/20051003/news/604183518/GS/ |archive-date=March 25, 2021}}</ref> |- |[[Boise]] |[[Fayl:Flag of Idaho.svg|20px|Idaho]] Idaho |Louell boshlangʻich maktabi |Loblolli qaragʻay |1977-yil |<ref>{{Cite video |url=https://www.idahostatesman.com/news/local/article74684302.html |title=This Boise Tree Has Been To The Moon And Back |date=February 7, 2018 |type=Video |publisher=[[Idaho Statesman]]}}</ref> |- |[[Greenbelt (Maryland)|Greenbelt]] |[[Fayl:Flag of Maryland.svg|0px|Maryland]] Maryland |Goddard kosmik parvozlar markazi |Chinor |1977-yil 9-iyun |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Foster|ism=Jim|sana=September 18, 2002|sarlavha=Moon Tree|url=https://epod.usra.edu/blog/2002/09/moon-tree.html|kirish sanasi=June 28, 2022|ish=[[Universities Space Research Association]]}}</ref> |- |[[Perry (Florida)|Perry]] |[[Fayl:Flag of Florida.svg|20px|Florida]] Florida |Oʻrmon poytaxti muzeyi davlat bogʻi |Loblolli qaragʻay |1978-yil 29-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=October 22, 2011 |title=Seedling traveled 250,000 miles to moon and back |pages=3 |work=Perry News-Herald |url=https://ufdc.ufl.edu/UF00028293/00352/images/2 |access-date=June 22, 2022}}</ref> |- |Lockeford |[[Fayl:Flag of California.svg|20px|California]] California |Lockeford oʻsimlik materiallari markazi |Qizil daraxt |1979-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Forgione |first=Mary |date=July 20, 2019 |title=Where to find California’s moon trees, grown from seeds taken aboard an Apollo mission |work=[[Los Angeles Times]] |url=https://www.latimes.com/travel/story/2019-07-19/california-moon-trees |access-date=June 21, 2022 |quote=[A]nd at least one at a Forest Service site in Lockeford.}}</ref> |- |[[Yangi Orlean|New Orleans]] |[[Fayl:Flag of Louisiana.svg|20px|Louisiana]] Louisiana |Yangi Orlean daryo oqimi |Loblolli qaragʻay* |1983-yil Iyun |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Hester |first=Jessica Leigh |date=February 1, 2019 |title=Whatever Happened to All the Moon Trees? |work=[[Atlas Obscura]] |url=https://www.atlasobscura.com/articles/what-happened-to-moon-trees |access-date=June 26, 2022 |quote=In New Orleans, for instance, a Moon pine was removed after sustaining damage in Hurricane Katrina.}}</ref> |- |Holliston |[[Fayl:Flag of Massachusetts.svg|20px|Massachusetts]] Massachusetts |Holliston Politsiya mahkamasi |Chinor |1982-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Hosmer |first=Kerri |date=July 26, 1998 |title=From the Moon to Holliston |work=[[The MetroWest Daily News|Middlesex News]] |url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_trees/holliston_tree.html}}</ref> |- |[[Keystone Heights]] |[[Fayl:Flag of Florida.svg|20px|Florida]] Florida |Keystone Heights kutubxonasi |Chinor |1984-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Sealey |first=Jean |date=February 6, 2015 |title=Keystone Heights enjoys link to Apollo 14 mission |work=[[The Florida Times-Union]] |url=https://www.jacksonville.com/story/news/2015/02/06/keystone-heights-enjoys-link-apollo-14-mission/15650075007/ |access-date=June 22, 2022}}</ref> |- |Tallahassee |[[Fayl:Flag of Florida.svg|20px|Florida]] Florida |Kaskadlar bogʻi |Chinor |''Nomaʼlum'' |<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.tallahassee.com/picture-gallery/news/2019/07/16/meet-tallahassees-moon-trees/1746357001/|sarlavha=Meet Tallahassee's 'moon trees'|sana=July 16, 2019|kirish sanasi=June 22, 2022|ish=[[Tallahassee Democrat]]}}</ref> |- |Moscow |[[Fayl:Flag of Idaho.svg|20px|Idaho]] Idaho |Idaho universitetining maʼmuriyat binosi, |Chinor* |''Nomaʼlum'' |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Brockett |first=Bailey |date=July 22, 2022 |title=Local Legends: Recalling Moscow’s moon tree |work=[[Lewiston Morning Tribune]] |url=https://lmtribune.com/a_and_e/local-legends-recalling-moscow-s-moon-tree/article_77dc69d4-aa12-5153-8d3b-77e20ecc50b5.html |access-date=June 23, 2022}}</ref> |- |[[Waynesboro (Mississippi)|Waynesboro]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|20px|Mississippi]] Alabama |Oʻrmon xoʻjaligi komissiyasi bolalar bogʻchasi |Chinor |''Nomaʼlum'' |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=June 11, 2019 |title=Astronauts Took Seeds to the Moon, Here’s Where You Can Find Moon Trees in the U.S. |work=[[Rare (website)|Rare – America's News Feed]] |url=https://rare.us/rare-life/moon-trees-nasa/ |access-date=August 7, 2022}}</ref> |- |[[De Soto (Missouri)|DeSoto]] |[[Fayl:Flag of Missouri.svg|20px|Missouri]] Missouri |Walthers Parki |Chinor |''Nomaʼlum'' |<ref>{{Veb manbasi|sana=July 19, 2019|sarlavha=Moon Trees and Space Gums|url=https://discoverandshare.org/2019/07/19/moon-trees-and-space-gums/|kirish sanasi=August 7, 2022|nashriyot=[[Missouri Botanical Garden]]}}</ref> |- |[[Brevard (Shimoliy Karolina)|Brevard]] |[[Fayl:Flag of North Carolina.svg|20px|North Carolina]] North Carolina |Oʻrmon xoʻjaligi beshigi, [[Pisgah milliy o'rmoni]] |Chinor |''Unknown'' |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Markovich |first=Jeremy |date=October 27, 2019 |title=Space Seeds: Moon Trees in Western North Carolina |work=[[Our State]] |url=https://www.ourstate.com/space-seeds-moon-trees-in-western-north-carolina/ |access-date=August 7, 2022}}</ref> |- |[[Salem (Oregon)|Salem]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|20px|Oregon]] Oregon |Xususiy turar joy |2 Douglas Firs |1973-yil | |- |[[Huntsville (Alabama)|Huntsville]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|20px|Alabama]] Alabama |[[AQSh kosmik va raketa markazi]] |5 ta chinor, 2 ta qarag‘ay * |1976-yil 29-Oktabr |<ref>{{Cite news |last=Carter |first=Jamie |date=February 5, 2021 |title=Have You Ever Seen A ‘Moon Tree?’ Where You Can See A Curious Legacy Of NASA’s Apollo Missions 50 Years On |work=[[Forbes]] |url=https://www.forbes.com/sites/jamiecartereurope/2021/02/05/have-you-ever-seen-a-moon-tree-where-you-can-see-this-curious-legacy-of-nasas-apollo-missions-50-years-later/ |access-date=August 24, 2022}}</ref> |- |[[Tuskegee (Alabama)|Tuskegee]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|20px|Alabama]] Alabama |V.A. kasalxonasi (CAVHCS) |Loblolli qaragʻay * |1976-yil |<ref>{{Cite web |date=July 3, 2021 |title=Moon Trees |url=https://encyclopediaofarkansas.net/entries/moon-trees-14947/ |access-date=August 14, 2022 |website=[[Encyclopedia of Arkansas]] |publisher=[[Central Arkansas Library System]]}}</ref> |- |[[Monticello (Arkansas)|Monticello]] |[[Fayl:Flag of Arkansas.svg|20px|Arkansas]] Arkansas |Monticellodagi Arkansas universiteti |Loblolli qaragʻay * |1977-yil? | |- |[[Yangi Orlean|New Orleans]] |[[Fayl:Flag of Louisiana.svg|20px|Louisiana]] Louisiana |NASA Michoud yigʻish moslamasi |Loblolli qaragʻay (2?) * |1976-yil Iyul |<ref>{{Cite news |last=Pontchartrain |first=Blake |date=July 15, 2019 |title=How trees that traveled to the moon and back came to live in Louis Armstrong Park |work=[[Gambit (newspaper)|The Gambit]] |url=https://www.nola.com/gambit/new_orleans/news/blake_pontchartrain/article_336db444-7cf8-56ab-a060-17238aa9aa6b.html |access-date=August 24, 2022}}</ref> |- |North Pembroke |[[Fayl:Flag of Massachusetts.svg|20px|Massachusetts]] Massachusetts |AQSH tarixiy jamiyati |Chinor? * |1976-yil April |<ref>Hester, Jessica Leigh (February 1, 2019). "Whatever Happened to All the Moon Trees?". Atlas Obscura. Retrieved June 26, 2022. In New Orleans, for instance, a Moon pine was removed after sustaining damage in Hurricane Katrina.</ref> |- |[[Albukerke|Albuquerque]] |[[Fayl:Flag of New Mexico.svg|20px|New Mexico]] New Mexico |[[Civic Plaza]] | rowspan="2" |Douglas Fir * |1976-yil, 7-aprel |<ref>{{Cite news |date=July 23, 2019 |title=New Mexico’s ‘moon trees’ planted after Apollo 14 are lost |work=[[Associated Press]] |url=https://apnews.com/article/fa2b76b108eb4503bf133514bee75aa0 |access-date=August 24, 2022}}</ref> |- |Illinois Valley |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|20px|Oregon]] Oregon |[[Siskiyou Smoke Jumper bazasi]] |1976-yil 7-aprel |<ref>{{Cite news |last=Carter |first=Jamie |date=February 5, 2021 |title=Have You Ever Seen A ‘Moon Tree?’ Where You Can See A Curious Legacy Of NASA’s Apollo Missions 50 Years On |work=[[Forbes]] |url=https://www.forbes.com/sites/jamiecartereurope/2021/02/05/have-you-ever-seen-a-moon-tree-where-you-can-see-this-curious-legacy-of-nasas-apollo-missions-50-years-later/ |access-date=August 24, 2022}}</ref> |- |[[Vashington (shahar)|Washington, D.C.]] |[[File:Flag of the District of Columbia.svg|20px|District of Columbia]] District of Columbia |[[Oq uy|White House]] |Loblolli qaragʻay * |1977-yil, 19-Yanvar | |- |[[Plano (Texas)|Plano]] |[[Fayl:Flag of Texas.svg|20px|Texas]] Texas |Plano oʻrta maktabi |Chinor * |2009-yil 4-Noyabr | |- |[[Hyuston|Houston]] |[[Fayl:Flag of Texas.svg|20px|Texas]] Texas |[[NASA Johnson kosmik markazi]] |Loblolli qaragʻay |2016-yil, Fevral |- |Silver City |[[Fayl:Flag of New Mexico.svg|20px|New Mexico]] New Mexico |[[Gough Parki]] |Chinor |1976-yil 14-Avgust |<ref>{{Cite news |date=August 14, 1976 |title='Moon Tree' Dedication Here Sunday' |pages=1 |work=[[Silver City Daily Press and Independent|Silver City Daily Press]] |url=https://www.newspapers.com/image/38674710/?clipping_id=34076574 |access-date=August 22, 2022}}</ref> |- |Bracey |[[Fayl:Flag of Virginia.svg|20px|Virginia]] Virginia |River Ridge golf va lager klubi |Chinor |1971-yil 31-Yanvar | |} === Boshqa mamlakatlarda === {| class="wikitable sortable plainrowheaders" ! scope="col" |Shahar ! scope="col" | Mamlakat ! scope="col" | Manzil ! scope="col" | Turlar ! scope="col" | Ekilgan sana ! class="unsortable" scope="col" | {{Abbr|Ref.|Reference(s)}} |- | [[Brazilia (shahar)|Braziliya]] | [[Braziliya]] | Ibama markaziy binosining bogʻi | saqich | 1980 yil 14 noyabr | <ref>[http://memoria.bn.br/DocReader/docreader.aspx?bib=028274_03&pasta=ano%20198&pesq=%C3%A1rvore%20da%20lua ''Correio Braziliense'', November 15, 1980]</ref> |- | Santa Rosa | [[Braziliya]] | Parque Municipal de Exposições | Qizil daraxt | 1981 yil 18 avgust |<ref>[http://memoria.bn.br/DocReader/docreader.aspx?bib=028274_03&pasta=ano%20198&pesq=%C3%A1rvore%20da%20lua ''Correio Braziliense'', November 15, 1980]</ref> |- | [[Tradate|Savdo]] | [[Italiya]] | Appiano Gentile Park | Loblolli qaragʻay | 2011 yil 10 oktyabr | |- | [[Luzern|Lucerne]] | [[Shveysariya|Shveytsariya]] | Shveytsariya transport muzeyi | chinor | 1976 yil 15 avgust (keyinroq ekilgan) | |} == Yana qarang == * [[Oy tosh]] * [[Astrobotanika]] * [[https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_individual_trees List of individual trees]] == Manbalar == {{manbalar}} == Havolalar == * [http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html Oy daraxtlari, NASA.] * [http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html Oy daraxtlari, NASA: [[Goddard kosmik parvozlar markazi]]] * [http://www.moontreefoundation.org Oy daraxti fondi.] * https://foresthistory.org/houston-we-have-moon-trees/ „Xyuston, bizda oy daraxtlari bor“. [[Peeling Back the Bark blogi]], [[The Forest History Society]]. 3qrey60z18dx0bq323xhbgg84aw11ke 2816527 2816525 2022-08-28T22:14:57Z Abdug'ani Karimov 75024 /* Amerika Qoʻshma Shtatlar */ wikitext text/x-wiki [[Fayl:Bicentennial_moon_tree.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Bicentennial_moon_tree.jpg/170px-Bicentennial_moon_tree.jpg|thumb| 1975–yilda Filadelfiya, Vashington maydonida ekilgan ikki yuz yillik oy daraxti]] [[Fayl:MoonTreeArk.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/MoonTreeArk.jpg/170px-MoonTreeArk.jpg|thumb| [[Fort Smith (Arkansas)|Arkanzas shtatining Fort Smit]] shahridagi Sebastyan okrugi sud binosi oldidagi oy daraxti]] [[Fayl:MoonTreePlaque.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/MoonTreePlaque.jpg/170px-MoonTreePlaque.jpg|thumb| Fort Smit, Arkanzas, Oy daraxti tagidagi plaket.]] [[Fayl:Moon_tree_plaque,_Waycross,_GA.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Moon_tree_plaque%2C_Waycross%2C_GA.jpg/170px-Moon_tree_plaque%2C_Waycross%2C_GA.jpg|thumb| Oy daraxti, Waycross, Jorjiya]] '''Oy daraxtlari''' 1971–yilda Apollon 14 missiyasining qoʻmondonlik moduli uchuvchisi Stuart Roosa tomonidan Oy atrofidagi orbitaga olingan 500 ta urugʻdan oʻstirilgan daraxtlardir. Bu gʻoyani oʻsha paytdagi Amerika Qoʻshma Shtatlar oʻrmon xizmati boshligʻi Ed Cliff tutundan sakrab chiqqan Ruzaga taklif qilgan.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.foresthistory.org/ASPNET/People/Chiefs.aspx|sarlavha=Chiefs of the U.S. Forest Service|ism=Gerald|muallif=Williams|sana=2009-06-18|nashriyot=[[Forest History Society]]|kirish sanasi=7 August 2009|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150924014558/http://www.foresthistory.org/ASPNET/People/Chiefs.aspx|arxivsana=24 September 2015}}</ref> Tajriba uchun urugʻlar besh [[Tur (biologiya)|turdagi]] daraxtdan tanlab olindi: loblolli qaragʻay, chinor, saqich, qizil daraxt va Duglas archasi.<ref name="Williams">{{Veb manbasi|url=http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html|sarlavha=The "Moon Trees"|ism=David R.|muallif=Williams|nashriyot=[[NASA]]|ish=[[Goddard Space Flight Center]]|sana=28 July 2009|kirish sanasi=7 August 2009}}</ref><ref name="Atlantic Jan 2022"> [https://www.theatlantic.com/science/archive/2022/01/nasa-moon-trees-apollo/621395/ We Almost Forgot About the Moon Trees: A collection of tree seeds that went round and round the moon was scattered far and wide back home], by Marina Koren. The seeds orbited the Moon, but were not landed on it. The Atlantic, January 31, 2022. </ref><ref name="Wired Feb 2011"> [https://www.wired.com/2011/02/moon-trees/ The Mystery of the Missing Moon Trees:] 15 years after NASA astronomer David Williams started searching for them, hundreds of trees grown from space-faring seeds are still missing. The "moon trees, " whose seeds circled the moon 34 times in Apollo 14 astronaut Stuart Roosa‘s pocket, were welcomed back to Earth with great fanfare in 1971. February 10, 2011, wired.com.</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=February 10, 2011 |title=Race Against Time to Find Apollo 14's Lost Voyagers: 'Moon Trees' |work=[[Science Daily]] |url=https://www.sciencedaily.com/releases/2011/02/110209171139.htm}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Black |first=Richard |date=19 July 2005 |title=Trees... from the Moon |work=[[BBC News]] |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/magazine/4694361.stm}}</ref> == Tarixi == Parvozdan soʻng urugʻlar unib chiqishi uchun [[Mississippi|Missisipi shtatining]] [[Gulfport (Mississippi)|Gulfport]] shahridagi janubiy Forest xizmat stantsiyasiga va [[Placerville (California)|Kaliforniyaning Pleyservil shahridagi]] gʻarbiy stantsiyaga yuboriladi. Deyarli barcha urugʻlar muvaffaqiyatli unib chiqadi va bir necha yil oʻtgach, oʻrmon xizmati 420 ga yaqin koʻchatlarga ega boʻladi. Ulardan baʼzilari yerga ekilib maxsus nazorat sifatida ajratilgan. 40 yildan koʻproq vaqt oʻtgach, ikki toifadagi daraxtlarni oʻrtasida sezilarli farq yoʻq edi. „Oy daraxtlari“ ning aksariyati 1975 va 1976 yillarda davlat oʻrmon xoʻjaligi tashkilotlariga mamlakatning ikki yuz yillik bayrami doirasida ekish uchun berilgan. Daraxtlar janubiy yoki gʻarbiy turlarga tegishli boʻlganligi sababli, barcha shtatlar daraxtlarni olmagan. [[Oq uy|Oq uyda]] Loblolli qaragʻayi ekilgan va daraxtlar [[Braziliya|Braziliyada]], [[Shveysariya|Shveytsariyada]] ekilib, hattoki [[Yaponiya imperatori|imperator]] Xiroxitoga va boshqalarga sovgʻa qilingan.<ref name="Williams">{{Veb manbasi|url=http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html|sarlavha=The "Moon Trees"|ism=David R.|muallif=Williams|nashriyot=[[NASA]]|ish=[[Goddard Space Flight Center]]|sana=28 July 2009|kirish sanasi=7 August 2009}}</ref> Bu urugʻlardan ekilgan koʻplab daraxtlarning joylashuvi oʻnlab yillar davomida nomaʼlum boʻlib kelgan. 1996–yilda uchinchi sinf oʻqituvchisi Joan Goble va uning oʻquvchilari oʻz hududlarida oy daraxti ekanligini koʻrsatadigan taxtali daraxtni topdilar. Ular Gobl NASAga elektron xat yuborib xodim Dave Williamsga murojaat qildi. Uilyams NASAdagi ko‘pchilik hamkasblari qatori ana shu daraxtlarning mavjudligidan bexabar boʻlgan. Williams baʼzi tadqiqotlarni amalga oshirganidan soʻng, bu urugʻlarni kosmosga va uyga ekish uchun Roosa tomonidan amalga oshirilgan dastlabki harakatlar tasvirlangan eski gazetadan baʼzi parchalarini topdi.<ref name="Atlantic Jan 2022"> [https://www.theatlantic.com/science/archive/2022/01/nasa-moon-trees-apollo/621395/ We Almost Forgot About the Moon Trees: A collection of tree seeds that went round and round the moon was scattered far and wide back home], by Marina Koren. The seeds orbited the Moon, but were not landed on it. The Atlantic, January 31, 2022. </ref> Williams NASAning rasmiy veb-saytiga oʻzining sahifasini joylashtirib, daraxtlarni topishda jamoatchilikdan yordam so‘radi. Sahifada, shuningdek, oy daraxtlarining maʼlum boʻlgan joylashuvi va turlari roʻyxati keltirilgan jadval ham boʻlgan. Williams Amerika Qoʻshma Shtatlari boʻylab odamlardan oy daraxtlari ekanligini tasdiqlovchi plitalar bilan daraxtlarni koʻrganli haqida xabarlarni eshita boshladi. Williams bunday daraxtlar, jumladan, ularning joylashuvi va turlari haqida maʼlumotlar roʻyxatini koʻrsatadigan maʼlumotlar bazasini yaratishni va boshqarishni boshladi. 2011-yilda ''Wired'' jurnalida chop etilgan maqolada Williamsning elektron pochta manzili koʻrsatilib, saʼy-harakatlari tasvirlangan va oy daraxtlari haqida mavjud maʼlumotga ega boʻlgan har qanday odamni oʻz sahifasiga yozishga undagan.<ref name="Wired Feb 2011"> [https://www.wired.com/2011/02/moon-trees/ The Mystery of the Missing Moon Trees:] 15 years after NASA astronomer David Williams started searching for them, hundreds of trees grown from space-faring seeds are still missing. The "moon trees, " whose seeds circled the moon 34 times in Apollo 14 astronaut Stuart Roosa‘s pocket, were welcomed back to Earth with great fanfare in 1971. February 10, 2011, wired.com.</ref> 2022 yil holatiga koʻra, mavjud daraxtlarni aniqlash va joylashtirish boʻyicha say-harakatlar davom ettirililib<ref name="Atlantic Jan 2022"> [https://www.theatlantic.com/science/archive/2022/01/nasa-moon-trees-apollo/621395/ We Almost Forgot About the Moon Trees: A collection of tree seeds that went round and round the moon was scattered far and wide back home], by Marina Koren. The seeds orbited the Moon, but were not landed on it. The Atlantic, January 31, 2022. </ref> NASA sahifasi faolligicha qolgan.<ref name="NASA page"> [https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html The „Moon Trees“], official NASA website, accessed Feb 3, 2022. </ref> 2021-yil mart oyiga kelib Qirollik Astronomiya Jamiyati va [[Buyuk Britaniya kosmik agentligi|Buyuk Britaniya Koinot agentligi tashrif bilan Buyuk Britaniyada]] [[Birlashgan Qirollik|o‘sishi]] mumkin bo‘lgan 15 tagacha Oy daraxtini aniqlash uchun jamoatchilikdan yordam so‘radi. 2021–yil aprel oyi holatiga koʻra, Buyuk Britaniyaga kelgan daraxt turlaridan hech biri aniqlanmagan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://ras.ac.uk/news-and-press/news/can-you-help-us-find-moon-trees|sarlavha=Can you help us find the Moon Trees?|muallif=Massey|ism=Robert|nashriyot=Royal Astronomical Society|sana=2021-03-30|kirish sanasi=2021-04-23}}</ref> === Hozirgi harakatlar === Oy daraxti jamgʻarmasi — bu Roosaning qizi Rosemary tomonidan boshqariladigan tashkilot boʻlib, u dunyo boʻylab turli mintaqalarda oy daraxtlarini ekishni oʻz oldiga maqsad qiladi. Jamgʻarma homiyligi asosida va Roosa tomonidan olib borilgan tadqiqotlar natijasiga koʻra urugʻlardan unib chiqqan daraxtlarning asl avlodi orqali yetishtirilgan urugʻlar bilan yangi daraxtlar ekish ishlarini amalga oshiradi.<ref name="foundation"> [https://www.moontreefoundation.com/moon-tree-plantings Moon tree Planting ceremony], official website of Moon Tree Foundation, accessed February 3, 2022. </ref> == Joylari == === Amerika Qoʻshma Shtatlar === {| class="wikitable sortable plainrowheaders" ! scope="col" |Shahar ! scope="col" |Shtat ! scope="col" |Hududi ! scope="col" |Turlari ! class="unsortable" scope="col" |Ekilgan sana ! class="unsortable" scope="col" |{{Abbr|Ref.|Reference(s)}} |- |[[Starkville (Mississippi)|Starkville]] |[[Fayl:Flag of Mississippi.svg|20px]] Mississippi |Dorman Xoll, Mississippi shtat universiteti |Chinor |1975 |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Steinberg |first=Sasha |date=July 18, 2019 |title=As NASA celebrates Apollo 50th anniversary, MSU recognizes lineage of its ‘Moon Sycamore’ tree |work=[[Mississippi State University]] |url=https://www.msstate.edu/newsroom/article/2019/07/nasa-celebrates-apollo-50th-anniversary-msu-recognizes-lineage-its-moon |access-date=July 4, 2022}}</ref> |- |[[Filadelfiya|Philadelphia]] |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|20px]] Pennsylvania |Washington Kvadrat parki |Chinor* |1975-yil 6-May |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=McDevitt |first=John |date=September 2, 2011 |title=Dead ‘Moon Tree’ In Washington Square Park Will Be Replaced |work=[[KYW-TV|CBS Philly]] |url=https://philadelphia.cbslocal.com/2011/09/02/dead-moon-tree-in-washington-square-park-will-be-replaced/ |access-date=July 14, 2022}}</ref> |- |[[Bethesda (Maryland)|Bethesda]] |[[Fayl:Flag of Maryland.svg|20px|Maryland]] Maryland |Amerika oʻrmonchilar jamiyati |Loblolli qaragʻay |1975-yil, 30-sentyabr |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Botkin|ism=Erica|sana=October 1, 2014|sarlavha=Moon Trees|url=https://www.redwoods.edu/artgallery/Exhibitions/ArtMID/1082/ArticleID/436/Moon-Trees|kirish sanasi=June 28, 2022|nashriyot=[[College of the Redwoods]]}}</ref> |- |[[Fort Smith (Arkansas)|Fort Smith]] |[[Fayl:Flag of Arkansas.svg|20px|Arkansas]] Arkansas |Sebastian okrugi sud binosi |Loblolli qaragʻay |1976-yil 15-Mart |<ref name=":1">{{Yangiliklar manbasi |last=Lee |first=Brittney |date=August 20, 2018 |title=Arkansas Moon Trees: Out of This World |work=Only in Arkansas |url=https://onlyinark.com/homegrown/arkansas-moon-trees/ |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Little Rock (Arkansas)|Little Rock]] |[[Fayl:Flag of Arkansas.svg|20px|Arkansas]] Arkansas |Oʻrmon xoʻjaligi komissiyasi shtab-kvartirasi |Loblolli qaragʻay * |1976-yil 15-Mart |<ref name=":1" /> |- |[[Washington (Arkansas)|Washington]] |[[Fayl:Flag of Arkansas.svg|20px|Arkansas]] Arkansas |Eski Washington tarixiy shtat bogʻi |Loblolli qaragʻay |1976-yil 15-Mart |<ref>{{Yangiliklar manbasi |author-link= |date=January 8, 2015 |title=Arkansas grows ‘moon trees’ |work=[[Fox News]] |url=https://www.foxnews.com/science/arkansas-grows-moon-trees |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Asheville (Shimoliy Karolina)|Asheville]] |[[Fayl:Flag of North Carolina.svg|20px|North Carolina]] North Carolina |Ashevilledagi botanika bogʻlari |Chinor |1976-yil 19-Mart |<ref>{{Veb manbasi|sana=August 28, 2018|sarlavha=Asheville’s Moon Tree|url=https://thepennsylvaniarambler.com/2018/08/28/along-the-way-the-asheville-moon-tree/|kirish sanasi=July 4, 2022|ish=The Pennsylvania Rambler}}</ref> |- |[[Birmingham (Alabama)|Birmingham]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|20px|Alabama]] Alabama |Birminham botanika bogʻi, Lane Parki yaqinida |Chinor |1976-yil Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Hansen |first=Jeff |date=February 9, 2011 |title=40 years after splashdown, Birmingham Botanical Gardens a tranquil base for tree grown from seeds that went to the moon |work=[[The Birmingham News]] |url=https://www.al.com/spotnews/2011/02/40_years_after_splashdown_birm.html |access-date=June 20, 2022}}</ref> |- |[[Montgomery (Alabama)|Montgomery]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|20px|Alabama]] Alabama |Alabama shtati Kapitoliy binosi |Loblolli qaragʻay |1976-yil Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Shryock |first=John |date=July 19, 2019 |title=Have you ever seen Montgomery’s ‘Moon Tree’? |work=[[WSFA|WSFA-12]] |url=https://www.wsfa.com/2019/07/19/have-you-ever-seen-montgomerys-moon-tree/ |access-date=June 20, 2022}}</ref> |- |Elmer |[[Fayl:Flag of Louisiana.svg|20px|Louisiana]] Louisiana |Palustris tajriba stantsiyasi, Kisatchie milliy oʻrmoni |Loblolli qaragʻay |April 1976 |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Zeringue |first=Jeff |date=March 4, 2019 |title=Moon tree mystery unsolved, still funny |work=Louisiana Forestry Association |url=https://www.laforestry.com/single-post/2019/03/04/Moon-tree-mystery-unsolved-still-funny |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |[[Knoxville (Tennessee)|Knoxville]] |[[Fayl:Flag of Tennessee.svg|20px|Tennessee]] Tennessee |Oʻrmon xoʻjaligi tajriba stantsiyasi, Tennessi universiteti |Loblolli qaragʻay |1976-yil Aprel |<ref>{{Veb manbasi|sana=2013|sarlavha=Moon Trees #24|url=https://tufc.com/project/moon-trees/|kirish sanasi=July 14, 2022|ish=Tennessee Urban Forestry Council}}</ref> |- |Sewanee |[[Fayl:Flag of Tennessee.svg|20px|Tennessee]] Tennessee |Woods Laboratoriyalari, Janubiy universiteti |Chinor |1976-yil Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Priestley |first=Mary |date=Spring 2002 |title=Preserving the Moon Tree and Other Members of the Campus Canopy |volume=6 |pages=1 |work=The Plant Press |publisher=[[Sewanee: The University of the South]] |issue=2 |url=https://new.sewanee.edu/files/resources/v6-n2.pdf |access-date=July 14, 2022}}</ref> |- |[[Elizabethton (Tennessee)|Elizabethton]] |[[Fayl:Flag of Tennessee.svg|20px|Tennessee]] Tennessee |[[Fort Watauga]], [[Sycamore Shoals shtat tarixiy hududi]] |Chinor* |1976-yil Aprel |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Zepp|ism=Louise|sarlavha=Trees of Note|url=https://digital.tnconservationist.org/publication/?i=642292&article_id=3561568|kirish sanasi=July 14, 2022|ish=The Tennessee Conservationist}}</ref> |- |[[Tullahoma (Tennessee)|Tullahoma]] |[[Fayl:Flag of Tennessee.svg|20px|Tennessee]] Tennessee |Arnold havo kuchlari bazasi |Loblolli qaragʻay* |1976-yil Aprel |<ref>{{Veb manbasi|sana=March 4, 2021|sarlavha=Tennessee’s four moon trees|url=https://noogatoday.6amcity.com/moon-trees-tn/|kirish sanasi=July 14, 2022|ish=NOOGAtoday}}</ref> |- |[[Olympia (Washington)|Olympia]] |[[Fayl:Flag of Washington.svg|20px|Washington]] Washington |Washington shtati Kapitoliy binosi |Douglas Fir |1976-yil Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Erickson |first=Annie |date=March 13, 2020 |title=Olympia's Moon Tree just had triplets |work=[[KING-TV]] |url=https://www.king5.com/article/tech/science/environment/moon-tree-washington-state-olympia/281-2ff5d4cd-2b54-44df-9047-76b5c12fe615 |access-date=July 14, 2022}}</ref> |- |[[Indianapolis]] |[[Fayl:Flag of Indiana.svg|20px|Indiana]] Indiana |Indiana shtati uyi |Chinor |1976-yil 9-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Smith |first=Casey |date=July 18, 2019 |title=Across Indiana, trees are growing from seeds that went to the Moon. Here's where you can find them. |work=[[The Indianapolis Star]] |url=https://www.indystar.com/story/news/2019/07/18/indianas-moon-tree-seeds-made-their-way-space-and-back/1629114001/ |access-date=June 26, 2022 |quote=On the east lawn of the Statehouse in Indianapolis, a Sycamore was planted on April 9, 1976.}}</ref> |- |[[Lansing (Michigan)|Lansing]] |[[Fayl:Flag of Michigan.svg|20px|Michigan]] Michigan |Michigan shtati kapitoliy binosi |Chinor* |1976-yil 9-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=April 23, 1976 |title=Moon Tree Planted, Removed |pages=7 |work=[[Ironwood Daily Globe]] |url=https://www.newspapers.com/clip/34076521/moon-tree-at-state-capital-lawn/ |access-date=June 28, 2022}}</ref> |- |[[Flagstaff (Arizona)|Flagstaff]] |[[Fayl:Flag of Arizona.svg|20px|Arizona]] Arizona |Frances qisqa hovuzi, (ilgari Flagstaff oʻrta maktabi boʻlgan) |Douglas Fir* |1976-yil 30-Aprel |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Houk|ism=Rose|sana=July 7, 2021|sarlavha=Earth Notes: Southwestern Douglas-Fir Trees|url=https://www.knau.org/earth-notes/2021-07-07/earth-notes-southwestern-douglas-fir-trees|kirish sanasi=June 20, 2022|ish=[[KNAU]]|iqtibos=In 1976, a Douglas-fir tree was planted by the Frances Short Pond in Flagstaff.}}</ref> |- |[[Tucson (Arizona)|Tucson]] |[[Fayl:Flag of Arizona.svg|20px|Arizona]] Arizona |Kuiper kosmik fanlar binosi, Arizona universiteti |Chinor |1976-yil 30-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Desrochers |first=Daniel |date=September 29, 2015 |title=UA's moon tree struggles in dry climate |work=[[Arizona Daily Star]] |url=https://tucson.com/news/science/uas-moon-tree-struggles-in-dry-climate/article_fc15d0a9-a5c8-5b44-a791-18fa47cb37ce.html |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Salem (Oregon)|Salem]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|20px|Oregon]] Oregon |Oregon shtati kapitoliy binosi |Douglas Fir |1976-yil 30-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Schneider |first=Will |date=April 30, 2017 |title=Salem Moon Tree |work=Public History PDX |publisher=[[Portland State University]] |url=http://publichistorypdx.org/2017/04/30/salem-moon-tree/ |access-date=July 7, 2022}}</ref> |- |Middletown |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|20px|Pennsylvania]] Pennsylvania |Core Creek Parki |Chinor |1976-yil 30-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Sofield |first=Tom |date=July 20, 2018 |title=‘Moon Tree’ At Core Creek Park Lives Up To Out-Of-This-World Name |work=LevittownNow |url=https://levittownnow.com/2018/07/20/moon-tree-at-core-creek-park-lives-up-to-its-out-of-this-world-name/ |access-date=July 14, 2022}}</ref> |- |[[Arcata (California)|Arcata]] |[[Fayl:Flag of California.svg|20px|California]] California |California Davlat Politexnika Universiteti, Humboldt |3 qizil daraxt |1976-yil May |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=October 8, 2009 |title=Unraveling the Moon Tree Mystery |publisher=[[California State Polytechnic University, Humboldt]] |url=https://now.humboldt.edu/news/unravling-the-moon-tree-mystery |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |Athens |[[Fayl:Flag of Georgia.svg|20px|Georgia]] Georgia |Athens-Clarke okrugi rejalashtirish boʻlimi |Loblolli qaragʻay |1976-yil May |<ref>{{Veb manbasi|sana=May 2021|sarlavha=Moon Tree|url=https://www.accgov.com/10038/Moon-Tree|kirish sanasi=June 23, 2022|ish=Athens-Clarke County Website}}</ref> |- |Lincoln City |[[Fayl:Flag of Indiana.svg|20px|Indiana]] Indiana |Lincoln Davlat parki |Chinor |1976-yil 3-May |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=June 22, 2020 |title=Moon Tree Continues to Thrive at Lincoln State Park |work=Friends of Lincoln State Park |url=https://lspfriends.com/index.php/2020/06/22/moon-tree/ |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |[[Roseburg (Oregon)|Roseburg]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|20px|Oregon]] Oregon |Roseburg Veteran Ishlari Tibbiyot Markazi |Douglas Fir |1976-yil 3-May |<ref>{{Veb manbasi|sana=May 5, 2011|sarlavha=Apollo 14 Moon Trees|url=http://www.highway199.org/history/apollo-14-moon-trees/|kirish sanasi=July 4, 2022|ish=Highway199}}</ref> |- |[[Hollidaysburg]] |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|20px|Pennsylvania]] Pennsylvania |Togʻli zali |Chinor |1976-yil 5-May |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Crumrine |first=Chad |date=June 30, 2022 |title=Hollidaysburg 'Moon Tree' Symbol of American History |work=Morrisons Cove Herald |url=https://www.mcheraldonline.com/story/2022/06/30/opinion/hollidaysburg-moon-tree-symbol-of-american-history/11893.html |access-date=July 7, 2022}}</ref> |- |[[Boise]] |[[Fayl:Flag of Idaho.svg|20px|Idaho]] Idaho |Idaho shtati Kapitoliy binosi |Douglas Fir* |1976-yil 7-May |<ref>{{Veb manbasi|sana=March 3, 2022|sarlavha=Idaho Capitol Tree|url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_trees/idaho_capitol_tree.html|kirish sanasi=June 26, 2022|ish=Goddard Space Flight Center|nashriyot=[[NASA]]}}</ref> |- |[[Cape Canaveral (Florida)|Cape Canaveral]] |[[Fayl:Flag of Florida.svg|20px|Florida]] Florida |Kennedy kosmik markazi |Chinor* |1976-yil 25-may, |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Kelly |first=Emre |date=September 21, 2017 |title='Moon Tree' that traveled on Apollo mission and planted at KSC toppled by Hurricane Irma |work=[[Florida Today]] |url=https://www.floridatoday.com/story/tech/science/space/2017/09/21/nasa-apollo-moon-tree-toppled-hurricane-irma-kennedy-space-center-visitor-complex-florida/688689001/ |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Ebensburg]] |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|20px|Pennsylvania]] Pennsylvania |Cambria Viloyat sudi binosi |Chinor |1976-yil 29-iyun |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Ramirez |first=Chris |date=February 15, 2011 |title=NASA 'detective' on track of America's 'moon trees' |work=[[Pittsburgh Tribune-Review]] |url=https://archive.triblive.com/news/nasa-detective-on-track-of-americas-moon-trees/ |access-date=July 7, 2022}}</ref> |- |[[King of Prussia]] |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|20px|Pennsylvania]] Pennsylvania |Lockheed Martin kosmik tizimlari binosi |Chinor |1976-yil 29-iyun |<ref name=":0">{{Yangiliklar manbasi |last=Zuckerman |first=Catherine |date=July 8, 2019 |title=Trees that traveled to space now live on Earth. Here's where to find them. |work=[[National Geographic]] |url=https://www.nationalgeographic.com/science/article/moon-trees-that-traveled-to-space-now-live-on-earth-where-are-they-now |url-access=registration |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |[[Atchison (Kansas)|Atchison]] |[[Fayl:Flag of Kansas.svg|20px|Kansas]] Kansas.svg |Xalqaro doʻstlik oʻrmoni |Chinor |1976-yil 24-iyul |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Wenner |first=Anna |date=February 18, 2011 |title='Moon tree' at home in Atchison |work=[[The Topeka Capital-Journal]] |url=https://www.cjonline.com/story/news/2011/02/18/moon-tree-home-atchison/16475745007/ |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |[[Berkeley (California)|Berkeley]] |[[Fayl:Flag of California.svg|20px|California]] California |Tilden tabiat zonasining shimoli-gʻarbiy hududi |2 qizil daraxt |1976-yil 26-iyul |<ref>{{Veb manbasi|muallif=O'Brien|ism=Matt|sana=December 14, 2016|sarlavha='Moon trees' mark Tilden Regional Park|url=https://www.mercurynews.com/2015/11/27/moon-trees-mark-tilden-regional-park/|kirish sanasi=April 29, 2021|ish=[[The Mercury News]]|til=}}</ref> |- |[[Monterey (California)|Monterey]] |[[Fayl:Flag of California.svg|20px|California]] California |Colton Hall yaqinidagi Friendly Plaza |Qizil daraxt |1976-yil 27-iyul |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Skvor |first=Gabriel |date=May 16, 2013 |title=Forty years ago a Monterey resident orbited the moon with the Apollo 14 astronauts. |work=Monterey County Weekly |url=https://www.montereycountyweekly.com/news/831_tales/forty-years-ago-a-monterey-resident-orbited-the-moon-with-the-apollo-14-astronauts/article_44202c04-6d12-5f72-84b7-03ae844a7f94.html |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Steubenville (Ohio)|Steubenville]] |[[Fayl:Flag of Ohio.svg|20px|Ohio]] Ohio |Doʻstlik bogʻi |Chinor |1976-yil 29-iyul |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Jankowski |first=Bob |title=Moon Seedling Planted |work=Herald-Star |publication-place=Steubenville, Ohio |url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_trees/friendship_park_tree.html |access-date=July 4, 2022}}</ref> |- |San Luis Obispo |[[Fayl:Flag of California.svg|20px|California]] California |Mission Plaza |Redwood |1976-yil 30-iyul |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=April 22, 2019 |title=A tree in SLO County orbited the moon — yes, really |work=San Luis Obispo |url=https://www.sanluisobispo.com/news/local/article215604450.html |url-access=subscription |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Troy (Alabama)|Troy]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|20px|Alabama]] Alabama |Alabama kashshoflar muzeyi |Loblolli qaragʻay |1976-yil 5-avgust |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Treadwell|ism=Jaine|sana=July 20, 2019|sarlavha=MOON TREE: Pioneer Museum among select sites for special tree|url=https://www.troymessenger.com/2019/07/20/moon-tree-pioneer-museum-among-select-sites-for-special-tree/|kirish sanasi=June 20, 2022|ish=Troy Messenger}}</ref> |- |[[Tuscumbia (Alabama)|Tuscumbia]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|20px|Alabama]] Alabama |Ivy Green, tarixiy yodgorlik va [[Helen Keller]]ning tugʻilgan joyi |Loblolli qaragʻay |1976-yil 9-oktabr |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Corey |first=Russ |date=July 28, 2019 |title=Moon tree remains an attraction at Ivy Gree |work=[[TimesDaily]] |url=https://www.timesdaily.com/news/moon-tree-remains-an-attraction-at-ivy-green/article_733e4b95-4952-5787-b53d-636a80f57321.html |url-access=subscription |access-date=June 20, 2022}}</ref> |- |[[Auburn (Alabama)|Auburn]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|20px|Alabama]] Alabama |G.W. Andrews oʻrmon xoʻjaligi fanlari laboratoriyasi, Auburn universiteti |Loblolli qaragʻay* |1976-yil 22-oktabr |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Eastwood |first=Jon |date=July 6, 2019 |title=Grown from a seed that orbited the Moon in 1971. See Birmingham Botanical Gardens’ Moon Tree. |work=Bham Now |url=https://bhamnow.com/2019/06/04/birmingham-alabama-moon-tree/ |access-date=June 20, 2022 |quote=Alabama had five Moon Trees. Four are still alive. Auburn University, G.W Andrews Forestry Sciences Lab.}}</ref> |- |[[Sacramento (California)|Sacramento]] |[[Fayl:Flag of California.svg|20px|California]] California |California shtati kapitoliy binosi |Qizil daraxt |1976-yil |<ref> Turner, Robert (December 2020). "No Annexation Without Representation". Sactown Magazine. Retrieved June 20, 2022.</ref> |- |Tallahassee |[[Fayl:Flag of Florida.svg|20px|Florida]] Florida |Doyle Conner binosi, zavod sanoati bosh qarorgohi |Loblolli qaragʻay |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Davidson-Hiers |first=CD |date=July 16, 2019 |title=Bark side of the moon: Seeds from Apollo 14 mission rooted in Tallahassee |work=[[Tallahassee Democrat]] |url=https://www.tallahassee.com/story/news/2019/07/17/seeds-trees-orbited-moon-rooted-capital-city/1733042001/ |access-date=June 23, 2022}}</ref> |- |[[Waycross (Georgia)|Waycross]] |[[Fayl:Flag of Georgia.svg|20px|Georgia]] Georgia |Okefenokee mintaqaviy taʼlim xizmati agentligi |Loblolli qaragʻay |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Ford |first=Wayne |date=January 15, 2021 |title=As a seed, it orbited the moon on Apollo 14. 50 years later, this Athens pine is 'thriving' |work=[[Athens Banner-Herald]] |url=https://www.onlineathens.com/story/news/2021/01/15/athens-moon-tree-one-only-two-came-apollo-14-seeds-nasa-georgia/4161543001/ |access-date=June 23, 2022}}</ref> |- |[[Cannelton (Indiana)|Cannelton]] |[[Fayl:Flag of Indiana.svg|20px|Indiana]] Indiana |Camp Koch qiz skautlar lageri |Chinor |1976-yil |<ref>Zuckerman, Catherine (July 8, 2019). "Trees that traveled to space now live on Earth. Here's where to find them". National Geographic. Retrieved June 26, 2022.</ref> |- |[[Tell City (Indiana)|Tell City]] |[[Fayl:Flag of Indiana.svg|20px|Indiana]] Indiana |Hoosier milliy oʻrmon xizmati idorasi |2 dona shirin saqich |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Sutter |first=Chris |date=July 12, 2021 |title='Moon trees' attracting visitors to southern Indiana decades after a trip to space |work=[[WDRB|WDRB News]] |url=https://www.wdrb.com/news/moon-trees-attracting-visitors-to-southern-indiana-decades-after-a-trip-to-space/article_31e54cae-e340-11eb-83ae-2f0a5a04b721.html |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |Monmouth |[[Fayl:Flag of New Jersey.svg|20px|New Jersey]] New Jersey |Monmouth okrugi sud binosi |Chinor* |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=June 11, 1976 |title=Moon tree readied for courthouse site |pages=17 |work=Daily Register |publication-place=Shrewsbury, New Jersey |url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_trees/monmouth_nj_tree.html |access-date=July 4, 2022}}</ref> |- |[[Corvallis (Oregon)|Corvallis]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|20px|Oregon]] Oregon |Peavi Hall, Oregon shtati universiteti |Douglas Fir |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=DeWitt |first=Joce |date=October 11, 2012 |title=OSU recognizes Moon Tree as living history |work=[[Corvallis Gazette-Times]] |url=https://www.gazettetimes.com/news/local/osu-recognizes-moon-tree-as-living-history/article_70fae514-133f-11e2-bad3-001a4bcf887a.html |url-access=subscription |access-date=July 7, 2022}}</ref> |- |Doswell |[[Fayl:Flag of Virginia.svg|20px|Virginia]] Virginia |Kings Dominion oʻyin parki |2-chinor (1 oʻlik) |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Morrison |first=Julee |date=December 6, 2017 |title=The Moon Tree That Orbited the Moon 34 Times |work=[[HuffPost]] |url=https://www.huffpost.com/entry/the-moon-tree-that-orbite_b_9837820 |access-date=August 7, 2022}}</ref> |- |[[Eugene (Oregon)|Eugene]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|20px|Oregon]] Oregon |Erb Memorial ittifoqi, Oregon universiteti |Douglas Fir |1976-yil (1987-yilda koʻchirilgan va qayta ekilgan,) |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Davies |first=Sararosa |date=November 7, 2018 |title=To space and back: The story of UO’s ‘Moon Tree’ |work=[[Daily Emerald]] |url=https://www.dailyemerald.com/arts-culture/to-space-and-back-the-story-of-uo-s-moon/article_dc326c49-82ff-5c65-8524-a3d8ab0ca813.html |access-date=July 4, 2022}}</ref> |- |[[Gainesville (Florida)|Gainesville]] |[[Fayl:Flag of Florida.svg|20px|Florida]] Florida |Florida Universiteti |Chinor |1977-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Arndorfer |first=Bob |date=October 3, 2005 |title=Tracing the history of UF’s moon tree |work=[[The Gainesville Sun]] |url=https://www.gainesville.com/article/LK/20051003/news/604183518/GS/ |url-status=dead |access-date=June 22, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210325050842/https://www.gainesville.com/article/LK/20051003/news/604183518/GS/ |archive-date=March 25, 2021}}</ref> |- |[[Boise]] |[[Fayl:Flag of Idaho.svg|20px|Idaho]] Idaho |Louell boshlangʻich maktabi |Loblolli qaragʻay |1977-yil |<ref>{{Cite video |url=https://www.idahostatesman.com/news/local/article74684302.html |title=This Boise Tree Has Been To The Moon And Back |date=February 7, 2018 |type=Video |publisher=[[Idaho Statesman]]}}</ref> |- |[[Greenbelt (Maryland)|Greenbelt]] |[[Fayl:Flag of Maryland.svg|20px|Maryland]] Maryland |[[Goddard kosmik parvozlar markazi]] |Chinor |1977-yil 9-iyun |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Foster|ism=Jim|sana=September 18, 2002|sarlavha=Moon Tree|url=https://epod.usra.edu/blog/2002/09/moon-tree.html|kirish sanasi=June 28, 2022|ish=[[Universities Space Research Association]]}}</ref> |- |[[Perry (Florida)|Perry]] |[[Fayl:Flag of Florida.svg|20px|Florida]] Florida |Oʻrmon poytaxti muzeyi davlat bogʻi |Loblolli qaragʻay |1978-yil 29-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=October 22, 2011 |title=Seedling traveled 250,000 miles to moon and back |pages=3 |work=Perry News-Herald |url=https://ufdc.ufl.edu/UF00028293/00352/images/2 |access-date=June 22, 2022}}</ref> |- |Lockeford |[[Fayl:Flag of California.svg|20px|California]] California |[[Lockeford oʻsimlik materiallari markazi]] |Qizil daraxt |1979-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Forgione |first=Mary |date=July 20, 2019 |title=Where to find California’s moon trees, grown from seeds taken aboard an Apollo mission |work=[[Los Angeles Times]] |url=https://www.latimes.com/travel/story/2019-07-19/california-moon-trees |access-date=June 21, 2022 |quote=[A]nd at least one at a Forest Service site in Lockeford.}}</ref> |- |[[Yangi Orlean|New Orleans]] |[[Fayl:Flag of Louisiana.svg|20px|Louisiana]] Louisiana |Yangi Orlean daryo oqimi |Loblolli qaragʻay* |1983-yil Iyun |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Hester |first=Jessica Leigh |date=February 1, 2019 |title=Whatever Happened to All the Moon Trees? |work=[[Atlas Obscura]] |url=https://www.atlasobscura.com/articles/what-happened-to-moon-trees |access-date=June 26, 2022 |quote=In New Orleans, for instance, a Moon pine was removed after sustaining damage in Hurricane Katrina.}}</ref> |- |Holliston |[[Fayl:Flag of Massachusetts.svg|20px|Massachusetts]] Massachusetts |Holliston Politsiya mahkamasi |Chinor |1982-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Hosmer |first=Kerri |date=July 26, 1998 |title=From the Moon to Holliston |work=[[The MetroWest Daily News|Middlesex News]] |url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_trees/holliston_tree.html}}</ref> |- |[[Keystone Heights]] |[[Fayl:Flag of Florida.svg|20px|Florida]] Florida |[[Keystone Heights kutubxonasi]] |Chinor |1984-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Sealey |first=Jean |date=February 6, 2015 |title=Keystone Heights enjoys link to Apollo 14 mission |work=[[The Florida Times-Union]] |url=https://www.jacksonville.com/story/news/2015/02/06/keystone-heights-enjoys-link-apollo-14-mission/15650075007/ |access-date=June 22, 2022}}</ref> |- |Tallahassee |[[Fayl:Flag of Florida.svg|20px|Florida]] Florida |Kaskadlar bogʻi |Chinor |''Nomaʼlum'' |<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.tallahassee.com/picture-gallery/news/2019/07/16/meet-tallahassees-moon-trees/1746357001/|sarlavha=Meet Tallahassee's 'moon trees'|sana=July 16, 2019|kirish sanasi=June 22, 2022|ish=[[Tallahassee Democrat]]}}</ref> |- |Moscow |[[Fayl:Flag of Idaho.svg|20px|Idaho]] Idaho |Idaho universitetining maʼmuriyat binosi, |Chinor* |''Nomaʼlum'' |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Brockett |first=Bailey |date=July 22, 2022 |title=Local Legends: Recalling Moscow’s moon tree |work=[[Lewiston Morning Tribune]] |url=https://lmtribune.com/a_and_e/local-legends-recalling-moscow-s-moon-tree/article_77dc69d4-aa12-5153-8d3b-77e20ecc50b5.html |access-date=June 23, 2022}}</ref> |- |[[Waynesboro (Mississippi)|Waynesboro]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|20px|Mississippi]] Alabama |Oʻrmon xoʻjaligi komissiyasi bolalar bogʻchasi |Chinor |''Nomaʼlum'' |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=June 11, 2019 |title=Astronauts Took Seeds to the Moon, Here’s Where You Can Find Moon Trees in the U.S. |work=[[Rare (website)|Rare – America's News Feed]] |url=https://rare.us/rare-life/moon-trees-nasa/ |access-date=August 7, 2022}}</ref> |- |[[De Soto (Missouri)|DeSoto]] |[[Fayl:Flag of Missouri.svg|20px|Missouri]] Missouri |[[Walthers Parki]] |Chinor |''Nomaʼlum'' |<ref>{{Veb manbasi|sana=July 19, 2019|sarlavha=Moon Trees and Space Gums|url=https://discoverandshare.org/2019/07/19/moon-trees-and-space-gums/|kirish sanasi=August 7, 2022|nashriyot=[[Missouri Botanical Garden]]}}</ref> |- |[[Brevard (Shimoliy Karolina)|Brevard]] |[[Fayl:Flag of North Carolina.svg|20px|North Carolina]] North Carolina |Oʻrmon xoʻjaligi beshigi, [[Pisgah milliy o'rmoni]] |Chinor |''Unknown'' |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Markovich |first=Jeremy |date=October 27, 2019 |title=Space Seeds: Moon Trees in Western North Carolina |work=[[Our State]] |url=https://www.ourstate.com/space-seeds-moon-trees-in-western-north-carolina/ |access-date=August 7, 2022}}</ref> |- |[[Salem (Oregon)|Salem]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|20px|Oregon]] Oregon |Xususiy turar joy |2 Douglas Firs |1973-yil | |- |[[Huntsville (Alabama)|Huntsville]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|20px|Alabama]] Alabama |[[AQSh kosmik va raketa markazi]] |5 ta chinor, 2 ta qarag‘ay * |1976-yil 29-Oktabr |<ref>{{Cite news |last=Carter |first=Jamie |date=February 5, 2021 |title=Have You Ever Seen A ‘Moon Tree?’ Where You Can See A Curious Legacy Of NASA’s Apollo Missions 50 Years On |work=[[Forbes]] |url=https://www.forbes.com/sites/jamiecartereurope/2021/02/05/have-you-ever-seen-a-moon-tree-where-you-can-see-this-curious-legacy-of-nasas-apollo-missions-50-years-later/ |access-date=August 24, 2022}}</ref> |- |[[Tuskegee (Alabama)|Tuskegee]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|20px|Alabama]] Alabama |V.A. kasalxonasi (CAVHCS) |Loblolli qaragʻay * |1976-yil |<ref>{{Cite web |date=July 3, 2021 |title=Moon Trees |url=https://encyclopediaofarkansas.net/entries/moon-trees-14947/ |access-date=August 14, 2022 |website=[[Encyclopedia of Arkansas]] |publisher=[[Central Arkansas Library System]]}}</ref> |- |[[Monticello (Arkansas)|Monticello]] |[[Fayl:Flag of Arkansas.svg|20px|Arkansas]] Arkansas |[[Monticellodagi Arkansas universiteti]] |Loblolli qaragʻay * |1977-yil? | |- |[[Yangi Orlean|New Orleans]] |[[Fayl:Flag of Louisiana.svg|20px|Louisiana]] Louisiana |NASA Michoud yigʻish moslamasi |Loblolli qaragʻay (2?) * |1976-yil Iyul |<ref>{{Cite news |last=Pontchartrain |first=Blake |date=July 15, 2019 |title=How trees that traveled to the moon and back came to live in Louis Armstrong Park |work=[[Gambit (newspaper)|The Gambit]] |url=https://www.nola.com/gambit/new_orleans/news/blake_pontchartrain/article_336db444-7cf8-56ab-a060-17238aa9aa6b.html |access-date=August 24, 2022}}</ref> |- |North Pembroke |[[Fayl:Flag of Massachusetts.svg|20px|Massachusetts]] Massachusetts |AQSH tarixiy jamiyati |Chinor? * |1976-yil April |<ref>Hester, Jessica Leigh (February 1, 2019). "Whatever Happened to All the Moon Trees?". Atlas Obscura. Retrieved June 26, 2022. In New Orleans, for instance, a Moon pine was removed after sustaining damage in Hurricane Katrina.</ref> |- |[[Albukerke|Albuquerque]] |[[Fayl:Flag of New Mexico.svg|20px|New Mexico]] New Mexico |[[Civic Plaza]] | rowspan="2" |Douglas Fir * |1976-yil, 7-aprel |<ref>{{Cite news |date=July 23, 2019 |title=New Mexico’s ‘moon trees’ planted after Apollo 14 are lost |work=[[Associated Press]] |url=https://apnews.com/article/fa2b76b108eb4503bf133514bee75aa0 |access-date=August 24, 2022}}</ref> |- |Illinois Valley |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|20px|Oregon]] Oregon |[[Siskiyou Smoke Jumper bazasi]] |1976-yil 7-aprel |<ref>{{Cite news |last=Carter |first=Jamie |date=February 5, 2021 |title=Have You Ever Seen A ‘Moon Tree?’ Where You Can See A Curious Legacy Of NASA’s Apollo Missions 50 Years On |work=[[Forbes]] |url=https://www.forbes.com/sites/jamiecartereurope/2021/02/05/have-you-ever-seen-a-moon-tree-where-you-can-see-this-curious-legacy-of-nasas-apollo-missions-50-years-later/ |access-date=August 24, 2022}}</ref> |- |[[Vashington (shahar)|Washington, D.C.]] |[[File:Flag of the District of Columbia.svg|20px|District of Columbia]] District of Columbia |[[Oq uy|White House]] |Loblolli qaragʻay * |1977-yil, 19-Yanvar | |- |[[Plano (Texas)|Plano]] |[[Fayl:Flag of Texas.svg|20px|Texas]] Texas |Plano oʻrta maktabi |Chinor * |2009-yil 4-Noyabr | |- |[[Hyuston|Houston]] |[[Fayl:Flag of Texas.svg|20px|Texas]] Texas |[[NASA Johnson kosmik markazi]] |Loblolli qaragʻay |2016-yil, Fevral |- |Silver City |[[Fayl:Flag of New Mexico.svg|20px|New Mexico]] New Mexico |[[Gough Parki]] |Chinor |1976-yil 14-Avgust |<ref>{{Cite news |date=August 14, 1976 |title='Moon Tree' Dedication Here Sunday' |pages=1 |work=[[Silver City Daily Press and Independent|Silver City Daily Press]] |url=https://www.newspapers.com/image/38674710/?clipping_id=34076574 |access-date=August 22, 2022}}</ref> |- |Bracey |[[Fayl:Flag of Virginia.svg|20px|Virginia]] Virginia |River Ridge golf va lager klubi |Chinor |1971-yil 31-Yanvar | |} === Boshqa mamlakatlarda === {| class="wikitable sortable plainrowheaders" ! scope="col" |Shahar ! scope="col" | Mamlakat ! scope="col" | Manzil ! scope="col" | Turlar ! scope="col" | Ekilgan sana ! class="unsortable" scope="col" | {{Abbr|Ref.|Reference(s)}} |- | [[Brazilia (shahar)|Braziliya]] | [[Braziliya]] | Ibama markaziy binosining bogʻi | saqich | 1980 yil 14 noyabr | <ref>[http://memoria.bn.br/DocReader/docreader.aspx?bib=028274_03&pasta=ano%20198&pesq=%C3%A1rvore%20da%20lua ''Correio Braziliense'', November 15, 1980]</ref> |- | Santa Rosa | [[Braziliya]] | Parque Municipal de Exposições | Qizil daraxt | 1981 yil 18 avgust |<ref>[http://memoria.bn.br/DocReader/docreader.aspx?bib=028274_03&pasta=ano%20198&pesq=%C3%A1rvore%20da%20lua ''Correio Braziliense'', November 15, 1980]</ref> |- | [[Tradate|Savdo]] | [[Italiya]] | Appiano Gentile Park | Loblolli qaragʻay | 2011 yil 10 oktyabr | |- | [[Luzern|Lucerne]] | [[Shveysariya|Shveytsariya]] | Shveytsariya transport muzeyi | chinor | 1976 yil 15 avgust (keyinroq ekilgan) | |} == Yana qarang == * [[Oy tosh]] * [[Astrobotanika]] * [[https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_individual_trees List of individual trees]] == Manbalar == {{manbalar}} == Havolalar == * [http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html Oy daraxtlari, NASA.] * [http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html Oy daraxtlari, NASA: [[Goddard kosmik parvozlar markazi]]] * [http://www.moontreefoundation.org Oy daraxti fondi.] * https://foresthistory.org/houston-we-have-moon-trees/ „Xyuston, bizda oy daraxtlari bor“. [[Peeling Back the Bark blogi]], [[The Forest History Society]]. a2wm3ec2unh1byvtlob67k5a8vbmt4p 2816528 2816527 2022-08-28T22:15:39Z Abdug'ani Karimov 75024 wikitext text/x-wiki [[Fayl:Bicentennial_moon_tree.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Bicentennial_moon_tree.jpg/170px-Bicentennial_moon_tree.jpg|thumb| 1975–yilda Filadelfiya, Vashington maydonida ekilgan ikki yuz yillik oy daraxti]] [[Fayl:MoonTreeArk.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/MoonTreeArk.jpg/170px-MoonTreeArk.jpg|thumb| [[Fort Smith (Arkansas)|Arkanzas shtatining Fort Smit]] shahridagi Sebastyan okrugi sud binosi oldidagi oy daraxti]] [[Fayl:MoonTreePlaque.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/MoonTreePlaque.jpg/170px-MoonTreePlaque.jpg|thumb| Fort Smit, Arkanzas, Oy daraxti tagidagi plaket.]] [[Fayl:Moon_tree_plaque,_Waycross,_GA.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Moon_tree_plaque%2C_Waycross%2C_GA.jpg/170px-Moon_tree_plaque%2C_Waycross%2C_GA.jpg|thumb| Oy daraxti, Waycross, Jorjiya]] '''Oy daraxtlari''' 1971–yilda Apollon 14 missiyasining qoʻmondonlik moduli uchuvchisi [[Stuart Roosa]] tomonidan Oy atrofidagi orbitaga olingan 500 ta urugʻdan oʻstirilgan daraxtlardir. Bu gʻoyani oʻsha paytdagi Amerika Qoʻshma Shtatlar oʻrmon xizmati boshligʻi [[Ed Cliff]] tutundan sakrab chiqqan Ruzaga taklif qilgan.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.foresthistory.org/ASPNET/People/Chiefs.aspx|sarlavha=Chiefs of the U.S. Forest Service|ism=Gerald|muallif=Williams|sana=2009-06-18|nashriyot=[[Forest History Society]]|kirish sanasi=7 August 2009|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150924014558/http://www.foresthistory.org/ASPNET/People/Chiefs.aspx|arxivsana=24 September 2015}}</ref> Tajriba uchun urugʻlar besh [[Tur (biologiya)|turdagi]] daraxtdan tanlab olindi: loblolli qaragʻay, chinor, saqich, qizil daraxt va Duglas archasi.<ref name="Williams">{{Veb manbasi|url=http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html|sarlavha=The "Moon Trees"|ism=David R.|muallif=Williams|nashriyot=[[NASA]]|ish=[[Goddard Space Flight Center]]|sana=28 July 2009|kirish sanasi=7 August 2009}}</ref><ref name="Atlantic Jan 2022"> [https://www.theatlantic.com/science/archive/2022/01/nasa-moon-trees-apollo/621395/ We Almost Forgot About the Moon Trees: A collection of tree seeds that went round and round the moon was scattered far and wide back home], by Marina Koren. The seeds orbited the Moon, but were not landed on it. The Atlantic, January 31, 2022. </ref><ref name="Wired Feb 2011"> [https://www.wired.com/2011/02/moon-trees/ The Mystery of the Missing Moon Trees:] 15 years after NASA astronomer David Williams started searching for them, hundreds of trees grown from space-faring seeds are still missing. The "moon trees, " whose seeds circled the moon 34 times in Apollo 14 astronaut Stuart Roosa‘s pocket, were welcomed back to Earth with great fanfare in 1971. February 10, 2011, wired.com.</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=February 10, 2011 |title=Race Against Time to Find Apollo 14's Lost Voyagers: 'Moon Trees' |work=[[Science Daily]] |url=https://www.sciencedaily.com/releases/2011/02/110209171139.htm}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Black |first=Richard |date=19 July 2005 |title=Trees... from the Moon |work=[[BBC News]] |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/magazine/4694361.stm}}</ref> == Tarixi == Parvozdan soʻng urugʻlar unib chiqishi uchun [[Mississippi|Missisipi shtatining]] [[Gulfport (Mississippi)|Gulfport]] shahridagi janubiy Forest xizmat stantsiyasiga va [[Placerville (California)|Kaliforniyaning Pleyservil shahridagi]] gʻarbiy stantsiyaga yuboriladi. Deyarli barcha urugʻlar muvaffaqiyatli unib chiqadi va bir necha yil oʻtgach, oʻrmon xizmati 420 ga yaqin koʻchatlarga ega boʻladi. Ulardan baʼzilari yerga ekilib maxsus nazorat sifatida ajratilgan. 40 yildan koʻproq vaqt oʻtgach, ikki toifadagi daraxtlarni oʻrtasida sezilarli farq yoʻq edi. „Oy daraxtlari“ ning aksariyati 1975 va 1976 yillarda davlat oʻrmon xoʻjaligi tashkilotlariga mamlakatning ikki yuz yillik bayrami doirasida ekish uchun berilgan. Daraxtlar janubiy yoki gʻarbiy turlarga tegishli boʻlganligi sababli, barcha shtatlar daraxtlarni olmagan. [[Oq uy|Oq uyda]] Loblolli qaragʻayi ekilgan va daraxtlar [[Braziliya|Braziliyada]], [[Shveysariya|Shveytsariyada]] ekilib, hattoki [[Yaponiya imperatori|imperator]] Xiroxitoga va boshqalarga sovgʻa qilingan.<ref name="Williams">{{Veb manbasi|url=http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html|sarlavha=The "Moon Trees"|ism=David R.|muallif=Williams|nashriyot=[[NASA]]|ish=[[Goddard Space Flight Center]]|sana=28 July 2009|kirish sanasi=7 August 2009}}</ref> Bu urugʻlardan ekilgan koʻplab daraxtlarning joylashuvi oʻnlab yillar davomida nomaʼlum boʻlib kelgan. 1996–yilda uchinchi sinf oʻqituvchisi Joan Goble va uning oʻquvchilari oʻz hududlarida oy daraxti ekanligini koʻrsatadigan taxtali daraxtni topdilar. Ular Gobl NASAga elektron xat yuborib xodim Dave Williamsga murojaat qildi. Uilyams NASAdagi ko‘pchilik hamkasblari qatori ana shu daraxtlarning mavjudligidan bexabar boʻlgan. Williams baʼzi tadqiqotlarni amalga oshirganidan soʻng, bu urugʻlarni kosmosga va uyga ekish uchun Roosa tomonidan amalga oshirilgan dastlabki harakatlar tasvirlangan eski gazetadan baʼzi parchalarini topdi.<ref name="Atlantic Jan 2022"> [https://www.theatlantic.com/science/archive/2022/01/nasa-moon-trees-apollo/621395/ We Almost Forgot About the Moon Trees: A collection of tree seeds that went round and round the moon was scattered far and wide back home], by Marina Koren. The seeds orbited the Moon, but were not landed on it. The Atlantic, January 31, 2022. </ref> Williams NASAning rasmiy veb-saytiga oʻzining sahifasini joylashtirib, daraxtlarni topishda jamoatchilikdan yordam so‘radi. Sahifada, shuningdek, oy daraxtlarining maʼlum boʻlgan joylashuvi va turlari roʻyxati keltirilgan jadval ham boʻlgan. Williams Amerika Qoʻshma Shtatlari boʻylab odamlardan oy daraxtlari ekanligini tasdiqlovchi plitalar bilan daraxtlarni koʻrganli haqida xabarlarni eshita boshladi. Williams bunday daraxtlar, jumladan, ularning joylashuvi va turlari haqida maʼlumotlar roʻyxatini koʻrsatadigan maʼlumotlar bazasini yaratishni va boshqarishni boshladi. 2011-yilda ''Wired'' jurnalida chop etilgan maqolada Williamsning elektron pochta manzili koʻrsatilib, saʼy-harakatlari tasvirlangan va oy daraxtlari haqida mavjud maʼlumotga ega boʻlgan har qanday odamni oʻz sahifasiga yozishga undagan.<ref name="Wired Feb 2011"> [https://www.wired.com/2011/02/moon-trees/ The Mystery of the Missing Moon Trees:] 15 years after NASA astronomer David Williams started searching for them, hundreds of trees grown from space-faring seeds are still missing. The "moon trees, " whose seeds circled the moon 34 times in Apollo 14 astronaut Stuart Roosa‘s pocket, were welcomed back to Earth with great fanfare in 1971. February 10, 2011, wired.com.</ref> 2022 yil holatiga koʻra, mavjud daraxtlarni aniqlash va joylashtirish boʻyicha say-harakatlar davom ettirililib<ref name="Atlantic Jan 2022"> [https://www.theatlantic.com/science/archive/2022/01/nasa-moon-trees-apollo/621395/ We Almost Forgot About the Moon Trees: A collection of tree seeds that went round and round the moon was scattered far and wide back home], by Marina Koren. The seeds orbited the Moon, but were not landed on it. The Atlantic, January 31, 2022. </ref> NASA sahifasi faolligicha qolgan.<ref name="NASA page"> [https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html The „Moon Trees“], official NASA website, accessed Feb 3, 2022. </ref> 2021-yil mart oyiga kelib Qirollik Astronomiya Jamiyati va [[Buyuk Britaniya kosmik agentligi|Buyuk Britaniya Koinot agentligi tashrif bilan Buyuk Britaniyada]] [[Birlashgan Qirollik|o‘sishi]] mumkin bo‘lgan 15 tagacha Oy daraxtini aniqlash uchun jamoatchilikdan yordam so‘radi. 2021–yil aprel oyi holatiga koʻra, Buyuk Britaniyaga kelgan daraxt turlaridan hech biri aniqlanmagan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://ras.ac.uk/news-and-press/news/can-you-help-us-find-moon-trees|sarlavha=Can you help us find the Moon Trees?|muallif=Massey|ism=Robert|nashriyot=Royal Astronomical Society|sana=2021-03-30|kirish sanasi=2021-04-23}}</ref> === Hozirgi harakatlar === Oy daraxti jamgʻarmasi — bu Roosaning qizi Rosemary tomonidan boshqariladigan tashkilot boʻlib, u dunyo boʻylab turli mintaqalarda oy daraxtlarini ekishni oʻz oldiga maqsad qiladi. Jamgʻarma homiyligi asosida va Roosa tomonidan olib borilgan tadqiqotlar natijasiga koʻra urugʻlardan unib chiqqan daraxtlarning asl avlodi orqali yetishtirilgan urugʻlar bilan yangi daraxtlar ekish ishlarini amalga oshiradi.<ref name="foundation"> [https://www.moontreefoundation.com/moon-tree-plantings Moon tree Planting ceremony], official website of Moon Tree Foundation, accessed February 3, 2022. </ref> == Joylari == === Amerika Qoʻshma Shtatlar === {| class="wikitable sortable plainrowheaders" ! scope="col" |Shahar ! scope="col" |Shtat ! scope="col" |Hududi ! scope="col" |Turlari ! class="unsortable" scope="col" |Ekilgan sana ! class="unsortable" scope="col" |{{Abbr|Ref.|Reference(s)}} |- |[[Starkville (Mississippi)|Starkville]] |[[Fayl:Flag of Mississippi.svg|20px]] Mississippi |Dorman Xoll, Mississippi shtat universiteti |Chinor |1975 |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Steinberg |first=Sasha |date=July 18, 2019 |title=As NASA celebrates Apollo 50th anniversary, MSU recognizes lineage of its ‘Moon Sycamore’ tree |work=[[Mississippi State University]] |url=https://www.msstate.edu/newsroom/article/2019/07/nasa-celebrates-apollo-50th-anniversary-msu-recognizes-lineage-its-moon |access-date=July 4, 2022}}</ref> |- |[[Filadelfiya|Philadelphia]] |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|20px]] Pennsylvania |Washington Kvadrat parki |Chinor* |1975-yil 6-May |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=McDevitt |first=John |date=September 2, 2011 |title=Dead ‘Moon Tree’ In Washington Square Park Will Be Replaced |work=[[KYW-TV|CBS Philly]] |url=https://philadelphia.cbslocal.com/2011/09/02/dead-moon-tree-in-washington-square-park-will-be-replaced/ |access-date=July 14, 2022}}</ref> |- |[[Bethesda (Maryland)|Bethesda]] |[[Fayl:Flag of Maryland.svg|20px|Maryland]] Maryland |Amerika oʻrmonchilar jamiyati |Loblolli qaragʻay |1975-yil, 30-sentyabr |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Botkin|ism=Erica|sana=October 1, 2014|sarlavha=Moon Trees|url=https://www.redwoods.edu/artgallery/Exhibitions/ArtMID/1082/ArticleID/436/Moon-Trees|kirish sanasi=June 28, 2022|nashriyot=[[College of the Redwoods]]}}</ref> |- |[[Fort Smith (Arkansas)|Fort Smith]] |[[Fayl:Flag of Arkansas.svg|20px|Arkansas]] Arkansas |Sebastian okrugi sud binosi |Loblolli qaragʻay |1976-yil 15-Mart |<ref name=":1">{{Yangiliklar manbasi |last=Lee |first=Brittney |date=August 20, 2018 |title=Arkansas Moon Trees: Out of This World |work=Only in Arkansas |url=https://onlyinark.com/homegrown/arkansas-moon-trees/ |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Little Rock (Arkansas)|Little Rock]] |[[Fayl:Flag of Arkansas.svg|20px|Arkansas]] Arkansas |Oʻrmon xoʻjaligi komissiyasi shtab-kvartirasi |Loblolli qaragʻay * |1976-yil 15-Mart |<ref name=":1" /> |- |[[Washington (Arkansas)|Washington]] |[[Fayl:Flag of Arkansas.svg|20px|Arkansas]] Arkansas |Eski Washington tarixiy shtat bogʻi |Loblolli qaragʻay |1976-yil 15-Mart |<ref>{{Yangiliklar manbasi |author-link= |date=January 8, 2015 |title=Arkansas grows ‘moon trees’ |work=[[Fox News]] |url=https://www.foxnews.com/science/arkansas-grows-moon-trees |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Asheville (Shimoliy Karolina)|Asheville]] |[[Fayl:Flag of North Carolina.svg|20px|North Carolina]] North Carolina |Ashevilledagi botanika bogʻlari |Chinor |1976-yil 19-Mart |<ref>{{Veb manbasi|sana=August 28, 2018|sarlavha=Asheville’s Moon Tree|url=https://thepennsylvaniarambler.com/2018/08/28/along-the-way-the-asheville-moon-tree/|kirish sanasi=July 4, 2022|ish=The Pennsylvania Rambler}}</ref> |- |[[Birmingham (Alabama)|Birmingham]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|20px|Alabama]] Alabama |Birminham botanika bogʻi, Lane Parki yaqinida |Chinor |1976-yil Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Hansen |first=Jeff |date=February 9, 2011 |title=40 years after splashdown, Birmingham Botanical Gardens a tranquil base for tree grown from seeds that went to the moon |work=[[The Birmingham News]] |url=https://www.al.com/spotnews/2011/02/40_years_after_splashdown_birm.html |access-date=June 20, 2022}}</ref> |- |[[Montgomery (Alabama)|Montgomery]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|20px|Alabama]] Alabama |Alabama shtati Kapitoliy binosi |Loblolli qaragʻay |1976-yil Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Shryock |first=John |date=July 19, 2019 |title=Have you ever seen Montgomery’s ‘Moon Tree’? |work=[[WSFA|WSFA-12]] |url=https://www.wsfa.com/2019/07/19/have-you-ever-seen-montgomerys-moon-tree/ |access-date=June 20, 2022}}</ref> |- |Elmer |[[Fayl:Flag of Louisiana.svg|20px|Louisiana]] Louisiana |Palustris tajriba stantsiyasi, Kisatchie milliy oʻrmoni |Loblolli qaragʻay |April 1976 |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Zeringue |first=Jeff |date=March 4, 2019 |title=Moon tree mystery unsolved, still funny |work=Louisiana Forestry Association |url=https://www.laforestry.com/single-post/2019/03/04/Moon-tree-mystery-unsolved-still-funny |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |[[Knoxville (Tennessee)|Knoxville]] |[[Fayl:Flag of Tennessee.svg|20px|Tennessee]] Tennessee |Oʻrmon xoʻjaligi tajriba stantsiyasi, Tennessi universiteti |Loblolli qaragʻay |1976-yil Aprel |<ref>{{Veb manbasi|sana=2013|sarlavha=Moon Trees #24|url=https://tufc.com/project/moon-trees/|kirish sanasi=July 14, 2022|ish=Tennessee Urban Forestry Council}}</ref> |- |Sewanee |[[Fayl:Flag of Tennessee.svg|20px|Tennessee]] Tennessee |Woods Laboratoriyalari, Janubiy universiteti |Chinor |1976-yil Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Priestley |first=Mary |date=Spring 2002 |title=Preserving the Moon Tree and Other Members of the Campus Canopy |volume=6 |pages=1 |work=The Plant Press |publisher=[[Sewanee: The University of the South]] |issue=2 |url=https://new.sewanee.edu/files/resources/v6-n2.pdf |access-date=July 14, 2022}}</ref> |- |[[Elizabethton (Tennessee)|Elizabethton]] |[[Fayl:Flag of Tennessee.svg|20px|Tennessee]] Tennessee |[[Fort Watauga]], [[Sycamore Shoals shtat tarixiy hududi]] |Chinor* |1976-yil Aprel |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Zepp|ism=Louise|sarlavha=Trees of Note|url=https://digital.tnconservationist.org/publication/?i=642292&article_id=3561568|kirish sanasi=July 14, 2022|ish=The Tennessee Conservationist}}</ref> |- |[[Tullahoma (Tennessee)|Tullahoma]] |[[Fayl:Flag of Tennessee.svg|20px|Tennessee]] Tennessee |Arnold havo kuchlari bazasi |Loblolli qaragʻay* |1976-yil Aprel |<ref>{{Veb manbasi|sana=March 4, 2021|sarlavha=Tennessee’s four moon trees|url=https://noogatoday.6amcity.com/moon-trees-tn/|kirish sanasi=July 14, 2022|ish=NOOGAtoday}}</ref> |- |[[Olympia (Washington)|Olympia]] |[[Fayl:Flag of Washington.svg|20px|Washington]] Washington |Washington shtati Kapitoliy binosi |Douglas Fir |1976-yil Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Erickson |first=Annie |date=March 13, 2020 |title=Olympia's Moon Tree just had triplets |work=[[KING-TV]] |url=https://www.king5.com/article/tech/science/environment/moon-tree-washington-state-olympia/281-2ff5d4cd-2b54-44df-9047-76b5c12fe615 |access-date=July 14, 2022}}</ref> |- |[[Indianapolis]] |[[Fayl:Flag of Indiana.svg|20px|Indiana]] Indiana |Indiana shtati uyi |Chinor |1976-yil 9-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Smith |first=Casey |date=July 18, 2019 |title=Across Indiana, trees are growing from seeds that went to the Moon. Here's where you can find them. |work=[[The Indianapolis Star]] |url=https://www.indystar.com/story/news/2019/07/18/indianas-moon-tree-seeds-made-their-way-space-and-back/1629114001/ |access-date=June 26, 2022 |quote=On the east lawn of the Statehouse in Indianapolis, a Sycamore was planted on April 9, 1976.}}</ref> |- |[[Lansing (Michigan)|Lansing]] |[[Fayl:Flag of Michigan.svg|20px|Michigan]] Michigan |Michigan shtati kapitoliy binosi |Chinor* |1976-yil 9-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=April 23, 1976 |title=Moon Tree Planted, Removed |pages=7 |work=[[Ironwood Daily Globe]] |url=https://www.newspapers.com/clip/34076521/moon-tree-at-state-capital-lawn/ |access-date=June 28, 2022}}</ref> |- |[[Flagstaff (Arizona)|Flagstaff]] |[[Fayl:Flag of Arizona.svg|20px|Arizona]] Arizona |Frances qisqa hovuzi, (ilgari Flagstaff oʻrta maktabi boʻlgan) |Douglas Fir* |1976-yil 30-Aprel |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Houk|ism=Rose|sana=July 7, 2021|sarlavha=Earth Notes: Southwestern Douglas-Fir Trees|url=https://www.knau.org/earth-notes/2021-07-07/earth-notes-southwestern-douglas-fir-trees|kirish sanasi=June 20, 2022|ish=[[KNAU]]|iqtibos=In 1976, a Douglas-fir tree was planted by the Frances Short Pond in Flagstaff.}}</ref> |- |[[Tucson (Arizona)|Tucson]] |[[Fayl:Flag of Arizona.svg|20px|Arizona]] Arizona |Kuiper kosmik fanlar binosi, Arizona universiteti |Chinor |1976-yil 30-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Desrochers |first=Daniel |date=September 29, 2015 |title=UA's moon tree struggles in dry climate |work=[[Arizona Daily Star]] |url=https://tucson.com/news/science/uas-moon-tree-struggles-in-dry-climate/article_fc15d0a9-a5c8-5b44-a791-18fa47cb37ce.html |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Salem (Oregon)|Salem]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|20px|Oregon]] Oregon |Oregon shtati kapitoliy binosi |Douglas Fir |1976-yil 30-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Schneider |first=Will |date=April 30, 2017 |title=Salem Moon Tree |work=Public History PDX |publisher=[[Portland State University]] |url=http://publichistorypdx.org/2017/04/30/salem-moon-tree/ |access-date=July 7, 2022}}</ref> |- |Middletown |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|20px|Pennsylvania]] Pennsylvania |Core Creek Parki |Chinor |1976-yil 30-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Sofield |first=Tom |date=July 20, 2018 |title=‘Moon Tree’ At Core Creek Park Lives Up To Out-Of-This-World Name |work=LevittownNow |url=https://levittownnow.com/2018/07/20/moon-tree-at-core-creek-park-lives-up-to-its-out-of-this-world-name/ |access-date=July 14, 2022}}</ref> |- |[[Arcata (California)|Arcata]] |[[Fayl:Flag of California.svg|20px|California]] California |California Davlat Politexnika Universiteti, Humboldt |3 qizil daraxt |1976-yil May |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=October 8, 2009 |title=Unraveling the Moon Tree Mystery |publisher=[[California State Polytechnic University, Humboldt]] |url=https://now.humboldt.edu/news/unravling-the-moon-tree-mystery |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |Athens |[[Fayl:Flag of Georgia.svg|20px|Georgia]] Georgia |Athens-Clarke okrugi rejalashtirish boʻlimi |Loblolli qaragʻay |1976-yil May |<ref>{{Veb manbasi|sana=May 2021|sarlavha=Moon Tree|url=https://www.accgov.com/10038/Moon-Tree|kirish sanasi=June 23, 2022|ish=Athens-Clarke County Website}}</ref> |- |Lincoln City |[[Fayl:Flag of Indiana.svg|20px|Indiana]] Indiana |Lincoln Davlat parki |Chinor |1976-yil 3-May |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=June 22, 2020 |title=Moon Tree Continues to Thrive at Lincoln State Park |work=Friends of Lincoln State Park |url=https://lspfriends.com/index.php/2020/06/22/moon-tree/ |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |[[Roseburg (Oregon)|Roseburg]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|20px|Oregon]] Oregon |Roseburg Veteran Ishlari Tibbiyot Markazi |Douglas Fir |1976-yil 3-May |<ref>{{Veb manbasi|sana=May 5, 2011|sarlavha=Apollo 14 Moon Trees|url=http://www.highway199.org/history/apollo-14-moon-trees/|kirish sanasi=July 4, 2022|ish=Highway199}}</ref> |- |[[Hollidaysburg]] |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|20px|Pennsylvania]] Pennsylvania |Togʻli zali |Chinor |1976-yil 5-May |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Crumrine |first=Chad |date=June 30, 2022 |title=Hollidaysburg 'Moon Tree' Symbol of American History |work=Morrisons Cove Herald |url=https://www.mcheraldonline.com/story/2022/06/30/opinion/hollidaysburg-moon-tree-symbol-of-american-history/11893.html |access-date=July 7, 2022}}</ref> |- |[[Boise]] |[[Fayl:Flag of Idaho.svg|20px|Idaho]] Idaho |Idaho shtati Kapitoliy binosi |Douglas Fir* |1976-yil 7-May |<ref>{{Veb manbasi|sana=March 3, 2022|sarlavha=Idaho Capitol Tree|url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_trees/idaho_capitol_tree.html|kirish sanasi=June 26, 2022|ish=Goddard Space Flight Center|nashriyot=[[NASA]]}}</ref> |- |[[Cape Canaveral (Florida)|Cape Canaveral]] |[[Fayl:Flag of Florida.svg|20px|Florida]] Florida |Kennedy kosmik markazi |Chinor* |1976-yil 25-may, |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Kelly |first=Emre |date=September 21, 2017 |title='Moon Tree' that traveled on Apollo mission and planted at KSC toppled by Hurricane Irma |work=[[Florida Today]] |url=https://www.floridatoday.com/story/tech/science/space/2017/09/21/nasa-apollo-moon-tree-toppled-hurricane-irma-kennedy-space-center-visitor-complex-florida/688689001/ |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Ebensburg]] |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|20px|Pennsylvania]] Pennsylvania |Cambria Viloyat sudi binosi |Chinor |1976-yil 29-iyun |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Ramirez |first=Chris |date=February 15, 2011 |title=NASA 'detective' on track of America's 'moon trees' |work=[[Pittsburgh Tribune-Review]] |url=https://archive.triblive.com/news/nasa-detective-on-track-of-americas-moon-trees/ |access-date=July 7, 2022}}</ref> |- |[[King of Prussia]] |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|20px|Pennsylvania]] Pennsylvania |Lockheed Martin kosmik tizimlari binosi |Chinor |1976-yil 29-iyun |<ref name=":0">{{Yangiliklar manbasi |last=Zuckerman |first=Catherine |date=July 8, 2019 |title=Trees that traveled to space now live on Earth. Here's where to find them. |work=[[National Geographic]] |url=https://www.nationalgeographic.com/science/article/moon-trees-that-traveled-to-space-now-live-on-earth-where-are-they-now |url-access=registration |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |[[Atchison (Kansas)|Atchison]] |[[Fayl:Flag of Kansas.svg|20px|Kansas]] Kansas.svg |Xalqaro doʻstlik oʻrmoni |Chinor |1976-yil 24-iyul |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Wenner |first=Anna |date=February 18, 2011 |title='Moon tree' at home in Atchison |work=[[The Topeka Capital-Journal]] |url=https://www.cjonline.com/story/news/2011/02/18/moon-tree-home-atchison/16475745007/ |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |[[Berkeley (California)|Berkeley]] |[[Fayl:Flag of California.svg|20px|California]] California |Tilden tabiat zonasining shimoli-gʻarbiy hududi |2 qizil daraxt |1976-yil 26-iyul |<ref>{{Veb manbasi|muallif=O'Brien|ism=Matt|sana=December 14, 2016|sarlavha='Moon trees' mark Tilden Regional Park|url=https://www.mercurynews.com/2015/11/27/moon-trees-mark-tilden-regional-park/|kirish sanasi=April 29, 2021|ish=[[The Mercury News]]|til=}}</ref> |- |[[Monterey (California)|Monterey]] |[[Fayl:Flag of California.svg|20px|California]] California |Colton Hall yaqinidagi Friendly Plaza |Qizil daraxt |1976-yil 27-iyul |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Skvor |first=Gabriel |date=May 16, 2013 |title=Forty years ago a Monterey resident orbited the moon with the Apollo 14 astronauts. |work=Monterey County Weekly |url=https://www.montereycountyweekly.com/news/831_tales/forty-years-ago-a-monterey-resident-orbited-the-moon-with-the-apollo-14-astronauts/article_44202c04-6d12-5f72-84b7-03ae844a7f94.html |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Steubenville (Ohio)|Steubenville]] |[[Fayl:Flag of Ohio.svg|20px|Ohio]] Ohio |Doʻstlik bogʻi |Chinor |1976-yil 29-iyul |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Jankowski |first=Bob |title=Moon Seedling Planted |work=Herald-Star |publication-place=Steubenville, Ohio |url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_trees/friendship_park_tree.html |access-date=July 4, 2022}}</ref> |- |San Luis Obispo |[[Fayl:Flag of California.svg|20px|California]] California |Mission Plaza |Redwood |1976-yil 30-iyul |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=April 22, 2019 |title=A tree in SLO County orbited the moon — yes, really |work=San Luis Obispo |url=https://www.sanluisobispo.com/news/local/article215604450.html |url-access=subscription |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Troy (Alabama)|Troy]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|20px|Alabama]] Alabama |Alabama kashshoflar muzeyi |Loblolli qaragʻay |1976-yil 5-avgust |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Treadwell|ism=Jaine|sana=July 20, 2019|sarlavha=MOON TREE: Pioneer Museum among select sites for special tree|url=https://www.troymessenger.com/2019/07/20/moon-tree-pioneer-museum-among-select-sites-for-special-tree/|kirish sanasi=June 20, 2022|ish=Troy Messenger}}</ref> |- |[[Tuscumbia (Alabama)|Tuscumbia]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|20px|Alabama]] Alabama |Ivy Green, tarixiy yodgorlik va [[Helen Keller]]ning tugʻilgan joyi |Loblolli qaragʻay |1976-yil 9-oktabr |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Corey |first=Russ |date=July 28, 2019 |title=Moon tree remains an attraction at Ivy Gree |work=[[TimesDaily]] |url=https://www.timesdaily.com/news/moon-tree-remains-an-attraction-at-ivy-green/article_733e4b95-4952-5787-b53d-636a80f57321.html |url-access=subscription |access-date=June 20, 2022}}</ref> |- |[[Auburn (Alabama)|Auburn]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|20px|Alabama]] Alabama |G.W. Andrews oʻrmon xoʻjaligi fanlari laboratoriyasi, Auburn universiteti |Loblolli qaragʻay* |1976-yil 22-oktabr |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Eastwood |first=Jon |date=July 6, 2019 |title=Grown from a seed that orbited the Moon in 1971. See Birmingham Botanical Gardens’ Moon Tree. |work=Bham Now |url=https://bhamnow.com/2019/06/04/birmingham-alabama-moon-tree/ |access-date=June 20, 2022 |quote=Alabama had five Moon Trees. Four are still alive. Auburn University, G.W Andrews Forestry Sciences Lab.}}</ref> |- |[[Sacramento (California)|Sacramento]] |[[Fayl:Flag of California.svg|20px|California]] California |California shtati kapitoliy binosi |Qizil daraxt |1976-yil |<ref> Turner, Robert (December 2020). "No Annexation Without Representation". Sactown Magazine. Retrieved June 20, 2022.</ref> |- |Tallahassee |[[Fayl:Flag of Florida.svg|20px|Florida]] Florida |Doyle Conner binosi, zavod sanoati bosh qarorgohi |Loblolli qaragʻay |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Davidson-Hiers |first=CD |date=July 16, 2019 |title=Bark side of the moon: Seeds from Apollo 14 mission rooted in Tallahassee |work=[[Tallahassee Democrat]] |url=https://www.tallahassee.com/story/news/2019/07/17/seeds-trees-orbited-moon-rooted-capital-city/1733042001/ |access-date=June 23, 2022}}</ref> |- |[[Waycross (Georgia)|Waycross]] |[[Fayl:Flag of Georgia.svg|20px|Georgia]] Georgia |Okefenokee mintaqaviy taʼlim xizmati agentligi |Loblolli qaragʻay |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Ford |first=Wayne |date=January 15, 2021 |title=As a seed, it orbited the moon on Apollo 14. 50 years later, this Athens pine is 'thriving' |work=[[Athens Banner-Herald]] |url=https://www.onlineathens.com/story/news/2021/01/15/athens-moon-tree-one-only-two-came-apollo-14-seeds-nasa-georgia/4161543001/ |access-date=June 23, 2022}}</ref> |- |[[Cannelton (Indiana)|Cannelton]] |[[Fayl:Flag of Indiana.svg|20px|Indiana]] Indiana |Camp Koch qiz skautlar lageri |Chinor |1976-yil |<ref>Zuckerman, Catherine (July 8, 2019). "Trees that traveled to space now live on Earth. Here's where to find them". National Geographic. Retrieved June 26, 2022.</ref> |- |[[Tell City (Indiana)|Tell City]] |[[Fayl:Flag of Indiana.svg|20px|Indiana]] Indiana |Hoosier milliy oʻrmon xizmati idorasi |2 dona shirin saqich |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Sutter |first=Chris |date=July 12, 2021 |title='Moon trees' attracting visitors to southern Indiana decades after a trip to space |work=[[WDRB|WDRB News]] |url=https://www.wdrb.com/news/moon-trees-attracting-visitors-to-southern-indiana-decades-after-a-trip-to-space/article_31e54cae-e340-11eb-83ae-2f0a5a04b721.html |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |Monmouth |[[Fayl:Flag of New Jersey.svg|20px|New Jersey]] New Jersey |Monmouth okrugi sud binosi |Chinor* |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=June 11, 1976 |title=Moon tree readied for courthouse site |pages=17 |work=Daily Register |publication-place=Shrewsbury, New Jersey |url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_trees/monmouth_nj_tree.html |access-date=July 4, 2022}}</ref> |- |[[Corvallis (Oregon)|Corvallis]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|20px|Oregon]] Oregon |Peavi Hall, Oregon shtati universiteti |Douglas Fir |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=DeWitt |first=Joce |date=October 11, 2012 |title=OSU recognizes Moon Tree as living history |work=[[Corvallis Gazette-Times]] |url=https://www.gazettetimes.com/news/local/osu-recognizes-moon-tree-as-living-history/article_70fae514-133f-11e2-bad3-001a4bcf887a.html |url-access=subscription |access-date=July 7, 2022}}</ref> |- |Doswell |[[Fayl:Flag of Virginia.svg|20px|Virginia]] Virginia |Kings Dominion oʻyin parki |2-chinor (1 oʻlik) |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Morrison |first=Julee |date=December 6, 2017 |title=The Moon Tree That Orbited the Moon 34 Times |work=[[HuffPost]] |url=https://www.huffpost.com/entry/the-moon-tree-that-orbite_b_9837820 |access-date=August 7, 2022}}</ref> |- |[[Eugene (Oregon)|Eugene]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|20px|Oregon]] Oregon |Erb Memorial ittifoqi, Oregon universiteti |Douglas Fir |1976-yil (1987-yilda koʻchirilgan va qayta ekilgan,) |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Davies |first=Sararosa |date=November 7, 2018 |title=To space and back: The story of UO’s ‘Moon Tree’ |work=[[Daily Emerald]] |url=https://www.dailyemerald.com/arts-culture/to-space-and-back-the-story-of-uo-s-moon/article_dc326c49-82ff-5c65-8524-a3d8ab0ca813.html |access-date=July 4, 2022}}</ref> |- |[[Gainesville (Florida)|Gainesville]] |[[Fayl:Flag of Florida.svg|20px|Florida]] Florida |Florida Universiteti |Chinor |1977-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Arndorfer |first=Bob |date=October 3, 2005 |title=Tracing the history of UF’s moon tree |work=[[The Gainesville Sun]] |url=https://www.gainesville.com/article/LK/20051003/news/604183518/GS/ |url-status=dead |access-date=June 22, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210325050842/https://www.gainesville.com/article/LK/20051003/news/604183518/GS/ |archive-date=March 25, 2021}}</ref> |- |[[Boise]] |[[Fayl:Flag of Idaho.svg|20px|Idaho]] Idaho |Louell boshlangʻich maktabi |Loblolli qaragʻay |1977-yil |<ref>{{Cite video |url=https://www.idahostatesman.com/news/local/article74684302.html |title=This Boise Tree Has Been To The Moon And Back |date=February 7, 2018 |type=Video |publisher=[[Idaho Statesman]]}}</ref> |- |[[Greenbelt (Maryland)|Greenbelt]] |[[Fayl:Flag of Maryland.svg|20px|Maryland]] Maryland |[[Goddard kosmik parvozlar markazi]] |Chinor |1977-yil 9-iyun |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Foster|ism=Jim|sana=September 18, 2002|sarlavha=Moon Tree|url=https://epod.usra.edu/blog/2002/09/moon-tree.html|kirish sanasi=June 28, 2022|ish=[[Universities Space Research Association]]}}</ref> |- |[[Perry (Florida)|Perry]] |[[Fayl:Flag of Florida.svg|20px|Florida]] Florida |Oʻrmon poytaxti muzeyi davlat bogʻi |Loblolli qaragʻay |1978-yil 29-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=October 22, 2011 |title=Seedling traveled 250,000 miles to moon and back |pages=3 |work=Perry News-Herald |url=https://ufdc.ufl.edu/UF00028293/00352/images/2 |access-date=June 22, 2022}}</ref> |- |Lockeford |[[Fayl:Flag of California.svg|20px|California]] California |[[Lockeford oʻsimlik materiallari markazi]] |Qizil daraxt |1979-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Forgione |first=Mary |date=July 20, 2019 |title=Where to find California’s moon trees, grown from seeds taken aboard an Apollo mission |work=[[Los Angeles Times]] |url=https://www.latimes.com/travel/story/2019-07-19/california-moon-trees |access-date=June 21, 2022 |quote=[A]nd at least one at a Forest Service site in Lockeford.}}</ref> |- |[[Yangi Orlean|New Orleans]] |[[Fayl:Flag of Louisiana.svg|20px|Louisiana]] Louisiana |Yangi Orlean daryo oqimi |Loblolli qaragʻay* |1983-yil Iyun |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Hester |first=Jessica Leigh |date=February 1, 2019 |title=Whatever Happened to All the Moon Trees? |work=[[Atlas Obscura]] |url=https://www.atlasobscura.com/articles/what-happened-to-moon-trees |access-date=June 26, 2022 |quote=In New Orleans, for instance, a Moon pine was removed after sustaining damage in Hurricane Katrina.}}</ref> |- |Holliston |[[Fayl:Flag of Massachusetts.svg|20px|Massachusetts]] Massachusetts |Holliston Politsiya mahkamasi |Chinor |1982-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Hosmer |first=Kerri |date=July 26, 1998 |title=From the Moon to Holliston |work=[[The MetroWest Daily News|Middlesex News]] |url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_trees/holliston_tree.html}}</ref> |- |[[Keystone Heights]] |[[Fayl:Flag of Florida.svg|20px|Florida]] Florida |[[Keystone Heights kutubxonasi]] |Chinor |1984-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Sealey |first=Jean |date=February 6, 2015 |title=Keystone Heights enjoys link to Apollo 14 mission |work=[[The Florida Times-Union]] |url=https://www.jacksonville.com/story/news/2015/02/06/keystone-heights-enjoys-link-apollo-14-mission/15650075007/ |access-date=June 22, 2022}}</ref> |- |Tallahassee |[[Fayl:Flag of Florida.svg|20px|Florida]] Florida |Kaskadlar bogʻi |Chinor |''Nomaʼlum'' |<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.tallahassee.com/picture-gallery/news/2019/07/16/meet-tallahassees-moon-trees/1746357001/|sarlavha=Meet Tallahassee's 'moon trees'|sana=July 16, 2019|kirish sanasi=June 22, 2022|ish=[[Tallahassee Democrat]]}}</ref> |- |Moscow |[[Fayl:Flag of Idaho.svg|20px|Idaho]] Idaho |Idaho universitetining maʼmuriyat binosi, |Chinor* |''Nomaʼlum'' |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Brockett |first=Bailey |date=July 22, 2022 |title=Local Legends: Recalling Moscow’s moon tree |work=[[Lewiston Morning Tribune]] |url=https://lmtribune.com/a_and_e/local-legends-recalling-moscow-s-moon-tree/article_77dc69d4-aa12-5153-8d3b-77e20ecc50b5.html |access-date=June 23, 2022}}</ref> |- |[[Waynesboro (Mississippi)|Waynesboro]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|20px|Mississippi]] Alabama |Oʻrmon xoʻjaligi komissiyasi bolalar bogʻchasi |Chinor |''Nomaʼlum'' |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=June 11, 2019 |title=Astronauts Took Seeds to the Moon, Here’s Where You Can Find Moon Trees in the U.S. |work=[[Rare (website)|Rare – America's News Feed]] |url=https://rare.us/rare-life/moon-trees-nasa/ |access-date=August 7, 2022}}</ref> |- |[[De Soto (Missouri)|DeSoto]] |[[Fayl:Flag of Missouri.svg|20px|Missouri]] Missouri |[[Walthers Parki]] |Chinor |''Nomaʼlum'' |<ref>{{Veb manbasi|sana=July 19, 2019|sarlavha=Moon Trees and Space Gums|url=https://discoverandshare.org/2019/07/19/moon-trees-and-space-gums/|kirish sanasi=August 7, 2022|nashriyot=[[Missouri Botanical Garden]]}}</ref> |- |[[Brevard (Shimoliy Karolina)|Brevard]] |[[Fayl:Flag of North Carolina.svg|20px|North Carolina]] North Carolina |Oʻrmon xoʻjaligi beshigi, [[Pisgah milliy o'rmoni]] |Chinor |''Unknown'' |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Markovich |first=Jeremy |date=October 27, 2019 |title=Space Seeds: Moon Trees in Western North Carolina |work=[[Our State]] |url=https://www.ourstate.com/space-seeds-moon-trees-in-western-north-carolina/ |access-date=August 7, 2022}}</ref> |- |[[Salem (Oregon)|Salem]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|20px|Oregon]] Oregon |Xususiy turar joy |2 Douglas Firs |1973-yil | |- |[[Huntsville (Alabama)|Huntsville]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|20px|Alabama]] Alabama |[[AQSh kosmik va raketa markazi]] |5 ta chinor, 2 ta qarag‘ay * |1976-yil 29-Oktabr |<ref>{{Cite news |last=Carter |first=Jamie |date=February 5, 2021 |title=Have You Ever Seen A ‘Moon Tree?’ Where You Can See A Curious Legacy Of NASA’s Apollo Missions 50 Years On |work=[[Forbes]] |url=https://www.forbes.com/sites/jamiecartereurope/2021/02/05/have-you-ever-seen-a-moon-tree-where-you-can-see-this-curious-legacy-of-nasas-apollo-missions-50-years-later/ |access-date=August 24, 2022}}</ref> |- |[[Tuskegee (Alabama)|Tuskegee]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|20px|Alabama]] Alabama |V.A. kasalxonasi (CAVHCS) |Loblolli qaragʻay * |1976-yil |<ref>{{Cite web |date=July 3, 2021 |title=Moon Trees |url=https://encyclopediaofarkansas.net/entries/moon-trees-14947/ |access-date=August 14, 2022 |website=[[Encyclopedia of Arkansas]] |publisher=[[Central Arkansas Library System]]}}</ref> |- |[[Monticello (Arkansas)|Monticello]] |[[Fayl:Flag of Arkansas.svg|20px|Arkansas]] Arkansas |[[Monticellodagi Arkansas universiteti]] |Loblolli qaragʻay * |1977-yil? | |- |[[Yangi Orlean|New Orleans]] |[[Fayl:Flag of Louisiana.svg|20px|Louisiana]] Louisiana |NASA Michoud yigʻish moslamasi |Loblolli qaragʻay (2?) * |1976-yil Iyul |<ref>{{Cite news |last=Pontchartrain |first=Blake |date=July 15, 2019 |title=How trees that traveled to the moon and back came to live in Louis Armstrong Park |work=[[Gambit (newspaper)|The Gambit]] |url=https://www.nola.com/gambit/new_orleans/news/blake_pontchartrain/article_336db444-7cf8-56ab-a060-17238aa9aa6b.html |access-date=August 24, 2022}}</ref> |- |North Pembroke |[[Fayl:Flag of Massachusetts.svg|20px|Massachusetts]] Massachusetts |AQSH tarixiy jamiyati |Chinor? * |1976-yil April |<ref>Hester, Jessica Leigh (February 1, 2019). "Whatever Happened to All the Moon Trees?". Atlas Obscura. Retrieved June 26, 2022. In New Orleans, for instance, a Moon pine was removed after sustaining damage in Hurricane Katrina.</ref> |- |[[Albukerke|Albuquerque]] |[[Fayl:Flag of New Mexico.svg|20px|New Mexico]] New Mexico |[[Civic Plaza]] | rowspan="2" |Douglas Fir * |1976-yil, 7-aprel |<ref>{{Cite news |date=July 23, 2019 |title=New Mexico’s ‘moon trees’ planted after Apollo 14 are lost |work=[[Associated Press]] |url=https://apnews.com/article/fa2b76b108eb4503bf133514bee75aa0 |access-date=August 24, 2022}}</ref> |- |Illinois Valley |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|20px|Oregon]] Oregon |[[Siskiyou Smoke Jumper bazasi]] |1976-yil 7-aprel |<ref>{{Cite news |last=Carter |first=Jamie |date=February 5, 2021 |title=Have You Ever Seen A ‘Moon Tree?’ Where You Can See A Curious Legacy Of NASA’s Apollo Missions 50 Years On |work=[[Forbes]] |url=https://www.forbes.com/sites/jamiecartereurope/2021/02/05/have-you-ever-seen-a-moon-tree-where-you-can-see-this-curious-legacy-of-nasas-apollo-missions-50-years-later/ |access-date=August 24, 2022}}</ref> |- |[[Vashington (shahar)|Washington, D.C.]] |[[File:Flag of the District of Columbia.svg|20px|District of Columbia]] District of Columbia |[[Oq uy|White House]] |Loblolli qaragʻay * |1977-yil, 19-Yanvar | |- |[[Plano (Texas)|Plano]] |[[Fayl:Flag of Texas.svg|20px|Texas]] Texas |Plano oʻrta maktabi |Chinor * |2009-yil 4-Noyabr | |- |[[Hyuston|Houston]] |[[Fayl:Flag of Texas.svg|20px|Texas]] Texas |[[NASA Johnson kosmik markazi]] |Loblolli qaragʻay |2016-yil, Fevral |- |Silver City |[[Fayl:Flag of New Mexico.svg|20px|New Mexico]] New Mexico |[[Gough Parki]] |Chinor |1976-yil 14-Avgust |<ref>{{Cite news |date=August 14, 1976 |title='Moon Tree' Dedication Here Sunday' |pages=1 |work=[[Silver City Daily Press and Independent|Silver City Daily Press]] |url=https://www.newspapers.com/image/38674710/?clipping_id=34076574 |access-date=August 22, 2022}}</ref> |- |Bracey |[[Fayl:Flag of Virginia.svg|20px|Virginia]] Virginia |River Ridge golf va lager klubi |Chinor |1971-yil 31-Yanvar | |} === Boshqa mamlakatlarda === {| class="wikitable sortable plainrowheaders" ! scope="col" |Shahar ! scope="col" | Mamlakat ! scope="col" | Manzil ! scope="col" | Turlar ! scope="col" | Ekilgan sana ! class="unsortable" scope="col" | {{Abbr|Ref.|Reference(s)}} |- | [[Brazilia (shahar)|Braziliya]] | [[Braziliya]] | Ibama markaziy binosining bogʻi | saqich | 1980 yil 14 noyabr | <ref>[http://memoria.bn.br/DocReader/docreader.aspx?bib=028274_03&pasta=ano%20198&pesq=%C3%A1rvore%20da%20lua ''Correio Braziliense'', November 15, 1980]</ref> |- | Santa Rosa | [[Braziliya]] | Parque Municipal de Exposições | Qizil daraxt | 1981 yil 18 avgust |<ref>[http://memoria.bn.br/DocReader/docreader.aspx?bib=028274_03&pasta=ano%20198&pesq=%C3%A1rvore%20da%20lua ''Correio Braziliense'', November 15, 1980]</ref> |- | [[Tradate|Savdo]] | [[Italiya]] | Appiano Gentile Park | Loblolli qaragʻay | 2011 yil 10 oktyabr | |- | [[Luzern|Lucerne]] | [[Shveysariya|Shveytsariya]] | Shveytsariya transport muzeyi | chinor | 1976 yil 15 avgust (keyinroq ekilgan) | |} == Yana qarang == * [[Oy tosh]] * [[Astrobotanika]] * [[https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_individual_trees List of individual trees]] == Manbalar == {{manbalar}} == Havolalar == * [http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html Oy daraxtlari, NASA.] * [http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html Oy daraxtlari, NASA: [[Goddard kosmik parvozlar markazi]]] * [http://www.moontreefoundation.org Oy daraxti fondi.] * https://foresthistory.org/houston-we-have-moon-trees/ „Xyuston, bizda oy daraxtlari bor“. [[Peeling Back the Bark blogi]], [[The Forest History Society]]. tdsagejyo9mns8yzs6jaaccl3bc3j3u 2816529 2816528 2022-08-28T22:16:29Z Abdug'ani Karimov 75024 /* Tarixi */ wikitext text/x-wiki [[Fayl:Bicentennial_moon_tree.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Bicentennial_moon_tree.jpg/170px-Bicentennial_moon_tree.jpg|thumb| 1975–yilda Filadelfiya, Vashington maydonida ekilgan ikki yuz yillik oy daraxti]] [[Fayl:MoonTreeArk.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/MoonTreeArk.jpg/170px-MoonTreeArk.jpg|thumb| [[Fort Smith (Arkansas)|Arkanzas shtatining Fort Smit]] shahridagi Sebastyan okrugi sud binosi oldidagi oy daraxti]] [[Fayl:MoonTreePlaque.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/MoonTreePlaque.jpg/170px-MoonTreePlaque.jpg|thumb| Fort Smit, Arkanzas, Oy daraxti tagidagi plaket.]] [[Fayl:Moon_tree_plaque,_Waycross,_GA.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Moon_tree_plaque%2C_Waycross%2C_GA.jpg/170px-Moon_tree_plaque%2C_Waycross%2C_GA.jpg|thumb| Oy daraxti, Waycross, Jorjiya]] '''Oy daraxtlari''' 1971–yilda Apollon 14 missiyasining qoʻmondonlik moduli uchuvchisi [[Stuart Roosa]] tomonidan Oy atrofidagi orbitaga olingan 500 ta urugʻdan oʻstirilgan daraxtlardir. Bu gʻoyani oʻsha paytdagi Amerika Qoʻshma Shtatlar oʻrmon xizmati boshligʻi [[Ed Cliff]] tutundan sakrab chiqqan Ruzaga taklif qilgan.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.foresthistory.org/ASPNET/People/Chiefs.aspx|sarlavha=Chiefs of the U.S. Forest Service|ism=Gerald|muallif=Williams|sana=2009-06-18|nashriyot=[[Forest History Society]]|kirish sanasi=7 August 2009|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150924014558/http://www.foresthistory.org/ASPNET/People/Chiefs.aspx|arxivsana=24 September 2015}}</ref> Tajriba uchun urugʻlar besh [[Tur (biologiya)|turdagi]] daraxtdan tanlab olindi: loblolli qaragʻay, chinor, saqich, qizil daraxt va Duglas archasi.<ref name="Williams">{{Veb manbasi|url=http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html|sarlavha=The "Moon Trees"|ism=David R.|muallif=Williams|nashriyot=[[NASA]]|ish=[[Goddard Space Flight Center]]|sana=28 July 2009|kirish sanasi=7 August 2009}}</ref><ref name="Atlantic Jan 2022"> [https://www.theatlantic.com/science/archive/2022/01/nasa-moon-trees-apollo/621395/ We Almost Forgot About the Moon Trees: A collection of tree seeds that went round and round the moon was scattered far and wide back home], by Marina Koren. The seeds orbited the Moon, but were not landed on it. The Atlantic, January 31, 2022. </ref><ref name="Wired Feb 2011"> [https://www.wired.com/2011/02/moon-trees/ The Mystery of the Missing Moon Trees:] 15 years after NASA astronomer David Williams started searching for them, hundreds of trees grown from space-faring seeds are still missing. The "moon trees, " whose seeds circled the moon 34 times in Apollo 14 astronaut Stuart Roosa‘s pocket, were welcomed back to Earth with great fanfare in 1971. February 10, 2011, wired.com.</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=February 10, 2011 |title=Race Against Time to Find Apollo 14's Lost Voyagers: 'Moon Trees' |work=[[Science Daily]] |url=https://www.sciencedaily.com/releases/2011/02/110209171139.htm}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Black |first=Richard |date=19 July 2005 |title=Trees... from the Moon |work=[[BBC News]] |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/magazine/4694361.stm}}</ref> == Tarixi == Parvozdan soʻng urugʻlar unib chiqishi uchun [[Mississippi|Missisipi shtatining]] [[Gulfport (Mississippi)|Gulfport]] shahridagi janubiy Forest xizmat stantsiyasiga va [[Placerville (California)|Kaliforniyaning Pleyservil shahridagi]] gʻarbiy stantsiyaga yuboriladi. Deyarli barcha urugʻlar muvaffaqiyatli unib chiqadi va bir necha yil oʻtgach, oʻrmon xizmati 420 ga yaqin koʻchatlarga ega boʻladi. Ulardan baʼzilari yerga ekilib maxsus nazorat sifatida ajratilgan. 40 yildan koʻproq vaqt oʻtgach, ikki toifadagi daraxtlarni oʻrtasida sezilarli farq yoʻq edi. „Oy daraxtlari“ ning aksariyati 1975–1976–yillarda davlat oʻrmon xoʻjaligi tashkilotlariga mamlakatning ikki yuz yillik bayrami doirasida ekish uchun berilgan. Daraxtlar janubiy yoki gʻarbiy turlarga tegishli boʻlganligi sababli, barcha shtatlar daraxtlarni olmagan. [[Oq uy|Oq uyda]] Loblolli qaragʻayi ekilgan va daraxtlar [[Braziliya|Braziliyada]], [[Shveysariya|Shveytsariyada]] ekilib, hattoki [[Yaponiya imperatori|imperator]] Xiroxitoga va boshqalarga sovgʻa qilingan.<ref name="Williams">{{Veb manbasi|url=http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html|sarlavha=The "Moon Trees"|ism=David R.|muallif=Williams|nashriyot=[[NASA]]|ish=[[Goddard Space Flight Center]]|sana=28 July 2009|kirish sanasi=7 August 2009}}</ref> Bu urugʻlardan ekilgan koʻplab daraxtlarning joylashuvi oʻnlab yillar davomida nomaʼlum boʻlib kelgan. 1996–yilda uchinchi sinf oʻqituvchisi Joan Goble va uning oʻquvchilari oʻz hududlarida oy daraxti ekanligini koʻrsatadigan taxtali daraxtni topdilar. Ular Gobl NASAga elektron xat yuborib xodim Dave Williamsga murojaat qildi. Uilyams NASAdagi ko‘pchilik hamkasblari qatori ana shu daraxtlarning mavjudligidan bexabar boʻlgan. Williams baʼzi tadqiqotlarni amalga oshirganidan soʻng, bu urugʻlarni kosmosga va uyga ekish uchun Roosa tomonidan amalga oshirilgan dastlabki harakatlar tasvirlangan eski gazetadan baʼzi parchalarini topdi.<ref name="Atlantic Jan 2022"> [https://www.theatlantic.com/science/archive/2022/01/nasa-moon-trees-apollo/621395/ We Almost Forgot About the Moon Trees: A collection of tree seeds that went round and round the moon was scattered far and wide back home], by Marina Koren. The seeds orbited the Moon, but were not landed on it. The Atlantic, January 31, 2022. </ref> Williams NASAning rasmiy veb-saytiga oʻzining sahifasini joylashtirib, daraxtlarni topishda jamoatchilikdan yordam so‘radi. Sahifada, shuningdek, oy daraxtlarining maʼlum boʻlgan joylashuvi va turlari roʻyxati keltirilgan jadval ham boʻlgan. Williams Amerika Qoʻshma Shtatlari boʻylab odamlardan oy daraxtlari ekanligini tasdiqlovchi plitalar bilan daraxtlarni koʻrganli haqida xabarlarni eshita boshladi. Williams bunday daraxtlar, jumladan, ularning joylashuvi va turlari haqida maʼlumotlar roʻyxatini koʻrsatadigan maʼlumotlar bazasini yaratishni va boshqarishni boshladi. 2011-yilda ''Wired'' jurnalida chop etilgan maqolada Williamsning elektron pochta manzili koʻrsatilib, saʼy-harakatlari tasvirlangan va oy daraxtlari haqida mavjud maʼlumotga ega boʻlgan har qanday odamni oʻz sahifasiga yozishga undagan.<ref name="Wired Feb 2011"> [https://www.wired.com/2011/02/moon-trees/ The Mystery of the Missing Moon Trees:] 15 years after NASA astronomer David Williams started searching for them, hundreds of trees grown from space-faring seeds are still missing. The "moon trees, " whose seeds circled the moon 34 times in Apollo 14 astronaut Stuart Roosa‘s pocket, were welcomed back to Earth with great fanfare in 1971. February 10, 2011, wired.com.</ref> 2022 yil holatiga koʻra, mavjud daraxtlarni aniqlash va joylashtirish boʻyicha say-harakatlar davom ettirililib<ref name="Atlantic Jan 2022"> [https://www.theatlantic.com/science/archive/2022/01/nasa-moon-trees-apollo/621395/ We Almost Forgot About the Moon Trees: A collection of tree seeds that went round and round the moon was scattered far and wide back home], by Marina Koren. The seeds orbited the Moon, but were not landed on it. The Atlantic, January 31, 2022. </ref> NASA sahifasi faolligicha qolgan.<ref name="NASA page"> [https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html The „Moon Trees“], official NASA website, accessed Feb 3, 2022. </ref> 2021-yil mart oyiga kelib Qirollik Astronomiya Jamiyati va [[Buyuk Britaniya kosmik agentligi|Buyuk Britaniya Koinot agentligi tashrif bilan Buyuk Britaniyada]] [[Birlashgan Qirollik|o‘sishi]] mumkin bo‘lgan 15 tagacha Oy daraxtini aniqlash uchun jamoatchilikdan yordam so‘radi. 2021–yil aprel oyi holatiga koʻra, Buyuk Britaniyaga kelgan daraxt turlaridan hech biri aniqlanmagan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://ras.ac.uk/news-and-press/news/can-you-help-us-find-moon-trees|sarlavha=Can you help us find the Moon Trees?|muallif=Massey|ism=Robert|nashriyot=Royal Astronomical Society|sana=2021-03-30|kirish sanasi=2021-04-23}}</ref> === Hozirgi harakatlar === Oy daraxti jamgʻarmasi — bu Roosaning qizi Rosemary tomonidan boshqariladigan tashkilot boʻlib, u dunyo boʻylab turli mintaqalarda oy daraxtlarini ekishni oʻz oldiga maqsad qiladi. Jamgʻarma homiyligi asosida va Roosa tomonidan olib borilgan tadqiqotlar natijasiga koʻra urugʻlardan unib chiqqan daraxtlarning asl avlodi orqali yetishtirilgan urugʻlar bilan yangi daraxtlar ekish ishlarini amalga oshiradi.<ref name="foundation"> [https://www.moontreefoundation.com/moon-tree-plantings Moon tree Planting ceremony], official website of Moon Tree Foundation, accessed February 3, 2022. </ref> == Joylari == === Amerika Qoʻshma Shtatlar === {| class="wikitable sortable plainrowheaders" ! scope="col" |Shahar ! scope="col" |Shtat ! scope="col" |Hududi ! scope="col" |Turlari ! class="unsortable" scope="col" |Ekilgan sana ! class="unsortable" scope="col" |{{Abbr|Ref.|Reference(s)}} |- |[[Starkville (Mississippi)|Starkville]] |[[Fayl:Flag of Mississippi.svg|20px]] Mississippi |Dorman Xoll, Mississippi shtat universiteti |Chinor |1975 |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Steinberg |first=Sasha |date=July 18, 2019 |title=As NASA celebrates Apollo 50th anniversary, MSU recognizes lineage of its ‘Moon Sycamore’ tree |work=[[Mississippi State University]] |url=https://www.msstate.edu/newsroom/article/2019/07/nasa-celebrates-apollo-50th-anniversary-msu-recognizes-lineage-its-moon |access-date=July 4, 2022}}</ref> |- |[[Filadelfiya|Philadelphia]] |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|20px]] Pennsylvania |Washington Kvadrat parki |Chinor* |1975-yil 6-May |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=McDevitt |first=John |date=September 2, 2011 |title=Dead ‘Moon Tree’ In Washington Square Park Will Be Replaced |work=[[KYW-TV|CBS Philly]] |url=https://philadelphia.cbslocal.com/2011/09/02/dead-moon-tree-in-washington-square-park-will-be-replaced/ |access-date=July 14, 2022}}</ref> |- |[[Bethesda (Maryland)|Bethesda]] |[[Fayl:Flag of Maryland.svg|20px|Maryland]] Maryland |Amerika oʻrmonchilar jamiyati |Loblolli qaragʻay |1975-yil, 30-sentyabr |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Botkin|ism=Erica|sana=October 1, 2014|sarlavha=Moon Trees|url=https://www.redwoods.edu/artgallery/Exhibitions/ArtMID/1082/ArticleID/436/Moon-Trees|kirish sanasi=June 28, 2022|nashriyot=[[College of the Redwoods]]}}</ref> |- |[[Fort Smith (Arkansas)|Fort Smith]] |[[Fayl:Flag of Arkansas.svg|20px|Arkansas]] Arkansas |Sebastian okrugi sud binosi |Loblolli qaragʻay |1976-yil 15-Mart |<ref name=":1">{{Yangiliklar manbasi |last=Lee |first=Brittney |date=August 20, 2018 |title=Arkansas Moon Trees: Out of This World |work=Only in Arkansas |url=https://onlyinark.com/homegrown/arkansas-moon-trees/ |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Little Rock (Arkansas)|Little Rock]] |[[Fayl:Flag of Arkansas.svg|20px|Arkansas]] Arkansas |Oʻrmon xoʻjaligi komissiyasi shtab-kvartirasi |Loblolli qaragʻay * |1976-yil 15-Mart |<ref name=":1" /> |- |[[Washington (Arkansas)|Washington]] |[[Fayl:Flag of Arkansas.svg|20px|Arkansas]] Arkansas |Eski Washington tarixiy shtat bogʻi |Loblolli qaragʻay |1976-yil 15-Mart |<ref>{{Yangiliklar manbasi |author-link= |date=January 8, 2015 |title=Arkansas grows ‘moon trees’ |work=[[Fox News]] |url=https://www.foxnews.com/science/arkansas-grows-moon-trees |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Asheville (Shimoliy Karolina)|Asheville]] |[[Fayl:Flag of North Carolina.svg|20px|North Carolina]] North Carolina |Ashevilledagi botanika bogʻlari |Chinor |1976-yil 19-Mart |<ref>{{Veb manbasi|sana=August 28, 2018|sarlavha=Asheville’s Moon Tree|url=https://thepennsylvaniarambler.com/2018/08/28/along-the-way-the-asheville-moon-tree/|kirish sanasi=July 4, 2022|ish=The Pennsylvania Rambler}}</ref> |- |[[Birmingham (Alabama)|Birmingham]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|20px|Alabama]] Alabama |Birminham botanika bogʻi, Lane Parki yaqinida |Chinor |1976-yil Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Hansen |first=Jeff |date=February 9, 2011 |title=40 years after splashdown, Birmingham Botanical Gardens a tranquil base for tree grown from seeds that went to the moon |work=[[The Birmingham News]] |url=https://www.al.com/spotnews/2011/02/40_years_after_splashdown_birm.html |access-date=June 20, 2022}}</ref> |- |[[Montgomery (Alabama)|Montgomery]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|20px|Alabama]] Alabama |Alabama shtati Kapitoliy binosi |Loblolli qaragʻay |1976-yil Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Shryock |first=John |date=July 19, 2019 |title=Have you ever seen Montgomery’s ‘Moon Tree’? |work=[[WSFA|WSFA-12]] |url=https://www.wsfa.com/2019/07/19/have-you-ever-seen-montgomerys-moon-tree/ |access-date=June 20, 2022}}</ref> |- |Elmer |[[Fayl:Flag of Louisiana.svg|20px|Louisiana]] Louisiana |Palustris tajriba stantsiyasi, Kisatchie milliy oʻrmoni |Loblolli qaragʻay |April 1976 |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Zeringue |first=Jeff |date=March 4, 2019 |title=Moon tree mystery unsolved, still funny |work=Louisiana Forestry Association |url=https://www.laforestry.com/single-post/2019/03/04/Moon-tree-mystery-unsolved-still-funny |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |[[Knoxville (Tennessee)|Knoxville]] |[[Fayl:Flag of Tennessee.svg|20px|Tennessee]] Tennessee |Oʻrmon xoʻjaligi tajriba stantsiyasi, Tennessi universiteti |Loblolli qaragʻay |1976-yil Aprel |<ref>{{Veb manbasi|sana=2013|sarlavha=Moon Trees #24|url=https://tufc.com/project/moon-trees/|kirish sanasi=July 14, 2022|ish=Tennessee Urban Forestry Council}}</ref> |- |Sewanee |[[Fayl:Flag of Tennessee.svg|20px|Tennessee]] Tennessee |Woods Laboratoriyalari, Janubiy universiteti |Chinor |1976-yil Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Priestley |first=Mary |date=Spring 2002 |title=Preserving the Moon Tree and Other Members of the Campus Canopy |volume=6 |pages=1 |work=The Plant Press |publisher=[[Sewanee: The University of the South]] |issue=2 |url=https://new.sewanee.edu/files/resources/v6-n2.pdf |access-date=July 14, 2022}}</ref> |- |[[Elizabethton (Tennessee)|Elizabethton]] |[[Fayl:Flag of Tennessee.svg|20px|Tennessee]] Tennessee |[[Fort Watauga]], [[Sycamore Shoals shtat tarixiy hududi]] |Chinor* |1976-yil Aprel |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Zepp|ism=Louise|sarlavha=Trees of Note|url=https://digital.tnconservationist.org/publication/?i=642292&article_id=3561568|kirish sanasi=July 14, 2022|ish=The Tennessee Conservationist}}</ref> |- |[[Tullahoma (Tennessee)|Tullahoma]] |[[Fayl:Flag of Tennessee.svg|20px|Tennessee]] Tennessee |Arnold havo kuchlari bazasi |Loblolli qaragʻay* |1976-yil Aprel |<ref>{{Veb manbasi|sana=March 4, 2021|sarlavha=Tennessee’s four moon trees|url=https://noogatoday.6amcity.com/moon-trees-tn/|kirish sanasi=July 14, 2022|ish=NOOGAtoday}}</ref> |- |[[Olympia (Washington)|Olympia]] |[[Fayl:Flag of Washington.svg|20px|Washington]] Washington |Washington shtati Kapitoliy binosi |Douglas Fir |1976-yil Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Erickson |first=Annie |date=March 13, 2020 |title=Olympia's Moon Tree just had triplets |work=[[KING-TV]] |url=https://www.king5.com/article/tech/science/environment/moon-tree-washington-state-olympia/281-2ff5d4cd-2b54-44df-9047-76b5c12fe615 |access-date=July 14, 2022}}</ref> |- |[[Indianapolis]] |[[Fayl:Flag of Indiana.svg|20px|Indiana]] Indiana |Indiana shtati uyi |Chinor |1976-yil 9-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Smith |first=Casey |date=July 18, 2019 |title=Across Indiana, trees are growing from seeds that went to the Moon. Here's where you can find them. |work=[[The Indianapolis Star]] |url=https://www.indystar.com/story/news/2019/07/18/indianas-moon-tree-seeds-made-their-way-space-and-back/1629114001/ |access-date=June 26, 2022 |quote=On the east lawn of the Statehouse in Indianapolis, a Sycamore was planted on April 9, 1976.}}</ref> |- |[[Lansing (Michigan)|Lansing]] |[[Fayl:Flag of Michigan.svg|20px|Michigan]] Michigan |Michigan shtati kapitoliy binosi |Chinor* |1976-yil 9-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=April 23, 1976 |title=Moon Tree Planted, Removed |pages=7 |work=[[Ironwood Daily Globe]] |url=https://www.newspapers.com/clip/34076521/moon-tree-at-state-capital-lawn/ |access-date=June 28, 2022}}</ref> |- |[[Flagstaff (Arizona)|Flagstaff]] |[[Fayl:Flag of Arizona.svg|20px|Arizona]] Arizona |Frances qisqa hovuzi, (ilgari Flagstaff oʻrta maktabi boʻlgan) |Douglas Fir* |1976-yil 30-Aprel |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Houk|ism=Rose|sana=July 7, 2021|sarlavha=Earth Notes: Southwestern Douglas-Fir Trees|url=https://www.knau.org/earth-notes/2021-07-07/earth-notes-southwestern-douglas-fir-trees|kirish sanasi=June 20, 2022|ish=[[KNAU]]|iqtibos=In 1976, a Douglas-fir tree was planted by the Frances Short Pond in Flagstaff.}}</ref> |- |[[Tucson (Arizona)|Tucson]] |[[Fayl:Flag of Arizona.svg|20px|Arizona]] Arizona |Kuiper kosmik fanlar binosi, Arizona universiteti |Chinor |1976-yil 30-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Desrochers |first=Daniel |date=September 29, 2015 |title=UA's moon tree struggles in dry climate |work=[[Arizona Daily Star]] |url=https://tucson.com/news/science/uas-moon-tree-struggles-in-dry-climate/article_fc15d0a9-a5c8-5b44-a791-18fa47cb37ce.html |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Salem (Oregon)|Salem]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|20px|Oregon]] Oregon |Oregon shtati kapitoliy binosi |Douglas Fir |1976-yil 30-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Schneider |first=Will |date=April 30, 2017 |title=Salem Moon Tree |work=Public History PDX |publisher=[[Portland State University]] |url=http://publichistorypdx.org/2017/04/30/salem-moon-tree/ |access-date=July 7, 2022}}</ref> |- |Middletown |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|20px|Pennsylvania]] Pennsylvania |Core Creek Parki |Chinor |1976-yil 30-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Sofield |first=Tom |date=July 20, 2018 |title=‘Moon Tree’ At Core Creek Park Lives Up To Out-Of-This-World Name |work=LevittownNow |url=https://levittownnow.com/2018/07/20/moon-tree-at-core-creek-park-lives-up-to-its-out-of-this-world-name/ |access-date=July 14, 2022}}</ref> |- |[[Arcata (California)|Arcata]] |[[Fayl:Flag of California.svg|20px|California]] California |California Davlat Politexnika Universiteti, Humboldt |3 qizil daraxt |1976-yil May |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=October 8, 2009 |title=Unraveling the Moon Tree Mystery |publisher=[[California State Polytechnic University, Humboldt]] |url=https://now.humboldt.edu/news/unravling-the-moon-tree-mystery |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |Athens |[[Fayl:Flag of Georgia.svg|20px|Georgia]] Georgia |Athens-Clarke okrugi rejalashtirish boʻlimi |Loblolli qaragʻay |1976-yil May |<ref>{{Veb manbasi|sana=May 2021|sarlavha=Moon Tree|url=https://www.accgov.com/10038/Moon-Tree|kirish sanasi=June 23, 2022|ish=Athens-Clarke County Website}}</ref> |- |Lincoln City |[[Fayl:Flag of Indiana.svg|20px|Indiana]] Indiana |Lincoln Davlat parki |Chinor |1976-yil 3-May |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=June 22, 2020 |title=Moon Tree Continues to Thrive at Lincoln State Park |work=Friends of Lincoln State Park |url=https://lspfriends.com/index.php/2020/06/22/moon-tree/ |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |[[Roseburg (Oregon)|Roseburg]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|20px|Oregon]] Oregon |Roseburg Veteran Ishlari Tibbiyot Markazi |Douglas Fir |1976-yil 3-May |<ref>{{Veb manbasi|sana=May 5, 2011|sarlavha=Apollo 14 Moon Trees|url=http://www.highway199.org/history/apollo-14-moon-trees/|kirish sanasi=July 4, 2022|ish=Highway199}}</ref> |- |[[Hollidaysburg]] |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|20px|Pennsylvania]] Pennsylvania |Togʻli zali |Chinor |1976-yil 5-May |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Crumrine |first=Chad |date=June 30, 2022 |title=Hollidaysburg 'Moon Tree' Symbol of American History |work=Morrisons Cove Herald |url=https://www.mcheraldonline.com/story/2022/06/30/opinion/hollidaysburg-moon-tree-symbol-of-american-history/11893.html |access-date=July 7, 2022}}</ref> |- |[[Boise]] |[[Fayl:Flag of Idaho.svg|20px|Idaho]] Idaho |Idaho shtati Kapitoliy binosi |Douglas Fir* |1976-yil 7-May |<ref>{{Veb manbasi|sana=March 3, 2022|sarlavha=Idaho Capitol Tree|url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_trees/idaho_capitol_tree.html|kirish sanasi=June 26, 2022|ish=Goddard Space Flight Center|nashriyot=[[NASA]]}}</ref> |- |[[Cape Canaveral (Florida)|Cape Canaveral]] |[[Fayl:Flag of Florida.svg|20px|Florida]] Florida |Kennedy kosmik markazi |Chinor* |1976-yil 25-may, |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Kelly |first=Emre |date=September 21, 2017 |title='Moon Tree' that traveled on Apollo mission and planted at KSC toppled by Hurricane Irma |work=[[Florida Today]] |url=https://www.floridatoday.com/story/tech/science/space/2017/09/21/nasa-apollo-moon-tree-toppled-hurricane-irma-kennedy-space-center-visitor-complex-florida/688689001/ |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Ebensburg]] |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|20px|Pennsylvania]] Pennsylvania |Cambria Viloyat sudi binosi |Chinor |1976-yil 29-iyun |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Ramirez |first=Chris |date=February 15, 2011 |title=NASA 'detective' on track of America's 'moon trees' |work=[[Pittsburgh Tribune-Review]] |url=https://archive.triblive.com/news/nasa-detective-on-track-of-americas-moon-trees/ |access-date=July 7, 2022}}</ref> |- |[[King of Prussia]] |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|20px|Pennsylvania]] Pennsylvania |Lockheed Martin kosmik tizimlari binosi |Chinor |1976-yil 29-iyun |<ref name=":0">{{Yangiliklar manbasi |last=Zuckerman |first=Catherine |date=July 8, 2019 |title=Trees that traveled to space now live on Earth. Here's where to find them. |work=[[National Geographic]] |url=https://www.nationalgeographic.com/science/article/moon-trees-that-traveled-to-space-now-live-on-earth-where-are-they-now |url-access=registration |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |[[Atchison (Kansas)|Atchison]] |[[Fayl:Flag of Kansas.svg|20px|Kansas]] Kansas.svg |Xalqaro doʻstlik oʻrmoni |Chinor |1976-yil 24-iyul |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Wenner |first=Anna |date=February 18, 2011 |title='Moon tree' at home in Atchison |work=[[The Topeka Capital-Journal]] |url=https://www.cjonline.com/story/news/2011/02/18/moon-tree-home-atchison/16475745007/ |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |[[Berkeley (California)|Berkeley]] |[[Fayl:Flag of California.svg|20px|California]] California |Tilden tabiat zonasining shimoli-gʻarbiy hududi |2 qizil daraxt |1976-yil 26-iyul |<ref>{{Veb manbasi|muallif=O'Brien|ism=Matt|sana=December 14, 2016|sarlavha='Moon trees' mark Tilden Regional Park|url=https://www.mercurynews.com/2015/11/27/moon-trees-mark-tilden-regional-park/|kirish sanasi=April 29, 2021|ish=[[The Mercury News]]|til=}}</ref> |- |[[Monterey (California)|Monterey]] |[[Fayl:Flag of California.svg|20px|California]] California |Colton Hall yaqinidagi Friendly Plaza |Qizil daraxt |1976-yil 27-iyul |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Skvor |first=Gabriel |date=May 16, 2013 |title=Forty years ago a Monterey resident orbited the moon with the Apollo 14 astronauts. |work=Monterey County Weekly |url=https://www.montereycountyweekly.com/news/831_tales/forty-years-ago-a-monterey-resident-orbited-the-moon-with-the-apollo-14-astronauts/article_44202c04-6d12-5f72-84b7-03ae844a7f94.html |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Steubenville (Ohio)|Steubenville]] |[[Fayl:Flag of Ohio.svg|20px|Ohio]] Ohio |Doʻstlik bogʻi |Chinor |1976-yil 29-iyul |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Jankowski |first=Bob |title=Moon Seedling Planted |work=Herald-Star |publication-place=Steubenville, Ohio |url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_trees/friendship_park_tree.html |access-date=July 4, 2022}}</ref> |- |San Luis Obispo |[[Fayl:Flag of California.svg|20px|California]] California |Mission Plaza |Redwood |1976-yil 30-iyul |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=April 22, 2019 |title=A tree in SLO County orbited the moon — yes, really |work=San Luis Obispo |url=https://www.sanluisobispo.com/news/local/article215604450.html |url-access=subscription |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Troy (Alabama)|Troy]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|20px|Alabama]] Alabama |Alabama kashshoflar muzeyi |Loblolli qaragʻay |1976-yil 5-avgust |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Treadwell|ism=Jaine|sana=July 20, 2019|sarlavha=MOON TREE: Pioneer Museum among select sites for special tree|url=https://www.troymessenger.com/2019/07/20/moon-tree-pioneer-museum-among-select-sites-for-special-tree/|kirish sanasi=June 20, 2022|ish=Troy Messenger}}</ref> |- |[[Tuscumbia (Alabama)|Tuscumbia]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|20px|Alabama]] Alabama |Ivy Green, tarixiy yodgorlik va [[Helen Keller]]ning tugʻilgan joyi |Loblolli qaragʻay |1976-yil 9-oktabr |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Corey |first=Russ |date=July 28, 2019 |title=Moon tree remains an attraction at Ivy Gree |work=[[TimesDaily]] |url=https://www.timesdaily.com/news/moon-tree-remains-an-attraction-at-ivy-green/article_733e4b95-4952-5787-b53d-636a80f57321.html |url-access=subscription |access-date=June 20, 2022}}</ref> |- |[[Auburn (Alabama)|Auburn]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|20px|Alabama]] Alabama |G.W. Andrews oʻrmon xoʻjaligi fanlari laboratoriyasi, Auburn universiteti |Loblolli qaragʻay* |1976-yil 22-oktabr |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Eastwood |first=Jon |date=July 6, 2019 |title=Grown from a seed that orbited the Moon in 1971. See Birmingham Botanical Gardens’ Moon Tree. |work=Bham Now |url=https://bhamnow.com/2019/06/04/birmingham-alabama-moon-tree/ |access-date=June 20, 2022 |quote=Alabama had five Moon Trees. Four are still alive. Auburn University, G.W Andrews Forestry Sciences Lab.}}</ref> |- |[[Sacramento (California)|Sacramento]] |[[Fayl:Flag of California.svg|20px|California]] California |California shtati kapitoliy binosi |Qizil daraxt |1976-yil |<ref> Turner, Robert (December 2020). "No Annexation Without Representation". Sactown Magazine. Retrieved June 20, 2022.</ref> |- |Tallahassee |[[Fayl:Flag of Florida.svg|20px|Florida]] Florida |Doyle Conner binosi, zavod sanoati bosh qarorgohi |Loblolli qaragʻay |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Davidson-Hiers |first=CD |date=July 16, 2019 |title=Bark side of the moon: Seeds from Apollo 14 mission rooted in Tallahassee |work=[[Tallahassee Democrat]] |url=https://www.tallahassee.com/story/news/2019/07/17/seeds-trees-orbited-moon-rooted-capital-city/1733042001/ |access-date=June 23, 2022}}</ref> |- |[[Waycross (Georgia)|Waycross]] |[[Fayl:Flag of Georgia.svg|20px|Georgia]] Georgia |Okefenokee mintaqaviy taʼlim xizmati agentligi |Loblolli qaragʻay |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Ford |first=Wayne |date=January 15, 2021 |title=As a seed, it orbited the moon on Apollo 14. 50 years later, this Athens pine is 'thriving' |work=[[Athens Banner-Herald]] |url=https://www.onlineathens.com/story/news/2021/01/15/athens-moon-tree-one-only-two-came-apollo-14-seeds-nasa-georgia/4161543001/ |access-date=June 23, 2022}}</ref> |- |[[Cannelton (Indiana)|Cannelton]] |[[Fayl:Flag of Indiana.svg|20px|Indiana]] Indiana |Camp Koch qiz skautlar lageri |Chinor |1976-yil |<ref>Zuckerman, Catherine (July 8, 2019). "Trees that traveled to space now live on Earth. Here's where to find them". National Geographic. Retrieved June 26, 2022.</ref> |- |[[Tell City (Indiana)|Tell City]] |[[Fayl:Flag of Indiana.svg|20px|Indiana]] Indiana |Hoosier milliy oʻrmon xizmati idorasi |2 dona shirin saqich |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Sutter |first=Chris |date=July 12, 2021 |title='Moon trees' attracting visitors to southern Indiana decades after a trip to space |work=[[WDRB|WDRB News]] |url=https://www.wdrb.com/news/moon-trees-attracting-visitors-to-southern-indiana-decades-after-a-trip-to-space/article_31e54cae-e340-11eb-83ae-2f0a5a04b721.html |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |Monmouth |[[Fayl:Flag of New Jersey.svg|20px|New Jersey]] New Jersey |Monmouth okrugi sud binosi |Chinor* |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=June 11, 1976 |title=Moon tree readied for courthouse site |pages=17 |work=Daily Register |publication-place=Shrewsbury, New Jersey |url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_trees/monmouth_nj_tree.html |access-date=July 4, 2022}}</ref> |- |[[Corvallis (Oregon)|Corvallis]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|20px|Oregon]] Oregon |Peavi Hall, Oregon shtati universiteti |Douglas Fir |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=DeWitt |first=Joce |date=October 11, 2012 |title=OSU recognizes Moon Tree as living history |work=[[Corvallis Gazette-Times]] |url=https://www.gazettetimes.com/news/local/osu-recognizes-moon-tree-as-living-history/article_70fae514-133f-11e2-bad3-001a4bcf887a.html |url-access=subscription |access-date=July 7, 2022}}</ref> |- |Doswell |[[Fayl:Flag of Virginia.svg|20px|Virginia]] Virginia |Kings Dominion oʻyin parki |2-chinor (1 oʻlik) |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Morrison |first=Julee |date=December 6, 2017 |title=The Moon Tree That Orbited the Moon 34 Times |work=[[HuffPost]] |url=https://www.huffpost.com/entry/the-moon-tree-that-orbite_b_9837820 |access-date=August 7, 2022}}</ref> |- |[[Eugene (Oregon)|Eugene]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|20px|Oregon]] Oregon |Erb Memorial ittifoqi, Oregon universiteti |Douglas Fir |1976-yil (1987-yilda koʻchirilgan va qayta ekilgan,) |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Davies |first=Sararosa |date=November 7, 2018 |title=To space and back: The story of UO’s ‘Moon Tree’ |work=[[Daily Emerald]] |url=https://www.dailyemerald.com/arts-culture/to-space-and-back-the-story-of-uo-s-moon/article_dc326c49-82ff-5c65-8524-a3d8ab0ca813.html |access-date=July 4, 2022}}</ref> |- |[[Gainesville (Florida)|Gainesville]] |[[Fayl:Flag of Florida.svg|20px|Florida]] Florida |Florida Universiteti |Chinor |1977-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Arndorfer |first=Bob |date=October 3, 2005 |title=Tracing the history of UF’s moon tree |work=[[The Gainesville Sun]] |url=https://www.gainesville.com/article/LK/20051003/news/604183518/GS/ |url-status=dead |access-date=June 22, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210325050842/https://www.gainesville.com/article/LK/20051003/news/604183518/GS/ |archive-date=March 25, 2021}}</ref> |- |[[Boise]] |[[Fayl:Flag of Idaho.svg|20px|Idaho]] Idaho |Louell boshlangʻich maktabi |Loblolli qaragʻay |1977-yil |<ref>{{Cite video |url=https://www.idahostatesman.com/news/local/article74684302.html |title=This Boise Tree Has Been To The Moon And Back |date=February 7, 2018 |type=Video |publisher=[[Idaho Statesman]]}}</ref> |- |[[Greenbelt (Maryland)|Greenbelt]] |[[Fayl:Flag of Maryland.svg|20px|Maryland]] Maryland |[[Goddard kosmik parvozlar markazi]] |Chinor |1977-yil 9-iyun |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Foster|ism=Jim|sana=September 18, 2002|sarlavha=Moon Tree|url=https://epod.usra.edu/blog/2002/09/moon-tree.html|kirish sanasi=June 28, 2022|ish=[[Universities Space Research Association]]}}</ref> |- |[[Perry (Florida)|Perry]] |[[Fayl:Flag of Florida.svg|20px|Florida]] Florida |Oʻrmon poytaxti muzeyi davlat bogʻi |Loblolli qaragʻay |1978-yil 29-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=October 22, 2011 |title=Seedling traveled 250,000 miles to moon and back |pages=3 |work=Perry News-Herald |url=https://ufdc.ufl.edu/UF00028293/00352/images/2 |access-date=June 22, 2022}}</ref> |- |Lockeford |[[Fayl:Flag of California.svg|20px|California]] California |[[Lockeford oʻsimlik materiallari markazi]] |Qizil daraxt |1979-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Forgione |first=Mary |date=July 20, 2019 |title=Where to find California’s moon trees, grown from seeds taken aboard an Apollo mission |work=[[Los Angeles Times]] |url=https://www.latimes.com/travel/story/2019-07-19/california-moon-trees |access-date=June 21, 2022 |quote=[A]nd at least one at a Forest Service site in Lockeford.}}</ref> |- |[[Yangi Orlean|New Orleans]] |[[Fayl:Flag of Louisiana.svg|20px|Louisiana]] Louisiana |Yangi Orlean daryo oqimi |Loblolli qaragʻay* |1983-yil Iyun |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Hester |first=Jessica Leigh |date=February 1, 2019 |title=Whatever Happened to All the Moon Trees? |work=[[Atlas Obscura]] |url=https://www.atlasobscura.com/articles/what-happened-to-moon-trees |access-date=June 26, 2022 |quote=In New Orleans, for instance, a Moon pine was removed after sustaining damage in Hurricane Katrina.}}</ref> |- |Holliston |[[Fayl:Flag of Massachusetts.svg|20px|Massachusetts]] Massachusetts |Holliston Politsiya mahkamasi |Chinor |1982-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Hosmer |first=Kerri |date=July 26, 1998 |title=From the Moon to Holliston |work=[[The MetroWest Daily News|Middlesex News]] |url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_trees/holliston_tree.html}}</ref> |- |[[Keystone Heights]] |[[Fayl:Flag of Florida.svg|20px|Florida]] Florida |[[Keystone Heights kutubxonasi]] |Chinor |1984-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Sealey |first=Jean |date=February 6, 2015 |title=Keystone Heights enjoys link to Apollo 14 mission |work=[[The Florida Times-Union]] |url=https://www.jacksonville.com/story/news/2015/02/06/keystone-heights-enjoys-link-apollo-14-mission/15650075007/ |access-date=June 22, 2022}}</ref> |- |Tallahassee |[[Fayl:Flag of Florida.svg|20px|Florida]] Florida |Kaskadlar bogʻi |Chinor |''Nomaʼlum'' |<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.tallahassee.com/picture-gallery/news/2019/07/16/meet-tallahassees-moon-trees/1746357001/|sarlavha=Meet Tallahassee's 'moon trees'|sana=July 16, 2019|kirish sanasi=June 22, 2022|ish=[[Tallahassee Democrat]]}}</ref> |- |Moscow |[[Fayl:Flag of Idaho.svg|20px|Idaho]] Idaho |Idaho universitetining maʼmuriyat binosi, |Chinor* |''Nomaʼlum'' |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Brockett |first=Bailey |date=July 22, 2022 |title=Local Legends: Recalling Moscow’s moon tree |work=[[Lewiston Morning Tribune]] |url=https://lmtribune.com/a_and_e/local-legends-recalling-moscow-s-moon-tree/article_77dc69d4-aa12-5153-8d3b-77e20ecc50b5.html |access-date=June 23, 2022}}</ref> |- |[[Waynesboro (Mississippi)|Waynesboro]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|20px|Mississippi]] Alabama |Oʻrmon xoʻjaligi komissiyasi bolalar bogʻchasi |Chinor |''Nomaʼlum'' |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=June 11, 2019 |title=Astronauts Took Seeds to the Moon, Here’s Where You Can Find Moon Trees in the U.S. |work=[[Rare (website)|Rare – America's News Feed]] |url=https://rare.us/rare-life/moon-trees-nasa/ |access-date=August 7, 2022}}</ref> |- |[[De Soto (Missouri)|DeSoto]] |[[Fayl:Flag of Missouri.svg|20px|Missouri]] Missouri |[[Walthers Parki]] |Chinor |''Nomaʼlum'' |<ref>{{Veb manbasi|sana=July 19, 2019|sarlavha=Moon Trees and Space Gums|url=https://discoverandshare.org/2019/07/19/moon-trees-and-space-gums/|kirish sanasi=August 7, 2022|nashriyot=[[Missouri Botanical Garden]]}}</ref> |- |[[Brevard (Shimoliy Karolina)|Brevard]] |[[Fayl:Flag of North Carolina.svg|20px|North Carolina]] North Carolina |Oʻrmon xoʻjaligi beshigi, [[Pisgah milliy o'rmoni]] |Chinor |''Unknown'' |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Markovich |first=Jeremy |date=October 27, 2019 |title=Space Seeds: Moon Trees in Western North Carolina |work=[[Our State]] |url=https://www.ourstate.com/space-seeds-moon-trees-in-western-north-carolina/ |access-date=August 7, 2022}}</ref> |- |[[Salem (Oregon)|Salem]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|20px|Oregon]] Oregon |Xususiy turar joy |2 Douglas Firs |1973-yil | |- |[[Huntsville (Alabama)|Huntsville]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|20px|Alabama]] Alabama |[[AQSh kosmik va raketa markazi]] |5 ta chinor, 2 ta qarag‘ay * |1976-yil 29-Oktabr |<ref>{{Cite news |last=Carter |first=Jamie |date=February 5, 2021 |title=Have You Ever Seen A ‘Moon Tree?’ Where You Can See A Curious Legacy Of NASA’s Apollo Missions 50 Years On |work=[[Forbes]] |url=https://www.forbes.com/sites/jamiecartereurope/2021/02/05/have-you-ever-seen-a-moon-tree-where-you-can-see-this-curious-legacy-of-nasas-apollo-missions-50-years-later/ |access-date=August 24, 2022}}</ref> |- |[[Tuskegee (Alabama)|Tuskegee]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|20px|Alabama]] Alabama |V.A. kasalxonasi (CAVHCS) |Loblolli qaragʻay * |1976-yil |<ref>{{Cite web |date=July 3, 2021 |title=Moon Trees |url=https://encyclopediaofarkansas.net/entries/moon-trees-14947/ |access-date=August 14, 2022 |website=[[Encyclopedia of Arkansas]] |publisher=[[Central Arkansas Library System]]}}</ref> |- |[[Monticello (Arkansas)|Monticello]] |[[Fayl:Flag of Arkansas.svg|20px|Arkansas]] Arkansas |[[Monticellodagi Arkansas universiteti]] |Loblolli qaragʻay * |1977-yil? | |- |[[Yangi Orlean|New Orleans]] |[[Fayl:Flag of Louisiana.svg|20px|Louisiana]] Louisiana |NASA Michoud yigʻish moslamasi |Loblolli qaragʻay (2?) * |1976-yil Iyul |<ref>{{Cite news |last=Pontchartrain |first=Blake |date=July 15, 2019 |title=How trees that traveled to the moon and back came to live in Louis Armstrong Park |work=[[Gambit (newspaper)|The Gambit]] |url=https://www.nola.com/gambit/new_orleans/news/blake_pontchartrain/article_336db444-7cf8-56ab-a060-17238aa9aa6b.html |access-date=August 24, 2022}}</ref> |- |North Pembroke |[[Fayl:Flag of Massachusetts.svg|20px|Massachusetts]] Massachusetts |AQSH tarixiy jamiyati |Chinor? * |1976-yil April |<ref>Hester, Jessica Leigh (February 1, 2019). "Whatever Happened to All the Moon Trees?". Atlas Obscura. Retrieved June 26, 2022. In New Orleans, for instance, a Moon pine was removed after sustaining damage in Hurricane Katrina.</ref> |- |[[Albukerke|Albuquerque]] |[[Fayl:Flag of New Mexico.svg|20px|New Mexico]] New Mexico |[[Civic Plaza]] | rowspan="2" |Douglas Fir * |1976-yil, 7-aprel |<ref>{{Cite news |date=July 23, 2019 |title=New Mexico’s ‘moon trees’ planted after Apollo 14 are lost |work=[[Associated Press]] |url=https://apnews.com/article/fa2b76b108eb4503bf133514bee75aa0 |access-date=August 24, 2022}}</ref> |- |Illinois Valley |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|20px|Oregon]] Oregon |[[Siskiyou Smoke Jumper bazasi]] |1976-yil 7-aprel |<ref>{{Cite news |last=Carter |first=Jamie |date=February 5, 2021 |title=Have You Ever Seen A ‘Moon Tree?’ Where You Can See A Curious Legacy Of NASA’s Apollo Missions 50 Years On |work=[[Forbes]] |url=https://www.forbes.com/sites/jamiecartereurope/2021/02/05/have-you-ever-seen-a-moon-tree-where-you-can-see-this-curious-legacy-of-nasas-apollo-missions-50-years-later/ |access-date=August 24, 2022}}</ref> |- |[[Vashington (shahar)|Washington, D.C.]] |[[File:Flag of the District of Columbia.svg|20px|District of Columbia]] District of Columbia |[[Oq uy|White House]] |Loblolli qaragʻay * |1977-yil, 19-Yanvar | |- |[[Plano (Texas)|Plano]] |[[Fayl:Flag of Texas.svg|20px|Texas]] Texas |Plano oʻrta maktabi |Chinor * |2009-yil 4-Noyabr | |- |[[Hyuston|Houston]] |[[Fayl:Flag of Texas.svg|20px|Texas]] Texas |[[NASA Johnson kosmik markazi]] |Loblolli qaragʻay |2016-yil, Fevral |- |Silver City |[[Fayl:Flag of New Mexico.svg|20px|New Mexico]] New Mexico |[[Gough Parki]] |Chinor |1976-yil 14-Avgust |<ref>{{Cite news |date=August 14, 1976 |title='Moon Tree' Dedication Here Sunday' |pages=1 |work=[[Silver City Daily Press and Independent|Silver City Daily Press]] |url=https://www.newspapers.com/image/38674710/?clipping_id=34076574 |access-date=August 22, 2022}}</ref> |- |Bracey |[[Fayl:Flag of Virginia.svg|20px|Virginia]] Virginia |River Ridge golf va lager klubi |Chinor |1971-yil 31-Yanvar | |} === Boshqa mamlakatlarda === {| class="wikitable sortable plainrowheaders" ! scope="col" |Shahar ! scope="col" | Mamlakat ! scope="col" | Manzil ! scope="col" | Turlar ! scope="col" | Ekilgan sana ! class="unsortable" scope="col" | {{Abbr|Ref.|Reference(s)}} |- | [[Brazilia (shahar)|Braziliya]] | [[Braziliya]] | Ibama markaziy binosining bogʻi | saqich | 1980 yil 14 noyabr | <ref>[http://memoria.bn.br/DocReader/docreader.aspx?bib=028274_03&pasta=ano%20198&pesq=%C3%A1rvore%20da%20lua ''Correio Braziliense'', November 15, 1980]</ref> |- | Santa Rosa | [[Braziliya]] | Parque Municipal de Exposições | Qizil daraxt | 1981 yil 18 avgust |<ref>[http://memoria.bn.br/DocReader/docreader.aspx?bib=028274_03&pasta=ano%20198&pesq=%C3%A1rvore%20da%20lua ''Correio Braziliense'', November 15, 1980]</ref> |- | [[Tradate|Savdo]] | [[Italiya]] | Appiano Gentile Park | Loblolli qaragʻay | 2011 yil 10 oktyabr | |- | [[Luzern|Lucerne]] | [[Shveysariya|Shveytsariya]] | Shveytsariya transport muzeyi | chinor | 1976 yil 15 avgust (keyinroq ekilgan) | |} == Yana qarang == * [[Oy tosh]] * [[Astrobotanika]] * [[https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_individual_trees List of individual trees]] == Manbalar == {{manbalar}} == Havolalar == * [http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html Oy daraxtlari, NASA.] * [http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html Oy daraxtlari, NASA: [[Goddard kosmik parvozlar markazi]]] * [http://www.moontreefoundation.org Oy daraxti fondi.] * https://foresthistory.org/houston-we-have-moon-trees/ „Xyuston, bizda oy daraxtlari bor“. [[Peeling Back the Bark blogi]], [[The Forest History Society]]. e3xz39wiwib6xeymbqquv38r0p76zr7 2816530 2816529 2022-08-28T22:17:27Z Abdug'ani Karimov 75024 /* Tarixi */ wikitext text/x-wiki [[Fayl:Bicentennial_moon_tree.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Bicentennial_moon_tree.jpg/170px-Bicentennial_moon_tree.jpg|thumb| 1975–yilda Filadelfiya, Vashington maydonida ekilgan ikki yuz yillik oy daraxti]] [[Fayl:MoonTreeArk.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/MoonTreeArk.jpg/170px-MoonTreeArk.jpg|thumb| [[Fort Smith (Arkansas)|Arkanzas shtatining Fort Smit]] shahridagi Sebastyan okrugi sud binosi oldidagi oy daraxti]] [[Fayl:MoonTreePlaque.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/MoonTreePlaque.jpg/170px-MoonTreePlaque.jpg|thumb| Fort Smit, Arkanzas, Oy daraxti tagidagi plaket.]] [[Fayl:Moon_tree_plaque,_Waycross,_GA.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Moon_tree_plaque%2C_Waycross%2C_GA.jpg/170px-Moon_tree_plaque%2C_Waycross%2C_GA.jpg|thumb| Oy daraxti, Waycross, Jorjiya]] '''Oy daraxtlari''' 1971–yilda Apollon 14 missiyasining qoʻmondonlik moduli uchuvchisi [[Stuart Roosa]] tomonidan Oy atrofidagi orbitaga olingan 500 ta urugʻdan oʻstirilgan daraxtlardir. Bu gʻoyani oʻsha paytdagi Amerika Qoʻshma Shtatlar oʻrmon xizmati boshligʻi [[Ed Cliff]] tutundan sakrab chiqqan Ruzaga taklif qilgan.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.foresthistory.org/ASPNET/People/Chiefs.aspx|sarlavha=Chiefs of the U.S. Forest Service|ism=Gerald|muallif=Williams|sana=2009-06-18|nashriyot=[[Forest History Society]]|kirish sanasi=7 August 2009|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150924014558/http://www.foresthistory.org/ASPNET/People/Chiefs.aspx|arxivsana=24 September 2015}}</ref> Tajriba uchun urugʻlar besh [[Tur (biologiya)|turdagi]] daraxtdan tanlab olindi: loblolli qaragʻay, chinor, saqich, qizil daraxt va Duglas archasi.<ref name="Williams">{{Veb manbasi|url=http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html|sarlavha=The "Moon Trees"|ism=David R.|muallif=Williams|nashriyot=[[NASA]]|ish=[[Goddard Space Flight Center]]|sana=28 July 2009|kirish sanasi=7 August 2009}}</ref><ref name="Atlantic Jan 2022"> [https://www.theatlantic.com/science/archive/2022/01/nasa-moon-trees-apollo/621395/ We Almost Forgot About the Moon Trees: A collection of tree seeds that went round and round the moon was scattered far and wide back home], by Marina Koren. The seeds orbited the Moon, but were not landed on it. The Atlantic, January 31, 2022. </ref><ref name="Wired Feb 2011"> [https://www.wired.com/2011/02/moon-trees/ The Mystery of the Missing Moon Trees:] 15 years after NASA astronomer David Williams started searching for them, hundreds of trees grown from space-faring seeds are still missing. The "moon trees, " whose seeds circled the moon 34 times in Apollo 14 astronaut Stuart Roosa‘s pocket, were welcomed back to Earth with great fanfare in 1971. February 10, 2011, wired.com.</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=February 10, 2011 |title=Race Against Time to Find Apollo 14's Lost Voyagers: 'Moon Trees' |work=[[Science Daily]] |url=https://www.sciencedaily.com/releases/2011/02/110209171139.htm}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Black |first=Richard |date=19 July 2005 |title=Trees... from the Moon |work=[[BBC News]] |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/magazine/4694361.stm}}</ref> == Tarixi == Parvozdan soʻng urugʻlar unib chiqishi uchun [[Mississippi|Missisipi shtatining]] [[Gulfport (Mississippi)|Gulfport]] shahridagi janubiy Forest xizmat stantsiyasiga va [[Placerville (California)|Kaliforniyaning Pleyservil shahridagi]] gʻarbiy stantsiyaga yuboriladi. Deyarli barcha urugʻlar muvaffaqiyatli unib chiqadi va bir necha yil oʻtgach, oʻrmon xizmati 420 ga yaqin koʻchatlarga ega boʻladi. Ulardan baʼzilari yerga ekilib maxsus nazorat sifatida ajratilgan. 40 yildan koʻproq vaqt oʻtgach, ikki toifadagi daraxtlarni oʻrtasida sezilarli farq yoʻq edi. „Oy daraxtlari“ ning aksariyati 1975–1976–yillarda davlat oʻrmon xoʻjaligi tashkilotlariga mamlakatning ikki yuz yillik bayrami doirasida ekish uchun berilgan. Daraxtlar janubiy yoki gʻarbiy turlarga tegishli boʻlganligi sababli, barcha shtatlar daraxtlarni olmagan. [[Oq uy|Oq uyda]] Loblolli qaragʻayi ekilgan va daraxtlar [[Braziliya|Braziliyada]], [[Shveysariya|Shveytsariyada]] ekilib, hattoki [[Yaponiya imperatori|imperator]] Xiroxitoga va boshqalarga sovgʻa qilingan.<ref name="Williams">{{Veb manbasi|url=http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html|sarlavha=The "Moon Trees"|ism=David R.|muallif=Williams|nashriyot=[[NASA]]|ish=[[Goddard Space Flight Center]]|sana=28 July 2009|kirish sanasi=7 August 2009}}</ref> Bu urugʻlardan ekilgan koʻplab daraxtlarning joylashuvi oʻnlab yillar davomida nomaʼlum boʻlib kelgan. 1996–yilda uchinchi sinf oʻqituvchisi Joan Goble va uning oʻquvchilari oʻz hududlarida oy daraxti ekanligini koʻrsatadigan taxtali daraxtni topdilar. Ular Gobl NASAga elektron xat yuborib xodim Dave Williamsga murojaat qildi. Uilyams NASAdagi ko‘pchilik hamkasblari qatori ana shu daraxtlarning mavjudligidan bexabar boʻlgan. Williams baʼzi tadqiqotlarni amalga oshirganidan soʻng, bu urugʻlarni kosmosga va uyga ekish uchun Roosa tomonidan amalga oshirilgan dastlabki harakatlar tasvirlangan eski gazetadan baʼzi parchalarini topdi.<ref name="Atlantic Jan 2022"> [https://www.theatlantic.com/science/archive/2022/01/nasa-moon-trees-apollo/621395/ We Almost Forgot About the Moon Trees: A collection of tree seeds that went round and round the moon was scattered far and wide back home], by Marina Koren. The seeds orbited the Moon, but were not landed on it. The Atlantic, January 31, 2022. </ref> Williams NASAning rasmiy veb-saytiga oʻzining sahifasini joylashtirib, daraxtlarni topishda jamoatchilikdan yordam so‘radi. Sahifada, shuningdek, oy daraxtlarining maʼlum boʻlgan joylashuvi va turlari roʻyxati keltirilgan jadval ham boʻlgan. Williams Amerika Qoʻshma Shtatlari boʻylab odamlardan oy daraxtlari ekanligini tasdiqlovchi plitalar bilan daraxtlarni koʻrganli haqida xabarlarni eshita boshladi. Williams bunday daraxtlar, jumladan, ularning joylashuvi va turlari haqida maʼlumotlar roʻyxatini koʻrsatadigan maʼlumotlar bazasini yaratishni va boshqarishni boshladi. 2011-yilda ''Wired'' jurnalida chop etilgan maqolada Williamsning elektron pochta manzili koʻrsatilib, saʼy-harakatlari tasvirlangan va oy daraxtlari haqida mavjud maʼlumotga ega boʻlgan har qanday odamni oʻz sahifasiga yozishga undagan.<ref name="Wired Feb 2011"> [https://www.wired.com/2011/02/moon-trees/ The Mystery of the Missing Moon Trees:] 15 years after NASA astronomer David Williams started searching for them, hundreds of trees grown from space-faring seeds are still missing. The "moon trees, " whose seeds circled the moon 34 times in Apollo 14 astronaut Stuart Roosa‘s pocket, were welcomed back to Earth with great fanfare in 1971. February 10, 2011, wired.com.</ref> 2022–yil holatiga koʻra, mavjud daraxtlarni aniqlash va joylashtirish boʻyicha say-harakatlar davom ettirililib<ref name="Atlantic Jan 2022"> [https://www.theatlantic.com/science/archive/2022/01/nasa-moon-trees-apollo/621395/ We Almost Forgot About the Moon Trees: A collection of tree seeds that went round and round the moon was scattered far and wide back home], by Marina Koren. The seeds orbited the Moon, but were not landed on it. The Atlantic, January 31, 2022. </ref> NASA sahifasi faolligicha qolgan.<ref name="NASA page"> [https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html The „Moon Trees“], official NASA website, accessed Feb 3, 2022. </ref> 2021-yil mart oyiga kelib Qirollik Astronomiya Jamiyati va [[Buyuk Britaniya kosmik agentligi|Buyuk Britaniya Koinot agentligi tashrif bilan Buyuk Britaniyada]] [[Birlashgan Qirollik|o‘sishi]] mumkin bo‘lgan 15 tagacha Oy daraxtini aniqlash uchun jamoatchilikdan yordam so‘radi. 2021–yil aprel oyi holatiga koʻra, Buyuk Britaniyaga kelgan daraxt turlaridan hech biri aniqlanmagan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://ras.ac.uk/news-and-press/news/can-you-help-us-find-moon-trees|sarlavha=Can you help us find the Moon Trees?|muallif=Massey|ism=Robert|nashriyot=Royal Astronomical Society|sana=2021-03-30|kirish sanasi=2021-04-23}}</ref> === Hozirgi harakatlar === Oy daraxti jamgʻarmasi — bu Roosaning qizi Rosemary tomonidan boshqariladigan tashkilot boʻlib, u dunyo boʻylab turli mintaqalarda oy daraxtlarini ekishni oʻz oldiga maqsad qiladi. Jamgʻarma homiyligi asosida va Roosa tomonidan olib borilgan tadqiqotlar natijasiga koʻra urugʻlardan unib chiqqan daraxtlarning asl avlodi orqali yetishtirilgan urugʻlar bilan yangi daraxtlar ekish ishlarini amalga oshiradi.<ref name="foundation"> [https://www.moontreefoundation.com/moon-tree-plantings Moon tree Planting ceremony], official website of Moon Tree Foundation, accessed February 3, 2022. </ref> == Joylari == === Amerika Qoʻshma Shtatlar === {| class="wikitable sortable plainrowheaders" ! scope="col" |Shahar ! scope="col" |Shtat ! scope="col" |Hududi ! scope="col" |Turlari ! class="unsortable" scope="col" |Ekilgan sana ! class="unsortable" scope="col" |{{Abbr|Ref.|Reference(s)}} |- |[[Starkville (Mississippi)|Starkville]] |[[Fayl:Flag of Mississippi.svg|20px]] Mississippi |Dorman Xoll, Mississippi shtat universiteti |Chinor |1975 |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Steinberg |first=Sasha |date=July 18, 2019 |title=As NASA celebrates Apollo 50th anniversary, MSU recognizes lineage of its ‘Moon Sycamore’ tree |work=[[Mississippi State University]] |url=https://www.msstate.edu/newsroom/article/2019/07/nasa-celebrates-apollo-50th-anniversary-msu-recognizes-lineage-its-moon |access-date=July 4, 2022}}</ref> |- |[[Filadelfiya|Philadelphia]] |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|20px]] Pennsylvania |Washington Kvadrat parki |Chinor* |1975-yil 6-May |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=McDevitt |first=John |date=September 2, 2011 |title=Dead ‘Moon Tree’ In Washington Square Park Will Be Replaced |work=[[KYW-TV|CBS Philly]] |url=https://philadelphia.cbslocal.com/2011/09/02/dead-moon-tree-in-washington-square-park-will-be-replaced/ |access-date=July 14, 2022}}</ref> |- |[[Bethesda (Maryland)|Bethesda]] |[[Fayl:Flag of Maryland.svg|20px|Maryland]] Maryland |Amerika oʻrmonchilar jamiyati |Loblolli qaragʻay |1975-yil, 30-sentyabr |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Botkin|ism=Erica|sana=October 1, 2014|sarlavha=Moon Trees|url=https://www.redwoods.edu/artgallery/Exhibitions/ArtMID/1082/ArticleID/436/Moon-Trees|kirish sanasi=June 28, 2022|nashriyot=[[College of the Redwoods]]}}</ref> |- |[[Fort Smith (Arkansas)|Fort Smith]] |[[Fayl:Flag of Arkansas.svg|20px|Arkansas]] Arkansas |Sebastian okrugi sud binosi |Loblolli qaragʻay |1976-yil 15-Mart |<ref name=":1">{{Yangiliklar manbasi |last=Lee |first=Brittney |date=August 20, 2018 |title=Arkansas Moon Trees: Out of This World |work=Only in Arkansas |url=https://onlyinark.com/homegrown/arkansas-moon-trees/ |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Little Rock (Arkansas)|Little Rock]] |[[Fayl:Flag of Arkansas.svg|20px|Arkansas]] Arkansas |Oʻrmon xoʻjaligi komissiyasi shtab-kvartirasi |Loblolli qaragʻay * |1976-yil 15-Mart |<ref name=":1" /> |- |[[Washington (Arkansas)|Washington]] |[[Fayl:Flag of Arkansas.svg|20px|Arkansas]] Arkansas |Eski Washington tarixiy shtat bogʻi |Loblolli qaragʻay |1976-yil 15-Mart |<ref>{{Yangiliklar manbasi |author-link= |date=January 8, 2015 |title=Arkansas grows ‘moon trees’ |work=[[Fox News]] |url=https://www.foxnews.com/science/arkansas-grows-moon-trees |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Asheville (Shimoliy Karolina)|Asheville]] |[[Fayl:Flag of North Carolina.svg|20px|North Carolina]] North Carolina |Ashevilledagi botanika bogʻlari |Chinor |1976-yil 19-Mart |<ref>{{Veb manbasi|sana=August 28, 2018|sarlavha=Asheville’s Moon Tree|url=https://thepennsylvaniarambler.com/2018/08/28/along-the-way-the-asheville-moon-tree/|kirish sanasi=July 4, 2022|ish=The Pennsylvania Rambler}}</ref> |- |[[Birmingham (Alabama)|Birmingham]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|20px|Alabama]] Alabama |Birminham botanika bogʻi, Lane Parki yaqinida |Chinor |1976-yil Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Hansen |first=Jeff |date=February 9, 2011 |title=40 years after splashdown, Birmingham Botanical Gardens a tranquil base for tree grown from seeds that went to the moon |work=[[The Birmingham News]] |url=https://www.al.com/spotnews/2011/02/40_years_after_splashdown_birm.html |access-date=June 20, 2022}}</ref> |- |[[Montgomery (Alabama)|Montgomery]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|20px|Alabama]] Alabama |Alabama shtati Kapitoliy binosi |Loblolli qaragʻay |1976-yil Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Shryock |first=John |date=July 19, 2019 |title=Have you ever seen Montgomery’s ‘Moon Tree’? |work=[[WSFA|WSFA-12]] |url=https://www.wsfa.com/2019/07/19/have-you-ever-seen-montgomerys-moon-tree/ |access-date=June 20, 2022}}</ref> |- |Elmer |[[Fayl:Flag of Louisiana.svg|20px|Louisiana]] Louisiana |Palustris tajriba stantsiyasi, Kisatchie milliy oʻrmoni |Loblolli qaragʻay |April 1976 |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Zeringue |first=Jeff |date=March 4, 2019 |title=Moon tree mystery unsolved, still funny |work=Louisiana Forestry Association |url=https://www.laforestry.com/single-post/2019/03/04/Moon-tree-mystery-unsolved-still-funny |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |[[Knoxville (Tennessee)|Knoxville]] |[[Fayl:Flag of Tennessee.svg|20px|Tennessee]] Tennessee |Oʻrmon xoʻjaligi tajriba stantsiyasi, Tennessi universiteti |Loblolli qaragʻay |1976-yil Aprel |<ref>{{Veb manbasi|sana=2013|sarlavha=Moon Trees #24|url=https://tufc.com/project/moon-trees/|kirish sanasi=July 14, 2022|ish=Tennessee Urban Forestry Council}}</ref> |- |Sewanee |[[Fayl:Flag of Tennessee.svg|20px|Tennessee]] Tennessee |Woods Laboratoriyalari, Janubiy universiteti |Chinor |1976-yil Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Priestley |first=Mary |date=Spring 2002 |title=Preserving the Moon Tree and Other Members of the Campus Canopy |volume=6 |pages=1 |work=The Plant Press |publisher=[[Sewanee: The University of the South]] |issue=2 |url=https://new.sewanee.edu/files/resources/v6-n2.pdf |access-date=July 14, 2022}}</ref> |- |[[Elizabethton (Tennessee)|Elizabethton]] |[[Fayl:Flag of Tennessee.svg|20px|Tennessee]] Tennessee |[[Fort Watauga]], [[Sycamore Shoals shtat tarixiy hududi]] |Chinor* |1976-yil Aprel |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Zepp|ism=Louise|sarlavha=Trees of Note|url=https://digital.tnconservationist.org/publication/?i=642292&article_id=3561568|kirish sanasi=July 14, 2022|ish=The Tennessee Conservationist}}</ref> |- |[[Tullahoma (Tennessee)|Tullahoma]] |[[Fayl:Flag of Tennessee.svg|20px|Tennessee]] Tennessee |Arnold havo kuchlari bazasi |Loblolli qaragʻay* |1976-yil Aprel |<ref>{{Veb manbasi|sana=March 4, 2021|sarlavha=Tennessee’s four moon trees|url=https://noogatoday.6amcity.com/moon-trees-tn/|kirish sanasi=July 14, 2022|ish=NOOGAtoday}}</ref> |- |[[Olympia (Washington)|Olympia]] |[[Fayl:Flag of Washington.svg|20px|Washington]] Washington |Washington shtati Kapitoliy binosi |Douglas Fir |1976-yil Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Erickson |first=Annie |date=March 13, 2020 |title=Olympia's Moon Tree just had triplets |work=[[KING-TV]] |url=https://www.king5.com/article/tech/science/environment/moon-tree-washington-state-olympia/281-2ff5d4cd-2b54-44df-9047-76b5c12fe615 |access-date=July 14, 2022}}</ref> |- |[[Indianapolis]] |[[Fayl:Flag of Indiana.svg|20px|Indiana]] Indiana |Indiana shtati uyi |Chinor |1976-yil 9-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Smith |first=Casey |date=July 18, 2019 |title=Across Indiana, trees are growing from seeds that went to the Moon. Here's where you can find them. |work=[[The Indianapolis Star]] |url=https://www.indystar.com/story/news/2019/07/18/indianas-moon-tree-seeds-made-their-way-space-and-back/1629114001/ |access-date=June 26, 2022 |quote=On the east lawn of the Statehouse in Indianapolis, a Sycamore was planted on April 9, 1976.}}</ref> |- |[[Lansing (Michigan)|Lansing]] |[[Fayl:Flag of Michigan.svg|20px|Michigan]] Michigan |Michigan shtati kapitoliy binosi |Chinor* |1976-yil 9-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=April 23, 1976 |title=Moon Tree Planted, Removed |pages=7 |work=[[Ironwood Daily Globe]] |url=https://www.newspapers.com/clip/34076521/moon-tree-at-state-capital-lawn/ |access-date=June 28, 2022}}</ref> |- |[[Flagstaff (Arizona)|Flagstaff]] |[[Fayl:Flag of Arizona.svg|20px|Arizona]] Arizona |Frances qisqa hovuzi, (ilgari Flagstaff oʻrta maktabi boʻlgan) |Douglas Fir* |1976-yil 30-Aprel |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Houk|ism=Rose|sana=July 7, 2021|sarlavha=Earth Notes: Southwestern Douglas-Fir Trees|url=https://www.knau.org/earth-notes/2021-07-07/earth-notes-southwestern-douglas-fir-trees|kirish sanasi=June 20, 2022|ish=[[KNAU]]|iqtibos=In 1976, a Douglas-fir tree was planted by the Frances Short Pond in Flagstaff.}}</ref> |- |[[Tucson (Arizona)|Tucson]] |[[Fayl:Flag of Arizona.svg|20px|Arizona]] Arizona |Kuiper kosmik fanlar binosi, Arizona universiteti |Chinor |1976-yil 30-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Desrochers |first=Daniel |date=September 29, 2015 |title=UA's moon tree struggles in dry climate |work=[[Arizona Daily Star]] |url=https://tucson.com/news/science/uas-moon-tree-struggles-in-dry-climate/article_fc15d0a9-a5c8-5b44-a791-18fa47cb37ce.html |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Salem (Oregon)|Salem]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|20px|Oregon]] Oregon |Oregon shtati kapitoliy binosi |Douglas Fir |1976-yil 30-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Schneider |first=Will |date=April 30, 2017 |title=Salem Moon Tree |work=Public History PDX |publisher=[[Portland State University]] |url=http://publichistorypdx.org/2017/04/30/salem-moon-tree/ |access-date=July 7, 2022}}</ref> |- |Middletown |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|20px|Pennsylvania]] Pennsylvania |Core Creek Parki |Chinor |1976-yil 30-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Sofield |first=Tom |date=July 20, 2018 |title=‘Moon Tree’ At Core Creek Park Lives Up To Out-Of-This-World Name |work=LevittownNow |url=https://levittownnow.com/2018/07/20/moon-tree-at-core-creek-park-lives-up-to-its-out-of-this-world-name/ |access-date=July 14, 2022}}</ref> |- |[[Arcata (California)|Arcata]] |[[Fayl:Flag of California.svg|20px|California]] California |California Davlat Politexnika Universiteti, Humboldt |3 qizil daraxt |1976-yil May |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=October 8, 2009 |title=Unraveling the Moon Tree Mystery |publisher=[[California State Polytechnic University, Humboldt]] |url=https://now.humboldt.edu/news/unravling-the-moon-tree-mystery |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |Athens |[[Fayl:Flag of Georgia.svg|20px|Georgia]] Georgia |Athens-Clarke okrugi rejalashtirish boʻlimi |Loblolli qaragʻay |1976-yil May |<ref>{{Veb manbasi|sana=May 2021|sarlavha=Moon Tree|url=https://www.accgov.com/10038/Moon-Tree|kirish sanasi=June 23, 2022|ish=Athens-Clarke County Website}}</ref> |- |Lincoln City |[[Fayl:Flag of Indiana.svg|20px|Indiana]] Indiana |Lincoln Davlat parki |Chinor |1976-yil 3-May |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=June 22, 2020 |title=Moon Tree Continues to Thrive at Lincoln State Park |work=Friends of Lincoln State Park |url=https://lspfriends.com/index.php/2020/06/22/moon-tree/ |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |[[Roseburg (Oregon)|Roseburg]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|20px|Oregon]] Oregon |Roseburg Veteran Ishlari Tibbiyot Markazi |Douglas Fir |1976-yil 3-May |<ref>{{Veb manbasi|sana=May 5, 2011|sarlavha=Apollo 14 Moon Trees|url=http://www.highway199.org/history/apollo-14-moon-trees/|kirish sanasi=July 4, 2022|ish=Highway199}}</ref> |- |[[Hollidaysburg]] |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|20px|Pennsylvania]] Pennsylvania |Togʻli zali |Chinor |1976-yil 5-May |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Crumrine |first=Chad |date=June 30, 2022 |title=Hollidaysburg 'Moon Tree' Symbol of American History |work=Morrisons Cove Herald |url=https://www.mcheraldonline.com/story/2022/06/30/opinion/hollidaysburg-moon-tree-symbol-of-american-history/11893.html |access-date=July 7, 2022}}</ref> |- |[[Boise]] |[[Fayl:Flag of Idaho.svg|20px|Idaho]] Idaho |Idaho shtati Kapitoliy binosi |Douglas Fir* |1976-yil 7-May |<ref>{{Veb manbasi|sana=March 3, 2022|sarlavha=Idaho Capitol Tree|url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_trees/idaho_capitol_tree.html|kirish sanasi=June 26, 2022|ish=Goddard Space Flight Center|nashriyot=[[NASA]]}}</ref> |- |[[Cape Canaveral (Florida)|Cape Canaveral]] |[[Fayl:Flag of Florida.svg|20px|Florida]] Florida |Kennedy kosmik markazi |Chinor* |1976-yil 25-may, |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Kelly |first=Emre |date=September 21, 2017 |title='Moon Tree' that traveled on Apollo mission and planted at KSC toppled by Hurricane Irma |work=[[Florida Today]] |url=https://www.floridatoday.com/story/tech/science/space/2017/09/21/nasa-apollo-moon-tree-toppled-hurricane-irma-kennedy-space-center-visitor-complex-florida/688689001/ |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Ebensburg]] |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|20px|Pennsylvania]] Pennsylvania |Cambria Viloyat sudi binosi |Chinor |1976-yil 29-iyun |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Ramirez |first=Chris |date=February 15, 2011 |title=NASA 'detective' on track of America's 'moon trees' |work=[[Pittsburgh Tribune-Review]] |url=https://archive.triblive.com/news/nasa-detective-on-track-of-americas-moon-trees/ |access-date=July 7, 2022}}</ref> |- |[[King of Prussia]] |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|20px|Pennsylvania]] Pennsylvania |Lockheed Martin kosmik tizimlari binosi |Chinor |1976-yil 29-iyun |<ref name=":0">{{Yangiliklar manbasi |last=Zuckerman |first=Catherine |date=July 8, 2019 |title=Trees that traveled to space now live on Earth. Here's where to find them. |work=[[National Geographic]] |url=https://www.nationalgeographic.com/science/article/moon-trees-that-traveled-to-space-now-live-on-earth-where-are-they-now |url-access=registration |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |[[Atchison (Kansas)|Atchison]] |[[Fayl:Flag of Kansas.svg|20px|Kansas]] Kansas.svg |Xalqaro doʻstlik oʻrmoni |Chinor |1976-yil 24-iyul |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Wenner |first=Anna |date=February 18, 2011 |title='Moon tree' at home in Atchison |work=[[The Topeka Capital-Journal]] |url=https://www.cjonline.com/story/news/2011/02/18/moon-tree-home-atchison/16475745007/ |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |[[Berkeley (California)|Berkeley]] |[[Fayl:Flag of California.svg|20px|California]] California |Tilden tabiat zonasining shimoli-gʻarbiy hududi |2 qizil daraxt |1976-yil 26-iyul |<ref>{{Veb manbasi|muallif=O'Brien|ism=Matt|sana=December 14, 2016|sarlavha='Moon trees' mark Tilden Regional Park|url=https://www.mercurynews.com/2015/11/27/moon-trees-mark-tilden-regional-park/|kirish sanasi=April 29, 2021|ish=[[The Mercury News]]|til=}}</ref> |- |[[Monterey (California)|Monterey]] |[[Fayl:Flag of California.svg|20px|California]] California |Colton Hall yaqinidagi Friendly Plaza |Qizil daraxt |1976-yil 27-iyul |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Skvor |first=Gabriel |date=May 16, 2013 |title=Forty years ago a Monterey resident orbited the moon with the Apollo 14 astronauts. |work=Monterey County Weekly |url=https://www.montereycountyweekly.com/news/831_tales/forty-years-ago-a-monterey-resident-orbited-the-moon-with-the-apollo-14-astronauts/article_44202c04-6d12-5f72-84b7-03ae844a7f94.html |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Steubenville (Ohio)|Steubenville]] |[[Fayl:Flag of Ohio.svg|20px|Ohio]] Ohio |Doʻstlik bogʻi |Chinor |1976-yil 29-iyul |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Jankowski |first=Bob |title=Moon Seedling Planted |work=Herald-Star |publication-place=Steubenville, Ohio |url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_trees/friendship_park_tree.html |access-date=July 4, 2022}}</ref> |- |San Luis Obispo |[[Fayl:Flag of California.svg|20px|California]] California |Mission Plaza |Redwood |1976-yil 30-iyul |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=April 22, 2019 |title=A tree in SLO County orbited the moon — yes, really |work=San Luis Obispo |url=https://www.sanluisobispo.com/news/local/article215604450.html |url-access=subscription |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Troy (Alabama)|Troy]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|20px|Alabama]] Alabama |Alabama kashshoflar muzeyi |Loblolli qaragʻay |1976-yil 5-avgust |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Treadwell|ism=Jaine|sana=July 20, 2019|sarlavha=MOON TREE: Pioneer Museum among select sites for special tree|url=https://www.troymessenger.com/2019/07/20/moon-tree-pioneer-museum-among-select-sites-for-special-tree/|kirish sanasi=June 20, 2022|ish=Troy Messenger}}</ref> |- |[[Tuscumbia (Alabama)|Tuscumbia]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|20px|Alabama]] Alabama |Ivy Green, tarixiy yodgorlik va [[Helen Keller]]ning tugʻilgan joyi |Loblolli qaragʻay |1976-yil 9-oktabr |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Corey |first=Russ |date=July 28, 2019 |title=Moon tree remains an attraction at Ivy Gree |work=[[TimesDaily]] |url=https://www.timesdaily.com/news/moon-tree-remains-an-attraction-at-ivy-green/article_733e4b95-4952-5787-b53d-636a80f57321.html |url-access=subscription |access-date=June 20, 2022}}</ref> |- |[[Auburn (Alabama)|Auburn]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|20px|Alabama]] Alabama |G.W. Andrews oʻrmon xoʻjaligi fanlari laboratoriyasi, Auburn universiteti |Loblolli qaragʻay* |1976-yil 22-oktabr |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Eastwood |first=Jon |date=July 6, 2019 |title=Grown from a seed that orbited the Moon in 1971. See Birmingham Botanical Gardens’ Moon Tree. |work=Bham Now |url=https://bhamnow.com/2019/06/04/birmingham-alabama-moon-tree/ |access-date=June 20, 2022 |quote=Alabama had five Moon Trees. Four are still alive. Auburn University, G.W Andrews Forestry Sciences Lab.}}</ref> |- |[[Sacramento (California)|Sacramento]] |[[Fayl:Flag of California.svg|20px|California]] California |California shtati kapitoliy binosi |Qizil daraxt |1976-yil |<ref> Turner, Robert (December 2020). "No Annexation Without Representation". Sactown Magazine. Retrieved June 20, 2022.</ref> |- |Tallahassee |[[Fayl:Flag of Florida.svg|20px|Florida]] Florida |Doyle Conner binosi, zavod sanoati bosh qarorgohi |Loblolli qaragʻay |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Davidson-Hiers |first=CD |date=July 16, 2019 |title=Bark side of the moon: Seeds from Apollo 14 mission rooted in Tallahassee |work=[[Tallahassee Democrat]] |url=https://www.tallahassee.com/story/news/2019/07/17/seeds-trees-orbited-moon-rooted-capital-city/1733042001/ |access-date=June 23, 2022}}</ref> |- |[[Waycross (Georgia)|Waycross]] |[[Fayl:Flag of Georgia.svg|20px|Georgia]] Georgia |Okefenokee mintaqaviy taʼlim xizmati agentligi |Loblolli qaragʻay |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Ford |first=Wayne |date=January 15, 2021 |title=As a seed, it orbited the moon on Apollo 14. 50 years later, this Athens pine is 'thriving' |work=[[Athens Banner-Herald]] |url=https://www.onlineathens.com/story/news/2021/01/15/athens-moon-tree-one-only-two-came-apollo-14-seeds-nasa-georgia/4161543001/ |access-date=June 23, 2022}}</ref> |- |[[Cannelton (Indiana)|Cannelton]] |[[Fayl:Flag of Indiana.svg|20px|Indiana]] Indiana |Camp Koch qiz skautlar lageri |Chinor |1976-yil |<ref>Zuckerman, Catherine (July 8, 2019). "Trees that traveled to space now live on Earth. Here's where to find them". National Geographic. Retrieved June 26, 2022.</ref> |- |[[Tell City (Indiana)|Tell City]] |[[Fayl:Flag of Indiana.svg|20px|Indiana]] Indiana |Hoosier milliy oʻrmon xizmati idorasi |2 dona shirin saqich |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Sutter |first=Chris |date=July 12, 2021 |title='Moon trees' attracting visitors to southern Indiana decades after a trip to space |work=[[WDRB|WDRB News]] |url=https://www.wdrb.com/news/moon-trees-attracting-visitors-to-southern-indiana-decades-after-a-trip-to-space/article_31e54cae-e340-11eb-83ae-2f0a5a04b721.html |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |Monmouth |[[Fayl:Flag of New Jersey.svg|20px|New Jersey]] New Jersey |Monmouth okrugi sud binosi |Chinor* |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=June 11, 1976 |title=Moon tree readied for courthouse site |pages=17 |work=Daily Register |publication-place=Shrewsbury, New Jersey |url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_trees/monmouth_nj_tree.html |access-date=July 4, 2022}}</ref> |- |[[Corvallis (Oregon)|Corvallis]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|20px|Oregon]] Oregon |Peavi Hall, Oregon shtati universiteti |Douglas Fir |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=DeWitt |first=Joce |date=October 11, 2012 |title=OSU recognizes Moon Tree as living history |work=[[Corvallis Gazette-Times]] |url=https://www.gazettetimes.com/news/local/osu-recognizes-moon-tree-as-living-history/article_70fae514-133f-11e2-bad3-001a4bcf887a.html |url-access=subscription |access-date=July 7, 2022}}</ref> |- |Doswell |[[Fayl:Flag of Virginia.svg|20px|Virginia]] Virginia |Kings Dominion oʻyin parki |2-chinor (1 oʻlik) |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Morrison |first=Julee |date=December 6, 2017 |title=The Moon Tree That Orbited the Moon 34 Times |work=[[HuffPost]] |url=https://www.huffpost.com/entry/the-moon-tree-that-orbite_b_9837820 |access-date=August 7, 2022}}</ref> |- |[[Eugene (Oregon)|Eugene]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|20px|Oregon]] Oregon |Erb Memorial ittifoqi, Oregon universiteti |Douglas Fir |1976-yil (1987-yilda koʻchirilgan va qayta ekilgan,) |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Davies |first=Sararosa |date=November 7, 2018 |title=To space and back: The story of UO’s ‘Moon Tree’ |work=[[Daily Emerald]] |url=https://www.dailyemerald.com/arts-culture/to-space-and-back-the-story-of-uo-s-moon/article_dc326c49-82ff-5c65-8524-a3d8ab0ca813.html |access-date=July 4, 2022}}</ref> |- |[[Gainesville (Florida)|Gainesville]] |[[Fayl:Flag of Florida.svg|20px|Florida]] Florida |Florida Universiteti |Chinor |1977-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Arndorfer |first=Bob |date=October 3, 2005 |title=Tracing the history of UF’s moon tree |work=[[The Gainesville Sun]] |url=https://www.gainesville.com/article/LK/20051003/news/604183518/GS/ |url-status=dead |access-date=June 22, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210325050842/https://www.gainesville.com/article/LK/20051003/news/604183518/GS/ |archive-date=March 25, 2021}}</ref> |- |[[Boise]] |[[Fayl:Flag of Idaho.svg|20px|Idaho]] Idaho |Louell boshlangʻich maktabi |Loblolli qaragʻay |1977-yil |<ref>{{Cite video |url=https://www.idahostatesman.com/news/local/article74684302.html |title=This Boise Tree Has Been To The Moon And Back |date=February 7, 2018 |type=Video |publisher=[[Idaho Statesman]]}}</ref> |- |[[Greenbelt (Maryland)|Greenbelt]] |[[Fayl:Flag of Maryland.svg|20px|Maryland]] Maryland |[[Goddard kosmik parvozlar markazi]] |Chinor |1977-yil 9-iyun |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Foster|ism=Jim|sana=September 18, 2002|sarlavha=Moon Tree|url=https://epod.usra.edu/blog/2002/09/moon-tree.html|kirish sanasi=June 28, 2022|ish=[[Universities Space Research Association]]}}</ref> |- |[[Perry (Florida)|Perry]] |[[Fayl:Flag of Florida.svg|20px|Florida]] Florida |Oʻrmon poytaxti muzeyi davlat bogʻi |Loblolli qaragʻay |1978-yil 29-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=October 22, 2011 |title=Seedling traveled 250,000 miles to moon and back |pages=3 |work=Perry News-Herald |url=https://ufdc.ufl.edu/UF00028293/00352/images/2 |access-date=June 22, 2022}}</ref> |- |Lockeford |[[Fayl:Flag of California.svg|20px|California]] California |[[Lockeford oʻsimlik materiallari markazi]] |Qizil daraxt |1979-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Forgione |first=Mary |date=July 20, 2019 |title=Where to find California’s moon trees, grown from seeds taken aboard an Apollo mission |work=[[Los Angeles Times]] |url=https://www.latimes.com/travel/story/2019-07-19/california-moon-trees |access-date=June 21, 2022 |quote=[A]nd at least one at a Forest Service site in Lockeford.}}</ref> |- |[[Yangi Orlean|New Orleans]] |[[Fayl:Flag of Louisiana.svg|20px|Louisiana]] Louisiana |Yangi Orlean daryo oqimi |Loblolli qaragʻay* |1983-yil Iyun |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Hester |first=Jessica Leigh |date=February 1, 2019 |title=Whatever Happened to All the Moon Trees? |work=[[Atlas Obscura]] |url=https://www.atlasobscura.com/articles/what-happened-to-moon-trees |access-date=June 26, 2022 |quote=In New Orleans, for instance, a Moon pine was removed after sustaining damage in Hurricane Katrina.}}</ref> |- |Holliston |[[Fayl:Flag of Massachusetts.svg|20px|Massachusetts]] Massachusetts |Holliston Politsiya mahkamasi |Chinor |1982-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Hosmer |first=Kerri |date=July 26, 1998 |title=From the Moon to Holliston |work=[[The MetroWest Daily News|Middlesex News]] |url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_trees/holliston_tree.html}}</ref> |- |[[Keystone Heights]] |[[Fayl:Flag of Florida.svg|20px|Florida]] Florida |[[Keystone Heights kutubxonasi]] |Chinor |1984-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Sealey |first=Jean |date=February 6, 2015 |title=Keystone Heights enjoys link to Apollo 14 mission |work=[[The Florida Times-Union]] |url=https://www.jacksonville.com/story/news/2015/02/06/keystone-heights-enjoys-link-apollo-14-mission/15650075007/ |access-date=June 22, 2022}}</ref> |- |Tallahassee |[[Fayl:Flag of Florida.svg|20px|Florida]] Florida |Kaskadlar bogʻi |Chinor |''Nomaʼlum'' |<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.tallahassee.com/picture-gallery/news/2019/07/16/meet-tallahassees-moon-trees/1746357001/|sarlavha=Meet Tallahassee's 'moon trees'|sana=July 16, 2019|kirish sanasi=June 22, 2022|ish=[[Tallahassee Democrat]]}}</ref> |- |Moscow |[[Fayl:Flag of Idaho.svg|20px|Idaho]] Idaho |Idaho universitetining maʼmuriyat binosi, |Chinor* |''Nomaʼlum'' |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Brockett |first=Bailey |date=July 22, 2022 |title=Local Legends: Recalling Moscow’s moon tree |work=[[Lewiston Morning Tribune]] |url=https://lmtribune.com/a_and_e/local-legends-recalling-moscow-s-moon-tree/article_77dc69d4-aa12-5153-8d3b-77e20ecc50b5.html |access-date=June 23, 2022}}</ref> |- |[[Waynesboro (Mississippi)|Waynesboro]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|20px|Mississippi]] Alabama |Oʻrmon xoʻjaligi komissiyasi bolalar bogʻchasi |Chinor |''Nomaʼlum'' |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=June 11, 2019 |title=Astronauts Took Seeds to the Moon, Here’s Where You Can Find Moon Trees in the U.S. |work=[[Rare (website)|Rare – America's News Feed]] |url=https://rare.us/rare-life/moon-trees-nasa/ |access-date=August 7, 2022}}</ref> |- |[[De Soto (Missouri)|DeSoto]] |[[Fayl:Flag of Missouri.svg|20px|Missouri]] Missouri |[[Walthers Parki]] |Chinor |''Nomaʼlum'' |<ref>{{Veb manbasi|sana=July 19, 2019|sarlavha=Moon Trees and Space Gums|url=https://discoverandshare.org/2019/07/19/moon-trees-and-space-gums/|kirish sanasi=August 7, 2022|nashriyot=[[Missouri Botanical Garden]]}}</ref> |- |[[Brevard (Shimoliy Karolina)|Brevard]] |[[Fayl:Flag of North Carolina.svg|20px|North Carolina]] North Carolina |Oʻrmon xoʻjaligi beshigi, [[Pisgah milliy o'rmoni]] |Chinor |''Unknown'' |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Markovich |first=Jeremy |date=October 27, 2019 |title=Space Seeds: Moon Trees in Western North Carolina |work=[[Our State]] |url=https://www.ourstate.com/space-seeds-moon-trees-in-western-north-carolina/ |access-date=August 7, 2022}}</ref> |- |[[Salem (Oregon)|Salem]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|20px|Oregon]] Oregon |Xususiy turar joy |2 Douglas Firs |1973-yil | |- |[[Huntsville (Alabama)|Huntsville]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|20px|Alabama]] Alabama |[[AQSh kosmik va raketa markazi]] |5 ta chinor, 2 ta qarag‘ay * |1976-yil 29-Oktabr |<ref>{{Cite news |last=Carter |first=Jamie |date=February 5, 2021 |title=Have You Ever Seen A ‘Moon Tree?’ Where You Can See A Curious Legacy Of NASA’s Apollo Missions 50 Years On |work=[[Forbes]] |url=https://www.forbes.com/sites/jamiecartereurope/2021/02/05/have-you-ever-seen-a-moon-tree-where-you-can-see-this-curious-legacy-of-nasas-apollo-missions-50-years-later/ |access-date=August 24, 2022}}</ref> |- |[[Tuskegee (Alabama)|Tuskegee]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|20px|Alabama]] Alabama |V.A. kasalxonasi (CAVHCS) |Loblolli qaragʻay * |1976-yil |<ref>{{Cite web |date=July 3, 2021 |title=Moon Trees |url=https://encyclopediaofarkansas.net/entries/moon-trees-14947/ |access-date=August 14, 2022 |website=[[Encyclopedia of Arkansas]] |publisher=[[Central Arkansas Library System]]}}</ref> |- |[[Monticello (Arkansas)|Monticello]] |[[Fayl:Flag of Arkansas.svg|20px|Arkansas]] Arkansas |[[Monticellodagi Arkansas universiteti]] |Loblolli qaragʻay * |1977-yil? | |- |[[Yangi Orlean|New Orleans]] |[[Fayl:Flag of Louisiana.svg|20px|Louisiana]] Louisiana |NASA Michoud yigʻish moslamasi |Loblolli qaragʻay (2?) * |1976-yil Iyul |<ref>{{Cite news |last=Pontchartrain |first=Blake |date=July 15, 2019 |title=How trees that traveled to the moon and back came to live in Louis Armstrong Park |work=[[Gambit (newspaper)|The Gambit]] |url=https://www.nola.com/gambit/new_orleans/news/blake_pontchartrain/article_336db444-7cf8-56ab-a060-17238aa9aa6b.html |access-date=August 24, 2022}}</ref> |- |North Pembroke |[[Fayl:Flag of Massachusetts.svg|20px|Massachusetts]] Massachusetts |AQSH tarixiy jamiyati |Chinor? * |1976-yil April |<ref>Hester, Jessica Leigh (February 1, 2019). "Whatever Happened to All the Moon Trees?". Atlas Obscura. Retrieved June 26, 2022. In New Orleans, for instance, a Moon pine was removed after sustaining damage in Hurricane Katrina.</ref> |- |[[Albukerke|Albuquerque]] |[[Fayl:Flag of New Mexico.svg|20px|New Mexico]] New Mexico |[[Civic Plaza]] | rowspan="2" |Douglas Fir * |1976-yil, 7-aprel |<ref>{{Cite news |date=July 23, 2019 |title=New Mexico’s ‘moon trees’ planted after Apollo 14 are lost |work=[[Associated Press]] |url=https://apnews.com/article/fa2b76b108eb4503bf133514bee75aa0 |access-date=August 24, 2022}}</ref> |- |Illinois Valley |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|20px|Oregon]] Oregon |[[Siskiyou Smoke Jumper bazasi]] |1976-yil 7-aprel |<ref>{{Cite news |last=Carter |first=Jamie |date=February 5, 2021 |title=Have You Ever Seen A ‘Moon Tree?’ Where You Can See A Curious Legacy Of NASA’s Apollo Missions 50 Years On |work=[[Forbes]] |url=https://www.forbes.com/sites/jamiecartereurope/2021/02/05/have-you-ever-seen-a-moon-tree-where-you-can-see-this-curious-legacy-of-nasas-apollo-missions-50-years-later/ |access-date=August 24, 2022}}</ref> |- |[[Vashington (shahar)|Washington, D.C.]] |[[File:Flag of the District of Columbia.svg|20px|District of Columbia]] District of Columbia |[[Oq uy|White House]] |Loblolli qaragʻay * |1977-yil, 19-Yanvar | |- |[[Plano (Texas)|Plano]] |[[Fayl:Flag of Texas.svg|20px|Texas]] Texas |Plano oʻrta maktabi |Chinor * |2009-yil 4-Noyabr | |- |[[Hyuston|Houston]] |[[Fayl:Flag of Texas.svg|20px|Texas]] Texas |[[NASA Johnson kosmik markazi]] |Loblolli qaragʻay |2016-yil, Fevral |- |Silver City |[[Fayl:Flag of New Mexico.svg|20px|New Mexico]] New Mexico |[[Gough Parki]] |Chinor |1976-yil 14-Avgust |<ref>{{Cite news |date=August 14, 1976 |title='Moon Tree' Dedication Here Sunday' |pages=1 |work=[[Silver City Daily Press and Independent|Silver City Daily Press]] |url=https://www.newspapers.com/image/38674710/?clipping_id=34076574 |access-date=August 22, 2022}}</ref> |- |Bracey |[[Fayl:Flag of Virginia.svg|20px|Virginia]] Virginia |River Ridge golf va lager klubi |Chinor |1971-yil 31-Yanvar | |} === Boshqa mamlakatlarda === {| class="wikitable sortable plainrowheaders" ! scope="col" |Shahar ! scope="col" | Mamlakat ! scope="col" | Manzil ! scope="col" | Turlar ! scope="col" | Ekilgan sana ! class="unsortable" scope="col" | {{Abbr|Ref.|Reference(s)}} |- | [[Brazilia (shahar)|Braziliya]] | [[Braziliya]] | Ibama markaziy binosining bogʻi | saqich | 1980 yil 14 noyabr | <ref>[http://memoria.bn.br/DocReader/docreader.aspx?bib=028274_03&pasta=ano%20198&pesq=%C3%A1rvore%20da%20lua ''Correio Braziliense'', November 15, 1980]</ref> |- | Santa Rosa | [[Braziliya]] | Parque Municipal de Exposições | Qizil daraxt | 1981 yil 18 avgust |<ref>[http://memoria.bn.br/DocReader/docreader.aspx?bib=028274_03&pasta=ano%20198&pesq=%C3%A1rvore%20da%20lua ''Correio Braziliense'', November 15, 1980]</ref> |- | [[Tradate|Savdo]] | [[Italiya]] | Appiano Gentile Park | Loblolli qaragʻay | 2011 yil 10 oktyabr | |- | [[Luzern|Lucerne]] | [[Shveysariya|Shveytsariya]] | Shveytsariya transport muzeyi | chinor | 1976 yil 15 avgust (keyinroq ekilgan) | |} == Yana qarang == * [[Oy tosh]] * [[Astrobotanika]] * [[https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_individual_trees List of individual trees]] == Manbalar == {{manbalar}} == Havolalar == * [http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html Oy daraxtlari, NASA.] * [http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html Oy daraxtlari, NASA: [[Goddard kosmik parvozlar markazi]]] * [http://www.moontreefoundation.org Oy daraxti fondi.] * https://foresthistory.org/houston-we-have-moon-trees/ „Xyuston, bizda oy daraxtlari bor“. [[Peeling Back the Bark blogi]], [[The Forest History Society]]. b7k148ow3ol2z8o9pwwy6anz2i8b6fd 2816532 2816530 2022-08-28T22:18:39Z Abdug'ani Karimov 75024 /* Tarixi */ wikitext text/x-wiki [[Fayl:Bicentennial_moon_tree.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Bicentennial_moon_tree.jpg/170px-Bicentennial_moon_tree.jpg|thumb| 1975–yilda Filadelfiya, Vashington maydonida ekilgan ikki yuz yillik oy daraxti]] [[Fayl:MoonTreeArk.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/MoonTreeArk.jpg/170px-MoonTreeArk.jpg|thumb| [[Fort Smith (Arkansas)|Arkanzas shtatining Fort Smit]] shahridagi Sebastyan okrugi sud binosi oldidagi oy daraxti]] [[Fayl:MoonTreePlaque.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/MoonTreePlaque.jpg/170px-MoonTreePlaque.jpg|thumb| Fort Smit, Arkanzas, Oy daraxti tagidagi plaket.]] [[Fayl:Moon_tree_plaque,_Waycross,_GA.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Moon_tree_plaque%2C_Waycross%2C_GA.jpg/170px-Moon_tree_plaque%2C_Waycross%2C_GA.jpg|thumb| Oy daraxti, Waycross, Jorjiya]] '''Oy daraxtlari''' 1971–yilda Apollon 14 missiyasining qoʻmondonlik moduli uchuvchisi [[Stuart Roosa]] tomonidan Oy atrofidagi orbitaga olingan 500 ta urugʻdan oʻstirilgan daraxtlardir. Bu gʻoyani oʻsha paytdagi Amerika Qoʻshma Shtatlar oʻrmon xizmati boshligʻi [[Ed Cliff]] tutundan sakrab chiqqan Ruzaga taklif qilgan.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.foresthistory.org/ASPNET/People/Chiefs.aspx|sarlavha=Chiefs of the U.S. Forest Service|ism=Gerald|muallif=Williams|sana=2009-06-18|nashriyot=[[Forest History Society]]|kirish sanasi=7 August 2009|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150924014558/http://www.foresthistory.org/ASPNET/People/Chiefs.aspx|arxivsana=24 September 2015}}</ref> Tajriba uchun urugʻlar besh [[Tur (biologiya)|turdagi]] daraxtdan tanlab olindi: loblolli qaragʻay, chinor, saqich, qizil daraxt va Duglas archasi.<ref name="Williams">{{Veb manbasi|url=http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html|sarlavha=The "Moon Trees"|ism=David R.|muallif=Williams|nashriyot=[[NASA]]|ish=[[Goddard Space Flight Center]]|sana=28 July 2009|kirish sanasi=7 August 2009}}</ref><ref name="Atlantic Jan 2022"> [https://www.theatlantic.com/science/archive/2022/01/nasa-moon-trees-apollo/621395/ We Almost Forgot About the Moon Trees: A collection of tree seeds that went round and round the moon was scattered far and wide back home], by Marina Koren. The seeds orbited the Moon, but were not landed on it. The Atlantic, January 31, 2022. </ref><ref name="Wired Feb 2011"> [https://www.wired.com/2011/02/moon-trees/ The Mystery of the Missing Moon Trees:] 15 years after NASA astronomer David Williams started searching for them, hundreds of trees grown from space-faring seeds are still missing. The "moon trees, " whose seeds circled the moon 34 times in Apollo 14 astronaut Stuart Roosa‘s pocket, were welcomed back to Earth with great fanfare in 1971. February 10, 2011, wired.com.</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=February 10, 2011 |title=Race Against Time to Find Apollo 14's Lost Voyagers: 'Moon Trees' |work=[[Science Daily]] |url=https://www.sciencedaily.com/releases/2011/02/110209171139.htm}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Black |first=Richard |date=19 July 2005 |title=Trees... from the Moon |work=[[BBC News]] |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/magazine/4694361.stm}}</ref> == Tarixi == Parvozdan soʻng urugʻlar unib chiqishi uchun [[Mississippi|Missisipi shtatining]] [[Gulfport (Mississippi)|Gulfport]] shahridagi janubiy Forest xizmat stantsiyasiga va [[Placerville (California)|Kaliforniyaning Pleyservil shahridagi]] gʻarbiy stantsiyaga yuboriladi. Deyarli barcha urugʻlar muvaffaqiyatli unib chiqadi va bir necha yil oʻtgach, oʻrmon xizmati 420 ga yaqin koʻchatlarga ega boʻladi. Ulardan baʼzilari yerga ekilib maxsus nazorat sifatida ajratilgan. 40 yildan koʻproq vaqt oʻtgach, ikki toifadagi daraxtlarni oʻrtasida sezilarli farq yoʻq edi. „Oy daraxtlari“ ning aksariyati 1975–1976–yillarda davlat oʻrmon xoʻjaligi tashkilotlariga mamlakatning ikki yuz yillik bayrami doirasida ekish uchun berilgan. Daraxtlar janubiy yoki gʻarbiy turlarga tegishli boʻlganligi sababli, barcha shtatlar daraxtlarni olmagan. [[Oq uy|Oq uyda]] Loblolli qaragʻayi ekilgan va daraxtlar [[Braziliya|Braziliyada]], [[Shveysariya|Shveytsariyada]] ekilib, hattoki [[Yaponiya imperatori|imperator]] Xiroxitoga va boshqalarga sovgʻa qilingan.<ref name="Williams">{{Veb manbasi|url=http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html|sarlavha=The "Moon Trees"|ism=David R.|muallif=Williams|nashriyot=[[NASA]]|ish=[[Goddard Space Flight Center]]|sana=28 July 2009|kirish sanasi=7 August 2009}}</ref> Bu urugʻlardan ekilgan koʻplab daraxtlarning joylashuvi oʻnlab yillar davomida nomaʼlum boʻlib kelgan. 1996–yilda uchinchi sinf oʻqituvchisi Joan Goble va uning oʻquvchilari oʻz hududlarida oy daraxti ekanligini koʻrsatadigan taxtali daraxtni topdilar. Ular Gobl NASAga elektron xat yuborib xodim Dave Williamsga murojaat qildi. Uilyams NASAdagi ko‘pchilik hamkasblari qatori ana shu daraxtlarning mavjudligidan bexabar boʻlgan. Williams baʼzi tadqiqotlarni amalga oshirganidan soʻng, bu urugʻlarni kosmosga va uyga ekish uchun Roosa tomonidan amalga oshirilgan dastlabki harakatlar tasvirlangan eski gazetadan baʼzi parchalarini topdi.<ref name="Atlantic Jan 2022"> [https://www.theatlantic.com/science/archive/2022/01/nasa-moon-trees-apollo/621395/ We Almost Forgot About the Moon Trees: A collection of tree seeds that went round and round the moon was scattered far and wide back home], by Marina Koren. The seeds orbited the Moon, but were not landed on it. The Atlantic, January 31, 2022. </ref> == Jamoatchilik hissasi == Williams NASAning rasmiy veb-saytiga oʻzining sahifasini joylashtirib, daraxtlarni topishda jamoatchilikdan yordam so‘radi. Sahifada, shuningdek, oy daraxtlarining maʼlum boʻlgan joylashuvi va turlari roʻyxati keltirilgan jadval ham boʻlgan. Williams Amerika Qoʻshma Shtatlari boʻylab odamlardan oy daraxtlari ekanligini tasdiqlovchi plitalar bilan daraxtlarni koʻrganli haqida xabarlarni eshita boshladi. Williams bunday daraxtlar, jumladan, ularning joylashuvi va turlari haqida maʼlumotlar roʻyxatini koʻrsatadigan maʼlumotlar bazasini yaratishni va boshqarishni boshladi. 2011-yilda ''Wired'' jurnalida chop etilgan maqolada Williamsning elektron pochta manzili koʻrsatilib, saʼy-harakatlari tasvirlangan va oy daraxtlari haqida mavjud maʼlumotga ega boʻlgan har qanday odamni oʻz sahifasiga yozishga undagan.<ref name="Wired Feb 2011"> [https://www.wired.com/2011/02/moon-trees/ The Mystery of the Missing Moon Trees:] 15 years after NASA astronomer David Williams started searching for them, hundreds of trees grown from space-faring seeds are still missing. The "moon trees, " whose seeds circled the moon 34 times in Apollo 14 astronaut Stuart Roosa‘s pocket, were welcomed back to Earth with great fanfare in 1971. February 10, 2011, wired.com.</ref> 2022–yil holatiga koʻra, mavjud daraxtlarni aniqlash va joylashtirish boʻyicha say-harakatlar davom ettirililib<ref name="Atlantic Jan 2022"> [https://www.theatlantic.com/science/archive/2022/01/nasa-moon-trees-apollo/621395/ We Almost Forgot About the Moon Trees: A collection of tree seeds that went round and round the moon was scattered far and wide back home], by Marina Koren. The seeds orbited the Moon, but were not landed on it. The Atlantic, January 31, 2022. </ref> NASA sahifasi faolligicha qolgan.<ref name="NASA page"> [https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html The „Moon Trees“], official NASA website, accessed Feb 3, 2022. </ref> 2021-yil mart oyiga kelib Qirollik Astronomiya Jamiyati va [[Buyuk Britaniya kosmik agentligi|Buyuk Britaniya Koinot agentligi tashrif bilan Buyuk Britaniyada]] [[Birlashgan Qirollik|o‘sishi]] mumkin bo‘lgan 15 tagacha Oy daraxtini aniqlash uchun jamoatchilikdan yordam so‘radi. 2021–yil aprel oyi holatiga koʻra, Buyuk Britaniyaga kelgan daraxt turlaridan hech biri aniqlanmagan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://ras.ac.uk/news-and-press/news/can-you-help-us-find-moon-trees|sarlavha=Can you help us find the Moon Trees?|muallif=Massey|ism=Robert|nashriyot=Royal Astronomical Society|sana=2021-03-30|kirish sanasi=2021-04-23}}</ref> === Hozirgi harakatlar === Oy daraxti jamgʻarmasi — bu Roosaning qizi Rosemary tomonidan boshqariladigan tashkilot boʻlib, u dunyo boʻylab turli mintaqalarda oy daraxtlarini ekishni oʻz oldiga maqsad qiladi. Jamgʻarma homiyligi asosida va Roosa tomonidan olib borilgan tadqiqotlar natijasiga koʻra urugʻlardan unib chiqqan daraxtlarning asl avlodi orqali yetishtirilgan urugʻlar bilan yangi daraxtlar ekish ishlarini amalga oshiradi.<ref name="foundation"> [https://www.moontreefoundation.com/moon-tree-plantings Moon tree Planting ceremony], official website of Moon Tree Foundation, accessed February 3, 2022. </ref> == Joylari == === Amerika Qoʻshma Shtatlar === {| class="wikitable sortable plainrowheaders" ! scope="col" |Shahar ! scope="col" |Shtat ! scope="col" |Hududi ! scope="col" |Turlari ! class="unsortable" scope="col" |Ekilgan sana ! class="unsortable" scope="col" |{{Abbr|Ref.|Reference(s)}} |- |[[Starkville (Mississippi)|Starkville]] |[[Fayl:Flag of Mississippi.svg|20px]] Mississippi |Dorman Xoll, Mississippi shtat universiteti |Chinor |1975 |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Steinberg |first=Sasha |date=July 18, 2019 |title=As NASA celebrates Apollo 50th anniversary, MSU recognizes lineage of its ‘Moon Sycamore’ tree |work=[[Mississippi State University]] |url=https://www.msstate.edu/newsroom/article/2019/07/nasa-celebrates-apollo-50th-anniversary-msu-recognizes-lineage-its-moon |access-date=July 4, 2022}}</ref> |- |[[Filadelfiya|Philadelphia]] |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|20px]] Pennsylvania |Washington Kvadrat parki |Chinor* |1975-yil 6-May |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=McDevitt |first=John |date=September 2, 2011 |title=Dead ‘Moon Tree’ In Washington Square Park Will Be Replaced |work=[[KYW-TV|CBS Philly]] |url=https://philadelphia.cbslocal.com/2011/09/02/dead-moon-tree-in-washington-square-park-will-be-replaced/ |access-date=July 14, 2022}}</ref> |- |[[Bethesda (Maryland)|Bethesda]] |[[Fayl:Flag of Maryland.svg|20px|Maryland]] Maryland |Amerika oʻrmonchilar jamiyati |Loblolli qaragʻay |1975-yil, 30-sentyabr |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Botkin|ism=Erica|sana=October 1, 2014|sarlavha=Moon Trees|url=https://www.redwoods.edu/artgallery/Exhibitions/ArtMID/1082/ArticleID/436/Moon-Trees|kirish sanasi=June 28, 2022|nashriyot=[[College of the Redwoods]]}}</ref> |- |[[Fort Smith (Arkansas)|Fort Smith]] |[[Fayl:Flag of Arkansas.svg|20px|Arkansas]] Arkansas |Sebastian okrugi sud binosi |Loblolli qaragʻay |1976-yil 15-Mart |<ref name=":1">{{Yangiliklar manbasi |last=Lee |first=Brittney |date=August 20, 2018 |title=Arkansas Moon Trees: Out of This World |work=Only in Arkansas |url=https://onlyinark.com/homegrown/arkansas-moon-trees/ |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Little Rock (Arkansas)|Little Rock]] |[[Fayl:Flag of Arkansas.svg|20px|Arkansas]] Arkansas |Oʻrmon xoʻjaligi komissiyasi shtab-kvartirasi |Loblolli qaragʻay * |1976-yil 15-Mart |<ref name=":1" /> |- |[[Washington (Arkansas)|Washington]] |[[Fayl:Flag of Arkansas.svg|20px|Arkansas]] Arkansas |Eski Washington tarixiy shtat bogʻi |Loblolli qaragʻay |1976-yil 15-Mart |<ref>{{Yangiliklar manbasi |author-link= |date=January 8, 2015 |title=Arkansas grows ‘moon trees’ |work=[[Fox News]] |url=https://www.foxnews.com/science/arkansas-grows-moon-trees |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Asheville (Shimoliy Karolina)|Asheville]] |[[Fayl:Flag of North Carolina.svg|20px|North Carolina]] North Carolina |Ashevilledagi botanika bogʻlari |Chinor |1976-yil 19-Mart |<ref>{{Veb manbasi|sana=August 28, 2018|sarlavha=Asheville’s Moon Tree|url=https://thepennsylvaniarambler.com/2018/08/28/along-the-way-the-asheville-moon-tree/|kirish sanasi=July 4, 2022|ish=The Pennsylvania Rambler}}</ref> |- |[[Birmingham (Alabama)|Birmingham]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|20px|Alabama]] Alabama |Birminham botanika bogʻi, Lane Parki yaqinida |Chinor |1976-yil Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Hansen |first=Jeff |date=February 9, 2011 |title=40 years after splashdown, Birmingham Botanical Gardens a tranquil base for tree grown from seeds that went to the moon |work=[[The Birmingham News]] |url=https://www.al.com/spotnews/2011/02/40_years_after_splashdown_birm.html |access-date=June 20, 2022}}</ref> |- |[[Montgomery (Alabama)|Montgomery]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|20px|Alabama]] Alabama |Alabama shtati Kapitoliy binosi |Loblolli qaragʻay |1976-yil Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Shryock |first=John |date=July 19, 2019 |title=Have you ever seen Montgomery’s ‘Moon Tree’? |work=[[WSFA|WSFA-12]] |url=https://www.wsfa.com/2019/07/19/have-you-ever-seen-montgomerys-moon-tree/ |access-date=June 20, 2022}}</ref> |- |Elmer |[[Fayl:Flag of Louisiana.svg|20px|Louisiana]] Louisiana |Palustris tajriba stantsiyasi, Kisatchie milliy oʻrmoni |Loblolli qaragʻay |April 1976 |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Zeringue |first=Jeff |date=March 4, 2019 |title=Moon tree mystery unsolved, still funny |work=Louisiana Forestry Association |url=https://www.laforestry.com/single-post/2019/03/04/Moon-tree-mystery-unsolved-still-funny |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |[[Knoxville (Tennessee)|Knoxville]] |[[Fayl:Flag of Tennessee.svg|20px|Tennessee]] Tennessee |Oʻrmon xoʻjaligi tajriba stantsiyasi, Tennessi universiteti |Loblolli qaragʻay |1976-yil Aprel |<ref>{{Veb manbasi|sana=2013|sarlavha=Moon Trees #24|url=https://tufc.com/project/moon-trees/|kirish sanasi=July 14, 2022|ish=Tennessee Urban Forestry Council}}</ref> |- |Sewanee |[[Fayl:Flag of Tennessee.svg|20px|Tennessee]] Tennessee |Woods Laboratoriyalari, Janubiy universiteti |Chinor |1976-yil Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Priestley |first=Mary |date=Spring 2002 |title=Preserving the Moon Tree and Other Members of the Campus Canopy |volume=6 |pages=1 |work=The Plant Press |publisher=[[Sewanee: The University of the South]] |issue=2 |url=https://new.sewanee.edu/files/resources/v6-n2.pdf |access-date=July 14, 2022}}</ref> |- |[[Elizabethton (Tennessee)|Elizabethton]] |[[Fayl:Flag of Tennessee.svg|20px|Tennessee]] Tennessee |[[Fort Watauga]], [[Sycamore Shoals shtat tarixiy hududi]] |Chinor* |1976-yil Aprel |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Zepp|ism=Louise|sarlavha=Trees of Note|url=https://digital.tnconservationist.org/publication/?i=642292&article_id=3561568|kirish sanasi=July 14, 2022|ish=The Tennessee Conservationist}}</ref> |- |[[Tullahoma (Tennessee)|Tullahoma]] |[[Fayl:Flag of Tennessee.svg|20px|Tennessee]] Tennessee |Arnold havo kuchlari bazasi |Loblolli qaragʻay* |1976-yil Aprel |<ref>{{Veb manbasi|sana=March 4, 2021|sarlavha=Tennessee’s four moon trees|url=https://noogatoday.6amcity.com/moon-trees-tn/|kirish sanasi=July 14, 2022|ish=NOOGAtoday}}</ref> |- |[[Olympia (Washington)|Olympia]] |[[Fayl:Flag of Washington.svg|20px|Washington]] Washington |Washington shtati Kapitoliy binosi |Douglas Fir |1976-yil Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Erickson |first=Annie |date=March 13, 2020 |title=Olympia's Moon Tree just had triplets |work=[[KING-TV]] |url=https://www.king5.com/article/tech/science/environment/moon-tree-washington-state-olympia/281-2ff5d4cd-2b54-44df-9047-76b5c12fe615 |access-date=July 14, 2022}}</ref> |- |[[Indianapolis]] |[[Fayl:Flag of Indiana.svg|20px|Indiana]] Indiana |Indiana shtati uyi |Chinor |1976-yil 9-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Smith |first=Casey |date=July 18, 2019 |title=Across Indiana, trees are growing from seeds that went to the Moon. Here's where you can find them. |work=[[The Indianapolis Star]] |url=https://www.indystar.com/story/news/2019/07/18/indianas-moon-tree-seeds-made-their-way-space-and-back/1629114001/ |access-date=June 26, 2022 |quote=On the east lawn of the Statehouse in Indianapolis, a Sycamore was planted on April 9, 1976.}}</ref> |- |[[Lansing (Michigan)|Lansing]] |[[Fayl:Flag of Michigan.svg|20px|Michigan]] Michigan |Michigan shtati kapitoliy binosi |Chinor* |1976-yil 9-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=April 23, 1976 |title=Moon Tree Planted, Removed |pages=7 |work=[[Ironwood Daily Globe]] |url=https://www.newspapers.com/clip/34076521/moon-tree-at-state-capital-lawn/ |access-date=June 28, 2022}}</ref> |- |[[Flagstaff (Arizona)|Flagstaff]] |[[Fayl:Flag of Arizona.svg|20px|Arizona]] Arizona |Frances qisqa hovuzi, (ilgari Flagstaff oʻrta maktabi boʻlgan) |Douglas Fir* |1976-yil 30-Aprel |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Houk|ism=Rose|sana=July 7, 2021|sarlavha=Earth Notes: Southwestern Douglas-Fir Trees|url=https://www.knau.org/earth-notes/2021-07-07/earth-notes-southwestern-douglas-fir-trees|kirish sanasi=June 20, 2022|ish=[[KNAU]]|iqtibos=In 1976, a Douglas-fir tree was planted by the Frances Short Pond in Flagstaff.}}</ref> |- |[[Tucson (Arizona)|Tucson]] |[[Fayl:Flag of Arizona.svg|20px|Arizona]] Arizona |Kuiper kosmik fanlar binosi, Arizona universiteti |Chinor |1976-yil 30-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Desrochers |first=Daniel |date=September 29, 2015 |title=UA's moon tree struggles in dry climate |work=[[Arizona Daily Star]] |url=https://tucson.com/news/science/uas-moon-tree-struggles-in-dry-climate/article_fc15d0a9-a5c8-5b44-a791-18fa47cb37ce.html |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Salem (Oregon)|Salem]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|20px|Oregon]] Oregon |Oregon shtati kapitoliy binosi |Douglas Fir |1976-yil 30-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Schneider |first=Will |date=April 30, 2017 |title=Salem Moon Tree |work=Public History PDX |publisher=[[Portland State University]] |url=http://publichistorypdx.org/2017/04/30/salem-moon-tree/ |access-date=July 7, 2022}}</ref> |- |Middletown |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|20px|Pennsylvania]] Pennsylvania |Core Creek Parki |Chinor |1976-yil 30-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Sofield |first=Tom |date=July 20, 2018 |title=‘Moon Tree’ At Core Creek Park Lives Up To Out-Of-This-World Name |work=LevittownNow |url=https://levittownnow.com/2018/07/20/moon-tree-at-core-creek-park-lives-up-to-its-out-of-this-world-name/ |access-date=July 14, 2022}}</ref> |- |[[Arcata (California)|Arcata]] |[[Fayl:Flag of California.svg|20px|California]] California |California Davlat Politexnika Universiteti, Humboldt |3 qizil daraxt |1976-yil May |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=October 8, 2009 |title=Unraveling the Moon Tree Mystery |publisher=[[California State Polytechnic University, Humboldt]] |url=https://now.humboldt.edu/news/unravling-the-moon-tree-mystery |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |Athens |[[Fayl:Flag of Georgia.svg|20px|Georgia]] Georgia |Athens-Clarke okrugi rejalashtirish boʻlimi |Loblolli qaragʻay |1976-yil May |<ref>{{Veb manbasi|sana=May 2021|sarlavha=Moon Tree|url=https://www.accgov.com/10038/Moon-Tree|kirish sanasi=June 23, 2022|ish=Athens-Clarke County Website}}</ref> |- |Lincoln City |[[Fayl:Flag of Indiana.svg|20px|Indiana]] Indiana |Lincoln Davlat parki |Chinor |1976-yil 3-May |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=June 22, 2020 |title=Moon Tree Continues to Thrive at Lincoln State Park |work=Friends of Lincoln State Park |url=https://lspfriends.com/index.php/2020/06/22/moon-tree/ |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |[[Roseburg (Oregon)|Roseburg]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|20px|Oregon]] Oregon |Roseburg Veteran Ishlari Tibbiyot Markazi |Douglas Fir |1976-yil 3-May |<ref>{{Veb manbasi|sana=May 5, 2011|sarlavha=Apollo 14 Moon Trees|url=http://www.highway199.org/history/apollo-14-moon-trees/|kirish sanasi=July 4, 2022|ish=Highway199}}</ref> |- |[[Hollidaysburg]] |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|20px|Pennsylvania]] Pennsylvania |Togʻli zali |Chinor |1976-yil 5-May |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Crumrine |first=Chad |date=June 30, 2022 |title=Hollidaysburg 'Moon Tree' Symbol of American History |work=Morrisons Cove Herald |url=https://www.mcheraldonline.com/story/2022/06/30/opinion/hollidaysburg-moon-tree-symbol-of-american-history/11893.html |access-date=July 7, 2022}}</ref> |- |[[Boise]] |[[Fayl:Flag of Idaho.svg|20px|Idaho]] Idaho |Idaho shtati Kapitoliy binosi |Douglas Fir* |1976-yil 7-May |<ref>{{Veb manbasi|sana=March 3, 2022|sarlavha=Idaho Capitol Tree|url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_trees/idaho_capitol_tree.html|kirish sanasi=June 26, 2022|ish=Goddard Space Flight Center|nashriyot=[[NASA]]}}</ref> |- |[[Cape Canaveral (Florida)|Cape Canaveral]] |[[Fayl:Flag of Florida.svg|20px|Florida]] Florida |Kennedy kosmik markazi |Chinor* |1976-yil 25-may, |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Kelly |first=Emre |date=September 21, 2017 |title='Moon Tree' that traveled on Apollo mission and planted at KSC toppled by Hurricane Irma |work=[[Florida Today]] |url=https://www.floridatoday.com/story/tech/science/space/2017/09/21/nasa-apollo-moon-tree-toppled-hurricane-irma-kennedy-space-center-visitor-complex-florida/688689001/ |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Ebensburg]] |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|20px|Pennsylvania]] Pennsylvania |Cambria Viloyat sudi binosi |Chinor |1976-yil 29-iyun |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Ramirez |first=Chris |date=February 15, 2011 |title=NASA 'detective' on track of America's 'moon trees' |work=[[Pittsburgh Tribune-Review]] |url=https://archive.triblive.com/news/nasa-detective-on-track-of-americas-moon-trees/ |access-date=July 7, 2022}}</ref> |- |[[King of Prussia]] |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|20px|Pennsylvania]] Pennsylvania |Lockheed Martin kosmik tizimlari binosi |Chinor |1976-yil 29-iyun |<ref name=":0">{{Yangiliklar manbasi |last=Zuckerman |first=Catherine |date=July 8, 2019 |title=Trees that traveled to space now live on Earth. Here's where to find them. |work=[[National Geographic]] |url=https://www.nationalgeographic.com/science/article/moon-trees-that-traveled-to-space-now-live-on-earth-where-are-they-now |url-access=registration |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |[[Atchison (Kansas)|Atchison]] |[[Fayl:Flag of Kansas.svg|20px|Kansas]] Kansas.svg |Xalqaro doʻstlik oʻrmoni |Chinor |1976-yil 24-iyul |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Wenner |first=Anna |date=February 18, 2011 |title='Moon tree' at home in Atchison |work=[[The Topeka Capital-Journal]] |url=https://www.cjonline.com/story/news/2011/02/18/moon-tree-home-atchison/16475745007/ |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |[[Berkeley (California)|Berkeley]] |[[Fayl:Flag of California.svg|20px|California]] California |Tilden tabiat zonasining shimoli-gʻarbiy hududi |2 qizil daraxt |1976-yil 26-iyul |<ref>{{Veb manbasi|muallif=O'Brien|ism=Matt|sana=December 14, 2016|sarlavha='Moon trees' mark Tilden Regional Park|url=https://www.mercurynews.com/2015/11/27/moon-trees-mark-tilden-regional-park/|kirish sanasi=April 29, 2021|ish=[[The Mercury News]]|til=}}</ref> |- |[[Monterey (California)|Monterey]] |[[Fayl:Flag of California.svg|20px|California]] California |Colton Hall yaqinidagi Friendly Plaza |Qizil daraxt |1976-yil 27-iyul |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Skvor |first=Gabriel |date=May 16, 2013 |title=Forty years ago a Monterey resident orbited the moon with the Apollo 14 astronauts. |work=Monterey County Weekly |url=https://www.montereycountyweekly.com/news/831_tales/forty-years-ago-a-monterey-resident-orbited-the-moon-with-the-apollo-14-astronauts/article_44202c04-6d12-5f72-84b7-03ae844a7f94.html |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Steubenville (Ohio)|Steubenville]] |[[Fayl:Flag of Ohio.svg|20px|Ohio]] Ohio |Doʻstlik bogʻi |Chinor |1976-yil 29-iyul |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Jankowski |first=Bob |title=Moon Seedling Planted |work=Herald-Star |publication-place=Steubenville, Ohio |url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_trees/friendship_park_tree.html |access-date=July 4, 2022}}</ref> |- |San Luis Obispo |[[Fayl:Flag of California.svg|20px|California]] California |Mission Plaza |Redwood |1976-yil 30-iyul |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=April 22, 2019 |title=A tree in SLO County orbited the moon — yes, really |work=San Luis Obispo |url=https://www.sanluisobispo.com/news/local/article215604450.html |url-access=subscription |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Troy (Alabama)|Troy]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|20px|Alabama]] Alabama |Alabama kashshoflar muzeyi |Loblolli qaragʻay |1976-yil 5-avgust |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Treadwell|ism=Jaine|sana=July 20, 2019|sarlavha=MOON TREE: Pioneer Museum among select sites for special tree|url=https://www.troymessenger.com/2019/07/20/moon-tree-pioneer-museum-among-select-sites-for-special-tree/|kirish sanasi=June 20, 2022|ish=Troy Messenger}}</ref> |- |[[Tuscumbia (Alabama)|Tuscumbia]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|20px|Alabama]] Alabama |Ivy Green, tarixiy yodgorlik va [[Helen Keller]]ning tugʻilgan joyi |Loblolli qaragʻay |1976-yil 9-oktabr |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Corey |first=Russ |date=July 28, 2019 |title=Moon tree remains an attraction at Ivy Gree |work=[[TimesDaily]] |url=https://www.timesdaily.com/news/moon-tree-remains-an-attraction-at-ivy-green/article_733e4b95-4952-5787-b53d-636a80f57321.html |url-access=subscription |access-date=June 20, 2022}}</ref> |- |[[Auburn (Alabama)|Auburn]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|20px|Alabama]] Alabama |G.W. Andrews oʻrmon xoʻjaligi fanlari laboratoriyasi, Auburn universiteti |Loblolli qaragʻay* |1976-yil 22-oktabr |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Eastwood |first=Jon |date=July 6, 2019 |title=Grown from a seed that orbited the Moon in 1971. See Birmingham Botanical Gardens’ Moon Tree. |work=Bham Now |url=https://bhamnow.com/2019/06/04/birmingham-alabama-moon-tree/ |access-date=June 20, 2022 |quote=Alabama had five Moon Trees. Four are still alive. Auburn University, G.W Andrews Forestry Sciences Lab.}}</ref> |- |[[Sacramento (California)|Sacramento]] |[[Fayl:Flag of California.svg|20px|California]] California |California shtati kapitoliy binosi |Qizil daraxt |1976-yil |<ref> Turner, Robert (December 2020). "No Annexation Without Representation". Sactown Magazine. Retrieved June 20, 2022.</ref> |- |Tallahassee |[[Fayl:Flag of Florida.svg|20px|Florida]] Florida |Doyle Conner binosi, zavod sanoati bosh qarorgohi |Loblolli qaragʻay |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Davidson-Hiers |first=CD |date=July 16, 2019 |title=Bark side of the moon: Seeds from Apollo 14 mission rooted in Tallahassee |work=[[Tallahassee Democrat]] |url=https://www.tallahassee.com/story/news/2019/07/17/seeds-trees-orbited-moon-rooted-capital-city/1733042001/ |access-date=June 23, 2022}}</ref> |- |[[Waycross (Georgia)|Waycross]] |[[Fayl:Flag of Georgia.svg|20px|Georgia]] Georgia |Okefenokee mintaqaviy taʼlim xizmati agentligi |Loblolli qaragʻay |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Ford |first=Wayne |date=January 15, 2021 |title=As a seed, it orbited the moon on Apollo 14. 50 years later, this Athens pine is 'thriving' |work=[[Athens Banner-Herald]] |url=https://www.onlineathens.com/story/news/2021/01/15/athens-moon-tree-one-only-two-came-apollo-14-seeds-nasa-georgia/4161543001/ |access-date=June 23, 2022}}</ref> |- |[[Cannelton (Indiana)|Cannelton]] |[[Fayl:Flag of Indiana.svg|20px|Indiana]] Indiana |Camp Koch qiz skautlar lageri |Chinor |1976-yil |<ref>Zuckerman, Catherine (July 8, 2019). "Trees that traveled to space now live on Earth. Here's where to find them". National Geographic. Retrieved June 26, 2022.</ref> |- |[[Tell City (Indiana)|Tell City]] |[[Fayl:Flag of Indiana.svg|20px|Indiana]] Indiana |Hoosier milliy oʻrmon xizmati idorasi |2 dona shirin saqich |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Sutter |first=Chris |date=July 12, 2021 |title='Moon trees' attracting visitors to southern Indiana decades after a trip to space |work=[[WDRB|WDRB News]] |url=https://www.wdrb.com/news/moon-trees-attracting-visitors-to-southern-indiana-decades-after-a-trip-to-space/article_31e54cae-e340-11eb-83ae-2f0a5a04b721.html |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |Monmouth |[[Fayl:Flag of New Jersey.svg|20px|New Jersey]] New Jersey |Monmouth okrugi sud binosi |Chinor* |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=June 11, 1976 |title=Moon tree readied for courthouse site |pages=17 |work=Daily Register |publication-place=Shrewsbury, New Jersey |url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_trees/monmouth_nj_tree.html |access-date=July 4, 2022}}</ref> |- |[[Corvallis (Oregon)|Corvallis]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|20px|Oregon]] Oregon |Peavi Hall, Oregon shtati universiteti |Douglas Fir |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=DeWitt |first=Joce |date=October 11, 2012 |title=OSU recognizes Moon Tree as living history |work=[[Corvallis Gazette-Times]] |url=https://www.gazettetimes.com/news/local/osu-recognizes-moon-tree-as-living-history/article_70fae514-133f-11e2-bad3-001a4bcf887a.html |url-access=subscription |access-date=July 7, 2022}}</ref> |- |Doswell |[[Fayl:Flag of Virginia.svg|20px|Virginia]] Virginia |Kings Dominion oʻyin parki |2-chinor (1 oʻlik) |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Morrison |first=Julee |date=December 6, 2017 |title=The Moon Tree That Orbited the Moon 34 Times |work=[[HuffPost]] |url=https://www.huffpost.com/entry/the-moon-tree-that-orbite_b_9837820 |access-date=August 7, 2022}}</ref> |- |[[Eugene (Oregon)|Eugene]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|20px|Oregon]] Oregon |Erb Memorial ittifoqi, Oregon universiteti |Douglas Fir |1976-yil (1987-yilda koʻchirilgan va qayta ekilgan,) |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Davies |first=Sararosa |date=November 7, 2018 |title=To space and back: The story of UO’s ‘Moon Tree’ |work=[[Daily Emerald]] |url=https://www.dailyemerald.com/arts-culture/to-space-and-back-the-story-of-uo-s-moon/article_dc326c49-82ff-5c65-8524-a3d8ab0ca813.html |access-date=July 4, 2022}}</ref> |- |[[Gainesville (Florida)|Gainesville]] |[[Fayl:Flag of Florida.svg|20px|Florida]] Florida |Florida Universiteti |Chinor |1977-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Arndorfer |first=Bob |date=October 3, 2005 |title=Tracing the history of UF’s moon tree |work=[[The Gainesville Sun]] |url=https://www.gainesville.com/article/LK/20051003/news/604183518/GS/ |url-status=dead |access-date=June 22, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210325050842/https://www.gainesville.com/article/LK/20051003/news/604183518/GS/ |archive-date=March 25, 2021}}</ref> |- |[[Boise]] |[[Fayl:Flag of Idaho.svg|20px|Idaho]] Idaho |Louell boshlangʻich maktabi |Loblolli qaragʻay |1977-yil |<ref>{{Cite video |url=https://www.idahostatesman.com/news/local/article74684302.html |title=This Boise Tree Has Been To The Moon And Back |date=February 7, 2018 |type=Video |publisher=[[Idaho Statesman]]}}</ref> |- |[[Greenbelt (Maryland)|Greenbelt]] |[[Fayl:Flag of Maryland.svg|20px|Maryland]] Maryland |[[Goddard kosmik parvozlar markazi]] |Chinor |1977-yil 9-iyun |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Foster|ism=Jim|sana=September 18, 2002|sarlavha=Moon Tree|url=https://epod.usra.edu/blog/2002/09/moon-tree.html|kirish sanasi=June 28, 2022|ish=[[Universities Space Research Association]]}}</ref> |- |[[Perry (Florida)|Perry]] |[[Fayl:Flag of Florida.svg|20px|Florida]] Florida |Oʻrmon poytaxti muzeyi davlat bogʻi |Loblolli qaragʻay |1978-yil 29-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=October 22, 2011 |title=Seedling traveled 250,000 miles to moon and back |pages=3 |work=Perry News-Herald |url=https://ufdc.ufl.edu/UF00028293/00352/images/2 |access-date=June 22, 2022}}</ref> |- |Lockeford |[[Fayl:Flag of California.svg|20px|California]] California |[[Lockeford oʻsimlik materiallari markazi]] |Qizil daraxt |1979-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Forgione |first=Mary |date=July 20, 2019 |title=Where to find California’s moon trees, grown from seeds taken aboard an Apollo mission |work=[[Los Angeles Times]] |url=https://www.latimes.com/travel/story/2019-07-19/california-moon-trees |access-date=June 21, 2022 |quote=[A]nd at least one at a Forest Service site in Lockeford.}}</ref> |- |[[Yangi Orlean|New Orleans]] |[[Fayl:Flag of Louisiana.svg|20px|Louisiana]] Louisiana |Yangi Orlean daryo oqimi |Loblolli qaragʻay* |1983-yil Iyun |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Hester |first=Jessica Leigh |date=February 1, 2019 |title=Whatever Happened to All the Moon Trees? |work=[[Atlas Obscura]] |url=https://www.atlasobscura.com/articles/what-happened-to-moon-trees |access-date=June 26, 2022 |quote=In New Orleans, for instance, a Moon pine was removed after sustaining damage in Hurricane Katrina.}}</ref> |- |Holliston |[[Fayl:Flag of Massachusetts.svg|20px|Massachusetts]] Massachusetts |Holliston Politsiya mahkamasi |Chinor |1982-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Hosmer |first=Kerri |date=July 26, 1998 |title=From the Moon to Holliston |work=[[The MetroWest Daily News|Middlesex News]] |url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_trees/holliston_tree.html}}</ref> |- |[[Keystone Heights]] |[[Fayl:Flag of Florida.svg|20px|Florida]] Florida |[[Keystone Heights kutubxonasi]] |Chinor |1984-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Sealey |first=Jean |date=February 6, 2015 |title=Keystone Heights enjoys link to Apollo 14 mission |work=[[The Florida Times-Union]] |url=https://www.jacksonville.com/story/news/2015/02/06/keystone-heights-enjoys-link-apollo-14-mission/15650075007/ |access-date=June 22, 2022}}</ref> |- |Tallahassee |[[Fayl:Flag of Florida.svg|20px|Florida]] Florida |Kaskadlar bogʻi |Chinor |''Nomaʼlum'' |<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.tallahassee.com/picture-gallery/news/2019/07/16/meet-tallahassees-moon-trees/1746357001/|sarlavha=Meet Tallahassee's 'moon trees'|sana=July 16, 2019|kirish sanasi=June 22, 2022|ish=[[Tallahassee Democrat]]}}</ref> |- |Moscow |[[Fayl:Flag of Idaho.svg|20px|Idaho]] Idaho |Idaho universitetining maʼmuriyat binosi, |Chinor* |''Nomaʼlum'' |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Brockett |first=Bailey |date=July 22, 2022 |title=Local Legends: Recalling Moscow’s moon tree |work=[[Lewiston Morning Tribune]] |url=https://lmtribune.com/a_and_e/local-legends-recalling-moscow-s-moon-tree/article_77dc69d4-aa12-5153-8d3b-77e20ecc50b5.html |access-date=June 23, 2022}}</ref> |- |[[Waynesboro (Mississippi)|Waynesboro]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|20px|Mississippi]] Alabama |Oʻrmon xoʻjaligi komissiyasi bolalar bogʻchasi |Chinor |''Nomaʼlum'' |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=June 11, 2019 |title=Astronauts Took Seeds to the Moon, Here’s Where You Can Find Moon Trees in the U.S. |work=[[Rare (website)|Rare – America's News Feed]] |url=https://rare.us/rare-life/moon-trees-nasa/ |access-date=August 7, 2022}}</ref> |- |[[De Soto (Missouri)|DeSoto]] |[[Fayl:Flag of Missouri.svg|20px|Missouri]] Missouri |[[Walthers Parki]] |Chinor |''Nomaʼlum'' |<ref>{{Veb manbasi|sana=July 19, 2019|sarlavha=Moon Trees and Space Gums|url=https://discoverandshare.org/2019/07/19/moon-trees-and-space-gums/|kirish sanasi=August 7, 2022|nashriyot=[[Missouri Botanical Garden]]}}</ref> |- |[[Brevard (Shimoliy Karolina)|Brevard]] |[[Fayl:Flag of North Carolina.svg|20px|North Carolina]] North Carolina |Oʻrmon xoʻjaligi beshigi, [[Pisgah milliy o'rmoni]] |Chinor |''Unknown'' |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Markovich |first=Jeremy |date=October 27, 2019 |title=Space Seeds: Moon Trees in Western North Carolina |work=[[Our State]] |url=https://www.ourstate.com/space-seeds-moon-trees-in-western-north-carolina/ |access-date=August 7, 2022}}</ref> |- |[[Salem (Oregon)|Salem]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|20px|Oregon]] Oregon |Xususiy turar joy |2 Douglas Firs |1973-yil | |- |[[Huntsville (Alabama)|Huntsville]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|20px|Alabama]] Alabama |[[AQSh kosmik va raketa markazi]] |5 ta chinor, 2 ta qarag‘ay * |1976-yil 29-Oktabr |<ref>{{Cite news |last=Carter |first=Jamie |date=February 5, 2021 |title=Have You Ever Seen A ‘Moon Tree?’ Where You Can See A Curious Legacy Of NASA’s Apollo Missions 50 Years On |work=[[Forbes]] |url=https://www.forbes.com/sites/jamiecartereurope/2021/02/05/have-you-ever-seen-a-moon-tree-where-you-can-see-this-curious-legacy-of-nasas-apollo-missions-50-years-later/ |access-date=August 24, 2022}}</ref> |- |[[Tuskegee (Alabama)|Tuskegee]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|20px|Alabama]] Alabama |V.A. kasalxonasi (CAVHCS) |Loblolli qaragʻay * |1976-yil |<ref>{{Cite web |date=July 3, 2021 |title=Moon Trees |url=https://encyclopediaofarkansas.net/entries/moon-trees-14947/ |access-date=August 14, 2022 |website=[[Encyclopedia of Arkansas]] |publisher=[[Central Arkansas Library System]]}}</ref> |- |[[Monticello (Arkansas)|Monticello]] |[[Fayl:Flag of Arkansas.svg|20px|Arkansas]] Arkansas |[[Monticellodagi Arkansas universiteti]] |Loblolli qaragʻay * |1977-yil? | |- |[[Yangi Orlean|New Orleans]] |[[Fayl:Flag of Louisiana.svg|20px|Louisiana]] Louisiana |NASA Michoud yigʻish moslamasi |Loblolli qaragʻay (2?) * |1976-yil Iyul |<ref>{{Cite news |last=Pontchartrain |first=Blake |date=July 15, 2019 |title=How trees that traveled to the moon and back came to live in Louis Armstrong Park |work=[[Gambit (newspaper)|The Gambit]] |url=https://www.nola.com/gambit/new_orleans/news/blake_pontchartrain/article_336db444-7cf8-56ab-a060-17238aa9aa6b.html |access-date=August 24, 2022}}</ref> |- |North Pembroke |[[Fayl:Flag of Massachusetts.svg|20px|Massachusetts]] Massachusetts |AQSH tarixiy jamiyati |Chinor? * |1976-yil April |<ref>Hester, Jessica Leigh (February 1, 2019). "Whatever Happened to All the Moon Trees?". Atlas Obscura. Retrieved June 26, 2022. In New Orleans, for instance, a Moon pine was removed after sustaining damage in Hurricane Katrina.</ref> |- |[[Albukerke|Albuquerque]] |[[Fayl:Flag of New Mexico.svg|20px|New Mexico]] New Mexico |[[Civic Plaza]] | rowspan="2" |Douglas Fir * |1976-yil, 7-aprel |<ref>{{Cite news |date=July 23, 2019 |title=New Mexico’s ‘moon trees’ planted after Apollo 14 are lost |work=[[Associated Press]] |url=https://apnews.com/article/fa2b76b108eb4503bf133514bee75aa0 |access-date=August 24, 2022}}</ref> |- |Illinois Valley |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|20px|Oregon]] Oregon |[[Siskiyou Smoke Jumper bazasi]] |1976-yil 7-aprel |<ref>{{Cite news |last=Carter |first=Jamie |date=February 5, 2021 |title=Have You Ever Seen A ‘Moon Tree?’ Where You Can See A Curious Legacy Of NASA’s Apollo Missions 50 Years On |work=[[Forbes]] |url=https://www.forbes.com/sites/jamiecartereurope/2021/02/05/have-you-ever-seen-a-moon-tree-where-you-can-see-this-curious-legacy-of-nasas-apollo-missions-50-years-later/ |access-date=August 24, 2022}}</ref> |- |[[Vashington (shahar)|Washington, D.C.]] |[[File:Flag of the District of Columbia.svg|20px|District of Columbia]] District of Columbia |[[Oq uy|White House]] |Loblolli qaragʻay * |1977-yil, 19-Yanvar | |- |[[Plano (Texas)|Plano]] |[[Fayl:Flag of Texas.svg|20px|Texas]] Texas |Plano oʻrta maktabi |Chinor * |2009-yil 4-Noyabr | |- |[[Hyuston|Houston]] |[[Fayl:Flag of Texas.svg|20px|Texas]] Texas |[[NASA Johnson kosmik markazi]] |Loblolli qaragʻay |2016-yil, Fevral |- |Silver City |[[Fayl:Flag of New Mexico.svg|20px|New Mexico]] New Mexico |[[Gough Parki]] |Chinor |1976-yil 14-Avgust |<ref>{{Cite news |date=August 14, 1976 |title='Moon Tree' Dedication Here Sunday' |pages=1 |work=[[Silver City Daily Press and Independent|Silver City Daily Press]] |url=https://www.newspapers.com/image/38674710/?clipping_id=34076574 |access-date=August 22, 2022}}</ref> |- |Bracey |[[Fayl:Flag of Virginia.svg|20px|Virginia]] Virginia |River Ridge golf va lager klubi |Chinor |1971-yil 31-Yanvar | |} === Boshqa mamlakatlarda === {| class="wikitable sortable plainrowheaders" ! scope="col" |Shahar ! scope="col" | Mamlakat ! scope="col" | Manzil ! scope="col" | Turlar ! scope="col" | Ekilgan sana ! class="unsortable" scope="col" | {{Abbr|Ref.|Reference(s)}} |- | [[Brazilia (shahar)|Braziliya]] | [[Braziliya]] | Ibama markaziy binosining bogʻi | saqich | 1980 yil 14 noyabr | <ref>[http://memoria.bn.br/DocReader/docreader.aspx?bib=028274_03&pasta=ano%20198&pesq=%C3%A1rvore%20da%20lua ''Correio Braziliense'', November 15, 1980]</ref> |- | Santa Rosa | [[Braziliya]] | Parque Municipal de Exposições | Qizil daraxt | 1981 yil 18 avgust |<ref>[http://memoria.bn.br/DocReader/docreader.aspx?bib=028274_03&pasta=ano%20198&pesq=%C3%A1rvore%20da%20lua ''Correio Braziliense'', November 15, 1980]</ref> |- | [[Tradate|Savdo]] | [[Italiya]] | Appiano Gentile Park | Loblolli qaragʻay | 2011 yil 10 oktyabr | |- | [[Luzern|Lucerne]] | [[Shveysariya|Shveytsariya]] | Shveytsariya transport muzeyi | chinor | 1976 yil 15 avgust (keyinroq ekilgan) | |} == Yana qarang == * [[Oy tosh]] * [[Astrobotanika]] * [[https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_individual_trees List of individual trees]] == Manbalar == {{manbalar}} == Havolalar == * [http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html Oy daraxtlari, NASA.] * [http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html Oy daraxtlari, NASA: [[Goddard kosmik parvozlar markazi]]] * [http://www.moontreefoundation.org Oy daraxti fondi.] * https://foresthistory.org/houston-we-have-moon-trees/ „Xyuston, bizda oy daraxtlari bor“. [[Peeling Back the Bark blogi]], [[The Forest History Society]]. 4y975jjd6lnf17gtq22cw5bgw31b0av 2816536 2816532 2022-08-28T22:27:09Z Optima D 72251 /* Yana qarang */ wikitext text/x-wiki [[Fayl:Bicentennial_moon_tree.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Bicentennial_moon_tree.jpg/170px-Bicentennial_moon_tree.jpg|thumb| 1975–yilda Filadelfiya, Vashington maydonida ekilgan ikki yuz yillik oy daraxti]] [[Fayl:MoonTreeArk.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/MoonTreeArk.jpg/170px-MoonTreeArk.jpg|thumb| [[Fort Smith (Arkansas)|Arkanzas shtatining Fort Smit]] shahridagi Sebastyan okrugi sud binosi oldidagi oy daraxti]] [[Fayl:MoonTreePlaque.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/MoonTreePlaque.jpg/170px-MoonTreePlaque.jpg|thumb| Fort Smit, Arkanzas, Oy daraxti tagidagi plaket.]] [[Fayl:Moon_tree_plaque,_Waycross,_GA.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Moon_tree_plaque%2C_Waycross%2C_GA.jpg/170px-Moon_tree_plaque%2C_Waycross%2C_GA.jpg|thumb| Oy daraxti, Waycross, Jorjiya]] '''Oy daraxtlari''' 1971–yilda Apollon 14 missiyasining qoʻmondonlik moduli uchuvchisi [[Stuart Roosa]] tomonidan Oy atrofidagi orbitaga olingan 500 ta urugʻdan oʻstirilgan daraxtlardir. Bu gʻoyani oʻsha paytdagi Amerika Qoʻshma Shtatlar oʻrmon xizmati boshligʻi [[Ed Cliff]] tutundan sakrab chiqqan Ruzaga taklif qilgan.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.foresthistory.org/ASPNET/People/Chiefs.aspx|sarlavha=Chiefs of the U.S. Forest Service|ism=Gerald|muallif=Williams|sana=2009-06-18|nashriyot=[[Forest History Society]]|kirish sanasi=7 August 2009|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150924014558/http://www.foresthistory.org/ASPNET/People/Chiefs.aspx|arxivsana=24 September 2015}}</ref> Tajriba uchun urugʻlar besh [[Tur (biologiya)|turdagi]] daraxtdan tanlab olindi: loblolli qaragʻay, chinor, saqich, qizil daraxt va Duglas archasi.<ref name="Williams">{{Veb manbasi|url=http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html|sarlavha=The "Moon Trees"|ism=David R.|muallif=Williams|nashriyot=[[NASA]]|ish=[[Goddard Space Flight Center]]|sana=28 July 2009|kirish sanasi=7 August 2009}}</ref><ref name="Atlantic Jan 2022"> [https://www.theatlantic.com/science/archive/2022/01/nasa-moon-trees-apollo/621395/ We Almost Forgot About the Moon Trees: A collection of tree seeds that went round and round the moon was scattered far and wide back home], by Marina Koren. The seeds orbited the Moon, but were not landed on it. The Atlantic, January 31, 2022. </ref><ref name="Wired Feb 2011"> [https://www.wired.com/2011/02/moon-trees/ The Mystery of the Missing Moon Trees:] 15 years after NASA astronomer David Williams started searching for them, hundreds of trees grown from space-faring seeds are still missing. The "moon trees, " whose seeds circled the moon 34 times in Apollo 14 astronaut Stuart Roosa‘s pocket, were welcomed back to Earth with great fanfare in 1971. February 10, 2011, wired.com.</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=February 10, 2011 |title=Race Against Time to Find Apollo 14's Lost Voyagers: 'Moon Trees' |work=[[Science Daily]] |url=https://www.sciencedaily.com/releases/2011/02/110209171139.htm}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Black |first=Richard |date=19 July 2005 |title=Trees... from the Moon |work=[[BBC News]] |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/magazine/4694361.stm}}</ref> == Tarixi == Parvozdan soʻng urugʻlar unib chiqishi uchun [[Mississippi|Missisipi shtatining]] [[Gulfport (Mississippi)|Gulfport]] shahridagi janubiy Forest xizmat stantsiyasiga va [[Placerville (California)|Kaliforniyaning Pleyservil shahridagi]] gʻarbiy stantsiyaga yuboriladi. Deyarli barcha urugʻlar muvaffaqiyatli unib chiqadi va bir necha yil oʻtgach, oʻrmon xizmati 420 ga yaqin koʻchatlarga ega boʻladi. Ulardan baʼzilari yerga ekilib maxsus nazorat sifatida ajratilgan. 40 yildan koʻproq vaqt oʻtgach, ikki toifadagi daraxtlarni oʻrtasida sezilarli farq yoʻq edi. „Oy daraxtlari“ ning aksariyati 1975–1976–yillarda davlat oʻrmon xoʻjaligi tashkilotlariga mamlakatning ikki yuz yillik bayrami doirasida ekish uchun berilgan. Daraxtlar janubiy yoki gʻarbiy turlarga tegishli boʻlganligi sababli, barcha shtatlar daraxtlarni olmagan. [[Oq uy|Oq uyda]] Loblolli qaragʻayi ekilgan va daraxtlar [[Braziliya|Braziliyada]], [[Shveysariya|Shveytsariyada]] ekilib, hattoki [[Yaponiya imperatori|imperator]] Xiroxitoga va boshqalarga sovgʻa qilingan.<ref name="Williams">{{Veb manbasi|url=http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html|sarlavha=The "Moon Trees"|ism=David R.|muallif=Williams|nashriyot=[[NASA]]|ish=[[Goddard Space Flight Center]]|sana=28 July 2009|kirish sanasi=7 August 2009}}</ref> Bu urugʻlardan ekilgan koʻplab daraxtlarning joylashuvi oʻnlab yillar davomida nomaʼlum boʻlib kelgan. 1996–yilda uchinchi sinf oʻqituvchisi Joan Goble va uning oʻquvchilari oʻz hududlarida oy daraxti ekanligini koʻrsatadigan taxtali daraxtni topdilar. Ular Gobl NASAga elektron xat yuborib xodim Dave Williamsga murojaat qildi. Uilyams NASAdagi ko‘pchilik hamkasblari qatori ana shu daraxtlarning mavjudligidan bexabar boʻlgan. Williams baʼzi tadqiqotlarni amalga oshirganidan soʻng, bu urugʻlarni kosmosga va uyga ekish uchun Roosa tomonidan amalga oshirilgan dastlabki harakatlar tasvirlangan eski gazetadan baʼzi parchalarini topdi.<ref name="Atlantic Jan 2022"> [https://www.theatlantic.com/science/archive/2022/01/nasa-moon-trees-apollo/621395/ We Almost Forgot About the Moon Trees: A collection of tree seeds that went round and round the moon was scattered far and wide back home], by Marina Koren. The seeds orbited the Moon, but were not landed on it. The Atlantic, January 31, 2022. </ref> == Jamoatchilik hissasi == Williams NASAning rasmiy veb-saytiga oʻzining sahifasini joylashtirib, daraxtlarni topishda jamoatchilikdan yordam so‘radi. Sahifada, shuningdek, oy daraxtlarining maʼlum boʻlgan joylashuvi va turlari roʻyxati keltirilgan jadval ham boʻlgan. Williams Amerika Qoʻshma Shtatlari boʻylab odamlardan oy daraxtlari ekanligini tasdiqlovchi plitalar bilan daraxtlarni koʻrganli haqida xabarlarni eshita boshladi. Williams bunday daraxtlar, jumladan, ularning joylashuvi va turlari haqida maʼlumotlar roʻyxatini koʻrsatadigan maʼlumotlar bazasini yaratishni va boshqarishni boshladi. 2011-yilda ''Wired'' jurnalida chop etilgan maqolada Williamsning elektron pochta manzili koʻrsatilib, saʼy-harakatlari tasvirlangan va oy daraxtlari haqida mavjud maʼlumotga ega boʻlgan har qanday odamni oʻz sahifasiga yozishga undagan.<ref name="Wired Feb 2011"> [https://www.wired.com/2011/02/moon-trees/ The Mystery of the Missing Moon Trees:] 15 years after NASA astronomer David Williams started searching for them, hundreds of trees grown from space-faring seeds are still missing. The "moon trees, " whose seeds circled the moon 34 times in Apollo 14 astronaut Stuart Roosa‘s pocket, were welcomed back to Earth with great fanfare in 1971. February 10, 2011, wired.com.</ref> 2022–yil holatiga koʻra, mavjud daraxtlarni aniqlash va joylashtirish boʻyicha say-harakatlar davom ettirililib<ref name="Atlantic Jan 2022"> [https://www.theatlantic.com/science/archive/2022/01/nasa-moon-trees-apollo/621395/ We Almost Forgot About the Moon Trees: A collection of tree seeds that went round and round the moon was scattered far and wide back home], by Marina Koren. The seeds orbited the Moon, but were not landed on it. The Atlantic, January 31, 2022. </ref> NASA sahifasi faolligicha qolgan.<ref name="NASA page"> [https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html The „Moon Trees“], official NASA website, accessed Feb 3, 2022. </ref> 2021-yil mart oyiga kelib Qirollik Astronomiya Jamiyati va [[Buyuk Britaniya kosmik agentligi|Buyuk Britaniya Koinot agentligi tashrif bilan Buyuk Britaniyada]] [[Birlashgan Qirollik|o‘sishi]] mumkin bo‘lgan 15 tagacha Oy daraxtini aniqlash uchun jamoatchilikdan yordam so‘radi. 2021–yil aprel oyi holatiga koʻra, Buyuk Britaniyaga kelgan daraxt turlaridan hech biri aniqlanmagan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://ras.ac.uk/news-and-press/news/can-you-help-us-find-moon-trees|sarlavha=Can you help us find the Moon Trees?|muallif=Massey|ism=Robert|nashriyot=Royal Astronomical Society|sana=2021-03-30|kirish sanasi=2021-04-23}}</ref> === Hozirgi harakatlar === Oy daraxti jamgʻarmasi — bu Roosaning qizi Rosemary tomonidan boshqariladigan tashkilot boʻlib, u dunyo boʻylab turli mintaqalarda oy daraxtlarini ekishni oʻz oldiga maqsad qiladi. Jamgʻarma homiyligi asosida va Roosa tomonidan olib borilgan tadqiqotlar natijasiga koʻra urugʻlardan unib chiqqan daraxtlarning asl avlodi orqali yetishtirilgan urugʻlar bilan yangi daraxtlar ekish ishlarini amalga oshiradi.<ref name="foundation"> [https://www.moontreefoundation.com/moon-tree-plantings Moon tree Planting ceremony], official website of Moon Tree Foundation, accessed February 3, 2022. </ref> == Joylari == === Amerika Qoʻshma Shtatlar === {| class="wikitable sortable plainrowheaders" ! scope="col" |Shahar ! scope="col" |Shtat ! scope="col" |Hududi ! scope="col" |Turlari ! class="unsortable" scope="col" |Ekilgan sana ! class="unsortable" scope="col" |{{Abbr|Ref.|Reference(s)}} |- |[[Starkville (Mississippi)|Starkville]] |[[Fayl:Flag of Mississippi.svg|20px]] Mississippi |Dorman Xoll, Mississippi shtat universiteti |Chinor |1975 |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Steinberg |first=Sasha |date=July 18, 2019 |title=As NASA celebrates Apollo 50th anniversary, MSU recognizes lineage of its ‘Moon Sycamore’ tree |work=[[Mississippi State University]] |url=https://www.msstate.edu/newsroom/article/2019/07/nasa-celebrates-apollo-50th-anniversary-msu-recognizes-lineage-its-moon |access-date=July 4, 2022}}</ref> |- |[[Filadelfiya|Philadelphia]] |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|20px]] Pennsylvania |Washington Kvadrat parki |Chinor* |1975-yil 6-May |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=McDevitt |first=John |date=September 2, 2011 |title=Dead ‘Moon Tree’ In Washington Square Park Will Be Replaced |work=[[KYW-TV|CBS Philly]] |url=https://philadelphia.cbslocal.com/2011/09/02/dead-moon-tree-in-washington-square-park-will-be-replaced/ |access-date=July 14, 2022}}</ref> |- |[[Bethesda (Maryland)|Bethesda]] |[[Fayl:Flag of Maryland.svg|20px|Maryland]] Maryland |Amerika oʻrmonchilar jamiyati |Loblolli qaragʻay |1975-yil, 30-sentyabr |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Botkin|ism=Erica|sana=October 1, 2014|sarlavha=Moon Trees|url=https://www.redwoods.edu/artgallery/Exhibitions/ArtMID/1082/ArticleID/436/Moon-Trees|kirish sanasi=June 28, 2022|nashriyot=[[College of the Redwoods]]}}</ref> |- |[[Fort Smith (Arkansas)|Fort Smith]] |[[Fayl:Flag of Arkansas.svg|20px|Arkansas]] Arkansas |Sebastian okrugi sud binosi |Loblolli qaragʻay |1976-yil 15-Mart |<ref name=":1">{{Yangiliklar manbasi |last=Lee |first=Brittney |date=August 20, 2018 |title=Arkansas Moon Trees: Out of This World |work=Only in Arkansas |url=https://onlyinark.com/homegrown/arkansas-moon-trees/ |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Little Rock (Arkansas)|Little Rock]] |[[Fayl:Flag of Arkansas.svg|20px|Arkansas]] Arkansas |Oʻrmon xoʻjaligi komissiyasi shtab-kvartirasi |Loblolli qaragʻay * |1976-yil 15-Mart |<ref name=":1" /> |- |[[Washington (Arkansas)|Washington]] |[[Fayl:Flag of Arkansas.svg|20px|Arkansas]] Arkansas |Eski Washington tarixiy shtat bogʻi |Loblolli qaragʻay |1976-yil 15-Mart |<ref>{{Yangiliklar manbasi |author-link= |date=January 8, 2015 |title=Arkansas grows ‘moon trees’ |work=[[Fox News]] |url=https://www.foxnews.com/science/arkansas-grows-moon-trees |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Asheville (Shimoliy Karolina)|Asheville]] |[[Fayl:Flag of North Carolina.svg|20px|North Carolina]] North Carolina |Ashevilledagi botanika bogʻlari |Chinor |1976-yil 19-Mart |<ref>{{Veb manbasi|sana=August 28, 2018|sarlavha=Asheville’s Moon Tree|url=https://thepennsylvaniarambler.com/2018/08/28/along-the-way-the-asheville-moon-tree/|kirish sanasi=July 4, 2022|ish=The Pennsylvania Rambler}}</ref> |- |[[Birmingham (Alabama)|Birmingham]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|20px|Alabama]] Alabama |Birminham botanika bogʻi, Lane Parki yaqinida |Chinor |1976-yil Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Hansen |first=Jeff |date=February 9, 2011 |title=40 years after splashdown, Birmingham Botanical Gardens a tranquil base for tree grown from seeds that went to the moon |work=[[The Birmingham News]] |url=https://www.al.com/spotnews/2011/02/40_years_after_splashdown_birm.html |access-date=June 20, 2022}}</ref> |- |[[Montgomery (Alabama)|Montgomery]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|20px|Alabama]] Alabama |Alabama shtati Kapitoliy binosi |Loblolli qaragʻay |1976-yil Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Shryock |first=John |date=July 19, 2019 |title=Have you ever seen Montgomery’s ‘Moon Tree’? |work=[[WSFA|WSFA-12]] |url=https://www.wsfa.com/2019/07/19/have-you-ever-seen-montgomerys-moon-tree/ |access-date=June 20, 2022}}</ref> |- |Elmer |[[Fayl:Flag of Louisiana.svg|20px|Louisiana]] Louisiana |Palustris tajriba stantsiyasi, Kisatchie milliy oʻrmoni |Loblolli qaragʻay |April 1976 |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Zeringue |first=Jeff |date=March 4, 2019 |title=Moon tree mystery unsolved, still funny |work=Louisiana Forestry Association |url=https://www.laforestry.com/single-post/2019/03/04/Moon-tree-mystery-unsolved-still-funny |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |[[Knoxville (Tennessee)|Knoxville]] |[[Fayl:Flag of Tennessee.svg|20px|Tennessee]] Tennessee |Oʻrmon xoʻjaligi tajriba stantsiyasi, Tennessi universiteti |Loblolli qaragʻay |1976-yil Aprel |<ref>{{Veb manbasi|sana=2013|sarlavha=Moon Trees #24|url=https://tufc.com/project/moon-trees/|kirish sanasi=July 14, 2022|ish=Tennessee Urban Forestry Council}}</ref> |- |Sewanee |[[Fayl:Flag of Tennessee.svg|20px|Tennessee]] Tennessee |Woods Laboratoriyalari, Janubiy universiteti |Chinor |1976-yil Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Priestley |first=Mary |date=Spring 2002 |title=Preserving the Moon Tree and Other Members of the Campus Canopy |volume=6 |pages=1 |work=The Plant Press |publisher=[[Sewanee: The University of the South]] |issue=2 |url=https://new.sewanee.edu/files/resources/v6-n2.pdf |access-date=July 14, 2022}}</ref> |- |[[Elizabethton (Tennessee)|Elizabethton]] |[[Fayl:Flag of Tennessee.svg|20px|Tennessee]] Tennessee |[[Fort Watauga]], [[Sycamore Shoals shtat tarixiy hududi]] |Chinor* |1976-yil Aprel |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Zepp|ism=Louise|sarlavha=Trees of Note|url=https://digital.tnconservationist.org/publication/?i=642292&article_id=3561568|kirish sanasi=July 14, 2022|ish=The Tennessee Conservationist}}</ref> |- |[[Tullahoma (Tennessee)|Tullahoma]] |[[Fayl:Flag of Tennessee.svg|20px|Tennessee]] Tennessee |Arnold havo kuchlari bazasi |Loblolli qaragʻay* |1976-yil Aprel |<ref>{{Veb manbasi|sana=March 4, 2021|sarlavha=Tennessee’s four moon trees|url=https://noogatoday.6amcity.com/moon-trees-tn/|kirish sanasi=July 14, 2022|ish=NOOGAtoday}}</ref> |- |[[Olympia (Washington)|Olympia]] |[[Fayl:Flag of Washington.svg|20px|Washington]] Washington |Washington shtati Kapitoliy binosi |Douglas Fir |1976-yil Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Erickson |first=Annie |date=March 13, 2020 |title=Olympia's Moon Tree just had triplets |work=[[KING-TV]] |url=https://www.king5.com/article/tech/science/environment/moon-tree-washington-state-olympia/281-2ff5d4cd-2b54-44df-9047-76b5c12fe615 |access-date=July 14, 2022}}</ref> |- |[[Indianapolis]] |[[Fayl:Flag of Indiana.svg|20px|Indiana]] Indiana |Indiana shtati uyi |Chinor |1976-yil 9-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Smith |first=Casey |date=July 18, 2019 |title=Across Indiana, trees are growing from seeds that went to the Moon. Here's where you can find them. |work=[[The Indianapolis Star]] |url=https://www.indystar.com/story/news/2019/07/18/indianas-moon-tree-seeds-made-their-way-space-and-back/1629114001/ |access-date=June 26, 2022 |quote=On the east lawn of the Statehouse in Indianapolis, a Sycamore was planted on April 9, 1976.}}</ref> |- |[[Lansing (Michigan)|Lansing]] |[[Fayl:Flag of Michigan.svg|20px|Michigan]] Michigan |Michigan shtati kapitoliy binosi |Chinor* |1976-yil 9-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=April 23, 1976 |title=Moon Tree Planted, Removed |pages=7 |work=[[Ironwood Daily Globe]] |url=https://www.newspapers.com/clip/34076521/moon-tree-at-state-capital-lawn/ |access-date=June 28, 2022}}</ref> |- |[[Flagstaff (Arizona)|Flagstaff]] |[[Fayl:Flag of Arizona.svg|20px|Arizona]] Arizona |Frances qisqa hovuzi, (ilgari Flagstaff oʻrta maktabi boʻlgan) |Douglas Fir* |1976-yil 30-Aprel |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Houk|ism=Rose|sana=July 7, 2021|sarlavha=Earth Notes: Southwestern Douglas-Fir Trees|url=https://www.knau.org/earth-notes/2021-07-07/earth-notes-southwestern-douglas-fir-trees|kirish sanasi=June 20, 2022|ish=[[KNAU]]|iqtibos=In 1976, a Douglas-fir tree was planted by the Frances Short Pond in Flagstaff.}}</ref> |- |[[Tucson (Arizona)|Tucson]] |[[Fayl:Flag of Arizona.svg|20px|Arizona]] Arizona |Kuiper kosmik fanlar binosi, Arizona universiteti |Chinor |1976-yil 30-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Desrochers |first=Daniel |date=September 29, 2015 |title=UA's moon tree struggles in dry climate |work=[[Arizona Daily Star]] |url=https://tucson.com/news/science/uas-moon-tree-struggles-in-dry-climate/article_fc15d0a9-a5c8-5b44-a791-18fa47cb37ce.html |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Salem (Oregon)|Salem]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|20px|Oregon]] Oregon |Oregon shtati kapitoliy binosi |Douglas Fir |1976-yil 30-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Schneider |first=Will |date=April 30, 2017 |title=Salem Moon Tree |work=Public History PDX |publisher=[[Portland State University]] |url=http://publichistorypdx.org/2017/04/30/salem-moon-tree/ |access-date=July 7, 2022}}</ref> |- |Middletown |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|20px|Pennsylvania]] Pennsylvania |Core Creek Parki |Chinor |1976-yil 30-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Sofield |first=Tom |date=July 20, 2018 |title=‘Moon Tree’ At Core Creek Park Lives Up To Out-Of-This-World Name |work=LevittownNow |url=https://levittownnow.com/2018/07/20/moon-tree-at-core-creek-park-lives-up-to-its-out-of-this-world-name/ |access-date=July 14, 2022}}</ref> |- |[[Arcata (California)|Arcata]] |[[Fayl:Flag of California.svg|20px|California]] California |California Davlat Politexnika Universiteti, Humboldt |3 qizil daraxt |1976-yil May |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=October 8, 2009 |title=Unraveling the Moon Tree Mystery |publisher=[[California State Polytechnic University, Humboldt]] |url=https://now.humboldt.edu/news/unravling-the-moon-tree-mystery |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |Athens |[[Fayl:Flag of Georgia.svg|20px|Georgia]] Georgia |Athens-Clarke okrugi rejalashtirish boʻlimi |Loblolli qaragʻay |1976-yil May |<ref>{{Veb manbasi|sana=May 2021|sarlavha=Moon Tree|url=https://www.accgov.com/10038/Moon-Tree|kirish sanasi=June 23, 2022|ish=Athens-Clarke County Website}}</ref> |- |Lincoln City |[[Fayl:Flag of Indiana.svg|20px|Indiana]] Indiana |Lincoln Davlat parki |Chinor |1976-yil 3-May |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=June 22, 2020 |title=Moon Tree Continues to Thrive at Lincoln State Park |work=Friends of Lincoln State Park |url=https://lspfriends.com/index.php/2020/06/22/moon-tree/ |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |[[Roseburg (Oregon)|Roseburg]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|20px|Oregon]] Oregon |Roseburg Veteran Ishlari Tibbiyot Markazi |Douglas Fir |1976-yil 3-May |<ref>{{Veb manbasi|sana=May 5, 2011|sarlavha=Apollo 14 Moon Trees|url=http://www.highway199.org/history/apollo-14-moon-trees/|kirish sanasi=July 4, 2022|ish=Highway199}}</ref> |- |[[Hollidaysburg]] |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|20px|Pennsylvania]] Pennsylvania |Togʻli zali |Chinor |1976-yil 5-May |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Crumrine |first=Chad |date=June 30, 2022 |title=Hollidaysburg 'Moon Tree' Symbol of American History |work=Morrisons Cove Herald |url=https://www.mcheraldonline.com/story/2022/06/30/opinion/hollidaysburg-moon-tree-symbol-of-american-history/11893.html |access-date=July 7, 2022}}</ref> |- |[[Boise]] |[[Fayl:Flag of Idaho.svg|20px|Idaho]] Idaho |Idaho shtati Kapitoliy binosi |Douglas Fir* |1976-yil 7-May |<ref>{{Veb manbasi|sana=March 3, 2022|sarlavha=Idaho Capitol Tree|url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_trees/idaho_capitol_tree.html|kirish sanasi=June 26, 2022|ish=Goddard Space Flight Center|nashriyot=[[NASA]]}}</ref> |- |[[Cape Canaveral (Florida)|Cape Canaveral]] |[[Fayl:Flag of Florida.svg|20px|Florida]] Florida |Kennedy kosmik markazi |Chinor* |1976-yil 25-may, |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Kelly |first=Emre |date=September 21, 2017 |title='Moon Tree' that traveled on Apollo mission and planted at KSC toppled by Hurricane Irma |work=[[Florida Today]] |url=https://www.floridatoday.com/story/tech/science/space/2017/09/21/nasa-apollo-moon-tree-toppled-hurricane-irma-kennedy-space-center-visitor-complex-florida/688689001/ |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Ebensburg]] |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|20px|Pennsylvania]] Pennsylvania |Cambria Viloyat sudi binosi |Chinor |1976-yil 29-iyun |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Ramirez |first=Chris |date=February 15, 2011 |title=NASA 'detective' on track of America's 'moon trees' |work=[[Pittsburgh Tribune-Review]] |url=https://archive.triblive.com/news/nasa-detective-on-track-of-americas-moon-trees/ |access-date=July 7, 2022}}</ref> |- |[[King of Prussia]] |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|20px|Pennsylvania]] Pennsylvania |Lockheed Martin kosmik tizimlari binosi |Chinor |1976-yil 29-iyun |<ref name=":0">{{Yangiliklar manbasi |last=Zuckerman |first=Catherine |date=July 8, 2019 |title=Trees that traveled to space now live on Earth. Here's where to find them. |work=[[National Geographic]] |url=https://www.nationalgeographic.com/science/article/moon-trees-that-traveled-to-space-now-live-on-earth-where-are-they-now |url-access=registration |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |[[Atchison (Kansas)|Atchison]] |[[Fayl:Flag of Kansas.svg|20px|Kansas]] Kansas.svg |Xalqaro doʻstlik oʻrmoni |Chinor |1976-yil 24-iyul |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Wenner |first=Anna |date=February 18, 2011 |title='Moon tree' at home in Atchison |work=[[The Topeka Capital-Journal]] |url=https://www.cjonline.com/story/news/2011/02/18/moon-tree-home-atchison/16475745007/ |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |[[Berkeley (California)|Berkeley]] |[[Fayl:Flag of California.svg|20px|California]] California |Tilden tabiat zonasining shimoli-gʻarbiy hududi |2 qizil daraxt |1976-yil 26-iyul |<ref>{{Veb manbasi|muallif=O'Brien|ism=Matt|sana=December 14, 2016|sarlavha='Moon trees' mark Tilden Regional Park|url=https://www.mercurynews.com/2015/11/27/moon-trees-mark-tilden-regional-park/|kirish sanasi=April 29, 2021|ish=[[The Mercury News]]|til=}}</ref> |- |[[Monterey (California)|Monterey]] |[[Fayl:Flag of California.svg|20px|California]] California |Colton Hall yaqinidagi Friendly Plaza |Qizil daraxt |1976-yil 27-iyul |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Skvor |first=Gabriel |date=May 16, 2013 |title=Forty years ago a Monterey resident orbited the moon with the Apollo 14 astronauts. |work=Monterey County Weekly |url=https://www.montereycountyweekly.com/news/831_tales/forty-years-ago-a-monterey-resident-orbited-the-moon-with-the-apollo-14-astronauts/article_44202c04-6d12-5f72-84b7-03ae844a7f94.html |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Steubenville (Ohio)|Steubenville]] |[[Fayl:Flag of Ohio.svg|20px|Ohio]] Ohio |Doʻstlik bogʻi |Chinor |1976-yil 29-iyul |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Jankowski |first=Bob |title=Moon Seedling Planted |work=Herald-Star |publication-place=Steubenville, Ohio |url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_trees/friendship_park_tree.html |access-date=July 4, 2022}}</ref> |- |San Luis Obispo |[[Fayl:Flag of California.svg|20px|California]] California |Mission Plaza |Redwood |1976-yil 30-iyul |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=April 22, 2019 |title=A tree in SLO County orbited the moon — yes, really |work=San Luis Obispo |url=https://www.sanluisobispo.com/news/local/article215604450.html |url-access=subscription |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Troy (Alabama)|Troy]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|20px|Alabama]] Alabama |Alabama kashshoflar muzeyi |Loblolli qaragʻay |1976-yil 5-avgust |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Treadwell|ism=Jaine|sana=July 20, 2019|sarlavha=MOON TREE: Pioneer Museum among select sites for special tree|url=https://www.troymessenger.com/2019/07/20/moon-tree-pioneer-museum-among-select-sites-for-special-tree/|kirish sanasi=June 20, 2022|ish=Troy Messenger}}</ref> |- |[[Tuscumbia (Alabama)|Tuscumbia]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|20px|Alabama]] Alabama |Ivy Green, tarixiy yodgorlik va [[Helen Keller]]ning tugʻilgan joyi |Loblolli qaragʻay |1976-yil 9-oktabr |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Corey |first=Russ |date=July 28, 2019 |title=Moon tree remains an attraction at Ivy Gree |work=[[TimesDaily]] |url=https://www.timesdaily.com/news/moon-tree-remains-an-attraction-at-ivy-green/article_733e4b95-4952-5787-b53d-636a80f57321.html |url-access=subscription |access-date=June 20, 2022}}</ref> |- |[[Auburn (Alabama)|Auburn]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|20px|Alabama]] Alabama |G.W. Andrews oʻrmon xoʻjaligi fanlari laboratoriyasi, Auburn universiteti |Loblolli qaragʻay* |1976-yil 22-oktabr |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Eastwood |first=Jon |date=July 6, 2019 |title=Grown from a seed that orbited the Moon in 1971. See Birmingham Botanical Gardens’ Moon Tree. |work=Bham Now |url=https://bhamnow.com/2019/06/04/birmingham-alabama-moon-tree/ |access-date=June 20, 2022 |quote=Alabama had five Moon Trees. Four are still alive. Auburn University, G.W Andrews Forestry Sciences Lab.}}</ref> |- |[[Sacramento (California)|Sacramento]] |[[Fayl:Flag of California.svg|20px|California]] California |California shtati kapitoliy binosi |Qizil daraxt |1976-yil |<ref> Turner, Robert (December 2020). "No Annexation Without Representation". Sactown Magazine. Retrieved June 20, 2022.</ref> |- |Tallahassee |[[Fayl:Flag of Florida.svg|20px|Florida]] Florida |Doyle Conner binosi, zavod sanoati bosh qarorgohi |Loblolli qaragʻay |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Davidson-Hiers |first=CD |date=July 16, 2019 |title=Bark side of the moon: Seeds from Apollo 14 mission rooted in Tallahassee |work=[[Tallahassee Democrat]] |url=https://www.tallahassee.com/story/news/2019/07/17/seeds-trees-orbited-moon-rooted-capital-city/1733042001/ |access-date=June 23, 2022}}</ref> |- |[[Waycross (Georgia)|Waycross]] |[[Fayl:Flag of Georgia.svg|20px|Georgia]] Georgia |Okefenokee mintaqaviy taʼlim xizmati agentligi |Loblolli qaragʻay |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Ford |first=Wayne |date=January 15, 2021 |title=As a seed, it orbited the moon on Apollo 14. 50 years later, this Athens pine is 'thriving' |work=[[Athens Banner-Herald]] |url=https://www.onlineathens.com/story/news/2021/01/15/athens-moon-tree-one-only-two-came-apollo-14-seeds-nasa-georgia/4161543001/ |access-date=June 23, 2022}}</ref> |- |[[Cannelton (Indiana)|Cannelton]] |[[Fayl:Flag of Indiana.svg|20px|Indiana]] Indiana |Camp Koch qiz skautlar lageri |Chinor |1976-yil |<ref>Zuckerman, Catherine (July 8, 2019). "Trees that traveled to space now live on Earth. Here's where to find them". National Geographic. Retrieved June 26, 2022.</ref> |- |[[Tell City (Indiana)|Tell City]] |[[Fayl:Flag of Indiana.svg|20px|Indiana]] Indiana |Hoosier milliy oʻrmon xizmati idorasi |2 dona shirin saqich |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Sutter |first=Chris |date=July 12, 2021 |title='Moon trees' attracting visitors to southern Indiana decades after a trip to space |work=[[WDRB|WDRB News]] |url=https://www.wdrb.com/news/moon-trees-attracting-visitors-to-southern-indiana-decades-after-a-trip-to-space/article_31e54cae-e340-11eb-83ae-2f0a5a04b721.html |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |Monmouth |[[Fayl:Flag of New Jersey.svg|20px|New Jersey]] New Jersey |Monmouth okrugi sud binosi |Chinor* |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=June 11, 1976 |title=Moon tree readied for courthouse site |pages=17 |work=Daily Register |publication-place=Shrewsbury, New Jersey |url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_trees/monmouth_nj_tree.html |access-date=July 4, 2022}}</ref> |- |[[Corvallis (Oregon)|Corvallis]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|20px|Oregon]] Oregon |Peavi Hall, Oregon shtati universiteti |Douglas Fir |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=DeWitt |first=Joce |date=October 11, 2012 |title=OSU recognizes Moon Tree as living history |work=[[Corvallis Gazette-Times]] |url=https://www.gazettetimes.com/news/local/osu-recognizes-moon-tree-as-living-history/article_70fae514-133f-11e2-bad3-001a4bcf887a.html |url-access=subscription |access-date=July 7, 2022}}</ref> |- |Doswell |[[Fayl:Flag of Virginia.svg|20px|Virginia]] Virginia |Kings Dominion oʻyin parki |2-chinor (1 oʻlik) |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Morrison |first=Julee |date=December 6, 2017 |title=The Moon Tree That Orbited the Moon 34 Times |work=[[HuffPost]] |url=https://www.huffpost.com/entry/the-moon-tree-that-orbite_b_9837820 |access-date=August 7, 2022}}</ref> |- |[[Eugene (Oregon)|Eugene]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|20px|Oregon]] Oregon |Erb Memorial ittifoqi, Oregon universiteti |Douglas Fir |1976-yil (1987-yilda koʻchirilgan va qayta ekilgan,) |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Davies |first=Sararosa |date=November 7, 2018 |title=To space and back: The story of UO’s ‘Moon Tree’ |work=[[Daily Emerald]] |url=https://www.dailyemerald.com/arts-culture/to-space-and-back-the-story-of-uo-s-moon/article_dc326c49-82ff-5c65-8524-a3d8ab0ca813.html |access-date=July 4, 2022}}</ref> |- |[[Gainesville (Florida)|Gainesville]] |[[Fayl:Flag of Florida.svg|20px|Florida]] Florida |Florida Universiteti |Chinor |1977-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Arndorfer |first=Bob |date=October 3, 2005 |title=Tracing the history of UF’s moon tree |work=[[The Gainesville Sun]] |url=https://www.gainesville.com/article/LK/20051003/news/604183518/GS/ |url-status=dead |access-date=June 22, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210325050842/https://www.gainesville.com/article/LK/20051003/news/604183518/GS/ |archive-date=March 25, 2021}}</ref> |- |[[Boise]] |[[Fayl:Flag of Idaho.svg|20px|Idaho]] Idaho |Louell boshlangʻich maktabi |Loblolli qaragʻay |1977-yil |<ref>{{Cite video |url=https://www.idahostatesman.com/news/local/article74684302.html |title=This Boise Tree Has Been To The Moon And Back |date=February 7, 2018 |type=Video |publisher=[[Idaho Statesman]]}}</ref> |- |[[Greenbelt (Maryland)|Greenbelt]] |[[Fayl:Flag of Maryland.svg|20px|Maryland]] Maryland |[[Goddard kosmik parvozlar markazi]] |Chinor |1977-yil 9-iyun |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Foster|ism=Jim|sana=September 18, 2002|sarlavha=Moon Tree|url=https://epod.usra.edu/blog/2002/09/moon-tree.html|kirish sanasi=June 28, 2022|ish=[[Universities Space Research Association]]}}</ref> |- |[[Perry (Florida)|Perry]] |[[Fayl:Flag of Florida.svg|20px|Florida]] Florida |Oʻrmon poytaxti muzeyi davlat bogʻi |Loblolli qaragʻay |1978-yil 29-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=October 22, 2011 |title=Seedling traveled 250,000 miles to moon and back |pages=3 |work=Perry News-Herald |url=https://ufdc.ufl.edu/UF00028293/00352/images/2 |access-date=June 22, 2022}}</ref> |- |Lockeford |[[Fayl:Flag of California.svg|20px|California]] California |[[Lockeford oʻsimlik materiallari markazi]] |Qizil daraxt |1979-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Forgione |first=Mary |date=July 20, 2019 |title=Where to find California’s moon trees, grown from seeds taken aboard an Apollo mission |work=[[Los Angeles Times]] |url=https://www.latimes.com/travel/story/2019-07-19/california-moon-trees |access-date=June 21, 2022 |quote=[A]nd at least one at a Forest Service site in Lockeford.}}</ref> |- |[[Yangi Orlean|New Orleans]] |[[Fayl:Flag of Louisiana.svg|20px|Louisiana]] Louisiana |Yangi Orlean daryo oqimi |Loblolli qaragʻay* |1983-yil Iyun |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Hester |first=Jessica Leigh |date=February 1, 2019 |title=Whatever Happened to All the Moon Trees? |work=[[Atlas Obscura]] |url=https://www.atlasobscura.com/articles/what-happened-to-moon-trees |access-date=June 26, 2022 |quote=In New Orleans, for instance, a Moon pine was removed after sustaining damage in Hurricane Katrina.}}</ref> |- |Holliston |[[Fayl:Flag of Massachusetts.svg|20px|Massachusetts]] Massachusetts |Holliston Politsiya mahkamasi |Chinor |1982-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Hosmer |first=Kerri |date=July 26, 1998 |title=From the Moon to Holliston |work=[[The MetroWest Daily News|Middlesex News]] |url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_trees/holliston_tree.html}}</ref> |- |[[Keystone Heights]] |[[Fayl:Flag of Florida.svg|20px|Florida]] Florida |[[Keystone Heights kutubxonasi]] |Chinor |1984-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Sealey |first=Jean |date=February 6, 2015 |title=Keystone Heights enjoys link to Apollo 14 mission |work=[[The Florida Times-Union]] |url=https://www.jacksonville.com/story/news/2015/02/06/keystone-heights-enjoys-link-apollo-14-mission/15650075007/ |access-date=June 22, 2022}}</ref> |- |Tallahassee |[[Fayl:Flag of Florida.svg|20px|Florida]] Florida |Kaskadlar bogʻi |Chinor |''Nomaʼlum'' |<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.tallahassee.com/picture-gallery/news/2019/07/16/meet-tallahassees-moon-trees/1746357001/|sarlavha=Meet Tallahassee's 'moon trees'|sana=July 16, 2019|kirish sanasi=June 22, 2022|ish=[[Tallahassee Democrat]]}}</ref> |- |Moscow |[[Fayl:Flag of Idaho.svg|20px|Idaho]] Idaho |Idaho universitetining maʼmuriyat binosi, |Chinor* |''Nomaʼlum'' |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Brockett |first=Bailey |date=July 22, 2022 |title=Local Legends: Recalling Moscow’s moon tree |work=[[Lewiston Morning Tribune]] |url=https://lmtribune.com/a_and_e/local-legends-recalling-moscow-s-moon-tree/article_77dc69d4-aa12-5153-8d3b-77e20ecc50b5.html |access-date=June 23, 2022}}</ref> |- |[[Waynesboro (Mississippi)|Waynesboro]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|20px|Mississippi]] Alabama |Oʻrmon xoʻjaligi komissiyasi bolalar bogʻchasi |Chinor |''Nomaʼlum'' |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=June 11, 2019 |title=Astronauts Took Seeds to the Moon, Here’s Where You Can Find Moon Trees in the U.S. |work=[[Rare (website)|Rare – America's News Feed]] |url=https://rare.us/rare-life/moon-trees-nasa/ |access-date=August 7, 2022}}</ref> |- |[[De Soto (Missouri)|DeSoto]] |[[Fayl:Flag of Missouri.svg|20px|Missouri]] Missouri |[[Walthers Parki]] |Chinor |''Nomaʼlum'' |<ref>{{Veb manbasi|sana=July 19, 2019|sarlavha=Moon Trees and Space Gums|url=https://discoverandshare.org/2019/07/19/moon-trees-and-space-gums/|kirish sanasi=August 7, 2022|nashriyot=[[Missouri Botanical Garden]]}}</ref> |- |[[Brevard (Shimoliy Karolina)|Brevard]] |[[Fayl:Flag of North Carolina.svg|20px|North Carolina]] North Carolina |Oʻrmon xoʻjaligi beshigi, [[Pisgah milliy o'rmoni]] |Chinor |''Unknown'' |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Markovich |first=Jeremy |date=October 27, 2019 |title=Space Seeds: Moon Trees in Western North Carolina |work=[[Our State]] |url=https://www.ourstate.com/space-seeds-moon-trees-in-western-north-carolina/ |access-date=August 7, 2022}}</ref> |- |[[Salem (Oregon)|Salem]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|20px|Oregon]] Oregon |Xususiy turar joy |2 Douglas Firs |1973-yil | |- |[[Huntsville (Alabama)|Huntsville]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|20px|Alabama]] Alabama |[[AQSh kosmik va raketa markazi]] |5 ta chinor, 2 ta qarag‘ay * |1976-yil 29-Oktabr |<ref>{{Cite news |last=Carter |first=Jamie |date=February 5, 2021 |title=Have You Ever Seen A ‘Moon Tree?’ Where You Can See A Curious Legacy Of NASA’s Apollo Missions 50 Years On |work=[[Forbes]] |url=https://www.forbes.com/sites/jamiecartereurope/2021/02/05/have-you-ever-seen-a-moon-tree-where-you-can-see-this-curious-legacy-of-nasas-apollo-missions-50-years-later/ |access-date=August 24, 2022}}</ref> |- |[[Tuskegee (Alabama)|Tuskegee]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|20px|Alabama]] Alabama |V.A. kasalxonasi (CAVHCS) |Loblolli qaragʻay * |1976-yil |<ref>{{Cite web |date=July 3, 2021 |title=Moon Trees |url=https://encyclopediaofarkansas.net/entries/moon-trees-14947/ |access-date=August 14, 2022 |website=[[Encyclopedia of Arkansas]] |publisher=[[Central Arkansas Library System]]}}</ref> |- |[[Monticello (Arkansas)|Monticello]] |[[Fayl:Flag of Arkansas.svg|20px|Arkansas]] Arkansas |[[Monticellodagi Arkansas universiteti]] |Loblolli qaragʻay * |1977-yil? | |- |[[Yangi Orlean|New Orleans]] |[[Fayl:Flag of Louisiana.svg|20px|Louisiana]] Louisiana |NASA Michoud yigʻish moslamasi |Loblolli qaragʻay (2?) * |1976-yil Iyul |<ref>{{Cite news |last=Pontchartrain |first=Blake |date=July 15, 2019 |title=How trees that traveled to the moon and back came to live in Louis Armstrong Park |work=[[Gambit (newspaper)|The Gambit]] |url=https://www.nola.com/gambit/new_orleans/news/blake_pontchartrain/article_336db444-7cf8-56ab-a060-17238aa9aa6b.html |access-date=August 24, 2022}}</ref> |- |North Pembroke |[[Fayl:Flag of Massachusetts.svg|20px|Massachusetts]] Massachusetts |AQSH tarixiy jamiyati |Chinor? * |1976-yil April |<ref>Hester, Jessica Leigh (February 1, 2019). "Whatever Happened to All the Moon Trees?". Atlas Obscura. Retrieved June 26, 2022. In New Orleans, for instance, a Moon pine was removed after sustaining damage in Hurricane Katrina.</ref> |- |[[Albukerke|Albuquerque]] |[[Fayl:Flag of New Mexico.svg|20px|New Mexico]] New Mexico |[[Civic Plaza]] | rowspan="2" |Douglas Fir * |1976-yil, 7-aprel |<ref>{{Cite news |date=July 23, 2019 |title=New Mexico’s ‘moon trees’ planted after Apollo 14 are lost |work=[[Associated Press]] |url=https://apnews.com/article/fa2b76b108eb4503bf133514bee75aa0 |access-date=August 24, 2022}}</ref> |- |Illinois Valley |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|20px|Oregon]] Oregon |[[Siskiyou Smoke Jumper bazasi]] |1976-yil 7-aprel |<ref>{{Cite news |last=Carter |first=Jamie |date=February 5, 2021 |title=Have You Ever Seen A ‘Moon Tree?’ Where You Can See A Curious Legacy Of NASA’s Apollo Missions 50 Years On |work=[[Forbes]] |url=https://www.forbes.com/sites/jamiecartereurope/2021/02/05/have-you-ever-seen-a-moon-tree-where-you-can-see-this-curious-legacy-of-nasas-apollo-missions-50-years-later/ |access-date=August 24, 2022}}</ref> |- |[[Vashington (shahar)|Washington, D.C.]] |[[File:Flag of the District of Columbia.svg|20px|District of Columbia]] District of Columbia |[[Oq uy|White House]] |Loblolli qaragʻay * |1977-yil, 19-Yanvar | |- |[[Plano (Texas)|Plano]] |[[Fayl:Flag of Texas.svg|20px|Texas]] Texas |Plano oʻrta maktabi |Chinor * |2009-yil 4-Noyabr | |- |[[Hyuston|Houston]] |[[Fayl:Flag of Texas.svg|20px|Texas]] Texas |[[NASA Johnson kosmik markazi]] |Loblolli qaragʻay |2016-yil, Fevral |- |Silver City |[[Fayl:Flag of New Mexico.svg|20px|New Mexico]] New Mexico |[[Gough Parki]] |Chinor |1976-yil 14-Avgust |<ref>{{Cite news |date=August 14, 1976 |title='Moon Tree' Dedication Here Sunday' |pages=1 |work=[[Silver City Daily Press and Independent|Silver City Daily Press]] |url=https://www.newspapers.com/image/38674710/?clipping_id=34076574 |access-date=August 22, 2022}}</ref> |- |Bracey |[[Fayl:Flag of Virginia.svg|20px|Virginia]] Virginia |River Ridge golf va lager klubi |Chinor |1971-yil 31-Yanvar | |} === Boshqa mamlakatlarda === {| class="wikitable sortable plainrowheaders" ! scope="col" |Shahar ! scope="col" | Mamlakat ! scope="col" | Manzil ! scope="col" | Turlar ! scope="col" | Ekilgan sana ! class="unsortable" scope="col" | {{Abbr|Ref.|Reference(s)}} |- | [[Brazilia (shahar)|Braziliya]] | [[Braziliya]] | Ibama markaziy binosining bogʻi | saqich | 1980 yil 14 noyabr | <ref>[http://memoria.bn.br/DocReader/docreader.aspx?bib=028274_03&pasta=ano%20198&pesq=%C3%A1rvore%20da%20lua ''Correio Braziliense'', November 15, 1980]</ref> |- | Santa Rosa | [[Braziliya]] | Parque Municipal de Exposições | Qizil daraxt | 1981 yil 18 avgust |<ref>[http://memoria.bn.br/DocReader/docreader.aspx?bib=028274_03&pasta=ano%20198&pesq=%C3%A1rvore%20da%20lua ''Correio Braziliense'', November 15, 1980]</ref> |- | [[Tradate|Savdo]] | [[Italiya]] | Appiano Gentile Park | Loblolli qaragʻay | 2011 yil 10 oktyabr | |- | [[Luzern|Lucerne]] | [[Shveysariya|Shveytsariya]] | Shveytsariya transport muzeyi | chinor | 1976 yil 15 avgust (keyinroq ekilgan) | |} == Yana qarang == * [[Oy tosh]] * [[Astrobotanika]] * [[:En:List of individual trees|Alohida daraxtlar roʻyxati]] == Manbalar == {{manbalar}} == Havolalar == * [http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html Oy daraxtlari, NASA.] * [http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html Oy daraxtlari, NASA: [[Goddard kosmik parvozlar markazi]]] * [http://www.moontreefoundation.org Oy daraxti fondi.] * https://foresthistory.org/houston-we-have-moon-trees/ „Xyuston, bizda oy daraxtlari bor“. [[Peeling Back the Bark blogi]], [[The Forest History Society]]. baw1nwmg6bmculmjfvsgh5knf963057 2816599 2816536 2022-08-29T03:57:59Z Abdug'ani Karimov 75024 Xatoni toʻgʻirladim wikitext text/x-wiki [[Fayl:Bicentennial_moon_tree.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Bicentennial_moon_tree.jpg/170px-Bicentennial_moon_tree.jpg|thumb| 1975–yilda Filadelfiya, Vashington maydonida ekilgan ikki yuz yillik oy daraxti]] [[Fayl:MoonTreeArk.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/MoonTreeArk.jpg/170px-MoonTreeArk.jpg|thumb| [[Fort Smith (Arkansas)|Arkanzas shtatining Fort Smit]] shahridagi Sebastyan okrugi sud binosi oldidagi oy daraxti]] [[Fayl:MoonTreePlaque.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/MoonTreePlaque.jpg/170px-MoonTreePlaque.jpg|thumb| Fort Smit, Arkanzas, Oy daraxti tagidagi plaket.]] [[Fayl:Moon_tree_plaque,_Waycross,_GA.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Moon_tree_plaque%2C_Waycross%2C_GA.jpg/170px-Moon_tree_plaque%2C_Waycross%2C_GA.jpg|thumb| Oy daraxti, Waycross, Jorjiya]] '''Oy daraxtlari''' 1971–yilda Apollon 14 missiyasining qoʻmondonlik moduli uchuvchisi [[Stuart Roosa]] tomonidan Oy atrofidagi orbitaga olingan 500 ta urugʻdan oʻstirilgan daraxtlardir. Bu gʻoyani oʻsha paytdagi Amerika Qoʻshma Shtatlar oʻrmon xizmati boshligʻi [[Ed Cliff]] tutundan sakrab chiqqan Ruzaga taklif qilgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.foresthistory.org/ASPNET/People/Chiefs.aspx|sarlavha=Chiefs of the U.S. Forest Service|ism=Gerald|muallif=Williams|sana=2009-06-18|nashriyot=[[Forest History Society]]|kirish sanasi=7 August 2009|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150924014558/http://www.foresthistory.org/ASPNET/People/Chiefs.aspx|arxivsana=24 September 2015}}</ref>. Tajriba uchun urugʻlar besh [[Tur (biologiya)|turdagi]] daraxtdan tanlab olindi: loblolli qaragʻay, chinor, saqich, qizil daraxt va Duglas archasi<ref name="Williams">{{Veb manbasi|url=http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html|sarlavha=The "Moon Trees"|ism=David R.|muallif=Williams|nashriyot=[[NASA]]|ish=[[Goddard Space Flight Center]]|sana=28 July 2009|kirish sanasi=7 August 2009}}</ref><ref name="Atlantic Jan 2022"> [https://www.theatlantic.com/science/archive/2022/01/nasa-moon-trees-apollo/621395/ We Almost Forgot About the Moon Trees: A collection of tree seeds that went round and round the moon was scattered far and wide back home], by Marina Koren. The seeds orbited the Moon, but were not landed on it. The Atlantic, January 31, 2022. </ref><ref name="Wired Feb 2011"> [https://www.wired.com/2011/02/moon-trees/ The Mystery of the Missing Moon Trees:] 15 years after NASA astronomer David Williams started searching for them, hundreds of trees grown from space-faring seeds are still missing. The "moon trees, " whose seeds circled the moon 34 times in Apollo 14 astronaut Stuart Roosa‘s pocket, were welcomed back to Earth with great fanfare in 1971. February 10, 2011, wired.com.</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=February 10, 2011 |title=Race Against Time to Find Apollo 14's Lost Voyagers: 'Moon Trees' |work=[[Science Daily]] |url=https://www.sciencedaily.com/releases/2011/02/110209171139.htm}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Black |first=Richard |date=19 July 2005 |title=Trees... from the Moon |work=[[BBC News]] |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/magazine/4694361.stm}}</ref>. == Tarixi == Parvozdan soʻng urugʻlar unib chiqishi uchun [[Mississippi|Missisipi shtatining]] [[Gulfport (Mississippi)|Gulfport]] shahridagi janubiy Forest xizmat stantsiyasiga va [[Placerville (California)|Kaliforniyaning Pleyservil shahridagi]] gʻarbiy stantsiyaga yuboriladi. Deyarli barcha urugʻlar muvaffaqiyatli unib chiqadi va bir necha yil oʻtgach, oʻrmon xizmati 420 ga yaqin koʻchatlarga ega boʻladi. Ulardan baʼzilari yerga ekilib maxsus nazorat sifatida ajratilgan. 40 yildan koʻproq vaqt oʻtgach, ikki toifadagi daraxtlarni oʻrtasida sezilarli farq yoʻq edi. „Oy daraxtlari“ ning aksariyati 1975–1976–yillarda davlat oʻrmon xoʻjaligi tashkilotlariga mamlakatning ikki yuz yillik bayrami doirasida ekish uchun berilgan. Daraxtlar janubiy yoki gʻarbiy turlarga tegishli boʻlganligi sababli, barcha shtatlar daraxtlarni olmagan. [[Oq uy|Oq uyda]] Loblolli qaragʻayi ekilgan va daraxtlar [[Braziliya|Braziliyada]], [[Shveysariya|Shveytsariyada]] ekilib, hattoki [[Yaponiya imperatori|imperator]] Xiroxitoga va boshqalarga sovgʻa qilingan.<ref name="Williams">{{Veb manbasi|url=http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html|sarlavha=The "Moon Trees"|ism=David R.|muallif=Williams|nashriyot=[[NASA]]|ish=[[Goddard Space Flight Center]]|sana=28 July 2009|kirish sanasi=7 August 2009}}</ref> Bu urugʻlardan ekilgan koʻplab daraxtlarning joylashuvi oʻnlab yillar davomida nomaʼlum boʻlib kelgan. 1996–yilda uchinchi sinf oʻqituvchisi Joan Goble va uning oʻquvchilari oʻz hududlarida oy daraxti ekanligini koʻrsatadigan taxtali daraxtni topdilar. Ular Gobl NASAga elektron xat yuborib xodim Dave Williamsga murojaat qildi. Uilyams NASAdagi ko‘pchilik hamkasblari qatori ana shu daraxtlarning mavjudligidan bexabar boʻlgan. Williams baʼzi tadqiqotlarni amalga oshirganidan soʻng, bu urugʻlarni kosmosga va uyga ekish uchun Roosa tomonidan amalga oshirilgan dastlabki harakatlar tasvirlangan eski gazetadan baʼzi parchalarini topdi.<ref name="Atlantic Jan 2022"> [https://www.theatlantic.com/science/archive/2022/01/nasa-moon-trees-apollo/621395/ We Almost Forgot About the Moon Trees: A collection of tree seeds that went round and round the moon was scattered far and wide back home], by Marina Koren. The seeds orbited the Moon, but were not landed on it. The Atlantic, January 31, 2022. </ref> == Jamoatchilik hissasi == Williams NASAning rasmiy veb-saytiga oʻzining sahifasini joylashtirib, daraxtlarni topishda jamoatchilikdan yordam so‘radi. Sahifada, shuningdek, oy daraxtlarining maʼlum boʻlgan joylashuvi va turlari roʻyxati keltirilgan jadval ham boʻlgan. Williams Amerika Qoʻshma Shtatlari boʻylab odamlardan oy daraxtlari ekanligini tasdiqlovchi plitalar bilan daraxtlarni koʻrganli haqida xabarlarni eshita boshladi. Williams bunday daraxtlar, jumladan, ularning joylashuvi va turlari haqida maʼlumotlar roʻyxatini koʻrsatadigan maʼlumotlar bazasini yaratishni va boshqarishni boshladi. 2011-yilda ''Wired'' jurnalida chop etilgan maqolada Williamsning elektron pochta manzili koʻrsatilib, saʼy-harakatlari tasvirlangan va oy daraxtlari haqida mavjud maʼlumotga ega boʻlgan har qanday odamni oʻz sahifasiga yozishga undagan.<ref name="Wired Feb 2011"> [https://www.wired.com/2011/02/moon-trees/ The Mystery of the Missing Moon Trees:] 15 years after NASA astronomer David Williams started searching for them, hundreds of trees grown from space-faring seeds are still missing. The "moon trees, " whose seeds circled the moon 34 times in Apollo 14 astronaut Stuart Roosa‘s pocket, were welcomed back to Earth with great fanfare in 1971. February 10, 2011, wired.com.</ref> 2022–yil holatiga koʻra, mavjud daraxtlarni aniqlash va joylashtirish boʻyicha say-harakatlar davom ettirililib<ref name="Atlantic Jan 2022"> [https://www.theatlantic.com/science/archive/2022/01/nasa-moon-trees-apollo/621395/ We Almost Forgot About the Moon Trees: A collection of tree seeds that went round and round the moon was scattered far and wide back home], by Marina Koren. The seeds orbited the Moon, but were not landed on it. The Atlantic, January 31, 2022. </ref> NASA sahifasi faolligicha qolgan.<ref name="NASA page"> [https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html The „Moon Trees“], official NASA website, accessed Feb 3, 2022. </ref> 2021-yil mart oyiga kelib Qirollik Astronomiya Jamiyati va [[Buyuk Britaniya kosmik agentligi|Buyuk Britaniya Koinot agentligi tashrif bilan Buyuk Britaniyada]] [[Birlashgan Qirollik|o‘sishi]] mumkin bo‘lgan 15 tagacha Oy daraxtini aniqlash uchun jamoatchilikdan yordam so‘radi. 2021–yil aprel oyi holatiga koʻra, Buyuk Britaniyaga kelgan daraxt turlaridan hech biri aniqlanmagan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://ras.ac.uk/news-and-press/news/can-you-help-us-find-moon-trees|sarlavha=Can you help us find the Moon Trees?|muallif=Massey|ism=Robert|nashriyot=Royal Astronomical Society|sana=2021-03-30|kirish sanasi=2021-04-23}}</ref> === Hozirgi harakatlar === Oy daraxti jamgʻarmasi — bu Roosaning qizi Rosemary tomonidan boshqariladigan tashkilot boʻlib, u dunyo boʻylab turli mintaqalarda oy daraxtlarini ekishni oʻz oldiga maqsad qiladi. Jamgʻarma homiyligi asosida va Roosa tomonidan olib borilgan tadqiqotlar natijasiga koʻra urugʻlardan unib chiqqan daraxtlarning asl avlodi orqali yetishtirilgan urugʻlar bilan yangi daraxtlar ekish ishlarini amalga oshiradi.<ref name="foundation"> [https://www.moontreefoundation.com/moon-tree-plantings Moon tree Planting ceremony], official website of Moon Tree Foundation, accessed February 3, 2022. </ref> == Joylari == === Amerika Qoʻshma Shtatlar === {| class="wikitable sortable plainrowheaders" ! scope="col" |Shahar ! scope="col" |Shtat ! scope="col" |Hududi ! scope="col" |Turlari ! class="unsortable" scope="col" |Ekilgan sana ! class="unsortable" scope="col" |{{Abbr|Ref.|Reference(s)}} |- |[[Starkville (Mississippi)|Starkville]] |[[Fayl:Flag of Mississippi.svg|20px]] Mississippi |Dorman Xoll, Mississippi shtat universiteti |Chinor |1975 |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Steinberg |first=Sasha |date=July 18, 2019 |title=As NASA celebrates Apollo 50th anniversary, MSU recognizes lineage of its ‘Moon Sycamore’ tree |work=[[Mississippi State University]] |url=https://www.msstate.edu/newsroom/article/2019/07/nasa-celebrates-apollo-50th-anniversary-msu-recognizes-lineage-its-moon |access-date=July 4, 2022}}</ref> |- |[[Filadelfiya|Philadelphia]] |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|20px]] Pennsylvania |Washington Kvadrat parki |Chinor* |1975-yil 6-May |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=McDevitt |first=John |date=September 2, 2011 |title=Dead ‘Moon Tree’ In Washington Square Park Will Be Replaced |work=[[KYW-TV|CBS Philly]] |url=https://philadelphia.cbslocal.com/2011/09/02/dead-moon-tree-in-washington-square-park-will-be-replaced/ |access-date=July 14, 2022}}</ref> |- |[[Bethesda (Maryland)|Bethesda]] |[[Fayl:Flag of Maryland.svg|20px|Maryland]] Maryland |Amerika oʻrmonchilar jamiyati |Loblolli qaragʻay |1975-yil, 30-sentyabr |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Botkin|ism=Erica|sana=October 1, 2014|sarlavha=Moon Trees|url=https://www.redwoods.edu/artgallery/Exhibitions/ArtMID/1082/ArticleID/436/Moon-Trees|kirish sanasi=June 28, 2022|nashriyot=[[College of the Redwoods]]}}</ref> |- |[[Fort Smith (Arkansas)|Fort Smith]] |[[Fayl:Flag of Arkansas.svg|20px|Arkansas]] Arkansas |Sebastian okrugi sud binosi |Loblolli qaragʻay |1976-yil 15-Mart |<ref name=":1">{{Yangiliklar manbasi |last=Lee |first=Brittney |date=August 20, 2018 |title=Arkansas Moon Trees: Out of This World |work=Only in Arkansas |url=https://onlyinark.com/homegrown/arkansas-moon-trees/ |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Little Rock (Arkansas)|Little Rock]] |[[Fayl:Flag of Arkansas.svg|20px|Arkansas]] Arkansas |Oʻrmon xoʻjaligi komissiyasi shtab-kvartirasi |Loblolli qaragʻay * |1976-yil 15-Mart |<ref name=":1" /> |- |[[Washington (Arkansas)|Washington]] |[[Fayl:Flag of Arkansas.svg|20px|Arkansas]] Arkansas |Eski Washington tarixiy shtat bogʻi |Loblolli qaragʻay |1976-yil 15-Mart |<ref>{{Yangiliklar manbasi |author-link= |date=January 8, 2015 |title=Arkansas grows ‘moon trees’ |work=[[Fox News]] |url=https://www.foxnews.com/science/arkansas-grows-moon-trees |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Asheville (Shimoliy Karolina)|Asheville]] |[[Fayl:Flag of North Carolina.svg|20px|North Carolina]] North Carolina |Ashevilledagi botanika bogʻlari |Chinor |1976-yil 19-Mart |<ref>{{Veb manbasi|sana=August 28, 2018|sarlavha=Asheville’s Moon Tree|url=https://thepennsylvaniarambler.com/2018/08/28/along-the-way-the-asheville-moon-tree/|kirish sanasi=July 4, 2022|ish=The Pennsylvania Rambler}}</ref> |- |[[Birmingham (Alabama)|Birmingham]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|20px|Alabama]] Alabama |Birminham botanika bogʻi, Lane Parki yaqinida |Chinor |1976-yil Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Hansen |first=Jeff |date=February 9, 2011 |title=40 years after splashdown, Birmingham Botanical Gardens a tranquil base for tree grown from seeds that went to the moon |work=[[The Birmingham News]] |url=https://www.al.com/spotnews/2011/02/40_years_after_splashdown_birm.html |access-date=June 20, 2022}}</ref> |- |[[Montgomery (Alabama)|Montgomery]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|20px|Alabama]] Alabama |Alabama shtati Kapitoliy binosi |Loblolli qaragʻay |1976-yil Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Shryock |first=John |date=July 19, 2019 |title=Have you ever seen Montgomery’s ‘Moon Tree’? |work=[[WSFA|WSFA-12]] |url=https://www.wsfa.com/2019/07/19/have-you-ever-seen-montgomerys-moon-tree/ |access-date=June 20, 2022}}</ref> |- |Elmer |[[Fayl:Flag of Louisiana.svg|20px|Louisiana]] Louisiana |Palustris tajriba stantsiyasi, Kisatchie milliy oʻrmoni |Loblolli qaragʻay |April 1976 |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Zeringue |first=Jeff |date=March 4, 2019 |title=Moon tree mystery unsolved, still funny |work=Louisiana Forestry Association |url=https://www.laforestry.com/single-post/2019/03/04/Moon-tree-mystery-unsolved-still-funny |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |[[Knoxville (Tennessee)|Knoxville]] |[[Fayl:Flag of Tennessee.svg|20px|Tennessee]] Tennessee |Oʻrmon xoʻjaligi tajriba stantsiyasi, Tennessi universiteti |Loblolli qaragʻay |1976-yil Aprel |<ref>{{Veb manbasi|sana=2013|sarlavha=Moon Trees #24|url=https://tufc.com/project/moon-trees/|kirish sanasi=July 14, 2022|ish=Tennessee Urban Forestry Council}}</ref> |- |Sewanee |[[Fayl:Flag of Tennessee.svg|20px|Tennessee]] Tennessee |Woods Laboratoriyalari, Janubiy universiteti |Chinor |1976-yil Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Priestley |first=Mary |date=Spring 2002 |title=Preserving the Moon Tree and Other Members of the Campus Canopy |volume=6 |pages=1 |work=The Plant Press |publisher=[[Sewanee: The University of the South]] |issue=2 |url=https://new.sewanee.edu/files/resources/v6-n2.pdf |access-date=July 14, 2022}}</ref> |- |[[Elizabethton (Tennessee)|Elizabethton]] |[[Fayl:Flag of Tennessee.svg|20px|Tennessee]] Tennessee |[[Fort Watauga]], [[Sycamore Shoals shtat tarixiy hududi]] |Chinor* |1976-yil Aprel |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Zepp|ism=Louise|sarlavha=Trees of Note|url=https://digital.tnconservationist.org/publication/?i=642292&article_id=3561568|kirish sanasi=July 14, 2022|ish=The Tennessee Conservationist}}</ref> |- |[[Tullahoma (Tennessee)|Tullahoma]] |[[Fayl:Flag of Tennessee.svg|20px|Tennessee]] Tennessee |Arnold havo kuchlari bazasi |Loblolli qaragʻay* |1976-yil Aprel |<ref>{{Veb manbasi|sana=March 4, 2021|sarlavha=Tennessee’s four moon trees|url=https://noogatoday.6amcity.com/moon-trees-tn/|kirish sanasi=July 14, 2022|ish=NOOGAtoday}}</ref> |- |[[Olympia (Washington)|Olympia]] |[[Fayl:Flag of Washington.svg|20px|Washington]] Washington |Washington shtati Kapitoliy binosi |Douglas Fir |1976-yil Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Erickson |first=Annie |date=March 13, 2020 |title=Olympia's Moon Tree just had triplets |work=[[KING-TV]] |url=https://www.king5.com/article/tech/science/environment/moon-tree-washington-state-olympia/281-2ff5d4cd-2b54-44df-9047-76b5c12fe615 |access-date=July 14, 2022}}</ref> |- |[[Indianapolis]] |[[Fayl:Flag of Indiana.svg|20px|Indiana]] Indiana |Indiana shtati uyi |Chinor |1976-yil 9-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Smith |first=Casey |date=July 18, 2019 |title=Across Indiana, trees are growing from seeds that went to the Moon. Here's where you can find them. |work=[[The Indianapolis Star]] |url=https://www.indystar.com/story/news/2019/07/18/indianas-moon-tree-seeds-made-their-way-space-and-back/1629114001/ |access-date=June 26, 2022 |quote=On the east lawn of the Statehouse in Indianapolis, a Sycamore was planted on April 9, 1976.}}</ref> |- |[[Lansing (Michigan)|Lansing]] |[[Fayl:Flag of Michigan.svg|20px|Michigan]] Michigan |Michigan shtati kapitoliy binosi |Chinor* |1976-yil 9-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=April 23, 1976 |title=Moon Tree Planted, Removed |pages=7 |work=[[Ironwood Daily Globe]] |url=https://www.newspapers.com/clip/34076521/moon-tree-at-state-capital-lawn/ |access-date=June 28, 2022}}</ref> |- |[[Flagstaff (Arizona)|Flagstaff]] |[[Fayl:Flag of Arizona.svg|20px|Arizona]] Arizona |Frances qisqa hovuzi, (ilgari Flagstaff oʻrta maktabi boʻlgan) |Douglas Fir* |1976-yil 30-Aprel |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Houk|ism=Rose|sana=July 7, 2021|sarlavha=Earth Notes: Southwestern Douglas-Fir Trees|url=https://www.knau.org/earth-notes/2021-07-07/earth-notes-southwestern-douglas-fir-trees|kirish sanasi=June 20, 2022|ish=[[KNAU]]|iqtibos=In 1976, a Douglas-fir tree was planted by the Frances Short Pond in Flagstaff.}}</ref> |- |[[Tucson (Arizona)|Tucson]] |[[Fayl:Flag of Arizona.svg|20px|Arizona]] Arizona |Kuiper kosmik fanlar binosi, Arizona universiteti |Chinor |1976-yil 30-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Desrochers |first=Daniel |date=September 29, 2015 |title=UA's moon tree struggles in dry climate |work=[[Arizona Daily Star]] |url=https://tucson.com/news/science/uas-moon-tree-struggles-in-dry-climate/article_fc15d0a9-a5c8-5b44-a791-18fa47cb37ce.html |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Salem (Oregon)|Salem]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|20px|Oregon]] Oregon |Oregon shtati kapitoliy binosi |Douglas Fir |1976-yil 30-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Schneider |first=Will |date=April 30, 2017 |title=Salem Moon Tree |work=Public History PDX |publisher=[[Portland State University]] |url=http://publichistorypdx.org/2017/04/30/salem-moon-tree/ |access-date=July 7, 2022}}</ref> |- |Middletown |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|20px|Pennsylvania]] Pennsylvania |Core Creek Parki |Chinor |1976-yil 30-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Sofield |first=Tom |date=July 20, 2018 |title=‘Moon Tree’ At Core Creek Park Lives Up To Out-Of-This-World Name |work=LevittownNow |url=https://levittownnow.com/2018/07/20/moon-tree-at-core-creek-park-lives-up-to-its-out-of-this-world-name/ |access-date=July 14, 2022}}</ref> |- |[[Arcata (California)|Arcata]] |[[Fayl:Flag of California.svg|20px|California]] California |California Davlat Politexnika Universiteti, Humboldt |3 qizil daraxt |1976-yil May |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=October 8, 2009 |title=Unraveling the Moon Tree Mystery |publisher=[[California State Polytechnic University, Humboldt]] |url=https://now.humboldt.edu/news/unravling-the-moon-tree-mystery |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |Athens |[[Fayl:Flag of Georgia.svg|20px|Georgia]] Georgia |Athens-Clarke okrugi rejalashtirish boʻlimi |Loblolli qaragʻay |1976-yil May |<ref>{{Veb manbasi|sana=May 2021|sarlavha=Moon Tree|url=https://www.accgov.com/10038/Moon-Tree|kirish sanasi=June 23, 2022|ish=Athens-Clarke County Website}}</ref> |- |Lincoln City |[[Fayl:Flag of Indiana.svg|20px|Indiana]] Indiana |Lincoln Davlat parki |Chinor |1976-yil 3-May |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=June 22, 2020 |title=Moon Tree Continues to Thrive at Lincoln State Park |work=Friends of Lincoln State Park |url=https://lspfriends.com/index.php/2020/06/22/moon-tree/ |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |[[Roseburg (Oregon)|Roseburg]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|20px|Oregon]] Oregon |Roseburg Veteran Ishlari Tibbiyot Markazi |Douglas Fir |1976-yil 3-May |<ref>{{Veb manbasi|sana=May 5, 2011|sarlavha=Apollo 14 Moon Trees|url=http://www.highway199.org/history/apollo-14-moon-trees/|kirish sanasi=July 4, 2022|ish=Highway199}}</ref> |- |[[Hollidaysburg]] |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|20px|Pennsylvania]] Pennsylvania |Togʻli zali |Chinor |1976-yil 5-May |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Crumrine |first=Chad |date=June 30, 2022 |title=Hollidaysburg 'Moon Tree' Symbol of American History |work=Morrisons Cove Herald |url=https://www.mcheraldonline.com/story/2022/06/30/opinion/hollidaysburg-moon-tree-symbol-of-american-history/11893.html |access-date=July 7, 2022}}</ref> |- |[[Boise]] |[[Fayl:Flag of Idaho.svg|20px|Idaho]] Idaho |Idaho shtati Kapitoliy binosi |Douglas Fir* |1976-yil 7-May |<ref>{{Veb manbasi|sana=March 3, 2022|sarlavha=Idaho Capitol Tree|url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_trees/idaho_capitol_tree.html|kirish sanasi=June 26, 2022|ish=Goddard Space Flight Center|nashriyot=[[NASA]]}}</ref> |- |[[Cape Canaveral (Florida)|Cape Canaveral]] |[[Fayl:Flag of Florida.svg|20px|Florida]] Florida |Kennedy kosmik markazi |Chinor* |1976-yil 25-may, |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Kelly |first=Emre |date=September 21, 2017 |title='Moon Tree' that traveled on Apollo mission and planted at KSC toppled by Hurricane Irma |work=[[Florida Today]] |url=https://www.floridatoday.com/story/tech/science/space/2017/09/21/nasa-apollo-moon-tree-toppled-hurricane-irma-kennedy-space-center-visitor-complex-florida/688689001/ |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Ebensburg]] |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|20px|Pennsylvania]] Pennsylvania |Cambria Viloyat sudi binosi |Chinor |1976-yil 29-iyun |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Ramirez |first=Chris |date=February 15, 2011 |title=NASA 'detective' on track of America's 'moon trees' |work=[[Pittsburgh Tribune-Review]] |url=https://archive.triblive.com/news/nasa-detective-on-track-of-americas-moon-trees/ |access-date=July 7, 2022}}</ref> |- |[[King of Prussia]] |[[Fayl:Flag of Pennsylvania.svg|20px|Pennsylvania]] Pennsylvania |Lockheed Martin kosmik tizimlari binosi |Chinor |1976-yil 29-iyun |<ref name=":0">{{Yangiliklar manbasi |last=Zuckerman |first=Catherine |date=July 8, 2019 |title=Trees that traveled to space now live on Earth. Here's where to find them. |work=[[National Geographic]] |url=https://www.nationalgeographic.com/science/article/moon-trees-that-traveled-to-space-now-live-on-earth-where-are-they-now |url-access=registration |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |[[Atchison (Kansas)|Atchison]] |[[Fayl:Flag of Kansas.svg|20px|Kansas]] Kansas.svg |Xalqaro doʻstlik oʻrmoni |Chinor |1976-yil 24-iyul |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Wenner |first=Anna |date=February 18, 2011 |title='Moon tree' at home in Atchison |work=[[The Topeka Capital-Journal]] |url=https://www.cjonline.com/story/news/2011/02/18/moon-tree-home-atchison/16475745007/ |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |[[Berkeley (California)|Berkeley]] |[[Fayl:Flag of California.svg|20px|California]] California |Tilden tabiat zonasining shimoli-gʻarbiy hududi |2 qizil daraxt |1976-yil 26-iyul |<ref>{{Veb manbasi|muallif=O'Brien|ism=Matt|sana=December 14, 2016|sarlavha='Moon trees' mark Tilden Regional Park|url=https://www.mercurynews.com/2015/11/27/moon-trees-mark-tilden-regional-park/|kirish sanasi=April 29, 2021|ish=[[The Mercury News]]|til=}}</ref> |- |[[Monterey (California)|Monterey]] |[[Fayl:Flag of California.svg|20px|California]] California |Colton Hall yaqinidagi Friendly Plaza |Qizil daraxt |1976-yil 27-iyul |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Skvor |first=Gabriel |date=May 16, 2013 |title=Forty years ago a Monterey resident orbited the moon with the Apollo 14 astronauts. |work=Monterey County Weekly |url=https://www.montereycountyweekly.com/news/831_tales/forty-years-ago-a-monterey-resident-orbited-the-moon-with-the-apollo-14-astronauts/article_44202c04-6d12-5f72-84b7-03ae844a7f94.html |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Steubenville (Ohio)|Steubenville]] |[[Fayl:Flag of Ohio.svg|20px|Ohio]] Ohio |Doʻstlik bogʻi |Chinor |1976-yil 29-iyul |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Jankowski |first=Bob |title=Moon Seedling Planted |work=Herald-Star |publication-place=Steubenville, Ohio |url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_trees/friendship_park_tree.html |access-date=July 4, 2022}}</ref> |- |San Luis Obispo |[[Fayl:Flag of California.svg|20px|California]] California |Mission Plaza |Redwood |1976-yil 30-iyul |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=April 22, 2019 |title=A tree in SLO County orbited the moon — yes, really |work=San Luis Obispo |url=https://www.sanluisobispo.com/news/local/article215604450.html |url-access=subscription |access-date=June 21, 2022}}</ref> |- |[[Troy (Alabama)|Troy]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|20px|Alabama]] Alabama |Alabama kashshoflar muzeyi |Loblolli qaragʻay |1976-yil 5-avgust |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Treadwell|ism=Jaine|sana=July 20, 2019|sarlavha=MOON TREE: Pioneer Museum among select sites for special tree|url=https://www.troymessenger.com/2019/07/20/moon-tree-pioneer-museum-among-select-sites-for-special-tree/|kirish sanasi=June 20, 2022|ish=Troy Messenger}}</ref> |- |[[Tuscumbia (Alabama)|Tuscumbia]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|20px|Alabama]] Alabama |Ivy Green, tarixiy yodgorlik va [[Helen Keller]]ning tugʻilgan joyi |Loblolli qaragʻay |1976-yil 9-oktabr |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Corey |first=Russ |date=July 28, 2019 |title=Moon tree remains an attraction at Ivy Gree |work=[[TimesDaily]] |url=https://www.timesdaily.com/news/moon-tree-remains-an-attraction-at-ivy-green/article_733e4b95-4952-5787-b53d-636a80f57321.html |url-access=subscription |access-date=June 20, 2022}}</ref> |- |[[Auburn (Alabama)|Auburn]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|20px|Alabama]] Alabama |G.W. Andrews oʻrmon xoʻjaligi fanlari laboratoriyasi, Auburn universiteti |Loblolli qaragʻay* |1976-yil 22-oktabr |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Eastwood |first=Jon |date=July 6, 2019 |title=Grown from a seed that orbited the Moon in 1971. See Birmingham Botanical Gardens’ Moon Tree. |work=Bham Now |url=https://bhamnow.com/2019/06/04/birmingham-alabama-moon-tree/ |access-date=June 20, 2022 |quote=Alabama had five Moon Trees. Four are still alive. Auburn University, G.W Andrews Forestry Sciences Lab.}}</ref> |- |[[Sacramento (California)|Sacramento]] |[[Fayl:Flag of California.svg|20px|California]] California |California shtati kapitoliy binosi |Qizil daraxt |1976-yil |<ref> Turner, Robert (December 2020). "No Annexation Without Representation". Sactown Magazine. Retrieved June 20, 2022.</ref> |- |Tallahassee |[[Fayl:Flag of Florida.svg|20px|Florida]] Florida |Doyle Conner binosi, zavod sanoati bosh qarorgohi |Loblolli qaragʻay |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Davidson-Hiers |first=CD |date=July 16, 2019 |title=Bark side of the moon: Seeds from Apollo 14 mission rooted in Tallahassee |work=[[Tallahassee Democrat]] |url=https://www.tallahassee.com/story/news/2019/07/17/seeds-trees-orbited-moon-rooted-capital-city/1733042001/ |access-date=June 23, 2022}}</ref> |- |[[Waycross (Georgia)|Waycross]] |[[Fayl:Flag of Georgia.svg|20px|Georgia]] Georgia |Okefenokee mintaqaviy taʼlim xizmati agentligi |Loblolli qaragʻay |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Ford |first=Wayne |date=January 15, 2021 |title=As a seed, it orbited the moon on Apollo 14. 50 years later, this Athens pine is 'thriving' |work=[[Athens Banner-Herald]] |url=https://www.onlineathens.com/story/news/2021/01/15/athens-moon-tree-one-only-two-came-apollo-14-seeds-nasa-georgia/4161543001/ |access-date=June 23, 2022}}</ref> |- |[[Cannelton (Indiana)|Cannelton]] |[[Fayl:Flag of Indiana.svg|20px|Indiana]] Indiana |Camp Koch qiz skautlar lageri |Chinor |1976-yil |<ref>Zuckerman, Catherine (July 8, 2019). "Trees that traveled to space now live on Earth. Here's where to find them". National Geographic. Retrieved June 26, 2022.</ref> |- |[[Tell City (Indiana)|Tell City]] |[[Fayl:Flag of Indiana.svg|20px|Indiana]] Indiana |Hoosier milliy oʻrmon xizmati idorasi |2 dona shirin saqich |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Sutter |first=Chris |date=July 12, 2021 |title='Moon trees' attracting visitors to southern Indiana decades after a trip to space |work=[[WDRB|WDRB News]] |url=https://www.wdrb.com/news/moon-trees-attracting-visitors-to-southern-indiana-decades-after-a-trip-to-space/article_31e54cae-e340-11eb-83ae-2f0a5a04b721.html |access-date=June 26, 2022}}</ref> |- |Monmouth |[[Fayl:Flag of New Jersey.svg|20px|New Jersey]] New Jersey |Monmouth okrugi sud binosi |Chinor* |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=June 11, 1976 |title=Moon tree readied for courthouse site |pages=17 |work=Daily Register |publication-place=Shrewsbury, New Jersey |url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_trees/monmouth_nj_tree.html |access-date=July 4, 2022}}</ref> |- |[[Corvallis (Oregon)|Corvallis]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|20px|Oregon]] Oregon |Peavi Hall, Oregon shtati universiteti |Douglas Fir |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=DeWitt |first=Joce |date=October 11, 2012 |title=OSU recognizes Moon Tree as living history |work=[[Corvallis Gazette-Times]] |url=https://www.gazettetimes.com/news/local/osu-recognizes-moon-tree-as-living-history/article_70fae514-133f-11e2-bad3-001a4bcf887a.html |url-access=subscription |access-date=July 7, 2022}}</ref> |- |Doswell |[[Fayl:Flag of Virginia.svg|20px|Virginia]] Virginia |Kings Dominion oʻyin parki |2-chinor (1 oʻlik) |1976-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Morrison |first=Julee |date=December 6, 2017 |title=The Moon Tree That Orbited the Moon 34 Times |work=[[HuffPost]] |url=https://www.huffpost.com/entry/the-moon-tree-that-orbite_b_9837820 |access-date=August 7, 2022}}</ref> |- |[[Eugene (Oregon)|Eugene]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|20px|Oregon]] Oregon |Erb Memorial ittifoqi, Oregon universiteti |Douglas Fir |1976-yil (1987-yilda koʻchirilgan va qayta ekilgan,) |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Davies |first=Sararosa |date=November 7, 2018 |title=To space and back: The story of UO’s ‘Moon Tree’ |work=[[Daily Emerald]] |url=https://www.dailyemerald.com/arts-culture/to-space-and-back-the-story-of-uo-s-moon/article_dc326c49-82ff-5c65-8524-a3d8ab0ca813.html |access-date=July 4, 2022}}</ref> |- |[[Gainesville (Florida)|Gainesville]] |[[Fayl:Flag of Florida.svg|20px|Florida]] Florida |Florida Universiteti |Chinor |1977-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Arndorfer |first=Bob |date=October 3, 2005 |title=Tracing the history of UF’s moon tree |work=[[The Gainesville Sun]] |url=https://www.gainesville.com/article/LK/20051003/news/604183518/GS/ |url-status=dead |access-date=June 22, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210325050842/https://www.gainesville.com/article/LK/20051003/news/604183518/GS/ |archive-date=March 25, 2021}}</ref> |- |[[Boise]] |[[Fayl:Flag of Idaho.svg|20px|Idaho]] Idaho |Louell boshlangʻich maktabi |Loblolli qaragʻay |1977-yil |<ref>{{Cite video |url=https://www.idahostatesman.com/news/local/article74684302.html |title=This Boise Tree Has Been To The Moon And Back |date=February 7, 2018 |type=Video |publisher=[[Idaho Statesman]]}}</ref> |- |[[Greenbelt (Maryland)|Greenbelt]] |[[Fayl:Flag of Maryland.svg|20px|Maryland]] Maryland |[[Goddard kosmik parvozlar markazi]] |Chinor |1977-yil 9-iyun |<ref>{{Veb manbasi|muallif=Foster|ism=Jim|sana=September 18, 2002|sarlavha=Moon Tree|url=https://epod.usra.edu/blog/2002/09/moon-tree.html|kirish sanasi=June 28, 2022|ish=[[Universities Space Research Association]]}}</ref> |- |[[Perry (Florida)|Perry]] |[[Fayl:Flag of Florida.svg|20px|Florida]] Florida |Oʻrmon poytaxti muzeyi davlat bogʻi |Loblolli qaragʻay |1978-yil 29-Aprel |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=October 22, 2011 |title=Seedling traveled 250,000 miles to moon and back |pages=3 |work=Perry News-Herald |url=https://ufdc.ufl.edu/UF00028293/00352/images/2 |access-date=June 22, 2022}}</ref> |- |Lockeford |[[Fayl:Flag of California.svg|20px|California]] California |[[Lockeford oʻsimlik materiallari markazi]] |Qizil daraxt |1979-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Forgione |first=Mary |date=July 20, 2019 |title=Where to find California’s moon trees, grown from seeds taken aboard an Apollo mission |work=[[Los Angeles Times]] |url=https://www.latimes.com/travel/story/2019-07-19/california-moon-trees |access-date=June 21, 2022 |quote=[A]nd at least one at a Forest Service site in Lockeford.}}</ref> |- |[[Yangi Orlean|New Orleans]] |[[Fayl:Flag of Louisiana.svg|20px|Louisiana]] Louisiana |Yangi Orlean daryo oqimi |Loblolli qaragʻay* |1983-yil Iyun |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Hester |first=Jessica Leigh |date=February 1, 2019 |title=Whatever Happened to All the Moon Trees? |work=[[Atlas Obscura]] |url=https://www.atlasobscura.com/articles/what-happened-to-moon-trees |access-date=June 26, 2022 |quote=In New Orleans, for instance, a Moon pine was removed after sustaining damage in Hurricane Katrina.}}</ref> |- |Holliston |[[Fayl:Flag of Massachusetts.svg|20px|Massachusetts]] Massachusetts |Holliston Politsiya mahkamasi |Chinor |1982-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Hosmer |first=Kerri |date=July 26, 1998 |title=From the Moon to Holliston |work=[[The MetroWest Daily News|Middlesex News]] |url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_trees/holliston_tree.html}}</ref> |- |[[Keystone Heights]] |[[Fayl:Flag of Florida.svg|20px|Florida]] Florida |[[Keystone Heights kutubxonasi]] |Chinor |1984-yil |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Sealey |first=Jean |date=February 6, 2015 |title=Keystone Heights enjoys link to Apollo 14 mission |work=[[The Florida Times-Union]] |url=https://www.jacksonville.com/story/news/2015/02/06/keystone-heights-enjoys-link-apollo-14-mission/15650075007/ |access-date=June 22, 2022}}</ref> |- |Tallahassee |[[Fayl:Flag of Florida.svg|20px|Florida]] Florida |Kaskadlar bogʻi |Chinor |''Nomaʼlum'' |<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.tallahassee.com/picture-gallery/news/2019/07/16/meet-tallahassees-moon-trees/1746357001/|sarlavha=Meet Tallahassee's 'moon trees'|sana=July 16, 2019|kirish sanasi=June 22, 2022|ish=[[Tallahassee Democrat]]}}</ref> |- |Moscow |[[Fayl:Flag of Idaho.svg|20px|Idaho]] Idaho |Idaho universitetining maʼmuriyat binosi, |Chinor* |''Nomaʼlum'' |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Brockett |first=Bailey |date=July 22, 2022 |title=Local Legends: Recalling Moscow’s moon tree |work=[[Lewiston Morning Tribune]] |url=https://lmtribune.com/a_and_e/local-legends-recalling-moscow-s-moon-tree/article_77dc69d4-aa12-5153-8d3b-77e20ecc50b5.html |access-date=June 23, 2022}}</ref> |- |[[Waynesboro (Mississippi)|Waynesboro]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|20px|Mississippi]] Alabama |Oʻrmon xoʻjaligi komissiyasi bolalar bogʻchasi |Chinor |''Nomaʼlum'' |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=June 11, 2019 |title=Astronauts Took Seeds to the Moon, Here’s Where You Can Find Moon Trees in the U.S. |work=[[Rare (website)|Rare – America's News Feed]] |url=https://rare.us/rare-life/moon-trees-nasa/ |access-date=August 7, 2022}}</ref> |- |[[De Soto (Missouri)|DeSoto]] |[[Fayl:Flag of Missouri.svg|20px|Missouri]] Missouri |[[Walthers Parki]] |Chinor |''Nomaʼlum'' |<ref>{{Veb manbasi|sana=July 19, 2019|sarlavha=Moon Trees and Space Gums|url=https://discoverandshare.org/2019/07/19/moon-trees-and-space-gums/|kirish sanasi=August 7, 2022|nashriyot=[[Missouri Botanical Garden]]}}</ref> |- |[[Brevard (Shimoliy Karolina)|Brevard]] |[[Fayl:Flag of North Carolina.svg|20px|North Carolina]] North Carolina |Oʻrmon xoʻjaligi beshigi, [[Pisgah milliy o'rmoni]] |Chinor |''Unknown'' |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Markovich |first=Jeremy |date=October 27, 2019 |title=Space Seeds: Moon Trees in Western North Carolina |work=[[Our State]] |url=https://www.ourstate.com/space-seeds-moon-trees-in-western-north-carolina/ |access-date=August 7, 2022}}</ref> |- |[[Salem (Oregon)|Salem]] |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|20px|Oregon]] Oregon |Xususiy turar joy |2 Douglas Firs |1973-yil | |- |[[Huntsville (Alabama)|Huntsville]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|20px|Alabama]] Alabama |[[AQSh kosmik va raketa markazi]] |5 ta chinor, 2 ta qarag‘ay * |1976-yil 29-Oktabr |<ref>{{Cite news |last=Carter |first=Jamie |date=February 5, 2021 |title=Have You Ever Seen A ‘Moon Tree?’ Where You Can See A Curious Legacy Of NASA’s Apollo Missions 50 Years On |work=[[Forbes]] |url=https://www.forbes.com/sites/jamiecartereurope/2021/02/05/have-you-ever-seen-a-moon-tree-where-you-can-see-this-curious-legacy-of-nasas-apollo-missions-50-years-later/ |access-date=August 24, 2022}}</ref> |- |[[Tuskegee (Alabama)|Tuskegee]] |[[Fayl:Flag of Alabama.svg|20px|Alabama]] Alabama |V.A. kasalxonasi (CAVHCS) |Loblolli qaragʻay * |1976-yil |<ref>{{Cite web |date=July 3, 2021 |title=Moon Trees |url=https://encyclopediaofarkansas.net/entries/moon-trees-14947/ |access-date=August 14, 2022 |website=[[Encyclopedia of Arkansas]] |publisher=[[Central Arkansas Library System]]}}</ref> |- |[[Monticello (Arkansas)|Monticello]] |[[Fayl:Flag of Arkansas.svg|20px|Arkansas]] Arkansas |[[Monticellodagi Arkansas universiteti]] |Loblolli qaragʻay * |1977-yil? | |- |[[Yangi Orlean|New Orleans]] |[[Fayl:Flag of Louisiana.svg|20px|Louisiana]] Louisiana |NASA Michoud yigʻish moslamasi |Loblolli qaragʻay (2?) * |1976-yil Iyul |<ref>{{Cite news |last=Pontchartrain |first=Blake |date=July 15, 2019 |title=How trees that traveled to the moon and back came to live in Louis Armstrong Park |work=[[Gambit (newspaper)|The Gambit]] |url=https://www.nola.com/gambit/new_orleans/news/blake_pontchartrain/article_336db444-7cf8-56ab-a060-17238aa9aa6b.html |access-date=August 24, 2022}}</ref> |- |North Pembroke |[[Fayl:Flag of Massachusetts.svg|20px|Massachusetts]] Massachusetts |AQSH tarixiy jamiyati |Chinor? * |1976-yil April |<ref>Hester, Jessica Leigh (February 1, 2019). "Whatever Happened to All the Moon Trees?". Atlas Obscura. Retrieved June 26, 2022. In New Orleans, for instance, a Moon pine was removed after sustaining damage in Hurricane Katrina.</ref> |- |[[Albukerke|Albuquerque]] |[[Fayl:Flag of New Mexico.svg|20px|New Mexico]] New Mexico |[[Civic Plaza]] | rowspan="2" |Douglas Fir * |1976-yil, 7-aprel |<ref>{{Cite news |date=July 23, 2019 |title=New Mexico’s ‘moon trees’ planted after Apollo 14 are lost |work=[[Associated Press]] |url=https://apnews.com/article/fa2b76b108eb4503bf133514bee75aa0 |access-date=August 24, 2022}}</ref> |- |Illinois Valley |[[Fayl:Flag of Oregon.svg|20px|Oregon]] Oregon |[[Siskiyou Smoke Jumper bazasi]] |1976-yil 7-aprel |<ref>{{Cite news |last=Carter |first=Jamie |date=February 5, 2021 |title=Have You Ever Seen A ‘Moon Tree?’ Where You Can See A Curious Legacy Of NASA’s Apollo Missions 50 Years On |work=[[Forbes]] |url=https://www.forbes.com/sites/jamiecartereurope/2021/02/05/have-you-ever-seen-a-moon-tree-where-you-can-see-this-curious-legacy-of-nasas-apollo-missions-50-years-later/ |access-date=August 24, 2022}}</ref> |- |[[Vashington (shahar)|Washington, D.C.]] |[[File:Flag of the District of Columbia.svg|20px|District of Columbia]] District of Columbia |[[Oq uy|White House]] |Loblolli qaragʻay * |1977-yil, 19-Yanvar | |- |[[Plano (Texas)|Plano]] |[[Fayl:Flag of Texas.svg|20px|Texas]] Texas |Plano oʻrta maktabi |Chinor * |2009-yil 4-Noyabr | |- |[[Hyuston|Houston]] |[[Fayl:Flag of Texas.svg|20px|Texas]] Texas |[[NASA Johnson kosmik markazi]] |Loblolli qaragʻay |2016-yil, Fevral |- |Silver City |[[Fayl:Flag of New Mexico.svg|20px|New Mexico]] New Mexico |[[Gough Parki]] |Chinor |1976-yil 14-Avgust |<ref>{{Cite news |date=August 14, 1976 |title='Moon Tree' Dedication Here Sunday' |pages=1 |work=[[Silver City Daily Press and Independent|Silver City Daily Press]] |url=https://www.newspapers.com/image/38674710/?clipping_id=34076574 |access-date=August 22, 2022}}</ref> |- |Bracey |[[Fayl:Flag of Virginia.svg|20px|Virginia]] Virginia |River Ridge golf va lager klubi |Chinor |1971-yil 31-Yanvar | |} === Boshqa mamlakatlarda === {| class="wikitable sortable plainrowheaders" ! scope="col" |Shahar ! scope="col" | Mamlakat ! scope="col" | Manzil ! scope="col" | Turlar ! scope="col" | Ekilgan sana ! class="unsortable" scope="col" | {{Abbr|Ref.|Reference(s)}} |- | [[Brazilia (shahar)|Braziliya]] | [[Braziliya]] | Ibama markaziy binosining bogʻi | saqich | 1980 yil 14 noyabr | <ref>[http://memoria.bn.br/DocReader/docreader.aspx?bib=028274_03&pasta=ano%20198&pesq=%C3%A1rvore%20da%20lua ''Correio Braziliense'', November 15, 1980]</ref> |- | Santa Rosa | [[Braziliya]] | Parque Municipal de Exposições | Qizil daraxt | 1981 yil 18 avgust |<ref>[http://memoria.bn.br/DocReader/docreader.aspx?bib=028274_03&pasta=ano%20198&pesq=%C3%A1rvore%20da%20lua ''Correio Braziliense'', November 15, 1980]</ref> |- | [[Tradate|Savdo]] | [[Italiya]] | Appiano Gentile Park | Loblolli qaragʻay | 2011 yil 10 oktyabr | |- | [[Luzern|Lucerne]] | [[Shveysariya|Shveytsariya]] | Shveytsariya transport muzeyi | chinor | 1976 yil 15 avgust (keyinroq ekilgan) | |} == Yana qarang == * [[Oy tosh]] * [[Astrobotanika]] * [[:En:List of individual trees|Alohida daraxtlar roʻyxati]] == Manbalar == {{manbalar}} == Havolalar == * [http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html Oy daraxtlari, NASA.] * [http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/moon_tree.html Oy daraxtlari, NASA: [[Goddard kosmik parvozlar markazi]]] * [http://www.moontreefoundation.org Oy daraxti fondi.] * https://foresthistory.org/houston-we-have-moon-trees/ „Xyuston, bizda oy daraxtlari bor“. [[Peeling Back the Bark blogi]], [[The Forest History Society]]. 463wa33cayz60znket5z2q0ggfzmc99 Qishki Olimpiada oʻyinlari 2002 ochilish marosimi 0 770683 2816547 2762764 2022-08-28T23:44:32Z Umarxon III 18267 wikitext text/x-wiki {{Sport tadbiri bilgiqutisi |Nomi=Qishki Olimpiada oʻyinlari 2002 ochilish marosimi |Ramzi= |Uzunlik= |Izoh= |Shahar= |Davlatlar= |Sportchilar= |Medallar soni= |Ochilishi= |Yopilishi= |Ochib beruvchi= |Olimpiya olovi= |Olimpiya vadasi= |Stadion= |Avvalgi= |Keyingi= |Sayt= }} [[Fayl:SLC_flags_opening_ceremony.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/SLC_flags_opening_ceremony.jpg/220px-SLC_flags_opening_ceremony.jpg|thumb| Oʻtgan qishki Olimpiya oʻyinlari haqida eʼlon.]] [[Fayl:2002_Winter_Olympics_Opening_George_W_Bush_small.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/2002_Winter_Olympics_Opening_George_W_Bush_small.jpg/220px-2002_Winter_Olympics_Opening_George_W_Bush_small.jpg|thumb| Jorj Bush ochilish marosimida]] 2002-yil 8-fevralda 2002-'''yilgi Qishki Olimpiya oʻyinlarining''' '''ochilish marosimi''' [[Salt Lake City|Solt-Leyk-Siti]] ([[Yuta]], [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|Qoʻshma Shtatlar]]) shahridagi [[:en:Rice-Eccles_Olympic_Stadium|Rice-Eccles Olympic Stadium]]<nowiki/>boʻlib oʻtdi. AQSh Prezidenti [[George W. Bush|Jorj Bush]] [[2001-yil 11-sentabr terror xurujlari|11-sentabr xurujlaridan]] besh oy oʻtib boʻlib oʻtgan 2002 yilgi Qishki Olimpiada oʻyinlarini quyidagi soʻzlar bilan ochdi: ''Magʻrur, qatʼiyatli va minnatdor xalq nomidan…,'' keyin standart ochilish formulasiga amal qilindi. [[Fayl:SLC_Indian_chief_opening_ceremony.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/SLC_Indian_chief_opening_ceremony.jpg/220px-SLC_Indian_chief_opening_ceremony.jpg|thumb| Ochilish marosimida Amerika hindu boshligʻi.]] [[Fayl:George_W._Bush_with_US_Olympic_Team_at_2002_Winter_Olympics_opening_ceremony.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/George_W._Bush_with_US_Olympic_Team_at_2002_Winter_Olympics_opening_ceremony.jpg/220px-George_W._Bush_with_US_Olympic_Team_at_2002_Winter_Olympics_opening_ceremony.jpg|thumb| AQSh prezidenti Jorj Bush ochilish marosimida sportchining oilasidan telefon oldi.]] [[Fayl:US_Navy_020208-N-3995K-002_2002_Olympics_-_WTC_Flag.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/US_Navy_020208-N-3995K-002_2002_Olympics_-_WTC_Flag.jpg/220px-US_Navy_020208-N-3995K-002_2002_Olympics_-_WTC_Flag.jpg|thumb| Amerika bayrogʻi, amerikalik olimpiyachilar tomonidan ushlab turilgan va NYPD, FDNY va PAPD aʼzolari tomonidan salomlangan.]] Marosim oldidan stadion ichidagi maysa olib tashlandi va [[:en:Seven_Nielsen|Seven Nielsen]]<nowiki/>tomonidan loyihalashtirilgan mavhum shakldagi ulkan muz maydonchasi oʻrnatildi va stadion polining katta qismini qopladi. Musiqa rejissyori Mark Uotters. Figurali konkida uchuvchilar, konkida uchuvchilar va xokkeychilar muz ustida chiqish qilishdi, klogerlar, raqqosalar va mahalliy Amerika tub qabilalari esa atrofdagi platformada haqiqiy tantanali raqslarni ijro etishdi.  Xabar qilinishicha, XOQ USOCning oʻz bayroqdori xalqlar paradida Ground Zero bayrogʻini olib yurishi haqidagi taklifini rad etgan va USOC vakilining taʼkidlashicha, bayroq va faxriy qorovul uchun yana bir gʻoya AQSh terma jamoasidan keyin kiritilishi kerak. xalqlar paradi rasmiy protokolni buzadi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=2002-02-09 |title=America welcomes Olympic Games |language=en-GB |work=BBC Sport |url=http://news.bbc.co.uk/winterolympics2002/hi/english/front_page/front_page_news/newsid_1755000/1755575.stm |access-date=2021-08-20}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|sana=2002-02-07|sarlavha=9/11 Flag Rises Above the IOC Fray|url=https://www.latimes.com/archives/la-xpm-2002-feb-07-mn-26739-story.html|kirish sanasi=2021-08-20|ish=Los Angeles Times|til=en-US|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210820020510/https://www.latimes.com/archives/la-xpm-2002-feb-07-mn-26739-story.html|arxivsana=20 August 2021}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|sana=2002-02-07|sarlavha=Ground Zero star-spangled banner to wave over Olympics|url=http://www.cnn.com/2002/fyi/news/02/07/olympic.flag/index.html|kirish sanasi=2021-08-20|ish=CNN|arxivurl=https://web.archive.org/web/20030223044624/http://www.cnn.com:80/2002/fyi/news/02/07/olympic.flag/index.html|arxivsana=23 February 2003}}</ref> Marosimlar Sara Kavahara boshchiligida xoreografiya va mashqlar oʻtkazildi. Sara oʻyinlarning ochilish va yopilish marosimidagi ishi uchun Emmi mukofotini qoʻlga kiritdi. Ijrochilar tinglovdan oʻtkazildi va Oʻyinlar oldidan dam olish kunlarida 150 soatdan ortiq mashgʻulot oʻtkazdilar. Mashgʻulotlar Steiner Ice Arenada va rasmiy maydon muzida oʻtkazildi. Nurning asosiy bolasini marosimlar vaqtida ettinchi sinfda oʻqiyotgan yosh mahalliy xokkeychi Rayn Sanborn oʻynadi. XOQ prezidenti [[:en:Jacques_Rogge|Jacques Rogge]] va Tuz koʻli tashkiliy qoʻmitasi bosh direktori [[:en:Mitt_Romney|Mitt Romney]] nutqidan soʻng {{Convert|13500|mi|km}} yoʻl bosib oʻtgan Olimpiya alangasi . figurali uchuvchilar [[:en:Dorothy_Hamill|Dorothy Hamill]] va [[:en:Dick_Button|Dick Button]] tomonidan stadionga olib borildi. Ular buni qisqa estafetada yugurish yoki konkida uchish boʻyicha boshqa amerikalik olimpiyachilar juftligiga topshirishdi. Togʻ changʻisichi Pikabo Strit va xokkeychi Kammi Granato uni baland mash’ala tomon zinapoyadan koʻtarib chiqishdi va ularni 1980-yilda Olimpiya oʻyinlari oltin medalini qoʻlga kiritgan " [[:en:Miracle_on_Ice|Miracle on Ice]] " xokkey jamoasi sardori [[:en:Mike_Eruzione|Mike Eruzione]] kutib oldi. Eruzione jamoaning boshqa aʼzolarini chaqirdi, ular birgalikda Olimpiya mash’alasini yoqdilar.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=iT28SNK1YEk Salt Lake City Flame Lighting]. YouTube (February 19, 2011). Retrieved on August 16, 2013.</ref> Ochilish marosimi ettita [[Emmy|Emmy mukofotini]] qoʻlga kiritadi.<ref name="ceremonies">{{Veb manbasi|url=http://saltlake2002legacy.com/ceremonies/|sarlavha=CEREMONIES Salt Lake 2002|kirish sanasi=December 26, 2012|arxivsana=26 December 2012|arxivurl=https://web.archive.org/web/20121226010101/http://saltlake2002legacy.com/ceremonies/}}</ref> <ref name="Tomlinson">{{Cite journal|last=Tomlinson|first1=Alan|title=Picturing the winter Olympics: The Opening ceremonies of Nagano (Japan) 1998 and Salt Lake City (USA) 2002|journal=Tourism, Culture & Communication|date=1 January 2005|volume=5|issue=2|pages=83–92|url=https://pdfs.semanticscholar.org/3699/4c27136fb43b409aa6bb877b61fc281289a4.pdf|access-date=28 September 2020|doi=10.3727/109830405774791465}}</ref> O‘yinlarni Prezident sportchilar o‘rtasida tik turgan holda ochgan bo‘lsa, avvalgi davlat rahbarlari o‘yinlarni rasmiy qutidan ochdilar. [[NBC]] muxbiri <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Bob_Costas" rel="mw:ExtLink" title="Bob Costas" class="cx-link" data-linkid="238">Bob Costas</a> tarmoqning ochilish marosimini yoritishi davomida bu harakatni olqishladi. k89e2alzttvq2t08qdyma4ynnvta283 2816548 2816547 2022-08-28T23:45:29Z Umarxon III 18267 wikitext text/x-wiki {{Sport tadbiri bilgiqutisi |Nomi=Qishki Olimpiada oʻyinlari 2002 ochilish marosimi |Ramzi= |Uzunlik= |Izoh= |Shahar= |Davlatlar= |Sportchilar= |Medallar soni= |Ochilishi= |Yopilishi= |Ochib beruvchi= |Olimpiya olovi= |Olimpiya vadasi= |Stadion= |Avvalgi= |Keyingi= |Sayt= }} [[Fayl:SLC_flags_opening_ceremony.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/SLC_flags_opening_ceremony.jpg/220px-SLC_flags_opening_ceremony.jpg|thumb| Oʻtgan qishki Olimpiya oʻyinlari haqida eʼlon.]] [[Fayl:2002_Winter_Olympics_Opening_George_W_Bush_small.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/2002_Winter_Olympics_Opening_George_W_Bush_small.jpg/220px-2002_Winter_Olympics_Opening_George_W_Bush_small.jpg|thumb| Jorj Bush ochilish marosimida]] 2002-yil 8-fevralda 2002-'''yilgi Qishki Olimpiya oʻyinlarining''' '''ochilish marosimi''' [[Salt Lake City|Solt-Leyk-Siti]] ([[Yuta]], [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|Qoʻshma Shtatlar]]) shahridagi [[:en:Rice-Eccles_Olympic_Stadium|Rice-Eccles Olympic Stadium]]<nowiki/>boʻlib oʻtdi. AQSh Prezidenti [[George W. Bush|Jorj Bush]] [[2001-yil 11-sentabr terror xurujlari|11-sentabr xurujlaridan]] besh oy oʻtib boʻlib oʻtgan 2002 yilgi Qishki Olimpiada oʻyinlarini quyidagi soʻzlar bilan ochdi: ''Magʻrur, qatʼiyatli va minnatdor xalq nomidan…,'' keyin standart ochilish formulasiga amal qilindi. [[Fayl:SLC_Indian_chief_opening_ceremony.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/SLC_Indian_chief_opening_ceremony.jpg/220px-SLC_Indian_chief_opening_ceremony.jpg|thumb| Ochilish marosimida Amerika hindu boshligʻi.]] [[Fayl:George_W._Bush_with_US_Olympic_Team_at_2002_Winter_Olympics_opening_ceremony.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/George_W._Bush_with_US_Olympic_Team_at_2002_Winter_Olympics_opening_ceremony.jpg/220px-George_W._Bush_with_US_Olympic_Team_at_2002_Winter_Olympics_opening_ceremony.jpg|thumb| AQSh prezidenti Jorj Bush ochilish marosimida sportchining oilasidan telefon oldi.]] [[Fayl:US_Navy_020208-N-3995K-002_2002_Olympics_-_WTC_Flag.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/US_Navy_020208-N-3995K-002_2002_Olympics_-_WTC_Flag.jpg/220px-US_Navy_020208-N-3995K-002_2002_Olympics_-_WTC_Flag.jpg|thumb| Amerika bayrogʻi, amerikalik olimpiyachilar tomonidan ushlab turilgan va NYPD, FDNY va PAPD aʼzolari tomonidan salomlangan.]] Marosim oldidan stadion ichidagi maysa olib tashlandi va [[:en:Seven_Nielsen|Seven Nielsen]]<nowiki/>tomonidan loyihalashtirilgan mavhum shakldagi ulkan muz maydonchasi oʻrnatildi va stadion polining katta qismini qopladi. Musiqa rejissyori Mark Uotters. Figurali konkida uchuvchilar, konkida uchuvchilar va xokkeychilar muz ustida chiqish qilishdi, klogerlar, raqqosalar va mahalliy Amerika tub qabilalari esa atrofdagi platformada haqiqiy tantanali raqslarni ijro etishdi.  Xabar qilinishicha, XOQ USOCning oʻz bayroqdori xalqlar paradida Ground Zero bayrogʻini olib yurishi haqidagi taklifini rad etgan va USOC vakilining taʼkidlashicha, bayroq va faxriy qorovul uchun yana bir gʻoya AQSh terma jamoasidan keyin kiritilishi kerak. xalqlar paradi rasmiy protokolni buzadi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=2002-02-09 |title=America welcomes Olympic Games |language=en-GB |work=BBC Sport |url=http://news.bbc.co.uk/winterolympics2002/hi/english/front_page/front_page_news/newsid_1755000/1755575.stm |access-date=2021-08-20}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|sana=2002-02-07|sarlavha=9/11 Flag Rises Above the IOC Fray|url=https://www.latimes.com/archives/la-xpm-2002-feb-07-mn-26739-story.html|kirish sanasi=2021-08-20|ish=Los Angeles Times|til=en-US|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210820020510/https://www.latimes.com/archives/la-xpm-2002-feb-07-mn-26739-story.html|arxivsana=20 August 2021}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|sana=2002-02-07|sarlavha=Ground Zero star-spangled banner to wave over Olympics|url=http://www.cnn.com/2002/fyi/news/02/07/olympic.flag/index.html|kirish sanasi=2021-08-20|ish=CNN|arxivurl=https://web.archive.org/web/20030223044624/http://www.cnn.com:80/2002/fyi/news/02/07/olympic.flag/index.html|arxivsana=23 February 2003}}</ref> Marosimlar Sara Kavahara boshchiligida xoreografiya va mashqlar oʻtkazildi. Sara oʻyinlarning ochilish va yopilish marosimidagi ishi uchun Emmi mukofotini qoʻlga kiritdi. Ijrochilar tinglovdan oʻtkazildi va Oʻyinlar oldidan dam olish kunlarida 150 soatdan ortiq mashgʻulot oʻtkazdilar. Mashgʻulotlar Steiner Ice Arenada va rasmiy maydon muzida oʻtkazildi. Nurning asosiy bolasini marosimlar vaqtida ettinchi sinfda oʻqiyotgan yosh mahalliy xokkeychi Rayn Sanborn oʻynadi. XOQ prezidenti [[:en:Jacques_Rogge|Jacques Rogge]] va Tuz koʻli tashkiliy qoʻmitasi bosh direktori [[:en:Mitt_Romney|Mitt Romney]] nutqidan soʻng {{Convert|13500|mi|km}} yoʻl bosib oʻtgan Olimpiya alangasi . figurali uchuvchilar [[:en:Dorothy_Hamill|Dorothy Hamill]] va [[:en:Dick_Button|Dick Button]] tomonidan stadionga olib borildi. Ular buni qisqa estafetada yugurish yoki konkida uchish boʻyicha boshqa amerikalik olimpiyachilar juftligiga topshirishdi. Togʻ changʻisichi Pikabo Strit va xokkeychi Kammi Granato uni baland mash’ala tomon zinapoyadan koʻtarib chiqishdi va ularni 1980-yilda Olimpiya oʻyinlari oltin medalini qoʻlga kiritgan " [[:en:Miracle_on_Ice|Miracle on Ice]] " xokkey jamoasi sardori [[:en:Mike_Eruzione|Mike Eruzione]] kutib oldi. Eruzione jamoaning boshqa aʼzolarini chaqirdi, ular birgalikda Olimpiya mash’alasini yoqdilar.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=iT28SNK1YEk Salt Lake City Flame Lighting]. YouTube (February 19, 2011). Retrieved on August 16, 2013.</ref> Ochilish marosimi ettita [[Emmy|Emmy mukofotini]] qoʻlga kiritadi.<ref name="ceremonies">{{Veb manbasi|url=http://saltlake2002legacy.com/ceremonies/|sarlavha=CEREMONIES Salt Lake 2002|kirish sanasi=December 26, 2012|arxivsana=26 December 2012|arxivurl=https://web.archive.org/web/20121226010101/http://saltlake2002legacy.com/ceremonies/}}</ref> <ref name="Tomlinson">{{Cite journal|last=Tomlinson|first1=Alan|title=Picturing the winter Olympics: The Opening ceremonies of Nagano (Japan) 1998 and Salt Lake City (USA) 2002|journal=Tourism, Culture & Communication|date=1 January 2005|volume=5|issue=2|pages=83–92|url=https://pdfs.semanticscholar.org/3699/4c27136fb43b409aa6bb877b61fc281289a4.pdf|access-date=28 September 2020|doi=10.3727/109830405774791465}}</ref> O‘yinlarni Prezident sportchilar o‘rtasida tik turgan holda ochgan bo‘lsa, avvalgi davlat rahbarlari o‘yinlarni rasmiy qutidan ochdilar. [[NBC]] muxbiri <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Bob_Costas" rel="mw:ExtLink" title="Bob Costas" class="cx-link" data-linkid="238">Bob Costas</a> tarmoqning ochilish marosimini yoritishi davomida bu harakatni olqishladi. == Manbalar == {{manbalar}} {{Olimpiada oʻyinlari marosimlari}} he62j2rcyfxfoor2ro14f6vwzvki9vx 2816798 2816548 2022-08-29T06:02:52Z Umarxon III 18267 wikitext text/x-wiki {{Sport tadbiri bilgiqutisi |Nomi=Qishki Olimpiada oʻyinlari 2002 ochilish marosimi |Ramzi= |Uzunlik= |Izoh= |Shahar= |Davlatlar= |Sportchilar= |Medallar soni= |Ochilishi= |Yopilishi= |Ochib beruvchi= |Olimpiya olovi= |Olimpiya vadasi= |Stadion= |Avvalgi= |Keyingi= |Sayt= }} [[Fayl:SLC_flags_opening_ceremony.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/SLC_flags_opening_ceremony.jpg/220px-SLC_flags_opening_ceremony.jpg|thumb| Oʻtgan qishki Olimpiya oʻyinlari haqida eʼlon.]] [[Fayl:2002_Winter_Olympics_Opening_George_W_Bush_small.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/2002_Winter_Olympics_Opening_George_W_Bush_small.jpg/220px-2002_Winter_Olympics_Opening_George_W_Bush_small.jpg|thumb| Jorj Bush ochilish marosimida]] 2002-yil 8-fevralda 2002-'''yilgi Qishki Olimpiya oʻyinlarining''' '''ochilish marosimi''' [[Salt Lake City|Solt-Leyk-Siti]] ([[Yuta]], [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|Qoʻshma Shtatlar]]) shahridagi [[:en:Rice-Eccles_Olympic_Stadium|Rice-Eccles Olympic Stadium]]<nowiki/>boʻlib oʻtdi. AQSh Prezidenti [[George W. Bush|Jorj Bush]] [[2001-yil 11-sentabr terror xurujlari|11-sentabr xurujlaridan]] besh oy oʻtib boʻlib oʻtgan 2002 yilgi Qishki Olimpiada oʻyinlarini quyidagi soʻzlar bilan ochdi: ''Magʻrur, qatʼiyatli va minnatdor xalq nomidan…,'' keyin standart ochilish formulasiga amal qilindi. [[Fayl:SLC_Indian_chief_opening_ceremony.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/SLC_Indian_chief_opening_ceremony.jpg/220px-SLC_Indian_chief_opening_ceremony.jpg|thumb| Ochilish marosimida Amerika hindu boshligʻi.]] [[Fayl:George_W._Bush_with_US_Olympic_Team_at_2002_Winter_Olympics_opening_ceremony.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/George_W._Bush_with_US_Olympic_Team_at_2002_Winter_Olympics_opening_ceremony.jpg/220px-George_W._Bush_with_US_Olympic_Team_at_2002_Winter_Olympics_opening_ceremony.jpg|thumb| AQSh prezidenti Jorj Bush ochilish marosimida sportchining oilasidan telefon oldi.]] [[Fayl:US_Navy_020208-N-3995K-002_2002_Olympics_-_WTC_Flag.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/US_Navy_020208-N-3995K-002_2002_Olympics_-_WTC_Flag.jpg/220px-US_Navy_020208-N-3995K-002_2002_Olympics_-_WTC_Flag.jpg|thumb| Amerika bayrogʻi, amerikalik olimpiyachilar tomonidan ushlab turilgan va NYPD, FDNY va PAPD aʼzolari tomonidan salomlangan.]] Marosim oldidan stadion ichidagi maysa olib tashlandi va [[:en:Seven_Nielsen|Seven Nielsen]] tomonidan loyihalashtirilgan mavhum shakldagi ulkan muz maydonchasi oʻrnatildi va stadion polining katta qismini qopladi. Musiqa rejissyori Mark Uotters. Figurali konkida uchuvchilar, konkida uchuvchilar va xokkeychilar muz ustida chiqish qilishdi, klogerlar, raqqosalar va mahalliy Amerika tub qabilalari esa atrofdagi platformada haqiqiy tantanali raqslarni ijro etishdi.  Xabar qilinishicha, XOQ USOCning oʻz bayroqdori xalqlar paradida [[Ground Zero]] bayrogʻini olib yurishi haqidagi taklifini rad etgan va USOC vakilining taʼkidlashicha, bayroq va faxriy qorovul uchun yana bir gʻoya [[AQSh]] terma jamoasidan keyin kiritilishi kerak.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=2002-02-09 |title=America welcomes Olympic Games |language=en-GB |work=BBC Sport |url=http://news.bbc.co.uk/winterolympics2002/hi/english/front_page/front_page_news/newsid_1755000/1755575.stm |access-date=2021-08-20}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|sana=2002-02-07|sarlavha=9/11 Flag Rises Above the IOC Fray|url=https://www.latimes.com/archives/la-xpm-2002-feb-07-mn-26739-story.html|kirish sanasi=2021-08-20|ish=Los Angeles Times|til=en-US|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210820020510/https://www.latimes.com/archives/la-xpm-2002-feb-07-mn-26739-story.html|arxivsana=20 August 2021}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|sana=2002-02-07|sarlavha=Ground Zero star-spangled banner to wave over Olympics|url=http://www.cnn.com/2002/fyi/news/02/07/olympic.flag/index.html|kirish sanasi=2021-08-20|ish=CNN|arxivurl=https://web.archive.org/web/20030223044624/http://www.cnn.com:80/2002/fyi/news/02/07/olympic.flag/index.html|arxivsana=23 February 2003}}</ref> Marosimlar Sara Kavahara boshchiligida [[xoreografiya]] va mashqlar oʻtkazildi. Sara oʻyinlarning ochilish va yopilish marosimidagi ishi uchun Emmy mukofotini qoʻlga kiritdi. Ijrochilar tinglovdan oʻtkazildi va Oʻyinlar oldidan dam olish kunlarida 150 soatdan ortiq mashgʻulot oʻtkazdilar. Mashgʻulotlar Steiner Ice Arenada va rasmiy maydon muzida oʻtkazildi. Nurning asosiy bolasini marosimlar vaqtida ettinchi sinfda oʻqiyotgan yosh mahalliy xokkeychi Rayn Sanborn oʻynadi. XOQ prezidenti [[:en:Jacques_Rogge|Jacques Rogge]] va Tuz koʻli tashkiliy qoʻmitasi bosh direktori [[:en:Mitt_Romney|Mitt Romney]] nutqidan soʻng {{Convert|13500|mi|km}} yoʻl bosib oʻtgan Olimpiya alangasi . figurali uchuvchilar [[:en:Dorothy_Hamill|Dorothy Hamill]] va [[:en:Dick_Button|Dick Button]] tomonidan stadionga olib borildi. Ular buni qisqa estafetada yugurish yoki konkida uchish boʻyicha boshqa amerikalik olimpiyachilar juftligiga topshirishdi. Togʻ changʻisichi Pikabo Strit va xokkeychi Kammi Granato uni baland mash’ala tomon zinapoyadan koʻtarib chiqishdi va ularni 1980-yilda Olimpiya oʻyinlari oltin medalini qoʻlga kiritgan " [[:en:Miracle_on_Ice|Miracle on Ice]] " xokkey jamoasi sardori [[:en:Mike_Eruzione|Mike Eruzione]] kutib oldi. Eruzione jamoaning boshqa aʼzolarini chaqirdi, ular birgalikda Olimpiya mash’alasini yoqdilar.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=iT28SNK1YEk Salt Lake City Flame Lighting]. YouTube (February 19, 2011). Retrieved on August 16, 2013.</ref> Ochilish marosimi ettita [[Emmy|Emmy mukofotini]] qoʻlga kiritadi.<ref name="ceremonies">{{Veb manbasi|url=http://saltlake2002legacy.com/ceremonies/|sarlavha=CEREMONIES Salt Lake 2002|kirish sanasi=December 26, 2012|arxivsana=26 December 2012|arxivurl=https://web.archive.org/web/20121226010101/http://saltlake2002legacy.com/ceremonies/}}</ref> <ref name="Tomlinson">{{Cite journal|last=Tomlinson|first1=Alan|title=Picturing the winter Olympics: The Opening ceremonies of Nagano (Japan) 1998 and Salt Lake City (USA) 2002|journal=Tourism, Culture & Communication|date=1 January 2005|volume=5|issue=2|pages=83–92|url=https://pdfs.semanticscholar.org/3699/4c27136fb43b409aa6bb877b61fc281289a4.pdf|access-date=28 September 2020|doi=10.3727/109830405774791465}}</ref> O‘yinlarni Prezident sportchilar o‘rtasida tik turgan holda ochgan bo‘lsa, avvalgi davlat rahbarlari o‘yinlarni rasmiy qutidan ochdilar. [[NBC]] muxbiri <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Bob_Costas" rel="mw:ExtLink" title="Bob Costas" class="cx-link" data-linkid="238">Bob Costas</a> tarmoqning ochilish marosimini yoritishi davomida bu harakatni olqishladi. == Manbalar == {{manbalar}} {{Olimpiada oʻyinlari marosimlari}} 3hpob5ohw68jxxnuw646a7kik06k3gm Jahon merosi ro`yhati 0 770716 2816056 2802802 2022-08-28T14:41:17Z Xqbot 1850 Bot: Fixing double redirect to [[Jahon merosi roʻyxati]] wikitext text/x-wiki #YOʻNALTIRISH [[Jahon merosi roʻyxati]] ntes1wgcbpsswhcqvshdbt217ysgtb5 Munozara:Jahon merosi ro`yhati 1 770717 2816058 2802849 2022-08-28T14:41:26Z Xqbot 1850 Bot: Fixing double redirect to [[Munozara:Jahon merosi roʻyxati]] wikitext text/x-wiki #YOʻNALTIRISH [[Munozara:Jahon merosi roʻyxati]] jnr9p6oxmxp39r3kb38q412hu7ot984 Hou Yifan 0 770963 2816715 2763695 2022-08-29T05:31:05Z Ravshanbek Tohirov 71874 wikitext text/x-wiki {| class="infobox biography vcard" ! colspan="2" class="infobox-above" style="font-size:125%;" |<div class="fn" style="display:inline">Hou Yifan</div> |- | colspan="2" class="infobox-image" |[[File:Hou_Yifan_(29762728494)_(cropped).jpg|frameless]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |Tugʻilgan sanasi | class="infobox-data" |1994-yil 27-fevral<br /><br /><div class="birthplace" style="display:inline">[[Xinghua, Jiangsu|Xinghua]], [[China|Xitoy]]</div> |- ! class="infobox-label" scope="row" |Taʼlim | class="infobox-data" |[[Peking University]] ([[Bachelor of Arts|BA]])<br /><br />[[St Hilda's College, Oxford|St Hilda's kolleji, Oxford]] ([[Master of Public Policy|MPP]]) |- | colspan="2" class="infobox-full-data" | |- ! class="infobox-label" scope="row" |Tugʻilgan davlati | class="infobox-data adr" |Xitoy |- ! class="infobox-label" scope="row" |Unvon | class="infobox-data note" |Grossmeyster (2008) |- ! class="infobox-label" scope="row" |Ayollar oʻrtasida jahon chimpioni | class="infobox-data note" |2010-2012 <br /><br /> 2013-2015 <br /><br /> 2016-2017 |- ! class="infobox-label" scope="row" |[[FIDE]] koʻrsatkichi | class="infobox-data" |[https://ratings.fide.com/profile/8602980 2650] (August 2022) |- ! class="infobox-label" scope="row" |Peak koʻrsatkichi | class="infobox-data" |2686 (March 2015) |- ! class="infobox-label" scope="row" |Reyting | class="infobox-data" |No. 99 (August 2022) |- ! class="infobox-label" scope="row" |Eng yuqori reyting | class="infobox-data" |No. 55 (May 2015) |- ! colspan="2" class="infobox-header" |<div class="mw-collapsible " style="text-align:center; font-size:95%"> <div style="line-height:1.6em; font-weight:bold; background-color:#ccf; font-size:105%; background-color:transparent;"><div style="margin:0 4em;">Shaxmatdagi medallar</div></div> <div class="mw-collapsible-content" style="font-size:105%;"> {| style="width:100%; background-color:#f9f9f9; color:#000000; font-weight:normal;" | |- ! colspan="3" class="adr" style="text-align:center;vertical-align:middle;background-color:#eeeeee;" |<span class="country-name"><span class="flagicon">[[Fayl:Flag_of_the_People's_Republic_of_China.svg|link=|alt=|border|23x23px]]&nbsp;</span>[[Xitoy|Xitoy termasi vakili]]</span> |- ! colspan="3" style="text-align:center;vertical-align:middle;background-color:#cccccc;" |<span class="nowrap">[[Osiyo oʻyinlari|Osiyo oʻyinlari]]</span> |- | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |[[Fayl:Gold_medal_icon_(G_initial).svg|link=|16x16px|Gold medal — first place]] | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |<span class="nowrap">2010 Guangzhou</span> | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |Ayollar oʻrtasida shaxsiy yutuq |- | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |[[Fayl:Gold_medal_icon_(G_initial).svg|link=|16x16px|Gold medal — first place]] | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |<span class="nowrap">2010 Guangzhou</span> | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |Ayollar terma jamoasida |} </div></div> |- style="display:none" | colspan="2" | |- | colspan="2" class="infobox-full-data" | |- style="display:none;" | colspan="2" class="infobox-full-data" |<templatestyles src="Module:Infobox/styles.css"></templatestyles> |- ! colspan="2" class="infobox-header" style="background-color: #b0c4de;" |Xitoycha ismi |- ! class="infobox-label" scope="row" style="font-weight:normal;" |[[Xitoy tili|xitoycha]] | class="infobox-data" |<span title="Chinese-language text"><span lang="zh-Hani" style="font-size: 1rem;">侯逸凡</span></span> |- | colspan="2" class="infobox-full-data" |<templatestyles src="Module:Infobox/styles.css"></templatestyles> {| class="infobox-subbox collapsible collapsed" style="display:inline-table; text-align: left;" ! colspan="2" class="infobox-above" style="font-size: 100%; text-align: left; background-color: #f9ffbc;" |Terminalogiyasi |- ! colspan="2" class="infobox-header" style="background-color: #dcffc9;" |Standard shakli |- ! class="infobox-label" scope="row" style="font-weight:normal;" |[[Pinyin|Hanyu Pinyin]] | class="infobox-data" |<span title="Chinese-language romanization"><span lang="zh-Latn" style="font-style: normal">Hóu Yìfán</span></span> |- ! class="infobox-label" scope="row" style="font-weight:normal;" |Boshqacha shakli | class="infobox-data" |<span title="Chinese-language romanization"><span lang="zh-Latn" style="font-style: normal">Hou I-Fan</span></span> |- ! class="infobox-label" scope="row" style="font-weight:normal;" |IPA | class="infobox-data" |[Hau Yi-Fan |- ! colspan="2" class="infobox-header" style="background-color: #dcffc9;" |talaffuzi |- ! class="infobox-label" scope="row" style="font-weight:normal;" |romanizatsiyada | class="infobox-data" |<span title="Yue Chinese-language romanization"><span lang="yue-Latn" style="font-style: normal">Haùh jaht fàahn</span></span> |- ! class="infobox-label" scope="row" style="font-weight:normal;" | | class="infobox-data" | |- ! class="infobox-label" scope="row" style="font-weight:normal;" |IPA | class="infobox-data" |<span title="Yue Chinese-language romanization"><span lang="yue-Latn" style="font-style: normal"><span lang="yue-Latn-fonipa" class="IPA" title="Representation in the International Phonetic Alphabet (IPA)">[hɐ̏u jɐ̀t fȁːn]</span></span></span> |- ! colspan="2" class="infobox-header" style="background-color: #dcffc9;" |Janubiy Minda |- ! class="infobox-label" scope="row" style="font-weight:normal;" |Hokkien POJ | class="infobox-data" |<span title="Min Nan Chinese-language romanization"><span lang="nan-Latn" style="font-style: normal">Hâu E̍k-hōan</span></span> |} |- style="display:none" | colspan="2" | |- style="display:none" | colspan="2" | |} '''Hou Yifan''' ({{Lang-zh|侯逸凡}} ; 1994-yil 27-fevralda tugʻilgan)<ref>{{Veb manbasi|url=http://chesspawn.net/xml/xm6-3.htm|sarlavha=chesspawn.net|nashriyot=chesspawn.net|kirish sanasi=25 April 2014|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120314074926/http://chesspawn.net/xml/xm6-3.htm|arxivsana=14 March 2012}}</ref> — xitoylik [[shaxmat]] grossmeysteri, shaxmat boʻyicha ayollar oʻrtasida toʻrt karra jahon chempioni va barcha davrlarning eng yuqori baholangan ikkinchi ayol futbolchisi<ref name="Barden2020">[https://www.theguardian.com/sport/2020/jul/17/chess-hou-yifan-no-1-woman-and-a-professor-at-26-makes-uneven-return Chess: Hou Yifan, No 1 woman and professor at 26, loses in online return], [[Leonard Barden]], [[The Guardian]], 17 July 2020</ref>. Bir vaqtlar shaxmat vunderkindisi boʻlgan u grossmeyster unvoniga sazovor boʻlgan eng yosh ayol o‘yinchi. 12 yoshida Xou ayollar oʻrtasidagi jahon chempionati ([[Yekaterinburg]], 2006) va shaxmat olimpiadalarida (Torino, 2006) ishtirok etgan eng yosh shaxmatchiga aylandi<ref>[http://www.bjreview.com.cn/newsmaker/txt/2008-09/28/content_155106.htm Newsmakers, Beijing Review] PEOPLE/POINTS NO.40, 2008</ref>. 2007-yil iyun oyida u ayollar oʻrtasidagi eng yosh Xitoy chempioniga aylandi. U keyingi uchta chempionatda gʻalaba qozondi, unda chempionlik oʻyin orqali hal qilindi (2011, 2013 va 2016-yillarda, jami oʻnta gʻalabadan nolta magʻlubiyatga uchragan va oʻn toʻrtta durang uchta turli raqibga qarshi oʻynagan), lekin erta musobaqadan chiqib ketgan. Xou [[Mayya Chiburdanidze]] va [[Judit Polgar|Judit Polgardan]] keyin dunyoning eng yaxshi 100 nafar futbolchisi qatoriga kiritilgan uchinchi ayoldir. U eng yaxshi faol ayol shaxmatchi sifatida eʼtirof etiladi, u raqobatchilaridan „sakrab oʻtadi“<ref>{{Veb manbasi|url=http://en.chessbase.com/post/hou-yifan-leads-monaco-womens-grand-prix|sarlavha=Hou Yifan leads Monaco Womens' Grand Prix|sana=13 October 2015|kirish sanasi=2 December 2015|nashriyot=ChessBase}}</ref> u 2015-yil sentabr oyidan buyon dunyoning 1-raqamli ayoli bo‘lib kelmoqda va 2-o‘rindagi [[Aleksandra Goryachkina|Aleksandra Goryachkinadan]] 51 pog‘ona oldinda<ref>{{Veb manbasi|url=http://ratings.fide.com/top.phtml?list=women|sarlavha=Standard Top 100 Women July 2020|nashriyot=FIDE|muallif=Administrator|sana=January 2019}}</ref>. U 2017-yilda [[BBC|BBCning]] ''100 ayol'' dasturida nomini olgan<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=October 20, 2017 |title=BBC 100 Women 2017: Who is on the list? |work=BBC News |url=https://www.bbc.co.uk/news/world-41380265 |access-date=July 24, 2019}}</ref>. == Faoliyati == Xou muntazam ravishda [[shaxmat]] o‘ynashni besh yoshida boshlagan<ref>{{Citation|last=tradimo.com – learn to trade|title=Interview with Hou Yifan, Women's Chess World Champion {{!}} tradimo|date=2016-08-22|url=https://www.youtube.com/watch?v=ASX39rJt2bs|access-date=2016-08-23}}</ref>, lekin u uch yoshidayoq o‘yinga qiziqib qolgan edi. Xouning otasi, sudya bo‘lgan Xou Xuetszyan<ref name="CN">{{Yangiliklar manbasi |last=Diana Mihajlova |date=5 February 2009 |title=Hou Yifan, a Chinese chess prodigy |work=Chess News |url=http://www.chessbase.com/newsdetail.asp?newsid=5197}}</ref> kechki ovqatdan keyin tez-tez kichkina qizini kitob do‘koniga olib borardi. U qizchaning deraza ortidagi shisha shaxmat donalariga qarashni yoqtirishini payqadi. Keyinchalik u qiziga birinchi shaxmat toʻplamini sotib oldi. Uch yoshli bola bir necha haftadan keyin otasi va buvisini yutishga muvaffaq boʻldi. 1999-yilda uning otasi besh yoshli qizi uchun shaxmat boʻyicha murabbiy IM Tong Yuanmingni jalb qildi<ref name="chessforsuccess">{{Veb manbasi|url=http://www.chinadaily.com.cn/cndy/2008-10/07/content_7081908.htm|sarlavha=Chess for success|nashriyot=Chinadaily.com.cn|sana=2008-10-07|kirish sanasi=2011-12-03}}</ref>. Keyinchalik Tong, Xou gʻayrioddiy isteʼdod ekanligini aytdi, u „kuchli oʻziga ishonch, ajoyib xotira, hisoblash qobiliyati va tezkor reaktsiya“ koʻrsatdi<ref name="Sep42007liverpoolecho">[http://www.liverpoolecho.co.uk/liverpool-news/local-news/2007/09/04/chess-grandmaster-hou-13-is-no-square-100252-19730079 „Chess grandmaster Hou, 13, is no square!“], by Adrian Butler, ''Liverpool Echo'', 4 September 2007</ref>. 2003-yilda Xou birinchi marta shaxmat boʻyicha Xitoy milliy erkaklar va ayollar terma jamoalari bosh murabbiyi Ye Jiangchuanga qarshi oʻynadi. Shaxmat ustasi to‘qqiz yoshli bolaning deyarli barcha zaif harakatlarini aniqlay olganidan hayratda qoldi. „Oʻshanda men uning ajoyib daho ekanligini bilardim“, dedi Ye. Oʻsha yili Xou terma jamoaning eng yosh aʼzosi boʻldi va oʻn yoshgacha boʻlgan qizlar oʻrtasidagi yoshlar oʻrtasidagi jahon chempionatida birinchi oʻrinni egalladi. U o‘n yoshida [[Pekin|Pekindagi]] Milliy shaxmat markaziga, mamlakatning turli burchaklaridan kelgan yosh iqtidorli futbolchilar akademiyasiga qabul qilindi<ref>[http://www.ase.hu/marxgy/2007/biography_146_eng.htm Biography of Yifan Hou]. V. Marx György Memorial, 4-15 August 2007 Paks, Hungary.</ref>, Xitoyning yetakchi grossmeysterlari Ye Jiangchuan va Yu Shaoteng uning murabbiylari sifatida<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.chessbase.de/nachrichten.asp?newsid=7381|sarlavha=ChessBase|nashriyot=Chessbase.de|sana=23 January 2008|kirish sanasi=3 December 2011}}</ref>. Uning shaxmat karerasini yaxshiroq qoʻllab-quvvatlash uchun uning oilasi 2003-yilda [[Pekin|Pekinga]] koʻchib oʻtdi. Xouning onasi, sobiq hamshira Van Qian, Xou yoshligida unga koʻplab xalqaro turnirlarda hamrohlik qilgan. Xou uyda taʼlim oldi. == Shaxsiy hayoti == Xou shaxmatni undan tashqaridagi hayot bilan muvozanatlashga harakat qildi. Murabbiyining xohishiga qaramay, u 2012-yilda Pekin universitetining xalqaro munosabatlar fakultetiga oʻqishga kirdi. Unga Rodos stipendiyasi taklif qilindi va Oksforddagi Sent-Xilda kollejida davlat siyosati magistri uchun Blavatnik hukumat maktabida tahsil oldi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.womenofchina.cn/womenofchina/html1/news/newsmakers/1712/2021-1.htm|sarlavha=Queen of Chess Win Rhodes Scholarships among 12,000 Global Candidates|sana=11 December 2017|kirish sanasi=3 January 2018|arxivsana=8 November 2018|arxivurl=https://web.archive.org/web/20181108184343/http://www.womenofchina.cn/womenofchina/html1/news/newsmakers/1712/2021-1.htm}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.sthildas.ox.ac.uk/content/oxford-led-hou-yifran-wins-137th-varsity-chess-match|sarlavha=Oxford, led by Hou Yifran, wins the 137th Varsity chess match|sana=2019-03-14|ish=St Hilda's College Oxford|til=en|kirish sanasi=2020-02-12}}</ref>. Raqobatchilar unga tayyorgarlik koʻrmaganiga qaramay erishgan yutuqlari uchun baho berishadi.  va shaxmatdan tashqari uning hayoti uchun. [[Vladimir Kramnik]] shunday dedi: „Agar u eng yaxshi ayol futbolchi boʻlib qolishni istasa, hech narsa qila olmaydi. Agar u o‘z salohiyatiga erishmoqchi bo‘lsa, bor eʼtiborini shaxmatga qaratishi kerak“ <ref name="espn">{{Veb manbasi|url=http://www.espn.com/espn/story/_/id/20619175/inspiring-greatness-exceptional-genius-hou-yifan-one-china-greatest-chess-players|sarlavha=The exceptional genius of Hou Yifan|nashriyot=ESPN|muallif=Alex W. Palmer|sana=12 September 2017}}</ref> Xou ham buni biladi, lekin shunga qaramay, shaxmatga martaba emas, balki hobbi sifatida qarashni tanlaydi<ref>{{Veb manbasi|url=http://edition.cnn.com/2017/12/22/middleeast/chess-yifan-hou/index.html|sarlavha=Top female grandmaster takes on man's world of chess|muallif=Katy Scott|sana=2 January 2018}}</ref>. == Natijalar == === 2003-yil === Xou Yifanning birinchi yirik turniri 2003-yil 31-avgustdan 12-sentyabrgacha [[Tyantszin|Tyantszin shahrida]] boʻlib oʻtgan Xitoy jamoaviy shaxmat chempionatida (ayollar oʻrtasida) ishtirok etdi<ref>[http://ratings.fide.com/rtdarca.phtml?event=167&codt=10 CHN Team Ch. Men 2003] — Tournament details</ref>. U 2246 ishlash reytingi bilan 3/7 ball oldi<ref>[http://ratings.fide.com/trarc.phtml?event16=167&codt=10 CHN Team Ch. Men 2003 — CHN Tournament report]; accessed 25 April 2014.</ref>. U 2003-yil oktabr-noyabr oylarida Gretsiyaning Xalkidiki shahrida oʻtkazilgan yoshlar oʻrtasidagi jahon chempionatining 10 yoshgacha boʻlgan qizlar bahsida birinchi boʻlib (9½/11; +8 =3 −0, TPR 2121) birinchi xalqaro turnirida gʻolib chiqdi. Noyabr oyida u Shanveyda oʻtkazilgan shaxmat boʻyicha ayollar milliy chempionatida debyut qildi. <ref>[http://ratings.fide.com/rtdarca.phtml?event=534&codt=10 2003 CHN Indv.Ch.Women], Tournament Details; accessed 25 April 2014.</ref> === 2004-yil === 2004-yil 1-yanvarda u oʻzining birinchi Xalqaro [[FIDE]] reytingini 2168 ga oldi, bu unga avtomatik ravishda ayol FIDE ustasi unvoniga ega boʻldi. Aprel oyida u [[Shandun]] shtatining [[Szinan|Jinan]] shahrida boʻlib oʻtgan Xitoy jamoaviy shaxmat chempionatida ishtirok etdi<ref>[http://ratings.fide.com/rtdarca.phtml?event=394&codt=12 CHN Women Team Ch.2004] — Tournament details</ref>. U 1½/7 ball toʻpladi va oʻrtacha qarshilik reytingi (R <sub>c</sub>) 2316 ni tashkil etdi<ref>[http://ratings.fide.com/trarc.phtml?event16=394&codt=12 CHN Women Team Ch.2004 — CHN], Tournament report; accessed 25 April 2014.</ref>. Noyabr oyida u Yu Yangyi, Jyul Mussard va Raymond Song bilan birgalikda birinchi oʻrinni egalladi, ammo Kritning [[Iraklion|Iraklio]] shahrida boʻlib oʻtgan yoshlar oʻrtasidagi Jahon chempionatining oʻn yoshgacha boʻlgan bolalar bahsida tay-brekda uchinchi oʻrinni egalladi. 2004-yil 4-11-dekabr kunlari Livanning [[Bayrut]] shahrida boʻlib oʻtgan ayollar oʻrtasidagi XI Osiyo chempionatida u 4½/9 (+4 =1 −4; TPR 2278) hisobida oʻn birinchi oʻrinni egalladi. Tadbirda Van Yu 6½/9 ball bilan gʻolib chiqdi. === 2005-yil === [[Fayl:Hou_Yifan_2005.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Hou_Yifan_2005.jpg/300px-Hou_Yifan_2005.jpg|right|thumb|300x300px| Xou Yifan, 11 yoshida, 2005-yildagi shaxmat boʻyicha jahon jamoaviy chempionatida, [[Bir as-saba|Beersheva]], [[Isroil]]]] Fevral oyida u Moskvadagi toʻrtinchi Aeroflot Open (C guruhi) musobaqasida qatnashdi<ref>[http://ratings.fide.com/rtdarca.phtml?event=808&codt=15 Aeroflot Open C] — Tournament details</ref><ref>[http://ratings.fide.com/trarc.phtml?event16=808&codt=15 Aeroflot Open C — RUS] — Tournament report</ref>. Aprel oyida Xitoyning [[Szinan|Jinan]] shahrida boʻlib oʻtgan Three Arrows Cup 2005 ayollar turnirida u 7/11 (+6 =2 −3) (toʻrtinchi oʻrin) hisobida beshinchi oʻrinni egalladi<ref>[http://www.chessbase.com/newsdetail.asp?newsid=2346 World Ladies Tournament in Jinan], chessbase.com; accessed 24 March 2006.</ref>. 28-iyundan 6-iyulgacha [[Shenjen|Shenchjenda]] ([[Guandun|Guangdong]]) boʻlib oʻtgan Xitoy-Frantsiya yoshlar oʻrtasidagi ikkinchi oʻyinda Xou Yifan 3/8 (+2 =2 −4, TPR 2324) hisobini qayd etdi. Uchrashuvda Xitoy jamoasi 19-13 hisobida gʻalaba qozondi. Iyul oyida Fransiyaning [[Saint-Lô|Sen-Lo]] shahrida boʻlib oʻtgan Open International des Jeunes festivalida u Ven Yangdan keyin 6/8 (TPR 2305) bilan 75 oʻyinchi orasida ikkinchi oʻrinni egalladi<ref>[http://ratings.fide.com/trarc.phtml?event16=2192&codt=17 Fest. Open Intl. Jeunes — FRA] — Tournament report</ref><ref>[http://ratings.fide.com/rtdarca.phtml?event=2192&codt=17 Fest. Open Intl. Jeunes] — Tournament details</ref>. Oktyabr oyida u 2006-yilning mart oyida boʻlib oʻtadigan shaxmat boʻyicha ayollar oʻrtasidagi jahon chempionatiga yoʻllanma oldi. Oʻz mamlakatida bor-yoʻgʻi 2220 ball va ayollar oʻrtasida 28-oʻrinni egallagan. 31-oktabrdan 11-noyabrgacha [[Bir as-saba|Isroilning Beersheva shahrida]] shaxmat bo‘yicha oltinchi jamoaviy jahon chempionati bo‘lib o‘tdi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Wojciech Bartelski|url=http://www.olimpbase.org/2005t/2005in.html|sarlavha=Olimpbase tournament website|nashriyot=Olimpbase.org|sana=11 November 2005|kirish sanasi=3 December 2011}}</ref>. Xitoy ikkita jamoani — erkaklar va ayollarni maydonga tushirdi, bu chempionat tarixida ayollar jamoasi anʼanaviy ravishda erkaklar oʻrtasidagi musobaqada ikkinchi marta ishtirok etdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.chessbase.com/newsprint.asp?newsid=2721|sarlavha=World Team Championships – the Chinese are coming|nashriyot=Chessbase.com|kirish sanasi=2011-12-03|arxivsana=2007-02-11|arxivurl=https://web.archive.org/web/20070211190853/http://www.chessbase.com/newsprint.asp?newsid=2721}}</ref>. Bu Xou Yifanning birinchi yirik jamoaviy turniri edi va u eng yosh ishtirokchi edi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.chessbase.com/newsprint.asp?newsid=2724|sarlavha=China still in the lead|nashriyot=Chessbase.com|kirish sanasi=3 December 2011|arxivsana=4 June 2011|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110604184541/http://www.chessbase.com/newsprint.asp?newsid=2724}}</ref>. U ikkinchi zaxirada oʻynadi va 0/3 bilan yakunladi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Wojciech Bartelski|url=http://www.olimpbase.org/2005t/2005chnw.html|sarlavha=6th World Team Chess Championship|nashriyot=Olimpbase.org|kirish sanasi=3 December 2011}}</ref>. Xitoy ayollar terma jamoasi bitta oʻyinda durang oʻynadi va qolgan barcha oʻyinlarda magʻlub boʻldi va oxirgi oʻrinni egalladi<ref>[http://www.olimpbase.org/2005t/2005fa.html 6th World Team Chess Championship final placings]; accessed 25 April 2014.</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.chessbase.com/newsprint.asp?newsid=2718|sarlavha=Russia leads in the World Team Championships|nashriyot=Chessbase.com|kirish sanasi=3 December 2011|arxivsana=30 June 2007|arxivurl=https://web.archive.org/web/20070630064840/http://www.chessbase.com/newsprint.asp?newsid=2718}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.chessbase.com/newsdetail.asp?newsid=2728|sarlavha=WCTC: China loses but retains the lead|nashriyot=Chessbase.com|kirish sanasi=3 December 2011}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.chessbase.com/newsdetail.asp?newsid=2730|sarlavha=Caught! Russians win the World Team Championship|nashriyot=Chessbase.com|kirish sanasi=3 December 2011}}</ref>. Dekabr oyida Xou 2006-yil may-iyun oylarida Italiyaning Turin shahrida boʻlib oʻtadigan 37-shaxmat Olimpiadasi uchun [[Pekin|Pekinda]] boʻlib oʻtgan Xitoy ayollar tanlovida ikkinchi oʻrinni egalladi. U TPR 2433 ball toʻpladi. U boshqa eng yaxshi ishtirokchilar Van Yu va Shen Yang bilan Olimpiada jamoasiga kirdi<ref>[http://ratings.fide.com/trarc.phtml?event16=2429&codt=20 China Women Selective Tournament report], ratings.fide.com/trarc; accessed 25 April 2014.</ref><ref>[http://ratings.fide.com/rtdarca.phtml?event=2429&codt=20 China Women Selective Tournament details], ratings.fide.com/rtdarca; accessed 25 April 2014.</ref>. Xou 2006-yil mart oyida shaxmat boʻyicha ayollar oʻrtasidagi jahon chempionatining uchinchi bosqichiga (soʻnggi 16 tur) etib keldi <ref>[[ChessBase]] news article on the [http://www.chessbase.com/newsdetail.asp?newsid=2981 Womenʼs World Championship 2006, round two], accessed 24 March 2006.</ref> 2269 ball va 64 nafar o‘yinchi orasidan 56-o‘rinni egallagan bo‘lishiga qaramay<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.chessbase.com/newsdetail.asp?newsid=2910|sarlavha=Women's World Chess Championship 2006|nashriyot=Chessbase.com|sana=27 March 2006|kirish sanasi=3 December 2011}}</ref> u birinchi raundda rossiyalik IM [[Nadezhda Kosintseva|Nadejda Kosintsevani]] (2480 ball) 1½-½ hisobida, so‘ngra 2000-yilgi WGMning sobiq chempioni ukrainalik [[Natalya Jukova|Natalya Jukovani]] (2432) 2-o‘rinda mag‘lub etdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://wwcc2006.fide.com/results.asp-cat=3.htm|sarlavha=Women's World Chess Championship 2006, Ekaterinburg, Russia: Results|nashriyot=FIDE|kirish sanasi=5 January 2021}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.chessbase.com/eventlist.asp?eventname=%20Womens%20World%20Championship|sarlavha=Womens World Championship|nashriyot=Chessbase.com|kirish sanasi=3 December 2011}}</ref><ref>World Chess Championship (Women) [http://www.mark-weeks.com/chess/a6wo$wix.htm 2006 FIDE Knockout Matches]. [[Ekaterinburg]], Russia, III, 2006.</ref>. 2006-yil may-iyun oylarida Italiyaning [[Turin]] shahrida oʻtkazilgan 37-shaxmat Olimpiadasida Xitoy uchinchi oʻrinni egalladi va bronza medalini qoʻlga kiritdi. Xou Yifan olimpiadadagi debyutida 11/13 (+10, =2, −1) ball toʻpladi, barchasi toʻrtinchi taxtada oʻynadi. Uning 84,6 % gʻalaba qozonganligi uchun u toʻrtinchi boshqaruv kengashining ishlashi uchun kumush medalni qoʻlga kiritdi<ref>[http://www.olimpbase.org/2006/2006in.html 37th Chess Olympiad] OlimpBase</ref><ref>{{Veb manbasi|muallif=Wojciech Bartelski|url=http://www.olimpbase.org/playersw/71r19dj9.html|sarlavha=Olympiad Statistics|nashriyot=Olimpbase.org|kirish sanasi=3 December 2011}}</ref>. Erkaklar va ayollar oʻrtasidagi Xitoy chempionati 2006 yil 25 iyun — 6-iyul kunlari [[Szyansu|Jiangsu]], Usi shahrida boʻlib oʻtdi. Ni Xua erkaklar oʻrtasida, Li Ruofan ayollar oʻrtasida chempionlikni qoʻlga kiritdi. Iyul-avgust oylarida u Rossiyaning Krasnoturinsk shahrida oʻtkazilgan anʼanaviy eng kuchli ayollar turniri — Shimoliy Ural kubogida yomon oʻynadi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.chessbase.com/newsdetail.asp?newsid=2494|sarlavha=North Urals Cup: Ladies Super-Tournament|nashriyot=Chessbase.com|kirish sanasi=3 December 2011}}</ref>. Uchinchi oʻrinni egallagan boʻlsa-da, u 2357 koʻrsatkichi bilan 3/9 (+0 =6 −3) ball toʻplagan oʻyinda gʻalaba qozona olmadi<ref>Chessbase reports, ; accessed 25 April 2014.</ref>. 10-20-avgust kunlari u [[Ichki Mongoliya|Ichki Moʻgʻulistonning]] Ergun shahrida boʻlib oʻtgan Xitoy &#x2013; Rossiya sammitida ishtirok etdi. Erkaklar bahsida Rossiya 26½-23½ hisobida gʻalaba qozondi, Xitoy esa ayollar oʻrtasida 28-22 hisobida gʻalaba qozondi. Xitoy va Frantsiya 2006-yil 4-9-sentyabr kunlari Parijda Trophée MULTICOMS uchun oʻynadi. Bu, shuningdek, jamoalarda olti erkak va uchta ayol ishtirok etgan Scheveningen jamoasi oʻyini edi. Erkaklar bahsida Fransiya Xitoydan 20:16 hisobida ustun keldi. Ayollar boʻlimi Elo reytinglari boʻyicha xitoyliklar foydasiga 12½-5½ hisobida gʻalaba qozondi. Oktyabr oyida Armanistonning [[Yerevan|Yerevanda]] shaxmat boʻyicha oʻsmirlar oʻrtasidagi jahon chempionatida atigi 12 yoshda boʻlishiga qaramay, Xou FIDE reytingida 2481 ball bilan eng yuqori reytingga ega boʻlgan va tay-brekda 9/12 hisobida ikkinchi oʻrinni egallagan edi, ochkolar soni bo‘yicha hamyurti Shen Yangdan ortda qolgan<ref>[[ChessBase]] news article on the [http://www.chessbase.com/newsdetail.asp?newsid=3432 World Junior Championship 2006]; accessed 25 December 2006.</ref><ref>[http://www.armchess.am/WJGCC06/wjgcc-sta-g13.html World Girls Chess Championships, Yerevan], armchess.am, 2-17 October 2006</ref>. === 2007-yil === 2007-yil yanvar oyida Xou 7/13 ball va 2513 ishlash reytingi bilan Korus shaxmat turnirining C guruhida hurmatli beshinchi oʻrinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.chessbase.com/eventlist.asp?eventname=Wijk%20aan%20Zee%202007|sarlavha=Wijk aan Zee 2007|nashriyot=Chessbase.com|kirish sanasi=3 December 2011}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.chesscenter.com/twic/event/wijk07/wijk13.html|sarlavha=Corus, Wijk aan Zee 2007. Round 13 28th January 2007|nashriyot=Chesscenter.com|sana=28 January 2007|kirish sanasi=3 December 2011}}</ref>. Bu natija, WGM meʼyorlari bilan birga, u 2005-yil 3,5 zonali ayollar chempionatida, 37-shaxmat olimpiadasida va 2006-yil Xitoy chempionatida<ref>[http://www.fide.com/index.php?option=com_fidetitles&view=appsdt&cat=2&per=14&aid=8602980 Application Details], fide.com; accessed 25 April 2014.</ref> ayollar) qoʻlga kiritgan grossmeyster unvonini qoʻlga kiritdi. [[Fayl:HouyifanCorus2007.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/86/HouyifanCorus2007.jpg|right|thumb| Xou Yifan 2007-yil Korus shaxmat turnirida]] 2007-yil fevral oyida Aeroflot Openda, Xouning oʻn uchinchi tugʻilgan kunidan bir necha hafta oldin, u birinchi marta A1 guruhida oʻynadi. Xou ikki g‘alabadan ikkitasida g‘alaba qozonib, avvaliga rossiyalik IM Nikita Vitiugovni (2604 ball), keyin esa 2001-yilgi Yevropa chempioni, isroillik GM Emil Sutovskiyni (2629 ball) mag‘lub etdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.chessbase.com/newsdetail.asp?newsid=3679|sarlavha=Snowflakes are fallin' on the Aeroflot Open 2007|nashriyot=Chessbase.com|sana=19 February 2007|kirish sanasi=3 December 2011}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.chessbase.com/newsdetail.asp?newsid=3695|sarlavha=Aeroflot Open 2007: Evgeny Alekseev wins in style|nashriyot=Chessbase.com|sana=25 February 2007|kirish sanasi=3 December 2011}}</ref>. Mart oyida birinchi Ruy Lopez xalqaro festivalida [[Zafra|Zafra shaxrida]], Xou 2/7 (+1 =2 −4) bilan oxirgi oʻrinni egallash uchun yomon ishladi. Uning ishlash reytingi 2462 edi<ref>{{Veb manbasi|url=http://ruylopez.juntaextremadura.net/modules/news|sarlavha=Festival Internacional de Ajedrez "Ruy Lopez"|nashriyot=Ruylopez.juntaextremadura.net|kirish sanasi=3 December 2011|arxivurl=https://web.archive.org/web/20111109203048/http://ruylopez.juntaextremadura.net/modules/news/|arxivsana=9 November 2011}}</ref>. Aprel oyida u 2007-yil oktyabr oyida boʻlib oʻtadigan Yopiq inshootlardagi Osiyo oʻyinlari uchun Ningbo shahrida boʻlib oʻtgan Xitoy ayollar selektiv turnirida ikkinchi oʻrinni egalladi<ref>[http://ratings.fide.com/trarc.phtml?event16=9962&codt=26 Womenʼs Selective tournam], CHN Tournament report; accessed 25 April 2014.</ref>. 2007-yil 1-11-may kunlari Dagomis shahrida boʻlib oʻtgan sakkizinchi Rossiya jamoaviy shaxmat chempionatida Xou birinchi bortda ''Janubiy Ural Chelyabinsk'' jamoasida oʻynadi va 6½/10 (+5 =3 −2, TPR 2523) ball toʻpladi<ref>[http://ratings.fide.com/trarc.phtml?event16=7635&codt=24 8. RUS Team Womenʼs Chmp.] — Fide.com</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.chessbase.com/newsprint.asp?newsid=3837|sarlavha=Tomsk leads in the Russian Team Championships|nashriyot=Chessbase.com|kirish sanasi=3 December 2011|arxivsana=11 April 2008|arxivurl=https://web.archive.org/web/20080411012640/http://www.chessbase.com/newsprint.asp?newsid=3837}}</ref>. Oʻsha oyning oxirida [[Yekaterinburg|Yekaterinburgda]] boʻlib oʻtgan ayollar oʻrtasidagi 1-jahon shaxmat chempionatida Xou Xitoy terma jamoasi tarkibida [[Chjao Syue]], Ruan Lufey, Shen Yang va Xuan Tsyanni ham oʻz ichiga olgan gʻolib chiqdi<ref>[http://www.olimpbase.org/2007v/2007in.html 1st World Team Chess Championship (women)] OlimpBase</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.chessbase.com/newsdetail.asp?newsid=3893|sarlavha=China wins Women's Team Championship by two points|nashriyot=Chessbase.com|kirish sanasi=3 December 2011}}</ref><ref>[http://www.olimpbase.org/playersv/71r19dj9.html Hou Yifan at the World Womenʼs Team Chess Championship] OlimpBase; accessed 25 April 2014.</ref>. 2007-yil iyun oyida u [[Chunsin|Chongqing]] shahrida oʻtkazilgan birinchi Xitoy ayollar shaxmat chempionatida gʻolib chiqdi. Oʻsha paytda Xou oʻn uch yoshda edi va WGM Qin Kaningning eng yosh chempion sifatidagi rekordini yangilagan edi. Ikkinchi va uchinchi oʻrinlar mos ravishda [[Chjao Syue|Chjao Xue]] va Shen Yangga nasib etdi.  Iyul oyida u Krasnoturinskda boʻlib oʻtgan Shimoliy Ural kubogida oʻtgan yilgi koʻrsatkichini yaxshiladi va oʻn nafar futbolchi orasida ettinchi oʻrinni egalladi. U 2436 ishlash reytingi bilan 4/9 ball oldi. Turnirda [[Chju Chen]] g‘olib chiqdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.chessbase.com/newsdetail.asp?newsid=4022|sarlavha=Zhu Chen wins North Urals Cup 2007|nashriyot=Chessbase.com|sana=2007-07-31|kirish sanasi=2011-12-03}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.chessbase.com/newsdetail.asp?newsid=4006|sarlavha=Stefanova leads in North Urals Cup 2007|nashriyot=Chessbase.com|kirish sanasi=2011-12-03}}</ref>. 4-15 avgust kunlari u oʻzining eng kuchli yopiq turniri — Vengriyaning Paks shahrida oʻtkazilgan beshinchi Dyorji Marks yodgorligida (14-kat. 2582) ishtirok etdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.ase.hu/marxgy/2007/index_eng.html|sarlavha=official website|nashriyot=Ase.hu|kirish sanasi=3 December 2011}}</ref>. 2007-yil 3-9-sentyabr kunlari [[Liverpul|Liverpulda]] boʻlib oʻtgan Buyuk Britaniya — Xitoy oʻyinida Xitoy Buyuk Britaniya jamoasini 28-20 hisobida qulay tarzda magʻlub etdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.liverpoolchessinternational.co.uk/lci_2007/index.htm|sarlavha=Official UK-China Match Website|nashriyot=Liverpoolchessinternational.co.uk|sana=9 September 2007|kirish sanasi=3 December 2011|arxivsana=6 November 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201106033104/http://www.liverpoolchessinternational.co.uk/lci_2007/index.htm}}</ref>. Sentyabr oyi oxirida u 2007-yilda [[Tyantszin|Tyantszinda]] boʻlib oʻtgan Xitoy ayollar zonasi turnirida 8/9 hisobida birinchi oʻrinni egalladi<ref>[http://ratings.fide.com/trarc.phtml?event16=10110&codt=26 2007 Womenʼs Zonal 3.5 Ch] — Tournament report</ref>. 2007-yil oktyabr oyida u Turkiyaning [[Kemer]] shahrida oʻn ikkinchi Yevropa klublar kubogida ''Janubiy Ural Chelyabinsk'' jamoasi uchun ishtirok etdi. Xou ayollar turnirida toʻrtinchi oʻrinni egallagan jamoa uchun ikkinchi bortda oʻynadi. Ayollar oʻrtasidagi individual musobaqada Xou 5/7 (+3 =4 −0) ball va 2556 koʻrsatkich bilan beshinchi oʻrinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.chessbase.com/newsdetail.asp?newsid=4169|sarlavha=Linex and Monte-Carlo are European Team Champions|nashriyot=Chessbase.com|kirish sanasi=3 December 2011}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.chessbase.com/newsdetail.asp?newsid=4160|sarlavha=Everybody's there – at the European Club Cup in Turkey|nashriyot=Chessbase.com|sana=2 October 2007|kirish sanasi=3 December 2011}}</ref>. 26-oktabrdan 3-noyabrgacha u [[Makao|Makaoda]] bo‘lib o‘tgan Yopiq inshootlardagi ikkinchi Osiyo o‘yinlarida Xitoy terma jamoasi uchun kurash olib bordi. Milliy terma jamoa klassik shaxmat boʻyicha aralash jamoaviy bahsda 11 ochko (24 oʻyindan 18½ oʻyin ochkosi) bilan jamoaviy oltin medalni qoʻlga kiritdi. Xitoy jamoasi aʼzolari [[Chjao Syue]], [[Syu Yuxua]], Xou Yifan, Van Xao, Ni Xua va Bu Syanji edi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.fide.com/component/content/article/4-tournaments/1647-138-china-wins-classic-chess-gold-in-macau-asian-indoor-games|sarlavha=China Wins Classic Chess Gold in Macau Asian Indoor Games|nashriyot=Fide.com|sana=30 October 2007|kirish sanasi=3 December 2011}}</ref><ref>[http://www.olimpbase.org/playersai/71r19dj9.html Hou Yifan at the Asian Indoor Games] OlimpBase.</ref><ref>{{Veb manbasi|muallif=Wojciech Bartelski|url=http://www.olimpbase.org/2007ai/2007in.html|sarlavha=2nd Asian Indoor Games: Macau 2007|nashriyot=Olimpbase.org|sana=3 November 2007|kirish sanasi=3 December 2011}}</ref>. Xou Xitoy shaxmat ligasining 2007-yilgi mavsumida ishtirok etdi, rasmiy ravishda „Mash’al koʻchmas mulk kubogi Xitoy shaxmat ligasi A divizioni“ sifatida tanilgan. U ''Shandong Qilu Evening News shaxmat jamoasida'' oʻynagan, u 2006-yil chempioni Pekin jamoasini 3½ dan 1½ gacha magʻlub etganida 2007-yil chempioni boʻlgan<ref name="chineseleague">{{Veb manbasi|url=http://www.chessbase.com/newsdetail.asp?newsid=4654|sarlavha=Stars from the Chinese League|nashriyot=Chessbase.com|sana=26 May 2008|kirish sanasi=3 December 2011}}</ref>. === 2008-yil === 2008-yil yanvar oyida Veyk-an-Zi shahrida boʻlib oʻtgan Korus shaxmat turnirida Xou B guruhida ishtirok etdi va u 6/13 natijani qayd etib, yettinchi-oʻninchi oʻrinlar uchun durang bilan yakunlandi<ref>[http://www.chessbase.com/newsdetail.asp?newsid=4417 Wijk R13: Aronian, Carlsen win Wijk aan Zee 2008]; accessed 29 January 2008.</ref>. 2008-yil fevral oyida Xou Moskvadagi Aeroflot Open musobaqasida 4½/9 (+2 =5 −2, TPR 2605) ball bilan 31-oʻrinni egallab, oʻzining birinchi grossmeyster normasini (GM normasi) qoʻlga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.chessbase.com/newsdetail.asp?newsid=4469|sarlavha=Nepomniachtchi wins Aeroflot Open 2008|nashriyot=Chessbase.com|kirish sanasi=3 December 2011}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://susanpolgar.blogspot.com/2008/02/yifan-hou-scored-gm-norm.html|sarlavha=Yifan Hou scored GM norm at Aeroflot|nashriyot=Susanpolgar.blogspot.com|sana=22 February 2008|kirish sanasi=3 December 2011}}</ref>. Buning ortidan 2008-yil mart oyida [[Mustafa Kemal Atatürk|Otaturk]] nomidagi birinchi Xalqaro ayollar shaxmat ustalari turnirida gʻalaba qozonishdi. [[Istanbul|Istanbulda]] (Turkiya) 7/9 (+5 =4 −0) da 2674 ball bilan maydonning qolgan qismidan bir ochko oldinda yakunladi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.chessbase.com/newsdetail.asp?newsid=4526|sarlavha=Atatürk Istanbul: Hou Yifan wins Atatürk Masters|sana=21 March 2008|nashriyot=Chessbase.com|kirish sanasi=2011-12-03}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://awm2008.tsf.org.tr|sarlavha=Atatürk International Women Masters Chess Tournament|nashriyot=Awm2008.tsf.org.tr|kirish sanasi=3 December 2011}}</ref>. [[Fayl:Hou_Yifan.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/25/Hou_Yifan.jpg/300px-Hou_Yifan.jpg|right|thumb|300x300px| Xou Yifan 2008-yilda oʻsmirlar oʻrtasidagi shaxmat boʻyicha jahon chempionatida, [[Gaziantep]], [[Turkiya]], u erda GM normasiga ega boʻldi.]] 2008-yil aprel oyida u Ispaniyaning Merida shahrida ikkinchi Ruy Lopez shaxmat festivali turnirida qatnashdi. XV toifadagi davra bahsida u 2/7 va 2467 reyting ko‘rsatkichi bilan sakkiz o‘yinchi orasida yettinchi o‘rinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.chessbase.com/newsdetail.asp?newsid=4561|sarlavha=Second Ruy López International Chess Festival in Mérida|sana=10 April 2008|nashriyot=Chessbase.com|kirish sanasi=3 December 2011}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.chessbase.com/newsdetail.asp?newsid=4566|sarlavha=Michael Adams wins Second Ruy López International in Mérida|sana=13 April 2008|nashriyot=Chessbase.com|kirish sanasi=3 December 2011}}</ref>. 2008-yilning may-iyun oylarida u [[Pekin|Pekinda]] 9/11 ball (+7 =4 −0) va 2599 ko‘rsatkich bilan ketma-ket ikkinchi marta Xitoy ayollar chempioni bo‘ldi<ref>[http://ratings.fide.com/view_source.phtml?code=14483], Tournament Report, ratings.fide.com; accessed 27 April 2014.</ref>. 2008-yil avgust oyida u Turkiyaning [[Gaziantep|Gazientep]] shahrida boʻlib oʻtgan shaxmat boʻyicha oʻsmirlar oʻrtasidagi jahon chempionatida ishtirok etdi va u yerda oʻz faoliyatida birinchi marta umumiy („oʻgʻil bolalar“) boʻlimida qatnashdi. U bu bo‘limda yagona qiz bo‘lib, abituriyentlar ro‘yxatida o‘n oltinchi o‘rinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=World Junior Chess Championship Starting Rank List|url=http://wjcc2008.tsf.org.tr/component/option,com_turnuva/task,show/dosya,12/Itemid,12/lang,en/}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=World Junior Chess Championship Final Ranking|url=http://wjcc2008.tsf.org.tr/component/option,com_turnuva/task,show/dosya,24/Itemid,24/lang,en}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=World Junior Chess Championship Norms|url=http://wjcc2008.tsf.org.tr/content/view/138/1/lang,en}}</ref>. Xou 3-18-oktyabr kunlari [[Pekin|Pekinda]] boʻlib oʻtgan birinchi Jahon aql sporti oʻyinlarida Xitoy terma jamoasi tarkibida qatnashib, ayollar oʻrtasidagi individual blits bahsida bronza, aralash juftlik tezkor bahsida oltin medalni (Ni Xua bilan) qoʻlga kiritdi. Ayollar jamoalarining blits turida kumush medal, Rapid musobaqasida esa oltin medal. Oktyabr oyining oʻrtalarida Gretsiyaning Kallithea shahrida boʻlib oʻtgan oʻn uchinchi Evropa klublar kubogida „Spartak Vidnoe“ jamoasi bilan birinchi stolda oʻynab, u 2/4 (+1 −1 =2, TPR 2448) gol urib, jamoasiga ikkinchi oʻrinni egallashiga yordam berdi. Koʻp oʻtmay u 24 oktyabrdan 1 noyabrgacha Cap d’Agde Rapid turnirida ishtirok etdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.capechecs.com/trophee_ccas.php|sarlavha=Site officiel des 8èmes rencontres nationales et internationales d'Echecs – Cap d'Agde 2008|nashriyot=Capechecs.com|kirish sanasi=3 December 2011}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.chessbase.com/newsdetail.asp?newsid=4990|sarlavha=Karpov and Ivanchuk in the semi-finals of Cap d'Agde|nashriyot=Chessbase.com|kirish sanasi=3 December 2011}}</ref>. 12—25-noyabr kunlari [[Drezden|Drezdenda]] boʻlib oʻtgan 38-shaxmat Olimpiadasida u Xitoy ayollar jamoasida 1-raqamli taxtada oʻynadi<ref>{{Veb manbasi|url=http://tournaments.chessdom.com/chess-olympiad-2008-teams|sarlavha=Chess Olympiad Dresden 2008, teams|nashriyot=Tournaments.chessdom.com|kirish sanasi=3 December 2011}}</ref>. Uning jamoasi sovrinni qoʻlga kirita olmagan boʻlsada, u shaxsiy taxta sovrinida uchinchi oʻrinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.chessbase.com/newsdetail.asp?newsid=5041|sarlavha=Olympiad in Dresden: Closing ceremony and prize giving|nashriyot=Chessbase.com|sana=29 November 2008|kirish sanasi=3 December 2011}}</ref>. 2008-yil 16-26-noyabr kunlari Germaniyaning [[Drezden]] shahrida boʻlib oʻtgan FIDE 79-kongressida uning GM unvoni tasdiqlandi va u 27-xitoylik grossmeyster boʻldi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.fide.com/FIDE/titles/images/cert/main3996.jpg|sarlavha=Grandmaster GM norms application|kirish sanasi=3 December 2011}}</ref>. === 2009-yil === Xou Yifan 2009-yilning 16-yanvaridan 1-fevraliga qadar Veyk-an-Zee shahrida boʻlib oʻtgan 71- Korus shaxmat turnirining grossmeyster „B“ guruhida ishtirok etdi<ref>[https://web.archive.org/web/20081207004952/http://www.coruschess.com/article.php?s=n177 Participants Grandmastergroups B and C (English)], Corus Chess Press, 3 December 2008.</ref>. U oʻn toʻrt oʻyinchi orasida oʻn ikkinchi oʻrinni egalladi va 2620 koʻrsatkich bilan toʻqqizinchi va oʻninchi oʻrinlarni egalladi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.chessbase.com/newsdetail.asp?newsid=5190|sarlavha=Wijk R13: Sergey Karjakin wins Wijk aan Zee 2009|ish=Chess News|sana=February 2009|kirish sanasi=17 October 2015}}</ref>. 12-23-may kunlari Filippinning Olongapo shahridagi Subic Bay Freeport Zone Subic Exhibition and Convention Centerda shaxmat bo‘yicha 8-Osiyo qitʼa chempionatida ishtirok etdi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Staff|url=http://news.gilachess.com/2009/03/viii-asian-continental-chess-championship-open-and-womens-may-12-24-olongapo-city-philippines|sarlavha=VIII Asian Continental Chess Championship (Open and Women'), 12–24 May, Olongapo City, Philippines|nashriyot=News.gilachess.com|sana=23 March 2009|kirish sanasi=3 December 2011}}</ref>. 2009-yil 9-15-avgust kunlari [[Zurich|Tsyurixdagi]] Jubilee Open turnirida u 6½/9 (+5 −1 =3, TPR 2590) bilan birga oʻn yettinchi oʻrinni egallab, „eng yaxshi ayol futbolchi“ sovrinini qoʻlga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.chessbase.com/newsdetail.asp?newsid=5680|sarlavha=Zurich Jubilee 2009 Areshchenko and Avrukh victorious|sana=2009-08-16|nashriyot=ChessBase|kirish sanasi=23 May 2011}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.sgzurich2009.ch/index.php?lang=en|sarlavha=200 Years Schachgesellschaft Zurich: Jubilee 2009|nashriyot=Sgzurich2009.ch|sana=15 January 2009|kirish sanasi=3 December 2011}}</ref>. === 2018-yil === Yanvar oyida u Veyk -an-Zi shahrida boʻlib oʻtgan Tata Steel turnirida 14 nafar oʻyinchidan iborat boʻlgan yagona ayol sifatida ishtirok etdi. 31-martdan 9-aprelgacha u 5-Grenke Chess Classic musobaqasida qatnashdi. U 8-o‘rinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.grenkechessclassic.de/en/grenke-chess-classic-2015/pairings-standings|sarlavha=GRENKE Chess Classic 2018: Pairings & standings|nashriyot=Grenke Chess|muallif=Staff writer(s)|sana=9 April 2018}}</ref>. === 2019-yil === Dekabr oyida u 2019-yilgi Belt and Road World Chess Woman Summitida gʻolib chiqdi. [[Fayl:Хоу_Ифань_-_«Каисса».jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/%D0%A5%D0%BE%D1%83_%D0%98%D1%84%D0%B0%D0%BD%D1%8C_-_%C2%AB%D0%9A%D0%B0%D0%B8%D1%81%D1%81%D0%B0%C2%BB.jpg/220px-%D0%A5%D0%BE%D1%83_%D0%98%D1%84%D0%B0%D0%BD%D1%8C_-_%C2%AB%D0%9A%D0%B0%D0%B8%D1%81%D1%81%D0%B0%C2%BB.jpg|thumb| Xou 2012-yilda Caissa kubogini oldi.]] == Mashhur oʻyinlar == {{Shaxmat Diagrammasi|tright||||||rd||kd|||||||||pd|||rl||||pd|||||||||||||||pl||pl|||pd||nl||pl||||nl|pd|kl||||||rd||||||so'ngi yurish 49...Re8}}2008-yil 25-yanvarda Hou as Black Korus (B guruhi) turnirida, Gollandiyaning Veyk an Zee shahrida oʻtkazilgan turnirda Armanistonlik GM Gabriel Sargisyanni (2676), Levon Aronyanning uzoq yillik ikkinchi vakilini magʻlub etdi: : '''1. d4 e6 2. c4 Nf6 3.''' '''Nf3 b6 4. g3 Ba6''' Qirolichaning Hindiston mudofaasi: Fianchetto. Nimzowitsch Variatsiyasi (E15) '''5.''' '''Qc2 Bb4+ 6.''' '''Bd2 Be7 7. e4 d5 8. cxd5 Bxf1 9.''' '''Kxf1 exd5 10. e5 Ne4 11.''' '''Nc3 Nxd2+''' novelty. '''12.''' '''Nxd2 Qd7 13.''' '''Kg2 Nc6 14.''' '''Qa4 0-0 15.''' '''Rac1 f6?''' 16. Nd1 Nxe5 17. Qxd7 Nxd7 18. Rxc7 Bb4 19. Nf3 +/−; yaxshiroq 15 edi. . . Rfd8. '''16. f4 fxe5 17. dxe5 Bb4 18.''' '''Rhf1 Rac8 19.''' '''Ne2 Nxe5 20.''' '''Qxb4 Nd3 21.''' '''Qb3 Nxc1 22.''' '''Nxc1 Rce8 23.''' '''Nf3 Qf5 24.''' '''Rf2 c5 25.''' '''Qd3 Qe4 26.''' '''Rd2 d4 27.''' '''Qxe4 Rxe4 28.''' '''Nd3 Re6 29. h4 Rc8 30. a4 a6 31.''' '''Nfe5 b5 32. a5 g6 33.''' '''Rc2 c4 34.''' '''Nb4 Rf8 35. b3 d3 36.''' '''Rd2 Rc8 37.''' '''Rd1 Rd6 38.''' '''Kf3 d2 39. bxc4 bxc4 40.''' '''Nc2 c3 41.''' '''Ke2 Rd5 42.''' '''Ng4 Rxa5 43.''' '''Nge3 Rd8 44.''' '''Rb1 Ra2 45.''' '''Kd1 Rb2 46.''' '''Ra1 Rdb8 47.''' '''Rxa6 Rb1+ 48.''' '''Ke2 Rc1 49.''' '''Rc6 Re8 0-1''' Agar 50. Kd3, keyin . . . Rxc2 quyidagicha. Agar 50. Rxc3, keyin …d1=Q+. == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [http://www.starzsports.cn/English/ydy_2.asp?id=159 Profile at Starz International Sports]  * [http://www.chessbase.com/newsdetail.asp?newsid=5197 Profile and interview], * [http://susanpolgar.blogspot.com/2010/12/interview-with-hou-yifan.html Hou Yifan interview at the 2010 World Championship] * [http://www.bbc.co.uk/programmes/b03mjlzq Hou Yifan interview with Dominic Lawson over a game] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1994-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Shaxmatchi ayollar]] 8xv53tc4a0118j3g2mqh8mumcwqunqb Vikipediya:Oʻchirishga/Qaydlar/2022-08 4 771069 2816244 2791493 2022-08-28T16:58:00Z Optima D 72251 Nomzod [[Vikipediya:Oʻchirishga/Qaydlar/2022-08|tegishli qaydlarga]] qoʻshildi. wikitext text/x-wiki {{Vikipediya:Oʻchirishga/Anders Lindegaard}} {{Vikipediya:Oʻchirishga/Loyiha:Tibbiyot}} {{Vikipediya:Oʻchirishga/Finlit.uz}} {{Vikipediya:Oʻchirishga/Xabardor.uz}} {{Vikipediya:Oʻchirishga/Qattiq materiallarni maydalash}} {{Vikipediya:Oʻchirishga/Toshkentdagi Sergey Yesenin muzeyi}} {{Vikipediya:Oʻchirishga/Gautama Budda}} {{Vikipediya:Oʻchirishga/Munozara:DEHQON BOZORI VA SAVDO MAJMUALARIDAGI MOL GO‘SHTI SIFATINI SANITAR GIGIENIK BAHOLASH}} {{Vikipediya:Oʻchirishga/Mol go'shti sifati}} {{Vikipediya:Oʻchirishga/Sport jamiyati (Dashoguz)}} {{Vikipediya:Oʻchirishga/Bolqonobod Stadioni}} {{Vikipediya:Oʻchirishga/IPhone 14}} {{Vikipediya:Oʻchirishga/Uchqorgon.uz}} {{Vikipediya:Oʻchirishga/Xabar.uz}} {{Vikipediya:Oʻchirishga/Birlashgan Arab Respublikasi}} kyv9yptlq0crvuk7tk55dtmvn5x06aj Samarqand davlat muzey-qoʻriqxonasi 0 771458 2816627 2806846 2022-08-29T04:25:11Z Jamshid Avazovich Djurakulov 77365 wikitext text/x-wiki '''Samarqand davlat birlashgan tarixiy-me'moriy va badiiy muzey-qoʻriqxonasi''' ( {{Lang-uz|Samarqand davlat birlashgan tarixiy-me'moriy va badiiy muzey-qo'riqxonasi}}) muzey-qo'riqxonasi, [[Samarqand]] shahrida joylashgan([[Oʻzbekiston|Oʻzbekistan]]). 1982-yilda tashkil topgan. Muzey-qo'riqxona fondida {{Son|235000}} mingdan ortiq eksponatlar mavjud <ref name="yub">{{Veb manbasi|muallif=Шохиста Хасанова, Рахим Каюмов|url=http://www.kultura.uz/view_2_r_7320.html|sarlavha=Исполнилось 120 лет со времени создания музея в Самарканде|nashriyot=Kultura.uz|sana=2016-06-22|kirish sanasi=2019-08-16|arxivsana=2019-10-03|arxivurl=https://web.archive.org/web/20191003014607/http://www.kultura.uz/view_2_r_7320.html}}</ref> . == Tarixi == 1874-yilda Samarqandda havaskorlar muzeyi ochildi. [[Turkiston general-gubernatorligi|Turkiston general]] -gubernatori [[Mixail Chernyaev]] (1882-1884) davrida tugatilgan <ref name="sam">{{Книга|заглавие=История Самарканда : В 2 т.|ссылка=https://books.google.ru/books?id=aTfRAAAAMAAJ&q=самаркандский+музей|Викитека=|ответственный=[Авт. акад. И. М. Муминов, канд. ист. наук А. Аскаров, доц. Д. Н. Лев и др.] ; Отв. ред. И. М. Муминов ; Ин-т истории и археологии АН УзССР. Самарк. гос. ун-т им. А. Навои|место=Ташкент|издательство=Фан|год=1969|том=1: С древнейших времен до Великой Октябрьской социалистической революции|страницы=375|страниц=484}}</ref> . 1896-yil 21-iyulda <nowiki>[[Samarqand]]</nowiki> viloyat statistika qoʻmitasi tomonidan muzey ochildi. Muzey Georgiy cherkovidagi uyning xonalaridan birida joylashgan boʻlib, “Samarqand statistika qoʻmitasi muzeyi” <ref name="sam">{{Книга|заглавие=История Самарканда : В 2 т.|ссылка=https://books.google.ru/books?id=aTfRAAAAMAAJ&q=самаркандский+музей|Викитека=|ответственный=[Авт. акад. И. М. Муминов, канд. ист. наук А. Аскаров, доц. Д. Н. Лев и др.] ; Отв. ред. И. М. Муминов ; Ин-т истории и археологии АН УзССР. Самарк. гос. ун-т им. А. Навои|место=Ташкент|издательство=Фан|год=1969|том=1: С древнейших времен до Великой Октябрьской социалистической революции|страницы=375|страниц=484}}</ref> deb atalgan. 1911-yil muzey ekspozitsiyasi arxeolog [[Vasiliy Vyatkin|Vasiliy Lavrentievich Vyatkin]] tashabbusi bilan qurilgan maxsus muzey binosiga koʻchirildi. Samarqand muzeyi Markaziy Osiyoda tashkil etilgan dastlabki muzeylardan biri hisoblanadi. Muzey avvalo, o‘sha vaqtda mustamlakachi Rossiya imperiyasi ma’murlari uchun o‘lkani chuqurroq o‘rganish, uning tabiiy boyliklarini o‘zlashtirish uchun tashkil etilgan bo‘lsa, [[Turkiston]]dagi mahalliy ziyolilar va yevropalik aholining bir qismi uchun qadimiy asori-atiqalarning chetga chiqib ketmasligini ta’minlovchi, ularni bir joyga to‘plovchi vosita hisoblangan. 1868-yilda Samarqand ruslar tomonidan istilo etilgach, ko‘p o‘tmay 1874-yilda qurib bitkazilgan Zarafshon okrugi boshqaruvi binosi (hozirgi Samarqand shahar hokimiyati binosi)da arxeologik muzey tashkil etildi. Tez orada muzeyda 5 mingdan ziyod arxeologik, numizmatik ashyolar va qo‘lyozmalar to‘plandi. Samarqand muzeyi ashyolari 1876-yilda Moskvadagi ko‘rgazmada, 1878-yilda Toshkentdagi ko‘rgazmalarda namoyish etildi. 1881-yilda imperator Aleksandr II ning o‘rniga taxtga Aleksandr III ning kelishi Turkiston o‘lkasiga ham ta’sir qildi. O‘z navbatida, Turkiston general-gubernatori va Zarafshon okrugi gubernatori ham almashdi. M.Chernyayev fon Kaufman davrida amalga oshirilgan o‘zgarishlarni yo‘qqa chiqara boshladi. Masalan, Toshkentdagi xalq kutubxonasi (hozirgi O‘zbekiston milliy kutubxonasi) Toshkent muzeyining kitob omboriga aylantirildi. 1882-1883-yillarda Samarqand muzeyining kolleksiyasi ham Toshkent muzeyiga olib ketildi. Shunday keyin ham okrug kanselyariyasida qolgan ba’zi arxeologik ashyolar asosida muzey kolleksiyasi boyishda davom etdi. 1894-yilda Samarqandda o‘tkazilgan ko‘rgazmada Samarqand muzeyi ashyolari qatnashganligi buning dalilidir. 1896-yilda kapitan Barshyevskiy kolleksiyasini 1-gildiya savdogari Reshetnikov sotib oldi va Samarqand muzeyiga sovg‘a qildi. Shu yil 21-iyulda Georgiy cherkovi (hozirgi O‘zbekiston yozuvchilar uyushmasi viloyat bo‘limi joylashgan) binosida Samarqand muzeyi rasmiy ravishda qaytadan ochildi. 1911-yilda muzey uchun alohida bino qurildi (hozirgi Abu Rayhon Beruniy nomidagi yoshlar kutubxonasi binosi) va muzey shu binoga ko‘chib o‘tdi. 1933-yilda muzey kolleksiyasining bir qismi Registon ansamblidagi Ulug‘bek madrasasi ichiga ko‘chirildi. 1939-yilda savdogar Avraam Kalontarovning uyi (hozirgi viloyat o‘lkashunoslik muzeyi binosi) muzey uchun foydalanishga topshirildi va muzey shu joyda faoliyat boshladi. 1979-yilda Registon maydoni yaqinida Samarqand muzeyi uchun yangi bino qurib bitkazildi va ushbu binoda 2009-yilgacha Samarqand muzeyi faoliyat olib bordi. 1982-yilda O‘zbekiston hukumati qarori bilan Samarqand davlat muzey-qo‘riqxonasi tashkil etildi va viloyatdagi barcha yodgorliklar hamda muzeylar ushbu tuzilma tarkibiga kiritildi. 2009-yildan Samarqand muzeyi Mirzo Ulug‘bek ko‘chasi, 148-uyda faoliyatini olib bormoqda. 2017-yilda O‘zbekiston hukumati tomonidan Samarqand muzeyi uchun shaharning eski shahar qismidan yangi maxsus bino qurish uchun 70 milliard so‘m mablag‘ ajratildi va qurilish ishlari 2020-2027 yillar davomida amalga oshirilishi belgilandi. Turli davrlarda muzey quyidagicha nomlarda faoliyat koʻrsatib kelgan: {| class="wikitable" |+ !Yillar !Nomlanishi |- |1896-1911 |Samarqand statistika qoʻmitasi muzeyi |- |1911-1918 |Samarqand shahar muzeyi |- |1918-1930 |Samarqand viloyat muzeyi |- |1930-1937 |Oʻzbekiston Davlat markaziy muzeyi |- |1937-1945 |Samarqand viloyat tarixiy-oʻlkashunoslik muzeyi |- |1945-1955 |Oʻzbek xalqi madaniyati Respublika muzeyi |- |1955-1969 |Oʻzbekiston madaniyati va sanʼati tarixi Respublika muzeyi |- |1969-1982 |Akmal Ikromov nomidagi Oʻzbekiston madaniyati tarixi Samarqand Davlat muzeyi |} 1982-yilda uning negizida Samarqand davlat birlashgan tarixiy-me’morchilik va san’at muzey-qo‘riqxonasi <ref name="yub">{{Veb manbasi|muallif=Шохиста Хасанова, Рахим Каюмов|url=http://www.kultura.uz/view_2_r_7320.html|sarlavha=Исполнилось 120 лет со времени создания музея в Самарканде|nashriyot=Kultura.uz|sana=2016-06-22|kirish sanasi=2019-08-16|arxivsana=2019-10-03|arxivurl=https://web.archive.org/web/20191003014607/http://www.kultura.uz/view_2_r_7320.html}}</ref> tashkil etildi. 2018-yil Oʻzbekiston Respublikasi hukumati qarori bilan ''"Samarqand davlat birlashgan tarixiy-me’moriy va badiiy muzey-qo‘riqxonasi"'' - '''“Samarqand” davlat muzey-qo‘riqxonasi''' etib qayta nomlandi. == Muzey-qo'riqxonaning tarkibi == Muzey-qo‘riqxona tarkibiga 11 ta muzey, 3 ta tarixiy obidalar kiradi. <ref name="nuzs">{{Veb manbasi|url=http://www.sammuseum.uz/museums/item/62-samarkandskij-gosudarstvennyj-muzej-zapovednik|sarlavha=Самаркандский Государственный Объединенный историко-архитектурный и художественный музей-заповедник|nashriyot=SamMuseum.Uz|kirish sanasi=2019-08-16|arxivsana=2019-08-17|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190817144122/http://www.sammuseum.uz/museums/item/62-samarkandskij-gosudarstvennyj-muzej-zapovednik}}</ref> : * [[Oʻzbekiston madaniyati va sanʼati tarixi davlat muzeyi|Oʻzbekiston madaniyat tarixi davlat muzeyi]] * [[Samarqand viloyat oʻlkashunoslik muzeyi]] * [[Afrosiyob shaharchasi va muzeyi|Samarqand shahar tarixi Afrosiyob muzey]] * [[Ulugʻbek rasadxonasi|Mirzo Ulug'bek muzey-majmuasi]] * [[Sadriddin Ayniy uy-muzeyi (Samarqand)|Sadriddin Ayniy memorial uy-muzeyi]] * [[Kattaqo‘rg‘on shahar tarixi muzeyi]] * [[Ishtixon tumani tarixi muzeyi]] * [[Paxtachi tumani tarixi muzeyi]] * [[Bibixonim jome masjidi|Bibixonim]] jome masjidi (Amir Temur jome masjidi) * [[Mahmudxo‘ja Behbudiy uy-muzeyi]] * [[Nodir devon begi madrasasi]] * [[Amir Temur maqbarasi]] * [[Xoja Abdulaziz Abdurasulov uy muzeyi]] * [[Ergash Jumanbulbul oʻgʻli yodgorligi muzeyi]] == Ilovalar == {{Manbalar}} <ref name="Markaziy Osiyoning dastlabki muzeyi Samarqandda tashkil etilgan">{{veb manbasi |last1=YUNUSOV |first1=Mahmudxon |title=Markaziy Osiyoning dastlabki muzeyi Samarqandda tashkil etilgan |url=https://zarnews.uz/uz/post/markaziy-osiyoning-dastlabki-muzeyi-samarqandda-tashkil-etilgan |website=https://zarnews.uz}}</ref> [[Turkum:Muzeylar]] [[Turkum:Tarix]] [[Turkum:Madaniy meros]] 57n7u0im9iaoyb9xkhfscdap7ul3zh2 2816630 2816627 2022-08-29T04:26:56Z Jamshid Avazovich Djurakulov 77365 wikitext text/x-wiki '''Samarqand davlat birlashgan tarixiy-me'moriy va badiiy muzey-qoʻriqxonasi''' ( {{Lang-uz|Samarqand davlat birlashgan tarixiy-me'moriy va badiiy muzey-qo'riqxonasi}}) muzey-qo'riqxonasi, [[Samarqand]] shahrida joylashgan([[Oʻzbekiston|Oʻzbekistan]]). 1982-yilda tashkil topgan. [[Fayl:Logosamarkandmuseum.jpg|alt="Samarqand" davlat muzey-qoʻriqxonasini logotipi|thumb|"Samarqand" davlat muzey-qoʻriqxonasini logotipi]] Muzey-qo'riqxona fondida {{Son|235000}} mingdan ortiq eksponatlar mavjud <ref name="yub">{{Veb manbasi|muallif=Шохиста Хасанова, Рахим Каюмов|url=http://www.kultura.uz/view_2_r_7320.html|sarlavha=Исполнилось 120 лет со времени создания музея в Самарканде|nashriyot=Kultura.uz|sana=2016-06-22|kirish sanasi=2019-08-16|arxivsana=2019-10-03|arxivurl=https://web.archive.org/web/20191003014607/http://www.kultura.uz/view_2_r_7320.html}}</ref> . == Tarixi == 1874-yilda Samarqandda havaskorlar muzeyi ochildi. [[Turkiston general-gubernatorligi|Turkiston general]] -gubernatori [[Mixail Chernyaev]] (1882-1884) davrida tugatilgan <ref name="sam">{{Книга|заглавие=История Самарканда : В 2 т.|ссылка=https://books.google.ru/books?id=aTfRAAAAMAAJ&q=самаркандский+музей|Викитека=|ответственный=[Авт. акад. И. М. Муминов, канд. ист. наук А. Аскаров, доц. Д. Н. Лев и др.] ; Отв. ред. И. М. Муминов ; Ин-т истории и археологии АН УзССР. Самарк. гос. ун-т им. А. Навои|место=Ташкент|издательство=Фан|год=1969|том=1: С древнейших времен до Великой Октябрьской социалистической революции|страницы=375|страниц=484}}</ref> . 1896-yil 21-iyulda <nowiki>[[Samarqand]]</nowiki> viloyat statistika qoʻmitasi tomonidan muzey ochildi. Muzey Georgiy cherkovidagi uyning xonalaridan birida joylashgan boʻlib, “Samarqand statistika qoʻmitasi muzeyi” <ref name="sam">{{Книга|заглавие=История Самарканда : В 2 т.|ссылка=https://books.google.ru/books?id=aTfRAAAAMAAJ&q=самаркандский+музей|Викитека=|ответственный=[Авт. акад. И. М. Муминов, канд. ист. наук А. Аскаров, доц. Д. Н. Лев и др.] ; Отв. ред. И. М. Муминов ; Ин-т истории и археологии АН УзССР. Самарк. гос. ун-т им. А. Навои|место=Ташкент|издательство=Фан|год=1969|том=1: С древнейших времен до Великой Октябрьской социалистической революции|страницы=375|страниц=484}}</ref> deb atalgan. 1911-yil muzey ekspozitsiyasi arxeolog [[Vasiliy Vyatkin|Vasiliy Lavrentievich Vyatkin]] tashabbusi bilan qurilgan maxsus muzey binosiga koʻchirildi. Samarqand muzeyi Markaziy Osiyoda tashkil etilgan dastlabki muzeylardan biri hisoblanadi. Muzey avvalo, o‘sha vaqtda mustamlakachi Rossiya imperiyasi ma’murlari uchun o‘lkani chuqurroq o‘rganish, uning tabiiy boyliklarini o‘zlashtirish uchun tashkil etilgan bo‘lsa, [[Turkiston]]dagi mahalliy ziyolilar va yevropalik aholining bir qismi uchun qadimiy asori-atiqalarning chetga chiqib ketmasligini ta’minlovchi, ularni bir joyga to‘plovchi vosita hisoblangan. 1868-yilda Samarqand ruslar tomonidan istilo etilgach, ko‘p o‘tmay 1874-yilda qurib bitkazilgan Zarafshon okrugi boshqaruvi binosi (hozirgi Samarqand shahar hokimiyati binosi)da arxeologik muzey tashkil etildi. Tez orada muzeyda 5 mingdan ziyod arxeologik, numizmatik ashyolar va qo‘lyozmalar to‘plandi. Samarqand muzeyi ashyolari 1876-yilda Moskvadagi ko‘rgazmada, 1878-yilda Toshkentdagi ko‘rgazmalarda namoyish etildi. 1881-yilda imperator Aleksandr II ning o‘rniga taxtga Aleksandr III ning kelishi Turkiston o‘lkasiga ham ta’sir qildi. O‘z navbatida, Turkiston general-gubernatori va Zarafshon okrugi gubernatori ham almashdi. M.Chernyayev fon Kaufman davrida amalga oshirilgan o‘zgarishlarni yo‘qqa chiqara boshladi. Masalan, Toshkentdagi xalq kutubxonasi (hozirgi O‘zbekiston milliy kutubxonasi) Toshkent muzeyining kitob omboriga aylantirildi. 1882-1883-yillarda Samarqand muzeyining kolleksiyasi ham Toshkent muzeyiga olib ketildi. Shunday keyin ham okrug kanselyariyasida qolgan ba’zi arxeologik ashyolar asosida muzey kolleksiyasi boyishda davom etdi. 1894-yilda Samarqandda o‘tkazilgan ko‘rgazmada Samarqand muzeyi ashyolari qatnashganligi buning dalilidir. 1896-yilda kapitan Barshyevskiy kolleksiyasini 1-gildiya savdogari Reshetnikov sotib oldi va Samarqand muzeyiga sovg‘a qildi. Shu yil 21-iyulda Georgiy cherkovi (hozirgi O‘zbekiston yozuvchilar uyushmasi viloyat bo‘limi joylashgan) binosida Samarqand muzeyi rasmiy ravishda qaytadan ochildi. 1911-yilda muzey uchun alohida bino qurildi (hozirgi Abu Rayhon Beruniy nomidagi yoshlar kutubxonasi binosi) va muzey shu binoga ko‘chib o‘tdi. 1933-yilda muzey kolleksiyasining bir qismi Registon ansamblidagi Ulug‘bek madrasasi ichiga ko‘chirildi. 1939-yilda savdogar Avraam Kalontarovning uyi (hozirgi viloyat o‘lkashunoslik muzeyi binosi) muzey uchun foydalanishga topshirildi va muzey shu joyda faoliyat boshladi. 1979-yilda Registon maydoni yaqinida Samarqand muzeyi uchun yangi bino qurib bitkazildi va ushbu binoda 2009-yilgacha Samarqand muzeyi faoliyat olib bordi. 1982-yilda O‘zbekiston hukumati qarori bilan Samarqand davlat muzey-qo‘riqxonasi tashkil etildi va viloyatdagi barcha yodgorliklar hamda muzeylar ushbu tuzilma tarkibiga kiritildi. 2009-yildan Samarqand muzeyi Mirzo Ulug‘bek ko‘chasi, 148-uyda faoliyatini olib bormoqda. 2017-yilda O‘zbekiston hukumati tomonidan Samarqand muzeyi uchun shaharning eski shahar qismidan yangi maxsus bino qurish uchun 70 milliard so‘m mablag‘ ajratildi va qurilish ishlari 2020-2027 yillar davomida amalga oshirilishi belgilandi. Turli davrlarda muzey quyidagicha nomlarda faoliyat koʻrsatib kelgan: {| class="wikitable" |+ !Yillar !Nomlanishi |- |1896-1911 |Samarqand statistika qoʻmitasi muzeyi |- |1911-1918 |Samarqand shahar muzeyi |- |1918-1930 |Samarqand viloyat muzeyi |- |1930-1937 |Oʻzbekiston Davlat markaziy muzeyi |- |1937-1945 |Samarqand viloyat tarixiy-oʻlkashunoslik muzeyi |- |1945-1955 |Oʻzbek xalqi madaniyati Respublika muzeyi |- |1955-1969 |Oʻzbekiston madaniyati va sanʼati tarixi Respublika muzeyi |- |1969-1982 |Akmal Ikromov nomidagi Oʻzbekiston madaniyati tarixi Samarqand Davlat muzeyi |} 1982-yilda uning negizida Samarqand davlat birlashgan tarixiy-me’morchilik va san’at muzey-qo‘riqxonasi <ref name="yub">{{Veb manbasi|muallif=Шохиста Хасанова, Рахим Каюмов|url=http://www.kultura.uz/view_2_r_7320.html|sarlavha=Исполнилось 120 лет со времени создания музея в Самарканде|nashriyot=Kultura.uz|sana=2016-06-22|kirish sanasi=2019-08-16|arxivsana=2019-10-03|arxivurl=https://web.archive.org/web/20191003014607/http://www.kultura.uz/view_2_r_7320.html}}</ref> tashkil etildi. 2018-yil Oʻzbekiston Respublikasi hukumati qarori bilan ''"Samarqand davlat birlashgan tarixiy-me’moriy va badiiy muzey-qo‘riqxonasi"'' - '''“Samarqand” davlat muzey-qo‘riqxonasi''' etib qayta nomlandi. == Muzey-qo'riqxonaning tarkibi == Muzey-qo‘riqxona tarkibiga 11 ta muzey, 3 ta tarixiy obidalar kiradi. <ref name="nuzs">{{Veb manbasi|url=http://www.sammuseum.uz/museums/item/62-samarkandskij-gosudarstvennyj-muzej-zapovednik|sarlavha=Самаркандский Государственный Объединенный историко-архитектурный и художественный музей-заповедник|nashriyot=SamMuseum.Uz|kirish sanasi=2019-08-16|arxivsana=2019-08-17|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190817144122/http://www.sammuseum.uz/museums/item/62-samarkandskij-gosudarstvennyj-muzej-zapovednik}}</ref> : * [[Oʻzbekiston madaniyati va sanʼati tarixi davlat muzeyi|Oʻzbekiston madaniyat tarixi davlat muzeyi]] * [[Samarqand viloyat oʻlkashunoslik muzeyi]] * [[Afrosiyob shaharchasi va muzeyi|Samarqand shahar tarixi Afrosiyob muzey]] * [[Ulugʻbek rasadxonasi|Mirzo Ulug'bek muzey-majmuasi]] * [[Sadriddin Ayniy uy-muzeyi (Samarqand)|Sadriddin Ayniy memorial uy-muzeyi]] * [[Kattaqo‘rg‘on shahar tarixi muzeyi]] * [[Ishtixon tumani tarixi muzeyi]] * [[Paxtachi tumani tarixi muzeyi]] * [[Bibixonim jome masjidi|Bibixonim]] jome masjidi (Amir Temur jome masjidi) * [[Mahmudxo‘ja Behbudiy uy-muzeyi]] * [[Nodir devon begi madrasasi]] * [[Amir Temur maqbarasi]] * [[Xoja Abdulaziz Abdurasulov uy muzeyi]] * [[Ergash Jumanbulbul oʻgʻli yodgorligi muzeyi]] == Ilovalar == {{Manbalar}} <ref name="Markaziy Osiyoning dastlabki muzeyi Samarqandda tashkil etilgan">{{veb manbasi |last1=YUNUSOV |first1=Mahmudxon |title=Markaziy Osiyoning dastlabki muzeyi Samarqandda tashkil etilgan |url=https://zarnews.uz/uz/post/markaziy-osiyoning-dastlabki-muzeyi-samarqandda-tashkil-etilgan |website=https://zarnews.uz}}</ref> [[Turkum:Muzeylar]] [[Turkum:Tarix]] [[Turkum:Madaniy meros]] fahq2dxang0dztbj2yq2x2h5ma26qq7 2817004 2816630 2022-08-29T07:56:13Z Jamshid Avazovich Djurakulov 77365 wikitext text/x-wiki '''Samarqand davlat birlashgan tarixiy-meʼmoriy va badiiy muzey-qoʻriqxonasi''' ({{Lang-uz|Samarqand davlat birlashgan tarixiy-me'moriy va badiiy muzey-qo'riqxonasi}}) muzey-qoʻriqxonasi, [[Samarqand]] shahrida joylashgan([[Oʻzbekiston|Oʻzbekistan]]). 1982-yilda tashkil topgan. [[Fayl:Logosamarkandmuseum.jpg|alt="Samarqand" davlat muzey-qoʻriqxonasini logotipi|thumb|"Samarqand" davlat muzey-qoʻriqxonasini logotipi]] Muzey-qoʻriqxona fondida {{Son|235000}} mingdan ortiq eksponatlar mavjud <ref name="yub">{{Veb manbasi|muallif=Шохиста Хасанова, Рахим Каюмов|url=http://www.kultura.uz/view_2_r_7320.html|sarlavha=Исполнилось 120 лет со времени создания музея в Самарканде|nashriyot=Kultura.uz|sana=2016-06-22|kirish sanasi=2019-08-16|arxivsana=2019-10-03|arxivurl=https://web.archive.org/web/20191003014607/http://www.kultura.uz/view_2_r_7320.html}}</ref> . == Tarixi == 1874-yilda Samarqandda havaskorlar muzeyi ochildi. [[Turkiston general-gubernatorligi|Turkiston general]] -gubernatori [[Mixail Chernyaev]] (1882-1884) davrida tugatilgan <ref name="sam">{{Книга|заглавие=История Самарканда : В 2 т.|ссылка=https://books.google.ru/books?id=aTfRAAAAMAAJ&q=самаркандский+музей|Викитека=|ответственный=[Авт. акад. И. М. Муминов, канд. ист. наук А. Аскаров, доц. Д. Н. Лев и др.] ; Отв. ред. И. М. Муминов ; Ин-т истории и археологии АН УзССР. Самарк. гос. ун-т им. А. Навои|место=Ташкент|издательство=Фан|год=1969|том=1: С древнейших времен до Великой Октябрьской социалистической революции|страницы=375|страниц=484}}</ref> . 1896-yil 21-iyulda <nowiki>[[Samarqand]]</nowiki> viloyat statistika qoʻmitasi tomonidan muzey ochildi. Muzey Georgiy cherkovidagi uyning xonalaridan birida joylashgan boʻlib, „Samarqand statistika qoʻmitasi muzeyi“ <ref name="sam">{{Книга|заглавие=История Самарканда : В 2 т.|ссылка=https://books.google.ru/books?id=aTfRAAAAMAAJ&q=самаркандский+музей|Викитека=|ответственный=[Авт. акад. И. М. Муминов, канд. ист. наук А. Аскаров, доц. Д. Н. Лев и др.] ; Отв. ред. И. М. Муминов ; Ин-т истории и археологии АН УзССР. Самарк. гос. ун-т им. А. Навои|место=Ташкент|издательство=Фан|год=1969|том=1: С древнейших времен до Великой Октябрьской социалистической революции|страницы=375|страниц=484}}</ref> deb atalgan. 1911-yil muzey ekspozitsiyasi arxeolog [[Vasiliy Vyatkin|Vasiliy Lavrentievich Vyatkin]] tashabbusi bilan qurilgan maxsus muzey binosiga koʻchirildi. Samarqand muzeyi Markaziy Osiyoda tashkil etilgan dastlabki muzeylardan biri hisoblanadi. Muzey avvalo, o‘sha vaqtda mustamlakachi Rossiya imperiyasi maʼmurlari uchun o‘lkani chuqurroq o‘rganish, uning tabiiy boyliklarini o‘zlashtirish uchun tashkil etilgan bo‘lsa, [[Turkiston]]dagi mahalliy ziyolilar va yevropalik aholining bir qismi uchun qadimiy asori-atiqalarning chetga chiqib ketmasligini taʼminlovchi, ularni bir joyga to‘plovchi vosita hisoblangan. 1868-yilda Samarqand ruslar tomonidan istilo etilgach, ko‘p o‘tmay 1874-yilda qurib bitkazilgan Zarafshon okrugi boshqaruvi binosi (hozirgi Samarqand shahar hokimiyati binosi)da arxeologik muzey tashkil etildi. Tez orada muzeyda 5 mingdan ziyod arxeologik, numizmatik ashyolar va qo‘lyozmalar to‘plandi. Samarqand muzeyi ashyolari 1876-yilda Moskvadagi ko‘rgazmada, 1878-yilda Toshkentdagi ko‘rgazmalarda namoyish etildi. 1881-yilda imperator Aleksandr II ning o‘rniga taxtga Aleksandr III ning kelishi Turkiston o‘lkasiga ham taʼsir qildi. O‘z navbatida, Turkiston general-gubernatori va Zarafshon okrugi gubernatori ham almashdi. M.Chernyayev fon Kaufman davrida amalga oshirilgan o‘zgarishlarni yo‘qqa chiqara boshladi. Masalan, Toshkentdagi xalq kutubxonasi (hozirgi O‘zbekiston milliy kutubxonasi) Toshkent muzeyining kitob omboriga aylantirildi. 1882-1883-yillarda Samarqand muzeyining kolleksiyasi ham Toshkent muzeyiga olib ketildi. Shunday keyin ham okrug kanselyariyasida qolgan baʼzi arxeologik ashyolar asosida muzey kolleksiyasi boyishda davom etdi. 1894-yilda Samarqandda o‘tkazilgan ko‘rgazmada Samarqand muzeyi ashyolari qatnashganligi buning dalilidir. 1896-yilda kapitan Barshyevskiy kolleksiyasini 1-gildiya savdogari Reshetnikov sotib oldi va Samarqand muzeyiga sovg‘a qildi. Shu yil 21-iyulda Georgiy cherkovi (hozirgi O‘zbekiston yozuvchilar uyushmasi viloyat bo‘limi joylashgan) binosida Samarqand muzeyi rasmiy ravishda qaytadan ochildi. 1911-yilda muzey uchun alohida bino qurildi (hozirgi Abu Rayhon Beruniy nomidagi yoshlar kutubxonasi binosi) va muzey shu binoga ko‘chib o‘tdi. 1933-yilda muzey kolleksiyasining bir qismi Registon ansamblidagi Ulug‘bek madrasasi ichiga ko‘chirildi. 1939-yilda savdogar Avraam Kalontarovning uyi (hozirgi viloyat o‘lkashunoslik muzeyi binosi) muzey uchun foydalanishga topshirildi va muzey shu joyda faoliyat boshladi. 1979-yilda Registon maydoni yaqinida Samarqand muzeyi uchun yangi bino qurib bitkazildi va ushbu binoda 2009-yilgacha Samarqand muzeyi faoliyat olib bordi. 1982-yilda O‘zbekiston hukumati qarori bilan Samarqand davlat muzey-qo‘riqxonasi tashkil etildi va viloyatdagi barcha yodgorliklar hamda muzeylar ushbu tuzilma tarkibiga kiritildi. 2009-yildan Samarqand muzeyi Mirzo Ulug‘bek ko‘chasi, 148-uyda faoliyatini olib bormoqda. 2017-yilda O‘zbekiston hukumati tomonidan Samarqand muzeyi uchun shaharning eski shahar qismidan yangi maxsus bino qurish uchun 70 milliard so‘m mablag‘ ajratildi va qurilish ishlari 2020-2027 yillar davomida amalga oshirilishi belgilandi. Turli davrlarda muzey quyidagicha nomlarda faoliyat koʻrsatib kelgan: {| class="wikitable" |+ !Yillar !Nomlanishi |- |1896-1911 |Samarqand statistika qoʻmitasi muzeyi |- |1911-1918 |Samarqand shahar muzeyi |- |1918-1930 |Samarqand viloyat muzeyi |- |1930-1937 |Oʻzbekiston Davlat markaziy muzeyi |- |1937-1945 |Samarqand viloyat tarixiy-oʻlkashunoslik muzeyi |- |1945-1955 |Oʻzbek xalqi madaniyati Respublika muzeyi |- |1955-1969 |Oʻzbekiston madaniyati va sanʼati tarixi Respublika muzeyi |- |1969-1982 |Akmal Ikromov nomidagi Oʻzbekiston madaniyati tarixi Samarqand Davlat muzeyi |} 1982-yilda uning negizida Samarqand davlat birlashgan tarixiy-meʼmorchilik va sanʼat muzey-qo‘riqxonasi <ref name="yub">{{Veb manbasi|muallif=Шохиста Хасанова, Рахим Каюмов|url=http://www.kultura.uz/view_2_r_7320.html|sarlavha=Исполнилось 120 лет со времени создания музея в Самарканде|nashriyot=Kultura.uz|sana=2016-06-22|kirish sanasi=2019-08-16|arxivsana=2019-10-03|arxivurl=https://web.archive.org/web/20191003014607/http://www.kultura.uz/view_2_r_7320.html}}</ref> tashkil etildi. 2018-yil Oʻzbekiston Respublikasi hukumati qarori bilan ''"Samarqand davlat birlashgan tarixiy-meʼmoriy va badiiy muzey-qo‘riqxonasi"'' — '''"Samarqand" davlat muzey-qo‘riqxonasi''' etib qayta nomlandi. == Muzey-qoʻriqxonaning tarkibi == Muzey-qo‘riqxona tarkibiga 11 ta muzey, 3 ta tarixiy obidalar kiradi. <ref name="nuzs">{{Veb manbasi|url=http://www.sammuseum.uz/museums/item/62-samarkandskij-gosudarstvennyj-muzej-zapovednik|sarlavha=Самаркандский Государственный Объединенный историко-архитектурный и художественный музей-заповедник|nashriyot=SamMuseum.Uz|kirish sanasi=2019-08-16|arxivsana=2019-08-17|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190817144122/http://www.sammuseum.uz/museums/item/62-samarkandskij-gosudarstvennyj-muzej-zapovednik}}</ref> : * [[Oʻzbekiston madaniyati va sanʼati tarixi davlat muzeyi|Oʻzbekiston madaniyat tarixi davlat muzeyi]] * [[Samarqand viloyat oʻlkashunoslik muzeyi]] * [[Afrosiyob shaharchasi va muzeyi|Samarqand shahar tarixi Afrosiyob muzey]] * [[Ulugʻbek rasadxonasi|Mirzo Ulugʻbek muzey-majmuasi]] * [[Sadriddin Ayniy uy-muzeyi (Samarqand)|Sadriddin Ayniy memorial uy-muzeyi]] * [[Kattaqo‘rg‘on shahar tarixi muzeyi]] * [[Ishtixon tumani tarixi muzeyi]] * [[Paxtachi tumani tarixi muzeyi]] * [[Bibixonim jome masjidi|Bibixonim]] jome masjidi (Amir Temur jome masjidi) * [[Mahmudxo‘ja Behbudiy uy-muzeyi]] * [[Nodir devon begi madrasasi]] * [[Amir Temur maqbarasi]] * [[Xoja Abdulaziz Abdurasulov uy muzeyi]] * [[Ergash Jumanbulbul oʻgʻli yodgorligi muzeyi]] == Manbalar == {{manbalar}} == Ilovalar == {{Manbalar}} <ref name="Markaziy Osiyoning dastlabki muzeyi Samarqandda tashkil etilgan">{{veb manbasi |last1=YUNUSOV |first1=Mahmudxon |title=Markaziy Osiyoning dastlabki muzeyi Samarqandda tashkil etilgan |url=https://zarnews.uz/uz/post/markaziy-osiyoning-dastlabki-muzeyi-samarqandda-tashkil-etilgan |website=https://zarnews.uz}}</ref> [[Turkum:Muzeylar]] [[Turkum:Tarix]] [[Turkum:Madaniy meros]] o7pykhhq7s9ww47xa8q3wg1pwym4o5f McKenna Brand 0 771708 2816170 2765736 2022-08-28T16:16:08Z ShohjahonSobirov 73332 /* Karyera statistikasi */ wikitext text/x-wiki {{Xokkeychi bilgiqutisi | name = McKenna_Brand | image = McKenna_Brand.jpg | image_size = 230px | alt = | caption = McKenna Brand Boston Pride uchun o'ynamoqda 11-18-2018 | birth_date = {{birth date and age|1996|5|18|mf=y}} | birth_place = [[Park Rapids]], [[Minnesota]], U.S. | death_date = | death_place = | height_cm = 168 | weight_lb = | position = [[Forward (ice hockey)|Hujumchi]] | shoots = Chap | league = [[Premier Hockey Federation|PHF]] | team = [[Boston Pride]] | played_for = [[Northeastern Huskies women's ice hockey|Northeastern Huskies]] | ntl_team = | draft = | draft_year = | draft_team = | career_start = 2018 | career_end = }} <span></span><templatestyles src="Module:Infobox/styles.css"></templatestyles> '''McKenna Brand''' — Amerikalik xokkeychi hozirda Premer Xokkey Federatsiyasining (PHF) Boston Pride jamoasida oʻynamoqda. == Karyera == Shimoli-sharqiy universiteti bilan toʻrt mavsumda Brand 150 oʻyinda 111 ball toʻpladi, 2017-yilda birinchi jamoa yulduzi deb topildi va ikki marta Akademik jamoa safiga kiritildi. 2017-yilda uning jamoasi Xokkey East jamoasi bilan bir nechta yirik turnirlarda gʻalaba qozondi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://nuhuskies.com/sports/womens-ice-hockey/roster/mckenna-brand/4801|sarlavha=McKenna Brand - Women's Ice Hockey}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bostonherald.com/2018/03/05/mckenna-brand-led-northeastern-scores-first-womens-hockey-east-title/|sarlavha=McKenna Brand-led Northeastern scores first Women's Hockey East title|sana=5 March 2018}}</ref> 2017-yilda u Metropolitan Riveters tomonidan NWHL loyihasida 11-oʻrinni egallashga muvaffaq boʻldi, ammo 2018-yilda Boston Pride jamoasi bilan shartnoma imzolashga qaror qildi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://thehockeywriters.com/boston-pride-sign-mckenna-brand/|sarlavha=Pride Sign 2017 11th Overall Selection McKenna Brand|sana=17 August 2018}}</ref> Oʻzining birinchi professional mavsumida u Pride jamoasi uchun 16 oʻyinda 17 ochko toʻplashga muvaffaq boʻlgan va ligada beshinchi oʻrinni egallagan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.theicegarden.com/2019/10/23/20928033/on-mckenna-brand-the-boston-pride-rising-superstar-nwhl-northeastern-university|sarlavha=On Brand: The Boston Pride's rising superstar|sana=23 October 2019}}</ref> Oʻsha yili u NWHLning yilning eng yaxshi xokkeychisi sovrini uchun finalist deb topildi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://thehockeynews.com/news/article/sophomore-sniper-mckenna-brand-is-done-with-being-one-of-the-nwhls-best-kept-secrets|sarlavha=Sophomore sniper McKenna Brand is done with being one of the NWHL's best-kept secrets}}</ref> Keyingi yil u 24 oʻyinda 36 ochko toʻplashga muvaffaq boʻlgan va uchinchi eng koʻp toʻpurar xokkeychisi boʻlgan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bostonherald.com/2019/12/01/on-brand-mckenna-brand-surging-in-second-year-as-a-pro/|sarlavha=On Brand: McKenna Brand surging in second year as a pro|sana=December 2019}}</ref> 2020-yilda u NWHL All-Star oʻyinida Dempsey jamoasiga sardor etib tayinlandi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.theicegarden.com/2020/2/7/21123065/how-to-watch-2020-nwhl-all-star-game-weekend-preview-twitch-womens-hockey-boston|sarlavha=2020 NWHL All-Star Weekend Preview|sana=7 February 2020}}</ref> === Xalqaro === 2013-yilda u AQSH milliy xokkey jamoasida AQSH-Kanada 18 yoshgacha boʻlganlar seriyasida 3 ta oʻyin oʻtkazdi. == Shaxsiy hayot == Xokkeydan tashqari, Brand sogʻliqni saqlash fanlari boʻyicha ilmiy darajasini olgan. Uning katta akasi hozirda Sent-Cloud Huskies jamoasida xokkey oʻynab kelmoqda.<ref>{{Veb manbasi|url=https://scsuhuskies.com/sports/mens-ice-hockey/roster/chase-brand/4882|sarlavha=Chase Brand - Men's Ice Hockey}}</ref> == Karyera statistikasi == {{Xokkeychi statistikasi}} {| border="0" cellpadding="1" cellspacing="0" style="text-align:center; width:60em" ! colspan="3" bgcolor="#ffffff" | ! rowspan="99" bgcolor="#ffffff" | ! colspan="5" | Muntazam mavsum ! rowspan="99" bgcolor="#ffffff" | ! colspan="5" | Pley-off |- bgcolor="#e0e0e0" ! Mavsum ! Jamoa ! Liga ! GP ! G ! A ! Pts ! PIM ! GP ! G ! A ! Pts ! PIM |- | 2018-19 | Boston Pride | NWHL | 16 | 6 | 11 | 17 | 6 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 |- bgcolor="#f0f0f0" | 2019-20 | Boston Pride | NWHL | 24 | 19 | 17 | 36 | 14 | 1 | 0 | 1 | 1 | 0 |- | 2020-21 | Boston Pride | NWHL | 7 | 3 | 4 | 7 | 4 | 2 | 1 | 1 | 2 | 2 |- bgcolor="#f0f0f0" | 2021-22 | Boston Pride | PHF | 20 | 5 | 10 | 15 | 6 | 3 | 0 | 3 | 3 | 0 |- bgcolor="#e0e0e0" ! colspan="3" | NWHL/PHF jami ! 67 ! 33 ! 42 ! 75 ! 30 ! 7 ! 1 ! 5 ! 6 ! 2 |} == Chempionatlar == {| class="wikitable" !Chempionatlar |- | 2021 Isobel kubogi chempioni |- | 2022 Isobel kubogi chempioni |- |} == Havolalar == * Biographical information and career statistics from Eliteprospects.com, or The Internet Hockey Database == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1996-yilda tugʻilganlar]] qyf4hcfo956lwg52pz33b9ddbt176uh 2816171 2816170 2022-08-28T16:16:36Z ShohjahonSobirov 73332 /* Karyera statistikasi */ wikitext text/x-wiki {{Xokkeychi bilgiqutisi | name = McKenna_Brand | image = McKenna_Brand.jpg | image_size = 230px | alt = | caption = McKenna Brand Boston Pride uchun o'ynamoqda 11-18-2018 | birth_date = {{birth date and age|1996|5|18|mf=y}} | birth_place = [[Park Rapids]], [[Minnesota]], U.S. | death_date = | death_place = | height_cm = 168 | weight_lb = | position = [[Forward (ice hockey)|Hujumchi]] | shoots = Chap | league = [[Premier Hockey Federation|PHF]] | team = [[Boston Pride]] | played_for = [[Northeastern Huskies women's ice hockey|Northeastern Huskies]] | ntl_team = | draft = | draft_year = | draft_team = | career_start = 2018 | career_end = }} <span></span><templatestyles src="Module:Infobox/styles.css"></templatestyles> '''McKenna Brand''' — Amerikalik xokkeychi hozirda Premer Xokkey Federatsiyasining (PHF) Boston Pride jamoasida oʻynamoqda. == Karyera == Shimoli-sharqiy universiteti bilan toʻrt mavsumda Brand 150 oʻyinda 111 ball toʻpladi, 2017-yilda birinchi jamoa yulduzi deb topildi va ikki marta Akademik jamoa safiga kiritildi. 2017-yilda uning jamoasi Xokkey East jamoasi bilan bir nechta yirik turnirlarda gʻalaba qozondi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://nuhuskies.com/sports/womens-ice-hockey/roster/mckenna-brand/4801|sarlavha=McKenna Brand - Women's Ice Hockey}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bostonherald.com/2018/03/05/mckenna-brand-led-northeastern-scores-first-womens-hockey-east-title/|sarlavha=McKenna Brand-led Northeastern scores first Women's Hockey East title|sana=5 March 2018}}</ref> 2017-yilda u Metropolitan Riveters tomonidan NWHL loyihasida 11-oʻrinni egallashga muvaffaq boʻldi, ammo 2018-yilda Boston Pride jamoasi bilan shartnoma imzolashga qaror qildi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://thehockeywriters.com/boston-pride-sign-mckenna-brand/|sarlavha=Pride Sign 2017 11th Overall Selection McKenna Brand|sana=17 August 2018}}</ref> Oʻzining birinchi professional mavsumida u Pride jamoasi uchun 16 oʻyinda 17 ochko toʻplashga muvaffaq boʻlgan va ligada beshinchi oʻrinni egallagan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.theicegarden.com/2019/10/23/20928033/on-mckenna-brand-the-boston-pride-rising-superstar-nwhl-northeastern-university|sarlavha=On Brand: The Boston Pride's rising superstar|sana=23 October 2019}}</ref> Oʻsha yili u NWHLning yilning eng yaxshi xokkeychisi sovrini uchun finalist deb topildi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://thehockeynews.com/news/article/sophomore-sniper-mckenna-brand-is-done-with-being-one-of-the-nwhls-best-kept-secrets|sarlavha=Sophomore sniper McKenna Brand is done with being one of the NWHL's best-kept secrets}}</ref> Keyingi yil u 24 oʻyinda 36 ochko toʻplashga muvaffaq boʻlgan va uchinchi eng koʻp toʻpurar xokkeychisi boʻlgan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bostonherald.com/2019/12/01/on-brand-mckenna-brand-surging-in-second-year-as-a-pro/|sarlavha=On Brand: McKenna Brand surging in second year as a pro|sana=December 2019}}</ref> 2020-yilda u NWHL All-Star oʻyinida Dempsey jamoasiga sardor etib tayinlandi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.theicegarden.com/2020/2/7/21123065/how-to-watch-2020-nwhl-all-star-game-weekend-preview-twitch-womens-hockey-boston|sarlavha=2020 NWHL All-Star Weekend Preview|sana=7 February 2020}}</ref> === Xalqaro === 2013-yilda u AQSH milliy xokkey jamoasida AQSH-Kanada 18 yoshgacha boʻlganlar seriyasida 3 ta oʻyin oʻtkazdi. == Shaxsiy hayot == Xokkeydan tashqari, Brand sogʻliqni saqlash fanlari boʻyicha ilmiy darajasini olgan. Uning katta akasi hozirda Sent-Cloud Huskies jamoasida xokkey oʻynab kelmoqda.<ref>{{Veb manbasi|url=https://scsuhuskies.com/sports/mens-ice-hockey/roster/chase-brand/4882|sarlavha=Chase Brand - Men's Ice Hockey}}</ref> == Karyera statistikasi ==¹ {| border="0" cellpadding="1" cellspacing="0" style="text-align:center; width:60em" ! colspan="3" bgcolor="#ffffff" | ! rowspan="99" bgcolor="#ffffff" | ! colspan="5" | Muntazam mavsum ! rowspan="99" bgcolor="#ffffff" | ! colspan="5" | Pley-off |- bgcolor="#e0e0e0" ! Mavsum ! Jamoa ! Liga ! GP ! G ! A ! Pts ! PIM ! GP ! G ! A ! Pts ! PIM |- | 2018-19 | Boston Pride | NWHL | 16 | 6 | 11 | 17 | 6 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 |- bgcolor="#f0f0f0" | 2019-20 | Boston Pride | NWHL | 24 | 19 | 17 | 36 | 14 | 1 | 0 | 1 | 1 | 0 |- | 2020-21 | Boston Pride | NWHL | 7 | 3 | 4 | 7 | 4 | 2 | 1 | 1 | 2 | 2 |- bgcolor="#f0f0f0" | 2021-22 | Boston Pride | PHF | 20 | 5 | 10 | 15 | 6 | 3 | 0 | 3 | 3 | 0 |- bgcolor="#e0e0e0" ! colspan="3" | NWHL/PHF jami ! 67 ! 33 ! 42 ! 75 ! 30 ! 7 ! 1 ! 5 ! 6 ! 2 |} {{Xokkeychi statistikasi}} == Chempionatlar == {| class="wikitable" !Chempionatlar |- | 2021 Isobel kubogi chempioni |- | 2022 Isobel kubogi chempioni |- |} == Havolalar == * Biographical information and career statistics from Eliteprospects.com, or The Internet Hockey Database == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1996-yilda tugʻilganlar]] breubgk8wswhj6k834p16a5sl0b9yf5 2816177 2816171 2022-08-28T16:21:40Z ShohjahonSobirov 73332 /* Shaxsiy hayot */ wikitext text/x-wiki {{Xokkeychi bilgiqutisi | name = McKenna_Brand | image = McKenna_Brand.jpg | image_size = 230px | alt = | caption = McKenna Brand Boston Pride uchun o'ynamoqda 11-18-2018 | birth_date = {{birth date and age|1996|5|18|mf=y}} | birth_place = [[Park Rapids]], [[Minnesota]], U.S. | death_date = | death_place = | height_cm = 168 | weight_lb = | position = [[Forward (ice hockey)|Hujumchi]] | shoots = Chap | league = [[Premier Hockey Federation|PHF]] | team = [[Boston Pride]] | played_for = [[Northeastern Huskies women's ice hockey|Northeastern Huskies]] | ntl_team = | draft = | draft_year = | draft_team = | career_start = 2018 | career_end = }} <span></span><templatestyles src="Module:Infobox/styles.css"></templatestyles> '''McKenna Brand''' — Amerikalik xokkeychi hozirda Premer Xokkey Federatsiyasining (PHF) Boston Pride jamoasida oʻynamoqda. == Karyera == Shimoli-sharqiy universiteti bilan toʻrt mavsumda Brand 150 oʻyinda 111 ball toʻpladi, 2017-yilda birinchi jamoa yulduzi deb topildi va ikki marta Akademik jamoa safiga kiritildi. 2017-yilda uning jamoasi Xokkey East jamoasi bilan bir nechta yirik turnirlarda gʻalaba qozondi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://nuhuskies.com/sports/womens-ice-hockey/roster/mckenna-brand/4801|sarlavha=McKenna Brand - Women's Ice Hockey}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bostonherald.com/2018/03/05/mckenna-brand-led-northeastern-scores-first-womens-hockey-east-title/|sarlavha=McKenna Brand-led Northeastern scores first Women's Hockey East title|sana=5 March 2018}}</ref> 2017-yilda u Metropolitan Riveters tomonidan NWHL loyihasida 11-oʻrinni egallashga muvaffaq boʻldi, ammo 2018-yilda Boston Pride jamoasi bilan shartnoma imzolashga qaror qildi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://thehockeywriters.com/boston-pride-sign-mckenna-brand/|sarlavha=Pride Sign 2017 11th Overall Selection McKenna Brand|sana=17 August 2018}}</ref> Oʻzining birinchi professional mavsumida u Pride jamoasi uchun 16 oʻyinda 17 ochko toʻplashga muvaffaq boʻlgan va ligada beshinchi oʻrinni egallagan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.theicegarden.com/2019/10/23/20928033/on-mckenna-brand-the-boston-pride-rising-superstar-nwhl-northeastern-university|sarlavha=On Brand: The Boston Pride's rising superstar|sana=23 October 2019}}</ref> Oʻsha yili u NWHLning yilning eng yaxshi xokkeychisi sovrini uchun finalist deb topildi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://thehockeynews.com/news/article/sophomore-sniper-mckenna-brand-is-done-with-being-one-of-the-nwhls-best-kept-secrets|sarlavha=Sophomore sniper McKenna Brand is done with being one of the NWHL's best-kept secrets}}</ref> Keyingi yil u 24 oʻyinda 36 ochko toʻplashga muvaffaq boʻlgan va uchinchi eng koʻp toʻpurar xokkeychisi boʻlgan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bostonherald.com/2019/12/01/on-brand-mckenna-brand-surging-in-second-year-as-a-pro/|sarlavha=On Brand: McKenna Brand surging in second year as a pro|sana=December 2019}}</ref> 2020-yilda u NWHL All-Star oʻyinida Dempsey jamoasiga sardor etib tayinlandi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.theicegarden.com/2020/2/7/21123065/how-to-watch-2020-nwhl-all-star-game-weekend-preview-twitch-womens-hockey-boston|sarlavha=2020 NWHL All-Star Weekend Preview|sana=7 February 2020}}</ref> === Xalqaro === 2013-yilda u AQSH milliy xokkey jamoasida AQSH-Kanada 18 yoshgacha boʻlganlar seriyasida 3 ta oʻyin oʻtkazdi. == Shaxsiy hayot == Xokkeydan tashqari, Brand sogʻliqni saqlash fanlari boʻyicha ilmiy darajasini olgan. Uning katta akasi hozirda Sent-Cloud Huskies jamoasida xokkey oʻynab kelmoqda.<ref>{{Veb manbasi|url=https://scsuhuskies.com/sports/mens-ice-hockey/roster/chase-brand/4882|sarlavha=Chase Brand - Men's Ice Hockey}}</ref> == Karyera statistikasi == {| border="0" cellpadding="1" cellspacing="0" style="text-align:center; width:60em" ! colspan="3" bgcolor="#ffffff" | ! rowspan="99" bgcolor="#ffffff" | ! colspan="5" | Muntazam mavsum ! rowspan="99" bgcolor="#ffffff" | ! colspan="5" | Pley-off |- bgcolor="#e0e0e0" ! Mavsum ! Jamoa ! Liga ! GP ! G ! A ! Pts ! PIM ! GP ! G ! A ! Pts ! PIM |- | 2018-19 | Boston Pride | NWHL | 16 | 6 | 11 | 17 | 6 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 |- bgcolor="#f0f0f0" | 2019-20 | Boston Pride | NWHL | 24 | 19 | 17 | 36 | 14 | 1 | 0 | 1 | 1 | 0 |- | 2020-21 | Boston Pride | NWHL | 7 | 3 | 4 | 7 | 4 | 2 | 1 | 1 | 2 | 2 |- bgcolor="#f0f0f0" | 2021-22 | Boston Pride | PHF | 20 | 5 | 10 | 15 | 6 | 3 | 0 | 3 | 3 | 0 |- bgcolor="#e0e0e0" ! colspan="3" | NWHL/PHF jami ! 67 ! 33 ! 42 ! 75 ! 30 ! 7 ! 1 ! 5 ! 6 ! 2 |} {{Xokkeychi statistikasi}} == Chempionatlar == {| class="wikitable" !Chempionatlar |- | 2021 Isobel kubogi chempioni |- | 2022 Isobel kubogi chempioni |- |} == Havolalar == * Biographical information and career statistics from Eliteprospects.com, or The Internet Hockey Database == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1996-yilda tugʻilganlar]] 4dmtaakninndl6ieyl1fwfc453mazfi 2816179 2816177 2022-08-28T16:22:21Z ShohjahonSobirov 73332 /* Karyera statistikasi */ wikitext text/x-wiki {{Xokkeychi bilgiqutisi | name = McKenna_Brand | image = McKenna_Brand.jpg | image_size = 230px | alt = | caption = McKenna Brand Boston Pride uchun o'ynamoqda 11-18-2018 | birth_date = {{birth date and age|1996|5|18|mf=y}} | birth_place = [[Park Rapids]], [[Minnesota]], U.S. | death_date = | death_place = | height_cm = 168 | weight_lb = | position = [[Forward (ice hockey)|Hujumchi]] | shoots = Chap | league = [[Premier Hockey Federation|PHF]] | team = [[Boston Pride]] | played_for = [[Northeastern Huskies women's ice hockey|Northeastern Huskies]] | ntl_team = | draft = | draft_year = | draft_team = | career_start = 2018 | career_end = }} <span></span><templatestyles src="Module:Infobox/styles.css"></templatestyles> '''McKenna Brand''' — Amerikalik xokkeychi hozirda Premer Xokkey Federatsiyasining (PHF) Boston Pride jamoasida oʻynamoqda. == Karyera == Shimoli-sharqiy universiteti bilan toʻrt mavsumda Brand 150 oʻyinda 111 ball toʻpladi, 2017-yilda birinchi jamoa yulduzi deb topildi va ikki marta Akademik jamoa safiga kiritildi. 2017-yilda uning jamoasi Xokkey East jamoasi bilan bir nechta yirik turnirlarda gʻalaba qozondi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://nuhuskies.com/sports/womens-ice-hockey/roster/mckenna-brand/4801|sarlavha=McKenna Brand - Women's Ice Hockey}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bostonherald.com/2018/03/05/mckenna-brand-led-northeastern-scores-first-womens-hockey-east-title/|sarlavha=McKenna Brand-led Northeastern scores first Women's Hockey East title|sana=5 March 2018}}</ref> 2017-yilda u Metropolitan Riveters tomonidan NWHL loyihasida 11-oʻrinni egallashga muvaffaq boʻldi, ammo 2018-yilda Boston Pride jamoasi bilan shartnoma imzolashga qaror qildi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://thehockeywriters.com/boston-pride-sign-mckenna-brand/|sarlavha=Pride Sign 2017 11th Overall Selection McKenna Brand|sana=17 August 2018}}</ref> Oʻzining birinchi professional mavsumida u Pride jamoasi uchun 16 oʻyinda 17 ochko toʻplashga muvaffaq boʻlgan va ligada beshinchi oʻrinni egallagan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.theicegarden.com/2019/10/23/20928033/on-mckenna-brand-the-boston-pride-rising-superstar-nwhl-northeastern-university|sarlavha=On Brand: The Boston Pride's rising superstar|sana=23 October 2019}}</ref> Oʻsha yili u NWHLning yilning eng yaxshi xokkeychisi sovrini uchun finalist deb topildi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://thehockeynews.com/news/article/sophomore-sniper-mckenna-brand-is-done-with-being-one-of-the-nwhls-best-kept-secrets|sarlavha=Sophomore sniper McKenna Brand is done with being one of the NWHL's best-kept secrets}}</ref> Keyingi yil u 24 oʻyinda 36 ochko toʻplashga muvaffaq boʻlgan va uchinchi eng koʻp toʻpurar xokkeychisi boʻlgan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bostonherald.com/2019/12/01/on-brand-mckenna-brand-surging-in-second-year-as-a-pro/|sarlavha=On Brand: McKenna Brand surging in second year as a pro|sana=December 2019}}</ref> 2020-yilda u NWHL All-Star oʻyinida Dempsey jamoasiga sardor etib tayinlandi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.theicegarden.com/2020/2/7/21123065/how-to-watch-2020-nwhl-all-star-game-weekend-preview-twitch-womens-hockey-boston|sarlavha=2020 NWHL All-Star Weekend Preview|sana=7 February 2020}}</ref> === Xalqaro === 2013-yilda u AQSH milliy xokkey jamoasida AQSH-Kanada 18 yoshgacha boʻlganlar seriyasida 3 ta oʻyin oʻtkazdi. == Shaxsiy hayot == Xokkeydan tashqari, Brand sogʻliqni saqlash fanlari boʻyicha ilmiy darajasini olgan. Uning katta akasi hozirda Sent-Cloud Huskies jamoasida xokkey oʻynab kelmoqda.<ref>{{Veb manbasi|url=https://scsuhuskies.com/sports/mens-ice-hockey/roster/chase-brand/4882|sarlavha=Chase Brand - Men's Ice Hockey}}</ref> == Karyera statistikasi == {{Xokkeychi statistikasi}} {| border="0" cellpadding="1" cellspacing="0" style="text-align:center; width:60em" ! colspan="3" bgcolor="#ffffff" | ! rowspan="99" bgcolor="#ffffff" | ! colspan="5" | Muntazam mavsum ! rowspan="99" bgcolor="#ffffff" | ! colspan="5" | Pley-off |- bgcolor="#e0e0e0" ! Mavsum ! Jamoa ! Liga ! GP ! G ! A ! Pts ! PIM ! GP ! G ! A ! Pts ! PIM |- | 2018-19 | Boston Pride | NWHL | 16 | 6 | 11 | 17 | 6 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 |- bgcolor="#f0f0f0" | 2019-20 | Boston Pride | NWHL | 24 | 19 | 17 | 36 | 14 | 1 | 0 | 1 | 1 | 0 |- | 2020-21 | Boston Pride | NWHL | 7 | 3 | 4 | 7 | 4 | 2 | 1 | 1 | 2 | 2 |- bgcolor="#f0f0f0" | 2021-22 | Boston Pride | PHF | 20 | 5 | 10 | 15 | 6 | 3 | 0 | 3 | 3 | 0 |- bgcolor="#e0e0e0" ! colspan="3" | NWHL/PHF jami ! 67 ! 33 ! 42 ! 75 ! 30 ! 7 ! 1 ! 5 ! 6 ! 2 |} == Chempionatlar == {| class="wikitable" !Chempionatlar |- | 2021 Isobel kubogi chempioni |- | 2022 Isobel kubogi chempioni |- |} == Havolalar == * Biographical information and career statistics from Eliteprospects.com, or The Internet Hockey Database == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1996-yilda tugʻilganlar]] 7c42vu8vq7k1hb5fl2ivtw6iyrgpkk0 2816226 2816179 2022-08-28T16:51:04Z ShohjahonSobirov 73332 /* Karyera statistikasi */ wikitext text/x-wiki {{Xokkeychi bilgiqutisi | name = McKenna_Brand | image = McKenna_Brand.jpg | image_size = 230px | alt = | caption = McKenna Brand Boston Pride uchun o'ynamoqda 11-18-2018 | birth_date = {{birth date and age|1996|5|18|mf=y}} | birth_place = [[Park Rapids]], [[Minnesota]], U.S. | death_date = | death_place = | height_cm = 168 | weight_lb = | position = [[Forward (ice hockey)|Hujumchi]] | shoots = Chap | league = [[Premier Hockey Federation|PHF]] | team = [[Boston Pride]] | played_for = [[Northeastern Huskies women's ice hockey|Northeastern Huskies]] | ntl_team = | draft = | draft_year = | draft_team = | career_start = 2018 | career_end = }} <span></span><templatestyles src="Module:Infobox/styles.css"></templatestyles> '''McKenna Brand''' — Amerikalik xokkeychi hozirda Premer Xokkey Federatsiyasining (PHF) Boston Pride jamoasida oʻynamoqda. == Karyera == Shimoli-sharqiy universiteti bilan toʻrt mavsumda Brand 150 oʻyinda 111 ball toʻpladi, 2017-yilda birinchi jamoa yulduzi deb topildi va ikki marta Akademik jamoa safiga kiritildi. 2017-yilda uning jamoasi Xokkey East jamoasi bilan bir nechta yirik turnirlarda gʻalaba qozondi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://nuhuskies.com/sports/womens-ice-hockey/roster/mckenna-brand/4801|sarlavha=McKenna Brand - Women's Ice Hockey}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bostonherald.com/2018/03/05/mckenna-brand-led-northeastern-scores-first-womens-hockey-east-title/|sarlavha=McKenna Brand-led Northeastern scores first Women's Hockey East title|sana=5 March 2018}}</ref> 2017-yilda u Metropolitan Riveters tomonidan NWHL loyihasida 11-oʻrinni egallashga muvaffaq boʻldi, ammo 2018-yilda Boston Pride jamoasi bilan shartnoma imzolashga qaror qildi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://thehockeywriters.com/boston-pride-sign-mckenna-brand/|sarlavha=Pride Sign 2017 11th Overall Selection McKenna Brand|sana=17 August 2018}}</ref> Oʻzining birinchi professional mavsumida u Pride jamoasi uchun 16 oʻyinda 17 ochko toʻplashga muvaffaq boʻlgan va ligada beshinchi oʻrinni egallagan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.theicegarden.com/2019/10/23/20928033/on-mckenna-brand-the-boston-pride-rising-superstar-nwhl-northeastern-university|sarlavha=On Brand: The Boston Pride's rising superstar|sana=23 October 2019}}</ref> Oʻsha yili u NWHLning yilning eng yaxshi xokkeychisi sovrini uchun finalist deb topildi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://thehockeynews.com/news/article/sophomore-sniper-mckenna-brand-is-done-with-being-one-of-the-nwhls-best-kept-secrets|sarlavha=Sophomore sniper McKenna Brand is done with being one of the NWHL's best-kept secrets}}</ref> Keyingi yil u 24 oʻyinda 36 ochko toʻplashga muvaffaq boʻlgan va uchinchi eng koʻp toʻpurar xokkeychisi boʻlgan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bostonherald.com/2019/12/01/on-brand-mckenna-brand-surging-in-second-year-as-a-pro/|sarlavha=On Brand: McKenna Brand surging in second year as a pro|sana=December 2019}}</ref> 2020-yilda u NWHL All-Star oʻyinida Dempsey jamoasiga sardor etib tayinlandi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.theicegarden.com/2020/2/7/21123065/how-to-watch-2020-nwhl-all-star-game-weekend-preview-twitch-womens-hockey-boston|sarlavha=2020 NWHL All-Star Weekend Preview|sana=7 February 2020}}</ref> === Xalqaro === 2013-yilda u AQSH milliy xokkey jamoasida AQSH-Kanada 18 yoshgacha boʻlganlar seriyasida 3 ta oʻyin oʻtkazdi. == Shaxsiy hayot == Xokkeydan tashqari, Brand sogʻliqni saqlash fanlari boʻyicha ilmiy darajasini olgan. Uning katta akasi hozirda Sent-Cloud Huskies jamoasida xokkey oʻynab kelmoqda.<ref>{{Veb manbasi|url=https://scsuhuskies.com/sports/mens-ice-hockey/roster/chase-brand/4882|sarlavha=Chase Brand - Men's Ice Hockey}}</ref> == Karyera statistikasi == {{Xokkeychi statistikasi}} {| border="0" cellpadding="1" cellspacing="0" style="text-align:center; width:60em" ! colspan="3" bgcolor="#ffffff" | ! rowspan="99" bgcolor="#ffffff" | ! colspan="5" | Muntazam mavsum ! rowspan="99" bgcolor="#ffffff" | ! colspan="5" | Pley-off |- bgcolor="#e0e0e0" ! Mavsum ! Jamoa ! Liga ! GP ! G ! A ! Pts ! PIM ! GP ! G ! A ! Pts ! PIM |- | 2018-19 | Boston Pride | NWHL | 16 | 6 | 11 | 17 | 6 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 |- bgcolor="#f0f0f0" | 2019-20 | Boston Pride | NWHL | 24 | 19 | 17 | 36 | 14 | 1 | 0 | 1 | 1 | 0 |- | 2020-21 | Boston Pride | NWHL | 7 | 3 | 4 | 7 | 4 | 2 | 1 | 1 | 2 | 2 |- bgcolor="#f0f0f0" | 2021-22 | Boston Pride | PHF | 20 | 5 | 10 | 15 | 6 | 3 | 0 | 3 | 3 | 0 |- bgcolor="#e0e0e0" ! colspan="3" | NWHL/PHF jami ! 67 ! 33 ! 42 ! 75 ! 30 ! 7 ! 1 ! 5 ! 6 ! 2 |} == Chempionatlar == {| class="wikitable" !Chempionatlar |- | 2021 Isobel kubogi chempioni |- | 2022 Isobel kubogi chempioni |- |} == Havolalar == * Biographical information and career statistics from Eliteprospects.com, or The Internet Hockey Database == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1996-yilda tugʻilganlar]] d6lr1xyz3gbrvrvftpbq32xpm996rya Dota 2 0 771967 2816959 2781176 2022-08-29T07:20:57Z Young Economist7 75200 wikitext text/x-wiki {{tahrirlanmoqda}} {{Kompyuter oʻyini|title=Dota 2|image=[[File:Dota 2 - cropped logo.jpg|Dota 2]]|developer=Valve|publisher=Valve|released=2013-yil 9-oktabr|genre=[[Strategiya]], [[MOBA]]|platforms=[[Windows]], [[Linux]], [[MacOS]]|designer=[[IceFrog]]|engine=[[Source 2]]|version=7.31d|site=www.dota2.com}} '''''Dota 2''''' — bu [[Valve]] korporatsiyasi tomonidan ishlab chiqarilgan [[MOBA]] (Multiplayer Online Battle Arena) janridagi oʻyin. Dota 2 ''[[Defense of the Ancients|DotA]]''ning davomi boʻlib, ''Warcraft III: Reign of Chaos'' va uning qoʻshimcha qismi ''[[Warcraft III: The Frozen Throne]]'' uchun maxsus xarita hisoblanadi. Har bir oʻyinda besh oʻyinchidan iborat ikkita jamoa ishtirok etadi, ular „qahramonlar“ni — turli xil qobiliyatlarga ega shaxslarni boshqarishadi. Bir jamoa yaxshilik tomon uchun oʻynaydi (The Radiant), ikkinchisi — yovuzlar uchun (The Dire). Uchrashuvda gʻalaba qozonish uchun jamoa maxsus obyektni — dushman tomoniga tegishli „qal’ani“ (asosiy binoni) vayron qilishi va oʻz „qal’asini“ vayronagarchilikdan himoya qilishi kerak. ''Dota 2'' [[Free-to-play|free-to-play]] modelida ishlaydi. ''[[:ru:Defense_of_the_Ancients|Defense of the Ancients]]'' singari, ''Dota 2'' real vaqtda boshqariluvchi strategiya (RTS) hisoblanib, [[Kompyuter sichqoni|sichqoncha]] va [[Klaviatura turlari|klaviatura]] boshqaruvlaridan va izometrik koʻrinishni imitatsiya qiluvchi masofaviy koʻrinishdan foydalanadi<ref name="Beginner">{{Veb manbasi|url=http://www.pcinvasion.com/a-beginners-guide-to-dota-2-part-one-the-basics|sarlavha=A Beginner's Guide to Dota 2: Part One – The Basics|ish=PC Invasion|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160811042437/http://www.pcinvasion.com/a-beginners-guide-to-dota-2-part-one-the-basics|arxivsana=2016-08-11|kirish sanasi=2016-08-01}}</ref><ref name="Comparison of Dota 2 and LoL">{{Veb manbasi|url=http://www.pcgamer.com/a-comprehensive-comparison-of-dota-2-and-league-of-legends/|sarlavha=A comprehensive comparison of Dota 2 and League of Legends|ish=PC Gamer|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160801041929/http://www.pcgamer.com/a-comprehensive-comparison-of-dota-2-and-league-of-legends/|arxivsana=2016-08-01|kirish sanasi=2016-08-03}}</ref>. Oʻyinda onlayn-xaridlar amalga oshirish imkoni mavjud. ''Dota 2'' qahramonlar uchun maxsus oʻyin rejimlari, turli xarita turlari va personajlar uchun maxsus narsalar yaratish hamda Steam ustaxonasi yordamida ularni ''Dota 2'' ga qoʻshish imkoniyatini beradi. ''Dota 2 Steamdagi'' eng mashhur o‘yinlardan biri bo‘lib, o‘zining takrorlanmasligi, ishlab chiqarish sifati va o‘zidan oldingi o‘yindan (DotA) ham qiziqarliroq bo'lganligi uchun tanqidchilardan ijobiy baho olgan<ref>{{Veb manbasi|til=en|url=http://www.hardcoregamer.com/2016/01/09/dota-2-hits-one-million-concurrent-users-on-new-engine/186454/|sarlavha=Dota 2 Hits One Million Concurrent Users on New Engine|muallif=Matt Whittaker|nashriyot=Hardcore Gamer|kirish sanasi=2016-09-04|arxivsana=2016-07-14|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160714063853/http://www.hardcoregamer.com/2016/01/09/dota-2-hits-one-million-concurrent-users-on-new-engine/186454/}}</ref>. Oʻyinning asosiy kamchiliklari orasida oʻrganish qiyinligi hisoblanadi. ''Dota 2'' — bu butun dunyo boʻylab professional jamoalar turli ligalar va turnirlarda raqobatlashadigan faol kibersport yo'nalishi hisoblanadi. Dota 2 o'yinidagi eng mashhur turnirlarining mukofot jamgʻarmasi millionlab dollarni tashkil etadi, bu musobaqalar bir necha marta kibersport tarixida eng katta jamgʻarmaga ega turnirlar qatoriga kirgan<ref name="ti3vp">{{Veb manbasi|url=http://www.virtuspro.org/news/dota2/The-Inernational-3-krupneyshiy-turnir-v-istorii/#axzz2bApaEODJ|sarlavha=The International 3 - крупнейший турнир в истории киберспорта|nashriyot=virtuspro.org|arxivurl=https://www.webcitation.org/6JFAwaRRr?url=http://www.virtuspro.org/news/dota2/The-Inernational-3-krupneyshiy-turnir-v-istorii/#axzz2bApaEODJ|arxivsana=2013-08-29|kirish sanasi=2013-08-24}}</ref><ref name="ti6yahoo">{{Veb manbasi|til=en|url=https://esports.yahoo.com/international-6-now-boasts-largest-000000286.html|sarlavha=The International 6 now boasts the largest esports prize pool of all time|muallif=Dylan Walker|sana=2016-07-27|nashriyot=esports.yahoo.com|kirish sanasi=2016-09-03|arxivsana=2016-08-25|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160825194259/https://esports.yahoo.com/international-6-now-boasts-largest-000000286.html}}</ref>. Oʻyindagi eng yirik musobaqa har yili Valve tomonidan oʻtkaziladigan The International hisoblanadi. 2017/2018 yilgi mavsumdan boshlab, Valve professional liga — Dota Pro Circuit ni ham tashkil qiladi. Dota 2 ning katta turnirlari video striming xizmatlarida efirga uzatiladi, baʼzan bir vaqtning oʻzida milliondan ortiq tomoshabinni qamrab oladi<ref name="1mln">{{Veb manbasi|url=http://www.gamespot.com/articles/the-international-hits-1-million-concurrent-viewers/1100-6412911/|sarlavha=The International hits 1 million concurrent viewers|muallif=Eddie Makuch|sana=2013-08-13|nashriyot=[[Gamespot]]|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160904040707/http://www.gamespot.com/articles/the-international-hits-1-million-concurrent-viewers/1100-6412911/|arxivsana=2016-09-04|kirish sanasi=2016-09-04}}</ref>. == Oʻyinning ishlab chiqarilishi == {|class="wikitable" |+ [[Microsoft Windows]]<ref>{{Cite web |lang=en |url=http://www.systemrequirementslab.com/CYRI/Requirements/dota-2/11352 |title=System Requirements for Dota 2 |publisher=System Requirements Lab |archive-url=https://www.webcitation.org/6HWH0C66j?url=http://www.systemrequirementslab.com/CYRI/Requirements/dota-2/11352 |archive-date=2013-06-20 |access-date=2013-06-20 |deadlink=yes}}</ref> uchun minimum tizim talablari |- |[[Operatsion tizim]] ||[[Windows 7]] |- |[[Markaziy protsessor]] ||[[Pentium Dual-Core|Intel Pentium Dual-core]], [[AMD]] 2.8 gers |- |[[RAM]] hajmi ||4 [[Gigabayt|GB]] |- |Ovoz || [[DirectX]] 9.0 |- |Videokarta || [[nVidia]] GeForce 8600/9600GT, [[ATI]]/[[AMD]] Radeon HD2600/3600 |- |Qattiq diskdagi boʻsh joy hajmi || 15 [[Gigabayt|GB]] |- |Tarmoq || Internet |} ''Dota'' seriyali oʻyinlar tarixi 2003 yilda Eul taxallusiga ega ishlab chiquvchi tomonidan yaratilgan ''Warcraft III: Reign of Chaos'' oʻyinining maxsus modifikatsiyasi boʻlgan ''[[Defense of the Ancients|Defence of Ancients]]'' (''DotA'') bilan boshlandi<ref name="gotfragpg1">{{Veb manbasi|til=en|url=http://www.gotfrag.com/war/story/31052/|sarlavha=Defense of the Ancients 101|muallif=Kevin Tok|sana=2006-01-25|nashriyot=GotFrag|arxivurl=https://web.archive.org/web/20090624132302/http://www.gotfrag.com/war/story/31052/|arxivsana=2009-06-24|kirish sanasi=2016-09-25}}</ref><ref name="gamasutra-postmortem" />. ''Warcraft III'' uchun ''[[Warcraft III: The Frozen Throne|The Frozen Throne]]'' deb nomlangan qo‘shimcha qism o‘sha yilning oxirida chiqdi. Oʻyinning keyingi rivojlanishida DotA ''seriyasidagi modlar'' mashhurlik uchun raqobatlasha boshlashdi. Eng muvaffaqiyatli Guinsoo taxallusiga ega ishlab chiqaruvchi Steve Feak<ref>{{Veb manbasi|til=es|url=http://archivo.eluniverso.com/2008/02/18/0001/1064/6A3DF09D9C2C4E69B5283998D4AE2B29.aspx|sarlavha=Vida: El top 5|ish=El Universo|sana=2008-02-18|arxivurl=https://web.archive.org/web/20090614022541/http://archivo.eluniverso.com/2008/02/18/0001/1064/6A3DF09D9C2C4E69B5283998D4AE2B29.aspx|arxivsana=2009-06-14|kirish sanasi=2014-01-08}}</ref> tomonidan ishlab chiqilgan ''DotA: Allstars'' boʻldi va u oʻzining doʻsti Steve Mescon bilan DotA hamjamiyatining rasmiy veb-saytini va DotA-Allstars, LLCni<ref name="FeakMescon">{{Veb manbasi|url=http://www.pcgamer.com/2010/08/17/riot-games-dev-counter-files-dota-trademark/|sarlavha=Riot Games' dev counter-files "DotA" trademark|muallif=Josh Augustine|sana=2010-08-17|nashriyot=[[PC Gamer]]|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130203103306/http://www.pcgamer.com/2010/08/17/riot-games-dev-counter-files-dota-trademark/|arxivsana=2013-02-03}}</ref> yaratishda hamkorlik qildi. 2005 yilda Feak ''DotA: Allstars'' ustida ishlashni toʻxtatgach, uning doʻsti IceFrog shu oʻyinning dizayneriga aylandi<ref name="gamasutra-postmortem">{{Veb manbasi|url=http://www.gamasutra.com/view/feature/3966/postmortem_defense_of_the_ancients.php|sarlavha=Postmortem: Defense of the Ancients|muallif=Steve Feak, Steve Mescon|sana=2009-03-19|sahifalar=1–5|nashriyot=Gamasutra|arxivurl=https://web.archive.org/web/20101207055840/http://www.gamasutra.com/view/feature/3966/postmortem_defense_of_the_ancients.php|arxivsana=2010-12-07|kirish sanasi=2016-09-25}}</ref>. DotA mashhurligi sezilarli darajada oshdi, modifikatsiya dunyodagi eng mashhur modifikatsiyalaridan biri bo'ldi va 2008-yilga kelib u kibersport turiga aylandi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.gamasutra.com/php-bin/news_index.php?story=18863#.UTN861fohYQ|sarlavha=Analysis: Defense of the Ancients&nbsp;– An Underground Revolution|muallif=Michael Walbridge|sana=2008-06-12|nashriyot=Gamasutra|arxivurl=https://web.archive.org/web/20121013125257/http://www.gamasutra.com/php-bin/news_index.php?story=18863#.UTN871fohYQ|arxivsana=2012-10-13}}</ref>. 2009-yil may oyida Mescon bilan kelishmovchilik natijasida IceFrog playdota.com nomli yangi sayt ochdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.playdota.com/forums/blog.php?b=73|sarlavha=IceFrog.com: DotA Website News|muallif=IceFrog|sana=2009-04-14|nashriyot=PlayDotA.com|kirish sanasi=2016-09-25|arxivsana=2016-08-08|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160808232818/http://www.playdota.com/forums/blog.php?b=73}}</ref>. Valvening DotAga boʻlgan qiziqishi kompaniyaning bir qancha faxriy ishchilari, jumladan, ''Team Fortress'' dizayneri Robin Walker modning muxlislariga aylanib, uni faol oʻynashni boshlashganlarida paydo bo'ldi. Valve IceFrog bilan elektron pochta orqali DotA boʻyicha kelajakdagi rejalari haqida soʻrash niyatida bogʻlanadi va keyinchalik uni ''DotA''<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.youtube.com/watch?v=ZbLim542yWw|sarlavha=DOTA 2&nbsp;– Gamescom 2011 Interview (PC)|sana=2011-08-19|nashriyot=Gamespot|kirish sanasi=2016-09-25|arxivsana=2013-09-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130921060305/http://www.youtube.com/watch?v=ZbLim542yWw}}</ref><ref name="IGNDOTA2">{{Veb manbasi|url=http://www.ign.com/articles/2011/01/07/valves-next-game|sarlavha=Valve's Next Game|muallif=Charles Onyett|sana=2011-01-08|nashriyot=IGN|arxivurl=https://web.archive.org/web/20121109072424/http://www.ign.com/articles/2011/01/07/valves-next-game|arxivsana=2012-11-09}}</ref> ning davomini ishlab chiqishga rahbarlik qilish uchun yollaydi. IceFrog bu haqda birinchi marta 2009 yil oktyabr oyida oʻz blogida eʼlon qilgan edi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.playdota.com/forums/blog.php?b=264|sarlavha=Great News For DotA Fans|muallif=IceFrog|sana=2009-10-05|nashriyot=PlayDotA.com|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120723161030/http://www.playdota.com/forums/blog.php?b=264|arxivsana=2012-07-23}}</ref>. Valve 2010-yilning yozida Dota 2 tovar belgisiga ariza topshiradi<ref name="ignicefrog">{{Veb manbasi|til=en|url=http://www.ign.com/articles/2011/01/07/valves-next-game|sarlavha=Valve's Next Game|muallif=Charles Onyett|sana=2011-01-08|nashriyot=IGN|arxivurl=https://web.archive.org/web/20121109072424/http://www.ign.com/articles/2011/01/07/valves-next-game|arxivsana=2012-11-09}}</ref><ref name="HL-Ins_DotAReg">{{Veb manbasi|url=http://tarr.uspto.gov/servlet/tarr?regser=serial&entry=85102245|sarlavha=Trademark "DOTA"|muallif=Trademark Applications and Registrations Retrieval|sana=2010-08-06|arxivurl=https://www.webcitation.org/64wKn2dsL?url=http://tarr.uspto.gov/servlet/tarr?regser=serial|arxivsana=2012-01-24|kirish sanasi=2010-10-06}}</ref>. 2010-yil 13-oktyabrda ''Game Informer'' oʻyin portalida Dota 2 oʻyini 2011-yilda chiqarilishi eʼlon qilindi<ref name="ValveDota2">{{Veb manbasi|til=en|url=http://gameinformer.com/b/features/archive/2010/10/13/dota-2-announced-details.aspx|sarlavha=Valve's New Game Announced, Detailed: Dota 2|muallif=Adam Biessener|sana=2010-10-13|nashriyot=[[Game Informer]]|arxivurl=https://www.webcitation.org/68qKNrWxl?url=http://www.gameinformer.com/b/features/archive/2010/10/13/dota-2-announced-details.aspx|arxivsana=2012-07-01|kirish sanasi=2010-10-16}}</ref>. Yaqinlashib kelayotgan oʻyinning eʼlon qilinishi oʻyinga qiziqishning ortishiga olib keladi va shu sababli ''Game Informer'' serverlari haddan tashqari ko'p foydalanuvchilari sababli ishdan chiqadi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.gameinformer.com/b/podcasts/archive/2010/10/14/game-informer-show-dota-2-medal-of-honor.aspx|sarlavha=Game Informer Show 43: Dota 2, Medal of Honor|muallif=Matt Helgeson|sana=2010-10-14|nashriyot=[[Game Informer]]|arxivurl=https://web.archive.org/web/20121021224758/http://www.gameinformer.com/b/podcasts/archive/2010/10/14/game-informer-show-dota-2-medal-of-honor.aspx|arxivsana=2012-10-21}}</ref>. 2011-yil 15-avgustda Dota 2ning rasmiy blogida oʻyinining treyleri eʼlon qilindi<ref name=":0">{{Veb manbasi|url=http://ru.dota2.com/2011/08/dota-2-gamescon-трэйлер/|sarlavha=Трейлер Dota 2 gamescom|sana=2011-08-15|nashriyot=Dota 2 Blog|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170919231509/http://ru.dota2.com/2011/08/dota-2-gamescon-%D1%82%D1%80%D1%8D%D0%B9%D0%BB%D0%B5%D1%80/|arxivsana=2017-09-19|kirish sanasi=2011-08-16}}</ref>. ''Dota 2'' avvaliga ikki yil davomida beta-test rejimida boʻlganidan soʻng 2013-yil iyul oyida rasman Steam platformasiga joylashtirildi<ref name="relkotaku">{{Veb manbasi|til=en|url=http://kotaku.com/valve-finally-releases-dota-2-725489527|sarlavha=Valve Finally "Releases" DOTA 2|muallif=Patricia Hernandez|ish=[[Kotaku]]|sana=2013-06-09|kirish sanasi=2016-09-04|arxivsana=2013-08-31|arxivurl=https://www.webcitation.org/6JGt6JXzS?url=http://kotaku.com/valve-finally-releases-dota-2-725489527}}</ref><ref name=":1">{{Veb manbasi|til=en|url=http://www.joystiq.com/2013/07/10/dota-2-launching-now-officially/|sarlavha=Dota 2 launching now, officially|muallif=Alexander Sliwinski|sana=2013-07-10|nashriyot=[[Engadget]]|kirish sanasi=2016-09-04|arxivsana=2015-02-09|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150209055202/http://www.joystiq.com/2013/07/10/dota-2-launching-now-officially/}}</ref>. Dastlab, ''Dota 2'' "Source" oʻyin dvigatelida chiqarildi, shundan soʻng u 2015-yilda "Source 2" dvigateliga koʻchirildi va Dota 2 ushbu dvigatelda ishlaydigan birinchi oʻyin boʻldi<ref name=":2">{{Veb manbasi|til=en|url=http://www.ign.com/articles/2015/06/13/valve-announces-dota-2-reborn-open-beta-coming-next-week|sarlavha=Valve Announces Dota 2 Reborn|muallif=Michael Martin|ish=[[IGN]]|kirish sanasi=2016-09-04|arxivsana=2016-06-29|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160629144536/http://www.ign.com/articles/2015/06/13/valve-announces-dota-2-reborn-open-beta-coming-next-week}}</ref><ref name=":3">{{Veb manbasi|til=en|url=http://www.ign.com/articles/2015/09/09/dota-2-now-valves-first-ever-source-2-game|sarlavha=Dota 2 Now Valve's First Ever Source 2 Game|muallif=Seth Macy|sana=2015-09-09|nashriyot=IGN|kirish sanasi=2016-09-04|arxivsana=2015-09-10|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150910075128/http://www.ign.com/articles/2015/09/09/dota-2-now-valves-first-ever-source-2-game}}</ref>. ''"Dota"'' nomi dastlab franchayzing nomi sifatida sotib olinganida ko'pchilik unga modifikatsiyaning qisqartmasi sifatida qaralgan edi. Kompaniya xodimi Erik Johnsonning taʼkidlashicha, bu nom qisqartma emas, balki oʻyinning oʻziga ishora qiladi, chunki u kundalik nutqda qoʻllaniladi<ref name="IGNDOTA2"/>. ''Dota 2'' eʼlon qilinganidan koʻp oʻtmay, Valve ''Dota''<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.escapistmagazine.com/news/view/102727-Valve-Files-Trademark-for-DotA|sarlavha=Valve Files Trademark for ... DotA?|muallif=John Funk|sana=2010-10-13|nashriyot=The Escapist|arxivurl=https://web.archive.org/web/20121010222605/http://www.escapistmagazine.com/news/view/102727-Valve-Files-Trademark-for-DotA|arxivsana=2012-10-10}}</ref> nomli savdo belgisi uchun ariza berdi. 2011-yilda Gamescomda Valve bosh direktori Gabe Newell bu haqida izoh berib, allaqachon mashhur boʻlgan DotAning davomini ishlab chiqish uchun savdo belgisi kerakligini tushuntirdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.eurogamer.net/articles/2011-08-22-dota-trademark-blizzard-valve-respond|sarlavha=Dota trademark: Blizzard, Valve respond|muallif=Wesley Yin-Poole|sana=2011-08-22|nashriyot=[[Eurogamer]]|arxivurl=https://web.archive.org/web/20121024025815/http://www.eurogamer.net/articles/2011-08-22-dota-trademark-blizzard-valve-respond|arxivsana=2012-10-24}}</ref>. ''Dota'' nomini ommaviy domenga aylantirgandan soʻng, Feak va Mescon qarama-qarshi savdo belgisi DotA-Allstars, LLC nomidan „DOTA“ belgisini roʻyxatdan oʻtkazishdi<ref name="FeakMescon" /> . Blizzard Entertainment vitse-prezidenti Rob Pardo xuddi shunday tarzda ''DotA'' nomi modning oʻyinchilar hamjamiyatiga tegishli ekanligini aytdi. Blizzard DotA-Allstars, LLCni Riot Gamesdan sotib oldi va 2011-yil noyabr oyida Valvega qarshi eʼtiroz bildirdi, chunki Blizzardning ''Warcraft III World Editor'' va DotA-Allstars, LLCga egaligi butun franshizaga egalik huquqini daʼvo qilish uchun yetarli asos edi<ref name="BlizzardDOTA">{{Veb manbasi|url=http://kotaku.com/5883938/blizzard-and-valve-go-to-war-over-dota-name|sarlavha=Blizzard and Valve go to War Over DOTA Name|muallif=Luke Plunkett|sana=2012-02-10|nashriyot=Kotaku|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120604075718/http://kotaku.com/5883938/blizzard-and-valve-go-to-war-over-dota-name|arxivsana=2012-06-04}}</ref>. Mojaro 2012 yil may oyida hal qilindi; ''"Dota"'' savdo belgisidan tijorat maqsadlarida foydalanish Valve tomonidan saqlanib qolindi, uchinchi shaxslar tomonidan nomdan notijorat maqsadlarda foydalanishga ruxsat berildi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.gameinformer.com/b/news/archive/2012/05/11/valve-blizzard-reach-dota-trademark-agreement.aspx|sarlavha=Valve, Blizzard Reach DOTA Trademark Agreement|muallif=Jim Reilly|sana=2012-05-11|nashriyot=[[Game Informer]]|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120724090129/http://www.gameinformer.com/b/news/archive/2012/05/11/valve-blizzard-reach-dota-trademark-agreement.aspx|arxivsana=2012-07-24}}</ref>. ''Dota 2'' ni ishlab chiqish guruhining dastlabki maqsadi DotA''ning'' badiiy uslubini Source<ref name="ValveDota2"/> oʻyin dvigateliga moslashtirish edi. Tomonlarning nomlari <span lang="en">"The Sentinel"</span> va <span lang="en">"The Scourge"</span> — boshqa nomga bilan oʻzgartirildi: yorugʻ tomon "The Radiant" va qorongʻu tomon "The Dire". Moddagi qahramon nomlari, qobiliyatlari, artefaktlari va xarita dizayni asosan Blizzardga tegishli savdo belgilari tufayli baʼzi oʻzgarishlar bilan ''Dota 2'' da saqlanib qoldi. ''Dota 2'' dagi birinchi savol-javob sessiyasida IceFrog oʻyin modga asoslangan boʻlishi va avvalgisidan katta oʻzgarishlarga ega boʻlmasligi kerakligini tushuntirdi<ref name="IGNDOTA2"/>. Yangi oʻyinni yaratishga yordam berish uchun Valve DoTA hamjamiyatidan muhim hissa qoʻshuvchilarni, jumladan Eul va rassom Kendrik Limni yolladi <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.1up.com/previews/dota-2-valve-fanboys-developers|sarlavha=DOTA 2: How Valve Turned From Fanboys Into Developers For This Game|muallif=Francesco Dagostino|sana=2011-08-31|nashriyot=[[1UP.com]]|arxivurl=https://archive.is/20130303161821/http://www.1up.com/previews/dota-2-valve-fanboys-developers|arxivsana=2013-03-03|kirish sanasi=2016-09-30}}</ref>. ''Dota 2'' -da oʻyinchilar hamjamiyatining ishtirokida DotAni rivojlantirish anʼanasini davom ettirish uchun vaqti-vaqti bilan Valvedan tashqari manbalardan qoʻshimcha hissalar qoʻllanilgan <ref>{{Veb manbasi|url=http://blog.dota2.com/2010/11/dota-2-qa/|sarlavha=Dota 2 Q&A|muallif=IceFrog|ish=Dota 2 Official Blog|sana=2010-11-01|nashriyot=[[Valve|Valve Corporation]]|arxivurl=https://web.archive.org/web/20121010203245/http://blog.dota2.com/2010/11/dota-2-qa/|arxivsana=2012-10-10}}</ref>. ''Warcraft III: Reign of Chaos'' ning bastakorlaridan biri Jason Hayes, shuningdek, Tim Larkin ''Dota 2'' saundtrekini birgalikda yaratish uchun yollangan<ref name="ComposerHayes">{{Veb manbasi|url=http://www.destructoid.com/composer-jason-hayes-joins-audio-team-at-valve-209673.phtml|sarlavha=Composer Jason Hayes joins audio team at Valve|muallif=Jayson Napolitano|sana=2011-08-23|nashriyot=[[Destructoid]]|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120710131208/http://www.destructoid.com/composer-jason-hayes-joins-audio-team-at-valve-209673.phtml|arxivsana=2012-07-10}}</ref>. Oʻyin Half-Life yozuvchisi Marc Laidlaw, fantast yozuvchi Ted Kosmatka va Steam vakili Kris Katz tomonidan ishlab chiqilgan boʻlib, ular artefaktlarning yangi nomlarini yaratishgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.showmethegames.com/2014/10/31/interview-marc-laidlaw-writer-of-half-life-and-dota2/|sarlavha=Interview: Marc Laidlaw, writer of Half-Life and DOTA2|ish=showmethegames.com|kirish sanasi=2016-10-01|arxivsana=2016-07-29|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160729200246/http://www.showmethegames.com/2014/10/31/interview-marc-laidlaw-writer-of-half-life-and-dota2/}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.newrisingmedia.com/all/2012/11/23/interview-with-marc-laidlaw-the-writer-of-half-life.html|sarlavha=Interview With Marc Laidlaw: The Writer Of Half-Life|muallif=Jason England|ish=New Rising Media|kirish sanasi=2016-06-29|arxivsana=2016-07-10|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160710143340/http://www.newrisingmedia.com/all/2012/11/23/interview-with-marc-laidlaw-the-writer-of-half-life.html}}</ref>. Nolan North, Dave Fennoy, Jon St. John, Ellen McLain, Fred Tatasciore, Merle Dandridge, Jen Taylor<ref name="imdbcast">{{Veb manbasi|til=en|url=http://www.imdb.com/title/tt2290962/|sarlavha=Dota 2 (2013)|nashriyot=[[Internet Movie Database]]|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160930215226/http://www.imdb.com/title/tt2290962/|arxivsana=2016-10-01}}</ref> ''Dota 2'' ning ingliz tilidagi dublyajida ishtirok etishdi. === Oʻyinning taqdim etilishi === Valve ishlab chiquvchilari tomonidan oʻyin keng qamrovli sinovdan oʻtkazilganidan soʻng, ''Dota 2'' birinchi boʻlib 2011 yilda Gamescom taqdimotida oʻtkazilgan musobaqa The Internationalda ommaga taqdim etildi. Shu bilan birga, Valve oʻyinning yopiq beta-sinoviga taklifnomalar berishni boshladi, ularning birinchisi Gamescomda<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.ign.com/articles/2011/08/17/gamescom-when-do-we-get-to-play-dota-2|sarlavha=Gamescom: When Do We Get to Play Dota 2?|muallif=Charles Onyett|sana=2011-08-17|nashriyot=IGN|arxivurl=https://web.archive.org/web/20121109072438/http://www.ign.com/articles/2011/08/17/gamescom-when-do-we-get-to-play-dota-2|arxivsana=2012-11-09}}</ref> koʻp oʻtmay berildi. Tadbir davomida Gabe Newell ''Dota 2'' 2012-yilda chiqarilishini mumkinligini aytdi<ref name="Dota2012">{{Veb manbasi|url=http://www.eurogamer.net/articles/2011-08-18-newell-dota-2-wont-ship-until-2012|sarlavha=Newell: Dota 2 won't ship until 2012|muallif=Wesley Yin-Poole|sana=2011-08-18|nashriyot=[[Eurogamer]]|arxivurl=https://web.archive.org/web/20121225071540/http://www.eurogamer.net/articles/2011-08-18-newell-dota-2-wont-ship-until-2012|arxivsana=2012-12-25}}</ref>. 2011-yil sentabr oyida Valve o‘yinni ishlab chiqarish rejalarini vaqtinchalik to'xtatdi, shundan so‘ng o‘yin bir yildan ortiq vaqt davomida beta-test bosqichida yana sinovdan oʻtkazildi. IceFrog tomonidan eʼlon qilingan yangi rejalarda oʻyinning beta-versiyasini imkon qadar tezroq boshlash va ''DotA''dagi qoʻshimcha qahramonlarni Dota 2 ga qoʻshish edi . Shu baqtda, Valve oshkor qilmaslik toʻgʻrisidagi kelishuvni bekor qildi, beta-test ishtirokchilariga muammolarni oʻzaro muhokama qilish va oʻyin haqidagi taassurotlarini aytishga ruxsat berildi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.destructoid.com/a-change-of-plans-at-valve-means-we-ll-get-dota-2-sooner-212040.phtml|sarlavha=A change of plans at Valve means we'll get Dota 2 sooner|muallif=Jordan Devore|sana=2011-09-22|nashriyot=[[Destructoid]]|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120520183437/http://www.destructoid.com/a-change-of-plans-at-valve-means-we-ll-get-dota-2-sooner-212040.phtml|arxivsana=2012-05-20}}</ref>. Taxminan ikki yillik beta-sinovdan so‘ng ''Dota 2'' rasmiy ravishda 9-iyulda Windows uchun Steam va macOSda, Linux uchun esa 2013-yilning 18-iyulida chiqarildi<ref name="relkotaku"/><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.incgamers.com/2013/07/dota-2-patch-adds-linux-and-mac-support-plus-customisable-chat-wheel|sarlavha=Dota 2 patch adds Linux and Mac support, plus customisable chat wheel|muallif=Tim McDonald|ish=incgamers.com|nashriyot=IncGamers|kirish sanasi=2016-09-17|arxivsana=2013-07-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130721142313/http://www.incgamers.com/2013/07/dota-2-patch-adds-linux-and-mac-support-plus-customisable-chat-wheel}}</ref>. == Oʻyin jarayoni == [[File:Dota 2 Screenshot 2022.04.17 - 19.23.26.13.png|500px|thumb|Dota 2 oʻyin jarayoni]] Uchrashuvning oʻnta ishtirokchisining har biri qahramon deb ataladigan bitta personajni boshqaradi; oʻyinchilar 123 ta qahramondan birini tanlaydilar, ularning har biri oʻziga xos koʻrinishga, zaif va kuchli tomonlarga, shuningdek noyob qobiliyatlar toʻplamiga, shu jumladan ularning eng kuchlisi — ''Ultimatega (yakuniy qobiliyat) egalar''<ref name="Beginner" /><ref name="d2 heroes">{{Veb manbasi|url=http://www.dota2.com/heroes/|sarlavha=Heroes|ish=dota2.com|nashriyot=[[Valve Corporation]]|kirish sanasi=2018-10-18|arxivsana=2018-10-18|arxivurl=https://web.archive.org/web/20181018023542/http://www.dota2.com/heroes/}}</ref>. Oʻyin davomida oʻyinchi maʼlum bir rolni bajaradi, masalan, „Carry“ yoki „Support“ .Oʻyin qahramonlari oʻz qobiliyatlaridan kelib chiqib maʼlum bir rolga koʻproq mos kelishi mumkin<ref name="Beginner" /><ref name="Polygon guide">{{Veb manbasi|url=https://www.polygon.com/2017/8/2/16073588/the-normal-persons-guide-to-watching-competitive-dota-2-2017-edition|sarlavha=The Normal Person’s Guide to Watching Competitive Dota 2 (2017 Edition)|ish=Polygon|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170803171002/https://www.polygon.com/2017/8/2/16073588/the-normal-persons-guide-to-watching-competitive-dota-2-2017-edition|arxivsana=2017-08-03|kirish sanasi=2017-08-03}}</ref>. Oʻyin davomida qahramon tajriba ballarini toʻplashi (EXP), oltin tangalarni yigʻishi, uni kuchaytiradigan yoki unga qoʻshimcha qobiliyat beradigan narsalarni sotib olishi mumkin. Carry koʻpincha oʻyin boshida nisbatan kuchsiz boʻladi, lekin tajriba ochkolariga ega boʻlgach, ular kuchayib boradilar va dushmanlarni osongina magʻlub etish va oxir-oqibat butun jamoa uchun gʻalaba qozonish imkonini beradigan qobiliyatlarga ega boʻlishadi. Support qobiliyatlariga ega qahramonlar jamoadoshlariga yordam koʻrsatishga imkon beradi — masalan, ularning mudofaasini oshirish yoki yoʻqolgan sogʻliq parametrlarini tiklash<ref name="Polygon guide" /><ref name="Heroes">{{Veb manbasi|url=http://www.pcinvasion.com/a-beginners-guide-to-dota-2-part-two-the-heroes|sarlavha=A Beginner’s Guide to Dota 2: Part Two – The Heroes|ish=PC Invasion|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160812230632/http://www.pcinvasion.com/a-beginners-guide-to-dota-2-part-two-the-heroes|arxivsana=2016-08-12|kirish sanasi=2016-08-01}}</ref>. Agar qahramonning sogʻliq ballari nolga tushirilsa, masalan, u dushman qahramoni tomonidan jangda magʻlub boʻlsa — qahramon qisqa vaqt ichida „oʻlgan“ deb hisoblanadi; bu vaqt oxirida qahramon oʻz qal’asi yonidagi favvora yonida yana paydo boʻladi va uni boshqaradigan oʻyinchi oʻyinni davom ettirishi mumkin. Dushman qahramonini yoʻq qilish uni yoʻq qilgan oʻyinchiga katta miqdordagi oltin tangalar va tajriba ballini beradi<ref name="Gameplay">{{Veb manbasi|url=http://espn.go.com/esports/story/_/id/14558522/dota-2-requires-strategy-skill-luck|sarlavha=The unique strategy of Dota 2|ish=ESPN|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160711142052/http://espn.go.com/esports/story/_/id/14558522/dota-2-requires-strategy-skill-luck|arxivsana=2016-07-11|kirish sanasi=2016-07-12}}</ref> . Har bir oʻyin oʻziga xos turdagi kvadrat xaritada boʻlib oʻtadi, u yerda ikkala jamoaning qal’alari qarama-qarshi burchaklarda joylashgan va oʻyinchilar ushbu qal’alarni bogʻlaydigan yoʻllar — „lane“lar (chiziqlar) boʻylab tarqalib ketishadi<ref name="Beginner" />. Oʻyinchilarning oʻzlariga qoʻshimcha ravishda, oʻyinda kompyuter tomonidan boshqariladigan mavjudotlar — „creep“lar va qoʻzgʻalmaydigan obyektlar — „Tower“ (minoralar) mavjuddir. Kompyuter tomonidan boshqariladigan obyektlar ikki tomonda ham mavjud, ular ham jangda qatnashadilar, dushman qahramonlari va creeplariga hujum qiladilar va shu bilan oʻz jamoasiga yordam beradilar<ref name="Gameplay" /><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.eurogamer.net/articles/2011-08-19-dota-2-preview|sarlavha=Dota 2&nbsp;– Preview|ism=Wesley|familiya=Yin-Poole|sana=2011-08-19|nashriyot=[[Eurogamer]]|arxivurl=https://web.archive.org/web/20121113080915/http://www.eurogamer.net/articles/2011-08-19-dota-2-preview|arxivsana=2012-11-13}}</ref>. Xaritaning koʻp qismini qoplagan urush tumanlari oʻyinchilarga dushman harakatlarini kuzatishga toʻsqinlik qiladi<ref name="Polygon guide" />. === Qahramonlarning pozitsiyalari (rollari). === "Rol" tushunchasi oltin va tajribani jamoadagi qahramonlar oʻrtasida taqsimlash bilan bogʻliq. Xaritadagi resurslar miqdori cheklanganligi sababli, DotA birinchi marta ishlab chiqilgan kunlaridayoq qahramonlar oʻrtasida oltin va tajribani teng taqsimlash maqbul yoʻl emasligi maʼlum boʻldi: raqib jamoasiga maksimal zarar yetkazuvchi qahramon eng koʻp oltinga ega bo'lsa, jamoa koʻproq ustunlikka ega boʻladi, ularga yordam beruvchi rollar esa faqatgina kerakli kam sonli artefaktlar bilan cheklanishadi<ref name="viper-роли">{{Veb manbasi|url=https://www.youtube.com/watch?v=FS0AUmOuy98|sarlavha=ВСЁ О ПОЗИЦИЯХ В ДОТЕ! Краткий разбор позиций для новичков. Кого пикать, куда идти, как играть? — YouTube<!-- Заголовок добавлен ботом -->|kirish sanasi=2019-09-12|arxivsana=2019-12-26|arxivurl=https://web.archive.org/web/20191226172220/https://www.youtube.com/watch?v=FS0AUmOuy98}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.youtube.com/watch?v=n1td8Lcb-5g|sarlavha=Почему В Доте Есть Роли И Что От Них Требуется? — Youtube<!-- Заголовок добавлен ботом -->|kirish sanasi=2019-09-12|arxivsana=2019-11-09|arxivurl=https://web.archive.org/web/20191109161215/https://www.youtube.com/watch?v=n1td8Lcb-5g}}</ref> .Quyida oltinga ehtiyoj darajasiga ko'ra rollar keltirilgan: # Carry. Deyarli har doim asosiy hujum parametri bilan zarar yetkazadigan qahramondir. Istisnolar juda kam uchraydi (''Banehallow the Lycan'', chaqirilgan mavjudotlar bilan jang qiladi<ref name="viper-роли"/>). U omon qolish va zarar yetkazish uchun qancha koʻp artefakt sotib olsa, shunchalik kuchli boʻladi — va shuning uchun carry xaritadan eng ko'p oltin oladi (hisob-kitoblardan biriga koʻra, jamoa yig'gan oltinning uchdan biridan koʻproq<ref name="viper-роли" />). Ammo, carry o'yin boshlanishida juda zaif va supportlarning yordamiga ehtiyoj sezadi. Odatda support bilan birga creeplarni o'ldirish uchun eng oson chiziqqa boradi (bu gorizontal chiziq — The Radiant uchun eng pastki, The Dire uchun uchun eng yuqoridagi chiziq). # Midlaner. Midlanerlar oʻrta chiziqda „birma-bir“ kurashUvchi, o'yin tempini yaratuvchi va oʻyin boshida eng yuqori darajaga ega qahramon hisoblanadi (Zeus, Invoker, Storm Spirit va boshqalar). Ya'ni yetarlicha oltin va tajriba to'play olgan midlanerlar boshqa chiziqlarga yordami orqali jamoasiga kuchli ustunlik taqdim etadilar. Qoidaga koʻra, boshqa chiziqlarga yordam beruvchi midlanerlar kuchli zarar yetkazuvchi qobiliyatlarga ega boʻlishlari kerak<ref name="Polygon guide"/> . # Offlaner yoki hardlaner. Bu Radiant uchun yuqori chiziq va Dire uchun pastki chiziqda harakatlanovchi, eng birinchi vazifasi oʻlmaslik va personajning maksimal darajasini qoʻlga kiritishga harakat qiladigan rol hisoblanadi. Koʻpincha (har doim ham boʻlmasa ham), janglarda offlaner oʻziga jarohatlarni qabul qiladi yoki janglarning tashabbuskori boʻladi<ref name="Polygon guide" />. # Soft-support, semi-support, 4-pozitsiya. Koʻpincha faol harakat qilib turli chiziqlardagi jamoadoshlariga yordam beruvchi (roumer) yoki offlanerga janglarni tashkil etishda yordam beruvchi rol hisoblanadi (Marci, Techies, Earth Spirit va hokazo). Agar chizilardan biri vaqtincha boʻsh boʻlsa, u yerga hard support emas, balki Soft-support borib oltin va darajaga ega boʻladi. # Support, hard support, toʻliq qoʻllab-quvvatlovchi rol, 5-pozitsiya. Odatda eng kam oltin va darajaga ega boʻluvchi, eng koʻp oʻldiriluvchi<ref name="Polygon guide" /> va boshqa qahramonlarga oʻzining qobiliyatlari orqali yordam beruvchi rol hisoblanadi. Support oʻyin boshida boshqa rollardan kuchliroq boʻlganligi sababli, jamoasidagi Carry ni turli xil qobiliyatlar, oltin yordamida sotib olinuvchi HP va MP larni toʻldiruvchi narsalar orqali yordam berishadi (Witch Doctor, Chen, Jakiro, IO, Bane va boshqalar). Koʻpincha jamoa sardori beshinchi pozitsiyada oʻynaydi, chunki aynan hard support eng kam mikroboshqaruvga muhtoj hisoblanadi va jamoa sardorlari oʻz taktikalarini oʻzgartirishga yetarli vaqtga ega boʻlishadi (Puppey, KuroKy, Solo, Miposhka). Birinchi uchta rol — asosiy ijro etuvchi rollar (core), toʻrtinchi va beshinchilar — qoʻllab-quvvatlovchi rollar hisoblanadi. Ularning orasidagi farq shundaki, corelar koʻproq creeplarni oʻldiradi va koʻproq oltin oladi, supportlar esa corelardan qolgan oltinlarni olishi mumkin. Baʼzi qahramonlar ham core, ham support rolida oʻynashi mumkin (Tiny, KotL, Lina, Marci va boshqalar), boshqalari esa yoʻq (Ursa, Drow Ranger, Spectra, Phantom Assasin, Phantom Lancer va boshqalar). == Oʻyin haqida fikrlar == {|class="wikitable" |- ! style="background:#efefef;" | Baholovchi ! style="background:#efefef;" | Reyting |- | Metacritic || 90/100<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.metacritic.com/game/pc/dota-2|sarlavha=Metacritic rated Dota 2|access-date=2022-08-10|archive-date=2013-08-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20130807212538/http://www.metacritic.com/game/pc/dota-2}}</ref> |- | DestructReview || 9.5/10<ref name="DestructReview">{{cite web |last=Patrick |first=Hancock |url=http://www.destructoid.com/review-dota-2-258506.phtml |title=Dota 2 |date=July 24, 2013 |website=[[Destructoid]] |access-date=July 25, 2013 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20130727112757/http://www.destructoid.com/review-dota-2-258506.phtml |archive-date=July 27, 2013 }}</ref> |- | EdgeReview|| 9/10<ref name="EdgeReview">{{cite web |last=Edge Staff |title=Dota 2 review |url=http://www.edge-online.com/review/dota-2-review/ |work=Edge Magazine UK |access-date=August 2, 2013 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20130804135809/http://www.edge-online.com/review/dota-2-review/ |archive-date=August 4, 2013 }}</ref> |- | EuroGReview || 9/10<ref name="EuroGReview">{{cite web |last=Smith |first=Quintin |url=http://www.eurogamer.net/articles/2013-07-16-dota-2-review |title=Dota 2 review |date=July 16, 2013 |website=[[Eurogamer]] |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20130718061726/http://www.eurogamer.net/articles/2013-07-16-dota-2-review |archive-date=July 18, 2013 }}</ref> |- | GIReview || 9/10<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.gameinformer.com/games/dota_2/b/pc/archive/2013/07/16/dota-2-review.aspx|sarlavha=Biessener, Adam (July 16, 2013). "Dota 2". Game Informer. Archived|access-date=2022-08-10|archive-date=2013-07-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20130720001816/http://www.gameinformer.com/games/dota_2/b/pc/archive/2013/07/16/dota-2-review.aspx}}</ref> |- | GSpot || 9/10<ref name="GSpot">{{cite web |last=Gaston |first=Martin |url=http://www.gamespot.com/reviews/dota-2-review/1900-6411615/ |title=Dota 2 Review |date=July 19, 2013 |website=[[GameSpot]] |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160725083457/http://www.gamespot.com/reviews/dota-2-review/1900-6411615/ |archive-date=July 25, 2016 }}</ref> |- | IGNReview || 9.4/10<ref name="IGNReview">{{cite web |last=Cameron |first=Phill |url=http://www.ign.com/articles/2013/07/24/dota-2-review |title=Dota 2 Review |date=July 24, 2013 |website=IGN |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20130806054001/http://www.ign.com/articles/2013/07/24/dota-2-review |archive-date=August 6, 2013 }}</ref> |- | PolygonReview || 8.5/10<ref name="PolygonReview">{{cite web |last1=Gies |first1=Arthur |title=''Dota 2'' review |url=https://www.polygon.com/2017/8/15/16151674/dota-2-review |website=Polygon |date=August 15, 2017 |access-date=August 15, 2017 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170815220143/https://www.polygon.com/2017/8/15/16151674/dota-2-review |archive-date=August 15, 2017 }}</ref> |- | PCGUS || 92/100<ref name="PCGUS">{{cite web |url=https://www.pcgamer.com/dota-2-review/ |title=Dota 2 review |date=May 24, 2018 |access-date=May 25, 2018 |first=Chris |last=Thursten |website=PC Gamer |archive-url=https://web.archive.org/web/20180524165917/https://www.pcgamer.com/dota-2-review/ |archive-date=May 24, 2018 |url-status=live }}</ref> |- | usgamer || {{rating|5|5}}<ref>{{cite web |last1=Rignall |first1=Jaz |title=DOTA 2 Review |url=https://www.usgamer.net/articles/dota-2-review |website=USgamer |date=August 8, 2013 |access-date=September 30, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180930194637/https://www.usgamer.net/articles/dota-2-review |archive-date=September 30, 2018 |url-status=live }}</ref> |- | VideoGamer || 9/10<ref name="VideoGamer">{{cite web |last=McCormick |first=Rich |url=http://www.videogamer.com/reviews/defence_of_the_ancients_2_review.html |title=Dota 2 Review |date=July 26, 2013 |website=VideoGamer.com |access-date=July 29, 2013 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130805151621/http://videogamer.com/reviews/defence_of_the_ancients_2_review.html |archive-date=August 5, 2013 }}</ref> |} PC Gamer 2012-yil sentabrida Dota 2 ni tahlil qilib chiqdi va bu „Original DotAning ajoyib davomi bo‘lgan nihoyatda qiziqarli va murakkab o‘yin“ ekanligini aytdi va o‘yinga 85/100 baho berdi . 2012-yil dekabr oyida PC Gamer Dota 2-ni 2012-yilning eng yaxshi oʻyini, shuningdek, yilning eng yaxshi kibersport oʻyini<ref>{{Veb manbasi|til=en|url=http://www.pcgamer.com/2012/12/11/pc-gamers-game-of-the-year-nominees/|sarlavha=The PC Gamer 2012 Game of the Year nominees|ish=[[PC Gamer]]|sana=2011-12-11|arxivurl=https://www.webcitation.org/6JFB4Mq37?url=http://www.pcgamer.com/2012/12/11/pc-gamers-game-of-the-year-nominees/|arxivsana=2013-08-29|kirish sanasi=2013-07-17}}</ref> uchun daʼvogar sifatida koʻrsatdi. Oʻyinning The International 2011 dagi birinchi ommaviy namoyishidan soʻng, u Battlefield 3, Diablo III, The Elder Scrolls V: Skyrim va Guild Wars 2<ref>{{Veb manbasi|til=en|url=http://www.ign.com/articles/2011/08/23/ign-peoples-choice-award-and-the-winner-is|sarlavha=IGN People's Choice Award: And The Winner Is...|ism=Keza|familiya=MacDonald|ish=[[IGN]]|sana=2011-08-23|arxivurl=https://www.webcitation.org/6JFB5k4vU?url=http://www.ign.com/articles/2011/08/23/ign-peoples-choice-award-and-the-winner-is|arxivsana=2013-08-29|kirish sanasi=2013-07-20}}</ref> kabi oʻyinlarni ortda qoldirib, IGN 's Peopleʼs Choice mukofotiga sazovor boʻldi. Oʻyin chiqarilgandan soʻng, oʻyin Metacritic da 90/100 va [[GameRankings|Gamerankings]] da 89,27 % ball bilan asosan ijobiy sharhlarni oldi. Eurogamer oʻyinga 9/10 baho berib, uni „Eng buyuk MOBA“ deb atadi. Game Informer jurnali oʻyin sifatini maqtab, oʻyinga 10 balldan 9 ball berdi, lekin oʻyin koʻp vaqt talab qilishi va oʻyinda salbiy qarashlarga ega oʻyinchilar koʻpligi haqida ogohlantirdi. GameSpot unga 9/10 baho berib, oʻyinni „qiyin, mashaqqatli, baʼzan shafqatsiz, lekin… nihoyatda qiziqarli va hayajonli MOBA“ deb taʼrifladi. IGN oʻyinga 9.4/10 baho berib, oʻyinning qiziqarli funksiyalari va bepul tarqatish modelini maqtadi . === Mukofotlar va nominatsiyalar === {| class="wikitable" ! sana ! Sovrin ! Turkum ! Natija |- | 2013-yil 20-dekabr | [[:ru:PC_Gamer|PC Gamer]] Game of the Year Awards 2013 | Yilning kibersport oʻyini | Gʻolib <ref>{{Veb manbasi|url=http://dotadb.gameguyz.ru/news/pc-gamer-prisudil-dota-2-zvanie-kibersportivnaya-disciplina-goda-.html|sarlavha=PC Gamer присудил Dota 2 звание «Киберспортивная дисциплина года»|sana=2013-12-20|nashriyot=dotadb.gameguyz.ru|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140101025520/http://dotadb.gameguyz.ru/news/pc-gamer-prisudil-dota-2-zvanie-kibersportivnaya-disciplina-goda-.html|arxivsana=2014-01-01|kirish sanasi=2013-12-31}}</ref> |- | 2013-yil 31-dekabr | Gametrailers Game of the Year Awards 2013 | Eng yaxshi kompyuter oʻyini | Gʻolib <ref>{{Veb manbasi|til=en|url=http://www.joindota.com/en/news/14639-gametrailers-dota2-game-of-the-year|sarlavha=Gametrailers: DOTA2 "Game of the Year"|sana=2013-12-31|nashriyot=joinDOTA|kirish sanasi=2013-12-31|arxivsana=2014-01-01|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140101021324/http://www.joindota.com/en/news/14639-gametrailers-dota2-game-of-the-year}}</ref> |} === Tanqid === Dota 2 yaxshi reytingga ega boʻlsa-da, oʻyindagi jamiyat, uning foydalanuvchilari xulq-atvori har doim yomon boʻlib kelgan. Oʻyindagi bunday yomon muhit strategik qarorlar chiqarish qiyinlashuvi, jamoadoshlarga nisbatan agressiya elementlari orqali ifodalanadi. Garchi, oʻyinda boshqa oʻyinchilardan keluvchi matnli va ovozli xabarlarni cheklash tugmasi boʻlsa-da, bu jamoaviy strategiya tuzish, raqib haqida axborot berish yoki jamoadoshiga maslahat berish kabi imkoniyatlarni yoʻqqa chiqaradi va magʻlubiyatga olib kelishi mumkin. Dota 2 foydalanuvchilaridan olingan turli so'rovlarga ko'ra Dota 2 hozirda eng yomon xulq-atvorli jamiyatga ega hisoblanadi yoki shunday jamiyatlardan biridir<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.theesportslore.com/post/why-dota-2-is-the-most-toxic-game|sarlavha=Why Dota 2 is the Most Toxic game}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://win.gg/news/dota-2-is-no-longer-the-most-toxic-game-but-its-close/#:~:text=But%20Dota%202%20is%20still,players%20said%20they%20were%20harassed.|sarlavha=Dota 2 is no longer the most toxic game, but it’s close}}</ref>. == Musobaqalar == [[Fayl:The_International_Dota_2_video_game_tournament.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/The_International_Dota_2_video_game_tournament.jpg/200px-The_International_Dota_2_video_game_tournament.jpg|right|thumb|200x200px| GamesCom 2011 xalqaro turniri]] ''Dota 2'' oʻyini, oʻzidan oldingi ''[[Defense of the Ancients|DotA]]'' kabi, kibersport yoʻnalishi boʻlib, hatto rasmiy nashrdan oldin ham u boʻyicha koʻplab turnirlar boʻlib oʻtdi, ularning eng yiriklari ishlab chiqaruvchilarning oʻzlari tomonidan tashkil etilgan xalqaro musobaqa — Valve tomonidan tashkil etilgan "The International" hisoBlanadi. The International xalqaro eng yirik kibersport turniri va boshqa kibersport yoʻnalishlari orasida eng nufuzlilaridan biri hisoblanadi<ref name="dotesports" />. Birinchi The International Gamescom 2011 oʻyin koʻrgazmasining bir qismi sifatida [[Kyoln|Kyolnda]] boʻlib oʻtdi. Bu vaqtda oʻyinning oʻzi hali yopiq beta sinov bosqichida va endigina koʻrgazmada ommaga taqdim etilgan edi. Sovrin jamgʻarmasi 1,6 million dollarni tashkil etdi — bu oʻsha yillar kibersport musobaqasi uchun misli koʻrilmagan miqdor edi<ref name="dotesports">{{Veb manbasi|sarlavha=The top 10 highest prize pools in esports|url=https://dotesports.com/general/news/biggest-prize-pools-esports-14605|sana=2021-10-18|kirish sanasi=2021-10-19|arxivsana=2021-10-19|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211019205432/https://dotesports.com/general/news/biggest-prize-pools-esports-14605}}</ref>. Butun dunyodan 16 ta eng kuchli [[Defense of the Ancients|DotA]] jamoasi taklif etildi. Ukrainaning Natus Vincere jamoasi The International 2011 chempioni boʻldi. 2015 yilda Valve tomonidan tashkil etilgan The Major musobaqalari seriyasi boshlandi. Ulardan birinchisi 2015 yilning noyabr oyida [[Frankfurtmayn|Frankfurtda]] boʻlib oʻtdi. == Kompyuterga qarshi bahslar == OpenAI kompyuter dasturi 2017 yilda professional Dota 2 oʻyinchilarini 1v1 turdagi oʻyinda magʻlub etdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://nplus1.ru/news/2017/08/12/dota-vse|sarlavha=Бот OpenAI победил сильнейших игроков в Dota 2|kirish sanasi=2019-01-08|arxivsana=2019-01-28|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190128082945/https://nplus1.ru/news/2017/08/12/dota-vse}}</ref>, lekin 2018 yil holatiga koʻra jamoaviy turdagi jangda hali ham professonal oʻyinchilarga qaraganda kuchsizroq edi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.championat.com/cybersport/news-3643859-sozdateli-openai-ischut-igroka-v-dota-2-dlja-testov-novoj-versii-ii.html|sarlavha=Создатели OpenAI ищут игрока в Dota 2 для тестов новой версии ИИ|kirish sanasi=2019-01-08|arxivsana=2019-01-28|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190128082719/https://www.championat.com/cybersport/news-3643859-sozdateli-openai-ischut-igroka-v-dota-2-dlja-testov-novoj-versii-ii.html}}</ref>. 2019-yil aprel oyida OpenAi botlari The International 2018 gʻolibi professional kibersport jamoasi OG<ref>{{Veb manbasi|url=https://venturebeat.com/2019/04/13/openai-five-defeats-a-team-of-professional-dota-2-players/|sarlavha=OpenAI Five defeats professional Dota 2 team, twice|ish=Venture Beat|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190413210513/https://venturebeat.com/2019/04/13/openai-five-defeats-a-team-of-professional-dota-2-players/|arxivsana=2019-04-13|kirish sanasi=2019-04-13}}</ref> ustidan gʻalaba qozondi. Xuddi shu oyda sunʼiy intellekt hamma uchun ochiq boʻlgan tanlovda oʻyinlarning 99  foizidan koʻprogʻida gʻalaba qozonishdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.theverge.com/2019/4/13/18309459/openai-five-dota-2-finals-ai-bot-competition-og-e-sports-the-international-champion|sarlavha=OpenAI’s Dota 2 AI steamrolls world champion e-sports team with back-to-back victories|ish=The Verge|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190415011925/https://www.theverge.com/2019/4/13/18309459/openai-five-dota-2-finals-ai-bot-competition-og-e-sports-the-international-champion|arxivsana=2019-04-15|kirish sanasi=2019-04-15}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://venturebeat.com/2019/04/22/openais-dota-2-bot-defeated-99-4-of-players-in-public-matches/|sarlavha=OpenAI’s Dota 2 bot defeated 99.4% of players in public matches|ish=Venture Beat|kirish sanasi=2019-04-22|arxivsana=2019-07-11|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190711151127/https://venturebeat.com/2019/04/22/openais-dota-2-bot-defeated-99-4-of-players-in-public-matches/}}</ref>. == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Video oʻyinlar]] 7u32jsoq2iopamrms0z8homeb0mcioh Brian Boitano 0 771987 2816850 2773915 2022-08-29T06:32:06Z Panda D 74095 /* Manba */ wikitext text/x-wiki {{Figurali uchuvchi bilgiqutisi|ismi-sharifi=Brian Boitano|tasvir=Brian Boitano 2003.jpg|davlat={{AQSh}}|t_joyi=Mountain-View, Santa-Klara, Kaliforniya, AQSh|t_vaqti=22-oktyabr, 1963-yil|boʻyi=180 sm}} [[Fayl:Boitano Brian 1988 800x450.webp|thumb|Brian Boitano 1988-yilgi qishki Olimpiada oʻyinlarida]] '''Brian Boitano''' (''talaffuzi:'' <span lang="en" style="font-style:italic;">Brian Boitano</span>) ([[22-oktabr|1963]]-yil [[1963|22-oktyabr]], [[Mountain View (California)|Mountain View]]<nowiki/>da tugʻilgan) — amerikalik [[Figurali uchish|figurali uchish sportchisi]]. Toʻrt karra [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQSh]] chempioni ([[1985|1985—1988]]), ikki karra jahon chempioni ([[1986]], [[1988]]); 1988-yilgi qishki Olimpiadada erkaklar oʻrtasidagi yakkalik konkida uchish bahslarida oltin medalni qoʻlga kiritdi. == Biografiyasi == 9 yoshida u murrabiyi Linda Lever qoʻlida mashgʻulotlarni boshladi. 1987-yilda Linda Leaver xoreograf Sandra Bezichni 1988-yilgi Qishki Olimpiya oʻyinlari uchun qisqa va erkin dasturlarni yaratishda ishtirok etish uchun taklif qildi. Sandra Bezik Boitanoning Olimpiya dasturlari xoreografiga aylandi va u bilan oltin medalni qoʻlga kiritdi. Qisqa dastur uchun Giacomo Meyerbeerning ''(talaffuzi: Giakomo Meyerber)'' „Les Patineurs“ ''(tajimasi: Muzda uchuvchilar)'' [[Balet|baletidagi]] musiqa 19-asr figurali uchuvchilarga bagʻishlangan edi. „Napoleon“ filmi musiqasi uchun erkin dasturda Sandra Bezich Boitano uchun urushga ketib gʻalaba bilan qaytadigan ishqiy qahramon obrazini yaratdi. 1996-yilda uning nomi Jahon figurali uchish shon-sharaf zaliga va Amerika figurali uchish shon-sharaf zaliga kiritildi. Brian Boitanoning superqahramonga parodiyasi [[South Park|,,South Park]]"Rojdestvo ruhi" va "[[South Park: Bigger, Longer & Uncut]] „ multfilmlari asosida yaratilgan. Unga bagʻishlangan ,,[[:ru:What_Would_Brian_Boitano_Do?|What Would Brian Boitano Do?“]] ''(tarjimasi:Brayan Boitano nima qilar edi?)'' nomli qoʻshiq ommaviy mashhurlikka erishdi. Brian Boitano — ochiq [[Gomoseksuallik|gomoseksual]]. 2013-yil 19-dekabrda sportchi AQSh prezidenti [[Barack Obama]] tomonidan [[Barack Obama|Sochidagi]] [[2014-yilgi Qishki Olimpiada oʻyinlari|2014-yilgi qishki Olimpiya oʻyinlarining]] rasmiy Olimpiya delegatsiyasi tarkibiga kiritilganidan bir kun oʻtib coming-outni amalga oshirdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.cbsnews.com/news/brian-boitano-us-figure-skating-champion-says-hes-gay/|sarlavha=Brian Boitano, U.S. figure skating champion, says he’s gay|kirish sanasi=2013-12-20|arxivsana=2013-12-20|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131220150323/http://www.cbsnews.com/news/brian-boitano-us-figure-skating-champion-says-hes-gay/}}</ref>. Hozirda u [[Kaliforniya|Kaliforniyaning]] Sunnyvale shahrida istiqomat qiladi. == Sport yutuqlari == {| class="wikitable" !Musobaqalar/mavsum ! 1978 ! 1982 ! 1983 ! 1984 ! 1985 ! 1986 ! 1987 ! 1988 yil ! 1994 yil |- | bgcolor="ffffff" | [[Qishki Olimpiada|Qishki Olimpiya oʻyinlari]] | | | align="center" bgcolor="ffffff" | | align="center" bgcolor="ffffff" | 5 | align="center" bgcolor="ffffff" | | align="center" bgcolor="ffffff" | | align="center" bgcolor="ffffff" | | align="center" bgcolor="gold" | bitta | align="center" bgcolor="ffffff" | 6 |- | bgcolor="ffffff" | Jahon chempionatlari | | | align="center" bgcolor="ffffff" | 7 | align="center" bgcolor="ffffff" | 6 | align="center" bgcolor="cc9966" | 3 | align="center" bgcolor="gold" |1 | align="center" bgcolor="silver" | 2 | align="center" bgcolor="gold" | bitta | align="center" bgcolor="ffffff" | |- | bgcolor="ffffff" | AQSh chempionatlari | | align="center" bgcolor="d1c571" |4 | align="center" bgcolor="silver" | 2 | align="center" bgcolor="silver" | 2 | align="center" bgcolor="gold" |1 | align="center" bgcolor="gold" |1 | align="center" bgcolor="gold" |1 | align="center" bgcolor="gold" | bitta | align="center" bgcolor="silver" | 2 |- | bgcolor="ffffff" | Jahon chempionati (oʻsmirlar) | align="center" bgcolor="cc9966" | 3 | | | | | | | | |} * == Manbalar == {{manbalar}} == Havolalar == * [http://www.usolympicteam.com/26_595.htm Brayan Boitanoning tarjimai holi] Arxivnaya kopiya -da arxivlangan * [http://brianboitano.com/ Brayan Boitano fan-klubi] 2007 Arxivnaya kopiya [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1963-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:22-oktabrda tugʻilganlar]] [[Turkum:AQSh figurali sportchilari]] r7y5b8ci84m18onqy0jf5x0o0entuha Munozara:Brian Boitano 1 771989 2816855 2770889 2022-08-29T06:34:24Z Panda D 74095 /* Xatolik */ yangi mavzu wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} {{WikiSport}} == Xatolik == @[[Foydalanuvchi:Sarvinoz1313|Sarvinoz1313]] Brian Boitano 1988-yilgi qishki Olimpiada oʻyinlarida nomli rasm ochilmay qolgan. Manbalar dan foydalaning! Manba bo'lib qolyapti! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 06:34, 29-Avgust 2022 (UTC) ttw72b4j8wu47v4kps2ox21seaigm51 Jakarta Palembang 2018 Osiyo o'yinlarida O'zbekiston Milliy Olimpiada jamoasi 0 771996 2816087 2804095 2022-08-28T15:24:29Z Akobirolmasov diplomat 74881 wikitext text/x-wiki {{Olimpiya oʻyinlarida Mamlakat |MOQ = UZB |MOQnomi = [[Oʻzbekiston Milliy Olimpiya qoʻmitasi]] |Oʻyinlar = {{{Oʻyinlar|Olimpiya}}} |Sportsmenlar = {{{Sportsmenlar|234 ta}}} |sport turlarida = {{{sport turlarida|30}}} |Bayroqdor = {{{Bayroqdor|[[Isrol Madrimov]]}}} |Rasmiy shaxslar = {{{Rasmiylar|}}} |Oltin = {{{Oltin|21}}} |Kumush = {{{Kumush|24}}} |Bronza = {{{Bronza|25}}} |Hammasi = {{{Hammasi|70}}} |Oʻrin = {{{Oʻrin|5}}} }} Jakarta Palembang 2018 Yozgi Osiyo oʻyinlari, Jakarta Palembang 2018 Yozgi XVIII Osiyo oʻyinlari boʻlib, Indozneziya ushbu Osiyo oʻyinlariga ikkinchi maratabo mezbonlik qilgan<ref>[https://ocasia.org/games/104-jakarta-1962.html Jakarta — Palembang 2018] 10-avgust 2022-yil</ref>. XVIII Osiyo oʻyinlariga Osiyo qitʼaning 42 Milliy Olimpiada jamolari ishtirok etdi va sportning 40 turi boʻyicha kurash olib bordi<ref>[https://ocasia.org/games/5-jakarta-palembang-2018.html Jakarta — Palembang 2018] 10-avgust 2022-yil</ref>. Jakarta shaxri Osiyo Olimpiya Kengashininh (OOK) 2014-yil 19-avgustda boʻlib oʻtgan kengashida Indozneziya poytaxti Jakartani 2018-yilgi XVIII Osiyo oʻyinlari mezboni sifatida rasman eʼlon qilgan. Osiyo oʻyinlari tarixda ilk bora musobaqa 2 ta shaharda oʻtkazildi. XVIII Osiyo oʻyinlariga Indoneziya poytaxti Jakarta shahrida va Sumatra orolining asosiy shaharlaridan biri boʻlgan [[Palembang]] shahrida oʻtkazildi. Musobaqa 24 ta sport inshoatlari boʻlib oʻtdi<ref>[https://www.insidethegames.biz/major-games/asian-games/jakarta-palembang-2018/venues#content Jakarta Palembang 2018] 2022-yl 10-avgust</ref>. <gallery> National Olympic Committee of the Republic of Uzbekistan logo.svg|Oʻzbekiston Milliy Olimpiada qo'mitasi logotipi Asian Games logo01.png|Osiyo o'yinlarining ramzi </gallery> == XVIII Osiyo oʻyinlarida Milliy Olimpiada jamoalari == Osiyo oʻyinlarda qitʼaning 42 ta milliy Olimpiada jamoalari ishtirok etdi. [[Xitoy]], [[Yapniya|Yaponiya]], [[Janubiy Koreya]], [[Eron Islom Respublikasi]], [[O'zbekiston]], [[Malayziya]], [[Tailand]], [[Singapur]] [[Qozog'iston]], [[Hindiston]], [[Mug'iliston]] va mezbon jamoa [[Indoneziya]] Milliy Olmpiada jamoalari Osiyo qitʼasi boʻyicha eng katta tarkib jamoani tashkil etdi. [[Fayl:2018 Asian games countries.png|thumb|alt=ishtirokchi davlatlar|Jakarta Palembang 2018 Osiyo oʻyinlariga ishtirok etgan davlatlar (yashil rangda)]] {| class="wikitable sortable" |+ Ishtirokchi davlatlar va sportchilar soni |- ! Tartib raqam !! Ishtirokchi mamlakat !! Qatnashgan sportchilar soni |- | 1 || {{AFG}} || 65 |- | 2 || {{BAN}} || 117 |- | 3 || {{BHR}} || 109 |- | 4 || {{BRN}} || 15 |- | 5 || {{BHU}} || 24 |- | 6 || {{TLS}} || 69 |- | 7 || {{VIE}} || 352 |- | 8 || {{HKG}} || 580 |- | 9 || {{IND}} || 572 |- | 10 || {{INA}} || 938 |- | 11 || {{JOR}} || 35 |- | 12 || {{IRQ}} || 56 |- | 13 || {{IRI}} || 378 |- | 14 || {{YEM}} || 32 |- | 15 || {{KAZ}} || 440 |- | 16 || {{KHM}} || 43 |- | 17 || {{QAT}} || 222 |- | 18 || {{KGZ}} || 211 |- | 19 || {{CHN}} || 845 |- | 20 || {{PRK}} || 168 |- | 21 || {{KOR}} || 807 |- | 22 || Koreya Jamoasi || 60 |- | 23 || {{KUW}} || 24 |- | 24 || {{LAO}} || 142 |- | 25 || {{LBN}} || 28 |- | 26 || {{MAC}} || 109 |- | 27 || {{MAS}} || 426 |- | 28 || {{MDV}} || 146 |- | 29 || {{MGL}} || 269 |- | 30 || {{MYA}} || 112 |- | 31 || {{NEP}} || 185 |- | 32 || {{UAE}} || 138 |- | 33 || {{OMN}} || 47 |- | 34 || {{PAK}} || 245 |- | 35 || {{PSE}} || 88 |- | 36 || {{KSA}} || 169 |- | 37 || {{SGP}} || 265 |- | 38 || {{SYR}} || 73 |- | 39 || {{TJK}} || 112 |- | 40 || {{THA}} || 829 |- | 41 || {{TPE}} || 588 |- | 42 || {{TKM}} || 72 |- | 43 || {{UZB}} || 232 |- | 44 || {{LKA}} || 173 |- | 45 || {{JPN}} || 762 |- | 46 || {{PHI}} || 272 |} == XVIII Osiyo oʻyinlariga Oʻzbekiston Milliy Olimpiyada jamoasi tarkibi == XVIII Osiyo oʻyinlarida Oʻzbekiston Milliy Olimpiada jamoasi 232 nafar ishtirokchi atletlar bilan qatnashdi. == Osiyo oʻyinlarda Oʻzbekiston Milliy Olimpiyada jamoasining natijalari == {| class="wikitable sortable" |+ Oʻzbekiston Olimpiyada jamoasining 1994-yildan 2018-yilgacha boʻlgan davrda Yozgi Osiyo oʻyinlari erishgan natijalari<ref>[https://kun.uz/uz/news/2018/09/01/osie-ujinlari-akunlari-rekordlar-boks-va-kurasdagi-gegemonlik Osiyo o‘yinlari yakunlari. Rekordlar, boks va kurashdagi gegemonlik] 10-avgust 2022-yil</ref> |- ! Tartib raqam !! Osiyo oʻyinlari oʻtkazilgan shahar !! Osiyo oʻyinlari oʻtkazilgan yili !! Davlati !! Oltin !! Kumush !! Bronza !! Jami !! Oʻrni |- | 1 || Hirosima || 1994 || {{JPN}} || 11 || 12 || 19 || 42 || 5 |- | 2 || [[Bangkok]] || 1998 || {{THA}} || 6 || 22 || 12 || 40 || 10 |- | 3 || [[Pusan]] || 2002 || {{KOR}} || 15 || 12 || 24 || 51 || 5 |- | 4 || [[Doha]] || 2006 || {{QAT}} || 11 || 14 || 15 || 40 || 7 |- | 5 || Guangjou || 2010 || {{CHN}} || 11 || 22 || 23 || 56 || 8 |- | 6 || Incheon || 2014 || {{KOR}} || 9 || 14 || 22 || 45 || 11 |- | 7 || [[Jakarta]] [[Palembang]] || 2018 || {{INA}} || 21 || 24 || 25 || 70 || 5 |} == Jakarta Palembang 2018 Yozgi Osiyo oʻyinlarida Oʻzbekiston Milliy Olimpiada jamoasi vakillari sport turlaridan medallar jamgʻarmasi == {| class="wikitable sortable" |+ Sport turlaridan medallar jamgʻarmasi<ref>[https://ocasia.org/games/5-jakarta-palembang-2018.html Jakarta Palembang 2018] 10-avgust 2022-yil</ref> |- ! Tartibi !! Sport turi !! Oltn !! Kumush !! Bronza !! Jami |- | 1 || [[Taekvondo]] || 1 || 3 || 2 || 6 |- | 2 || [[Karate]] || 0 || 1 || 2 || 3 |- | 3 || [[Sambo]] || 1 || 1 || 2 || 4 |- | 4 || Baydarka || 1 || 2 || 1 || 4 |- | 5 || Penchak Selat || 0 || 0 || 1 || 1 |- | 6 || [[Velosport]] || 0 || 1 || 0 || 1 |- | 7 || [[Kurash]] || 6 || 2 || 4 || 12 |- | 8 || [[Yengil Atletika]] || 1 || 2 || 1 || 4 |- | 9 || Ushu || 0 || 1 || 0 || 1 |- | 10 || [[Dzudo]] || 1 || 0 || 3 || 4 |- | 11 || [[Boks]] || 5 || 2 || 0 || 7 |- | 12 || Kanoe || 1 || 3 || 4 || 8 |- | 13 || Kurash || 2 || 1 || 3 || 6 |- | 14 || [[Og'ir atletika]] || 1 || 2 || 2 || 3 |- | 15 || Badiiy Gimnastika<ref>[https://www.gazeta.uz/oz/2018/08/28/badiiy-gimnastika/ Osiyo o‘yinlari: badiiy gimnastika bo‘yicha kumush medal qo‘lga kiritildi] 10-avgust 2022-yil</ref> || 0 || 2 || 0 || 2 |- | 16 || Sport Gimnastika || 0 || 1 || 0 || 1 |- | 17 || [[Tennis]] || 1 || 0 || o || 1 |} == Oʻzbekiston Milliy Olimpiada jamoasi boks sport turidagi natijalari == Milliy olmpiada terma jamoasiga boks boʻyicha yakunda eng koʻp oltin medallarni oʻzbekistonlik bokschilar keltirdi, yakunda esa umumjamoa hisobda Oʻzbekiston kuchli beshtalikda yakunladi. Boks boʻyicha Latipov Jasurbek (-52 kg), Mirzaxalilov Mizaziz (-56 kg), Xoldorov Iqboljon (+64 kg), Boturov Bobousmon (+69 kg) va Madrimov Isroil (+75 kg) bokschlar delegatsiyaga 5 ta oltin medal taqdim etdi. Doʻsmatov Hasanboy (-49 kg) va Abdurasulov Shunqor (-60 kg) finalda raqiblariga imkoniyatni boy berib kumush medal Oʻzbekiston Milliy Olimpiada jamoasiga taqdim etdilar. {| class="wikitable sortable" |+ Jakarta Palembang 2018 Yozgi Osiyo oʻyinlarida boks (erkaklar) boʻyicha medallar jamgʻarmasi |- ! Oʻrni !! Sovrindor davlat !! Oltin !! Kumush !! Bronza !! Jami |- | 1 || {{UZB}} || 5 || 2 || 0 || 7 |- | 2 || {{MGL}} || 1 || 1 || 0 || 2 |- | 3 || {{IND}} || 1 || 0 || 1 || 2 |- | 4 || {{KAZ}} || 0 || 2 || 0 || 0 |- | 5 || {{PHI}} || 0 || 1 || 2 || 3 |- | 6 || {{PRK}} || 0 || 1 || 1 || 2 |- | 6 || {{THA}} || 0 || 1 || 1 || 2 |- | 8 || {{CHN}} || 0 || 0 || 3 || 3 |- | 9 || {{INA}} || 0 || 0 || 1 || 1 |- | 9 || {{JOR}} || 0 || 0 || 1 || 1 |- | 9 || {{KGZ}} || 0 || 0 || 1 || 1 |- | 9 || {{JPN}} || 0 || 0 || 1 || 1 |} == Umumiy medallar jamg'arish jadvali == {| {{RankedMedalTable|class=wikitable sortable plainrowheaders|caption=2016 Yaz Olimpiyatları madalya tablosu<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.rio2016.com/en/medal-count-country | başlık = Medal count – Olympic medal standings | eser = rio2016 | erişimtarihi = 7 Ağustos 2016 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160814050834/https://www.rio2016.com/en/medal-count-country | arşivtarihi = 14 Ağustos 2016 | ölüurl = no }}</ref>|team=Mamlakatlar}} |- | 1 ! scope=row | {{CHN}} | '''132''' || '''92''' || '''65''' || '''289''' |- | 2 ! scope=row | {{JPN}} | 74 || 56 || 74 || 204 |- | 3 ! scope=row | {{KOR}} | 49 || 57 || 70 || 176 |- | 4 ! scope=row | {{INA}} | 31 || 24 || 43 || 98 |- | 5 ! scope=row | {{UZB}} | 21 || 24 || 25 || 70 |- | 6 ! scope=row | {{IRN}} | 20 || 20 || 22 || 62 |- | 7 ! scope=row | {{TPE}} | 17 || 19 || 31 || 67 |- | 8 ! scope=row | {{IND}} | 15 || 24 || 30 || 69 |- | 9 ! scope=row | {{KAZ}} | 15 || 14 || 44 || 73 |- | 10 ! scope=row | {{PRK}} | 12 || 12 || 13 || 13 </onlyinclude><!--Move this /onlyinclude tag directly under the 10th NOC--> |- | 11 ! scope=row | {{BHR}} | 12 || 7 || 7 || 26 |- | 12 ! scope=row | {{THA}} | 11 || 16 || 46 || 73 |- | 13 ! scope=row | {{HKG}}* | 8 || 18 || 19 || 45 |- | 14 ! scope=row | {{MYS}} | 7 || 13 || 16 || 36 |- | 15 ! scope=row | {{QAT}} | 6 || 4 || 3 || 13 |- | 16 ! scope=row | {{MNG}} | 5 || 9 || 11 || 25 |- | 17 ! scope=row | {{VIE}} | 4 || 16 || 18 || 38 |- | 18 ! scope=row | {{SGP}} | 4 || 4 || 14 || 22 |- | 19 ! scope=row | {{PHI}} | 4 || 2 || 15 || 21 |- | 20 ! scope=row | {{UAE}} | 3 || 6 || 5 || 14 |- | 21 ! scope=row | {{KGZ}} | 2 || 6 || 12 || 20 |- | 22 ! scope=row | {{JOR}} | 2 || 1 || 9 || 12 |- | 23 ! scope=row | {{KHM}} | 3 || 2 || 3 || 8 |- | 24 ! scope=row | {{SAU}} | 1 || 2 || 3 || 6 |- | 25 ! scope=row | {{MAC}} | 1 || 2 || 2 || 5 |- | 26 ! scope=row | {{IRQ}} | 1 || 2 || 0 || 3 |- | 27 ! scope=row | {{LBN}} | 1 || 1 || 2 || 4 |- | 28 ! scope=row | Koreya birlashgan jamoasi | 1 || 1 || 2 || 4 |- | 29 ! scope=row | {{TJK}} | 0 || 4 || 3 || 7 |- | 30 ! scope=row | {{LAO}} | 0 || 2 || 3 || 5 |- | 31 ! scope=row | {{TKM}} | 0 || 1 || 2 || 3 |- | 32 ! scope=row | {{NEP}} | 0 || 1 || 0 || 1 |- | 33 ! scope=row | {{PAK}} | 0 || 0 || 4 || 4 |- | 34 ! scope=row | {{AFG}} | 0 || 0 || 4 || 4 |- | 35 ! scope=row | {{MMR}} | 0 || 0 || 2 || 2 |- | 36 ! scope=row | {{SYR}} | 0 || 0 || 1 || 1 |- | rowspan=9 | 37 ! scope=row | {{BAN}} | 0 || 0 || 0 || 0 |- ! scope=row | {{BTN}} | 0 || 0 || 0 || 0 |- ! scope=row | {{MDV}} | 0 || 0 || 0 || 0 |- ! scope=row | {{OMN}} | 0 || 0 || 0 || 0 |- ! scope=row | {{PLE}} | 0 || 0 || 0 || 0 |- ! scope=row | {{LKA}} | 0 || 0 || 0 || 0 |- ! scope=row | {{TLS}} | 0 || 0 || 0 || 0 |- ! scope=row | {{YEM}} | 0 || 0 || 0 || 0 |- ! scope=row | {{BRN}} | 0 || 0 || 0 || 0 <onlyinclude><includeonly> |- class="sortbottom" | 11-86 ! scope="row" align=left| ''[[2016 Yaz Olimpiyatları madalya sıralaması#Madalya tablosu|Diğer ülkeler]]'' | 555 || 555 || 555 || 555 </includeonly> |- class="sortbottom" !colspan=2| Jami (45 davlat) || 306 || 306 || 359 || 972 |} == Manbalar == {{manbalar}} 3d2t0efwq78rl4fb6raeajzs58v3cro 2816089 2816087 2022-08-28T15:25:31Z Akobirolmasov diplomat 74881 /* XVIII Osiyo oʻyinlariga Oʻzbekiston Milliy Olimpiyada jamoasi tarkibi */ wikitext text/x-wiki {{Olimpiya oʻyinlarida Mamlakat |MOQ = UZB |MOQnomi = [[Oʻzbekiston Milliy Olimpiya qoʻmitasi]] |Oʻyinlar = {{{Oʻyinlar|Olimpiya}}} |Sportsmenlar = {{{Sportsmenlar|234 ta}}} |sport turlarida = {{{sport turlarida|30}}} |Bayroqdor = {{{Bayroqdor|[[Isrol Madrimov]]}}} |Rasmiy shaxslar = {{{Rasmiylar|}}} |Oltin = {{{Oltin|21}}} |Kumush = {{{Kumush|24}}} |Bronza = {{{Bronza|25}}} |Hammasi = {{{Hammasi|70}}} |Oʻrin = {{{Oʻrin|5}}} }} Jakarta Palembang 2018 Yozgi Osiyo oʻyinlari, Jakarta Palembang 2018 Yozgi XVIII Osiyo oʻyinlari boʻlib, Indozneziya ushbu Osiyo oʻyinlariga ikkinchi maratabo mezbonlik qilgan<ref>[https://ocasia.org/games/104-jakarta-1962.html Jakarta — Palembang 2018] 10-avgust 2022-yil</ref>. XVIII Osiyo oʻyinlariga Osiyo qitʼaning 42 Milliy Olimpiada jamolari ishtirok etdi va sportning 40 turi boʻyicha kurash olib bordi<ref>[https://ocasia.org/games/5-jakarta-palembang-2018.html Jakarta — Palembang 2018] 10-avgust 2022-yil</ref>. Jakarta shaxri Osiyo Olimpiya Kengashininh (OOK) 2014-yil 19-avgustda boʻlib oʻtgan kengashida Indozneziya poytaxti Jakartani 2018-yilgi XVIII Osiyo oʻyinlari mezboni sifatida rasman eʼlon qilgan. Osiyo oʻyinlari tarixda ilk bora musobaqa 2 ta shaharda oʻtkazildi. XVIII Osiyo oʻyinlariga Indoneziya poytaxti Jakarta shahrida va Sumatra orolining asosiy shaharlaridan biri boʻlgan [[Palembang]] shahrida oʻtkazildi. Musobaqa 24 ta sport inshoatlari boʻlib oʻtdi<ref>[https://www.insidethegames.biz/major-games/asian-games/jakarta-palembang-2018/venues#content Jakarta Palembang 2018] 2022-yl 10-avgust</ref>. <gallery> National Olympic Committee of the Republic of Uzbekistan logo.svg|Oʻzbekiston Milliy Olimpiada qo'mitasi logotipi Asian Games logo01.png|Osiyo o'yinlarining ramzi </gallery> == XVIII Osiyo oʻyinlarida Milliy Olimpiada jamoalari == Osiyo oʻyinlarda qitʼaning 42 ta milliy Olimpiada jamoalari ishtirok etdi. [[Xitoy]], [[Yapniya|Yaponiya]], [[Janubiy Koreya]], [[Eron Islom Respublikasi]], [[O'zbekiston]], [[Malayziya]], [[Tailand]], [[Singapur]] [[Qozog'iston]], [[Hindiston]], [[Mug'iliston]] va mezbon jamoa [[Indoneziya]] Milliy Olmpiada jamoalari Osiyo qitʼasi boʻyicha eng katta tarkib jamoani tashkil etdi. [[Fayl:2018 Asian games countries.png|thumb|alt=ishtirokchi davlatlar|Jakarta Palembang 2018 Osiyo oʻyinlariga ishtirok etgan davlatlar (yashil rangda)]] {| class="wikitable sortable" |+ Ishtirokchi davlatlar va sportchilar soni |- ! Tartib raqam !! Ishtirokchi mamlakat !! Qatnashgan sportchilar soni |- | 1 || {{AFG}} || 65 |- | 2 || {{BAN}} || 117 |- | 3 || {{BHR}} || 109 |- | 4 || {{BRN}} || 15 |- | 5 || {{BHU}} || 24 |- | 6 || {{TLS}} || 69 |- | 7 || {{VIE}} || 352 |- | 8 || {{HKG}} || 580 |- | 9 || {{IND}} || 572 |- | 10 || {{INA}} || 938 |- | 11 || {{JOR}} || 35 |- | 12 || {{IRQ}} || 56 |- | 13 || {{IRI}} || 378 |- | 14 || {{YEM}} || 32 |- | 15 || {{KAZ}} || 440 |- | 16 || {{KHM}} || 43 |- | 17 || {{QAT}} || 222 |- | 18 || {{KGZ}} || 211 |- | 19 || {{CHN}} || 845 |- | 20 || {{PRK}} || 168 |- | 21 || {{KOR}} || 807 |- | 22 || Koreya Jamoasi || 60 |- | 23 || {{KUW}} || 24 |- | 24 || {{LAO}} || 142 |- | 25 || {{LBN}} || 28 |- | 26 || {{MAC}} || 109 |- | 27 || {{MAS}} || 426 |- | 28 || {{MDV}} || 146 |- | 29 || {{MGL}} || 269 |- | 30 || {{MYA}} || 112 |- | 31 || {{NEP}} || 185 |- | 32 || {{UAE}} || 138 |- | 33 || {{OMN}} || 47 |- | 34 || {{PAK}} || 245 |- | 35 || {{PSE}} || 88 |- | 36 || {{KSA}} || 169 |- | 37 || {{SGP}} || 265 |- | 38 || {{SYR}} || 73 |- | 39 || {{TJK}} || 112 |- | 40 || {{THA}} || 829 |- | 41 || {{TPE}} || 588 |- | 42 || {{TKM}} || 72 |- | 43 || {{UZB}} || 232 |- | 44 || {{LKA}} || 173 |- | 45 || {{JPN}} || 762 |- | 46 || {{PHI}} || 272 |} == XVIII Osiyo oʻyinlariga Oʻzbekiston Milliy Olimpiyada jamoasi == XVIII Osiyo oʻyinlarida Oʻzbekiston Milliy Olimpiada jamoasi 232 nafar ishtirokchi atletlar bilan qatnashdi. == Osiyo oʻyinlarda Oʻzbekiston Milliy Olimpiyada jamoasining natijalari == {| class="wikitable sortable" |+ Oʻzbekiston Olimpiyada jamoasining 1994-yildan 2018-yilgacha boʻlgan davrda Yozgi Osiyo oʻyinlari erishgan natijalari<ref>[https://kun.uz/uz/news/2018/09/01/osie-ujinlari-akunlari-rekordlar-boks-va-kurasdagi-gegemonlik Osiyo o‘yinlari yakunlari. Rekordlar, boks va kurashdagi gegemonlik] 10-avgust 2022-yil</ref> |- ! Tartib raqam !! Osiyo oʻyinlari oʻtkazilgan shahar !! Osiyo oʻyinlari oʻtkazilgan yili !! Davlati !! Oltin !! Kumush !! Bronza !! Jami !! Oʻrni |- | 1 || Hirosima || 1994 || {{JPN}} || 11 || 12 || 19 || 42 || 5 |- | 2 || [[Bangkok]] || 1998 || {{THA}} || 6 || 22 || 12 || 40 || 10 |- | 3 || [[Pusan]] || 2002 || {{KOR}} || 15 || 12 || 24 || 51 || 5 |- | 4 || [[Doha]] || 2006 || {{QAT}} || 11 || 14 || 15 || 40 || 7 |- | 5 || Guangjou || 2010 || {{CHN}} || 11 || 22 || 23 || 56 || 8 |- | 6 || Incheon || 2014 || {{KOR}} || 9 || 14 || 22 || 45 || 11 |- | 7 || [[Jakarta]] [[Palembang]] || 2018 || {{INA}} || 21 || 24 || 25 || 70 || 5 |} == Jakarta Palembang 2018 Yozgi Osiyo oʻyinlarida Oʻzbekiston Milliy Olimpiada jamoasi vakillari sport turlaridan medallar jamgʻarmasi == {| class="wikitable sortable" |+ Sport turlaridan medallar jamgʻarmasi<ref>[https://ocasia.org/games/5-jakarta-palembang-2018.html Jakarta Palembang 2018] 10-avgust 2022-yil</ref> |- ! Tartibi !! Sport turi !! Oltn !! Kumush !! Bronza !! Jami |- | 1 || [[Taekvondo]] || 1 || 3 || 2 || 6 |- | 2 || [[Karate]] || 0 || 1 || 2 || 3 |- | 3 || [[Sambo]] || 1 || 1 || 2 || 4 |- | 4 || Baydarka || 1 || 2 || 1 || 4 |- | 5 || Penchak Selat || 0 || 0 || 1 || 1 |- | 6 || [[Velosport]] || 0 || 1 || 0 || 1 |- | 7 || [[Kurash]] || 6 || 2 || 4 || 12 |- | 8 || [[Yengil Atletika]] || 1 || 2 || 1 || 4 |- | 9 || Ushu || 0 || 1 || 0 || 1 |- | 10 || [[Dzudo]] || 1 || 0 || 3 || 4 |- | 11 || [[Boks]] || 5 || 2 || 0 || 7 |- | 12 || Kanoe || 1 || 3 || 4 || 8 |- | 13 || Kurash || 2 || 1 || 3 || 6 |- | 14 || [[Og'ir atletika]] || 1 || 2 || 2 || 3 |- | 15 || Badiiy Gimnastika<ref>[https://www.gazeta.uz/oz/2018/08/28/badiiy-gimnastika/ Osiyo o‘yinlari: badiiy gimnastika bo‘yicha kumush medal qo‘lga kiritildi] 10-avgust 2022-yil</ref> || 0 || 2 || 0 || 2 |- | 16 || Sport Gimnastika || 0 || 1 || 0 || 1 |- | 17 || [[Tennis]] || 1 || 0 || o || 1 |} == Oʻzbekiston Milliy Olimpiada jamoasi boks sport turidagi natijalari == Milliy olmpiada terma jamoasiga boks boʻyicha yakunda eng koʻp oltin medallarni oʻzbekistonlik bokschilar keltirdi, yakunda esa umumjamoa hisobda Oʻzbekiston kuchli beshtalikda yakunladi. Boks boʻyicha Latipov Jasurbek (-52 kg), Mirzaxalilov Mizaziz (-56 kg), Xoldorov Iqboljon (+64 kg), Boturov Bobousmon (+69 kg) va Madrimov Isroil (+75 kg) bokschlar delegatsiyaga 5 ta oltin medal taqdim etdi. Doʻsmatov Hasanboy (-49 kg) va Abdurasulov Shunqor (-60 kg) finalda raqiblariga imkoniyatni boy berib kumush medal Oʻzbekiston Milliy Olimpiada jamoasiga taqdim etdilar. {| class="wikitable sortable" |+ Jakarta Palembang 2018 Yozgi Osiyo oʻyinlarida boks (erkaklar) boʻyicha medallar jamgʻarmasi |- ! Oʻrni !! Sovrindor davlat !! Oltin !! Kumush !! Bronza !! Jami |- | 1 || {{UZB}} || 5 || 2 || 0 || 7 |- | 2 || {{MGL}} || 1 || 1 || 0 || 2 |- | 3 || {{IND}} || 1 || 0 || 1 || 2 |- | 4 || {{KAZ}} || 0 || 2 || 0 || 0 |- | 5 || {{PHI}} || 0 || 1 || 2 || 3 |- | 6 || {{PRK}} || 0 || 1 || 1 || 2 |- | 6 || {{THA}} || 0 || 1 || 1 || 2 |- | 8 || {{CHN}} || 0 || 0 || 3 || 3 |- | 9 || {{INA}} || 0 || 0 || 1 || 1 |- | 9 || {{JOR}} || 0 || 0 || 1 || 1 |- | 9 || {{KGZ}} || 0 || 0 || 1 || 1 |- | 9 || {{JPN}} || 0 || 0 || 1 || 1 |} == Umumiy medallar jamg'arish jadvali == {| {{RankedMedalTable|class=wikitable sortable plainrowheaders|caption=2016 Yaz Olimpiyatları madalya tablosu<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.rio2016.com/en/medal-count-country | başlık = Medal count – Olympic medal standings | eser = rio2016 | erişimtarihi = 7 Ağustos 2016 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160814050834/https://www.rio2016.com/en/medal-count-country | arşivtarihi = 14 Ağustos 2016 | ölüurl = no }}</ref>|team=Mamlakatlar}} |- | 1 ! scope=row | {{CHN}} | '''132''' || '''92''' || '''65''' || '''289''' |- | 2 ! scope=row | {{JPN}} | 74 || 56 || 74 || 204 |- | 3 ! scope=row | {{KOR}} | 49 || 57 || 70 || 176 |- | 4 ! scope=row | {{INA}} | 31 || 24 || 43 || 98 |- | 5 ! scope=row | {{UZB}} | 21 || 24 || 25 || 70 |- | 6 ! scope=row | {{IRN}} | 20 || 20 || 22 || 62 |- | 7 ! scope=row | {{TPE}} | 17 || 19 || 31 || 67 |- | 8 ! scope=row | {{IND}} | 15 || 24 || 30 || 69 |- | 9 ! scope=row | {{KAZ}} | 15 || 14 || 44 || 73 |- | 10 ! scope=row | {{PRK}} | 12 || 12 || 13 || 13 </onlyinclude><!--Move this /onlyinclude tag directly under the 10th NOC--> |- | 11 ! scope=row | {{BHR}} | 12 || 7 || 7 || 26 |- | 12 ! scope=row | {{THA}} | 11 || 16 || 46 || 73 |- | 13 ! scope=row | {{HKG}}* | 8 || 18 || 19 || 45 |- | 14 ! scope=row | {{MYS}} | 7 || 13 || 16 || 36 |- | 15 ! scope=row | {{QAT}} | 6 || 4 || 3 || 13 |- | 16 ! scope=row | {{MNG}} | 5 || 9 || 11 || 25 |- | 17 ! scope=row | {{VIE}} | 4 || 16 || 18 || 38 |- | 18 ! scope=row | {{SGP}} | 4 || 4 || 14 || 22 |- | 19 ! scope=row | {{PHI}} | 4 || 2 || 15 || 21 |- | 20 ! scope=row | {{UAE}} | 3 || 6 || 5 || 14 |- | 21 ! scope=row | {{KGZ}} | 2 || 6 || 12 || 20 |- | 22 ! scope=row | {{JOR}} | 2 || 1 || 9 || 12 |- | 23 ! scope=row | {{KHM}} | 3 || 2 || 3 || 8 |- | 24 ! scope=row | {{SAU}} | 1 || 2 || 3 || 6 |- | 25 ! scope=row | {{MAC}} | 1 || 2 || 2 || 5 |- | 26 ! scope=row | {{IRQ}} | 1 || 2 || 0 || 3 |- | 27 ! scope=row | {{LBN}} | 1 || 1 || 2 || 4 |- | 28 ! scope=row | Koreya birlashgan jamoasi | 1 || 1 || 2 || 4 |- | 29 ! scope=row | {{TJK}} | 0 || 4 || 3 || 7 |- | 30 ! scope=row | {{LAO}} | 0 || 2 || 3 || 5 |- | 31 ! scope=row | {{TKM}} | 0 || 1 || 2 || 3 |- | 32 ! scope=row | {{NEP}} | 0 || 1 || 0 || 1 |- | 33 ! scope=row | {{PAK}} | 0 || 0 || 4 || 4 |- | 34 ! scope=row | {{AFG}} | 0 || 0 || 4 || 4 |- | 35 ! scope=row | {{MMR}} | 0 || 0 || 2 || 2 |- | 36 ! scope=row | {{SYR}} | 0 || 0 || 1 || 1 |- | rowspan=9 | 37 ! scope=row | {{BAN}} | 0 || 0 || 0 || 0 |- ! scope=row | {{BTN}} | 0 || 0 || 0 || 0 |- ! scope=row | {{MDV}} | 0 || 0 || 0 || 0 |- ! scope=row | {{OMN}} | 0 || 0 || 0 || 0 |- ! scope=row | {{PLE}} | 0 || 0 || 0 || 0 |- ! scope=row | {{LKA}} | 0 || 0 || 0 || 0 |- ! scope=row | {{TLS}} | 0 || 0 || 0 || 0 |- ! scope=row | {{YEM}} | 0 || 0 || 0 || 0 |- ! scope=row | {{BRN}} | 0 || 0 || 0 || 0 <onlyinclude><includeonly> |- class="sortbottom" | 11-86 ! scope="row" align=left| ''[[2016 Yaz Olimpiyatları madalya sıralaması#Madalya tablosu|Diğer ülkeler]]'' | 555 || 555 || 555 || 555 </includeonly> |- class="sortbottom" !colspan=2| Jami (45 davlat) || 306 || 306 || 359 || 972 |} == Manbalar == {{manbalar}} 9omyylu0gokdqagapvws9ptfxqv625a 2-shaxmat Olimpiadasi 0 772014 2816834 2769148 2022-08-29T06:27:46Z Panda D 74095 wikitext text/x-wiki [[:en:Fédération_Internationale_des_Échecs|Fédération Internationale des Échecs]] ''(tarjimasi:[[FIDE|Xalqaro shaxmat federatsiyasi)]]'' (FIDE) tomonidan tashkil etilgan hamda ochiq<ref>Although commonly referred to as the ''menʼs division'', this section is open to both male and female players.</ref> va ayollar turniri sifatida koʻrilgan, shuningdek, [[shaxmat]] oʻyinini ommalashtirishga qaratilgan bir qancha tadbirlarni oʻz ichiga olgan 2-'''[[Shaxmat Olimpiadasi]]''' 1928-yil 21-iyuldan 6-avgustgacha Niderlandiyaning [[Gaaga|Gaaga shahrida]] boʻlib oʻtdi. == Natijalar == === Jamoalar reytingi === {| class="wikitable sortable mw-collapsible mw-collapsed" |+ |# |Davlatlar |Oʻyinchilar |Ballar |- |1 |<nowiki>{{Vengriya}}</nowiki> Vengriya |[[:en:Géza_Nagy|Nagy]], [[:en:Endre_Steiner|Steiner, E.]], [[:en:Árpád_Vajda|Vajda]], [[:en:Kornél_Havasi|Havasi]] |44 |- |2 |<nowiki>{{AQSh}}</nowiki> AQSh |[[:en:Isaac_Kashdan|Kashdan]], [[:en:Herman_Steiner|Steiner, H.]], [[:en:Samuel_Factor|Factor]], [[:en:Erling_Tholfsen|Tholfsen]], [[:en:Milton_Hanauer|Hanauer]] |39½ |- |3 |<nowiki>{{Polsha}}</nowiki> Polsha |[[:en:Kazimierz_Makarczyk|Makarczyk]], [[:en:Paulino_Frydman|Frydman]], [[:en:Teodor_Regedziński|Regedziński]], [[:en:Menachem_Oren|Chwojnik]], [[:en:Abram_Blass|Blass]] |37 |- |4 |<nowiki>{{Avtsriya}}</nowiki> Avstriya |[[:en:Baldur_Hönlinger|Hönlinger]], [[:en:Josef_Lokvenc|Lokvenc]], [[:en:Hans_Müller_(chess_player)|Müller]], [[:en:Siegfried_Reginald_Wolf|Wolf]], [[:en:Siegmund_Beutum|Beutum]] |36½ |- |5 |Daniya |[[:en:Holger_Norman-Hansen|Norman-Hansen]], [[:en:Erik_Andersen_(chess_player)|Andersen]], [[:en:Jacob_Gemzøe|Gemzøe]], [[:en:Karl_Ruben|Ruben]] |34 |- |6 |Shvetsariya |[[:en:William_Rivier|Rivier]], [[:en:Fritz_Gygli|Gygli]], [[:en:Erwin_Voellmy|Voellmy]], [[:en:Oskar_Naegeli|Naegeli]], [[:en:Moriz_Henneberger|Henneberger M.]], [[:en:Walter_Michel|Michel]] |34 |- |7 |Chexoslavakiya |[[:en:Karl_Gilg|Gilg]], [[:en:Ladislav_Prokeš|Prokeš]], [[:en:Amos_Pokorný|Pokorný]], [[:en:Josef_Rejfiř|Rejfíř]], [[:en:Jan_Schulz|Schulz]], Teller |34 |- |8 |Argentina |[[:en:Valentin_Fernández_Coria|Fernández Coria]], [[:en:Carlos_Maderna|Maderna]], [[:en:Luis_Palau_(chess_player)|Palau]], [[:en:Damian_Reca|Reca]], [[:en:Roberto_Grau|Grau]] |33½ |- |9 |Germaniya |[[:en:Heinrich_Wagner|Wagner]], [[:en:Wilhelm_Hilse|Hilse]], [[:en:Wilhelm_Schönmann|Schönmann]], [[:en:Max_Blümich|Blümich]], [[:en:Yosef_Porath|Foerder]] |31½ |- |10 |Niderlandiya |[[:en:Henri_Weenink|Weenink]], [[:en:Gerard_Kroone|Kroone]], [[:en:Johannes_van_den_Bosch_(chess_player)|Van den Bosch]], [[:en:Willem_Schelfhout|Schelfhout]], Wertheim W., Wertheim J. |31½ |- |11 |Fransiya |Gaudin, [[:en:Louis_Betbeder|Betbeder]], [[:en:Marcel_Duchamp|Duchamp]], [[:en:Robert_Crépeaux|Crépeaux]], [[:en:André_Muffang|Muffang]], [[:en:Tihomil_Drezga|Drezga]] |31 |- |12 |Belgiya |[[:en:Emmanuel_Sapira|Sapira]], [[:en:George_Koltanowski|Koltanowski]], [[:en:Isidore_Censer|Censer I.]], [[:en:Arthur_Dunkelblum|Dunkelblum]] |31 |- |13 |Shvetsiya |[[:en:Gösta_Stoltz|Stoltz]], [[:en:Ernst_Jacobson|Jacobson]], [[:en:Gideon_Ståhlberg|Ståhlberg]], [[:en:Ored_Karlin|Karlin]], [[:en:Eric_Jonsson|Jonsson]] |31 |- |14 |Latviya |[[:en:Fricis_Apšenieks|Apšenieks]], [[:en:Augusts_Strautmanis|Strautmanis]], [[:en:Vladimirs_Petrovs|Petrovs]], [[:en:Arvīds_Tālavs|Taube]], [[:en:Alberts_Melnbārdis|Melnbārdis]] |30 |- |15 |Italiya |[[:en:Mario_Monticelli|Monticelli]], [[:en:Antonio_Sacconi|Sacconi]], [[:en:Ernesto_Hellmann|Hellmann]], [[:en:Remo_Calapso|Calapso]], De Nardo, [[:en:Davide_Marotti|Marotti]] |26½ |- |16 |Ruminiya |[[:en:Miklós_Bródy|Bródy]], [[:en:Zeno_Proca|Proca]], [[:en:János_Balogh_(chess_player)|Balogh]], [[:en:Ion_Gudju|Gudju]] |25½ |- |17 |Ispaniya |[[:en:Valentí_Marín|Marín y Llovet]], [[:en:Luis_G._Cortes|Cortes]], [[:en:José_Aguilera_Bernabé|Aguilera]], [[:en:Ángel_Ribera_Arnal|Ribera]], Molla |13½ |} === Jamoa natijalari === {| class="wikitable" style="text-align:center" !Oʻrin !Davlat !1 !2 !3 !4 !5 !6 !7 !8 !9 !10 !11 !12 !13 !14 !15 !16 !17 ! !+ !− != !Points |- !1 | align="left" bgcolor="gold" |{{Bayroqikon|HUN|1920}} [[Vengriya]] | - | style="color: blue;" |1½ | style="color: red;" |3 | style="color: green" |2 | style="color: red;" |3½ | style="color: red;" |2½ | style="color: blue;" |1½ | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |3½ | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |2½ | style="color: green" |2 | style="color: red;" |2½ | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |3½ | style="color: red;" |4 ! |12 |2 |2 |'''44''' |- !2 | align="left" bgcolor="silver" |<nowiki>{{AQSh}}</nowiki> AQSh | style="color: red;" |2½ | - | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |3½ | style="color: red;" |3½ | style="color: green" |2 | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1½ | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |3 | style="color: green" |2 | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |2½ | style="color: green" |2 | style="color: green" |2 | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |3 ! |9 |2 |5 |39½ |- !3 | align="left" bgcolor="CC9966" |{{Flagcountry|POL|1928}} | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |3 | - | style="color: blue;" |1½ | style="color: green" |2 | style="color: red;" |3 | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |2½ | style="color: green" |2 | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |2½ | style="color: red;" |2½ | style="color: red;" |2½ | style="color: green" |2 | style="color: green" |2 | style="color: red;" |2½ | style="color: red;" |4 ! |9 |3 |4 |37 |- !4 | align="left" |Avtriya | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |½ | style="color: red;" |2½ | - | style="color: red;" |3 | style="color: blue;" |1 | style="color: green" |2 | style="color: green" |2 | style="color: red;" |3 | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |3½ | style="color: red;" |3 | style="color: blue;" |1½ | style="color: red;" |3½ ! |8 |4 |4 |36½ |- !5 | align="left" |Daniya | style="color: blue;" |½ | style="color: blue;" |½ | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1 | - | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |1½ | style="color: red;" |3 | style="color: blue;" |1½ | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |4 | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |2½ | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |2½ | style="color: green" |2 | style="color: red;" |3 ! |8 |6 |2 |34 |- !6 | align="left" |{{CHE}} | style="color: blue;" |1½ | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |3 | - | style="color: red;" |2½ | style="color: blue;" |1½ | style="color: blue;" |1½ | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |1½ | style="color: green" |2 | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |2½ | style="color: red;" |4 | style="color: red;" |4 ! |6 |7 |3 |34 |- !7 | align="left" |Chexoslavakiya | style="color: red;" |2½ | style="color: green" |2 | style="color: red;" |3 | style="color: green" |2 | style="color: red;" |2½ | style="color: blue;" |1½ | - | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |1½ | style="color: green" |2 | style="color: red;" |2½ | style="color: blue;" |1½ | style="color: green" |2 | style="color: green" |2 | style="color: red;" |2½ | style="color: blue;" |1½ | style="color: red;" |4 ! |6 |5 |5 |34 |- !8 | align="left" |{{ARG}} | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |2½ | style="color: blue;" |1½ | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |2½ | style="color: red;" |3 | - | style="color: blue;" |1½ | style="color: blue;" |1½ | style="color: red;" |3 | style="color: blue;" |1½ | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |3 | style="color: blue;" |1½ | style="color: red;" |3 | style="color: green" |2 ! |7 |7 |2 |33½ |- !9 | align="left" |<nowiki>{{Germaniya}}</nowiki> Germaniya | style="color: blue;" |½ | style="color: blue;" |1 | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |2½ | style="color: red;" |2½ | style="color: red;" |2½ | style="color: red;" |2½ | - | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1½ | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1½ | style="color: blue;" |1½ | style="color: green" |2 | style="color: red;" |3½ | style="color: red;" |3 ! |6 |6 |4 |31½ |- !10 | align="left" |{{NLD}} | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |1 | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |3 | style="color: green" |2 | style="color: red;" |2½ | style="color: green" |2 | - | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |2½ | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |2½ | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |3 ! |7 |6 |3 |31½ |- !11 | align="left" |{{Flagcountry|FRA|1794}} | style="color: blue;" |1 | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1½ | style="color: red;" |3 | style="color: blue;" |0 | style="color: red;" |2½ | style="color: blue;" |1½ | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |2½ | style="color: red;" |3 | - | style="color: green" |2 | style="color: green" |2 | style="color: red;" |3 | style="color: blue;" |1½ | style="color: blue;" |1½ | style="color: red;" |3 ! |6 |7 |3 |31 |- !12 | align="left" |{{BEL}} | style="color: blue;" |1½ | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |1½ | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |1 | style="color: green" |2 | style="color: red;" |2½ | style="color: red;" |2½ | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1½ | style="color: green" |2 | - | style="color: green" |2 | style="color: red;" |2½ | style="color: red;" |2½ | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |2½ ! |6 |6 |4 |31 |- !13 | align="left" |Shvtsiya | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1½ | style="color: blue;" |1½ | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |1½ | style="color: green" |2 | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |2½ | style="color: red;" |3 | style="color: green" |2 | style="color: green" |2 | - | style="color: red;" |3 | style="color: blue;" |1½ | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |3½ ! |4 |7 |5 |31 |- !14 | align="left" |Latviya | style="color: blue;" |1½ | style="color: green" |2 | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |½ | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |3 | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |2½ | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |1½ | style="color: blue;" |1 | - | style="color: red;" |3½ | style="color: red;" |3½ | style="color: red;" |3 ! |5 |8 |3 |30 |- !15 | align="left" |{{Flagcountry|ITA|1861}} | style="color: blue;" |1 | style="color: green" |2 | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |1½ | style="color: blue;" |1½ | style="color: blue;" |1½ | style="color: red;" |2½ | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1½ | style="color: red;" |2½ | style="color: blue;" |1½ | style="color: red;" |2½ | style="color: blue;" |½ | - | style="color: blue;" |1½ | style="color: blue;" |1½ ! |3 |10 |3 |26½ |- !16 | align="left" |Ruminiya | style="color: blue;" |½ | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |1½ | style="color: red;" |2½ | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |0 | style="color: red;" |2½ | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |½ | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |2½ | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |3 | style="color: blue;" |½ | style="color: red;" |2½ | - | style="color: red;" |3½ ! |6 |9 |1 |25½ |- !17 | align="left" |<nowiki>{{Ispaniya}}</nowiki> Ispaniya | style="color: blue;" |0 | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |0 | style="color: blue;" |½ | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |0 | style="color: blue;" |0 | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |1½ | style="color: blue;" |½ | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |2½ | style="color: blue;" |½ | - ! |1 |14 |1 |13½ |} === Shaxsiy medallar === Board order (t''arjimasi: taxta ketma-ketligi)'' qoʻllanilmadi va faqatgin eng yaxshi oltita individual natija egalari mukofot bilan taqdirlandi.<ref>[http://www.olimpbase.org/1928/1928in.html 2nd Chess Olympiad: The Hague, 1928&#x2014;Information&#x2013;Basic data&#x2013;Tournament review&#x2013;Individual medals&#x2013;Interesting games&#x2013;Trivia]</ref> * Oltin medal sohibi — Isaak Kashdan (AQSh), 13/15 (86,7 %) ball; * Kumush medal sohibi — André Muffang (Fransiya), 12½/16 (78,1 %) ball; * Bronza medali sohibi — Teodor Regedzinski (Polsha), 10/13 (76,9 %) ball; * 4-5-o‘rin — Endre Shtayner (Vengriya), 11½/16 (71,9 %) ball; * 4-5-o‘rinlar — Geza Nagy (Vengriya), 11½/16 (71,9 %) ball; * 6-o‘rin — Uilyam Rivier (Shveytsariya), 7½/11 (68,2 %) ball. == Manbalar == {{manbalar}} == Havolalar == == Maʼlumotnomalar == * [http://www.olimpbase.org/1928/1928in.html 2-shaxmat olimpiadasi: Gaaga 1928 yilgi] OlimpBase == Yana qarang == * 1-shaxmat Olimpiadasi (London, 1927) * 3-shaxmat Olimpiadasi (Gamburg, 1930) swhzwvj84tdbd81xhk1tsmmhxy5zudf 2816836 2816834 2022-08-29T06:28:03Z Panda D 74095 /* Havolalar == == Maʼlumotnomalar */ wikitext text/x-wiki [[:en:Fédération_Internationale_des_Échecs|Fédération Internationale des Échecs]] ''(tarjimasi:[[FIDE|Xalqaro shaxmat federatsiyasi)]]'' (FIDE) tomonidan tashkil etilgan hamda ochiq<ref>Although commonly referred to as the ''menʼs division'', this section is open to both male and female players.</ref> va ayollar turniri sifatida koʻrilgan, shuningdek, [[shaxmat]] oʻyinini ommalashtirishga qaratilgan bir qancha tadbirlarni oʻz ichiga olgan 2-'''[[Shaxmat Olimpiadasi]]''' 1928-yil 21-iyuldan 6-avgustgacha Niderlandiyaning [[Gaaga|Gaaga shahrida]] boʻlib oʻtdi. == Natijalar == === Jamoalar reytingi === {| class="wikitable sortable mw-collapsible mw-collapsed" |+ |# |Davlatlar |Oʻyinchilar |Ballar |- |1 |<nowiki>{{Vengriya}}</nowiki> Vengriya |[[:en:Géza_Nagy|Nagy]], [[:en:Endre_Steiner|Steiner, E.]], [[:en:Árpád_Vajda|Vajda]], [[:en:Kornél_Havasi|Havasi]] |44 |- |2 |<nowiki>{{AQSh}}</nowiki> AQSh |[[:en:Isaac_Kashdan|Kashdan]], [[:en:Herman_Steiner|Steiner, H.]], [[:en:Samuel_Factor|Factor]], [[:en:Erling_Tholfsen|Tholfsen]], [[:en:Milton_Hanauer|Hanauer]] |39½ |- |3 |<nowiki>{{Polsha}}</nowiki> Polsha |[[:en:Kazimierz_Makarczyk|Makarczyk]], [[:en:Paulino_Frydman|Frydman]], [[:en:Teodor_Regedziński|Regedziński]], [[:en:Menachem_Oren|Chwojnik]], [[:en:Abram_Blass|Blass]] |37 |- |4 |<nowiki>{{Avtsriya}}</nowiki> Avstriya |[[:en:Baldur_Hönlinger|Hönlinger]], [[:en:Josef_Lokvenc|Lokvenc]], [[:en:Hans_Müller_(chess_player)|Müller]], [[:en:Siegfried_Reginald_Wolf|Wolf]], [[:en:Siegmund_Beutum|Beutum]] |36½ |- |5 |Daniya |[[:en:Holger_Norman-Hansen|Norman-Hansen]], [[:en:Erik_Andersen_(chess_player)|Andersen]], [[:en:Jacob_Gemzøe|Gemzøe]], [[:en:Karl_Ruben|Ruben]] |34 |- |6 |Shvetsariya |[[:en:William_Rivier|Rivier]], [[:en:Fritz_Gygli|Gygli]], [[:en:Erwin_Voellmy|Voellmy]], [[:en:Oskar_Naegeli|Naegeli]], [[:en:Moriz_Henneberger|Henneberger M.]], [[:en:Walter_Michel|Michel]] |34 |- |7 |Chexoslavakiya |[[:en:Karl_Gilg|Gilg]], [[:en:Ladislav_Prokeš|Prokeš]], [[:en:Amos_Pokorný|Pokorný]], [[:en:Josef_Rejfiř|Rejfíř]], [[:en:Jan_Schulz|Schulz]], Teller |34 |- |8 |Argentina |[[:en:Valentin_Fernández_Coria|Fernández Coria]], [[:en:Carlos_Maderna|Maderna]], [[:en:Luis_Palau_(chess_player)|Palau]], [[:en:Damian_Reca|Reca]], [[:en:Roberto_Grau|Grau]] |33½ |- |9 |Germaniya |[[:en:Heinrich_Wagner|Wagner]], [[:en:Wilhelm_Hilse|Hilse]], [[:en:Wilhelm_Schönmann|Schönmann]], [[:en:Max_Blümich|Blümich]], [[:en:Yosef_Porath|Foerder]] |31½ |- |10 |Niderlandiya |[[:en:Henri_Weenink|Weenink]], [[:en:Gerard_Kroone|Kroone]], [[:en:Johannes_van_den_Bosch_(chess_player)|Van den Bosch]], [[:en:Willem_Schelfhout|Schelfhout]], Wertheim W., Wertheim J. |31½ |- |11 |Fransiya |Gaudin, [[:en:Louis_Betbeder|Betbeder]], [[:en:Marcel_Duchamp|Duchamp]], [[:en:Robert_Crépeaux|Crépeaux]], [[:en:André_Muffang|Muffang]], [[:en:Tihomil_Drezga|Drezga]] |31 |- |12 |Belgiya |[[:en:Emmanuel_Sapira|Sapira]], [[:en:George_Koltanowski|Koltanowski]], [[:en:Isidore_Censer|Censer I.]], [[:en:Arthur_Dunkelblum|Dunkelblum]] |31 |- |13 |Shvetsiya |[[:en:Gösta_Stoltz|Stoltz]], [[:en:Ernst_Jacobson|Jacobson]], [[:en:Gideon_Ståhlberg|Ståhlberg]], [[:en:Ored_Karlin|Karlin]], [[:en:Eric_Jonsson|Jonsson]] |31 |- |14 |Latviya |[[:en:Fricis_Apšenieks|Apšenieks]], [[:en:Augusts_Strautmanis|Strautmanis]], [[:en:Vladimirs_Petrovs|Petrovs]], [[:en:Arvīds_Tālavs|Taube]], [[:en:Alberts_Melnbārdis|Melnbārdis]] |30 |- |15 |Italiya |[[:en:Mario_Monticelli|Monticelli]], [[:en:Antonio_Sacconi|Sacconi]], [[:en:Ernesto_Hellmann|Hellmann]], [[:en:Remo_Calapso|Calapso]], De Nardo, [[:en:Davide_Marotti|Marotti]] |26½ |- |16 |Ruminiya |[[:en:Miklós_Bródy|Bródy]], [[:en:Zeno_Proca|Proca]], [[:en:János_Balogh_(chess_player)|Balogh]], [[:en:Ion_Gudju|Gudju]] |25½ |- |17 |Ispaniya |[[:en:Valentí_Marín|Marín y Llovet]], [[:en:Luis_G._Cortes|Cortes]], [[:en:José_Aguilera_Bernabé|Aguilera]], [[:en:Ángel_Ribera_Arnal|Ribera]], Molla |13½ |} === Jamoa natijalari === {| class="wikitable" style="text-align:center" !Oʻrin !Davlat !1 !2 !3 !4 !5 !6 !7 !8 !9 !10 !11 !12 !13 !14 !15 !16 !17 ! !+ !− != !Points |- !1 | align="left" bgcolor="gold" |{{Bayroqikon|HUN|1920}} [[Vengriya]] | - | style="color: blue;" |1½ | style="color: red;" |3 | style="color: green" |2 | style="color: red;" |3½ | style="color: red;" |2½ | style="color: blue;" |1½ | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |3½ | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |2½ | style="color: green" |2 | style="color: red;" |2½ | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |3½ | style="color: red;" |4 ! |12 |2 |2 |'''44''' |- !2 | align="left" bgcolor="silver" |<nowiki>{{AQSh}}</nowiki> AQSh | style="color: red;" |2½ | - | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |3½ | style="color: red;" |3½ | style="color: green" |2 | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1½ | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |3 | style="color: green" |2 | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |2½ | style="color: green" |2 | style="color: green" |2 | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |3 ! |9 |2 |5 |39½ |- !3 | align="left" bgcolor="CC9966" |{{Flagcountry|POL|1928}} | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |3 | - | style="color: blue;" |1½ | style="color: green" |2 | style="color: red;" |3 | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |2½ | style="color: green" |2 | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |2½ | style="color: red;" |2½ | style="color: red;" |2½ | style="color: green" |2 | style="color: green" |2 | style="color: red;" |2½ | style="color: red;" |4 ! |9 |3 |4 |37 |- !4 | align="left" |Avtriya | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |½ | style="color: red;" |2½ | - | style="color: red;" |3 | style="color: blue;" |1 | style="color: green" |2 | style="color: green" |2 | style="color: red;" |3 | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |3½ | style="color: red;" |3 | style="color: blue;" |1½ | style="color: red;" |3½ ! |8 |4 |4 |36½ |- !5 | align="left" |Daniya | style="color: blue;" |½ | style="color: blue;" |½ | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1 | - | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |1½ | style="color: red;" |3 | style="color: blue;" |1½ | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |4 | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |2½ | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |2½ | style="color: green" |2 | style="color: red;" |3 ! |8 |6 |2 |34 |- !6 | align="left" |{{CHE}} | style="color: blue;" |1½ | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |3 | - | style="color: red;" |2½ | style="color: blue;" |1½ | style="color: blue;" |1½ | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |1½ | style="color: green" |2 | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |2½ | style="color: red;" |4 | style="color: red;" |4 ! |6 |7 |3 |34 |- !7 | align="left" |Chexoslavakiya | style="color: red;" |2½ | style="color: green" |2 | style="color: red;" |3 | style="color: green" |2 | style="color: red;" |2½ | style="color: blue;" |1½ | - | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |1½ | style="color: green" |2 | style="color: red;" |2½ | style="color: blue;" |1½ | style="color: green" |2 | style="color: green" |2 | style="color: red;" |2½ | style="color: blue;" |1½ | style="color: red;" |4 ! |6 |5 |5 |34 |- !8 | align="left" |{{ARG}} | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |2½ | style="color: blue;" |1½ | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |2½ | style="color: red;" |3 | - | style="color: blue;" |1½ | style="color: blue;" |1½ | style="color: red;" |3 | style="color: blue;" |1½ | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |3 | style="color: blue;" |1½ | style="color: red;" |3 | style="color: green" |2 ! |7 |7 |2 |33½ |- !9 | align="left" |<nowiki>{{Germaniya}}</nowiki> Germaniya | style="color: blue;" |½ | style="color: blue;" |1 | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |2½ | style="color: red;" |2½ | style="color: red;" |2½ | style="color: red;" |2½ | - | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1½ | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1½ | style="color: blue;" |1½ | style="color: green" |2 | style="color: red;" |3½ | style="color: red;" |3 ! |6 |6 |4 |31½ |- !10 | align="left" |{{NLD}} | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |1 | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |3 | style="color: green" |2 | style="color: red;" |2½ | style="color: green" |2 | - | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |2½ | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |2½ | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |3 ! |7 |6 |3 |31½ |- !11 | align="left" |{{Flagcountry|FRA|1794}} | style="color: blue;" |1 | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1½ | style="color: red;" |3 | style="color: blue;" |0 | style="color: red;" |2½ | style="color: blue;" |1½ | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |2½ | style="color: red;" |3 | - | style="color: green" |2 | style="color: green" |2 | style="color: red;" |3 | style="color: blue;" |1½ | style="color: blue;" |1½ | style="color: red;" |3 ! |6 |7 |3 |31 |- !12 | align="left" |{{BEL}} | style="color: blue;" |1½ | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |1½ | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |1 | style="color: green" |2 | style="color: red;" |2½ | style="color: red;" |2½ | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1½ | style="color: green" |2 | - | style="color: green" |2 | style="color: red;" |2½ | style="color: red;" |2½ | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |2½ ! |6 |6 |4 |31 |- !13 | align="left" |Shvtsiya | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1½ | style="color: blue;" |1½ | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |1½ | style="color: green" |2 | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |2½ | style="color: red;" |3 | style="color: green" |2 | style="color: green" |2 | - | style="color: red;" |3 | style="color: blue;" |1½ | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |3½ ! |4 |7 |5 |31 |- !14 | align="left" |Latviya | style="color: blue;" |1½ | style="color: green" |2 | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |½ | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |3 | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |2½ | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |1½ | style="color: blue;" |1 | - | style="color: red;" |3½ | style="color: red;" |3½ | style="color: red;" |3 ! |5 |8 |3 |30 |- !15 | align="left" |{{Flagcountry|ITA|1861}} | style="color: blue;" |1 | style="color: green" |2 | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |1½ | style="color: blue;" |1½ | style="color: blue;" |1½ | style="color: red;" |2½ | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1½ | style="color: red;" |2½ | style="color: blue;" |1½ | style="color: red;" |2½ | style="color: blue;" |½ | - | style="color: blue;" |1½ | style="color: blue;" |1½ ! |3 |10 |3 |26½ |- !16 | align="left" |Ruminiya | style="color: blue;" |½ | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |1½ | style="color: red;" |2½ | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |0 | style="color: red;" |2½ | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |½ | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |2½ | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |3 | style="color: blue;" |½ | style="color: red;" |2½ | - | style="color: red;" |3½ ! |6 |9 |1 |25½ |- !17 | align="left" |<nowiki>{{Ispaniya}}</nowiki> Ispaniya | style="color: blue;" |0 | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |0 | style="color: blue;" |½ | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |0 | style="color: blue;" |0 | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |1½ | style="color: blue;" |½ | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |2½ | style="color: blue;" |½ | - ! |1 |14 |1 |13½ |} === Shaxsiy medallar === Board order (t''arjimasi: taxta ketma-ketligi)'' qoʻllanilmadi va faqatgin eng yaxshi oltita individual natija egalari mukofot bilan taqdirlandi.<ref>[http://www.olimpbase.org/1928/1928in.html 2nd Chess Olympiad: The Hague, 1928&#x2014;Information&#x2013;Basic data&#x2013;Tournament review&#x2013;Individual medals&#x2013;Interesting games&#x2013;Trivia]</ref> * Oltin medal sohibi — Isaak Kashdan (AQSh), 13/15 (86,7 %) ball; * Kumush medal sohibi — André Muffang (Fransiya), 12½/16 (78,1 %) ball; * Bronza medali sohibi — Teodor Regedzinski (Polsha), 10/13 (76,9 %) ball; * 4-5-o‘rin — Endre Shtayner (Vengriya), 11½/16 (71,9 %) ball; * 4-5-o‘rinlar — Geza Nagy (Vengriya), 11½/16 (71,9 %) ball; * 6-o‘rin — Uilyam Rivier (Shveytsariya), 7½/11 (68,2 %) ball. == Manbalar == {{manbalar}} == Havolalar == * [http://www.olimpbase.org/1928/1928in.html 2-shaxmat olimpiadasi: Gaaga 1928 yilgi] OlimpBase == Yana qarang == * 1-shaxmat Olimpiadasi (London, 1927) * 3-shaxmat Olimpiadasi (Gamburg, 1930) 39q93zerq9wkayb0u0u09v6nxio0pjd 2816838 2816836 2022-08-29T06:28:40Z Panda D 74095 [[Turkum:Shaxmat]] qoʻshildi ([[VP:HOTCAT|HotCat]]) wikitext text/x-wiki [[:en:Fédération_Internationale_des_Échecs|Fédération Internationale des Échecs]] ''(tarjimasi:[[FIDE|Xalqaro shaxmat federatsiyasi)]]'' (FIDE) tomonidan tashkil etilgan hamda ochiq<ref>Although commonly referred to as the ''menʼs division'', this section is open to both male and female players.</ref> va ayollar turniri sifatida koʻrilgan, shuningdek, [[shaxmat]] oʻyinini ommalashtirishga qaratilgan bir qancha tadbirlarni oʻz ichiga olgan 2-'''[[Shaxmat Olimpiadasi]]''' 1928-yil 21-iyuldan 6-avgustgacha Niderlandiyaning [[Gaaga|Gaaga shahrida]] boʻlib oʻtdi. == Natijalar == === Jamoalar reytingi === {| class="wikitable sortable mw-collapsible mw-collapsed" |+ |# |Davlatlar |Oʻyinchilar |Ballar |- |1 |<nowiki>{{Vengriya}}</nowiki> Vengriya |[[:en:Géza_Nagy|Nagy]], [[:en:Endre_Steiner|Steiner, E.]], [[:en:Árpád_Vajda|Vajda]], [[:en:Kornél_Havasi|Havasi]] |44 |- |2 |<nowiki>{{AQSh}}</nowiki> AQSh |[[:en:Isaac_Kashdan|Kashdan]], [[:en:Herman_Steiner|Steiner, H.]], [[:en:Samuel_Factor|Factor]], [[:en:Erling_Tholfsen|Tholfsen]], [[:en:Milton_Hanauer|Hanauer]] |39½ |- |3 |<nowiki>{{Polsha}}</nowiki> Polsha |[[:en:Kazimierz_Makarczyk|Makarczyk]], [[:en:Paulino_Frydman|Frydman]], [[:en:Teodor_Regedziński|Regedziński]], [[:en:Menachem_Oren|Chwojnik]], [[:en:Abram_Blass|Blass]] |37 |- |4 |<nowiki>{{Avtsriya}}</nowiki> Avstriya |[[:en:Baldur_Hönlinger|Hönlinger]], [[:en:Josef_Lokvenc|Lokvenc]], [[:en:Hans_Müller_(chess_player)|Müller]], [[:en:Siegfried_Reginald_Wolf|Wolf]], [[:en:Siegmund_Beutum|Beutum]] |36½ |- |5 |Daniya |[[:en:Holger_Norman-Hansen|Norman-Hansen]], [[:en:Erik_Andersen_(chess_player)|Andersen]], [[:en:Jacob_Gemzøe|Gemzøe]], [[:en:Karl_Ruben|Ruben]] |34 |- |6 |Shvetsariya |[[:en:William_Rivier|Rivier]], [[:en:Fritz_Gygli|Gygli]], [[:en:Erwin_Voellmy|Voellmy]], [[:en:Oskar_Naegeli|Naegeli]], [[:en:Moriz_Henneberger|Henneberger M.]], [[:en:Walter_Michel|Michel]] |34 |- |7 |Chexoslavakiya |[[:en:Karl_Gilg|Gilg]], [[:en:Ladislav_Prokeš|Prokeš]], [[:en:Amos_Pokorný|Pokorný]], [[:en:Josef_Rejfiř|Rejfíř]], [[:en:Jan_Schulz|Schulz]], Teller |34 |- |8 |Argentina |[[:en:Valentin_Fernández_Coria|Fernández Coria]], [[:en:Carlos_Maderna|Maderna]], [[:en:Luis_Palau_(chess_player)|Palau]], [[:en:Damian_Reca|Reca]], [[:en:Roberto_Grau|Grau]] |33½ |- |9 |Germaniya |[[:en:Heinrich_Wagner|Wagner]], [[:en:Wilhelm_Hilse|Hilse]], [[:en:Wilhelm_Schönmann|Schönmann]], [[:en:Max_Blümich|Blümich]], [[:en:Yosef_Porath|Foerder]] |31½ |- |10 |Niderlandiya |[[:en:Henri_Weenink|Weenink]], [[:en:Gerard_Kroone|Kroone]], [[:en:Johannes_van_den_Bosch_(chess_player)|Van den Bosch]], [[:en:Willem_Schelfhout|Schelfhout]], Wertheim W., Wertheim J. |31½ |- |11 |Fransiya |Gaudin, [[:en:Louis_Betbeder|Betbeder]], [[:en:Marcel_Duchamp|Duchamp]], [[:en:Robert_Crépeaux|Crépeaux]], [[:en:André_Muffang|Muffang]], [[:en:Tihomil_Drezga|Drezga]] |31 |- |12 |Belgiya |[[:en:Emmanuel_Sapira|Sapira]], [[:en:George_Koltanowski|Koltanowski]], [[:en:Isidore_Censer|Censer I.]], [[:en:Arthur_Dunkelblum|Dunkelblum]] |31 |- |13 |Shvetsiya |[[:en:Gösta_Stoltz|Stoltz]], [[:en:Ernst_Jacobson|Jacobson]], [[:en:Gideon_Ståhlberg|Ståhlberg]], [[:en:Ored_Karlin|Karlin]], [[:en:Eric_Jonsson|Jonsson]] |31 |- |14 |Latviya |[[:en:Fricis_Apšenieks|Apšenieks]], [[:en:Augusts_Strautmanis|Strautmanis]], [[:en:Vladimirs_Petrovs|Petrovs]], [[:en:Arvīds_Tālavs|Taube]], [[:en:Alberts_Melnbārdis|Melnbārdis]] |30 |- |15 |Italiya |[[:en:Mario_Monticelli|Monticelli]], [[:en:Antonio_Sacconi|Sacconi]], [[:en:Ernesto_Hellmann|Hellmann]], [[:en:Remo_Calapso|Calapso]], De Nardo, [[:en:Davide_Marotti|Marotti]] |26½ |- |16 |Ruminiya |[[:en:Miklós_Bródy|Bródy]], [[:en:Zeno_Proca|Proca]], [[:en:János_Balogh_(chess_player)|Balogh]], [[:en:Ion_Gudju|Gudju]] |25½ |- |17 |Ispaniya |[[:en:Valentí_Marín|Marín y Llovet]], [[:en:Luis_G._Cortes|Cortes]], [[:en:José_Aguilera_Bernabé|Aguilera]], [[:en:Ángel_Ribera_Arnal|Ribera]], Molla |13½ |} === Jamoa natijalari === {| class="wikitable" style="text-align:center" !Oʻrin !Davlat !1 !2 !3 !4 !5 !6 !7 !8 !9 !10 !11 !12 !13 !14 !15 !16 !17 ! !+ !− != !Points |- !1 | align="left" bgcolor="gold" |{{Bayroqikon|HUN|1920}} [[Vengriya]] | - | style="color: blue;" |1½ | style="color: red;" |3 | style="color: green" |2 | style="color: red;" |3½ | style="color: red;" |2½ | style="color: blue;" |1½ | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |3½ | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |2½ | style="color: green" |2 | style="color: red;" |2½ | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |3½ | style="color: red;" |4 ! |12 |2 |2 |'''44''' |- !2 | align="left" bgcolor="silver" |<nowiki>{{AQSh}}</nowiki> AQSh | style="color: red;" |2½ | - | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |3½ | style="color: red;" |3½ | style="color: green" |2 | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1½ | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |3 | style="color: green" |2 | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |2½ | style="color: green" |2 | style="color: green" |2 | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |3 ! |9 |2 |5 |39½ |- !3 | align="left" bgcolor="CC9966" |{{Flagcountry|POL|1928}} | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |3 | - | style="color: blue;" |1½ | style="color: green" |2 | style="color: red;" |3 | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |2½ | style="color: green" |2 | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |2½ | style="color: red;" |2½ | style="color: red;" |2½ | style="color: green" |2 | style="color: green" |2 | style="color: red;" |2½ | style="color: red;" |4 ! |9 |3 |4 |37 |- !4 | align="left" |Avtriya | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |½ | style="color: red;" |2½ | - | style="color: red;" |3 | style="color: blue;" |1 | style="color: green" |2 | style="color: green" |2 | style="color: red;" |3 | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |3½ | style="color: red;" |3 | style="color: blue;" |1½ | style="color: red;" |3½ ! |8 |4 |4 |36½ |- !5 | align="left" |Daniya | style="color: blue;" |½ | style="color: blue;" |½ | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1 | - | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |1½ | style="color: red;" |3 | style="color: blue;" |1½ | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |4 | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |2½ | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |2½ | style="color: green" |2 | style="color: red;" |3 ! |8 |6 |2 |34 |- !6 | align="left" |{{CHE}} | style="color: blue;" |1½ | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |3 | - | style="color: red;" |2½ | style="color: blue;" |1½ | style="color: blue;" |1½ | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |1½ | style="color: green" |2 | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |2½ | style="color: red;" |4 | style="color: red;" |4 ! |6 |7 |3 |34 |- !7 | align="left" |Chexoslavakiya | style="color: red;" |2½ | style="color: green" |2 | style="color: red;" |3 | style="color: green" |2 | style="color: red;" |2½ | style="color: blue;" |1½ | - | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |1½ | style="color: green" |2 | style="color: red;" |2½ | style="color: blue;" |1½ | style="color: green" |2 | style="color: green" |2 | style="color: red;" |2½ | style="color: blue;" |1½ | style="color: red;" |4 ! |6 |5 |5 |34 |- !8 | align="left" |{{ARG}} | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |2½ | style="color: blue;" |1½ | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |2½ | style="color: red;" |3 | - | style="color: blue;" |1½ | style="color: blue;" |1½ | style="color: red;" |3 | style="color: blue;" |1½ | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |3 | style="color: blue;" |1½ | style="color: red;" |3 | style="color: green" |2 ! |7 |7 |2 |33½ |- !9 | align="left" |<nowiki>{{Germaniya}}</nowiki> Germaniya | style="color: blue;" |½ | style="color: blue;" |1 | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |2½ | style="color: red;" |2½ | style="color: red;" |2½ | style="color: red;" |2½ | - | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1½ | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1½ | style="color: blue;" |1½ | style="color: green" |2 | style="color: red;" |3½ | style="color: red;" |3 ! |6 |6 |4 |31½ |- !10 | align="left" |{{NLD}} | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |1 | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |3 | style="color: green" |2 | style="color: red;" |2½ | style="color: green" |2 | - | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |2½ | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |2½ | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |3 ! |7 |6 |3 |31½ |- !11 | align="left" |{{Flagcountry|FRA|1794}} | style="color: blue;" |1 | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1½ | style="color: red;" |3 | style="color: blue;" |0 | style="color: red;" |2½ | style="color: blue;" |1½ | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |2½ | style="color: red;" |3 | - | style="color: green" |2 | style="color: green" |2 | style="color: red;" |3 | style="color: blue;" |1½ | style="color: blue;" |1½ | style="color: red;" |3 ! |6 |7 |3 |31 |- !12 | align="left" |{{BEL}} | style="color: blue;" |1½ | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |1½ | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |1 | style="color: green" |2 | style="color: red;" |2½ | style="color: red;" |2½ | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1½ | style="color: green" |2 | - | style="color: green" |2 | style="color: red;" |2½ | style="color: red;" |2½ | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |2½ ! |6 |6 |4 |31 |- !13 | align="left" |Shvtsiya | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1½ | style="color: blue;" |1½ | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |1½ | style="color: green" |2 | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |2½ | style="color: red;" |3 | style="color: green" |2 | style="color: green" |2 | - | style="color: red;" |3 | style="color: blue;" |1½ | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |3½ ! |4 |7 |5 |31 |- !14 | align="left" |Latviya | style="color: blue;" |1½ | style="color: green" |2 | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |½ | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |3 | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |2½ | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |1½ | style="color: blue;" |1 | - | style="color: red;" |3½ | style="color: red;" |3½ | style="color: red;" |3 ! |5 |8 |3 |30 |- !15 | align="left" |{{Flagcountry|ITA|1861}} | style="color: blue;" |1 | style="color: green" |2 | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |1½ | style="color: blue;" |1½ | style="color: blue;" |1½ | style="color: red;" |2½ | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1½ | style="color: red;" |2½ | style="color: blue;" |1½ | style="color: red;" |2½ | style="color: blue;" |½ | - | style="color: blue;" |1½ | style="color: blue;" |1½ ! |3 |10 |3 |26½ |- !16 | align="left" |Ruminiya | style="color: blue;" |½ | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |1½ | style="color: red;" |2½ | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |0 | style="color: red;" |2½ | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |½ | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |2½ | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |3 | style="color: blue;" |½ | style="color: red;" |2½ | - | style="color: red;" |3½ ! |6 |9 |1 |25½ |- !17 | align="left" |<nowiki>{{Ispaniya}}</nowiki> Ispaniya | style="color: blue;" |0 | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |0 | style="color: blue;" |½ | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |0 | style="color: blue;" |0 | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |1½ | style="color: blue;" |½ | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |2½ | style="color: blue;" |½ | - ! |1 |14 |1 |13½ |} === Shaxsiy medallar === Board order (t''arjimasi: taxta ketma-ketligi)'' qoʻllanilmadi va faqatgin eng yaxshi oltita individual natija egalari mukofot bilan taqdirlandi.<ref>[http://www.olimpbase.org/1928/1928in.html 2nd Chess Olympiad: The Hague, 1928&#x2014;Information&#x2013;Basic data&#x2013;Tournament review&#x2013;Individual medals&#x2013;Interesting games&#x2013;Trivia]</ref> * Oltin medal sohibi — Isaak Kashdan (AQSh), 13/15 (86,7 %) ball; * Kumush medal sohibi — André Muffang (Fransiya), 12½/16 (78,1 %) ball; * Bronza medali sohibi — Teodor Regedzinski (Polsha), 10/13 (76,9 %) ball; * 4-5-o‘rin — Endre Shtayner (Vengriya), 11½/16 (71,9 %) ball; * 4-5-o‘rinlar — Geza Nagy (Vengriya), 11½/16 (71,9 %) ball; * 6-o‘rin — Uilyam Rivier (Shveytsariya), 7½/11 (68,2 %) ball. == Manbalar == {{manbalar}} == Havolalar == * [http://www.olimpbase.org/1928/1928in.html 2-shaxmat olimpiadasi: Gaaga 1928 yilgi] OlimpBase == Yana qarang == * 1-shaxmat Olimpiadasi (London, 1927) * 3-shaxmat Olimpiadasi (Gamburg, 1930) [[Turkum:Shaxmat]] sruv75xkzcunb1amf88hvtvumghgmjd 2816839 2816838 2022-08-29T06:28:59Z Panda D 74095 [[Turkum:Shaxmat olimpiadalari]] qoʻshildi ([[VP:HOTCAT|HotCat]]) wikitext text/x-wiki [[:en:Fédération_Internationale_des_Échecs|Fédération Internationale des Échecs]] ''(tarjimasi:[[FIDE|Xalqaro shaxmat federatsiyasi)]]'' (FIDE) tomonidan tashkil etilgan hamda ochiq<ref>Although commonly referred to as the ''menʼs division'', this section is open to both male and female players.</ref> va ayollar turniri sifatida koʻrilgan, shuningdek, [[shaxmat]] oʻyinini ommalashtirishga qaratilgan bir qancha tadbirlarni oʻz ichiga olgan 2-'''[[Shaxmat Olimpiadasi]]''' 1928-yil 21-iyuldan 6-avgustgacha Niderlandiyaning [[Gaaga|Gaaga shahrida]] boʻlib oʻtdi. == Natijalar == === Jamoalar reytingi === {| class="wikitable sortable mw-collapsible mw-collapsed" |+ |# |Davlatlar |Oʻyinchilar |Ballar |- |1 |<nowiki>{{Vengriya}}</nowiki> Vengriya |[[:en:Géza_Nagy|Nagy]], [[:en:Endre_Steiner|Steiner, E.]], [[:en:Árpád_Vajda|Vajda]], [[:en:Kornél_Havasi|Havasi]] |44 |- |2 |<nowiki>{{AQSh}}</nowiki> AQSh |[[:en:Isaac_Kashdan|Kashdan]], [[:en:Herman_Steiner|Steiner, H.]], [[:en:Samuel_Factor|Factor]], [[:en:Erling_Tholfsen|Tholfsen]], [[:en:Milton_Hanauer|Hanauer]] |39½ |- |3 |<nowiki>{{Polsha}}</nowiki> Polsha |[[:en:Kazimierz_Makarczyk|Makarczyk]], [[:en:Paulino_Frydman|Frydman]], [[:en:Teodor_Regedziński|Regedziński]], [[:en:Menachem_Oren|Chwojnik]], [[:en:Abram_Blass|Blass]] |37 |- |4 |<nowiki>{{Avtsriya}}</nowiki> Avstriya |[[:en:Baldur_Hönlinger|Hönlinger]], [[:en:Josef_Lokvenc|Lokvenc]], [[:en:Hans_Müller_(chess_player)|Müller]], [[:en:Siegfried_Reginald_Wolf|Wolf]], [[:en:Siegmund_Beutum|Beutum]] |36½ |- |5 |Daniya |[[:en:Holger_Norman-Hansen|Norman-Hansen]], [[:en:Erik_Andersen_(chess_player)|Andersen]], [[:en:Jacob_Gemzøe|Gemzøe]], [[:en:Karl_Ruben|Ruben]] |34 |- |6 |Shvetsariya |[[:en:William_Rivier|Rivier]], [[:en:Fritz_Gygli|Gygli]], [[:en:Erwin_Voellmy|Voellmy]], [[:en:Oskar_Naegeli|Naegeli]], [[:en:Moriz_Henneberger|Henneberger M.]], [[:en:Walter_Michel|Michel]] |34 |- |7 |Chexoslavakiya |[[:en:Karl_Gilg|Gilg]], [[:en:Ladislav_Prokeš|Prokeš]], [[:en:Amos_Pokorný|Pokorný]], [[:en:Josef_Rejfiř|Rejfíř]], [[:en:Jan_Schulz|Schulz]], Teller |34 |- |8 |Argentina |[[:en:Valentin_Fernández_Coria|Fernández Coria]], [[:en:Carlos_Maderna|Maderna]], [[:en:Luis_Palau_(chess_player)|Palau]], [[:en:Damian_Reca|Reca]], [[:en:Roberto_Grau|Grau]] |33½ |- |9 |Germaniya |[[:en:Heinrich_Wagner|Wagner]], [[:en:Wilhelm_Hilse|Hilse]], [[:en:Wilhelm_Schönmann|Schönmann]], [[:en:Max_Blümich|Blümich]], [[:en:Yosef_Porath|Foerder]] |31½ |- |10 |Niderlandiya |[[:en:Henri_Weenink|Weenink]], [[:en:Gerard_Kroone|Kroone]], [[:en:Johannes_van_den_Bosch_(chess_player)|Van den Bosch]], [[:en:Willem_Schelfhout|Schelfhout]], Wertheim W., Wertheim J. |31½ |- |11 |Fransiya |Gaudin, [[:en:Louis_Betbeder|Betbeder]], [[:en:Marcel_Duchamp|Duchamp]], [[:en:Robert_Crépeaux|Crépeaux]], [[:en:André_Muffang|Muffang]], [[:en:Tihomil_Drezga|Drezga]] |31 |- |12 |Belgiya |[[:en:Emmanuel_Sapira|Sapira]], [[:en:George_Koltanowski|Koltanowski]], [[:en:Isidore_Censer|Censer I.]], [[:en:Arthur_Dunkelblum|Dunkelblum]] |31 |- |13 |Shvetsiya |[[:en:Gösta_Stoltz|Stoltz]], [[:en:Ernst_Jacobson|Jacobson]], [[:en:Gideon_Ståhlberg|Ståhlberg]], [[:en:Ored_Karlin|Karlin]], [[:en:Eric_Jonsson|Jonsson]] |31 |- |14 |Latviya |[[:en:Fricis_Apšenieks|Apšenieks]], [[:en:Augusts_Strautmanis|Strautmanis]], [[:en:Vladimirs_Petrovs|Petrovs]], [[:en:Arvīds_Tālavs|Taube]], [[:en:Alberts_Melnbārdis|Melnbārdis]] |30 |- |15 |Italiya |[[:en:Mario_Monticelli|Monticelli]], [[:en:Antonio_Sacconi|Sacconi]], [[:en:Ernesto_Hellmann|Hellmann]], [[:en:Remo_Calapso|Calapso]], De Nardo, [[:en:Davide_Marotti|Marotti]] |26½ |- |16 |Ruminiya |[[:en:Miklós_Bródy|Bródy]], [[:en:Zeno_Proca|Proca]], [[:en:János_Balogh_(chess_player)|Balogh]], [[:en:Ion_Gudju|Gudju]] |25½ |- |17 |Ispaniya |[[:en:Valentí_Marín|Marín y Llovet]], [[:en:Luis_G._Cortes|Cortes]], [[:en:José_Aguilera_Bernabé|Aguilera]], [[:en:Ángel_Ribera_Arnal|Ribera]], Molla |13½ |} === Jamoa natijalari === {| class="wikitable" style="text-align:center" !Oʻrin !Davlat !1 !2 !3 !4 !5 !6 !7 !8 !9 !10 !11 !12 !13 !14 !15 !16 !17 ! !+ !− != !Points |- !1 | align="left" bgcolor="gold" |{{Bayroqikon|HUN|1920}} [[Vengriya]] | - | style="color: blue;" |1½ | style="color: red;" |3 | style="color: green" |2 | style="color: red;" |3½ | style="color: red;" |2½ | style="color: blue;" |1½ | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |3½ | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |2½ | style="color: green" |2 | style="color: red;" |2½ | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |3½ | style="color: red;" |4 ! |12 |2 |2 |'''44''' |- !2 | align="left" bgcolor="silver" |<nowiki>{{AQSh}}</nowiki> AQSh | style="color: red;" |2½ | - | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |3½ | style="color: red;" |3½ | style="color: green" |2 | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1½ | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |3 | style="color: green" |2 | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |2½ | style="color: green" |2 | style="color: green" |2 | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |3 ! |9 |2 |5 |39½ |- !3 | align="left" bgcolor="CC9966" |{{Flagcountry|POL|1928}} | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |3 | - | style="color: blue;" |1½ | style="color: green" |2 | style="color: red;" |3 | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |2½ | style="color: green" |2 | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |2½ | style="color: red;" |2½ | style="color: red;" |2½ | style="color: green" |2 | style="color: green" |2 | style="color: red;" |2½ | style="color: red;" |4 ! |9 |3 |4 |37 |- !4 | align="left" |Avtriya | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |½ | style="color: red;" |2½ | - | style="color: red;" |3 | style="color: blue;" |1 | style="color: green" |2 | style="color: green" |2 | style="color: red;" |3 | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |3½ | style="color: red;" |3 | style="color: blue;" |1½ | style="color: red;" |3½ ! |8 |4 |4 |36½ |- !5 | align="left" |Daniya | style="color: blue;" |½ | style="color: blue;" |½ | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1 | - | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |1½ | style="color: red;" |3 | style="color: blue;" |1½ | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |4 | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |2½ | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |2½ | style="color: green" |2 | style="color: red;" |3 ! |8 |6 |2 |34 |- !6 | align="left" |{{CHE}} | style="color: blue;" |1½ | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |3 | - | style="color: red;" |2½ | style="color: blue;" |1½ | style="color: blue;" |1½ | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |1½ | style="color: green" |2 | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |2½ | style="color: red;" |4 | style="color: red;" |4 ! |6 |7 |3 |34 |- !7 | align="left" |Chexoslavakiya | style="color: red;" |2½ | style="color: green" |2 | style="color: red;" |3 | style="color: green" |2 | style="color: red;" |2½ | style="color: blue;" |1½ | - | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |1½ | style="color: green" |2 | style="color: red;" |2½ | style="color: blue;" |1½ | style="color: green" |2 | style="color: green" |2 | style="color: red;" |2½ | style="color: blue;" |1½ | style="color: red;" |4 ! |6 |5 |5 |34 |- !8 | align="left" |{{ARG}} | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |2½ | style="color: blue;" |1½ | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |2½ | style="color: red;" |3 | - | style="color: blue;" |1½ | style="color: blue;" |1½ | style="color: red;" |3 | style="color: blue;" |1½ | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |3 | style="color: blue;" |1½ | style="color: red;" |3 | style="color: green" |2 ! |7 |7 |2 |33½ |- !9 | align="left" |<nowiki>{{Germaniya}}</nowiki> Germaniya | style="color: blue;" |½ | style="color: blue;" |1 | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |2½ | style="color: red;" |2½ | style="color: red;" |2½ | style="color: red;" |2½ | - | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1½ | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1½ | style="color: blue;" |1½ | style="color: green" |2 | style="color: red;" |3½ | style="color: red;" |3 ! |6 |6 |4 |31½ |- !10 | align="left" |{{NLD}} | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |1 | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |3 | style="color: green" |2 | style="color: red;" |2½ | style="color: green" |2 | - | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |2½ | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |2½ | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |3 ! |7 |6 |3 |31½ |- !11 | align="left" |{{Flagcountry|FRA|1794}} | style="color: blue;" |1 | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1½ | style="color: red;" |3 | style="color: blue;" |0 | style="color: red;" |2½ | style="color: blue;" |1½ | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |2½ | style="color: red;" |3 | - | style="color: green" |2 | style="color: green" |2 | style="color: red;" |3 | style="color: blue;" |1½ | style="color: blue;" |1½ | style="color: red;" |3 ! |6 |7 |3 |31 |- !12 | align="left" |{{BEL}} | style="color: blue;" |1½ | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |1½ | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |1 | style="color: green" |2 | style="color: red;" |2½ | style="color: red;" |2½ | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1½ | style="color: green" |2 | - | style="color: green" |2 | style="color: red;" |2½ | style="color: red;" |2½ | style="color: red;" |3 | style="color: red;" |2½ ! |6 |6 |4 |31 |- !13 | align="left" |Shvtsiya | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1½ | style="color: blue;" |1½ | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |1½ | style="color: green" |2 | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |2½ | style="color: red;" |3 | style="color: green" |2 | style="color: green" |2 | - | style="color: red;" |3 | style="color: blue;" |1½ | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |3½ ! |4 |7 |5 |31 |- !14 | align="left" |Latviya | style="color: blue;" |1½ | style="color: green" |2 | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |½ | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |3 | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |2½ | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |1½ | style="color: blue;" |1 | - | style="color: red;" |3½ | style="color: red;" |3½ | style="color: red;" |3 ! |5 |8 |3 |30 |- !15 | align="left" |{{Flagcountry|ITA|1861}} | style="color: blue;" |1 | style="color: green" |2 | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |1½ | style="color: blue;" |1½ | style="color: blue;" |1½ | style="color: red;" |2½ | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1½ | style="color: red;" |2½ | style="color: blue;" |1½ | style="color: red;" |2½ | style="color: blue;" |½ | - | style="color: blue;" |1½ | style="color: blue;" |1½ ! |3 |10 |3 |26½ |- !16 | align="left" |Ruminiya | style="color: blue;" |½ | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |1½ | style="color: red;" |2½ | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |0 | style="color: red;" |2½ | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |½ | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |2½ | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |3 | style="color: blue;" |½ | style="color: red;" |2½ | - | style="color: red;" |3½ ! |6 |9 |1 |25½ |- !17 | align="left" |<nowiki>{{Ispaniya}}</nowiki> Ispaniya | style="color: blue;" |0 | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |0 | style="color: blue;" |½ | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |0 | style="color: blue;" |0 | style="color: green" |2 | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |1 | style="color: blue;" |1½ | style="color: blue;" |½ | style="color: blue;" |1 | style="color: red;" |2½ | style="color: blue;" |½ | - ! |1 |14 |1 |13½ |} === Shaxsiy medallar === Board order (t''arjimasi: taxta ketma-ketligi)'' qoʻllanilmadi va faqatgin eng yaxshi oltita individual natija egalari mukofot bilan taqdirlandi.<ref>[http://www.olimpbase.org/1928/1928in.html 2nd Chess Olympiad: The Hague, 1928&#x2014;Information&#x2013;Basic data&#x2013;Tournament review&#x2013;Individual medals&#x2013;Interesting games&#x2013;Trivia]</ref> * Oltin medal sohibi — Isaak Kashdan (AQSh), 13/15 (86,7 %) ball; * Kumush medal sohibi — André Muffang (Fransiya), 12½/16 (78,1 %) ball; * Bronza medali sohibi — Teodor Regedzinski (Polsha), 10/13 (76,9 %) ball; * 4-5-o‘rin — Endre Shtayner (Vengriya), 11½/16 (71,9 %) ball; * 4-5-o‘rinlar — Geza Nagy (Vengriya), 11½/16 (71,9 %) ball; * 6-o‘rin — Uilyam Rivier (Shveytsariya), 7½/11 (68,2 %) ball. == Manbalar == {{manbalar}} == Havolalar == * [http://www.olimpbase.org/1928/1928in.html 2-shaxmat olimpiadasi: Gaaga 1928 yilgi] OlimpBase == Yana qarang == * 1-shaxmat Olimpiadasi (London, 1927) * 3-shaxmat Olimpiadasi (Gamburg, 1930) [[Turkum:Shaxmat]] [[Turkum:Shaxmat olimpiadalari]] se2kphp506gag9b5rewqicofjpyca8p Filippin provinsiyalari 0 772915 2817160 2770226 2022-08-29T10:14:57Z Inosham 76987 wikitext text/x-wiki {{Short description|Filippinning administrativlik bo'linishi}} {{Davlat info | davlat_nomi = Filippin provinsiyalari | davlat_nomi_toʻliq = [[Filippin]] provinsiyalari | davlat_mahalliy_nomi = 81 | tasvir_bayroq = | tasvir_gerb = | tasvir_xarita = Provinces of the Philippines.svg | ramz_tipi = | ramz_tipi_maqola = | davlat_shiori = | davlat_madhiyasi = | poytaxt = | latd=00 |latm=00 |latNS=N |longd=00 |longm=00 |longEW=E | | eng_katta_shahar = | rasmiy_tillar = | eng_katta_aholi_punkt_tipi = | hukumat_turi = [[#Government|Viloyat Kengashi]] | yetakchi_mansablari = [[Regions of the Philippines|Administrativ]] va [[Autonomous regions of the Philippines|avtanom tumanlari]] | yetakchi_nomlari = | yetakchi_mansabi_1 = | yetakchi_mansabi_2 = | yetakchi_mansabi_3 = | yetakchi_mansabi_4 = | yetakchi_mansabi_5 = | yetakchi_nomi_1 = | yetakchi_nomi_2 = | yetakchi_nomi_3 = | yetakchi_nomi_4 = | yetakchi_nomi_5 = | mustaqillik_tip = | mustaqillik_nota = | mustaqillik_voqealar = | mustaqillik_voqea_1 = | mustaqillik_voqea_2 = | mustaqillik_voqea_3 = | mustaqillik_voqea_4 = | mustaqillik_voqea_5 = | mustaqillik_yillari = | mustaqillik_yili_1 = | mustaqillik_yili_2 = | mustaqillik_yili_3 = | mustaqillik_yili_4 = | mustaqillik_yili_5 = | yevropa_ittifoqi_yili = | maydon = | maydon_oʻrin = {{convert|219.01|-|17,030.75|sqkm|sqmi|abbr=on}} | maydon_suv = | aholi = | aholi_roʻyxat_yil = | aholi_oʻrin = | aholi_zichlik = 17,246-4,632,359 | aholi_zichlik_oʻrin = | YIM_XQT = | YIM_XQT_yil = 2020 | YIM_XQT_oʻrin = | YIM_XQT_jon_boshiga = | YIM_XQT_jon_boshiga_oʻrin = | YIM_nominal = | YIM_nominal_yil = | YIM_nominal_oʻrin = | YIM_nominal_jon_boshiga = | YIM_nominal_jon_boshiga_oʻrin = | pul_birligi = | pul_birligi_kod = | pul_birligi_havol = | vaqt_mintaqasi = | vaqt_utc = | vaqt_mintaqasi_dst = | vaqt_utc_dst = | dst_nota = | internet_domeni = | internet_domeni = | telefon prefiksi = | qisqartma = | havolalar = }} [[Filippin|Filippinda]] '''provinsiyalar''' ([[Filippin|Filippincha]]: ''lalawigan'') siyosiy va maʼmuriy boʻlinmalardan biridir. Hozirgi vaqtda Filippinda 81 ta provinsiya mavjud boʻlib, ular qoʻshimcha [[Filippindagi shaharlar|shaharlar]] va qishloqlarga boʻlingan. Mahalliy hokimiyat boʻlinmalari, shuningdek, [[Filippindagi shaharlar|shaharlar]] ham har qanday viloyat hukumatidan mustaqildir. Har bir provinsiya Sangguniang Panlalawigan deb nomlangan [[Qonun chiqaruvchi hokimiyat|qonun chiqaruvchi organ]] va [[gubernator]] tomonidan boshqariladi. Provinsiyalar geografik, madaniy va etnologik xususiyatlariga koʻra oʻn yetti mintaqaga boʻlingan. Ushbu mintaqalarning oʻn uchtasi shimoldan janubga raqamlar bilan, Milliy poytaxt mintaqasi, Kordilyera maʼmuriy hududi, janubi-gʻarbiy Tagalog viloyati va Muslim Mindanaodagi Bangsamoro avtonom viloyati faqat qisqartmalar bilan belgilangan. == Boshqaruv hokimiyati == Provinsiya boshqaruvi respublika tarkibidagi boshqa provinsiyalardan avtonomdir. Har bir provinsiya hokimiyatning ikkita asosiy saylangan tarmoqlari: ijro etuvchi va qonun chiqaruvchi hokimiyat tomonidan boshqariladi. Sud ishlari viloyat boshqaruvidan ajratilgan boʻlib, Filippin Oliy sudi tomonidan boshqariladi. Har bir provinsiyada Mintaqaviy sudning kamida bitta boʻlimi mavjud. === Ijro etuvchi hokimiyati === Viloyat gubernatori har bir provinsiyaning bosh ijrochi va rahbari hisoblanadi va uch yil muddatga saylanadi. Uch yil ketma-ket u maʼmuriyat, muhandislik, axborot, yuridik va gʻaznachilik idorasini oʻz ichiga olgan har bir provinsiya boʻlimining direktorlarini tayinlaydi. === Qonun chiqaruvchi hokimiyati === Provinsiyaning qonun chiqaruvchi organi boʻlgan ''Sangguniang Panlalawigan'' ('''oʻzbekcha''': ''"Viloyat kengashi"'') uchun vitse-gubernator prezident vazifasini bajaradi. Har bir viloyat kengashi provinsiya tumanlaridan muntazam saylanadigan ''lavozimli'' aʼzolardan iborat. Har bir provinsiyaga ajratilgan muntazam saylanadigan VK aʼzolarining soni uning daromad toifasiga qarab belgilanadi. Birinchi va ikkinchi darajali provinsiyalar oʻnta doimiy VK aʼzolari bilan taʼminlanadi; uchinchi va toʻrtinchi darajali provinsiyalarda sakkizta, beshinchi va oltinchi darajali provinsiyalarda oltita boʻladi. Har bir VKda Barangay Kapitanlari Assotsiatsiyasi (BKA), Filippin Maslahatchilar Ligasi (FML) va ''Sangguniang Kabataan'' (oʻzbekcha: „Yoshlar Kengashi“) ning tegishli mahalliy prezidentlariga berilgan lavozimli aʼzolari uchun oʻrindiqlar ajratilgan. Gubernator oʻrinbosari va VKning doimiy aʼzolari provinsiyadagi ovoz beruvchilar tomonidan saylanadi. ''Lavozimli'' aʼzolar tegishli tashkilotlarning aʼzolari tomonidan saylanadi. === Boshqaruvning boshqa darajalari bilan aloqasi === ==== Shaharlar va munitsipalitetlar ==== === Tasniflash === [[Fayl:Philippine_provinces_by_income_classification.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Philippine_provinces_by_income_classification.svg/170px-Philippine_provinces_by_income_classification.svg.png|thumb|247x247px| Daromadlar tasnifi asosida provinsiyalar.]] Provinsiyalar oʻtgan 4 kalendar yiliga asoslanib, oʻrtacha yillik daromad boʻyicha tasniflanadi. 2008-yil 29-iyuldan boshlab, shaharlar uchun daromad tasniflari:<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Archived copy|url=http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/articles/DepOrderReclass.pdf|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160304083823/http://nscb.gov.ph/activestats/psgc/articles/DepOrderReclass.pdf|arxivsana=March 4, 2016|kirish sanasi=September 29, 2014}}</ref> [yangilanishi kerak] {| class="wikitable plainrowheaders" ! scope="col" |Sinf ! scope="col" | Oʻrtacha yillik daromad |- ! scope="row" | Birinchi | ₱ 450 million va undan ortiq |- ! scope="row" | Ikkinchi | ₱ 360 million va undan koʻp, lekin ₱ 450 milliondan kam |- ! scope="row" | Uchinchi | ₱ 270 million va undan ortiq, lekin ₱ 360 milliondan kam |- ! scope="row" | Toʻrtinchi | ₱ 180 million va undan koʻp, lekin ₱ 270 milliondan kam |- ! scope="row" | Beshinchi | ₱ 90 million va undan ortiq, lekin ₱ 180 milliondan kam |- ! scope="row" | Oltinchi | ₱ 90 milliondan past |} Provinsiyaning daromad toifasi uning Viloyat Kengashi aʼzoligi hajmini, shuningdek, maʼlum narsalarga qancha sarflashi yoki maʼlum vositalar orqali sotib olishi mumkinligini belgilaydi.<ref name="LGC">{{Veb manbasi|sarlavha=R.A. 7160|url=https://lawphil.net/statutes/repacts/ra1991/ra_7160_1991.html|ish=lawphil.net|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160503071511/http://www.lawphil.net/statutes/repacts/ra1991/ra_7160_1991.html|arxivsana=May 3, 2016}}</ref> == Roʻyxati == === Sobiq provinsiyalari === * Manila (1901-yilgacha) — Rizal tarkibiga kiritilgan; Manila atrofidagi qismlar keyinchalik hozirgi Manila metrosini tashkil qilish uchun birlashtirilgan. * Lepanto-Bontok (1902-1908) — Togʻli provinsiya tarkibiga kiritilgan. * Moro viloyati (1903-1913) — Yetti viloyatdan tashkil topgan boʻlib, Mindanao va Sulu departamentiga aylantirilgan. Hozirda Mindanaodagi bir nechta mintaqalarning bir qismini egallaydi. * Ambos Camarines (1901-1908) — Camarines Norte va Camarines Surga boʻlingan, garchi ''2809-sonli qonunning'' matni Camarines Norte ''Ambos Camarinesdan'' yaratilganligini bildirsa-da, qolgan qismi Camarines Sur deb oʻzgartirilgan. Camarines Sur provinsiyasi oʻz poytaxti Nueva Caceresni saqlab qolgan. * Misamis (1901-1939) — Gʻarbiy Misamis va Sharqiy Misamisga boʻlingan. Misamis Oriental Kagayan provinsiyasining poytaxtini saqlab qolgan. * Mindoro (1902-1950) — Gʻarbiy Mindoro va Sharqiy Mindoroga boʻlinadi. Sharqiy Mindoro Kalapan provinsiyasi markazini saqlab qolgan. * Zamboanga (1914-1952) — Zamboanga del Norte va Zamboanga del Surga boʻlingan. Uning poytaxti Pagadiyada boʻlib, Zamboanga Sibugay, keyinchalik Zamboanga del Surdan yaratiladi. * Lanao (1914-1959) — Lanao del Norte va Lanao del Surga boʻlingan. Lanao del Sur provinsiya markazi Dansalan (hozirgi Maravi)ni saqlab qolgan. * Surigao (1901-1967) — Surigao del Norte va Surigao del Surga boʻlingan. Surigao del Norte Surigao shahrining provinsiya markazini va provinsiya muhrini saqlab qolgan. Dinagat orollari provinsiyasi keyinchalik Surigao del Nortedan tashkil topgan. * Davao (1914-1967; 1972-1998) — Davao del Norte, Davao del Sur va Sharqiy Davaoga boʻlingan. Davao del Norte 1972-yildan 1998-yilgacha Davao nomi bilan tanilgan, keyinchalik Davao provinsiyasidan Compostela vodiysi (hozirgi Davao de Oro) tashkil etilgan. Gʻarbiy Davao keyinchalik Davao del Surdan yaratilgan. * Agusan (1907-1967) — Agusan del Norte va Agusan del Surga boʻlingan. Agusan del Norte sobiq provinsiya poytaxti Butuanni saqlab qolgan. Provinsiya poytaxti rasman 2000-yilda Cabadbaranga koʻchirilgan, ammo provinsiya hukumati xizmat va vazifalari hali toʻliq yangi poytaxtga oʻtkazilmagan. * Negros del Norte (1985-1986) — ''Batas Pambansa Blg. 885'', <ref name="ndn">{{Veb manbasi|muallif=Firm|ism=Ronald Echalas Diaz, Chan Robles & Associates Law|sarlavha=PHILIPPINE LAWS, STATUTES AND CODES – CHAN ROBLES VIRTUAL LAW LIBRARY|url=http://www.chanrobles.com/bataspambansa/bataspambansablg885.html|ish=www.chanrobles.com}}</ref> Negros Occidentalning shimoliy qismidan yangi provinsiya yaratgan, 1986-yil 3-yanvarda boʻlib oʻtgan qonunni ratifikatsiya qilish bilan 1985-yil 23-dekabrda kuchga kirdiradi. Provinsiya tarkibiga hozirgi Kadis (poytaxt boʻlib xizmat qilishi kerak), Eskalante, Sagay, San-Karlos, Silay va Viktoriya shaharlari, shuningdek, Kalatrava, Enrike B. Magalona, Manapla, Salvador Benedikto va Toboso munitsipalitetlari kiradi. Saylovchilar ''Batas Pambansa Blgni ratifikatsiya qilganiga qaramay. 885'' -sonli 1986-yil 11-iyulda Oliy sud qonunni va provinsiyani oʻz kuchini yoʻqotgan deb eʼlon qildi.<ref name="ndn2">{{Veb manbasi|sarlavha=G.R. No. 73155|url=https://lawphil.net/judjuris/juri1986/jul1986/gr_73155_1986.html|ish=lawphil.net}}</ref> * Kalinga-Apayao (1966-1995) — Apayao va Kalingaga boʻlingan. Kalinga provinsiya markazi Tabukni saqlab qolgan. * Sharif Kabunsuan (2006-2008) — ''9054-sonli Respublika qonuni'' musulmon Mindanaodagi avtonom rayonga vakolatlarini kengaytirdi, ayniqsa, viloyatlar tashkil etish imkoniyatini berdi (VI-modda, 19-boʻlim). Shunga asoslanib, ARMM mintaqaviy qonunchilik assambleyasi 2006-yil 28-avgustda ''201-sonli Mindanao musulmonlari avtonomiyasi to‘g‘risidagi qonunni'' qabul qildi. Qonun Maguindanaoning birinchi kongress okrugidagi(Kotabato shahridan tashqari) barcha munitsipalitetlarni oʻz ichiga olgan, poytaxti Datu Odin Sinsuatda joylashgan yangi viloyatni yaratadi. Provinsiya 2006-yil 28-oktabrda koʻpchilik ovoz bilan tasdiqlangan.<ref name="svc">[http://sc.judiciary.gov.ph/jurisprudence/2008/july2008/177597.htm G.R. No. 177597 — Sema v. COMELEC and Dilangalen], Supreme Court of the Philippines.</ref>  {{anchor|List of provinces}} {| class="wikitable sortable plainrowheaders toptextcells" style="table-layout:fixed;text-align:center;font-size:90%;line-height:1.50em;width=100%;" |- ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | [[ISO 3166-2:PH|ISO]]<ref name="ISO3166-2">{{Cite web |date=June 30, 2010 |title=ISO 3166-2 Newsletter: Changes in the list of subdivision names and code elements |url=http://www.iso.org/iso/iso_3166-2_newsletter_ii-2_2010-06-30.pdf |access-date=January 19, 2015 |website=ISO ([[International Organization for Standardization]]) |pages=56–58}}</ref> ! scope="col" style="border-bottom:none;width:13em;" class="unsortable" | Provinsiya ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Poytaxti ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" colspan="2" | {{abbr|Aholisi|Population. Figures include cities independent from provinces.}}<ref name="NSO15">{{Cite web |date=May 19, 2016 |title=2020 Census of Population and Housing (2020 CPH) Population Counts Declared Official by the President |url=https://psa.gov.ph/content/2020-census-population-and-housing-2020-cph-population-counts-declared-official-president |access-date=July 18, 2022 |website=2020 Census of Population |publisher=Philippine Statistics Authority}}</ref> ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | {{abbr|Maydoni|Land area. Figures include cities independent from provinces.}}<ref name="nscb">{{Cite web |title=List of Provinces |url=http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/listprov.asp |archive-url=https://web.archive.org/web/20160419000512/http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/listprov.asp |archive-date=April 19, 2016 |access-date=May 14, 2014 |website=PSGC Interactive |publisher=National Statistical Coordination Board |location=Makati, Philippines}}</ref> ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Aholi zichligi ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Topilgan sanasi{{efn-ua|group=table|Dates could refer to provincehood as established during the [[History of the Philippines (1521–1898)|Spanish period]], [[History of the Philippines (1898–1946)|American period]], or through ''[[Republic Act]]s''.}} ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Orol guruhlari ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Tuman qismi ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" colspan=3 | Umumiy Mahalliy Hokimiyati |-style="border-bottom:double gray;" ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-style:hidden hidden solid solid;" class="unsortable" | {{abbr|%|National population share as of 2020}} ! scope="col" style="border-style:hidden solid solid hidden;" | {{small|(2020)}} ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-style:hidden hidden solid solid;" data-sort-type="number" | Munisipalitlar soni ! scope="col" style="border-style:hidden hidden solid hidden;" data-sort-type="number" | Shahar ! scope="col" style="border-style:hidden solid solid hidden;" data-sort-type="number" | Mustaqil provinsiyalar soni |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ABR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Abra (province)|Abra]] | style="text-align:left;" | [[Bangued, Abra|Bangued]] | {{percent and number|250985|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4165.25|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 60/km<sup>2</sup> (156/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1846-yil{{dts|1846|abbr=on|format=yil}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 27 | — | [[List of barangays in Abra|303]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-AGN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Agusan del Norte]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent city of [[Butuan]].}} | style="text-align:left;" | [[Cabadbaran]]{{efn-lr|group=note|Cabadbaran has been made the official capital of the province, as per Republic Act No. 8811. However, the seat of the provincial government is still in the process of being transferred from [[Butuan]], where the provincial government still holds office.}}<ref name="RA8811">{{cite act| type = Republic Act| number = 8811| date = August 16, 2000| url = http://www.congress.gov.ph/download/ra_11/RA08811.pdf| url-status = dead| archive-url = https://web.archive.org/web/20160303213103/http://www.congress.gov.ph/download/ra_11/RA08811.pdf| archive-date = March 3, 2016}}</ref> | {{percent and number|760413|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3546.86|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 214/km<sup>2</sup> (555/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1907-yil 20-sentabr | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 10 | 2 | 253 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-AGS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Agusan del Sur]] | style="text-align:left;" | [[Prosperidad, Agusan del Sur|Prosperidad]] | {{percent and number|739367|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|9989.52|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 74/km<sup>2</sup> (192/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1970-yil 1-yanvar | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 13 | 1 | 314 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-AKL | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Aklan]] | style="text-align:left;" | [[Kalibo, Aklan|Kalibo]] | {{percent and number|615475|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1821.42|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 338/km<sup>2</sup> (875/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1956-yil 8-noyabr<ref name="PD290">{{Cite web |title=Proclamation No. 290, s. 1956 |url=https://www.officialgazette.gov.ph/1956/04/28/proclamation-no-290-s-1956/ |access-date=February 22, 2016 |website=GOVPH}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | — | 327 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ALB | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Albay]] | style="text-align:left;" | [[Legazpi, Albay|Legazpi]] | {{percent and number|1374768|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2575.77|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 534/km<sup>2</sup> (1,382/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1574-yil 3-aprel<br /><ref name="BalitaPH-Albay">{{Cite web |title=Albay celebrates 439th Foundation Day |url=http://balita.ph/2013/04/04/albay-celebrates-439th-foundation-day/ |access-date=October 14, 2015 |publisher=balita-dot-ph}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 15 | 3 | 720 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ANT | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Antique (province)|Antique]] | style="text-align:left;" | [[San Jose de Buenavista, Antique|San Jose de Buenavista]] | {{percent and number|612974|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2729.17|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 225/km<sup>2</sup> (582/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1917-yil 10-mart | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 18 | — | 590 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-APA | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Apayao]] | style="text-align:left;" | [[Kabugao, Apayao|Kabugao]]{{efn-lr|group=note|The province maintains another government center in [[Luna, Apayao|Luna]], where many national and provincial agencies now hold office.<ref name="PIAGovPH-Apayao">{{Cite web |title=Apayao gov't center established in Luna |url=http://www.pia.gov.ph/default.asp?m=12&sec=reader&rp=9&fi=p080822.htm&no=80&date=08/22/2008 |publisher=Philippine Information Agency}}{{dead link|date=April 2016}}</ref>}} | {{percent and number|124366|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4413.35|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 28/km<sup>2</sup> (73/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1995-yil 14-fevral | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 7 | — | [[List of barangays in Apayao|133]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-AUR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Aurora (province)|Aurora]] | style="text-align:left;" | [[Baler, Aurora|Baler]] | {{percent and number|235750|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3147.32|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 75/km<sup>2</sup> (194/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1979-yil 13-avgust | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 8 | — | [[List of barangays in Aurora|151]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Basilan]]{{efn-lr|group=note|Figures include the city of [[Isabela, Basilan|Isabela]].}} | style="text-align:left;" | [[Lamitan]]<ref>{{Cite web |title=Archived copy |url=http://www.philstar.com:8080/nation/2016/07/09/1601139/basilan-starts-construction-new-provincial-govt-center |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170811110041/http://www.philstar.com:8080/nation/2016/07/09/1601139/basilan-starts-construction-new-provincial-govt-center |archive-date=August 11, 2017 |access-date=May 14, 2017}}</ref> | {{percent and number|556586|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1327.23|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref name="BasilanGovPH-LandArea">Bangsamoro Development Plan: [http://bangsamorodevelopment.org/wp-content/uploads/2015/05/CHAPTER-10_BDP-Integrative-Report.pdf Environment and Natural Resources] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304141740/http://bangsamorodevelopment.org/wp-content/uploads/2015/05/CHAPTER-10_BDP-Integrative-Report.pdf |date=March 4, 2016 }}</ref> | style="text-align:right;" | 419/km<sup>2</sup> (1,086/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1973-yil 27-dekabr | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | 2 | 255 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Bataan]] | style="text-align:left;" | [[Balanga, Bataan|Balanga]] | {{percent and number|853373|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1372.98|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 622/km<sup>2</sup> (1,610/mi2) | style="text-align:right;" | 1754-yil | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | 1 | 237 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BTN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Batanes]] | style="text-align:left;" | [[Basco, Batanes|Basco]] | {{percent and number|18831|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|219.01|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 86/km<sup>2</sup> (223/mi2) | style="text-align:right;" | 1783-yil 26-iyun<br /><ref name="NCCAGovPH-Batanes">{{Cite web |title=The Batanes Islands |url=http://ncca.gov.ph/subcommissions/subcommission-on-cultural-communities-and-traditional-arts-sccta/northern-cultural-communities/the-batanes-islands/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304000337/http://ncca.gov.ph/subcommissions/subcommission-on-cultural-communities-and-traditional-arts-sccta/northern-cultural-communities/the-batanes-islands/ |archive-date=March 4, 2016 |access-date=October 14, 2015 |publisher=National Commission on Culture and the Arts}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 6 | — | [[List of barangays in Batanes|29]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BTG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Batangas]] | style="text-align:left;" | [[Batangas City]] | {{percent and number|2908494|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3119.72|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 932/km<sup>2</sup> (2,415/mi2) | style="text-align:right;" | 1581-yil 8-dekabr | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 30 | 4 | 1,078 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BEN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Benguet]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent city of [[Baguio]].}} | style="text-align:left;" | [[La Trinidad, Benguet|La Trinidad]] | {{percent and number|827041|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2826.59|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 293/km<sup>2</sup> (758/mi2) | style="text-align:right;" | 1966-yil 16-iyun | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 13 | 1 | [[List of barangays in Benguet|269]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BIL | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Biliran]] | style="text-align:left;" | [[Naval, Biliran|Naval]] | {{percent and number|179312|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|536.01|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 335/km<sup>2</sup> (866/mi2) | style="text-align:right;" | 1992-yil 11-may | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 8 | — | 132 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BOH | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Bohol]] | style="text-align:left;" | [[Tagbilaran]] | {{percent and number|1394329|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4820.95|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 289/km<sup>2</sup> (749/mi2) | style="text-align:right;" | 1854-yil 22-iyul<br /><ref name="BoholStandard">{{Cite web |title=No work on Monday, July 23, in observance of Bohol Day |url=http://www.theboholstandard.com/fpage.php?issue=272&s1=4651&s2=4653 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151222111109/http://www.theboholstandard.com/fpage.php?issue=272&s1=4651&s2=4653 |archive-date=December 22, 2015 |access-date=December 18, 2015 |publisher=The Bohol Standard}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="08" | [[Central Visayas|VII]] | style="border-left-width:medium;" | 47 | 1 | 1,109 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BUK | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Bukidnon]] | style="text-align:left;" | [[Malaybalay]] | {{percent and number|1541308|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|10498.59|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 147/km<sup>2</sup> (380/mi2) | style="text-align:right;" | 1917-yil 10-mart | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 20 | 2 | 464 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BUL | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Bulacan]] | style="text-align:left;" | [[Malolos]] | {{percent and number|3708890|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2796.10|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 1,326/km<sup>2</sup> (3,435/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1578|8|15|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 21 | 3 | 569 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Cagayan]] | style="text-align:left;" | [[Tuguegarao]] | {{percent and number|1268603|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|9295.75|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 136/km<sup>2</sup> (353/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1583|06|29|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="CagayanGovPH">{{Cite web |title=Festivals |url=http://www.cagayan.gov.ph/index.php/tourism/festivals |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160131083736/http://www.cagayan.gov.ph/index.php/tourism/festivals |archive-date=January 31, 2016 |access-date=December 18, 2015 |publisher=Official Website of the Provincial Government of Cagayan}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 28 | 1 | [[List of barangays in Cagayan|820]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Camarines Norte]] | style="text-align:left;" | [[Daet, Camarines Norte|Daet]] | {{percent and number|629699|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2320.07|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 271/km<sup>2</sup> (703/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1920|4|15|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="Inquirer-CamNorte">{{Cite news |title=Camarines Norte holds Bantayog fest |language=fil |newspaper=Philippine Daily Inquirer |url=http://lifestyle.inquirer.net/98993/camarines-norte-holds-bantayog-fest |access-date=December 31, 2015}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 12 | — | 282 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Camarines Sur]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent city of [[Naga, Camarines Sur|Naga]].}} | style="text-align:left;" | [[Pili, Camarines Sur|Pili]] | {{percent and number|2068244|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5497.03|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 376/km<sup>2</sup> (974/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1579|5|27|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="PIAGovPH-CamSur">{{Cite web |last=Abad |first=Danilo |title=Kaogma 2015 isasagawa sa Camarines Sur |url=http://news.pia.gov.ph/article/view/851431675631/kaogma-2015-isasagawa-sa-camarines-sur |access-date=December 31, 2015 |website=Philippine Information Agency}}{{Dead link|date=August 2018 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 35 | 2 | 1,063 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAM | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Camiguin]] | style="text-align:left;" | [[Mambajao, Camiguin|Mambajao]] | {{percent and number|92808|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|237.95|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 390/km<sup>2</sup> (1,010/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1966|6|18|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 5 | — | 58 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAP | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Capiz]] | style="text-align:left;" | [[Roxas, Capiz|Roxas]] | {{percent and number|804952|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2594.64|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 310/km<sup>2</sup> (804/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1917|3|10|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 16 | 1 | 473 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAT | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Catanduanes]] | style="text-align:left;" | [[Virac, Catanduanes|Virac]] | {{percent and number|271879|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1492.16|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 182/km<sup>2</sup> (472/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1945|9|26|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | 315 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAV | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Cavite]] | style="text-align:left;" | [[Imus]]<ref name="CaviteGovPH">The provincial government of Cavite makes it clear that [[Imus]] is the provincial capital, while the seat of the provincial government is [[Trece Martires]]. [http://cavite.gov.ph/index.php?option=com_content&view=article&id=269&Itemid=175 Official Website of the Province of Cavite — Quick Facts] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111007101545/http://cavite.gov.ph/index.php?option=com_content&view=article&id=269&Itemid=175 |date=October 7, 2011 }} [http://www.mb.com.ph/articles/206024/imus-capital-cavite-maliksi Imus is capital of Cavite — Maliksi]</ref> | {{percent and number|4344829|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1574.17|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 2,760/km<sup>2</sup> (7,149/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1614|3|10|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="census">Census of the Philippine Islands (1920). [https://archive.org/details/bub_gb_BZ8wAQAAIAAJ/page/n153 „Census of the Philippine Islands Vol. I, 1918“], pg. 132. Bureau of Printing, Manila.</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 16 | 7 | 829 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CEB | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Cebu]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent cities of [[Cebu City|Cebu]], [[Lapu-Lapu, Philippines|Lapu-Lapu]] and [[Mandaue]].}} | style="text-align:left;" | [[Cebu City]]<ref name="huc">Because the provincial government holds office within an [[Cities of the Philippines#Independent cities|independent city]], in effect the province maintains the seat of its government outside its jurisdiction.</ref> | {{percent and number|5151274|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5342.00|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 964/km<sup>2</sup> (2,498/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1565|4|27|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="08" | [[Central Visayas|VII]] | style="border-left-width:medium;" | 44 | 9 | 1,203 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NCO | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Cotabato]] | style="text-align:left;" | [[Kidapawan]] | {{percent and number|1275185|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|9008.90|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 142/km<sup>2</sup> (367/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1914|9|1|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="PhilStar-Cotabato">{{Cite news |last=Unson |first=John |title=North Cotabato set for Kalivungan fest, 101st anniversary |work=[[The Philippine Star]] |url=http://www.philstar.com/nation/2015/08/31/1494386/north-cotabato-set-kalivungan-fest-101st-anniversary |access-date=October 14, 2015}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="13" | [[Soccsksargen|XII]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | 1 | 543 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | {{nowrap|PH-COM}} | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao de Oro]] | style="text-align:left;" | [[Nabunturan]] | {{percent and number|767547|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4479.77|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 171/km<sup>2</sup> (444/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1998|1|31|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | 237 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DAV | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao del Norte]] | style="text-align:left;" | [[Tagum]] | {{percent and number|1125057|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3426.97|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 328/km<sup>2</sup> (850/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1967|5|8|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 8 | 3 | 223 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao del Sur]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent city of [[Davao City|Davao]].}} | style="text-align:left;" | [[Digos]] | {{percent and number|2457430|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4607.59|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 533/km<sup>2</sup> (1,381/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1914|9|1|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 9 | 2 | 414 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DVO | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao Occidental]] | style="text-align:left;" | [[Malita]] | {{percent and number|317159|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2163.45|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 147/km<sup>2</sup> (380/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|2013|10|28|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 5 | — | 105 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DAO | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao Oriental]] | style="text-align:left;" | [[Mati, Davao Oriental|Mati]] | {{percent and number|576343|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5679.64|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 101/km<sup>2</sup> (263/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1967|5|8|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 10 | 1 | 183 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DIN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Dinagat Islands]] | style="text-align:left;" | [[San Jose, Dinagat Islands|San Jose]] | {{percent and number|128117|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1036.34|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 124/km<sup>2</sup> (320/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|2006|12|2|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 7 | — | 100 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-EAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Eastern Samar]] | style="text-align:left;" | [[Borongan]] | {{percent and number|477168|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4660.47|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 102/km<sup>2</sup> (265/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1965|6|19|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 22 | 1 | 597 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-GUI | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Guimaras]] | style="text-align:left;" | [[Jordan, Guimaras|Jordan]] | {{percent and number|187842|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|604.57|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 311/km<sup>2</sup> (805/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1992|5|22|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 5 | — | 98 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-IFU | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Ifugao]] | style="text-align:left;" | [[Lagawe, Ifugao|Lagawe]] | {{percent and number|207498|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2628.21|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 79/km<sup>2</sup> (204/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1966|6|18|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | [[List of barangays in Ifugao|176]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ILN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Ilocos Norte]] | style="text-align:left;" | [[Laoag]] | {{percent and number|609588|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3467.89|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 176/km<sup>2</sup> (455/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1818|2|2|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="01" | [[Ilocos Region|I]] | style="border-left-width:medium;" | 21 | 2 | [[List of barangays in Ilocos Norte|559]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ILS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Ilocos Sur]] | style="text-align:left;" | [[Vigan]] | {{percent and number|706009|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2596.00|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 272/km<sup>2</sup> (704/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1572|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="01" | [[Ilocos Region|I]] | style="border-left-width:medium;" | 32 | 2 | [[List of barangays in Ilocos Sur|768]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ILI | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Iloilo]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Iloilo City|Iloilo]].}} | style="text-align:left;" | [[Iloilo City]]<ref name="huc" /> | {{percent and number|2509525|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5079.17|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 494/km<sup>2</sup> (1,280/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1566|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 42 | 2 | 1,901 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ISA | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Isabela (province)|Isabela]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Santiago, Isabela|Santiago]].}} | style="text-align:left;" | [[Ilagan]] | {{percent and number|1697050|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|12414.93|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 137/km<sup>2</sup> (354/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1856|5|1|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 34 | 3 | [[List of barangays in Isabela|1,055]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-KAL | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Kalinga (province)|Kalinga]] | style="text-align:left;" | [[Tabuk, Philippines|Tabuk]] | {{percent and number|229570|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3231.25|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 71/km<sup>2</sup> (184/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1966|6|18|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 7 | 1 | [[List of barangays in Kalinga|153]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LUN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[La Union]] | style="text-align:left;" | [[San Fernando, La Union|San Fernando]] | {{percent and number|822352|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1497.70|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 549/km<sup>2</sup> (1,422/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1850|3|2|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="01" | [[Ilocos Region|I]] | style="border-left-width:medium;" | 19 | 1 | [[List of barangays in La Union|576]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LAG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Laguna (province)|Laguna]] | style="text-align:left;" | [[Santa Cruz, Laguna|Santa Cruz]] | {{percent and number|3382193|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1917.85|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 1,764/km<sup>2</sup> (4,568/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1571|7|28|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 24 | 6 | 674 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Lanao del Norte]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Iligan]].}} | style="text-align:left;" | [[Tubod, Lanao del Norte|Tubod]] | {{percent and number|1086017|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4159.94|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 261/km<sup>2</sup> (676/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1959|7|4|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 22 | 1 | 506 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Lanao del Sur]] | style="text-align:left;" | [[Marawi]] | {{percent and number|1195518|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3872.89|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref name="ARMMDAGovPH-LanaodelSur">Autonomous Region in Muslim Mindanao, Department of Agriculture: [http://armm.da.gov.ph/dafbeta/index.php?option=com_content&view=article&id=64&Itemid=59 Lanao del Sur] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150119204151/http://armm.da.gov.ph/dafbeta/index.php?option=com_content&view=article&id=64&Itemid=59 |date=January 19, 2015 }} (The value given at NSCB is unreasonable and must be assumed as erroneous, see [[Talk:Lanao del Sur#Area]].)</ref> | style="text-align:right;" | 309/km<sup>2</sup> (800/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1914|9|1|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 39 | 1 | 1,159 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LEY | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Leyte (province)|Leyte]]{{efn-lr|Figures include the independent cities of [[Ormoc]] and [[Tacloban]].}} | style="text-align:left;" | [[Tacloban]]<ref name="huc" /> | {{percent and number|2028728|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|6515.05|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 311/km<sup>2</sup> (806/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1735|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 40 | 3 | 1,641 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MAG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Maguindanao]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Cotabato City|Cotabato]].}} | style="text-align:left;" | [[Buluan, Maguindanao|Buluan]] | {{percent and number|1667258|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|6146.53|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref name="MaguindanaoGovPH">Provincial Government of Maguindanao: [http://www.maguindanao.gov.ph/index.php?option=com_k2&view=item&layout=item&id=41&Itemid=93 Brief Profile] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140528054043/http://maguindanao.gov.ph/index.php?option=com_k2&view=item&layout=item&id=41&Itemid=93 |date=May 28, 2014 }} (There seems to be major discrepancies among authoritative sources: 972,904 ha (NSCB); 6,565 km² (Historical Dictionary of the Philippines); 5,176.1 km² (NAMRIA))</ref> | style="text-align:right;" | 271/km<sup>2</sup> (703/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1973|11|22|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 36 | 1 | 545 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MAD | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Marinduque]] | style="text-align:left;" | [[Boac, Marinduque|Boac]] | {{percent and number|239207|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|952.58|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 251/km<sup>2</sup> (650/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1920|2|21|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 6 | — | 218 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Masbate]] | style="text-align:left;" | [[Masbate City]] | {{percent and number|908920|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4151.78|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 219/km<sup>2</sup> (567/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1901|3|18|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="PCOOGovPH-Masbate">{{Cite web |title=President Aquino declares March 18 as special non-working day in Masbate in commemoration of 112th Foundation Day |url=http://www.pcoo.gov.ph/archives2013/mar08.htm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130806185717/http://pcoo.gov.ph/archives2013/mar08.htm |archive-date=August 6, 2013 |access-date=January 1, 2016 |publisher=Presidential Communications Operations Office}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 20 | 1 | 550 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MSC | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Misamis Occidental]] | style="text-align:left;" | [[Oroquieta]] | {{percent and number|617333|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2055.22|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 300/km<sup>2</sup> (778/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1929|11|8|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 14 | 3 | 490 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MSR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Misamis Oriental]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Cagayan de Oro]].}} | style="text-align:left;" | [[Cagayan de Oro]]<ref name="huc" /> | {{percent and number|1685302|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3544.32|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 475/km<sup>2</sup> (1,232/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1901|5|15|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 23 | 3 | 504 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MOU | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Mountain Province]] | style="text-align:left;" | [[Bontoc, Mountain Province|Bontoc]] | {{percent and number|158200|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2157.38|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 73/km<sup>2</sup> (190/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1846|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 10 | — | [[List of barangays in Mountain Province|144]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NEC | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Negros Occidental]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Bacolod]].}} | style="text-align:left;" | [[Bacolod]]<ref name="huc" /> | {{percent and number|3223955|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|7965.21|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 405/km<sup>2</sup> (1,048/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1890|1|1|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="History of Negros Occidental">{{Cite web |title=History of Negros Occidental |url=http://www.negros-occ.gov.ph/about-negros-occidental/history-of-negros-occidental |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20181020110452/http://www.negros-occ.gov.ph/about-negros-occidental/history-of-negros-occidental |archive-date=October 20, 2018 |access-date=January 18, 2019 |publisher=Official Website of the Provincial Government of Negros Occidental}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 19 | 13 | 662 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NER | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Negros Oriental]] | style="text-align:left;" | [[Dumaguete]] | {{percent and number|1432990|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5385.53|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 266/km<sup>2</sup> (689/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1890|1|1|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="History of Negros Oriental">{{Cite web |title=History of Negros Oriental |url=http://www.negor.gov.ph/index.php/history |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170215200106/http://www.negor.gov.ph/index.php/history |archive-date=February 15, 2017 |publisher=Official Website of the Provincial Government of Negros Oriental}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="08" | [[Central Visayas|VII]] | style="border-left-width:medium;" | 20 | 6 | 557 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NSA | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Northern Samar]] | style="text-align:left;" | [[Catarman, Northern Samar|Catarman]] | {{percent and number|639186|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3692.93|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 173/km<sup>2</sup> (448/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1965|6|19|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 24 | — | 569 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NUE | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Nueva Ecija]] | style="text-align:left;" | [[Palayan]]{{efn-lr|The provincial government still uses and maintains facilities in the former capital, [[Cabanatuan]].}} | {{percent and number|2310134|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5751.33|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 402/km<sup>2</sup> (1,040/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1801|4|25|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite news |title=N. Ecija founding date April 25, not Sept. 2 |newspaper=Philippine Daily Inquirer |url=http://newsinfo.inquirer.net/781442/n-ecija-founding-date-april-25-not-sept-2 |access-date=June 17, 2016}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 27 | 5 | 849 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NUV | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Nueva Vizcaya]] | style="text-align:left;" | [[Bayombong, Nueva Vizcaya|Bayombong]] | {{percent and number|497432|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3975.67|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 125/km<sup>2</sup> (324/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1839|5|24|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="Inquirer-NuevaVizcaya">{{Cite web |last=Babiera |first=Lester G. |date=July 14, 2014 |title=Nueva Vizcaya mounts Ammungan fest, celebrates diversity |url=http://lifestyle.inquirer.net/165843/nueva-vizcaya-mounts-ammungan-fest-celebrates-diversity |access-date=October 7, 2015 |newspaper=[[Philippine Daily Inquirer]]}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 15 | — | [[List of barangays in Nueva Vizcaya|275]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MDC | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Occidental Mindoro]] | style="text-align:left;" | [[Mamburao, Occidental Mindoro|Mamburao]] | {{percent and number|525354|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5865.71|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 90/km<sup>2</sup> (232/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1950|11|15|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="GovPH-OccMindoro">{{Cite web |title=Speech of President Aquino during his visit to Occidental Mindoro, November 15, 2012 |url=https://www.officialgazette.gov.ph/2012/11/15/speech-of-president-aquino-during-his-visit-to-occidental-mindoro-november-15-2012/ |access-date=March 3, 2016 |website=GOVPH}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | 162 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MDR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Oriental Mindoro]] | style="text-align:left;" | [[Calapan]] | {{percent and number|908339|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4238.38|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 214/km<sup>2</sup> (555/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1663|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 14 | 1 | 426 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-PLW | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Palawan]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Puerto Princesa]].}} | style="text-align:left;" | [[Puerto Princesa]]<ref name="huc" /> | {{percent and number|1246673|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|17030.75|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 73/km<sup>2</sup> (190/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1902|1|23|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 23 | 1 | 433 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-PAM | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Pampanga]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Angeles City|Angeles]].}} | style="text-align:left;" | [[San Fernando, Pampanga|San Fernando]] | {{percent and number|2900637|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2062.47|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 1,406/km<sup>2</sup> (3,643/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1571|12|11|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 19 | 3 | 538 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-PAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Pangasinan]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Dagupan]].}} | style="text-align:left;" | [[Lingayen, Pangasinan|Lingayen]] | {{percent and number|3163190|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5451.01|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 580/km<sup>2</sup> (1,503/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1580|4|5|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="PhilStar-Pangasinan">{{Cite web |last=Ramirez |first=Cesar |date=March 27, 2011 |title=April 5 a special non-working holiday in Pangasinan |url=http://www.philstar.com/nation/669740/april-5-special-non-working-holiday-pangasinan |access-date=October 7, 2015 |newspaper=[[The Philippine Star]]}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="01" | [[Ilocos Region|I]] | style="border-left-width:medium;" | 44 | 4 | [[List of barangays in Pangasinan|1,364]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-QUE | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Quezon]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Lucena, Philippines|Lucena]].}} | style="text-align:left;" | [[Lucena, Philippines|Lucena]]<ref name="huc" /> | {{percent and number|2229383|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|9069.60|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 246/km<sup>2</sup> (637/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1901|3|2|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 39 | 2 | 1,242 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-QUI | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Quirino]] | style="text-align:left;" | [[Cabarroguis, Quirino|Cabarroguis]] | {{percent and number|203828|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2323.47|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 88/km<sup>2</sup> (227/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1966|6|18|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 6 | — | [[List of barangays in Quirino|132]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-RIZ | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Rizal]] | style="text-align:left;" | [[Antipolo]] | {{percent and number|3330143|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1191.94|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 2,794/km<sup>2</sup> (7,236/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1853|2|23|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 13 | 1 | 189 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ROM | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Romblon]] | style="text-align:left;" | [[Romblon, Romblon|Romblon]] | {{percent and number|308985|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1533.45|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 201/km<sup>2</sup> (522/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1901|3|16|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="RomblomanonNet-History">{{Cite web |title=History of Romblon |url=http://romblomanon.net/en/history-romblon |access-date=January 1, 2016 |publisher=United Romblon Ministerial Fellowship}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | — | 219 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-WSA | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Samar (province)|Samar]] | style="text-align:left;" | [[Catbalogan]] | {{percent and number|793183|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|6048.03|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 131/km<sup>2</sup> (340/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1768|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 24 | 2 | 951 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SAR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Sarangani]] | style="text-align:left;" | [[Alabel, Sarangani|Alabel]] | {{percent and number|558946|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3601.25|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 155/km<sup>2</sup> (402/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1992|3|16|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="13" | [[Soccsksargen|XII]] | style="border-left-width:medium;" | 7 | — | 141 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SIG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Siquijor]] | style="text-align:left;" | [[Siquijor, Siquijor|Siquijor]] | {{percent and number|103395|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|337.49|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 306/km<sup>2</sup> (793/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1971|9|17|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="08" | [[Central Visayas|VII]] | style="border-left-width:medium;" | 6 | — | 134 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SOR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Sorsogon]] | style="text-align:left;" | [[Sorsogon City]] | {{percent and number|828655|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2119.01|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 391/km<sup>2</sup> (1,013/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1894|10|17|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 14 | 1 | 541 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SCO | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[South Cotabato]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[General Santos]].}} | style="text-align:left;" | [[Koronadal]] | {{percent and number|1672791|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4428.81|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 378/km<sup>2</sup> (978/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1966|6|18|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="13" | [[Soccsksargen|XII]] | style="border-left-width:medium;" | 10 | 2 | 225 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SLE | style="text-align:left;font-weight:bold;" | [[Southern Leyte]] | style="text-align:left;" | [[Maasin]] | {{percent and number|429573|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1798.61|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 239/km<sup>2</sup> (619/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1959|5|22|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 18 | 1 | 500 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SUK | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Sultan Kudarat]] | style="text-align:left;" | [[Isulan, Sultan Kudarat|Isulan]] | {{percent and number|854052|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5298.34|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 161/km<sup>2</sup> (417/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1973|11|22|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="13" | [[Soccsksargen|XII]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | 1 | 249 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SLU | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Sulu]] | style="text-align:left;" | [[Jolo, Sulu|Jolo]] | {{percent and number|1000108|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1600.40|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref name="SuluGovPH">Province of Sulu: [http://www.sulu.gov.ph/Profile.asp Brief Profile] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110226001309/http://www.sulu.gov.ph/Profile.asp |date=February 26, 2011 }} (There seems to be major discrepancies among authoritative sources: 343,699 ha (NSCB 2007), 175,460 ha (NSCB 2000), 167,377 ha (NAMRIA))</ref> | style="text-align:right;" | 625/km<sup>2</sup> (1,619/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1917|3|10|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 19 | — | 410 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SUN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Surigao del Norte]] | style="text-align:left;" | [[Surigao City]] | {{percent and number|534636|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1972.93|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 271/km<sup>2</sup> (702/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1901|5|15|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 20 | 1 | 335 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SUR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Surigao del Sur]] | style="text-align:left;" | [[Tandag]] | {{percent and number|642255|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4932.70|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 130/km<sup>2</sup> (337/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1960|6|16|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | 2 | 309 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-TAR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Tarlac]] | style="text-align:left;" | [[Tarlac City]] | {{percent and number|1503456|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3053.60|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 492/km<sup>2</sup> (1,275/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1873|3|28|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="VisitTarlac-History">{{Cite web |title=History of Tarlac |url=http://visit-tarlac.com/history-of-tarlac |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151222115710/http://visit-tarlac.com/history-of-tarlac |archive-date=December 22, 2015 |access-date=October 7, 2015 |publisher=Province of Tarlac}}</ref><ref name="Proc109">{{Cite journal |title=Proclamation No. 109, s. 1998 |url=https://www.officialgazette.gov.ph/1999/05/10/proclamation-no-109-s-1999/ |access-date=October 7, 2015}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | 1 | [[List of barangays in Tarlac|511]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-TAW | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Tawi-Tawi]] | style="text-align:left;" | [[Bongao, Tawi-Tawi|Bongao]]<ref name="NSCBGovPH-TawiTawi">The [http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/province.asp?provCode=157000000&provName=TAWI-TAWI&regCode=15&regName=ARMM%20-%20Autonomous%20Region%20in%20Muslim%20Mindanao National Statistical Coordination Board] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081118213313/http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/province.asp?provCode=157000000&provName=TAWI-TAWI&regCode=15&regName=ARMM%20-%20Autonomous%20Region%20in%20Muslim%20Mindanao |date=November 18, 2008 }} recognizes both [[Bongao]] and [[Panglima Sugala]] as capitals of the province. However, the provincial capitol is located in [[Bongao]], the ''de facto'' seat of government.</ref> | {{percent and number|440276|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1087.40|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref name="ARMMDAGovPH-TawiTawi">Autonomous Region in Muslim Mindanao, Department of Agriculture: [http://armm.da.gov.ph/dafbeta/index.php?option=com_content&view=article&id=66&Itemid=60 Tawi-Tawi] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120906050217/http://armm.da.gov.ph/dafbeta/index.php?option=com_content&view=article&id=66&Itemid=60 |date=September 6, 2012 }} (There seems to be major discrepancies among authoritative sources: 362,655 ha (NSCB 2007), 120,876 ha (NAMRIA), 1,197 km² (Department of Tourism), 999 km² (Mapcentral))</ref> | style="text-align:right;" | 405/km<sup>2</sup> (1,049/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1973|9|11|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | 203 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ZMB | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Zambales]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Olongapo]].}} | style="text-align:left;" | [[Iba, Zambales|Iba]] | {{percent and number|909932|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3830.83|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 238/km<sup>2</sup> (615/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1578|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 13 | 1 | [[List of barangays in Zambales|247]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ZAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Zamboanga del Norte]] | style="text-align:left;" | [[Dipolog]] | {{percent and number|1047455|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|7301.00|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 143/km<sup>2</sup> (372/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1952|6|6|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="10" | [[Zamboanga Peninsula|IX]] | style="border-left-width:medium;" | 25 | 2 | 691 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ZAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" | {{nowrap|[[Zamboanga del Sur]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Zamboanga City|Zamboanga]].}}}} | style="text-align:left;" | [[Pagadian]] | {{percent and number|2027902|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5914.16|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 343/km<sup>2</sup> (888/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1914|9|1|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="10" | [[Zamboanga Peninsula|IX]] | style="border-left-width:medium;" | 26 | 2 | 779 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ZSI | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Zamboanga Sibugay]] | style="text-align:left;" | [[Ipil, Zamboanga Sibugay|Ipil]] | {{percent and number|669840|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3607.75|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 186/km<sup>2</sup> (481/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|2001|2|22|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="10" | [[Zamboanga Peninsula|IX]] | style="border-left-width:medium;" | 16 | 1 | 389 |- style="background-color:#D0D0D0;" ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-00 | style="text-align:left;font-weight:bold;" | [[Metro Manila]] | style="text-align:left;" | [[Manila]]&nbsp;<sup>{{abbr|†|regional center}}</sup> | {{percent and number|13484462|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|638.55|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 21,117/km<sup>2</sup> (54,694/mi2) | — | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.2" | [[Metro Manila|NCR]]{{efn-ua|group=table|[[Metro Manila]] is included for comparison although it is ''not'' a province but an [[Regions of the Philippines|administrative region]].}} | style="border-left-width:medium;" | 1 | 16 | [[List of barangays of Metro Manila|1,706]] |} == Tarixi == === Vaqt jadvali === 1898-yilda Qoʻshma Shtatlar Filippinni Ispaniyadan sotib olgach, orollar toʻrtta ''gobiernosga'' (hukumatga) boʻlingan, ular keyinchalik provinsiya va tumanlarga boʻlingan. Amerika maʼmuriyati dastlab Ispaniya boʻlinmalarini meros qilib oladi va ularni harbiy hukumatga topshiradi. Qoʻzgʻolonlarning tinchlanishi natijasida fuqarolik hukumati asta-sekin tashkil etila boshladi. * 2001-yil 22-fevral — Plebissit 2000-yil 7-noyabrda tasdiqlangan 8973-sonli Respublika qonuni asosida Zamboanga Sibugayni Zamboanga del Surdan ajratishni maʼqulladi. * 2006-yil 28-oktabr — Plebissit 2006-yil 28-avgustda qabul qilingan 201-sonli Mindanao musulmonlari avtonomiyasi toʻgʻrisidagi qonunga binoan Sharif Kabunsuanni Maguindanaodan ajratishni maʼqulladi. * 2006-yil 2-dekabr — Plebissit 2006-yil 2-oktabrda tasdiqlangan 9355-sonli Respublika qonuni asosida Dinagat orollarini Surigao del Nortedan ajratishni maʼqulladi. * 2008-yil 18-noyabr — Oliy sud tomonidan 201-sonli MMA qonuni bekor qilinadi, Sharif Kabunsuan Maguindanao tarkibiga qaytadi. * 2010-yil 11-fevral — 9355-sonli RA Oliy sud tomonidan konstitutsiyaga zid deb topildi, Dinagat orollari Surigao del Nortening bir qismi sifatida qaytadi. * 2011-yil 30-mart — Oliy sud Dinagat orollari boʻyicha qarorini bekor qildi va yana viloyatga aylandi. * 2013-yil 28-oktabr — Plebissit 2013-yil 21-yanvarda tasdiqlangan 10360-sonli Respublika qonuni asosida Davao Gʻarbiy Davao del Surdan ajratishni maʼqulladi. * 2019-yil 8-dekabr — 2019-yil 17-aprelda tasdiqlangan 11297-sonli Respublika qonuni orqali Kompostela vodiysining nomi Davao de Oroga o‘zgartirildi. <gallery widths="200" perrow="3"> Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1880).svg|1880-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1899).svg|1899-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1908).svg|1907-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1918).svg|1918-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1935).svg|1935-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1942-1945).svg|1942-1945-yillar Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1986).svg|1986-yil Fayl:Ph regions and provinces.svg|1992-yildan hozirgacha </gallery> == Rasmiy ravishda taklif etilgan/nomi oʻzgartirilgan provinsiyalar == === Qabul qilingan qonun bilan taklif etilgan provinsiyalar === [[Fayl:Proposed_Provinces_of_the_Philippines.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Proposed_Provinces_of_the_Philippines.svg/250px-Proposed_Provinces_of_the_Philippines.svg.png|thumb|330x330px| Taklif etilgan provinsiyalarni koʻrsatadigan Filippin xaritasi]] * '''Gʻarbiy va Sharqiy Leyte''' (1923) — Leyte 1923-yil 27-martdagi ''3117-sonli qonun'' bilan ikkita yangi provinsiyaga bo‘lingan.<ref>{{Cite journal|title=Philippines-Archipelago, Region VIII (Eastern Visayas)|url=http://philippines-archipelago.com/politics/map/region_viii/eastern_visayas.html|publisher=Specific information on the division of Leyte provided by David A. Short, webmaster of Philippines-Archipelago, which was updated accordingly after indirectly obtaining a copy of the text of Act No. 3117 from the Legislative Library, House of Representatives|access-date=May 17, 2008}}</ref> Ammo boʻlinish hech qachon sodir boʻlmadi, chunki general-gubernator tomonidan u haqida hech qanday bayonot berilmagan. ** '''Sharqiy Leyte''' provinsiyasi butun Biliran provinsiyasining hozirgi hududlarini, Abuyog, Alangalang, Babatngon, Barugo, Burauen, Kalubian, Kapukan, Karigara, Dagami, Dulag, Yaro, Xaver, Julita, La munitsipalitetlarini qamrab olgan. Paz, Leyte, MakArtur, Mahaplag, Mayorga, Palo, Pastrana, San-Isidro, San-Migel, Santa-Fe, Tabango, Tabontabon, Tanauan, Tolosa, Tunga va Takloban provinsiya markazi sifatida belgilangan. ** '''Gʻarbiy Leyte''' provinsiyasi butun Janubiy Leyte provinsiyasining hozirgi hududlarini, Albuera, Bato, Xilongos, Hindang, Inopacan, Isabel, Kananga, Matag-ob, Matalom, Merida, Palompon, Villaba va boshqa munitsipalitetlarni qamrab olgan. Baybay va Ormoc shaharlari esa Gʻarbiy Leyte provinsiyasining poytaxti boʻlgan. * '''Samal''' (1969) — Samal sobiq ''provinsiyasi 5999-sonli Respublika qonuni'' bilan tuzilgan va hozirgi Samal orol bogʻi shahri hududini qamrab olgan. Biroq, sobiq provinsiya hech qachon ochilgan emas. * '''Maranaw''' (1971) — ''6406-sonli Respublika qonuni'' <ref name="maranaw">[http://www.chanrobles.com/republicacts/republicactno6406.html Republic Act No. 6406]. Chan-Robles Law Library.</ref> sharqiy Lanao del Surdan yangi provinsiya yaratishga (hozirgi provinsiyaning birinchi kongress okrugiga toʻgʻri keladi) 1971-yil 4-oktabrda tasdiqlangan. Provinsiya tarkibiga Bubong, Ditsaan-Ramain (shu jumladan, Buadiposo-Buntong), Kapai, Lumba-Bayabao (hozirgi Maguing), Marantao, Masiu, Mulondo, Saguiaran, Piona Po, Bayabao munitsipalitetlari kiradi . Tamparan, Taraka va Vao (hozirgi Bumbaran) kiradi, yangi provinsiyaning poytaxti Maravi shahri boʻlib xizmat qiladi. 1972-yil 21-sentabrda Filippinda harbiy holat eʼlon qilinishi sababli boʻlinish hech qachon sodir boʻlmaydi, bu 1973-yilga rejalashtirilgan umumiy saylovlarni toʻxtatdi va yangi [[Filippin Konstitutsiyasi|Konstitutsiyani]] qabul qilish va Toʻrtinchi Filippin Respublikasini barpo etish uchun yoʻl ochdi. === Boshqa taklif qilingan provinsiyalar === * '''Shimoli-gʻarbiy Samar''' (2019) — Edgar Meri Sarmiento tomonidan 2019-yil 22-yanvarda Vakillar palatasiga 8824-sonli qonun loyihasi kiritilgan boʻlib, unda 9 ta munitsipalitetdan iborat poytaxti Kalbayog bo‘lgan Shimoli-G‘arbiy Samar deb nomlangan yangi provinsiyani tashkil etish to‘g‘risida aytib oʻtilgan.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Charissa Luci-Atienza |date=January 22, 2019 |title=Creation of Northwestern Samar province pushed |publisher=[[Manila Bulletin]] |url=https://mb.com.ph/2019/01/22/creation-of-northwestern-samar-province-pushed/ |access-date=May 25, 2020}}</ref> * '''Zamboanga Hermosa''' (2017) — 2017-yil 21-fevralda Vakillar palatasida 12 ta munitsipalitet va 2 ta qonun chiqaruvchi okrugdan iborat Zamboanga del Nortedan yangi provinsiya tashkil etishni nazarda tutuvchi 5040-sonli qonun loyihasi taqdim etildi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Isagani S. Amatong|sana=February 14, 2017|sarlavha=House Bill No. 5040: An Act Creating the Province of Zamboanga Hermosa from the Province of Zamboanga Del Norte|url=http://www.congress.gov.ph/legisdocs/basic_17/HB05040.pdf|kirish sanasi=March 10, 2017|ish=www.congress.gov.ph|nashriyot=Republic of the Philippines – House of Representatives}}</ref><ref>{{Cite journal|date=February 21, 2017|title=Seventeenth Congress First Regular Session 2016 – 2017|url=http://www.congress.gov.ph/legisdocs/journals_17/J73-1RS-20170221.pdf|journal=Journal of the House of Representatives|publisher=Journal Service Plenary Affairs Bureau|volume=No. 73|access-date=March 10, 2017}}</ref> === Tavsiya etilgan nomni oʻzgartirish === * Janubiy Leyte — '''Leyte del Sur''' (2017) — Palataning 6408-sonli qonun loyihasi viloyat nomini Leyte del Surga oʻzgartirishni taklif qilinadi. Qonun loyihasi 2017-yil 20-sentabrdan boshlab, 17-Kongress yakunigacha Mahalliy boshqaruv qoʻmitasida koʻrib chiqish qoldirilganligi sababli muvaffaqiyatga erishmadi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=House Bill No. 6408|url=http://www.congress.gov.ph/legisdocs/basic_17/HB06408.pdf|kirish sanasi=May 7, 2018|nashriyot=[[Congress of the Philippines]]}}</ref> == Qoʻshimcha maʼlumotlar == [[:wikivoyage:List_of_Philippine_provinces_by_population|Aholisi boʻyicha Filippin provinsiyalari roʻyxati]] Vikigidda [[:wikivoyage:List of Philippine provincial name etymologies|Filippin provinsiyalarining etimologiyalari roʻyxati]] Vikigidda [[:wikivoyage:List of Philippine provinces by Human Development Index|Inson taraqqiyoti indeksi boʻyicha Filippin provinsiyalari roʻyxati]] Vikigidda [[:wikivoyage:List of demonyms for Philippine provinces|Filippin provinsiyalari uchun iblislar roʻyxati]] Vikigidda [[:wikivoyage:ISO 3166-2:PH|ISO 3166-2: PH]] Vikigidda [[:wikivoyage:Sub-provinces of the Philippines| Filippin subprovinsiyalari, Filippindagi tugatilgan maʼmuriy boʻlinmalar guruhi]] Vikigidda == Havolalar == * [http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/default.asp Filippin standart geografik kodi Interaktiv], Milliy statistik muvofiqlashtirish kengashi * [https://psa.gov.ph/content/2010-census-population-and-housing-reveals-philippine-population-9234-million 2010 yilgi aholi va uy-joylarni roʻyxatga olish Filippin aholisini 92,34 millionni tashkil etadi], Filippin Statistika boshqarmasi, Filippin Respublikasi * [http://www.statoids.com/uph.html Filippin viloyatlari], Gwillim qonuni, Statoids.com * [https://web.archive.org/web/20110805063848/http://www.crwflags.com/fotw/flags/ph_prov.html Dunyo bayroqlari — Filippin viloyat bayroqlari] == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Filippin provinsiyalari]] [[Turkum:Filippin provinsiyalari ro'yxati]] [[Turkum:Filippin hukumat boshqaruvi]] [[Turkum:Filippin sobiq provinsiyalari]] 3is6gdzuaj2mcjhliogyp6c8b8fca1y 2817162 2817160 2022-08-29T10:17:02Z Inosham 76987 /* Qabul qilingan qonun bilan taklif etilgan provinsiyalar */ wikitext text/x-wiki {{Short description|Filippinning administrativlik bo'linishi}} {{Davlat info | davlat_nomi = Filippin provinsiyalari | davlat_nomi_toʻliq = [[Filippin]] provinsiyalari | davlat_mahalliy_nomi = 81 | tasvir_bayroq = | tasvir_gerb = | tasvir_xarita = Provinces of the Philippines.svg | ramz_tipi = | ramz_tipi_maqola = | davlat_shiori = | davlat_madhiyasi = | poytaxt = | latd=00 |latm=00 |latNS=N |longd=00 |longm=00 |longEW=E | | eng_katta_shahar = | rasmiy_tillar = | eng_katta_aholi_punkt_tipi = | hukumat_turi = [[#Government|Viloyat Kengashi]] | yetakchi_mansablari = [[Regions of the Philippines|Administrativ]] va [[Autonomous regions of the Philippines|avtanom tumanlari]] | yetakchi_nomlari = | yetakchi_mansabi_1 = | yetakchi_mansabi_2 = | yetakchi_mansabi_3 = | yetakchi_mansabi_4 = | yetakchi_mansabi_5 = | yetakchi_nomi_1 = | yetakchi_nomi_2 = | yetakchi_nomi_3 = | yetakchi_nomi_4 = | yetakchi_nomi_5 = | mustaqillik_tip = | mustaqillik_nota = | mustaqillik_voqealar = | mustaqillik_voqea_1 = | mustaqillik_voqea_2 = | mustaqillik_voqea_3 = | mustaqillik_voqea_4 = | mustaqillik_voqea_5 = | mustaqillik_yillari = | mustaqillik_yili_1 = | mustaqillik_yili_2 = | mustaqillik_yili_3 = | mustaqillik_yili_4 = | mustaqillik_yili_5 = | yevropa_ittifoqi_yili = | maydon = | maydon_oʻrin = {{convert|219.01|-|17,030.75|sqkm|sqmi|abbr=on}} | maydon_suv = | aholi = | aholi_roʻyxat_yil = | aholi_oʻrin = | aholi_zichlik = 17,246-4,632,359 | aholi_zichlik_oʻrin = | YIM_XQT = | YIM_XQT_yil = 2020 | YIM_XQT_oʻrin = | YIM_XQT_jon_boshiga = | YIM_XQT_jon_boshiga_oʻrin = | YIM_nominal = | YIM_nominal_yil = | YIM_nominal_oʻrin = | YIM_nominal_jon_boshiga = | YIM_nominal_jon_boshiga_oʻrin = | pul_birligi = | pul_birligi_kod = | pul_birligi_havol = | vaqt_mintaqasi = | vaqt_utc = | vaqt_mintaqasi_dst = | vaqt_utc_dst = | dst_nota = | internet_domeni = | internet_domeni = | telefon prefiksi = | qisqartma = | havolalar = }} [[Filippin|Filippinda]] '''provinsiyalar''' ([[Filippin|Filippincha]]: ''lalawigan'') siyosiy va maʼmuriy boʻlinmalardan biridir. Hozirgi vaqtda Filippinda 81 ta provinsiya mavjud boʻlib, ular qoʻshimcha [[Filippindagi shaharlar|shaharlar]] va qishloqlarga boʻlingan. Mahalliy hokimiyat boʻlinmalari, shuningdek, [[Filippindagi shaharlar|shaharlar]] ham har qanday viloyat hukumatidan mustaqildir. Har bir provinsiya Sangguniang Panlalawigan deb nomlangan [[Qonun chiqaruvchi hokimiyat|qonun chiqaruvchi organ]] va [[gubernator]] tomonidan boshqariladi. Provinsiyalar geografik, madaniy va etnologik xususiyatlariga koʻra oʻn yetti mintaqaga boʻlingan. Ushbu mintaqalarning oʻn uchtasi shimoldan janubga raqamlar bilan, Milliy poytaxt mintaqasi, Kordilyera maʼmuriy hududi, janubi-gʻarbiy Tagalog viloyati va Muslim Mindanaodagi Bangsamoro avtonom viloyati faqat qisqartmalar bilan belgilangan. == Boshqaruv hokimiyati == Provinsiya boshqaruvi respublika tarkibidagi boshqa provinsiyalardan avtonomdir. Har bir provinsiya hokimiyatning ikkita asosiy saylangan tarmoqlari: ijro etuvchi va qonun chiqaruvchi hokimiyat tomonidan boshqariladi. Sud ishlari viloyat boshqaruvidan ajratilgan boʻlib, Filippin Oliy sudi tomonidan boshqariladi. Har bir provinsiyada Mintaqaviy sudning kamida bitta boʻlimi mavjud. === Ijro etuvchi hokimiyati === Viloyat gubernatori har bir provinsiyaning bosh ijrochi va rahbari hisoblanadi va uch yil muddatga saylanadi. Uch yil ketma-ket u maʼmuriyat, muhandislik, axborot, yuridik va gʻaznachilik idorasini oʻz ichiga olgan har bir provinsiya boʻlimining direktorlarini tayinlaydi. === Qonun chiqaruvchi hokimiyati === Provinsiyaning qonun chiqaruvchi organi boʻlgan ''Sangguniang Panlalawigan'' ('''oʻzbekcha''': ''"Viloyat kengashi"'') uchun vitse-gubernator prezident vazifasini bajaradi. Har bir viloyat kengashi provinsiya tumanlaridan muntazam saylanadigan ''lavozimli'' aʼzolardan iborat. Har bir provinsiyaga ajratilgan muntazam saylanadigan VK aʼzolarining soni uning daromad toifasiga qarab belgilanadi. Birinchi va ikkinchi darajali provinsiyalar oʻnta doimiy VK aʼzolari bilan taʼminlanadi; uchinchi va toʻrtinchi darajali provinsiyalarda sakkizta, beshinchi va oltinchi darajali provinsiyalarda oltita boʻladi. Har bir VKda Barangay Kapitanlari Assotsiatsiyasi (BKA), Filippin Maslahatchilar Ligasi (FML) va ''Sangguniang Kabataan'' (oʻzbekcha: „Yoshlar Kengashi“) ning tegishli mahalliy prezidentlariga berilgan lavozimli aʼzolari uchun oʻrindiqlar ajratilgan. Gubernator oʻrinbosari va VKning doimiy aʼzolari provinsiyadagi ovoz beruvchilar tomonidan saylanadi. ''Lavozimli'' aʼzolar tegishli tashkilotlarning aʼzolari tomonidan saylanadi. === Boshqaruvning boshqa darajalari bilan aloqasi === ==== Shaharlar va munitsipalitetlar ==== === Tasniflash === [[Fayl:Philippine_provinces_by_income_classification.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Philippine_provinces_by_income_classification.svg/170px-Philippine_provinces_by_income_classification.svg.png|thumb|247x247px| Daromadlar tasnifi asosida provinsiyalar.]] Provinsiyalar oʻtgan 4 kalendar yiliga asoslanib, oʻrtacha yillik daromad boʻyicha tasniflanadi. 2008-yil 29-iyuldan boshlab, shaharlar uchun daromad tasniflari:<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Archived copy|url=http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/articles/DepOrderReclass.pdf|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160304083823/http://nscb.gov.ph/activestats/psgc/articles/DepOrderReclass.pdf|arxivsana=March 4, 2016|kirish sanasi=September 29, 2014}}</ref> [yangilanishi kerak] {| class="wikitable plainrowheaders" ! scope="col" |Sinf ! scope="col" | Oʻrtacha yillik daromad |- ! scope="row" | Birinchi | ₱ 450 million va undan ortiq |- ! scope="row" | Ikkinchi | ₱ 360 million va undan koʻp, lekin ₱ 450 milliondan kam |- ! scope="row" | Uchinchi | ₱ 270 million va undan ortiq, lekin ₱ 360 milliondan kam |- ! scope="row" | Toʻrtinchi | ₱ 180 million va undan koʻp, lekin ₱ 270 milliondan kam |- ! scope="row" | Beshinchi | ₱ 90 million va undan ortiq, lekin ₱ 180 milliondan kam |- ! scope="row" | Oltinchi | ₱ 90 milliondan past |} Provinsiyaning daromad toifasi uning Viloyat Kengashi aʼzoligi hajmini, shuningdek, maʼlum narsalarga qancha sarflashi yoki maʼlum vositalar orqali sotib olishi mumkinligini belgilaydi.<ref name="LGC">{{Veb manbasi|sarlavha=R.A. 7160|url=https://lawphil.net/statutes/repacts/ra1991/ra_7160_1991.html|ish=lawphil.net|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160503071511/http://www.lawphil.net/statutes/repacts/ra1991/ra_7160_1991.html|arxivsana=May 3, 2016}}</ref> == Roʻyxati == === Sobiq provinsiyalari === * Manila (1901-yilgacha) — Rizal tarkibiga kiritilgan; Manila atrofidagi qismlar keyinchalik hozirgi Manila metrosini tashkil qilish uchun birlashtirilgan. * Lepanto-Bontok (1902-1908) — Togʻli provinsiya tarkibiga kiritilgan. * Moro viloyati (1903-1913) — Yetti viloyatdan tashkil topgan boʻlib, Mindanao va Sulu departamentiga aylantirilgan. Hozirda Mindanaodagi bir nechta mintaqalarning bir qismini egallaydi. * Ambos Camarines (1901-1908) — Camarines Norte va Camarines Surga boʻlingan, garchi ''2809-sonli qonunning'' matni Camarines Norte ''Ambos Camarinesdan'' yaratilganligini bildirsa-da, qolgan qismi Camarines Sur deb oʻzgartirilgan. Camarines Sur provinsiyasi oʻz poytaxti Nueva Caceresni saqlab qolgan. * Misamis (1901-1939) — Gʻarbiy Misamis va Sharqiy Misamisga boʻlingan. Misamis Oriental Kagayan provinsiyasining poytaxtini saqlab qolgan. * Mindoro (1902-1950) — Gʻarbiy Mindoro va Sharqiy Mindoroga boʻlinadi. Sharqiy Mindoro Kalapan provinsiyasi markazini saqlab qolgan. * Zamboanga (1914-1952) — Zamboanga del Norte va Zamboanga del Surga boʻlingan. Uning poytaxti Pagadiyada boʻlib, Zamboanga Sibugay, keyinchalik Zamboanga del Surdan yaratiladi. * Lanao (1914-1959) — Lanao del Norte va Lanao del Surga boʻlingan. Lanao del Sur provinsiya markazi Dansalan (hozirgi Maravi)ni saqlab qolgan. * Surigao (1901-1967) — Surigao del Norte va Surigao del Surga boʻlingan. Surigao del Norte Surigao shahrining provinsiya markazini va provinsiya muhrini saqlab qolgan. Dinagat orollari provinsiyasi keyinchalik Surigao del Nortedan tashkil topgan. * Davao (1914-1967; 1972-1998) — Davao del Norte, Davao del Sur va Sharqiy Davaoga boʻlingan. Davao del Norte 1972-yildan 1998-yilgacha Davao nomi bilan tanilgan, keyinchalik Davao provinsiyasidan Compostela vodiysi (hozirgi Davao de Oro) tashkil etilgan. Gʻarbiy Davao keyinchalik Davao del Surdan yaratilgan. * Agusan (1907-1967) — Agusan del Norte va Agusan del Surga boʻlingan. Agusan del Norte sobiq provinsiya poytaxti Butuanni saqlab qolgan. Provinsiya poytaxti rasman 2000-yilda Cabadbaranga koʻchirilgan, ammo provinsiya hukumati xizmat va vazifalari hali toʻliq yangi poytaxtga oʻtkazilmagan. * Negros del Norte (1985-1986) — ''Batas Pambansa Blg. 885'', <ref name="ndn">{{Veb manbasi|muallif=Firm|ism=Ronald Echalas Diaz, Chan Robles & Associates Law|sarlavha=PHILIPPINE LAWS, STATUTES AND CODES – CHAN ROBLES VIRTUAL LAW LIBRARY|url=http://www.chanrobles.com/bataspambansa/bataspambansablg885.html|ish=www.chanrobles.com}}</ref> Negros Occidentalning shimoliy qismidan yangi provinsiya yaratgan, 1986-yil 3-yanvarda boʻlib oʻtgan qonunni ratifikatsiya qilish bilan 1985-yil 23-dekabrda kuchga kirdiradi. Provinsiya tarkibiga hozirgi Kadis (poytaxt boʻlib xizmat qilishi kerak), Eskalante, Sagay, San-Karlos, Silay va Viktoriya shaharlari, shuningdek, Kalatrava, Enrike B. Magalona, Manapla, Salvador Benedikto va Toboso munitsipalitetlari kiradi. Saylovchilar ''Batas Pambansa Blgni ratifikatsiya qilganiga qaramay. 885'' -sonli 1986-yil 11-iyulda Oliy sud qonunni va provinsiyani oʻz kuchini yoʻqotgan deb eʼlon qildi.<ref name="ndn2">{{Veb manbasi|sarlavha=G.R. No. 73155|url=https://lawphil.net/judjuris/juri1986/jul1986/gr_73155_1986.html|ish=lawphil.net}}</ref> * Kalinga-Apayao (1966-1995) — Apayao va Kalingaga boʻlingan. Kalinga provinsiya markazi Tabukni saqlab qolgan. * Sharif Kabunsuan (2006-2008) — ''9054-sonli Respublika qonuni'' musulmon Mindanaodagi avtonom rayonga vakolatlarini kengaytirdi, ayniqsa, viloyatlar tashkil etish imkoniyatini berdi (VI-modda, 19-boʻlim). Shunga asoslanib, ARMM mintaqaviy qonunchilik assambleyasi 2006-yil 28-avgustda ''201-sonli Mindanao musulmonlari avtonomiyasi to‘g‘risidagi qonunni'' qabul qildi. Qonun Maguindanaoning birinchi kongress okrugidagi(Kotabato shahridan tashqari) barcha munitsipalitetlarni oʻz ichiga olgan, poytaxti Datu Odin Sinsuatda joylashgan yangi viloyatni yaratadi. Provinsiya 2006-yil 28-oktabrda koʻpchilik ovoz bilan tasdiqlangan.<ref name="svc">[http://sc.judiciary.gov.ph/jurisprudence/2008/july2008/177597.htm G.R. No. 177597 — Sema v. COMELEC and Dilangalen], Supreme Court of the Philippines.</ref>  {{anchor|List of provinces}} {| class="wikitable sortable plainrowheaders toptextcells" style="table-layout:fixed;text-align:center;font-size:90%;line-height:1.50em;width=100%;" |- ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | [[ISO 3166-2:PH|ISO]]<ref name="ISO3166-2">{{Cite web |date=June 30, 2010 |title=ISO 3166-2 Newsletter: Changes in the list of subdivision names and code elements |url=http://www.iso.org/iso/iso_3166-2_newsletter_ii-2_2010-06-30.pdf |access-date=January 19, 2015 |website=ISO ([[International Organization for Standardization]]) |pages=56–58}}</ref> ! scope="col" style="border-bottom:none;width:13em;" class="unsortable" | Provinsiya ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Poytaxti ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" colspan="2" | {{abbr|Aholisi|Population. Figures include cities independent from provinces.}}<ref name="NSO15">{{Cite web |date=May 19, 2016 |title=2020 Census of Population and Housing (2020 CPH) Population Counts Declared Official by the President |url=https://psa.gov.ph/content/2020-census-population-and-housing-2020-cph-population-counts-declared-official-president |access-date=July 18, 2022 |website=2020 Census of Population |publisher=Philippine Statistics Authority}}</ref> ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | {{abbr|Maydoni|Land area. Figures include cities independent from provinces.}}<ref name="nscb">{{Cite web |title=List of Provinces |url=http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/listprov.asp |archive-url=https://web.archive.org/web/20160419000512/http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/listprov.asp |archive-date=April 19, 2016 |access-date=May 14, 2014 |website=PSGC Interactive |publisher=National Statistical Coordination Board |location=Makati, Philippines}}</ref> ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Aholi zichligi ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Topilgan sanasi{{efn-ua|group=table|Dates could refer to provincehood as established during the [[History of the Philippines (1521–1898)|Spanish period]], [[History of the Philippines (1898–1946)|American period]], or through ''[[Republic Act]]s''.}} ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Orol guruhlari ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Tuman qismi ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" colspan=3 | Umumiy Mahalliy Hokimiyati |-style="border-bottom:double gray;" ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-style:hidden hidden solid solid;" class="unsortable" | {{abbr|%|National population share as of 2020}} ! scope="col" style="border-style:hidden solid solid hidden;" | {{small|(2020)}} ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-style:hidden hidden solid solid;" data-sort-type="number" | Munisipalitlar soni ! scope="col" style="border-style:hidden hidden solid hidden;" data-sort-type="number" | Shahar ! scope="col" style="border-style:hidden solid solid hidden;" data-sort-type="number" | Mustaqil provinsiyalar soni |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ABR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Abra (province)|Abra]] | style="text-align:left;" | [[Bangued, Abra|Bangued]] | {{percent and number|250985|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4165.25|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 60/km<sup>2</sup> (156/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1846-yil{{dts|1846|abbr=on|format=yil}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 27 | — | [[List of barangays in Abra|303]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-AGN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Agusan del Norte]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent city of [[Butuan]].}} | style="text-align:left;" | [[Cabadbaran]]{{efn-lr|group=note|Cabadbaran has been made the official capital of the province, as per Republic Act No. 8811. However, the seat of the provincial government is still in the process of being transferred from [[Butuan]], where the provincial government still holds office.}}<ref name="RA8811">{{cite act| type = Republic Act| number = 8811| date = August 16, 2000| url = http://www.congress.gov.ph/download/ra_11/RA08811.pdf| url-status = dead| archive-url = https://web.archive.org/web/20160303213103/http://www.congress.gov.ph/download/ra_11/RA08811.pdf| archive-date = March 3, 2016}}</ref> | {{percent and number|760413|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3546.86|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 214/km<sup>2</sup> (555/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1907-yil 20-sentabr | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 10 | 2 | 253 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-AGS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Agusan del Sur]] | style="text-align:left;" | [[Prosperidad, Agusan del Sur|Prosperidad]] | {{percent and number|739367|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|9989.52|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 74/km<sup>2</sup> (192/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1970-yil 1-yanvar | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 13 | 1 | 314 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-AKL | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Aklan]] | style="text-align:left;" | [[Kalibo, Aklan|Kalibo]] | {{percent and number|615475|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1821.42|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 338/km<sup>2</sup> (875/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1956-yil 8-noyabr<ref name="PD290">{{Cite web |title=Proclamation No. 290, s. 1956 |url=https://www.officialgazette.gov.ph/1956/04/28/proclamation-no-290-s-1956/ |access-date=February 22, 2016 |website=GOVPH}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | — | 327 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ALB | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Albay]] | style="text-align:left;" | [[Legazpi, Albay|Legazpi]] | {{percent and number|1374768|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2575.77|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 534/km<sup>2</sup> (1,382/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1574-yil 3-aprel<br /><ref name="BalitaPH-Albay">{{Cite web |title=Albay celebrates 439th Foundation Day |url=http://balita.ph/2013/04/04/albay-celebrates-439th-foundation-day/ |access-date=October 14, 2015 |publisher=balita-dot-ph}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 15 | 3 | 720 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ANT | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Antique (province)|Antique]] | style="text-align:left;" | [[San Jose de Buenavista, Antique|San Jose de Buenavista]] | {{percent and number|612974|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2729.17|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 225/km<sup>2</sup> (582/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1917-yil 10-mart | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 18 | — | 590 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-APA | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Apayao]] | style="text-align:left;" | [[Kabugao, Apayao|Kabugao]]{{efn-lr|group=note|The province maintains another government center in [[Luna, Apayao|Luna]], where many national and provincial agencies now hold office.<ref name="PIAGovPH-Apayao">{{Cite web |title=Apayao gov't center established in Luna |url=http://www.pia.gov.ph/default.asp?m=12&sec=reader&rp=9&fi=p080822.htm&no=80&date=08/22/2008 |publisher=Philippine Information Agency}}{{dead link|date=April 2016}}</ref>}} | {{percent and number|124366|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4413.35|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 28/km<sup>2</sup> (73/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1995-yil 14-fevral | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 7 | — | [[List of barangays in Apayao|133]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-AUR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Aurora (province)|Aurora]] | style="text-align:left;" | [[Baler, Aurora|Baler]] | {{percent and number|235750|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3147.32|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 75/km<sup>2</sup> (194/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1979-yil 13-avgust | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 8 | — | [[List of barangays in Aurora|151]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Basilan]]{{efn-lr|group=note|Figures include the city of [[Isabela, Basilan|Isabela]].}} | style="text-align:left;" | [[Lamitan]]<ref>{{Cite web |title=Archived copy |url=http://www.philstar.com:8080/nation/2016/07/09/1601139/basilan-starts-construction-new-provincial-govt-center |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170811110041/http://www.philstar.com:8080/nation/2016/07/09/1601139/basilan-starts-construction-new-provincial-govt-center |archive-date=August 11, 2017 |access-date=May 14, 2017}}</ref> | {{percent and number|556586|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1327.23|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref name="BasilanGovPH-LandArea">Bangsamoro Development Plan: [http://bangsamorodevelopment.org/wp-content/uploads/2015/05/CHAPTER-10_BDP-Integrative-Report.pdf Environment and Natural Resources] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304141740/http://bangsamorodevelopment.org/wp-content/uploads/2015/05/CHAPTER-10_BDP-Integrative-Report.pdf |date=March 4, 2016 }}</ref> | style="text-align:right;" | 419/km<sup>2</sup> (1,086/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1973-yil 27-dekabr | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | 2 | 255 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Bataan]] | style="text-align:left;" | [[Balanga, Bataan|Balanga]] | {{percent and number|853373|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1372.98|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 622/km<sup>2</sup> (1,610/mi2) | style="text-align:right;" | 1754-yil | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | 1 | 237 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BTN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Batanes]] | style="text-align:left;" | [[Basco, Batanes|Basco]] | {{percent and number|18831|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|219.01|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 86/km<sup>2</sup> (223/mi2) | style="text-align:right;" | 1783-yil 26-iyun<br /><ref name="NCCAGovPH-Batanes">{{Cite web |title=The Batanes Islands |url=http://ncca.gov.ph/subcommissions/subcommission-on-cultural-communities-and-traditional-arts-sccta/northern-cultural-communities/the-batanes-islands/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304000337/http://ncca.gov.ph/subcommissions/subcommission-on-cultural-communities-and-traditional-arts-sccta/northern-cultural-communities/the-batanes-islands/ |archive-date=March 4, 2016 |access-date=October 14, 2015 |publisher=National Commission on Culture and the Arts}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 6 | — | [[List of barangays in Batanes|29]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BTG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Batangas]] | style="text-align:left;" | [[Batangas City]] | {{percent and number|2908494|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3119.72|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 932/km<sup>2</sup> (2,415/mi2) | style="text-align:right;" | 1581-yil 8-dekabr | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 30 | 4 | 1,078 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BEN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Benguet]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent city of [[Baguio]].}} | style="text-align:left;" | [[La Trinidad, Benguet|La Trinidad]] | {{percent and number|827041|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2826.59|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 293/km<sup>2</sup> (758/mi2) | style="text-align:right;" | 1966-yil 16-iyun | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 13 | 1 | [[List of barangays in Benguet|269]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BIL | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Biliran]] | style="text-align:left;" | [[Naval, Biliran|Naval]] | {{percent and number|179312|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|536.01|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 335/km<sup>2</sup> (866/mi2) | style="text-align:right;" | 1992-yil 11-may | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 8 | — | 132 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BOH | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Bohol]] | style="text-align:left;" | [[Tagbilaran]] | {{percent and number|1394329|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4820.95|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 289/km<sup>2</sup> (749/mi2) | style="text-align:right;" | 1854-yil 22-iyul<br /><ref name="BoholStandard">{{Cite web |title=No work on Monday, July 23, in observance of Bohol Day |url=http://www.theboholstandard.com/fpage.php?issue=272&s1=4651&s2=4653 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151222111109/http://www.theboholstandard.com/fpage.php?issue=272&s1=4651&s2=4653 |archive-date=December 22, 2015 |access-date=December 18, 2015 |publisher=The Bohol Standard}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="08" | [[Central Visayas|VII]] | style="border-left-width:medium;" | 47 | 1 | 1,109 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BUK | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Bukidnon]] | style="text-align:left;" | [[Malaybalay]] | {{percent and number|1541308|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|10498.59|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 147/km<sup>2</sup> (380/mi2) | style="text-align:right;" | 1917-yil 10-mart | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 20 | 2 | 464 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BUL | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Bulacan]] | style="text-align:left;" | [[Malolos]] | {{percent and number|3708890|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2796.10|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 1,326/km<sup>2</sup> (3,435/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1578|8|15|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 21 | 3 | 569 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Cagayan]] | style="text-align:left;" | [[Tuguegarao]] | {{percent and number|1268603|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|9295.75|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 136/km<sup>2</sup> (353/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1583|06|29|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="CagayanGovPH">{{Cite web |title=Festivals |url=http://www.cagayan.gov.ph/index.php/tourism/festivals |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160131083736/http://www.cagayan.gov.ph/index.php/tourism/festivals |archive-date=January 31, 2016 |access-date=December 18, 2015 |publisher=Official Website of the Provincial Government of Cagayan}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 28 | 1 | [[List of barangays in Cagayan|820]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Camarines Norte]] | style="text-align:left;" | [[Daet, Camarines Norte|Daet]] | {{percent and number|629699|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2320.07|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 271/km<sup>2</sup> (703/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1920|4|15|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="Inquirer-CamNorte">{{Cite news |title=Camarines Norte holds Bantayog fest |language=fil |newspaper=Philippine Daily Inquirer |url=http://lifestyle.inquirer.net/98993/camarines-norte-holds-bantayog-fest |access-date=December 31, 2015}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 12 | — | 282 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Camarines Sur]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent city of [[Naga, Camarines Sur|Naga]].}} | style="text-align:left;" | [[Pili, Camarines Sur|Pili]] | {{percent and number|2068244|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5497.03|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 376/km<sup>2</sup> (974/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1579|5|27|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="PIAGovPH-CamSur">{{Cite web |last=Abad |first=Danilo |title=Kaogma 2015 isasagawa sa Camarines Sur |url=http://news.pia.gov.ph/article/view/851431675631/kaogma-2015-isasagawa-sa-camarines-sur |access-date=December 31, 2015 |website=Philippine Information Agency}}{{Dead link|date=August 2018 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 35 | 2 | 1,063 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAM | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Camiguin]] | style="text-align:left;" | [[Mambajao, Camiguin|Mambajao]] | {{percent and number|92808|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|237.95|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 390/km<sup>2</sup> (1,010/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1966|6|18|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 5 | — | 58 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAP | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Capiz]] | style="text-align:left;" | [[Roxas, Capiz|Roxas]] | {{percent and number|804952|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2594.64|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 310/km<sup>2</sup> (804/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1917|3|10|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 16 | 1 | 473 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAT | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Catanduanes]] | style="text-align:left;" | [[Virac, Catanduanes|Virac]] | {{percent and number|271879|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1492.16|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 182/km<sup>2</sup> (472/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1945|9|26|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | 315 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAV | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Cavite]] | style="text-align:left;" | [[Imus]]<ref name="CaviteGovPH">The provincial government of Cavite makes it clear that [[Imus]] is the provincial capital, while the seat of the provincial government is [[Trece Martires]]. [http://cavite.gov.ph/index.php?option=com_content&view=article&id=269&Itemid=175 Official Website of the Province of Cavite — Quick Facts] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111007101545/http://cavite.gov.ph/index.php?option=com_content&view=article&id=269&Itemid=175 |date=October 7, 2011 }} [http://www.mb.com.ph/articles/206024/imus-capital-cavite-maliksi Imus is capital of Cavite — Maliksi]</ref> | {{percent and number|4344829|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1574.17|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 2,760/km<sup>2</sup> (7,149/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1614|3|10|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="census">Census of the Philippine Islands (1920). [https://archive.org/details/bub_gb_BZ8wAQAAIAAJ/page/n153 „Census of the Philippine Islands Vol. I, 1918“], pg. 132. Bureau of Printing, Manila.</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 16 | 7 | 829 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CEB | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Cebu]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent cities of [[Cebu City|Cebu]], [[Lapu-Lapu, Philippines|Lapu-Lapu]] and [[Mandaue]].}} | style="text-align:left;" | [[Cebu City]]<ref name="huc">Because the provincial government holds office within an [[Cities of the Philippines#Independent cities|independent city]], in effect the province maintains the seat of its government outside its jurisdiction.</ref> | {{percent and number|5151274|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5342.00|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 964/km<sup>2</sup> (2,498/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1565|4|27|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="08" | [[Central Visayas|VII]] | style="border-left-width:medium;" | 44 | 9 | 1,203 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NCO | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Cotabato]] | style="text-align:left;" | [[Kidapawan]] | {{percent and number|1275185|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|9008.90|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 142/km<sup>2</sup> (367/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1914|9|1|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="PhilStar-Cotabato">{{Cite news |last=Unson |first=John |title=North Cotabato set for Kalivungan fest, 101st anniversary |work=[[The Philippine Star]] |url=http://www.philstar.com/nation/2015/08/31/1494386/north-cotabato-set-kalivungan-fest-101st-anniversary |access-date=October 14, 2015}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="13" | [[Soccsksargen|XII]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | 1 | 543 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | {{nowrap|PH-COM}} | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao de Oro]] | style="text-align:left;" | [[Nabunturan]] | {{percent and number|767547|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4479.77|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 171/km<sup>2</sup> (444/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1998|1|31|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | 237 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DAV | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao del Norte]] | style="text-align:left;" | [[Tagum]] | {{percent and number|1125057|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3426.97|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 328/km<sup>2</sup> (850/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1967|5|8|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 8 | 3 | 223 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao del Sur]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent city of [[Davao City|Davao]].}} | style="text-align:left;" | [[Digos]] | {{percent and number|2457430|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4607.59|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 533/km<sup>2</sup> (1,381/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1914|9|1|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 9 | 2 | 414 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DVO | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao Occidental]] | style="text-align:left;" | [[Malita]] | {{percent and number|317159|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2163.45|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 147/km<sup>2</sup> (380/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|2013|10|28|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 5 | — | 105 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DAO | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao Oriental]] | style="text-align:left;" | [[Mati, Davao Oriental|Mati]] | {{percent and number|576343|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5679.64|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 101/km<sup>2</sup> (263/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1967|5|8|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 10 | 1 | 183 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DIN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Dinagat Islands]] | style="text-align:left;" | [[San Jose, Dinagat Islands|San Jose]] | {{percent and number|128117|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1036.34|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 124/km<sup>2</sup> (320/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|2006|12|2|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 7 | — | 100 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-EAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Eastern Samar]] | style="text-align:left;" | [[Borongan]] | {{percent and number|477168|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4660.47|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 102/km<sup>2</sup> (265/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1965|6|19|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 22 | 1 | 597 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-GUI | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Guimaras]] | style="text-align:left;" | [[Jordan, Guimaras|Jordan]] | {{percent and number|187842|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|604.57|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 311/km<sup>2</sup> (805/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1992|5|22|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 5 | — | 98 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-IFU | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Ifugao]] | style="text-align:left;" | [[Lagawe, Ifugao|Lagawe]] | {{percent and number|207498|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2628.21|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 79/km<sup>2</sup> (204/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1966|6|18|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | [[List of barangays in Ifugao|176]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ILN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Ilocos Norte]] | style="text-align:left;" | [[Laoag]] | {{percent and number|609588|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3467.89|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 176/km<sup>2</sup> (455/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1818|2|2|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="01" | [[Ilocos Region|I]] | style="border-left-width:medium;" | 21 | 2 | [[List of barangays in Ilocos Norte|559]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ILS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Ilocos Sur]] | style="text-align:left;" | [[Vigan]] | {{percent and number|706009|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2596.00|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 272/km<sup>2</sup> (704/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1572|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="01" | [[Ilocos Region|I]] | style="border-left-width:medium;" | 32 | 2 | [[List of barangays in Ilocos Sur|768]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ILI | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Iloilo]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Iloilo City|Iloilo]].}} | style="text-align:left;" | [[Iloilo City]]<ref name="huc" /> | {{percent and number|2509525|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5079.17|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 494/km<sup>2</sup> (1,280/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1566|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 42 | 2 | 1,901 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ISA | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Isabela (province)|Isabela]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Santiago, Isabela|Santiago]].}} | style="text-align:left;" | [[Ilagan]] | {{percent and number|1697050|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|12414.93|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 137/km<sup>2</sup> (354/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1856|5|1|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 34 | 3 | [[List of barangays in Isabela|1,055]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-KAL | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Kalinga (province)|Kalinga]] | style="text-align:left;" | [[Tabuk, Philippines|Tabuk]] | {{percent and number|229570|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3231.25|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 71/km<sup>2</sup> (184/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1966|6|18|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 7 | 1 | [[List of barangays in Kalinga|153]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LUN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[La Union]] | style="text-align:left;" | [[San Fernando, La Union|San Fernando]] | {{percent and number|822352|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1497.70|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 549/km<sup>2</sup> (1,422/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1850|3|2|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="01" | [[Ilocos Region|I]] | style="border-left-width:medium;" | 19 | 1 | [[List of barangays in La Union|576]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LAG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Laguna (province)|Laguna]] | style="text-align:left;" | [[Santa Cruz, Laguna|Santa Cruz]] | {{percent and number|3382193|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1917.85|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 1,764/km<sup>2</sup> (4,568/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1571|7|28|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 24 | 6 | 674 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Lanao del Norte]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Iligan]].}} | style="text-align:left;" | [[Tubod, Lanao del Norte|Tubod]] | {{percent and number|1086017|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4159.94|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 261/km<sup>2</sup> (676/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1959|7|4|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 22 | 1 | 506 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Lanao del Sur]] | style="text-align:left;" | [[Marawi]] | {{percent and number|1195518|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3872.89|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref name="ARMMDAGovPH-LanaodelSur">Autonomous Region in Muslim Mindanao, Department of Agriculture: [http://armm.da.gov.ph/dafbeta/index.php?option=com_content&view=article&id=64&Itemid=59 Lanao del Sur] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150119204151/http://armm.da.gov.ph/dafbeta/index.php?option=com_content&view=article&id=64&Itemid=59 |date=January 19, 2015 }} (The value given at NSCB is unreasonable and must be assumed as erroneous, see [[Talk:Lanao del Sur#Area]].)</ref> | style="text-align:right;" | 309/km<sup>2</sup> (800/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1914|9|1|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 39 | 1 | 1,159 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LEY | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Leyte (province)|Leyte]]{{efn-lr|Figures include the independent cities of [[Ormoc]] and [[Tacloban]].}} | style="text-align:left;" | [[Tacloban]]<ref name="huc" /> | {{percent and number|2028728|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|6515.05|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 311/km<sup>2</sup> (806/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1735|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 40 | 3 | 1,641 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MAG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Maguindanao]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Cotabato City|Cotabato]].}} | style="text-align:left;" | [[Buluan, Maguindanao|Buluan]] | {{percent and number|1667258|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|6146.53|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref name="MaguindanaoGovPH">Provincial Government of Maguindanao: [http://www.maguindanao.gov.ph/index.php?option=com_k2&view=item&layout=item&id=41&Itemid=93 Brief Profile] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140528054043/http://maguindanao.gov.ph/index.php?option=com_k2&view=item&layout=item&id=41&Itemid=93 |date=May 28, 2014 }} (There seems to be major discrepancies among authoritative sources: 972,904 ha (NSCB); 6,565 km² (Historical Dictionary of the Philippines); 5,176.1 km² (NAMRIA))</ref> | style="text-align:right;" | 271/km<sup>2</sup> (703/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1973|11|22|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 36 | 1 | 545 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MAD | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Marinduque]] | style="text-align:left;" | [[Boac, Marinduque|Boac]] | {{percent and number|239207|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|952.58|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 251/km<sup>2</sup> (650/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1920|2|21|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 6 | — | 218 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Masbate]] | style="text-align:left;" | [[Masbate City]] | {{percent and number|908920|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4151.78|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 219/km<sup>2</sup> (567/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1901|3|18|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="PCOOGovPH-Masbate">{{Cite web |title=President Aquino declares March 18 as special non-working day in Masbate in commemoration of 112th Foundation Day |url=http://www.pcoo.gov.ph/archives2013/mar08.htm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130806185717/http://pcoo.gov.ph/archives2013/mar08.htm |archive-date=August 6, 2013 |access-date=January 1, 2016 |publisher=Presidential Communications Operations Office}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 20 | 1 | 550 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MSC | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Misamis Occidental]] | style="text-align:left;" | [[Oroquieta]] | {{percent and number|617333|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2055.22|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 300/km<sup>2</sup> (778/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1929|11|8|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 14 | 3 | 490 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MSR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Misamis Oriental]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Cagayan de Oro]].}} | style="text-align:left;" | [[Cagayan de Oro]]<ref name="huc" /> | {{percent and number|1685302|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3544.32|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 475/km<sup>2</sup> (1,232/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1901|5|15|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 23 | 3 | 504 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MOU | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Mountain Province]] | style="text-align:left;" | [[Bontoc, Mountain Province|Bontoc]] | {{percent and number|158200|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2157.38|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 73/km<sup>2</sup> (190/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1846|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 10 | — | [[List of barangays in Mountain Province|144]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NEC | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Negros Occidental]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Bacolod]].}} | style="text-align:left;" | [[Bacolod]]<ref name="huc" /> | {{percent and number|3223955|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|7965.21|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 405/km<sup>2</sup> (1,048/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1890|1|1|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="History of Negros Occidental">{{Cite web |title=History of Negros Occidental |url=http://www.negros-occ.gov.ph/about-negros-occidental/history-of-negros-occidental |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20181020110452/http://www.negros-occ.gov.ph/about-negros-occidental/history-of-negros-occidental |archive-date=October 20, 2018 |access-date=January 18, 2019 |publisher=Official Website of the Provincial Government of Negros Occidental}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 19 | 13 | 662 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NER | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Negros Oriental]] | style="text-align:left;" | [[Dumaguete]] | {{percent and number|1432990|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5385.53|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 266/km<sup>2</sup> (689/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1890|1|1|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="History of Negros Oriental">{{Cite web |title=History of Negros Oriental |url=http://www.negor.gov.ph/index.php/history |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170215200106/http://www.negor.gov.ph/index.php/history |archive-date=February 15, 2017 |publisher=Official Website of the Provincial Government of Negros Oriental}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="08" | [[Central Visayas|VII]] | style="border-left-width:medium;" | 20 | 6 | 557 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NSA | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Northern Samar]] | style="text-align:left;" | [[Catarman, Northern Samar|Catarman]] | {{percent and number|639186|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3692.93|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 173/km<sup>2</sup> (448/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1965|6|19|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 24 | — | 569 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NUE | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Nueva Ecija]] | style="text-align:left;" | [[Palayan]]{{efn-lr|The provincial government still uses and maintains facilities in the former capital, [[Cabanatuan]].}} | {{percent and number|2310134|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5751.33|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 402/km<sup>2</sup> (1,040/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1801|4|25|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite news |title=N. Ecija founding date April 25, not Sept. 2 |newspaper=Philippine Daily Inquirer |url=http://newsinfo.inquirer.net/781442/n-ecija-founding-date-april-25-not-sept-2 |access-date=June 17, 2016}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 27 | 5 | 849 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NUV | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Nueva Vizcaya]] | style="text-align:left;" | [[Bayombong, Nueva Vizcaya|Bayombong]] | {{percent and number|497432|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3975.67|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 125/km<sup>2</sup> (324/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1839|5|24|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="Inquirer-NuevaVizcaya">{{Cite web |last=Babiera |first=Lester G. |date=July 14, 2014 |title=Nueva Vizcaya mounts Ammungan fest, celebrates diversity |url=http://lifestyle.inquirer.net/165843/nueva-vizcaya-mounts-ammungan-fest-celebrates-diversity |access-date=October 7, 2015 |newspaper=[[Philippine Daily Inquirer]]}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 15 | — | [[List of barangays in Nueva Vizcaya|275]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MDC | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Occidental Mindoro]] | style="text-align:left;" | [[Mamburao, Occidental Mindoro|Mamburao]] | {{percent and number|525354|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5865.71|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 90/km<sup>2</sup> (232/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1950|11|15|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="GovPH-OccMindoro">{{Cite web |title=Speech of President Aquino during his visit to Occidental Mindoro, November 15, 2012 |url=https://www.officialgazette.gov.ph/2012/11/15/speech-of-president-aquino-during-his-visit-to-occidental-mindoro-november-15-2012/ |access-date=March 3, 2016 |website=GOVPH}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | 162 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MDR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Oriental Mindoro]] | style="text-align:left;" | [[Calapan]] | {{percent and number|908339|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4238.38|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 214/km<sup>2</sup> (555/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1663|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 14 | 1 | 426 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-PLW | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Palawan]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Puerto Princesa]].}} | style="text-align:left;" | [[Puerto Princesa]]<ref name="huc" /> | {{percent and number|1246673|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|17030.75|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 73/km<sup>2</sup> (190/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1902|1|23|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 23 | 1 | 433 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-PAM | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Pampanga]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Angeles City|Angeles]].}} | style="text-align:left;" | [[San Fernando, Pampanga|San Fernando]] | {{percent and number|2900637|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2062.47|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 1,406/km<sup>2</sup> (3,643/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1571|12|11|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 19 | 3 | 538 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-PAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Pangasinan]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Dagupan]].}} | style="text-align:left;" | [[Lingayen, Pangasinan|Lingayen]] | {{percent and number|3163190|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5451.01|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 580/km<sup>2</sup> (1,503/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1580|4|5|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="PhilStar-Pangasinan">{{Cite web |last=Ramirez |first=Cesar |date=March 27, 2011 |title=April 5 a special non-working holiday in Pangasinan |url=http://www.philstar.com/nation/669740/april-5-special-non-working-holiday-pangasinan |access-date=October 7, 2015 |newspaper=[[The Philippine Star]]}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="01" | [[Ilocos Region|I]] | style="border-left-width:medium;" | 44 | 4 | [[List of barangays in Pangasinan|1,364]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-QUE | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Quezon]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Lucena, Philippines|Lucena]].}} | style="text-align:left;" | [[Lucena, Philippines|Lucena]]<ref name="huc" /> | {{percent and number|2229383|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|9069.60|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 246/km<sup>2</sup> (637/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1901|3|2|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 39 | 2 | 1,242 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-QUI | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Quirino]] | style="text-align:left;" | [[Cabarroguis, Quirino|Cabarroguis]] | {{percent and number|203828|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2323.47|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 88/km<sup>2</sup> (227/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1966|6|18|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 6 | — | [[List of barangays in Quirino|132]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-RIZ | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Rizal]] | style="text-align:left;" | [[Antipolo]] | {{percent and number|3330143|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1191.94|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 2,794/km<sup>2</sup> (7,236/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1853|2|23|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 13 | 1 | 189 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ROM | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Romblon]] | style="text-align:left;" | [[Romblon, Romblon|Romblon]] | {{percent and number|308985|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1533.45|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 201/km<sup>2</sup> (522/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1901|3|16|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="RomblomanonNet-History">{{Cite web |title=History of Romblon |url=http://romblomanon.net/en/history-romblon |access-date=January 1, 2016 |publisher=United Romblon Ministerial Fellowship}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | — | 219 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-WSA | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Samar (province)|Samar]] | style="text-align:left;" | [[Catbalogan]] | {{percent and number|793183|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|6048.03|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 131/km<sup>2</sup> (340/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1768|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 24 | 2 | 951 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SAR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Sarangani]] | style="text-align:left;" | [[Alabel, Sarangani|Alabel]] | {{percent and number|558946|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3601.25|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 155/km<sup>2</sup> (402/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1992|3|16|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="13" | [[Soccsksargen|XII]] | style="border-left-width:medium;" | 7 | — | 141 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SIG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Siquijor]] | style="text-align:left;" | [[Siquijor, Siquijor|Siquijor]] | {{percent and number|103395|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|337.49|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 306/km<sup>2</sup> (793/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1971|9|17|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="08" | [[Central Visayas|VII]] | style="border-left-width:medium;" | 6 | — | 134 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SOR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Sorsogon]] | style="text-align:left;" | [[Sorsogon City]] | {{percent and number|828655|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2119.01|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 391/km<sup>2</sup> (1,013/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1894|10|17|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 14 | 1 | 541 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SCO | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[South Cotabato]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[General Santos]].}} | style="text-align:left;" | [[Koronadal]] | {{percent and number|1672791|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4428.81|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 378/km<sup>2</sup> (978/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1966|6|18|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="13" | [[Soccsksargen|XII]] | style="border-left-width:medium;" | 10 | 2 | 225 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SLE | style="text-align:left;font-weight:bold;" | [[Southern Leyte]] | style="text-align:left;" | [[Maasin]] | {{percent and number|429573|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1798.61|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 239/km<sup>2</sup> (619/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1959|5|22|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 18 | 1 | 500 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SUK | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Sultan Kudarat]] | style="text-align:left;" | [[Isulan, Sultan Kudarat|Isulan]] | {{percent and number|854052|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5298.34|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 161/km<sup>2</sup> (417/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1973|11|22|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="13" | [[Soccsksargen|XII]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | 1 | 249 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SLU | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Sulu]] | style="text-align:left;" | [[Jolo, Sulu|Jolo]] | {{percent and number|1000108|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1600.40|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref name="SuluGovPH">Province of Sulu: [http://www.sulu.gov.ph/Profile.asp Brief Profile] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110226001309/http://www.sulu.gov.ph/Profile.asp |date=February 26, 2011 }} (There seems to be major discrepancies among authoritative sources: 343,699 ha (NSCB 2007), 175,460 ha (NSCB 2000), 167,377 ha (NAMRIA))</ref> | style="text-align:right;" | 625/km<sup>2</sup> (1,619/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1917|3|10|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 19 | — | 410 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SUN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Surigao del Norte]] | style="text-align:left;" | [[Surigao City]] | {{percent and number|534636|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1972.93|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 271/km<sup>2</sup> (702/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1901|5|15|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 20 | 1 | 335 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SUR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Surigao del Sur]] | style="text-align:left;" | [[Tandag]] | {{percent and number|642255|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4932.70|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 130/km<sup>2</sup> (337/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1960|6|16|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | 2 | 309 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-TAR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Tarlac]] | style="text-align:left;" | [[Tarlac City]] | {{percent and number|1503456|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3053.60|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 492/km<sup>2</sup> (1,275/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1873|3|28|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="VisitTarlac-History">{{Cite web |title=History of Tarlac |url=http://visit-tarlac.com/history-of-tarlac |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151222115710/http://visit-tarlac.com/history-of-tarlac |archive-date=December 22, 2015 |access-date=October 7, 2015 |publisher=Province of Tarlac}}</ref><ref name="Proc109">{{Cite journal |title=Proclamation No. 109, s. 1998 |url=https://www.officialgazette.gov.ph/1999/05/10/proclamation-no-109-s-1999/ |access-date=October 7, 2015}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | 1 | [[List of barangays in Tarlac|511]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-TAW | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Tawi-Tawi]] | style="text-align:left;" | [[Bongao, Tawi-Tawi|Bongao]]<ref name="NSCBGovPH-TawiTawi">The [http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/province.asp?provCode=157000000&provName=TAWI-TAWI&regCode=15&regName=ARMM%20-%20Autonomous%20Region%20in%20Muslim%20Mindanao National Statistical Coordination Board] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081118213313/http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/province.asp?provCode=157000000&provName=TAWI-TAWI&regCode=15&regName=ARMM%20-%20Autonomous%20Region%20in%20Muslim%20Mindanao |date=November 18, 2008 }} recognizes both [[Bongao]] and [[Panglima Sugala]] as capitals of the province. However, the provincial capitol is located in [[Bongao]], the ''de facto'' seat of government.</ref> | {{percent and number|440276|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1087.40|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref name="ARMMDAGovPH-TawiTawi">Autonomous Region in Muslim Mindanao, Department of Agriculture: [http://armm.da.gov.ph/dafbeta/index.php?option=com_content&view=article&id=66&Itemid=60 Tawi-Tawi] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120906050217/http://armm.da.gov.ph/dafbeta/index.php?option=com_content&view=article&id=66&Itemid=60 |date=September 6, 2012 }} (There seems to be major discrepancies among authoritative sources: 362,655 ha (NSCB 2007), 120,876 ha (NAMRIA), 1,197 km² (Department of Tourism), 999 km² (Mapcentral))</ref> | style="text-align:right;" | 405/km<sup>2</sup> (1,049/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1973|9|11|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | 203 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ZMB | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Zambales]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Olongapo]].}} | style="text-align:left;" | [[Iba, Zambales|Iba]] | {{percent and number|909932|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3830.83|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 238/km<sup>2</sup> (615/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1578|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 13 | 1 | [[List of barangays in Zambales|247]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ZAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Zamboanga del Norte]] | style="text-align:left;" | [[Dipolog]] | {{percent and number|1047455|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|7301.00|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 143/km<sup>2</sup> (372/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1952|6|6|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="10" | [[Zamboanga Peninsula|IX]] | style="border-left-width:medium;" | 25 | 2 | 691 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ZAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" | {{nowrap|[[Zamboanga del Sur]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Zamboanga City|Zamboanga]].}}}} | style="text-align:left;" | [[Pagadian]] | {{percent and number|2027902|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5914.16|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 343/km<sup>2</sup> (888/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1914|9|1|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="10" | [[Zamboanga Peninsula|IX]] | style="border-left-width:medium;" | 26 | 2 | 779 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ZSI | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Zamboanga Sibugay]] | style="text-align:left;" | [[Ipil, Zamboanga Sibugay|Ipil]] | {{percent and number|669840|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3607.75|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 186/km<sup>2</sup> (481/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|2001|2|22|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="10" | [[Zamboanga Peninsula|IX]] | style="border-left-width:medium;" | 16 | 1 | 389 |- style="background-color:#D0D0D0;" ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-00 | style="text-align:left;font-weight:bold;" | [[Metro Manila]] | style="text-align:left;" | [[Manila]]&nbsp;<sup>{{abbr|†|regional center}}</sup> | {{percent and number|13484462|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|638.55|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 21,117/km<sup>2</sup> (54,694/mi2) | — | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.2" | [[Metro Manila|NCR]]{{efn-ua|group=table|[[Metro Manila]] is included for comparison although it is ''not'' a province but an [[Regions of the Philippines|administrative region]].}} | style="border-left-width:medium;" | 1 | 16 | [[List of barangays of Metro Manila|1,706]] |} == Tarixi == === Vaqt jadvali === 1898-yilda Qoʻshma Shtatlar Filippinni Ispaniyadan sotib olgach, orollar toʻrtta ''gobiernosga'' (hukumatga) boʻlingan, ular keyinchalik provinsiya va tumanlarga boʻlingan. Amerika maʼmuriyati dastlab Ispaniya boʻlinmalarini meros qilib oladi va ularni harbiy hukumatga topshiradi. Qoʻzgʻolonlarning tinchlanishi natijasida fuqarolik hukumati asta-sekin tashkil etila boshladi. * 2001-yil 22-fevral — Plebissit 2000-yil 7-noyabrda tasdiqlangan 8973-sonli Respublika qonuni asosida Zamboanga Sibugayni Zamboanga del Surdan ajratishni maʼqulladi. * 2006-yil 28-oktabr — Plebissit 2006-yil 28-avgustda qabul qilingan 201-sonli Mindanao musulmonlari avtonomiyasi toʻgʻrisidagi qonunga binoan Sharif Kabunsuanni Maguindanaodan ajratishni maʼqulladi. * 2006-yil 2-dekabr — Plebissit 2006-yil 2-oktabrda tasdiqlangan 9355-sonli Respublika qonuni asosida Dinagat orollarini Surigao del Nortedan ajratishni maʼqulladi. * 2008-yil 18-noyabr — Oliy sud tomonidan 201-sonli MMA qonuni bekor qilinadi, Sharif Kabunsuan Maguindanao tarkibiga qaytadi. * 2010-yil 11-fevral — 9355-sonli RA Oliy sud tomonidan konstitutsiyaga zid deb topildi, Dinagat orollari Surigao del Nortening bir qismi sifatida qaytadi. * 2011-yil 30-mart — Oliy sud Dinagat orollari boʻyicha qarorini bekor qildi va yana viloyatga aylandi. * 2013-yil 28-oktabr — Plebissit 2013-yil 21-yanvarda tasdiqlangan 10360-sonli Respublika qonuni asosida Davao Gʻarbiy Davao del Surdan ajratishni maʼqulladi. * 2019-yil 8-dekabr — 2019-yil 17-aprelda tasdiqlangan 11297-sonli Respublika qonuni orqali Kompostela vodiysining nomi Davao de Oroga o‘zgartirildi. <gallery widths="200" perrow="3"> Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1880).svg|1880-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1899).svg|1899-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1908).svg|1907-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1918).svg|1918-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1935).svg|1935-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1942-1945).svg|1942-1945-yillar Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1986).svg|1986-yil Fayl:Ph regions and provinces.svg|1992-yildan hozirgacha </gallery> == Rasmiy ravishda taklif etilgan/nomi oʻzgartirilgan provinsiyalar == === Qabul qilingan qonun bilan taklif etilgan provinsiyalar === [[Fayl:Proposed_Provinces_of_the_Philippines.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Proposed_Provinces_of_the_Philippines.svg/250px-Proposed_Provinces_of_the_Philippines.svg.png|thumb|330x330px| Taklif etilgan provinsiyalarni koʻrsatadigan Filippin xaritasi]] * '''Gʻarbiy va Sharqiy Leyte''' (1923) — Leyte 1923-yil 27-martdagi ''3117-sonli qonun'' bilan ikkita yangi provinsiyaga bo‘lingan.<ref>{{Cite journal|title=Philippines-Archipelago, Region VIII (Eastern Visayas)|url=http://philippines-archipelago.com/politics/map/region_viii/eastern_visayas.html|publisher=Specific information on the division of Leyte provided by David A. Short, webmaster of Philippines-Archipelago, which was updated accordingly after indirectly obtaining a copy of the text of Act No. 3117 from the Legislative Library, House of Representatives|access-date=May 17, 2008}}</ref> Ammo boʻlinish hech qachon sodir boʻlmadi, chunki general-gubernator tomonidan u haqida hech qanday bayonot berilmagan. ** '''Sharqiy Leyte''' provinsiyasi butun Biliran provinsiyasining hozirgi hududlarini, Abuyog, Alangalang, Babatngon, Barugo, Burauen, Kalubian, Kapukan, Karigara, Dagami, Dulag, Yaro, Xaver, Julita, La munitsipalitetlarini qamrab olgan. Paz, Leyte, MakArtur, Mahaplag, Mayorga, Palo, Pastrana, San-Isidro, San-Migel, Santa-Fe, Tabango, Tabontabon, Tanauan, Tolosa, Tunga va Takloban provinsiya markazi sifatida belgilangan. ** '''Gʻarbiy Leyte''' provinsiyasi butun Janubiy Leyte provinsiyasining hozirgi hududlarini, Albuera, Bato, Xilongos, Hindang, Inopacan, Isabel, Kananga, Matag-ob, Matalom, Merida, Palompon, Villaba va boshqa munitsipalitetlarni qamrab olgan. Baybay va Ormoc shaharlari esa Gʻarbiy Leyte provinsiyasining poytaxti boʻlgan. * '''Samal''' (1969) — Samal sobiq ''provinsiyasi 5999-sonli Respublika qonuni'' bilan tuzilgan va hozirgi Samal orol bogʻi shahri hududini qamrab olgan. Biroq, sobiq provinsiya hech qachon ochilgan emas. * '''Maranaw''' (1971) — ''6406-sonli Respublika qonuni'' <ref>[http://www.chanrobles.com/republicacts/republicactno6406.html Republic Act No. 6406]. Chan-Robles Law Library.</ref> sharqiy Lanao del Surdan yangi provinsiya yaratishga (hozirgi provinsiyaning birinchi kongress okrugiga toʻgʻri keladi) 1971-yil 4-oktabrda tasdiqlangan. Provinsiya tarkibiga Bubong, Ditsaan-Ramain (shu jumladan, Buadiposo-Buntong), Kapai, Lumba-Bayabao (hozirgi Maguing), Marantao, Masiu, Mulondo, Saguiaran, Piona Po, Bayabao munitsipalitetlari kiradi . Tamparan, Taraka va Vao (hozirgi Bumbaran) kiradi, yangi provinsiyaning poytaxti Maravi shahri boʻlib xizmat qiladi. 1972-yil 21-sentabrda Filippinda harbiy holat eʼlon qilinishi sababli boʻlinish hech qachon sodir boʻlmaydi, bu 1973-yilga rejalashtirilgan umumiy saylovlarni toʻxtatdi va yangi [[Filippin Konstitutsiyasi|Konstitutsiyani]] qabul qilish va Toʻrtinchi Filippin Respublikasini barpo etish uchun yoʻl ochdi. === Boshqa taklif qilingan provinsiyalar === * '''Shimoli-gʻarbiy Samar''' (2019) — Edgar Meri Sarmiento tomonidan 2019-yil 22-yanvarda Vakillar palatasiga 8824-sonli qonun loyihasi kiritilgan boʻlib, unda 9 ta munitsipalitetdan iborat poytaxti Kalbayog bo‘lgan Shimoli-G‘arbiy Samar deb nomlangan yangi provinsiyani tashkil etish to‘g‘risida aytib oʻtilgan.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Charissa Luci-Atienza |date=January 22, 2019 |title=Creation of Northwestern Samar province pushed |publisher=[[Manila Bulletin]] |url=https://mb.com.ph/2019/01/22/creation-of-northwestern-samar-province-pushed/ |access-date=May 25, 2020}}</ref> * '''Zamboanga Hermosa''' (2017) — 2017-yil 21-fevralda Vakillar palatasida 12 ta munitsipalitet va 2 ta qonun chiqaruvchi okrugdan iborat Zamboanga del Nortedan yangi provinsiya tashkil etishni nazarda tutuvchi 5040-sonli qonun loyihasi taqdim etildi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Isagani S. Amatong|sana=February 14, 2017|sarlavha=House Bill No. 5040: An Act Creating the Province of Zamboanga Hermosa from the Province of Zamboanga Del Norte|url=http://www.congress.gov.ph/legisdocs/basic_17/HB05040.pdf|kirish sanasi=March 10, 2017|ish=www.congress.gov.ph|nashriyot=Republic of the Philippines – House of Representatives}}</ref><ref>{{Cite journal|date=February 21, 2017|title=Seventeenth Congress First Regular Session 2016 – 2017|url=http://www.congress.gov.ph/legisdocs/journals_17/J73-1RS-20170221.pdf|journal=Journal of the House of Representatives|publisher=Journal Service Plenary Affairs Bureau|volume=No. 73|access-date=March 10, 2017}}</ref> === Tavsiya etilgan nomni oʻzgartirish === * Janubiy Leyte — '''Leyte del Sur''' (2017) — Palataning 6408-sonli qonun loyihasi viloyat nomini Leyte del Surga oʻzgartirishni taklif qilinadi. Qonun loyihasi 2017-yil 20-sentabrdan boshlab, 17-Kongress yakunigacha Mahalliy boshqaruv qoʻmitasida koʻrib chiqish qoldirilganligi sababli muvaffaqiyatga erishmadi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=House Bill No. 6408|url=http://www.congress.gov.ph/legisdocs/basic_17/HB06408.pdf|kirish sanasi=May 7, 2018|nashriyot=[[Congress of the Philippines]]}}</ref> == Qoʻshimcha maʼlumotlar == [[:wikivoyage:List_of_Philippine_provinces_by_population|Aholisi boʻyicha Filippin provinsiyalari roʻyxati]] Vikigidda [[:wikivoyage:List of Philippine provincial name etymologies|Filippin provinsiyalarining etimologiyalari roʻyxati]] Vikigidda [[:wikivoyage:List of Philippine provinces by Human Development Index|Inson taraqqiyoti indeksi boʻyicha Filippin provinsiyalari roʻyxati]] Vikigidda [[:wikivoyage:List of demonyms for Philippine provinces|Filippin provinsiyalari uchun iblislar roʻyxati]] Vikigidda [[:wikivoyage:ISO 3166-2:PH|ISO 3166-2: PH]] Vikigidda [[:wikivoyage:Sub-provinces of the Philippines| Filippin subprovinsiyalari, Filippindagi tugatilgan maʼmuriy boʻlinmalar guruhi]] Vikigidda == Havolalar == * [http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/default.asp Filippin standart geografik kodi Interaktiv], Milliy statistik muvofiqlashtirish kengashi * [https://psa.gov.ph/content/2010-census-population-and-housing-reveals-philippine-population-9234-million 2010 yilgi aholi va uy-joylarni roʻyxatga olish Filippin aholisini 92,34 millionni tashkil etadi], Filippin Statistika boshqarmasi, Filippin Respublikasi * [http://www.statoids.com/uph.html Filippin viloyatlari], Gwillim qonuni, Statoids.com * [https://web.archive.org/web/20110805063848/http://www.crwflags.com/fotw/flags/ph_prov.html Dunyo bayroqlari — Filippin viloyat bayroqlari] == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Filippin provinsiyalari]] [[Turkum:Filippin provinsiyalari ro'yxati]] [[Turkum:Filippin hukumat boshqaruvi]] [[Turkum:Filippin sobiq provinsiyalari]] egtcavuajv4nfxhp22elyj3xthjlaow 2817166 2817162 2022-08-29T10:20:44Z Inosham 76987 wikitext text/x-wiki {{Short description|Filippinning administrativlik bo'linishi}} {{Davlat info | davlat_nomi = Filippin provinsiyalari | davlat_nomi_toʻliq = [[Filippin]] provinsiyalari | davlat_mahalliy_nomi = 81 | tasvir_bayroq = | tasvir_gerb = | tasvir_xarita = Provinces of the Philippines.svg | ramz_tipi = | ramz_tipi_maqola = | davlat_shiori = | davlat_madhiyasi = | poytaxt = | latd=00 |latm=00 |latNS=N |longd=00 |longm=00 |longEW=E | | eng_katta_shahar = | rasmiy_tillar = | eng_katta_aholi_punkt_tipi = | hukumat_turi = [[#Government|Viloyat Kengashi]] | yetakchi_mansablari = [[Regions of the Philippines|Administrativ]] va [[Autonomous regions of the Philippines|avtanom tumanlari]] | yetakchi_nomlari = | yetakchi_mansabi_1 = | yetakchi_mansabi_2 = | yetakchi_mansabi_3 = | yetakchi_mansabi_4 = | yetakchi_mansabi_5 = | yetakchi_nomi_1 = | yetakchi_nomi_2 = | yetakchi_nomi_3 = | yetakchi_nomi_4 = | yetakchi_nomi_5 = | mustaqillik_tip = | mustaqillik_nota = | mustaqillik_voqealar = | mustaqillik_voqea_1 = | mustaqillik_voqea_2 = | mustaqillik_voqea_3 = | mustaqillik_voqea_4 = | mustaqillik_voqea_5 = | mustaqillik_yillari = | mustaqillik_yili_1 = | mustaqillik_yili_2 = | mustaqillik_yili_3 = | mustaqillik_yili_4 = | mustaqillik_yili_5 = | yevropa_ittifoqi_yili = | maydon = | maydon_oʻrin = {{convert|219.01|-|17,030.75|sqkm|sqmi|abbr=on}} | maydon_suv = | aholi = | aholi_roʻyxat_yil = | aholi_oʻrin = | aholi_zichlik = 17,246-4,632,359 | aholi_zichlik_oʻrin = | YIM_XQT = | YIM_XQT_yil = 2020 | YIM_XQT_oʻrin = | YIM_XQT_jon_boshiga = | YIM_XQT_jon_boshiga_oʻrin = | YIM_nominal = | YIM_nominal_yil = | YIM_nominal_oʻrin = | YIM_nominal_jon_boshiga = | YIM_nominal_jon_boshiga_oʻrin = | pul_birligi = | pul_birligi_kod = | pul_birligi_havol = | vaqt_mintaqasi = | vaqt_utc = | vaqt_mintaqasi_dst = | vaqt_utc_dst = | dst_nota = | internet_domeni = | internet_domeni = | telefon prefiksi = | qisqartma = | havolalar = }} [[Filippin|Filippinda]] '''provinsiyalar''' ([[Filippin|Filippincha]]: ''lalawigan'') siyosiy va maʼmuriy boʻlinmalardan biridir. Hozirgi vaqtda Filippinda 81 ta provinsiya mavjud boʻlib, ular qoʻshimcha [[Filippindagi shaharlar|shaharlar]] va qishloqlarga boʻlingan. Mahalliy hokimiyat boʻlinmalari, shuningdek, [[Filippindagi shaharlar|shaharlar]] ham har qanday viloyat hukumatidan mustaqildir. Har bir provinsiya Sangguniang Panlalawigan deb nomlangan [[Qonun chiqaruvchi hokimiyat|qonun chiqaruvchi organ]] va [[gubernator]] tomonidan boshqariladi. Provinsiyalar geografik, madaniy va etnologik xususiyatlariga koʻra oʻn yetti mintaqaga boʻlingan. Ushbu mintaqalarning oʻn uchtasi shimoldan janubga raqamlar bilan, Milliy poytaxt mintaqasi, Kordilyera maʼmuriy hududi, janubi-gʻarbiy Tagalog viloyati va Muslim Mindanaodagi Bangsamoro avtonom viloyati faqat qisqartmalar bilan belgilangan. == Boshqaruv hokimiyati == Provinsiya boshqaruvi respublika tarkibidagi boshqa provinsiyalardan avtonomdir. Har bir provinsiya hokimiyatning ikkita asosiy saylangan tarmoqlari: ijro etuvchi va qonun chiqaruvchi hokimiyat tomonidan boshqariladi. Sud ishlari viloyat boshqaruvidan ajratilgan boʻlib, Filippin Oliy sudi tomonidan boshqariladi. Har bir provinsiyada Mintaqaviy sudning kamida bitta boʻlimi mavjud. === Ijro etuvchi hokimiyati === Viloyat gubernatori har bir provinsiyaning bosh ijrochi va rahbari hisoblanadi va uch yil muddatga saylanadi. Uch yil ketma-ket u maʼmuriyat, muhandislik, axborot, yuridik va gʻaznachilik idorasini oʻz ichiga olgan har bir provinsiya boʻlimining direktorlarini tayinlaydi. === Qonun chiqaruvchi hokimiyati === Provinsiyaning qonun chiqaruvchi organi boʻlgan ''Sangguniang Panlalawigan'' ('''oʻzbekcha''': ''"Viloyat kengashi"'') uchun vitse-gubernator prezident vazifasini bajaradi. Har bir viloyat kengashi provinsiya tumanlaridan muntazam saylanadigan ''lavozimli'' aʼzolardan iborat. Har bir provinsiyaga ajratilgan muntazam saylanadigan VK aʼzolarining soni uning daromad toifasiga qarab belgilanadi. Birinchi va ikkinchi darajali provinsiyalar oʻnta doimiy VK aʼzolari bilan taʼminlanadi; uchinchi va toʻrtinchi darajali provinsiyalarda sakkizta, beshinchi va oltinchi darajali provinsiyalarda oltita boʻladi. Har bir VKda Barangay Kapitanlari Assotsiatsiyasi (BKA), Filippin Maslahatchilar Ligasi (FML) va ''Sangguniang Kabataan'' (oʻzbekcha: „Yoshlar Kengashi“) ning tegishli mahalliy prezidentlariga berilgan lavozimli aʼzolari uchun oʻrindiqlar ajratilgan. Gubernator oʻrinbosari va VKning doimiy aʼzolari provinsiyadagi ovoz beruvchilar tomonidan saylanadi. ''Lavozimli'' aʼzolar tegishli tashkilotlarning aʼzolari tomonidan saylanadi. === Boshqaruvning boshqa darajalari bilan aloqasi === ==== Shaharlar va munitsipalitetlar ==== === Tasniflash === [[Fayl:Philippine_provinces_by_income_classification.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Philippine_provinces_by_income_classification.svg/170px-Philippine_provinces_by_income_classification.svg.png|thumb|247x247px| Daromadlar tasnifi asosida provinsiyalar.]] Provinsiyalar oʻtgan 4 kalendar yiliga asoslanib, oʻrtacha yillik daromad boʻyicha tasniflanadi. 2008-yil 29-iyuldan boshlab, shaharlar uchun daromad tasniflari:<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Archived copy|url=http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/articles/DepOrderReclass.pdf|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160304083823/http://nscb.gov.ph/activestats/psgc/articles/DepOrderReclass.pdf|arxivsana=March 4, 2016|kirish sanasi=September 29, 2014}}</ref> [yangilanishi kerak] {| class="wikitable plainrowheaders" ! scope="col" |Sinf ! scope="col" | Oʻrtacha yillik daromad |- ! scope="row" | Birinchi | ₱ 450 million va undan ortiq |- ! scope="row" | Ikkinchi | ₱ 360 million va undan koʻp, lekin ₱ 450 milliondan kam |- ! scope="row" | Uchinchi | ₱ 270 million va undan ortiq, lekin ₱ 360 milliondan kam |- ! scope="row" | Toʻrtinchi | ₱ 180 million va undan koʻp, lekin ₱ 270 milliondan kam |- ! scope="row" | Beshinchi | ₱ 90 million va undan ortiq, lekin ₱ 180 milliondan kam |- ! scope="row" | Oltinchi | ₱ 90 milliondan past |} Provinsiyaning daromad toifasi uning Viloyat Kengashi aʼzoligi hajmini, shuningdek, maʼlum narsalarga qancha sarflashi yoki maʼlum vositalar orqali sotib olishi mumkinligini belgilaydi.<ref name="LGC">{{Veb manbasi|sarlavha=R.A. 7160|url=https://lawphil.net/statutes/repacts/ra1991/ra_7160_1991.html|ish=lawphil.net|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160503071511/http://www.lawphil.net/statutes/repacts/ra1991/ra_7160_1991.html|arxivsana=May 3, 2016}}</ref> == Roʻyxati == === Sobiq provinsiyalari === * Manila (1901-yilgacha) — Rizal tarkibiga kiritilgan; Manila atrofidagi qismlar keyinchalik hozirgi Manila metrosini tashkil qilish uchun birlashtirilgan. * Lepanto-Bontok (1902-1908) — Togʻli provinsiya tarkibiga kiritilgan. * Moro viloyati (1903-1913) — Yetti viloyatdan tashkil topgan boʻlib, Mindanao va Sulu departamentiga aylantirilgan. Hozirda Mindanaodagi bir nechta mintaqalarning bir qismini egallaydi. * Ambos Camarines (1901-1908) — Camarines Norte va Camarines Surga boʻlingan, garchi ''2809-sonli qonunning'' matni Camarines Norte ''Ambos Camarinesdan'' yaratilganligini bildirsa-da, qolgan qismi Camarines Sur deb oʻzgartirilgan. Camarines Sur provinsiyasi oʻz poytaxti Nueva Caceresni saqlab qolgan. * Misamis (1901-1939) — Gʻarbiy Misamis va Sharqiy Misamisga boʻlingan. Misamis Oriental Kagayan provinsiyasining poytaxtini saqlab qolgan. * Mindoro (1902-1950) — Gʻarbiy Mindoro va Sharqiy Mindoroga boʻlinadi. Sharqiy Mindoro Kalapan provinsiyasi markazini saqlab qolgan. * Zamboanga (1914-1952) — Zamboanga del Norte va Zamboanga del Surga boʻlingan. Uning poytaxti Pagadiyada boʻlib, Zamboanga Sibugay, keyinchalik Zamboanga del Surdan yaratiladi. * Lanao (1914-1959) — Lanao del Norte va Lanao del Surga boʻlingan. Lanao del Sur provinsiya markazi Dansalan (hozirgi Maravi)ni saqlab qolgan. * Surigao (1901-1967) — Surigao del Norte va Surigao del Surga boʻlingan. Surigao del Norte Surigao shahrining provinsiya markazini va provinsiya muhrini saqlab qolgan. Dinagat orollari provinsiyasi keyinchalik Surigao del Nortedan tashkil topgan. * Davao (1914-1967; 1972-1998) — Davao del Norte, Davao del Sur va Sharqiy Davaoga boʻlingan. Davao del Norte 1972-yildan 1998-yilgacha Davao nomi bilan tanilgan, keyinchalik Davao provinsiyasidan Compostela vodiysi (hozirgi Davao de Oro) tashkil etilgan. Gʻarbiy Davao keyinchalik Davao del Surdan yaratilgan. * Agusan (1907-1967) — Agusan del Norte va Agusan del Surga boʻlingan. Agusan del Norte sobiq provinsiya poytaxti Butuanni saqlab qolgan. Provinsiya poytaxti rasman 2000-yilda Cabadbaranga koʻchirilgan, ammo provinsiya hukumati xizmat va vazifalari hali toʻliq yangi poytaxtga oʻtkazilmagan. * Negros del Norte (1985-1986) — ''Batas Pambansa Blg. 885'', <ref name="ndn">{{Veb manbasi|muallif=Firm|ism=Ronald Echalas Diaz, Chan Robles & Associates Law|sarlavha=PHILIPPINE LAWS, STATUTES AND CODES – CHAN ROBLES VIRTUAL LAW LIBRARY|url=http://www.chanrobles.com/bataspambansa/bataspambansablg885.html|ish=www.chanrobles.com}}</ref> Negros Occidentalning shimoliy qismidan yangi provinsiya yaratgan, 1986-yil 3-yanvarda boʻlib oʻtgan qonunni ratifikatsiya qilish bilan 1985-yil 23-dekabrda kuchga kirdiradi. Provinsiya tarkibiga hozirgi Kadis (poytaxt boʻlib xizmat qilishi kerak), Eskalante, Sagay, San-Karlos, Silay va Viktoriya shaharlari, shuningdek, Kalatrava, Enrike B. Magalona, Manapla, Salvador Benedikto va Toboso munitsipalitetlari kiradi. Saylovchilar ''Batas Pambansa Blgni ratifikatsiya qilganiga qaramay. 885'' -sonli 1986-yil 11-iyulda Oliy sud qonunni va provinsiyani oʻz kuchini yoʻqotgan deb eʼlon qildi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=G.R. No. 73155|url=https://lawphil.net/judjuris/juri1986/jul1986/gr_73155_1986.html|ish=lawphil.net}}</ref> * Kalinga-Apayao (1966-1995) — Apayao va Kalingaga boʻlingan. Kalinga provinsiya markazi Tabukni saqlab qolgan. * Sharif Kabunsuan (2006-2008) — ''9054-sonli Respublika qonuni'' musulmon Mindanaodagi avtonom rayonga vakolatlarini kengaytirdi, ayniqsa, viloyatlar tashkil etish imkoniyatini berdi (VI-modda, 19-boʻlim). Shunga asoslanib, ARMM mintaqaviy qonunchilik assambleyasi 2006-yil 28-avgustda ''201-sonli Mindanao musulmonlari avtonomiyasi to‘g‘risidagi qonunni'' qabul qildi. Qonun Maguindanaoning birinchi kongress okrugidagi(Kotabato shahridan tashqari) barcha munitsipalitetlarni oʻz ichiga olgan, poytaxti Datu Odin Sinsuatda joylashgan yangi viloyatni yaratadi. Provinsiya 2006-yil 28-oktabrda koʻpchilik ovoz bilan tasdiqlangan.<ref>[http://sc.judiciary.gov.ph/jurisprudence/2008/july2008/177597.htm G.R. No. 177597 — Sema v. COMELEC and Dilangalen], Supreme Court of the Philippines.</ref>  {{anchor|List of provinces}} {| class="wikitable sortable plainrowheaders toptextcells" style="table-layout:fixed;text-align:center;font-size:90%;line-height:1.50em;width=100%;" |- ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | [[ISO 3166-2:PH|ISO]]<ref>{{Cite web |date=June 30, 2010 |title=ISO 3166-2 Newsletter: Changes in the list of subdivision names and code elements |url=http://www.iso.org/iso/iso_3166-2_newsletter_ii-2_2010-06-30.pdf |access-date=January 19, 2015 |website=ISO ([[International Organization for Standardization]]) |pages=56–58}}</ref> ! scope="col" style="border-bottom:none;width:13em;" class="unsortable" | Provinsiya ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Poytaxti ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" colspan="2" | {{abbr|Aholisi|Population. Figures include cities independent from provinces.}}<ref>{{Cite web |date=May 19, 2016 |title=2020 Census of Population and Housing (2020 CPH) Population Counts Declared Official by the President |url=https://psa.gov.ph/content/2020-census-population-and-housing-2020-cph-population-counts-declared-official-president |access-date=July 18, 2022 |website=2020 Census of Population |publisher=Philippine Statistics Authority}}</ref> ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | {{abbr|Maydoni|Land area. Figures include cities independent from provinces.}}<ref name="nscb">{{Cite web |title=List of Provinces |url=http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/listprov.asp |archive-url=https://web.archive.org/web/20160419000512/http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/listprov.asp |archive-date=April 19, 2016 |access-date=May 14, 2014 |website=PSGC Interactive |publisher=National Statistical Coordination Board |location=Makati, Philippines}}</ref> ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Aholi zichligi ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Topilgan sanasi{{efn-ua|group=table|Dates could refer to provincehood as established during the [[History of the Philippines (1521–1898)|Spanish period]], [[History of the Philippines (1898–1946)|American period]], or through ''[[Republic Act]]s''.}} ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Orol guruhlari ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Tuman qismi ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" colspan=3 | Umumiy Mahalliy Hokimiyati |-style="border-bottom:double gray;" ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-style:hidden hidden solid solid;" class="unsortable" | {{abbr|%|National population share as of 2020}} ! scope="col" style="border-style:hidden solid solid hidden;" | {{small|(2020)}} ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-style:hidden hidden solid solid;" data-sort-type="number" | Munisipalitlar soni ! scope="col" style="border-style:hidden hidden solid hidden;" data-sort-type="number" | Shahar ! scope="col" style="border-style:hidden solid solid hidden;" data-sort-type="number" | Mustaqil provinsiyalar soni |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ABR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Abra (province)|Abra]] | style="text-align:left;" | [[Bangued, Abra|Bangued]] | {{percent and number|250985|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4165.25|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 60/km<sup>2</sup> (156/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1846-yil{{dts|1846|abbr=on|format=yil}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 27 | — | [[List of barangays in Abra|303]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-AGN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Agusan del Norte]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent city of [[Butuan]].}} | style="text-align:left;" | [[Cabadbaran]]{{efn-lr|group=note|Cabadbaran has been made the official capital of the province, as per Republic Act No. 8811. However, the seat of the provincial government is still in the process of being transferred from [[Butuan]], where the provincial government still holds office.}}<ref name="RA8811">{{cite act| type = Republic Act| number = 8811| date = August 16, 2000| url = http://www.congress.gov.ph/download/ra_11/RA08811.pdf| url-status = dead| archive-url = https://web.archive.org/web/20160303213103/http://www.congress.gov.ph/download/ra_11/RA08811.pdf| archive-date = March 3, 2016}}</ref> | {{percent and number|760413|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3546.86|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 214/km<sup>2</sup> (555/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1907-yil 20-sentabr | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 10 | 2 | 253 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-AGS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Agusan del Sur]] | style="text-align:left;" | [[Prosperidad, Agusan del Sur|Prosperidad]] | {{percent and number|739367|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|9989.52|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 74/km<sup>2</sup> (192/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1970-yil 1-yanvar | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 13 | 1 | 314 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-AKL | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Aklan]] | style="text-align:left;" | [[Kalibo, Aklan|Kalibo]] | {{percent and number|615475|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1821.42|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 338/km<sup>2</sup> (875/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1956-yil 8-noyabr<ref>{{Cite web |title=Proclamation No. 290, s. 1956 |url=https://www.officialgazette.gov.ph/1956/04/28/proclamation-no-290-s-1956/ |access-date=February 22, 2016 |website=GOVPH}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | — | 327 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ALB | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Albay]] | style="text-align:left;" | [[Legazpi, Albay|Legazpi]] | {{percent and number|1374768|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2575.77|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 534/km<sup>2</sup> (1,382/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1574-yil 3-aprel<br /><ref>{{Cite web |title=Albay celebrates 439th Foundation Day |url=http://balita.ph/2013/04/04/albay-celebrates-439th-foundation-day/ |access-date=October 14, 2015 |publisher=balita-dot-ph}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 15 | 3 | 720 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ANT | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Antique (province)|Antique]] | style="text-align:left;" | [[San Jose de Buenavista, Antique|San Jose de Buenavista]] | {{percent and number|612974|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2729.17|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 225/km<sup>2</sup> (582/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1917-yil 10-mart | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 18 | — | 590 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-APA | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Apayao]] | style="text-align:left;" | [[Kabugao, Apayao|Kabugao]]{{efn-lr|group=note|The province maintains another government center in [[Luna, Apayao|Luna]], where many national and provincial agencies now hold office.<ref>{{Cite web |title=Apayao gov't center established in Luna |url=http://www.pia.gov.ph/default.asp?m=12&sec=reader&rp=9&fi=p080822.htm&no=80&date=08/22/2008 |publisher=Philippine Information Agency}}{{dead link|date=April 2016}}</ref>}} | {{percent and number|124366|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4413.35|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 28/km<sup>2</sup> (73/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1995-yil 14-fevral | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 7 | — | [[List of barangays in Apayao|133]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-AUR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Aurora (province)|Aurora]] | style="text-align:left;" | [[Baler, Aurora|Baler]] | {{percent and number|235750|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3147.32|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 75/km<sup>2</sup> (194/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1979-yil 13-avgust | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 8 | — | [[List of barangays in Aurora|151]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Basilan]]{{efn-lr|group=note|Figures include the city of [[Isabela, Basilan|Isabela]].}} | style="text-align:left;" | [[Lamitan]]<ref>{{Cite web |title=Archived copy |url=http://www.philstar.com:8080/nation/2016/07/09/1601139/basilan-starts-construction-new-provincial-govt-center |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170811110041/http://www.philstar.com:8080/nation/2016/07/09/1601139/basilan-starts-construction-new-provincial-govt-center |archive-date=August 11, 2017 |access-date=May 14, 2017}}</ref> | {{percent and number|556586|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1327.23|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref>Bangsamoro Development Plan: [http://bangsamorodevelopment.org/wp-content/uploads/2015/05/CHAPTER-10_BDP-Integrative-Report.pdf Environment and Natural Resources] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304141740/http://bangsamorodevelopment.org/wp-content/uploads/2015/05/CHAPTER-10_BDP-Integrative-Report.pdf |date=March 4, 2016 }}</ref> | style="text-align:right;" | 419/km<sup>2</sup> (1,086/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1973-yil 27-dekabr | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | 2 | 255 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Bataan]] | style="text-align:left;" | [[Balanga, Bataan|Balanga]] | {{percent and number|853373|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1372.98|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 622/km<sup>2</sup> (1,610/mi2) | style="text-align:right;" | 1754-yil | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | 1 | 237 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BTN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Batanes]] | style="text-align:left;" | [[Basco, Batanes|Basco]] | {{percent and number|18831|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|219.01|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 86/km<sup>2</sup> (223/mi2) | style="text-align:right;" | 1783-yil 26-iyun<br/><ref>{{Cite web |title=The Batanes Islands |url=http://ncca.gov.ph/subcommissions/subcommission-on-cultural-communities-and-traditional-arts-sccta/northern-cultural-communities/the-batanes-islands/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304000337/http://ncca.gov.ph/subcommissions/subcommission-on-cultural-communities-and-traditional-arts-sccta/northern-cultural-communities/the-batanes-islands/ |archive-date=March 4, 2016 |access-date=October 14, 2015 |publisher=National Commission on Culture and the Arts}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 6 | — | [[List of barangays in Batanes|29]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BTG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Batangas]] | style="text-align:left;" | [[Batangas City]] | {{percent and number|2908494|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3119.72|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 932/km<sup>2</sup> (2,415/mi2) | style="text-align:right;" | 1581-yil 8-dekabr | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 30 | 4 | 1,078 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BEN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Benguet]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent city of [[Baguio]].}} | style="text-align:left;" | [[La Trinidad, Benguet|La Trinidad]] | {{percent and number|827041|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2826.59|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 293/km<sup>2</sup> (758/mi2) | style="text-align:right;" | 1966-yil 16-iyun | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 13 | 1 | [[List of barangays in Benguet|269]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BIL | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Biliran]] | style="text-align:left;" | [[Naval, Biliran|Naval]] | {{percent and number|179312|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|536.01|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 335/km<sup>2</sup> (866/mi2) | style="text-align:right;" | 1992-yil 11-may | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 8 | — | 132 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BOH | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Bohol]] | style="text-align:left;" | [[Tagbilaran]] | {{percent and number|1394329|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4820.95|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 289/km<sup>2</sup> (749/mi2) | style="text-align:right;" | 1854-yil 22-iyul<br /><ref>{{Cite web |title=No work on Monday, July 23, in observance of Bohol Day |url=http://www.theboholstandard.com/fpage.php?issue=272&s1=4651&s2=4653 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151222111109/http://www.theboholstandard.com/fpage.php?issue=272&s1=4651&s2=4653 |archive-date=December 22, 2015 |access-date=December 18, 2015 |publisher=The Bohol Standard}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="08" | [[Central Visayas|VII]] | style="border-left-width:medium;" | 47 | 1 | 1,109 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BUK | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Bukidnon]] | style="text-align:left;" | [[Malaybalay]] | {{percent and number|1541308|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|10498.59|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 147/km<sup>2</sup> (380/mi2) | style="text-align:right;" | 1917-yil 10-mart | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 20 | 2 | 464 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BUL | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Bulacan]] | style="text-align:left;" | [[Malolos]] | {{percent and number|3708890|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2796.10|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 1,326/km<sup>2</sup> (3,435/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1578|8|15|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 21 | 3 | 569 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Cagayan]] | style="text-align:left;" | [[Tuguegarao]] | {{percent and number|1268603|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|9295.75|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 136/km<sup>2</sup> (353/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1583|06|29|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="CagayanGovPH">{{Cite web |title=Festivals |url=http://www.cagayan.gov.ph/index.php/tourism/festivals |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160131083736/http://www.cagayan.gov.ph/index.php/tourism/festivals |archive-date=January 31, 2016 |access-date=December 18, 2015 |publisher=Official Website of the Provincial Government of Cagayan}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 28 | 1 | [[List of barangays in Cagayan|820]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Camarines Norte]] | style="text-align:left;" | [[Daet, Camarines Norte|Daet]] | {{percent and number|629699|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2320.07|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 271/km<sup>2</sup> (703/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1920|4|15|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="Inquirer-CamNorte">{{Cite news |title=Camarines Norte holds Bantayog fest |language=fil |newspaper=Philippine Daily Inquirer |url=http://lifestyle.inquirer.net/98993/camarines-norte-holds-bantayog-fest |access-date=December 31, 2015}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 12 | — | 282 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Camarines Sur]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent city of [[Naga, Camarines Sur|Naga]].}} | style="text-align:left;" | [[Pili, Camarines Sur|Pili]] | {{percent and number|2068244|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5497.03|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 376/km<sup>2</sup> (974/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1579|5|27|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="PIAGovPH-CamSur">{{Cite web |last=Abad |first=Danilo |title=Kaogma 2015 isasagawa sa Camarines Sur |url=http://news.pia.gov.ph/article/view/851431675631/kaogma-2015-isasagawa-sa-camarines-sur |access-date=December 31, 2015 |website=Philippine Information Agency}}{{Dead link|date=August 2018 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 35 | 2 | 1,063 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAM | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Camiguin]] | style="text-align:left;" | [[Mambajao, Camiguin|Mambajao]] | {{percent and number|92808|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|237.95|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 390/km<sup>2</sup> (1,010/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1966|6|18|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 5 | — | 58 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAP | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Capiz]] | style="text-align:left;" | [[Roxas, Capiz|Roxas]] | {{percent and number|804952|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2594.64|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 310/km<sup>2</sup> (804/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1917|3|10|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 16 | 1 | 473 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAT | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Catanduanes]] | style="text-align:left;" | [[Virac, Catanduanes|Virac]] | {{percent and number|271879|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1492.16|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 182/km<sup>2</sup> (472/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1945|9|26|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | 315 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAV | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Cavite]] | style="text-align:left;" | [[Imus]]<ref name="CaviteGovPH">The provincial government of Cavite makes it clear that [[Imus]] is the provincial capital, while the seat of the provincial government is [[Trece Martires]]. [http://cavite.gov.ph/index.php?option=com_content&view=article&id=269&Itemid=175 Official Website of the Province of Cavite — Quick Facts] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111007101545/http://cavite.gov.ph/index.php?option=com_content&view=article&id=269&Itemid=175 |date=October 7, 2011 }} [http://www.mb.com.ph/articles/206024/imus-capital-cavite-maliksi Imus is capital of Cavite — Maliksi]</ref> | {{percent and number|4344829|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1574.17|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 2,760/km<sup>2</sup> (7,149/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1614|3|10|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="census">Census of the Philippine Islands (1920). [https://archive.org/details/bub_gb_BZ8wAQAAIAAJ/page/n153 „Census of the Philippine Islands Vol. I, 1918“], pg. 132. Bureau of Printing, Manila.</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 16 | 7 | 829 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CEB | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Cebu]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent cities of [[Cebu City|Cebu]], [[Lapu-Lapu, Philippines|Lapu-Lapu]] and [[Mandaue]].}} | style="text-align:left;" | [[Cebu City]]<ref name="huc">Because the provincial government holds office within an [[Cities of the Philippines#Independent cities|independent city]], in effect the province maintains the seat of its government outside its jurisdiction.</ref> | {{percent and number|5151274|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5342.00|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 964/km<sup>2</sup> (2,498/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1565|4|27|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="08" | [[Central Visayas|VII]] | style="border-left-width:medium;" | 44 | 9 | 1,203 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NCO | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Cotabato]] | style="text-align:left;" | [[Kidapawan]] | {{percent and number|1275185|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|9008.90|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 142/km<sup>2</sup> (367/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1914|9|1|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="PhilStar-Cotabato">{{Cite news |last=Unson |first=John |title=North Cotabato set for Kalivungan fest, 101st anniversary |work=[[The Philippine Star]] |url=http://www.philstar.com/nation/2015/08/31/1494386/north-cotabato-set-kalivungan-fest-101st-anniversary |access-date=October 14, 2015}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="13" | [[Soccsksargen|XII]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | 1 | 543 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | {{nowrap|PH-COM}} | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao de Oro]] | style="text-align:left;" | [[Nabunturan]] | {{percent and number|767547|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4479.77|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 171/km<sup>2</sup> (444/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1998|1|31|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | 237 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DAV | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao del Norte]] | style="text-align:left;" | [[Tagum]] | {{percent and number|1125057|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3426.97|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 328/km<sup>2</sup> (850/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1967|5|8|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 8 | 3 | 223 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao del Sur]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent city of [[Davao City|Davao]].}} | style="text-align:left;" | [[Digos]] | {{percent and number|2457430|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4607.59|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 533/km<sup>2</sup> (1,381/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1914|9|1|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 9 | 2 | 414 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DVO | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao Occidental]] | style="text-align:left;" | [[Malita]] | {{percent and number|317159|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2163.45|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 147/km<sup>2</sup> (380/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|2013|10|28|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 5 | — | 105 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DAO | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao Oriental]] | style="text-align:left;" | [[Mati, Davao Oriental|Mati]] | {{percent and number|576343|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5679.64|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 101/km<sup>2</sup> (263/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1967|5|8|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 10 | 1 | 183 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DIN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Dinagat Islands]] | style="text-align:left;" | [[San Jose, Dinagat Islands|San Jose]] | {{percent and number|128117|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1036.34|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 124/km<sup>2</sup> (320/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|2006|12|2|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 7 | — | 100 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-EAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Eastern Samar]] | style="text-align:left;" | [[Borongan]] | {{percent and number|477168|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4660.47|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 102/km<sup>2</sup> (265/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1965|6|19|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 22 | 1 | 597 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-GUI | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Guimaras]] | style="text-align:left;" | [[Jordan, Guimaras|Jordan]] | {{percent and number|187842|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|604.57|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 311/km<sup>2</sup> (805/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1992|5|22|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 5 | — | 98 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-IFU | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Ifugao]] | style="text-align:left;" | [[Lagawe, Ifugao|Lagawe]] | {{percent and number|207498|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2628.21|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 79/km<sup>2</sup> (204/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1966|6|18|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | [[List of barangays in Ifugao|176]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ILN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Ilocos Norte]] | style="text-align:left;" | [[Laoag]] | {{percent and number|609588|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3467.89|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 176/km<sup>2</sup> (455/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1818|2|2|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="01" | [[Ilocos Region|I]] | style="border-left-width:medium;" | 21 | 2 | [[List of barangays in Ilocos Norte|559]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ILS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Ilocos Sur]] | style="text-align:left;" | [[Vigan]] | {{percent and number|706009|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2596.00|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 272/km<sup>2</sup> (704/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1572|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="01" | [[Ilocos Region|I]] | style="border-left-width:medium;" | 32 | 2 | [[List of barangays in Ilocos Sur|768]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ILI | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Iloilo]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Iloilo City|Iloilo]].}} | style="text-align:left;" | [[Iloilo City]]<ref name="huc" /> | {{percent and number|2509525|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5079.17|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 494/km<sup>2</sup> (1,280/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1566|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 42 | 2 | 1,901 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ISA | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Isabela (province)|Isabela]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Santiago, Isabela|Santiago]].}} | style="text-align:left;" | [[Ilagan]] | {{percent and number|1697050|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|12414.93|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 137/km<sup>2</sup> (354/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1856|5|1|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 34 | 3 | [[List of barangays in Isabela|1,055]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-KAL | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Kalinga (province)|Kalinga]] | style="text-align:left;" | [[Tabuk, Philippines|Tabuk]] | {{percent and number|229570|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3231.25|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 71/km<sup>2</sup> (184/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1966|6|18|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 7 | 1 | [[List of barangays in Kalinga|153]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LUN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[La Union]] | style="text-align:left;" | [[San Fernando, La Union|San Fernando]] | {{percent and number|822352|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1497.70|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 549/km<sup>2</sup> (1,422/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1850|3|2|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="01" | [[Ilocos Region|I]] | style="border-left-width:medium;" | 19 | 1 | [[List of barangays in La Union|576]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LAG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Laguna (province)|Laguna]] | style="text-align:left;" | [[Santa Cruz, Laguna|Santa Cruz]] | {{percent and number|3382193|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1917.85|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 1,764/km<sup>2</sup> (4,568/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1571|7|28|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 24 | 6 | 674 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Lanao del Norte]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Iligan]].}} | style="text-align:left;" | [[Tubod, Lanao del Norte|Tubod]] | {{percent and number|1086017|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4159.94|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 261/km<sup>2</sup> (676/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1959|7|4|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 22 | 1 | 506 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Lanao del Sur]] | style="text-align:left;" | [[Marawi]] | {{percent and number|1195518|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3872.89|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref name="ARMMDAGovPH-LanaodelSur">Autonomous Region in Muslim Mindanao, Department of Agriculture: [http://armm.da.gov.ph/dafbeta/index.php?option=com_content&view=article&id=64&Itemid=59 Lanao del Sur] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150119204151/http://armm.da.gov.ph/dafbeta/index.php?option=com_content&view=article&id=64&Itemid=59 |date=January 19, 2015 }} (The value given at NSCB is unreasonable and must be assumed as erroneous, see [[Talk:Lanao del Sur#Area]].)</ref> | style="text-align:right;" | 309/km<sup>2</sup> (800/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1914|9|1|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 39 | 1 | 1,159 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LEY | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Leyte (province)|Leyte]]{{efn-lr|Figures include the independent cities of [[Ormoc]] and [[Tacloban]].}} | style="text-align:left;" | [[Tacloban]]<ref name="huc" /> | {{percent and number|2028728|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|6515.05|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 311/km<sup>2</sup> (806/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1735|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 40 | 3 | 1,641 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MAG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Maguindanao]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Cotabato City|Cotabato]].}} | style="text-align:left;" | [[Buluan, Maguindanao|Buluan]] | {{percent and number|1667258|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|6146.53|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref name="MaguindanaoGovPH">Provincial Government of Maguindanao: [http://www.maguindanao.gov.ph/index.php?option=com_k2&view=item&layout=item&id=41&Itemid=93 Brief Profile] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140528054043/http://maguindanao.gov.ph/index.php?option=com_k2&view=item&layout=item&id=41&Itemid=93 |date=May 28, 2014 }} (There seems to be major discrepancies among authoritative sources: 972,904 ha (NSCB); 6,565 km² (Historical Dictionary of the Philippines); 5,176.1 km² (NAMRIA))</ref> | style="text-align:right;" | 271/km<sup>2</sup> (703/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1973|11|22|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 36 | 1 | 545 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MAD | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Marinduque]] | style="text-align:left;" | [[Boac, Marinduque|Boac]] | {{percent and number|239207|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|952.58|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 251/km<sup>2</sup> (650/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1920|2|21|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 6 | — | 218 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Masbate]] | style="text-align:left;" | [[Masbate City]] | {{percent and number|908920|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4151.78|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 219/km<sup>2</sup> (567/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1901|3|18|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="PCOOGovPH-Masbate">{{Cite web |title=President Aquino declares March 18 as special non-working day in Masbate in commemoration of 112th Foundation Day |url=http://www.pcoo.gov.ph/archives2013/mar08.htm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130806185717/http://pcoo.gov.ph/archives2013/mar08.htm |archive-date=August 6, 2013 |access-date=January 1, 2016 |publisher=Presidential Communications Operations Office}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 20 | 1 | 550 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MSC | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Misamis Occidental]] | style="text-align:left;" | [[Oroquieta]] | {{percent and number|617333|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2055.22|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 300/km<sup>2</sup> (778/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1929|11|8|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 14 | 3 | 490 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MSR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Misamis Oriental]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Cagayan de Oro]].}} | style="text-align:left;" | [[Cagayan de Oro]]<ref name="huc" /> | {{percent and number|1685302|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3544.32|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 475/km<sup>2</sup> (1,232/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1901|5|15|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 23 | 3 | 504 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MOU | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Mountain Province]] | style="text-align:left;" | [[Bontoc, Mountain Province|Bontoc]] | {{percent and number|158200|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2157.38|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 73/km<sup>2</sup> (190/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1846|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 10 | — | [[List of barangays in Mountain Province|144]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NEC | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Negros Occidental]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Bacolod]].}} | style="text-align:left;" | [[Bacolod]]<ref name="huc" /> | {{percent and number|3223955|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|7965.21|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 405/km<sup>2</sup> (1,048/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1890|1|1|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="History of Negros Occidental">{{Cite web |title=History of Negros Occidental |url=http://www.negros-occ.gov.ph/about-negros-occidental/history-of-negros-occidental |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20181020110452/http://www.negros-occ.gov.ph/about-negros-occidental/history-of-negros-occidental |archive-date=October 20, 2018 |access-date=January 18, 2019 |publisher=Official Website of the Provincial Government of Negros Occidental}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 19 | 13 | 662 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NER | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Negros Oriental]] | style="text-align:left;" | [[Dumaguete]] | {{percent and number|1432990|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5385.53|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 266/km<sup>2</sup> (689/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1890|1|1|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="History of Negros Oriental">{{Cite web |title=History of Negros Oriental |url=http://www.negor.gov.ph/index.php/history |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170215200106/http://www.negor.gov.ph/index.php/history |archive-date=February 15, 2017 |publisher=Official Website of the Provincial Government of Negros Oriental}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="08" | [[Central Visayas|VII]] | style="border-left-width:medium;" | 20 | 6 | 557 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NSA | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Northern Samar]] | style="text-align:left;" | [[Catarman, Northern Samar|Catarman]] | {{percent and number|639186|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3692.93|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 173/km<sup>2</sup> (448/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1965|6|19|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 24 | — | 569 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NUE | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Nueva Ecija]] | style="text-align:left;" | [[Palayan]]{{efn-lr|The provincial government still uses and maintains facilities in the former capital, [[Cabanatuan]].}} | {{percent and number|2310134|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5751.33|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 402/km<sup>2</sup> (1,040/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1801|4|25|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite news |title=N. Ecija founding date April 25, not Sept. 2 |newspaper=Philippine Daily Inquirer |url=http://newsinfo.inquirer.net/781442/n-ecija-founding-date-april-25-not-sept-2 |access-date=June 17, 2016}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 27 | 5 | 849 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NUV | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Nueva Vizcaya]] | style="text-align:left;" | [[Bayombong, Nueva Vizcaya|Bayombong]] | {{percent and number|497432|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3975.67|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 125/km<sup>2</sup> (324/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1839|5|24|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="Inquirer-NuevaVizcaya">{{Cite web |last=Babiera |first=Lester G. |date=July 14, 2014 |title=Nueva Vizcaya mounts Ammungan fest, celebrates diversity |url=http://lifestyle.inquirer.net/165843/nueva-vizcaya-mounts-ammungan-fest-celebrates-diversity |access-date=October 7, 2015 |newspaper=[[Philippine Daily Inquirer]]}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 15 | — | [[List of barangays in Nueva Vizcaya|275]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MDC | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Occidental Mindoro]] | style="text-align:left;" | [[Mamburao, Occidental Mindoro|Mamburao]] | {{percent and number|525354|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5865.71|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 90/km<sup>2</sup> (232/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1950|11|15|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="GovPH-OccMindoro">{{Cite web |title=Speech of President Aquino during his visit to Occidental Mindoro, November 15, 2012 |url=https://www.officialgazette.gov.ph/2012/11/15/speech-of-president-aquino-during-his-visit-to-occidental-mindoro-november-15-2012/ |access-date=March 3, 2016 |website=GOVPH}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | 162 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MDR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Oriental Mindoro]] | style="text-align:left;" | [[Calapan]] | {{percent and number|908339|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4238.38|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 214/km<sup>2</sup> (555/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1663|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 14 | 1 | 426 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-PLW | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Palawan]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Puerto Princesa]].}} | style="text-align:left;" | [[Puerto Princesa]]<ref name="huc" /> | {{percent and number|1246673|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|17030.75|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 73/km<sup>2</sup> (190/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1902|1|23|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 23 | 1 | 433 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-PAM | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Pampanga]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Angeles City|Angeles]].}} | style="text-align:left;" | [[San Fernando, Pampanga|San Fernando]] | {{percent and number|2900637|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2062.47|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 1,406/km<sup>2</sup> (3,643/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1571|12|11|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 19 | 3 | 538 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-PAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Pangasinan]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Dagupan]].}} | style="text-align:left;" | [[Lingayen, Pangasinan|Lingayen]] | {{percent and number|3163190|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5451.01|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 580/km<sup>2</sup> (1,503/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1580|4|5|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="PhilStar-Pangasinan">{{Cite web |last=Ramirez |first=Cesar |date=March 27, 2011 |title=April 5 a special non-working holiday in Pangasinan |url=http://www.philstar.com/nation/669740/april-5-special-non-working-holiday-pangasinan |access-date=October 7, 2015 |newspaper=[[The Philippine Star]]}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="01" | [[Ilocos Region|I]] | style="border-left-width:medium;" | 44 | 4 | [[List of barangays in Pangasinan|1,364]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-QUE | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Quezon]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Lucena, Philippines|Lucena]].}} | style="text-align:left;" | [[Lucena, Philippines|Lucena]]<ref name="huc" /> | {{percent and number|2229383|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|9069.60|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 246/km<sup>2</sup> (637/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1901|3|2|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 39 | 2 | 1,242 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-QUI | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Quirino]] | style="text-align:left;" | [[Cabarroguis, Quirino|Cabarroguis]] | {{percent and number|203828|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2323.47|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 88/km<sup>2</sup> (227/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1966|6|18|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 6 | — | [[List of barangays in Quirino|132]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-RIZ | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Rizal]] | style="text-align:left;" | [[Antipolo]] | {{percent and number|3330143|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1191.94|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 2,794/km<sup>2</sup> (7,236/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1853|2|23|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 13 | 1 | 189 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ROM | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Romblon]] | style="text-align:left;" | [[Romblon, Romblon|Romblon]] | {{percent and number|308985|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1533.45|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 201/km<sup>2</sup> (522/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1901|3|16|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="RomblomanonNet-History">{{Cite web |title=History of Romblon |url=http://romblomanon.net/en/history-romblon |access-date=January 1, 2016 |publisher=United Romblon Ministerial Fellowship}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | — | 219 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-WSA | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Samar (province)|Samar]] | style="text-align:left;" | [[Catbalogan]] | {{percent and number|793183|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|6048.03|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 131/km<sup>2</sup> (340/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1768|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 24 | 2 | 951 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SAR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Sarangani]] | style="text-align:left;" | [[Alabel, Sarangani|Alabel]] | {{percent and number|558946|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3601.25|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 155/km<sup>2</sup> (402/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1992|3|16|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="13" | [[Soccsksargen|XII]] | style="border-left-width:medium;" | 7 | — | 141 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SIG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Siquijor]] | style="text-align:left;" | [[Siquijor, Siquijor|Siquijor]] | {{percent and number|103395|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|337.49|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 306/km<sup>2</sup> (793/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1971|9|17|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="08" | [[Central Visayas|VII]] | style="border-left-width:medium;" | 6 | — | 134 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SOR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Sorsogon]] | style="text-align:left;" | [[Sorsogon City]] | {{percent and number|828655|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2119.01|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 391/km<sup>2</sup> (1,013/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1894|10|17|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 14 | 1 | 541 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SCO | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[South Cotabato]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[General Santos]].}} | style="text-align:left;" | [[Koronadal]] | {{percent and number|1672791|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4428.81|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 378/km<sup>2</sup> (978/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1966|6|18|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="13" | [[Soccsksargen|XII]] | style="border-left-width:medium;" | 10 | 2 | 225 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SLE | style="text-align:left;font-weight:bold;" | [[Southern Leyte]] | style="text-align:left;" | [[Maasin]] | {{percent and number|429573|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1798.61|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 239/km<sup>2</sup> (619/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1959|5|22|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 18 | 1 | 500 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SUK | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Sultan Kudarat]] | style="text-align:left;" | [[Isulan, Sultan Kudarat|Isulan]] | {{percent and number|854052|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5298.34|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 161/km<sup>2</sup> (417/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1973|11|22|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="13" | [[Soccsksargen|XII]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | 1 | 249 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SLU | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Sulu]] | style="text-align:left;" | [[Jolo, Sulu|Jolo]] | {{percent and number|1000108|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1600.40|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref name="SuluGovPH">Province of Sulu: [http://www.sulu.gov.ph/Profile.asp Brief Profile] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110226001309/http://www.sulu.gov.ph/Profile.asp |date=February 26, 2011 }} (There seems to be major discrepancies among authoritative sources: 343,699 ha (NSCB 2007), 175,460 ha (NSCB 2000), 167,377 ha (NAMRIA))</ref> | style="text-align:right;" | 625/km<sup>2</sup> (1,619/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1917|3|10|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 19 | — | 410 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SUN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Surigao del Norte]] | style="text-align:left;" | [[Surigao City]] | {{percent and number|534636|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1972.93|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 271/km<sup>2</sup> (702/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1901|5|15|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 20 | 1 | 335 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SUR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Surigao del Sur]] | style="text-align:left;" | [[Tandag]] | {{percent and number|642255|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4932.70|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 130/km<sup>2</sup> (337/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1960|6|16|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | 2 | 309 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-TAR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Tarlac]] | style="text-align:left;" | [[Tarlac City]] | {{percent and number|1503456|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3053.60|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 492/km<sup>2</sup> (1,275/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1873|3|28|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="VisitTarlac-History">{{Cite web |title=History of Tarlac |url=http://visit-tarlac.com/history-of-tarlac |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151222115710/http://visit-tarlac.com/history-of-tarlac |archive-date=December 22, 2015 |access-date=October 7, 2015 |publisher=Province of Tarlac}}</ref><ref name="Proc109">{{Cite journal |title=Proclamation No. 109, s. 1998 |url=https://www.officialgazette.gov.ph/1999/05/10/proclamation-no-109-s-1999/ |access-date=October 7, 2015}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | 1 | [[List of barangays in Tarlac|511]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-TAW | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Tawi-Tawi]] | style="text-align:left;" | [[Bongao, Tawi-Tawi|Bongao]]<ref name="NSCBGovPH-TawiTawi">The [http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/province.asp?provCode=157000000&provName=TAWI-TAWI&regCode=15&regName=ARMM%20-%20Autonomous%20Region%20in%20Muslim%20Mindanao National Statistical Coordination Board] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081118213313/http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/province.asp?provCode=157000000&provName=TAWI-TAWI&regCode=15&regName=ARMM%20-%20Autonomous%20Region%20in%20Muslim%20Mindanao |date=November 18, 2008 }} recognizes both [[Bongao]] and [[Panglima Sugala]] as capitals of the province. However, the provincial capitol is located in [[Bongao]], the ''de facto'' seat of government.</ref> | {{percent and number|440276|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1087.40|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref name="ARMMDAGovPH-TawiTawi">Autonomous Region in Muslim Mindanao, Department of Agriculture: [http://armm.da.gov.ph/dafbeta/index.php?option=com_content&view=article&id=66&Itemid=60 Tawi-Tawi] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120906050217/http://armm.da.gov.ph/dafbeta/index.php?option=com_content&view=article&id=66&Itemid=60 |date=September 6, 2012 }} (There seems to be major discrepancies among authoritative sources: 362,655 ha (NSCB 2007), 120,876 ha (NAMRIA), 1,197 km² (Department of Tourism), 999 km² (Mapcentral))</ref> | style="text-align:right;" | 405/km<sup>2</sup> (1,049/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1973|9|11|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | 203 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ZMB | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Zambales]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Olongapo]].}} | style="text-align:left;" | [[Iba, Zambales|Iba]] | {{percent and number|909932|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3830.83|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 238/km<sup>2</sup> (615/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1578|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 13 | 1 | [[List of barangays in Zambales|247]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ZAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Zamboanga del Norte]] | style="text-align:left;" | [[Dipolog]] | {{percent and number|1047455|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|7301.00|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 143/km<sup>2</sup> (372/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1952|6|6|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="10" | [[Zamboanga Peninsula|IX]] | style="border-left-width:medium;" | 25 | 2 | 691 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ZAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" | {{nowrap|[[Zamboanga del Sur]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Zamboanga City|Zamboanga]].}}}} | style="text-align:left;" | [[Pagadian]] | {{percent and number|2027902|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5914.16|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 343/km<sup>2</sup> (888/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1914|9|1|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="10" | [[Zamboanga Peninsula|IX]] | style="border-left-width:medium;" | 26 | 2 | 779 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ZSI | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Zamboanga Sibugay]] | style="text-align:left;" | [[Ipil, Zamboanga Sibugay|Ipil]] | {{percent and number|669840|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3607.75|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 186/km<sup>2</sup> (481/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|2001|2|22|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="10" | [[Zamboanga Peninsula|IX]] | style="border-left-width:medium;" | 16 | 1 | 389 |- style="background-color:#D0D0D0;" ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-00 | style="text-align:left;font-weight:bold;" | [[Metro Manila]] | style="text-align:left;" | [[Manila]]&nbsp;<sup>{{abbr|†|regional center}}</sup> | {{percent and number|13484462|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|638.55|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 21,117/km<sup>2</sup> (54,694/mi2) | — | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.2" | [[Metro Manila|NCR]]{{efn-ua|group=table|[[Metro Manila]] is included for comparison although it is ''not'' a province but an [[Regions of the Philippines|administrative region]].}} | style="border-left-width:medium;" | 1 | 16 | [[List of barangays of Metro Manila|1,706]] |} == Tarixi == === Vaqt jadvali === 1898-yilda Qoʻshma Shtatlar Filippinni Ispaniyadan sotib olgach, orollar toʻrtta ''gobiernosga'' (hukumatga) boʻlingan, ular keyinchalik provinsiya va tumanlarga boʻlingan. Amerika maʼmuriyati dastlab Ispaniya boʻlinmalarini meros qilib oladi va ularni harbiy hukumatga topshiradi. Qoʻzgʻolonlarning tinchlanishi natijasida fuqarolik hukumati asta-sekin tashkil etila boshladi. * 2001-yil 22-fevral — Plebissit 2000-yil 7-noyabrda tasdiqlangan 8973-sonli Respublika qonuni asosida Zamboanga Sibugayni Zamboanga del Surdan ajratishni maʼqulladi. * 2006-yil 28-oktabr — Plebissit 2006-yil 28-avgustda qabul qilingan 201-sonli Mindanao musulmonlari avtonomiyasi toʻgʻrisidagi qonunga binoan Sharif Kabunsuanni Maguindanaodan ajratishni maʼqulladi. * 2006-yil 2-dekabr — Plebissit 2006-yil 2-oktabrda tasdiqlangan 9355-sonli Respublika qonuni asosida Dinagat orollarini Surigao del Nortedan ajratishni maʼqulladi. * 2008-yil 18-noyabr — Oliy sud tomonidan 201-sonli MMA qonuni bekor qilinadi, Sharif Kabunsuan Maguindanao tarkibiga qaytadi. * 2010-yil 11-fevral — 9355-sonli RA Oliy sud tomonidan konstitutsiyaga zid deb topildi, Dinagat orollari Surigao del Nortening bir qismi sifatida qaytadi. * 2011-yil 30-mart — Oliy sud Dinagat orollari boʻyicha qarorini bekor qildi va yana viloyatga aylandi. * 2013-yil 28-oktabr — Plebissit 2013-yil 21-yanvarda tasdiqlangan 10360-sonli Respublika qonuni asosida Davao Gʻarbiy Davao del Surdan ajratishni maʼqulladi. * 2019-yil 8-dekabr — 2019-yil 17-aprelda tasdiqlangan 11297-sonli Respublika qonuni orqali Kompostela vodiysining nomi Davao de Oroga o‘zgartirildi. <gallery widths="200" perrow="3"> Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1880).svg|1880-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1899).svg|1899-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1908).svg|1907-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1918).svg|1918-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1935).svg|1935-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1942-1945).svg|1942-1945-yillar Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1986).svg|1986-yil Fayl:Ph regions and provinces.svg|1992-yildan hozirgacha </gallery> == Rasmiy ravishda taklif etilgan/nomi oʻzgartirilgan provinsiyalar == === Qabul qilingan qonun bilan taklif etilgan provinsiyalar === [[Fayl:Proposed_Provinces_of_the_Philippines.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Proposed_Provinces_of_the_Philippines.svg/250px-Proposed_Provinces_of_the_Philippines.svg.png|thumb|330x330px| Taklif etilgan provinsiyalarni koʻrsatadigan Filippin xaritasi]] * '''Gʻarbiy va Sharqiy Leyte''' (1923) — Leyte 1923-yil 27-martdagi ''3117-sonli qonun'' bilan ikkita yangi provinsiyaga bo‘lingan.<ref>{{Cite journal|title=Philippines-Archipelago, Region VIII (Eastern Visayas)|url=http://philippines-archipelago.com/politics/map/region_viii/eastern_visayas.html|publisher=Specific information on the division of Leyte provided by David A. Short, webmaster of Philippines-Archipelago, which was updated accordingly after indirectly obtaining a copy of the text of Act No. 3117 from the Legislative Library, House of Representatives|access-date=May 17, 2008}}</ref> Ammo boʻlinish hech qachon sodir boʻlmadi, chunki general-gubernator tomonidan u haqida hech qanday bayonot berilmagan. ** '''Sharqiy Leyte''' provinsiyasi butun Biliran provinsiyasining hozirgi hududlarini, Abuyog, Alangalang, Babatngon, Barugo, Burauen, Kalubian, Kapukan, Karigara, Dagami, Dulag, Yaro, Xaver, Julita, La munitsipalitetlarini qamrab olgan. Paz, Leyte, MakArtur, Mahaplag, Mayorga, Palo, Pastrana, San-Isidro, San-Migel, Santa-Fe, Tabango, Tabontabon, Tanauan, Tolosa, Tunga va Takloban provinsiya markazi sifatida belgilangan. ** '''Gʻarbiy Leyte''' provinsiyasi butun Janubiy Leyte provinsiyasining hozirgi hududlarini, Albuera, Bato, Xilongos, Hindang, Inopacan, Isabel, Kananga, Matag-ob, Matalom, Merida, Palompon, Villaba va boshqa munitsipalitetlarni qamrab olgan. Baybay va Ormoc shaharlari esa Gʻarbiy Leyte provinsiyasining poytaxti boʻlgan. * '''Samal''' (1969) — Samal sobiq ''provinsiyasi 5999-sonli Respublika qonuni'' bilan tuzilgan va hozirgi Samal orol bogʻi shahri hududini qamrab olgan. Biroq, sobiq provinsiya hech qachon ochilgan emas. * '''Maranaw''' (1971) — ''6406-sonli Respublika qonuni'' <ref>[http://www.chanrobles.com/republicacts/republicactno6406.html Republic Act No. 6406]. Chan-Robles Law Library.</ref> sharqiy Lanao del Surdan yangi provinsiya yaratishga (hozirgi provinsiyaning birinchi kongress okrugiga toʻgʻri keladi) 1971-yil 4-oktabrda tasdiqlangan. Provinsiya tarkibiga Bubong, Ditsaan-Ramain (shu jumladan, Buadiposo-Buntong), Kapai, Lumba-Bayabao (hozirgi Maguing), Marantao, Masiu, Mulondo, Saguiaran, Piona Po, Bayabao munitsipalitetlari kiradi . Tamparan, Taraka va Vao (hozirgi Bumbaran) kiradi, yangi provinsiyaning poytaxti Maravi shahri boʻlib xizmat qiladi. 1972-yil 21-sentabrda Filippinda harbiy holat eʼlon qilinishi sababli boʻlinish hech qachon sodir boʻlmaydi, bu 1973-yilga rejalashtirilgan umumiy saylovlarni toʻxtatdi va yangi [[Filippin Konstitutsiyasi|Konstitutsiyani]] qabul qilish va Toʻrtinchi Filippin Respublikasini barpo etish uchun yoʻl ochdi. === Boshqa taklif qilingan provinsiyalar === * '''Shimoli-gʻarbiy Samar''' (2019) — Edgar Meri Sarmiento tomonidan 2019-yil 22-yanvarda Vakillar palatasiga 8824-sonli qonun loyihasi kiritilgan boʻlib, unda 9 ta munitsipalitetdan iborat poytaxti Kalbayog bo‘lgan Shimoli-G‘arbiy Samar deb nomlangan yangi provinsiyani tashkil etish to‘g‘risida aytib oʻtilgan.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Charissa Luci-Atienza |date=January 22, 2019 |title=Creation of Northwestern Samar province pushed |publisher=[[Manila Bulletin]] |url=https://mb.com.ph/2019/01/22/creation-of-northwestern-samar-province-pushed/ |access-date=May 25, 2020}}</ref> * '''Zamboanga Hermosa''' (2017) — 2017-yil 21-fevralda Vakillar palatasida 12 ta munitsipalitet va 2 ta qonun chiqaruvchi okrugdan iborat Zamboanga del Nortedan yangi provinsiya tashkil etishni nazarda tutuvchi 5040-sonli qonun loyihasi taqdim etildi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Isagani S. Amatong|sana=February 14, 2017|sarlavha=House Bill No. 5040: An Act Creating the Province of Zamboanga Hermosa from the Province of Zamboanga Del Norte|url=http://www.congress.gov.ph/legisdocs/basic_17/HB05040.pdf|kirish sanasi=March 10, 2017|ish=www.congress.gov.ph|nashriyot=Republic of the Philippines – House of Representatives}}</ref><ref>{{Cite journal|date=February 21, 2017|title=Seventeenth Congress First Regular Session 2016 – 2017|url=http://www.congress.gov.ph/legisdocs/journals_17/J73-1RS-20170221.pdf|journal=Journal of the House of Representatives|publisher=Journal Service Plenary Affairs Bureau|volume=No. 73|access-date=March 10, 2017}}</ref> === Tavsiya etilgan nomni oʻzgartirish === * Janubiy Leyte — '''Leyte del Sur''' (2017) — Palataning 6408-sonli qonun loyihasi viloyat nomini Leyte del Surga oʻzgartirishni taklif qilinadi. Qonun loyihasi 2017-yil 20-sentabrdan boshlab, 17-Kongress yakunigacha Mahalliy boshqaruv qoʻmitasida koʻrib chiqish qoldirilganligi sababli muvaffaqiyatga erishmadi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=House Bill No. 6408|url=http://www.congress.gov.ph/legisdocs/basic_17/HB06408.pdf|kirish sanasi=May 7, 2018|nashriyot=[[Congress of the Philippines]]}}</ref> == Qoʻshimcha maʼlumotlar == [[:wikivoyage:List_of_Philippine_provinces_by_population|Aholisi boʻyicha Filippin provinsiyalari roʻyxati]] Vikigidda [[:wikivoyage:List of Philippine provincial name etymologies|Filippin provinsiyalarining etimologiyalari roʻyxati]] Vikigidda [[:wikivoyage:List of Philippine provinces by Human Development Index|Inson taraqqiyoti indeksi boʻyicha Filippin provinsiyalari roʻyxati]] Vikigidda [[:wikivoyage:List of demonyms for Philippine provinces|Filippin provinsiyalari uchun iblislar roʻyxati]] Vikigidda [[:wikivoyage:ISO 3166-2:PH|ISO 3166-2: PH]] Vikigidda [[:wikivoyage:Sub-provinces of the Philippines| Filippin subprovinsiyalari, Filippindagi tugatilgan maʼmuriy boʻlinmalar guruhi]] Vikigidda == Havolalar == * [http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/default.asp Filippin standart geografik kodi Interaktiv], Milliy statistik muvofiqlashtirish kengashi * [https://psa.gov.ph/content/2010-census-population-and-housing-reveals-philippine-population-9234-million 2010 yilgi aholi va uy-joylarni roʻyxatga olish Filippin aholisini 92,34 millionni tashkil etadi], Filippin Statistika boshqarmasi, Filippin Respublikasi * [http://www.statoids.com/uph.html Filippin viloyatlari], Gwillim qonuni, Statoids.com * [https://web.archive.org/web/20110805063848/http://www.crwflags.com/fotw/flags/ph_prov.html Dunyo bayroqlari — Filippin viloyat bayroqlari] == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Filippin provinsiyalari]] [[Turkum:Filippin provinsiyalari ro'yxati]] [[Turkum:Filippin hukumat boshqaruvi]] [[Turkum:Filippin sobiq provinsiyalari]] p5ql9ip2dywxw5wrvbhfa54dhebmo2c 2817168 2817166 2022-08-29T10:22:25Z Inosham 76987 wikitext text/x-wiki {{Short description|Filippinning administrativlik bo'linishi}} {{Davlat info | davlat_nomi = Filippin provinsiyalari | davlat_nomi_toʻliq = [[Filippin]] provinsiyalari | davlat_mahalliy_nomi = 81 | tasvir_bayroq = | tasvir_gerb = | tasvir_xarita = Provinces of the Philippines.svg | ramz_tipi = | ramz_tipi_maqola = | davlat_shiori = | davlat_madhiyasi = | poytaxt = | latd=00 |latm=00 |latNS=N |longd=00 |longm=00 |longEW=E | | eng_katta_shahar = | rasmiy_tillar = | eng_katta_aholi_punkt_tipi = | hukumat_turi = [[#Government|Viloyat Kengashi]] | yetakchi_mansablari = [[Regions of the Philippines|Administrativ]] va [[Autonomous regions of the Philippines|avtanom tumanlari]] | yetakchi_nomlari = | yetakchi_mansabi_1 = | yetakchi_mansabi_2 = | yetakchi_mansabi_3 = | yetakchi_mansabi_4 = | yetakchi_mansabi_5 = | yetakchi_nomi_1 = | yetakchi_nomi_2 = | yetakchi_nomi_3 = | yetakchi_nomi_4 = | yetakchi_nomi_5 = | mustaqillik_tip = | mustaqillik_nota = | mustaqillik_voqealar = | mustaqillik_voqea_1 = | mustaqillik_voqea_2 = | mustaqillik_voqea_3 = | mustaqillik_voqea_4 = | mustaqillik_voqea_5 = | mustaqillik_yillari = | mustaqillik_yili_1 = | mustaqillik_yili_2 = | mustaqillik_yili_3 = | mustaqillik_yili_4 = | mustaqillik_yili_5 = | yevropa_ittifoqi_yili = | maydon = | maydon_oʻrin = {{convert|219.01|-|17,030.75|sqkm|sqmi|abbr=on}} | maydon_suv = | aholi = | aholi_roʻyxat_yil = | aholi_oʻrin = | aholi_zichlik = 17,246-4,632,359 | aholi_zichlik_oʻrin = | YIM_XQT = | YIM_XQT_yil = 2020 | YIM_XQT_oʻrin = | YIM_XQT_jon_boshiga = | YIM_XQT_jon_boshiga_oʻrin = | YIM_nominal = | YIM_nominal_yil = | YIM_nominal_oʻrin = | YIM_nominal_jon_boshiga = | YIM_nominal_jon_boshiga_oʻrin = | pul_birligi = | pul_birligi_kod = | pul_birligi_havol = | vaqt_mintaqasi = | vaqt_utc = | vaqt_mintaqasi_dst = | vaqt_utc_dst = | dst_nota = | internet_domeni = | internet_domeni = | telefon prefiksi = | qisqartma = | havolalar = }} [[Filippin|Filippinda]] '''provinsiyalar''' ([[Filippin|Filippincha]]: ''lalawigan'') siyosiy va maʼmuriy boʻlinmalardan biridir. Hozirgi vaqtda Filippinda 81 ta provinsiya mavjud boʻlib, ular qoʻshimcha [[Filippindagi shaharlar|shaharlar]] va qishloqlarga boʻlingan. Mahalliy hokimiyat boʻlinmalari, shuningdek, [[Filippindagi shaharlar|shaharlar]] ham har qanday viloyat hukumatidan mustaqildir. Har bir provinsiya Sangguniang Panlalawigan deb nomlangan [[Qonun chiqaruvchi hokimiyat|qonun chiqaruvchi organ]] va [[gubernator]] tomonidan boshqariladi. Provinsiyalar geografik, madaniy va etnologik xususiyatlariga koʻra oʻn yetti mintaqaga boʻlingan. Ushbu mintaqalarning oʻn uchtasi shimoldan janubga raqamlar bilan, Milliy poytaxt mintaqasi, Kordilyera maʼmuriy hududi, janubi-gʻarbiy Tagalog viloyati va Muslim Mindanaodagi Bangsamoro avtonom viloyati faqat qisqartmalar bilan belgilangan. == Boshqaruv hokimiyati == Provinsiya boshqaruvi respublika tarkibidagi boshqa provinsiyalardan avtonomdir. Har bir provinsiya hokimiyatning ikkita asosiy saylangan tarmoqlari: ijro etuvchi va qonun chiqaruvchi hokimiyat tomonidan boshqariladi. Sud ishlari viloyat boshqaruvidan ajratilgan boʻlib, Filippin Oliy sudi tomonidan boshqariladi. Har bir provinsiyada Mintaqaviy sudning kamida bitta boʻlimi mavjud. === Ijro etuvchi hokimiyati === Viloyat gubernatori har bir provinsiyaning bosh ijrochi va rahbari hisoblanadi va uch yil muddatga saylanadi. Uch yil ketma-ket u maʼmuriyat, muhandislik, axborot, yuridik va gʻaznachilik idorasini oʻz ichiga olgan har bir provinsiya boʻlimining direktorlarini tayinlaydi. === Qonun chiqaruvchi hokimiyati === Provinsiyaning qonun chiqaruvchi organi boʻlgan ''Sangguniang Panlalawigan'' ('''oʻzbekcha''': ''"Viloyat kengashi"'') uchun vitse-gubernator prezident vazifasini bajaradi. Har bir viloyat kengashi provinsiya tumanlaridan muntazam saylanadigan ''lavozimli'' aʼzolardan iborat. Har bir provinsiyaga ajratilgan muntazam saylanadigan VK aʼzolarining soni uning daromad toifasiga qarab belgilanadi. Birinchi va ikkinchi darajali provinsiyalar oʻnta doimiy VK aʼzolari bilan taʼminlanadi; uchinchi va toʻrtinchi darajali provinsiyalarda sakkizta, beshinchi va oltinchi darajali provinsiyalarda oltita boʻladi. Har bir VKda Barangay Kapitanlari Assotsiatsiyasi (BKA), Filippin Maslahatchilar Ligasi (FML) va ''Sangguniang Kabataan'' (oʻzbekcha: „Yoshlar Kengashi“) ning tegishli mahalliy prezidentlariga berilgan lavozimli aʼzolari uchun oʻrindiqlar ajratilgan. Gubernator oʻrinbosari va VKning doimiy aʼzolari provinsiyadagi ovoz beruvchilar tomonidan saylanadi. ''Lavozimli'' aʼzolar tegishli tashkilotlarning aʼzolari tomonidan saylanadi. === Boshqaruvning boshqa darajalari bilan aloqasi === ==== Shaharlar va munitsipalitetlar ==== === Tasniflash === [[Fayl:Philippine_provinces_by_income_classification.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Philippine_provinces_by_income_classification.svg/170px-Philippine_provinces_by_income_classification.svg.png|thumb|247x247px| Daromadlar tasnifi asosida provinsiyalar.]] Provinsiyalar oʻtgan 4 kalendar yiliga asoslanib, oʻrtacha yillik daromad boʻyicha tasniflanadi. 2008-yil 29-iyuldan boshlab, shaharlar uchun daromad tasniflari:<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Archived copy|url=http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/articles/DepOrderReclass.pdf|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160304083823/http://nscb.gov.ph/activestats/psgc/articles/DepOrderReclass.pdf|arxivsana=March 4, 2016|kirish sanasi=September 29, 2014}}</ref> [yangilanishi kerak] {| class="wikitable plainrowheaders" ! scope="col" |Sinf ! scope="col" | Oʻrtacha yillik daromad |- ! scope="row" | Birinchi | ₱ 450 million va undan ortiq |- ! scope="row" | Ikkinchi | ₱ 360 million va undan koʻp, lekin ₱ 450 milliondan kam |- ! scope="row" | Uchinchi | ₱ 270 million va undan ortiq, lekin ₱ 360 milliondan kam |- ! scope="row" | Toʻrtinchi | ₱ 180 million va undan koʻp, lekin ₱ 270 milliondan kam |- ! scope="row" | Beshinchi | ₱ 90 million va undan ortiq, lekin ₱ 180 milliondan kam |- ! scope="row" | Oltinchi | ₱ 90 milliondan past |} Provinsiyaning daromad toifasi uning Viloyat Kengashi aʼzoligi hajmini, shuningdek, maʼlum narsalarga qancha sarflashi yoki maʼlum vositalar orqali sotib olishi mumkinligini belgilaydi.<ref name="LGC">{{Veb manbasi|sarlavha=R.A. 7160|url=https://lawphil.net/statutes/repacts/ra1991/ra_7160_1991.html|ish=lawphil.net|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160503071511/http://www.lawphil.net/statutes/repacts/ra1991/ra_7160_1991.html|arxivsana=May 3, 2016}}</ref> == Roʻyxati == === Sobiq provinsiyalari === * Manila (1901-yilgacha) — Rizal tarkibiga kiritilgan; Manila atrofidagi qismlar keyinchalik hozirgi Manila metrosini tashkil qilish uchun birlashtirilgan. * Lepanto-Bontok (1902-1908) — Togʻli provinsiya tarkibiga kiritilgan. * Moro viloyati (1903-1913) — Yetti viloyatdan tashkil topgan boʻlib, Mindanao va Sulu departamentiga aylantirilgan. Hozirda Mindanaodagi bir nechta mintaqalarning bir qismini egallaydi. * Ambos Camarines (1901-1908) — Camarines Norte va Camarines Surga boʻlingan, garchi ''2809-sonli qonunning'' matni Camarines Norte ''Ambos Camarinesdan'' yaratilganligini bildirsa-da, qolgan qismi Camarines Sur deb oʻzgartirilgan. Camarines Sur provinsiyasi oʻz poytaxti Nueva Caceresni saqlab qolgan. * Misamis (1901-1939) — Gʻarbiy Misamis va Sharqiy Misamisga boʻlingan. Misamis Oriental Kagayan provinsiyasining poytaxtini saqlab qolgan. * Mindoro (1902-1950) — Gʻarbiy Mindoro va Sharqiy Mindoroga boʻlinadi. Sharqiy Mindoro Kalapan provinsiyasi markazini saqlab qolgan. * Zamboanga (1914-1952) — Zamboanga del Norte va Zamboanga del Surga boʻlingan. Uning poytaxti Pagadiyada boʻlib, Zamboanga Sibugay, keyinchalik Zamboanga del Surdan yaratiladi. * Lanao (1914-1959) — Lanao del Norte va Lanao del Surga boʻlingan. Lanao del Sur provinsiya markazi Dansalan (hozirgi Maravi)ni saqlab qolgan. * Surigao (1901-1967) — Surigao del Norte va Surigao del Surga boʻlingan. Surigao del Norte Surigao shahrining provinsiya markazini va provinsiya muhrini saqlab qolgan. Dinagat orollari provinsiyasi keyinchalik Surigao del Nortedan tashkil topgan. * Davao (1914-1967; 1972-1998) — Davao del Norte, Davao del Sur va Sharqiy Davaoga boʻlingan. Davao del Norte 1972-yildan 1998-yilgacha Davao nomi bilan tanilgan, keyinchalik Davao provinsiyasidan Compostela vodiysi (hozirgi Davao de Oro) tashkil etilgan. Gʻarbiy Davao keyinchalik Davao del Surdan yaratilgan. * Agusan (1907-1967) — Agusan del Norte va Agusan del Surga boʻlingan. Agusan del Norte sobiq provinsiya poytaxti Butuanni saqlab qolgan. Provinsiya poytaxti rasman 2000-yilda Cabadbaranga koʻchirilgan, ammo provinsiya hukumati xizmat va vazifalari hali toʻliq yangi poytaxtga oʻtkazilmagan. * Negros del Norte (1985-1986) — ''Batas Pambansa Blg. 885'', <ref name="ndn">{{Veb manbasi|muallif=Firm|ism=Ronald Echalas Diaz, Chan Robles & Associates Law|sarlavha=PHILIPPINE LAWS, STATUTES AND CODES – CHAN ROBLES VIRTUAL LAW LIBRARY|url=http://www.chanrobles.com/bataspambansa/bataspambansablg885.html|ish=www.chanrobles.com}}</ref> Negros Occidentalning shimoliy qismidan yangi provinsiya yaratgan, 1986-yil 3-yanvarda boʻlib oʻtgan qonunni ratifikatsiya qilish bilan 1985-yil 23-dekabrda kuchga kirdiradi. Provinsiya tarkibiga hozirgi Kadis (poytaxt boʻlib xizmat qilishi kerak), Eskalante, Sagay, San-Karlos, Silay va Viktoriya shaharlari, shuningdek, Kalatrava, Enrike B. Magalona, Manapla, Salvador Benedikto va Toboso munitsipalitetlari kiradi. Saylovchilar ''Batas Pambansa Blgni ratifikatsiya qilganiga qaramay. 885'' -sonli 1986-yil 11-iyulda Oliy sud qonunni va provinsiyani oʻz kuchini yoʻqotgan deb eʼlon qildi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=G.R. No. 73155|url=https://lawphil.net/judjuris/juri1986/jul1986/gr_73155_1986.html|ish=lawphil.net}}</ref> * Kalinga-Apayao (1966-1995) — Apayao va Kalingaga boʻlingan. Kalinga provinsiya markazi Tabukni saqlab qolgan. * Sharif Kabunsuan (2006-2008) — ''9054-sonli Respublika qonuni'' musulmon Mindanaodagi avtonom rayonga vakolatlarini kengaytirdi, ayniqsa, viloyatlar tashkil etish imkoniyatini berdi (VI-modda, 19-boʻlim). Shunga asoslanib, ARMM mintaqaviy qonunchilik assambleyasi 2006-yil 28-avgustda ''201-sonli Mindanao musulmonlari avtonomiyasi to‘g‘risidagi qonunni'' qabul qildi. Qonun Maguindanaoning birinchi kongress okrugidagi(Kotabato shahridan tashqari) barcha munitsipalitetlarni oʻz ichiga olgan, poytaxti Datu Odin Sinsuatda joylashgan yangi viloyatni yaratadi. Provinsiya 2006-yil 28-oktabrda koʻpchilik ovoz bilan tasdiqlangan.<ref>[http://sc.judiciary.gov.ph/jurisprudence/2008/july2008/177597.htm G.R. No. 177597 — Sema v. COMELEC and Dilangalen], Supreme Court of the Philippines.</ref>  {{anchor|List of provinces}} {| class="wikitable sortable plainrowheaders toptextcells" style="table-layout:fixed;text-align:center;font-size:90%;line-height:1.50em;width=100%;" |- ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | [[ISO 3166-2:PH|ISO]]<ref>{{Cite web |date=June 30, 2010 |title=ISO 3166-2 Newsletter: Changes in the list of subdivision names and code elements |url=http://www.iso.org/iso/iso_3166-2_newsletter_ii-2_2010-06-30.pdf |access-date=January 19, 2015 |website=ISO ([[International Organization for Standardization]]) |pages=56–58}}</ref> ! scope="col" style="border-bottom:none;width:13em;" class="unsortable" | Provinsiya ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Poytaxti ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" colspan="2" | {{abbr|Aholisi|Population. Figures include cities independent from provinces.}}<ref>{{Cite web |date=May 19, 2016 |title=2020 Census of Population and Housing (2020 CPH) Population Counts Declared Official by the President |url=https://psa.gov.ph/content/2020-census-population-and-housing-2020-cph-population-counts-declared-official-president |access-date=July 18, 2022 |website=2020 Census of Population |publisher=Philippine Statistics Authority}}</ref> ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | {{abbr|Maydoni|Land area. Figures include cities independent from provinces.}}<ref name="nscb">{{Cite web |title=List of Provinces |url=http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/listprov.asp |archive-url=https://web.archive.org/web/20160419000512/http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/listprov.asp |archive-date=April 19, 2016 |access-date=May 14, 2014 |website=PSGC Interactive |publisher=National Statistical Coordination Board |location=Makati, Philippines}}</ref> ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Aholi zichligi ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Topilgan sanasi{{efn-ua|group=table|Dates could refer to provincehood as established during the [[History of the Philippines (1521–1898)|Spanish period]], [[History of the Philippines (1898–1946)|American period]], or through ''[[Republic Act]]s''.}} ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Orol guruhlari ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Tuman qismi ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" colspan=3 | Umumiy Mahalliy Hokimiyati |-style="border-bottom:double gray;" ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-style:hidden hidden solid solid;" class="unsortable" | {{abbr|%|National population share as of 2020}} ! scope="col" style="border-style:hidden solid solid hidden;" | {{small|(2020)}} ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-style:hidden hidden solid solid;" data-sort-type="number" | Munisipalitlar soni ! scope="col" style="border-style:hidden hidden solid hidden;" data-sort-type="number" | Shahar ! scope="col" style="border-style:hidden solid solid hidden;" data-sort-type="number" | Mustaqil provinsiyalar soni |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ABR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Abra (province)|Abra]] | style="text-align:left;" | [[Bangued, Abra|Bangued]] | {{percent and number|250985|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4165.25|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 60/km<sup>2</sup> (156/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1846-yil{{dts|1846|abbr=on|format=yil}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 27 | — | [[List of barangays in Abra|303]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-AGN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Agusan del Norte]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent city of [[Butuan]].}} | style="text-align:left;" | [[Cabadbaran]]{{efn-lr|group=note|Cabadbaran has been made the official capital of the province, as per Republic Act No. 8811. However, the seat of the provincial government is still in the process of being transferred from [[Butuan]], where the provincial government still holds office.}}<ref name="RA8811">{{cite act| type = Republic Act| number = 8811| date = August 16, 2000| url = http://www.congress.gov.ph/download/ra_11/RA08811.pdf| url-status = dead| archive-url = https://web.archive.org/web/20160303213103/http://www.congress.gov.ph/download/ra_11/RA08811.pdf| archive-date = March 3, 2016}}</ref> | {{percent and number|760413|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3546.86|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 214/km<sup>2</sup> (555/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1907-yil 20-sentabr | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 10 | 2 | 253 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-AGS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Agusan del Sur]] | style="text-align:left;" | [[Prosperidad, Agusan del Sur|Prosperidad]] | {{percent and number|739367|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|9989.52|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 74/km<sup>2</sup> (192/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1970-yil 1-yanvar | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 13 | 1 | 314 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-AKL | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Aklan]] | style="text-align:left;" | [[Kalibo, Aklan|Kalibo]] | {{percent and number|615475|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1821.42|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 338/km<sup>2</sup> (875/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1956-yil 8-noyabr<ref>{{Cite web |title=Proclamation No. 290, s. 1956 |url=https://www.officialgazette.gov.ph/1956/04/28/proclamation-no-290-s-1956/ |access-date=February 22, 2016 |website=GOVPH}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | — | 327 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ALB | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Albay]] | style="text-align:left;" | [[Legazpi, Albay|Legazpi]] | {{percent and number|1374768|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2575.77|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 534/km<sup>2</sup> (1,382/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1574-yil 3-aprel<br /><ref>{{Cite web |title=Albay celebrates 439th Foundation Day |url=http://balita.ph/2013/04/04/albay-celebrates-439th-foundation-day/ |access-date=October 14, 2015 |publisher=balita-dot-ph}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 15 | 3 | 720 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ANT | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Antique (province)|Antique]] | style="text-align:left;" | [[San Jose de Buenavista, Antique|San Jose de Buenavista]] | {{percent and number|612974|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2729.17|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 225/km<sup>2</sup> (582/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1917-yil 10-mart | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 18 | — | 590 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-APA | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Apayao]] | style="text-align:left;" | [[Kabugao, Apayao|Kabugao]]{{efn-lr|group=note|The province maintains another government center in [[Luna, Apayao|Luna]], where many national and provincial agencies now hold office.<ref>{{Cite web |title=Apayao gov't center established in Luna |url=http://www.pia.gov.ph/default.asp?m=12&sec=reader&rp=9&fi=p080822.htm&no=80&date=08/22/2008 |publisher=Philippine Information Agency}}{{dead link|date=April 2016}}</ref>}} | {{percent and number|124366|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4413.35|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 28/km<sup>2</sup> (73/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1995-yil 14-fevral | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 7 | — | [[List of barangays in Apayao|133]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-AUR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Aurora (province)|Aurora]] | style="text-align:left;" | [[Baler, Aurora|Baler]] | {{percent and number|235750|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3147.32|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 75/km<sup>2</sup> (194/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1979-yil 13-avgust | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 8 | — | [[List of barangays in Aurora|151]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Basilan]]{{efn-lr|group=note|Figures include the city of [[Isabela, Basilan|Isabela]].}} | style="text-align:left;" | [[Lamitan]]<ref>{{Cite web |title=Archived copy |url=http://www.philstar.com:8080/nation/2016/07/09/1601139/basilan-starts-construction-new-provincial-govt-center |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170811110041/http://www.philstar.com:8080/nation/2016/07/09/1601139/basilan-starts-construction-new-provincial-govt-center |archive-date=August 11, 2017 |access-date=May 14, 2017}}</ref> | {{percent and number|556586|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1327.23|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref>Bangsamoro Development Plan: [http://bangsamorodevelopment.org/wp-content/uploads/2015/05/CHAPTER-10_BDP-Integrative-Report.pdf Environment and Natural Resources] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304141740/http://bangsamorodevelopment.org/wp-content/uploads/2015/05/CHAPTER-10_BDP-Integrative-Report.pdf |date=March 4, 2016 }}</ref> | style="text-align:right;" | 419/km<sup>2</sup> (1,086/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1973-yil 27-dekabr | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | 2 | 255 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Bataan]] | style="text-align:left;" | [[Balanga, Bataan|Balanga]] | {{percent and number|853373|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1372.98|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 622/km<sup>2</sup> (1,610/mi2) | style="text-align:right;" | 1754-yil | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | 1 | 237 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BTN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Batanes]] | style="text-align:left;" | [[Basco, Batanes|Basco]] | {{percent and number|18831|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|219.01|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 86/km<sup>2</sup> (223/mi2) | style="text-align:right;" | 1783-yil 26-iyun<br/><ref>{{Cite web |title=The Batanes Islands |url=http://ncca.gov.ph/subcommissions/subcommission-on-cultural-communities-and-traditional-arts-sccta/northern-cultural-communities/the-batanes-islands/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304000337/http://ncca.gov.ph/subcommissions/subcommission-on-cultural-communities-and-traditional-arts-sccta/northern-cultural-communities/the-batanes-islands/ |archive-date=March 4, 2016 |access-date=October 14, 2015 |publisher=National Commission on Culture and the Arts}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 6 | — | [[List of barangays in Batanes|29]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BTG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Batangas]] | style="text-align:left;" | [[Batangas City]] | {{percent and number|2908494|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3119.72|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 932/km<sup>2</sup> (2,415/mi2) | style="text-align:right;" | 1581-yil 8-dekabr | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 30 | 4 | 1,078 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BEN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Benguet]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent city of [[Baguio]].}} | style="text-align:left;" | [[La Trinidad, Benguet|La Trinidad]] | {{percent and number|827041|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2826.59|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 293/km<sup>2</sup> (758/mi2) | style="text-align:right;" | 1966-yil 16-iyun | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 13 | 1 | [[List of barangays in Benguet|269]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BIL | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Biliran]] | style="text-align:left;" | [[Naval, Biliran|Naval]] | {{percent and number|179312|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|536.01|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 335/km<sup>2</sup> (866/mi2) | style="text-align:right;" | 1992-yil 11-may | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 8 | — | 132 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BOH | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Bohol]] | style="text-align:left;" | [[Tagbilaran]] | {{percent and number|1394329|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4820.95|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 289/km<sup>2</sup> (749/mi2) | style="text-align:right;" | 1854-yil 22-iyul<br /><ref>{{Cite web |title=No work on Monday, July 23, in observance of Bohol Day |url=http://www.theboholstandard.com/fpage.php?issue=272&s1=4651&s2=4653 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151222111109/http://www.theboholstandard.com/fpage.php?issue=272&s1=4651&s2=4653 |archive-date=December 22, 2015 |access-date=December 18, 2015 |publisher=The Bohol Standard}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="08" | [[Central Visayas|VII]] | style="border-left-width:medium;" | 47 | 1 | 1,109 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BUK | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Bukidnon]] | style="text-align:left;" | [[Malaybalay]] | {{percent and number|1541308|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|10498.59|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 147/km<sup>2</sup> (380/mi2) | style="text-align:right;" | 1917-yil 10-mart | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 20 | 2 | 464 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BUL | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Bulacan]] | style="text-align:left;" | [[Malolos]] | {{percent and number|3708890|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2796.10|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 1,326/km<sup>2</sup> (3,435/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1578|8|15|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 21 | 3 | 569 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Cagayan]] | style="text-align:left;" | [[Tuguegarao]] | {{percent and number|1268603|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|9295.75|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 136/km<sup>2</sup> (353/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1583|06|29|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="CagayanGovPH">{{Cite web |title=Festivals |url=http://www.cagayan.gov.ph/index.php/tourism/festivals |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160131083736/http://www.cagayan.gov.ph/index.php/tourism/festivals |archive-date=January 31, 2016 |access-date=December 18, 2015 |publisher=Official Website of the Provincial Government of Cagayan}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 28 | 1 | [[List of barangays in Cagayan|820]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Camarines Norte]] | style="text-align:left;" | [[Daet, Camarines Norte|Daet]] | {{percent and number|629699|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2320.07|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 271/km<sup>2</sup> (703/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1920|4|15|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="Inquirer-CamNorte">{{Cite news |title=Camarines Norte holds Bantayog fest |language=fil |newspaper=Philippine Daily Inquirer |url=http://lifestyle.inquirer.net/98993/camarines-norte-holds-bantayog-fest |access-date=December 31, 2015}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 12 | — | 282 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Camarines Sur]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent city of [[Naga, Camarines Sur|Naga]].}} | style="text-align:left;" | [[Pili, Camarines Sur|Pili]] | {{percent and number|2068244|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5497.03|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 376/km<sup>2</sup> (974/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1579|5|27|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="PIAGovPH-CamSur">{{Cite web |last=Abad |first=Danilo |title=Kaogma 2015 isasagawa sa Camarines Sur |url=http://news.pia.gov.ph/article/view/851431675631/kaogma-2015-isasagawa-sa-camarines-sur |access-date=December 31, 2015 |website=Philippine Information Agency}}{{Dead link|date=August 2018 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 35 | 2 | 1,063 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAM | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Camiguin]] | style="text-align:left;" | [[Mambajao, Camiguin|Mambajao]] | {{percent and number|92808|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|237.95|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 390/km<sup>2</sup> (1,010/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1966|6|18|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 5 | — | 58 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAP | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Capiz]] | style="text-align:left;" | [[Roxas, Capiz|Roxas]] | {{percent and number|804952|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2594.64|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 310/km<sup>2</sup> (804/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1917|3|10|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 16 | 1 | 473 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAT | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Catanduanes]] | style="text-align:left;" | [[Virac, Catanduanes|Virac]] | {{percent and number|271879|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1492.16|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 182/km<sup>2</sup> (472/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1945|9|26|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | 315 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAV | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Cavite]] | style="text-align:left;" | [[Imus]]<ref name="CaviteGovPH">The provincial government of Cavite makes it clear that [[Imus]] is the provincial capital, while the seat of the provincial government is [[Trece Martires]]. [http://cavite.gov.ph/index.php?option=com_content&view=article&id=269&Itemid=175 Official Website of the Province of Cavite — Quick Facts] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111007101545/http://cavite.gov.ph/index.php?option=com_content&view=article&id=269&Itemid=175 |date=October 7, 2011 }} [http://www.mb.com.ph/articles/206024/imus-capital-cavite-maliksi Imus is capital of Cavite — Maliksi]</ref> | {{percent and number|4344829|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1574.17|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 2,760/km<sup>2</sup> (7,149/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1614|3|10|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="census">Census of the Philippine Islands (1920). [https://archive.org/details/bub_gb_BZ8wAQAAIAAJ/page/n153 „Census of the Philippine Islands Vol. I, 1918“], pg. 132. Bureau of Printing, Manila.</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 16 | 7 | 829 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CEB | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Cebu]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent cities of [[Cebu City|Cebu]], [[Lapu-Lapu, Philippines|Lapu-Lapu]] and [[Mandaue]].}} | style="text-align:left;" | [[Cebu City]]<ref name="huc">Because the provincial government holds office within an [[Cities of the Philippines#Independent cities|independent city]], in effect the province maintains the seat of its government outside its jurisdiction.</ref> | {{percent and number|5151274|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5342.00|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 964/km<sup>2</sup> (2,498/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1565|4|27|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="08" | [[Central Visayas|VII]] | style="border-left-width:medium;" | 44 | 9 | 1,203 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NCO | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Cotabato]] | style="text-align:left;" | [[Kidapawan]] | {{percent and number|1275185|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|9008.90|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 142/km<sup>2</sup> (367/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1914|9|1|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="PhilStar-Cotabato">{{Cite news |last=Unson |first=John |title=North Cotabato set for Kalivungan fest, 101st anniversary |work=[[The Philippine Star]] |url=http://www.philstar.com/nation/2015/08/31/1494386/north-cotabato-set-kalivungan-fest-101st-anniversary |access-date=October 14, 2015}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="13" | [[Soccsksargen|XII]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | 1 | 543 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | {{nowrap|PH-COM}} | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao de Oro]] | style="text-align:left;" | [[Nabunturan]] | {{percent and number|767547|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4479.77|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 171/km<sup>2</sup> (444/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1998|1|31|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | 237 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DAV | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao del Norte]] | style="text-align:left;" | [[Tagum]] | {{percent and number|1125057|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3426.97|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 328/km<sup>2</sup> (850/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1967|5|8|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 8 | 3 | 223 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao del Sur]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent city of [[Davao City|Davao]].}} | style="text-align:left;" | [[Digos]] | {{percent and number|2457430|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4607.59|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 533/km<sup>2</sup> (1,381/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1914|9|1|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 9 | 2 | 414 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DVO | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao Occidental]] | style="text-align:left;" | [[Malita]] | {{percent and number|317159|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2163.45|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 147/km<sup>2</sup> (380/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|2013|10|28|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 5 | — | 105 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DAO | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao Oriental]] | style="text-align:left;" | [[Mati, Davao Oriental|Mati]] | {{percent and number|576343|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5679.64|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 101/km<sup>2</sup> (263/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1967|5|8|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 10 | 1 | 183 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DIN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Dinagat Islands]] | style="text-align:left;" | [[San Jose, Dinagat Islands|San Jose]] | {{percent and number|128117|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1036.34|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 124/km<sup>2</sup> (320/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|2006|12|2|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 7 | — | 100 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-EAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Eastern Samar]] | style="text-align:left;" | [[Borongan]] | {{percent and number|477168|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4660.47|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 102/km<sup>2</sup> (265/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1965|6|19|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 22 | 1 | 597 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-GUI | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Guimaras]] | style="text-align:left;" | [[Jordan, Guimaras|Jordan]] | {{percent and number|187842|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|604.57|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 311/km<sup>2</sup> (805/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1992|5|22|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 5 | — | 98 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-IFU | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Ifugao]] | style="text-align:left;" | [[Lagawe, Ifugao|Lagawe]] | {{percent and number|207498|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2628.21|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 79/km<sup>2</sup> (204/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1966|6|18|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | [[List of barangays in Ifugao|176]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ILN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Ilocos Norte]] | style="text-align:left;" | [[Laoag]] | {{percent and number|609588|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3467.89|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 176/km<sup>2</sup> (455/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1818|2|2|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="01" | [[Ilocos Region|I]] | style="border-left-width:medium;" | 21 | 2 | [[List of barangays in Ilocos Norte|559]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ILS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Ilocos Sur]] | style="text-align:left;" | [[Vigan]] | {{percent and number|706009|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2596.00|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 272/km<sup>2</sup> (704/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1572|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="01" | [[Ilocos Region|I]] | style="border-left-width:medium;" | 32 | 2 | [[List of barangays in Ilocos Sur|768]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ILI | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Iloilo]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Iloilo City|Iloilo]].}} | style="text-align:left;" | [[Iloilo City]]<ref name="huc" /> | {{percent and number|2509525|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5079.17|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 494/km<sup>2</sup> (1,280/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1566|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 42 | 2 | 1,901 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ISA | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Isabela (province)|Isabela]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Santiago, Isabela|Santiago]].}} | style="text-align:left;" | [[Ilagan]] | {{percent and number|1697050|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|12414.93|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 137/km<sup>2</sup> (354/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1856|5|1|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 34 | 3 | [[List of barangays in Isabela|1,055]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-KAL | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Kalinga (province)|Kalinga]] | style="text-align:left;" | [[Tabuk, Philippines|Tabuk]] | {{percent and number|229570|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3231.25|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 71/km<sup>2</sup> (184/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1966|6|18|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 7 | 1 | [[List of barangays in Kalinga|153]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LUN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[La Union]] | style="text-align:left;" | [[San Fernando, La Union|San Fernando]] | {{percent and number|822352|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1497.70|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 549/km<sup>2</sup> (1,422/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1850|3|2|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="01" | [[Ilocos Region|I]] | style="border-left-width:medium;" | 19 | 1 | [[List of barangays in La Union|576]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LAG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Laguna (province)|Laguna]] | style="text-align:left;" | [[Santa Cruz, Laguna|Santa Cruz]] | {{percent and number|3382193|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1917.85|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 1,764/km<sup>2</sup> (4,568/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1571|7|28|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 24 | 6 | 674 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Lanao del Norte]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Iligan]].}} | style="text-align:left;" | [[Tubod, Lanao del Norte|Tubod]] | {{percent and number|1086017|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4159.94|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 261/km<sup>2</sup> (676/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1959|7|4|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 22 | 1 | 506 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Lanao del Sur]] | style="text-align:left;" | [[Marawi]] | {{percent and number|1195518|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3872.89|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref name="ARMMDAGovPH-LanaodelSur">Autonomous Region in Muslim Mindanao, Department of Agriculture: [http://armm.da.gov.ph/dafbeta/index.php?option=com_content&view=article&id=64&Itemid=59 Lanao del Sur] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150119204151/http://armm.da.gov.ph/dafbeta/index.php?option=com_content&view=article&id=64&Itemid=59 |date=January 19, 2015 }} (The value given at NSCB is unreasonable and must be assumed as erroneous, see [[Talk:Lanao del Sur#Area]].)</ref> | style="text-align:right;" | 309/km<sup>2</sup> (800/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1914|9|1|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 39 | 1 | 1,159 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LEY | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Leyte (province)|Leyte]]{{efn-lr|Figures include the independent cities of [[Ormoc]] and [[Tacloban]].}} | style="text-align:left;" | [[Tacloban]]<ref name="huc" /> | {{percent and number|2028728|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|6515.05|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 311/km<sup>2</sup> (806/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1735|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 40 | 3 | 1,641 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MAG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Maguindanao]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Cotabato City|Cotabato]].}} | style="text-align:left;" | [[Buluan, Maguindanao|Buluan]] | {{percent and number|1667258|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|6146.53|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref name="MaguindanaoGovPH">Provincial Government of Maguindanao: [http://www.maguindanao.gov.ph/index.php?option=com_k2&view=item&layout=item&id=41&Itemid=93 Brief Profile] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140528054043/http://maguindanao.gov.ph/index.php?option=com_k2&view=item&layout=item&id=41&Itemid=93 |date=May 28, 2014 }} (There seems to be major discrepancies among authoritative sources: 972,904 ha (NSCB); 6,565 km² (Historical Dictionary of the Philippines); 5,176.1 km² (NAMRIA))</ref> | style="text-align:right;" | 271/km<sup>2</sup> (703/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1973|11|22|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 36 | 1 | 545 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MAD | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Marinduque]] | style="text-align:left;" | [[Boac, Marinduque|Boac]] | {{percent and number|239207|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|952.58|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 251/km<sup>2</sup> (650/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1920|2|21|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 6 | — | 218 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Masbate]] | style="text-align:left;" | [[Masbate City]] | {{percent and number|908920|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4151.78|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 219/km<sup>2</sup> (567/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1901|3|18|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="PCOOGovPH-Masbate">{{Cite web |title=President Aquino declares March 18 as special non-working day in Masbate in commemoration of 112th Foundation Day |url=http://www.pcoo.gov.ph/archives2013/mar08.htm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130806185717/http://pcoo.gov.ph/archives2013/mar08.htm |archive-date=August 6, 2013 |access-date=January 1, 2016 |publisher=Presidential Communications Operations Office}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 20 | 1 | 550 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MSC | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Misamis Occidental]] | style="text-align:left;" | [[Oroquieta]] | {{percent and number|617333|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2055.22|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 300/km<sup>2</sup> (778/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1929|11|8|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 14 | 3 | 490 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MSR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Misamis Oriental]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Cagayan de Oro]].}} | style="text-align:left;" | [[Cagayan de Oro]]<ref name="huc" /> | {{percent and number|1685302|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3544.32|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 475/km<sup>2</sup> (1,232/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1901|5|15|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 23 | 3 | 504 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MOU | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Mountain Province]] | style="text-align:left;" | [[Bontoc, Mountain Province|Bontoc]] | {{percent and number|158200|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2157.38|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 73/km<sup>2</sup> (190/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1846|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 10 | — | [[List of barangays in Mountain Province|144]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NEC | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Negros Occidental]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Bacolod]].}} | style="text-align:left;" | [[Bacolod]]<ref name="huc" /> | {{percent and number|3223955|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|7965.21|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 405/km<sup>2</sup> (1,048/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1890|1|1|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="History of Negros Occidental">{{Cite web |title=History of Negros Occidental |url=http://www.negros-occ.gov.ph/about-negros-occidental/history-of-negros-occidental |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20181020110452/http://www.negros-occ.gov.ph/about-negros-occidental/history-of-negros-occidental |archive-date=October 20, 2018 |access-date=January 18, 2019 |publisher=Official Website of the Provincial Government of Negros Occidental}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 19 | 13 | 662 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NER | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Negros Oriental]] | style="text-align:left;" | [[Dumaguete]] | {{percent and number|1432990|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5385.53|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 266/km<sup>2</sup> (689/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1890|1|1|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="History of Negros Oriental">{{Cite web |title=History of Negros Oriental |url=http://www.negor.gov.ph/index.php/history |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170215200106/http://www.negor.gov.ph/index.php/history |archive-date=February 15, 2017 |publisher=Official Website of the Provincial Government of Negros Oriental}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="08" | [[Central Visayas|VII]] | style="border-left-width:medium;" | 20 | 6 | 557 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NSA | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Northern Samar]] | style="text-align:left;" | [[Catarman, Northern Samar|Catarman]] | {{percent and number|639186|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3692.93|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 173/km<sup>2</sup> (448/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1965|6|19|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 24 | — | 569 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NUE | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Nueva Ecija]] | style="text-align:left;" | [[Palayan]]{{efn-lr|The provincial government still uses and maintains facilities in the former capital, [[Cabanatuan]].}} | {{percent and number|2310134|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5751.33|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 402/km<sup>2</sup> (1,040/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1801|4|25|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite news |title=N. Ecija founding date April 25, not Sept. 2 |newspaper=Philippine Daily Inquirer |url=http://newsinfo.inquirer.net/781442/n-ecija-founding-date-april-25-not-sept-2 |access-date=June 17, 2016}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 27 | 5 | 849 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NUV | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Nueva Vizcaya]] | style="text-align:left;" | [[Bayombong, Nueva Vizcaya|Bayombong]] | {{percent and number|497432|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3975.67|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 125/km<sup>2</sup> (324/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1839|5|24|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="Inquirer-NuevaVizcaya">{{Cite web |last=Babiera |first=Lester G. |date=July 14, 2014 |title=Nueva Vizcaya mounts Ammungan fest, celebrates diversity |url=http://lifestyle.inquirer.net/165843/nueva-vizcaya-mounts-ammungan-fest-celebrates-diversity |access-date=October 7, 2015 |newspaper=[[Philippine Daily Inquirer]]}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 15 | — | [[List of barangays in Nueva Vizcaya|275]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MDC | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Occidental Mindoro]] | style="text-align:left;" | [[Mamburao, Occidental Mindoro|Mamburao]] | {{percent and number|525354|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5865.71|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 90/km<sup>2</sup> (232/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1950|11|15|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="GovPH-OccMindoro">{{Cite web |title=Speech of President Aquino during his visit to Occidental Mindoro, November 15, 2012 |url=https://www.officialgazette.gov.ph/2012/11/15/speech-of-president-aquino-during-his-visit-to-occidental-mindoro-november-15-2012/ |access-date=March 3, 2016 |website=GOVPH}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | 162 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MDR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Oriental Mindoro]] | style="text-align:left;" | [[Calapan]] | {{percent and number|908339|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4238.38|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 214/km<sup>2</sup> (555/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1663|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 14 | 1 | 426 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-PLW | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Palawan]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Puerto Princesa]].}} | style="text-align:left;" | [[Puerto Princesa]]<ref name="huc" /> | {{percent and number|1246673|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|17030.75|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 73/km<sup>2</sup> (190/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1902|1|23|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 23 | 1 | 433 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-PAM | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Pampanga]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Angeles City|Angeles]].}} | style="text-align:left;" | [[San Fernando, Pampanga|San Fernando]] | {{percent and number|2900637|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2062.47|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 1,406/km<sup>2</sup> (3,643/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1571|12|11|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 19 | 3 | 538 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-PAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Pangasinan]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Dagupan]].}} | style="text-align:left;" | [[Lingayen, Pangasinan|Lingayen]] | {{percent and number|3163190|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5451.01|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 580/km<sup>2</sup> (1,503/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1580|4|5|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="PhilStar-Pangasinan">{{Cite web |last=Ramirez |first=Cesar |date=March 27, 2011 |title=April 5 a special non-working holiday in Pangasinan |url=http://www.philstar.com/nation/669740/april-5-special-non-working-holiday-pangasinan |access-date=October 7, 2015 |newspaper=[[The Philippine Star]]}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="01" | [[Ilocos Region|I]] | style="border-left-width:medium;" | 44 | 4 | [[List of barangays in Pangasinan|1,364]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-QUE | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Quezon]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Lucena, Philippines|Lucena]].}} | style="text-align:left;" | [[Lucena, Philippines|Lucena]]<ref name="huc" /> | {{percent and number|2229383|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|9069.60|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 246/km<sup>2</sup> (637/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1901|3|2|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 39 | 2 | 1,242 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-QUI | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Quirino]] | style="text-align:left;" | [[Cabarroguis, Quirino|Cabarroguis]] | {{percent and number|203828|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2323.47|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 88/km<sup>2</sup> (227/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1966|6|18|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 6 | — | [[List of barangays in Quirino|132]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-RIZ | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Rizal]] | style="text-align:left;" | [[Antipolo]] | {{percent and number|3330143|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1191.94|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 2,794/km<sup>2</sup> (7,236/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1853|2|23|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 13 | 1 | 189 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ROM | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Romblon]] | style="text-align:left;" | [[Romblon, Romblon|Romblon]] | {{percent and number|308985|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1533.45|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 201/km<sup>2</sup> (522/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1901|3|16|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="RomblomanonNet-History">{{Cite web |title=History of Romblon |url=http://romblomanon.net/en/history-romblon |access-date=January 1, 2016 |publisher=United Romblon Ministerial Fellowship}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | — | 219 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-WSA | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Samar (province)|Samar]] | style="text-align:left;" | [[Catbalogan]] | {{percent and number|793183|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|6048.03|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 131/km<sup>2</sup> (340/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1768|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 24 | 2 | 951 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SAR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Sarangani]] | style="text-align:left;" | [[Alabel, Sarangani|Alabel]] | {{percent and number|558946|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3601.25|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 155/km<sup>2</sup> (402/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1992|3|16|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="13" | [[Soccsksargen|XII]] | style="border-left-width:medium;" | 7 | — | 141 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SIG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Siquijor]] | style="text-align:left;" | [[Siquijor, Siquijor|Siquijor]] | {{percent and number|103395|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|337.49|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 306/km<sup>2</sup> (793/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1971|9|17|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="08" | [[Central Visayas|VII]] | style="border-left-width:medium;" | 6 | — | 134 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SOR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Sorsogon]] | style="text-align:left;" | [[Sorsogon City]] | {{percent and number|828655|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2119.01|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 391/km<sup>2</sup> (1,013/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1894|10|17|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 14 | 1 | 541 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SCO | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[South Cotabato]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[General Santos]].}} | style="text-align:left;" | [[Koronadal]] | {{percent and number|1672791|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4428.81|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 378/km<sup>2</sup> (978/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1966|6|18|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="13" | [[Soccsksargen|XII]] | style="border-left-width:medium;" | 10 | 2 | 225 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SLE | style="text-align:left;font-weight:bold;" | [[Southern Leyte]] | style="text-align:left;" | [[Maasin]] | {{percent and number|429573|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1798.61|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 239/km<sup>2</sup> (619/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1959|5|22|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 18 | 1 | 500 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SUK | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Sultan Kudarat]] | style="text-align:left;" | [[Isulan, Sultan Kudarat|Isulan]] | {{percent and number|854052|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5298.34|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 161/km<sup>2</sup> (417/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1973|11|22|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="13" | [[Soccsksargen|XII]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | 1 | 249 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SLU | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Sulu]] | style="text-align:left;" | [[Jolo, Sulu|Jolo]] | {{percent and number|1000108|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1600.40|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref name="SuluGovPH">Province of Sulu: [http://www.sulu.gov.ph/Profile.asp Brief Profile] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110226001309/http://www.sulu.gov.ph/Profile.asp |date=February 26, 2011 }} (There seems to be major discrepancies among authoritative sources: 343,699 ha (NSCB 2007), 175,460 ha (NSCB 2000), 167,377 ha (NAMRIA))</ref> | style="text-align:right;" | 625/km<sup>2</sup> (1,619/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1917|3|10|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 19 | — | 410 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SUN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Surigao del Norte]] | style="text-align:left;" | [[Surigao City]] | {{percent and number|534636|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1972.93|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 271/km<sup>2</sup> (702/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1901|5|15|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 20 | 1 | 335 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SUR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Surigao del Sur]] | style="text-align:left;" | [[Tandag]] | {{percent and number|642255|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4932.70|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 130/km<sup>2</sup> (337/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1960|6|16|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | 2 | 309 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-TAR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Tarlac]] | style="text-align:left;" | [[Tarlac City]] | {{percent and number|1503456|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3053.60|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 492/km<sup>2</sup> (1,275/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1873|3|28|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="VisitTarlac-History">{{Cite web |title=History of Tarlac |url=http://visit-tarlac.com/history-of-tarlac |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151222115710/http://visit-tarlac.com/history-of-tarlac |archive-date=December 22, 2015 |access-date=October 7, 2015 |publisher=Province of Tarlac}}</ref><ref name="Proc109">{{Cite journal |title=Proclamation No. 109, s. 1998 |url=https://www.officialgazette.gov.ph/1999/05/10/proclamation-no-109-s-1999/ |access-date=October 7, 2015}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | 1 | [[List of barangays in Tarlac|511]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-TAW | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Tawi-Tawi]] | style="text-align:left;" | [[Bongao, Tawi-Tawi|Bongao]]<ref name="NSCBGovPH-TawiTawi">The [http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/province.asp?provCode=157000000&provName=TAWI-TAWI&regCode=15&regName=ARMM%20-%20Autonomous%20Region%20in%20Muslim%20Mindanao National Statistical Coordination Board] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081118213313/http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/province.asp?provCode=157000000&provName=TAWI-TAWI&regCode=15&regName=ARMM%20-%20Autonomous%20Region%20in%20Muslim%20Mindanao |date=November 18, 2008 }} recognizes both [[Bongao]] and [[Panglima Sugala]] as capitals of the province. However, the provincial capitol is located in [[Bongao]], the ''de facto'' seat of government.</ref> | {{percent and number|440276|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1087.40|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref name="ARMMDAGovPH-TawiTawi">Autonomous Region in Muslim Mindanao, Department of Agriculture: [http://armm.da.gov.ph/dafbeta/index.php?option=com_content&view=article&id=66&Itemid=60 Tawi-Tawi] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120906050217/http://armm.da.gov.ph/dafbeta/index.php?option=com_content&view=article&id=66&Itemid=60 |date=September 6, 2012 }} (There seems to be major discrepancies among authoritative sources: 362,655 ha (NSCB 2007), 120,876 ha (NAMRIA), 1,197 km² (Department of Tourism), 999 km² (Mapcentral))</ref> | style="text-align:right;" | 405/km<sup>2</sup> (1,049/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1973|9|11|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | 203 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ZMB | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Zambales]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Olongapo]].}} | style="text-align:left;" | [[Iba, Zambales|Iba]] | {{percent and number|909932|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3830.83|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 238/km<sup>2</sup> (615/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1578|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 13 | 1 | [[List of barangays in Zambales|247]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ZAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Zamboanga del Norte]] | style="text-align:left;" | [[Dipolog]] | {{percent and number|1047455|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|7301.00|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 143/km<sup>2</sup> (372/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1952|6|6|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="10" | [[Zamboanga Peninsula|IX]] | style="border-left-width:medium;" | 25 | 2 | 691 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ZAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" | {{nowrap|[[Zamboanga del Sur]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Zamboanga City|Zamboanga]].}}}} | style="text-align:left;" | [[Pagadian]] | {{percent and number|2027902|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5914.16|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 343/km<sup>2</sup> (888/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1914|9|1|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="10" | [[Zamboanga Peninsula|IX]] | style="border-left-width:medium;" | 26 | 2 | 779 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ZSI | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Zamboanga Sibugay]] | style="text-align:left;" | [[Ipil, Zamboanga Sibugay|Ipil]] | {{percent and number|669840|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3607.75|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 186/km<sup>2</sup> (481/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|2001|2|22|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="10" | [[Zamboanga Peninsula|IX]] | style="border-left-width:medium;" | 16 | 1 | 389 |- style="background-color:#D0D0D0;" ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-00 | style="text-align:left;font-weight:bold;" | [[Metro Manila]] | style="text-align:left;" | [[Manila]]&nbsp;<sup>{{abbr|†|regional center}}</sup> | {{percent and number|13484462|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|638.55|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 21,117/km<sup>2</sup> (54,694/mi2) | — | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.2" | [[Metro Manila|NCR]]{{efn-ua|group=table|[[Metro Manila]] is included for comparison although it is ''not'' a province but an [[Regions of the Philippines|administrative region]].}} | style="border-left-width:medium;" | 1 | 16 | [[List of barangays of Metro Manila|1,706]] |} == Tarixi == === Vaqt jadvali === 1898-yilda Qoʻshma Shtatlar Filippinni Ispaniyadan sotib olgach, orollar toʻrtta ''gobiernosga'' (hukumatga) boʻlingan, ular keyinchalik provinsiya va tumanlarga boʻlingan. Amerika maʼmuriyati dastlab Ispaniya boʻlinmalarini meros qilib oladi va ularni harbiy hukumatga topshiradi. Qoʻzgʻolonlarning tinchlanishi natijasida fuqarolik hukumati asta-sekin tashkil etila boshladi. * 2001-yil 22-fevral — Plebissit 2000-yil 7-noyabrda tasdiqlangan 8973-sonli Respublika qonuni asosida Zamboanga Sibugayni Zamboanga del Surdan ajratishni maʼqulladi. * 2006-yil 28-oktabr — Plebissit 2006-yil 28-avgustda qabul qilingan 201-sonli Mindanao musulmonlari avtonomiyasi toʻgʻrisidagi qonunga binoan Sharif Kabunsuanni Maguindanaodan ajratishni maʼqulladi. * 2006-yil 2-dekabr — Plebissit 2006-yil 2-oktabrda tasdiqlangan 9355-sonli Respublika qonuni asosida Dinagat orollarini Surigao del Nortedan ajratishni maʼqulladi. * 2008-yil 18-noyabr — Oliy sud tomonidan 201-sonli MMA qonuni bekor qilinadi, Sharif Kabunsuan Maguindanao tarkibiga qaytadi. * 2010-yil 11-fevral — 9355-sonli RA Oliy sud tomonidan konstitutsiyaga zid deb topildi, Dinagat orollari Surigao del Nortening bir qismi sifatida qaytadi. * 2011-yil 30-mart — Oliy sud Dinagat orollari boʻyicha qarorini bekor qildi va yana viloyatga aylandi. * 2013-yil 28-oktabr — Plebissit 2013-yil 21-yanvarda tasdiqlangan 10360-sonli Respublika qonuni asosida Davao Gʻarbiy Davao del Surdan ajratishni maʼqulladi. * 2019-yil 8-dekabr — 2019-yil 17-aprelda tasdiqlangan 11297-sonli Respublika qonuni orqali Kompostela vodiysining nomi Davao de Oroga o‘zgartirildi. <gallery widths="200" perrow="3"> Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1880).svg|1880-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1899).svg|1899-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1908).svg|1907-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1918).svg|1918-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1935).svg|1935-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1942-1945).svg|1942-1945-yillar Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1986).svg|1986-yil Fayl:Ph regions and provinces.svg|1992-yildan hozirgacha </gallery> == Rasmiy ravishda taklif etilgan/nomi oʻzgartirilgan provinsiyalar == === Qabul qilingan qonun bilan taklif etilgan provinsiyalar === [[Fayl:Proposed_Provinces_of_the_Philippines.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Proposed_Provinces_of_the_Philippines.svg/250px-Proposed_Provinces_of_the_Philippines.svg.png|thumb|330x330px| Taklif etilgan provinsiyalarni koʻrsatadigan Filippin xaritasi]] * '''Gʻarbiy va Sharqiy Leyte''' (1923) — Leyte 1923-yil 27-martdagi ''3117-sonli qonun'' bilan ikkita yangi provinsiyaga bo‘lingan.<ref>{{Cite journal|title=Philippines-Archipelago, Region VIII (Eastern Visayas)|url=http://philippines-archipelago.com/politics/map/region_viii/eastern_visayas.html|publisher=Specific information on the division of Leyte provided by David A. Short, webmaster of Philippines-Archipelago, which was updated accordingly after indirectly obtaining a copy of the text of Act No. 3117 from the Legislative Library, House of Representatives|access-date=May 17, 2008}}</ref> Ammo boʻlinish hech qachon sodir boʻlmadi, chunki general-gubernator tomonidan u haqida hech qanday bayonot berilmagan. ** '''Sharqiy Leyte''' provinsiyasi butun Biliran provinsiyasining hozirgi hududlarini, Abuyog, Alangalang, Babatngon, Barugo, Burauen, Kalubian, Kapukan, Karigara, Dagami, Dulag, Yaro, Xaver, Julita, La munitsipalitetlarini qamrab olgan. Paz, Leyte, MakArtur, Mahaplag, Mayorga, Palo, Pastrana, San-Isidro, San-Migel, Santa-Fe, Tabango, Tabontabon, Tanauan, Tolosa, Tunga va Takloban provinsiya markazi sifatida belgilangan. ** '''Gʻarbiy Leyte''' provinsiyasi butun Janubiy Leyte provinsiyasining hozirgi hududlarini, Albuera, Bato, Xilongos, Hindang, Inopacan, Isabel, Kananga, Matag-ob, Matalom, Merida, Palompon, Villaba va boshqa munitsipalitetlarni qamrab olgan. Baybay va Ormoc shaharlari esa Gʻarbiy Leyte provinsiyasining poytaxti boʻlgan. * '''Samal''' (1969) — Samal sobiq ''provinsiyasi 5999-sonli Respublika qonuni'' bilan tuzilgan va hozirgi Samal orol bogʻi shahri hududini qamrab olgan. Biroq, sobiq provinsiya hech qachon ochilgan emas. * '''Maranaw''' (1971) — ''6406-sonli Respublika qonuni''<ref>[http://www.chanrobles.com/republicacts/republicactno6406.html Republic Act No. 6406]. Chan-Robles Law Library.</ref> sharqiy Lanao del Surdan yangi provinsiya yaratishga (hozirgi provinsiyaning birinchi kongress okrugiga toʻgʻri keladi) 1971-yil 4-oktabrda tasdiqlangan. Provinsiya tarkibiga Bubong, Ditsaan-Ramain (shu jumladan, Buadiposo-Buntong), Kapai, Lumba-Bayabao (hozirgi Maguing), Marantao, Masiu, Mulondo, Saguiaran, Piona Po, Bayabao munitsipalitetlari kiradi . Tamparan, Taraka va Vao (hozirgi Bumbaran) kiradi, yangi provinsiyaning poytaxti Maravi shahri boʻlib xizmat qiladi. 1972-yil 21-sentabrda Filippinda harbiy holat eʼlon qilinishi sababli boʻlinish hech qachon sodir boʻlmaydi, bu 1973-yilga rejalashtirilgan umumiy saylovlarni toʻxtatdi va yangi [[Filippin Konstitutsiyasi|Konstitutsiyani]] qabul qilish va Toʻrtinchi Filippin Respublikasini barpo etish uchun yoʻl ochdi. === Boshqa taklif qilingan provinsiyalar === * '''Shimoli-gʻarbiy Samar''' (2019) — Edgar Meri Sarmiento tomonidan 2019-yil 22-yanvarda Vakillar palatasiga 8824-sonli qonun loyihasi kiritilgan boʻlib, unda 9 ta munitsipalitetdan iborat poytaxti Kalbayog bo‘lgan Shimoli-G‘arbiy Samar deb nomlangan yangi provinsiyani tashkil etish to‘g‘risida aytib oʻtilgan.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Charissa Luci-Atienza |date=January 22, 2019 |title=Creation of Northwestern Samar province pushed |publisher=[[Manila Bulletin]] |url=https://mb.com.ph/2019/01/22/creation-of-northwestern-samar-province-pushed/ |access-date=May 25, 2020}}</ref> * '''Zamboanga Hermosa''' (2017) — 2017-yil 21-fevralda Vakillar palatasida 12 ta munitsipalitet va 2 ta qonun chiqaruvchi okrugdan iborat Zamboanga del Nortedan yangi provinsiya tashkil etishni nazarda tutuvchi 5040-sonli qonun loyihasi taqdim etildi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Isagani S. Amatong|sana=February 14, 2017|sarlavha=House Bill No. 5040: An Act Creating the Province of Zamboanga Hermosa from the Province of Zamboanga Del Norte|url=http://www.congress.gov.ph/legisdocs/basic_17/HB05040.pdf|kirish sanasi=March 10, 2017|ish=www.congress.gov.ph|nashriyot=Republic of the Philippines – House of Representatives}}</ref><ref>{{Cite journal|date=February 21, 2017|title=Seventeenth Congress First Regular Session 2016 – 2017|url=http://www.congress.gov.ph/legisdocs/journals_17/J73-1RS-20170221.pdf|journal=Journal of the House of Representatives|publisher=Journal Service Plenary Affairs Bureau|volume=No. 73|access-date=March 10, 2017}}</ref> === Tavsiya etilgan nomni oʻzgartirish === * Janubiy Leyte — '''Leyte del Sur''' (2017) — Palataning 6408-sonli qonun loyihasi viloyat nomini Leyte del Surga oʻzgartirishni taklif qilinadi. Qonun loyihasi 2017-yil 20-sentabrdan boshlab, 17-Kongress yakunigacha Mahalliy boshqaruv qoʻmitasida koʻrib chiqish qoldirilganligi sababli muvaffaqiyatga erishmadi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=House Bill No. 6408|url=http://www.congress.gov.ph/legisdocs/basic_17/HB06408.pdf|kirish sanasi=May 7, 2018|nashriyot=[[Congress of the Philippines]]}}</ref> == Qoʻshimcha maʼlumotlar == [[:wikivoyage:List_of_Philippine_provinces_by_population|Aholisi boʻyicha Filippin provinsiyalari roʻyxati]] Vikigidda [[:wikivoyage:List of Philippine provincial name etymologies|Filippin provinsiyalarining etimologiyalari roʻyxati]] Vikigidda [[:wikivoyage:List of Philippine provinces by Human Development Index|Inson taraqqiyoti indeksi boʻyicha Filippin provinsiyalari roʻyxati]] Vikigidda [[:wikivoyage:List of demonyms for Philippine provinces|Filippin provinsiyalari uchun iblislar roʻyxati]] Vikigidda [[:wikivoyage:ISO 3166-2:PH|ISO 3166-2: PH]] Vikigidda [[:wikivoyage:Sub-provinces of the Philippines| Filippin subprovinsiyalari, Filippindagi tugatilgan maʼmuriy boʻlinmalar guruhi]] Vikigidda == Havolalar == * [http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/default.asp Filippin standart geografik kodi Interaktiv], Milliy statistik muvofiqlashtirish kengashi * [https://psa.gov.ph/content/2010-census-population-and-housing-reveals-philippine-population-9234-million 2010 yilgi aholi va uy-joylarni roʻyxatga olish Filippin aholisini 92,34 millionni tashkil etadi], Filippin Statistika boshqarmasi, Filippin Respublikasi * [http://www.statoids.com/uph.html Filippin viloyatlari], Gwillim qonuni, Statoids.com * [https://web.archive.org/web/20110805063848/http://www.crwflags.com/fotw/flags/ph_prov.html Dunyo bayroqlari — Filippin viloyat bayroqlari] == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Filippin provinsiyalari]] [[Turkum:Filippin provinsiyalari ro'yxati]] [[Turkum:Filippin hukumat boshqaruvi]] [[Turkum:Filippin sobiq provinsiyalari]] kqfejebaiefvf47wp1gqj7up8x0tzta 2817172 2817168 2022-08-29T10:23:32Z Inosham 76987 /* Tasniflash */ wikitext text/x-wiki {{Short description|Filippinning administrativlik bo'linishi}} {{Davlat info | davlat_nomi = Filippin provinsiyalari | davlat_nomi_toʻliq = [[Filippin]] provinsiyalari | davlat_mahalliy_nomi = 81 | tasvir_bayroq = | tasvir_gerb = | tasvir_xarita = Provinces of the Philippines.svg | ramz_tipi = | ramz_tipi_maqola = | davlat_shiori = | davlat_madhiyasi = | poytaxt = | latd=00 |latm=00 |latNS=N |longd=00 |longm=00 |longEW=E | | eng_katta_shahar = | rasmiy_tillar = | eng_katta_aholi_punkt_tipi = | hukumat_turi = [[#Government|Viloyat Kengashi]] | yetakchi_mansablari = [[Regions of the Philippines|Administrativ]] va [[Autonomous regions of the Philippines|avtanom tumanlari]] | yetakchi_nomlari = | yetakchi_mansabi_1 = | yetakchi_mansabi_2 = | yetakchi_mansabi_3 = | yetakchi_mansabi_4 = | yetakchi_mansabi_5 = | yetakchi_nomi_1 = | yetakchi_nomi_2 = | yetakchi_nomi_3 = | yetakchi_nomi_4 = | yetakchi_nomi_5 = | mustaqillik_tip = | mustaqillik_nota = | mustaqillik_voqealar = | mustaqillik_voqea_1 = | mustaqillik_voqea_2 = | mustaqillik_voqea_3 = | mustaqillik_voqea_4 = | mustaqillik_voqea_5 = | mustaqillik_yillari = | mustaqillik_yili_1 = | mustaqillik_yili_2 = | mustaqillik_yili_3 = | mustaqillik_yili_4 = | mustaqillik_yili_5 = | yevropa_ittifoqi_yili = | maydon = | maydon_oʻrin = {{convert|219.01|-|17,030.75|sqkm|sqmi|abbr=on}} | maydon_suv = | aholi = | aholi_roʻyxat_yil = | aholi_oʻrin = | aholi_zichlik = 17,246-4,632,359 | aholi_zichlik_oʻrin = | YIM_XQT = | YIM_XQT_yil = 2020 | YIM_XQT_oʻrin = | YIM_XQT_jon_boshiga = | YIM_XQT_jon_boshiga_oʻrin = | YIM_nominal = | YIM_nominal_yil = | YIM_nominal_oʻrin = | YIM_nominal_jon_boshiga = | YIM_nominal_jon_boshiga_oʻrin = | pul_birligi = | pul_birligi_kod = | pul_birligi_havol = | vaqt_mintaqasi = | vaqt_utc = | vaqt_mintaqasi_dst = | vaqt_utc_dst = | dst_nota = | internet_domeni = | internet_domeni = | telefon prefiksi = | qisqartma = | havolalar = }} [[Filippin|Filippinda]] '''provinsiyalar''' ([[Filippin|Filippincha]]: ''lalawigan'') siyosiy va maʼmuriy boʻlinmalardan biridir. Hozirgi vaqtda Filippinda 81 ta provinsiya mavjud boʻlib, ular qoʻshimcha [[Filippindagi shaharlar|shaharlar]] va qishloqlarga boʻlingan. Mahalliy hokimiyat boʻlinmalari, shuningdek, [[Filippindagi shaharlar|shaharlar]] ham har qanday viloyat hukumatidan mustaqildir. Har bir provinsiya Sangguniang Panlalawigan deb nomlangan [[Qonun chiqaruvchi hokimiyat|qonun chiqaruvchi organ]] va [[gubernator]] tomonidan boshqariladi. Provinsiyalar geografik, madaniy va etnologik xususiyatlariga koʻra oʻn yetti mintaqaga boʻlingan. Ushbu mintaqalarning oʻn uchtasi shimoldan janubga raqamlar bilan, Milliy poytaxt mintaqasi, Kordilyera maʼmuriy hududi, janubi-gʻarbiy Tagalog viloyati va Muslim Mindanaodagi Bangsamoro avtonom viloyati faqat qisqartmalar bilan belgilangan. == Boshqaruv hokimiyati == Provinsiya boshqaruvi respublika tarkibidagi boshqa provinsiyalardan avtonomdir. Har bir provinsiya hokimiyatning ikkita asosiy saylangan tarmoqlari: ijro etuvchi va qonun chiqaruvchi hokimiyat tomonidan boshqariladi. Sud ishlari viloyat boshqaruvidan ajratilgan boʻlib, Filippin Oliy sudi tomonidan boshqariladi. Har bir provinsiyada Mintaqaviy sudning kamida bitta boʻlimi mavjud. === Ijro etuvchi hokimiyati === Viloyat gubernatori har bir provinsiyaning bosh ijrochi va rahbari hisoblanadi va uch yil muddatga saylanadi. Uch yil ketma-ket u maʼmuriyat, muhandislik, axborot, yuridik va gʻaznachilik idorasini oʻz ichiga olgan har bir provinsiya boʻlimining direktorlarini tayinlaydi. === Qonun chiqaruvchi hokimiyati === Provinsiyaning qonun chiqaruvchi organi boʻlgan ''Sangguniang Panlalawigan'' ('''oʻzbekcha''': ''"Viloyat kengashi"'') uchun vitse-gubernator prezident vazifasini bajaradi. Har bir viloyat kengashi provinsiya tumanlaridan muntazam saylanadigan ''lavozimli'' aʼzolardan iborat. Har bir provinsiyaga ajratilgan muntazam saylanadigan VK aʼzolarining soni uning daromad toifasiga qarab belgilanadi. Birinchi va ikkinchi darajali provinsiyalar oʻnta doimiy VK aʼzolari bilan taʼminlanadi; uchinchi va toʻrtinchi darajali provinsiyalarda sakkizta, beshinchi va oltinchi darajali provinsiyalarda oltita boʻladi. Har bir VKda Barangay Kapitanlari Assotsiatsiyasi (BKA), Filippin Maslahatchilar Ligasi (FML) va ''Sangguniang Kabataan'' (oʻzbekcha: „Yoshlar Kengashi“) ning tegishli mahalliy prezidentlariga berilgan lavozimli aʼzolari uchun oʻrindiqlar ajratilgan. Gubernator oʻrinbosari va VKning doimiy aʼzolari provinsiyadagi ovoz beruvchilar tomonidan saylanadi. ''Lavozimli'' aʼzolar tegishli tashkilotlarning aʼzolari tomonidan saylanadi. === Boshqaruvning boshqa darajalari bilan aloqasi === ==== Shaharlar va munitsipalitetlar ==== === Tasniflash === [[Fayl:Philippine_provinces_by_income_classification.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Philippine_provinces_by_income_classification.svg/170px-Philippine_provinces_by_income_classification.svg.png|thumb|247x247px| Daromadlar tasnifi asosida provinsiyalar.]] Provinsiyalar oʻtgan 4 kalendar yiliga asoslanib, oʻrtacha yillik daromad boʻyicha tasniflanadi. 2008-yil 29-iyuldan boshlab, shaharlar uchun daromad tasniflari:<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Archived copy|url=http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/articles/DepOrderReclass.pdf|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160304083823/http://nscb.gov.ph/activestats/psgc/articles/DepOrderReclass.pdf|arxivsana=March 4, 2016|kirish sanasi=September 29, 2014}}</ref> [yangilanishi kerak] {| class="wikitable plainrowheaders" ! scope="col" |Sinf ! scope="col" | Oʻrtacha yillik daromad |- ! scope="row" | Birinchi | ₱ 450 million va undan ortiq |- ! scope="row" | Ikkinchi | ₱ 360 million va undan koʻp, lekin ₱ 450 milliondan kam |- ! scope="row" | Uchinchi | ₱ 270 million va undan ortiq, lekin ₱ 360 milliondan kam |- ! scope="row" | Toʻrtinchi | ₱ 180 million va undan koʻp, lekin ₱ 270 milliondan kam |- ! scope="row" | Beshinchi | ₱ 90 million va undan ortiq, lekin ₱ 180 milliondan kam |- ! scope="row" | Oltinchi | ₱ 90 milliondan past |} Provinsiyaning daromad toifasi uning Viloyat Kengashi aʼzoligi hajmini, shuningdek, maʼlum narsalarga qancha sarflashi yoki maʼlum vositalar orqali sotib olishi mumkinligini belgilaydi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=R.A. 7160|url=https://lawphil.net/statutes/repacts/ra1991/ra_7160_1991.html|ish=lawphil.net|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160503071511/http://www.lawphil.net/statutes/repacts/ra1991/ra_7160_1991.html|arxivsana=May 3, 2016}}</ref> == Roʻyxati == === Sobiq provinsiyalari === * Manila (1901-yilgacha) — Rizal tarkibiga kiritilgan; Manila atrofidagi qismlar keyinchalik hozirgi Manila metrosini tashkil qilish uchun birlashtirilgan. * Lepanto-Bontok (1902-1908) — Togʻli provinsiya tarkibiga kiritilgan. * Moro viloyati (1903-1913) — Yetti viloyatdan tashkil topgan boʻlib, Mindanao va Sulu departamentiga aylantirilgan. Hozirda Mindanaodagi bir nechta mintaqalarning bir qismini egallaydi. * Ambos Camarines (1901-1908) — Camarines Norte va Camarines Surga boʻlingan, garchi ''2809-sonli qonunning'' matni Camarines Norte ''Ambos Camarinesdan'' yaratilganligini bildirsa-da, qolgan qismi Camarines Sur deb oʻzgartirilgan. Camarines Sur provinsiyasi oʻz poytaxti Nueva Caceresni saqlab qolgan. * Misamis (1901-1939) — Gʻarbiy Misamis va Sharqiy Misamisga boʻlingan. Misamis Oriental Kagayan provinsiyasining poytaxtini saqlab qolgan. * Mindoro (1902-1950) — Gʻarbiy Mindoro va Sharqiy Mindoroga boʻlinadi. Sharqiy Mindoro Kalapan provinsiyasi markazini saqlab qolgan. * Zamboanga (1914-1952) — Zamboanga del Norte va Zamboanga del Surga boʻlingan. Uning poytaxti Pagadiyada boʻlib, Zamboanga Sibugay, keyinchalik Zamboanga del Surdan yaratiladi. * Lanao (1914-1959) — Lanao del Norte va Lanao del Surga boʻlingan. Lanao del Sur provinsiya markazi Dansalan (hozirgi Maravi)ni saqlab qolgan. * Surigao (1901-1967) — Surigao del Norte va Surigao del Surga boʻlingan. Surigao del Norte Surigao shahrining provinsiya markazini va provinsiya muhrini saqlab qolgan. Dinagat orollari provinsiyasi keyinchalik Surigao del Nortedan tashkil topgan. * Davao (1914-1967; 1972-1998) — Davao del Norte, Davao del Sur va Sharqiy Davaoga boʻlingan. Davao del Norte 1972-yildan 1998-yilgacha Davao nomi bilan tanilgan, keyinchalik Davao provinsiyasidan Compostela vodiysi (hozirgi Davao de Oro) tashkil etilgan. Gʻarbiy Davao keyinchalik Davao del Surdan yaratilgan. * Agusan (1907-1967) — Agusan del Norte va Agusan del Surga boʻlingan. Agusan del Norte sobiq provinsiya poytaxti Butuanni saqlab qolgan. Provinsiya poytaxti rasman 2000-yilda Cabadbaranga koʻchirilgan, ammo provinsiya hukumati xizmat va vazifalari hali toʻliq yangi poytaxtga oʻtkazilmagan. * Negros del Norte (1985-1986) — ''Batas Pambansa Blg. 885'', <ref name="ndn">{{Veb manbasi|muallif=Firm|ism=Ronald Echalas Diaz, Chan Robles & Associates Law|sarlavha=PHILIPPINE LAWS, STATUTES AND CODES – CHAN ROBLES VIRTUAL LAW LIBRARY|url=http://www.chanrobles.com/bataspambansa/bataspambansablg885.html|ish=www.chanrobles.com}}</ref> Negros Occidentalning shimoliy qismidan yangi provinsiya yaratgan, 1986-yil 3-yanvarda boʻlib oʻtgan qonunni ratifikatsiya qilish bilan 1985-yil 23-dekabrda kuchga kirdiradi. Provinsiya tarkibiga hozirgi Kadis (poytaxt boʻlib xizmat qilishi kerak), Eskalante, Sagay, San-Karlos, Silay va Viktoriya shaharlari, shuningdek, Kalatrava, Enrike B. Magalona, Manapla, Salvador Benedikto va Toboso munitsipalitetlari kiradi. Saylovchilar ''Batas Pambansa Blgni ratifikatsiya qilganiga qaramay. 885'' -sonli 1986-yil 11-iyulda Oliy sud qonunni va provinsiyani oʻz kuchini yoʻqotgan deb eʼlon qildi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=G.R. No. 73155|url=https://lawphil.net/judjuris/juri1986/jul1986/gr_73155_1986.html|ish=lawphil.net}}</ref> * Kalinga-Apayao (1966-1995) — Apayao va Kalingaga boʻlingan. Kalinga provinsiya markazi Tabukni saqlab qolgan. * Sharif Kabunsuan (2006-2008) — ''9054-sonli Respublika qonuni'' musulmon Mindanaodagi avtonom rayonga vakolatlarini kengaytirdi, ayniqsa, viloyatlar tashkil etish imkoniyatini berdi (VI-modda, 19-boʻlim). Shunga asoslanib, ARMM mintaqaviy qonunchilik assambleyasi 2006-yil 28-avgustda ''201-sonli Mindanao musulmonlari avtonomiyasi to‘g‘risidagi qonunni'' qabul qildi. Qonun Maguindanaoning birinchi kongress okrugidagi(Kotabato shahridan tashqari) barcha munitsipalitetlarni oʻz ichiga olgan, poytaxti Datu Odin Sinsuatda joylashgan yangi viloyatni yaratadi. Provinsiya 2006-yil 28-oktabrda koʻpchilik ovoz bilan tasdiqlangan.<ref>[http://sc.judiciary.gov.ph/jurisprudence/2008/july2008/177597.htm G.R. No. 177597 — Sema v. COMELEC and Dilangalen], Supreme Court of the Philippines.</ref>  {{anchor|List of provinces}} {| class="wikitable sortable plainrowheaders toptextcells" style="table-layout:fixed;text-align:center;font-size:90%;line-height:1.50em;width=100%;" |- ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | [[ISO 3166-2:PH|ISO]]<ref>{{Cite web |date=June 30, 2010 |title=ISO 3166-2 Newsletter: Changes in the list of subdivision names and code elements |url=http://www.iso.org/iso/iso_3166-2_newsletter_ii-2_2010-06-30.pdf |access-date=January 19, 2015 |website=ISO ([[International Organization for Standardization]]) |pages=56–58}}</ref> ! scope="col" style="border-bottom:none;width:13em;" class="unsortable" | Provinsiya ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Poytaxti ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" colspan="2" | {{abbr|Aholisi|Population. Figures include cities independent from provinces.}}<ref>{{Cite web |date=May 19, 2016 |title=2020 Census of Population and Housing (2020 CPH) Population Counts Declared Official by the President |url=https://psa.gov.ph/content/2020-census-population-and-housing-2020-cph-population-counts-declared-official-president |access-date=July 18, 2022 |website=2020 Census of Population |publisher=Philippine Statistics Authority}}</ref> ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | {{abbr|Maydoni|Land area. Figures include cities independent from provinces.}}<ref name="nscb">{{Cite web |title=List of Provinces |url=http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/listprov.asp |archive-url=https://web.archive.org/web/20160419000512/http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/listprov.asp |archive-date=April 19, 2016 |access-date=May 14, 2014 |website=PSGC Interactive |publisher=National Statistical Coordination Board |location=Makati, Philippines}}</ref> ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Aholi zichligi ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Topilgan sanasi{{efn-ua|group=table|Dates could refer to provincehood as established during the [[History of the Philippines (1521–1898)|Spanish period]], [[History of the Philippines (1898–1946)|American period]], or through ''[[Republic Act]]s''.}} ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Orol guruhlari ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Tuman qismi ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" colspan=3 | Umumiy Mahalliy Hokimiyati |-style="border-bottom:double gray;" ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-style:hidden hidden solid solid;" class="unsortable" | {{abbr|%|National population share as of 2020}} ! scope="col" style="border-style:hidden solid solid hidden;" | {{small|(2020)}} ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-style:hidden hidden solid solid;" data-sort-type="number" | Munisipalitlar soni ! scope="col" style="border-style:hidden hidden solid hidden;" data-sort-type="number" | Shahar ! scope="col" style="border-style:hidden solid solid hidden;" data-sort-type="number" | Mustaqil provinsiyalar soni |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ABR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Abra (province)|Abra]] | style="text-align:left;" | [[Bangued, Abra|Bangued]] | {{percent and number|250985|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4165.25|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 60/km<sup>2</sup> (156/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1846-yil{{dts|1846|abbr=on|format=yil}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 27 | — | [[List of barangays in Abra|303]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-AGN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Agusan del Norte]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent city of [[Butuan]].}} | style="text-align:left;" | [[Cabadbaran]]{{efn-lr|group=note|Cabadbaran has been made the official capital of the province, as per Republic Act No. 8811. However, the seat of the provincial government is still in the process of being transferred from [[Butuan]], where the provincial government still holds office.}}<ref name="RA8811">{{cite act| type = Republic Act| number = 8811| date = August 16, 2000| url = http://www.congress.gov.ph/download/ra_11/RA08811.pdf| url-status = dead| archive-url = https://web.archive.org/web/20160303213103/http://www.congress.gov.ph/download/ra_11/RA08811.pdf| archive-date = March 3, 2016}}</ref> | {{percent and number|760413|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3546.86|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 214/km<sup>2</sup> (555/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1907-yil 20-sentabr | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 10 | 2 | 253 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-AGS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Agusan del Sur]] | style="text-align:left;" | [[Prosperidad, Agusan del Sur|Prosperidad]] | {{percent and number|739367|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|9989.52|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 74/km<sup>2</sup> (192/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1970-yil 1-yanvar | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 13 | 1 | 314 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-AKL | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Aklan]] | style="text-align:left;" | [[Kalibo, Aklan|Kalibo]] | {{percent and number|615475|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1821.42|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 338/km<sup>2</sup> (875/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1956-yil 8-noyabr<ref>{{Cite web |title=Proclamation No. 290, s. 1956 |url=https://www.officialgazette.gov.ph/1956/04/28/proclamation-no-290-s-1956/ |access-date=February 22, 2016 |website=GOVPH}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | — | 327 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ALB | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Albay]] | style="text-align:left;" | [[Legazpi, Albay|Legazpi]] | {{percent and number|1374768|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2575.77|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 534/km<sup>2</sup> (1,382/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1574-yil 3-aprel<br /><ref>{{Cite web |title=Albay celebrates 439th Foundation Day |url=http://balita.ph/2013/04/04/albay-celebrates-439th-foundation-day/ |access-date=October 14, 2015 |publisher=balita-dot-ph}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 15 | 3 | 720 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ANT | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Antique (province)|Antique]] | style="text-align:left;" | [[San Jose de Buenavista, Antique|San Jose de Buenavista]] | {{percent and number|612974|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2729.17|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 225/km<sup>2</sup> (582/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1917-yil 10-mart | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 18 | — | 590 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-APA | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Apayao]] | style="text-align:left;" | [[Kabugao, Apayao|Kabugao]]{{efn-lr|group=note|The province maintains another government center in [[Luna, Apayao|Luna]], where many national and provincial agencies now hold office.<ref>{{Cite web |title=Apayao gov't center established in Luna |url=http://www.pia.gov.ph/default.asp?m=12&sec=reader&rp=9&fi=p080822.htm&no=80&date=08/22/2008 |publisher=Philippine Information Agency}}{{dead link|date=April 2016}}</ref>}} | {{percent and number|124366|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4413.35|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 28/km<sup>2</sup> (73/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1995-yil 14-fevral | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 7 | — | [[List of barangays in Apayao|133]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-AUR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Aurora (province)|Aurora]] | style="text-align:left;" | [[Baler, Aurora|Baler]] | {{percent and number|235750|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3147.32|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 75/km<sup>2</sup> (194/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1979-yil 13-avgust | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 8 | — | [[List of barangays in Aurora|151]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Basilan]]{{efn-lr|group=note|Figures include the city of [[Isabela, Basilan|Isabela]].}} | style="text-align:left;" | [[Lamitan]]<ref>{{Cite web |title=Archived copy |url=http://www.philstar.com:8080/nation/2016/07/09/1601139/basilan-starts-construction-new-provincial-govt-center |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170811110041/http://www.philstar.com:8080/nation/2016/07/09/1601139/basilan-starts-construction-new-provincial-govt-center |archive-date=August 11, 2017 |access-date=May 14, 2017}}</ref> | {{percent and number|556586|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1327.23|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref>Bangsamoro Development Plan: [http://bangsamorodevelopment.org/wp-content/uploads/2015/05/CHAPTER-10_BDP-Integrative-Report.pdf Environment and Natural Resources] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304141740/http://bangsamorodevelopment.org/wp-content/uploads/2015/05/CHAPTER-10_BDP-Integrative-Report.pdf |date=March 4, 2016 }}</ref> | style="text-align:right;" | 419/km<sup>2</sup> (1,086/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1973-yil 27-dekabr | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | 2 | 255 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Bataan]] | style="text-align:left;" | [[Balanga, Bataan|Balanga]] | {{percent and number|853373|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1372.98|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 622/km<sup>2</sup> (1,610/mi2) | style="text-align:right;" | 1754-yil | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | 1 | 237 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BTN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Batanes]] | style="text-align:left;" | [[Basco, Batanes|Basco]] | {{percent and number|18831|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|219.01|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 86/km<sup>2</sup> (223/mi2) | style="text-align:right;" | 1783-yil 26-iyun<br/><ref>{{Cite web |title=The Batanes Islands |url=http://ncca.gov.ph/subcommissions/subcommission-on-cultural-communities-and-traditional-arts-sccta/northern-cultural-communities/the-batanes-islands/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304000337/http://ncca.gov.ph/subcommissions/subcommission-on-cultural-communities-and-traditional-arts-sccta/northern-cultural-communities/the-batanes-islands/ |archive-date=March 4, 2016 |access-date=October 14, 2015 |publisher=National Commission on Culture and the Arts}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 6 | — | [[List of barangays in Batanes|29]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BTG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Batangas]] | style="text-align:left;" | [[Batangas City]] | {{percent and number|2908494|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3119.72|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 932/km<sup>2</sup> (2,415/mi2) | style="text-align:right;" | 1581-yil 8-dekabr | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 30 | 4 | 1,078 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BEN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Benguet]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent city of [[Baguio]].}} | style="text-align:left;" | [[La Trinidad, Benguet|La Trinidad]] | {{percent and number|827041|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2826.59|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 293/km<sup>2</sup> (758/mi2) | style="text-align:right;" | 1966-yil 16-iyun | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 13 | 1 | [[List of barangays in Benguet|269]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BIL | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Biliran]] | style="text-align:left;" | [[Naval, Biliran|Naval]] | {{percent and number|179312|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|536.01|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 335/km<sup>2</sup> (866/mi2) | style="text-align:right;" | 1992-yil 11-may | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 8 | — | 132 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BOH | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Bohol]] | style="text-align:left;" | [[Tagbilaran]] | {{percent and number|1394329|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4820.95|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 289/km<sup>2</sup> (749/mi2) | style="text-align:right;" | 1854-yil 22-iyul<br /><ref>{{Cite web |title=No work on Monday, July 23, in observance of Bohol Day |url=http://www.theboholstandard.com/fpage.php?issue=272&s1=4651&s2=4653 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151222111109/http://www.theboholstandard.com/fpage.php?issue=272&s1=4651&s2=4653 |archive-date=December 22, 2015 |access-date=December 18, 2015 |publisher=The Bohol Standard}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="08" | [[Central Visayas|VII]] | style="border-left-width:medium;" | 47 | 1 | 1,109 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BUK | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Bukidnon]] | style="text-align:left;" | [[Malaybalay]] | {{percent and number|1541308|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|10498.59|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 147/km<sup>2</sup> (380/mi2) | style="text-align:right;" | 1917-yil 10-mart | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 20 | 2 | 464 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BUL | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Bulacan]] | style="text-align:left;" | [[Malolos]] | {{percent and number|3708890|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2796.10|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 1,326/km<sup>2</sup> (3,435/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1578|8|15|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 21 | 3 | 569 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Cagayan]] | style="text-align:left;" | [[Tuguegarao]] | {{percent and number|1268603|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|9295.75|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 136/km<sup>2</sup> (353/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1583|06|29|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="CagayanGovPH">{{Cite web |title=Festivals |url=http://www.cagayan.gov.ph/index.php/tourism/festivals |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160131083736/http://www.cagayan.gov.ph/index.php/tourism/festivals |archive-date=January 31, 2016 |access-date=December 18, 2015 |publisher=Official Website of the Provincial Government of Cagayan}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 28 | 1 | [[List of barangays in Cagayan|820]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Camarines Norte]] | style="text-align:left;" | [[Daet, Camarines Norte|Daet]] | {{percent and number|629699|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2320.07|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 271/km<sup>2</sup> (703/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1920|4|15|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="Inquirer-CamNorte">{{Cite news |title=Camarines Norte holds Bantayog fest |language=fil |newspaper=Philippine Daily Inquirer |url=http://lifestyle.inquirer.net/98993/camarines-norte-holds-bantayog-fest |access-date=December 31, 2015}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 12 | — | 282 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Camarines Sur]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent city of [[Naga, Camarines Sur|Naga]].}} | style="text-align:left;" | [[Pili, Camarines Sur|Pili]] | {{percent and number|2068244|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5497.03|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 376/km<sup>2</sup> (974/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1579|5|27|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="PIAGovPH-CamSur">{{Cite web |last=Abad |first=Danilo |title=Kaogma 2015 isasagawa sa Camarines Sur |url=http://news.pia.gov.ph/article/view/851431675631/kaogma-2015-isasagawa-sa-camarines-sur |access-date=December 31, 2015 |website=Philippine Information Agency}}{{Dead link|date=August 2018 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 35 | 2 | 1,063 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAM | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Camiguin]] | style="text-align:left;" | [[Mambajao, Camiguin|Mambajao]] | {{percent and number|92808|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|237.95|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 390/km<sup>2</sup> (1,010/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1966|6|18|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 5 | — | 58 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAP | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Capiz]] | style="text-align:left;" | [[Roxas, Capiz|Roxas]] | {{percent and number|804952|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2594.64|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 310/km<sup>2</sup> (804/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1917|3|10|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 16 | 1 | 473 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAT | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Catanduanes]] | style="text-align:left;" | [[Virac, Catanduanes|Virac]] | {{percent and number|271879|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1492.16|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 182/km<sup>2</sup> (472/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1945|9|26|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | 315 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAV | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Cavite]] | style="text-align:left;" | [[Imus]]<ref name="CaviteGovPH">The provincial government of Cavite makes it clear that [[Imus]] is the provincial capital, while the seat of the provincial government is [[Trece Martires]]. [http://cavite.gov.ph/index.php?option=com_content&view=article&id=269&Itemid=175 Official Website of the Province of Cavite — Quick Facts] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111007101545/http://cavite.gov.ph/index.php?option=com_content&view=article&id=269&Itemid=175 |date=October 7, 2011 }} [http://www.mb.com.ph/articles/206024/imus-capital-cavite-maliksi Imus is capital of Cavite — Maliksi]</ref> | {{percent and number|4344829|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1574.17|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 2,760/km<sup>2</sup> (7,149/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1614|3|10|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="census">Census of the Philippine Islands (1920). [https://archive.org/details/bub_gb_BZ8wAQAAIAAJ/page/n153 „Census of the Philippine Islands Vol. I, 1918“], pg. 132. Bureau of Printing, Manila.</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 16 | 7 | 829 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CEB | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Cebu]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent cities of [[Cebu City|Cebu]], [[Lapu-Lapu, Philippines|Lapu-Lapu]] and [[Mandaue]].}} | style="text-align:left;" | [[Cebu City]]<ref name="huc">Because the provincial government holds office within an [[Cities of the Philippines#Independent cities|independent city]], in effect the province maintains the seat of its government outside its jurisdiction.</ref> | {{percent and number|5151274|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5342.00|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 964/km<sup>2</sup> (2,498/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1565|4|27|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="08" | [[Central Visayas|VII]] | style="border-left-width:medium;" | 44 | 9 | 1,203 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NCO | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Cotabato]] | style="text-align:left;" | [[Kidapawan]] | {{percent and number|1275185|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|9008.90|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 142/km<sup>2</sup> (367/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1914|9|1|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="PhilStar-Cotabato">{{Cite news |last=Unson |first=John |title=North Cotabato set for Kalivungan fest, 101st anniversary |work=[[The Philippine Star]] |url=http://www.philstar.com/nation/2015/08/31/1494386/north-cotabato-set-kalivungan-fest-101st-anniversary |access-date=October 14, 2015}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="13" | [[Soccsksargen|XII]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | 1 | 543 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | {{nowrap|PH-COM}} | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao de Oro]] | style="text-align:left;" | [[Nabunturan]] | {{percent and number|767547|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4479.77|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 171/km<sup>2</sup> (444/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1998|1|31|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | 237 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DAV | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao del Norte]] | style="text-align:left;" | [[Tagum]] | {{percent and number|1125057|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3426.97|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 328/km<sup>2</sup> (850/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1967|5|8|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 8 | 3 | 223 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao del Sur]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent city of [[Davao City|Davao]].}} | style="text-align:left;" | [[Digos]] | {{percent and number|2457430|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4607.59|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 533/km<sup>2</sup> (1,381/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1914|9|1|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 9 | 2 | 414 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DVO | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao Occidental]] | style="text-align:left;" | [[Malita]] | {{percent and number|317159|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2163.45|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 147/km<sup>2</sup> (380/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|2013|10|28|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 5 | — | 105 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DAO | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao Oriental]] | style="text-align:left;" | [[Mati, Davao Oriental|Mati]] | {{percent and number|576343|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5679.64|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 101/km<sup>2</sup> (263/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1967|5|8|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 10 | 1 | 183 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DIN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Dinagat Islands]] | style="text-align:left;" | [[San Jose, Dinagat Islands|San Jose]] | {{percent and number|128117|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1036.34|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 124/km<sup>2</sup> (320/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|2006|12|2|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 7 | — | 100 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-EAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Eastern Samar]] | style="text-align:left;" | [[Borongan]] | {{percent and number|477168|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4660.47|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 102/km<sup>2</sup> (265/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1965|6|19|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 22 | 1 | 597 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-GUI | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Guimaras]] | style="text-align:left;" | [[Jordan, Guimaras|Jordan]] | {{percent and number|187842|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|604.57|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 311/km<sup>2</sup> (805/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1992|5|22|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 5 | — | 98 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-IFU | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Ifugao]] | style="text-align:left;" | [[Lagawe, Ifugao|Lagawe]] | {{percent and number|207498|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2628.21|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 79/km<sup>2</sup> (204/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1966|6|18|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | [[List of barangays in Ifugao|176]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ILN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Ilocos Norte]] | style="text-align:left;" | [[Laoag]] | {{percent and number|609588|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3467.89|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 176/km<sup>2</sup> (455/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1818|2|2|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="01" | [[Ilocos Region|I]] | style="border-left-width:medium;" | 21 | 2 | [[List of barangays in Ilocos Norte|559]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ILS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Ilocos Sur]] | style="text-align:left;" | [[Vigan]] | {{percent and number|706009|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2596.00|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 272/km<sup>2</sup> (704/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1572|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="01" | [[Ilocos Region|I]] | style="border-left-width:medium;" | 32 | 2 | [[List of barangays in Ilocos Sur|768]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ILI | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Iloilo]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Iloilo City|Iloilo]].}} | style="text-align:left;" | [[Iloilo City]]<ref name="huc" /> | {{percent and number|2509525|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5079.17|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 494/km<sup>2</sup> (1,280/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1566|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 42 | 2 | 1,901 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ISA | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Isabela (province)|Isabela]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Santiago, Isabela|Santiago]].}} | style="text-align:left;" | [[Ilagan]] | {{percent and number|1697050|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|12414.93|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 137/km<sup>2</sup> (354/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1856|5|1|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 34 | 3 | [[List of barangays in Isabela|1,055]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-KAL | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Kalinga (province)|Kalinga]] | style="text-align:left;" | [[Tabuk, Philippines|Tabuk]] | {{percent and number|229570|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3231.25|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 71/km<sup>2</sup> (184/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1966|6|18|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 7 | 1 | [[List of barangays in Kalinga|153]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LUN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[La Union]] | style="text-align:left;" | [[San Fernando, La Union|San Fernando]] | {{percent and number|822352|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1497.70|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 549/km<sup>2</sup> (1,422/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1850|3|2|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="01" | [[Ilocos Region|I]] | style="border-left-width:medium;" | 19 | 1 | [[List of barangays in La Union|576]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LAG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Laguna (province)|Laguna]] | style="text-align:left;" | [[Santa Cruz, Laguna|Santa Cruz]] | {{percent and number|3382193|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1917.85|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 1,764/km<sup>2</sup> (4,568/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1571|7|28|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 24 | 6 | 674 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Lanao del Norte]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Iligan]].}} | style="text-align:left;" | [[Tubod, Lanao del Norte|Tubod]] | {{percent and number|1086017|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4159.94|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 261/km<sup>2</sup> (676/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1959|7|4|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 22 | 1 | 506 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Lanao del Sur]] | style="text-align:left;" | [[Marawi]] | {{percent and number|1195518|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3872.89|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref name="ARMMDAGovPH-LanaodelSur">Autonomous Region in Muslim Mindanao, Department of Agriculture: [http://armm.da.gov.ph/dafbeta/index.php?option=com_content&view=article&id=64&Itemid=59 Lanao del Sur] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150119204151/http://armm.da.gov.ph/dafbeta/index.php?option=com_content&view=article&id=64&Itemid=59 |date=January 19, 2015 }} (The value given at NSCB is unreasonable and must be assumed as erroneous, see [[Talk:Lanao del Sur#Area]].)</ref> | style="text-align:right;" | 309/km<sup>2</sup> (800/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1914|9|1|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 39 | 1 | 1,159 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LEY | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Leyte (province)|Leyte]]{{efn-lr|Figures include the independent cities of [[Ormoc]] and [[Tacloban]].}} | style="text-align:left;" | [[Tacloban]]<ref name="huc" /> | {{percent and number|2028728|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|6515.05|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 311/km<sup>2</sup> (806/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1735|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 40 | 3 | 1,641 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MAG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Maguindanao]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Cotabato City|Cotabato]].}} | style="text-align:left;" | [[Buluan, Maguindanao|Buluan]] | {{percent and number|1667258|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|6146.53|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref name="MaguindanaoGovPH">Provincial Government of Maguindanao: [http://www.maguindanao.gov.ph/index.php?option=com_k2&view=item&layout=item&id=41&Itemid=93 Brief Profile] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140528054043/http://maguindanao.gov.ph/index.php?option=com_k2&view=item&layout=item&id=41&Itemid=93 |date=May 28, 2014 }} (There seems to be major discrepancies among authoritative sources: 972,904 ha (NSCB); 6,565 km² (Historical Dictionary of the Philippines); 5,176.1 km² (NAMRIA))</ref> | style="text-align:right;" | 271/km<sup>2</sup> (703/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1973|11|22|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 36 | 1 | 545 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MAD | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Marinduque]] | style="text-align:left;" | [[Boac, Marinduque|Boac]] | {{percent and number|239207|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|952.58|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 251/km<sup>2</sup> (650/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1920|2|21|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 6 | — | 218 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Masbate]] | style="text-align:left;" | [[Masbate City]] | {{percent and number|908920|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4151.78|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 219/km<sup>2</sup> (567/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1901|3|18|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="PCOOGovPH-Masbate">{{Cite web |title=President Aquino declares March 18 as special non-working day in Masbate in commemoration of 112th Foundation Day |url=http://www.pcoo.gov.ph/archives2013/mar08.htm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130806185717/http://pcoo.gov.ph/archives2013/mar08.htm |archive-date=August 6, 2013 |access-date=January 1, 2016 |publisher=Presidential Communications Operations Office}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 20 | 1 | 550 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MSC | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Misamis Occidental]] | style="text-align:left;" | [[Oroquieta]] | {{percent and number|617333|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2055.22|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 300/km<sup>2</sup> (778/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1929|11|8|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 14 | 3 | 490 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MSR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Misamis Oriental]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Cagayan de Oro]].}} | style="text-align:left;" | [[Cagayan de Oro]]<ref name="huc" /> | {{percent and number|1685302|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3544.32|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 475/km<sup>2</sup> (1,232/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1901|5|15|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 23 | 3 | 504 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MOU | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Mountain Province]] | style="text-align:left;" | [[Bontoc, Mountain Province|Bontoc]] | {{percent and number|158200|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2157.38|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 73/km<sup>2</sup> (190/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1846|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 10 | — | [[List of barangays in Mountain Province|144]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NEC | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Negros Occidental]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Bacolod]].}} | style="text-align:left;" | [[Bacolod]]<ref name="huc" /> | {{percent and number|3223955|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|7965.21|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 405/km<sup>2</sup> (1,048/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1890|1|1|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="History of Negros Occidental">{{Cite web |title=History of Negros Occidental |url=http://www.negros-occ.gov.ph/about-negros-occidental/history-of-negros-occidental |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20181020110452/http://www.negros-occ.gov.ph/about-negros-occidental/history-of-negros-occidental |archive-date=October 20, 2018 |access-date=January 18, 2019 |publisher=Official Website of the Provincial Government of Negros Occidental}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 19 | 13 | 662 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NER | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Negros Oriental]] | style="text-align:left;" | [[Dumaguete]] | {{percent and number|1432990|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5385.53|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 266/km<sup>2</sup> (689/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1890|1|1|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="History of Negros Oriental">{{Cite web |title=History of Negros Oriental |url=http://www.negor.gov.ph/index.php/history |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170215200106/http://www.negor.gov.ph/index.php/history |archive-date=February 15, 2017 |publisher=Official Website of the Provincial Government of Negros Oriental}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="08" | [[Central Visayas|VII]] | style="border-left-width:medium;" | 20 | 6 | 557 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NSA | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Northern Samar]] | style="text-align:left;" | [[Catarman, Northern Samar|Catarman]] | {{percent and number|639186|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3692.93|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 173/km<sup>2</sup> (448/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1965|6|19|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 24 | — | 569 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NUE | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Nueva Ecija]] | style="text-align:left;" | [[Palayan]]{{efn-lr|The provincial government still uses and maintains facilities in the former capital, [[Cabanatuan]].}} | {{percent and number|2310134|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5751.33|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 402/km<sup>2</sup> (1,040/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1801|4|25|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite news |title=N. Ecija founding date April 25, not Sept. 2 |newspaper=Philippine Daily Inquirer |url=http://newsinfo.inquirer.net/781442/n-ecija-founding-date-april-25-not-sept-2 |access-date=June 17, 2016}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 27 | 5 | 849 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NUV | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Nueva Vizcaya]] | style="text-align:left;" | [[Bayombong, Nueva Vizcaya|Bayombong]] | {{percent and number|497432|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3975.67|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 125/km<sup>2</sup> (324/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1839|5|24|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="Inquirer-NuevaVizcaya">{{Cite web |last=Babiera |first=Lester G. |date=July 14, 2014 |title=Nueva Vizcaya mounts Ammungan fest, celebrates diversity |url=http://lifestyle.inquirer.net/165843/nueva-vizcaya-mounts-ammungan-fest-celebrates-diversity |access-date=October 7, 2015 |newspaper=[[Philippine Daily Inquirer]]}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 15 | — | [[List of barangays in Nueva Vizcaya|275]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MDC | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Occidental Mindoro]] | style="text-align:left;" | [[Mamburao, Occidental Mindoro|Mamburao]] | {{percent and number|525354|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5865.71|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 90/km<sup>2</sup> (232/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1950|11|15|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="GovPH-OccMindoro">{{Cite web |title=Speech of President Aquino during his visit to Occidental Mindoro, November 15, 2012 |url=https://www.officialgazette.gov.ph/2012/11/15/speech-of-president-aquino-during-his-visit-to-occidental-mindoro-november-15-2012/ |access-date=March 3, 2016 |website=GOVPH}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | 162 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MDR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Oriental Mindoro]] | style="text-align:left;" | [[Calapan]] | {{percent and number|908339|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4238.38|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 214/km<sup>2</sup> (555/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1663|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 14 | 1 | 426 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-PLW | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Palawan]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Puerto Princesa]].}} | style="text-align:left;" | [[Puerto Princesa]]<ref name="huc" /> | {{percent and number|1246673|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|17030.75|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 73/km<sup>2</sup> (190/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1902|1|23|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 23 | 1 | 433 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-PAM | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Pampanga]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Angeles City|Angeles]].}} | style="text-align:left;" | [[San Fernando, Pampanga|San Fernando]] | {{percent and number|2900637|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2062.47|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 1,406/km<sup>2</sup> (3,643/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1571|12|11|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 19 | 3 | 538 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-PAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Pangasinan]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Dagupan]].}} | style="text-align:left;" | [[Lingayen, Pangasinan|Lingayen]] | {{percent and number|3163190|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5451.01|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 580/km<sup>2</sup> (1,503/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1580|4|5|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="PhilStar-Pangasinan">{{Cite web |last=Ramirez |first=Cesar |date=March 27, 2011 |title=April 5 a special non-working holiday in Pangasinan |url=http://www.philstar.com/nation/669740/april-5-special-non-working-holiday-pangasinan |access-date=October 7, 2015 |newspaper=[[The Philippine Star]]}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="01" | [[Ilocos Region|I]] | style="border-left-width:medium;" | 44 | 4 | [[List of barangays in Pangasinan|1,364]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-QUE | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Quezon]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Lucena, Philippines|Lucena]].}} | style="text-align:left;" | [[Lucena, Philippines|Lucena]]<ref name="huc" /> | {{percent and number|2229383|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|9069.60|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 246/km<sup>2</sup> (637/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1901|3|2|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 39 | 2 | 1,242 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-QUI | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Quirino]] | style="text-align:left;" | [[Cabarroguis, Quirino|Cabarroguis]] | {{percent and number|203828|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2323.47|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 88/km<sup>2</sup> (227/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1966|6|18|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 6 | — | [[List of barangays in Quirino|132]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-RIZ | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Rizal]] | style="text-align:left;" | [[Antipolo]] | {{percent and number|3330143|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1191.94|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 2,794/km<sup>2</sup> (7,236/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1853|2|23|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 13 | 1 | 189 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ROM | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Romblon]] | style="text-align:left;" | [[Romblon, Romblon|Romblon]] | {{percent and number|308985|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1533.45|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 201/km<sup>2</sup> (522/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1901|3|16|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="RomblomanonNet-History">{{Cite web |title=History of Romblon |url=http://romblomanon.net/en/history-romblon |access-date=January 1, 2016 |publisher=United Romblon Ministerial Fellowship}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | — | 219 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-WSA | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Samar (province)|Samar]] | style="text-align:left;" | [[Catbalogan]] | {{percent and number|793183|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|6048.03|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 131/km<sup>2</sup> (340/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1768|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 24 | 2 | 951 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SAR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Sarangani]] | style="text-align:left;" | [[Alabel, Sarangani|Alabel]] | {{percent and number|558946|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3601.25|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 155/km<sup>2</sup> (402/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1992|3|16|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="13" | [[Soccsksargen|XII]] | style="border-left-width:medium;" | 7 | — | 141 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SIG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Siquijor]] | style="text-align:left;" | [[Siquijor, Siquijor|Siquijor]] | {{percent and number|103395|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|337.49|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 306/km<sup>2</sup> (793/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1971|9|17|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="08" | [[Central Visayas|VII]] | style="border-left-width:medium;" | 6 | — | 134 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SOR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Sorsogon]] | style="text-align:left;" | [[Sorsogon City]] | {{percent and number|828655|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2119.01|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 391/km<sup>2</sup> (1,013/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1894|10|17|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 14 | 1 | 541 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SCO | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[South Cotabato]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[General Santos]].}} | style="text-align:left;" | [[Koronadal]] | {{percent and number|1672791|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4428.81|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 378/km<sup>2</sup> (978/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1966|6|18|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="13" | [[Soccsksargen|XII]] | style="border-left-width:medium;" | 10 | 2 | 225 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SLE | style="text-align:left;font-weight:bold;" | [[Southern Leyte]] | style="text-align:left;" | [[Maasin]] | {{percent and number|429573|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1798.61|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 239/km<sup>2</sup> (619/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1959|5|22|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 18 | 1 | 500 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SUK | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Sultan Kudarat]] | style="text-align:left;" | [[Isulan, Sultan Kudarat|Isulan]] | {{percent and number|854052|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5298.34|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 161/km<sup>2</sup> (417/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1973|11|22|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="13" | [[Soccsksargen|XII]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | 1 | 249 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SLU | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Sulu]] | style="text-align:left;" | [[Jolo, Sulu|Jolo]] | {{percent and number|1000108|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1600.40|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref name="SuluGovPH">Province of Sulu: [http://www.sulu.gov.ph/Profile.asp Brief Profile] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110226001309/http://www.sulu.gov.ph/Profile.asp |date=February 26, 2011 }} (There seems to be major discrepancies among authoritative sources: 343,699 ha (NSCB 2007), 175,460 ha (NSCB 2000), 167,377 ha (NAMRIA))</ref> | style="text-align:right;" | 625/km<sup>2</sup> (1,619/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1917|3|10|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 19 | — | 410 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SUN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Surigao del Norte]] | style="text-align:left;" | [[Surigao City]] | {{percent and number|534636|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1972.93|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 271/km<sup>2</sup> (702/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1901|5|15|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 20 | 1 | 335 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SUR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Surigao del Sur]] | style="text-align:left;" | [[Tandag]] | {{percent and number|642255|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4932.70|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 130/km<sup>2</sup> (337/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1960|6|16|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | 2 | 309 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-TAR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Tarlac]] | style="text-align:left;" | [[Tarlac City]] | {{percent and number|1503456|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3053.60|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 492/km<sup>2</sup> (1,275/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1873|3|28|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref name="VisitTarlac-History">{{Cite web |title=History of Tarlac |url=http://visit-tarlac.com/history-of-tarlac |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151222115710/http://visit-tarlac.com/history-of-tarlac |archive-date=December 22, 2015 |access-date=October 7, 2015 |publisher=Province of Tarlac}}</ref><ref name="Proc109">{{Cite journal |title=Proclamation No. 109, s. 1998 |url=https://www.officialgazette.gov.ph/1999/05/10/proclamation-no-109-s-1999/ |access-date=October 7, 2015}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | 1 | [[List of barangays in Tarlac|511]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-TAW | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Tawi-Tawi]] | style="text-align:left;" | [[Bongao, Tawi-Tawi|Bongao]]<ref name="NSCBGovPH-TawiTawi">The [http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/province.asp?provCode=157000000&provName=TAWI-TAWI&regCode=15&regName=ARMM%20-%20Autonomous%20Region%20in%20Muslim%20Mindanao National Statistical Coordination Board] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081118213313/http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/province.asp?provCode=157000000&provName=TAWI-TAWI&regCode=15&regName=ARMM%20-%20Autonomous%20Region%20in%20Muslim%20Mindanao |date=November 18, 2008 }} recognizes both [[Bongao]] and [[Panglima Sugala]] as capitals of the province. However, the provincial capitol is located in [[Bongao]], the ''de facto'' seat of government.</ref> | {{percent and number|440276|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1087.40|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref name="ARMMDAGovPH-TawiTawi">Autonomous Region in Muslim Mindanao, Department of Agriculture: [http://armm.da.gov.ph/dafbeta/index.php?option=com_content&view=article&id=66&Itemid=60 Tawi-Tawi] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120906050217/http://armm.da.gov.ph/dafbeta/index.php?option=com_content&view=article&id=66&Itemid=60 |date=September 6, 2012 }} (There seems to be major discrepancies among authoritative sources: 362,655 ha (NSCB 2007), 120,876 ha (NAMRIA), 1,197 km² (Department of Tourism), 999 km² (Mapcentral))</ref> | style="text-align:right;" | 405/km<sup>2</sup> (1,049/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1973|9|11|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | 203 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ZMB | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Zambales]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Olongapo]].}} | style="text-align:left;" | [[Iba, Zambales|Iba]] | {{percent and number|909932|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3830.83|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 238/km<sup>2</sup> (615/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1578|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 13 | 1 | [[List of barangays in Zambales|247]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ZAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Zamboanga del Norte]] | style="text-align:left;" | [[Dipolog]] | {{percent and number|1047455|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|7301.00|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 143/km<sup>2</sup> (372/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1952|6|6|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="10" | [[Zamboanga Peninsula|IX]] | style="border-left-width:medium;" | 25 | 2 | 691 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ZAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" | {{nowrap|[[Zamboanga del Sur]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Zamboanga City|Zamboanga]].}}}} | style="text-align:left;" | [[Pagadian]] | {{percent and number|2027902|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5914.16|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 343/km<sup>2</sup> (888/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1914|9|1|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="10" | [[Zamboanga Peninsula|IX]] | style="border-left-width:medium;" | 26 | 2 | 779 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ZSI | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Zamboanga Sibugay]] | style="text-align:left;" | [[Ipil, Zamboanga Sibugay|Ipil]] | {{percent and number|669840|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3607.75|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 186/km<sup>2</sup> (481/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|2001|2|22|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="10" | [[Zamboanga Peninsula|IX]] | style="border-left-width:medium;" | 16 | 1 | 389 |- style="background-color:#D0D0D0;" ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-00 | style="text-align:left;font-weight:bold;" | [[Metro Manila]] | style="text-align:left;" | [[Manila]]&nbsp;<sup>{{abbr|†|regional center}}</sup> | {{percent and number|13484462|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|638.55|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 21,117/km<sup>2</sup> (54,694/mi2) | — | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.2" | [[Metro Manila|NCR]]{{efn-ua|group=table|[[Metro Manila]] is included for comparison although it is ''not'' a province but an [[Regions of the Philippines|administrative region]].}} | style="border-left-width:medium;" | 1 | 16 | [[List of barangays of Metro Manila|1,706]] |} == Tarixi == === Vaqt jadvali === 1898-yilda Qoʻshma Shtatlar Filippinni Ispaniyadan sotib olgach, orollar toʻrtta ''gobiernosga'' (hukumatga) boʻlingan, ular keyinchalik provinsiya va tumanlarga boʻlingan. Amerika maʼmuriyati dastlab Ispaniya boʻlinmalarini meros qilib oladi va ularni harbiy hukumatga topshiradi. Qoʻzgʻolonlarning tinchlanishi natijasida fuqarolik hukumati asta-sekin tashkil etila boshladi. * 2001-yil 22-fevral — Plebissit 2000-yil 7-noyabrda tasdiqlangan 8973-sonli Respublika qonuni asosida Zamboanga Sibugayni Zamboanga del Surdan ajratishni maʼqulladi. * 2006-yil 28-oktabr — Plebissit 2006-yil 28-avgustda qabul qilingan 201-sonli Mindanao musulmonlari avtonomiyasi toʻgʻrisidagi qonunga binoan Sharif Kabunsuanni Maguindanaodan ajratishni maʼqulladi. * 2006-yil 2-dekabr — Plebissit 2006-yil 2-oktabrda tasdiqlangan 9355-sonli Respublika qonuni asosida Dinagat orollarini Surigao del Nortedan ajratishni maʼqulladi. * 2008-yil 18-noyabr — Oliy sud tomonidan 201-sonli MMA qonuni bekor qilinadi, Sharif Kabunsuan Maguindanao tarkibiga qaytadi. * 2010-yil 11-fevral — 9355-sonli RA Oliy sud tomonidan konstitutsiyaga zid deb topildi, Dinagat orollari Surigao del Nortening bir qismi sifatida qaytadi. * 2011-yil 30-mart — Oliy sud Dinagat orollari boʻyicha qarorini bekor qildi va yana viloyatga aylandi. * 2013-yil 28-oktabr — Plebissit 2013-yil 21-yanvarda tasdiqlangan 10360-sonli Respublika qonuni asosida Davao Gʻarbiy Davao del Surdan ajratishni maʼqulladi. * 2019-yil 8-dekabr — 2019-yil 17-aprelda tasdiqlangan 11297-sonli Respublika qonuni orqali Kompostela vodiysining nomi Davao de Oroga o‘zgartirildi. <gallery widths="200" perrow="3"> Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1880).svg|1880-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1899).svg|1899-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1908).svg|1907-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1918).svg|1918-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1935).svg|1935-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1942-1945).svg|1942-1945-yillar Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1986).svg|1986-yil Fayl:Ph regions and provinces.svg|1992-yildan hozirgacha </gallery> == Rasmiy ravishda taklif etilgan/nomi oʻzgartirilgan provinsiyalar == === Qabul qilingan qonun bilan taklif etilgan provinsiyalar === [[Fayl:Proposed_Provinces_of_the_Philippines.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Proposed_Provinces_of_the_Philippines.svg/250px-Proposed_Provinces_of_the_Philippines.svg.png|thumb|330x330px| Taklif etilgan provinsiyalarni koʻrsatadigan Filippin xaritasi]] * '''Gʻarbiy va Sharqiy Leyte''' (1923) — Leyte 1923-yil 27-martdagi ''3117-sonli qonun'' bilan ikkita yangi provinsiyaga bo‘lingan.<ref>{{Cite journal|title=Philippines-Archipelago, Region VIII (Eastern Visayas)|url=http://philippines-archipelago.com/politics/map/region_viii/eastern_visayas.html|publisher=Specific information on the division of Leyte provided by David A. Short, webmaster of Philippines-Archipelago, which was updated accordingly after indirectly obtaining a copy of the text of Act No. 3117 from the Legislative Library, House of Representatives|access-date=May 17, 2008}}</ref> Ammo boʻlinish hech qachon sodir boʻlmadi, chunki general-gubernator tomonidan u haqida hech qanday bayonot berilmagan. ** '''Sharqiy Leyte''' provinsiyasi butun Biliran provinsiyasining hozirgi hududlarini, Abuyog, Alangalang, Babatngon, Barugo, Burauen, Kalubian, Kapukan, Karigara, Dagami, Dulag, Yaro, Xaver, Julita, La munitsipalitetlarini qamrab olgan. Paz, Leyte, MakArtur, Mahaplag, Mayorga, Palo, Pastrana, San-Isidro, San-Migel, Santa-Fe, Tabango, Tabontabon, Tanauan, Tolosa, Tunga va Takloban provinsiya markazi sifatida belgilangan. ** '''Gʻarbiy Leyte''' provinsiyasi butun Janubiy Leyte provinsiyasining hozirgi hududlarini, Albuera, Bato, Xilongos, Hindang, Inopacan, Isabel, Kananga, Matag-ob, Matalom, Merida, Palompon, Villaba va boshqa munitsipalitetlarni qamrab olgan. Baybay va Ormoc shaharlari esa Gʻarbiy Leyte provinsiyasining poytaxti boʻlgan. * '''Samal''' (1969) — Samal sobiq ''provinsiyasi 5999-sonli Respublika qonuni'' bilan tuzilgan va hozirgi Samal orol bogʻi shahri hududini qamrab olgan. Biroq, sobiq provinsiya hech qachon ochilgan emas. * '''Maranaw''' (1971) — ''6406-sonli Respublika qonuni''<ref>[http://www.chanrobles.com/republicacts/republicactno6406.html Republic Act No. 6406]. Chan-Robles Law Library.</ref> sharqiy Lanao del Surdan yangi provinsiya yaratishga (hozirgi provinsiyaning birinchi kongress okrugiga toʻgʻri keladi) 1971-yil 4-oktabrda tasdiqlangan. Provinsiya tarkibiga Bubong, Ditsaan-Ramain (shu jumladan, Buadiposo-Buntong), Kapai, Lumba-Bayabao (hozirgi Maguing), Marantao, Masiu, Mulondo, Saguiaran, Piona Po, Bayabao munitsipalitetlari kiradi . Tamparan, Taraka va Vao (hozirgi Bumbaran) kiradi, yangi provinsiyaning poytaxti Maravi shahri boʻlib xizmat qiladi. 1972-yil 21-sentabrda Filippinda harbiy holat eʼlon qilinishi sababli boʻlinish hech qachon sodir boʻlmaydi, bu 1973-yilga rejalashtirilgan umumiy saylovlarni toʻxtatdi va yangi [[Filippin Konstitutsiyasi|Konstitutsiyani]] qabul qilish va Toʻrtinchi Filippin Respublikasini barpo etish uchun yoʻl ochdi. === Boshqa taklif qilingan provinsiyalar === * '''Shimoli-gʻarbiy Samar''' (2019) — Edgar Meri Sarmiento tomonidan 2019-yil 22-yanvarda Vakillar palatasiga 8824-sonli qonun loyihasi kiritilgan boʻlib, unda 9 ta munitsipalitetdan iborat poytaxti Kalbayog bo‘lgan Shimoli-G‘arbiy Samar deb nomlangan yangi provinsiyani tashkil etish to‘g‘risida aytib oʻtilgan.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Charissa Luci-Atienza |date=January 22, 2019 |title=Creation of Northwestern Samar province pushed |publisher=[[Manila Bulletin]] |url=https://mb.com.ph/2019/01/22/creation-of-northwestern-samar-province-pushed/ |access-date=May 25, 2020}}</ref> * '''Zamboanga Hermosa''' (2017) — 2017-yil 21-fevralda Vakillar palatasida 12 ta munitsipalitet va 2 ta qonun chiqaruvchi okrugdan iborat Zamboanga del Nortedan yangi provinsiya tashkil etishni nazarda tutuvchi 5040-sonli qonun loyihasi taqdim etildi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Isagani S. Amatong|sana=February 14, 2017|sarlavha=House Bill No. 5040: An Act Creating the Province of Zamboanga Hermosa from the Province of Zamboanga Del Norte|url=http://www.congress.gov.ph/legisdocs/basic_17/HB05040.pdf|kirish sanasi=March 10, 2017|ish=www.congress.gov.ph|nashriyot=Republic of the Philippines – House of Representatives}}</ref><ref>{{Cite journal|date=February 21, 2017|title=Seventeenth Congress First Regular Session 2016 – 2017|url=http://www.congress.gov.ph/legisdocs/journals_17/J73-1RS-20170221.pdf|journal=Journal of the House of Representatives|publisher=Journal Service Plenary Affairs Bureau|volume=No. 73|access-date=March 10, 2017}}</ref> === Tavsiya etilgan nomni oʻzgartirish === * Janubiy Leyte — '''Leyte del Sur''' (2017) — Palataning 6408-sonli qonun loyihasi viloyat nomini Leyte del Surga oʻzgartirishni taklif qilinadi. Qonun loyihasi 2017-yil 20-sentabrdan boshlab, 17-Kongress yakunigacha Mahalliy boshqaruv qoʻmitasida koʻrib chiqish qoldirilganligi sababli muvaffaqiyatga erishmadi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=House Bill No. 6408|url=http://www.congress.gov.ph/legisdocs/basic_17/HB06408.pdf|kirish sanasi=May 7, 2018|nashriyot=[[Congress of the Philippines]]}}</ref> == Qoʻshimcha maʼlumotlar == [[:wikivoyage:List_of_Philippine_provinces_by_population|Aholisi boʻyicha Filippin provinsiyalari roʻyxati]] Vikigidda [[:wikivoyage:List of Philippine provincial name etymologies|Filippin provinsiyalarining etimologiyalari roʻyxati]] Vikigidda [[:wikivoyage:List of Philippine provinces by Human Development Index|Inson taraqqiyoti indeksi boʻyicha Filippin provinsiyalari roʻyxati]] Vikigidda [[:wikivoyage:List of demonyms for Philippine provinces|Filippin provinsiyalari uchun iblislar roʻyxati]] Vikigidda [[:wikivoyage:ISO 3166-2:PH|ISO 3166-2: PH]] Vikigidda [[:wikivoyage:Sub-provinces of the Philippines| Filippin subprovinsiyalari, Filippindagi tugatilgan maʼmuriy boʻlinmalar guruhi]] Vikigidda == Havolalar == * [http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/default.asp Filippin standart geografik kodi Interaktiv], Milliy statistik muvofiqlashtirish kengashi * [https://psa.gov.ph/content/2010-census-population-and-housing-reveals-philippine-population-9234-million 2010 yilgi aholi va uy-joylarni roʻyxatga olish Filippin aholisini 92,34 millionni tashkil etadi], Filippin Statistika boshqarmasi, Filippin Respublikasi * [http://www.statoids.com/uph.html Filippin viloyatlari], Gwillim qonuni, Statoids.com * [https://web.archive.org/web/20110805063848/http://www.crwflags.com/fotw/flags/ph_prov.html Dunyo bayroqlari — Filippin viloyat bayroqlari] == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Filippin provinsiyalari]] [[Turkum:Filippin provinsiyalari ro'yxati]] [[Turkum:Filippin hukumat boshqaruvi]] [[Turkum:Filippin sobiq provinsiyalari]] 3m5ts6knxk0vmujikosqzx83wt4e5xv 2817188 2817172 2022-08-29T10:30:44Z Inosham 76987 wikitext text/x-wiki {{Short description|Filippinning administrativlik bo'linishi}} {{Davlat info | davlat_nomi = Filippin provinsiyalari | davlat_nomi_toʻliq = [[Filippin]] provinsiyalari | davlat_mahalliy_nomi = 81 | tasvir_bayroq = | tasvir_gerb = | tasvir_xarita = Provinces of the Philippines.svg | ramz_tipi = | ramz_tipi_maqola = | davlat_shiori = | davlat_madhiyasi = | poytaxt = | latd=00 |latm=00 |latNS=N |longd=00 |longm=00 |longEW=E | | eng_katta_shahar = | rasmiy_tillar = | eng_katta_aholi_punkt_tipi = | hukumat_turi = [[#Government|Viloyat Kengashi]] | yetakchi_mansablari = [[Regions of the Philippines|Administrativ]] va [[Autonomous regions of the Philippines|avtanom tumanlari]] | yetakchi_nomlari = | yetakchi_mansabi_1 = | yetakchi_mansabi_2 = | yetakchi_mansabi_3 = | yetakchi_mansabi_4 = | yetakchi_mansabi_5 = | yetakchi_nomi_1 = | yetakchi_nomi_2 = | yetakchi_nomi_3 = | yetakchi_nomi_4 = | yetakchi_nomi_5 = | mustaqillik_tip = | mustaqillik_nota = | mustaqillik_voqealar = | mustaqillik_voqea_1 = | mustaqillik_voqea_2 = | mustaqillik_voqea_3 = | mustaqillik_voqea_4 = | mustaqillik_voqea_5 = | mustaqillik_yillari = | mustaqillik_yili_1 = | mustaqillik_yili_2 = | mustaqillik_yili_3 = | mustaqillik_yili_4 = | mustaqillik_yili_5 = | yevropa_ittifoqi_yili = | maydon = | maydon_oʻrin = {{convert|219.01|-|17,030.75|sqkm|sqmi|abbr=on}} | maydon_suv = | aholi = | aholi_roʻyxat_yil = | aholi_oʻrin = | aholi_zichlik = 17,246-4,632,359 | aholi_zichlik_oʻrin = | YIM_XQT = | YIM_XQT_yil = 2020 | YIM_XQT_oʻrin = | YIM_XQT_jon_boshiga = | YIM_XQT_jon_boshiga_oʻrin = | YIM_nominal = | YIM_nominal_yil = | YIM_nominal_oʻrin = | YIM_nominal_jon_boshiga = | YIM_nominal_jon_boshiga_oʻrin = | pul_birligi = | pul_birligi_kod = | pul_birligi_havol = | vaqt_mintaqasi = | vaqt_utc = | vaqt_mintaqasi_dst = | vaqt_utc_dst = | dst_nota = | internet_domeni = | internet_domeni = | telefon prefiksi = | qisqartma = | havolalar = }} [[Filippin|Filippinda]] '''provinsiyalar''' ([[Filippin|Filippincha]]: ''lalawigan'') siyosiy va maʼmuriy boʻlinmalardan biridir. Hozirgi vaqtda Filippinda 81 ta provinsiya mavjud boʻlib, ular qoʻshimcha [[Filippindagi shaharlar|shaharlar]] va qishloqlarga boʻlingan. Mahalliy hokimiyat boʻlinmalari, shuningdek, [[Filippindagi shaharlar|shaharlar]] ham har qanday viloyat hukumatidan mustaqildir. Har bir provinsiya Sangguniang Panlalawigan deb nomlangan [[Qonun chiqaruvchi hokimiyat|qonun chiqaruvchi organ]] va [[gubernator]] tomonidan boshqariladi. Provinsiyalar geografik, madaniy va etnologik xususiyatlariga koʻra oʻn yetti mintaqaga boʻlingan. Ushbu mintaqalarning oʻn uchtasi shimoldan janubga raqamlar bilan, Milliy poytaxt mintaqasi, Kordilyera maʼmuriy hududi, janubi-gʻarbiy Tagalog viloyati va Muslim Mindanaodagi Bangsamoro avtonom viloyati faqat qisqartmalar bilan belgilangan. == Boshqaruv hokimiyati == Provinsiya boshqaruvi respublika tarkibidagi boshqa provinsiyalardan avtonomdir. Har bir provinsiya hokimiyatning ikkita asosiy saylangan tarmoqlari: ijro etuvchi va qonun chiqaruvchi hokimiyat tomonidan boshqariladi. Sud ishlari viloyat boshqaruvidan ajratilgan boʻlib, Filippin Oliy sudi tomonidan boshqariladi. Har bir provinsiyada Mintaqaviy sudning kamida bitta boʻlimi mavjud. === Ijro etuvchi hokimiyati === Viloyat gubernatori har bir provinsiyaning bosh ijrochi va rahbari hisoblanadi va uch yil muddatga saylanadi. Uch yil ketma-ket u maʼmuriyat, muhandislik, axborot, yuridik va gʻaznachilik idorasini oʻz ichiga olgan har bir provinsiya boʻlimining direktorlarini tayinlaydi. === Qonun chiqaruvchi hokimiyati === Provinsiyaning qonun chiqaruvchi organi boʻlgan ''Sangguniang Panlalawigan'' ('''oʻzbekcha''': ''"Viloyat kengashi"'') uchun vitse-gubernator prezident vazifasini bajaradi. Har bir viloyat kengashi provinsiya tumanlaridan muntazam saylanadigan ''lavozimli'' aʼzolardan iborat. Har bir provinsiyaga ajratilgan muntazam saylanadigan VK aʼzolarining soni uning daromad toifasiga qarab belgilanadi. Birinchi va ikkinchi darajali provinsiyalar oʻnta doimiy VK aʼzolari bilan taʼminlanadi; uchinchi va toʻrtinchi darajali provinsiyalarda sakkizta, beshinchi va oltinchi darajali provinsiyalarda oltita boʻladi. Har bir VKda Barangay Kapitanlari Assotsiatsiyasi (BKA), Filippin Maslahatchilar Ligasi (FML) va ''Sangguniang Kabataan'' (oʻzbekcha: „Yoshlar Kengashi“) ning tegishli mahalliy prezidentlariga berilgan lavozimli aʼzolari uchun oʻrindiqlar ajratilgan. Gubernator oʻrinbosari va VKning doimiy aʼzolari provinsiyadagi ovoz beruvchilar tomonidan saylanadi. ''Lavozimli'' aʼzolar tegishli tashkilotlarning aʼzolari tomonidan saylanadi. === Boshqaruvning boshqa darajalari bilan aloqasi === ==== Shaharlar va munitsipalitetlar ==== === Tasniflash === [[Fayl:Philippine_provinces_by_income_classification.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Philippine_provinces_by_income_classification.svg/170px-Philippine_provinces_by_income_classification.svg.png|thumb|247x247px| Daromadlar tasnifi asosida provinsiyalar.]] Provinsiyalar oʻtgan 4 kalendar yiliga asoslanib, oʻrtacha yillik daromad boʻyicha tasniflanadi. 2008-yil 29-iyuldan boshlab, shaharlar uchun daromad tasniflari:<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Archived copy|url=http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/articles/DepOrderReclass.pdf|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160304083823/http://nscb.gov.ph/activestats/psgc/articles/DepOrderReclass.pdf|arxivsana=March 4, 2016|kirish sanasi=September 29, 2014}}</ref> [yangilanishi kerak] {| class="wikitable plainrowheaders" ! scope="col" |Sinf ! scope="col" | Oʻrtacha yillik daromad |- ! scope="row" | Birinchi | ₱ 450 million va undan ortiq |- ! scope="row" | Ikkinchi | ₱ 360 million va undan koʻp, lekin ₱ 450 milliondan kam |- ! scope="row" | Uchinchi | ₱ 270 million va undan ortiq, lekin ₱ 360 milliondan kam |- ! scope="row" | Toʻrtinchi | ₱ 180 million va undan koʻp, lekin ₱ 270 milliondan kam |- ! scope="row" | Beshinchi | ₱ 90 million va undan ortiq, lekin ₱ 180 milliondan kam |- ! scope="row" | Oltinchi | ₱ 90 milliondan past |} Provinsiyaning daromad toifasi uning Viloyat Kengashi aʼzoligi hajmini, shuningdek, maʼlum narsalarga qancha sarflashi yoki maʼlum vositalar orqali sotib olishi mumkinligini belgilaydi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=R.A. 7160|url=https://lawphil.net/statutes/repacts/ra1991/ra_7160_1991.html|ish=lawphil.net|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160503071511/http://www.lawphil.net/statutes/repacts/ra1991/ra_7160_1991.html|arxivsana=May 3, 2016}}</ref> == Roʻyxati == === Sobiq provinsiyalari === * Manila (1901-yilgacha) — Rizal tarkibiga kiritilgan; Manila atrofidagi qismlar keyinchalik hozirgi Manila metrosini tashkil qilish uchun birlashtirilgan. * Lepanto-Bontok (1902-1908) — Togʻli provinsiya tarkibiga kiritilgan. * Moro viloyati (1903-1913) — Yetti viloyatdan tashkil topgan boʻlib, Mindanao va Sulu departamentiga aylantirilgan. Hozirda Mindanaodagi bir nechta mintaqalarning bir qismini egallaydi. * Ambos Camarines (1901-1908) — Camarines Norte va Camarines Surga boʻlingan, garchi ''2809-sonli qonunning'' matni Camarines Norte ''Ambos Camarinesdan'' yaratilganligini bildirsa-da, qolgan qismi Camarines Sur deb oʻzgartirilgan. Camarines Sur provinsiyasi oʻz poytaxti Nueva Caceresni saqlab qolgan. * Misamis (1901-1939) — Gʻarbiy Misamis va Sharqiy Misamisga boʻlingan. Misamis Oriental Kagayan provinsiyasining poytaxtini saqlab qolgan. * Mindoro (1902-1950) — Gʻarbiy Mindoro va Sharqiy Mindoroga boʻlinadi. Sharqiy Mindoro Kalapan provinsiyasi markazini saqlab qolgan. * Zamboanga (1914-1952) — Zamboanga del Norte va Zamboanga del Surga boʻlingan. Uning poytaxti Pagadiyada boʻlib, Zamboanga Sibugay, keyinchalik Zamboanga del Surdan yaratiladi. * Lanao (1914-1959) — Lanao del Norte va Lanao del Surga boʻlingan. Lanao del Sur provinsiya markazi Dansalan (hozirgi Maravi)ni saqlab qolgan. * Surigao (1901-1967) — Surigao del Norte va Surigao del Surga boʻlingan. Surigao del Norte Surigao shahrining provinsiya markazini va provinsiya muhrini saqlab qolgan. Dinagat orollari provinsiyasi keyinchalik Surigao del Nortedan tashkil topgan. * Davao (1914-1967; 1972-1998) — Davao del Norte, Davao del Sur va Sharqiy Davaoga boʻlingan. Davao del Norte 1972-yildan 1998-yilgacha Davao nomi bilan tanilgan, keyinchalik Davao provinsiyasidan Compostela vodiysi (hozirgi Davao de Oro) tashkil etilgan. Gʻarbiy Davao keyinchalik Davao del Surdan yaratilgan. * Agusan (1907-1967) — Agusan del Norte va Agusan del Surga boʻlingan. Agusan del Norte sobiq provinsiya poytaxti Butuanni saqlab qolgan. Provinsiya poytaxti rasman 2000-yilda Cabadbaranga koʻchirilgan, ammo provinsiya hukumati xizmat va vazifalari hali toʻliq yangi poytaxtga oʻtkazilmagan. * Negros del Norte (1985-1986) — ''Batas Pambansa Blg. 885'', <ref>{{Veb manbasi|muallif=Firm|ism=Ronald Echalas Diaz, Chan Robles & Associates Law|sarlavha=PHILIPPINE LAWS, STATUTES AND CODES – CHAN ROBLES VIRTUAL LAW LIBRARY|url=http://www.chanrobles.com/bataspambansa/bataspambansablg885.html|ish=www.chanrobles.com}}</ref> Negros Occidentalning shimoliy qismidan yangi provinsiya yaratgan, 1986-yil 3-yanvarda boʻlib oʻtgan qonunni ratifikatsiya qilish bilan 1985-yil 23-dekabrda kuchga kirdiradi. Provinsiya tarkibiga hozirgi Kadis (poytaxt boʻlib xizmat qilishi kerak), Eskalante, Sagay, San-Karlos, Silay va Viktoriya shaharlari, shuningdek, Kalatrava, Enrike B. Magalona, Manapla, Salvador Benedikto va Toboso munitsipalitetlari kiradi. Saylovchilar ''Batas Pambansa Blgni ratifikatsiya qilganiga qaramay. 885'' -sonli 1986-yil 11-iyulda Oliy sud qonunni va provinsiyani oʻz kuchini yoʻqotgan deb eʼlon qildi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=G.R. No. 73155|url=https://lawphil.net/judjuris/juri1986/jul1986/gr_73155_1986.html|ish=lawphil.net}}</ref> * Kalinga-Apayao (1966-1995) — Apayao va Kalingaga boʻlingan. Kalinga provinsiya markazi Tabukni saqlab qolgan. * Sharif Kabunsuan (2006-2008) — ''9054-sonli Respublika qonuni'' musulmon Mindanaodagi avtonom rayonga vakolatlarini kengaytirdi, ayniqsa, viloyatlar tashkil etish imkoniyatini berdi (VI-modda, 19-boʻlim). Shunga asoslanib, ARMM mintaqaviy qonunchilik assambleyasi 2006-yil 28-avgustda ''201-sonli Mindanao musulmonlari avtonomiyasi to‘g‘risidagi qonunni'' qabul qildi. Qonun Maguindanaoning birinchi kongress okrugidagi(Kotabato shahridan tashqari) barcha munitsipalitetlarni oʻz ichiga olgan, poytaxti Datu Odin Sinsuatda joylashgan yangi viloyatni yaratadi. Provinsiya 2006-yil 28-oktabrda koʻpchilik ovoz bilan tasdiqlangan.<ref>[http://sc.judiciary.gov.ph/jurisprudence/2008/july2008/177597.htm G.R. No. 177597 — Sema v. COMELEC and Dilangalen], Supreme Court of the Philippines.</ref>  {{anchor|List of provinces}} {| class="wikitable sortable plainrowheaders toptextcells" style="table-layout:fixed;text-align:center;font-size:90%;line-height:1.50em;width=100%;" |- ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | [[ISO 3166-2:PH|ISO]]<ref>{{Cite web |date=June 30, 2010 |title=ISO 3166-2 Newsletter: Changes in the list of subdivision names and code elements |url=http://www.iso.org/iso/iso_3166-2_newsletter_ii-2_2010-06-30.pdf |access-date=January 19, 2015 |website=ISO ([[International Organization for Standardization]]) |pages=56–58}}</ref> ! scope="col" style="border-bottom:none;width:13em;" class="unsortable" | Provinsiya ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Poytaxti ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" colspan="2" | {{abbr|Aholisi|Population. Figures include cities independent from provinces.}}<ref>{{Cite web |date=May 19, 2016 |title=2020 Census of Population and Housing (2020 CPH) Population Counts Declared Official by the President |url=https://psa.gov.ph/content/2020-census-population-and-housing-2020-cph-population-counts-declared-official-president |access-date=July 18, 2022 |website=2020 Census of Population |publisher=Philippine Statistics Authority}}</ref> ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | {{abbr|Maydoni|Land area. Figures include cities independent from provinces.}}<ref name="nscb">{{Cite web |title=List of Provinces |url=http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/listprov.asp |archive-url=https://web.archive.org/web/20160419000512/http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/listprov.asp |archive-date=April 19, 2016 |access-date=May 14, 2014 |website=PSGC Interactive |publisher=National Statistical Coordination Board |location=Makati, Philippines}}</ref> ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Aholi zichligi ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Topilgan sanasi{{efn-ua|group=table|Dates could refer to provincehood as established during the [[History of the Philippines (1521–1898)|Spanish period]], [[History of the Philippines (1898–1946)|American period]], or through ''[[Republic Act]]s''.}} ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Orol guruhlari ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Tuman qismi ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" colspan=3 | Umumiy Mahalliy Hokimiyati |-style="border-bottom:double gray;" ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-style:hidden hidden solid solid;" class="unsortable" | {{abbr|%|National population share as of 2020}} ! scope="col" style="border-style:hidden solid solid hidden;" | {{small|(2020)}} ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-style:hidden hidden solid solid;" data-sort-type="number" | Munisipalitlar soni ! scope="col" style="border-style:hidden hidden solid hidden;" data-sort-type="number" | Shahar ! scope="col" style="border-style:hidden solid solid hidden;" data-sort-type="number" | Mustaqil provinsiyalar soni |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ABR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Abra (province)|Abra]] | style="text-align:left;" | [[Bangued, Abra|Bangued]] | {{percent and number|250985|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4165.25|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 60/km<sup>2</sup> (156/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1846-yil{{dts|1846|abbr=on|format=yil}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 27 | — | [[List of barangays in Abra|303]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-AGN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Agusan del Norte]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent city of [[Butuan]].}} | style="text-align:left;" | [[Cabadbaran]]{{efn-lr|group=note|Cabadbaran has been made the official capital of the province, as per Republic Act No. 8811. However, the seat of the provincial government is still in the process of being transferred from [[Butuan]], where the provincial government still holds office.}}<ref name="RA8811">{{cite act| type = Republic Act| number = 8811| date = August 16, 2000| url = http://www.congress.gov.ph/download/ra_11/RA08811.pdf| url-status = dead| archive-url = https://web.archive.org/web/20160303213103/http://www.congress.gov.ph/download/ra_11/RA08811.pdf| archive-date = March 3, 2016}}</ref> | {{percent and number|760413|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3546.86|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 214/km<sup>2</sup> (555/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1907-yil 20-sentabr | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 10 | 2 | 253 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-AGS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Agusan del Sur]] | style="text-align:left;" | [[Prosperidad, Agusan del Sur|Prosperidad]] | {{percent and number|739367|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|9989.52|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 74/km<sup>2</sup> (192/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1970-yil 1-yanvar | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 13 | 1 | 314 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-AKL | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Aklan]] | style="text-align:left;" | [[Kalibo, Aklan|Kalibo]] | {{percent and number|615475|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1821.42|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 338/km<sup>2</sup> (875/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1956-yil 8-noyabr<ref>{{Cite web |title=Proclamation No. 290, s. 1956 |url=https://www.officialgazette.gov.ph/1956/04/28/proclamation-no-290-s-1956/ |access-date=February 22, 2016 |website=GOVPH}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | — | 327 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ALB | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Albay]] | style="text-align:left;" | [[Legazpi, Albay|Legazpi]] | {{percent and number|1374768|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2575.77|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 534/km<sup>2</sup> (1,382/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1574-yil 3-aprel<br /><ref>{{Cite web |title=Albay celebrates 439th Foundation Day |url=http://balita.ph/2013/04/04/albay-celebrates-439th-foundation-day/ |access-date=October 14, 2015 |publisher=balita-dot-ph}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 15 | 3 | 720 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ANT | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Antique (province)|Antique]] | style="text-align:left;" | [[San Jose de Buenavista, Antique|San Jose de Buenavista]] | {{percent and number|612974|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2729.17|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 225/km<sup>2</sup> (582/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1917-yil 10-mart | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 18 | — | 590 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-APA | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Apayao]] | style="text-align:left;" | [[Kabugao, Apayao|Kabugao]]{{efn-lr|group=note|The province maintains another government center in [[Luna, Apayao|Luna]], where many national and provincial agencies now hold office.<ref>{{Cite web |title=Apayao gov't center established in Luna |url=http://www.pia.gov.ph/default.asp?m=12&sec=reader&rp=9&fi=p080822.htm&no=80&date=08/22/2008 |publisher=Philippine Information Agency}}{{dead link|date=April 2016}}</ref>}} | {{percent and number|124366|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4413.35|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 28/km<sup>2</sup> (73/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1995-yil 14-fevral | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 7 | — | [[List of barangays in Apayao|133]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-AUR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Aurora (province)|Aurora]] | style="text-align:left;" | [[Baler, Aurora|Baler]] | {{percent and number|235750|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3147.32|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 75/km<sup>2</sup> (194/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1979-yil 13-avgust | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 8 | — | [[List of barangays in Aurora|151]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Basilan]]{{efn-lr|group=note|Figures include the city of [[Isabela, Basilan|Isabela]].}} | style="text-align:left;" | [[Lamitan]]<ref>{{Cite web |title=Archived copy |url=http://www.philstar.com:8080/nation/2016/07/09/1601139/basilan-starts-construction-new-provincial-govt-center |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170811110041/http://www.philstar.com:8080/nation/2016/07/09/1601139/basilan-starts-construction-new-provincial-govt-center |archive-date=August 11, 2017 |access-date=May 14, 2017}}</ref> | {{percent and number|556586|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1327.23|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref>Bangsamoro Development Plan: [http://bangsamorodevelopment.org/wp-content/uploads/2015/05/CHAPTER-10_BDP-Integrative-Report.pdf Environment and Natural Resources] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304141740/http://bangsamorodevelopment.org/wp-content/uploads/2015/05/CHAPTER-10_BDP-Integrative-Report.pdf |date=March 4, 2016 }}</ref> | style="text-align:right;" | 419/km<sup>2</sup> (1,086/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1973-yil 27-dekabr | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | 2 | 255 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Bataan]] | style="text-align:left;" | [[Balanga, Bataan|Balanga]] | {{percent and number|853373|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1372.98|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 622/km<sup>2</sup> (1,610/mi2) | style="text-align:right;" | 1754-yil | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | 1 | 237 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BTN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Batanes]] | style="text-align:left;" | [[Basco, Batanes|Basco]] | {{percent and number|18831|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|219.01|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 86/km<sup>2</sup> (223/mi2) | style="text-align:right;" | 1783-yil 26-iyun<br/><ref>{{Cite web |title=The Batanes Islands |url=http://ncca.gov.ph/subcommissions/subcommission-on-cultural-communities-and-traditional-arts-sccta/northern-cultural-communities/the-batanes-islands/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304000337/http://ncca.gov.ph/subcommissions/subcommission-on-cultural-communities-and-traditional-arts-sccta/northern-cultural-communities/the-batanes-islands/ |archive-date=March 4, 2016 |access-date=October 14, 2015 |publisher=National Commission on Culture and the Arts}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 6 | — | [[List of barangays in Batanes|29]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BTG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Batangas]] | style="text-align:left;" | [[Batangas City]] | {{percent and number|2908494|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3119.72|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 932/km<sup>2</sup> (2,415/mi2) | style="text-align:right;" | 1581-yil 8-dekabr | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 30 | 4 | 1,078 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BEN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Benguet]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent city of [[Baguio]].}} | style="text-align:left;" | [[La Trinidad, Benguet|La Trinidad]] | {{percent and number|827041|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2826.59|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 293/km<sup>2</sup> (758/mi2) | style="text-align:right;" | 1966-yil 16-iyun | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 13 | 1 | [[List of barangays in Benguet|269]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BIL | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Biliran]] | style="text-align:left;" | [[Naval, Biliran|Naval]] | {{percent and number|179312|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|536.01|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 335/km<sup>2</sup> (866/mi2) | style="text-align:right;" | 1992-yil 11-may | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 8 | — | 132 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BOH | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Bohol]] | style="text-align:left;" | [[Tagbilaran]] | {{percent and number|1394329|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4820.95|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 289/km<sup>2</sup> (749/mi2) | style="text-align:right;" | 1854-yil 22-iyul<br /><ref>{{Cite web |title=No work on Monday, July 23, in observance of Bohol Day |url=http://www.theboholstandard.com/fpage.php?issue=272&s1=4651&s2=4653 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151222111109/http://www.theboholstandard.com/fpage.php?issue=272&s1=4651&s2=4653 |archive-date=December 22, 2015 |access-date=December 18, 2015 |publisher=The Bohol Standard}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="08" | [[Central Visayas|VII]] | style="border-left-width:medium;" | 47 | 1 | 1,109 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BUK | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Bukidnon]] | style="text-align:left;" | [[Malaybalay]] | {{percent and number|1541308|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|10498.59|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 147/km<sup>2</sup> (380/mi2) | style="text-align:right;" | 1917-yil 10-mart | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 20 | 2 | 464 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BUL | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Bulacan]] | style="text-align:left;" | [[Malolos]] | {{percent and number|3708890|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2796.10|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 1,326/km<sup>2</sup> (3,435/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1578|8|15|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 21 | 3 | 569 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Cagayan]] | style="text-align:left;" | [[Tuguegarao]] | {{percent and number|1268603|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|9295.75|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 136/km<sup>2</sup> (353/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1583|06|29|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |title=Festivals |url=http://www.cagayan.gov.ph/index.php/tourism/festivals |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160131083736/http://www.cagayan.gov.ph/index.php/tourism/festivals |archive-date=January 31, 2016 |access-date=December 18, 2015 |publisher=Official Website of the Provincial Government of Cagayan}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 28 | 1 | [[List of barangays in Cagayan|820]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Camarines Norte]] | style="text-align:left;" | [[Daet, Camarines Norte|Daet]] | {{percent and number|629699|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2320.07|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 271/km<sup>2</sup> (703/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1920|4|15|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite news |title=Camarines Norte holds Bantayog fest |language=fil |newspaper=Philippine Daily Inquirer |url=http://lifestyle.inquirer.net/98993/camarines-norte-holds-bantayog-fest |access-date=December 31, 2015}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 12 | — | 282 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Camarines Sur]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent city of [[Naga, Camarines Sur|Naga]].}} | style="text-align:left;" | [[Pili, Camarines Sur|Pili]] | {{percent and number|2068244|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5497.03|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 376/km<sup>2</sup> (974/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1579|5|27|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |last=Abad |first=Danilo |title=Kaogma 2015 isasagawa sa Camarines Sur |url=http://news.pia.gov.ph/article/view/851431675631/kaogma-2015-isasagawa-sa-camarines-sur |access-date=December 31, 2015 |website=Philippine Information Agency}}{{Dead link|date=August 2018 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 35 | 2 | 1,063 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAM | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Camiguin]] | style="text-align:left;" | [[Mambajao, Camiguin|Mambajao]] | {{percent and number|92808|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|237.95|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 390/km<sup>2</sup> (1,010/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1966|6|18|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 5 | — | 58 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAP | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Capiz]] | style="text-align:left;" | [[Roxas, Capiz|Roxas]] | {{percent and number|804952|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2594.64|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 310/km<sup>2</sup> (804/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1917|3|10|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 16 | 1 | 473 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAT | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Catanduanes]] | style="text-align:left;" | [[Virac, Catanduanes|Virac]] | {{percent and number|271879|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1492.16|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 182/km<sup>2</sup> (472/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1945|9|26|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | 315 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAV | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Cavite]] | style="text-align:left;" | [[Imus]]<ref>The provincial government of Cavite makes it clear that [[Imus]] is the provincial capital, while the seat of the provincial government is [[Trece Martires]]. [http://cavite.gov.ph/index.php?option=com_content&view=article&id=269&Itemid=175 Official Website of the Province of Cavite — Quick Facts] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111007101545/http://cavite.gov.ph/index.php?option=com_content&view=article&id=269&Itemid=175 |date=October 7, 2011 }} [http://www.mb.com.ph/articles/206024/imus-capital-cavite-maliksi Imus is capital of Cavite — Maliksi]</ref> | {{percent and number|4344829|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1574.17|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 2,760/km<sup>2</sup> (7,149/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1614|3|10|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>Census of the Philippine Islands (1920). [https://archive.org/details/bub_gb_BZ8wAQAAIAAJ/page/n153 „Census of the Philippine Islands Vol. I, 1918“], pg. 132. Bureau of Printing, Manila.</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 16 | 7 | 829 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CEB | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Cebu]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent cities of [[Cebu City|Cebu]], [[Lapu-Lapu, Philippines|Lapu-Lapu]] and [[Mandaue]].}} | style="text-align:left;" | [[Cebu City]]<ref name="huc">Because the provincial government holds office within an [[Cities of the Philippines#Independent cities|independent city]], in effect the province maintains the seat of its government outside its jurisdiction.</ref> | {{percent and number|5151274|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5342.00|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 964/km<sup>2</sup> (2,498/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1565|4|27|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="08" | [[Central Visayas|VII]] | style="border-left-width:medium;" | 44 | 9 | 1,203 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NCO | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Cotabato]] | style="text-align:left;" | [[Kidapawan]] | {{percent and number|1275185|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|9008.90|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 142/km<sup>2</sup> (367/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1914|9|1|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite news |last=Unson |first=John |title=North Cotabato set for Kalivungan fest, 101st anniversary |work=[[The Philippine Star]] |url=http://www.philstar.com/nation/2015/08/31/1494386/north-cotabato-set-kalivungan-fest-101st-anniversary |access-date=October 14, 2015}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="13" | [[Soccsksargen|XII]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | 1 | 543 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | {{nowrap|PH-COM}} | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao de Oro]] | style="text-align:left;" | [[Nabunturan]] | {{percent and number|767547|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4479.77|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 171/km<sup>2</sup> (444/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1998|1|31|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | 237 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DAV | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao del Norte]] | style="text-align:left;" | [[Tagum]] | {{percent and number|1125057|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3426.97|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 328/km<sup>2</sup> (850/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1967|5|8|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 8 | 3 | 223 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao del Sur]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent city of [[Davao City|Davao]].}} | style="text-align:left;" | [[Digos]] | {{percent and number|2457430|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4607.59|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 533/km<sup>2</sup> (1,381/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1914|9|1|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 9 | 2 | 414 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DVO | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao Occidental]] | style="text-align:left;" | [[Malita]] | {{percent and number|317159|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2163.45|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 147/km<sup>2</sup> (380/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|2013|10|28|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 5 | — | 105 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DAO | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao Oriental]] | style="text-align:left;" | [[Mati, Davao Oriental|Mati]] | {{percent and number|576343|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5679.64|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 101/km<sup>2</sup> (263/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1967|5|8|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 10 | 1 | 183 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DIN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Dinagat Islands]] | style="text-align:left;" | [[San Jose, Dinagat Islands|San Jose]] | {{percent and number|128117|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1036.34|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 124/km<sup>2</sup> (320/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|2006|12|2|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 7 | — | 100 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-EAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Eastern Samar]] | style="text-align:left;" | [[Borongan]] | {{percent and number|477168|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4660.47|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 102/km<sup>2</sup> (265/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1965|6|19|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 22 | 1 | 597 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-GUI | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Guimaras]] | style="text-align:left;" | [[Jordan, Guimaras|Jordan]] | {{percent and number|187842|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|604.57|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 311/km<sup>2</sup> (805/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1992|5|22|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 5 | — | 98 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-IFU | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Ifugao]] | style="text-align:left;" | [[Lagawe, Ifugao|Lagawe]] | {{percent and number|207498|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2628.21|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 79/km<sup>2</sup> (204/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1966|6|18|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | [[List of barangays in Ifugao|176]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ILN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Ilocos Norte]] | style="text-align:left;" | [[Laoag]] | {{percent and number|609588|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3467.89|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 176/km<sup>2</sup> (455/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1818|2|2|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="01" | [[Ilocos Region|I]] | style="border-left-width:medium;" | 21 | 2 | [[List of barangays in Ilocos Norte|559]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ILS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Ilocos Sur]] | style="text-align:left;" | [[Vigan]] | {{percent and number|706009|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2596.00|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 272/km<sup>2</sup> (704/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1572|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="01" | [[Ilocos Region|I]] | style="border-left-width:medium;" | 32 | 2 | [[List of barangays in Ilocos Sur|768]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ILI | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Iloilo]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Iloilo City|Iloilo]].}} | style="text-align:left;" | [[Iloilo City]]<ref/> | {{percent and number|2509525|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5079.17|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 494/km<sup>2</sup> (1,280/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1566|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 42 | 2 | 1,901 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ISA | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Isabela (province)|Isabela]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Santiago, Isabela|Santiago]].}} | style="text-align:left;" | [[Ilagan]] | {{percent and number|1697050|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|12414.93|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 137/km<sup>2</sup> (354/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1856|5|1|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 34 | 3 | [[List of barangays in Isabela|1,055]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-KAL | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Kalinga (province)|Kalinga]] | style="text-align:left;" | [[Tabuk, Philippines|Tabuk]] | {{percent and number|229570|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3231.25|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 71/km<sup>2</sup> (184/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1966|6|18|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 7 | 1 | [[List of barangays in Kalinga|153]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LUN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[La Union]] | style="text-align:left;" | [[San Fernando, La Union|San Fernando]] | {{percent and number|822352|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1497.70|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 549/km<sup>2</sup> (1,422/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1850|3|2|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="01" | [[Ilocos Region|I]] | style="border-left-width:medium;" | 19 | 1 | [[List of barangays in La Union|576]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LAG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Laguna (province)|Laguna]] | style="text-align:left;" | [[Santa Cruz, Laguna|Santa Cruz]] | {{percent and number|3382193|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1917.85|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 1,764/km<sup>2</sup> (4,568/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1571|7|28|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 24 | 6 | 674 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Lanao del Norte]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Iligan]].}} | style="text-align:left;" | [[Tubod, Lanao del Norte|Tubod]] | {{percent and number|1086017|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4159.94|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 261/km<sup>2</sup> (676/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1959|7|4|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 22 | 1 | 506 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Lanao del Sur]] | style="text-align:left;" | [[Marawi]] | {{percent and number|1195518|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3872.89|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref>Autonomous Region in Muslim Mindanao, Department of Agriculture: [http://armm.da.gov.ph/dafbeta/index.php?option=com_content&view=article&id=64&Itemid=59 Lanao del Sur] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150119204151/http://armm.da.gov.ph/dafbeta/index.php?option=com_content&view=article&id=64&Itemid=59 |date=January 19, 2015 }} (The value given at NSCB is unreasonable and must be assumed as erroneous, see [[Talk:Lanao del Sur#Area]].)</ref> | style="text-align:right;" | 309/km<sup>2</sup> (800/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1914|9|1|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 39 | 1 | 1,159 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LEY | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Leyte (province)|Leyte]]{{efn-lr|Figures include the independent cities of [[Ormoc]] and [[Tacloban]].}} | style="text-align:left;" | [[Tacloban]]<ref/> | {{percent and number|2028728|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|6515.05|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 311/km<sup>2</sup> (806/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1735|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 40 | 3 | 1,641 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MAG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Maguindanao]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Cotabato City|Cotabato]].}} | style="text-align:left;" | [[Buluan, Maguindanao|Buluan]] | {{percent and number|1667258|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|6146.53|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref>Provincial Government of Maguindanao: [http://www.maguindanao.gov.ph/index.php?option=com_k2&view=item&layout=item&id=41&Itemid=93 Brief Profile] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140528054043/http://maguindanao.gov.ph/index.php?option=com_k2&view=item&layout=item&id=41&Itemid=93 |date=May 28, 2014 }} (There seems to be major discrepancies among authoritative sources: 972,904 ha (NSCB); 6,565 km² (Historical Dictionary of the Philippines); 5,176.1 km² (NAMRIA))</ref> | style="text-align:right;" | 271/km<sup>2</sup> (703/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1973|11|22|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 36 | 1 | 545 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MAD | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Marinduque]] | style="text-align:left;" | [[Boac, Marinduque|Boac]] | {{percent and number|239207|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|952.58|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 251/km<sup>2</sup> (650/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1920|2|21|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 6 | — | 218 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Masbate]] | style="text-align:left;" | [[Masbate City]] | {{percent and number|908920|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4151.78|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 219/km<sup>2</sup> (567/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1901|3|18|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |title=President Aquino declares March 18 as special non-working day in Masbate in commemoration of 112th Foundation Day |url=http://www.pcoo.gov.ph/archives2013/mar08.htm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130806185717/http://pcoo.gov.ph/archives2013/mar08.htm |archive-date=August 6, 2013 |access-date=January 1, 2016 |publisher=Presidential Communications Operations Office}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 20 | 1 | 550 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MSC | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Misamis Occidental]] | style="text-align:left;" | [[Oroquieta]] | {{percent and number|617333|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2055.22|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 300/km<sup>2</sup> (778/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1929|11|8|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 14 | 3 | 490 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MSR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Misamis Oriental]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Cagayan de Oro]].}} | style="text-align:left;" | [[Cagayan de Oro]]<ref/> | {{percent and number|1685302|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3544.32|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 475/km<sup>2</sup> (1,232/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1901|5|15|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 23 | 3 | 504 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MOU | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Mountain Province]] | style="text-align:left;" | [[Bontoc, Mountain Province|Bontoc]] | {{percent and number|158200|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2157.38|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 73/km<sup>2</sup> (190/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1846|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 10 | — | [[List of barangays in Mountain Province|144]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NEC | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Negros Occidental]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Bacolod]].}} | style="text-align:left;" | [[Bacolod]]<ref name="huc" /> | {{percent and number|3223955|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|7965.21|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 405/km<sup>2</sup> (1,048/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1890|1|1|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |title=History of Negros Occidental |url=http://www.negros-occ.gov.ph/about-negros-occidental/history-of-negros-occidental |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20181020110452/http://www.negros-occ.gov.ph/about-negros-occidental/history-of-negros-occidental |archive-date=October 20, 2018 |access-date=January 18, 2019 |publisher=Official Website of the Provincial Government of Negros Occidental}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 19 | 13 | 662 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NER | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Negros Oriental]] | style="text-align:left;" | [[Dumaguete]] | {{percent and number|1432990|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5385.53|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 266/km<sup>2</sup> (689/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1890|1|1|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |title=History of Negros Oriental |url=http://www.negor.gov.ph/index.php/history |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170215200106/http://www.negor.gov.ph/index.php/history |archive-date=February 15, 2017 |publisher=Official Website of the Provincial Government of Negros Oriental}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="08" | [[Central Visayas|VII]] | style="border-left-width:medium;" | 20 | 6 | 557 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NSA | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Northern Samar]] | style="text-align:left;" | [[Catarman, Northern Samar|Catarman]] | {{percent and number|639186|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3692.93|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 173/km<sup>2</sup> (448/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1965|6|19|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 24 | — | 569 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NUE | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Nueva Ecija]] | style="text-align:left;" | [[Palayan]]{{efn-lr|The provincial government still uses and maintains facilities in the former capital, [[Cabanatuan]].}} | {{percent and number|2310134|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5751.33|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 402/km<sup>2</sup> (1,040/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1801|4|25|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite news |title=N. Ecija founding date April 25, not Sept. 2 |newspaper=Philippine Daily Inquirer |url=http://newsinfo.inquirer.net/781442/n-ecija-founding-date-april-25-not-sept-2 |access-date=June 17, 2016}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 27 | 5 | 849 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NUV | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Nueva Vizcaya]] | style="text-align:left;" | [[Bayombong, Nueva Vizcaya|Bayombong]] | {{percent and number|497432|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3975.67|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 125/km<sup>2</sup> (324/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1839|5|24|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |last=Babiera |first=Lester G. |date=July 14, 2014 |title=Nueva Vizcaya mounts Ammungan fest, celebrates diversity |url=http://lifestyle.inquirer.net/165843/nueva-vizcaya-mounts-ammungan-fest-celebrates-diversity |access-date=October 7, 2015 |newspaper=[[Philippine Daily Inquirer]]}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 15 | — | [[List of barangays in Nueva Vizcaya|275]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MDC | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Occidental Mindoro]] | style="text-align:left;" | [[Mamburao, Occidental Mindoro|Mamburao]] | {{percent and number|525354|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5865.71|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 90/km<sup>2</sup> (232/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1950|11|15|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |title=Speech of President Aquino during his visit to Occidental Mindoro, November 15, 2012 |url=https://www.officialgazette.gov.ph/2012/11/15/speech-of-president-aquino-during-his-visit-to-occidental-mindoro-november-15-2012/ |access-date=March 3, 2016 |website=GOVPH}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | 162 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MDR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Oriental Mindoro]] | style="text-align:left;" | [[Calapan]] | {{percent and number|908339|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4238.38|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 214/km<sup>2</sup> (555/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1663|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 14 | 1 | 426 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-PLW | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Palawan]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Puerto Princesa]].}} | style="text-align:left;" | [[Puerto Princesa]]<ref/> | {{percent and number|1246673|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|17030.75|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 73/km<sup>2</sup> (190/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1902|1|23|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 23 | 1 | 433 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-PAM | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Pampanga]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Angeles City|Angeles]].}} | style="text-align:left;" | [[San Fernando, Pampanga|San Fernando]] | {{percent and number|2900637|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2062.47|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 1,406/km<sup>2</sup> (3,643/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1571|12|11|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 19 | 3 | 538 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-PAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Pangasinan]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Dagupan]].}} | style="text-align:left;" | [[Lingayen, Pangasinan|Lingayen]] | {{percent and number|3163190|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5451.01|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 580/km<sup>2</sup> (1,503/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1580|4|5|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |last=Ramirez |first=Cesar |date=March 27, 2011 |title=April 5 a special non-working holiday in Pangasinan |url=http://www.philstar.com/nation/669740/april-5-special-non-working-holiday-pangasinan |access-date=October 7, 2015 |newspaper=[[The Philippine Star]]}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="01" | [[Ilocos Region|I]] | style="border-left-width:medium;" | 44 | 4 | [[List of barangays in Pangasinan|1,364]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-QUE | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Quezon]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Lucena, Philippines|Lucena]].}} | style="text-align:left;" | [[Lucena, Philippines|Lucena]]<ref name="huc" /> | {{percent and number|2229383|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|9069.60|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 246/km<sup>2</sup> (637/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1901|3|2|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 39 | 2 | 1,242 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-QUI | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Quirino]] | style="text-align:left;" | [[Cabarroguis, Quirino|Cabarroguis]] | {{percent and number|203828|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2323.47|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 88/km<sup>2</sup> (227/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1966|6|18|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 6 | — | [[List of barangays in Quirino|132]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-RIZ | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Rizal]] | style="text-align:left;" | [[Antipolo]] | {{percent and number|3330143|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1191.94|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 2,794/km<sup>2</sup> (7,236/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1853|2|23|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 13 | 1 | 189 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ROM | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Romblon]] | style="text-align:left;" | [[Romblon, Romblon|Romblon]] | {{percent and number|308985|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1533.45|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 201/km<sup>2</sup> (522/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1901|3|16|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |title=History of Romblon |url=http://romblomanon.net/en/history-romblon |access-date=January 1, 2016 |publisher=United Romblon Ministerial Fellowship}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | — | 219 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-WSA | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Samar (province)|Samar]] | style="text-align:left;" | [[Catbalogan]] | {{percent and number|793183|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|6048.03|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 131/km<sup>2</sup> (340/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1768|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 24 | 2 | 951 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SAR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Sarangani]] | style="text-align:left;" | [[Alabel, Sarangani|Alabel]] | {{percent and number|558946|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3601.25|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 155/km<sup>2</sup> (402/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1992|3|16|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="13" | [[Soccsksargen|XII]] | style="border-left-width:medium;" | 7 | — | 141 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SIG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Siquijor]] | style="text-align:left;" | [[Siquijor, Siquijor|Siquijor]] | {{percent and number|103395|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|337.49|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 306/km<sup>2</sup> (793/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1971|9|17|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="08" | [[Central Visayas|VII]] | style="border-left-width:medium;" | 6 | — | 134 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SOR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Sorsogon]] | style="text-align:left;" | [[Sorsogon City]] | {{percent and number|828655|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2119.01|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 391/km<sup>2</sup> (1,013/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1894|10|17|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 14 | 1 | 541 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SCO | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[South Cotabato]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[General Santos]].}} | style="text-align:left;" | [[Koronadal]] | {{percent and number|1672791|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4428.81|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 378/km<sup>2</sup> (978/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1966|6|18|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="13" | [[Soccsksargen|XII]] | style="border-left-width:medium;" | 10 | 2 | 225 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SLE | style="text-align:left;font-weight:bold;" | [[Southern Leyte]] | style="text-align:left;" | [[Maasin]] | {{percent and number|429573|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1798.61|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 239/km<sup>2</sup> (619/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1959|5|22|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 18 | 1 | 500 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SUK | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Sultan Kudarat]] | style="text-align:left;" | [[Isulan, Sultan Kudarat|Isulan]] | {{percent and number|854052|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5298.34|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 161/km<sup>2</sup> (417/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1973|11|22|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="13" | [[Soccsksargen|XII]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | 1 | 249 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SLU | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Sulu]] | style="text-align:left;" | [[Jolo, Sulu|Jolo]] | {{percent and number|1000108|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1600.40|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref>Province of Sulu: [http://www.sulu.gov.ph/Profile.asp Brief Profile] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110226001309/http://www.sulu.gov.ph/Profile.asp |date=February 26, 2011 }} (There seems to be major discrepancies among authoritative sources: 343,699 ha (NSCB 2007), 175,460 ha (NSCB 2000), 167,377 ha (NAMRIA))</ref> | style="text-align:right;" | 625/km<sup>2</sup> (1,619/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1917|3|10|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 19 | — | 410 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SUN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Surigao del Norte]] | style="text-align:left;" | [[Surigao City]] | {{percent and number|534636|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1972.93|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 271/km<sup>2</sup> (702/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1901|5|15|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 20 | 1 | 335 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SUR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Surigao del Sur]] | style="text-align:left;" | [[Tandag]] | {{percent and number|642255|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4932.70|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 130/km<sup>2</sup> (337/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1960|6|16|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | 2 | 309 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-TAR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Tarlac]] | style="text-align:left;" | [[Tarlac City]] | {{percent and number|1503456|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3053.60|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 492/km<sup>2</sup> (1,275/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1873|3|28|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |title=History of Tarlac |url=http://visit-tarlac.com/history-of-tarlac |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151222115710/http://visit-tarlac.com/history-of-tarlac |archive-date=December 22, 2015 |access-date=October 7, 2015 |publisher=Province of Tarlac}}</ref><ref name="Proc109">{{Cite journal |title=Proclamation No. 109, s. 1998 |url=https://www.officialgazette.gov.ph/1999/05/10/proclamation-no-109-s-1999/ |access-date=October 7, 2015}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | 1 | [[List of barangays in Tarlac|511]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-TAW | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Tawi-Tawi]] | style="text-align:left;" | [[Bongao, Tawi-Tawi|Bongao]]<ref>The [http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/province.asp?provCode=157000000&provName=TAWI-TAWI&regCode=15&regName=ARMM%20-%20Autonomous%20Region%20in%20Muslim%20Mindanao National Statistical Coordination Board] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081118213313/http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/province.asp?provCode=157000000&provName=TAWI-TAWI&regCode=15&regName=ARMM%20-%20Autonomous%20Region%20in%20Muslim%20Mindanao |date=November 18, 2008 }} recognizes both [[Bongao]] and [[Panglima Sugala]] as capitals of the province. However, the provincial capitol is located in [[Bongao]], the ''de facto'' seat of government.</ref> | {{percent and number|440276|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1087.40|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref>Autonomous Region in Muslim Mindanao, Department of Agriculture: [http://armm.da.gov.ph/dafbeta/index.php?option=com_content&view=article&id=66&Itemid=60 Tawi-Tawi] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120906050217/http://armm.da.gov.ph/dafbeta/index.php?option=com_content&view=article&id=66&Itemid=60 |date=September 6, 2012 }} (There seems to be major discrepancies among authoritative sources: 362,655 ha (NSCB 2007), 120,876 ha (NAMRIA), 1,197 km² (Department of Tourism), 999 km² (Mapcentral))</ref> | style="text-align:right;" | 405/km<sup>2</sup> (1,049/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1973|9|11|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | 203 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ZMB | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Zambales]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Olongapo]].}} | style="text-align:left;" | [[Iba, Zambales|Iba]] | {{percent and number|909932|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3830.83|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 238/km<sup>2</sup> (615/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1578|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 13 | 1 | [[List of barangays in Zambales|247]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ZAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Zamboanga del Norte]] | style="text-align:left;" | [[Dipolog]] | {{percent and number|1047455|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|7301.00|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 143/km<sup>2</sup> (372/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1952|6|6|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="10" | [[Zamboanga Peninsula|IX]] | style="border-left-width:medium;" | 25 | 2 | 691 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ZAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" | {{nowrap|[[Zamboanga del Sur]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Zamboanga City|Zamboanga]].}}}} | style="text-align:left;" | [[Pagadian]] | {{percent and number|2027902|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5914.16|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 343/km<sup>2</sup> (888/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1914|9|1|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="10" | [[Zamboanga Peninsula|IX]] | style="border-left-width:medium;" | 26 | 2 | 779 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ZSI | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Zamboanga Sibugay]] | style="text-align:left;" | [[Ipil, Zamboanga Sibugay|Ipil]] | {{percent and number|669840|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3607.75|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 186/km<sup>2</sup> (481/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|2001|2|22|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="10" | [[Zamboanga Peninsula|IX]] | style="border-left-width:medium;" | 16 | 1 | 389 |- style="background-color:#D0D0D0;" ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-00 | style="text-align:left;font-weight:bold;" | [[Metro Manila]] | style="text-align:left;" | [[Manila]]&nbsp;<sup>{{abbr|†|regional center}}</sup> | {{percent and number|13484462|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|638.55|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 21,117/km<sup>2</sup> (54,694/mi2) | — | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.2" | [[Metro Manila|NCR]]{{efn-ua|group=table|[[Metro Manila]] is included for comparison although it is ''not'' a province but an [[Regions of the Philippines|administrative region]].}} | style="border-left-width:medium;" | 1 | 16 | [[List of barangays of Metro Manila|1,706]] |} == Tarixi == === Vaqt jadvali === 1898-yilda Qoʻshma Shtatlar Filippinni Ispaniyadan sotib olgach, orollar toʻrtta ''gobiernosga'' (hukumatga) boʻlingan, ular keyinchalik provinsiya va tumanlarga boʻlingan. Amerika maʼmuriyati dastlab Ispaniya boʻlinmalarini meros qilib oladi va ularni harbiy hukumatga topshiradi. Qoʻzgʻolonlarning tinchlanishi natijasida fuqarolik hukumati asta-sekin tashkil etila boshladi. * 2001-yil 22-fevral — Plebissit 2000-yil 7-noyabrda tasdiqlangan 8973-sonli Respublika qonuni asosida Zamboanga Sibugayni Zamboanga del Surdan ajratishni maʼqulladi. * 2006-yil 28-oktabr — Plebissit 2006-yil 28-avgustda qabul qilingan 201-sonli Mindanao musulmonlari avtonomiyasi toʻgʻrisidagi qonunga binoan Sharif Kabunsuanni Maguindanaodan ajratishni maʼqulladi. * 2006-yil 2-dekabr — Plebissit 2006-yil 2-oktabrda tasdiqlangan 9355-sonli Respublika qonuni asosida Dinagat orollarini Surigao del Nortedan ajratishni maʼqulladi. * 2008-yil 18-noyabr — Oliy sud tomonidan 201-sonli MMA qonuni bekor qilinadi, Sharif Kabunsuan Maguindanao tarkibiga qaytadi. * 2010-yil 11-fevral — 9355-sonli RA Oliy sud tomonidan konstitutsiyaga zid deb topildi, Dinagat orollari Surigao del Nortening bir qismi sifatida qaytadi. * 2011-yil 30-mart — Oliy sud Dinagat orollari boʻyicha qarorini bekor qildi va yana viloyatga aylandi. * 2013-yil 28-oktabr — Plebissit 2013-yil 21-yanvarda tasdiqlangan 10360-sonli Respublika qonuni asosida Davao Gʻarbiy Davao del Surdan ajratishni maʼqulladi. * 2019-yil 8-dekabr — 2019-yil 17-aprelda tasdiqlangan 11297-sonli Respublika qonuni orqali Kompostela vodiysining nomi Davao de Oroga o‘zgartirildi. <gallery widths="200" perrow="3"> Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1880).svg|1880-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1899).svg|1899-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1908).svg|1907-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1918).svg|1918-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1935).svg|1935-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1942-1945).svg|1942-1945-yillar Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1986).svg|1986-yil Fayl:Ph regions and provinces.svg|1992-yildan hozirgacha </gallery> == Rasmiy ravishda taklif etilgan/nomi oʻzgartirilgan provinsiyalar == === Qabul qilingan qonun bilan taklif etilgan provinsiyalar === [[Fayl:Proposed_Provinces_of_the_Philippines.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Proposed_Provinces_of_the_Philippines.svg/250px-Proposed_Provinces_of_the_Philippines.svg.png|thumb|330x330px| Taklif etilgan provinsiyalarni koʻrsatadigan Filippin xaritasi]] * '''Gʻarbiy va Sharqiy Leyte''' (1923) — Leyte 1923-yil 27-martdagi ''3117-sonli qonun'' bilan ikkita yangi provinsiyaga bo‘lingan.<ref>{{Cite journal|title=Philippines-Archipelago, Region VIII (Eastern Visayas)|url=http://philippines-archipelago.com/politics/map/region_viii/eastern_visayas.html|publisher=Specific information on the division of Leyte provided by David A. Short, webmaster of Philippines-Archipelago, which was updated accordingly after indirectly obtaining a copy of the text of Act No. 3117 from the Legislative Library, House of Representatives|access-date=May 17, 2008}}</ref> Ammo boʻlinish hech qachon sodir boʻlmadi, chunki general-gubernator tomonidan u haqida hech qanday bayonot berilmagan. ** '''Sharqiy Leyte''' provinsiyasi butun Biliran provinsiyasining hozirgi hududlarini, Abuyog, Alangalang, Babatngon, Barugo, Burauen, Kalubian, Kapukan, Karigara, Dagami, Dulag, Yaro, Xaver, Julita, La munitsipalitetlarini qamrab olgan. Paz, Leyte, MakArtur, Mahaplag, Mayorga, Palo, Pastrana, San-Isidro, San-Migel, Santa-Fe, Tabango, Tabontabon, Tanauan, Tolosa, Tunga va Takloban provinsiya markazi sifatida belgilangan. ** '''Gʻarbiy Leyte''' provinsiyasi butun Janubiy Leyte provinsiyasining hozirgi hududlarini, Albuera, Bato, Xilongos, Hindang, Inopacan, Isabel, Kananga, Matag-ob, Matalom, Merida, Palompon, Villaba va boshqa munitsipalitetlarni qamrab olgan. Baybay va Ormoc shaharlari esa Gʻarbiy Leyte provinsiyasining poytaxti boʻlgan. * '''Samal''' (1969) — Samal sobiq ''provinsiyasi 5999-sonli Respublika qonuni'' bilan tuzilgan va hozirgi Samal orol bogʻi shahri hududini qamrab olgan. Biroq, sobiq provinsiya hech qachon ochilgan emas. * '''Maranaw''' (1971) — ''6406-sonli Respublika qonuni''<ref>[http://www.chanrobles.com/republicacts/republicactno6406.html Republic Act No. 6406]. Chan-Robles Law Library.</ref> sharqiy Lanao del Surdan yangi provinsiya yaratishga (hozirgi provinsiyaning birinchi kongress okrugiga toʻgʻri keladi) 1971-yil 4-oktabrda tasdiqlangan. Provinsiya tarkibiga Bubong, Ditsaan-Ramain (shu jumladan, Buadiposo-Buntong), Kapai, Lumba-Bayabao (hozirgi Maguing), Marantao, Masiu, Mulondo, Saguiaran, Piona Po, Bayabao munitsipalitetlari kiradi . Tamparan, Taraka va Vao (hozirgi Bumbaran) kiradi, yangi provinsiyaning poytaxti Maravi shahri boʻlib xizmat qiladi. 1972-yil 21-sentabrda Filippinda harbiy holat eʼlon qilinishi sababli boʻlinish hech qachon sodir boʻlmaydi, bu 1973-yilga rejalashtirilgan umumiy saylovlarni toʻxtatdi va yangi [[Filippin Konstitutsiyasi|Konstitutsiyani]] qabul qilish va Toʻrtinchi Filippin Respublikasini barpo etish uchun yoʻl ochdi. === Boshqa taklif qilingan provinsiyalar === * '''Shimoli-gʻarbiy Samar''' (2019) — Edgar Meri Sarmiento tomonidan 2019-yil 22-yanvarda Vakillar palatasiga 8824-sonli qonun loyihasi kiritilgan boʻlib, unda 9 ta munitsipalitetdan iborat poytaxti Kalbayog bo‘lgan Shimoli-G‘arbiy Samar deb nomlangan yangi provinsiyani tashkil etish to‘g‘risida aytib oʻtilgan.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Charissa Luci-Atienza |date=January 22, 2019 |title=Creation of Northwestern Samar province pushed |publisher=[[Manila Bulletin]] |url=https://mb.com.ph/2019/01/22/creation-of-northwestern-samar-province-pushed/ |access-date=May 25, 2020}}</ref> * '''Zamboanga Hermosa''' (2017) — 2017-yil 21-fevralda Vakillar palatasida 12 ta munitsipalitet va 2 ta qonun chiqaruvchi okrugdan iborat Zamboanga del Nortedan yangi provinsiya tashkil etishni nazarda tutuvchi 5040-sonli qonun loyihasi taqdim etildi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Isagani S. Amatong|sana=February 14, 2017|sarlavha=House Bill No. 5040: An Act Creating the Province of Zamboanga Hermosa from the Province of Zamboanga Del Norte|url=http://www.congress.gov.ph/legisdocs/basic_17/HB05040.pdf|kirish sanasi=March 10, 2017|ish=www.congress.gov.ph|nashriyot=Republic of the Philippines – House of Representatives}}</ref><ref>{{Cite journal|date=February 21, 2017|title=Seventeenth Congress First Regular Session 2016 – 2017|url=http://www.congress.gov.ph/legisdocs/journals_17/J73-1RS-20170221.pdf|journal=Journal of the House of Representatives|publisher=Journal Service Plenary Affairs Bureau|volume=No. 73|access-date=March 10, 2017}}</ref> === Tavsiya etilgan nomni oʻzgartirish === * Janubiy Leyte — '''Leyte del Sur''' (2017) — Palataning 6408-sonli qonun loyihasi viloyat nomini Leyte del Surga oʻzgartirishni taklif qilinadi. Qonun loyihasi 2017-yil 20-sentabrdan boshlab, 17-Kongress yakunigacha Mahalliy boshqaruv qoʻmitasida koʻrib chiqish qoldirilganligi sababli muvaffaqiyatga erishmadi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=House Bill No. 6408|url=http://www.congress.gov.ph/legisdocs/basic_17/HB06408.pdf|kirish sanasi=May 7, 2018|nashriyot=[[Congress of the Philippines]]}}</ref> == Qoʻshimcha maʼlumotlar == [[:wikivoyage:List_of_Philippine_provinces_by_population|Aholisi boʻyicha Filippin provinsiyalari roʻyxati]] Vikigidda [[:wikivoyage:List of Philippine provincial name etymologies|Filippin provinsiyalarining etimologiyalari roʻyxati]] Vikigidda [[:wikivoyage:List of Philippine provinces by Human Development Index|Inson taraqqiyoti indeksi boʻyicha Filippin provinsiyalari roʻyxati]] Vikigidda [[:wikivoyage:List of demonyms for Philippine provinces|Filippin provinsiyalari uchun iblislar roʻyxati]] Vikigidda [[:wikivoyage:ISO 3166-2:PH|ISO 3166-2: PH]] Vikigidda [[:wikivoyage:Sub-provinces of the Philippines| Filippin subprovinsiyalari, Filippindagi tugatilgan maʼmuriy boʻlinmalar guruhi]] Vikigidda == Havolalar == * [http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/default.asp Filippin standart geografik kodi Interaktiv], Milliy statistik muvofiqlashtirish kengashi * [https://psa.gov.ph/content/2010-census-population-and-housing-reveals-philippine-population-9234-million 2010 yilgi aholi va uy-joylarni roʻyxatga olish Filippin aholisini 92,34 millionni tashkil etadi], Filippin Statistika boshqarmasi, Filippin Respublikasi * [http://www.statoids.com/uph.html Filippin viloyatlari], Gwillim qonuni, Statoids.com * [https://web.archive.org/web/20110805063848/http://www.crwflags.com/fotw/flags/ph_prov.html Dunyo bayroqlari — Filippin viloyat bayroqlari] == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Filippin provinsiyalari]] [[Turkum:Filippin provinsiyalari ro'yxati]] [[Turkum:Filippin hukumat boshqaruvi]] [[Turkum:Filippin sobiq provinsiyalari]] 6qo5ih3uqxfudata5wkhuq1v60k48be 2817216 2817188 2022-08-29T10:42:13Z Inosham 76987 wikitext text/x-wiki {{Short description|Filippinning administrativlik bo'linishi}} {{Davlat info | davlat_nomi = Filippin provinsiyalari | davlat_nomi_toʻliq = [[Filippin]] provinsiyalari | davlat_mahalliy_nomi = 81 | tasvir_bayroq = | tasvir_gerb = | tasvir_xarita = Provinces of the Philippines.svg | ramz_tipi = | ramz_tipi_maqola = | davlat_shiori = | davlat_madhiyasi = | poytaxt = | latd=00 |latm=00 |latNS=N |longd=00 |longm=00 |longEW=E | | eng_katta_shahar = | rasmiy_tillar = | eng_katta_aholi_punkt_tipi = | hukumat_turi = [[#Government|Viloyat Kengashi]] | yetakchi_mansablari = [[Regions of the Philippines|Administrativ]] va [[Autonomous regions of the Philippines|avtanom tumanlari]] | yetakchi_nomlari = | yetakchi_mansabi_1 = | yetakchi_mansabi_2 = | yetakchi_mansabi_3 = | yetakchi_mansabi_4 = | yetakchi_mansabi_5 = | yetakchi_nomi_1 = | yetakchi_nomi_2 = | yetakchi_nomi_3 = | yetakchi_nomi_4 = | yetakchi_nomi_5 = | mustaqillik_tip = | mustaqillik_nota = | mustaqillik_voqealar = | mustaqillik_voqea_1 = | mustaqillik_voqea_2 = | mustaqillik_voqea_3 = | mustaqillik_voqea_4 = | mustaqillik_voqea_5 = | mustaqillik_yillari = | mustaqillik_yili_1 = | mustaqillik_yili_2 = | mustaqillik_yili_3 = | mustaqillik_yili_4 = | mustaqillik_yili_5 = | yevropa_ittifoqi_yili = | maydon = | maydon_oʻrin = {{convert|219.01|-|17,030.75|sqkm|sqmi|abbr=on}} | maydon_suv = | aholi = | aholi_roʻyxat_yil = | aholi_oʻrin = | aholi_zichlik = 17,246-4,632,359 | aholi_zichlik_oʻrin = | YIM_XQT = | YIM_XQT_yil = 2020 | YIM_XQT_oʻrin = | YIM_XQT_jon_boshiga = | YIM_XQT_jon_boshiga_oʻrin = | YIM_nominal = | YIM_nominal_yil = | YIM_nominal_oʻrin = | YIM_nominal_jon_boshiga = | YIM_nominal_jon_boshiga_oʻrin = | pul_birligi = | pul_birligi_kod = | pul_birligi_havol = | vaqt_mintaqasi = | vaqt_utc = | vaqt_mintaqasi_dst = | vaqt_utc_dst = | dst_nota = | internet_domeni = | internet_domeni = | telefon prefiksi = | qisqartma = | havolalar = }} [[Filippin|Filippinda]] '''provinsiyalar''' ([[Filippin|Filippincha]]: ''lalawigan'') siyosiy va maʼmuriy boʻlinmalardan biridir. Hozirgi vaqtda Filippinda 81 ta provinsiya mavjud boʻlib, ular qoʻshimcha [[Filippindagi shaharlar|shaharlar]] va qishloqlarga boʻlingan. Mahalliy hokimiyat boʻlinmalari, shuningdek, [[Filippindagi shaharlar|shaharlar]] ham har qanday viloyat hukumatidan mustaqildir. Har bir provinsiya Sangguniang Panlalawigan deb nomlangan [[Qonun chiqaruvchi hokimiyat|qonun chiqaruvchi organ]] va [[gubernator]] tomonidan boshqariladi. Provinsiyalar geografik, madaniy va etnologik xususiyatlariga koʻra oʻn yetti mintaqaga boʻlingan. Ushbu mintaqalarning oʻn uchtasi shimoldan janubga raqamlar bilan, Milliy poytaxt mintaqasi, Kordilyera maʼmuriy hududi, janubi-gʻarbiy Tagalog viloyati va Muslim Mindanaodagi Bangsamoro avtonom viloyati faqat qisqartmalar bilan belgilangan. == Boshqaruv hokimiyati == Provinsiya boshqaruvi respublika tarkibidagi boshqa provinsiyalardan avtonomdir. Har bir provinsiya hokimiyatning ikkita asosiy saylangan tarmoqlari: ijro etuvchi va qonun chiqaruvchi hokimiyat tomonidan boshqariladi. Sud ishlari viloyat boshqaruvidan ajratilgan boʻlib, Filippin Oliy sudi tomonidan boshqariladi. Har bir provinsiyada Mintaqaviy sudning kamida bitta boʻlimi mavjud. === Ijro etuvchi hokimiyati === Viloyat gubernatori har bir provinsiyaning bosh ijrochi va rahbari hisoblanadi va uch yil muddatga saylanadi. Uch yil ketma-ket u maʼmuriyat, muhandislik, axborot, yuridik va gʻaznachilik idorasini oʻz ichiga olgan har bir provinsiya boʻlimining direktorlarini tayinlaydi. === Qonun chiqaruvchi hokimiyati === Provinsiyaning qonun chiqaruvchi organi boʻlgan ''Sangguniang Panlalawigan'' ('''oʻzbekcha''': ''"Viloyat kengashi"'') uchun vitse-gubernator prezident vazifasini bajaradi. Har bir viloyat kengashi provinsiya tumanlaridan muntazam saylanadigan ''lavozimli'' aʼzolardan iborat. Har bir provinsiyaga ajratilgan muntazam saylanadigan VK aʼzolarining soni uning daromad toifasiga qarab belgilanadi. Birinchi va ikkinchi darajali provinsiyalar oʻnta doimiy VK aʼzolari bilan taʼminlanadi; uchinchi va toʻrtinchi darajali provinsiyalarda sakkizta, beshinchi va oltinchi darajali provinsiyalarda oltita boʻladi. Har bir VKda Barangay Kapitanlari Assotsiatsiyasi (BKA), Filippin Maslahatchilar Ligasi (FML) va ''Sangguniang Kabataan'' (oʻzbekcha: „Yoshlar Kengashi“) ning tegishli mahalliy prezidentlariga berilgan lavozimli aʼzolari uchun oʻrindiqlar ajratilgan. Gubernator oʻrinbosari va VKning doimiy aʼzolari provinsiyadagi ovoz beruvchilar tomonidan saylanadi. ''Lavozimli'' aʼzolar tegishli tashkilotlarning aʼzolari tomonidan saylanadi. === Boshqaruvning boshqa darajalari bilan aloqasi === ==== Shaharlar va munitsipalitetlar ==== === Tasniflash === [[Fayl:Philippine_provinces_by_income_classification.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Philippine_provinces_by_income_classification.svg/170px-Philippine_provinces_by_income_classification.svg.png|thumb|247x247px| Daromadlar tasnifi asosida provinsiyalar.]] Provinsiyalar oʻtgan 4 kalendar yiliga asoslanib, oʻrtacha yillik daromad boʻyicha tasniflanadi. 2008-yil 29-iyuldan boshlab, shaharlar uchun daromad tasniflari:<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Archived copy|url=http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/articles/DepOrderReclass.pdf|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160304083823/http://nscb.gov.ph/activestats/psgc/articles/DepOrderReclass.pdf|arxivsana=March 4, 2016|kirish sanasi=September 29, 2014}}</ref> [yangilanishi kerak] {| class="wikitable plainrowheaders" ! scope="col" |Sinf ! scope="col" | Oʻrtacha yillik daromad |- ! scope="row" | Birinchi | ₱ 450 million va undan ortiq |- ! scope="row" | Ikkinchi | ₱ 360 million va undan koʻp, lekin ₱ 450 milliondan kam |- ! scope="row" | Uchinchi | ₱ 270 million va undan ortiq, lekin ₱ 360 milliondan kam |- ! scope="row" | Toʻrtinchi | ₱ 180 million va undan koʻp, lekin ₱ 270 milliondan kam |- ! scope="row" | Beshinchi | ₱ 90 million va undan ortiq, lekin ₱ 180 milliondan kam |- ! scope="row" | Oltinchi | ₱ 90 milliondan past |} Provinsiyaning daromad toifasi uning Viloyat Kengashi aʼzoligi hajmini, shuningdek, maʼlum narsalarga qancha sarflashi yoki maʼlum vositalar orqali sotib olishi mumkinligini belgilaydi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=R.A. 7160|url=https://lawphil.net/statutes/repacts/ra1991/ra_7160_1991.html|ish=lawphil.net|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160503071511/http://www.lawphil.net/statutes/repacts/ra1991/ra_7160_1991.html|arxivsana=May 3, 2016}}</ref> == Roʻyxati == === Sobiq provinsiyalari === * Manila (1901-yilgacha) — Rizal tarkibiga kiritilgan; Manila atrofidagi qismlar keyinchalik hozirgi Manila metrosini tashkil qilish uchun birlashtirilgan. * Lepanto-Bontok (1902-1908) — Togʻli provinsiya tarkibiga kiritilgan. * Moro viloyati (1903-1913) — Yetti viloyatdan tashkil topgan boʻlib, Mindanao va Sulu departamentiga aylantirilgan. Hozirda Mindanaodagi bir nechta mintaqalarning bir qismini egallaydi. * Ambos Camarines (1901-1908) — Camarines Norte va Camarines Surga boʻlingan, garchi ''2809-sonli qonunning'' matni Camarines Norte ''Ambos Camarinesdan'' yaratilganligini bildirsa-da, qolgan qismi Camarines Sur deb oʻzgartirilgan. Camarines Sur provinsiyasi oʻz poytaxti Nueva Caceresni saqlab qolgan. * Misamis (1901-1939) — Gʻarbiy Misamis va Sharqiy Misamisga boʻlingan. Misamis Oriental Kagayan provinsiyasining poytaxtini saqlab qolgan. * Mindoro (1902-1950) — Gʻarbiy Mindoro va Sharqiy Mindoroga boʻlinadi. Sharqiy Mindoro Kalapan provinsiyasi markazini saqlab qolgan. * Zamboanga (1914-1952) — Zamboanga del Norte va Zamboanga del Surga boʻlingan. Uning poytaxti Pagadiyada boʻlib, Zamboanga Sibugay, keyinchalik Zamboanga del Surdan yaratiladi. * Lanao (1914-1959) — Lanao del Norte va Lanao del Surga boʻlingan. Lanao del Sur provinsiya markazi Dansalan (hozirgi Maravi)ni saqlab qolgan. * Surigao (1901-1967) — Surigao del Norte va Surigao del Surga boʻlingan. Surigao del Norte Surigao shahrining provinsiya markazini va provinsiya muhrini saqlab qolgan. Dinagat orollari provinsiyasi keyinchalik Surigao del Nortedan tashkil topgan. * Davao (1914-1967; 1972-1998) — Davao del Norte, Davao del Sur va Sharqiy Davaoga boʻlingan. Davao del Norte 1972-yildan 1998-yilgacha Davao nomi bilan tanilgan, keyinchalik Davao provinsiyasidan Compostela vodiysi (hozirgi Davao de Oro) tashkil etilgan. Gʻarbiy Davao keyinchalik Davao del Surdan yaratilgan. * Agusan (1907-1967) — Agusan del Norte va Agusan del Surga boʻlingan. Agusan del Norte sobiq provinsiya poytaxti Butuanni saqlab qolgan. Provinsiya poytaxti rasman 2000-yilda Cabadbaranga koʻchirilgan, ammo provinsiya hukumati xizmat va vazifalari hali toʻliq yangi poytaxtga oʻtkazilmagan. * Negros del Norte (1985-1986) — ''Batas Pambansa Blg. 885'', <ref>{{Veb manbasi|muallif=Firm|ism=Ronald Echalas Diaz, Chan Robles & Associates Law|sarlavha=PHILIPPINE LAWS, STATUTES AND CODES – CHAN ROBLES VIRTUAL LAW LIBRARY|url=http://www.chanrobles.com/bataspambansa/bataspambansablg885.html|ish=www.chanrobles.com}}</ref> Negros Occidentalning shimoliy qismidan yangi provinsiya yaratgan, 1986-yil 3-yanvarda boʻlib oʻtgan qonunni ratifikatsiya qilish bilan 1985-yil 23-dekabrda kuchga kirdiradi. Provinsiya tarkibiga hozirgi Kadis (poytaxt boʻlib xizmat qilishi kerak), Eskalante, Sagay, San-Karlos, Silay va Viktoriya shaharlari, shuningdek, Kalatrava, Enrike B. Magalona, Manapla, Salvador Benedikto va Toboso munitsipalitetlari kiradi. Saylovchilar ''Batas Pambansa Blgni ratifikatsiya qilganiga qaramay. 885'' -sonli 1986-yil 11-iyulda Oliy sud qonunni va provinsiyani oʻz kuchini yoʻqotgan deb eʼlon qildi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=G.R. No. 73155|url=https://lawphil.net/judjuris/juri1986/jul1986/gr_73155_1986.html|ish=lawphil.net}}</ref> * Kalinga-Apayao (1966-1995) — Apayao va Kalingaga boʻlingan. Kalinga provinsiya markazi Tabukni saqlab qolgan. * Sharif Kabunsuan (2006-2008) — ''9054-sonli Respublika qonuni'' musulmon Mindanaodagi avtonom rayonga vakolatlarini kengaytirdi, ayniqsa, viloyatlar tashkil etish imkoniyatini berdi (VI-modda, 19-boʻlim). Shunga asoslanib, ARMM mintaqaviy qonunchilik assambleyasi 2006-yil 28-avgustda ''201-sonli Mindanao musulmonlari avtonomiyasi to‘g‘risidagi qonunni'' qabul qildi. Qonun Maguindanaoning birinchi kongress okrugidagi(Kotabato shahridan tashqari) barcha munitsipalitetlarni oʻz ichiga olgan, poytaxti Datu Odin Sinsuatda joylashgan yangi viloyatni yaratadi. Provinsiya 2006-yil 28-oktabrda koʻpchilik ovoz bilan tasdiqlangan.<ref>[http://sc.judiciary.gov.ph/jurisprudence/2008/july2008/177597.htm G.R. No. 177597 — Sema v. COMELEC and Dilangalen], Supreme Court of the Philippines.</ref>  {{anchor|List of provinces}} {| class="wikitable sortable plainrowheaders toptextcells" style="table-layout:fixed;text-align:center;font-size:90%;line-height:1.50em;width=100%;" |- ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | [[ISO 3166-2:PH|ISO]]<ref>{{Cite web |date=June 30, 2010 |title=ISO 3166-2 Newsletter: Changes in the list of subdivision names and code elements |url=http://www.iso.org/iso/iso_3166-2_newsletter_ii-2_2010-06-30.pdf |access-date=January 19, 2015 |website=ISO ([[International Organization for Standardization]]) |pages=56–58}}</ref> ! scope="col" style="border-bottom:none;width:13em;" class="unsortable" | Provinsiya ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Poytaxti ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" colspan="2" | {{abbr|Aholisi|Population. Figures include cities independent from provinces.}}<ref>{{Cite web |date=May 19, 2016 |title=2020 Census of Population and Housing (2020 CPH) Population Counts Declared Official by the President |url=https://psa.gov.ph/content/2020-census-population-and-housing-2020-cph-population-counts-declared-official-president |access-date=July 18, 2022 |website=2020 Census of Population |publisher=Philippine Statistics Authority}}</ref> ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | {{abbr|Maydoni|Land area. Figures include cities independent from provinces.}}<ref name="nscb">{{Cite web |title=List of Provinces |url=http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/listprov.asp |archive-url=https://web.archive.org/web/20160419000512/http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/listprov.asp |archive-date=April 19, 2016 |access-date=May 14, 2014 |website=PSGC Interactive |publisher=National Statistical Coordination Board |location=Makati, Philippines}}</ref> ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Aholi zichligi ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Topilgan sanasi{{efn-ua|group=table|Dates could refer to provincehood as established during the [[History of the Philippines (1521–1898)|Spanish period]], [[History of the Philippines (1898–1946)|American period]], or through ''[[Republic Act]]s''.}} ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Orol guruhlari ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Tuman qismi ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" colspan=3 | Umumiy Mahalliy Hokimiyati |-style="border-bottom:double gray;" ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-style:hidden hidden solid solid;" class="unsortable" | {{abbr|%|National population share as of 2020}} ! scope="col" style="border-style:hidden solid solid hidden;" | {{small|(2020)}} ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-style:hidden hidden solid solid;" data-sort-type="number" | Munisipalitlar soni ! scope="col" style="border-style:hidden hidden solid hidden;" data-sort-type="number" | Shahar ! scope="col" style="border-style:hidden solid solid hidden;" data-sort-type="number" | Mustaqil provinsiyalar soni |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ABR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Abra (province)|Abra]] | style="text-align:left;" | [[Bangued, Abra|Bangued]] | {{percent and number|250985|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4165.25|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 60/km<sup>2</sup> (156/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1846-yil{{dts|1846|abbr=on|format=yil}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 27 | — | [[List of barangays in Abra|303]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-AGN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Agusan del Norte]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent city of [[Butuan]].}} | style="text-align:left;" | [[Cabadbaran]]{{efn-lr|group=note|Cabadbaran has been made the official capital of the province, as per Republic Act No. 8811. However, the seat of the provincial government is still in the process of being transferred from [[Butuan]], where the provincial government still holds office.}}<ref name="RA8811">{{cite act| type = Republic Act| number = 8811| date = August 16, 2000| url = http://www.congress.gov.ph/download/ra_11/RA08811.pdf| url-status = dead| archive-url = https://web.archive.org/web/20160303213103/http://www.congress.gov.ph/download/ra_11/RA08811.pdf| archive-date = March 3, 2016}}</ref> | {{percent and number|760413|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3546.86|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 214/km<sup>2</sup> (555/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1907-yil 20-sentabr | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 10 | 2 | 253 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-AGS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Agusan del Sur]] | style="text-align:left;" | [[Prosperidad, Agusan del Sur|Prosperidad]] | {{percent and number|739367|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|9989.52|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 74/km<sup>2</sup> (192/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1970-yil 1-yanvar | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 13 | 1 | 314 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-AKL | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Aklan]] | style="text-align:left;" | [[Kalibo, Aklan|Kalibo]] | {{percent and number|615475|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1821.42|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 338/km<sup>2</sup> (875/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1956-yil 8-noyabr<ref>{{Cite web |title=Proclamation No. 290, s. 1956 |url=https://www.officialgazette.gov.ph/1956/04/28/proclamation-no-290-s-1956/ |access-date=February 22, 2016 |website=GOVPH}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | — | 327 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ALB | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Albay]] | style="text-align:left;" | [[Legazpi, Albay|Legazpi]] | {{percent and number|1374768|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2575.77|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 534/km<sup>2</sup> (1,382/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1574-yil 3-aprel<br /><ref>{{Cite web |title=Albay celebrates 439th Foundation Day |url=http://balita.ph/2013/04/04/albay-celebrates-439th-foundation-day/ |access-date=October 14, 2015 |publisher=balita-dot-ph}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 15 | 3 | 720 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ANT | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Antique (province)|Antique]] | style="text-align:left;" | [[San Jose de Buenavista, Antique|San Jose de Buenavista]] | {{percent and number|612974|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2729.17|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 225/km<sup>2</sup> (582/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1917-yil 10-mart | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 18 | — | 590 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-APA | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Apayao]] | style="text-align:left;" | [[Kabugao, Apayao|Kabugao]]{{efn-lr|group=note|The province maintains another government center in [[Luna, Apayao|Luna]], where many national and provincial agencies now hold office.<ref>{{Cite web |title=Apayao gov't center established in Luna |url=http://www.pia.gov.ph/default.asp?m=12&sec=reader&rp=9&fi=p080822.htm&no=80&date=08/22/2008 |publisher=Philippine Information Agency}}{{dead link|date=April 2016}}</ref> | {{percent and number|124366|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4413.35|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 28/km<sup>2</sup> (73/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1995-yil 14-fevral | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 7 | — | [[List of barangays in Apayao|133]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-AUR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Aurora (province)|Aurora]] | style="text-align:left;" | [[Baler, Aurora|Baler]] | {{percent and number|235750|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3147.32|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 75/km<sup>2</sup> (194/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1979-yil 13-avgust | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 8 | — | [[List of barangays in Aurora|151]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Basilan]]{{efn-lr|group=note|Figures include the city of [[Isabela, Basilan|Isabela]].}} | style="text-align:left;" | [[Lamitan]]<ref>{{Cite web |title=Archived copy |url=http://www.philstar.com:8080/nation/2016/07/09/1601139/basilan-starts-construction-new-provincial-govt-center |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170811110041/http://www.philstar.com:8080/nation/2016/07/09/1601139/basilan-starts-construction-new-provincial-govt-center |archive-date=August 11, 2017 |access-date=May 14, 2017}}</ref> | {{percent and number|556586|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1327.23|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref>Bangsamoro Development Plan: [http://bangsamorodevelopment.org/wp-content/uploads/2015/05/CHAPTER-10_BDP-Integrative-Report.pdf Environment and Natural Resources] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304141740/http://bangsamorodevelopment.org/wp-content/uploads/2015/05/CHAPTER-10_BDP-Integrative-Report.pdf |date=March 4, 2016 }}</ref> | style="text-align:right;" | 419/km<sup>2</sup> (1,086/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1973-yil 27-dekabr | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | 2 | 255 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Bataan]] | style="text-align:left;" | [[Balanga, Bataan|Balanga]] | {{percent and number|853373|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1372.98|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 622/km<sup>2</sup> (1,610/mi2) | style="text-align:right;" | 1754-yil | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | 1 | 237 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BTN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Batanes]] | style="text-align:left;" | [[Basco, Batanes|Basco]] | {{percent and number|18831|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|219.01|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 86/km<sup>2</sup> (223/mi2) | style="text-align:right;" | 1783-yil 26-iyun<br/><ref>{{Cite web |title=The Batanes Islands |url=http://ncca.gov.ph/subcommissions/subcommission-on-cultural-communities-and-traditional-arts-sccta/northern-cultural-communities/the-batanes-islands/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304000337/http://ncca.gov.ph/subcommissions/subcommission-on-cultural-communities-and-traditional-arts-sccta/northern-cultural-communities/the-batanes-islands/ |archive-date=March 4, 2016 |access-date=October 14, 2015 |publisher=National Commission on Culture and the Arts}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 6 | — | [[List of barangays in Batanes|29]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BTG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Batangas]] | style="text-align:left;" | [[Batangas City]] | {{percent and number|2908494|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3119.72|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 932/km<sup>2</sup> (2,415/mi2) | style="text-align:right;" | 1581-yil 8-dekabr | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 30 | 4 | 1,078 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BEN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Benguet]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent city of [[Baguio]].}} | style="text-align:left;" | [[La Trinidad, Benguet|La Trinidad]] | {{percent and number|827041|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2826.59|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 293/km<sup>2</sup> (758/mi2) | style="text-align:right;" | 1966-yil 16-iyun | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 13 | 1 | [[List of barangays in Benguet|269]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BIL | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Biliran]] | style="text-align:left;" | [[Naval, Biliran|Naval]] | {{percent and number|179312|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|536.01|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 335/km<sup>2</sup> (866/mi2) | style="text-align:right;" | 1992-yil 11-may | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 8 | — | 132 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BOH | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Bohol]] | style="text-align:left;" | [[Tagbilaran]] | {{percent and number|1394329|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4820.95|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 289/km<sup>2</sup> (749/mi2) | style="text-align:right;" | 1854-yil 22-iyul<br /><ref>{{Cite web |title=No work on Monday, July 23, in observance of Bohol Day |url=http://www.theboholstandard.com/fpage.php?issue=272&s1=4651&s2=4653 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151222111109/http://www.theboholstandard.com/fpage.php?issue=272&s1=4651&s2=4653 |archive-date=December 22, 2015 |access-date=December 18, 2015 |publisher=The Bohol Standard}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="08" | [[Central Visayas|VII]] | style="border-left-width:medium;" | 47 | 1 | 1,109 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BUK | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Bukidnon]] | style="text-align:left;" | [[Malaybalay]] | {{percent and number|1541308|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|10498.59|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 147/km<sup>2</sup> (380/mi2) | style="text-align:right;" | 1917-yil 10-mart | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 20 | 2 | 464 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BUL | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Bulacan]] | style="text-align:left;" | [[Malolos]] | {{percent and number|3708890|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2796.10|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 1,326/km<sup>2</sup> (3,435/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1578|8|15|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 21 | 3 | 569 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Cagayan]] | style="text-align:left;" | [[Tuguegarao]] | {{percent and number|1268603|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|9295.75|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 136/km<sup>2</sup> (353/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1583|06|29|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |title=Festivals |url=http://www.cagayan.gov.ph/index.php/tourism/festivals |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160131083736/http://www.cagayan.gov.ph/index.php/tourism/festivals |archive-date=January 31, 2016 |access-date=December 18, 2015 |publisher=Official Website of the Provincial Government of Cagayan}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 28 | 1 | [[List of barangays in Cagayan|820]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Camarines Norte]] | style="text-align:left;" | [[Daet, Camarines Norte|Daet]] | {{percent and number|629699|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2320.07|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 271/km<sup>2</sup> (703/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1920|4|15|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite news |title=Camarines Norte holds Bantayog fest |language=fil |newspaper=Philippine Daily Inquirer |url=http://lifestyle.inquirer.net/98993/camarines-norte-holds-bantayog-fest |access-date=December 31, 2015}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 12 | — | 282 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Camarines Sur]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent city of [[Naga, Camarines Sur|Naga]].}} | style="text-align:left;" | [[Pili, Camarines Sur|Pili]] | {{percent and number|2068244|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5497.03|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 376/km<sup>2</sup> (974/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1579|5|27|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |last=Abad |first=Danilo |title=Kaogma 2015 isasagawa sa Camarines Sur |url=http://news.pia.gov.ph/article/view/851431675631/kaogma-2015-isasagawa-sa-camarines-sur |access-date=December 31, 2015 |website=Philippine Information Agency}}{{Dead link|date=August 2018 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 35 | 2 | 1,063 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAM | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Camiguin]] | style="text-align:left;" | [[Mambajao, Camiguin|Mambajao]] | {{percent and number|92808|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|237.95|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 390/km<sup>2</sup> (1,010/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1966|6|18|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 5 | — | 58 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAP | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Capiz]] | style="text-align:left;" | [[Roxas, Capiz|Roxas]] | {{percent and number|804952|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2594.64|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 310/km<sup>2</sup> (804/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1917|3|10|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 16 | 1 | 473 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAT | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Catanduanes]] | style="text-align:left;" | [[Virac, Catanduanes|Virac]] | {{percent and number|271879|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1492.16|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 182/km<sup>2</sup> (472/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1945|9|26|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | 315 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAV | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Cavite]] | style="text-align:left;" | [[Imus]]<ref>The provincial government of Cavite makes it clear that [[Imus]] is the provincial capital, while the seat of the provincial government is [[Trece Martires]]. [http://cavite.gov.ph/index.php?option=com_content&view=article&id=269&Itemid=175 Official Website of the Province of Cavite — Quick Facts] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111007101545/http://cavite.gov.ph/index.php?option=com_content&view=article&id=269&Itemid=175 |date=October 7, 2011 }} [http://www.mb.com.ph/articles/206024/imus-capital-cavite-maliksi Imus is capital of Cavite — Maliksi]</ref> | {{percent and number|4344829|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1574.17|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 2,760/km<sup>2</sup> (7,149/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1614|3|10|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>Census of the Philippine Islands (1920). [https://archive.org/details/bub_gb_BZ8wAQAAIAAJ/page/n153 „Census of the Philippine Islands Vol. I, 1918“], pg. 132. Bureau of Printing, Manila.</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 16 | 7 | 829 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CEB | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Cebu]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent cities of [[Cebu City|Cebu]], [[Lapu-Lapu, Philippines|Lapu-Lapu]] and [[Mandaue]].}} | style="text-align:left;" | [[Cebu City]]<ref>Because the provincial government holds office within an [[Cities of the Philippines#Independent cities|independent city]], in effect the province maintains the seat of its government outside its jurisdiction.</ref> | {{percent and number|5151274|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5342.00|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 964/km<sup>2</sup> (2,498/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1565|4|27|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="08" | [[Central Visayas|VII]] | style="border-left-width:medium;" | 44 | 9 | 1,203 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NCO | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Cotabato]] | style="text-align:left;" | [[Kidapawan]] | {{percent and number|1275185|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|9008.90|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 142/km<sup>2</sup> (367/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1914|9|1|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite news |last=Unson |first=John |title=North Cotabato set for Kalivungan fest, 101st anniversary |work=[[The Philippine Star]] |url=http://www.philstar.com/nation/2015/08/31/1494386/north-cotabato-set-kalivungan-fest-101st-anniversary |access-date=October 14, 2015}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="13" | [[Soccsksargen|XII]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | 1 | 543 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | {{nowrap|PH-COM}} | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao de Oro]] | style="text-align:left;" | [[Nabunturan]] | {{percent and number|767547|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4479.77|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 171/km<sup>2</sup> (444/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1998|1|31|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | 237 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DAV | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao del Norte]] | style="text-align:left;" | [[Tagum]] | {{percent and number|1125057|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3426.97|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 328/km<sup>2</sup> (850/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1967|5|8|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 8 | 3 | 223 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao del Sur]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent city of [[Davao City|Davao]].}} | style="text-align:left;" | [[Digos]] | {{percent and number|2457430|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4607.59|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 533/km<sup>2</sup> (1,381/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1914|9|1|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 9 | 2 | 414 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DVO | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao Occidental]] | style="text-align:left;" | [[Malita]] | {{percent and number|317159|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2163.45|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 147/km<sup>2</sup> (380/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|2013|10|28|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 5 | — | 105 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DAO | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao Oriental]] | style="text-align:left;" | [[Mati, Davao Oriental|Mati]] | {{percent and number|576343|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5679.64|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 101/km<sup>2</sup> (263/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1967|5|8|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 10 | 1 | 183 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DIN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Dinagat Islands]] | style="text-align:left;" | [[San Jose, Dinagat Islands|San Jose]] | {{percent and number|128117|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1036.34|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 124/km<sup>2</sup> (320/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|2006|12|2|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 7 | — | 100 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-EAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Eastern Samar]] | style="text-align:left;" | [[Borongan]] | {{percent and number|477168|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4660.47|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 102/km<sup>2</sup> (265/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1965|6|19|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 22 | 1 | 597 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-GUI | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Guimaras]] | style="text-align:left;" | [[Jordan, Guimaras|Jordan]] | {{percent and number|187842|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|604.57|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 311/km<sup>2</sup> (805/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1992|5|22|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 5 | — | 98 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-IFU | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Ifugao]] | style="text-align:left;" | [[Lagawe, Ifugao|Lagawe]] | {{percent and number|207498|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2628.21|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 79/km<sup>2</sup> (204/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1966|6|18|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | [[List of barangays in Ifugao|176]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ILN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Ilocos Norte]] | style="text-align:left;" | [[Laoag]] | {{percent and number|609588|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3467.89|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 176/km<sup>2</sup> (455/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1818|2|2|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="01" | [[Ilocos Region|I]] | style="border-left-width:medium;" | 21 | 2 | [[List of barangays in Ilocos Norte|559]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ILS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Ilocos Sur]] | style="text-align:left;" | [[Vigan]] | {{percent and number|706009|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2596.00|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 272/km<sup>2</sup> (704/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1572|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="01" | [[Ilocos Region|I]] | style="border-left-width:medium;" | 32 | 2 | [[List of barangays in Ilocos Sur|768]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ILI | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Iloilo]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Iloilo City|Iloilo]].}} | style="text-align:left;" | [[Iloilo City]] | {{percent and number|2509525|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5079.17|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 494/km<sup>2</sup> (1,280/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1566|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 42 | 2 | 1,901 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ISA | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Isabela (province)|Isabela]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Santiago, Isabela|Santiago]].}} | style="text-align:left;" | [[Ilagan]] | {{percent and number|1697050|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|12414.93|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 137/km<sup>2</sup> (354/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1856|5|1|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 34 | 3 | [[List of barangays in Isabela|1,055]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-KAL | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Kalinga (province)|Kalinga]] | style="text-align:left;" | [[Tabuk, Philippines|Tabuk]] | {{percent and number|229570|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3231.25|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 71/km<sup>2</sup> (184/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1966|6|18|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 7 | 1 | [[List of barangays in Kalinga|153]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LUN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[La Union]] | style="text-align:left;" | [[San Fernando, La Union|San Fernando]] | {{percent and number|822352|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1497.70|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 549/km<sup>2</sup> (1,422/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1850|3|2|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="01" | [[Ilocos Region|I]] | style="border-left-width:medium;" | 19 | 1 | [[List of barangays in La Union|576]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LAG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Laguna (province)|Laguna]] | style="text-align:left;" | [[Santa Cruz, Laguna|Santa Cruz]] | {{percent and number|3382193|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1917.85|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 1,764/km<sup>2</sup> (4,568/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1571|7|28|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 24 | 6 | 674 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Lanao del Norte]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Iligan]].}} | style="text-align:left;" | [[Tubod, Lanao del Norte|Tubod]] | {{percent and number|1086017|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4159.94|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 261/km<sup>2</sup> (676/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1959|7|4|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 22 | 1 | 506 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Lanao del Sur]] | style="text-align:left;" | [[Marawi]] | {{percent and number|1195518|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3872.89|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref>Autonomous Region in Muslim Mindanao, Department of Agriculture: [http://armm.da.gov.ph/dafbeta/index.php?option=com_content&view=article&id=64&Itemid=59 Lanao del Sur] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150119204151/http://armm.da.gov.ph/dafbeta/index.php?option=com_content&view=article&id=64&Itemid=59 |date=January 19, 2015 }} (The value given at NSCB is unreasonable and must be assumed as erroneous, see [[Talk:Lanao del Sur#Area]].)</ref> | style="text-align:right;" | 309/km<sup>2</sup> (800/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1914|9|1|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 39 | 1 | 1,159 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LEY | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Leyte (province)|Leyte]]{{efn-lr|Figures include the independent cities of [[Ormoc]] and [[Tacloban]].}} | style="text-align:left;" | [[Tacloban]] | {{percent and number|2028728|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|6515.05|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 311/km<sup>2</sup> (806/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1735|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 40 | 3 | 1,641 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MAG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Maguindanao]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Cotabato City|Cotabato]].}} | style="text-align:left;" | [[Buluan, Maguindanao|Buluan]] | {{percent and number|1667258|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|6146.53|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref>Provincial Government of Maguindanao: [http://www.maguindanao.gov.ph/index.php?option=com_k2&view=item&layout=item&id=41&Itemid=93 Brief Profile] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140528054043/http://maguindanao.gov.ph/index.php?option=com_k2&view=item&layout=item&id=41&Itemid=93 |date=May 28, 2014 }} (There seems to be major discrepancies among authoritative sources: 972,904 ha (NSCB); 6,565 km² (Historical Dictionary of the Philippines); 5,176.1 km² (NAMRIA))</ref> | style="text-align:right;" | 271/km<sup>2</sup> (703/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1973|11|22|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 36 | 1 | 545 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MAD | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Marinduque]] | style="text-align:left;" | [[Boac, Marinduque|Boac]] | {{percent and number|239207|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|952.58|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 251/km<sup>2</sup> (650/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1920|2|21|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 6 | — | 218 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Masbate]] | style="text-align:left;" | [[Masbate City]] | {{percent and number|908920|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4151.78|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 219/km<sup>2</sup> (567/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1901|3|18|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |title=President Aquino declares March 18 as special non-working day in Masbate in commemoration of 112th Foundation Day |url=http://www.pcoo.gov.ph/archives2013/mar08.htm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130806185717/http://pcoo.gov.ph/archives2013/mar08.htm |archive-date=August 6, 2013 |access-date=January 1, 2016 |publisher=Presidential Communications Operations Office}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 20 | 1 | 550 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MSC | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Misamis Occidental]] | style="text-align:left;" | [[Oroquieta]] | {{percent and number|617333|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2055.22|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 300/km<sup>2</sup> (778/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1929|11|8|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 14 | 3 | 490 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MSR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Misamis Oriental]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Cagayan de Oro]].}} | style="text-align:left;" | [[Cagayan de Oro]] | {{percent and number|1685302|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3544.32|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 475/km<sup>2</sup> (1,232/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1901|5|15|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 23 | 3 | 504 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MOU | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Mountain Province]] | style="text-align:left;" | [[Bontoc, Mountain Province|Bontoc]] | {{percent and number|158200|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2157.38|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 73/km<sup>2</sup> (190/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1846|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 10 | — | [[List of barangays in Mountain Province|144]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NEC | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Negros Occidental]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Bacolod]].}} | style="text-align:left;" | [[Bacolod]] | {{percent and number|3223955|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|7965.21|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 405/km<sup>2</sup> (1,048/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1890|1|1|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |title=History of Negros Occidental |url=http://www.negros-occ.gov.ph/about-negros-occidental/history-of-negros-occidental |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20181020110452/http://www.negros-occ.gov.ph/about-negros-occidental/history-of-negros-occidental |archive-date=October 20, 2018 |access-date=January 18, 2019 |publisher=Official Website of the Provincial Government of Negros Occidental}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 19 | 13 | 662 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NER | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Negros Oriental]] | style="text-align:left;" | [[Dumaguete]] | {{percent and number|1432990|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5385.53|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 266/km<sup>2</sup> (689/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1890|1|1|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |title=History of Negros Oriental |url=http://www.negor.gov.ph/index.php/history |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170215200106/http://www.negor.gov.ph/index.php/history |archive-date=February 15, 2017 |publisher=Official Website of the Provincial Government of Negros Oriental}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="08" | [[Central Visayas|VII]] | style="border-left-width:medium;" | 20 | 6 | 557 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NSA | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Northern Samar]] | style="text-align:left;" | [[Catarman, Northern Samar|Catarman]] | {{percent and number|639186|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3692.93|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 173/km<sup>2</sup> (448/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1965|6|19|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 24 | — | 569 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NUE | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Nueva Ecija]] | style="text-align:left;" | [[Palayan]]{{efn-lr|The provincial government still uses and maintains facilities in the former capital, [[Cabanatuan]].}} | {{percent and number|2310134|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5751.33|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 402/km<sup>2</sup> (1,040/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1801|4|25|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite news |title=N. Ecija founding date April 25, not Sept. 2 |newspaper=Philippine Daily Inquirer |url=http://newsinfo.inquirer.net/781442/n-ecija-founding-date-april-25-not-sept-2 |access-date=June 17, 2016}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 27 | 5 | 849 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NUV | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Nueva Vizcaya]] | style="text-align:left;" | [[Bayombong, Nueva Vizcaya|Bayombong]] | {{percent and number|497432|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3975.67|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 125/km<sup>2</sup> (324/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1839|5|24|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |last=Babiera |first=Lester G. |date=July 14, 2014 |title=Nueva Vizcaya mounts Ammungan fest, celebrates diversity |url=http://lifestyle.inquirer.net/165843/nueva-vizcaya-mounts-ammungan-fest-celebrates-diversity |access-date=October 7, 2015 |newspaper=[[Philippine Daily Inquirer]]}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 15 | — | [[List of barangays in Nueva Vizcaya|275]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MDC | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Occidental Mindoro]] | style="text-align:left;" | [[Mamburao, Occidental Mindoro|Mamburao]] | {{percent and number|525354|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5865.71|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 90/km<sup>2</sup> (232/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1950|11|15|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |title=Speech of President Aquino during his visit to Occidental Mindoro, November 15, 2012 |url=https://www.officialgazette.gov.ph/2012/11/15/speech-of-president-aquino-during-his-visit-to-occidental-mindoro-november-15-2012/ |access-date=March 3, 2016 |website=GOVPH}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | 162 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MDR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Oriental Mindoro]] | style="text-align:left;" | [[Calapan]] | {{percent and number|908339|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4238.38|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 214/km<sup>2</sup> (555/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1663|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 14 | 1 | 426 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-PLW | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Palawan]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Puerto Princesa]].}} | style="text-align:left;" | [[Puerto Princesa]] | {{percent and number|1246673|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|17030.75|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 73/km<sup>2</sup> (190/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1902|1|23|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 23 | 1 | 433 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-PAM | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Pampanga]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Angeles City|Angeles]].}} | style="text-align:left;" | [[San Fernando, Pampanga|San Fernando]] | {{percent and number|2900637|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2062.47|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 1,406/km<sup>2</sup> (3,643/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1571|12|11|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 19 | 3 | 538 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-PAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Pangasinan]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Dagupan]].}} | style="text-align:left;" | [[Lingayen, Pangasinan|Lingayen]] | {{percent and number|3163190|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5451.01|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 580/km<sup>2</sup> (1,503/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1580|4|5|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |last=Ramirez |first=Cesar |date=March 27, 2011 |title=April 5 a special non-working holiday in Pangasinan |url=http://www.philstar.com/nation/669740/april-5-special-non-working-holiday-pangasinan |access-date=October 7, 2015 |newspaper=[[The Philippine Star]]}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="01" | [[Ilocos Region|I]] | style="border-left-width:medium;" | 44 | 4 | [[List of barangays in Pangasinan|1,364]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-QUE | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Quezon]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Lucena, Philippines|Lucena]].}} | style="text-align:left;" | [[Lucena, Philippines|Lucena]] | {{percent and number|2229383|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|9069.60|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 246/km<sup>2</sup> (637/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1901|3|2|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 39 | 2 | 1,242 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-QUI | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Quirino]] | style="text-align:left;" | [[Cabarroguis, Quirino|Cabarroguis]] | {{percent and number|203828|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2323.47|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 88/km<sup>2</sup> (227/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1966|6|18|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 6 | — | [[List of barangays in Quirino|132]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-RIZ | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Rizal]] | style="text-align:left;" | [[Antipolo]] | {{percent and number|3330143|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1191.94|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 2,794/km<sup>2</sup> (7,236/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1853|2|23|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 13 | 1 | 189 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ROM | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Romblon]] | style="text-align:left;" | [[Romblon, Romblon|Romblon]] | {{percent and number|308985|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1533.45|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 201/km<sup>2</sup> (522/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1901|3|16|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |title=History of Romblon |url=http://romblomanon.net/en/history-romblon |access-date=January 1, 2016 |publisher=United Romblon Ministerial Fellowship}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | — | 219 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-WSA | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Samar (province)|Samar]] | style="text-align:left;" | [[Catbalogan]] | {{percent and number|793183|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|6048.03|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 131/km<sup>2</sup> (340/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1768|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 24 | 2 | 951 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SAR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Sarangani]] | style="text-align:left;" | [[Alabel, Sarangani|Alabel]] | {{percent and number|558946|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3601.25|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 155/km<sup>2</sup> (402/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1992|3|16|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="13" | [[Soccsksargen|XII]] | style="border-left-width:medium;" | 7 | — | 141 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SIG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Siquijor]] | style="text-align:left;" | [[Siquijor, Siquijor|Siquijor]] | {{percent and number|103395|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|337.49|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 306/km<sup>2</sup> (793/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1971|9|17|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="08" | [[Central Visayas|VII]] | style="border-left-width:medium;" | 6 | — | 134 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SOR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Sorsogon]] | style="text-align:left;" | [[Sorsogon City]] | {{percent and number|828655|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2119.01|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 391/km<sup>2</sup> (1,013/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1894|10|17|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 14 | 1 | 541 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SCO | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[South Cotabato]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[General Santos]].}} | style="text-align:left;" | [[Koronadal]] | {{percent and number|1672791|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4428.81|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 378/km<sup>2</sup> (978/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1966|6|18|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="13" | [[Soccsksargen|XII]] | style="border-left-width:medium;" | 10 | 2 | 225 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SLE | style="text-align:left;font-weight:bold;" | [[Southern Leyte]] | style="text-align:left;" | [[Maasin]] | {{percent and number|429573|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1798.61|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 239/km<sup>2</sup> (619/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1959|5|22|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 18 | 1 | 500 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SUK | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Sultan Kudarat]] | style="text-align:left;" | [[Isulan, Sultan Kudarat|Isulan]] | {{percent and number|854052|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5298.34|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 161/km<sup>2</sup> (417/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1973|11|22|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="13" | [[Soccsksargen|XII]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | 1 | 249 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SLU | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Sulu]] | style="text-align:left;" | [[Jolo, Sulu|Jolo]] | {{percent and number|1000108|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1600.40|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref>Province of Sulu: [http://www.sulu.gov.ph/Profile.asp Brief Profile] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110226001309/http://www.sulu.gov.ph/Profile.asp |date=February 26, 2011 }} (There seems to be major discrepancies among authoritative sources: 343,699 ha (NSCB 2007), 175,460 ha (NSCB 2000), 167,377 ha (NAMRIA))</ref> | style="text-align:right;" | 625/km<sup>2</sup> (1,619/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1917|3|10|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 19 | — | 410 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SUN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Surigao del Norte]] | style="text-align:left;" | [[Surigao City]] | {{percent and number|534636|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1972.93|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 271/km<sup>2</sup> (702/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1901|5|15|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 20 | 1 | 335 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SUR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Surigao del Sur]] | style="text-align:left;" | [[Tandag]] | {{percent and number|642255|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4932.70|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 130/km<sup>2</sup> (337/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1960|6|16|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | 2 | 309 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-TAR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Tarlac]] | style="text-align:left;" | [[Tarlac City]] | {{percent and number|1503456|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3053.60|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 492/km<sup>2</sup> (1,275/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1873|3|28|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |title=History of Tarlac |url=http://visit-tarlac.com/history-of-tarlac |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151222115710/http://visit-tarlac.com/history-of-tarlac |archive-date=December 22, 2015 |access-date=October 7, 2015 |publisher=Province of Tarlac}}</ref><ref name="Proc109">{{Cite journal |title=Proclamation No. 109, s. 1998 |url=https://www.officialgazette.gov.ph/1999/05/10/proclamation-no-109-s-1999/ |access-date=October 7, 2015}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | 1 | [[List of barangays in Tarlac|511]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-TAW | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Tawi-Tawi]] | style="text-align:left;" | [[Bongao, Tawi-Tawi|Bongao]]<ref>The [http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/province.asp?provCode=157000000&provName=TAWI-TAWI&regCode=15&regName=ARMM%20-%20Autonomous%20Region%20in%20Muslim%20Mindanao National Statistical Coordination Board] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081118213313/http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/province.asp?provCode=157000000&provName=TAWI-TAWI&regCode=15&regName=ARMM%20-%20Autonomous%20Region%20in%20Muslim%20Mindanao |date=November 18, 2008 }} recognizes both [[Bongao]] and [[Panglima Sugala]] as capitals of the province. However, the provincial capitol is located in [[Bongao]], the ''de facto'' seat of government.</ref> | {{percent and number|440276|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1087.40|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref>Autonomous Region in Muslim Mindanao, Department of Agriculture: [http://armm.da.gov.ph/dafbeta/index.php?option=com_content&view=article&id=66&Itemid=60 Tawi-Tawi] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120906050217/http://armm.da.gov.ph/dafbeta/index.php?option=com_content&view=article&id=66&Itemid=60 |date=September 6, 2012 }} (There seems to be major discrepancies among authoritative sources: 362,655 ha (NSCB 2007), 120,876 ha (NAMRIA), 1,197 km² (Department of Tourism), 999 km² (Mapcentral))</ref> | style="text-align:right;" | 405/km<sup>2</sup> (1,049/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1973|9|11|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | 203 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ZMB | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Zambales]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Olongapo]].}} | style="text-align:left;" | [[Iba, Zambales|Iba]] | {{percent and number|909932|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3830.83|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 238/km<sup>2</sup> (615/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1578|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 13 | 1 | [[List of barangays in Zambales|247]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ZAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Zamboanga del Norte]] | style="text-align:left;" | [[Dipolog]] | {{percent and number|1047455|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|7301.00|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 143/km<sup>2</sup> (372/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1952|6|6|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="10" | [[Zamboanga Peninsula|IX]] | style="border-left-width:medium;" | 25 | 2 | 691 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ZAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" | {{nowrap|[[Zamboanga del Sur]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Zamboanga City|Zamboanga]].}}}} | style="text-align:left;" | [[Pagadian]] | {{percent and number|2027902|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5914.16|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 343/km<sup>2</sup> (888/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1914|9|1|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="10" | [[Zamboanga Peninsula|IX]] | style="border-left-width:medium;" | 26 | 2 | 779 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ZSI | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Zamboanga Sibugay]] | style="text-align:left;" | [[Ipil, Zamboanga Sibugay|Ipil]] | {{percent and number|669840|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3607.75|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 186/km<sup>2</sup> (481/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|2001|2|22|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="10" | [[Zamboanga Peninsula|IX]] | style="border-left-width:medium;" | 16 | 1 | 389 |- style="background-color:#D0D0D0;" ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-00 | style="text-align:left;font-weight:bold;" | [[Metro Manila]] | style="text-align:left;" | [[Manila]]&nbsp;<sup>{{abbr|†|regional center}}</sup> | {{percent and number|13484462|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|638.55|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 21,117/km<sup>2</sup> (54,694/mi2) | — | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.2" | [[Metro Manila|NCR]]{{efn-ua|group=table|[[Metro Manila]] is included for comparison although it is ''not'' a province but an [[Regions of the Philippines|administrative region]].}} | style="border-left-width:medium;" | 1 | 16 | [[List of barangays of Metro Manila|1,706]] |} == Tarixi == === Vaqt jadvali === 1898-yilda Qoʻshma Shtatlar Filippinni Ispaniyadan sotib olgach, orollar toʻrtta ''gobiernosga'' (hukumatga) boʻlingan, ular keyinchalik provinsiya va tumanlarga boʻlingan. Amerika maʼmuriyati dastlab Ispaniya boʻlinmalarini meros qilib oladi va ularni harbiy hukumatga topshiradi. Qoʻzgʻolonlarning tinchlanishi natijasida fuqarolik hukumati asta-sekin tashkil etila boshladi. * 2001-yil 22-fevral — Plebissit 2000-yil 7-noyabrda tasdiqlangan 8973-sonli Respublika qonuni asosida Zamboanga Sibugayni Zamboanga del Surdan ajratishni maʼqulladi. * 2006-yil 28-oktabr — Plebissit 2006-yil 28-avgustda qabul qilingan 201-sonli Mindanao musulmonlari avtonomiyasi toʻgʻrisidagi qonunga binoan Sharif Kabunsuanni Maguindanaodan ajratishni maʼqulladi. * 2006-yil 2-dekabr — Plebissit 2006-yil 2-oktabrda tasdiqlangan 9355-sonli Respublika qonuni asosida Dinagat orollarini Surigao del Nortedan ajratishni maʼqulladi. * 2008-yil 18-noyabr — Oliy sud tomonidan 201-sonli MMA qonuni bekor qilinadi, Sharif Kabunsuan Maguindanao tarkibiga qaytadi. * 2010-yil 11-fevral — 9355-sonli RA Oliy sud tomonidan konstitutsiyaga zid deb topildi, Dinagat orollari Surigao del Nortening bir qismi sifatida qaytadi. * 2011-yil 30-mart — Oliy sud Dinagat orollari boʻyicha qarorini bekor qildi va yana viloyatga aylandi. * 2013-yil 28-oktabr — Plebissit 2013-yil 21-yanvarda tasdiqlangan 10360-sonli Respublika qonuni asosida Davao Gʻarbiy Davao del Surdan ajratishni maʼqulladi. * 2019-yil 8-dekabr — 2019-yil 17-aprelda tasdiqlangan 11297-sonli Respublika qonuni orqali Kompostela vodiysining nomi Davao de Oroga o‘zgartirildi. <gallery widths="200" perrow="3"> Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1880).svg|1880-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1899).svg|1899-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1908).svg|1907-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1918).svg|1918-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1935).svg|1935-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1942-1945).svg|1942-1945-yillar Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1986).svg|1986-yil Fayl:Ph regions and provinces.svg|1992-yildan hozirgacha </gallery> == Rasmiy ravishda taklif etilgan/nomi oʻzgartirilgan provinsiyalar == === Qabul qilingan qonun bilan taklif etilgan provinsiyalar === [[Fayl:Proposed_Provinces_of_the_Philippines.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Proposed_Provinces_of_the_Philippines.svg/250px-Proposed_Provinces_of_the_Philippines.svg.png|thumb|330x330px| Taklif etilgan provinsiyalarni koʻrsatadigan Filippin xaritasi]] * '''Gʻarbiy va Sharqiy Leyte''' (1923) — Leyte 1923-yil 27-martdagi ''3117-sonli qonun'' bilan ikkita yangi provinsiyaga bo‘lingan.<ref>{{Cite journal|title=Philippines-Archipelago, Region VIII (Eastern Visayas)|url=http://philippines-archipelago.com/politics/map/region_viii/eastern_visayas.html|publisher=Specific information on the division of Leyte provided by David A. Short, webmaster of Philippines-Archipelago, which was updated accordingly after indirectly obtaining a copy of the text of Act No. 3117 from the Legislative Library, House of Representatives|access-date=May 17, 2008}}</ref> Ammo boʻlinish hech qachon sodir boʻlmadi, chunki general-gubernator tomonidan u haqida hech qanday bayonot berilmagan. ** '''Sharqiy Leyte''' provinsiyasi butun Biliran provinsiyasining hozirgi hududlarini, Abuyog, Alangalang, Babatngon, Barugo, Burauen, Kalubian, Kapukan, Karigara, Dagami, Dulag, Yaro, Xaver, Julita, La munitsipalitetlarini qamrab olgan. Paz, Leyte, MakArtur, Mahaplag, Mayorga, Palo, Pastrana, San-Isidro, San-Migel, Santa-Fe, Tabango, Tabontabon, Tanauan, Tolosa, Tunga va Takloban provinsiya markazi sifatida belgilangan. ** '''Gʻarbiy Leyte''' provinsiyasi butun Janubiy Leyte provinsiyasining hozirgi hududlarini, Albuera, Bato, Xilongos, Hindang, Inopacan, Isabel, Kananga, Matag-ob, Matalom, Merida, Palompon, Villaba va boshqa munitsipalitetlarni qamrab olgan. Baybay va Ormoc shaharlari esa Gʻarbiy Leyte provinsiyasining poytaxti boʻlgan. * '''Samal''' (1969) — Samal sobiq ''provinsiyasi 5999-sonli Respublika qonuni'' bilan tuzilgan va hozirgi Samal orol bogʻi shahri hududini qamrab olgan. Biroq, sobiq provinsiya hech qachon ochilgan emas. * '''Maranaw''' (1971) — ''6406-sonli Respublika qonuni''<ref>[http://www.chanrobles.com/republicacts/republicactno6406.html Republic Act No. 6406]. Chan-Robles Law Library.</ref> sharqiy Lanao del Surdan yangi provinsiya yaratishga (hozirgi provinsiyaning birinchi kongress okrugiga toʻgʻri keladi) 1971-yil 4-oktabrda tasdiqlangan. Provinsiya tarkibiga Bubong, Ditsaan-Ramain (shu jumladan, Buadiposo-Buntong), Kapai, Lumba-Bayabao (hozirgi Maguing), Marantao, Masiu, Mulondo, Saguiaran, Piona Po, Bayabao munitsipalitetlari kiradi . Tamparan, Taraka va Vao (hozirgi Bumbaran) kiradi, yangi provinsiyaning poytaxti Maravi shahri boʻlib xizmat qiladi. 1972-yil 21-sentabrda Filippinda harbiy holat eʼlon qilinishi sababli boʻlinish hech qachon sodir boʻlmaydi, bu 1973-yilga rejalashtirilgan umumiy saylovlarni toʻxtatdi va yangi [[Filippin Konstitutsiyasi|Konstitutsiyani]] qabul qilish va Toʻrtinchi Filippin Respublikasini barpo etish uchun yoʻl ochdi. === Boshqa taklif qilingan provinsiyalar === * '''Shimoli-gʻarbiy Samar''' (2019) — Edgar Meri Sarmiento tomonidan 2019-yil 22-yanvarda Vakillar palatasiga 8824-sonli qonun loyihasi kiritilgan boʻlib, unda 9 ta munitsipalitetdan iborat poytaxti Kalbayog bo‘lgan Shimoli-G‘arbiy Samar deb nomlangan yangi provinsiyani tashkil etish to‘g‘risida aytib oʻtilgan.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Charissa Luci-Atienza |date=January 22, 2019 |title=Creation of Northwestern Samar province pushed |publisher=[[Manila Bulletin]] |url=https://mb.com.ph/2019/01/22/creation-of-northwestern-samar-province-pushed/ |access-date=May 25, 2020}}</ref> * '''Zamboanga Hermosa''' (2017) — 2017-yil 21-fevralda Vakillar palatasida 12 ta munitsipalitet va 2 ta qonun chiqaruvchi okrugdan iborat Zamboanga del Nortedan yangi provinsiya tashkil etishni nazarda tutuvchi 5040-sonli qonun loyihasi taqdim etildi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Isagani S. Amatong|sana=February 14, 2017|sarlavha=House Bill No. 5040: An Act Creating the Province of Zamboanga Hermosa from the Province of Zamboanga Del Norte|url=http://www.congress.gov.ph/legisdocs/basic_17/HB05040.pdf|kirish sanasi=March 10, 2017|ish=www.congress.gov.ph|nashriyot=Republic of the Philippines – House of Representatives}}</ref><ref>{{Cite journal|date=February 21, 2017|title=Seventeenth Congress First Regular Session 2016 – 2017|url=http://www.congress.gov.ph/legisdocs/journals_17/J73-1RS-20170221.pdf|journal=Journal of the House of Representatives|publisher=Journal Service Plenary Affairs Bureau|volume=No. 73|access-date=March 10, 2017}}</ref> === Tavsiya etilgan nomni oʻzgartirish === * Janubiy Leyte — '''Leyte del Sur''' (2017) — Palataning 6408-sonli qonun loyihasi viloyat nomini Leyte del Surga oʻzgartirishni taklif qilinadi. Qonun loyihasi 2017-yil 20-sentabrdan boshlab, 17-Kongress yakunigacha Mahalliy boshqaruv qoʻmitasida koʻrib chiqish qoldirilganligi sababli muvaffaqiyatga erishmadi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=House Bill No. 6408|url=http://www.congress.gov.ph/legisdocs/basic_17/HB06408.pdf|kirish sanasi=May 7, 2018|nashriyot=[[Congress of the Philippines]]}}</ref> == Qoʻshimcha maʼlumotlar == [[:wikivoyage:List_of_Philippine_provinces_by_population|Aholisi boʻyicha Filippin provinsiyalari roʻyxati]] Vikigidda [[:wikivoyage:List of Philippine provincial name etymologies|Filippin provinsiyalarining etimologiyalari roʻyxati]] Vikigidda [[:wikivoyage:List of Philippine provinces by Human Development Index|Inson taraqqiyoti indeksi boʻyicha Filippin provinsiyalari roʻyxati]] Vikigidda [[:wikivoyage:List of demonyms for Philippine provinces|Filippin provinsiyalari uchun iblislar roʻyxati]] Vikigidda [[:wikivoyage:ISO 3166-2:PH|ISO 3166-2: PH]] Vikigidda [[:wikivoyage:Sub-provinces of the Philippines| Filippin subprovinsiyalari, Filippindagi tugatilgan maʼmuriy boʻlinmalar guruhi]] Vikigidda == Havolalar == * [http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/default.asp Filippin standart geografik kodi Interaktiv], Milliy statistik muvofiqlashtirish kengashi * [https://psa.gov.ph/content/2010-census-population-and-housing-reveals-philippine-population-9234-million 2010 yilgi aholi va uy-joylarni roʻyxatga olish Filippin aholisini 92,34 millionni tashkil etadi], Filippin Statistika boshqarmasi, Filippin Respublikasi * [http://www.statoids.com/uph.html Filippin viloyatlari], Gwillim qonuni, Statoids.com * [https://web.archive.org/web/20110805063848/http://www.crwflags.com/fotw/flags/ph_prov.html Dunyo bayroqlari — Filippin viloyat bayroqlari] == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Filippin provinsiyalari]] [[Turkum:Filippin provinsiyalari ro'yxati]] [[Turkum:Filippin hukumat boshqaruvi]] [[Turkum:Filippin sobiq provinsiyalari]] 18u2sjiu8nqarnokdnd39ou5lvr3ugt 2817229 2817216 2022-08-29T10:46:26Z Inosham 76987 wikitext text/x-wiki {{Short description|Filippinning administrativlik bo'linishi}} {{Davlat info | davlat_nomi = Filippin provinsiyalari | davlat_nomi_toʻliq = [[Filippin]] provinsiyalari | davlat_mahalliy_nomi = 81 | tasvir_bayroq = | tasvir_gerb = | tasvir_xarita = Provinces of the Philippines.svg | ramz_tipi = | ramz_tipi_maqola = | davlat_shiori = | davlat_madhiyasi = | poytaxt = | latd=00 |latm=00 |latNS=N |longd=00 |longm=00 |longEW=E | | eng_katta_shahar = | rasmiy_tillar = | eng_katta_aholi_punkt_tipi = | hukumat_turi = [[#Government|Viloyat Kengashi]] | yetakchi_mansablari = [[Regions of the Philippines|Administrativ]] va [[Autonomous regions of the Philippines|avtanom tumanlari]] | yetakchi_nomlari = | yetakchi_mansabi_1 = | yetakchi_mansabi_2 = | yetakchi_mansabi_3 = | yetakchi_mansabi_4 = | yetakchi_mansabi_5 = | yetakchi_nomi_1 = | yetakchi_nomi_2 = | yetakchi_nomi_3 = | yetakchi_nomi_4 = | yetakchi_nomi_5 = | mustaqillik_tip = | mustaqillik_nota = | mustaqillik_voqealar = | mustaqillik_voqea_1 = | mustaqillik_voqea_2 = | mustaqillik_voqea_3 = | mustaqillik_voqea_4 = | mustaqillik_voqea_5 = | mustaqillik_yillari = | mustaqillik_yili_1 = | mustaqillik_yili_2 = | mustaqillik_yili_3 = | mustaqillik_yili_4 = | mustaqillik_yili_5 = | yevropa_ittifoqi_yili = | maydon = | maydon_oʻrin = {{convert|219.01|-|17,030.75|sqkm|sqmi|abbr=on}} | maydon_suv = | aholi = | aholi_roʻyxat_yil = | aholi_oʻrin = | aholi_zichlik = 17,246-4,632,359 | aholi_zichlik_oʻrin = | YIM_XQT = | YIM_XQT_yil = 2020 | YIM_XQT_oʻrin = | YIM_XQT_jon_boshiga = | YIM_XQT_jon_boshiga_oʻrin = | YIM_nominal = | YIM_nominal_yil = | YIM_nominal_oʻrin = | YIM_nominal_jon_boshiga = | YIM_nominal_jon_boshiga_oʻrin = | pul_birligi = | pul_birligi_kod = | pul_birligi_havol = | vaqt_mintaqasi = | vaqt_utc = | vaqt_mintaqasi_dst = | vaqt_utc_dst = | dst_nota = | internet_domeni = | internet_domeni = | telefon prefiksi = | qisqartma = | havolalar = }} [[Filippin|Filippinda]] '''provinsiyalar''' ([[Filippin|Filippincha]]: ''lalawigan'') siyosiy va maʼmuriy boʻlinmalardan biridir. Hozirgi vaqtda Filippinda 81 ta provinsiya mavjud boʻlib, ular qoʻshimcha [[Filippindagi shaharlar|shaharlar]] va qishloqlarga boʻlingan. Mahalliy hokimiyat boʻlinmalari, shuningdek, [[Filippindagi shaharlar|shaharlar]] ham har qanday viloyat hukumatidan mustaqildir. Har bir provinsiya Sangguniang Panlalawigan deb nomlangan [[Qonun chiqaruvchi hokimiyat|qonun chiqaruvchi organ]] va [[gubernator]] tomonidan boshqariladi. Provinsiyalar geografik, madaniy va etnologik xususiyatlariga koʻra oʻn yetti mintaqaga boʻlingan. Ushbu mintaqalarning oʻn uchtasi shimoldan janubga raqamlar bilan, Milliy poytaxt mintaqasi, Kordilyera maʼmuriy hududi, janubi-gʻarbiy Tagalog viloyati va Muslim Mindanaodagi Bangsamoro avtonom viloyati faqat qisqartmalar bilan belgilangan. == Boshqaruv hokimiyati == Provinsiya boshqaruvi respublika tarkibidagi boshqa provinsiyalardan avtonomdir. Har bir provinsiya hokimiyatning ikkita asosiy saylangan tarmoqlari: ijro etuvchi va qonun chiqaruvchi hokimiyat tomonidan boshqariladi. Sud ishlari viloyat boshqaruvidan ajratilgan boʻlib, Filippin Oliy sudi tomonidan boshqariladi. Har bir provinsiyada Mintaqaviy sudning kamida bitta boʻlimi mavjud. === Ijro etuvchi hokimiyati === Viloyat gubernatori har bir provinsiyaning bosh ijrochi va rahbari hisoblanadi va uch yil muddatga saylanadi. Uch yil ketma-ket u maʼmuriyat, muhandislik, axborot, yuridik va gʻaznachilik idorasini oʻz ichiga olgan har bir provinsiya boʻlimining direktorlarini tayinlaydi. === Qonun chiqaruvchi hokimiyati === Provinsiyaning qonun chiqaruvchi organi boʻlgan ''Sangguniang Panlalawigan'' ('''oʻzbekcha''': ''"Viloyat kengashi"'') uchun vitse-gubernator prezident vazifasini bajaradi. Har bir viloyat kengashi provinsiya tumanlaridan muntazam saylanadigan ''lavozimli'' aʼzolardan iborat. Har bir provinsiyaga ajratilgan muntazam saylanadigan VK aʼzolarining soni uning daromad toifasiga qarab belgilanadi. Birinchi va ikkinchi darajali provinsiyalar oʻnta doimiy VK aʼzolari bilan taʼminlanadi; uchinchi va toʻrtinchi darajali provinsiyalarda sakkizta, beshinchi va oltinchi darajali provinsiyalarda oltita boʻladi. Har bir VKda Barangay Kapitanlari Assotsiatsiyasi (BKA), Filippin Maslahatchilar Ligasi (FML) va ''Sangguniang Kabataan'' (oʻzbekcha: „Yoshlar Kengashi“) ning tegishli mahalliy prezidentlariga berilgan lavozimli aʼzolari uchun oʻrindiqlar ajratilgan. Gubernator oʻrinbosari va VKning doimiy aʼzolari provinsiyadagi ovoz beruvchilar tomonidan saylanadi. ''Lavozimli'' aʼzolar tegishli tashkilotlarning aʼzolari tomonidan saylanadi. === Boshqaruvning boshqa darajalari bilan aloqasi === ==== Shaharlar va munitsipalitetlar ==== === Tasniflash === [[Fayl:Philippine_provinces_by_income_classification.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Philippine_provinces_by_income_classification.svg/170px-Philippine_provinces_by_income_classification.svg.png|thumb|247x247px| Daromadlar tasnifi asosida provinsiyalar.]] Provinsiyalar oʻtgan 4 kalendar yiliga asoslanib, oʻrtacha yillik daromad boʻyicha tasniflanadi. 2008-yil 29-iyuldan boshlab, shaharlar uchun daromad tasniflari:<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Archived copy|url=http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/articles/DepOrderReclass.pdf|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160304083823/http://nscb.gov.ph/activestats/psgc/articles/DepOrderReclass.pdf|arxivsana=March 4, 2016|kirish sanasi=September 29, 2014}}</ref> [yangilanishi kerak] {| class="wikitable plainrowheaders" ! scope="col" |Sinf ! scope="col" | Oʻrtacha yillik daromad |- ! scope="row" | Birinchi | ₱ 450 million va undan ortiq |- ! scope="row" | Ikkinchi | ₱ 360 million va undan koʻp, lekin ₱ 450 milliondan kam |- ! scope="row" | Uchinchi | ₱ 270 million va undan ortiq, lekin ₱ 360 milliondan kam |- ! scope="row" | Toʻrtinchi | ₱ 180 million va undan koʻp, lekin ₱ 270 milliondan kam |- ! scope="row" | Beshinchi | ₱ 90 million va undan ortiq, lekin ₱ 180 milliondan kam |- ! scope="row" | Oltinchi | ₱ 90 milliondan past |} Provinsiyaning daromad toifasi uning Viloyat Kengashi aʼzoligi hajmini, shuningdek, maʼlum narsalarga qancha sarflashi yoki maʼlum vositalar orqali sotib olishi mumkinligini belgilaydi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=R.A. 7160|url=https://lawphil.net/statutes/repacts/ra1991/ra_7160_1991.html|ish=lawphil.net|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160503071511/http://www.lawphil.net/statutes/repacts/ra1991/ra_7160_1991.html|arxivsana=May 3, 2016}}</ref> == Roʻyxati == === Sobiq provinsiyalari === * Manila (1901-yilgacha) — Rizal tarkibiga kiritilgan; Manila atrofidagi qismlar keyinchalik hozirgi Manila metrosini tashkil qilish uchun birlashtirilgan. * Lepanto-Bontok (1902-1908) — Togʻli provinsiya tarkibiga kiritilgan. * Moro viloyati (1903-1913) — Yetti viloyatdan tashkil topgan boʻlib, Mindanao va Sulu departamentiga aylantirilgan. Hozirda Mindanaodagi bir nechta mintaqalarning bir qismini egallaydi. * Ambos Camarines (1901-1908) — Camarines Norte va Camarines Surga boʻlingan, garchi ''2809-sonli qonunning'' matni Camarines Norte ''Ambos Camarinesdan'' yaratilganligini bildirsa-da, qolgan qismi Camarines Sur deb oʻzgartirilgan. Camarines Sur provinsiyasi oʻz poytaxti Nueva Caceresni saqlab qolgan. * Misamis (1901-1939) — Gʻarbiy Misamis va Sharqiy Misamisga boʻlingan. Misamis Oriental Kagayan provinsiyasining poytaxtini saqlab qolgan. * Mindoro (1902-1950) — Gʻarbiy Mindoro va Sharqiy Mindoroga boʻlinadi. Sharqiy Mindoro Kalapan provinsiyasi markazini saqlab qolgan. * Zamboanga (1914-1952) — Zamboanga del Norte va Zamboanga del Surga boʻlingan. Uning poytaxti Pagadiyada boʻlib, Zamboanga Sibugay, keyinchalik Zamboanga del Surdan yaratiladi. * Lanao (1914-1959) — Lanao del Norte va Lanao del Surga boʻlingan. Lanao del Sur provinsiya markazi Dansalan (hozirgi Maravi)ni saqlab qolgan. * Surigao (1901-1967) — Surigao del Norte va Surigao del Surga boʻlingan. Surigao del Norte Surigao shahrining provinsiya markazini va provinsiya muhrini saqlab qolgan. Dinagat orollari provinsiyasi keyinchalik Surigao del Nortedan tashkil topgan. * Davao (1914-1967; 1972-1998) — Davao del Norte, Davao del Sur va Sharqiy Davaoga boʻlingan. Davao del Norte 1972-yildan 1998-yilgacha Davao nomi bilan tanilgan, keyinchalik Davao provinsiyasidan Compostela vodiysi (hozirgi Davao de Oro) tashkil etilgan. Gʻarbiy Davao keyinchalik Davao del Surdan yaratilgan. * Agusan (1907-1967) — Agusan del Norte va Agusan del Surga boʻlingan. Agusan del Norte sobiq provinsiya poytaxti Butuanni saqlab qolgan. Provinsiya poytaxti rasman 2000-yilda Cabadbaranga koʻchirilgan, ammo provinsiya hukumati xizmat va vazifalari hali toʻliq yangi poytaxtga oʻtkazilmagan. * Negros del Norte (1985-1986) — ''Batas Pambansa Blg. 885'', <ref>{{Veb manbasi|muallif=Firm|ism=Ronald Echalas Diaz, Chan Robles & Associates Law|sarlavha=PHILIPPINE LAWS, STATUTES AND CODES – CHAN ROBLES VIRTUAL LAW LIBRARY|url=http://www.chanrobles.com/bataspambansa/bataspambansablg885.html|ish=www.chanrobles.com}}</ref> Negros Occidentalning shimoliy qismidan yangi provinsiya yaratgan, 1986-yil 3-yanvarda boʻlib oʻtgan qonunni ratifikatsiya qilish bilan 1985-yil 23-dekabrda kuchga kirdiradi. Provinsiya tarkibiga hozirgi Kadis (poytaxt boʻlib xizmat qilishi kerak), Eskalante, Sagay, San-Karlos, Silay va Viktoriya shaharlari, shuningdek, Kalatrava, Enrike B. Magalona, Manapla, Salvador Benedikto va Toboso munitsipalitetlari kiradi. Saylovchilar ''Batas Pambansa Blgni ratifikatsiya qilganiga qaramay. 885'' -sonli 1986-yil 11-iyulda Oliy sud qonunni va provinsiyani oʻz kuchini yoʻqotgan deb eʼlon qildi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=G.R. No. 73155|url=https://lawphil.net/judjuris/juri1986/jul1986/gr_73155_1986.html|ish=lawphil.net}}</ref> * Kalinga-Apayao (1966-1995) — Apayao va Kalingaga boʻlingan. Kalinga provinsiya markazi Tabukni saqlab qolgan. * Sharif Kabunsuan (2006-2008) — ''9054-sonli Respublika qonuni'' musulmon Mindanaodagi avtonom rayonga vakolatlarini kengaytirdi, ayniqsa, viloyatlar tashkil etish imkoniyatini berdi (VI-modda, 19-boʻlim). Shunga asoslanib, ARMM mintaqaviy qonunchilik assambleyasi 2006-yil 28-avgustda ''201-sonli Mindanao musulmonlari avtonomiyasi to‘g‘risidagi qonunni'' qabul qildi. Qonun Maguindanaoning birinchi kongress okrugidagi(Kotabato shahridan tashqari) barcha munitsipalitetlarni oʻz ichiga olgan, poytaxti Datu Odin Sinsuatda joylashgan yangi viloyatni yaratadi. Provinsiya 2006-yil 28-oktabrda koʻpchilik ovoz bilan tasdiqlangan.<ref>[http://sc.judiciary.gov.ph/jurisprudence/2008/july2008/177597.htm G.R. No. 177597 — Sema v. COMELEC and Dilangalen], Supreme Court of the Philippines.</ref>  {{anchor|List of provinces}} {| class="wikitable sortable plainrowheaders toptextcells" style="table-layout:fixed;text-align:center;font-size:90%;line-height:1.50em;width=100%;" |- ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | [[ISO 3166-2:PH|ISO]]<ref>{{Cite web |date=June 30, 2010 |title=ISO 3166-2 Newsletter: Changes in the list of subdivision names and code elements |url=http://www.iso.org/iso/iso_3166-2_newsletter_ii-2_2010-06-30.pdf |access-date=January 19, 2015 |website=ISO ([[International Organization for Standardization]]) |pages=56–58}}</ref> ! scope="col" style="border-bottom:none;width:13em;" class="unsortable" | Provinsiya ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Poytaxti ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" colspan="2" | {{abbr|Aholisi|Population. Figures include cities independent from provinces.}}<ref>{{Cite web |date=May 19, 2016 |title=2020 Census of Population and Housing (2020 CPH) Population Counts Declared Official by the President |url=https://psa.gov.ph/content/2020-census-population-and-housing-2020-cph-population-counts-declared-official-president |access-date=July 18, 2022 |website=2020 Census of Population |publisher=Philippine Statistics Authority}}</ref> ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | {{abbr|Maydoni|Land area. Figures include cities independent from provinces.}}<ref name="nscb">{{Cite web |title=List of Provinces |url=http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/listprov.asp |archive-url=https://web.archive.org/web/20160419000512/http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/listprov.asp |archive-date=April 19, 2016 |access-date=May 14, 2014 |website=PSGC Interactive |publisher=National Statistical Coordination Board |location=Makati, Philippines}}</ref> ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Aholi zichligi ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Topilgan sanasi<ref>[[(1898)|Spanish period]], [[History of the Philippines (1898–1946)|American period]], or through ''[[Republic Act]]s''.<ref\> ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Orol guruhlari ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Tuman qismi ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" colspan=3 | Umumiy Mahalliy Hokimiyati |-style="border-bottom:double gray;" ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-style:hidden hidden solid solid;" class="unsortable" | {{abbr|%|National population share as of 2020}} ! scope="col" style="border-style:hidden solid solid hidden;" | {{small|(2020)}} ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-style:hidden hidden solid solid;" data-sort-type="number" | Munisipalitlar soni ! scope="col" style="border-style:hidden hidden solid hidden;" data-sort-type="number" | Shahar ! scope="col" style="border-style:hidden solid solid hidden;" data-sort-type="number" | Mustaqil provinsiyalar soni |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ABR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Abra (province)|Abra]] | style="text-align:left;" | [[Bangued, Abra|Bangued]] | {{percent and number|250985|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4165.25|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 60/km<sup>2</sup> (156/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1846-yil{{dts|1846|abbr=on|format=yil}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 27 | — | [[List of barangays in Abra|303]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-AGN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Agusan del Norte]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent city of [[Butuan]].}} | style="text-align:left;" | [[Cabadbaran]]{{efn-lr|group=note|Cabadbaran has been made the official capital of the province, as per Republic Act No. 8811. However, the seat of the provincial government is still in the process of being transferred from [[Butuan]], where the provincial government still holds office.}}<ref name="RA8811">{{cite act| type = Republic Act| number = 8811| date = August 16, 2000| url = http://www.congress.gov.ph/download/ra_11/RA08811.pdf| url-status = dead| archive-url = https://web.archive.org/web/20160303213103/http://www.congress.gov.ph/download/ra_11/RA08811.pdf| archive-date = March 3, 2016}}</ref> | {{percent and number|760413|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3546.86|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 214/km<sup>2</sup> (555/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1907-yil 20-sentyabr | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 10 | 2 | 253 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-AGS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Agusan del Sur]] | style="text-align:left;" | [[Prosperidad, Agusan del Sur|Prosperidad]] | {{percent and number|739367|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|9989.52|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 74/km<sup>2</sup> (192/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1970-yil 1-yanvar | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 13 | 1 | 314 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-AKL | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Aklan]] | style="text-align:left;" | [[Kalibo, Aklan|Kalibo]] | {{percent and number|615475|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1821.42|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 338/km<sup>2</sup> (875/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1956-yil 8-noyabr<ref>{{Cite web |title=Proclamation No. 290, s. 1956 |url=https://www.officialgazette.gov.ph/1956/04/28/proclamation-no-290-s-1956/ |access-date=February 22, 2016 |website=GOVPH}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | — | 327 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ALB | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Albay]] | style="text-align:left;" | [[Legazpi, Albay|Legazpi]] | {{percent and number|1374768|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2575.77|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 534/km<sup>2</sup> (1,382/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1574-yil 3-aprel<br /><ref>{{Cite web |title=Albay celebrates 439th Foundation Day |url=http://balita.ph/2013/04/04/albay-celebrates-439th-foundation-day/ |access-date=October 14, 2015 |publisher=balita-dot-ph}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 15 | 3 | 720 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ANT | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Antique (province)|Antique]] | style="text-align:left;" | [[San Jose de Buenavista, Antique|San Jose de Buenavista]] | {{percent and number|612974|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2729.17|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 225/km<sup>2</sup> (582/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1917-yil 10-mart | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 18 | — | 590 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-APA | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Apayao]] | style="text-align:left;" | [[Kabugao, Apayao|Kabugao]]{{efn-lr|group=note|The province maintains another government center in [[Luna, Apayao|Luna]], where many national and provincial agencies now hold office.<ref>{{Cite web |title=Apayao gov't center established in Luna |url=http://www.pia.gov.ph/default.asp?m=12&sec=reader&rp=9&fi=p080822.htm&no=80&date=08/22/2008 |publisher=Philippine Information Agency}}{{dead link|date=April 2016}}</ref> | {{percent and number|124366|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4413.35|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 28/km<sup>2</sup> (73/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1995-yil 14-fevral | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 7 | — | [[List of barangays in Apayao|133]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-AUR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Aurora (province)|Aurora]] | style="text-align:left;" | [[Baler, Aurora|Baler]] | {{percent and number|235750|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3147.32|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 75/km<sup>2</sup> (194/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1979-yil 13-avgust | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 8 | — | [[List of barangays in Aurora|151]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Basilan]]{{efn-lr|group=note|Figures include the city of [[Isabela, Basilan|Isabela]].}} | style="text-align:left;" | [[Lamitan]]<ref>{{Cite web |title=Archived copy |url=http://www.philstar.com:8080/nation/2016/07/09/1601139/basilan-starts-construction-new-provincial-govt-center |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170811110041/http://www.philstar.com:8080/nation/2016/07/09/1601139/basilan-starts-construction-new-provincial-govt-center |archive-date=August 11, 2017 |access-date=May 14, 2017}}</ref> | {{percent and number|556586|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1327.23|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref>Bangsamoro Development Plan: [http://bangsamorodevelopment.org/wp-content/uploads/2015/05/CHAPTER-10_BDP-Integrative-Report.pdf Environment and Natural Resources] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304141740/http://bangsamorodevelopment.org/wp-content/uploads/2015/05/CHAPTER-10_BDP-Integrative-Report.pdf |date=March 4, 2016 }}</ref> | style="text-align:right;" | 419/km<sup>2</sup> (1,086/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1973-yil 27-dekabr | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | 2 | 255 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Bataan]] | style="text-align:left;" | [[Balanga, Bataan|Balanga]] | {{percent and number|853373|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1372.98|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 622/km<sup>2</sup> (1,610/mi2) | style="text-align:right;" | 1754-yil | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | 1 | 237 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BTN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Batanes]] | style="text-align:left;" | [[Basco, Batanes|Basco]] | {{percent and number|18831|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|219.01|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 86/km<sup>2</sup> (223/mi2) | style="text-align:right;" | 1783-yil 26-iyun<br/><ref>{{Cite web |title=The Batanes Islands |url=http://ncca.gov.ph/subcommissions/subcommission-on-cultural-communities-and-traditional-arts-sccta/northern-cultural-communities/the-batanes-islands/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304000337/http://ncca.gov.ph/subcommissions/subcommission-on-cultural-communities-and-traditional-arts-sccta/northern-cultural-communities/the-batanes-islands/ |archive-date=March 4, 2016 |access-date=October 14, 2015 |publisher=National Commission on Culture and the Arts}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 6 | — | [[List of barangays in Batanes|29]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BTG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Batangas]] | style="text-align:left;" | [[Batangas City]] | {{percent and number|2908494|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3119.72|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 932/km<sup>2</sup> (2,415/mi2) | style="text-align:right;" | 1581-yil 8-dekabr | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 30 | 4 | 1,078 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BEN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Benguet]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent city of [[Baguio]].}} | style="text-align:left;" | [[La Trinidad, Benguet|La Trinidad]] | {{percent and number|827041|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2826.59|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 293/km<sup>2</sup> (758/mi2) | style="text-align:right;" | 1966-yil 16-iyun | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 13 | 1 | [[List of barangays in Benguet|269]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BIL | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Biliran]] | style="text-align:left;" | [[Naval, Biliran|Naval]] | {{percent and number|179312|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|536.01|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 335/km<sup>2</sup> (866/mi2) | style="text-align:right;" | 1992-yil 11-may | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 8 | — | 132 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BOH | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Bohol]] | style="text-align:left;" | [[Tagbilaran]] | {{percent and number|1394329|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4820.95|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 289/km<sup>2</sup> (749/mi2) | style="text-align:right;" | 1854-yil 22-iyul<br /><ref>{{Cite web |title=No work on Monday, July 23, in observance of Bohol Day |url=http://www.theboholstandard.com/fpage.php?issue=272&s1=4651&s2=4653 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151222111109/http://www.theboholstandard.com/fpage.php?issue=272&s1=4651&s2=4653 |archive-date=December 22, 2015 |access-date=December 18, 2015 |publisher=The Bohol Standard}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="08" | [[Central Visayas|VII]] | style="border-left-width:medium;" | 47 | 1 | 1,109 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BUK | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Bukidnon]] | style="text-align:left;" | [[Malaybalay]] | {{percent and number|1541308|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|10498.59|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 147/km<sup>2</sup> (380/mi2) | style="text-align:right;" | 1917-yil 10-mart | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 20 | 2 | 464 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BUL | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Bulacan]] | style="text-align:left;" | [[Malolos]] | {{percent and number|3708890|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2796.10|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 1,326/km<sup>2</sup> (3,435/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1578|8|15|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 21 | 3 | 569 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Cagayan]] | style="text-align:left;" | [[Tuguegarao]] | {{percent and number|1268603|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|9295.75|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 136/km<sup>2</sup> (353/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1583|06|29|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |title=Festivals |url=http://www.cagayan.gov.ph/index.php/tourism/festivals |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160131083736/http://www.cagayan.gov.ph/index.php/tourism/festivals |archive-date=January 31, 2016 |access-date=December 18, 2015 |publisher=Official Website of the Provincial Government of Cagayan}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 28 | 1 | [[List of barangays in Cagayan|820]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Camarines Norte]] | style="text-align:left;" | [[Daet, Camarines Norte|Daet]] | {{percent and number|629699|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2320.07|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 271/km<sup>2</sup> (703/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1920|4|15|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite news |title=Camarines Norte holds Bantayog fest |language=fil |newspaper=Philippine Daily Inquirer |url=http://lifestyle.inquirer.net/98993/camarines-norte-holds-bantayog-fest |access-date=December 31, 2015}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 12 | — | 282 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Camarines Sur]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent city of [[Naga, Camarines Sur|Naga]].}} | style="text-align:left;" | [[Pili, Camarines Sur|Pili]] | {{percent and number|2068244|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5497.03|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 376/km<sup>2</sup> (974/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1579|5|27|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |last=Abad |first=Danilo |title=Kaogma 2015 isasagawa sa Camarines Sur |url=http://news.pia.gov.ph/article/view/851431675631/kaogma-2015-isasagawa-sa-camarines-sur |access-date=December 31, 2015 |website=Philippine Information Agency}}{{Dead link|date=August 2018 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 35 | 2 | 1,063 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAM | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Camiguin]] | style="text-align:left;" | [[Mambajao, Camiguin|Mambajao]] | {{percent and number|92808|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|237.95|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 390/km<sup>2</sup> (1,010/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1966|6|18|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 5 | — | 58 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAP | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Capiz]] | style="text-align:left;" | [[Roxas, Capiz|Roxas]] | {{percent and number|804952|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2594.64|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 310/km<sup>2</sup> (804/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1917|3|10|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 16 | 1 | 473 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAT | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Catanduanes]] | style="text-align:left;" | [[Virac, Catanduanes|Virac]] | {{percent and number|271879|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1492.16|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 182/km<sup>2</sup> (472/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1945|9|26|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | 315 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAV | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Cavite]] | style="text-align:left;" | [[Imus]]<ref>The provincial government of Cavite makes it clear that [[Imus]] is the provincial capital, while the seat of the provincial government is [[Trece Martires]]. [http://cavite.gov.ph/index.php?option=com_content&view=article&id=269&Itemid=175 Official Website of the Province of Cavite — Quick Facts] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111007101545/http://cavite.gov.ph/index.php?option=com_content&view=article&id=269&Itemid=175 |date=October 7, 2011 }} [http://www.mb.com.ph/articles/206024/imus-capital-cavite-maliksi Imus is capital of Cavite — Maliksi]</ref> | {{percent and number|4344829|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1574.17|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 2,760/km<sup>2</sup> (7,149/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1614|3|10|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>Census of the Philippine Islands (1920). [https://archive.org/details/bub_gb_BZ8wAQAAIAAJ/page/n153 „Census of the Philippine Islands Vol. I, 1918“], pg. 132. Bureau of Printing, Manila.</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 16 | 7 | 829 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CEB | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Cebu]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent cities of [[Cebu City|Cebu]], [[Lapu-Lapu, Philippines|Lapu-Lapu]] and [[Mandaue]].}} | style="text-align:left;" | [[Cebu City]]<ref>Because the provincial government holds office within an [[Cities of the Philippines#Independent cities|independent city]], in effect the province maintains the seat of its government outside its jurisdiction.</ref> | {{percent and number|5151274|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5342.00|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 964/km<sup>2</sup> (2,498/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1565|4|27|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="08" | [[Central Visayas|VII]] | style="border-left-width:medium;" | 44 | 9 | 1,203 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NCO | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Cotabato]] | style="text-align:left;" | [[Kidapawan]] | {{percent and number|1275185|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|9008.90|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 142/km<sup>2</sup> (367/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1914|9|1|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite news |last=Unson |first=John |title=North Cotabato set for Kalivungan fest, 101st anniversary |work=[[The Philippine Star]] |url=http://www.philstar.com/nation/2015/08/31/1494386/north-cotabato-set-kalivungan-fest-101st-anniversary |access-date=October 14, 2015}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="13" | [[Soccsksargen|XII]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | 1 | 543 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | {{nowrap|PH-COM}} | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao de Oro]] | style="text-align:left;" | [[Nabunturan]] | {{percent and number|767547|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4479.77|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 171/km<sup>2</sup> (444/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1998|1|31|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | 237 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DAV | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao del Norte]] | style="text-align:left;" | [[Tagum]] | {{percent and number|1125057|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3426.97|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 328/km<sup>2</sup> (850/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1967|5|8|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 8 | 3 | 223 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao del Sur]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent city of [[Davao City|Davao]].}} | style="text-align:left;" | [[Digos]] | {{percent and number|2457430|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4607.59|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 533/km<sup>2</sup> (1,381/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1914|9|1|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 9 | 2 | 414 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DVO | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao Occidental]] | style="text-align:left;" | [[Malita]] | {{percent and number|317159|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2163.45|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 147/km<sup>2</sup> (380/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|2013|10|28|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 5 | — | 105 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DAO | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao Oriental]] | style="text-align:left;" | [[Mati, Davao Oriental|Mati]] | {{percent and number|576343|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5679.64|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 101/km<sup>2</sup> (263/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1967|5|8|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 10 | 1 | 183 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DIN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Dinagat Islands]] | style="text-align:left;" | [[San Jose, Dinagat Islands|San Jose]] | {{percent and number|128117|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1036.34|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 124/km<sup>2</sup> (320/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|2006|12|2|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 7 | — | 100 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-EAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Eastern Samar]] | style="text-align:left;" | [[Borongan]] | {{percent and number|477168|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4660.47|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 102/km<sup>2</sup> (265/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1965|6|19|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 22 | 1 | 597 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-GUI | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Guimaras]] | style="text-align:left;" | [[Jordan, Guimaras|Jordan]] | {{percent and number|187842|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|604.57|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 311/km<sup>2</sup> (805/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1992|5|22|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 5 | — | 98 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-IFU | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Ifugao]] | style="text-align:left;" | [[Lagawe, Ifugao|Lagawe]] | {{percent and number|207498|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2628.21|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 79/km<sup>2</sup> (204/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1966|6|18|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | [[List of barangays in Ifugao|176]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ILN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Ilocos Norte]] | style="text-align:left;" | [[Laoag]] | {{percent and number|609588|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3467.89|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 176/km<sup>2</sup> (455/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1818|2|2|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="01" | [[Ilocos Region|I]] | style="border-left-width:medium;" | 21 | 2 | [[List of barangays in Ilocos Norte|559]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ILS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Ilocos Sur]] | style="text-align:left;" | [[Vigan]] | {{percent and number|706009|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2596.00|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 272/km<sup>2</sup> (704/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1572|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="01" | [[Ilocos Region|I]] | style="border-left-width:medium;" | 32 | 2 | [[List of barangays in Ilocos Sur|768]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ILI | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Iloilo]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Iloilo City|Iloilo]].}} | style="text-align:left;" | [[Iloilo City]] | {{percent and number|2509525|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5079.17|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 494/km<sup>2</sup> (1,280/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1566|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 42 | 2 | 1,901 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ISA | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Isabela (province)|Isabela]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Santiago, Isabela|Santiago]].}} | style="text-align:left;" | [[Ilagan]] | {{percent and number|1697050|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|12414.93|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 137/km<sup>2</sup> (354/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1856|5|1|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 34 | 3 | [[List of barangays in Isabela|1,055]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-KAL | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Kalinga (province)|Kalinga]] | style="text-align:left;" | [[Tabuk, Philippines|Tabuk]] | {{percent and number|229570|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3231.25|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 71/km<sup>2</sup> (184/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1966|6|18|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 7 | 1 | [[List of barangays in Kalinga|153]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LUN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[La Union]] | style="text-align:left;" | [[San Fernando, La Union|San Fernando]] | {{percent and number|822352|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1497.70|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 549/km<sup>2</sup> (1,422/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1850|3|2|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="01" | [[Ilocos Region|I]] | style="border-left-width:medium;" | 19 | 1 | [[List of barangays in La Union|576]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LAG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Laguna (province)|Laguna]] | style="text-align:left;" | [[Santa Cruz, Laguna|Santa Cruz]] | {{percent and number|3382193|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1917.85|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 1,764/km<sup>2</sup> (4,568/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1571|7|28|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 24 | 6 | 674 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Lanao del Norte]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Iligan]].}} | style="text-align:left;" | [[Tubod, Lanao del Norte|Tubod]] | {{percent and number|1086017|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4159.94|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 261/km<sup>2</sup> (676/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1959|7|4|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 22 | 1 | 506 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Lanao del Sur]] | style="text-align:left;" | [[Marawi]] | {{percent and number|1195518|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3872.89|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref>Autonomous Region in Muslim Mindanao, Department of Agriculture: [http://armm.da.gov.ph/dafbeta/index.php?option=com_content&view=article&id=64&Itemid=59 Lanao del Sur] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150119204151/http://armm.da.gov.ph/dafbeta/index.php?option=com_content&view=article&id=64&Itemid=59 |date=January 19, 2015 }} (The value given at NSCB is unreasonable and must be assumed as erroneous, see [[Talk:Lanao del Sur#Area]].)</ref> | style="text-align:right;" | 309/km<sup>2</sup> (800/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1914|9|1|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 39 | 1 | 1,159 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LEY | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Leyte (province)|Leyte]]{{efn-lr|Figures include the independent cities of [[Ormoc]] and [[Tacloban]].}} | style="text-align:left;" | [[Tacloban]] | {{percent and number|2028728|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|6515.05|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 311/km<sup>2</sup> (806/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1735|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 40 | 3 | 1,641 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MAG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Maguindanao]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Cotabato City|Cotabato]].}} | style="text-align:left;" | [[Buluan, Maguindanao|Buluan]] | {{percent and number|1667258|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|6146.53|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref>Provincial Government of Maguindanao: [http://www.maguindanao.gov.ph/index.php?option=com_k2&view=item&layout=item&id=41&Itemid=93 Brief Profile] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140528054043/http://maguindanao.gov.ph/index.php?option=com_k2&view=item&layout=item&id=41&Itemid=93 |date=May 28, 2014 }} (There seems to be major discrepancies among authoritative sources: 972,904 ha (NSCB); 6,565 km² (Historical Dictionary of the Philippines); 5,176.1 km² (NAMRIA))</ref> | style="text-align:right;" | 271/km<sup>2</sup> (703/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1973|11|22|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 36 | 1 | 545 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MAD | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Marinduque]] | style="text-align:left;" | [[Boac, Marinduque|Boac]] | {{percent and number|239207|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|952.58|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 251/km<sup>2</sup> (650/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1920|2|21|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 6 | — | 218 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Masbate]] | style="text-align:left;" | [[Masbate City]] | {{percent and number|908920|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4151.78|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 219/km<sup>2</sup> (567/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1901|3|18|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |title=President Aquino declares March 18 as special non-working day in Masbate in commemoration of 112th Foundation Day |url=http://www.pcoo.gov.ph/archives2013/mar08.htm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130806185717/http://pcoo.gov.ph/archives2013/mar08.htm |archive-date=August 6, 2013 |access-date=January 1, 2016 |publisher=Presidential Communications Operations Office}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 20 | 1 | 550 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MSC | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Misamis Occidental]] | style="text-align:left;" | [[Oroquieta]] | {{percent and number|617333|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2055.22|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 300/km<sup>2</sup> (778/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1929|11|8|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 14 | 3 | 490 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MSR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Misamis Oriental]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Cagayan de Oro]].}} | style="text-align:left;" | [[Cagayan de Oro]] | {{percent and number|1685302|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3544.32|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 475/km<sup>2</sup> (1,232/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1901|5|15|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 23 | 3 | 504 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MOU | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Mountain Province]] | style="text-align:left;" | [[Bontoc, Mountain Province|Bontoc]] | {{percent and number|158200|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2157.38|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 73/km<sup>2</sup> (190/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1846|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 10 | — | [[List of barangays in Mountain Province|144]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NEC | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Negros Occidental]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Bacolod]].}} | style="text-align:left;" | [[Bacolod]] | {{percent and number|3223955|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|7965.21|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 405/km<sup>2</sup> (1,048/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1890|1|1|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |title=History of Negros Occidental |url=http://www.negros-occ.gov.ph/about-negros-occidental/history-of-negros-occidental |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20181020110452/http://www.negros-occ.gov.ph/about-negros-occidental/history-of-negros-occidental |archive-date=October 20, 2018 |access-date=January 18, 2019 |publisher=Official Website of the Provincial Government of Negros Occidental}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 19 | 13 | 662 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NER | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Negros Oriental]] | style="text-align:left;" | [[Dumaguete]] | {{percent and number|1432990|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5385.53|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 266/km<sup>2</sup> (689/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1890|1|1|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |title=History of Negros Oriental |url=http://www.negor.gov.ph/index.php/history |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170215200106/http://www.negor.gov.ph/index.php/history |archive-date=February 15, 2017 |publisher=Official Website of the Provincial Government of Negros Oriental}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="08" | [[Central Visayas|VII]] | style="border-left-width:medium;" | 20 | 6 | 557 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NSA | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Northern Samar]] | style="text-align:left;" | [[Catarman, Northern Samar|Catarman]] | {{percent and number|639186|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3692.93|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 173/km<sup>2</sup> (448/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1965|6|19|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 24 | — | 569 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NUE | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Nueva Ecija]] | style="text-align:left;" | [[Palayan]]{{efn-lr|The provincial government still uses and maintains facilities in the former capital, [[Cabanatuan]].}} | {{percent and number|2310134|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5751.33|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 402/km<sup>2</sup> (1,040/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1801|4|25|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite news |title=N. Ecija founding date April 25, not Sept. 2 |newspaper=Philippine Daily Inquirer |url=http://newsinfo.inquirer.net/781442/n-ecija-founding-date-april-25-not-sept-2 |access-date=June 17, 2016}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 27 | 5 | 849 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NUV | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Nueva Vizcaya]] | style="text-align:left;" | [[Bayombong, Nueva Vizcaya|Bayombong]] | {{percent and number|497432|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3975.67|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 125/km<sup>2</sup> (324/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1839|5|24|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |last=Babiera |first=Lester G. |date=July 14, 2014 |title=Nueva Vizcaya mounts Ammungan fest, celebrates diversity |url=http://lifestyle.inquirer.net/165843/nueva-vizcaya-mounts-ammungan-fest-celebrates-diversity |access-date=October 7, 2015 |newspaper=[[Philippine Daily Inquirer]]}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 15 | — | [[List of barangays in Nueva Vizcaya|275]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MDC | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Occidental Mindoro]] | style="text-align:left;" | [[Mamburao, Occidental Mindoro|Mamburao]] | {{percent and number|525354|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5865.71|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 90/km<sup>2</sup> (232/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1950|11|15|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |title=Speech of President Aquino during his visit to Occidental Mindoro, November 15, 2012 |url=https://www.officialgazette.gov.ph/2012/11/15/speech-of-president-aquino-during-his-visit-to-occidental-mindoro-november-15-2012/ |access-date=March 3, 2016 |website=GOVPH}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | 162 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MDR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Oriental Mindoro]] | style="text-align:left;" | [[Calapan]] | {{percent and number|908339|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4238.38|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 214/km<sup>2</sup> (555/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1663|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 14 | 1 | 426 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-PLW | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Palawan]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Puerto Princesa]].}} | style="text-align:left;" | [[Puerto Princesa]] | {{percent and number|1246673|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|17030.75|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 73/km<sup>2</sup> (190/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1902|1|23|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 23 | 1 | 433 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-PAM | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Pampanga]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Angeles City|Angeles]].}} | style="text-align:left;" | [[San Fernando, Pampanga|San Fernando]] | {{percent and number|2900637|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2062.47|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 1,406/km<sup>2</sup> (3,643/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1571|12|11|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 19 | 3 | 538 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-PAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Pangasinan]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Dagupan]].}} | style="text-align:left;" | [[Lingayen, Pangasinan|Lingayen]] | {{percent and number|3163190|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5451.01|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 580/km<sup>2</sup> (1,503/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1580|4|5|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |last=Ramirez |first=Cesar |date=March 27, 2011 |title=April 5 a special non-working holiday in Pangasinan |url=http://www.philstar.com/nation/669740/april-5-special-non-working-holiday-pangasinan |access-date=October 7, 2015 |newspaper=[[The Philippine Star]]}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="01" | [[Ilocos Region|I]] | style="border-left-width:medium;" | 44 | 4 | [[List of barangays in Pangasinan|1,364]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-QUE | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Quezon]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Lucena, Philippines|Lucena]].}} | style="text-align:left;" | [[Lucena, Philippines|Lucena]] | {{percent and number|2229383|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|9069.60|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 246/km<sup>2</sup> (637/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1901|3|2|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 39 | 2 | 1,242 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-QUI | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Quirino]] | style="text-align:left;" | [[Cabarroguis, Quirino|Cabarroguis]] | {{percent and number|203828|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2323.47|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 88/km<sup>2</sup> (227/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1966|6|18|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 6 | — | [[List of barangays in Quirino|132]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-RIZ | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Rizal]] | style="text-align:left;" | [[Antipolo]] | {{percent and number|3330143|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1191.94|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 2,794/km<sup>2</sup> (7,236/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1853|2|23|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 13 | 1 | 189 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ROM | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Romblon]] | style="text-align:left;" | [[Romblon, Romblon|Romblon]] | {{percent and number|308985|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1533.45|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 201/km<sup>2</sup> (522/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1901|3|16|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |title=History of Romblon |url=http://romblomanon.net/en/history-romblon |access-date=January 1, 2016 |publisher=United Romblon Ministerial Fellowship}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | — | 219 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-WSA | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Samar (province)|Samar]] | style="text-align:left;" | [[Catbalogan]] | {{percent and number|793183|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|6048.03|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 131/km<sup>2</sup> (340/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1768|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 24 | 2 | 951 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SAR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Sarangani]] | style="text-align:left;" | [[Alabel, Sarangani|Alabel]] | {{percent and number|558946|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3601.25|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 155/km<sup>2</sup> (402/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1992|3|16|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="13" | [[Soccsksargen|XII]] | style="border-left-width:medium;" | 7 | — | 141 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SIG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Siquijor]] | style="text-align:left;" | [[Siquijor, Siquijor|Siquijor]] | {{percent and number|103395|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|337.49|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 306/km<sup>2</sup> (793/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1971|9|17|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="08" | [[Central Visayas|VII]] | style="border-left-width:medium;" | 6 | — | 134 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SOR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Sorsogon]] | style="text-align:left;" | [[Sorsogon City]] | {{percent and number|828655|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2119.01|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 391/km<sup>2</sup> (1,013/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1894|10|17|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 14 | 1 | 541 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SCO | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[South Cotabato]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[General Santos]].}} | style="text-align:left;" | [[Koronadal]] | {{percent and number|1672791|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4428.81|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 378/km<sup>2</sup> (978/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1966|6|18|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="13" | [[Soccsksargen|XII]] | style="border-left-width:medium;" | 10 | 2 | 225 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SLE | style="text-align:left;font-weight:bold;" | [[Southern Leyte]] | style="text-align:left;" | [[Maasin]] | {{percent and number|429573|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1798.61|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 239/km<sup>2</sup> (619/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1959|5|22|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 18 | 1 | 500 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SUK | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Sultan Kudarat]] | style="text-align:left;" | [[Isulan, Sultan Kudarat|Isulan]] | {{percent and number|854052|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5298.34|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 161/km<sup>2</sup> (417/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1973|11|22|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="13" | [[Soccsksargen|XII]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | 1 | 249 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SLU | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Sulu]] | style="text-align:left;" | [[Jolo, Sulu|Jolo]] | {{percent and number|1000108|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1600.40|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref>Province of Sulu: [http://www.sulu.gov.ph/Profile.asp Brief Profile] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110226001309/http://www.sulu.gov.ph/Profile.asp |date=February 26, 2011 }} (There seems to be major discrepancies among authoritative sources: 343,699 ha (NSCB 2007), 175,460 ha (NSCB 2000), 167,377 ha (NAMRIA))</ref> | style="text-align:right;" | 625/km<sup>2</sup> (1,619/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1917|3|10|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 19 | — | 410 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SUN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Surigao del Norte]] | style="text-align:left;" | [[Surigao City]] | {{percent and number|534636|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1972.93|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 271/km<sup>2</sup> (702/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1901|5|15|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 20 | 1 | 335 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SUR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Surigao del Sur]] | style="text-align:left;" | [[Tandag]] | {{percent and number|642255|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4932.70|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 130/km<sup>2</sup> (337/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1960|6|16|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | 2 | 309 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-TAR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Tarlac]] | style="text-align:left;" | [[Tarlac City]] | {{percent and number|1503456|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3053.60|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 492/km<sup>2</sup> (1,275/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1873|3|28|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |title=History of Tarlac |url=http://visit-tarlac.com/history-of-tarlac |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151222115710/http://visit-tarlac.com/history-of-tarlac |archive-date=December 22, 2015 |access-date=October 7, 2015 |publisher=Province of Tarlac}}</ref><ref name="Proc109">{{Cite journal |title=Proclamation No. 109, s. 1998 |url=https://www.officialgazette.gov.ph/1999/05/10/proclamation-no-109-s-1999/ |access-date=October 7, 2015}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | 1 | [[List of barangays in Tarlac|511]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-TAW | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Tawi-Tawi]] | style="text-align:left;" | [[Bongao, Tawi-Tawi|Bongao]]<ref>The [http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/province.asp?provCode=157000000&provName=TAWI-TAWI&regCode=15&regName=ARMM%20-%20Autonomous%20Region%20in%20Muslim%20Mindanao National Statistical Coordination Board] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081118213313/http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/province.asp?provCode=157000000&provName=TAWI-TAWI&regCode=15&regName=ARMM%20-%20Autonomous%20Region%20in%20Muslim%20Mindanao |date=November 18, 2008 }} recognizes both [[Bongao]] and [[Panglima Sugala]] as capitals of the province. However, the provincial capitol is located in [[Bongao]], the ''de facto'' seat of government.</ref> | {{percent and number|440276|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1087.40|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref>Autonomous Region in Muslim Mindanao, Department of Agriculture: [http://armm.da.gov.ph/dafbeta/index.php?option=com_content&view=article&id=66&Itemid=60 Tawi-Tawi] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120906050217/http://armm.da.gov.ph/dafbeta/index.php?option=com_content&view=article&id=66&Itemid=60 |date=September 6, 2012 }} (There seems to be major discrepancies among authoritative sources: 362,655 ha (NSCB 2007), 120,876 ha (NAMRIA), 1,197 km² (Department of Tourism), 999 km² (Mapcentral))</ref> | style="text-align:right;" | 405/km<sup>2</sup> (1,049/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1973|9|11|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | 203 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ZMB | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Zambales]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Olongapo]].}} | style="text-align:left;" | [[Iba, Zambales|Iba]] | {{percent and number|909932|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3830.83|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 238/km<sup>2</sup> (615/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1578|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 13 | 1 | [[List of barangays in Zambales|247]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ZAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Zamboanga del Norte]] | style="text-align:left;" | [[Dipolog]] | {{percent and number|1047455|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|7301.00|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 143/km<sup>2</sup> (372/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1952|6|6|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="10" | [[Zamboanga Peninsula|IX]] | style="border-left-width:medium;" | 25 | 2 | 691 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ZAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" | {{nowrap|[[Zamboanga del Sur]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Zamboanga City|Zamboanga]].}}}} | style="text-align:left;" | [[Pagadian]] | {{percent and number|2027902|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5914.16|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 343/km<sup>2</sup> (888/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1914|9|1|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="10" | [[Zamboanga Peninsula|IX]] | style="border-left-width:medium;" | 26 | 2 | 779 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ZSI | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Zamboanga Sibugay]] | style="text-align:left;" | [[Ipil, Zamboanga Sibugay|Ipil]] | {{percent and number|669840|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3607.75|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 186/km<sup>2</sup> (481/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|2001|2|22|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="10" | [[Zamboanga Peninsula|IX]] | style="border-left-width:medium;" | 16 | 1 | 389 |- style="background-color:#D0D0D0;" ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-00 | style="text-align:left;font-weight:bold;" | [[Metro Manila]] | style="text-align:left;" | [[Manila]]&nbsp;<sup>{{abbr|†|regional center}}</sup> | {{percent and number|13484462|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|638.55|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 21,117/km<sup>2</sup> (54,694/mi2) | — | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.2" | [[Metro Manila|NCR]]{{efn-ua|group=table|[[Metro Manila]] is included for comparison although it is ''not'' a province but an [[Regions of the Philippines|administrative region]].}} | style="border-left-width:medium;" | 1 | 16 | [[List of barangays of Metro Manila|1,706]] |} == Tarixi == === Vaqt jadvali === 1898-yilda Qoʻshma Shtatlar Filippinni Ispaniyadan sotib olgach, orollar toʻrtta ''gobiernosga'' (hukumatga) boʻlingan, ular keyinchalik provinsiya va tumanlarga boʻlingan. Amerika maʼmuriyati dastlab Ispaniya boʻlinmalarini meros qilib oladi va ularni harbiy hukumatga topshiradi. Qoʻzgʻolonlarning tinchlanishi natijasida fuqarolik hukumati asta-sekin tashkil etila boshladi. * 2001-yil 22-fevral — Plebissit 2000-yil 7-noyabrda tasdiqlangan 8973-sonli Respublika qonuni asosida Zamboanga Sibugayni Zamboanga del Surdan ajratishni maʼqulladi. * 2006-yil 28-oktabr — Plebissit 2006-yil 28-avgustda qabul qilingan 201-sonli Mindanao musulmonlari avtonomiyasi toʻgʻrisidagi qonunga binoan Sharif Kabunsuanni Maguindanaodan ajratishni maʼqulladi. * 2006-yil 2-dekabr — Plebissit 2006-yil 2-oktabrda tasdiqlangan 9355-sonli Respublika qonuni asosida Dinagat orollarini Surigao del Nortedan ajratishni maʼqulladi. * 2008-yil 18-noyabr — Oliy sud tomonidan 201-sonli MMA qonuni bekor qilinadi, Sharif Kabunsuan Maguindanao tarkibiga qaytadi. * 2010-yil 11-fevral — 9355-sonli RA Oliy sud tomonidan konstitutsiyaga zid deb topildi, Dinagat orollari Surigao del Nortening bir qismi sifatida qaytadi. * 2011-yil 30-mart — Oliy sud Dinagat orollari boʻyicha qarorini bekor qildi va yana viloyatga aylandi. * 2013-yil 28-oktabr — Plebissit 2013-yil 21-yanvarda tasdiqlangan 10360-sonli Respublika qonuni asosida Davao Gʻarbiy Davao del Surdan ajratishni maʼqulladi. * 2019-yil 8-dekabr — 2019-yil 17-aprelda tasdiqlangan 11297-sonli Respublika qonuni orqali Kompostela vodiysining nomi Davao de Oroga o‘zgartirildi. <gallery widths="200" perrow="3"> Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1880).svg|1880-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1899).svg|1899-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1908).svg|1907-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1918).svg|1918-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1935).svg|1935-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1942-1945).svg|1942-1945-yillar Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1986).svg|1986-yil Fayl:Ph regions and provinces.svg|1992-yildan hozirgacha </gallery> == Rasmiy ravishda taklif etilgan/nomi oʻzgartirilgan provinsiyalar == === Qabul qilingan qonun bilan taklif etilgan provinsiyalar === [[Fayl:Proposed_Provinces_of_the_Philippines.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Proposed_Provinces_of_the_Philippines.svg/250px-Proposed_Provinces_of_the_Philippines.svg.png|thumb|330x330px| Taklif etilgan provinsiyalarni koʻrsatadigan Filippin xaritasi]] * '''Gʻarbiy va Sharqiy Leyte''' (1923) — Leyte 1923-yil 27-martdagi ''3117-sonli qonun'' bilan ikkita yangi provinsiyaga bo‘lingan.<ref>{{Cite journal|title=Philippines-Archipelago, Region VIII (Eastern Visayas)|url=http://philippines-archipelago.com/politics/map/region_viii/eastern_visayas.html|publisher=Specific information on the division of Leyte provided by David A. Short, webmaster of Philippines-Archipelago, which was updated accordingly after indirectly obtaining a copy of the text of Act No. 3117 from the Legislative Library, House of Representatives|access-date=May 17, 2008}}</ref> Ammo boʻlinish hech qachon sodir boʻlmadi, chunki general-gubernator tomonidan u haqida hech qanday bayonot berilmagan. ** '''Sharqiy Leyte''' provinsiyasi butun Biliran provinsiyasining hozirgi hududlarini, Abuyog, Alangalang, Babatngon, Barugo, Burauen, Kalubian, Kapukan, Karigara, Dagami, Dulag, Yaro, Xaver, Julita, La munitsipalitetlarini qamrab olgan. Paz, Leyte, MakArtur, Mahaplag, Mayorga, Palo, Pastrana, San-Isidro, San-Migel, Santa-Fe, Tabango, Tabontabon, Tanauan, Tolosa, Tunga va Takloban provinsiya markazi sifatida belgilangan. ** '''Gʻarbiy Leyte''' provinsiyasi butun Janubiy Leyte provinsiyasining hozirgi hududlarini, Albuera, Bato, Xilongos, Hindang, Inopacan, Isabel, Kananga, Matag-ob, Matalom, Merida, Palompon, Villaba va boshqa munitsipalitetlarni qamrab olgan. Baybay va Ormoc shaharlari esa Gʻarbiy Leyte provinsiyasining poytaxti boʻlgan. * '''Samal''' (1969) — Samal sobiq ''provinsiyasi 5999-sonli Respublika qonuni'' bilan tuzilgan va hozirgi Samal orol bogʻi shahri hududini qamrab olgan. Biroq, sobiq provinsiya hech qachon ochilgan emas. * '''Maranaw''' (1971) — ''6406-sonli Respublika qonuni''<ref>[http://www.chanrobles.com/republicacts/republicactno6406.html Republic Act No. 6406]. Chan-Robles Law Library.</ref> sharqiy Lanao del Surdan yangi provinsiya yaratishga (hozirgi provinsiyaning birinchi kongress okrugiga toʻgʻri keladi) 1971-yil 4-oktabrda tasdiqlangan. Provinsiya tarkibiga Bubong, Ditsaan-Ramain (shu jumladan, Buadiposo-Buntong), Kapai, Lumba-Bayabao (hozirgi Maguing), Marantao, Masiu, Mulondo, Saguiaran, Piona Po, Bayabao munitsipalitetlari kiradi . Tamparan, Taraka va Vao (hozirgi Bumbaran) kiradi, yangi provinsiyaning poytaxti Maravi shahri boʻlib xizmat qiladi. 1972-yil 21-sentabrda Filippinda harbiy holat eʼlon qilinishi sababli boʻlinish hech qachon sodir boʻlmaydi, bu 1973-yilga rejalashtirilgan umumiy saylovlarni toʻxtatdi va yangi [[Filippin Konstitutsiyasi|Konstitutsiyani]] qabul qilish va Toʻrtinchi Filippin Respublikasini barpo etish uchun yoʻl ochdi. === Boshqa taklif qilingan provinsiyalar === * '''Shimoli-gʻarbiy Samar''' (2019) — Edgar Meri Sarmiento tomonidan 2019-yil 22-yanvarda Vakillar palatasiga 8824-sonli qonun loyihasi kiritilgan boʻlib, unda 9 ta munitsipalitetdan iborat poytaxti Kalbayog bo‘lgan Shimoli-G‘arbiy Samar deb nomlangan yangi provinsiyani tashkil etish to‘g‘risida aytib oʻtilgan.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Charissa Luci-Atienza |date=January 22, 2019 |title=Creation of Northwestern Samar province pushed |publisher=[[Manila Bulletin]] |url=https://mb.com.ph/2019/01/22/creation-of-northwestern-samar-province-pushed/ |access-date=May 25, 2020}}</ref> * '''Zamboanga Hermosa''' (2017) — 2017-yil 21-fevralda Vakillar palatasida 12 ta munitsipalitet va 2 ta qonun chiqaruvchi okrugdan iborat Zamboanga del Nortedan yangi provinsiya tashkil etishni nazarda tutuvchi 5040-sonli qonun loyihasi taqdim etildi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Isagani S. Amatong|sana=February 14, 2017|sarlavha=House Bill No. 5040: An Act Creating the Province of Zamboanga Hermosa from the Province of Zamboanga Del Norte|url=http://www.congress.gov.ph/legisdocs/basic_17/HB05040.pdf|kirish sanasi=March 10, 2017|ish=www.congress.gov.ph|nashriyot=Republic of the Philippines – House of Representatives}}</ref><ref>{{Cite journal|date=February 21, 2017|title=Seventeenth Congress First Regular Session 2016 – 2017|url=http://www.congress.gov.ph/legisdocs/journals_17/J73-1RS-20170221.pdf|journal=Journal of the House of Representatives|publisher=Journal Service Plenary Affairs Bureau|volume=No. 73|access-date=March 10, 2017}}</ref> === Tavsiya etilgan nomni oʻzgartirish === * Janubiy Leyte — '''Leyte del Sur''' (2017) — Palataning 6408-sonli qonun loyihasi viloyat nomini Leyte del Surga oʻzgartirishni taklif qilinadi. Qonun loyihasi 2017-yil 20-sentabrdan boshlab, 17-Kongress yakunigacha Mahalliy boshqaruv qoʻmitasida koʻrib chiqish qoldirilganligi sababli muvaffaqiyatga erishmadi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=House Bill No. 6408|url=http://www.congress.gov.ph/legisdocs/basic_17/HB06408.pdf|kirish sanasi=May 7, 2018|nashriyot=[[Congress of the Philippines]]}}</ref> == Qoʻshimcha maʼlumotlar == [[:wikivoyage:List_of_Philippine_provinces_by_population|Aholisi boʻyicha Filippin provinsiyalari roʻyxati]] Vikigidda [[:wikivoyage:List of Philippine provincial name etymologies|Filippin provinsiyalarining etimologiyalari roʻyxati]] Vikigidda [[:wikivoyage:List of Philippine provinces by Human Development Index|Inson taraqqiyoti indeksi boʻyicha Filippin provinsiyalari roʻyxati]] Vikigidda [[:wikivoyage:List of demonyms for Philippine provinces|Filippin provinsiyalari uchun iblislar roʻyxati]] Vikigidda [[:wikivoyage:ISO 3166-2:PH|ISO 3166-2: PH]] Vikigidda [[:wikivoyage:Sub-provinces of the Philippines| Filippin subprovinsiyalari, Filippindagi tugatilgan maʼmuriy boʻlinmalar guruhi]] Vikigidda == Havolalar == * [http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/default.asp Filippin standart geografik kodi Interaktiv], Milliy statistik muvofiqlashtirish kengashi * [https://psa.gov.ph/content/2010-census-population-and-housing-reveals-philippine-population-9234-million 2010 yilgi aholi va uy-joylarni roʻyxatga olish Filippin aholisini 92,34 millionni tashkil etadi], Filippin Statistika boshqarmasi, Filippin Respublikasi * [http://www.statoids.com/uph.html Filippin viloyatlari], Gwillim qonuni, Statoids.com * [https://web.archive.org/web/20110805063848/http://www.crwflags.com/fotw/flags/ph_prov.html Dunyo bayroqlari — Filippin viloyat bayroqlari] == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Filippin provinsiyalari]] [[Turkum:Filippin provinsiyalari ro'yxati]] [[Turkum:Filippin hukumat boshqaruvi]] [[Turkum:Filippin sobiq provinsiyalari]] ilm77mqmgm61k8wvps04djbjinj4wej 2817232 2817229 2022-08-29T10:47:52Z Inosham 76987 wikitext text/x-wiki {{Short description|Filippinning administrativlik bo'linishi}} {{Davlat info | davlat_nomi = Filippin provinsiyalari | davlat_nomi_toʻliq = [[Filippin]] provinsiyalari | davlat_mahalliy_nomi = 81 | tasvir_bayroq = | tasvir_gerb = | tasvir_xarita = Provinces of the Philippines.svg | ramz_tipi = | ramz_tipi_maqola = | davlat_shiori = | davlat_madhiyasi = | poytaxt = | latd=00 |latm=00 |latNS=N |longd=00 |longm=00 |longEW=E | | eng_katta_shahar = | rasmiy_tillar = | eng_katta_aholi_punkt_tipi = | hukumat_turi = [[#Government|Viloyat Kengashi]] | yetakchi_mansablari = [[Regions of the Philippines|Administrativ]] va [[Autonomous regions of the Philippines|avtanom tumanlari]] | yetakchi_nomlari = | yetakchi_mansabi_1 = | yetakchi_mansabi_2 = | yetakchi_mansabi_3 = | yetakchi_mansabi_4 = | yetakchi_mansabi_5 = | yetakchi_nomi_1 = | yetakchi_nomi_2 = | yetakchi_nomi_3 = | yetakchi_nomi_4 = | yetakchi_nomi_5 = | mustaqillik_tip = | mustaqillik_nota = | mustaqillik_voqealar = | mustaqillik_voqea_1 = | mustaqillik_voqea_2 = | mustaqillik_voqea_3 = | mustaqillik_voqea_4 = | mustaqillik_voqea_5 = | mustaqillik_yillari = | mustaqillik_yili_1 = | mustaqillik_yili_2 = | mustaqillik_yili_3 = | mustaqillik_yili_4 = | mustaqillik_yili_5 = | yevropa_ittifoqi_yili = | maydon = | maydon_oʻrin = {{convert|219.01|-|17,030.75|sqkm|sqmi|abbr=on}} | maydon_suv = | aholi = | aholi_roʻyxat_yil = | aholi_oʻrin = | aholi_zichlik = 17,246-4,632,359 | aholi_zichlik_oʻrin = | YIM_XQT = | YIM_XQT_yil = 2020 | YIM_XQT_oʻrin = | YIM_XQT_jon_boshiga = | YIM_XQT_jon_boshiga_oʻrin = | YIM_nominal = | YIM_nominal_yil = | YIM_nominal_oʻrin = | YIM_nominal_jon_boshiga = | YIM_nominal_jon_boshiga_oʻrin = | pul_birligi = | pul_birligi_kod = | pul_birligi_havol = | vaqt_mintaqasi = | vaqt_utc = | vaqt_mintaqasi_dst = | vaqt_utc_dst = | dst_nota = | internet_domeni = | internet_domeni = | telefon prefiksi = | qisqartma = | havolalar = }} [[Filippin|Filippinda]] '''provinsiyalar''' ([[Filippin|Filippincha]]: ''lalawigan'') siyosiy va maʼmuriy boʻlinmalardan biridir. Hozirgi vaqtda Filippinda 81 ta provinsiya mavjud boʻlib, ular qoʻshimcha [[Filippindagi shaharlar|shaharlar]] va qishloqlarga boʻlingan. Mahalliy hokimiyat boʻlinmalari, shuningdek, [[Filippindagi shaharlar|shaharlar]] ham har qanday viloyat hukumatidan mustaqildir. Har bir provinsiya Sangguniang Panlalawigan deb nomlangan [[Qonun chiqaruvchi hokimiyat|qonun chiqaruvchi organ]] va [[gubernator]] tomonidan boshqariladi. Provinsiyalar geografik, madaniy va etnologik xususiyatlariga koʻra oʻn yetti mintaqaga boʻlingan. Ushbu mintaqalarning oʻn uchtasi shimoldan janubga raqamlar bilan, Milliy poytaxt mintaqasi, Kordilyera maʼmuriy hududi, janubi-gʻarbiy Tagalog viloyati va Muslim Mindanaodagi Bangsamoro avtonom viloyati faqat qisqartmalar bilan belgilangan. == Boshqaruv hokimiyati == Provinsiya boshqaruvi respublika tarkibidagi boshqa provinsiyalardan avtonomdir. Har bir provinsiya hokimiyatning ikkita asosiy saylangan tarmoqlari: ijro etuvchi va qonun chiqaruvchi hokimiyat tomonidan boshqariladi. Sud ishlari viloyat boshqaruvidan ajratilgan boʻlib, Filippin Oliy sudi tomonidan boshqariladi. Har bir provinsiyada Mintaqaviy sudning kamida bitta boʻlimi mavjud. === Ijro etuvchi hokimiyati === Viloyat gubernatori har bir provinsiyaning bosh ijrochi va rahbari hisoblanadi va uch yil muddatga saylanadi. Uch yil ketma-ket u maʼmuriyat, muhandislik, axborot, yuridik va gʻaznachilik idorasini oʻz ichiga olgan har bir provinsiya boʻlimining direktorlarini tayinlaydi. === Qonun chiqaruvchi hokimiyati === Provinsiyaning qonun chiqaruvchi organi boʻlgan ''Sangguniang Panlalawigan'' ('''oʻzbekcha''': ''"Viloyat kengashi"'') uchun vitse-gubernator prezident vazifasini bajaradi. Har bir viloyat kengashi provinsiya tumanlaridan muntazam saylanadigan ''lavozimli'' aʼzolardan iborat. Har bir provinsiyaga ajratilgan muntazam saylanadigan VK aʼzolarining soni uning daromad toifasiga qarab belgilanadi. Birinchi va ikkinchi darajali provinsiyalar oʻnta doimiy VK aʼzolari bilan taʼminlanadi; uchinchi va toʻrtinchi darajali provinsiyalarda sakkizta, beshinchi va oltinchi darajali provinsiyalarda oltita boʻladi. Har bir VKda Barangay Kapitanlari Assotsiatsiyasi (BKA), Filippin Maslahatchilar Ligasi (FML) va ''Sangguniang Kabataan'' (oʻzbekcha: „Yoshlar Kengashi“) ning tegishli mahalliy prezidentlariga berilgan lavozimli aʼzolari uchun oʻrindiqlar ajratilgan. Gubernator oʻrinbosari va VKning doimiy aʼzolari provinsiyadagi ovoz beruvchilar tomonidan saylanadi. ''Lavozimli'' aʼzolar tegishli tashkilotlarning aʼzolari tomonidan saylanadi. === Boshqaruvning boshqa darajalari bilan aloqasi === ==== Shaharlar va munitsipalitetlar ==== === Tasniflash === [[Fayl:Philippine_provinces_by_income_classification.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Philippine_provinces_by_income_classification.svg/170px-Philippine_provinces_by_income_classification.svg.png|thumb|247x247px| Daromadlar tasnifi asosida provinsiyalar.]] Provinsiyalar oʻtgan 4 kalendar yiliga asoslanib, oʻrtacha yillik daromad boʻyicha tasniflanadi. 2008-yil 29-iyuldan boshlab, shaharlar uchun daromad tasniflari:<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Archived copy|url=http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/articles/DepOrderReclass.pdf|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160304083823/http://nscb.gov.ph/activestats/psgc/articles/DepOrderReclass.pdf|arxivsana=March 4, 2016|kirish sanasi=September 29, 2014}}</ref> [yangilanishi kerak] {| class="wikitable plainrowheaders" ! scope="col" |Sinf ! scope="col" | Oʻrtacha yillik daromad |- ! scope="row" | Birinchi | ₱ 450 million va undan ortiq |- ! scope="row" | Ikkinchi | ₱ 360 million va undan koʻp, lekin ₱ 450 milliondan kam |- ! scope="row" | Uchinchi | ₱ 270 million va undan ortiq, lekin ₱ 360 milliondan kam |- ! scope="row" | Toʻrtinchi | ₱ 180 million va undan koʻp, lekin ₱ 270 milliondan kam |- ! scope="row" | Beshinchi | ₱ 90 million va undan ortiq, lekin ₱ 180 milliondan kam |- ! scope="row" | Oltinchi | ₱ 90 milliondan past |} Provinsiyaning daromad toifasi uning Viloyat Kengashi aʼzoligi hajmini, shuningdek, maʼlum narsalarga qancha sarflashi yoki maʼlum vositalar orqali sotib olishi mumkinligini belgilaydi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=R.A. 7160|url=https://lawphil.net/statutes/repacts/ra1991/ra_7160_1991.html|ish=lawphil.net|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160503071511/http://www.lawphil.net/statutes/repacts/ra1991/ra_7160_1991.html|arxivsana=May 3, 2016}}</ref> == Roʻyxati == === Sobiq provinsiyalari === * Manila (1901-yilgacha) — Rizal tarkibiga kiritilgan; Manila atrofidagi qismlar keyinchalik hozirgi Manila metrosini tashkil qilish uchun birlashtirilgan. * Lepanto-Bontok (1902-1908) — Togʻli provinsiya tarkibiga kiritilgan. * Moro viloyati (1903-1913) — Yetti viloyatdan tashkil topgan boʻlib, Mindanao va Sulu departamentiga aylantirilgan. Hozirda Mindanaodagi bir nechta mintaqalarning bir qismini egallaydi. * Ambos Camarines (1901-1908) — Camarines Norte va Camarines Surga boʻlingan, garchi ''2809-sonli qonunning'' matni Camarines Norte ''Ambos Camarinesdan'' yaratilganligini bildirsa-da, qolgan qismi Camarines Sur deb oʻzgartirilgan. Camarines Sur provinsiyasi oʻz poytaxti Nueva Caceresni saqlab qolgan. * Misamis (1901-1939) — Gʻarbiy Misamis va Sharqiy Misamisga boʻlingan. Misamis Oriental Kagayan provinsiyasining poytaxtini saqlab qolgan. * Mindoro (1902-1950) — Gʻarbiy Mindoro va Sharqiy Mindoroga boʻlinadi. Sharqiy Mindoro Kalapan provinsiyasi markazini saqlab qolgan. * Zamboanga (1914-1952) — Zamboanga del Norte va Zamboanga del Surga boʻlingan. Uning poytaxti Pagadiyada boʻlib, Zamboanga Sibugay, keyinchalik Zamboanga del Surdan yaratiladi. * Lanao (1914-1959) — Lanao del Norte va Lanao del Surga boʻlingan. Lanao del Sur provinsiya markazi Dansalan (hozirgi Maravi)ni saqlab qolgan. * Surigao (1901-1967) — Surigao del Norte va Surigao del Surga boʻlingan. Surigao del Norte Surigao shahrining provinsiya markazini va provinsiya muhrini saqlab qolgan. Dinagat orollari provinsiyasi keyinchalik Surigao del Nortedan tashkil topgan. * Davao (1914-1967; 1972-1998) — Davao del Norte, Davao del Sur va Sharqiy Davaoga boʻlingan. Davao del Norte 1972-yildan 1998-yilgacha Davao nomi bilan tanilgan, keyinchalik Davao provinsiyasidan Compostela vodiysi (hozirgi Davao de Oro) tashkil etilgan. Gʻarbiy Davao keyinchalik Davao del Surdan yaratilgan. * Agusan (1907-1967) — Agusan del Norte va Agusan del Surga boʻlingan. Agusan del Norte sobiq provinsiya poytaxti Butuanni saqlab qolgan. Provinsiya poytaxti rasman 2000-yilda Cabadbaranga koʻchirilgan, ammo provinsiya hukumati xizmat va vazifalari hali toʻliq yangi poytaxtga oʻtkazilmagan. * Negros del Norte (1985-1986) — ''Batas Pambansa Blg. 885'', <ref>{{Veb manbasi|muallif=Firm|ism=Ronald Echalas Diaz, Chan Robles & Associates Law|sarlavha=PHILIPPINE LAWS, STATUTES AND CODES – CHAN ROBLES VIRTUAL LAW LIBRARY|url=http://www.chanrobles.com/bataspambansa/bataspambansablg885.html|ish=www.chanrobles.com}}</ref> Negros Occidentalning shimoliy qismidan yangi provinsiya yaratgan, 1986-yil 3-yanvarda boʻlib oʻtgan qonunni ratifikatsiya qilish bilan 1985-yil 23-dekabrda kuchga kirdiradi. Provinsiya tarkibiga hozirgi Kadis (poytaxt boʻlib xizmat qilishi kerak), Eskalante, Sagay, San-Karlos, Silay va Viktoriya shaharlari, shuningdek, Kalatrava, Enrike B. Magalona, Manapla, Salvador Benedikto va Toboso munitsipalitetlari kiradi. Saylovchilar ''Batas Pambansa Blgni ratifikatsiya qilganiga qaramay. 885'' -sonli 1986-yil 11-iyulda Oliy sud qonunni va provinsiyani oʻz kuchini yoʻqotgan deb eʼlon qildi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=G.R. No. 73155|url=https://lawphil.net/judjuris/juri1986/jul1986/gr_73155_1986.html|ish=lawphil.net}}</ref> * Kalinga-Apayao (1966-1995) — Apayao va Kalingaga boʻlingan. Kalinga provinsiya markazi Tabukni saqlab qolgan. * Sharif Kabunsuan (2006-2008) — ''9054-sonli Respublika qonuni'' musulmon Mindanaodagi avtonom rayonga vakolatlarini kengaytirdi, ayniqsa, viloyatlar tashkil etish imkoniyatini berdi (VI-modda, 19-boʻlim). Shunga asoslanib, ARMM mintaqaviy qonunchilik assambleyasi 2006-yil 28-avgustda ''201-sonli Mindanao musulmonlari avtonomiyasi to‘g‘risidagi qonunni'' qabul qildi. Qonun Maguindanaoning birinchi kongress okrugidagi(Kotabato shahridan tashqari) barcha munitsipalitetlarni oʻz ichiga olgan, poytaxti Datu Odin Sinsuatda joylashgan yangi viloyatni yaratadi. Provinsiya 2006-yil 28-oktabrda koʻpchilik ovoz bilan tasdiqlangan.<ref>[http://sc.judiciary.gov.ph/jurisprudence/2008/july2008/177597.htm G.R. No. 177597 — Sema v. COMELEC and Dilangalen], Supreme Court of the Philippines.</ref>  {{anchor|List of provinces}} {| class="wikitable sortable plainrowheaders toptextcells" style="table-layout:fixed;text-align:center;font-size:90%;line-height:1.50em;width=100%;" |- ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | [[ISO 3166-2:PH|ISO]]<ref>{{Cite web |date=June 30, 2010 |title=ISO 3166-2 Newsletter: Changes in the list of subdivision names and code elements |url=http://www.iso.org/iso/iso_3166-2_newsletter_ii-2_2010-06-30.pdf |access-date=January 19, 2015 |website=ISO ([[International Organization for Standardization]]) |pages=56–58}}</ref> ! scope="col" style="border-bottom:none;width:13em;" class="unsortable" | Provinsiya ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Poytaxti ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" colspan="2" | {{abbr|Aholisi|Population. Figures include cities independent from provinces.}}<ref>{{Cite web |date=May 19, 2016 |title=2020 Census of Population and Housing (2020 CPH) Population Counts Declared Official by the President |url=https://psa.gov.ph/content/2020-census-population-and-housing-2020-cph-population-counts-declared-official-president |access-date=July 18, 2022 |website=2020 Census of Population |publisher=Philippine Statistics Authority}}</ref> ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | {{abbr|Maydoni|Land area. Figures include cities independent from provinces.}}<ref name="nscb">{{Cite web |title=List of Provinces |url=http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/listprov.asp |archive-url=https://web.archive.org/web/20160419000512/http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/listprov.asp |archive-date=April 19, 2016 |access-date=May 14, 2014 |website=PSGC Interactive |publisher=National Statistical Coordination Board |location=Makati, Philippines}}</ref> ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Aholi zichligi ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Topilgan sanasi<ref>[[(1898)|Spanish period]], [[History of the Philippines (1898–1946)|American period]], or through ''[[Republic Act]]s''.</ref> ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Orol guruhlari ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Tuman qismi ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" colspan=3 | Umumiy Mahalliy Hokimiyati |-style="border-bottom:double gray;" ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-style:hidden hidden solid solid;" class="unsortable" | {{abbr|%|National population share as of 2020}} ! scope="col" style="border-style:hidden solid solid hidden;" | {{small|(2020)}} ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-style:hidden hidden solid solid;" data-sort-type="number" | Munisipalitlar soni ! scope="col" style="border-style:hidden hidden solid hidden;" data-sort-type="number" | Shahar ! scope="col" style="border-style:hidden solid solid hidden;" data-sort-type="number" | Mustaqil provinsiyalar soni |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ABR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Abra (province)|Abra]] | style="text-align:left;" | [[Bangued, Abra|Bangued]] | {{percent and number|250985|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4165.25|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 60/km<sup>2</sup> (156/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1846-yil{{dts|1846|abbr=on|format=yil}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 27 | — | [[List of barangays in Abra|303]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-AGN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Agusan del Norte]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent city of [[Butuan]].}} | style="text-align:left;" | [[Cabadbaran]]{{efn-lr|group=note|Cabadbaran has been made the official capital of the province, as per Republic Act No. 8811. However, the seat of the provincial government is still in the process of being transferred from [[Butuan]], where the provincial government still holds office.}}<ref name="RA8811">{{cite act| type = Republic Act| number = 8811| date = August 16, 2000| url = http://www.congress.gov.ph/download/ra_11/RA08811.pdf| url-status = dead| archive-url = https://web.archive.org/web/20160303213103/http://www.congress.gov.ph/download/ra_11/RA08811.pdf| archive-date = March 3, 2016}}</ref> | {{percent and number|760413|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3546.86|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 214/km<sup>2</sup> (555/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1907-yil 20-sentyabr | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 10 | 2 | 253 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-AGS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Agusan del Sur]] | style="text-align:left;" | [[Prosperidad, Agusan del Sur|Prosperidad]] | {{percent and number|739367|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|9989.52|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 74/km<sup>2</sup> (192/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1970-yil 1-yanvar | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 13 | 1 | 314 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-AKL | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Aklan]] | style="text-align:left;" | [[Kalibo, Aklan|Kalibo]] | {{percent and number|615475|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1821.42|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 338/km<sup>2</sup> (875/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1956-yil 8-noyabr<ref>{{Cite web |title=Proclamation No. 290, s. 1956 |url=https://www.officialgazette.gov.ph/1956/04/28/proclamation-no-290-s-1956/ |access-date=February 22, 2016 |website=GOVPH}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | — | 327 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ALB | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Albay]] | style="text-align:left;" | [[Legazpi, Albay|Legazpi]] | {{percent and number|1374768|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2575.77|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 534/km<sup>2</sup> (1,382/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1574-yil 3-aprel<br /><ref>{{Cite web |title=Albay celebrates 439th Foundation Day |url=http://balita.ph/2013/04/04/albay-celebrates-439th-foundation-day/ |access-date=October 14, 2015 |publisher=balita-dot-ph}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 15 | 3 | 720 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ANT | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Antique (province)|Antique]] | style="text-align:left;" | [[San Jose de Buenavista, Antique|San Jose de Buenavista]] | {{percent and number|612974|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2729.17|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 225/km<sup>2</sup> (582/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1917-yil 10-mart | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 18 | — | 590 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-APA | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Apayao]] | style="text-align:left;" | [[Kabugao, Apayao|Kabugao]]{{efn-lr|group=note|The province maintains another government center in [[Luna, Apayao|Luna]], where many national and provincial agencies now hold office.<ref>{{Cite web |title=Apayao gov't center established in Luna |url=http://www.pia.gov.ph/default.asp?m=12&sec=reader&rp=9&fi=p080822.htm&no=80&date=08/22/2008 |publisher=Philippine Information Agency}}{{dead link|date=April 2016}}</ref> | {{percent and number|124366|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4413.35|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 28/km<sup>2</sup> (73/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1995-yil 14-fevral | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 7 | — | [[List of barangays in Apayao|133]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-AUR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Aurora (province)|Aurora]] | style="text-align:left;" | [[Baler, Aurora|Baler]] | {{percent and number|235750|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3147.32|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 75/km<sup>2</sup> (194/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1979-yil 13-avgust | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 8 | — | [[List of barangays in Aurora|151]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Basilan]]{{efn-lr|group=note|Figures include the city of [[Isabela, Basilan|Isabela]].}} | style="text-align:left;" | [[Lamitan]]<ref>{{Cite web |title=Archived copy |url=http://www.philstar.com:8080/nation/2016/07/09/1601139/basilan-starts-construction-new-provincial-govt-center |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170811110041/http://www.philstar.com:8080/nation/2016/07/09/1601139/basilan-starts-construction-new-provincial-govt-center |archive-date=August 11, 2017 |access-date=May 14, 2017}}</ref> | {{percent and number|556586|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1327.23|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref>Bangsamoro Development Plan: [http://bangsamorodevelopment.org/wp-content/uploads/2015/05/CHAPTER-10_BDP-Integrative-Report.pdf Environment and Natural Resources] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304141740/http://bangsamorodevelopment.org/wp-content/uploads/2015/05/CHAPTER-10_BDP-Integrative-Report.pdf |date=March 4, 2016 }}</ref> | style="text-align:right;" | 419/km<sup>2</sup> (1,086/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1973-yil 27-dekabr | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | 2 | 255 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Bataan]] | style="text-align:left;" | [[Balanga, Bataan|Balanga]] | {{percent and number|853373|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1372.98|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 622/km<sup>2</sup> (1,610/mi2) | style="text-align:right;" | 1754-yil | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | 1 | 237 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BTN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Batanes]] | style="text-align:left;" | [[Basco, Batanes|Basco]] | {{percent and number|18831|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|219.01|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 86/km<sup>2</sup> (223/mi2) | style="text-align:right;" | 1783-yil 26-iyun<br/><ref>{{Cite web |title=The Batanes Islands |url=http://ncca.gov.ph/subcommissions/subcommission-on-cultural-communities-and-traditional-arts-sccta/northern-cultural-communities/the-batanes-islands/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304000337/http://ncca.gov.ph/subcommissions/subcommission-on-cultural-communities-and-traditional-arts-sccta/northern-cultural-communities/the-batanes-islands/ |archive-date=March 4, 2016 |access-date=October 14, 2015 |publisher=National Commission on Culture and the Arts}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 6 | — | [[List of barangays in Batanes|29]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BTG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Batangas]] | style="text-align:left;" | [[Batangas City]] | {{percent and number|2908494|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3119.72|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 932/km<sup>2</sup> (2,415/mi2) | style="text-align:right;" | 1581-yil 8-dekabr | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 30 | 4 | 1,078 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BEN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Benguet]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent city of [[Baguio]].}} | style="text-align:left;" | [[La Trinidad, Benguet|La Trinidad]] | {{percent and number|827041|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2826.59|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 293/km<sup>2</sup> (758/mi2) | style="text-align:right;" | 1966-yil 16-iyun | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 13 | 1 | [[List of barangays in Benguet|269]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BIL | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Biliran]] | style="text-align:left;" | [[Naval, Biliran|Naval]] | {{percent and number|179312|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|536.01|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 335/km<sup>2</sup> (866/mi2) | style="text-align:right;" | 1992-yil 11-may | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 8 | — | 132 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BOH | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Bohol]] | style="text-align:left;" | [[Tagbilaran]] | {{percent and number|1394329|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4820.95|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 289/km<sup>2</sup> (749/mi2) | style="text-align:right;" | 1854-yil 22-iyul<br /><ref>{{Cite web |title=No work on Monday, July 23, in observance of Bohol Day |url=http://www.theboholstandard.com/fpage.php?issue=272&s1=4651&s2=4653 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151222111109/http://www.theboholstandard.com/fpage.php?issue=272&s1=4651&s2=4653 |archive-date=December 22, 2015 |access-date=December 18, 2015 |publisher=The Bohol Standard}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="08" | [[Central Visayas|VII]] | style="border-left-width:medium;" | 47 | 1 | 1,109 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BUK | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Bukidnon]] | style="text-align:left;" | [[Malaybalay]] | {{percent and number|1541308|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|10498.59|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 147/km<sup>2</sup> (380/mi2) | style="text-align:right;" | 1917-yil 10-mart | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 20 | 2 | 464 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BUL | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Bulacan]] | style="text-align:left;" | [[Malolos]] | {{percent and number|3708890|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2796.10|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 1,326/km<sup>2</sup> (3,435/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1578|8|15|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 21 | 3 | 569 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Cagayan]] | style="text-align:left;" | [[Tuguegarao]] | {{percent and number|1268603|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|9295.75|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 136/km<sup>2</sup> (353/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1583|06|29|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |title=Festivals |url=http://www.cagayan.gov.ph/index.php/tourism/festivals |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160131083736/http://www.cagayan.gov.ph/index.php/tourism/festivals |archive-date=January 31, 2016 |access-date=December 18, 2015 |publisher=Official Website of the Provincial Government of Cagayan}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 28 | 1 | [[List of barangays in Cagayan|820]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Camarines Norte]] | style="text-align:left;" | [[Daet, Camarines Norte|Daet]] | {{percent and number|629699|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2320.07|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 271/km<sup>2</sup> (703/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1920|4|15|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite news |title=Camarines Norte holds Bantayog fest |language=fil |newspaper=Philippine Daily Inquirer |url=http://lifestyle.inquirer.net/98993/camarines-norte-holds-bantayog-fest |access-date=December 31, 2015}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 12 | — | 282 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Camarines Sur]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent city of [[Naga, Camarines Sur|Naga]].}} | style="text-align:left;" | [[Pili, Camarines Sur|Pili]] | {{percent and number|2068244|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5497.03|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 376/km<sup>2</sup> (974/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1579|5|27|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |last=Abad |first=Danilo |title=Kaogma 2015 isasagawa sa Camarines Sur |url=http://news.pia.gov.ph/article/view/851431675631/kaogma-2015-isasagawa-sa-camarines-sur |access-date=December 31, 2015 |website=Philippine Information Agency}}{{Dead link|date=August 2018 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 35 | 2 | 1,063 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAM | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Camiguin]] | style="text-align:left;" | [[Mambajao, Camiguin|Mambajao]] | {{percent and number|92808|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|237.95|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 390/km<sup>2</sup> (1,010/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1966|6|18|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 5 | — | 58 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAP | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Capiz]] | style="text-align:left;" | [[Roxas, Capiz|Roxas]] | {{percent and number|804952|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2594.64|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 310/km<sup>2</sup> (804/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1917|3|10|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 16 | 1 | 473 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAT | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Catanduanes]] | style="text-align:left;" | [[Virac, Catanduanes|Virac]] | {{percent and number|271879|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1492.16|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 182/km<sup>2</sup> (472/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1945|9|26|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | 315 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAV | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Cavite]] | style="text-align:left;" | [[Imus]]<ref>The provincial government of Cavite makes it clear that [[Imus]] is the provincial capital, while the seat of the provincial government is [[Trece Martires]]. [http://cavite.gov.ph/index.php?option=com_content&view=article&id=269&Itemid=175 Official Website of the Province of Cavite — Quick Facts] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111007101545/http://cavite.gov.ph/index.php?option=com_content&view=article&id=269&Itemid=175 |date=October 7, 2011 }} [http://www.mb.com.ph/articles/206024/imus-capital-cavite-maliksi Imus is capital of Cavite — Maliksi]</ref> | {{percent and number|4344829|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1574.17|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 2,760/km<sup>2</sup> (7,149/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1614|3|10|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>Census of the Philippine Islands (1920). [https://archive.org/details/bub_gb_BZ8wAQAAIAAJ/page/n153 „Census of the Philippine Islands Vol. I, 1918“], pg. 132. Bureau of Printing, Manila.</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 16 | 7 | 829 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CEB | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Cebu]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent cities of [[Cebu City|Cebu]], [[Lapu-Lapu, Philippines|Lapu-Lapu]] and [[Mandaue]].}} | style="text-align:left;" | [[Cebu City]]<ref>Because the provincial government holds office within an [[Cities of the Philippines#Independent cities|independent city]], in effect the province maintains the seat of its government outside its jurisdiction.</ref> | {{percent and number|5151274|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5342.00|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 964/km<sup>2</sup> (2,498/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1565|4|27|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="08" | [[Central Visayas|VII]] | style="border-left-width:medium;" | 44 | 9 | 1,203 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NCO | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Cotabato]] | style="text-align:left;" | [[Kidapawan]] | {{percent and number|1275185|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|9008.90|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 142/km<sup>2</sup> (367/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1914|9|1|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite news |last=Unson |first=John |title=North Cotabato set for Kalivungan fest, 101st anniversary |work=[[The Philippine Star]] |url=http://www.philstar.com/nation/2015/08/31/1494386/north-cotabato-set-kalivungan-fest-101st-anniversary |access-date=October 14, 2015}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="13" | [[Soccsksargen|XII]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | 1 | 543 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | {{nowrap|PH-COM}} | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao de Oro]] | style="text-align:left;" | [[Nabunturan]] | {{percent and number|767547|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4479.77|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 171/km<sup>2</sup> (444/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1998|1|31|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | 237 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DAV | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao del Norte]] | style="text-align:left;" | [[Tagum]] | {{percent and number|1125057|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3426.97|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 328/km<sup>2</sup> (850/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1967|5|8|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 8 | 3 | 223 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao del Sur]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent city of [[Davao City|Davao]].}} | style="text-align:left;" | [[Digos]] | {{percent and number|2457430|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4607.59|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 533/km<sup>2</sup> (1,381/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1914|9|1|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 9 | 2 | 414 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DVO | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao Occidental]] | style="text-align:left;" | [[Malita]] | {{percent and number|317159|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2163.45|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 147/km<sup>2</sup> (380/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|2013|10|28|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 5 | — | 105 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DAO | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao Oriental]] | style="text-align:left;" | [[Mati, Davao Oriental|Mati]] | {{percent and number|576343|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5679.64|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 101/km<sup>2</sup> (263/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1967|5|8|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 10 | 1 | 183 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DIN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Dinagat Islands]] | style="text-align:left;" | [[San Jose, Dinagat Islands|San Jose]] | {{percent and number|128117|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1036.34|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 124/km<sup>2</sup> (320/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|2006|12|2|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 7 | — | 100 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-EAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Eastern Samar]] | style="text-align:left;" | [[Borongan]] | {{percent and number|477168|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4660.47|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 102/km<sup>2</sup> (265/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1965|6|19|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 22 | 1 | 597 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-GUI | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Guimaras]] | style="text-align:left;" | [[Jordan, Guimaras|Jordan]] | {{percent and number|187842|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|604.57|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 311/km<sup>2</sup> (805/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1992|5|22|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 5 | — | 98 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-IFU | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Ifugao]] | style="text-align:left;" | [[Lagawe, Ifugao|Lagawe]] | {{percent and number|207498|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2628.21|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 79/km<sup>2</sup> (204/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1966|6|18|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | [[List of barangays in Ifugao|176]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ILN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Ilocos Norte]] | style="text-align:left;" | [[Laoag]] | {{percent and number|609588|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3467.89|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 176/km<sup>2</sup> (455/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1818|2|2|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="01" | [[Ilocos Region|I]] | style="border-left-width:medium;" | 21 | 2 | [[List of barangays in Ilocos Norte|559]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ILS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Ilocos Sur]] | style="text-align:left;" | [[Vigan]] | {{percent and number|706009|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2596.00|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 272/km<sup>2</sup> (704/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1572|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="01" | [[Ilocos Region|I]] | style="border-left-width:medium;" | 32 | 2 | [[List of barangays in Ilocos Sur|768]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ILI | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Iloilo]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Iloilo City|Iloilo]].}} | style="text-align:left;" | [[Iloilo City]] | {{percent and number|2509525|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5079.17|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 494/km<sup>2</sup> (1,280/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1566|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 42 | 2 | 1,901 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ISA | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Isabela (province)|Isabela]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Santiago, Isabela|Santiago]].}} | style="text-align:left;" | [[Ilagan]] | {{percent and number|1697050|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|12414.93|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 137/km<sup>2</sup> (354/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1856|5|1|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 34 | 3 | [[List of barangays in Isabela|1,055]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-KAL | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Kalinga (province)|Kalinga]] | style="text-align:left;" | [[Tabuk, Philippines|Tabuk]] | {{percent and number|229570|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3231.25|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 71/km<sup>2</sup> (184/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1966|6|18|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 7 | 1 | [[List of barangays in Kalinga|153]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LUN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[La Union]] | style="text-align:left;" | [[San Fernando, La Union|San Fernando]] | {{percent and number|822352|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1497.70|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 549/km<sup>2</sup> (1,422/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1850|3|2|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="01" | [[Ilocos Region|I]] | style="border-left-width:medium;" | 19 | 1 | [[List of barangays in La Union|576]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LAG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Laguna (province)|Laguna]] | style="text-align:left;" | [[Santa Cruz, Laguna|Santa Cruz]] | {{percent and number|3382193|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1917.85|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 1,764/km<sup>2</sup> (4,568/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1571|7|28|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 24 | 6 | 674 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Lanao del Norte]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Iligan]].}} | style="text-align:left;" | [[Tubod, Lanao del Norte|Tubod]] | {{percent and number|1086017|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4159.94|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 261/km<sup>2</sup> (676/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1959|7|4|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 22 | 1 | 506 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Lanao del Sur]] | style="text-align:left;" | [[Marawi]] | {{percent and number|1195518|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3872.89|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref>Autonomous Region in Muslim Mindanao, Department of Agriculture: [http://armm.da.gov.ph/dafbeta/index.php?option=com_content&view=article&id=64&Itemid=59 Lanao del Sur] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150119204151/http://armm.da.gov.ph/dafbeta/index.php?option=com_content&view=article&id=64&Itemid=59 |date=January 19, 2015 }} (The value given at NSCB is unreasonable and must be assumed as erroneous, see [[Talk:Lanao del Sur#Area]].)</ref> | style="text-align:right;" | 309/km<sup>2</sup> (800/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1914|9|1|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 39 | 1 | 1,159 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LEY | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Leyte (province)|Leyte]]{{efn-lr|Figures include the independent cities of [[Ormoc]] and [[Tacloban]].}} | style="text-align:left;" | [[Tacloban]] | {{percent and number|2028728|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|6515.05|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 311/km<sup>2</sup> (806/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1735|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 40 | 3 | 1,641 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MAG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Maguindanao]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Cotabato City|Cotabato]].}} | style="text-align:left;" | [[Buluan, Maguindanao|Buluan]] | {{percent and number|1667258|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|6146.53|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref>Provincial Government of Maguindanao: [http://www.maguindanao.gov.ph/index.php?option=com_k2&view=item&layout=item&id=41&Itemid=93 Brief Profile] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140528054043/http://maguindanao.gov.ph/index.php?option=com_k2&view=item&layout=item&id=41&Itemid=93 |date=May 28, 2014 }} (There seems to be major discrepancies among authoritative sources: 972,904 ha (NSCB); 6,565 km² (Historical Dictionary of the Philippines); 5,176.1 km² (NAMRIA))</ref> | style="text-align:right;" | 271/km<sup>2</sup> (703/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1973|11|22|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 36 | 1 | 545 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MAD | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Marinduque]] | style="text-align:left;" | [[Boac, Marinduque|Boac]] | {{percent and number|239207|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|952.58|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 251/km<sup>2</sup> (650/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1920|2|21|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 6 | — | 218 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Masbate]] | style="text-align:left;" | [[Masbate City]] | {{percent and number|908920|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4151.78|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 219/km<sup>2</sup> (567/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1901|3|18|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |title=President Aquino declares March 18 as special non-working day in Masbate in commemoration of 112th Foundation Day |url=http://www.pcoo.gov.ph/archives2013/mar08.htm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130806185717/http://pcoo.gov.ph/archives2013/mar08.htm |archive-date=August 6, 2013 |access-date=January 1, 2016 |publisher=Presidential Communications Operations Office}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 20 | 1 | 550 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MSC | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Misamis Occidental]] | style="text-align:left;" | [[Oroquieta]] | {{percent and number|617333|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2055.22|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 300/km<sup>2</sup> (778/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1929|11|8|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 14 | 3 | 490 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MSR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Misamis Oriental]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Cagayan de Oro]].}} | style="text-align:left;" | [[Cagayan de Oro]] | {{percent and number|1685302|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3544.32|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 475/km<sup>2</sup> (1,232/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1901|5|15|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 23 | 3 | 504 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MOU | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Mountain Province]] | style="text-align:left;" | [[Bontoc, Mountain Province|Bontoc]] | {{percent and number|158200|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2157.38|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 73/km<sup>2</sup> (190/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1846|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 10 | — | [[List of barangays in Mountain Province|144]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NEC | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Negros Occidental]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Bacolod]].}} | style="text-align:left;" | [[Bacolod]] | {{percent and number|3223955|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|7965.21|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 405/km<sup>2</sup> (1,048/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1890|1|1|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |title=History of Negros Occidental |url=http://www.negros-occ.gov.ph/about-negros-occidental/history-of-negros-occidental |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20181020110452/http://www.negros-occ.gov.ph/about-negros-occidental/history-of-negros-occidental |archive-date=October 20, 2018 |access-date=January 18, 2019 |publisher=Official Website of the Provincial Government of Negros Occidental}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 19 | 13 | 662 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NER | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Negros Oriental]] | style="text-align:left;" | [[Dumaguete]] | {{percent and number|1432990|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5385.53|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 266/km<sup>2</sup> (689/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1890|1|1|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |title=History of Negros Oriental |url=http://www.negor.gov.ph/index.php/history |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170215200106/http://www.negor.gov.ph/index.php/history |archive-date=February 15, 2017 |publisher=Official Website of the Provincial Government of Negros Oriental}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="08" | [[Central Visayas|VII]] | style="border-left-width:medium;" | 20 | 6 | 557 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NSA | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Northern Samar]] | style="text-align:left;" | [[Catarman, Northern Samar|Catarman]] | {{percent and number|639186|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3692.93|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 173/km<sup>2</sup> (448/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1965|6|19|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 24 | — | 569 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NUE | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Nueva Ecija]] | style="text-align:left;" | [[Palayan]]{{efn-lr|The provincial government still uses and maintains facilities in the former capital, [[Cabanatuan]].}} | {{percent and number|2310134|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5751.33|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 402/km<sup>2</sup> (1,040/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1801|4|25|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite news |title=N. Ecija founding date April 25, not Sept. 2 |newspaper=Philippine Daily Inquirer |url=http://newsinfo.inquirer.net/781442/n-ecija-founding-date-april-25-not-sept-2 |access-date=June 17, 2016}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 27 | 5 | 849 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NUV | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Nueva Vizcaya]] | style="text-align:left;" | [[Bayombong, Nueva Vizcaya|Bayombong]] | {{percent and number|497432|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3975.67|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 125/km<sup>2</sup> (324/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1839|5|24|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |last=Babiera |first=Lester G. |date=July 14, 2014 |title=Nueva Vizcaya mounts Ammungan fest, celebrates diversity |url=http://lifestyle.inquirer.net/165843/nueva-vizcaya-mounts-ammungan-fest-celebrates-diversity |access-date=October 7, 2015 |newspaper=[[Philippine Daily Inquirer]]}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 15 | — | [[List of barangays in Nueva Vizcaya|275]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MDC | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Occidental Mindoro]] | style="text-align:left;" | [[Mamburao, Occidental Mindoro|Mamburao]] | {{percent and number|525354|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5865.71|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 90/km<sup>2</sup> (232/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1950|11|15|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |title=Speech of President Aquino during his visit to Occidental Mindoro, November 15, 2012 |url=https://www.officialgazette.gov.ph/2012/11/15/speech-of-president-aquino-during-his-visit-to-occidental-mindoro-november-15-2012/ |access-date=March 3, 2016 |website=GOVPH}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | 162 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MDR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Oriental Mindoro]] | style="text-align:left;" | [[Calapan]] | {{percent and number|908339|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4238.38|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 214/km<sup>2</sup> (555/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1663|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 14 | 1 | 426 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-PLW | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Palawan]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Puerto Princesa]].}} | style="text-align:left;" | [[Puerto Princesa]] | {{percent and number|1246673|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|17030.75|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 73/km<sup>2</sup> (190/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1902|1|23|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 23 | 1 | 433 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-PAM | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Pampanga]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Angeles City|Angeles]].}} | style="text-align:left;" | [[San Fernando, Pampanga|San Fernando]] | {{percent and number|2900637|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2062.47|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 1,406/km<sup>2</sup> (3,643/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1571|12|11|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 19 | 3 | 538 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-PAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Pangasinan]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Dagupan]].}} | style="text-align:left;" | [[Lingayen, Pangasinan|Lingayen]] | {{percent and number|3163190|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5451.01|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 580/km<sup>2</sup> (1,503/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1580|4|5|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |last=Ramirez |first=Cesar |date=March 27, 2011 |title=April 5 a special non-working holiday in Pangasinan |url=http://www.philstar.com/nation/669740/april-5-special-non-working-holiday-pangasinan |access-date=October 7, 2015 |newspaper=[[The Philippine Star]]}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="01" | [[Ilocos Region|I]] | style="border-left-width:medium;" | 44 | 4 | [[List of barangays in Pangasinan|1,364]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-QUE | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Quezon]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Lucena, Philippines|Lucena]].}} | style="text-align:left;" | [[Lucena, Philippines|Lucena]] | {{percent and number|2229383|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|9069.60|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 246/km<sup>2</sup> (637/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1901|3|2|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 39 | 2 | 1,242 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-QUI | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Quirino]] | style="text-align:left;" | [[Cabarroguis, Quirino|Cabarroguis]] | {{percent and number|203828|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2323.47|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 88/km<sup>2</sup> (227/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1966|6|18|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 6 | — | [[List of barangays in Quirino|132]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-RIZ | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Rizal]] | style="text-align:left;" | [[Antipolo]] | {{percent and number|3330143|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1191.94|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 2,794/km<sup>2</sup> (7,236/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1853|2|23|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 13 | 1 | 189 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ROM | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Romblon]] | style="text-align:left;" | [[Romblon, Romblon|Romblon]] | {{percent and number|308985|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1533.45|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 201/km<sup>2</sup> (522/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1901|3|16|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |title=History of Romblon |url=http://romblomanon.net/en/history-romblon |access-date=January 1, 2016 |publisher=United Romblon Ministerial Fellowship}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | — | 219 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-WSA | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Samar (province)|Samar]] | style="text-align:left;" | [[Catbalogan]] | {{percent and number|793183|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|6048.03|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 131/km<sup>2</sup> (340/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1768|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 24 | 2 | 951 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SAR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Sarangani]] | style="text-align:left;" | [[Alabel, Sarangani|Alabel]] | {{percent and number|558946|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3601.25|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 155/km<sup>2</sup> (402/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1992|3|16|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="13" | [[Soccsksargen|XII]] | style="border-left-width:medium;" | 7 | — | 141 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SIG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Siquijor]] | style="text-align:left;" | [[Siquijor, Siquijor|Siquijor]] | {{percent and number|103395|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|337.49|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 306/km<sup>2</sup> (793/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1971|9|17|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="08" | [[Central Visayas|VII]] | style="border-left-width:medium;" | 6 | — | 134 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SOR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Sorsogon]] | style="text-align:left;" | [[Sorsogon City]] | {{percent and number|828655|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2119.01|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 391/km<sup>2</sup> (1,013/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1894|10|17|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 14 | 1 | 541 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SCO | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[South Cotabato]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[General Santos]].}} | style="text-align:left;" | [[Koronadal]] | {{percent and number|1672791|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4428.81|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 378/km<sup>2</sup> (978/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1966|6|18|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="13" | [[Soccsksargen|XII]] | style="border-left-width:medium;" | 10 | 2 | 225 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SLE | style="text-align:left;font-weight:bold;" | [[Southern Leyte]] | style="text-align:left;" | [[Maasin]] | {{percent and number|429573|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1798.61|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 239/km<sup>2</sup> (619/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1959|5|22|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 18 | 1 | 500 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SUK | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Sultan Kudarat]] | style="text-align:left;" | [[Isulan, Sultan Kudarat|Isulan]] | {{percent and number|854052|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5298.34|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 161/km<sup>2</sup> (417/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1973|11|22|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="13" | [[Soccsksargen|XII]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | 1 | 249 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SLU | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Sulu]] | style="text-align:left;" | [[Jolo, Sulu|Jolo]] | {{percent and number|1000108|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1600.40|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref>Province of Sulu: [http://www.sulu.gov.ph/Profile.asp Brief Profile] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110226001309/http://www.sulu.gov.ph/Profile.asp |date=February 26, 2011 }} (There seems to be major discrepancies among authoritative sources: 343,699 ha (NSCB 2007), 175,460 ha (NSCB 2000), 167,377 ha (NAMRIA))</ref> | style="text-align:right;" | 625/km<sup>2</sup> (1,619/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1917|3|10|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 19 | — | 410 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SUN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Surigao del Norte]] | style="text-align:left;" | [[Surigao City]] | {{percent and number|534636|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1972.93|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 271/km<sup>2</sup> (702/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1901|5|15|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 20 | 1 | 335 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SUR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Surigao del Sur]] | style="text-align:left;" | [[Tandag]] | {{percent and number|642255|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4932.70|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 130/km<sup>2</sup> (337/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1960|6|16|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | 2 | 309 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-TAR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Tarlac]] | style="text-align:left;" | [[Tarlac City]] | {{percent and number|1503456|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3053.60|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 492/km<sup>2</sup> (1,275/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1873|3|28|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |title=History of Tarlac |url=http://visit-tarlac.com/history-of-tarlac |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151222115710/http://visit-tarlac.com/history-of-tarlac |archive-date=December 22, 2015 |access-date=October 7, 2015 |publisher=Province of Tarlac}}</ref><ref name="Proc109">{{Cite journal |title=Proclamation No. 109, s. 1998 |url=https://www.officialgazette.gov.ph/1999/05/10/proclamation-no-109-s-1999/ |access-date=October 7, 2015}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | 1 | [[List of barangays in Tarlac|511]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-TAW | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Tawi-Tawi]] | style="text-align:left;" | [[Bongao, Tawi-Tawi|Bongao]]<ref>The [http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/province.asp?provCode=157000000&provName=TAWI-TAWI&regCode=15&regName=ARMM%20-%20Autonomous%20Region%20in%20Muslim%20Mindanao National Statistical Coordination Board] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081118213313/http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/province.asp?provCode=157000000&provName=TAWI-TAWI&regCode=15&regName=ARMM%20-%20Autonomous%20Region%20in%20Muslim%20Mindanao |date=November 18, 2008 }} recognizes both [[Bongao]] and [[Panglima Sugala]] as capitals of the province. However, the provincial capitol is located in [[Bongao]], the ''de facto'' seat of government.</ref> | {{percent and number|440276|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1087.40|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref>Autonomous Region in Muslim Mindanao, Department of Agriculture: [http://armm.da.gov.ph/dafbeta/index.php?option=com_content&view=article&id=66&Itemid=60 Tawi-Tawi] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120906050217/http://armm.da.gov.ph/dafbeta/index.php?option=com_content&view=article&id=66&Itemid=60 |date=September 6, 2012 }} (There seems to be major discrepancies among authoritative sources: 362,655 ha (NSCB 2007), 120,876 ha (NAMRIA), 1,197 km² (Department of Tourism), 999 km² (Mapcentral))</ref> | style="text-align:right;" | 405/km<sup>2</sup> (1,049/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1973|9|11|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | 203 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ZMB | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Zambales]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Olongapo]].}} | style="text-align:left;" | [[Iba, Zambales|Iba]] | {{percent and number|909932|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3830.83|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 238/km<sup>2</sup> (615/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1578|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 13 | 1 | [[List of barangays in Zambales|247]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ZAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Zamboanga del Norte]] | style="text-align:left;" | [[Dipolog]] | {{percent and number|1047455|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|7301.00|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 143/km<sup>2</sup> (372/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1952|6|6|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="10" | [[Zamboanga Peninsula|IX]] | style="border-left-width:medium;" | 25 | 2 | 691 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ZAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" | {{nowrap|[[Zamboanga del Sur]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Zamboanga City|Zamboanga]].}}}} | style="text-align:left;" | [[Pagadian]] | {{percent and number|2027902|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5914.16|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 343/km<sup>2</sup> (888/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1914|9|1|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="10" | [[Zamboanga Peninsula|IX]] | style="border-left-width:medium;" | 26 | 2 | 779 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ZSI | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Zamboanga Sibugay]] | style="text-align:left;" | [[Ipil, Zamboanga Sibugay|Ipil]] | {{percent and number|669840|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3607.75|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 186/km<sup>2</sup> (481/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|2001|2|22|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="10" | [[Zamboanga Peninsula|IX]] | style="border-left-width:medium;" | 16 | 1 | 389 |- style="background-color:#D0D0D0;" ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-00 | style="text-align:left;font-weight:bold;" | [[Metro Manila]] | style="text-align:left;" | [[Manila]]&nbsp;<sup>{{abbr|†|regional center}}</sup> | {{percent and number|13484462|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|638.55|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 21,117/km<sup>2</sup> (54,694/mi2) | — | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.2" | [[Metro Manila|NCR]]{{efn-ua|group=table|[[Metro Manila]] is included for comparison although it is ''not'' a province but an [[Regions of the Philippines|administrative region]].}} | style="border-left-width:medium;" | 1 | 16 | [[List of barangays of Metro Manila|1,706]] |} == Tarixi == === Vaqt jadvali === 1898-yilda Qoʻshma Shtatlar Filippinni Ispaniyadan sotib olgach, orollar toʻrtta ''gobiernosga'' (hukumatga) boʻlingan, ular keyinchalik provinsiya va tumanlarga boʻlingan. Amerika maʼmuriyati dastlab Ispaniya boʻlinmalarini meros qilib oladi va ularni harbiy hukumatga topshiradi. Qoʻzgʻolonlarning tinchlanishi natijasida fuqarolik hukumati asta-sekin tashkil etila boshladi. * 2001-yil 22-fevral — Plebissit 2000-yil 7-noyabrda tasdiqlangan 8973-sonli Respublika qonuni asosida Zamboanga Sibugayni Zamboanga del Surdan ajratishni maʼqulladi. * 2006-yil 28-oktabr — Plebissit 2006-yil 28-avgustda qabul qilingan 201-sonli Mindanao musulmonlari avtonomiyasi toʻgʻrisidagi qonunga binoan Sharif Kabunsuanni Maguindanaodan ajratishni maʼqulladi. * 2006-yil 2-dekabr — Plebissit 2006-yil 2-oktabrda tasdiqlangan 9355-sonli Respublika qonuni asosida Dinagat orollarini Surigao del Nortedan ajratishni maʼqulladi. * 2008-yil 18-noyabr — Oliy sud tomonidan 201-sonli MMA qonuni bekor qilinadi, Sharif Kabunsuan Maguindanao tarkibiga qaytadi. * 2010-yil 11-fevral — 9355-sonli RA Oliy sud tomonidan konstitutsiyaga zid deb topildi, Dinagat orollari Surigao del Nortening bir qismi sifatida qaytadi. * 2011-yil 30-mart — Oliy sud Dinagat orollari boʻyicha qarorini bekor qildi va yana viloyatga aylandi. * 2013-yil 28-oktabr — Plebissit 2013-yil 21-yanvarda tasdiqlangan 10360-sonli Respublika qonuni asosida Davao Gʻarbiy Davao del Surdan ajratishni maʼqulladi. * 2019-yil 8-dekabr — 2019-yil 17-aprelda tasdiqlangan 11297-sonli Respublika qonuni orqali Kompostela vodiysining nomi Davao de Oroga o‘zgartirildi. <gallery widths="200" perrow="3"> Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1880).svg|1880-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1899).svg|1899-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1908).svg|1907-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1918).svg|1918-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1935).svg|1935-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1942-1945).svg|1942-1945-yillar Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1986).svg|1986-yil Fayl:Ph regions and provinces.svg|1992-yildan hozirgacha </gallery> == Rasmiy ravishda taklif etilgan/nomi oʻzgartirilgan provinsiyalar == === Qabul qilingan qonun bilan taklif etilgan provinsiyalar === [[Fayl:Proposed_Provinces_of_the_Philippines.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Proposed_Provinces_of_the_Philippines.svg/250px-Proposed_Provinces_of_the_Philippines.svg.png|thumb|330x330px| Taklif etilgan provinsiyalarni koʻrsatadigan Filippin xaritasi]] * '''Gʻarbiy va Sharqiy Leyte''' (1923) — Leyte 1923-yil 27-martdagi ''3117-sonli qonun'' bilan ikkita yangi provinsiyaga bo‘lingan.<ref>{{Cite journal|title=Philippines-Archipelago, Region VIII (Eastern Visayas)|url=http://philippines-archipelago.com/politics/map/region_viii/eastern_visayas.html|publisher=Specific information on the division of Leyte provided by David A. Short, webmaster of Philippines-Archipelago, which was updated accordingly after indirectly obtaining a copy of the text of Act No. 3117 from the Legislative Library, House of Representatives|access-date=May 17, 2008}}</ref> Ammo boʻlinish hech qachon sodir boʻlmadi, chunki general-gubernator tomonidan u haqida hech qanday bayonot berilmagan. ** '''Sharqiy Leyte''' provinsiyasi butun Biliran provinsiyasining hozirgi hududlarini, Abuyog, Alangalang, Babatngon, Barugo, Burauen, Kalubian, Kapukan, Karigara, Dagami, Dulag, Yaro, Xaver, Julita, La munitsipalitetlarini qamrab olgan. Paz, Leyte, MakArtur, Mahaplag, Mayorga, Palo, Pastrana, San-Isidro, San-Migel, Santa-Fe, Tabango, Tabontabon, Tanauan, Tolosa, Tunga va Takloban provinsiya markazi sifatida belgilangan. ** '''Gʻarbiy Leyte''' provinsiyasi butun Janubiy Leyte provinsiyasining hozirgi hududlarini, Albuera, Bato, Xilongos, Hindang, Inopacan, Isabel, Kananga, Matag-ob, Matalom, Merida, Palompon, Villaba va boshqa munitsipalitetlarni qamrab olgan. Baybay va Ormoc shaharlari esa Gʻarbiy Leyte provinsiyasining poytaxti boʻlgan. * '''Samal''' (1969) — Samal sobiq ''provinsiyasi 5999-sonli Respublika qonuni'' bilan tuzilgan va hozirgi Samal orol bogʻi shahri hududini qamrab olgan. Biroq, sobiq provinsiya hech qachon ochilgan emas. * '''Maranaw''' (1971) — ''6406-sonli Respublika qonuni''<ref>[http://www.chanrobles.com/republicacts/republicactno6406.html Republic Act No. 6406]. Chan-Robles Law Library.</ref> sharqiy Lanao del Surdan yangi provinsiya yaratishga (hozirgi provinsiyaning birinchi kongress okrugiga toʻgʻri keladi) 1971-yil 4-oktabrda tasdiqlangan. Provinsiya tarkibiga Bubong, Ditsaan-Ramain (shu jumladan, Buadiposo-Buntong), Kapai, Lumba-Bayabao (hozirgi Maguing), Marantao, Masiu, Mulondo, Saguiaran, Piona Po, Bayabao munitsipalitetlari kiradi . Tamparan, Taraka va Vao (hozirgi Bumbaran) kiradi, yangi provinsiyaning poytaxti Maravi shahri boʻlib xizmat qiladi. 1972-yil 21-sentabrda Filippinda harbiy holat eʼlon qilinishi sababli boʻlinish hech qachon sodir boʻlmaydi, bu 1973-yilga rejalashtirilgan umumiy saylovlarni toʻxtatdi va yangi [[Filippin Konstitutsiyasi|Konstitutsiyani]] qabul qilish va Toʻrtinchi Filippin Respublikasini barpo etish uchun yoʻl ochdi. === Boshqa taklif qilingan provinsiyalar === * '''Shimoli-gʻarbiy Samar''' (2019) — Edgar Meri Sarmiento tomonidan 2019-yil 22-yanvarda Vakillar palatasiga 8824-sonli qonun loyihasi kiritilgan boʻlib, unda 9 ta munitsipalitetdan iborat poytaxti Kalbayog bo‘lgan Shimoli-G‘arbiy Samar deb nomlangan yangi provinsiyani tashkil etish to‘g‘risida aytib oʻtilgan.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Charissa Luci-Atienza |date=January 22, 2019 |title=Creation of Northwestern Samar province pushed |publisher=[[Manila Bulletin]] |url=https://mb.com.ph/2019/01/22/creation-of-northwestern-samar-province-pushed/ |access-date=May 25, 2020}}</ref> * '''Zamboanga Hermosa''' (2017) — 2017-yil 21-fevralda Vakillar palatasida 12 ta munitsipalitet va 2 ta qonun chiqaruvchi okrugdan iborat Zamboanga del Nortedan yangi provinsiya tashkil etishni nazarda tutuvchi 5040-sonli qonun loyihasi taqdim etildi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Isagani S. Amatong|sana=February 14, 2017|sarlavha=House Bill No. 5040: An Act Creating the Province of Zamboanga Hermosa from the Province of Zamboanga Del Norte|url=http://www.congress.gov.ph/legisdocs/basic_17/HB05040.pdf|kirish sanasi=March 10, 2017|ish=www.congress.gov.ph|nashriyot=Republic of the Philippines – House of Representatives}}</ref><ref>{{Cite journal|date=February 21, 2017|title=Seventeenth Congress First Regular Session 2016 – 2017|url=http://www.congress.gov.ph/legisdocs/journals_17/J73-1RS-20170221.pdf|journal=Journal of the House of Representatives|publisher=Journal Service Plenary Affairs Bureau|volume=No. 73|access-date=March 10, 2017}}</ref> === Tavsiya etilgan nomni oʻzgartirish === * Janubiy Leyte — '''Leyte del Sur''' (2017) — Palataning 6408-sonli qonun loyihasi viloyat nomini Leyte del Surga oʻzgartirishni taklif qilinadi. Qonun loyihasi 2017-yil 20-sentabrdan boshlab, 17-Kongress yakunigacha Mahalliy boshqaruv qoʻmitasida koʻrib chiqish qoldirilganligi sababli muvaffaqiyatga erishmadi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=House Bill No. 6408|url=http://www.congress.gov.ph/legisdocs/basic_17/HB06408.pdf|kirish sanasi=May 7, 2018|nashriyot=[[Congress of the Philippines]]}}</ref> == Qoʻshimcha maʼlumotlar == [[:wikivoyage:List_of_Philippine_provinces_by_population|Aholisi boʻyicha Filippin provinsiyalari roʻyxati]] Vikigidda [[:wikivoyage:List of Philippine provincial name etymologies|Filippin provinsiyalarining etimologiyalari roʻyxati]] Vikigidda [[:wikivoyage:List of Philippine provinces by Human Development Index|Inson taraqqiyoti indeksi boʻyicha Filippin provinsiyalari roʻyxati]] Vikigidda [[:wikivoyage:List of demonyms for Philippine provinces|Filippin provinsiyalari uchun iblislar roʻyxati]] Vikigidda [[:wikivoyage:ISO 3166-2:PH|ISO 3166-2: PH]] Vikigidda [[:wikivoyage:Sub-provinces of the Philippines| Filippin subprovinsiyalari, Filippindagi tugatilgan maʼmuriy boʻlinmalar guruhi]] Vikigidda == Havolalar == * [http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/default.asp Filippin standart geografik kodi Interaktiv], Milliy statistik muvofiqlashtirish kengashi * [https://psa.gov.ph/content/2010-census-population-and-housing-reveals-philippine-population-9234-million 2010 yilgi aholi va uy-joylarni roʻyxatga olish Filippin aholisini 92,34 millionni tashkil etadi], Filippin Statistika boshqarmasi, Filippin Respublikasi * [http://www.statoids.com/uph.html Filippin viloyatlari], Gwillim qonuni, Statoids.com * [https://web.archive.org/web/20110805063848/http://www.crwflags.com/fotw/flags/ph_prov.html Dunyo bayroqlari — Filippin viloyat bayroqlari] == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Filippin provinsiyalari]] [[Turkum:Filippin provinsiyalari ro'yxati]] [[Turkum:Filippin hukumat boshqaruvi]] [[Turkum:Filippin sobiq provinsiyalari]] dsqy1e7wti1ne6zwr2t8m2hlttmbfdh 2817252 2817232 2022-08-29T10:57:07Z Inosham 76987 wikitext text/x-wiki {{Short description|Filippinning administrativlik bo'linishi}} {{Davlat info | davlat_nomi = Filippin provinsiyalari | davlat_nomi_toʻliq = [[Filippin]] provinsiyalari | davlat_mahalliy_nomi = 81 | tasvir_bayroq = | tasvir_gerb = | tasvir_xarita = Provinces of the Philippines.svg | ramz_tipi = | ramz_tipi_maqola = | davlat_shiori = | davlat_madhiyasi = | poytaxt = | latd=00 |latm=00 |latNS=N |longd=00 |longm=00 |longEW=E | | eng_katta_shahar = | rasmiy_tillar = | eng_katta_aholi_punkt_tipi = | hukumat_turi = [[#Government|Viloyat Kengashi]] | yetakchi_mansablari = [[Regions of the Philippines|Administrativ]] va [[Autonomous regions of the Philippines|avtanom tumanlari]] | yetakchi_nomlari = | yetakchi_mansabi_1 = | yetakchi_mansabi_2 = | yetakchi_mansabi_3 = | yetakchi_mansabi_4 = | yetakchi_mansabi_5 = | yetakchi_nomi_1 = | yetakchi_nomi_2 = | yetakchi_nomi_3 = | yetakchi_nomi_4 = | yetakchi_nomi_5 = | mustaqillik_tip = | mustaqillik_nota = | mustaqillik_voqealar = | mustaqillik_voqea_1 = | mustaqillik_voqea_2 = | mustaqillik_voqea_3 = | mustaqillik_voqea_4 = | mustaqillik_voqea_5 = | mustaqillik_yillari = | mustaqillik_yili_1 = | mustaqillik_yili_2 = | mustaqillik_yili_3 = | mustaqillik_yili_4 = | mustaqillik_yili_5 = | yevropa_ittifoqi_yili = | maydon = | maydon_oʻrin = {{convert|219.01|-|17,030.75|sqkm|sqmi|abbr=on}} | maydon_suv = | aholi = | aholi_roʻyxat_yil = | aholi_oʻrin = | aholi_zichlik = 17,246-4,632,359 | aholi_zichlik_oʻrin = | YIM_XQT = | YIM_XQT_yil = 2020 | YIM_XQT_oʻrin = | YIM_XQT_jon_boshiga = | YIM_XQT_jon_boshiga_oʻrin = | YIM_nominal = | YIM_nominal_yil = | YIM_nominal_oʻrin = | YIM_nominal_jon_boshiga = | YIM_nominal_jon_boshiga_oʻrin = | pul_birligi = | pul_birligi_kod = | pul_birligi_havol = | vaqt_mintaqasi = | vaqt_utc = | vaqt_mintaqasi_dst = | vaqt_utc_dst = | dst_nota = | internet_domeni = | internet_domeni = | telefon prefiksi = | qisqartma = | havolalar = }} [[Filippin|Filippinda]] '''provinsiyalar''' ([[Filippin|Filippincha]]: ''lalawigan'') siyosiy va maʼmuriy boʻlinmalardan biridir. Hozirgi vaqtda Filippinda 81 ta provinsiya mavjud boʻlib, ular qoʻshimcha [[Filippindagi shaharlar|shaharlar]] va qishloqlarga boʻlingan. Mahalliy hokimiyat boʻlinmalari, shuningdek, [[Filippindagi shaharlar|shaharlar]] ham har qanday viloyat hukumatidan mustaqildir. Har bir provinsiya Sangguniang Panlalawigan deb nomlangan [[Qonun chiqaruvchi hokimiyat|qonun chiqaruvchi organ]] va [[gubernator]] tomonidan boshqariladi. Provinsiyalar geografik, madaniy va etnologik xususiyatlariga koʻra oʻn yetti mintaqaga boʻlingan. Ushbu mintaqalarning oʻn uchtasi shimoldan janubga raqamlar bilan, Milliy poytaxt mintaqasi, Kordilyera maʼmuriy hududi, janubi-gʻarbiy Tagalog viloyati va Muslim Mindanaodagi Bangsamoro avtonom viloyati faqat qisqartmalar bilan belgilangan. == Boshqaruv hokimiyati == Provinsiya boshqaruvi respublika tarkibidagi boshqa provinsiyalardan avtonomdir. Har bir provinsiya hokimiyatning ikkita asosiy saylangan tarmoqlari: ijro etuvchi va qonun chiqaruvchi hokimiyat tomonidan boshqariladi. Sud ishlari viloyat boshqaruvidan ajratilgan boʻlib, Filippin Oliy sudi tomonidan boshqariladi. Har bir provinsiyada Mintaqaviy sudning kamida bitta boʻlimi mavjud. === Ijro etuvchi hokimiyati === Viloyat gubernatori har bir provinsiyaning bosh ijrochi va rahbari hisoblanadi va uch yil muddatga saylanadi. Uch yil ketma-ket u maʼmuriyat, muhandislik, axborot, yuridik va gʻaznachilik idorasini oʻz ichiga olgan har bir provinsiya boʻlimining direktorlarini tayinlaydi. === Qonun chiqaruvchi hokimiyati === Provinsiyaning qonun chiqaruvchi organi boʻlgan ''Sangguniang Panlalawigan'' ('''oʻzbekcha''': ''"Viloyat kengashi"'') uchun vitse-gubernator prezident vazifasini bajaradi. Har bir viloyat kengashi provinsiya tumanlaridan muntazam saylanadigan ''lavozimli'' aʼzolardan iborat. Har bir provinsiyaga ajratilgan muntazam saylanadigan VK aʼzolarining soni uning daromad toifasiga qarab belgilanadi. Birinchi va ikkinchi darajali provinsiyalar oʻnta doimiy VK aʼzolari bilan taʼminlanadi; uchinchi va toʻrtinchi darajali provinsiyalarda sakkizta, beshinchi va oltinchi darajali provinsiyalarda oltita boʻladi. Har bir VKda Barangay Kapitanlari Assotsiatsiyasi (BKA), Filippin Maslahatchilar Ligasi (FML) va ''Sangguniang Kabataan'' (oʻzbekcha: „Yoshlar Kengashi“) ning tegishli mahalliy prezidentlariga berilgan lavozimli aʼzolari uchun oʻrindiqlar ajratilgan. Gubernator oʻrinbosari va VKning doimiy aʼzolari provinsiyadagi ovoz beruvchilar tomonidan saylanadi. ''Lavozimli'' aʼzolar tegishli tashkilotlarning aʼzolari tomonidan saylanadi. === Boshqaruvning boshqa darajalari bilan aloqasi === ==== Shaharlar va munitsipalitetlar ==== === Tasniflash === [[Fayl:Philippine_provinces_by_income_classification.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Philippine_provinces_by_income_classification.svg/170px-Philippine_provinces_by_income_classification.svg.png|thumb|247x247px| Daromadlar tasnifi asosida provinsiyalar.]] Provinsiyalar oʻtgan 4 kalendar yiliga asoslanib, oʻrtacha yillik daromad boʻyicha tasniflanadi. 2008-yil 29-iyuldan boshlab, shaharlar uchun daromad tasniflari:<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Archived copy|url=http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/articles/DepOrderReclass.pdf|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160304083823/http://nscb.gov.ph/activestats/psgc/articles/DepOrderReclass.pdf|arxivsana=March 4, 2016|kirish sanasi=September 29, 2014}}</ref> [yangilanishi kerak] {| class="wikitable plainrowheaders" ! scope="col" |Sinf ! scope="col" | Oʻrtacha yillik daromad |- ! scope="row" | Birinchi | ₱ 450 million va undan ortiq |- ! scope="row" | Ikkinchi | ₱ 360 million va undan koʻp, lekin ₱ 450 milliondan kam |- ! scope="row" | Uchinchi | ₱ 270 million va undan ortiq, lekin ₱ 360 milliondan kam |- ! scope="row" | Toʻrtinchi | ₱ 180 million va undan koʻp, lekin ₱ 270 milliondan kam |- ! scope="row" | Beshinchi | ₱ 90 million va undan ortiq, lekin ₱ 180 milliondan kam |- ! scope="row" | Oltinchi | ₱ 90 milliondan past |} Provinsiyaning daromad toifasi uning Viloyat Kengashi aʼzoligi hajmini, shuningdek, maʼlum narsalarga qancha sarflashi yoki maʼlum vositalar orqali sotib olishi mumkinligini belgilaydi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=R.A. 7160|url=https://lawphil.net/statutes/repacts/ra1991/ra_7160_1991.html|ish=lawphil.net|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160503071511/http://www.lawphil.net/statutes/repacts/ra1991/ra_7160_1991.html|arxivsana=May 3, 2016}}</ref> == Roʻyxati == === Sobiq provinsiyalari === * Manila (1901-yilgacha) — Rizal tarkibiga kiritilgan; Manila atrofidagi qismlar keyinchalik hozirgi Manila metrosini tashkil qilish uchun birlashtirilgan. * Lepanto-Bontok (1902-1908) — Togʻli provinsiya tarkibiga kiritilgan. * Moro viloyati (1903-1913) — Yetti viloyatdan tashkil topgan boʻlib, Mindanao va Sulu departamentiga aylantirilgan. Hozirda Mindanaodagi bir nechta mintaqalarning bir qismini egallaydi. * Ambos Camarines (1901-1908) — Camarines Norte va Camarines Surga boʻlingan, garchi ''2809-sonli qonunning'' matni Camarines Norte ''Ambos Camarinesdan'' yaratilganligini bildirsa-da, qolgan qismi Camarines Sur deb oʻzgartirilgan. Camarines Sur provinsiyasi oʻz poytaxti Nueva Caceresni saqlab qolgan. * Misamis (1901-1939) — Gʻarbiy Misamis va Sharqiy Misamisga boʻlingan. Misamis Oriental Kagayan provinsiyasining poytaxtini saqlab qolgan. * Mindoro (1902-1950) — Gʻarbiy Mindoro va Sharqiy Mindoroga boʻlinadi. Sharqiy Mindoro Kalapan provinsiyasi markazini saqlab qolgan. * Zamboanga (1914-1952) — Zamboanga del Norte va Zamboanga del Surga boʻlingan. Uning poytaxti Pagadiyada boʻlib, Zamboanga Sibugay, keyinchalik Zamboanga del Surdan yaratiladi. * Lanao (1914-1959) — Lanao del Norte va Lanao del Surga boʻlingan. Lanao del Sur provinsiya markazi Dansalan (hozirgi Maravi)ni saqlab qolgan. * Surigao (1901-1967) — Surigao del Norte va Surigao del Surga boʻlingan. Surigao del Norte Surigao shahrining provinsiya markazini va provinsiya muhrini saqlab qolgan. Dinagat orollari provinsiyasi keyinchalik Surigao del Nortedan tashkil topgan. * Davao (1914-1967; 1972-1998) — Davao del Norte, Davao del Sur va Sharqiy Davaoga boʻlingan. Davao del Norte 1972-yildan 1998-yilgacha Davao nomi bilan tanilgan, keyinchalik Davao provinsiyasidan Compostela vodiysi (hozirgi Davao de Oro) tashkil etilgan. Gʻarbiy Davao keyinchalik Davao del Surdan yaratilgan. * Agusan (1907-1967) — Agusan del Norte va Agusan del Surga boʻlingan. Agusan del Norte sobiq provinsiya poytaxti Butuanni saqlab qolgan. Provinsiya poytaxti rasman 2000-yilda Cabadbaranga koʻchirilgan, ammo provinsiya hukumati xizmat va vazifalari hali toʻliq yangi poytaxtga oʻtkazilmagan. * Negros del Norte (1985-1986) — ''Batas Pambansa Blg. 885'', <ref>{{Veb manbasi|muallif=Firm|ism=Ronald Echalas Diaz, Chan Robles & Associates Law|sarlavha=PHILIPPINE LAWS, STATUTES AND CODES – CHAN ROBLES VIRTUAL LAW LIBRARY|url=http://www.chanrobles.com/bataspambansa/bataspambansablg885.html|ish=www.chanrobles.com}}</ref> Negros Occidentalning shimoliy qismidan yangi provinsiya yaratgan, 1986-yil 3-yanvarda boʻlib oʻtgan qonunni ratifikatsiya qilish bilan 1985-yil 23-dekabrda kuchga kirdiradi. Provinsiya tarkibiga hozirgi Kadis (poytaxt boʻlib xizmat qilishi kerak), Eskalante, Sagay, San-Karlos, Silay va Viktoriya shaharlari, shuningdek, Kalatrava, Enrike B. Magalona, Manapla, Salvador Benedikto va Toboso munitsipalitetlari kiradi. Saylovchilar ''Batas Pambansa Blgni ratifikatsiya qilganiga qaramay. 885'' -sonli 1986-yil 11-iyulda Oliy sud qonunni va provinsiyani oʻz kuchini yoʻqotgan deb eʼlon qildi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=G.R. No. 73155|url=https://lawphil.net/judjuris/juri1986/jul1986/gr_73155_1986.html|ish=lawphil.net}}</ref> * Kalinga-Apayao (1966-1995) — Apayao va Kalingaga boʻlingan. Kalinga provinsiya markazi Tabukni saqlab qolgan. * Sharif Kabunsuan (2006-2008) — ''9054-sonli Respublika qonuni'' musulmon Mindanaodagi avtonom rayonga vakolatlarini kengaytirdi, ayniqsa, viloyatlar tashkil etish imkoniyatini berdi (VI-modda, 19-boʻlim). Shunga asoslanib, ARMM mintaqaviy qonunchilik assambleyasi 2006-yil 28-avgustda ''201-sonli Mindanao musulmonlari avtonomiyasi to‘g‘risidagi qonunni'' qabul qildi. Qonun Maguindanaoning birinchi kongress okrugidagi(Kotabato shahridan tashqari) barcha munitsipalitetlarni oʻz ichiga olgan, poytaxti Datu Odin Sinsuatda joylashgan yangi viloyatni yaratadi. Provinsiya 2006-yil 28-oktabrda koʻpchilik ovoz bilan tasdiqlangan.<ref>[http://sc.judiciary.gov.ph/jurisprudence/2008/july2008/177597.htm G.R. No. 177597 — Sema v. COMELEC and Dilangalen], Supreme Court of the Philippines.</ref>  {{anchor|List of provinces}} {| class="wikitable sortable plainrowheaders toptextcells" style="table-layout:fixed;text-align:center;font-size:90%;line-height:1.50em;width=100%;" |- ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | [[ISO 3166-2:PH|ISO]]<ref>{{Cite web |date=June 30, 2010 |title=ISO 3166-2 Newsletter: Changes in the list of subdivision names and code elements |url=http://www.iso.org/iso/iso_3166-2_newsletter_ii-2_2010-06-30.pdf |access-date=January 19, 2015 |website=ISO ([[International Organization for Standardization]]) |pages=56–58}}</ref> ! scope="col" style="border-bottom:none;width:13em;" class="unsortable" | Provinsiya ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Poytaxti ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" colspan="2" | {{abbr|Aholisi|Population. Figures include cities independent from provinces.}}<ref>{{Cite web |date=May 19, 2016 |title=2020 Census of Population and Housing (2020 CPH) Population Counts Declared Official by the President |url=https://psa.gov.ph/content/2020-census-population-and-housing-2020-cph-population-counts-declared-official-president |access-date=July 18, 2022 |website=2020 Census of Population |publisher=Philippine Statistics Authority}}</ref> ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | {{abbr|Maydoni|Land area. Figures include cities independent from provinces.}}<ref name="nscb">{{Cite web |title=List of Provinces |url=http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/listprov.asp |archive-url=https://web.archive.org/web/20160419000512/http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/listprov.asp |archive-date=April 19, 2016 |access-date=May 14, 2014 |website=PSGC Interactive |publisher=National Statistical Coordination Board |location=Makati, Philippines}}</ref> ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Aholi zichligi ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Topilgan sanasi<ref>[[(1898)|Spanish period]], [[History of the Philippines (1898–1946)|American period]], or through ''[[Republic Act]]s''.</ref> ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Orol guruhlari ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Tuman qismi ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" colspan=3 | Umumiy Mahalliy Hokimiyati |-style="border-bottom:double gray;" ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-style:hidden hidden solid solid;" class="unsortable" | {{abbr|%|National population share as of 2020}} ! scope="col" style="border-style:hidden solid solid hidden;" | {{small|(2020)}} ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-style:hidden hidden solid solid;" data-sort-type="number" | Munisipalitlar soni ! scope="col" style="border-style:hidden hidden solid hidden;" data-sort-type="number" | Shahar ! scope="col" style="border-style:hidden solid solid hidden;" data-sort-type="number" | Mustaqil provinsiyalar soni |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ABR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Abra (province)|Abra]] | style="text-align:left;" | [[Bangued, Abra|Bangued]] | {{percent and number|250985|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4165.25|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 60/km<sup>2</sup> (156/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1846-yil{{dts|1846|abbr=on|format=yil}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 27 | — | [[List of barangays in Abra|303]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-AGN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Agusan del Norte]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent city of [[Butuan]].}} | style="text-align:left;" | [[Cabadbaran]]{{efn-lr|group=note|Cabadbaran has been made the official capital of the province, as per Republic Act No. 8811. However, the seat of the provincial government is still in the process of being transferred from [[Butuan]], where the provincial government still holds office.}}<ref name="RA8811">{{cite act| type = Republic Act| number = 8811| date = August 16, 2000| url = http://www.congress.gov.ph/download/ra_11/RA08811.pdf| url-status = dead| archive-url = https://web.archive.org/web/20160303213103/http://www.congress.gov.ph/download/ra_11/RA08811.pdf| archive-date = March 3, 2016}}</ref> | {{percent and number|760413|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3546.86|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 214/km<sup>2</sup> (555/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1907-yil 20-sentyabr | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 10 | 2 | 253 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-AGS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Agusan del Sur]] | style="text-align:left;" | [[Prosperidad, Agusan del Sur|Prosperidad]] | {{percent and number|739367|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|9989.52|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 74/km<sup>2</sup> (192/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1970-yil 1-yanvar | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 13 | 1 | 314 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-AKL | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Aklan]] | style="text-align:left;" | [[Kalibo, Aklan|Kalibo]] | {{percent and number|615475|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1821.42|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 338/km<sup>2</sup> (875/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1956-yil 8-noyabr<ref>{{Cite web |title=Proclamation No. 290, s. 1956 |url=https://www.officialgazette.gov.ph/1956/04/28/proclamation-no-290-s-1956/ |access-date=February 22, 2016 |website=GOVPH}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | — | 327 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ALB | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Albay]] | style="text-align:left;" | [[Legazpi, Albay|Legazpi]] | {{percent and number|1374768|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2575.77|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 534/km<sup>2</sup> (1,382/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1574-yil 3-aprel<br /><ref>{{Cite web |title=Albay celebrates 439th Foundation Day |url=http://balita.ph/2013/04/04/albay-celebrates-439th-foundation-day/ |access-date=October 14, 2015 |publisher=balita-dot-ph}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 15 | 3 | 720 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ANT | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Antique (province)|Antique]] | style="text-align:left;" | [[San Jose de Buenavista, Antique|San Jose de Buenavista]] | {{percent and number|612974|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2729.17|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 225/km<sup>2</sup> (582/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1917-yil 10-mart | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 18 | — | 590 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-APA | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Apayao]] | style="text-align:left;" | [[Kabugao, Apayao|Kabugao]]{{efn-lr|group=note|The province maintains another government center in [[Luna, Apayao|Luna]], where many national and provincial agencies now hold office.<ref>{{Cite web |title=Apayao gov't center established in Luna |url=http://www.pia.gov.ph/default.asp?m=12&sec=reader&rp=9&fi=p080822.htm&no=80&date=08/22/2008 |publisher=Philippine Information Agency}}{{dead link|date=April 2016}}</ref> | {{percent and number|124366|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4413.35|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 28/km<sup>2</sup> (73/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1995-yil 14-fevral | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 7 | — | [[List of barangays in Apayao|133]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-AUR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Aurora (province)|Aurora]] | style="text-align:left;" | [[Baler, Aurora|Baler]] | {{percent and number|235750|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3147.32|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 75/km<sup>2</sup> (194/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1979-yil 13-avgust | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 8 | — | [[List of barangays in Aurora|151]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Basilan]]{{efn-lr|group=note|Figures include the city of [[Isabela, Basilan|Isabela]].}} | style="text-align:left;" | [[Lamitan]]<ref>{{Cite web |title=Archived copy |url=http://www.philstar.com:8080/nation/2016/07/09/1601139/basilan-starts-construction-new-provincial-govt-center |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170811110041/http://www.philstar.com:8080/nation/2016/07/09/1601139/basilan-starts-construction-new-provincial-govt-center |archive-date=August 11, 2017 |access-date=May 14, 2017}}</ref> | {{percent and number|556586|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1327.23|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref>Bangsamoro Development Plan: [http://bangsamorodevelopment.org/wp-content/uploads/2015/05/CHAPTER-10_BDP-Integrative-Report.pdf Environment and Natural Resources] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304141740/http://bangsamorodevelopment.org/wp-content/uploads/2015/05/CHAPTER-10_BDP-Integrative-Report.pdf |date=March 4, 2016 }}</ref> | style="text-align:right;" | 419/km<sup>2</sup> (1,086/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1973-yil 27-dekabr | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | 2 | 255 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Bataan]] | style="text-align:left;" | [[Balanga, Bataan|Balanga]] | {{percent and number|853373|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1372.98|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 622/km<sup>2</sup> (1,610/mi2) | style="text-align:right;" | 1754-yil | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | 1 | 237 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BTN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Batanes]] | style="text-align:left;" | [[Basco, Batanes|Basco]] | {{percent and number|18831|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|219.01|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 86/km<sup>2</sup> (223/mi2) | style="text-align:right;" | 1783-yil 26-iyun<br/><ref>{{Cite web |title=The Batanes Islands |url=http://ncca.gov.ph/subcommissions/subcommission-on-cultural-communities-and-traditional-arts-sccta/northern-cultural-communities/the-batanes-islands/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304000337/http://ncca.gov.ph/subcommissions/subcommission-on-cultural-communities-and-traditional-arts-sccta/northern-cultural-communities/the-batanes-islands/ |archive-date=March 4, 2016 |access-date=October 14, 2015 |publisher=National Commission on Culture and the Arts}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 6 | — | [[List of barangays in Batanes|29]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BTG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Batangas]] | style="text-align:left;" | [[Batangas City]] | {{percent and number|2908494|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3119.72|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 932/km<sup>2</sup> (2,415/mi2) | style="text-align:right;" | 1581-yil 8-dekabr | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 30 | 4 | 1,078 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BEN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Benguet]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent city of [[Baguio]].}} | style="text-align:left;" | [[La Trinidad, Benguet|La Trinidad]] | {{percent and number|827041|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2826.59|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 293/km<sup>2</sup> (758/mi2) | style="text-align:right;" | 1966-yil 16-iyun | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 13 | 1 | [[List of barangays in Benguet|269]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BIL | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Biliran]] | style="text-align:left;" | [[Naval, Biliran|Naval]] | {{percent and number|179312|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|536.01|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 335/km<sup>2</sup> (866/mi2) | style="text-align:right;" | 1992-yil 11-may | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 8 | — | 132 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BOH | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Bohol]] | style="text-align:left;" | [[Tagbilaran]] | {{percent and number|1394329|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4820.95|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 289/km<sup>2</sup> (749/mi2) | style="text-align:right;" | 1854-yil 22-iyul<br /><ref>{{Cite web |title=No work on Monday, July 23, in observance of Bohol Day |url=http://www.theboholstandard.com/fpage.php?issue=272&s1=4651&s2=4653 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151222111109/http://www.theboholstandard.com/fpage.php?issue=272&s1=4651&s2=4653 |archive-date=December 22, 2015 |access-date=December 18, 2015 |publisher=The Bohol Standard}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="08" | [[Central Visayas|VII]] | style="border-left-width:medium;" | 47 | 1 | 1,109 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BUK | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Bukidnon]] | style="text-align:left;" | [[Malaybalay]] | {{percent and number|1541308|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|10498.59|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 147/km<sup>2</sup> (380/mi2) | style="text-align:right;" | 1917-yil 10-mart | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 20 | 2 | 464 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BUL | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Bulacan]] | style="text-align:left;" | [[Malolos]] | {{percent and number|3708890|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2796.10|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 1,326/km<sup>2</sup> (3,435/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1578|8|15|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 21 | 3 | 569 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Cagayan]] | style="text-align:left;" | [[Tuguegarao]] | {{percent and number|1268603|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|9295.75|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 136/km<sup>2</sup> (353/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1583|06|29|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |title=Festivals |url=http://www.cagayan.gov.ph/index.php/tourism/festivals |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160131083736/http://www.cagayan.gov.ph/index.php/tourism/festivals |archive-date=January 31, 2016 |access-date=December 18, 2015 |publisher=Official Website of the Provincial Government of Cagayan}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 28 | 1 | [[List of barangays in Cagayan|820]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Camarines Norte]] | style="text-align:left;" | [[Daet, Camarines Norte|Daet]] | {{percent and number|629699|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2320.07|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 271/km<sup>2</sup> (703/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1920|4|15|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite news |title=Camarines Norte holds Bantayog fest |language=fil |newspaper=Philippine Daily Inquirer |url=http://lifestyle.inquirer.net/98993/camarines-norte-holds-bantayog-fest |access-date=December 31, 2015}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 12 | — | 282 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Camarines Sur]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent city of [[Naga, Camarines Sur|Naga]].}} | style="text-align:left;" | [[Pili, Camarines Sur|Pili]] | {{percent and number|2068244|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5497.03|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 376/km<sup>2</sup> (974/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1579|5|27|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |last=Abad |first=Danilo |title=Kaogma 2015 isasagawa sa Camarines Sur |url=http://news.pia.gov.ph/article/view/851431675631/kaogma-2015-isasagawa-sa-camarines-sur |access-date=December 31, 2015 |website=Philippine Information Agency}}{{Dead link|date=August 2018 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 35 | 2 | 1,063 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAM | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Camiguin]] | style="text-align:left;" | [[Mambajao, Camiguin|Mambajao]] | {{percent and number|92808|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|237.95|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 390/km<sup>2</sup> (1,010/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1966|6|18|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 5 | — | 58 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAP | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Capiz]] | style="text-align:left;" | [[Roxas, Capiz|Roxas]] | {{percent and number|804952|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2594.64|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 310/km<sup>2</sup> (804/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1917|3|10|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 16 | 1 | 473 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAT | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Catanduanes]] | style="text-align:left;" | [[Virac, Catanduanes|Virac]] | {{percent and number|271879|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1492.16|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 182/km<sup>2</sup> (472/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1945|9|26|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | 315 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAV | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Cavite]] | style="text-align:left;" | [[Imus]]<ref>The provincial government of Cavite makes it clear that [[Imus]] is the provincial capital, while the seat of the provincial government is [[Trece Martires]]. [http://cavite.gov.ph/index.php?option=com_content&view=article&id=269&Itemid=175 Official Website of the Province of Cavite — Quick Facts] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111007101545/http://cavite.gov.ph/index.php?option=com_content&view=article&id=269&Itemid=175 |date=October 7, 2011 }} [http://www.mb.com.ph/articles/206024/imus-capital-cavite-maliksi Imus is capital of Cavite — Maliksi]</ref> | {{percent and number|4344829|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1574.17|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 2,760/km<sup>2</sup> (7,149/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1614|3|10|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>Census of the Philippine Islands (1920). [https://archive.org/details/bub_gb_BZ8wAQAAIAAJ/page/n153 „Census of the Philippine Islands Vol. I, 1918“], pg. 132. Bureau of Printing, Manila.</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 16 | 7 | 829 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CEB | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Cebu]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent cities of [[Cebu City|Cebu]], [[Lapu-Lapu, Philippines|Lapu-Lapu]] and [[Mandaue]].}} | style="text-align:left;" | [[Cebu City]]<ref>Because the provincial government holds office within an [[Cities of the Philippines#Independent cities|independent city]], in effect the province maintains the seat of its government outside its jurisdiction.</ref> | {{percent and number|5151274|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5342.00|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 964/km<sup>2</sup> (2,498/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1565|4|27|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="08" | [[Central Visayas|VII]] | style="border-left-width:medium;" | 44 | 9 | 1,203 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NCO | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Cotabato]] | style="text-align:left;" | [[Kidapawan]] | {{percent and number|1275185|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|9008.90|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 142/km<sup>2</sup> (367/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1914|9|1|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite news |last=Unson |first=John |title=North Cotabato set for Kalivungan fest, 101st anniversary |work=[[The Philippine Star]] |url=http://www.philstar.com/nation/2015/08/31/1494386/north-cotabato-set-kalivungan-fest-101st-anniversary |access-date=October 14, 2015}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="13" | [[Soccsksargen|XII]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | 1 | 543 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | {{nowrap|PH-COM}} | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao de Oro]] | style="text-align:left;" | [[Nabunturan]] | {{percent and number|767547|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4479.77|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 171/km<sup>2</sup> (444/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1998|1|31|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | 237 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DAV | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao del Norte]] | style="text-align:left;" | [[Tagum]] | {{percent and number|1125057|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3426.97|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 328/km<sup>2</sup> (850/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1967|5|8|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 8 | 3 | 223 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao del Sur]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent city of [[Davao City|Davao]].}} | style="text-align:left;" | [[Digos]] | {{percent and number|2457430|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4607.59|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 533/km<sup>2</sup> (1,381/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1914|9|1|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 9 | 2 | 414 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DVO | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao Occidental]] | style="text-align:left;" | [[Malita]] | {{percent and number|317159|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2163.45|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 147/km<sup>2</sup> (380/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|2013|10|28|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 5 | — | 105 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DAO | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao Oriental]] | style="text-align:left;" | [[Mati, Davao Oriental|Mati]] | {{percent and number|576343|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5679.64|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 101/km<sup>2</sup> (263/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1967|5|8|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 10 | 1 | 183 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DIN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Dinagat Islands]] | style="text-align:left;" | [[San Jose, Dinagat Islands|San Jose]] | {{percent and number|128117|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1036.34|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 124/km<sup>2</sup> (320/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|2006|12|2|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 7 | — | 100 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-EAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Eastern Samar]] | style="text-align:left;" | [[Borongan]] | {{percent and number|477168|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4660.47|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 102/km<sup>2</sup> (265/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1965|6|19|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 22 | 1 | 597 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-GUI | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Guimaras]] | style="text-align:left;" | [[Jordan, Guimaras|Jordan]] | {{percent and number|187842|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|604.57|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 311/km<sup>2</sup> (805/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1992|5|22|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 5 | — | 98 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-IFU | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Ifugao]] | style="text-align:left;" | [[Lagawe, Ifugao|Lagawe]] | {{percent and number|207498|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2628.21|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 79/km<sup>2</sup> (204/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1966|6|18|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | [[List of barangays in Ifugao|176]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ILN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Ilocos Norte]] | style="text-align:left;" | [[Laoag]] | {{percent and number|609588|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3467.89|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 176/km<sup>2</sup> (455/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1818|2|2|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="01" | [[Ilocos Region|I]] | style="border-left-width:medium;" | 21 | 2 | [[List of barangays in Ilocos Norte|559]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ILS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Ilocos Sur]] | style="text-align:left;" | [[Vigan]] | {{percent and number|706009|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2596.00|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 272/km<sup>2</sup> (704/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1572|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="01" | [[Ilocos Region|I]] | style="border-left-width:medium;" | 32 | 2 | [[List of barangays in Ilocos Sur|768]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ILI | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Iloilo]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Iloilo City|Iloilo]].}} | style="text-align:left;" | [[Iloilo City]] | {{percent and number|2509525|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5079.17|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 494/km<sup>2</sup> (1,280/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1566|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 42 | 2 | 1,901 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ISA | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Isabela (province)|Isabela]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Santiago, Isabela|Santiago]].}} | style="text-align:left;" | [[Ilagan]] | {{percent and number|1697050|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|12414.93|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 137/km<sup>2</sup> (354/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1856|5|1|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 34 | 3 | [[List of barangays in Isabela|1,055]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-KAL | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Kalinga (province)|Kalinga]] | style="text-align:left;" | [[Tabuk, Philippines|Tabuk]] | {{percent and number|229570|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3231.25|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 71/km<sup>2</sup> (184/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1966|6|18|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 7 | 1 | [[List of barangays in Kalinga|153]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LUN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[La Union]] | style="text-align:left;" | [[San Fernando, La Union|San Fernando]] | {{percent and number|822352|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1497.70|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 549/km<sup>2</sup> (1,422/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1850|3|2|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="01" | [[Ilocos Region|I]] | style="border-left-width:medium;" | 19 | 1 | [[List of barangays in La Union|576]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LAG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Laguna (province)|Laguna]] | style="text-align:left;" | [[Santa Cruz, Laguna|Santa Cruz]] | {{percent and number|3382193|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1917.85|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 1,764/km<sup>2</sup> (4,568/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1571|7|28|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 24 | 6 | 674 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Lanao del Norte]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Iligan]].}} | style="text-align:left;" | [[Tubod, Lanao del Norte|Tubod]] | {{percent and number|1086017|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4159.94|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 261/km<sup>2</sup> (676/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1959|7|4|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 22 | 1 | 506 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Lanao del Sur]] | style="text-align:left;" | [[Marawi]] | {{percent and number|1195518|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3872.89|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref>Autonomous Region in Muslim Mindanao, Department of Agriculture: [http://armm.da.gov.ph/dafbeta/index.php?option=com_content&view=article&id=64&Itemid=59 Lanao del Sur] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150119204151/http://armm.da.gov.ph/dafbeta/index.php?option=com_content&view=article&id=64&Itemid=59 |date=January 19, 2015 }} (The value given at NSCB is unreasonable and must be assumed as erroneous, see [[Talk:Lanao del Sur#Area]].)</ref> | style="text-align:right;" | 309/km<sup>2</sup> (800/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1914|9|1|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 39 | 1 | 1,159 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LEY | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Leyte (province)|Leyte]]{{efn-lr|Figures include the independent cities of [[Ormoc]] and [[Tacloban]].}} | style="text-align:left;" | [[Tacloban]] | {{percent and number|2028728|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|6515.05|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 311/km<sup>2</sup> (806/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1735|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 40 | 3 | 1,641 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MAG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Maguindanao]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Cotabato City|Cotabato]].}} | style="text-align:left;" | [[Buluan, Maguindanao|Buluan]] | {{percent and number|1667258|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|6146.53|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref>Provincial Government of Maguindanao: [http://www.maguindanao.gov.ph/index.php?option=com_k2&view=item&layout=item&id=41&Itemid=93 Brief Profile] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140528054043/http://maguindanao.gov.ph/index.php?option=com_k2&view=item&layout=item&id=41&Itemid=93 |date=May 28, 2014 }} (There seems to be major discrepancies among authoritative sources: 972,904 ha (NSCB); 6,565 km² (Historical Dictionary of the Philippines); 5,176.1 km² (NAMRIA))</ref> | style="text-align:right;" | 271/km<sup>2</sup> (703/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1973|11|22|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 36 | 1 | 545 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MAD | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Marinduque]] | style="text-align:left;" | [[Boac, Marinduque|Boac]] | {{percent and number|239207|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|952.58|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 251/km<sup>2</sup> (650/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1920|2|21|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 6 | — | 218 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Masbate]] | style="text-align:left;" | [[Masbate City]] | {{percent and number|908920|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4151.78|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 219/km<sup>2</sup> (567/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1901|3|18|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |title=President Aquino declares March 18 as special non-working day in Masbate in commemoration of 112th Foundation Day |url=http://www.pcoo.gov.ph/archives2013/mar08.htm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130806185717/http://pcoo.gov.ph/archives2013/mar08.htm |archive-date=August 6, 2013 |access-date=January 1, 2016 |publisher=Presidential Communications Operations Office}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 20 | 1 | 550 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MSC | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Misamis Occidental]] | style="text-align:left;" | [[Oroquieta]] | {{percent and number|617333|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2055.22|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 300/km<sup>2</sup> (778/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1929|11|8|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 14 | 3 | 490 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MSR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Misamis Oriental]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Cagayan de Oro]].}} | style="text-align:left;" | [[Cagayan de Oro]] | {{percent and number|1685302|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3544.32|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 475/km<sup>2</sup> (1,232/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1901|5|15|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 23 | 3 | 504 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MOU | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Mountain Province]] | style="text-align:left;" | [[Bontoc, Mountain Province|Bontoc]] | {{percent and number|158200|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2157.38|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 73/km<sup>2</sup> (190/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1846|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 10 | — | [[List of barangays in Mountain Province|144]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NEC | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Negros Occidental]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Bacolod]].}} | style="text-align:left;" | [[Bacolod]] | {{percent and number|3223955|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|7965.21|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 405/km<sup>2</sup> (1,048/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1890|1|1|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |title=History of Negros Occidental |url=http://www.negros-occ.gov.ph/about-negros-occidental/history-of-negros-occidental |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20181020110452/http://www.negros-occ.gov.ph/about-negros-occidental/history-of-negros-occidental |archive-date=October 20, 2018 |access-date=January 18, 2019 |publisher=Official Website of the Provincial Government of Negros Occidental}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 19 | 13 | 662 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NER | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Negros Oriental]] | style="text-align:left;" | [[Dumaguete]] | {{percent and number|1432990|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5385.53|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 266/km<sup>2</sup> (689/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1890|1|1|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |title=History of Negros Oriental |url=http://www.negor.gov.ph/index.php/history |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170215200106/http://www.negor.gov.ph/index.php/history |archive-date=February 15, 2017 |publisher=Official Website of the Provincial Government of Negros Oriental}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="08" | [[Central Visayas|VII]] | style="border-left-width:medium;" | 20 | 6 | 557 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NSA | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Northern Samar]] | style="text-align:left;" | [[Catarman, Northern Samar|Catarman]] | {{percent and number|639186|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3692.93|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 173/km<sup>2</sup> (448/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1965|6|19|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 24 | — | 569 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NUE | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Nueva Ecija]] | style="text-align:left;" | [[Palayan]]{{efn-lr|The provincial government still uses and maintains facilities in the former capital, [[Cabanatuan]].}} | {{percent and number|2310134|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5751.33|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 402/km<sup>2</sup> (1,040/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1801|4|25|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite news |title=N. Ecija founding date April 25, not Sept. 2 |newspaper=Philippine Daily Inquirer |url=http://newsinfo.inquirer.net/781442/n-ecija-founding-date-april-25-not-sept-2 |access-date=June 17, 2016}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 27 | 5 | 849 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NUV | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Nueva Vizcaya]] | style="text-align:left;" | [[Bayombong, Nueva Vizcaya|Bayombong]] | {{percent and number|497432|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3975.67|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 125/km<sup>2</sup> (324/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1839|5|24|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |last=Babiera |first=Lester G. |date=July 14, 2014 |title=Nueva Vizcaya mounts Ammungan fest, celebrates diversity |url=http://lifestyle.inquirer.net/165843/nueva-vizcaya-mounts-ammungan-fest-celebrates-diversity |access-date=October 7, 2015 |newspaper=[[Philippine Daily Inquirer]]}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 15 | — | [[List of barangays in Nueva Vizcaya|275]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MDC | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Occidental Mindoro]] | style="text-align:left;" | [[Mamburao, Occidental Mindoro|Mamburao]] | {{percent and number|525354|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5865.71|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 90/km<sup>2</sup> (232/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1950|11|15|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |title=Speech of President Aquino during his visit to Occidental Mindoro, November 15, 2012 |url=https://www.officialgazette.gov.ph/2012/11/15/speech-of-president-aquino-during-his-visit-to-occidental-mindoro-november-15-2012/ |access-date=March 3, 2016 |website=GOVPH}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | 162 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MDR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Oriental Mindoro]] | style="text-align:left;" | [[Calapan]] | {{percent and number|908339|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4238.38|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 214/km<sup>2</sup> (555/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1663|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 14 | 1 | 426 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-PLW | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Palawan]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Puerto Princesa]].}} | style="text-align:left;" | [[Puerto Princesa]] | {{percent and number|1246673|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|17030.75|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 73/km<sup>2</sup> (190/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1902|1|23|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 23 | 1 | 433 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-PAM | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Pampanga]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Angeles City|Angeles]].}} | style="text-align:left;" | [[San Fernando, Pampanga|San Fernando]] | {{percent and number|2900637|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2062.47|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 1,406/km<sup>2</sup> (3,643/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1571|12|11|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 19 | 3 | 538 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-PAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Pangasinan]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Dagupan]].}} | style="text-align:left;" | [[Lingayen, Pangasinan|Lingayen]] | {{percent and number|3163190|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5451.01|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 580/km<sup>2</sup> (1,503/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1580|4|5|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |last=Ramirez |first=Cesar |date=March 27, 2011 |title=April 5 a special non-working holiday in Pangasinan |url=http://www.philstar.com/nation/669740/april-5-special-non-working-holiday-pangasinan |access-date=October 7, 2015 |newspaper=[[The Philippine Star]]}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="01" | [[Ilocos Region|I]] | style="border-left-width:medium;" | 44 | 4 | [[List of barangays in Pangasinan|1,364]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-QUE | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Quezon]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Lucena, Philippines|Lucena]].}} | style="text-align:left;" | [[Lucena, Philippines|Lucena]] | {{percent and number|2229383|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|9069.60|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 246/km<sup>2</sup> (637/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1901|3|2|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 39 | 2 | 1,242 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-QUI | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Quirino]] | style="text-align:left;" | [[Cabarroguis, Quirino|Cabarroguis]] | {{percent and number|203828|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2323.47|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 88/km<sup>2</sup> (227/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1966|6|18|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 6 | — | [[List of barangays in Quirino|132]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-RIZ | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Rizal]] | style="text-align:left;" | [[Antipolo]] | {{percent and number|3330143|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1191.94|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 2,794/km<sup>2</sup> (7,236/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1853|2|23|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 13 | 1 | 189 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ROM | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Romblon]] | style="text-align:left;" | [[Romblon, Romblon|Romblon]] | {{percent and number|308985|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1533.45|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 201/km<sup>2</sup> (522/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1901|3|16|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |title=History of Romblon |url=http://romblomanon.net/en/history-romblon |access-date=January 1, 2016 |publisher=United Romblon Ministerial Fellowship}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | — | 219 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-WSA | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Samar (province)|Samar]] | style="text-align:left;" | [[Catbalogan]] | {{percent and number|793183|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|6048.03|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 131/km<sup>2</sup> (340/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1768|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 24 | 2 | 951 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SAR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Sarangani]] | style="text-align:left;" | [[Alabel, Sarangani|Alabel]] | {{percent and number|558946|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3601.25|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 155/km<sup>2</sup> (402/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1992|3|16|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="13" | [[Soccsksargen|XII]] | style="border-left-width:medium;" | 7 | — | 141 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SIG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Siquijor]] | style="text-align:left;" | [[Siquijor, Siquijor|Siquijor]] | {{percent and number|103395|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|337.49|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 306/km<sup>2</sup> (793/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1971|9|17|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="08" | [[Central Visayas|VII]] | style="border-left-width:medium;" | 6 | — | 134 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SOR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Sorsogon]] | style="text-align:left;" | [[Sorsogon City]] | {{percent and number|828655|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2119.01|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 391/km<sup>2</sup> (1,013/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1894|10|17|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 14 | 1 | 541 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SCO | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[South Cotabato]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[General Santos]].}} | style="text-align:left;" | [[Koronadal]] | {{percent and number|1672791|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4428.81|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 378/km<sup>2</sup> (978/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1966|6|18|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="13" | [[Soccsksargen|XII]] | style="border-left-width:medium;" | 10 | 2 | 225 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SLE | style="text-align:left;font-weight:bold;" | [[Southern Leyte]] | style="text-align:left;" | [[Maasin]] | {{percent and number|429573|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1798.61|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 239/km<sup>2</sup> (619/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1959|5|22|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 18 | 1 | 500 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SUK | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Sultan Kudarat]] | style="text-align:left;" | [[Isulan, Sultan Kudarat|Isulan]] | {{percent and number|854052|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5298.34|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 161/km<sup>2</sup> (417/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1973|11|22|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="13" | [[Soccsksargen|XII]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | 1 | 249 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SLU | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Sulu]] | style="text-align:left;" | [[Jolo, Sulu|Jolo]] | {{percent and number|1000108|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1600.40|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref>Province of Sulu: [http://www.sulu.gov.ph/Profile.asp Brief Profile] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110226001309/http://www.sulu.gov.ph/Profile.asp |date=February 26, 2011 }} (There seems to be major discrepancies among authoritative sources: 343,699 ha (NSCB 2007), 175,460 ha (NSCB 2000), 167,377 ha (NAMRIA))</ref> | style="text-align:right;" | 625/km<sup>2</sup> (1,619/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1917|3|10|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 19 | — | 410 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SUN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Surigao del Norte]] | style="text-align:left;" | [[Surigao City]] | {{percent and number|534636|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1972.93|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 271/km<sup>2</sup> (702/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1901|5|15|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 20 | 1 | 335 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SUR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Surigao del Sur]] | style="text-align:left;" | [[Tandag]] | {{percent and number|642255|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4932.70|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 130/km<sup>2</sup> (337/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1960|6|16|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | 2 | 309 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-TAR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Tarlac]] | style="text-align:left;" | [[Tarlac City]] | {{percent and number|1503456|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3053.60|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 492/km<sup>2</sup> (1,275/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1873|3|28|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |title=History of Tarlac |url=http://visit-tarlac.com/history-of-tarlac |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151222115710/http://visit-tarlac.com/history-of-tarlac |archive-date=December 22, 2015 |access-date=October 7, 2015 |publisher=Province of Tarlac}}</ref><ref name="Proc109">{{Cite journal |title=Proclamation No. 109, s. 1998 |url=https://www.officialgazette.gov.ph/1999/05/10/proclamation-no-109-s-1999/ |access-date=October 7, 2015}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | 1 | [[List of barangays in Tarlac|511]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-TAW | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Tawi-Tawi]] | style="text-align:left;" | [[Bongao, Tawi-Tawi|Bongao]]<ref>The [http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/province.asp?provCode=157000000&provName=TAWI-TAWI&regCode=15&regName=ARMM%20-%20Autonomous%20Region%20in%20Muslim%20Mindanao National Statistical Coordination Board] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081118213313/http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/province.asp?provCode=157000000&provName=TAWI-TAWI&regCode=15&regName=ARMM%20-%20Autonomous%20Region%20in%20Muslim%20Mindanao |date=November 18, 2008 }} recognizes both [[Bongao]] and [[Panglima Sugala]] as capitals of the province. However, the provincial capitol is located in [[Bongao]], the ''de facto'' seat of government.</ref> | {{percent and number|440276|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1087.40|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref>Autonomous Region in Muslim Mindanao, Department of Agriculture: [http://armm.da.gov.ph/dafbeta/index.php?option=com_content&view=article&id=66&Itemid=60 Tawi-Tawi] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120906050217/http://armm.da.gov.ph/dafbeta/index.php?option=com_content&view=article&id=66&Itemid=60 |date=September 6, 2012 }} (There seems to be major discrepancies among authoritative sources: 362,655 ha (NSCB 2007), 120,876 ha (NAMRIA), 1,197 km² (Department of Tourism), 999 km² (Mapcentral))</ref> | style="text-align:right;" | 405/km<sup>2</sup> (1,049/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1973|9|11|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | 203 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ZMB | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Zambales]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Olongapo]].}} | style="text-align:left;" | [[Iba, Zambales|Iba]] | {{percent and number|909932|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3830.83|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 238/km<sup>2</sup> (615/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1578|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 13 | 1 | [[List of barangays in Zambales|247]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ZAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Zamboanga del Norte]] | style="text-align:left;" | [[Dipolog]] | {{percent and number|1047455|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|7301.00|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 143/km<sup>2</sup> (372/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1952|6|6|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="10" | [[Zamboanga Peninsula|IX]] | style="border-left-width:medium;" | 25 | 2 | 691 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ZAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" | {{nowrap|[[Zamboanga del Sur]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Zamboanga City|Zamboanga]].}}}} | style="text-align:left;" | [[Pagadian]] | {{percent and number|2027902|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5914.16|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 343/km<sup>2</sup> (888/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1914|9|1|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="10" | [[Zamboanga Peninsula|IX]] | style="border-left-width:medium;" | 26 | 2 | 779 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ZSI | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Zamboanga Sibugay]] | style="text-align:left;" | [[Ipil, Zamboanga Sibugay|Ipil]] | {{percent and number|669840|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3607.75|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 186/km<sup>2</sup> (481/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|2001|2|22|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="10" | [[Zamboanga Peninsula|IX]] | style="border-left-width:medium;" | 16 | 1 | 389 |- style="background-color:#D0D0D0;" ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-00 | style="text-align:left;font-weight:bold;" | [[Metro Manila]] | style="text-align:left;" | [[Manila]]&nbsp;<sup>{{abbr|†|regional center}}</sup> | {{percent and number|13484462|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|638.55|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 21,117/km<sup>2</sup> (54,694/mi2) | — | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.2" | [[Metro Manila|NCR]]<ref>{{efn-ua|group=table|[[Metro Manila]] is included for comparison although it is ''not'' a province but an [[Regions of the Philippines|administrative region]].}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | 1 | 16 | [[List of barangays of Metro Manila|1,706]] |} == Tarixi == === Vaqt jadvali === 1898-yilda Qoʻshma Shtatlar Filippinni Ispaniyadan sotib olgach, orollar toʻrtta ''gobiernosga'' (hukumatga) boʻlingan, ular keyinchalik provinsiya va tumanlarga boʻlingan. Amerika maʼmuriyati dastlab Ispaniya boʻlinmalarini meros qilib oladi va ularni harbiy hukumatga topshiradi. Qoʻzgʻolonlarning tinchlanishi natijasida fuqarolik hukumati asta-sekin tashkil etila boshladi. * 2001-yil 22-fevral — Plebissit 2000-yil 7-noyabrda tasdiqlangan 8973-sonli Respublika qonuni asosida Zamboanga Sibugayni Zamboanga del Surdan ajratishni maʼqulladi. * 2006-yil 28-oktabr — Plebissit 2006-yil 28-avgustda qabul qilingan 201-sonli Mindanao musulmonlari avtonomiyasi toʻgʻrisidagi qonunga binoan Sharif Kabunsuanni Maguindanaodan ajratishni maʼqulladi. * 2006-yil 2-dekabr — Plebissit 2006-yil 2-oktabrda tasdiqlangan 9355-sonli Respublika qonuni asosida Dinagat orollarini Surigao del Nortedan ajratishni maʼqulladi. * 2008-yil 18-noyabr — Oliy sud tomonidan 201-sonli MMA qonuni bekor qilinadi, Sharif Kabunsuan Maguindanao tarkibiga qaytadi. * 2010-yil 11-fevral — 9355-sonli RA Oliy sud tomonidan konstitutsiyaga zid deb topildi, Dinagat orollari Surigao del Nortening bir qismi sifatida qaytadi. * 2011-yil 30-mart — Oliy sud Dinagat orollari boʻyicha qarorini bekor qildi va yana viloyatga aylandi. * 2013-yil 28-oktabr — Plebissit 2013-yil 21-yanvarda tasdiqlangan 10360-sonli Respublika qonuni asosida Davao Gʻarbiy Davao del Surdan ajratishni maʼqulladi. * 2019-yil 8-dekabr — 2019-yil 17-aprelda tasdiqlangan 11297-sonli Respublika qonuni orqali Kompostela vodiysining nomi Davao de Oroga o‘zgartirildi. <gallery widths="200" perrow="3"> Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1880).svg|1880-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1899).svg|1899-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1908).svg|1907-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1918).svg|1918-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1935).svg|1935-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1942-1945).svg|1942-1945-yillar Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1986).svg|1986-yil Fayl:Ph regions and provinces.svg|1992-yildan hozirgacha </gallery> == Rasmiy ravishda taklif etilgan/nomi oʻzgartirilgan provinsiyalar == === Qabul qilingan qonun bilan taklif etilgan provinsiyalar === [[Fayl:Proposed_Provinces_of_the_Philippines.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Proposed_Provinces_of_the_Philippines.svg/250px-Proposed_Provinces_of_the_Philippines.svg.png|thumb|330x330px| Taklif etilgan provinsiyalarni koʻrsatadigan Filippin xaritasi]] * '''Gʻarbiy va Sharqiy Leyte''' (1923) — Leyte 1923-yil 27-martdagi ''3117-sonli qonun'' bilan ikkita yangi provinsiyaga bo‘lingan.<ref>{{Cite journal|title=Philippines-Archipelago, Region VIII (Eastern Visayas)|url=http://philippines-archipelago.com/politics/map/region_viii/eastern_visayas.html|publisher=Specific information on the division of Leyte provided by David A. Short, webmaster of Philippines-Archipelago, which was updated accordingly after indirectly obtaining a copy of the text of Act No. 3117 from the Legislative Library, House of Representatives|access-date=May 17, 2008}}</ref> Ammo boʻlinish hech qachon sodir boʻlmadi, chunki general-gubernator tomonidan u haqida hech qanday bayonot berilmagan. ** '''Sharqiy Leyte''' provinsiyasi butun Biliran provinsiyasining hozirgi hududlarini, Abuyog, Alangalang, Babatngon, Barugo, Burauen, Kalubian, Kapukan, Karigara, Dagami, Dulag, Yaro, Xaver, Julita, La munitsipalitetlarini qamrab olgan. Paz, Leyte, MakArtur, Mahaplag, Mayorga, Palo, Pastrana, San-Isidro, San-Migel, Santa-Fe, Tabango, Tabontabon, Tanauan, Tolosa, Tunga va Takloban provinsiya markazi sifatida belgilangan. ** '''Gʻarbiy Leyte''' provinsiyasi butun Janubiy Leyte provinsiyasining hozirgi hududlarini, Albuera, Bato, Xilongos, Hindang, Inopacan, Isabel, Kananga, Matag-ob, Matalom, Merida, Palompon, Villaba va boshqa munitsipalitetlarni qamrab olgan. Baybay va Ormoc shaharlari esa Gʻarbiy Leyte provinsiyasining poytaxti boʻlgan. * '''Samal''' (1969) — Samal sobiq ''provinsiyasi 5999-sonli Respublika qonuni'' bilan tuzilgan va hozirgi Samal orol bogʻi shahri hududini qamrab olgan. Biroq, sobiq provinsiya hech qachon ochilgan emas. * '''Maranaw''' (1971) — ''6406-sonli Respublika qonuni''<ref>[http://www.chanrobles.com/republicacts/republicactno6406.html Republic Act No. 6406]. Chan-Robles Law Library.</ref> sharqiy Lanao del Surdan yangi provinsiya yaratishga (hozirgi provinsiyaning birinchi kongress okrugiga toʻgʻri keladi) 1971-yil 4-oktabrda tasdiqlangan. Provinsiya tarkibiga Bubong, Ditsaan-Ramain (shu jumladan, Buadiposo-Buntong), Kapai, Lumba-Bayabao (hozirgi Maguing), Marantao, Masiu, Mulondo, Saguiaran, Piona Po, Bayabao munitsipalitetlari kiradi . Tamparan, Taraka va Vao (hozirgi Bumbaran) kiradi, yangi provinsiyaning poytaxti Maravi shahri boʻlib xizmat qiladi. 1972-yil 21-sentabrda Filippinda harbiy holat eʼlon qilinishi sababli boʻlinish hech qachon sodir boʻlmaydi, bu 1973-yilga rejalashtirilgan umumiy saylovlarni toʻxtatdi va yangi [[Filippin Konstitutsiyasi|Konstitutsiyani]] qabul qilish va Toʻrtinchi Filippin Respublikasini barpo etish uchun yoʻl ochdi. === Boshqa taklif qilingan provinsiyalar === * '''Shimoli-gʻarbiy Samar''' (2019) — Edgar Meri Sarmiento tomonidan 2019-yil 22-yanvarda Vakillar palatasiga 8824-sonli qonun loyihasi kiritilgan boʻlib, unda 9 ta munitsipalitetdan iborat poytaxti Kalbayog bo‘lgan Shimoli-G‘arbiy Samar deb nomlangan yangi provinsiyani tashkil etish to‘g‘risida aytib oʻtilgan.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Charissa Luci-Atienza |date=January 22, 2019 |title=Creation of Northwestern Samar province pushed |publisher=[[Manila Bulletin]] |url=https://mb.com.ph/2019/01/22/creation-of-northwestern-samar-province-pushed/ |access-date=May 25, 2020}}</ref> * '''Zamboanga Hermosa''' (2017) — 2017-yil 21-fevralda Vakillar palatasida 12 ta munitsipalitet va 2 ta qonun chiqaruvchi okrugdan iborat Zamboanga del Nortedan yangi provinsiya tashkil etishni nazarda tutuvchi 5040-sonli qonun loyihasi taqdim etildi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Isagani S. Amatong|sana=February 14, 2017|sarlavha=House Bill No. 5040: An Act Creating the Province of Zamboanga Hermosa from the Province of Zamboanga Del Norte|url=http://www.congress.gov.ph/legisdocs/basic_17/HB05040.pdf|kirish sanasi=March 10, 2017|ish=www.congress.gov.ph|nashriyot=Republic of the Philippines – House of Representatives}}</ref><ref>{{Cite journal|date=February 21, 2017|title=Seventeenth Congress First Regular Session 2016 – 2017|url=http://www.congress.gov.ph/legisdocs/journals_17/J73-1RS-20170221.pdf|journal=Journal of the House of Representatives|publisher=Journal Service Plenary Affairs Bureau|volume=No. 73|access-date=March 10, 2017}}</ref> === Tavsiya etilgan nomni oʻzgartirish === * Janubiy Leyte — '''Leyte del Sur''' (2017) — Palataning 6408-sonli qonun loyihasi viloyat nomini Leyte del Surga oʻzgartirishni taklif qilinadi. Qonun loyihasi 2017-yil 20-sentabrdan boshlab, 17-Kongress yakunigacha Mahalliy boshqaruv qoʻmitasida koʻrib chiqish qoldirilganligi sababli muvaffaqiyatga erishmadi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=House Bill No. 6408|url=http://www.congress.gov.ph/legisdocs/basic_17/HB06408.pdf|kirish sanasi=May 7, 2018|nashriyot=[[Congress of the Philippines]]}}</ref> == Qoʻshimcha maʼlumotlar == [[:wikivoyage:List_of_Philippine_provinces_by_population|Aholisi boʻyicha Filippin provinsiyalari roʻyxati]] Vikigidda [[:wikivoyage:List of Philippine provincial name etymologies|Filippin provinsiyalarining etimologiyalari roʻyxati]] Vikigidda [[:wikivoyage:List of Philippine provinces by Human Development Index|Inson taraqqiyoti indeksi boʻyicha Filippin provinsiyalari roʻyxati]] Vikigidda [[:wikivoyage:List of demonyms for Philippine provinces|Filippin provinsiyalari uchun iblislar roʻyxati]] Vikigidda [[:wikivoyage:ISO 3166-2:PH|ISO 3166-2: PH]] Vikigidda [[:wikivoyage:Sub-provinces of the Philippines| Filippin subprovinsiyalari, Filippindagi tugatilgan maʼmuriy boʻlinmalar guruhi]] Vikigidda == Havolalar == * [http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/default.asp Filippin standart geografik kodi Interaktiv], Milliy statistik muvofiqlashtirish kengashi * [https://psa.gov.ph/content/2010-census-population-and-housing-reveals-philippine-population-9234-million 2010 yilgi aholi va uy-joylarni roʻyxatga olish Filippin aholisini 92,34 millionni tashkil etadi], Filippin Statistika boshqarmasi, Filippin Respublikasi * [http://www.statoids.com/uph.html Filippin viloyatlari], Gwillim qonuni, Statoids.com * [https://web.archive.org/web/20110805063848/http://www.crwflags.com/fotw/flags/ph_prov.html Dunyo bayroqlari — Filippin viloyat bayroqlari] == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Filippin provinsiyalari]] [[Turkum:Filippin provinsiyalari ro'yxati]] [[Turkum:Filippin hukumat boshqaruvi]] [[Turkum:Filippin sobiq provinsiyalari]] kr3kp9cr765587d8jqq00cw7czpv5uo 2817274 2817252 2022-08-29T11:04:59Z Inosham 76987 wikitext text/x-wiki {{Short description|Filippinning administrativlik bo'linishi}} {{Davlat info | davlat_nomi = Filippin provinsiyalari | davlat_nomi_toʻliq = [[Filippin]] provinsiyalari | davlat_mahalliy_nomi = 81 | tasvir_bayroq = | tasvir_gerb = | tasvir_xarita = Provinces of the Philippines.svg | ramz_tipi = | ramz_tipi_maqola = | davlat_shiori = | davlat_madhiyasi = | poytaxt = | latd=00 |latm=00 |latNS=N |longd=00 |longm=00 |longEW=E | | eng_katta_shahar = | rasmiy_tillar = | eng_katta_aholi_punkt_tipi = | hukumat_turi = [[#Government|Viloyat Kengashi]] | yetakchi_mansablari = [[Regions of the Philippines|Administrativ]] va [[Autonomous regions of the Philippines|avtanom tumanlari]] | yetakchi_nomlari = | yetakchi_mansabi_1 = | yetakchi_mansabi_2 = | yetakchi_mansabi_3 = | yetakchi_mansabi_4 = | yetakchi_mansabi_5 = | yetakchi_nomi_1 = | yetakchi_nomi_2 = | yetakchi_nomi_3 = | yetakchi_nomi_4 = | yetakchi_nomi_5 = | mustaqillik_tip = | mustaqillik_nota = | mustaqillik_voqealar = | mustaqillik_voqea_1 = | mustaqillik_voqea_2 = | mustaqillik_voqea_3 = | mustaqillik_voqea_4 = | mustaqillik_voqea_5 = | mustaqillik_yillari = | mustaqillik_yili_1 = | mustaqillik_yili_2 = | mustaqillik_yili_3 = | mustaqillik_yili_4 = | mustaqillik_yili_5 = | yevropa_ittifoqi_yili = | maydon = | maydon_oʻrin = {{convert|219.01|-|17,030.75|sqkm|sqmi|abbr=on}} | maydon_suv = | aholi = | aholi_roʻyxat_yil = | aholi_oʻrin = | aholi_zichlik = 17,246-4,632,359 | aholi_zichlik_oʻrin = | YIM_XQT = | YIM_XQT_yil = 2020 | YIM_XQT_oʻrin = | YIM_XQT_jon_boshiga = | YIM_XQT_jon_boshiga_oʻrin = | YIM_nominal = | YIM_nominal_yil = | YIM_nominal_oʻrin = | YIM_nominal_jon_boshiga = | YIM_nominal_jon_boshiga_oʻrin = | pul_birligi = | pul_birligi_kod = | pul_birligi_havol = | vaqt_mintaqasi = | vaqt_utc = | vaqt_mintaqasi_dst = | vaqt_utc_dst = | dst_nota = | internet_domeni = | internet_domeni = | telefon prefiksi = | qisqartma = | havolalar = }} [[Filippin|Filippinda]] '''provinsiyalar''' ([[Filippin|Filippincha]]: ''lalawigan'') siyosiy va maʼmuriy boʻlinmalardan biridir. Hozirgi vaqtda Filippinda 81 ta provinsiya mavjud boʻlib, ular qoʻshimcha [[Filippindagi shaharlar|shaharlar]] va qishloqlarga boʻlingan. Mahalliy hokimiyat boʻlinmalari, shuningdek, [[Filippindagi shaharlar|shaharlar]] ham har qanday viloyat hukumatidan mustaqildir. Har bir provinsiya Sangguniang Panlalawigan deb nomlangan [[Qonun chiqaruvchi hokimiyat|qonun chiqaruvchi organ]] va [[gubernator]] tomonidan boshqariladi. Provinsiyalar geografik, madaniy va etnologik xususiyatlariga koʻra oʻn yetti mintaqaga boʻlingan. Ushbu mintaqalarning oʻn uchtasi shimoldan janubga raqamlar bilan, Milliy poytaxt mintaqasi, Kordilyera maʼmuriy hududi, janubi-gʻarbiy Tagalog viloyati va Muslim Mindanaodagi Bangsamoro avtonom viloyati faqat qisqartmalar bilan belgilangan. == Boshqaruv hokimiyati == Provinsiya boshqaruvi respublika tarkibidagi boshqa provinsiyalardan avtonomdir. Har bir provinsiya hokimiyatning ikkita asosiy saylangan tarmoqlari: ijro etuvchi va qonun chiqaruvchi hokimiyat tomonidan boshqariladi. Sud ishlari viloyat boshqaruvidan ajratilgan boʻlib, Filippin Oliy sudi tomonidan boshqariladi. Har bir provinsiyada Mintaqaviy sudning kamida bitta boʻlimi mavjud. === Ijro etuvchi hokimiyati === Viloyat gubernatori har bir provinsiyaning bosh ijrochi va rahbari hisoblanadi va uch yil muddatga saylanadi. Uch yil ketma-ket u maʼmuriyat, muhandislik, axborot, yuridik va gʻaznachilik idorasini oʻz ichiga olgan har bir provinsiya boʻlimining direktorlarini tayinlaydi. === Qonun chiqaruvchi hokimiyati === Provinsiyaning qonun chiqaruvchi organi boʻlgan ''Sangguniang Panlalawigan'' ('''oʻzbekcha''': ''"Viloyat kengashi"'') uchun vitse-gubernator prezident vazifasini bajaradi. Har bir viloyat kengashi provinsiya tumanlaridan muntazam saylanadigan ''lavozimli'' aʼzolardan iborat. Har bir provinsiyaga ajratilgan muntazam saylanadigan VK aʼzolarining soni uning daromad toifasiga qarab belgilanadi. Birinchi va ikkinchi darajali provinsiyalar oʻnta doimiy VK aʼzolari bilan taʼminlanadi; uchinchi va toʻrtinchi darajali provinsiyalarda sakkizta, beshinchi va oltinchi darajali provinsiyalarda oltita boʻladi. Har bir VKda Barangay Kapitanlari Assotsiatsiyasi (BKA), Filippin Maslahatchilar Ligasi (FML) va ''Sangguniang Kabataan'' (oʻzbekcha: „Yoshlar Kengashi“) ning tegishli mahalliy prezidentlariga berilgan lavozimli aʼzolari uchun oʻrindiqlar ajratilgan. Gubernator oʻrinbosari va VKning doimiy aʼzolari provinsiyadagi ovoz beruvchilar tomonidan saylanadi. ''Lavozimli'' aʼzolar tegishli tashkilotlarning aʼzolari tomonidan saylanadi. === Boshqaruvning boshqa darajalari bilan aloqasi === ==== Shaharlar va munitsipalitetlar ==== === Tasniflash === [[Fayl:Philippine_provinces_by_income_classification.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Philippine_provinces_by_income_classification.svg/170px-Philippine_provinces_by_income_classification.svg.png|thumb|247x247px| Daromadlar tasnifi asosida provinsiyalar.]] Provinsiyalar oʻtgan 4 kalendar yiliga asoslanib, oʻrtacha yillik daromad boʻyicha tasniflanadi. 2008-yil 29-iyuldan boshlab, shaharlar uchun daromad tasniflari:<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Archived copy|url=http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/articles/DepOrderReclass.pdf|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160304083823/http://nscb.gov.ph/activestats/psgc/articles/DepOrderReclass.pdf|arxivsana=March 4, 2016|kirish sanasi=September 29, 2014}}</ref> [yangilanishi kerak] {| class="wikitable plainrowheaders" ! scope="col" |Sinf ! scope="col" | Oʻrtacha yillik daromad |- ! scope="row" | Birinchi | ₱ 450 million va undan ortiq |- ! scope="row" | Ikkinchi | ₱ 360 million va undan koʻp, lekin ₱ 450 milliondan kam |- ! scope="row" | Uchinchi | ₱ 270 million va undan ortiq, lekin ₱ 360 milliondan kam |- ! scope="row" | Toʻrtinchi | ₱ 180 million va undan koʻp, lekin ₱ 270 milliondan kam |- ! scope="row" | Beshinchi | ₱ 90 million va undan ortiq, lekin ₱ 180 milliondan kam |- ! scope="row" | Oltinchi | ₱ 90 milliondan past |} Provinsiyaning daromad toifasi uning Viloyat Kengashi aʼzoligi hajmini, shuningdek, maʼlum narsalarga qancha sarflashi yoki maʼlum vositalar orqali sotib olishi mumkinligini belgilaydi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=R.A. 7160|url=https://lawphil.net/statutes/repacts/ra1991/ra_7160_1991.html|ish=lawphil.net|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160503071511/http://www.lawphil.net/statutes/repacts/ra1991/ra_7160_1991.html|arxivsana=May 3, 2016}}</ref> == Roʻyxati == === Sobiq provinsiyalari === * Manila (1901-yilgacha) — Rizal tarkibiga kiritilgan; Manila atrofidagi qismlar keyinchalik hozirgi Manila metrosini tashkil qilish uchun birlashtirilgan. * Lepanto-Bontok (1902-1908) — Togʻli provinsiya tarkibiga kiritilgan. * Moro viloyati (1903-1913) — Yetti viloyatdan tashkil topgan boʻlib, Mindanao va Sulu departamentiga aylantirilgan. Hozirda Mindanaodagi bir nechta mintaqalarning bir qismini egallaydi. * Ambos Camarines (1901-1908) — Camarines Norte va Camarines Surga boʻlingan, garchi ''2809-sonli qonunning'' matni Camarines Norte ''Ambos Camarinesdan'' yaratilganligini bildirsa-da, qolgan qismi Camarines Sur deb oʻzgartirilgan. Camarines Sur provinsiyasi oʻz poytaxti Nueva Caceresni saqlab qolgan. * Misamis (1901-1939) — Gʻarbiy Misamis va Sharqiy Misamisga boʻlingan. Misamis Oriental Kagayan provinsiyasining poytaxtini saqlab qolgan. * Mindoro (1902-1950) — Gʻarbiy Mindoro va Sharqiy Mindoroga boʻlinadi. Sharqiy Mindoro Kalapan provinsiyasi markazini saqlab qolgan. * Zamboanga (1914-1952) — Zamboanga del Norte va Zamboanga del Surga boʻlingan. Uning poytaxti Pagadiyada boʻlib, Zamboanga Sibugay, keyinchalik Zamboanga del Surdan yaratiladi. * Lanao (1914-1959) — Lanao del Norte va Lanao del Surga boʻlingan. Lanao del Sur provinsiya markazi Dansalan (hozirgi Maravi)ni saqlab qolgan. * Surigao (1901-1967) — Surigao del Norte va Surigao del Surga boʻlingan. Surigao del Norte Surigao shahrining provinsiya markazini va provinsiya muhrini saqlab qolgan. Dinagat orollari provinsiyasi keyinchalik Surigao del Nortedan tashkil topgan. * Davao (1914-1967; 1972-1998) — Davao del Norte, Davao del Sur va Sharqiy Davaoga boʻlingan. Davao del Norte 1972-yildan 1998-yilgacha Davao nomi bilan tanilgan, keyinchalik Davao provinsiyasidan Compostela vodiysi (hozirgi Davao de Oro) tashkil etilgan. Gʻarbiy Davao keyinchalik Davao del Surdan yaratilgan. * Agusan (1907-1967) — Agusan del Norte va Agusan del Surga boʻlingan. Agusan del Norte sobiq provinsiya poytaxti Butuanni saqlab qolgan. Provinsiya poytaxti rasman 2000-yilda Cabadbaranga koʻchirilgan, ammo provinsiya hukumati xizmat va vazifalari hali toʻliq yangi poytaxtga oʻtkazilmagan. * Negros del Norte (1985-1986) — ''Batas Pambansa Blg. 885'', <ref>{{Veb manbasi|muallif=Firm|ism=Ronald Echalas Diaz, Chan Robles & Associates Law|sarlavha=PHILIPPINE LAWS, STATUTES AND CODES – CHAN ROBLES VIRTUAL LAW LIBRARY|url=http://www.chanrobles.com/bataspambansa/bataspambansablg885.html|ish=www.chanrobles.com}}</ref> Negros Occidentalning shimoliy qismidan yangi provinsiya yaratgan, 1986-yil 3-yanvarda boʻlib oʻtgan qonunni ratifikatsiya qilish bilan 1985-yil 23-dekabrda kuchga kirdiradi. Provinsiya tarkibiga hozirgi Kadis (poytaxt boʻlib xizmat qilishi kerak), Eskalante, Sagay, San-Karlos, Silay va Viktoriya shaharlari, shuningdek, Kalatrava, Enrike B. Magalona, Manapla, Salvador Benedikto va Toboso munitsipalitetlari kiradi. Saylovchilar ''Batas Pambansa Blgni ratifikatsiya qilganiga qaramay. 885'' -sonli 1986-yil 11-iyulda Oliy sud qonunni va provinsiyani oʻz kuchini yoʻqotgan deb eʼlon qildi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=G.R. No. 73155|url=https://lawphil.net/judjuris/juri1986/jul1986/gr_73155_1986.html|ish=lawphil.net}}</ref> * Kalinga-Apayao (1966-1995) — Apayao va Kalingaga boʻlingan. Kalinga provinsiya markazi Tabukni saqlab qolgan. * Sharif Kabunsuan (2006-2008) — ''9054-sonli Respublika qonuni'' musulmon Mindanaodagi avtonom rayonga vakolatlarini kengaytirdi, ayniqsa, viloyatlar tashkil etish imkoniyatini berdi (VI-modda, 19-boʻlim). Shunga asoslanib, ARMM mintaqaviy qonunchilik assambleyasi 2006-yil 28-avgustda ''201-sonli Mindanao musulmonlari avtonomiyasi to‘g‘risidagi qonunni'' qabul qildi. Qonun Maguindanaoning birinchi kongress okrugidagi(Kotabato shahridan tashqari) barcha munitsipalitetlarni oʻz ichiga olgan, poytaxti Datu Odin Sinsuatda joylashgan yangi viloyatni yaratadi. Provinsiya 2006-yil 28-oktabrda koʻpchilik ovoz bilan tasdiqlangan.<ref>[http://sc.judiciary.gov.ph/jurisprudence/2008/july2008/177597.htm G.R. No. 177597 — Sema v. COMELEC and Dilangalen], Supreme Court of the Philippines.</ref>  {{anchor|List of provinces}} {| class="wikitable sortable plainrowheaders toptextcells" style="table-layout:fixed;text-align:center;font-size:90%;line-height:1.50em;width=100%;" |- ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | [[ISO 3166-2:PH|ISO]]<ref>{{Cite web |date=June 30, 2010 |title=ISO 3166-2 Newsletter: Changes in the list of subdivision names and code elements |url=http://www.iso.org/iso/iso_3166-2_newsletter_ii-2_2010-06-30.pdf |access-date=January 19, 2015 |website=ISO ([[International Organization for Standardization]]) |pages=56–58}}</ref> ! scope="col" style="border-bottom:none;width:13em;" class="unsortable" | Provinsiya ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Poytaxti ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" colspan="2" | {{abbr|Aholisi|Population. Figures include cities independent from provinces.}}<ref>{{Cite web |date=May 19, 2016 |title=2020 Census of Population and Housing (2020 CPH) Population Counts Declared Official by the President |url=https://psa.gov.ph/content/2020-census-population-and-housing-2020-cph-population-counts-declared-official-president |access-date=July 18, 2022 |website=2020 Census of Population |publisher=Philippine Statistics Authority}}</ref> ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | {{abbr|Maydoni|Land area. Figures include cities independent from provinces.}}<ref name="nscb">{{Cite web |title=List of Provinces |url=http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/listprov.asp |archive-url=https://web.archive.org/web/20160419000512/http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/listprov.asp |archive-date=April 19, 2016 |access-date=May 14, 2014 |website=PSGC Interactive |publisher=National Statistical Coordination Board |location=Makati, Philippines}}</ref> ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Aholi zichligi ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Topilgan sanasi<ref>[[(1898)|Spanish period]], [[History of the Philippines (1898–1946)|American period]], or through ''[[Republic Act]]s''.</ref> ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Orol guruhlari ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Tuman qismi ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" colspan=3 | Umumiy Mahalliy Hokimiyati |-style="border-bottom:double gray;" ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-style:hidden hidden solid solid;" class="unsortable" | {{abbr|%|National population share as of 2020}} ! scope="col" style="border-style:hidden solid solid hidden;" | {{small|(2020)}} ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-style:hidden hidden solid solid;" data-sort-type="number" | Munisipalitlar soni ! scope="col" style="border-style:hidden hidden solid hidden;" data-sort-type="number" | Shahar ! scope="col" style="border-style:hidden solid solid hidden;" data-sort-type="number" | Mustaqil provinsiyalar soni |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ABR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Abra (province)|Abra]] | style="text-align:left;" | [[Bangued, Abra|Bangued]] | {{percent and number|250985|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4165.25|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 60/km<sup>2</sup> (156/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1846-yil{{dts|1846|abbr=on|format=yil}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 27 | — | [[List of barangays in Abra|303]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-AGN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Agusan del Norte]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent city of [[Butuan]].}} | style="text-align:left;" | [[Cabadbaran]]{{efn-lr|group=note|Cabadbaran has been made the official capital of the province, as per Republic Act No. 8811. However, the seat of the provincial government is still in the process of being transferred from [[Butuan]], where the provincial government still holds office.}}<ref name="RA8811">{{cite act| type = Republic Act| number = 8811| date = August 16, 2000| url = http://www.congress.gov.ph/download/ra_11/RA08811.pdf| url-status = dead| archive-url = https://web.archive.org/web/20160303213103/http://www.congress.gov.ph/download/ra_11/RA08811.pdf| archive-date = March 3, 2016}}</ref> | {{percent and number|760413|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3546.86|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 214/km<sup>2</sup> (555/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1907-yil 20-sentyabr | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 10 | 2 | 253 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-AGS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Agusan del Sur]] | style="text-align:left;" | [[Prosperidad, Agusan del Sur|Prosperidad]] | {{percent and number|739367|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|9989.52|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 74/km<sup>2</sup> (192/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1970-yil 1-yanvar | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 13 | 1 | 314 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-AKL | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Aklan]] | style="text-align:left;" | [[Kalibo, Aklan|Kalibo]] | {{percent and number|615475|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1821.42|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 338/km<sup>2</sup> (875/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1956-yil 8-noyabr<ref>{{Cite web |title=Proclamation No. 290, s. 1956 |url=https://www.officialgazette.gov.ph/1956/04/28/proclamation-no-290-s-1956/ |access-date=February 22, 2016 |website=GOVPH}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | — | 327 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ALB | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Albay]] | style="text-align:left;" | [[Legazpi, Albay|Legazpi]] | {{percent and number|1374768|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2575.77|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 534/km<sup>2</sup> (1,382/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1574-yil 3-aprel<br /><ref>{{Cite web |title=Albay celebrates 439th Foundation Day |url=http://balita.ph/2013/04/04/albay-celebrates-439th-foundation-day/ |access-date=October 14, 2015 |publisher=balita-dot-ph}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 15 | 3 | 720 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ANT | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Antique (province)|Antique]] | style="text-align:left;" | [[San Jose de Buenavista, Antique|San Jose de Buenavista]] | {{percent and number|612974|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2729.17|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 225/km<sup>2</sup> (582/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1917-yil 10-mart | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 18 | — | 590 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-APA | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Apayao]] | style="text-align:left;" | [[Kabugao, Apayao|Kabugao]]<ref>{{efn-lr|group=note|The province maintains another government center in [[Luna, Apayao|Luna]], where many national and provincial agencies now hold office.}}</ref><ref>{{Cite web |title=Apayao gov't center established in Luna |url=http://www.pia.gov.ph/default.asp?m=12&sec=reader&rp=9&fi=p080822.htm&no=80&date=08/22/2008 |publisher=Philippine Information Agency}}{{dead link|date=April 2016}}</ref> | {{percent and number|124366|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4413.35|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 28/km<sup>2</sup> (73/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1995-yil 14-fevral | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 7 | — | [[List of barangays in Apayao|133]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-AUR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Aurora (province)|Aurora]] | style="text-align:left;" | [[Baler, Aurora|Baler]] | {{percent and number|235750|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3147.32|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 75/km<sup>2</sup> (194/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1979-yil 13-avgust | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 8 | — | [[List of barangays in Aurora|151]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Basilan]]{{efn-lr|group=note|Figures include the city of [[Isabela, Basilan|Isabela]].}} | style="text-align:left;" | [[Lamitan]]<ref>{{Cite web |title=Archived copy |url=http://www.philstar.com:8080/nation/2016/07/09/1601139/basilan-starts-construction-new-provincial-govt-center |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170811110041/http://www.philstar.com:8080/nation/2016/07/09/1601139/basilan-starts-construction-new-provincial-govt-center |archive-date=August 11, 2017 |access-date=May 14, 2017}}</ref> | {{percent and number|556586|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1327.23|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref>Bangsamoro Development Plan: [http://bangsamorodevelopment.org/wp-content/uploads/2015/05/CHAPTER-10_BDP-Integrative-Report.pdf Environment and Natural Resources] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304141740/http://bangsamorodevelopment.org/wp-content/uploads/2015/05/CHAPTER-10_BDP-Integrative-Report.pdf |date=March 4, 2016 }}</ref> | style="text-align:right;" | 419/km<sup>2</sup> (1,086/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1973-yil 27-dekabr | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | 2 | 255 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Bataan]] | style="text-align:left;" | [[Balanga, Bataan|Balanga]] | {{percent and number|853373|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1372.98|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 622/km<sup>2</sup> (1,610/mi2) | style="text-align:right;" | 1754-yil | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | 1 | 237 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BTN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Batanes]] | style="text-align:left;" | [[Basco, Batanes|Basco]] | {{percent and number|18831|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|219.01|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 86/km<sup>2</sup> (223/mi2) | style="text-align:right;" | 1783-yil 26-iyun<br/><ref>{{Cite web |title=The Batanes Islands |url=http://ncca.gov.ph/subcommissions/subcommission-on-cultural-communities-and-traditional-arts-sccta/northern-cultural-communities/the-batanes-islands/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304000337/http://ncca.gov.ph/subcommissions/subcommission-on-cultural-communities-and-traditional-arts-sccta/northern-cultural-communities/the-batanes-islands/ |archive-date=March 4, 2016 |access-date=October 14, 2015 |publisher=National Commission on Culture and the Arts}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 6 | — | [[List of barangays in Batanes|29]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BTG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Batangas]] | style="text-align:left;" | [[Batangas City]] | {{percent and number|2908494|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3119.72|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 932/km<sup>2</sup> (2,415/mi2) | style="text-align:right;" | 1581-yil 8-dekabr | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 30 | 4 | 1,078 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BEN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Benguet]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent city of [[Baguio]].}} | style="text-align:left;" | [[La Trinidad, Benguet|La Trinidad]] | {{percent and number|827041|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2826.59|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 293/km<sup>2</sup> (758/mi2) | style="text-align:right;" | 1966-yil 16-iyun | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 13 | 1 | [[List of barangays in Benguet|269]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BIL | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Biliran]] | style="text-align:left;" | [[Naval, Biliran|Naval]] | {{percent and number|179312|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|536.01|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 335/km<sup>2</sup> (866/mi2) | style="text-align:right;" | 1992-yil 11-may | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 8 | — | 132 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BOH | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Bohol]] | style="text-align:left;" | [[Tagbilaran]] | {{percent and number|1394329|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4820.95|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 289/km<sup>2</sup> (749/mi2) | style="text-align:right;" | 1854-yil 22-iyul<br /><ref>{{Cite web |title=No work on Monday, July 23, in observance of Bohol Day |url=http://www.theboholstandard.com/fpage.php?issue=272&s1=4651&s2=4653 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151222111109/http://www.theboholstandard.com/fpage.php?issue=272&s1=4651&s2=4653 |archive-date=December 22, 2015 |access-date=December 18, 2015 |publisher=The Bohol Standard}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="08" | [[Central Visayas|VII]] | style="border-left-width:medium;" | 47 | 1 | 1,109 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BUK | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Bukidnon]] | style="text-align:left;" | [[Malaybalay]] | {{percent and number|1541308|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|10498.59|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 147/km<sup>2</sup> (380/mi2) | style="text-align:right;" | 1917-yil 10-mart | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 20 | 2 | 464 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BUL | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Bulacan]] | style="text-align:left;" | [[Malolos]] | {{percent and number|3708890|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2796.10|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 1,326/km<sup>2</sup> (3,435/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1578|8|15|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 21 | 3 | 569 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Cagayan]] | style="text-align:left;" | [[Tuguegarao]] | {{percent and number|1268603|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|9295.75|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 136/km<sup>2</sup> (353/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1583|06|29|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |title=Festivals |url=http://www.cagayan.gov.ph/index.php/tourism/festivals |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160131083736/http://www.cagayan.gov.ph/index.php/tourism/festivals |archive-date=January 31, 2016 |access-date=December 18, 2015 |publisher=Official Website of the Provincial Government of Cagayan}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 28 | 1 | [[List of barangays in Cagayan|820]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Camarines Norte]] | style="text-align:left;" | [[Daet, Camarines Norte|Daet]] | {{percent and number|629699|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2320.07|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 271/km<sup>2</sup> (703/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1920|4|15|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite news |title=Camarines Norte holds Bantayog fest |language=fil |newspaper=Philippine Daily Inquirer |url=http://lifestyle.inquirer.net/98993/camarines-norte-holds-bantayog-fest |access-date=December 31, 2015}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 12 | — | 282 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Camarines Sur]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent city of [[Naga, Camarines Sur|Naga]].}} | style="text-align:left;" | [[Pili, Camarines Sur|Pili]] | {{percent and number|2068244|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5497.03|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 376/km<sup>2</sup> (974/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1579|5|27|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |last=Abad |first=Danilo |title=Kaogma 2015 isasagawa sa Camarines Sur |url=http://news.pia.gov.ph/article/view/851431675631/kaogma-2015-isasagawa-sa-camarines-sur |access-date=December 31, 2015 |website=Philippine Information Agency}}{{Dead link|date=August 2018 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 35 | 2 | 1,063 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAM | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Camiguin]] | style="text-align:left;" | [[Mambajao, Camiguin|Mambajao]] | {{percent and number|92808|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|237.95|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 390/km<sup>2</sup> (1,010/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1966|6|18|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 5 | — | 58 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAP | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Capiz]] | style="text-align:left;" | [[Roxas, Capiz|Roxas]] | {{percent and number|804952|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2594.64|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 310/km<sup>2</sup> (804/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1917|3|10|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 16 | 1 | 473 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAT | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Catanduanes]] | style="text-align:left;" | [[Virac, Catanduanes|Virac]] | {{percent and number|271879|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1492.16|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 182/km<sup>2</sup> (472/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1945|9|26|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | 315 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAV | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Cavite]] | style="text-align:left;" | [[Imus]]<ref>The provincial government of Cavite makes it clear that [[Imus]] is the provincial capital, while the seat of the provincial government is [[Trece Martires]]. [http://cavite.gov.ph/index.php?option=com_content&view=article&id=269&Itemid=175 Official Website of the Province of Cavite — Quick Facts] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111007101545/http://cavite.gov.ph/index.php?option=com_content&view=article&id=269&Itemid=175 |date=October 7, 2011 }} [http://www.mb.com.ph/articles/206024/imus-capital-cavite-maliksi Imus is capital of Cavite — Maliksi]</ref> | {{percent and number|4344829|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1574.17|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 2,760/km<sup>2</sup> (7,149/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1614|3|10|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>Census of the Philippine Islands (1920). [https://archive.org/details/bub_gb_BZ8wAQAAIAAJ/page/n153 „Census of the Philippine Islands Vol. I, 1918“], pg. 132. Bureau of Printing, Manila.</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 16 | 7 | 829 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CEB | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Cebu]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent cities of [[Cebu City|Cebu]], [[Lapu-Lapu, Philippines|Lapu-Lapu]] and [[Mandaue]].}} | style="text-align:left;" | [[Cebu City]]<ref>Because the provincial government holds office within an [[Cities of the Philippines#Independent cities|independent city]], in effect the province maintains the seat of its government outside its jurisdiction.</ref> | {{percent and number|5151274|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5342.00|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 964/km<sup>2</sup> (2,498/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1565|4|27|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="08" | [[Central Visayas|VII]] | style="border-left-width:medium;" | 44 | 9 | 1,203 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NCO | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Cotabato]] | style="text-align:left;" | [[Kidapawan]] | {{percent and number|1275185|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|9008.90|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 142/km<sup>2</sup> (367/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1914|9|1|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite news |last=Unson |first=John |title=North Cotabato set for Kalivungan fest, 101st anniversary |work=[[The Philippine Star]] |url=http://www.philstar.com/nation/2015/08/31/1494386/north-cotabato-set-kalivungan-fest-101st-anniversary |access-date=October 14, 2015}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="13" | [[Soccsksargen|XII]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | 1 | 543 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | {{nowrap|PH-COM}} | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao de Oro]] | style="text-align:left;" | [[Nabunturan]] | {{percent and number|767547|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4479.77|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 171/km<sup>2</sup> (444/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1998|1|31|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | 237 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DAV | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao del Norte]] | style="text-align:left;" | [[Tagum]] | {{percent and number|1125057|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3426.97|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 328/km<sup>2</sup> (850/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1967|5|8|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 8 | 3 | 223 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao del Sur]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent city of [[Davao City|Davao]].}} | style="text-align:left;" | [[Digos]] | {{percent and number|2457430|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4607.59|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 533/km<sup>2</sup> (1,381/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1914|9|1|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 9 | 2 | 414 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DVO | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao Occidental]] | style="text-align:left;" | [[Malita]] | {{percent and number|317159|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2163.45|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 147/km<sup>2</sup> (380/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|2013|10|28|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 5 | — | 105 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DAO | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao Oriental]] | style="text-align:left;" | [[Mati, Davao Oriental|Mati]] | {{percent and number|576343|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5679.64|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 101/km<sup>2</sup> (263/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1967|5|8|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 10 | 1 | 183 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DIN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Dinagat Islands]] | style="text-align:left;" | [[San Jose, Dinagat Islands|San Jose]] | {{percent and number|128117|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1036.34|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 124/km<sup>2</sup> (320/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|2006|12|2|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 7 | — | 100 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-EAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Eastern Samar]] | style="text-align:left;" | [[Borongan]] | {{percent and number|477168|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4660.47|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 102/km<sup>2</sup> (265/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1965|6|19|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 22 | 1 | 597 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-GUI | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Guimaras]] | style="text-align:left;" | [[Jordan, Guimaras|Jordan]] | {{percent and number|187842|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|604.57|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 311/km<sup>2</sup> (805/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1992|5|22|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 5 | — | 98 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-IFU | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Ifugao]] | style="text-align:left;" | [[Lagawe, Ifugao|Lagawe]] | {{percent and number|207498|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2628.21|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 79/km<sup>2</sup> (204/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1966|6|18|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | [[List of barangays in Ifugao|176]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ILN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Ilocos Norte]] | style="text-align:left;" | [[Laoag]] | {{percent and number|609588|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3467.89|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 176/km<sup>2</sup> (455/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1818|2|2|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="01" | [[Ilocos Region|I]] | style="border-left-width:medium;" | 21 | 2 | [[List of barangays in Ilocos Norte|559]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ILS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Ilocos Sur]] | style="text-align:left;" | [[Vigan]] | {{percent and number|706009|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2596.00|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 272/km<sup>2</sup> (704/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1572|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="01" | [[Ilocos Region|I]] | style="border-left-width:medium;" | 32 | 2 | [[List of barangays in Ilocos Sur|768]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ILI | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Iloilo]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Iloilo City|Iloilo]].}} | style="text-align:left;" | [[Iloilo City]] | {{percent and number|2509525|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5079.17|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 494/km<sup>2</sup> (1,280/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1566|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 42 | 2 | 1,901 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ISA | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Isabela (province)|Isabela]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Santiago, Isabela|Santiago]].}} | style="text-align:left;" | [[Ilagan]] | {{percent and number|1697050|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|12414.93|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 137/km<sup>2</sup> (354/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1856|5|1|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 34 | 3 | [[List of barangays in Isabela|1,055]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-KAL | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Kalinga (province)|Kalinga]] | style="text-align:left;" | [[Tabuk, Philippines|Tabuk]] | {{percent and number|229570|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3231.25|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 71/km<sup>2</sup> (184/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1966|6|18|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 7 | 1 | [[List of barangays in Kalinga|153]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LUN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[La Union]] | style="text-align:left;" | [[San Fernando, La Union|San Fernando]] | {{percent and number|822352|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1497.70|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 549/km<sup>2</sup> (1,422/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1850|3|2|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="01" | [[Ilocos Region|I]] | style="border-left-width:medium;" | 19 | 1 | [[List of barangays in La Union|576]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LAG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Laguna (province)|Laguna]] | style="text-align:left;" | [[Santa Cruz, Laguna|Santa Cruz]] | {{percent and number|3382193|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1917.85|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 1,764/km<sup>2</sup> (4,568/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1571|7|28|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 24 | 6 | 674 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Lanao del Norte]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Iligan]].}} | style="text-align:left;" | [[Tubod, Lanao del Norte|Tubod]] | {{percent and number|1086017|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4159.94|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 261/km<sup>2</sup> (676/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1959|7|4|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 22 | 1 | 506 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Lanao del Sur]] | style="text-align:left;" | [[Marawi]] | {{percent and number|1195518|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3872.89|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref>Autonomous Region in Muslim Mindanao, Department of Agriculture: [http://armm.da.gov.ph/dafbeta/index.php?option=com_content&view=article&id=64&Itemid=59 Lanao del Sur] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150119204151/http://armm.da.gov.ph/dafbeta/index.php?option=com_content&view=article&id=64&Itemid=59 |date=January 19, 2015 }} (The value given at NSCB is unreasonable and must be assumed as erroneous, see [[Talk:Lanao del Sur#Area]].)</ref> | style="text-align:right;" | 309/km<sup>2</sup> (800/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1914|9|1|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 39 | 1 | 1,159 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LEY | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Leyte (province)|Leyte]]{{efn-lr|Figures include the independent cities of [[Ormoc]] and [[Tacloban]].}} | style="text-align:left;" | [[Tacloban]] | {{percent and number|2028728|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|6515.05|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 311/km<sup>2</sup> (806/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1735|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 40 | 3 | 1,641 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MAG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Maguindanao]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Cotabato City|Cotabato]].}} | style="text-align:left;" | [[Buluan, Maguindanao|Buluan]] | {{percent and number|1667258|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|6146.53|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref>Provincial Government of Maguindanao: [http://www.maguindanao.gov.ph/index.php?option=com_k2&view=item&layout=item&id=41&Itemid=93 Brief Profile] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140528054043/http://maguindanao.gov.ph/index.php?option=com_k2&view=item&layout=item&id=41&Itemid=93 |date=May 28, 2014 }} (There seems to be major discrepancies among authoritative sources: 972,904 ha (NSCB); 6,565 km² (Historical Dictionary of the Philippines); 5,176.1 km² (NAMRIA))</ref> | style="text-align:right;" | 271/km<sup>2</sup> (703/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1973|11|22|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 36 | 1 | 545 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MAD | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Marinduque]] | style="text-align:left;" | [[Boac, Marinduque|Boac]] | {{percent and number|239207|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|952.58|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 251/km<sup>2</sup> (650/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1920|2|21|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 6 | — | 218 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Masbate]] | style="text-align:left;" | [[Masbate City]] | {{percent and number|908920|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4151.78|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 219/km<sup>2</sup> (567/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1901|3|18|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |title=President Aquino declares March 18 as special non-working day in Masbate in commemoration of 112th Foundation Day |url=http://www.pcoo.gov.ph/archives2013/mar08.htm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130806185717/http://pcoo.gov.ph/archives2013/mar08.htm |archive-date=August 6, 2013 |access-date=January 1, 2016 |publisher=Presidential Communications Operations Office}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 20 | 1 | 550 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MSC | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Misamis Occidental]] | style="text-align:left;" | [[Oroquieta]] | {{percent and number|617333|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2055.22|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 300/km<sup>2</sup> (778/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1929|11|8|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 14 | 3 | 490 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MSR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Misamis Oriental]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Cagayan de Oro]].}} | style="text-align:left;" | [[Cagayan de Oro]] | {{percent and number|1685302|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3544.32|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 475/km<sup>2</sup> (1,232/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1901|5|15|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 23 | 3 | 504 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MOU | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Mountain Province]] | style="text-align:left;" | [[Bontoc, Mountain Province|Bontoc]] | {{percent and number|158200|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2157.38|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 73/km<sup>2</sup> (190/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1846|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 10 | — | [[List of barangays in Mountain Province|144]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NEC | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Negros Occidental]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Bacolod]].}} | style="text-align:left;" | [[Bacolod]] | {{percent and number|3223955|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|7965.21|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 405/km<sup>2</sup> (1,048/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1890|1|1|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |title=History of Negros Occidental |url=http://www.negros-occ.gov.ph/about-negros-occidental/history-of-negros-occidental |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20181020110452/http://www.negros-occ.gov.ph/about-negros-occidental/history-of-negros-occidental |archive-date=October 20, 2018 |access-date=January 18, 2019 |publisher=Official Website of the Provincial Government of Negros Occidental}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 19 | 13 | 662 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NER | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Negros Oriental]] | style="text-align:left;" | [[Dumaguete]] | {{percent and number|1432990|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5385.53|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 266/km<sup>2</sup> (689/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1890|1|1|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |title=History of Negros Oriental |url=http://www.negor.gov.ph/index.php/history |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170215200106/http://www.negor.gov.ph/index.php/history |archive-date=February 15, 2017 |publisher=Official Website of the Provincial Government of Negros Oriental}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="08" | [[Central Visayas|VII]] | style="border-left-width:medium;" | 20 | 6 | 557 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NSA | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Northern Samar]] | style="text-align:left;" | [[Catarman, Northern Samar|Catarman]] | {{percent and number|639186|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3692.93|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 173/km<sup>2</sup> (448/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1965|6|19|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 24 | — | 569 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NUE | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Nueva Ecija]] | style="text-align:left;" | [[Palayan]]{{efn-lr|The provincial government still uses and maintains facilities in the former capital, [[Cabanatuan]].}} | {{percent and number|2310134|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5751.33|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 402/km<sup>2</sup> (1,040/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1801|4|25|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite news |title=N. Ecija founding date April 25, not Sept. 2 |newspaper=Philippine Daily Inquirer |url=http://newsinfo.inquirer.net/781442/n-ecija-founding-date-april-25-not-sept-2 |access-date=June 17, 2016}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 27 | 5 | 849 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NUV | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Nueva Vizcaya]] | style="text-align:left;" | [[Bayombong, Nueva Vizcaya|Bayombong]] | {{percent and number|497432|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3975.67|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 125/km<sup>2</sup> (324/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1839|5|24|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |last=Babiera |first=Lester G. |date=July 14, 2014 |title=Nueva Vizcaya mounts Ammungan fest, celebrates diversity |url=http://lifestyle.inquirer.net/165843/nueva-vizcaya-mounts-ammungan-fest-celebrates-diversity |access-date=October 7, 2015 |newspaper=[[Philippine Daily Inquirer]]}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 15 | — | [[List of barangays in Nueva Vizcaya|275]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MDC | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Occidental Mindoro]] | style="text-align:left;" | [[Mamburao, Occidental Mindoro|Mamburao]] | {{percent and number|525354|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5865.71|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 90/km<sup>2</sup> (232/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1950|11|15|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |title=Speech of President Aquino during his visit to Occidental Mindoro, November 15, 2012 |url=https://www.officialgazette.gov.ph/2012/11/15/speech-of-president-aquino-during-his-visit-to-occidental-mindoro-november-15-2012/ |access-date=March 3, 2016 |website=GOVPH}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | 162 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MDR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Oriental Mindoro]] | style="text-align:left;" | [[Calapan]] | {{percent and number|908339|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4238.38|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 214/km<sup>2</sup> (555/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1663|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 14 | 1 | 426 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-PLW | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Palawan]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Puerto Princesa]].}} | style="text-align:left;" | [[Puerto Princesa]] | {{percent and number|1246673|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|17030.75|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 73/km<sup>2</sup> (190/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1902|1|23|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 23 | 1 | 433 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-PAM | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Pampanga]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Angeles City|Angeles]].}} | style="text-align:left;" | [[San Fernando, Pampanga|San Fernando]] | {{percent and number|2900637|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2062.47|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 1,406/km<sup>2</sup> (3,643/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1571|12|11|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 19 | 3 | 538 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-PAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Pangasinan]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Dagupan]].}} | style="text-align:left;" | [[Lingayen, Pangasinan|Lingayen]] | {{percent and number|3163190|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5451.01|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 580/km<sup>2</sup> (1,503/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1580|4|5|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |last=Ramirez |first=Cesar |date=March 27, 2011 |title=April 5 a special non-working holiday in Pangasinan |url=http://www.philstar.com/nation/669740/april-5-special-non-working-holiday-pangasinan |access-date=October 7, 2015 |newspaper=[[The Philippine Star]]}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="01" | [[Ilocos Region|I]] | style="border-left-width:medium;" | 44 | 4 | [[List of barangays in Pangasinan|1,364]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-QUE | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Quezon]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Lucena, Philippines|Lucena]].}} | style="text-align:left;" | [[Lucena, Philippines|Lucena]] | {{percent and number|2229383|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|9069.60|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 246/km<sup>2</sup> (637/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1901|3|2|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 39 | 2 | 1,242 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-QUI | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Quirino]] | style="text-align:left;" | [[Cabarroguis, Quirino|Cabarroguis]] | {{percent and number|203828|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2323.47|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 88/km<sup>2</sup> (227/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1966|6|18|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 6 | — | [[List of barangays in Quirino|132]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-RIZ | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Rizal]] | style="text-align:left;" | [[Antipolo]] | {{percent and number|3330143|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1191.94|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 2,794/km<sup>2</sup> (7,236/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1853|2|23|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 13 | 1 | 189 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ROM | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Romblon]] | style="text-align:left;" | [[Romblon, Romblon|Romblon]] | {{percent and number|308985|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1533.45|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 201/km<sup>2</sup> (522/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1901|3|16|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |title=History of Romblon |url=http://romblomanon.net/en/history-romblon |access-date=January 1, 2016 |publisher=United Romblon Ministerial Fellowship}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | — | 219 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-WSA | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Samar (province)|Samar]] | style="text-align:left;" | [[Catbalogan]] | {{percent and number|793183|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|6048.03|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 131/km<sup>2</sup> (340/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1768|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 24 | 2 | 951 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SAR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Sarangani]] | style="text-align:left;" | [[Alabel, Sarangani|Alabel]] | {{percent and number|558946|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3601.25|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 155/km<sup>2</sup> (402/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1992|3|16|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="13" | [[Soccsksargen|XII]] | style="border-left-width:medium;" | 7 | — | 141 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SIG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Siquijor]] | style="text-align:left;" | [[Siquijor, Siquijor|Siquijor]] | {{percent and number|103395|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|337.49|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 306/km<sup>2</sup> (793/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1971|9|17|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="08" | [[Central Visayas|VII]] | style="border-left-width:medium;" | 6 | — | 134 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SOR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Sorsogon]] | style="text-align:left;" | [[Sorsogon City]] | {{percent and number|828655|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2119.01|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 391/km<sup>2</sup> (1,013/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1894|10|17|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 14 | 1 | 541 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SCO | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[South Cotabato]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[General Santos]].}} | style="text-align:left;" | [[Koronadal]] | {{percent and number|1672791|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4428.81|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 378/km<sup>2</sup> (978/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1966|6|18|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="13" | [[Soccsksargen|XII]] | style="border-left-width:medium;" | 10 | 2 | 225 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SLE | style="text-align:left;font-weight:bold;" | [[Southern Leyte]] | style="text-align:left;" | [[Maasin]] | {{percent and number|429573|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1798.61|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 239/km<sup>2</sup> (619/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1959|5|22|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 18 | 1 | 500 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SUK | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Sultan Kudarat]] | style="text-align:left;" | [[Isulan, Sultan Kudarat|Isulan]] | {{percent and number|854052|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5298.34|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 161/km<sup>2</sup> (417/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1973|11|22|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="13" | [[Soccsksargen|XII]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | 1 | 249 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SLU | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Sulu]] | style="text-align:left;" | [[Jolo, Sulu|Jolo]] | {{percent and number|1000108|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1600.40|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref>Province of Sulu: [http://www.sulu.gov.ph/Profile.asp Brief Profile] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110226001309/http://www.sulu.gov.ph/Profile.asp |date=February 26, 2011 }} (There seems to be major discrepancies among authoritative sources: 343,699 ha (NSCB 2007), 175,460 ha (NSCB 2000), 167,377 ha (NAMRIA))</ref> | style="text-align:right;" | 625/km<sup>2</sup> (1,619/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1917|3|10|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 19 | — | 410 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SUN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Surigao del Norte]] | style="text-align:left;" | [[Surigao City]] | {{percent and number|534636|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1972.93|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 271/km<sup>2</sup> (702/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1901|5|15|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 20 | 1 | 335 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SUR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Surigao del Sur]] | style="text-align:left;" | [[Tandag]] | {{percent and number|642255|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4932.70|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 130/km<sup>2</sup> (337/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1960|6|16|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | 2 | 309 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-TAR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Tarlac]] | style="text-align:left;" | [[Tarlac City]] | {{percent and number|1503456|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3053.60|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 492/km<sup>2</sup> (1,275/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1873|3|28|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |title=History of Tarlac |url=http://visit-tarlac.com/history-of-tarlac |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151222115710/http://visit-tarlac.com/history-of-tarlac |archive-date=December 22, 2015 |access-date=October 7, 2015 |publisher=Province of Tarlac}}</ref><ref name="Proc109">{{Cite journal |title=Proclamation No. 109, s. 1998 |url=https://www.officialgazette.gov.ph/1999/05/10/proclamation-no-109-s-1999/ |access-date=October 7, 2015}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | 1 | [[List of barangays in Tarlac|511]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-TAW | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Tawi-Tawi]] | style="text-align:left;" | [[Bongao, Tawi-Tawi|Bongao]]<ref>The [http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/province.asp?provCode=157000000&provName=TAWI-TAWI&regCode=15&regName=ARMM%20-%20Autonomous%20Region%20in%20Muslim%20Mindanao National Statistical Coordination Board] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081118213313/http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/province.asp?provCode=157000000&provName=TAWI-TAWI&regCode=15&regName=ARMM%20-%20Autonomous%20Region%20in%20Muslim%20Mindanao |date=November 18, 2008 }} recognizes both [[Bongao]] and [[Panglima Sugala]] as capitals of the province. However, the provincial capitol is located in [[Bongao]], the ''de facto'' seat of government.</ref> | {{percent and number|440276|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1087.40|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref>Autonomous Region in Muslim Mindanao, Department of Agriculture: [http://armm.da.gov.ph/dafbeta/index.php?option=com_content&view=article&id=66&Itemid=60 Tawi-Tawi] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120906050217/http://armm.da.gov.ph/dafbeta/index.php?option=com_content&view=article&id=66&Itemid=60 |date=September 6, 2012 }} (There seems to be major discrepancies among authoritative sources: 362,655 ha (NSCB 2007), 120,876 ha (NAMRIA), 1,197 km² (Department of Tourism), 999 km² (Mapcentral))</ref> | style="text-align:right;" | 405/km<sup>2</sup> (1,049/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1973|9|11|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | 203 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ZMB | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Zambales]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Olongapo]].}} | style="text-align:left;" | [[Iba, Zambales|Iba]] | {{percent and number|909932|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3830.83|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 238/km<sup>2</sup> (615/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1578|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 13 | 1 | [[List of barangays in Zambales|247]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ZAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Zamboanga del Norte]] | style="text-align:left;" | [[Dipolog]] | {{percent and number|1047455|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|7301.00|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 143/km<sup>2</sup> (372/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1952|6|6|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="10" | [[Zamboanga Peninsula|IX]] | style="border-left-width:medium;" | 25 | 2 | 691 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ZAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" | {{nowrap|[[Zamboanga del Sur]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Zamboanga City|Zamboanga]].}}}} | style="text-align:left;" | [[Pagadian]] | {{percent and number|2027902|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5914.16|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 343/km<sup>2</sup> (888/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1914|9|1|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="10" | [[Zamboanga Peninsula|IX]] | style="border-left-width:medium;" | 26 | 2 | 779 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ZSI | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Zamboanga Sibugay]] | style="text-align:left;" | [[Ipil, Zamboanga Sibugay|Ipil]] | {{percent and number|669840|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3607.75|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 186/km<sup>2</sup> (481/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|2001|2|22|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="10" | [[Zamboanga Peninsula|IX]] | style="border-left-width:medium;" | 16 | 1 | 389 |- style="background-color:#D0D0D0;" ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-00 | style="text-align:left;font-weight:bold;" | [[Metro Manila]] | style="text-align:left;" | [[Manila]]&nbsp;<sup>{{abbr|†|regional center}}</sup> | {{percent and number|13484462|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|638.55|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 21,117/km<sup>2</sup> (54,694/mi2) | — | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.2" | [[Metro Manila|NCR]]<ref>{{efn-ua|group=table|[[Metro Manila]] is included for comparison although it is ''not'' a province but an [[Regions of the Philippines|administrative region]].}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | 1 | 16 | [[List of barangays of Metro Manila|1,706]] |} == Tarixi == === Vaqt jadvali === 1898-yilda Qoʻshma Shtatlar Filippinni Ispaniyadan sotib olgach, orollar toʻrtta ''gobiernosga'' (hukumatga) boʻlingan, ular keyinchalik provinsiya va tumanlarga boʻlingan. Amerika maʼmuriyati dastlab Ispaniya boʻlinmalarini meros qilib oladi va ularni harbiy hukumatga topshiradi. Qoʻzgʻolonlarning tinchlanishi natijasida fuqarolik hukumati asta-sekin tashkil etila boshladi. * 2001-yil 22-fevral — Plebissit 2000-yil 7-noyabrda tasdiqlangan 8973-sonli Respublika qonuni asosida Zamboanga Sibugayni Zamboanga del Surdan ajratishni maʼqulladi. * 2006-yil 28-oktabr — Plebissit 2006-yil 28-avgustda qabul qilingan 201-sonli Mindanao musulmonlari avtonomiyasi toʻgʻrisidagi qonunga binoan Sharif Kabunsuanni Maguindanaodan ajratishni maʼqulladi. * 2006-yil 2-dekabr — Plebissit 2006-yil 2-oktabrda tasdiqlangan 9355-sonli Respublika qonuni asosida Dinagat orollarini Surigao del Nortedan ajratishni maʼqulladi. * 2008-yil 18-noyabr — Oliy sud tomonidan 201-sonli MMA qonuni bekor qilinadi, Sharif Kabunsuan Maguindanao tarkibiga qaytadi. * 2010-yil 11-fevral — 9355-sonli RA Oliy sud tomonidan konstitutsiyaga zid deb topildi, Dinagat orollari Surigao del Nortening bir qismi sifatida qaytadi. * 2011-yil 30-mart — Oliy sud Dinagat orollari boʻyicha qarorini bekor qildi va yana viloyatga aylandi. * 2013-yil 28-oktabr — Plebissit 2013-yil 21-yanvarda tasdiqlangan 10360-sonli Respublika qonuni asosida Davao Gʻarbiy Davao del Surdan ajratishni maʼqulladi. * 2019-yil 8-dekabr — 2019-yil 17-aprelda tasdiqlangan 11297-sonli Respublika qonuni orqali Kompostela vodiysining nomi Davao de Oroga o‘zgartirildi. <gallery widths="200" perrow="3"> Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1880).svg|1880-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1899).svg|1899-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1908).svg|1907-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1918).svg|1918-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1935).svg|1935-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1942-1945).svg|1942-1945-yillar Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1986).svg|1986-yil Fayl:Ph regions and provinces.svg|1992-yildan hozirgacha </gallery> == Rasmiy ravishda taklif etilgan/nomi oʻzgartirilgan provinsiyalar == === Qabul qilingan qonun bilan taklif etilgan provinsiyalar === [[Fayl:Proposed_Provinces_of_the_Philippines.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Proposed_Provinces_of_the_Philippines.svg/250px-Proposed_Provinces_of_the_Philippines.svg.png|thumb|330x330px| Taklif etilgan provinsiyalarni koʻrsatadigan Filippin xaritasi]] * '''Gʻarbiy va Sharqiy Leyte''' (1923) — Leyte 1923-yil 27-martdagi ''3117-sonli qonun'' bilan ikkita yangi provinsiyaga bo‘lingan.<ref>{{Cite journal|title=Philippines-Archipelago, Region VIII (Eastern Visayas)|url=http://philippines-archipelago.com/politics/map/region_viii/eastern_visayas.html|publisher=Specific information on the division of Leyte provided by David A. Short, webmaster of Philippines-Archipelago, which was updated accordingly after indirectly obtaining a copy of the text of Act No. 3117 from the Legislative Library, House of Representatives|access-date=May 17, 2008}}</ref> Ammo boʻlinish hech qachon sodir boʻlmadi, chunki general-gubernator tomonidan u haqida hech qanday bayonot berilmagan. ** '''Sharqiy Leyte''' provinsiyasi butun Biliran provinsiyasining hozirgi hududlarini, Abuyog, Alangalang, Babatngon, Barugo, Burauen, Kalubian, Kapukan, Karigara, Dagami, Dulag, Yaro, Xaver, Julita, La munitsipalitetlarini qamrab olgan. Paz, Leyte, MakArtur, Mahaplag, Mayorga, Palo, Pastrana, San-Isidro, San-Migel, Santa-Fe, Tabango, Tabontabon, Tanauan, Tolosa, Tunga va Takloban provinsiya markazi sifatida belgilangan. ** '''Gʻarbiy Leyte''' provinsiyasi butun Janubiy Leyte provinsiyasining hozirgi hududlarini, Albuera, Bato, Xilongos, Hindang, Inopacan, Isabel, Kananga, Matag-ob, Matalom, Merida, Palompon, Villaba va boshqa munitsipalitetlarni qamrab olgan. Baybay va Ormoc shaharlari esa Gʻarbiy Leyte provinsiyasining poytaxti boʻlgan. * '''Samal''' (1969) — Samal sobiq ''provinsiyasi 5999-sonli Respublika qonuni'' bilan tuzilgan va hozirgi Samal orol bogʻi shahri hududini qamrab olgan. Biroq, sobiq provinsiya hech qachon ochilgan emas. * '''Maranaw''' (1971) — ''6406-sonli Respublika qonuni''<ref>[http://www.chanrobles.com/republicacts/republicactno6406.html Republic Act No. 6406]. Chan-Robles Law Library.</ref> sharqiy Lanao del Surdan yangi provinsiya yaratishga (hozirgi provinsiyaning birinchi kongress okrugiga toʻgʻri keladi) 1971-yil 4-oktabrda tasdiqlangan. Provinsiya tarkibiga Bubong, Ditsaan-Ramain (shu jumladan, Buadiposo-Buntong), Kapai, Lumba-Bayabao (hozirgi Maguing), Marantao, Masiu, Mulondo, Saguiaran, Piona Po, Bayabao munitsipalitetlari kiradi . Tamparan, Taraka va Vao (hozirgi Bumbaran) kiradi, yangi provinsiyaning poytaxti Maravi shahri boʻlib xizmat qiladi. 1972-yil 21-sentabrda Filippinda harbiy holat eʼlon qilinishi sababli boʻlinish hech qachon sodir boʻlmaydi, bu 1973-yilga rejalashtirilgan umumiy saylovlarni toʻxtatdi va yangi [[Filippin Konstitutsiyasi|Konstitutsiyani]] qabul qilish va Toʻrtinchi Filippin Respublikasini barpo etish uchun yoʻl ochdi. === Boshqa taklif qilingan provinsiyalar === * '''Shimoli-gʻarbiy Samar''' (2019) — Edgar Meri Sarmiento tomonidan 2019-yil 22-yanvarda Vakillar palatasiga 8824-sonli qonun loyihasi kiritilgan boʻlib, unda 9 ta munitsipalitetdan iborat poytaxti Kalbayog bo‘lgan Shimoli-G‘arbiy Samar deb nomlangan yangi provinsiyani tashkil etish to‘g‘risida aytib oʻtilgan.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Charissa Luci-Atienza |date=January 22, 2019 |title=Creation of Northwestern Samar province pushed |publisher=[[Manila Bulletin]] |url=https://mb.com.ph/2019/01/22/creation-of-northwestern-samar-province-pushed/ |access-date=May 25, 2020}}</ref> * '''Zamboanga Hermosa''' (2017) — 2017-yil 21-fevralda Vakillar palatasida 12 ta munitsipalitet va 2 ta qonun chiqaruvchi okrugdan iborat Zamboanga del Nortedan yangi provinsiya tashkil etishni nazarda tutuvchi 5040-sonli qonun loyihasi taqdim etildi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Isagani S. Amatong|sana=February 14, 2017|sarlavha=House Bill No. 5040: An Act Creating the Province of Zamboanga Hermosa from the Province of Zamboanga Del Norte|url=http://www.congress.gov.ph/legisdocs/basic_17/HB05040.pdf|kirish sanasi=March 10, 2017|ish=www.congress.gov.ph|nashriyot=Republic of the Philippines – House of Representatives}}</ref><ref>{{Cite journal|date=February 21, 2017|title=Seventeenth Congress First Regular Session 2016 – 2017|url=http://www.congress.gov.ph/legisdocs/journals_17/J73-1RS-20170221.pdf|journal=Journal of the House of Representatives|publisher=Journal Service Plenary Affairs Bureau|volume=No. 73|access-date=March 10, 2017}}</ref> === Tavsiya etilgan nomni oʻzgartirish === * Janubiy Leyte — '''Leyte del Sur''' (2017) — Palataning 6408-sonli qonun loyihasi viloyat nomini Leyte del Surga oʻzgartirishni taklif qilinadi. Qonun loyihasi 2017-yil 20-sentabrdan boshlab, 17-Kongress yakunigacha Mahalliy boshqaruv qoʻmitasida koʻrib chiqish qoldirilganligi sababli muvaffaqiyatga erishmadi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=House Bill No. 6408|url=http://www.congress.gov.ph/legisdocs/basic_17/HB06408.pdf|kirish sanasi=May 7, 2018|nashriyot=[[Congress of the Philippines]]}}</ref> == Qoʻshimcha maʼlumotlar == [[:wikivoyage:List_of_Philippine_provinces_by_population|Aholisi boʻyicha Filippin provinsiyalari roʻyxati]] Vikigidda [[:wikivoyage:List of Philippine provincial name etymologies|Filippin provinsiyalarining etimologiyalari roʻyxati]] Vikigidda [[:wikivoyage:List of Philippine provinces by Human Development Index|Inson taraqqiyoti indeksi boʻyicha Filippin provinsiyalari roʻyxati]] Vikigidda [[:wikivoyage:List of demonyms for Philippine provinces|Filippin provinsiyalari uchun iblislar roʻyxati]] Vikigidda [[:wikivoyage:ISO 3166-2:PH|ISO 3166-2: PH]] Vikigidda [[:wikivoyage:Sub-provinces of the Philippines| Filippin subprovinsiyalari, Filippindagi tugatilgan maʼmuriy boʻlinmalar guruhi]] Vikigidda == Havolalar == * [http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/default.asp Filippin standart geografik kodi Interaktiv], Milliy statistik muvofiqlashtirish kengashi * [https://psa.gov.ph/content/2010-census-population-and-housing-reveals-philippine-population-9234-million 2010 yilgi aholi va uy-joylarni roʻyxatga olish Filippin aholisini 92,34 millionni tashkil etadi], Filippin Statistika boshqarmasi, Filippin Respublikasi * [http://www.statoids.com/uph.html Filippin viloyatlari], Gwillim qonuni, Statoids.com * [https://web.archive.org/web/20110805063848/http://www.crwflags.com/fotw/flags/ph_prov.html Dunyo bayroqlari — Filippin viloyat bayroqlari] == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Filippin provinsiyalari]] [[Turkum:Filippin provinsiyalari ro'yxati]] [[Turkum:Filippin hukumat boshqaruvi]] [[Turkum:Filippin sobiq provinsiyalari]] 1fm3so1ra38170n6mznyynspeotormj 2817283 2817274 2022-08-29T11:11:55Z Inosham 76987 wikitext text/x-wiki {{Short description|Filippinning administrativlik bo'linishi}} {{Davlat info | davlat_nomi = Filippin provinsiyalari | davlat_nomi_toʻliq = [[Filippin]] provinsiyalari | davlat_mahalliy_nomi = 81 | tasvir_bayroq = | tasvir_gerb = | tasvir_xarita = Provinces of the Philippines.svg | ramz_tipi = | ramz_tipi_maqola = | davlat_shiori = | davlat_madhiyasi = | poytaxt = | latd=00 |latm=00 |latNS=N |longd=00 |longm=00 |longEW=E | | eng_katta_shahar = | rasmiy_tillar = | eng_katta_aholi_punkt_tipi = | hukumat_turi = [[#Government|Viloyat Kengashi]] | yetakchi_mansablari = [[Regions of the Philippines|Administrativ]] va [[Autonomous regions of the Philippines|avtanom tumanlari]] | yetakchi_nomlari = | yetakchi_mansabi_1 = | yetakchi_mansabi_2 = | yetakchi_mansabi_3 = | yetakchi_mansabi_4 = | yetakchi_mansabi_5 = | yetakchi_nomi_1 = | yetakchi_nomi_2 = | yetakchi_nomi_3 = | yetakchi_nomi_4 = | yetakchi_nomi_5 = | mustaqillik_tip = | mustaqillik_nota = | mustaqillik_voqealar = | mustaqillik_voqea_1 = | mustaqillik_voqea_2 = | mustaqillik_voqea_3 = | mustaqillik_voqea_4 = | mustaqillik_voqea_5 = | mustaqillik_yillari = | mustaqillik_yili_1 = | mustaqillik_yili_2 = | mustaqillik_yili_3 = | mustaqillik_yili_4 = | mustaqillik_yili_5 = | yevropa_ittifoqi_yili = | maydon = | maydon_oʻrin = {{convert|219.01|-|17,030.75|sqkm|sqmi|abbr=on}} | maydon_suv = | aholi = | aholi_roʻyxat_yil = | aholi_oʻrin = | aholi_zichlik = 17,246-4,632,359 | aholi_zichlik_oʻrin = | YIM_XQT = | YIM_XQT_yil = 2020 | YIM_XQT_oʻrin = | YIM_XQT_jon_boshiga = | YIM_XQT_jon_boshiga_oʻrin = | YIM_nominal = | YIM_nominal_yil = | YIM_nominal_oʻrin = | YIM_nominal_jon_boshiga = | YIM_nominal_jon_boshiga_oʻrin = | pul_birligi = | pul_birligi_kod = | pul_birligi_havol = | vaqt_mintaqasi = | vaqt_utc = | vaqt_mintaqasi_dst = | vaqt_utc_dst = | dst_nota = | internet_domeni = | internet_domeni = | telefon prefiksi = | qisqartma = | havolalar = }} [[Filippin|Filippinda]] '''provinsiyalar''' ([[Filippin|Filippincha]]: ''lalawigan'') siyosiy va maʼmuriy boʻlinmalardan biridir. Hozirgi vaqtda Filippinda 81 ta provinsiya mavjud boʻlib, ular qoʻshimcha [[Filippindagi shaharlar|shaharlar]] va qishloqlarga boʻlingan. Mahalliy hokimiyat boʻlinmalari, shuningdek, [[Filippindagi shaharlar|shaharlar]] ham har qanday viloyat hukumatidan mustaqildir. Har bir provinsiya Sangguniang Panlalawigan deb nomlangan [[Qonun chiqaruvchi hokimiyat|qonun chiqaruvchi organ]] va [[gubernator]] tomonidan boshqariladi. Provinsiyalar geografik, madaniy va etnologik xususiyatlariga koʻra oʻn yetti mintaqaga boʻlingan. Ushbu mintaqalarning oʻn uchtasi shimoldan janubga raqamlar bilan, Milliy poytaxt mintaqasi, Kordilyera maʼmuriy hududi, janubi-gʻarbiy Tagalog viloyati va Muslim Mindanaodagi Bangsamoro avtonom viloyati faqat qisqartmalar bilan belgilangan. == Boshqaruv hokimiyati == Provinsiya boshqaruvi respublika tarkibidagi boshqa provinsiyalardan avtonomdir. Har bir provinsiya hokimiyatning ikkita asosiy saylangan tarmoqlari: ijro etuvchi va qonun chiqaruvchi hokimiyat tomonidan boshqariladi. Sud ishlari viloyat boshqaruvidan ajratilgan boʻlib, Filippin Oliy sudi tomonidan boshqariladi. Har bir provinsiyada Mintaqaviy sudning kamida bitta boʻlimi mavjud. === Ijro etuvchi hokimiyati === Viloyat gubernatori har bir provinsiyaning bosh ijrochi va rahbari hisoblanadi va uch yil muddatga saylanadi. Uch yil ketma-ket u maʼmuriyat, muhandislik, axborot, yuridik va gʻaznachilik idorasini oʻz ichiga olgan har bir provinsiya boʻlimining direktorlarini tayinlaydi. === Qonun chiqaruvchi hokimiyati === Provinsiyaning qonun chiqaruvchi organi boʻlgan ''Sangguniang Panlalawigan'' ('''oʻzbekcha''': ''"Viloyat kengashi"'') uchun vitse-gubernator prezident vazifasini bajaradi. Har bir viloyat kengashi provinsiya tumanlaridan muntazam saylanadigan ''lavozimli'' aʼzolardan iborat. Har bir provinsiyaga ajratilgan muntazam saylanadigan VK aʼzolarining soni uning daromad toifasiga qarab belgilanadi. Birinchi va ikkinchi darajali provinsiyalar oʻnta doimiy VK aʼzolari bilan taʼminlanadi; uchinchi va toʻrtinchi darajali provinsiyalarda sakkizta, beshinchi va oltinchi darajali provinsiyalarda oltita boʻladi. Har bir VKda Barangay Kapitanlari Assotsiatsiyasi (BKA), Filippin Maslahatchilar Ligasi (FML) va ''Sangguniang Kabataan'' (oʻzbekcha: „Yoshlar Kengashi“) ning tegishli mahalliy prezidentlariga berilgan lavozimli aʼzolari uchun oʻrindiqlar ajratilgan. Gubernator oʻrinbosari va VKning doimiy aʼzolari provinsiyadagi ovoz beruvchilar tomonidan saylanadi. ''Lavozimli'' aʼzolar tegishli tashkilotlarning aʼzolari tomonidan saylanadi. === Boshqaruvning boshqa darajalari bilan aloqasi === ==== Shaharlar va munitsipalitetlar ==== === Tasniflash === [[Fayl:Philippine_provinces_by_income_classification.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Philippine_provinces_by_income_classification.svg/170px-Philippine_provinces_by_income_classification.svg.png|thumb|247x247px| Daromadlar tasnifi asosida provinsiyalar.]] Provinsiyalar oʻtgan 4 kalendar yiliga asoslanib, oʻrtacha yillik daromad boʻyicha tasniflanadi. 2008-yil 29-iyuldan boshlab, shaharlar uchun daromad tasniflari:<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Archived copy|url=http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/articles/DepOrderReclass.pdf|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160304083823/http://nscb.gov.ph/activestats/psgc/articles/DepOrderReclass.pdf|arxivsana=March 4, 2016|kirish sanasi=September 29, 2014}}</ref> [yangilanishi kerak] {| class="wikitable plainrowheaders" ! scope="col" |Sinf ! scope="col" | Oʻrtacha yillik daromad |- ! scope="row" | Birinchi | ₱ 450 million va undan ortiq |- ! scope="row" | Ikkinchi | ₱ 360 million va undan koʻp, lekin ₱ 450 milliondan kam |- ! scope="row" | Uchinchi | ₱ 270 million va undan ortiq, lekin ₱ 360 milliondan kam |- ! scope="row" | Toʻrtinchi | ₱ 180 million va undan koʻp, lekin ₱ 270 milliondan kam |- ! scope="row" | Beshinchi | ₱ 90 million va undan ortiq, lekin ₱ 180 milliondan kam |- ! scope="row" | Oltinchi | ₱ 90 milliondan past |} Provinsiyaning daromad toifasi uning Viloyat Kengashi aʼzoligi hajmini, shuningdek, maʼlum narsalarga qancha sarflashi yoki maʼlum vositalar orqali sotib olishi mumkinligini belgilaydi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=R.A. 7160|url=https://lawphil.net/statutes/repacts/ra1991/ra_7160_1991.html|ish=lawphil.net|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160503071511/http://www.lawphil.net/statutes/repacts/ra1991/ra_7160_1991.html|arxivsana=May 3, 2016}}</ref> == Roʻyxati == === Sobiq provinsiyalari === * Manila (1901-yilgacha) — Rizal tarkibiga kiritilgan; Manila atrofidagi qismlar keyinchalik hozirgi Manila metrosini tashkil qilish uchun birlashtirilgan. * Lepanto-Bontok (1902-1908) — Togʻli provinsiya tarkibiga kiritilgan. * Moro viloyati (1903-1913) — Yetti viloyatdan tashkil topgan boʻlib, Mindanao va Sulu departamentiga aylantirilgan. Hozirda Mindanaodagi bir nechta mintaqalarning bir qismini egallaydi. * Ambos Camarines (1901-1908) — Camarines Norte va Camarines Surga boʻlingan, garchi ''2809-sonli qonunning'' matni Camarines Norte ''Ambos Camarinesdan'' yaratilganligini bildirsa-da, qolgan qismi Camarines Sur deb oʻzgartirilgan. Camarines Sur provinsiyasi oʻz poytaxti Nueva Caceresni saqlab qolgan. * Misamis (1901-1939) — Gʻarbiy Misamis va Sharqiy Misamisga boʻlingan. Misamis Oriental Kagayan provinsiyasining poytaxtini saqlab qolgan. * Mindoro (1902-1950) — Gʻarbiy Mindoro va Sharqiy Mindoroga boʻlinadi. Sharqiy Mindoro Kalapan provinsiyasi markazini saqlab qolgan. * Zamboanga (1914-1952) — Zamboanga del Norte va Zamboanga del Surga boʻlingan. Uning poytaxti Pagadiyada boʻlib, Zamboanga Sibugay, keyinchalik Zamboanga del Surdan yaratiladi. * Lanao (1914-1959) — Lanao del Norte va Lanao del Surga boʻlingan. Lanao del Sur provinsiya markazi Dansalan (hozirgi Maravi)ni saqlab qolgan. * Surigao (1901-1967) — Surigao del Norte va Surigao del Surga boʻlingan. Surigao del Norte Surigao shahrining provinsiya markazini va provinsiya muhrini saqlab qolgan. Dinagat orollari provinsiyasi keyinchalik Surigao del Nortedan tashkil topgan. * Davao (1914-1967; 1972-1998) — Davao del Norte, Davao del Sur va Sharqiy Davaoga boʻlingan. Davao del Norte 1972-yildan 1998-yilgacha Davao nomi bilan tanilgan, keyinchalik Davao provinsiyasidan Compostela vodiysi (hozirgi Davao de Oro) tashkil etilgan. Gʻarbiy Davao keyinchalik Davao del Surdan yaratilgan. * Agusan (1907-1967) — Agusan del Norte va Agusan del Surga boʻlingan. Agusan del Norte sobiq provinsiya poytaxti Butuanni saqlab qolgan. Provinsiya poytaxti rasman 2000-yilda Cabadbaranga koʻchirilgan, ammo provinsiya hukumati xizmat va vazifalari hali toʻliq yangi poytaxtga oʻtkazilmagan. * Negros del Norte (1985-1986) — ''Batas Pambansa Blg. 885'', <ref>{{Veb manbasi|muallif=Firm|ism=Ronald Echalas Diaz, Chan Robles & Associates Law|sarlavha=PHILIPPINE LAWS, STATUTES AND CODES – CHAN ROBLES VIRTUAL LAW LIBRARY|url=http://www.chanrobles.com/bataspambansa/bataspambansablg885.html|ish=www.chanrobles.com}}</ref> Negros Occidentalning shimoliy qismidan yangi provinsiya yaratgan, 1986-yil 3-yanvarda boʻlib oʻtgan qonunni ratifikatsiya qilish bilan 1985-yil 23-dekabrda kuchga kirdiradi. Provinsiya tarkibiga hozirgi Kadis (poytaxt boʻlib xizmat qilishi kerak), Eskalante, Sagay, San-Karlos, Silay va Viktoriya shaharlari, shuningdek, Kalatrava, Enrike B. Magalona, Manapla, Salvador Benedikto va Toboso munitsipalitetlari kiradi. Saylovchilar ''Batas Pambansa Blgni ratifikatsiya qilganiga qaramay. 885'' -sonli 1986-yil 11-iyulda Oliy sud qonunni va provinsiyani oʻz kuchini yoʻqotgan deb eʼlon qildi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=G.R. No. 73155|url=https://lawphil.net/judjuris/juri1986/jul1986/gr_73155_1986.html|ish=lawphil.net}}</ref> * Kalinga-Apayao (1966-1995) — Apayao va Kalingaga boʻlingan. Kalinga provinsiya markazi Tabukni saqlab qolgan. * Sharif Kabunsuan (2006-2008) — ''9054-sonli Respublika qonuni'' musulmon Mindanaodagi avtonom rayonga vakolatlarini kengaytirdi, ayniqsa, viloyatlar tashkil etish imkoniyatini berdi (VI-modda, 19-boʻlim). Shunga asoslanib, ARMM mintaqaviy qonunchilik assambleyasi 2006-yil 28-avgustda ''201-sonli Mindanao musulmonlari avtonomiyasi to‘g‘risidagi qonunni'' qabul qildi. Qonun Maguindanaoning birinchi kongress okrugidagi(Kotabato shahridan tashqari) barcha munitsipalitetlarni oʻz ichiga olgan, poytaxti Datu Odin Sinsuatda joylashgan yangi viloyatni yaratadi. Provinsiya 2006-yil 28-oktabrda koʻpchilik ovoz bilan tasdiqlangan.<ref>[http://sc.judiciary.gov.ph/jurisprudence/2008/july2008/177597.htm G.R. No. 177597 — Sema v. COMELEC and Dilangalen], Supreme Court of the Philippines.</ref>  {{anchor|List of provinces}} {| class="wikitable sortable plainrowheaders toptextcells" style="table-layout:fixed;text-align:center;font-size:90%;line-height:1.50em;width=100%;" |- ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | [[ISO 3166-2:PH|ISO]]<ref>{{Cite web |date=June 30, 2010 |title=ISO 3166-2 Newsletter: Changes in the list of subdivision names and code elements |url=http://www.iso.org/iso/iso_3166-2_newsletter_ii-2_2010-06-30.pdf |access-date=January 19, 2015 |website=ISO ([[International Organization for Standardization]]) |pages=56–58}}</ref> ! scope="col" style="border-bottom:none;width:13em;" class="unsortable" | Provinsiya ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Poytaxti ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" colspan="2" | {{abbr|Aholisi|Population. Figures include cities independent from provinces.}}<ref>{{Cite web |date=May 19, 2016 |title=2020 Census of Population and Housing (2020 CPH) Population Counts Declared Official by the President |url=https://psa.gov.ph/content/2020-census-population-and-housing-2020-cph-population-counts-declared-official-president |access-date=July 18, 2022 |website=2020 Census of Population |publisher=Philippine Statistics Authority}}</ref> ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | {{abbr|Maydoni|Land area. Figures include cities independent from provinces.}}<ref name="nscb">{{Cite web |title=List of Provinces |url=http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/listprov.asp |archive-url=https://web.archive.org/web/20160419000512/http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/listprov.asp |archive-date=April 19, 2016 |access-date=May 14, 2014 |website=PSGC Interactive |publisher=National Statistical Coordination Board |location=Makati, Philippines}}</ref> ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Aholi zichligi ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Topilgan sanasi ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Orol guruhlari ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Tuman qismi ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" colspan=3 | Umumiy Mahalliy Hokimiyati |-style="border-bottom:double gray;" ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-style:hidden hidden solid solid;" class="unsortable" | {{abbr|%|National population share as of 2020}} ! scope="col" style="border-style:hidden solid solid hidden;" | {{small|(2020)}} ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-style:hidden hidden solid solid;" data-sort-type="number" | Munisipalitlar soni ! scope="col" style="border-style:hidden hidden solid hidden;" data-sort-type="number" | Shahar ! scope="col" style="border-style:hidden solid solid hidden;" data-sort-type="number" | Mustaqil provinsiyalar soni |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ABR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Abra (province)|Abra]] | style="text-align:left;" | [[Bangued, Abra|Bangued]] | {{percent and number|250985|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4165.25|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 60/km<sup>2</sup> (156/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1846-yil{{dts|1846|abbr=on|format=yil}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 27 | — | [[List of barangays in Abra|303]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-AGN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Agusan del Norte]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent city of [[Butuan]].}} | style="text-align:left;" | [[Cabadbaran]]{{efn-lr|group=note|Cabadbaran has been made the official capital of the province, as per Republic Act No. 8811. However, the seat of the provincial government is still in the process of being transferred from [[Butuan]], where the provincial government still holds office.}}<ref name="RA8811">{{cite act| type = Republic Act| number = 8811| date = August 16, 2000| url = http://www.congress.gov.ph/download/ra_11/RA08811.pdf| url-status = dead| archive-url = https://web.archive.org/web/20160303213103/http://www.congress.gov.ph/download/ra_11/RA08811.pdf| archive-date = March 3, 2016}}</ref> | {{percent and number|760413|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3546.86|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 214/km<sup>2</sup> (555/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1907-yil 20-sentyabr | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 10 | 2 | 253 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-AGS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Agusan del Sur]] | style="text-align:left;" | [[Prosperidad, Agusan del Sur|Prosperidad]] | {{percent and number|739367|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|9989.52|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 74/km<sup>2</sup> (192/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1970-yil 1-yanvar | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 13 | 1 | 314 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-AKL | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Aklan]] | style="text-align:left;" | [[Kalibo, Aklan|Kalibo]] | {{percent and number|615475|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1821.42|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 338/km<sup>2</sup> (875/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1956-yil 8-noyabr<ref>{{Cite web |title=Proclamation No. 290, s. 1956 |url=https://www.officialgazette.gov.ph/1956/04/28/proclamation-no-290-s-1956/ |access-date=February 22, 2016 |website=GOVPH}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | — | 327 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ALB | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Albay]] | style="text-align:left;" | [[Legazpi, Albay|Legazpi]] | {{percent and number|1374768|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2575.77|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 534/km<sup>2</sup> (1,382/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1574-yil 3-aprel<br /><ref>{{Cite web |title=Albay celebrates 439th Foundation Day |url=http://balita.ph/2013/04/04/albay-celebrates-439th-foundation-day/ |access-date=October 14, 2015 |publisher=balita-dot-ph}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 15 | 3 | 720 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ANT | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Antique (province)|Antique]] | style="text-align:left;" | [[San Jose de Buenavista, Antique|San Jose de Buenavista]] | {{percent and number|612974|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2729.17|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 225/km<sup>2</sup> (582/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1917-yil 10-mart | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 18 | — | 590 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-APA | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Apayao]] | style="text-align:left;" | [[Kabugao, Apayao|Kabugao]]<ref>{{efn-lr|group=note|The province maintains another government center in [[Luna, Apayao|Luna]], where many national and provincial agencies now hold office.}}</ref><ref>{{Cite web |title=Apayao gov't center established in Luna |url=http://www.pia.gov.ph/default.asp?m=12&sec=reader&rp=9&fi=p080822.htm&no=80&date=08/22/2008 |publisher=Philippine Information Agency}}{{dead link|date=April 2016}}</ref> | {{percent and number|124366|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4413.35|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 28/km<sup>2</sup> (73/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1995-yil 14-fevral | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 7 | — | [[List of barangays in Apayao|133]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-AUR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Aurora (province)|Aurora]] | style="text-align:left;" | [[Baler, Aurora|Baler]] | {{percent and number|235750|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3147.32|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 75/km<sup>2</sup> (194/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1979-yil 13-avgust | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 8 | — | [[List of barangays in Aurora|151]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Basilan]]{{efn-lr|group=note|Figures include the city of [[Isabela, Basilan|Isabela]].}} | style="text-align:left;" | [[Lamitan]]<ref>{{Cite web |title=Archived copy |url=http://www.philstar.com:8080/nation/2016/07/09/1601139/basilan-starts-construction-new-provincial-govt-center |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170811110041/http://www.philstar.com:8080/nation/2016/07/09/1601139/basilan-starts-construction-new-provincial-govt-center |archive-date=August 11, 2017 |access-date=May 14, 2017}}</ref> | {{percent and number|556586|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1327.23|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref>Bangsamoro Development Plan: [http://bangsamorodevelopment.org/wp-content/uploads/2015/05/CHAPTER-10_BDP-Integrative-Report.pdf Environment and Natural Resources] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304141740/http://bangsamorodevelopment.org/wp-content/uploads/2015/05/CHAPTER-10_BDP-Integrative-Report.pdf |date=March 4, 2016 }}</ref> | style="text-align:right;" | 419/km<sup>2</sup> (1,086/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1973-yil 27-dekabr | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | 2 | 255 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Bataan]] | style="text-align:left;" | [[Balanga, Bataan|Balanga]] | {{percent and number|853373|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1372.98|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 622/km<sup>2</sup> (1,610/mi2) | style="text-align:right;" | 1754-yil | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | 1 | 237 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BTN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Batanes]] | style="text-align:left;" | [[Basco, Batanes|Basco]] | {{percent and number|18831|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|219.01|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 86/km<sup>2</sup> (223/mi2) | style="text-align:right;" | 1783-yil 26-iyun<br/><ref>{{Cite web |title=The Batanes Islands |url=http://ncca.gov.ph/subcommissions/subcommission-on-cultural-communities-and-traditional-arts-sccta/northern-cultural-communities/the-batanes-islands/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304000337/http://ncca.gov.ph/subcommissions/subcommission-on-cultural-communities-and-traditional-arts-sccta/northern-cultural-communities/the-batanes-islands/ |archive-date=March 4, 2016 |access-date=October 14, 2015 |publisher=National Commission on Culture and the Arts}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 6 | — | [[List of barangays in Batanes|29]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BTG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Batangas]] | style="text-align:left;" | [[Batangas City]] | {{percent and number|2908494|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3119.72|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 932/km<sup>2</sup> (2,415/mi2) | style="text-align:right;" | 1581-yil 8-dekabr | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 30 | 4 | 1,078 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BEN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Benguet]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent city of [[Baguio]].}} | style="text-align:left;" | [[La Trinidad, Benguet|La Trinidad]] | {{percent and number|827041|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2826.59|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 293/km<sup>2</sup> (758/mi2) | style="text-align:right;" | 1966-yil 16-iyun | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 13 | 1 | [[List of barangays in Benguet|269]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BIL | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Biliran]] | style="text-align:left;" | [[Naval, Biliran|Naval]] | {{percent and number|179312|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|536.01|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 335/km<sup>2</sup> (866/mi2) | style="text-align:right;" | 1992-yil 11-may | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 8 | — | 132 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BOH | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Bohol]] | style="text-align:left;" | [[Tagbilaran]] | {{percent and number|1394329|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4820.95|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 289/km<sup>2</sup> (749/mi2) | style="text-align:right;" | 1854-yil 22-iyul<br /><ref>{{Cite web |title=No work on Monday, July 23, in observance of Bohol Day |url=http://www.theboholstandard.com/fpage.php?issue=272&s1=4651&s2=4653 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151222111109/http://www.theboholstandard.com/fpage.php?issue=272&s1=4651&s2=4653 |archive-date=December 22, 2015 |access-date=December 18, 2015 |publisher=The Bohol Standard}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="08" | [[Central Visayas|VII]] | style="border-left-width:medium;" | 47 | 1 | 1,109 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BUK | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Bukidnon]] | style="text-align:left;" | [[Malaybalay]] | {{percent and number|1541308|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|10498.59|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 147/km<sup>2</sup> (380/mi2) | style="text-align:right;" | 1917-yil 10-mart | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 20 | 2 | 464 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BUL | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Bulacan]] | style="text-align:left;" | [[Malolos]] | {{percent and number|3708890|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2796.10|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 1,326/km<sup>2</sup> (3,435/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1578|8|15|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 21 | 3 | 569 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Cagayan]] | style="text-align:left;" | [[Tuguegarao]] | {{percent and number|1268603|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|9295.75|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 136/km<sup>2</sup> (353/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1583|06|29|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |title=Festivals |url=http://www.cagayan.gov.ph/index.php/tourism/festivals |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160131083736/http://www.cagayan.gov.ph/index.php/tourism/festivals |archive-date=January 31, 2016 |access-date=December 18, 2015 |publisher=Official Website of the Provincial Government of Cagayan}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 28 | 1 | [[List of barangays in Cagayan|820]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Camarines Norte]] | style="text-align:left;" | [[Daet, Camarines Norte|Daet]] | {{percent and number|629699|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2320.07|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 271/km<sup>2</sup> (703/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1920|4|15|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite news |title=Camarines Norte holds Bantayog fest |language=fil |newspaper=Philippine Daily Inquirer |url=http://lifestyle.inquirer.net/98993/camarines-norte-holds-bantayog-fest |access-date=December 31, 2015}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 12 | — | 282 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Camarines Sur]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent city of [[Naga, Camarines Sur|Naga]].}} | style="text-align:left;" | [[Pili, Camarines Sur|Pili]] | {{percent and number|2068244|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5497.03|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 376/km<sup>2</sup> (974/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1579|5|27|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |last=Abad |first=Danilo |title=Kaogma 2015 isasagawa sa Camarines Sur |url=http://news.pia.gov.ph/article/view/851431675631/kaogma-2015-isasagawa-sa-camarines-sur |access-date=December 31, 2015 |website=Philippine Information Agency}}{{Dead link|date=August 2018 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 35 | 2 | 1,063 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAM | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Camiguin]] | style="text-align:left;" | [[Mambajao, Camiguin|Mambajao]] | {{percent and number|92808|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|237.95|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 390/km<sup>2</sup> (1,010/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1966|6|18|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 5 | — | 58 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAP | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Capiz]] | style="text-align:left;" | [[Roxas, Capiz|Roxas]] | {{percent and number|804952|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2594.64|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 310/km<sup>2</sup> (804/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1917|3|10|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 16 | 1 | 473 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAT | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Catanduanes]] | style="text-align:left;" | [[Virac, Catanduanes|Virac]] | {{percent and number|271879|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1492.16|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 182/km<sup>2</sup> (472/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1945|9|26|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | 315 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAV | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Cavite]] | style="text-align:left;" | [[Imus]]<ref>The provincial government of Cavite makes it clear that [[Imus]] is the provincial capital, while the seat of the provincial government is [[Trece Martires]]. [http://cavite.gov.ph/index.php?option=com_content&view=article&id=269&Itemid=175 Official Website of the Province of Cavite — Quick Facts] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111007101545/http://cavite.gov.ph/index.php?option=com_content&view=article&id=269&Itemid=175 |date=October 7, 2011 }} [http://www.mb.com.ph/articles/206024/imus-capital-cavite-maliksi Imus is capital of Cavite — Maliksi]</ref> | {{percent and number|4344829|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1574.17|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 2,760/km<sup>2</sup> (7,149/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1614|3|10|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>Census of the Philippine Islands (1920). [https://archive.org/details/bub_gb_BZ8wAQAAIAAJ/page/n153 „Census of the Philippine Islands Vol. I, 1918“], pg. 132. Bureau of Printing, Manila.</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 16 | 7 | 829 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CEB | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Cebu]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent cities of [[Cebu City|Cebu]], [[Lapu-Lapu, Philippines|Lapu-Lapu]] and [[Mandaue]].}} | style="text-align:left;" | [[Cebu City]]<ref>Because the provincial government holds office within an [[Cities of the Philippines#Independent cities|independent city]], in effect the province maintains the seat of its government outside its jurisdiction.</ref> | {{percent and number|5151274|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5342.00|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 964/km<sup>2</sup> (2,498/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1565|4|27|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="08" | [[Central Visayas|VII]] | style="border-left-width:medium;" | 44 | 9 | 1,203 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NCO | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Cotabato]] | style="text-align:left;" | [[Kidapawan]] | {{percent and number|1275185|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|9008.90|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 142/km<sup>2</sup> (367/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1914|9|1|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite news |last=Unson |first=John |title=North Cotabato set for Kalivungan fest, 101st anniversary |work=[[The Philippine Star]] |url=http://www.philstar.com/nation/2015/08/31/1494386/north-cotabato-set-kalivungan-fest-101st-anniversary |access-date=October 14, 2015}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="13" | [[Soccsksargen|XII]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | 1 | 543 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | {{nowrap|PH-COM}} | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao de Oro]] | style="text-align:left;" | [[Nabunturan]] | {{percent and number|767547|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4479.77|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 171/km<sup>2</sup> (444/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1998|1|31|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | 237 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DAV | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao del Norte]] | style="text-align:left;" | [[Tagum]] | {{percent and number|1125057|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3426.97|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 328/km<sup>2</sup> (850/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1967|5|8|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 8 | 3 | 223 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao del Sur]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent city of [[Davao City|Davao]].}} | style="text-align:left;" | [[Digos]] | {{percent and number|2457430|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4607.59|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 533/km<sup>2</sup> (1,381/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1914|9|1|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 9 | 2 | 414 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DVO | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao Occidental]] | style="text-align:left;" | [[Malita]] | {{percent and number|317159|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2163.45|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 147/km<sup>2</sup> (380/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|2013|10|28|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 5 | — | 105 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DAO | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao Oriental]] | style="text-align:left;" | [[Mati, Davao Oriental|Mati]] | {{percent and number|576343|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5679.64|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 101/km<sup>2</sup> (263/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1967|5|8|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 10 | 1 | 183 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DIN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Dinagat Islands]] | style="text-align:left;" | [[San Jose, Dinagat Islands|San Jose]] | {{percent and number|128117|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1036.34|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 124/km<sup>2</sup> (320/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|2006|12|2|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 7 | — | 100 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-EAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Eastern Samar]] | style="text-align:left;" | [[Borongan]] | {{percent and number|477168|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4660.47|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 102/km<sup>2</sup> (265/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1965|6|19|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 22 | 1 | 597 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-GUI | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Guimaras]] | style="text-align:left;" | [[Jordan, Guimaras|Jordan]] | {{percent and number|187842|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|604.57|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 311/km<sup>2</sup> (805/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1992|5|22|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 5 | — | 98 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-IFU | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Ifugao]] | style="text-align:left;" | [[Lagawe, Ifugao|Lagawe]] | {{percent and number|207498|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2628.21|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 79/km<sup>2</sup> (204/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1966|6|18|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | [[List of barangays in Ifugao|176]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ILN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Ilocos Norte]] | style="text-align:left;" | [[Laoag]] | {{percent and number|609588|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3467.89|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 176/km<sup>2</sup> (455/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1818|2|2|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="01" | [[Ilocos Region|I]] | style="border-left-width:medium;" | 21 | 2 | [[List of barangays in Ilocos Norte|559]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ILS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Ilocos Sur]] | style="text-align:left;" | [[Vigan]] | {{percent and number|706009|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2596.00|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 272/km<sup>2</sup> (704/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1572|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="01" | [[Ilocos Region|I]] | style="border-left-width:medium;" | 32 | 2 | [[List of barangays in Ilocos Sur|768]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ILI | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Iloilo]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Iloilo City|Iloilo]].}} | style="text-align:left;" | [[Iloilo City]] | {{percent and number|2509525|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5079.17|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 494/km<sup>2</sup> (1,280/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1566|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 42 | 2 | 1,901 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ISA | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Isabela (province)|Isabela]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Santiago, Isabela|Santiago]].}} | style="text-align:left;" | [[Ilagan]] | {{percent and number|1697050|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|12414.93|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 137/km<sup>2</sup> (354/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1856|5|1|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 34 | 3 | [[List of barangays in Isabela|1,055]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-KAL | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Kalinga (province)|Kalinga]] | style="text-align:left;" | [[Tabuk, Philippines|Tabuk]] | {{percent and number|229570|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3231.25|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 71/km<sup>2</sup> (184/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1966|6|18|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 7 | 1 | [[List of barangays in Kalinga|153]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LUN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[La Union]] | style="text-align:left;" | [[San Fernando, La Union|San Fernando]] | {{percent and number|822352|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1497.70|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 549/km<sup>2</sup> (1,422/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1850|3|2|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="01" | [[Ilocos Region|I]] | style="border-left-width:medium;" | 19 | 1 | [[List of barangays in La Union|576]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LAG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Laguna (province)|Laguna]] | style="text-align:left;" | [[Santa Cruz, Laguna|Santa Cruz]] | {{percent and number|3382193|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1917.85|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 1,764/km<sup>2</sup> (4,568/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1571|7|28|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 24 | 6 | 674 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Lanao del Norte]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Iligan]].}} | style="text-align:left;" | [[Tubod, Lanao del Norte|Tubod]] | {{percent and number|1086017|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4159.94|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 261/km<sup>2</sup> (676/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1959|7|4|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 22 | 1 | 506 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Lanao del Sur]] | style="text-align:left;" | [[Marawi]] | {{percent and number|1195518|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3872.89|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref>Autonomous Region in Muslim Mindanao, Department of Agriculture: [http://armm.da.gov.ph/dafbeta/index.php?option=com_content&view=article&id=64&Itemid=59 Lanao del Sur] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150119204151/http://armm.da.gov.ph/dafbeta/index.php?option=com_content&view=article&id=64&Itemid=59 |date=January 19, 2015 }} (The value given at NSCB is unreasonable and must be assumed as erroneous, see [[Talk:Lanao del Sur#Area]].)</ref> | style="text-align:right;" | 309/km<sup>2</sup> (800/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1914|9|1|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 39 | 1 | 1,159 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LEY | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Leyte (province)|Leyte]]{{efn-lr|Figures include the independent cities of [[Ormoc]] and [[Tacloban]].}} | style="text-align:left;" | [[Tacloban]] | {{percent and number|2028728|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|6515.05|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 311/km<sup>2</sup> (806/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1735|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 40 | 3 | 1,641 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MAG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Maguindanao]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Cotabato City|Cotabato]].}} | style="text-align:left;" | [[Buluan, Maguindanao|Buluan]] | {{percent and number|1667258|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|6146.53|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref>Provincial Government of Maguindanao: [http://www.maguindanao.gov.ph/index.php?option=com_k2&view=item&layout=item&id=41&Itemid=93 Brief Profile] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140528054043/http://maguindanao.gov.ph/index.php?option=com_k2&view=item&layout=item&id=41&Itemid=93 |date=May 28, 2014 }} (There seems to be major discrepancies among authoritative sources: 972,904 ha (NSCB); 6,565 km² (Historical Dictionary of the Philippines); 5,176.1 km² (NAMRIA))</ref> | style="text-align:right;" | 271/km<sup>2</sup> (703/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1973|11|22|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 36 | 1 | 545 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MAD | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Marinduque]] | style="text-align:left;" | [[Boac, Marinduque|Boac]] | {{percent and number|239207|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|952.58|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 251/km<sup>2</sup> (650/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1920|2|21|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 6 | — | 218 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Masbate]] | style="text-align:left;" | [[Masbate City]] | {{percent and number|908920|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4151.78|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 219/km<sup>2</sup> (567/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1901|3|18|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |title=President Aquino declares March 18 as special non-working day in Masbate in commemoration of 112th Foundation Day |url=http://www.pcoo.gov.ph/archives2013/mar08.htm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130806185717/http://pcoo.gov.ph/archives2013/mar08.htm |archive-date=August 6, 2013 |access-date=January 1, 2016 |publisher=Presidential Communications Operations Office}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 20 | 1 | 550 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MSC | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Misamis Occidental]] | style="text-align:left;" | [[Oroquieta]] | {{percent and number|617333|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2055.22|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 300/km<sup>2</sup> (778/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1929|11|8|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 14 | 3 | 490 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MSR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Misamis Oriental]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Cagayan de Oro]].}} | style="text-align:left;" | [[Cagayan de Oro]] | {{percent and number|1685302|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3544.32|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 475/km<sup>2</sup> (1,232/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1901|5|15|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 23 | 3 | 504 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MOU | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Mountain Province]] | style="text-align:left;" | [[Bontoc, Mountain Province|Bontoc]] | {{percent and number|158200|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2157.38|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 73/km<sup>2</sup> (190/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1846|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 10 | — | [[List of barangays in Mountain Province|144]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NEC | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Negros Occidental]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Bacolod]].}} | style="text-align:left;" | [[Bacolod]] | {{percent and number|3223955|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|7965.21|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 405/km<sup>2</sup> (1,048/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1890|1|1|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |title=History of Negros Occidental |url=http://www.negros-occ.gov.ph/about-negros-occidental/history-of-negros-occidental |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20181020110452/http://www.negros-occ.gov.ph/about-negros-occidental/history-of-negros-occidental |archive-date=October 20, 2018 |access-date=January 18, 2019 |publisher=Official Website of the Provincial Government of Negros Occidental}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 19 | 13 | 662 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NER | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Negros Oriental]] | style="text-align:left;" | [[Dumaguete]] | {{percent and number|1432990|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5385.53|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 266/km<sup>2</sup> (689/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1890|1|1|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |title=History of Negros Oriental |url=http://www.negor.gov.ph/index.php/history |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170215200106/http://www.negor.gov.ph/index.php/history |archive-date=February 15, 2017 |publisher=Official Website of the Provincial Government of Negros Oriental}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="08" | [[Central Visayas|VII]] | style="border-left-width:medium;" | 20 | 6 | 557 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NSA | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Northern Samar]] | style="text-align:left;" | [[Catarman, Northern Samar|Catarman]] | {{percent and number|639186|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3692.93|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 173/km<sup>2</sup> (448/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1965|6|19|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 24 | — | 569 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NUE | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Nueva Ecija]] | style="text-align:left;" | [[Palayan]]{{efn-lr|The provincial government still uses and maintains facilities in the former capital, [[Cabanatuan]].}} | {{percent and number|2310134|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5751.33|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 402/km<sup>2</sup> (1,040/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1801|4|25|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite news |title=N. Ecija founding date April 25, not Sept. 2 |newspaper=Philippine Daily Inquirer |url=http://newsinfo.inquirer.net/781442/n-ecija-founding-date-april-25-not-sept-2 |access-date=June 17, 2016}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 27 | 5 | 849 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NUV | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Nueva Vizcaya]] | style="text-align:left;" | [[Bayombong, Nueva Vizcaya|Bayombong]] | {{percent and number|497432|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3975.67|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 125/km<sup>2</sup> (324/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1839|5|24|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |last=Babiera |first=Lester G. |date=July 14, 2014 |title=Nueva Vizcaya mounts Ammungan fest, celebrates diversity |url=http://lifestyle.inquirer.net/165843/nueva-vizcaya-mounts-ammungan-fest-celebrates-diversity |access-date=October 7, 2015 |newspaper=[[Philippine Daily Inquirer]]}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 15 | — | [[List of barangays in Nueva Vizcaya|275]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MDC | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Occidental Mindoro]] | style="text-align:left;" | [[Mamburao, Occidental Mindoro|Mamburao]] | {{percent and number|525354|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5865.71|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 90/km<sup>2</sup> (232/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1950|11|15|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |title=Speech of President Aquino during his visit to Occidental Mindoro, November 15, 2012 |url=https://www.officialgazette.gov.ph/2012/11/15/speech-of-president-aquino-during-his-visit-to-occidental-mindoro-november-15-2012/ |access-date=March 3, 2016 |website=GOVPH}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | 162 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MDR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Oriental Mindoro]] | style="text-align:left;" | [[Calapan]] | {{percent and number|908339|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4238.38|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 214/km<sup>2</sup> (555/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1663|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 14 | 1 | 426 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-PLW | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Palawan]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Puerto Princesa]].}} | style="text-align:left;" | [[Puerto Princesa]] | {{percent and number|1246673|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|17030.75|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 73/km<sup>2</sup> (190/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1902|1|23|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 23 | 1 | 433 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-PAM | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Pampanga]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Angeles City|Angeles]].}} | style="text-align:left;" | [[San Fernando, Pampanga|San Fernando]] | {{percent and number|2900637|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2062.47|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 1,406/km<sup>2</sup> (3,643/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1571|12|11|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 19 | 3 | 538 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-PAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Pangasinan]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Dagupan]].}} | style="text-align:left;" | [[Lingayen, Pangasinan|Lingayen]] | {{percent and number|3163190|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5451.01|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 580/km<sup>2</sup> (1,503/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1580|4|5|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |last=Ramirez |first=Cesar |date=March 27, 2011 |title=April 5 a special non-working holiday in Pangasinan |url=http://www.philstar.com/nation/669740/april-5-special-non-working-holiday-pangasinan |access-date=October 7, 2015 |newspaper=[[The Philippine Star]]}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="01" | [[Ilocos Region|I]] | style="border-left-width:medium;" | 44 | 4 | [[List of barangays in Pangasinan|1,364]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-QUE | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Quezon]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Lucena, Philippines|Lucena]].}} | style="text-align:left;" | [[Lucena, Philippines|Lucena]] | {{percent and number|2229383|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|9069.60|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 246/km<sup>2</sup> (637/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1901|3|2|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 39 | 2 | 1,242 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-QUI | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Quirino]] | style="text-align:left;" | [[Cabarroguis, Quirino|Cabarroguis]] | {{percent and number|203828|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2323.47|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 88/km<sup>2</sup> (227/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1966|6|18|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 6 | — | [[List of barangays in Quirino|132]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-RIZ | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Rizal]] | style="text-align:left;" | [[Antipolo]] | {{percent and number|3330143|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1191.94|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 2,794/km<sup>2</sup> (7,236/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1853|2|23|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 13 | 1 | 189 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ROM | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Romblon]] | style="text-align:left;" | [[Romblon, Romblon|Romblon]] | {{percent and number|308985|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1533.45|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 201/km<sup>2</sup> (522/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1901|3|16|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |title=History of Romblon |url=http://romblomanon.net/en/history-romblon |access-date=January 1, 2016 |publisher=United Romblon Ministerial Fellowship}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | — | 219 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-WSA | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Samar (province)|Samar]] | style="text-align:left;" | [[Catbalogan]] | {{percent and number|793183|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|6048.03|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 131/km<sup>2</sup> (340/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1768|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 24 | 2 | 951 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SAR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Sarangani]] | style="text-align:left;" | [[Alabel, Sarangani|Alabel]] | {{percent and number|558946|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3601.25|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 155/km<sup>2</sup> (402/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1992|3|16|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="13" | [[Soccsksargen|XII]] | style="border-left-width:medium;" | 7 | — | 141 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SIG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Siquijor]] | style="text-align:left;" | [[Siquijor, Siquijor|Siquijor]] | {{percent and number|103395|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|337.49|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 306/km<sup>2</sup> (793/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1971|9|17|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="08" | [[Central Visayas|VII]] | style="border-left-width:medium;" | 6 | — | 134 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SOR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Sorsogon]] | style="text-align:left;" | [[Sorsogon City]] | {{percent and number|828655|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2119.01|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 391/km<sup>2</sup> (1,013/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1894|10|17|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 14 | 1 | 541 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SCO | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[South Cotabato]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[General Santos]].}} | style="text-align:left;" | [[Koronadal]] | {{percent and number|1672791|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4428.81|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 378/km<sup>2</sup> (978/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1966|6|18|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="13" | [[Soccsksargen|XII]] | style="border-left-width:medium;" | 10 | 2 | 225 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SLE | style="text-align:left;font-weight:bold;" | [[Southern Leyte]] | style="text-align:left;" | [[Maasin]] | {{percent and number|429573|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1798.61|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 239/km<sup>2</sup> (619/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1959|5|22|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 18 | 1 | 500 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SUK | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Sultan Kudarat]] | style="text-align:left;" | [[Isulan, Sultan Kudarat|Isulan]] | {{percent and number|854052|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5298.34|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 161/km<sup>2</sup> (417/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1973|11|22|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="13" | [[Soccsksargen|XII]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | 1 | 249 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SLU | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Sulu]] | style="text-align:left;" | [[Jolo, Sulu|Jolo]] | {{percent and number|1000108|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1600.40|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref>Province of Sulu: [http://www.sulu.gov.ph/Profile.asp Brief Profile] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110226001309/http://www.sulu.gov.ph/Profile.asp |date=February 26, 2011 }} (There seems to be major discrepancies among authoritative sources: 343,699 ha (NSCB 2007), 175,460 ha (NSCB 2000), 167,377 ha (NAMRIA))</ref> | style="text-align:right;" | 625/km<sup>2</sup> (1,619/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1917|3|10|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 19 | — | 410 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SUN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Surigao del Norte]] | style="text-align:left;" | [[Surigao City]] | {{percent and number|534636|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1972.93|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 271/km<sup>2</sup> (702/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1901|5|15|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 20 | 1 | 335 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SUR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Surigao del Sur]] | style="text-align:left;" | [[Tandag]] | {{percent and number|642255|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4932.70|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 130/km<sup>2</sup> (337/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1960|6|16|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | 2 | 309 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-TAR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Tarlac]] | style="text-align:left;" | [[Tarlac City]] | {{percent and number|1503456|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3053.60|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 492/km<sup>2</sup> (1,275/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1873|3|28|abbr=on|format=dmy}}<br /><ref>{{Cite web |title=History of Tarlac |url=http://visit-tarlac.com/history-of-tarlac |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151222115710/http://visit-tarlac.com/history-of-tarlac |archive-date=December 22, 2015 |access-date=October 7, 2015 |publisher=Province of Tarlac}}</ref><ref name="Proc109">{{Cite journal |title=Proclamation No. 109, s. 1998 |url=https://www.officialgazette.gov.ph/1999/05/10/proclamation-no-109-s-1999/ |access-date=October 7, 2015}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | 1 | [[List of barangays in Tarlac|511]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-TAW | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Tawi-Tawi]] | style="text-align:left;" | [[Bongao, Tawi-Tawi|Bongao]]<ref>The [http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/province.asp?provCode=157000000&provName=TAWI-TAWI&regCode=15&regName=ARMM%20-%20Autonomous%20Region%20in%20Muslim%20Mindanao National Statistical Coordination Board] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081118213313/http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/province.asp?provCode=157000000&provName=TAWI-TAWI&regCode=15&regName=ARMM%20-%20Autonomous%20Region%20in%20Muslim%20Mindanao |date=November 18, 2008 }} recognizes both [[Bongao]] and [[Panglima Sugala]] as capitals of the province. However, the provincial capitol is located in [[Bongao]], the ''de facto'' seat of government.</ref> | {{percent and number|440276|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1087.40|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref>Autonomous Region in Muslim Mindanao, Department of Agriculture: [http://armm.da.gov.ph/dafbeta/index.php?option=com_content&view=article&id=66&Itemid=60 Tawi-Tawi] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120906050217/http://armm.da.gov.ph/dafbeta/index.php?option=com_content&view=article&id=66&Itemid=60 |date=September 6, 2012 }} (There seems to be major discrepancies among authoritative sources: 362,655 ha (NSCB 2007), 120,876 ha (NAMRIA), 1,197 km² (Department of Tourism), 999 km² (Mapcentral))</ref> | style="text-align:right;" | 405/km<sup>2</sup> (1,049/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1973|9|11|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | 203 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ZMB | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Zambales]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Olongapo]].}} | style="text-align:left;" | [[Iba, Zambales|Iba]] | {{percent and number|909932|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3830.83|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 238/km<sup>2</sup> (615/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1578|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 13 | 1 | [[List of barangays in Zambales|247]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ZAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Zamboanga del Norte]] | style="text-align:left;" | [[Dipolog]] | {{percent and number|1047455|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|7301.00|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 143/km<sup>2</sup> (372/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1952|6|6|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="10" | [[Zamboanga Peninsula|IX]] | style="border-left-width:medium;" | 25 | 2 | 691 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ZAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" | {{nowrap|[[Zamboanga del Sur]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Zamboanga City|Zamboanga]].}}}} | style="text-align:left;" | [[Pagadian]] | {{percent and number|2027902|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5914.16|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 343/km<sup>2</sup> (888/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|1914|9|1|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="10" | [[Zamboanga Peninsula|IX]] | style="border-left-width:medium;" | 26 | 2 | 779 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ZSI | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Zamboanga Sibugay]] | style="text-align:left;" | [[Ipil, Zamboanga Sibugay|Ipil]] | {{percent and number|669840|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3607.75|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 186/km<sup>2</sup> (481/mi2) | style="text-align:right;" | {{dts|2001|2|22|abbr=on|format=dmy}} | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="10" | [[Zamboanga Peninsula|IX]] | style="border-left-width:medium;" | 16 | 1 | 389 |- style="background-color:#D0D0D0;" ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-00 | style="text-align:left;font-weight:bold;" | [[Metro Manila]] | style="text-align:left;" | [[Manila]]&nbsp;<sup>{{abbr|†|regional center}}</sup> | {{percent and number|13484462|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|638.55|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 21,117/km<sup>2</sup> (54,694/mi2) | — | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.2" | [[Metro Manila|NCR]] | style="border-left-width:medium;" | 1 | 16 | [[List of barangays of Metro Manila|1,706]] |} == Tarixi == === Vaqt jadvali === 1898-yilda Qoʻshma Shtatlar Filippinni Ispaniyadan sotib olgach, orollar toʻrtta ''gobiernosga'' (hukumatga) boʻlingan, ular keyinchalik provinsiya va tumanlarga boʻlingan. Amerika maʼmuriyati dastlab Ispaniya boʻlinmalarini meros qilib oladi va ularni harbiy hukumatga topshiradi. Qoʻzgʻolonlarning tinchlanishi natijasida fuqarolik hukumati asta-sekin tashkil etila boshladi. * 2001-yil 22-fevral — Plebissit 2000-yil 7-noyabrda tasdiqlangan 8973-sonli Respublika qonuni asosida Zamboanga Sibugayni Zamboanga del Surdan ajratishni maʼqulladi. * 2006-yil 28-oktabr — Plebissit 2006-yil 28-avgustda qabul qilingan 201-sonli Mindanao musulmonlari avtonomiyasi toʻgʻrisidagi qonunga binoan Sharif Kabunsuanni Maguindanaodan ajratishni maʼqulladi. * 2006-yil 2-dekabr — Plebissit 2006-yil 2-oktabrda tasdiqlangan 9355-sonli Respublika qonuni asosida Dinagat orollarini Surigao del Nortedan ajratishni maʼqulladi. * 2008-yil 18-noyabr — Oliy sud tomonidan 201-sonli MMA qonuni bekor qilinadi, Sharif Kabunsuan Maguindanao tarkibiga qaytadi. * 2010-yil 11-fevral — 9355-sonli RA Oliy sud tomonidan konstitutsiyaga zid deb topildi, Dinagat orollari Surigao del Nortening bir qismi sifatida qaytadi. * 2011-yil 30-mart — Oliy sud Dinagat orollari boʻyicha qarorini bekor qildi va yana viloyatga aylandi. * 2013-yil 28-oktabr — Plebissit 2013-yil 21-yanvarda tasdiqlangan 10360-sonli Respublika qonuni asosida Davao Gʻarbiy Davao del Surdan ajratishni maʼqulladi. * 2019-yil 8-dekabr — 2019-yil 17-aprelda tasdiqlangan 11297-sonli Respublika qonuni orqali Kompostela vodiysining nomi Davao de Oroga o‘zgartirildi. <gallery widths="200" perrow="3"> Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1880).svg|1880-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1899).svg|1899-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1908).svg|1907-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1918).svg|1918-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1935).svg|1935-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1942-1945).svg|1942-1945-yillar Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1986).svg|1986-yil Fayl:Ph regions and provinces.svg|1992-yildan hozirgacha </gallery> == Rasmiy ravishda taklif etilgan/nomi oʻzgartirilgan provinsiyalar == === Qabul qilingan qonun bilan taklif etilgan provinsiyalar === [[Fayl:Proposed_Provinces_of_the_Philippines.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Proposed_Provinces_of_the_Philippines.svg/250px-Proposed_Provinces_of_the_Philippines.svg.png|thumb|330x330px| Taklif etilgan provinsiyalarni koʻrsatadigan Filippin xaritasi]] * '''Gʻarbiy va Sharqiy Leyte''' (1923) — Leyte 1923-yil 27-martdagi ''3117-sonli qonun'' bilan ikkita yangi provinsiyaga bo‘lingan.<ref>{{Cite journal|title=Philippines-Archipelago, Region VIII (Eastern Visayas)|url=http://philippines-archipelago.com/politics/map/region_viii/eastern_visayas.html|publisher=Specific information on the division of Leyte provided by David A. Short, webmaster of Philippines-Archipelago, which was updated accordingly after indirectly obtaining a copy of the text of Act No. 3117 from the Legislative Library, House of Representatives|access-date=May 17, 2008}}</ref> Ammo boʻlinish hech qachon sodir boʻlmadi, chunki general-gubernator tomonidan u haqida hech qanday bayonot berilmagan. ** '''Sharqiy Leyte''' provinsiyasi butun Biliran provinsiyasining hozirgi hududlarini, Abuyog, Alangalang, Babatngon, Barugo, Burauen, Kalubian, Kapukan, Karigara, Dagami, Dulag, Yaro, Xaver, Julita, La munitsipalitetlarini qamrab olgan. Paz, Leyte, MakArtur, Mahaplag, Mayorga, Palo, Pastrana, San-Isidro, San-Migel, Santa-Fe, Tabango, Tabontabon, Tanauan, Tolosa, Tunga va Takloban provinsiya markazi sifatida belgilangan. ** '''Gʻarbiy Leyte''' provinsiyasi butun Janubiy Leyte provinsiyasining hozirgi hududlarini, Albuera, Bato, Xilongos, Hindang, Inopacan, Isabel, Kananga, Matag-ob, Matalom, Merida, Palompon, Villaba va boshqa munitsipalitetlarni qamrab olgan. Baybay va Ormoc shaharlari esa Gʻarbiy Leyte provinsiyasining poytaxti boʻlgan. * '''Samal''' (1969) — Samal sobiq ''provinsiyasi 5999-sonli Respublika qonuni'' bilan tuzilgan va hozirgi Samal orol bogʻi shahri hududini qamrab olgan. Biroq, sobiq provinsiya hech qachon ochilgan emas. * '''Maranaw''' (1971) — ''6406-sonli Respublika qonuni''<ref>[http://www.chanrobles.com/republicacts/republicactno6406.html Republic Act No. 6406]. Chan-Robles Law Library.</ref> sharqiy Lanao del Surdan yangi provinsiya yaratishga (hozirgi provinsiyaning birinchi kongress okrugiga toʻgʻri keladi) 1971-yil 4-oktabrda tasdiqlangan. Provinsiya tarkibiga Bubong, Ditsaan-Ramain (shu jumladan, Buadiposo-Buntong), Kapai, Lumba-Bayabao (hozirgi Maguing), Marantao, Masiu, Mulondo, Saguiaran, Piona Po, Bayabao munitsipalitetlari kiradi . Tamparan, Taraka va Vao (hozirgi Bumbaran) kiradi, yangi provinsiyaning poytaxti Maravi shahri boʻlib xizmat qiladi. 1972-yil 21-sentabrda Filippinda harbiy holat eʼlon qilinishi sababli boʻlinish hech qachon sodir boʻlmaydi, bu 1973-yilga rejalashtirilgan umumiy saylovlarni toʻxtatdi va yangi [[Filippin Konstitutsiyasi|Konstitutsiyani]] qabul qilish va Toʻrtinchi Filippin Respublikasini barpo etish uchun yoʻl ochdi. === Boshqa taklif qilingan provinsiyalar === * '''Shimoli-gʻarbiy Samar''' (2019) — Edgar Meri Sarmiento tomonidan 2019-yil 22-yanvarda Vakillar palatasiga 8824-sonli qonun loyihasi kiritilgan boʻlib, unda 9 ta munitsipalitetdan iborat poytaxti Kalbayog bo‘lgan Shimoli-G‘arbiy Samar deb nomlangan yangi provinsiyani tashkil etish to‘g‘risida aytib oʻtilgan.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Charissa Luci-Atienza |date=January 22, 2019 |title=Creation of Northwestern Samar province pushed |publisher=[[Manila Bulletin]] |url=https://mb.com.ph/2019/01/22/creation-of-northwestern-samar-province-pushed/ |access-date=May 25, 2020}}</ref> * '''Zamboanga Hermosa''' (2017) — 2017-yil 21-fevralda Vakillar palatasida 12 ta munitsipalitet va 2 ta qonun chiqaruvchi okrugdan iborat Zamboanga del Nortedan yangi provinsiya tashkil etishni nazarda tutuvchi 5040-sonli qonun loyihasi taqdim etildi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Isagani S. Amatong|sana=February 14, 2017|sarlavha=House Bill No. 5040: An Act Creating the Province of Zamboanga Hermosa from the Province of Zamboanga Del Norte|url=http://www.congress.gov.ph/legisdocs/basic_17/HB05040.pdf|kirish sanasi=March 10, 2017|ish=www.congress.gov.ph|nashriyot=Republic of the Philippines – House of Representatives}}</ref><ref>{{Cite journal|date=February 21, 2017|title=Seventeenth Congress First Regular Session 2016 – 2017|url=http://www.congress.gov.ph/legisdocs/journals_17/J73-1RS-20170221.pdf|journal=Journal of the House of Representatives|publisher=Journal Service Plenary Affairs Bureau|volume=No. 73|access-date=March 10, 2017}}</ref> === Tavsiya etilgan nomni oʻzgartirish === * Janubiy Leyte — '''Leyte del Sur''' (2017) — Palataning 6408-sonli qonun loyihasi viloyat nomini Leyte del Surga oʻzgartirishni taklif qilinadi. Qonun loyihasi 2017-yil 20-sentabrdan boshlab, 17-Kongress yakunigacha Mahalliy boshqaruv qoʻmitasida koʻrib chiqish qoldirilganligi sababli muvaffaqiyatga erishmadi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=House Bill No. 6408|url=http://www.congress.gov.ph/legisdocs/basic_17/HB06408.pdf|kirish sanasi=May 7, 2018|nashriyot=[[Congress of the Philippines]]}}</ref> == Qoʻshimcha maʼlumotlar == [[:wikivoyage:List_of_Philippine_provinces_by_population|Aholisi boʻyicha Filippin provinsiyalari roʻyxati]] Vikigidda [[:wikivoyage:List of Philippine provincial name etymologies|Filippin provinsiyalarining etimologiyalari roʻyxati]] Vikigidda [[:wikivoyage:List of Philippine provinces by Human Development Index|Inson taraqqiyoti indeksi boʻyicha Filippin provinsiyalari roʻyxati]] Vikigidda [[:wikivoyage:List of demonyms for Philippine provinces|Filippin provinsiyalari uchun iblislar roʻyxati]] Vikigidda [[:wikivoyage:ISO 3166-2:PH|ISO 3166-2: PH]] Vikigidda [[:wikivoyage:Sub-provinces of the Philippines| Filippin subprovinsiyalari, Filippindagi tugatilgan maʼmuriy boʻlinmalar guruhi]] Vikigidda == Havolalar == * [http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/default.asp Filippin standart geografik kodi Interaktiv], Milliy statistik muvofiqlashtirish kengashi * [https://psa.gov.ph/content/2010-census-population-and-housing-reveals-philippine-population-9234-million 2010 yilgi aholi va uy-joylarni roʻyxatga olish Filippin aholisini 92,34 millionni tashkil etadi], Filippin Statistika boshqarmasi, Filippin Respublikasi * [http://www.statoids.com/uph.html Filippin viloyatlari], Gwillim qonuni, Statoids.com * [https://web.archive.org/web/20110805063848/http://www.crwflags.com/fotw/flags/ph_prov.html Dunyo bayroqlari — Filippin viloyat bayroqlari] == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Filippin provinsiyalari]] [[Turkum:Filippin provinsiyalari ro'yxati]] [[Turkum:Filippin hukumat boshqaruvi]] [[Turkum:Filippin sobiq provinsiyalari]] gzrwth5dszidqtfzqp0t6dqlmnxt4y8 2817352 2817283 2022-08-29T11:54:27Z Inosham 76987 wikitext text/x-wiki {{Short description|Filippinning administrativlik bo'linishi}} {{Davlat info | davlat_nomi = Filippin provinsiyalari | davlat_nomi_toʻliq = [[Filippin]] provinsiyalari | davlat_mahalliy_nomi = 81 | tasvir_bayroq = | tasvir_gerb = | tasvir_xarita = Provinces of the Philippines.svg | ramz_tipi = | ramz_tipi_maqola = | davlat_shiori = | davlat_madhiyasi = | poytaxt = | latd=00 |latm=00 |latNS=N |longd=00 |longm=00 |longEW=E | | eng_katta_shahar = | rasmiy_tillar = | eng_katta_aholi_punkt_tipi = | hukumat_turi = [[#Government|Viloyat Kengashi]] | yetakchi_mansablari = [[Regions of the Philippines|Administrativ]] va [[Autonomous regions of the Philippines|avtanom tumanlari]] | yetakchi_nomlari = | yetakchi_mansabi_1 = | yetakchi_mansabi_2 = | yetakchi_mansabi_3 = | yetakchi_mansabi_4 = | yetakchi_mansabi_5 = | yetakchi_nomi_1 = | yetakchi_nomi_2 = | yetakchi_nomi_3 = | yetakchi_nomi_4 = | yetakchi_nomi_5 = | mustaqillik_tip = | mustaqillik_nota = | mustaqillik_voqealar = | mustaqillik_voqea_1 = | mustaqillik_voqea_2 = | mustaqillik_voqea_3 = | mustaqillik_voqea_4 = | mustaqillik_voqea_5 = | mustaqillik_yillari = | mustaqillik_yili_1 = | mustaqillik_yili_2 = | mustaqillik_yili_3 = | mustaqillik_yili_4 = | mustaqillik_yili_5 = | yevropa_ittifoqi_yili = | maydon = | maydon_oʻrin = {{convert|219.01|-|17,030.75|sqkm|sqmi|abbr=on}} | maydon_suv = | aholi = | aholi_roʻyxat_yil = | aholi_oʻrin = | aholi_zichlik = 17,246-4,632,359 | aholi_zichlik_oʻrin = | YIM_XQT = | YIM_XQT_yil = 2020 | YIM_XQT_oʻrin = | YIM_XQT_jon_boshiga = | YIM_XQT_jon_boshiga_oʻrin = | YIM_nominal = | YIM_nominal_yil = | YIM_nominal_oʻrin = | YIM_nominal_jon_boshiga = | YIM_nominal_jon_boshiga_oʻrin = | pul_birligi = | pul_birligi_kod = | pul_birligi_havol = | vaqt_mintaqasi = | vaqt_utc = | vaqt_mintaqasi_dst = | vaqt_utc_dst = | dst_nota = | internet_domeni = | internet_domeni = | telefon prefiksi = | qisqartma = | havolalar = }} [[Filippin|Filippinda]] '''provinsiyalar''' ([[Filippin|Filippincha]]: ''lalawigan'') siyosiy va maʼmuriy boʻlinmalardan biridir. Hozirgi vaqtda Filippinda 81 ta provinsiya mavjud boʻlib, ular qoʻshimcha [[Filippindagi shaharlar|shaharlar]] va qishloqlarga boʻlingan. Mahalliy hokimiyat boʻlinmalari, shuningdek, [[Filippindagi shaharlar|shaharlar]] ham har qanday viloyat hukumatidan mustaqildir. Har bir provinsiya Sangguniang Panlalawigan deb nomlangan [[Qonun chiqaruvchi hokimiyat|qonun chiqaruvchi organ]] va [[gubernator]] tomonidan boshqariladi. Provinsiyalar geografik, madaniy va etnologik xususiyatlariga koʻra oʻn yetti mintaqaga boʻlingan. Ushbu mintaqalarning oʻn uchtasi shimoldan janubga raqamlar bilan, Milliy poytaxt mintaqasi, Kordilyera maʼmuriy hududi, janubi-gʻarbiy Tagalog viloyati va Muslim Mindanaodagi Bangsamoro avtonom viloyati faqat qisqartmalar bilan belgilangan. == Boshqaruv hokimiyati == Provinsiya boshqaruvi respublika tarkibidagi boshqa provinsiyalardan avtonomdir. Har bir provinsiya hokimiyatning ikkita asosiy saylangan tarmoqlari: ijro etuvchi va qonun chiqaruvchi hokimiyat tomonidan boshqariladi. Sud ishlari viloyat boshqaruvidan ajratilgan boʻlib, Filippin Oliy sudi tomonidan boshqariladi. Har bir provinsiyada Mintaqaviy sudning kamida bitta boʻlimi mavjud. === Ijro etuvchi hokimiyati === Viloyat gubernatori har bir provinsiyaning bosh ijrochi va rahbari hisoblanadi va uch yil muddatga saylanadi. Uch yil ketma-ket u maʼmuriyat, muhandislik, axborot, yuridik va gʻaznachilik idorasini oʻz ichiga olgan har bir provinsiya boʻlimining direktorlarini tayinlaydi. === Qonun chiqaruvchi hokimiyati === Provinsiyaning qonun chiqaruvchi organi boʻlgan ''Sangguniang Panlalawigan'' ('''oʻzbekcha''': ''"Viloyat kengashi"'') uchun vitse-gubernator prezident vazifasini bajaradi. Har bir viloyat kengashi provinsiya tumanlaridan muntazam saylanadigan ''lavozimli'' aʼzolardan iborat. Har bir provinsiyaga ajratilgan muntazam saylanadigan VK aʼzolarining soni uning daromad toifasiga qarab belgilanadi. Birinchi va ikkinchi darajali provinsiyalar oʻnta doimiy VK aʼzolari bilan taʼminlanadi; uchinchi va toʻrtinchi darajali provinsiyalarda sakkizta, beshinchi va oltinchi darajali provinsiyalarda oltita boʻladi. Har bir VKda Barangay Kapitanlari Assotsiatsiyasi (BKA), Filippin Maslahatchilar Ligasi (FML) va ''Sangguniang Kabataan'' (oʻzbekcha: „Yoshlar Kengashi“) ning tegishli mahalliy prezidentlariga berilgan lavozimli aʼzolari uchun oʻrindiqlar ajratilgan. Gubernator oʻrinbosari va VKning doimiy aʼzolari provinsiyadagi ovoz beruvchilar tomonidan saylanadi. ''Lavozimli'' aʼzolar tegishli tashkilotlarning aʼzolari tomonidan saylanadi. === Boshqaruvning boshqa darajalari bilan aloqasi === ==== Shaharlar va munitsipalitetlar ==== === Tasniflash === [[Fayl:Philippine_provinces_by_income_classification.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Philippine_provinces_by_income_classification.svg/170px-Philippine_provinces_by_income_classification.svg.png|thumb|247x247px| Daromadlar tasnifi asosida provinsiyalar.]] Provinsiyalar oʻtgan 4 kalendar yiliga asoslanib, oʻrtacha yillik daromad boʻyicha tasniflanadi. 2008-yil 29-iyuldan boshlab, shaharlar uchun daromad tasniflari:<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Archived copy|url=http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/articles/DepOrderReclass.pdf|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160304083823/http://nscb.gov.ph/activestats/psgc/articles/DepOrderReclass.pdf|arxivsana=March 4, 2016|kirish sanasi=September 29, 2014}}</ref> [yangilanishi kerak] {| class="wikitable plainrowheaders" ! scope="col" |Sinf ! scope="col" | Oʻrtacha yillik daromad |- ! scope="row" | Birinchi | ₱ 450 million va undan ortiq |- ! scope="row" | Ikkinchi | ₱ 360 million va undan koʻp, lekin ₱ 450 milliondan kam |- ! scope="row" | Uchinchi | ₱ 270 million va undan ortiq, lekin ₱ 360 milliondan kam |- ! scope="row" | Toʻrtinchi | ₱ 180 million va undan koʻp, lekin ₱ 270 milliondan kam |- ! scope="row" | Beshinchi | ₱ 90 million va undan ortiq, lekin ₱ 180 milliondan kam |- ! scope="row" | Oltinchi | ₱ 90 milliondan past |} Provinsiyaning daromad toifasi uning Viloyat Kengashi aʼzoligi hajmini, shuningdek, maʼlum narsalarga qancha sarflashi yoki maʼlum vositalar orqali sotib olishi mumkinligini belgilaydi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=R.A. 7160|url=https://lawphil.net/statutes/repacts/ra1991/ra_7160_1991.html|ish=lawphil.net|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160503071511/http://www.lawphil.net/statutes/repacts/ra1991/ra_7160_1991.html|arxivsana=May 3, 2016}}</ref> == Roʻyxati == === Sobiq provinsiyalari === * Manila (1901-yilgacha) — Rizal tarkibiga kiritilgan; Manila atrofidagi qismlar keyinchalik hozirgi Manila metrosini tashkil qilish uchun birlashtirilgan. * Lepanto-Bontok (1902-1908) — Togʻli provinsiya tarkibiga kiritilgan. * Moro viloyati (1903-1913) — Yetti viloyatdan tashkil topgan boʻlib, Mindanao va Sulu departamentiga aylantirilgan. Hozirda Mindanaodagi bir nechta mintaqalarning bir qismini egallaydi. * Ambos Camarines (1901-1908) — Camarines Norte va Camarines Surga boʻlingan, garchi ''2809-sonli qonunning'' matni Camarines Norte ''Ambos Camarinesdan'' yaratilganligini bildirsa-da, qolgan qismi Camarines Sur deb oʻzgartirilgan. Camarines Sur provinsiyasi oʻz poytaxti Nueva Caceresni saqlab qolgan. * Misamis (1901-1939) — Gʻarbiy Misamis va Sharqiy Misamisga boʻlingan. Misamis Oriental Kagayan provinsiyasining poytaxtini saqlab qolgan. * Mindoro (1902-1950) — Gʻarbiy Mindoro va Sharqiy Mindoroga boʻlinadi. Sharqiy Mindoro Kalapan provinsiyasi markazini saqlab qolgan. * Zamboanga (1914-1952) — Zamboanga del Norte va Zamboanga del Surga boʻlingan. Uning poytaxti Pagadiyada boʻlib, Zamboanga Sibugay, keyinchalik Zamboanga del Surdan yaratiladi. * Lanao (1914-1959) — Lanao del Norte va Lanao del Surga boʻlingan. Lanao del Sur provinsiya markazi Dansalan (hozirgi Maravi)ni saqlab qolgan. * Surigao (1901-1967) — Surigao del Norte va Surigao del Surga boʻlingan. Surigao del Norte Surigao shahrining provinsiya markazini va provinsiya muhrini saqlab qolgan. Dinagat orollari provinsiyasi keyinchalik Surigao del Nortedan tashkil topgan. * Davao (1914-1967; 1972-1998) — Davao del Norte, Davao del Sur va Sharqiy Davaoga boʻlingan. Davao del Norte 1972-yildan 1998-yilgacha Davao nomi bilan tanilgan, keyinchalik Davao provinsiyasidan Compostela vodiysi (hozirgi Davao de Oro) tashkil etilgan. Gʻarbiy Davao keyinchalik Davao del Surdan yaratilgan. * Agusan (1907-1967) — Agusan del Norte va Agusan del Surga boʻlingan. Agusan del Norte sobiq provinsiya poytaxti Butuanni saqlab qolgan. Provinsiya poytaxti rasman 2000-yilda Cabadbaranga koʻchirilgan, ammo provinsiya hukumati xizmat va vazifalari hali toʻliq yangi poytaxtga oʻtkazilmagan. * Negros del Norte (1985-1986) — ''Batas Pambansa Blg. 885'', <ref>{{Veb manbasi|muallif=Firm|ism=Ronald Echalas Diaz, Chan Robles & Associates Law|sarlavha=PHILIPPINE LAWS, STATUTES AND CODES – CHAN ROBLES VIRTUAL LAW LIBRARY|url=http://www.chanrobles.com/bataspambansa/bataspambansablg885.html|ish=www.chanrobles.com}}</ref> Negros Occidentalning shimoliy qismidan yangi provinsiya yaratgan, 1986-yil 3-yanvarda boʻlib oʻtgan qonunni ratifikatsiya qilish bilan 1985-yil 23-dekabrda kuchga kirdiradi. Provinsiya tarkibiga hozirgi Kadis (poytaxt boʻlib xizmat qilishi kerak), Eskalante, Sagay, San-Karlos, Silay va Viktoriya shaharlari, shuningdek, Kalatrava, Enrike B. Magalona, Manapla, Salvador Benedikto va Toboso munitsipalitetlari kiradi. Saylovchilar ''Batas Pambansa Blgni ratifikatsiya qilganiga qaramay. 885'' -sonli 1986-yil 11-iyulda Oliy sud qonunni va provinsiyani oʻz kuchini yoʻqotgan deb eʼlon qildi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=G.R. No. 73155|url=https://lawphil.net/judjuris/juri1986/jul1986/gr_73155_1986.html|ish=lawphil.net}}</ref> * Kalinga-Apayao (1966-1995) — Apayao va Kalingaga boʻlingan. Kalinga provinsiya markazi Tabukni saqlab qolgan. * Sharif Kabunsuan (2006-2008) — ''9054-sonli Respublika qonuni'' musulmon Mindanaodagi avtonom rayonga vakolatlarini kengaytirdi, ayniqsa, viloyatlar tashkil etish imkoniyatini berdi (VI-modda, 19-boʻlim). Shunga asoslanib, ARMM mintaqaviy qonunchilik assambleyasi 2006-yil 28-avgustda ''201-sonli Mindanao musulmonlari avtonomiyasi to‘g‘risidagi qonunni'' qabul qildi. Qonun Maguindanaoning birinchi kongress okrugidagi(Kotabato shahridan tashqari) barcha munitsipalitetlarni oʻz ichiga olgan, poytaxti Datu Odin Sinsuatda joylashgan yangi viloyatni yaratadi. Provinsiya 2006-yil 28-oktabrda koʻpchilik ovoz bilan tasdiqlangan.<ref>[http://sc.judiciary.gov.ph/jurisprudence/2008/july2008/177597.htm G.R. No. 177597 — Sema v. COMELEC and Dilangalen], Supreme Court of the Philippines.</ref>  {{anchor|List of provinces}} {| class="wikitable sortable plainrowheaders toptextcells" style="table-layout:fixed;text-align:center;font-size:90%;line-height:1.50em;width=100%;" |- ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | [[ISO 3166-2:PH|ISO]]<ref>{{Cite web |date=June 30, 2010 |title=ISO 3166-2 Newsletter: Changes in the list of subdivision names and code elements |url=http://www.iso.org/iso/iso_3166-2_newsletter_ii-2_2010-06-30.pdf |access-date=January 19, 2015 |website=ISO ([[International Organization for Standardization]]) |pages=56–58}}</ref> ! scope="col" style="border-bottom:none;width:13em;" class="unsortable" | Provinsiya ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Poytaxti ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" colspan="2" | {{abbr|Aholisi|Population. Figures include cities independent from provinces.}}<ref>{{Cite web |date=May 19, 2016 |title=2020 Census of Population and Housing (2020 CPH) Population Counts Declared Official by the President |url=https://psa.gov.ph/content/2020-census-population-and-housing-2020-cph-population-counts-declared-official-president |access-date=July 18, 2022 |website=2020 Census of Population |publisher=Philippine Statistics Authority}}</ref> ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | {{abbr|Maydoni|Land area. Figures include cities independent from provinces.}}<ref name="nscb">{{Cite web |title=List of Provinces |url=http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/listprov.asp |archive-url=https://web.archive.org/web/20160419000512/http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/listprov.asp |archive-date=April 19, 2016 |access-date=May 14, 2014 |website=PSGC Interactive |publisher=National Statistical Coordination Board |location=Makati, Philippines}}</ref> ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Aholi zichligi ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Topilgan sanasi ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Orol guruhlari ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Tuman qismi ! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" colspan=3 | Umumiy Mahalliy Hokimiyati |-style="border-bottom:double gray;" ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-style:hidden hidden solid solid;" class="unsortable" | {{abbr|%|National population share as of 2020}} ! scope="col" style="border-style:hidden solid solid hidden;" | {{small|(2020)}} ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-top:none;" | ! scope="col" style="border-style:hidden hidden solid solid;" data-sort-type="number" | Munisipalitlar soni ! scope="col" style="border-style:hidden hidden solid hidden;" data-sort-type="number" | Shahar ! scope="col" style="border-style:hidden solid solid hidden;" data-sort-type="number" | Mustaqil provinsiyalar soni |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ABR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Abra (province)|Abra]] | style="text-align:left;" | [[Bangued, Abra|Bangued]] | {{percent and number|250985|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4165.25|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 60/km<sup>2</sup> (156/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1846-yil{{dts|1846|abbr=on|format=yil}} | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 27 | — | [[List of barangays in Abra|303]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-AGN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Agusan del Norte]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent city of [[Butuan]].}} | style="text-align:left;" | [[Cabadbaran]]{{efn-lr|group=note|Cabadbaran has been made the official capital of the province, as per Republic Act No. 8811. However, the seat of the provincial government is still in the process of being transferred from [[Butuan]], where the provincial government still holds office.}}<ref name="RA8811">{{cite act| type = Republic Act| number = 8811| date = August 16, 2000| url = http://www.congress.gov.ph/download/ra_11/RA08811.pdf| url-status = dead| archive-url = https://web.archive.org/web/20160303213103/http://www.congress.gov.ph/download/ra_11/RA08811.pdf| archive-date = March 3, 2016}}</ref> | {{percent and number|760413|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3546.86|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 214/km<sup>2</sup> (555/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1907-yil 20-sentyabr | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 10 | 2 | 253 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-AGS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Agusan del Sur]] | style="text-align:left;" | [[Prosperidad, Agusan del Sur|Prosperidad]] | {{percent and number|739367|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|9989.52|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 74/km<sup>2</sup> (192/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1970-yil 1-yanvar | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 13 | 1 | 314 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-AKL | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Aklan]] | style="text-align:left;" | [[Kalibo, Aklan|Kalibo]] | {{percent and number|615475|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1821.42|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 338/km<sup>2</sup> (875/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1956-yil 8-noyabr<ref>{{Cite web |title=Proclamation No. 290, s. 1956 |url=https://www.officialgazette.gov.ph/1956/04/28/proclamation-no-290-s-1956/ |access-date=February 22, 2016 |website=GOVPH}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | — | 327 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ALB | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Albay]] | style="text-align:left;" | [[Legazpi, Albay|Legazpi]] | {{percent and number|1374768|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2575.77|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 534/km<sup>2</sup> (1,382/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1574-yil 3-aprel<br /><ref>{{Cite web |title=Albay celebrates 439th Foundation Day |url=http://balita.ph/2013/04/04/albay-celebrates-439th-foundation-day/ |access-date=October 14, 2015 |publisher=balita-dot-ph}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 15 | 3 | 720 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ANT | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Antique (province)|Antique]] | style="text-align:left;" | [[San Jose de Buenavista, Antique|San Jose de Buenavista]] | {{percent and number|612974|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2729.17|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 225/km<sup>2</sup> (582/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1917-yil 10-mart | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 18 | — | 590 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-APA | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Apayao]] | style="text-align:left;" | [[Kabugao, Apayao|Kabugao]]<ref>{{efn-lr|group=note|The province maintains another government center in [[Luna, Apayao|Luna]], where many national and provincial agencies now hold office.}}</ref><ref>{{Cite web |title=Apayao gov't center established in Luna |url=http://www.pia.gov.ph/default.asp?m=12&sec=reader&rp=9&fi=p080822.htm&no=80&date=08/22/2008 |publisher=Philippine Information Agency}}{{dead link|date=April 2016}}</ref> | {{percent and number|124366|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4413.35|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 28/km<sup>2</sup> (73/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1995-yil 14-fevral | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 7 | — | [[List of barangays in Apayao|133]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-AUR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Aurora (province)|Aurora]] | style="text-align:left;" | [[Baler, Aurora|Baler]] | {{percent and number|235750|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3147.32|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 75/km<sup>2</sup> (194/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1979-yil 13-avgust | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 8 | — | [[List of barangays in Aurora|151]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Basilan]]{{efn-lr|group=note|Figures include the city of [[Isabela, Basilan|Isabela]].}} | style="text-align:left;" | [[Lamitan]]<ref>{{Cite web |title=Archived copy |url=http://www.philstar.com:8080/nation/2016/07/09/1601139/basilan-starts-construction-new-provincial-govt-center |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170811110041/http://www.philstar.com:8080/nation/2016/07/09/1601139/basilan-starts-construction-new-provincial-govt-center |archive-date=August 11, 2017 |access-date=May 14, 2017}}</ref> | {{percent and number|556586|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1327.23|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref>Bangsamoro Development Plan: [http://bangsamorodevelopment.org/wp-content/uploads/2015/05/CHAPTER-10_BDP-Integrative-Report.pdf Environment and Natural Resources] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304141740/http://bangsamorodevelopment.org/wp-content/uploads/2015/05/CHAPTER-10_BDP-Integrative-Report.pdf |date=March 4, 2016 }}</ref> | style="text-align:right;" | 419/km<sup>2</sup> (1,086/mi<sup>2</sup>) | style="text-align:right;" | 1973-yil 27-dekabr | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | 2 | 255 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Bataan]] | style="text-align:left;" | [[Balanga, Bataan|Balanga]] | {{percent and number|853373|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1372.98|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 622/km<sup>2</sup> (1,610/mi2) | style="text-align:right;" | 1754-yil | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | 1 | 237 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BTN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Batanes]] | style="text-align:left;" | [[Basco, Batanes|Basco]] | {{percent and number|18831|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|219.01|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 86/km<sup>2</sup> (223/mi2) | style="text-align:right;" | 1783-yil 26-iyun<br/><ref>{{Cite web |title=The Batanes Islands |url=http://ncca.gov.ph/subcommissions/subcommission-on-cultural-communities-and-traditional-arts-sccta/northern-cultural-communities/the-batanes-islands/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304000337/http://ncca.gov.ph/subcommissions/subcommission-on-cultural-communities-and-traditional-arts-sccta/northern-cultural-communities/the-batanes-islands/ |archive-date=March 4, 2016 |access-date=October 14, 2015 |publisher=National Commission on Culture and the Arts}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 6 | — | [[List of barangays in Batanes|29]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BTG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Batangas]] | style="text-align:left;" | [[Batangas City]] | {{percent and number|2908494|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3119.72|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 932/km<sup>2</sup> (2,415/mi2) | style="text-align:right;" | 1581-yil 8-dekabr | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 30 | 4 | 1,078 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BEN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Benguet]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent city of [[Baguio]].}} | style="text-align:left;" | [[La Trinidad, Benguet|La Trinidad]] | {{percent and number|827041|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2826.59|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 293/km<sup>2</sup> (758/mi2) | style="text-align:right;" | 1966-yil 16-iyun | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 13 | 1 | [[List of barangays in Benguet|269]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BIL | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Biliran]] | style="text-align:left;" | [[Naval, Biliran|Naval]] | {{percent and number|179312|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|536.01|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 335/km<sup>2</sup> (866/mi2) | style="text-align:right;" | 1992-yil 11-may | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 8 | — | 132 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BOH | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Bohol]] | style="text-align:left;" | [[Tagbilaran]] | {{percent and number|1394329|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4820.95|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 289/km<sup>2</sup> (749/mi2) | style="text-align:right;" | 1854-yil 22-iyul<br /><ref>{{Cite web |title=No work on Monday, July 23, in observance of Bohol Day |url=http://www.theboholstandard.com/fpage.php?issue=272&s1=4651&s2=4653 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151222111109/http://www.theboholstandard.com/fpage.php?issue=272&s1=4651&s2=4653 |archive-date=December 22, 2015 |access-date=December 18, 2015 |publisher=The Bohol Standard}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="08" | [[Central Visayas|VII]] | style="border-left-width:medium;" | 47 | 1 | 1,109 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BUK | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Bukidnon]] | style="text-align:left;" | [[Malaybalay]] | {{percent and number|1541308|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|10498.59|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 147/km<sup>2</sup> (380/mi2) | style="text-align:right;" | 1917-yil 10-mart | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 20 | 2 | 464 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-BUL | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Bulacan]] | style="text-align:left;" | [[Malolos]] | {{percent and number|3708890|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2796.10|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 1,326/km<sup>2</sup> (3,435/mi2) | style="text-align:right;" | 1578-yil 15-Avgust | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 21 | 3 | 569 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Cagayan]] | style="text-align:left;" | [[Tuguegarao]] | {{percent and number|1268603|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|9295.75|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 136/km<sup>2</sup> (353/mi2) | style="text-align:right;" | 1583-yil 29-iyun <br /><ref>{{Cite web |title=Festivals |url=http://www.cagayan.gov.ph/index.php/tourism/festivals |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160131083736/http://www.cagayan.gov.ph/index.php/tourism/festivals |archive-date=January 31, 2016 |access-date=December 18, 2015 |publisher=Official Website of the Provincial Government of Cagayan}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 28 | 1 | [[List of barangays in Cagayan|820]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Camarines Norte]] | style="text-align:left;" | [[Daet, Camarines Norte|Daet]] | {{percent and number|629699|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2320.07|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 271/km<sup>2</sup> (703/mi2) | style="text-align:right;" | 1920-yil 15-aprel <br /><ref>{{Cite news |title=Camarines Norte holds Bantayog fest |language=fil |newspaper=Philippine Daily Inquirer |url=http://lifestyle.inquirer.net/98993/camarines-norte-holds-bantayog-fest |access-date=December 31, 2015}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 12 | — | 282 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Camarines Sur]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent city of [[Naga, Camarines Sur|Naga]].}} | style="text-align:left;" | [[Pili, Camarines Sur|Pili]] | {{percent and number|2068244|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5497.03|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 376/km<sup>2</sup> (974/mi2) | style="text-align:right;" | 1579-yil 27-may <br /><ref>{{Cite web |last=Abad |first=Danilo |title=Kaogma 2015 isasagawa sa Camarines Sur |url=http://news.pia.gov.ph/article/view/851431675631/kaogma-2015-isasagawa-sa-camarines-sur |access-date=December 31, 2015 |website=Philippine Information Agency}}{{Dead link|date=August 2018 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 35 | 2 | 1,063 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAM | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Camiguin]] | style="text-align:left;" | [[Mambajao, Camiguin|Mambajao]] | {{percent and number|92808|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|237.95|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 390/km<sup>2</sup> (1,010/mi2) | style="text-align:right;" | 1966-yil 18-iyun | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 5 | — | 58 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAP | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Capiz]] | style="text-align:left;" | [[Roxas, Capiz|Roxas]] | {{percent and number|804952|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2594.64|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 310/km<sup>2</sup> (804/mi2) | style="text-align:right;" | 1917-yil 10-mart | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 16 | 1 | 473 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAT | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Catanduanes]] | style="text-align:left;" | [[Virac, Catanduanes|Virac]] | {{percent and number|271879|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1492.16|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 182/km<sup>2</sup> (472/mi2) | style="text-align:right;" | 1945-yil 26-sentyabr | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | 315 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CAV | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Cavite]] | style="text-align:left;" | [[Imus]]<ref>The provincial government of Cavite makes it clear that [[Imus]] is the provincial capital, while the seat of the provincial government is [[Trece Martires]]. [http://cavite.gov.ph/index.php?option=com_content&view=article&id=269&Itemid=175 Official Website of the Province of Cavite — Quick Facts] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111007101545/http://cavite.gov.ph/index.php?option=com_content&view=article&id=269&Itemid=175 |date=October 7, 2011 }} [http://www.mb.com.ph/articles/206024/imus-capital-cavite-maliksi Imus is capital of Cavite — Maliksi]</ref> | {{percent and number|4344829|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1574.17|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 2,760/km<sup>2</sup> (7,149/mi2) | style="text-align:right;" | 1614-yil 10-mart <br /><ref>Census of the Philippine Islands (1920). [https://archive.org/details/bub_gb_BZ8wAQAAIAAJ/page/n153 „Census of the Philippine Islands Vol. I, 1918“], pg. 132. Bureau of Printing, Manila.</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 16 | 7 | 829 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-CEB | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Cebu]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent cities of [[Cebu City|Cebu]], [[Lapu-Lapu, Philippines|Lapu-Lapu]] and [[Mandaue]].}} | style="text-align:left;" | [[Cebu City]]<ref>Because the provincial government holds office within an [[Cities of the Philippines#Independent cities|independent city]], in effect the province maintains the seat of its government outside its jurisdiction.</ref> | {{percent and number|5151274|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5342.00|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 964/km<sup>2</sup> (2,498/mi2) | style="text-align:right;" | 1565-yil 27-aprel | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="08" | [[Central Visayas|VII]] | style="border-left-width:medium;" | 44 | 9 | 1,203 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NCO | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Cotabato]] | style="text-align:left;" | [[Kidapawan]] | {{percent and number|1275185|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|9008.90|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 142/km<sup>2</sup> (367/mi2) | style="text-align:right;" | 1914-yil 1-sentyabr <br /><ref>{{Cite news |last=Unson |first=John |title=North Cotabato set for Kalivungan fest, 101st anniversary |work=[[The Philippine Star]] |url=http://www.philstar.com/nation/2015/08/31/1494386/north-cotabato-set-kalivungan-fest-101st-anniversary |access-date=October 14, 2015}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="13" | [[Soccsksargen|XII]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | 1 | 543 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | {{nowrap|PH-COM}} | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao de Oro]] | style="text-align:left;" | [[Nabunturan]] | {{percent and number|767547|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4479.77|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 171/km<sup>2</sup> (444/mi2) | style="text-align:right;" | 1998-yil 31-yanvar | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | 237 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DAV | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao del Norte]] | style="text-align:left;" | [[Tagum]] | {{percent and number|1125057|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3426.97|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 328/km<sup>2</sup> (850/mi2) | style="text-align:right;" | 1967-yil 8-may | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 8 | 3 | 223 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao del Sur]]{{efn-lr|group=note|Figures include the independent city of [[Davao City|Davao]].}} | style="text-align:left;" | [[Digos]] | {{percent and number|2457430|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4607.59|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 533/km<sup>2</sup> (1,381/mi2) | style="text-align:right;" | 1914-yil 1-sentyabr | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 9 | 2 | 414 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DVO | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao Occidental]] | style="text-align:left;" | [[Malita]] | {{percent and number|317159|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2163.45|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 147/km<sup>2</sup> (380/mi2) | style="text-align:right;" | 2013-yil 28-oktyabr | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 5 | — | 105 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DAO | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Davao Oriental]] | style="text-align:left;" | [[Mati, Davao Oriental|Mati]] | {{percent and number|576343|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5679.64|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 101/km<sup>2</sup> (263/mi2) | style="text-align:right;" | 1967-yil 8-may | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="12" | [[Davao Region|XI]] | style="border-left-width:medium;" | 10 | 1 | 183 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-DIN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Dinagat Islands]] | style="text-align:left;" | [[San Jose, Dinagat Islands|San Jose]] | {{percent and number|128117|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1036.34|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 124/km<sup>2</sup> (320/mi2) | style="text-align:right;" | 2006-yil 2-dekabr | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 7 | — | 100 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-EAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Eastern Samar]] | style="text-align:left;" | [[Borongan]] | {{percent and number|477168|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4660.47|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 102/km<sup>2</sup> (265/mi2) | style="text-align:right;" | 1965-yil 19-iyun | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 22 | 1 | 597 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-GUI | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Guimaras]] | style="text-align:left;" | [[Jordan, Guimaras|Jordan]] | {{percent and number|187842|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|604.57|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 311/km<sup>2</sup> (805/mi2) | style="text-align:right;" | 1992-yil 22-may | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 5 | — | 98 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-IFU | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Ifugao]] | style="text-align:left;" | [[Lagawe, Ifugao|Lagawe]] | {{percent and number|207498|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2628.21|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 79/km<sup>2</sup> (204/mi2) | style="text-align:right;" | 1966-yil 18-iyun | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | [[List of barangays in Ifugao|176]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ILN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Ilocos Norte]] | style="text-align:left;" | [[Laoag]] | {{percent and number|609588|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3467.89|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 176/km<sup>2</sup> (455/mi2) | style="text-align:right;" | 1818-yil 2-fevral | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="01" | [[Ilocos Region|I]] | style="border-left-width:medium;" | 21 | 2 | [[List of barangays in Ilocos Norte|559]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ILS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Ilocos Sur]] | style="text-align:left;" | [[Vigan]] | {{percent and number|706009|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2596.00|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 272/km<sup>2</sup> (704/mi2) | style="text-align:right;" | 1572-yil | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="01" | [[Ilocos Region|I]] | style="border-left-width:medium;" | 32 | 2 | [[List of barangays in Ilocos Sur|768]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ILI | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Iloilo]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Iloilo City|Iloilo]].}} | style="text-align:left;" | [[Iloilo City]] | {{percent and number|2509525|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5079.17|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 494/km<sup>2</sup> (1,280/mi2) | style="text-align:right;" | 1566-yil | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 42 | 2 | 1,901 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ISA | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Isabela (province)|Isabela]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Santiago, Isabela|Santiago]].}} | style="text-align:left;" | [[Ilagan]] | {{percent and number|1697050|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|12414.93|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 137/km<sup>2</sup> (354/mi2) | style="text-align:right;" | 1856-yil 1-may | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 34 | 3 | [[List of barangays in Isabela|1,055]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-KAL | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Kalinga (province)|Kalinga]] | style="text-align:left;" | [[Tabuk, Philippines|Tabuk]] | {{percent and number|229570|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3231.25|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 71/km<sup>2</sup> (184/mi2) | style="text-align:right;" | 1966-yil 18-iyun | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 7 | 1 | [[List of barangays in Kalinga|153]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LUN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[La Union]] | style="text-align:left;" | [[San Fernando, La Union|San Fernando]] | {{percent and number|822352|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1497.70|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 549/km<sup>2</sup> (1,422/mi2) | style="text-align:right;" | 1850-yil 2-mart | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="01" | [[Ilocos Region|I]] | style="border-left-width:medium;" | 19 | 1 | [[List of barangays in La Union|576]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LAG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Laguna (province)|Laguna]] | style="text-align:left;" | [[Santa Cruz, Laguna|Santa Cruz]] | {{percent and number|3382193|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1917.85|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 1,764/km<sup>2</sup> (4,568/mi2) | style="text-align:right;" | 1571-yil 28-iyul | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 24 | 6 | 674 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Lanao del Norte]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Iligan]].}} | style="text-align:left;" | [[Tubod, Lanao del Norte|Tubod]] | {{percent and number|1086017|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4159.94|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 261/km<sup>2</sup> (676/mi2) | style="text-align:right;" | 1959-yil 4-iyul | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 22 | 1 | 506 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Lanao del Sur]] | style="text-align:left;" | [[Marawi]] | {{percent and number|1195518|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3872.89|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref>Autonomous Region in Muslim Mindanao, Department of Agriculture: [http://armm.da.gov.ph/dafbeta/index.php?option=com_content&view=article&id=64&Itemid=59 Lanao del Sur] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150119204151/http://armm.da.gov.ph/dafbeta/index.php?option=com_content&view=article&id=64&Itemid=59 |date=January 19, 2015 }} (The value given at NSCB is unreasonable and must be assumed as erroneous, see [[Talk:Lanao del Sur#Area]].)</ref> | style="text-align:right;" | 309/km<sup>2</sup> (800/mi2) | style="text-align:right;" | 1914-yil 1-sentyabr | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 39 | 1 | 1,159 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-LEY | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Leyte (province)|Leyte]]{{efn-lr|Figures include the independent cities of [[Ormoc]] and [[Tacloban]].}} | style="text-align:left;" | [[Tacloban]] | {{percent and number|2028728|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|6515.05|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 311/km<sup>2</sup> (806/mi2) | style="text-align:right;" | 1735-yil | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 40 | 3 | 1,641 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MAG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Maguindanao]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Cotabato City|Cotabato]].}} | style="text-align:left;" | [[Buluan, Maguindanao|Buluan]] | {{percent and number|1667258|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|6146.53|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref>Provincial Government of Maguindanao: [http://www.maguindanao.gov.ph/index.php?option=com_k2&view=item&layout=item&id=41&Itemid=93 Brief Profile] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140528054043/http://maguindanao.gov.ph/index.php?option=com_k2&view=item&layout=item&id=41&Itemid=93 |date=May 28, 2014 }} (There seems to be major discrepancies among authoritative sources: 972,904 ha (NSCB); 6,565 km² (Historical Dictionary of the Philippines); 5,176.1 km² (NAMRIA))</ref> | style="text-align:right;" | 271/km<sup>2</sup> (703/mi2) | style="text-align:right;" | 1973-yil 22-noyabr | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 36 | 1 | 545 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MAD | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Marinduque]] | style="text-align:left;" | [[Boac, Marinduque|Boac]] | {{percent and number|239207|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|952.58|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 251/km<sup>2</sup> (650/mi2) | style="text-align:right;" | 1920-yil 21-fevral | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 6 | — | 218 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Masbate]] | style="text-align:left;" | [[Masbate City]] | {{percent and number|908920|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4151.78|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 219/km<sup>2</sup> (567/mi2) | style="text-align:right;" | 1901-yil 18-mart<br /><ref>{{Cite web |title=President Aquino declares March 18 as special non-working day in Masbate in commemoration of 112th Foundation Day |url=http://www.pcoo.gov.ph/archives2013/mar08.htm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130806185717/http://pcoo.gov.ph/archives2013/mar08.htm |archive-date=August 6, 2013 |access-date=January 1, 2016 |publisher=Presidential Communications Operations Office}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 20 | 1 | 550 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MSC | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Misamis Occidental]] | style="text-align:left;" | [[Oroquieta]] | {{percent and number|617333|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2055.22|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 300/km<sup>2</sup> (778/mi2) | style="text-align:right;" | 1929-yil 8-noyabr | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 14 | 3 | 490 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MSR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Misamis Oriental]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Cagayan de Oro]].}} | style="text-align:left;" | [[Cagayan de Oro]] | {{percent and number|1685302|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3544.32|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 475/km<sup>2</sup> (1,232/mi2) | style="text-align:right;" | 1901-yil 15-may | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="11" | [[Northern Mindanao|X]] | style="border-left-width:medium;" | 23 | 3 | 504 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MOU | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Mountain Province]] | style="text-align:left;" | [[Bontoc, Mountain Province|Bontoc]] | {{percent and number|158200|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2157.38|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 73/km<sup>2</sup> (190/mi2) | style="text-align:right;" | 1846-yil | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.1" | [[Cordillera Administrative Region|CAR]] | style="border-left-width:medium;" | 10 | — | [[List of barangays in Mountain Province|144]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NEC | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Negros Occidental]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Bacolod]].}} | style="text-align:left;" | [[Bacolod]] | {{percent and number|3223955|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|7965.21|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 405/km<sup>2</sup> (1,048/mi2) | style="text-align:right;" | 1890-yil 1-yanvar <br /><ref>{{Cite web |title=History of Negros Occidental |url=http://www.negros-occ.gov.ph/about-negros-occidental/history-of-negros-occidental |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20181020110452/http://www.negros-occ.gov.ph/about-negros-occidental/history-of-negros-occidental |archive-date=October 20, 2018 |access-date=January 18, 2019 |publisher=Official Website of the Provincial Government of Negros Occidental}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="07" | [[Western Visayas|VI]] | style="border-left-width:medium;" | 19 | 13 | 662 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NER | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Negros Oriental]] | style="text-align:left;" | [[Dumaguete]] | {{percent and number|1432990|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5385.53|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 266/km<sup>2</sup> (689/mi2) | style="text-align:right;" | 1890-yil 1-yanvar <br /><ref>{{Cite web |title=History of Negros Oriental |url=http://www.negor.gov.ph/index.php/history |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170215200106/http://www.negor.gov.ph/index.php/history |archive-date=February 15, 2017 |publisher=Official Website of the Provincial Government of Negros Oriental}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="08" | [[Central Visayas|VII]] | style="border-left-width:medium;" | 20 | 6 | 557 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NSA | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Northern Samar]] | style="text-align:left;" | [[Catarman, Northern Samar|Catarman]] | {{percent and number|639186|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3692.93|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 173/km<sup>2</sup> (448/mi2) | style="text-align:right;" |1965-yil 19-iyun | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 24 | — | 569 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NUE | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Nueva Ecija]] | style="text-align:left;" | [[Palayan]]{{efn-lr|The provincial government still uses and maintains facilities in the former capital, [[Cabanatuan]].}} | {{percent and number|2310134|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5751.33|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 402/km<sup>2</sup> (1,040/mi2) | style="text-align:right;" | 1801-yil 25-aprel <br /><ref>{{Cite news |title=N. Ecija founding date April 25, not Sept. 2 |newspaper=Philippine Daily Inquirer |url=http://newsinfo.inquirer.net/781442/n-ecija-founding-date-april-25-not-sept-2 |access-date=June 17, 2016}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 27 | 5 | 849 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-NUV | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Nueva Vizcaya]] | style="text-align:left;" | [[Bayombong, Nueva Vizcaya|Bayombong]] | {{percent and number|497432|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3975.67|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 125/km<sup>2</sup> (324/mi2) | style="text-align:right;" | 1839-yil 24-may <br /><ref>{{Cite web |last=Babiera |first=Lester G. |date=July 14, 2014 |title=Nueva Vizcaya mounts Ammungan fest, celebrates diversity |url=http://lifestyle.inquirer.net/165843/nueva-vizcaya-mounts-ammungan-fest-celebrates-diversity |access-date=October 7, 2015 |newspaper=[[Philippine Daily Inquirer]]}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 15 | — | [[List of barangays in Nueva Vizcaya|275]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MDC | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Occidental Mindoro]] | style="text-align:left;" | [[Mamburao, Occidental Mindoro|Mamburao]] | {{percent and number|525354|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5865.71|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 90/km<sup>2</sup> (232/mi2) | style="text-align:right;" | 1950-yil 15-noyabr <br /><ref>{{Cite web |title=Speech of President Aquino during his visit to Occidental Mindoro, November 15, 2012 |url=https://www.officialgazette.gov.ph/2012/11/15/speech-of-president-aquino-during-his-visit-to-occidental-mindoro-november-15-2012/ |access-date=March 3, 2016 |website=GOVPH}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | 162 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-MDR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Oriental Mindoro]] | style="text-align:left;" | [[Calapan]] | {{percent and number|908339|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4238.38|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 214/km<sup>2</sup> (555/mi2) | style="text-align:right;" | 1663-yil | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 14 | 1 | 426 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-PLW | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Palawan]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Puerto Princesa]].}} | style="text-align:left;" | [[Puerto Princesa]] | {{percent and number|1246673|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|17030.75|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 73/km<sup>2</sup> (190/mi2) | style="text-align:right;" | 1902-yil 23-yanvar | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 23 | 1 | 433 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-PAM | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Pampanga]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Angeles City|Angeles]].}} | style="text-align:left;" | [[San Fernando, Pampanga|San Fernando]] | {{percent and number|2900637|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2062.47|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 1,406/km<sup>2</sup> (3,643/mi2) | style="text-align:right;" | 1571-yil 11-dekabr | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 19 | 3 | 538 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-PAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Pangasinan]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Dagupan]].}} | style="text-align:left;" | [[Lingayen, Pangasinan|Lingayen]] | {{percent and number|3163190|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5451.01|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 580/km<sup>2</sup> (1,503/mi2) | style="text-align:right;" | 1580-yil 5-aprel <br /><ref>{{Cite web |last=Ramirez |first=Cesar |date=March 27, 2011 |title=April 5 a special non-working holiday in Pangasinan |url=http://www.philstar.com/nation/669740/april-5-special-non-working-holiday-pangasinan |access-date=October 7, 2015 |newspaper=[[The Philippine Star]]}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="01" | [[Ilocos Region|I]] | style="border-left-width:medium;" | 44 | 4 | [[List of barangays in Pangasinan|1,364]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-QUE | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Quezon]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Lucena, Philippines|Lucena]].}} | style="text-align:left;" | [[Lucena, Philippines|Lucena]] | {{percent and number|2229383|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|9069.60|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 246/km<sup>2</sup> (637/mi2) | style="text-align:right;" | 1901-yil 2-mart | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 39 | 2 | 1,242 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-QUI | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Quirino]] | style="text-align:left;" | [[Cabarroguis, Quirino|Cabarroguis]] | {{percent and number|203828|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2323.47|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 88/km<sup>2</sup> (227/mi2) | style="text-align:right;" | 1966-yil 18-iyun | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="02" | [[Cagayan Valley|II]] | style="border-left-width:medium;" | 6 | — | [[List of barangays in Quirino|132]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-RIZ | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Rizal]] | style="text-align:left;" | [[Antipolo]] | {{percent and number|3330143|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1191.94|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 2,794/km<sup>2</sup> (7,236/mi2) | style="text-align:right;" | 1853-yil 23-fevral | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="04" | [[Calabarzon|IV-A]] | style="border-left-width:medium;" | 13 | 1 | 189 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ROM | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Romblon]] | style="text-align:left;" | [[Romblon, Romblon|Romblon]] | {{percent and number|308985|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1533.45|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 201/km<sup>2</sup> (522/mi2) | style="text-align:right;" | 1901-yil 16-mart <br /><ref>{{Cite web |title=History of Romblon |url=http://romblomanon.net/en/history-romblon |access-date=January 1, 2016 |publisher=United Romblon Ministerial Fellowship}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="05" | [[Mimaropa]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | — | 219 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-WSA | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Samar (province)|Samar]] | style="text-align:left;" | [[Catbalogan]] | {{percent and number|793183|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|6048.03|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 131/km<sup>2</sup> (340/mi2) | style="text-align:right;" | 1768-yil | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 24 | 2 | 951 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SAR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Sarangani]] | style="text-align:left;" | [[Alabel, Sarangani|Alabel]] | {{percent and number|558946|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3601.25|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 155/km<sup>2</sup> (402/mi2) | style="text-align:right;" | 1992-yil 16-mart | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="13" | [[Soccsksargen|XII]] | style="border-left-width:medium;" | 7 | — | 141 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SIG | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Siquijor]] | style="text-align:left;" | [[Siquijor, Siquijor|Siquijor]] | {{percent and number|103395|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|337.49|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 306/km<sup>2</sup> (793/mi2) | style="text-align:right;" | 1971-yil 17-sentyabr | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="08" | [[Central Visayas|VII]] | style="border-left-width:medium;" | 6 | — | 134 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SOR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Sorsogon]] | style="text-align:left;" | [[Sorsogon City]] | {{percent and number|828655|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|2119.01|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 391/km<sup>2</sup> (1,013/mi2) | style="text-align:right;" | 1894-yil 17-oktyabr | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06" | [[Bicol Region|V]] | style="border-left-width:medium;" | 14 | 1 | 541 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SCO | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[South Cotabato]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[General Santos]].}} | style="text-align:left;" | [[Koronadal]] | {{percent and number|1672791|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4428.81|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 378/km<sup>2</sup> (978/mi2) | style="text-align:right;" | 1966-yil 18-iyun | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="13" | [[Soccsksargen|XII]] | style="border-left-width:medium;" | 10 | 2 | 225 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SLE | style="text-align:left;font-weight:bold;" | [[Southern Leyte]] | style="text-align:left;" | [[Maasin]] | {{percent and number|429573|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1798.61|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 239/km<sup>2</sup> (619/mi2) | style="text-align:right;" | 1959-yil 22-may | style="border-left-width:medium;" | [[Visayas]] | data-sort-value="09" | [[Eastern Visayas|VIII]] | style="border-left-width:medium;" | 18 | 1 | 500 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SUK | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Sultan Kudarat]] | style="text-align:left;" | [[Isulan, Sultan Kudarat|Isulan]] | {{percent and number|854052|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5298.34|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 161/km<sup>2</sup> (417/mi2) | style="text-align:right;" | 1973-yil 22-noyabr | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="13" | [[Soccsksargen|XII]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | 1 | 249 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SLU | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Sulu]] | style="text-align:left;" | [[Jolo, Sulu|Jolo]] | {{percent and number|1000108|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1600.40|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref>Province of Sulu: [http://www.sulu.gov.ph/Profile.asp Brief Profile] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110226001309/http://www.sulu.gov.ph/Profile.asp |date=February 26, 2011 }} (There seems to be major discrepancies among authoritative sources: 343,699 ha (NSCB 2007), 175,460 ha (NSCB 2000), 167,377 ha (NAMRIA))</ref> | style="text-align:right;" | 625/km<sup>2</sup> (1,619/mi2) | style="text-align:right;" | 1917-yil 10-mart | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 19 | — | 410 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SUN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Surigao del Norte]] | style="text-align:left;" | [[Surigao City]] | {{percent and number|534636|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1972.93|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 271/km<sup>2</sup> (702/mi2) | style="text-align:right;" | 1901-yil 15-may | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 20 | 1 | 335 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-SUR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Surigao del Sur]] | style="text-align:left;" | [[Tandag]] | {{percent and number|642255|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|4932.70|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 130/km<sup>2</sup> (337/mi2) | style="text-align:right;" | 1960-yil 16-iyun | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14" | [[Caraga|XIII]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | 2 | 309 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-TAR | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Tarlac]] | style="text-align:left;" | [[Tarlac City]] | {{percent and number|1503456|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3053.60|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 492/km<sup>2</sup> (1,275/mi2) | style="text-align:right;" | 1873-yil 28-mart <br /><ref>{{Cite web |title=History of Tarlac |url=http://visit-tarlac.com/history-of-tarlac |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151222115710/http://visit-tarlac.com/history-of-tarlac |archive-date=December 22, 2015 |access-date=October 7, 2015 |publisher=Province of Tarlac}}</ref><ref name="Proc109">{{Cite journal |title=Proclamation No. 109, s. 1998 |url=https://www.officialgazette.gov.ph/1999/05/10/proclamation-no-109-s-1999/ |access-date=October 7, 2015}}</ref> | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 17 | 1 | [[List of barangays in Tarlac|511]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-TAW | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Tawi-Tawi]] | style="text-align:left;" | [[Bongao, Tawi-Tawi|Bongao]]<ref>The [http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/province.asp?provCode=157000000&provName=TAWI-TAWI&regCode=15&regName=ARMM%20-%20Autonomous%20Region%20in%20Muslim%20Mindanao National Statistical Coordination Board] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081118213313/http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/province.asp?provCode=157000000&provName=TAWI-TAWI&regCode=15&regName=ARMM%20-%20Autonomous%20Region%20in%20Muslim%20Mindanao |date=November 18, 2008 }} recognizes both [[Bongao]] and [[Panglima Sugala]] as capitals of the province. However, the provincial capitol is located in [[Bongao]], the ''de facto'' seat of government.</ref> | {{percent and number|440276|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|1087.40|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}}<ref>Autonomous Region in Muslim Mindanao, Department of Agriculture: [http://armm.da.gov.ph/dafbeta/index.php?option=com_content&view=article&id=66&Itemid=60 Tawi-Tawi] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120906050217/http://armm.da.gov.ph/dafbeta/index.php?option=com_content&view=article&id=66&Itemid=60 |date=September 6, 2012 }} (There seems to be major discrepancies among authoritative sources: 362,655 ha (NSCB 2007), 120,876 ha (NAMRIA), 1,197 km² (Department of Tourism), 999 km² (Mapcentral))</ref> | style="text-align:right;" | 405/km<sup>2</sup> (1,049/mi2) | style="text-align:right;" | 1973-yil 11-sentyabr | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="14.1" | [[Bangsamoro|BARMM]] | style="border-left-width:medium;" | 11 | — | 203 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ZMB | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Zambales]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Olongapo]].}} | style="text-align:left;" | [[Iba, Zambales|Iba]] | {{percent and number|909932|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3830.83|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 238/km<sup>2</sup> (615/mi2) | style="text-align:right;" | 1578-yil | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="03" | [[Central Luzon|III]] | style="border-left-width:medium;" | 13 | 1 | [[List of barangays in Zambales|247]] |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ZAN | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Zamboanga del Norte]] | style="text-align:left;" | [[Dipolog]] | {{percent and number|1047455|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|7301.00|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 143/km<sup>2</sup> (372/mi2) | style="text-align:right;" | 1952-yil 6-iyun | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="10" | [[Zamboanga Peninsula|IX]] | style="border-left-width:medium;" | 25 | 2 | 691 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ZAS | style="text-align:left;font-weight:bold;" | {{nowrap|[[Zamboanga del Sur]]{{efn-lr|Figures include the independent city of [[Zamboanga City|Zamboanga]].}}}} | style="text-align:left;" | [[Pagadian]] | {{percent and number|2027902|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|5914.16|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 343/km<sup>2</sup> (888/mi2) | style="text-align:right;" | 1914-yil 1-sentyabr | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="10" | [[Zamboanga Peninsula|IX]] | style="border-left-width:medium;" | 26 | 2 | 779 |- ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-ZSI | style="text-align:left;font-weight:bold;" |[[Zamboanga Sibugay]] | style="text-align:left;" | [[Ipil, Zamboanga Sibugay|Ipil]] | {{percent and number|669840|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|3607.75|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 186/km<sup>2</sup> (481/mi2) | style="text-align:right;" | 2001-yil 22-fevral | style="border-left-width:medium;" | [[Mindanao]] | data-sort-value="10" | [[Zamboanga Peninsula|IX]] | style="border-left-width:medium;" | 16 | 1 | 389 |- style="background-color:#D0D0D0;" ! scope="row" style="font-size:0.9em;" | PH-00 | style="text-align:left;font-weight:bold;" | [[Metro Manila]] | style="text-align:left;" | [[Manila]]&nbsp;<sup>{{abbr|†|regional center}}</sup> | {{percent and number|13484462|109035343|disp=table|2|pad=yes}} | style="text-align:right;" | {{convert|638.55|km2|abbr=on|sortable=on|disp=br()}} | style="text-align:right;" | 21,117/km<sup>2</sup> (54,694/mi2) | — | style="border-left-width:medium;" | [[Luzon]] | data-sort-value="06.2" | [[Metro Manila|NCR]] | style="border-left-width:medium;" | 1 | 16 | [[List of barangays of Metro Manila|1,706]] |} == Tarixi == === Vaqt jadvali === 1898-yilda Qoʻshma Shtatlar Filippinni Ispaniyadan sotib olgach, orollar toʻrtta ''gobiernosga'' (hukumatga) boʻlingan, ular keyinchalik provinsiya va tumanlarga boʻlingan. Amerika maʼmuriyati dastlab Ispaniya boʻlinmalarini meros qilib oladi va ularni harbiy hukumatga topshiradi. Qoʻzgʻolonlarning tinchlanishi natijasida fuqarolik hukumati asta-sekin tashkil etila boshladi. * 2001-yil 22-fevral — Plebissit 2000-yil 7-noyabrda tasdiqlangan 8973-sonli Respublika qonuni asosida Zamboanga Sibugayni Zamboanga del Surdan ajratishni maʼqulladi. * 2006-yil 28-oktabr — Plebissit 2006-yil 28-avgustda qabul qilingan 201-sonli Mindanao musulmonlari avtonomiyasi toʻgʻrisidagi qonunga binoan Sharif Kabunsuanni Maguindanaodan ajratishni maʼqulladi. * 2006-yil 2-dekabr — Plebissit 2006-yil 2-oktabrda tasdiqlangan 9355-sonli Respublika qonuni asosida Dinagat orollarini Surigao del Nortedan ajratishni maʼqulladi. * 2008-yil 18-noyabr — Oliy sud tomonidan 201-sonli MMA qonuni bekor qilinadi, Sharif Kabunsuan Maguindanao tarkibiga qaytadi. * 2010-yil 11-fevral — 9355-sonli RA Oliy sud tomonidan konstitutsiyaga zid deb topildi, Dinagat orollari Surigao del Nortening bir qismi sifatida qaytadi. * 2011-yil 30-mart — Oliy sud Dinagat orollari boʻyicha qarorini bekor qildi va yana viloyatga aylandi. * 2013-yil 28-oktabr — Plebissit 2013-yil 21-yanvarda tasdiqlangan 10360-sonli Respublika qonuni asosida Davao Gʻarbiy Davao del Surdan ajratishni maʼqulladi. * 2019-yil 8-dekabr — 2019-yil 17-aprelda tasdiqlangan 11297-sonli Respublika qonuni orqali Kompostela vodiysining nomi Davao de Oroga o‘zgartirildi. <gallery widths="200" perrow="3"> Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1880).svg|1880-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1899).svg|1899-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1908).svg|1907-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1918).svg|1918-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1935).svg|1935-yil Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1942-1945).svg|1942-1945-yillar Fayl:Administrative Divisions of the Philippines (1986).svg|1986-yil Fayl:Ph regions and provinces.svg|1992-yildan hozirgacha </gallery> == Rasmiy ravishda taklif etilgan/nomi oʻzgartirilgan provinsiyalar == === Qabul qilingan qonun bilan taklif etilgan provinsiyalar === [[Fayl:Proposed_Provinces_of_the_Philippines.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Proposed_Provinces_of_the_Philippines.svg/250px-Proposed_Provinces_of_the_Philippines.svg.png|thumb|330x330px| Taklif etilgan provinsiyalarni koʻrsatadigan Filippin xaritasi]] * '''Gʻarbiy va Sharqiy Leyte''' (1923) — Leyte 1923-yil 27-martdagi ''3117-sonli qonun'' bilan ikkita yangi provinsiyaga bo‘lingan.<ref>{{Cite journal|title=Philippines-Archipelago, Region VIII (Eastern Visayas)|url=http://philippines-archipelago.com/politics/map/region_viii/eastern_visayas.html|publisher=Specific information on the division of Leyte provided by David A. Short, webmaster of Philippines-Archipelago, which was updated accordingly after indirectly obtaining a copy of the text of Act No. 3117 from the Legislative Library, House of Representatives|access-date=May 17, 2008}}</ref> Ammo boʻlinish hech qachon sodir boʻlmadi, chunki general-gubernator tomonidan u haqida hech qanday bayonot berilmagan. ** '''Sharqiy Leyte''' provinsiyasi butun Biliran provinsiyasining hozirgi hududlarini, Abuyog, Alangalang, Babatngon, Barugo, Burauen, Kalubian, Kapukan, Karigara, Dagami, Dulag, Yaro, Xaver, Julita, La munitsipalitetlarini qamrab olgan. Paz, Leyte, MakArtur, Mahaplag, Mayorga, Palo, Pastrana, San-Isidro, San-Migel, Santa-Fe, Tabango, Tabontabon, Tanauan, Tolosa, Tunga va Takloban provinsiya markazi sifatida belgilangan. ** '''Gʻarbiy Leyte''' provinsiyasi butun Janubiy Leyte provinsiyasining hozirgi hududlarini, Albuera, Bato, Xilongos, Hindang, Inopacan, Isabel, Kananga, Matag-ob, Matalom, Merida, Palompon, Villaba va boshqa munitsipalitetlarni qamrab olgan. Baybay va Ormoc shaharlari esa Gʻarbiy Leyte provinsiyasining poytaxti boʻlgan. * '''Samal''' (1969) — Samal sobiq ''provinsiyasi 5999-sonli Respublika qonuni'' bilan tuzilgan va hozirgi Samal orol bogʻi shahri hududini qamrab olgan. Biroq, sobiq provinsiya hech qachon ochilgan emas. * '''Maranaw''' (1971) — ''6406-sonli Respublika qonuni''<ref>[http://www.chanrobles.com/republicacts/republicactno6406.html Republic Act No. 6406]. Chan-Robles Law Library.</ref> sharqiy Lanao del Surdan yangi provinsiya yaratishga (hozirgi provinsiyaning birinchi kongress okrugiga toʻgʻri keladi) 1971-yil 4-oktabrda tasdiqlangan. Provinsiya tarkibiga Bubong, Ditsaan-Ramain (shu jumladan, Buadiposo-Buntong), Kapai, Lumba-Bayabao (hozirgi Maguing), Marantao, Masiu, Mulondo, Saguiaran, Piona Po, Bayabao munitsipalitetlari kiradi . Tamparan, Taraka va Vao (hozirgi Bumbaran) kiradi, yangi provinsiyaning poytaxti Maravi shahri boʻlib xizmat qiladi. 1972-yil 21-sentabrda Filippinda harbiy holat eʼlon qilinishi sababli boʻlinish hech qachon sodir boʻlmaydi, bu 1973-yilga rejalashtirilgan umumiy saylovlarni toʻxtatdi va yangi [[Filippin Konstitutsiyasi|Konstitutsiyani]] qabul qilish va Toʻrtinchi Filippin Respublikasini barpo etish uchun yoʻl ochdi. === Boshqa taklif qilingan provinsiyalar === * '''Shimoli-gʻarbiy Samar''' (2019) — Edgar Meri Sarmiento tomonidan 2019-yil 22-yanvarda Vakillar palatasiga 8824-sonli qonun loyihasi kiritilgan boʻlib, unda 9 ta munitsipalitetdan iborat poytaxti Kalbayog bo‘lgan Shimoli-G‘arbiy Samar deb nomlangan yangi provinsiyani tashkil etish to‘g‘risida aytib oʻtilgan.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Charissa Luci-Atienza |date=January 22, 2019 |title=Creation of Northwestern Samar province pushed |publisher=[[Manila Bulletin]] |url=https://mb.com.ph/2019/01/22/creation-of-northwestern-samar-province-pushed/ |access-date=May 25, 2020}}</ref> * '''Zamboanga Hermosa''' (2017) — 2017-yil 21-fevralda Vakillar palatasida 12 ta munitsipalitet va 2 ta qonun chiqaruvchi okrugdan iborat Zamboanga del Nortedan yangi provinsiya tashkil etishni nazarda tutuvchi 5040-sonli qonun loyihasi taqdim etildi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Isagani S. Amatong|sana=February 14, 2017|sarlavha=House Bill No. 5040: An Act Creating the Province of Zamboanga Hermosa from the Province of Zamboanga Del Norte|url=http://www.congress.gov.ph/legisdocs/basic_17/HB05040.pdf|kirish sanasi=March 10, 2017|ish=www.congress.gov.ph|nashriyot=Republic of the Philippines – House of Representatives}}</ref><ref>{{Cite journal|date=February 21, 2017|title=Seventeenth Congress First Regular Session 2016 – 2017|url=http://www.congress.gov.ph/legisdocs/journals_17/J73-1RS-20170221.pdf|journal=Journal of the House of Representatives|publisher=Journal Service Plenary Affairs Bureau|volume=No. 73|access-date=March 10, 2017}}</ref> === Tavsiya etilgan nomni oʻzgartirish === * Janubiy Leyte — '''Leyte del Sur''' (2017) — Palataning 6408-sonli qonun loyihasi viloyat nomini Leyte del Surga oʻzgartirishni taklif qilinadi. Qonun loyihasi 2017-yil 20-sentabrdan boshlab, 17-Kongress yakunigacha Mahalliy boshqaruv qoʻmitasida koʻrib chiqish qoldirilganligi sababli muvaffaqiyatga erishmadi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=House Bill No. 6408|url=http://www.congress.gov.ph/legisdocs/basic_17/HB06408.pdf|kirish sanasi=May 7, 2018|nashriyot=[[Congress of the Philippines]]}}</ref> == Qoʻshimcha maʼlumotlar == [[:wikivoyage:List_of_Philippine_provinces_by_population|Aholisi boʻyicha Filippin provinsiyalari roʻyxati]] Vikigidda [[:wikivoyage:List of Philippine provincial name etymologies|Filippin provinsiyalarining etimologiyalari roʻyxati]] Vikigidda [[:wikivoyage:List of Philippine provinces by Human Development Index|Inson taraqqiyoti indeksi boʻyicha Filippin provinsiyalari roʻyxati]] Vikigidda [[:wikivoyage:List of demonyms for Philippine provinces|Filippin provinsiyalari uchun iblislar roʻyxati]] Vikigidda [[:wikivoyage:ISO 3166-2:PH|ISO 3166-2: PH]] Vikigidda [[:wikivoyage:Sub-provinces of the Philippines| Filippin subprovinsiyalari, Filippindagi tugatilgan maʼmuriy boʻlinmalar guruhi]] Vikigidda == Havolalar == * [http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/default.asp Filippin standart geografik kodi Interaktiv], Milliy statistik muvofiqlashtirish kengashi * [https://psa.gov.ph/content/2010-census-population-and-housing-reveals-philippine-population-9234-million 2010 yilgi aholi va uy-joylarni roʻyxatga olish Filippin aholisini 92,34 millionni tashkil etadi], Filippin Statistika boshqarmasi, Filippin Respublikasi * [http://www.statoids.com/uph.html Filippin viloyatlari], Gwillim qonuni, Statoids.com * [https://web.archive.org/web/20110805063848/http://www.crwflags.com/fotw/flags/ph_prov.html Dunyo bayroqlari — Filippin viloyat bayroqlari] == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Filippin provinsiyalari]] [[Turkum:Filippin provinsiyalari ro'yxati]] [[Turkum:Filippin hukumat boshqaruvi]] [[Turkum:Filippin sobiq provinsiyalari]] 982xuqg7r0ucqbyniyohad7pnus8btl Qishki Olimpiada oʻyinlari 2018 yopilish marosimi 0 773807 2816545 2772478 2022-08-28T23:41:43Z Umarxon III 18267 wikitext text/x-wiki {{Sport tadbiri bilgiqutisi |Nomi=Qishki Olimpiada oʻyinlari 2018 yopilish marosimi |Ramzi=Ver%C3%B3nica_Ravenna_as_flag_bearer_in_Pyeongchang.jpg |Uzunlik=250px |Izoh= |Shahar= |Davlatlar= |Sportchilar= |Medallar soni= |Ochilishi= |Yopilishi= |Ochib beruvchi= |Olimpiya olovi= |Olimpiya vadasi= |Stadion= |Avvalgi= |Keyingi= |Sayt= }} '''[[2018-yilgi Qishki Olimpiada oʻyinlari]]ning yopilish marosimi''' [[2018-yil]] [[25-fevral]] kuni KST soat 20:00 dan 22:05 gacha (UTC+9) boʻlib oʻtdi. Marosim [[Janubiy Koreya]]ning Pxyonchxan okrugidagi Pxyonchxan Olimpiya stadionida bo‘lib o‘tdi.<ref name="npr">{{Veb manbasi|sarlavha=Pyeongchang Olympics: Closing Ceremony Ends Biggest Winter Games Ever|url=https://www.npr.org/sections/thetorch/2018/02/25/588634565/pyeongchang-olympics-closing-ceremony-ends-biggest-winter-games-ever|ish=[[NPR]]|til=en|sana=25 February 2018|kirish sanasi=8 April 2021|arxivsana=25 March 2021|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210325162407/https://www.npr.org/sections/thetorch/2018/02/25/588634565/pyeongchang-olympics-closing-ceremony-ends-biggest-winter-games-ever}}</ref> <ref name="wiki">{{Veb manbasi|url=http://2018winterolympicswiki.com/closing-ceremony-pyeongchang-2018-live-on-25-february-2018/924/|sarlavha=Pyeongchang 2018 Closing Ceremony Not LIVE on 19 February 2020|kirish sanasi=18 January 2018|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180118125510/http://2018winterolympicswiki.com/closing-ceremony-pyeongchang-2018-live-on-25-february-2018/924/|arxivsana=18 January 2018}}</ref> Tashkiliy qo'mita direktori Oh Jang Xvanning ta'kidlashicha, tadbir "sportchilarning mashaqqatli mehnati va o'yinlardagi yutuqlarini e'tirof etish va nishonlash uchun bayram muhiti" bo'ladi. [[Musiqa]], [[raqs]] va [[Sanʼat|san'atni]] o'zida mujassam etgan marosim "Keyingi to'lqin" haqida hikoya qiladi, shu bilan birga "insonning qat'iyatlilik ruhi"ga urg'u beradi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Winsor|ism=Morgan|sarlavha=Olympics 2018: Closing ceremony themed 'The Next Wave' to conclude Pyeongchang Winter Games|url=https://abcnews.go.com/International/olympics-2018-closing-ceremony-themed-wave-conclude-pyeongchang/story?id=53304651|ish=ABC News|til=en|sana=24 February 2018|kirish sanasi=8 April 2021|arxivsana=9 November 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201109015734/https://abcnews.go.com/International/olympics-2018-closing-ceremony-themed-wave-conclude-pyeongchang/story?id=53304651}}</ref> Stadionga 92 ta Milliy olimpiya qo‘mitasining bayroqdorlari yetib kelishdi. Har bir ishtirokchi davlat bayroqdorlari koreys alifbosi bo'yicha ''ganada'' tartibida bir qatorda stadionga norasmiy tarzda kirib kelishdi va ularning ortidan barcha sportchilar yurish qilishdi. Sportchilar bilan birga Pxyonchxan-2018 Olimpiadasi maskotiga aylangan Soohorang va 1988-yilda Seulda bo'lib o'tgan Yozgi Olimpiada o'yinlarining maskotu Xodori ham yurishdi.<ref name="nytimes">{{Veb manbasi|muallif=Mather|ism=Victor|sarlavha=Highlights and Photographs From the 2018 Winter Olympics|url=https://www.nytimes.com/2018/02/25/sports/olympics/closing-ceremony-winter-games.html|ish=The New York Times|kirish sanasi=8 April 2021|sana=25 February 2018|arxivsana=8 March 2021|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210308192228/https://www.nytimes.com/2018/02/25/sports/olympics/closing-ceremony-winter-games.html}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|muallif=Shafer|ism=Jacob|sarlavha=Olympics Closing Ceremony 2018: Best Highlights, Moments You Might've Missed|url=https://bleacherreport.com/articles/2761405-olympics-closing-ceremony-2018-best-highlights-moments-you-mightve-missed|ish=Bleacher Report|til=en|sana=25 February 2018|kirish sanasi=8 April 2021|arxivsana=30 May 2019|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190530090816/https://bleacherreport.com/articles/2761405-olympics-closing-ceremony-2018-best-highlights-moments-you-mightve-missed}}</ref> Dastlab madhiyasi yangrayotganda Gretsiya bayrog‘i ko‘tarildi. Shundan so‘ng Olimpiya bayrog‘i tushirildi va Pxyonchxan okrugi meri Shim Chje Kuk tomonidan XOQ prezidenti Tomas Baxga topshirildi, so‘ngra u Pekin meri Chen Tsziningga topshirdi. Shundan so‘ng [[Xitoy bayrogʻi|Xitoy bayrog‘i]] ko‘tarilib, madhiyasi yangradi.<ref name="wiki">{{Veb manbasi|url=http://2018winterolympicswiki.com/closing-ceremony-pyeongchang-2018-live-on-25-february-2018/924/|sarlavha=Pyeongchang 2018 Closing Ceremony Not LIVE on 19 February 2020|kirish sanasi=18 January 2018|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180118125510/http://2018winterolympicswiki.com/closing-ceremony-pyeongchang-2018-live-on-25-february-2018/924/|arxivsana=18 January 2018}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20180118125510/http://2018winterolympicswiki.com/closing-ceremony-pyeongchang-2018-live-on-25-february-2018/924/ "Pyeongchang 2018 Closing Ceremony Not LIVE on 19 February 2020"]. Archived from [http://2018winterolympicswiki.com/closing-ceremony-pyeongchang-2018-live-on-25-february-2018/924/ the original] on 18 January 2018<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">18 January</span> 2018</span>.</cite></ref> 2021-yil 23-iyul kuni [[Yaponiya|Yaponiyaning]] [[Tokio]] shahrida [[2020-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|2020-yilgi yozgi Olimpiya o‘yinlarining]] [[Yozgi Olimpiada oʻyinlari 2020 ochilish marosimi|ochilish marosimida]] bayroq yana ko‘tarildi.{{Efn|The opening ceremony of the 2020 Summer Olympics was originally to start on 24 July 2020, but it would be postponed to 2021 due to the [[COVID-19 pandemic]].}} [[2022-yilgi Qishki Olimpiada oʻyinlari|2022-yilgi Qishki Olimpiya o'yinlariga]] mezbonlik qilgan Pekin [[Yozgi Olimpiada oʻyinlari 2008 ochilish marosimi|2008-yilgi yozgi Olimpiya o'yinlarining ochilish]] va [[Yozgi Olimpiada oʻyinlari 2008 yopilish marosimi|yopilish]] marosimlarini ham taqdim etgan xitoylik kinorejissyor Chjan Yimou tomonidan ''2022-yilda Pekinda ko'rishguncha'' maxsus spektaklni taqdim etdi. Taqdimotda ikkita pandaning konkida uchishi va ajdahoga aylangan qizil chiziqlar hosil qilgan odamlar namoyish etildi, chunki pandalar va ajdarlar Xitoy uchun milliy piktogramma hisoblanadi. Konkida uchuvchilar, shuningdek, o'yinlar emblemasini shakllantirish uchun chiziqlar bo'ylab harakatlanishadi. [[Xitoy|Xitoyning]] Paramount rahbari [[Xi Jinping|Si Tszinpin]] video orqali [[Xitoylar|Xitoy xalqi]] nomidan tabrik so'zini ifodalab, kamo ko'rinishida bo'ldi.<ref name="npr">{{Veb manbasi|sarlavha=Pyeongchang Olympics: Closing Ceremony Ends Biggest Winter Games Ever|url=https://www.npr.org/sections/thetorch/2018/02/25/588634565/pyeongchang-olympics-closing-ceremony-ends-biggest-winter-games-ever|ish=[[NPR]]|til=en|sana=25 February 2018|kirish sanasi=8 April 2021|arxivsana=25 March 2021|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210325162407/https://www.npr.org/sections/thetorch/2018/02/25/588634565/pyeongchang-olympics-closing-ceremony-ends-biggest-winter-games-ever}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.npr.org/sections/thetorch/2018/02/25/588634565/pyeongchang-olympics-closing-ceremony-ends-biggest-winter-games-ever "Pyeongchang Olympics: Closing Ceremony Ends Biggest Winter Games Ever"]. ''[[mor|NPR]]''. 25 February 2018. [https://web.archive.org/web/20210325162407/https://www.npr.org/sections/thetorch/2018/02/25/588634565/pyeongchang-olympics-closing-ceremony-ends-biggest-winter-games-ever Archived] from the original on 25 March 2021<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">8 April</span> 2021</span>.</cite></ref> == Manbalar == {{manbalar}} {{Olimpiada oʻyinlari marosimlari}} msjhqohgvy91a3dxuwifzipgi7ika81 2816546 2816545 2022-08-28T23:42:19Z Umarxon III 18267 wikitext text/x-wiki {{Sport tadbiri bilgiqutisi |Nomi=Qishki Olimpiada oʻyinlari 2018 yopilish marosimi |Ramzi=[[Fayl:Ver%C3%B3nica_Ravenna_as_flag_bearer_in_Pyeongchang.jpg|250px]] |Uzunlik= |Izoh= |Shahar= |Davlatlar= |Sportchilar= |Medallar soni= |Ochilishi= |Yopilishi= |Ochib beruvchi= |Olimpiya olovi= |Olimpiya vadasi= |Stadion= |Avvalgi= |Keyingi= |Sayt= }} '''[[2018-yilgi Qishki Olimpiada oʻyinlari]]ning yopilish marosimi''' [[2018-yil]] [[25-fevral]] kuni KST soat 20:00 dan 22:05 gacha (UTC+9) boʻlib oʻtdi. Marosim [[Janubiy Koreya]]ning Pxyonchxan okrugidagi Pxyonchxan Olimpiya stadionida bo‘lib o‘tdi.<ref name="npr">{{Veb manbasi|sarlavha=Pyeongchang Olympics: Closing Ceremony Ends Biggest Winter Games Ever|url=https://www.npr.org/sections/thetorch/2018/02/25/588634565/pyeongchang-olympics-closing-ceremony-ends-biggest-winter-games-ever|ish=[[NPR]]|til=en|sana=25 February 2018|kirish sanasi=8 April 2021|arxivsana=25 March 2021|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210325162407/https://www.npr.org/sections/thetorch/2018/02/25/588634565/pyeongchang-olympics-closing-ceremony-ends-biggest-winter-games-ever}}</ref> <ref name="wiki">{{Veb manbasi|url=http://2018winterolympicswiki.com/closing-ceremony-pyeongchang-2018-live-on-25-february-2018/924/|sarlavha=Pyeongchang 2018 Closing Ceremony Not LIVE on 19 February 2020|kirish sanasi=18 January 2018|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180118125510/http://2018winterolympicswiki.com/closing-ceremony-pyeongchang-2018-live-on-25-february-2018/924/|arxivsana=18 January 2018}}</ref> Tashkiliy qo'mita direktori Oh Jang Xvanning ta'kidlashicha, tadbir "sportchilarning mashaqqatli mehnati va o'yinlardagi yutuqlarini e'tirof etish va nishonlash uchun bayram muhiti" bo'ladi. [[Musiqa]], [[raqs]] va [[Sanʼat|san'atni]] o'zida mujassam etgan marosim "Keyingi to'lqin" haqida hikoya qiladi, shu bilan birga "insonning qat'iyatlilik ruhi"ga urg'u beradi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Winsor|ism=Morgan|sarlavha=Olympics 2018: Closing ceremony themed 'The Next Wave' to conclude Pyeongchang Winter Games|url=https://abcnews.go.com/International/olympics-2018-closing-ceremony-themed-wave-conclude-pyeongchang/story?id=53304651|ish=ABC News|til=en|sana=24 February 2018|kirish sanasi=8 April 2021|arxivsana=9 November 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201109015734/https://abcnews.go.com/International/olympics-2018-closing-ceremony-themed-wave-conclude-pyeongchang/story?id=53304651}}</ref> Stadionga 92 ta Milliy olimpiya qo‘mitasining bayroqdorlari yetib kelishdi. Har bir ishtirokchi davlat bayroqdorlari koreys alifbosi bo'yicha ''ganada'' tartibida bir qatorda stadionga norasmiy tarzda kirib kelishdi va ularning ortidan barcha sportchilar yurish qilishdi. Sportchilar bilan birga Pxyonchxan-2018 Olimpiadasi maskotiga aylangan Soohorang va 1988-yilda Seulda bo'lib o'tgan Yozgi Olimpiada o'yinlarining maskotu Xodori ham yurishdi.<ref name="nytimes">{{Veb manbasi|muallif=Mather|ism=Victor|sarlavha=Highlights and Photographs From the 2018 Winter Olympics|url=https://www.nytimes.com/2018/02/25/sports/olympics/closing-ceremony-winter-games.html|ish=The New York Times|kirish sanasi=8 April 2021|sana=25 February 2018|arxivsana=8 March 2021|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210308192228/https://www.nytimes.com/2018/02/25/sports/olympics/closing-ceremony-winter-games.html}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|muallif=Shafer|ism=Jacob|sarlavha=Olympics Closing Ceremony 2018: Best Highlights, Moments You Might've Missed|url=https://bleacherreport.com/articles/2761405-olympics-closing-ceremony-2018-best-highlights-moments-you-mightve-missed|ish=Bleacher Report|til=en|sana=25 February 2018|kirish sanasi=8 April 2021|arxivsana=30 May 2019|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190530090816/https://bleacherreport.com/articles/2761405-olympics-closing-ceremony-2018-best-highlights-moments-you-mightve-missed}}</ref> Dastlab madhiyasi yangrayotganda Gretsiya bayrog‘i ko‘tarildi. Shundan so‘ng Olimpiya bayrog‘i tushirildi va Pxyonchxan okrugi meri Shim Chje Kuk tomonidan XOQ prezidenti Tomas Baxga topshirildi, so‘ngra u Pekin meri Chen Tsziningga topshirdi. Shundan so‘ng [[Xitoy bayrogʻi|Xitoy bayrog‘i]] ko‘tarilib, madhiyasi yangradi.<ref name="wiki">{{Veb manbasi|url=http://2018winterolympicswiki.com/closing-ceremony-pyeongchang-2018-live-on-25-february-2018/924/|sarlavha=Pyeongchang 2018 Closing Ceremony Not LIVE on 19 February 2020|kirish sanasi=18 January 2018|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180118125510/http://2018winterolympicswiki.com/closing-ceremony-pyeongchang-2018-live-on-25-february-2018/924/|arxivsana=18 January 2018}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20180118125510/http://2018winterolympicswiki.com/closing-ceremony-pyeongchang-2018-live-on-25-february-2018/924/ "Pyeongchang 2018 Closing Ceremony Not LIVE on 19 February 2020"]. Archived from [http://2018winterolympicswiki.com/closing-ceremony-pyeongchang-2018-live-on-25-february-2018/924/ the original] on 18 January 2018<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">18 January</span> 2018</span>.</cite></ref> 2021-yil 23-iyul kuni [[Yaponiya|Yaponiyaning]] [[Tokio]] shahrida [[2020-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|2020-yilgi yozgi Olimpiya o‘yinlarining]] [[Yozgi Olimpiada oʻyinlari 2020 ochilish marosimi|ochilish marosimida]] bayroq yana ko‘tarildi.{{Efn|The opening ceremony of the 2020 Summer Olympics was originally to start on 24 July 2020, but it would be postponed to 2021 due to the [[COVID-19 pandemic]].}} [[2022-yilgi Qishki Olimpiada oʻyinlari|2022-yilgi Qishki Olimpiya o'yinlariga]] mezbonlik qilgan Pekin [[Yozgi Olimpiada oʻyinlari 2008 ochilish marosimi|2008-yilgi yozgi Olimpiya o'yinlarining ochilish]] va [[Yozgi Olimpiada oʻyinlari 2008 yopilish marosimi|yopilish]] marosimlarini ham taqdim etgan xitoylik kinorejissyor Chjan Yimou tomonidan ''2022-yilda Pekinda ko'rishguncha'' maxsus spektaklni taqdim etdi. Taqdimotda ikkita pandaning konkida uchishi va ajdahoga aylangan qizil chiziqlar hosil qilgan odamlar namoyish etildi, chunki pandalar va ajdarlar Xitoy uchun milliy piktogramma hisoblanadi. Konkida uchuvchilar, shuningdek, o'yinlar emblemasini shakllantirish uchun chiziqlar bo'ylab harakatlanishadi. [[Xitoy|Xitoyning]] Paramount rahbari [[Xi Jinping|Si Tszinpin]] video orqali [[Xitoylar|Xitoy xalqi]] nomidan tabrik so'zini ifodalab, kamo ko'rinishida bo'ldi.<ref name="npr">{{Veb manbasi|sarlavha=Pyeongchang Olympics: Closing Ceremony Ends Biggest Winter Games Ever|url=https://www.npr.org/sections/thetorch/2018/02/25/588634565/pyeongchang-olympics-closing-ceremony-ends-biggest-winter-games-ever|ish=[[NPR]]|til=en|sana=25 February 2018|kirish sanasi=8 April 2021|arxivsana=25 March 2021|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210325162407/https://www.npr.org/sections/thetorch/2018/02/25/588634565/pyeongchang-olympics-closing-ceremony-ends-biggest-winter-games-ever}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.npr.org/sections/thetorch/2018/02/25/588634565/pyeongchang-olympics-closing-ceremony-ends-biggest-winter-games-ever "Pyeongchang Olympics: Closing Ceremony Ends Biggest Winter Games Ever"]. ''[[mor|NPR]]''. 25 February 2018. [https://web.archive.org/web/20210325162407/https://www.npr.org/sections/thetorch/2018/02/25/588634565/pyeongchang-olympics-closing-ceremony-ends-biggest-winter-games-ever Archived] from the original on 25 March 2021<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">8 April</span> 2021</span>.</cite></ref> == Manbalar == {{manbalar}} {{Olimpiada oʻyinlari marosimlari}} gl2mh0k2ipi06ta1jja96h14pnmdtqm Merih Demiral 0 774563 2816097 2774838 2022-08-28T15:31:06Z Boboyev1996 72209 /* = "Atalanta"(Ijara) */ wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Merih Demiral|toʻliqism=Merih Demiral|tasvir=Demiral in the international match in September 2020 (Cropped).jpg|izoh=|tavallud_sana={{birth date and age|1998|3|5|df=yes}}|tavallud_joyi=[[Karamürsel]], Turkiya|boʻyi=1.92 m|pozitsiya=[[Himoyachi]]|joriyklub=[[Atalanta B.C|Atalanta]]|klubraqami=28|yoshlikyillari1=2009-2011|yoshlikklublari1=Karamürsel Idmanyurduspor|yoshlikyillari2=2011-2016|yoshlikklublari2=[[Fenerbahçe S.K. (football)|Fenerbahçe]]|yillar1=2016-2017|klublar1={{Interlanguage link|A.C. Alcanenense|lt=Alcanenense|pt|Atlético Clube Alcanenense}}|isht1=12|gollar1=0|yillar2=2017|klublar2=→ [[Sporting CP B]] (Ijara)|isht2=3|gollar2=0|yillar3=2017-2019|klublar3=[[Sporting CP B]]|isht3=26|gollar3=0|yillar4=2018-2019|klublar4=→ [[Alanyaspor]] (Ijara)|isht4=16|gollar4=1|yillar6=2019|klublar6=→ [[U.S. Sassuolo Calcio|Sassuolo]] (Ijara)|isht6=14|gollar6=2|yillar7=2019-2022|klublar7=[[Juventus F.C.|Juventus]]|isht7=21|gollar7=1|yillar8=2021-2022|klublar8=→ [[Atalanta B.C|Atalanta]] (Ijara)|isht8=28|gollar8=1|yillar9=2022-|klublar9=[[Atalanta B.C|Atalanta]]|isht9=0|gollar9=0|milliyyillar1=2014-2015|milliyjamoa1=[[Turkiya U17]]|milliyisht1=7|milliygollar1=1|milliyyillar2=2015|milliyjamoa2=[[Turkiya U18]]|milliyisht2=2|milliygollar2=0|milliyyillar3=2015-2016|milliyjamoa3=[[Turkiya U19]]|milliyisht3=10|milliygollar3=1|milliyyillar4=2018|milliyjamoa4=[[Turkiya U20]]|milliyisht4=9|milliygollar4=0|milliyyillar5=2016-2018|milliyjamoa5=[[Turkiya U21]]|milliyisht5=13|milliygollar5=0|milliyyillar6=2018-|milliyjamoa6=[[Turkiya]]|milliyisht6=35|milliygollar6=2|pcupdate=23:47, 21 May 2022 (UTC)|ntupdate=23:49, 11 June 2022 (UTC)}} '''Merih Demiral''' (1998-yil 5-martda tugʻilgan) — turkiyalik professional [[Futbol|futbolchi]], A Seriyada " Atalanta " klubi va [[Turkiya milliy futbol terma jamoasi|Turkiya terma jamoasida]] markaziy himoyachi sifatida oʻynaydi. == Klub faoliyati == === Ilk yillar === Fenerbahche yoshlar tizimining tarbiyalanuvchisi boʻlgan Demiral Portugaliyaning Alcanenense jamoasi bilan 2016 yilda shartnoma imzolagan<ref name="ojogo1">{{Veb manbasi|url=https://www.ojogo.pt/futebol/1a-liga/sporting/noticias/turco-merih-demiral-chega-emprestado-5598761.html|sarlavha=Turco Merih Demiral chega emprestado|nashriyot=O Jogo|muallif=Toucedo|ism=Rafael|til=pt|sana=11 January 2017|kirish sanasi=15 January 2020}}</ref>. 2017-yilning yanvarida u Sporting Bga ijaraga berilgan va 2017-yilning 5-fevralida Segunda Ligadagi professional debyutini oʻz uyida Famalikaoga qarshi 1:1 hisobida durrang bilan oʻtkazgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://int.soccerway.com/matches/2017/02/05/portugal/liga-de-honra/sporting-b/fc-famalicao/2284530/|sarlavha=Game Report by Soccerway|nashriyot=Soccerway|sana=5 February 2017}}</ref>. Mavsum oxirida u klub tomonidan toʻliq shartnoma bilan transfer qilingan<ref name="ojogo2">{{Veb manbasi|url=https://www.ojogo.pt/futebol/1a-liga/sporting/noticias/demiral-quer-convencer-jesus-na-pre-temporada-8518737.html|sarlavha=Demiral quer convencer Jesus na pré-temporada|nashriyot=O Jogo|muallif=Tornesi|ism=Duarte|til=pt|sana=30 May 2017|kirish sanasi=15 January 2020}}</ref>. 2018-yilning 15-avgustida u ijara asosida Turkiyaning „Alanyaspor“ klubiga oʻtgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.alanyaspor.org.tr/Haberler-ID-763-haberler-transfer-hosgeldin-merih-demiral|sarlavha=Hoşgeldin Merih Demiral!|nashriyot=[[Alanyaspor]]|til=tr|sana=15 August 2018|kirish sanasi=26 November 2018|arxivurl=https://web.archive.org/web/20181224032605/http://www.alanyaspor.org.tr/Haberler-ID-763-Haberler-transfer-hosgeldin-merih-demiral|arxivsana=24 December 2018}}</ref>. 2019-yilning 29-yanvarida u 3,5 million yevro evaziga „Alanyaspor“ga doimiy ravishda qo‘shilgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://gazetefutbol.de/deadline-day-gazetefutbols-transferticker/|sarlavha=Deadline-Day: GazeteFutbols Transferticker|ism=Anil P. Polat Stellvertretender Chefredakteur GazeteFutbol|nashriyot=gazetefutbol.de|til=de|muallif=Hürriyet.de-Redaktion|sana=31 January 2019}}</ref>. === Sassuolo === 2019-yilning 30-yanvarida Demiral Italiya [[Serie A|A seriyasining]] „Sassuolo“ klubiga sotib olish majburiyati bilan ijaraga o‘tgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://m.tuttomercatoweb.com/serie-a/ufficiale-sassuolo-arriva-demiral-in-prestito-con-obbligo-di-riscatto-1208471|sarlavha=UFFICIALE: Sassuolo, arriva Demiral in prestito con obbligo di riscatto|nashriyot=tuttomercatoweb.com|til=it|kirish sanasi=30 January 2019}}</ref>. U [[Serie A|A Seriya]] va klubdagi debyutini 24-fevral kuni SPALga qarshi uyinda 1:1 hisobidagi durrang bilan oʻtkazgan<ref name="Pergolizzi">{{Veb manbasi|muallif=Pergolizzi|ism=Dario|sana=29 May 2019|sarlavha=Perché la Juventus vuole prendere Demiral|url=https://www.ultimouomo.com/demiral-juventus-sassuolo/|nashriyot=www.ultimouomo.com|til=it}}</ref>. Klub safida ilk golini 4-aprel kuni Kyevo darvozasiga kiritgan. Oʻsha oʻyinda Demiral dubl qayt etgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.calcionews24.com/sassuolo-primo-gol-demiral-serie-a/|sarlavha=Sassuolo, doppietta da sogno per Demiral: prime gioie in Serie A!|nashriyot=www.calcionews24.com|til=it|sana=4 April 2019|kirish sanasi=15 January 2020}}</ref>. === Juventus === 2019-yilning 5-iyulida [[Juventus|"Juventus"]] Demiralning „Sassuolo“dan 5 yillik shartnoma asosida 18 million yevroga transferini rasman eʼlon qilgan<ref name="Demiral to Juventus">{{Yangiliklar manbasi |date=5 July 2019 |title=Official: Merih Demiral is Bianconero! |language=En |publisher=[[Juventus F.C.]] |url=https://www.juventus.com/en/news/news/2019/merih-demiral---bianconero-.php |url-status=live |access-date=5 July 2019 |archive-url=https://archive.today/20190705191518/https://www.juventus.com/en/news/news/2019/merih-demiral---bianconero-.php |archive-date=5 July 2019 |quote="The Turkish defender joins Juventus from Sassuolo: he will be a Bianconeri until 30 June 2024."}}</ref>. Xabarlarga koʻra, uning maoshi yiliga 1,3 million [[Yevro|yevroni]] tashkil qilgan<ref name="Juventus Salary">{{Yangiliklar manbasi |title=Merih Demiral'ın Juventus'taki maaşı belli oldu |language=Tr |publisher=[[Sözcü]] |url=https://skor.sozcu.com.tr/2019/07/14/merih-demiralin-juventustaki-maasi-belli-oldu-1352626/ |url-status=live |access-date=14 July 2019 |archive-url=https://archive.today/20190714111531/https://skor.sozcu.com.tr/2019/07/14/merih-demiralin-juventustaki-maasi-belli-oldu-1352626/ |archive-date=14 July 2019}}</ref>. U klubda oʻynagan ilk turkiyalik futbolchi boʻlgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.calciomercato.com/en/news/demiral-being-the-first-juve-turk-is-an-honor-chiellini-helps-me-77528|sarlavha=Demiral: 'Being the first Juve turk is an honor, Chiellini helps me a lot'|nashriyot=www.calciomercato.com|sana=20 August 2019|kirish sanasi=17 January 2020}}</ref>. U klubdagi debyutini 21-sentabr kuni A Seriyada " Verona " ustidan 2:1 hisobida g‘alaba qozonilgan o‘yinda o‘tkazgan<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Vaciago |first=Guido |date=21 September 2019 |title=Serie A, Juve-Verona 2-1: Ramsey e Cristiano Ronaldo firmano la rimonta |language=it |trans-title=Serie A, Juve–Verona 2–1: Ramsey and Cristiano Ronaldo mark the comeback |work=Tutto Sport |url=https://www.tuttosport.com/news/calcio/serie-a/2019/09/21-61420528/serie_a_juve-verona_2-1_ramsey_e_cristiano_ronaldo_firmano_la_rimonta/ |access-date=22 September 2019}}</ref>. Keyinchalik u Chempionlar ligasidagi debyutini 11-dekabrda, klubning guruhdagi so‘nggi o‘yinida o‘tkazgan. „Juventus“ga safarda „Bayer“ ustidan 2:0 hisobida gʻalaba qozonishda yordam bergan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.uefa.com/uefachampionsleague/season=2020/matches/round=2001140/match=2027111/|sarlavha=Leverkusen 0–2 Juventus|nashriyot=UEFA.com|muallif=Thorogood|ism=James|sana=11 December 2019|kirish sanasi=13 January 2020}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.goal.com/it/notizie/juventus-demiral-da-urlo-contro-bayer-leverkusen/lxhbpk6jqoa41qvuukb9st5wi|sarlavha=Juventus, Demiral da urlo contro il Bayer Leverkusen: arma in più per Sarri|nashriyot=Goal.com|til=it|muallif=Agresti|ism=Romeo|sana=13 December 2019|kirish sanasi=13 January 2020}}</ref>. U klubdagi ilk golini 2020-yilning 12-yanvarida „[[Roma (futbol klubi)|Roma]]“ga qarshi safarda 2:1 hisobida g‘alaba qozongan o‘yinda kiritgan, natijada „Juventus“ norasmiy „Qishki chempionlar“ unvonini qo‘lga kiritgan. Keyingi oʻyinlarda u asosan zahiradan maydonga tusha boshlagan. Oʻyinda oldingi xoch ligament bogʻlamlarini shikastlab olgan. Natijada, u mavsumning qolgan qismida, jumladan, Yevro-2020da ham safdan chiqishi kutilgan<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=13 January 2020 |title=Euro roundup: Zaniolo and Demiral likely to miss Euros after rupturing ACLs |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/football/2020/jan/12/roma-juventus-psg-monaco-hellas-verona-genoa |access-date=13 January 2020}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.football-italia.net/SerieA/match/142546|sarlavha=Roma 1 - 2 Juventus|nashriyot=Football Italia|sana=12 January 2020|kirish sanasi=13 January 2020}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=12 January 2020 |title=Demiral dalla gioia (del gol) al dolore (dell'infortunio): distorsione al ginocchio, domattina il verdetto |language=it |trans-title=Demiral from joy (for his goal) to pain (for his injury): knee strain, tomorrow the verdict |work=La Gazzetta dello Sport |url=https://www.gazzetta.it/Calcio/Serie-A/Juventus/12-01-2020/quarto-d-ora-gol-infortunio-demiral-gioia-tanta-dolore-forte-36045562818.shtml |access-date=13 January 2020}}</ref>. U 1-avgust kuni maydonga qaytgan va „Juventus“ A Seriyada „Roma“ga qarshi oʻyinda (3:1) zaxiradan maydonga tushgan, „Juventus“ liga chempioni sifatida mavsumni yakunlagan<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Baldini |first=Sergio |date=1 August 2020 |title=Juve-Roma 1-3: Higuain non basta, ora testa alla Champions |language=it |work=www.tuttosport.com |url=https://www.tuttosport.com/news/calcio/serie-a/2020/08/01-72394010/juve-roma_1-3_higuain_non_basta_ora_testa_alla_champions/ |access-date=2 August 2020}}</ref>. === Atalanta(Ijara) === 2021-yil 6-avgustda Atalanta Demiralni [[Juventus|"Juventus"]]<nowiki/>dan sotib olish opsiyasi bilan ijaraga olganini eʼlon qilgan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Benvenuto Demiral!|url=https://www.atalanta.it/news/benvenuto-demiral/|sana=6 August 2021|ish=atalanta.it|til=it}}</ref>. 2021/22-yilgi mavsumda u barcha musobaqalarda jami 42 oʻyin oʻtkazib, ikkita gol urgan va uchta golli uzatmani amalga oshirgan. „Atalanta“ 2022-yil 17-iyun kuni 20 million yevroga sotib olish huquqidan foydalangan<ref name="ata-def">{{Veb manbasi|url=https://www.atalanta.it/|sarlavha=Demiral: esercitato il diritto di opzione|ish=atalanta.it|til=it|sana=17 June 2022}}</ref><ref name="FI622">{{Veb manbasi|url=https://football-italia.net/atalanta-to-purchase-demiral-from-juventus-after-all/|sarlavha=Atalanta to purchase Demiral from Juventus after all|muallif=Campanale|ism=Susy|nashriyot=Football Italia|sana=17 June 2022}}</ref>. == Xalqaro faoliyat == Demiral 17 yoshgacha va 19 yoshgacha boʻlgan yosh guruhlarda Turkiyani himoya qilgan. U 2018-yilning 20-noyabr kuni Ukrainaga qarshi o‘rtoqlik o‘yinida Mert Myuldurning oʻrniga 85-daqiqasida zahiradan maydonga tushib [[Turkiya milliy futbol terma jamoasi|kattalar]] safida debyut qilgan<ref>{{Veb manbasi|nashriyot=[[ESPN]]|url=http://www.espn.co.uk/soccer/match?gameId=520333|sarlavha=Turkey v Ukraine game report|sana=20 November 2018}}</ref>. 2021-yil 11-iyunda Demiral UEFA Yevro-2020 musobaqsining birinchi oʻyinida [[Italiya milliy futbol terma jamoasi|Italiyaga]] qarshi (3:0) maydonga tushgan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha='Juve's in his blood!' - Turkish defender Demiral nets historic own goal to open Euro 2020 against Italy {{!}} Goal.com|url=https://www.goal.com/en/news/juves-in-his-blood-turkish-defender-demiral-nets-historic/nw6ifg89t4dczbg0y2hochaa|kirish sanasi=2021-06-11|ish=www.goal.com}}</ref>. == Shaxsiy hayot == 2022-yil 20-aprelda Demiral va uning sevgilisi Heidi Lushtaku oʻgʻil farzandli boʻlishdi va bu haqda bola tugʻilgandan bir oy oʻtgach eʼlon qilishdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=20 May 2022 |title=Heidi Lushtaku bëhet nënë për herë të parë – zbulon lidhjen me futbollistin e njohur Merih Demiral |language=Albanian |trans-title=Heidi Lushtaku becomes a mother for the first time – reveals the relationship with the famous footballer Merih Demiral |publisher=[[Telegrafi]] |url=https://telegrafi.com/heidi-lushtaku-behet-nene-per-te-pare-zbulon-lidhjen-futbollistin-e-juventusit-merih-demiral/}}</ref>. == Faoliyat statistikasi == === Klub === {| class="wikitable" style="text-align:center" |+ ! rowspan="2" |Club ! rowspan="2" |Season ! colspan="3" |Liga ! colspan="2" |Mamlakat kubogi ! colspan="2" |Qitʼa ! colspan="2" |Boshqa ! colspan="2" |Jami |- !Divizion !Oʻyin !Gol !Oʻyin !Gol !Oʻyin !Gol !Oʻyin !Gol !Oʻyin !Gol |- |Alcanenense |2016-17 |Portugaliya chempionati |12 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |13 |1 |- |Sporting CP B (Ijara) |2016-17 |LigaPro |3 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |3 |0 |- | rowspan="2" |Sporting CP B |2017-18 |LigaPro |26 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |26 |0 |- ! colspan="2" |Jami !29 !0 !0 !0 !0 !0 !0 !0 !29 !0 |- |[[Sporting (futbol klubi)|Sporting CP]] |2017-18 |Primeir Liga | colspan="2" |— |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |1 |0 |- |Alanyaspor |2018-19 |[[Turkiya oliy ligasi|Süper Lig]] |16 |1 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |16 |1 |- |Sassuolo |2018-19 |A Seriya |14 |2 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |14 |2 |- | rowspan="3" |[[Juventus]] |2019-20 |A Seriya |6 |1 |0 |0 |1 |0 |1 |0 |8 |1 |- |2020-21 |A Seriya |15 |0 |4 |0 |5 |0 |0 |0 |23 |0 |- ! colspan="2" |Jami !21 !1 !4 !0 !6 !0 !1 !0 !32 !1 |- |Atalanta (Ijara) |2021-22 |A Seriya |28 |1 |2 |0 |12 |1 | colspan="2" |— |42 |2 |- |Atalanta |2022-23 |A Seriya |0 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |0 |0 |- ! colspan="3" |Karyerada jami !120 !6 !8 !0 !18 !1 !1 !0 !147 !7 |} === Xalqaro === {| class="wikitable" style="text-align:center" !Milliy terma jamoa ! Yil !Oʻyinlar ! Gollar |- | rowspan="5" | [[Turkiya]] | 2018 | 1 | 0 |- | 2019 | 11 | 0 |- | 2020 | 7 | 0 |- | 2021 | 12 | 1 |- | 2022 | 4 | 1 |- ! colspan="2" | Jami ! 35 ! 2 |} {| class="wikitable sortable" |+Merih Demiral tomonidan kiritilgan xalqaro gollar roʻyxati ! scope="col" |№ ! scope="col" | Sana ! scope="col" | Joy ! scope="col" | Raqib ! scope="col" | Hisob ! scope="col" | Natija ! scope="col" | Musobaqa |- | align="center" | 1 |13.11.2021 | Boshakshehir Fatih Terim stadioni, [[Istanbul]], Turkiya |{{Bayroq|Gibraltar}} | align="center" | 4-0 | align="center" | 6-0 | 2022 FIFA Jahon chempionati saralashi |- | align="center" | 2 |4.06.2022 | Boshakshehir Fatih Terim stadioni, Istanbul, Turkiya |{{Bayroq|FRO}} | align="center" | 4-0 | align="center" | 4-0 | 2022-23 UEFA Millatlar ligasi C |} == Yutuqlar == '''Juventus''' * [[Serie A|A Seriya]] : 2019-20<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bbc.com/sport/football/53544939|sarlavha=Juventus 2-0 Sampdoria: Maurizio Sarri's side claim ninth straight Serie A title|ish=BBC Sport|sana=26 July 2020|kirish sanasi=27 July 2020}}</ref> * Italiya kubogi : 2020-21<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.football-italia.net/170906/coppa-juventus-end-atalanta-dream|sarlavha=Coppa: Juventus end Atalanta dream|sana=19 May 2021|kirish sanasi=19 May 2021}}</ref> * Italiya Superkubogi : 2020 ; ikkinchi oʻrin: 2019 '''Turkiya U20''' * Toulon turniri uchinchi oʻrin: 2018<ref>{{Veb manbasi|url=https://festival-foot-espoirs.com/smartphone/festival/archives/palmares.php|sarlavha=47è Festival International Espoirs|nashriyot=festival-foot-espoirs.com|til=fr|kirish sanasi=15 January 2020}}</ref> == Manbalar == <references /> [[Turkum:Turkiya futbolchilari]] [[Turkum:1998-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:WikiFutbol]] [[Turkum:WikiSport]] s7quuvo01y4jlp3w9syk3bvd8lofqgj Simon Mignolet 0 774780 2816313 2783194 2022-08-28T17:19:58Z SanjarStamov 75319 /* Jamoalardagi faoliyati */ wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Simon Mignolet|tasvir=Simon Mignolet 2018.jpg|izoh=2018-yil Jahon chempionati|toʻliqism=Simon Luc Hildebert Mignolet<ref>{{cite web |url=https://www.sellsgoalkeeperproducts.com/news/in-profile-simon-mignolet |title=In profile: Simon Mignolet |publisher=Sells Goalkeeper Products |access-date=10 June 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171201131410/https://www.sellsgoalkeeperproducts.com/news/in-profile-simon-mignolet |archive-date=1 December 2017 |url-status=dead }}</ref>|tavallud_sana={{birth date and age|1988|3|6|df=y}}<ref>{{cite web |url=https://tournament.fifadata.com/documents/FWC/2018/pdf/FWC_2018_SQUADLISTS.PDF |title=2018 FIFA World Cup Russia: List of players: Belgium |publisher=FIFA |page=3 |date=10 June 2018 |access-date=10 June 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190611000407/https://www.fifadata.com/documents/FWC/2018/pdf/FWC_2018_SQUADLISTS.PDF |archive-date=11 June 2019}}</ref>|tavallud_joyi=[[Sint-Truiden]], Belgium<ref name="LFCProfile"/>|boʻyi=1.93 m<ref name="LFCProfile">{{cite web |title=Simon Mignolet |url=http://www.liverpoolfc.com/team/first-team/player/simon-mignolet |publisher=Liverpool F.C. |archive-url=https://web.archive.org/web/20150421024353/http://www.liverpoolfc.com/team/first-team/player/simon-mignolet |archive-date=21 April 2015}}</ref>|pozitsiya=[[Darvozabon (association football)|Darvozabon]]|joriyklub=[[Club Brugge KV|Club Brugge]]|klubraqami=22|yoshlikyillari1=2004-2006|yoshlikklublari1=[[K. Sint-Truidense V.V.|Sint-Truiden]]|yillar1=2006-2010|klublar1=[[K. Sint-Truidense V.V.|Sint-Truiden]]|isht1=100|gollar1=1|yillar2=2010-2013|klublar2=[[Sunderland A.F.C|Sunderland]]|isht2=90|gollar2=0|yillar3=2013-2019|klublar3=[[Liverpool F.C.|Liverpool]]|isht3=155|gollar3=0|yillar4=2019-|klublar4=[[Club Brugge KV|Club Brugge]]|isht4=107 <!-- Only league matches; no live updates. Please also adjust the club-update parameter. Thank you. -->|gollar4=0|milliyyillar1=2003|milliyjamoa1=[[Belgium national under-17 football team|Belgium U16]]|milliyisht1=1|milliygollar1=0|milliyyillar2=2004|milliyjamoa2=[[Belgium national under-17 football team|Belgium U17]]|milliyisht2=2|milliygollar2=0|milliyyillar3=2005-2006|milliyjamoa3=[[Belgium national under-18 football team|Belgium U18]]|milliyisht3=11|milliygollar3=0|milliyyillar4=2006-2007|milliyjamoa4=[[Belgium national under-19 football team|Belgium U19]]|milliyisht4=3|milliygollar4=0|milliyyillar5=2009|milliyjamoa5=[[Belgium national youth football team|Belgium U20]]|milliyisht5=1|milliygollar5=0|milliyyillar6=2008-2010|milliyjamoa6=[[Belgium national under-21 football team|Belgium U21]]|milliyisht6=10|milliygollar6=0|milliyyillar7=2011-|milliyjamoa7=[[Belgium national football team|Belgium]]|milliyisht7=35|milliygollar7=0|medallar={{Medal|Sport|Men's [[Association football|football]]}} {{Medal|Country|{{fb|BEL}}}} {{Medal|Comp|[[FIFA World Cup]]}} {{Medal|3rd|[[2018 FIFA World Cup|2018 Russia]]|}}|club-update=5 August 2022}} '''Simon Lyuk Xildebert Mignolet''' (1988-yil 6-martda tugʻilgan) — Belgiyalik professional [[Futbol|futbolchi]], Belgiya birinchi divizioni A klubining "Bryugge " klubi va Belgiya terma jamoasi [[Darvozabon (futbol)|darvozaboni]] sifatida oʻynaydi. Mignolet o‘z faoliyatini 2004-yilda Belgiyaning ikkinchi divizioni " Sint-Truiden " jamoasida boshlagan va klubda 6 yil davomida oliy ligada 100 ta o‘yin o‘tkazgan. U 2010-yilning iyun oyida<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Sunderland sign keeper Mignolet |publisher=[[BBC Sport]] |url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/teams/s/sunderland/8746398.stm}}</ref> 2 funt evaziga Premer-liganing " Sanderlend " klubiga oʻtdi. Bu jamoada uch yil toʻp surgan va 2013-yil iyun oyida 9 funt sterling evaziga Liverpoolga oʻtgan va oʻtishiga qadar barcha musobaqalarda 101 oʻyin oʻtkazgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.skysports.com/football/news/11669/8792847/transfer-news-liverpool-sign-goalkeeper-simon-mignolet-from-sunderland|sarlavha=Transfer news: Liverpool sign goalkeeper Simon Mignolet from Sunderland|muallif=Parrish|ism=Rob|sana=26 June 2013|nashriyot=Sky Sports}}</ref>. Mignolet Belgiya terma jamoasini 16 yoshgacha boʻlgan yoshdan boshlab barcha darajalarda himoya qilgan. U 2011-yilda kattalar safida debyut qilgan, shundan beri 30 dan ortiq oʻyin oʻtkazgan. Shuningdek, u Belgiya terma jamoasining [[FIFA Jahon chempionati 2014|2014]] va 2018-yilgi FIFA Jahon chempionati hamda [[UEFA Yevropa chempionati 2016|UEFA Yevro-2016]] va 2020-yilgi terma jamoasiga kiritilgan. == Jamoalardagi faoliyati == === Sint-Truiden === Mignolet Sint-Truidenda tugʻilgan. U birinchi marta oʻzining mahalliy futbol jamoasiga, Belgiya Ikkinchi Divizioni " Sint-Truiden "ga 2004-yilda qoʻshildi va oxir-oqibat, ularning yoshlar tizimi orqali 2006-yilda Dushan Belich ketganidan keyin 18 yoshida birinchi tanlov darvozaboni boʻldi. 2009-yilda u ligada 29 oʻyin oʻtkazdi va penaltidan gol urdi. U Sint-Truidenga Belgiya Ikkinchi divizionida gʻalaba qozonishga yordam berdi va keyingi yili Sint-Truidenga quyi ligaga tushib ketmaslikda yordam berganidan keyin Belgiyada yilning eng yaxshi darvozaboni deb topildi. === Sanderlend === [[Fayl:Simon_Mignolet.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Simon_Mignolet.jpg/150px-Simon_Mignolet.jpg|left|thumb| Mignolet 2011 yilda „Sanderlend“ bilan]] Mashgʻulot maydoniga sayohatga taklif qilingandan soʻng, Mignolet 2010-yil 17-iyunda Angliya Premer-ligasining „Sanderlend“ klubi bilan 2 funt sterlingga teng boʻlgan besh yillik shartnoma imzoladi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=17 June 2010 |title=Sunderland sign Belgium Under-21 goalkeeper Simon Mignolet |work=[[The Guardian]] |url=https://www.theguardian.com/football/2010/jun/17/sunderland-sign-simon-mignolet |access-date=16 January 2018}}</ref><ref name="autogenerated1">{{Veb manbasi|url=http://www.safc.com/news/20100617/mignolet-on-dream-move_2256213_2073163|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100619141456/http://www.safc.com/news/20100617/mignolet-on-dream-move_2256213_2073163|sarlavha=Mignolet on dream move|nashriyot=Sunderland A.F.C|sana=17 June 2010|kirish sanasi=26 June 2013|arxivsana=19 June 2010}}</ref>. Keyinchalik Sint-Truiden tomonidan tasdiqlandiki, „Sanderlend“ PSV, „Tvente“ va „<nowiki/>[[Udinese|Udineze“]] ni magʻlub etib, Mignolet bilan shartnoma imzolagan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.goal.com/en/news/462/netherlands/2010/03/29/1854728/there-has-been-no-contact-between-psv-and-simon-mignolet|sarlavha=FINISHED: No Contact Yet Between PSV And Simon Mignolet|sana=29 March 2010|nashriyot=Goal.com}}</ref>. Mignolet 2010-yil 15-avgust kuni „Birmingem Siti“ga qarshi o‘yinda (2:2) „Sanderlend“ safida debyut qildi va o‘z o‘yini uchun uchrashuvning eng yaxshi futbolchisi deb topildi. Keyingi uy uchrashuvida „Manchester Siti“ ga qarshi 1:0 hisobida g‘alaba qozongan Minyole Emmanuel Adebayorning golini qaytarish uchun ajoyib reaksiyadan so‘ng „Sanderlend“ safidagi ilk o‘yinda o‘z darvozasi daxlsizligini saqlab qoldi. Mignolet „<nowiki/>[[Arsenal (futbol klubi)|Arsenal“]] ga qarshi oʻyinda yana bir ajoyib oʻyin koʻrsatdi, chunki 95-daqiqada Darren Bent hisobni tenglashtirganidan keyin „Sanderlend“ 1:1 hisobida durang oʻynadi. Biroq, Kreyg Gordon bir necha hafta oʻtgach, Mignoletni oʻrniga asosiy tarkibda tushdi va shundan keyin Mignolet zaxira oʻyinchisi boʻlib qoldi. Mignolet 2011-yilning 8-yanvariga qadar, Angliya kubogining uchinchi bosqichida „Sanderlend“ o‘z uyida „ Nots Kaunti“ga mag‘lub bo‘lgunga qadar maydonga tushmadi. Mignolet fevral oyida Gordonning tizzasidan olgan jarohatidan soʻng yana birinchi darvozabonga aylanadi. Quradan soʻng, „Sanderlend“ bosh murabbiyi Stiv Bryus yosh darvozabonning ingliz futbolidagi hayotini yaxshi boshlaganini olqishladi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.goal.com/en-gb/news/2896/premier-league/2011/03/05/2380907/sunderland-boss-steve-bruce-hails-performance-of-goalkeeper|sarlavha=Sunderland boss Steve Bruce hails performance of goalkeeper Simon Mignolet after draw with Arsenal - Goal.com|sana=5 March 2011}}</ref>. Mignolet keyingi mavsumda oʻzining birinchi darvozabon sifatidagi oʻrnini mustahkamladi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Smith |first=Rory |date=13 August 2011 |title=Liverpool 1 Sunderland 1: match report |work=The Daily Telegraph |location=London |url=https://www.telegraph.co.uk/sport/football/competitions/premier-league/8695430/Liverpool-1-Sunderland-1-match-report.html}}</ref>. 2011-yil 29-oktabrda Minyolening Emil Xeski bilan to‘qnashuvdan so‘ng burni sindi va [[Aston Villa F.C.|Aston Villa]] bilan 2:2 hisobidagi durang o‘yinini jarohat bilan yakunladi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www1.skysports.com/football/news/11695/7281455/Mignolet-suffers-broken-nose|sarlavha=Mignolet suffers broken nose|nashriyot=Sky Sports|sana=30 October 2011|kirish sanasi=26 June 2013}}</ref>. Mignolet keyingi mavsumda har bir oʻyinda maydonga tusha olmadi, koʻp sonli oʻyinni oʻtkazib yubordi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Rayner|ism=Stuart|url=http://www.journallive.co.uk/safc/safc-news/2012/09/24/simon-mignolet-just-fails-to-save-the-day-61634-31893069/|sarlavha=Simon Mignolet just fails to save the day – Sunderland News – SAFC|nashriyot=JournalLive|sana=2 October 2012|kirish sanasi=26 June 2013}}</ref><ref>{{Veb manbasi|muallif=Holden|ism=Kit|url=https://www.independent.co.uk/sport/football/premier-league/match-report-sunderlands-simon-mignolet-at-his-best-to-keep-stoke-city-at-bay-8229208.html|sarlavha=Match Report: Sunderland's Simon Mignolet at his best to keep Stoke City at bay – Premier League – Football|ish=The Independent|sana=28 October 2012|kirish sanasi=26 June 2013}}</ref>. 2013-yilda „<nowiki/>[[Liverpool F.C.|Liverpool“]] futbolchini taxminan 9 million funt sterlingga sotib olish bo‘yicha kelishuvga erishgani xabar qildi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bbc.co.uk/sport/0/football/23011973|sarlavha=BBC Sport – Simon Mignolet: Liverpool sign Sunderland keeper for £9m|nashriyot=Bbc.co.uk|kirish sanasi=26 June 2013}}</ref>. === Liverpool === ==== 2013-14 yilgi mavsum ==== [[Fayl:Simon_Mignolet_-_Gerrard_testimonial_2013.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Simon_Mignolet_-_Gerrard_testimonial_2013.jpg/175px-Simon_Mignolet_-_Gerrard_testimonial_2013.jpg|thumb|267x267px| Mignolet 2013-yilda [[Steven Gerrard|Stiven Jerrardning]] ishtirok etgan oʻyini paytida „Liverpool“ bilan]] 2013-yil 25-iyunda Mignolet Liverpool bilan 9 funt sterling evaziga 5 yillik shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bbc.co.uk/sport/0/football/23011973|sarlavha=Simon Mignolet: Liverpool sign Sunderland keeper for £9m|nashriyot=BBC Sport|sana=25 June 2013|kirish sanasi=20 July 2013}}</ref>. „Liverpool“ bosh murabbiyi Brendan Rojers Mignoletni „Premer-ligadagi eng yaxshi darvozabonlardan biri“ deb olqishladi. 2013-yilning 13-iyulida u Preston North Endga qarshi mavsumoldi o‘rtoqlik o‘yinida 4:0 hisobida g‘alaba qozongan „Liverpool“ uchun norasmiy debyut qildi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.liverpoolfc.com/news/latest-news/139323-reds-hit-preston-for-four-report|sarlavha=Reds hit Preston for four – report|nashriyot=Liverpool F.C.|sana=13 July 2013|kirish sanasi=18 August 2013|ism=Alex|muallif=Urquhart-Cannon}}</ref>. 2013-yilning 17-avgustida Mignolet „Enfild“ da "Stok Siti "ga qarshi o‘yinda (1:0) rasmiy debyut qildi. Uchrashuvning 89-daqiqasida u Jonatan Uoltersning penaltisini qaytarib, shuningdek, Kenvin Jonsning zarbasini qaytarish orqali „Liverpul“ peshqadamligini saqlab qoldi va uchrashuvda samarali g‘alaba qozonildi<ref>[https://www.bbc.co.uk/sport/0/football/23653990 „Liverpool 1-0 Stoke“] BBC Sport. 17 August 2013. </ref>. Keyin u yana ikkita oʻyinda „Aston Villa“ va [[Manchester United F.C.|"Manchester Yunayted"]] ga qarshi oʻyinlarni „Liverpool“ foydasiga 1:0 hisobi bilan yakunladi. Ikki hafta oʻtgach, u " Suonsi Siti " bilan 2:2 hisobida durang oʻynagan holda Premer-ligada „Liverpul“ uchun birinchi gollarini oʻtkazib yubordi, ammo u hali ham uchrashuvning eng yaxshi odami deb topilgan edi. Mignolet shuningdek, „Everton“ bilan 3:3 hisobida durang oʻynab, oʻyin davomida toʻqqizta seyv amalga oshirgan holda oʻyinning eng yaxshi futbolchisi deb topildi. [[Fayl:Simon_Mignolet,_2014.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Simon_Mignolet%2C_2014.jpg/220px-Simon_Mignolet%2C_2014.jpg|left|thumb| Mignolet 2014-yilda „<nowiki/>[[Liverpool F.C.|Liverpool“]] da oʻynagan]] ==== 2014-15-yilgi mavsum ==== 2014-yil 14-dekabrda Mignolet uchun Premer-liganing ketma-ket 53 ta oʻyini vaqtidan oldin yakuniga yetdi, chunki uning o‘rniga „Manchester United“ga qarshi dastlabki 11-turda Bred Jons maydonga tushdi, Brendan Rojers Mignolet „noaniq muddatga“ chetlatilishini aytdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Winter |first=Henry |date=14 December 2014 |title=Manchester United 3 Liverpool 0, match report: David de Gea the Old Trafford hero as rivals are swept aside |work=The Telegraph |url=https://www.telegraph.co.uk/sport/football/competitions/premier-league/11293000/Manchester-United-3-Liverpool-0-match-report-David-de-Gea-the-Old-Trafford-hero-as-rivals-are-swept-aside.html |access-date=14 December 2014}}</ref>. Ammo oradan 12 kun o‘tib, Jons „Byornli“da 16 daqiqadan so‘ng jarohat olib maydonni tark etdi va baʼzi xatolarga qaramay, Mignolet 1:0 hisobidagi g‘alabada darvozasi daxlsizligini saqlab qoldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Johnston |first=Neil |date=26 December 2014 |title=Burnley 0–1 Liverpool |publisher=BBC Sport |url=https://www.bbc.co.uk/sport/0/football/30544290 |access-date=28 December 2014}}</ref>. Ushbu oʻyindan soʻng Mignolet „Sanderlend“, „Aston Villa“, „Vest Xem Yunayted“ va „Everton“ga qarshi ketma-ket toʻrtta oʻyinda oʻz darvozasi dahlsizligini saqlab qoldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Keegan |first=Mike |date=10 January 2015 |title=Sunderland 0–1 Liverpool |publisher=BBC Sport |url=https://www.bbc.com/sport/0/football/30257075 |access-date=14 February 2015}}</ref>. 10-fevral kuni Mignolet jamoasi „Tottenxem“ga qarshi o‘yinda 3:2 hisobida g‘alaba qozondi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=McNulty |first=Phil |date=10 February 2015 |title=Liverpool 3–2 Tottenham |publisher=BBC Sport |url=https://www.bbc.co.uk/sport/0/football/31106342 |access-date=31 August 2015}}</ref>. 16 mart kuni Mignolet „Suonsi“ga qarshi oʻyinda (1:0) oʻzining tiklanishini davom ettirdi va kuchli oʻyinning bir qismi sifatida oʻz darvozasi daxlsizligini saqlab qoldi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bbc.com/sport/football/31792005|sarlavha=Swansea City 0–1 Liverpool|sana=16 March 2015|nashriyot=BBC Sport|kirish sanasi=29 August 2019|ism=Dafydd|muallif=Pritchard}}</ref>. 22-mart kuni u „Manchester United“ga qarshi oʻyinda (2:1) Ueyn Runi tomonidan amalga oshirilgan penaltini qaytardi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=McNulty |first=Phil |date=22 March 2015 |title=Liverpool 1–2 Manchester United |publisher=BBC Sport |url=https://www.bbc.com/sport/0/football/31893202 |access-date=22 March 2015}}</ref>. ==== 2015-16-yilgi mavsum ==== 2016-yilning 18-yanvarida Mignolet klub bilan yangi besh yillik shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Simon Mignolet: Liverpool goalkeeper signs new five-year deal|url=https://www.bbc.com/sport/0/football/35347250|nashriyot=BBC Sport|kirish sanasi=18 January 2016}}</ref>. Sakkiz kundan soʻng, u „Stok Siti“ aʼzosi Piter Krauch va Mark Muniesaning penaltilar seriyasidagi zarbalarini qaytarib, „Liverpool“ni „<nowiki/>[[Wembley|Uembli“ stadionida]] boʻlib oʻtadigan 2016-yilgi Futbol Ligasi kubogi finaliga yoʻlladi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.theguardian.com/football/2016/jan/26/liverpool-stoke-city-capital-one-cup-match-report|sarlavha=Joe Allen fires Liverpool to Wembley in shootout win over Stoke City|sana=26 January 2016|ish=Guardian|kirish sanasi=27 January 2016}}</ref>. ==== 2016-17-yilgi mavsum ==== Garchi u mavsumning dastlabki beshta o‘yinini boshlagan bo‘lsa-da, „Liverpul“ bosh murabbiyi [[Jürgen Klopp|Yurgen Klopp]] 2016-yil 24-sentabrda " Xall Siti "ga qarshi o‘yinda Mignoletni oʻrniga yangi futbolchi [[Loris Karius]]<nowiki/>ni tushirdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bbc.com/sport/football/37393500|sarlavha=Liverpool 5–1 Hull City|sana=24 September 2016|nashriyot=BBC Sport}}</ref>. 2016-yil 24-oktabr kuni Klopp Mignolet endi „Liverpul“ning asosiy darvozaboni emasligini va unga faqat kubok o‘yinlari berilishini tasdiqladi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.independent.co.uk/sport/football/fa-league-cups/liverpool-news-jurgen-klopp-simon-mignolet-efl-cup-vs-spurs-a7378771.html|sarlavha=Liverpool news: Jurgen Klopp confirms Simon Mignolet is no longer No 1 as Liverpool prepare for EFL Cup clash|sana=24 October 2016|ish=The Independent}}</ref>. Biroq Mignolet 2016-yilning dekabrida Premer-ligada jamoaning asosiy tarkibiga qaytdi. ==== 2017-18-yilgi mavsum ==== 2017-yilning 23-sentabrida Mignolet „<nowiki/>[[Leicester City F.C.|Lester Siti]]“ ustidan 3:2 hisobidagi g‘alabani saqlab qoldi va o‘zining klub rekordi bo‘lgan 8-penaltisini qaytardi<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Penalty specialist Simon Mignolet's eight spot kick saves for Liverpool |work=ESPNFC.com |url=http://www.espnfc.com/club/liverpool/364/blog/post/3212833/penalty-specialist-simon-mignolets-eight-spot-kick-saves-for-liverpool |access-date=25 September 2017}}</ref>. 4-noyabr kuni Minyole „ Vest Xem Yunayted“ ga qarshi o‘yinda (4:1) ilk bor „Liverpul“ sardori bo‘ldi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.liverpoolfc.com/news/first-team/280564-mignolet-to-captain-liverpool-was-unbelievable|sarlavha=Mignolet: To captain Liverpool was unbelievable|ish=Liverpool FC|kirish sanasi=2019-02-04}}</ref>. 26-dekabr kuni Mignolet va jamoadoshi [[Philippe Coutinho|Filippe Koutino]] Premer-ligada " Suonsi "ga qarshi oʻyinda (5:0) „Liverpool“ safidagi 200-uchrashuvini oʻtkazishdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.goal.com/en-us/news/liverpool-team-news-matip-and-oxlade-chamberlain-start/ylygyw1r7ur81mzktx4ttc4nu|sarlavha=Liverpool Team News: Matip and Oxlade-Chamberlain start against Swansea|ish=Goal|muallif=Reddy|ism=Melissa|sana=26 December 2017|kirish sanasi=27 December 2017}}</ref>. ==== 2018-19-yilgi mavsum ==== "Liverpul" Alissonni<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.skysports.com/football/news/11669/11441825/liverpool-sign-alisson-from-roma-in-record-deal-for-a-goalkeeper|sarlavha=Liverpool sign Alisson from Roma in record deal for a goalkeeper|ish=Sky Sports|kirish sanasi=22 July 2019}}</ref> oʻzining birinchi tanlov darvozaboni sifatida sotib oldi, bu esa Mignoletni faqat mamlakat kubogi oʻyinlarida oʻynashiga olib keldi. U 2018-yilning 26-sentyabrida faoliyatini Angliya liga kubogida [[Chelsea F.C.|"Chelsi"ga]] 2:1 hisobidagi mag‘lubiyat bilan boshlagan. Mignolet shuningdek, 2019-yil 7-yanvarda Angliya kubogida „Vulverxempton“ ga qarshi o‘yinda (2:1) maydonga tushdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/liverpool-want-simon-mignolet-stay-17148917|sarlavha=Why Liverpool want Mignolet to stay despite just four appearances in 18 months|muallif=Jones|ism=Mark|sana=24 June 2019|ish=mirror|kirish sanasi=22 July 2019}}</ref>. Mignolet 2019-yilgi UEFA Chempionlar Ligasi finalida „Liverpul“ 2:0 hisobida g‘alaba qozongan o‘yinda zaxiradagi darvozabonligicha boʻlib qoldi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.standard.co.uk/sport/football/tottenham-vs-liverpool-fc-lineups-champions-league-final-confirmed-team-news-predicted-xis-a4156831.html|sarlavha=Champions League Final line-ups: Confirmed team news|sana=1 June 2019|ish=Evening Standard|kirish sanasi=22 July 2019}}</ref>. === Bryugge klubi === 2019-yilning 4-avgustida, 2019-yilgi FA Community Shielddan so‘ng Mignolet Belgiyaning „ Bryugge“ jamoasi bilan 6,4 million funt sterling miqdorida besh yillik shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.clubbrugge.be/nl/nieuws/princiepsakkoord-simon-mignolet-naar-club-brugge|sarlavha=Princiepsakkoord: Simon Mignolet naar Club Brugge|sana=4 August 2019|ish=clubbrugge.be|til=nl|kirish sanasi=5 August 2019}}</ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |date=4 August 2019 |title=Simon Mignolet to leave Liverpool for Club Brugge for an initial £6.4m |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/football/2019/aug/04/simon-mignolet-liverpool-club-brugge |access-date=5 August 2019}}</ref>. == Xalqaro faoliyati == [[Fayl:Vincent_Kompany_Simon_Mignolet_Kevin_De_Bruyne_vs_USA.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Vincent_Kompany_Simon_Mignolet_Kevin_De_Bruyne_vs_USA.jpg/220px-Vincent_Kompany_Simon_Mignolet_Kevin_De_Bruyne_vs_USA.jpg|right|thumb| Mignolet ''(oʻrtada)'' Belgiya jamoadoshlari Vinsent Kompani ''(chapda)'' va Kevin De Bryuyne bilan 2013-yilda]] Mignolet ilk bor 2008-yilda Belgiyaning 21 yoshgacha boʻlganlar jamoasini himoya qilgan va bu jamoada oʻnta oʻyinda maydonga tushgan<ref name="nat stats">{{Veb manbasi|url=http://static.belgianfootball.be/project/publiek/jrinteren/speler_PH_5247.htm#itop|sarlavha=Simon Mignolet|nashriyot=Royal Belgian Football Association|kirish sanasi=26 June 2013}}</ref>. 2010-yilning 1-sentyabrida u „Sanderlend“da yaxshi oʻynaganidan soʻng Belgiya terma jamoasiga birinchi chaqiruvini qoʻlga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.tribalfootball.com/sunderland-form-wins-mignolet-belgium-call-1087731|nashriyot=Tribal Football|sarlavha=Sunderland form wins Mignolet Belgium call-up|sana=2 September 2010|kirish sanasi=26 June 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130927141658/http://www.tribalfootball.com/sunderland-form-wins-mignolet-belgium-call-1087731|arxivsana=27 September 2013}}</ref>. U xalqaro maydondagi debyutida 2011-yilning 25-martida UEFA Evro-2012 saralash o‘yinida Avstriya ustidan 2:0 hisobida g‘alaba qozongan<ref name="nat stats" /> <ref>{{Veb manbasi|url=https://int.soccerway.com/matches/2011/03/25/europe/european-championship-qualification/austria/belgium/914604/news/|sarlavha=Euro 2012 qualifying Group A: Austria 0 Belgium 2|nashriyot=Soccerway|sana=26 March 2011|kirish sanasi=26 June 2013}}</ref>. U saralash bosqichida uchta oʻrtoqlik oʻyinida ishtirok etishdan tashqari <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.uefa.com/uefaeuro/season=2012/matches/round=15171/match=2002129/postmatch/lineups/index.html|sarlavha=Belgium 4–1 Azerbaijan – Lineups|nashriyot=UEFA|sana=29 March 2011|kirish sanasi=26 June 2013}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.uefa.com/uefaeuro/season=2012/matches/round=15171/match=2002126/postmatch/lineups/index.html|sarlavha=Belgium 1–1 Turkey – Lineups|nashriyot=UEFA|sana=3 June 2011|kirish sanasi=26 June 2013}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.uefa.com/uefaeuro/season=2012/matches/round=15171/match=2002138/postmatch/lineups/index.html|sarlavha=Azerbaijan 1–1 Belgium – Lineups|nashriyot=UEFA|sana=2 September 2011|kirish sanasi=26 June 2013}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.uefa.com/uefaeuro/season=2012/matches/round=15171/match=2002112/postmatch/lineups/index.html|sarlavha=Germany 3–1 Belgium – Lineups|nashriyot=UEFA|sana=11 October 2011|kirish sanasi=26 June 2013}}</ref> qolgan toʻrtta saralash oʻyinining har birida asosiy tarkibda qoldi<ref name="nat stats" />. Biroq, u Belgiya terma [[UEFA Yevropa chempionati 2012|jamoasiga Evro-2012 final bosqichiga chiqishda]] yordam bera olmadi, chunki [[Germaniya milliy futbol terma jamoasi|Germaniyaga]] qarshi 3:1 hisobidagi magʻlubiyatdan soʻng, saralash guruhida uchinchi oʻrinni egalladi va keyingi bosqichga oʻta olmadi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.uefa.com/uefaeuro/season=2012/matches/round=15171/match=2002112/postmatch/report/index.html|sarlavha=Germany 3–1 Belgium – Lineups|nashriyot=UEFA|sana=11 October 2011|kirish sanasi=26 June 2013|ism=Stefan|muallif=Potter}}</ref>. Mignolet 2011-12-yilgi mavsumda Gretsiya va [[Angliya milliy futbol terma jamoasi|Angliyaga]] qarshi oʻyinlardan boshlab yana ikkita oʻrtoqlik oʻyinida oʻynadi<ref>{{Veb manbasi|url=http://espnfc.com/match?id=337296&cc=5739|sarlavha=Match: Greece v Belgium|nashriyot=ESPN|sana=29 February 2012|kirish sanasi=26 June 2013}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bbc.co.uk/sport/0/football/18294160|sarlavha=England 1–0 Belgium|nashriyot=BBC Sport|sana=2 June 2012|kirish sanasi=26 June 2013|ism=Phil|muallif=McNulty}}</ref>. Biroq, Angliyaga qarshi oʻyindan soʻng, u toʻrt oy davomida xalqaro oʻyinda ishtirok etmadi, uning oʻrniga Tibo Kurtua afzal koʻrildi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.benefoot.net/belgium-netherlands-team-news-courtois-starts-in-goal-for-the-rode-duivels/|sarlavha=Belgium – Netherlands Team News: Courtois starts in goal for the Rode Duivels|nashriyot=BeNeFoot|sana=15 August 2012|kirish sanasi=26 June 2013|ism=Gary|muallif=Niblock|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130927080733/http://www.benefoot.net/belgium-netherlands-team-news-courtois-starts-in-goal-for-the-rode-duivels/|arxivsana=27 September 2013}}</ref>. U 2012-yilning 14-noyabrida [[Ruminiya milliy futbol terma jamoasi|Ruminiyaga]] qarshi o‘rtoqlik uchrashuvida 1:2 hisobida mag‘lub bo‘lan oʻyinda asosiy tarkibga qaytdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://static.belgianfootball.be/project/publiek/rencinter/en/wed_7692.htm|sarlavha=Romania 2–1 Belgium|nashriyot=Royal Belgian Football Association|sana=14 November 2012|kirish sanasi=26 June 2013}}</ref>. Uning navbatdagi xalqaro o‘yinida olti oydan so‘ng 2013-yilning 29-mayida Qo‘shma Shtatlar ustidan 4:2 hisobida g‘alaba qozonildi<ref>{{Veb manbasi|url=http://static.belgianfootball.be/project/publiek/rencinter/en/wed_7805.htm|sarlavha=USA 2–4 Belgium|nashriyot=Royal Belgian Football Association|sana=29 May 2013|kirish sanasi=26 June 2013}}</ref>. Mignolet 2014-yilgi Jahon chempionati saralash bosqichida zaxira darvozabon sifatida qatnashdi, Kurtua Belgiya terma jamoasi 2002-yilgi jahon chempionatidan keyingi birinchi yirik turnirga yoʻllanma olganida har bir oʻyinda oʻynagan<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=18 November 2013 |title=Chelsea keeper Thibaut Courtois labelled 'best in world' by Belgium team-mate Toby Alderweireld |work=BSkyB |url=http://www1.skysports.com/football/news/11668/9029958/chelsea-keeper-thibaut-courtois-labelled-best-in-world-by-belgium-team-mate-toby-alderweireld |access-date=17 April 2014}}</ref>. 2015-yil 10-oktabrda Mignolet Belgiyaning Yevro-2016 saralash bosqichidagi so‘nggi ikki o‘yinida jarohat olgan Kurtua oʻrniga maydonga tushdi. Andorra ustidan 4:1 va Isroil ustidan 3:1 hisobida g‘alaba qozondi, bu Belgiyaning Evro-2000 mezbonligidan buyon birinchi marta saralash bosqichida oʻtishiga yordam berdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=10 October 2015 |title=Belgium claim Euro 2016 spot by trashing Andorra 4–1 |publisher=Reuters |url=http://uk.reuters.com/article/uk-soccer-euro-andorra-idUKKCN0S40WT20151010 |access-date=15 October 2015}}</ref>. 2018-yilning may oyida u Belgiya terma jamoasining [[Rossiya|Rossiyada]] boʻlib oʻtadigan JCh-2018 uchun dastlabki tarkibiga kiritildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=World Cup 2018: Belgium announce initial 28-man squad for Russia|url=https://www.independent.co.uk/sport/football/world-cup/belgium-world-cup-squad-confirmed-russia-2018-nainggolan-hazard-de-bruyne-lukaku-a8361241.html%3Famp|kirish sanasi=9 September 2018}}</ref> va keyinchalik Tibo Kurtua va Koen Kastils bilan birga ularning 24 kishilik jamoasida darvozabon sifatida maydonga tushdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.telegraph.co.uk/world-cup/0/belgium-world-cup-2018-squad-list-team-guide/|sarlavha=Belgium World Cup 2018 squad list and team guide|muallif=Fifield|ism=Andrew|sana=15 July 2018|ish=[[The Daily Telegraph]]|kirish sanasi=29 August 2018}}</ref>. == Shaxsiy hayoti == Mignolet [[Niderland tili|golland]], [[Ingliz tili|ingliz]], [[Fransuz tili|frantsuz]] va [[Nemis tili|nemis]] tillarida gapira oladi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.liverpoolfc.com/news/first-team/147236-free-video-brand-new-kop-kids|sarlavha=Free video: Brand new Kop Kids|ish=Liverpool FC}}</ref>. Leuven katolik universitetida siyosatshunoslik darajasiga ega<ref>[https://www.theguardian.com/football/2012/apr/06/simon-mignolet-sunderland Sunderland’s accidental goalkeeper is more interested in completing his political sciences degree than boy toys] -''[[The Guardian]]''</ref>. 2015-yil 20-iyun kuni Mignolet oʻzining qiz doʻsti Jasmien Klaes bilan turmush quradi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=fivr |date=20 June 2015 |title=Rode Duivel Simon Mignolet stapt in het huwelijksbootje |language=nl |work=[[Gazet Van Antwerpen]] |url=http://www.gva.be/cnt/dmf20150620_01740590/rode-duivel-simon-mignolet-stapt-in-het-huwelijksbootje |access-date=23 June 2015}}</ref>. Ularning oʻgʻli Leks 2019-yil oktabrda tugʻilgan<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Gibbons |first=Lottie |date=9 October 2019 |title=Liverpool players including Trent Alexander-Arnold and Divock Origi congratulate Simon Mignolet on birth of son |work=Liverpool Echo |url=https://www.liverpoolecho.co.uk/news/showbiz-news/liverpool-players-including-trent-alexander-17060556 |access-date=1 July 2020}}</ref>. Ularning ikkinchi o‘g‘li Vin 2022-yil mart oyida tug‘ilgan<ref>[https://www.liverpoolecho.co.uk/news/showbiz-news/former-liverpool-fc-goalkeeper-simon-23454643 Former Liverpool FC goalkeeper Simon Mignolet welcomes new baby | Liverpool Echo]</ref>. == Faoliyat statistikasi == === Klub === {| class="wikitable" style="text-align:center" ! rowspan="2" |Club ! rowspan="2" |Mavsum ! colspan="3" |League ! colspan="2" |Mamlakat kubogi ! colspan="2" |Liga kubogi ! colspan="2" |Yevropa ! colspan="2" |Boshqa ! colspan="2" |Jami |- !Divizion !Oʻyin !Gol !Oʻyin !Gol !Oʻyin !Gol !Oʻyin !Gol !Oʻyin !Gol !Oʻyin !Gol |- | rowspan="6" |Sint-Truiden |2005-06 | rowspan="3" |Belgian Pro League |0 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |0 |0 |- |2006-07 |2 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |2 |0 |- |2007-08 |25 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |26 |0 |- |2008-09 |Belgian Second Division |35 |1 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |36 |1 |- |2009-10 |Belgian Pro League |39 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |40 |0 |- ! colspan="2" |Jami !100 !1 !4 !0 ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— !104 !1 |- | rowspan="4" |Sunderland |2010-11 | rowspan="3" |Premier League |23 |0 |1 |0 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |26 |0 |- |2011-12 |29 |0 |6 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |35 |0 |- |2012-13 |38 |0 |2 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |40 |0 |- ! colspan="2" |Jami !90 !0 !9 !0 !2 !0 ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— !101 !0 |- | rowspan="7" |[[Liverpool F.C.|Liverpool]] |2013-14 | rowspan="6" |Premier League |38 |0 |0 |0 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |40 |0 |- |2014-15 |36 |0 |7 |0 |3 |0 |8 |0 | colspan="2" |— |54 |0 |- |2015-16 |34 |0 |3 |0 |3 |0 |15 |0 | colspan="2" |— |55 |0 |- |2016-17 |28 |0 |0 |0 |3 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |31 |0 |- |2017-18 |19 |0 |1 |0 |0 |0 |2 |0 | colspan="2" |— |22 |0 |- |2018-19 |0 |0 |1 |0 |1 |0 |0 |0 | colspan="2" |— |2 |0 |- ! colspan="2" |Jami !155 !0 !12 !0 !12 !0 !25 !0 ! colspan="2" |— !204 !0 |- | rowspan="5" |Club Brugge |2019-20 | rowspan="4" |Belgian Pro League |27 |0 |5 |0 | colspan="2" |— |12 |0 | colspan="2" |— |44 |0 |- |2020-21 |38 |0 |2 |0 | colspan="2" |— |7 |0 | colspan="2" |— |47 |0 |- |2021-22 |39 |0 |4 |0 | colspan="2" |— |6 |0 |0 |0 |49 |0 |- |2022-23 |3 |0 |0 |0 | colspan="2" |— |0 |0 |1 |0 |4 |0 |- ! colspan="2" |Jami !107 !0 !11 !0 ! colspan="2" |— !25 !0 !1 !0 !144 !0 |- ! colspan="3" |Karyerada jami !451 !1 !36 !0 !14 !0 !50 !0 !1 !0 !553 !1 |} === Xalqaro === {{Updated|2022-yil 14-iyun}}<ref>{{NFT player |id=42744 |name=Mignolet, Simon |accessdate=5 November 2017}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align:center" !Milliy terma jamoa ! Yil ! Oʻyinlar ! Gollar |- | rowspan="13" valign="center" | Belgiya |- | 2011 | 8 | 0 |- | 2012 | 3 | 0 |- | 2013 | 3 | 0 |- | 2014 | 0 | 0 |- | 2015 | 3 | 0 |- | 2016 | 1 | 0 |- | 2017 | 2 | 0 |- | 2018 | 2 | 0 |- | 2019 | 1 | 0 |- | 2020 | 6 | 0 |- | 2021 | 2 | 0 |- | 2022 | 4 | 0 |- ! colspan="2" | Jami ! 35 ! 0 |} == Yutuqlar == === Klub === '''Sint-Truiden''' * Belgiya ikkinchi divizioni : 2008-09 '''Liverpul''' * [[UEFA Chempionlar Ligasi]] : 2018-19 ;<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bbc.com/sport/football/48368443|sarlavha=Tottenham Hotspur 0–2 Liverpool|ism=Phil|muallif=McNulty|nashriyot=BBC Sport|sana=1 June 2019|kirish sanasi=1 June 2019}}</ref> ikkinchi oʻrin: 2017-18<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bbc.com/sport/football/44258022|sarlavha=Real Madrid 3–1 Liverpool|ism=Phil|muallif=McNulty|nashriyot=BBC Sport|sana=26 May 2018|kirish sanasi=27 May 2018}}</ref> * Futbol Ligasi kubogi sohibi: 2015-16<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bbc.com/sport/football/35624164|sarlavha=Liverpool 1–1 Manchester City|ism=Phil|muallif=McNulty|nashriyot=BBC Sport|sana=28 February 2016|kirish sanasi=27 May 2018}}</ref> * [[UEFA Yevropa Ligasi]] ikkinchi o‘rinchisi: 2015-16<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bbc.com/sport/football/36254631|sarlavha=Liverpool 1–3 Sevilla|ism=Phil|muallif=McNulty|nashriyot=BBC Sport|sana=18 May 2016|kirish sanasi=27 May 2018}}</ref> * FA Community Shield 2-o‘rinchisi: 2019<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Liverpool 1 Manchester City 1|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/49141690|ish=[[BBC Sport]]|kirish sanasi=6 July 2022}}</ref> '''Bryugge klubi''' * Belgiya birinchi divizioni A : 2019-20,<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=15 May 2020 |title=Club Brugge awarded Belgian Pro League title as season ended early |publisher=Sky Sports |url=https://www.skysports.com/football/news/11095/11989063/club-brugge-awarded-belgian-pro-league-title-as-season-ended-early |access-date=15 May 2020}}</ref> 2020-21,<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=21 May 2021 |title=Club Brugge wins back-to-back Belgian titles |publisher=USA Today |url=https://www.usatoday.com/story/sports/soccer/2021/05/21/club-brugge-wins-back-to-back-belgian-titles/44220377/ |access-date=21 May 2021}}</ref> 2021-22<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=15 May 2022 |title=Club Brugge completes hat trick of Belgian titles |publisher=AP News |url=https://apnews.com/article/sports-soccer-major-league-brussels-3d93d14f7ef3c07a66eddff2e6801aba |access-date=15 May 2022}}</ref> * Belgiya kubogi sohibi: 2019-20<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=1 August 2020 |title=Antwerp wins Belgian Cup as soccer resumes in Belgium |work=Washington Post |url=https://www.washingtonpost.com/sports/soccer/antwerp-wins-belgian-cup-as-soccer-resumes-in-belgium/2020/08/01/617eec6e-d43b-11ea-826b-cc394d824e35_story.html |access-date=10 August 2020}}</ref> * Belgiya Superkubogi : 2022<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=17 July 2022 |title=Soccer-Club Brugge retain Belgian Super Cup after Skov Olsen winner |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/article/uk-soccer-belgium-bru-gnt-report-idUKKBN2OS0CO |access-date=18 July 2022}}</ref> === Xalqaro === '''Belgiya''' * [[FIFA Jahon chempionati]] uchinchi oʻrin: 2018<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.fifa.com/worldcup/matches/match/300331536/#match-lineups|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180712022702/https://www.fifa.com/worldcup/matches/match/300331536/#match-lineups|arxivsana=12 July 2018|sarlavha=Belgium 2–0 England: Line-ups|nashriyot=FIFA|kirish sanasi=27 April 2019}}</ref> === Individual === * Belgiyada yilning eng yaxshi darvozaboni : 2009-10 * " Sanderlend "ning eng yaxshi futbolchisi: 2012-13<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.sunderlandecho.com/sport/every-star-be-named-sunderland-player-year-premier-league-era-including-some-surprising-winners-117721|sarlavha=Every star to be named Sunderland Player of the Year in the Premier League era - including some surprising winners|muallif=Copley|ism=James|sana=10 May 2019|ish=Sunderland Echo|nashriyot=Sunderland Echo|kirish sanasi=30 January 2020}}</ref> * Belgiya birinchi divizionida yilning eng yaxshi darvozaboni: 2019<ref>{{Veb manbasi|url=https://tribuna.com/amp/liverpoolfc/en/news/3546477/|sarlavha=Simon Mignolet wins Goalkeeper of the Year award in Belgian Pro League|muallif=Zakharchenko|ism=Artem|sana=16 January 2020|ish=Tribuna|nashriyot=HLN Sport|kirish sanasi=30 January 2020}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=https://m.hln.be/sport/voetbal/belgisch-voetbal/gouden-schoen/halfjaar-bij-club-brugge-en-meteen-bingo-simon-mignolet-verkozen-tot-doelman-van-het-jaar~a6ffba1c/?referer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F|sarlavha=Half year at Club Brugge and immediately bingo: Simon Mignolet elected Goalkeeper of the Year|sana=15 January 2020|ish=HLN Sport|nashriyot=HLN Sport|kirish sanasi=30 January 2020}}</ref> == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> nfcdxu8f3ehrfktgls76wkzxbvd9z2x Leonardas Abramavichyus 0 774930 2816790 2776111 2022-08-29T05:59:01Z Muzaffar Turgunov 72207 wikitext text/x-wiki '''Leonardas Abramavichyus''' (shuningdek '''Leonard Abramovich'''<ref>В советской периодике 1930-х гг.</ref>; {{Lang-lt|Leonardas Abramavičius}},[[1900]] yoki [[1905]]-[[1960]],[[Kaunas]])-[[Litvalar|litvalik]] [[Shaxmat|shaxmatchi]], SSSR sport ustaligiga nomzod. 1941/42-yilgi Litva chempioni 1950-yil Litva SSR chempionatining kumush medali sovrindori ( R.D.Xolmov bilan 1-2 o‘rinlarni bo‘lishib, qo‘shimcha o‘yinda mag‘lub bo‘lgan). 1935 va 1943-yillarda Litva chempionatlarining bronza medali sovrindori (1943-yilda u M.Birmanas va R.Arlauskas bilan 1-3 o'rinlarni bo'lishdi, qo'shimcha musobaqada 3-o'rinni egalladi). Litva terma jamoasi tarkibida u to'rtta rasmiy [[Shaxmat Olimpiadasi|shaxmat olimpiadalarida]] (1930, 1931, 1933 va 1937; 1933-yilda zaxira ishtirokchilari o'rtasida shaxsiy kumush medalni qo'lga kiritgan),shuningdek 1936-yilda norasmiy shaxmat olimpiadasida qatnashgan. == Biografiyasi == Abramavichyus Litva terma jamoasi safida to‘rtta rasmiy va bir norasmiy shaxmat olimpiadalarida ishtirok etgan. 1930-yil iyul oyida u Gamburgdagi 3-shaxmat olimpiadasida to'rtinchi doskada o'ynadi (+4 –11 =0). 1931-yil iyul oyida u Pragadagi 4-shaxmat olimpiadasida to'rtinchi doskada o'ynadi (+3 –7 =1). 1933-yil iyul oyida u Folkestondagi 5-shaxmat olimpiadasida (+5 -2 =2) zaxira taxtasida o'ynadi. 1936-yil avgust/sentyabr oylarida u Myunxendagi 3-norasmiy shaxmat olimpiadasida beshinchi doskada o'ynadi (+6 –8 =6). 1937-yil iyul/avgust oylarida Stokgolmdagi 7-shaxmat Olimpiadasida (+2 –1 =0) zaxira taxtasida o‘ynadi. 1933-yilda u bitta kumush medalni qo'lga kiritdi. Abramavichius Litva shaxmat chempionatida bir necha bor o'ynagan. 1943-yil iyul oyida Birmanas va Romanas Vilnyusda (12-LTU-h) Arlauskas (Abramavichius pley-offda 3-o'rinni egalladi) bilan 1-3-o'rinlarni tenglashtirdilar. 1947-yilda 12, 1948 yilda 8-9, 1949 yilda 13-14, 1950 yilda Ratmir Xolmov (Cholmovlar) bilan g'alaba qozongan, 1951-yilda 14-15, 1954-yilda 5-o'rin, 1956-yilda durang o'ynagan. 1955-yilda, 1957-yilda 12-o'rinni egalladi. == Sport natijalari == {| class="wikitable" !Yil !Shahar !Musobaqa !+ !− != !Natija !Oʻrin |- |1930 |[[Gamburg]] |III Olimpiada (Litva jamoasi, 4-taxta) |4 |11 |0 |4 dan 15 | |- |1931 |Kaunas |Litva chempionati |7 |4 |3 |8½ dan 14 |3<ref name=":2">Pobedil [[Махтас, Александрас|A. Maxtas]].</ref><ref name=":3">8 uchastnikov igrali v 2 kruga.</ref> |- | |Praga |IV Olimpiada (Litva jamoasi, 4-taxta) |3 |7 |1 |3½ dan 11 | |- |1931 / 1932 |Kaunas |Litva chempionati |0 |6 |0 |0 dan 6 | ----<ref name=":2" /> |- |1932 / 1933 |Kaunas |Litva chempionati | | | |6½ dan 14 |5<ref name=":3" /> |- | |Folkston |V Olimpiada (Litva terma jamoasi, zaxira) |5 |2 |2 |6 dan 9 |2 taxtada<ref>2-e mesto na doske.</ref> |- |1935 |Kaunas |Litva chempionati | | | |9 dan 12 |3<ref name=":0" /> |- |1936 |[[München|Myunxen]] |Norasmiy shaxmat olimpiadasi (Litva jamoasi, 5-taxta) |6 |8 |6 |9 dan 20 | |- |1937 |Kaunas |Litva chempionati | | | |6 dan 10 |4 |- | |Stokgolm |VII Olimpiada (Litva terma jamoasi, zaxira) |2 |1 |0 |2 dan 3 | |- |1938 |Kaunas |Litva chempionati |6 |3 |2 |7 dan 11 |4 |- |1941 |Kaunas |Litva SSR chempionati |5 |3 |4 |7 dan 12 |4—5 |- |1941 / 1942 |Kaunas |Litva chempionati |7 |0 |1 |7½ dan 8 |1 |- |1943 |Vilnyus |Litva chempionati |7 |1 |3 |8½ dan 11 |1—3 |- | |Kaunas |Litva chempioni unvoni uchun qoʻshimcha oʻyin-turnir | | | |1½ dan 4 |3 |- |1947 |Vilnyus |Litva SSR chempionati |2 |9 |2 |3 dan 13 |12<ref name=":0" /> |- |1948 |Vilnyus |Litva SSR chempionati |7 |6 |2 |8 dan 15<ref>Vklyuchaya ochko ot vibivshego iz turnira P. Meditskasa.</ref> |8—9<ref name=":0" /> |- |1949 |Vilnyus |Litva SSR chempionati |3 |8 |5 |5½ dan 16 |13—14<ref>Pobedili [[Холмов, Ратмир Дмитриевич|R. D. Xolmov]] i [[Вистанецкис, Исаак Ильич|I. I. Vistaneskis]].</ref> |- |1950 |Vilnyus |Litva SSR chempionati |10 |1 |3 |11½ dan 14 |1—2 |- |1951 |Vilnyus |Litva SSR chempionati |1 |9 |5 |3½ dan 15 |14—15 |- |1954 |Vilnyus |Litva SSR chempionati |8 |4 |4 |10 dan 16 |5—6 |- |1955 |Vilnyus |Litva SSR chempionati |6 |3 |6 |9 dan 15 |6—7<ref name=":1" /> |- |1957 |Vilnyus |Litva SSR chempionati |3 |8 |5 |5½ dan 16 |12<ref name=":1" /> |} == Manbalar == {{Manbalar|2}} [[Turkum:1960-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:1905-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:1900-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:WikiSport]] rx6cvmbay2mncsy0gbskqsjv9vt3wmc 2816793 2816790 2022-08-29T05:59:33Z Muzaffar Turgunov 72207 wikitext text/x-wiki '''Leonardas Abramavichyus''' (shuningdek '''Leonard Abramovich'''<ref>В советской периодике 1930-х гг.</ref>; {{Lang-lt|Leonardas Abramavičius}},[[1900]] yoki [[1905]]-[[1960]],[[Kaunas]])-[[Litvalar|litvalik]] [[Shaxmat|shaxmatchi]], SSSR sport ustaligiga nomzod. 1941/42-yilgi Litva chempioni 1950-yil Litva SSR chempionatining kumush medali sovrindori ( R.D.Xolmov bilan 1-2 o‘rinlarni bo‘lishib, qo‘shimcha o‘yinda mag‘lub bo‘lgan). 1935 va 1943-yillarda Litva chempionatlarining bronza medali sovrindori (1943-yilda u M.Birmanas va R.Arlauskas bilan 1-3 o'rinlarni bo'lishdi, qo'shimcha musobaqada 3-o'rinni egalladi). Litva terma jamoasi tarkibida u to'rtta rasmiy [[Shaxmat Olimpiadasi|shaxmat olimpiadalarida]] (1930, 1931, 1933 va 1937; 1933-yilda zaxira ishtirokchilari o'rtasida shaxsiy kumush medalni qo'lga kiritgan),shuningdek 1936-yilda norasmiy shaxmat olimpiadasida qatnashgan. == Biografiyasi == Abramavichyus Litva terma jamoasi safida to‘rtta rasmiy va bir norasmiy shaxmat olimpiadalarida ishtirok etgan. 1930-yil iyul oyida u Gamburgdagi 3-shaxmat olimpiadasida to'rtinchi doskada o'ynadi (+4 –11 =0). 1931-yil iyul oyida u Pragadagi 4-shaxmat olimpiadasida to'rtinchi doskada o'ynadi (+3 –7 =1). 1933-yil iyul oyida u Folkestondagi 5-shaxmat olimpiadasida (+5 -2 =2) zaxira taxtasida o'ynadi. 1936-yil avgust/sentyabr oylarida u Myunxendagi 3-norasmiy shaxmat olimpiadasida beshinchi doskada o'ynadi (+6 –8 =6). 1937-yil iyul/avgust oylarida Stokgolmdagi 7-shaxmat Olimpiadasida (+2 –1 =0) zaxira taxtasida o‘ynadi. 1933-yilda u bitta kumush medalni qo'lga kiritdi. Abramavichius Litva shaxmat chempionatida bir necha bor o'ynagan. 1943-yil iyul oyida Birmanas va Romanas Vilnyusda (12-LTU-h) Arlauskas (Abramavichius pley-offda 3-o'rinni egalladi) bilan 1-3-o'rinlarni tenglashtirdilar. 1947-yilda 12, 1948 yilda 8-9, 1949 yilda 13-14, 1950 yilda Ratmir Xolmov (Cholmovlar) bilan g'alaba qozongan, 1951-yilda 14-15, 1954-yilda 5-o'rin, 1956-yilda durang o'ynagan. 1955-yilda, 1957-yilda 12-o'rinni egalladi. == Sport natijalari == {| class="wikitable" !Yil !Shahar !Musobaqa !+ !− != !Natija !Oʻrin |- |1930 |[[Gamburg]] |III Olimpiada (Litva jamoasi, 4-taxta) |4 |11 |0 |4 dan 15 | |- |1931 |Kaunas |Litva chempionati |7 |4 |3 |8½ dan 14 |3<ref name=":2">Pobedil [[Махтас, Александрас|A. Maxtas]].</ref><ref name=":3">8 uchastnikov igrali v 2 kruga.</ref> |- | |Praga |IV Olimpiada (Litva jamoasi, 4-taxta) |3 |7 |1 |3½ dan 11 | |- |1931 / 1932 |Kaunas |Litva chempionati |0 |6 |0 |0 dan 6 | ----<ref name=":2" /> |- |1932 / 1933 |Kaunas |Litva chempionati | | | |6½ dan 14 |5<ref name=":3" /> |- | |Folkston |V Olimpiada (Litva terma jamoasi, zaxira) |5 |2 |2 |6 dan 9 |2 taxtada<ref>2-e mesto na doske.</ref> |- |1935 |Kaunas |Litva chempionati | | | |9 dan 12 |3 |- |1936 |[[München|Myunxen]] |Norasmiy shaxmat olimpiadasi (Litva jamoasi, 5-taxta) |6 |8 |6 |9 dan 20 | |- |1937 |Kaunas |Litva chempionati | | | |6 dan 10 |4 |- | |Stokgolm |VII Olimpiada (Litva terma jamoasi, zaxira) |2 |1 |0 |2 dan 3 | |- |1938 |Kaunas |Litva chempionati |6 |3 |2 |7 dan 11 |4 |- |1941 |Kaunas |Litva SSR chempionati |5 |3 |4 |7 dan 12 |4—5 |- |1941 / 1942 |Kaunas |Litva chempionati |7 |0 |1 |7½ dan 8 |1 |- |1943 |Vilnyus |Litva chempionati |7 |1 |3 |8½ dan 11 |1—3 |- | |Kaunas |Litva chempioni unvoni uchun qoʻshimcha oʻyin-turnir | | | |1½ dan 4 |3 |- |1947 |Vilnyus |Litva SSR chempionati |2 |9 |2 |3 dan 13 |12 |- |1948 |Vilnyus |Litva SSR chempionati |7 |6 |2 |8 dan 15 |8—9<ref name=":0" /> |- |1949 |Vilnyus |Litva SSR chempionati |3 |8 |5 |5½ dan 16 |13—14<ref>Pobedili [[Холмов, Ратмир Дмитриевич|R. D. Xolmov]] i [[Вистанецкис, Исаак Ильич|I. I. Vistaneskis]].</ref> |- |1950 |Vilnyus |Litva SSR chempionati |10 |1 |3 |11½ dan 14 |1—2 |- |1951 |Vilnyus |Litva SSR chempionati |1 |9 |5 |3½ dan 15 |14—15 |- |1954 |Vilnyus |Litva SSR chempionati |8 |4 |4 |10 dan 16 |5—6 |- |1955 |Vilnyus |Litva SSR chempionati |6 |3 |6 |9 dan 15 |6—7 |- |1957 |Vilnyus |Litva SSR chempionati |3 |8 |5 |5½ dan 16 |12 |} == Manbalar == {{Manbalar|2}} [[Turkum:1960-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:1905-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:1900-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:WikiSport]] kz06myo26ja5zpq2bilyao2vhh3wfbm 2816794 2816793 2022-08-29T05:59:48Z Muzaffar Turgunov 72207 wikitext text/x-wiki '''Leonardas Abramavichyus''' (shuningdek '''Leonard Abramovich'''<ref>В советской периодике 1930-х гг.</ref>; {{Lang-lt|Leonardas Abramavičius}},[[1900]] yoki [[1905]]-[[1960]],[[Kaunas]])-[[Litvalar|litvalik]] [[Shaxmat|shaxmatchi]], SSSR sport ustaligiga nomzod. 1941/42-yilgi Litva chempioni 1950-yil Litva SSR chempionatining kumush medali sovrindori ( R.D.Xolmov bilan 1-2 o‘rinlarni bo‘lishib, qo‘shimcha o‘yinda mag‘lub bo‘lgan). 1935 va 1943-yillarda Litva chempionatlarining bronza medali sovrindori (1943-yilda u M.Birmanas va R.Arlauskas bilan 1-3 o'rinlarni bo'lishdi, qo'shimcha musobaqada 3-o'rinni egalladi). Litva terma jamoasi tarkibida u to'rtta rasmiy [[Shaxmat Olimpiadasi|shaxmat olimpiadalarida]] (1930, 1931, 1933 va 1937; 1933-yilda zaxira ishtirokchilari o'rtasida shaxsiy kumush medalni qo'lga kiritgan),shuningdek 1936-yilda norasmiy shaxmat olimpiadasida qatnashgan. == Biografiyasi == Abramavichyus Litva terma jamoasi safida to‘rtta rasmiy va bir norasmiy shaxmat olimpiadalarida ishtirok etgan. 1930-yil iyul oyida u Gamburgdagi 3-shaxmat olimpiadasida to'rtinchi doskada o'ynadi (+4 –11 =0). 1931-yil iyul oyida u Pragadagi 4-shaxmat olimpiadasida to'rtinchi doskada o'ynadi (+3 –7 =1). 1933-yil iyul oyida u Folkestondagi 5-shaxmat olimpiadasida (+5 -2 =2) zaxira taxtasida o'ynadi. 1936-yil avgust/sentyabr oylarida u Myunxendagi 3-norasmiy shaxmat olimpiadasida beshinchi doskada o'ynadi (+6 –8 =6). 1937-yil iyul/avgust oylarida Stokgolmdagi 7-shaxmat Olimpiadasida (+2 –1 =0) zaxira taxtasida o‘ynadi. 1933-yilda u bitta kumush medalni qo'lga kiritdi. Abramavichius Litva shaxmat chempionatida bir necha bor o'ynagan. 1943-yil iyul oyida Birmanas va Romanas Vilnyusda (12-LTU-h) Arlauskas (Abramavichius pley-offda 3-o'rinni egalladi) bilan 1-3-o'rinlarni tenglashtirdilar. 1947-yilda 12, 1948 yilda 8-9, 1949 yilda 13-14, 1950 yilda Ratmir Xolmov (Cholmovlar) bilan g'alaba qozongan, 1951-yilda 14-15, 1954-yilda 5-o'rin, 1956-yilda durang o'ynagan. 1955-yilda, 1957-yilda 12-o'rinni egalladi. == Sport natijalari == {| class="wikitable" !Yil !Shahar !Musobaqa !+ !− != !Natija !Oʻrin |- |1930 |[[Gamburg]] |III Olimpiada (Litva jamoasi, 4-taxta) |4 |11 |0 |4 dan 15 | |- |1931 |Kaunas |Litva chempionati |7 |4 |3 |8½ dan 14 |3<ref name=":2">Pobedil [[Махтас, Александрас|A. Maxtas]].</ref><ref name=":3">8 uchastnikov igrali v 2 kruga.</ref> |- | |Praga |IV Olimpiada (Litva jamoasi, 4-taxta) |3 |7 |1 |3½ dan 11 | |- |1931 / 1932 |Kaunas |Litva chempionati |0 |6 |0 |0 dan 6 | ----<ref name=":2" /> |- |1932 / 1933 |Kaunas |Litva chempionati | | | |6½ dan 14 |5<ref name=":3" /> |- | |Folkston |V Olimpiada (Litva terma jamoasi, zaxira) |5 |2 |2 |6 dan 9 |2 taxtada<ref>2-e mesto na doske.</ref> |- |1935 |Kaunas |Litva chempionati | | | |9 dan 12 |3 |- |1936 |[[München|Myunxen]] |Norasmiy shaxmat olimpiadasi (Litva jamoasi, 5-taxta) |6 |8 |6 |9 dan 20 | |- |1937 |Kaunas |Litva chempionati | | | |6 dan 10 |4 |- | |Stokgolm |VII Olimpiada (Litva terma jamoasi, zaxira) |2 |1 |0 |2 dan 3 | |- |1938 |Kaunas |Litva chempionati |6 |3 |2 |7 dan 11 |4 |- |1941 |Kaunas |Litva SSR chempionati |5 |3 |4 |7 dan 12 |4—5 |- |1941 / 1942 |Kaunas |Litva chempionati |7 |0 |1 |7½ dan 8 |1 |- |1943 |Vilnyus |Litva chempionati |7 |1 |3 |8½ dan 11 |1—3 |- | |Kaunas |Litva chempioni unvoni uchun qoʻshimcha oʻyin-turnir | | | |1½ dan 4 |3 |- |1947 |Vilnyus |Litva SSR chempionati |2 |9 |2 |3 dan 13 |12 |- |1948 |Vilnyus |Litva SSR chempionati |7 |6 |2 |8 dan 15 |8—9 |- |1949 |Vilnyus |Litva SSR chempionati |3 |8 |5 |5½ dan 16 |13—14<ref>Pobedili [[Холмов, Ратмир Дмитриевич|R. D. Xolmov]] i [[Вистанецкис, Исаак Ильич|I. I. Vistaneskis]].</ref> |- |1950 |Vilnyus |Litva SSR chempionati |10 |1 |3 |11½ dan 14 |1—2 |- |1951 |Vilnyus |Litva SSR chempionati |1 |9 |5 |3½ dan 15 |14—15 |- |1954 |Vilnyus |Litva SSR chempionati |8 |4 |4 |10 dan 16 |5—6 |- |1955 |Vilnyus |Litva SSR chempionati |6 |3 |6 |9 dan 15 |6—7 |- |1957 |Vilnyus |Litva SSR chempionati |3 |8 |5 |5½ dan 16 |12 |} == Manbalar == {{Manbalar|2}} [[Turkum:1960-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:1905-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:1900-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:WikiSport]] 9s8162763ba8s3a62i0w1efcuuh5x93 2816801 2816794 2022-08-29T06:04:06Z Muzaffar Turgunov 72207 wikitext text/x-wiki {{Shaxmatchi|Ism=Leonardas Abramavichyus|Tugilgan sanasi=1900 yoki 1905|Asl ism={{Lang-lt|Leonardas Abramavičius}}|Vafot sanasi=1960|Vafot joyi=Kaunas, Litva SSR, {{SSSR}}}} '''Leonardas Abramavichyus''' (shuningdek '''Leonard Abramovich'''<ref>V sovetskoy periodike 1930-x gg.</ref>; {{Lang-lt|Leonardas Abramavičius}},[[1900]] yoki [[1905]]-[[1960]],[[Kaunas]])-[[Litvalar|litvalik]] [[Shaxmat|shaxmatchi]], SSSR sport ustaligiga nomzod. 1941/42-yilgi Litva chempioni 1950-yil Litva SSR chempionatining kumush medali sovrindori (R.D.Xolmov bilan 1-2 o‘rinlarni bo‘lishib, qo‘shimcha o‘yinda mag‘lub bo‘lgan). 1935 va 1943-yillarda Litva chempionatlarining bronza medali sovrindori (1943-yilda u M.Birmanas va R.Arlauskas bilan 1-3 oʻrinlarni boʻlishdi, qoʻshimcha musobaqada 3-oʻrinni egalladi). Litva terma jamoasi tarkibida u toʻrtta rasmiy [[Shaxmat Olimpiadasi|shaxmat olimpiadalarida]] (1930, 1931, 1933 va 1937; 1933-yilda zaxira ishtirokchilari oʻrtasida shaxsiy kumush medalni qoʻlga kiritgan), shuningdek 1936-yilda norasmiy shaxmat olimpiadasida qatnashgan. == Biografiyasi == Abramavichyus Litva terma jamoasi safida to‘rtta rasmiy va bir norasmiy shaxmat olimpiadalarida ishtirok etgan. 1930-yil iyul oyida u Gamburgdagi 3-shaxmat olimpiadasida toʻrtinchi doskada oʻynadi (+4 −11 =0). 1931-yil iyul oyida u Pragadagi 4-shaxmat olimpiadasida toʻrtinchi doskada oʻynadi (+3 −7 =1). 1933-yil iyul oyida u Folkestondagi 5-shaxmat olimpiadasida (+5 −2 =2) zaxira taxtasida oʻynadi. 1936-yil avgust/sentyabr oylarida u Myunxendagi 3-norasmiy shaxmat olimpiadasida beshinchi doskada oʻynadi (+6 −8 =6). 1937-yil iyul/avgust oylarida Stokgolmdagi 7-shaxmat Olimpiadasida (+2 −1 =0) zaxira taxtasida o‘ynadi. 1933-yilda u bitta kumush medalni qoʻlga kiritdi. Abramavichius Litva shaxmat chempionatida bir necha bor oʻynagan. 1943-yil iyul oyida Birmanas va Romanas Vilnyusda (12-LTU-h) Arlauskas (Abramavichius pley-offda 3-oʻrinni egalladi) bilan 1-3-oʻrinlarni tenglashtirdilar. 1947-yilda 12, 1948 yilda 8-9, 1949 yilda 13-14, 1950 yilda Ratmir Xolmov (Cholmovlar) bilan gʻalaba qozongan, 1951-yilda 14-15, 1954-yilda 5-oʻrin, 1956-yilda durang oʻynagan. 1955-yilda, 1957-yilda 12-oʻrinni egalladi. == Sport natijalari == {| class="wikitable" !Yil !Shahar !Musobaqa !+ !− != !Natija !Oʻrin |- |1930 |[[Gamburg]] |III Olimpiada (Litva jamoasi, 4-taxta) |4 |11 |0 |4 dan 15 | |- |1931 |Kaunas |Litva chempionati |7 |4 |3 |8½ dan 14 |3<ref name=":2">Pobedil [[Махтас, Александрас|A. Maxtas]].</ref><ref name=":3">8 uchastnikov igrali v 2 kruga.</ref> |- | |Praga |IV Olimpiada (Litva jamoasi, 4-taxta) |3 |7 |1 |3½ dan 11 | |- |1931 / 1932 |Kaunas |Litva chempionati |0 |6 |0 |0 dan 6 | ----<ref name=":2" /> |- |1932 / 1933 |Kaunas |Litva chempionati | | | |6½ dan 14 |5<ref name=":3" /> |- | |Folkston |V Olimpiada (Litva terma jamoasi, zaxira) |5 |2 |2 |6 dan 9 |2 taxtada<ref>2-e mesto na doske.</ref> |- |1935 |Kaunas |Litva chempionati | | | |9 dan 12 |3 |- |1936 |[[München|Myunxen]] |Norasmiy shaxmat olimpiadasi (Litva jamoasi, 5-taxta) |6 |8 |6 |9 dan 20 | |- |1937 |Kaunas |Litva chempionati | | | |6 dan 10 |4 |- | |Stokgolm |VII Olimpiada (Litva terma jamoasi, zaxira) |2 |1 |0 |2 dan 3 | |- |1938 |Kaunas |Litva chempionati |6 |3 |2 |7 dan 11 |4 |- |1941 |Kaunas |Litva SSR chempionati |5 |3 |4 |7 dan 12 |4—5 |- |1941 / 1942 |Kaunas |Litva chempionati |7 |0 |1 |7½ dan 8 |1 |- |1943 |Vilnyus |Litva chempionati |7 |1 |3 |8½ dan 11 |1—3 |- | |Kaunas |Litva chempioni unvoni uchun qoʻshimcha oʻyin-turnir | | | |1½ dan 4 |3 |- |1947 |Vilnyus |Litva SSR chempionati |2 |9 |2 |3 dan 13 |12 |- |1948 |Vilnyus |Litva SSR chempionati |7 |6 |2 |8 dan 15 |8—9 |- |1949 |Vilnyus |Litva SSR chempionati |3 |8 |5 |5½ dan 16 |13—14<ref>Pobedili [[Холмов, Ратмир Дмитриевич|R. D. Xolmov]] i [[Вистанецкис, Исаак Ильич|I. I. Vistaneskis]].</ref> |- |1950 |Vilnyus |Litva SSR chempionati |10 |1 |3 |11½ dan 14 |1—2 |- |1951 |Vilnyus |Litva SSR chempionati |1 |9 |5 |3½ dan 15 |14—15 |- |1954 |Vilnyus |Litva SSR chempionati |8 |4 |4 |10 dan 16 |5—6 |- |1955 |Vilnyus |Litva SSR chempionati |6 |3 |6 |9 dan 15 |6—7 |- |1957 |Vilnyus |Litva SSR chempionati |3 |8 |5 |5½ dan 16 |12 |} == Manbalar == {{Manbalar|2}} [[Turkum:1960-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:1905-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:1900-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:WikiSport]] g2ldrk4dg0ygz7bzbf031xnor31j35d SSSR Birinchi Ligasi 0 774978 2816645 2815093 2022-08-29T04:36:48Z AnvarxonM 75105 wikitext text/x-wiki {{Infobox futbol ligasi | name = SSSR Birinchi Ligasi | image = | pixels = 80 | country = [[Soviet Union]] | confed = | founded = 1936 | first = | folded = 1991<br />after 52<ref name=kazakov/> seasons | divisions = | teams = | feeds = | promotion = [[SSSR Oliy Ligasi]] | relegation = [[SSSR ikkinchi futbol ligasi]] | levels = 2 | domest_cup = | league_cup = | confed_cup = | champions = [[FC Rotor Volgograd]] (1) | season = | most_champs = [[FC Krylya Sovetov Samara]] (5) | most_caps = | top_goalscorer = | tv = | website = | current = }} Futbol bo'yicha [[Sovet Sotsialistik Respublikalari Ittifoqi|Sovet]] Birinchi Ligasi ( rus : Первая лига СССР по футболу ) Sovet futbolining ikkinchi eng yuqori divizioni bo'lib , [[SSSR Oliy Ligasi|Sovet Oliy Ligasi]]<nowiki/>dan bir pog pastda joylashgan . Futbol boʻyicha ikkinchi darajali musobaqalar “ustalar jamoalari” (Sovet professional klublari uchun rasmiy atama) 1936 yildan beri mavjud boʻlgan boʻlsa, Birinchi liga rasman 1971 yilda A toifasi birinchi guruhdan tashkil topgan. Bu 1970 yilgi o'tish mavsumidan so'ng, A klassi uchta guruhga kengaytirildi (Oliy guruh, Brinchi guruh, Ikkinchi guruh) va 1971 yilgi mavsum uchun B toifasidagi musobaqalar to'xtatildi. Birinchi Liga chempionati 1991-yilda SSSR parchalangunga qadar mavjud edi. == Umumiy nuqta == ''Ikkinchi darajali musobaqalar va Birinchi liganing oldingi o'yinlari B'' guruhi , ''2'' -guruh, ''B'' klassi va ''A klassi'' , 2-guruh sifatida tanilgan . Sovet futboli tarixida bu darajada o'ynagan jamoalar soni sezilarli darajada o'zgarib turardi. 1940-1970 yillarda liga ko'pincha bir nechta guruhlardan iborat edi. Guruh g‘oliblari final turniriga yo‘llanma oldi. "Ustalar jamoalari" o'rtasidagi ikkinchi darajali musobaqalar 1936 yildan beri sakkizta Butunittifoq musobaqalarining to'rtta guruhi tarkibida mavjud bo'lib, unda har bir guruh A guruhini yuqori darajani, B guruhini ikkinchi darajani, V guruhini uchinchi darajani va boshqalarni ifodalaydi. yoqilgan. Ikkinchi jahon urushidan oldin mavsumiy musobaqalar har bir guruhda bir xil bo'lmagan. Ikkinchi jahon urushidan keyin "ustalar jamoalari" o'rtasida futbol musobaqalari uchun faqat ikkita yuqori daraja mavjud edi. Yuqori daraja Pervaya Gruppa (Birinchi guruh) va ikkinchi daraja Vtoraya Gruppa (Ikkinchi guruh) deb nomlangan. 1950 yilda bu toifalar nomini o'zgartirib, ikkinchi darajali musobaqalar B sinfiga (yuqori bosqich A sinfiga aylandi) qayta nomlandi. 1960 yilda B toifali musobaqalar Rossiya, Ukraina va boshqa respublikalar uchun alohida musobaqalar bilan mintaqaviy musobaqalarga aylantirildi. 1963 yilda ikkinchi darajali musobaqalar A toifasidagi musobaqalarga kiritilganda ko'proq o'zgarishlar yuz berdi, B toifasidagi musobaqalar 1964 yilgi mavsum uchun uchinchi darajaga ko'chirildi va shu bilan uchinchi darajali musobaqalar jonlandi. 1963 yilgi islohotdan so'ng, ikkinchi darajali musobaqalar Vtoraya Gruppa Classa A (A toifasi ikkinchi guruh) va yuqori bosqich Pervaya Gruppa Classa A (A sinfi birinchi guruh) deb o'zgartirildi. Vtoraya Gruppada ko'p guruhli musobaqalar bo'lmagan, faqat bitta guruhli davra turniri. 1970-1971 yillardagi islohotlardan so'ng u erda yagona guruh musobaqasi bilan Sovet Birinchi ligasi tashkil etildi. Liga ligadagi jamoalar soni va quyi ligaga chiqish/ko'tarilish qoidalaridan iborat bo'ldi. * 1936-1940  '''B guruhi''' (1938 yilda raqobat yo'q) * 1945-1949  '''Ikkinchi guruh''' * 1950-1962  '''B sinf''' * 1963-1969  '''Ikkinchi guruh''' (A sinfi) * 1970-1970  '''Birinchi''' guruhi (A sinfi) * 1971-1991  '''Birinchi Liga''' Liganing g'ayrioddiy xususiyatlaridan biri 1989 yilgacha bo'lgan narsa edi. Sovet futbol ittifoqi o'sib borayotgan qura o'yinlarini yo'q qilishga, shu tariqa raqobatni kuchaytirishga harakat qildi. Ishtirok etgan klublar har bir durang o'yin uchun ochko olishardi, biroq ularning durang o'yinlari miqdori o'tkazilgan barcha o'yinlarining uchdan biridan oshmasligi kerak edi. Shundan so'ng ular qo'lga kiritgan boshqa duranglar uchun hech qanday ochko olishmadi. Masalan, 1987 yilda "[[Fakel Voronej]] " qo'shimcha ikkita durang o'yinida ochko olmagani uchun ligaga tushib ketdi. == Sovet ikkinchi darajali tanlovlari laureatlari == <small>Guruhda g'olib chiqqan yoki pley-offda ishtirok etgan jamoalar ham kiritilgan. "Eslatmalar"da boshqacha ko'rsatilmagan bo'lsa, barcha fasllar ikki martalik bo'ladi.</small> === B guruhi (B guruhi) === {| class="wikitable" !Mavsum !G'olib !Ikkinchi o‘rin !Uchinchi !Eslatmalar |- | colspan="5" | |- !1936-yil (bahor) |Dinamo Tiflis |ZIS Moskva |Stalinets Leningrad | |- | colspan="5" | |- !1936-yil (kuz) |Serp va Molot Moskva |Temp Boku |Stalinets Moskva | |- | colspan="5" | |- !1937-yil |Spartak Leningrad |Dinamo Rostov/Don |Temp Boku | |- | colspan="5" | |- !1938-yil | colspan="4" |o'tkazilmagan, Superliganing bir qismi |- | colspan="5" | |- !1939-yil |Krilya Sovetov Moskva |Lokomotivi Tbilisi |Dinamo Rostov/Don |yagona davra |- | colspan="5" | |- !1940-yil |Krasnaya Zarya Leningrad |Spartak Leningrad |Stroitel Yuga Baku | |- | colspan="5" | |- !1941-44-yillar ! colspan="4" |Ikkinchi jahon urushi tufayli raqobat yo'q |} === Ikkinchi guruh === {| class="wikitable" !Mavsum ! colspan="2" |G'olib !Ikkinchi o‘rin !Uchinchi |- | colspan="5" | |- !1945-yil | colspan="2" |Krilya Sovetov Kuybishev |VVS Moskva |FK Moskva harbiy okrugi |- | colspan="5" | |- ! rowspan="4" |1946-yil !janubiy |VVS Moskva |Tbilisida |"Lokomotiv" Xarkov |- !Sharq |FK Pishevik Moskva |FK Torpedo Gorkiy |FK MVO Moskva |- | colspan="4" | |- !Final |VVS Moskva |Pishevik Moskva | |- | colspan="5" | |- ! rowspan="8" |1947-yil !Markaziy |Lokomotiv Moskva |FK MVO Moskva |FK Dinamo Riga |- !Rossiya I |FK Torpedo Gorkiy |"Dinamo Saratov" FK |Zenit Ijevsk FK |- !Rossiya II |Dzerjinets FK Chelyabinsk |ODO Novosibirsk |FK Krilia Sovetov Molotov |- !Ukraina |"Lokomotiv Xarkov" FK |Shaxtyor Donetsk |FK Xarhovik Odessa |- !Kavkaz |ODO Tbilisi |Dinamo Yerevan |"Lokomotivi" Tbilisi |- !O'rta Osiyo |FK Dinamo Stalinobod |FK Dinamo Olma-Ota |Toshkentning “Dinamo” klubi |- | colspan="4" | |- !Final |Lokomotiv Moskva |Torpedo Gorkiy |Lokomotiv Xarkov |- | colspan="5" | |- ! rowspan="8" |1948-yil !Markaziy |"Metallurg" Moskva |FK Dinamo Riga |FK MVO Moskva |- !Rossiya I |FK Dinamo Qozon |FK Torpedo Gorkiy |FK Krasnoye Znamia Ivanovo |- !Rossiya II |Dzerjinets FK Chelyabinsk |ODO Novosibirsk |ODO Sverdlovsk |- !Ukraina |"Lokomotiv Xarkov" FK |FK Stal Dnepropetrovsk |ODO Kiev |- !janubiy |Dinamo Yerevan |ODO Tbilisi |"Spartaki" Tbilisi |- !O'rta Osiyo |ODO Toshkent |FK Dinamo Olma-Ota |"Lokomotiv" Ashxobod |- | colspan="4" | |- !Final |Lokomotiv Xarkov |"Metallurg" Moskva |Dinamo Yerevan |- | colspan="5" | |- ! rowspan="8" |1949-yil !Markaziy |"Spartaki" Tbilisi |FK Dinamo Kutaisi |Spartak Vilnyus |- !Rossiya I |"Dinamo" Rostov-Don |FC VMS Moskva |Dinamo Krasnodar |- !Rossiya II |DO Sverdlovsk |DO Novosibirsk |Dzerjinets FK Chelyabinsk |- !Rossiya III |"Sudostroitel Leningrad" futbol klubi |DO Leningrad |"Metallurg" Moskva |- !Rossiya IV |Kalinin FK Kaliningrad |FK Stroitel Dulevo |FK Krasnoe Znamya Orexovo-Zuyevo |- !Ukraina |FK Xarhovik Odessa |Spartak Lvov |ODO Kiev |- | colspan="4" | |- !Final |Spartak Tbilisi |Kalinin Kaliningrad |Xarhovik Odessa |} === B sinf === {| class="wikitable" !Mavsum ! colspan="2" |G'olib !Ikkinchi o‘rin !Uchinchi |- | colspan="5" | |- !1950-yil | colspan="2" |VMS Moskva |Torpedo Gorkiy |Spartak Vilnyus |- | colspan="5" | |- !1951-yil | colspan="2" |Kalinin |Dinamo Minsk |Lokomotiv Moskva |- | colspan="5" | |- ! rowspan="5" |1952-yil !Xarkov |Spartak Vilnyus |"Lokomotiv Xarkov" FK |FC VMS Moskva |- !Ivanovo |Tbilisida |FK Krasnoe Znamya Ivanovo |FK Dinamo Olma-Ota |- !Boku |Neftchi PFK |FK Burevestnik Kishinyov |FK Torpedo Gorkiy |- | colspan="4" | |- !Final |Lokomotiv Xarkov |Spartak Vilnyus |Tbilisida |- | colspan="5" | |- ! rowspan="5" |1953-yil !1-zona |"Spartaki" Tbilisi |Dinamo Yerevan |"Torpedo" Rostov-na-Donu |- !2-zona |Znamya Ivanovo FK |FK Dinamo Minsk |FK Metalurh Odessa |- !3-zona |Shaxtyor Stalino |FK Torpedo Gorkiy |Zaporijya Metalurh FK |- | colspan="4" | |- !Final |Dinamo Minsk |Torpedo Gorkiy |Shaxtyor Stalino |- | colspan="5" | |- ! rowspan="5" |1954-yil !1-zona |Spartak Yerevan |Neftchi PFK |ODO Tbilisi |- !2-zona |FK Zenit Moskva |Spartak Vilnyus |"Ximik Moskva" FK |- !3-zona |Shaxtyor Stalino |"Torpedo" Rostov-na-Donu |Zaporijya Metalurh FK |- | colspan="4" | |- !Final |Shaxtyor Stalino |Spartak Vilnyus |Neftchi Baku |- | colspan="5" | |- ! rowspan="2" |1955-yil !1-zona |Burevestnik Kishinyov |Spartak Kalinin |ODO Kiev |- !2-zona |ODO Sverdlovsk |Spartak Yerevan |ODO Tbilisi |- | colspan="5" | |- ! rowspan="2" |1956-yil !1-zona |Spartak Minsk |Torpedo Taganrog |Metalurh Zaporojya |- !2-zona |Krilya Sovetov Kuybishev |ODO Tbilisi |Spartak Yerevan |- | colspan="5" | |- ! rowspan="6" |1957-yil !1-zona |Avangard Leningrad FK |FK Torpedo Taganrog |Avanhard Xarkov FK |- !2-zona |FK Spartak Stanislav |SKVO Lvov |FK Trudovyie Rezervy Leningrad |- !3-zona |SKVO Tbilisi |Spartak Yerevan |Neftchi PFK |- !Uzoq Sharq |SKVO Xabarovsk |FK Dinamo Vladivostok |FK Burevestnik Tomsk |- | colspan="4" | |- !Final |Avangard Leningrad |Spartak Stanislav |SKVO Tbilisi |- | colspan="5" | |- ! rowspan="8" |1958-yil !1-zona |SKVO Odessa |FK Trudovyie Rezervy Leningrad |"Avanhard Mykolaiv" FK |- !2-zona |SKCF Sevastopol |Zaporijya Metalurh FK |Rostselmash FK Rostov-na-Donu |- !3-zona |SKVO Lvov |Spartak Minsk |FK Lokomotiv Vinnitsa |- !4-zona |SKVO Rostov-na-Donu |Spartak Yerevan |FK Kuban Krasnodar |- !5-zona |SKVO Sverdlovsk |"Qayrat Olma-Ota" FK |FK Zvezda Perm |- !6-zona |SKVO Xabarovsk |FK Tomich Tomsk |"Urojay Barnaul" FK |- | colspan="4" | |- !Final |SKVO Rostov-na-Donu |SKVO Sverdlovsk |SKCF Sevastopol |- | colspan="5" | |- ! rowspan="9" |1959-yil !1-zona |FK Trud Voronej |Dinamo Kirov FK |"Avanhard Mykolaiv" FK |- !2-zona |FK Trudovyie Rezervy Leningrad |FK Trud Gluxovo |Avanhard Xarkov FK |- !3-zona |Spartak Yerevan |FK Terek Grozniy |FK Torpedo Taganrog |- !4-zona |FK Lokomotiv Vinnitsa |Baltika Kaliningrad FK |SKVO Odessa |- !5-zona |FK Admiralteyets Leningrad |Volga Kalinin FK |Zenit Ijevsk FK |- !6-zona |"Pomir Leninobod" FK |FK Mashinostroitel Sverdlovsk |Magnitogorsk Metallurg FK |- !7-zona |SKVO Sverdlovsk |"Lokomotiv" Krasnoyarsk |SKVO Xabarovsk |- | colspan="4" | |- !Rossiya finali |Admiralteyets Leningrad |Trudovyie qo'riqxonasi Leningrad |Trud Voronej |- | colspan="5" | |- ! rowspan="17" |1960-yil !Rossiya I |FK Trud Voronej |Spartak Leningrad |"Shaxtyor Stalinogorsk" FK |- !Rossiya II |Volga Kalinin FK |FK Shinnik Yaroslavl |Dinamo Kirov FK |- !Rossiya III |FK Terek Grozniy |FK Torpedo Taganrog |Spartak Krasnodar |- !Rossiya IV |Nijniy Tagil FK Metallurg |FK Zvezda Perm |"Lokomotiv" Chelyabinsk |- !Rossiya V |FK Irtish Omsk |SKA Xabarovsk |Tomsk Sibelektromotor FK |- | colspan="4" | |- !Rossiya finali |Trud Voronej |FK Irtish Omsk |Volga Kalinin |- | colspan="4" | |- !Ukraina I |Sudnobudivnyk Mykolaiv |FK Lokomotiv Vinnitsa |"Arsenal" Kiev |- !Ukraina II |Zaporijya Metalurh FK |SKA Odessa |FK Trudovi Rezervy Lugansk |- | colspan="4" | |- !Ukraina Final |Metalurh Zaporijjya |Sudobudivnyk Mykolaiv | |- | colspan="4" | |- !Respublikalar I |"Lokomotivi" Tbilisi |"Urojay Minsk" FK |FK Shirak Leninakan |- !Respublikalar II |FK Torpedo Kutaisi |"Pomir Leninobod" FK |FC Progress Baku |- | colspan="4" | |- !Respublikalar finali |Torpedo Kutaisi |Lokomotivi Tbilisi | |- | colspan="5" | |- ! rowspan="16" |1961-yil !Rossiya I |Volga Kalinin FK |"Metallurg" Cherepovets |"Dinamo Leningrad" FK |- !Rossiya II |Dinamo Kirov FK |Baltika Kaliningrad FK |FK Iskra Qozon |- !Rossiya III |FK Krilia Sovetov Kuybishev |Sokol Saratov FK |"Traktor Stalingrad" futbol klubi |- !Rossiya IV |FK Terek Grozniy |Rostselmash FK Rostov-na-Donu |FK Torpedo Taganrog |- !Rossiya V |"Lokomotiv" Chelyabinsk |FK Uralmash Sverdlovsk |FK Stroitel Ufa |- !Rossiya VI |SKA Xabarovsk |SKA Novosibirsk |FK Luch Vladivostok |- | colspan="5" | |- !Rossiya finali |Krilya Sovetov Kuybishev |Terek Grozniy |Dinamo Kirov |- | colspan="4" | |- !Ukraina I |"Chornomorets" Odessa |FK Lokomotiv Vinnitsa |FK Zirka Kirovohrad |- !Ukraina II |SKA Odessa |FK Trudovi Rezervy Lugansk |FK Avanhard Jovti Vodi |- | colspan="5" | |- !Ukraina Final |Chornomorets Odessa |SCA Odessa |Lokomotiv Vinnitsa |- | colspan="4" | |- !Respublikalar I |"Lokomotivi" Tbilisi |FK Shirak Leninakan |Lokomotiv Gomel |- !Respublikalar II |FK Torpedo Kutaisi |Qarag'andaning "Shaxtyor" klubi |FK Metallurg Rustavi |- | colspan="5" | |- ! rowspan="18" |1962-yil !Rossiya I |FK Shinnik Yaroslavl |Spartak Leningrad |FK Tekstilshchik Ivanovo |- !Rossiya II |FK Trud Voronej |FK Trudovyie Rezervy Kursk |Serpuxov FK |- !Rossiya III |Spartak Krasnodar |"Traktor" FK Volgograd |Rostselmash FK Rostov-na-Donu |- !Rossiya IV |FK Uralmash Sverdlovsk |"Lokomotiv" Chelyabinsk |FK Iskra Qozon |- !Rossiya V |SKA Novosibirsk |SKA Xabarovsk |FK Luch Vladivostok |- | colspan="5" | |- !Rossiya finali |Spartak Krasnodar |Trud Voronej |Uralmash Sverdlovsk |- | colspan="4" | |- !Ukraina I |"Chornomorets" Odessa |FK Polissya Jitomir |FK Lokomotiv Donetsk |- !Ukraina II |SKA Odessa |Zaporijya Metalurh FK |SKA Kiev |- !Ukraina III |FK Trudovi Rezervy Lugansk |Avanhard Simferopol |FK Lokomotiv Vinnitsa |- | colspan="5" | |- !Ukraina Final |Trudovye Rezervy Lugansk |Chornomorets Odessa |Avanhard Simferopol |- | colspan="4" | |- !Respublikalar I |Lokomotiv Gomel |FK Shirak Leninakan |Nairi Yerevan FK |- !Respublikalar II |Qarag'andaning "Shaxtyor" klubi |FK Alga Frunze |“Metallurg” FK Chimkent |- | colspan="5" | |- !Respublikalar finali |Shaxtyor Qarag'anda |Lokomotiv Gomel | |} === A sinfining ikkinchi guruhi === {| class="wikitable" !Mavsum ! colspan="2" |G'olib !Ikkinchi o‘rin !Uchinchi !Eslatmalar |- | colspan="6" | |- !1963-yil | colspan="2" |Shinnik Yaroslavl |Torpedo Gorkiy |Trud Voronej | |- | colspan="6" | |- ! rowspan="4" |1964-yil !1-kichik guruh |Avanhard Xarkov FK |"Chornomorets" Odessa |Žalgiris Vilnyus | |- !2-kichik guruh |SCA Odessa |Qarag'andaning "Shaxtyor" klubi |Lokomotiv Moskva | |- | colspan="5" | |- !Final |Lokomotiv Moskva |SCA Odessa |"[[Paxtakor (futbol klubi)|Paxtakor]]" [[Toshkent]] | |- | colspan="6" | |- ! rowspan="4" |1965-yil !1-kichik guruh |FK Tekstilshchik Ivanovo |FK Uralmash Sverdlovsk |Avanhard Xarkov FK | |- !2-kichik guruh |FK Shinnik Yaroslavl |FK Zorya Lugansk |Žalgiris Vilnyus | |- | colspan="5" | |- !Final |Ararat Yerevan |Qayrat Olma-Oti |Avanhard Xarkov | |- | colspan="6" | |- ! rowspan="5" |1966-yil !1-kichik guruh |Žalgiris Vilnyus |FK Tekstilshchik Ivanovo |FK Kuban Krasnodar | |- !2-kichik guruh |FK Zorya Lugansk |SKA Kiev |SKA Lvov | |- !3-kichik guruh |Politodel FK |Qarag'andaning "Shaxtyor" klubi |FK Stroitel Ufa | |- | colspan="5" | |- !Final |Zorya Lugansk |Žalgiris Vilnyus |Politotdel Toshkent | |- | colspan="6" | |- ! rowspan="5" |1967-yil !1-kichik guruh |Dinamo Kirovobod |FK Daugava Riga |FK Kuban Krasnodar | |- !2-kichik guruh |SKA Kiev |Zaporijya Metalurh FK |SKA Lvov | |- !3-kichik guruh |Qarag'andaning "Shaxtyor" klubi |FK Uralmash Sverdlovsk |FK Alga Frunze | |- | colspan="5" | |- !Final |Dinamo Kirovobod |Qarag'andaning Shaxtyor |SKA Kiev | |- | colspan="6" | |- ! rowspan="6" |1968-yil !1-kichik guruh |"Karpaty Lvov" FK |SKA Kiev |SKA Odessa | |- !2-kichik guruh |Sudnobudivnyk Mykolaiv |FK Metalist Xarkov |FK Dnepr Dnepropetrovsk | |- !3-kichik guruh |FK Uralmash Sverdlovsk |FK Spartak Orjonikidze |"Dinamo" - Maxachqal'a | |- !4-kichik guruh |FK Irtish Omsk |FK Kuzbass Kemerovo |SKA Xabarovsk | |- | colspan="5" | |- !Final |Uralmash Sverdlovsk |Karpati Lvov |Irtish Omsk | |- | colspan="6" | |- ! rowspan="6" |1969-yil !1-kichik guruh |FK Spartak Orjonikidze |"Dinamo Leningrad" FK |FK Kuban Krasnodar | |- !2-kichik guruh |SKA Xabarovsk |FK Rubin Qozon |"Metallurg" Kuybishev | |- !3-kichik guruh |FK Dnepr Dnepropetrovsk |SKA Kiev |FK Metalist Xarkov | |- !4-kichik guruh |Žalgiris Vilnyus |Qarag'andaning "Shaxtyor" klubi |"Lokomotivi" Tbilisi | |- | colspan="5" | |- !Final |Spartak Orjonikidze |Dnepr Dnepropetrovsk |SKA Xabarovsk | |} === A sinfining birinchi guruhi === {| class="wikitable" !Mavsum !G'olib !Ikkinchi o‘rin !Uchinchi |- | colspan="4" | |- !1970-yil |Karpati Lvov |Qayrat Olma-Oti |Dnepr Dnepropetrovsk |} === SSSR Birinchi liga === {| class="wikitable" !Mavsum ! colspan="2" |G'olib !Ikkinchi o‘rin !G'olib !Eslatmalar |- | colspan="5" | |- !1971-yil | colspan="2" |Dnepr Dnepropetrovsk |Lokomotiv Moskva |Chornomorets Odessa | |- | colspan="5" | |- !1972-yil | colspan="2" |[[Paxtakor (futbol klubi)|"Paxtakor" Toshkent]] |Shaxtyor Donetsk |"Chornomorets" Odessa | |- | colspan="5" | |- !1973-yil | colspan="2" |Chornomorets Odessa |Nistru Kishenev |Lokomotiv Moskva | |- | colspan="5" | |- !1974-yil | colspan="2" |[[Lokomotiv Moskva (futbol klubi)|Lokomotiv Moskva]] |SKA Rostov/Donu |Dinamo Minsk | |- | colspan="5" | |- !1975-yil | colspan="2" |Krilya Sovetov Kuybishev |Dinamo Minsk |Torpedo Kutaisi | |- | colspan="5" | |- !1976-yil | colspan="2" |Qayrat Olmaota |[[Neftchi Boku|Neftchi Baku]] |[[Paxtakor (futbol klubi)|"Paxtakor" Toshkent]] | |- | colspan="5" | |- !1977-yil | colspan="2" |[[Spartak Moskva (futbol klubi)|Spartak Moskva]] |[[Paxtakor (futbol klubi)|"Paxtakor" Toshkent]] |Tavriya Simferopol | |- | colspan="5" | |- !1978-yil | colspan="2" |Krilya Sovetov Kuybishev |SKA Rostov/Donu |Dinamo Minsk | |- | colspan="5" | |- !1979-yil | colspan="2" |Karpati Lvov |Kuban Krasnodar |Pomir Dushanbe | |- | colspan="5" | |- !1980-yil | colspan="2" |Tavriya Simferopol |Dnepr Dnepropetrovsk |Metalist Xarkov | |- | colspan="5" | |- !1981-yil | colspan="2" |Metalist Xarkov |Torpedo Kutaisi |Lokomotiv Moskva | |- | colspan="5" | |- !1982-yil | colspan="2" |Žalgiris Vilnyus |Nistru Kishenev |Kolos Nikopol | |- | colspan="5" | |- !1983-yil | colspan="2" |Qayrat Olmaota |SKA Rostov/Donu |Fakel Voronej | |- | colspan="5" | |- !1984-yil | colspan="2" |Fakel Voronej |Torpedo Kutaisi |SKA Karpaty Lvov | |- | colspan="5" | |- ! rowspan="4" |1985-yil !G'arbiy |FK Daugava Riga |SKA Karpaty Lvov |Kotayk FK | |- !Sharq |FK Shinnik Yaroslavl |"Pomir Dushanbe" FK |CSKA Moskva | |- | colspan="5" | |- !Final |Daugava Riga |CSKA Moskva |SKA Karpaty Lvov | |- | colspan="5" | |- !1986-yil | colspan="2" |CSKA Moskva |Guriya Lanchxuti |Daugava Riga | |- | colspan="5" | |- !1987-yil | colspan="2" |Chornomorets Odessa |[[Lokomotiv Moskva (futbol klubi)|Lokomotiv Moskva]] |Daugava Riga | |- | colspan="5" | |- !1988-yil | colspan="2" |Pomir Dushanbe |Rotor Volgograd |CSKA Moskva | |- | colspan="5" | |- !1989-yil | colspan="2" |CSKA Moskva |Guriya Lanchxuti |Qayrat Olma-Oti | |- | colspan="5" | |- !1990-yil | colspan="2" |Spartak Vladikavkaz |[[Paxtakor (futbol klubi)|"Paxtakor" Toshkent]] |Metalurh Zaporojya | |- | colspan="5" | |- !1991-yil | colspan="2" |Rotor Volgograd |Tiligul Tiraspol |Uralmash Ekaterinburg | |} == G'oliblar == {| class="wikitable sortable" !Klub !G'oliblar !Ikkinchi o‘rin !3-o'rin !Yillar g'alaba qozondi |- |FK Krilia Sovetov Kuybishev |5 | | |1945, 1956*, 1961*, 1975, 1978 |- |Lokomotiv Moskva |3 |2 |3 |1947, 1964, 1974 yillar |- |Chernomorets Odessa |3 |1 |3 |1961*, 1973, 1987-yillar |- |FK Dinamo Minsk |2 |2 |2 |1953, 1956* |- |FK Torpedo Kutaisi |2 |2 |1 |1960*, 1961* |- |"Qayrat Olma-Ota" FK |2 |2 |1 |1976, 1983 yil |- |FK Fakel Voronej |2 |1 |3 |1960*, 1984 yil |- |Ararat Yerevan FK |2 |1 |2 |1959*, 1965 yil |- |CSKA Moskva |2 |1 |1 |1986, 1989 yillar |- |Karpati Lvov FK |2 |1 | |1970, 1979 yillar |- |"Lokomotiv" Xarkov |2 | |1 |1948, 1952 yil |- |FK Admiralteyets Leningrad |2 | | |1957, 1959* |- |FK Zarya Lugansk |2 | | |1962*, 1966 yil |- |FK Spartak Orjonikidze |2 | | |1969, 1990 yillar |- |Jalgiris Vilnyus |1 |3 |1 |1982 yil |- |SKA Rostov-na-Donu |1 |3 | |1958 yil |- |[[Paxtakor (futbol klubi)|"Paxtakor" Toshkent]] |1 |2 |2 |1972 yil |- |FK Dnepr Dnepropetrovsk |1 |2 |1 |1971 yil |- |Zimbru Kishinev FK |1 |2 | |1955* |- |"Shaxtyor Donetsk" |1 |1 |1 |1954 yil |- |Serp va Molot Moskva |1 |1 | |1936 yil |- |Spartak Leningrad |1 |1 | |1937 yil |- |VVS Moskva |1 |1 | |1946 yil |- |SKA Sverdlovsk |1 |1 | |1955* |- |Qarag'andaning "Shaxtyor" klubi |1 |1 | |1962* |- |"Lokomotivi" Tbilisi |1 |1 | |1961* |- |FK Kuban Krasnodar |1 |1 | |1962* |- |FK Rotor Volgograd |1 |1 | |1991 yil |- |SC Tavriya Simferopol |1 | |2 |1980 yil |- |FK Metallist Xarkov |1 | |2 |1981 yil |- |FK Daugava Riga |1 | |2 |1985 yil |- |"Metallurg" Zaporojye |1 | |2 |1960* |- |FK Uralmash Sverdlovsk |1 | |2 |1968 yil |- |Lokomotiv Vinnitsa |1 | |1 |1959* |- |"Pomir Dushanbe" FK |1 | |1 |1988 yil |- |Dinamo Tiflis |1 | | |1936 yil |- |FK Krilia Sovetov Moskva |1 | | |1939 yil |- |"Krasnaya Zarya Leningrad" futbol klubi |1 | | |1940 yil |- |"Spartaki" Tbilisi |1 | | |1949 yil |- |FC VMS Moskva |1 | | |1950 |- |FK MVO Moskva |1 | | |1951 yil |- |FK Shinnik Yaroslavl |1 | | |1963 yil |- |Dinamo Kirovobod |1 | | |1967-yil |- |"Pomir Leninobod" FK |1 | | |1959-yil* |- |[[Spartak Moskva (futbol klubi)|Spartak Moskva]] |1 | | |1977-yil |} === Barcha vaqt jadvali (eng yaxshi 20) === Sovet Ittifoqi Birinchi ligasida 260 dan ortiq jamoalar o'ynagan. {| class="wikitable sortable" !Jamoa !respublika !Fasllar !Birinchi mavsum !O'tgan mavsum !O'ynadi !Yutuq !Chizilgan !Yo'qotilgan !uchun gollar !Qarshi gollar !Ballar <sup>1</sup> !1-chi !2 !3 |- |Zaporojye Metallurg |Ukraina |40 |1947 yil |1990 yil |1470 |563 |406 |501 |1914 yil |1687 |2095 yil |1 | |2 |- |Shinnik Yaroslavl |Rossiya |33 |1957 yil |1991 yil |1276 |493 |353 |430 |1567 |1426 |1832 |1 | | |- |Pomir Dushanbe |Tojikiston |36 |1947 yil |1987 yil |1329 |468 |325 |536 |1621 |1851 yil |1729 |1 | |1 |- |Kuban Krasnodar |Rossiya |31 |1949 yil |1991 yil |1116 |436 |287 |393 |1395 |1287 |1595 |1 |1 | |- |Fakel Voronej |Rossiya |26 |1954 yil |1991 yil |993 |421 |280 |292 |1231 |913 |1543 |2 |1 |3 |- |Nistru Kishinev |Moldova |32 |1947 yil |1991 yil |1154 |406 |322 |426 |1318 |1416 |1540 |1 |2 | |- |Kuzbass Kemerovo |Rossiya |30 |1948 yil |1990 yil |1086 |402 |244 |440 |1311 |1397 |1450 | | | |- |Uralmash Sverdlovsk |Rossiya |30 |1945 yil |1991 yil |1003 |390 |230 |383 |1316 |1266 |1400 |1 | |2 |- |Jalgiris Vilnyus |Litva |26 |1947 yil |1982 yil |924 |374 |262 |288 |1179 |922 |1384 |1 |3 |1 |- |Dnepr Dnepropetrovsk |Ukraina |26 |1939 yil |1980 yil |873 |378 |223 |272 |1226 |1055 |1357 |1 |2 |1 |- |Rotor Volgograd |Rossiya |27 |1951 yil |1991 yil |918 |370 |222 |326 |1251 |1118 |1332 |1 |1 | |- |Tekstilschik Ivanovo |Rossiya |30 |1939 yil |1983 yil |938 |347 |265 |326 |1179 |1134 |1306 | | | |- |Tavriya Simferopol |Ukraina |23 |1958 yil |1991 yil |890 |343 |240 |307 |1162 |1043 |1269 |1 | |2 |- |Daugava Riga |Latviya |26 |1948 yil |1989 yil |959 |328 |271 |360 |1104 |1164 |1255 |1 | |2 |- |SKA Karpaty Lvov |Ukraina |23 |1949 yil |1989 yil |813 |344 |202 |267 |1058 |918 |1234 | | | |- |Spartak Vladikavkaz |Rossiya |24 |1960 yil |1990 yil |933 |340 |212 |381 |1059 |1177 |1232 |2 | | |- |Chernomorets Odessa |Ukraina |22 |1940 yil |1973 yil |703 |343 |164 |196 |1132 |771 |1193 |3 |1 |3 |- |Torpedo Kutaisi |Gruziya |20 |1949 yil |1989 yil |746 |338 |169 |239 |1037 |818 |1183 |2 |2 |1 |- |Metallist Xarkov |Ukraina |21 |1947 yil |1981 yil |772 |316 |211 |245 |913 |784 |1159 |1 | |2 |- |Zvezda Perm |Rossiya |26 |1945 yil |1979 yil |840 |306 |221 |313 |1046 |1061 |1139 | | | |} <sup>1</sup> G'alaba uchun uchta ochko. 1973 yilda durang uchun ochko faqat keyingi penaltilar seriyasida g'alaba qozongan jamoaga berildi. 1978–1988 yillarda ochkolar berilgan qur’alarning soni cheklangan edi. === SSSR Birinchi ligasida to'p surgan O'zbek futbol klublari === {| class="wikitable sortable" !Jamoa !Mamlakat !Fasllar !Birinchi mavsum !O'tgan mavsum !O' !G' !D !M !UG !O"G !Ochko !1-chi !2 !3 |- |"[[Paxtakor (futbol klubi)|Paxtakor]]" [[Toshkent]] |O'zbekiston |15 |1956-yil |1990-yil |520 |230 |138 |152 |777 |568 |828 | | | |- |"[[Doʻstlik (futbol klubi)|Do'stlik]]" [[Toshkent viloyati]] |O'zbekiston |8 |1962-yil |1969-yil |228 |83 |73 |72 |233 |210 |322 | | | |- |[[Soʻgʻdiyona (futbol klubi)|So'g'diyona]] [[Jizzax (shahar)|Jizzax]] |O'zbekiston |6 |1980-yil |1985-yil |257 |82 |56 |119 |301 |407 |302 | | | |- |"[[Neftchi (futbol klubi)|Neftchi]]" [[Fargʻona|Farg'ona]] |O'zbekiston |5 |1962-yil |1991-yil |220 |76 |71 |73 |223 |249 |299 | | | |- |[[ODO (futbol klubi, Toshkent)|ODO]] [[Toshkent]] |O'zbekiston |4 |1947-yil |1953-yil |136 |52 |31 |53 |208 |186 |187 | | | |- |“[[Mehnat zahiralari (futbol klubi, Toshkent)|Mehnat zahiralari]]” [[Toshkent]] |O'zbekiston |2 |1958-yil |1959-yil |56 |21 |16 |19 |74 |70 |79 | | | |- |“[[Navbahor (futbol klubi)|Navbahor]]” [[Namangan]] |O'zbekiston |1 |1991-yil |1991-yil |42 |19 |7 |16 |60 |53 |64 | | | |- |[[Spartak (futbol klubi, Toshkent)|Spartak]] [[Toshkent]] |O'zbekiston |3 |1947-yil |1955-yil |78 |13 |17 |48 |58 |154 |56 | | | |- |[[Spartak (futbol klubi, Farg'ona)|Spartak]] [[Fargʻona|Farg'ona]] |O'zbekiston |2 |1960-yil |1961-yil |59 |11 |15 |33 |64 |115 |48 | | | |- |[[Toshkent]]<nowiki/>ning “[[Dinamo (Toshkent) futbol klubi|Dinamo]]” jamoasi |O'zbekiston |1 |1947-yil |1948-yil |30 |14 |3 |13 |52 |40 |45 | | | |- |[[Dinamo (futbol klubi, Samarqand)|Dinamo]] [[Samarqand]] |O'zbekiston |2 |1960-yil |1961-yil |60 |9 |16 |35 |69 |154 |43 | | | |- |“[[Mehnat futbol klubi Toshkent|Mehnat]]” [[Toshkent]] |O'zbekiston |1 |1960-yil |1960-yil |30 |11 |9 |10 |35 |32 |42 | | | |- |"[[Start (futbol klubi, Toshkent)|Start]]" [[Toshkent]] |O'zbekiston |1 |1961-yil |1961-yil |23 |9 |3 |11 |27 |34 |30 | | | |- |"[[Kimyogar (futbol klubi, Chirchiq)|Kimyogar]]" [[Chirchiq]] |O'zbekiston |1 |1962-yil |1962-yil |28 |6 |9 |13 |26 |62 |27 | | | |} ''Eslatma uchun: Ochkolar 3 ochkolik tuzimda hisoblangan. Durang uchun 1 ochkodan hisoblangan.'' Umumiy malumotlar va SSSR Birinchi ligasiga oid ma'lumotlari haqida footballfacts dan foydalanildi<ref>{{Veb manbasi|url=https://footballfacts.ru/tournamentmain/9-chempionatsssr|sarlavha=SSSR Birinchi ligasi haqida barcha ma'lumot|arxivurl=https://footballfacts.ru/tournamentmain/9-chempionatsssr|arxivsana=15.08.2022|sana=15.08.2022|kirish sanasi=15.08.2022}}</ref> == Zaxira o'rtasidagi SSSR futbol chempionati == {| class="wikitable sortable" !Mavsum !Chempion !Ikkinchi o'rin egasi !3-o'rin !Eng yaxshi to'purar |- |1971 yil |Chernomorets Odessa (1) |Zaporojye Metallurg |Dnepr Dnepropetrovsk | |- |1972 yil |? |? |? | |- |1973 yil |? |? |? | |- |1974 yil |SKA Rostov-na-Donu (1) |Dinamo Minsk |Krilya Sovetov Kuybishev | |- |1975 yil |? |? |? | |- |1976 yil |? |? |? | |- |1977 yil |? |? |? | |- |1978 yil |Dinamo Minsk (1) |SKA Rostov-na-Donu |Karpati Lvov | |- |1979 yil |Jalgiris Vilnyus (1) |Pomir Dushanbe |Karpati Lvov | |- |1980 yil |Kolos Nikopol (1) |SKA Odessa |Metallist Xarkov | |- |1981 yil |? |? |? | |- |1982 yil |SKA-Karpaty Lvov (1) |SKA Odessa |Kolos Nikopol | |- | rowspan="2" |1983 yil |Iskra Smolensk (1) |Lokomotiv Moskva |SKA Rostov-na-Donu | |- |Zaporojye Metallurg (1) |Qayrat Olma-Ata |SKA-Karpaty Lvov | |- |1984 yil |Iskra Smolensk (2) |Zvezda Jizak |Nistru Kishinev | |- |1985 yil |? |? |? | |- |1986 yil |? |? |? | |- |1987 yil |? |? |? | |- |1988 yil |? |? |? | |- |1989 yil |? |? |? | |- |1990 yil |? |? |? | |- |1991 yil |? |? |? | |} == Shuningdek qarang == [[SSSR Oliy Ligasi]] [[SSSR Kubogi]] [[SSSR Birinchi Ligasi]] [[SSSR ikkinchi futbol ligasi]] [[SSSRning ikkinchi ligasi - B liga]] == Eslatmalar == # '''^''' 1947 yil SSSR Birinchi ligasidagi Yaroslavl Torpedosining rekordini o'z ichiga olmaydi # '''^''' 1947-1952 yillardagi Stalinobod Dinamosining rekordi == Adabiyotlar == # ^Yuqoriga o'tish:<sup>'''''a b c d e f g h i j'''''</sup> Evgeni Kazakov. ''Sovet Birinchi Futbol Ligasi (Pervaya liga SS po futbolu)''. Sovet futbol chempionatlari tarixi. 1-jild (1936–1969). Litr, 2019 yil # '''^''' ''" Trudovye'' " zaxirasi bir necha mavsum davomida ''"Dinamo Leningrad"'' o'rnini egalladiKeyinchalik ''ularning o'rniga "Dinamo'' " tiklandi. # '''^''' 1989 yilgi mavsumdan so'ng Boltiqbo'yi davlatlari ( Latviya , Litva , Estoniya ) va Gruziya jamoalari Sovet musobaqalarini tark etishdi. Faqat ikki pro-sovet, rossiyaparast jamoalar: ''Pardaugava (Riga)'' va ''Dinamo Suxumi'' ishtirok etishda davom etishdi. # '''^''' Joriy mavsum oldidan bir nechta jamoalar safdan chiqqani uchun to'rtta jamoa ko'tarildi. To'rtinchi jamoa " ''Lokomotiv"'' bo'ldi . # '''^''' O'tgan mavsum. Rossiya SFSR klublari Sovet Oliy Ligasidagi vatandosh klublar bilanyangi Rossiya Oliy Divizionini tashkil qiladi va boshqa SSR klublari ham xuddi shunday qilishadi. # '''^''' == Qo'shimcha o'qish == * Evgeni Kazakov. ''Sovet Birinchi Futbol Ligasi (Pervaya liga SS po futbolu)'' . Sovet futbol chempionatlari tarixi. 1-jild (1936–1969). Litr, 2019 yil. == Tashqi havolalar == [[Turkum:Futbol]] [[Turkum: SSSR Futboli]] p12go1onwxc4vtigh1ykymy08s9nbot Hanna Terry 0 775509 2816698 2777870 2022-08-29T05:24:20Z Visola Tangirova 72133 wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Hanna Terry|toʻliqism=Hanna Elizabeth Terry|tavallud_sana={{Birth date and age|1990|11|29|df=y}}|tavallud_joyi=[[Santa Monika]], [[Kaliforniya]], [[AQSh]]|boʻyi=165 sm|pozitsiya=hujumchi|joriyklub=[[Røa IL]]|klubraqami=11|yillar1=2014-2015|klublar1=[[Portland Thorns FC]]|isht1=8|gollar1=0|yillar2=2016|klublar2=[[QBIK]]|isht2=23|gollar2=8|yillar3=2017|klublar3=[[KIF Örebro DFF|KIF Örebro]]|isht3=18|gollar3=4|yillar4=2018-2019|klublar4=[[IF Limhamn Bunkeflo (women)|Limhamn Bunkeflo]]|isht4=7|gollar4=0|yillar5=2020-|klublar5=[[Røa IL]]|isht5=11|gollar5=1|milliyjamoa1=[[Sweden women's national under-23 football team|Sweden U23]]|milliyyillar1=2013|milliyisht1=|milliygollar1=|medallar=|club-update=30 August 2020}} '''Hanna Elizabeth Terry''' (1990-yil 29-noyabrda tugʻilgan)—amerikalik shved professional [[Futbolchi|futbolchisi]], Norvegiyaning Røa IL klubida [[Hujumchi (futbol)|hujumchi]] sifatida oʻynaydi. U Milliy ayollar futbol ligasining „Portland Thorns“ klubida oʻynagan. U Shvetsiyaning 23 yoshgacha boʻlgan ayollar milliy terma jamoasini himoya qilgan. == Kollejdagi faoliyati == U oʻz faoliyatini Utah universitetida Shimoliy- Sharqiy Universitetga oʻtishdan oldin boshlagan<ref name="auto">{{Veb manbasi|url=http://portlandtribune.com/pt/12-sports/230259-92469-the-actor-and-the-athlete|sarlavha=The actor and the athlete|ism=George|muallif=Artsitas|nashriyot=}}</ref>. U 2011-yildan 2013-yilgacha Shimoliy- Sharqiy Huskilar uchun uch yillik boshlangʻich hujumchi edi. Huskies bilan uning futbol karerasining eng yuqori nuqtasi 2013-yilda oʻz jamoasini Mustamlaka Atletika Assotsiatsiyasi turniri unvoniga olib borgan—u yerda u eng yaxshi oʻyinchi deb nomlangan va NCAA turnirida yoʻllanmani qoʻyib, oʻz futbol karyerasini yopib qoʻyganida keldi. Sobiq Huskies sardori oʻzining kollejdagi faoliyatini yettita gol va 14ta golli uzatma bilan yakunladi va bu oʻzining dastur tarixida assistentlik boʻyicha toʻrtinchi oʻrinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.bostonherald.com/sports/college/on_campus/2014/08/northeastern_grad_hanna_terry_makes_pro_soccer_debut|sarlavha=Northeastern grad Hanna Terry makes pro soccer debut|nashriyot=}}</ref>. == Faoliyati == === Klubda === ==== Portland Thorns ==== Hanna Terry 2014-yil 25-iyulda Portlend Torns uchun erkin agent sifatida shartnoma imzoladi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=July 25, 2014 |title=Thorns FC sign forward Hanna Terry |publisher=Portland Thorns FC |url=http://www.timbers.com/news/2014/07/thorns-fc-sign-forward-hanna-terry |url-status=dead |access-date=March 27, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150402180716/http://www.timbers.com/news/2014/07/thorns-fc-sign-forward-hanna-terry |archive-date=April 2, 2015}}</ref>. Terry Thorns FCda havaskor oʻyinchi sifatida 15 iyun kuni „Washington Spirit“ga qarshi ikkinchi boʻlimda oʻrinbosar sifatida debyut qildi. U 27-iyul kuni Sietl Reyn FCda oʻzining birinchi rasmiy oʻyinida ikkinchi boʻlim oʻrinbosar sifatida maydonga tushdi va mavsumni ikkita oʻyinda oʻtkazgan holda yakunladi. Terry 2015-yilgi mavsum uchun roʻyxatda edi. 2015-yil 21-avgustda „Torns“ nomaʼlum sabablarga koʻra Hanna Terryning ozod etilishini eʼlon qiladi. 2015-yilda „Thorns“ klubidagi ikkinchi mavsumida 24 yoshli Terry oltita o‘yinda maydonga tushib, 131 daqiqa o‘ynadi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.timbers.com/post/2015/08/21/thorns-fc-sign-defender-alyssa-kleiner|sarlavha=Thorns FC sign defender Alyssa Kleiner|sana=21 August 2015|nashriyot=}}</ref>. 2015-yil avgust oyida Portland Thorns FC uni tark etdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Goldberg |first=Jamie |date=August 21, 2015 |title=Portland Thorns sign defender Alyssa Kleiner, waive Hanna Terry |work=The Oregonian |url=http://www.oregonlive.com/portland-thorns/2015/08/portland_thorns_sign_defender_2.html}}</ref>. === Xalqaro maydonda === Terry 2013-yilning fevral/mart oylarida Ispaniyaning La Manga shahrida boʻlib oʻtadigan 23 yoshgacha boʻlgan ayollar oʻrtasidagi toʻrt millatli turnirda Shvetsiya vakili sifatida tanlandi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=January 30, 2013 |title=Northeastern's Hanna Terry named to Sweden U23 squad |publisher=gonu.com |url=http://gonu.com/news/2013/1/30/WSOC_0130134625.aspx}}</ref>. Terry 2013-yilning 4-martida AQSh U-23 termasiga qarshi o‘yinda Shvetsiya terma jamoasiga o‘rinbosar sifatida maydonga tushgan edi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=March 4, 2013 |title=U.S. U-23 WNT Routs Sweden 6–0 in La Manga, Spain |publisher=ussoccer.com |url=http://www.ussoccer.com/stories/2014/03/17/12/33/us-u23-wnt-routs-sweden-in-la-manga-spain}}</ref>. Onasi Shvetsiyada tugʻilgan Terry Qoʻshma Shtatlar va Shvetsiyada ikki fuqarolikka ega. U futboldagi faoliyatining katta qismini Shvetsiya terma jamoasida davom ettirdi va uning U23 terma jamoasiga joylashishi uning birinchi xalqaro tajribasi edi. == Shaxsiy hayoti == U aktyor John Terryning qizi. == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1990-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Ayol futbolchilar]] 9ax6juux0ijbj0h7p3kuo7tjwnhm86p Lindsay Taylor (futbolchi) 0 775517 2816700 2777891 2022-08-29T05:25:38Z Visola Tangirova 72133 wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Lindsay Taylor|tasvir=Lindsay Taylor.jpg|toʻliqism=Lindsay Marie Taylor<ref>{{NFF}}</ref>|tavallud_sana={{birth date and age|1989|10|25}}|tavallud_joyi=[[Los Altos]], [[Kaliforniya]], [[AQSh]]|boʻyi=170 sm|pozitsiya=hujumchi|joriyklub=|klubraqami=|yoshlikklublari1=Mountain View-Los Altos Mercury|yoshlikyillari1=|yoshlikklublari3=|yoshlikyillari3=|yoshlikklublari4=|yoshlikyillari4=|klublar1=[[California Storm]]|yillar1=2012|isht1=|gollar1=|klublar2=[[Arna-Bjørnar]]|yillar2=2012|isht2=|gollar2=|klublar3=[[Seattle Reign FC]]|yillar3=2013|isht3=6|gollar3=1|klublar4=[[Washington Spirit]]|yillar4=2013|isht4=6|gollar4=0|club-update=}} '''Lindsay Marie Taylor''' (1989-yil 25-oktabrda tugʻilgan)—amerikalik professional [[Ayollar futbol assotsiatsiyasi|futbolchi]][[Hujumchi (futbol)|.]] U NWSLda Washington Spirit jamoasida oʻynagan va Amerika Qoʻshma Shtatlari U-23 ayollar futbol terma jamoasi aʼzosi edi. == Yoshligi == Taylor Kaliforniyada ota-onasi Gary va Jennifer Taylorda tugʻilgan. U [[Palo-Alto|Kaliforniyaning Palo Alto]] shahridagi Kastiliya maktabida oʻqigan, u yerda u ikki karra NSCAA Butun Amerika aʼzosi va toʻrt yillik maktub gʻolibi boʻlgan. Taylor 2007-yilda „Parade Magazine All-American“ deb nomlangan, ammo oʻrta maktabda futbol oʻynamagan. Buning oʻrniga u Mountain View-Los Altos Mercury klubi jamoasida oʻynadi va ketma-ket uchta Cal-North State kubogini qoʻlga kiritdi<ref name="stanford_bio">{{Veb manbasi|sarlavha=Lindsay Taylor player profile|url=http://www.gostanford.com/sports/w-soccer/mtt/taylor_lindsay00.html|nashriyot=Stanford University|kirish sanasi=February 22, 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20121021162458/http://www.gostanford.com/sports/w-soccer/mtt/taylor_lindsay00.html|arxivsana=October 21, 2012}}</ref><ref name="uss_bio">{{Veb manbasi|sarlavha=Lindsay Taylor player profile|url=http://www.ussoccer.com/teams/u-23-wnt/t/lindsay-taylor.aspx|nashriyot=US Soccer|kirish sanasi=February 22, 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130313221354/http://www.ussoccer.com/Teams/U-23-WNT/T/Lindsay-Taylor.aspx|arxivsana=March 13, 2013}}</ref>. === Stenford universiteti === Taylor [[Stanford universiteti|Stenford universitetida oʻqigan]], u erda u karyerasida boshlangan koʻp oʻyinlar (98) boʻyicha maktab rekordini yangilagan va 102 oʻyinda jamoadoshi Tereza Noyola bilan bogʻlangan. Taylor 133 ochko bilan Stenfordning barcha vaqtlardagi gollari roʻyxatida beshinchi oʻrinda, 53 ball bilan Stenfordning barcha vaqtlardagi gollari roʻyxatida toʻrtinchi oʻrinda va 27 ball bilan Stenfordning barcha vaqtlardagi gollari roʻyxatida ettinchi oʻrinda. U 349 ta suratga olish bo‘yicha Stenford maktabining rekordchisi. == Faoliyati == === Klubda === ==== California Storm ==== 2012-yilda Taylor 2012 WPS loyihasida Western New York Flash tomonidan birinchi tanlov (umumiy oltinchi) sifatida tanlandi; ammo, liga mavsum boshlanishidan oldin buklangan<ref>{{Veb manbasi|muallif=Kassouf|ism=Jeff|sarlavha=Leroux goes first in 2012 WPS Draft|url=http://equalizersoccer.com/2012/01/13/leroux-goes-first-in-2012-wps-draft/|nashriyot=Equalizer Soccer|kirish sanasi=February 22, 2013}}</ref>. U 2012-yilgi WPSL Elite mavsumida Flash bilan oʻynamadi, buning oʻrniga Stenforddagi sobiq jamoadoshlari Tereza Noyola va Rachel Quon bilan WPSL California Stormda oʻynadi<ref>San Jose Mercury News, [http://www.mercurynews.com/ci_20612391/local-sports-digest-santa-clara-stuns-texas-mens Local sports digest], May 5, 2012. Retrieved August 8, 2013.</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=CALIFORNIA STORM WILL RETURN TO WPSL ACTION WITH FAMILIAR NAMES: CHASTAIN, SISSI AND WAGNER|url=http://www.wpsl.info/news/index.php?cat=1&id=1503|nashriyot=WPSL|kirish sanasi=August 8, 2013}}</ref>. ==== Arna-Bjørnar ==== Taylor 2012-yilning soʻnggi qismini Norvegiyaning birinchi divizioni „Arna-Bjørnar“ klubida oʻtkazdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://washingtonspirit.com/news/spirit-acquire-forward-lindsay-taylor-from-seattle/|sarlavha=Spirit acquire forward Lindsay Taylor from Seattle|sana=July 1, 2013}}</ref>. U klub safida beshta oʻyinda maydonga tushdi, shu jumladan ikkitasi startda ham<ref name="sw_stats">{{Veb manbasi|sarlavha=Lindsay Taylor|url=http://us.women.soccerway.com/players/lindsay-marie-taylor/256849/|nashriyot=Soccer Way|kirish sanasi=August 8, 2013}}</ref>. ==== Seattle Reign FC ==== Taylor NWSL ning ilk mavsumida erkin agent sifatida Seattle Reign FC bilan shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Bird|ism=Liviu|sarlavha=Seattle Reign FC signs Welsh captain Jess Fishlock, former Sounder Kate Deines, 2 others|url=http://equalizersoccer.com/2013/02/04/seattle-reign-fc-nwsl-free-agent-signings/|nashriyot=Equalizer Soccer|kirish sanasi=February 22, 2013}}</ref><ref>{{Veb manbasi|muallif=Lewis|ism=Scott|sarlavha=Seattle Reign FC announce free agent signings|url=http://www.nwslnews.com/seattle-reign-fc-announce-free-agent-signings/|nashriyot=NWSL News|kirish sanasi=February 22, 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170709194749/http://www.nwslnews.com/seattle-reign-fc-announce-free-agent-signings/|arxivsana=July 9, 2017}}</ref>. Mavsumning dastlabki bir necha oʻyinlarida koʻz jarohatidan tuzalgach, Taylor 2013-yil 11-mayda Sky Blue FCga qarshi oʻyinda jamoa uchun debyut qildi. U oʻzining birinchi golini 2013-yil 16-mayda Starfire stadionida Washington Spiritga qarshi oʻyinda kiritdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=NWSL: Early lead not enough for Seattle Reign as Washington Spirit win 4–2|url=http://www.soccerwire.com/news/nwsl-early-lead-not-enough-for-reign-spirit-wins-4-2/?loc=psw|nashriyot=Soccer Wire|kirish sanasi=May 17, 2013}}</ref>. Gaiti terma jamoasiga qarshi oʻrtoqlik uchrashuvida u xet-trik qayd etib, Reignni 6:0 hisobida gʻalaba qozonishga yordam berdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Seattle Reign FC Score Six in Victory over Haiti WNT|nashriyot=Our Sports Central|url=http://www.oursportscentral.com/services/releases/?id=4606941|kirish sanasi=August 8, 2013}}</ref>. Taylor muntazam mavsumda Reign uchun oltita oʻyinda maydonga tushdi va mavsum oʻrtasida Washington Spiritga almashtirilgunga qadar bitta gol urdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Goff |first=Steven |date=July 3, 2013 |title=Preview: Washington Spirit vs. FC Kansas City |work=Washington Post |url=https://articles.washingtonpost.com/2013-07-02/sports/40326598_1_washington-spirit-d-c-united-women-preview |url-status=dead |access-date=August 8, 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130712094206/http://articles.washingtonpost.com/2013-07-02/sports/40326598_1_washington-spirit-d-c-united-women-preview |archive-date=July 12, 2013}}</ref>. ==== Washington Spirit ==== 2013-yil 1-iyulda Taylor 2014-yilgi NWSL kolleji loyihasida Spiritning ikkinchi davra tanlovida „shartli to‘rtinchi tur tanlovi“ bilan birga Vashington Spiritga almashtirilgani eʼlon qilindi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Taylor trade|url=https://twitter.com/SeattleReignFC/status/351782292135477248|nashriyot=Seattle Reign FC|kirish sanasi=July 1, 2013}}</ref>. === Xalqaro maydonda === 2006-yilda Taylor U-17 jamoasi tarkibida AQShni himoya qilgan. U 2011 yil oktyabr va 2012 yil may oylarida Qoʻshma Shtatlar U-23 lageriga chaqirilgan. == Manbalar == {{Manbalar|30em}} == Havolalar == * [http://washingtonspirit.com/persons/lindsay-taylor/ Washington Spirit oʻyinchisi profili] * [https://web.archive.org/web/20130313221354/http://www.ussoccer.com/Teams/U-23-WNT/T/Lindsay-Taylor.aspx AQSh futbolchisi profili] * [https://web.archive.org/web/20121021162458/http://www.gostanford.com/sports/w-soccer/mtt/taylor_lindsay00.html Stenford oʻyinchisi profili] * {{Twitter}} * [https://fbref.com/en/players/05164191/Lindsay-Taylor NWSL martaba statistikasi] [[Turkum:1989-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:Ayol futbolchilar]] cx4ybfr7ju4ntgd6duit4sbvudovv9m Katarina Tarr 0 775526 2816704 2780093 2022-08-29T05:27:15Z Visola Tangirova 72133 wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Katarina Tarr|tasvir=|izoh=|toʻliqism=Katarina Ann Tarr|tavallud_sana={{Birth date and age|1987|4|10}}|tavallud_joyi=[[Whitefish, Montana]], [[AQSh]]|boʻyi=176 sm|joriyklub=|klubraqami=|pozitsiya=himoyachi|yillar1=2006|yillar3=2007|yillar4=2009|yillar5=2010|yillar6=2010-2013|yillar7=2014|klublar1=[[River Cities FC|River Cities]]|klublar3=[[Ryazan VDV]]|klublar4=[[Buffalo Flash]]|klublar5=[[Tennis Borussia Berlin (women)|Tennis Borussia Berlin]]|klublar6=[[SGS Essen|Essen-Schönebeck]]|klublar7=[[Portland Thorns FC|Portland Thorns]]|isht1=|isht2=|isht3=|isht4=14|isht5=10|isht6=43|isht7=6|gollar1=|gollar2=|gollar3=|gollar4=1|gollar5=0|gollar6=3|gollar7=0|milliyyillar1=|milliyjamoa1=|milliyisht1=|milliygollar1=}} '''Katarina Ann Tarr''' (1987-yil 10-aprelda tugʻilgan)—nafaqadagi amerikalik [[Ayollar futbol assotsiatsiyasi|futbol]] himoyachisi, u oxirgi marta Milliy ayollar futbol ligasining Portland Thorns FC jamoasida oʻynagan. U avvalroq Germaniya Bundesligasida SG Essen-Schönebek hamda WPSL va W-liganing River Cities FC, FC Sent-Luis va Buffalo Flash klublarida oʻynagan. == Yoshligi == [[Whitefish (Montana)|Montana shtatidagi Whitefish]] shahrida tugʻilgan Tarr Vashingtonning Vankuver shahrida oʻsgan. U Kolumbiya River oʻrta maktabida oʻqigan, u yerda u toʻrt marta butun liga tanlovi deb topilgan va uch marta birinchi jamoaning barcha shtat sharafiga sazovor boʻlgan .Tarr, shuningdek, mintaqaviy Olimpiya rivojlanish dasturi (ODP) jamoasida oʻynagan. Tarr [[Missuri universiteti|Missuri universitetida tahsil olgan va]] u yerda 2005-yildan 2008-yilgacha Tigers safida oʻynagan<ref name="mu_bio">{{Veb manbasi|sarlavha=Kat Tarr|url=http://www.mutigers.com/sports/w-soccer/mtt/kat_tarr_161532.html|nashriyot=University of Missouri|kirish sanasi=May 25, 2014}}</ref>. U 2007-yilda All-Big 12 ikkinchi jamoasi sharafini qoʻlga kiritdi va 2008 Big 12 All-Turnir jamoasida Tigers oʻzlarining birinchi konferensiya unvonini qoʻlga kiritdi<ref name="mu_article">{{Veb manbasi|sarlavha=Two Former Tigers on NWSL Opening Day Rosters|url=https://mutigers.com/news/2014/4/11/Two_Former_Tigers_on_NWSL_Opening_Day_Rosters.aspx|nashriyot=University of Missouri|kirish sanasi=May 10, 2018}}</ref>. Himoyachi sifatida u kollejdagi faoliyati davomida beshta gol urdi va ikkita golli uzatmani amalga oshirdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Zimmer |first=Kurt |date=January 28, 2010 |title=River's Tarr will play pro soccer in Germany |work=The Columbian |url=http://www.columbian.com/news/2010/jan/28/rivers-tarr-will-play-pro-soccer-in-germany/ |access-date=May 25, 2014}}</ref>. == Faoliyati == === SGS Essen-Schönebeck, 2010—2012 === Tarr 2010/11-yilgi mavsumda Germaniyaning oliy divizioni Frauen Bundesligasida „SG Essen-Schönebek“ jamoasida oʻynagan. U klub safida 20 ta o‘yinda maydonga tushgan himoyachi sifatida 3 ta gol urgan. <ref name="ptfc_bio">{{Veb manbasi|sarlavha=Kat Tarr|url=http://www.timbers.com/thornsfc/kat-tarr|nashriyot=Portland Thorns|kirish sanasi=May 25, 2014}}</ref> Jamoa muntazam mavsumda 5-5-12 rekord bilan to‘qqizinchi o‘rinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Frauen Bundesliga 2010/11|url=http://us.women.soccerway.com/national/germany/frauen-bundesliga/2010-2011/regular-season/r12050/|nashriyot=Soccer Way|kirish sanasi=May 25, 2014}}</ref>. U 2011/12-yilgi mavsumga qaytdi va oʻzi oʻynagan yettita oʻyinning barchasida maydonga tushdi<ref name="sw_stats">{{Veb manbasi|sarlavha=Kat Tarr|url=http://us.women.soccerway.com/players/katarina-tarr/121223/|nashriyot=Soccer Way|kirish sanasi=May 25, 2014}}</ref>. SGS Essen-Schönebek muntazam mavsumda beshinchi oʻrinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Frauen Bundesliga 2011/12|url=http://us.women.soccerway.com/national/germany/frauen-bundesliga/2011-2012/regular-season/r14980/|nashriyot=Soccer Way|kirish sanasi=May 25, 2014|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160309222231/http://us.women.soccerway.com/national/germany/frauen-bundesliga/2011-2012/regular-season/r14980/|arxivsana=March 9, 2016}}</ref>. 2012/13-yilgi mavsumda Tarr klub safida 11 ta oʻyinda maydonga tushib, 1 ta gol urgan. Klub muntazam mavsumda oltinchi oʻrinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Frauen Bundesliga 2012/13|url=http://us.women.soccerway.com/national/germany/frauen-bundesliga/20122013/regular-season/r18683/|nashriyot=Soccer Way|kirish sanasi=May 25, 2014}}</ref>. === Portland Thorns, 2014-yil === 2014-yil aprel oyida Tarr 2014-yilgi mavsum uchun Milliy ayollar futbol ligasining Portland Thorns bilan shartnoma imzolagani eʼlon qilindi<ref name="columbian_040914">{{Yangiliklar manbasi |last=Danzer |first=Paul |date=April 9, 2014 |title=Vancouver's Tarr signs with Thorns |work=The Columbian |url=http://www.columbian.com/news/2014/apr/09/kat-tarr-signs-with-portland-thorns-fc/ |access-date=May 25, 2014}}</ref>. U 2014-yilning 26-aprelida „Kansas City“ ga qarshi o‘yinda klub safida ilk bor maydonga tushdi. Tarr 2014-yilda tizzasidan jarrohlik amaliyotini oʻtkazishdan oldin „Thorns“ safida 6 ta muntazam oʻyinda maydonga tushdi<ref name="columbian_012615">{{Yangiliklar manbasi |last=Danzer |first=Paul |date=January 26, 2015 |title=Part-time pro? Kat Tarr hopes so |work=The Columbian |url=http://www.columbian.com/news/2015/jan/26/part-time-pro-kat-tarr-hopes-so/ |access-date=May 10, 2018}}</ref>. == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [http://www.timbers.com/thornsfc/kat-tarr Portland Thorns oʻyinchi profili] * [http://www.sgs-frauenfussball.de/?page_id=4374 Essen-Schönebek oʻyinchi profili] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1987-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Ayol futbolchilar]] 3ceo0gvtz9zqnesmh4n5v7m7lsbcc57 Lindsay Tarpley 0 775533 2816710 2777963 2022-08-29T05:29:33Z Visola Tangirova 72133 wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Lindsay Tarpley|tasvir=Lindsay Tarpley UNC.jpg|izoh=|toʻliqism=Lindsay Ann Tarpley Snow|tavallud_sana={{birth date and age|1983|09|22}}|tavallud_joyi=[[Madison]], [[Viskonsin]], [[AQSh]]|boʻyi=168 sm|pozitsiya=hujumchi|joriyklub=|klubraqami=|yillar1=1998-1999|klublar1=[[Kalamazoo Quest]]|isht1=<!-- LEAGUE APPEARANCES & GOALS ONLY-->|gollar1=|yillar2=2005|klublar2=[[New Jersey Wildcats]]|isht2=5 <!-- LEAGUE APPEARANCES & GOALS ONLY-->|gollar2=2|yillar3=2009|klublar3=[[Chicago Red Stars]]|isht3=17 <!-- LEAGUE APPEARANCES & GOALS ONLY-->|gollar3=4|yillar4=2010|klublar4=[[Saint Louis Athletica]]|isht4=5 <!-- LEAGUE APPEARANCES & GOALS ONLY-->|gollar4=1|yillar5=2010|klublar5=[[Boston Breakers (WPS)|Boston Breakers]]|isht5=17|gollar5=3|yillar6=2011|klublar6=[[magicJack (WPS)|magicJack]]|isht6=3|gollar6=0|milliyyillar1=2002|milliyjamoa1=[[United States women's national under-20 soccer team|United States U-19]]|milliyisht1=26|milliygollar1=24|milliyyillar2=2003|milliyjamoa2=[[United States women's national under-23 soccer team|United States U-21]]|milliyisht2=8|milliygollar2=4|milliyyillar3=2003-2011|milliyjamoa3=[[United States women's national soccer team|United States]]|milliyisht3=125|milliygollar3=32|club-update=July 5, 2012 (UTC)|medallar=}} '''Lindsay Ann Tarpley Snow''' ({{Qizlik familyasi|'''Tarpley'''}}; 1983-yil 22-sentabrda tugʻilgan)—amerikalik professional futbol [[Hujumchi (futbol)|hujumchisi]] va [[Yarimhimoyachi (futbol)|yarim himoyachisi]]. U ikki karra [[Futbol Olimpiyada o‘yinlarida|Olimpiya oltin medali sovrindori]], [[2004-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|2004-yil Afina]] va [[2008-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|2008-yilgi Pekin]] Yozgi Olimpiya oʻyinlarida oltin medalni qoʻlga kiritgan va 2007-yili Xitoyda boʻlib oʻtgan ayollar oʻrtasidagi jahon chempionatida uchinchi oʻrinni egallagan Qoʻshma Shtatlar ayollar terma jamoasi aʼzosi boʻlgan. U 2011-yilning 14-may kuni Ogayoning Kolumbus shahrida Yaponiyaga qarshi o‘yinda tizzasini jarohatlab oldi,<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.ussoccer.com/News/Womens-National-Team/2011/05/Tarplely-Injury.aspx|sarlavha=U.S. Midfielder Lindsay Tarpley Tears Knee Ligament|nashriyot=ussoccer.com|sana=May 15, 2011|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120705075317/http://www.ussoccer.com/News/Womens-National-Team/2011/05/Tarplely-Injury.aspx|arxivsana=July 5, 2012}}</ref> natijada 2011-yilgi Ayollar o‘rtasidagi jahon chempionatini o‘tkazib yubordi va terma jamoasida o‘ynashga boshqa chaqirilmadi. 2013-yilning 7-fevralida Tarpley 2013-yilgi NWSL mavsumida Chikago Red Stars bilan o‘ynash uchun tuzilgan. == Yoshligi == Viskonsin shtatining Madison shahrida tugʻilgan Tarpley [[Kalamazoo (Michigan)|Michigan shtatining Kalamazoo shahrida]] oʻsgan va 1998-yildan 2002-yilgacha Portage markaziy oʻrta maktabida oʻqigan. Birinchi kurs mavsumida u maktabining ayollar futbol jamoasiga shtat yarim finaliga chiqishga yordam berdi<ref name="tarpley1">{{Veb manbasi|url=http://www.mhsaa.com/sports/gso/99reg.html|sarlavha=MHSAA: 1999 Girls Soccer Regional/Semifinals/Finals|kirish sanasi=August 5, 2008|nashriyot=MHSAA.com (Michigan High School Athletic Association Website)|yil=1999|muallif=MHSAA}}</ref>. Keyingi bahorda u oʻz jamoasini magʻlubiyatsiz mavsumga va davlat chempionatiga olib keldi. Final uchrashuvida Bishop Foley katolik oʻrta maktabiga qarshi oʻyinda u oʻz jamoasining birinchi golini urdi va jamoasining qolgan ikkita goliga, shu jumladan penaltilar seriyasida gʻalaba qozongan zarbasiga assistentlik qildi<ref name="tarpley2">{{Veb manbasi|url=http://www.mhsaa.com/sports/gso/00gso2.html|sarlavha=MHSAA: 2000 Girls Soccer Division 2 Final|kirish sanasi=August 5, 2008|nashriyot=MHSAA.com (Michigan High School Athletic Association Website)|yil=2000|muallif=MHSAA}}</ref>. U yerda boʻlgan vaqtlari davomida u bir qancha sharaflarga sazovor boʻldi, jumladan 2002-yil Michigan Gatorade yilning eng yaxshi oʻyinchisi va 2002-yil AQShning [[Chevrolet]] futbolida yilning eng yaxshi yosh ayol oʻyinchisi deb topildi. U, shuningdek, Portage Central jamoasida toʻrt mavsum davomida posbondan boshlab universitet basketbol jamoasida oʻynadi. Oʻrta maktabda oʻqiyotganda Tarpley 1998 va 1999-yillarda W-Liga jamoasi Kalamazoo Quest jamoasida oʻynagan. == Faoliyat == === Klubda === [[Fayl:Tarpley2010-5-15.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Tarpley2010-5-15.jpg/201px-Tarpley2010-5-15.jpg|right|thumb|200x200px| Tarpley 2010-yilda]] ==== W-liga ==== Tarpley 2005-yilda [[:en:New_Jersey_Wildcats|New Jersey Wildcats]] jamoasida o‘ynagan va u yerda Tobin Heath, Christine Latham, Karina LeBlanc, [[Heather O'Reilly]], [[Cat Whitehill]], [[Rachel Yankey]] va boshqa bir qator xalqaro o‘yinchilar bilan birga o‘ynagan. U klub safida beshta o‘yinda (374 daqiqa) maydonga tushdi va ikkita gol va ikkita golli uzatmani amalga oshirdi. ==== Ayollar professional futboli ==== Qoʻshma Shtatlarda yangi yuqori darajadagi ayollar ligasi tashkil etilgandan soʻng, Tarpley Ayollar Professional Futboliga qoʻshilishga rozi boʻldi. U USWNT oʻyinchilari [[Carli Lloyd]] va [[Kate Markgraf]] bilan birga Chikago Red Starsga ajratildi. 2009-yilgi Ayollar Professional Futbol mavsumida Tarpley 17 oʻyinda (16 start, jami 1321 daqiqa) maydonga tushdi va toʻrtta gol va toʻrtta golli uzatmani amalga oshirdi. 2010-yil 15-yanvarda Lindsay darvozabon [[Jillian Loyden]] evaziga Sent-Luis Atletikaga almashtirildi. Athletica bilan u sobiq Shimoliy Karolina Tar Heel koʻzga koʻringan Lori Chalupny, Kendall Fletcher va Kristina Larsenga qoʻshildi. U 2010-yil 1-iyunda Sent-Luis Atletikasi tarqatib yuborilishi bilan erkin agentga aylandi. 3-iyun kuni Boston Breakers Tarpley bilan shartnoma imzolaganini eʼlon qildi. Keyin u 2011-yilgi Ayollar Professional Futbol mavsumi oldidan MagicJack bilan shartnoma imzoladi. == Shaxsiy hayoti == Tarpleyning turmush oʻrtogʻi B. J. Snou 2011-yilning yanvar oyida UCLA Bruins ayollar futbol jamoasiga murabbiy etib tayinlangan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.ussoccer.com/News/Womens-National-Team/2011/01/Lindsay-Tarpley-The-Coachs-Wife.aspx|nashriyot=ussoccer.com|sana=January 19, 2011|sarlavha=Lindsay Tarpley: The Coach's Wife|kirish sanasi=July 6, 2012|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120705155143/http://www.ussoccer.com/News/Womens-National-Team/2011/01/Lindsay-Tarpley-The-Coachs-Wife.aspx|arxivsana=July 5, 2012}}</ref>. 2012-yil iyul oyida Tarpley va Snou o‘g‘il ko‘rdi. 2013-yil yanvar oyida BJ Snou 17 yoshgacha boʻlgan AQSH ayollar terma jamoasiga muntazam bosh murabbiy etib tayinlandi<ref name="uss_bjs">{{Veb manbasi|url=http://www.ussoccer.com/Teams/Team-Staff/BJ-Snow.aspx|sarlavha=Player Bio: B. J. Snow|nashriyot=U.S.Soccer|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130424143944/http://www.ussoccer.com/teams/team-staff/bj-snow.aspx|arxivsana=April 24, 2013}}</ref>. == Manbalar == {{Manbalar|30em}} == Havolalar == * {{Rasmiy sayt|http://www.lindsaytarpley.com/}} * [https://archive.today/20130127175349/http://lindsaytarpley5.com/ Official blog] * [https://web.archive.org/web/20140316201554/http://www.ussoccer.com/teams/wnt/t/lindsay-tarpley.aspx US Soccer player profile] * [https://web.archive.org/web/20090107113037/http://www.newjerseywildcats.com/players/TarpleyL/index_E.html New Jersey Wildcats player profile] * [https://web.archive.org/web/20080915070659/http://tarheelblue.cstv.com/sports/w-soccer/mtt/tarpley_lindsay00.html North Carolina player profile] [[Turkum:1983-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:Ayol futbolchilar]] nvkkuim9l84bwn1agyqem9376mnbyqz Jada Talley 0 775545 2816716 2778001 2022-08-29T05:32:30Z Visola Tangirova 72133 wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Jada Talley|tasvir=|izoh=|toʻliqism=Jada Talley|tavallud_sana={{birth date and age|1999|02|20}}|tavallud_joyi=[[Korona]], [[Kaliforniya]], [[AQSh]]|boʻyi=175 sm|pozitsiya=hujumchi|joriyklub=[[Portland Thorns FC|Portland Thorns]]|klubraqami=|yoshlikyillari1=2013-2017|yoshlikklublari1=So Cal Blues|yillar1=2022|klublar1=[[Kansas City Current]]|isht1=1|gollar1=0|yillar2=2022-|klublar2=[[Portland Thorns FC|Portland Thorns]]|isht2=0|gollar2=0|milliyyillar1=|milliyjamoa1=|milliyisht1=|milliygollar1=|club-update=June 28, 2022}} '''Jada Talley''' (1999-yil 20-fevralda tugʻilgan)—amerikalik professional [[Futbol|futbolchi]], Milliy ayollar futbol ligasining (NWSL) Portlend Torns jamoasida [[Hujumchi (futbol)|hujumchi]] sifatida oʻynaydi. Talley kollejdagi karyerasining toʻrt yilini Arizona Wildcats bilan oʻtkazdi va bir mavsum uchun USC Trojansga oʻtdi. U Orlando Pride tomonidan 2022-yilgi NWSL loyihasida 31-oʻrinni egallagan. == Yoshligi == [[Kaliforniya|Kaliforniyaning]] [[Corona (California)|Korona]] shahrida tugʻilgan Talley Centennial High Schoolda toʻrt yillik maktub sohibi boʻlgan va u yerda Huskies uchun hujumchi sifatida oʻynagan. Birinchi kursda u XIII divizionning birinchi jamoasi va yilning eng yaxshi hujumkor oʻyinchisi deb topildi<ref name="Arizona">{{Veb manbasi|sarlavha=Jada Talley – Arizona Soccer|url=https://arizonawildcats.com/sports/womens-soccer/roster/jada-talley/11092|ish=University of Arizona Athletics}}</ref>. U ECNL jamoasi So Cal Blues uchun klub futbolida oʻynagan<ref>{{Veb manbasi|muallif=Kelapire|ism=Ryan|sarlavha=Roommates Sabrina Enciso and Jada Talley are ‘perfect balance’ for Arizona soccer|url=https://www.azdesertswarm.com/soccer/2019/7/18/20699664/sabrina-enciso-jada-talley-arizona-soccer-wildcats-2019-roster-friends-roommates-socal-blues|ish=Arizona Desert Swarm|sana=July 18, 2019}}</ref>. == Klubdagi faoliyati == Talley 2021-yilgi NWSL loyihasida uch yillik kollejda oʻqish huquqidan mahrum boʻlganligi sababli avtomatik ravishda tanlov uchun mavjud edi. Uning NWSL oʻyin huquqini qoʻlga kiritmagan boʻlishiga qaramay, bir hafta oʻtgach, 2021-yil 21-yanvarda Racing Louisville tomonidan qoʻlga kiritildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Racing Louisville FC claims playing rights to three college standouts|url=https://www.racingloufc.com/news_article/show/1141725|ish=Racing Louisville FC|sana=January 21, 2021}}</ref>. 2021-yilgi mavsumda ishtirok etish uchun USC ga oʻtib, qolgan kollej huquqini tugatgandan soʻng, NWSL NWSL jamoasining kashfiyotlar roʻyxatiga nomaʼlum erkin agent sifatida qoʻshilgan, ammo aks holda tanlovga roʻyxatdan oʻtish uchun oʻchirilishi mumkin boʻlgan har qanday oʻyinchiga ruxsat berdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=NWSL Announces Further Details Regarding 2022 NWSL Expansion Draft and 2022 NWSL Draft|url=https://www.nwslsoccer.com/news/nwsl-announces-further-details-regarding-2022-nwsl-expansion-draft-and-2022-nwsl-draft-presented-by-ally|ish=www.nwslsoccer.com}}</ref>. 2021-yil 18-dekabrda Talley Orlando Pride tomonidan 2022-yilgi NWSL loyihasining uchinchi bosqichida (umumiy 31-chi) tanlandi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Citro|ism=Michael|sarlavha=2022 NWSL Draft: Orlando Picks USC Forward Jada Talley|url=https://www.themaneland.com/2021/12/18/22844181/2022-nwsl-draft-orlando-pride-select-usc-forward-jada-talley-at-no-31-acquire-deanne-rose|ish=The Mane Land|sana=December 18, 2021}}</ref>. U mavsum oldidan jamoa bilan mashgʻulot oʻtkazdi va shartnoma imzolanmaganiga qaramay, mavsumning boshida Orlandoda qoldi. 2022-yil 21-may kuni Talley Kansas City Current tomonidan qisqa muddatli COVID-ni almashtiruvchi futbolchi sifatida shartnoma imzoladi va oʻsha oqshom Angel City FC tomonidan 1:0 hisobida magʻlubiyatga uchragan uchrashuvda 85-daqiqada oʻrinbosar sifatida professional debyut qildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Kansas City Current Sign Midfielder Jada Talley as COVID Replacement Player|url=https://www.oursportscentral.com/services/releases/kansas-city-current-sign-midfielder-jada-talley-as-covid-replacement-player/n-5830469|ish=OurSports Central|sana=May 21, 2022}}</ref>. 2022-yilning 28-iyunida Talley Portland Thorns uchun milliy terma jamoa o‘yinchisi sifatida shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Thorns FC sign Katy Byrne, Cheyenne Shorts, Jada Talley as National Team Replacement players|url=https://www.timbers.com/thornsfc/news/thorns-fc-sign-katy-byrne-cheyenne-shorts-jada-talley-as-national-team-replaceme|ish=Portland Thorns}}</ref>. == Faoliyat statistikasi == === Kollejdagi natijasi === {| class="wikitable" style="text-align: center;" !Maktab ! Mavsum ! Boʻlim !Oʻyinlar !Gollar |- | rowspan="5" |[[:en:Arizona_Wildcats_women's_soccer|Arizona Wildcats]] |2017 | rowspan="4" | NCAA Div. I | 18 | 1 |- |2018 | 20 | 7 |- |2019 | 20 | 10 |- |2020—21 | 15 | 6 |- ! Jami ! ! 73 ! 24 |- |[[:en:USC_Trojans_women's_soccer|USC Trojans]] | 2021-yil | NCAA Div. I | 18 | 3 |- ! colspan="3" | Karyera jami ! 91 ! 27 |} === Klubdagi natijasi === {| class="wikitable" style="text-align: center;" ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" | Mavsum ! colspan="3" | Liga ! colspan="2" | Kubok ! colspan="2" | Pley-off ! colspan="2" | Jami |- ! Boʻlim !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar |- |[[:en:Kansas_City_Current|Kansas City Current]] | 2022 | NWSL | 1 | 0 | 0 | 0 | colspan="2" | — | 1 | 0 |- |[[:en:Portland_Thorns_FC|Portland Thorns]] | 2022 | NWSL | 0 | 0 | 0 | 0 | colspan="2" | — | 0 | 0 |- ! colspan="3" | Karyera jami ! 1 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 1 ! 0 |} == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [https://arizonawildcats.com/sports/womens-soccer/roster/jada-talley/11092 Arizona Wildcats bio] * [https://usctrojans.com/sports/womens-soccer/roster/jada-talley/12219 USC troyanlari bio] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1999-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Ayol futbolchilar]] b0cgsz46ltd2i031j6sziit38yl9w45 Janine Szpara 0 775553 2816723 2778032 2022-08-29T05:40:31Z Visola Tangirova 72133 wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Janine Szpara|tasvir=|izoh=|boʻyi=170 sm|toʻliqism=Janine Marie Szpara|tavallud_sana={{Birth date and age|1967|1|11}}|tavallud_joyi=[[Chikago]], [[Illinoys]], [[AQSh]]|pozitsiya=darvozabon|yillar1=1995-199?|klublar1=[[Shiroki FC Serena]]|isht1=|gollar1=|yillar2=199?-1999|klublar2=[[Bunnys Kyoto SC|Takarazuka Bunnys Ladies SC]]|isht2=|gollar2=|yillar3=1997|klublar3=Norcal Shockwaves|isht3=|gollar3=|yillar4=2000|klublar4=Foothill FC|isht4=|gollar4=|yillar5=2001|klublar5=[[San Jose CyberRays|Bay Area CyberRays]]|isht5=1|gollar5=0|milliyyillar1=1986-1987|milliyjamoa1=[[United States women's national soccer team|United States]]|milliyisht1=6|milliygollar1=0|boshliqyillar1=1989-1990|boshliqklublar1=[[Stanford Cardinal women's soccer|Stanford Cardinal]] (assistant)|boshliqyillar2=1990-1992|boshliqklublar2=[[California Golden Bears]] (assistant)|boshliqyillar3=|boshliqklublar3=[[Shiroki FC Serena]] (assistant)|boshliqyillar4=2000|boshliqklublar4=[[Cornell Big Red]] (assistant)|boshliqyillar5=2002|boshliqklublar5=[[Santa Clara Broncos]] (assistant)|boshliqyillar6=2003|boshliqklublar6=[[San Jose State Spartans]] (assistant)|boshliqyillar7=2004-2006|boshliqklublar7=[[Warner Pacific University|Warner Pacific Knights]] (associate HC)|boshliqyillar8=2004-2010|boshliqklublar8=Tualatin Hills United SC|boshliqyillar9=2008-2011|boshliqklublar9=[[Portland State Vikings]] (assistant)|boshliqyillar10=2011-2012|boshliqklublar10=[[Portland Rain]]}} '''Janine Marie Szpara''' (1967-yil 11-yanvarda tugʻilgan)—amerikalik sobiq [[Futbol|futbolchi]] va murabbiy, u [[Darvozabon (futbol)|darvozabon]] sifatida oʻynagan va Qoʻshma Shtatlar ayollar terma jamoasida oltita oʻyin oʻtkazgan. == Faoliyati == Kollejda Szpara 1985-yildan 1988-yilgacha Kolorado kolleji yoʻlbarslarida oʻynagan va jamoaning eng yaxshi natijasi 1986-yilda NCAA ikkinchi oʻrinni egallagan. U barcha toʻrt mavsumda NSCAA birinchi terma jamoasi sifatida tanlangan va 1988 yilda ISAA yilning eng yaxshi darvozaboni boʻlgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://fs.ncaa.org/Docs/stats/w_soccer_RB/2019/Awards.pdf|sarlavha=Women's Soccer Awards|ish=[[National Collegiate Athletic Association]]|format=PDF|yil=2019|kirish sanasi=August 27, 2019|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190827130936/http://fs.ncaa.org/Docs/stats/w_soccer_RB/2019/Awards.pdf|arxivsana=August 27, 2019}}</ref>. Hammasi boʻlib u „Tigers“ tarkibida 78 ta oʻyinda maydonga tushdi. U maktabdagi eng ko‘p o‘yinni o‘chirish bo‘yicha rekordchi bo‘lib, o‘z faoliyati davomida 46 ta, eng yaxshi qutqaruv foizi va eng kam o‘rtacha gol o‘tkazib yuborilgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://s3.amazonaws.com/sidearm.sites/cctigers.com/documents/2016/9/9/2016WSOCMedia_Guide.pdf|sarlavha=2016 Colorado College Women's Soccer Media Guide|nashriyot=[[Colorado College Tigers]]|format=PDF|yil=2016|kirish sanasi=August 27, 2019|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190827131057/https://s3.amazonaws.com/sidearm.sites/cctigers.com/documents/2016/9/9/2016WSOCMedia_Guide.pdf|arxivsana=August 27, 2019}}</ref>. Szpara 1986-yil 20-iyulda Xitoy PRga qarshi Mundialitoda Qoʻshma Shtatlar uchun xalqaro debyut qildi. Hammasi boʻlib u AQSH terma jamoasi safida oltita oʻyinda maydonga tushdi va 1987-yil 11-iyulda Norvegiyaga qarshi Shimoliy Amerika kubogida soʻnggi oʻyinini qoʻlga kiritdi<ref name="media guide">{{Veb manbasi|url=https://d1dhn91mufybwl.cloudfront.net/downloads/pdfs/fdxnf1dwi/fdxnf1dwi_print.pdf|sarlavha=2019 U.S. Women's National Team Media Guide|ish=[[United States Soccer Federation]]|format=PDF|yil=2019|kirish sanasi=August 18, 2019|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190808074101/https://d1dhn91mufybwl.cloudfront.net/downloads/pdfs/fdxnf1dwi/fdxnf1dwi_print.pdf|arxivsana=August 8, 2019}}</ref>. Klub futbolida Szpara 1995-yildan 1999-yilgacha Yaponiyaning Shiroki FC Serena va Takarazuka Bunnys Ladies SC jamoalarida oʻynagan va 1998-yilda liganing All Stars jamoasiga tanlangan. U 1997-yilda Norcal Shockwaves va 2001-yilda Foothill FC uchun WPSL da oʻynagan. U 2001-yilgi WUSA mavsumida Bay Area CyberRays jamoasida oʻynadi va jarohat olgan Jen Meadni<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=June 5, 2001 |title=WUSA Notes: Chastain suspended, Fawcett has another girl |work=[[Soccer America]] |url=https://www.socceramerica.com/publications/article/10863/wusa-notes-chastain-suspended-fawcett-has-anothe.html |url-status=live |access-date=August 27, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190827132041/https://www.socceramerica.com/publications/article/10863/wusa-notes-chastain-suspended-fawcett-has-anothe.html |archive-date=August 27, 2019}}</ref> oʻrnini egalladi, natijada jamoa WUSA chempionligini qoʻlga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.fearlesssoccer.com/staffjanine.html|sarlavha=The Fearless Soccer Staff: Janine Szpara|ish=Fearless Soccer|kirish sanasi=August 27, 2019|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190827132254/http://www.fearlesssoccer.com/staffjanine.html|arxivsana=August 27, 2019}}</ref>. U mavsum davomida CyberRays uchun bir marta maydonga tushdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.statscrew.com/womenssoccer/stats/p-szparjan001|sarlavha=Janine Szpara|ish=Stats Crew|kirish sanasi=August 27, 2019|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190827132342/https://www.statscrew.com/womenssoccer/stats/p-szparjan001|arxivsana=August 27, 2019}}</ref>. Keyinchalik Szpara murabbiy sifatida ishlay boshladi, u AQSh futboli „A“ litsenziyasiga ega va birinchi navbatda darvozabonlarni tayyorlashga eʼtibor qaratdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://goviks.com/coaches.aspx?rc=28|sarlavha=Janine Szpara|ish=[[Portland State Vikings]]|kirish sanasi=August 27, 2019|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190827132503/https://goviks.com/coaches.aspx?rc=28|arxivsana=August 27, 2019}}</ref>. U 1989-yildan 1999-yilgacha „Stanford Cardinal“da va 1992-yilda [[:en:Stanford_Cardinal_women's_soccer|Stanford Cardinal]]<nowiki/>da yordamchi boʻlib ishlagan. Yaponiyada oʻynab, u Shiroki FC Serenada ham murabbiylik qila boshladi. AQSHga qaytgach, u 2000-yilda Cornell Big Red, 2002-yilda Santa Clara Broncos, 2003-yilda San-Jose State Spartans va Warner Pacific Naytsda 2004-2006-yillarda bosh murabbiy yordamchisi boʻlib ishlagan. 2008-yildan 2011-yilgacha u Portland shtati Vikings jamoasida yordamchi boʻlib ishlagan, Portland Rain klubi jamoasi bosh murabbiyi boʻlgunga qadar u yerda 2012-yilgacha<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=May 31, 2017 |title=Bernard Sandoval Named to Colorado Springs Sports Hall of Fame Class of 2017 |work=Sandia Marketing and Advertising |url=https://sandiaadvertising.com/category/features/ |url-status=live |access-date=August 27, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190827132658/https://sandiaadvertising.com/category/features/ |archive-date=August 27, 2019}}</ref> va 2011-yilda Clackamas Cougars kollej jamoasida ishlagan<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=March 10, 2011 |title=Szpara to take reins of Clackamas Soccer |work=[[Northwest Athletic Conference]] |location=[[Oregon City, Oregon]] |url=http://www.nwaacc.org/blog/?p=3630 |url-status=live |access-date=August 27, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190827132900/http://www.nwaacc.org/blog/?p=3630 |archive-date=August 27, 2019}}</ref> 2018-yilda Szpara [[Portland (Oregon)|Oregon shtatining Portlend]] shahridagi Sent-Meri akademiyasida ustozlik qilgan, universitet jamoasida yordamchi va o‘smirlar jamoasi bosh murabbiyi bo‘lib ishlagan<ref>{{Yangiliklar manbasi |year=2018 |title=Go Blues! 2018 Fall Sports Set to Launch |work=[[St. Mary's Academy (Portland, Oregon)|St. Mary's Academy]] |url=https://www.stmaryspdx.org/sma-community/parent-association/pa-posts/~board/parent-association-news/post/go-blues-2018-fall-sports-set-to-launch |url-status=dead |access-date=August 27, 2019 |archive-url=https://archive.today/20190822173413/https://www.stmaryspdx.org/sma-community/parent-association/pa-posts/~board/parent-association-news/post/go-blues-2018-fall-sports-set-to-launch |archive-date=August 22, 2019}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.stmaryspdx.org/uploaded/documents/Athletics/2018-2019/oct27playoffrosters.pdf|sarlavha=2018 Soccer State Championships|ish=[[St. Mary's Academy (Portland, Oregon)|St. Mary's Academy]]|format=PDF|yil=2018|kirish sanasi=August 27, 2019|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190827133405/https://www.stmaryspdx.org/uploaded/documents/Athletics/2018-2019/oct27playoffrosters.pdf|arxivsana=August 27, 2019}}</ref>. Yoshlar futbolida u 1989-yildan 1992-yilgacha [[Kaliforniya|Kaliforniyadagi]] Olimpiya rivojlanish dasturida va 2006-yildan 2017-yilgacha [[Oregon|Oregonda]] murabbiy boʻlib ishlagan. U 2002-yildan 2004-yilgacha Kornell yoshlar lagerining koordinatori boʻlgan va Oregon yoshlar futbolida, shuningdek, Tualatin Hills United futbol klubida ishlagan, u yerda direktor yordamchisi va turli oʻgʻil bolalar yoshlar jamoalarida murabbiy boʻlgan. Shuningdek, u Portlend Spartans FC/FC Mulhouse Portland va Portland Thorns Academy yoshlar klublarida turli rollarda ishlagan<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=April 26, 2016 |title=Spartans FC welcomes Janine Szpara as new Girls Academy Director |work=FC Mulhouse Portland |url=http://www.spartansfutbolclub.com/spartans-fc-welcomes-janine-szpara-as-new-girls-academy-director/ |url-status=live |access-date=August 27, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190827133529/http://www.spartansfutbolclub.com/spartans-fc-welcomes-janine-szpara-as-new-girls-academy-director/ |archive-date=August 27, 2019}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=February 20, 2017 |title=Portland Spartans FC Rebrands as FC Mulhouse Portland |work=International Soccer Network |url=https://isnsoccer.com/portland-spartans-fc-rebrands-as-fc-mulhouse-portland/ |url-status=live |access-date=August 27, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190827133653/https://isnsoccer.com/portland-spartans-fc-rebrands-as-fc-mulhouse-portland/ |archive-date=August 27, 2019}}</ref>. Szpara [[Amerika Qoʻshma Shtatlari davlat departamenti|AQSh Davlat departamentida]] sport elchisi sifatida yoshlar futboliga murabbiylik qilish uchun<ref>{{Veb manbasi|url=https://eca.state.gov/programs-initiatives/initiatives/sports-diplomacy/sports-envoys-and-sports-visitors/sports-and|sarlavha=Sports and Public Diplomacy Envoys 2005–2017|ish=[[Bureau of Educational and Cultural Affairs]]|kirish sanasi=August 26, 2019|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190826074456/https://eca.state.gov/programs-initiatives/initiatives/sports-diplomacy/sports-envoys-and-sports-visitors/sports-and|arxivsana=August 26, 2019}}</ref> sayohat qilgan va Gvatemala, Indoneziya, Malayziya, Meksika, Singapur va Vetnamdagi klinikalarni boshqargan<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=December 8, 2012 |title=US/Singapore Soccer Exchange Programme |work=Womens Soccer United |url=https://www.womenssoccerunited.com/ussingapore-soccer-exchange-programme/ |url-status=live |access-date=August 27, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190827133845/https://www.womenssoccerunited.com/ussingapore-soccer-exchange-programme/ |archive-date=August 27, 2019}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=August 13, 2017 |title=Janine Sparza: The Importance of Sports and Education (Sports Diplomacy) |work=U.S. Embassy in Guatemala |url=https://gt.usembassy.gov/janine-sparza-importance-sports-education-sports-diplomacy-2/ |url-status=live |access-date=August 27, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190827134033/https://gt.usembassy.gov/janine-sparza-importance-sports-education-sports-diplomacy-2/ |archive-date=August 27, 2019}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.theintlcenter.org/Sports/Malaysia%20America%20Summary%20-%20Final.pdf|sarlavha=Malaysia America Soccer Exchange Program|ish=The International Center|format=PDF|yil=2009|kirish sanasi=August 27, 2019|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190827134208/http://www.theintlcenter.org/Sports/Malaysia%20America%20Summary%20-%20Final.pdf|arxivsana=August 27, 2019}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Sophia |first=Kate |date=July 13, 2016 |title=Katie Bethke Selected as Sports Envoy to Support She Wins Mexico |work=FiftyFive.One |url=https://fiftyfive.one/2016/07/katie-bethke-selected-as-sports-envoy-she-wins-mexico/ |url-status=live |access-date=August 27, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200727154150/https://fiftyfive.one/2016/07/katie-bethke-selected-as-sports-envoy-she-wins-mexico/ |archive-date=July 27, 2020}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=January 12, 2011 |title=Former CC standouts still making a difference |work=[[Colorado College Tigers]] |url=https://cctigers.com/news/2011/1/12/WSOC_0112114301.aspx?path=WSOC |url-status=live |access-date=August 27, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190827134559/https://cctigers.com/news/2011/1/12/WSOC_0112114301.aspx?path=WSOC |archive-date=August 27, 2019}}</ref>. Szpara 1995-yilda Kolorado kollejining atletik shon-sharaf zaliga kiritilgan. Shuningdek, u 2006-yilda maktabning Shon-sharaf zaliga 1986-yilgi ayollar futbol jamoasi aʼzosi sifatida kiritilgan. 2017-yilda u Kolorado Springs sport shon-shuhrat zaliga kiritildi<ref name="CSHOF">{{Veb manbasi|url=https://coloradospringssports.org/files/HOF/Bios/szpara_-_FINAL(1).pdf|sarlavha=Janine Szpara|ish=Colorado Springs Sports|format=PDF|yil=2017|kirish sanasi=August 27, 2019|arxivurl=https://archive.today/20190827133105/https://coloradospringssports.org/files/HOF/Bios/szpara_-_FINAL(1).pdf|arxivsana=August 27, 2019}}</ref>. == Shaxsiy hayoti == [[Chicago|Chikagoda]] tugʻilgan boʻlsa-da,<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Janine Szpara |work=[[Women's United Soccer Association]] |url=http://www.wusa.com/players/szp059326.html |url-status=dead |access-date=June 19, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20011007091821/http://www.wusa.com/players/szp059326.html |archive-date=October 7, 2001}}</ref> Szpara [[San Jose, Kaliforniya|Kaliforniyaning San-Xose shahrida]] oʻsgan va Valley Christian High Schoolda oʻqigan<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Anschutz |first=Chuck |date=August 18, 1988 |title=Young Soccer Players Learn From the Best While Attending Camp at Kennesaw State |page=G20 |work=[[The Atlanta Journal-Constitution|The Atlanta Constitution]] |url=https://www.newspapers.com/image/400343424/ |url-status=live |access-date=August 27, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190827134633/https://www.newspapers.com/newspage/400343424/ |archive-date=August 27, 2019 |via=[[Newspapers.com]]}}</ref>. 1989-yilda Kolorado kollejini tarix boʻyicha sanʼat bakalavri bilan tamomlagan. == Faoliyat statistikasi == {| class="wikitable" style="text-align:center" ! colspan="3" |Amerika Qoʻshma Shtatlari |- ! Yil !Oʻyinlar !Gollar |- |1986 | 4 | 0 |- |1987 | 2 | 0 |- ! Jami ! 6 ! 0 |} == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1967-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Ayol futbolchilar]] ldy69gjyajel8nscs2o32n4z1damdw3 Allyson Swaby 0 775561 2816726 2778065 2022-08-29T05:42:33Z Visola Tangirova 72133 wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Allyson Swaby|tasvir=Allyson Swaby.jpg|izoh=|toʻliqism=Allyson Renee Swaby|tavallud_sana={{birth date and age|1996|10|3|df=y}}|tavallud_joyi=[[Hartford, Connecticut]], [[AQSh]]|boʻyi=173 sm|pozitsiya=himoyachi|joriyklub=[[Angel City FC|Angel City]]|klubraqami=25|yoshlikyillari1=|yoshlikklublari1=|yillar1=2018|klublar1=[[Knattspyrnufélag Fjarðabyggðar|Fjarðab/Höttur/Leiknir]]|isht1=11|gollar1=5|yillar2=2018-2022|klublar2=[[A.S. Roma Women|Roma]]|isht2=55|gollar2=2|yillar3=2022-|klublar3=[[Angel City FC|Angel City]]|isht3=0|gollar3=0|milliyyillar1=2015|milliyjamoa1=[[United States women's national under-20 soccer team|United States U20]]|milliyisht1=|milliygollar1=|milliyyillar2=2018-|milliyjamoa2=[[Jamaica women's national football team|Jamaica]]|milliyisht2=20|milliygollar2=0|medallar={{Medal|Country|{{fbw|Jamaica}}}} {{Medal|Comp|[[CONCACAF W Championship]]}} {{Medal|3rd|[[2018 CONCACAF Women's Championship|2018 United States]]|}} {{Medal|3rd|[[2022 CONCACAF W Championship|2022 Mexico]]|}}|club-update=22 December 2021}} '''Allyson Renee Swaby''' (1996-yil 3-oktabrda tugʻilgan)—amerikalik yamaykalik [[futbolchi]], Angel City FK himoyachisi va Yamayka terma jamoasida xalqaro miqyosda oʻynaydi. == Klubdagi faoliyati == Swaby 2014 va 2017-yillar oraligʻida uch yil davomida Qoʻshma Shtatlardagi Eagles of Boston kolleji uchun kollej futbolida oʻynagan. U Yevropa futboliga birinchi sayohatini 2018-yilda boshladi va qisqa muddatga Islandiya uchinchi divizioni Fjarðab/Höttur/Leiknir futbol jamoasiga oʻtdi. Swaby Islandiyada boʻlgan qisqa vaqt ichida jami 12 oʻyin oʻtkazib, barcha musobaqalarda 5 ta gol urdi, yamaykalik xalqaro himoyachi „Roma“ bosh murabbiyi Betti Bavagnolining qiziqishiga sazovor boʻldi. Italiya klubi „Roma“ning Italiya futbolining birinchi mavsumida oʻz tarkibini kuchaytirish uchun kech, oʻrtada kelgan Swaby bilan shartnoma imzoladi. A Seriyaning 2018-19-yilgi mavsumida Swaby tez orada „Roma“ oʻyinchisidan oʻz klubida markaziy himoyachi yoki toʻliq himoyachida oʻynay oladigan oddiy birinchi oʻn birinchi himoyachiga qadar koʻtarildi. U „Roma“dagi birinchi mavsumini Yamayka terma jamoasi safida 2019-yilgi Jahon chempionatida qatnashish bilan yakunladi. „Roma“ bilan ikkinchi mavsumida Swabyning „Roma“ning orqa chizigʻiga taʼsiri oʻsishda davom etdi va uning oʻyinlaridagi barqarorlik bilan birga u „Roma“ tarkibidagi eng yaxshi oʻyinchilardan biriga aylandi<ref>{{Veb manbasi|muallif=bren|sana=2020-06-18|sarlavha=Led by Bartoli and Swaby, Roma's Defense Showed Dramatic Improvement|url=https://www.chiesaditotti.com/2020/6/18/21294142/led-by-bartoli-and-swaby-romas-defense-showed-dramatic-improvement|kirish sanasi=2021-06-17|ish=Chiesa Di Totti|til=en}}</ref>. Klub Federika Di Criscio, Petronella Ekroth va Tecla Pettenuzzo kabi bir nechta nomlar bilan turli xil mudofaa hamkorliklarini yaratish uchun Swabyning barqarorligiga tayandi. „Roma“ Swabyning klub o‘sishidagi rolini tan oldi va uni 2020-yil 4-martda „''Jiallorosse''“ bilan ko‘p yillik shartnoma imzolagan birinchi „Roma“ futbolchilaridan biriga aylantirdi<ref>{{Veb manbasi|muallif=bren|sana=2020-03-05|sarlavha=Official: Allyson Swaby Renews Contract Through 2022|url=https://www.chiesaditotti.com/2020/3/5/21165227/official-allyson-swaby-renews-contract-through-2022|kirish sanasi=2021-06-17|ish=Chiesa Di Totti|til=en}}</ref>. „Roma“dagi uchinchi mavsumida Swabyga 2021-yil yanvar oyida „Roma“ himoyasining markazida yangi shartnoma imzolagan Elena Linari qoʻshildi. Ikkilik 2020-21-yilgi mavsumning ikkinchi yarmida „Roma“ning oʻtkazib yuborilgan gollar sonini kamaytirishga harakat qilishdi. <ref>{{Veb manbasi|muallif=dallagente|sana=2021-06-06|sarlavha=Roma’s Backline Can Build On Swaby-Linari Partnership For Years to Come|url=https://www.chiesaditotti.com/2021/6/6/22510841/romas-backline-can-build-on-swaby-linari-partnership-for-years-to-come|kirish sanasi=2021-06-17|ish=Chiesa Di Totti|til=en}}</ref> 2001-yil 30-may kuni Italiya kubogi finalida „Roma“ „Milan“ ni penaltilar seriyasida mag‘lub etganida, Swaby „Roma“ga o‘z darvozasi daxlsizligini saqlab qolishga va ayollar futbolidagi ilk yirik sovrinini qo‘lga kiritishiga yordam berdi<ref>{{Veb manbasi|muallif=bren|sana=2021-05-31|sarlavha=Roma Wins 2021 Coppa Italia in Penalty Shootout|url=https://www.chiesaditotti.com/2021/5/31/22460983/roma-wins-2021-coppa-italia-in-penalty-shootout|kirish sanasi=2021-06-17|ish=Chiesa Di Totti|til=en}}</ref>. 2021-yilning 21-dekabrida Swaby 2022-yil yanvarida Italiya Superkubogi yakunlanganidan so‘ng, Ayollar futboli milliy ligasini kengaytiruvchi „Angel City“ klubiga qo‘shilishi eʼlon qilindi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=ANGEL CITY FOOTBALL CLUB CONFIRMS SIGNING OF JAMAICAN NATIONAL TEAM CAPTAIN ALLYSON SWABY FROM AS ROMA|url=https://angelcity.com/blogs/press/angel-city-football-club-confirms-signing-of-jamaican-national-team-captain-allyson-swaby-from-as-roma|ish=AngelCity.com|kirish sanasi=22 December 2021}}</ref>. == Xalqaro maydonda == Swaby xalqaro faoliyatini 2018-yilda Yamayka terma jamoasida boshlagan, KONKAKAF ayollar chempionatida 4 ta o‘yinda maydonga tushgan va Panamaga qarshi uchinchi/to‘rtinchi o‘rin uchun pley-off o‘yinida o‘ynagan. U Yamaykaning 2019-yilgi Jahon chempionati saralash bosqichida muvaffaqiyatli ishtirok etgan va 2019-yilning yozida Jahon chempionati turnirining oʻzida oʻynagan. 2021-yilning yozida Allyson Swaby xalqaro faoliyatida birinchi marta Yamayka terma jamoasi sardori sifatida ish boshladi. == Oʻyin uslubi == Swaby toʻgʻridan-toʻgʻri, vertikal futbolni afzal koʻradi va koʻpincha toʻgʻridan-toʻgʻri oldingi chiziqqa vertikal paslar beradi<ref>{{Veb manbasi|muallif=bren|sana=2020-08-20|sarlavha=AS Roma Women U-23 Countdown, 2020 Edition: The Top Five Talents|url=https://www.chiesaditotti.com/2020/8/20/21374010/as-roma-women-u-23-countdown-2020-edition-the-top-five-talents|kirish sanasi=2021-06-17|ish=Chiesa Di Totti|til=en}}</ref>. U havo duellarida mohir himoyachi boʻlib, individual duellarda oʻzining atletikasi va kuchliligi tufayli koʻpincha oʻz jamoasiga erkak belgilarini berish vazifasini qoʻyishi mumkin. == Shaxsiy hayoti == Uning singlisi Chantelle Swaby ham yamaykalik xalqaro futbolchi. == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1996-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Ayol futbolchilar]] bswxl48rm21xrn1miuqyr9hor0lbss2 Kylie Strom 0 775567 2816729 2778092 2022-08-29T05:44:23Z Visola Tangirova 72133 wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Kylie Strom|tasvir=Kylie Strom (cropped).jpg|izoh=Strom 2017-yil sentabrda|toʻliqism=Kylie Allyssa Strom|tavallud_sana={{birth date and age|1992|3|18}}|tavallud_joyi=[[Endicott]], [[Nyu York]]|boʻyi=173 sm|pozitsiya=himoyachi|joriyklub=[[Orlando Pride]]|klubraqami=23|yoshlikyillari1=|yoshlikklublari1=Syracuse Surge Fury|yoshlikyillari2=|yoshlikklublari2=|yillar1=2015|klublar1=[[1. FFC Frankfurt]] II|isht1=|gollar1=|yillar2=2016-2017|klublar2=[[Boston Breakers]]|isht2=7|gollar2=0|yillar3=2017-2019|klublar3=[[AC Sparta Prague (women)|Sparta Prague]]|isht3=36|gollar3=19|yillar4=2019-2021|klublar4=[[Atlético Madrid Femenino|Atlético Madrid]]|isht4=33|gollar4=1|yillar5=2021-|klublar5=[[Orlando Pride]]|isht5=9|gollar5=1|milliyyillar1=|milliyjamoa1=|milliyisht1=|milliygollar1=|club-update=October 29, 2021}} '''Kylie Allyssa Strom''' (1992-yil 18-martda tugʻilgan)—amerikalik professional [[Futbol|futbolchi]], NWSLning Orlando Pride himoyachisi. Strom 2010-yildan 2013-yilgacha Boston universitetida kollej futbolida oʻynagan. U ilgari NWSLda Boston Breakers, shuningdek, Chexiya Respublikasida Sparta Praga va Ispaniyada Atletiko Madrid bilan oʻynagan. == Yoshligi == Endikott, Nyu-Yorkda tugʻilgan Strom 1992-yil 18-martda Richard va Roxanne Strom oilasida tugʻilgan va Corey ismli bir ukasi bor<ref name="BU">{{Veb manbasi|url=https://goterriers.com/sports/womens-soccer/roster/kylie-strom/3526|sarlavha=Kylie Strom – Boston University Athletics|ish=www.goterriers.com}}</ref>. U Union-Endicott oʻrta maktabida futbol oʻynadi va Nyu-York shtatining AA toifasidagi yilning eng yaxshi oʻyinchisi va NSCAA butun amerikalik deb topildi, chunki jamoa ikki marta NY West State kubogini qoʻlga kiritdi. U ikkinchi va o‘smirlik yillarida yengil atletika bo‘yicha ham qatnashib, 400 metrga yugurish bo‘yicha mamlakat chempionatiga yo‘llanma oldi. U Syracuse Surge Fury uchun yoshlar klubi futbolini oʻynagan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Region I Championships - Team Page|url=http://tournaments.usyouthsoccer.org/events/2010-US-Youth-Soccer-Region-I-Championships/Team/1704/SyracuseSurgeFury/|ish=US youth soccer}}</ref>. == Klubdagi faoliyat == === FFC Frankfurt II, 2015-yil === Strom 2014-yilgi NWSL kolleji loyihasi uchun eʼlon qildi, ammo tanlanmadi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=NWSL releases list of eligible players for draft – Equalizer Soccer|url=https://equalizersoccer.com/2014/01/16/2014-nwsl-college-draft-eligible-players-list/|ish=The Equalizer}}</ref>. U 2014-15 2 davrida Frankfurt II FFC zaxira jamoasiga qoʻshildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=1. FFC Frankfurt - Kader 2014/15|url=https://ffc-frankfurt.de/teams/2-mannschaft/kader-201415.html|ish=ffc-frankfurt.de|til=de}}</ref>. === Boston Breakers, 2016—2017 === Strom Germaniyadagi bir mavsumdan soʻng Qoʻshma Shtatlarga qaytib keldi va Boston Breakers Reserves jamoasiga qoʻshildi, u avval BUdagi faoliyati davomida Breakers kolleji akademiyasi jamoasida oʻynagan. 2016-yilning 15-iyulida u havaskor terma jamoaning o‘rinbosar o‘yinchisi sifatida asosiy jamoaga chaqirildi va ikki kundan so‘ng „Sky Blue FC“ ga 3:2 hisobida mag‘lubiyatga uchragan o‘yinda 61-daqiqada o‘rinbosar sifatida „Breakers“da debyut qildi. U 2016-yil 29-avgustda professional shartnomaga imzo chekdi va mavsumni yettita oʻyinda, shu jumladan uchta startda yakunladi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.thebentmusket.com/2016/8/29/12702014/boston-breakers-sign-defender-kylie-strom-nwsl|sarlavha=Boston Breakers sign defender Kylie Strom|sana=2016-08-29|ish=The Bent Musket|kirish sanasi=2017-04-11}}</ref>. Strom 2017-yil 30-iyunda chiqarilishidan oldin Katie Stengel uchun roʻyxatga olish joyini tozalash uchun 2017-yilgi mavsumda hech qanday chiqish qilmadi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.bostonbreakerssoccer.com/NEWS/936062.html|sarlavha=Archived copy|kirish sanasi=July 10, 2017|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170819234502/http://www.bostonbreakerssoccer.com/NEWS/936062.html|arxivsana=August 19, 2017}}</ref>. === Atletiko Madrid, 2019—2021 === 2019-yil avgust oyida Stromni Ispaniya Primerasining „Atletiko Madrid“ jamoasi „Sparta Praga“dan nomaʼlum to‘lov evaziga sotib oldi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Club Atlético de Madrid · Web oficial – Kylie Strom, octavo fichaje del Atlético de Madrid Femenino|url=https://www.atleticodemadrid.com/noticias/kylie-strom-octavo-fichaje-del-atletico-de-madrid-femenino|ish=www.atleticodemadrid.com|til=es-ES}}</ref>. U klubdagi ilk golini 2019-yilning 26-sentabrida, 2019-20-yilgi UEFA Ayollar Chempionlar ligasi 32-raundining javob uchrashuvida urgan. „Atletiko“ Serbiyaning „Spartak Subotica“ jamoasiga qarshi oʻyinni 1:0 hisobida ortda qoldirgan holda, Strom 83-daqiqada tenglashtiruvchi gol urib, „Atletiko“ni umumiy hisobda 4:3 ga olib chiqdi<ref>[https://www.uefa.com/womenschampionsleague/season=2020/matches/round=2001126/match=2028170/index.html Report] at UEFA.com</ref>. Ikki mavsumdan soʻng, Strom shartnomasi tugashi bilan ketdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Sánchez Vera, Toni Duggan, Kylie Strom, Turid Knaak, Aminata Diallo, Graze Kazadi y Emelyne Laurent no seguirán la próxima campaña|url=https://www.atleticodemadrid.com/noticias/sanchez-vera-toni-duggan-kylie-strom-turid-knaak-aminata-diallo-graze-kazadi-y-emelyne-laurent-no-seguiran-la-proxima-campana-2|ish=Club Atlético de Madrid|til=es}}</ref>. === Orlando Pride, 2021-yildan hozirgi kungacha === 2021-yilning 5-iyulida Strom Orlando Pride bilan ikki yillik shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Orlando Pride Acquires Defender Kylie Strom|url=https://www.orlandocitysc.com/post/2021/07/05/orlando-pride-acquires-defender-kylie-strom|ish=www.orlandocitysc.com}}</ref>. == Xalqaro maydonda == 2014-yil iyun oyida Strom 23 yoshgacha boʻlgan 26 nafar oʻyinchidan iborat Qoʻshma Shtatlardagi yigʻinga chaqirildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Strom Invited to U.S. U-23 National Team Training Camp|url=https://patriotleague.org/news/2014/5/28/Strom_Invited_to_U_S_U_23_National_Team_Training_Camp.aspx|ish=patriotleague.org}}</ref>. == Shaxsiy hayoti == 2020-yil sentabr oyida Strom „Common Goal“ xayriya tashkilotiga qo‘shildi, u aʼzolar ish haqining bir foizini butun dunyo bo‘ylab futbol xayriyalarini qo‘llab-quvvatlovchi jamoaviy fondga garovga qo‘yadi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Common Goal: September Highlights - Common Goal|url=https://www.common-goal.org/Stories/Common-Goal-September-Highlights2020-10-01|ish=www.common-goal.org}}</ref>. == Faoliyat statistikasi == === Klub === {| class="wikitable" style="text-align: center;" ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" | Mavsum ! colspan="3" | Liga ! colspan="2" | Kubok ! colspan="2" | Kontinental ! colspan="2" | Boshqa ! colspan="2" | Jami |- ! Boʻlim !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar |- | rowspan="3" |[[:en:Boston_Breakers|Boston Breakers]] | 2016 | rowspan="2" | NWSL | 7 | 0 | colspan="2" | — | colspan="2" | — | colspan="2" | — | 7 | 0 |- | 2017 | 0 | 0 | colspan="2" | — | colspan="2" | — | colspan="2" | — | 0 | 0 |- ! Jami ! ! 7 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 7 ! 0 |- | rowspan="3" |[[:en:AC_Sparta_Prague_(women)|Sparta Prague]] | 2017—18 | rowspan="2" | I. liga žen | 18 | 5 | 1 | 0 | 3 | 1 | colspan="2" | — | 22 | 6 |- | 2018—19 | 18 | 14 | 3 | 2 | 2 | 0 | colspan="2" | — | 23 | 16 |- ! Jami ! ! 36 ! 19 ! 4 ! 2 ! 5 ! 1 ! 0 ! 0 ! 45 ! 22 |- | rowspan="3" |[[:en:Atlético_Madrid_Femenino|Atlético Madrid]] | 2019—20 | rowspan="2" | Primera divizioni | 8 | 0 | 0 | 0 | 2 | 1 | 1 | 0 | 11 | 1 |- | 2020—21 | 25 | 1 | 2 | 0 | 2 | 0 | 0 | 0 | 29 | 1 |- ! Jami ! ! 33 ! 1 ! 2 ! 0 ! 4 ! 1 ! 1 ! 0 ! 40 ! 2 |- |[[:en:Orlando_Pride|Orlando Pride]] | 2021 | NWSL | 9 | 0 | 0 | 0 | colspan="2" | — | colspan="2" | — | 9 | 0 |- ! colspan="3" | Karyera jami ! 85 ! 20 ! 6 ! 2 ! 9 ! 2 ! 1 ! 0 ! 101 ! 24 |} == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1992-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Ayol futbolchilar]] 41nfhcm9naxoubkcswtbpm0kv3qxb9z Vendula Strnadová 0 775574 2816736 2778158 2022-08-29T05:47:13Z Visola Tangirova 72133 wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Vendula Strnadová|tasvir=|izoh=|toʻliqism=Vendula Strnadová|tavallud_sana={{Birth date and age|df=y|1989|11|20}}|tavallud_joyi=[[Liberec]], [[Chexoslovakiya]]|boʻyi=165 sm|pozitsiya=yarim himoyachi|yoshlikyillari1=2003-2006|yoshlikklublari1=[[Las Cruces High School|Las Cruces Bulldawgs]]|yillar1=2011|klublar1=[[Atlanta Beat (WPS)|Atlanta Beat]]|isht1=2|gollar1=0|yillar2=2011|klublar2=[[Orange County Waves]]|isht2=|gollar2=|yillar3=2012|klublar3=[[Ungmennafélagið Afturelding|Afturelding]]|isht3=18|gollar3=2|yillar4=2013|klublar4=[[FC Kansas City]]|isht4=0|gollar4=0|yillar5=2014-2019|klublar5=[[1. FC Slovácko (women)|Slovácko]]|isht5=|gollar5=|milliyyillar1=2006-2008|milliyjamoa1=[[Czech Republic women's national under-19 football team|Czech Republic U19]]|milliyisht1=15|milliygollar1=2|milliyyillar2=2009-2017|milliyjamoa2=[[Czech Republic women's national football team|Czech Republic]]|milliyisht2=6|milliygollar2=0}} '''Vendula Strnadová''' (1989-yil 20-noyabrda tugʻilgan)—Chexiyaning sobiq [[Futbol|futbolchisi]], [[Yarimhimoyachi (futbol)|yarim himoyachi]] sifatida oʻynagan va Chexiya ayollar terma jamoasida oltita oʻyinda maydonga tushgan. == Faoliyati == === Yoshlar terma jamoasida va kollejda === Strnadová 2003-yildan 2007-yilgacha Las Cruces oʻrta maktabida oʻqigan va u yerda Bulldawgs jamoasida oʻynagan. U 2004-yilda oʻrta maktab ayollar futbolida Nyu-Meksikoning eng yaxshi toʻpurari boʻlgan va 2003 va 2005-yillarda shtat chempionatlarida gʻolib chiqishga yordam berib, ikki marta birinchi jamoa boʻlgan. U, shuningdek, Olimpiya rivojlanish dasturining milliy hovuziga tanlangan va klub jamoasini toʻrtta davlat kubogi chempionatiga olib chiqqan<ref name="Memphis Tigers">{{Veb manbasi|url=https://gotigersgo.com/sports/womens-soccer/roster/vendula-strnadova/517|sarlavha=Vendula Strnadova|ish=[[Memphis Tigers]]|kirish sanasi=4 December 2021|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211204170320/https://gotigersgo.com/sports/womens-soccer/roster/vendula-strnadova/517|arxivsana=4 December 2021}}</ref>. === Klubda === Kollejdagi karyerasini Tigers bilan tugatgandan soʻng, Strnadová 2011-yilgi mavsumda Atlanta Beat of Womenʼs Professional Soccer bilan erkin agent sifatida shartnoma imzoladi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=27 January 2011 |title=Atlanta Beat Sign Vendula Strnadova |work=[[Memphis Tigers]] |location=Kennesaw, Georgia |url=https://gotigersgo.com/news/2011/1/27/Atlanta_Beat_Sign_Vendula_Strnadova.aspx |url-status=live |access-date=4 December 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211204201412/https://gotigersgo.com/news/2011/1/27/Atlanta_Beat_Sign_Vendula_Strnadova.aspx |archive-date=4 December 2021}}</ref>. U 2011-yil 9-aprelda mavsumning ochilish o‘yinida Atlanta uchun professional debyut qildi va Boston Breakersga qarshi o‘z uyida 4:1 hisobida mag‘lub bo‘lgan [[India Trotter|Hindiston Trotterning]] 81-daqiqasida o‘rinbosar sifatida maydonga tushdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.womensprosoccer.com/Home/schedule/~/link.aspx?_id=A111A1C09BC043D7878FDF7A3755A689&_z=z|sarlavha=Atlanta Beat (0-1-0) vs. Boston Breakers (1-0-0)|ish=[[Women's Professional Soccer]]|sana=9 April 2011|kirish sanasi=4 December 2021|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120719141303/http://www.womensprosoccer.com/Home/schedule/~/link.aspx?_id=A111A1C09BC043D7878FDF7A3755A689&_z=z|arxivsana=19 July 2012}}</ref>. U jamoa tomonidan qoʻyib yuborilishidan oldin, keyingi oy<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.statscrew.com/womenssoccer/stats/p-strnaven001|sarlavha=Vendula Strnadova|ish=Stats Crew|kirish sanasi=4 December 2021|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211204202533/https://www.statscrew.com/womenssoccer/stats/p-strnaven001|arxivsana=4 December 2021}}</ref> Beat uchun yana bir marta ishtirok etdi. Keyinchalik u Ayollar Premer-Ligasining Orange County Waves bilan shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.ourgamemag.com/2011/05/19/former-atlanta-beat-players-kristina-larsen-and-vendula-strnadova-find-new-home/|sarlavha=Former Atlanta Beat players Kristina Larsen and Vendula Strnadova find new home|ish=Our Game Magazine|sana=19 May 2011|kirish sanasi=4 December 2021|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211204202307/https://www.ourgamemag.com/2011/05/19/former-atlanta-beat-players-kristina-larsen-and-vendula-strnadova-find-new-home/|arxivsana=4 December 2021}}</ref>. Keyingi yili Strnadová Islandiyaning Urvalsdeild kvennasining Afturelding klubiga qoʻshildi. U jamoa safida 18 ta oʻyinda maydonga tushib, 2 ta gol urdi, shuningdek, Islandiya ayollar futbol kubogida ikkita oʻyin oʻtkazdi. 2013-yilda u ochiq sinovlardan soʻng NWSLning Kansas City klubiga mashgʻulotlarga taklif qilindi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Gier |first=Kathleen |date=24 January 2014 |title=FC Kansas City lands five players on U.S. Women's National Team |work=[[The Kansas City Star]] |url=https://www.kansascity.com/sports/mls/kc-current/article337270.html |url-status=live |access-date=4 December 2021 |archive-url=https://archive.today/20211204203744/https://amp.kansascity.com/article337270.html |archive-date=4 December 2021}}</ref> va jamoaning zaxira oʻyinchisi edi<ref name="LinkedIn">{{Veb manbasi|url=https://www.linkedin.com/in/vendula-strnadova-49a47157|sarlavha=Vendula Strnadova|kirish sanasi=4 December 2021|arxivurl=https://archive.today/20211204200523/https://www.linkedin.com/in/vendula-strnadova-49a47157/|arxivsana=4 December 2021}}</ref>. Biroq, u NWSLda koʻrinmadi. 2014-yildan 2019-yilgacha Strnadová futbolni yakunlashdan oldin Chexiya ayollar birinchi ligasida Chexiyaning „Slovakko“ klubida oʻynagan. == Shaxsiy hayoti == Strnadová [[Liberets|Liberetsda]] Jana va Ivan Strnadová oilasida tugʻilgan. Biroq, u 5 yoshida oilasi bilan Qoʻshma Shtatlarga koʻchib oʻtgandan soʻng , Nyu-Meksiko shtatining Las-Kruses shahrida oʻsdi, chunki otasi Nyu-Meksiko shtat universitetiga ishga joylashdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Masilak |first=Jim |date=16 November 2007 |title=Lady Tigers boast world of talent |work=[[The Commercial Appeal]] |url=https://www.pressreader.com/usa/the-commercial-appeal/20071116/282359740359968 |access-date=4 December 2021}}</ref>. 2011-yilda Memfis universitetini jismoniy mashqlar fiziologiyasi mutaxassisligi boʻyicha tamomlagan. Uning opalari ham futbolchi bo‘lgan, katta akasi Veronika „Nyu-Meksiko Lobos“da o‘ynagan va Chexiya terma jamoasida o‘ynagan<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Russell |first=Joseph |date=13 August 2009 |title=Women's soccer rarely rests, even in off season |work=The Daily Helmsman |url=https://www.dailyhelmsman.com/archives/womens-soccer-rarely-rests-even-in-off-season/article_fa184eae-f6c5-56af-82a3-e81992ed8270.html |url-status=live |access-date=4 December 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211204170308/https://www.dailyhelmsman.com/archives/womens-soccer-rarely-rests-even-in-off-season/article_fa184eae-f6c5-56af-82a3-e81992ed8270.html |archive-date=4 December 2021}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://zeny.fotbal.cz/hrac/hraci/2186|sarlavha=Veronika Strnadová|ish=[[Football Association of the Czech Republic]]|kirish sanasi=4 December 2021|til=cs|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211112205808/https://zeny.fotbal.cz/hrac/hraci/2186|arxivsana=4 December 2021}}</ref>, singlisi Alena, Chexiya yoshlar terma jamoasida<ref>{{Veb manbasi|url=http://nv.fotbal.cz/en-national-teams/womens-national-team-u-19/statistics/viewstat3.asp?name=StrnadovaAlena|sarlavha=Alena Strnadová|ish=[[Football Association of the Czech Republic]]|kirish sanasi=4 December 2021|til=cs|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211204194741/http://nv.fotbal.cz/en-national-teams/womens-national-team-u-19/statistics/viewstat3.asp?name=StrnadovaAlena|arxivsana=4 December 2021}}</ref> ham o‘ynagan<ref>{{Veb manbasi|url=https://gotigersgo.com/sports/womens-soccer/roster/alena-strnadova/448|sarlavha=Alena Strnadova|ish=[[Memphis Tigers]]|kirish sanasi=4 December 2021|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211204194946/https://gotigersgo.com/sports/womens-soccer/roster/alena-strnadova/448|arxivsana=4 December 2021}}</ref>. == Faoliyat statistikasi == === Xalqaro === {| class="wikitable" style="text-align:center" ! colspan="3" |Chexiya |- ! Yil !Oʻyinlar !Gollar |- |2009 | 2 | 0 |- |2016 | 1 | 0 |- |2017 | 3 | 0 |- ! Jami ! 6 ! 0 |} == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1989-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Ayol futbolchilar]] pldlevpszhpv6wig57v2aaxhe4n745s Libby Stout 0 775583 2816740 2778207 2022-08-29T05:49:08Z Visola Tangirova 72133 wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Libby Stout|tasvir=Libby Stout.jpg|izoh=|toʻliqism=Elizabeth Stout|tavallud_sana={{birth date and age|1990|6|16}}|tavallud_joyi=[[Louisville]], [[Kentukki]], [[AQSh]]|boʻyi=177.8 sm|pozitsiya=darvozabon|joriyklub=[[Southern Illinois Salukis]]|klubraqami=|yoshlikklublari1=[[Chicago Fire Juniors|Mockingbird Valley SC]]|yoshlikyillari1=?-2007|yoshlikklublari2=[[duPont Manual High School|duPont Manual HS]]|yoshlikyillari2=2004-2007|yoshlikklublari3=NTC Phoenix|yoshlikyillari3=2012|klublar1=[[FF Yzeure Allier Auvergne]]|yillar1=2012-2013|isht1=18|gollar1=0|klublar2=[[BV Cloppenburg (women)|BV Cloppenburg]]|yillar2=2013-2014|isht2=2|gollar2=0|klublar3=[[Liverpool L.F.C.|Liverpool]]|yillar3=2014-2015|isht3=26|gollar3=0|klublar4=[[Boston Breakers]]|yillar4=2015-2017|isht4=10|gollar4=0|klublar5=[[Apollon Ladies F.C.]]|yillar5=2017|isht5=|gollar5=|klublar6=[[Orlando Pride]]|yillar6=2018|isht6=0|gollar6=0|milliyjamoa1=United States U20|milliyyillar1=|milliyisht1=|milliygollar1=|milliyjamoa2=United States U23|milliyyillar2=2013|milliyisht2=0|milliygollar2=0|boshliqklublar1=[[Southern Illinois Salukis]] (asst.)|boshliqyillar1=2018-|club-update=April 28, 2021}} '''Elizabeth Stout''' (1990-yil 16-iyunda tugʻilgan)—amerikalik isteʼfodagi professional futbolchi, darvozabon sifatida oʻynagan. Hozirda u Janubiy Illinoys Salukis jamoasida murabbiy. == Yoshlikdagi faoliyati == Kollejdan oldin u DuPont Manual High School va Mockingbird Valley futbol klubida oʻynagan (keyinchalik u Chicago Fire Juniorsga aylandi)<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Main |first=Dalton |date=July 24, 2015 |title=Louisville's summer soccer boom through the eyes of someone living the dream |publisher=WDRB |url=http://www.wdrb.com/story/26107959/louisvilles-summer-soccer-boom-through-the-eyes-of-someone-living-the-dream |access-date=2015-07-24}}</ref>. Stout kollejdagi karyerasidan keyin Ayollar Premer-Ligasida ham yarim professional tarzda oʻynadi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Lintner |first=Jonathan |date=February 24, 2015 |title=Louisville native Stout has USWNT dreams |work=The Courier-Journal |url=http://www.courier-journal.com/story/sports/morning-kickoff/2015/02/24/louisville-native-wku-grad-libby-stout-uswnt-dreams/23929691/ |access-date=2015-07-24}}</ref>. Stout 2008-yildan 2011-yilgacha Gʻarbiy Kentukki universitetida jamoaviy oʻynadi, u yerda gʻalabalar, oʻyinlarni oʻchirish, oʻrtacha hisobda gol urish va tejash foizlari boʻyicha maktab rekordlarini oʻrnatdi va 39 ta oʻchirishni qayd etdi, bu Milliy kollej atletika assotsiatsiyasi tarixida ikkinchi<ref>{{Cite press release|url=http://www.wkusports.com/sports/w-soccer/spec-rel/082312aaa.html|title=Stout Becomes First Professional Player in WKU Soccer History|date=August 23, 2012|publisher=Western Kentucky University|accessdate=2015-07-24}}</ref>. == Professional faoliyat == Stout 2013-14-yillarda Frauen Bundesliganing BV Kloppenburg klubida va 2012-13-yillarda Feminine 1-divizionida FF Yzeure Allier Auvergneda oʻynagan. Stout 2014 va 2015-yilgi mavsumlarda „Liverpul xonimlar“ ida oʻynagan. 2014-yilda u 13 ta o‘yin o‘tkazib, 7 ta o‘yinda maydonga tushmadi va klubga 2014-yilgi FA WSL chempionligini qo‘lga kiritishga yordam berdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Trehan |first=Dev |date=March 9, 2015 |title=Libby Stout says Liverpool made their own luck to clinch FA WSL 1 title |publisher=Sky Sports |url=http://www.skysports.com/football/news/12040/9750732/libby-stout-says-liverpool-made-their-own-luck-to-clinch-fa-wsl-1-title |access-date=2015-07-24}}</ref>. 2015 yil 23 noyabrda Boston Breakers Stout bilan shartnoma imzolaganini eʼlon qildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Breakers sign goalkeeper Libby Stout – Boston Breakers|url=http://www.bostonbreakerssoccer.com/NEWS/900657.html|ish=www.bostonbreakerssoccer.com|kirish sanasi=2015-11-23}}</ref>. U 2016-yilda 10ta o‘yinni boshladi, ammo Breakers 2017-yilgi NWSL kolleji loyihasida darvozabon Semmi Jo Prudhommni tuzdi va Abby Smitni 2017-yilgi mavsumning asosiy darvozaboni deb nomladi va Stout 2017-yilda jamoa uni tark etgunga qadar maydonga tushmadi. Biroq, iyun oyida amaldagi boshlangʻich Smitning jarohatidan soʻng, Breykerlar 2017-yil 21-iyunda Stoutni darvozabon oʻrniga qayta imzoladi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.excellesports.com/news/boston-breakers-sign-libby-stout/|sarlavha=Boston Breakers sign Libby Stout as goaltender replacement|nashriyot=Excelle Sports|ism=Nick|muallif=Forrester|sana=June 21, 2017|kirish sanasi=June 21, 2017|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170819105056/http://www.excellesports.com/news/boston-breakers-sign-libby-stout/|arxivsana=August 19, 2017}}</ref>. Keyinchalik 2017-yilda Stout Kipr birinchi divizioni va UEFA ayollar chempionlar ligasi „Apollon Limassol“ bilan shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Απόλλων Ladies: Διπλό μεταγραφικό|url=http://www.24sports.com.cy/gr/sports/podosfairo/kypros/gynaikeio/apollon-ladies-diplo-metagrafiko-mpam|ish=24sports|kirish sanasi=19 August 2017|til=Greek|sana=7 August 2017}}</ref>. Apollon Limassol bilan bir mavsumdan soʻng, Stout oʻzining nafaqaga chiqishini eʼlon qildi. Biroq, 2018-yil 19-iyulda u Orlando Pride tomonidan milliy terma jamoaning oʻrnini bosuvchi oʻyinchi sifatida imzolandi, chunki Ashlyn Harris xalqaro vazifada edi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.orlandocitysc.com/post/2018/07/19/pride-return-home-host-seattle-saturday-afternoon|sarlavha=Pride Return Home to Host Seattle on Saturday Afternoon|kirish sanasi=July 21, 2018|sana=July 19, 2018}}</ref>. == Xalqaro maydonda == Stout 2013-yilda 23 yoshgacha boʻlgan AQSH oʻquv-mashgʻulot yigʻiniga chaqirilgan, garchi u oʻyinda ishtirok etmagan boʻlsa ham<ref>{{Cite press release|url=http://www.wkusports.com/sports/w-soccer/spec-rel/050713aaa.html|title=Stout to Participate in Training Camp for U-23 U.S. Women's National Team|date=May 7, 2013|publisher=Western Kentucky University|accessdate=2015-07-24}}</ref>. == Murabbiylik faoliyati == 2018-yilda Stout Janubiy Illinoys Salukisning murabbiylar shtabiga qoʻshildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=SIU Salukis profile|url=https://siusalukis.com/sports/womens-soccer/roster/coaches/libby-stout/789|ish=SIUSalukis.com|kirish sanasi=28 April 2021}}</ref>. == Shaxsiy hayoti == Stout Cortney Jodoinga 2020-yil 15-fevralda turmushga chiqdi. Er-xotin hozir Janubiy Illinoysda istiqomat qiladi. == Manbalar == {{Manbalar|30em}} [[Turkum:1990-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:Ayol futbolchilar]] n8ju4tptfqhw8x4d2x6hryd6dtt2ik8 Jess Koizumi 0 775597 2816223 2778257 2022-08-28T16:47:34Z 95.214.211.194 /* NCAA */ wikitext text/x-wiki {{Xokkeychi bilgiqutisi | name = Jess Koizumi | image = Jess Whale.jpg | caption = Koizumi Connecticut bilan 2015-yil | image_size = 230 px | birth_date = {{birth date and age|1985|04|15}} | birth_place = [[Honolulu]], [[Hawaii]], U.S. | death_date = | death_place = }} '''Jessica „Jess“ Koizumi''' (Ka-Zoo-Me) (1985-yil 15-aprelda tugʻilgan) — amerikalik xokkey murabbiyi va oʻyinchisi, hozirda Vermont Catamounts ayollar xokkey dasturida bosh murabbiy yordamchisi boʻlib ishlamoqda. U 2008-yilda IIHF ayollar oʻrtasidagi jahon chempionatida AQSh ayollar milliy xokkey jamoasi aʼzosi sifatida oltin medalni qoʻlga kiritdi. == Oʻyin karyerasi == === NCAA === Minnesota Duluth Bulldogs jamoasiga qoʻshilishdan oldin u 1999-2003-yillarda Cal Selects xokkey klubida oʻynagan va 2002-03-yillarda Cal Selects tomonidan yilning eng yaxshi xokkeychisi deb topilgan. Koizumi Minnesota-Duluth Bulldogs uchun kurash olib bordi va oʻz karyerasini Bulldogsning barcha vaqtlardagi gollar roʻyxatida ettinchi oʻrinda yakunladi. U 155 ochko (84 gol, 71 golli uzatma) toʻplagan. 2006-07-yillarda u Bulldogsni oltita oʻyinda gʻalaba qozongan gol bilan boshqargan. Oʻzining katta mavsumida (2006-07) Koizumi Bulldogs sardori boʻlgan. === AQSh Xokkey === Koizumi 2004-yildan 2007-yilgacha ayollar xokkey boʻyicha AQSh milliy chempionatida qatnashgan. 2007-yil sentyabr oyida Koizumi 2007-yilda Shvetsiyaning Leksand shahrida boʻlib oʻtgan Toʻrt Millat Kubogi uchun Amerika kontingenti tarkibiga kirdi. 2004-yildan 2006-yilgacha Koizumi AQSh U-22 terma jamoasi azosi boʻlgan. Bundan tashqari, u 2006-yil iyul oyida rolikli xokkey boʻyicha jahon chempionatida oltin medalni qoʻlga kiritdi. 2008-yilgi IIHF ayollar oʻrtasidagi jahon chempionatida Koizumi oltin medal sovrindorlari qatoridan joy oldi. === CWHL === Koizumi CWHLda Monreal Stars va Boston Blades bilan oʻynagan. 2010-yilda yulduzlar 2010-yilgi Clarckson kubogining yarim finaliga qadar etib borishdi. Keyingi yili Koizumi 2010-11-yilgi Boston Bladesning bir qismi edi. === NWHL === 2015-yil 9-iyulda Koizumi PHFning Connecticut Whale kompaniyasi bilan shartnoma imzoladi. 2015-yilning 14-noyabrida Koizumi Konnektikut kapitani, Kaley Frakin esa kapitan yordamchisi etib tayinlandi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Nelson|ism=Dustin|sana=November 14, 2015|sarlavha=New York Riveters, Connecticut Whale Name Captains|url=https://thehockeywriters.com/new-york-riveters-connecticut-whale-name-captains/|kirish sanasi=2016-10-16|ish=The Hockey Writers}}</ref> 2016-yil 12-sentyabrda Koizumi xokkey o‘ynashdan ketganini eʼlon qildi va Ogayo shtati Buckeyes ayollar xokkey dasturida yordamchi murabbiy lavozimini qabul qildi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=deSimas |first=Gerry |date=September 13, 2016 |title=Whale's first captain retires to coach at Ohio State |work=Collinsville Press |url=https://collinsvillepress.com/2016/09/whales-first-captain-retires-to-coach-at-ohio-state/12356/ |access-date=2021-06-12}}</ref> == Murabbiylik karyerasi == Bundan tashqari, Koizumi 2010-yilda Rochesterda U14 jamoasi bilan ishlagan bir qancha AQSh Xokkey Milliy Qizlar Xokkey Festivallarida bosh murabbiy boʻlib ishlagan. U shuningdek, 2007-yildan 2009-yilgacha Sietldagi AQSh xokkeyining Tinch okeani okrugi sinovlarida baholovchi boʻlib ishlagan. == Oʻyin karyerasi statistikasi == === NCAA === {{Xokkeychi statistikasi}} {| class="wikitable" width="80%" |'''Yil''' | '''GP''' | '''G''' | '''A''' | '''Pts''' | '''PPG''' | '''SHG''' | '''GWG''' |- align="center" bgcolor="" | 2003-04 | 30 | 21 | 10 | 31 | 5 | 0 | 4 |- align="center" bgcolor="" | 2004-05 | 32 | 24 | 17 | 41 | 8 | 0 | 4 |- align="center" bgcolor="" | 2005-06 | 34 | 17 | 26 | 43 | 5 | 0 | 2 |- align="center" bgcolor="" | 2006-07 | 36 | 22 | 18 | 40 | 10 | 0 | 6 |- | Karyera | 132 | 84 | 71 | 155 | 28 | | 16 |} <ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Jessica Koizumi: Career Statistics|url=https://www.uscho.com/stats/player/wid,3404/jessica-koizumi/|kirish sanasi=2021-06-11|ish=US College Hockey Online|til=en-us}}</ref> {| class="wikitable" width="80%" |'''Yil''' | '''GP''' | '''G''' | '''A''' | '''Pts''' | '''PPG''' | '''SHG''' | '''GWG''' |- align="center" bgcolor="" | 2004-yil 22 yoshgacha seriya | 3 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |- align="center" bgcolor="" | 2006-yil 22 yoshgacha seriya | 3 | 1 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 |- align="center" bgcolor="" | Jami | 6 | 1 | | 1 | | | |} == Mukofot va unvonlar == * 2002-03 Cal yilning eng yaxshi xokkeychisini tanlaydi * 2003-04 WCHA All-Rookie Team<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=2011 WCHA Women's Yearbook|url=http://www.wcha.com/pdf/wguide1011/WCHA%20W-2011%20Ybk-49-56.pdf|kirish sanasi=2021-06-11|ish=[[Western Collegiate Hockey Association]]}}</ref> * 2006-07 All-WCHA Uchinchi jamoa tanlovi<ref>{{Veb manbasi|sana=2007-03-01|sarlavha=Four Buckeyes Earn All-WCHA Honors, 11 Named to All-Academic Team|url=http://www.ohiostatebuckeyes.com/sports/w-hockey/spec-rel/030107aad.html|kirish sanasi=2021-06-11|ish=Ohio State Athletics}}</ref> * 2007 Frozen Four barcha turnirlar jamoasi<ref>{{Veb manbasi|muharrir=Bell|sarlavha=2020-21 WCHA Women's League & Media Guide|url=http://www.wcha.com/pdf/wguide2021/2020-21%20WCHA%20Women's%20League%20Media%20Guide.pdf|kirish sanasi=2021-06-11|ish=[[Western Collegiate Hockey Association]]}}</ref> == Shaxsiy == Koizumi Gavayi orollaridagi Gonolulu shahrida tug‘ilgan, ammo Kaliforniyaning Simi vodiysida o‘sgan. U 2007-yilda Minnesota Dulut universitetida murabbiylik boʻyicha kichik mutaxassis bilan psixologiya boʻyicha bakalavr darajasini oldi va 2009-yilda NCAA aspirantura stipendiyasi sohibasi sifatida taʼlim boʻyicha magistrlik darajasini tamomladi. Koizumi „Zumi“, „Tsunami“ va „Kali“ laqablari bilan mashhur. == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1985-yilda tugʻilganlar]] 2gfdkwa49nsvdiphiu1fyvwjz99o65k Katie Stengel 0 775605 2816748 2778288 2022-08-29T05:51:30Z Visola Tangirova 72133 wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Katie Stengel|tasvir=Katie Stengel 2012 2 (cropped).jpg|izoh=Stengel 2012-yilda|toʻliqism=Katherine Nicole Stengel|tavallud_sana={{birth date and age|1992|2|29}}|tavallud_joyi=[[Melburn]], [[Florida]], [[AQSh]]|boʻyi=175 sm|pozitsiya=hujumchi|joriyklub=[[Liverpool F.C. Women|Liverpool]]|klubraqami=24|yoshlikyillari1=|yoshlikklublari1=Space Coast United|yoshlikyillari2=2006-2009|yoshlikklublari2=[[Viera High School]]|yillar1=2013-2014|klublar1=[[Los Angeles Blues]]|isht1=|gollar1=|yillar2=2014-2015|klublar2=[[FC Bayern Munich (women)|Bayern Munich]]|isht2=20|gollar2=9|yillar3=2016-2017|klublar3=[[Washington Spirit]]|isht3=26|gollar3=4|yillar4=2016-2017|klublar4=→ [[Western Sydney Wanderers FC (W-League)|Western Sydney Wanderers]] (ijara)|isht4=12|gollar4=6|yillar5=2017|klublar5=[[Boston Breakers]]|isht5=12|gollar5=0|yillar6=2017-2018|klublar6=→ [[Newcastle Jets FC (W-League)|Newcastle Jets]] (ijara)|isht6=18|gollar6=13|yillar7=2018-2019|klublar7=[[Utah Royals FC|Utah Royals]]|isht7=47|gollar7=8|yillar8=2018-2019|klublar8=→ [[Newcastle Jets FC (W-League)|Newcastle Jets]] (ijara)|isht8=6|gollar8=3|yillar9=2019-2020|klublar9=→ [[Canberra United FC|Canberra United]] (ijara)|isht9=3|gollar9=1|yillar10=2020-2021|klublar10=[[Houston Dash]]|isht10=1|gollar10=0|milliyyillar1=|milliyjamoa1=[[United States women's national under-18 soccer team|United States U-18]]|milliyisht1=|milliygollar1=|milliyyillar2=2011-2012|milliyjamoa2=[[United States women's national under-20 soccer team|United States U-20]]|milliyisht2=19|milliygollar2=6|milliyyillar3=2014-2015|milliyjamoa3=[[United States women's national under-23 soccer team|United States U-23]]|milliyisht3=6|milliygollar3=1|club-update=January 8, 2020|ntupdate=}} '''Katherine Nicole Stengel''' (1992-yil 29-fevralda tugʻilgan)—amerikalik [[Futbol|futbolchi]], u Barclays Ayollar Superligasining Liverpool ayollar jamoasida oʻynaydi. U ilgari NWSLda Boston Breakers, Washington Spirit, Utah Royals va Houston Dash jamoalarida oʻynagan. Germaniyadagi „Bavariya“ va Avstraliya W-ligasida Western Sydney Wanderers va Newcastle Jets jamoalarida toʻp surgan. 2012-yilda u 2012-yilgi KONKAKAF U-20 ayollar chempionati va [[Futbol boʻyicha jahon chempionati 2012 (20 yoshgacha boʻlgan qizlar orasida)|2012-yilgi FIFA U-20 ayollar oʻrtasidagi Jahon chempionatida]] gʻolib chiqqan 20 yoshgacha boʻlgan Amerika Qoʻshma Shtatlari jamoasi tarkibida boʻlgan. == Yoshligi == Stengel Florida shtatidagi Viera shahridagi Viera oʻrta maktabida oʻqidi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Katie Stengel Three-Time Soccer All-American|url=https://spacecoastdaily.com/2014/06/vieras-katie-stengel-three-time-soccer-all-american/|ish=Space Coast Daily|kirish sanasi=7 August 2020}}</ref>. U 2010-yildan 2013-yilgacha Ueyk Forest universitetida oʻqigan va u yerda Demon Deacons ayollar futbol jamoasida oʻynagan . Stengel kollejdagi faoliyatini 75 o‘yinda 50 ta gol bilan Wake Forest tarixidagi eng ko‘p gol urgan o‘yinchi sifatida yakunladi va u to‘rt karra ACC mukofoti sovrindori va uch karra Butun Amerika chempioni bo‘ldi va 2011-yilda Wake Forestning birinchi o‘yinchisi bo‘ldi. Butun Amerikaning birinchi jamoasi deb nomlanadi. == Klub karyerasi == [[Fayl:Katie_Stengel.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Katie_Stengel.jpg/220px-Katie_Stengel.jpg|left|thumb| Katie Stengel 2017 NWSL mavsumida Boston Breakers uchun oʻynaydi]] == "Bavariya", 2014—2015 == 2014-yil yanvar oyida Stengel 2014-yilgi NWSL kolleji loyihasini oʻtkazib yubordi va oʻrniga tarqatib yuborilgan USL W-ligasining Los-Anjeles Blyuziga qoʻshildi<ref name="signed with spirit">{{Yangiliklar manbasi |last=Kassouf |first=Jeff |date=December 30, 2015 |title=Spirit sign ex-Bayern Munich forward Katie Stengel |work=Equalizer Soccer |url=http://equalizersoccer.com/2015/12/30/washington-spirit-sign-katie-stengel-nwsl-bayern-munich/ |access-date=January 26, 2016}}</ref>. 2014-yil iyun oyida Stengel Frauen-Bundesliga jamoasiga, „Bavariya“ga oʻtdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Clark |first=Travis |date=June 6, 2014 |title=Wake F Stengel signs with Bayern Munich |work=Top Drawer Soccer |url=http://www.topdrawersoccer.com/college-soccer-articles/wake-f-stengel-signs-with-bayern-munich_aid33056 |access-date=July 7, 2015}}</ref>. U „Bavariya“ga 2014-15-yilgi mavsumda Frauen Bundesliga chempionligini qoʻlga kiritib, jamoani toʻqqizta gol bilan boshqargan<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Kennedy |first=Paul |date=May 12, 2015 |title=Americans help Bayern win Frauen-Bundesliga title |work=Soccer America |url=http://www.socceramerica.com/article/63707/americans-help-bayern-win-frauen-bundesliga-title.html |access-date=July 27, 2015}}</ref>. === Washington Spirit, 2016—2017 === 2015-yil dekabr oyida Stengel Washington Spirit bilan shartnoma imzoladi. Jamoadagi birinchi mavsumida u 19 ta oddiy mavsumda oʻynadi, 10 tasini boshlab, jami 928 daqiqa oʻyinda boʻldi. Stengel mavsum davomida toʻrtta gol urdi va jamoada ikkinchi oʻrinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|url=http://washingtonspirit.com/persons/katie-stengel/|sarlavha=Katie Stengel|nashriyot=[[Washington Spirit]]|kirish sanasi=June 29, 2017}}</ref>. 2016-yilda Vashington NWSL chempionatiga chiqdi. O‘yin qo‘shimcha bo‘limlardan so‘ng 2:2 hisobi bilan yakunlandi va penaltilar seriyasiga qadar davom etdi. Stengal penaltini golga aylantirdi, ammo Vashington penaltilar seriyasida Western New York Flash jamoasiga 3:2 hisobida yutqazdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://us.soccerway.com/matches/2016/10/09/united-states/national-womens-soccer-league/washington-spirit/buffalo-flash/2362506/|sarlavha=WASHINGTON SPIRIT VS. WESTERN NEW YORK FLASH 2 - 2|kirish sanasi=November 23, 2018}}</ref>. Stengel 2017-yil 28-iyun kuni klub tomonidan qo‘yib yuborilishidan oldin 2017 -yilda „Spirit“ uchun beshta o‘yinda maydonga tushdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://equalizersoccer.com/2017/06/28/wednesday-roundup-spirit-waive-castleberry-and-stengel/|sarlavha=Wednesday Roundup: Spirit waive Castleberry and Stengel|nashriyot=The Equalizer|ish=equalizersoccer.com|sana=June 28, 2017|kirish sanasi=June 29, 2017}}</ref>. ==== Western Sydney Wanderersga ijara ==== Stengel W-Liga 2016-17 mavsumi oldidan Avstraliyaning Western Sidney Wanderers jamoasi bilan shartnoma imzoladi. U mavsum davomida oltita gol urgan „Wanderers“ning eng yaxshi toʻpurari boʻldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Jones |first=Matt |date=November 18, 2016 |title=Quartet of US footballers lend their experience to W-League |work=Daily Telegraph |publisher=News Corp Australia |location=Sydney |url=http://www.dailytelegraph.com.au/newslocal/penrith-press/sport/quartet-of-us-footballers-lend-their-experience-to-wleague/news-story/3a7b74ca930189212f0466818b4f52eb |access-date=June 23, 2017}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=April 18, 2017 |title=Santa named Wanderers' best |work=The Western Weekender |publisher=Western Sydney Publishing Group |url=http://westernweekender.com.au/2017/04/santa-named-wanderers-best/ |access-date=June 23, 2017}}</ref>. === Xalqaro karyera === Amerika Qoʻshma Shtatlarining 20 yoshgacha boʻlgan jamoasi Stengel bilan 2012-yilgi CONCACAF U-20 ayollar chempionatida gʻolib chiqdi. [[Futbol boʻyicha jahon chempionati 2012 (20 yoshgacha boʻlgan qizlar orasida)|2012-yilgi FIFA U-20 ayollar oʻrtasidagi jahon chempionatida]] Stengel toʻrtta oʻyinda maydonga tushdi va uchta gol urdi. AQSH 20 yoshgacha boʻlgan futbolchilar oʻrtasidagi jahon chempionatida gʻolib chiqdi. Stengel AQSh U-23 ayollar terma jamoasida ham oʻynagan. 2014-yil mart oyida u terma jamoaga birinchi chaqiruvni bosh murabbiy Tom Sermannidan oldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Dowling |first=Lyn |date=March 28, 2014 |title=Viera's Stengel named to U.S. Women's National Team |work=Florida Today |url=http://www.floridatoday.com/story/sports/2014/03/27/vieras-stengel-named-uswnt/6977839/ |access-date=July 27, 2015}}</ref>. == Shaxsiy hayoti == Stengelning singlisi Jackie Shimoliy Karolina shtat universitetida, otasi Scott esa Havo kuchlari akademiyasida oʻynagan<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Hays |first=Graham |date=September 18, 2013 |title=Stengel Sisters Making Their Own Names |work=espnW |url=http://espn.go.com/espnw/news-commentary/article/9681278/espnw-jackie-katie-stengel-making-their-own-names-college-soccer |access-date=July 27, 2015}}</ref>. == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [https://web.archive.org/web/20170722215904/http://www.bostonbreakerssoccer.com/playerbios/katiestengel/index_E.html Boston Breakers profile] * [http://www.ussoccer.com/players/2014/03/15/05/01/katie-stengel#tab-3 US Soccer profile] * [https://www.fcbayernmunich.com/de/teams/frauen/kader/katherine-stengel/index.php Bayern profile]  (in German) * [http://www.wakeforestsports.com/sports/w-soccer/mtt/katie_stengel_691429.html Wake Forest profile] [[Turkum:1992-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:Ayol futbolchilar]] tjuwt58vofqiu482gmq8ih1vm8g0fih Thori Staples Bryan 0 775612 2816765 2778307 2022-08-29T05:53:55Z Visola Tangirova 72133 wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Thori Staples Bryan|tasvir=|toʻliqism=Thori Yvette Staples Bryan|tavallud_sana={{birth date and age|1974|04|17|mf=yes}}|tavallud_joyi=[[Baltimor]], [[Maryland]], [[AQSh]]|boʻyi=173 sm|pozitsiya=himoyachi|joriyklub=|klubraqami=|yoshlikyillari1=1992-1995|yoshlikklublari1=[[NC State Wolfpack]]|yillar1=1998-2000|klublar1=[[Raleigh Wings]]|isht1=<!-- LEAGUE APPEARANCES & GOALS ONLY-->|gollar1=|yillar2=1999|klublar2=[[Fortuna Hjørring]]|isht2=<!-- LEAGUE APPEARANCES & GOALS ONLY-->|gollar2=|yillar3=2001-2003|klublar3=[[Bay Area CyberRays]]|isht3=62<!-- LEAGUE APPEARANCES & GOALS ONLY-->|gollar3=0|yillar4=2008|klublar4=[[Cary Lady Clarets|Carolina Railhawks]]|isht4=<!-- LEAGUE APPEARANCES & GOALS ONLY-->|gollar4=|milliyyillar1=1993-2003|milliyjamoa1=[[United States women's national soccer team|United States]]|milliyisht1=65|milliygollar1=1|club-update=}} '''Thori Yvette Staples Bryan''' ({{Qizlik familyasi|'''Staples'''}}; 1974-yil 17-aprelda tugʻilgan)—amerikalik nafaqadagi [[futbol]] himoyachisi, u ilgari Qoʻshma Shtatlar ayollar milliy futbol jamoasi va Ayollar Birlashgan Futbol Assotsiatsiyasining Bay Area CyberRays jamoasida oʻynagan. == Yoshligi == Bryan [[Joppatowne (Maryland)|Merilend shtatining Joppataun]] shahrida oʻsgan va besh yil davomida Kolumbiya Salibchilar jamoasida futbol oʻynagan. U uzunlikka sakrash, 400 metrga yugurish va 800 metrga yugurish bo‘yicha davlat chempionligini qo‘lga kiritdi<ref name="Soccer Times bio">{{Veb manbasi|sarlavha=Thori Bryan profile|url=http://www.soccertimes.com/usteams/roster/women/bryan.htm|nashriyot=Soccer Times|kirish sanasi=November 11, 2012}}</ref>. === Shimoliy Karolina shtat universiteti === 1992-yilda Shimoliy Karolina shtat universitetidagi birinchi mavsumida u barcha 22 yilni oʻyinlarda oʻtkazdi va 1992-yilda ACC yilning eng yaxshi yangi futbolchisi deb topildi. Shimoliy Karolinadagi faoliyati davomida u uch marta Butun Atlantika qirgʻoqlari konferensiyasi (ACC) va Butun Janubi mintaqasi tanlovida qatnashgan. Bryan 1994 va 1995-yillarda Missuri Athletic Club tomonidan yilning eng yaxshi milliy futbolchisi mukofotiga nomzod boʻlgan. Oʻzining katta yilida u barcha 22 muntazam mavsum oʻyinlarini boshladi, Wolfpack esa 18-4-0 rekordini va 9-raqamli milliy reytingni joylashtirdi. == Faoliyati == === Klubda === Staples-Bryan 2001-yildan 2003-yilgacha Qoʻshma Shtatlardagi birinchi professional futbol ligasi boʻlgan Ayollar Birlashgan Futbol Assotsiatsiyasida San-Jose CyberRays jamoasida oʻynagan va 2001-yil Muassislar Kubogi chempionati jamoasining asosiy aʼzosi boʻlgan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Staples-Bryan Back on the Pitch with Carolina Railhawks|url=http://www.gopack.com/sports/w-soccer/spec-rel/051208aaa.html|nashriyot=North Carolina State University|kirish sanasi=November 11, 2012}}</ref>. U birinchi bosqich tanlovi va dastlabki qoralamada tanlangan birinchi amerikalik futbolchi edi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha='Rays make Bryan No. 1 American|url=http://sportsillustrated.cnn.com/soccer/us/news/2000/12/21/wusa_bryan_sa/|nashriyot=[[CNN Sports Illustrated]]|kirish sanasi=January 4, 2014|sana=December 21, 2000|ism=Dean|muallif=Caparaz}}</ref>. 2008-yilda, WUSA yigʻilgandan keyin toʻrt yildan ortiq tanaffusdan soʻng, u W-ligada Karolina Railhawks bilan oʻynash uchun qaytib keldi<ref name="espn-return">{{Veb manbasi|sarlavha=Staples-Bryan back in the mix after hiatus|url=http://soccernet.espn.go.com/columns/story?id=533235&root=us&cc=5901|nashriyot=ESPN|kirish sanasi=November 11, 2012}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=NC State Women's Soccer's History of Success|url=https://www.nmnathletics.com/ViewArticle.dbml?DB_OEM_ID=9200&ATCLID=1551240&SPID=3715&SPSID=54393|nashriyot=North Carolina State University|kirish sanasi=November 12, 2012}}</ref>. === Xalqaro maydonda === Bryan 1993-yil 11-martda Daniyaga qarshi oʻyinda Amerika Qoʻshma Shtatlari ayollar milliy terma jamoasi safida birinchi marta maydonga tushdi. U 1993-yildan 2003-yilgacha jamoa bilan 64 ta oʻyin oʻtkazdi. 1994-yilda u jamoaga Monrealda boʻlib oʻtgan KONKAKAF saralash chempionatida chempion boʻlishiga yordam berdi va 1995-yilda Shvetsiyada boʻlib oʻtgan FIFA ayollar oʻrtasidagi jahon chempionati va FIFA ayollar oʻrtasidagi jahon chempionatiga yoʻllanma oldi. Bryan 1995-yilda Shvetsiyada uchinchi oʻrinni egallagan ayollar terma jamoasi aʼzosi edi. U 1996-yilgi Olimpiya terma jamoasida muqobil boʻlgan. 2003-yilda u milliy terma jamoa bosh murabbiyi April Heinrichs tomonidan Xitoyga toʻrtta davlat turniriga yoʻl oladigan 20 nafar futbolchidan biri sifatida eʼlon qilindi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Thori Bryan Named to US Women's National Team Roster|url=http://www.gopack.com/sports/w-soccer/spec-rel/012103aaa.html|nashriyot=North Carolina State University|kirish sanasi=November 12, 2012}}</ref>. == Murabbiylik faoliyati == Bryan Virginia Techda yordamchi murabbiy boʻlgan. U Shimoliy Karolina shtatining Wake Forest shahridagi Thori Bryan futbol akademiyasini boshqaradi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Thori Bryan Soccer Academy|url=http://www.thoribryansocceracademy.com/home/soccer-training|nashriyot=Thori Bryan Soccer Academy|kirish sanasi=November 12, 2012|arxivurl=https://archive.today/20130205014845/http://www.thoribryansocceracademy.com/home/soccer-training|arxivsana=February 5, 2013}}</ref>. == Shaxsiy hayoti == Staples Bryan 1998-yilda Kip Bryanga turmushga chiqdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Caparaz |first=Dean |date=December 21, 2000 |title=WUSA: CyberRays make Bryan the No. 1 American |work=[[Soccer America]] |url=https://www.socceramerica.com/publications/article/13358/wusa-cyberrays-make-bryan-the-no-1-american.html |url-status=live |access-date=January 11, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200111053125/https://www.socceramerica.com/publications/article/13358/wusa-cyberrays-make-bryan-the-no-1-american.html |archive-date=January 11, 2020 |quote=Staples, an alternate for the United States' 1996 Olympic team, played sporadically for the national team until 1998, when she married Kip Bryan.}}</ref>. == Manbalar == {{Manbalar|35em}} == Tashqi havolalar == * [https://web.archive.org/web/20080228063556/http://www.fifa.com/worldfootball/statisticsandrecords/players/player=622/index.html Tori Staples Brayan FIFA rekordi] * {{Facebook|thori.bryan}} * Ayollar Birlashgan Futbol Uyushmasidagi [https://web.archive.org/web/20031127040407/http://www.wusa.com/players_coaches/players/thori_bryan/ profil] [[Turkum:1974-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:Ayol futbolchilar]] o4yum4tadxmufa470shc76e2ulvw9l8 Nikki Stanton 0 775625 2816776 2778339 2022-08-29T05:56:21Z Visola Tangirova 72133 wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Nikki Stanton|tasvir=Nikki Stanton corner kick Perth Glory (48781070401) (cropped).jpg|toʻliqism=Nicole Leslie Stanton|tavallud_sana={{birth date and age|1990|10|26}}|tavallud_joyi=[[North Bend]], [[Vashington]], [[AQSh]]|boʻyi=170 sm|pozitsiya=yarim himoyachi|joriyklub=[[OL Reign]]|klubraqami=2|klublar1=[[Seattle Sounders Women|Seattle Sounders]]|yillar1=2012|isht1=|gollar1=|klublar2=[[Sky Blue FC]]|yillar2=2014-2017|isht2=41|gollar2=0|klublar3=ETG Ambilly FFC|yillar3=2015|isht3=|gollar3=|klublar4=→ [[Perth Glory FC (W-League)|Perth Glory]] (ijara)|yillar4=2015-2019|isht4=45|gollar4=0|klublar5=[[Chicago Red Stars]]|yillar5=2018-2019|isht5=40|gollar5=0|klublar6=[[Klepp IL]]|yillar6=2020|isht6=15|gollar6=2|klublar7=[[Chicago Red Stars]]|yillar7=2021|isht7=14|gollar7=0|klublar8=[[OL Reign]]|yillar8=2022-|isht8=0|gollar8=1|pcupdate=July 30, 2020}} '''Nicole Leslie Stanton''' (1990-yil 26-oktabrda tugʻilgan)—amerikalik professional [[Futbol|futbolchi]], Milliy ayollar futbol ligasining (NWSL) OL Reign [[Yarimhimoyachi (futbol)|jamoasida yarim himoyachi]] sifatida oʻynaydi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Nikki Stanton|url=https://www.chicagoredstars.com/nikki-stanton|kirish sanasi=2021-10-19|ish=Chicago Red Stars|til=en}}</ref>. == Yoshligi == [[North Bend (Washington)|Vashingtonning North Bend shahrida]] [[Seattle|Sietlda]] oʻsgan Stanton Mount Si oʻrta maktabida oʻqigan va u yerda toʻrt yil davomida qizlar universiteti futbol jamoasida oʻynagan<ref name="fu_bio">{{Veb manbasi|sarlavha=Nikki Stanton|url=http://www.fairfieldstags.com/ViewArticle.dbml?DB_OEM_ID=32500&ATCLID=209367564|nashriyot=Fairfield University|kirish sanasi=May 5, 2015}}</ref>. Oʻzining katta yilida jamoa sardori sifatida u maktabning „Yilning eng yaxshi ayol sportchisi“ unvoniga sazovor boʻldi va Seatlle Post-Intelligencer tomonidan Yulduzli Tanlangan Jamoaga saylandi. Stanton Crossfire Premier uchun klub futbolida oʻynadi va 2006-yilda jamoani beshta davlat unvoniga va mintaqaviy chempionatga olib borishga yordam berdi. U, shuningdek, mintaqaviy Olimpiya rivojlantirish dasturi (ODP) aʼzosi edi. == Klubdagi faoliyati == === Seattle Sounders, 2012-yilda === Stanton 2012-yilning yozida Seattle Sounders jamoasida oʻynagan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Mount Si grad Nikki Stanton is now playing for Sounders Women team|url=http://snovalleystar.com/2012/06/13/mount-si-grad-nikki-stanton-is-now-playing-for-sounders-women-team|nashriyot=Sno Valley Star|kirish sanasi=May 5, 2015|sana=June 13, 2012|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150505042606/http://snovalleystar.com/2012/06/13/mount-si-grad-nikki-stanton-is-now-playing-for-sounders-women-team|arxivsana=May 5, 2015}}</ref><ref>{{Veb manbasi|muallif=Ruhland|ism=Emilee|sarlavha=Era of excitement: Valley grad Nikki Stanton tapped to play with Sounders Women|url=http://www.valleyrecord.com/sports/164806226.html|nashriyot=Snoqualmie Valley Record|kirish sanasi=May 5, 2015|sana=August 2, 2012}}</ref>. === Sky Blue FC, 2014—2017 === Stanton 2014-yil iyun oyida jamoaning oʻrinbosarlari tarkibida oʻynaganidan soʻng Sky Blue FC bilan shartnoma imzoladi va oʻzining yangi mavsumida 4 ta oʻyinda maydonga tushdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Sky Blue FC Sign Midfielder Nikki Stanton|url=http://www.nwslsoccer.com/home/819415.html|nashriyot=National Women's Soccer League|kirish sanasi=May 5, 2015|sana=June 24, 2014}}</ref>. Stanton 2015-yilgi NWSl mavsumi uchun Sky Bluega qaytdi, u erda u 8 oʻyinda oʻynadi va 3 ta oʻyinni boshladi<ref name="stats">{{Veb manbasi|url=https://us.soccerway.com/players/nikki-stanton/340273/|sarlavha=N.STANTON|kirish sanasi=March 26, 2019}}</ref>. U 2015-yil 23-oktabrda Sky Blue bilan qayta shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.onceametro.com/2015/10/23/9603762/sky-blue-re-signs-stanton-sends-her-on-loan-to-australias-perth-glory|sarlavha=Sky Blue re-signs Stanton; sends her on loan to Australia's Perth Glory|kirish sanasi=March 26, 2019|sana=October 23, 2015}}</ref>. 2016-yilda Stanton Sky Blue bilan 16 ta oʻyinda ishtirok etdi va ulardan 13 tasini boshladi. 2018-yil 18-yanvarda Stanton jamoadoshi Sem Kerr bilan birga Chikago Red Starsga uch jamoali savdo doirasida almashtirildi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.hottimeinoldtown.com/2018/1/18/16906504/mkot-red-stars-trade-christen-press-sam-kerr|sarlavha=Red Stars Blow Up The Roster on Draft Day, Everything Will (Probably) Be Okay|ish=hottimeinoldtown.com|sana=January 18, 2018|kirish sanasi=January 18, 2018|ism=James|muallif=Gordon}}</ref>. ==== ETG Ambilly FFC, 2015-yil ==== Stanton 2015-yilda ETG Ambilly FFC bilan Chet elda futbol oʻynash dasturi doirasida ikki oy oʻtkazdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Play Football Abroad Program Testimonials|url=https://www.playfootballabroad.com/testimonials/|nashriyot=Play Football Abroad Program|kirish sanasi=May 27, 2017}}</ref>. ==== Perth Glory-ga kredit, 2015—2019 ==== 2015-yilgi NWSL mavsumidan soʻng Stanton 2015—16 W-Liga mavsumi uchun Perth Gloryga ijaraga berildi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.w-league.com.au/article/perth-glory-sign-american-nwsl-star-nikki-stanton-for-201516-w-league-season/v0xredcc5w6b1k6yst5eqy6r5|sarlavha=Perth Glory sign American NWSL Star|nashriyot=[[Football Federation Australia]]|sana=October 2, 2015}}</ref>. U Perth uchun mavsumning barcha 990 daqiqasini oʻtkazdi. Stanton 2016—17-yilgi W-liga uchun Perthga qaytib keldi va u yerda mavsumning har bir daqiqasida yana bir bor oʻynadi. Perth 2017-yilgi W-League Grand Finaliga chiqdi, ammo Melburn Sitiga 2:0 hisobida yutqazdi. Stanton 2017—18 W-Liga mavsumi uchun Pertga qaytdi. U 2017-yil 5-noyabr kuni o‘yinda qo‘li singan, bu esa uni mavsumning bir oyini o‘tkazib yuborishga majbur qilgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.w-league.com.au/news/hat-trick-hill-sparks-glory-emphatic-win-over-roar|sarlavha=Hat-trick Hill sparks Glory to emphatic win over Roar|kirish sanasi=March 26, 2019|sana=November 5, 2017}}</ref>. Stanton 2018—19 W-Liga mavsumi uchun Perth bilan qayta shartnoma imzoladi. Perth 2019-yilda Grand Finalga qaytdi, ammo Sidney FKga 4:2 hisobida yutqazdi. === Chikago Red Stars, 2018—2019 === Chikagodagi birinchi mavsumida Stanton „Red Stars“ safida 20 ta oʻyinda maydonga tushdi. U oʻz faoliyatida birinchi marta NWSL pley-off bosqichiga chiqdi, chunki „Red Stars“ toʻrtinchi oʻrinni egallab, pley-off bosqichiga yoʻllanma oldi. Chikago yarim finalda North Carolina Couragega 2:0 hisobida yutqazdi. == Manbalar == {{Manbalar|30em}} == Havolalar == * [http://www.fairfieldstags.com/ViewArticle.dbml?DB_OEM_ID=32500&ATCLID=209367564 Fairfield Stags player profile] * {{Twitter|gutinikki7}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1990-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Ayol futbolchilar]] 2jhdqkr4a4wtq4qfy0046v0izjww5td Denna Laing 0 775628 2816222 2778350 2022-08-28T16:46:57Z 95.214.211.194 /* Statistika */ wikitext text/x-wiki {{Xokkeychi bilgiqutisi | name = Denna Laing | halloffame = | image = | image_size = 230px | alt = | caption = | birth_date = {{birth date and age|1991|05|12}} | birth_place = [[Marblehead, Massachusetts|Marblehead]], [[Massachusetts]], U.S. | death_date = | death_place = | height_ft = 5 | height_in = 9 | weight_lb = 154 | position = Hujumchi | shoots = Oʻng | catches = | league = | team = | prospect_league = | prospect_team = | former_teams = | played_for = {{plainlist| * '''''[[National Women's Hockey League|NWHL]]''''' * [[Boston Pride]] * '''''[[Canadian Women's Hockey League|CWHL]]''''' * [[Boston Blades]] * '''''[[ECAC Hockey|NCAA (Div 1)]]''''' * [[Princeton Tigers women's ice hockey|Princeton University]] }} | sex = f | ntl_team = | ntl_team_2 = | ntl_team_3 = | draft = | draft_year = | draft_team = | wha_draft = | wha_draft_year = | wha_draft_team = | career_start = 2010 | career_end = 2016 | website = {{URL|http://www.dennalaing.org/}} | medaltemplates = | show-medals = }} <span></span><templatestyles src="Module:Infobox/styles.css"></templatestyles> '''Denna Christine Laing''' (1991-yil 12-mayda tugʻilgan) — amerikalik sobiq professional xokkeychi. U oxirgi marta jarohatigacha Milliy xokkey ligasining (NWHL) Boston Pride jamoasida oʻynagan. Kollej darajasida u 2010-yildan 2014-yilgacha Princeton Tigers ayollar xokkey dasturi uchun kurashayotganda 77 ball toʻplagan.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.uscho.com/stats/player/wid,8014/denna-laing/|sarlavha=Denna Laing: Career Statistics|nashriyot=uscho.com|kirish sanasi=January 7, 2016}}</ref> == Oʻyin karyerasi == === CWHL === 2014-yilgi CWHL loyihasining 8-raundida tanlangan Laing 2014-15-yilgi mavsumda Kanada Xokkey Ligasining (CWHL) Boston Blades jamoasida oʻynadi va 18 oʻyinda ikkita ochko toʻpladi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://cwhl_site.stats.pointstreak.com/playerpage.html?playerid=8157544|sarlavha=Denna Laing, Boston Blades|nashriyot=cwhl.com|kirish sanasi=January 7, 2016}}</ref> U mavsumdan keyingi har bir oʻyinda oʻynadi va Bladesga 2015-yilgi Clarkson kubogini yutib olishga yordam berdi. === NWHL === 2015-yilda Laing yangi NWHL professional ligasining Boston Pride bilan shartnoma imzoladi. 2015-yil 31-dekabrda Laing birinchi professional ochiq ayollar xokkey o‘yini bo‘lgan 2016-yilgi Outdoor Womenʼs Classic musobaqasida qatnashdi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.nhl.com/ice/news.htm?id=795354|sarlavha=Women's hockey happy for Winter Classic showcase|nashriyot=nhl.com|sana=January 1, 2016|kirish sanasi=January 6, 2016}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bostonglobe.com/sports/2016/01/06/hockey-player-denna-laing-remains-hospitalized/0n948wQqKqY4ULlJiwHI8N/story.html|sarlavha=Hockey player Denna Laing remains hospitalized|nashriyot=bostonglobe.com|sana=January 6, 2016|kirish sanasi=January 7, 2016}}</ref> 2016-yilning 8-yanvarida Laingning oilasi uning umurtqa pog‘onasi og‘ir jarohatlangani, qo‘llarining harakati cheklangani, oyoqlarida his yo‘qligi haqida maʼlum qilgan.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.cbssports.com/nhl/eye-on-hockey/25442942/nwhls-denna-laing-suffered-severe-spinal-injury-at-womens-winter-classic|sarlavha=NWHL's Denna Laing suffered spinal cord injury at Women's Winter Classic|nashriyot=cbssports.com|sana=January 8, 2016|kirish sanasi=January 8, 2016}}</ref> == Oʻyindan keyingi karyerasi == Laing 2017-yilgi Boston marafonida qatnashgan, uni Massachusets shtatida tugʻilgan va sobiq NHL yulduzi Bobbi Karpenter maxsus poygaga qoʻshgan. Bu juftlik 4:32:30da poygani yakunladi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://boston.cbslocal.com/2017/04/17/bobby-carpenter-denna-laing-boston-marathon|sarlavha=Denna Laing finishes Boston Marathon, with a Bobby Carpenter assist|sana=April 17, 2017|kirish sanasi=April 17, 2017}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.youtube.com/watch?v=Fw2MkVfVcQk|sarlavha=Bobby Carpenter Helps Denna Laing Cross Boston Marathon Finish-Line|kirish sanasi=December 21, 2017}}</ref> 2017-yilda Laing NHLning sobiq oʻyinchisi Bobbi Karpenter tomonidan boshqariladigan Boston marafonini yakunlab, Journey Forward uchun 80 000 dollardan koʻproq pul yigʻdi. U NHL mukofotlariga nomzodi taqdim etildi va Journey Forward-dan 3D mukofotiga sazovor boʻldi. 2018-yilda u 1967-yilgi PVX uchun fuqaro-sportchi mukofotini oldi. == Mukofotlar == ; ECAC * Akademik jamoa (2013) * „Ivy“ ikkinchi jamoasi (2014) ; Prinston jamoasi mukofotlari * Yilning yangi xokkeychisi (2011) ; NWHL * NWHL Foundation mukofoti (2016)<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.boston.com/sports/sports-news/2016/03/22/denna-laing-wins-two-awards-at-nwhl-awards|sarlavha=Denna Laing wins two awards at NWHL Awards|nashriyot=boston.com|sana=March 22, 2016|kirish sanasi=May 12, 2016}}</ref> * NWHL qatʼiyat mukofoti (2016) == Statistika == {{Xokkeychi statistikasi}} {| border="0" cellpadding="1" cellspacing="0" style="text-align:center; width:75%" ! colspan="3" bgcolor="#ffffff" | ! rowspan="99" bgcolor="#ffffff" | ! colspan="5" | Muntazam&nbsp;Mavsum ! rowspan="99" bgcolor="#ffffff" | ! colspan="5" | Pley-off |- bgcolor="#e0e0e0" ! Mavsum ! Jamoa ! Liga ! GP ! G ! A ! Pts ! PIM ! GP ! G ! A ! Pts ! PIM |- | 2010-11 |[[:en:2010–11_Princeton_Tigers_women's_ice_hockey_season|Princeton University]] | NCAA | 31 | 8 | 10 | 18 | 30 | — | — | — | — | — |- bgcolor="#f0f0f0" | 2011-12 |[[:en:2011–12_Princeton_Tigers_women's_ice_hockey_season|Princeton University]] | NCAA | 31 | 11 | 11 | 22 | 40 | — | — | — | — | — |- | 2012-13 |[[:en:2012–13_Princeton_Tigers_women's_ice_hockey_season|Princeton University]] | NCAA | 27 | 3 | 7 | 10 | 12 | — | — | — | — | — |- bgcolor="#f0f0f0" | 2013-14 |[[:en:2013–14_Princeton_Tigers_women's_ice_hockey_season|Princeton University]] | NCAA | 31 | 13 | 14 | 27 | 12 | — | — | — | — | — |- | 2014-15 |[[:en:Boston_Blades|Boston Blades]] | CWHL | 18 | 1 | 1 | 2 | 0 | 7 | 0 | 0 | 0 | 0 |- | 2015-16 |[[:en:Boston_Pride|Boston Pride]] | NWHL | 2 | 0 | 0 | 0 | 0 | — | — | — | — | — |- |- bgcolor="#e0e0e0" ! colspan="3" | NCAA jami ! 120 ! 35 ! 42 ! 77 ! 94 ! — ! — ! — ! — ! — |} == Yana qarang == * Travis Roy == Manbalar == {{Manbalar|30em}} == Qoʻshimcha adabiyotlar == * {{Veb manbasi|url=https://www.youtube.com/watch?v=cu0UwFfrrgg|sarlavha=Denna Laing - 'Moving Forward' TSN Feature 2017 (HD)|sana=June 2017}} * {{Veb manbasi|url=http://www.nbcsports.com/video/denna-laing-presents-2017-nhl-awards-given-standing-ovation|sarlavha=Denna Laing presents at 2017 NHL Awards|sana=June 2017}} * {{Veb manbasi|url=https://www.msgnetworks.com/videos/the-inspirational-story-of-denna-laing/|sarlavha=The Inspirational Story of Denna Laing|sana=January 3, 2017}} * {{Veb manbasi|url=http://www.nbcsports.com/video/denna-laing-returns-ice-first-time-spinal-injury|sarlavha=Laing returns to ice for first time since spinal injury|sana=2016}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1991-yilda tugʻilganlar]] ibmyexxc4jsixiuttk0fxdei9xi9xgh Caroline Means 0 775639 2816802 2778370 2022-08-29T06:04:33Z Visola Tangirova 72133 wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Caroline Means|tasvir=Caroline Stanley (15152148072).jpg|toʻliqism=Caroline Means|tavallud_sana={{birth date and age|1993|3|16}}|tavallud_joyi=[[Kanzas]], [[Missuri]]|boʻyi=178 sm|pozitsiya=darvozabon|joriyklub=|klubraqami=|yoshlikyillari1=|yoshlikklublari1=|yillar1=2015|klublar1=[[Seattle Reign FC]]|isht1=1|gollar1=0|yillar2=2016|klublar2=[[Sky Blue FC]]|isht2=12|gollar2=0|yillar3=2017|klublar3=[[Orlando Pride]]|isht3=1|gollar3=0|milliyyillar1=2010|milliyjamoa1=[[United States women's national under-17 soccer team|United States U-17]]|milliyisht1=|milliygollar1=|club-update=}} '''Caroline Means''' ({{Qizlik familyasi|'''Stanley'''}}; 1993-yil 16-martda tugʻilgan)—amerikalik isteʼfodagi [[futbol]] [[Darvozabon (futbol)|darvozaboni]]. 2018-yilda nafaqaga chiqqanini eʼlon qilishdan oldin Carolina Milliy ayollar futbol ligasida Sky Blue FC, Seattle Reign FC va Orlando Pride klublarida oʻynagan. Shuningdek, u 20 yoshgacha, 18 yoshgacha, 17 yoshgacha va 15 yoshgacha boʻlgan terma jamoalarda Qoʻshma Shtatlarni himoya qildi. == Yoshligi == Ota-onalari Deavid va Kelly Stenleyning [[Oklahoma City (Oklahoma)|Oklaxoma shahrida tugʻilgan]], Caroline Missuri shtatida oʻsgan va 2007-yildan 2011-yilgacha [[Lee's Summit|Missuri shtatidagi Li]] Sammitidagi Shimoliy Li Sammit oʻrta maktabida oʻqigan va u yerda Missuri shtat oʻrta maktabi futbolidan ketma-ket ikki marta „Yilning eng yaxshi darvozaboni“ mukofotiga sazovor boʻlgan<ref name="usc_bio">{{Veb manbasi|sarlavha=Caroline Stanley|url=http://www.usctrojans.com/sports/w-soccer/mtt/caroline_stanley_801627.html|nashriyot=University of Southern California|kirish sanasi=August 1, 2015}}</ref>. Shuningdek, u maktab uchun voleybol, basketbol va trek bilan shugʻullangan. U KCFC Intensity, Scream va uning bolaligi va birinchi klub jamoasi Pushti Panteralar uchun klub futbolini oʻynagan. U beshta davlat chempionligini qoʻlga kiritdi. Beshta mintaqaviy pley-offda ishtirok etgan. Va 2011-yilda u KCFC bilan milliy turnirda gʻolib chiqdi va chempionlikni qoʻlga kiritish uchun oʻyin davomida uchta seyvni amalga oshirdi. === USC Trojans, 2012—2014 === [[Missuri universiteti|Missuri universitetida]] bir mavsum oʻynagach, u Janubiy Kaliforniya universitetiga oʻtdi va u yerda 2012-yildan 2014-yilgacha USC Trojans safida oʻynadi. USC Trojans bilan birinchi mavsumida u oʻynagan 18 oʻyinning 17 tasida maydonga tushdi. U 95 ta seyv amalga oshirib, 32 ta gol urishga imkon berdi. Oʻzining yoshligida u 20 ta oʻyinning barchasini boshladi va 78 ta seyv amalga oshirdi va 25 ta gol urishga imkon berdi. Uning oliy o‘quv yili kollejdagi eng yaxshi yil bo‘ldi. Har bir oʻyinda jamoa sardori sifatida maydonga tushishni boshladi. U har bir uchrashuvda eng koʻp seyv boʻyicha oʻyin rekordini oʻrnatdi. == Faoliyati == === Klubda === Dastlab Seatlle Reign FC bilan havaskor futbolchi sifatida mashgʻulot oʻtkazgan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Reign Call Up French and Stanley For Sky Blue Match|url=http://www.sounderatheart.com/seattle-reign/2015/5/8/8575581/reign-call-up-french-and-stanley-for-sky-blue-match|nashriyot=Sounder at Heart|kirish sanasi=August 1, 2015|sana=May 8, 2015}}</ref><ref>{{Veb manbasi|muallif=Lauletta|ism=Dan|sarlavha=2015 NWSL Preview: Seattle Reign FC|url=http://equalizersoccer.com/2015/04/01/2015-nwsl-preview-seattle-reign-fc/|nashriyot=The Equalizer|kirish sanasi=August 1, 2015|sana=April 1, 2015}}</ref>. Stenley 2015-yilning iyul oyida jamoa bilan shartnoma imzolagan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=REIGN-THORNS DRAWS NWSL-RECORD CROWD OF 21,144|url=http://espn.go.com/espnw/news-commentary/article/13305007/seattle-reign-beat-portland-thorns-nwsl-record-crowd|nashriyot=ESPN|kirish sanasi=August 1, 2015|sana=July 22, 2015}}</ref>. U 2015-yilning 1-avgustida „Boston Breakers“ga qarshi safar o‘yinida klub safida ilk bor maydonga tushdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Starting Lineup|url=https://twitter.com/SeattleReignFC/status/627558768985772032|nashriyot=Seattle Reign FC|kirish sanasi=August 1, 2015|sana=August 1, 2015}}</ref>. U Sky Blue FC bilan 2016-yilning mart oyida shartnoma imzolagan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.skybluefc.com/sky-blue-fc-signs-goalkeeper-caroline-stanley/|sarlavha=Sky Blue FC Signs Goalkeeper Caroline Stanley|nashriyot=}}</ref>. Orlando Pride bilan shartnoma imzolagandan soʻng, ularning zaxira darvozaboni [[Aubrey Kingsbury|Aubrey Bledsoening]] jarohati tufayli, Harris kontaktsiz jarohat olganidan keyin birinchi boʻlimning boshida Ashlyn Harris oʻrniga almashtirildi. Bu almashtirish Seatlleda birinchi marta yangi klubiga qoʻshilganidan bir kun oʻtib sodir boʻldi va u Seatlle hukmronligiga qarshi qiyin kurashga hissa qoʻshgan bir nechta seyvlarni qayd etdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.orlandocitysc.com/post/2017/05/19/pride-face-another-test-sunday-against-seattle-reign-fc|sarlavha=Pride Face Another Test Sunday Against Seattle Reign FC|nashriyot=}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.orlandosentinel.com/sports/orlando-pride-soccer/os-sp-orlando-pride-news-0523-story.html|sarlavha=Orlando Pride emergency goalkeeper Caroline Stanley clutch under pressure|nashriyot=}}</ref>. 2017-yil 14-avgustda Orlando Ashyn Harrisning qaytishi uchun roʻyxatga joy ajratish uchun vositalarni qisqartirdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://equalizersoccer.com/2017/08/14/monday-roundup-uswnt-announce-october-friendlies/|sarlavha=Monday Roundup: USWNT announce October friendlies – Equalizer Soccer}}</ref>. U 2018-yil 7-yanvar kuni 24 yoshida futboldagi faoliyatini yakunlaganini rasman eʼlon qildi. === Xalqaro maydonda === U 20 yoshgacha, 18 yoshgacha, 17 yoshgacha va 15 yoshgacha boʻlgan turli yoshlar terma jamoalarida Qoʻshma Shtatlarni himoya qilgan. U Floridadagi KONKAKAF U-17 Jahon chempionati saralash bosqichida oʻynadi va Kosta-Rikani magʻlub etish uchun penaltini aniq amalga oshirdi. == Oʻyindan keyingi faoliyati == 2018-yil 27-fevralda Means Tulsa universitetining Golden Hurricane ayollar futbol jamoasiga darvozabonlar murabbiyi lavozimini qabul qilganini eʼlon qildi va dasturning birinchi toʻliq vaqtli darvozabonlar murabbiyi boʻldi. == Shaxsiy hayoti == U John Means bilan turmush qurgan<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Ruiz, Nathan |date=July 8, 2019 |title='This is still your path': Orioles' John Means skyrockets from edge of retirement to All-Star |work=[[The Baltimore Sun]] |url=https://www.baltimoresun.com/sports/orioles/bs-sp-orioles-john-means-all-star-profile-20190706-story.html |access-date=July 9, 2019}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.theknot.com/us/caroline-and-john-means-nov-2019|sarlavha=Caroline and John Means's Wedding Website|ish=The Knot|kirish sanasi=April 8, 2020}}</ref>. U 2020-yilda birinchi farzandlarini, o‘g‘illarini dunyoga keltirdi. Means-[[Xristianlik|nasroniy]]<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=TABLE FORTY PODCAST: Baltimore Orioles Pitcher John Means & Wife Caroline|url=https://sportsspectrum.com/table-forty/2021/10/05/podcast-orioles-john-means-wife-caroline/|ish=Sports Spectrum|sana=October 5, 2021|kirish sanasi=15 November 2021}}</ref>. Means saraton kasalligiga chalingan bolalarni qoʻllab-quvvatlovchi notijorat tashkilot—The Young and Brave Foundationning elchisi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Caroline Stanley|url=http://www.theyoungandbrave.com/ambassadors/caroline-stanley/|nashriyot=Young & Brave Foundation|kirish sanasi=August 18, 2015}}</ref>. == Manbalar == {{Manbalar|30em}} == Havolalar == * [https://web.archive.org/web/20170608155910/https://www.orlandocitysc.com/players/124/caroline-stanley Orlando Pride oʻyinchisi profili] * [http://www.usctrojans.com/sports/w-soccer/mtt/caroline_stanley_801627.html USC Trojan oʻyinchi profili] * [https://web.archive.org/web/20150405014533/http://pro-skillssoccer.com/coaches/ Pro Skills Soccer murabbiy profili] [[Turkum:1993-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:Ayol futbolchilar]] he32wkjowlbe6u3lek1f3okzb228xmn Lexie Laing 0 775640 2816218 2778368 2022-08-28T16:46:16Z 95.214.211.194 /* Karyera statistikasi */ wikitext text/x-wiki {{Xokkeychi bilgiqutisi | name = Lexie Laing | image = Lexie_Laing.jpg | image_size = 230px | alt = | caption = Lexie Laing Boston Pride uchun o'ynamoqda 10-19-19 | birth_date = {{birth date and age|1996|6|24|mf=y}} | birth_place = [[Marblehead, Massachusetts|Marblehead]], [[Massachusetts]], U.S. | death_date = | death_place = | height_cm = 165 | weight_lb = | position = Hujumchi | shoots = Oʻng | league = [[Premier Hockey Federation|PHF]] | team = [[Minnesota Whitecaps]] | played_for = [[Boston Pride]]<br />[[Harvard Crimson women's ice hockey|Harvard Crimson]] | ntl_team = | draft = | draft_year = | draft_team = | career_start = 2014 | career_end = }} <span></span><templatestyles src="Module:Infobox/styles.css"></templatestyles> '''Alexandria „Lexie“ Laing''' — amerikalik xokkeychi hozirda Premer xokkey federatsiyasining (PHF) Minnesota Whitecaps jamoasida oʻynamoqda. == Karyera == Oʻrta maktabda Laing Noble va Greenough jamoasida oʻynagan, 2013-14-yilgi mavsumida jamoa sardori boʻlgan va 2014-yilgi NEPSAC I divizionida yilning eng yaxshi xokkeychisi deb topilgan. U Assabet vodiysida ham oʻynagan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://marblehead.wickedlocal.com/article/20100128/NEWS/301289764|sarlavha=Marblehead girls hockey inches closer to postseason goal}}</ref> U 2014-yilda John Carlton xotira mukofotini oldi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.wickedlocal.com/article/20140428/Sports/140426633|sarlavha=Marblehead's Lexie Laing earns prestigious Carlton Award from the Boston Bruins}}</ref> 2014-yildan 2019-yilgacha u [[Harvard universiteti|Harvard universitetida oʻqigan]] va universitetning ayollar xokkey dasturida oʻynagan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://gocrimson.com/sports/womens-ice-hockey/roster/lexie-laing/10729|sarlavha=Lexie Laing - 2018-19 - Women's Ice Hockey}}</ref> U oʻzining yangi NCAA mavsumida 36 oʻyinda 25 ochko toʻpladi, ECAC yilning eng yaxshi finalchisi deb topildi va Harvardning Beanpotdagi Boston kolleji ustidan qozonilgan gʻalabasida ikkita golli uzatmani amalga oshirdi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.itemlive.com/2016/01/31/marbleheads-laing-sisters-eye-repeat-at-harvard/|sarlavha=Marblehead's Laing sisters eye repeat at Harvard|sana=February 2016}}</ref> U jamoadagi soʻnggi mavsumida Harvard sardori boʻlib, 31 oʻyinda karyerasidagi eng yuqori 26 ochko toʻpladi va jamoani gol urish boʻyicha yetakchilik qildi va Allivy faxriy mukofotiga sazovor boʻldi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://thehockeynews.com/news/article/rookie-standout-lexie-laing-is-carrying-on-the-family-legacy-with-the-nwhls-boston-pride|sarlavha=Rookie standout Lexie Laing is carrying on the family legacy with the NWHL's Boston Pride|sana=January 17, 2020|ish=TheHockeyNews}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.gocrimson.com/sports/wice/2014-15/bios/laing_lexie_1rs3?view=bio|sarlavha=Lexie Laing|ish=Harvard}}</ref> U 2017-yilgi NWHL loyihasida Boston Pride tomonidan 12-oʻrinni egalladi va oʻqishni tugatgandan soʻng klub bilan birinchi professional shartnomasini imzoladi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://thehockeywriters.com/boston-pride-sign-lexie-laing/|sarlavha=Boston Pride Sign 2017 NWHL Draftee Lexie Laing|sana=June 3, 2019}}</ref> Pride bilan birinchi mavsumida u 24 oʻyinda 27 ochko toʻpladi, jamoasida toʻrtinchi va ligada sakkizinchi oʻrinni egalladi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bostonherald.com/2019/10/25/lexie-laing-making-noise-in-first-season-with-boston-pride/|sarlavha=Lexie Laing making noise in first season with Boston Pride|sana=October 25, 2019}}</ref> U 2020-yilgi NWHL All-Star oʻyinida Dempsi jamoasiga sardor etib tayinlangan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.theicegarden.com/2020/2/7/21123065/how-to-watch-2020-nwhl-all-star-game-weekend-preview-twitch-womens-hockey-boston|sarlavha=2020 NWHL All-Star Weekend Preview|ism=Leighann|muallif=Strollo|sana=February 7, 2020|ish=The Ice Garden}}</ref> == Xalqaro martaba == Laing 2013 va 2014-yillarda 18 yoshgacha boʻlgan ayollar oʻrtasidagi IIHF jahon chempionatida Qoʻshma Shtatlari jamoasini himoya qildi va oʻnta oʻyinda jami toʻqqiz ochko toʻpladi, chunki mamlakat har ikki marta kumush medalni qoʻlga kiritgan edi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.salemnews.com/sports/marblehead-s-laing-savors-world-junior-hockey-opportunity/article_99ac9d02-d13a-58ab-9f08-3177db32c6ce.html|sarlavha=Marblehead's Laing savors World Junior hockey opportunity}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bostonglobe.com/metro/regionals/north/2014/03/19/girls-hockey-stars-head-hungary-for-world-tournament/V0fM0hVwhlI0vwnj89e4dK/story.html|sarlavha=Five local girls play international hockey with Team USA - the Boston Globe|ish=[[The Boston Globe]]}}</ref> == Oʻyin uslubi == Oʻzining hujumkor mahoratidan tashqari, Laing oʻzining kuchli ikki tomonlama oʻyini va oʻyinchi sifatidagi mahorati bilan eʼtiborga sazovor boʻlib, Boston Bruins markazi Patris Bergeron bilan taqqoslangan.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Fascetta|ism=Spencer|sana=2020-06-20|sarlavha=The Pride's Most Underrated Superstar|url=https://bruinsdiehards.com/2020/06/20/the-prides-most-underrated-superstar/|kirish sanasi=2021-01-10|ish=Bruins Diehards|til=en}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.theicegarden.com/2019/11/29/20961075/lexie-laing-contributes-more-to-the-nwhl-boston-pride-power-play-than-goals|sarlavha=Lexie Laing contributes more to the Pride's power play than goals|ism=Meg|muallif=Leach|sana=2019-11-29|ish=The Ice Garden}}</ref> == Shaxsiy hayot == Laing Harvard universitetida integral biologiya boʻyicha bakalavr darajasini va Tufts universiteti qoshidagi Kammings veterinariya fakultetida hayvonlar va jamoat siyosati boʻyicha magistr darajasini olgan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://grad.vet.tufts.edu/alexandria-lexie-laing/|sarlavha=Alexandria (Lexie) Laing – Graduate Programs}}</ref> Uning ikki katta opasi Brianna va [[Denna Laing]] ham Boston Pride jamoasida oʻynagan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.oursportscentral.com/services/releases/lexie-laing-harvards-leading-scorer-and-the-12th-pick-in-2017-nwhl-draft-signs-with-the-pride/n-5496113|sarlavha=Lexie Laing, Harvard's Leading Scorer and the 12th Pick in 2017 NWHL Draft, Signs with the Pride|sana=June 3, 2019|ish=OurSports Central}}</ref> == Karyera statistikasi == {{Xokkeychi statistikasi}} {| border="0" cellpadding="1" cellspacing="0" style="text-align:center; width:60em" ! colspan="3" bgcolor="#ffffff" | ! rowspan="99" bgcolor="#ffffff" | ! colspan="5" | Muntazam mavsum ! rowspan="99" bgcolor="#ffffff" | ! colspan="5" | Pley-off |- bgcolor="#e0e0e0" ! Mavsum ! Jamoa ! Liga ! GP ! G ! A ! Pts ! PIM ! GP ! G ! A ! Pts ! PIM |- | 2014-15 |[[:en:Harvard_Crimson_women's_ice_hockey|Harvard Crimson]] | NCAA | 36 | 10 | 15 | 25 | 10 | - | - | - | - | - |- style="background:#f0f0f0;" | 2015-16 |Harvard Crimson | NCAA | 31 | 6 | 12 | 18 | 8 | - | - | - | - | - |- | 2016-17 |Harvard Crimson | NCAA | 29 | 8 | 13 | 21 | 24 | - | - | - | - | - |- style="background:#f0f0f0;" | 2017-18 |Harvard Crimson | NCAA | 3 | 1 | 0 | 1 | 2 | - | - | - | - | - |- | 2018-19 |Harvard Crimson | NCAA | 31 | 8 | 18 | 26 | 16 | - | - | - | - | - |- bgcolor="#f0f0f0" | 2019-20 |[[:en:Boston_Pride|Boston Pride]] | NWHL | 24 | 12 | 15 | 27 | 4 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 |- bgcolor="#e0e0e0" ! colspan="3" | NWHL jami ! 24 ! 12 ! 15 ! 27 ! 4 ! 1 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 |} == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1996-yilda tugʻilganlar]] k4rm75l4vqdu5e8dtnsy4ltasaub7yy Sam Staab 0 775653 2816804 2778389 2022-08-29T06:06:48Z Visola Tangirova 72133 wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Sam Staab|tasvir=|izoh=|toʻliqism=Samantha Keala Staab|tavallud_sana={{birth date and age|1997|3|28}}|tavallud_joyi=[[San Diego]], [[Kaliforniya]], [[AQSh]]|boʻyi=170 sm|pozitsiya=himoyachi|joriyklub=[[Washington Spirit]]|klubraqami=3|yoshlikyillari1=|yoshlikklublari1=DMCV Sharks|yillar1=2019-|klublar1=[[Washington Spirit]]|isht1=46|gollar1=2|yillar2=2019-2020|klublar2=→ [[Western Sydney Wanderers FC (W-League)|Western Sydney Wanderers]] (ijara)|isht2=12|gollar2=2|milliyyillar1=2018|milliyjamoa1=[[United States women's national under-23 soccer team|United States U23]]|milliyisht1=2|milliygollar1=0|medallar=|club-update=October 31, 2021}} '''Samantha Keala Staab''' (1997-yil 28-martda tugʻilgan)—amerikalik [[futbol]] himoyachisi, hozirda Milliy ayollar futbol ligasida (NWSL) „Washington Spirit“ jamoasida oʻynaydi<ref>{{Veb manbasi|url=https://us.soccerway.com/players/samantha-staab/545276/|sarlavha=Sam Staab - Soccerway Profile|ish=Soccerway|kirish sanasi=March 1, 2021}}</ref>. == Yoshligi == Staab bolaligida DMCV Sharks jamoasida oʻynagan<ref>{{Veb manbasi|sana=January 12, 2019|sarlavha=Homegrown Pros: Two Sharks Drafted in NWSL|url=https://dmcvsharks.com/2019/01/11/homegrown-pros-two-sharks-drafted-in-nwsl/|kirish sanasi=November 30, 2021|ish=DMCV Sharks|til=en-US}}</ref>. === Clemson Tigers === Staab Klemson universitetida tahsil olgan va u yerda 2015-yildan 2018-yilgacha Tigers ayollar futbol jamoasida o‘ynagan. U birinchi mavsumida barcha 20 oʻyinni boshlaganidan keyin 2015-yilda ACC All-Freshman jamoasiga tanlangan<ref name="2015award">{{Veb manbasi|url=https://clemsontigers.com/clemson-womens-soccer-program-celebrates-successful-season/|sarlavha=Clemson Women's Soccer Program Celebrates Successful Season|nashriyot=Clemson Tigers Athletics|sana=March 28, 2016|kirish sanasi=May 19, 2019}}</ref>. Keyingi ikki yilning har birida All-ACC ikkinchi jamoasini yaratgandan soʻng, u oʻzining katta mavsumida All-ACC birinchi jamoasiga saylandi<ref name="2019draft">{{Veb manbasi|url=https://www.independentmail.com/story/sports/2019/01/11/clemson-womens-soccer-star-sam-staab-drafted-first-round-nwsl-draft/2553563002/|sarlavha=Clemson Women's Soccer star Sam Staab drafted in first round of NWSL draft|nashriyot=Independent Mail|sana=January 11, 2019|kirish sanasi=May 19, 2019}}</ref>. Oʻqishni tamomlaganida uning 33 marta golli uzatmasi maktab tarixida 4-oʻrinni egalladi<ref name="2018assists">{{Veb manbasi|url=https://clemsontigers.com/staab-earns-all-america-honors-two-other-tigers-named-all-region/|sarlavha=Staab Earns All-America Honors, Two Other Tigers Named All-Region|nashriyot=Clemson Tigers Athletics|sana=November 29, 2018|kirish sanasi=May 19, 2019}}</ref>. == Klubdagi faoliyati == === Washington Spirit === Staab Washington Spirit tomonidan 2019-yilgi NWSL kolleji loyihasining birinchi bosqichida 4-oʻrinni egalladi. Aprel oyida u 2019-yilgi NWSL mavsumi oldidan Spiritning kattalar roʻyxatiga imzo chekdi<ref name="2019AR">{{Veb manbasi|url=https://washingtonspirit.com/2019/04/08/washington-spirit-announces-updated-25-player-roster-ahead-of-2019-nwsl-season/|sarlavha=Washington Spirit announces updated 25-player roster ahead of 2019 NWSL season|nashriyot=Washington Spirit|sana=April 8, 2019|kirish sanasi=May 19, 2019}}</ref>. Staab professional debyutini 2019-yil 13-aprelda Sky Blue FCga qarshi o‘tkazdi va 59-daqiqada gol urib, Spiritning 2:0 hisobida g‘alaba qozondi<ref name="2019FA">{{Veb manbasi|url=https://www.washingtonpost.com/sports/2019/04/14/washington-spirit-opens-new-nwsl-season-with-win-over-sky-blue-fc/|sarlavha=Washington Spirit opens new NWSL season with 2-0 win over Sky Blue FC|ish=Washington Post|sana=April 13, 2019|kirish sanasi=May 19, 2019}}</ref>. Staab Spirit mavsumining har bir daqiqasida maydonga tushdi va oʻzining yangi mavsumining har bir daqiqasida oʻynagan ikkinchi NWSL oʻyinchisiga aylandi. U liganing eng yaxshi himoyachilaridan biri hisoblanib, 2019-yilning may va iyun oylarida NWSL oyining eng yaxshi jamoasida o‘rin oldi va u „Yilning yangi futbolchisi“ uchun uchta nomzoddan biri edi<ref name="19BRU1">{{Veb manbasi|url=https://www.blackandredunited.com/washington-spirit-womens-soccer/2019/10/17/20919933/washington-spirit-2019-nwsl-awards-aubrey-bledsoe-sam-staab-jordan-dibiasi-richie-burke|sarlavha=Washington Spirit have multiple nominees for NWSL end-of-season awards|ism=Jason|muallif=Anderson|ish=Black and Red United|sana=October 17, 2019|kirish sanasi=March 1, 2021}}</ref><ref name="19BRU2">{{Veb manbasi|url=https://www.blackandredunited.com/washington-spirit-womens-soccer/2019/5/31/18646666/washington-spirit-nwsl-team-month-may-2019-aubrey-bledsoe-sam-staab-jordan-dibiasi-ashley-hatch|sarlavha=Four Washington Spirit players make NWSL Team of the Month for May 2019|ism=Jason|muallif=Anderson|ish=Black and Red United|sana=May 31, 2019|kirish sanasi=March 1, 2021}}</ref><ref name="19NWSL1">{{Veb manbasi|url=https://www.nwslsoccer.com/news/article/june-team-of-the-month-2|sarlavha=June Team of the Month|ism=Jacqueline|muallif=Purdy|ish=NWSL|sana=July 8, 2019|kirish sanasi=March 1, 2021}}</ref>. 2020-yilda u Spirit mavsumining har bir daqiqasini oʻynadi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.nwslsoccer.com/players/samantha-staab?statsSeason=2020%20Challenge%20Cup&gamelogSeason=2020%20Challenge%20Cup|sarlavha=2020 Challenge Cup Sam Staab statistics|kirish sanasi=March 1, 2021}}</ref>. NWSL Challenge Cup musobaqasida u Portland Thornsga qarshi 77-daqiqada boshi bilan toʻpni golga aylantirib, jamoaning 1:1 hisobidagi yagona golini urdi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.blackandredunited.com/washington-spirit-womens-soccer/2020/7/6/21314228/portland-thorns-washington-spirit-2020-nwsl-challenge-cup-recap-highlights|sarlavha=Washington Spirit, Portland Thorns trade set piece goals in 1-1 NWSL Challenge Cup draw|ism=Jason|muallif=Anderson|ish=Black and Red United|sana=July 6, 2020|kirish sanasi=March 1, 2021}}</ref>. === Western Sydney Wanderers === Staab 2019-20 W-Liga mavsumi oldidan Western Sydney Wanderers tomonidan imzolangan. Staab 2019-yil 14-noyabrda Wanderers safida debyut qildi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.w-league.com.au/news/signing-news-wanderers-secure-harrison-and-staab|sarlavha=Signing news: Wanderers secure Harrison and Staab|ish=w-league.com.au|nashriyot=Football Federation Australia|sana=October 23, 2019|kirish sanasi=January 2, 2020}}</ref>. == Xalqaro maydonda == Staab 2016-yilning yanvar oyida AQSHning 19 yoshgacha boʻlgan yoshlar terma jamoasi bilan mashgʻulotlarda qatnashdi<ref name="TC19">{{Veb manbasi|url=https://clemsontigers.com/staab-invited-to-u19-uswnt-camp/|sarlavha=Staab Invited to U19 USWNT Camp|nashriyot=Clemson Tigers Athletics|sana=January 6, 2016|kirish sanasi=May 19, 2019}}</ref>. Staab birinchi marta 2018-yilning mart oyida 2018-yilgi Thorns Spring Invitational tanlovi uchun AQShning 23 yoshgacha boʻlgan terma jamoasi uchun tanlangan<ref name="2018TSI">{{Veb manbasi|url=https://www.abccolumbia.com/2018/03/09/clemsons-sam-staab-back-action-u-s-u-23-wnt/|sarlavha=Clemson's Sam Staab Back in Action with U.S. U-23 WNT|nashriyot=ABC Columbia|sana=March 9, 2018|kirish sanasi=May 19, 2019}}</ref>. U 2018-yilgi Nordic turniriga yana chaqirildi, u yerda u AQSh roʻyxatiga tanlangan yagona noprofessional oʻyinchi edi<ref name="2018NT">{{Veb manbasi|url=https://www.ussoccer.com/stories/2018/08/23/18/56/20180823-news-u23wnt-headed-to-norway-for-2018-nordic-tournament|sarlavha=U-23 WNT Headed to Norway for 2018 Nordic Tournament|nashriyot=U.S. Soccer|sana=August 23, 2018|kirish sanasi=May 19, 2019}}</ref>. U uchta oʻyinni ham boshladi va final oʻyinida Qoʻshma Shtatlarga gʻalaba keltiruvchi golni kiritib, turnirda birinchi oʻrinni egallashni taʼminladi<ref name="2018NT2">{{Veb manbasi|url=https://www.soccerwire.com/news/nt/international-women/usa-takes-first-place-in-2018-womens-u-23-nordic-tournament/|sarlavha=USA takes first place in 2018 Women's U-23 Nordic Tournament|nashriyot=Soccerwire|sana=September 4, 2018|kirish sanasi=May 19, 2019}}</ref>. == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [https://washingtonspirit.com/team-member/sam-staab/ Washington Spirit oʻyinchisi profili] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1997-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Ayol futbolchilar]] l6ofbedqiunsbdzvg2i616uue0hb814 Jasmyne Spencer 0 775670 2816947 2778433 2022-08-29T07:14:27Z Visola Tangirova 72133 wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Jasmyne Spencer|tasvir=Jasmyne Spencer 2013-06-15 Flash-66.jpg|toʻliqism=Jasmyne Bryanne Spencer|tavallud_sana={{Birth date and age|1990|08|27}}|tavallud_joyi=[[Bay Shore]], [[Nyu York]], [[AQSh]]|boʻyi=155 sm|pozitsiya=hujumchi, yarim himoyachi|joriyklub=[[Angel City FC|Angel City]]|klubraqami=3|yoshlikklublari1=|yoshlikyillari1=|yillar1=2012|klublar1=[[New York Fury]]|isht1=10|gollar1=3|yillar2=2012|klublar2=[[Brøndby IF (women)|Brøndby IF]]|isht2=2|gollar2=0|yillar3=2013|klublar3=[[Washington Spirit]]|isht3=17|gollar3=0|yillar4=2013-2014|klublar4=→ [[Apollon Ladies F.C.|Apollon Limassol]] (ijara)|isht4=2|gollar4=1|yillar5=2014-2015|klublar5=[[Western New York Flash]]|isht5=42|gollar5=6|yillar6=2014-2016|klublar6=→ [[Sydney FC (W-League)|Sydney FC]] (ijara)|isht6=27|gollar6=12|yillar7=2016-2017|klublar7=[[Orlando Pride]]|isht7=41|gollar7=7|yillar8=2016-2017|klublar8=→ [[Canberra United FC|Canberra United]] (ijara)|isht8=8|gollar8=0|yillar9=2018-2021|klublar9=[[OL Reign]]|isht9=28|gollar9=2|yillar10=2018-2019|klublar10=→ [[Melbourne City FC (W-League)|Melbourne City]] (ijara)|isht10=11|gollar10=4|milliyjamoa1=|milliyyillar1=|milliyisht1=|milliygollar1=|medallar=|club-update=15:37, 9 April 2019 (UTC)}} '''Jasmyne Bryanne Spencer''' (1990-yil 27-avgustda tugʻilgan)—amerikalik [[Futbol|futbolchi]], Milliy ayollar futbol ligasida (NWSL) „Angel City“ klubida [[Hujumchi (futbol)|hujumchi]] sifatida oʻynaydi. U ilgari OL Reign, Orlando Pride, Western New York Flash va Washington Spirit klublarida NWSL, Sydney FC, Canberra United va Melburn City, Avstraliya W-ligasida, Kiprning Apollon Limassol jamoasida 2013—14 UEFA Ayollar Chempionlar Ligasida, va Daniyaning „Brøndby IF“ jamoasi 2012—13 UEFA Ayollar Chempionlar Ligasida oʻynagan. == Yoshligi == Spencer Nyu-Yorkning Long-Aylend shahrida tugʻilib oʻsgan<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=March 24, 2018 |title=TheBold Interview: Jasmyne Spencer – TheBold: Seattle Reign FC |work=TheBold: Seattle Reign FC |url=https://medium.com/@ReignFC/thebold-interview-jasmyne-spencer-997a2914a36b |access-date=April 4, 2018}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Gordon |first=Jennifer |date=September 22, 2016 |title=Jasmyne Spencer keeps making the most of her chances |language=en-US |work=The Equalizer |url=https://equalizersoccer.com/2016/09/22/jasmyne-spencer-keeps-making-the-most-of-her-chances/ |access-date=April 4, 2018}}</ref> va Bay Shor oʻrta maktabida oʻqigan va u yerda futbol oʻynagan va yugurgan<ref name="um_bio">{{Yangiliklar manbasi |title=Jasmyne Spencer Bio |language=en |work=umterps.com |url=http://www.umterps.com/ViewArticle.dbml?DB_OEM_ID=29700&ATCLID=208113311 |access-date=April 4, 2018}}</ref>. Spencer ikki marta oʻrta maktab jamoasining eng qimmat oʻyinchisi deb topilgan va kapitan sifatida ishlagan. U toʻrt mavsum davomida jamoani gol urish va assistentlik qilish boʻyicha boshqargan va karyera gollari boʻyicha maktab rekordini oʻrnatgan. U Albertson Fury 90 uchun klub futbolida oʻynadi va jamoa bilan ketma-ket uchta davlat chempionligini qoʻlga kiritdi. == Faoliyati == === New York Fury and Brøndby, 2012-yil === Spencer 2012 WPS loyihasi davomida Philadelphia Independence tomonidan tanlangan; ammo, liga oʻyin boshlanishidan oldin faoliyatini toʻxtatdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Breakers select six players in NWSL Supplemental Draft|url=http://www.bostonbreakerssoccer.com/NEWS/694293.html|nashriyot=Boston Breakers|kirish sanasi=May 19, 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130426130133/http://www.bostonbreakerssoccer.com/NEWS/694293.html|arxivsana=April 26, 2013}}</ref>. Keyinchalik u Ayollar Premer-Ligasi Elitasida New York Furyga qoʻshildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=NY Fury Weekly Release|url=http://www.paulrileysoccer.com/press/061912.php|nashriyot=Paul Riley Soccer School|kirish sanasi=May 19, 2013}}</ref>. Spencer Daniyaning „Brøndby IF“ jamoasiga 2012—13-yilgi UEFA Ayollar Chempionlar Ligasining ikkita oʻyinida jami 25 daqiqa davomida qoʻshildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Jasmyne Spencer|url=http://www.uefa.com/womenschampionsleague/season=2013/clubs/player=250054807/index.html|nashriyot=UEFA|kirish sanasi=May 19, 2013}}</ref>. === Washington Spirit and Apollon Limassol, 2013-yil === 2013-yilda Spencer NWSL ning ilk mavsumi uchun Washington Spirit bilan shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|ism=Scott|muallif=Lewis|sarlavha=Washington Spirit sign forward Jasmyne Spencer, waive defender Skyy Anderson|url=http://www.nwslnews.com/washington-spirit-sign-forward-jasmyne-spencer-waive-defender-skyy-anderson/|ish=NWSL News|kirish sanasi=May 19, 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170607151027/http://www.nwslnews.com/washington-spirit-sign-forward-jasmyne-spencer-waive-defender-skyy-anderson/|arxivsana=June 7, 2017}}</ref><ref>{{Cite press release|title=Spirit add Jasmyne Spencer to round out first NWSL roster|url=http://www.baltimoresoccernews.com/spirit-add-jasmyne-spencer-to-round-out-first-nwsl-roster/|publisher=Washington Spirit|accessdate=May 19, 2013}}</ref>. U klub safida 17 ta o‘yinda maydonga tushgan<ref name="sw_stats">{{Veb manbasi|url=https://int.soccerway.com/players/jasmyne-spencer/269234/|sarlavha=J. Spencer|ish=Soccerway|nashriyot=[[Perform Group]]|kirish sanasi=April 4, 2018}}</ref>. Jamoa muntazam mavsumda 3-14-5 rekordi bilan oxirgi oʻrinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|url=https://int.women.soccerway.com/national/united-states/national-womens-soccer-league/2013/regular-season/r20916/tables/|sarlavha=2013 NWSL Tables|ish=Soccerway|nashriyot=Perform Group|kirish sanasi=April 5, 2018}}</ref>. 2013-yil sentabrida Spencer Kipr birinchi divizionidagi Apollon Limassol klubiga ijaraga berildi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.nwslsoccer.com/News/756064.html|sarlavha=Jasmyne Spencer loaned to Apollon Limassol LFC|sana=September 13, 2013|nashriyot=[[National Women's Soccer League]]|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140224044321/http://www.nwslsoccer.com/News/756064.html|arxivsana=February 24, 2014}}</ref>. U 2013—14-yilgi UEFA Ayollar Chempionlar Ligasi kampaniyasida klub uchun ikkita oʻyin oʻtkazdi va bitta gol urdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://washingtonspirit.com/pro/jasmyne-spencer-scores-in-apollon-loss-bringin-optimism-for-next-week/|sarlavha=Jasmyne Spencer scores in Apollon loss, bringing optimism for next week — Washington Spirit|ish=washingtonspirit.com|til=en-US|kirish sanasi=April 4, 2018}}</ref>. === Western New York Flash, 2014—15 === Spencer 2014 NWSL mavsumi oldidan Western New York Flash-ga qoʻshildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=April 7, 2014 |title=Western New York Flash announces 2014 roster |work=Soccer Wire |url=http://www.soccerwire.com/news/other/teams/western-new-york-flash-announces-2014-roster/ |access-date=June 29, 2017}}</ref>. U klub safida 22 ta o‘yinda maydonga tushib, 9 ta o‘yinda maydonga tushib, 3 ta gol urgan. U 8-may kuni „Kansas City“ ga qarshi o‘yinda (2:1) „Flash“ safidagi ilk golini kiritdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=DiVeronica |first=Jeff |date=May 7, 2014 |title=Shorthanded but resourceful, WNY Flash find way to win, 2–1 |language=en |work=Rochester Democrat and Chronicle |url=https://www.democratandchronicle.com/story/direct-kicks/2014/05/07/despite-key-players-and-stars-being-mia-wny-flash-top-fc-kansas-city-2-1/8835145/ |url-access=limited |access-date=April 4, 2018}}</ref>. Flash 8-12-4 rekordi bilan yettinchi oʻrinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|url=https://int.soccerway.com/national/united-states/national-womens-soccer-league/2014/regular-season/r24047/tables/|sarlavha=2014 NWSL Tables|ish=Soccerway|nashriyot=Perform Group|til=en|kirish sanasi=April 4, 2018}}</ref>. 2015-yilgi mavsum uchun Flash-ga qaytgan Spencer jamoaning 20 oʻyinidan 19 tasida maydonga tushdi. U „Washington Spirit“ga qarshi oʻyinda gʻalaba qozongan gol urdi va natijada 3:2 hisobida gʻalaba qozondi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Manzari |first=Megan |date=May 23, 2015 |title=Spencer lifts Flash past Spirit, off bottom of table |language=en-US |work=The Equalizer |url=https://equalizersoccer.com/2015/05/23/wny-flash-beat-washington-spirit-jasmyne-spencer-goal/ |access-date=April 4, 2018}}</ref>. Flash 6-9-5 rekord bilan yettinchi o‘rinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|url=https://int.soccerway.com/national/united-states/national-womens-soccer-league/2015/regular-season/r30431/tables/|sarlavha=2015 NWSL Tables|ish=Soccerway|nashriyot=Perform Group|til=en|kirish sanasi=April 4, 2018}}</ref>. ==== Sydney FK, 2014—16 ==== [[Fayl:Jasmyne_Spencer_v_Clare_Polkinghorne_2014_(15568676461).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/Jasmyne_Spencer_v_Clare_Polkinghorne_2014_%2815568676461%29.jpg/220px-Jasmyne_Spencer_v_Clare_Polkinghorne_2014_%2815568676461%29.jpg|alt=Spencer (left) playing for Sydney FC, 2014|right|thumb| Spencer (chapda) Sydney FC uchun oʻynaydi, 2014-yil]] 2014-yil sentabr oyida Spencer 2014-yilgi mavsum uchun Avstraliya W-ligasining Sydney klubi bilan shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.sydneyfc.com/article/westfield-w-league-squad-receives-new-addition/huns0k4ahqi01tq4w6nno6atr|sarlavha=Stajcic Adds To Squad Ahead Of Season Kick Off|nashriyot=[[Football Federation Australia]]|sana=September 5, 2014}}</ref>. U oʻynagan 13 oʻyinning barchasida asosiy hujumchi boʻlgan va 8 ta gol urgan. Adelaida Unitedga qarshi oʻyinda jamoadagi debyuti paytida Spencer oʻyinda gʻalaba qozongan dublga erishdi va 2:0 hisobida gʻalaba qozondi<ref>{{Veb manbasi|url=http://thewomensgame.com/news/sydney-fc-off-to-winning-start-483223|sarlavha=Sydney FC off to winning start|ish=The Women's Game|sana=September 14, 2014|kirish sanasi=April 4, 2018}}</ref>. Sydney muntazam mavsumda 5-3-4 hisobida toʻrtinchi oʻrinni egalladi va Final bosqichiga yoʻllanmani qoʻlga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://int.soccerway.com/national/australia/w-league/20142015/regular-season/r27203/tables/|sarlavha=2014/2015 W-League Tables|ish=Soccerway|nashriyot=Perform Group|til=en|kirish sanasi=April 4, 2018}}</ref>. Jamoa yarim finalda Perth Gloryga magʻlub boʻldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=December 14, 2014 |title=Perth Glory hammer Sydney FC 3–0 to move into W-League grand final |language=en-AU |work=ABC News |publisher=Australian Broadcasting Corporation |agency=[[Australian Associated Press|AAP]] |url=http://www.abc.net.au/news/2014-12-14/perth-glory-hammer-sydney-fc-3-0-to-move-into-grand-final/5966414 |access-date=April 5, 2018}}</ref>. Spencer jamoadoshlari tomonidan yilning eng yaxshi futbolchisi deb topildi<ref>{{Cite AV media|url=https://www.sydneyfc.com/video/jasmyne-spencer-acceptance-speech|title=Jasmyne Spencer Acceptance Speech}}</ref>. 2015—16-yilgi mavsum uchun Sydneyga qaytgan Spencer barcha 14 oʻyinda boshlangʻich oʻyinchi boʻlgan va muntazam mavsum davomida 4 gol urgan, asosan yarim himoyachi sifatida oʻynagan. Sydney 6-5-1 hisobi bilan uchinchi oʻrinni egalladi va yarim finalga yoʻl oldi va ular Kanberra United bilan toʻqnash kelishdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=2015/2016 W-League Tables |language=en |work=Soccerway |publisher=Perform Group |url=https://int.soccerway.com/national/australia/w-league/20152016/regular-season/r33200/tables/ |access-date=April 5, 2018}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://int.soccerway.com/national/australia/w-league/20152016/s11237/final-stages/|sarlavha=2015/2016 W-League Final Stages|ish=Soccerway|nashriyot=Perform Group|til=en|kirish sanasi=April 4, 2018}}</ref>. Oʻyin davomida Spencer 67-daqiqada gʻalaba golini kiritib, Sydneyni 1:0 hisobida gʻalaba qozondi va 2016-yilgi W-League Grand Finaliga yoʻllanma oldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=January 24, 2016 |title=Sydney FC beats Canberra United 1–0 in W-League semi-final |language=en-AU |work=ABC News |publisher=Australian Broadcasting Corporation |url=http://www.abc.net.au/news/2016-01-24/canberra-united-sydney-fc-w-league-semi-final/7110722 |access-date=April 4, 2018}}</ref>. == Manbalar == {{Manbalar|30em}} == Havolalar == * [http://washingtonspirit.com/persons/jasmyne-spencer/ Washington Spirit player profile] * [https://web.archive.org/web/20120821162025/http://www.umterps.com/sports/w-soccer/mtt/spencer_jasmyne00.html Maryland Terrapins player profile] * {{Twitter}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1990-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Ayol futbolchilar]] n2i6y978u2r6xw6r4zv9me0z8k00dq1 Zandy Soree 0 775676 2816952 2789837 2022-08-29T07:16:21Z Visola Tangirova 72133 wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Zandy Soree|tasvir=|toʻliqism=Alexandra Soree|tavallud_sana={{Birth date and age|df=y|1998|8|1}}|tavallud_joyi=[[Veston]], [[Florida]], [[AQSh]]|boʻyi=168 sm|pozitsiya=yarim himoyachi|joriyklub=[[Breiðablik women's football|Breiðablik]]|klubraqami=11|yoshlikyillari1=|yoshlikklublari1=[[American Heritage School (Florida)|American Heritage HS]]|yillar1=2020|klublar1=[[Orlando Pride]]|isht1=0|gollar1=0|yillar2=2021|klublar2=[[Houston Dash]]|isht2=0|gollar2=0|yillar3=2021-|klublar3=[[Breiðablik women's football|Breiðablik]]|isht3=0|gollar3=0|milliyyillar1=2014|milliyjamoa1=[[Belgium women's national under-17 football team|Belgium U17]]|milliyisht1=3|milliygollar1=3|milliyyillar2=2017|milliyjamoa2=[[Belgium women's national under-19 football team|Belgium U19]]|milliyisht2=5|milliygollar2=0|milliyyillar3=2017-|milliyjamoa3=[[Belgium women's national football team|Belgium]]|milliyisht3=4|milliygollar3=0|pcupdate=16 December 2021|ntupdate=10 March 2020<ref>{{cite web |title=Zandy Soree Belgium profile |url=https://www.rbfa.be/en/international/7685/career |website=Royal Belgian FA}}</ref>}} '''Alexandra Soree''' (1998-yil 1-avgustda tugʻilgan), Zandy Soree nomi bilan tanilgan, amerikalik belgiyalik [[Futbol|futbolchi]], Islandiyaning Urvalsdeild va Belgiya terma jamoasining „'''Breiðablik'''“ klubida [[Yarimhimoyachi (futbol)|yarim himoyachi]] sifatida oʻynaydi. == Yoshligi == Soree [[Weston (Florida)|Florida shtatining Weston]] shahrida oʻsgan va American Heritage HS bilan toʻrt karra shtat chempioni boʻlgan. 2013-yilda u AQShning yoshlar olimpiadasida futbolni rivojlantirish dasturida qatnashgan. === UCF Knights === Soree 2016 va 2019-yillar orasida UCF Knights jamoasida kollej futbolida o‘ynagan. Oʻzining yangi mavsumida u AAC All-Rookie jamoasiga tayinlangan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=2016 AAC Regular Season Awards Announced|url=http://theamerican.org/news/2016/10/31/WSOC_1031165930.aspx|ish=theamerican.org}}</ref> va 2019-yilda ikkinchi jamoaning barcha konferensiyalari tanlovida katta boʻlgan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=The American Announces 2019 Women's Soccer Honors|url=https://theamerican.org/news/2019/11/5/the-american-announces-2019-womens-soccer-honors.aspx|ish=theamerican.org}}</ref>. == Klubdagi faoliyati == === Orlando Pride === Soree 2020 NWSL kolleji loyihasi uchun eʼlon qildi, ammo tanlanmadi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=NWSL 2020 College Draft list|url=https://www.nwslsoccer.com/news/article/nwsl-release-final-list-of-players-eligible-for-2020-college-draft|ish=www.nwslsoccer.com}}</ref>. 2020-yil 8-sentabrda, 2020-yilgi NWSL mavsumida [[Amerika Qoʻshma Shtatlarida COVID-19 pandemiyasi|COVID-19 pandemiyasi]] davrida jiddiy buzilishlar bilan shugʻullangan Soree, jamoa qaroriga koʻra kuzgi seriyada qatnashish uchun Orlando Pride bilan qisqa muddatli shartnoma imzolagan yetti nafar futbolchidan biri edi. 11 nafar katta yoshli futbolchini doimiy ravishda xorijda oʻynash uchun ijaraga oldi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Orlando Pride Signs Seven Players to Short-Term Contracts|url=https://www.orlandocitysc.com/post/2020/09/08/orlando-pride-signs-seven-players-short-term-contracts|ish=www.orlandocitysc.com}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=How to watch Orlando Pride players on loan abroad|url=https://news.yahoo.com/watch-orlando-pride-players-loan-162300464.html|ish=news.yahoo.com}}</ref>. U bitta oʻyin kunida zaxiradan maydonga tushdi, ammo jamoada maydonga tushmadi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=October 9, 2020 Orlando Pride vs. Houston Dash|url=https://www.nwslsoccer.com/game/orlando-pride-vs-houston-dash-2020-10-09|ish=www.nwslsoccer.com}}</ref>. === Houston Dash === 2021-yilgi mavsum oldidan Houston Dash bilan mavsumoldi sinovini oʻtkazgan Soree 2021-yil 5-aprelda terma jamoani almashtirish shartnomasiga imzo chekdi, ammo jamoada maydonga tushmadi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Houston Dash announce 2021 28-player roster|url=https://www.houstondynamofc.com/houstondash/houston-dash-announce-2021-28-player-roster|ish=www.houstondynamofc.com|access-date=2022-08-14|archive-date=2021-04-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20210405134057/https://www.houstondynamofc.com/houstondash/houston-dash-announce-2021-28-player-roster}}</ref>. === Breiðablik === 2021-yil sentabrida Soree islandiyalik Urvalsdeildning „Breiðablik“ jamoasiga o‘tdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Belgískur miðjumaður í Kópavoginn|url=https://www.mbl.is/sport/efstadeild/2021/09/29/belgiskur_midjumadur_i_kopavoginn|ish=www.mbl.is|til=is}}</ref>. 2021-yilgi ichki mavsum allaqachon yakunlangan boʻlsa-da, Soree 2021-22 UEFA Ayollar Chempionlar Ligasi guruh bosqichida jamoa tarkibiga roʻyxatdan oʻtgan edi. Soree „PSJ“, „Real Madrid“ va „Jitlobud-1“ Xarkovga qarshi oltita oʻyinning barchasida ishtirok etdi, chunki Breiðablik guruhda oxirgi oʻrinni egalladi. == Xalqaro maydonda == === Yoshlar terma jamoasida === Soree oʻz tugʻilgan mamlakati Qoʻshma Shtatlarning va otasining tugʻilgan mamlakati Belgiyaning ikki fuqaroligiga ega. U Belgiya terma jamoasini birinchi marta 2014-yilda 2015-yilgi 17 yoshgacha bo‘lgan ayollar o‘rtasidagi UEFA chempionati saralash bosqichida himoya qilgan, saralash bosqichining barcha uchta guruh o‘yinlarida ishtirok etgan va uchta gol urgan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Belgium-Belarus Women's Under-17|url=https://www.uefa.com/womensunder17/match/2013180--belgium-vs-belarus/?referrer=%2Fwomensunder17%2Fseason%3D2015%2Fmatches%2Fround%3D2000524%2Fmatch%3D2013180%2Findex|ish=UEFA.com}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Wales-Belgium|url=https://www.uefa.com/womensunder17/match/2013200--wales-vs-belgium/?referrer=%2Fwomensunder17%2Fseason%3D2015%2Fmatches%2Fround%3D2000524%2Fmatch%3D2013200%2Findex|ish=UEFA.com}}</ref>. 2017-yilda Soree 19 yoshgacha boʻlganlar oʻrtasida oʻynadi va 2017-yilgi UEFA 19 yoshgacha boʻlgan ayollar oʻrtasidagi chempionati saralash elit raundida ishtirok etishdan oldin 2017-yil aprel oyida Shveytsariyaga qarshi oʻrtoqlik oʻyinlarida oʻynadi. Belgiya saralashdan oʻta olmadi va guruhda yakuniy turnir gʻolibi Ispaniyadan keyin ikkinchi oʻrinni egalladi. === Kattalar terma jamoasida === Soree kattalar safida debyutini 2017-yilning 19-yanvarida Fransiyaga qarshi oʻrtoqlik uchrashuvida oʻtkazdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=France 1–2 Belgium, 19 January 2017 match report|url=https://www.rbfa.be/en/international-game/9498|ish=Royal Belgian FA}}</ref>. U 2019-yilgi Kipr ayollar kubogigacha jamoaga qaytmadi, chunki Belgiya uchinchi oʻrinni egalladi va uchinchi oʻrin uchun pley-offda Avstriyani penaltilar seriyasida magʻlub etdi. 2020-yilda Soree 2020-yilgi Algarve kubogi tarkibiga kiritildi va Daniyaga qarshi bitta oʻyin oʻtkazdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=19 February 2020 |title=Ives Serneels maakt selectie Red Flames voor Algarve Cup bekend |language=nl |work=[[Het Laatste Nieuws]] |url=https://www.hln.be/sport/voetbal/football-talk-19-02-santos-eist-neymar-miljoenen-van-barca-rode-duivels-blijven-op-kop-van-de-fifa-ranking~a7acc4e4/}}</ref>. == Faoliyat statistikasi == === Klub === {| class="wikitable" style="text-align: center;" ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" | Mavsum ! colspan="3" | Liga ! colspan="2" | Kubok ! colspan="2" | Pley-off ! colspan="2" | Kontinental ! colspan="2" | Jami |- ! Boʻlim !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar |- |[[:en:Orlando_Pride|Orlando Pride]] |[[:en:2020_Orlando_Pride_season|2020]] | NWSL | 0 | 0 | 0 | 0 | colspan="2" | — | colspan="2" | — | 0 | 0 |- |[[:en:Houston_Dash|Houston Dash]] |[[:en:2021_Houston_Dash_season|2021]] | NWSL | 0 | 0 | 0 | 0 | colspan="2" | — | colspan="2" | — | 0 | 0 |- |[[:en:Breiðablik_women's_football|Breiðablik]] |[[:en:2021_Úrvalsdeild_kvenna_(football)|2021]] | Urvalsdeyld | colspan="2" | — | colspan="2" | — | colspan="2" | — | 6 | 0 | 6 | 0 |- ! colspan="3" | Karyera jami ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 6 ! 0 ! 6 ! 0 |} == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1998-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Ayol futbolchilar]] fatdfvdewtxqo3i3v7k1ee7e6c930un Emily Sonnett 0 775686 2816957 2778495 2022-08-29T07:20:07Z Visola Tangirova 72133 wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Emily Sonnett|tasvir=Emily Sonnett (49198044448).jpg|toʻliqism=Emily Ann Sonnett|tavallud_sana={{birth date and age|1993|11|25}}|tavallud_joyi=[[Marietta]], [[Jorjiya]], [[AQSh]]|boʻyi=170 sm|pozitsiya=himoyachi, yarim himoyachi|joriyklub=[[Washington Spirit]]|klubraqami=6|yoshlikyillari1=2003-2013|yoshlikklublari1=NASA 12 Elite II|yillar1=2016-2019|klublar1=[[Portland Thorns FC]]|isht1=78|gollar1=8|yillar2=2017-2018|klublar2=→ [[Sydney FC (W-League)|Sydney FC]] (ijara)|isht2=11|gollar2=1|yillar3=2020|klublar3=[[Orlando Pride]]|isht3=0|gollar3=0|yillar4=2020|klublar4=[[Kopparbergs/Göteborg FC]]|isht4=10|gollar4=0|yillar5=2021-|klublar5=[[Washington Spirit]]|isht5=15|gollar5=0|milliyyillar1=2011-2012|milliyjamoa1=[[United States women's national under-18 soccer team|United States U18]]|milliyisht1=|milliygollar1=|milliyyillar2=2013-2015|milliyjamoa2=[[United States women's national under-23 soccer team|United States U23]]|milliyisht2=6|milliygollar2=0|milliyyillar3=2015-|milliyjamoa3=[[United States women's national soccer team|United States]]|milliyisht3=69|milliygollar3=1|club-update=October 31, 2021|ntupdate=July 14, 2022}} '''Emily Ann Sonnett''' (199-yil 25-noyabrda tugʻilgan)—amerikalik [[Futbol|futbolchi]], Milliy ayollar futbol ligasining (NWSL) Washington Spirit, shuningdek, Qoʻshma Shtatlar ayollar futbol terma jamoasi himoyachisi sifatida oʻynaydi. == Yoshligi va taʼlim == Sonnett [[Jorjiya]] shtatining [[Marietta]] shahrida Bill va Jane Sonnett oilasida tugʻilgan. Uning Emma ismli egizak singlisi bor, u Jorjiya universitetida futbol o‘ynagan. === Shimoliy Atlanta futbol assotsiatsiyasi (2003—2013) === Sonnett singlisi bilan birga 2003-yilda Shimoliy Atlanta futbol assotsiatsiyasida (NASA) oʻynay boshladi<ref name="intent">{{Veb manbasi|ism=Christine|muallif=Foster|sarlavha=Fellowship Trio Earns Soccer Scholarships|url=https://patch.com/georgia/roswell/fellowship-trio-earns-soccer-scholarships|ish=Patch|sana=February 7, 2012}}</ref>. NASA bilan Sonnettlar 2007 va 2008-yillarda ketma-ket Jorjiya shtati kubogi va 2008-yilda mintaqa III ligasi chempionligi unvonini qoʻlga kiritdilar. 2011-yilgi AQSh yoshlar milliy futbol chempionati seriyasida NASA 12 Elite II 17 yoshgacha boʻlganlar reytingida uchinchi oʻrinni egalladi va Sonnett yarim himoyachi sifatida U-17 eng yaxshi oʻyinchisi deb topildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=17UG Standings - 2011|url=http://tournaments.usyouthsoccer.org/events/2011-National-Championships/Schedule/17U-Girls/Division-1/|ish=US Youth Soccer}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=2011 US Youth Soccer National Championships - Best 11|url=http://championships.usyouthsoccer.org/nationals/2011_National_Championships_Best_11/|ish=US Youth Soccer}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=2011 Regional Championships|url=http://tournaments.usyouthsoccer.org/events/2011-Region-III-Championships/Team/4809/NASA12EliteIIGA/|ish=US Youth Soccer}}</ref><ref>{{Veb manbasi|ism=Greg|muallif=Oshust|sarlavha=Regional tourney rousing success for NASA squad|url=https://www.mdjonline.com/sports/regional-tourney-rousing-success-for-nasa-squad/article_a5baaf87-c55e-5426-9517-d5f2b9f80af5.html|ish=Neighborhood Newspapers|sana=June 25, 2011}}</ref>. 2013-yilda Sonnett yarim himoyachi pozitsiyasida oʻynab, NASA 12 Elite II ga [[Overland Park (Kansas)|Kanzas shtatining Overland Park shahrida]] boʻlib oʻtgan 2013-yilgi AQSh yoshlar futbol milliy chempionati seriyasida U-19 milliy chempionligini qoʻlga kiritishiga yordam berdi<ref name="U-19 Champs">{{Veb manbasi|sarlavha=Fellowship Christian women's soccer alumni win national title|url=http://neighbornewspapers.com/view/full_story/23305790/article-Fellowship-Christian-women-s-soccer-alumni--win-national-title|ish=Neighborhood Newspapers}}</ref>. Turnir yakunida u U-19 eng yaxshi oʻyinchisi deb topildi va turnirning eng yaxshi oʻyinchisi sifatida „Oltin toʻp“ sovrinini qoʻlga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=2013 National Championships Best 11|url=http://championships.usyouthsoccer.org/nationals/2013_national_championships_best_11/|ish=US Youth Soccer}}</ref>. === Fellowship Christian School (2008—2012) === Sonnett 2012-[[Roswell (Georgia)|yilda Jorjiya shtatining]] Rozuell shahridagi nasroniylik stipendiyasi maktabida oʻqigan. 2011-yilda Sonnettning oʻsmirlar mavsumida Fellowship Christianning universitet qizlari futbol jamoasi A toifasidagi shtat turnirining finaliga chiqdi va yarim finalda boʻlajak shtat chempioni Birinchi Presviterian kuni maktabiga 0:2 hisobida yutqazdi<ref name="FCS record">{{Veb manbasi|sarlavha=FCS Team Details - Varsity Girls Soccer|url=https://www.fellowshipchristianschool.org/athleticshome/teams-schedules/fcs-team-details/~athletics-team-id/155|ish=Fellowship Christian School}}</ref><ref name="FCS v FPD">{{Veb manbasi|sarlavha=Girls Soccer Playoff Preview: Final Four vs. Fellowship Christian|url=https://www.fpdvikings.com/2015/05/girls-soccer-playoff-preview-final-four-vs-fellowship-christian/|ish=FPD Athletics|sana=May 11, 2015}}</ref>. Keyingi yili Fellowship Christian, Sonnett kapitan sifatida 2012-yilgi Jorjiya shtati chempionati oʻyiniga chiqdi va yana Birinchi Presviterian kuni maktabiga 0:1 hisobida magʻlub boʻldi<ref name="FCS record" /><ref name="FCS v FPD" />. Sonnett Fellowship Christiandagi faoliyatini 113 gol va 41 golli uzatma bilan maktabning yetakchi toʻpurari sifatida yakunladi<ref name="sonnrec">{{Veb manbasi|sarlavha=Marietta native wraps prep run as state's best|url=https://www.mdjonline.com/sports/marietta-native-wraps-prep-run-as-state-s-best/article_84be388e-3756-5dde-aae2-422e271ef08a.html|ish=Neighborhood Newspapers|sana=June 28, 2012}}</ref>. U, shuningdek, 2011—2012 Gatorade Jorjiya qizlari orasida yilning eng yaxshi futbolchisi deb topildi;<ref name="babyson">{{Veb manbasi|muallif=Rohrbach|ism=Ben|sarlavha=Georgia Girls Soccer POY: Emily Sonnett|url=http://espn.go.com/blog/high-school/player-of-the-year/post/_/id/8040/georgia-girls-soccer-poy-emily-sonnett|ish=ESPN|sana=May 22, 2012}}</ref><ref name="couk">{{Veb manbasi|ism=Chris|muallif=Ackels|sarlavha=Region III U18s: Gatorade stars lead NASA|url=https://www.espn.co.uk/blog/high-school/girls-soccer/post/_/id/3166/region-iii-u18s-gatorade-stars-lead-nasa|ish=ESPN|sana=June 15, 2012}}</ref> Sonnett Fellowship Christian School’dan mukofotni qoʻlga kiritgan birinchi sportchi edi<ref>{{Veb manbasi|ism=Fabianna|muallif=Blanco|sarlavha=Fellowship Christian Soccer Star Honored|url=http://www.gpb.org/blogs/gpb-sports-blog/2012/05/25/fellowship-christian-soccer-star-honored|ish=GPB Media|sana=May 25, 2012}}</ref><ref>{{Veb manbasi|ism=Ashley|muallif=Ginascol|sarlavha=Fellowship Christian Soccer Standout Named Gatorade Georgia Girls Soccer Player of the Year|url=https://playeroftheyear.gatorade.com/poy/assets/writable/13923/2011-12_GSC_ESonnett.pdf|ish=Gatorade.com|sana=May 23, 2012|kirish sanasi=September 5, 2019|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190811172119/https://playeroftheyear.gatorade.com/poy/assets/writable/13923/2011-12_GSC_ESonnett.pdf|arxivsana=August 11, 2019}}</ref>. Sonnett, shuningdek, Amerika Milliy Futbol Murabbiylari Assotsiatsiyasi (NSCAA) tomonidan 2011-yilgi Butun Amerika yoshlari sifatida tanlangan va shuningdek, 2011 va 2012 ESPN Rise 1st All-American jamoasiga kiritilgan<ref name="babyson" /><ref name="sonnrec">{{Veb manbasi|sarlavha=Marietta native wraps prep run as state's best|url=https://www.mdjonline.com/sports/marietta-native-wraps-prep-run-as-state-s-best/article_84be388e-3756-5dde-aae2-422e271ef08a.html|ish=Neighborhood Newspapers|sana=June 28, 2012}}</ref>. 2012-yil fevral oyi boshida Sonnett 2012-yilning kuzida [[Virginia universiteti|Virjiniya universitetida]] sport stipendiyasi boʻyicha oʻynash niyati haqidagi milliy maktubini imzoladi<ref name="intent">{{Veb manbasi|ism=Christine|muallif=Foster|sarlavha=Fellowship Trio Earns Soccer Scholarships|url=https://patch.com/georgia/roswell/fellowship-trio-earns-soccer-scholarships|ish=Patch|sana=February 7, 2012}}</ref>. 2012-yilgi birinchi mavsumida UVA Cavaliers muntazam mavsumda Atlantika sohilidagi konferentsiya (ACC) unvonini qoʻlga kiritdi va 2012-yilgi NCAA ayollar futbol turnirida 16-raundga chiqdi<ref name="auto">{{Veb manbasi|sarlavha=Virginia Wins 2012 ACC Women's Soccer Championship|url=http://theacc.com/news/2012/11/4/51d0c34ca0ee267cf05f7ac9_131481015431914060.aspx|ish=The ACC|sana=November 4, 2012}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=NCAA Division I Women's Soccer Championship Results|url=http://fs.ncaa.org/Docs/stats/w_soccer_champs_records/2013/d1/D1.pdf|ish=NCAA}}</ref>. Sonnettning oʻzi ACC All-Freshman va All-Turnir jamoasiga tayinlangan<ref name="profile">{{Veb manbasi|sarlavha=Emily Sonnett - Women's Soccer - University of Virginia Athletics|url=https://virginiasports.com/roster.aspx?rp_id=2906|ish=Virginia Sports}}</ref>. U markaziy yarim himoyachi sifatida ishga qabul qilingan boʻlsa-da, Sonnett birinchi yilining boshida turli jarohatlar tufayli UVA orqa chizigʻini yalangʻoch qoldirib, markaziy himoyachi pozitsiyasiga oʻtdi va kollejdagi faoliyatining qolgan qismini shu pozitsiyada oʻynadi<ref name="neighbs">{{Veb manbasi|ism=Carlton D.|muallif=White|sarlavha=Marietta's Sonnett helped lead Virginia to NCAA title game|url=https://www.mdjonline.com/sports/marietta-s-sonnett-helped-lead-virginia-to-ncaa-title-game/article_eb7b8a08-f0fc-55e7-a701-e0d15b88d283.html|ish=Neighborhood Newspapers|sana=January 5, 2015}}</ref><ref name="transition">{{Veb manbasi|ism=Graham|muallif=Hays|sarlavha=College Soccer Stars Transition From Scoring Goals To Stopping Them|url=http://www.espn.com/espnw/news-commentary/article/11582293/college-soccer-stars-transition-scoring-goals-stopping-them|ish=ESPN-W|sana=September 26, 2014}}</ref>. == Faoliyat statistikasi == === Klubda === {| class="wikitable" style="text-align: center;" ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" | Boʻlim ! rowspan="2" | Mavsum ! colspan="2" | Liga ! colspan="2" | Milliy kubok ! colspan="2" | Pley-off ! colspan="2" | Kontinental ! colspan="2" | Jami |- !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar |- | rowspan="5" |[[:en:Portland_Thorns_FC|Portland Thorns]] | NWSL | 2016 <ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Emily Sonnett #16 Stats, Videos, News & More – 2016 Season|url=http://www.nwslsoccer.com/players/emily-sonnett?statsSeason=2016&gamelogSeason=2016|ish=NWSL Soccer}}</ref> | 15 | 0 | colspan="2" | — | 1 | 1 | colspan="2" | — | 16 | 1 |- | | 2017 <ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Emily Sonnett #16 Stats, Videos, News & More – 2017 Season|url=http://www.nwslsoccer.com/players/emily-sonnett?statsSeason=2017&gamelogSeason=2017|ish=NWSL Soccer}}</ref> | 24 | 3 | colspan="2" | — | 2 | 1 | colspan="2" | — | 26 | 4 |- | | 2018 <ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Emily Sonnett #16 Stats, Videos, News & More – 2018 Season|url=http://www.nwslsoccer.com/players/emily-sonnett?statsSeason=2018&gamelogSeason=2018|ish=NWSL Soccer}}</ref> | 20 | 1 | colspan="2" | — | 2 | 0 | colspan="2" | — | 22 | 1 |- | | 2019 <ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Emily Sonnett #16 Stats, Videos, News & More – 2019 Season|url=http://www.nwslsoccer.com/players/emily-sonnett?statsSeason=2019&gamelogSeason=2019|ish=NWSL Soccer}}</ref> | 13 | 2 | colspan="2" | — | 1 | 0 | colspan="2" | — | 14 | 2 |- ! Jami ! ! 72 ! 6 ! 0 ! 0 ! 6 ! 2 ! 0 ! 0 ! 78 ! 8 |- |[[:en:Sydney_FC_(W-League)|Sydney FC]] (loan) | W-liga | 2017-18 <ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Sydney FC 2017–18 Statistics|url=https://au.women.soccerway.com/teams/australia/sydney-fc/12644/squad/|ish=Soccer Way}}</ref> | 9 | 1 | colspan="2" | — | 2 | 0 | colspan="2" | — | 11 | 1 |- |[[:en:Orlando_Pride|Orlando Pride]] | NWSL | 2020 | colspan="2" | — | colspan="2" | — | colspan="2" | — | colspan="2" | — | 0 | 0 |- |[[:en:Kopparbergs/Göteborg_FC|Kopparbergs/Göteborg FC]] | Damalsvenskan | 2020 | 10 | 0 | 1 | 0 | colspan="2" | — | 0 | 0 | 11 | 0 |- | rowspan="2" |[[:en:Washington_Spirit|Washington Spirit]] | NWSL | 2021 | 15 | 0 | 2 | 0 | 3 | 0 | colspan="2" | — | 20 | 0 |- | | 2022 | 10 | 0 | 5 | 0 | colspan="2" | — | colspan="2" | — | 15 | 0 |- ! colspan="3" | Karyera jami ! 116 ! 7 ! 8 ! 0 ! 11 ! 2 ! 0 ! 0 ! 135 ! 9 |} === Xalqaro maydonda === {| class="wikitable" style="text-align:center" !Milliy terma jamoa ! Yil !Oʻyinlar !Gollar ! Yordam beradi |- | rowspan="9" | Qoʻshma Shtatlar |- |[[:en:2015_in_American_soccer#Women|2015]] | 4 | 0 | 0 |- |[[:en:2016_in_American_soccer#Women|2016]] | 8 | 0 | 0 |- |[[:en:2017_in_American_soccer#Women's|2017]] | 0 | 0 | 0 |- |[[:en:2018_in_American_soccer#Women's|2018]] | 14 | 0 | 1 |- |[[:en:2019_in_American_soccer#Women's|2019]] | 14 | 0 | 2 |- |[[:en:2020_in_American_soccer#Women's|2020]] | 6 | 0 | 0 |- |[[:en:2021_in_American_soccer#Women's|2021]] | 17 | 0 | 2 |- |[[:en:2022_in_American_soccer#Women's|2022]] | 6 | 1 | 0 |- ! colspan="2" | Jami ! 69 ! 1 ! 5 |} == Shaxsiy hayoti == Sonnett, [[Lindsey Horan]] va [[Caitlin Foord]] (uning Portland Thorns FCdagi sobiq jamoadoshlari) mos keladigan tatuirovkaga ega<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Caitlin Foord + Lindsey Horan chat football on IG Live|url=https://www.youtube.com/watch?v=8lYezbVNKtg&list=WL&index=102&t=0s|ish=[[YouTube]]|sana=April 10, 2020}}</ref>. == Manbalar == [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1993-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Ayol futbolchilar]] <references /> 7111ter6bs9vre479q34ng6fckjpdvk Hope Solo 0 775697 2816962 2778538 2022-08-29T07:23:16Z Visola Tangirova 72133 wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Hope Solo|tasvir=Hope Solo USA Training (edited).jpg|toʻliqism=Hope Amelia Stevens|tavallud_sana={{Birth date and age|1981|7|30}}|tavallud_joyi=[[Richland]], [[Vashington]], [[AQSh]]|boʻyi=175 sm|pozitsiya=darvozabon|yoshlikyillari1=1996-2000|yoshlikklublari1=[[Richland High School (Washington)|Richland High School]]|yillar1=2003|klublar1=[[Philadelphia Charge]]|isht1=8|gollar1=0|yillar2=2004|klublar2=[[Kopparbergs/Göteborg FC|Kopparbergs/Göteborg]]|isht2=19|gollar2=0|yillar3=2005|klublar3=[[Olympique Lyonnais (Ladies)|Olympique Lyon]]|isht3=7|gollar3=0|yillar4=2009-2010|klublar4=[[Saint Louis Athletica]]|isht4=23|gollar4=0|yillar5=2010|klublar5=[[Atlanta Beat (WPS)|Atlanta Beat]]|isht5=16|gollar5=0|yillar6=2011|klublar6=[[MagicJack (WPS)|magicJack]]|isht6=4|gollar6=0|yillar7=2012|klublar7=[[Seattle Sounders Women]]|isht7=3|gollar7=0|yillar8=2013-2016|klublar8=[[Seattle Reign FC|Seattle Reign]]|isht8=54 <!-- LEAGUE APPEARANCES & GOALS ONLY -->|gollar8=0|milliyyillar1=1996-1997|milliyjamoa1=United States U16|milliyisht1=|milliygollar1=|milliyyillar2=1998|milliyjamoa2=United States U19|milliyisht2=|milliygollar2=|milliyyillar3=1999-2000|milliyjamoa3=[[United States women's national under-23 soccer team|United States U21]]|milliyisht3=|milliygollar3=|milliyyillar4=2000-2016|milliyjamoa4=[[United States women's national soccer team|United States]]|milliyisht4=202|milliygollar4=0}} '''Hope Amelia Stevens''' ({{Qizlik familyasi|'''Solo'''}}; 1981-yil 30-iyulda tugʻilgan)—amerikalik sobiq [[futbol]] [[Darvozabon (futbol)|darvozaboni]]. U 2000-yildan 2016-yilgacha Amerika Qoʻshma Shtatlari ayollar terma jamoasi darvozaboni boʻlgan va [[FIFA ayollar o'rtasidagi jahon chempionati|Jahon kubogi]] chempioni va ikki karra Olimpiya oltin medali sovrindori. [[Vashington universiteti|Vashington universitetida]] kollej darajasida oʻynaganidan soʻng, u Ayollar Birlashgan Futbol Assotsiatsiyasida (WUSA) Filadelfiya Charge uchun professional tarzda oʻynadi. Birinchi mavsumdan keyin WUSA ochilganda, u Shvetsiya va Fransiyadagi yuqori divizion ligalarida oʻynash uchun Yevropaga yoʻl oldi. 2009-yildan 2011-yilgacha u Sent-Luis Athletica, Atlanta Beat va magicJack jamoalarida ayollar professional futbolida (WPS) oʻynagan. WPS 2012-yil boshida faoliyatini toʻxtatgandan soʻng, u W-ligada Seatlle Sounders jamoasida oʻynadi. U yaqinda Amerika Qoʻshma Shtatlaridagi ayollar futbolining yuqori divizioni boʻlgan Milliy ayollar futbol ligasida „Sietl Reign“ klubida oʻynadi. Solo barcha davrlarning eng yaxshi ayol darvozabonlaridan biri hisoblanadi<ref name="ussf_bio">{{Veb manbasi|sarlavha=Hope Solo|url=http://www.ussoccer.com/teams/wnt/s/hope-solo.aspx|nashriyot=US Soccer|kirish sanasi=August 30, 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130828095301/http://www.ussoccer.com/teams/wnt/s/hope-solo.aspx|arxivsana=August 28, 2013}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=U.S. goalkeeper Hope Solo has proven to be a true team player|url=https://sports.yahoo.com/news/frank-isola-u-goalkeeper-hope-134500148--sow.html|sana=August 2, 2012|nashriyot=Yahoo! Sports|kirish sanasi=August 30, 2013|ism=Frank|muallif=Isola|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130921061358/http://sports.yahoo.com/news/frank-isola-u-goalkeeper-hope-134500148--sow.html|arxivsana=September 21, 2013}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Longman |first=Jeré |date=July 12, 2011 |title=U.S. Goalkeeper Made Quite a Comeback of Her Own |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/2011/07/13/sports/soccer/us-goalkeeper-made-quite-a-comeback-of-her-own.html?pagewanted=all&_r=0 |url-status=live |access-date=August 30, 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150122173319/http://www.nytimes.com/2011/07/13/sports/soccer/us-goalkeeper-made-quite-a-comeback-of-her-own.html?pagewanted=all&_r=0 |archive-date=January 22, 2015}}</ref> va hozirda faoliyatidagi eng koʻp oʻyin oʻtkazish boʻyicha AQSh rekordchisi hisoblanadi. U 2007-yilgi FIFA ayollar oʻrtasidagi jahon chempionatining asosiy darvozaboni boʻlgan va toʻrtta oʻyinda bor-yoʻgʻi ikkita [[Futbol maydoni|gol urgan]], shu jumladan ketma-ket uchta oʻyinni oʻtkazib yuborgan AQSh terma jamoasini yarim finalga olib chiqishga yordam bergan. Bosh murabbiy [[Greg Ryan|Greg Rayan]] AQSH terma jamoasi Braziliyaga 4:0 hisobida mag‘lub bo‘lgan yarim finalda faxriy darvozabon [[Briana Scurry]] foydasiga Soloni zaxiraga o‘tkazish uchun qilgan munozarali harakatidan so‘ng, Solo o‘yindan keyingi so‘zlari bilan ko‘plab jamoadoshlarining undan qochishiga sabab bo‘ldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Longman |first=Jeré |date=May 25, 2008 |title=U.S. Goalkeeper Faces Difficult Save |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/2008/05/25/sports/soccer/25goalie.html |url-status=live |access-date=August 26, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150906235617/http://www.nytimes.com/2008/05/25/sports/soccer/25goalie.html |archive-date=September 6, 2015 |issn=0362-4331}}</ref>. Keyinchalik u 2008 va 2012-yilgi yozgi Olimpiya oʻyinlarida Qoʻshma Shtatlarga oltin medallarni qoʻlga kiritishda yordam berdi. 2011-yilgi FIFA ayollar oʻrtasidagi jahon chempionatida uning ajoyib mahorati ayniqsa AQSH [[O‘yindan keyingi penaltilar seriyasi|penaltilar seriyasida]] gʻalaba qozongan Braziliyaga qarshi chorak final oʻyinida yaqqol namoyon boʻldi. Jamoa Yaponiyaga penaltilar seriyasi bilan yakunlangan oʻyinda magʻlub boʻlgan boʻlsa-da, Solo eng yaxshi darvozabon uchun „[[FIFA ayollar o'rtasidagi jahon chempionati|Oltin qoʻlqop]]“ mukofoti hamda turnirdagi umumiy koʻrsatkichi uchun „Bronza toʻp“ mukofotini oldi. 2011-yilgi Jahon kubogidagi chiqishidan soʻng, Solo „''Dancing with the Stars''“ telekoʻrsatuvida ishtirok etdi. 2012-yilgi London Olimpiadasidan soʻng, u ikkinchi Olimpiya oltin medalini qoʻlga kiritdi, u oʻzining eng koʻp sotilgan avtobiografiyasini „''Solo: A Memoir of Hope“'' ni nashr etdi<ref name="hope_ab">{{Yangiliklar manbasi |last=Woitalla |first=Mike |last2=Kennedy |first2=Paul |date=August 20, 2012 |title=Hope Solo book a best-seller |publisher=SoccerAmerica.com |url=http://www.socceramerica.com/article/47894/hope-solo-book-a-best-seller.html |url-status=live |access-date=August 31, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120827031638/http://www.socceramerica.com/article/47894/hope-solo-book-a-best-seller.html |archive-date=August 27, 2012}}</ref>. 2015-yilgi FIFA ayollar oʻrtasidagi jahon chempionatida asosiy darvozabon sifatida<ref name="Los Angeles Times">{{Veb manbasi|muallif=Baxter|ism=Kevin|sarlavha=U.S. exorcises ghosts of '99 with rout in Women's World Cup final|url=https://www.latimes.com/sports/sportsnow/la-sp-usa-japan-womens-world-cup-game-updates-20150705-story.html#page=1|ish=Los Angeles Times|kirish sanasi=July 7, 2015|sana=July 5, 2015|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150706225822/http://www.latimes.com/sports/sportsnow/la-sp-usa-japan-womens-world-cup-game-updates-20150705-story.html#page=1|arxivsana=July 6, 2015}}</ref> Solo AQSH terma jamoasiga 1991-yildan beri uchinchi jahon chempionatida gʻalaba qozonishiga yordam berdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=FIFA Women's World Cup Canada 2015(TM)|url=https://www.fifa.com/womensworldcup/|nashriyot=FIFA|kirish sanasi=March 31, 2016|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160406131025/http://www.fifa.com/womensworldcup/|arxivsana=April 6, 2016}}</ref>. Final Amerika Qoʻshma Shtatlarida eng koʻp tomosha qilingan futbol oʻyini boʻldi<ref name="FIFA">{{Veb manbasi|sarlavha=Record-breaking FIFA Women's World Cup tops 750 million TV viewers|url=https://www.fifa.com/womensworldcup/news/y=2015/m=12/news=record-breaking-fifa-women-s-world-cup-tops-750-million-tv-viewers-2745963.html|nashriyot=FIFA|kirish sanasi=March 31, 2016|sana=December 17, 2015|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160403201215/http://www.fifa.com/womensworldcup/news/y=2015/m=12/news=record-breaking-fifa-women-s-world-cup-tops-750-million-tv-viewers-2745963.html|arxivsana=April 3, 2016}}</ref>. == Yoshligi == Solo 1981-yil 30-iyulda [[Vashington shtati|Vashington]] shtatining [[Richland (Washington)|Richlend]] shahrida Judy Lynn va Jeffrey Solo oilasida tug‘ilgan<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Harvey |first=Christine |last2=Powell |first2=Melissa |date=July 15, 2011 |title='Soccer crazy' Seattle feeling World Cup fever |work=[[The Seattle Times]] |url=http://seattletimes.nwsource.com/html/worldcup/2015626623_seattleworldcup16.html |url-status=live |access-date=July 18, 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110719051453/http://seattletimes.nwsource.com/html/worldcup/2015626623_seattleworldcup16.html |archive-date=July 19, 2011 |quote=Eiffert is training to be just like Solo, a Richland native she calls 'an amazing goalkeeper.'}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Hope Solo|url=https://www.fifa.com/womensworldcup/players/player=621/index.html|nashriyot=FIFA|kirish sanasi=July 18, 2011|iqtibos=Date of Birth: 30 July 1981|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110712211352/http://www.fifa.com/womensworldcup/players/player=621/index.html|arxivsana=July 12, 2011}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.today.com/id/48649992/ns/today-today_books/t/soccer-star-shares-story-solo-memoir-hope/|sarlavha=Soccer star shares story in 'Solo: A Memoir of Hope'|nashriyot=TODAY.com|sana=August 14, 2012|kirish sanasi=June 21, 2014|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140708155405/http://www.today.com/id/48649992/ns/today-today_books/t/soccer-star-shares-story-solo-memoir-hope/|arxivsana=July 8, 2014}}</ref>. Uning otasi, italyan-amerikalik Vetnam urushi faxriysi, bolaligida va oʻsmirligida uning hayotida va undan tashqarida boʻlgan, unga yoshligida futbol oʻynashni oʻrgatgan<ref>{{Veb manbasi|sana=July 27, 2012|ism=Piper|muallif=Weiss|sarlavha=Highs and Lows of Olympic Soccer Star Hope Solo|url=http://shine.yahoo.com/team-mom/highs-lows-olympic-soccer-star-hope-solo-195600913.html|nashriyot=Yahoo!|kirish sanasi=August 30, 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140408144455/https://shine.yahoo.com/team-mom/highs-lows-olympic-soccer-star-hope-solo-195600913.html|arxivsana=April 8, 2014}}</ref>. Solo yetti yoshga toʻlganda, otasi uni va ukasi Markusni yaqin atrofdagi [[Yakima]] shahridagi beysbol oʻyiniga olib bordi, lekin oxir-oqibat Sietl tomon uch soatdan koʻproq mashinada yurib, mehmonxonada bir necha kun qolishdi. Solo avvaliga qanday qilib dam olishdek tuyulganini tasvirlab berdi, lekin tez orada bunday emasligini tushundi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Eaton|ism=Nick|sarlavha=Hope Solo tells her compelling story in upcoming autobiography|url=http://blog.seattlepi.com/seattlesports/2012/07/24/hope-solo-tells-her-compelling-story-in-upcoming-autobiography/#6489101=0|ish=Seattle Post-Intelligencer|kirish sanasi=June 18, 2015|sana=July 24, 2012|arxivurl=http://archive.wikiwix.com/cache/20150618062842/http://blog.seattlepi.com/seattlesports/2012/07/24/hope-solo-tells-her-compelling-story-in-upcoming-autobiography/#6489101=0|arxivsana=June 18, 2015}}</ref>. Keyinroq politsiya ularni shahar markazidagi bankdan topdi va Jeffreyni oʻgʻirlashda ayblanib hibsga oldi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Manfred|ism=Tony|sarlavha=14 Things We Learned About Hope Solo From Reading Her New Book|url=http://www.businessinsider.com/hope-solo-book-2012-8?op=1|ish=Business Insider|kirish sanasi=June 18, 2015|sana=August 16, 2012|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150619070128/http://www.businessinsider.com/hope-solo-book-2012-8?op=1|arxivsana=June 19, 2015}}</ref>. Garchi ota-onasi olti yoshida ajrashgan va u onasi bilan yashagan boʻlsa-da, Solo [[Vashington universiteti|Vashington universitetida]] kollej yillarida otasi bilan qayta aloqa qilganidan keyin u bilan yaqin munosabatlarni saqlab qoldi. U 2007-yil iyun oyida [[Miokard infarkti|yurak xurujidan]] vafot etgunga qadar uning hayotiga katta taʼsir koʻrsatishda davom etdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Donaldson |first=Amy |date=July 10, 2011 |title=U.S. women know July 10 is their day |work=Deseret News |location=Salt Lake City, UT |url=http://www.deseretnews.com/article/700150813/US-women-know-July-10-is-their-day.html |url-status=live |access-date=July 30, 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110715192951/http://www.deseretnews.com/article/700150813/US-women-know-July-10-is-their-day.html?pg=2 |archive-date=July 15, 2011 |quote=Her father taught her to play soccer, but the damage done to him by the Vietnam war took him from her childhood.}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Lieber Steeg |first=Jill |date=July 24, 2007 |title=Solo's Added Motivation (sidebar) |work=USA Today |url=https://www.usatoday.com/sports/soccer/national/2007-07-24-hope-solo_N.htm?csp=34 |url-status=live |access-date=October 1, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090316231345/http://www.usatoday.com/sports/soccer/national/2007-07-24-hope-solo_N.htm?csp=34 |archive-date=March 16, 2009 |quote='He was a tough Italian guy who was raised in a boys home in the Bronx,' she says.}}</ref>. Richland oʻrta maktabida hujumchi sifatida Solo 109 ta gol urdi va oʻz jamoasini 1996-yildan 1998-yilgacha ketma-ket uchta liga chempionligiga va katta yilida shtat chempionatiga olib chiqdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.kvewtv.com/article/2007/sep/13/richland-native-solo-sending-hope/|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120516171208/http://www.kvewtv.com/article/2007/sep/13/richland-native-solo-sending-hope/|arxivsana=May 16, 2012|sarlavha=Richland native Solo sending hope|kirish sanasi=September 27, 2007|ism=Evan|muallif=Doherty|sana=September 20, 2007|nashriyot=KVEW TV}}</ref>. U ikki marta butun amerikalik parad nomini oldi<ref>{{Veb manbasi|url=http://espn.go.com/espnw/athletes-life/article/9568227/espnw-hope-solo-love-goalkeeping-no-joking-matter|sarlavha=Goalkeeping No Joke For Hope Solo|muallif=Lobby|ism=Mackenzi|sana=August 23, 2013|nashriyot=ESPN|kirish sanasi=October 5, 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131007115456/http://espn.go.com/espnw/athletes-life/article/9568227/espnw-hope-solo-love-goalkeeping-no-joking-matter|arxivsana=October 7, 2013}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Degerman |first=Eric |date=July 14, 2011 |title=To Hope: W. Richland girl sends hometown scarf to soccer star |work=Tri-City Herald |location=Kennewick, WA |url=http://www.tri-cityherald.com/2011/07/14/1566518/to-hope-w-richland-girl-sends.html |url-status=live |access-date=October 5, 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131007054540/http://www.tri-cityherald.com/2011/07/14/1566518/to-hope-w-richland-girl-sends.html |archive-date=October 7, 2013}}</ref>. == Klubdagi faoliyati == Kollejdagi karyerasidan soʻng, Solo Philadelphia Charge tomonidan 2003-yilgi WUSA loyihasining birinchi bosqichida (umumiy toʻrtinchi) tanlangan<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Narducci |first=Marc |date=February 3, 2003 |title=Charge make five selections, two trades in busy draft day |work=The Philadelphia Inquirer |url=http://articles.philly.com/2003-02-03/sports/25449281_1_draft-news-women-s-united-soccer-association-mark-krikorian |url-status=live |access-date=October 9, 2013 |archive-url=http://archive.wikiwix.com/cache/20160329220715/http://articles.philly.com/2003-02-03/sports/25449281_1_draft-news-women-s-united-soccer-association-mark-krikorian |archive-date=March 29, 2016}}</ref>. U oʻzining birinchi professional mavsumining koʻp qismini sakkizta oʻyinda zaxirada oʻtkazdi. Yakkaxon mavsumning soʻnggi uchta oʻyinini boshladi va Atlanta Beatga qarshi birinchi professional oʻyinni qoʻlga kiritdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=August 3, 2003 |title=Last-place Charge arise to vanquish Atlanta |page=D09 |work=The Philadelphia Inquirer}}</ref>. U shuningdek, eng yaxshi toʻpurarlar [[Mia Hamm]] va [[Abby Wambach]] boshchiligidagi Washington Freedomdagi yakuniy liga chempionlarini ham yoʻq qildi<ref name="solo_memoir">{{Kitob manbasi|last=Solo|first=Hope|title=Solo: A Memoir of Hope|year=2012|publisher=Harper Collins|isbn=9780062136749|page=101}}</ref><ref name="usa_today_072407">{{Veb manbasi|sarlavha=Solo's success as USA's goalie is no accident|ism=Jill|muallif=Lieber Steeg|sana=July 25, 2007|url=http://usatoday30.usatoday.com/sports/soccer/national/2007-07-24-hope-solo_N.htm|ish=USA Today|kirish sanasi=August 30, 2013|arxivsana=September 21, 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130921062123/http://usatoday30.usatoday.com/sports/soccer/national/2007-07-24-hope-solo_N.htm}}</ref>. WUSA 2003-yilgi FIFA ayollar jahon chempionatidan atigi olti kun oldin 2003-yilgi mavsumdan soʻng ochilgandan soʻng, Solo 2004-yil fevral oyida [[Gyoteborg|Shvetsiyaning Goteborg]] shahriga koʻchib oʻtdi va Shvetsiyaning ayollar futbolining yuqori divizioni boʻlgan Shvetsiya Premer-divizionida Kopparbergs/Göteborg FC jamoasida oʻynadi. Oʻn oy davomida u haftasiga ikkita oʻyinda maydonga tushdi va 2004-yilda Gyoteborg darvozasiga 19 ta oʻyin oʻtkazdi<ref name="usa_today_072407" /><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.goteborgfc.se/Fotboll/KGFC.nsf/0/553644ECA2877E2DC1256F0B002C3C03?OpenDocument|arxivurl=https://web.archive.org/web/20060328194708/http://www.goteborgfc.se/Fotboll/KGFC.nsf/0/553644ECA2877E2DC1256F0B002C3C03?OpenDocument|arxivsana=March 28, 2006|sarlavha=22. Hope Solo|kirish sanasi=September 7, 2011|nashriyot=[[Kopparbergs/Göteborg FC]]}}</ref>. 2005-yilda u Fransiyaning birinchi divizionida Lion "Olimpik " jamoasida oʻynagan. U fransuz klubi safida yetti marta maydonga tushdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.statsfootofeminin.fr/joueur.php?joueur=825&saison=3|sarlavha=Hope Solo|kirish sanasi=March 24, 2012|nashriyot=Footofeminin.fr|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130921060529/http://www.statsfootofeminin.fr/joueur.php?joueur=825&saison=3|arxivsana=September 21, 2013}}</ref>. Solo Yevropadagi tajribasi haqida shunday dedi: „Men Yevropada o‘ynaganman va bu ajoyib tajriba bo‘ldi, bu nafaqat jamoadoshlarim va bizdagi murabbiylar, balki muxlislar va shaharning o‘zi tufayli—men Gyoteburgda va Lionda o‘ynaganman va futbol hamma joyda edi. Hayotimdagi oʻsha paytda, bu mening karyeramni chindan ham boshladi va oʻzimni shaxs va futbolchi sifatida topishimga yordam berdi“<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Solo: Women's game still on the rise|url=http://espnfc.com/columns/story/_/id/1035693/usa-goalkeeper-hope-solo-thinks-women's-game-can-hit-new-heights?cc=5901|nashriyot=ESPN|kirish sanasi=August 30, 2013|sana=March 21, 2012|ism=Mark|muallif=Lomas|arxivsana=August 17, 2021|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210817030738/https://www.espn.com/soccer/?cc=5901}}</ref>. == Shaxsiy hayoti == Solo sobiq [[Amerika futboli|amerikalik]] futbolchi Jerramy Stevens bilan turmush qurgan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Hope Solo, Jerramy Stevens marry|url=http://espn.go.com/espn/story/_/id/8634566/reports-hope-solo-jerramy-stevens-married-tuesday|nashriyot=ESPN|kirish sanasi=February 6, 2014|sana=November 15, 2012|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140223234548/http://espn.go.com/espn/story/_/id/8634566/reports-hope-solo-jerramy-stevens-married-tuesday|arxivsana=February 23, 2014}}</ref>. Ular 2012-yil avgust oyi oʻrtalarida Solo Olimpiadadan qaytganidan beri birga boʻlishadi. 2012-yil 12-noyabrda Stivens Soloni yaralagan janjaldan keyin hujumni tergov qilish uchun hibsga olindi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Sullivan |first=Jennifer |date=November 13, 2012 |title=Jerramy Stevens arrested in altercation involving fiancee Hope Solo |work=The Seattle Times |url=http://blogs.seattletimes.com/today/2012/11/jerramy-stevens-arrested-in-altercation-involving-fiancee-hope-solo/ |url-status=live |access-date=September 7, 2013 |archive-url=http://archive.wikiwix.com/cache/20130907115604/http://blogs.seattletimes.com/today/2012/11/jerramy-stevens-arrested-in-altercation-involving-fiancee-hope-solo/ |archive-date=September 7, 2013}}</ref>. Ertasi kuni sudya uni ushlab turish uchun yetarli dalillar yoʻqligini aniqlaganidan soʻng, Stevens qoʻyib yuborildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Jerramy Stevens released in domestic violence case involving Hope Solo|url=http://www.seattlepi.com/sports/article/Former-Huskies-star-Jerramy-Stevens-in-court-for-4033619.php|ish=Seattle Post-Intelligencer|kirish sanasi=October 7, 2013|ism=Nick|muallif=Eaton|sana=November 13, 2012|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130921061435/http://www.seattlepi.com/sports/article/Former-Huskies-star-Jerramy-Stevens-in-court-for-4033619.php|arxivsana=September 21, 2013}}</ref>. Soʻng juftlik turmush qurishdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=November 15, 2012 |title=Hope Solo, Jerramy Stevens marry |publisher=ESPN |agency=Associated Press |url=http://espn.go.com/espn/story/_/id/8634566/reports-hope-solo-jerramy-stevens-married-tuesday |url-status=live |access-date=October 8, 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140223234548/http://espn.go.com/espn/story/_/id/8634566/reports-hope-solo-jerramy-stevens-married-tuesday |archive-date=February 23, 2014}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Mayers |first=Joshua |date=January 24, 2013 |title=Hope Solo: 'I'm the happiest I've ever been in my personal life. I'm happily married' |work=The Seattle Times |url=http://seattletimes.com/html/sounders/2020208436_reign25.html |url-status=live |access-date=October 7, 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140224012117/http://seattletimes.com/html/sounders/2020208436_reign25.html |archive-date=February 24, 2014}}</ref>. 2019-yil dekabr oyida Solo o‘zi va Stevens egizak farzand kutayotganini eʼlon qildi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.today.com/parents/soccer-star-hope-solo-announces-she-s-pregnant-twins-t170166|sarlavha=Soccer star Hope Solo announces she's pregnant with twins|ish=TODAY.com|kirish sanasi=December 18, 2019|arxivsana=December 18, 2019|arxivurl=https://web.archive.org/web/20191218012138/https://www.today.com/parents/soccer-star-hope-solo-announces-she-s-pregnant-twins-t170166}}</ref>. Er-xotin Vittorio Genghis va Lozen Orianna Judit Stevensni 2020-yil 4-mart kuni kutib olishdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Todisco |first=Eric |date=April 23, 2020 |title=Hope Solo and Husband Jerramy Stevens Welcome Twins, Daughter Lozen and Son Vittorio |work=People.com |url=https://people.com/parents/hope-solo-welcomes-twins-daughter-lozen-son-vittorio/ |url-status=live |access-date=April 23, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200424185903/https://people.com/parents/hope-solo-welcomes-twins-daughter-lozen-son-vittorio/ |archive-date=April 24, 2020}}</ref>. 2014-yilda Solo iCloud-da mashhurlarning fotosuratlari tarqalishi qurbonlaridan biri boʻlgan, bu vaqtda uning bir nechta yalangʻoch suratlari internetga tarqalib ketgan. U jabrlangan boshqa ayollar bilan birdamligini bildirdi va jinoyatchilarni tanqid qildi: „Bu harakat insoniy odob doirasidan tashqariga chiqadi“<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Selby |first=Jenn |date=September 24, 2014 |title=Hope Solo on naked 4Chan photo leak: 'This act goes beyond the bounds of human decency' |work=[[The Independent]] |url=https://www.independent.co.uk/news/people/hope-solo-on-nude-4chan-photo-leak-this-act-goes-beyond-the-bounds-of-human-decency-9752763.html |url-status=live |access-date=August 13, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160827195445/http://www.independent.co.uk/news/people/hope-solo-on-nude-4chan-photo-leak-this-act-goes-beyond-the-bounds-of-human-decency-9752763.html |archive-date=August 27, 2016}}</ref>. == Manbalar == [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1981-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Ayol futbolchilar]] 9w8e64m7xoiubcsffixpgulu2p0qba3 Havana Solaun 0 775718 2816974 2778603 2022-08-29T07:28:58Z Visola Tangirova 72133 wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Havana Solaun|tasvir=Havana Solaun.jpg|toʻliqism=Havana Marguerite Solaun|tavallud_sana={{birth date and age|1993|2|23|df=y}}|tavallud_joyi=[[Sha Tin]], [[Gong Kong]]|boʻyi=175 sm|pozitsiya=yarim himoyachi|joriyklub=[[North Carolina Courage]]|klubraqami=19|yillar1=2015-2016|klublar1=[[Seattle Reign FC]]|isht1=4|gollar1=1|yillar2=2017-2018|klublar2=[[Washington Spirit]]|isht2=37|gollar2=5|yillar3=2019|klublar3=[[Klepp IL]]|isht3=20|gollar3=10|yillar4=2020|klublar4=[[Paris FC (women)|Paris FC]]|isht4=0|gollar4=0|yillar5=2020|klublar5=[[Apollon Ladies F.C.|Apollon Ladies]]|isht5=0|gollar5=0|yillar6=2020-|klublar6=[[North Carolina Courage]]|isht6=19|gollar6=1|milliyyillar1=2009-2010|milliyjamoa1=[[United States women's national under-17 soccer team|United States U17]]|milliyisht1=5|milliygollar1=3 <!-- | nationalyears2 = 2011–2013 | nationalteam2 = [[United States women's national under-20 soccer team|United States U20]] | nationalcaps2 = 0 | nationalgoals2 = 0 -->|milliyyillar3=2014-2016|milliyjamoa3=[[United States women's national under-23 soccer team|United States U23]]|milliyisht3=5|milliygollar3=0 <!-- | nationalyears4 = 2015 | nationalteam4 = [[Canada women's national soccer team|Canada]] | nationalcaps4 = 0 | nationalgoals4 = 0 -->|milliyyillar4=2019-|milliyjamoa4=[[Jamaica women's national football team|Jamaica]]|milliyisht4=9|milliygollar4=2|medallar={{Medal|Country|{{fbw|Jamaica}}}} {{Medal|Comp|[[CONCACAF W Championship]]}} {{Medal|3rd|[[2022 CONCACAF W Championship|2022 Mexico]]|}}|club-update=17 August 2019 (UTC)}} '''Havana Marguerite Solaun''' (1993-yil 23-fevralda tugʻilgan)—yamaykalik professional [[futbolchi]], Amerika Milliy Ayollar Futbol Ligasi (NWSL) North Carolina Courage va Yamayka ayollar terma jamoasida [[Yarimhimoyachi (futbol)|yarim himoyachi]] sifatida oʻynaydi. Solaun oʻzining professional faoliyatini NWSLning Sietl Reign FC jamoasida 2015-yilda boshlagan. Ikki yil oʻtgach, u Washington Spiritga almashtirildi. Solaun—sobiq Qoʻshma Shtatlar yoshlar terma jamoasi aʼzosi. == Yoshligi == Solaunning oilasi u ikki yoshida Qoʻshma Shtatlarga qaytib keldi. U [[Gainesville (Florida)|Florida shtatidagi Gainesville]] shahridagi Buchholz oʻrta maktabida oʻqidi<ref name="uf_bio">{{Veb manbasi|sarlavha=Havana Solaun|url=http://www.gatorzone.com/soccer/bios.php?year=2014&player_id=86|nashriyot=University of Florida|kirish sanasi=March 15, 2016|arxivsana=September 5, 2015|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150905145633/http://www.gatorzone.com/soccer/bios.php?year=2014&player_id=86}}</ref>. 2008-yildan 2010-yilgacha u ''The Gainesville Sun'' tomonidan butun hududdagi qizlar futbol jamoasining birinchi jamoasiga kiritilgan<ref>{{Veb manbasi|muallif=Johnson|ism=Richard|sarlavha=Gainesville native and Gators soccer star Havana Solaun|url=http://www.wruf.com/profiles/2013/02/27/gainesville-native-and-gators-soccer-star-havana-solaun/|nashriyot=ESPN Gainesville|kirish sanasi=March 15, 2016|sana=February 27, 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160405095319/http://www.wruf.com/profiles/2013/02/27/gainesville-native-and-gators-soccer-star-havana-solaun/|arxivsana=April 5, 2016}}</ref>. === Florida Gators universiteti, 2011—2014 === Solaun 2011-yildan 2014-yilgacha [[Florida universiteti|Florida universitetida oʻqigan va]] u yerda Florida Gators jamoasida futbol oʻynagan va toʻrt yillik boshlangʻich yarim himoyachi boʻlgan. Solaun 2014 va 2013-yillarda Janubi-Sharqiy Konferensiyaning birinchi jamoasi sharafini qoʻlga kiritdi va oʻsha mavsumlarda NSCAA Butun Janubi mintaqasi jamoalarida paydo boʻldi<ref name="espn_2013">{{Veb manbasi|muallif=Provenzano|ism=Michelle|sarlavha=Gators Women's Soccer Havana Solaun soars to new heights|url=http://www.wruf.com/profiles/2013/04/25/gaors-womens-soccer-havana-solaun-soars-to-new-heights/|nashriyot=ESPN Gainesville|kirish sanasi=March 15, 2016|sana=April 25, 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160405130604/http://www.wruf.com/profiles/2013/04/25/gaors-womens-soccer-havana-solaun-soars-to-new-heights/|arxivsana=April 5, 2016}}</ref><ref name="sec_0614">{{Veb manbasi|sarlavha=Shine in the Moment: Florida's Havana Solaun|url=http://www.secsports.com/article/11134726/florida-havana-solaun|nashriyot=SEC Sports|kirish sanasi=March 15, 2016|sana=June 27, 2014}}</ref>. 2014-yilda katta boʻlgan Solaun har bir toifadagi Gators orasida ikkinchi oʻrinni egallash uchun gollar (9), assistentlar (9) va ochkolar (27) boʻyicha kollejdagi eng yaxshi natijalarni qayd etdi<ref name="gainesville_sun_0914">{{Veb manbasi|muallif=Harvin|ism=Jim|sarlavha=Solaun's return to lineup keys No. 8 Florida's fast start|url=http://www.gainesville.com/article/20140905/ARTICLES/140909780|nashriyot=Gainesville Sun|kirish sanasi=March 15, 2016|sana=September 5, 2014}}</ref>. == Klubdagi faoliyati == === Seattle Reign FC, 2015—2016 === Solaun 2015 NWSL kolleji loyihasida Sietl Reign FC tomonidan 15-oʻrinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Pentz|ism=Matt|sarlavha=Reign FC picks up pair of players, Seattle U.'s Verdoia goes to Boston in NWSL Draft|url=http://blogs.seattletimes.com/soundersfc/2015/01/16/reign-fc-picks-up-pair-of-players-seattle-u-s-verdoia-goes-to-boston-in-nwsl-draft/|nashriyot=Seattle Times|kirish sanasi=March 15, 2016|sana=January 15, 2015}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=NWSL Draft: Reign Select Florida's Havana Solaun|url=http://www.sounderatheart.com/seattle-reign/2015/1/16/7557611/nwsl-draft-seattle-reign-florida-havana-solaun|nashriyot=Sounder at Heart|kirish sanasi=March 15, 2016|sana=January 16, 2015}}</ref>. Bir necha oy oʻtgach, jamoa bilan shartnoma imzolaganidan soʻng, Seattle Reign FC bosh murabbiyi [[Laura Harvey]] shunday dedi: „Havana—yosh, iqtidorli oʻyinchi, u toʻpni juda yaxshi oʻynaydi. Biz uchun eng muhimi shundaki, u toʻpga egalik qilishda ham juda qulay, bosim ostida boʻladimi yoki yoʻqmi, u toʻpni nazorat qila oladi va uni biz xohlagan tarzda harakatga keltira oladi“<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Reign FC Sign Second Round Draft Pick Havana Solaun|url=https://medium.com/@ReignFC/reign-fc-sign-second-round-draft-pick-havana-solaun-85cc9418e9f7#.2l5c3ycw2|nashriyot=Seattle Reign|kirish sanasi=March 15, 2016|sana=April 3, 2015}}</ref>. Solaun Reign uchun debyutini mavsumoldi oʻyinida [[Vashington universiteti]] ustidan 2:0 hisobida gʻalaba qozondi, ammo jarohati tufayli mavsumni tark etdi<ref name="u23camp_0116">{{Veb manbasi|sarlavha=Reign's Havana Solaun Called Up To U23 WNT Camp|url=http://www.sounderatheart.com/seattle-reign/2016/1/14/10772796/reigns-havana-solaun-called-up-to-u23-wnt-camp|nashriyot=Sounder at Heart|kirish sanasi=March 15, 2016|sana=January 24, 2016}}</ref><ref name="gainesville_sun_082113">{{Veb manbasi|muallif=Harvin|ism=Jim|sarlavha=Solaun builds on experience abroad|url=http://www.gatorsports.com/article/20130821/ARTICLES/130829958|nashriyot=The Gainesville Sun|kirish sanasi=March 15, 2016|sana=August 21, 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160404033758/http://www.gatorsports.com/article/20130821/ARTICLES/130829958|arxivsana=April 4, 2016}}</ref>. Jamoaning 2016-yilgi mavsumoldi birinchi uchrashuvida Portland Thornsga qarshi oʻyinda Solaun 75-daqiqada oʻyindagi gʻalaba golini urib, Reignning 2:0 hisobida gʻalaba qozonishiga yordam berdi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Blue|ism=Molly|sarlavha=Portland Thorns lose 2–0 to Seattle Reign FC in preseason match at Providence Park|url=http://www.oregonlive.com/portland-thorns/2016/03/portland_thorns_lose_2-0_to_se.html#incart_river_index|nashriyot=The Oregonian|kirish sanasi=March 28, 2016|sana=March 27, 2016}}</ref>. U klubdagi debyutini 17-aprel kuni „Sky Blue FC“ ga qarshi mavsumning ochilish uchrashuvida o‘tkazdi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Lee|ism=Allison|sarlavha=Sky Blue FC opens 2016 with 2–1 upset of Seattle Reign|url=http://www.onceametro.com/2016/4/18/11450434/sky-blue-fc-stuns-reign-with-2-1-upset|nashriyot=Once a Metro|kirish sanasi=April 18, 2016|sana=April 17, 2016}}</ref>. U oʻzining birinchi golini Houston Dashga qarshi oʻyinda kiritdi va Reignni 1:0 hisobida gʻalaba qozondi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Havana Solaun's goal lifts Reign, but work remains|url=http://www.seattletimes.com/sports/reign/havana-solauns-goal-lifts-reign-but-work-remains/|nashriyot=The Seattle Times|kirish sanasi=June 13, 2016|sana=June 12, 2016}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Reign FC Shout Out Dash in 1–0 Win|url=http://nwslsoccer.com/reign-fc-shut-out-dash-in-1-0-win|nashriyot=National Women's Soccer League|kirish sanasi=June 13, 2016|sana=June 12, 2016|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160911085600/http://nwslsoccer.com/reign-fc-shut-out-dash-in-1-0-win|arxivsana=September 11, 2016}}</ref>. [[Fayl:Carsonpickett_havanasolaun.png|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Carsonpickett_havanasolaun.png/220px-Carsonpickett_havanasolaun.png|alt=Solaun (right) with Reign FC teammate, Carson Pickett, 2016.|thumb| Solaun (oʻngda) Reign FC jamoadoshi [[Carson Pickett]] bilan, 2016-yil.]] === Washington Spirit, 2017—2018 === Solaunning oʻyinchi huquqlari Washington Spiritga 2016-yil noyabr oyida Spirit oʻyinchilari [[Christine Nairn]] va [[Madalyn Schiffel]] evaziga almashtirildi. U dekabr oyida jamoa bilan shartnoma imzolagan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Washington Spirit Signs Midfielder Havana Solaun|url=http://washingtonspirit.com/pro/washington-spirit-signs-midfielder-havana-solaun/|nashriyot=Washington Spirit|kirish sanasi=4 June 2017|sana=December 21, 2016}}</ref>. Solaun „Spirit“ning doimiy bosh murabbiyiga aylanib, birinchi mavsumida 24 ta oʻyinda maydonga tushib, 5 ta gol urdi. === Klepp IL, 2019-yil === Washington Spiritning yangi shartnoma taklifiga qaramay, Solaun 2019-yil uchun bepul transfer asosida Norvegiyaning Klepp IL klubiga qoʻshilishni tanladi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Anderson |first=Jason |date=17 January 2019 |title=Washington Spirit news round-up: Megan Crosson in, several players out |publisher=Black and Red United |url=https://www.blackandredunited.com/washington-spirit-womens-soccer/2019/1/17/18127968/washington-spirit-megan-crosson-rebecca-quinn-whitney-church-havana-solaun-estefania-banini |access-date=18 January 2019}}</ref>. === Paris FC, 2020-yil === 12-yanvar kuni D1 Feminine jamoasi Paris FC Solaun bilan shartnoma imzolaganini eʼlon qildi. === Apollon Ladies, 2020-yil === Koronavirus pandemiyasi tufayli Parij klubida ishtirok eta olmagan Solaun UEFA ayollar chempionlar ligasi kampaniyasi uchun Kiprning „Apollon Ladies“ klubi bilan shartnoma imzoladi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Cowan |first=Sherdon |date=13 September 2020 |title=Reggae Girl Solaun finds new home with Apollon Ladies in Cyprus |publisher=Jamaica Observer |url=http://www.jamaicaobserver.com/sports/reggae-girl-solaun-finds-new-home-with-apollon-ladies-in-cyprus_202737 |access-date=30 September 2020}}</ref>. === North Carolina Courage, 2020-yildan hozirgi kungacha === Solaun 2020-yilgi NWSL kuzgi seriyasida North Carolina Courage uchun oʻynash uchun qisqa muddatli shartnoma imzoladi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Birkedal |first=Morgan |date=30 September 2020 |title=NORTH CAROLINA COURAGE SIGN JAMAICAN MIDFIELDER HAVANA SOLAUN |publisher=North Carolina Courage |url=https://www.nccourage.com/news_article/show/1125333 |access-date=30 September 2020}}</ref>. 2021-yilning yanvarida u jamoa uchun bir yillik variant bilan bir yillik shartnoma imzoladi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=5 January 2021 |title=RYLEE BAISDEN AND HAVANA SOLAUN INK CONTRACTS FOLLOWING STELLAR FALL SERIES PERFORMANCES |publisher=North Carolina Courage |url=https://www.nccourage.com/news_article/show/1139347}}</ref>. === Yoshlar terma jamoalari === Solaun 17 yoshgacha (2010-yilgi KONKAKAF ayollar U-17 chempionati), 20 yoshgacha va 23 yoshgacha boʻlgan terma jamoalarda Qoʻshma Shtatlarni himoya qilgan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=U-23 WNT Set to Travel to Croatia for Istria Cup|url=http://www.ussoccer.com/stories/2016/02/16/20/10/160216-u23wnt-will-travel-to-croatia-for-istria-cup|nashriyot=United States Soccer Federation|kirish sanasi=March 15, 2016|sana=February 16, 2016}}</ref>. Solaun avvalroq Kanadada (Singapurda ham) yashagani uchun<ref>{{Veb manbasi|url=https://canadasoccer.com/?pid=4644&t=profile&|sarlavha=Havana Solaun (USA)|nashriyot=Canada Soccer}}</ref> 2015-yilning fevral oyida Kanada terma jamoasining markazlashgan lagerida qatnashdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=[2015-02] Centralised Development Program|url=http://www.canadasoccer.com/?t=project&sid=1075&language=en|nashriyot=Canada Soccer|kirish sanasi=June 18, 2016}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Determined: Solaun moving past ACL tear, making impact for Gators|url=http://www.alligator.org/sports/volleyball/article_6635b71c-5b40-11e4-95ba-43167a7475bf.html|nashriyot=The Independent Florida Alligator|kirish sanasi=June 18, 2016|sana=October 24, 2014}}</ref>. === Yamayka kattalar terma jamoasi === Futbol bo‘yicha Yamayka ayollar terma jamoasi tomonidan tarixiy [[FIFA ayollar o'rtasidagi jahon chempionati|FIFA ayollar o‘rtasidagi Jahon chempionati]] saralashidan so‘ng, Solaun 2019-yil yanvar oyida o‘zining o‘quv-mashg‘ulot yig‘ini ro‘yxatiga kiritildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Reggae Girlz Training Squad|url=https://www.facebook.com/jfffootball/photos/a.167725006624642/2208919339171855/|ish=Facebook|nashriyot=Jamaica Football Federation|kirish sanasi=18 January 2019}}</ref>. U oʻsha yilning 3-martida Chiliga qarshi oʻrtoqlik uchrashuvida (3:2) debyut qilgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://jamaica-star.com/article/sports/20190524/solaun-completes-reggae-girlz-squad|sarlavha=Solaun completes Reggae Girlz squad|ish=jamaica-star.com|til=en|kirish sanasi=2019-06-18}}</ref>. 2019-yil 18-iyun kuni Solaun Avstraliyaga qarshi o‘yinda ikkinchi bo‘limda zaxiradan maydonga tushganidan ko‘p o‘tmay [[FIFA ayollar o'rtasidagi jahon chempionati|FIFA ayollar o‘rtasidagi jahon chempionatida]] Yamayka terma jamoasining birinchi golini kiritdi<ref>{{Citation|title=JAMAICA SCORE THEIR FIRST EVER FIFA WOMEN'S WORLD CUP™ GOAL {{!}} HIGHLIGHTS|url=https://www.foxsports.com/watch/1544512579516|language=en|access-date=2021-07-11}}</ref>. === Xalqaro gollar === {| class="wikitable" !Son ! Sana ! Joy ! Raqib ! Hisob ! Natija ! Musobaqa |- |{{Center|1}} | 2019-yil 18-iyun | Stade des Alpes, [[Grenoble|Grenobl]], [[Fransiya|Frantsiya]] |Avstraliya |{{Center|'''1'''–2}} |{{Center|1–4}} | 2019 FIFA ayollar oʻrtasidagi jahon chempionati |- |{{Center|2}} | 2020-yil 4-fevral | HEB Park, [[Edinburg (Texas)|Edinburg]], [[Amerika Qoʻshma Shtatlari]] |Sent-Kits va Nevis |{{Center|'''3'''–0}} |{{Center|7–0}} | 2020-yilgi KONKAKAF ayollar olimpiya saralash chempionati |} == Shaxsiy hayoti == Solaunning birinchi ismi Ghavana, otasi va buvisi tugʻilgan joyiga hurmat maʼnosida qoʻyilgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://thereadersbureau.com/havana-gets-fifas-nod-to-play-for-jamaicas-reggae-girlz/|nashriyot=The Readers Bureau|sarlavha=Havana Gets FIFA's Nod To Play For Jamaica's Reggae Girlz|sana=May 29, 2019|kirish sanasi=June 21, 2019}}</ref>. == Manbalar == {{Manbalar|30em}} == Havolalar == * [https://web.archive.org/web/20190608143445/https://www.fifa.com/womensworldcup/players/player/420509/ Player profile] at 2019 FIFA Womenʼs World Cup * [http://washingtonspirit.com/persons/havana-solaun/ Washington Spirit player profile] * [https://web.archive.org/web/20150905145633/http://www.gatorzone.com/soccer/bios.php?year=2014&player_id=86 Florida Gators player profile (archived)] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1993-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Ayol futbolchilar]] kftiwbxpnyyzsc3mbh6e490cuqq59kt Taylor Smith 0 775910 2817083 2779380 2022-08-29T09:24:43Z Visola Tangirova 72133 wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Taylor Smith|tasvir=Taylor Smith (23504693298).jpg|izoh=|toʻliqism=Taylor Nicole Smith|tavallud_sana={{birth date and age|1993|12|1}}|tavallud_joyi=[[Fort Worth, Texas]], [[AQSh]]|boʻyi=160 sm|pozitsiya=himoyachi|joriyklub=[[NJ/NY Gotham FC]]|klubraqami=|yoshlikyillari1=|yoshlikklublari1=|yillar1=2016|klublar1=[[Western New York Flash]]|isht1=18|gollar1=2|yillar2=2017|klublar2=[[North Carolina Courage]]|isht2=15|gollar2=0|yillar3=2018|klublar3=[[Washington Spirit]]|isht3=23|gollar3=0|yillar4=2018|klublar4=→ [[Newcastle Jets FC (W-League)|Newcastle Jets]] (ijara)|isht4=6|gollar4=0|yillar5=2019-2020|klublar5=[[OL Reign]]|isht5=0|gollar5=0|yillar6=2021-2022|klublar6=[[North Carolina Courage]]|isht6=13|gollar6=0|yillar7=2022-|klublar7=[[NJ/NY Gotham FC]]|isht7=0|gollar7=0|milliyyillar1=2010|milliyjamoa1=[[United States women's national under-17 soccer team|United States U17]]|milliyisht1=|milliygollar1=|milliyyillar2=2011|milliyjamoa2=[[United States women's national under-20 soccer team|United States U20]]|milliyisht2=|milliygollar2=|milliyyillar3=2014-2016|milliyjamoa3=[[United States women's national under-23 soccer team|United States U23]]|milliyisht3=|milliygollar3=|milliyyillar4=2017-|milliyjamoa4=[[United States women's national soccer team|United States]]|milliyisht4=10|milliygollar4=0|medallar=|club-update=March 22, 2019}} '''Taylor Nicole Smith''' (1993-yil 1-dekabrda tugʻilgan)—amerikalik [[Futbol|futbolchi]], Milliy ayollar futbol ligasining (NWSL) NJ/NY Gotham FC himoyachisi sifatida oʻynaydi<ref name="auto1">{{Veb manbasi|url=https://www.gothamfc.com/news_article/show/1230655-nj-ny-gotham-fc-adds-defender-taylor-smith|sarlavha=NJ/NY Gotham FC Adds Defender Taylor Smith|ism=Gotham|muallif=FC|sana=June 24, 2022|ish=NJ/NY Gotham FC}}</ref>. U shuningdek, Amerika Qoʻshma Shtatlari terma jamoasida ham kattalar, ham yoshlar darajasida oʻynagan. Smith UCLA Bruins ayollar futbol jamoasini 2013-yilda birinchi marta milliy chempionlikka erishishga yordam berdi. == Yoshligi == [[Fort Uert (Texas)|Fort-Uortda (Texas]]) tugʻilib oʻsgan Smith Fort-Uort Country Day maktabida oʻqigan va u yerda uch yil davomida universitetning futbol jamoasi sardori boʻlgan<ref name="ucla_bio">{{Veb manbasi|sarlavha=Taylor Smith|url=http://www.uclabruins.com/roster.aspx?rp_id=1185|nashriyot=UCLA|kirish sanasi=July 30, 2017}}</ref>. U shuningdek, chim ustida xokkey oʻynagan va yengil atletika bilan shugʻullangan. Smith ham futbol, ham trek boʻyicha konferensiya faxriylariga sazovor boʻldi. U Top Drawer Soccer va ESPN tomonidan milliy kollejning sakkizinchi eng yaxshi yollanuvchisi sifatida qayd etilgan. Top Drawer Soccer uni Texas shtatidagi eng yaxshi ishga yollangan futbolchi sifatida baholadi va u Amerika Milliy Futbol Murabbiylari Assotsiatsiyasi (NSCAA) tomonidan ikki marta Umumamerikalik Yoshlar nomini oldi. Fort Worth Star-Telegram Smithni ikki marta Super jamoasiga chaqirdi. Smith „Solar Chelsea“da klub futbolida oʻynagan. U 2014-yilda LA Bluesga USL W-League chempionligini qo‘lga kiritishda yordam berdi. === UCLA Bruins, 2012—2015 === Smith [[Los-Anjelesdagi Kaliforniya universiteti|UCLAda]] qatnashgan va u yerda 2012-yildan 2015-yilgacha „Bryuins“da oʻynagan. Birinchi mavsumda u barcha 23 oʻyinda qatnashdi. Uning uchta goli Pac-12 konferensiyasida sakkizinchi va 20 ochkosi ochkolar boʻyicha oʻninchi oʻrinni egalladi. Smith Pac-12 All-Freshman Team Top Drawer Soccer All-Freshman Teamga tayinlandi<ref name="ucla_bio" />. Ikkinchi kurs mavsumida uning 8 goli jamoada ikkinchi oʻrinni egalladi. Uning 11 ta assist va 26 ochkosi Pac-12 reytingida uchinchi oʻrinni egalladi<ref name="ucla_bio" />. Smith oʻzi oʻynagan 26 oʻyinning 25 tasida maydonga tushgan. NCAA Division 1 chorak finalida u ikkita qoʻshimcha vaqtda oʻyinda gʻalaba qozongan oltin golni kiritdi va jamoani Shimoliy Karolinadan oʻtib, yarim finalga olib chiqdi. Turnir davomida uning uchta goli jamoaga birinchi NCAA Division 1 College Cup chempionligini qoʻlga kiritishga yordam berdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Golden goal by Taylor Smith gives UCLA 1–0 win, its first against UNC|url=https://www.ncaa.com/news/soccer-women/article/2013-11-30/golden-goal-taylor-smith-gives-ucla-1-0-win-its-first-against|nashriyot=NCAA|kirish sanasi=July 30, 2017}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=December 8, 2013 |title=UCLA wins NCAA women's soccer title in overtime |work=USA Today |url=https://www.usatoday.com/story/sports/college/2013/12/08/ucla-bruins-ncaa-women-soccer-title/3913693/ |access-date=July 30, 2017}}</ref>. Smith All-Pac-12 birinchi jamoasiga tayinlandi. Oʻzining yosh mavsumida Smith barcha 24 oʻyinda maydonga tushdi. Uning toʻqqizta goli va toʻrtta oʻyindagi gʻalabali goli jamoada ikkinchi oʻrinni egalladi. Uning 23 ochkosi jamoada uchinchi va konferensiyada sakkizinchi oʻrinni egalladi. Katta kursda u jamoa sardori boʻlgan va MAC Hermann Trophy tomosha roʻyxatiga kiritilgan<ref>{{Veb manbasi|muallif=Karp|ism=Justin|sarlavha=MAC Hermann Award watch list includes six Pac-12 soccer players|url=http://pac-12.com/article/2015/08/06/mac-hermann-award-watch-list-includes-six-pac-12-soccer-players|nashriyot=Pac 12 Conference|kirish sanasi=July 30, 2017|sana=August 6, 2015}}</ref>. == Klubdagi faoliyati == [[Fayl:TaylorSmith.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/TaylorSmith.jpg/220px-TaylorSmith.jpg|right|thumb| Taylor Smith North Carolina Courage bilan 2017-yilda]] === Western New York Flash / North Carolina Courage, 2016—2017 === Smith 2016 NWSL mavsumi uchun Western New York Flash ochilish kuni roʻyxatiga kiritildi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.uclabruins.com/ViewArticle.dbml?DB_OEM_ID=30500&ATCLID=210885354|sarlavha=Nine Bruins on Opening Day Rosters|ish=uclabruins.com}}</ref>. U klub safida yigirma oʻyin oʻtkazdi va ikkita gol urdi<ref name="sw_stats">{{Veb manbasi|sarlavha=T. Smith|url=http://us.women.soccerway.com/players/taylor-smith/116204/|nashriyot=Soccer Way|kirish sanasi=July 30, 2017}}</ref>. Jamoaning muntazam mavsum davomida 9-6-5 hisobi bilan toʻrtinchi oʻrinni egallashi jamoaga pley-off yoʻllanmasini taqdim etdi<ref name="sw_2016">{{Veb manbasi|sarlavha=2016 NWSL|url=http://us.women.soccerway.com/national/united-states/national-womens-soccer-league/2016/regular-season/r34741/|nashriyot=Soccer Way|kirish sanasi=July 30, 2017}}</ref>. Yarim finalda Portland Thorns FCni qoʻshimcha vaqtda 4-3 hisobida magʻlub etganidan soʻng<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Yang |first=Stephanie |date=October 2, 2016 |title=WNY Flash stun Portland Thorns 4–3 in extra time |work=Excelle Sports |url=http://www.excellesports.com/news/nwsl-wny-flash-beat-portland-thorns-fc-extra-time/ |access-date=July 30, 2017}}</ref> Flash finalda Washington Spirit bilan toʻqnash keldi va qoʻshimcha vaqtni 2:2 hisobida yakunlaganidan keyin penaltilar seriyasida gʻalaba qozondi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=October 10, 2016 |title=Watch: Western New York Flash win NWSL title in PKs after clutch Williams goal |work=Sports Illustrated |url=https://www.si.com/planet-futbol/2016/10/09/nwsl-final-washington-spirit-western-new-york-flash-dunn-mewis-goals-video |access-date=July 30, 2017}}</ref>. == Xalqaro maydonda == 2017-yil yanvar oyida Smith birinchi marta bosh murabbiy Jill Ellis tomonidan AQSh ayollar terma jamoasiga oʻquv-mashgʻulot yigʻiniga chaqirildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Yang |first=Stephanie |date=January 4, 2017 |title=Jill Ellis calls in 29 players for first USWNT camp of 2017 |work=SB Nation |url=https://www.starsandstripesfc.com/2017/1/4/14170188/jill-ellis-calls-29-players-first-uswnt-camp-2017 |access-date=July 30, 2017}}</ref>. U 27-iyul kuni Sietlda 2017-yilgi Millatlar turnirida Avstraliyaga qarshi oʻyinda oʻng qanot himoyachisi pozitsiyasini boshlaganida jamoa uchun birinchi oʻyinini oldi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Building Towards 2019|url=https://www.ussoccer.com/stories/2017/07/29/17/27/20170729-feat-wnt-building-for-2019|nashriyot=U.S. Soccer|kirish sanasi=July 30, 2017}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=U.S. WNT SECOND-HALF EFFORT COMES UP SHORT AS AUSTRALIA SECURES 1–0 WIN|url=http://www.ussoccer.com/stories/2017/07/28/03/25/20170727-recap-wnt-drops-tight-0-1-loss-to-australia-2017-tournament-of-nations|nashriyot=U.S. Soccer|kirish sanasi=July 30, 2017|sana=July 27, 2017}}</ref>. Smith 2018-yilgi SheBelieves kubogi uchun AQSh roʻyxatiga kiritildi, u ikki oʻyinni boshladi, chunki Qoʻshma Shtatlar turnirda ikkinchi marta gʻolib chiqdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.ussoccer.com/stories/2018/02/23/20/25/20180223-news-wnt-ellis-names-23-player-roster-for-2018-shebelieves-cup|sarlavha=ELLIS NAMES 23-PLAYER ROSTER FOR 2018 SHEBELIEVES CUP|kirish sanasi=November 23, 2018|sana=March 1, 2018}}</ref>. == Shaxsiy hayoti == Smith 2017-yilda lesbiyan sifatida omma oldida chiqdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.starsandstripesfc.com/2017/8/14/16146984/taylor-smith-describes-coming-out-uswnt|sarlavha=Taylor Smith describes her coming out|sana=August 14, 2017|nashriyot=}}</ref>. == Manbalar == {{Manbalar|30em}} == Havolalar == * [https://web.archive.org/web/20170730114605/http://www.ussoccer.com/players/2014/03/14/22/48/taylor-smith#tab-1 AQSh futbolchisi profili] * [https://web.archive.org/web/20170112082709/http://www.northcarolinafc.com/nccourageroster/taylor-smith Shimoliy Karolina Jasorati oʻyinchi profili] * [http://www.uclabruins.com/ViewArticle.dbml?ATCLID=207924967 UCLA futbolchi profili] * {{Twitter|taylornsmith11_}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1993-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Ayol futbolchilar]] 9ylcpf7njuqzep8v5m8fi6dhlslaqio Danielle Slaton 0 775954 2817100 2811335 2022-08-29T09:41:23Z Visola Tangirova 72133 wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Danielle Slaton|tasvir=Danielle Slaton.png|tavallud_sana={{Birth date and age|1980|6|10|mf=y}}|tavallud_joyi=[[San Jose]], [[Kaliforniya]], [[AQSh]]|boʻyi=168 sm|pozitsiya=himoyachi|yoshlikyillari1=|yoshlikklublari1=Central Valley Mercury|yillar1=2002-2003|klublar1=[[Carolina Courage]]|isht1=|gollar1=|yillar2=2005|klublar2=[[Olympique Lyonnais Féminin|Lyon]]|isht2=|gollar2=|milliyyillar1=1999-2003|milliyjamoa1=[[United States women's national soccer team|United States]]|milliyisht1=43|milliygollar1=1|toʻliqism=Danielle Victoria Slaton}} '''Danielle Victoria Slaton''' (1980-yil 10-iyunda tugʻilgan)—amerikalik isteʼfodagi professional [[Futbol|futbolchi]]. Hozirda San Jose Earthquakes, Fox Sports va Pac-12 tarmogʻida futbol tahlilchisi. 2000—2005-yillarda Amerika Qoʻshma Shtatlari ayollar milliy futbol jamoasining besh yillik aʼzosi boʻlgan Slaton, shuningdek, Ayollar Birlashgan Futbol Assotsiatsiyasida (WUSA) Carolina Courageda oʻynadi va liganing yilning eng yaxshi himoyachisi deb topildi. U Fransiyaning „Olimpik Lion“ klubida oʻynashni davom ettirdi, u yerda u Ayollar divizioni 1da jamoaning asosiy himoyachisi edi. == Yoshligi == Slaton [[San Jose, Kaliforniya|Kaliforniyaning San-Xose shahrida]] tugʻilgan. U [[San Jose, Kaliforniya|Kaliforniyaning San-Xose]] shahridagi Taqdimot oʻrta maktabida oʻqidi va futbol jamoasini uchta Markaziy qirgʻoq boʻlimi chempionatida oʻtkazdi. U toʻrt yil davomida All-Santa Tereza Atletik Ligasining birinchi jamoasi va All-CCSning birinchi jamoasi deb nomlandi. U 1995 va 1996-yilgi mavsumlardan keyin San-Xose Mercury News birinchi va ikkinchi kurs talabasi sifatida taqdirlandi. U Kremniy vodiysining 100 qora tanli stipendiyasiga sazovor boʻldi va oʻrtacha 4,0 ball bilan bitirdi. Slaton Viki Vagner va San-Xose shtatidagi sobiq Santa Klara yordamchisi va sobiq bosh murabbiyi Filipp Blin boshchiligidagi Central Valley Mercury jamoasida klub futbolini oʻynagan. U 1996, 1997 va 1998-yillarda Merkuriyni ketma-ket uchta milliy chempionatga olib chiqishga yordam berdi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Danielle Slaton biography|url=http://www.soccertimes.com/usteams/roster/women/slaton.htm|nashriyot=Soccer Times|kirish sanasi=23-sentabr 2012-yil}}</ref>. === Santa Klara universiteti === Slaton Santa Klara universitetida oʻynagan, u yerda 1998—2001-yillarda u toʻrt yillik boshlangʻich, uch marta butun amerikalik birinchi jamoa himoyachisi va Santa Klara Broncos uchun jamoa sardori boʻlgan. Oʻzining katta yilida u Broncosni 2001-yilgi NCAA chempionatiga olib borishga yordam berdi va NCAA kollej kubogi himoyachi MVP nomini oldi. U toʻrt marta Gʻarbiy qirgʻoq konferentsiyasining birinchi jamoasi boʻlib, 1998-yil WCC yilning birinchi oʻquvchisi va 2001-yilning eng yaxshi himoyachisi boʻlgan. Slaton Santa Klara universitetini 84 ta oʻyindan 79 tasini boshlab, 8 ta gol va 34 ta golli uzatma uchun 50 ball toʻplagan holda bitirgan. U 2001-yilda Amerika Milliy Futbol Murabbiylari Assotsiatsiyasi (NSCAA) tomonidan yilning eng yaxshi sportchisi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Slaton Named NSCAA Scholar-Athlete of the Year|url=https://www.santaclarabroncos.com/sports/w-soccer/2001-02/releases/012202aac.html|nashriyot=Santa Clara University|kirish sanasi=12-fevral 2021-yil}}</ref> deb topildi va 3,74 GPA bilan magna cum laude bilan tugatdi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Danielle Slaton profile|url=http://www.nusports.com/sports/w-soccer/mtt/slaton_danielle00.html|nashriyot=Northwestern University|kirish sanasi=23-sentabr 2012-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20121226115909/http://www.nusports.com/sports/w-soccer/mtt/slaton_danielle00.html|arxivsana=26-dekabr 2012-yil}}</ref>. == Faoliyati == === Klubdagi faoliyati === 2002-yilda Slaton Ayollar Birlashgan Futbol Assotsiatsiyasida (WUSA) Carolina Courage tomonidan tanlovning birinchi umumiy tanlovi boʻldi. U jamoani WUSA chempionatiga olib borishda yordam berdi va liganing yilning eng yaxshi himoyachisi deb topildi. 2005-yilda Slaton Fransiyaning Lion „Olimpik“ jamoasida oʻynadi, u yerda u Fransiya Birinchi divizioni jamoasida boshlangʻich himoyachi va Fransiya kubogi turnirining ikkinchi sovrindori boʻlgan jamoa aʼzosi edi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Danielle Slaton profile|url=http://www.nusports.com/sports/w-soccer/mtt/slaton_danielle00.html|nashriyot=Northwestern University|kirish sanasi=23-sentabr 2012-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20121226115909/http://www.nusports.com/sports/w-soccer/mtt/slaton_danielle00.html|arxivsana=26-dekabr 2012-yil}}</ref>. === Xalqaro maydonda === Slaton 1999-yilda 21 yoshgacha boʻlgan terma jamoa aʼzosi edi. U 1996—1997-yillarda 16 yoshgacha boʻlganlar terma jamoasi sardori boʻlgan. Slaton 2000—05-yillarda AQSH terma jamoasining besh yillik aʼzosi boʻlgan, 2000-yilda Avstraliyaning Sidney shahrida boʻlib oʻtgan Olimpiada oʻyinlarida kumush medalni qoʻlga kiritgan va 2003-yilgi jahon chempionatida uchinchi oʻrinni egallagan terma jamoa aʼzosi edi. Uning Amerika Qoʻshma Shtatlari ayollar terma jamoasidagi birinchi uchrashuvi 1999-yil 24-fevralda Finlyandiyaga qarshi oʻyinda boʻlgan. U oʻzining birinchi golini 2000-yil 13-yanvarda Avstraliyaga qarshi oʻyinda kiritgan. U 2000-yilgi Olimpiya jamoasining eng yosh aʼzosi va kollej huquqiga ega boʻlgan yagona aʼzo edi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Danielle Slaton profile|url=http://www.nusports.com/sports/w-soccer/mtt/slaton_danielle00.html|nashriyot=Northwestern University|kirish sanasi=23-sentabr 2012-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20121226115909/http://www.nusports.com/sports/w-soccer/mtt/slaton_danielle00.html|arxivsana=26-dekabr 2012-yil}}</ref>. == Murabbiylik faoliyati == 2005-yilda Slaton Kaliforniyaning San-Xose shahridagi Evergreen Valley oʻrta maktabida yordamchi murabbiy boʻlib ishlagan va u jamoani maktab tarixidagi birinchi okrug turnirida gʻalaba qozonishga yordam bergan. U Shimoliy Karolina shtatining Roli shahridagi Capital Area Soccer uchun yordamchi va bosh murabbiy sifatida olti oy ishladi. 2006-yilda Slaton Shimoli-gʻarbiy universiteti murabbiylar shtabiga yordamchi murabbiy sifatida qoʻshildi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Danielle Slaton profile|url=http://www.nusports.com/sports/w-soccer/mtt/slaton_danielle00.html|nashriyot=Northwestern University|kirish sanasi=23-sentabr 2012-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20121226115909/http://www.nusports.com/sports/w-soccer/mtt/slaton_danielle00.html|arxivsana=26-dekabr 2012-yil}}</ref>. == Shaxsiy hayoti == Slaton Bay hududida yashaydi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=10 Years Later: Remembering The 2001 Santa Clara Women's Soccer National Championship with Danielle Slaton|url=http://santaclarabroncos.com/sports/w-soccer/2011-12/releases/201109222piqia|nashriyot=Santa Clara University|kirish sanasi=23-sentabr 2012-yil}}</ref>. == Manbalar == {{Manbalar|30em}} == Havolalar == * [http://offthebench.org/uss-DanielleSlaton.html AQSh futbolchisi profili] * [http://www.soccertimes.com/usteams/roster/women/slaton.htm Danielle Slaton biografiyasi] * [https://web.archive.org/web/20030820210659/http://www.wusa.com/players_coaches/players/danielle_slaton/ WUSA oʻyinchi profili] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1980-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Ayol futbolchilar]] c9vmxeqfuyromezvyjgx90egrxs50jm Lincoln MKX 0 776071 2816362 2811279 2022-08-28T17:42:07Z Abubakir Mo'minjonov 76708 wikitext text/x-wiki '''Linkoln MKX-'''oʻrta oʻlchamli hashamatli krossover SUV<ref>{{veb manbasi|url=https://media.lincoln.com/content/lincolnmedia/lna/us/en/news/2017/11/28/new-lincoln-nautilus.html|sarlavha=Nautilus Debuts with Standard Lincoln Co-Pilot360, Bringing Sleek Luxury, Smooth Power to Midsize SUVs - Lincoln Media Center|ish=media.lincoln.com|kirish sanasi=29-oktabr 2018-yil}}</ref><ref>{{veb manbasi|url=https://cars.usnews.com/cars-trucks/lincoln/mkx|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170419193443/https://cars.usnews.com/cars-trucks/lincoln/mkx|arxivsana=2017-04-19|sarlavha=Lincoln MKX Prices, Reviews and Pictures {{!}} U.S. News & World Report}}</ref><ref>{{veb manbasi|url=https://www.freep.com/story/money/cars/ford/2017/11/29/lincoln-redesigns-bestselling-mkx-suv-renamenautilus-brand-wants-bolder-identity-its-new-mid-size-su/889458001/|sarlavha=Lincoln redesigns bestselling MKX midsize SUV, renames it Nautilus|kirish sanasi=29-oktabr 2018-yil}}</ref> boʻlib, [[Ford Motor Company|Ford Motor kompaniyasining]] Linkoln brendi tomonidan sotiladi va sotiladi. Linkoln „MK“ model nomlaridan foydalanishni bosqichma-bosqich toʻxtatayotganligi sababli, MKX 2019 model yili uchun oʻrta tsikl yangilanishining bir qismi sifatida '''Linkoln Nautilus''' nom plaketini qabul qildi<ref name="">{{veb manbasi|url=https://media.lincoln.com/content/lincolnmedia/lna/us/en/news/2017/11/28/new-lincoln-nautilus.html|sarlavha=New Lincoln Nautilus Pairs Powerful Performance with Driver-Assist Technologies That Inspire Confidence|sana=2017-11-28}}</ref>. 2007-yildan beri ishlab chiqarishda MKX („X“ „krossover“ degan maʼnoni anglatadi) Lincoln brendi tomonidan taqdim etilgan birinchi krossover SUV; hozirda u ikkinchi avlodda. Dastlab eng kichik Lincoln SUV, endi u Linkoln Corsair va Linkoln Aviator oʻrtasida joylashgan. Ikkala avlod uchun Ford Edge CUV ning Linkoln hamkasbi, MKX 2016-yildan beri eng koʻp sotilgan Linkoln model liniyasi boʻlib kelgan.  Birinchi avlod MKX 2007-yildan 2015-yilgacha CD3 platformasi asosida ishlab chiqarilgan. Ikkinchi avlod hozirda CD4 platformasi asosida ishlab chiqarilmoqda. MKX ning ikkala avlodi (va Nautilus) Ford Edge, Ford Flex va Linkoln MKT bilan bir qatorda Kanadaning Ontario shtatidagi Oakville shahridagi Oakville Assambleyasida ishlab chiqarilgan. == Rivojlanish == Lincoln MKX birinchi avlod Aviatorning vorisi sifatida 2004-yil Shimoliy Amerika xalqaro avtosalonida Lincoln Aviator kontseptual avtomobili sifatida birinchi marta paydo boʻldi. Kontseptual avtomobil {{Convert|245|hp|kW|0}} ball bilan baholangan V6 bilan kichikroq va avtomobilga oʻxshash edi va {{Convert|240|lbft|Nm}}. Aviator kontseptsiyasi ishlab chiqarish modelidan stilistik jihatdan va panoramali lyuk bilan ham ajralib turardi. Ishlab chiqarish modeli '''MKX''' nomini oldi, Linkoln rahbariyati 2006-yilgi avtosalonda „belgi ex“ talaffuzini taklif qildi, keyinchalik u fonetik ''MKX'' ga oʻzgartirildi.<ref>{{veb manbasi|url=http://blogs.cars.com/kickingtires/2006/07/lincoln_mkx_mkz.html|sarlavha=Lincoln Dealer Confusion Forces Model-Name Changes|nashriyot=Blogs.cars.com|kirish sanasi=2010-10-18}}</ref> MKX nomining Acura tomonidan raqobatdosh hashamatli krossoveri uchun foydalanilgan MDX nomiga oʻxshashligi tufayli Acuraning bosh kompaniyasi [[Honda]] 2006-yil yanvar oyida Fordga qarshi daʼvo arizasi bilan chiqdi va natijada ishni suddan tashqari hal qildi<ref>{{veb manbasi|url=http://www.edmunds.com/insideline/do/News/articleId=109081|sarlavha=Honda Takes Ford to Court Over SUV Name|nashriyot=Insideline.com|arxivurl=https://web.archive.org/web/20060427062405/http://www.edmunds.com/insideline/do/News/articleId%3D109081|arxivsana=2006-04-27}}</ref>. == Birinchi avlod (2007-2015) == 2007-yilgi MKX 2006-yil dekabr oyida Ford Edge -ning yangilangan varianti sifatida debyut qildi. Xrom panjaraga qoʻshimcha ravishda, MKX old panelida proyektor-nurli faralar yigʻindisi, standart xrom aksentli tumanga qarshi faralarning pastki qismiga oʻrnatilgan. MKX ixtiyoriy [[Fara|adaptiv faralar]] tizimiga ega boʻlib, u yorugʻlik proyektorlarining maqsadini haydovchining rul boshqaruviga mos keladigan tarzda aylantiradi. Orqa tomonda MKX ikkita xromli egzoz uchlari va MKX yuk koʻtaruvchi qopqogʻini kesib oʻtuvchi yorugʻlik paneli bilan [[LED|LEDlar]] bilan yoritilgan tormoz chiroqlari bilan jihozlangan. ''Panoramic Vista tomi'' sifatida sotiladigan ixtiyoriy lyuk 2004-yil Aviator kontseptsiyasida koʻrsatilgan shisha tom xususiyatining ishlab chiqarish versiyasidir. Vista tomida oldinga quvvatli lyuk va qoʻsh quvvatli quyosh nurlari bilan mustahkamlangan orqa oy tomi mavjud. MKX ning ichki qismida charm oʻrindiqlar va rulda, chiziq panelida va eshik panellarida yogʻoch aksanlar mavjud. shuningdek, gilam qoplamasi, ovoz oʻtkazmaydigan,<ref name="Int/Ext">Ford Motor Company. „2007 MKX Exterior/Interior.“ </ref> avtomatik faralar, koʻlmak lampalari bilan ikki quvvatli isitiladigan nometall, avtomatik karartiladigan orqa koʻzgu, bir marta teginish va pastga tushirish funksiyasiga ega elektr oynalar, barcha oynalarni yoqish imkoniyati, elektr qulflari, masofadan kalitsiz klaviatura bilan kirish, ichki yorugʻlik uchun kinoteatrni xiralashtirish, kruiz nazorati, avtomatik iqlim nazorati bilan konditsioner, 8 yoʻnalishli elektr haydovchi va yoʻlovchi oʻrindiqlari, kompasli xabar markazi va oltita dinamik, 6 diskli AM/FM stereo radiosi CD almashtirgich. Ichki opsiyalarga elektr haydovchi va yoʻlovchining bel tayanchlari, isitiladigan old oʻrindiqlar, isitiladigan va sovutiladigan old oʻrindiqlar (alohida variant), isitiladigan orqa oʻrindiqlar, ''Easy Fold'' avtomatik yigʻiluvchi ikkinchi qator oʻrindigʻi, teskari sensorli tizim, elektr eshigi, DVD- asoslangan navigatsiya tizimi, Sirius sunʼiy yoʻldosh radiosi va 14 karnayli THX II sertifikati audio tizimi. MKX ning xavfsizlik xususiyatlariga shinalar bosimini nazorat qilish tizimi, uch nuqtali xavfsizlik kamarlari, ikkita old yon xavfsizlik yostiqchalari, old oʻrindiqda ochilgan yon xavfsizlik yostiqchalari va ''Safety Canopy'' parda xavfsizlik yostiqchalari kiradi<ref name="specs">Ford Motor Company. „2007 MKX Technical Specifications.“ </ref>. Ford Edgeʼning qayta tiklangan varianti sifatida MKX shuningdek, Ford’ning CD3 platformasi, yaxlit konstruksiya, toʻrt gʻildirakli mustaqil suspenziyasi bilan MacPherson tirgakli old osma bilan L shaklidagi pastki boshqaruv qoʻllari va shtamplangan poʻlat boshqaruv pichoqlari boʻlgan toʻrt boʻgʻinli orqa suspenziyaga ega va monotube zarbalari. Old va orqa suspenziyalarda izolyatsiyalangan pastki ramka va stabilizator paneli mavjud. Toʻrt gʻildirakli blokirovkaga qarshi disk tormozlari barcha modellarda standart boʻlib, Fordning ''AdvanceTrac'' tortishni boshqarish tizimi Roll Stability Control (RSC) ixtiyoriy. Old gʻildiraklar standart, [[Toʻliq uzatma|toʻliq gʻildiraklar]] esa ixtiyoriy<ref>Ford Motor Company. „2007 MKX Chassis.“ </ref>. MKX standart 18 dyuymli ishlov berilgan alyuminiy gʻildiraklar bilan birga keladi, ixtiyoriy 18 dyuymli xrom gʻildiraklar. MKX dagi yagona quvvat tashuvchisi toʻliq [[Aluminiy|alyuminiy]], 3,7&nbsp;L Duratec DOHC V6 Fordning 6F50 6 pogʻonali [[Avtomatik uzatmalar qutisi|avtomat]] uzatmasi bilan birlashtirilgan. Powertrainni birlashtiradigan Edge singari, MKX dvigateli {{Convert|265|hp|kW|0}} dona ishlab chiqaradi 6250 da&nbsp;rpm va {{Convert|250|lbft|Nm}} moment 4500 da&nbsp;aylanish tezligi; Aviator kontseptsiyasi dvigatelining bahosidagi sezilarli yaxshilanishlar. MKX, Edge va Linkoln MKZ Fordning 3.5 avtomobillarini birinchi oluvchilar edi.&nbsp;L Duratec V6. MKX ning old gʻildirakli versiyalari {{Convert|19|usgal|L impgal|0}} bilan birga keladi yonilgʻi baki, toʻliq gʻildirakli modellar esa {{Convert|20|usgal|L impgal|0}} bilan birga keladi yonilgʻi baki. MKX ning asosiy ogʻirligi {{Convert|4220|lb|kg|}} ni tashkil qiladi faqat oldingi gʻildirakda va {{Convert|4420|lb|kg|}} toʻliq gʻildirakli haydovchi bilan jihozlanganida<ref name="specs">Ford Motor Company. „2007 MKX Technical Specifications.“ </ref>. 2008-yilda MKX uchun oʻzgarishlar old eshiklar yonida qoʻshilgan Linkoln nishonlarini, shuningdek, Ford Sync, ''Limited Edition'' va ''Monoxromatic Limited Edition'' paketlarini oʻz ichiga oladi, noyob uslub elementlari va 20 dyuymli xrom gʻildiraklari va ovoz bilan faollashtirilgan DVD navigatsiya tizimi. Ilgari ixtiyoriy boʻlgan, hozirda standart boʻlgan funksiyalar qatoriga RSC bilan AdvanceTrac, teskari sensorli tizim, Sirius sunʼiy yoʻldosh radiosi, THX II sertifikatlangan audiotizimi, isitiladigan va sovutilgan old oʻrindiqlar, haydovchi va yoʻlovchilar uchun quvvat tayanchlari kiradi. 2009-yilgi MKX uchun katta oʻzgarishlar qilinmadi. === Yangilash (2011-2015-yillar) === [[Fayl:2011_Lincoln_MKX_--_2010_DC.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/2011_Lincoln_MKX_--_2010_DC.jpg/220px-2011_Lincoln_MKX_--_2010_DC.jpg|thumb| 2011-2015 Linkoln MKX]] 2011-yil uchun MKX yangi interyer, 2010-2012-MKZ ga oʻxshash yangi old qism, yangi orqa qism va MKX quvvatini {{Convert|305|hp|kW|0}} gacha oshiradigan 3,7 litrli DOHC V6 bilan yangilandi. va {{Convert|280|lbft|Nm|0}} moment. 2011-MKX yangi MyLincoln Touch drayverlarga ulanish texnologiyasi tizimining birinchi ilovasini taqdim etdi. == Ikkinchi avlod (2016-yildan hozirgi kungacha) == === Linkoln MKX (2016-2018-yillar) === [[Fayl:Lincoln_MKX_(12).JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Lincoln_MKX_%2812%29.JPG/220px-Lincoln_MKX_%2812%29.JPG|left|thumb| Linkoln MKX kontseptsiyasi 2014-yil Pekin avtosalonida]] Ikkinchi avlod Lincoln MKX 2014-yil Pekin avtosalonida kontseptual avtomobil sifatida namoyish etildi. Ishlab chiqarish modeli 2015-yilgi Shimoliy Amerika xalqaro avtosalonida namoyish etilgan va rasman 2016-yilgi model sifatida 2015-yilning kuzida sotuvga chiqarilgan. Asosiy narx 2015- yildagi MKXga oʻxshash boʻlib, 38 000 dollardan sal koʻproqni tashkil qildi. Lincoln MKX bi-xenon HID proyektorli faralar, LED kunduzi ishlaydigan chiroqlar, LED tuman chiroqlari, LED orqa chiroqlar yoki LED sargʻish burilish signallari bilan toʻliq moslashtirilgan LED faralar, LED kunduzi ishlaydigan chiroqlar, LED orqa chiroqlar va standart oʻrnini bosuvchi LED tuman chiroqlari bilan jihozlangan. Bi-Xenon faralar, agar Linkoln MKX hashamatli paket bilan jihozlangan boʻlsa. Standart dvigatel Duratec 3.7 V6 {{Convert|303|bhp|kW|}} ball hisoblanadi 6500 da&nbsp;rpm va {{Convert|278|lbft|Nm|0}} 4000 da&nbsp;rpm. Ixtiyoriy dvigatel {{Convert|335|bhp|kW|}} ishlab chiqaradigan butunlay yangi Ecoboost V6 5500 da&nbsp;rpm va {{Convert|380|lbft|Nm|0}} 3000 da&nbsp;rpm. Trim darajalariga Premiere, Select, Reserve va yuqori darajadagi Black Label kiradi, bu uchta maxsus tashqi koʻrinish paketi boʻlib, anʼana 1976-yilda Dizayner nashrlari bilan boshlangan. MKX „Thoroughbred“ (MKZ va [[Lincoln Continental|Continental]] bilan birgalikda), „Modern Heritage“ va „Indulgence“ mavzuli koʻrinish paketlarini taklif etadi. [[Fayl:2016_Lincoln_MKX_3.7L_rear_6.15.18.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/2016_Lincoln_MKX_3.7L_rear_6.15.18.jpg/220px-2016_Lincoln_MKX_3.7L_rear_6.15.18.jpg|left|thumb| Linkoln MKX orqa koʻrinishi]] Transmissiya endi markaziy konsolda oʻrnatilgan transmissiya selektori bilan faollashtirilmaydi; kompyuter tomonidan boshqariladigan uzatma MyLincoln Touch maʼlumot-koʻngilochar sensorli ekranining chap tomoniga oʻrnatilgan „P, R, N, D, S“ deb nomlangan tugmalardan foydalanadi. 1950-yillarning oxirida shunga oʻxshash xususiyat 1957-1958-yillardagi barcha Mercury sedanlarida Multi-Drive deb nomlangan. Shu bilan birga, Chrysler TorqueFlite tugmachasini, Packard esa Ultramaticni taklif qildi. „S“ transmissiya tanlovi „Sport“ rejimini ifodalaydi, bunda Uzluksiz boshqariladigan amortizatsiya suspenziyasi, elektr rul boshqaruvi va transmissiya almashinish nuqtalari boshqa holatda boʻladi. === Linkoln Nautilus (2019-yildan hozirgi kungacha) === 2019-yilgi model yilida ikkinchi avlod MKX '''Linkoln Nautilus''' nomini olgan holda oʻrta tsiklda qayta koʻrib chiqildi.<ref name="lincoln-nautilus-1">{{veb manbasi|url=https://media.lincoln.com/content/lincolnmedia/lna/us/en/news/2017/11/28/new-lincoln-nautilus.html|sarlavha=New Lincoln Nautilus Pairs Powerful Performance with Driver-Assist Technologies That Inspire Confidence|sana=2017-11-28}}</ref> Yangi taqdim etilgan Continental va Navigator uslubini qabul qilib, Nautilus oldingi qanotli panjaradan katta Linkoln yulduzi emblemasi boʻlgan katta toʻrtburchaklar panjaraga oʻtdi. Yangilangan Ford Edge ning hamkasbi Nautilus Linkoln qatorida Aviator va MKC (u 2020-yilda Corsair bilan almashtirilgan) oʻrtasida joylashgan. A {{Cvt|245|hp|kW|0}} 2,0 litrli EcoBoost inline-toʻrt standart dvigatel boʻlib, {{Cvt|335|hp|kW|0}} quvvatga ega. 2,7 litrli EcoBoost V6 opsiya sifatida MKX dan oʻtkaziladi; ikkala dvigatel ham start-stop imkoniyati bilan jihozlangan. 8 pogʻonali avtomat uzatmalar qutisi ikkala dvigatelga ham ulangan (oldingi 6 pogʻonali oʻrniga). 2021-yilda Nautilus yana bir bor yangi Navigator, Aviator va Corsair’ga oʻxshash yangi interyer bilan yangilandi, kattaroq 13,2 dyuymli sensorli ekran va Ford’ning soʻnggi SYNC 4 tizimi<ref>{{veb manbasi|sana=2020-11-20|sarlavha=Introducing the 2021 Lincoln Nautilus|url=https://www.lincoln.com/luxury-crossovers/nautilus/2021/?intcmp=hp-bb-reveal-nautilus#2021-Nautilus-tabbedcomp-sync4}}</ref>. Old bamperga ham kichik oʻzgarishlar kiritildi.<ref>{{veb manbasi|sana=2020-11-20|sarlavha=2021 Lincoln Nautilus Review, Pricing, and Specs|url=https://www.caranddriver.com/lincoln/nautilus-2021|kirish sanasi=2022-05-17|ish=Car and Driver|til=en-us}}</ref> == Sotish == {| class="wikitable" !Kalendar yili ! Qoʻshma Shtatlar ! Xitoy<ref>{{veb manbasi|url=http://carsalesbase.com/china-car-sales-data/lincoln/lincoln-mkx/|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190217054045/http://carsalesbase.com/china-car-sales-data/lincoln/lincoln-mkx/|arxivsana=2019-02-17|sarlavha=Lincoln MKX|ish=Chinese Car Sales Data|nashriyot=CarSalesBase.com}}</ref> |- | 2006-yil | 859<ref name="Ford Motor Company 2007 sales">{{veb manbasi|url=http://media.ford.com/article_download.cfm?article_id=27379|sarlavha=Ford Motor Company 2007 sales|sana=3-yanvar 2008-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20090212180838/http://media.ford.com/article_download.cfm?article_id=27379|arxivsana=12-fevral 2009-yil}}</ref> | |- | 2007-yil | 37 953<ref name="Ford Motor Company 2007 sales" /> |- | 2008-yil | 29 076<ref>{{veb manbasi|url=http://media.ford.com/images/10031/dec08sales.pdf|sarlavha=F-Series drives ford to higher market share for third consecutive month|sana=5-yanvar 2009-yil|nashriyot=Ford Motor Company|kirish sanasi=2009-05-14|arxivurl=https://web.archive.org/web/20090206054304/http://media.ford.com/images/10031/dec08sales.pdf|arxivsana=6-fevral 2009-yil}}</ref> |- | 2009-yil | 21 433<ref>{{veb manbasi|url=http://media.ford.com/article_display.cfm?article_id=31604|sarlavha=FORD CAPS 2009 WITH 33 PERCENT SALES INCREASE, FIRST FULL-YEAR MARKET SHARE GAIN SINCE 1995 &#124; Ford Motor Company Newsroom|nashriyot=Media.ford.com|sana=2010-01-05|kirish sanasi=2010-09-30|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100826033739/http://media.ford.com/article_display.cfm?article_id=31604|arxivsana=2010-08-26}}</ref> |- | 2010-yil | 21 932<ref>{{veb manbasi|url=http://media.ford.com/images/10031/Dec10sales.pdf|sarlavha=Archived copy|kirish sanasi=2011-01-05|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110124044733/http://media.ford.com/images/10031/Dec10sales.pdf|arxivsana=2011-01-24}}</ref> |- | 2011-yil | 23 395<ref>{{veb manbasi|url=http://media.ford.com/images/10031/Dec11sales.pdf|sarlavha=Archived copy|kirish sanasi=2012-01-04|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120131003153/http://media.ford.com/images/10031/Dec11sales.pdf|arxivsana=2012-01-31}}</ref> |- | 2012-yil | 25 107<ref>{{veb manbasi|url=http://media.ford.com/images/10031/Dec12sales.pdf|sarlavha=Archived copy|kirish sanasi=2013-01-03|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130123110331/http://media.ford.com/images/10031/Dec12sales.pdf|arxivsana=2013-01-23}}</ref> |- | 2013-yil | 23 913<ref>{{veb manbasi|url=https://media.ford.com/content/dam/fordmedia/North%20America/US/2014/01/december13sales.pdf|sarlavha=Ford Motor Company Delivers Best Sales Year Since 2006|nashriyot=Media.ford.com|sana=2014-01-03|kirish sanasi=2014-01-06}}</ref> |- | 2014-yil | 23 995<ref>{{veb manbasi|url=https://media.ford.com/content/dam/fordmedia/North%20America/US/2015/01/05/december2014sales.pdf|sarlavha=Ford Posts Best U.S. December Sales Results since 2005|nashriyot=Media.ford.com|sana=2015-01-05|kirish sanasi=2015-01-07}}</ref> |- | 2015-yil | 22 199<ref>{{Cite press release|url=http://media.ford.com/content/dam/fordmedia/North%20America/US/2016/01/05/december2015sales.pdf|title=New Products Make Ford Best-Selling Brand for Sixth Straight Year|date=2016-01-05|accessdate=2016-01-07}}</ref> | 782 |- | 2016-yil | 30 967<ref>{{veb manbasi|url=https://media.ford.com/content/dam/fordmedia/North%20America/US/2017/01/04/December-2016-Sales-Release-with-tables.pdf|sarlavha=Ford U.S. December Retail Sales up 5 Percent - a 12-Year High; Ford America's Best-Selling Brand for Seventh Year|nashriyot=media.ford.com|sana=2017-01-04|kirish sanasi=2017-01-04}}</ref> | 10 407 |- | 2017-yil | 31 031<ref>{{veb manbasi|url=https://media.ford.com/content/dam/fordmedia/North%20America/US/2018/01/03/dec17-sales.pdf|sarlavha=Ford SUVs Post Record Sales While F-Series Marks 41 Years as America's Best-Selling Pickup; Ford Achieves 8th Consecutive Year as the Country's Favorite Brand|nashriyot=media.ford.com|sana=2018-01-03|kirish sanasi=2018-01-03}}</ref> | 11 478 |- | 2018-yil | 28 573 | 12 396 |- | 2019-yil | 31 711<ref>{{veb manbasi|url=https://media.ford.com/content/fordmedia/fna/us/en/news/2020/01/06/ford-4q-2019-sales.html|sarlavha=F-Series Hits 43rd Straight Year as America's Best-Selling Pickup; Ford Achieves 10 Straight Years of Leadership as America's Best-Selling Brand; Lincoln SUV Sales Best in 16 Years|nashriyot=media.ford.com|sana=2020-01-06|kirish sanasi=2020-01-06}}</ref> | 14 013 |- | 2020-yil | 22 742<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Truck Customers Make F-Series America's Best-Selling Pickup For 44 Straight Years; Ford Brand Achieves 11 Straight Years as America's Best-Selling Brand; Ford Explorer Claims Top Spot in 2020; Luxury Customers Propel Lincoln SUVs to Highest Sales in 17 Years|url=https://media.ford.com/content/fordmedia/fna/us/en/news/2021/01/06/ford-2020-q4-sales.html|ish=Ford Media Center|kirish sanasi=8-yanvar 2021-yil}}</ref> |- | 2021-yil | 24 443<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Ford Best-Selling Automaker in Q4; Becomes No. 2 for Electric Vehicle Sales for 2021; F-Series Best-Selling Truck for 45th Year In Row and Best-Selling Vehicle for 40th straight year; SUV Share Expands {{!}} Ford Media Center|url=https://media.ford.com/content/fordmedia/fna/us/en/news/2022/01/05/ford-december-2021-sales.html|ish=Ford Media Center|nashriyot=Ford Motor Company|kirish sanasi=19-yanvar 2022-yil|til=English|sana=5-yanvar 2022-yil}}</ref> |} == Manabalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * * [https://web.archive.org/web/20060513012751/http://media.ford.com/products/presskit_display.cfm?vehicle_id=1373&press_subsection_id=421&make_id=93 2007 Lincoln MKX Updated Press Kit with Specifications] [[Turkum:Lincoln avtomobillari]] [[Turkum:2006-yilda ishlab chiqarilgan avtomobillar]] sglbrfq8tdwrfyqd9ht7nhyrrpdvb0g Futbol boʻyicha 2000-yilgi Osiyo kubogi finali 0 776605 2817197 2811015 2022-08-29T10:33:52Z Mrjavokh1r 76124 wikitext text/x-wiki '''2000-yilgi OFK Osiyo kubogi finali 2000-yilgi Osiyo kubogi''' [[Futbol boʻyicha 2000-yilgi Osiyo kubogi|gʻolibini]] aniqlash uchun oʻtkazilgan [[futbol]] oʻyini boʻlib, [[Osiyo Futbol Konfederatsiyasi|Osiyo Futbol Konfederatsiyasiga]] aʼzo assotsiatsiyalarning erkaklar terma jamoalari oʻzaro toʻrt yilda bir marta oʻtkaziladigan 12-[[Futbol boʻyicha Osiyo kubogi|Osiyo kubogi]] musobaqasi hisoblanadi. Oʻyin 2000-yil 20-oktabrda Livanning [[Bayrut]] shahridagi Camille Chamoun Sports City stadionida boʻlib oʻtadi va unda [[Yaponiya milliy futbol terma jamoasi|Yaponiya]] va Saudiya Arabistoni oʻrtasida bahs bo'lib oʻtadi. Yaponiya OFK Osiyo Kubogi finalida oʻzining yagona gʻalabasini [[Futbol boʻyicha 1992-yilgi Osiyo kubogi|1992-yilgi]] turnirga mezbonlik qilgan paytda qoʻlga kiritgan boʻlsa, Saudiya Arabistoni esa ketma-ket besh marta yutgan. 1992-yilgi finalda Yaponiya Saudiya Arabistoni terma jamoasi ustidan 1:0 hisobida gʻalabaga erishgan. Yaponiya darvozaboni [[Yoshikatsu Kawaguchi|Yoshikatsu Kavaguchi]] Saudiya Arabistoni terma jamoasi futbolchilari tomonidan berilgan koʻplab zarbalarini qaytarib koʻrsatgan seyvlari uchun unga „Oʻyinning eng yaxshi futbolchisi“ sovrinini taqdim etildi. == Stadion == Livanning [[Bayrut]] shahrida joylashgan Camille Chamoun Sports City Stadium 2000-yilgi Osiyo Kubogi finaliga mezbonlik qildi.<ref name=":1">{{veb manbasi|sarlavha=Japan - Saudi-Arabien 1:0 (Asian Cup 2000 Libanon, Finale)|url=https://www.weltfussball.de/spielbericht/asian-cup-2000-im-libanon-endspiel-japan-saudi-arabien/|kirish sanasi=2020-06-21|ish=weltfussball.de|til=de}}</ref> 49 500 oʻrinli stadion 1957-yilda qurilgan boʻlib, asosan Livan milliy futbol jamoasi tomonidan foydalaniladi.<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Our History – Camille Chamoun Sports City|url=https://camillechamounsportscity.com/our-history/|kirish sanasi=2020-06-21|til=en-US}}</ref> Bu 2000-yilgi Osiyo Kubogiga mezbonlik qilish uchun foydalanilgan asosiy stadion edi; Stadionda oltita oʻyin oʻtkazildi, shu jumladan ochilish oʻyini va final.<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Libanon - Iran 0:4 (Asian Cup 2000 Libanon, Gruppe A)|url=https://www.weltfussball.de/spielbericht/asian-cup-2000-im-libanon-gruppe-a-libanon-iran/|kirish sanasi=2020-06-21|ish=weltfussball.de|til=de}}</ref><ref name=":1" /> == Oʻyin == === Umumiy tavsif === Uchrashuv mahalliy vaqt bilan 16:00 da Bayrutdagi Camille Chamoun Sports City stadionida<ref name="history">{{kitob manbasi|url=https://www.the-afc.com/documents/afc-asian-cup-history-book-2019-edition|title=AFC Asian Cup History Book|year=2019|location=Kuala Lumpur|pages=244}}</ref> 49 500 tomoshabinning tashrifida boshlandi. Oʻyinning 10-daqiqasida yaponiyalik yarim himoyachi [[Shigeyoshi Mochizuki]] raqib yarim himoyachisi Talal Al-Meshalga qarshi jarima maydonchasida qoʻpollik ishlatdi; ammo Saudiya Arabistoni hujumchisi Hamza Idris keyingi penaltini golga aylantira olmadi. [[Shunsuke Nakamura]] chap qanotdan jarima zarbasidan soʻng Mochizuki yaqin masofadan gol urganidan soʻng, Yaponiya ikkinchi bor gol urishga yaqin keldi, hujumchi [[Naohiro Takahara]] ikki marta hujum qilish imkoniyatiga ega boʻldi. 42-daqiqada Nakamura darvoza toʻsiniga zarba bergandan soʻng, Yaponiya dublga erishish imkoniyatiga ega boʻlgandi. Oʻyinning ikkinchi boʻlimida Saudiya Arabistoni oʻzining hujumkor oʻyinlari bilan javob qaytardi va oʻyinni oʻz tarafiga ogʻdirdi. Zaxiradan maydonga tushgan Muhammad Al-Shalxub va yarim himoyachi Navaf Al-Temyat Al-Shalxub himoyasi tomonidan oʻtkazib yuborilgan, shundan soʻng Al-Shalxub hujumidan soʻng yaponiyalik darvozabon [[Yoshikatsu Kawaguchi|Yoshikatsu Kavaguchini]] 59-daqiqada ajoyib seyv namoyish etdi. Oradan 5 daqiqa oʻtib Al-Meshalning boshi bilan uzatgan toʻpini Kavaguchi qaytardi. Bu hujumlar Yaponiyaning ikkinchi boʻlimdagi hujumlariga qarshi hujumlardan boʻldi. Yaponiyalik hujumchi [[Atsushi Yanagisawa|Atsushi Yanagisava]] 80-daqiqada maydonga tushdi, atigi 7 daqiqa qolganda maydonga tushdi. Yaponiya terma jamoasi menejeri Filipp Troussier shunday dedi: „Yanagisava men soʻraganimni qilmadi“. „Uchrashuvdagi eng yaxshi seyv“ sifatida qayd etilgan Kavaguchi 87-daqiqada Navaf Al-Temyatning 25 metrlik zarbasini oʻz oʻng tomoniga yoʻllangan zarba edi. Uchrashuv 1:0 hisobida Yaponiya foydasiga yakunlandi va Kavaguchi „Eng yaxshi futbolchi“ sovrini bilan taqdirlandi. === Tafsilotlar === {{Football box|date=2000-yil 29-oktabr|time=16:00 [[UTC+3]]<ref name=history />|team1={{fb-rt|JPN}}|score=1-0|team2={{fb|KSA}}|goals1=*[[Shigeyoshi Mochizuki|Mochizuki]] {{goal|30}}|goals2=|stadium=[[Camille Chamoun Sports City Stadium|Sports City Stadium]], [[Beirut]]|attendance=49,500|referee=[[Ali Bujsaim]] ([[United Arab Emirates Football Association|United Arab Emirates]])|report=|penalties1=|penalties2=}} {| width="92%" |{{Futbol formasi|pattern_la=_JFA_99h|pattern_b=_JFA_99h|pattern_ra=_JFA_99h|pattern_sh=_JFA_99h|pattern_so=_JFA_99h}}'''Yaponiya''' |{{Futbol formasi|pattern_la=|pattern_b=_saudiarabia1998h|pattern_ra=|pattern_sh=|pattern_so=}}'''Saudiya Arabistoni''' |} {| width="100%" | valign="top" width="40%" | {| cellpadding="0" cellspacing="0" style="font-size:90%" ! width="25" | ! width="25" | |- |GK |'''1''' |[[Yoshikatsu Kawaguchi]] |- |CB |'''3''' |[[Naoki Matsuda]] |- |CB |'''4''' |[[Ryuzo Morioka]] ([[Sardor (futbol)|c]]) |{{Yel}} |- |CB |'''6''' |[[Toshihiro Hattori]] |- |RM |'''8''' |[[Shigeyoshi Mochizuki]] |{{Yel}} |- |CM |'''24''' |[[Tomokazu Myojin]] |- |CM |'''10''' |[[Hiroshi Nanami]] |- |LM |'''12''' |[[Hiroaki Morishima]] | |{{Suboff|89}} |- |AM |'''14''' |[[Shunsuke Nakamura]] |- |CF |'''9''' |[[Naohiro Takahara]] |{{Yel}} |{{Suboff|80}} |- |CF |'''29''' |[[Akinori Nishizawa]] |- | colspan="3" |'''Zaxira:''' |- |FW |'''13''' |[[Atsushi Yanagisawa]] | |{{Subon|80}} |{{Suboff|88}} |- |MF |'''15''' |[[Daisuke Oku]] |{{Yel}} | |{{Subon|88}} |- |MF |'''30''' |[[Shinji Ono]] | |{{Subon|89}} |- | colspan="3" |'''Murabbiy:''' |- | colspan="3" |{{Bayroqikon|FRA}} [[Filipp Troussier|Philippe Troussier]] |} | valign="top" | | valign="top" width="50%" | {| cellpadding="0" cellspacing="0" style="font-size:90%; margin:auto" ! width="25" | ! width="25" | |- |GK |'''1''' |Mohamed Al-Deayea |- |CB |'''3''' |Mohammed Al-Khilaiwi |- |CB |'''12''' |Ahmed Dokhi |- |CB |'''13''' |Saleh Al-Saqri |- |RWB |'''16''' |Fouzi Al-Shehri | |{{Suboff|72}} |- |LWB |'''23''' |Ahmed Khalil Al-Dosari ([[Sardor (futbol)|c]]) |{{Yel}} |- |RM |'''19''' |Hamzah Idris | |{{Suboff|46}} |- |CM |'''17''' |Abdullah Al-Waked |- |LM |'''29''' |Talal Al-Meshal |- |AM |'''18''' |Nawaf Al-Temyat |- |CF |'''9''' |Sami Al-Jaber |- | colspan="4" |'''Zaxira:''' |- |MF |'''20''' |Mohammad Al-Shalhoub | |{{Subon|46}} |- |MF |'''14''' |Marzouk Al-Otaibi | |{{Subon|72}} |- | colspan="5" |'''Murabbiy:''' |- | colspan="5" |{{Bayroqikon|CZE}} [[Milan Máchala|Milan Máčala]] |} |} {| style="width:100%; font-size:90%;" | '''Uchrashuvning eng yaxshi futbolchisi:'''[[Yoshikatsu Kawaguchi|Yoshikatsu Kavaguchi]] (Yaponiya)<ref name=":0">{{veb manbasi|muallif=Himmer|ism=Alastair|sana=2000-10-31|sarlavha=Japan edges Saudi Arabia to become Asian champion|url=https://www.japantimes.co.jp/sports/2000/10/31/soccer/j-league/japan-edges-saudi-arabia-to-become-asian-champion/|kirish sanasi=2020-06-21|ish=The Japan Times|til=en-US}}</ref> |} == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Futbol boʻyicha Osiyo chempionatlari]] [[Turkum:Osiyo]] 3sfyzwpm2dy8zob0zewkiodkkvtulnm 2817201 2817197 2022-08-29T10:34:54Z Mrjavokh1r 76124 wikitext text/x-wiki '''2000-yilgi OFK Osiyo kubogi finali 2000-yilgi Osiyo kubogi''' [[Futbol boʻyicha 2000-yilgi Osiyo kubogi|gʻolibini]] aniqlash uchun oʻtkazilgan [[futbol]] oʻyini boʻlib, [[Osiyo Futbol Konfederatsiyasi|Osiyo Futbol Konfederatsiyasiga]] aʼzo assotsiatsiyalarning erkaklar terma jamoalari oʻzaro toʻrt yilda bir marta oʻtkaziladigan 12-[[Futbol boʻyicha Osiyo kubogi|Osiyo kubogi]] musobaqasi hisoblanadi. Oʻyin 2000-yil 20-oktabrda Livanning [[Bayrut]] shahridagi Camille Chamoun Sports City stadionida boʻlib oʻtadi va unda [[Yaponiya milliy futbol terma jamoasi|Yaponiya]] va Saudiya Arabistoni oʻrtasida bahs bo'lib oʻtadi. Yaponiya OFK Osiyo Kubogi finalida oʻzining yagona gʻalabasini [[Futbol boʻyicha 1992-yilgi Osiyo kubogi|1992-yilgi]] turnirga mezbonlik qilgan paytda qoʻlga kiritgan boʻlsa, Saudiya Arabistoni esa ketma-ket besh marta yutgan. 1992-yilgi finalda Yaponiya Saudiya Arabistoni terma jamoasi ustidan 1:0 hisobida gʻalabaga erishgan. Yaponiya darvozaboni [[Yoshikatsu Kawaguchi|Yoshikatsu Kavaguchi]] Saudiya Arabistoni terma jamoasi futbolchilari tomonidan berilgan koʻplab zarbalarini qaytarib koʻrsatgan seyvlari uchun unga „Oʻyinning eng yaxshi futbolchisi“ sovrinini taqdim etildi. == Stadion == Livanning [[Bayrut]] shahrida joylashgan Camille Chamoun Sports City Stadium 2000-yilgi Osiyo Kubogi finaliga mezbonlik qildi.<ref name=":1">{{veb manbasi|sarlavha=Japan - Saudi-Arabien 1:0 (Asian Cup 2000 Libanon, Finale)|url=https://www.weltfussball.de/spielbericht/asian-cup-2000-im-libanon-endspiel-japan-saudi-arabien/|kirish sanasi=2020-06-21|ish=weltfussball.de|til=de}}</ref> 49 500 oʻrinli stadion 1957-yilda qurilgan boʻlib, asosan Livan milliy futbol jamoasi tomonidan foydalaniladi.<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Our History – Camille Chamoun Sports City|url=https://camillechamounsportscity.com/our-history/|kirish sanasi=2020-06-21|til=en-US}}</ref> Bu 2000-yilgi Osiyo Kubogiga mezbonlik qilish uchun foydalanilgan asosiy stadion edi. Stadionda oltita oʻyin oʻtkazildi, shu jumladan ochilish oʻyini va final.<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Libanon - Iran 0:4 (Asian Cup 2000 Libanon, Gruppe A)|url=https://www.weltfussball.de/spielbericht/asian-cup-2000-im-libanon-gruppe-a-libanon-iran/|kirish sanasi=2020-06-21|ish=weltfussball.de|til=de}}</ref><ref name=":1" /> == Oʻyin == === Umumiy tavsif === Uchrashuv mahalliy vaqt bilan 16:00 da Bayrutdagi Camille Chamoun Sports City stadionida<ref name="history">{{kitob manbasi|url=https://www.the-afc.com/documents/afc-asian-cup-history-book-2019-edition|title=AFC Asian Cup History Book|year=2019|location=Kuala Lumpur|pages=244}}</ref> 49 500 tomoshabinning tashrifida boshlandi. Oʻyinning 10-daqiqasida yaponiyalik yarim himoyachi [[Shigeyoshi Mochizuki]] raqib yarim himoyachisi Talal Al-Meshalga qarshi jarima maydonchasida qoʻpollik ishlatdi; ammo Saudiya Arabistoni hujumchisi Hamza Idris keyingi penaltini golga aylantira olmadi. [[Shunsuke Nakamura]] chap qanotdan jarima zarbasidan soʻng Mochizuki yaqin masofadan gol urganidan soʻng, Yaponiya ikkinchi bor gol urishga yaqin keldi, hujumchi [[Naohiro Takahara]] ikki marta hujum qilish imkoniyatiga ega boʻldi. 42-daqiqada Nakamura darvoza toʻsiniga zarba bergandan soʻng, Yaponiya dublga erishish imkoniyatiga ega boʻlgandi. Oʻyinning ikkinchi boʻlimida Saudiya Arabistoni oʻzining hujumkor oʻyinlari bilan javob qaytardi va oʻyinni oʻz tarafiga ogʻdirdi. Zaxiradan maydonga tushgan Muhammad Al-Shalxub va yarim himoyachi Navaf Al-Temyat Al-Shalxub himoyasi tomonidan oʻtkazib yuborilgan, shundan soʻng Al-Shalxub hujumidan soʻng yaponiyalik darvozabon [[Yoshikatsu Kawaguchi|Yoshikatsu Kavaguchini]] 59-daqiqada ajoyib seyv namoyish etdi. Oradan 5 daqiqa oʻtib Al-Meshalning boshi bilan uzatgan toʻpini Kavaguchi qaytardi. Bu hujumlar Yaponiyaning ikkinchi boʻlimdagi hujumlariga qarshi hujumlardan boʻldi. Yaponiyalik hujumchi [[Atsushi Yanagisawa|Atsushi Yanagisava]] 80-daqiqada maydonga tushdi, atigi 7 daqiqa qolganda maydonga tushdi. Yaponiya terma jamoasi menejeri Filipp Troussier shunday dedi: „Yanagisava men soʻraganimni qilmadi“. „Uchrashuvdagi eng yaxshi seyv“ sifatida qayd etilgan Kavaguchi 87-daqiqada Navaf Al-Temyatning 25 metrlik zarbasini oʻz oʻng tomoniga yoʻllangan zarba edi. Uchrashuv 1:0 hisobida Yaponiya foydasiga yakunlandi va Kavaguchi „Eng yaxshi futbolchi“ sovrini bilan taqdirlandi. === Tafsilotlar === {{Football box|date=2000-yil 29-oktabr|time=16:00 [[UTC+3]]<ref name=history />|team1={{fb-rt|JPN}}|score=1-0|team2={{fb|KSA}}|goals1=*[[Shigeyoshi Mochizuki|Mochizuki]] {{goal|30}}|goals2=|stadium=[[Camille Chamoun Sports City Stadium|Sports City Stadium]], [[Beirut]]|attendance=49,500|referee=[[Ali Bujsaim]] ([[United Arab Emirates Football Association|United Arab Emirates]])|report=|penalties1=|penalties2=}} {| width="92%" |{{Futbol formasi|pattern_la=_JFA_99h|pattern_b=_JFA_99h|pattern_ra=_JFA_99h|pattern_sh=_JFA_99h|pattern_so=_JFA_99h}}'''Yaponiya''' |{{Futbol formasi|pattern_la=|pattern_b=_saudiarabia1998h|pattern_ra=|pattern_sh=|pattern_so=}}'''Saudiya Arabistoni''' |} {| width="100%" | valign="top" width="40%" | {| cellpadding="0" cellspacing="0" style="font-size:90%" ! width="25" | ! width="25" | |- |GK |'''1''' |[[Yoshikatsu Kawaguchi]] |- |CB |'''3''' |[[Naoki Matsuda]] |- |CB |'''4''' |[[Ryuzo Morioka]] ([[Sardor (futbol)|c]]) |{{Yel}} |- |CB |'''6''' |[[Toshihiro Hattori]] |- |RM |'''8''' |[[Shigeyoshi Mochizuki]] |{{Yel}} |- |CM |'''24''' |[[Tomokazu Myojin]] |- |CM |'''10''' |[[Hiroshi Nanami]] |- |LM |'''12''' |[[Hiroaki Morishima]] | |{{Suboff|89}} |- |AM |'''14''' |[[Shunsuke Nakamura]] |- |CF |'''9''' |[[Naohiro Takahara]] |{{Yel}} |{{Suboff|80}} |- |CF |'''29''' |[[Akinori Nishizawa]] |- | colspan="3" |'''Zaxira:''' |- |FW |'''13''' |[[Atsushi Yanagisawa]] | |{{Subon|80}} |{{Suboff|88}} |- |MF |'''15''' |[[Daisuke Oku]] |{{Yel}} | |{{Subon|88}} |- |MF |'''30''' |[[Shinji Ono]] | |{{Subon|89}} |- | colspan="3" |'''Murabbiy:''' |- | colspan="3" |{{Bayroqikon|FRA}} [[Filipp Troussier|Philippe Troussier]] |} | valign="top" | | valign="top" width="50%" | {| cellpadding="0" cellspacing="0" style="font-size:90%; margin:auto" ! width="25" | ! width="25" | |- |GK |'''1''' |Mohamed Al-Deayea |- |CB |'''3''' |Mohammed Al-Khilaiwi |- |CB |'''12''' |Ahmed Dokhi |- |CB |'''13''' |Saleh Al-Saqri |- |RWB |'''16''' |Fouzi Al-Shehri | |{{Suboff|72}} |- |LWB |'''23''' |Ahmed Khalil Al-Dosari ([[Sardor (futbol)|c]]) |{{Yel}} |- |RM |'''19''' |Hamzah Idris | |{{Suboff|46}} |- |CM |'''17''' |Abdullah Al-Waked |- |LM |'''29''' |Talal Al-Meshal |- |AM |'''18''' |Nawaf Al-Temyat |- |CF |'''9''' |Sami Al-Jaber |- | colspan="4" |'''Zaxira:''' |- |MF |'''20''' |Mohammad Al-Shalhoub | |{{Subon|46}} |- |MF |'''14''' |Marzouk Al-Otaibi | |{{Subon|72}} |- | colspan="5" |'''Murabbiy:''' |- | colspan="5" |{{Bayroqikon|CZE}} [[Milan Máchala|Milan Máčala]] |} |} {| style="width:100%; font-size:90%;" | '''Uchrashuvning eng yaxshi futbolchisi:'''[[Yoshikatsu Kawaguchi|Yoshikatsu Kavaguchi]] (Yaponiya)<ref name=":0">{{veb manbasi|muallif=Himmer|ism=Alastair|sana=2000-10-31|sarlavha=Japan edges Saudi Arabia to become Asian champion|url=https://www.japantimes.co.jp/sports/2000/10/31/soccer/j-league/japan-edges-saudi-arabia-to-become-asian-champion/|kirish sanasi=2020-06-21|ish=The Japan Times|til=en-US}}</ref> |} == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Futbol boʻyicha Osiyo chempionatlari]] [[Turkum:Osiyo]] 4m0hiuz1hj0s0sshf0qs7t8cum9vus0 2817212 2817201 2022-08-29T10:40:40Z Mrjavokh1r 76124 wikitext text/x-wiki '''2000-yilgi OFK Osiyo kubogi finali 2000-yilgi Osiyo kubogi''' [[Futbol boʻyicha 2000-yilgi Osiyo kubogi|gʻolibini]] aniqlash uchun oʻtkazilgan [[futbol]] oʻyini boʻlib, [[Osiyo Futbol Konfederatsiyasi|Osiyo Futbol Konfederatsiyasiga]] aʼzo assotsiatsiyalarning erkaklar terma jamoalari oʻzaro toʻrt yilda bir marta oʻtkaziladigan 12-[[Futbol boʻyicha Osiyo kubogi|Osiyo kubogi]] musobaqasi hisoblanadi. Oʻyin 2000-yil 20-oktabrda Livanning [[Bayrut]] shahridagi Camille Chamoun Sports City stadionida boʻlib oʻtadi va unda [[Yaponiya milliy futbol terma jamoasi|Yaponiya]] va Saudiya Arabistoni oʻrtasida bahs bo'lib oʻtadi. Yaponiya OFK Osiyo Kubogi finalida oʻzining yagona gʻalabasini [[Futbol boʻyicha 1992-yilgi Osiyo kubogi|1992-yilgi]] turnirga mezbonlik qilgan paytda qoʻlga kiritgan boʻlsa, Saudiya Arabistoni esa ketma-ket besh marta yutgan. 1992-yilgi finalda Yaponiya Saudiya Arabistoni terma jamoasi ustidan 1:0 hisobida gʻalabaga erishgan. Yaponiya darvozaboni [[Yoshikatsu Kawaguchi|Yoshikatsu Kavaguchi]] Saudiya Arabistoni terma jamoasi futbolchilari tomonidan berilgan koʻplab zarbalarini qaytarib koʻrsatgan seyvlari uchun unga „Oʻyinning eng yaxshi futbolchisi“ sovrinini taqdim etildi. == Stadion == Livanning [[Bayrut]] shahrida joylashgan Camille Chamoun Sports City Stadium 2000-yilgi Osiyo Kubogi finaliga mezbonlik qildi.<ref name=":1">{{veb manbasi|sarlavha=Japan - Saudi-Arabien 1:0 (Asian Cup 2000 Libanon, Finale)|url=https://www.weltfussball.de/spielbericht/asian-cup-2000-im-libanon-endspiel-japan-saudi-arabien/|kirish sanasi=2020-06-21|ish=weltfussball.de|til=de}}</ref> 49 500 oʻrinli stadion 1957-yilda qurilgan boʻlib, asosan Livan milliy futbol jamoasi tomonidan foydalaniladi.<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Our History – Camille Chamoun Sports City|url=https://camillechamounsportscity.com/our-history/|kirish sanasi=2020-06-21|til=en-US}}</ref> Bu 2000-yilgi Osiyo Kubogiga mezbonlik qilish uchun foydalanilgan asosiy stadion edi. Stadionda oltita oʻyin oʻtkazildi, shu jumladan ochilish oʻyini va final.<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Libanon - Iran 0:4 (Asian Cup 2000 Libanon, Gruppe A)|url=https://www.weltfussball.de/spielbericht/asian-cup-2000-im-libanon-gruppe-a-libanon-iran/|kirish sanasi=2020-06-21|ish=weltfussball.de|til=de}}</ref><ref name=":1" /> == Oʻyin == === Umumiy tavsif === Uchrashuv mahalliy vaqt bilan 16:00 da Bayrutdagi Camille Chamoun Sports City stadionida<ref name="history">{{kitob manbasi|url=https://www.the-afc.com/documents/afc-asian-cup-history-book-2019-edition|title=AFC Asian Cup History Book|year=2019|location=Kuala Lumpur|pages=244}}</ref> 49 500 tomoshabinning tashrifida boshlandi. Oʻyinning 10-daqiqasida yaponiyalik yarim himoyachi [[Shigeyoshi Mochizuki]] raqib yarim himoyachisi Talal Al-Meshalga qarshi jarima maydonchasida qoʻpollik ishlatdi, ammo Saudiya Arabistoni hujumchisi Hamza Idris penaltini golga aylantira olmadi. [[Shunsuke Nakamura]]<nowiki/>ning chap qanotdan jarima zarbasidan soʻng Mochizuki yaqin masofadan gol urgan. Yaponiya ikkinchi bor gol urishga yaqin keldi, hujumchi [[Naohiro Takahara]] yaxshi imkoniyatga ega boʻlgandi. 42-daqiqada Nakamuraning zarbasidan keyin toʻp darvoza toʻsiniga tegdi, ushbu vaziyatda Yaponiya dublga erishish imkoniyatiga ega boʻlgandi. Oʻyinning ikkinchi boʻlimida Saudiya Arabistoni oʻzining hujumkor oʻyinlari bilan javob qaytardi va oʻyinni oʻz tarafiga ogʻdirdi. Zaxiradan maydonga tushgan Muhammad Al-Shalxub va yarim himoyachi Navaf Al-Temyat oʻyini sezilarli darajada oʻzgartirdi. Al-Shalxub hujumidan soʻng yaponiyalik darvozabon [[Yoshikatsu Kawaguchi|Yoshikatsu Kavaguchini]] 59-daqiqada ajoyib seyv namoyish etdi. Oradan 5 daqiqa oʻtib Al-Meshalning boshi bilan uzatgan toʻpini Kavaguchi qaytardi. Yaponiyalik hujumchi [[Atsushi Yanagisawa|Atsushi Yanagisava]] 80-daqiqada atigi 7 daqiqa qolganda maydonga tushdi. Yaponiya terma jamoasi murabbiyi Filipp Troussier shunday dedi: „Yanagisava men soʻraganimni qilmadi“. „Uchrashuvdagi eng yaxshi seyv“ sifatida qayd etilgan Kavaguchi 87-daqiqada Navaf Al-Temyatning 25 metrlik zarbasini oʻz oʻng tomoniga yoʻllangan zarba edi. Uchrashuv 1:0 hisobida Yaponiya foydasiga yakunlandi va ushbu oʻyinda Kavaguchi „Eng yaxshi futbolchi“ sovrini bilan taqdirlandi. === Tafsilotlar === {{Football box|date=2000-yil 29-oktabr|time=16:00 [[UTC+3]]<ref name=history />|team1={{fb-rt|JPN}}|score=1-0|team2={{fb|KSA}}|goals1=*[[Shigeyoshi Mochizuki|Mochizuki]] {{goal|30}}|goals2=|stadium=[[Camille Chamoun Sports City Stadium|Sports City Stadium]], [[Beirut]]|attendance=49,500|referee=[[Ali Bujsaim]] ([[United Arab Emirates Football Association|United Arab Emirates]])|report=|penalties1=|penalties2=}} {| width="92%" |{{Futbol formasi|pattern_la=_JFA_99h|pattern_b=_JFA_99h|pattern_ra=_JFA_99h|pattern_sh=_JFA_99h|pattern_so=_JFA_99h}}'''Yaponiya''' |{{Futbol formasi|pattern_la=|pattern_b=_saudiarabia1998h|pattern_ra=|pattern_sh=|pattern_so=}}'''Saudiya Arabistoni''' |} {| width="100%" | valign="top" width="40%" | {| cellpadding="0" cellspacing="0" style="font-size:90%" ! width="25" | ! width="25" | |- |GK |'''1''' |[[Yoshikatsu Kawaguchi]] |- |CB |'''3''' |[[Naoki Matsuda]] |- |CB |'''4''' |[[Ryuzo Morioka]] ([[Sardor (futbol)|c]]) |{{Yel}} |- |CB |'''6''' |[[Toshihiro Hattori]] |- |RM |'''8''' |[[Shigeyoshi Mochizuki]] |{{Yel}} |- |CM |'''24''' |[[Tomokazu Myojin]] |- |CM |'''10''' |[[Hiroshi Nanami]] |- |LM |'''12''' |[[Hiroaki Morishima]] | |{{Suboff|89}} |- |AM |'''14''' |[[Shunsuke Nakamura]] |- |CF |'''9''' |[[Naohiro Takahara]] |{{Yel}} |{{Suboff|80}} |- |CF |'''29''' |[[Akinori Nishizawa]] |- | colspan="3" |'''Zaxira:''' |- |FW |'''13''' |[[Atsushi Yanagisawa]] | |{{Subon|80}} |{{Suboff|88}} |- |MF |'''15''' |[[Daisuke Oku]] |{{Yel}} | |{{Subon|88}} |- |MF |'''30''' |[[Shinji Ono]] | |{{Subon|89}} |- | colspan="3" |'''Murabbiy:''' |- | colspan="3" |{{Bayroqikon|FRA}} [[Filipp Troussier|Philippe Troussier]] |} | valign="top" | | valign="top" width="50%" | {| cellpadding="0" cellspacing="0" style="font-size:90%; margin:auto" ! width="25" | ! width="25" | |- |GK |'''1''' |Mohamed Al-Deayea |- |CB |'''3''' |Mohammed Al-Khilaiwi |- |CB |'''12''' |Ahmed Dokhi |- |CB |'''13''' |Saleh Al-Saqri |- |RWB |'''16''' |Fouzi Al-Shehri | |{{Suboff|72}} |- |LWB |'''23''' |Ahmed Khalil Al-Dosari ([[Sardor (futbol)|c]]) |{{Yel}} |- |RM |'''19''' |Hamzah Idris | |{{Suboff|46}} |- |CM |'''17''' |Abdullah Al-Waked |- |LM |'''29''' |Talal Al-Meshal |- |AM |'''18''' |Nawaf Al-Temyat |- |CF |'''9''' |Sami Al-Jaber |- | colspan="4" |'''Zaxira:''' |- |MF |'''20''' |Mohammad Al-Shalhoub | |{{Subon|46}} |- |MF |'''14''' |Marzouk Al-Otaibi | |{{Subon|72}} |- | colspan="5" |'''Murabbiy:''' |- | colspan="5" |{{Bayroqikon|CZE}} [[Milan Máchala|Milan Máčala]] |} |} {| style="width:100%; font-size:90%;" | '''Uchrashuvning eng yaxshi futbolchisi:'''[[Yoshikatsu Kawaguchi|Yoshikatsu Kavaguchi]] (Yaponiya)<ref name=":0">{{veb manbasi|muallif=Himmer|ism=Alastair|sana=2000-10-31|sarlavha=Japan edges Saudi Arabia to become Asian champion|url=https://www.japantimes.co.jp/sports/2000/10/31/soccer/j-league/japan-edges-saudi-arabia-to-become-asian-champion/|kirish sanasi=2020-06-21|ish=The Japan Times|til=en-US}}</ref> |} == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Futbol boʻyicha Osiyo chempionatlari]] [[Turkum:Osiyo]] gwm4baw8wdgs453osehep9h0b8abp6l 2817219 2817212 2022-08-29T10:43:32Z Mrjavokh1r 76124 /* Tafsilotlar */Andoza tog'irlandi wikitext text/x-wiki '''2000-yilgi OFK Osiyo kubogi finali 2000-yilgi Osiyo kubogi''' [[Futbol boʻyicha 2000-yilgi Osiyo kubogi|gʻolibini]] aniqlash uchun oʻtkazilgan [[futbol]] oʻyini boʻlib, [[Osiyo Futbol Konfederatsiyasi|Osiyo Futbol Konfederatsiyasiga]] aʼzo assotsiatsiyalarning erkaklar terma jamoalari oʻzaro toʻrt yilda bir marta oʻtkaziladigan 12-[[Futbol boʻyicha Osiyo kubogi|Osiyo kubogi]] musobaqasi hisoblanadi. Oʻyin 2000-yil 20-oktabrda Livanning [[Bayrut]] shahridagi Camille Chamoun Sports City stadionida boʻlib oʻtadi va unda [[Yaponiya milliy futbol terma jamoasi|Yaponiya]] va Saudiya Arabistoni oʻrtasida bahs bo'lib oʻtadi. Yaponiya OFK Osiyo Kubogi finalida oʻzining yagona gʻalabasini [[Futbol boʻyicha 1992-yilgi Osiyo kubogi|1992-yilgi]] turnirga mezbonlik qilgan paytda qoʻlga kiritgan boʻlsa, Saudiya Arabistoni esa ketma-ket besh marta yutgan. 1992-yilgi finalda Yaponiya Saudiya Arabistoni terma jamoasi ustidan 1:0 hisobida gʻalabaga erishgan. Yaponiya darvozaboni [[Yoshikatsu Kawaguchi|Yoshikatsu Kavaguchi]] Saudiya Arabistoni terma jamoasi futbolchilari tomonidan berilgan koʻplab zarbalarini qaytarib koʻrsatgan seyvlari uchun unga „Oʻyinning eng yaxshi futbolchisi“ sovrinini taqdim etildi. == Stadion == Livanning [[Bayrut]] shahrida joylashgan Camille Chamoun Sports City Stadium 2000-yilgi Osiyo Kubogi finaliga mezbonlik qildi.<ref name=":1">{{veb manbasi|sarlavha=Japan - Saudi-Arabien 1:0 (Asian Cup 2000 Libanon, Finale)|url=https://www.weltfussball.de/spielbericht/asian-cup-2000-im-libanon-endspiel-japan-saudi-arabien/|kirish sanasi=2020-06-21|ish=weltfussball.de|til=de}}</ref> 49 500 oʻrinli stadion 1957-yilda qurilgan boʻlib, asosan Livan milliy futbol jamoasi tomonidan foydalaniladi.<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Our History – Camille Chamoun Sports City|url=https://camillechamounsportscity.com/our-history/|kirish sanasi=2020-06-21|til=en-US}}</ref> Bu 2000-yilgi Osiyo Kubogiga mezbonlik qilish uchun foydalanilgan asosiy stadion edi. Stadionda oltita oʻyin oʻtkazildi, shu jumladan ochilish oʻyini va final.<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Libanon - Iran 0:4 (Asian Cup 2000 Libanon, Gruppe A)|url=https://www.weltfussball.de/spielbericht/asian-cup-2000-im-libanon-gruppe-a-libanon-iran/|kirish sanasi=2020-06-21|ish=weltfussball.de|til=de}}</ref><ref name=":1" /> == Oʻyin == === Umumiy tavsif === Uchrashuv mahalliy vaqt bilan 16:00 da Bayrutdagi Camille Chamoun Sports City stadionida<ref name="history">{{kitob manbasi|url=https://www.the-afc.com/documents/afc-asian-cup-history-book-2019-edition|title=AFC Asian Cup History Book|year=2019|location=Kuala Lumpur|pages=244}}</ref> 49 500 tomoshabinning tashrifida boshlandi. Oʻyinning 10-daqiqasida yaponiyalik yarim himoyachi [[Shigeyoshi Mochizuki]] raqib yarim himoyachisi Talal Al-Meshalga qarshi jarima maydonchasida qoʻpollik ishlatdi, ammo Saudiya Arabistoni hujumchisi Hamza Idris penaltini golga aylantira olmadi. [[Shunsuke Nakamura]]<nowiki/>ning chap qanotdan jarima zarbasidan soʻng Mochizuki yaqin masofadan gol urgan. Yaponiya ikkinchi bor gol urishga yaqin keldi, hujumchi [[Naohiro Takahara]] yaxshi imkoniyatga ega boʻlgandi. 42-daqiqada Nakamuraning zarbasidan keyin toʻp darvoza toʻsiniga tegdi, ushbu vaziyatda Yaponiya dublga erishish imkoniyatiga ega boʻlgandi. Oʻyinning ikkinchi boʻlimida Saudiya Arabistoni oʻzining hujumkor oʻyinlari bilan javob qaytardi va oʻyinni oʻz tarafiga ogʻdirdi. Zaxiradan maydonga tushgan Muhammad Al-Shalxub va yarim himoyachi Navaf Al-Temyat oʻyini sezilarli darajada oʻzgartirdi. Al-Shalxub hujumidan soʻng yaponiyalik darvozabon [[Yoshikatsu Kawaguchi|Yoshikatsu Kavaguchini]] 59-daqiqada ajoyib seyv namoyish etdi. Oradan 5 daqiqa oʻtib Al-Meshalning boshi bilan uzatgan toʻpini Kavaguchi qaytardi. Yaponiyalik hujumchi [[Atsushi Yanagisawa|Atsushi Yanagisava]] 80-daqiqada atigi 7 daqiqa qolganda maydonga tushdi. Yaponiya terma jamoasi murabbiyi Filipp Troussier shunday dedi: „Yanagisava men soʻraganimni qilmadi“. „Uchrashuvdagi eng yaxshi seyv“ sifatida qayd etilgan Kavaguchi 87-daqiqada Navaf Al-Temyatning 25 metrlik zarbasini oʻz oʻng tomoniga yoʻllangan zarba edi. Uchrashuv 1:0 hisobida Yaponiya foydasiga yakunlandi va ushbu oʻyinda Kavaguchi „Eng yaxshi futbolchi“ sovrini bilan taqdirlandi. === Tafsilotlar === {{Football box|date=2000-yil 29-oktabr|time=16:00 [[UTC+3]]<ref name=history />|team1={{fb-rt|JPN}}|score=1-0|team2={{fb|KSA}}|goals1=*[[Shigeyoshi Mochizuki|Mochizuki]] {{goal|30}}|goals2=|stadium=[[Camille Chamoun Sports City Stadium|Sports City Stadium]], [[Beirut]]|attendance=49,500|referee=[[Ali Bujsaim]] ([[United Arab Emirates Football Association|United Arab Emirates]])|report=|penalties1=|penalties2=}} {| width="92%" |{{Futbol formasi|pattern_la=_JFA_99h|pattern_b=_JFA_99h|pattern_ra=_JFA_99h|pattern_sh=_JFA_99h|pattern_so=_JFA_99h}}'''Yaponiya''' |{{Futbol formasi|pattern_la=|pattern_b=_saudiarabia1998h|pattern_ra=|pattern_sh=|pattern_so=}}'''Saudiya Arabistoni''' |} {| width="100%" | valign="top" width="40%" | {| cellpadding="0" cellspacing="0" style="font-size:90%" ! width="25" | ! width="25" | |- |GK |'''1''' |[[Yoshikatsu Kawaguchi]] |- |CB |'''3''' |[[Naoki Matsuda]] |- |CB |'''4''' |[[Ryuzo Morioka]] ([[Sardor (futbol)|c]]) |{{Yel}} |- |CB |'''6''' |[[Toshihiro Hattori]] |- |RM |'''8''' |[[Shigeyoshi Mochizuki]] |{{Yel}} |- |CM |'''24''' |[[Tomokazu Myojin]] |- |CM |'''10''' |[[Hiroshi Nanami]] |- |LM |'''12''' |[[Hiroaki Morishima]] | |{{Suboff|89}} |- |AM |'''14''' |[[Shunsuke Nakamura]] |- |CF |'''9''' |[[Naohiro Takahara]] |{{Yel}} |{{Suboff|80}} |- |CF |'''29''' |[[Akinori Nishizawa]] |- | colspan="3" |'''Zaxira:''' |- |FW |'''13''' |[[Atsushi Yanagisawa]] | |{{Subon|80}} |{{Suboff|88}} |- |MF |'''15''' |[[Daisuke Oku]] |{{Yel}} | |{{Subon|88}} |- |MF |'''30''' |[[Shinji Ono]] | |{{Subon|89}} |- | colspan="3" |'''Murabbiy:''' |- | colspan="3" |{{Flagicon|FRA}} [[Filipp Troussier|Philippe Troussier]] |} | valign="top" | | valign="top" width="50%" | {| cellpadding="0" cellspacing="0" style="font-size:90%; margin:auto" ! width="25" | ! width="25" | |- |GK |'''1''' |Mohamed Al-Deayea |- |CB |'''3''' |Mohammed Al-Khilaiwi |- |CB |'''12''' |Ahmed Dokhi |- |CB |'''13''' |Saleh Al-Saqri |- |RWB |'''16''' |Fouzi Al-Shehri | |{{Suboff|72}} |- |LWB |'''23''' |Ahmed Khalil Al-Dosari ([[Sardor (futbol)|c]]) |{{Yel}} |- |RM |'''19''' |Hamzah Idris | |{{Suboff|46}} |- |CM |'''17''' |Abdullah Al-Waked |- |LM |'''29''' |Talal Al-Meshal |- |AM |'''18''' |Nawaf Al-Temyat |- |CF |'''9''' |Sami Al-Jaber |- | colspan="4" |'''Zaxira:''' |- |MF |'''20''' |Mohammad Al-Shalhoub | |{{Subon|46}} |- |MF |'''14''' |Marzouk Al-Otaibi | |{{Subon|72}} |- | colspan="5" |'''Murabbiy:''' |- | colspan="5" |{{Flagicon|CZE}} [[Milan Máchala|Milan Máčala]] |} |} {| style="width:100%; font-size:90%;" | '''Uchrashuvning eng yaxshi futbolchisi:'''[[Yoshikatsu Kawaguchi|Yoshikatsu Kavaguchi]] (Yaponiya)<ref name=":0">{{veb manbasi|muallif=Himmer|ism=Alastair|sana=2000-10-31|sarlavha=Japan edges Saudi Arabia to become Asian champion|url=https://www.japantimes.co.jp/sports/2000/10/31/soccer/j-league/japan-edges-saudi-arabia-to-become-asian-champion/|kirish sanasi=2020-06-21|ish=The Japan Times|til=en-US}}</ref> |} == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Futbol boʻyicha Osiyo chempionatlari]] [[Turkum:Osiyo]] tgsz1g4dji6vgfcs13c5c1ukgsx78b3 Wangari Maathai 0 776830 2816351 2810872 2022-08-28T17:36:11Z Umarxon III 18267 /* Manbalar */ wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat bilgiqutisi|ismi=Wangari Muta Maathai|portret=Wangari Maathai in 2001.jpg|tavsif=Maathai 2005-yilda|kasbi=Siyosatchi, jamoatchilik faoli|faoliyat_yillari=1972-2011-yillar|tavallud sanasi=1940-yil 1-aprel|tavallud joyi=Keniya|fuqaroligi=Keniya fuqarosi|vafot sanasi=2011-yil|vafot joyi=Nayrobi|turmush oʻrtogʻi=Mvangi Mathai|bolalari=Vanjira, Muta |mukofotlari=Tinchlik bo'yicha Nobel mukofoti}} '''Wangarĩ Muta Maathai''' (1940-yil 1-aprel&nbsp;— 2011-yil 25-sentabr) Keniyalik ijtimoiy, ekologik va siyosiy faol va Tinchlik uchun [[Tinchlik boʻyicha Nobel mukofoti|Nobel mukofotini]] qoʻlga kiritgan birinchi afrikalik ayol.<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Rice |first=Xan |date=26-sentabr 2011-yil |title=Wangari Maathai, Nobel Peace Prize Winner Dies |language=en-GB |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/world/2011/sep/26/wangari-maathai-nobel-winner-dies |url-status=live |access-date=13-aprel 2019-yil |archive-url=https://web.archive.org/web/20190413114647/https://www.theguardian.com/world/2011/sep/26/wangari-maathai-nobel-winner-dies |archive-date=13-aprel 2019-yil |issn=0261-3077}}</ref> Kennedi havo kemasidan foyda oluvchi sifatida u Qoʻshma Shtatlarda tahsil oldi, Sent-Sxolastikada bakalavr darajasini va Pitsburg universitetida magistr darajasini oldi. U Sharqiy va Markaziy Afrikada falsafa doktori boʻlgan birinchi ayol boʻlib, Keniyadagi Nayrobi universitetida PhD darajasini oldi. 1977-yilda Maathai „Yashil kamar harakati“<ref name="greenbelt obit">{{yangiliklar manbasi |last=Rice |first=Xan |date=26-sentabr 2011-yil |title=Wangari Maathai, Nobel peace prize winner, dies at 71 |language=en-GB |work=The Guardian |url=https://www.greenbeltmovement.org/wangari-maathai |url-status=live |access-date=13-aprel 2019-yil |archive-url=https://web.archive.org/web/20191023210710/http://www.greenbeltmovement.org/wangari-maathai |archive-date=23-oktabr 2019-yil |issn=0261-3077}}</ref><ref name="greenbelt bio">{{veb manbasi|url=http://www.greenbeltmovement.org/wangari-maathai/biography|sarlavha=Biography {{!}} The Green Belt Movement|ish=www.greenbeltmovement.org|til=en|kirish sanasi=23-may 2018-yil|arxivsana=24-may 2018-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180524004349/http://www.greenbeltmovement.org/wangari-maathai/biography}}</ref> ekologik nodavlat tashkilotiga asos solib, koʻchatlar ekish, atrof- muhitni muhofaza qilish va [[Ayollar huquqlari|ayollar huquqlariga]] eʼtibor qaratdi. 1984-yilda u „Keniyadagi ekologik munozarani oʻrmonlarni qayta tiklash uchun ommaviy harakatlarga aylantirgani uchun“ - „Toʻgʻri yashash“ mukofotiga sazovor boʻldi. Maathai Keniya parlamentining aʼzosi etib saylangan va 2003-yilning yanvaridan 2005-yilning noyabrigacha prezident Mvay Kibaki hukumatida atrof-muhit va tabiiy resurslar boʻyicha vazir yordamchisi lavozimida ishlagan. U [[Kelajak Jahon Kengashi|Butunjahon kelajak kengashining]] faxriy maslahatchisi edi. Akademik va bir nechta kitoblar muallifi sifatida Maathai nafaqat faol, balki ekologiya, rivojlanish, gender tengligi va Afrika madaniyati va dinlari haqida fikr yuritishga katta hissa qoʻshgan ziyoli ham edi.<ref>{{kitob manbasi|last=Muhonja|first=Besi Brillian|url=https://www.worldcat.org/oclc/1155925037|title=Radical utu : critical ideas and ideals of Wangari Muta Maathai|year=2020|isbn=978-0-89680-507-1|location=Athens, Ohio|oclc=1155925037|accessdate=13-avgust 2021-yil}}</ref><ref>{{kitob manbasi|last=Musila|first=Grace|url=https://www.worldcat.org/oclc/1148322483|title=Wangari Maathai's Registers of freedom|publisher=HSRC Press|others=Grace A. Musila|year=2020|isbn=978-0-7969-2574-9|location=Cape Town|oclc=1148322483|accessdate=13-avgust 2021-yil}}</ref> Maathai 2011-yil 25-sentabrda tuxumdon saratoni asoratlaridan vafot etdi. == Bolaligi va taʼlim olishi == Maathai 1940-yil 1-aprelda Keniya koloniyasining markaziy togʻli qismida joylashgan Nyeri tumani<ref>{{veb manbasi|url=https://www.greenbeltmovement.org/wangari-maathai|sarlavha=Wangari Maathai {{!}} The Green Belt Movement|ish=www.greenbeltmovement.org|til=en|kirish sanasi=13-aprel 2019-yil|arxivsana=23-oktabr 2019-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20191023210710/http://www.greenbeltmovement.org/wangari-maathai}}</ref> Ihithe qishlogʻida tugʻilgan. Uning oilasi Keniyadagi eng gavjum etnik guruh boʻlgan Kikuyu edi va bu hududda bir necha avlodlar yashagan. Taxminan 1943-yilda Maathai oilasi otasi ish topgan Nakuru shahri yaqinidagi Rift vodiysidagi Oq fermaga koʻchib oʻtdi.<ref>''Unbowed'', pp. 14-15.</ref> 1947-yilning oxirida u onasi bilan Ihithega qaytib keldi, chunki uning ikki akasi qishloqdagi boshlangʻich maktabda oʻqiydi va otasi ishlagan fermada maktab yoʻq edi. Uning otasi fermada qoldi.<ref>''Unbowed'', p. 29.</ref> Koʻp oʻtmay, sakkiz yoshida u Ihithe boshlangʻich maktabiga akalari bilan qoʻshildi. 11 yoshida Maathai Nyeri shahridagi Mathari katolik missiyasi qoshidagi Sent Sesiliyaning oʻrta boshlangʻich [[Internat maktab|maktabiga]] koʻchib oʻtdi.<ref>''Unbowed'', p. 53.</ref> Maathai toʻrt yil davomida Sent-Sesiliya maktabida oʻqidi. Bu vaqt ichida u ingliz tilini yaxshi oʻrgangan va katolik dinini qabul qilgan. U Maryam legioni bilan shugʻullangan, uning aʼzolari „odamlarga xizmat qilib, Xudoga xizmat qilishga“ harakat qilgan.<ref>''Unbowed'', pp. 60-61.</ref> Muqaddas Sesiliyada tahsil olayotganda, u davom etayotgan Mau Mau qoʻzgʻolonidan panoh topgan, bu esa onasini oʻz uylaridan Ihithedagi favqulodda qishloqqa koʻchirishga majbur qilgan.<ref>''Unbowed'', pp. 63-69.</ref> 1956-yilda u yerda oʻqishni tugatganida, u oʻz sinfida birinchi oʻrinni egalladi va Keniyadagi yagona katolik oʻrta maktabiga, Limurudagi Loreto oʻrta maktabiga qabul qilindi.<ref>''Unbowed'', p. 69.</ref> Sharqiy Afrika mustamlakachiligining oxiri yaqinlashar ekan, Tom Mboya kabi keniyalik siyosatchilar Gʻarb davlatlarida taʼlimni istiqbolli talabalarga taqdim etish yoʻllarini taklif qilishdi. Oʻsha paytda Amerika Qoʻshma Shtatlari senatori [[John Kennedy|Jon F. Kennedi]] Kennedi Havo yoki Airlift Afrika nomi bilan mashhur boʻlgan tashabbusni boshlagan kichik Jozef P. Kennedi jamgʻarmasi orqali bunday dasturni moliyalashtirishga rozi boʻldi. Maathai 1960-yil sentabr oyida Qoʻshma Shtatlarda oʻqish uchun tanlangan 300 ga yaqin keniyaliklardan biriga aylandi<ref>''Unbowed'', pp. 73-74.</ref> U [[Atchison (Kansas)|Kanzas shtatining Atchison shahridagi]] Sent-Sxolastika togʻi kollejida (hozirgi Benedikt kollejida) oʻqish uchun stipendiya oldi, u yerda kattalar uchun biologiya, kimyo va nemis tillari kichiklar uchun ixtisoslashtirilgan edi.<ref>''Unbowed'', p. 79.</ref> 1964-yilda bakalavr darajasini olgandan soʻng, u Pitsburg universitetida biologiya boʻyicha magistrlik darajasini olish uchun tahsil oldi. Uning aspiranturada oʻqishi Afrika-Amerika instituti tomonidan moliyalashtirildi<ref>''Unbowed'', p. 92.</ref> va [[Pitsburg|Pitsburgda]] boʻlgan vaqtida u birinchi boʻlib atrof-muhitni tiklash harakatini boshlab berdi, mahalliy ekologlar shaharni havo ifloslanishidan tozalashga harakat qilganda.<ref>''Unbowed'', pp. 93-94.</ref> 1966-yil yanvar oyida Maathai biologiya fanlari boʻyicha magistr darajasini oldi va Nayrobidagi Universitet kollejida zoologiya professori ilmiy yordamchisi lavozimiga tayinlandi.<ref>''Unbowed'', pp. 94-95.</ref> Keniyaga qaytib kelgach, Maathai oʻzining familiyasini tashlab, tugʻilgan nomi ''Vangarĩ Muta'' bilan tanishishni afzal koʻrdi.<ref>''Unbowed'', p. 96.</ref> U yangi ish boshlash uchun universitetga kelganida, unga bu ish boshqa birovga berilganligi haqida xabar berishdi. Maathai buni jins va qabilaviy tarafkashlik tufayli deb hisoblagan.<ref>''Unbowed'', p. 101.</ref> Ikki oylik ish izlashdan soʻng, Germaniyaning Gissen universiteti professori Reynhold Hofman unga universitet kolleji veterinariya tibbiyoti fakultetida yangi tashkil etilgan veterinariya anatomiyasi kafedrasining [[Gistologiya|mikroanatomiya]] boʻlimida ilmiy xodim boʻlib ishlashni taklif qildi. Nayrobi.<ref>''Unbowed'', p. 102.</ref> 1966-yil aprel oyida u Amerikada oʻqigan yana bir keniyalik Mvangi Mathai bilan uchrashadi, u keyinchalik Mvangi Mathaiga turmushga chiqadi boʻladi.<ref>''Unbowed'', p. 105.</ref> Shuningdek, u shaharda kichik bir doʻkonni ijaraga oladi va opalari ishlagan umumiy doʻkon tashkil qiladi. 1967-yilda professor Hofmanning taklifi bilan u doktorlik darajasini olish uchun Germaniyaning Gissen universitetiga yoʻl oldi. U Gissen va [[Lyudvig Maksimilian nomidagi Myunxen universiteti|Myunxen universitetlarida tahsil olgan]]. 1969-yilning bahorida u Nayrobiga qaytib keldi va [[Nayrobi|Nayrobidagi]] Universitet kollejida yordamchi oʻqituvchi sifatida oʻqishni davom ettirdi. May oyida Mvangi Mathai bilan turmush quradi.<ref>''Unbowed'', pp. 106-109.</ref> Oʻsha yilning oxirida u birinchi farzandiga homilador boʻldi va uning eri parlamentdagi oʻrin uchun kurashdi va yutqazdi. Saylov paytida uni chet elga joʻnatgan dasturni yaratishda muhim rol oʻynagan Tom Mboya oʻldirildi. Bu Prezident Kenyatta Keniyada koʻp partiyaviy demokratiyani samarali ravishda tugatishiga olib keldi. Koʻp oʻtmay, uning birinchi oʻgʻli Vaveru tugʻildi.<ref>''Unbowed'', pp. 109-11.</ref> 1971-yilda u Nayrobi Universitet kollejida veterinariya anatomiyasi boʻyicha doktorlik dissertatsiyasini olgan birinchi [[Sharqiy Afrika|Sharqiy Afrikalik]] ayol boʻldi, keyingi yili esa Nayrobi universitetiga aylandi. U „qoramollarda jinsiy bezlarning rivojlanishi va differensiatsiyasi“ mavzusida nomzodlik dissertatsiyasini tugatgan.<ref>''Unbowed'', p. 112.</ref> Uning qizi Vanjira 1971-yil dekabr oyida tugʻilgan. == Faollik va siyosiy hayot == === 1972-1977: Faoliyatning boshlanishi === Maathai Nayrobida dars berishni davom ettirdi, 1975-yilda anatomiya boʻyicha katta oʻqituvchi, 1976-yilda veterinariya anatomiyasi kafedrasi mudiri va 1977-yilda dotsent boʻldi. U Nayrobidagi ushbu lavozimlarga tayinlangan birinchi ayol edi. Bu vaqt mobaynida u universitet xodimlarida ishlayotgan ayollarga teng imtiyozlar berish uchun kampaniya olib bordi, imtiyozlar boʻyicha muzokaralar olib borish uchun universitetning akademik xodimlar uyushmasini kasaba uyushmasiga aylantirishga harakat qildi. Sudlar bu taklifni rad etdi, biroq uning teng imtiyozlar haqidagi koʻplab talablari keyinchalik qondirildi.<ref>''Unbowed'', pp. 114-118.</ref> Nayrobi universitetidagi ishidan tashqari, Maathai 1970-yillarning boshlarida bir qator fuqarolik tashkilotlarining ishida ishtirok etdi. U [[Xalqaro Qizil Xoch va Qizil Yarim Oy Harakati|Keniya Qizil Xoch Jamiyatining]] Nayrobi boʻlimining aʼzosi boʻlib, 1973-yilda uning direktori boʻlgan. U Keniya universiteti ayollari uyushmasining aʼzosi edi. 1974-yilda Atrof-muhit bilan aloqa markazi tashkil etilgandan soʻng, Maathai mahalliy kengash aʼzosi boʻlishni soʻradi va oxir-oqibat boshqaruv raisi boʻldi. Atrof-muhit boʻyicha aloqa markazi 1972-yilda [[Stokgolm|Stokgolmda]] boʻlib oʻtgan Birlashgan Millatlar Tashkilotining inson muhiti boʻyicha konferentsiyasidan soʻng shtab-kvartirasi Nayrobida tashkil etilgan Birlashgan Millatlar Tashkilotining Atrof-muhit boʻyicha dasturi (UNEP) ishida nodavlat tashkilotlarning ishtirokini ragʻbatlantirish uchun ishladi. Maathai, shuningdek, Keniya Ayollar Milliy Kengashiga (NCWK) qoʻshildi.<ref>''Unbowed'', pp. 119-122.</ref> Ushbu turli xil koʻngillilar uyushmalaridagi ishi tufayli Maathai Keniyadagi aksariyat muammolarning ildizi atrof-muhitning buzilishi ekanligi ayon boʻldi.<ref>''Unbowed'', pp. 124-125.</ref> 1974-yilda Maathai oilasida uchinchi farzandi, oʻgʻli Muta tugʻildi. Uning turmush oʻrtogʻi Langʻata saylov okrugi vakili boʻlish umidida yana parlamentdagi oʻrin uchun kurash olib bordi va gʻalaba qozondi. Saylov kampaniyasi davomida u Keniyada oʻsib borayotgan ishsizlikni cheklash uchun ish topishga vaʼda bergan edi. Ushbu vaʼdalar Maathayni atrof-muhitni tiklash gʻoyalarini ishsizlarni ish bilan taʼminlash bilan bogʻlashga olib keldi va Envirocare Ltd. kompaniyasining asos solishiga olib keldi, bu jarayonga oddiy odamlarni jalb qilgan holda atrof-muhitni muhofaza qilish uchun daraxt ekish bilan shugʻullanardi. Bu uning Karura oʻrmonidagi davlat daraxtzori bilan birgalikda birinchi koʻchatzorini barpo qilishiga olib keldi. Envirocare asosan moliyalashtirish bilan bogʻliq koʻplab muammolarga duch keldi va oxir-oqibat muvaffaqiyatsizlikka uchradi. Biroq, Envirocare va uning Atrof-muhit bilan aloqalar markazidagi ishi boʻyicha suhbatlar orqali UNEP Maathayni 1976-yil iyun oyida Habitat I deb nomlanuvchi BMTning aholi punktlari boʻyicha birinchi konferentsiyasiga yuborish imkonini berdi<ref>''Unbowed'', pp. 125-129.</ref> 1977-yilda Maathai NCWK bilan Habitat I-da ishtirok etishi haqida gapirdi. U kelgusida daraxt ekishni taklif qildi, kengash buni qoʻllab-quvvatladi. 1977-yil 5-iyunda Butunjahon atrof-muhitni muhofaza qilish kuni munosabati bilan NCWK Nayrobi shahri markazidagi Kenyatta xalqaro konferentsiya markazidan shahar chetidagi Kamukunji bogʻiga yurish qildi va u erda tarixiy jamoat rahbarlari sharafiga yettita daraxt ekishdi. Bu Yashil kamar harakatining birinchi tadbiri edi.<ref>''Unbowed'', pp. 130-132.</ref> Maathai Keniya ayollarini butun mamlakat boʻylab daraxt koʻchatlarini ekishga, yaqin atrofdagi oʻrmonlardan bu hududda oʻsgan daraxtlarni yetishtirish uchun urugʻlarni qidirishga undadi. U ayollarga keyinchalik boshqa joyga ekilgan har bir koʻchat uchun ozgina pul toʻlashga rozi boʻldi.<ref>''Unbowed'', pp. 134-137.</ref> Oʻzining 2010-yilgi ''"Yerni toʻldirish: oʻzimizni va dunyoni davolash uchun maʼnaviy qadriyatlar'' " kitobida u „Yashil kamar“ harakatining taʼsirini muhokama qilib, guruhning fuqarolik va atrof-muhit boʻyicha seminarlarida „jamoalarning oʻz harakatlari uchun mas’uliyatni oʻz zimmasiga olishi va bu muammoni hal qilish uchun safarbar qilish muhimligini“ tushuntirdi. ularning mahalliy ehtiyojlarini qondirish" va qoʻshimcha qilishdi: „Biz hammamiz oʻz mahallalarimiz, mintaqalarimiz va mamlakatlarimizda va butun dunyoda oʻzgarishlar qilish uchun koʻp mehnat qilishimiz kerak. Bu biz qattiq mehnat qilishimiz, bir-birimiz bilan hamkorlik qilishimiz va oʻzimizni oʻzgartirish uchun yaxshiroq agent qilishimiz kerakligini anglatadi.“ Ushbu kitobda u diniy anʼanalar, jumladan mahalliy Kikuyu dini va nasroniylik bilan aniq shugʻullanadi va ularni ekologik fikrlash va faollik uchun resurslar sifatida safarbar qiladi.<ref>{{jurnal manbasi|last=van Klinken|first1=Adriaan|date=24-may 2021-yil|title=Wangari Maathai's Environmental Bible as an African Knowledge: Eco-spirituality, Christianity, and Decolonial Thought|journal=Eastern African Literary and Cultural Studies|pages=1–20|doi=10.1080/23277408.2021.1922129|issn=2327-7408}}</ref> === 1977-1979: Shaxsiy muammolar === Maathai va uning eri Mvangi Mathai 1977-yilda ajralishdi. Uzoq vaqtdan soʻng, Mvangi 1979-yilda ajrashish uchun ariza berdi. Aytishlaricha, u Vangarining „ayol uchun juda kuchli fikrli“ va „uni nazorat qila olmasligiga“ ishongan. Sud hujjatlarida uni „shafqatsiz“ deb nomlashdan tashqari, u ochiqchasiga uni boshqa parlament aʼzosi bilan zinokorlikda aybladi, bu oʻz navbatida uning yuqori qon bosimiga sabab boʻldi va sudya Mvangi foydasiga qaror qildi. Suddan koʻp oʻtmay, ''Viva'' jurnaliga bergan intervyusida Maathai sudyani qobiliyatsiz yoki korrupsiyaga uchragan deb aytdi.<ref name="NYTNairobiJournal" /> Keyinchalik intervyu sudyani Maathayni sudga hurmatsizlikda ayblashga majbur qildi. U aybdor deb topilib, olti oylik qamoq jazosiga hukm qilindi. Nayrobidagi Langʻata ayollar qamoqxonasida uch kun oʻtgach, uning advokati sud uni ozod qilish uchun etarli deb topgan bayonotni ishlab chiqdi. Ajralishdan koʻp oʻtmay, uning sobiq eri advokati orqali Maathai familiyasidan voz kechishni talab qilgan xat yubordi. U ismini oʻzgartirish oʻrniga qoʻshimcha „a“ qoʻshishni tanladi.<ref>[http://www.economist.com/books/displaystory.cfm?story_id=7939651 „Conservation and Feminism: Africaʼs Greenheart.“] ''The Economist'', 21 September 2006.</ref><ref>''Unbowed'', pp. 139-151.</ref> Ajralish juda qimmatga tushdi va advokatlik toʻlovlari va erining daromadidan mahrum boʻlgan Maathai universitetdagi maoshi bilan oʻzini va bolalarini taʼminlashda qiynaldi. Birlashgan Millatlar Tashkilotining Taraqqiyot Dasturi orqali Afrika Iqtisodiy Komissiyasida ishlash imkoniyati paydo boʻldi. Bu ish Afrika boʻylab uzoq sayohat qilishni talab qilganligi va asosan [[Lusaka|Zambiyaning Lusaka]] shahrida joylashganligi sababli u oʻz farzandlarini oʻzi bilan olib kela olmadi. Maathai ularni sobiq eriga qoldirib, ishga kirishni tanladi. U ularni muntazam ravishda koʻrishga kelar edi, bolalar 1985-yilgacha otalari bilan birga yashadilar<ref>''Unbowed'', pp. 151-155.</ref> === 1979-1982-yillar: Siyosiy muammolar === 1979-yilda, ajrashganidan koʻp oʻtmay, Matthei Keniya Ayollar Milliy Kengashi (NCWK), mamlakatdagi koʻplab ayollar tashkilotlaridan iborat soyabon tashkiloti raisi lavozimiga nomzodini qoʻydi. Keniyaning yangi saylangan prezidenti Daniel Arap Moi mamlakatdagi kikuyu millatiga mansub, jumladan, NCWK kabi koʻngilli fuqarolik tashkilotlariga taʼsir qilish hajmini cheklashga harakat qildi. U bu saylovda uch ovoz bilan yutqazdi, lekin koʻpchilik ovoz bilan tashkilot raisi oʻrinbosari etib saylandi. Keyingi yili Maathai yana NCWK raisi lavozimiga nomzodini qoʻydi. U yana hukumat tomonidan qarshilik koʻrsatildi deb hisoblaydi. Maathai saylovda gʻalaba qozonishi maʼlum boʻlgach, Keniyadagi qishloq ayollarining koʻpchiligi vakili boʻlgan va rahbari Arap Moyga yaqin boʻlgan Maendeleo Ya Wanawake aʼzo tashkiloti NCWKdan chiqdi. Keyin Maathai raqiblarsiz NCWK raisi etib saylandi. Biroq, Maendeleo Ya Wanawake mamlakatdagi ayollar dasturlari uchun moliyaviy yordamning koʻp qismini olish uchun keldi va NCWK deyarli bankrot boʻldi. Kelajakda moliyalashtirish ancha qiyin edi, lekin NCWK atrof-muhitga eʼtiborini oshirish va oʻzining mavjudligi va ishini maʼlum qilish orqali omon qoldi. Maathai 1987-yilda nafaqaga chiqqunga qadar har yili tashkilot raisi lavozimiga qayta saylanishda davom etdi<ref>''Unbowed'', pp. 156-160.</ref> 1982-yilda uning tugʻilgan Nyeri viloyati vakili boʻlgan parlament oʻrni ochiq edi va Maathai oʻrin uchun saylovoldi tashviqotini oʻtkazishga qaror qildi. Qonun talabiga koʻra, u saylovoldi tashviqotini olib borish uchun Nayrobi universitetidagi lavozimidan ketdi. Sudlar u 1979-yildagi oxirgi prezidentlik saylovlarida ovoz berish uchun qayta roʻyxatdan oʻtmagani uchun uni oʻz nomzodini qoʻyish huquqiga ega emas deb qaror qildi. Maathai buni yolgʻon va noqonuniy deb hisobladi va ishni sudga berdi. Sud ertalab soat toʻqqizda yigʻilishi kerak edi va agar u ijobiy qaror qabul qilsa, oʻsha kuni tushdan keyin soat uchgacha Nyerida nomzodlik hujjatlarini taqdim etishi kerak edi. Sudya uni texnik shartlar boʻyicha qatnashishdan diskvalifikatsiya qildi.  U ishini qaytarishni soʻraganida, u rad etildi. U universitet turar joyida yashagani va boshqa xodim boʻlmagani uchun uni uydan chiqarib yuborishdi.<ref>''Unbowed'', pp. 160-163.</ref> === Yashil kamar harakati === Maathai 1977-yilda Keniyalik qishloq ayollari tomonidan koʻtarilgan atrof-muhit muammolariga javoban Yashil kamar harakatiga asos solgan.<ref>{{jurnal manbasi|last=Muthuki|first1=Janet|title=Challenging patriarchal structures: Wangari Maathai and the Green Belt Movement in Kenya|journal=Agenda|year=2006|volume=20|issue=69|pages=83–91|doi=10.1080/10130950.2006.9674752|url=https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/10130950.2006.9674752}}</ref> U yillar oldin sotib olgan kichik uyiga koʻchib oʻtdi va yana ishga kirishdan oldin NCWKga eʼtibor qaratdi. NCWK orqali ishlash jarayonida u Norvegiya oʻrmon xoʻjaligi jamiyati ijrochi direktori Vilgelm Elsrud bilan hamkorlik qilish imkoniyatiga ega boʻldi. Maathai koordinator boʻldi. Norvegiya oʻrmon xoʻjaligi jamiyati bilan hamkorlik bilan bir qatorda, harakat Birlashgan Millatlar Tashkilotining Ayollar uchun ixtiyoriy jamgʻarmasidan „urugʻlik puli“ ham olgan edi. Bu mablagʻlar harakatning kengayishiga, faoliyatni nazorat qilish uchun qoʻshimcha xodimlar yollanishiga, respublika boʻylab koʻchat ekkan ayollarga kichik miqdorda stipendiya toʻlashni davom ettirishga imkon berdi. Bu unga savodli va ekilgan koʻchatlarning aniq hisobini yurita oladigan ayollarning erlari va oʻgʻillariga ozgina stipendiya toʻlab, harakat faoliyatini yaxshilashga imkon berdi.<ref>''Unbowed'', pp. 168-173.</ref> BMT Nayrobida uchinchi global ayollar konferensiyasini oʻtkazdi. Konferentsiya davomida Maathai Keniyada Yashil kamar harakatining ishlarini tasvirlash uchun seminarlar va taqdimotlar uyushtirdi. U delegatlarni pitomniklarni koʻrish va daraxt ekish uchun kuzatib bordi. U UNIFEM rahbari Peggi Snayder va BMT Bosh kotibi yordamchisi etib tayinlangan birinchi ayol Xelvi Sipila bilan uchrashdi. Konferentsiya Yashil kamar harakati uchun mablagʻni kengaytirishga yordam berdi va harakatning Keniyadan tashqarida oʻrnatilishiga olib keldi. 1986-yilda YUNEP tomonidan moliyalashtirilgan holda, harakat butun Afrika boʻylab kengaydi va Pan-Afrika Yashil kamar tarmogʻining asoslanishiga olib keldi. Afrikaning oʻn besh mamlakatidan 45 nafar vakil keyingi uch yil davomida oʻz mamlakatlarida choʻllanish, oʻrmonlarning kesilishi, suv inqirozi va qishloq ochligiga qarshi kurashish uchun shunga oʻxshash dasturlarni qanday tashkil etishni oʻrganish uchun Keniyaga sayohat qildi. Harakatga ommaviy axborot vositalarida berilgan eʼtibor Maathai koʻplab mukofotlarga sazovor boʻlishiga olib keldi. Biroq, Keniya hukumati Yashil kamar harakati NCWKdan ajralib turishini talab qildi, chunki ikkinchisi atrof-muhitga emas, balki faqat ayollar muammolariga eʼtibor qaratishi kerak. Shu sababli, 1987-yilda Maathai NCWK raisi lavozimini tark etdi va eʼtiborni yangi alohida nodavlat tashkilotga qaratdi.<ref>''Unbowed'', pp. 175-179.</ref> === Hukumat aralashuvi === 1980-yillarning ikkinchi yarmida Keniya hukumati Maathai va Yashil kamar harakatiga qarshi chiqdi. Yagona partiyaviy rejim harakatning demokratik huquqlar borasidagi koʻpgina pozitsiyalariga qarshi chiqdi. Hukumat toʻqqiz kishidan ortiq guruhlarning hukumat litsenziyasisiz yigʻilishlarini taqiqlovchi mustamlaka davridagi qonunni qoʻlladi. 1988-yilda Yashil kamar harakati saylovchilarni saylovda roʻyxatga olish, konstitutsiyaviy islohotlar va soʻz erkinligini taʼminlash kabi demokratiya tarafdori faoliyatini amalga oshirdi. Maathaining soʻzlariga koʻra, hukumat hokimiyatni saqlab qolish uchun saylovlarda firibgarlik qilgan.<ref>''Unbowed'', pp. 180-183.</ref> 1989-yil oktabr oyida Maathai Uxuru bogʻida 60 qavatli Kenya Times Media Trust Complex qurish rejasi haqida bilib oldi. Majmua KANU shtab-kvartirasi, ''Kenya Times'' gazetasi, savdo markazi, ofislar, auditoriya, galereyalar, savdo markazlari va 2000 ta mashina uchun toʻxtash joyini joylashtirish uchun moʻljallangan edi. Rejaga prezident Daniel Arap Moyning katta haykali ham kiritilgan. Maathai, jumladan, ''Keniya Tayms gazetasiga'', Prezident devoniga, Nayrobi shahar komissiyasiga, viloyat komissariga, atrof-muhit va tabiiy resurslar vaziriga, YUNEP va Atrof-muhit bilan aloqalar markazi xalqaro tashkiloti ijrochi direktorlariga norozilik sifatida koʻplab xatlar yozgan. [[UNESCO|Birlashgan Millatlar Tashkilotining Taʼlim, fan va madaniyat masalalari boʻyicha tashkiloti]] (YUNESKO) ijrochi direktori, jamoat ishlari vazirligi va xalqaro xavfsizlik va boshqaruv departamentidagi doimiy kotibga xatlar keldi. U Nayrobidagi Britaniya oliy komissari ser Jon Jonsonga xat yozib, uni loyihaning asosiy aktsiyadori Robert Maksvell bilan aralashib, Uxuru bogʻidagi minora qurilishini [[Hyde Park|Xayd-park]] yoki Markaziy Parkdagi bunday qurilishga tenglashtirishni soʻradi. bunga chidab boʻlmasdi.<ref>''Unbowed'', pp. 184-188.</ref>   Hukumat uning soʻrovlari va eʼtirozlariga javob berishdan bosh tortdi, aksincha, ommaviy axborot vositalari orqali Maathai „aqldan ozgan ayol“ deb javob berdi; Uxuru bogʻidagi loyihani inkor etish jamoat bogʻining kichik bir qismidan koʻproq qismini oladi; va loyihani faqat „jahillar“ tomonidan qarshi chiqqan „yaxshi va ajoyib meʼmorchilik asari“ deb eʼlon qilish. 1989-yil 8-noyabrda parlament Maathaining xatti-harakatlaridan norozilik bildirdi, uning xorijiy tashkilotlarga yozgan maktublaridan shikoyat qildi va Yashil kamar harakatini soxta tashkilot va uning aʼzolarini „ajrashganlar toʻdasi“ deb atadi. Ular agar Maathai yevropaliklarga yozishni juda qulay deb bilsa, ehtimol u Evropada yashashi kerakligini taklif qilishdi.<ref>''Unbowed'', pp. 190-193.</ref> Maathai noroziliklariga, shuningdek, butun shahar boʻylab oʻsib borayotgan xalq noroziligiga qaramay, 1989-yil 15-noyabrda Uxuru bogʻida majmua qurilishi uchun zamin buzildi. Maathai Keniya Oliy sudiga qurilishni toʻxtatish toʻgʻrisida buyruq berishni soʻradi, ammo ish 11-dekabrda bekor qilindi. Prezident Daniel Arap Moi loyihaga oid birinchi ommaviy izohlarida loyihaga qarshi chiqqanlarning „boshlarida hasharotlar“ borligini aytdi. 12-dekabr kuni Uxuru bogʻida, Britaniyadan mustaqillikni nishonlash marosimida nutq soʻzlagan Prezident Moi Maathai afrikalik anʼanalarda toʻgʻri ayol boʻlishni va erkaklarni hurmat qilishni va jim boʻlishni taklif qildi.<ref>''Unbowed'', p. 196.</ref> Hukumat uni ofisini boʻshatishga majbur qildi va „Yashil kamar“ harakati uning uyiga koʻchirildi. Hukumat „Yashil kamar“ harakatining faoliyatini tekshirish maqsadida uni yopishga harakat qildi. Hukumatning saʼy-harakatlariga qaramay, uning noroziliklari va ommaviy axborot vositalarida hukumatning javobi toʻplanganligi xorijiy investorlarni 1990-yil yanvar oyida loyihani bekor qilishga olib keldi<ref>''Unbowed'', pp. 193-203.</ref> 1992-yil yanvar oyida Maathai va boshqa demokratiya tarafdorlari eʼtiboriga odamlarning roʻyxati suiqasd uchun moʻljallanganligi va hukumat tomonidan homiylik qilingan davlat toʻntarishi ehtimoli borligi keldi. Roʻyxatda Maathai ismi bor edi. Demokratiyani tiklash forumi (FORD) nomi bilan tanilgan demokratiya tarafdori guruh ommaviy saylovlar oʻtkazishga chaqirib, ommaviy axborot vositalariga oʻz maʼlumotlarini taqdim etdi. Oʻsha kuni kechqurun Maathai ularning aʼzolaridan biri hibsga olingani haqida ogohlantirish oldi. Maathai oʻz uyida toʻsiq qoʻyishga qaror qildi. Oradan koʻp oʻtmay politsiya yetib keldi va uyni oʻrab oldi. Politsiya uning derazalariga oʻrnatgan panjaralarni kesib, ichkariga kirib, uni hibsga olishidan oldin u uch kun qamalda edi. U va hibsga olingan boshqa demokratiya tarafdorlari gʻarazli mish-mishlar tarqatish, fitna va davlatga xiyonat qilishda ayblangan. Bir yarim sutka qamoqda oʻtirgandan soʻng ular sud majlisiga olib kelindi va garov evaziga qoʻyib yuborildi. Turli xalqaro tashkilotlar va sakkiz senator (jumladan, Al Gor va Edvard Kennedi) Keniya hukumatiga demokratiya tarafdorlariga qarshi ayblovlarni asoslash yoki AQSh bilan munosabatlarga putur yetkazish uchun bosim oʻtkazishdi. 1992-yil noyabr oyida Keniya hukumati ayblovlarni olib tashladi.<ref>''Unbowed'', pp. 208-215.</ref> 1992-yil 28-fevralda, garov evaziga ozod qilinganda, Maathai va boshqalar hukumatga siyosiy mahbuslarni ozod qilish uchun bosim oʻtkazish uchun Ozodlik burchagi deb nomlagan Uxuru bogʻining bir burchagida ochlik eʼlon qilishda qatnashdilar. Toʻrt kunlik ochlik eʼlonidan soʻng, 1992-yil 3-martda politsiya namoyishchilarni majburan chiqarib yubordi. Maathai va yana uch kishi politsiya tomonidan hushidan ketib, kasalxonaga yotqizilgan. Prezident Daniel Arap Moi uni „aqldan ozgan ayol“ va „mamlakat tartibi va xavfsizligiga tahdid“ deb atadi. Hujum xalqaro tanqidlarga uchradi. [[Amerika Qoʻshma Shtatlari davlat departamenti|AQSh Davlat departamenti]] zoʻravonlik va ochlik eʼlon qilganlarning majburan chiqarib yuborilishidan „chuqur xavotirda“ ekanini aytdi. Mahbuslar ozod etilmaganida, namoyishchilar — asosan qamoqdagilarning onalari — oʻz noroziliklarini Uxuru bogʻi qarshisidagi Keniyadagi Anglikan arxiyepiskopi joylashgan All Saints soboriga koʻchirishdi. U erda norozilik davom etdi, Maathai tez-tez oʻz hissasini qoʻshdi, 1993-yil boshigacha mahbuslar nihoyat ozod qilindi.<ref>''Unbowed'', pp. 217-225.</ref> Bu vaqt ichida Maathai xalqaro miqyosda turli mukofotlar bilan taqdirlandi, ammo Keniya hukumati uning ishini qadrlamadi. 1991-yilda u San-Fransiskoda Goldman atrof-muhit mukofotini va Londonda ochlik loyihasining etakchilik uchun Afrika mukofotini oldi. [[CNN]] Goldman mukofoti haqida uch daqiqalik segmentni efirga uzatdi, ammo u Keniyada efirga uzatilganda, bu segment uzilib qoldi. 1992-yil iyun oyida Uxuru bogʻidagi uzoq davom etgan norozilik namoyishi paytida Maathai va Prezident Arap Moi [[Rio-de-Janeyro|Rio-de-Janeyroga]] BMTning Atrof-m"uhit va rivojlanish boʻyicha konferentsiyasi (Yer sammiti) uchun borishdi. Keniya hukumati Maathayni ayollarni ragʻbatlantirishda va ularni Ozodlik burchagida yechinishga undaganlikda ayblab, uni sammitda nutq soʻzlashga ruxsat bermaslikka chaqirdi. Shunga qaramay, Maathai sammitda bosh matbuot kotibi etib saylandi.<ref>''Unbowed'. she was a good person ', pp. 226-228.''</ref> == "Demokratiyaga intiling" == 1992-yilda Keniyada boʻlib oʻtgan birinchi koʻp partiyaviy saylovlar paytida Maathai Keniyada muxolifatni birlashtirish va adolatli saylovlar uchun harakat qildi. Demokratiyani tiklash forumi (FORD) FORD-Keniya (Oginga Odinga boshchiligidagi) va FORD-Asili (Kennet Matiba boshchiligida) ga boʻlingan; sobiq vitse-prezident Mvay Kibaki hukmron Keniya Afrika milliy ittifoqi (KANU) partiyasidan chiqib, Demokratik partiyani tuzdi. Maathai va boshqa koʻpchilik bunday boʻlinib ketgan muxolifat KANUning mamlakat ustidan nazoratini saqlab qolishiga olib keladi, deb ishonishgan, shuning uchun ular muxolifatni birlashtirish uchun Oʻrta Ground guruhini tuzdilar. Maathai uning raisi etib saylandi. Shuningdek, saylov paytida Maathai va unga oʻxshash muxolifat aʼzolari Erkin va adolatli saylovlar uchun harakatni tuzdilar. Ularning urinishlariga qaramay, muxolifat birlasha olmadi va hukmron KANU partiyasi parlament ustidan nazoratni saqlab qolgan holda saylovda gʻalaba qozonish uchun qoʻrqitish va davlat boshqaruvidagi ommaviy axborot vositalaridan foydalangan.<ref>''Unbowed'', pp. 230-235.</ref> Keyingi yili butun Keniyada etnik toʻqnashuvlar sodir boʻldi. Maathai, ularni koʻp partiyaviy demokratiya uchun jiddiy oqibatlar haqida ogohlantirgan hukumat qoʻzgʻatganiga ishondi. Maathai doʻstlari va matbuot vakillari bilan ularni jangni toʻxtatishga undash uchun zoʻravonlik joylariga sayohat qildi. „Yashil kamar“ harakati bilan u „tinchlik daraxtlarini“ ekdi, biroq koʻp oʻtmay uning harakatlariga hukumat qarshilik koʻrsatdi. Mojaro hududlari „borish taqiqlangan hududlar“ deb belgilangan va 1993-yil fevral oyida prezident Maathai Kikuyuslarni Kalenjinlarga hujum qilishga undagan varaqalar tarqatishni uyushtirganini daʼvo qildi. Uning doʻsti va tarafdori doktor Makanga oʻgʻirlab ketilgandan soʻng, Maathai yashirinishni tanladi. Maathai yashirinib yurganida, yaqinda sobiq Sovet rahbari [[Mixail Gorbachyov]] tomonidan asos solingan ekologik tashkilot — Yashil Xoch xalqaro tashkilotining Tokiodagi yigʻilishiga taklif qilindi. Maathai ishtirok eta olmasligini aytdi, chunki u hukumat uning mamlakatni tark etishiga ishonmaydi va u yashiringan edi, Gorbachev Keniya hukumatiga uning erkin sayohat qilishiga ruxsat berish uchun bosim oʻtkazdi. Prezident Arap Moi sayohatini cheklashni rad etdi va Tokiodagi uchrashuvga juda kech boʻlsa ham, unga mamlakatni tark etishga ruxsat berildi. Maathai yana xalqaro miqyosda tan olindi va u 1993-yil aprel oyida Edinburg medalini olish uchun Shotlandiyaga uchib ketdi. May oyida u Jeyn Addams xalqaro ayollar yetakchiligi mukofotini olish uchun Chikagoga bordi, iyun oyida esa BMTning Venadagi Inson huquqlari boʻyicha Butunjahon konferentsiyasida qatnashdi.<ref>''Unbowed'', pp. 235-252.</ref> 1997-yilgi saylovlar paytida Maathai hukmron partiyani magʻlub etish uchun yana muxolifatni birlashtirishni xohladi. Noyabr oyida, saylovga ikki oydan kamroq vaqt qolganida, u Liberal partiyadan nomzod sifatida parlament va prezidentlikka nomzod boʻlishga qaror qildi. Uning niyatlari matbuotda keng soʻroqqa tutilgan; Koʻpchilik u shunchaki „Yashil kamar“ harakatini boshqarishi va siyosatdan uzoqlashishi kerak, deb oʻylardi. Saylov kuni ommaviy axborot vositalarida Maathai saylovdan voz kechgani va boshqa nomzodni maʼqullagani haqidagi mish-mish tarqaldi. Maathai kam ovoz toʻpladi va saylovda yutqazdi.<ref>''Unbowed'', pp. 254-259.</ref> 1998-yilning yozida Maathai hukumatning Nayrobidan tashqaridagi Karura oʻrmonidagi katta jamoat erlarini xususiylashtirish va uni siyosiy tarafdorlarga berish rejasi haqida bilib oldi. Maathai hukumat va matbuotga maktublar orqali bunga norozilik bildirdi. U Yashil kamar harakati bilan Karura oʻrmoniga borib, daraxt ekib, oʻrmonning yoʻq qilinishiga qarshi chiqdi. 1999-yil 8-yanvarda Maathai, oltita muxolifat deputati, jurnalistlar, xalqaro kuzatuvchilar va Yashil kamar aʼzolari va tarafdorlari, jumladan, bir guruh namoyishchilar norozilik sifatida daraxt ekish uchun oʻrmonga qaytishdi. Oʻrmonga kirishni katta guruh odamlar qoʻriqlashdi. U golf maydoni uchun tozalash uchun belgilangan hududga daraxt ekishga uringanida, guruh hujumga uchradi. Namoyishchilarning koʻpchiligi, jumladan Maathai, toʻrt deputat, jurnalistlarning bir qismi va nemis ekologlari jarohatlangan. U politsiyaga hujum haqida xabar berganida, ular hujumchilarni hibsga olish uchun u bilan birga oʻrmonga qaytishdan bosh tortdilar. Biroq, hujum Maathai tarafdorlari tomonidan tasvirga olingan va bu voqea xalqaro norozilikni keltirib chiqargan.<ref>''Unbowed'', pp. 261-270.</ref> Nayrobida talabalarning norozilik namoyishlari boshlandi va bu guruhlarning baʼzilari politsiya tomonidan zoʻravonlik bilan parchalandi. Norozilik namoyishlari 1999-yil 16-avgustgacha davom etdi, oʻshanda prezident barcha davlat yerlarini ajratishni taqiqlashini eʼlon qilgan.<ref>''Unbowed'', pp. 270-271.</ref> 2001-yilda hukumat yana umumiy oʻrmon yerlarini olib, uni oʻz tarafdorlariga berishni rejalashtirdi. 2001-yil 7-martda Keniya togʻi yaqinidagi Vangʻuru qishlogʻida bunga norozilik bildirish va petitsiya imzolarini yigʻish paytida Maathai yana hibsga olindi. Ertasi kuni, uning hibsga olinishiga xalqaro va xalq noroziligidan soʻng, u hech qanday ayblovsiz qoʻyib yuborildi. 2001-yil 7-iyulda, Saba Saba kunini nishonlash uchun Nayrobidagi Uhuru bogʻidagi Ozodlik burchagida daraxt ekishdan koʻp oʻtmay, Maathai yana hibsga olindi. Oʻsha kuni kechqurun u yana ayblovsiz qoʻyib yuborildi.<ref>''Unbowed'', pp. 280-284.</ref> 2002-yil yanvar oyida Maathai Doroti Makkluski [[Yale universiteti|Yel universitetining]] oʻrmon xoʻjaligi va atrof-muhitni oʻrganish maktabida tabiatni muhofaza qilish boʻyicha tashrif buyuruvchi xodimi sifatida dars berishga qaytdi. U 2002-yil iyunigacha u erda qoldi va Yashil kamar harakati faoliyatiga qaratilgan barqaror rivojlanish kursini oʻqidi.<ref>''Unbowed'', pp. 284-285.</ref> === Parlamentga saylov === Keniyaga qaytib kelgach, Maathai 2002-yilgi saylovlarda yana parlament saylovlarida qatnashdi, bu safar muxolifatni birlashtirgan soyabon tashkilot boʻlgan Milliy Kamalak koalitsiyasi nomzodi sifatida. 2002-yil 27-dekabrda Rainbow koalitsiyasi hukmron partiya Keniya Afrika milliy ittifoqini magʻlub etdi va Tetu saylov okrugida Maathai 98 % ovoz bilan gʻalaba qozondi.<ref>''Unbowed'', pp. 286-289.</ref> 2003-yil yanvar oyida u Atrof-muhit va tabiiy resurslar vazirligiga vazir yordamchisi etib tayinlandi va bu lavozimda 2005-yilning noyabrigacha ishladi U 2003-yilda Keniyaning Mazingira Yashillar partiyasini asos solgan, bu nomzodlarga Yashil kamar harakati tomonidan yaratilgan tabiatni muhofaza qilish platformasida qatnashish imkonini beradi. Afrikaning Yashil partiyalari federatsiyasi va Global Yashillar federatsiyasining aʼzosi.<ref>''Unbowed'', p. 260.</ref> == 2004-yil Tinchlik boʻyicha Nobel mukofoti == Vangari Maathai „barqaror rivojlanish, demokratiya va tinchlikka qoʻshgan hissasi“ uchun 2004-yilda Tinchlik boʻyicha Nobel mukofoti bilan taqdirlangan.<ref>{{veb manbasi|sarlavha=The Nobel Peace Prize 2004|url=https://www.nobelprize.org/prizes/peace/2004/maathai/26050-wangari-maathai-nobel-lecture-2004/|kirish sanasi=20-iyul 2020-yil|nashriyot=Nobel Foundation|til=en-US|arxivsana=29-iyul 2020-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200729180651/https://www.nobelprize.org/prizes/peace/2004/maathai/26050-wangari-maathai-nobel-lecture-2004/}}</ref><ref>{{veb manbasi|sarlavha=Africa's Nobel Prize winners: A list|url=https://www.aljazeera.com/news/2019/11/africa-nobel-prize-winners-list-191116072848445.html|kirish sanasi=20-iyul 2020-yil|nashriyot=Al Jazeera|arxivsana=19-iyul 2020-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200719182515/https://www.aljazeera.com/news/2019/11/africa-nobel-prize-winners-list-191116072848445.html}}</ref> Maathai nufuzli mukofotni qoʻlga kiritgan birinchi afrikalik ayol edi.<ref>{{veb manbasi|ism=Christina|muallif=Maxouris|sarlavha=Black History Month: 10 black women you should know about|url=https://www.cnn.com/2019/02/23/us/african-american-women-in-history/index.html|kirish sanasi=20-iyul 2020-yil|nashriyot=CNN|sana=23-fevral 2019-yil|arxivsana=20-iyul 2020-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200720133539/https://www.cnn.com/2019/02/23/us/african-american-women-in-history/index.html}}</ref> Nobel vasiyatiga koʻra, Tinchlik mukofoti oʻtgan yili „xalqlar oʻrtasidagi birodarlik uchun, doimiy urushlarni yoʻq qilish yoki qisqartirish, tinchlikni saqlash va targʻib qilish uchun eng koʻp yoki eng yaxshi ish qilgan kishiga beriladi“. 1901-yildan 2018-yilgacha Nobel mukofoti ayollarga atigi 52 ta, erkaklarga esa 852 ta Nobel mukofoti berilgan. Uning katta saʼy-harakatlari tufayli Vangari Maathai Tinchlik mukofotini qoʻlga kiritgan birinchi afrikalik ayol va birinchi ekolog boʻldi. == OITSga qarshi fitna nazariyasi == Keniyaning ''The Standard'' gazetasida Maathai OIV / OITSni " Gʻarb olimlari tomonidan Afrika aholisini yoʻq qilish uchun ataylab yaratilgan " deb daʼvo qililishi, koʻplab bahs-munozaralar paydo boʻlishiga sabab boʻldi.<ref name="rferl.org">{{veb manbasi|muallif=Sindelar|ism=Daisy|url=http://www.rferl.org/featuresarticle/2004/12/bf4adbd1-fba8-4ae6-b68b-fa5bcb171f1a.html|sarlavha=World: Africa's First Female Nobel Peace Laureate Accepts Award Amid Controversy Over AIDS stupidRemarks|nashriyot=Radio Free Europe/Radio Liberty|sana=10-dekabr 2004-yil|kirish sanasi=28-sentabr 2011-yil|arxivsana=15-iyun 2008-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20080615232502/http://www.rferl.org/featuresarticle/2004/12/bf4adbd1-fba8-4ae6-b68b-fa5bcb171f1a.html}}</ref> Maathai bu daʼvolarni rad etdi, ammo ''The Standard'' oʻz yozganlarida turib oldi.<ref name="rferl.org" /> 2004-yilda ''[[Time (jurnal)|Time]]'' jurnaliga bergan intervyusida, ushbu xabarga oid savollarga Maathai shunday javob berdi: „OITSni kim yaratgan va u biologik vositami yoki yoʻqmi, men bilmayman. Lekin men bilamanki, bunday narsalar oydan kelmaydi. Men har doim odamlarga haqiqatni aytish muhim deb oʻylaganman, lekin menimcha, baʼzi bir haqiqat borki, uni oshkor qilmaslik kerak“ va u nimani nazarda tutganini soʻrashganda, u davom etdi: „Men OITSni nazarda tutyapman. Ishonchim komilki, odamlar qayerdan kelganini bilishadi. Ishonchim komilki, bu maymunlardan kelib chiqmagan.“<ref>[https://web.archive.org/web/20070312045031/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,901041018-713166,00.html „10 Questions: Wangari Maathai“]. ''Time''. Retrieved 3 May 2009.</ref> == 2005-2011: Keyingi hayoti == [[Fayl:GordonBrownWangariMaathai.JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/GordonBrownWangariMaathai.JPG/220px-GordonBrownWangariMaathai.JPG|thumb| Maathai Nayrobida Moliya vazirligi kansleri (keyinchalik [[Birlashgan Qirollik bosh vaziri|Bosh vazir]]) [[Gordon Brown|Gordon Braun]] bilan 2005-yilda]] [[Fayl:Maathai_and_Obama_in_Nairobi.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/Maathai_and_Obama_in_Nairobi.jpg/220px-Maathai_and_Obama_in_Nairobi.jpg|thumb| Maathai va AQSh senatori [[Barack Obama|Barak Obama]] 2006-yilda [[Nayrobi|Nayrobida]]]] 2005-yilda Yaponiyaga qilgan sayohatidan soʻng<ref>Suzuki, Yasushi and Kar, Rabi, „India-Japan Cultural Distance on the Mottainai Ethics“ in ''Towards a Common Future'', Lexington Books, 2018. p. 138—139.</ref> Maathai buddistlarning yaponcha atamasi boʻlgan ''mottainai'' chiqindilarni kamaytirish falsafasining gʻayratli tarafdoriga aylandi.<ref>Kinefuchi, Etsuko, „Wangari Maathai and Mottainai“ in ''The Rhetorical Legacy of Wangari Maathai'', Lexington Books, 2018. p. 156—157.</ref> 2005-yil 28-martda Maathai Afrika Ittifoqining Iqtisodiy, ijtimoiy va madaniy kengashining birinchi prezidenti etib saylandi va Kongo havzasi oʻrmon ekotizimini himoya qilishga qaratilgan tashabbus uchun yaxshi niyat elchisi etib tayinlandi.<ref>''Unbowed'', p. 295.</ref> 2006-yilda u 2006-[[Qishki Olimpiada oʻyinlari 2006 ochilish marosimi|yilgi qishki Olimpiya oʻyinlarining ochilish marosimida]] sakkizta bayroqdorlardan biri boʻlgan. Shuningdek, 2006-yil 21-mayda u Konnektikut kollejida faxriy doktor unvoniga sazovor boʻldi va u yerda nutq soʻzladi. U Xalqaro choʻllar va choʻllanish yili dasturini qoʻllab-quvvatladi. 2006-yil noyabr oyida u Birlashgan Millatlar Tashkilotining Milliard daraxti kampaniyasiga boshchilik qildi. Maathai Nobel Tinchlik mukofoti laureatlari Jodi Uilyams, Shirin Ebadi, Rigoberta Menchu Tum, Betti Uilyams va Mairead Korrigan Maguayr bilan birga Nobel ayollar tashabbusi asoschilaridan biri edi. Shimoliy Amerika va Janubiy Amerika, Yevropa, Yaqin Sharq va Afrikani ifodalovchi olti nafar ayol oʻz tajribalarini adolat va tenglik bilan tinchlik uchun birlashgan saʼy-harakatlarda birlashtirishga qaror qilishdi. Nobel ayollar tashabbusining maqsadi butun dunyoda ayollar huquqlarini qoʻllab-quvvatlash boʻyicha olib borilayotgan ishlarni kuchaytirishga yordam berishdir.<ref>{{veb manbasi|url=http://www.nobelwomensinitiative.org|sarlavha=Nobel Women's Initiative|ish=Nobel Women's Initiative|til=en-US|kirish sanasi=27-aprel 2018-yil|arxivsana=17-sentabr 2019-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190917044453/http://www.nobelwomensinitiative.org/}}</ref> 2006-yil avgust oyida oʻsha paytdagi AQSh senatori [[Barack Obama|Barak Obama]] Keniyaga safar qildi. Uning otasi Maathai bilan bir xil dastur orqali Amerikada taʼlim olgan. U va senator Nayrobidagi Uhuru bogʻida uchrashib, birgalikda daraxt ekishdi. Obama matbuot erkinligini hurmat qilishga chaqirib, „Matbuot erkinligi bu bogʻni parvarish qilishdek gap, uni doimo parvarish qilish va avaylash kerak. Fuqarolar buni qadrlashlari kerak, chunki biz hushyor boʻlmasak, bu yoʻqolib ketishi mumkin boʻlgan narsalardan biridir“. U Prezident [[George W. Bush|Jorj Bushning]] Birlashgan Millatlar Tashkilotining Iqlim oʻzgarishi boʻyicha doiraviy konventsiyasiga (UNFCCC) va uning shoʻba tashkiloti Kioto protokoliga qoʻshilishdan bosh tortganini alohida taʼkidlab, global ekologik yoʻqotishlardan afsusda ekanligini aytgan edi.<ref>[https://archive.today/20130422011933/http://www.mg.co.za/article/2006-08-28-obama-press-freedom-is-like-tending-a-garden Obama: 'Press freedom is like tending a gardenʼ]. ''Mail & Guardian'' (South Africa), 28 August 2006. Retrieved 3 May 2009.</ref> Maathai 2007-yil noyabr oyida Milliy birlik partiyasining parlament nomzodlari uchun oʻtkazilgan birlamchi saylovlarida magʻlub boʻldi va uning oʻrniga kichikroq partiyadan nomzod sifatida qatnashishni tanladi. U 2007-yil dekabr oyida boʻlib oʻtgan parlament saylovlarida magʻlub boʻlgan. U oʻz saylov okrugida prezidentlik saylovlarida (rasman Mvay Kibaki gʻalaba qozongan, biroq muxolifat tomonidan bahsli) ovozlarni qayta sanab oʻtishga chaqirib, har ikki tomon ham natijalar adolatli ekanini his qilishi kerakligini va firibgarlik alomatlari borligini aytdi. 2009-yilda u Afrikadagi boshqaruvning kuchli va zaif tomonlari, oʻz tajribasi va Afrika kelajagi uchun atrof-muhitni muhofaza qilishning markaziy oʻrni haqidagi tushunchalari bilan „Afrika uchun qiyinchilik“ ni nashr etdi. 2009-yil iyun oyida Maathai PeaceByPeace.com saytini birinchi tinchlik qahramonlaridan biri deb nomlandi.<ref>{{veb manbasi|url=http://www.peacebypeace.com/heroes/view/id/88|sarlavha=Peace Heroes: Wangari Maathai|sana=26-iyun 2009-yil|ish=PeaceByPeace|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110715061009/http://www.peacebypeace.com/heroes/view/id/88|arxivsana=15-iyul 2011-yil}}</ref> 2011-yilda vafot etgunga qadar Maathai Afrika bilan Yevropa parlamentariylari assotsiatsiyasining (AWEPA) taniqli maslahat kengashida<ref>{{veb manbasi|url=http://awepa.org/index.php/en/about-us/organisational-structure/eminent-advisory-board.html|sarlavha=Eminent Advisory Board|ish=awepa.org|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130524015248/http://www.awepa.org/index.php/en/about-us/organisational-structure/eminent-advisory-board.html|arxivsana=24-may 2013-yil}}</ref> ishlagan. Wangarĩ Maathai 2011-yil 25-sentabrda Nayrobidagi kasalxonada davolanayotganda tuxumdon saratonidan kelib chiqqan asoratlardan vafot etdi.<ref name="Death">{{yangiliklar manbasi |date=26-sentabr 2011-yil |title=Kenya's Nobel laureate Wangari Maathai dies aged 71 |work=BBC News |url=https://www.bbc.co.uk/news/world-africa-15056502 |url-status=live |access-date=26-sentabr 2011-yil |archive-url=https://web.archive.org/web/20110926181907/http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-15056502 |archive-date=26-sentabr 2011-yil}}</ref> U Nayrobidagi Vangari Maathai tinchlik va atrof-muhitni oʻrganish institutida dafn etilgan. == Wangarĩ Maathai Oʻrmon chempioni mukofoti == 2012-yilda Oʻrmonlar boʻyicha hamkorlikdagi hamkorlik CPF, xalqaro oʻrmon masalalari boʻyicha ishlaydigan 14 tashkilot, kotibiyat va muassasalardan iborat xalqaro konsortsium, ilk Wangarĩ Maathai Forest Champion mukofotini taqdim etdi. Gʻoliblar orasida: * 2012-yil — Narayan Kaji Shrestha, Kurshida Begumga faxriy yorliq bilan<ref>{{veb manbasi|muallif=FAO Media Centre|sarlavha=New international forestry award|url=http://www.fao.org/news/story/en/item/158734/icode|nashriyot=Food and Agriculture Organization of the United Nations|kirish sanasi=22-noyabr 2012-yil|arxivsana=14-noyabr 2012-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20121114185745/http://www.fao.org/news/story/en/item/158734/icode/}}</ref> * 2014-yil — Marta Isabel Pati Ruiz Korzo, Chut Wutty sharafiga sazovor boʻlgan<ref>{{veb manbasi|muallif=CIFOR Corporate News|sarlavha=Mexican environmentalist winner of 2014 Wangari Maathai Award|url=http://www.cifor.org/corporate-news/mexican-environmentalist-winner-2014-wangari-maathai-award/|nashriyot=Center for International Forestry Research|kirish sanasi=9-oktabr 2014-yil|arxivsana=12-oktabr 2014-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141012034858/http://www.cifor.org/corporate-news/mexican-environmentalist-winner-2014-wangari-maathai-award/}}</ref> * 2015-yil — Gertrude Kabusimbi Kenyangi<ref>{{veb manbasi|muallif=FAO Media Centre|sarlavha=Ugandan community leader receives top forestry prize|url=http://www.fao.org/news/story/en/item/328330/icode/|nashriyot=Food and Agriculture Organization of the United Nations|kirish sanasi=10-sentabr 2015-yil|arxivsana=15-sentabr 2015-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150915020200/http://www.fao.org/news/story/en/item/328330/icode/}}</ref> * 2017-yil — Mariya Margarida Ribeiro da Silva, braziliyalik oʻrmon xoʻjaligi faoli<ref>{{yangiliklar manbasi |date=20-dekabr 2017-yil |title=Brazilian activist wins international forest champion award |language=en |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/article/us-brazil-landrights-prize-idUSKBN1EE2BW |url-status=live |access-date=8-mart 2021-yil |archive-url=https://web.archive.org/web/20220510215828/https://www.reuters.com/article/us-brazil-landrights-prize-idUSKBN1EE2BW |archive-date=10-may 2022-yil}}</ref><ref>{{veb manbasi|url=http://www.cpfweb.org/77034/en/|sarlavha=Collaborative Partnership on Forests|muallif=Nations|ism=Food and Agriculture Organization of the United|ish=cpfweb.org|til=en|kirish sanasi=27-fevral 2018-yil|arxivsana=27-fevral 2018-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180227094314/http://www.cpfweb.org/77034/en/}}</ref> == Oʻlimdan keyin tan olinishi == [[Fayl:MaathaiMemorialGardenPitt.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/MaathaiMemorialGardenPitt.jpg/220px-MaathaiMemorialGardenPitt.jpg|right|thumb| Wangarĩ Maathai yodgorlik daraxtlari va Pitsburg universitetidagi bogʻ]] 2012-yilda Vangarĩ bogʻi Vashingtonda ochildi.<ref>{{veb manbasi|url=http://www.awesomefoundation.org/en/projects/13449-wangari-gardens|sarlavha=The Awesome Foundation : Wangari Gardens|ish=awesomefoundation.org|til=en|kirish sanasi=27-fevral 2018-yil|arxivsana=27-fevral 2018-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180227153756/http://www.awesomefoundation.org/en/projects/13449-wangari-gardens}}</ref> Wangarĩ Gardens — bu 55 dan ortiq bog 'joylaridan iborat boʻlgan mahalliy aholi uchun 2,7 gektarlik jamoat bogʻi loyihasi. Ushbu jamoat bogʻi Wangarĩ Maathai merosini va uning jamiyatni jalb qilish va atrof-muhitni muhofaza qilish missiyasini hurmat qiladi. Wangarĩ bogʻlari jamoat bogʻi, yoshlar bogʻi, ochiq sinf, changlatuvchilar uyasi va umumiy mevali daraxtlar bogʻi, sabzavot bogʻi, oʻtlar bogʻi, rezavorlar bogʻi va qulupnay yamoqlaridan iborat. Bog 'majmuasi ichida shaxsiy bogʻlar va jamoat bogʻlari mavjud. Shaxsiy yer uchastkalari bogʻdan 1,5 mil uzoqlikda yashovchi aholi uchun mavjud. Shaxsiy er uchastkalari egalari har oyda 1 soatlik bogʻlarni saqlashga hissa qoʻshishlari shart. Jamoat bogʻlari va bogʻlari uchastka egalari va koʻngillilar tomonidan parvarish qilinadi va hamma zavqlanish va hosil olish uchun ochiqdir. Wangarĩ bogʻlari Yashil kamar harakati yoki Wangarĩ Maathai jamgʻarmasi bilan bevosita aloqasi yoʻq, lekin Vangarĩ Maathai va uning ishi va atrof-muhitga boʻlgan ishtiyoqidan ilhomlangan.<ref>{{yangiliklar manbasi |date=26-fevral 2012-yil |title=Why Wangari? |language=en-US |work=Wangari Gardens |url=https://wangarigardens.wordpress.com/wangari-maathai/ |url-status=live |access-date=27-fevral 2018-yil |archive-url=https://web.archive.org/web/20180227153914/https://wangarigardens.wordpress.com/wangari-maathai/ |archive-date=27-fevral 2018-yil}}</ref> 2013-yil 25-sentabrda Wangarĩ Maathai daraxtlari va bogʻi Pitsburg universitetining Taʼlim sobori maysazoriga bagʻishlandi.<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Wereschagin |first=Mike |date=25-sentabr 2013-yil |title=Pitt honors student, eventual Nobel Peace Prize winner, who influenced Kenyan culture |work=Pittsburgh Tribune-Review |url=http://triblive.com/news/adminpage/4770772-74/kenya-maathai-university |url-status=live |access-date=26-sentabr 2013-yil |archive-url=https://web.archive.org/web/20130926225253/http://triblive.com/news/adminpage/4770772-74/kenya-maathai-university |archive-date=26-sentabr 2013-yil}}</ref> Yodgorlik Maathaining "atrof-muhitga boʻlgan sadoqatini, uning „Yashil kamar harakati“ ga asos solganini, Keniya va Pitsburgdagi ildizlarini" ifodalovchi ikkita qizil chinor va dumaloq shaklda ekilgan gul bogʻini oʻz ichiga oladi. "Dunyo ayollari va bolalari" oʻrtada „bir kichik urugʻ dunyoni qanday oʻzgartirishi mumkin“ degan maʼnoni anglatuvchi manzarali chinor bilan.<ref>{{yangiliklar manbasi |date=26-sentabr 2013-yil |title=Garden dedication |volume=46 |work=University Times |issue=3 |url=http://www.utimes.pitt.edu/?p=27677 |url-status=live |access-date=19-oktabr 2014-yil |archive-url=https://web.archive.org/web/20150405020400/http://www.utimes.pitt.edu/?p=27677 |archive-date=5-aprel 2015-yil}}</ref> 2015-yilda [[UNESCO|YuNESKO]] Afrika tarixidagi ayollar boʻyicha YuNESKO seriyasining bir qismi sifatida " ''Vangari Maathai va yashil kamar harakati'' " grafik romanini nashr etdi.<ref>{{veb manbasi|muallif=UNESCO|sarlavha=UNESCO Women in Africa History|url=https://en.unesco.org/womeninafrica/map|kirish sanasi=29-oktabr 2021-yil|nashriyot=UNESCO|arxivsana=29-oktabr 2021-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211029151734/https://en.unesco.org/womeninafrica/map}}</ref> Kitob sinf xonalarida shaxsiy yoki ommaviy foydalanish uchun moʻljallangan badiiy va vizual talqin sifatida<ref>{{veb manbasi|muallif=UNESCO|sarlavha=How to Use this Website|url=https://en.unesco.org/womeninafrica/how-use-website|kirish sanasi=29-oktabr 2021-yil|nashriyot=UNESCO|arxivsana=7-iyun 2015-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150607085439/http://en.unesco.org/womeninafrica/how-use-website}}</ref> Maathai va u boshlagan harakat haqida hikoya qiladi.<ref>{{kitob manbasi|last=Ofoego|first=Obioma|url=https://digitallibrary.un.org/record/830153|title=Wangari Maathai and the Green Belt Movement /|date=2015|publisher=UNESCO|isbn=978-92-3-100117-8|language=en|accessdate=29-oktabr 2021-yil}}</ref> == Tanlangan nashrlar == * {{kitob manbasi|title=The Green Belt Movement: Sharing the Approach and the Experience|url=https://books.google.com/books?id=4bDghrBcXzUC|year=2004|publisher=Lantern Books|isbn=978-1-59056-040-2}}; (1985) * ''The bottom is heavy too: even with the Green Belt Movement : the Fifth Edinburgh Medal Address'' (1994) * ''Bottle-necks of development in Africa'' (1995) * ''The Canopy of Hope: My Life Campaigning for Africa, Women, and the Environment'' (2002) * ''Unbowed: A Memoir'' (2006) {{ISBN|9780307492333}} * ''Reclaiming rights and resources women, poverty and environment'' (2007) * ''Rainwater Harvesting'' (2008) * ''State of the world’s minorities 2008: events of 2007'' (2008) * {{kitob manbasi|title=The Challenge for Africa|url=https://books.google.com/books?id=491pIPi13vEC|year=2010|publisher=Anchor Books|isbn=978-0-307-39028-8}}; (2009) * ''Moral Ground: Ethical Action for a Planet in Peril''. (2010) chapter Nelson, Michael P. and Kathleen Dean Moore (eds.). Trinity University Press, {{ISBN|9781595340665}} * ''Replenishing the Earth'' (2010) {{ISBN|978-0-307-59114-2}} == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> [[Turkum:Tinchlik boʻyicha Nobel mukofoti sovrindorlari]] [[Turkum:2011-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:1940-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Webarchive template wayback links]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] {{Tinchlik boʻyicha Nobel mukofoti laureatlari}} pn1r0ynjvn67q6h9l3h8mqe3h5yi4zy Moliyaviy piramida 0 777003 2817308 2810765 2022-08-29T11:28:41Z Young Economist7 75200 wikitext text/x-wiki {{thr|[[Foydalanuvchi:Young Economist7|Young Economist7]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Young Economist7|munozara]]) 12:36, 16-Avgust 2022 (UTC)}} Moliyaviy piramida (Ponzi sxemasi) bu firibgarlik turi boʻlib, unga koʻra avvalgi investorga vaʼda qilingan daromad yangi kelgan investorlar mablagʻi hisobidan toʻlab beriladi<ref>{{veb manbasi|url=https://www.britannica.com/dictionary/pyramid-scheme|sarlavha=Pyramid scheme. Britannica}}</ref><ref>{{veb manbasi|url=https://www.investopedia.com/insights/what-is-a-pyramid-scheme/|sarlavha=What is pyramid scheme? Investopedia}}</ref>. Moliyaviy piramidada jabrlanuvchilar („investorlar“) kelayotgan foyda boshqa investorlari hisobidan emas, balki qonuniy tirojoriy operatsiyalardan (masalan, omadli investitsiyalar, tovar sotuvi) keladi deb oʻylashadi. Yangi investorlar oʻz mablagʻini ishonib topshirishi, koʻp investorlarning bir vaqtda mablagʻni qaytarib olish talabini bildirishmasligi omadli investitsiya kompaniya haqidagi ilyuziyani yoʻqotmaydi. Koʻpincha asl boshlangʻich pul manbasi yashirilib, uni oʻrniga boshqa manba koʻrsatiladi. Moliyaviy piramida asoschilari yangi aʼzolarga noreal foizli daromadlarni taklif qilishadi, vaholanki bunday foizli daromadlarni uzoq muddatda taʼminlab boʻlmaydi yoki yuqori riskka ega boʻladi. Yolgʻon vaʼdalar, maʼlumotlarni qalbakilashtirish — [[firibgarlik]] hisoblanadi. Odatda, moliyaviy piramidalar tijorat institutlari sifatida roʻyxatga olinadi va maʼlum bir loyihani moliyalashtirish uchun mablagʻ toʻplaydi. Agar loyihaning real rentabelligi investorlarga vaʼda qilingan daromaddan past boʻlsa yoki umuman yoʻq boʻlsa, bu yangi investorlar mablagʻlarining bir qismi daromad toʻlashga yoʻnaltirilganligini anglatadi. Ushbu vaziyatning mantiqiy natijasi — loyihaning bankrotligi va oxirgi investorlarning yoʻqotishlari. Yigʻilgan mablagʻlar likvid aktivlarni sotib olishga yoʻnaltirilmaydi, balki darhol oldingi ishtirokchilarga toʻlovlar, loyiha reklamasi va tashkilotchilarning daromadlari uchun sarflanadi. Piramida qancha uzoq ishlasa, uni tugatishdan keyin mumkin boʻlgan daromadning foizi shunchalik past boʻladi. Moliyaviy piramida va haqiqiy biznes loyihasi oʻrtasidagi asosiy farq daromad toʻlash manbai hisoblanadi. Agar daromad toʻlovlari miqdori ushbu biznes taqdim etadigan qoʻshilgan qiymatdan doimiy ravishda oshsa, biz ishonch bilan aytishimiz mumkinki, loyiha piramida sxemasi<ref>{{veb manbasi|url=https://www.fbi.gov/scams-and-safety/common-fraud-schemes/pyramid-schemes|sarlavha=Pyramid Schemes|vebsayt=Federal Bureau of Investigation|til=en-us|kirish sanasi=2019-04-18}}</ref><ref>{{veb manbasi|url=https://www.scamwatch.gov.au/types-of-scams/jobs-employment/pyramid-schemes|sarlavha=Pyramid schemes|ism=Australian Competition and Consumer|familiya=Commission|sana=14-may 2015-yil|vebsayt=Australian Competition and Consumer Commission}}</ref>. Birinchi qayd etilgan Ponzi sxemasiga mos firibgarliklar 1869-1872-yillarda Germaniyada Adele Spitzeder tomonidan, 1880-yillarda AQShda esa Sarah Howelarning „Ayollar depoziti“ sxemasi orqali sodir etilgan. Howe faqat ayol mijozlar uchun oyiga 8 fozli omonatni vaʼda qiladi, keyin esa ulardan olgan pullarini oʻgʻirlaydi. Oxir-oqibat u q’lga tushadi va 3 yilga ozodlikdan mahrum etiladi<ref name="zuckoff2005">Zuckoff, Mitchell. ''Ponzi’s Scheme: The True Story of a Financial Legend''. Random House: New York, 2005. ({{ISBN|1-4000-6039-7}})</ref>. Charles Dickensning „Martin Chuzzlewit“(1844) va „Little Dorrit“ (1857) asarlarida ham shu sxema elementlari mavjud<ref>{{Citation | last1=Markopolos | first1=Harry | year=2010 | title=No One Would Listen: A True Financial Thriller | last2=Casey | first2=Frank | publisher=John Wiley and Sons | isbn=978-0-470-55373-2 | url=https://books.google.com/books?id=7NeZeQ6qHq4C&pg=PA50 | page=50}}</ref>. 1920-yillarda [[Charles Ponzi]] xalqaro javob qaytarish kuponlari savdosi orqali katta foydani vaʼda qilib katta mablgaʼ yigʻa oladi. Ammo vaqt oʻtgani sari u pullarni oʻzining ehtiyojlariga ishlatishi ayonlashadi<ref name="ponzi">{{veb manbasi |url=https://www.sec.gov/answers/ponzi.htm |sarlavha=Ponzi Schemes{{Snd}} Frequently Asked Questions|nashriyot=U.S. Securities and Exchange Commission|work=U.S Securities and Exchange Commission|kirish sanasi=23-iyun 2012-yil|arxiv-url=https://web.archive.org/web/20120626031655/https://www.sec.gov/answers/ponzi.htm|arxiv-sana=26-iyun 2012-yil}}</ref>. Ponzi biznesi vaqtida ham, firibgarlikda ayblanib qoʻlga tushganida ham OAV tomonida keng yoritiladi. Shu sababli moliyaviy piramida Ponzi sxemasi deb ham yuritiladi<ref>{{Citation | last=Peck | first=Sarah | year=2010 | title=Investment Ethics | publisher=John Wiley and Sons | isbn=978-0-470-43453-6 | url=https://books.google.com/books?id=EiIMJ83qRCIC&pg=PA5 | page=5}}</ref>. == Tarix == === Lola vasvasasi === 1636-1637-yillarda [[Gollandiya|Gollandiyada]] [[lola]] piyozi savdosi avj oldi. Noyob rang-barang navlarning narxi 1620-yillarning boshlarida bir bosh piyoz uchun minglab [[gulden|guldenga]] yetdi, ammo 1630-yillarning oʻrtalariga qadar bu gul yetishtiruvchilar va boylarning tor doirasidagi savdosi edi. 1636-yilning yozida noprofessional chayqovchilar lolalarning foydali [[fyuchers]] savdosiga qoʻshildilar. Olti oylik ajiotaj savdoda nodir navlarning narxi bir nehca oʻn barobarga oshdi va 1636-yil noyabr oyida oddiy, arzon navlar uchun spekulyativ narx oʻsishi boshlandi. 1637-yil fevral oyida qizib ketgan bozor quladi va kafolatsiz lola shartnomalarini sotuvchilar va xaridorlar oʻrtasida koʻp yillik sud ishlari boshlandi. Lola vasvasasi [[iqtisodiy pufak|iqtisodiy pufaklarning]] yorqin misoli boʻlsa-da uni moliyaviy piramida deb ham yuritishadi. === Ponzi piramidasi === [[Fayl:Charles Ponzi.jpg|left|thumb|[[Charles Ponzi]].1920 yil]] AQShda birinchi „piramida“ Italiyadan kelgan muhojir [[Charles Ponzi]] tomonidan yaratilgan<ref name="zuckoff">{{kitob manbasi|last1=Zuckoff|first1=Mitchell|title=Ponzi's scheme – the true story of a financial legend|date=10-yanvar 2006-yil|publisher=Random House Trade Paperbacks|location=New York|isbn=0812968360}}</ref><ref>{{veb manbasi|url=https://www.britannica.com/topic/Ponzi-scheme|sarlavha=Ponzi Scheme. Britannica}}</ref>. 1919-yil avgust oyida ispan tadbirkori Charlesga maktubda orqali „International reply coupon“ni (xalqaro javob qaytarish kuponi) yubordi. Kupondan foydalanish tafsilotlarini aniqlagandan soʻng, Ponzi valyuta kurslari nisbati Yevropaning bir qator mamlakatlarida sotib olingan kuponlarni AQShda foydali narxda qayta sotish imkonini berishini aniqladi. Ponzi „The Securities and Exchange Company“ni (SXC) tashkil etdi va bir nechta investorlarni oddiy [[veksel]] evaziga oʻzi taklif qilgan firibgarlikni moliyalashtirishga koʻndirib, ularga transatlantik savdodan 45 kun ichida 50 % yoki hatto 90 kun ichida 100 % foyda olishni vaʼda qildi. Bu xabardan soʻng Ponziga pul beruvchilar sezilarli darajada oshib ketdi. Aslida, Ponzi kupon sotib olmoqchi emas edi. Gap shundaki, xalqaro javob kuponini naqd pulga emas, balki faqat pochta markalariga almashtirish mumkin edi, yaʼni kuponlar chayqovchilik vositasi hisoblanmas edi<ref>{{veb manbasi |url=http://www.ssa.gov/history/ponzi.html |arxiv-url=https://web.archive.org/web/20041001200512/http://www.ssa.gov/history/ponzi.html |url-status=dead |arxiv-sana=1-oktabr 2004-yil |sarlavha=Ponzi Schemes |nashriyot=US Social Security Administration |kirish sanasi=24-dekabr 2008-yil}}</ref>. Bu maʼlumot sir emas edi — istagan odam bu haqida bilishi mumkin edi. Biroq, 1920-yil iyuliga kelib, Ponzi oʻz veksellarini kuniga 250 000 dollargacha sotardi. Bu shov-shuv matbuot tomonidan chop etilgan toʻlovlar tufayli ham kuchayib ketdi (ayniqsa, [[Boston Post]] tomonidan)<ref>{{veb manbasi|url=https://www.boston.com/news/history/2015/07/24/95-years-ago-the-original-ponzi-scheme-fell-apart/|sarlavha=Boston Post. Ponzi Scheme}}</ref>. [[Post Magazine]] jurnalidada chop etilgan maqoladan soʻng piramida quladi. Maqolada Ponzi kompaniyasiga kiritilgan investitsiyalarni qoplash uchun muomalada 160 million kupon boʻlishi kerak edi, lekin oʻsha yillarda dunyo boʻylab atigi 27 ming kupon bor edi. 1920-yil 10-avgustda kompaniyani yopish va uning ichki buxgalteriya hisobini koʻrib chiqishda federal agentlar SXC umuman pul investitsiya qilmaganligini, shunchaki veksellarni sotishdan tushgan mablagʻlardan veksel foizlarini toʻlaganligini aniqladilar. Investorlar uchun pulning bir qismi topildi va qaytarildi. Ularning har biri oʻrtacha hisobda veksel nominal qiymatining qariyb 37 foizini oldi<ref name="Investor.gov">{{veb manbasi |sarlavha=Ponzi Scheme |url=https://www.investor.gov/protect-your-investments/fraud/types-fraud/ponzi-scheme |vebsayt=Investor.gov |nashriyot=[[U.S. Securities and Exchange Commission]] |kirish sanasi=9-iyun 2021-yil}} {{USGovernment}}</ref>. Ponzi hibsga olinib, [[AQSh Federal pochta]] xizmatiga qarshi firibgarlikda ayblandi va qamoqqa olindi. Umuman olganda, u 17 mingdan ortiq odamni aldashga muvaffaq boʻldi. 1924-yilda Charles Ponzining boyligi qolgan qismi uning aldangan mijozlarining bir qismi tomonidan mamlakat Oliy sudida daʼvo arizasiga aylandi. Ishni tergov qilishda Bosh sudya [[William Howard Taft]], xususan, Ponzi oʻzining „markali“ tashkilotini atigi 150 dollar bilan boshlaganini aniqladi<ref>{{veb manbasi|url=https://www.wsj.com/articles/ponzis-foundation-for-madoffs-pyramid-11618525674?mod=article_inline|sarlavha=Ponzi Pyramid. WSJ}}</ref>. === Alban piramidalari === Albaniya fuqarolar urushi aynan 1996-1997-yillarda Albaniyada moliyaviy piramidalarning qulashi bilan bogʻliq. Birinchi piramidalar 1991-yilda, kommunistlar hokimiyatlardan toʻliq chetlashtirilgandayoq paydo boʻla boshladi. Birinchi piramidani esa Hajdin Sejdia tashkil etgan. Ammo [[Tirana]] markazida mehmonxona qurilish ishlari boshlanganidan soʻng millionlab dollarni olib [[Shveytsariya|Shveytsariyaga]] qochib ketadi<ref>{{yangiliklar manbasi|author=Andrew Gumbel Lushnje |url=https://www.independent.co.uk/news/world/albanian-financiers-fail-to-play-the-game-1277155.html |title=Albanian 'financiers' fail to play the game &#124; World &#124; News |newspaper=[[The Independent]] |date=1997-02-06 |accessdate=2016-02-10}}</ref>. 1991-yilda tashkil etilgan moliyaviy piramidalar 1997-yilgacha oʻziga aholining koʻp qismini jalb eta oldi. 1997-yilda piramidalar qulashi va 25 dan ortiq firmalarning [[bankrot]] boʻlishi mamlakatni fuqarolar urushi holatiga keltirib qoʻydi. Umumiy hisobda moliyaviy aholidan 1,2 milliard dollar oʻgʻirlashdi<ref>{{veb manbasi|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/fandd/2000/03/jarvis.htm |sarlavha=Finance & Development, March 2000 - The Rise and Fall of Albania's Pyramid Schemes |vebsayt=Imf.org |sana=2000-03-01 |kirish sanasi=2016-02-10}}</ref>. Bu summa 1996-yilgi YIM ning 37,5 foizini, 1997-yilgi YIMning 53,1 foizini tashkil etadi. Oʻsib kelayotgan Albaniya iqtisodiyoti 1997-yilda 10,9 foizga qisqardi<ref>{{veb manbasi|url=https://countryeconomy.com/gdp/albania|sarlavha=Albania GDP}}</ref> Mamlakatda tugallanmay qolingan qurilishlar va loyihalarning oʻzgartirilishi aholini ijtimoiy-iqtisodiy ahvolini ogʻirlashtirdi. Hukumat tartibni tiklash va gʻazablangan investorlarni tinchlantirish uchun armiyani jalb qilishga majbur boʻldi. 2000 dan ortiq aholi vafot etdi<ref name=IMF2000>{{veb manbasi |ism=Christopher |familiya=Jarvis |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/fandd/2000/03/jarvis.htm |sarlavha=The Rise and Fall of Albania's Pyramid Schemes |magazine=Finance & Development: A Quarterly Magazine of the IMF |sana=March 2000}}</ref><ref>{{veb manbasi |url=https://www.pbs.org/newshour/bb/europe/jan-june97/albania_4-1.html |sarlavha=Crisis in Albania |nashriyot=[[Public Broadcasting Service]] |kirish sanasi=23-avgust 2017-yil |arxiv-sana=30-oktabr 2013-yil |arxiv-url=https://web.archive.org/web/20131030032753/http://www.pbs.org/newshour/bb/europe/jan-june97/albania_4-1.html |url-status=dead }}</ref>. Aleksandr Meksi boshchiligidagi hukumat isteʼfoga chiqdi<ref>{{kitob manbasi|author= Jeffries, Ian | year= 1996 | title= A Guide to the Economies in Transition |url= https://archive.org/details/guidetoeconomies00jeff |url-access= limited | page= [https://archive.org/details/guidetoeconomies00jeff/page/n389 379] | isbn= 0-415-13684-9 }}</ref>. Firibgarlik va moliyaviy piramidalarni tuzishda 1997-yildagi Albaniya premyer ministrining iqtisodiy masalalar boʻyicha maslahatchisi [[Fatos Nuno]] qamoqqa olindi<ref>{{kitob manbasi |title=Të jetosh kohën |pages=123 |publisher=Botimet DUDAJ |year=2008 |язык=und |author=Rexhina Nano}}</ref><ref>{{kitob manbasi |year=1996 |title=A Guide to the Economies in Transition |url=https://archive.org/details/guidetoeconomies00jeff |pages=[https://archive.org/details/guidetoeconomies00jeff/page/379 379] |isbn=0-415-13684-9 |язык=und |author=Jeffries, Ian}}</ref>. '''Eng yirik 9 ta moliyaviy piramida''' {| class="wikitable" |- ! Piramida !! Kreditorlar |- | VEFA ||style="text-align:right;" | 59 005 |- | Cenaj ||style="text-align:right;" | 19 078 |- | Kamberi ||style="text-align:right;" | 13 241 |- | Sude ||style="text-align:right;" | 12 991 |- | Beno ||style="text-align:right;" | 10 793 |- | Gjallica ||style="text-align:right;" | 8632 |- | Silva ||style="text-align:right;" | 4490 |- | M.Leka ||style="text-align:right;" | 2464 |- | Global ||style="text-align:right;" | 1793 |- ! Umumiy ||style="text-align:right;" | 132 487 |- |} == Usullar == Odatda moliyaviy piramidalarga qoʻshilish uchun dastlabki investitsiyalar talab qilinadi, evaziga esa katta foizni foydani taklif qilishadi (minimal riskli oʻrtacha omonat stavkasidan 3-4 barobar yoki undan ortiqroq foyda)<ref>{{Cite web|title=What is a Ponzi scheme?|url=http://www.mijiki.com/what-is-a-ponzi-scheme.html|work=Mijiki|publisher=Mijiki.com|access-date=23 June 2012}}</ref>. Ular mashhur, ammo umumiy va aniq boʻlmagan „xedjerlangan fyuchersli savdo“, „katta daromadli investitsion loyihalar“ yoki offshor investitsiyalarni taklif qilishadi. Yetarli bilimga ega boʻlmagan investor bu gaplarga ishonadi. Operator mijoz bilan aloqada koʻpincha mijozning moliyaviy bilim savodxonligi pastligidan (yoki umuman bilim darajasi yetarli emasligi) foydalanadi. Mijoz sxem haqida maʼlumot olmoqchi boʻlganida esa operator bu mahfiy investorlik strategiyasi ekanligiga ishontirishga urinadi. Ponzi sxemasida asosan „Polga foydasini berish uchun Piterni chuv tushir“<ref name="Wordsworth">{{cite book | url=https://books.google.com/books?id=IgjAJazrBWwC | title=Wordsworth Dictionary of Phrase and Fable | publisher=Wordsworth Editions | author=Brewer, Ebenezer Cobham | authorlink=E. Cobham Brewer | year=2001 | pages=923 | isbn=978-18-402-2310-1}}</ref> sxemasidan foydalanladi. Koʻproq investorlar yigʻilganida piramida harakatga kela boshlaydi. Piramida yaratuvchi dastlabki investorlarga yangi kelgan investorlari hisobidan „foyda“ toʻlaydi. Katta foiz stavkasi orqali investorlar ham oʻz pullarini olishga shoshilishmaydi, oqibatda sxema yaratuvchisi koʻp daromad sarflamaydi. Oqibatda, operator shunchaki qancha pul ishlab topganini koʻrsatib mijozni ishontirishga urinadi. Ponzi sxemasidagi investorlar mablagʻlarini qaytarib olishda muammoga duch kelishlari mumkin. == Huquqiy nuqtai nazardan moliyaviy piramida == === Moliyaviy piramida va firibgarlik === Koʻpincha „moliyaviy piramida“ „firibgarlik“ ning sinonimi sifatida talqin qilinadi. Biroq, amalda, piramida sxemasi firibgarlik boʻlmasligi mumkin. MMM-2011 piramida sxemasini tashkil etgani uchun Sergey Mavrodini jinoiy javobgarlikka tortishga urinishlar tarixi bunga yorqin misol boʻldi. Ular hech qanday firibgarlikda emas, faqat noqonuniy tadbirkorlikka sheriklik vajlari bilan jinoiy ish qoʻzgʻatishlari mumkin edi. === Oʻzbekiston Respublikasida jinoiy javobgarlik === Oʻzbekiston respublikasida moliyaviy piramidaga aloqador shaxslar Jinoyat kodeksining 188¹-moddasi „Pul mablagʻlarini va (yoki) boshqa mol-mulkni jalb etishga doir noqonuniy faoliyat“ga koʻra eng ogʻir hollarda oʻn yilgacha ozodlikdan mahrum qilish bilan jazolanadi<ref>{{veb manbasi|url=https://lex.uz/acts/-111453|sarlavha=Jinoyat kodeksi}}</ref>. === Moliyaviy piramidani tan olish muammosi === Piramidalar qonunchilikdagi kamchiliklardan foydalanadi, chunki piramida qulashidan oldin aniqlash qiyin. Agar firibgarlik yoʻli bilan mablagʻlarni oʻzlashtirish niyati aniq boʻlsa ham, qurbonlar har doim ham shunday deb tan olinmasligi mumkin. Agar firibgar yigʻilgan pul oʻzlashtirilmaganligini, balki toʻlovlarga ketganligini isbotlasa, jinoiy javobgarlikka tortilmasligi mumkin. Buni isbotlash uchun piramida tashkilotchisining omonatchilar puliga sotib olingan shaxsiy mulkini topish kerak, bu esa amalda juda qiyin. == Moliyaviy piramidaning asosiy belgilari == Quyida moliyaviy piramidalarning asosiy belgilari keltirilgan<ref>{{veb manbasi|url=https://www.investor.gov/protect-your-investments/fraud/types-fraud/pyramid-schemes|sarlavha=Pyramid scheme. Investor.gov}}</ref><ref>{{veb manbasi|url=https://cbu.uz/oz/press_center/news/425173/|sarlavha=Moliyaviy firibgarlikdan saqlanish. Markaziy bank}}</ref>: * Piramida aʼzolariga amalga oshirilgan toʻlovlarning savdo hajmi bilan bogʻliq emasligi. * Moliya bozori uchun oʻrtacha koʻrsatkichdan yuqori boʻlgan daromad darajasi bilan foizlarni toʻlashni (yoki sarflangan mablagʻlarga koʻra daromadning boshqa turlari orqali) vaʼda qiladigan reklama mavjudligi. Koʻpincha, ular nisbatan juda yuqori daromad bilan risk boʻlmasligini kafolatlaydilar. Maʼlumot uchun: 2022-yilning may oyida maksimal „adolatli“ stavka 27 foizdan oshmaydi, kam hollarda yiliga 28 foiz; odatda kamroq. * Jamgʻarma menejerlarining eʼtibori faqat PRga qaratilganligi. Mahoratli sotuvchilar, shov-shuvli taqdimotlar, yuqori sifatli veb-saytlar, reklama joʻnatmalari — barchasi aksiyadorlarga qanchalik omadli ekanliklari va qancha pul ishlashlari mumkinligini aytadi. U mustaqil manbalardan olingan maʼlumotlar asosida tekshirilishi mumkin boʻlgan aniq maʼlumotlarni taqdim etmaydi. Koʻpincha bu salbiy izohlarga ega maʼlumotlarni tarqatmaslik strategiyasining bir qismi sifatida taqdim etiladi: „Hozirda biz sizga barcha sirlarni oshkor qila olmaymiz, bu maʼlumotlar maxfiydir.“ Aslida, qonuniy investitsiya kompaniyasi yoki jamgʻarmasi oʻz faoliyati toʻgʻrisidagi maʼlumotlarni oʻz faoliyatining birinchi kunidan boshlab taqdim etishi shart — yillik balanslar, moliyaviy hisobotlar, tranzaksiya hisobotlari va boshqalar. Agar fond aksiyadorlar nomidan fond birjasida operatsiyalarni amalga oshirsa, u barcha maʼlumotlarni ham taqdim etishi kerak — aktivlarda qaysi kompaniyalarning ulushi borligi, ularning rentabelligi qanday va hokazo. Ushbu maʼlumotlar oshkor qilingan hujjatlar asosida tekshirilishi mumkin va sir deb eʼlon qilinishi mumkin emas. * Forex, Stocks, Fyuchers, Treyding kabi maxsus atamalardan foydalanish. Bu atamalar noprofessional uchun tushunarsiz boʻlishi mumkin. * Investitsiya qilingan pullarni koʻplab mamlakatlar boʻylab koʻchirish (Rossiyada ular pulni olishgan, Shveytsariyada sugʻurta qilishgan, AQShda aksiyalarni sotib olishgan). Natijada, pullarni kuzatish, nazorat qilish va qaytarib olish imkoniyati yoʻqoladi. * Tashkilotchilar va koordinatorlarning anonimligi. * Dastlabki ishtirok uchun katta boʻlgan, ammo keng doiradagi odamlar qurbi yetuvchi toʻlov summasi (masalan, 300-500 dollar). Bu sud organlariga murojaat qilmasdan, bunday mablagʻlarning yoʻqolishi bilan osongina murosaga keladigan keng ommani qamrab olish imkonini beradi. * Ofis xonasi, rasmiy roʻyxatga olinganlik hujjati, nizom, mamlakatda faoliyat yuritish uchun ruxsatning yoʻqligi. * Amerika Qoʻshma Shtatlarida jamgʻarma faoliyatini amalga oshirishda siz fond aksiyadorlarining Amerika soliq toʻlovchilari sifatida roʻyxatdan oʻtmaganligiga duch kelishingiz mumkin. Bu holatda Amerika soliq tizimida „qimmat va mashaqqatli“ roʻyxatga olish oʻrniga turli xil chetlab oʻtish sxemalarini taklif qilinadi. Bu eng yomon vaziyatda qimmatli qogʻozlar savdosi komissiyasiga murojaat qilishning iloji yoʻqligiga olib keladi (inglizcha:).SEC — AQShning moliyaviy tartibga soluvchi agentligi hisoblanadi. * Xatarlarni minimallashtirish uchun boshqa davlatda (masalan, Shveytsariyada) fond operatsiyalarini sugʻurtalash. Ikki mamlakat odatda moliyaviy-iqtisodiy qonunlar va amaliyotlar boʻyicha bir-biridan farq qilganligi sababli, bu sugʻurta bir mamlakat ichida sodir boʻlganidan koʻra turli xil qonunlarning qoʻllanilishiga olib kelishi mumkin. Misol uchun, bunday holat AQSh soliq organlari tomonidan mablagʻlarni soliqqa tortishdan yashirishga urinish sifatida baholanadi. Kriminalist Marie Springer soʻzlariga koʻra moliyaviy piramidalar quyidagi belgilarga ega<ref>{{kitob manbasi |last1=Springer |first1=Marie |title=The Politics of Ponzi Schemes : History, Theory, and Policy |date=2021 |publisher=Routledge |location=New York, NY}}</ref>: * Sotuvchi yoki konsultantlar qoʻpol yoki ezmadir * Mijoz bilan birinchi aloqa sarafan reklama, tasodifiy qoʻngʻiroq yoki diniy radioreklama orqali amalga oshirilgan * Mijoz amamlga oshirilgan investitsion shartnomalar haqida maʼlumotga ega emasligi. * Mijozlar yuboradigan cheklarni korporatsiya nomidan farqli nomga (masalan, jismoniy shaxs nomiga) yoki korporatsiya manzilidan farq qiluvchi manzilga yuborishni soʻrashadi. * Investitsiyalar boʻyicha toʻlov qilish kerak boʻlganida esa mijozlar tuzgan shartnomalarni uzaytrishga majbur qilinadi. Investitsion loyihasida ishtirok etish imkoniyatini koʻrib chiqayotganlar, birinchi navbatda, jalb qilingan mablagʻlarning daromadliligi boʻyicha takliflarga eʼtibor berishlari kerak — agar u bank institutlarining takliflaridan sezilarli darajada oshsa, unda bunday investitsiyalarni yoʻqotish ehtimoli yuqori. Piramidaning yana bir xususiyati — bu mablagʻlarni investitsiya qilish mexanizmlarining noaniqligi, shuningdek, iqtisodiy faoliyat belgilarining yoʻqligi. Misol uchun, tashkilot reklamasi yuqori rentabellikdagi fond bozori qimmatli qogʻozlariga sarmoya kiritish orqali yuqori foiz stavkalarini vaʼda qiladi, ammo monitoring davomida tashkilot aslida birjada savdo qilmasligi maʼlum boʻladi. Shuni ham tushunish kerakki, yuqori rentabellikga ega boʻlgan investitsiya loyihalari mavjud boʻlsa-da, ular juda xavflidir, aks holda hamma ulardan foydalanar, past fozil loyihalarga hech eʼtibor bermasdi. == Piramidalarga misollar == === Ukrainada === * Kingʻs Capital — taxminan 180 million dollar zarar. * Lionebank-Ukraina — zarar taxminan 10 million dollar. * MMCIS — 70 million dollarga baholangan zarar. * Pavel Krimov loyihalari : Questra World, Atlantic Global Asset Management (AGAM), Forex Trend, Panteon Finance va boshqalar. Dastlabki maʼlumotlarga koʻra, yetkazilgan zarar qariyb 300 million dollarni tashkil qilgan. Biroq, Zaporojyeda tugʻilgan Pavel Gennadyevich Krimov bilan bpgʻliq holat xalqaro hisoblanadi. Forex Trend qulashi soʻng, u Latviyada yashirindi, noqonuniy ikki fuqaroligi bor — Ukraina va Litva. Moskvada hibsga olingan , Qozogʻistonda sudlanadi. * B2B Jewelry buyumlari — xuddi shu nomdagi zargarlik doʻkonlari tarmogʻida kumush yoki oltin zargarlik buyumlarini sotib olish uchun grivnalarda nominallangan yuqori daromadli sertifikatlarni sotadigan piramida. Tarmoq Ukraina, Rossiya va Qozogʻistonni qamrab olgan. === Oʻzbekistonda === Hozircha Oʻzbekistondagi eng katta piramida tashkil etgan shaxs sifatida Tursunboyev hisoblanadi. Xususan, „Toshkent“ telekanalidagi koʻrsatuvda bu haqida aytiladi: „Oʻtkazilgan tezkor tadbir davomida Ahmadjon Tursunboyev va uning yaqin qarindoshlarining uy-joylari va ularga qarashli korxonalarda aytib oʻtilgan tartibda oʻzlashtirilgan 13 milliard 139 million soʻm va 7 million 900 ming AQSH dollari miqdoridagi mablagʻlar borligi aniqlandi va bu pullar qonunda belgilangan tartibda rasmiylashtirilib, daliliy ashyo sifatida olindi“<ref>{{veb manbasi|url=https://daryo.uz/2022/04/26/ahmadboy-vasvasasi-ozbekistondagi-eng-shov-shuvli-moliyaviy-piramida-asoschisi-ahmadjon-tursunboyev-faoliyati-xronologiyasi/|sarlavha=Ahmadboy moliyaviy piramidasi. Daryo.uz}}</ref> === Internetda === Telekommunikatsiyalar rivojlanishi bilan moliyaviy piramidalar soni ortib bordi, ularda moliyaviy operatsiyalar va ishtirokchilarni jalb qilish Internet orqali amalga oshiriladi. Bunday piramidalarning oʻziga xos xususiyati pul oluvchining anonim qolishidir. Bu pul oqimlarini kuzatishni, qonuniy javobgarlikka tortishni sezilarli darajada murakkablashtiradi, pulni qaytarish esa deyarli imkonsiz. == Moliyaviy piramidalar va piramida sxemasi == == Manbalar == {{manbalar}} 2vroqt2qiubheuymr3ybz4mmc8ytso7 Kot-d’Iviuar Olimpiada oʻyinlarida 0 777252 2817339 2810599 2022-08-29T11:45:59Z Panda D 74095 wikitext text/x-wiki {{stub}} '''[[Kot-dʼIvuar|Kot-d'Ivuar]]''' (shuningdek, '''Kot-d'Ivuar''' nomi bilan ham tanilgan, XOQ rasmiy nomi) [[Afgʻon urushi (1979—1989)|Sovet qo'shinlarining Afg'onistonga]] bostirib kirishiga norozilik sifatida boykot qilgan 1980-yildan tashqari 1964-yildan beri o'tkazilgan barcha, [[Yozgi olimpiada oʻyinlari|Yozgi Olimpiya o'yinlariga]] sportchilarni yubordi. Mamlakat birinchi martta 1984-yilda erkaklar o'rtasida 400 metrga yugurishda kumush medallni qo'lga kiritgan. [[2016-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|2016]]-yilda mamlakat [[Taekvondo|taekvondo bo'yicha]] ilk oltin va bronza medallarini qo'lga kiritdi. Kot-d'Ivuardan hech bir sportchi [[Qishki Olimpiada|Qishki Olimpiya o'yinlarida qatnashmagan]]. isq9sxip1ti8e10yvq5wkht4o1oliq3 Margaret Purce 0 777643 2815989 2810078 2022-08-28T13:39:39Z Visola Tangirova 72133 wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Margaret Purce|tasvir=Midge Purce 2021.jpg|izoh=Purce 2021-yilda|toʻliqism=Margaret Melinda Williams-Purce|tavallud_sana={{birth date and age|1995|9|18}}|tavallud_joyi=[[Silver Spring]], [[Maryland]], [[AQSh]]|boʻyi=165 sm|pozitsiya=hujumchi|joriyklub=[[NJ/NY Gotham FC|Gotham FC]]|klubraqami=23|yoshlikyillari1=|yoshlikklublari1=|yillar1=2017|klublar1=[[Boston Breakers]]|isht1=22|gollar1=1|yillar2=2018-2019|klublar2=[[Portland Thorns FC|Portland Thorns]]|isht2=41|gollar2=8|yillar3=2020-|klublar3=[[NJ/NY Gotham FC|Gotham FC]]|isht3=28|gollar3=12|milliyyillar1=2011-2012|milliyjamoa1=[[United States women's national under-17 soccer team|United States U17]]|milliyisht1=|milliygollar1=|milliyyillar2=2013-2014|milliyjamoa2=[[United States women's national under-20 soccer team|United States U20]]|milliyisht2=|milliygollar2=|milliyyillar3=2015-2018|milliyjamoa3=[[United States women's national under-23 soccer team|United States U23]]|milliyisht3=|milliygollar3=|medallar=|milliyyillar4=2019-|milliyjamoa4=[[United States women's national soccer team|United States]]|milliyisht4=19|milliygollar4=4|club-update=March 3, 2022}} '''Margaret Melinda Williams-Purce''' (1995-yil 18-sentabrda tugʻilgan)—amerikalik [[Futbol|futbolchi]], Milliy ayollar futbol ligasida (NWSL) NJ/NY Gotham FC [[Hujumchi (futbol)|hujumchisi]] sifatida oʻynaydi. U ilgari Portland Thorns FC va Boston Breakers klublarida oʻynagan. U Garvard universitetida kollej futbolida oʻynagan. 2020-yilda u Garvard Forward, bitiruvchilarning iqlim faolligi guruhi koʻmagida [[Harvard universiteti|Garvard universiteti]] Kuzatuvchilar kengashi aʼzoligiga saylandi. == Yoshligi == Midge laqabli Margaret Purce James Purcening qizi va JP Purce ismli akasi bor. U bolaligida akasining izidan borib, futbol oʻynashni boshlagan.<ref name="201907-Oregonian">{{veb manbasi|url=https://www.oregonlive.com/portland-thorns/2019/07/portland-thorns-leading-goal-scorer-midge-purce-craves-even-greater-heights.html|sarlavha=Portland Thorns leading goal scorer Midge Purce craves even greater heights|sana=3-iyul 2019-yil|kirish sanasi=5-sentabr 2019-yil|ism=Jamie|muallif=Goldberg|nashriyot=The Oregonian/OregonLive}}</ref> U Merilend shtatining [[Silver Spring]] shahri yaqinidagi Olney shahridagi Our Lady of Good Counsel katolik oʻrta maktabida oʻqidi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Campaigning For Change: Midge Purce & Danielle Slaton|url=https://www.ussoccer.com/stories/2020/08/campaigning-for-change-midge-purce-danielle-slaton|kirish sanasi=2020-08-16|ish=www.ussoccer.com|til=en}}</ref>, u yerda 2012-yilda Merilend Gatorade yilning eng yaxshi oʻyinchisi va 2010 va 2011-yillarda NSCAA All<ref name="harvard-bio">{{veb manbasi|url=https://www.gocrimson.com/sports/wsoc/2016-17/bios/purce_margaret_piiu|sarlavha=Margaret Purce – Harvard|nashriyot=GoCrimson.com|kirish sanasi=6-sentabr 2019-yil}}</ref> Amerika nomiga sazovor boʻldi. == Kollejdagi faoliyati == === Garvard Crimson, 2013—2016 === Purce [[Harvard universiteti|Garvard universitetining]] ayollar futbol jamoasi bilan 69 oʻyinda 42 gol urdi va 2015 va 2016-yillarda Ayvi ligasining eng yaxshi oʻyinchisi deb topildi va 2016-yilda NSCAA All-Amerikaning birinchi jamoasi. == Klubdagi faoliyati == [[Fayl:Portland_Thorns_vs_Orlando_Pride_2018-04-15_7A4A4695_(26641371057).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Portland_Thorns_vs_Orlando_Pride_2018-04-15_7A4A4695_%2826641371057%29.jpg/220px-Portland_Thorns_vs_Orlando_Pride_2018-04-15_7A4A4695_%2826641371057%29.jpg|right|thumb| Purce Portlend bilan 2018-yilda]] === Boston Breakers, 2017-yil === Garvardda oʻynaganidan soʻng, Purce Boston Breakers tomonidan 2017 NWSL kolleji loyihasida 9-chi tanlov bilan tuzilgan<ref>{{veb manbasi|url=http://www.nwslsoccer.com/teams/b8b7m094941l37s57ky5qydje|sarlavha=Boston Breakers|muallif=National Women's Soccer League|sana=|ish=www.nwslsoccer.com|til=en|arxivurl=|arxivsana=|kirish sanasi=2018-01-30}}</ref>. U „Boston“ safida 22 oʻyinda maydonga tushib, bitta gol urgan<ref>{{veb manbasi|url=https://us.soccerway.com/players/margaret-purce/241385/|sarlavha=M.Purce|kirish sanasi=7-iyul 2018-yil|sana=6-iyul 2018-yil}}</ref>. === Portland Thorns, 2018—2019 === Breakers 2018-yil yanvar oyida yigʻilgandan soʻng<ref>{{veb manbasi|url=http://www.nwslsoccer.com/news/#nwsl-announces-boston-breakers-to-cease-operations|sarlavha=NWSL announces Boston Breakers to cease operations|muallif=National Women's Soccer League|sana=2018-01-28|ish=www.nwslsoccer.com|til=en|arxivurl=|arxivsana=|kirish sanasi=2018-01-30}}</ref>. liga Breakers oʻyinchilari uchun tarqatish loyihasini oʻtkazdi; Purce Portland Thorns tomonidan 4-chi tanlov bilan tanlangan<ref>{{veb manbasi|url=https://twitter.com/NWSL/status/958448647221497856|sarlavha=With the fourth pick in today's dispersal draft, @ThornsFC select Margaret Purce.|muallif=NWSL|sana=2018-01-30|ish=@NWSL|til=en|kirish sanasi=2018-01-30}}</ref>. Purce 2018-yilda „Thorns“ safida 21 ta oʻyinda maydonga tushdi va 16 ta oʻyinda maydonga tushdi, asosan oʻng himoyachi sifatida oʻynadi. 2019-yilgi NWSL mavsumida Purce keng va markaziy hujumchi pozitsiyalariga oʻtdi va bir nuqtada 5 oʻyinda 5 ta gol urdi. == Xalqaro maydonda == === Yoshlar USWNT (2011—2018) === Purce Amerika Qoʻshma Shtatlari ayollar milliy U17, U20 va U23 terma jamoalariga chaqirildi. U 2012-yilgi FIFA U-17 ayollar oʻrtasidagi Jahon chempionatida oʻynadi, 2014-yilgi FIFA U-20 ayollar oʻrtasidagi Jahon chempionatida 4 ta oʻyinda maydonga tushdi<ref>{{yangiliklar manbasi |last=James |first=Chelsea |date=21-iyul 2014-yil |title=Five locals selected to national team for U20 Women's World Cup |work=Washington Post |url=https://www.washingtonpost.com/news/recruiting-insider/wp/2014/07/21/five-locals-selected-to-national-team-for-u20-womens-world-cup/ |access-date=5-sentabr 2019-yil}}</ref><ref name="20180103-GoCrimson">{{veb manbasi|url=https://www.gocrimson.com/sports/wsoc/2017-18/releases/20180103k7n5om|sarlavha=Purce '17 Named to United States U-23 Training Camp|nashriyot=GoCrimson.com|sana=3-yanvar 2018-yil|kirish sanasi=5-sentabr 2019-yil}}</ref> va oʻrtoqlik oʻyinida Frantsiyaga qarshi AQSH U20 terma jamoasi safida gol urdi<ref>{{veb manbasi|url=http://blogs.denverpost.com/preps/2014/06/16/mallory-pugh-collects-assist-u-s-u-20-soccer-game-vs-france/13439/|sarlavha=Mallory Pugh collects assist for U.S. U-20 in soccer game vs. France|sana=16-iyun 2014-yil|nashriyot=The Denver Post|ism=Joe|muallif=Nguyen|kirish sanasi=5-sentabr 2019-yil}}</ref><ref>{{veb manbasi|url=http://blogs.denverpost.com/preps/2014/06/16/mallory-pugh-collects-assist-u-s-u-20-soccer-game-vs-france/13439/|sarlavha=Mallory Pugh collects assist for U.S. U-20 in soccer game vs. France|sana=16-iyun 2014-yil|nashriyot=The Denver Post|ism=Joe|muallif=Nguyen|kirish sanasi=5-sentabr 2019-yil}}</ref> va 2014-yilgi KONKAKAF U20 chempionatida Meksikaga qarshi.<ref>{{veb manbasi|url=https://www.mlssoccer.com/post/2014/01/19/usa-beat-mexico-again-under-20-womens-side-down-el-tri-4-0-2014-concacaf-title|sarlavha=USA beat Mexico again: Under-20 women's side down El Tri 4–0 for 2014 CONCACAF title|sana=19-yanvar 2014-yil|nashriyot=MLSsoccer.com|ism=Simon|muallif=Borg|kirish sanasi=5-sentabr 2019-yil}}</ref> === Katta USWNT (2017-yil) === Purce 2017-yilgi Millatlar turniriga Amerika Qoʻshma Shtatlari ayollar terma jamoasiga birinchi chaqiruv oldi, ammo u uchta oʻyinning birortasida ham ishtirok etmadi<ref>{{veb manbasi|url=https://www.ussoccer.com/stories/2018/05/29/19/25/20180529-news-wnt-ellis-names-24-players-to-roster-for-june-friendlies-against-china-pr|sarlavha=TALENTED RETURNEES HIGHLIGHT 24-PLAYER WNT ROSTER FOR CHINA PR FRIENDLIES|kirish sanasi=20-iyun 2018-yil|sana=29-may 2018-yil}}</ref>. U 2018-yilning iyun oyida Xitoy PRga qarshi oʻrtoqlik oʻyinlariga yana chaqiruv oldi, biroq u yigʻinda toʻpigʻidan jarohat olib, ikki oʻrtoqlik oʻyinida qatnasha olmadi<ref>{{veb manbasi|url=https://www.ussoccer.com/stories/2018/06/05/14/33/20180605-news-wnt-defender-margaret-purce-ruled-out-of-china-pr-friendlies|sarlavha=WNT DEFENDER MARGARET PURCE RULED OUT OF CHINA PR FRIENDLIES|kirish sanasi=7-iyul 2018-yil|sana=5-iyun 2018-yil}}</ref>. 2019-yil noyabr oyida Vlatko Andonovskining USWNT bosh murabbiyi sifatidagi birinchi yigʻinida Purce navbatdagi chaqiruv oldi. Faoliyati davomida asosan hujumchi sifatida oʻynaganiga qaramay, Purce himoyachi sifatida tajriba oʻtkazish uchun lagerga olib kelingan. Purce 2019-yil 10-noyabr kuni Kosta-Rikaga qarshi oʻrtoqlik oʻyinida Amerika Qoʻshma Shtatlari ayollar terma jamoasidagi birinchi oʻyinini oʻtkazdi. U oʻyinning toʻliq 90 daqiqasini oʻng qanot himoyachisi sifatida oʻtkazdi va AQSh jamoasining 6:0 hisobidagi gʻalabasida Kosta-Rikaning avtogoliga zarba berdi<ref>{{veb manbasi|url=https://www.prosoccerusa.com/us-soccer/uswnt-defenders-midge-purce-alana-cook-make-the-most-of-international-debuts/|sarlavha=U.S. SOCCER USWNT defenders Midge Purce, Alana Cook make the most of international debuts|nashriyot=prosoccerUSA.com|kirish sanasi=11-noyabr 2019-yil|sana=11-noyabr 2019-yil}}</ref>. Purce 2021-yilning 21-yanvarida Kolumbiyaga qarshi oʻyinda oʻzining katta yoshli terma jamoasidagi birinchi golini urdi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Macario and Purce open USWNT accounts while Mewis injury scare sours routine Colombia win {{!}} Goal.com|url=https://www.goal.com/en-us/news/macario-and-purce-open-uswnt-accounts-while-mewis-injury/9n0iryqtn71911ziabprmyla7|kirish sanasi=2022-03-19|ish=www.goal.com}}</ref>. 2021-yilning noyabrida Purce oʻzining birinchi kattalar terma jamoasi lageriga hujumchi sifatida chaqirildi<ref>{{veb manbasi|muallif=FC|ism=Gotham|sana=2021-11-09|sarlavha=Margaret Purce Named to U.S. Women's National Team Roster for Friendlies Against Australia|url=https://www.gothamfc.com/news_article/show/1194206-margaret-purce-named-to-u-s-women-s-national-team-roster-for-friendlies-against-australia|kirish sanasi=2022-03-04|ish=NJ/NY Gotham FC|til=en-us}}</ref>. == Faoliyat statistikasi == === Xalqaro === {| class="wikitable" style="text-align:center" !Milliy terma jamoa ! Yil !Oʻyinlar !Gollar ! Yordam beradi |- | rowspan="4" | Qoʻshma Shtatlar | 2019 | 1 | 0 | 0 |- | 2020 | 1 | 0 | 0 |- | 2021 | 7 | 2 | 2 |- | 2022 | 10 | 2 | 1 |- ! colspan="2" | Jami ! 19 ! 4 ! 3 |} == Shaxsiy hayoti == Purce hozirda Garvard universitetining Kuzatuvchilar kengashi aʼzosi sifatida olti yillik muddatga xizmat qilmoqda<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Margaret Purce '17: Prolific Goal Setter, Scorer, and Achiever {{!}} Sports {{!}} The Harvard Crimson|url=https://www.thecrimson.com/article/2021/5/27/Purce-Feature/|kirish sanasi=2022-03-04|ish=www.thecrimson.com}}</ref>. Purce ham asos solgan va hozirda qora tanli qizlar uchun sportda va undan tashqarida imkoniyatlarni kengaytirish maqsadida notijorat tashkilot boʻlgan Black Womans oʻyinchilar jamoasining boshqaruv kengashi aʼzosi boʻlib ishlaydi<ref>{{veb manbasi|muallif=Yang|ism=Steph|sarlavha=NWSL's Black Women's Player Collective seeks forward progress after a 'heavy' few weeks|url=https://theathletic.com/2892208/2021/10/15/nwsls-black-womens-player-collective-seeks-forward-progress-after-a-heavy-few-weeks/|kirish sanasi=2022-03-04|ish=The Athletic|til=en}}</ref><ref>{{veb manbasi|sarlavha=The Black Women's Player Collective|url=https://www.bwplayercollective.org/our-vision|kirish sanasi=2022-03-04|ish=The Black Women's Player Collective|til=en-US}}</ref>. 2021-yil 24-martda Purce teng maoshning muhimligi haqida xabardorlikni oshirish uchun USWNT jamoadoshi [[Megan Rapinoe]] bilan [[Oq uy|Oq uyda]] chiqish qildi. Purce birinchi xonim Jill Baydenni tanishtirish uchun qilgan nutqida: „Siz hech qachon gulning suvsiz gullashini kutmaysiz“, dedi Purce. „Ammo suv, quyosh nuri va tuproqdan mahrum boʻlgan sportdagi ayollar qandaydir tarzda gullashi kutilmoqda. Ayollarga investitsiya qiling, keyin qaytib kelishini koʻrganingizda yana gaplashaylik“<ref>{{veb manbasi|sarlavha=USWNT players Megan Rapinoe, Margaret Purce speak at White House on equal pay: 'So much real work to be done'|url=https://www.cbssports.com/soccer/news/uswnt-players-megan-rapinoe-margaret-purce-speak-at-white-house-on-equal-pay-so-much-real-work-to-be-done/|kirish sanasi=2022-03-04|ish=CBSSports.com|til=en}}</ref>. == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> == Havolalar == * [http://www.gocrimson.com/sports/wsoc/2016-17/bios/purce_margaret_piiu Garvard bio] * [http://www.nwslsoccer.com/players/midge-purce NWSL oʻyinchi profili] * [https://www.timbers.com/players/midge-purce Portlend Thorns FC oʻyinchi profili] * [https://www.gothamfc.com/23-midge-purce Gotham FC oʻyinchi profili] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1995-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Ayol futbolchilar]] g15q39dgbceckclzwnfktiuo7ln2scz Laura Purser-Rose 0 777645 2816100 2810073 2022-08-28T15:35:41Z Visola Tangirova 72133 wikitext text/x-wiki '''Laura Purser-Rose''' (1974-yilda tugʻilgan)—amerikalik sobiq professional beysbolchi. Kolorado Silver Bullets aʼzosi sifatida Purser-Rose Fenway Parkdagi Green Monsterda oʻz nomini imzolagan birinchi ayol boʻldi. U, shuningdek, Amerika Qoʻshma Shtatlari ayollar milliy beysbol jamoasining birinchi oʻyinchilaridan biri edi. == Yoshligi == Purser-Rose 1974-yilda [[Sunrise (Florida)|Florida shtatining Sunrise]] shahrida tugʻilgan<ref name="book">{{kitob manbasi|editor=Heaphy|title=Encyclopedia of Women and Baseball|date=1-mart 2016-yil|publisher=McFarland|isbn=9781476665948|page=235|url=https://books.google.com/books?id=BK3iCwAAQBAJ&q=Laura+Purser+Rose&pg=PA243|accessdate=15-noyabr 2020-yil}}</ref>. Janubiy Floridada oʻsgan, unga faqat sekin yumshoq softbol oʻynashga ruxsat berilgan, ammo u katta akalari bilan beysbol bilan shugʻullangan. Biroq, uning oilasi [[Alabama|Alabamaga]] koʻchib oʻtganida, u oʻgʻil bolalar beysbol jamoasida oʻynadi, u yerda u ikki marta MVP nomini oldi<ref name="Gorten">{{yangiliklar manbasi |last=Gorten |first=Steven |date=14-may 2003-yil |title=Purser has a slice of baseball history |work=South Florida Sun Sentinel |url=https://www.newspapers.com/clip/64464259/laura-purser-rose/ |access-date=2-dekabr 2020-yil}}</ref>. == Faoliyati == === Yoshligi === Purser-Rose MakArtur oʻrta maktabida oʻqidi, u yerda u ayollar softbol jamoasini ikkita shtat chempionatiga olib chiqdi<ref name="Patton">{{yangiliklar manbasi |last=Patton |first=Robes |date=26-sentabr 1997-yil |title=Playing professional baseball and in Fenway Park made for quite a summer for Hollywood' s Laura Purser |work=South Florida Sun Sentinel |url=https://www.newspapers.com/clip/64463463/laura-purser-rose/ |access-date=2-dekabr 2020-yil}}</ref> va Barri universitetida stipendiya oldi<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Borzilleri |first=Mari-Jo |date=22-avgust 1993-yil |title=Teams debate slow-pitch vs. fast-pitch |work=The Miami Herald |url=https://www.newspapers.com/clip/64463980/laura-purser-rose/ |access-date=2-dekabr 2020-yil}}</ref>. McArthur oʻrta maktabida oʻqiyotganda, Purser-Rose qizlar futbol jamoasida yarim himoyachi oʻynagan, ammo jarohat olgan jamoadoshini almashtirish uchun tuman 14-3A chempionati oʻyinida darvozabonga koʻchirilgan<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Heeren |first=Dave |date=6-fevral 1991-yil |title=St. Thomas shuts out McArthur |work=South Florida Sun Sentinel |url=https://www.newspapers.com/clip/64463790/laura-purser-rose/ |access-date=2-dekabr 2020-yil}}</ref>. Ikkinchi kursda oʻqib yurganida, u Janubiy Brovardga qarshi oʻyinda dumbasini sindirib, birinchi bazaga tushdi. Shifokor unga olti hafta davomida tashqarida boʻlishini aytgan boʻlsa-da, u uch vaqt ichida qaytib keldi. Uning spektakli Tallahassee Community College, Mayami-Dade North, Sent-Tomas universiteti va Barri universitetida stipendiya olish uchun qiziqish uygʻotdi<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Sung |first=Elaine |date=7-aprel 1992-yil |title=Purser's ready to be noticed |work=The Miami Herald |url=https://www.newspapers.com/clip/63299596/laura-purser/ |access-date=2-dekabr 2020-yil}}</ref>. Purser-Rose, shuningdek, Florida Atletik Murabbiylar Assotsiatsiyasi<ref>{{yangiliklar manbasi |date=25-may 1991-yil |title=3A first team has Saunders, Purser, Waller |work=South Florida Sun Sentinel |url=https://www.newspapers.com/clip/64463547/laura-purser-rose/ |access-date=2-dekabr 2020-yil}}</ref> va ''Mayami Herald'' tomonidan yilning eng yaxshi Broward futbolchisi tomonidan 3A butun shtat softbol jamoasiga kiritilgan<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Cash |first=Rana L. |date=18-fevral 1993-yil |title=On Top of the Mound |work=The Miami Herald |url=https://www.newspapers.com/clip/64463737/laura-purser-rose/ |access-date=2-dekabr 2020-yil}}</ref>. Oʻrta maktabni tugatgandan soʻng, Purser-Rose Oklahoma Universitetiga (OU) oʻtishdan oldin ikki yil davomida Barrida NCAA III divizionida softbol oʻynadi. Kichik va katta yoshdagi u OUda oʻzining soʻnggi ikki NCAA mavsumini softbol va universitet futbolida oʻynadi. OUda boʻlganida, Purser softbol jamoasini Katta 12 konferensiya softbol turniri chempionatiga olib borishga yordam berdi va butun mintaqaviy tanlov jamoasiga ovoz berdi. U shuningdek, 1994-95-yilgi mavsumda „Katta Sakkizlik“ning birinchi jamoasiga kiritilgan<ref>{{yangiliklar manbasi |date=12-may 1995-yil |title=OU, OSU Softball Players Honored |work=The Oklahoman |url=https://oklahoman.com/article/2502214/ou-osu-softball-players-honored |access-date=2-dekabr 2020-yil}}</ref>. === Professional faoliyat === Softboldagi yutuqlari natijasida Purser-Rose Kolorado Silver Bullets ayollar professional beysbol jamoasi tomonidan bahorgi mashgʻulotlarga taklif qilindi. Silver Bulletsga qoʻshilishdan oldin u Oklahoma Sooners beysbol erkaklar jamoasi bilan uch hafta davomida mashgʻulot oʻtkazdi. Purser-Rose jamoani yaratdi va ular bilan 1997-yilgi mavsum davomida oʻynadi. Garchi u yoshligidan softbol oʻynagan boʻlsa-da, u beysbolda „noldan“ maydonga tushishni oʻrganishi kerak edi<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Weinreb |first=Michael |date=16-iyul 1997-yil |title=Silver Bullets closer to reaching target |work=The Akron Beacon Journal |url=https://www.newspapers.com/clip/63299588/laura-purser/ |access-date=2-dekabr 2020-yil}}</ref>. Kumush oʻqlar bilan yangi mavsumda ular Qoʻshma Shtatlar boʻylab katta liga bogʻlarida erkaklar yarim professional jamoalariga qarshi oʻynashdi. Fenway Park’da oʻynashdan oldin, u Yashil Monsterning ichki devoriga bir ayol oʻz nomini imzolaganmi yoki yoʻqligini soʻradi. „Yoʻq“ deyishganidan soʻng, u devorga oʻz ismini qoʻygan birinchi ayol boʻldi. 1999-yilda Purser-Rose Tokioga Yaponiya ayollar milliy beysbol jamoasini tanlashni kuzatish va amalga oshirishga yordam berish uchun taklif qilindi<ref>{{yangiliklar manbasi |date=1-dekabr 1999-yil |title=Glennie invited to Tokyo |work=Lansing State Journal |url=https://www.newspapers.com/clip/64463833/laura-purser-rose/ |access-date=2-dekabr 2020-yil}}</ref>. Oʻzining yangi mavsumidan soʻng, Purser-Rose Durham Dragons va Tampa Bay Firestix uchun professional beysbol oʻynadi. 2004-yilda Purser-Rose yozda bir nechta turnirlarda qatnashish uchun Amerika Qoʻshma Shtatlari ayollar milliy beysbol jamoasining dastlabki roʻyxatiga kiritildi<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Cabrera |first=Christy |date=10-iyun 2004-yil |title=SOFTBALL COACH MAKES U.S. BASEBALL HISTORY |work=Sun-Sentinel |url=https://www.sun-sentinel.com/news/fl-xpm-2004-06-10-0406100200-story.html |access-date=2-dekabr 2020-yil}}</ref>. U oʻzining birinchi toʻliq oʻyinini Xalqaro beysbol federatsiyasining ayollar beysbol boʻyicha Jahon kubogida Avstraliyaga qarshi oʻtkazdi<ref>{{yangiliklar manbasi |date=2-avgust 2004-yil |title=USA WOMEN TRIUMPH |work=The News and Observer |url=https://www.newspapers.com/clip/63299340/laura-purser-rose/ |access-date=2-dekabr 2020-yil}}</ref>. Keyingi yili u Everglades oʻrta maktabida murabbiylik lavozimini qabul qildi va jamoani 19-7 rekordiga olib chiqdi<ref>{{yangiliklar manbasi |date=27-may 2005-yil |title=Everglades |work=South Florida Sun Sentinel |url=https://www.newspapers.com/clip/63299354/laura-purser-rose/ |access-date=2-dekabr 2020-yil}}</ref>. U federal hukumat lavozimini qabul qilish uchun ikkinchi yili lavozimini tark etdi<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Gorten |first=Steve |date=10-iyun 2005-yil |title=Everglades softball coach leaves post |work=South Florida Sun Sentinel |url=https://www.newspapers.com/clip/63299287/laura-purser-rose/ |access-date=2-dekabr 2020-yil}}</ref>. == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1974-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Ayol futbolchilar]] 4onxnzdroz2wmnwhcg6t53nwrehi3ea 2816106 2816100 2022-08-28T15:40:01Z Visola Tangirova 72133 wikitext text/x-wiki '''Laura Purser-Rose''' (1974-yilda tugʻilgan)—amerikalik sobiq professional beysbolchi. Kolorado Silver Bullets aʼzosi sifatida Purser-Rose Fenway Parkdagi Green Monsterda oʻz nomini imzolagan birinchi ayol boʻldi. U, shuningdek, Amerika Qoʻshma Shtatlari ayollar milliy beysbol jamoasining birinchi oʻyinchilaridan biri edi. == Yoshligi == Purser-Rose 1974-yilda [[Sunrise (Florida)|Florida shtatining Sunrise]] shahrida tugʻilgan<ref name="book">{{kitob manbasi|editor=Heaphy|title=Encyclopedia of Women and Baseball|date=1-mart 2016-yil|publisher=McFarland|isbn=9781476665948|page=235|url=https://books.google.com/books?id=BK3iCwAAQBAJ&q=Laura+Purser+Rose&pg=PA243|accessdate=15-noyabr 2020-yil}}</ref>. Janubiy Floridada oʻsgan, unga faqat sekin yumshoq softbol oʻynashga ruxsat berilgan, ammo u katta akalari bilan beysbol bilan shugʻullangan. Biroq, uning oilasi [[Alabama|Alabamaga]] koʻchib oʻtganida, u oʻgʻil bolalar beysbol jamoasida oʻynadi, u yerda u ikki marta MVP nomini oldi<ref name="Gorten">{{yangiliklar manbasi |last=Gorten |first=Steven |date=14-may 2003-yil |title=Purser has a slice of baseball history |work=South Florida Sun Sentinel |url=https://www.newspapers.com/clip/64464259/laura-purser-rose/ |access-date=2-dekabr 2020-yil}}</ref>. == Faoliyati == === Yoshligi === Purser-Rose MakArtur oʻrta maktabida oʻqidi, u yerda u ayollar softbol jamoasini ikkita shtat chempionatiga olib chiqdi<ref name="Patton">{{yangiliklar manbasi |last=Patton |first=Robes |date=26-sentabr 1997-yil |title=Playing professional baseball and in Fenway Park made for quite a summer for Hollywood' s Laura Purser |work=South Florida Sun Sentinel |url=https://www.newspapers.com/clip/64463463/laura-purser-rose/ |access-date=2-dekabr 2020-yil}}</ref> va Barri universitetida stipendiya oldi<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Borzilleri |first=Mari-Jo |date=22-avgust 1993-yil |title=Teams debate slow-pitch vs. fast-pitch |work=The Miami Herald |url=https://www.newspapers.com/clip/64463980/laura-purser-rose/ |access-date=2-dekabr 2020-yil}}</ref>. McArthur oʻrta maktabida oʻqiyotganda, Purser-Rose qizlar futbol jamoasida yarim himoyachi oʻynagan, ammo jarohat olgan jamoadoshini almashtirish uchun tuman 14-3A chempionati oʻyinida darvozabonga koʻchirilgan<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Heeren |first=Dave |date=6-fevral 1991-yil |title=St. Thomas shuts out McArthur |work=South Florida Sun Sentinel |url=https://www.newspapers.com/clip/64463790/laura-purser-rose/ |access-date=2-dekabr 2020-yil}}</ref>. Ikkinchi kursda oʻqib yurganida, u Janubiy Brovardga qarshi oʻyinda dumbasini sindirib, birinchi bazaga tushdi. Shifokor unga olti hafta davomida tashqarida boʻlishini aytgan boʻlsa-da, u uch vaqt ichida qaytib keldi. Uning spektakli Tallahassee Community College, Mayami-Dade North, Sent-Tomas universiteti va Barri universitetida stipendiya olish uchun qiziqish uygʻotdi<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Sung |first=Elaine |date=7-aprel 1992-yil |title=Purser's ready to be noticed |work=The Miami Herald |url=https://www.newspapers.com/clip/63299596/laura-purser/ |access-date=2-dekabr 2020-yil}}</ref>. Purser-Rose, shuningdek, Florida Atletik Murabbiylar Assotsiatsiyasi<ref>{{yangiliklar manbasi |date=25-may 1991-yil |title=3A first team has Saunders, Purser, Waller |work=South Florida Sun Sentinel |url=https://www.newspapers.com/clip/64463547/laura-purser-rose/ |access-date=2-dekabr 2020-yil}}</ref> va ''Mayami Herald'' tomonidan yilning eng yaxshi Broward futbolchisi tomonidan 3A butun shtat softbol jamoasiga kiritilgan<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Cash |first=Rana L. |date=18-fevral 1993-yil |title=On Top of the Mound |work=The Miami Herald |url=https://www.newspapers.com/clip/64463737/laura-purser-rose/ |access-date=2-dekabr 2020-yil}}</ref>. Oʻrta maktabni tugatgandan soʻng, Purser-Rose Oklahoma Universitetiga (OU) oʻtishdan oldin ikki yil davomida Barrida NCAA III divizionida softbol oʻynadi. Kichik va katta yoshdagi u OUda oʻzining soʻnggi ikki NCAA mavsumini softbol va universitet futbolida oʻynadi. OUda boʻlganida, Purser softbol jamoasini Katta 12 konferensiya softbol turniri chempionatiga olib borishga yordam berdi va butun mintaqaviy tanlov jamoasiga ovoz berdi. U shuningdek, 1994-95-yilgi mavsumda „Katta Sakkizlik“ning birinchi jamoasiga kiritilgan<ref>{{yangiliklar manbasi |date=12-may 1995-yil |title=OU, OSU Softball Players Honored |work=The Oklahoman |url=https://oklahoman.com/article/2502214/ou-osu-softball-players-honored |access-date=2-dekabr 2020-yil}}</ref>. === Professional faoliyat === Softboldagi yutuqlari natijasida Purser-Rose Kolorado Silver Bullets ayollar professional beysbol jamoasi tomonidan bahorgi mashgʻulotlarga taklif qilindi. Silver Bulletsga qoʻshilishdan oldin u Oklahoma Sooners beysbol erkaklar jamoasi bilan uch hafta davomida mashgʻulot oʻtkazdi. Purser-Rose jamoani yaratdi va ular bilan 1997-yilgi mavsum davomida oʻynadi. Garchi u yoshligidan softbol oʻynagan boʻlsa-da, u beysbolda „noldan“ maydonga tushishni oʻrganishi kerak edi<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Weinreb |first=Michael |date=16-iyul 1997-yil |title=Silver Bullets closer to reaching target |work=The Akron Beacon Journal |url=https://www.newspapers.com/clip/63299588/laura-purser/ |access-date=2-dekabr 2020-yil}}</ref>. Silver Bullets bilan yangi mavsumda ular Qoʻshma Shtatlar boʻylab katta liga bogʻlarida erkaklar yarim professional jamoalariga qarshi oʻynashdi. Fenway Park’da oʻynashdan oldin, u Yashil Monsterning ichki devoriga bir ayol oʻz nomini imzolaganmi yoki yoʻqligini soʻradi. „Yoʻq“ deyishganidan soʻng, u devorga oʻz ismini qoʻygan birinchi ayol boʻldi. 1999-yilda Purser-Rose Tokioga Yaponiya ayollar milliy beysbol jamoasini tanlashni kuzatish va amalga oshirishga yordam berish uchun taklif qilindi<ref>{{yangiliklar manbasi |date=1-dekabr 1999-yil |title=Glennie invited to Tokyo |work=Lansing State Journal |url=https://www.newspapers.com/clip/64463833/laura-purser-rose/ |access-date=2-dekabr 2020-yil}}</ref>. Oʻzining yangi mavsumidan soʻng, Purser-Rose Durham Dragons va Tampa Bay Firestix uchun professional beysbol oʻynadi. 2004-yilda Purser-Rose yozda bir nechta turnirlarda qatnashish uchun Amerika Qoʻshma Shtatlari ayollar milliy beysbol jamoasining dastlabki roʻyxatiga kiritildi<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Cabrera |first=Christy |date=10-iyun 2004-yil |title=SOFTBALL COACH MAKES U.S. BASEBALL HISTORY |work=Sun-Sentinel |url=https://www.sun-sentinel.com/news/fl-xpm-2004-06-10-0406100200-story.html |access-date=2-dekabr 2020-yil}}</ref>. U oʻzining birinchi toʻliq oʻyinini Xalqaro beysbol federatsiyasining ayollar beysbol boʻyicha Jahon kubogida Avstraliyaga qarshi oʻtkazdi<ref>{{yangiliklar manbasi |date=2-avgust 2004-yil |title=USA WOMEN TRIUMPH |work=The News and Observer |url=https://www.newspapers.com/clip/63299340/laura-purser-rose/ |access-date=2-dekabr 2020-yil}}</ref>. Keyingi yili u Everglades oʻrta maktabida murabbiylik lavozimini qabul qildi va jamoani 19-7 rekordiga olib chiqdi<ref>{{yangiliklar manbasi |date=27-may 2005-yil |title=Everglades |work=South Florida Sun Sentinel |url=https://www.newspapers.com/clip/63299354/laura-purser-rose/ |access-date=2-dekabr 2020-yil}}</ref>. U federal hukumat lavozimini qabul qilish uchun ikkinchi yili lavozimini tark etdi<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Gorten |first=Steve |date=10-iyun 2005-yil |title=Everglades softball coach leaves post |work=South Florida Sun Sentinel |url=https://www.newspapers.com/clip/63299287/laura-purser-rose/ |access-date=2-dekabr 2020-yil}}</ref>. == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1974-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Ayol futbolchilar]] m9fyktauskdx0xzhp56qdd1bmoo6ee5 Rachel Quon 0 777646 2816116 2810070 2022-08-28T15:42:00Z Visola Tangirova 72133 wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Rachel Quon|tasvir=2013-06-09 RedStars v Breakers RachelQuon.JPG|toʻliqism=Rachel Moy Quon|tavallud_sana={{birth date and age|1991|05|21|mf=yes}}|tavallud_joyi=[[Los Anjeles]], [[Kaliforniya]], [[AQSh]]|boʻyi=160 sm|pozitsiya=himoyachi|yoshlikklublari1=[[Chicago Eclipse Select|Eclipse Select 90/91]]|yoshlikyillari1=2006-2009|klublar1=[[Chicago Red Stars]]|yillar1=2013-2015|isht1=55 <!-- CHI 2013:19, 2014:19 2015:17 -->|gollar1=0|milliyjamoa1=[[United States women's national under-20 soccer team|United States U20]]|milliyyillar1=2009-2011|milliyisht1=9|milliygollar1=|milliyjamoa2=[[United States women's national under-23 soccer team|United States U23]]|milliyyillar2=2012|milliyisht2=|milliygollar2=|milliyjamoa3=[[Canada women's national soccer team|Canada]]|milliyyillar3=2014|milliyisht3=4|milliygollar3=0|medallar=}} '''Rachel Moy Quon''' (1991-yil 21-mayda tugʻilgan)—[[Amerika Qoʻshma Shtatlari|amerikalik]]—[[Kanada|kanadalik]] sobiq [[Ayollar futbol assotsiatsiyasi|futbol]] himoyachisi. U Milliy ayollar futbol ligasida Chikago Red Stars va Kanada ayollar milliy futbol jamoasida oʻynagan. == Yoshligi == Quon [[Los Anjeles|Los-Anjelesda (Kaliforniya]]) otasi kanadalik va onasi amerikalik oilada tugʻilgan. U [[Lake Forest (Illinois)|Illinoys shtatidagi Leyk Forestda]] oʻsgan va Leyk Forest oʻrta maktabida oʻqigan. 2006-yilda birinchi kurs talabasi sifatida u barcha boʻlimlar va barcha konferensiyalar nomini oldi. Oʻzining ikkinchi yilida u oʻz jamoasida eng koʻp assistentlik qildi va Umumshtat va Butun Konferensiya deb topildi va NSCAA All-Amerika nomini oldi. U yoshligida oʻrta maktabda futbol oʻynamagan, lekin oʻzining dastlabki ikki mavsumida 25 gol va 21 golga assistentlik qilgan. 2009-yilda u 15 ta gol urdi va 10 ta golli uzatmani amalga oshirdi va skautlarni 2009-yilgi mintaqaviy chempionlikka va 3A toifasiga olib chiqdi. U 2009-yilgi Milliy Gatorad oʻrta maktabi oʻyinchisi, shuningdek, Illinoys shtatida yilning eng yaxshi futbolchisi deb topildi. Shuningdek, u 2009-yilgi Parade Magazine va ESPN Rise All-America jamoalariga tayinlangan. U Leyk Forest oʻrta maktabini atigi uchta oʻrta maktab mavsumida 40 gol va 31 golli uzatma bilan tark etdi<ref name="uss_bio">{{veb manbasi|sarlavha=Rachel Quon|url=http://www.ussoccer.com/Teams/U-23-WNT/Q/Rachel-Quon.aspx|nashriyot=US Soccer|kirish sanasi=27-mart 2013-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130313221057/http://www.ussoccer.com/Teams/U-23-WNT/Q/Rachel-Quon.aspx|arxivsana=13-mart 2013-yil}}</ref>. Quon shuningdek, Eclipse Select 90/91 klub jamoasida oʻynadi va jamoani 2006-yil U-15 milliy klubi chempionligiga, 2008-yil U-17 finaliga, ikkita mintaqa II chempionatiga va uchta Illinoys shtati kubogi unvoniga olib keldi. Jamoa ketma-ket toʻrt marta Illinoys shtati kubogini qoʻlga kiritdi. Quon Top Drawer Soccer tomonidan 2009-yil sinfi uchun mamlakatdagi 18-raqamli kollej istiqboli va ESPN Rise tomonidan 35-oʻrinda baholangan<ref name="stanford_bio">{{veb manbasi|sarlavha=Rachel Quon|url=http://www.gostanford.com/sports/w-soccer/mtt/quon_rachel00.html|nashriyot=Stanford University|kirish sanasi=27-mart 2013-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20121021155941/http://www.gostanford.com/sports/w-soccer/mtt/quon_rachel00.html|arxivsana=21-oktabr 2012-yil}}</ref>. === Stenford universiteti === Quon [[Stanford universiteti|Stenford universitetida oʻqigan]], u yerda 2009-yildan 2012-yilgacha Kardinalda oʻynagan. 2009-yilda birinchi kurs talabasi sifatida u barcha 24 oʻyinni boshladi va jamoaga magʻlubiyatsiz muntazam mavsumni oʻtkazishga yordam berdi va NCAA chempionlik oʻyinida qatnashdi. Mavsum davomida u toʻrtta golli uzatmani amalga oshirdi va birinchi jamoa All-Pac-10 tanlovi, shuningdek Pac-10 All-Freshman jamoasi aʼzosi edi. 2010-yilda ikkinchi kurs talabasi sifatida Quon kardinalga 15 marta oʻyinni oʻchirishga yordam berdi va oʻrtacha hisobda 0,45 gol urdi va MAC Hermann Trophy Kuzatuv roʻyxatiga kiritildi. U barcha 26 oʻyinni tashqarida oʻng qanotda boshladi va oʻzining birinchi ikkita golini kiritdi. U TopDrawerSoccer.com saytining mavsumning birinchi jamoasiga va ketma-ket ikkinchi mavsumda All-Pac-10 birinchi jamoasiga tayinlandi. 2011-yilda oʻsmir sifatida Quon All-Pac-12-sekund jamoasiga tayinlandi va Pac-12 All-Academic faxriy yorligʻiga sazovor boʻldi, shuningdek All White Kit Preseason All-American. NCAA chorak finalida Quon toʻpni chiziqdan saqlab qoldi va keyin 93-daqiqada Oklahoma shtati ustidan 2:1 hisobida gʻalaba qozongan gʻolibga assistentlik qildi. U bir-birini takrorlab yugurib, oxirgi chiziqqa yetib bordi va besh yard masofadan birinchi teginish oʻyinda gʻalaba qozongan [[Lindsay Taylor (futbolchi)|Lindsay Taylorga]] olti yardlik qutining tepasiga markazlashtiruvchi uzatmani qaytarib berdi. Oʻzining katta yilida Quon jamoa sardori boʻlib ishlagan va NSCAA birinchi jamoasi—Butun Amerika va Futbol Amerikasining MVP ikkinchi jamoasi deb topilgan. U, shuningdek, TopDrawerSoccer.com saytida mavsumning ikkinchi jamoasi boʻlgan va NSCAA Butun Tinch okeani mintaqasi birinchi jamoasiga kiritilgan. U uchinchi marta All-Pac-12 birinchi jamoasi tanlovi va toʻrt yillik butun konferentsiya tanlovi boʻldi. U MAC Hermann Trophy finalchisi boʻlgan va Pac-12 All-Academic faxriy mukofotiga sazovor boʻlgan<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Female athletes struggle with ACL injuries|url=http://espn.go.com/high-school/story/_/id/4083099/female-athletes-struggle-acl-injuries/|nashriyot=ESPN|kirish sanasi=27-mart 2013-yil}}</ref><ref>{{veb manbasi|sarlavha=Chicago-area soccer players succeeding at NCAA level|url=http://articles.chicagotribune.com/2009-11-12/sports/0911110772_1_ncaa-tournament-opener-paul-ratcliffe-chicago-area|nashriyot=Chicago Tribune|kirish sanasi=27-mart 2013-yil}}</ref>. == Klubdagi faoliyati == === Chikago Red Stars === 2013-yil yanvar oyida Quon 2013-yilgi NWSL kolleji loyihasining ikkinchi bosqichida (umumiy toʻqqizinchi tanlov) Milliy ayollar futbol ligasida Chikago Red Stars jamoasiga chaqirildi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=NWSL Selects College Stars|url=http://espn.go.com/espnw/8858266/nwsl-selects-college-stars|nashriyot=ESPN|kirish sanasi=25-yanvar 2013-yil}}</ref><ref>{{veb manbasi|sarlavha=Eight Teams Make Selections at 2013 NWSL College Draft at NSCAA Convention in Indianapolis|url=http://www.ussoccer.com/news/nwsl/2013/01/eight-teams-make-selections-at-2013-nwsl-college-draft.aspx|nashriyot=US Soccer|kirish sanasi=25-yanvar 2013-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130121003150/http://www.ussoccer.com/News/NWSL/2013/01/Eight-Teams-Make-Selections-at-2013-NWSL-College-Draft.aspx|arxivsana=21-yanvar 2013-yil}}</ref><ref>{{veb manbasi|sarlavha=Chicago Red Stars sign Lydia Vandenbergh and Rachel Quon|url=http://www.nwslnews.com/chicago-red-stars-sign-lydia-vandenbergh-and-rachel-quon/|nashriyot=NWSL News|kirish sanasi=27-mart 2013-yil}}</ref>. Uch mavsum va Red Stars bilan 55 oʻyindan soʻng, 2016-yil 14-mart kuni Chikago Red Stars Quon 2016-yilgi mavsumga qaytmasligini eʼlon qildi, bu esa katta ishlarni amalga oshirishi kutilgan qisqa martabani samarali yakunladi<ref name="quon_exit">{{veb manbasi|url=http://chicagoredstars.com/rachel-quon-will-not-return-for-2016-season/|sarlavha=Rachel Quon Will Not Return for 2016 Season|nashriyot=chicagoredstars.com|kirish sanasi=16-mart 2016-yil}}</ref>. == Xalqaro maydonda == Quon Qoʻshma Shtatlarni U-15, U-16, U-17, U-18, U-20 darajalarida himoya qilgan. U 2010-yilgi FIFA U-20 ayollar oʻrtasidagi Jahon chempionatiga yoʻllanmani qoʻlga kiritish uchun Gvatemalada boʻlib oʻtgan 2010-yilgi KONKAKAF 20 yoshgacha boʻlgan ayollar chempionatida gʻolib chiqqan AQSh jamoasi aʼzosi edi. U barcha beshta oʻyinni boshladi va sakkiz daqiqadan tashqari oʻng orqada oʻynadi va ikkita golli uzatmani amalga oshirdi. Quon 2010-yilda U-20 ayollar oʻrtasidagi Jahon chempionatidan oldin Qoʻshma Shtatlar tarkibida jami 16 oʻyinda, shu jumladan 11 xalqaro oʻyinda ishtirok etgan. U 2008-yilda Yangi Zelandiyada ikkinchi oʻrinni egallagan 17 yoshgacha boʻlgan ayollar oʻrtasidagi Jahon chempionati jamoasi aʼzosi edi va barcha beshta oʻyinning har bir daqiqasini oʻng orqada oʻynadi. U 17 yoshgacha boʻlgan yoshlardagi faoliyatini yettita oʻyin bilan yakunladi. Quon 2007-yil 8-iyulda U-17 terma jamoasi bilan oʻynaganida yoqa suyagi sinishi va OChL yorilishidan tuzalgach, U-17 ayollar oʻrtasidagi Jahon chempionati tarkibiga qaytdi. 2013-yilning 22-may kuni Quon Kanada terma jamoasiga AQShga qarshi oʻrtoqlik oʻyini uchun chaqirilgan, biroq FIFA tomonidan oʻyinda ishtirok etish uchun vaqtida ruxsat berilmagan<ref>{{veb manbasi|url=https://www.theglobeandmail.com/sports/soccer/canada-eager-to-embrace-us-born-starlet/article12282496/|sarlavha=Canada eager to embrace U.S.-born starlet|ish=[[The Globe and Mail]]|sana=30-may 2013-yil|kirish sanasi=20-iyun 2013-yil|muallif=Blair|ism=Jeff}}</ref>. Quon Kanada uchun debyutini 5-mart kuni 2014-yil Kipr kubogida Finlyandiyaga qarshi oʻtkazdi<ref>{{veb manbasi|url=http://www.nwslsoccer.com/News/790192.html|sarlavha=CANADA ANNOUNCES ROSTER FOR 2014 CYPRUS CUP|nashriyot=NWSL|sana=24-fevral 2014-yil|kirish sanasi=17-sentabr 2014-yil}}</ref><ref>{{veb manbasi|url=http://canadasoccer.com/?gid=1159&t=game_summary_soccer_new|sarlavha=Canada vs Finland - 2014-03-05; Canada, Cyprus Women's Cup; Project: [2014-03] Cyprus Women's Cup|nashriyot=Canada Soccer|kirish sanasi=17-avgust 2014-yil}}</ref>. == Manbalar == <references group="" responsive="0"></references> == Havolalar == * [http://chicagoredstars.com/player/rachel-quon/ Chicago Red Stars player profile] * [https://web.archive.org/web/20130313221057/http://www.ussoccer.com/Teams/U-23-WNT/Q/Rachel-Quon.aspx US Soccer player profile] * [https://web.archive.org/web/20121021155941/http://www.gostanford.com/sports/w-soccer/mtt/quon_rachel00.html Stanford player profile] * {{Twitter}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1991-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Ayol futbolchilar]] qg9bd3jd2euisc9roscrnxnll3wl7n0 Rachael Rapinoe 0 777648 2816118 2810066 2022-08-28T15:45:20Z Visola Tangirova 72133 wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Rachael Rapinoe|tasvir=|toʻliqism=Rachael Elizabeth Rapinoe|tavallud_sana={{Birth date and age|1985|7|5}}|tavallud_joyi=[[Redding]], [[Kaliforniya]], [[AQSh]]|boʻyi=163 sm|yillar1=2010|klublar1=[[Stjarnan Women]]|isht1=5|gollar1=2|klubraqami=|pozitsiya=yarim himoyachi, hujumchi|yoshlikyillari1=|yoshlikklublari1=Elk Grove United|milliyyillar1=2006|milliyjamoa1=[[United States women's national under-23 soccer team|United States U-23]]|milliyisht1=|milliygollar1=|pcupdate=|ntupdate=}} '''Rachael Elizabeth Rapinoe''' (1985-yil 5-iyulda tugʻilgan)—[[Yarimhimoyachi (futbol)|yarim himoyachi]] va [[Hujumchi (futbol)|hujumchi]] sifatida oʻynagan amerikalik sobiq [[Futbol|futbolchi]]. U Islandiyadagi Stjarnan Women va AQShning 23 yoshgacha boʻlgan ayollar milliy terma jamoasida oʻynagan. == Yoshligi == Rapinoe [[Redding (California)|Kaliforniyaning Redding shahrida]] ota-onasi Jim va Denise va besh aka-uka, shu jumladan uning aka-uka egizak singlisi [[Megan Rapinoe]] bilan birga oʻsgan va u ham professional futbolchi boʻlgan. Uning italyan (otasining bobosidan) va irlandlardan kelib chiqqan<ref>{{veb manbasi|url=https://medium.com/@smolenyak/5-things-you-didnt-know-about-megan-rapinoe-s-roots-af27786e9498|sarlavha=5 Things You Didn't Know about Megan Rapinoe's Roots|sana=18-mart 2021-yil}}</ref>. U Foothill oʻrta maktabida oʻqigan, u yerda u basketbol va trek bilan shugʻullangan, ammo dastlab futbol oʻynamagan. Keyinchalik u singlisi bilan „Elk Grove United“ klubi futbol jamoasida oʻynadi, 2003-yilda milliy miqyosda birinchi oʻrinni egallagan va 2003-yil U-19 milliy chempionatida ikkinchi oʻrinni egallagan<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Rachael Rapinoe biography|url=http://www.portlandpilots.com/roster.aspx?rp_id=1359|nashriyot=University of Portland Pilots|kirish sanasi=17-sentabr 2012-yil}}</ref>. === Portlend universiteti === Rapinoe Portlend universitetida hayot haqidagi fan boʻyicha tahsil olgan. U 2006-yilda singlisi Megan ACL jarohatini boshdan kechirganidan soʻng, mavsum oʻrtasida himoyachidan hujumchiga oʻtganidan soʻng, Portland Pilotsning asosiy toʻpurari boʻldi. U toʻqqizta gol va yettita golli uzatmani amalga oshirdi, shu jumladan toʻrtta pley-off oʻyinida beshta gol urdi. 2007-yilda u West Coast konferensiyasida haftaning eng yaxshi oʻyinchisi deb topildi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Rapinoe Shares WCC Player of the Week Honor|url=http://www.wccsports.com/genrel/090307aaa.html|nashriyot=West Coast Conference Sports|kirish sanasi=17-sentabr 2012-yil}}</ref>. Rapinoe 2007-yilda tizza bogʻlami yirtilgan, 2008-yilda yana yirtilgan<ref>{{veb manbasi|sarlavha=UP star's injury probably a career-ender|url=http://www.oregonlive.com/sports/index.ssf/2008/09/up_stars_injury_probably_a_car.html|sana=4-sentabr 2008-yil|nashriyot=Oregon Live|kirish sanasi=17-sentabr 2012-yil}}</ref><ref>{{veb manbasi|sarlavha=Portland's two-for-one deal makes postseason waves|sana=24-noyabr 2006-yil|url=http://sports.espn.go.com/ncaa/news/story?id=2674196|nashriyot=ESPN|kirish sanasi=17-sentabr 2012-yil}}</ref><ref>{{veb manbasi|sarlavha=Rapinoe sisters' reunion takes another bad turn|url=http://espn.go.com/womens-college-basketball/blog/_/name/hays_graham/id/3571222/rapinoe-sisters-reunion-takes-another-bad-turn|nashriyot=ESPN|sana=9-may 2008-yil|kirish sanasi=17-sentabr 2012-yil}}</ref><ref>{{veb manbasi|url=https://websfavourites.com/health-and-medicine/megan-rapinoe-has-a-twin-because-1-talented-soccer-player-wasnt-enough-for-this-family/|sarlavha=Megan Rapinoe Has a Twin, Because 1 Talented Soccer Player Wasn't Enough For This Family|ish=WebsFavourites.Com|sana=28-iyun 2019-yil|muallif=<!--not stated-->}}</ref>. Keyinroq u futboldan ketganini va tibbiyot sohasida ishlamoqchi ekanligini eʼlon qildi. 2016-yilda u Portlend shtatida jismoniy mashqlar boʻyicha sogʻliqni saqlash boʻyicha magistrlik darajasini oldi<ref>{{veb manbasi|url=https://portlandpilots.com/news/2018/1/17/wsoc-alum-rachael-rapinoe-joins-staff-as-volunteer-assistant-coach.aspx|sarlavha=Alum Rachael Rapinoe Joins the Women's Soccer Staff as a Volunteer Assistant Coach - University of Portland Athletics|ish=Portland Pilots|sana=17-yanvar 2018-yil|muallif=}}</ref>. == Faoliyati == === Klubda === ==== Stjarnan Women ==== 2010-yil iyul oyida Rapinoe Islandiya professional ayollar jamoasi Stjarnan Women bilan shartnoma imzolagani eʼlon qilinganda xalqaro futbol sahnasida yana paydo boʻldi. U jamoa tarkibida beshta oʻyinda maydonga tushib, ikkita gol urdi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=American player gets a star|url=http://www.sport.is/forsida/2010/07/31/stjarnan-faer-bandariskan-leikmann/|nashriyot=Sport.is|kirish sanasi=17-sentabr 2012-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131012011159/http://www.sport.is/forsida/2010/07/31/stjarnan-faer-bandariskan-leikmann/|arxivsana=12-oktabr 2013-yil}}</ref><ref>{{veb manbasi|sarlavha=Rapinoe to ply her trade in Iceland|url=http://crossconference.com/2010/08/04/rapinoe-to-ply-her-trade-in-iceland/|nashriyot=Cross Conference|kirish sanasi=17-sentabr 2012-yil}}</ref>. === Xalqaro maydonda === 2006-yilda Rapinoe AQShning 23 yoshgacha boʻlgan ayollar milliy terma jamoasida oʻynadi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Rachael Rapinoe player profile|url=http://origin2.ussoccer.com/Teams/U-23-WNT/R/Rachael-Rapinoe.aspx|nashriyot=US Soccer|kirish sanasi=17-sentabr 2012-yil}}</ref>. == Murabbiylik faoliyati == 2011-yilda Rachael Rapinoe Indoneziya Amerika futbol birjasida Xalqaro Markazning Sport Korpusi dasturi tomonidan Qoʻshma Shtatlar vakili etib saylandi va u 200-300 nafar ayol sportchi va 30 nafar murabbiy uchun bir kunlik uchta mashgʻulot klinikasini oʻtkazishda yordam berdi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Cori Alexander, Rachael Rapinoe to Coach Indonesian Youth|url=http://www.portlandpilots.com/news/2011/1/4/WSOC_0104110117.aspx|nashriyot=Portland Pilots|kirish sanasi=17-sentabr 2012-yil}}</ref>. U singlisi Megan Rapinoe bilan yoshlar futbol lagerlarida mezbonlik qilgan<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Megan and Rachael Rapinoe host soccer camp in Redding|url=http://www.redding.com/news/2009/aug/28/rapinoes-host-soccer-camp-in-redding/|nashriyot=Redding.com|kirish sanasi=17-sentabr 2012-yil}}</ref>. == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> == Havolalar == * {{Rasmiy sayt|http://www.rapinoe.us}} * [http://www.portlandpilots.com/roster.aspx?rp_id=1359 Portland Pilots player profile] * [https://web.archive.org/web/20120827044133/http://www.ussoccer.com/teams/u-23-wnt/r/rachael-rapinoe.aspx US Soccer player profile] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1985-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Ayol futbolchilar]] kgezky8wajb3q8h1yu679imzi39g2vh Denise Reddy 0 777651 2816120 2810061 2022-08-28T15:49:23Z Visola Tangirova 72133 wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Denise Reddy|tasvir=|toʻliqism=|tavallud_sana={{birth date and age|1970|09|14}}|tavallud_joyi=[[Hazlet]], [[Nyu Jersi]]|boʻyi=|pozitsiya=markaz orti|yillar1=1995|klublar1=[[Umeå IK]]|isht1=|gollar1=|yillar2=1996-2005|klublar2=[[FC Rosengård|Malmö DFF]]|isht2=336|gollar2=35|boshliqyillar1=1989-1994|boshliqklublar1=New Jersey ODP|boshliqyillar2=1994|boshliqklublar2=[[Cornell Big Red]] (assistant)|boshliqyillar3=1996-2001|boshliqklublar3=Borger HS (assistant)|boshliqyillar4=2004-2005|boshliqklublar4=Procivitas HS|boshliqyillar5=2006|boshliqklublar5=[[New Jersey Wildcats]] (assistant)|boshliqyillar6=2006-2008|boshliqklublar6=[[Jersey Sky Blue]]|boshliqyillar7=2008-2010|boshliqklublar7=[[Chicago Red Stars]] (assistant)|boshliqyillar8=2011|boshliqklublar8=[[Linköpings FC]] (assistant)|boshliqyillar9=2012|boshliqklublar9=[[Linköpings FC]]|boshliqyillar10=2012-2014|boshliqklublar10=[[B.93/HIK/Skjold]]}} '''Denise Reddy''' (1970-yil 14-sentabrda tugʻilgan)—amerikalik professional [[futbol]] murabbiyi va sobiq futbolchi, hozirda Angliya Ayollar Superligasida „Chelsea“ uchun yordamchi murabbiy. Reddy UEFA Pro litsenziyasiga ega va avval Milliy ayollar futbol ligasining Sky Blue FC jamoasini boshqargan. U, shuningdek, Washington Spiritda Jim Gabarraning yordamchi murabbiyi va Shvetsiyaning Linköpings FC va Vittsjö GIK, Daniyaning B.93/HIK/Skjold va USL W-Leaguening Jersi Sky Blue klublarida bosh murabbiy sifatida ishlagan. U Rutgers universitetida toʻrt yil boshlangʻich va Shvetsiyada 11 yil professional sifatida oʻynadi<ref name="wildcats">{{veb manbasi|url=http://njwildcats.com/home/130018.html|sarlavha=Wildcats Add Reddy to Staff|sana=26-aprel 2006-yil|kirish sanasi=15-noyabr 2017-yil|nashriyot=[[New Jersey Wildcats]]}}</ref><ref name="spirit">{{veb manbasi|url=http://equalizersoccer.com/2016/01/08/denise-reddy-washington-spirit-assistant-coach/|sarlavha=Spirit name Denise Reddy as assistant coach|ism=Jeff|muallif=Kassouf|sana=8-yanvar 2016-yil|kirish sanasi=15-noyabr 2017-yil}}</ref><ref name="skyblue">{{yangiliklar manbasi |date=15-noyabr 2017-yil |title=Sky Blue FC name Denise Reddy as new head coach |work=[[The Record (Bergen County)|The Record]] |url=http://www.northjersey.com/story/sports/soccer/2017/11/15/sky-blue-fc-name-denise-reddy-new-head-coach/867843001/ |access-date=15-noyabr 2017-yil}}</ref>. Reddy Nyu-Jersi shtatining Hazlet shahridan va Raritan oʻrta maktabini tamomlagan<ref>[http://njwildcats.com/home/130018.html „Wildcats Add Reddy to StaffFormer Malmö, Rutgers Star Named Assistant Coach“], [[New Jersey Wildcats]], April 26, 2006. Accessed November 17, 2017. „Following her standout career at Rutgers, the Hazlet, NJ native joined the Swedish club Umeå IK for one season in 1995 before moving to Malmö DFF for the next 10 seasons…. A Raritan High School graduate, Reddy appeared in 336 games during her career with Malmö and was a fan favorite.“</ref>. == Faoliyati == === Rutgers universiteti, 1988—1991 === Reddy 1988-yildan 1991-yilgacha Rutgers Scarlet Knights uchun toʻrt yillik boshlovchi boʻlgan. Bu vaqt davomida Skarlet Knights Sharqiy Kolleji Atletik Konferentsiya chempionligi unvonini qoʻlga kiritdi va Reddy 1991-yilda NSCAA All-America ikkinchi jamoasiga tayinlandi. Kollejdagi faoliyati davomida u 81 uchrashuvda 5 gol va 9 golli uzatmani amalga oshirdi. Reddy shuningdek, 1990-yildan 1993-yilgacha Rutgers ayollar basketbol jamoasida oʻynagan, shu jumladan 1993-yilda Atlantika 10 chempionatida ishtirok etgan. U jismoniy mashqlar va aloqalar boʻyicha bakalavr darajasini oldi<ref name="spirit-coach">{{veb manbasi|url=http://washingtonspirit.com/persons/denise-reddy/|sarlavha=Denise Reddy|nashriyot=[[Washington Spirit]]|kirish sanasi=15-noyabr 2017-yil}}</ref>. === Shvetsiya, 1995—2005 === Kollejdan soʻng Reddy 1995-yilda Shvetsiyaning Umeå IK jamoasiga qoʻshildi, keyin 1996-yilda Malmyo DFFga koʻchib oʻtdi va u yerda 10 yil oʻynadi. 1999-yildan 2005-yilgacha boʻlgan 7 mavsumda Reddy jamoa sardori boʻlgan. Reddy jamoasida boʻlgan davrda Malmyo DFF 1997-yilgi Shvetsiya kubogini qoʻlga kiritdi, 2003—04-yilgi UEFA ayollar kubogining yarim finaliga chiqdi va 2005-yilgi Oʻrtayer dengizi xalqaro kubogi chempionatida ishtirok etdi. Malmyo DFFdagi faoliyati davomida u 336 uchrashuvda 35 ta gol urgan. == Murabbiylik faoliyati == === Yoshlar va noprofessional, 1989—2005 === Reddy 1989-yildan 1994-yilgacha Nyu-Jersi Olimpiya taraqqiyot dasturida (ODP) murabbiylik qilgan va 1994-yilda [[Cornell universiteti|Kornel universitetida]] yordamchi murabbiy boʻlib ishlagan. Oʻzining professional futbolchilik faoliyati davomida Reddy Shvetsiyadagi Borger (1996—2001) va Procivitas (2004—2005) oʻrta maktablarida murabbiylik qilgan yoki yordamchi murabbiy boʻlgan<ref name="vandervort">{{veb manbasi|url=http://www.amandavandervort.com/blog/2010/04/women-coaching-top-level-soccer-a-discussion-with-the-6-female-coaches-in-wps/|sarlavha=Women Coaching Top-Level Soccer: A Discussion with the 6 Female Coaches in WPS|ism=Amanda|muallif=Vandervort|sana=30-aprel 2010-yil|kirish sanasi=15-noyabr 2015-yil}}</ref>. === New Jersey Wildcats, 2006—2007 === Charlie Naimo, oʻsha paytdagi USL W-League chempioni New Jersey Wildcats jamoasining bosh murabbiyi, professional futbolchi sifatida nafaqaga chiqqanidan keyin 2006-yil aprel oyida Reddyni yordamchi sifatida yolladi. === Jersey Sky Blue, 2007—2008 === Mavsumdan soʻng u W-League Jersey Sky Blue bosh murabbiyi sifatida ishga qabul qilindi va u yerda 2008-yilgacha xizmat qildi. Jersey Sky Bluega 2009-yilda Sky Blue FCni tashkil etuvchi Tomas Xofstetter raislik qilgan va Reddy klub asoschilaridan biri va Sky Blue futbol maktabini tashkil etishda muhim rol oʻynagan<ref>{{veb manbasi|url=http://www.womensfootball.eu/forum/index.php?topic=2784.0;wap2|sarlavha=Ex Malmo star is new head coach in New Jersey|sana=18-dekabr 2007-yil|nashriyot=Sky Blue Soccer|kirish sanasi=15-noyabr 2017-yil}}</ref>. === Chikago Red Stars, 2008—2010 === Reddy 2008-yilda Chikago Red Stars ayollar professional futbol jamoasining murabbiylar shtabiga yordamchi sifatida qoʻshildi va u yerda 2010-yilgacha xizmat qildi. === Linköpings FK, 2011—2012 === Reddy 2011-yilda Shvetsiyaning Damallsvenskan klubining Linköpings klubiga assistent sifatida yollangan edi<ref>{{veb manbasi|url=http://www.linkopingfc.com/index.php?articleid=419|sarlavha=Ny tränare i LFC|sana=15-noyabr 2010-yil|kirish sanasi=15-noyabr 2017-yil|nashriyot=[[Linköpings FC]]}}</ref>. U 2012-yilda Christian Anderson bilan birga bosh murabbiy boʻldi<ref>{{veb manbasi|url=http://www.linkopingfc.com/index.php?articleid=613|sarlavha=Christian och Denise coachar|sana=6-aprel 2012-yil|kirish sanasi=15-noyabr 2017-yil|nashriyot=[[Linköpings FC]]}}</ref>. === B.93/HIK/Skjold, 2012—2014 === Reddy 2012-yildan 2014-yilgacha Daniyaning B.93/HIK/Skjold jamoasini boshqargan. === Vittsjö GIK, 2015—2016 === Reddy 2015-yilning yanvarida Shvetsiyaning „Vittsjö GIK,“ klubiga bosh murabbiy sifatida qoʻshildi va 2016-yilgacha jamoada qoldi. === Washington Spirit, 2016—2017 === Milliy ayollar futbol ligasida Sky Blue FC sobiq bosh murabbiyi Jim Gabarra [[Mark Parsons]] Portland Thorns FCga ketganidan keyin Washington Spirit bosh murabbiyi lavozimini egalladi. Gabarra Reddyni himoyachi yordamchi murabbiy sifatida ishga oldi va u yerda 2017-yilning noyabrigacha ishladi. Reddy, shuningdek, Spiritʼs Merilend taraqqiyot akademiyasining direktori edi<ref name="spirit-blackandred">{{veb manbasi|url=https://www.blackandredunited.com/washington-spirit-womens-soccer/2017/11/15/16656442/denise-reddy-sky-blue-fc-washington-spirit|sarlavha=Denise Reddy leaves Washington Spirit to become Sky Blue FC's head coach|sana=15-noyabr 2017-yil|ism=Caitlin|muallif=Buckley|kirish sanasi=15-noyabr 2017-yil|nashriyot=Black and Red United}}</ref><ref>{{veb manbasi|url=http://www.thesentinel.com/mont/index.php?option=com_k2&view=item&id=3271:accident-in-laurel-leaves-one-woman-dead&Itemid=748|sarlavha=The man with the plan takes over with The Spirit|ism=David|muallif=Wolfe|nashriyot=Sentinel Newspapers|sana=17-mart 2017-yil|kirish sanasi=15-noyabr 2017-yil}}</ref>. === Sky Blue FC, 2017—2019 === 2017-yil 15-noyabr kuni Sky Blue FC Reddyni 2017-yilgi Milliy ayollar futbol ligasi mavsumida isteʼfoga chiqqan Christy Holly oʻrniga yangi bosh murabbiy etib tayinladi. Laura Harvey 2017-yil noyabr oyining boshidan 27-noyabrgacha, Laura Harvey Utah Royals FC va [[Vera Pauw|Vera Pauwni]] boshqarishga yollanganida, Reddy NWSLda bosh murabbiy sifatida qisqacha yagona ayol boʻlgan. Houston Dash bosh murabbiyi etib tayinlandi.  2019-yilning 28-iyunida Reddy bosh murabbiylik lavozimidan ozod etildi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Announcement: Sky Blue FC Head Coach Denise Reddy was relieved of her duties today. An external search has commenced.|url=https://twitter.com/SkyBlueFC/status/1144607691190546432|sana=28-iyun 2019-yil|ish=Twitter|til=English}}</ref>. == "Chelsea", 2020-yildan hozirgi kungacha == Reddy 2020-yil 19-avgustda „Chelsea“ga yordamchi murabbiy sifatida qoʻshildi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Reddy appointed as Women's assistant coach|url=https://www.chelseafc.com/en/news/2020/08/19/reddy-appointed-as-women-s-assistant-coach|sana=19-avgust 2020-yil|nashriyot=Chelsea F.C.|kirish sanasi=23-avgust 2020-yil|til=English}}</ref>. == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> == Havolalar == * [http://washingtonspirit.com/persons/denise-reddy/ Washington Spirit yordamchi murabbiyi profili] * [http://www.linkopingfc.com/index.php?playerid=71 Linköpings FC profili] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1970-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Ayol futbolchilar]] cr8me5fl7sbtl2vtotrwzm30pdnlii3 Morgan Reid 0 777653 2816124 2810059 2022-08-28T15:54:03Z Visola Tangirova 72133 wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Morgan Reid|tasvir=|izoh=|toʻliqism=Morgan Nicole Reid|tavallud_sana={{birth date and age|1995|6|13}}|tavallud_joyi=[[Klivlend]], [[Ogayo]], [[AQSh]]|boʻyi=170 sm|pozitsiya=himoyachi|joriyklub=|klubraqami=|yoshlikyillari1=|yoshlikklublari1=|yillar1=2018|klublar1=[[Women's Premier Soccer League|Oak City United]]|isht1=|gollar1=|yillar2=2018|klublar2=[[North Carolina Courage]]|isht2=0|gollar2=0|yillar3=2019-2020|klublar3=[[Orlando Pride]]|isht3=7|gollar3=0|milliyyillar1=2012|milliyjamoa1=[[United States women's national under-17 soccer team|United States U17]]|milliyisht1=|milliygollar1=|milliyyillar2=2014|milliyjamoa2=[[United States women's national under-20 soccer team|United States U20]]|milliyisht2=|milliygollar2=|club-update=October 29, 2020}} '''Morgan Nicole Reid''' (1995-yil 13-iyunda tugʻilgan)—himoyachi sifatida oʻynaydigan amerikalik [[Futbol|futbolchi]]. U 2018 NWSL kolleji loyihasining toʻrtinchi bosqichida North Carolina Courage tomonidan tuzilgandan oldin Dyuk universitetida kollegial oʻynagan<ref>{{veb manbasi|url=https://www.soccerwire.com/news/pro/nwsl/forty-total-players-selected-in-2018-nwsl-college-draft/|sarlavha=Forty total players selected in 2018 NWSL College Draft|ish=Soccer Wire}}</ref>. == Yoshligi == Reid Ogayo shtatining Klivlend shahrida tugʻilgan. U [[Cary (Shimoliy Karolina)|Shimoliy Karolina shtatining Keri shahrida oʻsgan va Shimoliy Karolina shtatining]] Roli shahridagi shaxsiy Kardinal Gibbons oʻrta maktabida oʻqigan, [[futbol]] va [[basketbol]] oʻynagan<ref>{{veb manbasi|muallif=|sana=4-aprel 2019-yil|sarlavha=Orlando Pride Acquires Defender Morgan Reid From NC Courage|url=https://www.orlandocitysc.com/news/orlando-pride-acquires-defender-morgan-reid-nc-courage|kirish sanasi=2022-01-30|ish=orlandocitysc|til=en}}</ref><ref name=":0">{{veb manbasi|url=http://www.goduke.com/ViewArticle.dbml?DB_OEM_ID=4200&ATCLID=209496101|sarlavha=Morgan Reid Bio|ish=goduke.com|til=en}}</ref><ref name=":3">{{yangiliklar manbasi |date=11-noyabr 2011-yil |title=U.S. National Soccer Camp |page=C7 |work=The News and Observer |url=https://www.newspapers.com/clip/93797692/ |access-date=30-yanvar 2022-yil |via=[[Newspapers.com]]}}</ref>. U toʻrt yillik maktub gʻolibi va basketbol jamoasining boshlangʻich posboni boʻlgan ikki karra MVP boʻlgan<ref name=":2">{{veb manbasi|url=https://www.highschoolot.com/cardinal-gibbons-cruises-to-3-a-soccer-title/12484793/|sarlavha=Cardinal Gibbons cruises to 3-A soccer title|sana=25-may 2013-yil|ish=www.highschoolot.com|til=en}}</ref>. 2011-yilda ikkinchi kurs talabasi sifatida Reid Kaliforniyadagi AQSh milliy futbol lageriga taklif qilindi va AQSh futbol boʻyicha yoshlar terma jamoasida oʻynadi<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Saylor |first=Teri |date=23-noyabr 2011-yil |title=CASL Players Experience National Spotlight |page=4N |work=The News and Observer |url=https://www.newspapers.com/clip/93798017/ |access-date=30-yanvar 2022-yil |via=[[Newspapers.com]]}}</ref>. Futbolda u oʻz jamoasini 2013-yilgi Davlat chempionatiga olib borib, finalda Sent-Stiven oʻrta maktabiga gol urdi<ref name=":2">{{veb manbasi|url=https://www.highschoolot.com/cardinal-gibbons-cruises-to-3-a-soccer-title/12484793/|sarlavha=Cardinal Gibbons cruises to 3-A soccer title|sana=25-may 2013-yil|ish=www.highschoolot.com|til=en}}</ref>. U 2014-yilda Shimoliy Karolina shtatida NCSCA yilning eng yaxshi oʻyinchisi va Gatorade yilning eng yaxshi oʻyinchisi deb topildi va Janubiy Atlantika mintaqasida 1-oʻrinni egalladi<ref name=":1">{{veb manbasi|url=https://www.earnthenecklace.com/morgan-reid-wiki-soccer-player-grayson-allen-girlfriend/|sarlavha=Morgan Reid Wiki: 3 Facts about the Soccer Player Dating Grayson Allen|muallif=February 28|ism=Caroline John-Published|sana=28-fevral 2019-yil|ish=Earn The Necklace|til=en}}</ref>. === Duke Blue Devils (2014—17) === Reid 2014-yildan 2017-yilgacha Dyuk universitetida oʻqigan, u yerda evolyutsion antropologiya boʻyicha ilmiy darajaga ega boʻlgan va ACC faxriy roʻyxatining toʻrt karra aʼzosi boʻlgan. U Duke Blue Devils uchun toʻrt yillik boshlovchi boʻlib, jami 92 ta oʻyinda maydonga tushdi. Oʻzining katta yilida u UCLAga qarshi 2017-yilgi Kollej kubogi yarim finalida yana bir sovrinni qoʻlga kiritishdan oldin jamoaga 18 marta maktab rekordini oʻrnatishga yordam berdi. Biroq, Dyuk [[Oʻyindan keyingi penaltilar seriyasi|penaltilar seriyasida]] chetlatildi. Reid avvalroq 2015-yilda Kollej kubogi finaliga chiqdi va natijada Penn Statega 1:0 hisobida yutqazdi. == Klubdagi faoliyati == === North Carolina Courage (2018-yil) === 2018-yil yanvar oyida Reid 2018-yilgi NWSL kolleji loyihasining toʻrtinchi bosqichida (umumiy 38-oʻrin) tuzilgan. U „Jasorat“ uchun NWSLda maydonga tusha olmadi, lekin 2018-yilgi Xalqaro Ayollar Chempionlar Kubogi doirasida Fransiya 1-divizioni „Pari Sen-Jermen“ va „Olimpik Lion“ jamoalariga qarshi ikkita [[Oʻrtoqlik uchrashuvi|oʻrtoqlik]] oʻyinida oʻrinbosar oʻynadi. Turnirda „Jasorat“ gʻolib chiqdi<ref>{{veb manbasi|url=https://www.nccourage.com/news_article/show/937931|sarlavha=NC Courage Win First Ever Women's International Champions Cup|muallif=Communications|ism=NC Courage|sana=30-iyul 2018-yil|ish=North Carolina Courage|til=en-us}}</ref>. === Orlando Pride (2019—20) === 2019-yil 4-aprelda Reid 2020-yilgi NWSL kolleji loyihasining toʻrtinchi raund tanlovi evaziga Orlando Pridega almashtirildi<ref>{{veb manbasi|url=https://www.prosoccerusa.com/nwsl/orlando-pride-morgan-reid/|sarlavha=Orlando Pride trade 2020 draft pick for North Carolina Courage defender Morgan Reid|muallif=Culver|ism=Jordan|sana=5-aprel 2019-yil|ish=Pro Soccer USA}}</ref>. U professional professional debyutini 2019-yil 11-may kuni Portland Thorns FCga qarshi oʻtkazdi. U 2020-yilgi mavsum oxirida jarohat tufayli yilni oʻtkazib yuborgan va qayta kirish simida mavjud boʻlgan, ammo olinmagan<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Eight NWSL Players Available on the Re-Entry Wire|url=https://www.nwslsoccer.com/news/article/eight-nwsl-players-available-on-the-re-entry-wire-2|ish=www.nwslsoccer.com}}</ref><ref>{{veb manbasi|sarlavha=Racing Louisville FC Acquires Cheyna Matthews Off Re-Entry Wire|url=https://www.nwslsoccer.com/news/article/racing-louisville-fc-acquires-cheyna-matthews-off-re-entry-wire|ish=www.nwslsoccer.com}}</ref>. == Xalqaro maydonda == Reid 2012-yilda 17 yoshgacha boʻlgan ayollar oʻrtasidagi KONKAKAF chempionatida gʻolib chiqqan AQShning 17 yoshgacha boʻlgan terma jamoasi aʼzosi edi. Oʻsha yili u 2012-yilgi FIFA 17 yoshgacha boʻlgan ayollar oʻrtasidagi Jahon chempionati uchun [[Ozarbayjon|Ozarbayjonga]] borgan jamoaning bir qismi edi. Ular toʻplar nisbati boʻyicha guruh bosqichidan chiqa olishmadi, birinchi marta jamoa magʻlubiyatsiz chiqib ketishdi<ref>{{veb manbasi|url=https://www.newsobserver.com/news/local/community/cary-news/cn-sports/article10327676.html|sarlavha=Cardinal Gibbons' Morgan Reid will miss playoff games while at U-20 camp|ish=newsobserver|til=en}}</ref>. 2014-yilda uni Mishel Fransuz 20 yoshgacha boʻlganlar lageriga chaqirdi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=U-20 WNT Gathers for Training Camp ahead of Stretch Run before 2014 FIFA U-20 Women's World Cup|url=https://www.ussoccer.com/stories/2014/04/28/14/33/140428-u20-wnt-may-otc-training-camp|ish=www.ussoccer.com|til=en}}</ref>. == Shaxsiy hayoti == Reid sport bilan shugʻullanadigan oilada oʻsgan. Uning ota-onasi 80-yillarning oxirida Ogayo shtati universitetida uchrashgan, otasi Brayan kurash jamoasida edi va onasi Sheril basketbol oʻynagan<ref name=":1">{{veb manbasi|url=https://www.earnthenecklace.com/morgan-reid-wiki-soccer-player-grayson-allen-girlfriend/|sarlavha=Morgan Reid Wiki: 3 Facts about the Soccer Player Dating Grayson Allen|muallif=February 28|ism=Caroline John-Published|sana=28-fevral 2019-yil|ish=Earn The Necklace|til=en}}</ref>. Uning bobosi Jorj Reid ham kurashgan va mashhur murabbiy, xususan Jorjiya universitetida bosh murabbiy sifatida. 2010-yilda u Milliy kurash shon-sharaf zaliga kiritildi<ref>{{veb manbasi|url=https://www.mercersburg.edu/news-detail?pk=548653|sarlavha=Reid Inducted Into National Wrestling Hall of Fame|sana=10-oktabr 2010-yil|ish=Mercersburg Academy|til=en}}</ref>. Uning uchta akasi Jastin, Jeyk va Jason hammasi basketbol oʻynashadi, singlisi Madison esa 2020-yilda Klemsonga borishdan oldin North Carolina Courageni rivojlantirish akademiyasining bir qismi boʻlgan futbolchi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=NC Courage|url=http://cour.ussoccerda.com/sam/teams/index.php?team=3952900&player=271291655|ish=cour.ussoccerda.com}}</ref><ref>{{veb manbasi|sarlavha=Madi Reid|url=https://clemsontigers.com/sports/womens-soccer/roster/madi-reid/|ish=Clemson Tigers Official Athletics Site}}</ref>. 2022-yil fevral oyida Reid [[National Basketball Association|NBA]] oʻyinchisi Grayson Allen [[Unashtirish|bilan unashtirildi]]. Bu juftlik bir vaqtning oʻzida Dyukda qatnashgan, ikkalasi ham 2014-yilda birinchi kursda oʻqishni boshlagan<ref>{{veb manbasi|muallif=Chavkin|ism=Daniel|sarlavha=Bucks Grayson Allen Announces Engagement to Soccer Player Morgan Reid|url=https://www.si.com/extra-mustard/2022/02/24/grayson-allen-morgan-reid-engaged|ish=Sports Illustrated|sana=24-fevral 2022-yil}}</ref>. == Manbalar == <references group="" responsive="0"></references> == Havolalar == * [http://www.goduke.com/ViewArticle.dbml?DB_OEM_ID=4200&ATCLID=209496101 Duke player profile] * [https://www.ussoccer.com/players/r/morgan-reid#tab-2 US Soccer player profile] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1995-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Ayol futbolchilar]] 6s56ozh9hsh3zzp4uefe64aikb3gqyp Katherine Reynolds 0 777655 2816136 2810057 2022-08-28T15:58:24Z Visola Tangirova 72133 wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Katherine Reynolds|tasvir=Katherine Reynolds 2016-09-04 (28843798333) (cropped).jpg|izoh=Reynolds 2016-yil Portland Thorns bilan|toʻliqism=Katherine Alexandra Reynolds|tavallud_sana={{birth date and age|1987|9|14}}|tavallud_joyi=[[San Clemente]], [[Kaliforniya]], [[AQSh]]|boʻyi=173 sm|pozitsiya=himoyachi|yoshlikyillari1=|yoshlikklublari1=Eastside F.C.|yillar1=2006-2009|klublar1=[[Seattle Sounders Women]]|isht1=18<!-- LEAGUE APPEARANCES & GOALS ONLY-->|gollar1=3|yillar2=2010|klublar2=[[Philadelphia Independence]]|isht2=3<!-- LEAGUE APPEARANCES & GOALS ONLY-->|gollar2=0|yillar3=2011|klublar3=[[Atlanta Beat (WPS)|Atlanta Beat]]|isht3=18<!-- LEAGUE APPEARANCES & GOALS ONLY-->|gollar3=0|yillar4=2012|klublar4=[[Western New York Flash]]|isht4=<!-- LEAGUE APPEARANCES & GOALS ONLY-->|gollar4=0|yillar5=2012-2013|klublar5=[[SC Freiburg (women)|SC Freiburg]]|isht5=16<!-- LEAGUE APPEARANCES & GOALS ONLY-->|gollar5=0|yillar6=2013-2014|klublar6=[[Western New York Flash]]|isht6=41 <!-- LEAGUE APPEARANCES & GOALS ONLY-->|gollar6=0|yillar7=2014|klublar7=[[Newcastle Jets FC (W-League)|Newcastle Jets]]|isht7=12|gollar7=0|yillar8=2015|klublar8=[[Washington Spirit]]|isht8=18|gollar8=0|yillar9=2016-2020|klublar9=[[Portland Thorns FC|Portland Thorns]]|isht9=50|gollar9=1|milliyyillar1=2007-2011|milliyjamoa1=[[United States women's national under-23 soccer team|United States U-23]]|milliyisht1=|milliygollar1=}} '''Katherine Alexandra Reynolds''' (1987-yil 14-sentabrda tugʻilgan)—amerikalik sobiq professional [[Futbol|futbolchi]], u oxirgi marta 2020-yilda Milliy ayollar futbol ligasining (NWSL) Portland Thorns jamoasi himoyachisi sifatida oʻynagan<ref>{{veb manbasi|url=http://www.timbers.com/players/squad/thornsfc|sarlavha=Players|muallif=|ism=|sana=|ish=Portland Thorns FC|nashriyot=|kirish sanasi=2016-03-14}}</ref>. U ilgari Philadelphia Independence va Atlanta Beat of Womenʼs Professional Soccer (WPS), Western New York Flash va Washington Spirit of NWSL va Avstraliya W-ligasida Newcastle Jets, shuningdek, AQSh U-23 ayollar milliy terma jamoasida oʻynagan. U 2017-yilda Thorns bilan NWSL chempionatida gʻolib chiqdi. == Yoshligi == [[San Clemente (California)|Kaliforniyaning San-Klemente]] shahrida tugʻilgan Reynolds, Sietlning sharqiy chekkasida[[Medina (Washington)|, Vashingtonning Madina]] shahrida oʻsgan. U Universitetga tayyorgarlik bosqichida qatnashgan, u yerda uch karra MVP boʻlgan va 2004-yilda shtat unvoniga ega boʻlgan jamoa sardori boʻlgan. Reynolds Mintaqa IV Olimpiya rivojlanish dasturi (ODP) jamoasi aʼzosi edi. U shuningdek, Eastside FC uchun toʻqqiz yil oʻynadi va 2006-yilda Seatlle Sounder Saints uchun oʻynadi. Reynolds Vashington shtatida yilning eng yaxshi sportchisi deb topildi va toʻrt yil davomida liganing birinchi jamoasiga kiritildi. U shuningdek, trekka yugurdi, basketbol va tennis oʻynadi, ikki karra Yilning eng yaxshi sportchisi boʻldi va trekda sakkiz karra shtat chempioni boʻldi<ref name="scu_bio">{{veb manbasi|sarlavha=Katherine Reynolds|url=http://www.santaclarabroncos.com/sports/w-soccer/2008-09/bios/reynolds_katherine00.html|nashriyot=Santa Clara University|kirish sanasi=10-may 2013-yil}}</ref>. === Santa Klara universiteti === Reynolds 2006-yildan 2009-yilgacha Santa Klara universitetida oʻqigan. U Broncos uchun 67 ta oʻyinda maydonga tushdi. Oʻzining katta yilida u barcha 22 oʻyinda qatnashdi va MAC Hermann Trophy tomosha roʻyxatiga kiritildi. U, shuningdek, NSCAA All-Gʻarbiy mintaqaning ikkinchi jamoasi eʼtirofini oldi va WCC Preseason All-Conference Team va All-WCC Akademik jamoasiga aʼzo boʻldi<ref name="wnyf_nwsl_signing">{{veb manbasi|url=http://www.wnyflash.com/news/index.html?article_id=39|sarlavha=Western New York Flash Sign Katherine Reynolds|sana=6-aprel 2013-yil|nashriyot=Western New York Flash|kirish sanasi=14-mart 2016-yil}}</ref>. == Klubdagi faoliyati == === Seattle Sounders Women === Reynolds 2006-yildan 2009-yilgacha Seattle Sounders Women jamoasida oʻynagan. 2009-yilda jamoa W-liganing Gʻarbiy konferensiyasida uchinchi oʻrinni egalladi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Seattle Sounders Women tickets on sale|url=http://www.thesubtimes.com/seattle-sounders-women-tickets-on-sale/|nashriyot=Suburban Times|kirish sanasi=10-may 2013-yil}}</ref>. === Philadelphia Independence === 2010-yilgi WPS loyihasida Boston Breakers tomonidan umumiy 34-oʻrinda tanlanganidan soʻng, Reynolds keyinchalik 2010 WPS mavsumi uchun Philadelphia Independencega almashtirildi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Getting Silly With Another Boston Breakers Rookie: Katherine Reynolds|url=http://bleacherreport.com/articles/359791-getting-silly-with-another-boston-breakers-rookie-katherine-reynolds|ish=Los Angeles Times|kirish sanasi=10-may 2013-yil}}</ref><ref>{{veb manbasi|sarlavha=North Carolina's Heath Selected First in 2010 WPS Draft|url=http://bleacherreport.com/articles/326690-north-carolinas-heath-selected-first-in-2010-wps-draft|ish=Los Angeles Times|kirish sanasi=10-may 2013-yil}}</ref>. U klub safida ikki marta maydonga tushdi<ref name="sw_stats">{{veb manbasi|sarlavha=Katherine Reynolds|url=http://int.women.soccerway.com/players/katherine-reynolds/126025/|nashriyot=Soccer Way|kirish sanasi=10-may 2013-yil}}</ref>. === Atlanta Beat === Reynolds 2011-yilgi WPS mavsumi uchun Atlanta Beat bilan shartnoma imzoladi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Women's Professional Soccer: Recapping The Offseason Thus Far|url=http://bleacherreport.com/articles/570150-womens-professional-soccer-recapping-the-offseason-thus-far|ish=Los Angeles Times|kirish sanasi=10-may 2013-yil}}</ref>. U 18 uchrashuvda jami 1602 daqiqa oʻynab, 18 marta maydonga tushdi<ref name="sw_stats">{{veb manbasi|sarlavha=Katherine Reynolds|url=http://int.women.soccerway.com/players/katherine-reynolds/126025/|nashriyot=Soccer Way|kirish sanasi=10-may 2013-yil}}</ref><ref>{{veb manbasi|muallif=Kassouf|ism=Jeff|sarlavha=Reynolds among small group of WPS iron women|url=http://equalizersoccer.com/2011/08/12/reynolds-aomng-small-group-of-wps-iron-women/|nashriyot=Equalizer Soccer|kirish sanasi=10-may 2013-yil}}</ref>. === Western New York Flash (WPSL Elite), 2012-yil === [[Fayl:2013-07-04_Redstars_v_Flash_KatherineReynolds.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/2013-07-04_Redstars_v_Flash_KatherineReynolds.jpg/170px-2013-07-04_Redstars_v_Flash_KatherineReynolds.jpg|thumb| Reynolds Western New York Flash bilan 2013-yilda]] WPS 2012-yil boshida faoliyatini toʻxtatgandan soʻng, Reynolds Ayollar Premer-Ligasi Elitasida Western New York Flash bilan shartnoma imzoladi va jamoaga chempionat oʻyinidagi penaltilar seriyasida gol urib, liga chempionligini qoʻlga kiritishiga yordam berdi<ref name="wnyf_bio">{{veb manbasi|sarlavha=Katherine Reynolds|url=http://www.wnyflash.com/?template=template&form_id=56&page=roster.cfm|nashriyot=Western New York Flash|kirish sanasi=10-may 2013-yil}}</ref>. === SC Freiburg, Bundesliga (ayollar) === Reynolds 2012-2013-yilgi mavsumda Germaniyaning Frauen-Bundesliganing „SC Freiburg“ jamoasida oʻynagan. U 16 uchrashuvda 16 marta maydonga tushib, jami 1440 daqiqa oʻynadi. === Western New York Flash (NWSL), 2013—2014 === 2013-yilda Reynolds Milliy ayollar futbol ligasining (NWSL) ilk mavsumi uchun Western New York Flashga qaytdi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=NWSL's Western New York Flash sign Katherine Reynolds|url=http://www.soccerwire.com/news/nwsls-western-new-york-flash-sign-katherine-reynolds/?loc=psw|nashriyot=Soccer Wire|kirish sanasi=10-may 2013-yil}}</ref>. U shartnoma imzolaganidan soʻng, Flash murabbiyi [[Aaran Lines]] shunday dedi: „Men Reynolds Germaniya Bundesligasida SC Freiburg bilan qimmatli tajriba orttirgandan soʻng, klubdagi ikkinchi marta biz bilan qaytganidan juda xursandman. U oʻtgan mavsumdagi muvaffaqiyatimizda muhim rol oʻynadi va men u biz uchun yana orqada katta rol oʻynashini kutaman!“<ref name="wnyf_nwsl_signing">{{veb manbasi|url=http://www.wnyflash.com/news/index.html?article_id=39|sarlavha=Western New York Flash Sign Katherine Reynolds|sana=6-aprel 2013-yil|nashriyot=Western New York Flash|kirish sanasi=14-mart 2016-yil}}</ref>. Flash 2013-yilgi NWSL chempionati finaliga chiqdi va u yerda Reynoldning boʻlajak jamoasi Portland Thornsga tushdi. == Shaxsiy hayoti == 2018-yil 1-sentabrda Reynolds Tucker Hoppga turmushga chiqdi<ref>{{veb manbasi|url=https://www.timbers.com/post/2019/06/11/thorns-fcs-katherine-reynolds-and-angela-salem-their-long-friendship-over-decade|sarlavha=Thorns FC's Katherine Reynolds and Angela Salem on their long friendship over a decade of soccer|muallif=Farley|ism=Richard|sana=2019-06-11|ish=Portland Timbers FC|kirish sanasi=2019-06-12}}</ref>. == Manbalar == <references group="" responsive="0"></references> == Havolalar == * [http://www.wnyflash.com/?template=template&form_id=56&page=roster.cfm Western New York Flash pleer profili] * [https://web.archive.org/web/20081204182215/http://www.santaclarabroncos.com./sports/w-soccer/mtt/reynolds_katherine00.html Santa Klara oʻyinchi profili] * [https://web.archive.org/web/20110610225558/http://www.ussoccer.com/Teams/U-23-WNT/R/Kat-Reynolds.aspx AQSh futbol profili] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1987-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Ayol futbolchilar]] def7uo205cr2iuqiui2lwc5acjxafra Ali Riley 0 777656 2816183 2810054 2022-08-28T16:28:11Z Visola Tangirova 72133 wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Ali Riley|tasvir=Ali Riley 47986521796 James Boyes.jpg|izoh=Ali Riley 2019-yilda|toʻliqism=Alexandra Lowe Riley|tavallud_sana={{birth date and age|df=yes|1987|10|30}}|tavallud_joyi=[[Los Anjeles]], [[Kaliforniya]], [[AQSh]]|boʻyi=164 sm|pozitsiya=himoyachi|joriyklub=[[Angel City FC|Angel City]]|klubraqami=|yoshlikyillari1=1998-2004|yoshlikklublari1=Westside Breakers|yoshlikyillari2=2004-2006|yoshlikklublari2=Real So Cal|yillar1=2009|klublar1=[[Pali Blues]]|isht1=7|gollar1=0|yillar2=2010|klublar2=[[FC Gold Pride]]|isht2=23|gollar2=0|yillar3=2011|klublar3=[[Western New York Flash]]|isht3=15|gollar3=0|yillar4=2012-2018|klublar4=[[FC Rosengård|Rosengård]]|isht4=132|gollar4=4|yillar5=2018-2019|klublar5=[[Chelsea F.C. Women|Chelsea]]|isht5=9|gollar5=0|yillar6=2019-2020|klublar6=[[FC Bayern Munich (women)|Bayern Munich]]|isht6=3|gollar6=0|yillar7=2020-2021|klublar7=[[Orlando Pride]]|isht7=20|gollar7=0|yillar8=2020|klublar8=→ [[FC Rosengård|Rosengård]] (loan)|isht8=17|gollar8=1|yillar9=2022-|klublar9=[[Angel City FC|Angel City]]|isht9=11|gollar9=2|milliyyillar1=2006|milliyjamoa1=[[New Zealand women's national under-20 football team|New Zealand U20]]|milliyisht1=11|milliygollar1=5|milliyyillar2=2007-|milliyjamoa2=[[New Zealand women's national football team|New Zealand]]|milliyisht2=143|milliygollar2=1|club-update=8 August 2022}} '''Alexandra Lowe Riley''' (1987-yil 30-oktabrda tugʻilgan)—amerikalik yangi zelandiyalik professional [[Futbol|futbolchi]], u Amerika Milliy Ayollar Futbol Ligasining (NWSL) Angel City, shuningdek, Yangi Zelandiya ayollar milliy futbol jamoasida himoyachi sifatida oʻynaydi<ref>{{veb manbasi|url=http://www.ultimatenzsoccer.com/FootballFerns/id38.htm|sarlavha=Caps 'n' Goals, New Zealand Women's national representatives|nashriyot=The Ultimate New Zealand Soccer Website|kirish sanasi=11-iyun 2009-yil}}</ref>. U oʻz klubi va terma jamoa sardori. Kollegial sportchi sifatida u Stenford futbol jamoasini ikkita NCAA yarim finaliga va bitta finalga sardorlik qildi. == Yoshligi == [[Los Anjeles|Los-Anjelesda (Kaliforniya]]) ota-onalari John Grem Riley va Beverli Fong Lou oilasida tugʻilgan Ali Tinch okeanidagi Palisadesdagi Sent-Metyu Parish maktabida va Shimoliy Gollivuddagi Garvard-Vestleyk maktabida tahsil olgan. U oʻzining katta mavsumida futbol jamoasining sardori etib tayinlangan va ikki karra Mission League Offensive MVP, shuningdek, San-Fernando vodiysida ikki marta birinchi jamoa boʻlgan. Katta boʻlganida, u Wolverinesni 2006-yilgi janubiy boʻlim I divizioni finaliga olib chiqishga yordam berdi va All-CIF janubiy divizioni I birinchi jamoasiga chaqirildi. Riley shuningdek, mahalliy futbol klublari, LA Breakers FK<ref>{{yangiliklar manbasi |title=LA Breakers FC |url=http://www.labreakersfc.com/}}</ref> (sobiq Westside Breakers) va Real SoCal (sobiq SoCal United) uchun kurashgan<ref name="stanford_bio">{{veb manbasi|sarlavha=Ali Riley player profile|url=http://www.gostanford.com/sports/w-soccer/mtt/riley_ali00.html|nashriyot=Stanford University|kirish sanasi=23-fevral 2013-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120219174752/http://www.gostanford.com/sports/w-soccer/mtt/riley_ali00.html|arxivsana=19-fevral 2012-yil}}</ref>. == Klubdagi faoliyati == === FC Gold Pride === 2010-yil yanvar oyida Riley FC Gold Pride tomonidan 2010-yilgi WPS loyihasining birinchi bosqichida oʻninchi tanlov sifatida tanlandi. U NZ ayollar terma jamoasida oʻzining tabiiy oʻng qanot himoyachisi pozitsiyasida oʻynagan boʻlsa-da, u chap qanot himoyachisi sifatida professional tarzda oʻynadi va 2010-yilda FC Gold Pride tomonidan WPS chempionatida uchta golli uzatmani amalga oshirdi. Riley WPS yilning eng yaxshi yangi futbolchisi mukofotini qoʻlga kiritdi. === Western New York Flash === FC Gold Pride moliyaviy qoʻllab-quvvatlovchilarni topa olmaganidan keyin Riley 2011-yilgi mavsumda erkin agent boʻlish uchun Western New York Flash bilan shartnoma imzoladi<ref>{{veb manbasi|url=http://www.nzfootball.co.nz/index.php?id=11&tx_ttnews%5btt_news%5d=838&tx_ttnews%5bbackPid%5d=10&cHash=19f1ac97db|sarlavha=Western New York snaps up Riley|nashriyot=NZ Football|sana=13-dekabr 2010-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110725140044/http://www.nzfootball.co.nz/index.php?id=11&tx_ttnews%5btt_news%5d=838&tx_ttnews%5bbackPid%5d=10&cHash=19f1ac97db|arxivsana=25-iyul 2011-yil}}</ref>. 2011-yilgi mavsumda Riley yilning eng yaxshi himoyachisi uchun finalchi boʻldi, chunki Flash liga mavsumi unvonini qoʻlga kiritdi va keyin 2011 WPS chempionatida gʻolib chiqdi. 2012-yilda Riley 2012-yilgi mavsum uchun Western New York Flash bilan yana shartnoma imzoladi, ammo oʻyin boshlanishidan oldin liga toʻxtatildi. === Orlando Pride === 2020-yilning 10-fevralida Ali Riley AQShga qaytib keldi va Orlando Pride bilan bir yillik shartnomaga qoʻshimcha yil varianti bilan imzo chekdi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Orlando Pride Signs New Zealand Women's National Team Defender Ali Riley|url=https://www.orlandocitysc.com/post/2020/02/10/orlando-pride-signs-new-zealand-women-s-national-team-defender-ali-riley|ish=www.orlandocitysc.com}}</ref><ref>{{Citation|url=https://www.justwomenssports.com/reads/ali-riley-talks-her-return-to-the-us|title=Ali Riley talks her return to the US|last=Rosen|first1=Haley|date=10 February 2020|publisher=Just Women's Sports|language=en}}</ref>. Mavsum [[Amerika Qoʻshma Shtatlarida COVID-19 pandemiyasi|koronavirus pandemiyasi]] tufayli qoldirildi, natijada NWSL 2020-yilgi NWSL Challenge Cup turnirining kichikroq jadvalini belgiladi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=NWSL, CPL delay start of 2020 seasons due to Covid-19|url=https://www.sportbusiness.com/news/nwsl-cpl-delay-start-of-2020-seasons-due-to-covid-19/|ish=SportBusiness|sana=21-mart 2020-yil}}</ref><ref>{{veb manbasi|sarlavha=NWSL announces 2020 Challenge Cup presented by P&G and Secret|url=https://www.nwslsoccer.com/news/article/nwsl-announces-2020-challenge-cup-presented-by-pg-and-secret|ish=www.nwslsoccer.com}}</ref>. Biroq, 2020-yil 22-iyun kuni jamoa futbolchilar va xodimlar oʻrtasida ijobiy COVID-19 testlari oʻtkazilgandan soʻng turnirni tark etdi<ref name="withdraw">{{veb manbasi|sarlavha=Orlando Pride Statement Regarding 2020 NWSL Challenge Cup Participation|url=https://www.orlandocitysc.com/post/2020/06/22/orlando-pride-statement-regarding-2020-nwsl-challenge-cup-participation|ish=www.orlandocitysc.com}}</ref>. [[Fayl:Ali_Riley.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Ali_Riley.jpg/170px-Ali_Riley.jpg|left|thumb|170x170px| Riley 2011-yilning may oyida Yangi Zelandiya terma jamoasida oʻynagan]] == Faoliyat statistikasi == === Klub === {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Klub, mavsum va musobaqalar boʻyicha koʻrinish va gollar ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" |Mavsum ! colspan="3" |Liga ! colspan="2" |Milliy Kubok ! colspan="2" |Kontinental ! colspan="2" |Boshqa ! colspan="2" |Jami |- !Boʻlim !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar |- |Pali Blues |2009 |USL W-League |7 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |3 |0 |10 |0 |- |FC Gold Pride |2010 | rowspan="2" |WPS |23 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |1 |0 |24 |0 |- | rowspan="2" |Western New York Flash |2011 |15 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |1 |0 |16 |0 |- ! colspan="2" |Jami !45 !0 ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— !5 !0 !50 !0 |- | rowspan="8" |Rosengård |2012 | rowspan="7" |Damallsvenskan |19 |0 |1 |0 |5 |0 |1 |0 |26 |0 |- |2013 |20 |1 | colspan="2" |— |3 |0 | colspan="2" |— |23 |1 |- |2014 |19 |1 | colspan="2" |— |6 |0 | colspan="2" |— |25 |1 |- |2015 |21 |1 |5 |0 |6 |0 |1 |0 |33 |1 |- |2016 |22 |0 |4 |0 |6 |0 |1 |0 |33 |0 |- |2017 |21 |1 |5 |0 |4 |0 | colspan="2" |— |30 |1 |- |2018 |10 |0 |5 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |15 |0 |- ! colspan="2" |Jami !132 !4 !20 !0 !30 !0 !3 !0 !185 !4 |- |Chelsea |2018-19 |FA WSL |9 |0 |1 |0 |2 |0 |4 |2 |16 |2 |- |Bayern Munich |2019-20 |Bundesliga |3 |0 |1 |0 |3 |0 | colspan="2" |— |7 |0 |- | rowspan="3" |Orlando Pride |2020 | rowspan="2" |NWSL | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |- |2021 |20 |0 |4 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |24 |0 |- ! colspan="2" |Jami !32 !0 !6 !0 !5 !0 !4 !2 !47 !2 |- |Rosengård (ijara) |2020 |Damallsvenskan |17 |1 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |18 |1 |- |Angel City FC |2022 |NWSL |11 |2 |6 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |17 |2 |- ! colspan="3" |Jami karyera !237 !7 !33 !0 !35 !0 !12 !2 !317 !9 |} {| class="wikitable sortable plainrowheaders" |+Sana, joy, raqib, hisob, natija va raqobat boʻyicha xalqaro gollar ! scope="col" |Son ! data-sort-type="date" scope="col" | Sana ! scope="col" | Joy ! scope="col" | Raqib ! scope="col" | Hisob ! scope="col" | Natija ! scope="col" | Musobaqa ! class="unsortable" scope="col" |Manba |- ! scope="row" style="text-align: center" | '''1''' | 2010-yil 8-oktabr | North Harbor stadioni, [[Oklend (shahar)|Oklend]], [[Yangi Zelandiya]] |Papua-Yangi Gvineya | align="center" | '''1''' — 0 | align="center" | 11-0 | OFC chempionati 2010 |<ref>{{veb manbasi|sarlavha=OFC 2010 final New Zealand 11 – 0 Papua New Guinea|url=http://www.oceaniafootball.com/ofc/News/ViewArticle/tabid/125/Article/20c01b05-cc0f-4163-af9d-90a1f398cb9b/Default.aspx|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160303202010/http://www.oceaniafootball.com/ofc/News/ViewArticle/tabid/125/Article/20c01b05-cc0f-4163-af9d-90a1f398cb9b/Default.aspx|arxivsana=3-mart 2016-yil}}</ref> |} == Manbalar == <references group="" responsive="0"></references> == Havolalar == * {{Rasmiy sayt|http://aliriley.com}} * {{Twitter}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1987-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Ayol futbolchilar]] 515wnex71y4q7x30dpt9ccjb21r7rty Parker Roberts 0 777657 2816184 2810052 2022-08-28T16:30:41Z Visola Tangirova 72133 wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Parker Roberts|toʻliqism=Parker Annabel Roberts|tavallud_sana={{birth date and age|1997|07|30}}|tavallud_joyi=[[Leawood]], [[Kanzas]], [[AQSh]]|boʻyi=168 sm|pozitsiya=yarim himoyachi|joriyklub=[[Orlando Pride]]|klubraqami=22|yoshlikyillari1=2010-2016|yoshlikklublari1=KC Metro Dynamos|yillar1=2021-|klublar1=[[Orlando Pride]]|isht1=2|gollar1=0|milliyyillar1=2014-2016|milliyjamoa1=[[United States women's national under-20 soccer team|United States U20]]|milliyisht1=|milliygollar1=|milliyyillar2=2017-2018|milliyjamoa2=[[United States women's national under-23 soccer team|United States U23]]|milliyisht2=|milliygollar2=|club-update=October 29, 2021}} '''Parker Annabel Roberts''' (1997-yil 30-iyulda tugʻilgan)—amerikalik professional [[Futbol|futbolchi]], NWSLning Orlando Pride [[Yarimhimoyachi (futbol)|jamoasida yarim himoyachi]] sifatida oʻynaydi. == Yoshligi == [[Leawood (Kansas)|Kanzas shtatining Livud]] shahrida tugʻilgan Roberts Blue Valley Shimoliy oʻrta maktabida tayyorgarlik koʻrgan va Kanzas Gatorade shtatida ikki marta, 2014 va 2015-yillarda Yilning eng yaxshi oʻyinchisi deb topilgan<ref name="gatorade">{{veb manbasi|sarlavha=Kansas Girls Soccer POY: Parker Roberts|url=https://usatodayhss.com/2015/gatorade-kansas-girls-soccer-poy-parker-roberts|ish=USA TODAY|sana=19-may 2015-yil}}</ref>. Shuningdek, u 55 ball bilan karyera gollarlari boʻyicha maktab rekordini oʻrnatdi<ref name="Gators profile">{{veb manbasi|sarlavha=Parker Roberts - Gators profile|url=https://floridagators.com/sports/womens-soccer/roster/parker-roberts/13901|ish=Florida Gators}}</ref>. Roberts 2014 va 2015-yillarda AQSh yoshlar futboli (USYS) milliy chempionatiga chiqqan KC Metro Dynamos uchun olti yil klub futbolida oʻynadi. KC Metro Dynamo klubi bilan olti yillik faoliyatining beshtasida Kanzas shtati kubogi chempionligini qoʻlga kiritdi. 2013-yildan Roberts, shuningdek, II mintaqaviy Olimpiya taraqqiyot dasturi (ODP) jamoasining uch yillik aʼzosi edi. === Kollejda === Roberts kollej futbolida besh mavsum oʻynagan, 2015-yilda [[Kansas universiteti|Kanzas universitetida]] birinchi marta [[Florida universiteti|Florida universitetiga]] oʻtishdan oldin 2016 va 2021-yillar orasida Florida Gators jamoasida oʻynash uchun sotsiologiya va kriminologiya boʻyicha bakalavr va menejment boʻyicha magistraturada oʻqigan. Dastlab Mayami universitetiga oʻqishga kirishgan Roberts oxir-oqibat Kansas Jayhawks bilan birinchi kursda oʻynadi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Kansas City women making an impact|url=https://www.thebluetestament.com/2015/3/1/8128153/kansas-city-women-making-an-impact-in-soccer|ish=The Blue Testament 1-mart 2015-yil}}</ref>. U 20 ta oʻyinning 19 tasida maydonga tushib, uchta gol (barcha oʻyin gʻoliblari) va bitta golli uzatmani amalga oshirdi va mavsum oxirida 2015-yilgi Big 12 All-Freshman jamoasiga kiritildi. UFga oʻtgan Roberts 2016-yilda 20 yoshgacha boʻlgan Amerika Qoʻshma Shtatlari FIFA U-20 ayollar oʻrtasidagi Jahon chempionatiga tayyorgarlik koʻrish majburiyatlari tufayli 2016-yilda qizil koʻylak kiydi. 2017-yilda qizil koʻylakning ikkinchi kurs talabasi sifatida Roberts mavsumning har bir oʻyinini boshladi va All-SEC birinchi jamoasi tanlovi edi. 2018-yilda u sardor etib tayinlandi va 7-sentabr kuni Jones sinishidan oldin barcha oltita oʻyinni boshladi va mavsumni yakunladi. U 2019-yilda qaytib keldi va yana bir bor oʻzining ikkinchi All-SEC birinchi jamoasi saralash yoʻlida har bir oʻyinni boshladi, shuningdek, Birlashgan Futbol Murabbiylari Butun Janubi-Sharqiy Mintaqadagi birinchi jamoa sharafini qoʻlga kiritdi va karerasida beshta gol urdi va 15 ochko bilan Gators orasida ikkinchi boʻldi. 2018-yilgi mavsumda tibbiy qiyinchiliklar uchun qoʻshimcha bir yil qabul qilib, Roberts [[Amerika Qoʻshma Shtatlarida COVID-19 pandemiyasi|COVID-19 pandemiyasi fonida]] qayta rejalashtirilgan 2020—21 mavsumiga qaytdi. U 15 ball bilan Gatorsni boshqardi va 2021-yilning may oyida magistraturani tamomlashdan oldin All-SEC ikkinchi jamoasi tanlovini yakunladi. == Klubdagi faoliyati == === Orlando Pride === 2021-yil 26-avgustda Roberts 2021-yilning qolgan qismida NWSL jamoasi Orlando Pride bilan shartnoma imzoladi, shundan soʻng Orlando oʻzining kashfiyot huquqi uchun Kansas City NWSLga 2022-yilgi NWSL loyihasining toʻrtinchi raundini oldi. Bu harakat uni iyul oyida Orlandoning vaqtinchalik bosh murabbiyi etib tayinlangan Gatorsning sobiq murabbiyi [[Becky Burleigh|Beckky Burleigh]] bilan birlashtirdi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Orlando Pride Signs University of Florida Product Parker Roberts|url=https://www.orlandocitysc.com/news/orlando-pride-signs-university-of-florida-product-parker-roberts|ish=www.orlandocitysc.com}}</ref>. U professional debyutini 2021-yil 11-sentabrda [[Marta (futbolchi)|Marta]] oʻrniga „Racing Louisville“ ga qarshi oʻyinda (3:1) oʻtkazdi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Orlando Pride 3–1 Racing Louisville FC, NWSL match report|url=https://www.nwslsoccer.com/game/orlando-pride-vs-racing-louisville-fc-2021-09-11/|ish=www.nwslsoccer.com}}</ref>. == Xalqaro maydonda == Roberts 2014-yilda Qoʻshma Shtatlarni 20 yoshgacha boʻlganlar darajasida vakillik qila boshladi. 2015-yilda u Toʻrt Millat Turniri va 10 Millat Turniriga chaqirildi. U 2015-yilgi KONKAKAF 20 yoshgacha boʻlgan ayollar chempionatida beshta oʻyinning toʻrttasida, shu jumladan finalda AQSh Kanadani magʻlub etganida boshladi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=USA Under-20 Women's National Team win 2015 CONCACAF Under-20 Women's Championship|url=https://www.womenssoccerunited.com/usa-wins-concacaf-under-20-womens-championship/|ish=womenssoccerunited}}</ref>. Natija, shuningdek, terma jamoaga 2016-yilgi FIFA U-20 ayollar oʻrtasidagi Jahon chempionatiga yoʻllanma berdi. Roberts jamoa bilan [[Papua Yangi Gvineya|Papua-Yangi Gvineyaga]] sayohat qilgan oxirgi roʻyxatga kiritildi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Michelle French Names U.S. U-20 Roster for World Cup Qualifying|url=https://www.ourgamemag.com/2015/11/26/michelle-french-names-roster-for-us-u-20-world-cup-qualifying/|ish=Our Game Magazine|sana=26-noyabr 2015-yil}}</ref>. U Fransiya va Gana terma jamoalariga qarshi ikkita guruh oʻyinida maydonga tushdi, chunki jamoa yarim finalga chiqdi. 2017 va 2018-yillarda Roberts 23 yoshgacha boʻlgan bir nechta jamoalarga chaqirilgan<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Roster named for U.S. U-23 Women's National Team training camp|url=https://www.soccerwire.com/news/roster-named-for-u-s-u-23-womens-national-team-training-camp/|ish=SoccerWire}}</ref><ref>{{veb manbasi|sarlavha=Friday Roundup: U-23 U.S. WNT player roster named for Thorns Spring Invitational – Equalizer Soccer|url=https://equalizersoccer.com/2018/03/09/friday-roundup-u-23-u-s-wnt-player-roster-named-for-thorns-spring-invitational/}}</ref>. == Shaxsiy hayoti == Robertsning ikkita katta akasi bor: Natan va Ferriss. Uning singlisi Ferriss 2010-yildan 2013-yilgacha UNC Ashevilleda futbol oʻynagan. Uning akasi Natan ham KUda oʻqigan. Uning katta bobosi Clay Roberts Sr. 1913-yilda KU sinfida oʻqigan va Jayhowks uchun kurashgan, uning amakisi Kley „Bud“ Roberts, Jr. 1953-yilda KU sinfida oʻqigan va Jayhawks uchun futbol oʻynagan. Robertsning katta amakisi Devid „Boo“ Ferriss Boston Red Sox shon-shuhrat zali va Missisipi sport shon-shuhrat zali aʼzosi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Parker Roberts - KU|url=https://kuathletics.com/roster/parker-roberts/|ish=Kansas Jayhawks}}</ref>. == Faoliyat statistikasi == === Kollej === {| class="wikitable" style="text-align: center;" ! rowspan="2" |Jamoa ! rowspan="2" | Mavsum ! colspan="3" | Jami |- ! Boʻlim !Oʻyinlar !Gollar |- | Kansas Jayhawks |2015 | rowspan="6" | Div. I | 20 | 3 |- | rowspan="6" | Florida Gators |2016 | 0 | 0 |- |2017 | 24 | 3 |- |2018 | 6 | 0 |- |2019 | 21 | 5 |- |2020-21 | 16 | 5 |- ! colspan="2" | Jami ! 67 ! 13 |- ! colspan="3" | Karyera jami ! 87 ! 16 |} === Klub === {| class="wikitable" style="text-align: center;" ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" | Mavsum ! colspan="3" | Liga ! colspan="2" | Kubok ! colspan="2" | Pley-off ! colspan="2" | Jami |- ! Boʻlim !Oʻyinlar !Gollar !Gollar ! Maqsadlar !Gollar ! Maqsadlar !Oʻyinlar !Gollar |- |[[:en:Orlando_Pride|Orlando Pride]] | 2021 | NWSL | 2 | 0 | 0 | 0 | colspan="2" | — | 2 | 0 |- ! colspan="3" | Karyera jami ! 2 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 2 ! 0 |} == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> == Havolalar == * [https://floridagators.com/sports/womens-soccer/roster/parker-roberts/13901 Florida Gators profili] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1997-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Ayol futbolchilar]] 2ijua2x62yxpjtym09ud9m7jwzs8hpb Tiffany Roberts 0 777658 2816642 2810050 2022-08-29T04:33:03Z Visola Tangirova 72133 wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Tiffany Roberts|toʻliqism=Tiffany Roberts Sahaydak|tavallud_sana={{Birth date and age|1977|5|5}}|tavallud_joyi=[[Petaluma]], [[Kaliforniya]], [[AQSh]]|boʻyi=163 sm|pozitsiya=himoyachi, yarim himoyachi|joriyklub=[[UCF Knights women's soccer|UCF Knights]] (bosh murabbiy)|yoshlikyillari1={{0|0000}}-1995|yoshlikklublari1=[[Carondelet High School|Carondelet Cougars]]|yillar1=2001-2003|klublar1=[[Carolina Courage]]|isht1=58|gollar1=1|yillar2=2005|klublar2=[[Washington Freedom]]|isht2=|gollar2=|milliyyillar1=1997-1998|milliyjamoa1=[[United States women's national under-21 soccer team|United States U21]]|milliyisht1=|milliygollar1=|milliyyillar2=1994-2004|milliyjamoa2=[[United States women's national soccer team|United States]]|milliyisht2=112|milliygollar2=7|boshliqyillar1=2007-2012|boshliqklublar1=[[VCU Rams women's soccer|VCU Rams]]|boshliqyillar2=2013-|boshliqklublar2=[[UCF Knights women's soccer|UCF Knights]]|tasvir=Tiffany Roberts soccer.png|izoh=Tiffany 2011-yilda}} '''Tiffany Roberts Sahaydak''' (1977-yil 5-may)—amerikalik [[futbol]] murabbiyi, sobiq himoyachi va Olimpiada oltin medali sovrindori. U, shuningdek, 1999-yilda FIFA ayollar oʻrtasidagi jahon chempionatida gʻolib chiqqan 1999-yilgi AQSh terma jamoasi aʼzosi edi. U oʻz mamlakati uchun 100 dan ortiq oʻyin oʻtkazgan AQSh tarixidagi 16-futbolchiga aylandi va Qoʻshma Shtatlardagi birinchi ayollar professional futbol ligasi WUSA asoschisi boʻldi. Hozirda u Markaziy Florida universitetida ayollar futbol jamoasining bosh murabbiyi. == Yoshligi == Kaliforniyaning Petaluma shahrida tugʻilgan Roberts Kaliforniyaning [[Concord (California)|Konkord shahridagi]] barcha qizlar uchun Carondelet oʻrta maktabida oʻqigan va u erda uch yarim mavsumda 90 gol urgan va 51 golga assistentlik qilgan. Oʻzining katta yilida u terma jamoaga qoʻshilishdan oldin oltita oʻyinda toʻqqizta gol urdi va beshta golli uzatmani amalga oshirdi. U 1995-yil yanvar oyidan boshlab 1995-yil ayollar oʻrtasidagi Jahon chempionatiga tayyorgarlik koʻrish uchun milliy terma jamoada toʻla vaqtli mashgʻulot oʻtkazish uchun korrespondentlik kurslari orqali oʻrta maktabni tugatdi. Roberts 1994-yilda Kaliforniya oʻrta maktabining eng yaxshi futbolchisi deb topildi. U uch karra Parad High School All-American, uch marta NSCAA All-American boʻlgan va ikki karra Milliy Qizlar oʻrta maktabida yilning eng yaxshi oʻyinchisi boʻlgan. Yoshligida u 34 ta gol urdi va 20 ta golli uzatmani amalga oshirdi va Karondeletni shtat unvoniga va mamlakatda birinchi oʻringa olib chiqishga yordam berdi. Oʻrta maktabda eng yaxshi sportchi boʻlgan Roberts 400 metrga yugurish boʻyicha mamlakatning eng yaxshi 20 taligidan joy oldi va 1992 va 1993-yillarda Karondelet tomonidan eng qimmat atletikachi deb topildi<ref name="st_bio">{{veb manbasi|sarlavha=Tiffany Roberts|url=http://www.soccertimes.com/usteams/roster/women/roberts.htm|nashriyot=Soccer Times|kirish sanasi=27-mart 2013-yil}}</ref>. Roberts Kaliforniyaning San Ramon shahridagi San Ramon futbol klubida ikki yil davomida klub futbolida oʻynadi. U, shuningdek, 12-15 yoshida Alkosta Lightning bilan oʻynagan va mintaqa chempionligini qoʻlga kiritgan Lightningning 15 yoshgacha boʻlgan jamoasi aʼzosi edi. U 1993-yilda Uzoq Gʻarbiy Mintaqadagi MVP etib saylangan. == Faoliyati == === Shimoliy Karolina universiteti === Roberts Shimoliy Karolina universitetida oʻqigan va oʻsha paytdagi terma jamoa murabbiyi Anson Dorrans qoʻl ostida „Tar Heels“da oʻynagan. 1995-yilda birinchi kurs talabasi sifatida u 22 ta oʻyinda maydonga tushib, beshta gol urdi va oltita golli uzatmani amalga oshirdi va birinchi jamoa All-ACC sharafini qoʻlga kiritdi. Ikkinchi kurs talabasi sifatida u Tar Heelsga 1996-yilda NCAA chempioni boʻlishiga yordam berdi va jarohatlar bilan kurashib, toʻqqizta gol urdi va 15 ta golli uzatma berdi. 1997-yilda oʻzining yoshligida u barcha 28 oʻyinni boshladi, ettita gol urdi va 11 ta golli uzatmani amalga oshirdi va jamoaga NCAA chempionligiga yordam berdi. U ACC birinchi jamoasi va NCAA barcha turnirlar jamoasi deb nomlandi. Oʻzining katta yilida u barcha 26 oʻyinni boshladi, 12 ta golli uzatma bilan uchta gol urdi va Atlantika sohilidagi konferentsiya turnirining eng yaxshi futbolchisi deb topildi. U Tar Heelsga magʻlubiyatsiz muntazam mavsumda va NCAA chempionati oʻyinida qatnashishda yordam berdi va NCAA All-Turnir jamoasiga chaqirildi. Xuddi shu yili u 1998-yilgi Hermann Trophy va MAC yilning eng yaxshi futbolchisi uchun ovoz berishda uchinchi oʻrinni egalladi. == Sport maʼmuriyatidagi faoliyati == 2011-yilda Roberts Qoʻshma Shtatlar Davlat departamenti nomidan Braziliyaga borib, sobiq terma jamoa aʼzosi va jamoadoshi Linda Hemilton bilan futbol klinikalarini oʻtkazdi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Rio de Janeiro and Belo Horizonte Receive U.S. Female Soccer Champions|url=http://riodejaneiro.usconsulate.gov/pr-06222011.html|nashriyot=US Consulate|kirish sanasi=27-mart 2013-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130215183112/http://riodejaneiro.usconsulate.gov/pr-06222011.html|arxivsana=15-fevral 2013-yil}}</ref>. 2014-yil iyun oyida Roberts Qoʻshma Shtatlar Davlat departamenti nomidan AQSh terma jamoasining sobiq aʼzosi Cobi Jones bilan „Sport elchisi“ dasturida ishtirok etish uchun Braziliyaga yoʻl oldi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=World Cup Kickoff: Empowering Brazilian Youth Through Soccer|url=https://blogs.state.gov/stories/2014/06/13/world-cup-kickoff-empowering-brazilian-youth-through-soccer|nashriyot=U.S. Department of State|kirish sanasi=29-dekabr 2014-yil}}</ref>. 2014-yil iyul oyida Roberts Braziliyaning San-Paulu shahrida boʻlib oʻtgan futbol boʻyicha Jahon chempionatining ochilish oʻyinida Oq uy rasmiy delegatsiyasi aʼzosi sifatida Braziliyaga qaytib keldi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=President Obama updates Presidential Delegation|url=https://obamawhitehouse.archives.gov/the-press-office/2014/06/12/president-obama-updates-presidential-delegation-federative-republic-braz|ish=[[whitehouse.gov]]|kirish sanasi=29-dekabr 2014-yil}}</ref>. == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1977-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Ayol futbolchilar]] shs87fm75v5sacocvjwm634nmtmvay6 Cari Roccaro 0 777659 2816647 2810048 2022-08-29T04:37:32Z Visola Tangirova 72133 wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Cari Roccaro|toʻliqism=Cari Elizabeth Roccaro|tavallud_sana={{birth date and age|1994|7|18}}|tavallud_joyi=[[East Islip]], [[Nyu York]], [[AQSh]]|boʻyi=168 sm|pozitsiya=yarim himoyachi|joriyklub=[[Angel City FC|Angel City]]|klubraqami=8|yoshlikklublari1=Albertson Fury|yoshlikyillari1=|yoshlikklublari2=[[Long Island Fury]]|yoshlikyillari2=2010-2012|yillar1=2012|klublar1=New York Fury|isht1=1|gollar1=0|yillar2=2016-2017|klublar2=[[Houston Dash]]|isht2=33|gollar2=0|yillar3=2018-2021|klublar3=[[North Carolina Courage]]|isht3=41|gollar3=0|yillar4=2022-|klublar4=[[Angel City FC|Angel City]]|isht4=12|gollar4=2|milliyjamoa1=United States U15|milliyyillar1=|milliyisht1=|milliygollar1=|milliyjamoa2=[[United States women's national under-17 soccer team|United States U17]]|milliyyillar2=|milliyisht2=|milliygollar2=|milliyjamoa3=[[United States under-18 women's national soccer team|United States U18]]|milliyyillar3=|milliyisht3=|milliygollar3=|milliyjamoa4=[[United States women's national under-20 soccer team|United States U20]]|milliyyillar4=2012-2014|milliyisht4=14|milliygollar4=1|milliyjamoa5=[[United States women's national under-23 soccer team|United States U23]]|milliyyillar5=2015|milliyisht5=|milliygollar5=|club-update=July 22, 2018}} '''Cari Elizabeth Roccaro''' (1994-yil 18-iyulda tugʻilgan)—amerikalik [[Yarimhimoyachi (futbol)|yarim himoyachi]], Sharqiy Islip, Nyu-York, Milliy ayollar futbol ligasida [[Futbol|Anxel]] Siti uchun oʻynaydi<ref name="uss_d">{{veb manbasi|url=http://www.ussoccer.com/Teams/U-20-WNT/R/Cari-Roccaro.aspx|sarlavha=Cari Roccaro|nashriyot=U.S. Soccer|kirish sanasi=13-iyul 2012-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120712125721/http://www.ussoccer.com/Teams/U-20-WNT/R/Cari-Roccaro.aspx|arxivsana=12-iyul 2012-yil}}</ref>. U AQShning 20 yoshgacha boʻlgan ayollar terma jamoasida oʻynadi<ref name="u20pool">{{veb manbasi|url=http://www.ussoccer.com/Teams/Youth/US-Under20-Women/Player-Pool/2012-Player-Pool.aspx|sarlavha=United States under-20 women's national team player pool|nashriyot=U.S. Soccer|kirish sanasi=15-iyul 2012-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120816025002/http://www.ussoccer.com/Teams/Youth/US-Under20-Women/Player-Pool/2012-Player-Pool.aspx|arxivsana=16-avgust 2012-yil}}</ref> va jamoaga 2012-yilda [[Tokio|Yaponiyaning Tokio shahrida]] boʻlib oʻtgan [[Futbol boʻyicha jahon chempionati 2012 (20 yoshgacha boʻlgan qizlar orasida)|20 yoshgacha boʻlgan ayollar oʻrtasidagi Jahon chempionatida]] gʻolib chiqishga yordam berdi. U ilgari WPSL Elite jamoasida New York Fury<ref name="nyf_ros">{{veb manbasi|url=http://www.nyfurysoccer.com/roster.html|sarlavha=New York Fury club roster|nashriyot=New York Fury|kirish sanasi=15-iyul 2012-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120719095435/http://nyfurysoccer.com/roster.html|arxivsana=19-iyul 2012-yil}}</ref> jamoasida oʻynagan. == Yoshligi == Cari Nyu-Yorkning Islip Terrace shahridagi East Islip oʻrta maktabida oʻqigan va u yerda Redmen jamoasida oʻynagan. Oʻzining katta yilida u 11-3-1 rekordi bilan 11 ta gol urdi. U Amerika Milliy Futbol Murabbiylari Assotsiatsiyasi tomonidan ikki karra Umumamerikalik tanlovi boʻlgan ESPNHS All-American birinchi jamoasi deb topildi va [[Long-aylend|Long-Aylendda]] yilning eng yaxshi futbolchisi boʻldi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=New York Girls Soccer POY: Cari Roccaro|url=http://espn.go.com/blog/high-school/player-of-the-year/post/_/id/5732/new-york-girls-soccer-poy-cari-roccaro|nashriyot=ESPN|kirish sanasi=24-fevral 2013-yil}}</ref><ref name="nyf_inf">{{veb manbasi|url=http://www.nyfurysoccer.com/players/roccaro.htm|sarlavha=Cari Rocarro|nashriyot=New York Fury|kirish sanasi=15-iyul 2012-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140305193650/http://www.nyfurysoccer.com/players/roccaro.htm|arxivsana=5-mart 2014-yil}}</ref><ref>{{veb manbasi|sarlavha=Cari Roccaro, prized for her versatility|url=http://www.socceramerica.com/article/45853/cari-roccaro-prized-for-her-versatility.html|nashriyot=Soccer America|kirish sanasi=24-fevral 2013-yil}}</ref>. Roccaro „Redmen“ni ikkinchi, kichik va katta oʻquvchi sifatida jamoa sardori sifatida boshqargan. U birinchi kurs talabasi, kichik va kattalar sifatida All-liga, All-Conference va All-County, birinchi va katta kurslarda esa Team MVP deb nomlandi. Yuqori darajadagi oʻyinchi boʻlib, u kichik va kattalar sifatida NSCAA All-American nomini oldi va kichik sifatida Parade All-American deb nomlandi. U, shuningdek, Nyu-York Gatorade yilning eng yaxshi oʻyinchisi, Long-Aylendda yilning eng yaxshi oʻyinchisi va Nyu-York shtatining eng yaxshi oʻyinchisi deb topildi. Roccaro mahalliy klub Albertson Fyuri jamoasida oʻynagan va 2007-2010-yillarda Olimpiya taraqqiyot dasturi (ODP) I mintaqasi jamoasi hamda 2005—2010-yillarda Sharqiy Nyu-York shtat Olimpiya taraqqiyot dasturi (ODP) jamoasi aʼzosi boʻlgan<ref name="und_bio">{{veb manbasi|sarlavha=Cari Roccaro player profile|url=http://www.und.com/sports/w-soccer/mtt/roccaro_cari00.html|nashriyot=University of Notre Dame|kirish sanasi=24-fevral 2013-yil}}</ref>. === New York Fury === Hali oʻrta maktabda oʻqib yurganida, Roccaro Qoʻshma Shtatlardagi ayollar futbolining ikkinchi darajasi boʻlgan Ayollar Premer-Ligasida Long Island Fury jamoasida oʻynagan. U 2012-yil boshida Ayollar Professional Futboli yigʻilgandan soʻng yaratilgan yangi WPSL Elite klubida New York Fury klubiga qoʻshildi<ref name="sn_nyf">{{veb manbasi|url=http://www.soccernation.com/new-york-fury-add-to-wpsl-elite-roster-cms-2738|sarlavha=New York Fury Add Lenczyk, Roccaro and Yokers to WPSL Elite League Roster|nashriyot=soccernation.com|kirish sanasi=15-iyul 2012-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120809202242/http://www.soccernation.com/new-york-fury-add-to-wpsl-elite-roster-cms-2738|arxivsana=9-avgust 2012-yil}}</ref><ref>{{veb manbasi|sarlavha=NY Fury signs Lenczyk, Roccaro, Yokers|url=http://www.bigapplesoccer.com/leagues/wpsl2.php?article_id=30257|nashriyot=Big Apple Soccer|kirish sanasi=24-fevral 2013-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20151204173708/http://www.bigapplesoccer.com/leagues/wpsl2.php?article_id=30257|arxivsana=4-dekabr 2015-yil}}</ref>. === Notr-Dam universiteti === Roccaro [[Notre Dame universiteti|Notr-Dam universitetida oʻqigan,]] u yerda u Irlandiya terma jamoasida himoyachi sifatida oʻynagan<ref name="nyf_inf">{{veb manbasi|url=http://www.nyfurysoccer.com/players/roccaro.htm|sarlavha=Cari Rocarro|nashriyot=New York Fury|kirish sanasi=15-iyul 2012-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140305193650/http://www.nyfurysoccer.com/players/roccaro.htm|arxivsana=5-mart 2014-yil}}</ref>. 2013-yil yanvar oyida u Notr-Damni NCAA I Division turnirining chorak finaliga olib chiqqanidan soʻng, Soccer America-ning Yilning eng yaxshi ayollari deb topildi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Notre Dame's Roccaro is Women's Freshman of the Year|url=http://www.socceramerica.com/article/49964/notre-dames-roccaro-is-womens-freshman-of-the-ye.html|nashriyot=Soccer America|kirish sanasi=24-fevral 2013-yil}}</ref>. U, shuningdek, Yilning Katta Sharq konferensiyasining yangi futbolchisi deb topildi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Big East Honors: Roccaro named Rookie of the Year|url=http://www.bigapplesoccer.com/college/college2.php?article_id=32093|nashriyot=Big Apple Soccer|kirish sanasi=24-fevral 2013-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160303214846/http://www.bigapplesoccer.com/college/college2.php?article_id=32093|arxivsana=3-mart 2016-yil}}</ref>. == Faoliyati == === Houston Dash, 2016—2017 === Roccaro Houston Dash tomonidan 2016 NWSL kolleji loyihasida 5-chi umumiy tanlov bilan tanlangan. Dash bilan ikki mavsum davomida u 33 ta oʻyinda maydonga tushdi<ref>{{veb manbasi|url=https://www.chron.com/sports/dynamo/article/Dash-s-Cari-Roccaro-embraces-role-as-versatile-11087382.php|sarlavha=Dash's Cari Roccaro embraces role as versatile contributor|ism=Corey|muallif=Roepken|sana=20-aprel 2017-yil|ish=Chron}}</ref>. 2018-yilning 19-martida u klubdan voz kechdi<ref>{{veb manbasi|url=https://www.dynamotheory.com/2018/3/19/17141124/houston-dash-release-2018-roster|sarlavha=Houston Dash Release 2018 Roster|kirish sanasi=20-iyul 2018-yil|sana=19-mart 2018-yil}}</ref>. === North Carolina Courage, 2018—2021 === U North Carolina Courage bilan 2018-yil 12-aprelda imzolangan<ref>{{veb manbasi|url=https://www.nccourage.com/news_article/show/906902-nc-courage-welcome-defender-cari-roccaro-to-2018-roster-sign-midfielder-sarah-teegarden-as-national-team-replacement-player|sarlavha=NC Courage Welcome Defender Cari Roccaro to 2018 Roster, Sign Midfielder Sarah Teegarden as National Team Replacement Player|ism=NC Courage|muallif=Communications|sana=12-aprel 2018-yil|ish=North Carolina Courage}}</ref>. U 2018-yilgi mavsumda klub safida ikkita oʻyin oʻtkazdi. Shimoliy Karolina 2018 NWSL Shield & NWSL chempionatida gʻolib chiqdi<ref>{{veb manbasi|url=http://www.nwslsoccer.com/game/north-carolina-courage-vs-portland-thorns-2018-09-22|sarlavha=Courage cap off record-setting season with NWSL Championship win|kirish sanasi=24-sentabr 2018-yil|sana=21-sentabr 2018-yil}}</ref>. === Angel City, 2022-yildan hozirgacha === 2021-yil dekabr oyida Shimoliy Karolina Jasorati Roccaroning huquqlarini Los-Anjelesda joylashgan Angel City futbol klubiga (ACFC) 2022-yilgi NWSL kengaytirish loyihasida roʻyxatni himoya qilish evaziga sotdi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=News Archives - Page 4 of 86|url=https://www.nccourage.com/newstag/news/|kirish sanasi=2022-04-17|ish=NC Courage|til=en-US}}</ref>. 2022-yil yanvar oyida ACFC Roccaro bilan ikki yillik shartnoma imzolaganini eʼlon qildi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Angel City Football Club Officially signs Mccaskill, Roccaro, Lussi, Isenhour|url=https://www.angelcity.com/news/article/angel-city-football-club-officially-signs-mccaskill-roccaro-lussi-isenhour|kirish sanasi=2022-04-17|ish=Angel City}}</ref>. Roccaro 2022-yilgi mavsumda ikkita gol va bitta golli uzatmaga ega. == Xalqaro maydonda == [[Fayl:FIFA_U-20_Women's_World_Cup_2012_Awards_Ceremony_14.JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/FIFA_U-20_Women%27s_World_Cup_2012_Awards_Ceremony_14.JPG/220px-FIFA_U-20_Women%27s_World_Cup_2012_Awards_Ceremony_14.JPG|right|thumb| 2012-yilgi FIFA U-20 Jahon chempionati taqdirlash marosimi.]] Roccaro U-15, U-17, U-18 va U-20 yoshlar terma jamoalari tarkibida AQShni himoya qilgan. 2010-yil mart oyida u oʻzining birinchi xalqaro golini 2010-yilgi FIFA U-17 ayollar oʻrtasidagi Jahon chempionatida Gaitiga qarshi saralash oʻyinida kiritdi. Shuningdek, u 2010-yilgi KONKAKAF 17 yoshgacha boʻlgan ayollar chempionati va 2012-yilgi 20 yoshgacha boʻlgan ayollar oʻrtasidagi KONKAKAF chempionatida AQSh terma jamoasi safida oʻynagan va gol urgan. Roccaro [[Futbol boʻyicha jahon chempionati 2012 (20 yoshgacha boʻlgan qizlar orasida)|2012-yilda Yaponiyada boʻlib oʻtgan FIFA U-20 ayollar oʻrtasidagi Jahon chempionatida]] gʻolib chiqqan AQSh U-20 terma jamoasi aʼzosi edi<ref name="fifaps_cr">{{veb manbasi|url=https://www.fifa.com/worldfootball/statisticsandrecords/players/player=357590/index.html|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120822141809/http://www.fifa.com/worldfootball/statisticsandrecords/players/player=357590/index.html|arxivsana=22-avgust 2012-yil|sarlavha=FIFA Player Statistics: Cari ROCCARO|nashriyot=FIFA}}</ref>. U [[Futbol boʻyicha jahon chempionati 2012 (20 yoshgacha boʻlgan qizlar orasida)|guruh bosqichida]] 2 ta oʻyin oʻtkazdi; va [[Futbol boʻyicha jahon chempionati 2012 (20 yoshgacha boʻlgan qizlar orasida)|pley-off bosqichidagi]] barcha 3 oʻyinda oʻynagan<ref>{{veb manbasi|sarlavha=LIJSL Alumni Crystal Dunn and Cari Roccaro help win USWNT U-20 World Cup|url=http://www.soccerlimagazine.com/content/lijsl-alumni-crystal-dunn-and-cari-roccaro-help-win-uswnt-u-20-world-cup|nashriyot=Soccer Long Island Magazine|kirish sanasi=24-fevral 2013-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140328232657/http://www.soccerlimagazine.com/content/lijsl-alumni-crystal-dunn-and-cari-roccaro-help-win-uswnt-u-20-world-cup|arxivsana=28-mart 2014-yil}}</ref><ref>{{yangiliklar manbasi |date=8-sentabr 2012-yil |title=U.S. Women's Soccer Wins U20 World Cup, Defeating Germany, 1–0, In Final (VIDEO) |publisher=Huffington Post |url=http://www.huffingtonpost.com/2012/09/08/us-womens-soccer-u20-world-cup-highlights_n_1866964.html |access-date=24-fevral 2013-yil}}</ref><ref>{{yangiliklar manbasi |last=Bell |first=Jack |date=8-sentabr 2012-yil |title=Another Title for U.S. Women |work=New York Times |url=http://goal.blogs.nytimes.com/2012/09/08/another-title-for-u-s-women/ |access-date=24-fevral 2013-yil}}</ref>. Roccaro 2014-yilda Kanadada boʻlib oʻtgan FIFA U-20 ayollar oʻrtasidagi Jahon chempionatida ishtirok etgan AQShning 20 yoshgacha boʻlgan ayollar terma jamoasi sardori edi. U jamoa oʻtkazgan 4 ta oʻyinning barchasida 360 daqiqa oʻynadi; chunki jamoa chorak finalda yoʻq qilindi.<ref name="fifaps_cr">{{veb manbasi|url=https://www.fifa.com/worldfootball/statisticsandrecords/players/player=357590/index.html|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120822141809/http://www.fifa.com/worldfootball/statisticsandrecords/players/player=357590/index.html|arxivsana=22-avgust 2012-yil|sarlavha=FIFA Player Statistics: Cari ROCCARO|nashriyot=FIFA}}</ref> == Manbalar == <references group="" responsive="0"></references> == Havolalar == * [https://web.archive.org/web/20130313050621/http://www.ussoccer.com/Teams/U-20-WNT/R/Cari-Roccaro.aspx US Soccer player profile] * [http://www.und.com/sports/w-soccer/mtt/roccaro_cari00.html Notre Dame player profile] * [https://web.archive.org/web/20120510045426/http://wpsl.info/team/indexr.php?tid=131 Cari Roccaroʻs New York Fury statistics] * {{Twitter}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1994-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Ayol futbolchilar]] d9spmbws24ezkoazliohntcdreplr79 Jennifer Rockwood 0 777660 2816648 2810045 2022-08-29T04:39:52Z Visola Tangirova 72133 wikitext text/x-wiki '''Jennifer Rockwood'''—amerikalik futbol murabbiyi va BYU Cougars ayollar futbol jamoasining bosh murabbiyi boʻlib, u 1989-yildan beri faoliyat yuritib kelmoqda. U 1995-yilda klub NCAA musobaqasiga qoʻshilganidan beri maktab tan olgan yagona murabbiy<ref name="Rockwood loosens up">{{veb manbasi|url=http://www.sltrib.com/sltrib/cougars/50590579-88/rockwood-byu-coach-soccer.html.csp|sarlavha=BYU women's soccer: Coach Rockwood learns to loosen up}}</ref>. == Yoshligi == Rockwood Jerry va Kae Rockwoodda besh farzandning eng kattasi boʻlib tugʻilgan, uning Jon, Jason, Jared va Jeffrey ismli ukalari bor. Rockwood oʻrta va oʻrta maktab davomida futbol, basketbol, softbol va trekda toʻrtta sportchi sifatida harakat qildi. Rockwoodga Riks kollejida basketbol boʻyicha stipendiya taklif qilishdi, u 1984-yilning kuzida bu stipendiyani qabul qildi, ammo uning haqiqiy orzusi futbol edi. 1984-85 yillar kuz-qish mavsumida basketbolda qatnashganidan soʻng, Rockwood Brigham Young universitetiga oʻtdi va oʻqishga kirdi. Rockwood 1985-yildan 1988-yilgacha Cougars klubi jamoasida oʻynagan va katta yoshli Rockwood klub jamoasi uchun jadval va byudjetlar uchun mas’ul boʻlgan<ref name="Legends">{{veb manbasi|url=http://www.byutv.org/watch/dea822f9-699a-45fd-8711-8dfed5cd9c38/legends-jennifer-rockwood|sarlavha=Jennifer Rockwood on BYUtv's Legends}}</ref>. == Murabbiylik == Rockwood 1989-yilda klub jamoasining bosh murabbiyi boʻldi va ularni 1993 va 1994-yillarda Gʻarbiy Milliy Kollejlar klubi futbol assotsiatsiyasining (NCCSA) ikkita chempionatiga olib chiqdi. 1995-yilda BYU ayollar futbolini NCAA sport turi sifatida rasman tan oldi. Rockwood saqlanib qoldi va Cougarsning birinchi NCAA ayollar futbol murabbiyi boʻldi<ref name="300 Wins">{{veb manbasi|url=http://utahvalley360.com/2013/11/12/reaching-300-one-win-at-a-time-for-byus-rockwood/|sarlavha=Reaching 300, one win at a time for BYU's Rockwood|sana=12-noyabr 2013-yil}}</ref>. Rockwood darhol muvaffaqiyatga erisha boshladi. Bosh murabbiy sifatidagi 27 yillik faoliyati davomida Rockwoodning Cougars jamoasi NCAA turnirida 21 marta qatnashgan. 2013-yil 19-oktabrda San-Fransisko Donsga qarshi oʻyinda Rockwood oʻzining 300-gʻalabasini qoʻlga kiritadi<ref name="300 Wins" />. Rockwood ikki marta Cougarsni NCAA Elite 8: 2003<ref>{{veb manbasi|sarlavha=BYU Women's Soccer in the NCAA TOURNEY|ish=BYUCougars.com|nashriyot=BYU Athletics|url=http://www.byucougars.com/soccer_w/history/NCAA.jsp|kirish sanasi=2008-01-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20071109171920/http://www.byucougars.com/soccer_w/history/NCAA.jsp|arxivsana=2007-11-09}}</ref> va 2012<ref>[http://capitalsportsnc.com/?p=4687 UNC womenʼs soccer upsets BYU to advance to Final Four]. The Capital Sports Report. Retrieved on 2012-11-24.</ref> ga olib chiqdi. 2021-yilda Rockwood Cougarsni birinchi kollej kubogiga olib keldi. Rockwoodda oʻynagan sportchilar oʻsha 27 mavsum davomida doimiy muvaffaqiyatga erishdilar. Rockwoodning 46 nafar oʻyinchisi Butun Amerika mukofotlarini qoʻlga kiritdi<ref>[http://byucougars.com/files/cal_state_fullerton_notes.pdf Cal State Fullerton at BYU Game Notes]. Byucougars.com. Retrieved on 2013-08-20.</ref>. == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:Ayol futbolchilar]] az4lhmvu898d86359z1sik9ka0k72vm Amy Rodriguez 0 777663 2816650 2810041 2022-08-29T04:43:24Z Visola Tangirova 72133 wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Amy Rodriguez|tasvir=Amy Rodriguez 2010.jpg|izoh=Rodriguez 2010-yil [[Philadelphia Independence]] bilan|toʻliqism=Amy Joy Rodriguez Shilling|tavallud_sana={{birth date and age|1987|2|17}}|tavallud_joyi=[[Lake Forest]], [[Kaliforniya]], [[AQSh]]|boʻyi=163 sm|pozitsiya=hujumchi|joriyklub=|klubraqami=|yoshlikyillari1=|yoshlikklublari1=|yillar1=2008|klublar1=[[West Coast FC]]|isht1=0|gollar1=0|yillar2=2009|klublar2=[[Boston Breakers]]|isht2=17|gollar2=1|yillar3=2010-2011|klublar3=[[Philadelphia Independence]]<ref>Including postseason</ref>|isht3=37|gollar3=17|yillar4=2014-2017|klublar4=[[FC Kansas City]]|isht4=38|gollar4=26|yillar5=2018-2020|klublar5=[[Utah Royals FC|Utah Royals]]|isht5=47|gollar5=15|yillar6=2021|klublar6=[[Kansas City Current|Kansas City]]|isht6=10|gollar6=2|yillar7=2021|klublar7=[[North Carolina Courage]]|isht7=15|gollar7=3|milliyyillar1=|milliyjamoa1=[[United States women's national under-17 soccer team|United States U-17]]|milliyisht1=|milliygollar1=|milliyyillar2=|milliyjamoa2=[[United States women's national under-20 soccer team|United States U-19/U-20]]|milliyisht2=19|milliygollar2=11|milliyyillar3=|milliyjamoa3=[[United States women's national under-23 soccer team|United States U-21]]|milliyisht3=|milliygollar3=|milliyyillar4=2005-2018|milliyjamoa4=[[United States women's national soccer team|United States]]|milliyisht4=132|milliygollar4=30|boshliqklublar1=[[USC Trojans women's soccer]] (assistant)|boshliqyillar1=2022-|club-update=28 January 2022}} '''Amy Joy Rodriguez Shilling''' ({{Qizlik familyasi|'''Rodriguez'''}}; 1987-yil 17-fevralda tugʻilgan)—amerikalik isteʼfodagi professional [[Futbol|futbolchi]], u oxirgi marta Milliy ayollar futbol ligasida (NWSL) North Carolina Courage uchun [[Hujumchi (futbol)|hujumchi]] sifatida oʻynagan. U ilgari NWSL jamoalari Utah Royals FC, FC Kansas City va Boston Breakers, shuningdek Philadelphia Independence of WPS uchun oʻynagan. Amerika Qoʻshma Shtatlari ayollar terma jamoasining sobiq aʼzosi Rodriguez 2015-yilda jahon chempioni boʻlgan. Hozirda Rodriguez Janubiy Kaliforniya universitetining ayollar futbol jamoasida yordamchi murabbiy hisoblanadi. == Yoshligi == [[Lake Forest (California)|Kaliforniyaning Leyk Forest]] shahrida, John va Lorining oilasida tugʻilgan, u Kaliforniyaning [[Lake Forest (California)|Leyk]] Forestida oʻsgan va [[Rancho Santa Margarita (California)|Rancho Santa Margarita, Kaliforniyadagi]] Santa Margarita katolik oʻrta maktabida oʻqigan, u yerda 2003 va 2004-yillarda Butunamerikalik Parad va Gatorade boʻlgan. 2005-yilning eng yaxshi futbolchisi<ref name="usc_bio">{{veb manbasi|sarlavha=Amy Rodriguez player profile|url=http://www.usctrojans.com/sports/w-soccer/mtt/rodriguez_amy00.html|nashriyot=University of Southern California|kirish sanasi=17-yanvar 2013-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130226051653/http://www.usctrojans.com/sports/w-soccer/mtt/rodriguez_amy00.html|arxivsana=26-fevral 2013-yil}}</ref><ref name="ocregister20141024">{{veb manbasi|url=http://www.ocregister.com/articles/park-639435-center-recreation.html|sarlavha=Grand opening slated for Lake Forest Sports Park|muallif=Sarah de Crescenzo|ish=The [[Orange County Register]]|sana=24-oktabr 2014-yil|kirish sanasi=4-noyabr 2014-yil}}</ref>. Uning otasi va buvisi [[Kuba|kubalik]] boʻlib, 1950-yillarda Qoʻshma Shtatlarga koʻchib kelgan<ref>{{veb manbasi|url=http://soccernet.espn.go.com/columns/story?id=381755&root=ncaa&cc=5901|sarlavha=ESPNFC|nashriyot=Soccernet.espn.go.com|sana=26-sentabr 2006-yil}}</ref><ref>{{veb manbasi|sarlavha=Exclusive Interview: Amy Rodriguez, Soccer Olympian|url=http://www.hispanicbusiness.com/2012/8/31/exclusive_interview_amy_rodriguez_soccer_olympian.htm|nashriyot=HispanicBusiness.com|kirish sanasi=17-yanvar 2013-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120903082505/http://www.hispanicbusiness.com/2012/8/31/exclusive_interview_amy_rodriguez_soccer_olympian.htm|arxivsana=3-sentabr 2012-yil}}</ref>. Uning Lauren ismli singlisi va Adam ismli ukasi bor. Uning amakisi Frencis Rodriguez boʻlib, 1982—83-yillarda USC Trojansda oʻynagan<ref name="usc_bio" />. 2005-yilda Rodriguez mamlakatning eng yaxshi oʻyinchisi deb topildi va oʻzining katta yilida Santa Margarita katolik uchun 15 oʻyinda 17 gol urganidan keyin Parade Magazine, EA Sports va NSCAA tomonidan yilning eng yaxshi milliy futbolchisi deb topildi. U ''Orinj okrugida'' yilning eng yaxshi oʻyinchisi va qizlar oʻrtasida yilning eng yaxshi futbolchisi, shuningdek, ''Los-Anjeles Times'' qizlar oʻrtasida yilning eng yaxshi futbolchisi sifatida mahalliy sharaflarga sazovor boʻldi. U toʻrt karra butun liga tanlovi va All-CIF faxriysi boʻlgan. 2010-yilgi mavsumda Rodriguez 12 ta gol urdi va 6 ta golli uzatmani amalga oshirdi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Star forward keeping Independence in the hunt|url=http://articles.philly.com/2010-07-28/sports/24972389_1_independence-wps-amy-rodriguez|nashriyot=Philly.com|kirish sanasi=17-yanvar 2013-yil}}</ref>. U 2010-yil iyun oyida WPS oyining eng yaxshi futbolchisi deb topildi. Rodriguez gollar soni boʻyicha ligada uchinchi oʻrinni egalladi va pley-offning birinchi bosqichida qoʻshimcha vaqtda „Washington Freedom“ ga qarshi oʻyinda gʻalaba golini kiritib, jamoasini Super Yarim finalga yoʻlladi<ref name="uss_ar">{{veb manbasi|url=http://www.ussoccer.com/Teams/WNT/R/Amy-Rodriguez.aspx|sarlavha=AMY RODRIGUEZ|nashriyot=U.S.Soccer|arxivurl=https://web.archive.org/web/20091105202457/http://www.ussoccer.com/Teams/WNT/R/Amy-Rodriguez.aspx|arxivsana=5-noyabr 2009-yil}}</ref>. U 2001 daqiqa oʻynab, jamoada ikkinchi oʻrinni egalladi. U WPS Best XI roʻyxatiga kiritildi va WPS All-Star oʻyinida boshlovchi boʻldi. U, shuningdek, WPS Mishel Akers yilning eng yaxshi oʻyinchisi mukofotining finalchisi boʻlgan va Independencening eng qimmat hujumchi oʻyinchisi deb topilgan<ref name="uss_ar" /><ref name="womensprosoccer1">{{veb manbasi|url=http://www.womensprosoccer.com/philadelphia/players/bios/amy-rodriguez|sarlavha=Archived copy|kirish sanasi=2012-04-23|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120423211756/http://www.womensprosoccer.com/philadelphia/players/bios/amy-rodriguez|arxivsana=23-aprel 2012-yil}}</ref>. == Klubdagi faoliyati == Amy Rodriguez oʻzining klub jamoasi sifatida Los-Anjeles Strikersda oʻynagan. [[Fayl:Amy_Rodriguez_2010b.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/33/Amy_Rodriguez_2010b.jpg/208px-Amy_Rodriguez_2010b.jpg|right|thumb|252x252px| Rodriguez „Athletica“ga qarshi oʻynaydi.]] [[Fayl:Amy_Rodriguez_USA_vs_Can_Sep17.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Amy_Rodriguez_USA_vs_Can_Sep17.jpg/200px-Amy_Rodriguez_USA_vs_Can_Sep17.jpg|right|thumb|319x319px| Amerika Qoʻshma Shtatlari ayollar terma jamoasi futbolchisi Amy Rodriguez 2011-yilda Kanadaga qarshi oʻrtoqlik oʻyini oldidan.]] === West Coast FK, 2008-yil === Rodriguez 2008-yilda Ayollar Premer-Ligasining West Coast FC bilan oʻynash uchun shartnoma imzolagan. Biroq, [[Abby Wambach|Abby Wambachning]] jarohati Rodriguezni Qoʻshma Shtatlar ayollar terma jamoasiga [[2008-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|2008-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlarida qatnashishga undadi]]. U hech qachon West Coast FC uchun maydonga tushmagan. === Boston Breakers, 2009-yil === [[2008-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|2008-yilgi Yozgi Olimpiya oʻyinlaridan]] qaytganidan soʻng, Qoʻshma Shtatlardagi yangi yuqori darajadagi ayollar futbol ligasi—Ayollar professional futboli Rodriguezni 2009-yilgi WPS loyihasida birinchi umumiy tanlovga aylantirdi. Uning oʻyin huquqlari Boston Breakersga berildi<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Jones |first=Grahame L. |date=17-yanvar 2009-yil |title=USC's Amy Rodriguez is top pick in women's soccer draft |work=Los Angeles Times |url=http://articles.latimes.com/2009/jan/17/sports/sp-soccer-wpc-draft17 |access-date=17-yanvar 2013-yil}}</ref>. Dastlabki mavsumda Rodriguez 17 uchrashuvda (11 start, 982 daqiqa) maydonga tushdi va bitta gol urdi. Breakers 7-9-4 rekordi bilan mavsumni beshinchi oʻrinda yakunladi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Boston Breakers History|url=http://www.bostonbreakerssoccer.com/ABOUT/HISTORY/index_E.html|nashriyot=Boston Breakers|kirish sanasi=17-yanvar 2013-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150416040434/http://www.bostonbreakerssoccer.com/ABOUT/HISTORY/index_E.html|arxivsana=16-aprel 2015-yil}}</ref>. === Philadelphia Independence, 2009—2011 === 2009-yil 29-sentabrda Rodriguez 2010-yilgi WPS loyihasida Filadelfiyaning birinchi ikkita tanlovi evaziga 2010-yildagi WPS Draft to WPS kengaytma jamoasida Philadelphia Independenceda Bostonning birinchi bosqich tanlovi bilan almashildi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Breakers Trade Forward Amy Rodriguez to Philadelphia Independence|url=http://www.oursportscentral.com/services/releases/?id=3911218|nashriyot=Our Sports Central|kirish sanasi=17-yanvar 2013-yil}}</ref>. 2011-yilgi mavsumda Rodriguez uchun terma jamoadagi burchi tufayli qisqartirilgan, Amy Independence uchun 10 ta oʻyinda (oltita oʻyinda) jami 641 daqiqa oʻynadi va ikkita oddiy mavsumda gol urdi<ref name="womensprosoccer1">{{veb manbasi|url=http://www.womensprosoccer.com/philadelphia/players/bios/amy-rodriguez|sarlavha=Archived copy|kirish sanasi=2012-04-23|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120423211756/http://www.womensprosoccer.com/philadelphia/players/bios/amy-rodriguez|arxivsana=23-aprel 2012-yil}}</ref><ref>{{veb manbasi|sarlavha=Kai and Rodriguez are key weapons for Independence|url=http://articles.philly.com/2011-08-25/sports/29927282_1_independence-indy-wps|nashriyot=Philly.com|kirish sanasi=17-yanvar 2013-yil}}</ref><ref>{{veb manbasi|sarlavha=Back from Women's World Cup, Amy Rodriguez's spot with Independence not guaranteed|url=http://articles.philly.com/2011-07-23/sports/29806698_1_magicjack-dan-borislow-wps|nashriyot=Philly.com|kirish sanasi=17-yanvar 2013-yil}}</ref>. U Filadelfiyaning pley-off oʻyinlarining ikkalasida ham gol urdi va Super yarim finalda MagicJack ustidan 2:0 hisobidagi gʻalabada ikkinchi golni va Western New York Flash bilan chempionat oʻyinining 88-daqiqasida tenglashtiruvchi golni kiritdi. == Isteʼfo == 2022-yil 28-yanvarda Rodriguez professional futboldagi faoliyatini yakunlaganini eʼlon qildi. U, shuningdek, oʻzining alma-materi, Janubiy Kaliforniya universiteti, ayollar futbol jamoasida yordamchi murabbiy lavozimiga qabul qilinganini eʼlon qildi<ref name="The decorated forward will join the University of Southern California’s women’s soccer team as an assistant coach">{{veb manbasi|sarlavha=The decorated forward will join the University of Southern California’s women’s soccer team as an assistant coach|url=https://www.nccourage.com/news_article/show/1206048|ish=North Carolina Courage|kirish sanasi=28-yanvar 2022-yil}}</ref>. === Xalqaro natija === {| class="wikitable collapsible sortable" style="text-align:center" !Yil !Oʻyinlar ! Boshlanadi !Daqiqa !Gollar !Asistentlik |- |2005 | 2 | 0 | align="right" | 61 | 0 | 0 |- |2006 | 3 | 0 | align="right" | 43 | 0 | 0 |- |2008 | 26 | 11 | align="right" | 1359 | 6 | 7 |- |2009 | 7 | 5 | align="right" | 396 | 0 | 1 |- |2010 | 17 | 13 | align="right" | 991 | 7 | 1 |- |2011 | 18 | 18 | align="right" | 1102 | 4 | 3 |- |2012 | 29 | 5 | align="right" | 904 | 9 | 5 |- |2014 | 12 | 4 | align="right" | 375 | 2 | 2 |- |2015 | 15 | 5 | align="right" | 589 | 2 | 3 |- |2017 | 1 | 0 | align="right" | 10 | 0 | 0 |- |2018 | 2 | 0 | align="right" | 43 | 0 | 0 |- ! Jami ! 132 ! 56 ! style="text-align:right" | 5873 ! 30 ! 19 |} == Manbalar == <references group="" responsive="0"></references> == Havolalar == * [https://web.archive.org/web/20091105202457/http://www.ussoccer.com/Teams/WNT/R/Amy-Rodriguez.aspx US Soccer player profile] * [https://web.archive.org/web/20120423211756/http://www.womensprosoccer.com/philadelphia/players/bios/amy-rodriguez Philadelphia Independence player profile] * [https://web.archive.org/web/20130226051653/http://www.usctrojans.com/sports/w-soccer/mtt/rodriguez_amy00.html USC player profile] * {{Facebook|AmyRodriguez8}} * {{Twitter}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1987-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Ayol futbolchilar]] onod8knv5vy3q4ikl54edkyjimreq9p Carla Overbeck 0 777694 2816651 2810029 2022-08-29T04:45:12Z Visola Tangirova 72133 wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Carla Overbeck|tasvir=Carla2007soccer.jpg|izoh=Overbeck 2007-yilda|toʻliqism=Carla Werden Overbeck|tavallud_sana={{birth date and age|1968|5|9}}|tavallud_joyi=[[Pasadena]], [[Kaliforniya]], [[AQSh]]|boʻyi=170 sm|yillar1=2001-2002|klublar1=[[Carolina Courage]]|klubraqami=|pozitsiya=himoyachi|yoshlikyillari1=1986-1989|yoshlikklublari1=[[North Carolina Tar Heels]]|isht1=|gollar1=|milliyyillar1=1988-2000|milliyjamoa1=[[United States women's national soccer team|United States]]|milliyisht1=170|milliygollar1=7|boshliqyillar1=1992-|boshliqklublar1=[[Duke Blue Devils]] (assistant)|pcupdate=|ntupdate=}} '''Carla Werden Overbeck''' ({{Qizlik familyasi|'''Werden'''}}; 1968-yil 9-mayda tugʻilgan)—isteʼfodagi amerikalik [[Futbol|futbolchi]] va Amerika Qoʻshma Shtatlari ayollar milliy futbol jamoasining uzoq yillik aʼzosi va sardori. Hozirda u Dyuk universitetining ayollar futbol jamoasining yordamchi murabbiyi boʻlib, u yerda 1992-yildan beri murabbiylik qiladi va asosan Dyukning mudofaa boʻlinmasini boshqaradi. U 2006-yilda Milliy futbol shon-sharaf zaliga kiritildi. == Faoliyati == === Yoshlar terma jamoasida === Overbeck futbol oʻynashni 11 yoshida boshlagan, „Dallas Sting“ klubi futbol jamoasida oʻynagan. Sting bilan u ikkita milliy chempionatda gʻolib chiqdi<ref name="ncshof_bio">{{veb manbasi|sarlavha=Carla Overbeck|url=http://www.ncsoccerhalloffame.com/coverbeck2.htm|nashriyot=North Carolina Soccer Hall of Fame|kirish sanasi=28-sentabr 2013-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170917080624/http://www.ncsoccerhalloffame.com/coverbeck2.htm|arxivsana=17-sentabr 2017-yil}}</ref><ref>{{veb manbasi|sarlavha=History and accomplishments|url=http://www.stingsoccer.com/about.php|nashriyot=Sting Soccer Club|kirish sanasi=28-sentabr 2013-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131002201750/http://www.stingsoccer.com/about.php|arxivsana=2-oktabr 2013-yil}}</ref>. === Kollejda === Overbeck 1986-yildan 1989-yilgacha Chapel Xilldagi Shimoliy Karolina universitetida kollej futbolida oʻynagan va u yerda toʻrt mavsumda NCAA ayollar futbol chempionatida gʻolib chiqqan. U uch marta NSCAA All-America tanlovida qatnashgan. Tar Heelsda markaziy himoyachi boʻlgan vaqtida jamoa 95 oʻyindan iborat magʻlubiyatsiz seriyasini qayd etdi (89-0-6)<ref name="duke_bio">{{veb manbasi|sarlavha=Carla Overbeck|url=http://www.goduke.com/ViewArticle.dbml?DB_OEM_ID=4200&ATCLID=175381|nashriyot=Duke University|kirish sanasi=28-sentabr 2013-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130901092857/http://www.goduke.com/ViewArticle.dbml?DB_OEM_ID=4200&ATCLID=175381|arxivsana=1-sentabr 2013-yil}}</ref>. Overbeck NCAA All-Turnir jamoasining toʻrt karra aʼzosi va ikki marta All-ACC tanlovi boʻlgan. Bundan tashqari, u 1986-yilgi Soccer America All-America Freshman jamoasining aʼzosi boʻlgan va 1988-yilgi NCAA turnirining eng qimmat himoyachisi boʻlgan<ref name="goduke.com">{{veb manbasi|url=http://www.goduke.com/ViewArticle.dbml?ATCLID=175381|sarlavha=Carla Overbeck Bio|kirish sanasi=2-dekabr 2016-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170103052811/http://www.goduke.com/ViewArticle.dbml?ATCLID=175381|arxivsana=3-yanvar 2017-yil}}</ref>. 2006-yil 6-mayda Overbeck Milliy futbol shon-shuhrat zaliga saylandi va 2010-yilda Shimoliy Karolina sport shon-shuhrat zaliga aʼzo boʻldi. === Klubda === Overbeck 1998-yilda W-liganing Raleigh Wings jamoasida oʻynadi va jamoaga 14-0 hisobida yakun yasashga va liga chempionligini qoʻlga kiritishga yordam berdi<ref>{{kitob manbasi|last=Blevins|first=David|title=The Sports Hall of Fame Encyclopedia|year=2011|publisher=Rowman & Littlefield|isbn=0810861305|page=739}}</ref><ref>{{veb manbasi|sarlavha=USISL W-League: Raleigh Wings|url=http://www.soccertimes.com/directory/usisl/w-1/wings.htm|nashriyot=Soccer Times|kirish sanasi=28-sentabr 2013-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160303174652/http://www.soccertimes.com/directory/usisl/w-1/wings.htm|arxivsana=3-mart 2016-yil}}</ref>. 2001-yildan 2002-yilgacha Overbeck Amerika Qoʻshma Shtatlaridagi ayollar uchun birinchi professional futbol ligasi boʻlgan WUSAda Carolina Courage uchun oʻynadi. U, shuningdek, WUSA boshqaruv kengashi aʼzosi edi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=WUSA Restructures Senior Management and Relocates Headquarters to Atlanta|url=http://www.ussoccer.com/news/articles/2001/08/wusa-restructures-senior-management-and-relocates-headquarters-to-atlanta.aspx|nashriyot=US Soccer Federation|kirish sanasi=28-sentabr 2013-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131002055018/http://www.ussoccer.com/news/articles/2001/08/wusa-restructures-senior-management-and-relocates-headquarters-to-atlanta.aspx|arxivsana=2-oktabr 2013-yil}}</ref>. 2002-yil avgust oyida yarim final oʻyinida uning qoʻshimcha taymdagi goli Courage ni [[Mia Hamm]] va [[Abby Wambach]] boshchiligidagi "Washington Freedom"ga qarshi liga chempionligi oʻyini WUSA Founders Cup IIga olib chiqdi<ref>{{yangiliklar manbasi |title=Overbeck's OT goal sends Carolina to title game |publisher=Sports Illustrated |url=http://sportsillustrated.cnn.com/soccer/us/news/2002/08/17/beat_courage_ap/ |access-date=28-sentabr 2013-yil}}</ref>. Courage 2002-yil 24-avgustda Freedomni 3:2 hisobida magʻlub etib, chempionlik unvonini qoʻlga kiritdi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Courage won 2002 WUSA title with McDermott at helm|url=http://espn.go.com/soccer/news/2002/0429/1375620.html|nashriyot=ESPN|kirish sanasi=28-sentabr 2013-yil}}</ref>. === Xalqaro maydonda === Overbeck birinchi marta 1988-yil 1-iyunda AQSh terma jamoasida paydo boʻlgan va 1991-yilda birinchi marta FIFA ayollar oʻrtasidagi jahon chempionatida gʻolib chiqqan AQSh jamoasi aʼzosi edi. Markaziy himoyachi oʻynab, u oltita oʻyinda beshta gol urish imkonini beruvchi himoyani boshqardi. U 1995-yilgi ayollar oʻrtasidagi Jahon chempionati, 1996-yilgi yozgi Olimpiya oʻyinlari va 1999-yilgi ayollar oʻrtasidagi jahon chempionatida jamoaning har bir oʻyinida har daqiqada oʻynagan ikki futbolchidan biri edi. 1998-yilda u milliy terma jamoa sardori boʻlib, tarixda birinchi marta Goodwill Games oʻyinlarida gʻalaba qozondi. Overbeck 2000-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlaridan soʻng xalqaro musobaqalarni tark etib, faoliyatini 168 oʻyin bilan yakunladi. == Murabbiylik faoliyati == [[Fayl:Carla_Overbeck_2014.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6b/Carla_Overbeck_2014.jpg/220px-Carla_Overbeck_2014.jpg|thumb| Overbeck 2014-yilda]] Overbeck 1992-yildan beri Dyuk universitetining ayollar futbol jamoasida yordamchi murabbiy boʻlib ishlaydi. == OAV yoritilishi == Overbeck oʻzining terma jamoadoshlari bilan ''Sports Illustratedning'' 1999-yil 20-dekabrdagi sonida paydo boʻldi<ref name="SI cover">{{yangiliklar manbasi |title=Sportswomen of the Year |publisher=Sports Illustrated |url=http://sportsillustrated.cnn.com/vault/cover/featured/9721/index.htm |access-date=28-sentabr 2013-yil}}</ref>. U 2007-yilda „''Dare to Dream: The Story of the U.S. Womenʼs Soccer Team“'' filmida suratga tushgan<ref>{{veb manbasi|sarlavha=SEE RANK Dare to Dream: The Story of the U.S. Women's Soccer Team|url=https://www.imdb.com/title/tt1146435/?ref_=nm_flmg_slf_1|nashriyot=IMDB|kirish sanasi=28-sentabr 2013-yil}}</ref>. Overbeck ESPN seriyali ''Nine for IX'' -da „The 99ers“ epizodida tasvirlangan<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Carla Overbeck still inspires|url=http://espn.go.com/espnw/blog/post/6919/carla-overbeck-inspires|nashriyot=ESPN|kirish sanasi=28-sentabr 2013-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150119100135/http://espn.go.com/espnw/blog/post/6919/carla-overbeck-inspires|arxivsana=19-yanvar 2015-yil}}</ref>. == Shaxsiy hayoti == [[Pasadena (California)|Kaliforniyaning Pasadena]] shahrida tugʻilgan Overbeck [[Dallas|Dallasning]] chekkasida, [[Richardson (Texas)|Texasning Richardson]] shahrida oʻsgan va u yerda Richardson oʻrta maktabida oʻqigan. 1990-yilda Shimoliy Karolinadagi Chapel Xill universitetini [[psixologiya]] fakultetida tamomlagan. 1999-yil oxirida Overbeckga [[Bazedov kasalligi|Graves kasalligi]] tashxisi qoʻyildi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=U.S. Women's National Team Captain Carla Overbeck Diagnosed with Grave's Disease|url=http://www.ussoccer.com/news/articles/2000/04/u-s-womens-national-team-captain-carla-overbeck-diagnosed-with-graves-disease.aspx|nashriyot=US Soccer Federation|kirish sanasi=28-sentabr 2013-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131002053758/http://www.ussoccer.com/news/articles/2000/04/u-s-womens-national-team-captain-carla-overbeck-diagnosed-with-graves-disease.aspx|arxivsana=2-oktabr 2013-yil}}</ref>. 2009-yil dekabr oyida u Instaflexning rasmiy vakili boʻldi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Instaflex Signs Deal With Soccer Legend, Hall of Famer Carla Overbeck|url=http://www.nysportsjournalism.com/soccer-icons-deal-13010/2010/1/30/instaflex-signs-deal-with-soccer-legend-hall-of-famer-carla.html|nashriyot=New York Sports Journalism|kirish sanasi=28-sentabr 2013-yil}}</ref>. U va uning turmush oʻrtogʻi Greg Overbeckning Jackson ismli bir oʻgʻli va Carson Elizabeth ismli qizi bor. == Yutuq va mukofotlari == === Individual === * Milliy futbol shon-shuhrat zali nomzodi, 2006-yil<ref>{{yangiliklar manbasi |date=6-may 2006-yil |title=Lalas, Overbeck elected to soccer Hall of Fame |publisher=USA Today |url=http://usatoday30.usatoday.com/sports/soccer/2006-05-06-hall-of-fame_x.htm |access-date=28-sentabr 2013-yil}}</ref><ref>{{veb manbasi|sarlavha=Lalas, Overbeck highlight Hall of Fame class|url=http://espnfc.com/news/story?id=377459&cc=5901|nashriyot=ESPN|kirish sanasi=28-sentabr 2013-yil}}</ref> * Shimoliy Karolina sport shon-shuhrat zali, 2010-yil<ref name="ncshof_bio2">{{veb manbasi|sarlavha=Carla Overbeck|url=http://www.ncshof.org/2012/03/09/carla-overbeck/|nashriyot=North Carolina Sports Hall of Fame|kirish sanasi=28-sentabr 2013-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130622171811/http://www.ncshof.org/2012/03/09/carla-overbeck/|arxivsana=22-iyun 2013-yil}}</ref> === Jamoa === * ''Sports Illustrated'' Yilning sportchi ayollari, 1999-yil dekabr * WUSA asoschilari kubogi II, 2002-yil == Manbalar == {{Manbalar|30em}} == Havolalar == * [https://web.archive.org/web/20130901092857/http://www.goduke.com/ViewArticle.dbml?DB_OEM_ID=4200&ATCLID=175381 Duke coach profile] * [https://web.archive.org/web/20060329045206/http://www.soccertimes.com/usteams/roster/women/overbeck.htm Profile at soccertimes.com] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1968-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Ayol futbolchilar]] m35xvvyfbwlyqjszfnawk4wm3gp9t5v Taylor Otto 0 777703 2816653 2810020 2022-08-29T04:53:14Z Visola Tangirova 72133 wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Taylor Otto|tasvir=|izoh=|toʻliqism=Taylor Marie Otto|tavallud_sana={{birth date and age|1997|10|23}}|tavallud_joyi=[[Klivlend]], [[Ogayo]], [[AQSh]]|boʻyi=178 sm|pozitsiya=yarim himoyachi|joriyklub=|klubraqami=|yoshlikyillari1=|yoshlikklublari1=CASL ECNL|yillar1=2021-2022|klublar1=[[Racing Louisville FC]]|isht1=11|gollar1=0|milliyyillar1=2016|milliyjamoa1=[[United States women's national under-20 soccer team|United States U20]]|milliyisht1=6|milliygollar1=0|milliyyillar2=2019|milliyjamoa2=[[United States women's national under-23 soccer team|United States U23]]|milliyisht2=3|milliygollar2=0|club-update=27 July 2022}} '''Taylor Marie Otto''' (1997-yil 23-oktabrda tugʻilgan)—amerikalik professional [[futbol]] oʻyinchisi, Milliy ayollar futbol ligasi „Racing Louisville“ klubida [[Yarimhimoyachi (futbol)|yarim himoyachi]] sifatida oʻynagan. 2022-yil 7-avgust yakshanba kuni Teylor „Seltik“ ayollar jamoasi bilan shartnoma imzolagani eʼlon qilindi, u toʻgʻridan-toʻgʻri Hibs Celticga qarshi oʻyin uchun tarkibga kiritildi, Fran Alonos Seltik jamoasi ishonchli tarzda 9 gol farqi bilan gʻalaba qozondi<ref>{{veb manbasi|muallif=FC|ism=Celtic|sana=07/08/2022|sarlavha=Celtic are Taylor-made for Otto|url=https://www.celticfc.com/news/2022/august/10/celtic-are-taylor-made-for-otto/|kirish sanasi=2022-08-11|ish=Celtic FC}}</ref>. == Klubdagi faoliyati == [[Ogayo|Ogayo shtati]] [[Cleveland|Klivlend]] shahrida tugʻilgan Otto oʻz faoliyatini Chapel Hill’deki Shimoliy Karolina universitetining Shimoliy Karolina Tar Heels’iga qoʻshilishdan oldin CASL ECNL bilan boshlagan<ref name="ncth">{{veb manbasi|sarlavha=Taylor Otto - North Carolina|url=https://goheels.com/sports/womens-soccer/roster/taylor-otto/16155|ish=[[North Carolina Tar Heels]]}}</ref>. U FIFA U-20 ayollar oʻrtasidagi Jahon chempionatida Amerika Qoʻshma Shtatlarining 20 yoshgacha boʻlgan terma jamoasi bilan ishtirok etganidan soʻng, birinchi mavsumini Tar Heels bilan qizil koʻylak kiydi<ref name="ncth" />. Keyingi mavsumda, 2017-yilda u Tar Heelsning asosiy markaziy himoyachisiga aylandi va jamoa uchun barcha 22 oʻyinni oʻtkazdi<ref name="ncth" />. Toʻrt mavsumni „Tar Heels“da oʻtkazgandan soʻng, Otto 84 oʻyin oʻtkazib, 11 gol urgan. === Racing Louisville === 2021-yil 13-yanvarda Otto Racing Louisville tomonidan NWSL loyihasining ikkinchi bosqichining birinchi tanlovi (umumiy 11-chi) boʻldi<ref>{{yangiliklar manbasi |date=13-yanvar 2021-yil |title=Emily Fox, Brianna Pinto, Taylor Otto Selected In 2021 NWSL Draft |work=Tar Heels Times |url=https://www.tarheeltimes.com/article121710.aspx |access-date=16-aprel 2021-yil}}</ref>. U 2021-yil 15-aprelda NWSL Challenge Cup musobaqasida Washington Spiritga qarshi oʻyinda 78-daqiqada 1:0 hisobida magʻlubiyatga uchragan edi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Washington Spirit 1–0 Racing Louisville|url=https://us.soccerway.com/matches/2021/04/16/united-states/nwsl-challenge-cup/washington-spirit/racing-louisville/3471591/|ish=Soccerway}}</ref>. 2022-yil 27-iyulda Racing Louisville Otto Yevropada oʻynash imkoniyatlarini qoʻlga kiritish uchun klub bilan shartnomasini oʻzaro bekor qilganini eʼlon qildi<ref>{{Cite press release|url=https://www.racingloufc.com/news/2022/07/27/wyne-signs-to-lead-racings-roster-moves-out-of-nwsl-break/|title=Wyne signs to lead Racing’s roster moves out of NWSL break|date=July 27, 2022|accessdate=July 27, 2022|publisher=[[Racing Louisville FC]]}}</ref>. '''CELTIC FC LADIES''' 7-avgust kuni Taylorning Yevropaga koʻchib oʻtishi u Shotlandiyaning Glazgo shahridagi dunyoga mashhur Seltik Fc ayollar jamoasi bilan shartnoma imzolaganida tasdiqlandi. Jamoani Fren Alonso boshqaradi, u Taylorga boʻlgan kunlarida uni birinchi oʻyiniga qoʻyib, unga katta ishonch koʻrsatdi, Seltik Ladies 9:0 hisobida gʻalaba qozonishdi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Celtic|url=https://www.womenspremierleague.co.uk/teams/celtic/|kirish sanasi=2022-08-11|ish=Park's Motor Group Scottish Women's Premier League}}</ref>. == Faoliyat statistikasi == === Klub === {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Klub, mavsum va musobaqalar boʻyicha koʻrinish va gollar ! rowspan="2" | Klub ! rowspan="2" | Mavsum ! colspan="3" | Liga ! colspan="2" | Kubok ! colspan="2" | Kontinental ! colspan="2" | Jami |- ! Boʻlim !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar |- | rowspan="2" |[[:en:Racing_Louisville_FC|Racing Louisville]] |[[:en:2021_Racing_Louisville_FC_season|2021]] | Milliy ayollar futbol ligasi | 9 | 0 | 3 | 0 | — | — | 12 | 0 |- |[[:en:2022_Racing_Louisville_FC_season|2022]] | Milliy ayollar futbol ligasi | 2 | 0 | 3 | 0 | — | — | 5 | 0 |- ! colspan="3" | Karyera jami ! 11 ! 0 ! 6 ! 0 ! 0 ! 0 ! 17 ! 0 |} == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * Racing Louisville [https://www.racingloufc.com/taylor-otto profili] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1997-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Ayol futbolchilar]] jize9wuwpmrg9t80udsdsi773fuqxdt Fiona O'Sullivan 0 777788 2816665 2809931 2022-08-29T05:04:38Z Visola Tangirova 72133 wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Fiona O'Sullivan|toʻliqism=Fiona Julia O'Sullivan|tasvir=Fiona O'Sullivan in San Jose.jpg|izoh=O'Sullivan 2015-yil mayda|tavallud_sana={{Birth date and age|df=yes|1986|9|17}}|tavallud_joyi=[[San Geronimo]], [[Kaliforniya]], [[AQSh]]|boʻyi=178 sm|pozitsiya=hujumchi|klubraqami=|yoshlikyillari1=2004-2007|yoshlikklublari1=[[San Francisco Dons]]|yillar1=2006-2007|yillar2=2009-2010|yillar3=2010|yillar4=2010|yillar5=2011|yillar6=2011|yillar7=2011-2012|yillar8=2012-2014|yillar9=2014-2015|klublar1=[[Sonoma County Sol (WPSL)|Sonoma County Sol]]|klublar2=[[California Storm]]|klublar3=[[Chicago Red Stars]]|klublar4=[[AIK Fotboll (women)|AIK]]|klublar5=[[Piteå IF]]|klublar6=→ [[Kvarnsvedens IK]] (ijara)|klublar7=[[ASJ Soyaux]]|klublar8=[[SC Freiburg (women)|SC Freiburg]]|klublar9=[[Notts County Ladies F.C.|Notts County]]|isht1=|gollar1=|isht2=|gollar2=|isht3=0|gollar3=0|isht4=7|gollar4=2|isht5=9|gollar5=1|isht6=10|gollar6=12|isht7=9|gollar7=4|isht8=30|gollar8=12|isht9=8|gollar9=2|milliyyillar1=2009-2016|milliyjamoa1=[[Republic of Ireland women's national football team|Republic of Ireland]]|milliyisht1=41|milliygollar1=13|boshliqyillar1=2015-2017|boshliqklublar1=[[San Francisco Dons]] (assistant)|pcupdate=|ntupdate=23 January 2016|boshliqyillar2=2015-2017|boshliqklublar2=[[De Anza Force]]|boshliqyillar3=2017-|boshliqklublar3=[[San Domenico School]]}} '''Fiona Julia OʻSullivan''' (1986-yil 17-sentabrda tugʻilgan)—sobiq [[Futbol|futbolchi]], AQSh, Shvetsiya, Fransiya, Germaniya klublarida va Angliya FA WSL jamoasi Notts Countida [[Hujumchi (futbol)|hujumchi]] sifatida oʻynagan. Qoʻshma Shtatlarda tugʻilgan, u Irlandiya Respublikasini xalqaro miqyosda himoya qilgan. OʻSullivanni Irlandiya Futbol Assotsiatsiyasi (FAI) kuchli, kuchli hujumchi sifatida taʼriflagan<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Football Association of Ireland|url=https://www.fai.ie/index.php?option=com_content&view=article&id=63&Itemid=42|kirish sanasi=2022-08-09|ish=www.fai.ie}}</ref>. Futbolchi sifatida nafaqaga chiqqanidan beri u yosh sportchilarning murabbiyi, murabbiyi, maʼruzachisi va murabbiyi boʻlib ishladi. OʻSullivanning San-Fransisko koʻrfazi hududidagi yillik yoshlar futbol lageri, [https://osullivansocceracademy.com/ OʻSullivan Futbol Akademiyasi] 2022-yilda oʻzining 20 yilligini nishonladi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Home|url=https://osullivansocceracademy.com/|kirish sanasi=2022-08-09|ish=O'Sullivan Soccer Academy|til=en}}</ref>. == Yoshligi == OʻSullivan Kaliforniyaning Marin okrugida oʻsgan va u yerda yoshligida futbol oʻynay boshlagan. Ser Frensis Dreyk oʻrta maktabida (hozirgi Archi Uilyams oʻrta maktabi) universitet jamoasi bilan toʻrt mavsum davomida OʻSullivan uch marta jamoaning eng yaxshi toʻpurari va ikki marta liganing eng yaxshi toʻpurari boʻldi<ref>{{veb manbasi|sana=2009-07-26|sarlavha=Irish eyes smile on former Drake standout O’Sullivan|url=https://www.marinij.com/general-news/20090726/irish-eyes-smile-on-former-drake-standout-osullivan|kirish sanasi=2022-08-09|ish=Marin Independent Journal|til=en-US}}</ref>. U Marin okrugi Atletik Ligasi (MCAL) finaliga chiqqan jamoaning sardori edi. OʻSullivan maktabdagi martaba gollari boʻyicha rekordchi boʻlgan<ref>{{veb manbasi|sana=2013-09-27|sarlavha=Fiona's Soccer Camp - Kids Summer Camp in Fairfax, CA|url=http://www.fionasoccercamps.com/coaches.html|kirish sanasi=2022-08-09|ish=web.archive.org|arxiv-sana=2013-09-27|arxiv-url=https://web.archive.org/web/20130927052839/http://www.fionasoccercamps.com/coaches.html}}</ref>. 2003-yilning yozida OʻSullivan oʻzining birinchi mashinasini sotib olish uchun mahalliy futbol lageriga asos soldi. Birinchi haftada atigi uchta roʻyxatdan oʻtgan OʻSullivan katta raqamlarga ega boʻlish uchun ukasini birinchi maslahatchisi sifatida qabul qildi. === San-Fransisko universiteti === OʻSullivan 2004-yildan 2007-yilgacha San-Fransisko universitetida oʻqigan. U oʻzining toʻrt mavsumida San-Fransisko Dons uchun jami sakkizta gol urdi<ref name="usf">{{veb manbasi|url=http://www.usfdons.com/sports/w-soccer/spec-rel/011510aaa.html|sarlavha=Former Don Fiona O'Sullivan Drafted by the Chicago Red Stars of the WPS|sana=15-yanvar 2010-yil|nashriyot=University of San Francisco|kirish sanasi=22-sentabr 2010-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110717181021/http://www.usfdons.com/sports/w-soccer/spec-rel/011510aaa.html|arxivsana=17-iyul 2011-yil}}</ref>. Uning universitetdagi eng muvaffaqiyatli kampaniyasi 2006-yil edi, chunki u tizzasidan olgan jarohati bilan mavsumning yarmini oʻtkazib yuborganiga qaramay, beshta gol bilan jamoaning eng yaxshi toʻpurari boʻldi. Bu San-Xose shtati Spartansga qarshi xet-trikni oʻz ichiga oladi<ref name="draft">{{veb manbasi|url=http://www.womensprosoccer.com/chicago/news/press_releases/100115-crs-draft-results|sarlavha=Red Stars select UNC's Whitney Engen in WPS Draft|sana=15-yanvar 2010-yil|nashriyot=WomensProSoccer.com|kirish sanasi=22-sentabr 2010-yil}}</ref>. 2007-yilda, San-Fransiskodagi katta yilida OʻSullivan jamoaga sardorlik qildi va jamoaning eng yaxshi toʻpurari edi<ref name="fsc_bio">{{veb manbasi|sarlavha=Coaches and Counselors|url=http://www.fionasoccercamps.com/coaches.html|nashriyot=Fiona's Soccer Camp|kirish sanasi=27-sentabr 2013-yil|arxivsana=27-sentabr 2013-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130927052839/http://www.fionasoccercamps.com/coaches.html}}</ref>. OʻSullivanni bosh murabbiy Pam Kalinoski yuqori saviyada oʻynay oladigan shaxs sifatida maqtadi<ref name="eyes">{{veb manbasi|muallif=Dave Curtis|sana=26-iyul 2009-yil|sarlavha=Irish eyes smile on former Drake standout O'Sullivan|url=https://www.marinij.com/2009/07/26/irish-eyes-smile-on-former-drake-standout-osullivan/|kirish sanasi=31-dekabr 2020-yil|nashriyot=Marin Independent Journal}}</ref>. == Klubdagi faoliyati == === Qoʻshma Shtatlar === 2010-yilgi WPS loyihasida OʻSullivan Chikago Red Stars tomonidan tanlangan edi, ammo mavsumoldi yigʻinida qatnashgandan soʻng, 2010-yil mart oyida 26 oʻyinchidan iborat boshlangʻich roʻyxatidan ozod etildi<ref>{{veb manbasi|url=http://www.womensprosoccer.com/Home/news/transactions-10.aspx|sarlavha=Transactions: 2010|nashriyot=WomensProSoccer.com|kirish sanasi=22-sentabr 2010-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100912164956/http://www.womensprosoccer.com/Home/news/transactions-10.aspx|arxivsana=12-sentabr 2010-yil}}</ref>. OʻSullivan avvalroq Irlandiya terma jamoasiga chaqiruvni qabul qilgan va „Red Stars“ bosh murabbiyi Emma Hayes undan qolishni va oʻz oʻrinlari uchun kurashishni soʻraganiga qaramay, irlandlar bilan birga ketgan edi. Buning oʻrniga OʻSullivan 2010-yilgi mavsumni „[[:en:California_Storm|California Storm]]“ bilan, futbol afsonalari [[Brandi Chastain]] va [[Sislaide do Amor Lima|Sissi]] bilan birga oʻtkazdi<ref>{{veb manbasi|url=http://espn.go.com/blog/los-angeles/soccer/post/_/id/2237/wpsl-chastain-retires-but-shes-not-quitting|sarlavha=WPSL: Chastain retires, but she's not quitting|sana=25-iyul 2010-yil|muallif=Scott French|nashriyot=ESPN|kirish sanasi=22-sentabr 2010-yil}}</ref>. Oʻn oʻyinda yettita gol<ref>{{veb manbasi|url=http://homepages.sover.net/~spectrum/year/2010.html|sarlavha=The year in American soccer, 2010|nashriyot=The American Soccer History Archives|muallif=Dave Litterer|sana=14-iyul 2010-yil|kirish sanasi=22-sentabr 2010-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150216034058/http://homepages.sover.net/~spectrum/year/2010.html|arxivsana=16-fevral 2015-yil}}</ref> OʻSullivanni butun liganing ikkinchi jamoasiga kiritdi<ref name="aik">{{veb manbasi|url=http://www.marinij.com/sports/ci_16027231|sarlavha=Marin Briefs: O'Sullivan and Abbott named to WPSL all-conference|sana=8-sentabr 2010-yil|nashriyot=Marin Independent Journal|kirish sanasi=22-sentabr 2010-yil|arxivsana=14-iyul 2014-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140714174535/http://www.marinij.com/sports/ci_16027231}}</ref>. === Yevropa === OʻSullivan 2010-yilning iyul oyida Shvetsiyaning Damallsvenskan klubi AIK bilan shartnoma imzolagan. AIK uchun yetti oʻyinda ikkita gol urganidan soʻng, OʻSullivan 2011-yil yanvar oyida Damalsvenskanning yangi kelgan Piteå IF jamoasiga oʻtdi<ref>{{veb manbasi|url=http://www.aikfotboll.se/Article.aspx?contentID=3635|sarlavha=Fiona O'Sullivan till Piteå|sana=18-yanvar 2011-yil|nashriyot=aikfotboll.se|kirish sanasi=23-yanvar 2011-yil|muallif=Stefan Mellerborg|til=Swedish|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130928101131/http://www.aikfotboll.se/Article.aspx?contentID=3635|arxivsana=28-sentabr 2013-yil}}</ref>. OʻSullivan 2011-yil iyun oyida 1-divizionning Kvarnsvedens IK jamoasiga ijaraga yuborilgunga qadar Pitea IF uchun toʻqqizta oʻyin bitta gol keltirdi. 2011-yil dekabr oyida OʻSullivan Shvetsiyani tark etib, Fransiya 1-divizioni Feminine klubi ASJ Soyauxga oʻtdi<ref>{{yangiliklar manbasi |date=23-dekabr 2011-yil |title=Rebecca Spencer and Fiona O'Sullivan move to France |publisher=CWF Football |url=http://www.cwfootball.com/news/rebecca-spencer-and-fiona-osullivan-move-france |access-date=24-dekabr 2011-yil}}</ref>. 2011-12-yilgi 1-divizion mavsumining ikkinchi yarmida u Soyaux uchun toʻqqizta liga oʻyinida toʻrtta gol kiritdi, shuningdek, oʻzining Fransiya Kubogida bitta gol urdi<ref>{{veb manbasi|url=http://www.statsfootofeminin.fr/joueur.php?joueur=7375&saison=37|sarlavha=Fiona O'Sullivan|nashriyot=Footofeminin.fr|kirish sanasi=24-sentabr 2013-yil|til=French}}</ref>, ammo klub jadvalda 11-oʻrinni egalladi va quyi ligaga tushib qolishdi. Bu OʻSullivanni yangi klub izlashga majbur qildi: „Agar men bu jamoa bilan tushsam, ikkinchi darajali divizionda oʻynab, bir necha yil faoliyatimni yoʻqotishim mumkin, deb oʻyladim, oʻzimni yuqoriroqda oʻynashim kerakligini his qildim“<ref name="exiles">{{veb manbasi|url=http://theemeraldexiles.com/2013/08/13/tee10-fiona-osullivan-germany-is-a-good-fit-for-me/|sarlavha=#TEE10 – Fiona O'Sullivan: "Germany is a good fit for me"|nashriyot=The Emerald Exiles|kirish sanasi=24-sentabr 2013-yil|sana=13-avgust 2013-yil|ism=Barry|muallif=Landy|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141031230436/http://theemeraldexiles.com/2013/08/13/tee10-fiona-osullivan-germany-is-a-good-fit-for-me/|arxivsana=31-oktabr 2014-yil}}</ref>. OʻSullivan 2012-yilning iyulida Frauen Bundesligasining SC „Frayburg“ klubi bilan shartnoma imzolagan edi<ref>{{yangiliklar manbasi |date=24-iyul 2012-yil |title=Clark and O'Sullivan to SC Freiburg |publisher=CWF Football |url=http://www.cwfootball.com/news/clark-and-osullivan-sc-freiburg |access-date=18-avgust 2012-yil}}</ref>. Frayburgdagi sharoitlar Shvetsiya va Fransiyadagidan koʻra qulayroq ekanligini koʻrib, u Germaniyani yaxshi mos deb taʼrifladi. Onasining bevaqt vafoti va tizzasidan olgan jarohati uning muvaffaqiyatini izdan chiqarmasdan oldin, u mavsumni kuchli boshladi<ref>{{yangiliklar manbasi |last=McCarthy |first=Kieran |date=24-avgust 2013-yil |title=Fiona's flying high |publisher=[[The Southern Star (County Cork)|The Southern Star]] |url=http://www.southernstar.ie/News/Fionas-flying-high-22082013.htm |url-status=dead |access-date=24-sentabr 2013-yil |archive-url=https://web.archive.org/web/20160303234728/http://www.southernstar.ie/News/Fionas-flying-high-22082013.htm |archive-date=3-mart 2016-yil}}</ref>. „Frayburg“ 2012-13-yilgi mavsumda Bundesliga jadvalida beshinchi oʻrinni egalladi, chunki OʻSullivan 13 oʻyinda 6 ta gol urdi<ref>{{veb manbasi|url=http://www.framba.de/content/index.php?option=com_content&view=article&id=3365:fiona-o|sarlavha=Fiona O'Sullivan|nashriyot=Framba.de|kirish sanasi=24-sentabr 2013-yil|til=German|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140805025336/http://framba.de/content/index.php?option=com_content&view=article&id=3365:fiona-o|arxivsana=5-avgust 2014-yil}}</ref>. Professional futbolchi sifatida OʻSullivan har yozda Qoʻshma Shtatlarda [https://osullivansocceracademy.com/ OʻSullivan Futbol Akademiyasini] qurishda davom etdi. OʻSullivan oʻz formasini saqlab qolish uchun Kaliforniyadagi yozgi jaziramada uzoq kunlar lageridan oldin va keyin mashgʻulotlarga mos keladi va koʻpincha lagerning soʻnggi kunidan keyin kechasi Yevropaga qaytib ketadi. OʻSullivan yozlarini „oʻziga xos va qiyin“ deb taʼrifladi. „Mavsum oldi tayyorgarlik uchun Avstriyaning Alp togʻlarida [SC Freiburg] bilan uchrashishim kerak edi“, dedi OʻSullivan. „Men raftingning qiziqarli kunini sogʻindim va u yerga uch kunlik fitnes testiga bordim. Uch haftalik lagerdan keyin bu juda shafqatsiz edi“. 2014-yil iyun oyida OʻSullivan „Frayburg“ning „BV Kloppenburg“ ustidan 7:2 hisobida gʻalaba qozongan oʻyinida xet-trik qayd etdi. Bu uning klubdagi soʻnggi oʻyini edi, chunki u oʻsha oy oxirida FA WSLning Notts Countyga oʻtdi<ref>{{veb manbasi|url=https://www.bbc.co.uk/sport/0/football/28059104|sarlavha=Notts County Ladies: Fiona O'Sullivan joins from Freiburg|nashriyot=[[British Broadcasting Corporation]]|kirish sanasi=27-iyun 2014-yil|sana=27-iyun 2014-yil}}</ref>. OʻSullivan oʻz nomini Notts Countyda yozgan, u oʻzining debyutini „Arsenal Ladies“ ga qarshi oʻyinda tenglashtirgan gol bilan nishonlaganida, Lady Pies sodiqlarining olqishiga sazovor boʻlishdan zavqlanib ketdi. U Birmingham City darvozasiga yana bir gol qoʻshib, 2014-yilgi mavsumni beshta oʻyinda ikkita gol bilan yakunladi. 2015-yil yanvar oyida Notts County murabbiyi Rick Passmoor OʻSullivanning taʼsirini yuqori baholadi, chunki u bir yillik shartnomani uzaytirdi<ref>{{yangiliklar manbasi |date=13-yanvar 2015-yil |title=Fiona O'Sullivan resigns for Notts County Ladies |publisher=Mansfield Chad |url=http://www.chad.co.uk/sport/fiona-o-sullivan-resigns-for-notts-county-ladies-1-7047978 |url-status=dead |access-date=28-noyabr 2015-yil |archive-url=https://web.archive.org/web/20151208063700/http://www.chad.co.uk/sport/fiona-o-sullivan-resigns-for-notts-county-ladies-1-7047978 |archive-date=8-dekabr 2015-yil}}</ref>. Notts Countyning asosiy hujumchisi Ellen Whitening jismoniy holatiga qaytishi bilan 2015-yilda OʻSullivanning koʻrinishlari koʻproq boʻldi. U 2015-yilda „[[Wembley|Wembley“ stadionida]] boʻlib oʻtgan Angliya ayollar kubogi finalida 83-daqiqada oʻrinbosar sifatida maydonga tushdi va County „Chelsea“ga 1:0 hisobida magʻlub boʻldi. == Xalqaro maydonda == OʻSullivanning otasi Aidan Irlandiyaning Bantry shahridan, buvisi esa tubjoy amerikalik. Yigitining maslahatiga koʻra, OʻSullivan FAIga Irlandiya Respublikasi ayollar terma jamoasiga oʻtish huquqini beruvchi elektron pochta xabarini yubordi<ref name="fai">{{veb manbasi|url=http://www.fai.ie/index.php?option=com_content&view=article&id=100764:us-born-attacker-hits-rich-vein-of-form-for-ireland&catid=9:senior-women&Itemid=13|sarlavha=US born attacker hits rich vein of form for Ireland|sana=19-mart 2010-yil|nashriyot=[[Football Association of Ireland]]|kirish sanasi=22-sentabr 2010-yil}}</ref><ref name="herald">{{veb manbasi|url=http://www.herald.ie/sport/soccer/friscos-on-fire-2317228.html|sarlavha='Frisco's on fire|sana=30-avgust 2010-yil|muallif=Niall Feery|nashriyot=Herald.ie|kirish sanasi=22-sentabr 2010-yil}}</ref>. U Irlandiya terma jamoasining 2009-yil yozgi AQSHdagi yigʻinida „Indiana“ ga qarshi debyut qilgan. OʻSullivan murabbiylikka oʻtganidan beri Irlandiya gol urishda qiynalayotgan bir paytda, murabbiy Ronan klubsiz hujumchini 2015-yilning may oyida AQSHga qarshi oʻrtoqlik oʻyiniga, professional sifatidagi soʻnggi oʻyiniga chaqirdi<ref>{{yangiliklar manbasi |date=13-yanvar 2016-yil |title=Ronan selects WNT squad for US double header |publisher=[[Football Association of Ireland]] |url=http://www.fai.ie/ireland/news/ronan-selects-wnt-squad-for-us-double-header |access-date=16-yanvar 2016-yil}}</ref>. Oʻyin Kaliforniyadagi OʻSullivanning uyidan ikki soat janubda joylashgan Avaya stadionida boʻlib oʻtdi. Irlandiya terma jamoasining [[2011 FIFA ayollar o'rtasidagi jahon chempionati|2011-yilgi Jahon chempionatiga]] saralash oʻyinlarida kuchli oʻyinlar kuzatildi<ref name="fai2">{{veb manbasi|url=http://www.fai.ie/index.php?option=com_content&view=article&id=100764:us-born-attacker-hits-rich-vein-of-form-for-ireland&catid=9:senior-women&Itemid=13|sarlavha=US born attacker hits rich vein of form for Ireland|sana=19-mart 2010-yil|nashriyot=[[Football Association of Ireland]]|kirish sanasi=22-sentabr 2010-yil}}</ref>. 2010-yil avgust oyida OʻSullivan [[Isroil ayollar milliy futbol jamoasi|Isroilga]] qarshi oʻyinda xet-trik qayd etib, besh oʻyinda jami oltita gol urganidan soʻng, u „yaratuvchi“ sifatida eʼtirof etildi<ref name="herald2">{{veb manbasi|url=http://www.herald.ie/sport/soccer/friscos-on-fire-2317228.html|sarlavha='Frisco's on fire|sana=30-avgust 2010-yil|muallif=Niall Feery|nashriyot=Herald.ie|kirish sanasi=22-sentabr 2010-yil}}</ref>. OʻSullivan 2011-yil fevral oyida FAI xalqaro oʻyinchisi deb topildi<ref name="award-2010">{{veb manbasi|sarlavha=21st 3/FAI International Football Award winners announced|url=http://www.fai.ie/index.php?option=com_content&view=article&id=101529:21st-3fai-international-football-award-winners-announced&catid=1:senior-men&Itemid=8|nashriyot=RTÉ.ie|kirish sanasi=7-fevral 2011-yil|sana=7-fevral 2011-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131106022019/http://www.fai.ie/index.php?option=com_content&view=article&id=101529%3A21st-3fai-international-football-award-winners-announced&catid=1%3Asenior-men&Itemid=8|arxivsana=6-noyabr 2013-yil}}</ref>. == Shaxsiy hayoti == OʻSullivan San-Fransisko universitetini xalqaro siyosat boʻyicha tamomlagan<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Lund |first=Ryan |date=9-may 2015-yil |title=Bay Area's Fiona O'Sullivan returns with Irish national team |publisher=[[San Francisco Chronicle]] |url=http://www.sfgate.com/sports/article/Bay-Area-s-Fiona-O-Sullivan-returns-with-6253538.php |access-date=28-noyabr 2015-yil}}</ref>. 2014-yil avgust oyida OʻSullivan 30 yoshli professional [[Basketbol|basketbolchi]] boʻlgan turmush [[Unashtirish|oʻrtogʻi]] Devougn Lamontning toʻsatdan vafot etishi tufayli vafot etdi. 2015-yildan 2017-yilgacha OʻSullivan San-Fransisko universiteti ayollar futboli boʻyicha murabbiy yordamchisi va ishga qabul qilish boʻyicha direktor boʻlib ishlagan, ayni paytda mahalliy yoshlar klubi [http://www.deanzaforce.org De Anza Forceda] yosh guruhlari koordinatori va ishga qabul qilish boʻyicha direktor sifatida ishlagan. 2016-yilda OʻSullivan oʻzining oʻqish joyida boʻlganida, hozirgi turmush oʻrtogʻi Steve Domecus bilan uchrashdi. Domecus, sobiq professional beysbolchi, Donsning beysbol jamoasida yordamchi murabbiy boʻlgan. Domecus va OʻSullivan hozirda [[Fairfax (California)|Kaliforniyaning Fairfaks shahrida]] istiqomat qilishadi va ikki farzandi bor. 2017-yildan beri OʻSullivan [https://www.sandomenico.org/athletics San-Domeniko maktabida] futbol direktori boʻlib ishlagan va u yerda u universitetning qizlar jamoasiga ham murabbiylik qiladi. Uning yozgi futbol lageri [https://osullivansocceracademy.com/ OʻSullivan futbol akademiyasi] 2022-yilda oʻzining 20 yilligini nishonladi va hozirda Bay Areadagi Marin va Sonoma okruglari boʻylab uchta joyda gullab-yashnamoqda. == Manbalar == {{Manbalar|2}} == Havolalar == * {{Twitter}} * [http://www.uefa.com/womensworldcup/teams/player=250012466/index.html Fiona OʻSullivan] at [[UEFA]] * [http://www.fai.ie/ireland/player/250012466 Fiona OʻSullivan] at FAI * [https://www.dfb.de/allianz-frauen-bundesliga/spieltagtabelle/?spieledb_path=%2Fleague_player%2F172031 Player German domestic football stats] (in German) at DFB * {{Rasmiy sayt|http://www.fionasoccercamps.com/coaches.html}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1986-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Ayol futbolchilar]] ou5gx1uw8dwu3syzsxr5htj7bkwhw87 Leslie Osborne 0 777799 2816672 2809913 2022-08-29T05:07:36Z Visola Tangirova 72133 wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Leslie Osborne|tasvir=Osbourne 02-2010-stl.jpg|izoh=|toʻliqism=Leslie Marie Osborne|tavallud_sana={{birth date and age|1983|05|27|mf=yes}}|tavallud_joyi=[[Milwaukee]], [[Viskonsin]], [[AQSh]]|boʻyi=173 sm|pozitsiya=yarim himoyachi|yillar1=2001|klublar1=[[Chicago Cobras]]|isht1=<!-- LEAGUE APPEARANCES & GOALS ONLY-->|gollar1=|yillar2=2005|klublar2=[[California Storm]]|isht2=6 <!-- LEAGUE APPEARANCES & GOALS ONLY-->|gollar2=1|yillar3=2009|klublar3=[[FC Gold Pride]]|isht3=19 <!-- LEAGUE APPEARANCES & GOALS ONLY-->|gollar3=0|yillar4=2010-2011|klublar4=[[Boston Breakers (WPS)|Boston Breakers]]|isht4=34 <!-- LEAGUE APPEARANCES & GOALS ONLY-->|gollar4=0|yillar5=2012|klublar5=[[Boston Breakers (WPSL Elite)|Boston Breakers]]|isht5=<!-- LEAGUE APPEARANCES & GOALS ONLY-->|gollar5=|yillar6=2013|klublar6=[[Chicago Red Stars]]|isht6=18 <!-- LEAGUE APPEARANCES & GOALS ONLY-->|gollar6=1|milliyyillar1=|milliyjamoa1=United States U-16|milliyisht1=|milliygollar1=|milliyyillar2=|milliyjamoa2=United States U-18|milliyisht2=|milliygollar2=|milliyyillar3=|milliyjamoa3=[[United States U-20 women's national soccer team|United States U-19]]|milliyisht3=21|milliygollar3=4|milliyyillar4=|milliyjamoa4=[[United States U-21 women's national soccer team|United States U-21]]|milliyisht4=8|milliygollar4=|milliyyillar5=2004-2009|milliyjamoa5=[[United States women's national soccer team|United States]]|milliyisht5=61|milliygollar5=3|pcupdate=August 2, 2014|ntupdate=August 2, 2014}} '''Leslie Marie Osborne''' (1983-yil 27-mayda tugʻilgan)—nafaqadagi amerikalik himoyachi [[Yarimhimoyachi (futbol)|yarim himoyachi]], u oxirgi marta 2013-yilda [[Futbol|NWSLda]] Chikago Red Stars jamoasida oʻynagan. U Amerika Qoʻshma Shtatlari ayollar milliy futbol jamoasining sobiq aʼzosi boʻlib, avval WPSda FC Gold Pride va Boston Breakers jamoalarida oʻynagan. U 2014-yilning mart oyida futbolchi sifatida faoliyatini yakunlaganini eʼlon qildi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Osborne Announces Retirement, Reflects on Career|url=http://equalizersoccer.com/2014/03/11/leslie-osborne-retires-reflects-career-breakers-red-stars-uswnt/|nashriyot=Equalizer Soccer|kirish sanasi=24-mart 2014-yil}}</ref>. == Yoshligi == Osborne Viskonsin shtatining Milwaukee shahrida tugʻilgan.U Viskonsin [[Brookfield (Wisconsin)|shtatining Brukfild shahrida oʻsgan va Viskonsin shtatidagi Uokesha]] [[Waukesha|shahridagi]] Katolik Memorial oʻrta maktabida oʻqigan. === Santa Klara universiteti === [[Fayl:Osbourne_2010-stl.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Osbourne_2010-stl.jpg/180px-Osbourne_2010-stl.jpg|left|thumb|180x180px| Osborne 2010-yilda St. Louisda.]] Osborne Kaliforniyaning Santa Klara shahridagi Santa Klara universitetida futbol oʻynagan. Birinchi kursda u 2001-yilda NCAA ayollar futbol chempionatida gʻolib chiqqan Santa Klara jamoasining asosiy aʼzosi edi. 2004-yilda katta oʻquvchi sifatida u Hermann Trophy uchun yarim finalchi boʻlgan va mamlakatning eng yaxshi kollej ayol futbolchisi sifatida Honda Sports mukofotini qoʻlga kiritgan<ref>{{veb manbasi|url=https://www.calstormsoccer.com/storm-blog/storm-adds-leslie-osborne|sarlavha=The California Storm adds Leslie Osborne to the Board of Directors|ish=California Storm Women's Soccer|til=en-US|kirish sanasi=2020-03-20}}</ref><ref>{{veb manbasi|url=https://www.collegiatewomensportsawards.com/archives/soccer|sarlavha=Soccer|ish=CWSA|til=en|kirish sanasi=2020-03-29}}</ref>. == Faoliyati == === Klubda === [[Fayl:Megan_Rapinoe_and_Leslie_Osborne.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Megan_Rapinoe_and_Leslie_Osborne.jpg/220px-Megan_Rapinoe_and_Leslie_Osborne.jpg|right|thumb| Osborne 2011-yil avgust oyida [[Megan Rapinoe|Megan Rapinoega]] qarshi himoya qiladi]] ==== FC Gold Pride ==== 2009-yilda u Ayollar Professional Futbol (WPS) ligasining ilk mavsumida FC Gold Pride uchun oʻynadi. ==== Boston Breakers ==== 2010-yilda Osborne erkin agentga aylandi va Boston Breakers bilan shartnoma imzoladi. WPS 2012-yil boshida oʻz faoliyatini toʻxtatib qoʻyganida va keyinchalik chetlatilganda, Osborne Breakers bilan davom etdi, chunki ular Ayollar Premer-Ligasi Elitasiga oʻtishdi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Leslie Osborne bio|url=http://www.osbornesoccer.com/bio.html|nashriyot=Leslie Osborne|kirish sanasi=12-noyabr 2012-yil}}</ref>. U WPS va WPSL Elite-da jamoa uchun investorlarni taʼminlashda muhim rol oʻynadi<ref name="Boston Globe 2012">{{veb manbasi|sarlavha=Leslie Osborne helped keep Boston women's soccer alive|url=https://www.bostonglobe.com/2012/07/06/leslie-osborne-helped-keep-breakers-kicking/dfSpr8bSeHe1mnlRbTdKyN/story.html|nashriyot=Boston Globe|kirish sanasi=12-noyabr 2012-yil}}</ref>. ==== Chikago Red Stars ==== 2013-yilda u yangi Milliy ayollar futbol ligasida Chikago Red Stars jamoasiga qoʻshildi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Leslie Osborne announces she is signing with the Chicago Red Stars|url=http://www.nwslnews.com/leslie-osborne-announces-she-is-signing-with-the-chicago-red-stars/|nashriyot=NWSL News|kirish sanasi=18-yanvar 2013-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170608152543/http://www.nwslnews.com/leslie-osborne-announces-she-is-signing-with-the-chicago-red-stars/|arxivsana=8-iyun 2017-yil}}</ref>. 2014-yil 11-martda u professional futboldagi faoliyatini yakunlaganini eʼlon qildi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Leslie Osborne announces retirement from professional soccer|url=http://www.nwslnews.com/leslie-osborne-announces-retirement-from-professional-soccer/|nashriyot=NWSL News|kirish sanasi=11-mart 2014-yil}}</ref>. === Xalqaro maydonda === Osborne 2002 va 2003-yillarda AQSH yoshlar terma jamoasi aʼzosi boʻlgan va 2004-yilning 30-yanvarida Shvetsiyaga qarshi oʻyinda kattalar terma jamoasi safida ilk bor maydonga tushgan. 2007-yilgi ayollar oʻrtasidagi Jahon chempionatining AQShdagi birinchi oʻyinini [[Shannon Boxx|Shennon Boxx]] foydasiga oʻtkazgandan soʻng, u qolgan beshta oʻyinning hammasida 90 daqiqa oʻynadi. Yarim finalda Braziliyaga 4:0 hisobida magʻlub boʻlganida, Osborne [[Burchak toʻpi|burchak toʻpini]] bartaraf etish uchun avtogol muallifiga aylandi. 2008-yil may oyida Osborne 2008-yilgi Olimpiada oldidan ACLni yirtib tashladi, bu uning [[Pekin]] oʻyinlarini oʻtkazib yuborishiga sabab boʻldi. U tizzasidagi jarohatni tiklash uchun qariyb bir yil vaqt sarfladi, natijada terma jamoaning bir nechta oʻyinlarini oʻtkazib yubordi va terma jamoadagi odatdagi boshlangʻich pozitsiyasini yoʻqotdi. == Murabbiylik faoliyati == Osborne bir necha yil Santa Klara ayollar jamoasida yordamchi murabbiy boʻlgan. == Shaxsiy hayoti == Osborne Ricky Lewisga turmushga chiqdi<ref>{{veb manbasi|url=https://www.insideweddings.com/weddings/pro-soccer-players-destination-fete-with-pops-of-color-in-mexico/45566/|sarlavha=Pro Soccer Players' Destination Fête with Pops of Color in Mexico|ish=Inside Weddings}}</ref>. Ularning uchta qizi bor<ref>{{veb manbasi|url=https://healthyhumanlife.com/blogs/news/leslie-osborne-sweat-cosmetics|sarlavha=Leslie Osborne of Sweat Cosmetics and FOX sports shares her pro-soccer journey|ish=Health Human Life}}</ref>. == Homiy == Osborne [[Germaniya|nemis]] sport kiyimlari kompaniyasi [[Puma (kompaniya)|Puma]] bilan asosiy homiylikka ega. == Manbalar == {{Manbalar|30em}} == Havolalar == * [http://www.foxsports.com/presspass/bios/on-air/leslie-osborne Fox Sports profile] * [http://www.ussoccer.com/bio/index.jsp_5965.html US Soccer player profile] * [http://www.osbornesoccer.com/bio.html Leslie Osborne official website] * [https://web.archive.org/web/20130609173725/http://chicagoredstars.com/player/leslie-osborne/ Chicago Red Stars player profile] * [https://web.archive.org/web/20100127041404/http://www.womensprosoccer.com/boston/players/bios/leslie-osborne Boston Breakers player profile] * [http://soccernet.espn.go.com/columns/story?id=461058&root=womensworldcup2007&cc=5901 Graham Hayes, „Osborne provides unparalleled depth in midfield“], ESPN.com, September 7, 2007 * [http://santaclarabroncos.cstv.com/sports/w-soccer/spec-rel/090307aaa.html Leslie Osborneʼs World Cup blog (Santa Clara University)] * {{Twitter}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1983-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Ayol futbolchilar]] ajag3yj8wisy2et730445z2aqtodzzt Diana Ordoñez 0 777804 2816692 2809904 2022-08-29T05:21:04Z Visola Tangirova 72133 wikitext text/x-wiki {| class="infobox vcard" style="line-height: 1.2em;" | colspan="4" class="infobox-image" |[[Fayl:Diana_Ordoñez.png|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Diana_Ordo%C3%B1ez.png|frameless]]<div class="infobox-caption" style="padding:0.2em 0 0 0;">Ordoñez 2022-yilda</div> |} '''Diana Rosario Ordóñez Torres''' (2001-yil 26-sentabrda tugʻilgan) AQShda '''Diana Ordoñez''' nomi bilan tanilgan, amerikalik meksikalik professional [[Futbol|futbolchi]], Milliy ayollar futbol ligasi North Carolina Courage klubi va Meksika ayollar terma jamoasida [[Hujumchi (futbol)|hujumchi]] sifatida oʻynaydi. == Yoshligi == Ordoñez [[Riverside (California)|Riversaydda (Kaliforniya]], Qoʻshma Shtatlar) meksikaliklar oilasida tugʻilgan<ref name="VC">{{veb manbasi|url=https://virginiasports.com/news/2019/10/18/jeff-white-diana-ordonez/|sarlavha=Ordonez Leads From Front for No. 1 Cavaliers|sana=18-oktabr 2019-yil|ish=Virginia Cavaliers Official Athletic Site}}</ref>. U otasi tomodan ekvadorlik, onasi tomondan meksikalik. Ordoñez besh farzandning eng kichigi edi. Bolaligida oila [[Dallas|Dallasning]] chekkasidagi [[Frisco (Texas)|Friskoga (Texas]]) koʻchib oʻtdi. U 2010-yildan 2019-yilgacha FC Dallas yoshlar jamoasida futbol oʻynagan<ref name="Diana Ordoñez">{{veb manbasi|sarlavha=Diana Ordonez|url=https://virginiasports.com/player/diana-ordonez/|ish=Virginia Cavaliers Official Athletic Site|sana=2022|kirish sanasi=7-avgust 2022-yil}}</ref>. Ordoñez dastlab Texas A&amp;M universitetida kollej futbolida oʻynashga qaror qilgan, ammo uning oʻrniga doʻsti, futbolchi Taryn Torres [[Virginia universiteti|Virjiniya universitetida]] oʻynashga undagan. U oʻrta maktabni bir semestr erta tugatdi va 2019-yil yanvar oyida 17 yoshda Virjiniyaga oʻqishga kirdi. Virjiniyadagi faoliyati davomida (2019—2021) u 45 ta gol urdi va universitetda uchinchi oʻrinni egalladi, garchi u toʻrt yillik huquqining atigi uch yilini oʻynadi. 2021-yilda u Amerikaning birinchi jamoasi va Herman Trophy finalchisi edi. == Milliy ayollar futbol ligasi == 2021-yil 18-dekabrda Ordoñez 2022-yilgi ayollar futboli milliy ligasi loyihasida tanlangan oltinchi oʻyinchi boʻldi, soʻngra North Carolina Courage uni chaqirdi<ref name="2022 NWSL Draft">{{veb manbasi|sarlavha=2022 NWSL Draft Result|url=https://equalizersoccer.com/2021/12/18/2022-nwsl-draft-results-san-diego-wave-selects-naomi-girma-no-1-all-picks-news-tracker/|ish=The Equalizer|kirish sanasi=6-avgust 2022-yil}}</ref>. Ordoñez 2022-yil 19-martda NWSL Challenge Cup musobaqasida [[:en:North_Carolina_Courage|North Carolina Courage]] uchun ilk bor maydonga tushdi va birinchi golini 2022-yil 4-mayda kiritdi<ref name="NWSL Challenge Cup">{{veb manbasi|sarlavha=NWSL Challenge Cup|url=https://www.nwslsoccer.com/players/diana-rosario-ord%C3%B3%C3%B1ez-torres/gamelog|ish=National Women's Soccer League|kirish sanasi=6-avgust 2022-yil}}</ref>. == Xalqaro maydonda == Ordoñez 2022-yil 9-aprelda Meksika ayollar terma jamoasidagi debyutini oʻtkazdi<ref>{{veb manbasi|url=https://www.oncediario.com/notas/38216-mexico-seleccion-mexicana-tri-femenil-anguila-concacaf-w-en-vivo-cronica-resultado|sarlavha=Se brONCEó|ish=www.oncediario.com}}</ref>. === Xalqaro gollar === {| class="wikitable" !Son ! Sana ! Joy ! Raqib ! Hisob ! Natija ! Musobaqa |- | 1. | rowspan="2" | 2022-yil 9-aprel | rowspan="2" | Raymond E. Guishard texnik markazi, Vodiy, Anguilla | rowspan="2" |Anguilla |{{Center|'''7'''–0}} | rowspan="2" |{{Center|11–0}} | rowspan="2" | 2022 KONKAKAF W chempionati saralashi |- | 2. |{{Center|'''9'''–0}} |- |} == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [https://virginiasports.com/player/diana-ordonez/ Virginia profile] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:2001-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Ayol futbolchilar]] d0ysg7764i0k1a71st3szvk4hzq7w02 Emily Ogle 0 777816 2816696 2809891 2022-08-29T05:22:20Z Visola Tangirova 72133 wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Emily Ogle|toʻliqism=Emily Helena Ogle|tasvir=|izoh=|tavallud_sana={{birth date and age|1996|8|5}}|tavallud_joyi=[[Strongsville]], [[Ogayo]], [[AQSh]]|boʻyi=165 sm|pozitsiya=yarim himoyachi|joriyklub=[[Houston Dash]]|klubraqami=18|yillar1=2019-2020|klublar1=[[Portland Thorns FC|Portland Thorns]]|isht1=3|gollar1=0|yillar2=2021-|klublar2=[[Houston Dash]]|isht2=8|gollar2=0|milliyyillar1=2016|milliyjamoa1=[[United States women's national under-20 soccer team|United States U20]]|milliyisht1=|milliygollar1=|medallar=|club-update=June 28, 2020}} '''Emily Helena Ogle''' (1996-yil 5-avgustda tugʻilgan)—amerikalik professional [[Futbol|futbolchi]], Milliy ayollar futbol ligasining (NWSL) „ Houston Dash“ klubida [[Yarimhimoyachi (futbol)|yarim himoyachi]] sifatida oʻynaydi. U ilgari NWSLda Portland Thorns FC va kollejda Penn State ayollar futbol jamoasida oʻynagan<ref name="cdt_redshirt_081916">{{veb manbasi|sarlavha=4 Penn State women's soccer players redshirting, aiming for U-20 World Cup|url=http://www.centredaily.com/sports/college/penn-state-university/psu-soccer/article96699462.html|nashriyot=Centre Daily Times|kirish sanasi=28-dekabr 2016-yil|sana=19-avgust 2016-yil}}</ref><ref name="espn_113015">{{veb manbasi|muallif=Hays|ism=Graham|sarlavha=NCAA Women's Soccer: 5 Things You Need To Know For The College Cup|url=http://www.espn.com/espnw/news-commentary/article/14251793/5-things-need-know-college-cup|nashriyot=ESPN|kirish sanasi=24-dekabr 2016-yil|sana=30-noyabr 2015-yil}}</ref>. Ogle sobiq Amerika Qoʻshma Shtatlari yoshlar terma jamoasi aʼzosi<ref name="fifa_1116">{{veb manbasi|sarlavha=Unsung Ogle living the dream|url=http://www.fifa.com/u20womensworldcup/news/y=2016/m=11/news=unsung-ogle-living-the-dream-2855681.html|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161128112047/http://www.fifa.com/u20womensworldcup/news/y=2016/m=11/news=unsung-ogle-living-the-dream-2855681.html|arxivsana=28-noyabr 2016-yil|nashriyot=FIFA|kirish sanasi=24-dekabr 2016-yil|sana=28-noyabr 2016-yil}}</ref><ref>{{veb manbasi|sarlavha=Synergy plays key role in hitting goal|url=http://www.news.com.au/sport/synergy-plays-key-role-in-hitting-goal/news-story/a189d356d1b4454d3f37ea72d0328a19|nashriyot=news.com.au|kirish sanasi=28-dekabr 2016-yil|sana=4-noyabr 2016-yil}}</ref> va u 2016-yil AQShning eng yaxshi yosh ayol futbolchisi mukofotiga nomzod boʻlgan<ref>{{veb manbasi|muallif=Lombardo|ism=Kayla|sarlavha=Alex Morgan, Carli Lloyd among U.S. Soccer Player of the Year nominees|url=http://www.excellesports.com/news/alex-morgan-carli-lloyd-us-soccer/|nashriyot=Excelle Sports|kirish sanasi=24-dekabr 2016-yil|sana=6-dekabr 2016-yil}}</ref>. == Kollejdagi faoliyati == Penn Stateda birinchi kurs talabasi sifatida Ogle Nittany Lions uchun 2014-yil mavsumining barcha 24 oʻyinlarini boshladi<ref name="ps_bio">{{veb manbasi|url=http://www.gopsusports.com/sports/w-soccer/mtt/emily_ogle_908404.html|sarlavha=Emily Ogle Penn State Nittany Lions|ish=Penn State Athletics|kirish sanasi=21-dekabr 2016-yil}}</ref>. West Virginiaga qarshi oʻyinda u gol urdi va jamoani 3:1 hisobida gʻalaba qozonish uchun golli uzatmani amalga oshirdi<ref>{{veb manbasi|muallif=Brunskill|ism=Gordon|sarlavha=Penn State women's soccer: Freshmen have immediate impact in opening win against West Virginia|url=http://www.centredaily.com/sports/college/penn-state-university/psu-soccer/article42860289.html|nashriyot=Centre Daily Times|kirish sanasi=28-dekabr 2016-yil|sana=22-avgust 2014-yil}}</ref>. U mavsumni 1922 daqiqa oʻynab, uchta gol urdi va toʻrtta golli uzatmani amalga oshirib yakunladi. Ogle oʻsha yili Viskonsinga qarshi oʻyinda gʻalaba keltiruvchi golni kiritdi. Ikkinchi kursda u Penn Statening rivojlanishiga va NCAA kollej kubogini yutib olishga yordam berdi. Turnirning uchinchi turida Ogayo shtati ustidan 4:0 hisobida gʻalaba qozongan oʻyinda u gol urdi va golli uzatmani amalga oshirdi. U chorak finalda West Virginia ustidan 2:0 hisobida gʻalaba qozongan oʻyinning 12-daqiqasida mavsumdagi ikkinchi gʻalaba golini kiritdi. Yarim himoyachi sifatida Ogle Penn Statening Kollej kubogi finalida Dyuk universiteti ustidan 1:0 hisobida gʻalaba qozonishida barcha 90 daqiqa oʻynadi. U oʻynagan daqiqalar boʻyicha jamoada toʻrtinchi oʻrinni egalladi (2,098) va yilni yetti gol va beshta golli uzatma (19 ochko) bilan yakunladi. == Yutuqlari == '''Penn shtati''' * NCAA kollej kubogi: 2015<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Penn State captures Women's College Cup title 1–0 over Duke|url=http://www.soccerwire.com/news/college/penn-state-captures-womens-college-cup-title-1-0-over-duke/?loc=tri-state|nashriyot=Soccer Wire|kirish sanasi=28-dekabr 2016-yil|sana=6-dekabr 2015-yil}}</ref> '''Individual''' * Yilning eng yaxshi oʻntalik konferensiyasi: 2014<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Women's Soccer Postseason Honors|url=http://www.bigten.org/sports/w-soccer/spec-rel/110414aaa.html|nashriyot=Big Ten Conference|kirish sanasi=28-dekabr 2016-yil|sana=4-noyabr 2014-yil}}</ref> * Katta oʻntalik konferensiyasining barcha birinchi talabalar jamoasi: 2014 * All-Big oʻn ikkinchi jamoasi: 2015 * NSCAA All-Great Lakes mintaqasi birinchi jamoasi: 2015 * Ayollar kolleji kubogi umumturnir jamoasi: 2015<ref>{{veb manbasi|url=http://www.centredaily.com/sports/college/penn-state-university/psu-soccer/article96699462.html|sarlavha=Emily Ogle honors|ish=Centre Daily Times|sana=18-avgust 2016-yil|kirish sanasi=21-dekabr 2016-yil}}</ref> * AQShda yilning eng yaxshi yosh ayol futbolchisi nomzodi: 2016<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Player of the Year Award|url=http://www.ussoccer.com/about/history/awards/player-of-the-year/player-of-the-year-mini-bios|nashriyot=U.S. Soccer Federation|kirish sanasi=28-dekabr 2016-yil}}</ref> == Manbalar == {{Manbalar|30em}} == Havolalar == * [http://www.ussoccer.com/players/2014/04/28/16/18/emily-ogle US Soccer Bio] * [https://gopsusports.com/sports/womens-soccer/roster/emily-ogle/6384 Penn State Bio] [[Turkum:1996-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:Ayol futbolchilar]] 71ekpjyj24ejkzd1ptn565ccrbqcagv Hamza uy-muzeyi 0 778264 2816874 2809403 2022-08-29T06:39:43Z MUSLIMBEK FORWARD 75912 wikitext text/x-wiki Qoʻqon shahridagi madaniy-maʼrifiy muassasa. Oʻzbekiston Respublikasi Turizm va Madaniy meros vazirligi huzuridagi Madaniy meros agentligi [[Qoʻqon shahar oʻlkashunoslik muzeyi|Qo’qon davlat muzey-qo’riqxonasi]] tarkibidagi filiallardan biri hisoblanadi. shoir, yozuvchi, pedagog, teatr arbobi. Oʻzbekiston xalq yozuvchisi (1926) [[Hamza Hakimzoda Niyoziy]] (1889-1929) yashagan uy hisoblanadi. {{Muzey bilgiqutisi | name = | native_name = | native_name_lang = | logo = | logo_upright = | logo_alt = | logo_caption = | image = | image_size = | image_upright = | alt = | caption = | map_type = | map_relief = | map_size = | map_caption = | map_dot_label = | coordinates = <!-- {{coord|LAT|LON|display=inline,title}} --> | former_name = <!-- or |former_names= --> | established = <!-- {{start date|YYYY|MM|DD|df=y}} --> | dissolved = <!-- {{end date|YYYY|MM|DD|df=y}} --> | location = | type = | accreditation = | key_holdings = | collections = | collection_size = | visitors = | founder = | executive_director = | leader_type = | leader = | director = | president = | ceo = | chairperson = | curator = | architect = | historian = | owner = | employees = | publictransit = | parking = <!-- or |car_park= --> | website = <!-- {{URL|example.com}} --> | network = | embedded = <!-- or |nrhp= --> }} {{Muzey bilgiqutisi | name = | <!-- etc. --> | embedded = {{NRHP bildiqutisi | embed = yes <!-- or child=yes or subbox=yes--> | <!-- etc. --> }} }} ==Faoliyati== Asosiy ish faoliyat turi tarixiy obidalar va muzeylarda tarixiy-madaniy osori-atiqalar va tarixiy ashyolarni saqlash va namoyish etishdan iboratdir. Oʻzbekiston Respublikasi Turizm va Madaniy meros vazirligi huzuridagi Madaniy meros agentligi Qo’qon davlat muzey-qo’riqxonasi tarkibida faoliyat yuritadi. Hozirgi kunda bu yerda Qoʻqon davlat muzey qoʻriqxonasi – Hamza uy-muzeyi filiali joylashgan. Ushbu obekt Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2019-yil 4-oktabrdagi 846-sonli qarori bilan tasdiqlangan “Moddiy madaniy meros koʻchmas mulk obektlarining milliy roʻyxati”da 11/74 raqam bilan qayd etilgan. ==Ekspozitsiyasi== <u>'''<big>Mehmonxona</big>'''</u>'''--- oʻzbek hovlisining tarkibiy qismi, oila boshligʻining asosiy qarorgoxi va mehmon kutadigan asosiy joyi, mehmondorchilik uchun eng zarur hisoblangan buyumlar bilan jihozlangan. Bu xona shuningdek, vodiyda “Hakimcha tabib” nomi bilan mashxur boʻlgan Ibn Yamin Niyoz oʻgʻlining martabali mehmonlar va bemorlarni qabul qiladigan ish joyi vazifasini xam oʻtagan. Hakimcha tabib zamonasining oʻqimishli fozil kishilardan hisoblanib, shaxarning e’tiborli fuqorolari va qalam ahli bilan doʻstlashgan. Shu tufayli bu mehmonxona koʻplab xurmatli, atoqli shaxslarning qadamjosiga aylangan. hozir bu uy Ibn Yamin yashagan davrdagi holatga keltirilgan. Xonaga kirilganda oʻsha davr ruhini xis qilasiz.''' '''<u><big>Hamzaning xos hujrasi (ijodxona)</big></u>----Hamza Hakimzoda Niyoziy umrining Qoʻqonda kechgan qismini asosan shu xonada ijod bilan oʻtkazgan. Xonada ijod uchun zarur boʻlgan jihoz va buyumlar saqlanib qolgan. Hamza ijodiy faoliyati hosilalarining asosiy qismi – romanlari, she’rlari, darsliklari, hikoyatlari, dramalari, musiqiy asarlari aynan mana shu xonada yaratilgan. Musiqiy asarlar yaratish uchun kerak boʻlgan jihozlar (pianino, tanbur va dutorlar) ni ham uchratish mumkin.''' '''<u><big>Yemakxona (umumiy xona)</big></u> –oila a’zolari toʻplanadigan, oʻzaro suhbatlashadigan, ovqatlanadigan xona. Yemakxona ba’zi oilalarda oilaning ayrim a’zolari uchun yotoqxona vazifasini bajargan. Biroq ziyoli va tabib boshliq boʻlgan bu oilada yemakxona uchun aloxida xona ajratilgan. Shu tufayli xona jixozlarining asosiy qismi ovqatlanish bilan bogʻliq buyumlar va idish-tovoqlardan iborat.''' '''<u><big>Dorixona</big></u> – ushbu kichik xonada Hakimcha tabib dori tayyorlagan va saqlagan. Dori turli shifobaxsh oʻsimliklar, toj jinslari, kimyoviy unsurlar, asal, moʻmiyo kabilardan foydalanib tayyorlagan. Dori-darmonlar qaynatish va xovoncha (kelicha) yordamida tayyorlangan.Boshqa tabiblarning dori tayyorlash va qadoqlash, oʻlchash uchun ishlatiladigan asboblari ibtidoiy boʻlib, qadimgi davr asboblaridan deyarli farq qilmagan.''' '''<u><big>Qaznoq</big></u> –kichik hujra boʻlib, ombor vazifasini bajargan. Qaznoqda oziq-ovqat xomashyolari, yogʻoch sandiqlarda gʻalla va un, humda moy, qop va haltalarda mosh, loviya va boshqa don-dunlar, savatda sabzavotlar saqlangan. Qaznoqning shift qismida maxsus tuynuk ochilgan boʻlib, ushbu tuynuk xonada havo aylanishini tartibga soladi.''' '''<u><big>Ichkari (Jahonbibi xonasi)</big></u> – oʻzbek xovlisining tarkibiy va muhim qismi boʻlib, honadonning asosiy istiqomatgohi va ayollarning butun umri oʻtdigan joydir. Ichkarining soxhibasi Hamza Hakimzodaning onasi Jahonbibi edi. Jaxonbibi eridan tabobatni oʻrganib, bu uyda bemor ayollarni ham qabul qilgan. Xonada ayollar liboslarini koʻrish mumkin. Undan tashqari bundan 100 – 150 yil oldin va hozir xonalarni isitish uchun ishlatiladigan “Sandal” ni koʻrish mumkin.''' '''<u><big>Oshxona</big></u> – oʻzbek milliy hovlisining asosiy tarkibiy qismlaridan biri. Odatda oʻzbek oshxonalari ikki qismdan iborat boʻlgan, ya’ni, masalliqlarni tayyorlaydigan va oʻchoq boshidan iborat.Oʻchoqboshida katta va kichik oʻchoqlar, tandir qurilgan. Shift qismi “Xashtiyak” –sakkiz teshikli moʻri uslubida yopilgan boʻlib, “Xashtiyak” ning xizmati evaziga oshxonada tutun uzoq saqlanib qolmaydi. Ushbu xonada taom tayyorlash uchun kerak boʻladigan barcha ibtidoiy jihozlarni tomosha qilish mumkin.''' '''<u><big>Achaxon xonasi</big></u> – bu xonada Hamzaning opasi Achaxon Niyozova iste’qomat qilgan. Achaxon eski va yangi savodni puxta egallagan boʻlib, otinbibilik faoliyati bilan ham shugʻullangan va bu xonada mahalla qizlarini oʻqitgan. Tirikchilik uchun tikuvchilik bilan ham shugʻullangan. Ushbu xonadonning uy-muzeyga aylanishida Achaxon Niyozova va uning farzandlarining xizmati katta. Chunki Isroiljon erta vafot etgan, Xojaloy 1919-yilda, Hamza Hakimzoda Niyoziy esa 1929-yilda oʻldirilgan. Natijada xonadon chirogʻini yoqib oʻtirish Achaxon zimmasida qolgan. Achaxon 1948-yilda vafot etgan. Hamzaning oʻgʻli Abbosxon (1925 y fevral’ Qoʻqon – 1943 y Bryansk) ham ma’lum vaqt ammasi Achaxon bilan shu xonada yashagan.''' == Havolalar == == Manbalar == [[Turkum:Muzeylar]] [[Turkum:Qoʻqon]] 88leqzdkeylhdwsxv4uiam7zq6l7c4d 2816885 2816874 2022-08-29T06:42:08Z MUSLIMBEK FORWARD 75912 wikitext text/x-wiki Qoʻqon shahridagi madaniy-maʼrifiy muassasa. Oʻzbekiston Respublikasi Turizm va Madaniy meros vazirligi huzuridagi Madaniy meros agentligi [[Qoʻqon shahar oʻlkashunoslik muzeyi|Qo’qon davlat muzey-qo’riqxonasi]] tarkibidagi filiallardan biri hisoblanadi. shoir, yozuvchi, pedagog, teatr arbobi. Oʻzbekiston xalq yozuvchisi (1926) [[Hamza Hakimzoda Niyoziy]] (1889-1929) yashagan uy hisoblanadi. {{Muzey bilgiqutisi | name = uy muzeyi | native_name = | native_name_lang = uz | logo = | logo_upright = | logo_alt = | logo_caption = | image = Ҳамза2.jpg | image_size = 200px | image_upright = 200px | alt = | caption = | map_type = | map_relief = | map_size = | map_caption = | map_dot_label = | coordinates = <!-- {{coord|LAT|LON|display=inline,title}} --> | former_name = <!-- or |former_names= --> | established = <!-- {{2019|YYYY|MM|DD|df=y}} --> | dissolved = <!-- {{end date|YYYY|MM|DD|df=y}} --> | location = | type = | accreditation = | key_holdings = | collections = 340 | collection_size = | visitors = 50000 | founder = | executive_director = dfsfsdfsdf dfsdfsd | leader_type = | leader = | director = dfsdfsdfdfs | president = | ceo = | chairperson = | curator = | architect = | historian = dfsdfdsfsdf | owner = | employees = dfsdfsdfdfdf | publictransit = | parking = <!-- or |car_park= --> | website = <!-- {{URL|example.com}} --> | network = | embedded = <!-- or |nrhp= --> }} {{Muzey bilgiqutisi | name = uy muzey | <!-- etc. --> | embedded = {{NRHP bildiqutisi | embed = yes <!-- or child=yes or subbox=yes--> | <!-- etc. --> }} }} ==Faoliyati== Asosiy ish faoliyat turi tarixiy obidalar va muzeylarda tarixiy-madaniy osori-atiqalar va tarixiy ashyolarni saqlash va namoyish etishdan iboratdir. Oʻzbekiston Respublikasi Turizm va Madaniy meros vazirligi huzuridagi Madaniy meros agentligi Qo’qon davlat muzey-qo’riqxonasi tarkibida faoliyat yuritadi. Hozirgi kunda bu yerda Qoʻqon davlat muzey qoʻriqxonasi – Hamza uy-muzeyi filiali joylashgan. Ushbu obekt Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2019-yil 4-oktabrdagi 846-sonli qarori bilan tasdiqlangan “Moddiy madaniy meros koʻchmas mulk obektlarining milliy roʻyxati”da 11/74 raqam bilan qayd etilgan. ==Ekspozitsiyasi== <u>'''<big>Mehmonxona</big>'''</u>'''--- oʻzbek hovlisining tarkibiy qismi, oila boshligʻining asosiy qarorgoxi va mehmon kutadigan asosiy joyi, mehmondorchilik uchun eng zarur hisoblangan buyumlar bilan jihozlangan. Bu xona shuningdek, vodiyda “Hakimcha tabib” nomi bilan mashxur boʻlgan Ibn Yamin Niyoz oʻgʻlining martabali mehmonlar va bemorlarni qabul qiladigan ish joyi vazifasini xam oʻtagan. Hakimcha tabib zamonasining oʻqimishli fozil kishilardan hisoblanib, shaxarning e’tiborli fuqorolari va qalam ahli bilan doʻstlashgan. Shu tufayli bu mehmonxona koʻplab xurmatli, atoqli shaxslarning qadamjosiga aylangan. hozir bu uy Ibn Yamin yashagan davrdagi holatga keltirilgan. Xonaga kirilganda oʻsha davr ruhini xis qilasiz.''' '''<u><big>Hamzaning xos hujrasi (ijodxona)</big></u>----Hamza Hakimzoda Niyoziy umrining Qoʻqonda kechgan qismini asosan shu xonada ijod bilan oʻtkazgan. Xonada ijod uchun zarur boʻlgan jihoz va buyumlar saqlanib qolgan. Hamza ijodiy faoliyati hosilalarining asosiy qismi – romanlari, she’rlari, darsliklari, hikoyatlari, dramalari, musiqiy asarlari aynan mana shu xonada yaratilgan. Musiqiy asarlar yaratish uchun kerak boʻlgan jihozlar (pianino, tanbur va dutorlar) ni ham uchratish mumkin.''' '''<u><big>Yemakxona (umumiy xona)</big></u> –oila a’zolari toʻplanadigan, oʻzaro suhbatlashadigan, ovqatlanadigan xona. Yemakxona ba’zi oilalarda oilaning ayrim a’zolari uchun yotoqxona vazifasini bajargan. Biroq ziyoli va tabib boshliq boʻlgan bu oilada yemakxona uchun aloxida xona ajratilgan. Shu tufayli xona jixozlarining asosiy qismi ovqatlanish bilan bogʻliq buyumlar va idish-tovoqlardan iborat.''' '''<u><big>Dorixona</big></u> – ushbu kichik xonada Hakimcha tabib dori tayyorlagan va saqlagan. Dori turli shifobaxsh oʻsimliklar, toj jinslari, kimyoviy unsurlar, asal, moʻmiyo kabilardan foydalanib tayyorlagan. Dori-darmonlar qaynatish va xovoncha (kelicha) yordamida tayyorlangan.Boshqa tabiblarning dori tayyorlash va qadoqlash, oʻlchash uchun ishlatiladigan asboblari ibtidoiy boʻlib, qadimgi davr asboblaridan deyarli farq qilmagan.''' '''<u><big>Qaznoq</big></u> –kichik hujra boʻlib, ombor vazifasini bajargan. Qaznoqda oziq-ovqat xomashyolari, yogʻoch sandiqlarda gʻalla va un, humda moy, qop va haltalarda mosh, loviya va boshqa don-dunlar, savatda sabzavotlar saqlangan. Qaznoqning shift qismida maxsus tuynuk ochilgan boʻlib, ushbu tuynuk xonada havo aylanishini tartibga soladi.''' '''<u><big>Ichkari (Jahonbibi xonasi)</big></u> – oʻzbek xovlisining tarkibiy va muhim qismi boʻlib, honadonning asosiy istiqomatgohi va ayollarning butun umri oʻtdigan joydir. Ichkarining soxhibasi Hamza Hakimzodaning onasi Jahonbibi edi. Jaxonbibi eridan tabobatni oʻrganib, bu uyda bemor ayollarni ham qabul qilgan. Xonada ayollar liboslarini koʻrish mumkin. Undan tashqari bundan 100 – 150 yil oldin va hozir xonalarni isitish uchun ishlatiladigan “Sandal” ni koʻrish mumkin.''' '''<u><big>Oshxona</big></u> – oʻzbek milliy hovlisining asosiy tarkibiy qismlaridan biri. Odatda oʻzbek oshxonalari ikki qismdan iborat boʻlgan, ya’ni, masalliqlarni tayyorlaydigan va oʻchoq boshidan iborat.Oʻchoqboshida katta va kichik oʻchoqlar, tandir qurilgan. Shift qismi “Xashtiyak” –sakkiz teshikli moʻri uslubida yopilgan boʻlib, “Xashtiyak” ning xizmati evaziga oshxonada tutun uzoq saqlanib qolmaydi. Ushbu xonada taom tayyorlash uchun kerak boʻladigan barcha ibtidoiy jihozlarni tomosha qilish mumkin.''' '''<u><big>Achaxon xonasi</big></u> – bu xonada Hamzaning opasi Achaxon Niyozova iste’qomat qilgan. Achaxon eski va yangi savodni puxta egallagan boʻlib, otinbibilik faoliyati bilan ham shugʻullangan va bu xonada mahalla qizlarini oʻqitgan. Tirikchilik uchun tikuvchilik bilan ham shugʻullangan. Ushbu xonadonning uy-muzeyga aylanishida Achaxon Niyozova va uning farzandlarining xizmati katta. Chunki Isroiljon erta vafot etgan, Xojaloy 1919-yilda, Hamza Hakimzoda Niyoziy esa 1929-yilda oʻldirilgan. Natijada xonadon chirogʻini yoqib oʻtirish Achaxon zimmasida qolgan. Achaxon 1948-yilda vafot etgan. Hamzaning oʻgʻli Abbosxon (1925 y fevral’ Qoʻqon – 1943 y Bryansk) ham ma’lum vaqt ammasi Achaxon bilan shu xonada yashagan.''' == Havolalar == == Manbalar == [[Turkum:Muzeylar]] [[Turkum:Qoʻqon]] 03bmfdxreah0zrk1l94isd61lep0oyz 2816896 2816885 2022-08-29T06:49:45Z MUSLIMBEK FORWARD 75912 wikitext text/x-wiki Qoʻqon shahridagi madaniy-maʼrifiy muassasa. Oʻzbekiston Respublikasi Turizm va Madaniy meros vazirligi huzuridagi Madaniy meros agentligi [[Qoʻqon shahar oʻlkashunoslik muzeyi|Qo’qon davlat muzey-qo’riqxonasi]] tarkibidagi filiallardan biri hisoblanadi. shoir, yozuvchi, pedagog, teatr arbobi. Oʻzbekiston xalq yozuvchisi (1926) [[Hamza Hakimzoda Niyoziy]] (1889-1929) yashagan uy hisoblanadi. {{Muzey bilgiqutisi | name = uy muzeyi | native_name = | native_name_lang = uz | logo = | logo_upright = | logo_alt = | logo_caption = | image = Ҳамза2.jpg | image_size = 200px | image_upright = 200px | alt = | caption = | map_type = https://goo.gl/maps/mvHyaoMYhNSYbn7A9 | map_relief = https://goo.gl/maps/mvHyaoMYhNSYbn7A9 | map_size = 500px | map_caption = | map_dot_label = | coordinates = <!-- {{coord|LAT|LON|display=inline,title}} --> | former_name = <!-- or |former_names= --> | established = <!-- {{2019|YYYY|MM|DD|df=y}} --> | dissolved = <!-- {{end date|YYYY|MM|DD|df=y}} --> | location = | type = | accreditation = | key_holdings = | collections = 340 | collection_size = | visitors = 50000 | founder = | executive_director = dfsfsdfsdf dfsdfsd | leader_type = | leader = | director = dfsdfsdfdfs | president = | ceo = | chairperson = | curator = | architect = | historian = dfsdfdsfsdf | owner = | employees = dfsdfsdfdfdf | publictransit = | parking = <!-- or |car_park= --> | website = <!-- {{URL|example.com}} --> | network = | embedded = <!-- or |nrhp= --> }} {{Muzey bilgiqutisi | name = uy muzey | <!-- etc. --> | embedded = 2019 {{NRHP bildiqutisi | embed = yes <!-- or child=yes or subbox=yes--> | <!-- etc. --> }} }} ==Faoliyati== Asosiy ish faoliyat turi tarixiy obidalar va muzeylarda tarixiy-madaniy osori-atiqalar va tarixiy ashyolarni saqlash va namoyish etishdan iboratdir. Oʻzbekiston Respublikasi Turizm va Madaniy meros vazirligi huzuridagi Madaniy meros agentligi Qo’qon davlat muzey-qo’riqxonasi tarkibida faoliyat yuritadi. Hozirgi kunda bu yerda Qoʻqon davlat muzey qoʻriqxonasi – Hamza uy-muzeyi filiali joylashgan. Ushbu obekt Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2019-yil 4-oktabrdagi 846-sonli qarori bilan tasdiqlangan “Moddiy madaniy meros koʻchmas mulk obektlarining milliy roʻyxati”da 11/74 raqam bilan qayd etilgan. ==Ekspozitsiyasi== <u>'''<big>Mehmonxona</big>'''</u>'''--- oʻzbek hovlisining tarkibiy qismi, oila boshligʻining asosiy qarorgoxi va mehmon kutadigan asosiy joyi, mehmondorchilik uchun eng zarur hisoblangan buyumlar bilan jihozlangan. Bu xona shuningdek, vodiyda “Hakimcha tabib” nomi bilan mashxur boʻlgan Ibn Yamin Niyoz oʻgʻlining martabali mehmonlar va bemorlarni qabul qiladigan ish joyi vazifasini xam oʻtagan. Hakimcha tabib zamonasining oʻqimishli fozil kishilardan hisoblanib, shaxarning e’tiborli fuqorolari va qalam ahli bilan doʻstlashgan. Shu tufayli bu mehmonxona koʻplab xurmatli, atoqli shaxslarning qadamjosiga aylangan. hozir bu uy Ibn Yamin yashagan davrdagi holatga keltirilgan. Xonaga kirilganda oʻsha davr ruhini xis qilasiz.''' '''<u><big>Hamzaning xos hujrasi (ijodxona)</big></u>----Hamza Hakimzoda Niyoziy umrining Qoʻqonda kechgan qismini asosan shu xonada ijod bilan oʻtkazgan. Xonada ijod uchun zarur boʻlgan jihoz va buyumlar saqlanib qolgan. Hamza ijodiy faoliyati hosilalarining asosiy qismi – romanlari, she’rlari, darsliklari, hikoyatlari, dramalari, musiqiy asarlari aynan mana shu xonada yaratilgan. Musiqiy asarlar yaratish uchun kerak boʻlgan jihozlar (pianino, tanbur va dutorlar) ni ham uchratish mumkin.''' '''<u><big>Yemakxona (umumiy xona)</big></u> –oila a’zolari toʻplanadigan, oʻzaro suhbatlashadigan, ovqatlanadigan xona. Yemakxona ba’zi oilalarda oilaning ayrim a’zolari uchun yotoqxona vazifasini bajargan. Biroq ziyoli va tabib boshliq boʻlgan bu oilada yemakxona uchun aloxida xona ajratilgan. Shu tufayli xona jixozlarining asosiy qismi ovqatlanish bilan bogʻliq buyumlar va idish-tovoqlardan iborat.''' '''<u><big>Dorixona</big></u> – ushbu kichik xonada Hakimcha tabib dori tayyorlagan va saqlagan. Dori turli shifobaxsh oʻsimliklar, toj jinslari, kimyoviy unsurlar, asal, moʻmiyo kabilardan foydalanib tayyorlagan. Dori-darmonlar qaynatish va xovoncha (kelicha) yordamida tayyorlangan.Boshqa tabiblarning dori tayyorlash va qadoqlash, oʻlchash uchun ishlatiladigan asboblari ibtidoiy boʻlib, qadimgi davr asboblaridan deyarli farq qilmagan.''' '''<u><big>Qaznoq</big></u> –kichik hujra boʻlib, ombor vazifasini bajargan. Qaznoqda oziq-ovqat xomashyolari, yogʻoch sandiqlarda gʻalla va un, humda moy, qop va haltalarda mosh, loviya va boshqa don-dunlar, savatda sabzavotlar saqlangan. Qaznoqning shift qismida maxsus tuynuk ochilgan boʻlib, ushbu tuynuk xonada havo aylanishini tartibga soladi.''' '''<u><big>Ichkari (Jahonbibi xonasi)</big></u> – oʻzbek xovlisining tarkibiy va muhim qismi boʻlib, honadonning asosiy istiqomatgohi va ayollarning butun umri oʻtdigan joydir. Ichkarining soxhibasi Hamza Hakimzodaning onasi Jahonbibi edi. Jaxonbibi eridan tabobatni oʻrganib, bu uyda bemor ayollarni ham qabul qilgan. Xonada ayollar liboslarini koʻrish mumkin. Undan tashqari bundan 100 – 150 yil oldin va hozir xonalarni isitish uchun ishlatiladigan “Sandal” ni koʻrish mumkin.''' '''<u><big>Oshxona</big></u> – oʻzbek milliy hovlisining asosiy tarkibiy qismlaridan biri. Odatda oʻzbek oshxonalari ikki qismdan iborat boʻlgan, ya’ni, masalliqlarni tayyorlaydigan va oʻchoq boshidan iborat.Oʻchoqboshida katta va kichik oʻchoqlar, tandir qurilgan. Shift qismi “Xashtiyak” –sakkiz teshikli moʻri uslubida yopilgan boʻlib, “Xashtiyak” ning xizmati evaziga oshxonada tutun uzoq saqlanib qolmaydi. Ushbu xonada taom tayyorlash uchun kerak boʻladigan barcha ibtidoiy jihozlarni tomosha qilish mumkin.''' '''<u><big>Achaxon xonasi</big></u> – bu xonada Hamzaning opasi Achaxon Niyozova iste’qomat qilgan. Achaxon eski va yangi savodni puxta egallagan boʻlib, otinbibilik faoliyati bilan ham shugʻullangan va bu xonada mahalla qizlarini oʻqitgan. Tirikchilik uchun tikuvchilik bilan ham shugʻullangan. Ushbu xonadonning uy-muzeyga aylanishida Achaxon Niyozova va uning farzandlarining xizmati katta. Chunki Isroiljon erta vafot etgan, Xojaloy 1919-yilda, Hamza Hakimzoda Niyoziy esa 1929-yilda oʻldirilgan. Natijada xonadon chirogʻini yoqib oʻtirish Achaxon zimmasida qolgan. Achaxon 1948-yilda vafot etgan. Hamzaning oʻgʻli Abbosxon (1925 y fevral’ Qoʻqon – 1943 y Bryansk) ham ma’lum vaqt ammasi Achaxon bilan shu xonada yashagan.''' == Havolalar == == Manbalar == [[Turkum:Muzeylar]] [[Turkum:Qoʻqon]] 08uub3ycn10cv0lts0bqv1j7vktheyp 2816898 2816896 2022-08-29T06:52:10Z MUSLIMBEK FORWARD 75912 /* Havolalar */ wikitext text/x-wiki Qoʻqon shahridagi madaniy-maʼrifiy muassasa. Oʻzbekiston Respublikasi Turizm va Madaniy meros vazirligi huzuridagi Madaniy meros agentligi [[Qoʻqon shahar oʻlkashunoslik muzeyi|Qo’qon davlat muzey-qo’riqxonasi]] tarkibidagi filiallardan biri hisoblanadi. shoir, yozuvchi, pedagog, teatr arbobi. Oʻzbekiston xalq yozuvchisi (1926) [[Hamza Hakimzoda Niyoziy]] (1889-1929) yashagan uy hisoblanadi. {{Muzey bilgiqutisi | name = uy muzeyi | native_name = | native_name_lang = uz | logo = | logo_upright = | logo_alt = | logo_caption = | image = Ҳамза2.jpg | image_size = 200px | image_upright = 200px | alt = | caption = | map_type = https://goo.gl/maps/mvHyaoMYhNSYbn7A9 | map_relief = https://goo.gl/maps/mvHyaoMYhNSYbn7A9 | map_size = 500px | map_caption = | map_dot_label = | coordinates = <!-- {{coord|LAT|LON|display=inline,title}} --> | former_name = <!-- or |former_names= --> | established = <!-- {{2019|YYYY|MM|DD|df=y}} --> | dissolved = <!-- {{end date|YYYY|MM|DD|df=y}} --> | location = | type = | accreditation = | key_holdings = | collections = 340 | collection_size = | visitors = 50000 | founder = | executive_director = dfsfsdfsdf dfsdfsd | leader_type = | leader = | director = dfsdfsdfdfs | president = | ceo = | chairperson = | curator = | architect = | historian = dfsdfdsfsdf | owner = | employees = dfsdfsdfdfdf | publictransit = | parking = <!-- or |car_park= --> | website = <!-- {{URL|example.com}} --> | network = | embedded = <!-- or |nrhp= --> }} {{Muzey bilgiqutisi | name = uy muzey | <!-- etc. --> | embedded = 2019 {{NRHP bildiqutisi | embed = yes <!-- or child=yes or subbox=yes--> | <!-- etc. --> }} }} ==Faoliyati== Asosiy ish faoliyat turi tarixiy obidalar va muzeylarda tarixiy-madaniy osori-atiqalar va tarixiy ashyolarni saqlash va namoyish etishdan iboratdir. Oʻzbekiston Respublikasi Turizm va Madaniy meros vazirligi huzuridagi Madaniy meros agentligi Qo’qon davlat muzey-qo’riqxonasi tarkibida faoliyat yuritadi. Hozirgi kunda bu yerda Qoʻqon davlat muzey qoʻriqxonasi – Hamza uy-muzeyi filiali joylashgan. Ushbu obekt Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2019-yil 4-oktabrdagi 846-sonli qarori bilan tasdiqlangan “Moddiy madaniy meros koʻchmas mulk obektlarining milliy roʻyxati”da 11/74 raqam bilan qayd etilgan. ==Ekspozitsiyasi== <u>'''<big>Mehmonxona</big>'''</u>'''--- oʻzbek hovlisining tarkibiy qismi, oila boshligʻining asosiy qarorgoxi va mehmon kutadigan asosiy joyi, mehmondorchilik uchun eng zarur hisoblangan buyumlar bilan jihozlangan. Bu xona shuningdek, vodiyda “Hakimcha tabib” nomi bilan mashxur boʻlgan Ibn Yamin Niyoz oʻgʻlining martabali mehmonlar va bemorlarni qabul qiladigan ish joyi vazifasini xam oʻtagan. Hakimcha tabib zamonasining oʻqimishli fozil kishilardan hisoblanib, shaxarning e’tiborli fuqorolari va qalam ahli bilan doʻstlashgan. Shu tufayli bu mehmonxona koʻplab xurmatli, atoqli shaxslarning qadamjosiga aylangan. hozir bu uy Ibn Yamin yashagan davrdagi holatga keltirilgan. Xonaga kirilganda oʻsha davr ruhini xis qilasiz.''' '''<u><big>Hamzaning xos hujrasi (ijodxona)</big></u>----Hamza Hakimzoda Niyoziy umrining Qoʻqonda kechgan qismini asosan shu xonada ijod bilan oʻtkazgan. Xonada ijod uchun zarur boʻlgan jihoz va buyumlar saqlanib qolgan. Hamza ijodiy faoliyati hosilalarining asosiy qismi – romanlari, she’rlari, darsliklari, hikoyatlari, dramalari, musiqiy asarlari aynan mana shu xonada yaratilgan. Musiqiy asarlar yaratish uchun kerak boʻlgan jihozlar (pianino, tanbur va dutorlar) ni ham uchratish mumkin.''' '''<u><big>Yemakxona (umumiy xona)</big></u> –oila a’zolari toʻplanadigan, oʻzaro suhbatlashadigan, ovqatlanadigan xona. Yemakxona ba’zi oilalarda oilaning ayrim a’zolari uchun yotoqxona vazifasini bajargan. Biroq ziyoli va tabib boshliq boʻlgan bu oilada yemakxona uchun aloxida xona ajratilgan. Shu tufayli xona jixozlarining asosiy qismi ovqatlanish bilan bogʻliq buyumlar va idish-tovoqlardan iborat.''' '''<u><big>Dorixona</big></u> – ushbu kichik xonada Hakimcha tabib dori tayyorlagan va saqlagan. Dori turli shifobaxsh oʻsimliklar, toj jinslari, kimyoviy unsurlar, asal, moʻmiyo kabilardan foydalanib tayyorlagan. Dori-darmonlar qaynatish va xovoncha (kelicha) yordamida tayyorlangan.Boshqa tabiblarning dori tayyorlash va qadoqlash, oʻlchash uchun ishlatiladigan asboblari ibtidoiy boʻlib, qadimgi davr asboblaridan deyarli farq qilmagan.''' '''<u><big>Qaznoq</big></u> –kichik hujra boʻlib, ombor vazifasini bajargan. Qaznoqda oziq-ovqat xomashyolari, yogʻoch sandiqlarda gʻalla va un, humda moy, qop va haltalarda mosh, loviya va boshqa don-dunlar, savatda sabzavotlar saqlangan. Qaznoqning shift qismida maxsus tuynuk ochilgan boʻlib, ushbu tuynuk xonada havo aylanishini tartibga soladi.''' '''<u><big>Ichkari (Jahonbibi xonasi)</big></u> – oʻzbek xovlisining tarkibiy va muhim qismi boʻlib, honadonning asosiy istiqomatgohi va ayollarning butun umri oʻtdigan joydir. Ichkarining soxhibasi Hamza Hakimzodaning onasi Jahonbibi edi. Jaxonbibi eridan tabobatni oʻrganib, bu uyda bemor ayollarni ham qabul qilgan. Xonada ayollar liboslarini koʻrish mumkin. Undan tashqari bundan 100 – 150 yil oldin va hozir xonalarni isitish uchun ishlatiladigan “Sandal” ni koʻrish mumkin.''' '''<u><big>Oshxona</big></u> – oʻzbek milliy hovlisining asosiy tarkibiy qismlaridan biri. Odatda oʻzbek oshxonalari ikki qismdan iborat boʻlgan, ya’ni, masalliqlarni tayyorlaydigan va oʻchoq boshidan iborat.Oʻchoqboshida katta va kichik oʻchoqlar, tandir qurilgan. Shift qismi “Xashtiyak” –sakkiz teshikli moʻri uslubida yopilgan boʻlib, “Xashtiyak” ning xizmati evaziga oshxonada tutun uzoq saqlanib qolmaydi. Ushbu xonada taom tayyorlash uchun kerak boʻladigan barcha ibtidoiy jihozlarni tomosha qilish mumkin.''' '''<u><big>Achaxon xonasi</big></u> – bu xonada Hamzaning opasi Achaxon Niyozova iste’qomat qilgan. Achaxon eski va yangi savodni puxta egallagan boʻlib, otinbibilik faoliyati bilan ham shugʻullangan va bu xonada mahalla qizlarini oʻqitgan. Tirikchilik uchun tikuvchilik bilan ham shugʻullangan. Ushbu xonadonning uy-muzeyga aylanishida Achaxon Niyozova va uning farzandlarining xizmati katta. Chunki Isroiljon erta vafot etgan, Xojaloy 1919-yilda, Hamza Hakimzoda Niyoziy esa 1929-yilda oʻldirilgan. Natijada xonadon chirogʻini yoqib oʻtirish Achaxon zimmasida qolgan. Achaxon 1948-yilda vafot etgan. Hamzaning oʻgʻli Abbosxon (1925 y fevral’ Qoʻqon – 1943 y Bryansk) ham ma’lum vaqt ammasi Achaxon bilan shu xonada yashagan.''' == Havolalar == * [[https://www.youtube.com/watch?v=X1R4JGK2_s4 https://www.youtube.com/watch?v=X1R4JGK2_s4 HAMZA HAKIMZODA NIYOZIY UY-MUZEYI]] == Manbalar == [[Turkum:Muzeylar]] [[Turkum:Qoʻqon]] kyplym4bp7iikarwt0ylm1axl1cdhi4 2816908 2816898 2022-08-29T06:56:11Z MUSLIMBEK FORWARD 75912 /* Havolalar */ wikitext text/x-wiki Qoʻqon shahridagi madaniy-maʼrifiy muassasa. Oʻzbekiston Respublikasi Turizm va Madaniy meros vazirligi huzuridagi Madaniy meros agentligi [[Qoʻqon shahar oʻlkashunoslik muzeyi|Qo’qon davlat muzey-qo’riqxonasi]] tarkibidagi filiallardan biri hisoblanadi. shoir, yozuvchi, pedagog, teatr arbobi. Oʻzbekiston xalq yozuvchisi (1926) [[Hamza Hakimzoda Niyoziy]] (1889-1929) yashagan uy hisoblanadi. [https://www.youtube.com/watch?v=X1R4JGK2_s4] {{Muzey bilgiqutisi | name = uy muzeyi | native_name = | native_name_lang = uz | logo = | logo_upright = | logo_alt = | logo_caption = | image = Ҳамза2.jpg | image_size = 200px | image_upright = 200px | alt = | caption = | map_type = https://goo.gl/maps/mvHyaoMYhNSYbn7A9 | map_relief = https://goo.gl/maps/mvHyaoMYhNSYbn7A9 | map_size = 500px | map_caption = | map_dot_label = | coordinates = <!-- {{coord|LAT|LON|display=inline,title}} --> | former_name = <!-- or |former_names= --> | established = <!-- {{2019|YYYY|MM|DD|df=y}} --> | dissolved = <!-- {{end date|YYYY|MM|DD|df=y}} --> | location = | type = | accreditation = | key_holdings = | collections = 340 | collection_size = | visitors = 50000 | founder = | executive_director = dfsfsdfsdf dfsdfsd | leader_type = | leader = | director = dfsdfsdfdfs | president = | ceo = | chairperson = | curator = | architect = | historian = dfsdfdsfsdf | owner = | employees = dfsdfsdfdfdf | publictransit = | parking = <!-- or |car_park= --> | website = <!-- {{URL|example.com}} --> | network = | embedded = <!-- or |nrhp= --> }} {{Muzey bilgiqutisi | name = uy muzey | <!-- etc. --> | embedded = 2019 {{NRHP bildiqutisi | embed = yes <!-- or child=yes or subbox=yes--> | <!-- etc. --> }} }} ==Faoliyati== Asosiy ish faoliyat turi tarixiy obidalar va muzeylarda tarixiy-madaniy osori-atiqalar va tarixiy ashyolarni saqlash va namoyish etishdan iboratdir. Oʻzbekiston Respublikasi Turizm va Madaniy meros vazirligi huzuridagi Madaniy meros agentligi Qo’qon davlat muzey-qo’riqxonasi tarkibida faoliyat yuritadi. Hozirgi kunda bu yerda Qoʻqon davlat muzey qoʻriqxonasi – Hamza uy-muzeyi filiali joylashgan. Ushbu obekt Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2019-yil 4-oktabrdagi 846-sonli qarori bilan tasdiqlangan “Moddiy madaniy meros koʻchmas mulk obektlarining milliy roʻyxati”da 11/74 raqam bilan qayd etilgan. ==Ekspozitsiyasi== <u>'''<big>Mehmonxona</big>'''</u>'''--- oʻzbek hovlisining tarkibiy qismi, oila boshligʻining asosiy qarorgoxi va mehmon kutadigan asosiy joyi, mehmondorchilik uchun eng zarur hisoblangan buyumlar bilan jihozlangan. Bu xona shuningdek, vodiyda “Hakimcha tabib” nomi bilan mashxur boʻlgan Ibn Yamin Niyoz oʻgʻlining martabali mehmonlar va bemorlarni qabul qiladigan ish joyi vazifasini xam oʻtagan. Hakimcha tabib zamonasining oʻqimishli fozil kishilardan hisoblanib, shaxarning e’tiborli fuqorolari va qalam ahli bilan doʻstlashgan. Shu tufayli bu mehmonxona koʻplab xurmatli, atoqli shaxslarning qadamjosiga aylangan. hozir bu uy Ibn Yamin yashagan davrdagi holatga keltirilgan. Xonaga kirilganda oʻsha davr ruhini xis qilasiz.''' '''<u><big>Hamzaning xos hujrasi (ijodxona)</big></u>----Hamza Hakimzoda Niyoziy umrining Qoʻqonda kechgan qismini asosan shu xonada ijod bilan oʻtkazgan. Xonada ijod uchun zarur boʻlgan jihoz va buyumlar saqlanib qolgan. Hamza ijodiy faoliyati hosilalarining asosiy qismi – romanlari, she’rlari, darsliklari, hikoyatlari, dramalari, musiqiy asarlari aynan mana shu xonada yaratilgan. Musiqiy asarlar yaratish uchun kerak boʻlgan jihozlar (pianino, tanbur va dutorlar) ni ham uchratish mumkin.''' '''<u><big>Yemakxona (umumiy xona)</big></u> –oila a’zolari toʻplanadigan, oʻzaro suhbatlashadigan, ovqatlanadigan xona. Yemakxona ba’zi oilalarda oilaning ayrim a’zolari uchun yotoqxona vazifasini bajargan. Biroq ziyoli va tabib boshliq boʻlgan bu oilada yemakxona uchun aloxida xona ajratilgan. Shu tufayli xona jixozlarining asosiy qismi ovqatlanish bilan bogʻliq buyumlar va idish-tovoqlardan iborat.''' '''<u><big>Dorixona</big></u> – ushbu kichik xonada Hakimcha tabib dori tayyorlagan va saqlagan. Dori turli shifobaxsh oʻsimliklar, toj jinslari, kimyoviy unsurlar, asal, moʻmiyo kabilardan foydalanib tayyorlagan. Dori-darmonlar qaynatish va xovoncha (kelicha) yordamida tayyorlangan.Boshqa tabiblarning dori tayyorlash va qadoqlash, oʻlchash uchun ishlatiladigan asboblari ibtidoiy boʻlib, qadimgi davr asboblaridan deyarli farq qilmagan.''' '''<u><big>Qaznoq</big></u> –kichik hujra boʻlib, ombor vazifasini bajargan. Qaznoqda oziq-ovqat xomashyolari, yogʻoch sandiqlarda gʻalla va un, humda moy, qop va haltalarda mosh, loviya va boshqa don-dunlar, savatda sabzavotlar saqlangan. Qaznoqning shift qismida maxsus tuynuk ochilgan boʻlib, ushbu tuynuk xonada havo aylanishini tartibga soladi.''' '''<u><big>Ichkari (Jahonbibi xonasi)</big></u> – oʻzbek xovlisining tarkibiy va muhim qismi boʻlib, honadonning asosiy istiqomatgohi va ayollarning butun umri oʻtdigan joydir. Ichkarining soxhibasi Hamza Hakimzodaning onasi Jahonbibi edi. Jaxonbibi eridan tabobatni oʻrganib, bu uyda bemor ayollarni ham qabul qilgan. Xonada ayollar liboslarini koʻrish mumkin. Undan tashqari bundan 100 – 150 yil oldin va hozir xonalarni isitish uchun ishlatiladigan “Sandal” ni koʻrish mumkin.''' '''<u><big>Oshxona</big></u> – oʻzbek milliy hovlisining asosiy tarkibiy qismlaridan biri. Odatda oʻzbek oshxonalari ikki qismdan iborat boʻlgan, ya’ni, masalliqlarni tayyorlaydigan va oʻchoq boshidan iborat.Oʻchoqboshida katta va kichik oʻchoqlar, tandir qurilgan. Shift qismi “Xashtiyak” –sakkiz teshikli moʻri uslubida yopilgan boʻlib, “Xashtiyak” ning xizmati evaziga oshxonada tutun uzoq saqlanib qolmaydi. Ushbu xonada taom tayyorlash uchun kerak boʻladigan barcha ibtidoiy jihozlarni tomosha qilish mumkin.''' '''<u><big>Achaxon xonasi</big></u> – bu xonada Hamzaning opasi Achaxon Niyozova iste’qomat qilgan. Achaxon eski va yangi savodni puxta egallagan boʻlib, otinbibilik faoliyati bilan ham shugʻullangan va bu xonada mahalla qizlarini oʻqitgan. Tirikchilik uchun tikuvchilik bilan ham shugʻullangan. Ushbu xonadonning uy-muzeyga aylanishida Achaxon Niyozova va uning farzandlarining xizmati katta. Chunki Isroiljon erta vafot etgan, Xojaloy 1919-yilda, Hamza Hakimzoda Niyoziy esa 1929-yilda oʻldirilgan. Natijada xonadon chirogʻini yoqib oʻtirish Achaxon zimmasida qolgan. Achaxon 1948-yilda vafot etgan. Hamzaning oʻgʻli Abbosxon (1925 y fevral’ Qoʻqon – 1943 y Bryansk) ham ma’lum vaqt ammasi Achaxon bilan shu xonada yashagan.''' == Havolalar == * [https://www.youtube.com/watch?v=X1R4JGK2_s4] * https://www.youtube.com/watch?v=mrgBBRcRAZg == Manbalar == [[Turkum:Muzeylar]] [[Turkum:Qoʻqon]] 9sooeohp6dexsx1d19gfnfpmw0p97ic 2816909 2816908 2022-08-29T06:56:42Z MUSLIMBEK FORWARD 75912 /* Havolalar */ wikitext text/x-wiki Qoʻqon shahridagi madaniy-maʼrifiy muassasa. Oʻzbekiston Respublikasi Turizm va Madaniy meros vazirligi huzuridagi Madaniy meros agentligi [[Qoʻqon shahar oʻlkashunoslik muzeyi|Qo’qon davlat muzey-qo’riqxonasi]] tarkibidagi filiallardan biri hisoblanadi. shoir, yozuvchi, pedagog, teatr arbobi. Oʻzbekiston xalq yozuvchisi (1926) [[Hamza Hakimzoda Niyoziy]] (1889-1929) yashagan uy hisoblanadi. [https://www.youtube.com/watch?v=X1R4JGK2_s4] {{Muzey bilgiqutisi | name = uy muzeyi | native_name = | native_name_lang = uz | logo = | logo_upright = | logo_alt = | logo_caption = | image = Ҳамза2.jpg | image_size = 200px | image_upright = 200px | alt = | caption = | map_type = https://goo.gl/maps/mvHyaoMYhNSYbn7A9 | map_relief = https://goo.gl/maps/mvHyaoMYhNSYbn7A9 | map_size = 500px | map_caption = | map_dot_label = | coordinates = <!-- {{coord|LAT|LON|display=inline,title}} --> | former_name = <!-- or |former_names= --> | established = <!-- {{2019|YYYY|MM|DD|df=y}} --> | dissolved = <!-- {{end date|YYYY|MM|DD|df=y}} --> | location = | type = | accreditation = | key_holdings = | collections = 340 | collection_size = | visitors = 50000 | founder = | executive_director = dfsfsdfsdf dfsdfsd | leader_type = | leader = | director = dfsdfsdfdfs | president = | ceo = | chairperson = | curator = | architect = | historian = dfsdfdsfsdf | owner = | employees = dfsdfsdfdfdf | publictransit = | parking = <!-- or |car_park= --> | website = <!-- {{URL|example.com}} --> | network = | embedded = <!-- or |nrhp= --> }} {{Muzey bilgiqutisi | name = uy muzey | <!-- etc. --> | embedded = 2019 {{NRHP bildiqutisi | embed = yes <!-- or child=yes or subbox=yes--> | <!-- etc. --> }} }} ==Faoliyati== Asosiy ish faoliyat turi tarixiy obidalar va muzeylarda tarixiy-madaniy osori-atiqalar va tarixiy ashyolarni saqlash va namoyish etishdan iboratdir. Oʻzbekiston Respublikasi Turizm va Madaniy meros vazirligi huzuridagi Madaniy meros agentligi Qo’qon davlat muzey-qo’riqxonasi tarkibida faoliyat yuritadi. Hozirgi kunda bu yerda Qoʻqon davlat muzey qoʻriqxonasi – Hamza uy-muzeyi filiali joylashgan. Ushbu obekt Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2019-yil 4-oktabrdagi 846-sonli qarori bilan tasdiqlangan “Moddiy madaniy meros koʻchmas mulk obektlarining milliy roʻyxati”da 11/74 raqam bilan qayd etilgan. ==Ekspozitsiyasi== <u>'''<big>Mehmonxona</big>'''</u>'''--- oʻzbek hovlisining tarkibiy qismi, oila boshligʻining asosiy qarorgoxi va mehmon kutadigan asosiy joyi, mehmondorchilik uchun eng zarur hisoblangan buyumlar bilan jihozlangan. Bu xona shuningdek, vodiyda “Hakimcha tabib” nomi bilan mashxur boʻlgan Ibn Yamin Niyoz oʻgʻlining martabali mehmonlar va bemorlarni qabul qiladigan ish joyi vazifasini xam oʻtagan. Hakimcha tabib zamonasining oʻqimishli fozil kishilardan hisoblanib, shaxarning e’tiborli fuqorolari va qalam ahli bilan doʻstlashgan. Shu tufayli bu mehmonxona koʻplab xurmatli, atoqli shaxslarning qadamjosiga aylangan. hozir bu uy Ibn Yamin yashagan davrdagi holatga keltirilgan. Xonaga kirilganda oʻsha davr ruhini xis qilasiz.''' '''<u><big>Hamzaning xos hujrasi (ijodxona)</big></u>----Hamza Hakimzoda Niyoziy umrining Qoʻqonda kechgan qismini asosan shu xonada ijod bilan oʻtkazgan. Xonada ijod uchun zarur boʻlgan jihoz va buyumlar saqlanib qolgan. Hamza ijodiy faoliyati hosilalarining asosiy qismi – romanlari, she’rlari, darsliklari, hikoyatlari, dramalari, musiqiy asarlari aynan mana shu xonada yaratilgan. Musiqiy asarlar yaratish uchun kerak boʻlgan jihozlar (pianino, tanbur va dutorlar) ni ham uchratish mumkin.''' '''<u><big>Yemakxona (umumiy xona)</big></u> –oila a’zolari toʻplanadigan, oʻzaro suhbatlashadigan, ovqatlanadigan xona. Yemakxona ba’zi oilalarda oilaning ayrim a’zolari uchun yotoqxona vazifasini bajargan. Biroq ziyoli va tabib boshliq boʻlgan bu oilada yemakxona uchun aloxida xona ajratilgan. Shu tufayli xona jixozlarining asosiy qismi ovqatlanish bilan bogʻliq buyumlar va idish-tovoqlardan iborat.''' '''<u><big>Dorixona</big></u> – ushbu kichik xonada Hakimcha tabib dori tayyorlagan va saqlagan. Dori turli shifobaxsh oʻsimliklar, toj jinslari, kimyoviy unsurlar, asal, moʻmiyo kabilardan foydalanib tayyorlagan. Dori-darmonlar qaynatish va xovoncha (kelicha) yordamida tayyorlangan.Boshqa tabiblarning dori tayyorlash va qadoqlash, oʻlchash uchun ishlatiladigan asboblari ibtidoiy boʻlib, qadimgi davr asboblaridan deyarli farq qilmagan.''' '''<u><big>Qaznoq</big></u> –kichik hujra boʻlib, ombor vazifasini bajargan. Qaznoqda oziq-ovqat xomashyolari, yogʻoch sandiqlarda gʻalla va un, humda moy, qop va haltalarda mosh, loviya va boshqa don-dunlar, savatda sabzavotlar saqlangan. Qaznoqning shift qismida maxsus tuynuk ochilgan boʻlib, ushbu tuynuk xonada havo aylanishini tartibga soladi.''' '''<u><big>Ichkari (Jahonbibi xonasi)</big></u> – oʻzbek xovlisining tarkibiy va muhim qismi boʻlib, honadonning asosiy istiqomatgohi va ayollarning butun umri oʻtdigan joydir. Ichkarining soxhibasi Hamza Hakimzodaning onasi Jahonbibi edi. Jaxonbibi eridan tabobatni oʻrganib, bu uyda bemor ayollarni ham qabul qilgan. Xonada ayollar liboslarini koʻrish mumkin. Undan tashqari bundan 100 – 150 yil oldin va hozir xonalarni isitish uchun ishlatiladigan “Sandal” ni koʻrish mumkin.''' '''<u><big>Oshxona</big></u> – oʻzbek milliy hovlisining asosiy tarkibiy qismlaridan biri. Odatda oʻzbek oshxonalari ikki qismdan iborat boʻlgan, ya’ni, masalliqlarni tayyorlaydigan va oʻchoq boshidan iborat.Oʻchoqboshida katta va kichik oʻchoqlar, tandir qurilgan. Shift qismi “Xashtiyak” –sakkiz teshikli moʻri uslubida yopilgan boʻlib, “Xashtiyak” ning xizmati evaziga oshxonada tutun uzoq saqlanib qolmaydi. Ushbu xonada taom tayyorlash uchun kerak boʻladigan barcha ibtidoiy jihozlarni tomosha qilish mumkin.''' '''<u><big>Achaxon xonasi</big></u> – bu xonada Hamzaning opasi Achaxon Niyozova iste’qomat qilgan. Achaxon eski va yangi savodni puxta egallagan boʻlib, otinbibilik faoliyati bilan ham shugʻullangan va bu xonada mahalla qizlarini oʻqitgan. Tirikchilik uchun tikuvchilik bilan ham shugʻullangan. Ushbu xonadonning uy-muzeyga aylanishida Achaxon Niyozova va uning farzandlarining xizmati katta. Chunki Isroiljon erta vafot etgan, Xojaloy 1919-yilda, Hamza Hakimzoda Niyoziy esa 1929-yilda oʻldirilgan. Natijada xonadon chirogʻini yoqib oʻtirish Achaxon zimmasida qolgan. Achaxon 1948-yilda vafot etgan. Hamzaning oʻgʻli Abbosxon (1925 y fevral’ Qoʻqon – 1943 y Bryansk) ham ma’lum vaqt ammasi Achaxon bilan shu xonada yashagan.''' == Havolalar == * [https://www.youtube.com/watch?v=X1R4JGK2_s4 Hamza uy-muzeyi] * [https://www.youtube.com/watch?v=mrgBBRcRAZg Hamza uy-muzeyi video == Manbalar == [[Turkum:Muzeylar]] [[Turkum:Qoʻqon]] qjr7tohfq8uy2h9uzwp728swti358s4 2816910 2816909 2022-08-29T06:56:58Z MUSLIMBEK FORWARD 75912 /* Havolalar */ wikitext text/x-wiki Qoʻqon shahridagi madaniy-maʼrifiy muassasa. Oʻzbekiston Respublikasi Turizm va Madaniy meros vazirligi huzuridagi Madaniy meros agentligi [[Qoʻqon shahar oʻlkashunoslik muzeyi|Qo’qon davlat muzey-qo’riqxonasi]] tarkibidagi filiallardan biri hisoblanadi. shoir, yozuvchi, pedagog, teatr arbobi. Oʻzbekiston xalq yozuvchisi (1926) [[Hamza Hakimzoda Niyoziy]] (1889-1929) yashagan uy hisoblanadi. [https://www.youtube.com/watch?v=X1R4JGK2_s4] {{Muzey bilgiqutisi | name = uy muzeyi | native_name = | native_name_lang = uz | logo = | logo_upright = | logo_alt = | logo_caption = | image = Ҳамза2.jpg | image_size = 200px | image_upright = 200px | alt = | caption = | map_type = https://goo.gl/maps/mvHyaoMYhNSYbn7A9 | map_relief = https://goo.gl/maps/mvHyaoMYhNSYbn7A9 | map_size = 500px | map_caption = | map_dot_label = | coordinates = <!-- {{coord|LAT|LON|display=inline,title}} --> | former_name = <!-- or |former_names= --> | established = <!-- {{2019|YYYY|MM|DD|df=y}} --> | dissolved = <!-- {{end date|YYYY|MM|DD|df=y}} --> | location = | type = | accreditation = | key_holdings = | collections = 340 | collection_size = | visitors = 50000 | founder = | executive_director = dfsfsdfsdf dfsdfsd | leader_type = | leader = | director = dfsdfsdfdfs | president = | ceo = | chairperson = | curator = | architect = | historian = dfsdfdsfsdf | owner = | employees = dfsdfsdfdfdf | publictransit = | parking = <!-- or |car_park= --> | website = <!-- {{URL|example.com}} --> | network = | embedded = <!-- or |nrhp= --> }} {{Muzey bilgiqutisi | name = uy muzey | <!-- etc. --> | embedded = 2019 {{NRHP bildiqutisi | embed = yes <!-- or child=yes or subbox=yes--> | <!-- etc. --> }} }} ==Faoliyati== Asosiy ish faoliyat turi tarixiy obidalar va muzeylarda tarixiy-madaniy osori-atiqalar va tarixiy ashyolarni saqlash va namoyish etishdan iboratdir. Oʻzbekiston Respublikasi Turizm va Madaniy meros vazirligi huzuridagi Madaniy meros agentligi Qo’qon davlat muzey-qo’riqxonasi tarkibida faoliyat yuritadi. Hozirgi kunda bu yerda Qoʻqon davlat muzey qoʻriqxonasi – Hamza uy-muzeyi filiali joylashgan. Ushbu obekt Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2019-yil 4-oktabrdagi 846-sonli qarori bilan tasdiqlangan “Moddiy madaniy meros koʻchmas mulk obektlarining milliy roʻyxati”da 11/74 raqam bilan qayd etilgan. ==Ekspozitsiyasi== <u>'''<big>Mehmonxona</big>'''</u>'''--- oʻzbek hovlisining tarkibiy qismi, oila boshligʻining asosiy qarorgoxi va mehmon kutadigan asosiy joyi, mehmondorchilik uchun eng zarur hisoblangan buyumlar bilan jihozlangan. Bu xona shuningdek, vodiyda “Hakimcha tabib” nomi bilan mashxur boʻlgan Ibn Yamin Niyoz oʻgʻlining martabali mehmonlar va bemorlarni qabul qiladigan ish joyi vazifasini xam oʻtagan. Hakimcha tabib zamonasining oʻqimishli fozil kishilardan hisoblanib, shaxarning e’tiborli fuqorolari va qalam ahli bilan doʻstlashgan. Shu tufayli bu mehmonxona koʻplab xurmatli, atoqli shaxslarning qadamjosiga aylangan. hozir bu uy Ibn Yamin yashagan davrdagi holatga keltirilgan. Xonaga kirilganda oʻsha davr ruhini xis qilasiz.''' '''<u><big>Hamzaning xos hujrasi (ijodxona)</big></u>----Hamza Hakimzoda Niyoziy umrining Qoʻqonda kechgan qismini asosan shu xonada ijod bilan oʻtkazgan. Xonada ijod uchun zarur boʻlgan jihoz va buyumlar saqlanib qolgan. Hamza ijodiy faoliyati hosilalarining asosiy qismi – romanlari, she’rlari, darsliklari, hikoyatlari, dramalari, musiqiy asarlari aynan mana shu xonada yaratilgan. Musiqiy asarlar yaratish uchun kerak boʻlgan jihozlar (pianino, tanbur va dutorlar) ni ham uchratish mumkin.''' '''<u><big>Yemakxona (umumiy xona)</big></u> –oila a’zolari toʻplanadigan, oʻzaro suhbatlashadigan, ovqatlanadigan xona. Yemakxona ba’zi oilalarda oilaning ayrim a’zolari uchun yotoqxona vazifasini bajargan. Biroq ziyoli va tabib boshliq boʻlgan bu oilada yemakxona uchun aloxida xona ajratilgan. Shu tufayli xona jixozlarining asosiy qismi ovqatlanish bilan bogʻliq buyumlar va idish-tovoqlardan iborat.''' '''<u><big>Dorixona</big></u> – ushbu kichik xonada Hakimcha tabib dori tayyorlagan va saqlagan. Dori turli shifobaxsh oʻsimliklar, toj jinslari, kimyoviy unsurlar, asal, moʻmiyo kabilardan foydalanib tayyorlagan. Dori-darmonlar qaynatish va xovoncha (kelicha) yordamida tayyorlangan.Boshqa tabiblarning dori tayyorlash va qadoqlash, oʻlchash uchun ishlatiladigan asboblari ibtidoiy boʻlib, qadimgi davr asboblaridan deyarli farq qilmagan.''' '''<u><big>Qaznoq</big></u> –kichik hujra boʻlib, ombor vazifasini bajargan. Qaznoqda oziq-ovqat xomashyolari, yogʻoch sandiqlarda gʻalla va un, humda moy, qop va haltalarda mosh, loviya va boshqa don-dunlar, savatda sabzavotlar saqlangan. Qaznoqning shift qismida maxsus tuynuk ochilgan boʻlib, ushbu tuynuk xonada havo aylanishini tartibga soladi.''' '''<u><big>Ichkari (Jahonbibi xonasi)</big></u> – oʻzbek xovlisining tarkibiy va muhim qismi boʻlib, honadonning asosiy istiqomatgohi va ayollarning butun umri oʻtdigan joydir. Ichkarining soxhibasi Hamza Hakimzodaning onasi Jahonbibi edi. Jaxonbibi eridan tabobatni oʻrganib, bu uyda bemor ayollarni ham qabul qilgan. Xonada ayollar liboslarini koʻrish mumkin. Undan tashqari bundan 100 – 150 yil oldin va hozir xonalarni isitish uchun ishlatiladigan “Sandal” ni koʻrish mumkin.''' '''<u><big>Oshxona</big></u> – oʻzbek milliy hovlisining asosiy tarkibiy qismlaridan biri. Odatda oʻzbek oshxonalari ikki qismdan iborat boʻlgan, ya’ni, masalliqlarni tayyorlaydigan va oʻchoq boshidan iborat.Oʻchoqboshida katta va kichik oʻchoqlar, tandir qurilgan. Shift qismi “Xashtiyak” –sakkiz teshikli moʻri uslubida yopilgan boʻlib, “Xashtiyak” ning xizmati evaziga oshxonada tutun uzoq saqlanib qolmaydi. Ushbu xonada taom tayyorlash uchun kerak boʻladigan barcha ibtidoiy jihozlarni tomosha qilish mumkin.''' '''<u><big>Achaxon xonasi</big></u> – bu xonada Hamzaning opasi Achaxon Niyozova iste’qomat qilgan. Achaxon eski va yangi savodni puxta egallagan boʻlib, otinbibilik faoliyati bilan ham shugʻullangan va bu xonada mahalla qizlarini oʻqitgan. Tirikchilik uchun tikuvchilik bilan ham shugʻullangan. Ushbu xonadonning uy-muzeyga aylanishida Achaxon Niyozova va uning farzandlarining xizmati katta. Chunki Isroiljon erta vafot etgan, Xojaloy 1919-yilda, Hamza Hakimzoda Niyoziy esa 1929-yilda oʻldirilgan. Natijada xonadon chirogʻini yoqib oʻtirish Achaxon zimmasida qolgan. Achaxon 1948-yilda vafot etgan. Hamzaning oʻgʻli Abbosxon (1925 y fevral’ Qoʻqon – 1943 y Bryansk) ham ma’lum vaqt ammasi Achaxon bilan shu xonada yashagan.''' == Havolalar == * [https://www.youtube.com/watch?v=X1R4JGK2_s4 Hamza uy-muzeyi] * [https://www.youtube.com/watch?v=mrgBBRcRAZg Hamza uy-muzeyi video] == Manbalar == [[Turkum:Muzeylar]] [[Turkum:Qoʻqon]] 7zntx54kr54j296fanvhq5bkajxyj04 2816912 2816910 2022-08-29T06:57:35Z MUSLIMBEK FORWARD 75912 /* Manbalar */ wikitext text/x-wiki Qoʻqon shahridagi madaniy-maʼrifiy muassasa. Oʻzbekiston Respublikasi Turizm va Madaniy meros vazirligi huzuridagi Madaniy meros agentligi [[Qoʻqon shahar oʻlkashunoslik muzeyi|Qo’qon davlat muzey-qo’riqxonasi]] tarkibidagi filiallardan biri hisoblanadi. shoir, yozuvchi, pedagog, teatr arbobi. Oʻzbekiston xalq yozuvchisi (1926) [[Hamza Hakimzoda Niyoziy]] (1889-1929) yashagan uy hisoblanadi. [https://www.youtube.com/watch?v=X1R4JGK2_s4] {{Muzey bilgiqutisi | name = uy muzeyi | native_name = | native_name_lang = uz | logo = | logo_upright = | logo_alt = | logo_caption = | image = Ҳамза2.jpg | image_size = 200px | image_upright = 200px | alt = | caption = | map_type = https://goo.gl/maps/mvHyaoMYhNSYbn7A9 | map_relief = https://goo.gl/maps/mvHyaoMYhNSYbn7A9 | map_size = 500px | map_caption = | map_dot_label = | coordinates = <!-- {{coord|LAT|LON|display=inline,title}} --> | former_name = <!-- or |former_names= --> | established = <!-- {{2019|YYYY|MM|DD|df=y}} --> | dissolved = <!-- {{end date|YYYY|MM|DD|df=y}} --> | location = | type = | accreditation = | key_holdings = | collections = 340 | collection_size = | visitors = 50000 | founder = | executive_director = dfsfsdfsdf dfsdfsd | leader_type = | leader = | director = dfsdfsdfdfs | president = | ceo = | chairperson = | curator = | architect = | historian = dfsdfdsfsdf | owner = | employees = dfsdfsdfdfdf | publictransit = | parking = <!-- or |car_park= --> | website = <!-- {{URL|example.com}} --> | network = | embedded = <!-- or |nrhp= --> }} {{Muzey bilgiqutisi | name = uy muzey | <!-- etc. --> | embedded = 2019 {{NRHP bildiqutisi | embed = yes <!-- or child=yes or subbox=yes--> | <!-- etc. --> }} }} ==Faoliyati== Asosiy ish faoliyat turi tarixiy obidalar va muzeylarda tarixiy-madaniy osori-atiqalar va tarixiy ashyolarni saqlash va namoyish etishdan iboratdir. Oʻzbekiston Respublikasi Turizm va Madaniy meros vazirligi huzuridagi Madaniy meros agentligi Qo’qon davlat muzey-qo’riqxonasi tarkibida faoliyat yuritadi. Hozirgi kunda bu yerda Qoʻqon davlat muzey qoʻriqxonasi – Hamza uy-muzeyi filiali joylashgan. Ushbu obekt Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2019-yil 4-oktabrdagi 846-sonli qarori bilan tasdiqlangan “Moddiy madaniy meros koʻchmas mulk obektlarining milliy roʻyxati”da 11/74 raqam bilan qayd etilgan. ==Ekspozitsiyasi== <u>'''<big>Mehmonxona</big>'''</u>'''--- oʻzbek hovlisining tarkibiy qismi, oila boshligʻining asosiy qarorgoxi va mehmon kutadigan asosiy joyi, mehmondorchilik uchun eng zarur hisoblangan buyumlar bilan jihozlangan. Bu xona shuningdek, vodiyda “Hakimcha tabib” nomi bilan mashxur boʻlgan Ibn Yamin Niyoz oʻgʻlining martabali mehmonlar va bemorlarni qabul qiladigan ish joyi vazifasini xam oʻtagan. Hakimcha tabib zamonasining oʻqimishli fozil kishilardan hisoblanib, shaxarning e’tiborli fuqorolari va qalam ahli bilan doʻstlashgan. Shu tufayli bu mehmonxona koʻplab xurmatli, atoqli shaxslarning qadamjosiga aylangan. hozir bu uy Ibn Yamin yashagan davrdagi holatga keltirilgan. Xonaga kirilganda oʻsha davr ruhini xis qilasiz.''' '''<u><big>Hamzaning xos hujrasi (ijodxona)</big></u>----Hamza Hakimzoda Niyoziy umrining Qoʻqonda kechgan qismini asosan shu xonada ijod bilan oʻtkazgan. Xonada ijod uchun zarur boʻlgan jihoz va buyumlar saqlanib qolgan. Hamza ijodiy faoliyati hosilalarining asosiy qismi – romanlari, she’rlari, darsliklari, hikoyatlari, dramalari, musiqiy asarlari aynan mana shu xonada yaratilgan. Musiqiy asarlar yaratish uchun kerak boʻlgan jihozlar (pianino, tanbur va dutorlar) ni ham uchratish mumkin.''' '''<u><big>Yemakxona (umumiy xona)</big></u> –oila a’zolari toʻplanadigan, oʻzaro suhbatlashadigan, ovqatlanadigan xona. Yemakxona ba’zi oilalarda oilaning ayrim a’zolari uchun yotoqxona vazifasini bajargan. Biroq ziyoli va tabib boshliq boʻlgan bu oilada yemakxona uchun aloxida xona ajratilgan. Shu tufayli xona jixozlarining asosiy qismi ovqatlanish bilan bogʻliq buyumlar va idish-tovoqlardan iborat.''' '''<u><big>Dorixona</big></u> – ushbu kichik xonada Hakimcha tabib dori tayyorlagan va saqlagan. Dori turli shifobaxsh oʻsimliklar, toj jinslari, kimyoviy unsurlar, asal, moʻmiyo kabilardan foydalanib tayyorlagan. Dori-darmonlar qaynatish va xovoncha (kelicha) yordamida tayyorlangan.Boshqa tabiblarning dori tayyorlash va qadoqlash, oʻlchash uchun ishlatiladigan asboblari ibtidoiy boʻlib, qadimgi davr asboblaridan deyarli farq qilmagan.''' '''<u><big>Qaznoq</big></u> –kichik hujra boʻlib, ombor vazifasini bajargan. Qaznoqda oziq-ovqat xomashyolari, yogʻoch sandiqlarda gʻalla va un, humda moy, qop va haltalarda mosh, loviya va boshqa don-dunlar, savatda sabzavotlar saqlangan. Qaznoqning shift qismida maxsus tuynuk ochilgan boʻlib, ushbu tuynuk xonada havo aylanishini tartibga soladi.''' '''<u><big>Ichkari (Jahonbibi xonasi)</big></u> – oʻzbek xovlisining tarkibiy va muhim qismi boʻlib, honadonning asosiy istiqomatgohi va ayollarning butun umri oʻtdigan joydir. Ichkarining soxhibasi Hamza Hakimzodaning onasi Jahonbibi edi. Jaxonbibi eridan tabobatni oʻrganib, bu uyda bemor ayollarni ham qabul qilgan. Xonada ayollar liboslarini koʻrish mumkin. Undan tashqari bundan 100 – 150 yil oldin va hozir xonalarni isitish uchun ishlatiladigan “Sandal” ni koʻrish mumkin.''' '''<u><big>Oshxona</big></u> – oʻzbek milliy hovlisining asosiy tarkibiy qismlaridan biri. Odatda oʻzbek oshxonalari ikki qismdan iborat boʻlgan, ya’ni, masalliqlarni tayyorlaydigan va oʻchoq boshidan iborat.Oʻchoqboshida katta va kichik oʻchoqlar, tandir qurilgan. Shift qismi “Xashtiyak” –sakkiz teshikli moʻri uslubida yopilgan boʻlib, “Xashtiyak” ning xizmati evaziga oshxonada tutun uzoq saqlanib qolmaydi. Ushbu xonada taom tayyorlash uchun kerak boʻladigan barcha ibtidoiy jihozlarni tomosha qilish mumkin.''' '''<u><big>Achaxon xonasi</big></u> – bu xonada Hamzaning opasi Achaxon Niyozova iste’qomat qilgan. Achaxon eski va yangi savodni puxta egallagan boʻlib, otinbibilik faoliyati bilan ham shugʻullangan va bu xonada mahalla qizlarini oʻqitgan. Tirikchilik uchun tikuvchilik bilan ham shugʻullangan. Ushbu xonadonning uy-muzeyga aylanishida Achaxon Niyozova va uning farzandlarining xizmati katta. Chunki Isroiljon erta vafot etgan, Xojaloy 1919-yilda, Hamza Hakimzoda Niyoziy esa 1929-yilda oʻldirilgan. Natijada xonadon chirogʻini yoqib oʻtirish Achaxon zimmasida qolgan. Achaxon 1948-yilda vafot etgan. Hamzaning oʻgʻli Abbosxon (1925 y fevral’ Qoʻqon – 1943 y Bryansk) ham ma’lum vaqt ammasi Achaxon bilan shu xonada yashagan.''' == Havolalar == * [https://www.youtube.com/watch?v=X1R4JGK2_s4 Hamza uy-muzeyi] * [https://www.youtube.com/watch?v=mrgBBRcRAZg Hamza uy-muzeyi video] == Manbalar == {{reflist}} [[Turkum:Muzeylar]] [[Turkum:Qoʻqon]] kuay5dwg5it9ro3djo9phvjqtso0y3i 2816949 2816912 2022-08-29T07:15:25Z MUSLIMBEK FORWARD 75912 wikitext text/x-wiki Qoʻqon shahridagi madaniy-maʼrifiy muassasa. Oʻzbekiston Respublikasi Turizm va Madaniy meros vazirligi huzuridagi Madaniy meros agentligi [[Qoʻqon shahar oʻlkashunoslik muzeyi|Qo’qon davlat muzey-qo’riqxonasi]] tarkibidagi filiallardan biri hisoblanadi. shoir, yozuvchi, pedagog, teatr arbobi. Oʻzbekiston xalq yozuvchisi (1926) [[Hamza Hakimzoda Niyoziy]] (1889-1929) yashagan uy hisoblanadi. [https://www.youtube.com/watch?v=X1R4JGK2_s4] {{Madrasa |Oʻzbekcha nomi = Hamza uy-muzeyi<br/> |Asl nomi = |Tasvir = Ҳамза2.jpg |Tasvir imzosi = |Tasvir kengligi = 250px |Mamlakat = Oʻzbekiston |Hudud turi = viloyat |Hudud = Fargʻona viloyati |Joylashuv nomi = shahar |Joylashuvi = Qoʻqon |Manzil = Taroqchilik koʻchasi, 30 |lat_dir =N|lat_deg =|lat_min =|lat_sec = |lon_dir =E|lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |region = |CoordScale = |Maqomi = davlat himoyasida<ref name="Lex">{{Web manbasi|url=https://lex.uz/ru/docs/4543266|title=Моддий маданий мероснинг кўчмас мулк объектлари миллий рўйхатини тасдиқлаш тўғрисида Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 846-сон 04.10.2019 й. қарори|website=Lex.uz|accessdate=2020-09-22|deadlink=no}}</ref> |IDB = |Mulkdor = Davlat mulki. Fargʻona viloyati madaniy me'ros boshqarmasi operativ boshqaruv huquqi asosida. 2019-yildan beri [[Qoʻqon shahar oʻlkashunoslik muzeyi|Qoʻqon davlat muzey qoʻriqxonasiga]] tarkibidagi filliallardan biri |Meʼmoriy uslub = Milliy xonadon |Loyiha muallifi = |Meʼmor = |Binokor = |Binokorlik tashabbuschisi = |Homiylar = |Qurila boshladi = |Qurilib bitkazildi = |Mudarris = |Holati = [[Qoʻqon shahar oʻlkashunoslik muzeyi|Qoʻqon davlat muzey qoʻriqxonasi]] filliali |Rahbari = |Umumiy maydoni = |Oʻlchami = |Hovli maydoni = |Gumbazlar soni = |Balandligi = |Gumbaz balandligi = |Gumbaz yoʻgʻonligi = |Hujralar soni = |Qurilish materiali = Sinch |Sayt = |Commons = }} {{Muzey bilgiqutisi | name = uy muzey | <!-- etc. --> | embedded = 2019 {{NRHP bildiqutisi | embed = yes <!-- or child=yes or subbox=yes--> | <!-- etc. --> }} }} ==Faoliyati== Asosiy ish faoliyat turi tarixiy obidalar va muzeylarda tarixiy-madaniy osori-atiqalar va tarixiy ashyolarni saqlash va namoyish etishdan iboratdir. Oʻzbekiston Respublikasi Turizm va Madaniy meros vazirligi huzuridagi Madaniy meros agentligi Qo’qon davlat muzey-qo’riqxonasi tarkibida faoliyat yuritadi. Hozirgi kunda bu yerda Qoʻqon davlat muzey qoʻriqxonasi – Hamza uy-muzeyi filiali joylashgan. Ushbu obekt Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2019-yil 4-oktabrdagi 846-sonli qarori bilan tasdiqlangan “Moddiy madaniy meros koʻchmas mulk obektlarining milliy roʻyxati”da 11/74 raqam bilan qayd etilgan. ==Ekspozitsiyasi== <u>'''<big>Mehmonxona</big>'''</u>'''--- oʻzbek hovlisining tarkibiy qismi, oila boshligʻining asosiy qarorgoxi va mehmon kutadigan asosiy joyi, mehmondorchilik uchun eng zarur hisoblangan buyumlar bilan jihozlangan. Bu xona shuningdek, vodiyda “Hakimcha tabib” nomi bilan mashxur boʻlgan Ibn Yamin Niyoz oʻgʻlining martabali mehmonlar va bemorlarni qabul qiladigan ish joyi vazifasini xam oʻtagan. Hakimcha tabib zamonasining oʻqimishli fozil kishilardan hisoblanib, shaxarning e’tiborli fuqorolari va qalam ahli bilan doʻstlashgan. Shu tufayli bu mehmonxona koʻplab xurmatli, atoqli shaxslarning qadamjosiga aylangan. hozir bu uy Ibn Yamin yashagan davrdagi holatga keltirilgan. Xonaga kirilganda oʻsha davr ruhini xis qilasiz.''' '''<u><big>Hamzaning xos hujrasi (ijodxona)</big></u>----Hamza Hakimzoda Niyoziy umrining Qoʻqonda kechgan qismini asosan shu xonada ijod bilan oʻtkazgan. Xonada ijod uchun zarur boʻlgan jihoz va buyumlar saqlanib qolgan. Hamza ijodiy faoliyati hosilalarining asosiy qismi – romanlari, she’rlari, darsliklari, hikoyatlari, dramalari, musiqiy asarlari aynan mana shu xonada yaratilgan. Musiqiy asarlar yaratish uchun kerak boʻlgan jihozlar (pianino, tanbur va dutorlar) ni ham uchratish mumkin.''' '''<u><big>Yemakxona (umumiy xona)</big></u> –oila a’zolari toʻplanadigan, oʻzaro suhbatlashadigan, ovqatlanadigan xona. Yemakxona ba’zi oilalarda oilaning ayrim a’zolari uchun yotoqxona vazifasini bajargan. Biroq ziyoli va tabib boshliq boʻlgan bu oilada yemakxona uchun aloxida xona ajratilgan. Shu tufayli xona jixozlarining asosiy qismi ovqatlanish bilan bogʻliq buyumlar va idish-tovoqlardan iborat.''' '''<u><big>Dorixona</big></u> – ushbu kichik xonada Hakimcha tabib dori tayyorlagan va saqlagan. Dori turli shifobaxsh oʻsimliklar, toj jinslari, kimyoviy unsurlar, asal, moʻmiyo kabilardan foydalanib tayyorlagan. Dori-darmonlar qaynatish va xovoncha (kelicha) yordamida tayyorlangan.Boshqa tabiblarning dori tayyorlash va qadoqlash, oʻlchash uchun ishlatiladigan asboblari ibtidoiy boʻlib, qadimgi davr asboblaridan deyarli farq qilmagan.''' '''<u><big>Qaznoq</big></u> –kichik hujra boʻlib, ombor vazifasini bajargan. Qaznoqda oziq-ovqat xomashyolari, yogʻoch sandiqlarda gʻalla va un, humda moy, qop va haltalarda mosh, loviya va boshqa don-dunlar, savatda sabzavotlar saqlangan. Qaznoqning shift qismida maxsus tuynuk ochilgan boʻlib, ushbu tuynuk xonada havo aylanishini tartibga soladi.''' '''<u><big>Ichkari (Jahonbibi xonasi)</big></u> – oʻzbek xovlisining tarkibiy va muhim qismi boʻlib, honadonning asosiy istiqomatgohi va ayollarning butun umri oʻtdigan joydir. Ichkarining soxhibasi Hamza Hakimzodaning onasi Jahonbibi edi. Jaxonbibi eridan tabobatni oʻrganib, bu uyda bemor ayollarni ham qabul qilgan. Xonada ayollar liboslarini koʻrish mumkin. Undan tashqari bundan 100 – 150 yil oldin va hozir xonalarni isitish uchun ishlatiladigan “Sandal” ni koʻrish mumkin.''' '''<u><big>Oshxona</big></u> – oʻzbek milliy hovlisining asosiy tarkibiy qismlaridan biri. Odatda oʻzbek oshxonalari ikki qismdan iborat boʻlgan, ya’ni, masalliqlarni tayyorlaydigan va oʻchoq boshidan iborat.Oʻchoqboshida katta va kichik oʻchoqlar, tandir qurilgan. Shift qismi “Xashtiyak” –sakkiz teshikli moʻri uslubida yopilgan boʻlib, “Xashtiyak” ning xizmati evaziga oshxonada tutun uzoq saqlanib qolmaydi. Ushbu xonada taom tayyorlash uchun kerak boʻladigan barcha ibtidoiy jihozlarni tomosha qilish mumkin.''' '''<u><big>Achaxon xonasi</big></u> – bu xonada Hamzaning opasi Achaxon Niyozova iste’qomat qilgan. Achaxon eski va yangi savodni puxta egallagan boʻlib, otinbibilik faoliyati bilan ham shugʻullangan va bu xonada mahalla qizlarini oʻqitgan. Tirikchilik uchun tikuvchilik bilan ham shugʻullangan. Ushbu xonadonning uy-muzeyga aylanishida Achaxon Niyozova va uning farzandlarining xizmati katta. Chunki Isroiljon erta vafot etgan, Xojaloy 1919-yilda, Hamza Hakimzoda Niyoziy esa 1929-yilda oʻldirilgan. Natijada xonadon chirogʻini yoqib oʻtirish Achaxon zimmasida qolgan. Achaxon 1948-yilda vafot etgan. Hamzaning oʻgʻli Abbosxon (1925 y fevral’ Qoʻqon – 1943 y Bryansk) ham ma’lum vaqt ammasi Achaxon bilan shu xonada yashagan.''' == Havolalar == * [https://www.youtube.com/watch?v=X1R4JGK2_s4 Hamza uy-muzeyi] * [https://www.youtube.com/watch?v=mrgBBRcRAZg Hamza uy-muzeyi video] == Manbalar == {{reflist}} [[Turkum:Muzeylar]] [[Turkum:Qoʻqon]] cvzct39ogmo5bh5vcbotwhko80mei6s 2816950 2816949 2022-08-29T07:15:49Z MUSLIMBEK FORWARD 75912 wikitext text/x-wiki Qoʻqon shahridagi madaniy-maʼrifiy muassasa. Oʻzbekiston Respublikasi Turizm va Madaniy meros vazirligi huzuridagi Madaniy meros agentligi [[Qoʻqon shahar oʻlkashunoslik muzeyi|Qo’qon davlat muzey-qo’riqxonasi]] tarkibidagi filiallardan biri hisoblanadi. shoir, yozuvchi, pedagog, teatr arbobi. Oʻzbekiston xalq yozuvchisi (1926) [[Hamza Hakimzoda Niyoziy]] (1889-1929) yashagan uy hisoblanadi. [https://www.youtube.com/watch?v=X1R4JGK2_s4] {{Madrasa |Oʻzbekcha nomi = Hamza uy-muzeyi<br/> |Asl nomi = |Tasvir = Ҳамза2.jpg |Tasvir imzosi = |Tasvir kengligi = 250px |Mamlakat = Oʻzbekiston |Hudud turi = viloyat |Hudud = Fargʻona viloyati |Joylashuv nomi = shahar |Joylashuvi = Qoʻqon |Manzil = Taroqchilik koʻchasi, 30 |lat_dir =N|lat_deg =|lat_min =|lat_sec = |lon_dir =E|lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |region = |CoordScale = |Maqomi = davlat himoyasida<ref name="Lex">{{Web manbasi|url=https://lex.uz/ru/docs/4543266|title=Моддий маданий мероснинг кўчмас мулк объектлари миллий рўйхатини тасдиқлаш тўғрисида Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 846-сон 04.10.2019 й. қарори|website=Lex.uz|accessdate=2020-09-22|deadlink=no}}</ref> |IDB = |Mulkdor = Davlat mulki. Fargʻona viloyati madaniy me'ros boshqarmasi operativ boshqaruv huquqi asosida. 2019-yildan beri [[Qoʻqon shahar oʻlkashunoslik muzeyi|Qoʻqon davlat muzey qoʻriqxonasiga]] tarkibidagi filliallardan biri |Meʼmoriy uslub = Milliy xonadon |Loyiha muallifi = |Meʼmor = |Binokor = |Binokorlik tashabbuschisi = |Homiylar = |Qurila boshladi = |Qurilib bitkazildi = |Mudarris = |Holati = [[Qoʻqon shahar oʻlkashunoslik muzeyi|Qoʻqon davlat muzey qoʻriqxonasi]] filliali |Rahbari = |Umumiy maydoni = |Oʻlchami = |Hovli maydoni = |Gumbazlar soni = |Balandligi = |Gumbaz balandligi = |Gumbaz yoʻgʻonligi = |Hujralar soni = |Qurilish materiali = Sinch |Sayt = |Commons = }} ==Faoliyati== Asosiy ish faoliyat turi tarixiy obidalar va muzeylarda tarixiy-madaniy osori-atiqalar va tarixiy ashyolarni saqlash va namoyish etishdan iboratdir. Oʻzbekiston Respublikasi Turizm va Madaniy meros vazirligi huzuridagi Madaniy meros agentligi Qo’qon davlat muzey-qo’riqxonasi tarkibida faoliyat yuritadi. Hozirgi kunda bu yerda Qoʻqon davlat muzey qoʻriqxonasi – Hamza uy-muzeyi filiali joylashgan. Ushbu obekt Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2019-yil 4-oktabrdagi 846-sonli qarori bilan tasdiqlangan “Moddiy madaniy meros koʻchmas mulk obektlarining milliy roʻyxati”da 11/74 raqam bilan qayd etilgan. ==Ekspozitsiyasi== <u>'''<big>Mehmonxona</big>'''</u>'''--- oʻzbek hovlisining tarkibiy qismi, oila boshligʻining asosiy qarorgoxi va mehmon kutadigan asosiy joyi, mehmondorchilik uchun eng zarur hisoblangan buyumlar bilan jihozlangan. Bu xona shuningdek, vodiyda “Hakimcha tabib” nomi bilan mashxur boʻlgan Ibn Yamin Niyoz oʻgʻlining martabali mehmonlar va bemorlarni qabul qiladigan ish joyi vazifasini xam oʻtagan. Hakimcha tabib zamonasining oʻqimishli fozil kishilardan hisoblanib, shaxarning e’tiborli fuqorolari va qalam ahli bilan doʻstlashgan. Shu tufayli bu mehmonxona koʻplab xurmatli, atoqli shaxslarning qadamjosiga aylangan. hozir bu uy Ibn Yamin yashagan davrdagi holatga keltirilgan. Xonaga kirilganda oʻsha davr ruhini xis qilasiz.''' '''<u><big>Hamzaning xos hujrasi (ijodxona)</big></u>----Hamza Hakimzoda Niyoziy umrining Qoʻqonda kechgan qismini asosan shu xonada ijod bilan oʻtkazgan. Xonada ijod uchun zarur boʻlgan jihoz va buyumlar saqlanib qolgan. Hamza ijodiy faoliyati hosilalarining asosiy qismi – romanlari, she’rlari, darsliklari, hikoyatlari, dramalari, musiqiy asarlari aynan mana shu xonada yaratilgan. Musiqiy asarlar yaratish uchun kerak boʻlgan jihozlar (pianino, tanbur va dutorlar) ni ham uchratish mumkin.''' '''<u><big>Yemakxona (umumiy xona)</big></u> –oila a’zolari toʻplanadigan, oʻzaro suhbatlashadigan, ovqatlanadigan xona. Yemakxona ba’zi oilalarda oilaning ayrim a’zolari uchun yotoqxona vazifasini bajargan. Biroq ziyoli va tabib boshliq boʻlgan bu oilada yemakxona uchun aloxida xona ajratilgan. Shu tufayli xona jixozlarining asosiy qismi ovqatlanish bilan bogʻliq buyumlar va idish-tovoqlardan iborat.''' '''<u><big>Dorixona</big></u> – ushbu kichik xonada Hakimcha tabib dori tayyorlagan va saqlagan. Dori turli shifobaxsh oʻsimliklar, toj jinslari, kimyoviy unsurlar, asal, moʻmiyo kabilardan foydalanib tayyorlagan. Dori-darmonlar qaynatish va xovoncha (kelicha) yordamida tayyorlangan.Boshqa tabiblarning dori tayyorlash va qadoqlash, oʻlchash uchun ishlatiladigan asboblari ibtidoiy boʻlib, qadimgi davr asboblaridan deyarli farq qilmagan.''' '''<u><big>Qaznoq</big></u> –kichik hujra boʻlib, ombor vazifasini bajargan. Qaznoqda oziq-ovqat xomashyolari, yogʻoch sandiqlarda gʻalla va un, humda moy, qop va haltalarda mosh, loviya va boshqa don-dunlar, savatda sabzavotlar saqlangan. Qaznoqning shift qismida maxsus tuynuk ochilgan boʻlib, ushbu tuynuk xonada havo aylanishini tartibga soladi.''' '''<u><big>Ichkari (Jahonbibi xonasi)</big></u> – oʻzbek xovlisining tarkibiy va muhim qismi boʻlib, honadonning asosiy istiqomatgohi va ayollarning butun umri oʻtdigan joydir. Ichkarining soxhibasi Hamza Hakimzodaning onasi Jahonbibi edi. Jaxonbibi eridan tabobatni oʻrganib, bu uyda bemor ayollarni ham qabul qilgan. Xonada ayollar liboslarini koʻrish mumkin. Undan tashqari bundan 100 – 150 yil oldin va hozir xonalarni isitish uchun ishlatiladigan “Sandal” ni koʻrish mumkin.''' '''<u><big>Oshxona</big></u> – oʻzbek milliy hovlisining asosiy tarkibiy qismlaridan biri. Odatda oʻzbek oshxonalari ikki qismdan iborat boʻlgan, ya’ni, masalliqlarni tayyorlaydigan va oʻchoq boshidan iborat.Oʻchoqboshida katta va kichik oʻchoqlar, tandir qurilgan. Shift qismi “Xashtiyak” –sakkiz teshikli moʻri uslubida yopilgan boʻlib, “Xashtiyak” ning xizmati evaziga oshxonada tutun uzoq saqlanib qolmaydi. Ushbu xonada taom tayyorlash uchun kerak boʻladigan barcha ibtidoiy jihozlarni tomosha qilish mumkin.''' '''<u><big>Achaxon xonasi</big></u> – bu xonada Hamzaning opasi Achaxon Niyozova iste’qomat qilgan. Achaxon eski va yangi savodni puxta egallagan boʻlib, otinbibilik faoliyati bilan ham shugʻullangan va bu xonada mahalla qizlarini oʻqitgan. Tirikchilik uchun tikuvchilik bilan ham shugʻullangan. Ushbu xonadonning uy-muzeyga aylanishida Achaxon Niyozova va uning farzandlarining xizmati katta. Chunki Isroiljon erta vafot etgan, Xojaloy 1919-yilda, Hamza Hakimzoda Niyoziy esa 1929-yilda oʻldirilgan. Natijada xonadon chirogʻini yoqib oʻtirish Achaxon zimmasida qolgan. Achaxon 1948-yilda vafot etgan. Hamzaning oʻgʻli Abbosxon (1925 y fevral’ Qoʻqon – 1943 y Bryansk) ham ma’lum vaqt ammasi Achaxon bilan shu xonada yashagan.''' == Havolalar == * [https://www.youtube.com/watch?v=X1R4JGK2_s4 Hamza uy-muzeyi] * [https://www.youtube.com/watch?v=mrgBBRcRAZg Hamza uy-muzeyi video] == Manbalar == {{reflist}} [[Turkum:Muzeylar]] [[Turkum:Qoʻqon]] e91slcv7jw976gv4xl6d839rzv4kf5a 2816954 2816950 2022-08-29T07:17:51Z MUSLIMBEK FORWARD 75912 wikitext text/x-wiki Qoʻqon shahridagi madaniy-maʼrifiy muassasa. Oʻzbekiston Respublikasi Turizm va Madaniy meros vazirligi huzuridagi Madaniy meros agentligi [[Qoʻqon shahar oʻlkashunoslik muzeyi|Qo’qon davlat muzey-qo’riqxonasi]] tarkibidagi filiallardan biri hisoblanadi. shoir, yozuvchi, pedagog, teatr arbobi. Oʻzbekiston xalq yozuvchisi (1926) [[Hamza Hakimzoda Niyoziy]] (1889-1929) yashagan uy hisoblanadi. [https://www.youtube.com/watch?v=X1R4JGK2_s4] {{Shaxsiyat bilgiqutisi | ismi = Hamza | tasvir = | tasvir_eni = | izoh = | tugʻilgan paytidagi ismi = | tavallud sanasi = 56565 | tavallud joyi = | vafot sanasi = | vafot joyi = | turmush oʻrtogʻi = sdsadfas | taʼlimi = dsfdf | fuqaroligi = fsdfsdf | millati = dfsdfsd | dini = dfsdfds | kasbi = fsdfsdf | mukofotlari = dsfdfdf | unvoni = dfdfdfdfdf | faoliyat_yillari = | boʻyi = fdsfdfdfdf | otasi = | onasi = | bolalari = | bilimi = | partiyasi = | sayt = fdsfdsf | imzo = }} {{Madrasa |Oʻzbekcha nomi = Hamza uy-muzeyi<br/> |Asl nomi = |Tasvir = Ҳамза2.jpg |Tasvir imzosi = |Tasvir kengligi = 250px |Mamlakat = Oʻzbekiston |Hudud turi = viloyat |Hudud = Fargʻona viloyati |Joylashuv nomi = shahar |Joylashuvi = Qoʻqon |Manzil = Taroqchilik koʻchasi, 30 |lat_dir =N|lat_deg =|lat_min =|lat_sec = |lon_dir =E|lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |region = |CoordScale = |Maqomi = davlat himoyasida<ref name="Lex">{{Web manbasi|url=https://lex.uz/ru/docs/4543266|title=Моддий маданий мероснинг кўчмас мулк объектлари миллий рўйхатини тасдиқлаш тўғрисида Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 846-сон 04.10.2019 й. қарори|website=Lex.uz|accessdate=2020-09-22|deadlink=no}}</ref> |IDB = |Mulkdor = Davlat mulki. Fargʻona viloyati madaniy me'ros boshqarmasi operativ boshqaruv huquqi asosida. 2019-yildan beri [[Qoʻqon shahar oʻlkashunoslik muzeyi|Qoʻqon davlat muzey qoʻriqxonasiga]] tarkibidagi filliallardan biri |Meʼmoriy uslub = Milliy xonadon |Loyiha muallifi = |Meʼmor = |Binokor = |Binokorlik tashabbuschisi = |Homiylar = |Qurila boshladi = |Qurilib bitkazildi = |Mudarris = |Holati = [[Qoʻqon shahar oʻlkashunoslik muzeyi|Qoʻqon davlat muzey qoʻriqxonasi]] filliali |Rahbari = |Umumiy maydoni = |Oʻlchami = |Hovli maydoni = |Gumbazlar soni = |Balandligi = |Gumbaz balandligi = |Gumbaz yoʻgʻonligi = |Hujralar soni = |Qurilish materiali = Sinch |Sayt = |Commons = }} ==Faoliyati== Asosiy ish faoliyat turi tarixiy obidalar va muzeylarda tarixiy-madaniy osori-atiqalar va tarixiy ashyolarni saqlash va namoyish etishdan iboratdir. Oʻzbekiston Respublikasi Turizm va Madaniy meros vazirligi huzuridagi Madaniy meros agentligi Qo’qon davlat muzey-qo’riqxonasi tarkibida faoliyat yuritadi. Hozirgi kunda bu yerda Qoʻqon davlat muzey qoʻriqxonasi – Hamza uy-muzeyi filiali joylashgan. Ushbu obekt Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2019-yil 4-oktabrdagi 846-sonli qarori bilan tasdiqlangan “Moddiy madaniy meros koʻchmas mulk obektlarining milliy roʻyxati”da 11/74 raqam bilan qayd etilgan. ==Ekspozitsiyasi== <u>'''<big>Mehmonxona</big>'''</u>'''--- oʻzbek hovlisining tarkibiy qismi, oila boshligʻining asosiy qarorgoxi va mehmon kutadigan asosiy joyi, mehmondorchilik uchun eng zarur hisoblangan buyumlar bilan jihozlangan. Bu xona shuningdek, vodiyda “Hakimcha tabib” nomi bilan mashxur boʻlgan Ibn Yamin Niyoz oʻgʻlining martabali mehmonlar va bemorlarni qabul qiladigan ish joyi vazifasini xam oʻtagan. Hakimcha tabib zamonasining oʻqimishli fozil kishilardan hisoblanib, shaxarning e’tiborli fuqorolari va qalam ahli bilan doʻstlashgan. Shu tufayli bu mehmonxona koʻplab xurmatli, atoqli shaxslarning qadamjosiga aylangan. hozir bu uy Ibn Yamin yashagan davrdagi holatga keltirilgan. Xonaga kirilganda oʻsha davr ruhini xis qilasiz.''' '''<u><big>Hamzaning xos hujrasi (ijodxona)</big></u>----Hamza Hakimzoda Niyoziy umrining Qoʻqonda kechgan qismini asosan shu xonada ijod bilan oʻtkazgan. Xonada ijod uchun zarur boʻlgan jihoz va buyumlar saqlanib qolgan. Hamza ijodiy faoliyati hosilalarining asosiy qismi – romanlari, she’rlari, darsliklari, hikoyatlari, dramalari, musiqiy asarlari aynan mana shu xonada yaratilgan. Musiqiy asarlar yaratish uchun kerak boʻlgan jihozlar (pianino, tanbur va dutorlar) ni ham uchratish mumkin.''' '''<u><big>Yemakxona (umumiy xona)</big></u> –oila a’zolari toʻplanadigan, oʻzaro suhbatlashadigan, ovqatlanadigan xona. Yemakxona ba’zi oilalarda oilaning ayrim a’zolari uchun yotoqxona vazifasini bajargan. Biroq ziyoli va tabib boshliq boʻlgan bu oilada yemakxona uchun aloxida xona ajratilgan. Shu tufayli xona jixozlarining asosiy qismi ovqatlanish bilan bogʻliq buyumlar va idish-tovoqlardan iborat.''' '''<u><big>Dorixona</big></u> – ushbu kichik xonada Hakimcha tabib dori tayyorlagan va saqlagan. Dori turli shifobaxsh oʻsimliklar, toj jinslari, kimyoviy unsurlar, asal, moʻmiyo kabilardan foydalanib tayyorlagan. Dori-darmonlar qaynatish va xovoncha (kelicha) yordamida tayyorlangan.Boshqa tabiblarning dori tayyorlash va qadoqlash, oʻlchash uchun ishlatiladigan asboblari ibtidoiy boʻlib, qadimgi davr asboblaridan deyarli farq qilmagan.''' '''<u><big>Qaznoq</big></u> –kichik hujra boʻlib, ombor vazifasini bajargan. Qaznoqda oziq-ovqat xomashyolari, yogʻoch sandiqlarda gʻalla va un, humda moy, qop va haltalarda mosh, loviya va boshqa don-dunlar, savatda sabzavotlar saqlangan. Qaznoqning shift qismida maxsus tuynuk ochilgan boʻlib, ushbu tuynuk xonada havo aylanishini tartibga soladi.''' '''<u><big>Ichkari (Jahonbibi xonasi)</big></u> – oʻzbek xovlisining tarkibiy va muhim qismi boʻlib, honadonning asosiy istiqomatgohi va ayollarning butun umri oʻtdigan joydir. Ichkarining soxhibasi Hamza Hakimzodaning onasi Jahonbibi edi. Jaxonbibi eridan tabobatni oʻrganib, bu uyda bemor ayollarni ham qabul qilgan. Xonada ayollar liboslarini koʻrish mumkin. Undan tashqari bundan 100 – 150 yil oldin va hozir xonalarni isitish uchun ishlatiladigan “Sandal” ni koʻrish mumkin.''' '''<u><big>Oshxona</big></u> – oʻzbek milliy hovlisining asosiy tarkibiy qismlaridan biri. Odatda oʻzbek oshxonalari ikki qismdan iborat boʻlgan, ya’ni, masalliqlarni tayyorlaydigan va oʻchoq boshidan iborat.Oʻchoqboshida katta va kichik oʻchoqlar, tandir qurilgan. Shift qismi “Xashtiyak” –sakkiz teshikli moʻri uslubida yopilgan boʻlib, “Xashtiyak” ning xizmati evaziga oshxonada tutun uzoq saqlanib qolmaydi. Ushbu xonada taom tayyorlash uchun kerak boʻladigan barcha ibtidoiy jihozlarni tomosha qilish mumkin.''' '''<u><big>Achaxon xonasi</big></u> – bu xonada Hamzaning opasi Achaxon Niyozova iste’qomat qilgan. Achaxon eski va yangi savodni puxta egallagan boʻlib, otinbibilik faoliyati bilan ham shugʻullangan va bu xonada mahalla qizlarini oʻqitgan. Tirikchilik uchun tikuvchilik bilan ham shugʻullangan. Ushbu xonadonning uy-muzeyga aylanishida Achaxon Niyozova va uning farzandlarining xizmati katta. Chunki Isroiljon erta vafot etgan, Xojaloy 1919-yilda, Hamza Hakimzoda Niyoziy esa 1929-yilda oʻldirilgan. Natijada xonadon chirogʻini yoqib oʻtirish Achaxon zimmasida qolgan. Achaxon 1948-yilda vafot etgan. Hamzaning oʻgʻli Abbosxon (1925 y fevral’ Qoʻqon – 1943 y Bryansk) ham ma’lum vaqt ammasi Achaxon bilan shu xonada yashagan.''' == Havolalar == * [https://www.youtube.com/watch?v=X1R4JGK2_s4 Hamza uy-muzeyi] * [https://www.youtube.com/watch?v=mrgBBRcRAZg Hamza uy-muzeyi video] == Manbalar == {{reflist}} [[Turkum:Muzeylar]] [[Turkum:Qoʻqon]] hnn01au2ap4ev3coc65l0ibsahshsfn Qayum Sobirov 0 778645 2816894 2808949 2022-08-29T06:47:40Z Yoshlar ishlari agentligi 74288 wikitext text/x-wiki '''Sobirov Qayum Hamrayevich''' 1970-yil 5-sentabrda [[Samarqand viloyati]]ning [[Urgut tumani]]da tugʻilgan. == Ilmiy darajasi == Maʼlumoti oliy. 1996-yilda Samarqand koopirativ instituti, 2003-yilda [[Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti]]ni bitirgan. [[File:Jomboy hokimi.jpg|thumb|Governor of Jomboy district of Samarkand region of Uzbekistan]] == Karyera == 1987-1988-yillarda Samarqand viloyati, Urgut tumani, Kalinin xoʻjaligi ishchisi. 1988-1990-yillar Harbiy xizmatda. 1990-1992-yillarda Samarqand viloyati, Urgut tumani, Kalinin xoʻjaligi ishchisi. 1992-1994-yillar oraligʻida Samarqand viloyati, Urgut tumani, Qoratepa matlubot jamiyati (oʻrganuvchi hisobchi) hisobchisi. 1994-yil Samarqand viloyati „Ziyo“ tayyorlov savdo korxonasi hisobchisi. 1994-1996-yillarda Samarqand viloyati, Urgut tumani, Qoratepa matlubot jamiyati hisobchisi. 1996-1997-yillarda Davlat-tijorat „[[Xalq banki]]“ Samarqand viloyat boshqarmasi kredit resurslar va iqtisodiy meʼyorlar boʻlimi mutaxassisi. 1997-1999-yillarda Davlat-tijorat „[[Xalq banki]]“ Samarqand viloyat boshqarmasi muhosiblik va hisobot boʻlimi 1-toifali muhosibi va bosh muhosib oʻrinbosari. 1999-2001-yillarda Oʻzbekiston Respublikasi Markaziy banki Samarqand viloyat Bosh boshqarmasi naqd pul muomalasi boʻlimi bosh iqtisodchisi. 2001-2004-yillarda Oʻzbekiston Respublikasi Markaziy banki Samarqand viloyat Bosh boshqarmasi Iqtisodiy tahlil va kredit hisob-kitob munosabatlari boʻlimi bosh iqtisodchisi, Iqtisodiy tahlil boʻlimi boshligʻi oʻrinbosari, boʻlim boshligʻi. 2005-2006-yillarda Oʻzbekiston Respublikasi Markaziy banki Samarqand viloyat Bosh boshqarmasi boshligʻi oʻrinbosari, Pul muomalasini tartibga solish va monitoring boshqarmasi boshligʻi. 2007-2008-yillarda „Gʻallabank“ning Samarqand mintaqaviy filiali boshqaruvchisi. 2009-2012-yillarda Ochiq aksiyadorlik tijorat banki „Qishloqqurilishbank“ Samarqand mintaqaviy filiali boshqaruvchisi. 2012-2017-yillarda Oʻzbekiston Respublikasi Markaziy banki Samarqand viloyat Bosh boshqarmasi boshligʻi oʻrinbosari. 2017-2020-yillarda Oʻzbekiston Respublikasi Markaziy banki Samarqand viloyat Bosh boshqarmasi boshligʻi. 2020-yildan boshlab [[Jomboy tumani]] hokimi lavozimida faoliyat olib bormoqda. == Oilasi == Oilali. Uch nafar farzandi bor. == Manbalar == [[Jomboy tumani]] r0iry0fsqgnkv37o5f2tz0l59owxdi4 2816895 2816894 2022-08-29T06:48:11Z Yoshlar ishlari agentligi 74288 wikitext text/x-wiki '''Sobirov Qayum Hamrayevich''' 1970-yil 5-sentabrda [[Samarqand viloyati]]ning [[Urgut tumani]]da tugʻilgan. == Ilmiy darajasi == Maʼlumoti oliy. 1996-yilda Samarqand koopirativ instituti, 2003-yilda [[Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti]]ni bitirgan. [[File:Jomboy hokimi.jpg|thumb|Samarqand viloyati Jomboy tuman hokimi Qayum Sobirov]] == Karyera == 1987-1988-yillarda Samarqand viloyati, Urgut tumani, Kalinin xoʻjaligi ishchisi. 1988-1990-yillar Harbiy xizmatda. 1990-1992-yillarda Samarqand viloyati, Urgut tumani, Kalinin xoʻjaligi ishchisi. 1992-1994-yillar oraligʻida Samarqand viloyati, Urgut tumani, Qoratepa matlubot jamiyati (oʻrganuvchi hisobchi) hisobchisi. 1994-yil Samarqand viloyati „Ziyo“ tayyorlov savdo korxonasi hisobchisi. 1994-1996-yillarda Samarqand viloyati, Urgut tumani, Qoratepa matlubot jamiyati hisobchisi. 1996-1997-yillarda Davlat-tijorat „[[Xalq banki]]“ Samarqand viloyat boshqarmasi kredit resurslar va iqtisodiy meʼyorlar boʻlimi mutaxassisi. 1997-1999-yillarda Davlat-tijorat „[[Xalq banki]]“ Samarqand viloyat boshqarmasi muhosiblik va hisobot boʻlimi 1-toifali muhosibi va bosh muhosib oʻrinbosari. 1999-2001-yillarda Oʻzbekiston Respublikasi Markaziy banki Samarqand viloyat Bosh boshqarmasi naqd pul muomalasi boʻlimi bosh iqtisodchisi. 2001-2004-yillarda Oʻzbekiston Respublikasi Markaziy banki Samarqand viloyat Bosh boshqarmasi Iqtisodiy tahlil va kredit hisob-kitob munosabatlari boʻlimi bosh iqtisodchisi, Iqtisodiy tahlil boʻlimi boshligʻi oʻrinbosari, boʻlim boshligʻi. 2005-2006-yillarda Oʻzbekiston Respublikasi Markaziy banki Samarqand viloyat Bosh boshqarmasi boshligʻi oʻrinbosari, Pul muomalasini tartibga solish va monitoring boshqarmasi boshligʻi. 2007-2008-yillarda „Gʻallabank“ning Samarqand mintaqaviy filiali boshqaruvchisi. 2009-2012-yillarda Ochiq aksiyadorlik tijorat banki „Qishloqqurilishbank“ Samarqand mintaqaviy filiali boshqaruvchisi. 2012-2017-yillarda Oʻzbekiston Respublikasi Markaziy banki Samarqand viloyat Bosh boshqarmasi boshligʻi oʻrinbosari. 2017-2020-yillarda Oʻzbekiston Respublikasi Markaziy banki Samarqand viloyat Bosh boshqarmasi boshligʻi. 2020-yildan boshlab [[Jomboy tumani]] hokimi lavozimida faoliyat olib bormoqda. == Oilasi == Oilali. Uch nafar farzandi bor. == Manbalar == [[Jomboy tumani]] ikfxlwz9vilo7peglmtzs76ulbalgb6 2817330 2816895 2022-08-29T11:40:16Z Hilola Jurakulova 77653 wikitext text/x-wiki '''Sobirov Qayum Hamrayevich''' 1970-yil 5-sentabrda [[Samarqand viloyati]]ning [[Urgut tumani]]da tugʻilgan. == Ilmiy darajasi == Maʼlumoti oliy. 1996-yilda Samarqand koopirativ instituti, 2003-yilda [[Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti]]ni bitirgan. [[File:Jomboy hokimi.jpg|thumb|Samarqand viloyati Jomboy tuman hokimi Qayum Sobirov|244x244px]] == Karyera == 1987-1988-yillarda Samarqand viloyati, Urgut tumani, Kalinin xoʻjaligi ishchisi. 1988-1990-yillar Harbiy xizmatda. 1990-1992-yillarda Samarqand viloyati, Urgut tumani, Kalinin xoʻjaligi ishchisi. 1992-1994-yillar oraligʻida Samarqand viloyati, Urgut tumani, Qoratepa matlubot jamiyati (oʻrganuvchi hisobchi) hisobchisi. 1994-yil Samarqand viloyati „Ziyo“ tayyorlov savdo korxonasi hisobchisi. 1994-1996-yillarda Samarqand viloyati, Urgut tumani, Qoratepa matlubot jamiyati hisobchisi. 1996-1997-yillarda Davlat-tijorat „[[Xalq banki]]“ Samarqand viloyat boshqarmasi kredit resurslar va iqtisodiy meʼyorlar boʻlimi mutaxassisi. 1997-1999-yillarda Davlat-tijorat „[[Xalq banki]]“ Samarqand viloyat boshqarmasi muhosiblik va hisobot boʻlimi 1-toifali muhosibi va bosh muhosib oʻrinbosari. 1999-2001-yillarda Oʻzbekiston Respublikasi Markaziy banki Samarqand viloyat Bosh boshqarmasi naqd pul muomalasi boʻlimi bosh iqtisodchisi. 2001-2004-yillarda Oʻzbekiston Respublikasi Markaziy banki Samarqand viloyat Bosh boshqarmasi Iqtisodiy tahlil va kredit hisob-kitob munosabatlari boʻlimi bosh iqtisodchisi, Iqtisodiy tahlil boʻlimi boshligʻi oʻrinbosari, boʻlim boshligʻi. 2005-2006-yillarda Oʻzbekiston Respublikasi Markaziy banki Samarqand viloyat Bosh boshqarmasi boshligʻi oʻrinbosari, Pul muomalasini tartibga solish va monitoring boshqarmasi boshligʻi. 2007-2008-yillarda „Gʻallabank“ning Samarqand mintaqaviy filiali boshqaruvchisi. 2009-2012-yillarda Ochiq aksiyadorlik tijorat banki „Qishloqqurilishbank“ Samarqand mintaqaviy filiali boshqaruvchisi. 2012-2017-yillarda Oʻzbekiston Respublikasi Markaziy banki Samarqand viloyat Bosh boshqarmasi boshligʻi oʻrinbosari. 2017-2020-yillarda Oʻzbekiston Respublikasi Markaziy banki Samarqand viloyat Bosh boshqarmasi boshligʻi. 2020-yildan boshlab [[Jomboy tumani]] hokimi lavozimida faoliyat olib bormoqda. == Oilasi == Oilali. Uch nafar farzandi bor. == Manbalar == [[Jomboy tumani]] 8zhv7mnmitpv15pkapsutmwn669p9t8 Jahon merosi roʼyhati 0 779102 2816057 2792026 2022-08-28T14:41:21Z Xqbot 1850 Bot: Fixing double redirect to [[Jahon merosi roʻyxati]] wikitext text/x-wiki #YOʻNALTIRISH [[Jahon merosi roʻyxati]] ntes1wgcbpsswhcqvshdbt217ysgtb5 Munozara:Jahon merosi roʼyhati 1 779103 2816059 2792028 2022-08-28T14:41:31Z Xqbot 1850 Bot: Fixing double redirect to [[Munozara:Jahon merosi roʻyxati]] wikitext text/x-wiki #YOʻNALTIRISH [[Munozara:Jahon merosi roʻyxati]] jnr9p6oxmxp39r3kb38q412hu7ot984 Keaton Ellerby 0 780561 2816224 2806847 2022-08-28T16:49:55Z 95.214.211.194 /* Karyera statistikasi */ wikitext text/x-wiki {{Xokkeychi bilgiqutisi | name = Keaton Ellerby | image = Keaton Ellerby 141002.PNG | image_size = 230px | alt = | caption = Ellerby [[Winnipeg Jets]] bilan 2014-yilda | birth_date = {{birth date and age|1988|11|5}} | birth_place = [[Strathmore, Alberta|Strathmore]], [[Alberta]], Kanada | height_ft = 6 | height_in = 5 | weight_lb = 216 | position = Himoyachi | shoots = Chap qanot | league = | team = | prospect_league = | prospect_team = | played_for = [[Florida Panthers]]<br />[[Los Angeles Kings]]<br />[[Winnipeg Jets]]<br />[[Barys Astana]]<br />[[HC Fribourg-Gottéron]]<br />[[Lukko]]<br />[[Mora IK]]<br />[[Iserlohn Roosters]]<br />[[Dornbirn Bulldogs]]<br />[[Ferencvárosi TC]]<br />[[Sheffield Steelers]] | ntl_team = <!-- for Senior National Team play; not junior --> | draft = 10-oʻrin | draft_year = 2007 | draft_team = [[Florida Panthers]] | career_start = 2008 | career_end = 2022 }}'''Keaton Ellerby''' (1988-yil 5-noyabrda tugʻilgan) — isteʼfodagi [[Kanadaliklar|kanadalik]] xokkeychi. U oxirgi marta Elite Xokkey Ligasi (EIHL) Sheffild Stilers jamoasi bilan shartnoma asosida xokkey oʻynagan. U ilgari Florida Panthers, Los Angeles Kings va Winnipeg Jets jamoalari uchun Milliy xokkey ligasida oʻynagan. == Oʻyin karyerasi == === Oʻsmirlik karyerasi === Ellerby Florida Panthers jamoasi safiga 2007-yilgi NHLga kirish loyihasida Gʻarbiy Xokkey Ligasining Kamloops Blazers jamoasidan 10-oʻyinchi sifatida tanlab olingan. 2008-yilda oʻsmirlar oʻrtasidagi xokkey boʻyicha jahon chempionatida qatnashish uchun Ellerby 2007-yilgi turnirga taklif qilindi va Kanada uchun ruslarga qarshi superseriyada oʻynadi. === Professional === [[Fayl:Keaton_Ellerby_2012-03-09.JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Keaton_Ellerby_2012-03-09.JPG/220px-Keaton_Ellerby_2012-03-09.JPG|right|thumb| Ellerby 2012-yilda Panthers aʼzosi sifatida]] Ellerby oʻzining NHLdagi birinchi golini 2011-yil 25-yanvarda [[New York Rangers]] va [[Henrik Lundqvist]]ga qarshi oʻyinda urdi.<ref>{{veb manbasi|url=http://www.cbssports.com/nhl/gametracker/recap/NHL_20110125_FLA@NYR|sarlavha=Weaver's lucky goal gives Panthers win over Rangers|ish=[[CBS Sports]]|sana=25-yanvar 2011-yil|kirish sanasi=25-yanvar 2011-yil}}</ref> 2012-13-yilgi mavsumda, 2013-yilning 8-fevralida, Ellerbi Panthers jamoasi tomonidan 2013-yilgi NHL kirish loyihasida beshinchi raund tanlovi uchun Los-Anjeles Kings jamoasiga transfer qilindi.<ref>{{veb manbasi|url=http://www.nhl.com/ice/news.htm?id=654712&navid=nhl:topheads|sarlavha=Kings keep dealing, add Ellerby from Panthers|ish=[[National Hockey League]]|sana=8-fevral 2013-yil|kirish sanasi=8-fevral 2013-yil}}</ref> Kings jamoasi 2013-yil iyul oyida Ellerby bilan yana bir yillik shartnoma imzoladi<ref>{{veb manbasi|url=https://www.tsn.ca/nhl/teams/story/?id=426950&hubname=nhl-kings|sarlavha=Kings agree to terms with Ellerby|nashriyot=[[The Sports Network|TSN]]|sana=4-iyul 2013-yil|kirish sanasi=6-iyul 2013-yil}}</ref>, ammo 2013-14-yilgi mavsumdan bir oy oʻtgach, Winnipeg Jets tomonidan u shartnoma bekor qilingan.<ref>{{veb manbasi|url=http://www.nhl.com/ice/news.htm?id=689715|sarlavha=Jets claim defenseman Ellerby off waivers|ish=[[National Hockey League]]|sana=2-noyabr 2013-yil|kirish sanasi=2-noyabr 2013-yil}}</ref> Ellerby keyingi yozda Jets jamoasi bilan 2014-15-yilgi mavsum uchun bir yillik shartnoma imzoladi. U mavsumning asosiy qismini voyaga yetmagan oʻyinchilar safida oʻtkazdi. 2015-yil 7-iyulda Ellerby oʻzining xorijdagi birinchi shartnomasini imzoladi va [[Kontinental Xokkey Ligasi|Kontinental Xokkey Ligasining]] „Baris Astana“ klubi bilan bir yillik shartnoma imzoladi.<ref>{{veb manbasi|url=http://hcbarys.kz/ru/news/view/novichok-baryisa|sarlavha=Barys add defenseman to squad|nashriyot=[[Barys Astana]]|sana=7-iyul 2015-yil|kirish sanasi=7-iyul 2015-yil|til=Russian|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150709134027/http://hcbarys.kz/ru/news/view/novichok-baryisa|arxivsana=9-iyul 2015-yil}}</ref> Qozogʻiston klubi bilan 42 oʻyindan soʻng Ellerby erkin agent boʻlishga intildi va 2016-yilning 4-yanvarida Shveytsariya milliy ligasi vakili Fribourg-Gotteron jamoasi bilan 2015-16-yilgi mavsumning qolgan qismi uchun shartnoma imzoladi. Ellerby shuningdek, Spengler kubogida Kanada jamoasida oʻynadi va chempionlik uchun final oʻyinida gollardan birini kiritdi. Keyingi mavsumda Ellerby 2016-17-yilgi mavsum uchun [[Finlandiya]] Liiga libosi Lukko Rauma jamoasi bilan shartnoma imzoladi.<ref>{{veb manbasi|url=http://www.raumanlukko.fi/uutiset/2016/10/yli-200-nhl-ottelun-puolustaja-keaton-ellerby-lukon-takalinjoille|sarlavha=200 NHL gamer Keaton Ellerby signs with Lukko|ish=[[Lukko|Lukko Rauma]]|sana=27-oktabr 2016-yil|kirish sanasi=27-oktabr 2016-yil|til=Finnish}}</ref> Ellerby Lucconing koʻk chizigʻi pozitsiyasiga mustahkam qoʻshimcha boʻlib, 43 oʻyinda 3 gol va 12 ochko bilan barqaror himoyaviy oʻyinni davom ettirishga yordam berdi. 2017-yil 10-iyulda Ellerby Shvetsiya Xokkey Ligasi (SHL) vakili Mora IK bilan bir yillik shartnomaga rozi boʻldi.<ref>{{veb manbasi|url=http://www.moraik.se/artikel/4a3aaj4xx-33ni1/|sarlavha=Mora complete squad with signing of NHL defenseman Keaton Ellerby|nashriyot=[[Mora IK]]|sana=10-iyul 2017-yil|kirish sanasi=10-iyul 2017-yil|til=Swedish}}</ref> U jamoada shiddatli himoya rolini oʻynadi, SHLda eng koʻp bloklangan zarbalarni kiritdi. Qiyin klub bilan bir mavsumdan soʻng, u 2018-yil 13-sentabrda Germaniyaning DEL klubi Iserlohn Roosters jamoasi bilan bir yillik shartnomaga rozi boʻldi<ref>{{veb manbasi|url=https://iserlohn-roosters.de/2018/09/13/keaton-ellerby-heuert-am-seilersee-an/|sarlavha=Keaton Ellerby joins Iserlohn|ish=[[Iserlohn Roosters]]|sana=13-sentabr 2018-yil|kirish sanasi=13-sentabr 2018-yil|til=German}}</ref>. 2019-20-yilgi mavsumning yarmida erkin agent sifatida Ellerby 2019-yil 18-noyabrda qoʻshni Avstriya Xokkey Ligasining Dornbirn Bulldogs jamoasida professional faoliyatini davom ettirdi.<ref>{{veb manbasi|url=https://twitter.com/ebel_dec_press/status/1196444029455609856|sarlavha=Dornbirn sign Keaton Ellerby|nashriyot=[[Twitter]]|muallif=DEC press|sana=18-noyabr 2019-yil|kirish sanasi=18-noyabr 2019-yil}}</ref> 2020-21-yilgi mavsumda Ellerby Erste Liga jamoasi Ferencvarosi TC bilan shartnoma imzolash uchun Vengriyaga koʻchib oʻtdi. 2021-yil avgust oyida Ellerby Buyuk Britaniyaning EIHL jamoasi Sheffild Stilers bilan 2021-22-yilgi mavsum uchun shartlarni kelishib oldi<ref>{{veb manbasi|url=https://sheffieldsteelers.co.uk/fox-adds-218-game-nhl-d-man-ellerby-to-the-blue-line/|sarlavha=Fox adds 218 game NHL D-Man Ellerby to the Blue Line}}</ref>. Ellerby 2022-yilning yozida xokkeyni tark etdi. == Xalqaro oʻyin == 2015-yil dekabr oyida u Kanada jamoasi bilan Spengler kubogini qoʻlga kiritdi.<ref>{{veb manbasi|url=http://www.cbc.ca/sports/hockey/nhl/canada-wins-spengler-cup-d-agostini-goal-1.3385585|sarlavha=Matt D'Agostini goal leads Canada to Spengler Cup victory|ish=www.cbc.ca|kirish sanasi=29-may 2016-yil}}</ref> == Murabbiylik karyerasi == 2022-yilda nafaqaga chiqqanidan soʻng, Ellerby Gʻarbiy Xokkey Ligasi (WHL) [[Prince Albert Raiders]] jamoasining yordamchi murabbiyi etib tayinlandi.<ref>{{veb manbasi|url=https://whl.ca/article/whl-alumnus-ellerby-named-raiders-assistant-coach?fbclid=IwAR3y6GfGOkVuxqJGBbzTZmDJPYlwpngSD7AYpNj2SqlRX0agCD2MA3sr7U4|sarlavha=WHL alumnus Ellerby named Raiders assistant coach – WHL Network}}</ref> == Shaxsiy hayoti == Ellerbyning amakisi Alvin Liknes Calgarylik tadbirkor edi, uning yoʻqolishi va oʻldirilishi 2014-yilda milliy eʼtiborni tortdi.<ref>{{yangiliklar manbasi |date=24-iyul 2014-yil |title=Ellerby overwhelmed by support from hockey community after family tragedy |work=Winnipeg Sun |url=http://www.winnipegsun.com/2014/07/24/ellerby-overwhelmed-by-support-from-hockey-community-after-family-tragedy}}</ref><ref>{{veb manbasi|url=http://www.nhl.com/ice/news.htm?id=406107|sana=25-yanvar 2013-yil|ish=NHL.com|sarlavha=Family, passion for hockey bind Doan, Price}}</ref> == Karyera statistikasi == {{Xokkeychi statistikasi}} === Muntazam mavsum va pley-off oʻyinlari === {| border="0" cellpadding="1" cellspacing="0" style="text-align:center; width:60em" ! colspan="3" bgcolor="#ffffff" | ! rowspan="99" bgcolor="#ffffff" | ! colspan="5" |Doimiy mavsum ! rowspan="99" bgcolor="#ffffff" | ! colspan="5" |Playoff |- bgcolor="#e0e0e0" !Mavsum !Jamoa !Liga !GP !G !A !Pts !PIM !GP !G !A !Pts !PIM |- |2004-05 |Kamloops Blazers |WHL |60 |0 |1 |1 |77 |6 |0 |0 |0 |16 |- bgcolor="#f0f0f0" |2005-06 |Kamloops Blazers |WHL |68 |2 |6 |8 |121 |— |— |— |— |— |- |2006-07 |Kamloops Blazers |WHL |69 |2 |23 |25 |120 |4 |1 |2 |3 |12 |- bgcolor="#f0f0f0" |2007-08 |Kamloops Blazers |WHL |16 |0 |3 |3 |29 |— |— |— |— |— |- |2007-08 |Moose Jaw Warriors |WHL |53 |2 |21 |23 |81 |5 |0 |2 |2 |15 |- bgcolor="#f0f0f0" |2008-09 |Rochester Americans |AHL |75 |3 |20 |23 |44 |— |— |— |— |— |- |2009-10 |Rochester Americans |AHL |58 |6 |13 |19 |34 |7 |1 |0 |1 |4 |- bgcolor="#f0f0f0" |2009-10 |Florida Panthers |NHL |22 |0 |0 |0 |2 |— |— |— |— |— |- |2010-11 |Rochester Americans |AHL |17 |2 |3 |5 |8 |— |— |— |— |— |- bgcolor="#f0f0f0" |2010-11 |Florida Panthers |NHL |54 |2 |10 |12 |22 |— |— |— |— |— |- |2011-12 |Florida Panthers |NHL |40 |0 |5 |5 |10 |1 |0 |0 |0 |2 |- bgcolor="#f0f0f0" |2012-13 |Florida Panthers |NHL |9 |0 |0 |0 |36 |— |— |— |— |— |- |2012-13 |Los Angeles Kings |NHL |35 |0 |3 |3 |16 |5 |0 |0 |0 |0 |- bgcolor="#f0f0f0" |2013-14 |Winnipeg Jets |NHL |51 |2 |4 |6 |2 |— |— |— |— |— |- |2014-15 |St. Johnʼs IceCaps |AHL |41 |3 |13 |16 |32 |— |— |— |— |— |- bgcolor="#f0f0f0" |2014-15 |Winnipeg Jets |NHL |1 |0 |1 |1 |0 |— |— |— |— |— |- |2015-16 |Barys Astana |[[Kontinental Xokkey Ligasi|KHL]] |42 |2 |7 |9 |49 |— |— |— |— |— |- bgcolor="#f0f0f0" |2015-16 |HC Fribourg-Gottéron |NLA |13 |1 |5 |6 |0 |— |— |— |— |— |- |2016-17 |Lukko |Liiga |43 |3 |9 |12 |12 |— |— |— |— |— |- bgcolor="#f0f0f0" |2017-18 |Mora IK |SHL |52 |0 |6 |6 |26 |— |— |— |— |— |- |2018-19 |Iserlohn Roosters |DEL |51 |1 |8 |9 |46 |— |— |— |— |— |- bgcolor="#f0f0f0" |2019-20 |Dornbirner EC |AUT |26 |4 |7 |11 |16 |— |— |— |— |— |- |2020-21 |Ferencvárosi TC |EL |34 |4 |12 |16 |— |10 |0 |2 |2 |— |- |- bgcolor="#f0f0f0" |2021-22 |Sheffield Steelers |EIHL |51 |1 |10 |11 |94 |2 |0 |0 |0 |2 |- bgcolor="#e0e0e0" ! colspan="3" |AHL totals !191 !14 !49 !63 !118 !7 !1 !0 !1 !4 |- bgcolor="#e0e0e0" ! colspan="3" |NHL totals !212 !4 !23 !27 !88 !6 !0 !0 !0 !2 |} === Xalqaro === {| border="0" cellpadding="1" cellspacing="0" style="text-align:center; width:40em" !Yil ! Jamoa ! Tadbir ! rowspan="99" bgcolor="#ffffff" | ! GP ! G ! A ! Pts ! PIM |- | 2005 |Canada Pacific | U17 | 6 | 0 | 1 | 1 | 0 |- bgcolor="#f0f0f0" | 2005 |[[:en:Canada_men's_national_under-18_ice_hockey_team|Canada]] | IH18 | 5 | 0 | 1 | 1 | 4 |- | 2006 |Canada | U18 | 5 | 0 | 1 | 1 | 10 |- bgcolor="#e0e0e0" ! colspan="3" | Oʻsmirlar yakunlari ! 16 ! 0 ! 3 ! 3 ! 14 |} == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1988-yilda tugʻilganlar]] erk45a52dmshac19qtra8fxnwav6kz5 BT Business and Public Sector 0 781395 2816255 2815114 2022-08-28T17:04:12Z FaridShavkatullayev 72137 /* Havolalar */ wikitext text/x-wiki  {{Infobox company | name = BT Business and Public Sector | tasvir = BT logo 2019.svg | logo_size = 175px | caption = | type = Biznes | fate = | traded_as = | predecessor = {{plainlist| * BT Retail * BT Business }} | successor = [[BT Enterprise]] | foundation = | founder = | defunct = | headquarters = [[London]], {{Buyuk Britaniya bayrogʻi}} [[Buyuk Britaniya]] | locations = | area_served = {{Buyuk Britaniya bayrogʻi}} [[Buyuk Britaniya]]<br />{{Irlandiya bayrogʻi}}[[Irlandiya]]Respublikasi | key_people = | industry = Telekommunikatsiya | products = Statsionar telefon xizmati<br /> Mobil telefon xizmati<br /> Keng polosali internet<br /> IT xizmatlari | services = | revenue = | operating_income = | net_income = | num_employees = | parent = [[BT Group]] | divisions = | subsid = | homepage = {{URL|www.bt.com/business}} | footnotes = }} '''BT Business and Public Sector''' [[Birlashgan Qirollik|Buyuk]] [[Birlashgan Qirollik|Britaniya]] va [[Irlandiya|Irlandiyadagi]] biznes (asosan kichik va oʻrta korxonalar) va davlat sektoriga statsionar, [[Mobil telefon|mobil]], keng polosali va [[Axborot texnologiyalari|IT xizmatlarini koʻrsatuvchi]] BT Group telekommunikatsiya kompaniyasining boʻlimi boʻlgan.<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Business and Public Sector|url=http://www.btplc.com/Thegroup/Ourcompany/Groupbusinesses/btbusiness/index.htm|ish=BT Group|kirish sanasi=24-noyabr 2017-yil|til=en}}</ref> U oʻzining koʻplab xizmatlarini BTning boshqa boʻlinmalaridan sotib oldi: [[EE Limited|EE]], BT Global Services, BT Wholesale va Openreach. Shuningdek, u Avaya IP Office biznes telefon tizimi kabi boshqa sotuvchilarning mahsulot va xizmatlarini sotgan. 2018-yil aprel oyida BT Groupning oʻsha paytdagi bosh direktori Gavin Patterson Ulgurji savdo va korxonalar guruhning Biznes va davlat sektori boʻlimi bilan yangi tashkil etilgan BT Enterprise boʻlimiga birlashtirilishini eʼlon qildi. Bu BT oʻz takliflarini biznes sifatida kuchaytirish maqsadida oʻz faoliyatini soddalashtirishga qaror qilganidan keyin paydo boʻldi.<ref>{{yangiliklar manbasi |date=18-aprel 2018-yil |title=BT forms new business unit BT Enterprise |work=BT Group |url=https://newsroom.bt.com/bt-forms-new-business-unit-bt-enterprise/ |access-date=1-aprel 2022-yil}}</ref> Ulgurji va venchurlar bilan birlashishidan oldin Biznes va davlat sektori ilgari '''BT Business''' nomi bilan tanilgan boʻlib, u BT Consumer bilan birga 2013-yilda sobiq boʻlinma '''BT Chakana savdo''' boʻlimidan ikki tomonlama ajralib chiqqandan soʻng tashkil etilgan boʻlib, BTga „mijozlariga yaxshiroq xizmat koʻrsatish va diqqat markazida boʻlish“ imkonini beradi. U BT Retail kompaniyasining BT Business, BT Enterprises va BT Irelandning birlashuvini oʻz zimmasiga oldi, BT Wi-fi (BT Enterprises tarkibiga kiruvchi) va BT Irlandiyaning isteʼmolchi qismi esa BT Consumerga oʻtkazildi.<ref>{{yangiliklar manbasi |title=BT Retail splits into two businesses |work=BT Today |publisher=BT Group PLC |url=https://www.btplc.com/BTToday/NewsList/BTRetailsplitsintotwobusinesses/index.htm |url-status=dead |access-date=28-yanvar 2016-yil |archive-url=https://web.archive.org/web/20160223103027/https://www.btplc.com/BTToday/NewsList/BTRetailsplitsintotwobusinesses/index.htm |archive-date=23-fevral 2016-yil}}</ref><ref>{{yangiliklar manbasi |last=Williams |first=Christopher |date=30-iyul 2013-yil |title=BT splits BT Retail division to focus on BSkyB battle |work=The Telegraph |url=https://www.telegraph.co.uk/finance/newsbysector/mediatechnologyandtelecoms/telecoms/10210947/BT-splits-BT-Retail-division-to-focus-on-BSkyB-battle.html |access-date=28-yanvar 2016-yil}}</ref> U BTning 2016-yil aprel oyida EE sotib olinganidan keyin kuchga kirgan yangi tashkiliy tuzilmasidan soʻng hozirgi nomini oldi va mavjud BT Business boʻlimi, EE biznes boʻlimi va BT Global xizmatlarining Buyuk Britaniyaga yoʻnaltirilgan qismlarini oʻz ichiga oladi.<ref>{{yangiliklar manbasi |date=1-fevral 2016-yil |title=BT announces new structure |work=BT News |publisher=BT Group PLC |url=http://www.btplc.com/news/#/pressreleases/bt-announces-new-structure-1304769 |access-date=24-noyabr 2017-yil}}</ref><ref>{{yangiliklar manbasi |date=1-fevral 2016-yil |title=BT reports a 24% jump in quarterly profits amid revamp |work=BBC News |url=https://www.bbc.co.uk/news/business-35457574 |access-date=24-noyabr 2017-yil}}</ref><ref>{{yangiliklar manbasi |last=Palmer |first=Kate |date=1-fevral 2016-yil |title=BT unveils management overhaul as it reports 'seven-year high' in revenue growth |work=The Daily Telegraph |url=https://www.telegraph.co.uk/finance/newsbysector/mediatechnologyandtelecoms/telecoms/12133217/BT-unveils-new-structure-as-it-posts-best-revenue-growth-in-seven-years.html |access-date=24-noyabr 2017-yil}}</ref> == Mahsulotlar == BT Business 2016-yil 28-yanvar holatiga quyidagi mahsulotlarni taqdim etadi:<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Products|url=https://business.bt.com/products/|ish=BT Business|kirish sanasi=28-yanvar 2016-yil}}</ref> === Ovoz === * Telefon liniyalari va xususiyatlar * IP orqali ovozli (VoIP) xizmatlari * Mahalliy telefon tizimlari * ISDN — yuqori samarali ovoz va maʼlumotlar xizmatlarini taqdim etadi * Konferensiya — audio, veb va video konferensiya * Biznes raqamlari * [[Taksofon|Payfon xizmatlari]] * BT One telefon === Mobil === * [[Mobil telefon]] shartnomalar * Faqat SIM kartali shartnomalar * Planshet shartnomalar * BT One telefon === Keng polosali === * BT Broadband — standart keng polosali ulanishni taʼminlaydi * BT Infinity — optik tolali keng polosali ulanishni taʼminlaydi * Mobil keng polosali — maʼlumotlar uzatish, apparat va planshet imkoniyatlarini taqdim etadi * BTnet Leased Lines — [[Internet|Internetga]] kirish uchun ijaraga olingan liniyalarni taqdim etadi === IT xizmatlari === ==== Tarmoqqa ulanish ==== * Ethernet [[VPN]] * Ethernet Point-to-Point (P2P) — ishlash yoki xavfsizlikni buzmasdan mahalliy saytlar boʻylab [[LAN|LANni]] kengaytiradi * IP Connect — bir nechta saytlarni bogʻlaydi va/yoki yagona shaxsiy IP [[VPN]] ga aloqalarni soddalashtiradi * Boshqariladigan [[WAN]] — saytlaringizni [[VPN|virtual shaxsiy tarmoqda]] bir-biriga bogʻlaydi ==== Hisoblash va ilovalar ==== * Microsoft Office 365 — [[Microsoft Office|Microsoft]] Office-ning bulutga asoslangan versiyasi * Kengaytirilgan IT-quvvatlash — 24/7 masofaviy IT-quvvatlash xizmati * [[Hosting|Veb hosting]] — [[Butunjahon oʻrgimchak toʻri|World Wide Web]] orqali kirish uchun veb- [[Vebsayt|saytlarni]] yaratish va boshqarish * Domenni roʻyxatdan oʻtkazish — [[Internet domeni|domen nomlarini]] sotib olish va boshqarish imkonini beradi * BT Buynet/SafePay — real vaqt rejimida avtorizatsiya, kunlik hisob-kitob va tushunarli hisobot bilan toʻlovni solishtirish. * BT eShop — oʻzingizning onlayn-doʻkoningizni yaratish va boshqarish uchun turli xil vositalarni taqdim etadi ==== Oʻz qurilmangizni olib keling ==== Bring Your Own Device (BYOD) xodimlarga oʻz qurilmalaridan foydalanish imkonini beradi. ==== BT kompyuter xavfsizligi ==== BT PC Security bu [[McAfee kompaniyasi|McAfee]] bilan hamkorlikda toʻliq internet xavfsizligi va virusga qarshi himoya toʻplamidir. ==== Bulutli va maʼlumotlar markazi yechimlari ==== Cloud & Data Center Solutions bir qator server texnologiyalari, dasturiy taʼminot va platformalarni taqdim etadi. * == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:Shirkatlar]] == Havolalar == * [https://www.bt.com/business Rasmiy sayt] [[Turkum: BT group]] {{Navbox | name = UK mobile phone companies | state = {{{state|autocollapse}}} | title = {{flagicon|UK}} Buyuk Britaniya uyali aloqa operatorlari | bodyclass = hlist | group1 = Mobil tarmoq <br />Operatorlar | list1 = {{navbox|child | group1 = Hozirgi nomi | list1 = * [[EE Limited|EE]] * [[O2 (Buyuk Britaniya)|O2]] * [[Three UK|Three]] * [[Vodafone]] | group2 = Sobiq nomi | list2 = * [[Orange UK]] * [[T-mobile UK]] }} | group2 = Mobil virtual <br>Tarmoq operatorlari<br>(MVNOs) | list2 = {{navbox|child | group1 = Hozirgi nomi | list1 = * [[Andrews & Arnold]] * [[AfriMobile]] * [[Age UK]] * [[Airwave Solutions|Airwave Smart]] * [[Asda Mobile|Asda]] * [[BT Business and Public Sector|BT Business Mobile]] * [[BT Mobile]] * [[China Mobile#United Kingdom|CMLink]] * [[Delight Mobile|Delight]] * [[Econet_Wireless#Econet_Wireless_International|Econet]] * [[Ecotricity#Mobile_phones|Ecotalk]] * [[FreedomPop]] * [[Giffgaff]] * [[iD Mobile|iD]] * [[KCOM Group|KC Mobile]] * [[Lebara|Lebara]] * [[Lycamobile|Lyca]] * [[Natterbox]] * [[Now PAYG|Now]] * [[Plusnet]] * [[Sky (Buyuk Britaniya)|Sky]] * [[SMARTY]] * [[Talkmobile]] * [[Telecom Plus]] * [[Tesco Mobile|Tesco]] * [[The Phone Co-op|Co-operative]] * [[Truphone]] * [[Utility Warehouse]] * [[Virgin Mobile (UK)|Virgin]] | group2 = Sobiq nomi | list2 = * [[Blyk]] * [[Dialog Vizz]] * [[EE_Limited#Virtual_network_agreements|LIFE]] * [[EasyGroup#EasyMobile|Easymobile]] * [[Family Mobile|Family]] * [[Fresh Mobile|Fresh]] * [[Lycamobile#GT_Mobile|GT Mobile]] * [[Mobile by Sainsbury's|Sainsbury's]] * [[Ovivo]] * [[Post_Office_Ltd#Telephony|Post Office]] * [[Royal_Society_for_the_Prevention_of_Cruelty_to_Animals|RSPCA Mobile]] * [[TalkTalk Group|TalkTalk]] * [[The People's Operator|People's]] }} }} {{Navbox | name = BT Group | title = [[BT Group|<span style="color:white;">BT Group</span>]] | state = {{{state<includeonly>|autocollapse</includeonly>}}} | bodyclass = hlist | basestyle = background: #553A99; color: white | image = [[File:BT logo 2019.svg|70px|BT logo, introduced 2019]] | group1 = Boʻlimlar<br />va<br />shoʻba korxonalar | list1 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Consumer]] * [[BT Business and Public Sector]] * [[BT Global Services]] * [[BT Wholesale and Ventures]] * [[BT Research]] * [[Openreach]] * [[EE Limited|EE]] * [[Plusnet]] * [[BT Ireland]] * [[BT Italia]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Global Marine Systems|BT Marine]] * [[dabs.com]] * [[Hibu]] ** <small>Yell Group (sobiq nom)</small> * [[Plusnet | Madasafish]] ** <small>[[Plusnet]]ga aylangan</small> * [[Manx Telecom]] * [[O2 (Buyuk Britaniya)]] * [[O2 (Ireland)]] * [[Telefónica Germany|O2 (Germany)]] * [[Ribbit (telecommunications company)|Ribbit]] * [[Concert Communications Services]] * [[Telecomsoft]] * [[Tymnet]] * [[International Network Services Inc.|International Network Services]] * [[Dialcom]] * [[Telfort]] * [[LineOne]] * [[Swindon Cable]] * [[6GMOBILE]] * [[Open....]] }} | group2 = Mahsulotlar<br />va<br />xizmatlar | list2 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Broadband]] * [[BT Superfast Fibre]] * [[BT Mobile]] * [[BT TV]] * [[BT Sport]] * [[BT Wi-fi]] * [[BT Smart Hub]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[BT Fusion]] * [[BT Highway]] * BT Inspiration * [[BT Versatility]] * [[BT Voyager]] * [[BT MyDonate]] * [[BT MyPlace]] * [[Telecom Gold]] * [[Micronet 800]] * [[Merlin M4000]] }} | group3 = Binolar<br />va<br />obyektlar | list3 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[Adastral Park]] * [[Baynard_House, London|Baynard House]] * [[BT Centre]] * [[BT Tower|BT Tower (London)]] * [[BT Tower (Birmingham)]] * [[BT Tower (Swansea)]] * [[BT Riverside Tower]] * [[Stadium House, Cardiff|Stadium House]] * [[Charwelton BT Tower]] * [[Faraday Building]] * [[Goonhilly Satellite Earth Station|Goonhilly Cornwall]] * [[Guardian telephone exchange|Guardian Exchange Manchester]] * [[Madley Communications Centre]] * [[National Network Management Centre]] * [[Peterborough transmitting station]] * [[Zouches Farm transmitting station]] * [[Heaton Park BT Tower]] * [[Purdown BT Tower]] * [[Pye Green BT Tower]] * [[Stokenchurch BT Tower]] * [[Sutton Common BT Tower]] * [[Tinshill BT Tower]] * [[Tolsford Hill BT Tower]] * [[Wotton-under-Edge BT Tower]] * [[Red telephone box]] * [[KX telephone boxes]] * [[LinkUK]] * [[TAT-14]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Anchor telephone exchange]] * [[Bletchley Park#Site 2|Bletchley Park]] * [[CS Sovereign|CS ''Sovereign'']] * [[De Vere Horwood Estate#College|Horwood House]] * [[Kingsway telephone exchange]] * [[Leafield Technical Centre]] * [[Mondial House]] * [[Stag Lane Aerodrome]] * [[Graham Hills Building|Marland House]] * [[Telephone House]] * [[Post Office Research Station]] * [[Sheffield Telephone House]] * [[Portishead Radio]] * [[Criggion Radio Station]] * [[Rugby Radio Station]] * [[British Telecom microwave network|Microwave network]] * [[TAT-1]] * [[TAT-8]] * [[TAT-9]] * [[CANTAT-2]] * [[SAT-2]] * [[UK-Belgium 5]] }} | group4 = Dasturlar<br />va<br />standartlar | list4 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left;background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT 21CN]] * [[BT site engineering code]] * [[Speaking clock#United Kingdom|BT Speaking Clock]] * [[British telephone socket]] * [[Cable jetting]] * [[Customer Service System]] * [[Advanced Mobile Location]] * [[Digital Access Carrier System]] * [[Digital Access Signalling System 2]] * [[System X (telephony)|System X]] * [[System Y]] * [[ADSL Max]] * [[Redcare]] * [[1-5-7-1]] * [[YouView]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[Digital Access Signalling System 1]] * [[Digital Private Network Signalling System]] * [[Fixed-Mobile Convergence Alliance]] * [[Go!Messenger]] * [[International Packet Switched Service]] * [[NHSnet]] * [[N3 (NHS)]] * [[Packet Switch Stream]] * [[Prestel]] * [[TXE]] * [[TXK]] }} | group5 = Tarixi | list5 = * [[BT Group#History|BT Group]] * [[Post Office Telecommunications]] * [[General Post Office]] * [[Electric Telegraph Company]] | group6 = Boshqalar | list6 = * [[BT Archives]] * [[BT Museum]] * [[BT Digital Music Awards]] * [[BT Sport Action Woman Awards]] * [[Buzby]] * [[Connected Earth]] * [[:Category:British Telecom people|People]] * [[Young Scientist and Technology Exhibition]] * [[British Telecommunications plc v. Prodigy]] }} m9knx3nts26pqwacwkaylfq4ng4a1uf BT Mobile 0 781419 2816264 2815118 2022-08-28T17:05:46Z FaridShavkatullayev 72137 /* Havolalar */ wikitext text/x-wiki  {{Infobox company | name = BT Mobile | tasvir = BT logo 2019.svg | logo_size = 175px | type = Mobil virtual tarmoq operatori | caption = | foundation = March 2015 | headquarters = [[London]], {{Buyuk Britaniya bayrogʻi}} [[Buyuk Britaniya]] | area_served = {{Buyuk Britaniya bayrogʻi}} [[Buyuk Britaniya]] | key_people = | industry = Telekommunikatsiya | products = | services = Mobil telefon xizmati | num_employees = | owner = [[BT Group]] | parent = | homepage = [http://www.bt.com/products/mobile/ www.bt.com/products/mobile] }} '''BT Mobile''' — bu BT Consumer tomonidan taqdim etilgan mobil virtual tarmoq operatori (MVNO); BT Groupning [[Birlashgan Qirollik|Birlashgan Qirollikdagi]] boʻlinmasi 2015-yil mart oyida ishga tushirilgan<ref>{{yangiliklar manbasi |date=25-mart 2015-yil |title=BT launches UK’s best value 4G mobile data deal as a reward for its BT broadband customers |work=BT Group PLC |url=http://www.btplc.com/news/Articles/ShowArticle.cfm?ArticleID=F596A3F4-3584-43AD-BD6B-78109A7CF253 |access-date=3-fevral 2016-yil}}</ref> U [[EE Limited|EE]] tarmogʻidan<ref>{{yangiliklar manbasi |date=25-mart 2015-yil |title=BT returns to mobile phone market |work=BBC News |url=https://www.bbc.co.uk/news/technology-32047642 |access-date=3-fevral 2016-yil}}</ref> 2014-yil mart oyida imzolangan MVNO kelishuvi<ref>{{yangiliklar manbasi |date=25-mart 2014-yil |title=BT and EE confirm UK MVNO agreement |work=BT Group PLC |url=http://www.btplc.com/news/articles/showarticle.cfm?articleid=%7Bfd88e526-0c9f-4fd0-b07f-da7508c6b06b%7D |access-date=3-fevral 2016-yil}}</ref> orqali hamda 2013-yilda 4G auktsionida yutib olingan BT spektridan foydalanadi.<ref>{{yangiliklar manbasi |date=25-mart 2015-yil |title=BT returns to mobile phone market |work=BBC News |url=https://www.bbc.co.uk/news/technology-32047642 |access-date=3-fevral 2016-yil}}</ref><ref>{{yangiliklar manbasi |date=20-fevral 2013-yil |title=Ofcom announces winners of the 4G mobile auction. |work=Ofcom |url=http://media.ofcom.org.uk/news/2013/winners-of-the-4g-mobile-auction/ |access-date=3-fevral 2016-yil}}</ref> 2016-yil 29-yanvarda rasman yakunlangan muvaffaqiyatli xariddan soʻng EE endi BTga tegishli.<ref>{{yangiliklar manbasi |date=29-yanvar 2016-yil |title=BT Group PLC Completion of the acquisition of EE Limited |work=4-traders |url=http://www.4-traders.com/BT-GROUP-PLC-4003616/news/BT-Group-PLC-Completion-of-the-acquisition-of-EE-Limited-21767295/ |access-date=3-fevral 2016-yil}}</ref><ref>{{veb manbasi|sarlavha=EE is now part of BT|url=http://ee.co.uk/help/ee-is-now-part-of-bt|nashriyot=EE Limited|kirish sanasi=3-fevral 2016-yil}}</ref> BT Mobile [[BT Business and Public Sector|BT Biznes va davlat sektori]] boʻlimi tomonidan taqdim etilgan [[BT Business and Public Sector|BT Business Mobile]] bilan birga ishlaydi. BT Mobile faqat SIM kartali xizmat sifatida ishga tushirildi va 2016-yil 5-may holatiga koʻra 400 000 dan ortiq mijozlarga ega edi.<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Cancian |first=Dan |date=5-may 2016-yil |title=BT full year revenue climbs to £18.91bn on back of EE acquisition |work=International Business Times |url=http://www.ibtimes.co.uk/bt-full-year-revenue-climbs-18-91bn-back-ee-acquisition-1558349 |access-date=17-may 2016-yil}}</ref> == Mahsulotlar == === Faqat SIM kartali rejalar === BT Mobile — bu telefon va simga ega toʻliq huquqli mobil xizmat boʻlib, 2020-yil 7-noyabr holatiga koʻra faqat toʻrtta 12 oylik shartnoma rejasini taqdim etadi: # BT Mobile 500MB rejasi — 500MB maʼlumot, 500 daqiqa va cheksiz matnlar # BT Mobile 10GB rejasi — 10GB maʼlumot, 1000 daqiqa va cheksiz matnlar # BT Mobile 16GB rejasi — 16GB maʼlumot, cheksiz daqiqalar va matnlar # BT Mobile 20GB rejasi — 20GB maʼlumot, cheksiz daqiqalar va matnlar # BT Mobile 30GB rejasi — 30GB maʼlumot, cheksiz daqiqalar va matnlar # BT Mobile 100GB — 100GB maʼlumot, cheksiz daqiqalar va matnlar BT keng polosali uyida yashovchi har bir kishi barcha BT Mobile tarif rejalarida oyiga £5 chegirma olish huquqiga ega — har bir akkaunt egasi beshtagacha chegirmali rejaga ega boʻlishi mumkin, lekin bu taklifni qabul qiladigan uyda odamlar sonida cheklov yoʻq.<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Am I eligible for the BT Broadband discount?|url=http://www.productsandservices.bt.com/products/4g-sim-only-plans/|ish=BT|kirish sanasi=3-fevral 2016-yil}}</ref><ref>{{veb manbasi|sarlavha=How many BT Mobile plans can I order?|url=http://www.productsandservices.bt.com/products/4g-sim-only-plans/|ish=BT|kirish sanasi=3-fevral 2016-yil}}</ref> == Xususiyatlari == === BT Sport === BT Mobile abonentlari BT Sportni maxsus mobil striming ilovasi orqali tomosha qilishlari mumkin. Biroq, BT Sportni televizor orqali tomosha qilish hali ham pulli obunani talab qiladi. === BT Wi-Fi === BT Mobile abonentlari shartnomadagi maʼlumotlar ruxsatnomasidan qatʼi nazar, BT Wi-Fi tarmogʻiga cheksiz kirish huquqiga ega. BT Wi-Fi tarmogʻiga ulanish internet brauzeri yoki maxsus BT Wi-Fi ilovasi orqali amalga oshirilishi mumkin. === BT mobil ilovasi === BT Mobile ilovasi abonentga oʻz daqiqalari, matnlari va qolgan maʼlumotlar toʻlovini koʻrish imkonini beruvchi shartnoma toʻlovini saqlab qolish imkonini beradi. Ilova, shuningdek, shartnoma xarajatlari, isteʼmolchilar shartnomasi tafsilotlari va maʼlumotlar roumingi haqidagi maʼlumotlarni koʻrsatadi. == Xizmatlar == === Tarmoq === BT Mobile barcha mijozlarga standart sifatida [[4G]] -ni qoʻshimcha toʻlovsiz taqdim etadi va 4G tezligidan foydalanish uchun 4G-ga tayyor telefon kerak boʻladi. Biroq, 4G qamrovi boʻlmagan yoki 4G-ga tayyor telefoni boʻlmagan hududlardagi mijozlar [[3G]] va [[2G]] tarmoqlari orqali ulanishi mumkin boʻladi.<ref>{{veb manbasi|sarlavha=What's 4G and can I get it?|url=https://www.productsandservices.bt.com/products/mobile|ish=BT|kirish sanasi=3-fevral 2016-yil}}</ref> ==== Qoplash ==== BT Mobile [[EE Limited|EE]] tarmogʻidan foydalanganligi sababli, uning [[4G]] tarmogʻi Buyuk Britaniya aholisining 95 % dan ortigʻiga, [[3G]] tarmogʻi esa 98 % ga va [[2G]] tarmogʻi 99 % ga etadi.<ref>{{veb manbasi|url=http://ee.co.uk/our-company/financials/2016/02/12/EE-results-for-the-year-ended-31-December-2015|sarlavha=EE results for the year ended 31-dekabr 2015-yil|sana=12-fevral 2016-yil|ish=EE Limited|kirish sanasi=12-fevral 2016-yil}}</ref><ref>{{yangiliklar manbasi |last=Palmer |first=Kate |date=12-fevral 2016-yil |title=EE grows 4G network to 14m as it prepares for shake-up under BT |work=The Telegraph |url=https://www.telegraph.co.uk/finance/newsbysector/mediatechnologyandtelecoms/telecoms/12153997/EE-grows-4G-network-to-14m-as-it-prepares-for-shake-up-under-BT.html |access-date=12-fevral 2016-yil}}</ref> ==== Qoʻshimcha tezlik 4G ==== 2016-yil 3-fevralda BT BT Mobile mijozlari uchun Extra Speed 4G deb nomlangan yangi qoʻshimcha xizmatni eʼlon qildi, bu ularga Extra Speed 4G hududida boʻlish sharti bilan standart 4Gʻga qaraganda tezroq yuklash va yuklab olish tezligiga kirish imkonini beradi. Tezlik maksimal 60 Mbit/s gacha yetishi mumkin va xizmat oyiga 4 funt sterling turadi va 30 kunlik aylanish shartnomasi boʻlib, mijozlar 12 oy davomida bogʻlanmaydi. Tezlik kundan-kunga oʻzgarib turadi va turli xil narsalarga bogʻliq boʻladi, masalan, qamrov, ustundan masofa, tarmoqdan foydalanadigan odamlar soni va sizda mavjud 4G telefon turi, shuningdek, siz uy ichida ekansiz. yoki aholi zich joylashgan hududda.<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Bouckley |first=Hannah |date=3-fevral 2016-yil |title=Extra Speed 4G: Discover how BT Mobile’s new Add-on can make your phone up to twice as fast. |work=BT |url=http://home.bt.com/tech-gadgets/phones-tablets/bt-mobile-extra-speed-4g-11364037773425 |access-date=3-fevral 2016-yil}}</ref><ref>{{veb manbasi|sarlavha=Will I always get speeds of 60Mbps?|url=http://bt.custhelp.com/app/answers/detail/a_id/55547/~/questions-about-the-bt-mobile-extra-speed-4g-add-on|ish=BT|kirish sanasi=3-fevral 2016-yil}}</ref> ==== Wi-Fi qoʻngʻiroqlari ==== BT 2018-yil 29-martda Wi-Fi qoʻngʻirogʻini taqdim etdi, bu mijozlarga [[Wi-Fi]] dan signali yomon yoki yoʻq joylarda qoʻngʻiroq qilish va SMS yuborish imkonini beradi va oylik daqiqalar va SMS ruxsatnomalaridan yoki oddiy tarmoq tezligida ishlaydi. qoʻshimcha toʻlov yoʻq. U [[iPhone 5S]] dan boshlab har qanday [[Apple Inc.|Apple]] telefonida va BT Mobile-dan sotib olingan baʼzi [[Android]] telefonlarida ishlaydi. Mavjud mijozlar uchun BTning „My BT“ va BT Mobile ilovasi telefon mosligini tekshirish imkoniyatini taklif qiladi. Xizmatdan foydalanish uchun telefon dasturiy taʼminoti yangilangan boʻlishi kerak, Apple telefonlari uchun minimal iOS 11.3 yoki undan keyingi versiya.<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Wi-Fi Calling with BT Mobile|url=https://www.productsandservices.bt.com/mobile/wi-fi-calling|ish=BT|kirish sanasi=30-mart 2018-yil|til=en}}</ref><ref>{{veb manbasi|sarlavha=Learn about Wi-Fi Calling and how to set it up|url=http://bt.custhelp.com/app/answers/detail/a_id/60450|ish=BT|kirish sanasi=30-mart 2018-yil}}</ref><ref name="WiFi4GCallingCable">{{yangiliklar manbasi |last=Flash |first=Oprah |date=28-mart 2018-yil |title=BT introduces WiFi and 4G calling for all mobile customers |language=en |work=Cable.co.uk |url=https://www.cable.co.uk/news/bt-introduces-wi-fi-and-4g-calling-to-all-mobile-customers-700002424/ |access-date=31-mart 2018-yil}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFFlash2018">Flash, Oprah (28 March 2018). [https://www.cable.co.uk/news/bt-introduces-wi-fi-and-4g-calling-to-all-mobile-customers-700002424/ „BT introduces WiFi and 4G calling for all mobile customers“]. ''Cable.co.uk''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">31 March</span> 2018</span>.</cite></ref><ref name="WiFi4GCallinguSwitch">{{yangiliklar manbasi |last=Minihane |first=Joe |date=28-mart 2018-yil |title=BT Mobile adds 4G and Wi–Fi calling |language=en |work=uSwitch |url=https://www.uswitch.com/mobiles/news/2018/03/bt-mobile-adds-4g-and-wi-fi-calling/ |access-date=19-iyun 2018-yil}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFMinihane2018">Minihane, Joe (28 March 2018). [https://www.uswitch.com/mobiles/news/2018/03/bt-mobile-adds-4g-and-wi-fi-calling/ „BT Mobile adds 4G and Wi-Fi calling“]. ''uSwitch''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">19 June</span> 2018</span>.</cite></ref><ref name="WiFi4GCallingTechRadar">{{yangiliklar manbasi |last=Edwards |first=Luke |date=4-aprel 2018-yil |title=Wi-Fi and 4G calls just arrived on BT Mobile |language=en |work=TechRadar |url=https://www.techradar.com/news/wi-fi-and-4g-calls-just-arrived-on-bt-mobile |access-date=19-iyun 2018-yil}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFEdwards2018">Edwards, Luke (4 April 2018). [https://www.techradar.com/news/wi-fi-and-4g-calls-just-arrived-on-bt-mobile „Wi-Fi and 4G calls just arrived on BT Mobile“]. ''TechRadar''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">19 June</span> 2018</span>.</cite></ref> ==== 4G qoʻngʻiroq ==== BT 2018-yil 29-martda mijozlarga [[4G]] orqali qoʻngʻiroq qilish imkonini beruvchi 4G qoʻngʻiroqlarini (VoLTE) taqdim etdi va ular gaplashayotganda 4G maʼlumotlaridan foydalanishda davom etishlari mumkin. U [[iPhone 6]] dan boshlab har qanday [[Apple Inc.|Apple]] telefonida va BT Mobile-dan sotib olingan baʼzi [[Android]] telefonlarida ishlaydi. Mavjud mijozlar uchun BTning „My BT“ va BT Mobile ilovasi telefon mosligini tekshirish imkoniyatini taklif qiladi. Xizmatdan foydalanish uchun telefon dasturiy taʼminoti yangilangan boʻlishi kerak, Apple telefonlari uchun minimal iOS 11.3 yoki undan keyingi versiya.<ref>{{veb manbasi|sarlavha=4G Calling with BT Mobile|url=https://www.productsandservices.bt.com/mobile/4g-calling|ish=BT|kirish sanasi=30-mart 2018-yil|til=en}}</ref><ref>{{veb manbasi|sarlavha=Learn about 4G Calling|url=https://bt.custhelp.com/app/answers/detail/a_id/60449|ish=BT|kirish sanasi=30-mart 2018-yil}}</ref><ref name="WiFi4GCallingCable"/><ref name="WiFi4GCallinguSwitch"/><ref name="WiFi4GCallingTechRadar"/> === Ovozli pochta === BT Mobile avtomatik ravishda barcha javobsiz qoʻngʻiroqlarni ovozli pochtaga yoʻnaltiradi. Ovozli pochta qoldirilganda mijozlar BTdan matn oladi. U bir xil ovozli pochta kodidan foydalanadi — BT ning statsionar liniyalari kabi 1571.<ref>{{veb manbasi|sarlavha=BT Mobile - How do I set up voicemail?|url=http://bt.custhelp.com/app/answers/detail/a_id/49976/~/bt-mobile---how-do-i-set-up-voicemail%3F|ish=BT|kirish sanasi=30-mart 2018-yil}}</ref> === Ota-ona nazorati === BT Mobile foydalanuvchining internet orqali kirishi mumkin boʻlgan narsalarni cheklash uchun ota- ona nazoratini bepul taqdim etadi, masalan, nomaqbul kontentni blokirovka qilish.<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Can I set up BT Mobile Parental Controls?|url=http://bt.custhelp.com/app/answers/detail/a_id/49989/~/can-i-set-up-bt-mobile-parental-controls%3F|ish=BT|kirish sanasi=30-mart 2018-yil}}</ref> == Shuningdek qarang == * [[EE Limited]] {{Manbalar}} == Havolalar == * [http://www.bt.com/mobile/ BT Mobile rasmiy veb-sayti] [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum: BT group]] {{Navbox | name = UK mobile phone companies | state = {{{state|autocollapse}}} | title = {{flagicon|UK}} Buyuk Britaniya uyali aloqa operatorlari | bodyclass = hlist | group1 = Mobil tarmoq <br />Operatorlar | list1 = {{navbox|child | group1 = Hozirgi nomi | list1 = * [[EE Limited|EE]] * [[O2 (Buyuk Britaniya)|O2]] * [[Three UK|Three]] * [[Vodafone]] | group2 = Sobiq nomi | list2 = * [[Orange UK]] * [[T-mobile UK]] }} | group2 = Mobil virtual <br>Tarmoq operatorlari<br>(MVNOs) | list2 = {{navbox|child | group1 = Hozirgi nomi | list1 = * [[Andrews & Arnold]] * [[AfriMobile]] * [[Age UK]] * [[Airwave Solutions|Airwave Smart]] * [[Asda Mobile|Asda]] * [[BT Business and Public Sector|BT Business Mobile]] * [[BT Mobile]] * [[China Mobile#United Kingdom|CMLink]] * [[Delight Mobile|Delight]] * [[Econet_Wireless#Econet_Wireless_International|Econet]] * [[Ecotricity#Mobile_phones|Ecotalk]] * [[FreedomPop]] * [[Giffgaff]] * [[iD Mobile|iD]] * [[KCOM Group|KC Mobile]] * [[Lebara|Lebara]] * [[Lycamobile|Lyca]] * [[Natterbox]] * [[Now PAYG|Now]] * [[Plusnet]] * [[Sky (Buyuk Britaniya)|Sky]] * [[SMARTY]] * [[Talkmobile]] * [[Telecom Plus]] * [[Tesco Mobile|Tesco]] * [[The Phone Co-op|Co-operative]] * [[Truphone]] * [[Utility Warehouse]] * [[Virgin Mobile (UK)|Virgin]] | group2 = Sobiq nomi | list2 = * [[Blyk]] * [[Dialog Vizz]] * [[EE_Limited#Virtual_network_agreements|LIFE]] * [[EasyGroup#EasyMobile|Easymobile]] * [[Family Mobile|Family]] * [[Fresh Mobile|Fresh]] * [[Lycamobile#GT_Mobile|GT Mobile]] * [[Mobile by Sainsbury's|Sainsbury's]] * [[Ovivo]] * [[Post_Office_Ltd#Telephony|Post Office]] * [[Royal_Society_for_the_Prevention_of_Cruelty_to_Animals|RSPCA Mobile]] * [[TalkTalk Group|TalkTalk]] * [[The People's Operator|People's]] }} }} {{Navbox | name = BT Group | title = [[BT Group|<span style="color:white;">BT Group</span>]] | state = {{{state<includeonly>|autocollapse</includeonly>}}} | bodyclass = hlist | basestyle = background: #553A99; color: white | image = [[File:BT logo 2019.svg|70px|BT logo, introduced 2019]] | group1 = Boʻlimlar<br />va<br />shoʻba korxonalar | list1 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Consumer]] * [[BT Business and Public Sector]] * [[BT Global Services]] * [[BT Wholesale and Ventures]] * [[BT Research]] * [[Openreach]] * [[EE Limited|EE]] * [[Plusnet]] * [[BT Ireland]] * [[BT Italia]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Global Marine Systems|BT Marine]] * [[dabs.com]] * [[Hibu]] ** <small>Yell Group (sobiq nom)</small> * [[Plusnet | Madasafish]] ** <small>[[Plusnet]]ga aylangan</small> * [[Manx Telecom]] * [[O2 (Buyuk Britaniya)]] * [[O2 (Ireland)]] * [[Telefónica Germany|O2 (Germany)]] * [[Ribbit (telecommunications company)|Ribbit]] * [[Concert Communications Services]] * [[Telecomsoft]] * [[Tymnet]] * [[International Network Services Inc.|International Network Services]] * [[Dialcom]] * [[Telfort]] * [[LineOne]] * [[Swindon Cable]] * [[6GMOBILE]] * [[Open....]] }} | group2 = Mahsulotlar<br />va<br />xizmatlar | list2 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Broadband]] * [[BT Superfast Fibre]] * [[BT Mobile]] * [[BT TV]] * [[BT Sport]] * [[BT Wi-fi]] * [[BT Smart Hub]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[BT Fusion]] * [[BT Highway]] * BT Inspiration * [[BT Versatility]] * [[BT Voyager]] * [[BT MyDonate]] * [[BT MyPlace]] * [[Telecom Gold]] * [[Micronet 800]] * [[Merlin M4000]] }} | group3 = Binolar<br />va<br />obyektlar | list3 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[Adastral Park]] * [[Baynard_House, London|Baynard House]] * [[BT Centre]] * [[BT Tower|BT Tower (London)]] * [[BT Tower (Birmingham)]] * [[BT Tower (Swansea)]] * [[BT Riverside Tower]] * [[Stadium House, Cardiff|Stadium House]] * [[Charwelton BT Tower]] * [[Faraday Building]] * [[Goonhilly Satellite Earth Station|Goonhilly Cornwall]] * [[Guardian telephone exchange|Guardian Exchange Manchester]] * [[Madley Communications Centre]] * [[National Network Management Centre]] * [[Peterborough transmitting station]] * [[Zouches Farm transmitting station]] * [[Heaton Park BT Tower]] * [[Purdown BT Tower]] * [[Pye Green BT Tower]] * [[Stokenchurch BT Tower]] * [[Sutton Common BT Tower]] * [[Tinshill BT Tower]] * [[Tolsford Hill BT Tower]] * [[Wotton-under-Edge BT Tower]] * [[Red telephone box]] * [[KX telephone boxes]] * [[LinkUK]] * [[TAT-14]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Anchor telephone exchange]] * [[Bletchley Park#Site 2|Bletchley Park]] * [[CS Sovereign|CS ''Sovereign'']] * [[De Vere Horwood Estate#College|Horwood House]] * [[Kingsway telephone exchange]] * [[Leafield Technical Centre]] * [[Mondial House]] * [[Stag Lane Aerodrome]] * [[Graham Hills Building|Marland House]] * [[Telephone House]] * [[Post Office Research Station]] * [[Sheffield Telephone House]] * [[Portishead Radio]] * [[Criggion Radio Station]] * [[Rugby Radio Station]] * [[British Telecom microwave network|Microwave network]] * [[TAT-1]] * [[TAT-8]] * [[TAT-9]] * [[CANTAT-2]] * [[SAT-2]] * [[UK-Belgium 5]] }} | group4 = Dasturlar<br />va<br />standartlar | list4 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left;background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT 21CN]] * [[BT site engineering code]] * [[Speaking clock#United Kingdom|BT Speaking Clock]] * [[British telephone socket]] * [[Cable jetting]] * [[Customer Service System]] * [[Advanced Mobile Location]] * [[Digital Access Carrier System]] * [[Digital Access Signalling System 2]] * [[System X (telephony)|System X]] * [[System Y]] * [[ADSL Max]] * [[Redcare]] * [[1-5-7-1]] * [[YouView]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[Digital Access Signalling System 1]] * [[Digital Private Network Signalling System]] * [[Fixed-Mobile Convergence Alliance]] * [[Go!Messenger]] * [[International Packet Switched Service]] * [[NHSnet]] * [[N3 (NHS)]] * [[Packet Switch Stream]] * [[Prestel]] * [[TXE]] * [[TXK]] }} | group5 = Tarixi | list5 = * [[BT Group#History|BT Group]] * [[Post Office Telecommunications]] * [[General Post Office]] * [[Electric Telegraph Company]] | group6 = Boshqalar | list6 = * [[BT Archives]] * [[BT Museum]] * [[BT Digital Music Awards]] * [[BT Sport Action Woman Awards]] * [[Buzby]] * [[Connected Earth]] * [[:Category:British Telecom people|People]] * [[Young Scientist and Technology Exhibition]] * [[British Telecommunications plc v. Prodigy]] }} dckladode3xrdz1jxr5vwpj4v4hyvtm Oliyaxon Sultonova 0 781719 2816030 2805973 2022-08-28T14:13:48Z Humoyun Qodirov 72834 wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat bilgiqutisi|kasbi=Qishloq xo'jaligi xodimi, pillakor|tavallud sanasi=[[1919|1919-yil]]|tavallud joyi=[[Toshkent|Toshkent shahri]]|fuqaroligi={{SSSR}}|vafot sanasi=Nomaʼlum|mukofotlari={{Lenin ordeni}} {{Hurmat Belgisi ordeni}} {{Hurmat Belgisi ordeni}}|unvoni={{Sotsialistik Mehnat Qahramoni}}|portret=Oliyaxon Sultonova.jpg|eni=200px}} '''Oliyaxon Sultonova''' ([[1919|1919-yil]], [[Toshkent|Toshkent shahri]], [[Oʻzbekiston Sovet Sotsialistik Respublikasi|Oʻzbekiston SSR]], [[Sovet Sotsialistik Respublikalari Ittifoqi|SSSR]] — ?) — pillakor, [[Sotsialistik Mehnat Qahramoni]] ([[1951]]), [[Sovet Ittifoqi Kommunistik Partiyasi|KPSS]] a'zosi ([[1953]])<ref>{{kitob manbasi|title=Oʻzbek Sovet Ensiklopediyasi|year=1978|edition=X tom|publisher=OʻzSE Bosh redaksiyasi|location=Toshkent|page=411|editor=}}</ref>. == Tarjimai holi == [[1919|1919-yili]] [[Toshkent|Toshkent shahrida]] tavallud topgan. [[1933—1935|1933—1935-yillari]] [[Ishchilar fakulteti|Ishchilar fakultetida]] oʻqigan [[Fargʻona viloyati]] [[Buvayda tumani|Buvayda]] (sobiq Leningrad) tumani [[Karl Marx|Karl Marks]] nomidagi kolxoz maktabida oʻqituvchi (1936—1952), direktor (1952-yildan), shuningdek, pillachilik zvenosi boshligʻi (1946—1972) boʻlgan. U boshliq zveno bir quti qurt urugʻidan 109 kg (24 ish kunida, 1948), 113,4 kg (22 ish kunida, 1949), 124,6 kg (19 ish kunida, 1950) pilla topshirgan. Kolxozchilarning Butunittifoq 3-syezdi delegati. == Manbalar == {{manbalar}} == Havolalar == * [https://newspaperarchive.com/other-articles-clipping-apr-12-1964-3217483/ „Qizil Oʻzbekiston“ gazetasi. 1964-yil] [[Turkum:Lenin ordeni sohiblari]] [[Turkum:Sotsialistik Mehnat Qahramonlari]] [[Turkum:1919-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Oʻzbekiston tarixi]] [[Turkum:WikiAyollar]] 7yo2ozrww61zi2hozx0x9akoxcs4iss 2816035 2816030 2022-08-28T14:16:39Z Humoyun Qodirov 72834 /* Havolalar */ wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat bilgiqutisi|kasbi=Qishloq xo'jaligi xodimi, pillakor|tavallud sanasi=[[1919|1919-yil]]|tavallud joyi=[[Toshkent|Toshkent shahri]]|fuqaroligi={{SSSR}}|vafot sanasi=Nomaʼlum|mukofotlari={{Lenin ordeni}} {{Hurmat Belgisi ordeni}} {{Hurmat Belgisi ordeni}}|unvoni={{Sotsialistik Mehnat Qahramoni}}|portret=Oliyaxon Sultonova.jpg|eni=200px}} '''Oliyaxon Sultonova''' ([[1919|1919-yil]], [[Toshkent|Toshkent shahri]], [[Oʻzbekiston Sovet Sotsialistik Respublikasi|Oʻzbekiston SSR]], [[Sovet Sotsialistik Respublikalari Ittifoqi|SSSR]] — ?) — pillakor, [[Sotsialistik Mehnat Qahramoni]] ([[1951]]), [[Sovet Ittifoqi Kommunistik Partiyasi|KPSS]] a'zosi ([[1953]])<ref>{{kitob manbasi|title=Oʻzbek Sovet Ensiklopediyasi|year=1978|edition=X tom|publisher=OʻzSE Bosh redaksiyasi|location=Toshkent|page=411|editor=}}</ref>. == Tarjimai holi == [[1919|1919-yili]] [[Toshkent|Toshkent shahrida]] tavallud topgan. [[1933—1935|1933—1935-yillari]] [[Ishchilar fakulteti|Ishchilar fakultetida]] oʻqigan [[Fargʻona viloyati]] [[Buvayda tumani|Buvayda]] (sobiq Leningrad) tumani [[Karl Marx|Karl Marks]] nomidagi kolxoz maktabida oʻqituvchi (1936—1952), direktor (1952-yildan), shuningdek, pillachilik zvenosi boshligʻi (1946—1972) boʻlgan. U boshliq zveno bir quti qurt urugʻidan 109 kg (24 ish kunida, 1948), 113,4 kg (22 ish kunida, 1949), 124,6 kg (19 ish kunida, 1950) pilla topshirgan. Kolxozchilarning Butunittifoq 3-syezdi delegati. == Manbalar == {{manbalar}} == Havolalar == * [https://newspaperarchive.com/other-articles-clipping-apr-12-1964-3217483/ „Qizil Oʻzbekiston“ gazetasi (12.04.1964)] [[Turkum:Lenin ordeni sohiblari]] [[Turkum:Sotsialistik Mehnat Qahramonlari]] [[Turkum:1919-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Oʻzbekiston tarixi]] [[Turkum:WikiAyollar]] qofaqk8pbmqt1dv9e8aflbj3h19n4ec Shuhrat Daryo 0 781723 2816933 2805968 2022-08-29T07:07:08Z Fayzullayev Azamat 72307 /* Ijodi */ wikitext text/x-wiki {{Musiqachi bilgiqutisi | ismi = Shuhrat Daryo | asl_ismi = | tasvir = ShuhratDaryo.jpg | eni = | izoh = | tugʻilgan_paytidagi_ismi = Shuhrat Yo'ldoshev | tugʻilgan_sanasi = {{tugʻilgan sanasi va yoshi|1968|1|22}} | tugʻilgan_joyi = [[Kitob tumani]], [[Qashqadaryo viloyati]], [[O'zbek SSR]] | vafoti_sanasi = | vafoti_joyi = | kelib_chiqishi = | fuqaroligi = {{UZB}} | guruh = | hozirgi_azolar = | faoliyat_yillari = 1999 — hozirgacha | boʻyi = | leybl = | turmush_oʻrtogʻi = | ota-onasi = Yoʻldoshev Temir, Xudoyqulova Saida | bolalari = | bilimi = | universitet = Toshkent davlat tibbiyot instituti | partiyasi = | millati = [[o'zbek]] | amplua = | kasblari = estrada qoʻshiqchisi, bastakor | janr = pop musiqa | hamkorligi = | imzo = | sayt = }} '''Shuhrat Daryo''' (asl ismi: Shuhrat Yoʻldoshev, 1968-yil 22-yanvarda tugʻilgan) — oʻzbek estrada qoʻshiqchisi va bastakori. U qoʻshiqlarini, asosan,[[o'zbek]] tilida ijro etadi. Bundan tashqari rus, turk, ozarbayjon, qozoq, qirgʻiz, tojik va forsiy tillarda ham qoʻshiqlar ijro etadi. Shuhrat Daryo estradada oʻziga xos yoʻnalish barpo etishga intiladi, buning uchun retro qoʻshiqlardan andoza oladi. Bir qancha oʻzbek film va seriallariga sountreklar ijro etgan. == Biografiyasi == Shuhrat Daryo 1968-yil 22-yanvarda [[Qashqadaryo viloyati]] [[Kitob tumani]] Oʻrikzor qishlogʻida tavallud topgan. Otasi — Yoʻldoshev Temir, qishloqda hisobchi boʻlib ishlagan. Onasi — Xudoyqulova Saida, qishloq maktabida 40 yil dars bergan. U [[Kitob]] shahridagi Navoiy nomidagi 3-oʻrta umumtaʼlim maktabida, keyinchalik Kitob tumanidagi musiqiy maktabda oʻqigan. Musiqaga qiziqishi bolaligidan boshlangan. Maktabda 3-sinfda oʻqigan paytida badiiy havaskorlik toʻgaragida ilk bor qoʻliga olgan musiqiy asbobi [[rubob]] boʻlgan. Ilk bor ijro etgan qoʻshigʻi xonanda Ortiq Otajanovning „Oltin qoʻllaring“ deb nomlangan qoʻshigʻi edi. Shuhrat ijrosidagi ushbu qoʻshiq tuman maktablararo koʻrik-tanlovida 1-oʻrin egallagan. Yosh sanʼatkorning sanʼatga boʻlgan mehri kattalarni ham befarq qoldirmagan, bu uni bolalar musiqa maktabiga yetaklagan. Bu orada Shuhrat bir necha bor viloyat boʻyicha oʻtkazilgan tanlovlarda ishtirok etib faxrli II va III oʻrinlarni olishga muvaffaq boʻldi. Shuhrat Yoʻldoshev Toshkent davlat tibbiyot institutining davolash fakultetiga oʻqishga kirgan va oʻqish bilan birgalikda sanʼatni davom ettirgan. Institutning I kursidayoq badiiy havaskorlar ansambliga solist sifatida taklif qilingan. Bayram va turli tantanalardagi chiqishlari bilan Shuhrat Daryo elga tanilib borgan. Institutni bitirgan Shuhrat Daryo 2008-yilgacha Toshkent Tibbiyot akademiyasi va Respublika diagnostika markazida ishlagan. Hozirgi kunda „Animato“ xususiy korxonasini yuritadi. == Ijodi == Xonanda ijrosidagi qoʻshiqlari soni 100 dan oshgan. Xonanda chiqargan albomlar quyidagilar: „Baxtlimisan“; <br /> „Shabboda“; <br /> „Soʻzlasa“; <br /> „Yurak“; <br /> „Kel“; <br /> „Lolaqizgʻaldoq“ (2015); <br /> „Sinfdosh qiz“ (2017); <br /> „Xayolga erk“ (2021). Shuhrat Daryo ijrosidagi „Yurak“, „Eslatar“, „Soʻzlasa“, „Yigʻlamang“, „Koʻylaklari bilan choʻmilgan qizlar“, „Oqqushlar“, „Kapalak“, „Maylimi?“, „Lolaqizgʻaldoq“, „Gulijon“, „Qor“, „Farishta“, „Ismingni yozdim“, „Aysuygulim“, „Gulimsan“, „Sevgi erkalab“, „Lazizaxonim“, „Tong“, „Koʻzlaring qaro“, „Jim“, „Mehr“, „Oila“, „Yomgʻir“, „Sevgi bechora“<ref> https://zamin.uz/uz/madaniyat/40636-shuhrat-daryoning-armon-bolgan-sevgisi-haqida.html </ref> kabi taronalar xalq orasida mashhurlikka erishgan. == Yutuqlari == Shuhrat Daryo 1993-yilda oliygohlar va bilim yurtlari oʻrtasida (Toshkentda) oʻtkazilgan „Yoshlik-Navroʻz“ festivalida II oʻrin sovrindori boʻldi. Xonandaning 1994-yil „Anor“ teletanlovida marhum shoir Muhammad Yusuf soʻzi bilan „Ey gul seni“ deb nomlangan sheʼriga musiqa bastalab, ijro etgan qoʻshigʻi badiiy kengash va tomashabinlar tomonidan yaxshi kutib olingan. Shunda marhum Lyubov Yuxnova: „Sening qoʻshigʻing hech kimning uslubiga oʻxshamaydi, biz aynan shu qoʻshiqni soʻrab yozilgan juda koʻp xat oldik“, — degan edi. Estrada sahnasida xonandaning yanada yorqinroq chiqishi 1999-may oyida oʻtkazilgan „Sado-99“ telefestivali boʻldi. Bunda U „Baxtlimisan sevgilim“ deb nomlangan qoʻshigʻi bilan qatnashib hakamlar tomonidan yuqori ballga sazovor boʻldi va tanlovda II oʻrinni oldi. Qoʻshiq Farrux Zokirov, Nasiba Abdullaeva, Oʻlmas Saidjonov, Dilorom Omonnullayeva kabi koʻpgina professional sanʼatkorlarga maʼqul boʻlgan. Respublika miqyosida tashkil etilgan 2000-yili „Qoʻshiqlar bayrami“ tanlovida III oʻrinni egallagan. 2000-yili „Vatan haqida qoʻshiqlar“ konkursida II oʻrin, 2004-yili „Oltin kuz“ nomli muallif qoʻshiqchilar festivalida Gran Pri, 2006-yilda Belgiyada oʻtkazilgan „Xalqaro folklor qoʻshiq va raqs“ festivalida I oʻrin sohibi boʻlgan. Shuhrat Daryo konsertlarda doim jonli ijroda kuylaydi. Televideniya va radioda, xususan, „Yoshlar“ kanalida efirga uzatilgan xonandaning qoʻshiqlari talaygina: bular „Meni esla“, „Kuylasin“, „Baxtlimisan“, „Ey gul“, „Maftun boʻldim“, „Layli“, „Koʻzguli qiz“, „Men kabi sevsa“, „Oqar daryo“, „Vatan deb ayt“, „Onajon“ kabilardir<ref> http://www.yuldoshev.narod.ru/Biograf.htm </ref>. == Manbalar == t1ztnygrjitewu33syi6lh48i4tbtxo Vikipediya:Maqolalarni nomlash (xorijiy soʻzlar) 4 781758 2816902 2815777 2022-08-29T06:55:14Z Nataev 3628 /* Tarjima, transliteratsiya va aslidek yozish */ wikitext text/x-wiki {{Maqolalarni nomlash}} Oʻzbekcha Vikipediyada oʻzbek tilida soʻzlashuvchi oʻquvchilar uchun kontent yaratiladi. Shuning uchun iloji boricha xorijiy atamalarning oʻzbekcha muqobilini keltirish kerak. Oʻzbekcha Vikipediyaning oʻzgachaligi shundaki, unda originali lotin yozuvida yoziladigan kishilar ismlari [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash (kishilar ismlari)|aslidek yoziladi]]. ; [[Tasvir:Document (89521) - The Noun Project.svg|20px|link=]] Oʻzbekcha Vikipediyada barcha soʻzlar va atamalar oʻzbek tilida berilishi kerak. [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash (kishilar ismlari)|Originali lotin yozuvida yoziladigan kishilar ismlari]], oʻzbekcha manbalarda uchramaydigan [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash (jugʻrofiy nomlar)|jugʻrofiy nomlar]] hamda [[atoqli ot]]lar bundan mustasno. == Tarjima, transliteratsiya va aslidek yozish == Yuqorida eʼtirof etilganidek, oʻzbekcha Vikipediya eng avvalo oʻzbek tilida soʻzlashuvchi oʻquvchi uchun moʻljallangan. Biror tushuncha haqida lotin yozuvida oʻzbekcha [[VP:Nufuzli manbalar|nufuzli manba]] topishning iloji boʻlmasa, quyidagicha yoʻl tutiladi: * tushuncha oʻzbek oʻquvchisiga umuman yot boʻlsa va/yoki undagi soʻzlarning keng tarqalgan tarjimasi mavjud boʻlmasa, atamani transliteratsiya qilamiz. Masalan, inglizcha [[:en:power chord|power chord]] atamasini soʻzma-soʻz „qudrat akkordi“ deb emas, balki [[pauer-akkord]] deb oʻgiramiz. * erkin tarjima oʻzbek tilida soʻzlashuvchi oʻquvchiga tushunarli boʻladigan boʻlsa, atamani oʻzbekchaga oʻgiramiz. Masalan, inglizcha [[:en:Noise barrier|noise barrier]] atamasini [[shovqindan himoyalovchi ekran]] deb oʻgirsak, oʻquvchiga tushunarli boʻladi. Qolaversa, buni tasdiqlovchi ayrim oʻzbekcha manbalarni topish mumkin<ref>{{veb manbasi |title=Холиқов Алишер Исан ўғлининг фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон |url=https://oak.uz/pages/8975 |website=Олий аттестация комиссияси |accessdate=26-avgust 2022-yil}}</ref>. * biror tushuncha oʻzbekcha nufuzli manbalarda aslidek yozilsa yoki tushunchaning tarjimasi umuman boʻlmasa yoki uni tarjima qilishning iloji boʻlmasa, aslidek yozamiz. Masalan, [[:en:NIMBY|NIMBY]] inglizcha keng tarqalgan qisqartma boʻlib, uni tarjima qilish imkonsiz. Shuning uchun bunday soʻzlarni aslidek yozamiz. === Tarjima === Biror tushuncha haqida oʻzbekcha manbalarda hech qanday maʼlumot topa olmasangiz, atamani mustaqil tarjima qilishingiz mumkin. Ammo mavzuni quyida „Transliteratsiya“ va „Aslidek yozish“ boʻlimlarida koʻrsatilgan qoidalar tufayli tarjima qilishning iloji boʻlmasa, tarjima qilmang. Muhimi, oʻzbekcha tarjima oʻzbek tilida soʻzlashuvchi oʻquvchiga tushunarli boʻlishi kerak. Masalan, ruscha Vikipediyada [[:ru:Административное деление СССР]] deb nomlangan maqola bor. Uni [[SSSRning maʼmuriy-hududiy boʻlinishi]], deb oʻgirsak, oʻzbek oʻquvchisiga tushunarli boʻladi, chunki bunga oʻxshash nomli maqolalar talay, jumladan, oʻzbekcha Vikipediya (masalan, [[Oʻzbekistonning maʼmuriy-hududiy boʻlinishi]]). === Transliteratsiya === Umuman olganda, zamonaviy oʻzbek tili grammatikasi rus tili grammatikasi asosida ishlab chiqilgan. Masalan, oʻzbek tilida rus tilidan aynan yoki soʻzma-soʻz tarjima qilingan soʻzlar chiziqcha bilan yoziladi<ref name="Punkt">{{kitob manbasi |last2=Mahmudov |first2=N. |last3=Madvaliyev |first3=A. |last4=Makamov |first4=N. |title=Oʻzbek tili punktuatsiyasining asosiy qoidalari |date=2015 |publisher=Oʻzbekiston |location=Toshkent |isbn=978-9943-28-392-3}}</ref>. Koʻplab musiqa janrlari bunga misol boʻla oladi. Masalan, lotin yozuvidagi imlo lugʻatlarida, jumladan, 2013-yil „Akademnashr“ nashriyotida chop etilgan lugʻatda musiqa janri ''[[rok-musiqa]]'' oʻlaroq berilgan, ''rok musiqa'' yoki ''rock musiqa'' oʻlaroq emas<ref name="Imlo2013">{{kitob manbasi |last1=Begmatov |first1=E. |last2=Madvaliyev |first2=A. |editor1-last=Mahmudov |editor1-first=N. |title=Oʻzbek tilining imlo lugʻati |date=2013 |publisher=Akademnashr |location=Toshkent |isbn=978-9943-389-19-9}}</ref>. Bu holat ushbu atamaning yozilishiga rus tili asos boʻlganini tasdiqlaydi, ingliz yoki turk tillari emas. Shundan kelib chiqib, oʻzbek tilida barcha musiqa janrlarini rus tilidan kirib kelgan transliteratsiya qoidalari asosida yozamiz. Yana bir misol: ayni lugʻatda ''[[rok-orkestr]]'' birikmasi keltirilgan. Shundan kelib chiqib, ''[[rok-festival]]'' deb yozamiz. Rok soʻzining lotin yozuvida rasmiy varianti boʻlgani uchun ''[[:en:glam rock|glam rock]]'' atamasini yarim oʻzbekcha, yarim inglizcha qilib ''glam rok'' deb emas, balki toʻliq transliteratsiya qilgan holda ''[[glem-rok]]'' deb yozamiz, garchi buni tasdiqlovchi lotin yozuvidagi manbalar hozircha mavjud boʻlmasa-da. === Aslidek yozish === Quyidagi holatlarda soʻzlarni aslidek yozamiz: # Tijorat va notijorat tashkilotlar nomlari ([[Apple]], [[Food and Drug Administration]]) # Savdo belgisi, yorliq va brend nomlari ([[iPhone]], [[Google Glass]]) # Zamonaviy (XX—XXI asrlar) musiqiy guruhlar, albomlar va kompozitsiyalar nomlari ([[AC / DC]], [[Deep Purple]]); [[Klassik musiqa|akademik musiqa]] bilan bogʻliq tushunchalar bundan mustasno # OAV nomlari ([[CNN]], [[Die Welt]]) # Saytlar va Internet xizmatlari nomlari ([[4chan]], [[bit.ly]]) # IT atamalar va nomlar, jumladan, qisqartmalar ([[TCP/IP]], [[XMPP]]) # Tabiiy fanlar sohasidagi atamalar va nomlar ([[J/ps-meson]], [[SDSS J1539+0239]]) # Ilmiy adabiyotlarda oʻzbekcha muqobili boʻlmagan biologik taksonlar nomlari # Keng qoʻllaniladigan lotincha birikmalar va ([[Ad hominem]], [[Magnum opus]]) == Manbalar == {{manbalar}} == Yana qarang == * [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash]] * [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash (kishilar ismlari)]] * [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash (jugʻrofiy nomlar)]] [[Turkum:Vikipediya:Koʻrsatmalar]] 2o6pg3lth5gafgfy2c88bj3r0vridgy 2816906 2816902 2022-08-29T06:55:46Z Nataev 3628 wikitext text/x-wiki {{Qoidalar|[[VP:MNXS]]}} {{Maqolalarni nomlash}} Oʻzbekcha Vikipediyada oʻzbek tilida soʻzlashuvchi oʻquvchilar uchun kontent yaratiladi. Shuning uchun iloji boricha xorijiy atamalarning oʻzbekcha muqobilini keltirish kerak. Oʻzbekcha Vikipediyaning oʻzgachaligi shundaki, unda originali lotin yozuvida yoziladigan kishilar ismlari [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash (kishilar ismlari)|aslidek yoziladi]]. ; [[Tasvir:Document (89521) - The Noun Project.svg|20px|link=]] Oʻzbekcha Vikipediyada barcha soʻzlar va atamalar oʻzbek tilida berilishi kerak. [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash (kishilar ismlari)|Originali lotin yozuvida yoziladigan kishilar ismlari]], oʻzbekcha manbalarda uchramaydigan [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash (jugʻrofiy nomlar)|jugʻrofiy nomlar]] hamda [[atoqli ot]]lar bundan mustasno. == Tarjima, transliteratsiya va aslidek yozish == Yuqorida eʼtirof etilganidek, oʻzbekcha Vikipediya eng avvalo oʻzbek tilida soʻzlashuvchi oʻquvchi uchun moʻljallangan. Biror tushuncha haqida lotin yozuvida oʻzbekcha [[VP:Nufuzli manbalar|nufuzli manba]] topishning iloji boʻlmasa, quyidagicha yoʻl tutiladi: * tushuncha oʻzbek oʻquvchisiga umuman yot boʻlsa va/yoki undagi soʻzlarning keng tarqalgan tarjimasi mavjud boʻlmasa, atamani transliteratsiya qilamiz. Masalan, inglizcha [[:en:power chord|power chord]] atamasini soʻzma-soʻz „qudrat akkordi“ deb emas, balki [[pauer-akkord]] deb oʻgiramiz. * erkin tarjima oʻzbek tilida soʻzlashuvchi oʻquvchiga tushunarli boʻladigan boʻlsa, atamani oʻzbekchaga oʻgiramiz. Masalan, inglizcha [[:en:Noise barrier|noise barrier]] atamasini [[shovqindan himoyalovchi ekran]] deb oʻgirsak, oʻquvchiga tushunarli boʻladi. Qolaversa, buni tasdiqlovchi ayrim oʻzbekcha manbalarni topish mumkin<ref>{{veb manbasi |title=Холиқов Алишер Исан ўғлининг фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон |url=https://oak.uz/pages/8975 |website=Олий аттестация комиссияси |accessdate=26-avgust 2022-yil}}</ref>. * biror tushuncha oʻzbekcha nufuzli manbalarda aslidek yozilsa yoki tushunchaning tarjimasi umuman boʻlmasa yoki uni tarjima qilishning iloji boʻlmasa, aslidek yozamiz. Masalan, [[:en:NIMBY|NIMBY]] inglizcha keng tarqalgan qisqartma boʻlib, uni tarjima qilish imkonsiz. Shuning uchun bunday soʻzlarni aslidek yozamiz. === Tarjima === Biror tushuncha haqida oʻzbekcha manbalarda hech qanday maʼlumot topa olmasangiz, atamani mustaqil tarjima qilishingiz mumkin. Ammo mavzuni quyida „Transliteratsiya“ va „Aslidek yozish“ boʻlimlarida koʻrsatilgan qoidalar tufayli tarjima qilishning iloji boʻlmasa, tarjima qilmang. Muhimi, oʻzbekcha tarjima oʻzbek tilida soʻzlashuvchi oʻquvchiga tushunarli boʻlishi kerak. Masalan, ruscha Vikipediyada [[:ru:Административное деление СССР]] deb nomlangan maqola bor. Uni [[SSSRning maʼmuriy-hududiy boʻlinishi]], deb oʻgirsak, oʻzbek oʻquvchisiga tushunarli boʻladi, chunki bunga oʻxshash nomli maqolalar talay, jumladan, oʻzbekcha Vikipediya (masalan, [[Oʻzbekistonning maʼmuriy-hududiy boʻlinishi]]). === Transliteratsiya === Umuman olganda, zamonaviy oʻzbek tili grammatikasi rus tili grammatikasi asosida ishlab chiqilgan. Masalan, oʻzbek tilida rus tilidan aynan yoki soʻzma-soʻz tarjima qilingan soʻzlar chiziqcha bilan yoziladi<ref name="Punkt">{{kitob manbasi |last2=Mahmudov |first2=N. |last3=Madvaliyev |first3=A. |last4=Makamov |first4=N. |title=Oʻzbek tili punktuatsiyasining asosiy qoidalari |date=2015 |publisher=Oʻzbekiston |location=Toshkent |isbn=978-9943-28-392-3}}</ref>. Koʻplab musiqa janrlari bunga misol boʻla oladi. Masalan, lotin yozuvidagi imlo lugʻatlarida, jumladan, 2013-yil „Akademnashr“ nashriyotida chop etilgan lugʻatda musiqa janri ''[[rok-musiqa]]'' oʻlaroq berilgan, ''rok musiqa'' yoki ''rock musiqa'' oʻlaroq emas<ref name="Imlo2013">{{kitob manbasi |last1=Begmatov |first1=E. |last2=Madvaliyev |first2=A. |editor1-last=Mahmudov |editor1-first=N. |title=Oʻzbek tilining imlo lugʻati |date=2013 |publisher=Akademnashr |location=Toshkent |isbn=978-9943-389-19-9}}</ref>. Bu holat ushbu atamaning yozilishiga rus tili asos boʻlganini tasdiqlaydi, ingliz yoki turk tillari emas. Shundan kelib chiqib, oʻzbek tilida barcha musiqa janrlarini rus tilidan kirib kelgan transliteratsiya qoidalari asosida yozamiz. Yana bir misol: ayni lugʻatda ''[[rok-orkestr]]'' birikmasi keltirilgan. Shundan kelib chiqib, ''[[rok-festival]]'' deb yozamiz. Rok soʻzining lotin yozuvida rasmiy varianti boʻlgani uchun ''[[:en:glam rock|glam rock]]'' atamasini yarim oʻzbekcha, yarim inglizcha qilib ''glam rok'' deb emas, balki toʻliq transliteratsiya qilgan holda ''[[glem-rok]]'' deb yozamiz, garchi buni tasdiqlovchi lotin yozuvidagi manbalar hozircha mavjud boʻlmasa-da. === Aslidek yozish === Quyidagi holatlarda soʻzlarni aslidek yozamiz: # Tijorat va notijorat tashkilotlar nomlari ([[Apple]], [[Food and Drug Administration]]) # Savdo belgisi, yorliq va brend nomlari ([[iPhone]], [[Google Glass]]) # Zamonaviy (XX—XXI asrlar) musiqiy guruhlar, albomlar va kompozitsiyalar nomlari ([[AC / DC]], [[Deep Purple]]); [[Klassik musiqa|akademik musiqa]] bilan bogʻliq tushunchalar bundan mustasno # OAV nomlari ([[CNN]], [[Die Welt]]) # Saytlar va Internet xizmatlari nomlari ([[4chan]], [[bit.ly]]) # IT atamalar va nomlar, jumladan, qisqartmalar ([[TCP/IP]], [[XMPP]]) # Tabiiy fanlar sohasidagi atamalar va nomlar ([[J/ps-meson]], [[SDSS J1539+0239]]) # Ilmiy adabiyotlarda oʻzbekcha muqobili boʻlmagan biologik taksonlar nomlari # Keng qoʻllaniladigan lotincha birikmalar va ([[Ad hominem]], [[Magnum opus]]) == Manbalar == {{manbalar}} == Yana qarang == * [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash]] * [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash (kishilar ismlari)]] * [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash (jugʻrofiy nomlar)]] [[Turkum:Vikipediya:Koʻrsatmalar]] 6oek8s167a8jwnwe11zdmlibtas007t 2816913 2816906 2022-08-29T06:58:01Z Nataev 3628 wikitext text/x-wiki {{Qoidalar|[[VP:MNXS]]}} {{Maqolalarni nomlash}} Oʻzbekcha Vikipediyada oʻzbek tilida soʻzlashuvchi oʻquvchilar uchun kontent yaratiladi. Shuning uchun iloji boricha xorijiy atamalarning oʻzbekcha muqobilini keltirish kerak. Oʻzbekcha Vikipediyaning oʻzgachaligi shundaki, unda originali lotin yozuvida yoziladigan kishilar ismlari [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash (kishilar ismlari)|aslidek yoziladi]]. ; [[Tasvir:Document (89521) - The Noun Project.svg|20px|link=]] Oʻzbekcha Vikipediyada barcha soʻzlar va atamalar imkon qadar oʻzbek tilida berilishi kerak. [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash (kishilar ismlari)|Originali lotin yozuvida yoziladigan kishilar ismlari]], oʻzbekcha manbalarda uchramaydigan [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash (jugʻrofiy nomlar)|jugʻrofiy nomlar]] hamda [[atoqli ot]]lar bundan mustasno. == Tarjima, transliteratsiya va aslidek yozish == Yuqorida eʼtirof etilganidek, oʻzbekcha Vikipediya eng avvalo oʻzbek tilida soʻzlashuvchi oʻquvchi uchun moʻljallangan. Biror tushuncha haqida lotin yozuvida oʻzbekcha [[VP:Nufuzli manbalar|nufuzli manba]] topishning iloji boʻlmasa, quyidagicha yoʻl tutiladi: * erkin tarjima oʻzbek tilida soʻzlashuvchi oʻquvchiga tushunarli boʻladigan boʻlsa, atamani oʻzbekchaga oʻgiramiz. Masalan, inglizcha [[:en:Noise barrier|noise barrier]] atamasini [[shovqindan himoyalovchi ekran]] deb oʻgirsak, oʻquvchiga tushunarli boʻladi. Qolaversa, buni tasdiqlovchi ayrim oʻzbekcha manbalarni topish mumkin<ref>{{veb manbasi |title=Холиқов Алишер Исан ўғлининг фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон |url=https://oak.uz/pages/8975 |website=Олий аттестация комиссияси |accessdate=26-avgust 2022-yil}}</ref>. * tushuncha oʻzbek oʻquvchisiga umuman yot boʻlsa va/yoki undagi soʻzlarning keng tarqalgan tarjimasi mavjud boʻlmasa, atamani transliteratsiya qilamiz. Masalan, inglizcha [[:en:power chord|power chord]] atamasini soʻzma-soʻz „qudrat akkordi“ deb emas, balki [[pauer-akkord]] deb oʻgiramiz. * biror tushuncha oʻzbekcha nufuzli manbalarda aslidek yozilsa yoki tushunchaning tarjimasi umuman boʻlmasa yoki uni tarjima qilishning iloji boʻlmasa, aslidek yozamiz. Masalan, [[:en:NIMBY|NIMBY]] inglizcha keng tarqalgan qisqartma boʻlib, uni tarjima qilish imkonsiz. Shuning uchun bunday soʻzlarni aslidek yozamiz. === Tarjima === Biror tushuncha haqida oʻzbekcha manbalarda hech qanday maʼlumot topa olmasangiz, atamani mustaqil tarjima qilishingiz mumkin. Ammo mavzuni quyida „Transliteratsiya“ va „Aslidek yozish“ boʻlimlarida koʻrsatilgan qoidalar tufayli tarjima qilishning iloji boʻlmasa, tarjima qilmang. Muhimi, oʻzbekcha tarjima oʻzbek tilida soʻzlashuvchi oʻquvchiga tushunarli boʻlishi kerak. Masalan, ruscha Vikipediyada [[:ru:Административное деление СССР]] deb nomlangan maqola bor. Uni [[SSSRning maʼmuriy-hududiy boʻlinishi]], deb oʻgirsak, oʻzbek oʻquvchisiga tushunarli boʻladi, chunki bunga oʻxshash nomli maqolalar talay, jumladan, oʻzbekcha Vikipediya (masalan, [[Oʻzbekistonning maʼmuriy-hududiy boʻlinishi]]). === Transliteratsiya === Umuman olganda, zamonaviy oʻzbek tili grammatikasi rus tili grammatikasi asosida ishlab chiqilgan. Masalan, oʻzbek tilida rus tilidan aynan yoki soʻzma-soʻz tarjima qilingan soʻzlar chiziqcha bilan yoziladi<ref name="Punkt">{{kitob manbasi |last2=Mahmudov |first2=N. |last3=Madvaliyev |first3=A. |last4=Makamov |first4=N. |title=Oʻzbek tili punktuatsiyasining asosiy qoidalari |date=2015 |publisher=Oʻzbekiston |location=Toshkent |isbn=978-9943-28-392-3}}</ref>. Koʻplab musiqa janrlari bunga misol boʻla oladi. Masalan, lotin yozuvidagi imlo lugʻatlarida, jumladan, 2013-yil „Akademnashr“ nashriyotida chop etilgan lugʻatda musiqa janri ''[[rok-musiqa]]'' oʻlaroq berilgan, ''rok musiqa'' yoki ''rock musiqa'' oʻlaroq emas<ref name="Imlo2013">{{kitob manbasi |last1=Begmatov |first1=E. |last2=Madvaliyev |first2=A. |editor1-last=Mahmudov |editor1-first=N. |title=Oʻzbek tilining imlo lugʻati |date=2013 |publisher=Akademnashr |location=Toshkent |isbn=978-9943-389-19-9}}</ref>. Bu holat ushbu atamaning yozilishiga rus tili asos boʻlganini tasdiqlaydi, ingliz yoki turk tillari emas. Shundan kelib chiqib, oʻzbek tilida barcha musiqa janrlarini rus tilidan kirib kelgan transliteratsiya qoidalari asosida yozamiz. Yana bir misol: ayni lugʻatda ''[[rok-orkestr]]'' birikmasi keltirilgan. Shundan kelib chiqib, ''[[rok-festival]]'' deb yozamiz. Rok soʻzining lotin yozuvida rasmiy varianti boʻlgani uchun ''[[:en:glam rock|glam rock]]'' atamasini yarim oʻzbekcha, yarim inglizcha qilib ''glam rok'' deb emas, balki toʻliq transliteratsiya qilgan holda ''[[glem-rok]]'' deb yozamiz, garchi buni tasdiqlovchi lotin yozuvidagi manbalar hozircha mavjud boʻlmasa-da. === Aslidek yozish === Quyidagi holatlarda soʻzlarni aslidek yozamiz: # Tijorat va notijorat tashkilotlar nomlari ([[Apple]], [[Food and Drug Administration]]) # Savdo belgisi, yorliq va brend nomlari ([[iPhone]], [[Google Glass]]) # Zamonaviy (XX—XXI asrlar) musiqiy guruhlar, albomlar va kompozitsiyalar nomlari ([[AC / DC]], [[Deep Purple]]); [[Klassik musiqa|akademik musiqa]] bilan bogʻliq tushunchalar bundan mustasno # OAV nomlari ([[CNN]], [[Die Welt]]) # Saytlar va Internet xizmatlari nomlari ([[4chan]], [[bit.ly]]) # IT atamalar va nomlar, jumladan, qisqartmalar ([[TCP/IP]], [[XMPP]]) # Tabiiy fanlar sohasidagi atamalar va nomlar ([[J/ps-meson]], [[SDSS J1539+0239]]) # Ilmiy adabiyotlarda oʻzbekcha muqobili boʻlmagan biologik taksonlar nomlari # Keng qoʻllaniladigan lotincha birikmalar va ([[Ad hominem]], [[Magnum opus]]) == Manbalar == {{manbalar}} == Yana qarang == * [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash]] * [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash (kishilar ismlari)]] * [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash (jugʻrofiy nomlar)]] [[Turkum:Vikipediya:Koʻrsatmalar]] o2y1gzk172gvtx1b0zng26l976xov19 2816916 2816913 2022-08-29T06:59:28Z Nataev 3628 /* Tarjima, transliteratsiya va aslidek yozish */ wikitext text/x-wiki {{Qoidalar|[[VP:MNXS]]}} {{Maqolalarni nomlash}} Oʻzbekcha Vikipediyada oʻzbek tilida soʻzlashuvchi oʻquvchilar uchun kontent yaratiladi. Shuning uchun iloji boricha xorijiy atamalarning oʻzbekcha muqobilini keltirish kerak. Oʻzbekcha Vikipediyaning oʻzgachaligi shundaki, unda originali lotin yozuvida yoziladigan kishilar ismlari [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash (kishilar ismlari)|aslidek yoziladi]]. ; [[Tasvir:Document (89521) - The Noun Project.svg|20px|link=]] Oʻzbekcha Vikipediyada barcha soʻzlar va atamalar imkon qadar oʻzbek tilida berilishi kerak. [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash (kishilar ismlari)|Originali lotin yozuvida yoziladigan kishilar ismlari]], oʻzbekcha manbalarda uchramaydigan [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash (jugʻrofiy nomlar)|jugʻrofiy nomlar]] hamda [[atoqli ot]]lar bundan mustasno. == Tarjima, transliteratsiya va aslidek yozish == Yuqorida eʼtirof etilganidek, oʻzbekcha Vikipediya eng avvalo oʻzbek tilida soʻzlashuvchi oʻquvchi uchun moʻljallangan. Biror tushuncha haqida lotin yozuvida oʻzbekcha [[VP:Nufuzli manbalar|nufuzli manba]] topishning iloji boʻlmasa, quyidagicha yoʻl tutiladi: * erkin tarjima oʻzbek tilida soʻzlashuvchi oʻquvchiga tushunarli boʻladigan boʻlsa, atamani oʻzbekchaga oʻgiramiz. Masalan, inglizcha [[:en:Noise barrier|noise barrier]] atamasini [[shovqindan himoyalovchi ekran]] deb oʻgirsak, oʻquvchiga tushunarli boʻladi. Qolaversa, buni tasdiqlovchi ayrim oʻzbekcha manbalarni topish mumkin<ref>{{veb manbasi |title=Холиқов Алишер Исан ўғлининг фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон |url=https://oak.uz/pages/8975 |website=Олий аттестация комиссияси |accessdate=26-avgust 2022-yil}}</ref>. * tushuncha oʻzbek oʻquvchisiga umuman yot boʻlsa va/yoki undagi soʻzlarning keng tarqalgan tarjimasi mavjud boʻlmasa, atamani transliteratsiya qilamiz. Masalan, inglizcha [[:en:power chord|power chord]] atamasini soʻzma-soʻz „qudrat akkordi“ deb emas, balki [[pauer-akkord]] deb oʻgiramiz. * biror tushuncha oʻzbekcha nufuzli manbalarda aslidek yozilsa yoki tushunchaning tarjimasi umuman boʻlmasa yoki uni tarjima qilishning iloji boʻlmasa, aslidek yozamiz. Masalan, [[:en:NIMBY|NIMBY]] inglizcha keng tarqalgan qisqartma boʻlib, uni tarjima qilish imkonsiz. Shuning uchun bunday soʻzlarni aslidek yozamiz. Quyida ushbu qoidalar boʻyicha koʻproq maʼlumot berilgan. === Tarjima === Biror tushuncha haqida oʻzbekcha manbalarda hech qanday maʼlumot topa olmasangiz, atamani mustaqil tarjima qilishingiz mumkin. Ammo mavzuni quyida „Transliteratsiya“ va „Aslidek yozish“ boʻlimlarida koʻrsatilgan qoidalar tufayli tarjima qilishning iloji boʻlmasa, tarjima qilmang. Muhimi, oʻzbekcha tarjima oʻzbek tilida soʻzlashuvchi oʻquvchiga tushunarli boʻlishi kerak. Masalan, ruscha Vikipediyada [[:ru:Административное деление СССР]] deb nomlangan maqola bor. Uni [[SSSRning maʼmuriy-hududiy boʻlinishi]], deb oʻgirsak, oʻzbek oʻquvchisiga tushunarli boʻladi, chunki bunga oʻxshash nomli maqolalar talay, jumladan, oʻzbekcha Vikipediya (masalan, [[Oʻzbekistonning maʼmuriy-hududiy boʻlinishi]]). === Transliteratsiya === Umuman olganda, zamonaviy oʻzbek tili grammatikasi rus tili grammatikasi asosida ishlab chiqilgan. Masalan, oʻzbek tilida rus tilidan aynan yoki soʻzma-soʻz tarjima qilingan soʻzlar chiziqcha bilan yoziladi<ref name="Punkt">{{kitob manbasi |last2=Mahmudov |first2=N. |last3=Madvaliyev |first3=A. |last4=Makamov |first4=N. |title=Oʻzbek tili punktuatsiyasining asosiy qoidalari |date=2015 |publisher=Oʻzbekiston |location=Toshkent |isbn=978-9943-28-392-3}}</ref>. Koʻplab musiqa janrlari bunga misol boʻla oladi. Masalan, lotin yozuvidagi imlo lugʻatlarida, jumladan, 2013-yil „Akademnashr“ nashriyotida chop etilgan lugʻatda musiqa janri ''[[rok-musiqa]]'' oʻlaroq berilgan, ''rok musiqa'' yoki ''rock musiqa'' oʻlaroq emas<ref name="Imlo2013">{{kitob manbasi |last1=Begmatov |first1=E. |last2=Madvaliyev |first2=A. |editor1-last=Mahmudov |editor1-first=N. |title=Oʻzbek tilining imlo lugʻati |date=2013 |publisher=Akademnashr |location=Toshkent |isbn=978-9943-389-19-9}}</ref>. Bu holat ushbu atamaning yozilishiga rus tili asos boʻlganini tasdiqlaydi, ingliz yoki turk tillari emas. Shundan kelib chiqib, oʻzbek tilida barcha musiqa janrlarini rus tilidan kirib kelgan transliteratsiya qoidalari asosida yozamiz. Yana bir misol: ayni lugʻatda ''[[rok-orkestr]]'' birikmasi keltirilgan. Shundan kelib chiqib, ''[[rok-festival]]'' deb yozamiz. Rok soʻzining lotin yozuvida rasmiy varianti boʻlgani uchun ''[[:en:glam rock|glam rock]]'' atamasini yarim oʻzbekcha, yarim inglizcha qilib ''glam rok'' deb emas, balki toʻliq transliteratsiya qilgan holda ''[[glem-rok]]'' deb yozamiz, garchi buni tasdiqlovchi lotin yozuvidagi manbalar hozircha mavjud boʻlmasa-da. === Aslidek yozish === Quyidagi holatlarda soʻzlarni aslidek yozamiz: # Tijorat va notijorat tashkilotlar nomlari ([[Apple]], [[Food and Drug Administration]]) # Savdo belgisi, yorliq va brend nomlari ([[iPhone]], [[Google Glass]]) # Zamonaviy (XX—XXI asrlar) musiqiy guruhlar, albomlar va kompozitsiyalar nomlari ([[AC / DC]], [[Deep Purple]]); [[Klassik musiqa|akademik musiqa]] bilan bogʻliq tushunchalar bundan mustasno # OAV nomlari ([[CNN]], [[Die Welt]]) # Saytlar va Internet xizmatlari nomlari ([[4chan]], [[bit.ly]]) # IT atamalar va nomlar, jumladan, qisqartmalar ([[TCP/IP]], [[XMPP]]) # Tabiiy fanlar sohasidagi atamalar va nomlar ([[J/ps-meson]], [[SDSS J1539+0239]]) # Ilmiy adabiyotlarda oʻzbekcha muqobili boʻlmagan biologik taksonlar nomlari # Keng qoʻllaniladigan lotincha birikmalar va ([[Ad hominem]], [[Magnum opus]]) == Manbalar == {{manbalar}} == Yana qarang == * [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash]] * [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash (kishilar ismlari)]] * [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash (jugʻrofiy nomlar)]] [[Turkum:Vikipediya:Koʻrsatmalar]] tthw7xx7rr54ww3bnxoxo1ux4x2to58 2816918 2816916 2022-08-29T07:00:35Z Nataev 3628 /* Tarjima, transliteratsiya va aslidek yozish */ wikitext text/x-wiki {{Qoidalar|[[VP:MNXS]]}} {{Maqolalarni nomlash}} Oʻzbekcha Vikipediyada oʻzbek tilida soʻzlashuvchi oʻquvchilar uchun kontent yaratiladi. Shuning uchun iloji boricha xorijiy atamalarning oʻzbekcha muqobilini keltirish kerak. Oʻzbekcha Vikipediyaning oʻzgachaligi shundaki, unda originali lotin yozuvida yoziladigan kishilar ismlari [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash (kishilar ismlari)|aslidek yoziladi]]. ; [[Tasvir:Document (89521) - The Noun Project.svg|20px|link=]] Oʻzbekcha Vikipediyada barcha soʻzlar va atamalar imkon qadar oʻzbek tilida berilishi kerak. [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash (kishilar ismlari)|Originali lotin yozuvida yoziladigan kishilar ismlari]], oʻzbekcha manbalarda uchramaydigan [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash (jugʻrofiy nomlar)|jugʻrofiy nomlar]] hamda [[atoqli ot]]lar bundan mustasno. == Tarjima, transliteratsiya va aslidek yozish == Yuqorida eʼtirof etilganidek, oʻzbekcha Vikipediya eng avvalo oʻzbek tilida soʻzlashuvchi oʻquvchi uchun moʻljallangan. Biror tushuncha haqida lotin yozuvida oʻzbekcha [[VP:Nufuzli manbalar|nufuzli manba]] topishning iloji boʻlmasa, quyidagicha yoʻl tutiladi: * erkin tarjima oʻzbek tilida soʻzlashuvchi oʻquvchiga tushunarli boʻladigan boʻlsa, atamani oʻzbekchaga oʻgiramiz. Masalan, inglizcha [[:en:Noise barrier|noise barrier]] atamasini [[shovqindan himoyalovchi ekran]] deb oʻgirsak, oʻquvchiga tushunarli boʻladi. Qolaversa, buni tasdiqlovchi ayrim oʻzbekcha manbalarni topish mumkin<ref>{{veb manbasi |title=Холиқов Алишер Исан ўғлининг фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон |url=https://oak.uz/pages/8975 |website=Олий аттестация комиссияси |accessdate=26-avgust 2022-yil}}</ref>. * tushuncha oʻzbek oʻquvchisiga umuman yot boʻlsa va/yoki undagi soʻzlarning keng tarqalgan tarjimasi mavjud boʻlmasa, atamani transliteratsiya qilamiz. Masalan, inglizcha [[:en:power chord|power chord]] atamasini soʻzma-soʻz „qudrat akkordi“ deb emas, balki [[pauer-akkord]] deb oʻgiramiz. * biror tushuncha oʻzbekcha nufuzli manbalarda aslidek yozilsa yoki tushunchaning tarjimasi umuman boʻlmasa yoki uni tarjima qilishning iloji boʻlmasa, aslidek yozamiz. Masalan, [[:en:NIMBY|NIMBY]] inglizcha keng tarqalgan qisqartma boʻlib, uni tarjima qilish imkonsiz. Shuning uchun bunday soʻzlarni aslidek yozamiz. Quyida ushbu qoidalar boʻyicha koʻproq maʼlumot berilgan. === Tarjima === Biror tushuncha haqida oʻzbekcha manbalarda hech qanday maʼlumot topa olmasangiz, atamani mustaqil tarjima qilishingiz mumkin. Ammo mavzuni quyida „Transliteratsiya“ va „Aslidek yozish“ boʻlimlarida koʻrsatilgan qoidalar tufayli tarjima qilishning iloji boʻlmasa, tarjima qilmang. Muhimi, oʻzbekcha tarjima oʻzbek tilida soʻzlashuvchi oʻquvchiga tushunarli boʻlishi kerak. Masalan, ruscha Vikipediyada [[:ru:Административное деление СССР]] deb nomlangan maqola bor. Uni [[SSSRning maʼmuriy-hududiy boʻlinishi]], deb oʻgirsak, oʻzbek oʻquvchisiga tushunarli boʻladi, chunki bunga oʻxshash nomli maqolalar talay, jumladan, oʻzbekcha Vikipediyada (masalan, [[Oʻzbekistonning maʼmuriy-hududiy boʻlinishi]]). === Transliteratsiya === Umuman olganda, zamonaviy oʻzbek tili grammatikasi rus tili grammatikasi asosida ishlab chiqilgan. Masalan, oʻzbek tilida rus tilidan aynan yoki soʻzma-soʻz tarjima qilingan soʻzlar chiziqcha bilan yoziladi<ref name="Punkt">{{kitob manbasi |last2=Mahmudov |first2=N. |last3=Madvaliyev |first3=A. |last4=Makamov |first4=N. |title=Oʻzbek tili punktuatsiyasining asosiy qoidalari |date=2015 |publisher=Oʻzbekiston |location=Toshkent |isbn=978-9943-28-392-3}}</ref>. Koʻplab musiqa janrlari bunga misol boʻla oladi. Masalan, lotin yozuvidagi imlo lugʻatlarida, jumladan, 2013-yil „Akademnashr“ nashriyotida chop etilgan lugʻatda musiqa janri ''[[rok-musiqa]]'' oʻlaroq berilgan, ''rok musiqa'' yoki ''rock musiqa'' oʻlaroq emas<ref name="Imlo2013">{{kitob manbasi |last1=Begmatov |first1=E. |last2=Madvaliyev |first2=A. |editor1-last=Mahmudov |editor1-first=N. |title=Oʻzbek tilining imlo lugʻati |date=2013 |publisher=Akademnashr |location=Toshkent |isbn=978-9943-389-19-9}}</ref>. Bu holat ushbu atamaning yozilishiga rus tili asos boʻlganini tasdiqlaydi, ingliz yoki turk tillari emas. Shundan kelib chiqib, oʻzbek tilida barcha musiqa janrlarini rus tilidan kirib kelgan transliteratsiya qoidalari asosida yozamiz. Yana bir misol: ayni lugʻatda ''[[rok-orkestr]]'' birikmasi keltirilgan. Shundan kelib chiqib, ''[[rok-festival]]'' deb yozamiz. Rok soʻzining lotin yozuvida rasmiy varianti boʻlgani uchun ''[[:en:glam rock|glam rock]]'' atamasini yarim oʻzbekcha, yarim inglizcha qilib ''glam rok'' deb emas, balki toʻliq transliteratsiya qilgan holda ''[[glem-rok]]'' deb yozamiz, garchi buni tasdiqlovchi lotin yozuvidagi manbalar hozircha mavjud boʻlmasa-da. === Aslidek yozish === Quyidagi holatlarda soʻzlarni aslidek yozamiz: # Tijorat va notijorat tashkilotlar nomlari ([[Apple]], [[Food and Drug Administration]]) # Savdo belgisi, yorliq va brend nomlari ([[iPhone]], [[Google Glass]]) # Zamonaviy (XX—XXI asrlar) musiqiy guruhlar, albomlar va kompozitsiyalar nomlari ([[AC / DC]], [[Deep Purple]]); [[Klassik musiqa|akademik musiqa]] bilan bogʻliq tushunchalar bundan mustasno # OAV nomlari ([[CNN]], [[Die Welt]]) # Saytlar va Internet xizmatlari nomlari ([[4chan]], [[bit.ly]]) # IT atamalar va nomlar, jumladan, qisqartmalar ([[TCP/IP]], [[XMPP]]) # Tabiiy fanlar sohasidagi atamalar va nomlar ([[J/ps-meson]], [[SDSS J1539+0239]]) # Ilmiy adabiyotlarda oʻzbekcha muqobili boʻlmagan biologik taksonlar nomlari # Keng qoʻllaniladigan lotincha birikmalar va ([[Ad hominem]], [[Magnum opus]]) == Manbalar == {{manbalar}} == Yana qarang == * [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash]] * [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash (kishilar ismlari)]] * [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash (jugʻrofiy nomlar)]] [[Turkum:Vikipediya:Koʻrsatmalar]] flqdt9b71zve3ny4k6f07f56975ve8w 2816927 2816918 2022-08-29T07:04:53Z Nataev 3628 /* Transliteratsiya */ wikitext text/x-wiki {{Qoidalar|[[VP:MNXS]]}} {{Maqolalarni nomlash}} Oʻzbekcha Vikipediyada oʻzbek tilida soʻzlashuvchi oʻquvchilar uchun kontent yaratiladi. Shuning uchun iloji boricha xorijiy atamalarning oʻzbekcha muqobilini keltirish kerak. Oʻzbekcha Vikipediyaning oʻzgachaligi shundaki, unda originali lotin yozuvida yoziladigan kishilar ismlari [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash (kishilar ismlari)|aslidek yoziladi]]. ; [[Tasvir:Document (89521) - The Noun Project.svg|20px|link=]] Oʻzbekcha Vikipediyada barcha soʻzlar va atamalar imkon qadar oʻzbek tilida berilishi kerak. [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash (kishilar ismlari)|Originali lotin yozuvida yoziladigan kishilar ismlari]], oʻzbekcha manbalarda uchramaydigan [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash (jugʻrofiy nomlar)|jugʻrofiy nomlar]] hamda [[atoqli ot]]lar bundan mustasno. == Tarjima, transliteratsiya va aslidek yozish == Yuqorida eʼtirof etilganidek, oʻzbekcha Vikipediya eng avvalo oʻzbek tilida soʻzlashuvchi oʻquvchi uchun moʻljallangan. Biror tushuncha haqida lotin yozuvida oʻzbekcha [[VP:Nufuzli manbalar|nufuzli manba]] topishning iloji boʻlmasa, quyidagicha yoʻl tutiladi: * erkin tarjima oʻzbek tilida soʻzlashuvchi oʻquvchiga tushunarli boʻladigan boʻlsa, atamani oʻzbekchaga oʻgiramiz. Masalan, inglizcha [[:en:Noise barrier|noise barrier]] atamasini [[shovqindan himoyalovchi ekran]] deb oʻgirsak, oʻquvchiga tushunarli boʻladi. Qolaversa, buni tasdiqlovchi ayrim oʻzbekcha manbalarni topish mumkin<ref>{{veb manbasi |title=Холиқов Алишер Исан ўғлининг фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон |url=https://oak.uz/pages/8975 |website=Олий аттестация комиссияси |accessdate=26-avgust 2022-yil}}</ref>. * tushuncha oʻzbek oʻquvchisiga umuman yot boʻlsa va/yoki undagi soʻzlarning keng tarqalgan tarjimasi mavjud boʻlmasa, atamani transliteratsiya qilamiz. Masalan, inglizcha [[:en:power chord|power chord]] atamasini soʻzma-soʻz „qudrat akkordi“ deb emas, balki [[pauer-akkord]] deb oʻgiramiz. * biror tushuncha oʻzbekcha nufuzli manbalarda aslidek yozilsa yoki tushunchaning tarjimasi umuman boʻlmasa yoki uni tarjima qilishning iloji boʻlmasa, aslidek yozamiz. Masalan, [[:en:NIMBY|NIMBY]] inglizcha keng tarqalgan qisqartma boʻlib, uni tarjima qilish imkonsiz. Shuning uchun bunday soʻzlarni aslidek yozamiz. Quyida ushbu qoidalar boʻyicha koʻproq maʼlumot berilgan. === Tarjima === Biror tushuncha haqida oʻzbekcha manbalarda hech qanday maʼlumot topa olmasangiz, atamani mustaqil tarjima qilishingiz mumkin. Ammo mavzuni quyida „Transliteratsiya“ va „Aslidek yozish“ boʻlimlarida koʻrsatilgan qoidalar tufayli tarjima qilishning iloji boʻlmasa, tarjima qilmang. Muhimi, oʻzbekcha tarjima oʻzbek tilida soʻzlashuvchi oʻquvchiga tushunarli boʻlishi kerak. Masalan, ruscha Vikipediyada [[:ru:Административное деление СССР]] deb nomlangan maqola bor. Uni [[SSSRning maʼmuriy-hududiy boʻlinishi]], deb oʻgirsak, oʻzbek oʻquvchisiga tushunarli boʻladi, chunki bunga oʻxshash nomli maqolalar talay, jumladan, oʻzbekcha Vikipediyada (masalan, [[Oʻzbekistonning maʼmuriy-hududiy boʻlinishi]]). === Transliteratsiya === Ayrim atamalarni tarjima qilishning iloji yo'q, chunki tarjima tushunarsiz bo'ladi. Aslidek ham tushunarsiz bo'ladi. Bunday holatlarda atamani [[transliteratsiya]] qilish mumkin, ya'ni atamni o'zbek lotin alifbosi vositasi bilan harfma-harf aks ettirish mumkin. Translitaratsiya qilishda rus tiliga tayanish mumkin, chunki zamonaviy oʻzbek tili grammatikasi rus tili grammatikasi asosida ishlab chiqilgan, jumladan, transliteratsiya qoidalari. Masalan, oʻzbek tilida rus tilidan aynan yoki soʻzma-soʻz tarjima qilingan soʻzlar chiziqcha bilan yoziladi<ref name="Punkt">{{kitob manbasi |last2=Mahmudov |first2=N. |last3=Madvaliyev |first3=A. |last4=Makamov |first4=N. |title=Oʻzbek tili punktuatsiyasining asosiy qoidalari |date=2015 |publisher=Oʻzbekiston |location=Toshkent |isbn=978-9943-28-392-3}}</ref>. Koʻplab musiqa janrlari bunga misol boʻla oladi. Masalan, lotin yozuvidagi imlo lugʻatlarida, jumladan, 2013-yil „Akademnashr“ nashriyotida chop etilgan lugʻatda musiqa janri ''[[rok-musiqa]]'' oʻlaroq berilgan, ''rok musiqa'' yoki ''rock musiqa'' oʻlaroq emas<ref name="Imlo2013">{{kitob manbasi |last1=Begmatov |first1=E. |last2=Madvaliyev |first2=A. |editor1-last=Mahmudov |editor1-first=N. |title=Oʻzbek tilining imlo lugʻati |date=2013 |publisher=Akademnashr |location=Toshkent |isbn=978-9943-389-19-9}}</ref>. Bu holat ushbu atamaning yozilishiga rus tili asos boʻlganini tasdiqlaydi, ingliz yoki turk tillari emas. Shundan kelib chiqib, oʻzbek tilida barcha musiqa janrlarini rus tilidan kirib kelgan transliteratsiya qoidalari asosida yozamiz. Yana bir misol: ayni lugʻatda ''[[rok-orkestr]]'' birikmasi keltirilgan. Shundan kelib chiqib, ''[[rok-festival]]'' deb yozamiz. Rok soʻzining lotin yozuvida rasmiy varianti boʻlgani uchun ''[[:en:glam rock|glam rock]]'' atamasini yarim oʻzbekcha, yarim inglizcha qilib („ingbekcha“?) ''glam rok'' deb emas, balki toʻliq transliteratsiya qilgan holda ''[[glem-rok]]'' deb yozamiz, garchi buni tasdiqlovchi lotin yozuvidagi manbalar hozircha mavjud boʻlmasa-da. === Aslidek yozish === Quyidagi holatlarda soʻzlarni aslidek yozamiz: # Tijorat va notijorat tashkilotlar nomlari ([[Apple]], [[Food and Drug Administration]]) # Savdo belgisi, yorliq va brend nomlari ([[iPhone]], [[Google Glass]]) # Zamonaviy (XX—XXI asrlar) musiqiy guruhlar, albomlar va kompozitsiyalar nomlari ([[AC / DC]], [[Deep Purple]]); [[Klassik musiqa|akademik musiqa]] bilan bogʻliq tushunchalar bundan mustasno # OAV nomlari ([[CNN]], [[Die Welt]]) # Saytlar va Internet xizmatlari nomlari ([[4chan]], [[bit.ly]]) # IT atamalar va nomlar, jumladan, qisqartmalar ([[TCP/IP]], [[XMPP]]) # Tabiiy fanlar sohasidagi atamalar va nomlar ([[J/ps-meson]], [[SDSS J1539+0239]]) # Ilmiy adabiyotlarda oʻzbekcha muqobili boʻlmagan biologik taksonlar nomlari # Keng qoʻllaniladigan lotincha birikmalar va ([[Ad hominem]], [[Magnum opus]]) == Manbalar == {{manbalar}} == Yana qarang == * [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash]] * [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash (kishilar ismlari)]] * [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash (jugʻrofiy nomlar)]] [[Turkum:Vikipediya:Koʻrsatmalar]] 5c6pbdw4g4f3j6a8u7i69a4bwz6xq2o 2816928 2816927 2022-08-29T07:05:06Z Nataev 3628 /* Transliteratsiya */ wikitext text/x-wiki {{Qoidalar|[[VP:MNXS]]}} {{Maqolalarni nomlash}} Oʻzbekcha Vikipediyada oʻzbek tilida soʻzlashuvchi oʻquvchilar uchun kontent yaratiladi. Shuning uchun iloji boricha xorijiy atamalarning oʻzbekcha muqobilini keltirish kerak. Oʻzbekcha Vikipediyaning oʻzgachaligi shundaki, unda originali lotin yozuvida yoziladigan kishilar ismlari [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash (kishilar ismlari)|aslidek yoziladi]]. ; [[Tasvir:Document (89521) - The Noun Project.svg|20px|link=]] Oʻzbekcha Vikipediyada barcha soʻzlar va atamalar imkon qadar oʻzbek tilida berilishi kerak. [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash (kishilar ismlari)|Originali lotin yozuvida yoziladigan kishilar ismlari]], oʻzbekcha manbalarda uchramaydigan [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash (jugʻrofiy nomlar)|jugʻrofiy nomlar]] hamda [[atoqli ot]]lar bundan mustasno. == Tarjima, transliteratsiya va aslidek yozish == Yuqorida eʼtirof etilganidek, oʻzbekcha Vikipediya eng avvalo oʻzbek tilida soʻzlashuvchi oʻquvchi uchun moʻljallangan. Biror tushuncha haqida lotin yozuvida oʻzbekcha [[VP:Nufuzli manbalar|nufuzli manba]] topishning iloji boʻlmasa, quyidagicha yoʻl tutiladi: * erkin tarjima oʻzbek tilida soʻzlashuvchi oʻquvchiga tushunarli boʻladigan boʻlsa, atamani oʻzbekchaga oʻgiramiz. Masalan, inglizcha [[:en:Noise barrier|noise barrier]] atamasini [[shovqindan himoyalovchi ekran]] deb oʻgirsak, oʻquvchiga tushunarli boʻladi. Qolaversa, buni tasdiqlovchi ayrim oʻzbekcha manbalarni topish mumkin<ref>{{veb manbasi |title=Холиқов Алишер Исан ўғлининг фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон |url=https://oak.uz/pages/8975 |website=Олий аттестация комиссияси |accessdate=26-avgust 2022-yil}}</ref>. * tushuncha oʻzbek oʻquvchisiga umuman yot boʻlsa va/yoki undagi soʻzlarning keng tarqalgan tarjimasi mavjud boʻlmasa, atamani transliteratsiya qilamiz. Masalan, inglizcha [[:en:power chord|power chord]] atamasini soʻzma-soʻz „qudrat akkordi“ deb emas, balki [[pauer-akkord]] deb oʻgiramiz. * biror tushuncha oʻzbekcha nufuzli manbalarda aslidek yozilsa yoki tushunchaning tarjimasi umuman boʻlmasa yoki uni tarjima qilishning iloji boʻlmasa, aslidek yozamiz. Masalan, [[:en:NIMBY|NIMBY]] inglizcha keng tarqalgan qisqartma boʻlib, uni tarjima qilish imkonsiz. Shuning uchun bunday soʻzlarni aslidek yozamiz. Quyida ushbu qoidalar boʻyicha koʻproq maʼlumot berilgan. === Tarjima === Biror tushuncha haqida oʻzbekcha manbalarda hech qanday maʼlumot topa olmasangiz, atamani mustaqil tarjima qilishingiz mumkin. Ammo mavzuni quyida „Transliteratsiya“ va „Aslidek yozish“ boʻlimlarida koʻrsatilgan qoidalar tufayli tarjima qilishning iloji boʻlmasa, tarjima qilmang. Muhimi, oʻzbekcha tarjima oʻzbek tilida soʻzlashuvchi oʻquvchiga tushunarli boʻlishi kerak. Masalan, ruscha Vikipediyada [[:ru:Административное деление СССР]] deb nomlangan maqola bor. Uni [[SSSRning maʼmuriy-hududiy boʻlinishi]], deb oʻgirsak, oʻzbek oʻquvchisiga tushunarli boʻladi, chunki bunga oʻxshash nomli maqolalar talay, jumladan, oʻzbekcha Vikipediyada (masalan, [[Oʻzbekistonning maʼmuriy-hududiy boʻlinishi]]). === Transliteratsiya === Ayrim atamalarni tarjima qilishning iloji yoʻq, chunki tarjima tushunarsiz boʻladi. Aslidek ham tushunarsiz boʻladi. Bunday holatlarda atamani [[transliteratsiya]] qilish mumkin, yaʼni atamni oʻzbek lotin alifbosi vositasi bilan harfma-harf aks ettirish mumkin. Translitaratsiya qilishda rus tiliga tayanish mumkin, chunki zamonaviy oʻzbek tili grammatikasi rus tili grammatikasi asosida ishlab chiqilgan, jumladan, transliteratsiya qoidalari. Masalan, oʻzbek tilida rus tilidan aynan yoki soʻzma-soʻz tarjima qilingan soʻzlar chiziqcha bilan yoziladi<ref name="Punkt">{{kitob manbasi |last2=Mahmudov |first2=N. |last3=Madvaliyev |first3=A. |last4=Makamov |first4=N. |title=Oʻzbek tili punktuatsiyasining asosiy qoidalari |date=2015 |publisher=Oʻzbekiston |location=Toshkent |isbn=978-9943-28-392-3}}</ref>. Koʻplab musiqa janrlari bunga misol boʻla oladi. Masalan, lotin yozuvidagi imlo lugʻatlarida, jumladan, 2013-yil „Akademnashr“ nashriyotida chop etilgan lugʻatda musiqa janri ''[[rok-musiqa]]'' oʻlaroq berilgan, ''rok musiqa'' yoki ''rock musiqa'' oʻlaroq emas<ref name="Imlo2013">{{kitob manbasi |last1=Begmatov |first1=E. |last2=Madvaliyev |first2=A. |editor1-last=Mahmudov |editor1-first=N. |title=Oʻzbek tilining imlo lugʻati |date=2013 |publisher=Akademnashr |location=Toshkent |isbn=978-9943-389-19-9}}</ref>. Bu holat ushbu atamaning yozilishiga rus tili asos boʻlganini tasdiqlaydi, ingliz yoki turk tillari emas. Shundan kelib chiqib, oʻzbek tilida barcha musiqa janrlarini rus tilidan kirib kelgan transliteratsiya qoidalari asosida yozamiz. Yana bir misol: ayni lugʻatda ''[[rok-orkestr]]'' birikmasi keltirilgan. Shundan kelib chiqib, ''[[rok-festival]]'' deb yozamiz. Rok soʻzining lotin yozuvida rasmiy varianti boʻlgani uchun ''[[:en:glam rock|glam rock]]'' atamasini yarim oʻzbekcha, yarim inglizcha qilib („ingbekcha“?) ''glam rok'' deb emas, balki toʻliq transliteratsiya qilgan holda ''[[glem-rok]]'' deb yozamiz, garchi buni tasdiqlovchi lotin yozuvidagi manbalar hozircha mavjud boʻlmasa-da. === Aslidek yozish === Quyidagi holatlarda soʻzlarni aslidek yozamiz: # Tijorat va notijorat tashkilotlar nomlari ([[Apple]], [[Food and Drug Administration]]) # Savdo belgisi, yorliq va brend nomlari ([[iPhone]], [[Google Glass]]) # Zamonaviy (XX—XXI asrlar) musiqiy guruhlar, albomlar va kompozitsiyalar nomlari ([[AC / DC]], [[Deep Purple]]); [[Klassik musiqa|akademik musiqa]] bilan bogʻliq tushunchalar bundan mustasno # OAV nomlari ([[CNN]], [[Die Welt]]) # Saytlar va Internet xizmatlari nomlari ([[4chan]], [[bit.ly]]) # IT atamalar va nomlar, jumladan, qisqartmalar ([[TCP/IP]], [[XMPP]]) # Tabiiy fanlar sohasidagi atamalar va nomlar ([[J/ps-meson]], [[SDSS J1539+0239]]) # Ilmiy adabiyotlarda oʻzbekcha muqobili boʻlmagan biologik taksonlar nomlari # Keng qoʻllaniladigan lotincha birikmalar va ([[Ad hominem]], [[Magnum opus]]) == Manbalar == {{manbalar}} == Yana qarang == * [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash]] * [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash (kishilar ismlari)]] * [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash (jugʻrofiy nomlar)]] [[Turkum:Vikipediya:Koʻrsatmalar]] r3wkx9ep9u3aeuwnlza0bc5676geg1n 2816936 2816928 2022-08-29T07:09:33Z Nataev 3628 /* Transliteratsiya */ wikitext text/x-wiki {{Qoidalar|[[VP:MNXS]]}} {{Maqolalarni nomlash}} Oʻzbekcha Vikipediyada oʻzbek tilida soʻzlashuvchi oʻquvchilar uchun kontent yaratiladi. Shuning uchun iloji boricha xorijiy atamalarning oʻzbekcha muqobilini keltirish kerak. Oʻzbekcha Vikipediyaning oʻzgachaligi shundaki, unda originali lotin yozuvida yoziladigan kishilar ismlari [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash (kishilar ismlari)|aslidek yoziladi]]. ; [[Tasvir:Document (89521) - The Noun Project.svg|20px|link=]] Oʻzbekcha Vikipediyada barcha soʻzlar va atamalar imkon qadar oʻzbek tilida berilishi kerak. [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash (kishilar ismlari)|Originali lotin yozuvida yoziladigan kishilar ismlari]], oʻzbekcha manbalarda uchramaydigan [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash (jugʻrofiy nomlar)|jugʻrofiy nomlar]] hamda [[atoqli ot]]lar bundan mustasno. == Tarjima, transliteratsiya va aslidek yozish == Yuqorida eʼtirof etilganidek, oʻzbekcha Vikipediya eng avvalo oʻzbek tilida soʻzlashuvchi oʻquvchi uchun moʻljallangan. Biror tushuncha haqida lotin yozuvida oʻzbekcha [[VP:Nufuzli manbalar|nufuzli manba]] topishning iloji boʻlmasa, quyidagicha yoʻl tutiladi: * erkin tarjima oʻzbek tilida soʻzlashuvchi oʻquvchiga tushunarli boʻladigan boʻlsa, atamani oʻzbekchaga oʻgiramiz. Masalan, inglizcha [[:en:Noise barrier|noise barrier]] atamasini [[shovqindan himoyalovchi ekran]] deb oʻgirsak, oʻquvchiga tushunarli boʻladi. Qolaversa, buni tasdiqlovchi ayrim oʻzbekcha manbalarni topish mumkin<ref>{{veb manbasi |title=Холиқов Алишер Исан ўғлининг фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон |url=https://oak.uz/pages/8975 |website=Олий аттестация комиссияси |accessdate=26-avgust 2022-yil}}</ref>. * tushuncha oʻzbek oʻquvchisiga umuman yot boʻlsa va/yoki undagi soʻzlarning keng tarqalgan tarjimasi mavjud boʻlmasa, atamani transliteratsiya qilamiz. Masalan, inglizcha [[:en:power chord|power chord]] atamasini soʻzma-soʻz „qudrat akkordi“ deb emas, balki [[pauer-akkord]] deb oʻgiramiz. * biror tushuncha oʻzbekcha nufuzli manbalarda aslidek yozilsa yoki tushunchaning tarjimasi umuman boʻlmasa yoki uni tarjima qilishning iloji boʻlmasa, aslidek yozamiz. Masalan, [[:en:NIMBY|NIMBY]] inglizcha keng tarqalgan qisqartma boʻlib, uni tarjima qilish imkonsiz. Shuning uchun bunday soʻzlarni aslidek yozamiz. Quyida ushbu qoidalar boʻyicha koʻproq maʼlumot berilgan. === Tarjima === Biror tushuncha haqida oʻzbekcha manbalarda hech qanday maʼlumot topa olmasangiz, atamani mustaqil tarjima qilishingiz mumkin. Ammo mavzuni quyida „Transliteratsiya“ va „Aslidek yozish“ boʻlimlarida koʻrsatilgan qoidalar tufayli tarjima qilishning iloji boʻlmasa, tarjima qilmang. Muhimi, oʻzbekcha tarjima oʻzbek tilida soʻzlashuvchi oʻquvchiga tushunarli boʻlishi kerak. Masalan, ruscha Vikipediyada [[:ru:Административное деление СССР]] deb nomlangan maqola bor. Uni [[SSSRning maʼmuriy-hududiy boʻlinishi]], deb oʻgirsak, oʻzbek oʻquvchisiga tushunarli boʻladi, chunki bunga oʻxshash nomli maqolalar talay, jumladan, oʻzbekcha Vikipediyada (masalan, [[Oʻzbekistonning maʼmuriy-hududiy boʻlinishi]]). === Transliteratsiya === Ayrim atamalarni tarjima qilishning iloji yoʻq, chunki tarjima ham, aslidek yozish ham tushunarsiz boʻladi. Bunday holatlarda atamani [[transliteratsiya]] qilish mumkin, yaʼni uni oʻzbek lotin alifbosi vositasi bilan harfma-harf aks ettirish mumkin. Oʻzbek tilida translitaratsiya qilishda rus tiliga tayanish mumkin, chunki zamonaviy oʻzbek tili grammatikasi rus tili grammatikasi asosida ishlab chiqilgan, jumladan, transliteratsiya qoidalari. Masalan, oʻzbek tilida rus tilidan aynan yoki soʻzma-soʻz tarjima qilingan soʻzlar rus tilidagi kabi chiziqcha bilan yoziladi<ref name="Punkt">{{kitob manbasi |last2=Mahmudov |first2=N. |last3=Madvaliyev |first3=A. |last4=Makamov |first4=N. |title=Oʻzbek tili punktuatsiyasining asosiy qoidalari |date=2015 |publisher=Oʻzbekiston |location=Toshkent |isbn=978-9943-28-392-3}}</ref>, inglizchada chiziqchasiz yozilishiga qaramay. Masalan, ''[[:en:rock festival]]'' ruscha ''[[:ru:рок-фестиваль]]'' oʻlaroq yoziladi. Koʻplab musiqa janrlarida ham shu holatni kuzatish mumkin. Masalan, lotin yozuvidagi imlo lugʻatlarida, jumladan, 2013-yil „Akademnashr“ nashriyotida chop etilgan lugʻatda musiqa janri ''[[rok-musiqa]]'' oʻlaroq berilgan, ''rok musiqa'' yoki ''rock musiqa'' oʻlaroq emas<ref name="Imlo2013">{{kitob manbasi |last1=Begmatov |first1=E. |last2=Madvaliyev |first2=A. |editor1-last=Mahmudov |editor1-first=N. |title=Oʻzbek tilining imlo lugʻati |date=2013 |publisher=Akademnashr |location=Toshkent |isbn=978-9943-389-19-9}}</ref>. Bu holat ushbu atamaning yozilishiga rus tili asos boʻlganini tasdiqlaydi, ingliz yoki turk tillari emas. Shundan kelib chiqib, oʻzbek tilida barcha musiqa janrlarini rus tilidan kirib kelgan transliteratsiya qoidalari asosida yozamiz. Yana bir misol: ayni lugʻatda ''[[rok-orkestr]]'' birikmasi keltirilgan. Shundan kelib chiqib, ''[[rok-festival]]'' deb yozamiz. Rok soʻzining lotin yozuvida rasmiy varianti boʻlgani uchun ''[[:en:glam rock|glam rock]]'' atamasini yarim oʻzbekcha, yarim inglizcha qilib („ingbekcha“?) ''glam rok'' deb emas, balki toʻliq transliteratsiya qilgan holda ''[[glem-rok]]'' deb yozamiz, garchi buni tasdiqlovchi lotin yozuvidagi oʻzbekcha manba hozircha mavjud boʻlmasa-da. === Aslidek yozish === Quyidagi holatlarda soʻzlarni aslidek yozamiz: # Tijorat va notijorat tashkilotlar nomlari ([[Apple]], [[Food and Drug Administration]]) # Savdo belgisi, yorliq va brend nomlari ([[iPhone]], [[Google Glass]]) # Zamonaviy (XX—XXI asrlar) musiqiy guruhlar, albomlar va kompozitsiyalar nomlari ([[AC / DC]], [[Deep Purple]]); [[Klassik musiqa|akademik musiqa]] bilan bogʻliq tushunchalar bundan mustasno # OAV nomlari ([[CNN]], [[Die Welt]]) # Saytlar va Internet xizmatlari nomlari ([[4chan]], [[bit.ly]]) # IT atamalar va nomlar, jumladan, qisqartmalar ([[TCP/IP]], [[XMPP]]) # Tabiiy fanlar sohasidagi atamalar va nomlar ([[J/ps-meson]], [[SDSS J1539+0239]]) # Ilmiy adabiyotlarda oʻzbekcha muqobili boʻlmagan biologik taksonlar nomlari # Keng qoʻllaniladigan lotincha birikmalar va ([[Ad hominem]], [[Magnum opus]]) == Manbalar == {{manbalar}} == Yana qarang == * [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash]] * [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash (kishilar ismlari)]] * [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash (jugʻrofiy nomlar)]] [[Turkum:Vikipediya:Koʻrsatmalar]] 1ubwdc76rovajwivtseps7cv061acal 2816938 2816936 2022-08-29T07:10:03Z Nataev 3628 /* Aslidek yozish */ wikitext text/x-wiki {{Qoidalar|[[VP:MNXS]]}} {{Maqolalarni nomlash}} Oʻzbekcha Vikipediyada oʻzbek tilida soʻzlashuvchi oʻquvchilar uchun kontent yaratiladi. Shuning uchun iloji boricha xorijiy atamalarning oʻzbekcha muqobilini keltirish kerak. Oʻzbekcha Vikipediyaning oʻzgachaligi shundaki, unda originali lotin yozuvida yoziladigan kishilar ismlari [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash (kishilar ismlari)|aslidek yoziladi]]. ; [[Tasvir:Document (89521) - The Noun Project.svg|20px|link=]] Oʻzbekcha Vikipediyada barcha soʻzlar va atamalar imkon qadar oʻzbek tilida berilishi kerak. [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash (kishilar ismlari)|Originali lotin yozuvida yoziladigan kishilar ismlari]], oʻzbekcha manbalarda uchramaydigan [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash (jugʻrofiy nomlar)|jugʻrofiy nomlar]] hamda [[atoqli ot]]lar bundan mustasno. == Tarjima, transliteratsiya va aslidek yozish == Yuqorida eʼtirof etilganidek, oʻzbekcha Vikipediya eng avvalo oʻzbek tilida soʻzlashuvchi oʻquvchi uchun moʻljallangan. Biror tushuncha haqida lotin yozuvida oʻzbekcha [[VP:Nufuzli manbalar|nufuzli manba]] topishning iloji boʻlmasa, quyidagicha yoʻl tutiladi: * erkin tarjima oʻzbek tilida soʻzlashuvchi oʻquvchiga tushunarli boʻladigan boʻlsa, atamani oʻzbekchaga oʻgiramiz. Masalan, inglizcha [[:en:Noise barrier|noise barrier]] atamasini [[shovqindan himoyalovchi ekran]] deb oʻgirsak, oʻquvchiga tushunarli boʻladi. Qolaversa, buni tasdiqlovchi ayrim oʻzbekcha manbalarni topish mumkin<ref>{{veb manbasi |title=Холиқов Алишер Исан ўғлининг фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон |url=https://oak.uz/pages/8975 |website=Олий аттестация комиссияси |accessdate=26-avgust 2022-yil}}</ref>. * tushuncha oʻzbek oʻquvchisiga umuman yot boʻlsa va/yoki undagi soʻzlarning keng tarqalgan tarjimasi mavjud boʻlmasa, atamani transliteratsiya qilamiz. Masalan, inglizcha [[:en:power chord|power chord]] atamasini soʻzma-soʻz „qudrat akkordi“ deb emas, balki [[pauer-akkord]] deb oʻgiramiz. * biror tushuncha oʻzbekcha nufuzli manbalarda aslidek yozilsa yoki tushunchaning tarjimasi umuman boʻlmasa yoki uni tarjima qilishning iloji boʻlmasa, aslidek yozamiz. Masalan, [[:en:NIMBY|NIMBY]] inglizcha keng tarqalgan qisqartma boʻlib, uni tarjima qilish imkonsiz. Shuning uchun bunday soʻzlarni aslidek yozamiz. Quyida ushbu qoidalar boʻyicha koʻproq maʼlumot berilgan. === Tarjima === Biror tushuncha haqida oʻzbekcha manbalarda hech qanday maʼlumot topa olmasangiz, atamani mustaqil tarjima qilishingiz mumkin. Ammo mavzuni quyida „Transliteratsiya“ va „Aslidek yozish“ boʻlimlarida koʻrsatilgan qoidalar tufayli tarjima qilishning iloji boʻlmasa, tarjima qilmang. Muhimi, oʻzbekcha tarjima oʻzbek tilida soʻzlashuvchi oʻquvchiga tushunarli boʻlishi kerak. Masalan, ruscha Vikipediyada [[:ru:Административное деление СССР]] deb nomlangan maqola bor. Uni [[SSSRning maʼmuriy-hududiy boʻlinishi]], deb oʻgirsak, oʻzbek oʻquvchisiga tushunarli boʻladi, chunki bunga oʻxshash nomli maqolalar talay, jumladan, oʻzbekcha Vikipediyada (masalan, [[Oʻzbekistonning maʼmuriy-hududiy boʻlinishi]]). === Transliteratsiya === Ayrim atamalarni tarjima qilishning iloji yoʻq, chunki tarjima ham, aslidek yozish ham tushunarsiz boʻladi. Bunday holatlarda atamani [[transliteratsiya]] qilish mumkin, yaʼni uni oʻzbek lotin alifbosi vositasi bilan harfma-harf aks ettirish mumkin. Oʻzbek tilida translitaratsiya qilishda rus tiliga tayanish mumkin, chunki zamonaviy oʻzbek tili grammatikasi rus tili grammatikasi asosida ishlab chiqilgan, jumladan, transliteratsiya qoidalari. Masalan, oʻzbek tilida rus tilidan aynan yoki soʻzma-soʻz tarjima qilingan soʻzlar rus tilidagi kabi chiziqcha bilan yoziladi<ref name="Punkt">{{kitob manbasi |last2=Mahmudov |first2=N. |last3=Madvaliyev |first3=A. |last4=Makamov |first4=N. |title=Oʻzbek tili punktuatsiyasining asosiy qoidalari |date=2015 |publisher=Oʻzbekiston |location=Toshkent |isbn=978-9943-28-392-3}}</ref>, inglizchada chiziqchasiz yozilishiga qaramay. Masalan, ''[[:en:rock festival]]'' ruscha ''[[:ru:рок-фестиваль]]'' oʻlaroq yoziladi. Koʻplab musiqa janrlarida ham shu holatni kuzatish mumkin. Masalan, lotin yozuvidagi imlo lugʻatlarida, jumladan, 2013-yil „Akademnashr“ nashriyotida chop etilgan lugʻatda musiqa janri ''[[rok-musiqa]]'' oʻlaroq berilgan, ''rok musiqa'' yoki ''rock musiqa'' oʻlaroq emas<ref name="Imlo2013">{{kitob manbasi |last1=Begmatov |first1=E. |last2=Madvaliyev |first2=A. |editor1-last=Mahmudov |editor1-first=N. |title=Oʻzbek tilining imlo lugʻati |date=2013 |publisher=Akademnashr |location=Toshkent |isbn=978-9943-389-19-9}}</ref>. Bu holat ushbu atamaning yozilishiga rus tili asos boʻlganini tasdiqlaydi, ingliz yoki turk tillari emas. Shundan kelib chiqib, oʻzbek tilida barcha musiqa janrlarini rus tilidan kirib kelgan transliteratsiya qoidalari asosida yozamiz. Yana bir misol: ayni lugʻatda ''[[rok-orkestr]]'' birikmasi keltirilgan. Shundan kelib chiqib, ''[[rok-festival]]'' deb yozamiz. Rok soʻzining lotin yozuvida rasmiy varianti boʻlgani uchun ''[[:en:glam rock|glam rock]]'' atamasini yarim oʻzbekcha, yarim inglizcha qilib („ingbekcha“?) ''glam rok'' deb emas, balki toʻliq transliteratsiya qilgan holda ''[[glem-rok]]'' deb yozamiz, garchi buni tasdiqlovchi lotin yozuvidagi oʻzbekcha manba hozircha mavjud boʻlmasa-da. === Aslidek yozish === Quyidagi holatlarda soʻzlarni aslidek yozamiz: # Tijorat va notijorat tashkilotlar nomlari ([[Apple]], [[Food and Drug Administration]]) # Savdo belgisi, yorliq va brend nomlari ([[iPhone]], [[Google Glass]]) # Zamonaviy (XX—XXI asrlar) musiqiy guruhlar, albomlar va kompozitsiyalar nomlari ([[AC / DC]], [[Deep Purple]]); [[Klassik musiqa|akademik musiqa]] bilan bogʻliq tushunchalar bundan mustasno # OAV nomlari ([[CNN]], [[Die Welt]]) # Saytlar va Internet xizmatlari nomlari ([[4chan]], [[bit.ly]]) # IT sohasidagi atamalar va nomlar, jumladan, qisqartmalar ([[TCP/IP]], [[XMPP]]) # Tabiiy fanlar sohasidagi atamalar va nomlar ([[J/ps-meson]], [[SDSS J1539+0239]]) # Ilmiy adabiyotlarda oʻzbekcha muqobili boʻlmagan biologik taksonlar nomlari # Keng qoʻllaniladigan lotincha birikmalar va ([[Ad hominem]], [[Magnum opus]]) == Manbalar == {{manbalar}} == Yana qarang == * [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash]] * [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash (kishilar ismlari)]] * [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash (jugʻrofiy nomlar)]] [[Turkum:Vikipediya:Koʻrsatmalar]] birk9716t97v87xddyfxzmvo2okoui6 2816939 2816938 2022-08-29T07:10:20Z Nataev 3628 /* Aslidek yozish */ wikitext text/x-wiki {{Qoidalar|[[VP:MNXS]]}} {{Maqolalarni nomlash}} Oʻzbekcha Vikipediyada oʻzbek tilida soʻzlashuvchi oʻquvchilar uchun kontent yaratiladi. Shuning uchun iloji boricha xorijiy atamalarning oʻzbekcha muqobilini keltirish kerak. Oʻzbekcha Vikipediyaning oʻzgachaligi shundaki, unda originali lotin yozuvida yoziladigan kishilar ismlari [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash (kishilar ismlari)|aslidek yoziladi]]. ; [[Tasvir:Document (89521) - The Noun Project.svg|20px|link=]] Oʻzbekcha Vikipediyada barcha soʻzlar va atamalar imkon qadar oʻzbek tilida berilishi kerak. [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash (kishilar ismlari)|Originali lotin yozuvida yoziladigan kishilar ismlari]], oʻzbekcha manbalarda uchramaydigan [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash (jugʻrofiy nomlar)|jugʻrofiy nomlar]] hamda [[atoqli ot]]lar bundan mustasno. == Tarjima, transliteratsiya va aslidek yozish == Yuqorida eʼtirof etilganidek, oʻzbekcha Vikipediya eng avvalo oʻzbek tilida soʻzlashuvchi oʻquvchi uchun moʻljallangan. Biror tushuncha haqida lotin yozuvida oʻzbekcha [[VP:Nufuzli manbalar|nufuzli manba]] topishning iloji boʻlmasa, quyidagicha yoʻl tutiladi: * erkin tarjima oʻzbek tilida soʻzlashuvchi oʻquvchiga tushunarli boʻladigan boʻlsa, atamani oʻzbekchaga oʻgiramiz. Masalan, inglizcha [[:en:Noise barrier|noise barrier]] atamasini [[shovqindan himoyalovchi ekran]] deb oʻgirsak, oʻquvchiga tushunarli boʻladi. Qolaversa, buni tasdiqlovchi ayrim oʻzbekcha manbalarni topish mumkin<ref>{{veb manbasi |title=Холиқов Алишер Исан ўғлининг фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон |url=https://oak.uz/pages/8975 |website=Олий аттестация комиссияси |accessdate=26-avgust 2022-yil}}</ref>. * tushuncha oʻzbek oʻquvchisiga umuman yot boʻlsa va/yoki undagi soʻzlarning keng tarqalgan tarjimasi mavjud boʻlmasa, atamani transliteratsiya qilamiz. Masalan, inglizcha [[:en:power chord|power chord]] atamasini soʻzma-soʻz „qudrat akkordi“ deb emas, balki [[pauer-akkord]] deb oʻgiramiz. * biror tushuncha oʻzbekcha nufuzli manbalarda aslidek yozilsa yoki tushunchaning tarjimasi umuman boʻlmasa yoki uni tarjima qilishning iloji boʻlmasa, aslidek yozamiz. Masalan, [[:en:NIMBY|NIMBY]] inglizcha keng tarqalgan qisqartma boʻlib, uni tarjima qilish imkonsiz. Shuning uchun bunday soʻzlarni aslidek yozamiz. Quyida ushbu qoidalar boʻyicha koʻproq maʼlumot berilgan. === Tarjima === Biror tushuncha haqida oʻzbekcha manbalarda hech qanday maʼlumot topa olmasangiz, atamani mustaqil tarjima qilishingiz mumkin. Ammo mavzuni quyida „Transliteratsiya“ va „Aslidek yozish“ boʻlimlarida koʻrsatilgan qoidalar tufayli tarjima qilishning iloji boʻlmasa, tarjima qilmang. Muhimi, oʻzbekcha tarjima oʻzbek tilida soʻzlashuvchi oʻquvchiga tushunarli boʻlishi kerak. Masalan, ruscha Vikipediyada [[:ru:Административное деление СССР]] deb nomlangan maqola bor. Uni [[SSSRning maʼmuriy-hududiy boʻlinishi]], deb oʻgirsak, oʻzbek oʻquvchisiga tushunarli boʻladi, chunki bunga oʻxshash nomli maqolalar talay, jumladan, oʻzbekcha Vikipediyada (masalan, [[Oʻzbekistonning maʼmuriy-hududiy boʻlinishi]]). === Transliteratsiya === Ayrim atamalarni tarjima qilishning iloji yoʻq, chunki tarjima ham, aslidek yozish ham tushunarsiz boʻladi. Bunday holatlarda atamani [[transliteratsiya]] qilish mumkin, yaʼni uni oʻzbek lotin alifbosi vositasi bilan harfma-harf aks ettirish mumkin. Oʻzbek tilida translitaratsiya qilishda rus tiliga tayanish mumkin, chunki zamonaviy oʻzbek tili grammatikasi rus tili grammatikasi asosida ishlab chiqilgan, jumladan, transliteratsiya qoidalari. Masalan, oʻzbek tilida rus tilidan aynan yoki soʻzma-soʻz tarjima qilingan soʻzlar rus tilidagi kabi chiziqcha bilan yoziladi<ref name="Punkt">{{kitob manbasi |last2=Mahmudov |first2=N. |last3=Madvaliyev |first3=A. |last4=Makamov |first4=N. |title=Oʻzbek tili punktuatsiyasining asosiy qoidalari |date=2015 |publisher=Oʻzbekiston |location=Toshkent |isbn=978-9943-28-392-3}}</ref>, inglizchada chiziqchasiz yozilishiga qaramay. Masalan, ''[[:en:rock festival]]'' ruscha ''[[:ru:рок-фестиваль]]'' oʻlaroq yoziladi. Koʻplab musiqa janrlarida ham shu holatni kuzatish mumkin. Masalan, lotin yozuvidagi imlo lugʻatlarida, jumladan, 2013-yil „Akademnashr“ nashriyotida chop etilgan lugʻatda musiqa janri ''[[rok-musiqa]]'' oʻlaroq berilgan, ''rok musiqa'' yoki ''rock musiqa'' oʻlaroq emas<ref name="Imlo2013">{{kitob manbasi |last1=Begmatov |first1=E. |last2=Madvaliyev |first2=A. |editor1-last=Mahmudov |editor1-first=N. |title=Oʻzbek tilining imlo lugʻati |date=2013 |publisher=Akademnashr |location=Toshkent |isbn=978-9943-389-19-9}}</ref>. Bu holat ushbu atamaning yozilishiga rus tili asos boʻlganini tasdiqlaydi, ingliz yoki turk tillari emas. Shundan kelib chiqib, oʻzbek tilida barcha musiqa janrlarini rus tilidan kirib kelgan transliteratsiya qoidalari asosida yozamiz. Yana bir misol: ayni lugʻatda ''[[rok-orkestr]]'' birikmasi keltirilgan. Shundan kelib chiqib, ''[[rok-festival]]'' deb yozamiz. Rok soʻzining lotin yozuvida rasmiy varianti boʻlgani uchun ''[[:en:glam rock|glam rock]]'' atamasini yarim oʻzbekcha, yarim inglizcha qilib („ingbekcha“?) ''glam rok'' deb emas, balki toʻliq transliteratsiya qilgan holda ''[[glem-rok]]'' deb yozamiz, garchi buni tasdiqlovchi lotin yozuvidagi oʻzbekcha manba hozircha mavjud boʻlmasa-da. === Aslidek yozish === Quyidagi holatlarda soʻzlarni aslidek yozamiz: # Tijorat va notijorat tashkilotlar nomlari ([[Apple]], [[Food and Drug Administration]]) # Savdo belgisi, yorliq va brend nomlari ([[iPhone]], [[Google Glass]]) # Zamonaviy (XX—XXI asrlar) musiqiy guruhlar, albomlar va kompozitsiyalar nomlari ([[AC / DC]], [[Deep Purple]]); [[Klassik musiqa|akademik musiqa]] bilan bogʻliq tushunchalar bundan mustasno # OAV nomlari ([[CNN]], [[Die Welt]]) # Saytlar va Internet xizmatlari nomlari ([[4chan]], [[bit.ly]]) # IT sohasidagi atamalar va nomlar, jumladan, qisqartmalar ([[TCP/IP]], [[XMPP]]) # Tabiiy fanlar sohasidagi atamalar va nomlar ([[J/ps-meson]], [[SDSS J1539+0239]]) # Ilmiy adabiyotlarda oʻzbekcha muqobili boʻlmagan biologik taksonlar nomlari # Keng qoʻllaniladigan lotincha birikmalar va maqollar ([[Ad hominem]], [[Magnum opus]]) == Manbalar == {{manbalar}} == Yana qarang == * [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash]] * [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash (kishilar ismlari)]] * [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash (jugʻrofiy nomlar)]] [[Turkum:Vikipediya:Koʻrsatmalar]] fe4z2vpjvph5n4q4u724knr9xdiyol7 2816983 2816939 2022-08-29T07:36:24Z Nataev 3628 /* Aslidek yozish */ wikitext text/x-wiki {{Qoidalar|[[VP:MNXS]]}} {{Maqolalarni nomlash}} Oʻzbekcha Vikipediyada oʻzbek tilida soʻzlashuvchi oʻquvchilar uchun kontent yaratiladi. Shuning uchun iloji boricha xorijiy atamalarning oʻzbekcha muqobilini keltirish kerak. Oʻzbekcha Vikipediyaning oʻzgachaligi shundaki, unda originali lotin yozuvida yoziladigan kishilar ismlari [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash (kishilar ismlari)|aslidek yoziladi]]. ; [[Tasvir:Document (89521) - The Noun Project.svg|20px|link=]] Oʻzbekcha Vikipediyada barcha soʻzlar va atamalar imkon qadar oʻzbek tilida berilishi kerak. [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash (kishilar ismlari)|Originali lotin yozuvida yoziladigan kishilar ismlari]], oʻzbekcha manbalarda uchramaydigan [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash (jugʻrofiy nomlar)|jugʻrofiy nomlar]] hamda [[atoqli ot]]lar bundan mustasno. == Tarjima, transliteratsiya va aslidek yozish == Yuqorida eʼtirof etilganidek, oʻzbekcha Vikipediya eng avvalo oʻzbek tilida soʻzlashuvchi oʻquvchi uchun moʻljallangan. Biror tushuncha haqida lotin yozuvida oʻzbekcha [[VP:Nufuzli manbalar|nufuzli manba]] topishning iloji boʻlmasa, quyidagicha yoʻl tutiladi: * erkin tarjima oʻzbek tilida soʻzlashuvchi oʻquvchiga tushunarli boʻladigan boʻlsa, atamani oʻzbekchaga oʻgiramiz. Masalan, inglizcha [[:en:Noise barrier|noise barrier]] atamasini [[shovqindan himoyalovchi ekran]] deb oʻgirsak, oʻquvchiga tushunarli boʻladi. Qolaversa, buni tasdiqlovchi ayrim oʻzbekcha manbalarni topish mumkin<ref>{{veb manbasi |title=Холиқов Алишер Исан ўғлининг фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон |url=https://oak.uz/pages/8975 |website=Олий аттестация комиссияси |accessdate=26-avgust 2022-yil}}</ref>. * tushuncha oʻzbek oʻquvchisiga umuman yot boʻlsa va/yoki undagi soʻzlarning keng tarqalgan tarjimasi mavjud boʻlmasa, atamani transliteratsiya qilamiz. Masalan, inglizcha [[:en:power chord|power chord]] atamasini soʻzma-soʻz „qudrat akkordi“ deb emas, balki [[pauer-akkord]] deb oʻgiramiz. * biror tushuncha oʻzbekcha nufuzli manbalarda aslidek yozilsa yoki tushunchaning tarjimasi umuman boʻlmasa yoki uni tarjima qilishning iloji boʻlmasa, aslidek yozamiz. Masalan, [[:en:NIMBY|NIMBY]] inglizcha keng tarqalgan qisqartma boʻlib, uni tarjima qilish imkonsiz. Shuning uchun bunday soʻzlarni aslidek yozamiz. Quyida ushbu qoidalar boʻyicha koʻproq maʼlumot berilgan. === Tarjima === Biror tushuncha haqida oʻzbekcha manbalarda hech qanday maʼlumot topa olmasangiz, atamani mustaqil tarjima qilishingiz mumkin. Ammo mavzuni quyida „Transliteratsiya“ va „Aslidek yozish“ boʻlimlarida koʻrsatilgan qoidalar tufayli tarjima qilishning iloji boʻlmasa, tarjima qilmang. Muhimi, oʻzbekcha tarjima oʻzbek tilida soʻzlashuvchi oʻquvchiga tushunarli boʻlishi kerak. Masalan, ruscha Vikipediyada [[:ru:Административное деление СССР]] deb nomlangan maqola bor. Uni [[SSSRning maʼmuriy-hududiy boʻlinishi]], deb oʻgirsak, oʻzbek oʻquvchisiga tushunarli boʻladi, chunki bunga oʻxshash nomli maqolalar talay, jumladan, oʻzbekcha Vikipediyada (masalan, [[Oʻzbekistonning maʼmuriy-hududiy boʻlinishi]]). === Transliteratsiya === Ayrim atamalarni tarjima qilishning iloji yoʻq, chunki tarjima ham, aslidek yozish ham tushunarsiz boʻladi. Bunday holatlarda atamani [[transliteratsiya]] qilish mumkin, yaʼni uni oʻzbek lotin alifbosi vositasi bilan harfma-harf aks ettirish mumkin. Oʻzbek tilida translitaratsiya qilishda rus tiliga tayanish mumkin, chunki zamonaviy oʻzbek tili grammatikasi rus tili grammatikasi asosida ishlab chiqilgan, jumladan, transliteratsiya qoidalari. Masalan, oʻzbek tilida rus tilidan aynan yoki soʻzma-soʻz tarjima qilingan soʻzlar rus tilidagi kabi chiziqcha bilan yoziladi<ref name="Punkt">{{kitob manbasi |last2=Mahmudov |first2=N. |last3=Madvaliyev |first3=A. |last4=Makamov |first4=N. |title=Oʻzbek tili punktuatsiyasining asosiy qoidalari |date=2015 |publisher=Oʻzbekiston |location=Toshkent |isbn=978-9943-28-392-3}}</ref>, inglizchada chiziqchasiz yozilishiga qaramay. Masalan, ''[[:en:rock festival]]'' ruscha ''[[:ru:рок-фестиваль]]'' oʻlaroq yoziladi. Koʻplab musiqa janrlarida ham shu holatni kuzatish mumkin. Masalan, lotin yozuvidagi imlo lugʻatlarida, jumladan, 2013-yil „Akademnashr“ nashriyotida chop etilgan lugʻatda musiqa janri ''[[rok-musiqa]]'' oʻlaroq berilgan, ''rok musiqa'' yoki ''rock musiqa'' oʻlaroq emas<ref name="Imlo2013">{{kitob manbasi |last1=Begmatov |first1=E. |last2=Madvaliyev |first2=A. |editor1-last=Mahmudov |editor1-first=N. |title=Oʻzbek tilining imlo lugʻati |date=2013 |publisher=Akademnashr |location=Toshkent |isbn=978-9943-389-19-9}}</ref>. Bu holat ushbu atamaning yozilishiga rus tili asos boʻlganini tasdiqlaydi, ingliz yoki turk tillari emas. Shundan kelib chiqib, oʻzbek tilida barcha musiqa janrlarini rus tilidan kirib kelgan transliteratsiya qoidalari asosida yozamiz. Yana bir misol: ayni lugʻatda ''[[rok-orkestr]]'' birikmasi keltirilgan. Shundan kelib chiqib, ''[[rok-festival]]'' deb yozamiz. Rok soʻzining lotin yozuvida rasmiy varianti boʻlgani uchun ''[[:en:glam rock|glam rock]]'' atamasini yarim oʻzbekcha, yarim inglizcha qilib („ingbekcha“?) ''glam rok'' deb emas, balki toʻliq transliteratsiya qilgan holda ''[[glem-rok]]'' deb yozamiz, garchi buni tasdiqlovchi lotin yozuvidagi oʻzbekcha manba hozircha mavjud boʻlmasa-da. === Aslidek yozish === Quyidagi holatlarda soʻzlarni aslidek yozamiz: # Tijorat va notijorat tashkilotlar nomlari ([[Apple]], [[Food and Drug Administration]]) # Savdo belgisi, yorliq va brend nomlari ([[iPhone]], [[Google Glass]]) # Zamonaviy (XX—XXI asrlar) musiqiy guruhlar, albomlar va kompozitsiyalar nomlari ([[AC / DC]], [[Deep Purple]]); [[Klassik musiqa|akademik musiqa]] bilan bogʻliq tushunchalar bundan mustasno # OAV nomlari ([[CNN]], [[Die Welt]]) # Saytlar va Internet xizmatlari nomlari ([[4chan]], [[bit.ly]]) # IT sohasidagi atamalar va nomlar, jumladan, qisqartmalar ([[TCP/IP]], [[XMPP]]) # Tabiiy fanlar sohasidagi atamalar va nomlar ([[J/ps-meson]], [[SDSS J1539+0239]]) # Ilmiy adabiyotlarda oʻzbekcha muqobili boʻlmagan biologik taksonlar nomlari # Keng qoʻllaniladigan lotincha birikmalar va maqollar ([[Ad hominem]], [[Magnum opus]]) # Oʻzbek tiliga rasman tarjima qilinmagan xorijiy filmlar nomlari == Manbalar == {{manbalar}} == Yana qarang == * [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash]] * [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash (kishilar ismlari)]] * [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash (jugʻrofiy nomlar)]] [[Turkum:Vikipediya:Koʻrsatmalar]] dz6b9m424t9q9cr1qy43q0bu5k028r3 Vikipediya:Maqolalarni nomlash (jugʻrofiy nomlar) 4 781845 2816967 2815728 2022-08-29T07:24:41Z Nataev 3628 wikitext text/x-wiki {{Qoidalar|[[VP:MNJN]]}} {{Maqolalarni nomlash}} Oʻzbek lotin yozuvida jugʻrofiy nomlar, xususan, originali lotin yozuvida yoziladigan nomlar imlosi boʻyicha qoidalar ishlab chiqilmagan{{refn| Kirill yozuvida esa bunday muammo yoʻq: [[OʻzSE]], [[OʻzME]] kabi koʻplab nufuzli manbalarda jugʻrofiy nomlarni kirill alifbosida koʻrish mumkin. Bundan tashqari, kirill yozuvida bu mavzuda qator kitob chop etilgan, jumladan, „Geografik nomlar lugʻati“, (Toshkent, 1961), „Geografik nomlar imlosi“ (Toshkent, 1962), „Joy nomlarining qisqacha izohli lugʻati“ (Toshkent, 1977), „Geografik nomlar siri“ (Toshkent, 1985), „Dunyo mamlakatlari: Avstraliyadan Hindistongacha“ (Toshkent, 2020) kitoblari. Shuningdek, koʻplab lugʻatlarga, jumladan, ikki jildi „[[Ruscha-oʻzbekcha lugʻat (1983-1984)|Ruscha-oʻzbekcha lugʻat]]“ga ga jugʻrofiy nomlar roʻyxati ilova qilingan.|group="izoh"}}. Oʻzbekcha Vikipediyada quyidagi qoidalarga amal qilinadi: ; [[Tasvir:Document (89521) - The Noun Project.svg|20px|link=]] Oʻzbek lotin yozuvidagi [[Vikipediya:Nufuzli manbalar|nufuzli manbalarda]] keng qoʻllanilgan jugʻrofiy nomlarni oʻsha manbalardagidek yozamiz. Masalan, koʻplab oʻzbek lotin yozuvidagi manbada [[Kaliforniya]] deb yozilgan. Ammo oʻzbekcha manbalarda uchramaydigan jugʻrofiy nomlarni aslidek yozamiz. Masalan, [[Mittelwihr]]. {| class="wikitable" |+ ! rowspan="2" |Jugʻrofiy nom ! colspan="2" |Aslidek yozilganda ! colspan="2" |Translit qilinganda |- !Yozilishi !Manbalar !Yozilishi !Manbalar |- | rowspan="2" |Oʻzbekcha manbalarda keng qoʻllanilgan |New York |Yoʻq |Nyu-York | # [https://president.uz/oz/search/index?SearchForm%5Btext%5D=Nyu-York President.uz] # [https://kun.uz/uz/news/news/search?q=Nyu-York Kun.uz] # [https://daryo.uz/search/?q=Nyu-York Daryo.uz] # [https://savodxon.uz/ Savodxon.uz] |- |Canada |Yoʻq |Kanada |Yoʻq # [https://president.uz/oz/search/index?SearchForm%5Btext%5D=Kanada President.uz] # [https://kun.uz/uz/news/news/search?q=Kanada Kun.uz] # [https://daryo.uz/search/?q=Kanada Daryo.uz] # [https://savodxon.uz/ Savodxon.uz] |- | rowspan="2" |Oʻzbekcha manbalarda oz yoki umuman uchramaydi |Mittelwihr |Yoʻq |Mittelvir |Yoʻq |- |Esino Lario |Yoʻq | Ezino-Lario |Yoʻq |} == Izohlar == {{manbalar|group="izoh"}} == Yana qarang == * [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash]] * [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash (kishilar ismlari)]] * [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash (xorijiy soʻzlar)]] [[Turkum:Vikipediya:Koʻrsatmalar]] h122hz2l1wuxa2j5gahafv2eq210mo3 2816969 2816967 2022-08-29T07:25:03Z Nataev 3628 wikitext text/x-wiki {{Qoidalar|[[VP:MNJN]]}} {{Maqolalarni nomlash}} Oʻzbek lotin yozuvida jugʻrofiy nomlar, xususan, originali lotin yozuvida yoziladigan nomlar imlosi boʻyicha qoidalar ishlab chiqilmagan{{refn| Kirill yozuvida esa bunday muammo yoʻq: [[OʻzSE]], [[OʻzME]] kabi koʻplab nufuzli manbalarda jugʻrofiy nomlarni kirill alifbosida koʻrish mumkin. Bundan tashqari, kirill yozuvida bu mavzuda qator kitob chop etilgan, jumladan, „Geografik nomlar lugʻati“, (Toshkent, 1961), „Geografik nomlar imlosi“ (Toshkent, 1962), „Joy nomlarining qisqacha izohli lugʻati“ (Toshkent, 1977), „Geografik nomlar siri“ (Toshkent, 1985), „Dunyo mamlakatlari: Avstraliyadan Hindistongacha“ (Toshkent, 2020) kitoblari. Shuningdek, koʻplab lugʻatlarga, jumladan, ikki jildi „[[Ruscha-oʻzbekcha lugʻat (1983-1984)|Ruscha-oʻzbekcha lugʻat]]“ga ga jugʻrofiy nomlar roʻyxati ilova qilingan.|group="izoh"}}. Oʻzbekcha Vikipediyada quyidagi qoidalarga amal qilinadi: ; [[Tasvir:Document (89521) - The Noun Project.svg|20px|link=]] Oʻzbek lotin yozuvidagi [[Vikipediya:Nufuzli manbalar|nufuzli manbalarda]] keng qoʻllanilgan jugʻrofiy nomlarni oʻsha manbalardagidek yozamiz. Masalan, koʻplab oʻzbek lotin yozuvidagi manbada [[Kaliforniya]] deb yozilgan. Ammo oʻzbekcha manbalarda uchramaydigan jugʻrofiy nomlarni aslidek yozamiz. Masalan, [[Mittelwihr]]. {| class="wikitable" |+ ! rowspan="2" |Jugʻrofiy nom ! colspan="2" |Aslidek yozilganda ! colspan="2" |Translit qilinganda |- !Yozilishi !Manbalar !Yozilishi !Manbalar |- | rowspan="2" |Oʻzbekcha manbalarda keng qoʻllanilgan |New York |Yoʻq |Nyu-York | # [https://president.uz/oz/search/index?SearchForm%5Btext%5D=Nyu-York President.uz] # [https://kun.uz/uz/news/news/search?q=Nyu-York Kun.uz] # [https://daryo.uz/search/?q=Nyu-York Daryo.uz] # [https://savodxon.uz/ Savodxon.uz] |- |Canada |Yoʻq |Kanada | # [https://president.uz/oz/search/index?SearchForm%5Btext%5D=Kanada President.uz] # [https://kun.uz/uz/news/news/search?q=Kanada Kun.uz] # [https://daryo.uz/search/?q=Kanada Daryo.uz] # [https://savodxon.uz/ Savodxon.uz] |- | rowspan="2" |Oʻzbekcha manbalarda oz yoki umuman uchramaydi |Mittelwihr |Yoʻq |Mittelvir |Yoʻq |- |Esino Lario |Yoʻq | Ezino-Lario |Yoʻq |} == Izohlar == {{manbalar|group="izoh"}} == Yana qarang == * [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash]] * [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash (kishilar ismlari)]] * [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash (xorijiy soʻzlar)]] [[Turkum:Vikipediya:Koʻrsatmalar]] fzzkuackjqkinsjlxbqk666s1hcz3e0 Vikipediya:Tanlangan maqola nomzodlari/UEFA Yevro-2016 finali 4 782111 2816706 2813690 2022-08-29T05:27:37Z Finikchik 74243 /* Rozilar */ wikitext text/x-wiki ===[[UEFA Yevro-2016 finali]]=== : <small>''Nominator(lar): [[Foydalanuvchi:ShohjahonSobirov|ShohjahonSobirov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ShohjahonSobirov|munozara]]) 15:32, 23-Avgust 2022 (UTC)''</small> Tanlangan maqola nomzodi uchun bergan maqolamga oʻz ovozingizni bering. [[Foydalanuvchi:ShohjahonSobirov|ShohjahonSobirov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ShohjahonSobirov|munozara]]) 15:32, 23-Avgust 2022 (UTC) ==== Izohlar ==== Maqola chiroyli chiqqan. Ammo o'zingiz bilgan yangi snoska qo'yish qoidalari bandiga ko'ra maqolaga biroz ishlov bersangiz nur ustiga a'lo nur bo'lar edi. Shuningdek ostki qismdagi qizarib qolgan andozalar ham maqola ko'rkini buzgandek nazarimda.... [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 14:50, 24-Avgust 2022 (UTC) :Hozir bir to'xtamga kelinmaganiga men ham ikkilanib qaysi holda bo'lsa shu holatda bo'lsa shu holatda yozdim. Bir qarorga kelinsa snoskalar bo'yicha keyin bot orqali to'g'irlash hech narsa emas. Shuning uchun o'z holidek tarjima qilingan maqola [[Foydalanuvchi:ShohjahonSobirov|ShohjahonSobirov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ShohjahonSobirov|munozara]]) 17:31, 24-Avgust 2022 (UTC) :Jumlalarga e'tibor bermagansiz shekilli) [[Foydalanuvchi:Najot0809|Najot0809]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Najot0809|munozara]]) 07:33, 25-Avgust 2022 (UTC) ==== Rozilar ==== <!-- # {{Roziman}} --~~~~ --> {{Roziman}}----[[Maxsus:Contributions/37.110.215.119|37.110.215.119]] 18:05, 26-Avgust 2022 (UTC) {{Roziman}} Maqola tushunarli tarjima qilingan va katta mehnat ketgani bilinib turibdi, ishlaringizga rivoj! [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ==== Qarshilar ==== <!-- # {{Qarshiman}} --~~~~ --> * {{Qarshiman}} — Futbolchilar ismlarining talaffuzi qavs ichidan berilishi kerak. Oʻqilishiga juda noqulay. Qanday oʻqishni bilib boʻlmaydi. Ushbu jihat [[Vikipediya:Tanlangan maqola nima?|TM statusining]] 1-bandi „Yaxshi yozilgan“ — matn tuzilishi chiroyli, oʻqilishi qulay qoidasiga mos kelmaydi. Snoskalar [[Vikipediya:Maqolalarni bezash#Snoskalar]] boʻlimidagi qoidalarga mos ravishda joylanmagan. Shuningdek, ushbu maqola status uchun qisqalik qiladi.[[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 11:18, 24-Avgust 2022 (UTC) *:Assalomu alaykum. Fikrlar uchun rahmat. Maqola menimcha qisqa emas chunki eng wikida maqola TM ga qo'yilgan. Snoskaga keladigan bo'lsak, qoidani tasdiqlashsa keyin amal qilamiz :)). [[Foydalanuvchi:ShohjahonSobirov|ShohjahonSobirov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ShohjahonSobirov|munozara]]) 11:38, 24-Avgust 2022 (UTC) *::Qoida bor. U yozib qo‘yilgan. Balki, oddiy maqolalar uchun hali bir qarorga kelinmagandir. Biroq, mening fikrim qat'iy. Snoskalar bo'yicha maxsus qoidada yozilgandaka ishlash kerak. [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 10:49, 25-Avgust 2022 (UTC) *:::U qoida emas siz bergan taklif. Men sizdan so'rab ish qilmayman. Ma'lum qoida yoki me'zonga ko'ra ish tutaman. Fikr bildirdingiz u yog'iga aralashmaslikni maslahat beraman. Keyin esa wikipediada oddiy yoki zo'r degan tushunchani ishlatmaganiz ma'qul menimcha. Bir qoida chiqsa hammasi uchun taaluqli bo'ladi. [[Foydalanuvchi:ShohjahonSobirov|ShohjahonSobirov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ShohjahonSobirov|munozara]]) 15:22, 26-Avgust 2022 (UTC) *:Tanlangan maqola shartlarida uning hajmi keltirilmagan shekilli? Ma'lumot o'rnida ayta olasizmi TM statusini olish uchun maqola hajmi qancha so'zdan iborat bo'lishi kerak? [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 14:52, 24-Avgust 2022 (UTC) *::TM statusini olgan maqolalar bilan tanishib chiqing. [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 10:47, 25-Avgust 2022 (UTC) * {{Qarshiman}}. Birinchidan maqloada jumlani tuzishda juda katta kamchiliklar bor. Maqolani tubdan qayta koʻrib chiqish kerak. Ikkinchidan esingizda boʻlsa maqola havolasini telegram orqali menga tashlagningizda sizga oʻzgartiradigan joyi bor edim. Xattoki shuni ham qilmagansiz. Quyida maqolaning kirish qismida jumla tuzishdagi xatolaringizni qalin shrift bilan koʻrsataman. Maqolaning qolgan qismi boʻyicha xulosa chiqaraverasiz. ''„UEFA Yevro-2016 finali, UEFA davlatlarining milliy futbol jamoalari oʻrtasida har toʻrt yilda boʻladigan futbol musobaqasi. Yevro-2016 final oʻyini, futbol bo‘yicha o‘n beshinchi Yevropa chempionati finali bo'lgan. O‘yin 2016-yilning 10-iyulida Fransiyaning Parij shahridagi „Stade de France“ stadionida '''bo‘lib o‘tdi''' va u oʻyinda Portugaliya va Fransiya jamoalari '''kuch sinashdilar'''. '''24 jamoa ishtirokidagi turnir guruh bosqichidan boshlandi, undan 16 ta jamoa pley- off bosqichiga yo‘llanma oldi.''' Finalga yetib borish yoʻlida Portugaliya jamoasi Islandiya, Avstriya va Vengriya jamoalari bilan durang oʻynab, F guruhida uchinchi oʻrinni '''egalladi'''. Keyin Portugaliya jamoasi 1/8 finalda Xorvatiya jamoasini magʻlub '''etdi va''' chorak finalda penaltilar seriyasida '''Polshani jamoasini''' ham magʻlubiyatga uchratdi. Yarim finalda Uels jamoasini magʻlub etib, finalga yoʻl oldi. Fransiya, Shveytsariya jamoalari bilan durang oʻynashdan oldin Ruminiya va Albaniya jamoalarini magʻlub etib, guruh bosqichini A guruhi gʻolibi sifatida yakunladi. Pley-off bosqichida Fransiya jamoasi Irlandiya Respublikasi va Islandiya jamoasini mag‘lub etib, yarim finalda Germaniya jamoasini '''ham mag‘lub etdi.''' '''Final 75 868 kishi tomoshabin oldida boʻlib oʻtdi''' va uni '''ingliz rasmiysi''' Mark Clattenburg boshqardi. Birinchi boʻlim oʻrtalarida portugaliyalik Cristiano Ronaldo jarohat olib, '''zambilda maydondan chetlatildi''' va uning oʻrniga '''Ricardo Quaresma maydonga tushdi va Nani hujumda yolgʻiz oʻynay boshladi'''. Birinchi boʻlim golsiz yakunlandi va '''tanaffus davomida hech bir jamoa oʻyinchilar tarkibini oʻzgartirmadi.''' Ikkala tomon ham gol urish imkoniyatiga ega boʻlishiga qaramay, asosiy vaqt 0:0 hisobida yakunlandi va '''oʻyin qoʻshimcha boʻlimda ham davom etdi.''' Qoʻshimcha boʻlim ham golsiz tugayotgan edi, '''lekin qoʻshimcha boʻlimning ikkinchi boʻlimi boshlanishiga uch daqiqa qolganida Raphaël Guerreiro 25 yard (23 m) uzoqlikdan jarima zarbasini amalga oshirdi (23 m). Bu zarba esa Fransiya jamoasi darvoz ustunining pastki qismiga urildi. Bir daqiqadan soʻng Portugaliya jamoasi Eder oʻyinchisining goli orqali oldinga chiqib oldi: uning 25 yard (23 m) uzoqlikdan bergan zarbasini Fransiya darvozaboni Hugo Lloris qaytara olmadi. Ikki daqiqalik to‘xtalish vaqtidan so‘ng yakuniy hushtak chalindi va Portugaliya 1:0 hisobida g‘alaba qozonib, o‘zining birinchi yirik turnir chempionligini qo‘lga kiritdi.''' Portugaliyalik Pepe uchrashuvning eng yaxshi futbolchisi deb topildi, fransiyalik Antoine Griezmann esa turnirning eng yaxshi futbolchisi sovrinini oldi. Finalda gʻalaba qozongan Portugaliya '''2004-yilgi turnirda oʻz uyida birinchi finalda magʻlub boʻlganidan oʻn ikki yil oʻtib, Yevropa chempionatida gʻalaba qozongan oʻninchi davlat boʻldi.''' Fransiya Portugaliyadan keyin finalda magʻlub boʻlgan ikkinchi mezbon jamoa boʻldi va Chexoslovakiyaga qarshi 1960-yilda '''Yevropa Millatlar Kubogi uchinchi oʻrin uchun pley-off oʻyinlaridan keyin mamlakatda oʻtkazilgan yirik turnirda ilk magʻlubiyatini qabul qildi.''' Bu Yevropa chempionatining 90 daqiqalik o‘yindan so‘ng durang bilan yakunlangan beshinchi finali va 1960-yildagi ilk finaldan so‘ng g‘oliblari qo‘shimcha vaqtlarda aniqlangan ikkinchi final bo‘ldi. Gʻolib sifatida Portugaliya 2017-yilda Rossiyada boʻlib oʻtgan''' birinchi '''FIFA Konfederatsiyalar kubogiga yoʻllanma oldi.“''  Xullas bu maqolani avtomat tarjima deb hisoblayman!— [[Foydalanuvchi:Najot0809|Najot0809]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Najot0809|munozara]]) 07:30, 25-Avgust 2022 (UTC) :Shu fikrlarga qo‘shilaman. Uyat! [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 10:48, 25-Avgust 2022 (UTC) ::Men uyalishga yarasha ish qilganim yo'q. Men robot emasman, menda ham hammadagidek xatolar bor. Sal haddingizni bilishingizni maslahat bergan bo'lardim. Kim bo'lsangiz ham. [[Foydalanuvchi:ShohjahonSobirov|ShohjahonSobirov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ShohjahonSobirov|munozara]]) 13:20, 25-Avgust 2022 (UTC) :Avtomat emas. Balkim siz shunday hisoblarsiz. Men tushunganimdek o'zgartirgandim tarjimani. Siz belgilagan joylarni yana ham boshqacharoq ko'rinishga keltirdim. Ma'qul bo'lsa qo'yilar, ma'qul bo'lmasa qo'yilmas. Men ona tilchi emasman). Gapning har bir bo'g'iniyu, qo'shimchasini to'g'irlash qo'limdan kelmaydi. Kelganicha yozdim va to'g'irladim. [[Foydalanuvchi:ShohjahonSobirov|ShohjahonSobirov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ShohjahonSobirov|munozara]]) 13:47, 25-Avgust 2022 (UTC) ::Shohjahon man sizga 24jamoa qatnashgan turnir guruh bosqichidan boshlandi jumlasini o‘zgartirishni aytgandim. Umuman tegmagansiz. Men qilgan xatolaringizni birma-bir ko‘rsatdim. Ona-tilichi emasman deyapsiz lekin o‘zbektilida gaplashganda bunday g‘aliz gaplashmaysizku to‘g‘rimi? [[Foydalanuvchi:Najot0809|Najot0809]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Najot0809|munozara]]) 19:03, 25-Avgust 2022 (UTC) :::Hop aka to'g'irlashga harakat qilyapman [[Foydalanuvchi:ShohjahonSobirov|ShohjahonSobirov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ShohjahonSobirov|munozara]]) 21:45, 25-Avgust 2022 (UTC) ==== Betaraflar ==== <!-- # {{Betarafman}} --~~~~ --> ==== Xulosa ==== qpofjl8tcdal6r0gv068u2xufzbzopg 2816709 2816706 2022-08-29T05:29:30Z Finikchik 74243 /* Rozilar */ wikitext text/x-wiki ===[[UEFA Yevro-2016 finali]]=== : <small>''Nominator(lar): [[Foydalanuvchi:ShohjahonSobirov|ShohjahonSobirov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ShohjahonSobirov|munozara]]) 15:32, 23-Avgust 2022 (UTC)''</small> Tanlangan maqola nomzodi uchun bergan maqolamga oʻz ovozingizni bering. [[Foydalanuvchi:ShohjahonSobirov|ShohjahonSobirov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ShohjahonSobirov|munozara]]) 15:32, 23-Avgust 2022 (UTC) ==== Izohlar ==== Maqola chiroyli chiqqan. Ammo o'zingiz bilgan yangi snoska qo'yish qoidalari bandiga ko'ra maqolaga biroz ishlov bersangiz nur ustiga a'lo nur bo'lar edi. Shuningdek ostki qismdagi qizarib qolgan andozalar ham maqola ko'rkini buzgandek nazarimda.... [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 14:50, 24-Avgust 2022 (UTC) :Hozir bir to'xtamga kelinmaganiga men ham ikkilanib qaysi holda bo'lsa shu holatda bo'lsa shu holatda yozdim. Bir qarorga kelinsa snoskalar bo'yicha keyin bot orqali to'g'irlash hech narsa emas. Shuning uchun o'z holidek tarjima qilingan maqola [[Foydalanuvchi:ShohjahonSobirov|ShohjahonSobirov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ShohjahonSobirov|munozara]]) 17:31, 24-Avgust 2022 (UTC) :Jumlalarga e'tibor bermagansiz shekilli) [[Foydalanuvchi:Najot0809|Najot0809]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Najot0809|munozara]]) 07:33, 25-Avgust 2022 (UTC) ==== Rozilar ==== <!-- # {{Roziman}} --~~~~ --> {{Roziman}}----[[Maxsus:Contributions/37.110.215.119|37.110.215.119]] 18:05, 26-Avgust 2022 (UTC) {{Roziman}} Maqola tushunarli tarjima qilingan va katta mehnat ketgani bilinib turibdi, ishlaringizga rivoj! [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) ==== Qarshilar ==== <!-- # {{Qarshiman}} --~~~~ --> * {{Qarshiman}} — Futbolchilar ismlarining talaffuzi qavs ichidan berilishi kerak. Oʻqilishiga juda noqulay. Qanday oʻqishni bilib boʻlmaydi. Ushbu jihat [[Vikipediya:Tanlangan maqola nima?|TM statusining]] 1-bandi „Yaxshi yozilgan“ — matn tuzilishi chiroyli, oʻqilishi qulay qoidasiga mos kelmaydi. Snoskalar [[Vikipediya:Maqolalarni bezash#Snoskalar]] boʻlimidagi qoidalarga mos ravishda joylanmagan. Shuningdek, ushbu maqola status uchun qisqalik qiladi.[[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 11:18, 24-Avgust 2022 (UTC) *:Assalomu alaykum. Fikrlar uchun rahmat. Maqola menimcha qisqa emas chunki eng wikida maqola TM ga qo'yilgan. Snoskaga keladigan bo'lsak, qoidani tasdiqlashsa keyin amal qilamiz :)). [[Foydalanuvchi:ShohjahonSobirov|ShohjahonSobirov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ShohjahonSobirov|munozara]]) 11:38, 24-Avgust 2022 (UTC) *::Qoida bor. U yozib qo‘yilgan. Balki, oddiy maqolalar uchun hali bir qarorga kelinmagandir. Biroq, mening fikrim qat'iy. Snoskalar bo'yicha maxsus qoidada yozilgandaka ishlash kerak. [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 10:49, 25-Avgust 2022 (UTC) *:::U qoida emas siz bergan taklif. Men sizdan so'rab ish qilmayman. Ma'lum qoida yoki me'zonga ko'ra ish tutaman. Fikr bildirdingiz u yog'iga aralashmaslikni maslahat beraman. Keyin esa wikipediada oddiy yoki zo'r degan tushunchani ishlatmaganiz ma'qul menimcha. Bir qoida chiqsa hammasi uchun taaluqli bo'ladi. [[Foydalanuvchi:ShohjahonSobirov|ShohjahonSobirov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ShohjahonSobirov|munozara]]) 15:22, 26-Avgust 2022 (UTC) *:Tanlangan maqola shartlarida uning hajmi keltirilmagan shekilli? Ma'lumot o'rnida ayta olasizmi TM statusini olish uchun maqola hajmi qancha so'zdan iborat bo'lishi kerak? [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 14:52, 24-Avgust 2022 (UTC) *::TM statusini olgan maqolalar bilan tanishib chiqing. [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 10:47, 25-Avgust 2022 (UTC) * {{Qarshiman}}. Birinchidan maqloada jumlani tuzishda juda katta kamchiliklar bor. Maqolani tubdan qayta koʻrib chiqish kerak. Ikkinchidan esingizda boʻlsa maqola havolasini telegram orqali menga tashlagningizda sizga oʻzgartiradigan joyi bor edim. Xattoki shuni ham qilmagansiz. Quyida maqolaning kirish qismida jumla tuzishdagi xatolaringizni qalin shrift bilan koʻrsataman. Maqolaning qolgan qismi boʻyicha xulosa chiqaraverasiz. ''„UEFA Yevro-2016 finali, UEFA davlatlarining milliy futbol jamoalari oʻrtasida har toʻrt yilda boʻladigan futbol musobaqasi. Yevro-2016 final oʻyini, futbol bo‘yicha o‘n beshinchi Yevropa chempionati finali bo'lgan. O‘yin 2016-yilning 10-iyulida Fransiyaning Parij shahridagi „Stade de France“ stadionida '''bo‘lib o‘tdi''' va u oʻyinda Portugaliya va Fransiya jamoalari '''kuch sinashdilar'''. '''24 jamoa ishtirokidagi turnir guruh bosqichidan boshlandi, undan 16 ta jamoa pley- off bosqichiga yo‘llanma oldi.''' Finalga yetib borish yoʻlida Portugaliya jamoasi Islandiya, Avstriya va Vengriya jamoalari bilan durang oʻynab, F guruhida uchinchi oʻrinni '''egalladi'''. Keyin Portugaliya jamoasi 1/8 finalda Xorvatiya jamoasini magʻlub '''etdi va''' chorak finalda penaltilar seriyasida '''Polshani jamoasini''' ham magʻlubiyatga uchratdi. Yarim finalda Uels jamoasini magʻlub etib, finalga yoʻl oldi. Fransiya, Shveytsariya jamoalari bilan durang oʻynashdan oldin Ruminiya va Albaniya jamoalarini magʻlub etib, guruh bosqichini A guruhi gʻolibi sifatida yakunladi. Pley-off bosqichida Fransiya jamoasi Irlandiya Respublikasi va Islandiya jamoasini mag‘lub etib, yarim finalda Germaniya jamoasini '''ham mag‘lub etdi.''' '''Final 75 868 kishi tomoshabin oldida boʻlib oʻtdi''' va uni '''ingliz rasmiysi''' Mark Clattenburg boshqardi. Birinchi boʻlim oʻrtalarida portugaliyalik Cristiano Ronaldo jarohat olib, '''zambilda maydondan chetlatildi''' va uning oʻrniga '''Ricardo Quaresma maydonga tushdi va Nani hujumda yolgʻiz oʻynay boshladi'''. Birinchi boʻlim golsiz yakunlandi va '''tanaffus davomida hech bir jamoa oʻyinchilar tarkibini oʻzgartirmadi.''' Ikkala tomon ham gol urish imkoniyatiga ega boʻlishiga qaramay, asosiy vaqt 0:0 hisobida yakunlandi va '''oʻyin qoʻshimcha boʻlimda ham davom etdi.''' Qoʻshimcha boʻlim ham golsiz tugayotgan edi, '''lekin qoʻshimcha boʻlimning ikkinchi boʻlimi boshlanishiga uch daqiqa qolganida Raphaël Guerreiro 25 yard (23 m) uzoqlikdan jarima zarbasini amalga oshirdi (23 m). Bu zarba esa Fransiya jamoasi darvoz ustunining pastki qismiga urildi. Bir daqiqadan soʻng Portugaliya jamoasi Eder oʻyinchisining goli orqali oldinga chiqib oldi: uning 25 yard (23 m) uzoqlikdan bergan zarbasini Fransiya darvozaboni Hugo Lloris qaytara olmadi. Ikki daqiqalik to‘xtalish vaqtidan so‘ng yakuniy hushtak chalindi va Portugaliya 1:0 hisobida g‘alaba qozonib, o‘zining birinchi yirik turnir chempionligini qo‘lga kiritdi.''' Portugaliyalik Pepe uchrashuvning eng yaxshi futbolchisi deb topildi, fransiyalik Antoine Griezmann esa turnirning eng yaxshi futbolchisi sovrinini oldi. Finalda gʻalaba qozongan Portugaliya '''2004-yilgi turnirda oʻz uyida birinchi finalda magʻlub boʻlganidan oʻn ikki yil oʻtib, Yevropa chempionatida gʻalaba qozongan oʻninchi davlat boʻldi.''' Fransiya Portugaliyadan keyin finalda magʻlub boʻlgan ikkinchi mezbon jamoa boʻldi va Chexoslovakiyaga qarshi 1960-yilda '''Yevropa Millatlar Kubogi uchinchi oʻrin uchun pley-off oʻyinlaridan keyin mamlakatda oʻtkazilgan yirik turnirda ilk magʻlubiyatini qabul qildi.''' Bu Yevropa chempionatining 90 daqiqalik o‘yindan so‘ng durang bilan yakunlangan beshinchi finali va 1960-yildagi ilk finaldan so‘ng g‘oliblari qo‘shimcha vaqtlarda aniqlangan ikkinchi final bo‘ldi. Gʻolib sifatida Portugaliya 2017-yilda Rossiyada boʻlib oʻtgan''' birinchi '''FIFA Konfederatsiyalar kubogiga yoʻllanma oldi.“''  Xullas bu maqolani avtomat tarjima deb hisoblayman!— [[Foydalanuvchi:Najot0809|Najot0809]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Najot0809|munozara]]) 07:30, 25-Avgust 2022 (UTC) :Shu fikrlarga qo‘shilaman. Uyat! [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 10:48, 25-Avgust 2022 (UTC) ::Men uyalishga yarasha ish qilganim yo'q. Men robot emasman, menda ham hammadagidek xatolar bor. Sal haddingizni bilishingizni maslahat bergan bo'lardim. Kim bo'lsangiz ham. [[Foydalanuvchi:ShohjahonSobirov|ShohjahonSobirov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ShohjahonSobirov|munozara]]) 13:20, 25-Avgust 2022 (UTC) :Avtomat emas. Balkim siz shunday hisoblarsiz. Men tushunganimdek o'zgartirgandim tarjimani. Siz belgilagan joylarni yana ham boshqacharoq ko'rinishga keltirdim. Ma'qul bo'lsa qo'yilar, ma'qul bo'lmasa qo'yilmas. Men ona tilchi emasman). Gapning har bir bo'g'iniyu, qo'shimchasini to'g'irlash qo'limdan kelmaydi. Kelganicha yozdim va to'g'irladim. [[Foydalanuvchi:ShohjahonSobirov|ShohjahonSobirov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ShohjahonSobirov|munozara]]) 13:47, 25-Avgust 2022 (UTC) ::Shohjahon man sizga 24jamoa qatnashgan turnir guruh bosqichidan boshlandi jumlasini o‘zgartirishni aytgandim. Umuman tegmagansiz. Men qilgan xatolaringizni birma-bir ko‘rsatdim. Ona-tilichi emasman deyapsiz lekin o‘zbektilida gaplashganda bunday g‘aliz gaplashmaysizku to‘g‘rimi? [[Foydalanuvchi:Najot0809|Najot0809]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Najot0809|munozara]]) 19:03, 25-Avgust 2022 (UTC) :::Hop aka to'g'irlashga harakat qilyapman [[Foydalanuvchi:ShohjahonSobirov|ShohjahonSobirov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ShohjahonSobirov|munozara]]) 21:45, 25-Avgust 2022 (UTC) ==== Betaraflar ==== <!-- # {{Betarafman}} --~~~~ --> ==== Xulosa ==== t30a54ha6xdccl43yp22f3z1n331rmx 2816714 2816709 2022-08-29T05:30:53Z Finikchik 74243 /* Rozilar */ wikitext text/x-wiki ===[[UEFA Yevro-2016 finali]]=== : <small>''Nominator(lar): [[Foydalanuvchi:ShohjahonSobirov|ShohjahonSobirov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ShohjahonSobirov|munozara]]) 15:32, 23-Avgust 2022 (UTC)''</small> Tanlangan maqola nomzodi uchun bergan maqolamga oʻz ovozingizni bering. [[Foydalanuvchi:ShohjahonSobirov|ShohjahonSobirov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ShohjahonSobirov|munozara]]) 15:32, 23-Avgust 2022 (UTC) ==== Izohlar ==== Maqola chiroyli chiqqan. Ammo o'zingiz bilgan yangi snoska qo'yish qoidalari bandiga ko'ra maqolaga biroz ishlov bersangiz nur ustiga a'lo nur bo'lar edi. Shuningdek ostki qismdagi qizarib qolgan andozalar ham maqola ko'rkini buzgandek nazarimda.... [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 14:50, 24-Avgust 2022 (UTC) :Hozir bir to'xtamga kelinmaganiga men ham ikkilanib qaysi holda bo'lsa shu holatda bo'lsa shu holatda yozdim. Bir qarorga kelinsa snoskalar bo'yicha keyin bot orqali to'g'irlash hech narsa emas. Shuning uchun o'z holidek tarjima qilingan maqola [[Foydalanuvchi:ShohjahonSobirov|ShohjahonSobirov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ShohjahonSobirov|munozara]]) 17:31, 24-Avgust 2022 (UTC) :Jumlalarga e'tibor bermagansiz shekilli) [[Foydalanuvchi:Najot0809|Najot0809]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Najot0809|munozara]]) 07:33, 25-Avgust 2022 (UTC) ==== Rozilar ==== <!-- # {{Roziman}} --~~~~ --> {{Roziman}}----[[Maxsus:Contributions/37.110.215.119|37.110.215.119]] 18:05, 26-Avgust 2022 (UTC) {{Roziman}} Maqola tushunarli tarjima qilingan va katta mehnat ketgani bilinib turibdi, ishlaringizga rivoj! [[Foydalanuvchi:Finikchik|Finikchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Finikchik|munozara]]) 05:30, 29-Avgust 2022 (UTC) ==== Qarshilar ==== <!-- # {{Qarshiman}} --~~~~ --> * {{Qarshiman}} — Futbolchilar ismlarining talaffuzi qavs ichidan berilishi kerak. Oʻqilishiga juda noqulay. Qanday oʻqishni bilib boʻlmaydi. Ushbu jihat [[Vikipediya:Tanlangan maqola nima?|TM statusining]] 1-bandi „Yaxshi yozilgan“ — matn tuzilishi chiroyli, oʻqilishi qulay qoidasiga mos kelmaydi. Snoskalar [[Vikipediya:Maqolalarni bezash#Snoskalar]] boʻlimidagi qoidalarga mos ravishda joylanmagan. Shuningdek, ushbu maqola status uchun qisqalik qiladi.[[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 11:18, 24-Avgust 2022 (UTC) *:Assalomu alaykum. Fikrlar uchun rahmat. Maqola menimcha qisqa emas chunki eng wikida maqola TM ga qo'yilgan. Snoskaga keladigan bo'lsak, qoidani tasdiqlashsa keyin amal qilamiz :)). [[Foydalanuvchi:ShohjahonSobirov|ShohjahonSobirov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ShohjahonSobirov|munozara]]) 11:38, 24-Avgust 2022 (UTC) *::Qoida bor. U yozib qo‘yilgan. Balki, oddiy maqolalar uchun hali bir qarorga kelinmagandir. Biroq, mening fikrim qat'iy. Snoskalar bo'yicha maxsus qoidada yozilgandaka ishlash kerak. [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 10:49, 25-Avgust 2022 (UTC) *:::U qoida emas siz bergan taklif. Men sizdan so'rab ish qilmayman. Ma'lum qoida yoki me'zonga ko'ra ish tutaman. Fikr bildirdingiz u yog'iga aralashmaslikni maslahat beraman. Keyin esa wikipediada oddiy yoki zo'r degan tushunchani ishlatmaganiz ma'qul menimcha. Bir qoida chiqsa hammasi uchun taaluqli bo'ladi. [[Foydalanuvchi:ShohjahonSobirov|ShohjahonSobirov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ShohjahonSobirov|munozara]]) 15:22, 26-Avgust 2022 (UTC) *:Tanlangan maqola shartlarida uning hajmi keltirilmagan shekilli? Ma'lumot o'rnida ayta olasizmi TM statusini olish uchun maqola hajmi qancha so'zdan iborat bo'lishi kerak? [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 14:52, 24-Avgust 2022 (UTC) *::TM statusini olgan maqolalar bilan tanishib chiqing. [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 10:47, 25-Avgust 2022 (UTC) * {{Qarshiman}}. Birinchidan maqloada jumlani tuzishda juda katta kamchiliklar bor. Maqolani tubdan qayta koʻrib chiqish kerak. Ikkinchidan esingizda boʻlsa maqola havolasini telegram orqali menga tashlagningizda sizga oʻzgartiradigan joyi bor edim. Xattoki shuni ham qilmagansiz. Quyida maqolaning kirish qismida jumla tuzishdagi xatolaringizni qalin shrift bilan koʻrsataman. Maqolaning qolgan qismi boʻyicha xulosa chiqaraverasiz. ''„UEFA Yevro-2016 finali, UEFA davlatlarining milliy futbol jamoalari oʻrtasida har toʻrt yilda boʻladigan futbol musobaqasi. Yevro-2016 final oʻyini, futbol bo‘yicha o‘n beshinchi Yevropa chempionati finali bo'lgan. O‘yin 2016-yilning 10-iyulida Fransiyaning Parij shahridagi „Stade de France“ stadionida '''bo‘lib o‘tdi''' va u oʻyinda Portugaliya va Fransiya jamoalari '''kuch sinashdilar'''. '''24 jamoa ishtirokidagi turnir guruh bosqichidan boshlandi, undan 16 ta jamoa pley- off bosqichiga yo‘llanma oldi.''' Finalga yetib borish yoʻlida Portugaliya jamoasi Islandiya, Avstriya va Vengriya jamoalari bilan durang oʻynab, F guruhida uchinchi oʻrinni '''egalladi'''. Keyin Portugaliya jamoasi 1/8 finalda Xorvatiya jamoasini magʻlub '''etdi va''' chorak finalda penaltilar seriyasida '''Polshani jamoasini''' ham magʻlubiyatga uchratdi. Yarim finalda Uels jamoasini magʻlub etib, finalga yoʻl oldi. Fransiya, Shveytsariya jamoalari bilan durang oʻynashdan oldin Ruminiya va Albaniya jamoalarini magʻlub etib, guruh bosqichini A guruhi gʻolibi sifatida yakunladi. Pley-off bosqichida Fransiya jamoasi Irlandiya Respublikasi va Islandiya jamoasini mag‘lub etib, yarim finalda Germaniya jamoasini '''ham mag‘lub etdi.''' '''Final 75 868 kishi tomoshabin oldida boʻlib oʻtdi''' va uni '''ingliz rasmiysi''' Mark Clattenburg boshqardi. Birinchi boʻlim oʻrtalarida portugaliyalik Cristiano Ronaldo jarohat olib, '''zambilda maydondan chetlatildi''' va uning oʻrniga '''Ricardo Quaresma maydonga tushdi va Nani hujumda yolgʻiz oʻynay boshladi'''. Birinchi boʻlim golsiz yakunlandi va '''tanaffus davomida hech bir jamoa oʻyinchilar tarkibini oʻzgartirmadi.''' Ikkala tomon ham gol urish imkoniyatiga ega boʻlishiga qaramay, asosiy vaqt 0:0 hisobida yakunlandi va '''oʻyin qoʻshimcha boʻlimda ham davom etdi.''' Qoʻshimcha boʻlim ham golsiz tugayotgan edi, '''lekin qoʻshimcha boʻlimning ikkinchi boʻlimi boshlanishiga uch daqiqa qolganida Raphaël Guerreiro 25 yard (23 m) uzoqlikdan jarima zarbasini amalga oshirdi (23 m). Bu zarba esa Fransiya jamoasi darvoz ustunining pastki qismiga urildi. Bir daqiqadan soʻng Portugaliya jamoasi Eder oʻyinchisining goli orqali oldinga chiqib oldi: uning 25 yard (23 m) uzoqlikdan bergan zarbasini Fransiya darvozaboni Hugo Lloris qaytara olmadi. Ikki daqiqalik to‘xtalish vaqtidan so‘ng yakuniy hushtak chalindi va Portugaliya 1:0 hisobida g‘alaba qozonib, o‘zining birinchi yirik turnir chempionligini qo‘lga kiritdi.''' Portugaliyalik Pepe uchrashuvning eng yaxshi futbolchisi deb topildi, fransiyalik Antoine Griezmann esa turnirning eng yaxshi futbolchisi sovrinini oldi. Finalda gʻalaba qozongan Portugaliya '''2004-yilgi turnirda oʻz uyida birinchi finalda magʻlub boʻlganidan oʻn ikki yil oʻtib, Yevropa chempionatida gʻalaba qozongan oʻninchi davlat boʻldi.''' Fransiya Portugaliyadan keyin finalda magʻlub boʻlgan ikkinchi mezbon jamoa boʻldi va Chexoslovakiyaga qarshi 1960-yilda '''Yevropa Millatlar Kubogi uchinchi oʻrin uchun pley-off oʻyinlaridan keyin mamlakatda oʻtkazilgan yirik turnirda ilk magʻlubiyatini qabul qildi.''' Bu Yevropa chempionatining 90 daqiqalik o‘yindan so‘ng durang bilan yakunlangan beshinchi finali va 1960-yildagi ilk finaldan so‘ng g‘oliblari qo‘shimcha vaqtlarda aniqlangan ikkinchi final bo‘ldi. Gʻolib sifatida Portugaliya 2017-yilda Rossiyada boʻlib oʻtgan''' birinchi '''FIFA Konfederatsiyalar kubogiga yoʻllanma oldi.“''  Xullas bu maqolani avtomat tarjima deb hisoblayman!— [[Foydalanuvchi:Najot0809|Najot0809]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Najot0809|munozara]]) 07:30, 25-Avgust 2022 (UTC) :Shu fikrlarga qo‘shilaman. Uyat! [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 10:48, 25-Avgust 2022 (UTC) ::Men uyalishga yarasha ish qilganim yo'q. Men robot emasman, menda ham hammadagidek xatolar bor. Sal haddingizni bilishingizni maslahat bergan bo'lardim. Kim bo'lsangiz ham. [[Foydalanuvchi:ShohjahonSobirov|ShohjahonSobirov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ShohjahonSobirov|munozara]]) 13:20, 25-Avgust 2022 (UTC) :Avtomat emas. Balkim siz shunday hisoblarsiz. Men tushunganimdek o'zgartirgandim tarjimani. Siz belgilagan joylarni yana ham boshqacharoq ko'rinishga keltirdim. Ma'qul bo'lsa qo'yilar, ma'qul bo'lmasa qo'yilmas. Men ona tilchi emasman). Gapning har bir bo'g'iniyu, qo'shimchasini to'g'irlash qo'limdan kelmaydi. Kelganicha yozdim va to'g'irladim. [[Foydalanuvchi:ShohjahonSobirov|ShohjahonSobirov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ShohjahonSobirov|munozara]]) 13:47, 25-Avgust 2022 (UTC) ::Shohjahon man sizga 24jamoa qatnashgan turnir guruh bosqichidan boshlandi jumlasini o‘zgartirishni aytgandim. Umuman tegmagansiz. Men qilgan xatolaringizni birma-bir ko‘rsatdim. Ona-tilichi emasman deyapsiz lekin o‘zbektilida gaplashganda bunday g‘aliz gaplashmaysizku to‘g‘rimi? [[Foydalanuvchi:Najot0809|Najot0809]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Najot0809|munozara]]) 19:03, 25-Avgust 2022 (UTC) :::Hop aka to'g'irlashga harakat qilyapman [[Foydalanuvchi:ShohjahonSobirov|ShohjahonSobirov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:ShohjahonSobirov|munozara]]) 21:45, 25-Avgust 2022 (UTC) ==== Betaraflar ==== <!-- # {{Betarafman}} --~~~~ --> ==== Xulosa ==== 09d7y8g3bhe2se6z98xk46uii905uss Jas tulpar 0 782208 2816915 2805508 2022-08-29T06:58:45Z Panda D 74095 /* Shuningdek qarang */ wikitext text/x-wiki '''"Jas tulpar"''' ({{Lang-kk|«Жас тұлпар»}}) — [[Moskva]] universitetlarida tahsil olgan [[Qozoqlar|qozoq]] yoshlarining norasmiy birlashmasi.1960-yillarda mavjud edi.Oʻzini qozoq madaniyatini targʻib qiluvchi madaniy-maʼrifiy jamiyat sifatida joylashtirdi. Biroq, bir qator ishtirokchilarning siyosiy qarashlari sovet jamiyati nuqtai nazaridan qabul qilinishi mumkin emas deb topildi. == Tarixi == === Shakllanishi === „Jas tulpar“ jamiyati [[1963]] [[7-noyabr|-yil 7-noyabrda]] Moskva qozoq talabalari yigʻilishida tashkil etilgan. Tashkilotchilar Murat Avezov,Oltoy Qodirjanov va Bolatxan Tayjanov edi.Jamiyat aʼzolari boʻlajak olimlar Makash Tatimov,Murat Aytxojin, boʻlajak estrada xonandasi Sara Tinishtigulova va boshqa taniqli shaxslar edi. Jamiyatning maqsadi qozoq madaniyati, sanʼati va adabiyotini targʻib qilish, shuningdek, qozoq talabalariga rus tili va texnik fanlarni oʻrganishda yordam berish edi. Tashkilot ishi sektorlarga boʻlingan: maʼruza, ilmiy-maʼrifiy, madaniy-koʻngilochar.Maʼruza sektori doirasida talabalar qozoq xalqining tarixi, demografiyasi va madaniyati boʻyicha materiallar toʻplashdi va oʻrganishdi.Ilmiy-taʼlim sohasida qozogʻistonlik talabalar bilan bevosita ish olib borildi.Madaniy-koʻngilochar sektorda futbol boʻyicha musobaqalar, togʻlarga sayohatlar, turli madaniy tadbirlar tashkil etildi. Tashkilotning ijodiy jamoalari [[Omsk viloyati|Omsk viloyatidagi]] qozoqlar istiqomat qiladigan joylar,Jambul,[[Turkiston (viloyat)|Janubiy Qozogʻiston]],[[Qiziloʻrda (viloyat)|Qiziloʻrda]],[[Jambul (viloyat)|Selinograd]] viloyatlarining [[Oqmoʻla (viloyat)|chekka]] hududlarida boʻldi.Uyushmaning filiallari [[Pavlodar]], [[Qaragʻandi|Qaragʻanda]], [[Nur-Sulton|Tselinograd]], [[Semey|Semipalatinsk]],[[Chimkent]],[[Olmaota|Olma-Ota]] va hatto [[Qozogʻiston Sovet Sotsialistik Respublikasi|Qozogʻiston SSR]] tashqarisida ([[Sankt-Peterburg|Leningrad]], [[Kiyev]], [[Odessa]], [[Xarkov]], [[Riga]]) paydo boʻlgan. „Jas tulpor“ aʼzolari S. Eleusizov va M. Baltabaev qozoq musiqa madaniyatiga asoslangan [[Via|VIA]] tashkil etishda ishtirok etgan (" Gullar ", „Aygul“, „Olatau“ va boshqalar.). === Inqiroz === [[1966]]-yil fevral oyining boshida „Jastulpar“ tashabbuskor guruhi qozoq talabalari bilan uchrashuv oʻtkazish uchun Olmaotaga keldi.Uchrashuv 8-9-fevral kunlari Qozogʻiston Yozuvchilar uyushmasi binosida boʻlib oʻtdi.Arxiv manbasiga koʻra, unga taniqli qozoq yozuvchilari kelgan, biroq ular „uchrashuv sogʻlom tus olmayotganini his qilib“ tez orada tadbirni tark etgan. Qolaversa, aynan 8-9-fevral, yaʼni „Jas tulpar“ qurultoyi kuni [[S.J.Asfendiyarov nomidagi Qozoq milliy tibbiyot universiteti|Olmaota tibbiyot institutining yuzga yaqin talaba-]]yoshlari rus tilida dars oʻtishga qarshi norozilik sifatida darslarga bormagan. Koʻp oʻtmay,Qozogʻiston [[Butunittifoq leninchi kommunistik yoshlar soyuzi|Komsomoli]] Markaziy Qoʻmitasidan tashvishli xabarlar paydo boʻla boshladi, unda „Jas tulpar“ aʼzolarining bayonotlari mazmuni yetkazildi: <blockquote class="ts-Начало_цитаты-quote"> Tov. Tayjanov (MGIMO) boshqaruvchi saylov markazini tuzishni, „Jas Tulpar“ nizomini qabul qilishni taklif qildi, unda „Har bir insonning xatti-harakati, fikri, harakatlarida milliylik tamoyili harakatlantiruvchi omil boʻlishi kerak“ degan fikrlarni yozishni taklif qildi.</blockquote>  Oʻrtoq Avezov maʼruzasining asosiy gʻoyasi quyidagicha ifodalangan: "Faqat badiiy havaskorlik jamoasi boʻlish kifoya. Tashkilotning oʻzi boʻlishi kerak Hatto bunday bayonotlar ham maʼlum boʻldiki, milliy-madaniy rivojlanish tashkiliy nuqtai nazardan Qozogʻistonning [[Sovet Sotsialistik Respublikalari Ittifoqi|SSSRdan]] mustaqil boʻlishiga olib kelishi kerak 20-fevralda Qozogʻiston Komsomoli Markaziy Qoʻmitasi byurosida,15-martda Butunittifoq Leninchi Yosh Kommunistik Ligasi Markaziy Qoʻmitasi byurosida „Jas Tulpar“ aʼzolarining „ochiq siyosiy etukligi“ muhokama qilindi.Bundan tashqari,[[millatchilik]] varaqalari va anonim maktublarning paydo boʻlishi tashkilot faoliyati bilan bogʻlangan. Shunga qaramay, tashkilot 5-6-may kunlari Olmaotada boʻlib oʻtgan barcha boʻlimlar vakillarining navbatdagi yigʻilishini oʻtkazishga muvaffaq boʻldi === Harakatning tugatilishi va ishtirokchilarning keyingi taqdiri === 1966-yil 9-iyun kuni Qozogʻiston Komsomoli Markaziy Qoʻmitasining birinchi kotibi Oʻzbekali Janibekov komsomol markaziy qoʻmitasiga „Jas tulpori“ rahbariyati bilan olib borilgan tushuntirish suhbatlari toʻgʻrisida eslatma yuboradi. Eslatmada aytilganidek,… bu uchrashuvlarda M.Auezov va boshqa ishtirokchilar mulohazalar bilan rozi boʻlib, ularning faoliyatini toʻxtatishga tayyor ekanliklarini bildirdilar. <blockquote class="ts-Начало_цитаты-quote">… bu uchrashuvlarda M.Avezov va boshqa ishtirokchilar mulohazalar bilan rozi boʻlib, ularning faoliyatini toʻxtatishga tayyor ekanliklarini bildirdilar.</blockquote>Baʼzi maʼlumotlarga koʻra, tashkilot tarqatib yuborilganidan koʻp oʻtmay, uning aʼzolari huquqni muhofaza qilish organlari tomonidan taʼqibga uchragan, ammo Qozogʻiston SSR Kommunistik partiyasi Markaziy Qoʻmitasining birinchi kotibi [[Dinmuhammad Qoʻnayev|Dinmuhamed Qoʻnaevning]] aralashuvi tufayli taʼqiblar tez sur’atda toʻxtadi<ref>{{veb manbasi|url=http://www.enu.kz/ru/info/novosti-enu/24266|sarlavha=Жас Тулпар: неподвластные времени|ish=Пресс-служба [[Евразийский национальный университет имени Л. Н. Гумилёва|ЕНУ им. Л. Н. Гумилёва]]|sana=12 декабря 2013|kirish sanasi=|arxivsana=2018-07-31|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180731054130/http://www.enu.kz/ru/info/novosti-enu/24266/}}</ref>. Oʻqishni tamomlagandan soʻng „Jas tulpar“ning koʻplab sobiq aʼzolari ijtimoiy ishlar bilan shugʻullanishda davom etdilar va turli madaniy tadbirlarda qatnashdilar.Olmaotada sheʼriyat kuni (1970), shoir Maxambet Oʻtemisov xotirasiga bagʻishlangan ijodiy kecha (1971),Osiyo va Afrika yozuvchilarining V xalqaro anjumani (1973) shular jumlasidandir.Qayta qurish yillarida sobiq „Jastulpar“ „Nevada-Semipalatinsk“ yadroviy qurolga qarshi harakatni yaratishda ishtirok etdi == Zamonaviy Qozogʻistonda harakatni baholash == Zamonaviy [[Qozogʻiston|qozoq]] tarixshunosligi Jas Tulparni Qozogʻiston mustaqilligini kutgan vatanparvarlik harakati sifatida baholaydi.2013-yilda tashkilotning 50 yilligiga bagʻishlangan tantanali tadbirlar oʻtkazildi. 2013-yil dekabr oyida „Nur Otan“ partiyasi tomonidan madaniyatni rivojlantirish va yoshlarda vatanparvarlik tuygʻusini kuchaytirish uchun 35 yoshgacha boʻlgan qozogʻistonlik yoshlarga beriladigan „Jas tulpar“ mukofoti taʼsis etildi<ref>{{veb manbasi|url=http://e-history.kz/ru/contents/view/1812|sarlavha=Легендарному движению «Жас тулпар» 50 лет|ish=e-history.kz|sana=15 января 2014|kirish sanasi=|arxivsana=2018-07-07|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180707160351/http://e-history.kz/ru/contents/view/1812}}</ref>. == Yana qarang == * [[Qozoqlar diasporasi|Qozoq diasporasi]] == Manbalar == {{Manbalar}} == Adabiyotlar == * Jas tulpar // Kazaxstan. Natsionalnaya ensiklopediya (rus.). — Almati: Qazaq ensiklopediyasi, 2005. — T. II. — <nowiki>ISBN 9965-9746-3-2</nowiki>. (CC BY-SA 3.0) * {{veb manbasi|url=https://camonitor.kz/15062-nekotorye-stranicy-istorii-molodezhnogo-dvizheniya-1960-h-godov-zhas-tulpar.html|sarlavha=Некоторые страницы истории молодежного движения 1960-х годов «Жас тулпар»|ish=Республиканская общественно-политическая газета «Central Asia Monitor»|sana=6 февраля 2015|kirish sanasi=}}{{Oʻlikhavola}} [[Turkum:Qozoq diasporasi]] [[Turkum:Qozogʻiston tarixi]] 7rt3l7er4u8r3rvarzmm5aazu53g0ks Qishloq xoʻjaligining ifloslanishi 0 782297 2816070 2815581 2022-08-28T15:05:19Z Abdulaziz uzbek 72937 /* Hayvonlarni boshqarish */ wikitext text/x-wiki [[Fayl:Water pollution in the Wairarapa.JPG|thumb|right|Water pollution due to [[dairy farming]] in the [[Wairarapa]] area of New Zealand (photographed in 2003)]] '''Qishloq xoʻjaligining ifloslanishi-'''atrof-muhitning [[Ifloslanish|ifloslanishi yoki degradatsiyasiga]] olib keladigan [[qishloq xo'jaligi|dehqonchilik]] amaliyotlarining [[Biotik omillar|biotik]] va [[Abiotik omillar|abiotik]] yonma-yonlarini bildiradi. atrofdagi ekotizimlarga va/yoki odamlarga va ularning iqtisodiy manfaatlariga zarar yetkazishi mumkin. Ifloslanish turli xil manbalardan kelib chiqishi mumkin, jumladan, suvning nuqtali manbadan ifloslanishi (bitta oqizish nuqtasidan) keng tarqalgan, landshaft darajasidagi sabablargacha, shuningdek, nuqtadan tashqari manbadan ifloslanishi va [[havoning ifloslanishi]] deb nomlanadi. Bu ifloslantiruvchi moddalar atrof-muhitga kirgach, atrofdagi ekotizimlarga bevosita taʼsir koʻrsatishi mumkin, yaʼni mahalliy yovvoyi tabiatning nobud boʻlishi yoki ichimlik suvining ifloslanishi, shuningdek, qishloq xoʻjaligi oqimi natijasida yuzaga keladigan [[O'lik zona (ekologiya)|oʻlik zonalar]] kabi quyi oqim taʼsiri katta suvlarda toʻplangan. jismlar. Boshqaruv amaliyoti yoki ularni bilmaslik ushbu ifloslantiruvchi moddalar miqdori va taʼsirida hal qiluvchi rol oʻynaydi. Boshqaruv usullari hayvonlarni boshqarish va uy-joy bilan taʼminlashdan tortib, global qishloq xoʻjaligi amaliyotida [[pestitsidlar]] va [[o'g'itlar]]larning tarqalishiga qadar boʻladi. Notoʻgʻri boshqaruv amaliyotlari hayvonlarni boqish operatsiyalarini notoʻgʻri boshqarish, haddan tashqari yaylovlar, shudgorlash, oʻgʻitlar va pestitsidlarni notoʻgʻri, ortiqcha yoki notoʻgʻri oʻz vaqtida ishlatishni oʻz ichiga oladi. Qishloq xoʻjaligining ifloslantiruvchi moddalari [[suv sifati]]ga katta taʼsir koʻrsatadi va ular koʻllar, daryolar, [[botqoq]]lar, daryolar va [[er osti suvlari|yer osti suvlari]]da uchraydi. Qishloq xoʻjaligidagi ifloslantiruvchi moddalarga choʻkindi moddalar, ozuqa moddalari, patogenlar, pestitsidlar, metallar va tuzlar kiradi<ref>{{veb manbasi|sana=2015-02-20|sarlavha=Agricultural Nonpoint Source Fact Sheet|url=http://water.epa.gov/polwaste/nps/agriculture_facts.cfm|kirish sanasi=22-aprel 2015-yil|veb-sayt=Amerika Qo'shma Shtatlari Atrof-muhitni muhofaza qilish agentligi|nashriyot=EPA}}</ref>. Chorvachilik qishloq xoʻjaligida katta hajmdagi atrof-muhitga kiradigan ifloslantiruvchi moddalari bilan katta taʼsir koʻrsatadi. Goʻng tarkibidagi bakteriyalar va patogenlar oʻtlash, lagunlarda goʻngni saqlash va dalalarga goʻng sepish toʻgʻri boshqarilmasa, daryolar va yer osti suvlariga kirib borishi mumkin<ref name=":2">"Qishloq xoʻjaligi amaliyotining tabiiy resurslarga ekologik taʼsirini oʻrganish. ". ''USGS.'' 2007-yil yanvar, pubs.usgs.gov/fs/2007/3001/pdf/508FS2007_3001.pdf. 2018-yil 2-aprelda foydalanilgan.</ref>. Yerdan foydalanishning oʻzgarishi va chorvachilik va dehqonchilik amaliyotlari, qishloq xoʻjaligi faoliyati natijasida havoning ifloslanishi iqlim oʻzgarishiga katta taʼsir koʻrsatadi va bu tashvishlarni IPCC Iqlim oʻzgarishi va yer boʻyicha maxsus hisobot hal qilish xalqaro tashkilotning asosiy qismi edi<ref>{{Kitobdan iqtibos|author=IPCC|url=https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/2019/11/SRCCL- Full-Report-Compiled-191128.pdf|title=IPCC Iqlim o'zgarishi, cho'llanish, erlarning degradatsiyasi, erlarni barqaror boshqarish, oziq-ovqat xavfsizligi va quruqlik ekotizimlarida issiqxona gazlari oqimlari bo'yicha maxsus hisobot|noshir=Matbuotda|yil=2019|muharrir1- last=Shukla|editor1-birinchi=P.R.|ref={{harvid|IPCC SRCCL|2019}} <!-- ipcc:20200204 -->|author-link=IPCC|editor2-last=Skea|editor2-first=J.|muharrir3-oxirgi=Kalvo Buendia|muharrir3-birinchi=E.|muharrir4-oxirgi=Masson-Delmotte|muharrir4-birinchi=V.|muharrir5-oxirgi=Pörtner|muharrir5-birinchi=H.-O.|muharrir6-oxirgi =C. Roberts|muharrir6-birinchi=D.|muharrir7-oxirgi=Zhai|muharrir7-birinchi=P.|muharrir8-oxirgi=Slade|muharrir8-birinchi=R.|muharrir9-oxirgi=Connors|muharrir9-birinchi=S.|display- muharrirlar=4|muharrir18-birinchi=P.|muharrir22-oxirgi=Malley|muharrir22-birinchi=J.|muharrir21-oxirgi=Belkacemi|muharrir21-birinchi=M.|muharrir20-oxirgi=Kissik|muharrir20-birinchi=K.| editor19-last=Huntley|editor19-first=E.|editor18-last=Vyas|editor14-first=S.|editor17-last=Portugal Pereira|editor17-first=J.|editor16-last=Petzold|birinchi muharrir=16 J.|editor15-last=Pathak|editor15-first=M.|editor14-last=Neogi|editor13-last=Luz|editor13-first=S.|editor12-last=Haughey|editor11-last=Ferrat|daritor11-st =M.|editor10-last=van Diemen|editor10-first=R.|editor12-first=E.}} https://www.ipcc.ch/report/srccl/.</ref>. == Abiotik manbalar == === Pestitsidlar === [[Fayl:Cropduster spraying pesticides.jpg|thumb|alt=Cropduster pestitsidlarni purkamoqda.|[[Pestitsidlar|Pestitsid]]ni havodan qoʻllash.]] [[Pestitsidlar]] va [[gerbitsidlar]] qishloq xoʻjaligi yerlariga ekin yetishtirishni buzadigan zararkunandalarga qarshi kurashda qoʻllaniladi. [[Tuproqning ifloslanishi]] pestitsidlar tuproqda saqlanib qolganda va tuproqda toʻplanib turgʻun organik ifloslantiruvchilarga aylanganda sodir boʻladi, bu mikrobial jarayonlarni oʻzgartirishi, oʻsimliklarning kimyoviy moddalarni oʻzlashtirishini kuchaytirishi va [[tuproq organizmlari]]ga zaharli boʻlishi mumkin. Pestitsidlar va gerbitsidlarning saqlanish darajasi aralashmaning oʻziga xos kimyosiga bogʻliq boʻladi, natijada u [[sorbsiya]] dinamikasiga va tuproq muhitining taqdiri va transport xususiyatiga kuchli taʼsir qiladi<ref>{{veb manbasi|url=http://www. epa.gov/opp00001/science/efed_databasedescription.htm |sarlavha=Atrof-muhitga oid ma'lumotlar bazalari: Ekotoksisite ma'lumotlar bazasi |veb-sayt=Pestitsidlar: Fan va siyosat |nashriyotchi=U.S. Atrof-muhitni muhofaza qilish agentligi (EPA) |joy=Vashington, D.C. |sana=2006-06-28 |arxiv-url=https://web.archive.org/web/20140704074226/http://www.epa.gov/opp00001 /science/efed_databasedescription.htm |arxiv-sana=2014-07-04}}</ref>. Pestitsidlar ifloslangan zararkunandalar va tuproq organizmlari bilan oziqlanadigan hayvonlarda ham toʻplanishi mumkin. Bundan tashqari, pestitsidlar foydali hasharotlar, masalan, changlatuvchilar va zararkunandalarning tabiiy dushmanlari (yaʼni, zararkunandalarni ovlaydigan yoki parazitlik qiluvchi hasharotlar) uchun maqsadli zararkunandalarga nisbatan koʻproq zararli boʻlishi mumkin<ref name="Gullan">Gullan. , P.J. va Cranston, P.S. (2010) Hasharotlar: Entomologiyaning qisqacha mazmuni, 4-nashr. Blackwell Publishing UK: 584 sahifa.{{kerakli sahifa|sana=2017-yil noyabr}}</ref>. ==== Pestitsidlarni yuvish ==== Pestitsidlarni yuvish pestitsidlarni suv bilan aralashib, tuproq boʻylab harakat qilishi natijasida sodir boʻladi, natijada yer osti grunt suvlarini ifloslantiradi. Yuvish miqdori tuproq va pestitsidlarning oʻziga xos xususiyatlariga, yogʻingarchilik va sugʻorish darajasiga bogʻliq. Agar suvda eruvchan pestitsidlardan foydalanilganda, tuproq qumli boʻlganida, yuvish koʻproq sodir boʻladi. Agar pestitsidlarni qoʻllagandan keyin ortiqcha sugʻorish sodir boʻlsa, pestitsidning tuproqqa adsorbsion qobiliyati past boʻadi. Yuvish nafaqat ishlov berilgan dalalardan, balki pestitsidlarni aralashtirish joylaridan, pestitsidlarni qoʻllash uchun moʻljallangan mashinalarni yuvish joylaridan yoki utilizatsiya qilinadigan joylardan ham kelib chiqishi mumkin<ref name="agf">{{veb manbasi |url=http://www.agf.gov.bc.ca/pesticides/c_2.htm |sarlavha=Pestisidlarning ekologik taqdiri |muallif=<!--Xodimlar yozuvchi(lar); by-line.--> |veb-sayt=Pesticide Wise |nashriyotchi=Britaniya Kolumbiya Qishloq xoʻjaligi vazirligi |joy=Viktoriya, BC |arxiv-url=https://web.archive.org/web/20151225091304/http:// www.agf.gov.bc.ca/pesticides/c_2.htm |arxiv-sana=2015-12-25}}</ref>. === Oʻgʻitlar === Oʻgʻitlar ekinlarni [[Azotli oʻgʻitlar|azot]], [[Fosforli oʻgʻitlar|fosfor]], [[Kaliyli oʻgʻitlar|kaliy]] kabi qoʻshimcha oziq moddalar manbalari bilan taʼminlash, oʻsimliklarning oʻsishi va hosildorligini oshirish uchun ishlatiladi. Ular oʻsimliklarning oʻsishi uchun foydali boʻlsa-da, ular tabiiy ozuqa va mineral [[biogeokimyoviy sikl]]ni buzishi va inson va ekologik sogʻliq uchun xavf tugʻdirishi mumkin. ==== Azot ==== [[Azotli oʻgʻitlar]] oʻsimliklarni oʻsimliklar qabul qilishi uchun biologik mavjud boʻlgan, yaʼni NO<sub>3</sub><sup>−</sup> ([[Nitratli oʻgʻitlar|nitrat]]) va NH<sub>4</sub><sup>+</sup> ([[Ammiakli oʻgʻit|ammiak]]) kabi azot shakllari bilan taʼminlaydi. Bu ekinlar hosildorligi va qishloq xoʻjaligi mahsuldorligini oshiradi, lekin u yer osti va yer usti suvlariga ham salbiy taʼsir koʻrsatishi, atmosferani ifloslantirishi va [[tuproq salomatligi]]ning yomonlashishiga olib kelishi mumkin. Oʻgʻit orqali qoʻllaniladigan ozuqa moddalarining hammasi ham ekinlar tomonidan oʻzlashtirilmaydi va ularning qolganlari esa tuproqda toʻplanadi yoki [[Yer usti oqimi|oqim]] sifatida yoʻqoladi. [[Nitratli oʻgʻitlar]] yuqori eruvchanligi va molekulasi manfiy zaryadlangan loy zarralari oʻrtasidagi zaryadga oʻxshash boʻlganligi sababli, tuproq qatlamiga oqib oʻtish orqali yoʻqolishi ehtimoli ancha yuqori<ref>{{veb manbasi|title=Azot aylanishi va azotli oʻgʻit manbalariga qisqacha nazar–1-qism|url=https://www.canr. msu.edu/news/nitrogen_cycle_and_nitrogen_fertilizer_sources_part_1|webcite=MSU Extension|language=en|enter date=2020-04-10}}</ref>. Azotli oʻgʻitlarni qoʻllash darajasi [[Nitratli oʻgʻitlar|nitrat]]ning suvda yuqori eruvchanligi sababli yer usti suvlariga oqib tushishning koʻpayishiga, shuningdek, yer osti suvlariga singib ketishiga olib keladi va shu bilan [[yer osti suvlarining ifloslanishini]] keltirib chiqaradi. Yer osti suvlarida nitrat darajasi 10&nbsp;mg/L (10 ppm) dan yuqori miqdori, bolalarda „koʻk chaqaloq sindromi“ (orttirilgan methemoglobinemia) va ehtimol qalqonsimon bez kassalliklari hamda turli xil saraton turlarini keltirib chiqaradi<ref>{{jurnal manbasi|last1=Uord|first1=Meri X.|last2=Jons|first2=Rena R.|last3=Brender|first3=Jan D.|last4=de Kok|first4=Teo M.|last5=Weyer|first5=Piter J.|last6=Nolan|first6=Bernard T.|last7=Villanueva|first7=Kristina M.|last8=van Breda|first8=Simone G.|date=Iyul 2018|title=Ichimlik suvi nitrati va inson salomatligi: yangilangan sharh|journal=Atrof-muhit tadqiqotlari va jamoat salomatligi xalqaro jurnali|volume=15|number=7|page=1557|doi=10.3390/ijerph15071557|issn=1661-7827|pmc=60684=03 |doi-access=free}}</ref>. Atmosfera azotini (N<sub>2</sub>) koʻproq biologik mavjud shakllarga oʻtkazuvchi azot fiksatsiyasi va biologik mavjud azot birikmalarini N<sub>2</sub> va N<sub>2</sub>O ga aylantiruvchi denitrifikatsiya, azot aylanishida ishtirok etadigan eng muhim metabolik jarayonlardan ikkitasidir, chunki ular ekotizimlarga azotning eng katta kirish va chiqishi hisoblanadi. Ular azotning atmosfera (yaʼni, taxminan 78 % azot) va biosfera oʻrtasida oqimini taʼminlaydi. Azot aylanishidagi boshqa muhim jarayonlar nitrifikatsiya va ammonifikatsiya boʻlib, ular mos ravishda ammiakni nitrat yoki nitritga va organik moddalarni ammiakka aylantiradi. Bu jarayonlar koʻpchilik ekotizimlarda azot kontsentratsiyasini nisbatan barqaror ushlab turganligi sababli, qishloq xoʻjaligidan chiqqan azotning katta oqimi jiddiy buzilishlarga olib kelishi mumkin<ref>{{veb manbasi|url=https://www.nature.com/scitable/knowledge/library/the-nitrogen-cycle-processes-players-and-human-15644632/|title=Azot aylanishi: jarayonlar, oʻyinchilar va insonga taʼsiri {{!}} Fanni Scitable sahifasida oʻrganing|vebsayt=www.nature.com|enter-date=2020-04-19}}</ref>. Buning suv ekotizimlarida keng tarqalgan natijasi [[evtrofikatsiya]] boʻlib, bu oʻz navbatida [[Gipoksiya|gipoksik]] va [[Anoksiya|anoksik]] sharoitlarni yaratadi. Bu ikkalasi ham oʻlimga olib keladi yoki koʻplab turlarga zarar yetkazadi<ref>{{jurnal manbasi |last1=Diaz |first1=Robert |last2=Rosenberg |first2=Rutger |title=Dengiz ekotizimlari uchun o'lik zonalarning tarqalishi va oqibatlari |jurnal=Fan |date=2008-08-15 |volume=321 |1-son=8 |pages=926–929 |doi=10.1126/science.1156401 |pmid=18703733 |bibcode=2008Sci...321..926D |s2cid=32818786 |url=https://www.science.org/012/do.1156401}}</ref>. Azotli oʻgʻitlash NH<sub>3</sub> gazlarini ham atmosferaga chiqarishi mumkin, ular keyinchalik NO<sub>x</sub> birikmalariga aylanishi mumkin. Atmosferadagi NO<sub>x</sub> birikmalarining koʻp miqdori suv ekotizimlarining kislotalanishiga olib kelishi va odamlarda turli xil nafas olish muammolarini keltirib chiqarishi mumkin. Oʻgʻitlash natijasida N<sub>2</sub>O ajralib chiqishi mumkin, bu [[issiqxona gazi]] boʻlib, stratosferada ozonning (O<sub>3</sub>) yoʻq qilinishiga yordam beradi<ref>{{cite journal|last1=Erisman|first1=Yan Villem|last2=Gallovey|first2=Jeyms N.|last3=Seitzinger|first3=Sybil|last4=Bleeker|first4=Albert|last5=Kasallik|first5=Nensi B.|last6= Petresku|first6=A.M.Roksana|last7=Lich|first7=Allison M.|last8=de Vries|first8=Wim|date=2013-07-05|title=Global azot aylanishining inson modifikatsiyasining oqibatlari|journal=Qirollik falsafiy operatsiyalari B jamiyati: Biologiya fanlari|volume=368|number=1621|pages=20130116|doi=10.1098/rstb.2013.0116|issn=0962-8436|pmc=3682738|pmid=23713116}}</ref>. Azotli oʻgʻit oladigan tuproqlar ham zararlanishi ham mumkin. Oʻsimliklarda mavjud boʻlgan azotning koʻpayishi ekinning sof birlamchi ishlab chiqarishini oshiradi va oxir-oqibat, parchalangan biomassa orqali oʻgʻitlar va uglerod birikmalaridan azotning koʻproq kirishi natijasida tuproqning mikrobial faolligi ortadi. Tuproqdagi parchalanishning kuchayishi tufayli uning organik moddalari tugaydi, bu esa tuproqning umumiy sogʻligʻini yomonlashuviga olib keladi<ref>{{jurnal manbasi|last1=Lu|first1=Chaoqun|last2=Tian|first2=Hanqin|date=2017-03-02|title=O'tgan yarim asrda qishloq xo'jaligi ishlab chiqarishida global azot va fosfor o'g'itlaridan foydalanish: o'zgaruvchan issiq nuqtalar va ozuqa moddalarining muvozanati|url=https://www.earth-syst-sci-data.net/9/181/2017/|journal=Yer tizimi fanlari ma'lumotlari|language=en|volume=9|number=1|pages=181–192|doi= 10.5194/essd-9-181-2017|bibcode=2017ESSD.... 9..181L|issn=1866-3508|doi-access=bepul}}</ref>. Standart azotli oʻgʻitlarga alternativalardan biri bu kuchli samarali oʻgʻitlar (EEF) hisoblanadi. EEF larning bir nechta turlari mavjud, ammo ular odatda ikkita toifaga boʻlinadi, sekin chiqadigan oʻgʻitlar yoki nitrifikatsiya inhibitori oʻgʻitlari. Sekin-asta boʻshatilgan oʻgʻitlar qishloq xoʻjaligi tizimlariga Azotning chiqishini kechiktiradigan va sekinlashtiradigan polimer bilan qoplangan. ''Nitrifikatsiya inhibitorlari'' — bu juda gidrofobik boʻlgan oltingugurt birikmasi bilan qoplangan oʻgʻitlar, bu azotning chiqishini sekinlashtirishga yordam beradi. EEF (Enhanced Efficiency Fertilizers)lar azotning tuproqqa kamroq va barqaror oqishini taʼminlaydi va azotning yuvilishi va NO<sub>x</sub> birikmalarining uchuvchanligini kamaytirishi mumkin, ammo ilmiy adabiyotlar azot ifloslantirishini kamaytirishda ham samarali, ham samarasizligini koʻrsatadi<ref>{{cite journal |last1=Akiyama |first1=Xiroko |last2=Yan |first2=Xiaoyuan |last3=Yagi |first3=Kazuyuki |title=Samarali oʻgʻitlarning samaradorligini baholash N2O va qishloq xoʻjaligidan NO emissiyalarini kamaytirish imkoniyatlari sifatida:meta-tahlil |journal=Global oʻzgarishlar biologiyasi |date=2010 |volume=16 |number=6 |pages=1837-1846 |doi=10.1111/j.1365-2486.2009.02031.x|bibcode=201031G |io.71G.s2cid=86496834 }}</ref><ref>{{veb manbasi |last1=Williams |first1=T. |last2=Derksen |first2=J. |last3=Mors |first3=J. |title=Samarali azotli oʻgʻit: Janubiy Willamette yer osti suvlarini boshqarish zonasidagi baland oʻtloqli dalalarda hosildorlikka va er osti suvlariga potentsial taʼsir, Oregon, AQSh |url=https://cfpub.epa.gov/si/si_public_record_report.cfm?dirEntryId=347986&Lab=CPHEA&subject=Water%20Research&showCriteria=0&searchAll=water%20and%20(drinking%20water%20or%20small%20systems)&sortBy=revisionDate |vebsayt=EPA.gov |publisher=Environmental Protection Agency}}</ref>. ==== Fosfor ==== Qishloq xoʻjaligida ishlatiladigan fosforli oʻgʻitlarning eng keng tarqalgan shakli fosfat (PO<sub>4</sub><sup>3-</sup>) boʻlib, u PO<sub>4</sub><sup>3-</sup>ni oʻz ichiga olgan sintetik birikmalarda yoki goʻng va kompost kabi organik shakllarda qoʻllaniladi<ref>{{veb manbasi|url=https://extension.umn.edu/phosphorus-and-potassium/understanding-phosphorus-o'g'itlar|title=Fosforli o'g'itlar haqida tushuncha|vebsayt=extension.umn.edu|til=en|kirish sanasi=2020-04-09}}</ref>. Fosfor oʻynaydigan roli tufayli barcha organizmlar uchun muhim ozuqa hisoblanadi, shuningdek nuklein kislota ishlab chiqarish va metabolik energiya almashinuvi kabi hujayra va metabolik funksiyalarda muhimdir. Biroq, koʻpchilik organizmlar, shu jumladan qishloq xoʻjaligi ekinlari ham oz miqdorda fosforga muhtoj, chunki ular ekotizimlarda nisbatan kam miqdorda rivojlangan<ref>{{jurnal manbasi|last1=Hart|first1=Murray|last2=Quin|first2 =Bert|last3=Nguyen|first3=M|date=2004-11-01|title=Qishloq xoʻjaligi yerlaridan fosfor oqimi va toʻgʻridan-toʻgʻri oʻgʻit taʼsiri|url=https://www.researchgate.net/publication/51369130|journal=Journal Atrof-muhit sifati|jild=33|son=6|sahifalar=1954–72|doi=10.2134/jeq2004.1954|pmid=15537918}}</ref>. Tuproqdagi mikrob populyatsiyalari fosforning organik shakllarini fosfat kabi eruvchan oʻsimlik shakllariga aylantira oladi. Bu bosqich odatda noorganik oʻgʻitlar bilan chetlab oʻtiladi, chunki u fosfat yoki boshqa mavjud oʻsimlik shakllari sifatida qoʻllaniladi. Oʻsimliklar tomonidan qabul qilinmagan har qanday fosfor tuproq zarralariga soʻriladi, bu esa uning joyida qolishiga yordam beradi. Shu sababli, u odatda yer usti suvlariga kiradi, agar u biriktirilgan tuproq zarralari yogʻingarchilik yoki boʻron suvi oqimi natijasida eroziyalanadi. Yer usti suvlariga kiradigan miqdor oʻgʻit sifatida qoʻllaniladigan miqdorga nisbatan nisbatan past boʻladi, lekin u koʻpgina muhitlarda cheklovchi oziq moddasi boʻlganligi sababli, hatto kichik miqdori ham ekotizimning tabiiy fosfor biogeokimyoviy aylanishini buzishi mumkin<ref>{{ veb manbasi|url=https://extension.psu.edu/programs/nutrient-management/educational/soil-fertility/managing-phosphorus-for-agriculture-and-the-environment|sarlavha=Qishloq xo'jaligi va atrof-muhit uchun fosforni boshqarish (Pensilvaniyadagi ozuqaviy moddalarni boshqarish dasturi)|vebsayt=Pensilvaniyadagi ozuqaviy moddalarni boshqarish dasturi (Penn State kengaytmasi)|til=en|kirish sanasi=2020-04-09}}</ref>. Garchi azot zararli suv oʻtlari va siyanobakteriyalarning gullashida muhim rol oʻynasa ham evtrofikatsiyaga sabab boʻladi, fosfor koʻpincha, ayniqsa chuchuk suvlarda eng cheklovchi oziq moddasi boʻlganligi sababli, ortiqcha fosfor eng katta hissa qoʻshuvchi omil hisoblanadi<ref>{{veb manbasi|url=https://www.epa.gov/national-suv-resurs-so'rovlar/ko'rsatkichlar-fosfor |title=Ko'rsatkichlar: Fosfor|oxirgi=AQSh EPA|ism=OW|sana=2013-11-27|vebsayt=US EPA|til=en|kirish sanasi=2020-04-19}}</ref>. Bundan tashqari yer usti suvlaridagi kislorod miqdorini kamaytirish uchun suv oʻtlari va siyanobakteriyalarning gullashi inson va hayvonlar sogʻligʻi hamda koʻplab suv organizmlari uchun zararli boʻlgan siyanotoksinlarni ishlab chiqarishi mumkin<ref>{{veb manbasi|url=https://www.epa.gov/nutrientpollution/effects-dead-zones-and-harmful-algal-blooms|title=Ta'siri: o'lik zonalar va zararli alglarning gullashi|oxirgi=AQSh EPA|ism=OW|sana=2013-03-12|veb-sayt=AQSh EPA| til=en|kirish sanasi=2020-04-10}}</ref>. Tarkibida [[fosfor]] boʻlgan oʻgʻitlarda [[kadmiy]] kontsentratsiyasi sezilarli darajada farq qiladi va muammoli boʻlishi mumkin. Masalan, mono-ammiakli [[Fosforli oʻgʻitlar|fosforli oʻgʻit]]da kadmiy miqdori 0.14&nbsp;mg/kggacha past, 50.9&nbsp;mg/kggacha yuqori boʻlishi mumkin. Buning sababi shundaki, ularni ishlab chiqarishda ishlatiladigan fosfat jinsi 188&nbsp;mg/kggacha boʻlishi mumkin(masalan,[[Nauru (orol)|Nauru]] va [[Rojdestvo oroli|Rojdestvo]] orollaridagi konlar). Yuqori kadmiyli oʻgʻitlardan doimiy foydalanish tuproq va oʻsimliklarni ifloslantirishi mumkin. Fosfatli oʻgʻitlarning kadmiyi miqdori boʻyicha cheklovlar [[Yevropa Komissiyasi]] tomonidan koʻrib chiqilgan. Fosforni oʻz ichiga olgan oʻgʻit ishlab chiqaruvchilari endi fosfat jinslarining tarkibidagi kadmiyga qarab tanlaydilar<ref name="Microchemical Journal 2012 pp. 17–21">{{jurnal manbasi | title=O'g'it ishlab chiqarish uchun ishlatiladigan bir nechta fosfat jinslarida Cd tarkibini o'rganish | journal=Mikrokimyoviy jurnal |volume=104 | date=2012-09-01 | issn=0026-265X | doi=10.1016/j.microc.2012.03.020 | pages=17–21 | url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0026265X12000665 | kirish sanasi=2022-01-23| last1=mart | first1=Swe Swe | last2=Okazaki | first2=Masanori }}</ref>. Fosfat jinslar tarkibida [[ftorid]] miqdori yuqori. Binobarin, fosforli oʻgʻitlarning keng qoʻllanilishi tuproqdagi ftorid kontsentratsiyasini oshirdi. Oʻgʻitdan oziq-ovqatning ifloslanishi juda oz tashvish tugʻdirishi aniqlandi, chunki oʻsimliklar tuproqdan ozgina ftor toʻplaydi, ifloslangan tuproqlarni yutib yuboradigan chorva mollari uchun ftoridning zaharlanish ehtimoli kattaroqdir. Bundan tashqari, ftoridning tuproq mikroorganizmlariga taʼsiri ham tashvish tugʻdirishi mumkin<ref name="Water Research 2009 pp. 3177–3186">{{jurnal manbasi |title=Oqava suvlarni biologik tozalash tizimlarida ftoridning mikroorganizmlarga toksikligi | journal = Suv tadqiqotlari | volume=43 | masala=13 | date=2009-07-01 | issn=0043-1354 | doi=10.1016/j.watres.2009.04.032 | pages=3177–3186 | url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0043135409002802 | kirish sanasi=2022-01-23| last1=Ochoa-Herrera | first1=Valeriya | last2=Banihani | first2=Qais | last3=Leon | first3=Glendy | last4=Xatri | first4=Chandra | last5=Maydon | first5=Jeyms A. | last6=Syerra-Alvares | first6=Reyes | pmid=19457531 }}</ref>. ;Radioaktiv elementlar Oʻgʻitlarning radioaktiv tarkibi sezilarli darajada oʻzgarib turadi va ularning asosiy mineraldagi kontsentratsiyasiga hamda oʻgʻit ishlab chiqarish jarayoniga bogʻliq. [[Uran-238]] konsentrasiyalari fosfat jinsida 7 dan 100 pCi/g gacha, fosforli oʻgʻitlarda esa 1 dan 67 pCi/g gacha boʻlishi mumkin. Fosforli oʻgʻitlarning yillik miqdori yuqori qoʻllanilishi, bu tuproqlarda va drenaj suvlarida uran-238 kontsentratsiyasining odatdagidan bir necha baravar koʻp boʻlishiga olib kelishi mumkin. Biroq, bu oʻsishlarning oziq-ovqatlarning radionuklidlar bilan ifloslanishidan kelib chiqadigan inson salomatligi xavfiga taʼsiri juda kichik (0,05 mSv/y dan kam).{{citation needed|date=2017-yil noyabr}} ==== Organik ifloslantiruvchilar ==== [[Goʻng|Gʻoʻng]] va biosolidlar hayvonlar va odamlar tomonidan oziq-ovqat shaklida isteʼmol qilinadigan koʻplab oziq moddalarni oʻz ichiga oladi. Bunday chiqindi mahsulotlarni qishloq xoʻjaligi yerlariga qaytarish amaliyoti tuproqdagi ozuqa moddalarini qayta ishlash imkoniyatini beradi. Qiyinchilik jihati shundaki, goʻnglar va biosolidlar nafaqat uglerod, azot va fosfor kabi ozuqaviy moddalarni oʻz ichiga oladi, balki ular ifloslantiruvchi moddalarni, jumladan dori-darmon va shaxsiy parvarishlash vositalari (PPCP) ham oʻz ichiga olishi mumkin. Odamlar va hayvonlar tomonidan isteʼmol qilinadigan PPCP larning xilma-xilligi va katta miqdori mavjud va ularning har biri quruqlik va suv muhitida noyob kimyoga ega. Shunday qilib, hammasining ham tuproq, suv va havo sifatiga taʼsiri baholanmagan. AQSh atrof-muhitni muhofaza qilish agentligi (EPA) turli xil PPCP lar darajasini baholash uchun AQSH boʻylab [[oqova suvlarni tozalash]] zavodlaridan chiqayotgan oqava suvlarni oʻrganib chiqdi<ref>{{veb manbasi |url=https://www..epa.gov/biosolids/sewage-sludge-surveys |sarlavha=Kanalizatsiya loyini oʻrganish |nashriyot=EPA |vebsayt=Biosolids |sana=2016-08-17}}</ref>. === Metallar === Og'ir metallarning (masalan, qoʻrgʻoshin, kadmiy, mishyak, simob) qishloq xoʻjaligi tizimidagi asosiy qismlari oʻgʻitlar, goʻng kabi organik chiqindilar va qoʻshimcha sanoat mahsulotlarining chiqindilari hisoblanadi. Noorganik oʻgʻitlar, ayniqsa, ogʻir metallarning tuproqqa kirishi uchun muhim yoʻldir<ref>{{jurnal manbasi|last1=Srivastava|first1=Vaibhav|last2=Sarkar|first2=Abhijit|last3=Singh|first3=Sonu|last4=Singh| first4=Pooja|last5=de Araujo|first5=Ademir S. F.|last6=Singh|first6=Rajeev P.|date=2017|title=Og'ir metallar ifloslanishining agroekologik javoblari, tuproq salomatligi va o'simliklarning ko'rsatkichlariga alohida e'tibor qaratilgan|journal=Frontiers Environmental Science|language=en|volume=5|doi=10.3389/fenvs.2017.00064|issn=2296-665X|doi-access=free}}</ref>. Sugʻorish kabi baʼzi dehqonchilik usullari tuproqda tabiiy ravishda toʻplanadigan [[Selen|selenning]] (Se) toʻplanishiga olib keladi, buning natijasida quyi oqimdagi suv havzalarida yovvoyi hayvonlar, chorva mollari va odamlar uchun toksik boʻlgan selen kontsentratsiyasi boʻlishi mumkin. Bu jarayon 1987-yilda zaharli chiqindixona deb eʼlon qilingan San-Xoakin vodiysidagi ([[Kaliforniya]], [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQSh]]) Kesterson suv ombori nomi bilan atalgan „Kesterson effekti“ nomi bilan mashhur<ref>{{jurnal manbasi|last=Presser|first=Tereza S.|data=1994-05-01|title=Kesterson effekti|journal=Atrof-muhitni boshqarish|language=en|volume=18|number=3|pages=437–454 |doi=10.1007/BF02393872|bibcode=1994EnMan..18..437P|s2cid=46919906|issn=1432-1009|url=https://zenodo.org/record/1232546}}</ref>. Atrof-muhitda mavjud boʻlgan ogʻir metallar oʻsimliklar tomonidan oʻzlashtirilishi mumkin, bu esa taʼsirlangan oʻsimliklarni isteʼmol qilganda odamlar sogʻligʻi uchun xavf tugʻdirishi mumkin<ref>{{jurnal manbasi|last1=Alves|first1=Leticia|last2=Reis|first2=Andre|last3= Gratão|first3=Priscila|date=2016-07-18|title=Qishloq xo'jaligi tuproqlaridagi og'ir metallar: O'simliklardan kundalik hayotimizga|url=https://www.researchgate.net/publication/305627542|journal=Científica|volume =44|masala=3|pages=346|doi=10.15361/1984-5529.2016v44n3p346-361|doi-access=free}}</ref>. Baʼzi metallar oʻsimliklarning oʻsishi uchun zarurdir, ammo ularning koʻpligi oʻsimlik salomatligiga salbiy taʼsir koʻrsatishi mumkin. Poʻlat sanoati chiqindilari koʻp boʻlganligi sababli koʻpincha oʻgʻitlarga qayta ishlanadigan (oʻsimliklar oʻsishi uchun zarur boʻlgan) [[rux]] tarkibiga quyidagi zaharli metallar ham kirishi mumkin: [[qoʻrgʻoshin]], [[Margimush|mishyak]], [[kadmiy]], [[xrom]] va [[nikel]]. Bu turdagi oʻgʻitlarda eng koʻp uchraydigan zaharli elementlar [[simob]], [[qoʻrgʻoshin]] va [[Margimush|mishyak]]<nowiki/>dir. Ushbu potentsial zararli aralashmalar oʻgʻit ishlab chiqarish jarayonida olib tashlanishi mumkin, ammo bu oʻgʻit narxini sezilarli darajada oshiradi. Yuqori darajada toza oʻgʻitlar keng tarqalgan boʻlib, koʻk rangli boʻyoqlarni oʻz ichiga olgan, suvda yaxshi eriydigan oʻgʻitlar sifatida tanilgan. Bu kabi oʻgʻitlar odatda uy xoʻjaliklarida ishlatiladi, masalan, Mirakl-Gro. Bu suvda yuqori darajada eriydigan oʻgʻitlar yashil bogʻlarida qoʻllaniladi va chakana narxidan sezilarli darajada arzonroq narxda kattaroq paketlarda mavjud. Bundan tashqari, ishlab chiqarishni cheklovchi yuqori sof qoshimchalardan tayyorlangan, arzon, chakana, donador bogʻ oʻgʻitlari ham mavjud{{citation needed|date=2020-yil oktabr}}. === Yerni boshqarish === ==== Tuproq eroziyasi va choʻkishi ==== [[Fayl:Soil erosion - geograph.org.uk - 1135515.jpg|thumb|upright=1.25|right|alt=Tuproq eroziyasi|Tuproq eroziyasi: tuproq shudgorlangan daladan shu darvoza orqali yuvilib, undan narigi suv oqimiga oʻtdi.]] Qishloq xoʻjaligi intensiv boshqaruvi yoki samarasiz yer qoplamalari [[tuproq eroziyasi]] va choʻkindi choʻkishiga katta hissa qoʻshadi<ref>Uzoq masofadagi tuproq va suvni saqlash qoʻmitasi, Milliy tadqiqot kengashi. 1993. Tuproq va suv sifati: qishloq xoʻjaligining kun tartibi. National Academy Press: Washington, D.C.</ref>. Hisob-kitoblarga koʻra, qishloq xoʻjaligi yerlarining degradatsiyasi har yili 6 million gektarga yaqin unumdor yerlarda unumdorlikning qaytarilmas pasayishiga olib kelmoqda<ref>{{kitob manbasi |last1=Dudal |first1=R. |year=1981 |bob=Tabiatni muhofaza qilish ehtiyojlarini baholash |pages=3–12 |title=Tuproqni saqlash, muammolar va istiqbollar |editor1-first=R. P. C. |editor1-last=Morgan |location=Chichester, U.K. |publisher=Wiley}}</ref>. Yer usti oqim suvlarida choʻkmalarning toʻplanishi (yaʼni choʻkindi) turli yoʻllar bilan suv sifatiga taʼsir qiladi{{citation needed|date=2019-yilning avgusti}}. Choʻkma ariqlar, daryolar, kichik daryolar va navigatsiya kanallarining tashish imkoniyatlarini kamaytirishi mumkin. Shuningdek, u suv biotasiga taʼsir qiladigan suvga kiradigan yorugʻlik miqdorini ham cheklashi mumkin. Choʻkma natijasida hosil boʻlgan loyqalik baliqlarning ovqatlanish imkoniyatiga xalaqit berishi mumkin, bu esa populyatsiya dinamikasiga taʼsir qiladi. Choʻkma ifloslantiruvchi moddalar, jumladan fosfor va turli pestitsidlarning tashilishi va toʻplanishiga ham taʼsir qiladi<ref name="Abrantes Pereira Goncalves 77–88-betlar">{{jurnal manbasi| last1=Abrantes | first1=Nelson | last2=Pereira | first2=Rut | last3=Gonsalves | first3=Fernando | title=Qishloq xo'jaligi yerlari bilan o'ralgan ko'lda suv, cho'kindi va baliq to'qimalarida pestitsidlarning paydo bo'lishi: odamlar va ekologik retseptorlar uchun xavflar haqida |journal=Water, Air, & Soil Pollution | publisher=Springer Science and Business Media LLC | volume=212 | issue=1–4 | date=2010-01-30 | issn=0049-6979 | doi=10.1007/s11270-010-0323-2 | pages=77–88| bibcode=2010WASP..212...77A | s2cid=93206521}}</ref>. ==== Yerga ishlov berish va azot oksidi chiqindilari ==== Tabiiy tuproq biogeokimyoviy jarayonlari natijasida turli xil issiqxona gazlari, shu jumladan azot oksidi chiqariladi. Qishloq xoʻjaligini boshqarish amaliyoti emissiya darajasiga taʼsir qilishi mumkin. Misol uchun, tuproqqa ishlov berish darajasi [[Azot oksidlari|azot oksidi]] chiqindilariga ham taʼsir qilishi aniqlangan<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.2134/jeq1998.00472425002700030029x |title=Uch yil davomida zararlangan azot oksidi emissiyasi, Soya-beda aylanishlari va azotli o'g'itlash |journal=Atrof-muhit sifati jurnali |volume=27 |issue=3 |pages=698–703 |year=1998 |last1=MakKenzi |first1=A. F |last2=Fan |first2=M. X |last3=Cadrin |first3=F }}</ref>. == Biotik manbalar == === Najas chiqindilaridan chiqadigan issiqxona gazlari === Birlashgan Millatlar Tashkilotining Oziq-ovqat va qishloq xo'jaligi tashkiloti (Food and Agriculture Organization(FAO)) bashoratiga koʻra, antropogen issiqxona gazlarining 18% toʻgʻridan-toʻgʻri yoki bilvosita dunyo chorvachiligidan keladi. Ushbu hisobot shuningdek, chorvachilikdan chiqadigan chiqindilar transportdan chiquvchi chiqindilardanda koʻproq ekanligini koʻrsatdi. Hozirda chorva mollari issiqxona gazlari chiqindilarini ishlab chiqarishda koʻproq rol oʻynasa-da, hisob-kitoblar notoʻgʻri ekanligi taʼkidlangan. FAO chorvachilikni baholashda dehqonchilikning hayotiy siklini baholashdan foydalangan boʻlsada (yaʼni, barcha jihatlar, jumladan, ozuqa uchun ekin yetishtirish, tashishdan soʻyishgacha va h.k.), ular transport sektori uchun ham bir xil baholashni qoʻllamagan<ref >{{kitob manbasi |doi=10.1016/S0065-2113(09)03001-6 |bob=Havoni tozalash: Chorvachilikning iqlim oʻzgarishiga qoʻshgan hissasi |volume=103 |pages=1–40|title=Agronomiyadagi yutuqlar |year= 2009 |last1=Pitesky |first1=Maurice E |last2=Stackhouse |first2=Kimberly R |last3=Mitloehner |first3=Frank M |isbn=978-0-12-374819-5}}</ref>. Muqobil manbalar FAO taxminlarini xato deb hisoblaydi va global chorvachilik sanoati atmosferaga chiqadigan issiqxona gazlarining ulushi 18% emas, balki 51% gacha toʻgʻri kelishi mumkinligini taʼkidlaydi<ref>{{cite journal|author=Robert Gudlend |author2=Jeff Anhang |title=Chorvachilik va iqlim oʻzgarishi: agar iqlim oʻzgarishining asosiy ishtirokchilari... sigirlar, choʻchqalar va tovuqlar boʻlsa-chi? |date=noyabr–dekabr 2009 |url=http://www.worldwatch.org/files/pdf/Livestock%20and%20Climate%20Change.pdf |periodical=World Watch |arxiv-url=https://web.archive.org/web/20091105155752/http://www.worldwatch.org/files/pdf/Livestock%20and%20Climate%20Change.pdf|archive-date=2009-11-05}}</ref><ref>{{jurnal manbasi|title=Chorvachilik sanoatining atrof-muhitga taʼsiri: bilimlar oʻrtasidagi bogʻliqlik, Isroildagi talabalar oʻrtasidagi munosabat va xatti-harakatlar |journal=Atrof-muhitni oʻrganish va jamoat salomatligi xalqaro jurnali |doi-access=free |date=16-aprel, 2019-yil |volume=16 |issue=8 |last1=Dopelt|first1=Keren|last2 =Radon|first2=Pnina|last3=Davidovitch|first3=Nadav|page=1359 |doi=10.3390/ijerph16081359|pmid=31014019 |pmc=6518108 }}</ref>. Tanqidchilarning taxminicha, hisob-kitoblardagi farq, FAO ning foydalangan maʼlumotlari eskirganligidan kelib chiqqan. Nima boʻlishidan qatʼiy nazar, agar FAO ning 18% hisoboti toʻgʻri boʻlganda ham, bu chorvachilikni issiqxona gazlari bilan ifloslantirish boʻyicha ikkinchi oʻrinda turishini koʻrsatadi. PNAS modeli shuni koʻrsatdiki, agar hayvonlar AQSh qishloq xoʻjaligi va oziq-ovqatidan butunlay chiqarib tashlangan boʻlsa ham, AQShning issiqxona gazlari chiqindilari atigi 2,6% ga (yoki qishloq xoʻjaligidagi IG(issiqxona gazlari) chiqindilarining 28%) kamayadi. Buning sababi, hayvonlarning goʻnglarini oʻgʻitlar bilan almashtirish va boshqa hayvonlarning qoʻshimcha mahsulotlarini almashtirish zarurati va chorvachilik hozirgi vaqtda inson tomonidan isteʼmol qilinmaydigan oziq-ovqat va tolani qayta ishlashning qoʻshimcha mahsulotlarini ishlatadi. Bundan tashqari, odamlar koʻproq energiya olishlariga qaramay, muhim oziq moddalarning koʻproq tanqisligidan aziyat chekishadi, bu esa, ehtimol, semirishning kuchayishiga olib keladi<ref name=pnas>{{jurnal manbasi|title=Nutritional and greenhouse gas impacts of removing animals from US agriculture|date=13-noyabr 2017-yil|volume=114|issue=48|page=E10301–E10308|doi=10,1073/pnas.1707322114|pmid=29133422|Journal=29133422|Journal of Science=Pro | 5715743|last1=Oq|first1=Robin R.|last2=Hall|first2=Meri Bet|doi-access=free}}</ref>. === Biopestitsidlar === ''Biopestitsidlar''–tabiiy materiallardan (hayvonlar, oʻsimliklar, mikroorganizmlar, ayrim minerallar) olingan pestitsidlar<ref name="Pedigoand">L. P. Pedigo va M. Rays. 2009. Entomologiya va zararkunandalarga qarshi kurash, 6-nashr. Prentice Hall: 816 pp.</ref>. Anʼanaviy pestitsidlarning alternativi sifatida biopestisidlar qishloq xoʻjaligining umumiy ifloslanishini kamaytirishi mumkin, chunki ular bilan ishlash xavfsiz, odatda foydali umurtqasizlar yoki umurtqali hayvonlarga kuchli taʼsir qilmaydi va qisqa qoldiq vaqt talab qiladi<ref name="Pedigoand" />. Biroq, biopestitsidlar maqsadli boʻlmagan turlar populyatsiyalariga salbiy taʼsir koʻrsatishi mumkinligi haqida baʼzi xavotirlar mavjud<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.1007/s10123-003- 0144-x |pmid=12955583 |title=Oʻsimliklarni himoya qilish uchun mikrobial pestitsidlarni ishlab chiqish, roʻyxatga olish va tijoratlashtirish |journal=Xalqaro mikrobiologiya |volume=6 |issue=4 |pages=245–52 |year=2003 |last1=Montesinos |first1 =Emilio |s2cid=26444169 |url=http://revistes.iec.cat/index.php/IM/article/view/9432 }}</ref>. Qoʻshma Shtatlarda biopestitsidlar EPK tomonidan tartibga solinadi. Biopestitsidlar boshqa pestitsidlarga qaraganda kamroq zararli va atrof-muhitga taʼsiri kamroq boʻlganligi sababli, agentlik ulardan foydalanishni roʻyxatdan oʻtkazish uchun koʻp maʼlumot talab qilmaydi. Koʻpgina biopestisidlarga Amerika Qo'shma Shtatlari Qishloq xo'jaligi Departamentining Milliy organik dasturi, organik oʻsimliklarni yetishtirish standartlari doirasida ruxsat berilgan<ref name="Pedigoand" />. === Introduksiya qilingan turlar === ==== Invaziv turlar ==== {{asosiy|Invaziv turlar}} [[Fayl:Yellow star thistle.jpg|thumb|right|alt=Yellow Star Thistle.|''Centaurea solstitialis'', agressiv invaziv begona oʻt, ehtimol, Shimoliy Amerikaga ifloslangan em-xashak urugʻida kiritilgan. Dehqonchilik va chorvachilik kabi qishloq xoʻjaligi amaliyotlari uning tez tarqalishiga yordam berdi. Bu otlar uchun zaharli, mahalliy oʻsimliklarning oʻsishiga toʻsqinlik qiladi (biologik xilma-xillikni kamaytiradi va tabiiy ekotizimlarni buzadi) va mahalliy hayvonlarning migratsiyasiga jismoniy toʻsiqdir.]] Qishloq xoʻjaligining globallashuvining tobora kuchayib borayotgani zararkunandalar, begona oʻtlar va kasalliklarning tasodifiy yangi ekin maydonlariga koʻchishiga olib keldi. Agar paydo boʻlsa, ular mahalliy turlar populyatsiyasiga taʼsir koʻrsatadigan invaziv turga aylanadi<ref name="Mooney">{{jurnal manbasi |doi=10.1073/pnas.091093398 |pmid=11344292 |pmc=33232 |title=Evolyutsiya ta'siri invaziv turlari |journal=Milliy fanlar akademiyasi materiallari |volume=98 |issue=10 |sahifalar=5446–51 |year=2001 |last1=Muni |first1=H. A |last2=Klilend |first2=E. E |bibcode=2001PNAS...98.5446M |doi-access=free }}</ref>. Va qishloq xoʻjaligi ishlab chiqarishiga xavf tugʻdiadi<ref name="Gullan" />. Masalan, Yevropada yetishtirilgan va Amerika Qoʻshma Shtatlari va Kanadaga tijorat changlatuvchlari sifatida foydalanish uchun [[Bumblebee|bumble beelarni]] joʻnatilgani Yangi Dunyoga Eski Dunyo parazitining kirib kelishiga olib keldi<ref>{{web cite |url=http://www.iucnredlist.org/apps/redlist/details/135295/0 |title=Bombus franklini (Franklinning Bumble Bee |publisher=Iucnredlist.org |date=2008-01-01 |kirish sanasi=2013-07-24 }}</ref>. Ushbu muqaddima Shimoliy Amerikada soʻnggi paytlarda tugʻma asalarilarning kamayishida rol oʻynashi mumkin<ref>{{kitob manbasi|last1=Thorp |first1=R.W. |first2=M.D. |last2=Choʻpon |year=2005 |bob=Profil: Subgenus Bombus Lateille 1802 (Apidae: Apinae: Bombini) |muharrir1-birinchi=M.D. |editor1-oxirgi=Choʻpon |muharrir2-birinchi=D.M. |editor2-oxirgi=Vogan |muharrir3-birinchi=S.H. |editor3-last=Qora |title=Shimoliy Amerika changlatuvchi hasharotlarining qizil roʻyxati |publisher=Xerces umurtqasiz hayvonlarni muhofaza qilish jamiyati |location=Portland,OR}}</ref>. Qishloq xoʻjaligida joriy qilingan turlar, shuningdek, mahalliy turlar bilan duragaylasha oladi, natijada genetik [[biologik xilma-xillik]]<ref name="Mooney" /> pasayadi va qishloq xoʻjaligi ishlab chiqarishiga tahdid soladi<ref name="Gullan" />. Dehqonchilik amaliyoti bilan bogʻliq yashash muhitining buzilish ([[ekologiya]]) ham ushbu introduksiya qilingan organizmlarning paydo boʻlishiga yordam berishi mumkin. Kontaminatsiyalangan texnika, chorva mollari va yem-xashak, ifloslangan ekin yoki yaylov urugʻlari ham begona oʻtlarning tarqalishiga olib kelishi mumkin<ref>{{veb manbasi |url=http://www.weeds.gov.au/management/prevention.htm |title=Avstraliyadagi begona oʻtlar bosh sahifa |publisher=Weeds.gov.au |date=2013-06-12 |kirish sanasi=2013-07-24 }}</ref>. [[Karantin begona oʻsimliklar|Karantin]]<nowiki/>lar (biologik xavfsizlikga qarang) invaziv turlar tarqalishining oldini olishni siyosat darajasida tartibga solishning bir usuli hisoblanadi. Karantin — bu invaziv tur mavjud boʻlgan joylardan u mavjud boʻlmagan hududlarga zararlangan turning harakatlanishini cheklaydigan qonuniy hujjat. [[Jahon Savdo Tashkiloti]] Sanitariya va fitosanitariya choralarini qoʻllash toʻgʻrisidagi bitim doirasida zararkunandalar va kasalliklar karantini boʻyicha xalqaro qoidalarga ega. Ayrim mamlakatlarning oʻz karantin qoidalari mavjud. Masalan, Qoʻshma Shtatlarda Amerika Qo'shma Shtatlari Qishloq xo'jaligi Departamenti va Hayvonlar va o'simliklar salomatligini tekshirish xizmati (USDA/APHIS) mahalliy (AQSh ichida) va xorijiy (Qoʻshma Shtatlardan tashqari importlarni) karantinlarni boshqaradi. Ushbu karantinlar davlat chegaralari va kirish portlarida inspektorlar tomonidan amalga oshiriladi<ref name="Pedigoand" />. ==== Biologik nazorat ==== Qishloq xoʻjaligi zararkunandalariga qarshi kurashda yirtqichlar, parazitoidlar, parazitlar, patogenlardan va biologik zararkunandalarga qarshi kurash vositalaridan foydalanish hamda zararkunandalarga qarshi kurashning boshqa usullari, masalan, pestitsidlardan foydalanish qishloq xoʻjaligining ifloslanishini kamaytirish potentsialiga ega. Biroq, mahalliy boʻlmagan bionazorat agentlari tomonidan joriy etishning afzalliklari keng muhokama qilinmoqda. Joriy etilganidan soʻng, bionazorat vositalarining kiritilishi qaytarib boʻlmaydigan boʻlishi mumkin. Potentsial ekologik muammolar qishloq xoʻjaligining yashash joylaridan tabiiy muhitga tarqalishini va mahalliy turlardan foydalanishga moslashishni oʻz ichiga olishi mumkin. Bundan tashqari, murakkab ekotizimlardagi oʻzaro taʼsir natijalarini va potentsial ekologik taʼsirlarni chiqarishdan oldin bashorat qilish qiyin boʻlishi mumkin. Ekologik zararga olib kelgan bionazorat dasturining bir misoli Shimoliy Amerikada sodir boʻlgan, u yerda kapalaklar parazitoidi lo'li kuya (Gypsy moth) va jigarrang kuya (Browntail moth) bilan kurashish uchun kiritilgan. Bu parazitoid kapalaklarning koʻplab turlaridan foydalanishga qodir va bu, ehtimol, bir qancha mahalliy ipak kuya turlarining kamayib ketishi va yoʻq boʻlib ketishiga olib kelgan<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.1146/annurev.ento.48.060402.102800 |pmid=1220812 | title=Maqsadsiz ta'sirlar - biologik nazoratning Axilles tovoni? Bionazoratni kiritish bilan bog'liq xavfni kamaytirish uchun retrospektiv tahlillar |jurnal=Entomologiyaning yillik sharhi |jild=48 |sahifalar=365–96 |yil=2003 |oxirgi1=Louda |birinchi1=SM |oxirgi2=Pemberton |birinchi2=R.W |oxirgi3=Jonson |first3=M.T |last4=Follett |first4=P.A }}</ref>. Potentsial bionazorat agentlari uchun xalqaro tadqiqotlar, Yevropa biologik nazorat laboratoriyasi, Amerika Qoʻshma Shtatlari Qishloq xoʻjaligi Departamenti va Qishloq xoʻjaligi tadqiqotlari xizmati (USDA/ARS), Hamdoʻstlik Biologik nazorat instituti va Xalqaro Zararli Oʻsimliklar va Hayvonlarning Biologik Nazorati Tashkiloti yordam beradi. Qishloq xoʻjaligi ifloslanishining oldini olish uchun xavfsizlik choralarini koʻrishdan oldin organizmning potentsial samaradorligi va ekologik taʼsiri boʻyicha karantin va keng qamrovli tadqiqotlar talab etiladi. Agar tasdiqlansa, bionazorat agentini tegishli qishloq xoʻjaligi sharoitida kolonizatsiya qilish va tarqatishga urinishlar amalga oshiriladi. Ularning samaradorligi doimiy ravishda baholanadi<ref name="Pedigoand" />. === Genetik modifikatsiyalangan organizmlar (GMO) === [[Fayl:Bt plants.png|thumb|left|alt= Top: Lesser cornstalk borer larvae extensively damaged the leaves of this unprotected peanut plant. (Image Number K8664-2)-Photo by Herb Pilcher. Bottom: After only a few bites of peanut leaves of this genetically engineered plant (containing the genes of the Bacillus thuringiensis (Bt) bacteria), this lesser cornstalk borer larva crawled off the leaf and died. (Image Number K8664-1)-Photo by Herb Pilcher.|(Top) Non transgenic peanut leaves showing extensive damage from [[European corn borer]] larvae. (Bottom) Peanut leaves genetically engineered to produce Bt toxins are protected from herbivory damage.]] ==== Genetik ifloslanish va ekologik taʼsirlar ==== Biroq, GMO ekinlari duragaylash orqali mahalliy oʻsimlik turlarining genetik ifloslanishiga olib kelishi mumkin. Bu begona oʻtlarning koʻpayishiga yoki mahalliy turlarning yoʻq boʻlib ketishiga olib kelishi mumkin. Bundan tashqari, transgen oʻsimligining oʻzi, agar modifikatsiya maʼlum bir muhitda yaroqliligini yaxshilasa, begona oʻtga aylanishi ham mumkin<ref name="Gullan" />. Shuningdek, changlatuvchilar va tabiiy dushmanlar kabi maqsadli boʻlmagan organizmlar Bt hosil qiluvchi oʻsimliklarni tasodifiy yutish natijasida zaharlanishi mumkinligi haqida xavotirlar mavjud. Yaqinda oʻtkazilgan tadqiqotda Bt makkajoʻxori gulchanglari yaqin atrofdagi sut oʻsimliklarini changlatib, monarx kapalakning lichinkalari bilan oziqlanishiga taʼsiri monarx populyatsiyalari uchun xavf past ekanligini aniqladi<ref name="Gullan" />. Gerbitsidlarga chidamlilik uchun ishlab chiqilgan GMO ekin oʻsimliklaridan foydalanish, shuningdek, gerbitsiddan foydalanish bilan bogʻliq boʻlgan qishloq xoʻjaligi ifloslanishi miqdorini bilvosita oshirishi mumkin. Misol uchun, Amerika Qoʻshma Shtatlarining oʻrta-gʻarbiy qismida gerbitsidlarga chidamli makkajoʻxori dalalarida gerbitsidlardan foydalanishning koʻpayishi monarx kapalak lichinkalari uchun kerakli boʻlgan sut oʻtlari miqdorini kamaytirmoqda<ref name="Gullan" />. Genetik modifikatsiyalangan organizmlarning chiqarilishini tartibga solish organizm turiga va tegishli mamlakatga qarab farqlanadi{{Citation needed|sana=Noyabr 2017}}. ==== GMO ifloslanishni kamaytirish vositasi sifatida ==== GM mahsulotlaridan foydalanish bilan bogʻliq baʼzi xavotirlar boʻlishi mumkin boʻlsa-da, u hayvonlarning qishloq xoʻjaligini ifloslanishi bilan bogʻliq mavjud muammolarning yechimi ham boʻlishi mumkin. Ifloslanishning asosiy manbalaridan biri, xususan, tuproqdagi vitamin va minerallarning siljishi hayvonlarda ovqat hazm qilish samaradorligining yetishmasligidan keltirib chiqaradi. Ovqat hazm qilish samaradorligini oshirish orqali hayvonot mahsulotlarining tannarxini ham, atrof-muhitga yetkazilgan zararni ham minimallashtirish mumkin. Ushbu texnologiya va uning potentsial qoʻllanilishining muvaffaqiyatli namunalaridan biri Enviropig hisoblanadi{{Citation needed|sana=2017-yil noyabr}}. Enviropig genetik jihatdan oʻzgartirilgan Yorkshire choʻchqasi boʻlib, tupurigida fitazni paydo qiladi. Makkajoʻxori va bugʻdoy kabi donlarda fitik kislota deb nomlanuvchi tabiiy ravishda hazm boʻlmaydigan shaklda bogʻlangan fosfor mavjud. [[Fosfor]], choʻchqalar uchun muhim ozuqa, shuning uchun u choʻchqa ratsioniga qoʻshiladi, chunki u ovqat hazm qilish traktida parchalanmaydi. Natijada, don tarkibida tabiiy ravishda mavjud boʻlgan deyarli barcha fosfor najasda isrof boʻladi va tuproqda yuqori darajaga koʻtarilishi mumkin. Fitaz bu boshqa hazm boʻlmaydigan fitik kislotani parchalashga qodir boʻlgan ferment boʻlib, uni choʻchqada paydo boʻladi. Enviropigning donalaridagi fosforni hazm qilish qobiliyati bu tabiiy fosforning isrofgarchiligini (20-60% ga kamayishi) yoʻq qiladi, shu bilan birga ozuqa tarkibiga oziq moddalarini qoʻshish zaruriyatini ham yoʻq qiladi<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.1038 /90788 |pmid=11479566 |year=2001 |last1=Golovan |first1=Serguei P |title=Soʻlakdagi fitazni ifodalovchi choʻchqalar kam fosforli goʻng ishlab chiqaradi |journal=Tabiat biotexnologiyasi |volume=19 |issue=8 |page=4-5 |last2=Meidinger |first2=Roy G |last3=Ajakaiye |first3=Ayodele |last4=Kottrill |first4=Maykl |last5=Wiederkehr |first5=Miles Z |last6=Barney |first6=Devid J |last7=Plante |first7=Kler |last8=Pollard |first8=Jon V |last9=Fan |first9=Ming Z |last10=Xeyes |first10=M. Entoni |last11=Laursen |first11=Jesper |last12=Hjorth |first12=J. Peter |last13=Hacker |first13=Rojer R |last14=Phillips |first14=John P |last15=Forsberg |first15=Secil W |s2cid=52853680}}</ref>. === Hayvonlarni boshqarish === ==== Goʻngni boshqarish ==== {{asosiy|Go'ngni boshqarish}} [[Havoning ifloslanishi|Havo]], tuproq va [[Suvning ifloslаnishi|suv ifloslanishining]] asosiy omillaridan biri hayvonlar chiqindilari hisoblanadi. USDA tomonidan 2005-yilgi hisobotga koʻra, har yili Qoʻshma Shtatlardagi fermer xoʻjaliklarida 335 million tonnadan ortiq „quruq moddalar“ chiqindilari (suv olib tashlangandan keyingi chiqindilar) ishlab chiqariladi<ref>USDA qishloq xoʻjaligi tadqiqotlari xizmati. „2005-yil Moliyaviy Yillik Hisobot Goʻng va qoʻshimcha mahsulotlardan foydalanish“, 2006-yil 31-may</ref>. Hayvonlarni oziqlantirish operatsiyasi har yili AQSh shahar chiqindi suvi zavodlarida qayta ishlanadigan inson kanalizatsiya chiqindilari miqdoridan taxminan 100 baravar koʻp goʻng ishlab chiqaradi. Qishloq xoʻjaligi oʻgʻitlarining diffuz manbali ifloslanishini kuzatish va nazorat qilish qiyinroq. Nitratlarning yuqori konsentratsiyasi yer osti suvlarida uchraydi va 50&nbsp;mg/litrga (EI Direktivasi limiti) yetishi mumkin. Ariq va daryo oqimlaridagi oʻgʻitlardan oziqaviy moddalarning ifloslanishi evtrofikatsiyaga olib keladi. Bu qishda kuzgi shudgorlash natijasida nitratlar koʻpayganidan keyin yomonroq boʻladi, qishki yogʻingarchilik kuchliroq boʻlib, oqib chiqadigan suv oqimi va yuvilishi koʻpayadi va oʻsimliklarning soʻrilishi kamroq boʻladi. EPA 2500 sigirga ega bitta sut fermasi 411 000 ga yaqin aholisi boʻlgan shahardagi kabi koʻproq chiqindilarni ishlab chiqarishini aniqlagan<ref>{{cite report|date=May 2004 y. |url=https://nepis.epa.gov/Exe/ZyPURL.cgi?Dockey=901V0100.txt |publisher=EPA |joy=Cincinnati, OH |page=7 |id=EPA 600/R-04/042}}</ref>. AQSh Milliy tadqiqot kengashi hidlarni hayvonlarning mahalliy darajadagi chiqindisining eng muhim muammosi sifatida aniqladi. Turli hayvonlar tizimlari har yili ishlab chiqariladigan katta miqdordagi chiqindilar bilan kurashish uchun bir nechta chiqindilarni boshqarish tartib-qoidalarini qabul qildi. Goʻng bilan ishlov berishning afzalliklari ekinlarga tashish va qoʻllash kerak boʻlgan goʻng miqdorini kamligi, shuningdek, tuproqning siqilishini kamaytirishidir. Oziq moddalar ham kamayadi, yaʼni goʻngni tarqatish uchun kamroq ekin maydoni kerak boʻladi. Goʻngdan foydalanishda, shuningdek, goʻngda mavjud boʻlgan patogenlar miqdorini kamaytirish orqali inson salomatligi va bioxavfsizlik xavfini kamaytirish mumkin. Suyultirilmagan hayvon goʻngi yoki shlamlari maishiy kanalizatsiyaga qaraganda yuz baravar koʻp konsentratsiyali boʻlib, ichak paraziti ''Cryptosporidiumni'' olib tashishi mumkin, uni aniqlash qiyin va u odamlarga yuqishi mumkin''. Silaj'' suyuqligi (fermentlangan hoʻl oʻtdan) past pH va juda yuqori biologik kislorod talabi bilan ataladan ham kuchliroqdir. Past pH bilan silos suyuqligi juda korroziy boʻlishi mumkin; sintetik materiallarga hujum qilishi, saqlash uskunasiga zarar etkazishi va tasodifiy toʻkilishiga olib kelishi mumkin. Bu afzalliklarning barchasini mavjud resurslarga asoslangan holda toʻgʻri fermada goʻngni boshqarish tizimidan foydalanish orqali optimallashtirish mumkin''.{{Citation need|sana=Noyabr 2017}}.'' ==== Gʻoʻng bilan ishlov berish ==== ===== Kompostlash ===== [[Kompost Hayvon go'ngi va to'shaklari|Kompostlash]] qattiq goʻngni boshqarish tizimi boʻlib, u yotoqli oʻram qalamlaridagi qattiq goʻngga yoki suyuq goʻng ajratgichdagi qattiq moddalarga tayanadi. Kompostlashning ikkita usuli mavjud: faol va passiv. Goʻng faol kompostlash paytida vaqti-vaqti bilan chayqatiladi, passiv kompostlashda esa bunday emas. Passiv kompostlash toʻliq parchalanmaganligi va gaz tarqalishi tezligining pastligi tufayli issiqxona gazlari emissiyasini kamaytirishi aniqlangan.{{Citation need|sana=2017-yil noyabr}} ===== Qattiq-suyuqlikni ajratish ===== Goʻngni boshqarishni osonlashtirish uchun mexanik ravishda qattiq va suyuq qismga ajratish mumkin. Suyuqliklar (4-8 % quruq modda) ekinlarga qulay tarqatish uchun nasos tizimlarida oson ishlatilishi mumkin va qattiq fraktsiya (15-30 % quruq modda) toʻshak sifatida ishlatilishi, ekinlarga yoyilishi, kompost yoki eksport qilinishi mumkin.{{ iqtibos kerak|sana=2017-yil noyabr}} ===== Anaerob hazm qilish va lagunalar ===== [[Fayl:Anaerobic Lagoon at Cal Poly.jpg|thumb|upright=1.25|Sut zavodidagi anaerob lagunasi]] [[Anaerob hazm]] — bu organik qattiq moddalarning parchalanishiga yordam beradigan havo boʻlmagan joyda bakteriyalar yordamida suyuq hayvonlar chiqindilarini biologik tozalash. Chiqindilarni isitish uchun [[biogaz]] ishlab chiqarish tezligini oshirish uchun issiq suv ishlatiladi.<ref name="manuremanagement.cornell"/> Qolgan suyuqlik ozuqa moddalariga boy boʻlib, dalalarda oʻgʻit va metan sifatida ishlatilishi mumkin. toʻgʻridan-toʻgʻri biogaz pechida yoqish mumkin boʻlgan gaz<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.1016/j.renene.2017.08.068 |title=Kichik miqyosdagi Janubi-Sharqiy Osiyo fermerlari uchun go'ngni boshqarishga joriy yondashuv - Vetnam biogazidan foydalanish -misol sifatida biogaz fermalari |jurnal=Qayta tiklanadigan energiya |hajmi=115 |sahifalar=362–70 |yil=2018 |oxirgi1=Roubik |first1=Hynek |oxirgi2=Mazancova |birinchi2=Jana |oxirgi3=Phung |first3=Le Dinh |last4=Banout |first4=yanvar }}</ref> yoki elektr va issiqlik ishlab chiqarish uchun dvigatel generatorida.<ref name="manuremanagement.cornell">{{hisobot |date=2005-04-12 |title= Go'ngni tozalash tizimiga bo'lgan ehtiyojni baholash |series=Fact Sheet |url=http://www.manuremanagement.cornell.edu/Pages/General_Docs/Fact_Sheets/Evaluating_Need_for_Manure_Treatment_System_factsheet.pdf |publi sher=Kornell universiteti goʻngini boshqarish dasturi |joy=Ithaca, NY |id=MT-1}}</ref><ref>{{hisobot |sana=Iyul 1999 |title=Hayvonot xoʻjaligi: Chiqindilarni boshqarish amaliyotlari |url=http ://www.gao.gov/archive/1999/rc99205.pdf |publisher=U.S. Bosh Buxgalteriya Ofisi |location=Vashington, D.C. |pages=9–11 |id=GAO/RCED-99-205}}</ref> Metan karbonat angidridga qaraganda issiqxona gazi sifatida taxminan 20 baravar kuchliroqdir, bu sezilarli salbiy taʼsirga ega. toʻgʻri nazorat qilinmasa, atrof-muhitga taʼsir qiladi. Chiqindilarni anaerob usulda tozalash goʻngni boshqarish bilan bogʻliq hidni nazorat qilishning eng yaxshi usuli hisoblanadi<ref name="manuremanagement.cornell" />. [[Anaerob lagun|Biologik tozalash lagunalari]] qattiq moddalarni parchalash uchun ham anaerob hazm qilish usulidan foydalanadi, ammo bu juda sekinroq. Lagunalar isitiladigan hazm qilish tanklaridan farqli oʻlaroq, atrof-muhit haroratida saqlanadi. Lagunlar toʻgʻri ishlashi uchun katta er maydonlari va yuqori suyultirish hajmlarini talab qiladi, shuning uchun ular Qoʻshma Shtatlar shimolidagi koʻplab iqlimlarda yaxshi ishlamaydi. Lagunalar shuningdek, hidni kamaytiradi va issiqlik va elektr energiyasi uchun biogaz mavjud.<ref>{{hisobot |sana=sentabr 2002 |sarlavha=Anaerobik lagunalar |series=Oqindi suvlar texnologiyasi ma'lumotlar varaqasi |url=https:// www3.epa.gov/npdes/pubs/alagoons.pdf |publisher=EPA |id=EPA 832-F-02-009}}</ref> Tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, aerobik hazm qilish tizimlari yordamida IG emissiyasi kamayadi. Issiqxona gazlari emissiyasini qisqartirish va kreditlar toza aerob texnologiyalarni oʻrnatishning yuqori narxini qoplashga yordam beradi va ishlab chiqaruvchilarga mavjud anaerob lagunalar oʻrnini bosadigan ekologik jihatdan ustun texnologiyalarni oʻzlashtirishini osonlashtiradi.<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.1016/j.wasman.2007.09.034 |pmid=18060761 |sarlavha=Issiqxona gazlari emissiyasini kamaytirish va cho'chqachilik xo'jaliklarida aerob chiqindilarni qayta ishlash tizimlarini joriy etish natijasida atrof-muhit sifatini yaxshilash |jurnal=Chiqindilarni boshqarish |jild=28 |son=4 |sahifalar=759–66 |yil=2008 |oxirgi1 =Vanotti |first1=M.B |last2=Szogi |first2=A.A |last3=Vives |first3=C.A }}</ref>. == Manbalar == {{Reflist|2}} * {{CRS|article = Kongress uchun hisobot: Qishloq xoʻjaligi: atamalar, dasturlar va qonunlar lugʻati, 2005-yil nashri|url = http://ncseonline.org/nle/crsreports/05jun/97-905.pdf|author= Jasper Womach}} n1ove2yczgko9zvrufw183yx7v2n87r 2816074 2816070 2022-08-28T15:08:26Z Abdulaziz uzbek 72937 /* Hayvonlarni boshqarish */ wikitext text/x-wiki [[Fayl:Water pollution in the Wairarapa.JPG|thumb|right|Water pollution due to [[dairy farming]] in the [[Wairarapa]] area of New Zealand (photographed in 2003)]] '''Qishloq xoʻjaligining ifloslanishi-'''atrof-muhitning [[Ifloslanish|ifloslanishi yoki degradatsiyasiga]] olib keladigan [[qishloq xo'jaligi|dehqonchilik]] amaliyotlarining [[Biotik omillar|biotik]] va [[Abiotik omillar|abiotik]] yonma-yonlarini bildiradi. atrofdagi ekotizimlarga va/yoki odamlarga va ularning iqtisodiy manfaatlariga zarar yetkazishi mumkin. Ifloslanish turli xil manbalardan kelib chiqishi mumkin, jumladan, suvning nuqtali manbadan ifloslanishi (bitta oqizish nuqtasidan) keng tarqalgan, landshaft darajasidagi sabablargacha, shuningdek, nuqtadan tashqari manbadan ifloslanishi va [[havoning ifloslanishi]] deb nomlanadi. Bu ifloslantiruvchi moddalar atrof-muhitga kirgach, atrofdagi ekotizimlarga bevosita taʼsir koʻrsatishi mumkin, yaʼni mahalliy yovvoyi tabiatning nobud boʻlishi yoki ichimlik suvining ifloslanishi, shuningdek, qishloq xoʻjaligi oqimi natijasida yuzaga keladigan [[O'lik zona (ekologiya)|oʻlik zonalar]] kabi quyi oqim taʼsiri katta suvlarda toʻplangan. jismlar. Boshqaruv amaliyoti yoki ularni bilmaslik ushbu ifloslantiruvchi moddalar miqdori va taʼsirida hal qiluvchi rol oʻynaydi. Boshqaruv usullari hayvonlarni boshqarish va uy-joy bilan taʼminlashdan tortib, global qishloq xoʻjaligi amaliyotida [[pestitsidlar]] va [[o'g'itlar]]larning tarqalishiga qadar boʻladi. Notoʻgʻri boshqaruv amaliyotlari hayvonlarni boqish operatsiyalarini notoʻgʻri boshqarish, haddan tashqari yaylovlar, shudgorlash, oʻgʻitlar va pestitsidlarni notoʻgʻri, ortiqcha yoki notoʻgʻri oʻz vaqtida ishlatishni oʻz ichiga oladi. Qishloq xoʻjaligining ifloslantiruvchi moddalari [[suv sifati]]ga katta taʼsir koʻrsatadi va ular koʻllar, daryolar, [[botqoq]]lar, daryolar va [[er osti suvlari|yer osti suvlari]]da uchraydi. Qishloq xoʻjaligidagi ifloslantiruvchi moddalarga choʻkindi moddalar, ozuqa moddalari, patogenlar, pestitsidlar, metallar va tuzlar kiradi<ref>{{veb manbasi|sana=2015-02-20|sarlavha=Agricultural Nonpoint Source Fact Sheet|url=http://water.epa.gov/polwaste/nps/agriculture_facts.cfm|kirish sanasi=22-aprel 2015-yil|veb-sayt=Amerika Qo'shma Shtatlari Atrof-muhitni muhofaza qilish agentligi|nashriyot=EPA}}</ref>. Chorvachilik qishloq xoʻjaligida katta hajmdagi atrof-muhitga kiradigan ifloslantiruvchi moddalari bilan katta taʼsir koʻrsatadi. Goʻng tarkibidagi bakteriyalar va patogenlar oʻtlash, lagunlarda goʻngni saqlash va dalalarga goʻng sepish toʻgʻri boshqarilmasa, daryolar va yer osti suvlariga kirib borishi mumkin<ref name=":2">"Qishloq xoʻjaligi amaliyotining tabiiy resurslarga ekologik taʼsirini oʻrganish. ". ''USGS.'' 2007-yil yanvar, pubs.usgs.gov/fs/2007/3001/pdf/508FS2007_3001.pdf. 2018-yil 2-aprelda foydalanilgan.</ref>. Yerdan foydalanishning oʻzgarishi va chorvachilik va dehqonchilik amaliyotlari, qishloq xoʻjaligi faoliyati natijasida havoning ifloslanishi iqlim oʻzgarishiga katta taʼsir koʻrsatadi va bu tashvishlarni IPCC Iqlim oʻzgarishi va yer boʻyicha maxsus hisobot hal qilish xalqaro tashkilotning asosiy qismi edi<ref>{{Kitobdan iqtibos|author=IPCC|url=https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/2019/11/SRCCL- Full-Report-Compiled-191128.pdf|title=IPCC Iqlim o'zgarishi, cho'llanish, erlarning degradatsiyasi, erlarni barqaror boshqarish, oziq-ovqat xavfsizligi va quruqlik ekotizimlarida issiqxona gazlari oqimlari bo'yicha maxsus hisobot|noshir=Matbuotda|yil=2019|muharrir1- last=Shukla|editor1-birinchi=P.R.|ref={{harvid|IPCC SRCCL|2019}} <!-- ipcc:20200204 -->|author-link=IPCC|editor2-last=Skea|editor2-first=J.|muharrir3-oxirgi=Kalvo Buendia|muharrir3-birinchi=E.|muharrir4-oxirgi=Masson-Delmotte|muharrir4-birinchi=V.|muharrir5-oxirgi=Pörtner|muharrir5-birinchi=H.-O.|muharrir6-oxirgi =C. Roberts|muharrir6-birinchi=D.|muharrir7-oxirgi=Zhai|muharrir7-birinchi=P.|muharrir8-oxirgi=Slade|muharrir8-birinchi=R.|muharrir9-oxirgi=Connors|muharrir9-birinchi=S.|display- muharrirlar=4|muharrir18-birinchi=P.|muharrir22-oxirgi=Malley|muharrir22-birinchi=J.|muharrir21-oxirgi=Belkacemi|muharrir21-birinchi=M.|muharrir20-oxirgi=Kissik|muharrir20-birinchi=K.| editor19-last=Huntley|editor19-first=E.|editor18-last=Vyas|editor14-first=S.|editor17-last=Portugal Pereira|editor17-first=J.|editor16-last=Petzold|birinchi muharrir=16 J.|editor15-last=Pathak|editor15-first=M.|editor14-last=Neogi|editor13-last=Luz|editor13-first=S.|editor12-last=Haughey|editor11-last=Ferrat|daritor11-st =M.|editor10-last=van Diemen|editor10-first=R.|editor12-first=E.}} https://www.ipcc.ch/report/srccl/.</ref>. == Abiotik manbalar == === Pestitsidlar === [[Fayl:Cropduster spraying pesticides.jpg|thumb|alt=Cropduster pestitsidlarni purkamoqda.|[[Pestitsidlar|Pestitsid]]ni havodan qoʻllash.]] [[Pestitsidlar]] va [[gerbitsidlar]] qishloq xoʻjaligi yerlariga ekin yetishtirishni buzadigan zararkunandalarga qarshi kurashda qoʻllaniladi. [[Tuproqning ifloslanishi]] pestitsidlar tuproqda saqlanib qolganda va tuproqda toʻplanib turgʻun organik ifloslantiruvchilarga aylanganda sodir boʻladi, bu mikrobial jarayonlarni oʻzgartirishi, oʻsimliklarning kimyoviy moddalarni oʻzlashtirishini kuchaytirishi va [[tuproq organizmlari]]ga zaharli boʻlishi mumkin. Pestitsidlar va gerbitsidlarning saqlanish darajasi aralashmaning oʻziga xos kimyosiga bogʻliq boʻladi, natijada u [[sorbsiya]] dinamikasiga va tuproq muhitining taqdiri va transport xususiyatiga kuchli taʼsir qiladi<ref>{{veb manbasi|url=http://www. epa.gov/opp00001/science/efed_databasedescription.htm |sarlavha=Atrof-muhitga oid ma'lumotlar bazalari: Ekotoksisite ma'lumotlar bazasi |veb-sayt=Pestitsidlar: Fan va siyosat |nashriyotchi=U.S. Atrof-muhitni muhofaza qilish agentligi (EPA) |joy=Vashington, D.C. |sana=2006-06-28 |arxiv-url=https://web.archive.org/web/20140704074226/http://www.epa.gov/opp00001 /science/efed_databasedescription.htm |arxiv-sana=2014-07-04}}</ref>. Pestitsidlar ifloslangan zararkunandalar va tuproq organizmlari bilan oziqlanadigan hayvonlarda ham toʻplanishi mumkin. Bundan tashqari, pestitsidlar foydali hasharotlar, masalan, changlatuvchilar va zararkunandalarning tabiiy dushmanlari (yaʼni, zararkunandalarni ovlaydigan yoki parazitlik qiluvchi hasharotlar) uchun maqsadli zararkunandalarga nisbatan koʻproq zararli boʻlishi mumkin<ref name="Gullan">Gullan. , P.J. va Cranston, P.S. (2010) Hasharotlar: Entomologiyaning qisqacha mazmuni, 4-nashr. Blackwell Publishing UK: 584 sahifa.{{kerakli sahifa|sana=2017-yil noyabr}}</ref>. ==== Pestitsidlarni yuvish ==== Pestitsidlarni yuvish pestitsidlarni suv bilan aralashib, tuproq boʻylab harakat qilishi natijasida sodir boʻladi, natijada yer osti grunt suvlarini ifloslantiradi. Yuvish miqdori tuproq va pestitsidlarning oʻziga xos xususiyatlariga, yogʻingarchilik va sugʻorish darajasiga bogʻliq. Agar suvda eruvchan pestitsidlardan foydalanilganda, tuproq qumli boʻlganida, yuvish koʻproq sodir boʻladi. Agar pestitsidlarni qoʻllagandan keyin ortiqcha sugʻorish sodir boʻlsa, pestitsidning tuproqqa adsorbsion qobiliyati past boʻadi. Yuvish nafaqat ishlov berilgan dalalardan, balki pestitsidlarni aralashtirish joylaridan, pestitsidlarni qoʻllash uchun moʻljallangan mashinalarni yuvish joylaridan yoki utilizatsiya qilinadigan joylardan ham kelib chiqishi mumkin<ref name="agf">{{veb manbasi |url=http://www.agf.gov.bc.ca/pesticides/c_2.htm |sarlavha=Pestisidlarning ekologik taqdiri |muallif=<!--Xodimlar yozuvchi(lar); by-line.--> |veb-sayt=Pesticide Wise |nashriyotchi=Britaniya Kolumbiya Qishloq xoʻjaligi vazirligi |joy=Viktoriya, BC |arxiv-url=https://web.archive.org/web/20151225091304/http:// www.agf.gov.bc.ca/pesticides/c_2.htm |arxiv-sana=2015-12-25}}</ref>. === Oʻgʻitlar === Oʻgʻitlar ekinlarni [[Azotli oʻgʻitlar|azot]], [[Fosforli oʻgʻitlar|fosfor]], [[Kaliyli oʻgʻitlar|kaliy]] kabi qoʻshimcha oziq moddalar manbalari bilan taʼminlash, oʻsimliklarning oʻsishi va hosildorligini oshirish uchun ishlatiladi. Ular oʻsimliklarning oʻsishi uchun foydali boʻlsa-da, ular tabiiy ozuqa va mineral [[biogeokimyoviy sikl]]ni buzishi va inson va ekologik sogʻliq uchun xavf tugʻdirishi mumkin. ==== Azot ==== [[Azotli oʻgʻitlar]] oʻsimliklarni oʻsimliklar qabul qilishi uchun biologik mavjud boʻlgan, yaʼni NO<sub>3</sub><sup>−</sup> ([[Nitratli oʻgʻitlar|nitrat]]) va NH<sub>4</sub><sup>+</sup> ([[Ammiakli oʻgʻit|ammiak]]) kabi azot shakllari bilan taʼminlaydi. Bu ekinlar hosildorligi va qishloq xoʻjaligi mahsuldorligini oshiradi, lekin u yer osti va yer usti suvlariga ham salbiy taʼsir koʻrsatishi, atmosferani ifloslantirishi va [[tuproq salomatligi]]ning yomonlashishiga olib kelishi mumkin. Oʻgʻit orqali qoʻllaniladigan ozuqa moddalarining hammasi ham ekinlar tomonidan oʻzlashtirilmaydi va ularning qolganlari esa tuproqda toʻplanadi yoki [[Yer usti oqimi|oqim]] sifatida yoʻqoladi. [[Nitratli oʻgʻitlar]] yuqori eruvchanligi va molekulasi manfiy zaryadlangan loy zarralari oʻrtasidagi zaryadga oʻxshash boʻlganligi sababli, tuproq qatlamiga oqib oʻtish orqali yoʻqolishi ehtimoli ancha yuqori<ref>{{veb manbasi|title=Azot aylanishi va azotli oʻgʻit manbalariga qisqacha nazar–1-qism|url=https://www.canr. msu.edu/news/nitrogen_cycle_and_nitrogen_fertilizer_sources_part_1|webcite=MSU Extension|language=en|enter date=2020-04-10}}</ref>. Azotli oʻgʻitlarni qoʻllash darajasi [[Nitratli oʻgʻitlar|nitrat]]ning suvda yuqori eruvchanligi sababli yer usti suvlariga oqib tushishning koʻpayishiga, shuningdek, yer osti suvlariga singib ketishiga olib keladi va shu bilan [[yer osti suvlarining ifloslanishini]] keltirib chiqaradi. Yer osti suvlarida nitrat darajasi 10&nbsp;mg/L (10 ppm) dan yuqori miqdori, bolalarda „koʻk chaqaloq sindromi“ (orttirilgan methemoglobinemia) va ehtimol qalqonsimon bez kassalliklari hamda turli xil saraton turlarini keltirib chiqaradi<ref>{{jurnal manbasi|last1=Uord|first1=Meri X.|last2=Jons|first2=Rena R.|last3=Brender|first3=Jan D.|last4=de Kok|first4=Teo M.|last5=Weyer|first5=Piter J.|last6=Nolan|first6=Bernard T.|last7=Villanueva|first7=Kristina M.|last8=van Breda|first8=Simone G.|date=Iyul 2018|title=Ichimlik suvi nitrati va inson salomatligi: yangilangan sharh|journal=Atrof-muhit tadqiqotlari va jamoat salomatligi xalqaro jurnali|volume=15|number=7|page=1557|doi=10.3390/ijerph15071557|issn=1661-7827|pmc=60684=03 |doi-access=free}}</ref>. Atmosfera azotini (N<sub>2</sub>) koʻproq biologik mavjud shakllarga oʻtkazuvchi azot fiksatsiyasi va biologik mavjud azot birikmalarini N<sub>2</sub> va N<sub>2</sub>O ga aylantiruvchi denitrifikatsiya, azot aylanishida ishtirok etadigan eng muhim metabolik jarayonlardan ikkitasidir, chunki ular ekotizimlarga azotning eng katta kirish va chiqishi hisoblanadi. Ular azotning atmosfera (yaʼni, taxminan 78 % azot) va biosfera oʻrtasida oqimini taʼminlaydi. Azot aylanishidagi boshqa muhim jarayonlar nitrifikatsiya va ammonifikatsiya boʻlib, ular mos ravishda ammiakni nitrat yoki nitritga va organik moddalarni ammiakka aylantiradi. Bu jarayonlar koʻpchilik ekotizimlarda azot kontsentratsiyasini nisbatan barqaror ushlab turganligi sababli, qishloq xoʻjaligidan chiqqan azotning katta oqimi jiddiy buzilishlarga olib kelishi mumkin<ref>{{veb manbasi|url=https://www.nature.com/scitable/knowledge/library/the-nitrogen-cycle-processes-players-and-human-15644632/|title=Azot aylanishi: jarayonlar, oʻyinchilar va insonga taʼsiri {{!}} Fanni Scitable sahifasida oʻrganing|vebsayt=www.nature.com|enter-date=2020-04-19}}</ref>. Buning suv ekotizimlarida keng tarqalgan natijasi [[evtrofikatsiya]] boʻlib, bu oʻz navbatida [[Gipoksiya|gipoksik]] va [[Anoksiya|anoksik]] sharoitlarni yaratadi. Bu ikkalasi ham oʻlimga olib keladi yoki koʻplab turlarga zarar yetkazadi<ref>{{jurnal manbasi |last1=Diaz |first1=Robert |last2=Rosenberg |first2=Rutger |title=Dengiz ekotizimlari uchun o'lik zonalarning tarqalishi va oqibatlari |jurnal=Fan |date=2008-08-15 |volume=321 |1-son=8 |pages=926–929 |doi=10.1126/science.1156401 |pmid=18703733 |bibcode=2008Sci...321..926D |s2cid=32818786 |url=https://www.science.org/012/do.1156401}}</ref>. Azotli oʻgʻitlash NH<sub>3</sub> gazlarini ham atmosferaga chiqarishi mumkin, ular keyinchalik NO<sub>x</sub> birikmalariga aylanishi mumkin. Atmosferadagi NO<sub>x</sub> birikmalarining koʻp miqdori suv ekotizimlarining kislotalanishiga olib kelishi va odamlarda turli xil nafas olish muammolarini keltirib chiqarishi mumkin. Oʻgʻitlash natijasida N<sub>2</sub>O ajralib chiqishi mumkin, bu [[issiqxona gazi]] boʻlib, stratosferada ozonning (O<sub>3</sub>) yoʻq qilinishiga yordam beradi<ref>{{cite journal|last1=Erisman|first1=Yan Villem|last2=Gallovey|first2=Jeyms N.|last3=Seitzinger|first3=Sybil|last4=Bleeker|first4=Albert|last5=Kasallik|first5=Nensi B.|last6= Petresku|first6=A.M.Roksana|last7=Lich|first7=Allison M.|last8=de Vries|first8=Wim|date=2013-07-05|title=Global azot aylanishining inson modifikatsiyasining oqibatlari|journal=Qirollik falsafiy operatsiyalari B jamiyati: Biologiya fanlari|volume=368|number=1621|pages=20130116|doi=10.1098/rstb.2013.0116|issn=0962-8436|pmc=3682738|pmid=23713116}}</ref>. Azotli oʻgʻit oladigan tuproqlar ham zararlanishi ham mumkin. Oʻsimliklarda mavjud boʻlgan azotning koʻpayishi ekinning sof birlamchi ishlab chiqarishini oshiradi va oxir-oqibat, parchalangan biomassa orqali oʻgʻitlar va uglerod birikmalaridan azotning koʻproq kirishi natijasida tuproqning mikrobial faolligi ortadi. Tuproqdagi parchalanishning kuchayishi tufayli uning organik moddalari tugaydi, bu esa tuproqning umumiy sogʻligʻini yomonlashuviga olib keladi<ref>{{jurnal manbasi|last1=Lu|first1=Chaoqun|last2=Tian|first2=Hanqin|date=2017-03-02|title=O'tgan yarim asrda qishloq xo'jaligi ishlab chiqarishida global azot va fosfor o'g'itlaridan foydalanish: o'zgaruvchan issiq nuqtalar va ozuqa moddalarining muvozanati|url=https://www.earth-syst-sci-data.net/9/181/2017/|journal=Yer tizimi fanlari ma'lumotlari|language=en|volume=9|number=1|pages=181–192|doi= 10.5194/essd-9-181-2017|bibcode=2017ESSD.... 9..181L|issn=1866-3508|doi-access=bepul}}</ref>. Standart azotli oʻgʻitlarga alternativalardan biri bu kuchli samarali oʻgʻitlar (EEF) hisoblanadi. EEF larning bir nechta turlari mavjud, ammo ular odatda ikkita toifaga boʻlinadi, sekin chiqadigan oʻgʻitlar yoki nitrifikatsiya inhibitori oʻgʻitlari. Sekin-asta boʻshatilgan oʻgʻitlar qishloq xoʻjaligi tizimlariga Azotning chiqishini kechiktiradigan va sekinlashtiradigan polimer bilan qoplangan. ''Nitrifikatsiya inhibitorlari'' — bu juda gidrofobik boʻlgan oltingugurt birikmasi bilan qoplangan oʻgʻitlar, bu azotning chiqishini sekinlashtirishga yordam beradi. EEF (Enhanced Efficiency Fertilizers)lar azotning tuproqqa kamroq va barqaror oqishini taʼminlaydi va azotning yuvilishi va NO<sub>x</sub> birikmalarining uchuvchanligini kamaytirishi mumkin, ammo ilmiy adabiyotlar azot ifloslantirishini kamaytirishda ham samarali, ham samarasizligini koʻrsatadi<ref>{{cite journal |last1=Akiyama |first1=Xiroko |last2=Yan |first2=Xiaoyuan |last3=Yagi |first3=Kazuyuki |title=Samarali oʻgʻitlarning samaradorligini baholash N2O va qishloq xoʻjaligidan NO emissiyalarini kamaytirish imkoniyatlari sifatida:meta-tahlil |journal=Global oʻzgarishlar biologiyasi |date=2010 |volume=16 |number=6 |pages=1837-1846 |doi=10.1111/j.1365-2486.2009.02031.x|bibcode=201031G |io.71G.s2cid=86496834 }}</ref><ref>{{veb manbasi |last1=Williams |first1=T. |last2=Derksen |first2=J. |last3=Mors |first3=J. |title=Samarali azotli oʻgʻit: Janubiy Willamette yer osti suvlarini boshqarish zonasidagi baland oʻtloqli dalalarda hosildorlikka va er osti suvlariga potentsial taʼsir, Oregon, AQSh |url=https://cfpub.epa.gov/si/si_public_record_report.cfm?dirEntryId=347986&Lab=CPHEA&subject=Water%20Research&showCriteria=0&searchAll=water%20and%20(drinking%20water%20or%20small%20systems)&sortBy=revisionDate |vebsayt=EPA.gov |publisher=Environmental Protection Agency}}</ref>. ==== Fosfor ==== Qishloq xoʻjaligida ishlatiladigan fosforli oʻgʻitlarning eng keng tarqalgan shakli fosfat (PO<sub>4</sub><sup>3-</sup>) boʻlib, u PO<sub>4</sub><sup>3-</sup>ni oʻz ichiga olgan sintetik birikmalarda yoki goʻng va kompost kabi organik shakllarda qoʻllaniladi<ref>{{veb manbasi|url=https://extension.umn.edu/phosphorus-and-potassium/understanding-phosphorus-o'g'itlar|title=Fosforli o'g'itlar haqida tushuncha|vebsayt=extension.umn.edu|til=en|kirish sanasi=2020-04-09}}</ref>. Fosfor oʻynaydigan roli tufayli barcha organizmlar uchun muhim ozuqa hisoblanadi, shuningdek nuklein kislota ishlab chiqarish va metabolik energiya almashinuvi kabi hujayra va metabolik funksiyalarda muhimdir. Biroq, koʻpchilik organizmlar, shu jumladan qishloq xoʻjaligi ekinlari ham oz miqdorda fosforga muhtoj, chunki ular ekotizimlarda nisbatan kam miqdorda rivojlangan<ref>{{jurnal manbasi|last1=Hart|first1=Murray|last2=Quin|first2 =Bert|last3=Nguyen|first3=M|date=2004-11-01|title=Qishloq xoʻjaligi yerlaridan fosfor oqimi va toʻgʻridan-toʻgʻri oʻgʻit taʼsiri|url=https://www.researchgate.net/publication/51369130|journal=Journal Atrof-muhit sifati|jild=33|son=6|sahifalar=1954–72|doi=10.2134/jeq2004.1954|pmid=15537918}}</ref>. Tuproqdagi mikrob populyatsiyalari fosforning organik shakllarini fosfat kabi eruvchan oʻsimlik shakllariga aylantira oladi. Bu bosqich odatda noorganik oʻgʻitlar bilan chetlab oʻtiladi, chunki u fosfat yoki boshqa mavjud oʻsimlik shakllari sifatida qoʻllaniladi. Oʻsimliklar tomonidan qabul qilinmagan har qanday fosfor tuproq zarralariga soʻriladi, bu esa uning joyida qolishiga yordam beradi. Shu sababli, u odatda yer usti suvlariga kiradi, agar u biriktirilgan tuproq zarralari yogʻingarchilik yoki boʻron suvi oqimi natijasida eroziyalanadi. Yer usti suvlariga kiradigan miqdor oʻgʻit sifatida qoʻllaniladigan miqdorga nisbatan nisbatan past boʻladi, lekin u koʻpgina muhitlarda cheklovchi oziq moddasi boʻlganligi sababli, hatto kichik miqdori ham ekotizimning tabiiy fosfor biogeokimyoviy aylanishini buzishi mumkin<ref>{{ veb manbasi|url=https://extension.psu.edu/programs/nutrient-management/educational/soil-fertility/managing-phosphorus-for-agriculture-and-the-environment|sarlavha=Qishloq xo'jaligi va atrof-muhit uchun fosforni boshqarish (Pensilvaniyadagi ozuqaviy moddalarni boshqarish dasturi)|vebsayt=Pensilvaniyadagi ozuqaviy moddalarni boshqarish dasturi (Penn State kengaytmasi)|til=en|kirish sanasi=2020-04-09}}</ref>. Garchi azot zararli suv oʻtlari va siyanobakteriyalarning gullashida muhim rol oʻynasa ham evtrofikatsiyaga sabab boʻladi, fosfor koʻpincha, ayniqsa chuchuk suvlarda eng cheklovchi oziq moddasi boʻlganligi sababli, ortiqcha fosfor eng katta hissa qoʻshuvchi omil hisoblanadi<ref>{{veb manbasi|url=https://www.epa.gov/national-suv-resurs-so'rovlar/ko'rsatkichlar-fosfor |title=Ko'rsatkichlar: Fosfor|oxirgi=AQSh EPA|ism=OW|sana=2013-11-27|vebsayt=US EPA|til=en|kirish sanasi=2020-04-19}}</ref>. Bundan tashqari yer usti suvlaridagi kislorod miqdorini kamaytirish uchun suv oʻtlari va siyanobakteriyalarning gullashi inson va hayvonlar sogʻligʻi hamda koʻplab suv organizmlari uchun zararli boʻlgan siyanotoksinlarni ishlab chiqarishi mumkin<ref>{{veb manbasi|url=https://www.epa.gov/nutrientpollution/effects-dead-zones-and-harmful-algal-blooms|title=Ta'siri: o'lik zonalar va zararli alglarning gullashi|oxirgi=AQSh EPA|ism=OW|sana=2013-03-12|veb-sayt=AQSh EPA| til=en|kirish sanasi=2020-04-10}}</ref>. Tarkibida [[fosfor]] boʻlgan oʻgʻitlarda [[kadmiy]] kontsentratsiyasi sezilarli darajada farq qiladi va muammoli boʻlishi mumkin. Masalan, mono-ammiakli [[Fosforli oʻgʻitlar|fosforli oʻgʻit]]da kadmiy miqdori 0.14&nbsp;mg/kggacha past, 50.9&nbsp;mg/kggacha yuqori boʻlishi mumkin. Buning sababi shundaki, ularni ishlab chiqarishda ishlatiladigan fosfat jinsi 188&nbsp;mg/kggacha boʻlishi mumkin(masalan,[[Nauru (orol)|Nauru]] va [[Rojdestvo oroli|Rojdestvo]] orollaridagi konlar). Yuqori kadmiyli oʻgʻitlardan doimiy foydalanish tuproq va oʻsimliklarni ifloslantirishi mumkin. Fosfatli oʻgʻitlarning kadmiyi miqdori boʻyicha cheklovlar [[Yevropa Komissiyasi]] tomonidan koʻrib chiqilgan. Fosforni oʻz ichiga olgan oʻgʻit ishlab chiqaruvchilari endi fosfat jinslarining tarkibidagi kadmiyga qarab tanlaydilar<ref name="Microchemical Journal 2012 pp. 17–21">{{jurnal manbasi | title=O'g'it ishlab chiqarish uchun ishlatiladigan bir nechta fosfat jinslarida Cd tarkibini o'rganish | journal=Mikrokimyoviy jurnal |volume=104 | date=2012-09-01 | issn=0026-265X | doi=10.1016/j.microc.2012.03.020 | pages=17–21 | url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0026265X12000665 | kirish sanasi=2022-01-23| last1=mart | first1=Swe Swe | last2=Okazaki | first2=Masanori }}</ref>. Fosfat jinslar tarkibida [[ftorid]] miqdori yuqori. Binobarin, fosforli oʻgʻitlarning keng qoʻllanilishi tuproqdagi ftorid kontsentratsiyasini oshirdi. Oʻgʻitdan oziq-ovqatning ifloslanishi juda oz tashvish tugʻdirishi aniqlandi, chunki oʻsimliklar tuproqdan ozgina ftor toʻplaydi, ifloslangan tuproqlarni yutib yuboradigan chorva mollari uchun ftoridning zaharlanish ehtimoli kattaroqdir. Bundan tashqari, ftoridning tuproq mikroorganizmlariga taʼsiri ham tashvish tugʻdirishi mumkin<ref name="Water Research 2009 pp. 3177–3186">{{jurnal manbasi |title=Oqava suvlarni biologik tozalash tizimlarida ftoridning mikroorganizmlarga toksikligi | journal = Suv tadqiqotlari | volume=43 | masala=13 | date=2009-07-01 | issn=0043-1354 | doi=10.1016/j.watres.2009.04.032 | pages=3177–3186 | url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0043135409002802 | kirish sanasi=2022-01-23| last1=Ochoa-Herrera | first1=Valeriya | last2=Banihani | first2=Qais | last3=Leon | first3=Glendy | last4=Xatri | first4=Chandra | last5=Maydon | first5=Jeyms A. | last6=Syerra-Alvares | first6=Reyes | pmid=19457531 }}</ref>. ;Radioaktiv elementlar Oʻgʻitlarning radioaktiv tarkibi sezilarli darajada oʻzgarib turadi va ularning asosiy mineraldagi kontsentratsiyasiga hamda oʻgʻit ishlab chiqarish jarayoniga bogʻliq. [[Uran-238]] konsentrasiyalari fosfat jinsida 7 dan 100 pCi/g gacha, fosforli oʻgʻitlarda esa 1 dan 67 pCi/g gacha boʻlishi mumkin. Fosforli oʻgʻitlarning yillik miqdori yuqori qoʻllanilishi, bu tuproqlarda va drenaj suvlarida uran-238 kontsentratsiyasining odatdagidan bir necha baravar koʻp boʻlishiga olib kelishi mumkin. Biroq, bu oʻsishlarning oziq-ovqatlarning radionuklidlar bilan ifloslanishidan kelib chiqadigan inson salomatligi xavfiga taʼsiri juda kichik (0,05 mSv/y dan kam).{{citation needed|date=2017-yil noyabr}} ==== Organik ifloslantiruvchilar ==== [[Goʻng|Gʻoʻng]] va biosolidlar hayvonlar va odamlar tomonidan oziq-ovqat shaklida isteʼmol qilinadigan koʻplab oziq moddalarni oʻz ichiga oladi. Bunday chiqindi mahsulotlarni qishloq xoʻjaligi yerlariga qaytarish amaliyoti tuproqdagi ozuqa moddalarini qayta ishlash imkoniyatini beradi. Qiyinchilik jihati shundaki, goʻnglar va biosolidlar nafaqat uglerod, azot va fosfor kabi ozuqaviy moddalarni oʻz ichiga oladi, balki ular ifloslantiruvchi moddalarni, jumladan dori-darmon va shaxsiy parvarishlash vositalari (PPCP) ham oʻz ichiga olishi mumkin. Odamlar va hayvonlar tomonidan isteʼmol qilinadigan PPCP larning xilma-xilligi va katta miqdori mavjud va ularning har biri quruqlik va suv muhitida noyob kimyoga ega. Shunday qilib, hammasining ham tuproq, suv va havo sifatiga taʼsiri baholanmagan. AQSh atrof-muhitni muhofaza qilish agentligi (EPA) turli xil PPCP lar darajasini baholash uchun AQSH boʻylab [[oqova suvlarni tozalash]] zavodlaridan chiqayotgan oqava suvlarni oʻrganib chiqdi<ref>{{veb manbasi |url=https://www..epa.gov/biosolids/sewage-sludge-surveys |sarlavha=Kanalizatsiya loyini oʻrganish |nashriyot=EPA |vebsayt=Biosolids |sana=2016-08-17}}</ref>. === Metallar === Og'ir metallarning (masalan, qoʻrgʻoshin, kadmiy, mishyak, simob) qishloq xoʻjaligi tizimidagi asosiy qismlari oʻgʻitlar, goʻng kabi organik chiqindilar va qoʻshimcha sanoat mahsulotlarining chiqindilari hisoblanadi. Noorganik oʻgʻitlar, ayniqsa, ogʻir metallarning tuproqqa kirishi uchun muhim yoʻldir<ref>{{jurnal manbasi|last1=Srivastava|first1=Vaibhav|last2=Sarkar|first2=Abhijit|last3=Singh|first3=Sonu|last4=Singh| first4=Pooja|last5=de Araujo|first5=Ademir S. F.|last6=Singh|first6=Rajeev P.|date=2017|title=Og'ir metallar ifloslanishining agroekologik javoblari, tuproq salomatligi va o'simliklarning ko'rsatkichlariga alohida e'tibor qaratilgan|journal=Frontiers Environmental Science|language=en|volume=5|doi=10.3389/fenvs.2017.00064|issn=2296-665X|doi-access=free}}</ref>. Sugʻorish kabi baʼzi dehqonchilik usullari tuproqda tabiiy ravishda toʻplanadigan [[Selen|selenning]] (Se) toʻplanishiga olib keladi, buning natijasida quyi oqimdagi suv havzalarida yovvoyi hayvonlar, chorva mollari va odamlar uchun toksik boʻlgan selen kontsentratsiyasi boʻlishi mumkin. Bu jarayon 1987-yilda zaharli chiqindixona deb eʼlon qilingan San-Xoakin vodiysidagi ([[Kaliforniya]], [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQSh]]) Kesterson suv ombori nomi bilan atalgan „Kesterson effekti“ nomi bilan mashhur<ref>{{jurnal manbasi|last=Presser|first=Tereza S.|data=1994-05-01|title=Kesterson effekti|journal=Atrof-muhitni boshqarish|language=en|volume=18|number=3|pages=437–454 |doi=10.1007/BF02393872|bibcode=1994EnMan..18..437P|s2cid=46919906|issn=1432-1009|url=https://zenodo.org/record/1232546}}</ref>. Atrof-muhitda mavjud boʻlgan ogʻir metallar oʻsimliklar tomonidan oʻzlashtirilishi mumkin, bu esa taʼsirlangan oʻsimliklarni isteʼmol qilganda odamlar sogʻligʻi uchun xavf tugʻdirishi mumkin<ref>{{jurnal manbasi|last1=Alves|first1=Leticia|last2=Reis|first2=Andre|last3= Gratão|first3=Priscila|date=2016-07-18|title=Qishloq xo'jaligi tuproqlaridagi og'ir metallar: O'simliklardan kundalik hayotimizga|url=https://www.researchgate.net/publication/305627542|journal=Científica|volume =44|masala=3|pages=346|doi=10.15361/1984-5529.2016v44n3p346-361|doi-access=free}}</ref>. Baʼzi metallar oʻsimliklarning oʻsishi uchun zarurdir, ammo ularning koʻpligi oʻsimlik salomatligiga salbiy taʼsir koʻrsatishi mumkin. Poʻlat sanoati chiqindilari koʻp boʻlganligi sababli koʻpincha oʻgʻitlarga qayta ishlanadigan (oʻsimliklar oʻsishi uchun zarur boʻlgan) [[rux]] tarkibiga quyidagi zaharli metallar ham kirishi mumkin: [[qoʻrgʻoshin]], [[Margimush|mishyak]], [[kadmiy]], [[xrom]] va [[nikel]]. Bu turdagi oʻgʻitlarda eng koʻp uchraydigan zaharli elementlar [[simob]], [[qoʻrgʻoshin]] va [[Margimush|mishyak]]<nowiki/>dir. Ushbu potentsial zararli aralashmalar oʻgʻit ishlab chiqarish jarayonida olib tashlanishi mumkin, ammo bu oʻgʻit narxini sezilarli darajada oshiradi. Yuqori darajada toza oʻgʻitlar keng tarqalgan boʻlib, koʻk rangli boʻyoqlarni oʻz ichiga olgan, suvda yaxshi eriydigan oʻgʻitlar sifatida tanilgan. Bu kabi oʻgʻitlar odatda uy xoʻjaliklarida ishlatiladi, masalan, Mirakl-Gro. Bu suvda yuqori darajada eriydigan oʻgʻitlar yashil bogʻlarida qoʻllaniladi va chakana narxidan sezilarli darajada arzonroq narxda kattaroq paketlarda mavjud. Bundan tashqari, ishlab chiqarishni cheklovchi yuqori sof qoshimchalardan tayyorlangan, arzon, chakana, donador bogʻ oʻgʻitlari ham mavjud{{citation needed|date=2020-yil oktabr}}. === Yerni boshqarish === ==== Tuproq eroziyasi va choʻkishi ==== [[Fayl:Soil erosion - geograph.org.uk - 1135515.jpg|thumb|upright=1.25|right|alt=Tuproq eroziyasi|Tuproq eroziyasi: tuproq shudgorlangan daladan shu darvoza orqali yuvilib, undan narigi suv oqimiga oʻtdi.]] Qishloq xoʻjaligi intensiv boshqaruvi yoki samarasiz yer qoplamalari [[tuproq eroziyasi]] va choʻkindi choʻkishiga katta hissa qoʻshadi<ref>Uzoq masofadagi tuproq va suvni saqlash qoʻmitasi, Milliy tadqiqot kengashi. 1993. Tuproq va suv sifati: qishloq xoʻjaligining kun tartibi. National Academy Press: Washington, D.C.</ref>. Hisob-kitoblarga koʻra, qishloq xoʻjaligi yerlarining degradatsiyasi har yili 6 million gektarga yaqin unumdor yerlarda unumdorlikning qaytarilmas pasayishiga olib kelmoqda<ref>{{kitob manbasi |last1=Dudal |first1=R. |year=1981 |bob=Tabiatni muhofaza qilish ehtiyojlarini baholash |pages=3–12 |title=Tuproqni saqlash, muammolar va istiqbollar |editor1-first=R. P. C. |editor1-last=Morgan |location=Chichester, U.K. |publisher=Wiley}}</ref>. Yer usti oqim suvlarida choʻkmalarning toʻplanishi (yaʼni choʻkindi) turli yoʻllar bilan suv sifatiga taʼsir qiladi{{citation needed|date=2019-yilning avgusti}}. Choʻkma ariqlar, daryolar, kichik daryolar va navigatsiya kanallarining tashish imkoniyatlarini kamaytirishi mumkin. Shuningdek, u suv biotasiga taʼsir qiladigan suvga kiradigan yorugʻlik miqdorini ham cheklashi mumkin. Choʻkma natijasida hosil boʻlgan loyqalik baliqlarning ovqatlanish imkoniyatiga xalaqit berishi mumkin, bu esa populyatsiya dinamikasiga taʼsir qiladi. Choʻkma ifloslantiruvchi moddalar, jumladan fosfor va turli pestitsidlarning tashilishi va toʻplanishiga ham taʼsir qiladi<ref name="Abrantes Pereira Goncalves 77–88-betlar">{{jurnal manbasi| last1=Abrantes | first1=Nelson | last2=Pereira | first2=Rut | last3=Gonsalves | first3=Fernando | title=Qishloq xo'jaligi yerlari bilan o'ralgan ko'lda suv, cho'kindi va baliq to'qimalarida pestitsidlarning paydo bo'lishi: odamlar va ekologik retseptorlar uchun xavflar haqida |journal=Water, Air, & Soil Pollution | publisher=Springer Science and Business Media LLC | volume=212 | issue=1–4 | date=2010-01-30 | issn=0049-6979 | doi=10.1007/s11270-010-0323-2 | pages=77–88| bibcode=2010WASP..212...77A | s2cid=93206521}}</ref>. ==== Yerga ishlov berish va azot oksidi chiqindilari ==== Tabiiy tuproq biogeokimyoviy jarayonlari natijasida turli xil issiqxona gazlari, shu jumladan azot oksidi chiqariladi. Qishloq xoʻjaligini boshqarish amaliyoti emissiya darajasiga taʼsir qilishi mumkin. Misol uchun, tuproqqa ishlov berish darajasi [[Azot oksidlari|azot oksidi]] chiqindilariga ham taʼsir qilishi aniqlangan<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.2134/jeq1998.00472425002700030029x |title=Uch yil davomida zararlangan azot oksidi emissiyasi, Soya-beda aylanishlari va azotli o'g'itlash |journal=Atrof-muhit sifati jurnali |volume=27 |issue=3 |pages=698–703 |year=1998 |last1=MakKenzi |first1=A. F |last2=Fan |first2=M. X |last3=Cadrin |first3=F }}</ref>. == Biotik manbalar == === Najas chiqindilaridan chiqadigan issiqxona gazlari === Birlashgan Millatlar Tashkilotining Oziq-ovqat va qishloq xo'jaligi tashkiloti (Food and Agriculture Organization(FAO)) bashoratiga koʻra, antropogen issiqxona gazlarining 18% toʻgʻridan-toʻgʻri yoki bilvosita dunyo chorvachiligidan keladi. Ushbu hisobot shuningdek, chorvachilikdan chiqadigan chiqindilar transportdan chiquvchi chiqindilardanda koʻproq ekanligini koʻrsatdi. Hozirda chorva mollari issiqxona gazlari chiqindilarini ishlab chiqarishda koʻproq rol oʻynasa-da, hisob-kitoblar notoʻgʻri ekanligi taʼkidlangan. FAO chorvachilikni baholashda dehqonchilikning hayotiy siklini baholashdan foydalangan boʻlsada (yaʼni, barcha jihatlar, jumladan, ozuqa uchun ekin yetishtirish, tashishdan soʻyishgacha va h.k.), ular transport sektori uchun ham bir xil baholashni qoʻllamagan<ref >{{kitob manbasi |doi=10.1016/S0065-2113(09)03001-6 |bob=Havoni tozalash: Chorvachilikning iqlim oʻzgarishiga qoʻshgan hissasi |volume=103 |pages=1–40|title=Agronomiyadagi yutuqlar |year= 2009 |last1=Pitesky |first1=Maurice E |last2=Stackhouse |first2=Kimberly R |last3=Mitloehner |first3=Frank M |isbn=978-0-12-374819-5}}</ref>. Muqobil manbalar FAO taxminlarini xato deb hisoblaydi va global chorvachilik sanoati atmosferaga chiqadigan issiqxona gazlarining ulushi 18% emas, balki 51% gacha toʻgʻri kelishi mumkinligini taʼkidlaydi<ref>{{cite journal|author=Robert Gudlend |author2=Jeff Anhang |title=Chorvachilik va iqlim oʻzgarishi: agar iqlim oʻzgarishining asosiy ishtirokchilari... sigirlar, choʻchqalar va tovuqlar boʻlsa-chi? |date=noyabr–dekabr 2009 |url=http://www.worldwatch.org/files/pdf/Livestock%20and%20Climate%20Change.pdf |periodical=World Watch |arxiv-url=https://web.archive.org/web/20091105155752/http://www.worldwatch.org/files/pdf/Livestock%20and%20Climate%20Change.pdf|archive-date=2009-11-05}}</ref><ref>{{jurnal manbasi|title=Chorvachilik sanoatining atrof-muhitga taʼsiri: bilimlar oʻrtasidagi bogʻliqlik, Isroildagi talabalar oʻrtasidagi munosabat va xatti-harakatlar |journal=Atrof-muhitni oʻrganish va jamoat salomatligi xalqaro jurnali |doi-access=free |date=16-aprel, 2019-yil |volume=16 |issue=8 |last1=Dopelt|first1=Keren|last2 =Radon|first2=Pnina|last3=Davidovitch|first3=Nadav|page=1359 |doi=10.3390/ijerph16081359|pmid=31014019 |pmc=6518108 }}</ref>. Tanqidchilarning taxminicha, hisob-kitoblardagi farq, FAO ning foydalangan maʼlumotlari eskirganligidan kelib chiqqan. Nima boʻlishidan qatʼiy nazar, agar FAO ning 18% hisoboti toʻgʻri boʻlganda ham, bu chorvachilikni issiqxona gazlari bilan ifloslantirish boʻyicha ikkinchi oʻrinda turishini koʻrsatadi. PNAS modeli shuni koʻrsatdiki, agar hayvonlar AQSh qishloq xoʻjaligi va oziq-ovqatidan butunlay chiqarib tashlangan boʻlsa ham, AQShning issiqxona gazlari chiqindilari atigi 2,6% ga (yoki qishloq xoʻjaligidagi IG(issiqxona gazlari) chiqindilarining 28%) kamayadi. Buning sababi, hayvonlarning goʻnglarini oʻgʻitlar bilan almashtirish va boshqa hayvonlarning qoʻshimcha mahsulotlarini almashtirish zarurati va chorvachilik hozirgi vaqtda inson tomonidan isteʼmol qilinmaydigan oziq-ovqat va tolani qayta ishlashning qoʻshimcha mahsulotlarini ishlatadi. Bundan tashqari, odamlar koʻproq energiya olishlariga qaramay, muhim oziq moddalarning koʻproq tanqisligidan aziyat chekishadi, bu esa, ehtimol, semirishning kuchayishiga olib keladi<ref name=pnas>{{jurnal manbasi|title=Nutritional and greenhouse gas impacts of removing animals from US agriculture|date=13-noyabr 2017-yil|volume=114|issue=48|page=E10301–E10308|doi=10,1073/pnas.1707322114|pmid=29133422|Journal=29133422|Journal of Science=Pro | 5715743|last1=Oq|first1=Robin R.|last2=Hall|first2=Meri Bet|doi-access=free}}</ref>. === Biopestitsidlar === ''Biopestitsidlar''–tabiiy materiallardan (hayvonlar, oʻsimliklar, mikroorganizmlar, ayrim minerallar) olingan pestitsidlar<ref name="Pedigoand">L. P. Pedigo va M. Rays. 2009. Entomologiya va zararkunandalarga qarshi kurash, 6-nashr. Prentice Hall: 816 pp.</ref>. Anʼanaviy pestitsidlarning alternativi sifatida biopestisidlar qishloq xoʻjaligining umumiy ifloslanishini kamaytirishi mumkin, chunki ular bilan ishlash xavfsiz, odatda foydali umurtqasizlar yoki umurtqali hayvonlarga kuchli taʼsir qilmaydi va qisqa qoldiq vaqt talab qiladi<ref name="Pedigoand" />. Biroq, biopestitsidlar maqsadli boʻlmagan turlar populyatsiyalariga salbiy taʼsir koʻrsatishi mumkinligi haqida baʼzi xavotirlar mavjud<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.1007/s10123-003- 0144-x |pmid=12955583 |title=Oʻsimliklarni himoya qilish uchun mikrobial pestitsidlarni ishlab chiqish, roʻyxatga olish va tijoratlashtirish |journal=Xalqaro mikrobiologiya |volume=6 |issue=4 |pages=245–52 |year=2003 |last1=Montesinos |first1 =Emilio |s2cid=26444169 |url=http://revistes.iec.cat/index.php/IM/article/view/9432 }}</ref>. Qoʻshma Shtatlarda biopestitsidlar EPK tomonidan tartibga solinadi. Biopestitsidlar boshqa pestitsidlarga qaraganda kamroq zararli va atrof-muhitga taʼsiri kamroq boʻlganligi sababli, agentlik ulardan foydalanishni roʻyxatdan oʻtkazish uchun koʻp maʼlumot talab qilmaydi. Koʻpgina biopestisidlarga Amerika Qo'shma Shtatlari Qishloq xo'jaligi Departamentining Milliy organik dasturi, organik oʻsimliklarni yetishtirish standartlari doirasida ruxsat berilgan<ref name="Pedigoand" />. === Introduksiya qilingan turlar === ==== Invaziv turlar ==== {{asosiy|Invaziv turlar}} [[Fayl:Yellow star thistle.jpg|thumb|right|alt=Yellow Star Thistle.|''Centaurea solstitialis'', agressiv invaziv begona oʻt, ehtimol, Shimoliy Amerikaga ifloslangan em-xashak urugʻida kiritilgan. Dehqonchilik va chorvachilik kabi qishloq xoʻjaligi amaliyotlari uning tez tarqalishiga yordam berdi. Bu otlar uchun zaharli, mahalliy oʻsimliklarning oʻsishiga toʻsqinlik qiladi (biologik xilma-xillikni kamaytiradi va tabiiy ekotizimlarni buzadi) va mahalliy hayvonlarning migratsiyasiga jismoniy toʻsiqdir.]] Qishloq xoʻjaligining globallashuvining tobora kuchayib borayotgani zararkunandalar, begona oʻtlar va kasalliklarning tasodifiy yangi ekin maydonlariga koʻchishiga olib keldi. Agar paydo boʻlsa, ular mahalliy turlar populyatsiyasiga taʼsir koʻrsatadigan invaziv turga aylanadi<ref name="Mooney">{{jurnal manbasi |doi=10.1073/pnas.091093398 |pmid=11344292 |pmc=33232 |title=Evolyutsiya ta'siri invaziv turlari |journal=Milliy fanlar akademiyasi materiallari |volume=98 |issue=10 |sahifalar=5446–51 |year=2001 |last1=Muni |first1=H. A |last2=Klilend |first2=E. E |bibcode=2001PNAS...98.5446M |doi-access=free }}</ref>. Va qishloq xoʻjaligi ishlab chiqarishiga xavf tugʻdiadi<ref name="Gullan" />. Masalan, Yevropada yetishtirilgan va Amerika Qoʻshma Shtatlari va Kanadaga tijorat changlatuvchlari sifatida foydalanish uchun [[Bumblebee|bumble beelarni]] joʻnatilgani Yangi Dunyoga Eski Dunyo parazitining kirib kelishiga olib keldi<ref>{{web cite |url=http://www.iucnredlist.org/apps/redlist/details/135295/0 |title=Bombus franklini (Franklinning Bumble Bee |publisher=Iucnredlist.org |date=2008-01-01 |kirish sanasi=2013-07-24 }}</ref>. Ushbu muqaddima Shimoliy Amerikada soʻnggi paytlarda tugʻma asalarilarning kamayishida rol oʻynashi mumkin<ref>{{kitob manbasi|last1=Thorp |first1=R.W. |first2=M.D. |last2=Choʻpon |year=2005 |bob=Profil: Subgenus Bombus Lateille 1802 (Apidae: Apinae: Bombini) |muharrir1-birinchi=M.D. |editor1-oxirgi=Choʻpon |muharrir2-birinchi=D.M. |editor2-oxirgi=Vogan |muharrir3-birinchi=S.H. |editor3-last=Qora |title=Shimoliy Amerika changlatuvchi hasharotlarining qizil roʻyxati |publisher=Xerces umurtqasiz hayvonlarni muhofaza qilish jamiyati |location=Portland,OR}}</ref>. Qishloq xoʻjaligida joriy qilingan turlar, shuningdek, mahalliy turlar bilan duragaylasha oladi, natijada genetik [[biologik xilma-xillik]]<ref name="Mooney" /> pasayadi va qishloq xoʻjaligi ishlab chiqarishiga tahdid soladi<ref name="Gullan" />. Dehqonchilik amaliyoti bilan bogʻliq yashash muhitining buzilish ([[ekologiya]]) ham ushbu introduksiya qilingan organizmlarning paydo boʻlishiga yordam berishi mumkin. Kontaminatsiyalangan texnika, chorva mollari va yem-xashak, ifloslangan ekin yoki yaylov urugʻlari ham begona oʻtlarning tarqalishiga olib kelishi mumkin<ref>{{veb manbasi |url=http://www.weeds.gov.au/management/prevention.htm |title=Avstraliyadagi begona oʻtlar bosh sahifa |publisher=Weeds.gov.au |date=2013-06-12 |kirish sanasi=2013-07-24 }}</ref>. [[Karantin begona oʻsimliklar|Karantin]]<nowiki/>lar (biologik xavfsizlikga qarang) invaziv turlar tarqalishining oldini olishni siyosat darajasida tartibga solishning bir usuli hisoblanadi. Karantin — bu invaziv tur mavjud boʻlgan joylardan u mavjud boʻlmagan hududlarga zararlangan turning harakatlanishini cheklaydigan qonuniy hujjat. [[Jahon Savdo Tashkiloti]] Sanitariya va fitosanitariya choralarini qoʻllash toʻgʻrisidagi bitim doirasida zararkunandalar va kasalliklar karantini boʻyicha xalqaro qoidalarga ega. Ayrim mamlakatlarning oʻz karantin qoidalari mavjud. Masalan, Qoʻshma Shtatlarda Amerika Qo'shma Shtatlari Qishloq xo'jaligi Departamenti va Hayvonlar va o'simliklar salomatligini tekshirish xizmati (USDA/APHIS) mahalliy (AQSh ichida) va xorijiy (Qoʻshma Shtatlardan tashqari importlarni) karantinlarni boshqaradi. Ushbu karantinlar davlat chegaralari va kirish portlarida inspektorlar tomonidan amalga oshiriladi<ref name="Pedigoand" />. ==== Biologik nazorat ==== Qishloq xoʻjaligi zararkunandalariga qarshi kurashda yirtqichlar, parazitoidlar, parazitlar, patogenlardan va biologik zararkunandalarga qarshi kurash vositalaridan foydalanish hamda zararkunandalarga qarshi kurashning boshqa usullari, masalan, pestitsidlardan foydalanish qishloq xoʻjaligining ifloslanishini kamaytirish potentsialiga ega. Biroq, mahalliy boʻlmagan bionazorat agentlari tomonidan joriy etishning afzalliklari keng muhokama qilinmoqda. Joriy etilganidan soʻng, bionazorat vositalarining kiritilishi qaytarib boʻlmaydigan boʻlishi mumkin. Potentsial ekologik muammolar qishloq xoʻjaligining yashash joylaridan tabiiy muhitga tarqalishini va mahalliy turlardan foydalanishga moslashishni oʻz ichiga olishi mumkin. Bundan tashqari, murakkab ekotizimlardagi oʻzaro taʼsir natijalarini va potentsial ekologik taʼsirlarni chiqarishdan oldin bashorat qilish qiyin boʻlishi mumkin. Ekologik zararga olib kelgan bionazorat dasturining bir misoli Shimoliy Amerikada sodir boʻlgan, u yerda kapalaklar parazitoidi lo'li kuya (Gypsy moth) va jigarrang kuya (Browntail moth) bilan kurashish uchun kiritilgan. Bu parazitoid kapalaklarning koʻplab turlaridan foydalanishga qodir va bu, ehtimol, bir qancha mahalliy ipak kuya turlarining kamayib ketishi va yoʻq boʻlib ketishiga olib kelgan<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.1146/annurev.ento.48.060402.102800 |pmid=1220812 | title=Maqsadsiz ta'sirlar - biologik nazoratning Axilles tovoni? Bionazoratni kiritish bilan bog'liq xavfni kamaytirish uchun retrospektiv tahlillar |jurnal=Entomologiyaning yillik sharhi |jild=48 |sahifalar=365–96 |yil=2003 |oxirgi1=Louda |birinchi1=SM |oxirgi2=Pemberton |birinchi2=R.W |oxirgi3=Jonson |first3=M.T |last4=Follett |first4=P.A }}</ref>. Potentsial bionazorat agentlari uchun xalqaro tadqiqotlar, Yevropa biologik nazorat laboratoriyasi, Amerika Qoʻshma Shtatlari Qishloq xoʻjaligi Departamenti va Qishloq xoʻjaligi tadqiqotlari xizmati (USDA/ARS), Hamdoʻstlik Biologik nazorat instituti va Xalqaro Zararli Oʻsimliklar va Hayvonlarning Biologik Nazorati Tashkiloti yordam beradi. Qishloq xoʻjaligi ifloslanishining oldini olish uchun xavfsizlik choralarini koʻrishdan oldin organizmning potentsial samaradorligi va ekologik taʼsiri boʻyicha karantin va keng qamrovli tadqiqotlar talab etiladi. Agar tasdiqlansa, bionazorat agentini tegishli qishloq xoʻjaligi sharoitida kolonizatsiya qilish va tarqatishga urinishlar amalga oshiriladi. Ularning samaradorligi doimiy ravishda baholanadi<ref name="Pedigoand" />. === Genetik modifikatsiyalangan organizmlar (GMO) === [[Fayl:Bt plants.png|thumb|left|alt= Top: Lesser cornstalk borer larvae extensively damaged the leaves of this unprotected peanut plant. (Image Number K8664-2)-Photo by Herb Pilcher. Bottom: After only a few bites of peanut leaves of this genetically engineered plant (containing the genes of the Bacillus thuringiensis (Bt) bacteria), this lesser cornstalk borer larva crawled off the leaf and died. (Image Number K8664-1)-Photo by Herb Pilcher.|(Top) Non transgenic peanut leaves showing extensive damage from [[European corn borer]] larvae. (Bottom) Peanut leaves genetically engineered to produce Bt toxins are protected from herbivory damage.]] ==== Genetik ifloslanish va ekologik taʼsirlar ==== Biroq, GMO ekinlari duragaylash orqali mahalliy oʻsimlik turlarining genetik ifloslanishiga olib kelishi mumkin. Bu begona oʻtlarning koʻpayishiga yoki mahalliy turlarning yoʻq boʻlib ketishiga olib kelishi mumkin. Bundan tashqari, transgen oʻsimligining oʻzi, agar modifikatsiya maʼlum bir muhitda yaroqliligini yaxshilasa, begona oʻtga aylanishi ham mumkin<ref name="Gullan" />. Shuningdek, changlatuvchilar va tabiiy dushmanlar kabi maqsadli boʻlmagan organizmlar Bt hosil qiluvchi oʻsimliklarni tasodifiy yutish natijasida zaharlanishi mumkinligi haqida xavotirlar mavjud. Yaqinda oʻtkazilgan tadqiqotda Bt makkajoʻxori gulchanglari yaqin atrofdagi sut oʻsimliklarini changlatib, monarx kapalakning lichinkalari bilan oziqlanishiga taʼsiri monarx populyatsiyalari uchun xavf past ekanligini aniqladi<ref name="Gullan" />. Gerbitsidlarga chidamlilik uchun ishlab chiqilgan GMO ekin oʻsimliklaridan foydalanish, shuningdek, gerbitsiddan foydalanish bilan bogʻliq boʻlgan qishloq xoʻjaligi ifloslanishi miqdorini bilvosita oshirishi mumkin. Misol uchun, Amerika Qoʻshma Shtatlarining oʻrta-gʻarbiy qismida gerbitsidlarga chidamli makkajoʻxori dalalarida gerbitsidlardan foydalanishning koʻpayishi monarx kapalak lichinkalari uchun kerakli boʻlgan sut oʻtlari miqdorini kamaytirmoqda<ref name="Gullan" />. Genetik modifikatsiyalangan organizmlarning chiqarilishini tartibga solish organizm turiga va tegishli mamlakatga qarab farqlanadi{{Citation needed|sana=Noyabr 2017}}. ==== GMO ifloslanishni kamaytirish vositasi sifatida ==== GM mahsulotlaridan foydalanish bilan bogʻliq baʼzi xavotirlar boʻlishi mumkin boʻlsa-da, u hayvonlarning qishloq xoʻjaligini ifloslanishi bilan bogʻliq mavjud muammolarning yechimi ham boʻlishi mumkin. Ifloslanishning asosiy manbalaridan biri, xususan, tuproqdagi vitamin va minerallarning siljishi hayvonlarda ovqat hazm qilish samaradorligining yetishmasligidan keltirib chiqaradi. Ovqat hazm qilish samaradorligini oshirish orqali hayvonot mahsulotlarining tannarxini ham, atrof-muhitga yetkazilgan zararni ham minimallashtirish mumkin. Ushbu texnologiya va uning potentsial qoʻllanilishining muvaffaqiyatli namunalaridan biri Enviropig hisoblanadi{{Citation needed|sana=2017-yil noyabr}}. Enviropig genetik jihatdan oʻzgartirilgan Yorkshire choʻchqasi boʻlib, tupurigida fitazni paydo qiladi. Makkajoʻxori va bugʻdoy kabi donlarda fitik kislota deb nomlanuvchi tabiiy ravishda hazm boʻlmaydigan shaklda bogʻlangan fosfor mavjud. [[Fosfor]], choʻchqalar uchun muhim ozuqa, shuning uchun u choʻchqa ratsioniga qoʻshiladi, chunki u ovqat hazm qilish traktida parchalanmaydi. Natijada, don tarkibida tabiiy ravishda mavjud boʻlgan deyarli barcha fosfor najasda isrof boʻladi va tuproqda yuqori darajaga koʻtarilishi mumkin. Fitaz bu boshqa hazm boʻlmaydigan fitik kislotani parchalashga qodir boʻlgan ferment boʻlib, uni choʻchqada paydo boʻladi. Enviropigning donalaridagi fosforni hazm qilish qobiliyati bu tabiiy fosforning isrofgarchiligini (20-60% ga kamayishi) yoʻq qiladi, shu bilan birga ozuqa tarkibiga oziq moddalarini qoʻshish zaruriyatini ham yoʻq qiladi<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.1038 /90788 |pmid=11479566 |year=2001 |last1=Golovan |first1=Serguei P |title=Soʻlakdagi fitazni ifodalovchi choʻchqalar kam fosforli goʻng ishlab chiqaradi |journal=Tabiat biotexnologiyasi |volume=19 |issue=8 |page=4-5 |last2=Meidinger |first2=Roy G |last3=Ajakaiye |first3=Ayodele |last4=Kottrill |first4=Maykl |last5=Wiederkehr |first5=Miles Z |last6=Barney |first6=Devid J |last7=Plante |first7=Kler |last8=Pollard |first8=Jon V |last9=Fan |first9=Ming Z |last10=Xeyes |first10=M. Entoni |last11=Laursen |first11=Jesper |last12=Hjorth |first12=J. Peter |last13=Hacker |first13=Rojer R |last14=Phillips |first14=John P |last15=Forsberg |first15=Secil W |s2cid=52853680}}</ref>. === Hayvonlarni boshqarish === ==== Goʻngni boshqarish ==== {{asosiy|Go'ngni boshqarish}} [[Havoning ifloslanishi|Havo]], tuproq va [[Suvning ifloslаnishi|suv ifloslanishining]] asosiy omillaridan biri hayvonlar chiqindilari hisoblanadi. USDA tomonidan 2005-yilgi hisobotga koʻra, har yili Qoʻshma Shtatlardagi fermer xoʻjaliklarida 335 million tonnadan ortiq „quruq moddalar“ chiqindilari (suv olib tashlangandan keyingi chiqindilar) ishlab chiqariladi<ref>USDA qishloq xoʻjaligi tadqiqotlari xizmati. „2005-yil Moliyaviy Yillik Hisobot Goʻng va qoʻshimcha mahsulotlardan foydalanish“, 2006-yil 31-may</ref>. Hayvonlarni oziqlantirish operatsiyasi har yili AQSh shahar chiqindi suvi zavodlarida qayta ishlanadigan inson kanalizatsiya chiqindilari miqdoridan taxminan 100 baravar koʻp goʻng ishlab chiqaradi. Qishloq xoʻjaligi oʻgʻitlarining diffuz manbali ifloslanishini kuzatish va nazorat qilish qiyinroq. Nitratlarning yuqori konsentratsiyasi yer osti suvlarida uchraydi va 50&nbsp;mg/litrga (EI Direktivasi limiti) yetishi mumkin. Ariq va daryo oqimlaridagi oʻgʻitlardan oziqaviy moddalarning ifloslanishi evtrofikatsiyaga olib keladi. Bu qishda kuzgi shudgorlash natijasida nitratlar koʻpayganidan keyin yomonroq boʻladi, qishki yogʻingarchilik kuchliroq boʻlib, oqib chiqadigan suv oqimi va yuvilishi koʻpayadi va oʻsimliklarning soʻrilishi kamroq boʻladi. EPA 2500 sigirga ega bitta sut fermasi 411 000 ga yaqin aholisi boʻlgan shahardagi kabi koʻproq chiqindilarni ishlab chiqarishini aniqlagan<ref>{{cite report|date=May 2004 y. |url=https://nepis.epa.gov/Exe/ZyPURL.cgi?Dockey=901V0100.txt |publisher=EPA |joy=Cincinnati, OH |page=7 |id=EPA 600/R-04/042}}</ref>. AQSh Milliy tadqiqot kengashi hidlarni hayvonlarning mahalliy darajadagi chiqindisining eng muhim muammosi sifatida aniqladi. Turli hayvonlar tizimlari har yili ishlab chiqariladigan katta miqdordagi chiqindilar bilan kurashish uchun bir nechta chiqindilarni boshqarish tartib-qoidalarini qabul qildi. Goʻng bilan ishlov berishning afzalliklari ekinlarga tashish va qoʻllash kerak boʻlgan goʻng miqdorini kamligi, shuningdek, tuproqning siqilishini kamaytirishidir. Oziq moddalar ham kamayadi, yaʼni goʻngni tarqatish uchun kamroq ekin maydoni kerak boʻladi. Goʻngdan foydalanishda, shuningdek, goʻngda mavjud boʻlgan patogenlar miqdorini kamaytirish orqali inson salomatligi va bioxavfsizlik xavfini kamaytirish mumkin. Suyultirilmagan hayvon goʻngi yoki shlamlari maishiy kanalizatsiyaga qaraganda yuz baravar koʻp konsentratsiyali boʻlib, ichak paraziti ''Cryptosporidiumni'' olib tashishi mumkin, uni aniqlash qiyin va u odamlarga yuqishi mumkin''. [[Silos]]'' suyuqligi (fermentlangan hoʻl oʻtdan) past pH va juda yuqori biologik kislorod talabi bilan ataladan ham kuchliroqdir. Past pH bilan silos suyuqligi juda yemiruvchan boʻlishi mumkin; sintetik materiallarga hujum qilishi, saqlash uskunasiga zarar etkazishi va tasodifiy toʻkilishiga olib kelishi mumkin. Bu afzalliklarning barchasini mavjud resurslarga asoslangan holda toʻgʻri fermada goʻngni boshqarish tizimidan foydalanish orqali optimallashtirish mumkin''.{{Citation need|sana=Noyabr 2017}}.'' ==== Gʻoʻng bilan ishlov berish ==== ===== Kompostlash ===== [[Kompost Hayvon go'ngi va to'shaklari|Kompostlash]] qattiq goʻngni boshqarish tizimi boʻlib, u yotoqli oʻram qalamlaridagi qattiq goʻngga yoki suyuq goʻng ajratgichdagi qattiq moddalarga tayanadi. Kompostlashning ikkita usuli mavjud: faol va passiv. Goʻng faol kompostlash paytida vaqti-vaqti bilan chayqatiladi, passiv kompostlashda esa bunday emas. Passiv kompostlash toʻliq parchalanmaganligi va gaz tarqalishi tezligining pastligi tufayli issiqxona gazlari emissiyasini kamaytirishi aniqlangan.{{Citation need|sana=2017-yil noyabr}} ===== Qattiq-suyuqlikni ajratish ===== Goʻngni boshqarishni osonlashtirish uchun mexanik ravishda qattiq va suyuq qismga ajratish mumkin. Suyuqliklar (4-8 % quruq modda) ekinlarga qulay tarqatish uchun nasos tizimlarida oson ishlatilishi mumkin va qattiq fraktsiya (15-30 % quruq modda) toʻshak sifatida ishlatilishi, ekinlarga yoyilishi, kompost yoki eksport qilinishi mumkin.{{ iqtibos kerak|sana=2017-yil noyabr}} ===== Anaerob hazm qilish va lagunalar ===== [[Fayl:Anaerobic Lagoon at Cal Poly.jpg|thumb|upright=1.25|Sut zavodidagi anaerob lagunasi]] [[Anaerob hazm]] — bu organik qattiq moddalarning parchalanishiga yordam beradigan havo boʻlmagan joyda bakteriyalar yordamida suyuq hayvonlar chiqindilarini biologik tozalash. Chiqindilarni isitish uchun [[biogaz]] ishlab chiqarish tezligini oshirish uchun issiq suv ishlatiladi.<ref name="manuremanagement.cornell"/> Qolgan suyuqlik ozuqa moddalariga boy boʻlib, dalalarda oʻgʻit va metan sifatida ishlatilishi mumkin. toʻgʻridan-toʻgʻri biogaz pechida yoqish mumkin boʻlgan gaz<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.1016/j.renene.2017.08.068 |title=Kichik miqyosdagi Janubi-Sharqiy Osiyo fermerlari uchun go'ngni boshqarishga joriy yondashuv - Vetnam biogazidan foydalanish -misol sifatida biogaz fermalari |jurnal=Qayta tiklanadigan energiya |hajmi=115 |sahifalar=362–70 |yil=2018 |oxirgi1=Roubik |first1=Hynek |oxirgi2=Mazancova |birinchi2=Jana |oxirgi3=Phung |first3=Le Dinh |last4=Banout |first4=yanvar }}</ref> yoki elektr va issiqlik ishlab chiqarish uchun dvigatel generatorida.<ref name="manuremanagement.cornell">{{hisobot |date=2005-04-12 |title= Go'ngni tozalash tizimiga bo'lgan ehtiyojni baholash |series=Fact Sheet |url=http://www.manuremanagement.cornell.edu/Pages/General_Docs/Fact_Sheets/Evaluating_Need_for_Manure_Treatment_System_factsheet.pdf |publi sher=Kornell universiteti goʻngini boshqarish dasturi |joy=Ithaca, NY |id=MT-1}}</ref><ref>{{hisobot |sana=Iyul 1999 |title=Hayvonot xoʻjaligi: Chiqindilarni boshqarish amaliyotlari |url=http ://www.gao.gov/archive/1999/rc99205.pdf |publisher=U.S. Bosh Buxgalteriya Ofisi |location=Vashington, D.C. |pages=9–11 |id=GAO/RCED-99-205}}</ref> Metan karbonat angidridga qaraganda issiqxona gazi sifatida taxminan 20 baravar kuchliroqdir, bu sezilarli salbiy taʼsirga ega. toʻgʻri nazorat qilinmasa, atrof-muhitga taʼsir qiladi. Chiqindilarni anaerob usulda tozalash goʻngni boshqarish bilan bogʻliq hidni nazorat qilishning eng yaxshi usuli hisoblanadi<ref name="manuremanagement.cornell" />. [[Anaerob lagun|Biologik tozalash lagunalari]] qattiq moddalarni parchalash uchun ham anaerob hazm qilish usulidan foydalanadi, ammo bu juda sekinroq. Lagunalar isitiladigan hazm qilish tanklaridan farqli oʻlaroq, atrof-muhit haroratida saqlanadi. Lagunlar toʻgʻri ishlashi uchun katta er maydonlari va yuqori suyultirish hajmlarini talab qiladi, shuning uchun ular Qoʻshma Shtatlar shimolidagi koʻplab iqlimlarda yaxshi ishlamaydi. Lagunalar shuningdek, hidni kamaytiradi va issiqlik va elektr energiyasi uchun biogaz mavjud.<ref>{{hisobot |sana=sentabr 2002 |sarlavha=Anaerobik lagunalar |series=Oqindi suvlar texnologiyasi ma'lumotlar varaqasi |url=https:// www3.epa.gov/npdes/pubs/alagoons.pdf |publisher=EPA |id=EPA 832-F-02-009}}</ref> Tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, aerobik hazm qilish tizimlari yordamida IG emissiyasi kamayadi. Issiqxona gazlari emissiyasini qisqartirish va kreditlar toza aerob texnologiyalarni oʻrnatishning yuqori narxini qoplashga yordam beradi va ishlab chiqaruvchilarga mavjud anaerob lagunalar oʻrnini bosadigan ekologik jihatdan ustun texnologiyalarni oʻzlashtirishini osonlashtiradi.<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.1016/j.wasman.2007.09.034 |pmid=18060761 |sarlavha=Issiqxona gazlari emissiyasini kamaytirish va cho'chqachilik xo'jaliklarida aerob chiqindilarni qayta ishlash tizimlarini joriy etish natijasida atrof-muhit sifatini yaxshilash |jurnal=Chiqindilarni boshqarish |jild=28 |son=4 |sahifalar=759–66 |yil=2008 |oxirgi1 =Vanotti |first1=M.B |last2=Szogi |first2=A.A |last3=Vives |first3=C.A }}</ref>. == Manbalar == {{Reflist|2}} * {{CRS|article = Kongress uchun hisobot: Qishloq xoʻjaligi: atamalar, dasturlar va qonunlar lugʻati, 2005-yil nashri|url = http://ncseonline.org/nle/crsreports/05jun/97-905.pdf|author= Jasper Womach}} pjdf381tqipydape9fz48qs7pt4ggyt 2816081 2816074 2022-08-28T15:17:37Z Abdulaziz uzbek 72937 /* Hayvonlarni boshqarish */ wikitext text/x-wiki [[Fayl:Water pollution in the Wairarapa.JPG|thumb|right|Water pollution due to [[dairy farming]] in the [[Wairarapa]] area of New Zealand (photographed in 2003)]] '''Qishloq xoʻjaligining ifloslanishi-'''atrof-muhitning [[Ifloslanish|ifloslanishi yoki degradatsiyasiga]] olib keladigan [[qishloq xo'jaligi|dehqonchilik]] amaliyotlarining [[Biotik omillar|biotik]] va [[Abiotik omillar|abiotik]] yonma-yonlarini bildiradi. atrofdagi ekotizimlarga va/yoki odamlarga va ularning iqtisodiy manfaatlariga zarar yetkazishi mumkin. Ifloslanish turli xil manbalardan kelib chiqishi mumkin, jumladan, suvning nuqtali manbadan ifloslanishi (bitta oqizish nuqtasidan) keng tarqalgan, landshaft darajasidagi sabablargacha, shuningdek, nuqtadan tashqari manbadan ifloslanishi va [[havoning ifloslanishi]] deb nomlanadi. Bu ifloslantiruvchi moddalar atrof-muhitga kirgach, atrofdagi ekotizimlarga bevosita taʼsir koʻrsatishi mumkin, yaʼni mahalliy yovvoyi tabiatning nobud boʻlishi yoki ichimlik suvining ifloslanishi, shuningdek, qishloq xoʻjaligi oqimi natijasida yuzaga keladigan [[O'lik zona (ekologiya)|oʻlik zonalar]] kabi quyi oqim taʼsiri katta suvlarda toʻplangan. jismlar. Boshqaruv amaliyoti yoki ularni bilmaslik ushbu ifloslantiruvchi moddalar miqdori va taʼsirida hal qiluvchi rol oʻynaydi. Boshqaruv usullari hayvonlarni boshqarish va uy-joy bilan taʼminlashdan tortib, global qishloq xoʻjaligi amaliyotida [[pestitsidlar]] va [[o'g'itlar]]larning tarqalishiga qadar boʻladi. Notoʻgʻri boshqaruv amaliyotlari hayvonlarni boqish operatsiyalarini notoʻgʻri boshqarish, haddan tashqari yaylovlar, shudgorlash, oʻgʻitlar va pestitsidlarni notoʻgʻri, ortiqcha yoki notoʻgʻri oʻz vaqtida ishlatishni oʻz ichiga oladi. Qishloq xoʻjaligining ifloslantiruvchi moddalari [[suv sifati]]ga katta taʼsir koʻrsatadi va ular koʻllar, daryolar, [[botqoq]]lar, daryolar va [[er osti suvlari|yer osti suvlari]]da uchraydi. Qishloq xoʻjaligidagi ifloslantiruvchi moddalarga choʻkindi moddalar, ozuqa moddalari, patogenlar, pestitsidlar, metallar va tuzlar kiradi<ref>{{veb manbasi|sana=2015-02-20|sarlavha=Agricultural Nonpoint Source Fact Sheet|url=http://water.epa.gov/polwaste/nps/agriculture_facts.cfm|kirish sanasi=22-aprel 2015-yil|veb-sayt=Amerika Qo'shma Shtatlari Atrof-muhitni muhofaza qilish agentligi|nashriyot=EPA}}</ref>. Chorvachilik qishloq xoʻjaligida katta hajmdagi atrof-muhitga kiradigan ifloslantiruvchi moddalari bilan katta taʼsir koʻrsatadi. Goʻng tarkibidagi bakteriyalar va patogenlar oʻtlash, lagunlarda goʻngni saqlash va dalalarga goʻng sepish toʻgʻri boshqarilmasa, daryolar va yer osti suvlariga kirib borishi mumkin<ref name=":2">"Qishloq xoʻjaligi amaliyotining tabiiy resurslarga ekologik taʼsirini oʻrganish. ". ''USGS.'' 2007-yil yanvar, pubs.usgs.gov/fs/2007/3001/pdf/508FS2007_3001.pdf. 2018-yil 2-aprelda foydalanilgan.</ref>. Yerdan foydalanishning oʻzgarishi va chorvachilik va dehqonchilik amaliyotlari, qishloq xoʻjaligi faoliyati natijasida havoning ifloslanishi iqlim oʻzgarishiga katta taʼsir koʻrsatadi va bu tashvishlarni IPCC Iqlim oʻzgarishi va yer boʻyicha maxsus hisobot hal qilish xalqaro tashkilotning asosiy qismi edi<ref>{{Kitobdan iqtibos|author=IPCC|url=https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/2019/11/SRCCL- Full-Report-Compiled-191128.pdf|title=IPCC Iqlim o'zgarishi, cho'llanish, erlarning degradatsiyasi, erlarni barqaror boshqarish, oziq-ovqat xavfsizligi va quruqlik ekotizimlarida issiqxona gazlari oqimlari bo'yicha maxsus hisobot|noshir=Matbuotda|yil=2019|muharrir1- last=Shukla|editor1-birinchi=P.R.|ref={{harvid|IPCC SRCCL|2019}} <!-- ipcc:20200204 -->|author-link=IPCC|editor2-last=Skea|editor2-first=J.|muharrir3-oxirgi=Kalvo Buendia|muharrir3-birinchi=E.|muharrir4-oxirgi=Masson-Delmotte|muharrir4-birinchi=V.|muharrir5-oxirgi=Pörtner|muharrir5-birinchi=H.-O.|muharrir6-oxirgi =C. Roberts|muharrir6-birinchi=D.|muharrir7-oxirgi=Zhai|muharrir7-birinchi=P.|muharrir8-oxirgi=Slade|muharrir8-birinchi=R.|muharrir9-oxirgi=Connors|muharrir9-birinchi=S.|display- muharrirlar=4|muharrir18-birinchi=P.|muharrir22-oxirgi=Malley|muharrir22-birinchi=J.|muharrir21-oxirgi=Belkacemi|muharrir21-birinchi=M.|muharrir20-oxirgi=Kissik|muharrir20-birinchi=K.| editor19-last=Huntley|editor19-first=E.|editor18-last=Vyas|editor14-first=S.|editor17-last=Portugal Pereira|editor17-first=J.|editor16-last=Petzold|birinchi muharrir=16 J.|editor15-last=Pathak|editor15-first=M.|editor14-last=Neogi|editor13-last=Luz|editor13-first=S.|editor12-last=Haughey|editor11-last=Ferrat|daritor11-st =M.|editor10-last=van Diemen|editor10-first=R.|editor12-first=E.}} https://www.ipcc.ch/report/srccl/.</ref>. == Abiotik manbalar == === Pestitsidlar === [[Fayl:Cropduster spraying pesticides.jpg|thumb|alt=Cropduster pestitsidlarni purkamoqda.|[[Pestitsidlar|Pestitsid]]ni havodan qoʻllash.]] [[Pestitsidlar]] va [[gerbitsidlar]] qishloq xoʻjaligi yerlariga ekin yetishtirishni buzadigan zararkunandalarga qarshi kurashda qoʻllaniladi. [[Tuproqning ifloslanishi]] pestitsidlar tuproqda saqlanib qolganda va tuproqda toʻplanib turgʻun organik ifloslantiruvchilarga aylanganda sodir boʻladi, bu mikrobial jarayonlarni oʻzgartirishi, oʻsimliklarning kimyoviy moddalarni oʻzlashtirishini kuchaytirishi va [[tuproq organizmlari]]ga zaharli boʻlishi mumkin. Pestitsidlar va gerbitsidlarning saqlanish darajasi aralashmaning oʻziga xos kimyosiga bogʻliq boʻladi, natijada u [[sorbsiya]] dinamikasiga va tuproq muhitining taqdiri va transport xususiyatiga kuchli taʼsir qiladi<ref>{{veb manbasi|url=http://www. epa.gov/opp00001/science/efed_databasedescription.htm |sarlavha=Atrof-muhitga oid ma'lumotlar bazalari: Ekotoksisite ma'lumotlar bazasi |veb-sayt=Pestitsidlar: Fan va siyosat |nashriyotchi=U.S. Atrof-muhitni muhofaza qilish agentligi (EPA) |joy=Vashington, D.C. |sana=2006-06-28 |arxiv-url=https://web.archive.org/web/20140704074226/http://www.epa.gov/opp00001 /science/efed_databasedescription.htm |arxiv-sana=2014-07-04}}</ref>. Pestitsidlar ifloslangan zararkunandalar va tuproq organizmlari bilan oziqlanadigan hayvonlarda ham toʻplanishi mumkin. Bundan tashqari, pestitsidlar foydali hasharotlar, masalan, changlatuvchilar va zararkunandalarning tabiiy dushmanlari (yaʼni, zararkunandalarni ovlaydigan yoki parazitlik qiluvchi hasharotlar) uchun maqsadli zararkunandalarga nisbatan koʻproq zararli boʻlishi mumkin<ref name="Gullan">Gullan. , P.J. va Cranston, P.S. (2010) Hasharotlar: Entomologiyaning qisqacha mazmuni, 4-nashr. Blackwell Publishing UK: 584 sahifa.{{kerakli sahifa|sana=2017-yil noyabr}}</ref>. ==== Pestitsidlarni yuvish ==== Pestitsidlarni yuvish pestitsidlarni suv bilan aralashib, tuproq boʻylab harakat qilishi natijasida sodir boʻladi, natijada yer osti grunt suvlarini ifloslantiradi. Yuvish miqdori tuproq va pestitsidlarning oʻziga xos xususiyatlariga, yogʻingarchilik va sugʻorish darajasiga bogʻliq. Agar suvda eruvchan pestitsidlardan foydalanilganda, tuproq qumli boʻlganida, yuvish koʻproq sodir boʻladi. Agar pestitsidlarni qoʻllagandan keyin ortiqcha sugʻorish sodir boʻlsa, pestitsidning tuproqqa adsorbsion qobiliyati past boʻadi. Yuvish nafaqat ishlov berilgan dalalardan, balki pestitsidlarni aralashtirish joylaridan, pestitsidlarni qoʻllash uchun moʻljallangan mashinalarni yuvish joylaridan yoki utilizatsiya qilinadigan joylardan ham kelib chiqishi mumkin<ref name="agf">{{veb manbasi |url=http://www.agf.gov.bc.ca/pesticides/c_2.htm |sarlavha=Pestisidlarning ekologik taqdiri |muallif=<!--Xodimlar yozuvchi(lar); by-line.--> |veb-sayt=Pesticide Wise |nashriyotchi=Britaniya Kolumbiya Qishloq xoʻjaligi vazirligi |joy=Viktoriya, BC |arxiv-url=https://web.archive.org/web/20151225091304/http:// www.agf.gov.bc.ca/pesticides/c_2.htm |arxiv-sana=2015-12-25}}</ref>. === Oʻgʻitlar === Oʻgʻitlar ekinlarni [[Azotli oʻgʻitlar|azot]], [[Fosforli oʻgʻitlar|fosfor]], [[Kaliyli oʻgʻitlar|kaliy]] kabi qoʻshimcha oziq moddalar manbalari bilan taʼminlash, oʻsimliklarning oʻsishi va hosildorligini oshirish uchun ishlatiladi. Ular oʻsimliklarning oʻsishi uchun foydali boʻlsa-da, ular tabiiy ozuqa va mineral [[biogeokimyoviy sikl]]ni buzishi va inson va ekologik sogʻliq uchun xavf tugʻdirishi mumkin. ==== Azot ==== [[Azotli oʻgʻitlar]] oʻsimliklarni oʻsimliklar qabul qilishi uchun biologik mavjud boʻlgan, yaʼni NO<sub>3</sub><sup>−</sup> ([[Nitratli oʻgʻitlar|nitrat]]) va NH<sub>4</sub><sup>+</sup> ([[Ammiakli oʻgʻit|ammiak]]) kabi azot shakllari bilan taʼminlaydi. Bu ekinlar hosildorligi va qishloq xoʻjaligi mahsuldorligini oshiradi, lekin u yer osti va yer usti suvlariga ham salbiy taʼsir koʻrsatishi, atmosferani ifloslantirishi va [[tuproq salomatligi]]ning yomonlashishiga olib kelishi mumkin. Oʻgʻit orqali qoʻllaniladigan ozuqa moddalarining hammasi ham ekinlar tomonidan oʻzlashtirilmaydi va ularning qolganlari esa tuproqda toʻplanadi yoki [[Yer usti oqimi|oqim]] sifatida yoʻqoladi. [[Nitratli oʻgʻitlar]] yuqori eruvchanligi va molekulasi manfiy zaryadlangan loy zarralari oʻrtasidagi zaryadga oʻxshash boʻlganligi sababli, tuproq qatlamiga oqib oʻtish orqali yoʻqolishi ehtimoli ancha yuqori<ref>{{veb manbasi|title=Azot aylanishi va azotli oʻgʻit manbalariga qisqacha nazar–1-qism|url=https://www.canr. msu.edu/news/nitrogen_cycle_and_nitrogen_fertilizer_sources_part_1|webcite=MSU Extension|language=en|enter date=2020-04-10}}</ref>. Azotli oʻgʻitlarni qoʻllash darajasi [[Nitratli oʻgʻitlar|nitrat]]ning suvda yuqori eruvchanligi sababli yer usti suvlariga oqib tushishning koʻpayishiga, shuningdek, yer osti suvlariga singib ketishiga olib keladi va shu bilan [[yer osti suvlarining ifloslanishini]] keltirib chiqaradi. Yer osti suvlarida nitrat darajasi 10&nbsp;mg/L (10 ppm) dan yuqori miqdori, bolalarda „koʻk chaqaloq sindromi“ (orttirilgan methemoglobinemia) va ehtimol qalqonsimon bez kassalliklari hamda turli xil saraton turlarini keltirib chiqaradi<ref>{{jurnal manbasi|last1=Uord|first1=Meri X.|last2=Jons|first2=Rena R.|last3=Brender|first3=Jan D.|last4=de Kok|first4=Teo M.|last5=Weyer|first5=Piter J.|last6=Nolan|first6=Bernard T.|last7=Villanueva|first7=Kristina M.|last8=van Breda|first8=Simone G.|date=Iyul 2018|title=Ichimlik suvi nitrati va inson salomatligi: yangilangan sharh|journal=Atrof-muhit tadqiqotlari va jamoat salomatligi xalqaro jurnali|volume=15|number=7|page=1557|doi=10.3390/ijerph15071557|issn=1661-7827|pmc=60684=03 |doi-access=free}}</ref>. Atmosfera azotini (N<sub>2</sub>) koʻproq biologik mavjud shakllarga oʻtkazuvchi azot fiksatsiyasi va biologik mavjud azot birikmalarini N<sub>2</sub> va N<sub>2</sub>O ga aylantiruvchi denitrifikatsiya, azot aylanishida ishtirok etadigan eng muhim metabolik jarayonlardan ikkitasidir, chunki ular ekotizimlarga azotning eng katta kirish va chiqishi hisoblanadi. Ular azotning atmosfera (yaʼni, taxminan 78 % azot) va biosfera oʻrtasida oqimini taʼminlaydi. Azot aylanishidagi boshqa muhim jarayonlar nitrifikatsiya va ammonifikatsiya boʻlib, ular mos ravishda ammiakni nitrat yoki nitritga va organik moddalarni ammiakka aylantiradi. Bu jarayonlar koʻpchilik ekotizimlarda azot kontsentratsiyasini nisbatan barqaror ushlab turganligi sababli, qishloq xoʻjaligidan chiqqan azotning katta oqimi jiddiy buzilishlarga olib kelishi mumkin<ref>{{veb manbasi|url=https://www.nature.com/scitable/knowledge/library/the-nitrogen-cycle-processes-players-and-human-15644632/|title=Azot aylanishi: jarayonlar, oʻyinchilar va insonga taʼsiri {{!}} Fanni Scitable sahifasida oʻrganing|vebsayt=www.nature.com|enter-date=2020-04-19}}</ref>. Buning suv ekotizimlarida keng tarqalgan natijasi [[evtrofikatsiya]] boʻlib, bu oʻz navbatida [[Gipoksiya|gipoksik]] va [[Anoksiya|anoksik]] sharoitlarni yaratadi. Bu ikkalasi ham oʻlimga olib keladi yoki koʻplab turlarga zarar yetkazadi<ref>{{jurnal manbasi |last1=Diaz |first1=Robert |last2=Rosenberg |first2=Rutger |title=Dengiz ekotizimlari uchun o'lik zonalarning tarqalishi va oqibatlari |jurnal=Fan |date=2008-08-15 |volume=321 |1-son=8 |pages=926–929 |doi=10.1126/science.1156401 |pmid=18703733 |bibcode=2008Sci...321..926D |s2cid=32818786 |url=https://www.science.org/012/do.1156401}}</ref>. Azotli oʻgʻitlash NH<sub>3</sub> gazlarini ham atmosferaga chiqarishi mumkin, ular keyinchalik NO<sub>x</sub> birikmalariga aylanishi mumkin. Atmosferadagi NO<sub>x</sub> birikmalarining koʻp miqdori suv ekotizimlarining kislotalanishiga olib kelishi va odamlarda turli xil nafas olish muammolarini keltirib chiqarishi mumkin. Oʻgʻitlash natijasida N<sub>2</sub>O ajralib chiqishi mumkin, bu [[issiqxona gazi]] boʻlib, stratosferada ozonning (O<sub>3</sub>) yoʻq qilinishiga yordam beradi<ref>{{cite journal|last1=Erisman|first1=Yan Villem|last2=Gallovey|first2=Jeyms N.|last3=Seitzinger|first3=Sybil|last4=Bleeker|first4=Albert|last5=Kasallik|first5=Nensi B.|last6= Petresku|first6=A.M.Roksana|last7=Lich|first7=Allison M.|last8=de Vries|first8=Wim|date=2013-07-05|title=Global azot aylanishining inson modifikatsiyasining oqibatlari|journal=Qirollik falsafiy operatsiyalari B jamiyati: Biologiya fanlari|volume=368|number=1621|pages=20130116|doi=10.1098/rstb.2013.0116|issn=0962-8436|pmc=3682738|pmid=23713116}}</ref>. Azotli oʻgʻit oladigan tuproqlar ham zararlanishi ham mumkin. Oʻsimliklarda mavjud boʻlgan azotning koʻpayishi ekinning sof birlamchi ishlab chiqarishini oshiradi va oxir-oqibat, parchalangan biomassa orqali oʻgʻitlar va uglerod birikmalaridan azotning koʻproq kirishi natijasida tuproqning mikrobial faolligi ortadi. Tuproqdagi parchalanishning kuchayishi tufayli uning organik moddalari tugaydi, bu esa tuproqning umumiy sogʻligʻini yomonlashuviga olib keladi<ref>{{jurnal manbasi|last1=Lu|first1=Chaoqun|last2=Tian|first2=Hanqin|date=2017-03-02|title=O'tgan yarim asrda qishloq xo'jaligi ishlab chiqarishida global azot va fosfor o'g'itlaridan foydalanish: o'zgaruvchan issiq nuqtalar va ozuqa moddalarining muvozanati|url=https://www.earth-syst-sci-data.net/9/181/2017/|journal=Yer tizimi fanlari ma'lumotlari|language=en|volume=9|number=1|pages=181–192|doi= 10.5194/essd-9-181-2017|bibcode=2017ESSD.... 9..181L|issn=1866-3508|doi-access=bepul}}</ref>. Standart azotli oʻgʻitlarga alternativalardan biri bu kuchli samarali oʻgʻitlar (EEF) hisoblanadi. EEF larning bir nechta turlari mavjud, ammo ular odatda ikkita toifaga boʻlinadi, sekin chiqadigan oʻgʻitlar yoki nitrifikatsiya inhibitori oʻgʻitlari. Sekin-asta boʻshatilgan oʻgʻitlar qishloq xoʻjaligi tizimlariga Azotning chiqishini kechiktiradigan va sekinlashtiradigan polimer bilan qoplangan. ''Nitrifikatsiya inhibitorlari'' — bu juda gidrofobik boʻlgan oltingugurt birikmasi bilan qoplangan oʻgʻitlar, bu azotning chiqishini sekinlashtirishga yordam beradi. EEF (Enhanced Efficiency Fertilizers)lar azotning tuproqqa kamroq va barqaror oqishini taʼminlaydi va azotning yuvilishi va NO<sub>x</sub> birikmalarining uchuvchanligini kamaytirishi mumkin, ammo ilmiy adabiyotlar azot ifloslantirishini kamaytirishda ham samarali, ham samarasizligini koʻrsatadi<ref>{{cite journal |last1=Akiyama |first1=Xiroko |last2=Yan |first2=Xiaoyuan |last3=Yagi |first3=Kazuyuki |title=Samarali oʻgʻitlarning samaradorligini baholash N2O va qishloq xoʻjaligidan NO emissiyalarini kamaytirish imkoniyatlari sifatida:meta-tahlil |journal=Global oʻzgarishlar biologiyasi |date=2010 |volume=16 |number=6 |pages=1837-1846 |doi=10.1111/j.1365-2486.2009.02031.x|bibcode=201031G |io.71G.s2cid=86496834 }}</ref><ref>{{veb manbasi |last1=Williams |first1=T. |last2=Derksen |first2=J. |last3=Mors |first3=J. |title=Samarali azotli oʻgʻit: Janubiy Willamette yer osti suvlarini boshqarish zonasidagi baland oʻtloqli dalalarda hosildorlikka va er osti suvlariga potentsial taʼsir, Oregon, AQSh |url=https://cfpub.epa.gov/si/si_public_record_report.cfm?dirEntryId=347986&Lab=CPHEA&subject=Water%20Research&showCriteria=0&searchAll=water%20and%20(drinking%20water%20or%20small%20systems)&sortBy=revisionDate |vebsayt=EPA.gov |publisher=Environmental Protection Agency}}</ref>. ==== Fosfor ==== Qishloq xoʻjaligida ishlatiladigan fosforli oʻgʻitlarning eng keng tarqalgan shakli fosfat (PO<sub>4</sub><sup>3-</sup>) boʻlib, u PO<sub>4</sub><sup>3-</sup>ni oʻz ichiga olgan sintetik birikmalarda yoki goʻng va kompost kabi organik shakllarda qoʻllaniladi<ref>{{veb manbasi|url=https://extension.umn.edu/phosphorus-and-potassium/understanding-phosphorus-o'g'itlar|title=Fosforli o'g'itlar haqida tushuncha|vebsayt=extension.umn.edu|til=en|kirish sanasi=2020-04-09}}</ref>. Fosfor oʻynaydigan roli tufayli barcha organizmlar uchun muhim ozuqa hisoblanadi, shuningdek nuklein kislota ishlab chiqarish va metabolik energiya almashinuvi kabi hujayra va metabolik funksiyalarda muhimdir. Biroq, koʻpchilik organizmlar, shu jumladan qishloq xoʻjaligi ekinlari ham oz miqdorda fosforga muhtoj, chunki ular ekotizimlarda nisbatan kam miqdorda rivojlangan<ref>{{jurnal manbasi|last1=Hart|first1=Murray|last2=Quin|first2 =Bert|last3=Nguyen|first3=M|date=2004-11-01|title=Qishloq xoʻjaligi yerlaridan fosfor oqimi va toʻgʻridan-toʻgʻri oʻgʻit taʼsiri|url=https://www.researchgate.net/publication/51369130|journal=Journal Atrof-muhit sifati|jild=33|son=6|sahifalar=1954–72|doi=10.2134/jeq2004.1954|pmid=15537918}}</ref>. Tuproqdagi mikrob populyatsiyalari fosforning organik shakllarini fosfat kabi eruvchan oʻsimlik shakllariga aylantira oladi. Bu bosqich odatda noorganik oʻgʻitlar bilan chetlab oʻtiladi, chunki u fosfat yoki boshqa mavjud oʻsimlik shakllari sifatida qoʻllaniladi. Oʻsimliklar tomonidan qabul qilinmagan har qanday fosfor tuproq zarralariga soʻriladi, bu esa uning joyida qolishiga yordam beradi. Shu sababli, u odatda yer usti suvlariga kiradi, agar u biriktirilgan tuproq zarralari yogʻingarchilik yoki boʻron suvi oqimi natijasida eroziyalanadi. Yer usti suvlariga kiradigan miqdor oʻgʻit sifatida qoʻllaniladigan miqdorga nisbatan nisbatan past boʻladi, lekin u koʻpgina muhitlarda cheklovchi oziq moddasi boʻlganligi sababli, hatto kichik miqdori ham ekotizimning tabiiy fosfor biogeokimyoviy aylanishini buzishi mumkin<ref>{{ veb manbasi|url=https://extension.psu.edu/programs/nutrient-management/educational/soil-fertility/managing-phosphorus-for-agriculture-and-the-environment|sarlavha=Qishloq xo'jaligi va atrof-muhit uchun fosforni boshqarish (Pensilvaniyadagi ozuqaviy moddalarni boshqarish dasturi)|vebsayt=Pensilvaniyadagi ozuqaviy moddalarni boshqarish dasturi (Penn State kengaytmasi)|til=en|kirish sanasi=2020-04-09}}</ref>. Garchi azot zararli suv oʻtlari va siyanobakteriyalarning gullashida muhim rol oʻynasa ham evtrofikatsiyaga sabab boʻladi, fosfor koʻpincha, ayniqsa chuchuk suvlarda eng cheklovchi oziq moddasi boʻlganligi sababli, ortiqcha fosfor eng katta hissa qoʻshuvchi omil hisoblanadi<ref>{{veb manbasi|url=https://www.epa.gov/national-suv-resurs-so'rovlar/ko'rsatkichlar-fosfor |title=Ko'rsatkichlar: Fosfor|oxirgi=AQSh EPA|ism=OW|sana=2013-11-27|vebsayt=US EPA|til=en|kirish sanasi=2020-04-19}}</ref>. Bundan tashqari yer usti suvlaridagi kislorod miqdorini kamaytirish uchun suv oʻtlari va siyanobakteriyalarning gullashi inson va hayvonlar sogʻligʻi hamda koʻplab suv organizmlari uchun zararli boʻlgan siyanotoksinlarni ishlab chiqarishi mumkin<ref>{{veb manbasi|url=https://www.epa.gov/nutrientpollution/effects-dead-zones-and-harmful-algal-blooms|title=Ta'siri: o'lik zonalar va zararli alglarning gullashi|oxirgi=AQSh EPA|ism=OW|sana=2013-03-12|veb-sayt=AQSh EPA| til=en|kirish sanasi=2020-04-10}}</ref>. Tarkibida [[fosfor]] boʻlgan oʻgʻitlarda [[kadmiy]] kontsentratsiyasi sezilarli darajada farq qiladi va muammoli boʻlishi mumkin. Masalan, mono-ammiakli [[Fosforli oʻgʻitlar|fosforli oʻgʻit]]da kadmiy miqdori 0.14&nbsp;mg/kggacha past, 50.9&nbsp;mg/kggacha yuqori boʻlishi mumkin. Buning sababi shundaki, ularni ishlab chiqarishda ishlatiladigan fosfat jinsi 188&nbsp;mg/kggacha boʻlishi mumkin(masalan,[[Nauru (orol)|Nauru]] va [[Rojdestvo oroli|Rojdestvo]] orollaridagi konlar). Yuqori kadmiyli oʻgʻitlardan doimiy foydalanish tuproq va oʻsimliklarni ifloslantirishi mumkin. Fosfatli oʻgʻitlarning kadmiyi miqdori boʻyicha cheklovlar [[Yevropa Komissiyasi]] tomonidan koʻrib chiqilgan. Fosforni oʻz ichiga olgan oʻgʻit ishlab chiqaruvchilari endi fosfat jinslarining tarkibidagi kadmiyga qarab tanlaydilar<ref name="Microchemical Journal 2012 pp. 17–21">{{jurnal manbasi | title=O'g'it ishlab chiqarish uchun ishlatiladigan bir nechta fosfat jinslarida Cd tarkibini o'rganish | journal=Mikrokimyoviy jurnal |volume=104 | date=2012-09-01 | issn=0026-265X | doi=10.1016/j.microc.2012.03.020 | pages=17–21 | url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0026265X12000665 | kirish sanasi=2022-01-23| last1=mart | first1=Swe Swe | last2=Okazaki | first2=Masanori }}</ref>. Fosfat jinslar tarkibida [[ftorid]] miqdori yuqori. Binobarin, fosforli oʻgʻitlarning keng qoʻllanilishi tuproqdagi ftorid kontsentratsiyasini oshirdi. Oʻgʻitdan oziq-ovqatning ifloslanishi juda oz tashvish tugʻdirishi aniqlandi, chunki oʻsimliklar tuproqdan ozgina ftor toʻplaydi, ifloslangan tuproqlarni yutib yuboradigan chorva mollari uchun ftoridning zaharlanish ehtimoli kattaroqdir. Bundan tashqari, ftoridning tuproq mikroorganizmlariga taʼsiri ham tashvish tugʻdirishi mumkin<ref name="Water Research 2009 pp. 3177–3186">{{jurnal manbasi |title=Oqava suvlarni biologik tozalash tizimlarida ftoridning mikroorganizmlarga toksikligi | journal = Suv tadqiqotlari | volume=43 | masala=13 | date=2009-07-01 | issn=0043-1354 | doi=10.1016/j.watres.2009.04.032 | pages=3177–3186 | url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0043135409002802 | kirish sanasi=2022-01-23| last1=Ochoa-Herrera | first1=Valeriya | last2=Banihani | first2=Qais | last3=Leon | first3=Glendy | last4=Xatri | first4=Chandra | last5=Maydon | first5=Jeyms A. | last6=Syerra-Alvares | first6=Reyes | pmid=19457531 }}</ref>. ;Radioaktiv elementlar Oʻgʻitlarning radioaktiv tarkibi sezilarli darajada oʻzgarib turadi va ularning asosiy mineraldagi kontsentratsiyasiga hamda oʻgʻit ishlab chiqarish jarayoniga bogʻliq. [[Uran-238]] konsentrasiyalari fosfat jinsida 7 dan 100 pCi/g gacha, fosforli oʻgʻitlarda esa 1 dan 67 pCi/g gacha boʻlishi mumkin. Fosforli oʻgʻitlarning yillik miqdori yuqori qoʻllanilishi, bu tuproqlarda va drenaj suvlarida uran-238 kontsentratsiyasining odatdagidan bir necha baravar koʻp boʻlishiga olib kelishi mumkin. Biroq, bu oʻsishlarning oziq-ovqatlarning radionuklidlar bilan ifloslanishidan kelib chiqadigan inson salomatligi xavfiga taʼsiri juda kichik (0,05 mSv/y dan kam).{{citation needed|date=2017-yil noyabr}} ==== Organik ifloslantiruvchilar ==== [[Goʻng|Gʻoʻng]] va biosolidlar hayvonlar va odamlar tomonidan oziq-ovqat shaklida isteʼmol qilinadigan koʻplab oziq moddalarni oʻz ichiga oladi. Bunday chiqindi mahsulotlarni qishloq xoʻjaligi yerlariga qaytarish amaliyoti tuproqdagi ozuqa moddalarini qayta ishlash imkoniyatini beradi. Qiyinchilik jihati shundaki, goʻnglar va biosolidlar nafaqat uglerod, azot va fosfor kabi ozuqaviy moddalarni oʻz ichiga oladi, balki ular ifloslantiruvchi moddalarni, jumladan dori-darmon va shaxsiy parvarishlash vositalari (PPCP) ham oʻz ichiga olishi mumkin. Odamlar va hayvonlar tomonidan isteʼmol qilinadigan PPCP larning xilma-xilligi va katta miqdori mavjud va ularning har biri quruqlik va suv muhitida noyob kimyoga ega. Shunday qilib, hammasining ham tuproq, suv va havo sifatiga taʼsiri baholanmagan. AQSh atrof-muhitni muhofaza qilish agentligi (EPA) turli xil PPCP lar darajasini baholash uchun AQSH boʻylab [[oqova suvlarni tozalash]] zavodlaridan chiqayotgan oqava suvlarni oʻrganib chiqdi<ref>{{veb manbasi |url=https://www..epa.gov/biosolids/sewage-sludge-surveys |sarlavha=Kanalizatsiya loyini oʻrganish |nashriyot=EPA |vebsayt=Biosolids |sana=2016-08-17}}</ref>. === Metallar === Og'ir metallarning (masalan, qoʻrgʻoshin, kadmiy, mishyak, simob) qishloq xoʻjaligi tizimidagi asosiy qismlari oʻgʻitlar, goʻng kabi organik chiqindilar va qoʻshimcha sanoat mahsulotlarining chiqindilari hisoblanadi. Noorganik oʻgʻitlar, ayniqsa, ogʻir metallarning tuproqqa kirishi uchun muhim yoʻldir<ref>{{jurnal manbasi|last1=Srivastava|first1=Vaibhav|last2=Sarkar|first2=Abhijit|last3=Singh|first3=Sonu|last4=Singh| first4=Pooja|last5=de Araujo|first5=Ademir S. F.|last6=Singh|first6=Rajeev P.|date=2017|title=Og'ir metallar ifloslanishining agroekologik javoblari, tuproq salomatligi va o'simliklarning ko'rsatkichlariga alohida e'tibor qaratilgan|journal=Frontiers Environmental Science|language=en|volume=5|doi=10.3389/fenvs.2017.00064|issn=2296-665X|doi-access=free}}</ref>. Sugʻorish kabi baʼzi dehqonchilik usullari tuproqda tabiiy ravishda toʻplanadigan [[Selen|selenning]] (Se) toʻplanishiga olib keladi, buning natijasida quyi oqimdagi suv havzalarida yovvoyi hayvonlar, chorva mollari va odamlar uchun toksik boʻlgan selen kontsentratsiyasi boʻlishi mumkin. Bu jarayon 1987-yilda zaharli chiqindixona deb eʼlon qilingan San-Xoakin vodiysidagi ([[Kaliforniya]], [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQSh]]) Kesterson suv ombori nomi bilan atalgan „Kesterson effekti“ nomi bilan mashhur<ref>{{jurnal manbasi|last=Presser|first=Tereza S.|data=1994-05-01|title=Kesterson effekti|journal=Atrof-muhitni boshqarish|language=en|volume=18|number=3|pages=437–454 |doi=10.1007/BF02393872|bibcode=1994EnMan..18..437P|s2cid=46919906|issn=1432-1009|url=https://zenodo.org/record/1232546}}</ref>. Atrof-muhitda mavjud boʻlgan ogʻir metallar oʻsimliklar tomonidan oʻzlashtirilishi mumkin, bu esa taʼsirlangan oʻsimliklarni isteʼmol qilganda odamlar sogʻligʻi uchun xavf tugʻdirishi mumkin<ref>{{jurnal manbasi|last1=Alves|first1=Leticia|last2=Reis|first2=Andre|last3= Gratão|first3=Priscila|date=2016-07-18|title=Qishloq xo'jaligi tuproqlaridagi og'ir metallar: O'simliklardan kundalik hayotimizga|url=https://www.researchgate.net/publication/305627542|journal=Científica|volume =44|masala=3|pages=346|doi=10.15361/1984-5529.2016v44n3p346-361|doi-access=free}}</ref>. Baʼzi metallar oʻsimliklarning oʻsishi uchun zarurdir, ammo ularning koʻpligi oʻsimlik salomatligiga salbiy taʼsir koʻrsatishi mumkin. Poʻlat sanoati chiqindilari koʻp boʻlganligi sababli koʻpincha oʻgʻitlarga qayta ishlanadigan (oʻsimliklar oʻsishi uchun zarur boʻlgan) [[rux]] tarkibiga quyidagi zaharli metallar ham kirishi mumkin: [[qoʻrgʻoshin]], [[Margimush|mishyak]], [[kadmiy]], [[xrom]] va [[nikel]]. Bu turdagi oʻgʻitlarda eng koʻp uchraydigan zaharli elementlar [[simob]], [[qoʻrgʻoshin]] va [[Margimush|mishyak]]<nowiki/>dir. Ushbu potentsial zararli aralashmalar oʻgʻit ishlab chiqarish jarayonida olib tashlanishi mumkin, ammo bu oʻgʻit narxini sezilarli darajada oshiradi. Yuqori darajada toza oʻgʻitlar keng tarqalgan boʻlib, koʻk rangli boʻyoqlarni oʻz ichiga olgan, suvda yaxshi eriydigan oʻgʻitlar sifatida tanilgan. Bu kabi oʻgʻitlar odatda uy xoʻjaliklarida ishlatiladi, masalan, Mirakl-Gro. Bu suvda yuqori darajada eriydigan oʻgʻitlar yashil bogʻlarida qoʻllaniladi va chakana narxidan sezilarli darajada arzonroq narxda kattaroq paketlarda mavjud. Bundan tashqari, ishlab chiqarishni cheklovchi yuqori sof qoshimchalardan tayyorlangan, arzon, chakana, donador bogʻ oʻgʻitlari ham mavjud{{citation needed|date=2020-yil oktabr}}. === Yerni boshqarish === ==== Tuproq eroziyasi va choʻkishi ==== [[Fayl:Soil erosion - geograph.org.uk - 1135515.jpg|thumb|upright=1.25|right|alt=Tuproq eroziyasi|Tuproq eroziyasi: tuproq shudgorlangan daladan shu darvoza orqali yuvilib, undan narigi suv oqimiga oʻtdi.]] Qishloq xoʻjaligi intensiv boshqaruvi yoki samarasiz yer qoplamalari [[tuproq eroziyasi]] va choʻkindi choʻkishiga katta hissa qoʻshadi<ref>Uzoq masofadagi tuproq va suvni saqlash qoʻmitasi, Milliy tadqiqot kengashi. 1993. Tuproq va suv sifati: qishloq xoʻjaligining kun tartibi. National Academy Press: Washington, D.C.</ref>. Hisob-kitoblarga koʻra, qishloq xoʻjaligi yerlarining degradatsiyasi har yili 6 million gektarga yaqin unumdor yerlarda unumdorlikning qaytarilmas pasayishiga olib kelmoqda<ref>{{kitob manbasi |last1=Dudal |first1=R. |year=1981 |bob=Tabiatni muhofaza qilish ehtiyojlarini baholash |pages=3–12 |title=Tuproqni saqlash, muammolar va istiqbollar |editor1-first=R. P. C. |editor1-last=Morgan |location=Chichester, U.K. |publisher=Wiley}}</ref>. Yer usti oqim suvlarida choʻkmalarning toʻplanishi (yaʼni choʻkindi) turli yoʻllar bilan suv sifatiga taʼsir qiladi{{citation needed|date=2019-yilning avgusti}}. Choʻkma ariqlar, daryolar, kichik daryolar va navigatsiya kanallarining tashish imkoniyatlarini kamaytirishi mumkin. Shuningdek, u suv biotasiga taʼsir qiladigan suvga kiradigan yorugʻlik miqdorini ham cheklashi mumkin. Choʻkma natijasida hosil boʻlgan loyqalik baliqlarning ovqatlanish imkoniyatiga xalaqit berishi mumkin, bu esa populyatsiya dinamikasiga taʼsir qiladi. Choʻkma ifloslantiruvchi moddalar, jumladan fosfor va turli pestitsidlarning tashilishi va toʻplanishiga ham taʼsir qiladi<ref name="Abrantes Pereira Goncalves 77–88-betlar">{{jurnal manbasi| last1=Abrantes | first1=Nelson | last2=Pereira | first2=Rut | last3=Gonsalves | first3=Fernando | title=Qishloq xo'jaligi yerlari bilan o'ralgan ko'lda suv, cho'kindi va baliq to'qimalarida pestitsidlarning paydo bo'lishi: odamlar va ekologik retseptorlar uchun xavflar haqida |journal=Water, Air, & Soil Pollution | publisher=Springer Science and Business Media LLC | volume=212 | issue=1–4 | date=2010-01-30 | issn=0049-6979 | doi=10.1007/s11270-010-0323-2 | pages=77–88| bibcode=2010WASP..212...77A | s2cid=93206521}}</ref>. ==== Yerga ishlov berish va azot oksidi chiqindilari ==== Tabiiy tuproq biogeokimyoviy jarayonlari natijasida turli xil issiqxona gazlari, shu jumladan azot oksidi chiqariladi. Qishloq xoʻjaligini boshqarish amaliyoti emissiya darajasiga taʼsir qilishi mumkin. Misol uchun, tuproqqa ishlov berish darajasi [[Azot oksidlari|azot oksidi]] chiqindilariga ham taʼsir qilishi aniqlangan<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.2134/jeq1998.00472425002700030029x |title=Uch yil davomida zararlangan azot oksidi emissiyasi, Soya-beda aylanishlari va azotli o'g'itlash |journal=Atrof-muhit sifati jurnali |volume=27 |issue=3 |pages=698–703 |year=1998 |last1=MakKenzi |first1=A. F |last2=Fan |first2=M. X |last3=Cadrin |first3=F }}</ref>. == Biotik manbalar == === Najas chiqindilaridan chiqadigan issiqxona gazlari === Birlashgan Millatlar Tashkilotining Oziq-ovqat va qishloq xo'jaligi tashkiloti (Food and Agriculture Organization(FAO)) bashoratiga koʻra, antropogen issiqxona gazlarining 18% toʻgʻridan-toʻgʻri yoki bilvosita dunyo chorvachiligidan keladi. Ushbu hisobot shuningdek, chorvachilikdan chiqadigan chiqindilar transportdan chiquvchi chiqindilardanda koʻproq ekanligini koʻrsatdi. Hozirda chorva mollari issiqxona gazlari chiqindilarini ishlab chiqarishda koʻproq rol oʻynasa-da, hisob-kitoblar notoʻgʻri ekanligi taʼkidlangan. FAO chorvachilikni baholashda dehqonchilikning hayotiy siklini baholashdan foydalangan boʻlsada (yaʼni, barcha jihatlar, jumladan, ozuqa uchun ekin yetishtirish, tashishdan soʻyishgacha va h.k.), ular transport sektori uchun ham bir xil baholashni qoʻllamagan<ref >{{kitob manbasi |doi=10.1016/S0065-2113(09)03001-6 |bob=Havoni tozalash: Chorvachilikning iqlim oʻzgarishiga qoʻshgan hissasi |volume=103 |pages=1–40|title=Agronomiyadagi yutuqlar |year= 2009 |last1=Pitesky |first1=Maurice E |last2=Stackhouse |first2=Kimberly R |last3=Mitloehner |first3=Frank M |isbn=978-0-12-374819-5}}</ref>. Muqobil manbalar FAO taxminlarini xato deb hisoblaydi va global chorvachilik sanoati atmosferaga chiqadigan issiqxona gazlarining ulushi 18% emas, balki 51% gacha toʻgʻri kelishi mumkinligini taʼkidlaydi<ref>{{cite journal|author=Robert Gudlend |author2=Jeff Anhang |title=Chorvachilik va iqlim oʻzgarishi: agar iqlim oʻzgarishining asosiy ishtirokchilari... sigirlar, choʻchqalar va tovuqlar boʻlsa-chi? |date=noyabr–dekabr 2009 |url=http://www.worldwatch.org/files/pdf/Livestock%20and%20Climate%20Change.pdf |periodical=World Watch |arxiv-url=https://web.archive.org/web/20091105155752/http://www.worldwatch.org/files/pdf/Livestock%20and%20Climate%20Change.pdf|archive-date=2009-11-05}}</ref><ref>{{jurnal manbasi|title=Chorvachilik sanoatining atrof-muhitga taʼsiri: bilimlar oʻrtasidagi bogʻliqlik, Isroildagi talabalar oʻrtasidagi munosabat va xatti-harakatlar |journal=Atrof-muhitni oʻrganish va jamoat salomatligi xalqaro jurnali |doi-access=free |date=16-aprel, 2019-yil |volume=16 |issue=8 |last1=Dopelt|first1=Keren|last2 =Radon|first2=Pnina|last3=Davidovitch|first3=Nadav|page=1359 |doi=10.3390/ijerph16081359|pmid=31014019 |pmc=6518108 }}</ref>. Tanqidchilarning taxminicha, hisob-kitoblardagi farq, FAO ning foydalangan maʼlumotlari eskirganligidan kelib chiqqan. Nima boʻlishidan qatʼiy nazar, agar FAO ning 18% hisoboti toʻgʻri boʻlganda ham, bu chorvachilikni issiqxona gazlari bilan ifloslantirish boʻyicha ikkinchi oʻrinda turishini koʻrsatadi. PNAS modeli shuni koʻrsatdiki, agar hayvonlar AQSh qishloq xoʻjaligi va oziq-ovqatidan butunlay chiqarib tashlangan boʻlsa ham, AQShning issiqxona gazlari chiqindilari atigi 2,6% ga (yoki qishloq xoʻjaligidagi IG(issiqxona gazlari) chiqindilarining 28%) kamayadi. Buning sababi, hayvonlarning goʻnglarini oʻgʻitlar bilan almashtirish va boshqa hayvonlarning qoʻshimcha mahsulotlarini almashtirish zarurati va chorvachilik hozirgi vaqtda inson tomonidan isteʼmol qilinmaydigan oziq-ovqat va tolani qayta ishlashning qoʻshimcha mahsulotlarini ishlatadi. Bundan tashqari, odamlar koʻproq energiya olishlariga qaramay, muhim oziq moddalarning koʻproq tanqisligidan aziyat chekishadi, bu esa, ehtimol, semirishning kuchayishiga olib keladi<ref name=pnas>{{jurnal manbasi|title=Nutritional and greenhouse gas impacts of removing animals from US agriculture|date=13-noyabr 2017-yil|volume=114|issue=48|page=E10301–E10308|doi=10,1073/pnas.1707322114|pmid=29133422|Journal=29133422|Journal of Science=Pro | 5715743|last1=Oq|first1=Robin R.|last2=Hall|first2=Meri Bet|doi-access=free}}</ref>. === Biopestitsidlar === ''Biopestitsidlar''–tabiiy materiallardan (hayvonlar, oʻsimliklar, mikroorganizmlar, ayrim minerallar) olingan pestitsidlar<ref name="Pedigoand">L. P. Pedigo va M. Rays. 2009. Entomologiya va zararkunandalarga qarshi kurash, 6-nashr. Prentice Hall: 816 pp.</ref>. Anʼanaviy pestitsidlarning alternativi sifatida biopestisidlar qishloq xoʻjaligining umumiy ifloslanishini kamaytirishi mumkin, chunki ular bilan ishlash xavfsiz, odatda foydali umurtqasizlar yoki umurtqali hayvonlarga kuchli taʼsir qilmaydi va qisqa qoldiq vaqt talab qiladi<ref name="Pedigoand" />. Biroq, biopestitsidlar maqsadli boʻlmagan turlar populyatsiyalariga salbiy taʼsir koʻrsatishi mumkinligi haqida baʼzi xavotirlar mavjud<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.1007/s10123-003- 0144-x |pmid=12955583 |title=Oʻsimliklarni himoya qilish uchun mikrobial pestitsidlarni ishlab chiqish, roʻyxatga olish va tijoratlashtirish |journal=Xalqaro mikrobiologiya |volume=6 |issue=4 |pages=245–52 |year=2003 |last1=Montesinos |first1 =Emilio |s2cid=26444169 |url=http://revistes.iec.cat/index.php/IM/article/view/9432 }}</ref>. Qoʻshma Shtatlarda biopestitsidlar EPK tomonidan tartibga solinadi. Biopestitsidlar boshqa pestitsidlarga qaraganda kamroq zararli va atrof-muhitga taʼsiri kamroq boʻlganligi sababli, agentlik ulardan foydalanishni roʻyxatdan oʻtkazish uchun koʻp maʼlumot talab qilmaydi. Koʻpgina biopestisidlarga Amerika Qo'shma Shtatlari Qishloq xo'jaligi Departamentining Milliy organik dasturi, organik oʻsimliklarni yetishtirish standartlari doirasida ruxsat berilgan<ref name="Pedigoand" />. === Introduksiya qilingan turlar === ==== Invaziv turlar ==== {{asosiy|Invaziv turlar}} [[Fayl:Yellow star thistle.jpg|thumb|right|alt=Yellow Star Thistle.|''Centaurea solstitialis'', agressiv invaziv begona oʻt, ehtimol, Shimoliy Amerikaga ifloslangan em-xashak urugʻida kiritilgan. Dehqonchilik va chorvachilik kabi qishloq xoʻjaligi amaliyotlari uning tez tarqalishiga yordam berdi. Bu otlar uchun zaharli, mahalliy oʻsimliklarning oʻsishiga toʻsqinlik qiladi (biologik xilma-xillikni kamaytiradi va tabiiy ekotizimlarni buzadi) va mahalliy hayvonlarning migratsiyasiga jismoniy toʻsiqdir.]] Qishloq xoʻjaligining globallashuvining tobora kuchayib borayotgani zararkunandalar, begona oʻtlar va kasalliklarning tasodifiy yangi ekin maydonlariga koʻchishiga olib keldi. Agar paydo boʻlsa, ular mahalliy turlar populyatsiyasiga taʼsir koʻrsatadigan invaziv turga aylanadi<ref name="Mooney">{{jurnal manbasi |doi=10.1073/pnas.091093398 |pmid=11344292 |pmc=33232 |title=Evolyutsiya ta'siri invaziv turlari |journal=Milliy fanlar akademiyasi materiallari |volume=98 |issue=10 |sahifalar=5446–51 |year=2001 |last1=Muni |first1=H. A |last2=Klilend |first2=E. E |bibcode=2001PNAS...98.5446M |doi-access=free }}</ref>. Va qishloq xoʻjaligi ishlab chiqarishiga xavf tugʻdiadi<ref name="Gullan" />. Masalan, Yevropada yetishtirilgan va Amerika Qoʻshma Shtatlari va Kanadaga tijorat changlatuvchlari sifatida foydalanish uchun [[Bumblebee|bumble beelarni]] joʻnatilgani Yangi Dunyoga Eski Dunyo parazitining kirib kelishiga olib keldi<ref>{{web cite |url=http://www.iucnredlist.org/apps/redlist/details/135295/0 |title=Bombus franklini (Franklinning Bumble Bee |publisher=Iucnredlist.org |date=2008-01-01 |kirish sanasi=2013-07-24 }}</ref>. Ushbu muqaddima Shimoliy Amerikada soʻnggi paytlarda tugʻma asalarilarning kamayishida rol oʻynashi mumkin<ref>{{kitob manbasi|last1=Thorp |first1=R.W. |first2=M.D. |last2=Choʻpon |year=2005 |bob=Profil: Subgenus Bombus Lateille 1802 (Apidae: Apinae: Bombini) |muharrir1-birinchi=M.D. |editor1-oxirgi=Choʻpon |muharrir2-birinchi=D.M. |editor2-oxirgi=Vogan |muharrir3-birinchi=S.H. |editor3-last=Qora |title=Shimoliy Amerika changlatuvchi hasharotlarining qizil roʻyxati |publisher=Xerces umurtqasiz hayvonlarni muhofaza qilish jamiyati |location=Portland,OR}}</ref>. Qishloq xoʻjaligida joriy qilingan turlar, shuningdek, mahalliy turlar bilan duragaylasha oladi, natijada genetik [[biologik xilma-xillik]]<ref name="Mooney" /> pasayadi va qishloq xoʻjaligi ishlab chiqarishiga tahdid soladi<ref name="Gullan" />. Dehqonchilik amaliyoti bilan bogʻliq yashash muhitining buzilish ([[ekologiya]]) ham ushbu introduksiya qilingan organizmlarning paydo boʻlishiga yordam berishi mumkin. Kontaminatsiyalangan texnika, chorva mollari va yem-xashak, ifloslangan ekin yoki yaylov urugʻlari ham begona oʻtlarning tarqalishiga olib kelishi mumkin<ref>{{veb manbasi |url=http://www.weeds.gov.au/management/prevention.htm |title=Avstraliyadagi begona oʻtlar bosh sahifa |publisher=Weeds.gov.au |date=2013-06-12 |kirish sanasi=2013-07-24 }}</ref>. [[Karantin begona oʻsimliklar|Karantin]]<nowiki/>lar (biologik xavfsizlikga qarang) invaziv turlar tarqalishining oldini olishni siyosat darajasida tartibga solishning bir usuli hisoblanadi. Karantin — bu invaziv tur mavjud boʻlgan joylardan u mavjud boʻlmagan hududlarga zararlangan turning harakatlanishini cheklaydigan qonuniy hujjat. [[Jahon Savdo Tashkiloti]] Sanitariya va fitosanitariya choralarini qoʻllash toʻgʻrisidagi bitim doirasida zararkunandalar va kasalliklar karantini boʻyicha xalqaro qoidalarga ega. Ayrim mamlakatlarning oʻz karantin qoidalari mavjud. Masalan, Qoʻshma Shtatlarda Amerika Qo'shma Shtatlari Qishloq xo'jaligi Departamenti va Hayvonlar va o'simliklar salomatligini tekshirish xizmati (USDA/APHIS) mahalliy (AQSh ichida) va xorijiy (Qoʻshma Shtatlardan tashqari importlarni) karantinlarni boshqaradi. Ushbu karantinlar davlat chegaralari va kirish portlarida inspektorlar tomonidan amalga oshiriladi<ref name="Pedigoand" />. ==== Biologik nazorat ==== Qishloq xoʻjaligi zararkunandalariga qarshi kurashda yirtqichlar, parazitoidlar, parazitlar, patogenlardan va biologik zararkunandalarga qarshi kurash vositalaridan foydalanish hamda zararkunandalarga qarshi kurashning boshqa usullari, masalan, pestitsidlardan foydalanish qishloq xoʻjaligining ifloslanishini kamaytirish potentsialiga ega. Biroq, mahalliy boʻlmagan bionazorat agentlari tomonidan joriy etishning afzalliklari keng muhokama qilinmoqda. Joriy etilganidan soʻng, bionazorat vositalarining kiritilishi qaytarib boʻlmaydigan boʻlishi mumkin. Potentsial ekologik muammolar qishloq xoʻjaligining yashash joylaridan tabiiy muhitga tarqalishini va mahalliy turlardan foydalanishga moslashishni oʻz ichiga olishi mumkin. Bundan tashqari, murakkab ekotizimlardagi oʻzaro taʼsir natijalarini va potentsial ekologik taʼsirlarni chiqarishdan oldin bashorat qilish qiyin boʻlishi mumkin. Ekologik zararga olib kelgan bionazorat dasturining bir misoli Shimoliy Amerikada sodir boʻlgan, u yerda kapalaklar parazitoidi lo'li kuya (Gypsy moth) va jigarrang kuya (Browntail moth) bilan kurashish uchun kiritilgan. Bu parazitoid kapalaklarning koʻplab turlaridan foydalanishga qodir va bu, ehtimol, bir qancha mahalliy ipak kuya turlarining kamayib ketishi va yoʻq boʻlib ketishiga olib kelgan<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.1146/annurev.ento.48.060402.102800 |pmid=1220812 | title=Maqsadsiz ta'sirlar - biologik nazoratning Axilles tovoni? Bionazoratni kiritish bilan bog'liq xavfni kamaytirish uchun retrospektiv tahlillar |jurnal=Entomologiyaning yillik sharhi |jild=48 |sahifalar=365–96 |yil=2003 |oxirgi1=Louda |birinchi1=SM |oxirgi2=Pemberton |birinchi2=R.W |oxirgi3=Jonson |first3=M.T |last4=Follett |first4=P.A }}</ref>. Potentsial bionazorat agentlari uchun xalqaro tadqiqotlar, Yevropa biologik nazorat laboratoriyasi, Amerika Qoʻshma Shtatlari Qishloq xoʻjaligi Departamenti va Qishloq xoʻjaligi tadqiqotlari xizmati (USDA/ARS), Hamdoʻstlik Biologik nazorat instituti va Xalqaro Zararli Oʻsimliklar va Hayvonlarning Biologik Nazorati Tashkiloti yordam beradi. Qishloq xoʻjaligi ifloslanishining oldini olish uchun xavfsizlik choralarini koʻrishdan oldin organizmning potentsial samaradorligi va ekologik taʼsiri boʻyicha karantin va keng qamrovli tadqiqotlar talab etiladi. Agar tasdiqlansa, bionazorat agentini tegishli qishloq xoʻjaligi sharoitida kolonizatsiya qilish va tarqatishga urinishlar amalga oshiriladi. Ularning samaradorligi doimiy ravishda baholanadi<ref name="Pedigoand" />. === Genetik modifikatsiyalangan organizmlar (GMO) === [[Fayl:Bt plants.png|thumb|left|alt= Top: Lesser cornstalk borer larvae extensively damaged the leaves of this unprotected peanut plant. (Image Number K8664-2)-Photo by Herb Pilcher. Bottom: After only a few bites of peanut leaves of this genetically engineered plant (containing the genes of the Bacillus thuringiensis (Bt) bacteria), this lesser cornstalk borer larva crawled off the leaf and died. (Image Number K8664-1)-Photo by Herb Pilcher.|(Top) Non transgenic peanut leaves showing extensive damage from [[European corn borer]] larvae. (Bottom) Peanut leaves genetically engineered to produce Bt toxins are protected from herbivory damage.]] ==== Genetik ifloslanish va ekologik taʼsirlar ==== Biroq, GMO ekinlari duragaylash orqali mahalliy oʻsimlik turlarining genetik ifloslanishiga olib kelishi mumkin. Bu begona oʻtlarning koʻpayishiga yoki mahalliy turlarning yoʻq boʻlib ketishiga olib kelishi mumkin. Bundan tashqari, transgen oʻsimligining oʻzi, agar modifikatsiya maʼlum bir muhitda yaroqliligini yaxshilasa, begona oʻtga aylanishi ham mumkin<ref name="Gullan" />. Shuningdek, changlatuvchilar va tabiiy dushmanlar kabi maqsadli boʻlmagan organizmlar Bt hosil qiluvchi oʻsimliklarni tasodifiy yutish natijasida zaharlanishi mumkinligi haqida xavotirlar mavjud. Yaqinda oʻtkazilgan tadqiqotda Bt makkajoʻxori gulchanglari yaqin atrofdagi sut oʻsimliklarini changlatib, monarx kapalakning lichinkalari bilan oziqlanishiga taʼsiri monarx populyatsiyalari uchun xavf past ekanligini aniqladi<ref name="Gullan" />. Gerbitsidlarga chidamlilik uchun ishlab chiqilgan GMO ekin oʻsimliklaridan foydalanish, shuningdek, gerbitsiddan foydalanish bilan bogʻliq boʻlgan qishloq xoʻjaligi ifloslanishi miqdorini bilvosita oshirishi mumkin. Misol uchun, Amerika Qoʻshma Shtatlarining oʻrta-gʻarbiy qismida gerbitsidlarga chidamli makkajoʻxori dalalarida gerbitsidlardan foydalanishning koʻpayishi monarx kapalak lichinkalari uchun kerakli boʻlgan sut oʻtlari miqdorini kamaytirmoqda<ref name="Gullan" />. Genetik modifikatsiyalangan organizmlarning chiqarilishini tartibga solish organizm turiga va tegishli mamlakatga qarab farqlanadi{{Citation needed|sana=Noyabr 2017}}. ==== GMO ifloslanishni kamaytirish vositasi sifatida ==== GM mahsulotlaridan foydalanish bilan bogʻliq baʼzi xavotirlar boʻlishi mumkin boʻlsa-da, u hayvonlarning qishloq xoʻjaligini ifloslanishi bilan bogʻliq mavjud muammolarning yechimi ham boʻlishi mumkin. Ifloslanishning asosiy manbalaridan biri, xususan, tuproqdagi vitamin va minerallarning siljishi hayvonlarda ovqat hazm qilish samaradorligining yetishmasligidan keltirib chiqaradi. Ovqat hazm qilish samaradorligini oshirish orqali hayvonot mahsulotlarining tannarxini ham, atrof-muhitga yetkazilgan zararni ham minimallashtirish mumkin. Ushbu texnologiya va uning potentsial qoʻllanilishining muvaffaqiyatli namunalaridan biri Enviropig hisoblanadi{{Citation needed|sana=2017-yil noyabr}}. Enviropig genetik jihatdan oʻzgartirilgan Yorkshire choʻchqasi boʻlib, tupurigida fitazni paydo qiladi. Makkajoʻxori va bugʻdoy kabi donlarda fitik kislota deb nomlanuvchi tabiiy ravishda hazm boʻlmaydigan shaklda bogʻlangan fosfor mavjud. [[Fosfor]], choʻchqalar uchun muhim ozuqa, shuning uchun u choʻchqa ratsioniga qoʻshiladi, chunki u ovqat hazm qilish traktida parchalanmaydi. Natijada, don tarkibida tabiiy ravishda mavjud boʻlgan deyarli barcha fosfor najasda isrof boʻladi va tuproqda yuqori darajaga koʻtarilishi mumkin. Fitaz bu boshqa hazm boʻlmaydigan fitik kislotani parchalashga qodir boʻlgan ferment boʻlib, uni choʻchqada paydo boʻladi. Enviropigning donalaridagi fosforni hazm qilish qobiliyati bu tabiiy fosforning isrofgarchiligini (20-60% ga kamayishi) yoʻq qiladi, shu bilan birga ozuqa tarkibiga oziq moddalarini qoʻshish zaruriyatini ham yoʻq qiladi<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.1038 /90788 |pmid=11479566 |year=2001 |last1=Golovan |first1=Serguei P |title=Soʻlakdagi fitazni ifodalovchi choʻchqalar kam fosforli goʻng ishlab chiqaradi |journal=Tabiat biotexnologiyasi |volume=19 |issue=8 |page=4-5 |last2=Meidinger |first2=Roy G |last3=Ajakaiye |first3=Ayodele |last4=Kottrill |first4=Maykl |last5=Wiederkehr |first5=Miles Z |last6=Barney |first6=Devid J |last7=Plante |first7=Kler |last8=Pollard |first8=Jon V |last9=Fan |first9=Ming Z |last10=Xeyes |first10=M. Entoni |last11=Laursen |first11=Jesper |last12=Hjorth |first12=J. Peter |last13=Hacker |first13=Rojer R |last14=Phillips |first14=John P |last15=Forsberg |first15=Secil W |s2cid=52853680}}</ref>. === Hayvonlarni boshqarish === ==== Goʻngni boshqarish ==== {{asosiy|Go'ngni boshqarish}} [[Havoning ifloslanishi|Havo]], tuproq va [[Suvning ifloslаnishi|suv ifloslanishining]] asosiy omillaridan biri hayvonlar chiqindilari hisoblanadi. USDA tomonidan 2005-yilgi hisobotga koʻra, har yili Qoʻshma Shtatlardagi fermer xoʻjaliklarida 335 million tonnadan ortiq „quruq moddalar“ chiqindilari (suv olib tashlangandan keyingi chiqindilar) ishlab chiqariladi<ref>USDA qishloq xoʻjaligi tadqiqotlari xizmati. „2005-yil Moliyaviy Yillik Hisobot Goʻng va qoʻshimcha mahsulotlardan foydalanish“, 2006-yil 31-may</ref>. Hayvonlarni oziqlantirish operatsiyasi har yili AQSh shahar chiqindi suvi zavodlarida qayta ishlanadigan inson kanalizatsiya chiqindilari miqdoridan taxminan 100 baravar koʻp goʻng ishlab chiqaradi. Qishloq xoʻjaligi oʻgʻitlarining diffuz manbali ifloslanishini kuzatish va nazorat qilish qiyinroq. Nitratlarning yuqori konsentratsiyasi yer osti suvlarida uchraydi va 50&nbsp;mg/litrga (EI Direktivasi limiti) yetishi mumkin. Ariq va daryo oqimlaridagi oʻgʻitlardan oziqaviy moddalarning ifloslanishi evtrofikatsiyaga olib keladi. Bu qishda kuzgi shudgorlash natijasida nitratlar koʻpayganidan keyin yomonroq boʻladi, qishki yogʻingarchilik kuchliroq boʻlib, oqib chiqadigan suv oqimi va yuvilishi koʻpayadi va oʻsimliklarning soʻrilishi kamroq boʻladi. EPA 2500 sigirga ega bitta sut fermasi 411 000 ga yaqin aholisi boʻlgan shahardagi kabi koʻproq chiqindilarni ishlab chiqarishini aniqlagan<ref>{{cite report|date=May 2004 y. |url=https://nepis.epa.gov/Exe/ZyPURL.cgi?Dockey=901V0100.txt |publisher=EPA |joy=Cincinnati, OH |page=7 |id=EPA 600/R-04/042}}</ref>. AQSh Milliy tadqiqot kengashi hidlarni hayvonlarning mahalliy darajadagi chiqindisining eng muhim muammosi sifatida aniqladi. Turli hayvonlar tizimlari har yili ishlab chiqariladigan katta miqdordagi chiqindilar bilan kurashish uchun bir nechta chiqindilarni boshqarish tartib-qoidalarini qabul qildi. Goʻng bilan ishlov berishning afzalliklari ekinlarga tashish va qoʻllash kerak boʻlgan goʻng miqdorini kamligi, shuningdek, tuproqning siqilishini kamaytirishidir. Oziq moddalar ham kamayadi, yaʼni goʻngni tarqatish uchun kamroq ekin maydoni kerak boʻladi. Goʻngdan foydalanishda, shuningdek, goʻngda mavjud boʻlgan patogenlar miqdorini kamaytirish orqali inson salomatligi va bioxavfsizlik xavfini kamaytirish mumkin. Suyultirilmagan hayvon goʻngi yoki shlamlari maishiy kanalizatsiyaga qaraganda yuz baravar koʻp konsentratsiyali boʻlib, ichak paraziti ''Cryptosporidiumni'' olib tashishi mumkin, uni aniqlash qiyin va u odamlarga yuqishi mumkin''. [[Silos]]'' suyuqligi (fermentlangan hoʻl oʻtdan) past pH va juda yuqori biologik kislorod talabi bilan ataladan ham kuchliroqdir. Past pH bilan silos suyuqligi juda yemiruvchan boʻlishi mumkin; sintetik materiallarga va saqlash uskunasiga zarar yetkazishi va tasodifiy toʻkilishiga olib kelishi mumkin. Bu xususiyatlarning barchasini mavjud resurslarga asoslangan holda fermada goʻngni boshqarish tizimidan toʻgʻri foydalanish orqali optimallashtirish mumkin''.{{Citation need|sana=Noyabr 2017}}.'' ==== Gʻoʻng bilan ishlov berish ==== ===== Kompostlash ===== [[Kompost|Kompostlash]] qattiq goʻngni boshqarish tizimi boʻlib, u yotoqli oʻram qalamlaridagi qattiq goʻngga yoki suyuq goʻng ajratgichdagi qattiq moddalarga tayanadi. Kompostlashning ikkita usuli mavjud: faol va passiv. Goʻng faol kompostlash paytida vaqti-vaqti bilan chayqatiladi, passiv kompostlashda esa bunday emas. Passiv kompostlash toʻliq parchalanmaganligi va gaz tarqalishi tezligining pastligi tufayli issiqxona gazlari emissiyasini kamaytirishi aniqlangan.{{Citation need|sana=2017-yil noyabr}} ===== Qattiq-suyuqlikni ajratish ===== Goʻngni boshqarishni osonlashtirish uchun mexanik ravishda qattiq va suyuq qismga ajratish mumkin. Suyuqliklar (4-8 % quruq modda) ekinlarga qulay tarqatish uchun nasos tizimlarida oson ishlatilishi mumkin va qattiq fraktsiya (15-30 % quruq modda) toʻshak sifatida ishlatilishi, ekinlarga yoyilishi, kompost yoki eksport qilinishi mumkin.{{ iqtibos kerak|sana=2017-yil noyabr}} ===== Anaerob hazm qilish va lagunalar ===== [[Fayl:Anaerobic Lagoon at Cal Poly.jpg|thumb|upright=1.25|Sut zavodidagi anaerob lagunasi]] [[Anaerob hazm]] — bu organik qattiq moddalarning parchalanishiga yordam beradigan havo boʻlmagan joyda bakteriyalar yordamida suyuq hayvonlar chiqindilarini biologik tozalash. Chiqindilarni isitish uchun [[biogaz]] ishlab chiqarish tezligini oshirish uchun issiq suv ishlatiladi.<ref name="manuremanagement.cornell"/> Qolgan suyuqlik ozuqa moddalariga boy boʻlib, dalalarda oʻgʻit va metan sifatida ishlatilishi mumkin. toʻgʻridan-toʻgʻri biogaz pechida yoqish mumkin boʻlgan gaz<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.1016/j.renene.2017.08.068 |title=Kichik miqyosdagi Janubi-Sharqiy Osiyo fermerlari uchun go'ngni boshqarishga joriy yondashuv - Vetnam biogazidan foydalanish -misol sifatida biogaz fermalari |jurnal=Qayta tiklanadigan energiya |hajmi=115 |sahifalar=362–70 |yil=2018 |oxirgi1=Roubik |first1=Hynek |oxirgi2=Mazancova |birinchi2=Jana |oxirgi3=Phung |first3=Le Dinh |last4=Banout |first4=yanvar }}</ref> yoki elektr va issiqlik ishlab chiqarish uchun dvigatel generatorida.<ref name="manuremanagement.cornell">{{hisobot |date=2005-04-12 |title= Go'ngni tozalash tizimiga bo'lgan ehtiyojni baholash |series=Fact Sheet |url=http://www.manuremanagement.cornell.edu/Pages/General_Docs/Fact_Sheets/Evaluating_Need_for_Manure_Treatment_System_factsheet.pdf |publi sher=Kornell universiteti goʻngini boshqarish dasturi |joy=Ithaca, NY |id=MT-1}}</ref><ref>{{hisobot |sana=Iyul 1999 |title=Hayvonot xoʻjaligi: Chiqindilarni boshqarish amaliyotlari |url=http ://www.gao.gov/archive/1999/rc99205.pdf |publisher=U.S. Bosh Buxgalteriya Ofisi |location=Vashington, D.C. |pages=9–11 |id=GAO/RCED-99-205}}</ref> Metan karbonat angidridga qaraganda issiqxona gazi sifatida taxminan 20 baravar kuchliroqdir, bu sezilarli salbiy taʼsirga ega. toʻgʻri nazorat qilinmasa, atrof-muhitga taʼsir qiladi. Chiqindilarni anaerob usulda tozalash goʻngni boshqarish bilan bogʻliq hidni nazorat qilishning eng yaxshi usuli hisoblanadi<ref name="manuremanagement.cornell" />. [[Anaerob lagun|Biologik tozalash lagunalari]] qattiq moddalarni parchalash uchun ham anaerob hazm qilish usulidan foydalanadi, ammo bu juda sekinroq. Lagunalar isitiladigan hazm qilish tanklaridan farqli oʻlaroq, atrof-muhit haroratida saqlanadi. Lagunlar toʻgʻri ishlashi uchun katta er maydonlari va yuqori suyultirish hajmlarini talab qiladi, shuning uchun ular Qoʻshma Shtatlar shimolidagi koʻplab iqlimlarda yaxshi ishlamaydi. Lagunalar shuningdek, hidni kamaytiradi va issiqlik va elektr energiyasi uchun biogaz mavjud.<ref>{{hisobot |sana=sentabr 2002 |sarlavha=Anaerobik lagunalar |series=Oqindi suvlar texnologiyasi ma'lumotlar varaqasi |url=https:// www3.epa.gov/npdes/pubs/alagoons.pdf |publisher=EPA |id=EPA 832-F-02-009}}</ref> Tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, aerobik hazm qilish tizimlari yordamida IG emissiyasi kamayadi. Issiqxona gazlari emissiyasini qisqartirish va kreditlar toza aerob texnologiyalarni oʻrnatishning yuqori narxini qoplashga yordam beradi va ishlab chiqaruvchilarga mavjud anaerob lagunalar oʻrnini bosadigan ekologik jihatdan ustun texnologiyalarni oʻzlashtirishini osonlashtiradi.<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.1016/j.wasman.2007.09.034 |pmid=18060761 |sarlavha=Issiqxona gazlari emissiyasini kamaytirish va cho'chqachilik xo'jaliklarida aerob chiqindilarni qayta ishlash tizimlarini joriy etish natijasida atrof-muhit sifatini yaxshilash |jurnal=Chiqindilarni boshqarish |jild=28 |son=4 |sahifalar=759–66 |yil=2008 |oxirgi1 =Vanotti |first1=M.B |last2=Szogi |first2=A.A |last3=Vives |first3=C.A }}</ref>. == Manbalar == {{Reflist|2}} * {{CRS|article = Kongress uchun hisobot: Qishloq xoʻjaligi: atamalar, dasturlar va qonunlar lugʻati, 2005-yil nashri|url = http://ncseonline.org/nle/crsreports/05jun/97-905.pdf|author= Jasper Womach}} b31xty22q4vsmtxh5jxpy3iri3338ix 2816111 2816081 2022-08-28T15:41:03Z Abdulaziz uzbek 72937 /* Hayvonlarni boshqarish */ wikitext text/x-wiki [[Fayl:Water pollution in the Wairarapa.JPG|thumb|right|Water pollution due to [[dairy farming]] in the [[Wairarapa]] area of New Zealand (photographed in 2003)]] '''Qishloq xoʻjaligining ifloslanishi-'''atrof-muhitning [[Ifloslanish|ifloslanishi yoki degradatsiyasiga]] olib keladigan [[qishloq xo'jaligi|dehqonchilik]] amaliyotlarining [[Biotik omillar|biotik]] va [[Abiotik omillar|abiotik]] yonma-yonlarini bildiradi. atrofdagi ekotizimlarga va/yoki odamlarga va ularning iqtisodiy manfaatlariga zarar yetkazishi mumkin. Ifloslanish turli xil manbalardan kelib chiqishi mumkin, jumladan, suvning nuqtali manbadan ifloslanishi (bitta oqizish nuqtasidan) keng tarqalgan, landshaft darajasidagi sabablargacha, shuningdek, nuqtadan tashqari manbadan ifloslanishi va [[havoning ifloslanishi]] deb nomlanadi. Bu ifloslantiruvchi moddalar atrof-muhitga kirgach, atrofdagi ekotizimlarga bevosita taʼsir koʻrsatishi mumkin, yaʼni mahalliy yovvoyi tabiatning nobud boʻlishi yoki ichimlik suvining ifloslanishi, shuningdek, qishloq xoʻjaligi oqimi natijasida yuzaga keladigan [[O'lik zona (ekologiya)|oʻlik zonalar]] kabi quyi oqim taʼsiri katta suvlarda toʻplangan. jismlar. Boshqaruv amaliyoti yoki ularni bilmaslik ushbu ifloslantiruvchi moddalar miqdori va taʼsirida hal qiluvchi rol oʻynaydi. Boshqaruv usullari hayvonlarni boshqarish va uy-joy bilan taʼminlashdan tortib, global qishloq xoʻjaligi amaliyotida [[pestitsidlar]] va [[o'g'itlar]]larning tarqalishiga qadar boʻladi. Notoʻgʻri boshqaruv amaliyotlari hayvonlarni boqish operatsiyalarini notoʻgʻri boshqarish, haddan tashqari yaylovlar, shudgorlash, oʻgʻitlar va pestitsidlarni notoʻgʻri, ortiqcha yoki notoʻgʻri oʻz vaqtida ishlatishni oʻz ichiga oladi. Qishloq xoʻjaligining ifloslantiruvchi moddalari [[suv sifati]]ga katta taʼsir koʻrsatadi va ular koʻllar, daryolar, [[botqoq]]lar, daryolar va [[er osti suvlari|yer osti suvlari]]da uchraydi. Qishloq xoʻjaligidagi ifloslantiruvchi moddalarga choʻkindi moddalar, ozuqa moddalari, patogenlar, pestitsidlar, metallar va tuzlar kiradi<ref>{{veb manbasi|sana=2015-02-20|sarlavha=Agricultural Nonpoint Source Fact Sheet|url=http://water.epa.gov/polwaste/nps/agriculture_facts.cfm|kirish sanasi=22-aprel 2015-yil|veb-sayt=Amerika Qo'shma Shtatlari Atrof-muhitni muhofaza qilish agentligi|nashriyot=EPA}}</ref>. Chorvachilik qishloq xoʻjaligida katta hajmdagi atrof-muhitga kiradigan ifloslantiruvchi moddalari bilan katta taʼsir koʻrsatadi. Goʻng tarkibidagi bakteriyalar va patogenlar oʻtlash, lagunlarda goʻngni saqlash va dalalarga goʻng sepish toʻgʻri boshqarilmasa, daryolar va yer osti suvlariga kirib borishi mumkin<ref name=":2">"Qishloq xoʻjaligi amaliyotining tabiiy resurslarga ekologik taʼsirini oʻrganish. ". ''USGS.'' 2007-yil yanvar, pubs.usgs.gov/fs/2007/3001/pdf/508FS2007_3001.pdf. 2018-yil 2-aprelda foydalanilgan.</ref>. Yerdan foydalanishning oʻzgarishi va chorvachilik va dehqonchilik amaliyotlari, qishloq xoʻjaligi faoliyati natijasida havoning ifloslanishi iqlim oʻzgarishiga katta taʼsir koʻrsatadi va bu tashvishlarni IPCC Iqlim oʻzgarishi va yer boʻyicha maxsus hisobot hal qilish xalqaro tashkilotning asosiy qismi edi<ref>{{Kitobdan iqtibos|author=IPCC|url=https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/2019/11/SRCCL- Full-Report-Compiled-191128.pdf|title=IPCC Iqlim o'zgarishi, cho'llanish, erlarning degradatsiyasi, erlarni barqaror boshqarish, oziq-ovqat xavfsizligi va quruqlik ekotizimlarida issiqxona gazlari oqimlari bo'yicha maxsus hisobot|noshir=Matbuotda|yil=2019|muharrir1- last=Shukla|editor1-birinchi=P.R.|ref={{harvid|IPCC SRCCL|2019}} <!-- ipcc:20200204 -->|author-link=IPCC|editor2-last=Skea|editor2-first=J.|muharrir3-oxirgi=Kalvo Buendia|muharrir3-birinchi=E.|muharrir4-oxirgi=Masson-Delmotte|muharrir4-birinchi=V.|muharrir5-oxirgi=Pörtner|muharrir5-birinchi=H.-O.|muharrir6-oxirgi =C. Roberts|muharrir6-birinchi=D.|muharrir7-oxirgi=Zhai|muharrir7-birinchi=P.|muharrir8-oxirgi=Slade|muharrir8-birinchi=R.|muharrir9-oxirgi=Connors|muharrir9-birinchi=S.|display- muharrirlar=4|muharrir18-birinchi=P.|muharrir22-oxirgi=Malley|muharrir22-birinchi=J.|muharrir21-oxirgi=Belkacemi|muharrir21-birinchi=M.|muharrir20-oxirgi=Kissik|muharrir20-birinchi=K.| editor19-last=Huntley|editor19-first=E.|editor18-last=Vyas|editor14-first=S.|editor17-last=Portugal Pereira|editor17-first=J.|editor16-last=Petzold|birinchi muharrir=16 J.|editor15-last=Pathak|editor15-first=M.|editor14-last=Neogi|editor13-last=Luz|editor13-first=S.|editor12-last=Haughey|editor11-last=Ferrat|daritor11-st =M.|editor10-last=van Diemen|editor10-first=R.|editor12-first=E.}} https://www.ipcc.ch/report/srccl/.</ref>. == Abiotik manbalar == === Pestitsidlar === [[Fayl:Cropduster spraying pesticides.jpg|thumb|alt=Cropduster pestitsidlarni purkamoqda.|[[Pestitsidlar|Pestitsid]]ni havodan qoʻllash.]] [[Pestitsidlar]] va [[gerbitsidlar]] qishloq xoʻjaligi yerlariga ekin yetishtirishni buzadigan zararkunandalarga qarshi kurashda qoʻllaniladi. [[Tuproqning ifloslanishi]] pestitsidlar tuproqda saqlanib qolganda va tuproqda toʻplanib turgʻun organik ifloslantiruvchilarga aylanganda sodir boʻladi, bu mikrobial jarayonlarni oʻzgartirishi, oʻsimliklarning kimyoviy moddalarni oʻzlashtirishini kuchaytirishi va [[tuproq organizmlari]]ga zaharli boʻlishi mumkin. Pestitsidlar va gerbitsidlarning saqlanish darajasi aralashmaning oʻziga xos kimyosiga bogʻliq boʻladi, natijada u [[sorbsiya]] dinamikasiga va tuproq muhitining taqdiri va transport xususiyatiga kuchli taʼsir qiladi<ref>{{veb manbasi|url=http://www. epa.gov/opp00001/science/efed_databasedescription.htm |sarlavha=Atrof-muhitga oid ma'lumotlar bazalari: Ekotoksisite ma'lumotlar bazasi |veb-sayt=Pestitsidlar: Fan va siyosat |nashriyotchi=U.S. Atrof-muhitni muhofaza qilish agentligi (EPA) |joy=Vashington, D.C. |sana=2006-06-28 |arxiv-url=https://web.archive.org/web/20140704074226/http://www.epa.gov/opp00001 /science/efed_databasedescription.htm |arxiv-sana=2014-07-04}}</ref>. Pestitsidlar ifloslangan zararkunandalar va tuproq organizmlari bilan oziqlanadigan hayvonlarda ham toʻplanishi mumkin. Bundan tashqari, pestitsidlar foydali hasharotlar, masalan, changlatuvchilar va zararkunandalarning tabiiy dushmanlari (yaʼni, zararkunandalarni ovlaydigan yoki parazitlik qiluvchi hasharotlar) uchun maqsadli zararkunandalarga nisbatan koʻproq zararli boʻlishi mumkin<ref name="Gullan">Gullan. , P.J. va Cranston, P.S. (2010) Hasharotlar: Entomologiyaning qisqacha mazmuni, 4-nashr. Blackwell Publishing UK: 584 sahifa.{{kerakli sahifa|sana=2017-yil noyabr}}</ref>. ==== Pestitsidlarni yuvish ==== Pestitsidlarni yuvish pestitsidlarni suv bilan aralashib, tuproq boʻylab harakat qilishi natijasida sodir boʻladi, natijada yer osti grunt suvlarini ifloslantiradi. Yuvish miqdori tuproq va pestitsidlarning oʻziga xos xususiyatlariga, yogʻingarchilik va sugʻorish darajasiga bogʻliq. Agar suvda eruvchan pestitsidlardan foydalanilganda, tuproq qumli boʻlganida, yuvish koʻproq sodir boʻladi. Agar pestitsidlarni qoʻllagandan keyin ortiqcha sugʻorish sodir boʻlsa, pestitsidning tuproqqa adsorbsion qobiliyati past boʻadi. Yuvish nafaqat ishlov berilgan dalalardan, balki pestitsidlarni aralashtirish joylaridan, pestitsidlarni qoʻllash uchun moʻljallangan mashinalarni yuvish joylaridan yoki utilizatsiya qilinadigan joylardan ham kelib chiqishi mumkin<ref name="agf">{{veb manbasi |url=http://www.agf.gov.bc.ca/pesticides/c_2.htm |sarlavha=Pestisidlarning ekologik taqdiri |muallif=<!--Xodimlar yozuvchi(lar); by-line.--> |veb-sayt=Pesticide Wise |nashriyotchi=Britaniya Kolumbiya Qishloq xoʻjaligi vazirligi |joy=Viktoriya, BC |arxiv-url=https://web.archive.org/web/20151225091304/http:// www.agf.gov.bc.ca/pesticides/c_2.htm |arxiv-sana=2015-12-25}}</ref>. === Oʻgʻitlar === Oʻgʻitlar ekinlarni [[Azotli oʻgʻitlar|azot]], [[Fosforli oʻgʻitlar|fosfor]], [[Kaliyli oʻgʻitlar|kaliy]] kabi qoʻshimcha oziq moddalar manbalari bilan taʼminlash, oʻsimliklarning oʻsishi va hosildorligini oshirish uchun ishlatiladi. Ular oʻsimliklarning oʻsishi uchun foydali boʻlsa-da, ular tabiiy ozuqa va mineral [[biogeokimyoviy sikl]]ni buzishi va inson va ekologik sogʻliq uchun xavf tugʻdirishi mumkin. ==== Azot ==== [[Azotli oʻgʻitlar]] oʻsimliklarni oʻsimliklar qabul qilishi uchun biologik mavjud boʻlgan, yaʼni NO<sub>3</sub><sup>−</sup> ([[Nitratli oʻgʻitlar|nitrat]]) va NH<sub>4</sub><sup>+</sup> ([[Ammiakli oʻgʻit|ammiak]]) kabi azot shakllari bilan taʼminlaydi. Bu ekinlar hosildorligi va qishloq xoʻjaligi mahsuldorligini oshiradi, lekin u yer osti va yer usti suvlariga ham salbiy taʼsir koʻrsatishi, atmosferani ifloslantirishi va [[tuproq salomatligi]]ning yomonlashishiga olib kelishi mumkin. Oʻgʻit orqali qoʻllaniladigan ozuqa moddalarining hammasi ham ekinlar tomonidan oʻzlashtirilmaydi va ularning qolganlari esa tuproqda toʻplanadi yoki [[Yer usti oqimi|oqim]] sifatida yoʻqoladi. [[Nitratli oʻgʻitlar]] yuqori eruvchanligi va molekulasi manfiy zaryadlangan loy zarralari oʻrtasidagi zaryadga oʻxshash boʻlganligi sababli, tuproq qatlamiga oqib oʻtish orqali yoʻqolishi ehtimoli ancha yuqori<ref>{{veb manbasi|title=Azot aylanishi va azotli oʻgʻit manbalariga qisqacha nazar–1-qism|url=https://www.canr. msu.edu/news/nitrogen_cycle_and_nitrogen_fertilizer_sources_part_1|webcite=MSU Extension|language=en|enter date=2020-04-10}}</ref>. Azotli oʻgʻitlarni qoʻllash darajasi [[Nitratli oʻgʻitlar|nitrat]]ning suvda yuqori eruvchanligi sababli yer usti suvlariga oqib tushishning koʻpayishiga, shuningdek, yer osti suvlariga singib ketishiga olib keladi va shu bilan [[yer osti suvlarining ifloslanishini]] keltirib chiqaradi. Yer osti suvlarida nitrat darajasi 10&nbsp;mg/L (10 ppm) dan yuqori miqdori, bolalarda „koʻk chaqaloq sindromi“ (orttirilgan methemoglobinemia) va ehtimol qalqonsimon bez kassalliklari hamda turli xil saraton turlarini keltirib chiqaradi<ref>{{jurnal manbasi|last1=Uord|first1=Meri X.|last2=Jons|first2=Rena R.|last3=Brender|first3=Jan D.|last4=de Kok|first4=Teo M.|last5=Weyer|first5=Piter J.|last6=Nolan|first6=Bernard T.|last7=Villanueva|first7=Kristina M.|last8=van Breda|first8=Simone G.|date=Iyul 2018|title=Ichimlik suvi nitrati va inson salomatligi: yangilangan sharh|journal=Atrof-muhit tadqiqotlari va jamoat salomatligi xalqaro jurnali|volume=15|number=7|page=1557|doi=10.3390/ijerph15071557|issn=1661-7827|pmc=60684=03 |doi-access=free}}</ref>. Atmosfera azotini (N<sub>2</sub>) koʻproq biologik mavjud shakllarga oʻtkazuvchi azot fiksatsiyasi va biologik mavjud azot birikmalarini N<sub>2</sub> va N<sub>2</sub>O ga aylantiruvchi denitrifikatsiya, azot aylanishida ishtirok etadigan eng muhim metabolik jarayonlardan ikkitasidir, chunki ular ekotizimlarga azotning eng katta kirish va chiqishi hisoblanadi. Ular azotning atmosfera (yaʼni, taxminan 78 % azot) va biosfera oʻrtasida oqimini taʼminlaydi. Azot aylanishidagi boshqa muhim jarayonlar nitrifikatsiya va ammonifikatsiya boʻlib, ular mos ravishda ammiakni nitrat yoki nitritga va organik moddalarni ammiakka aylantiradi. Bu jarayonlar koʻpchilik ekotizimlarda azot kontsentratsiyasini nisbatan barqaror ushlab turganligi sababli, qishloq xoʻjaligidan chiqqan azotning katta oqimi jiddiy buzilishlarga olib kelishi mumkin<ref>{{veb manbasi|url=https://www.nature.com/scitable/knowledge/library/the-nitrogen-cycle-processes-players-and-human-15644632/|title=Azot aylanishi: jarayonlar, oʻyinchilar va insonga taʼsiri {{!}} Fanni Scitable sahifasida oʻrganing|vebsayt=www.nature.com|enter-date=2020-04-19}}</ref>. Buning suv ekotizimlarida keng tarqalgan natijasi [[evtrofikatsiya]] boʻlib, bu oʻz navbatida [[Gipoksiya|gipoksik]] va [[Anoksiya|anoksik]] sharoitlarni yaratadi. Bu ikkalasi ham oʻlimga olib keladi yoki koʻplab turlarga zarar yetkazadi<ref>{{jurnal manbasi |last1=Diaz |first1=Robert |last2=Rosenberg |first2=Rutger |title=Dengiz ekotizimlari uchun o'lik zonalarning tarqalishi va oqibatlari |jurnal=Fan |date=2008-08-15 |volume=321 |1-son=8 |pages=926–929 |doi=10.1126/science.1156401 |pmid=18703733 |bibcode=2008Sci...321..926D |s2cid=32818786 |url=https://www.science.org/012/do.1156401}}</ref>. Azotli oʻgʻitlash NH<sub>3</sub> gazlarini ham atmosferaga chiqarishi mumkin, ular keyinchalik NO<sub>x</sub> birikmalariga aylanishi mumkin. Atmosferadagi NO<sub>x</sub> birikmalarining koʻp miqdori suv ekotizimlarining kislotalanishiga olib kelishi va odamlarda turli xil nafas olish muammolarini keltirib chiqarishi mumkin. Oʻgʻitlash natijasida N<sub>2</sub>O ajralib chiqishi mumkin, bu [[issiqxona gazi]] boʻlib, stratosferada ozonning (O<sub>3</sub>) yoʻq qilinishiga yordam beradi<ref>{{cite journal|last1=Erisman|first1=Yan Villem|last2=Gallovey|first2=Jeyms N.|last3=Seitzinger|first3=Sybil|last4=Bleeker|first4=Albert|last5=Kasallik|first5=Nensi B.|last6= Petresku|first6=A.M.Roksana|last7=Lich|first7=Allison M.|last8=de Vries|first8=Wim|date=2013-07-05|title=Global azot aylanishining inson modifikatsiyasining oqibatlari|journal=Qirollik falsafiy operatsiyalari B jamiyati: Biologiya fanlari|volume=368|number=1621|pages=20130116|doi=10.1098/rstb.2013.0116|issn=0962-8436|pmc=3682738|pmid=23713116}}</ref>. Azotli oʻgʻit oladigan tuproqlar ham zararlanishi ham mumkin. Oʻsimliklarda mavjud boʻlgan azotning koʻpayishi ekinning sof birlamchi ishlab chiqarishini oshiradi va oxir-oqibat, parchalangan biomassa orqali oʻgʻitlar va uglerod birikmalaridan azotning koʻproq kirishi natijasida tuproqning mikrobial faolligi ortadi. Tuproqdagi parchalanishning kuchayishi tufayli uning organik moddalari tugaydi, bu esa tuproqning umumiy sogʻligʻini yomonlashuviga olib keladi<ref>{{jurnal manbasi|last1=Lu|first1=Chaoqun|last2=Tian|first2=Hanqin|date=2017-03-02|title=O'tgan yarim asrda qishloq xo'jaligi ishlab chiqarishida global azot va fosfor o'g'itlaridan foydalanish: o'zgaruvchan issiq nuqtalar va ozuqa moddalarining muvozanati|url=https://www.earth-syst-sci-data.net/9/181/2017/|journal=Yer tizimi fanlari ma'lumotlari|language=en|volume=9|number=1|pages=181–192|doi= 10.5194/essd-9-181-2017|bibcode=2017ESSD.... 9..181L|issn=1866-3508|doi-access=bepul}}</ref>. Standart azotli oʻgʻitlarga alternativalardan biri bu kuchli samarali oʻgʻitlar (EEF) hisoblanadi. EEF larning bir nechta turlari mavjud, ammo ular odatda ikkita toifaga boʻlinadi, sekin chiqadigan oʻgʻitlar yoki nitrifikatsiya inhibitori oʻgʻitlari. Sekin-asta boʻshatilgan oʻgʻitlar qishloq xoʻjaligi tizimlariga Azotning chiqishini kechiktiradigan va sekinlashtiradigan polimer bilan qoplangan. ''Nitrifikatsiya inhibitorlari'' — bu juda gidrofobik boʻlgan oltingugurt birikmasi bilan qoplangan oʻgʻitlar, bu azotning chiqishini sekinlashtirishga yordam beradi. EEF (Enhanced Efficiency Fertilizers)lar azotning tuproqqa kamroq va barqaror oqishini taʼminlaydi va azotning yuvilishi va NO<sub>x</sub> birikmalarining uchuvchanligini kamaytirishi mumkin, ammo ilmiy adabiyotlar azot ifloslantirishini kamaytirishda ham samarali, ham samarasizligini koʻrsatadi<ref>{{cite journal |last1=Akiyama |first1=Xiroko |last2=Yan |first2=Xiaoyuan |last3=Yagi |first3=Kazuyuki |title=Samarali oʻgʻitlarning samaradorligini baholash N2O va qishloq xoʻjaligidan NO emissiyalarini kamaytirish imkoniyatlari sifatida:meta-tahlil |journal=Global oʻzgarishlar biologiyasi |date=2010 |volume=16 |number=6 |pages=1837-1846 |doi=10.1111/j.1365-2486.2009.02031.x|bibcode=201031G |io.71G.s2cid=86496834 }}</ref><ref>{{veb manbasi |last1=Williams |first1=T. |last2=Derksen |first2=J. |last3=Mors |first3=J. |title=Samarali azotli oʻgʻit: Janubiy Willamette yer osti suvlarini boshqarish zonasidagi baland oʻtloqli dalalarda hosildorlikka va er osti suvlariga potentsial taʼsir, Oregon, AQSh |url=https://cfpub.epa.gov/si/si_public_record_report.cfm?dirEntryId=347986&Lab=CPHEA&subject=Water%20Research&showCriteria=0&searchAll=water%20and%20(drinking%20water%20or%20small%20systems)&sortBy=revisionDate |vebsayt=EPA.gov |publisher=Environmental Protection Agency}}</ref>. ==== Fosfor ==== Qishloq xoʻjaligida ishlatiladigan fosforli oʻgʻitlarning eng keng tarqalgan shakli fosfat (PO<sub>4</sub><sup>3-</sup>) boʻlib, u PO<sub>4</sub><sup>3-</sup>ni oʻz ichiga olgan sintetik birikmalarda yoki goʻng va kompost kabi organik shakllarda qoʻllaniladi<ref>{{veb manbasi|url=https://extension.umn.edu/phosphorus-and-potassium/understanding-phosphorus-o'g'itlar|title=Fosforli o'g'itlar haqida tushuncha|vebsayt=extension.umn.edu|til=en|kirish sanasi=2020-04-09}}</ref>. Fosfor oʻynaydigan roli tufayli barcha organizmlar uchun muhim ozuqa hisoblanadi, shuningdek nuklein kislota ishlab chiqarish va metabolik energiya almashinuvi kabi hujayra va metabolik funksiyalarda muhimdir. Biroq, koʻpchilik organizmlar, shu jumladan qishloq xoʻjaligi ekinlari ham oz miqdorda fosforga muhtoj, chunki ular ekotizimlarda nisbatan kam miqdorda rivojlangan<ref>{{jurnal manbasi|last1=Hart|first1=Murray|last2=Quin|first2 =Bert|last3=Nguyen|first3=M|date=2004-11-01|title=Qishloq xoʻjaligi yerlaridan fosfor oqimi va toʻgʻridan-toʻgʻri oʻgʻit taʼsiri|url=https://www.researchgate.net/publication/51369130|journal=Journal Atrof-muhit sifati|jild=33|son=6|sahifalar=1954–72|doi=10.2134/jeq2004.1954|pmid=15537918}}</ref>. Tuproqdagi mikrob populyatsiyalari fosforning organik shakllarini fosfat kabi eruvchan oʻsimlik shakllariga aylantira oladi. Bu bosqich odatda noorganik oʻgʻitlar bilan chetlab oʻtiladi, chunki u fosfat yoki boshqa mavjud oʻsimlik shakllari sifatida qoʻllaniladi. Oʻsimliklar tomonidan qabul qilinmagan har qanday fosfor tuproq zarralariga soʻriladi, bu esa uning joyida qolishiga yordam beradi. Shu sababli, u odatda yer usti suvlariga kiradi, agar u biriktirilgan tuproq zarralari yogʻingarchilik yoki boʻron suvi oqimi natijasida eroziyalanadi. Yer usti suvlariga kiradigan miqdor oʻgʻit sifatida qoʻllaniladigan miqdorga nisbatan nisbatan past boʻladi, lekin u koʻpgina muhitlarda cheklovchi oziq moddasi boʻlganligi sababli, hatto kichik miqdori ham ekotizimning tabiiy fosfor biogeokimyoviy aylanishini buzishi mumkin<ref>{{ veb manbasi|url=https://extension.psu.edu/programs/nutrient-management/educational/soil-fertility/managing-phosphorus-for-agriculture-and-the-environment|sarlavha=Qishloq xo'jaligi va atrof-muhit uchun fosforni boshqarish (Pensilvaniyadagi ozuqaviy moddalarni boshqarish dasturi)|vebsayt=Pensilvaniyadagi ozuqaviy moddalarni boshqarish dasturi (Penn State kengaytmasi)|til=en|kirish sanasi=2020-04-09}}</ref>. Garchi azot zararli suv oʻtlari va siyanobakteriyalarning gullashida muhim rol oʻynasa ham evtrofikatsiyaga sabab boʻladi, fosfor koʻpincha, ayniqsa chuchuk suvlarda eng cheklovchi oziq moddasi boʻlganligi sababli, ortiqcha fosfor eng katta hissa qoʻshuvchi omil hisoblanadi<ref>{{veb manbasi|url=https://www.epa.gov/national-suv-resurs-so'rovlar/ko'rsatkichlar-fosfor |title=Ko'rsatkichlar: Fosfor|oxirgi=AQSh EPA|ism=OW|sana=2013-11-27|vebsayt=US EPA|til=en|kirish sanasi=2020-04-19}}</ref>. Bundan tashqari yer usti suvlaridagi kislorod miqdorini kamaytirish uchun suv oʻtlari va siyanobakteriyalarning gullashi inson va hayvonlar sogʻligʻi hamda koʻplab suv organizmlari uchun zararli boʻlgan siyanotoksinlarni ishlab chiqarishi mumkin<ref>{{veb manbasi|url=https://www.epa.gov/nutrientpollution/effects-dead-zones-and-harmful-algal-blooms|title=Ta'siri: o'lik zonalar va zararli alglarning gullashi|oxirgi=AQSh EPA|ism=OW|sana=2013-03-12|veb-sayt=AQSh EPA| til=en|kirish sanasi=2020-04-10}}</ref>. Tarkibida [[fosfor]] boʻlgan oʻgʻitlarda [[kadmiy]] kontsentratsiyasi sezilarli darajada farq qiladi va muammoli boʻlishi mumkin. Masalan, mono-ammiakli [[Fosforli oʻgʻitlar|fosforli oʻgʻit]]da kadmiy miqdori 0.14&nbsp;mg/kggacha past, 50.9&nbsp;mg/kggacha yuqori boʻlishi mumkin. Buning sababi shundaki, ularni ishlab chiqarishda ishlatiladigan fosfat jinsi 188&nbsp;mg/kggacha boʻlishi mumkin(masalan,[[Nauru (orol)|Nauru]] va [[Rojdestvo oroli|Rojdestvo]] orollaridagi konlar). Yuqori kadmiyli oʻgʻitlardan doimiy foydalanish tuproq va oʻsimliklarni ifloslantirishi mumkin. Fosfatli oʻgʻitlarning kadmiyi miqdori boʻyicha cheklovlar [[Yevropa Komissiyasi]] tomonidan koʻrib chiqilgan. Fosforni oʻz ichiga olgan oʻgʻit ishlab chiqaruvchilari endi fosfat jinslarining tarkibidagi kadmiyga qarab tanlaydilar<ref name="Microchemical Journal 2012 pp. 17–21">{{jurnal manbasi | title=O'g'it ishlab chiqarish uchun ishlatiladigan bir nechta fosfat jinslarida Cd tarkibini o'rganish | journal=Mikrokimyoviy jurnal |volume=104 | date=2012-09-01 | issn=0026-265X | doi=10.1016/j.microc.2012.03.020 | pages=17–21 | url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0026265X12000665 | kirish sanasi=2022-01-23| last1=mart | first1=Swe Swe | last2=Okazaki | first2=Masanori }}</ref>. Fosfat jinslar tarkibida [[ftorid]] miqdori yuqori. Binobarin, fosforli oʻgʻitlarning keng qoʻllanilishi tuproqdagi ftorid kontsentratsiyasini oshirdi. Oʻgʻitdan oziq-ovqatning ifloslanishi juda oz tashvish tugʻdirishi aniqlandi, chunki oʻsimliklar tuproqdan ozgina ftor toʻplaydi, ifloslangan tuproqlarni yutib yuboradigan chorva mollari uchun ftoridning zaharlanish ehtimoli kattaroqdir. Bundan tashqari, ftoridning tuproq mikroorganizmlariga taʼsiri ham tashvish tugʻdirishi mumkin<ref name="Water Research 2009 pp. 3177–3186">{{jurnal manbasi |title=Oqava suvlarni biologik tozalash tizimlarida ftoridning mikroorganizmlarga toksikligi | journal = Suv tadqiqotlari | volume=43 | masala=13 | date=2009-07-01 | issn=0043-1354 | doi=10.1016/j.watres.2009.04.032 | pages=3177–3186 | url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0043135409002802 | kirish sanasi=2022-01-23| last1=Ochoa-Herrera | first1=Valeriya | last2=Banihani | first2=Qais | last3=Leon | first3=Glendy | last4=Xatri | first4=Chandra | last5=Maydon | first5=Jeyms A. | last6=Syerra-Alvares | first6=Reyes | pmid=19457531 }}</ref>. ;Radioaktiv elementlar Oʻgʻitlarning radioaktiv tarkibi sezilarli darajada oʻzgarib turadi va ularning asosiy mineraldagi kontsentratsiyasiga hamda oʻgʻit ishlab chiqarish jarayoniga bogʻliq. [[Uran-238]] konsentrasiyalari fosfat jinsida 7 dan 100 pCi/g gacha, fosforli oʻgʻitlarda esa 1 dan 67 pCi/g gacha boʻlishi mumkin. Fosforli oʻgʻitlarning yillik miqdori yuqori qoʻllanilishi, bu tuproqlarda va drenaj suvlarida uran-238 kontsentratsiyasining odatdagidan bir necha baravar koʻp boʻlishiga olib kelishi mumkin. Biroq, bu oʻsishlarning oziq-ovqatlarning radionuklidlar bilan ifloslanishidan kelib chiqadigan inson salomatligi xavfiga taʼsiri juda kichik (0,05 mSv/y dan kam).{{citation needed|date=2017-yil noyabr}} ==== Organik ifloslantiruvchilar ==== [[Goʻng|Gʻoʻng]] va biosolidlar hayvonlar va odamlar tomonidan oziq-ovqat shaklida isteʼmol qilinadigan koʻplab oziq moddalarni oʻz ichiga oladi. Bunday chiqindi mahsulotlarni qishloq xoʻjaligi yerlariga qaytarish amaliyoti tuproqdagi ozuqa moddalarini qayta ishlash imkoniyatini beradi. Qiyinchilik jihati shundaki, goʻnglar va biosolidlar nafaqat uglerod, azot va fosfor kabi ozuqaviy moddalarni oʻz ichiga oladi, balki ular ifloslantiruvchi moddalarni, jumladan dori-darmon va shaxsiy parvarishlash vositalari (PPCP) ham oʻz ichiga olishi mumkin. Odamlar va hayvonlar tomonidan isteʼmol qilinadigan PPCP larning xilma-xilligi va katta miqdori mavjud va ularning har biri quruqlik va suv muhitida noyob kimyoga ega. Shunday qilib, hammasining ham tuproq, suv va havo sifatiga taʼsiri baholanmagan. AQSh atrof-muhitni muhofaza qilish agentligi (EPA) turli xil PPCP lar darajasini baholash uchun AQSH boʻylab [[oqova suvlarni tozalash]] zavodlaridan chiqayotgan oqava suvlarni oʻrganib chiqdi<ref>{{veb manbasi |url=https://www..epa.gov/biosolids/sewage-sludge-surveys |sarlavha=Kanalizatsiya loyini oʻrganish |nashriyot=EPA |vebsayt=Biosolids |sana=2016-08-17}}</ref>. === Metallar === Og'ir metallarning (masalan, qoʻrgʻoshin, kadmiy, mishyak, simob) qishloq xoʻjaligi tizimidagi asosiy qismlari oʻgʻitlar, goʻng kabi organik chiqindilar va qoʻshimcha sanoat mahsulotlarining chiqindilari hisoblanadi. Noorganik oʻgʻitlar, ayniqsa, ogʻir metallarning tuproqqa kirishi uchun muhim yoʻldir<ref>{{jurnal manbasi|last1=Srivastava|first1=Vaibhav|last2=Sarkar|first2=Abhijit|last3=Singh|first3=Sonu|last4=Singh| first4=Pooja|last5=de Araujo|first5=Ademir S. F.|last6=Singh|first6=Rajeev P.|date=2017|title=Og'ir metallar ifloslanishining agroekologik javoblari, tuproq salomatligi va o'simliklarning ko'rsatkichlariga alohida e'tibor qaratilgan|journal=Frontiers Environmental Science|language=en|volume=5|doi=10.3389/fenvs.2017.00064|issn=2296-665X|doi-access=free}}</ref>. Sugʻorish kabi baʼzi dehqonchilik usullari tuproqda tabiiy ravishda toʻplanadigan [[Selen|selenning]] (Se) toʻplanishiga olib keladi, buning natijasida quyi oqimdagi suv havzalarida yovvoyi hayvonlar, chorva mollari va odamlar uchun toksik boʻlgan selen kontsentratsiyasi boʻlishi mumkin. Bu jarayon 1987-yilda zaharli chiqindixona deb eʼlon qilingan San-Xoakin vodiysidagi ([[Kaliforniya]], [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQSh]]) Kesterson suv ombori nomi bilan atalgan „Kesterson effekti“ nomi bilan mashhur<ref>{{jurnal manbasi|last=Presser|first=Tereza S.|data=1994-05-01|title=Kesterson effekti|journal=Atrof-muhitni boshqarish|language=en|volume=18|number=3|pages=437–454 |doi=10.1007/BF02393872|bibcode=1994EnMan..18..437P|s2cid=46919906|issn=1432-1009|url=https://zenodo.org/record/1232546}}</ref>. Atrof-muhitda mavjud boʻlgan ogʻir metallar oʻsimliklar tomonidan oʻzlashtirilishi mumkin, bu esa taʼsirlangan oʻsimliklarni isteʼmol qilganda odamlar sogʻligʻi uchun xavf tugʻdirishi mumkin<ref>{{jurnal manbasi|last1=Alves|first1=Leticia|last2=Reis|first2=Andre|last3= Gratão|first3=Priscila|date=2016-07-18|title=Qishloq xo'jaligi tuproqlaridagi og'ir metallar: O'simliklardan kundalik hayotimizga|url=https://www.researchgate.net/publication/305627542|journal=Científica|volume =44|masala=3|pages=346|doi=10.15361/1984-5529.2016v44n3p346-361|doi-access=free}}</ref>. Baʼzi metallar oʻsimliklarning oʻsishi uchun zarurdir, ammo ularning koʻpligi oʻsimlik salomatligiga salbiy taʼsir koʻrsatishi mumkin. Poʻlat sanoati chiqindilari koʻp boʻlganligi sababli koʻpincha oʻgʻitlarga qayta ishlanadigan (oʻsimliklar oʻsishi uchun zarur boʻlgan) [[rux]] tarkibiga quyidagi zaharli metallar ham kirishi mumkin: [[qoʻrgʻoshin]], [[Margimush|mishyak]], [[kadmiy]], [[xrom]] va [[nikel]]. Bu turdagi oʻgʻitlarda eng koʻp uchraydigan zaharli elementlar [[simob]], [[qoʻrgʻoshin]] va [[Margimush|mishyak]]<nowiki/>dir. Ushbu potentsial zararli aralashmalar oʻgʻit ishlab chiqarish jarayonida olib tashlanishi mumkin, ammo bu oʻgʻit narxini sezilarli darajada oshiradi. Yuqori darajada toza oʻgʻitlar keng tarqalgan boʻlib, koʻk rangli boʻyoqlarni oʻz ichiga olgan, suvda yaxshi eriydigan oʻgʻitlar sifatida tanilgan. Bu kabi oʻgʻitlar odatda uy xoʻjaliklarida ishlatiladi, masalan, Mirakl-Gro. Bu suvda yuqori darajada eriydigan oʻgʻitlar yashil bogʻlarida qoʻllaniladi va chakana narxidan sezilarli darajada arzonroq narxda kattaroq paketlarda mavjud. Bundan tashqari, ishlab chiqarishni cheklovchi yuqori sof qoshimchalardan tayyorlangan, arzon, chakana, donador bogʻ oʻgʻitlari ham mavjud{{citation needed|date=2020-yil oktabr}}. === Yerni boshqarish === ==== Tuproq eroziyasi va choʻkishi ==== [[Fayl:Soil erosion - geograph.org.uk - 1135515.jpg|thumb|upright=1.25|right|alt=Tuproq eroziyasi|Tuproq eroziyasi: tuproq shudgorlangan daladan shu darvoza orqali yuvilib, undan narigi suv oqimiga oʻtdi.]] Qishloq xoʻjaligi intensiv boshqaruvi yoki samarasiz yer qoplamalari [[tuproq eroziyasi]] va choʻkindi choʻkishiga katta hissa qoʻshadi<ref>Uzoq masofadagi tuproq va suvni saqlash qoʻmitasi, Milliy tadqiqot kengashi. 1993. Tuproq va suv sifati: qishloq xoʻjaligining kun tartibi. National Academy Press: Washington, D.C.</ref>. Hisob-kitoblarga koʻra, qishloq xoʻjaligi yerlarining degradatsiyasi har yili 6 million gektarga yaqin unumdor yerlarda unumdorlikning qaytarilmas pasayishiga olib kelmoqda<ref>{{kitob manbasi |last1=Dudal |first1=R. |year=1981 |bob=Tabiatni muhofaza qilish ehtiyojlarini baholash |pages=3–12 |title=Tuproqni saqlash, muammolar va istiqbollar |editor1-first=R. P. C. |editor1-last=Morgan |location=Chichester, U.K. |publisher=Wiley}}</ref>. Yer usti oqim suvlarida choʻkmalarning toʻplanishi (yaʼni choʻkindi) turli yoʻllar bilan suv sifatiga taʼsir qiladi{{citation needed|date=2019-yilning avgusti}}. Choʻkma ariqlar, daryolar, kichik daryolar va navigatsiya kanallarining tashish imkoniyatlarini kamaytirishi mumkin. Shuningdek, u suv biotasiga taʼsir qiladigan suvga kiradigan yorugʻlik miqdorini ham cheklashi mumkin. Choʻkma natijasida hosil boʻlgan loyqalik baliqlarning ovqatlanish imkoniyatiga xalaqit berishi mumkin, bu esa populyatsiya dinamikasiga taʼsir qiladi. Choʻkma ifloslantiruvchi moddalar, jumladan fosfor va turli pestitsidlarning tashilishi va toʻplanishiga ham taʼsir qiladi<ref name="Abrantes Pereira Goncalves 77–88-betlar">{{jurnal manbasi| last1=Abrantes | first1=Nelson | last2=Pereira | first2=Rut | last3=Gonsalves | first3=Fernando | title=Qishloq xo'jaligi yerlari bilan o'ralgan ko'lda suv, cho'kindi va baliq to'qimalarida pestitsidlarning paydo bo'lishi: odamlar va ekologik retseptorlar uchun xavflar haqida |journal=Water, Air, & Soil Pollution | publisher=Springer Science and Business Media LLC | volume=212 | issue=1–4 | date=2010-01-30 | issn=0049-6979 | doi=10.1007/s11270-010-0323-2 | pages=77–88| bibcode=2010WASP..212...77A | s2cid=93206521}}</ref>. ==== Yerga ishlov berish va azot oksidi chiqindilari ==== Tabiiy tuproq biogeokimyoviy jarayonlari natijasida turli xil issiqxona gazlari, shu jumladan azot oksidi chiqariladi. Qishloq xoʻjaligini boshqarish amaliyoti emissiya darajasiga taʼsir qilishi mumkin. Misol uchun, tuproqqa ishlov berish darajasi [[Azot oksidlari|azot oksidi]] chiqindilariga ham taʼsir qilishi aniqlangan<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.2134/jeq1998.00472425002700030029x |title=Uch yil davomida zararlangan azot oksidi emissiyasi, Soya-beda aylanishlari va azotli o'g'itlash |journal=Atrof-muhit sifati jurnali |volume=27 |issue=3 |pages=698–703 |year=1998 |last1=MakKenzi |first1=A. F |last2=Fan |first2=M. X |last3=Cadrin |first3=F }}</ref>. == Biotik manbalar == === Najas chiqindilaridan chiqadigan issiqxona gazlari === Birlashgan Millatlar Tashkilotining Oziq-ovqat va qishloq xo'jaligi tashkiloti (Food and Agriculture Organization(FAO)) bashoratiga koʻra, antropogen issiqxona gazlarining 18% toʻgʻridan-toʻgʻri yoki bilvosita dunyo chorvachiligidan keladi. Ushbu hisobot shuningdek, chorvachilikdan chiqadigan chiqindilar transportdan chiquvchi chiqindilardanda koʻproq ekanligini koʻrsatdi. Hozirda chorva mollari issiqxona gazlari chiqindilarini ishlab chiqarishda koʻproq rol oʻynasa-da, hisob-kitoblar notoʻgʻri ekanligi taʼkidlangan. FAO chorvachilikni baholashda dehqonchilikning hayotiy siklini baholashdan foydalangan boʻlsada (yaʼni, barcha jihatlar, jumladan, ozuqa uchun ekin yetishtirish, tashishdan soʻyishgacha va h.k.), ular transport sektori uchun ham bir xil baholashni qoʻllamagan<ref >{{kitob manbasi |doi=10.1016/S0065-2113(09)03001-6 |bob=Havoni tozalash: Chorvachilikning iqlim oʻzgarishiga qoʻshgan hissasi |volume=103 |pages=1–40|title=Agronomiyadagi yutuqlar |year= 2009 |last1=Pitesky |first1=Maurice E |last2=Stackhouse |first2=Kimberly R |last3=Mitloehner |first3=Frank M |isbn=978-0-12-374819-5}}</ref>. Muqobil manbalar FAO taxminlarini xato deb hisoblaydi va global chorvachilik sanoati atmosferaga chiqadigan issiqxona gazlarining ulushi 18% emas, balki 51% gacha toʻgʻri kelishi mumkinligini taʼkidlaydi<ref>{{cite journal|author=Robert Gudlend |author2=Jeff Anhang |title=Chorvachilik va iqlim oʻzgarishi: agar iqlim oʻzgarishining asosiy ishtirokchilari... sigirlar, choʻchqalar va tovuqlar boʻlsa-chi? |date=noyabr–dekabr 2009 |url=http://www.worldwatch.org/files/pdf/Livestock%20and%20Climate%20Change.pdf |periodical=World Watch |arxiv-url=https://web.archive.org/web/20091105155752/http://www.worldwatch.org/files/pdf/Livestock%20and%20Climate%20Change.pdf|archive-date=2009-11-05}}</ref><ref>{{jurnal manbasi|title=Chorvachilik sanoatining atrof-muhitga taʼsiri: bilimlar oʻrtasidagi bogʻliqlik, Isroildagi talabalar oʻrtasidagi munosabat va xatti-harakatlar |journal=Atrof-muhitni oʻrganish va jamoat salomatligi xalqaro jurnali |doi-access=free |date=16-aprel, 2019-yil |volume=16 |issue=8 |last1=Dopelt|first1=Keren|last2 =Radon|first2=Pnina|last3=Davidovitch|first3=Nadav|page=1359 |doi=10.3390/ijerph16081359|pmid=31014019 |pmc=6518108 }}</ref>. Tanqidchilarning taxminicha, hisob-kitoblardagi farq, FAO ning foydalangan maʼlumotlari eskirganligidan kelib chiqqan. Nima boʻlishidan qatʼiy nazar, agar FAO ning 18% hisoboti toʻgʻri boʻlganda ham, bu chorvachilikni issiqxona gazlari bilan ifloslantirish boʻyicha ikkinchi oʻrinda turishini koʻrsatadi. PNAS modeli shuni koʻrsatdiki, agar hayvonlar AQSh qishloq xoʻjaligi va oziq-ovqatidan butunlay chiqarib tashlangan boʻlsa ham, AQShning issiqxona gazlari chiqindilari atigi 2,6% ga (yoki qishloq xoʻjaligidagi IG(issiqxona gazlari) chiqindilarining 28%) kamayadi. Buning sababi, hayvonlarning goʻnglarini oʻgʻitlar bilan almashtirish va boshqa hayvonlarning qoʻshimcha mahsulotlarini almashtirish zarurati va chorvachilik hozirgi vaqtda inson tomonidan isteʼmol qilinmaydigan oziq-ovqat va tolani qayta ishlashning qoʻshimcha mahsulotlarini ishlatadi. Bundan tashqari, odamlar koʻproq energiya olishlariga qaramay, muhim oziq moddalarning koʻproq tanqisligidan aziyat chekishadi, bu esa, ehtimol, semirishning kuchayishiga olib keladi<ref name=pnas>{{jurnal manbasi|title=Nutritional and greenhouse gas impacts of removing animals from US agriculture|date=13-noyabr 2017-yil|volume=114|issue=48|page=E10301–E10308|doi=10,1073/pnas.1707322114|pmid=29133422|Journal=29133422|Journal of Science=Pro | 5715743|last1=Oq|first1=Robin R.|last2=Hall|first2=Meri Bet|doi-access=free}}</ref>. === Biopestitsidlar === ''Biopestitsidlar''–tabiiy materiallardan (hayvonlar, oʻsimliklar, mikroorganizmlar, ayrim minerallar) olingan pestitsidlar<ref name="Pedigoand">L. P. Pedigo va M. Rays. 2009. Entomologiya va zararkunandalarga qarshi kurash, 6-nashr. Prentice Hall: 816 pp.</ref>. Anʼanaviy pestitsidlarning alternativi sifatida biopestisidlar qishloq xoʻjaligining umumiy ifloslanishini kamaytirishi mumkin, chunki ular bilan ishlash xavfsiz, odatda foydali umurtqasizlar yoki umurtqali hayvonlarga kuchli taʼsir qilmaydi va qisqa qoldiq vaqt talab qiladi<ref name="Pedigoand" />. Biroq, biopestitsidlar maqsadli boʻlmagan turlar populyatsiyalariga salbiy taʼsir koʻrsatishi mumkinligi haqida baʼzi xavotirlar mavjud<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.1007/s10123-003- 0144-x |pmid=12955583 |title=Oʻsimliklarni himoya qilish uchun mikrobial pestitsidlarni ishlab chiqish, roʻyxatga olish va tijoratlashtirish |journal=Xalqaro mikrobiologiya |volume=6 |issue=4 |pages=245–52 |year=2003 |last1=Montesinos |first1 =Emilio |s2cid=26444169 |url=http://revistes.iec.cat/index.php/IM/article/view/9432 }}</ref>. Qoʻshma Shtatlarda biopestitsidlar EPK tomonidan tartibga solinadi. Biopestitsidlar boshqa pestitsidlarga qaraganda kamroq zararli va atrof-muhitga taʼsiri kamroq boʻlganligi sababli, agentlik ulardan foydalanishni roʻyxatdan oʻtkazish uchun koʻp maʼlumot talab qilmaydi. Koʻpgina biopestisidlarga Amerika Qo'shma Shtatlari Qishloq xo'jaligi Departamentining Milliy organik dasturi, organik oʻsimliklarni yetishtirish standartlari doirasida ruxsat berilgan<ref name="Pedigoand" />. === Introduksiya qilingan turlar === ==== Invaziv turlar ==== {{asosiy|Invaziv turlar}} [[Fayl:Yellow star thistle.jpg|thumb|right|alt=Yellow Star Thistle.|''Centaurea solstitialis'', agressiv invaziv begona oʻt, ehtimol, Shimoliy Amerikaga ifloslangan em-xashak urugʻida kiritilgan. Dehqonchilik va chorvachilik kabi qishloq xoʻjaligi amaliyotlari uning tez tarqalishiga yordam berdi. Bu otlar uchun zaharli, mahalliy oʻsimliklarning oʻsishiga toʻsqinlik qiladi (biologik xilma-xillikni kamaytiradi va tabiiy ekotizimlarni buzadi) va mahalliy hayvonlarning migratsiyasiga jismoniy toʻsiqdir.]] Qishloq xoʻjaligining globallashuvining tobora kuchayib borayotgani zararkunandalar, begona oʻtlar va kasalliklarning tasodifiy yangi ekin maydonlariga koʻchishiga olib keldi. Agar paydo boʻlsa, ular mahalliy turlar populyatsiyasiga taʼsir koʻrsatadigan invaziv turga aylanadi<ref name="Mooney">{{jurnal manbasi |doi=10.1073/pnas.091093398 |pmid=11344292 |pmc=33232 |title=Evolyutsiya ta'siri invaziv turlari |journal=Milliy fanlar akademiyasi materiallari |volume=98 |issue=10 |sahifalar=5446–51 |year=2001 |last1=Muni |first1=H. A |last2=Klilend |first2=E. E |bibcode=2001PNAS...98.5446M |doi-access=free }}</ref>. Va qishloq xoʻjaligi ishlab chiqarishiga xavf tugʻdiadi<ref name="Gullan" />. Masalan, Yevropada yetishtirilgan va Amerika Qoʻshma Shtatlari va Kanadaga tijorat changlatuvchlari sifatida foydalanish uchun [[Bumblebee|bumble beelarni]] joʻnatilgani Yangi Dunyoga Eski Dunyo parazitining kirib kelishiga olib keldi<ref>{{web cite |url=http://www.iucnredlist.org/apps/redlist/details/135295/0 |title=Bombus franklini (Franklinning Bumble Bee |publisher=Iucnredlist.org |date=2008-01-01 |kirish sanasi=2013-07-24 }}</ref>. Ushbu muqaddima Shimoliy Amerikada soʻnggi paytlarda tugʻma asalarilarning kamayishida rol oʻynashi mumkin<ref>{{kitob manbasi|last1=Thorp |first1=R.W. |first2=M.D. |last2=Choʻpon |year=2005 |bob=Profil: Subgenus Bombus Lateille 1802 (Apidae: Apinae: Bombini) |muharrir1-birinchi=M.D. |editor1-oxirgi=Choʻpon |muharrir2-birinchi=D.M. |editor2-oxirgi=Vogan |muharrir3-birinchi=S.H. |editor3-last=Qora |title=Shimoliy Amerika changlatuvchi hasharotlarining qizil roʻyxati |publisher=Xerces umurtqasiz hayvonlarni muhofaza qilish jamiyati |location=Portland,OR}}</ref>. Qishloq xoʻjaligida joriy qilingan turlar, shuningdek, mahalliy turlar bilan duragaylasha oladi, natijada genetik [[biologik xilma-xillik]]<ref name="Mooney" /> pasayadi va qishloq xoʻjaligi ishlab chiqarishiga tahdid soladi<ref name="Gullan" />. Dehqonchilik amaliyoti bilan bogʻliq yashash muhitining buzilish ([[ekologiya]]) ham ushbu introduksiya qilingan organizmlarning paydo boʻlishiga yordam berishi mumkin. Kontaminatsiyalangan texnika, chorva mollari va yem-xashak, ifloslangan ekin yoki yaylov urugʻlari ham begona oʻtlarning tarqalishiga olib kelishi mumkin<ref>{{veb manbasi |url=http://www.weeds.gov.au/management/prevention.htm |title=Avstraliyadagi begona oʻtlar bosh sahifa |publisher=Weeds.gov.au |date=2013-06-12 |kirish sanasi=2013-07-24 }}</ref>. [[Karantin begona oʻsimliklar|Karantin]]<nowiki/>lar (biologik xavfsizlikga qarang) invaziv turlar tarqalishining oldini olishni siyosat darajasida tartibga solishning bir usuli hisoblanadi. Karantin — bu invaziv tur mavjud boʻlgan joylardan u mavjud boʻlmagan hududlarga zararlangan turning harakatlanishini cheklaydigan qonuniy hujjat. [[Jahon Savdo Tashkiloti]] Sanitariya va fitosanitariya choralarini qoʻllash toʻgʻrisidagi bitim doirasida zararkunandalar va kasalliklar karantini boʻyicha xalqaro qoidalarga ega. Ayrim mamlakatlarning oʻz karantin qoidalari mavjud. Masalan, Qoʻshma Shtatlarda Amerika Qo'shma Shtatlari Qishloq xo'jaligi Departamenti va Hayvonlar va o'simliklar salomatligini tekshirish xizmati (USDA/APHIS) mahalliy (AQSh ichida) va xorijiy (Qoʻshma Shtatlardan tashqari importlarni) karantinlarni boshqaradi. Ushbu karantinlar davlat chegaralari va kirish portlarida inspektorlar tomonidan amalga oshiriladi<ref name="Pedigoand" />. ==== Biologik nazorat ==== Qishloq xoʻjaligi zararkunandalariga qarshi kurashda yirtqichlar, parazitoidlar, parazitlar, patogenlardan va biologik zararkunandalarga qarshi kurash vositalaridan foydalanish hamda zararkunandalarga qarshi kurashning boshqa usullari, masalan, pestitsidlardan foydalanish qishloq xoʻjaligining ifloslanishini kamaytirish potentsialiga ega. Biroq, mahalliy boʻlmagan bionazorat agentlari tomonidan joriy etishning afzalliklari keng muhokama qilinmoqda. Joriy etilganidan soʻng, bionazorat vositalarining kiritilishi qaytarib boʻlmaydigan boʻlishi mumkin. Potentsial ekologik muammolar qishloq xoʻjaligining yashash joylaridan tabiiy muhitga tarqalishini va mahalliy turlardan foydalanishga moslashishni oʻz ichiga olishi mumkin. Bundan tashqari, murakkab ekotizimlardagi oʻzaro taʼsir natijalarini va potentsial ekologik taʼsirlarni chiqarishdan oldin bashorat qilish qiyin boʻlishi mumkin. Ekologik zararga olib kelgan bionazorat dasturining bir misoli Shimoliy Amerikada sodir boʻlgan, u yerda kapalaklar parazitoidi lo'li kuya (Gypsy moth) va jigarrang kuya (Browntail moth) bilan kurashish uchun kiritilgan. Bu parazitoid kapalaklarning koʻplab turlaridan foydalanishga qodir va bu, ehtimol, bir qancha mahalliy ipak kuya turlarining kamayib ketishi va yoʻq boʻlib ketishiga olib kelgan<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.1146/annurev.ento.48.060402.102800 |pmid=1220812 | title=Maqsadsiz ta'sirlar - biologik nazoratning Axilles tovoni? Bionazoratni kiritish bilan bog'liq xavfni kamaytirish uchun retrospektiv tahlillar |jurnal=Entomologiyaning yillik sharhi |jild=48 |sahifalar=365–96 |yil=2003 |oxirgi1=Louda |birinchi1=SM |oxirgi2=Pemberton |birinchi2=R.W |oxirgi3=Jonson |first3=M.T |last4=Follett |first4=P.A }}</ref>. Potentsial bionazorat agentlari uchun xalqaro tadqiqotlar, Yevropa biologik nazorat laboratoriyasi, Amerika Qoʻshma Shtatlari Qishloq xoʻjaligi Departamenti va Qishloq xoʻjaligi tadqiqotlari xizmati (USDA/ARS), Hamdoʻstlik Biologik nazorat instituti va Xalqaro Zararli Oʻsimliklar va Hayvonlarning Biologik Nazorati Tashkiloti yordam beradi. Qishloq xoʻjaligi ifloslanishining oldini olish uchun xavfsizlik choralarini koʻrishdan oldin organizmning potentsial samaradorligi va ekologik taʼsiri boʻyicha karantin va keng qamrovli tadqiqotlar talab etiladi. Agar tasdiqlansa, bionazorat agentini tegishli qishloq xoʻjaligi sharoitida kolonizatsiya qilish va tarqatishga urinishlar amalga oshiriladi. Ularning samaradorligi doimiy ravishda baholanadi<ref name="Pedigoand" />. === Genetik modifikatsiyalangan organizmlar (GMO) === [[Fayl:Bt plants.png|thumb|left|alt= Top: Lesser cornstalk borer larvae extensively damaged the leaves of this unprotected peanut plant. (Image Number K8664-2)-Photo by Herb Pilcher. Bottom: After only a few bites of peanut leaves of this genetically engineered plant (containing the genes of the Bacillus thuringiensis (Bt) bacteria), this lesser cornstalk borer larva crawled off the leaf and died. (Image Number K8664-1)-Photo by Herb Pilcher.|(Top) Non transgenic peanut leaves showing extensive damage from [[European corn borer]] larvae. (Bottom) Peanut leaves genetically engineered to produce Bt toxins are protected from herbivory damage.]] ==== Genetik ifloslanish va ekologik taʼsirlar ==== Biroq, GMO ekinlari duragaylash orqali mahalliy oʻsimlik turlarining genetik ifloslanishiga olib kelishi mumkin. Bu begona oʻtlarning koʻpayishiga yoki mahalliy turlarning yoʻq boʻlib ketishiga olib kelishi mumkin. Bundan tashqari, transgen oʻsimligining oʻzi, agar modifikatsiya maʼlum bir muhitda yaroqliligini yaxshilasa, begona oʻtga aylanishi ham mumkin<ref name="Gullan" />. Shuningdek, changlatuvchilar va tabiiy dushmanlar kabi maqsadli boʻlmagan organizmlar Bt hosil qiluvchi oʻsimliklarni tasodifiy yutish natijasida zaharlanishi mumkinligi haqida xavotirlar mavjud. Yaqinda oʻtkazilgan tadqiqotda Bt makkajoʻxori gulchanglari yaqin atrofdagi sut oʻsimliklarini changlatib, monarx kapalakning lichinkalari bilan oziqlanishiga taʼsiri monarx populyatsiyalari uchun xavf past ekanligini aniqladi<ref name="Gullan" />. Gerbitsidlarga chidamlilik uchun ishlab chiqilgan GMO ekin oʻsimliklaridan foydalanish, shuningdek, gerbitsiddan foydalanish bilan bogʻliq boʻlgan qishloq xoʻjaligi ifloslanishi miqdorini bilvosita oshirishi mumkin. Misol uchun, Amerika Qoʻshma Shtatlarining oʻrta-gʻarbiy qismida gerbitsidlarga chidamli makkajoʻxori dalalarida gerbitsidlardan foydalanishning koʻpayishi monarx kapalak lichinkalari uchun kerakli boʻlgan sut oʻtlari miqdorini kamaytirmoqda<ref name="Gullan" />. Genetik modifikatsiyalangan organizmlarning chiqarilishini tartibga solish organizm turiga va tegishli mamlakatga qarab farqlanadi{{Citation needed|sana=Noyabr 2017}}. ==== GMO ifloslanishni kamaytirish vositasi sifatida ==== GM mahsulotlaridan foydalanish bilan bogʻliq baʼzi xavotirlar boʻlishi mumkin boʻlsa-da, u hayvonlarning qishloq xoʻjaligini ifloslanishi bilan bogʻliq mavjud muammolarning yechimi ham boʻlishi mumkin. Ifloslanishning asosiy manbalaridan biri, xususan, tuproqdagi vitamin va minerallarning siljishi hayvonlarda ovqat hazm qilish samaradorligining yetishmasligidan keltirib chiqaradi. Ovqat hazm qilish samaradorligini oshirish orqali hayvonot mahsulotlarining tannarxini ham, atrof-muhitga yetkazilgan zararni ham minimallashtirish mumkin. Ushbu texnologiya va uning potentsial qoʻllanilishining muvaffaqiyatli namunalaridan biri Enviropig hisoblanadi{{Citation needed|sana=2017-yil noyabr}}. Enviropig genetik jihatdan oʻzgartirilgan Yorkshire choʻchqasi boʻlib, tupurigida fitazni paydo qiladi. Makkajoʻxori va bugʻdoy kabi donlarda fitik kislota deb nomlanuvchi tabiiy ravishda hazm boʻlmaydigan shaklda bogʻlangan fosfor mavjud. [[Fosfor]], choʻchqalar uchun muhim ozuqa, shuning uchun u choʻchqa ratsioniga qoʻshiladi, chunki u ovqat hazm qilish traktida parchalanmaydi. Natijada, don tarkibida tabiiy ravishda mavjud boʻlgan deyarli barcha fosfor najasda isrof boʻladi va tuproqda yuqori darajaga koʻtarilishi mumkin. Fitaz bu boshqa hazm boʻlmaydigan fitik kislotani parchalashga qodir boʻlgan ferment boʻlib, uni choʻchqada paydo boʻladi. Enviropigning donalaridagi fosforni hazm qilish qobiliyati bu tabiiy fosforning isrofgarchiligini (20-60% ga kamayishi) yoʻq qiladi, shu bilan birga ozuqa tarkibiga oziq moddalarini qoʻshish zaruriyatini ham yoʻq qiladi<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.1038 /90788 |pmid=11479566 |year=2001 |last1=Golovan |first1=Serguei P |title=Soʻlakdagi fitazni ifodalovchi choʻchqalar kam fosforli goʻng ishlab chiqaradi |journal=Tabiat biotexnologiyasi |volume=19 |issue=8 |page=4-5 |last2=Meidinger |first2=Roy G |last3=Ajakaiye |first3=Ayodele |last4=Kottrill |first4=Maykl |last5=Wiederkehr |first5=Miles Z |last6=Barney |first6=Devid J |last7=Plante |first7=Kler |last8=Pollard |first8=Jon V |last9=Fan |first9=Ming Z |last10=Xeyes |first10=M. Entoni |last11=Laursen |first11=Jesper |last12=Hjorth |first12=J. Peter |last13=Hacker |first13=Rojer R |last14=Phillips |first14=John P |last15=Forsberg |first15=Secil W |s2cid=52853680}}</ref>. === Hayvonlarni boshqarish === ==== Goʻngni boshqarish ==== {{asosiy|Go'ngni boshqarish}} [[Havoning ifloslanishi|Havo]], tuproq va [[Suvning ifloslаnishi|suv ifloslanishining]] asosiy omillaridan biri hayvonlar chiqindilari hisoblanadi. USDA tomonidan 2005-yilgi hisobotga koʻra, har yili Qoʻshma Shtatlardagi fermer xoʻjaliklarida 335 million tonnadan ortiq „quruq moddalar“ chiqindilari (suv olib tashlangandan keyingi chiqindilar) ishlab chiqariladi<ref>USDA qishloq xoʻjaligi tadqiqotlari xizmati. „2005-yil Moliyaviy Yillik Hisobot Goʻng va qoʻshimcha mahsulotlardan foydalanish“, 2006-yil 31-may</ref>. Hayvonlarni oziqlantirish operatsiyasi har yili AQSh shahar chiqindi suvi zavodlarida qayta ishlanadigan inson kanalizatsiya chiqindilari miqdoridan taxminan 100 baravar koʻp goʻng ishlab chiqaradi. Qishloq xoʻjaligi oʻgʻitlarining diffuz manbali ifloslanishini kuzatish va nazorat qilish qiyinroq. Nitratlarning yuqori konsentratsiyasi yer osti suvlarida uchraydi va 50&nbsp;mg/litrga (EI Direktivasi limiti) yetishi mumkin. Ariq va daryo oqimlaridagi oʻgʻitlardan oziqaviy moddalarning ifloslanishi evtrofikatsiyaga olib keladi. Bu qishda kuzgi shudgorlash natijasida nitratlar koʻpayganidan keyin yomonroq boʻladi, qishki yogʻingarchilik kuchliroq boʻlib, oqib chiqadigan suv oqimi va yuvilishi koʻpayadi va oʻsimliklarning soʻrilishi kamroq boʻladi. EPA 2500 sigirga ega bitta sut fermasi 411 000 ga yaqin aholisi boʻlgan shahardagi kabi koʻproq chiqindilarni ishlab chiqarishini aniqlagan<ref>{{cite report|date=May 2004 y. |url=https://nepis.epa.gov/Exe/ZyPURL.cgi?Dockey=901V0100.txt |publisher=EPA |location=Cincinnati, OH |page=7 |id=EPA 600/R-04/042}}</ref>. AQSh Milliy tadqiqot kengashi hidlarni hayvonlarning mahalliy darajadagi chiqindisining eng muhim muammosi sifatida aniqladi. Turli hayvonlar tizimlari har yili ishlab chiqariladigan katta miqdordagi chiqindilar bilan kurashish uchun bir nechta chiqindilarni boshqarish tartib-qoidalarini qabul qildi. Goʻng bilan ishlov berishning afzalliklari ekinlarga tashish va qoʻllash kerak boʻlgan goʻng miqdorini kamligi, shuningdek, tuproqning siqilishini kamaytirishidir. Oziq moddalar ham kamayadi, yaʼni goʻngni tarqatish uchun kamroq ekin maydoni kerak boʻladi. Goʻngdan foydalanishda, shuningdek, goʻngda mavjud boʻlgan patogenlar miqdorini kamaytirish orqali inson salomatligi va bioxavfsizlik xavfini kamaytirish mumkin. Suyultirilmagan hayvon goʻngi yoki shlamlari maishiy kanalizatsiyaga qaraganda yuz baravar koʻp konsentratsiyali boʻlib, ichak paraziti ''Cryptosporidiumni'' olib tashishi mumkin, uni aniqlash qiyin va u odamlarga yuqishi mumkin''. [[Silos]]'' suyuqligi (fermentlangan hoʻl oʻtdan) past pH va juda yuqori biologik kislorod talabi bilan ataladan ham kuchliroqdir. Past pH bilan silos suyuqligi juda yemiruvchan boʻlishi mumkin; sintetik materiallarga va saqlash uskunasiga zarar yetkazishi va tasodifiy toʻkilishiga olib kelishi mumkin. Bu xususiyatlarning barchasini mavjud resurslarga asoslangan holda fermada goʻngni boshqarish tizimidan toʻgʻri foydalanish orqali optimallashtirish mumkin{{Citation needed|sana=Noyabr 2017}}. ==== Gʻoʻng bilan ishlov berish ==== ===== Kompostlash ===== [[Kompost|Kompostlash]] qattiq goʻngni boshqarish tizimi boʻlib, u yotoqli oʻram qalamlaridagi qattiq goʻngga yoki suyuq goʻng ajratgichdagi qattiq moddalarga tayanadi. Kompostlashning ikkita usuli mavjud: faol va passiv. Goʻng faol kompostlash paytida vaqti-vaqti bilan chayqatiladi, passiv kompostlashda esa bunday emas. Passiv kompostlash toʻliq parchalanmaganligi va gaz tarqalishi tezligining pastligi tufayli issiqxona gazlari emissiyasini kamaytirishi aniqlangan. ===== Qattiq-suyuqlikni ajratish ===== Goʻngni boshqarishni osonlashtirish uchun mexanik ravishda qattiq va suyuq qismga ajratish mumkin. Suyuqliklar (4-8 % quruq modda) ekinlarga qulay tarqatish uchun nasos tizimlarida oson ishlatilishi mumkin va qattiq fraktsiya (15-30 % quruq modda) toʻshak sifatida ishlatilishi, ekinlarga yoyilishi, kompost yoki eksport qilinishi mumkin. ===== Anaerob hazm qilish va lagunalar ===== [[Fayl:Anaerobic Lagoon at Cal Poly.jpg|thumb|upright=1.25|Sut zavodidagi anaerob lagunasi]] [[Anaerob hazm]] — bu organik qattiq moddalarning parchalanishiga yordam beradigan havo boʻlmagan joyda bakteriyalar yordamida suyuq hayvonlar chiqindilarini biologik tozalash. Chiqindilarni isitish uchun [[biogaz]] ishlab chiqarish tezligini oshirish uchun issiq suv ishlatiladi.<ref name="manuremanagement.cornell"/> Qolgan suyuqlik ozuqa moddalariga boy boʻlib, dalalarda oʻgʻit va metan sifatida ishlatilishi mumkin. toʻgʻridan-toʻgʻri biogaz pechida yoqish mumkin boʻlgan gaz<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.1016/j.renene.2017.08.068 |title=Kichik miqyosdagi Janubi-Sharqiy Osiyo fermerlari uchun go'ngni boshqarishga joriy yondashuv - Vetnam biogazidan foydalanish-misol sifatida biogaz fermalari |journal=Qayta tiklanadigan energiya |volume=115 |pages=362–70 |year=2018 |last1=Roubik |first1=Hynek |last2=Mazancova |first2=Jana |last3=Phung |first3=Le Dinh |last4=Banout |first4=yanvar}}</ref> yoki elektr va issiqlik ishlab chiqarish uchun dvigatel generatorida.<ref name="manuremanagement.cornell">{{cite report|date=2005-04-12 |title= Go'ngni tozalash tizimiga bo'lgan ehtiyojni baholash |series=Fact Sheet |url=http://www.manuremanagement.cornell.edu/Pages/General_Docs/Fact_Sheets/Evaluating_Need_for_Manure_Treatment_System_factsheet.pdf |publisher=Kornell universiteti goʻngini boshqarish dasturi |location=Ithaca, NY |id=MT-1}}</ref><ref>{{cite report |date=Iyul 1999 |title=Hayvonot xoʻjaligi: Chiqindilarni boshqarish amaliyotlari |url=http://www.gao.gov/archive/1999/rc99205.pdf |publisher=U.S.Bosh Buxgalteriya Ofisi |location=Vashington, D.C. |pages=9–11 |id=GAO/RCED-99-205}}</ref> Metan karbonat angidridga qaraganda issiqxona gazi sifatida taxminan 20 baravar kuchliroqdir, bu sezilarli salbiy taʼsirga ega. toʻgʻri nazorat qilinmasa, atrof-muhitga taʼsir qiladi. Chiqindilarni anaerob usulda tozalash goʻngni boshqarish bilan bogʻliq hidni nazorat qilishning eng yaxshi usuli hisoblanadi<ref name="manuremanagement.cornell" />. [[Anaerob lagun|Biologik tozalash lagunalari]] qattiq moddalarni parchalash uchun ham anaerob hazm qilish usulidan foydalanadi, ammo bu juda sekinroq. Lagunalar isitiladigan hazm qilish tanklaridan farqli oʻlaroq, atrof-muhit haroratida saqlanadi. Lagunlar toʻgʻri ishlashi uchun katta er maydonlari va yuqori suyultirish hajmlarini talab qiladi, shuning uchun ular Qoʻshma Shtatlar shimolidagi koʻplab iqlimlarda yaxshi ishlamaydi. Lagunalar shuningdek, hidni kamaytiradi va issiqlik va elektr energiyasi uchun biogaz mavjud.<ref>{{cite report|date=sentabr 2002 |title=Anaerobik lagunalar |series=Oqindi suvlar texnologiyasi ma'lumotlar varaqasi |url=https://www3.epa.gov/npdes/pubs/alagoons.pdf |publisher=EPA |id=EPA 832-F-02-009}}</ref> Tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, aerobik hazm qilish tizimlari yordamida IG emissiyasi kamayadi. Issiqxona gazlari emissiyasini qisqartirish va kreditlar toza aerob texnologiyalarni oʻrnatishning yuqori narxini qoplashga yordam beradi va ishlab chiqaruvchilarga mavjud anaerob lagunalar oʻrnini bosadigan ekologik jihatdan ustun texnologiyalarni oʻzlashtirishini osonlashtiradi.<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.1016/j.wasman.2007.09.034 |pmid=18060761 |title=Issiqxona gazlari emissiyasini kamaytirish va cho'chqachilik xo'jaliklarida aerob chiqindilarni qayta ishlash tizimlarini joriy etish natijasida atrof-muhit sifatini yaxshilash |journal=Chiqindilarni boshqarish |volume=28 |issue=4 |pages=759–66 |year=2008 |last1 =Vanotti |first1=M.B |last2=Szogi |first2=A.A |last3=Vives |first3=C.A }}</ref>. == Manbalar == {{Reflist|2}} * {{CRS|article = Kongress uchun hisobot: Qishloq xoʻjaligi: atamalar, dasturlar va qonunlar lugʻati, 2005-yil nashri|url = http://ncseonline.org/nle/crsreports/05jun/97-905.pdf|author= Jasper Womach}} pww41u2o0bcc9k0s6f7b9n56s0wyo8z 2816229 2816111 2022-08-28T16:53:16Z Abdulaziz uzbek 72937 /* Gʻoʻng bilan ishlov berish */ wikitext text/x-wiki [[Fayl:Water pollution in the Wairarapa.JPG|thumb|right|Water pollution due to [[dairy farming]] in the [[Wairarapa]] area of New Zealand (photographed in 2003)]] '''Qishloq xoʻjaligining ifloslanishi-'''atrof-muhitning [[Ifloslanish|ifloslanishi yoki degradatsiyasiga]] olib keladigan [[qishloq xo'jaligi|dehqonchilik]] amaliyotlarining [[Biotik omillar|biotik]] va [[Abiotik omillar|abiotik]] yonma-yonlarini bildiradi. atrofdagi ekotizimlarga va/yoki odamlarga va ularning iqtisodiy manfaatlariga zarar yetkazishi mumkin. Ifloslanish turli xil manbalardan kelib chiqishi mumkin, jumladan, suvning nuqtali manbadan ifloslanishi (bitta oqizish nuqtasidan) keng tarqalgan, landshaft darajasidagi sabablargacha, shuningdek, nuqtadan tashqari manbadan ifloslanishi va [[havoning ifloslanishi]] deb nomlanadi. Bu ifloslantiruvchi moddalar atrof-muhitga kirgach, atrofdagi ekotizimlarga bevosita taʼsir koʻrsatishi mumkin, yaʼni mahalliy yovvoyi tabiatning nobud boʻlishi yoki ichimlik suvining ifloslanishi, shuningdek, qishloq xoʻjaligi oqimi natijasida yuzaga keladigan [[O'lik zona (ekologiya)|oʻlik zonalar]] kabi quyi oqim taʼsiri katta suvlarda toʻplangan. jismlar. Boshqaruv amaliyoti yoki ularni bilmaslik ushbu ifloslantiruvchi moddalar miqdori va taʼsirida hal qiluvchi rol oʻynaydi. Boshqaruv usullari hayvonlarni boshqarish va uy-joy bilan taʼminlashdan tortib, global qishloq xoʻjaligi amaliyotida [[pestitsidlar]] va [[o'g'itlar]]larning tarqalishiga qadar boʻladi. Notoʻgʻri boshqaruv amaliyotlari hayvonlarni boqish operatsiyalarini notoʻgʻri boshqarish, haddan tashqari yaylovlar, shudgorlash, oʻgʻitlar va pestitsidlarni notoʻgʻri, ortiqcha yoki notoʻgʻri oʻz vaqtida ishlatishni oʻz ichiga oladi. Qishloq xoʻjaligining ifloslantiruvchi moddalari [[suv sifati]]ga katta taʼsir koʻrsatadi va ular koʻllar, daryolar, [[botqoq]]lar, daryolar va [[er osti suvlari|yer osti suvlari]]da uchraydi. Qishloq xoʻjaligidagi ifloslantiruvchi moddalarga choʻkindi moddalar, ozuqa moddalari, patogenlar, pestitsidlar, metallar va tuzlar kiradi<ref>{{veb manbasi|sana=2015-02-20|sarlavha=Agricultural Nonpoint Source Fact Sheet|url=http://water.epa.gov/polwaste/nps/agriculture_facts.cfm|kirish sanasi=22-aprel 2015-yil|veb-sayt=Amerika Qo'shma Shtatlari Atrof-muhitni muhofaza qilish agentligi|nashriyot=EPA}}</ref>. Chorvachilik qishloq xoʻjaligida katta hajmdagi atrof-muhitga kiradigan ifloslantiruvchi moddalari bilan katta taʼsir koʻrsatadi. Goʻng tarkibidagi bakteriyalar va patogenlar oʻtlash, lagunlarda goʻngni saqlash va dalalarga goʻng sepish toʻgʻri boshqarilmasa, daryolar va yer osti suvlariga kirib borishi mumkin<ref name=":2">"Qishloq xoʻjaligi amaliyotining tabiiy resurslarga ekologik taʼsirini oʻrganish. ". ''USGS.'' 2007-yil yanvar, pubs.usgs.gov/fs/2007/3001/pdf/508FS2007_3001.pdf. 2018-yil 2-aprelda foydalanilgan.</ref>. Yerdan foydalanishning oʻzgarishi va chorvachilik va dehqonchilik amaliyotlari, qishloq xoʻjaligi faoliyati natijasida havoning ifloslanishi iqlim oʻzgarishiga katta taʼsir koʻrsatadi va bu tashvishlarni IPCC Iqlim oʻzgarishi va yer boʻyicha maxsus hisobot hal qilish xalqaro tashkilotning asosiy qismi edi<ref>{{Kitobdan iqtibos|author=IPCC|url=https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/2019/11/SRCCL- Full-Report-Compiled-191128.pdf|title=IPCC Iqlim o'zgarishi, cho'llanish, erlarning degradatsiyasi, erlarni barqaror boshqarish, oziq-ovqat xavfsizligi va quruqlik ekotizimlarida issiqxona gazlari oqimlari bo'yicha maxsus hisobot|noshir=Matbuotda|yil=2019|muharrir1- last=Shukla|editor1-birinchi=P.R.|ref={{harvid|IPCC SRCCL|2019}} <!-- ipcc:20200204 -->|author-link=IPCC|editor2-last=Skea|editor2-first=J.|muharrir3-oxirgi=Kalvo Buendia|muharrir3-birinchi=E.|muharrir4-oxirgi=Masson-Delmotte|muharrir4-birinchi=V.|muharrir5-oxirgi=Pörtner|muharrir5-birinchi=H.-O.|muharrir6-oxirgi =C. Roberts|muharrir6-birinchi=D.|muharrir7-oxirgi=Zhai|muharrir7-birinchi=P.|muharrir8-oxirgi=Slade|muharrir8-birinchi=R.|muharrir9-oxirgi=Connors|muharrir9-birinchi=S.|display- muharrirlar=4|muharrir18-birinchi=P.|muharrir22-oxirgi=Malley|muharrir22-birinchi=J.|muharrir21-oxirgi=Belkacemi|muharrir21-birinchi=M.|muharrir20-oxirgi=Kissik|muharrir20-birinchi=K.| editor19-last=Huntley|editor19-first=E.|editor18-last=Vyas|editor14-first=S.|editor17-last=Portugal Pereira|editor17-first=J.|editor16-last=Petzold|birinchi muharrir=16 J.|editor15-last=Pathak|editor15-first=M.|editor14-last=Neogi|editor13-last=Luz|editor13-first=S.|editor12-last=Haughey|editor11-last=Ferrat|daritor11-st =M.|editor10-last=van Diemen|editor10-first=R.|editor12-first=E.}} https://www.ipcc.ch/report/srccl/.</ref>. == Abiotik manbalar == === Pestitsidlar === [[Fayl:Cropduster spraying pesticides.jpg|thumb|alt=Cropduster pestitsidlarni purkamoqda.|[[Pestitsidlar|Pestitsid]]ni havodan qoʻllash.]] [[Pestitsidlar]] va [[gerbitsidlar]] qishloq xoʻjaligi yerlariga ekin yetishtirishni buzadigan zararkunandalarga qarshi kurashda qoʻllaniladi. [[Tuproqning ifloslanishi]] pestitsidlar tuproqda saqlanib qolganda va tuproqda toʻplanib turgʻun organik ifloslantiruvchilarga aylanganda sodir boʻladi, bu mikrobial jarayonlarni oʻzgartirishi, oʻsimliklarning kimyoviy moddalarni oʻzlashtirishini kuchaytirishi va [[tuproq organizmlari]]ga zaharli boʻlishi mumkin. Pestitsidlar va gerbitsidlarning saqlanish darajasi aralashmaning oʻziga xos kimyosiga bogʻliq boʻladi, natijada u [[sorbsiya]] dinamikasiga va tuproq muhitining taqdiri va transport xususiyatiga kuchli taʼsir qiladi<ref>{{veb manbasi|url=http://www. epa.gov/opp00001/science/efed_databasedescription.htm |sarlavha=Atrof-muhitga oid ma'lumotlar bazalari: Ekotoksisite ma'lumotlar bazasi |veb-sayt=Pestitsidlar: Fan va siyosat |nashriyotchi=U.S. Atrof-muhitni muhofaza qilish agentligi (EPA) |joy=Vashington, D.C. |sana=2006-06-28 |arxiv-url=https://web.archive.org/web/20140704074226/http://www.epa.gov/opp00001 /science/efed_databasedescription.htm |arxiv-sana=2014-07-04}}</ref>. Pestitsidlar ifloslangan zararkunandalar va tuproq organizmlari bilan oziqlanadigan hayvonlarda ham toʻplanishi mumkin. Bundan tashqari, pestitsidlar foydali hasharotlar, masalan, changlatuvchilar va zararkunandalarning tabiiy dushmanlari (yaʼni, zararkunandalarni ovlaydigan yoki parazitlik qiluvchi hasharotlar) uchun maqsadli zararkunandalarga nisbatan koʻproq zararli boʻlishi mumkin<ref name="Gullan">Gullan. , P.J. va Cranston, P.S. (2010) Hasharotlar: Entomologiyaning qisqacha mazmuni, 4-nashr. Blackwell Publishing UK: 584 sahifa.{{kerakli sahifa|sana=2017-yil noyabr}}</ref>. ==== Pestitsidlarni yuvish ==== Pestitsidlarni yuvish pestitsidlarni suv bilan aralashib, tuproq boʻylab harakat qilishi natijasida sodir boʻladi, natijada yer osti grunt suvlarini ifloslantiradi. Yuvish miqdori tuproq va pestitsidlarning oʻziga xos xususiyatlariga, yogʻingarchilik va sugʻorish darajasiga bogʻliq. Agar suvda eruvchan pestitsidlardan foydalanilganda, tuproq qumli boʻlganida, yuvish koʻproq sodir boʻladi. Agar pestitsidlarni qoʻllagandan keyin ortiqcha sugʻorish sodir boʻlsa, pestitsidning tuproqqa adsorbsion qobiliyati past boʻadi. Yuvish nafaqat ishlov berilgan dalalardan, balki pestitsidlarni aralashtirish joylaridan, pestitsidlarni qoʻllash uchun moʻljallangan mashinalarni yuvish joylaridan yoki utilizatsiya qilinadigan joylardan ham kelib chiqishi mumkin<ref name="agf">{{veb manbasi |url=http://www.agf.gov.bc.ca/pesticides/c_2.htm |sarlavha=Pestisidlarning ekologik taqdiri |muallif=<!--Xodimlar yozuvchi(lar); by-line.--> |veb-sayt=Pesticide Wise |nashriyotchi=Britaniya Kolumbiya Qishloq xoʻjaligi vazirligi |joy=Viktoriya, BC |arxiv-url=https://web.archive.org/web/20151225091304/http:// www.agf.gov.bc.ca/pesticides/c_2.htm |arxiv-sana=2015-12-25}}</ref>. === Oʻgʻitlar === Oʻgʻitlar ekinlarni [[Azotli oʻgʻitlar|azot]], [[Fosforli oʻgʻitlar|fosfor]], [[Kaliyli oʻgʻitlar|kaliy]] kabi qoʻshimcha oziq moddalar manbalari bilan taʼminlash, oʻsimliklarning oʻsishi va hosildorligini oshirish uchun ishlatiladi. Ular oʻsimliklarning oʻsishi uchun foydali boʻlsa-da, ular tabiiy ozuqa va mineral [[biogeokimyoviy sikl]]ni buzishi va inson va ekologik sogʻliq uchun xavf tugʻdirishi mumkin. ==== Azot ==== [[Azotli oʻgʻitlar]] oʻsimliklarni oʻsimliklar qabul qilishi uchun biologik mavjud boʻlgan, yaʼni NO<sub>3</sub><sup>−</sup> ([[Nitratli oʻgʻitlar|nitrat]]) va NH<sub>4</sub><sup>+</sup> ([[Ammiakli oʻgʻit|ammiak]]) kabi azot shakllari bilan taʼminlaydi. Bu ekinlar hosildorligi va qishloq xoʻjaligi mahsuldorligini oshiradi, lekin u yer osti va yer usti suvlariga ham salbiy taʼsir koʻrsatishi, atmosferani ifloslantirishi va [[tuproq salomatligi]]ning yomonlashishiga olib kelishi mumkin. Oʻgʻit orqali qoʻllaniladigan ozuqa moddalarining hammasi ham ekinlar tomonidan oʻzlashtirilmaydi va ularning qolganlari esa tuproqda toʻplanadi yoki [[Yer usti oqimi|oqim]] sifatida yoʻqoladi. [[Nitratli oʻgʻitlar]] yuqori eruvchanligi va molekulasi manfiy zaryadlangan loy zarralari oʻrtasidagi zaryadga oʻxshash boʻlganligi sababli, tuproq qatlamiga oqib oʻtish orqali yoʻqolishi ehtimoli ancha yuqori<ref>{{veb manbasi|title=Azot aylanishi va azotli oʻgʻit manbalariga qisqacha nazar–1-qism|url=https://www.canr. msu.edu/news/nitrogen_cycle_and_nitrogen_fertilizer_sources_part_1|webcite=MSU Extension|language=en|enter date=2020-04-10}}</ref>. Azotli oʻgʻitlarni qoʻllash darajasi [[Nitratli oʻgʻitlar|nitrat]]ning suvda yuqori eruvchanligi sababli yer usti suvlariga oqib tushishning koʻpayishiga, shuningdek, yer osti suvlariga singib ketishiga olib keladi va shu bilan [[yer osti suvlarining ifloslanishini]] keltirib chiqaradi. Yer osti suvlarida nitrat darajasi 10&nbsp;mg/L (10 ppm) dan yuqori miqdori, bolalarda „koʻk chaqaloq sindromi“ (orttirilgan methemoglobinemia) va ehtimol qalqonsimon bez kassalliklari hamda turli xil saraton turlarini keltirib chiqaradi<ref>{{jurnal manbasi|last1=Uord|first1=Meri X.|last2=Jons|first2=Rena R.|last3=Brender|first3=Jan D.|last4=de Kok|first4=Teo M.|last5=Weyer|first5=Piter J.|last6=Nolan|first6=Bernard T.|last7=Villanueva|first7=Kristina M.|last8=van Breda|first8=Simone G.|date=Iyul 2018|title=Ichimlik suvi nitrati va inson salomatligi: yangilangan sharh|journal=Atrof-muhit tadqiqotlari va jamoat salomatligi xalqaro jurnali|volume=15|number=7|page=1557|doi=10.3390/ijerph15071557|issn=1661-7827|pmc=60684=03 |doi-access=free}}</ref>. Atmosfera azotini (N<sub>2</sub>) koʻproq biologik mavjud shakllarga oʻtkazuvchi azot fiksatsiyasi va biologik mavjud azot birikmalarini N<sub>2</sub> va N<sub>2</sub>O ga aylantiruvchi denitrifikatsiya, azot aylanishida ishtirok etadigan eng muhim metabolik jarayonlardan ikkitasidir, chunki ular ekotizimlarga azotning eng katta kirish va chiqishi hisoblanadi. Ular azotning atmosfera (yaʼni, taxminan 78 % azot) va biosfera oʻrtasida oqimini taʼminlaydi. Azot aylanishidagi boshqa muhim jarayonlar nitrifikatsiya va ammonifikatsiya boʻlib, ular mos ravishda ammiakni nitrat yoki nitritga va organik moddalarni ammiakka aylantiradi. Bu jarayonlar koʻpchilik ekotizimlarda azot kontsentratsiyasini nisbatan barqaror ushlab turganligi sababli, qishloq xoʻjaligidan chiqqan azotning katta oqimi jiddiy buzilishlarga olib kelishi mumkin<ref>{{veb manbasi|url=https://www.nature.com/scitable/knowledge/library/the-nitrogen-cycle-processes-players-and-human-15644632/|title=Azot aylanishi: jarayonlar, oʻyinchilar va insonga taʼsiri {{!}} Fanni Scitable sahifasida oʻrganing|vebsayt=www.nature.com|enter-date=2020-04-19}}</ref>. Buning suv ekotizimlarida keng tarqalgan natijasi [[evtrofikatsiya]] boʻlib, bu oʻz navbatida [[Gipoksiya|gipoksik]] va [[Anoksiya|anoksik]] sharoitlarni yaratadi. Bu ikkalasi ham oʻlimga olib keladi yoki koʻplab turlarga zarar yetkazadi<ref>{{jurnal manbasi |last1=Diaz |first1=Robert |last2=Rosenberg |first2=Rutger |title=Dengiz ekotizimlari uchun o'lik zonalarning tarqalishi va oqibatlari |jurnal=Fan |date=2008-08-15 |volume=321 |1-son=8 |pages=926–929 |doi=10.1126/science.1156401 |pmid=18703733 |bibcode=2008Sci...321..926D |s2cid=32818786 |url=https://www.science.org/012/do.1156401}}</ref>. Azotli oʻgʻitlash NH<sub>3</sub> gazlarini ham atmosferaga chiqarishi mumkin, ular keyinchalik NO<sub>x</sub> birikmalariga aylanishi mumkin. Atmosferadagi NO<sub>x</sub> birikmalarining koʻp miqdori suv ekotizimlarining kislotalanishiga olib kelishi va odamlarda turli xil nafas olish muammolarini keltirib chiqarishi mumkin. Oʻgʻitlash natijasida N<sub>2</sub>O ajralib chiqishi mumkin, bu [[issiqxona gazi]] boʻlib, stratosferada ozonning (O<sub>3</sub>) yoʻq qilinishiga yordam beradi<ref>{{cite journal|last1=Erisman|first1=Yan Villem|last2=Gallovey|first2=Jeyms N.|last3=Seitzinger|first3=Sybil|last4=Bleeker|first4=Albert|last5=Kasallik|first5=Nensi B.|last6= Petresku|first6=A.M.Roksana|last7=Lich|first7=Allison M.|last8=de Vries|first8=Wim|date=2013-07-05|title=Global azot aylanishining inson modifikatsiyasining oqibatlari|journal=Qirollik falsafiy operatsiyalari B jamiyati: Biologiya fanlari|volume=368|number=1621|pages=20130116|doi=10.1098/rstb.2013.0116|issn=0962-8436|pmc=3682738|pmid=23713116}}</ref>. Azotli oʻgʻit oladigan tuproqlar ham zararlanishi ham mumkin. Oʻsimliklarda mavjud boʻlgan azotning koʻpayishi ekinning sof birlamchi ishlab chiqarishini oshiradi va oxir-oqibat, parchalangan biomassa orqali oʻgʻitlar va uglerod birikmalaridan azotning koʻproq kirishi natijasida tuproqning mikrobial faolligi ortadi. Tuproqdagi parchalanishning kuchayishi tufayli uning organik moddalari tugaydi, bu esa tuproqning umumiy sogʻligʻini yomonlashuviga olib keladi<ref>{{jurnal manbasi|last1=Lu|first1=Chaoqun|last2=Tian|first2=Hanqin|date=2017-03-02|title=O'tgan yarim asrda qishloq xo'jaligi ishlab chiqarishida global azot va fosfor o'g'itlaridan foydalanish: o'zgaruvchan issiq nuqtalar va ozuqa moddalarining muvozanati|url=https://www.earth-syst-sci-data.net/9/181/2017/|journal=Yer tizimi fanlari ma'lumotlari|language=en|volume=9|number=1|pages=181–192|doi= 10.5194/essd-9-181-2017|bibcode=2017ESSD.... 9..181L|issn=1866-3508|doi-access=bepul}}</ref>. Standart azotli oʻgʻitlarga alternativalardan biri bu kuchli samarali oʻgʻitlar (EEF) hisoblanadi. EEF larning bir nechta turlari mavjud, ammo ular odatda ikkita toifaga boʻlinadi, sekin chiqadigan oʻgʻitlar yoki nitrifikatsiya inhibitori oʻgʻitlari. Sekin-asta boʻshatilgan oʻgʻitlar qishloq xoʻjaligi tizimlariga Azotning chiqishini kechiktiradigan va sekinlashtiradigan polimer bilan qoplangan. ''Nitrifikatsiya inhibitorlari'' — bu juda gidrofobik boʻlgan oltingugurt birikmasi bilan qoplangan oʻgʻitlar, bu azotning chiqishini sekinlashtirishga yordam beradi. EEF (Enhanced Efficiency Fertilizers)lar azotning tuproqqa kamroq va barqaror oqishini taʼminlaydi va azotning yuvilishi va NO<sub>x</sub> birikmalarining uchuvchanligini kamaytirishi mumkin, ammo ilmiy adabiyotlar azot ifloslantirishini kamaytirishda ham samarali, ham samarasizligini koʻrsatadi<ref>{{cite journal |last1=Akiyama |first1=Xiroko |last2=Yan |first2=Xiaoyuan |last3=Yagi |first3=Kazuyuki |title=Samarali oʻgʻitlarning samaradorligini baholash N2O va qishloq xoʻjaligidan NO emissiyalarini kamaytirish imkoniyatlari sifatida:meta-tahlil |journal=Global oʻzgarishlar biologiyasi |date=2010 |volume=16 |number=6 |pages=1837-1846 |doi=10.1111/j.1365-2486.2009.02031.x|bibcode=201031G |io.71G.s2cid=86496834 }}</ref><ref>{{veb manbasi |last1=Williams |first1=T. |last2=Derksen |first2=J. |last3=Mors |first3=J. |title=Samarali azotli oʻgʻit: Janubiy Willamette yer osti suvlarini boshqarish zonasidagi baland oʻtloqli dalalarda hosildorlikka va er osti suvlariga potentsial taʼsir, Oregon, AQSh |url=https://cfpub.epa.gov/si/si_public_record_report.cfm?dirEntryId=347986&Lab=CPHEA&subject=Water%20Research&showCriteria=0&searchAll=water%20and%20(drinking%20water%20or%20small%20systems)&sortBy=revisionDate |vebsayt=EPA.gov |publisher=Environmental Protection Agency}}</ref>. ==== Fosfor ==== Qishloq xoʻjaligida ishlatiladigan fosforli oʻgʻitlarning eng keng tarqalgan shakli fosfat (PO<sub>4</sub><sup>3-</sup>) boʻlib, u PO<sub>4</sub><sup>3-</sup>ni oʻz ichiga olgan sintetik birikmalarda yoki goʻng va kompost kabi organik shakllarda qoʻllaniladi<ref>{{veb manbasi|url=https://extension.umn.edu/phosphorus-and-potassium/understanding-phosphorus-o'g'itlar|title=Fosforli o'g'itlar haqida tushuncha|vebsayt=extension.umn.edu|til=en|kirish sanasi=2020-04-09}}</ref>. Fosfor oʻynaydigan roli tufayli barcha organizmlar uchun muhim ozuqa hisoblanadi, shuningdek nuklein kislota ishlab chiqarish va metabolik energiya almashinuvi kabi hujayra va metabolik funksiyalarda muhimdir. Biroq, koʻpchilik organizmlar, shu jumladan qishloq xoʻjaligi ekinlari ham oz miqdorda fosforga muhtoj, chunki ular ekotizimlarda nisbatan kam miqdorda rivojlangan<ref>{{jurnal manbasi|last1=Hart|first1=Murray|last2=Quin|first2 =Bert|last3=Nguyen|first3=M|date=2004-11-01|title=Qishloq xoʻjaligi yerlaridan fosfor oqimi va toʻgʻridan-toʻgʻri oʻgʻit taʼsiri|url=https://www.researchgate.net/publication/51369130|journal=Journal Atrof-muhit sifati|jild=33|son=6|sahifalar=1954–72|doi=10.2134/jeq2004.1954|pmid=15537918}}</ref>. Tuproqdagi mikrob populyatsiyalari fosforning organik shakllarini fosfat kabi eruvchan oʻsimlik shakllariga aylantira oladi. Bu bosqich odatda noorganik oʻgʻitlar bilan chetlab oʻtiladi, chunki u fosfat yoki boshqa mavjud oʻsimlik shakllari sifatida qoʻllaniladi. Oʻsimliklar tomonidan qabul qilinmagan har qanday fosfor tuproq zarralariga soʻriladi, bu esa uning joyida qolishiga yordam beradi. Shu sababli, u odatda yer usti suvlariga kiradi, agar u biriktirilgan tuproq zarralari yogʻingarchilik yoki boʻron suvi oqimi natijasida eroziyalanadi. Yer usti suvlariga kiradigan miqdor oʻgʻit sifatida qoʻllaniladigan miqdorga nisbatan nisbatan past boʻladi, lekin u koʻpgina muhitlarda cheklovchi oziq moddasi boʻlganligi sababli, hatto kichik miqdori ham ekotizimning tabiiy fosfor biogeokimyoviy aylanishini buzishi mumkin<ref>{{ veb manbasi|url=https://extension.psu.edu/programs/nutrient-management/educational/soil-fertility/managing-phosphorus-for-agriculture-and-the-environment|sarlavha=Qishloq xo'jaligi va atrof-muhit uchun fosforni boshqarish (Pensilvaniyadagi ozuqaviy moddalarni boshqarish dasturi)|vebsayt=Pensilvaniyadagi ozuqaviy moddalarni boshqarish dasturi (Penn State kengaytmasi)|til=en|kirish sanasi=2020-04-09}}</ref>. Garchi azot zararli suv oʻtlari va siyanobakteriyalarning gullashida muhim rol oʻynasa ham evtrofikatsiyaga sabab boʻladi, fosfor koʻpincha, ayniqsa chuchuk suvlarda eng cheklovchi oziq moddasi boʻlganligi sababli, ortiqcha fosfor eng katta hissa qoʻshuvchi omil hisoblanadi<ref>{{veb manbasi|url=https://www.epa.gov/national-suv-resurs-so'rovlar/ko'rsatkichlar-fosfor |title=Ko'rsatkichlar: Fosfor|oxirgi=AQSh EPA|ism=OW|sana=2013-11-27|vebsayt=US EPA|til=en|kirish sanasi=2020-04-19}}</ref>. Bundan tashqari yer usti suvlaridagi kislorod miqdorini kamaytirish uchun suv oʻtlari va siyanobakteriyalarning gullashi inson va hayvonlar sogʻligʻi hamda koʻplab suv organizmlari uchun zararli boʻlgan siyanotoksinlarni ishlab chiqarishi mumkin<ref>{{veb manbasi|url=https://www.epa.gov/nutrientpollution/effects-dead-zones-and-harmful-algal-blooms|title=Ta'siri: o'lik zonalar va zararli alglarning gullashi|oxirgi=AQSh EPA|ism=OW|sana=2013-03-12|veb-sayt=AQSh EPA| til=en|kirish sanasi=2020-04-10}}</ref>. Tarkibida [[fosfor]] boʻlgan oʻgʻitlarda [[kadmiy]] kontsentratsiyasi sezilarli darajada farq qiladi va muammoli boʻlishi mumkin. Masalan, mono-ammiakli [[Fosforli oʻgʻitlar|fosforli oʻgʻit]]da kadmiy miqdori 0.14&nbsp;mg/kggacha past, 50.9&nbsp;mg/kggacha yuqori boʻlishi mumkin. Buning sababi shundaki, ularni ishlab chiqarishda ishlatiladigan fosfat jinsi 188&nbsp;mg/kggacha boʻlishi mumkin(masalan,[[Nauru (orol)|Nauru]] va [[Rojdestvo oroli|Rojdestvo]] orollaridagi konlar). Yuqori kadmiyli oʻgʻitlardan doimiy foydalanish tuproq va oʻsimliklarni ifloslantirishi mumkin. Fosfatli oʻgʻitlarning kadmiyi miqdori boʻyicha cheklovlar [[Yevropa Komissiyasi]] tomonidan koʻrib chiqilgan. Fosforni oʻz ichiga olgan oʻgʻit ishlab chiqaruvchilari endi fosfat jinslarining tarkibidagi kadmiyga qarab tanlaydilar<ref name="Microchemical Journal 2012 pp. 17–21">{{jurnal manbasi | title=O'g'it ishlab chiqarish uchun ishlatiladigan bir nechta fosfat jinslarida Cd tarkibini o'rganish | journal=Mikrokimyoviy jurnal |volume=104 | date=2012-09-01 | issn=0026-265X | doi=10.1016/j.microc.2012.03.020 | pages=17–21 | url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0026265X12000665 | kirish sanasi=2022-01-23| last1=mart | first1=Swe Swe | last2=Okazaki | first2=Masanori }}</ref>. Fosfat jinslar tarkibida [[ftorid]] miqdori yuqori. Binobarin, fosforli oʻgʻitlarning keng qoʻllanilishi tuproqdagi ftorid kontsentratsiyasini oshirdi. Oʻgʻitdan oziq-ovqatning ifloslanishi juda oz tashvish tugʻdirishi aniqlandi, chunki oʻsimliklar tuproqdan ozgina ftor toʻplaydi, ifloslangan tuproqlarni yutib yuboradigan chorva mollari uchun ftoridning zaharlanish ehtimoli kattaroqdir. Bundan tashqari, ftoridning tuproq mikroorganizmlariga taʼsiri ham tashvish tugʻdirishi mumkin<ref name="Water Research 2009 pp. 3177–3186">{{jurnal manbasi |title=Oqava suvlarni biologik tozalash tizimlarida ftoridning mikroorganizmlarga toksikligi | journal = Suv tadqiqotlari | volume=43 | masala=13 | date=2009-07-01 | issn=0043-1354 | doi=10.1016/j.watres.2009.04.032 | pages=3177–3186 | url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0043135409002802 | kirish sanasi=2022-01-23| last1=Ochoa-Herrera | first1=Valeriya | last2=Banihani | first2=Qais | last3=Leon | first3=Glendy | last4=Xatri | first4=Chandra | last5=Maydon | first5=Jeyms A. | last6=Syerra-Alvares | first6=Reyes | pmid=19457531 }}</ref>. ;Radioaktiv elementlar Oʻgʻitlarning radioaktiv tarkibi sezilarli darajada oʻzgarib turadi va ularning asosiy mineraldagi kontsentratsiyasiga hamda oʻgʻit ishlab chiqarish jarayoniga bogʻliq. [[Uran-238]] konsentrasiyalari fosfat jinsida 7 dan 100 pCi/g gacha, fosforli oʻgʻitlarda esa 1 dan 67 pCi/g gacha boʻlishi mumkin. Fosforli oʻgʻitlarning yillik miqdori yuqori qoʻllanilishi, bu tuproqlarda va drenaj suvlarida uran-238 kontsentratsiyasining odatdagidan bir necha baravar koʻp boʻlishiga olib kelishi mumkin. Biroq, bu oʻsishlarning oziq-ovqatlarning radionuklidlar bilan ifloslanishidan kelib chiqadigan inson salomatligi xavfiga taʼsiri juda kichik (0,05 mSv/y dan kam).{{citation needed|date=2017-yil noyabr}} ==== Organik ifloslantiruvchilar ==== [[Goʻng|Gʻoʻng]] va biosolidlar hayvonlar va odamlar tomonidan oziq-ovqat shaklida isteʼmol qilinadigan koʻplab oziq moddalarni oʻz ichiga oladi. Bunday chiqindi mahsulotlarni qishloq xoʻjaligi yerlariga qaytarish amaliyoti tuproqdagi ozuqa moddalarini qayta ishlash imkoniyatini beradi. Qiyinchilik jihati shundaki, goʻnglar va biosolidlar nafaqat uglerod, azot va fosfor kabi ozuqaviy moddalarni oʻz ichiga oladi, balki ular ifloslantiruvchi moddalarni, jumladan dori-darmon va shaxsiy parvarishlash vositalari (PPCP) ham oʻz ichiga olishi mumkin. Odamlar va hayvonlar tomonidan isteʼmol qilinadigan PPCP larning xilma-xilligi va katta miqdori mavjud va ularning har biri quruqlik va suv muhitida noyob kimyoga ega. Shunday qilib, hammasining ham tuproq, suv va havo sifatiga taʼsiri baholanmagan. AQSh atrof-muhitni muhofaza qilish agentligi (EPA) turli xil PPCP lar darajasini baholash uchun AQSH boʻylab [[oqova suvlarni tozalash]] zavodlaridan chiqayotgan oqava suvlarni oʻrganib chiqdi<ref>{{veb manbasi |url=https://www..epa.gov/biosolids/sewage-sludge-surveys |sarlavha=Kanalizatsiya loyini oʻrganish |nashriyot=EPA |vebsayt=Biosolids |sana=2016-08-17}}</ref>. === Metallar === Og'ir metallarning (masalan, qoʻrgʻoshin, kadmiy, mishyak, simob) qishloq xoʻjaligi tizimidagi asosiy qismlari oʻgʻitlar, goʻng kabi organik chiqindilar va qoʻshimcha sanoat mahsulotlarining chiqindilari hisoblanadi. Noorganik oʻgʻitlar, ayniqsa, ogʻir metallarning tuproqqa kirishi uchun muhim yoʻldir<ref>{{jurnal manbasi|last1=Srivastava|first1=Vaibhav|last2=Sarkar|first2=Abhijit|last3=Singh|first3=Sonu|last4=Singh| first4=Pooja|last5=de Araujo|first5=Ademir S. F.|last6=Singh|first6=Rajeev P.|date=2017|title=Og'ir metallar ifloslanishining agroekologik javoblari, tuproq salomatligi va o'simliklarning ko'rsatkichlariga alohida e'tibor qaratilgan|journal=Frontiers Environmental Science|language=en|volume=5|doi=10.3389/fenvs.2017.00064|issn=2296-665X|doi-access=free}}</ref>. Sugʻorish kabi baʼzi dehqonchilik usullari tuproqda tabiiy ravishda toʻplanadigan [[Selen|selenning]] (Se) toʻplanishiga olib keladi, buning natijasida quyi oqimdagi suv havzalarida yovvoyi hayvonlar, chorva mollari va odamlar uchun toksik boʻlgan selen kontsentratsiyasi boʻlishi mumkin. Bu jarayon 1987-yilda zaharli chiqindixona deb eʼlon qilingan San-Xoakin vodiysidagi ([[Kaliforniya]], [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQSh]]) Kesterson suv ombori nomi bilan atalgan „Kesterson effekti“ nomi bilan mashhur<ref>{{jurnal manbasi|last=Presser|first=Tereza S.|data=1994-05-01|title=Kesterson effekti|journal=Atrof-muhitni boshqarish|language=en|volume=18|number=3|pages=437–454 |doi=10.1007/BF02393872|bibcode=1994EnMan..18..437P|s2cid=46919906|issn=1432-1009|url=https://zenodo.org/record/1232546}}</ref>. Atrof-muhitda mavjud boʻlgan ogʻir metallar oʻsimliklar tomonidan oʻzlashtirilishi mumkin, bu esa taʼsirlangan oʻsimliklarni isteʼmol qilganda odamlar sogʻligʻi uchun xavf tugʻdirishi mumkin<ref>{{jurnal manbasi|last1=Alves|first1=Leticia|last2=Reis|first2=Andre|last3= Gratão|first3=Priscila|date=2016-07-18|title=Qishloq xo'jaligi tuproqlaridagi og'ir metallar: O'simliklardan kundalik hayotimizga|url=https://www.researchgate.net/publication/305627542|journal=Científica|volume =44|masala=3|pages=346|doi=10.15361/1984-5529.2016v44n3p346-361|doi-access=free}}</ref>. Baʼzi metallar oʻsimliklarning oʻsishi uchun zarurdir, ammo ularning koʻpligi oʻsimlik salomatligiga salbiy taʼsir koʻrsatishi mumkin. Poʻlat sanoati chiqindilari koʻp boʻlganligi sababli koʻpincha oʻgʻitlarga qayta ishlanadigan (oʻsimliklar oʻsishi uchun zarur boʻlgan) [[rux]] tarkibiga quyidagi zaharli metallar ham kirishi mumkin: [[qoʻrgʻoshin]], [[Margimush|mishyak]], [[kadmiy]], [[xrom]] va [[nikel]]. Bu turdagi oʻgʻitlarda eng koʻp uchraydigan zaharli elementlar [[simob]], [[qoʻrgʻoshin]] va [[Margimush|mishyak]]<nowiki/>dir. Ushbu potentsial zararli aralashmalar oʻgʻit ishlab chiqarish jarayonida olib tashlanishi mumkin, ammo bu oʻgʻit narxini sezilarli darajada oshiradi. Yuqori darajada toza oʻgʻitlar keng tarqalgan boʻlib, koʻk rangli boʻyoqlarni oʻz ichiga olgan, suvda yaxshi eriydigan oʻgʻitlar sifatida tanilgan. Bu kabi oʻgʻitlar odatda uy xoʻjaliklarida ishlatiladi, masalan, Mirakl-Gro. Bu suvda yuqori darajada eriydigan oʻgʻitlar yashil bogʻlarida qoʻllaniladi va chakana narxidan sezilarli darajada arzonroq narxda kattaroq paketlarda mavjud. Bundan tashqari, ishlab chiqarishni cheklovchi yuqori sof qoshimchalardan tayyorlangan, arzon, chakana, donador bogʻ oʻgʻitlari ham mavjud{{citation needed|date=2020-yil oktabr}}. === Yerni boshqarish === ==== Tuproq eroziyasi va choʻkishi ==== [[Fayl:Soil erosion - geograph.org.uk - 1135515.jpg|thumb|upright=1.25|right|alt=Tuproq eroziyasi|Tuproq eroziyasi: tuproq shudgorlangan daladan shu darvoza orqali yuvilib, undan narigi suv oqimiga oʻtdi.]] Qishloq xoʻjaligi intensiv boshqaruvi yoki samarasiz yer qoplamalari [[tuproq eroziyasi]] va choʻkindi choʻkishiga katta hissa qoʻshadi<ref>Uzoq masofadagi tuproq va suvni saqlash qoʻmitasi, Milliy tadqiqot kengashi. 1993. Tuproq va suv sifati: qishloq xoʻjaligining kun tartibi. National Academy Press: Washington, D.C.</ref>. Hisob-kitoblarga koʻra, qishloq xoʻjaligi yerlarining degradatsiyasi har yili 6 million gektarga yaqin unumdor yerlarda unumdorlikning qaytarilmas pasayishiga olib kelmoqda<ref>{{kitob manbasi |last1=Dudal |first1=R. |year=1981 |bob=Tabiatni muhofaza qilish ehtiyojlarini baholash |pages=3–12 |title=Tuproqni saqlash, muammolar va istiqbollar |editor1-first=R. P. C. |editor1-last=Morgan |location=Chichester, U.K. |publisher=Wiley}}</ref>. Yer usti oqim suvlarida choʻkmalarning toʻplanishi (yaʼni choʻkindi) turli yoʻllar bilan suv sifatiga taʼsir qiladi{{citation needed|date=2019-yilning avgusti}}. Choʻkma ariqlar, daryolar, kichik daryolar va navigatsiya kanallarining tashish imkoniyatlarini kamaytirishi mumkin. Shuningdek, u suv biotasiga taʼsir qiladigan suvga kiradigan yorugʻlik miqdorini ham cheklashi mumkin. Choʻkma natijasida hosil boʻlgan loyqalik baliqlarning ovqatlanish imkoniyatiga xalaqit berishi mumkin, bu esa populyatsiya dinamikasiga taʼsir qiladi. Choʻkma ifloslantiruvchi moddalar, jumladan fosfor va turli pestitsidlarning tashilishi va toʻplanishiga ham taʼsir qiladi<ref name="Abrantes Pereira Goncalves 77–88-betlar">{{jurnal manbasi| last1=Abrantes | first1=Nelson | last2=Pereira | first2=Rut | last3=Gonsalves | first3=Fernando | title=Qishloq xo'jaligi yerlari bilan o'ralgan ko'lda suv, cho'kindi va baliq to'qimalarida pestitsidlarning paydo bo'lishi: odamlar va ekologik retseptorlar uchun xavflar haqida |journal=Water, Air, & Soil Pollution | publisher=Springer Science and Business Media LLC | volume=212 | issue=1–4 | date=2010-01-30 | issn=0049-6979 | doi=10.1007/s11270-010-0323-2 | pages=77–88| bibcode=2010WASP..212...77A | s2cid=93206521}}</ref>. ==== Yerga ishlov berish va azot oksidi chiqindilari ==== Tabiiy tuproq biogeokimyoviy jarayonlari natijasida turli xil issiqxona gazlari, shu jumladan azot oksidi chiqariladi. Qishloq xoʻjaligini boshqarish amaliyoti emissiya darajasiga taʼsir qilishi mumkin. Misol uchun, tuproqqa ishlov berish darajasi [[Azot oksidlari|azot oksidi]] chiqindilariga ham taʼsir qilishi aniqlangan<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.2134/jeq1998.00472425002700030029x |title=Uch yil davomida zararlangan azot oksidi emissiyasi, Soya-beda aylanishlari va azotli o'g'itlash |journal=Atrof-muhit sifati jurnali |volume=27 |issue=3 |pages=698–703 |year=1998 |last1=MakKenzi |first1=A. F |last2=Fan |first2=M. X |last3=Cadrin |first3=F }}</ref>. == Biotik manbalar == === Najas chiqindilaridan chiqadigan issiqxona gazlari === Birlashgan Millatlar Tashkilotining Oziq-ovqat va qishloq xo'jaligi tashkiloti (Food and Agriculture Organization(FAO)) bashoratiga koʻra, antropogen issiqxona gazlarining 18% toʻgʻridan-toʻgʻri yoki bilvosita dunyo chorvachiligidan keladi. Ushbu hisobot shuningdek, chorvachilikdan chiqadigan chiqindilar transportdan chiquvchi chiqindilardanda koʻproq ekanligini koʻrsatdi. Hozirda chorva mollari issiqxona gazlari chiqindilarini ishlab chiqarishda koʻproq rol oʻynasa-da, hisob-kitoblar notoʻgʻri ekanligi taʼkidlangan. FAO chorvachilikni baholashda dehqonchilikning hayotiy siklini baholashdan foydalangan boʻlsada (yaʼni, barcha jihatlar, jumladan, ozuqa uchun ekin yetishtirish, tashishdan soʻyishgacha va h.k.), ular transport sektori uchun ham bir xil baholashni qoʻllamagan<ref >{{kitob manbasi |doi=10.1016/S0065-2113(09)03001-6 |bob=Havoni tozalash: Chorvachilikning iqlim oʻzgarishiga qoʻshgan hissasi |volume=103 |pages=1–40|title=Agronomiyadagi yutuqlar |year= 2009 |last1=Pitesky |first1=Maurice E |last2=Stackhouse |first2=Kimberly R |last3=Mitloehner |first3=Frank M |isbn=978-0-12-374819-5}}</ref>. Muqobil manbalar FAO taxminlarini xato deb hisoblaydi va global chorvachilik sanoati atmosferaga chiqadigan issiqxona gazlarining ulushi 18% emas, balki 51% gacha toʻgʻri kelishi mumkinligini taʼkidlaydi<ref>{{cite journal|author=Robert Gudlend |author2=Jeff Anhang |title=Chorvachilik va iqlim oʻzgarishi: agar iqlim oʻzgarishining asosiy ishtirokchilari... sigirlar, choʻchqalar va tovuqlar boʻlsa-chi? |date=noyabr–dekabr 2009 |url=http://www.worldwatch.org/files/pdf/Livestock%20and%20Climate%20Change.pdf |periodical=World Watch |arxiv-url=https://web.archive.org/web/20091105155752/http://www.worldwatch.org/files/pdf/Livestock%20and%20Climate%20Change.pdf|archive-date=2009-11-05}}</ref><ref>{{jurnal manbasi|title=Chorvachilik sanoatining atrof-muhitga taʼsiri: bilimlar oʻrtasidagi bogʻliqlik, Isroildagi talabalar oʻrtasidagi munosabat va xatti-harakatlar |journal=Atrof-muhitni oʻrganish va jamoat salomatligi xalqaro jurnali |doi-access=free |date=16-aprel, 2019-yil |volume=16 |issue=8 |last1=Dopelt|first1=Keren|last2 =Radon|first2=Pnina|last3=Davidovitch|first3=Nadav|page=1359 |doi=10.3390/ijerph16081359|pmid=31014019 |pmc=6518108 }}</ref>. Tanqidchilarning taxminicha, hisob-kitoblardagi farq, FAO ning foydalangan maʼlumotlari eskirganligidan kelib chiqqan. Nima boʻlishidan qatʼiy nazar, agar FAO ning 18% hisoboti toʻgʻri boʻlganda ham, bu chorvachilikni issiqxona gazlari bilan ifloslantirish boʻyicha ikkinchi oʻrinda turishini koʻrsatadi. PNAS modeli shuni koʻrsatdiki, agar hayvonlar AQSh qishloq xoʻjaligi va oziq-ovqatidan butunlay chiqarib tashlangan boʻlsa ham, AQShning issiqxona gazlari chiqindilari atigi 2,6% ga (yoki qishloq xoʻjaligidagi IG(issiqxona gazlari) chiqindilarining 28%) kamayadi. Buning sababi, hayvonlarning goʻnglarini oʻgʻitlar bilan almashtirish va boshqa hayvonlarning qoʻshimcha mahsulotlarini almashtirish zarurati va chorvachilik hozirgi vaqtda inson tomonidan isteʼmol qilinmaydigan oziq-ovqat va tolani qayta ishlashning qoʻshimcha mahsulotlarini ishlatadi. Bundan tashqari, odamlar koʻproq energiya olishlariga qaramay, muhim oziq moddalarning koʻproq tanqisligidan aziyat chekishadi, bu esa, ehtimol, semirishning kuchayishiga olib keladi<ref name=pnas>{{jurnal manbasi|title=Nutritional and greenhouse gas impacts of removing animals from US agriculture|date=13-noyabr 2017-yil|volume=114|issue=48|page=E10301–E10308|doi=10,1073/pnas.1707322114|pmid=29133422|Journal=29133422|Journal of Science=Pro | 5715743|last1=Oq|first1=Robin R.|last2=Hall|first2=Meri Bet|doi-access=free}}</ref>. === Biopestitsidlar === ''Biopestitsidlar''–tabiiy materiallardan (hayvonlar, oʻsimliklar, mikroorganizmlar, ayrim minerallar) olingan pestitsidlar<ref name="Pedigoand">L. P. Pedigo va M. Rays. 2009. Entomologiya va zararkunandalarga qarshi kurash, 6-nashr. Prentice Hall: 816 pp.</ref>. Anʼanaviy pestitsidlarning alternativi sifatida biopestisidlar qishloq xoʻjaligining umumiy ifloslanishini kamaytirishi mumkin, chunki ular bilan ishlash xavfsiz, odatda foydali umurtqasizlar yoki umurtqali hayvonlarga kuchli taʼsir qilmaydi va qisqa qoldiq vaqt talab qiladi<ref name="Pedigoand" />. Biroq, biopestitsidlar maqsadli boʻlmagan turlar populyatsiyalariga salbiy taʼsir koʻrsatishi mumkinligi haqida baʼzi xavotirlar mavjud<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.1007/s10123-003- 0144-x |pmid=12955583 |title=Oʻsimliklarni himoya qilish uchun mikrobial pestitsidlarni ishlab chiqish, roʻyxatga olish va tijoratlashtirish |journal=Xalqaro mikrobiologiya |volume=6 |issue=4 |pages=245–52 |year=2003 |last1=Montesinos |first1 =Emilio |s2cid=26444169 |url=http://revistes.iec.cat/index.php/IM/article/view/9432 }}</ref>. Qoʻshma Shtatlarda biopestitsidlar EPK tomonidan tartibga solinadi. Biopestitsidlar boshqa pestitsidlarga qaraganda kamroq zararli va atrof-muhitga taʼsiri kamroq boʻlganligi sababli, agentlik ulardan foydalanishni roʻyxatdan oʻtkazish uchun koʻp maʼlumot talab qilmaydi. Koʻpgina biopestisidlarga Amerika Qo'shma Shtatlari Qishloq xo'jaligi Departamentining Milliy organik dasturi, organik oʻsimliklarni yetishtirish standartlari doirasida ruxsat berilgan<ref name="Pedigoand" />. === Introduksiya qilingan turlar === ==== Invaziv turlar ==== {{asosiy|Invaziv turlar}} [[Fayl:Yellow star thistle.jpg|thumb|right|alt=Yellow Star Thistle.|''Centaurea solstitialis'', agressiv invaziv begona oʻt, ehtimol, Shimoliy Amerikaga ifloslangan em-xashak urugʻida kiritilgan. Dehqonchilik va chorvachilik kabi qishloq xoʻjaligi amaliyotlari uning tez tarqalishiga yordam berdi. Bu otlar uchun zaharli, mahalliy oʻsimliklarning oʻsishiga toʻsqinlik qiladi (biologik xilma-xillikni kamaytiradi va tabiiy ekotizimlarni buzadi) va mahalliy hayvonlarning migratsiyasiga jismoniy toʻsiqdir.]] Qishloq xoʻjaligining globallashuvining tobora kuchayib borayotgani zararkunandalar, begona oʻtlar va kasalliklarning tasodifiy yangi ekin maydonlariga koʻchishiga olib keldi. Agar paydo boʻlsa, ular mahalliy turlar populyatsiyasiga taʼsir koʻrsatadigan invaziv turga aylanadi<ref name="Mooney">{{jurnal manbasi |doi=10.1073/pnas.091093398 |pmid=11344292 |pmc=33232 |title=Evolyutsiya ta'siri invaziv turlari |journal=Milliy fanlar akademiyasi materiallari |volume=98 |issue=10 |sahifalar=5446–51 |year=2001 |last1=Muni |first1=H. A |last2=Klilend |first2=E. E |bibcode=2001PNAS...98.5446M |doi-access=free }}</ref>. Va qishloq xoʻjaligi ishlab chiqarishiga xavf tugʻdiadi<ref name="Gullan" />. Masalan, Yevropada yetishtirilgan va Amerika Qoʻshma Shtatlari va Kanadaga tijorat changlatuvchlari sifatida foydalanish uchun [[Bumblebee|bumble beelarni]] joʻnatilgani Yangi Dunyoga Eski Dunyo parazitining kirib kelishiga olib keldi<ref>{{web cite |url=http://www.iucnredlist.org/apps/redlist/details/135295/0 |title=Bombus franklini (Franklinning Bumble Bee |publisher=Iucnredlist.org |date=2008-01-01 |kirish sanasi=2013-07-24 }}</ref>. Ushbu muqaddima Shimoliy Amerikada soʻnggi paytlarda tugʻma asalarilarning kamayishida rol oʻynashi mumkin<ref>{{kitob manbasi|last1=Thorp |first1=R.W. |first2=M.D. |last2=Choʻpon |year=2005 |bob=Profil: Subgenus Bombus Lateille 1802 (Apidae: Apinae: Bombini) |muharrir1-birinchi=M.D. |editor1-oxirgi=Choʻpon |muharrir2-birinchi=D.M. |editor2-oxirgi=Vogan |muharrir3-birinchi=S.H. |editor3-last=Qora |title=Shimoliy Amerika changlatuvchi hasharotlarining qizil roʻyxati |publisher=Xerces umurtqasiz hayvonlarni muhofaza qilish jamiyati |location=Portland,OR}}</ref>. Qishloq xoʻjaligida joriy qilingan turlar, shuningdek, mahalliy turlar bilan duragaylasha oladi, natijada genetik [[biologik xilma-xillik]]<ref name="Mooney" /> pasayadi va qishloq xoʻjaligi ishlab chiqarishiga tahdid soladi<ref name="Gullan" />. Dehqonchilik amaliyoti bilan bogʻliq yashash muhitining buzilish ([[ekologiya]]) ham ushbu introduksiya qilingan organizmlarning paydo boʻlishiga yordam berishi mumkin. Kontaminatsiyalangan texnika, chorva mollari va yem-xashak, ifloslangan ekin yoki yaylov urugʻlari ham begona oʻtlarning tarqalishiga olib kelishi mumkin<ref>{{veb manbasi |url=http://www.weeds.gov.au/management/prevention.htm |title=Avstraliyadagi begona oʻtlar bosh sahifa |publisher=Weeds.gov.au |date=2013-06-12 |kirish sanasi=2013-07-24 }}</ref>. [[Karantin begona oʻsimliklar|Karantin]]<nowiki/>lar (biologik xavfsizlikga qarang) invaziv turlar tarqalishining oldini olishni siyosat darajasida tartibga solishning bir usuli hisoblanadi. Karantin — bu invaziv tur mavjud boʻlgan joylardan u mavjud boʻlmagan hududlarga zararlangan turning harakatlanishini cheklaydigan qonuniy hujjat. [[Jahon Savdo Tashkiloti]] Sanitariya va fitosanitariya choralarini qoʻllash toʻgʻrisidagi bitim doirasida zararkunandalar va kasalliklar karantini boʻyicha xalqaro qoidalarga ega. Ayrim mamlakatlarning oʻz karantin qoidalari mavjud. Masalan, Qoʻshma Shtatlarda Amerika Qo'shma Shtatlari Qishloq xo'jaligi Departamenti va Hayvonlar va o'simliklar salomatligini tekshirish xizmati (USDA/APHIS) mahalliy (AQSh ichida) va xorijiy (Qoʻshma Shtatlardan tashqari importlarni) karantinlarni boshqaradi. Ushbu karantinlar davlat chegaralari va kirish portlarida inspektorlar tomonidan amalga oshiriladi<ref name="Pedigoand" />. ==== Biologik nazorat ==== Qishloq xoʻjaligi zararkunandalariga qarshi kurashda yirtqichlar, parazitoidlar, parazitlar, patogenlardan va biologik zararkunandalarga qarshi kurash vositalaridan foydalanish hamda zararkunandalarga qarshi kurashning boshqa usullari, masalan, pestitsidlardan foydalanish qishloq xoʻjaligining ifloslanishini kamaytirish potentsialiga ega. Biroq, mahalliy boʻlmagan bionazorat agentlari tomonidan joriy etishning afzalliklari keng muhokama qilinmoqda. Joriy etilganidan soʻng, bionazorat vositalarining kiritilishi qaytarib boʻlmaydigan boʻlishi mumkin. Potentsial ekologik muammolar qishloq xoʻjaligining yashash joylaridan tabiiy muhitga tarqalishini va mahalliy turlardan foydalanishga moslashishni oʻz ichiga olishi mumkin. Bundan tashqari, murakkab ekotizimlardagi oʻzaro taʼsir natijalarini va potentsial ekologik taʼsirlarni chiqarishdan oldin bashorat qilish qiyin boʻlishi mumkin. Ekologik zararga olib kelgan bionazorat dasturining bir misoli Shimoliy Amerikada sodir boʻlgan, u yerda kapalaklar parazitoidi lo'li kuya (Gypsy moth) va jigarrang kuya (Browntail moth) bilan kurashish uchun kiritilgan. Bu parazitoid kapalaklarning koʻplab turlaridan foydalanishga qodir va bu, ehtimol, bir qancha mahalliy ipak kuya turlarining kamayib ketishi va yoʻq boʻlib ketishiga olib kelgan<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.1146/annurev.ento.48.060402.102800 |pmid=1220812 | title=Maqsadsiz ta'sirlar - biologik nazoratning Axilles tovoni? Bionazoratni kiritish bilan bog'liq xavfni kamaytirish uchun retrospektiv tahlillar |jurnal=Entomologiyaning yillik sharhi |jild=48 |sahifalar=365–96 |yil=2003 |oxirgi1=Louda |birinchi1=SM |oxirgi2=Pemberton |birinchi2=R.W |oxirgi3=Jonson |first3=M.T |last4=Follett |first4=P.A }}</ref>. Potentsial bionazorat agentlari uchun xalqaro tadqiqotlar, Yevropa biologik nazorat laboratoriyasi, Amerika Qoʻshma Shtatlari Qishloq xoʻjaligi Departamenti va Qishloq xoʻjaligi tadqiqotlari xizmati (USDA/ARS), Hamdoʻstlik Biologik nazorat instituti va Xalqaro Zararli Oʻsimliklar va Hayvonlarning Biologik Nazorati Tashkiloti yordam beradi. Qishloq xoʻjaligi ifloslanishining oldini olish uchun xavfsizlik choralarini koʻrishdan oldin organizmning potentsial samaradorligi va ekologik taʼsiri boʻyicha karantin va keng qamrovli tadqiqotlar talab etiladi. Agar tasdiqlansa, bionazorat agentini tegishli qishloq xoʻjaligi sharoitida kolonizatsiya qilish va tarqatishga urinishlar amalga oshiriladi. Ularning samaradorligi doimiy ravishda baholanadi<ref name="Pedigoand" />. === Genetik modifikatsiyalangan organizmlar (GMO) === [[Fayl:Bt plants.png|thumb|left|alt= Top: Lesser cornstalk borer larvae extensively damaged the leaves of this unprotected peanut plant. (Image Number K8664-2)-Photo by Herb Pilcher. Bottom: After only a few bites of peanut leaves of this genetically engineered plant (containing the genes of the Bacillus thuringiensis (Bt) bacteria), this lesser cornstalk borer larva crawled off the leaf and died. (Image Number K8664-1)-Photo by Herb Pilcher.|(Top) Non transgenic peanut leaves showing extensive damage from [[European corn borer]] larvae. (Bottom) Peanut leaves genetically engineered to produce Bt toxins are protected from herbivory damage.]] ==== Genetik ifloslanish va ekologik taʼsirlar ==== Biroq, GMO ekinlari duragaylash orqali mahalliy oʻsimlik turlarining genetik ifloslanishiga olib kelishi mumkin. Bu begona oʻtlarning koʻpayishiga yoki mahalliy turlarning yoʻq boʻlib ketishiga olib kelishi mumkin. Bundan tashqari, transgen oʻsimligining oʻzi, agar modifikatsiya maʼlum bir muhitda yaroqliligini yaxshilasa, begona oʻtga aylanishi ham mumkin<ref name="Gullan" />. Shuningdek, changlatuvchilar va tabiiy dushmanlar kabi maqsadli boʻlmagan organizmlar Bt hosil qiluvchi oʻsimliklarni tasodifiy yutish natijasida zaharlanishi mumkinligi haqida xavotirlar mavjud. Yaqinda oʻtkazilgan tadqiqotda Bt makkajoʻxori gulchanglari yaqin atrofdagi sut oʻsimliklarini changlatib, monarx kapalakning lichinkalari bilan oziqlanishiga taʼsiri monarx populyatsiyalari uchun xavf past ekanligini aniqladi<ref name="Gullan" />. Gerbitsidlarga chidamlilik uchun ishlab chiqilgan GMO ekin oʻsimliklaridan foydalanish, shuningdek, gerbitsiddan foydalanish bilan bogʻliq boʻlgan qishloq xoʻjaligi ifloslanishi miqdorini bilvosita oshirishi mumkin. Misol uchun, Amerika Qoʻshma Shtatlarining oʻrta-gʻarbiy qismida gerbitsidlarga chidamli makkajoʻxori dalalarida gerbitsidlardan foydalanishning koʻpayishi monarx kapalak lichinkalari uchun kerakli boʻlgan sut oʻtlari miqdorini kamaytirmoqda<ref name="Gullan" />. Genetik modifikatsiyalangan organizmlarning chiqarilishini tartibga solish organizm turiga va tegishli mamlakatga qarab farqlanadi{{Citation needed|sana=Noyabr 2017}}. ==== GMO ifloslanishni kamaytirish vositasi sifatida ==== GM mahsulotlaridan foydalanish bilan bogʻliq baʼzi xavotirlar boʻlishi mumkin boʻlsa-da, u hayvonlarning qishloq xoʻjaligini ifloslanishi bilan bogʻliq mavjud muammolarning yechimi ham boʻlishi mumkin. Ifloslanishning asosiy manbalaridan biri, xususan, tuproqdagi vitamin va minerallarning siljishi hayvonlarda ovqat hazm qilish samaradorligining yetishmasligidan keltirib chiqaradi. Ovqat hazm qilish samaradorligini oshirish orqali hayvonot mahsulotlarining tannarxini ham, atrof-muhitga yetkazilgan zararni ham minimallashtirish mumkin. Ushbu texnologiya va uning potentsial qoʻllanilishining muvaffaqiyatli namunalaridan biri Enviropig hisoblanadi{{Citation needed|sana=2017-yil noyabr}}. Enviropig genetik jihatdan oʻzgartirilgan Yorkshire choʻchqasi boʻlib, tupurigida fitazni paydo qiladi. Makkajoʻxori va bugʻdoy kabi donlarda fitik kislota deb nomlanuvchi tabiiy ravishda hazm boʻlmaydigan shaklda bogʻlangan fosfor mavjud. [[Fosfor]], choʻchqalar uchun muhim ozuqa, shuning uchun u choʻchqa ratsioniga qoʻshiladi, chunki u ovqat hazm qilish traktida parchalanmaydi. Natijada, don tarkibida tabiiy ravishda mavjud boʻlgan deyarli barcha fosfor najasda isrof boʻladi va tuproqda yuqori darajaga koʻtarilishi mumkin. Fitaz bu boshqa hazm boʻlmaydigan fitik kislotani parchalashga qodir boʻlgan ferment boʻlib, uni choʻchqada paydo boʻladi. Enviropigning donalaridagi fosforni hazm qilish qobiliyati bu tabiiy fosforning isrofgarchiligini (20-60% ga kamayishi) yoʻq qiladi, shu bilan birga ozuqa tarkibiga oziq moddalarini qoʻshish zaruriyatini ham yoʻq qiladi<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.1038 /90788 |pmid=11479566 |year=2001 |last1=Golovan |first1=Serguei P |title=Soʻlakdagi fitazni ifodalovchi choʻchqalar kam fosforli goʻng ishlab chiqaradi |journal=Tabiat biotexnologiyasi |volume=19 |issue=8 |page=4-5 |last2=Meidinger |first2=Roy G |last3=Ajakaiye |first3=Ayodele |last4=Kottrill |first4=Maykl |last5=Wiederkehr |first5=Miles Z |last6=Barney |first6=Devid J |last7=Plante |first7=Kler |last8=Pollard |first8=Jon V |last9=Fan |first9=Ming Z |last10=Xeyes |first10=M. Entoni |last11=Laursen |first11=Jesper |last12=Hjorth |first12=J. Peter |last13=Hacker |first13=Rojer R |last14=Phillips |first14=John P |last15=Forsberg |first15=Secil W |s2cid=52853680}}</ref>. === Hayvonlarni boshqarish === ==== Goʻngni boshqarish ==== {{asosiy|Go'ngni boshqarish}} [[Havoning ifloslanishi|Havo]], tuproq va [[Suvning ifloslаnishi|suv ifloslanishining]] asosiy omillaridan biri hayvonlar chiqindilari hisoblanadi. USDA tomonidan 2005-yilgi hisobotga koʻra, har yili Qoʻshma Shtatlardagi fermer xoʻjaliklarida 335 million tonnadan ortiq „quruq moddalar“ chiqindilari (suv olib tashlangandan keyingi chiqindilar) ishlab chiqariladi<ref>USDA qishloq xoʻjaligi tadqiqotlari xizmati. „2005-yil Moliyaviy Yillik Hisobot Goʻng va qoʻshimcha mahsulotlardan foydalanish“, 2006-yil 31-may</ref>. Hayvonlarni oziqlantirish operatsiyasi har yili AQSh shahar chiqindi suvi zavodlarida qayta ishlanadigan inson kanalizatsiya chiqindilari miqdoridan taxminan 100 baravar koʻp goʻng ishlab chiqaradi. Qishloq xoʻjaligi oʻgʻitlarining diffuz manbali ifloslanishini kuzatish va nazorat qilish qiyinroq. Nitratlarning yuqori konsentratsiyasi yer osti suvlarida uchraydi va 50&nbsp;mg/litrga (EI Direktivasi limiti) yetishi mumkin. Ariq va daryo oqimlaridagi oʻgʻitlardan oziqaviy moddalarning ifloslanishi evtrofikatsiyaga olib keladi. Bu qishda kuzgi shudgorlash natijasida nitratlar koʻpayganidan keyin yomonroq boʻladi, qishki yogʻingarchilik kuchliroq boʻlib, oqib chiqadigan suv oqimi va yuvilishi koʻpayadi va oʻsimliklarning soʻrilishi kamroq boʻladi. EPA 2500 sigirga ega bitta sut fermasi 411 000 ga yaqin aholisi boʻlgan shahardagi kabi koʻproq chiqindilarni ishlab chiqarishini aniqlagan<ref>{{cite report|date=May 2004 y. |url=https://nepis.epa.gov/Exe/ZyPURL.cgi?Dockey=901V0100.txt |publisher=EPA |location=Cincinnati, OH |page=7 |id=EPA 600/R-04/042}}</ref>. AQSh Milliy tadqiqot kengashi hidlarni hayvonlarning mahalliy darajadagi chiqindisining eng muhim muammosi sifatida aniqladi. Turli hayvonlar tizimlari har yili ishlab chiqariladigan katta miqdordagi chiqindilar bilan kurashish uchun bir nechta chiqindilarni boshqarish tartib-qoidalarini qabul qildi. Goʻng bilan ishlov berishning afzalliklari ekinlarga tashish va qoʻllash kerak boʻlgan goʻng miqdorini kamligi, shuningdek, tuproqning siqilishini kamaytirishidir. Oziq moddalar ham kamayadi, yaʼni goʻngni tarqatish uchun kamroq ekin maydoni kerak boʻladi. Goʻngdan foydalanishda, shuningdek, goʻngda mavjud boʻlgan patogenlar miqdorini kamaytirish orqali inson salomatligi va bioxavfsizlik xavfini kamaytirish mumkin. Suyultirilmagan hayvon goʻngi yoki shlamlari maishiy kanalizatsiyaga qaraganda yuz baravar koʻp konsentratsiyali boʻlib, ichak paraziti ''Cryptosporidiumni'' olib tashishi mumkin, uni aniqlash qiyin va u odamlarga yuqishi mumkin''. [[Silos]]'' suyuqligi (fermentlangan hoʻl oʻtdan) past pH va juda yuqori biologik kislorod talabi bilan ataladan ham kuchliroqdir. Past pH bilan silos suyuqligi juda yemiruvchan boʻlishi mumkin; sintetik materiallarga va saqlash uskunasiga zarar yetkazishi va tasodifiy toʻkilishiga olib kelishi mumkin. Bu xususiyatlarning barchasini mavjud resurslarga asoslangan holda fermada goʻngni boshqarish tizimidan toʻgʻri foydalanish orqali optimallashtirish mumkin{{Citation needed|sana=Noyabr 2017}}. ==== Gʻoʻng bilan ishlov berish ==== ===== Kompostlash ===== [[Kompost|Kompostlash]]–qattiq goʻngni boshqarish tizimi boʻlib, u [[qoʻton]]<nowiki/>larda toʻplangan qattiq goʻngdan yoki ajratilgan suyuq goʻngning qattiq moddalaridan tayyorlanadi. Kompostlashning ikkita usuli mavjud: faol va passiv. Goʻng faol kompostlash paytida vaqti-vaqti bilan chayqatiladi, passiv kompostlashda esa bunday qilinmaydi. Passiv kompostlash toʻliq parchalanmaganligi va gaz tarqalishi tezligining pastligi tufayli issiqxona gazlari emissiyasini kamaytirishi aniqlangan. ===== Qattiq-suyuqlikni ajratish ===== Goʻngni boshqarishni osonlashtirish uchun mexanik ravishda qattiq va suyuq qismga ajratish mumkin. Suyuqliklar (4-8 % quruq modda) ekinlarga qulay tarqatish uchun nasos tizimlarida oson ishlatilishi mumkin va qattiq fraktsiya (15-30 % quruq modda) toʻshak sifatida ishlatilishi, ekinlarga yoyilishi, kompost yoki eksport qilinishi mumkin. ===== Anaerob hazm qilish va lagunalar ===== [[Fayl:Anaerobic Lagoon at Cal Poly.jpg|thumb|upright=1.25|Sut zavodidagi anaerob lagunasi]] [[Anaerob hazm]] — bu organik qattiq moddalarning parchalanishiga yordam beradigan havo boʻlmagan joyda bakteriyalar yordamida suyuq hayvonlar chiqindilarini biologik tozalash. Chiqindilarni isitish uchun [[biogaz]] ishlab chiqarish tezligini oshirish uchun issiq suv ishlatiladi.<ref name="manuremanagement.cornell"/> Qolgan suyuqlik ozuqa moddalariga boy boʻlib, dalalarda oʻgʻit va metan sifatida ishlatilishi mumkin. toʻgʻridan-toʻgʻri biogaz pechida yoqish mumkin boʻlgan gaz<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.1016/j.renene.2017.08.068 |title=Kichik miqyosdagi Janubi-Sharqiy Osiyo fermerlari uchun go'ngni boshqarishga joriy yondashuv - Vetnam biogazidan foydalanish-misol sifatida biogaz fermalari |journal=Qayta tiklanadigan energiya |volume=115 |pages=362–70 |year=2018 |last1=Roubik |first1=Hynek |last2=Mazancova |first2=Jana |last3=Phung |first3=Le Dinh |last4=Banout |first4=yanvar}}</ref> yoki elektr va issiqlik ishlab chiqarish uchun dvigatel generatorida.<ref name="manuremanagement.cornell">{{cite report|date=2005-04-12 |title= Go'ngni tozalash tizimiga bo'lgan ehtiyojni baholash |series=Fact Sheet |url=http://www.manuremanagement.cornell.edu/Pages/General_Docs/Fact_Sheets/Evaluating_Need_for_Manure_Treatment_System_factsheet.pdf |publisher=Kornell universiteti goʻngini boshqarish dasturi |location=Ithaca, NY |id=MT-1}}</ref><ref>{{cite report |date=Iyul 1999 |title=Hayvonot xoʻjaligi: Chiqindilarni boshqarish amaliyotlari |url=http://www.gao.gov/archive/1999/rc99205.pdf |publisher=U.S.Bosh Buxgalteriya Ofisi |location=Vashington, D.C. |pages=9–11 |id=GAO/RCED-99-205}}</ref> Metan karbonat angidridga qaraganda issiqxona gazi sifatida taxminan 20 baravar kuchliroqdir, bu sezilarli salbiy taʼsirga ega. toʻgʻri nazorat qilinmasa, atrof-muhitga taʼsir qiladi. Chiqindilarni anaerob usulda tozalash goʻngni boshqarish bilan bogʻliq hidni nazorat qilishning eng yaxshi usuli hisoblanadi<ref name="manuremanagement.cornell" />. [[Anaerob lagun|Biologik tozalash lagunalari]] qattiq moddalarni parchalash uchun ham anaerob hazm qilish usulidan foydalanadi, ammo bu juda sekinroq. Lagunalar isitiladigan hazm qilish tanklaridan farqli oʻlaroq, atrof-muhit haroratida saqlanadi. Lagunlar toʻgʻri ishlashi uchun katta er maydonlari va yuqori suyultirish hajmlarini talab qiladi, shuning uchun ular Qoʻshma Shtatlar shimolidagi koʻplab iqlimlarda yaxshi ishlamaydi. Lagunalar shuningdek, hidni kamaytiradi va issiqlik va elektr energiyasi uchun biogaz mavjud.<ref>{{cite report|date=sentabr 2002 |title=Anaerobik lagunalar |series=Oqindi suvlar texnologiyasi ma'lumotlar varaqasi |url=https://www3.epa.gov/npdes/pubs/alagoons.pdf |publisher=EPA |id=EPA 832-F-02-009}}</ref> Tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, aerobik hazm qilish tizimlari yordamida IG emissiyasi kamayadi. Issiqxona gazlari emissiyasini qisqartirish va kreditlar toza aerob texnologiyalarni oʻrnatishning yuqori narxini qoplashga yordam beradi va ishlab chiqaruvchilarga mavjud anaerob lagunalar oʻrnini bosadigan ekologik jihatdan ustun texnologiyalarni oʻzlashtirishini osonlashtiradi.<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.1016/j.wasman.2007.09.034 |pmid=18060761 |title=Issiqxona gazlari emissiyasini kamaytirish va cho'chqachilik xo'jaliklarida aerob chiqindilarni qayta ishlash tizimlarini joriy etish natijasida atrof-muhit sifatini yaxshilash |journal=Chiqindilarni boshqarish |volume=28 |issue=4 |pages=759–66 |year=2008 |last1 =Vanotti |first1=M.B |last2=Szogi |first2=A.A |last3=Vives |first3=C.A }}</ref>. == Manbalar == {{Reflist|2}} * {{CRS|article = Kongress uchun hisobot: Qishloq xoʻjaligi: atamalar, dasturlar va qonunlar lugʻati, 2005-yil nashri|url = http://ncseonline.org/nle/crsreports/05jun/97-905.pdf|author= Jasper Womach}} gk2gnsyx2p7b67bqv0oygmfn424uimh 2816246 2816229 2022-08-28T16:59:47Z Abdulaziz uzbek 72937 /* Qattiq-suyuqlikni ajratish */ wikitext text/x-wiki [[Fayl:Water pollution in the Wairarapa.JPG|thumb|right|Water pollution due to [[dairy farming]] in the [[Wairarapa]] area of New Zealand (photographed in 2003)]] '''Qishloq xoʻjaligining ifloslanishi-'''atrof-muhitning [[Ifloslanish|ifloslanishi yoki degradatsiyasiga]] olib keladigan [[qishloq xo'jaligi|dehqonchilik]] amaliyotlarining [[Biotik omillar|biotik]] va [[Abiotik omillar|abiotik]] yonma-yonlarini bildiradi. atrofdagi ekotizimlarga va/yoki odamlarga va ularning iqtisodiy manfaatlariga zarar yetkazishi mumkin. Ifloslanish turli xil manbalardan kelib chiqishi mumkin, jumladan, suvning nuqtali manbadan ifloslanishi (bitta oqizish nuqtasidan) keng tarqalgan, landshaft darajasidagi sabablargacha, shuningdek, nuqtadan tashqari manbadan ifloslanishi va [[havoning ifloslanishi]] deb nomlanadi. Bu ifloslantiruvchi moddalar atrof-muhitga kirgach, atrofdagi ekotizimlarga bevosita taʼsir koʻrsatishi mumkin, yaʼni mahalliy yovvoyi tabiatning nobud boʻlishi yoki ichimlik suvining ifloslanishi, shuningdek, qishloq xoʻjaligi oqimi natijasida yuzaga keladigan [[O'lik zona (ekologiya)|oʻlik zonalar]] kabi quyi oqim taʼsiri katta suvlarda toʻplangan. jismlar. Boshqaruv amaliyoti yoki ularni bilmaslik ushbu ifloslantiruvchi moddalar miqdori va taʼsirida hal qiluvchi rol oʻynaydi. Boshqaruv usullari hayvonlarni boshqarish va uy-joy bilan taʼminlashdan tortib, global qishloq xoʻjaligi amaliyotida [[pestitsidlar]] va [[o'g'itlar]]larning tarqalishiga qadar boʻladi. Notoʻgʻri boshqaruv amaliyotlari hayvonlarni boqish operatsiyalarini notoʻgʻri boshqarish, haddan tashqari yaylovlar, shudgorlash, oʻgʻitlar va pestitsidlarni notoʻgʻri, ortiqcha yoki notoʻgʻri oʻz vaqtida ishlatishni oʻz ichiga oladi. Qishloq xoʻjaligining ifloslantiruvchi moddalari [[suv sifati]]ga katta taʼsir koʻrsatadi va ular koʻllar, daryolar, [[botqoq]]lar, daryolar va [[er osti suvlari|yer osti suvlari]]da uchraydi. Qishloq xoʻjaligidagi ifloslantiruvchi moddalarga choʻkindi moddalar, ozuqa moddalari, patogenlar, pestitsidlar, metallar va tuzlar kiradi<ref>{{veb manbasi|sana=2015-02-20|sarlavha=Agricultural Nonpoint Source Fact Sheet|url=http://water.epa.gov/polwaste/nps/agriculture_facts.cfm|kirish sanasi=22-aprel 2015-yil|veb-sayt=Amerika Qo'shma Shtatlari Atrof-muhitni muhofaza qilish agentligi|nashriyot=EPA}}</ref>. Chorvachilik qishloq xoʻjaligida katta hajmdagi atrof-muhitga kiradigan ifloslantiruvchi moddalari bilan katta taʼsir koʻrsatadi. Goʻng tarkibidagi bakteriyalar va patogenlar oʻtlash, lagunlarda goʻngni saqlash va dalalarga goʻng sepish toʻgʻri boshqarilmasa, daryolar va yer osti suvlariga kirib borishi mumkin<ref name=":2">"Qishloq xoʻjaligi amaliyotining tabiiy resurslarga ekologik taʼsirini oʻrganish. ". ''USGS.'' 2007-yil yanvar, pubs.usgs.gov/fs/2007/3001/pdf/508FS2007_3001.pdf. 2018-yil 2-aprelda foydalanilgan.</ref>. Yerdan foydalanishning oʻzgarishi va chorvachilik va dehqonchilik amaliyotlari, qishloq xoʻjaligi faoliyati natijasida havoning ifloslanishi iqlim oʻzgarishiga katta taʼsir koʻrsatadi va bu tashvishlarni IPCC Iqlim oʻzgarishi va yer boʻyicha maxsus hisobot hal qilish xalqaro tashkilotning asosiy qismi edi<ref>{{Kitobdan iqtibos|author=IPCC|url=https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/2019/11/SRCCL- Full-Report-Compiled-191128.pdf|title=IPCC Iqlim o'zgarishi, cho'llanish, erlarning degradatsiyasi, erlarni barqaror boshqarish, oziq-ovqat xavfsizligi va quruqlik ekotizimlarida issiqxona gazlari oqimlari bo'yicha maxsus hisobot|noshir=Matbuotda|yil=2019|muharrir1- last=Shukla|editor1-birinchi=P.R.|ref={{harvid|IPCC SRCCL|2019}} <!-- ipcc:20200204 -->|author-link=IPCC|editor2-last=Skea|editor2-first=J.|muharrir3-oxirgi=Kalvo Buendia|muharrir3-birinchi=E.|muharrir4-oxirgi=Masson-Delmotte|muharrir4-birinchi=V.|muharrir5-oxirgi=Pörtner|muharrir5-birinchi=H.-O.|muharrir6-oxirgi =C. Roberts|muharrir6-birinchi=D.|muharrir7-oxirgi=Zhai|muharrir7-birinchi=P.|muharrir8-oxirgi=Slade|muharrir8-birinchi=R.|muharrir9-oxirgi=Connors|muharrir9-birinchi=S.|display- muharrirlar=4|muharrir18-birinchi=P.|muharrir22-oxirgi=Malley|muharrir22-birinchi=J.|muharrir21-oxirgi=Belkacemi|muharrir21-birinchi=M.|muharrir20-oxirgi=Kissik|muharrir20-birinchi=K.| editor19-last=Huntley|editor19-first=E.|editor18-last=Vyas|editor14-first=S.|editor17-last=Portugal Pereira|editor17-first=J.|editor16-last=Petzold|birinchi muharrir=16 J.|editor15-last=Pathak|editor15-first=M.|editor14-last=Neogi|editor13-last=Luz|editor13-first=S.|editor12-last=Haughey|editor11-last=Ferrat|daritor11-st =M.|editor10-last=van Diemen|editor10-first=R.|editor12-first=E.}} https://www.ipcc.ch/report/srccl/.</ref>. == Abiotik manbalar == === Pestitsidlar === [[Fayl:Cropduster spraying pesticides.jpg|thumb|alt=Cropduster pestitsidlarni purkamoqda.|[[Pestitsidlar|Pestitsid]]ni havodan qoʻllash.]] [[Pestitsidlar]] va [[gerbitsidlar]] qishloq xoʻjaligi yerlariga ekin yetishtirishni buzadigan zararkunandalarga qarshi kurashda qoʻllaniladi. [[Tuproqning ifloslanishi]] pestitsidlar tuproqda saqlanib qolganda va tuproqda toʻplanib turgʻun organik ifloslantiruvchilarga aylanganda sodir boʻladi, bu mikrobial jarayonlarni oʻzgartirishi, oʻsimliklarning kimyoviy moddalarni oʻzlashtirishini kuchaytirishi va [[tuproq organizmlari]]ga zaharli boʻlishi mumkin. Pestitsidlar va gerbitsidlarning saqlanish darajasi aralashmaning oʻziga xos kimyosiga bogʻliq boʻladi, natijada u [[sorbsiya]] dinamikasiga va tuproq muhitining taqdiri va transport xususiyatiga kuchli taʼsir qiladi<ref>{{veb manbasi|url=http://www. epa.gov/opp00001/science/efed_databasedescription.htm |sarlavha=Atrof-muhitga oid ma'lumotlar bazalari: Ekotoksisite ma'lumotlar bazasi |veb-sayt=Pestitsidlar: Fan va siyosat |nashriyotchi=U.S. Atrof-muhitni muhofaza qilish agentligi (EPA) |joy=Vashington, D.C. |sana=2006-06-28 |arxiv-url=https://web.archive.org/web/20140704074226/http://www.epa.gov/opp00001 /science/efed_databasedescription.htm |arxiv-sana=2014-07-04}}</ref>. Pestitsidlar ifloslangan zararkunandalar va tuproq organizmlari bilan oziqlanadigan hayvonlarda ham toʻplanishi mumkin. Bundan tashqari, pestitsidlar foydali hasharotlar, masalan, changlatuvchilar va zararkunandalarning tabiiy dushmanlari (yaʼni, zararkunandalarni ovlaydigan yoki parazitlik qiluvchi hasharotlar) uchun maqsadli zararkunandalarga nisbatan koʻproq zararli boʻlishi mumkin<ref name="Gullan">Gullan. , P.J. va Cranston, P.S. (2010) Hasharotlar: Entomologiyaning qisqacha mazmuni, 4-nashr. Blackwell Publishing UK: 584 sahifa.{{kerakli sahifa|sana=2017-yil noyabr}}</ref>. ==== Pestitsidlarni yuvish ==== Pestitsidlarni yuvish pestitsidlarni suv bilan aralashib, tuproq boʻylab harakat qilishi natijasida sodir boʻladi, natijada yer osti grunt suvlarini ifloslantiradi. Yuvish miqdori tuproq va pestitsidlarning oʻziga xos xususiyatlariga, yogʻingarchilik va sugʻorish darajasiga bogʻliq. Agar suvda eruvchan pestitsidlardan foydalanilganda, tuproq qumli boʻlganida, yuvish koʻproq sodir boʻladi. Agar pestitsidlarni qoʻllagandan keyin ortiqcha sugʻorish sodir boʻlsa, pestitsidning tuproqqa adsorbsion qobiliyati past boʻadi. Yuvish nafaqat ishlov berilgan dalalardan, balki pestitsidlarni aralashtirish joylaridan, pestitsidlarni qoʻllash uchun moʻljallangan mashinalarni yuvish joylaridan yoki utilizatsiya qilinadigan joylardan ham kelib chiqishi mumkin<ref name="agf">{{veb manbasi |url=http://www.agf.gov.bc.ca/pesticides/c_2.htm |sarlavha=Pestisidlarning ekologik taqdiri |muallif=<!--Xodimlar yozuvchi(lar); by-line.--> |veb-sayt=Pesticide Wise |nashriyotchi=Britaniya Kolumbiya Qishloq xoʻjaligi vazirligi |joy=Viktoriya, BC |arxiv-url=https://web.archive.org/web/20151225091304/http:// www.agf.gov.bc.ca/pesticides/c_2.htm |arxiv-sana=2015-12-25}}</ref>. === Oʻgʻitlar === Oʻgʻitlar ekinlarni [[Azotli oʻgʻitlar|azot]], [[Fosforli oʻgʻitlar|fosfor]], [[Kaliyli oʻgʻitlar|kaliy]] kabi qoʻshimcha oziq moddalar manbalari bilan taʼminlash, oʻsimliklarning oʻsishi va hosildorligini oshirish uchun ishlatiladi. Ular oʻsimliklarning oʻsishi uchun foydali boʻlsa-da, ular tabiiy ozuqa va mineral [[biogeokimyoviy sikl]]ni buzishi va inson va ekologik sogʻliq uchun xavf tugʻdirishi mumkin. ==== Azot ==== [[Azotli oʻgʻitlar]] oʻsimliklarni oʻsimliklar qabul qilishi uchun biologik mavjud boʻlgan, yaʼni NO<sub>3</sub><sup>−</sup> ([[Nitratli oʻgʻitlar|nitrat]]) va NH<sub>4</sub><sup>+</sup> ([[Ammiakli oʻgʻit|ammiak]]) kabi azot shakllari bilan taʼminlaydi. Bu ekinlar hosildorligi va qishloq xoʻjaligi mahsuldorligini oshiradi, lekin u yer osti va yer usti suvlariga ham salbiy taʼsir koʻrsatishi, atmosferani ifloslantirishi va [[tuproq salomatligi]]ning yomonlashishiga olib kelishi mumkin. Oʻgʻit orqali qoʻllaniladigan ozuqa moddalarining hammasi ham ekinlar tomonidan oʻzlashtirilmaydi va ularning qolganlari esa tuproqda toʻplanadi yoki [[Yer usti oqimi|oqim]] sifatida yoʻqoladi. [[Nitratli oʻgʻitlar]] yuqori eruvchanligi va molekulasi manfiy zaryadlangan loy zarralari oʻrtasidagi zaryadga oʻxshash boʻlganligi sababli, tuproq qatlamiga oqib oʻtish orqali yoʻqolishi ehtimoli ancha yuqori<ref>{{veb manbasi|title=Azot aylanishi va azotli oʻgʻit manbalariga qisqacha nazar–1-qism|url=https://www.canr. msu.edu/news/nitrogen_cycle_and_nitrogen_fertilizer_sources_part_1|webcite=MSU Extension|language=en|enter date=2020-04-10}}</ref>. Azotli oʻgʻitlarni qoʻllash darajasi [[Nitratli oʻgʻitlar|nitrat]]ning suvda yuqori eruvchanligi sababli yer usti suvlariga oqib tushishning koʻpayishiga, shuningdek, yer osti suvlariga singib ketishiga olib keladi va shu bilan [[yer osti suvlarining ifloslanishini]] keltirib chiqaradi. Yer osti suvlarida nitrat darajasi 10&nbsp;mg/L (10 ppm) dan yuqori miqdori, bolalarda „koʻk chaqaloq sindromi“ (orttirilgan methemoglobinemia) va ehtimol qalqonsimon bez kassalliklari hamda turli xil saraton turlarini keltirib chiqaradi<ref>{{jurnal manbasi|last1=Uord|first1=Meri X.|last2=Jons|first2=Rena R.|last3=Brender|first3=Jan D.|last4=de Kok|first4=Teo M.|last5=Weyer|first5=Piter J.|last6=Nolan|first6=Bernard T.|last7=Villanueva|first7=Kristina M.|last8=van Breda|first8=Simone G.|date=Iyul 2018|title=Ichimlik suvi nitrati va inson salomatligi: yangilangan sharh|journal=Atrof-muhit tadqiqotlari va jamoat salomatligi xalqaro jurnali|volume=15|number=7|page=1557|doi=10.3390/ijerph15071557|issn=1661-7827|pmc=60684=03 |doi-access=free}}</ref>. Atmosfera azotini (N<sub>2</sub>) koʻproq biologik mavjud shakllarga oʻtkazuvchi azot fiksatsiyasi va biologik mavjud azot birikmalarini N<sub>2</sub> va N<sub>2</sub>O ga aylantiruvchi denitrifikatsiya, azot aylanishida ishtirok etadigan eng muhim metabolik jarayonlardan ikkitasidir, chunki ular ekotizimlarga azotning eng katta kirish va chiqishi hisoblanadi. Ular azotning atmosfera (yaʼni, taxminan 78 % azot) va biosfera oʻrtasida oqimini taʼminlaydi. Azot aylanishidagi boshqa muhim jarayonlar nitrifikatsiya va ammonifikatsiya boʻlib, ular mos ravishda ammiakni nitrat yoki nitritga va organik moddalarni ammiakka aylantiradi. Bu jarayonlar koʻpchilik ekotizimlarda azot kontsentratsiyasini nisbatan barqaror ushlab turganligi sababli, qishloq xoʻjaligidan chiqqan azotning katta oqimi jiddiy buzilishlarga olib kelishi mumkin<ref>{{veb manbasi|url=https://www.nature.com/scitable/knowledge/library/the-nitrogen-cycle-processes-players-and-human-15644632/|title=Azot aylanishi: jarayonlar, oʻyinchilar va insonga taʼsiri {{!}} Fanni Scitable sahifasida oʻrganing|vebsayt=www.nature.com|enter-date=2020-04-19}}</ref>. Buning suv ekotizimlarida keng tarqalgan natijasi [[evtrofikatsiya]] boʻlib, bu oʻz navbatida [[Gipoksiya|gipoksik]] va [[Anoksiya|anoksik]] sharoitlarni yaratadi. Bu ikkalasi ham oʻlimga olib keladi yoki koʻplab turlarga zarar yetkazadi<ref>{{jurnal manbasi |last1=Diaz |first1=Robert |last2=Rosenberg |first2=Rutger |title=Dengiz ekotizimlari uchun o'lik zonalarning tarqalishi va oqibatlari |jurnal=Fan |date=2008-08-15 |volume=321 |1-son=8 |pages=926–929 |doi=10.1126/science.1156401 |pmid=18703733 |bibcode=2008Sci...321..926D |s2cid=32818786 |url=https://www.science.org/012/do.1156401}}</ref>. Azotli oʻgʻitlash NH<sub>3</sub> gazlarini ham atmosferaga chiqarishi mumkin, ular keyinchalik NO<sub>x</sub> birikmalariga aylanishi mumkin. Atmosferadagi NO<sub>x</sub> birikmalarining koʻp miqdori suv ekotizimlarining kislotalanishiga olib kelishi va odamlarda turli xil nafas olish muammolarini keltirib chiqarishi mumkin. Oʻgʻitlash natijasida N<sub>2</sub>O ajralib chiqishi mumkin, bu [[issiqxona gazi]] boʻlib, stratosferada ozonning (O<sub>3</sub>) yoʻq qilinishiga yordam beradi<ref>{{cite journal|last1=Erisman|first1=Yan Villem|last2=Gallovey|first2=Jeyms N.|last3=Seitzinger|first3=Sybil|last4=Bleeker|first4=Albert|last5=Kasallik|first5=Nensi B.|last6= Petresku|first6=A.M.Roksana|last7=Lich|first7=Allison M.|last8=de Vries|first8=Wim|date=2013-07-05|title=Global azot aylanishining inson modifikatsiyasining oqibatlari|journal=Qirollik falsafiy operatsiyalari B jamiyati: Biologiya fanlari|volume=368|number=1621|pages=20130116|doi=10.1098/rstb.2013.0116|issn=0962-8436|pmc=3682738|pmid=23713116}}</ref>. Azotli oʻgʻit oladigan tuproqlar ham zararlanishi ham mumkin. Oʻsimliklarda mavjud boʻlgan azotning koʻpayishi ekinning sof birlamchi ishlab chiqarishini oshiradi va oxir-oqibat, parchalangan biomassa orqali oʻgʻitlar va uglerod birikmalaridan azotning koʻproq kirishi natijasida tuproqning mikrobial faolligi ortadi. Tuproqdagi parchalanishning kuchayishi tufayli uning organik moddalari tugaydi, bu esa tuproqning umumiy sogʻligʻini yomonlashuviga olib keladi<ref>{{jurnal manbasi|last1=Lu|first1=Chaoqun|last2=Tian|first2=Hanqin|date=2017-03-02|title=O'tgan yarim asrda qishloq xo'jaligi ishlab chiqarishida global azot va fosfor o'g'itlaridan foydalanish: o'zgaruvchan issiq nuqtalar va ozuqa moddalarining muvozanati|url=https://www.earth-syst-sci-data.net/9/181/2017/|journal=Yer tizimi fanlari ma'lumotlari|language=en|volume=9|number=1|pages=181–192|doi= 10.5194/essd-9-181-2017|bibcode=2017ESSD.... 9..181L|issn=1866-3508|doi-access=bepul}}</ref>. Standart azotli oʻgʻitlarga alternativalardan biri bu kuchli samarali oʻgʻitlar (EEF) hisoblanadi. EEF larning bir nechta turlari mavjud, ammo ular odatda ikkita toifaga boʻlinadi, sekin chiqadigan oʻgʻitlar yoki nitrifikatsiya inhibitori oʻgʻitlari. Sekin-asta boʻshatilgan oʻgʻitlar qishloq xoʻjaligi tizimlariga Azotning chiqishini kechiktiradigan va sekinlashtiradigan polimer bilan qoplangan. ''Nitrifikatsiya inhibitorlari'' — bu juda gidrofobik boʻlgan oltingugurt birikmasi bilan qoplangan oʻgʻitlar, bu azotning chiqishini sekinlashtirishga yordam beradi. EEF (Enhanced Efficiency Fertilizers)lar azotning tuproqqa kamroq va barqaror oqishini taʼminlaydi va azotning yuvilishi va NO<sub>x</sub> birikmalarining uchuvchanligini kamaytirishi mumkin, ammo ilmiy adabiyotlar azot ifloslantirishini kamaytirishda ham samarali, ham samarasizligini koʻrsatadi<ref>{{cite journal |last1=Akiyama |first1=Xiroko |last2=Yan |first2=Xiaoyuan |last3=Yagi |first3=Kazuyuki |title=Samarali oʻgʻitlarning samaradorligini baholash N2O va qishloq xoʻjaligidan NO emissiyalarini kamaytirish imkoniyatlari sifatida:meta-tahlil |journal=Global oʻzgarishlar biologiyasi |date=2010 |volume=16 |number=6 |pages=1837-1846 |doi=10.1111/j.1365-2486.2009.02031.x|bibcode=201031G |io.71G.s2cid=86496834 }}</ref><ref>{{veb manbasi |last1=Williams |first1=T. |last2=Derksen |first2=J. |last3=Mors |first3=J. |title=Samarali azotli oʻgʻit: Janubiy Willamette yer osti suvlarini boshqarish zonasidagi baland oʻtloqli dalalarda hosildorlikka va er osti suvlariga potentsial taʼsir, Oregon, AQSh |url=https://cfpub.epa.gov/si/si_public_record_report.cfm?dirEntryId=347986&Lab=CPHEA&subject=Water%20Research&showCriteria=0&searchAll=water%20and%20(drinking%20water%20or%20small%20systems)&sortBy=revisionDate |vebsayt=EPA.gov |publisher=Environmental Protection Agency}}</ref>. ==== Fosfor ==== Qishloq xoʻjaligida ishlatiladigan fosforli oʻgʻitlarning eng keng tarqalgan shakli fosfat (PO<sub>4</sub><sup>3-</sup>) boʻlib, u PO<sub>4</sub><sup>3-</sup>ni oʻz ichiga olgan sintetik birikmalarda yoki goʻng va kompost kabi organik shakllarda qoʻllaniladi<ref>{{veb manbasi|url=https://extension.umn.edu/phosphorus-and-potassium/understanding-phosphorus-o'g'itlar|title=Fosforli o'g'itlar haqida tushuncha|vebsayt=extension.umn.edu|til=en|kirish sanasi=2020-04-09}}</ref>. Fosfor oʻynaydigan roli tufayli barcha organizmlar uchun muhim ozuqa hisoblanadi, shuningdek nuklein kislota ishlab chiqarish va metabolik energiya almashinuvi kabi hujayra va metabolik funksiyalarda muhimdir. Biroq, koʻpchilik organizmlar, shu jumladan qishloq xoʻjaligi ekinlari ham oz miqdorda fosforga muhtoj, chunki ular ekotizimlarda nisbatan kam miqdorda rivojlangan<ref>{{jurnal manbasi|last1=Hart|first1=Murray|last2=Quin|first2 =Bert|last3=Nguyen|first3=M|date=2004-11-01|title=Qishloq xoʻjaligi yerlaridan fosfor oqimi va toʻgʻridan-toʻgʻri oʻgʻit taʼsiri|url=https://www.researchgate.net/publication/51369130|journal=Journal Atrof-muhit sifati|jild=33|son=6|sahifalar=1954–72|doi=10.2134/jeq2004.1954|pmid=15537918}}</ref>. Tuproqdagi mikrob populyatsiyalari fosforning organik shakllarini fosfat kabi eruvchan oʻsimlik shakllariga aylantira oladi. Bu bosqich odatda noorganik oʻgʻitlar bilan chetlab oʻtiladi, chunki u fosfat yoki boshqa mavjud oʻsimlik shakllari sifatida qoʻllaniladi. Oʻsimliklar tomonidan qabul qilinmagan har qanday fosfor tuproq zarralariga soʻriladi, bu esa uning joyida qolishiga yordam beradi. Shu sababli, u odatda yer usti suvlariga kiradi, agar u biriktirilgan tuproq zarralari yogʻingarchilik yoki boʻron suvi oqimi natijasida eroziyalanadi. Yer usti suvlariga kiradigan miqdor oʻgʻit sifatida qoʻllaniladigan miqdorga nisbatan nisbatan past boʻladi, lekin u koʻpgina muhitlarda cheklovchi oziq moddasi boʻlganligi sababli, hatto kichik miqdori ham ekotizimning tabiiy fosfor biogeokimyoviy aylanishini buzishi mumkin<ref>{{ veb manbasi|url=https://extension.psu.edu/programs/nutrient-management/educational/soil-fertility/managing-phosphorus-for-agriculture-and-the-environment|sarlavha=Qishloq xo'jaligi va atrof-muhit uchun fosforni boshqarish (Pensilvaniyadagi ozuqaviy moddalarni boshqarish dasturi)|vebsayt=Pensilvaniyadagi ozuqaviy moddalarni boshqarish dasturi (Penn State kengaytmasi)|til=en|kirish sanasi=2020-04-09}}</ref>. Garchi azot zararli suv oʻtlari va siyanobakteriyalarning gullashida muhim rol oʻynasa ham evtrofikatsiyaga sabab boʻladi, fosfor koʻpincha, ayniqsa chuchuk suvlarda eng cheklovchi oziq moddasi boʻlganligi sababli, ortiqcha fosfor eng katta hissa qoʻshuvchi omil hisoblanadi<ref>{{veb manbasi|url=https://www.epa.gov/national-suv-resurs-so'rovlar/ko'rsatkichlar-fosfor |title=Ko'rsatkichlar: Fosfor|oxirgi=AQSh EPA|ism=OW|sana=2013-11-27|vebsayt=US EPA|til=en|kirish sanasi=2020-04-19}}</ref>. Bundan tashqari yer usti suvlaridagi kislorod miqdorini kamaytirish uchun suv oʻtlari va siyanobakteriyalarning gullashi inson va hayvonlar sogʻligʻi hamda koʻplab suv organizmlari uchun zararli boʻlgan siyanotoksinlarni ishlab chiqarishi mumkin<ref>{{veb manbasi|url=https://www.epa.gov/nutrientpollution/effects-dead-zones-and-harmful-algal-blooms|title=Ta'siri: o'lik zonalar va zararli alglarning gullashi|oxirgi=AQSh EPA|ism=OW|sana=2013-03-12|veb-sayt=AQSh EPA| til=en|kirish sanasi=2020-04-10}}</ref>. Tarkibida [[fosfor]] boʻlgan oʻgʻitlarda [[kadmiy]] kontsentratsiyasi sezilarli darajada farq qiladi va muammoli boʻlishi mumkin. Masalan, mono-ammiakli [[Fosforli oʻgʻitlar|fosforli oʻgʻit]]da kadmiy miqdori 0.14&nbsp;mg/kggacha past, 50.9&nbsp;mg/kggacha yuqori boʻlishi mumkin. Buning sababi shundaki, ularni ishlab chiqarishda ishlatiladigan fosfat jinsi 188&nbsp;mg/kggacha boʻlishi mumkin(masalan,[[Nauru (orol)|Nauru]] va [[Rojdestvo oroli|Rojdestvo]] orollaridagi konlar). Yuqori kadmiyli oʻgʻitlardan doimiy foydalanish tuproq va oʻsimliklarni ifloslantirishi mumkin. Fosfatli oʻgʻitlarning kadmiyi miqdori boʻyicha cheklovlar [[Yevropa Komissiyasi]] tomonidan koʻrib chiqilgan. Fosforni oʻz ichiga olgan oʻgʻit ishlab chiqaruvchilari endi fosfat jinslarining tarkibidagi kadmiyga qarab tanlaydilar<ref name="Microchemical Journal 2012 pp. 17–21">{{jurnal manbasi | title=O'g'it ishlab chiqarish uchun ishlatiladigan bir nechta fosfat jinslarida Cd tarkibini o'rganish | journal=Mikrokimyoviy jurnal |volume=104 | date=2012-09-01 | issn=0026-265X | doi=10.1016/j.microc.2012.03.020 | pages=17–21 | url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0026265X12000665 | kirish sanasi=2022-01-23| last1=mart | first1=Swe Swe | last2=Okazaki | first2=Masanori }}</ref>. Fosfat jinslar tarkibida [[ftorid]] miqdori yuqori. Binobarin, fosforli oʻgʻitlarning keng qoʻllanilishi tuproqdagi ftorid kontsentratsiyasini oshirdi. Oʻgʻitdan oziq-ovqatning ifloslanishi juda oz tashvish tugʻdirishi aniqlandi, chunki oʻsimliklar tuproqdan ozgina ftor toʻplaydi, ifloslangan tuproqlarni yutib yuboradigan chorva mollari uchun ftoridning zaharlanish ehtimoli kattaroqdir. Bundan tashqari, ftoridning tuproq mikroorganizmlariga taʼsiri ham tashvish tugʻdirishi mumkin<ref name="Water Research 2009 pp. 3177–3186">{{jurnal manbasi |title=Oqava suvlarni biologik tozalash tizimlarida ftoridning mikroorganizmlarga toksikligi | journal = Suv tadqiqotlari | volume=43 | masala=13 | date=2009-07-01 | issn=0043-1354 | doi=10.1016/j.watres.2009.04.032 | pages=3177–3186 | url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0043135409002802 | kirish sanasi=2022-01-23| last1=Ochoa-Herrera | first1=Valeriya | last2=Banihani | first2=Qais | last3=Leon | first3=Glendy | last4=Xatri | first4=Chandra | last5=Maydon | first5=Jeyms A. | last6=Syerra-Alvares | first6=Reyes | pmid=19457531 }}</ref>. ;Radioaktiv elementlar Oʻgʻitlarning radioaktiv tarkibi sezilarli darajada oʻzgarib turadi va ularning asosiy mineraldagi kontsentratsiyasiga hamda oʻgʻit ishlab chiqarish jarayoniga bogʻliq. [[Uran-238]] konsentrasiyalari fosfat jinsida 7 dan 100 pCi/g gacha, fosforli oʻgʻitlarda esa 1 dan 67 pCi/g gacha boʻlishi mumkin. Fosforli oʻgʻitlarning yillik miqdori yuqori qoʻllanilishi, bu tuproqlarda va drenaj suvlarida uran-238 kontsentratsiyasining odatdagidan bir necha baravar koʻp boʻlishiga olib kelishi mumkin. Biroq, bu oʻsishlarning oziq-ovqatlarning radionuklidlar bilan ifloslanishidan kelib chiqadigan inson salomatligi xavfiga taʼsiri juda kichik (0,05 mSv/y dan kam).{{citation needed|date=2017-yil noyabr}} ==== Organik ifloslantiruvchilar ==== [[Goʻng|Gʻoʻng]] va biosolidlar hayvonlar va odamlar tomonidan oziq-ovqat shaklida isteʼmol qilinadigan koʻplab oziq moddalarni oʻz ichiga oladi. Bunday chiqindi mahsulotlarni qishloq xoʻjaligi yerlariga qaytarish amaliyoti tuproqdagi ozuqa moddalarini qayta ishlash imkoniyatini beradi. Qiyinchilik jihati shundaki, goʻnglar va biosolidlar nafaqat uglerod, azot va fosfor kabi ozuqaviy moddalarni oʻz ichiga oladi, balki ular ifloslantiruvchi moddalarni, jumladan dori-darmon va shaxsiy parvarishlash vositalari (PPCP) ham oʻz ichiga olishi mumkin. Odamlar va hayvonlar tomonidan isteʼmol qilinadigan PPCP larning xilma-xilligi va katta miqdori mavjud va ularning har biri quruqlik va suv muhitida noyob kimyoga ega. Shunday qilib, hammasining ham tuproq, suv va havo sifatiga taʼsiri baholanmagan. AQSh atrof-muhitni muhofaza qilish agentligi (EPA) turli xil PPCP lar darajasini baholash uchun AQSH boʻylab [[oqova suvlarni tozalash]] zavodlaridan chiqayotgan oqava suvlarni oʻrganib chiqdi<ref>{{veb manbasi |url=https://www..epa.gov/biosolids/sewage-sludge-surveys |sarlavha=Kanalizatsiya loyini oʻrganish |nashriyot=EPA |vebsayt=Biosolids |sana=2016-08-17}}</ref>. === Metallar === Og'ir metallarning (masalan, qoʻrgʻoshin, kadmiy, mishyak, simob) qishloq xoʻjaligi tizimidagi asosiy qismlari oʻgʻitlar, goʻng kabi organik chiqindilar va qoʻshimcha sanoat mahsulotlarining chiqindilari hisoblanadi. Noorganik oʻgʻitlar, ayniqsa, ogʻir metallarning tuproqqa kirishi uchun muhim yoʻldir<ref>{{jurnal manbasi|last1=Srivastava|first1=Vaibhav|last2=Sarkar|first2=Abhijit|last3=Singh|first3=Sonu|last4=Singh| first4=Pooja|last5=de Araujo|first5=Ademir S. F.|last6=Singh|first6=Rajeev P.|date=2017|title=Og'ir metallar ifloslanishining agroekologik javoblari, tuproq salomatligi va o'simliklarning ko'rsatkichlariga alohida e'tibor qaratilgan|journal=Frontiers Environmental Science|language=en|volume=5|doi=10.3389/fenvs.2017.00064|issn=2296-665X|doi-access=free}}</ref>. Sugʻorish kabi baʼzi dehqonchilik usullari tuproqda tabiiy ravishda toʻplanadigan [[Selen|selenning]] (Se) toʻplanishiga olib keladi, buning natijasida quyi oqimdagi suv havzalarida yovvoyi hayvonlar, chorva mollari va odamlar uchun toksik boʻlgan selen kontsentratsiyasi boʻlishi mumkin. Bu jarayon 1987-yilda zaharli chiqindixona deb eʼlon qilingan San-Xoakin vodiysidagi ([[Kaliforniya]], [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQSh]]) Kesterson suv ombori nomi bilan atalgan „Kesterson effekti“ nomi bilan mashhur<ref>{{jurnal manbasi|last=Presser|first=Tereza S.|data=1994-05-01|title=Kesterson effekti|journal=Atrof-muhitni boshqarish|language=en|volume=18|number=3|pages=437–454 |doi=10.1007/BF02393872|bibcode=1994EnMan..18..437P|s2cid=46919906|issn=1432-1009|url=https://zenodo.org/record/1232546}}</ref>. Atrof-muhitda mavjud boʻlgan ogʻir metallar oʻsimliklar tomonidan oʻzlashtirilishi mumkin, bu esa taʼsirlangan oʻsimliklarni isteʼmol qilganda odamlar sogʻligʻi uchun xavf tugʻdirishi mumkin<ref>{{jurnal manbasi|last1=Alves|first1=Leticia|last2=Reis|first2=Andre|last3= Gratão|first3=Priscila|date=2016-07-18|title=Qishloq xo'jaligi tuproqlaridagi og'ir metallar: O'simliklardan kundalik hayotimizga|url=https://www.researchgate.net/publication/305627542|journal=Científica|volume =44|masala=3|pages=346|doi=10.15361/1984-5529.2016v44n3p346-361|doi-access=free}}</ref>. Baʼzi metallar oʻsimliklarning oʻsishi uchun zarurdir, ammo ularning koʻpligi oʻsimlik salomatligiga salbiy taʼsir koʻrsatishi mumkin. Poʻlat sanoati chiqindilari koʻp boʻlganligi sababli koʻpincha oʻgʻitlarga qayta ishlanadigan (oʻsimliklar oʻsishi uchun zarur boʻlgan) [[rux]] tarkibiga quyidagi zaharli metallar ham kirishi mumkin: [[qoʻrgʻoshin]], [[Margimush|mishyak]], [[kadmiy]], [[xrom]] va [[nikel]]. Bu turdagi oʻgʻitlarda eng koʻp uchraydigan zaharli elementlar [[simob]], [[qoʻrgʻoshin]] va [[Margimush|mishyak]]<nowiki/>dir. Ushbu potentsial zararli aralashmalar oʻgʻit ishlab chiqarish jarayonida olib tashlanishi mumkin, ammo bu oʻgʻit narxini sezilarli darajada oshiradi. Yuqori darajada toza oʻgʻitlar keng tarqalgan boʻlib, koʻk rangli boʻyoqlarni oʻz ichiga olgan, suvda yaxshi eriydigan oʻgʻitlar sifatida tanilgan. Bu kabi oʻgʻitlar odatda uy xoʻjaliklarida ishlatiladi, masalan, Mirakl-Gro. Bu suvda yuqori darajada eriydigan oʻgʻitlar yashil bogʻlarida qoʻllaniladi va chakana narxidan sezilarli darajada arzonroq narxda kattaroq paketlarda mavjud. Bundan tashqari, ishlab chiqarishni cheklovchi yuqori sof qoshimchalardan tayyorlangan, arzon, chakana, donador bogʻ oʻgʻitlari ham mavjud{{citation needed|date=2020-yil oktabr}}. === Yerni boshqarish === ==== Tuproq eroziyasi va choʻkishi ==== [[Fayl:Soil erosion - geograph.org.uk - 1135515.jpg|thumb|upright=1.25|right|alt=Tuproq eroziyasi|Tuproq eroziyasi: tuproq shudgorlangan daladan shu darvoza orqali yuvilib, undan narigi suv oqimiga oʻtdi.]] Qishloq xoʻjaligi intensiv boshqaruvi yoki samarasiz yer qoplamalari [[tuproq eroziyasi]] va choʻkindi choʻkishiga katta hissa qoʻshadi<ref>Uzoq masofadagi tuproq va suvni saqlash qoʻmitasi, Milliy tadqiqot kengashi. 1993. Tuproq va suv sifati: qishloq xoʻjaligining kun tartibi. National Academy Press: Washington, D.C.</ref>. Hisob-kitoblarga koʻra, qishloq xoʻjaligi yerlarining degradatsiyasi har yili 6 million gektarga yaqin unumdor yerlarda unumdorlikning qaytarilmas pasayishiga olib kelmoqda<ref>{{kitob manbasi |last1=Dudal |first1=R. |year=1981 |bob=Tabiatni muhofaza qilish ehtiyojlarini baholash |pages=3–12 |title=Tuproqni saqlash, muammolar va istiqbollar |editor1-first=R. P. C. |editor1-last=Morgan |location=Chichester, U.K. |publisher=Wiley}}</ref>. Yer usti oqim suvlarida choʻkmalarning toʻplanishi (yaʼni choʻkindi) turli yoʻllar bilan suv sifatiga taʼsir qiladi{{citation needed|date=2019-yilning avgusti}}. Choʻkma ariqlar, daryolar, kichik daryolar va navigatsiya kanallarining tashish imkoniyatlarini kamaytirishi mumkin. Shuningdek, u suv biotasiga taʼsir qiladigan suvga kiradigan yorugʻlik miqdorini ham cheklashi mumkin. Choʻkma natijasida hosil boʻlgan loyqalik baliqlarning ovqatlanish imkoniyatiga xalaqit berishi mumkin, bu esa populyatsiya dinamikasiga taʼsir qiladi. Choʻkma ifloslantiruvchi moddalar, jumladan fosfor va turli pestitsidlarning tashilishi va toʻplanishiga ham taʼsir qiladi<ref name="Abrantes Pereira Goncalves 77–88-betlar">{{jurnal manbasi| last1=Abrantes | first1=Nelson | last2=Pereira | first2=Rut | last3=Gonsalves | first3=Fernando | title=Qishloq xo'jaligi yerlari bilan o'ralgan ko'lda suv, cho'kindi va baliq to'qimalarida pestitsidlarning paydo bo'lishi: odamlar va ekologik retseptorlar uchun xavflar haqida |journal=Water, Air, & Soil Pollution | publisher=Springer Science and Business Media LLC | volume=212 | issue=1–4 | date=2010-01-30 | issn=0049-6979 | doi=10.1007/s11270-010-0323-2 | pages=77–88| bibcode=2010WASP..212...77A | s2cid=93206521}}</ref>. ==== Yerga ishlov berish va azot oksidi chiqindilari ==== Tabiiy tuproq biogeokimyoviy jarayonlari natijasida turli xil issiqxona gazlari, shu jumladan azot oksidi chiqariladi. Qishloq xoʻjaligini boshqarish amaliyoti emissiya darajasiga taʼsir qilishi mumkin. Misol uchun, tuproqqa ishlov berish darajasi [[Azot oksidlari|azot oksidi]] chiqindilariga ham taʼsir qilishi aniqlangan<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.2134/jeq1998.00472425002700030029x |title=Uch yil davomida zararlangan azot oksidi emissiyasi, Soya-beda aylanishlari va azotli o'g'itlash |journal=Atrof-muhit sifati jurnali |volume=27 |issue=3 |pages=698–703 |year=1998 |last1=MakKenzi |first1=A. F |last2=Fan |first2=M. X |last3=Cadrin |first3=F }}</ref>. == Biotik manbalar == === Najas chiqindilaridan chiqadigan issiqxona gazlari === Birlashgan Millatlar Tashkilotining Oziq-ovqat va qishloq xo'jaligi tashkiloti (Food and Agriculture Organization(FAO)) bashoratiga koʻra, antropogen issiqxona gazlarining 18% toʻgʻridan-toʻgʻri yoki bilvosita dunyo chorvachiligidan keladi. Ushbu hisobot shuningdek, chorvachilikdan chiqadigan chiqindilar transportdan chiquvchi chiqindilardanda koʻproq ekanligini koʻrsatdi. Hozirda chorva mollari issiqxona gazlari chiqindilarini ishlab chiqarishda koʻproq rol oʻynasa-da, hisob-kitoblar notoʻgʻri ekanligi taʼkidlangan. FAO chorvachilikni baholashda dehqonchilikning hayotiy siklini baholashdan foydalangan boʻlsada (yaʼni, barcha jihatlar, jumladan, ozuqa uchun ekin yetishtirish, tashishdan soʻyishgacha va h.k.), ular transport sektori uchun ham bir xil baholashni qoʻllamagan<ref >{{kitob manbasi |doi=10.1016/S0065-2113(09)03001-6 |bob=Havoni tozalash: Chorvachilikning iqlim oʻzgarishiga qoʻshgan hissasi |volume=103 |pages=1–40|title=Agronomiyadagi yutuqlar |year= 2009 |last1=Pitesky |first1=Maurice E |last2=Stackhouse |first2=Kimberly R |last3=Mitloehner |first3=Frank M |isbn=978-0-12-374819-5}}</ref>. Muqobil manbalar FAO taxminlarini xato deb hisoblaydi va global chorvachilik sanoati atmosferaga chiqadigan issiqxona gazlarining ulushi 18% emas, balki 51% gacha toʻgʻri kelishi mumkinligini taʼkidlaydi<ref>{{cite journal|author=Robert Gudlend |author2=Jeff Anhang |title=Chorvachilik va iqlim oʻzgarishi: agar iqlim oʻzgarishining asosiy ishtirokchilari... sigirlar, choʻchqalar va tovuqlar boʻlsa-chi? |date=noyabr–dekabr 2009 |url=http://www.worldwatch.org/files/pdf/Livestock%20and%20Climate%20Change.pdf |periodical=World Watch |arxiv-url=https://web.archive.org/web/20091105155752/http://www.worldwatch.org/files/pdf/Livestock%20and%20Climate%20Change.pdf|archive-date=2009-11-05}}</ref><ref>{{jurnal manbasi|title=Chorvachilik sanoatining atrof-muhitga taʼsiri: bilimlar oʻrtasidagi bogʻliqlik, Isroildagi talabalar oʻrtasidagi munosabat va xatti-harakatlar |journal=Atrof-muhitni oʻrganish va jamoat salomatligi xalqaro jurnali |doi-access=free |date=16-aprel, 2019-yil |volume=16 |issue=8 |last1=Dopelt|first1=Keren|last2 =Radon|first2=Pnina|last3=Davidovitch|first3=Nadav|page=1359 |doi=10.3390/ijerph16081359|pmid=31014019 |pmc=6518108 }}</ref>. Tanqidchilarning taxminicha, hisob-kitoblardagi farq, FAO ning foydalangan maʼlumotlari eskirganligidan kelib chiqqan. Nima boʻlishidan qatʼiy nazar, agar FAO ning 18% hisoboti toʻgʻri boʻlganda ham, bu chorvachilikni issiqxona gazlari bilan ifloslantirish boʻyicha ikkinchi oʻrinda turishini koʻrsatadi. PNAS modeli shuni koʻrsatdiki, agar hayvonlar AQSh qishloq xoʻjaligi va oziq-ovqatidan butunlay chiqarib tashlangan boʻlsa ham, AQShning issiqxona gazlari chiqindilari atigi 2,6% ga (yoki qishloq xoʻjaligidagi IG(issiqxona gazlari) chiqindilarining 28%) kamayadi. Buning sababi, hayvonlarning goʻnglarini oʻgʻitlar bilan almashtirish va boshqa hayvonlarning qoʻshimcha mahsulotlarini almashtirish zarurati va chorvachilik hozirgi vaqtda inson tomonidan isteʼmol qilinmaydigan oziq-ovqat va tolani qayta ishlashning qoʻshimcha mahsulotlarini ishlatadi. Bundan tashqari, odamlar koʻproq energiya olishlariga qaramay, muhim oziq moddalarning koʻproq tanqisligidan aziyat chekishadi, bu esa, ehtimol, semirishning kuchayishiga olib keladi<ref name=pnas>{{jurnal manbasi|title=Nutritional and greenhouse gas impacts of removing animals from US agriculture|date=13-noyabr 2017-yil|volume=114|issue=48|page=E10301–E10308|doi=10,1073/pnas.1707322114|pmid=29133422|Journal=29133422|Journal of Science=Pro | 5715743|last1=Oq|first1=Robin R.|last2=Hall|first2=Meri Bet|doi-access=free}}</ref>. === Biopestitsidlar === ''Biopestitsidlar''–tabiiy materiallardan (hayvonlar, oʻsimliklar, mikroorganizmlar, ayrim minerallar) olingan pestitsidlar<ref name="Pedigoand">L. P. Pedigo va M. Rays. 2009. Entomologiya va zararkunandalarga qarshi kurash, 6-nashr. Prentice Hall: 816 pp.</ref>. Anʼanaviy pestitsidlarning alternativi sifatida biopestisidlar qishloq xoʻjaligining umumiy ifloslanishini kamaytirishi mumkin, chunki ular bilan ishlash xavfsiz, odatda foydali umurtqasizlar yoki umurtqali hayvonlarga kuchli taʼsir qilmaydi va qisqa qoldiq vaqt talab qiladi<ref name="Pedigoand" />. Biroq, biopestitsidlar maqsadli boʻlmagan turlar populyatsiyalariga salbiy taʼsir koʻrsatishi mumkinligi haqida baʼzi xavotirlar mavjud<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.1007/s10123-003- 0144-x |pmid=12955583 |title=Oʻsimliklarni himoya qilish uchun mikrobial pestitsidlarni ishlab chiqish, roʻyxatga olish va tijoratlashtirish |journal=Xalqaro mikrobiologiya |volume=6 |issue=4 |pages=245–52 |year=2003 |last1=Montesinos |first1 =Emilio |s2cid=26444169 |url=http://revistes.iec.cat/index.php/IM/article/view/9432 }}</ref>. Qoʻshma Shtatlarda biopestitsidlar EPK tomonidan tartibga solinadi. Biopestitsidlar boshqa pestitsidlarga qaraganda kamroq zararli va atrof-muhitga taʼsiri kamroq boʻlganligi sababli, agentlik ulardan foydalanishni roʻyxatdan oʻtkazish uchun koʻp maʼlumot talab qilmaydi. Koʻpgina biopestisidlarga Amerika Qo'shma Shtatlari Qishloq xo'jaligi Departamentining Milliy organik dasturi, organik oʻsimliklarni yetishtirish standartlari doirasida ruxsat berilgan<ref name="Pedigoand" />. === Introduksiya qilingan turlar === ==== Invaziv turlar ==== {{asosiy|Invaziv turlar}} [[Fayl:Yellow star thistle.jpg|thumb|right|alt=Yellow Star Thistle.|''Centaurea solstitialis'', agressiv invaziv begona oʻt, ehtimol, Shimoliy Amerikaga ifloslangan em-xashak urugʻida kiritilgan. Dehqonchilik va chorvachilik kabi qishloq xoʻjaligi amaliyotlari uning tez tarqalishiga yordam berdi. Bu otlar uchun zaharli, mahalliy oʻsimliklarning oʻsishiga toʻsqinlik qiladi (biologik xilma-xillikni kamaytiradi va tabiiy ekotizimlarni buzadi) va mahalliy hayvonlarning migratsiyasiga jismoniy toʻsiqdir.]] Qishloq xoʻjaligining globallashuvining tobora kuchayib borayotgani zararkunandalar, begona oʻtlar va kasalliklarning tasodifiy yangi ekin maydonlariga koʻchishiga olib keldi. Agar paydo boʻlsa, ular mahalliy turlar populyatsiyasiga taʼsir koʻrsatadigan invaziv turga aylanadi<ref name="Mooney">{{jurnal manbasi |doi=10.1073/pnas.091093398 |pmid=11344292 |pmc=33232 |title=Evolyutsiya ta'siri invaziv turlari |journal=Milliy fanlar akademiyasi materiallari |volume=98 |issue=10 |sahifalar=5446–51 |year=2001 |last1=Muni |first1=H. A |last2=Klilend |first2=E. E |bibcode=2001PNAS...98.5446M |doi-access=free }}</ref>. Va qishloq xoʻjaligi ishlab chiqarishiga xavf tugʻdiadi<ref name="Gullan" />. Masalan, Yevropada yetishtirilgan va Amerika Qoʻshma Shtatlari va Kanadaga tijorat changlatuvchlari sifatida foydalanish uchun [[Bumblebee|bumble beelarni]] joʻnatilgani Yangi Dunyoga Eski Dunyo parazitining kirib kelishiga olib keldi<ref>{{web cite |url=http://www.iucnredlist.org/apps/redlist/details/135295/0 |title=Bombus franklini (Franklinning Bumble Bee |publisher=Iucnredlist.org |date=2008-01-01 |kirish sanasi=2013-07-24 }}</ref>. Ushbu muqaddima Shimoliy Amerikada soʻnggi paytlarda tugʻma asalarilarning kamayishida rol oʻynashi mumkin<ref>{{kitob manbasi|last1=Thorp |first1=R.W. |first2=M.D. |last2=Choʻpon |year=2005 |bob=Profil: Subgenus Bombus Lateille 1802 (Apidae: Apinae: Bombini) |muharrir1-birinchi=M.D. |editor1-oxirgi=Choʻpon |muharrir2-birinchi=D.M. |editor2-oxirgi=Vogan |muharrir3-birinchi=S.H. |editor3-last=Qora |title=Shimoliy Amerika changlatuvchi hasharotlarining qizil roʻyxati |publisher=Xerces umurtqasiz hayvonlarni muhofaza qilish jamiyati |location=Portland,OR}}</ref>. Qishloq xoʻjaligida joriy qilingan turlar, shuningdek, mahalliy turlar bilan duragaylasha oladi, natijada genetik [[biologik xilma-xillik]]<ref name="Mooney" /> pasayadi va qishloq xoʻjaligi ishlab chiqarishiga tahdid soladi<ref name="Gullan" />. Dehqonchilik amaliyoti bilan bogʻliq yashash muhitining buzilish ([[ekologiya]]) ham ushbu introduksiya qilingan organizmlarning paydo boʻlishiga yordam berishi mumkin. Kontaminatsiyalangan texnika, chorva mollari va yem-xashak, ifloslangan ekin yoki yaylov urugʻlari ham begona oʻtlarning tarqalishiga olib kelishi mumkin<ref>{{veb manbasi |url=http://www.weeds.gov.au/management/prevention.htm |title=Avstraliyadagi begona oʻtlar bosh sahifa |publisher=Weeds.gov.au |date=2013-06-12 |kirish sanasi=2013-07-24 }}</ref>. [[Karantin begona oʻsimliklar|Karantin]]<nowiki/>lar (biologik xavfsizlikga qarang) invaziv turlar tarqalishining oldini olishni siyosat darajasida tartibga solishning bir usuli hisoblanadi. Karantin — bu invaziv tur mavjud boʻlgan joylardan u mavjud boʻlmagan hududlarga zararlangan turning harakatlanishini cheklaydigan qonuniy hujjat. [[Jahon Savdo Tashkiloti]] Sanitariya va fitosanitariya choralarini qoʻllash toʻgʻrisidagi bitim doirasida zararkunandalar va kasalliklar karantini boʻyicha xalqaro qoidalarga ega. Ayrim mamlakatlarning oʻz karantin qoidalari mavjud. Masalan, Qoʻshma Shtatlarda Amerika Qo'shma Shtatlari Qishloq xo'jaligi Departamenti va Hayvonlar va o'simliklar salomatligini tekshirish xizmati (USDA/APHIS) mahalliy (AQSh ichida) va xorijiy (Qoʻshma Shtatlardan tashqari importlarni) karantinlarni boshqaradi. Ushbu karantinlar davlat chegaralari va kirish portlarida inspektorlar tomonidan amalga oshiriladi<ref name="Pedigoand" />. ==== Biologik nazorat ==== Qishloq xoʻjaligi zararkunandalariga qarshi kurashda yirtqichlar, parazitoidlar, parazitlar, patogenlardan va biologik zararkunandalarga qarshi kurash vositalaridan foydalanish hamda zararkunandalarga qarshi kurashning boshqa usullari, masalan, pestitsidlardan foydalanish qishloq xoʻjaligining ifloslanishini kamaytirish potentsialiga ega. Biroq, mahalliy boʻlmagan bionazorat agentlari tomonidan joriy etishning afzalliklari keng muhokama qilinmoqda. Joriy etilganidan soʻng, bionazorat vositalarining kiritilishi qaytarib boʻlmaydigan boʻlishi mumkin. Potentsial ekologik muammolar qishloq xoʻjaligining yashash joylaridan tabiiy muhitga tarqalishini va mahalliy turlardan foydalanishga moslashishni oʻz ichiga olishi mumkin. Bundan tashqari, murakkab ekotizimlardagi oʻzaro taʼsir natijalarini va potentsial ekologik taʼsirlarni chiqarishdan oldin bashorat qilish qiyin boʻlishi mumkin. Ekologik zararga olib kelgan bionazorat dasturining bir misoli Shimoliy Amerikada sodir boʻlgan, u yerda kapalaklar parazitoidi lo'li kuya (Gypsy moth) va jigarrang kuya (Browntail moth) bilan kurashish uchun kiritilgan. Bu parazitoid kapalaklarning koʻplab turlaridan foydalanishga qodir va bu, ehtimol, bir qancha mahalliy ipak kuya turlarining kamayib ketishi va yoʻq boʻlib ketishiga olib kelgan<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.1146/annurev.ento.48.060402.102800 |pmid=1220812 | title=Maqsadsiz ta'sirlar - biologik nazoratning Axilles tovoni? Bionazoratni kiritish bilan bog'liq xavfni kamaytirish uchun retrospektiv tahlillar |jurnal=Entomologiyaning yillik sharhi |jild=48 |sahifalar=365–96 |yil=2003 |oxirgi1=Louda |birinchi1=SM |oxirgi2=Pemberton |birinchi2=R.W |oxirgi3=Jonson |first3=M.T |last4=Follett |first4=P.A }}</ref>. Potentsial bionazorat agentlari uchun xalqaro tadqiqotlar, Yevropa biologik nazorat laboratoriyasi, Amerika Qoʻshma Shtatlari Qishloq xoʻjaligi Departamenti va Qishloq xoʻjaligi tadqiqotlari xizmati (USDA/ARS), Hamdoʻstlik Biologik nazorat instituti va Xalqaro Zararli Oʻsimliklar va Hayvonlarning Biologik Nazorati Tashkiloti yordam beradi. Qishloq xoʻjaligi ifloslanishining oldini olish uchun xavfsizlik choralarini koʻrishdan oldin organizmning potentsial samaradorligi va ekologik taʼsiri boʻyicha karantin va keng qamrovli tadqiqotlar talab etiladi. Agar tasdiqlansa, bionazorat agentini tegishli qishloq xoʻjaligi sharoitida kolonizatsiya qilish va tarqatishga urinishlar amalga oshiriladi. Ularning samaradorligi doimiy ravishda baholanadi<ref name="Pedigoand" />. === Genetik modifikatsiyalangan organizmlar (GMO) === [[Fayl:Bt plants.png|thumb|left|alt= Top: Lesser cornstalk borer larvae extensively damaged the leaves of this unprotected peanut plant. (Image Number K8664-2)-Photo by Herb Pilcher. Bottom: After only a few bites of peanut leaves of this genetically engineered plant (containing the genes of the Bacillus thuringiensis (Bt) bacteria), this lesser cornstalk borer larva crawled off the leaf and died. (Image Number K8664-1)-Photo by Herb Pilcher.|(Top) Non transgenic peanut leaves showing extensive damage from [[European corn borer]] larvae. (Bottom) Peanut leaves genetically engineered to produce Bt toxins are protected from herbivory damage.]] ==== Genetik ifloslanish va ekologik taʼsirlar ==== Biroq, GMO ekinlari duragaylash orqali mahalliy oʻsimlik turlarining genetik ifloslanishiga olib kelishi mumkin. Bu begona oʻtlarning koʻpayishiga yoki mahalliy turlarning yoʻq boʻlib ketishiga olib kelishi mumkin. Bundan tashqari, transgen oʻsimligining oʻzi, agar modifikatsiya maʼlum bir muhitda yaroqliligini yaxshilasa, begona oʻtga aylanishi ham mumkin<ref name="Gullan" />. Shuningdek, changlatuvchilar va tabiiy dushmanlar kabi maqsadli boʻlmagan organizmlar Bt hosil qiluvchi oʻsimliklarni tasodifiy yutish natijasida zaharlanishi mumkinligi haqida xavotirlar mavjud. Yaqinda oʻtkazilgan tadqiqotda Bt makkajoʻxori gulchanglari yaqin atrofdagi sut oʻsimliklarini changlatib, monarx kapalakning lichinkalari bilan oziqlanishiga taʼsiri monarx populyatsiyalari uchun xavf past ekanligini aniqladi<ref name="Gullan" />. Gerbitsidlarga chidamlilik uchun ishlab chiqilgan GMO ekin oʻsimliklaridan foydalanish, shuningdek, gerbitsiddan foydalanish bilan bogʻliq boʻlgan qishloq xoʻjaligi ifloslanishi miqdorini bilvosita oshirishi mumkin. Misol uchun, Amerika Qoʻshma Shtatlarining oʻrta-gʻarbiy qismida gerbitsidlarga chidamli makkajoʻxori dalalarida gerbitsidlardan foydalanishning koʻpayishi monarx kapalak lichinkalari uchun kerakli boʻlgan sut oʻtlari miqdorini kamaytirmoqda<ref name="Gullan" />. Genetik modifikatsiyalangan organizmlarning chiqarilishini tartibga solish organizm turiga va tegishli mamlakatga qarab farqlanadi{{Citation needed|sana=Noyabr 2017}}. ==== GMO ifloslanishni kamaytirish vositasi sifatida ==== GM mahsulotlaridan foydalanish bilan bogʻliq baʼzi xavotirlar boʻlishi mumkin boʻlsa-da, u hayvonlarning qishloq xoʻjaligini ifloslanishi bilan bogʻliq mavjud muammolarning yechimi ham boʻlishi mumkin. Ifloslanishning asosiy manbalaridan biri, xususan, tuproqdagi vitamin va minerallarning siljishi hayvonlarda ovqat hazm qilish samaradorligining yetishmasligidan keltirib chiqaradi. Ovqat hazm qilish samaradorligini oshirish orqali hayvonot mahsulotlarining tannarxini ham, atrof-muhitga yetkazilgan zararni ham minimallashtirish mumkin. Ushbu texnologiya va uning potentsial qoʻllanilishining muvaffaqiyatli namunalaridan biri Enviropig hisoblanadi{{Citation needed|sana=2017-yil noyabr}}. Enviropig genetik jihatdan oʻzgartirilgan Yorkshire choʻchqasi boʻlib, tupurigida fitazni paydo qiladi. Makkajoʻxori va bugʻdoy kabi donlarda fitik kislota deb nomlanuvchi tabiiy ravishda hazm boʻlmaydigan shaklda bogʻlangan fosfor mavjud. [[Fosfor]], choʻchqalar uchun muhim ozuqa, shuning uchun u choʻchqa ratsioniga qoʻshiladi, chunki u ovqat hazm qilish traktida parchalanmaydi. Natijada, don tarkibida tabiiy ravishda mavjud boʻlgan deyarli barcha fosfor najasda isrof boʻladi va tuproqda yuqori darajaga koʻtarilishi mumkin. Fitaz bu boshqa hazm boʻlmaydigan fitik kislotani parchalashga qodir boʻlgan ferment boʻlib, uni choʻchqada paydo boʻladi. Enviropigning donalaridagi fosforni hazm qilish qobiliyati bu tabiiy fosforning isrofgarchiligini (20-60% ga kamayishi) yoʻq qiladi, shu bilan birga ozuqa tarkibiga oziq moddalarini qoʻshish zaruriyatini ham yoʻq qiladi<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.1038 /90788 |pmid=11479566 |year=2001 |last1=Golovan |first1=Serguei P |title=Soʻlakdagi fitazni ifodalovchi choʻchqalar kam fosforli goʻng ishlab chiqaradi |journal=Tabiat biotexnologiyasi |volume=19 |issue=8 |page=4-5 |last2=Meidinger |first2=Roy G |last3=Ajakaiye |first3=Ayodele |last4=Kottrill |first4=Maykl |last5=Wiederkehr |first5=Miles Z |last6=Barney |first6=Devid J |last7=Plante |first7=Kler |last8=Pollard |first8=Jon V |last9=Fan |first9=Ming Z |last10=Xeyes |first10=M. Entoni |last11=Laursen |first11=Jesper |last12=Hjorth |first12=J. Peter |last13=Hacker |first13=Rojer R |last14=Phillips |first14=John P |last15=Forsberg |first15=Secil W |s2cid=52853680}}</ref>. === Hayvonlarni boshqarish === ==== Goʻngni boshqarish ==== {{asosiy|Go'ngni boshqarish}} [[Havoning ifloslanishi|Havo]], tuproq va [[Suvning ifloslаnishi|suv ifloslanishining]] asosiy omillaridan biri hayvonlar chiqindilari hisoblanadi. USDA tomonidan 2005-yilgi hisobotga koʻra, har yili Qoʻshma Shtatlardagi fermer xoʻjaliklarida 335 million tonnadan ortiq „quruq moddalar“ chiqindilari (suv olib tashlangandan keyingi chiqindilar) ishlab chiqariladi<ref>USDA qishloq xoʻjaligi tadqiqotlari xizmati. „2005-yil Moliyaviy Yillik Hisobot Goʻng va qoʻshimcha mahsulotlardan foydalanish“, 2006-yil 31-may</ref>. Hayvonlarni oziqlantirish operatsiyasi har yili AQSh shahar chiqindi suvi zavodlarida qayta ishlanadigan inson kanalizatsiya chiqindilari miqdoridan taxminan 100 baravar koʻp goʻng ishlab chiqaradi. Qishloq xoʻjaligi oʻgʻitlarining diffuz manbali ifloslanishini kuzatish va nazorat qilish qiyinroq. Nitratlarning yuqori konsentratsiyasi yer osti suvlarida uchraydi va 50&nbsp;mg/litrga (EI Direktivasi limiti) yetishi mumkin. Ariq va daryo oqimlaridagi oʻgʻitlardan oziqaviy moddalarning ifloslanishi evtrofikatsiyaga olib keladi. Bu qishda kuzgi shudgorlash natijasida nitratlar koʻpayganidan keyin yomonroq boʻladi, qishki yogʻingarchilik kuchliroq boʻlib, oqib chiqadigan suv oqimi va yuvilishi koʻpayadi va oʻsimliklarning soʻrilishi kamroq boʻladi. EPA 2500 sigirga ega bitta sut fermasi 411 000 ga yaqin aholisi boʻlgan shahardagi kabi koʻproq chiqindilarni ishlab chiqarishini aniqlagan<ref>{{cite report|date=May 2004 y. |url=https://nepis.epa.gov/Exe/ZyPURL.cgi?Dockey=901V0100.txt |publisher=EPA |location=Cincinnati, OH |page=7 |id=EPA 600/R-04/042}}</ref>. AQSh Milliy tadqiqot kengashi hidlarni hayvonlarning mahalliy darajadagi chiqindisining eng muhim muammosi sifatida aniqladi. Turli hayvonlar tizimlari har yili ishlab chiqariladigan katta miqdordagi chiqindilar bilan kurashish uchun bir nechta chiqindilarni boshqarish tartib-qoidalarini qabul qildi. Goʻng bilan ishlov berishning afzalliklari ekinlarga tashish va qoʻllash kerak boʻlgan goʻng miqdorini kamligi, shuningdek, tuproqning siqilishini kamaytirishidir. Oziq moddalar ham kamayadi, yaʼni goʻngni tarqatish uchun kamroq ekin maydoni kerak boʻladi. Goʻngdan foydalanishda, shuningdek, goʻngda mavjud boʻlgan patogenlar miqdorini kamaytirish orqali inson salomatligi va bioxavfsizlik xavfini kamaytirish mumkin. Suyultirilmagan hayvon goʻngi yoki shlamlari maishiy kanalizatsiyaga qaraganda yuz baravar koʻp konsentratsiyali boʻlib, ichak paraziti ''Cryptosporidiumni'' olib tashishi mumkin, uni aniqlash qiyin va u odamlarga yuqishi mumkin''. [[Silos]]'' suyuqligi (fermentlangan hoʻl oʻtdan) past pH va juda yuqori biologik kislorod talabi bilan ataladan ham kuchliroqdir. Past pH bilan silos suyuqligi juda yemiruvchan boʻlishi mumkin; sintetik materiallarga va saqlash uskunasiga zarar yetkazishi va tasodifiy toʻkilishiga olib kelishi mumkin. Bu xususiyatlarning barchasini mavjud resurslarga asoslangan holda fermada goʻngni boshqarish tizimidan toʻgʻri foydalanish orqali optimallashtirish mumkin{{Citation needed|sana=Noyabr 2017}}. ==== Gʻoʻng bilan ishlov berish ==== ===== Kompostlash ===== [[Kompost|Kompostlash]]–qattiq goʻngni boshqarish tizimi boʻlib, u [[qoʻton]]<nowiki/>larda toʻplangan qattiq goʻngdan yoki ajratilgan suyuq goʻngning qattiq moddalaridan tayyorlanadi. Kompostlashning ikkita usuli mavjud: faol va passiv. Goʻng faol kompostlash paytida vaqti-vaqti bilan chayqatiladi, passiv kompostlashda esa bunday qilinmaydi. Passiv kompostlash toʻliq parchalanmaganligi va gaz tarqalishi tezligining pastligi tufayli issiqxona gazlari emissiyasini kamaytirishi aniqlangan. ===== Quyuq va suyuqlikni ajratish ===== Goʻngni boshqarishni osonlashtirish uchun mexanik ravishda qattiq va suyuq qismlarga ajratilinishi kerak. Suyuqliklar (4-8% quruq modda) ekinlarga qulay tarqatlishi uchun nasos tizimlarida oson ishlatilishi kerak boʻladi va qattiq fraktsiya (15-30% quruq modda) toʻshak sifatida ishlatilishi, ekinlarga yoyilishi, kompost qilinishi yoki eksport qilinishi mumkin. ===== Anaerob hazm qilish va lagunalar ===== [[Fayl:Anaerobic Lagoon at Cal Poly.jpg|thumb|upright=1.25|Sut zavodidagi anaerob lagunasi]] [[Anaerob hazm]] — bu organik qattiq moddalarning parchalanishiga yordam beradigan havo boʻlmagan joyda bakteriyalar yordamida suyuq hayvonlar chiqindilarini biologik tozalash. Chiqindilarni isitish uchun [[biogaz]] ishlab chiqarish tezligini oshirish uchun issiq suv ishlatiladi.<ref name="manuremanagement.cornell"/> Qolgan suyuqlik ozuqa moddalariga boy boʻlib, dalalarda oʻgʻit va metan sifatida ishlatilishi mumkin. toʻgʻridan-toʻgʻri biogaz pechida yoqish mumkin boʻlgan gaz<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.1016/j.renene.2017.08.068 |title=Kichik miqyosdagi Janubi-Sharqiy Osiyo fermerlari uchun go'ngni boshqarishga joriy yondashuv - Vetnam biogazidan foydalanish-misol sifatida biogaz fermalari |journal=Qayta tiklanadigan energiya |volume=115 |pages=362–70 |year=2018 |last1=Roubik |first1=Hynek |last2=Mazancova |first2=Jana |last3=Phung |first3=Le Dinh |last4=Banout |first4=yanvar}}</ref> yoki elektr va issiqlik ishlab chiqarish uchun dvigatel generatorida.<ref name="manuremanagement.cornell">{{cite report|date=2005-04-12 |title= Go'ngni tozalash tizimiga bo'lgan ehtiyojni baholash |series=Fact Sheet |url=http://www.manuremanagement.cornell.edu/Pages/General_Docs/Fact_Sheets/Evaluating_Need_for_Manure_Treatment_System_factsheet.pdf |publisher=Kornell universiteti goʻngini boshqarish dasturi |location=Ithaca, NY |id=MT-1}}</ref><ref>{{cite report |date=Iyul 1999 |title=Hayvonot xoʻjaligi: Chiqindilarni boshqarish amaliyotlari |url=http://www.gao.gov/archive/1999/rc99205.pdf |publisher=U.S.Bosh Buxgalteriya Ofisi |location=Vashington, D.C. |pages=9–11 |id=GAO/RCED-99-205}}</ref> Metan karbonat angidridga qaraganda issiqxona gazi sifatida taxminan 20 baravar kuchliroqdir, bu sezilarli salbiy taʼsirga ega. toʻgʻri nazorat qilinmasa, atrof-muhitga taʼsir qiladi. Chiqindilarni anaerob usulda tozalash goʻngni boshqarish bilan bogʻliq hidni nazorat qilishning eng yaxshi usuli hisoblanadi<ref name="manuremanagement.cornell" />. [[Anaerob lagun|Biologik tozalash lagunalari]] qattiq moddalarni parchalash uchun ham anaerob hazm qilish usulidan foydalanadi, ammo bu juda sekinroq. Lagunalar isitiladigan hazm qilish tanklaridan farqli oʻlaroq, atrof-muhit haroratida saqlanadi. Lagunlar toʻgʻri ishlashi uchun katta er maydonlari va yuqori suyultirish hajmlarini talab qiladi, shuning uchun ular Qoʻshma Shtatlar shimolidagi koʻplab iqlimlarda yaxshi ishlamaydi. Lagunalar shuningdek, hidni kamaytiradi va issiqlik va elektr energiyasi uchun biogaz mavjud.<ref>{{cite report|date=sentabr 2002 |title=Anaerobik lagunalar |series=Oqindi suvlar texnologiyasi ma'lumotlar varaqasi |url=https://www3.epa.gov/npdes/pubs/alagoons.pdf |publisher=EPA |id=EPA 832-F-02-009}}</ref> Tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, aerobik hazm qilish tizimlari yordamida IG emissiyasi kamayadi. Issiqxona gazlari emissiyasini qisqartirish va kreditlar toza aerob texnologiyalarni oʻrnatishning yuqori narxini qoplashga yordam beradi va ishlab chiqaruvchilarga mavjud anaerob lagunalar oʻrnini bosadigan ekologik jihatdan ustun texnologiyalarni oʻzlashtirishini osonlashtiradi.<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.1016/j.wasman.2007.09.034 |pmid=18060761 |title=Issiqxona gazlari emissiyasini kamaytirish va cho'chqachilik xo'jaliklarida aerob chiqindilarni qayta ishlash tizimlarini joriy etish natijasida atrof-muhit sifatini yaxshilash |journal=Chiqindilarni boshqarish |volume=28 |issue=4 |pages=759–66 |year=2008 |last1 =Vanotti |first1=M.B |last2=Szogi |first2=A.A |last3=Vives |first3=C.A }}</ref>. == Manbalar == {{Reflist|2}} * {{CRS|article = Kongress uchun hisobot: Qishloq xoʻjaligi: atamalar, dasturlar va qonunlar lugʻati, 2005-yil nashri|url = http://ncseonline.org/nle/crsreports/05jun/97-905.pdf|author= Jasper Womach}} mbn354ygzxzzxjc0udr2fa57c032i3q 2816296 2816246 2022-08-28T17:15:32Z Abdulaziz uzbek 72937 /* Anaerob hazm qilish va lagunalar */ wikitext text/x-wiki [[Fayl:Water pollution in the Wairarapa.JPG|thumb|right|Water pollution due to [[dairy farming]] in the [[Wairarapa]] area of New Zealand (photographed in 2003)]] '''Qishloq xoʻjaligining ifloslanishi-'''atrof-muhitning [[Ifloslanish|ifloslanishi yoki degradatsiyasiga]] olib keladigan [[qishloq xo'jaligi|dehqonchilik]] amaliyotlarining [[Biotik omillar|biotik]] va [[Abiotik omillar|abiotik]] yonma-yonlarini bildiradi. atrofdagi ekotizimlarga va/yoki odamlarga va ularning iqtisodiy manfaatlariga zarar yetkazishi mumkin. Ifloslanish turli xil manbalardan kelib chiqishi mumkin, jumladan, suvning nuqtali manbadan ifloslanishi (bitta oqizish nuqtasidan) keng tarqalgan, landshaft darajasidagi sabablargacha, shuningdek, nuqtadan tashqari manbadan ifloslanishi va [[havoning ifloslanishi]] deb nomlanadi. Bu ifloslantiruvchi moddalar atrof-muhitga kirgach, atrofdagi ekotizimlarga bevosita taʼsir koʻrsatishi mumkin, yaʼni mahalliy yovvoyi tabiatning nobud boʻlishi yoki ichimlik suvining ifloslanishi, shuningdek, qishloq xoʻjaligi oqimi natijasida yuzaga keladigan [[O'lik zona (ekologiya)|oʻlik zonalar]] kabi quyi oqim taʼsiri katta suvlarda toʻplangan. jismlar. Boshqaruv amaliyoti yoki ularni bilmaslik ushbu ifloslantiruvchi moddalar miqdori va taʼsirida hal qiluvchi rol oʻynaydi. Boshqaruv usullari hayvonlarni boshqarish va uy-joy bilan taʼminlashdan tortib, global qishloq xoʻjaligi amaliyotida [[pestitsidlar]] va [[o'g'itlar]]larning tarqalishiga qadar boʻladi. Notoʻgʻri boshqaruv amaliyotlari hayvonlarni boqish operatsiyalarini notoʻgʻri boshqarish, haddan tashqari yaylovlar, shudgorlash, oʻgʻitlar va pestitsidlarni notoʻgʻri, ortiqcha yoki notoʻgʻri oʻz vaqtida ishlatishni oʻz ichiga oladi. Qishloq xoʻjaligining ifloslantiruvchi moddalari [[suv sifati]]ga katta taʼsir koʻrsatadi va ular koʻllar, daryolar, [[botqoq]]lar, daryolar va [[er osti suvlari|yer osti suvlari]]da uchraydi. Qishloq xoʻjaligidagi ifloslantiruvchi moddalarga choʻkindi moddalar, ozuqa moddalari, patogenlar, pestitsidlar, metallar va tuzlar kiradi<ref>{{veb manbasi|sana=2015-02-20|sarlavha=Agricultural Nonpoint Source Fact Sheet|url=http://water.epa.gov/polwaste/nps/agriculture_facts.cfm|kirish sanasi=22-aprel 2015-yil|veb-sayt=Amerika Qo'shma Shtatlari Atrof-muhitni muhofaza qilish agentligi|nashriyot=EPA}}</ref>. Chorvachilik qishloq xoʻjaligida katta hajmdagi atrof-muhitga kiradigan ifloslantiruvchi moddalari bilan katta taʼsir koʻrsatadi. Goʻng tarkibidagi bakteriyalar va patogenlar oʻtlash, lagunlarda goʻngni saqlash va dalalarga goʻng sepish toʻgʻri boshqarilmasa, daryolar va yer osti suvlariga kirib borishi mumkin<ref name=":2">"Qishloq xoʻjaligi amaliyotining tabiiy resurslarga ekologik taʼsirini oʻrganish. ". ''USGS.'' 2007-yil yanvar, pubs.usgs.gov/fs/2007/3001/pdf/508FS2007_3001.pdf. 2018-yil 2-aprelda foydalanilgan.</ref>. Yerdan foydalanishning oʻzgarishi va chorvachilik va dehqonchilik amaliyotlari, qishloq xoʻjaligi faoliyati natijasida havoning ifloslanishi iqlim oʻzgarishiga katta taʼsir koʻrsatadi va bu tashvishlarni IPCC Iqlim oʻzgarishi va yer boʻyicha maxsus hisobot hal qilish xalqaro tashkilotning asosiy qismi edi<ref>{{Kitobdan iqtibos|author=IPCC|url=https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/2019/11/SRCCL- Full-Report-Compiled-191128.pdf|title=IPCC Iqlim o'zgarishi, cho'llanish, erlarning degradatsiyasi, erlarni barqaror boshqarish, oziq-ovqat xavfsizligi va quruqlik ekotizimlarida issiqxona gazlari oqimlari bo'yicha maxsus hisobot|noshir=Matbuotda|yil=2019|muharrir1- last=Shukla|editor1-birinchi=P.R.|ref={{harvid|IPCC SRCCL|2019}} <!-- ipcc:20200204 -->|author-link=IPCC|editor2-last=Skea|editor2-first=J.|muharrir3-oxirgi=Kalvo Buendia|muharrir3-birinchi=E.|muharrir4-oxirgi=Masson-Delmotte|muharrir4-birinchi=V.|muharrir5-oxirgi=Pörtner|muharrir5-birinchi=H.-O.|muharrir6-oxirgi =C. Roberts|muharrir6-birinchi=D.|muharrir7-oxirgi=Zhai|muharrir7-birinchi=P.|muharrir8-oxirgi=Slade|muharrir8-birinchi=R.|muharrir9-oxirgi=Connors|muharrir9-birinchi=S.|display- muharrirlar=4|muharrir18-birinchi=P.|muharrir22-oxirgi=Malley|muharrir22-birinchi=J.|muharrir21-oxirgi=Belkacemi|muharrir21-birinchi=M.|muharrir20-oxirgi=Kissik|muharrir20-birinchi=K.| editor19-last=Huntley|editor19-first=E.|editor18-last=Vyas|editor14-first=S.|editor17-last=Portugal Pereira|editor17-first=J.|editor16-last=Petzold|birinchi muharrir=16 J.|editor15-last=Pathak|editor15-first=M.|editor14-last=Neogi|editor13-last=Luz|editor13-first=S.|editor12-last=Haughey|editor11-last=Ferrat|daritor11-st =M.|editor10-last=van Diemen|editor10-first=R.|editor12-first=E.}} https://www.ipcc.ch/report/srccl/.</ref>. == Abiotik manbalar == === Pestitsidlar === [[Fayl:Cropduster spraying pesticides.jpg|thumb|alt=Cropduster pestitsidlarni purkamoqda.|[[Pestitsidlar|Pestitsid]]ni havodan qoʻllash.]] [[Pestitsidlar]] va [[gerbitsidlar]] qishloq xoʻjaligi yerlariga ekin yetishtirishni buzadigan zararkunandalarga qarshi kurashda qoʻllaniladi. [[Tuproqning ifloslanishi]] pestitsidlar tuproqda saqlanib qolganda va tuproqda toʻplanib turgʻun organik ifloslantiruvchilarga aylanganda sodir boʻladi, bu mikrobial jarayonlarni oʻzgartirishi, oʻsimliklarning kimyoviy moddalarni oʻzlashtirishini kuchaytirishi va [[tuproq organizmlari]]ga zaharli boʻlishi mumkin. Pestitsidlar va gerbitsidlarning saqlanish darajasi aralashmaning oʻziga xos kimyosiga bogʻliq boʻladi, natijada u [[sorbsiya]] dinamikasiga va tuproq muhitining taqdiri va transport xususiyatiga kuchli taʼsir qiladi<ref>{{veb manbasi|url=http://www. epa.gov/opp00001/science/efed_databasedescription.htm |sarlavha=Atrof-muhitga oid ma'lumotlar bazalari: Ekotoksisite ma'lumotlar bazasi |veb-sayt=Pestitsidlar: Fan va siyosat |nashriyotchi=U.S. Atrof-muhitni muhofaza qilish agentligi (EPA) |joy=Vashington, D.C. |sana=2006-06-28 |arxiv-url=https://web.archive.org/web/20140704074226/http://www.epa.gov/opp00001 /science/efed_databasedescription.htm |arxiv-sana=2014-07-04}}</ref>. Pestitsidlar ifloslangan zararkunandalar va tuproq organizmlari bilan oziqlanadigan hayvonlarda ham toʻplanishi mumkin. Bundan tashqari, pestitsidlar foydali hasharotlar, masalan, changlatuvchilar va zararkunandalarning tabiiy dushmanlari (yaʼni, zararkunandalarni ovlaydigan yoki parazitlik qiluvchi hasharotlar) uchun maqsadli zararkunandalarga nisbatan koʻproq zararli boʻlishi mumkin<ref name="Gullan">Gullan. , P.J. va Cranston, P.S. (2010) Hasharotlar: Entomologiyaning qisqacha mazmuni, 4-nashr. Blackwell Publishing UK: 584 sahifa.{{kerakli sahifa|sana=2017-yil noyabr}}</ref>. ==== Pestitsidlarni yuvish ==== Pestitsidlarni yuvish pestitsidlarni suv bilan aralashib, tuproq boʻylab harakat qilishi natijasida sodir boʻladi, natijada yer osti grunt suvlarini ifloslantiradi. Yuvish miqdori tuproq va pestitsidlarning oʻziga xos xususiyatlariga, yogʻingarchilik va sugʻorish darajasiga bogʻliq. Agar suvda eruvchan pestitsidlardan foydalanilganda, tuproq qumli boʻlganida, yuvish koʻproq sodir boʻladi. Agar pestitsidlarni qoʻllagandan keyin ortiqcha sugʻorish sodir boʻlsa, pestitsidning tuproqqa adsorbsion qobiliyati past boʻadi. Yuvish nafaqat ishlov berilgan dalalardan, balki pestitsidlarni aralashtirish joylaridan, pestitsidlarni qoʻllash uchun moʻljallangan mashinalarni yuvish joylaridan yoki utilizatsiya qilinadigan joylardan ham kelib chiqishi mumkin<ref name="agf">{{veb manbasi |url=http://www.agf.gov.bc.ca/pesticides/c_2.htm |sarlavha=Pestisidlarning ekologik taqdiri |muallif=<!--Xodimlar yozuvchi(lar); by-line.--> |veb-sayt=Pesticide Wise |nashriyotchi=Britaniya Kolumbiya Qishloq xoʻjaligi vazirligi |joy=Viktoriya, BC |arxiv-url=https://web.archive.org/web/20151225091304/http:// www.agf.gov.bc.ca/pesticides/c_2.htm |arxiv-sana=2015-12-25}}</ref>. === Oʻgʻitlar === Oʻgʻitlar ekinlarni [[Azotli oʻgʻitlar|azot]], [[Fosforli oʻgʻitlar|fosfor]], [[Kaliyli oʻgʻitlar|kaliy]] kabi qoʻshimcha oziq moddalar manbalari bilan taʼminlash, oʻsimliklarning oʻsishi va hosildorligini oshirish uchun ishlatiladi. Ular oʻsimliklarning oʻsishi uchun foydali boʻlsa-da, ular tabiiy ozuqa va mineral [[biogeokimyoviy sikl]]ni buzishi va inson va ekologik sogʻliq uchun xavf tugʻdirishi mumkin. ==== Azot ==== [[Azotli oʻgʻitlar]] oʻsimliklarni oʻsimliklar qabul qilishi uchun biologik mavjud boʻlgan, yaʼni NO<sub>3</sub><sup>−</sup> ([[Nitratli oʻgʻitlar|nitrat]]) va NH<sub>4</sub><sup>+</sup> ([[Ammiakli oʻgʻit|ammiak]]) kabi azot shakllari bilan taʼminlaydi. Bu ekinlar hosildorligi va qishloq xoʻjaligi mahsuldorligini oshiradi, lekin u yer osti va yer usti suvlariga ham salbiy taʼsir koʻrsatishi, atmosferani ifloslantirishi va [[tuproq salomatligi]]ning yomonlashishiga olib kelishi mumkin. Oʻgʻit orqali qoʻllaniladigan ozuqa moddalarining hammasi ham ekinlar tomonidan oʻzlashtirilmaydi va ularning qolganlari esa tuproqda toʻplanadi yoki [[Yer usti oqimi|oqim]] sifatida yoʻqoladi. [[Nitratli oʻgʻitlar]] yuqori eruvchanligi va molekulasi manfiy zaryadlangan loy zarralari oʻrtasidagi zaryadga oʻxshash boʻlganligi sababli, tuproq qatlamiga oqib oʻtish orqali yoʻqolishi ehtimoli ancha yuqori<ref>{{veb manbasi|title=Azot aylanishi va azotli oʻgʻit manbalariga qisqacha nazar–1-qism|url=https://www.canr. msu.edu/news/nitrogen_cycle_and_nitrogen_fertilizer_sources_part_1|webcite=MSU Extension|language=en|enter date=2020-04-10}}</ref>. Azotli oʻgʻitlarni qoʻllash darajasi [[Nitratli oʻgʻitlar|nitrat]]ning suvda yuqori eruvchanligi sababli yer usti suvlariga oqib tushishning koʻpayishiga, shuningdek, yer osti suvlariga singib ketishiga olib keladi va shu bilan [[yer osti suvlarining ifloslanishini]] keltirib chiqaradi. Yer osti suvlarida nitrat darajasi 10&nbsp;mg/L (10 ppm) dan yuqori miqdori, bolalarda „koʻk chaqaloq sindromi“ (orttirilgan methemoglobinemia) va ehtimol qalqonsimon bez kassalliklari hamda turli xil saraton turlarini keltirib chiqaradi<ref>{{jurnal manbasi|last1=Uord|first1=Meri X.|last2=Jons|first2=Rena R.|last3=Brender|first3=Jan D.|last4=de Kok|first4=Teo M.|last5=Weyer|first5=Piter J.|last6=Nolan|first6=Bernard T.|last7=Villanueva|first7=Kristina M.|last8=van Breda|first8=Simone G.|date=Iyul 2018|title=Ichimlik suvi nitrati va inson salomatligi: yangilangan sharh|journal=Atrof-muhit tadqiqotlari va jamoat salomatligi xalqaro jurnali|volume=15|number=7|page=1557|doi=10.3390/ijerph15071557|issn=1661-7827|pmc=60684=03 |doi-access=free}}</ref>. Atmosfera azotini (N<sub>2</sub>) koʻproq biologik mavjud shakllarga oʻtkazuvchi azot fiksatsiyasi va biologik mavjud azot birikmalarini N<sub>2</sub> va N<sub>2</sub>O ga aylantiruvchi denitrifikatsiya, azot aylanishida ishtirok etadigan eng muhim metabolik jarayonlardan ikkitasidir, chunki ular ekotizimlarga azotning eng katta kirish va chiqishi hisoblanadi. Ular azotning atmosfera (yaʼni, taxminan 78 % azot) va biosfera oʻrtasida oqimini taʼminlaydi. Azot aylanishidagi boshqa muhim jarayonlar nitrifikatsiya va ammonifikatsiya boʻlib, ular mos ravishda ammiakni nitrat yoki nitritga va organik moddalarni ammiakka aylantiradi. Bu jarayonlar koʻpchilik ekotizimlarda azot kontsentratsiyasini nisbatan barqaror ushlab turganligi sababli, qishloq xoʻjaligidan chiqqan azotning katta oqimi jiddiy buzilishlarga olib kelishi mumkin<ref>{{veb manbasi|url=https://www.nature.com/scitable/knowledge/library/the-nitrogen-cycle-processes-players-and-human-15644632/|title=Azot aylanishi: jarayonlar, oʻyinchilar va insonga taʼsiri {{!}} Fanni Scitable sahifasida oʻrganing|vebsayt=www.nature.com|enter-date=2020-04-19}}</ref>. Buning suv ekotizimlarida keng tarqalgan natijasi [[evtrofikatsiya]] boʻlib, bu oʻz navbatida [[Gipoksiya|gipoksik]] va [[Anoksiya|anoksik]] sharoitlarni yaratadi. Bu ikkalasi ham oʻlimga olib keladi yoki koʻplab turlarga zarar yetkazadi<ref>{{jurnal manbasi |last1=Diaz |first1=Robert |last2=Rosenberg |first2=Rutger |title=Dengiz ekotizimlari uchun o'lik zonalarning tarqalishi va oqibatlari |jurnal=Fan |date=2008-08-15 |volume=321 |1-son=8 |pages=926–929 |doi=10.1126/science.1156401 |pmid=18703733 |bibcode=2008Sci...321..926D |s2cid=32818786 |url=https://www.science.org/012/do.1156401}}</ref>. Azotli oʻgʻitlash NH<sub>3</sub> gazlarini ham atmosferaga chiqarishi mumkin, ular keyinchalik NO<sub>x</sub> birikmalariga aylanishi mumkin. Atmosferadagi NO<sub>x</sub> birikmalarining koʻp miqdori suv ekotizimlarining kislotalanishiga olib kelishi va odamlarda turli xil nafas olish muammolarini keltirib chiqarishi mumkin. Oʻgʻitlash natijasida N<sub>2</sub>O ajralib chiqishi mumkin, bu [[issiqxona gazi]] boʻlib, stratosferada ozonning (O<sub>3</sub>) yoʻq qilinishiga yordam beradi<ref>{{cite journal|last1=Erisman|first1=Yan Villem|last2=Gallovey|first2=Jeyms N.|last3=Seitzinger|first3=Sybil|last4=Bleeker|first4=Albert|last5=Kasallik|first5=Nensi B.|last6= Petresku|first6=A.M.Roksana|last7=Lich|first7=Allison M.|last8=de Vries|first8=Wim|date=2013-07-05|title=Global azot aylanishining inson modifikatsiyasining oqibatlari|journal=Qirollik falsafiy operatsiyalari B jamiyati: Biologiya fanlari|volume=368|number=1621|pages=20130116|doi=10.1098/rstb.2013.0116|issn=0962-8436|pmc=3682738|pmid=23713116}}</ref>. Azotli oʻgʻit oladigan tuproqlar ham zararlanishi ham mumkin. Oʻsimliklarda mavjud boʻlgan azotning koʻpayishi ekinning sof birlamchi ishlab chiqarishini oshiradi va oxir-oqibat, parchalangan biomassa orqali oʻgʻitlar va uglerod birikmalaridan azotning koʻproq kirishi natijasida tuproqning mikrobial faolligi ortadi. Tuproqdagi parchalanishning kuchayishi tufayli uning organik moddalari tugaydi, bu esa tuproqning umumiy sogʻligʻini yomonlashuviga olib keladi<ref>{{jurnal manbasi|last1=Lu|first1=Chaoqun|last2=Tian|first2=Hanqin|date=2017-03-02|title=O'tgan yarim asrda qishloq xo'jaligi ishlab chiqarishida global azot va fosfor o'g'itlaridan foydalanish: o'zgaruvchan issiq nuqtalar va ozuqa moddalarining muvozanati|url=https://www.earth-syst-sci-data.net/9/181/2017/|journal=Yer tizimi fanlari ma'lumotlari|language=en|volume=9|number=1|pages=181–192|doi= 10.5194/essd-9-181-2017|bibcode=2017ESSD.... 9..181L|issn=1866-3508|doi-access=bepul}}</ref>. Standart azotli oʻgʻitlarga alternativalardan biri bu kuchli samarali oʻgʻitlar (EEF) hisoblanadi. EEF larning bir nechta turlari mavjud, ammo ular odatda ikkita toifaga boʻlinadi, sekin chiqadigan oʻgʻitlar yoki nitrifikatsiya inhibitori oʻgʻitlari. Sekin-asta boʻshatilgan oʻgʻitlar qishloq xoʻjaligi tizimlariga Azotning chiqishini kechiktiradigan va sekinlashtiradigan polimer bilan qoplangan. ''Nitrifikatsiya inhibitorlari'' — bu juda gidrofobik boʻlgan oltingugurt birikmasi bilan qoplangan oʻgʻitlar, bu azotning chiqishini sekinlashtirishga yordam beradi. EEF (Enhanced Efficiency Fertilizers)lar azotning tuproqqa kamroq va barqaror oqishini taʼminlaydi va azotning yuvilishi va NO<sub>x</sub> birikmalarining uchuvchanligini kamaytirishi mumkin, ammo ilmiy adabiyotlar azot ifloslantirishini kamaytirishda ham samarali, ham samarasizligini koʻrsatadi<ref>{{cite journal |last1=Akiyama |first1=Xiroko |last2=Yan |first2=Xiaoyuan |last3=Yagi |first3=Kazuyuki |title=Samarali oʻgʻitlarning samaradorligini baholash N2O va qishloq xoʻjaligidan NO emissiyalarini kamaytirish imkoniyatlari sifatida:meta-tahlil |journal=Global oʻzgarishlar biologiyasi |date=2010 |volume=16 |number=6 |pages=1837-1846 |doi=10.1111/j.1365-2486.2009.02031.x|bibcode=201031G |io.71G.s2cid=86496834 }}</ref><ref>{{veb manbasi |last1=Williams |first1=T. |last2=Derksen |first2=J. |last3=Mors |first3=J. |title=Samarali azotli oʻgʻit: Janubiy Willamette yer osti suvlarini boshqarish zonasidagi baland oʻtloqli dalalarda hosildorlikka va er osti suvlariga potentsial taʼsir, Oregon, AQSh |url=https://cfpub.epa.gov/si/si_public_record_report.cfm?dirEntryId=347986&Lab=CPHEA&subject=Water%20Research&showCriteria=0&searchAll=water%20and%20(drinking%20water%20or%20small%20systems)&sortBy=revisionDate |vebsayt=EPA.gov |publisher=Environmental Protection Agency}}</ref>. ==== Fosfor ==== Qishloq xoʻjaligida ishlatiladigan fosforli oʻgʻitlarning eng keng tarqalgan shakli fosfat (PO<sub>4</sub><sup>3-</sup>) boʻlib, u PO<sub>4</sub><sup>3-</sup>ni oʻz ichiga olgan sintetik birikmalarda yoki goʻng va kompost kabi organik shakllarda qoʻllaniladi<ref>{{veb manbasi|url=https://extension.umn.edu/phosphorus-and-potassium/understanding-phosphorus-o'g'itlar|title=Fosforli o'g'itlar haqida tushuncha|vebsayt=extension.umn.edu|til=en|kirish sanasi=2020-04-09}}</ref>. Fosfor oʻynaydigan roli tufayli barcha organizmlar uchun muhim ozuqa hisoblanadi, shuningdek nuklein kislota ishlab chiqarish va metabolik energiya almashinuvi kabi hujayra va metabolik funksiyalarda muhimdir. Biroq, koʻpchilik organizmlar, shu jumladan qishloq xoʻjaligi ekinlari ham oz miqdorda fosforga muhtoj, chunki ular ekotizimlarda nisbatan kam miqdorda rivojlangan<ref>{{jurnal manbasi|last1=Hart|first1=Murray|last2=Quin|first2 =Bert|last3=Nguyen|first3=M|date=2004-11-01|title=Qishloq xoʻjaligi yerlaridan fosfor oqimi va toʻgʻridan-toʻgʻri oʻgʻit taʼsiri|url=https://www.researchgate.net/publication/51369130|journal=Journal Atrof-muhit sifati|jild=33|son=6|sahifalar=1954–72|doi=10.2134/jeq2004.1954|pmid=15537918}}</ref>. Tuproqdagi mikrob populyatsiyalari fosforning organik shakllarini fosfat kabi eruvchan oʻsimlik shakllariga aylantira oladi. Bu bosqich odatda noorganik oʻgʻitlar bilan chetlab oʻtiladi, chunki u fosfat yoki boshqa mavjud oʻsimlik shakllari sifatida qoʻllaniladi. Oʻsimliklar tomonidan qabul qilinmagan har qanday fosfor tuproq zarralariga soʻriladi, bu esa uning joyida qolishiga yordam beradi. Shu sababli, u odatda yer usti suvlariga kiradi, agar u biriktirilgan tuproq zarralari yogʻingarchilik yoki boʻron suvi oqimi natijasida eroziyalanadi. Yer usti suvlariga kiradigan miqdor oʻgʻit sifatida qoʻllaniladigan miqdorga nisbatan nisbatan past boʻladi, lekin u koʻpgina muhitlarda cheklovchi oziq moddasi boʻlganligi sababli, hatto kichik miqdori ham ekotizimning tabiiy fosfor biogeokimyoviy aylanishini buzishi mumkin<ref>{{ veb manbasi|url=https://extension.psu.edu/programs/nutrient-management/educational/soil-fertility/managing-phosphorus-for-agriculture-and-the-environment|sarlavha=Qishloq xo'jaligi va atrof-muhit uchun fosforni boshqarish (Pensilvaniyadagi ozuqaviy moddalarni boshqarish dasturi)|vebsayt=Pensilvaniyadagi ozuqaviy moddalarni boshqarish dasturi (Penn State kengaytmasi)|til=en|kirish sanasi=2020-04-09}}</ref>. Garchi azot zararli suv oʻtlari va siyanobakteriyalarning gullashida muhim rol oʻynasa ham evtrofikatsiyaga sabab boʻladi, fosfor koʻpincha, ayniqsa chuchuk suvlarda eng cheklovchi oziq moddasi boʻlganligi sababli, ortiqcha fosfor eng katta hissa qoʻshuvchi omil hisoblanadi<ref>{{veb manbasi|url=https://www.epa.gov/national-suv-resurs-so'rovlar/ko'rsatkichlar-fosfor |title=Ko'rsatkichlar: Fosfor|oxirgi=AQSh EPA|ism=OW|sana=2013-11-27|vebsayt=US EPA|til=en|kirish sanasi=2020-04-19}}</ref>. Bundan tashqari yer usti suvlaridagi kislorod miqdorini kamaytirish uchun suv oʻtlari va siyanobakteriyalarning gullashi inson va hayvonlar sogʻligʻi hamda koʻplab suv organizmlari uchun zararli boʻlgan siyanotoksinlarni ishlab chiqarishi mumkin<ref>{{veb manbasi|url=https://www.epa.gov/nutrientpollution/effects-dead-zones-and-harmful-algal-blooms|title=Ta'siri: o'lik zonalar va zararli alglarning gullashi|oxirgi=AQSh EPA|ism=OW|sana=2013-03-12|veb-sayt=AQSh EPA| til=en|kirish sanasi=2020-04-10}}</ref>. Tarkibida [[fosfor]] boʻlgan oʻgʻitlarda [[kadmiy]] kontsentratsiyasi sezilarli darajada farq qiladi va muammoli boʻlishi mumkin. Masalan, mono-ammiakli [[Fosforli oʻgʻitlar|fosforli oʻgʻit]]da kadmiy miqdori 0.14&nbsp;mg/kggacha past, 50.9&nbsp;mg/kggacha yuqori boʻlishi mumkin. Buning sababi shundaki, ularni ishlab chiqarishda ishlatiladigan fosfat jinsi 188&nbsp;mg/kggacha boʻlishi mumkin(masalan,[[Nauru (orol)|Nauru]] va [[Rojdestvo oroli|Rojdestvo]] orollaridagi konlar). Yuqori kadmiyli oʻgʻitlardan doimiy foydalanish tuproq va oʻsimliklarni ifloslantirishi mumkin. Fosfatli oʻgʻitlarning kadmiyi miqdori boʻyicha cheklovlar [[Yevropa Komissiyasi]] tomonidan koʻrib chiqilgan. Fosforni oʻz ichiga olgan oʻgʻit ishlab chiqaruvchilari endi fosfat jinslarining tarkibidagi kadmiyga qarab tanlaydilar<ref name="Microchemical Journal 2012 pp. 17–21">{{jurnal manbasi | title=O'g'it ishlab chiqarish uchun ishlatiladigan bir nechta fosfat jinslarida Cd tarkibini o'rganish | journal=Mikrokimyoviy jurnal |volume=104 | date=2012-09-01 | issn=0026-265X | doi=10.1016/j.microc.2012.03.020 | pages=17–21 | url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0026265X12000665 | kirish sanasi=2022-01-23| last1=mart | first1=Swe Swe | last2=Okazaki | first2=Masanori }}</ref>. Fosfat jinslar tarkibida [[ftorid]] miqdori yuqori. Binobarin, fosforli oʻgʻitlarning keng qoʻllanilishi tuproqdagi ftorid kontsentratsiyasini oshirdi. Oʻgʻitdan oziq-ovqatning ifloslanishi juda oz tashvish tugʻdirishi aniqlandi, chunki oʻsimliklar tuproqdan ozgina ftor toʻplaydi, ifloslangan tuproqlarni yutib yuboradigan chorva mollari uchun ftoridning zaharlanish ehtimoli kattaroqdir. Bundan tashqari, ftoridning tuproq mikroorganizmlariga taʼsiri ham tashvish tugʻdirishi mumkin<ref name="Water Research 2009 pp. 3177–3186">{{jurnal manbasi |title=Oqava suvlarni biologik tozalash tizimlarida ftoridning mikroorganizmlarga toksikligi | journal = Suv tadqiqotlari | volume=43 | masala=13 | date=2009-07-01 | issn=0043-1354 | doi=10.1016/j.watres.2009.04.032 | pages=3177–3186 | url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0043135409002802 | kirish sanasi=2022-01-23| last1=Ochoa-Herrera | first1=Valeriya | last2=Banihani | first2=Qais | last3=Leon | first3=Glendy | last4=Xatri | first4=Chandra | last5=Maydon | first5=Jeyms A. | last6=Syerra-Alvares | first6=Reyes | pmid=19457531 }}</ref>. ;Radioaktiv elementlar Oʻgʻitlarning radioaktiv tarkibi sezilarli darajada oʻzgarib turadi va ularning asosiy mineraldagi kontsentratsiyasiga hamda oʻgʻit ishlab chiqarish jarayoniga bogʻliq. [[Uran-238]] konsentrasiyalari fosfat jinsida 7 dan 100 pCi/g gacha, fosforli oʻgʻitlarda esa 1 dan 67 pCi/g gacha boʻlishi mumkin. Fosforli oʻgʻitlarning yillik miqdori yuqori qoʻllanilishi, bu tuproqlarda va drenaj suvlarida uran-238 kontsentratsiyasining odatdagidan bir necha baravar koʻp boʻlishiga olib kelishi mumkin. Biroq, bu oʻsishlarning oziq-ovqatlarning radionuklidlar bilan ifloslanishidan kelib chiqadigan inson salomatligi xavfiga taʼsiri juda kichik (0,05 mSv/y dan kam).{{citation needed|date=2017-yil noyabr}} ==== Organik ifloslantiruvchilar ==== [[Goʻng|Gʻoʻng]] va biosolidlar hayvonlar va odamlar tomonidan oziq-ovqat shaklida isteʼmol qilinadigan koʻplab oziq moddalarni oʻz ichiga oladi. Bunday chiqindi mahsulotlarni qishloq xoʻjaligi yerlariga qaytarish amaliyoti tuproqdagi ozuqa moddalarini qayta ishlash imkoniyatini beradi. Qiyinchilik jihati shundaki, goʻnglar va biosolidlar nafaqat uglerod, azot va fosfor kabi ozuqaviy moddalarni oʻz ichiga oladi, balki ular ifloslantiruvchi moddalarni, jumladan dori-darmon va shaxsiy parvarishlash vositalari (PPCP) ham oʻz ichiga olishi mumkin. Odamlar va hayvonlar tomonidan isteʼmol qilinadigan PPCP larning xilma-xilligi va katta miqdori mavjud va ularning har biri quruqlik va suv muhitida noyob kimyoga ega. Shunday qilib, hammasining ham tuproq, suv va havo sifatiga taʼsiri baholanmagan. AQSh atrof-muhitni muhofaza qilish agentligi (EPA) turli xil PPCP lar darajasini baholash uchun AQSH boʻylab [[oqova suvlarni tozalash]] zavodlaridan chiqayotgan oqava suvlarni oʻrganib chiqdi<ref>{{veb manbasi |url=https://www..epa.gov/biosolids/sewage-sludge-surveys |sarlavha=Kanalizatsiya loyini oʻrganish |nashriyot=EPA |vebsayt=Biosolids |sana=2016-08-17}}</ref>. === Metallar === Og'ir metallarning (masalan, qoʻrgʻoshin, kadmiy, mishyak, simob) qishloq xoʻjaligi tizimidagi asosiy qismlari oʻgʻitlar, goʻng kabi organik chiqindilar va qoʻshimcha sanoat mahsulotlarining chiqindilari hisoblanadi. Noorganik oʻgʻitlar, ayniqsa, ogʻir metallarning tuproqqa kirishi uchun muhim yoʻldir<ref>{{jurnal manbasi|last1=Srivastava|first1=Vaibhav|last2=Sarkar|first2=Abhijit|last3=Singh|first3=Sonu|last4=Singh| first4=Pooja|last5=de Araujo|first5=Ademir S. F.|last6=Singh|first6=Rajeev P.|date=2017|title=Og'ir metallar ifloslanishining agroekologik javoblari, tuproq salomatligi va o'simliklarning ko'rsatkichlariga alohida e'tibor qaratilgan|journal=Frontiers Environmental Science|language=en|volume=5|doi=10.3389/fenvs.2017.00064|issn=2296-665X|doi-access=free}}</ref>. Sugʻorish kabi baʼzi dehqonchilik usullari tuproqda tabiiy ravishda toʻplanadigan [[Selen|selenning]] (Se) toʻplanishiga olib keladi, buning natijasida quyi oqimdagi suv havzalarida yovvoyi hayvonlar, chorva mollari va odamlar uchun toksik boʻlgan selen kontsentratsiyasi boʻlishi mumkin. Bu jarayon 1987-yilda zaharli chiqindixona deb eʼlon qilingan San-Xoakin vodiysidagi ([[Kaliforniya]], [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQSh]]) Kesterson suv ombori nomi bilan atalgan „Kesterson effekti“ nomi bilan mashhur<ref>{{jurnal manbasi|last=Presser|first=Tereza S.|data=1994-05-01|title=Kesterson effekti|journal=Atrof-muhitni boshqarish|language=en|volume=18|number=3|pages=437–454 |doi=10.1007/BF02393872|bibcode=1994EnMan..18..437P|s2cid=46919906|issn=1432-1009|url=https://zenodo.org/record/1232546}}</ref>. Atrof-muhitda mavjud boʻlgan ogʻir metallar oʻsimliklar tomonidan oʻzlashtirilishi mumkin, bu esa taʼsirlangan oʻsimliklarni isteʼmol qilganda odamlar sogʻligʻi uchun xavf tugʻdirishi mumkin<ref>{{jurnal manbasi|last1=Alves|first1=Leticia|last2=Reis|first2=Andre|last3= Gratão|first3=Priscila|date=2016-07-18|title=Qishloq xo'jaligi tuproqlaridagi og'ir metallar: O'simliklardan kundalik hayotimizga|url=https://www.researchgate.net/publication/305627542|journal=Científica|volume =44|masala=3|pages=346|doi=10.15361/1984-5529.2016v44n3p346-361|doi-access=free}}</ref>. Baʼzi metallar oʻsimliklarning oʻsishi uchun zarurdir, ammo ularning koʻpligi oʻsimlik salomatligiga salbiy taʼsir koʻrsatishi mumkin. Poʻlat sanoati chiqindilari koʻp boʻlganligi sababli koʻpincha oʻgʻitlarga qayta ishlanadigan (oʻsimliklar oʻsishi uchun zarur boʻlgan) [[rux]] tarkibiga quyidagi zaharli metallar ham kirishi mumkin: [[qoʻrgʻoshin]], [[Margimush|mishyak]], [[kadmiy]], [[xrom]] va [[nikel]]. Bu turdagi oʻgʻitlarda eng koʻp uchraydigan zaharli elementlar [[simob]], [[qoʻrgʻoshin]] va [[Margimush|mishyak]]<nowiki/>dir. Ushbu potentsial zararli aralashmalar oʻgʻit ishlab chiqarish jarayonida olib tashlanishi mumkin, ammo bu oʻgʻit narxini sezilarli darajada oshiradi. Yuqori darajada toza oʻgʻitlar keng tarqalgan boʻlib, koʻk rangli boʻyoqlarni oʻz ichiga olgan, suvda yaxshi eriydigan oʻgʻitlar sifatida tanilgan. Bu kabi oʻgʻitlar odatda uy xoʻjaliklarida ishlatiladi, masalan, Mirakl-Gro. Bu suvda yuqori darajada eriydigan oʻgʻitlar yashil bogʻlarida qoʻllaniladi va chakana narxidan sezilarli darajada arzonroq narxda kattaroq paketlarda mavjud. Bundan tashqari, ishlab chiqarishni cheklovchi yuqori sof qoshimchalardan tayyorlangan, arzon, chakana, donador bogʻ oʻgʻitlari ham mavjud{{citation needed|date=2020-yil oktabr}}. === Yerni boshqarish === ==== Tuproq eroziyasi va choʻkishi ==== [[Fayl:Soil erosion - geograph.org.uk - 1135515.jpg|thumb|upright=1.25|right|alt=Tuproq eroziyasi|Tuproq eroziyasi: tuproq shudgorlangan daladan shu darvoza orqali yuvilib, undan narigi suv oqimiga oʻtdi.]] Qishloq xoʻjaligi intensiv boshqaruvi yoki samarasiz yer qoplamalari [[tuproq eroziyasi]] va choʻkindi choʻkishiga katta hissa qoʻshadi<ref>Uzoq masofadagi tuproq va suvni saqlash qoʻmitasi, Milliy tadqiqot kengashi. 1993. Tuproq va suv sifati: qishloq xoʻjaligining kun tartibi. National Academy Press: Washington, D.C.</ref>. Hisob-kitoblarga koʻra, qishloq xoʻjaligi yerlarining degradatsiyasi har yili 6 million gektarga yaqin unumdor yerlarda unumdorlikning qaytarilmas pasayishiga olib kelmoqda<ref>{{kitob manbasi |last1=Dudal |first1=R. |year=1981 |bob=Tabiatni muhofaza qilish ehtiyojlarini baholash |pages=3–12 |title=Tuproqni saqlash, muammolar va istiqbollar |editor1-first=R. P. C. |editor1-last=Morgan |location=Chichester, U.K. |publisher=Wiley}}</ref>. Yer usti oqim suvlarida choʻkmalarning toʻplanishi (yaʼni choʻkindi) turli yoʻllar bilan suv sifatiga taʼsir qiladi{{citation needed|date=2019-yilning avgusti}}. Choʻkma ariqlar, daryolar, kichik daryolar va navigatsiya kanallarining tashish imkoniyatlarini kamaytirishi mumkin. Shuningdek, u suv biotasiga taʼsir qiladigan suvga kiradigan yorugʻlik miqdorini ham cheklashi mumkin. Choʻkma natijasida hosil boʻlgan loyqalik baliqlarning ovqatlanish imkoniyatiga xalaqit berishi mumkin, bu esa populyatsiya dinamikasiga taʼsir qiladi. Choʻkma ifloslantiruvchi moddalar, jumladan fosfor va turli pestitsidlarning tashilishi va toʻplanishiga ham taʼsir qiladi<ref name="Abrantes Pereira Goncalves 77–88-betlar">{{jurnal manbasi| last1=Abrantes | first1=Nelson | last2=Pereira | first2=Rut | last3=Gonsalves | first3=Fernando | title=Qishloq xo'jaligi yerlari bilan o'ralgan ko'lda suv, cho'kindi va baliq to'qimalarida pestitsidlarning paydo bo'lishi: odamlar va ekologik retseptorlar uchun xavflar haqida |journal=Water, Air, & Soil Pollution | publisher=Springer Science and Business Media LLC | volume=212 | issue=1–4 | date=2010-01-30 | issn=0049-6979 | doi=10.1007/s11270-010-0323-2 | pages=77–88| bibcode=2010WASP..212...77A | s2cid=93206521}}</ref>. ==== Yerga ishlov berish va azot oksidi chiqindilari ==== Tabiiy tuproq biogeokimyoviy jarayonlari natijasida turli xil issiqxona gazlari, shu jumladan azot oksidi chiqariladi. Qishloq xoʻjaligini boshqarish amaliyoti emissiya darajasiga taʼsir qilishi mumkin. Misol uchun, tuproqqa ishlov berish darajasi [[Azot oksidlari|azot oksidi]] chiqindilariga ham taʼsir qilishi aniqlangan<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.2134/jeq1998.00472425002700030029x |title=Uch yil davomida zararlangan azot oksidi emissiyasi, Soya-beda aylanishlari va azotli o'g'itlash |journal=Atrof-muhit sifati jurnali |volume=27 |issue=3 |pages=698–703 |year=1998 |last1=MakKenzi |first1=A. F |last2=Fan |first2=M. X |last3=Cadrin |first3=F }}</ref>. == Biotik manbalar == === Najas chiqindilaridan chiqadigan issiqxona gazlari === Birlashgan Millatlar Tashkilotining Oziq-ovqat va qishloq xo'jaligi tashkiloti (Food and Agriculture Organization(FAO)) bashoratiga koʻra, antropogen issiqxona gazlarining 18% toʻgʻridan-toʻgʻri yoki bilvosita dunyo chorvachiligidan keladi. Ushbu hisobot shuningdek, chorvachilikdan chiqadigan chiqindilar transportdan chiquvchi chiqindilardanda koʻproq ekanligini koʻrsatdi. Hozirda chorva mollari issiqxona gazlari chiqindilarini ishlab chiqarishda koʻproq rol oʻynasa-da, hisob-kitoblar notoʻgʻri ekanligi taʼkidlangan. FAO chorvachilikni baholashda dehqonchilikning hayotiy siklini baholashdan foydalangan boʻlsada (yaʼni, barcha jihatlar, jumladan, ozuqa uchun ekin yetishtirish, tashishdan soʻyishgacha va h.k.), ular transport sektori uchun ham bir xil baholashni qoʻllamagan<ref >{{kitob manbasi |doi=10.1016/S0065-2113(09)03001-6 |bob=Havoni tozalash: Chorvachilikning iqlim oʻzgarishiga qoʻshgan hissasi |volume=103 |pages=1–40|title=Agronomiyadagi yutuqlar |year= 2009 |last1=Pitesky |first1=Maurice E |last2=Stackhouse |first2=Kimberly R |last3=Mitloehner |first3=Frank M |isbn=978-0-12-374819-5}}</ref>. Muqobil manbalar FAO taxminlarini xato deb hisoblaydi va global chorvachilik sanoati atmosferaga chiqadigan issiqxona gazlarining ulushi 18% emas, balki 51% gacha toʻgʻri kelishi mumkinligini taʼkidlaydi<ref>{{cite journal|author=Robert Gudlend |author2=Jeff Anhang |title=Chorvachilik va iqlim oʻzgarishi: agar iqlim oʻzgarishining asosiy ishtirokchilari... sigirlar, choʻchqalar va tovuqlar boʻlsa-chi? |date=noyabr–dekabr 2009 |url=http://www.worldwatch.org/files/pdf/Livestock%20and%20Climate%20Change.pdf |periodical=World Watch |arxiv-url=https://web.archive.org/web/20091105155752/http://www.worldwatch.org/files/pdf/Livestock%20and%20Climate%20Change.pdf|archive-date=2009-11-05}}</ref><ref>{{jurnal manbasi|title=Chorvachilik sanoatining atrof-muhitga taʼsiri: bilimlar oʻrtasidagi bogʻliqlik, Isroildagi talabalar oʻrtasidagi munosabat va xatti-harakatlar |journal=Atrof-muhitni oʻrganish va jamoat salomatligi xalqaro jurnali |doi-access=free |date=16-aprel, 2019-yil |volume=16 |issue=8 |last1=Dopelt|first1=Keren|last2 =Radon|first2=Pnina|last3=Davidovitch|first3=Nadav|page=1359 |doi=10.3390/ijerph16081359|pmid=31014019 |pmc=6518108 }}</ref>. Tanqidchilarning taxminicha, hisob-kitoblardagi farq, FAO ning foydalangan maʼlumotlari eskirganligidan kelib chiqqan. Nima boʻlishidan qatʼiy nazar, agar FAO ning 18% hisoboti toʻgʻri boʻlganda ham, bu chorvachilikni issiqxona gazlari bilan ifloslantirish boʻyicha ikkinchi oʻrinda turishini koʻrsatadi. PNAS modeli shuni koʻrsatdiki, agar hayvonlar AQSh qishloq xoʻjaligi va oziq-ovqatidan butunlay chiqarib tashlangan boʻlsa ham, AQShning issiqxona gazlari chiqindilari atigi 2,6% ga (yoki qishloq xoʻjaligidagi IG(issiqxona gazlari) chiqindilarining 28%) kamayadi. Buning sababi, hayvonlarning goʻnglarini oʻgʻitlar bilan almashtirish va boshqa hayvonlarning qoʻshimcha mahsulotlarini almashtirish zarurati va chorvachilik hozirgi vaqtda inson tomonidan isteʼmol qilinmaydigan oziq-ovqat va tolani qayta ishlashning qoʻshimcha mahsulotlarini ishlatadi. Bundan tashqari, odamlar koʻproq energiya olishlariga qaramay, muhim oziq moddalarning koʻproq tanqisligidan aziyat chekishadi, bu esa, ehtimol, semirishning kuchayishiga olib keladi<ref name=pnas>{{jurnal manbasi|title=Nutritional and greenhouse gas impacts of removing animals from US agriculture|date=13-noyabr 2017-yil|volume=114|issue=48|page=E10301–E10308|doi=10,1073/pnas.1707322114|pmid=29133422|Journal=29133422|Journal of Science=Pro | 5715743|last1=Oq|first1=Robin R.|last2=Hall|first2=Meri Bet|doi-access=free}}</ref>. === Biopestitsidlar === ''Biopestitsidlar''–tabiiy materiallardan (hayvonlar, oʻsimliklar, mikroorganizmlar, ayrim minerallar) olingan pestitsidlar<ref name="Pedigoand">L. P. Pedigo va M. Rays. 2009. Entomologiya va zararkunandalarga qarshi kurash, 6-nashr. Prentice Hall: 816 pp.</ref>. Anʼanaviy pestitsidlarning alternativi sifatida biopestisidlar qishloq xoʻjaligining umumiy ifloslanishini kamaytirishi mumkin, chunki ular bilan ishlash xavfsiz, odatda foydali umurtqasizlar yoki umurtqali hayvonlarga kuchli taʼsir qilmaydi va qisqa qoldiq vaqt talab qiladi<ref name="Pedigoand" />. Biroq, biopestitsidlar maqsadli boʻlmagan turlar populyatsiyalariga salbiy taʼsir koʻrsatishi mumkinligi haqida baʼzi xavotirlar mavjud<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.1007/s10123-003- 0144-x |pmid=12955583 |title=Oʻsimliklarni himoya qilish uchun mikrobial pestitsidlarni ishlab chiqish, roʻyxatga olish va tijoratlashtirish |journal=Xalqaro mikrobiologiya |volume=6 |issue=4 |pages=245–52 |year=2003 |last1=Montesinos |first1 =Emilio |s2cid=26444169 |url=http://revistes.iec.cat/index.php/IM/article/view/9432 }}</ref>. Qoʻshma Shtatlarda biopestitsidlar EPK tomonidan tartibga solinadi. Biopestitsidlar boshqa pestitsidlarga qaraganda kamroq zararli va atrof-muhitga taʼsiri kamroq boʻlganligi sababli, agentlik ulardan foydalanishni roʻyxatdan oʻtkazish uchun koʻp maʼlumot talab qilmaydi. Koʻpgina biopestisidlarga Amerika Qo'shma Shtatlari Qishloq xo'jaligi Departamentining Milliy organik dasturi, organik oʻsimliklarni yetishtirish standartlari doirasida ruxsat berilgan<ref name="Pedigoand" />. === Introduksiya qilingan turlar === ==== Invaziv turlar ==== {{asosiy|Invaziv turlar}} [[Fayl:Yellow star thistle.jpg|thumb|right|alt=Yellow Star Thistle.|''Centaurea solstitialis'', agressiv invaziv begona oʻt, ehtimol, Shimoliy Amerikaga ifloslangan em-xashak urugʻida kiritilgan. Dehqonchilik va chorvachilik kabi qishloq xoʻjaligi amaliyotlari uning tez tarqalishiga yordam berdi. Bu otlar uchun zaharli, mahalliy oʻsimliklarning oʻsishiga toʻsqinlik qiladi (biologik xilma-xillikni kamaytiradi va tabiiy ekotizimlarni buzadi) va mahalliy hayvonlarning migratsiyasiga jismoniy toʻsiqdir.]] Qishloq xoʻjaligining globallashuvining tobora kuchayib borayotgani zararkunandalar, begona oʻtlar va kasalliklarning tasodifiy yangi ekin maydonlariga koʻchishiga olib keldi. Agar paydo boʻlsa, ular mahalliy turlar populyatsiyasiga taʼsir koʻrsatadigan invaziv turga aylanadi<ref name="Mooney">{{jurnal manbasi |doi=10.1073/pnas.091093398 |pmid=11344292 |pmc=33232 |title=Evolyutsiya ta'siri invaziv turlari |journal=Milliy fanlar akademiyasi materiallari |volume=98 |issue=10 |sahifalar=5446–51 |year=2001 |last1=Muni |first1=H. A |last2=Klilend |first2=E. E |bibcode=2001PNAS...98.5446M |doi-access=free }}</ref>. Va qishloq xoʻjaligi ishlab chiqarishiga xavf tugʻdiadi<ref name="Gullan" />. Masalan, Yevropada yetishtirilgan va Amerika Qoʻshma Shtatlari va Kanadaga tijorat changlatuvchlari sifatida foydalanish uchun [[Bumblebee|bumble beelarni]] joʻnatilgani Yangi Dunyoga Eski Dunyo parazitining kirib kelishiga olib keldi<ref>{{web cite |url=http://www.iucnredlist.org/apps/redlist/details/135295/0 |title=Bombus franklini (Franklinning Bumble Bee |publisher=Iucnredlist.org |date=2008-01-01 |kirish sanasi=2013-07-24 }}</ref>. Ushbu muqaddima Shimoliy Amerikada soʻnggi paytlarda tugʻma asalarilarning kamayishida rol oʻynashi mumkin<ref>{{kitob manbasi|last1=Thorp |first1=R.W. |first2=M.D. |last2=Choʻpon |year=2005 |bob=Profil: Subgenus Bombus Lateille 1802 (Apidae: Apinae: Bombini) |muharrir1-birinchi=M.D. |editor1-oxirgi=Choʻpon |muharrir2-birinchi=D.M. |editor2-oxirgi=Vogan |muharrir3-birinchi=S.H. |editor3-last=Qora |title=Shimoliy Amerika changlatuvchi hasharotlarining qizil roʻyxati |publisher=Xerces umurtqasiz hayvonlarni muhofaza qilish jamiyati |location=Portland,OR}}</ref>. Qishloq xoʻjaligida joriy qilingan turlar, shuningdek, mahalliy turlar bilan duragaylasha oladi, natijada genetik [[biologik xilma-xillik]]<ref name="Mooney" /> pasayadi va qishloq xoʻjaligi ishlab chiqarishiga tahdid soladi<ref name="Gullan" />. Dehqonchilik amaliyoti bilan bogʻliq yashash muhitining buzilish ([[ekologiya]]) ham ushbu introduksiya qilingan organizmlarning paydo boʻlishiga yordam berishi mumkin. Kontaminatsiyalangan texnika, chorva mollari va yem-xashak, ifloslangan ekin yoki yaylov urugʻlari ham begona oʻtlarning tarqalishiga olib kelishi mumkin<ref>{{veb manbasi |url=http://www.weeds.gov.au/management/prevention.htm |title=Avstraliyadagi begona oʻtlar bosh sahifa |publisher=Weeds.gov.au |date=2013-06-12 |kirish sanasi=2013-07-24 }}</ref>. [[Karantin begona oʻsimliklar|Karantin]]<nowiki/>lar (biologik xavfsizlikga qarang) invaziv turlar tarqalishining oldini olishni siyosat darajasida tartibga solishning bir usuli hisoblanadi. Karantin — bu invaziv tur mavjud boʻlgan joylardan u mavjud boʻlmagan hududlarga zararlangan turning harakatlanishini cheklaydigan qonuniy hujjat. [[Jahon Savdo Tashkiloti]] Sanitariya va fitosanitariya choralarini qoʻllash toʻgʻrisidagi bitim doirasida zararkunandalar va kasalliklar karantini boʻyicha xalqaro qoidalarga ega. Ayrim mamlakatlarning oʻz karantin qoidalari mavjud. Masalan, Qoʻshma Shtatlarda Amerika Qo'shma Shtatlari Qishloq xo'jaligi Departamenti va Hayvonlar va o'simliklar salomatligini tekshirish xizmati (USDA/APHIS) mahalliy (AQSh ichida) va xorijiy (Qoʻshma Shtatlardan tashqari importlarni) karantinlarni boshqaradi. Ushbu karantinlar davlat chegaralari va kirish portlarida inspektorlar tomonidan amalga oshiriladi<ref name="Pedigoand" />. ==== Biologik nazorat ==== Qishloq xoʻjaligi zararkunandalariga qarshi kurashda yirtqichlar, parazitoidlar, parazitlar, patogenlardan va biologik zararkunandalarga qarshi kurash vositalaridan foydalanish hamda zararkunandalarga qarshi kurashning boshqa usullari, masalan, pestitsidlardan foydalanish qishloq xoʻjaligining ifloslanishini kamaytirish potentsialiga ega. Biroq, mahalliy boʻlmagan bionazorat agentlari tomonidan joriy etishning afzalliklari keng muhokama qilinmoqda. Joriy etilganidan soʻng, bionazorat vositalarining kiritilishi qaytarib boʻlmaydigan boʻlishi mumkin. Potentsial ekologik muammolar qishloq xoʻjaligining yashash joylaridan tabiiy muhitga tarqalishini va mahalliy turlardan foydalanishga moslashishni oʻz ichiga olishi mumkin. Bundan tashqari, murakkab ekotizimlardagi oʻzaro taʼsir natijalarini va potentsial ekologik taʼsirlarni chiqarishdan oldin bashorat qilish qiyin boʻlishi mumkin. Ekologik zararga olib kelgan bionazorat dasturining bir misoli Shimoliy Amerikada sodir boʻlgan, u yerda kapalaklar parazitoidi lo'li kuya (Gypsy moth) va jigarrang kuya (Browntail moth) bilan kurashish uchun kiritilgan. Bu parazitoid kapalaklarning koʻplab turlaridan foydalanishga qodir va bu, ehtimol, bir qancha mahalliy ipak kuya turlarining kamayib ketishi va yoʻq boʻlib ketishiga olib kelgan<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.1146/annurev.ento.48.060402.102800 |pmid=1220812 | title=Maqsadsiz ta'sirlar - biologik nazoratning Axilles tovoni? Bionazoratni kiritish bilan bog'liq xavfni kamaytirish uchun retrospektiv tahlillar |jurnal=Entomologiyaning yillik sharhi |jild=48 |sahifalar=365–96 |yil=2003 |oxirgi1=Louda |birinchi1=SM |oxirgi2=Pemberton |birinchi2=R.W |oxirgi3=Jonson |first3=M.T |last4=Follett |first4=P.A }}</ref>. Potentsial bionazorat agentlari uchun xalqaro tadqiqotlar, Yevropa biologik nazorat laboratoriyasi, Amerika Qoʻshma Shtatlari Qishloq xoʻjaligi Departamenti va Qishloq xoʻjaligi tadqiqotlari xizmati (USDA/ARS), Hamdoʻstlik Biologik nazorat instituti va Xalqaro Zararli Oʻsimliklar va Hayvonlarning Biologik Nazorati Tashkiloti yordam beradi. Qishloq xoʻjaligi ifloslanishining oldini olish uchun xavfsizlik choralarini koʻrishdan oldin organizmning potentsial samaradorligi va ekologik taʼsiri boʻyicha karantin va keng qamrovli tadqiqotlar talab etiladi. Agar tasdiqlansa, bionazorat agentini tegishli qishloq xoʻjaligi sharoitida kolonizatsiya qilish va tarqatishga urinishlar amalga oshiriladi. Ularning samaradorligi doimiy ravishda baholanadi<ref name="Pedigoand" />. === Genetik modifikatsiyalangan organizmlar (GMO) === [[Fayl:Bt plants.png|thumb|left|alt= Top: Lesser cornstalk borer larvae extensively damaged the leaves of this unprotected peanut plant. (Image Number K8664-2)-Photo by Herb Pilcher. Bottom: After only a few bites of peanut leaves of this genetically engineered plant (containing the genes of the Bacillus thuringiensis (Bt) bacteria), this lesser cornstalk borer larva crawled off the leaf and died. (Image Number K8664-1)-Photo by Herb Pilcher.|(Top) Non transgenic peanut leaves showing extensive damage from [[European corn borer]] larvae. (Bottom) Peanut leaves genetically engineered to produce Bt toxins are protected from herbivory damage.]] ==== Genetik ifloslanish va ekologik taʼsirlar ==== Biroq, GMO ekinlari duragaylash orqali mahalliy oʻsimlik turlarining genetik ifloslanishiga olib kelishi mumkin. Bu begona oʻtlarning koʻpayishiga yoki mahalliy turlarning yoʻq boʻlib ketishiga olib kelishi mumkin. Bundan tashqari, transgen oʻsimligining oʻzi, agar modifikatsiya maʼlum bir muhitda yaroqliligini yaxshilasa, begona oʻtga aylanishi ham mumkin<ref name="Gullan" />. Shuningdek, changlatuvchilar va tabiiy dushmanlar kabi maqsadli boʻlmagan organizmlar Bt hosil qiluvchi oʻsimliklarni tasodifiy yutish natijasida zaharlanishi mumkinligi haqida xavotirlar mavjud. Yaqinda oʻtkazilgan tadqiqotda Bt makkajoʻxori gulchanglari yaqin atrofdagi sut oʻsimliklarini changlatib, monarx kapalakning lichinkalari bilan oziqlanishiga taʼsiri monarx populyatsiyalari uchun xavf past ekanligini aniqladi<ref name="Gullan" />. Gerbitsidlarga chidamlilik uchun ishlab chiqilgan GMO ekin oʻsimliklaridan foydalanish, shuningdek, gerbitsiddan foydalanish bilan bogʻliq boʻlgan qishloq xoʻjaligi ifloslanishi miqdorini bilvosita oshirishi mumkin. Misol uchun, Amerika Qoʻshma Shtatlarining oʻrta-gʻarbiy qismida gerbitsidlarga chidamli makkajoʻxori dalalarida gerbitsidlardan foydalanishning koʻpayishi monarx kapalak lichinkalari uchun kerakli boʻlgan sut oʻtlari miqdorini kamaytirmoqda<ref name="Gullan" />. Genetik modifikatsiyalangan organizmlarning chiqarilishini tartibga solish organizm turiga va tegishli mamlakatga qarab farqlanadi{{Citation needed|sana=Noyabr 2017}}. ==== GMO ifloslanishni kamaytirish vositasi sifatida ==== GM mahsulotlaridan foydalanish bilan bogʻliq baʼzi xavotirlar boʻlishi mumkin boʻlsa-da, u hayvonlarning qishloq xoʻjaligini ifloslanishi bilan bogʻliq mavjud muammolarning yechimi ham boʻlishi mumkin. Ifloslanishning asosiy manbalaridan biri, xususan, tuproqdagi vitamin va minerallarning siljishi hayvonlarda ovqat hazm qilish samaradorligining yetishmasligidan keltirib chiqaradi. Ovqat hazm qilish samaradorligini oshirish orqali hayvonot mahsulotlarining tannarxini ham, atrof-muhitga yetkazilgan zararni ham minimallashtirish mumkin. Ushbu texnologiya va uning potentsial qoʻllanilishining muvaffaqiyatli namunalaridan biri Enviropig hisoblanadi{{Citation needed|sana=2017-yil noyabr}}. Enviropig genetik jihatdan oʻzgartirilgan Yorkshire choʻchqasi boʻlib, tupurigida fitazni paydo qiladi. Makkajoʻxori va bugʻdoy kabi donlarda fitik kislota deb nomlanuvchi tabiiy ravishda hazm boʻlmaydigan shaklda bogʻlangan fosfor mavjud. [[Fosfor]], choʻchqalar uchun muhim ozuqa, shuning uchun u choʻchqa ratsioniga qoʻshiladi, chunki u ovqat hazm qilish traktida parchalanmaydi. Natijada, don tarkibida tabiiy ravishda mavjud boʻlgan deyarli barcha fosfor najasda isrof boʻladi va tuproqda yuqori darajaga koʻtarilishi mumkin. Fitaz bu boshqa hazm boʻlmaydigan fitik kislotani parchalashga qodir boʻlgan ferment boʻlib, uni choʻchqada paydo boʻladi. Enviropigning donalaridagi fosforni hazm qilish qobiliyati bu tabiiy fosforning isrofgarchiligini (20-60% ga kamayishi) yoʻq qiladi, shu bilan birga ozuqa tarkibiga oziq moddalarini qoʻshish zaruriyatini ham yoʻq qiladi<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.1038 /90788 |pmid=11479566 |year=2001 |last1=Golovan |first1=Serguei P |title=Soʻlakdagi fitazni ifodalovchi choʻchqalar kam fosforli goʻng ishlab chiqaradi |journal=Tabiat biotexnologiyasi |volume=19 |issue=8 |page=4-5 |last2=Meidinger |first2=Roy G |last3=Ajakaiye |first3=Ayodele |last4=Kottrill |first4=Maykl |last5=Wiederkehr |first5=Miles Z |last6=Barney |first6=Devid J |last7=Plante |first7=Kler |last8=Pollard |first8=Jon V |last9=Fan |first9=Ming Z |last10=Xeyes |first10=M. Entoni |last11=Laursen |first11=Jesper |last12=Hjorth |first12=J. Peter |last13=Hacker |first13=Rojer R |last14=Phillips |first14=John P |last15=Forsberg |first15=Secil W |s2cid=52853680}}</ref>. === Hayvonlarni boshqarish === ==== Goʻngni boshqarish ==== {{asosiy|Go'ngni boshqarish}} [[Havoning ifloslanishi|Havo]], tuproq va [[Suvning ifloslаnishi|suv ifloslanishining]] asosiy omillaridan biri hayvonlar chiqindilari hisoblanadi. USDA tomonidan 2005-yilgi hisobotga koʻra, har yili Qoʻshma Shtatlardagi fermer xoʻjaliklarida 335 million tonnadan ortiq „quruq moddalar“ chiqindilari (suv olib tashlangandan keyingi chiqindilar) ishlab chiqariladi<ref>USDA qishloq xoʻjaligi tadqiqotlari xizmati. „2005-yil Moliyaviy Yillik Hisobot Goʻng va qoʻshimcha mahsulotlardan foydalanish“, 2006-yil 31-may</ref>. Hayvonlarni oziqlantirish operatsiyasi har yili AQSh shahar chiqindi suvi zavodlarida qayta ishlanadigan inson kanalizatsiya chiqindilari miqdoridan taxminan 100 baravar koʻp goʻng ishlab chiqaradi. Qishloq xoʻjaligi oʻgʻitlarining diffuz manbali ifloslanishini kuzatish va nazorat qilish qiyinroq. Nitratlarning yuqori konsentratsiyasi yer osti suvlarida uchraydi va 50&nbsp;mg/litrga (EI Direktivasi limiti) yetishi mumkin. Ariq va daryo oqimlaridagi oʻgʻitlardan oziqaviy moddalarning ifloslanishi evtrofikatsiyaga olib keladi. Bu qishda kuzgi shudgorlash natijasida nitratlar koʻpayganidan keyin yomonroq boʻladi, qishki yogʻingarchilik kuchliroq boʻlib, oqib chiqadigan suv oqimi va yuvilishi koʻpayadi va oʻsimliklarning soʻrilishi kamroq boʻladi. EPA 2500 sigirga ega bitta sut fermasi 411 000 ga yaqin aholisi boʻlgan shahardagi kabi koʻproq chiqindilarni ishlab chiqarishini aniqlagan<ref>{{cite report|date=May 2004 y. |url=https://nepis.epa.gov/Exe/ZyPURL.cgi?Dockey=901V0100.txt |publisher=EPA |location=Cincinnati, OH |page=7 |id=EPA 600/R-04/042}}</ref>. AQSh Milliy tadqiqot kengashi hidlarni hayvonlarning mahalliy darajadagi chiqindisining eng muhim muammosi sifatida aniqladi. Turli hayvonlar tizimlari har yili ishlab chiqariladigan katta miqdordagi chiqindilar bilan kurashish uchun bir nechta chiqindilarni boshqarish tartib-qoidalarini qabul qildi. Goʻng bilan ishlov berishning afzalliklari ekinlarga tashish va qoʻllash kerak boʻlgan goʻng miqdorini kamligi, shuningdek, tuproqning siqilishini kamaytirishidir. Oziq moddalar ham kamayadi, yaʼni goʻngni tarqatish uchun kamroq ekin maydoni kerak boʻladi. Goʻngdan foydalanishda, shuningdek, goʻngda mavjud boʻlgan patogenlar miqdorini kamaytirish orqali inson salomatligi va bioxavfsizlik xavfini kamaytirish mumkin. Suyultirilmagan hayvon goʻngi yoki shlamlari maishiy kanalizatsiyaga qaraganda yuz baravar koʻp konsentratsiyali boʻlib, ichak paraziti ''Cryptosporidiumni'' olib tashishi mumkin, uni aniqlash qiyin va u odamlarga yuqishi mumkin''. [[Silos]]'' suyuqligi (fermentlangan hoʻl oʻtdan) past pH va juda yuqori biologik kislorod talabi bilan ataladan ham kuchliroqdir. Past pH bilan silos suyuqligi juda yemiruvchan boʻlishi mumkin; sintetik materiallarga va saqlash uskunasiga zarar yetkazishi va tasodifiy toʻkilishiga olib kelishi mumkin. Bu xususiyatlarning barchasini mavjud resurslarga asoslangan holda fermada goʻngni boshqarish tizimidan toʻgʻri foydalanish orqali optimallashtirish mumkin{{Citation needed|sana=Noyabr 2017}}. ==== Gʻoʻng bilan ishlov berish ==== ===== Kompostlash ===== [[Kompost|Kompostlash]]–qattiq goʻngni boshqarish tizimi boʻlib, u [[qoʻton]]<nowiki/>larda toʻplangan qattiq goʻngdan yoki ajratilgan suyuq goʻngning qattiq moddalaridan tayyorlanadi. Kompostlashning ikkita usuli mavjud: faol va passiv. Goʻng faol kompostlash paytida vaqti-vaqti bilan chayqatiladi, passiv kompostlashda esa bunday qilinmaydi. Passiv kompostlash toʻliq parchalanmaganligi va gaz tarqalishi tezligining pastligi tufayli issiqxona gazlari emissiyasini kamaytirishi aniqlangan. ===== Quyuq va suyuqlikni ajratish ===== Goʻngni boshqarishni osonlashtirish uchun mexanik ravishda qattiq va suyuq qismlarga ajratilinishi kerak. Suyuqliklar (4-8% quruq modda) ekinlarga qulay tarqatlishi uchun nasos tizimlarida oson ishlatilishi kerak boʻladi va qattiq fraktsiya (15-30% quruq modda) toʻshak sifatida ishlatilishi, ekinlarga yoyilishi, kompost qilinishi yoki eksport qilinishi mumkin. ===== Anaerob hazm qilish va lagunalar ===== [[Fayl:Anaerobic Lagoon at Cal Poly.jpg|thumb|upright=1.25|Sut zavodidagi anaerob lagunasi]] Anaerob hazm — bu organik qattiq moddalarning parchalanishiga yordam beradigan havo boʻlmagan joyda bakteriyalar yordamida hayvonlarning suyuq chiqindilarini biologik tozalash hisoblanadi. Chiqindilarni isitish uchun biogaz ishlab chiqarish tezligini oshirish maqsadida issiq suvdan foydalaniladi<ref name="manuremanagement.cornell"/>. Qolgan suyuqlik ozuqa moddalariga boy boʻlib, dalalarda oʻgʻit, metan gazi sifatida va toʻgʻridan-toʻgʻri biogaz pechida yoqish mumkin boʻlgan gaz<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.1016/j.renene.2017.08.068 |title=Kichik miqyosdagi Janubi-Sharqiy Osiyo fermerlari uchun go'ngni boshqarishga joriy yondashuv - Vetnam biogazidan foydalanish-misol sifatida biogaz fermalari |journal=Qayta tiklanadigan energiya |volume=115 |pages=362–70 |year=2018 |last1=Roubik |first1=Hynek |last2=Mazancova |first2=Jana |last3=Phung |first3=Le Dinh |last4=Banout |first4=yanvar}}</ref> yoki elektr va issiqlik ishlab chiqarish uchun dvigatel generatorida ishlatilishi mumkin<ref name="manuremanagement.cornell">{{cite report|date=2005-04-12 |title= Go'ngni tozalash tizimiga bo'lgan ehtiyojni baholash |series=Fact Sheet |url=http://www.manuremanagement.cornell.edu/Pages/General_Docs/Fact_Sheets/Evaluating_Need_for_Manure_Treatment_System_factsheet.pdf |publisher=Kornell universiteti goʻngini boshqarish dasturi |location=Ithaca, NY |id=MT-1}}</ref><ref>{{cite report |date=Iyul 1999 |title=Hayvonot xoʻjaligi: Chiqindilarni boshqarish amaliyotlari |url=http://www.gao.gov/archive/1999/rc99205.pdf |publisher=U.S.Bosh Buxgalteriya Ofisi |location=Vashington, D.C. |pages=9–11 |id=GAO/RCED-99-205}}</ref>. Metan karbonat angidridga qaraganda issiqxona gazi sifatida taxminan 20 baravar kuchliroqdir, bu sezilarli darajadagi salbiy taʼsirga ega. Bu toʻgʻri nazorat qilinmasa, atrof-muhitga taʼsir qiladi. Chiqindilarni anaerob usulda tozalash goʻngni boshqarish bilan bogʻliq hidni nazorat qilishning eng yaxshi usuli hisoblanadi<ref name="manuremanagement.cornell" />. Biologik tozalash lagunalari qattiq moddalarni parchalash uchun ham anaerob hazm qilish usulidan foydalanadi, ammo bu juda sekinroq. Lagunalar isitiladigan hazm qilish tanklaridan farqli oʻlaroq, atrof-muhit haroratida saqlanadi. Lagunlar toʻgʻri ishlashi uchun katta yer maydonlari va yuqori suyultirish hajmlarini talab qiladi, shuning uchun ular Qoʻshma Shtatlar shimolidagi koʻplab iqlimlarda yaxshi ishlamaydi. Lagunalar shuningdek, hidni kamaytiradi va issiqlik va elektr energiyasi uchun biogaz mavjud<ref>{{cite report|date=sentabr 2002 |title=Anaerobik lagunalar |series=Oqindi suvlar texnologiyasi ma'lumotlar varaqasi |url=https://www3.epa.gov/npdes/pubs/alagoons.pdf |publisher=EPA |id=EPA 832-F-02-009}}</ref>. Tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, aerobik hazm qilish tizimlari yordamida IG emissiyasi kamayadi. Issiqxona gazlari emissiyasini qisqartirish va kreditlar toza aerob texnologiyalarni oʻrnatishning yuqori narxini qoplashga yordam beradi va ishlab chiqaruvchilarga mavjud anaerob lagunalar oʻrnini bosadigan ekologik jihatdan ustun texnologiyalarni oʻzlashtirishini osonlashtiradi<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.1016/j.wasman.2007.09.034 |pmid=18060761 |title=Issiqxona gazlari emissiyasini kamaytirish va cho'chqachilik xo'jaliklarida aerob chiqindilarni qayta ishlash tizimlarini joriy etish natijasida atrof-muhit sifatini yaxshilash |journal=Chiqindilarni boshqarish |volume=28 |issue=4 |pages=759–66 |year=2008 |last1 =Vanotti |first1=M.B |last2=Szogi |first2=A.A |last3=Vives |first3=C.A }}</ref>. == Manbalar == {{Reflist|2}} * {{CRS|article = Kongress uchun hisobot: Qishloq xoʻjaligi: atamalar, dasturlar va qonunlar lugʻati, 2005-yil nashri|url = http://ncseonline.org/nle/crsreports/05jun/97-905.pdf|author= Jasper Womach}} m3t14yxluen579x6u1eus5ta2be8w2z 2816429 2816296 2022-08-28T18:52:16Z Abdulaziz uzbek 72937 /* Anaerob hazm qilish va lagunalar */ wikitext text/x-wiki [[Fayl:Water pollution in the Wairarapa.JPG|thumb|right|Water pollution due to [[dairy farming]] in the [[Wairarapa]] area of New Zealand (photographed in 2003)]] '''Qishloq xoʻjaligining ifloslanishi-'''atrof-muhitning [[Ifloslanish|ifloslanishi yoki degradatsiyasiga]] olib keladigan [[qishloq xo'jaligi|dehqonchilik]] amaliyotlarining [[Biotik omillar|biotik]] va [[Abiotik omillar|abiotik]] yonma-yonlarini bildiradi. atrofdagi ekotizimlarga va/yoki odamlarga va ularning iqtisodiy manfaatlariga zarar yetkazishi mumkin. Ifloslanish turli xil manbalardan kelib chiqishi mumkin, jumladan, suvning nuqtali manbadan ifloslanishi (bitta oqizish nuqtasidan) keng tarqalgan, landshaft darajasidagi sabablargacha, shuningdek, nuqtadan tashqari manbadan ifloslanishi va [[havoning ifloslanishi]] deb nomlanadi. Bu ifloslantiruvchi moddalar atrof-muhitga kirgach, atrofdagi ekotizimlarga bevosita taʼsir koʻrsatishi mumkin, yaʼni mahalliy yovvoyi tabiatning nobud boʻlishi yoki ichimlik suvining ifloslanishi, shuningdek, qishloq xoʻjaligi oqimi natijasida yuzaga keladigan [[O'lik zona (ekologiya)|oʻlik zonalar]] kabi quyi oqim taʼsiri katta suvlarda toʻplangan. jismlar. Boshqaruv amaliyoti yoki ularni bilmaslik ushbu ifloslantiruvchi moddalar miqdori va taʼsirida hal qiluvchi rol oʻynaydi. Boshqaruv usullari hayvonlarni boshqarish va uy-joy bilan taʼminlashdan tortib, global qishloq xoʻjaligi amaliyotida [[pestitsidlar]] va [[o'g'itlar]]larning tarqalishiga qadar boʻladi. Notoʻgʻri boshqaruv amaliyotlari hayvonlarni boqish operatsiyalarini notoʻgʻri boshqarish, haddan tashqari yaylovlar, shudgorlash, oʻgʻitlar va pestitsidlarni notoʻgʻri, ortiqcha yoki notoʻgʻri oʻz vaqtida ishlatishni oʻz ichiga oladi. Qishloq xoʻjaligining ifloslantiruvchi moddalari [[suv sifati]]ga katta taʼsir koʻrsatadi va ular koʻllar, daryolar, [[botqoq]]lar, daryolar va [[er osti suvlari|yer osti suvlari]]da uchraydi. Qishloq xoʻjaligidagi ifloslantiruvchi moddalarga choʻkindi moddalar, ozuqa moddalari, patogenlar, pestitsidlar, metallar va tuzlar kiradi<ref>{{veb manbasi|sana=2015-02-20|sarlavha=Agricultural Nonpoint Source Fact Sheet|url=http://water.epa.gov/polwaste/nps/agriculture_facts.cfm|kirish sanasi=22-aprel 2015-yil|veb-sayt=Amerika Qo'shma Shtatlari Atrof-muhitni muhofaza qilish agentligi|nashriyot=EPA}}</ref>. Chorvachilik qishloq xoʻjaligida katta hajmdagi atrof-muhitga kiradigan ifloslantiruvchi moddalari bilan katta taʼsir koʻrsatadi. Goʻng tarkibidagi bakteriyalar va patogenlar oʻtlash, lagunlarda goʻngni saqlash va dalalarga goʻng sepish toʻgʻri boshqarilmasa, daryolar va yer osti suvlariga kirib borishi mumkin<ref name=":2">"Qishloq xoʻjaligi amaliyotining tabiiy resurslarga ekologik taʼsirini oʻrganish. ". ''USGS.'' 2007-yil yanvar, pubs.usgs.gov/fs/2007/3001/pdf/508FS2007_3001.pdf. 2018-yil 2-aprelda foydalanilgan.</ref>. Yerdan foydalanishning oʻzgarishi va chorvachilik va dehqonchilik amaliyotlari, qishloq xoʻjaligi faoliyati natijasida havoning ifloslanishi iqlim oʻzgarishiga katta taʼsir koʻrsatadi va bu tashvishlarni IPCC Iqlim oʻzgarishi va yer boʻyicha maxsus hisobot hal qilish xalqaro tashkilotning asosiy qismi edi<ref>{{Kitobdan iqtibos|author=IPCC|url=https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/2019/11/SRCCL- Full-Report-Compiled-191128.pdf|title=IPCC Iqlim o'zgarishi, cho'llanish, erlarning degradatsiyasi, erlarni barqaror boshqarish, oziq-ovqat xavfsizligi va quruqlik ekotizimlarida issiqxona gazlari oqimlari bo'yicha maxsus hisobot|noshir=Matbuotda|yil=2019|muharrir1- last=Shukla|editor1-birinchi=P.R.|ref={{harvid|IPCC SRCCL|2019}} <!-- ipcc:20200204 -->|author-link=IPCC|editor2-last=Skea|editor2-first=J.|muharrir3-oxirgi=Kalvo Buendia|muharrir3-birinchi=E.|muharrir4-oxirgi=Masson-Delmotte|muharrir4-birinchi=V.|muharrir5-oxirgi=Pörtner|muharrir5-birinchi=H.-O.|muharrir6-oxirgi =C. Roberts|muharrir6-birinchi=D.|muharrir7-oxirgi=Zhai|muharrir7-birinchi=P.|muharrir8-oxirgi=Slade|muharrir8-birinchi=R.|muharrir9-oxirgi=Connors|muharrir9-birinchi=S.|display- muharrirlar=4|muharrir18-birinchi=P.|muharrir22-oxirgi=Malley|muharrir22-birinchi=J.|muharrir21-oxirgi=Belkacemi|muharrir21-birinchi=M.|muharrir20-oxirgi=Kissik|muharrir20-birinchi=K.| editor19-last=Huntley|editor19-first=E.|editor18-last=Vyas|editor14-first=S.|editor17-last=Portugal Pereira|editor17-first=J.|editor16-last=Petzold|birinchi muharrir=16 J.|editor15-last=Pathak|editor15-first=M.|editor14-last=Neogi|editor13-last=Luz|editor13-first=S.|editor12-last=Haughey|editor11-last=Ferrat|daritor11-st =M.|editor10-last=van Diemen|editor10-first=R.|editor12-first=E.}} https://www.ipcc.ch/report/srccl/.</ref>. == Abiotik manbalar == === Pestitsidlar === [[Fayl:Cropduster spraying pesticides.jpg|thumb|alt=Cropduster pestitsidlarni purkamoqda.|[[Pestitsidlar|Pestitsid]]ni havodan qoʻllash.]] [[Pestitsidlar]] va [[gerbitsidlar]] qishloq xoʻjaligi yerlariga ekin yetishtirishni buzadigan zararkunandalarga qarshi kurashda qoʻllaniladi. [[Tuproqning ifloslanishi]] pestitsidlar tuproqda saqlanib qolganda va tuproqda toʻplanib turgʻun organik ifloslantiruvchilarga aylanganda sodir boʻladi, bu mikrobial jarayonlarni oʻzgartirishi, oʻsimliklarning kimyoviy moddalarni oʻzlashtirishini kuchaytirishi va [[tuproq organizmlari]]ga zaharli boʻlishi mumkin. Pestitsidlar va gerbitsidlarning saqlanish darajasi aralashmaning oʻziga xos kimyosiga bogʻliq boʻladi, natijada u [[sorbsiya]] dinamikasiga va tuproq muhitining taqdiri va transport xususiyatiga kuchli taʼsir qiladi<ref>{{veb manbasi|url=http://www. epa.gov/opp00001/science/efed_databasedescription.htm |sarlavha=Atrof-muhitga oid ma'lumotlar bazalari: Ekotoksisite ma'lumotlar bazasi |veb-sayt=Pestitsidlar: Fan va siyosat |nashriyotchi=U.S. Atrof-muhitni muhofaza qilish agentligi (EPA) |joy=Vashington, D.C. |sana=2006-06-28 |arxiv-url=https://web.archive.org/web/20140704074226/http://www.epa.gov/opp00001 /science/efed_databasedescription.htm |arxiv-sana=2014-07-04}}</ref>. Pestitsidlar ifloslangan zararkunandalar va tuproq organizmlari bilan oziqlanadigan hayvonlarda ham toʻplanishi mumkin. Bundan tashqari, pestitsidlar foydali hasharotlar, masalan, changlatuvchilar va zararkunandalarning tabiiy dushmanlari (yaʼni, zararkunandalarni ovlaydigan yoki parazitlik qiluvchi hasharotlar) uchun maqsadli zararkunandalarga nisbatan koʻproq zararli boʻlishi mumkin<ref name="Gullan">Gullan. , P.J. va Cranston, P.S. (2010) Hasharotlar: Entomologiyaning qisqacha mazmuni, 4-nashr. Blackwell Publishing UK: 584 sahifa.{{kerakli sahifa|sana=2017-yil noyabr}}</ref>. ==== Pestitsidlarni yuvish ==== Pestitsidlarni yuvish pestitsidlarni suv bilan aralashib, tuproq boʻylab harakat qilishi natijasida sodir boʻladi, natijada yer osti grunt suvlarini ifloslantiradi. Yuvish miqdori tuproq va pestitsidlarning oʻziga xos xususiyatlariga, yogʻingarchilik va sugʻorish darajasiga bogʻliq. Agar suvda eruvchan pestitsidlardan foydalanilganda, tuproq qumli boʻlganida, yuvish koʻproq sodir boʻladi. Agar pestitsidlarni qoʻllagandan keyin ortiqcha sugʻorish sodir boʻlsa, pestitsidning tuproqqa adsorbsion qobiliyati past boʻadi. Yuvish nafaqat ishlov berilgan dalalardan, balki pestitsidlarni aralashtirish joylaridan, pestitsidlarni qoʻllash uchun moʻljallangan mashinalarni yuvish joylaridan yoki utilizatsiya qilinadigan joylardan ham kelib chiqishi mumkin<ref name="agf">{{veb manbasi |url=http://www.agf.gov.bc.ca/pesticides/c_2.htm |sarlavha=Pestisidlarning ekologik taqdiri |muallif=<!--Xodimlar yozuvchi(lar); by-line.--> |veb-sayt=Pesticide Wise |nashriyotchi=Britaniya Kolumbiya Qishloq xoʻjaligi vazirligi |joy=Viktoriya, BC |arxiv-url=https://web.archive.org/web/20151225091304/http:// www.agf.gov.bc.ca/pesticides/c_2.htm |arxiv-sana=2015-12-25}}</ref>. === Oʻgʻitlar === Oʻgʻitlar ekinlarni [[Azotli oʻgʻitlar|azot]], [[Fosforli oʻgʻitlar|fosfor]], [[Kaliyli oʻgʻitlar|kaliy]] kabi qoʻshimcha oziq moddalar manbalari bilan taʼminlash, oʻsimliklarning oʻsishi va hosildorligini oshirish uchun ishlatiladi. Ular oʻsimliklarning oʻsishi uchun foydali boʻlsa-da, ular tabiiy ozuqa va mineral [[biogeokimyoviy sikl]]ni buzishi va inson va ekologik sogʻliq uchun xavf tugʻdirishi mumkin. ==== Azot ==== [[Azotli oʻgʻitlar]] oʻsimliklarni oʻsimliklar qabul qilishi uchun biologik mavjud boʻlgan, yaʼni NO<sub>3</sub><sup>−</sup> ([[Nitratli oʻgʻitlar|nitrat]]) va NH<sub>4</sub><sup>+</sup> ([[Ammiakli oʻgʻit|ammiak]]) kabi azot shakllari bilan taʼminlaydi. Bu ekinlar hosildorligi va qishloq xoʻjaligi mahsuldorligini oshiradi, lekin u yer osti va yer usti suvlariga ham salbiy taʼsir koʻrsatishi, atmosferani ifloslantirishi va [[tuproq salomatligi]]ning yomonlashishiga olib kelishi mumkin. Oʻgʻit orqali qoʻllaniladigan ozuqa moddalarining hammasi ham ekinlar tomonidan oʻzlashtirilmaydi va ularning qolganlari esa tuproqda toʻplanadi yoki [[Yer usti oqimi|oqim]] sifatida yoʻqoladi. [[Nitratli oʻgʻitlar]] yuqori eruvchanligi va molekulasi manfiy zaryadlangan loy zarralari oʻrtasidagi zaryadga oʻxshash boʻlganligi sababli, tuproq qatlamiga oqib oʻtish orqali yoʻqolishi ehtimoli ancha yuqori<ref>{{veb manbasi|title=Azot aylanishi va azotli oʻgʻit manbalariga qisqacha nazar–1-qism|url=https://www.canr. msu.edu/news/nitrogen_cycle_and_nitrogen_fertilizer_sources_part_1|webcite=MSU Extension|language=en|enter date=2020-04-10}}</ref>. Azotli oʻgʻitlarni qoʻllash darajasi [[Nitratli oʻgʻitlar|nitrat]]ning suvda yuqori eruvchanligi sababli yer usti suvlariga oqib tushishning koʻpayishiga, shuningdek, yer osti suvlariga singib ketishiga olib keladi va shu bilan [[yer osti suvlarining ifloslanishini]] keltirib chiqaradi. Yer osti suvlarida nitrat darajasi 10&nbsp;mg/L (10 ppm) dan yuqori miqdori, bolalarda „koʻk chaqaloq sindromi“ (orttirilgan methemoglobinemia) va ehtimol qalqonsimon bez kassalliklari hamda turli xil saraton turlarini keltirib chiqaradi<ref>{{jurnal manbasi|last1=Uord|first1=Meri X.|last2=Jons|first2=Rena R.|last3=Brender|first3=Jan D.|last4=de Kok|first4=Teo M.|last5=Weyer|first5=Piter J.|last6=Nolan|first6=Bernard T.|last7=Villanueva|first7=Kristina M.|last8=van Breda|first8=Simone G.|date=Iyul 2018|title=Ichimlik suvi nitrati va inson salomatligi: yangilangan sharh|journal=Atrof-muhit tadqiqotlari va jamoat salomatligi xalqaro jurnali|volume=15|number=7|page=1557|doi=10.3390/ijerph15071557|issn=1661-7827|pmc=60684=03 |doi-access=free}}</ref>. Atmosfera azotini (N<sub>2</sub>) koʻproq biologik mavjud shakllarga oʻtkazuvchi azot fiksatsiyasi va biologik mavjud azot birikmalarini N<sub>2</sub> va N<sub>2</sub>O ga aylantiruvchi denitrifikatsiya, azot aylanishida ishtirok etadigan eng muhim metabolik jarayonlardan ikkitasidir, chunki ular ekotizimlarga azotning eng katta kirish va chiqishi hisoblanadi. Ular azotning atmosfera (yaʼni, taxminan 78 % azot) va biosfera oʻrtasida oqimini taʼminlaydi. Azot aylanishidagi boshqa muhim jarayonlar nitrifikatsiya va ammonifikatsiya boʻlib, ular mos ravishda ammiakni nitrat yoki nitritga va organik moddalarni ammiakka aylantiradi. Bu jarayonlar koʻpchilik ekotizimlarda azot kontsentratsiyasini nisbatan barqaror ushlab turganligi sababli, qishloq xoʻjaligidan chiqqan azotning katta oqimi jiddiy buzilishlarga olib kelishi mumkin<ref>{{veb manbasi|url=https://www.nature.com/scitable/knowledge/library/the-nitrogen-cycle-processes-players-and-human-15644632/|title=Azot aylanishi: jarayonlar, oʻyinchilar va insonga taʼsiri {{!}} Fanni Scitable sahifasida oʻrganing|vebsayt=www.nature.com|enter-date=2020-04-19}}</ref>. Buning suv ekotizimlarida keng tarqalgan natijasi [[evtrofikatsiya]] boʻlib, bu oʻz navbatida [[Gipoksiya|gipoksik]] va [[Anoksiya|anoksik]] sharoitlarni yaratadi. Bu ikkalasi ham oʻlimga olib keladi yoki koʻplab turlarga zarar yetkazadi<ref>{{jurnal manbasi |last1=Diaz |first1=Robert |last2=Rosenberg |first2=Rutger |title=Dengiz ekotizimlari uchun o'lik zonalarning tarqalishi va oqibatlari |jurnal=Fan |date=2008-08-15 |volume=321 |1-son=8 |pages=926–929 |doi=10.1126/science.1156401 |pmid=18703733 |bibcode=2008Sci...321..926D |s2cid=32818786 |url=https://www.science.org/012/do.1156401}}</ref>. Azotli oʻgʻitlash NH<sub>3</sub> gazlarini ham atmosferaga chiqarishi mumkin, ular keyinchalik NO<sub>x</sub> birikmalariga aylanishi mumkin. Atmosferadagi NO<sub>x</sub> birikmalarining koʻp miqdori suv ekotizimlarining kislotalanishiga olib kelishi va odamlarda turli xil nafas olish muammolarini keltirib chiqarishi mumkin. Oʻgʻitlash natijasida N<sub>2</sub>O ajralib chiqishi mumkin, bu [[issiqxona gazi]] boʻlib, stratosferada ozonning (O<sub>3</sub>) yoʻq qilinishiga yordam beradi<ref>{{cite journal|last1=Erisman|first1=Yan Villem|last2=Gallovey|first2=Jeyms N.|last3=Seitzinger|first3=Sybil|last4=Bleeker|first4=Albert|last5=Kasallik|first5=Nensi B.|last6= Petresku|first6=A.M.Roksana|last7=Lich|first7=Allison M.|last8=de Vries|first8=Wim|date=2013-07-05|title=Global azot aylanishining inson modifikatsiyasining oqibatlari|journal=Qirollik falsafiy operatsiyalari B jamiyati: Biologiya fanlari|volume=368|number=1621|pages=20130116|doi=10.1098/rstb.2013.0116|issn=0962-8436|pmc=3682738|pmid=23713116}}</ref>. Azotli oʻgʻit oladigan tuproqlar ham zararlanishi ham mumkin. Oʻsimliklarda mavjud boʻlgan azotning koʻpayishi ekinning sof birlamchi ishlab chiqarishini oshiradi va oxir-oqibat, parchalangan biomassa orqali oʻgʻitlar va uglerod birikmalaridan azotning koʻproq kirishi natijasida tuproqning mikrobial faolligi ortadi. Tuproqdagi parchalanishning kuchayishi tufayli uning organik moddalari tugaydi, bu esa tuproqning umumiy sogʻligʻini yomonlashuviga olib keladi<ref>{{jurnal manbasi|last1=Lu|first1=Chaoqun|last2=Tian|first2=Hanqin|date=2017-03-02|title=O'tgan yarim asrda qishloq xo'jaligi ishlab chiqarishida global azot va fosfor o'g'itlaridan foydalanish: o'zgaruvchan issiq nuqtalar va ozuqa moddalarining muvozanati|url=https://www.earth-syst-sci-data.net/9/181/2017/|journal=Yer tizimi fanlari ma'lumotlari|language=en|volume=9|number=1|pages=181–192|doi= 10.5194/essd-9-181-2017|bibcode=2017ESSD.... 9..181L|issn=1866-3508|doi-access=bepul}}</ref>. Standart azotli oʻgʻitlarga alternativalardan biri bu kuchli samarali oʻgʻitlar (EEF) hisoblanadi. EEF larning bir nechta turlari mavjud, ammo ular odatda ikkita toifaga boʻlinadi, sekin chiqadigan oʻgʻitlar yoki nitrifikatsiya inhibitori oʻgʻitlari. Sekin-asta boʻshatilgan oʻgʻitlar qishloq xoʻjaligi tizimlariga Azotning chiqishini kechiktiradigan va sekinlashtiradigan polimer bilan qoplangan. ''Nitrifikatsiya inhibitorlari'' — bu juda gidrofobik boʻlgan oltingugurt birikmasi bilan qoplangan oʻgʻitlar, bu azotning chiqishini sekinlashtirishga yordam beradi. EEF (Enhanced Efficiency Fertilizers)lar azotning tuproqqa kamroq va barqaror oqishini taʼminlaydi va azotning yuvilishi va NO<sub>x</sub> birikmalarining uchuvchanligini kamaytirishi mumkin, ammo ilmiy adabiyotlar azot ifloslantirishini kamaytirishda ham samarali, ham samarasizligini koʻrsatadi<ref>{{cite journal |last1=Akiyama |first1=Xiroko |last2=Yan |first2=Xiaoyuan |last3=Yagi |first3=Kazuyuki |title=Samarali oʻgʻitlarning samaradorligini baholash N2O va qishloq xoʻjaligidan NO emissiyalarini kamaytirish imkoniyatlari sifatida:meta-tahlil |journal=Global oʻzgarishlar biologiyasi |date=2010 |volume=16 |number=6 |pages=1837-1846 |doi=10.1111/j.1365-2486.2009.02031.x|bibcode=201031G |io.71G.s2cid=86496834 }}</ref><ref>{{veb manbasi |last1=Williams |first1=T. |last2=Derksen |first2=J. |last3=Mors |first3=J. |title=Samarali azotli oʻgʻit: Janubiy Willamette yer osti suvlarini boshqarish zonasidagi baland oʻtloqli dalalarda hosildorlikka va er osti suvlariga potentsial taʼsir, Oregon, AQSh |url=https://cfpub.epa.gov/si/si_public_record_report.cfm?dirEntryId=347986&Lab=CPHEA&subject=Water%20Research&showCriteria=0&searchAll=water%20and%20(drinking%20water%20or%20small%20systems)&sortBy=revisionDate |vebsayt=EPA.gov |publisher=Environmental Protection Agency}}</ref>. ==== Fosfor ==== Qishloq xoʻjaligida ishlatiladigan fosforli oʻgʻitlarning eng keng tarqalgan shakli fosfat (PO<sub>4</sub><sup>3-</sup>) boʻlib, u PO<sub>4</sub><sup>3-</sup>ni oʻz ichiga olgan sintetik birikmalarda yoki goʻng va kompost kabi organik shakllarda qoʻllaniladi<ref>{{veb manbasi|url=https://extension.umn.edu/phosphorus-and-potassium/understanding-phosphorus-o'g'itlar|title=Fosforli o'g'itlar haqida tushuncha|vebsayt=extension.umn.edu|til=en|kirish sanasi=2020-04-09}}</ref>. Fosfor oʻynaydigan roli tufayli barcha organizmlar uchun muhim ozuqa hisoblanadi, shuningdek nuklein kislota ishlab chiqarish va metabolik energiya almashinuvi kabi hujayra va metabolik funksiyalarda muhimdir. Biroq, koʻpchilik organizmlar, shu jumladan qishloq xoʻjaligi ekinlari ham oz miqdorda fosforga muhtoj, chunki ular ekotizimlarda nisbatan kam miqdorda rivojlangan<ref>{{jurnal manbasi|last1=Hart|first1=Murray|last2=Quin|first2 =Bert|last3=Nguyen|first3=M|date=2004-11-01|title=Qishloq xoʻjaligi yerlaridan fosfor oqimi va toʻgʻridan-toʻgʻri oʻgʻit taʼsiri|url=https://www.researchgate.net/publication/51369130|journal=Journal Atrof-muhit sifati|jild=33|son=6|sahifalar=1954–72|doi=10.2134/jeq2004.1954|pmid=15537918}}</ref>. Tuproqdagi mikrob populyatsiyalari fosforning organik shakllarini fosfat kabi eruvchan oʻsimlik shakllariga aylantira oladi. Bu bosqich odatda noorganik oʻgʻitlar bilan chetlab oʻtiladi, chunki u fosfat yoki boshqa mavjud oʻsimlik shakllari sifatida qoʻllaniladi. Oʻsimliklar tomonidan qabul qilinmagan har qanday fosfor tuproq zarralariga soʻriladi, bu esa uning joyida qolishiga yordam beradi. Shu sababli, u odatda yer usti suvlariga kiradi, agar u biriktirilgan tuproq zarralari yogʻingarchilik yoki boʻron suvi oqimi natijasida eroziyalanadi. Yer usti suvlariga kiradigan miqdor oʻgʻit sifatida qoʻllaniladigan miqdorga nisbatan nisbatan past boʻladi, lekin u koʻpgina muhitlarda cheklovchi oziq moddasi boʻlganligi sababli, hatto kichik miqdori ham ekotizimning tabiiy fosfor biogeokimyoviy aylanishini buzishi mumkin<ref>{{ veb manbasi|url=https://extension.psu.edu/programs/nutrient-management/educational/soil-fertility/managing-phosphorus-for-agriculture-and-the-environment|sarlavha=Qishloq xo'jaligi va atrof-muhit uchun fosforni boshqarish (Pensilvaniyadagi ozuqaviy moddalarni boshqarish dasturi)|vebsayt=Pensilvaniyadagi ozuqaviy moddalarni boshqarish dasturi (Penn State kengaytmasi)|til=en|kirish sanasi=2020-04-09}}</ref>. Garchi azot zararli suv oʻtlari va siyanobakteriyalarning gullashida muhim rol oʻynasa ham evtrofikatsiyaga sabab boʻladi, fosfor koʻpincha, ayniqsa chuchuk suvlarda eng cheklovchi oziq moddasi boʻlganligi sababli, ortiqcha fosfor eng katta hissa qoʻshuvchi omil hisoblanadi<ref>{{veb manbasi|url=https://www.epa.gov/national-suv-resurs-so'rovlar/ko'rsatkichlar-fosfor |title=Ko'rsatkichlar: Fosfor|oxirgi=AQSh EPA|ism=OW|sana=2013-11-27|vebsayt=US EPA|til=en|kirish sanasi=2020-04-19}}</ref>. Bundan tashqari yer usti suvlaridagi kislorod miqdorini kamaytirish uchun suv oʻtlari va siyanobakteriyalarning gullashi inson va hayvonlar sogʻligʻi hamda koʻplab suv organizmlari uchun zararli boʻlgan siyanotoksinlarni ishlab chiqarishi mumkin<ref>{{veb manbasi|url=https://www.epa.gov/nutrientpollution/effects-dead-zones-and-harmful-algal-blooms|title=Ta'siri: o'lik zonalar va zararli alglarning gullashi|oxirgi=AQSh EPA|ism=OW|sana=2013-03-12|veb-sayt=AQSh EPA| til=en|kirish sanasi=2020-04-10}}</ref>. Tarkibida [[fosfor]] boʻlgan oʻgʻitlarda [[kadmiy]] kontsentratsiyasi sezilarli darajada farq qiladi va muammoli boʻlishi mumkin. Masalan, mono-ammiakli [[Fosforli oʻgʻitlar|fosforli oʻgʻit]]da kadmiy miqdori 0.14&nbsp;mg/kggacha past, 50.9&nbsp;mg/kggacha yuqori boʻlishi mumkin. Buning sababi shundaki, ularni ishlab chiqarishda ishlatiladigan fosfat jinsi 188&nbsp;mg/kggacha boʻlishi mumkin(masalan,[[Nauru (orol)|Nauru]] va [[Rojdestvo oroli|Rojdestvo]] orollaridagi konlar). Yuqori kadmiyli oʻgʻitlardan doimiy foydalanish tuproq va oʻsimliklarni ifloslantirishi mumkin. Fosfatli oʻgʻitlarning kadmiyi miqdori boʻyicha cheklovlar [[Yevropa Komissiyasi]] tomonidan koʻrib chiqilgan. Fosforni oʻz ichiga olgan oʻgʻit ishlab chiqaruvchilari endi fosfat jinslarining tarkibidagi kadmiyga qarab tanlaydilar<ref name="Microchemical Journal 2012 pp. 17–21">{{jurnal manbasi | title=O'g'it ishlab chiqarish uchun ishlatiladigan bir nechta fosfat jinslarida Cd tarkibini o'rganish | journal=Mikrokimyoviy jurnal |volume=104 | date=2012-09-01 | issn=0026-265X | doi=10.1016/j.microc.2012.03.020 | pages=17–21 | url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0026265X12000665 | kirish sanasi=2022-01-23| last1=mart | first1=Swe Swe | last2=Okazaki | first2=Masanori }}</ref>. Fosfat jinslar tarkibida [[ftorid]] miqdori yuqori. Binobarin, fosforli oʻgʻitlarning keng qoʻllanilishi tuproqdagi ftorid kontsentratsiyasini oshirdi. Oʻgʻitdan oziq-ovqatning ifloslanishi juda oz tashvish tugʻdirishi aniqlandi, chunki oʻsimliklar tuproqdan ozgina ftor toʻplaydi, ifloslangan tuproqlarni yutib yuboradigan chorva mollari uchun ftoridning zaharlanish ehtimoli kattaroqdir. Bundan tashqari, ftoridning tuproq mikroorganizmlariga taʼsiri ham tashvish tugʻdirishi mumkin<ref name="Water Research 2009 pp. 3177–3186">{{jurnal manbasi |title=Oqava suvlarni biologik tozalash tizimlarida ftoridning mikroorganizmlarga toksikligi | journal = Suv tadqiqotlari | volume=43 | masala=13 | date=2009-07-01 | issn=0043-1354 | doi=10.1016/j.watres.2009.04.032 | pages=3177–3186 | url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0043135409002802 | kirish sanasi=2022-01-23| last1=Ochoa-Herrera | first1=Valeriya | last2=Banihani | first2=Qais | last3=Leon | first3=Glendy | last4=Xatri | first4=Chandra | last5=Maydon | first5=Jeyms A. | last6=Syerra-Alvares | first6=Reyes | pmid=19457531 }}</ref>. ;Radioaktiv elementlar Oʻgʻitlarning radioaktiv tarkibi sezilarli darajada oʻzgarib turadi va ularning asosiy mineraldagi kontsentratsiyasiga hamda oʻgʻit ishlab chiqarish jarayoniga bogʻliq. [[Uran-238]] konsentrasiyalari fosfat jinsida 7 dan 100 pCi/g gacha, fosforli oʻgʻitlarda esa 1 dan 67 pCi/g gacha boʻlishi mumkin. Fosforli oʻgʻitlarning yillik miqdori yuqori qoʻllanilishi, bu tuproqlarda va drenaj suvlarida uran-238 kontsentratsiyasining odatdagidan bir necha baravar koʻp boʻlishiga olib kelishi mumkin. Biroq, bu oʻsishlarning oziq-ovqatlarning radionuklidlar bilan ifloslanishidan kelib chiqadigan inson salomatligi xavfiga taʼsiri juda kichik (0,05 mSv/y dan kam).{{citation needed|date=2017-yil noyabr}} ==== Organik ifloslantiruvchilar ==== [[Goʻng|Gʻoʻng]] va biosolidlar hayvonlar va odamlar tomonidan oziq-ovqat shaklida isteʼmol qilinadigan koʻplab oziq moddalarni oʻz ichiga oladi. Bunday chiqindi mahsulotlarni qishloq xoʻjaligi yerlariga qaytarish amaliyoti tuproqdagi ozuqa moddalarini qayta ishlash imkoniyatini beradi. Qiyinchilik jihati shundaki, goʻnglar va biosolidlar nafaqat uglerod, azot va fosfor kabi ozuqaviy moddalarni oʻz ichiga oladi, balki ular ifloslantiruvchi moddalarni, jumladan dori-darmon va shaxsiy parvarishlash vositalari (PPCP) ham oʻz ichiga olishi mumkin. Odamlar va hayvonlar tomonidan isteʼmol qilinadigan PPCP larning xilma-xilligi va katta miqdori mavjud va ularning har biri quruqlik va suv muhitida noyob kimyoga ega. Shunday qilib, hammasining ham tuproq, suv va havo sifatiga taʼsiri baholanmagan. AQSh atrof-muhitni muhofaza qilish agentligi (EPA) turli xil PPCP lar darajasini baholash uchun AQSH boʻylab [[oqova suvlarni tozalash]] zavodlaridan chiqayotgan oqava suvlarni oʻrganib chiqdi<ref>{{veb manbasi |url=https://www..epa.gov/biosolids/sewage-sludge-surveys |sarlavha=Kanalizatsiya loyini oʻrganish |nashriyot=EPA |vebsayt=Biosolids |sana=2016-08-17}}</ref>. === Metallar === Og'ir metallarning (masalan, qoʻrgʻoshin, kadmiy, mishyak, simob) qishloq xoʻjaligi tizimidagi asosiy qismlari oʻgʻitlar, goʻng kabi organik chiqindilar va qoʻshimcha sanoat mahsulotlarining chiqindilari hisoblanadi. Noorganik oʻgʻitlar, ayniqsa, ogʻir metallarning tuproqqa kirishi uchun muhim yoʻldir<ref>{{jurnal manbasi|last1=Srivastava|first1=Vaibhav|last2=Sarkar|first2=Abhijit|last3=Singh|first3=Sonu|last4=Singh| first4=Pooja|last5=de Araujo|first5=Ademir S. F.|last6=Singh|first6=Rajeev P.|date=2017|title=Og'ir metallar ifloslanishining agroekologik javoblari, tuproq salomatligi va o'simliklarning ko'rsatkichlariga alohida e'tibor qaratilgan|journal=Frontiers Environmental Science|language=en|volume=5|doi=10.3389/fenvs.2017.00064|issn=2296-665X|doi-access=free}}</ref>. Sugʻorish kabi baʼzi dehqonchilik usullari tuproqda tabiiy ravishda toʻplanadigan [[Selen|selenning]] (Se) toʻplanishiga olib keladi, buning natijasida quyi oqimdagi suv havzalarida yovvoyi hayvonlar, chorva mollari va odamlar uchun toksik boʻlgan selen kontsentratsiyasi boʻlishi mumkin. Bu jarayon 1987-yilda zaharli chiqindixona deb eʼlon qilingan San-Xoakin vodiysidagi ([[Kaliforniya]], [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQSh]]) Kesterson suv ombori nomi bilan atalgan „Kesterson effekti“ nomi bilan mashhur<ref>{{jurnal manbasi|last=Presser|first=Tereza S.|data=1994-05-01|title=Kesterson effekti|journal=Atrof-muhitni boshqarish|language=en|volume=18|number=3|pages=437–454 |doi=10.1007/BF02393872|bibcode=1994EnMan..18..437P|s2cid=46919906|issn=1432-1009|url=https://zenodo.org/record/1232546}}</ref>. Atrof-muhitda mavjud boʻlgan ogʻir metallar oʻsimliklar tomonidan oʻzlashtirilishi mumkin, bu esa taʼsirlangan oʻsimliklarni isteʼmol qilganda odamlar sogʻligʻi uchun xavf tugʻdirishi mumkin<ref>{{jurnal manbasi|last1=Alves|first1=Leticia|last2=Reis|first2=Andre|last3= Gratão|first3=Priscila|date=2016-07-18|title=Qishloq xo'jaligi tuproqlaridagi og'ir metallar: O'simliklardan kundalik hayotimizga|url=https://www.researchgate.net/publication/305627542|journal=Científica|volume =44|masala=3|pages=346|doi=10.15361/1984-5529.2016v44n3p346-361|doi-access=free}}</ref>. Baʼzi metallar oʻsimliklarning oʻsishi uchun zarurdir, ammo ularning koʻpligi oʻsimlik salomatligiga salbiy taʼsir koʻrsatishi mumkin. Poʻlat sanoati chiqindilari koʻp boʻlganligi sababli koʻpincha oʻgʻitlarga qayta ishlanadigan (oʻsimliklar oʻsishi uchun zarur boʻlgan) [[rux]] tarkibiga quyidagi zaharli metallar ham kirishi mumkin: [[qoʻrgʻoshin]], [[Margimush|mishyak]], [[kadmiy]], [[xrom]] va [[nikel]]. Bu turdagi oʻgʻitlarda eng koʻp uchraydigan zaharli elementlar [[simob]], [[qoʻrgʻoshin]] va [[Margimush|mishyak]]<nowiki/>dir. Ushbu potentsial zararli aralashmalar oʻgʻit ishlab chiqarish jarayonida olib tashlanishi mumkin, ammo bu oʻgʻit narxini sezilarli darajada oshiradi. Yuqori darajada toza oʻgʻitlar keng tarqalgan boʻlib, koʻk rangli boʻyoqlarni oʻz ichiga olgan, suvda yaxshi eriydigan oʻgʻitlar sifatida tanilgan. Bu kabi oʻgʻitlar odatda uy xoʻjaliklarida ishlatiladi, masalan, Mirakl-Gro. Bu suvda yuqori darajada eriydigan oʻgʻitlar yashil bogʻlarida qoʻllaniladi va chakana narxidan sezilarli darajada arzonroq narxda kattaroq paketlarda mavjud. Bundan tashqari, ishlab chiqarishni cheklovchi yuqori sof qoshimchalardan tayyorlangan, arzon, chakana, donador bogʻ oʻgʻitlari ham mavjud{{citation needed|date=2020-yil oktabr}}. === Yerni boshqarish === ==== Tuproq eroziyasi va choʻkishi ==== [[Fayl:Soil erosion - geograph.org.uk - 1135515.jpg|thumb|upright=1.25|right|alt=Tuproq eroziyasi|Tuproq eroziyasi: tuproq shudgorlangan daladan shu darvoza orqali yuvilib, undan narigi suv oqimiga oʻtdi.]] Qishloq xoʻjaligi intensiv boshqaruvi yoki samarasiz yer qoplamalari [[tuproq eroziyasi]] va choʻkindi choʻkishiga katta hissa qoʻshadi<ref>Uzoq masofadagi tuproq va suvni saqlash qoʻmitasi, Milliy tadqiqot kengashi. 1993. Tuproq va suv sifati: qishloq xoʻjaligining kun tartibi. National Academy Press: Washington, D.C.</ref>. Hisob-kitoblarga koʻra, qishloq xoʻjaligi yerlarining degradatsiyasi har yili 6 million gektarga yaqin unumdor yerlarda unumdorlikning qaytarilmas pasayishiga olib kelmoqda<ref>{{kitob manbasi |last1=Dudal |first1=R. |year=1981 |bob=Tabiatni muhofaza qilish ehtiyojlarini baholash |pages=3–12 |title=Tuproqni saqlash, muammolar va istiqbollar |editor1-first=R. P. C. |editor1-last=Morgan |location=Chichester, U.K. |publisher=Wiley}}</ref>. Yer usti oqim suvlarida choʻkmalarning toʻplanishi (yaʼni choʻkindi) turli yoʻllar bilan suv sifatiga taʼsir qiladi{{citation needed|date=2019-yilning avgusti}}. Choʻkma ariqlar, daryolar, kichik daryolar va navigatsiya kanallarining tashish imkoniyatlarini kamaytirishi mumkin. Shuningdek, u suv biotasiga taʼsir qiladigan suvga kiradigan yorugʻlik miqdorini ham cheklashi mumkin. Choʻkma natijasida hosil boʻlgan loyqalik baliqlarning ovqatlanish imkoniyatiga xalaqit berishi mumkin, bu esa populyatsiya dinamikasiga taʼsir qiladi. Choʻkma ifloslantiruvchi moddalar, jumladan fosfor va turli pestitsidlarning tashilishi va toʻplanishiga ham taʼsir qiladi<ref name="Abrantes Pereira Goncalves 77–88-betlar">{{jurnal manbasi| last1=Abrantes | first1=Nelson | last2=Pereira | first2=Rut | last3=Gonsalves | first3=Fernando | title=Qishloq xo'jaligi yerlari bilan o'ralgan ko'lda suv, cho'kindi va baliq to'qimalarida pestitsidlarning paydo bo'lishi: odamlar va ekologik retseptorlar uchun xavflar haqida |journal=Water, Air, & Soil Pollution | publisher=Springer Science and Business Media LLC | volume=212 | issue=1–4 | date=2010-01-30 | issn=0049-6979 | doi=10.1007/s11270-010-0323-2 | pages=77–88| bibcode=2010WASP..212...77A | s2cid=93206521}}</ref>. ==== Yerga ishlov berish va azot oksidi chiqindilari ==== Tabiiy tuproq biogeokimyoviy jarayonlari natijasida turli xil issiqxona gazlari, shu jumladan azot oksidi chiqariladi. Qishloq xoʻjaligini boshqarish amaliyoti emissiya darajasiga taʼsir qilishi mumkin. Misol uchun, tuproqqa ishlov berish darajasi [[Azot oksidlari|azot oksidi]] chiqindilariga ham taʼsir qilishi aniqlangan<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.2134/jeq1998.00472425002700030029x |title=Uch yil davomida zararlangan azot oksidi emissiyasi, Soya-beda aylanishlari va azotli o'g'itlash |journal=Atrof-muhit sifati jurnali |volume=27 |issue=3 |pages=698–703 |year=1998 |last1=MakKenzi |first1=A. F |last2=Fan |first2=M. X |last3=Cadrin |first3=F }}</ref>. == Biotik manbalar == === Najas chiqindilaridan chiqadigan issiqxona gazlari === Birlashgan Millatlar Tashkilotining Oziq-ovqat va qishloq xo'jaligi tashkiloti (Food and Agriculture Organization(FAO)) bashoratiga koʻra, antropogen issiqxona gazlarining 18% toʻgʻridan-toʻgʻri yoki bilvosita dunyo chorvachiligidan keladi. Ushbu hisobot shuningdek, chorvachilikdan chiqadigan chiqindilar transportdan chiquvchi chiqindilardanda koʻproq ekanligini koʻrsatdi. Hozirda chorva mollari issiqxona gazlari chiqindilarini ishlab chiqarishda koʻproq rol oʻynasa-da, hisob-kitoblar notoʻgʻri ekanligi taʼkidlangan. FAO chorvachilikni baholashda dehqonchilikning hayotiy siklini baholashdan foydalangan boʻlsada (yaʼni, barcha jihatlar, jumladan, ozuqa uchun ekin yetishtirish, tashishdan soʻyishgacha va h.k.), ular transport sektori uchun ham bir xil baholashni qoʻllamagan<ref >{{kitob manbasi |doi=10.1016/S0065-2113(09)03001-6 |bob=Havoni tozalash: Chorvachilikning iqlim oʻzgarishiga qoʻshgan hissasi |volume=103 |pages=1–40|title=Agronomiyadagi yutuqlar |year= 2009 |last1=Pitesky |first1=Maurice E |last2=Stackhouse |first2=Kimberly R |last3=Mitloehner |first3=Frank M |isbn=978-0-12-374819-5}}</ref>. Muqobil manbalar FAO taxminlarini xato deb hisoblaydi va global chorvachilik sanoati atmosferaga chiqadigan issiqxona gazlarining ulushi 18% emas, balki 51% gacha toʻgʻri kelishi mumkinligini taʼkidlaydi<ref>{{cite journal|author=Robert Gudlend |author2=Jeff Anhang |title=Chorvachilik va iqlim oʻzgarishi: agar iqlim oʻzgarishining asosiy ishtirokchilari... sigirlar, choʻchqalar va tovuqlar boʻlsa-chi? |date=noyabr–dekabr 2009 |url=http://www.worldwatch.org/files/pdf/Livestock%20and%20Climate%20Change.pdf |periodical=World Watch |arxiv-url=https://web.archive.org/web/20091105155752/http://www.worldwatch.org/files/pdf/Livestock%20and%20Climate%20Change.pdf|archive-date=2009-11-05}}</ref><ref>{{jurnal manbasi|title=Chorvachilik sanoatining atrof-muhitga taʼsiri: bilimlar oʻrtasidagi bogʻliqlik, Isroildagi talabalar oʻrtasidagi munosabat va xatti-harakatlar |journal=Atrof-muhitni oʻrganish va jamoat salomatligi xalqaro jurnali |doi-access=free |date=16-aprel, 2019-yil |volume=16 |issue=8 |last1=Dopelt|first1=Keren|last2 =Radon|first2=Pnina|last3=Davidovitch|first3=Nadav|page=1359 |doi=10.3390/ijerph16081359|pmid=31014019 |pmc=6518108 }}</ref>. Tanqidchilarning taxminicha, hisob-kitoblardagi farq, FAO ning foydalangan maʼlumotlari eskirganligidan kelib chiqqan. Nima boʻlishidan qatʼiy nazar, agar FAO ning 18% hisoboti toʻgʻri boʻlganda ham, bu chorvachilikni issiqxona gazlari bilan ifloslantirish boʻyicha ikkinchi oʻrinda turishini koʻrsatadi. PNAS modeli shuni koʻrsatdiki, agar hayvonlar AQSh qishloq xoʻjaligi va oziq-ovqatidan butunlay chiqarib tashlangan boʻlsa ham, AQShning issiqxona gazlari chiqindilari atigi 2,6% ga (yoki qishloq xoʻjaligidagi IG(issiqxona gazlari) chiqindilarining 28%) kamayadi. Buning sababi, hayvonlarning goʻnglarini oʻgʻitlar bilan almashtirish va boshqa hayvonlarning qoʻshimcha mahsulotlarini almashtirish zarurati va chorvachilik hozirgi vaqtda inson tomonidan isteʼmol qilinmaydigan oziq-ovqat va tolani qayta ishlashning qoʻshimcha mahsulotlarini ishlatadi. Bundan tashqari, odamlar koʻproq energiya olishlariga qaramay, muhim oziq moddalarning koʻproq tanqisligidan aziyat chekishadi, bu esa, ehtimol, semirishning kuchayishiga olib keladi<ref name=pnas>{{jurnal manbasi|title=Nutritional and greenhouse gas impacts of removing animals from US agriculture|date=13-noyabr 2017-yil|volume=114|issue=48|page=E10301–E10308|doi=10,1073/pnas.1707322114|pmid=29133422|Journal=29133422|Journal of Science=Pro | 5715743|last1=Oq|first1=Robin R.|last2=Hall|first2=Meri Bet|doi-access=free}}</ref>. === Biopestitsidlar === ''Biopestitsidlar''–tabiiy materiallardan (hayvonlar, oʻsimliklar, mikroorganizmlar, ayrim minerallar) olingan pestitsidlar<ref name="Pedigoand">L. P. Pedigo va M. Rays. 2009. Entomologiya va zararkunandalarga qarshi kurash, 6-nashr. Prentice Hall: 816 pp.</ref>. Anʼanaviy pestitsidlarning alternativi sifatida biopestisidlar qishloq xoʻjaligining umumiy ifloslanishini kamaytirishi mumkin, chunki ular bilan ishlash xavfsiz, odatda foydali umurtqasizlar yoki umurtqali hayvonlarga kuchli taʼsir qilmaydi va qisqa qoldiq vaqt talab qiladi<ref name="Pedigoand" />. Biroq, biopestitsidlar maqsadli boʻlmagan turlar populyatsiyalariga salbiy taʼsir koʻrsatishi mumkinligi haqida baʼzi xavotirlar mavjud<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.1007/s10123-003- 0144-x |pmid=12955583 |title=Oʻsimliklarni himoya qilish uchun mikrobial pestitsidlarni ishlab chiqish, roʻyxatga olish va tijoratlashtirish |journal=Xalqaro mikrobiologiya |volume=6 |issue=4 |pages=245–52 |year=2003 |last1=Montesinos |first1 =Emilio |s2cid=26444169 |url=http://revistes.iec.cat/index.php/IM/article/view/9432 }}</ref>. Qoʻshma Shtatlarda biopestitsidlar EPK tomonidan tartibga solinadi. Biopestitsidlar boshqa pestitsidlarga qaraganda kamroq zararli va atrof-muhitga taʼsiri kamroq boʻlganligi sababli, agentlik ulardan foydalanishni roʻyxatdan oʻtkazish uchun koʻp maʼlumot talab qilmaydi. Koʻpgina biopestisidlarga Amerika Qo'shma Shtatlari Qishloq xo'jaligi Departamentining Milliy organik dasturi, organik oʻsimliklarni yetishtirish standartlari doirasida ruxsat berilgan<ref name="Pedigoand" />. === Introduksiya qilingan turlar === ==== Invaziv turlar ==== {{asosiy|Invaziv turlar}} [[Fayl:Yellow star thistle.jpg|thumb|right|alt=Yellow Star Thistle.|''Centaurea solstitialis'', agressiv invaziv begona oʻt, ehtimol, Shimoliy Amerikaga ifloslangan em-xashak urugʻida kiritilgan. Dehqonchilik va chorvachilik kabi qishloq xoʻjaligi amaliyotlari uning tez tarqalishiga yordam berdi. Bu otlar uchun zaharli, mahalliy oʻsimliklarning oʻsishiga toʻsqinlik qiladi (biologik xilma-xillikni kamaytiradi va tabiiy ekotizimlarni buzadi) va mahalliy hayvonlarning migratsiyasiga jismoniy toʻsiqdir.]] Qishloq xoʻjaligining globallashuvining tobora kuchayib borayotgani zararkunandalar, begona oʻtlar va kasalliklarning tasodifiy yangi ekin maydonlariga koʻchishiga olib keldi. Agar paydo boʻlsa, ular mahalliy turlar populyatsiyasiga taʼsir koʻrsatadigan invaziv turga aylanadi<ref name="Mooney">{{jurnal manbasi |doi=10.1073/pnas.091093398 |pmid=11344292 |pmc=33232 |title=Evolyutsiya ta'siri invaziv turlari |journal=Milliy fanlar akademiyasi materiallari |volume=98 |issue=10 |sahifalar=5446–51 |year=2001 |last1=Muni |first1=H. A |last2=Klilend |first2=E. E |bibcode=2001PNAS...98.5446M |doi-access=free }}</ref>. Va qishloq xoʻjaligi ishlab chiqarishiga xavf tugʻdiadi<ref name="Gullan" />. Masalan, Yevropada yetishtirilgan va Amerika Qoʻshma Shtatlari va Kanadaga tijorat changlatuvchlari sifatida foydalanish uchun [[Bumblebee|bumble beelarni]] joʻnatilgani Yangi Dunyoga Eski Dunyo parazitining kirib kelishiga olib keldi<ref>{{web cite |url=http://www.iucnredlist.org/apps/redlist/details/135295/0 |title=Bombus franklini (Franklinning Bumble Bee |publisher=Iucnredlist.org |date=2008-01-01 |kirish sanasi=2013-07-24 }}</ref>. Ushbu muqaddima Shimoliy Amerikada soʻnggi paytlarda tugʻma asalarilarning kamayishida rol oʻynashi mumkin<ref>{{kitob manbasi|last1=Thorp |first1=R.W. |first2=M.D. |last2=Choʻpon |year=2005 |bob=Profil: Subgenus Bombus Lateille 1802 (Apidae: Apinae: Bombini) |muharrir1-birinchi=M.D. |editor1-oxirgi=Choʻpon |muharrir2-birinchi=D.M. |editor2-oxirgi=Vogan |muharrir3-birinchi=S.H. |editor3-last=Qora |title=Shimoliy Amerika changlatuvchi hasharotlarining qizil roʻyxati |publisher=Xerces umurtqasiz hayvonlarni muhofaza qilish jamiyati |location=Portland,OR}}</ref>. Qishloq xoʻjaligida joriy qilingan turlar, shuningdek, mahalliy turlar bilan duragaylasha oladi, natijada genetik [[biologik xilma-xillik]]<ref name="Mooney" /> pasayadi va qishloq xoʻjaligi ishlab chiqarishiga tahdid soladi<ref name="Gullan" />. Dehqonchilik amaliyoti bilan bogʻliq yashash muhitining buzilish ([[ekologiya]]) ham ushbu introduksiya qilingan organizmlarning paydo boʻlishiga yordam berishi mumkin. Kontaminatsiyalangan texnika, chorva mollari va yem-xashak, ifloslangan ekin yoki yaylov urugʻlari ham begona oʻtlarning tarqalishiga olib kelishi mumkin<ref>{{veb manbasi |url=http://www.weeds.gov.au/management/prevention.htm |title=Avstraliyadagi begona oʻtlar bosh sahifa |publisher=Weeds.gov.au |date=2013-06-12 |kirish sanasi=2013-07-24 }}</ref>. [[Karantin begona oʻsimliklar|Karantin]]<nowiki/>lar (biologik xavfsizlikga qarang) invaziv turlar tarqalishining oldini olishni siyosat darajasida tartibga solishning bir usuli hisoblanadi. Karantin — bu invaziv tur mavjud boʻlgan joylardan u mavjud boʻlmagan hududlarga zararlangan turning harakatlanishini cheklaydigan qonuniy hujjat. [[Jahon Savdo Tashkiloti]] Sanitariya va fitosanitariya choralarini qoʻllash toʻgʻrisidagi bitim doirasida zararkunandalar va kasalliklar karantini boʻyicha xalqaro qoidalarga ega. Ayrim mamlakatlarning oʻz karantin qoidalari mavjud. Masalan, Qoʻshma Shtatlarda Amerika Qo'shma Shtatlari Qishloq xo'jaligi Departamenti va Hayvonlar va o'simliklar salomatligini tekshirish xizmati (USDA/APHIS) mahalliy (AQSh ichida) va xorijiy (Qoʻshma Shtatlardan tashqari importlarni) karantinlarni boshqaradi. Ushbu karantinlar davlat chegaralari va kirish portlarida inspektorlar tomonidan amalga oshiriladi<ref name="Pedigoand" />. ==== Biologik nazorat ==== Qishloq xoʻjaligi zararkunandalariga qarshi kurashda yirtqichlar, parazitoidlar, parazitlar, patogenlardan va biologik zararkunandalarga qarshi kurash vositalaridan foydalanish hamda zararkunandalarga qarshi kurashning boshqa usullari, masalan, pestitsidlardan foydalanish qishloq xoʻjaligining ifloslanishini kamaytirish potentsialiga ega. Biroq, mahalliy boʻlmagan bionazorat agentlari tomonidan joriy etishning afzalliklari keng muhokama qilinmoqda. Joriy etilganidan soʻng, bionazorat vositalarining kiritilishi qaytarib boʻlmaydigan boʻlishi mumkin. Potentsial ekologik muammolar qishloq xoʻjaligining yashash joylaridan tabiiy muhitga tarqalishini va mahalliy turlardan foydalanishga moslashishni oʻz ichiga olishi mumkin. Bundan tashqari, murakkab ekotizimlardagi oʻzaro taʼsir natijalarini va potentsial ekologik taʼsirlarni chiqarishdan oldin bashorat qilish qiyin boʻlishi mumkin. Ekologik zararga olib kelgan bionazorat dasturining bir misoli Shimoliy Amerikada sodir boʻlgan, u yerda kapalaklar parazitoidi lo'li kuya (Gypsy moth) va jigarrang kuya (Browntail moth) bilan kurashish uchun kiritilgan. Bu parazitoid kapalaklarning koʻplab turlaridan foydalanishga qodir va bu, ehtimol, bir qancha mahalliy ipak kuya turlarining kamayib ketishi va yoʻq boʻlib ketishiga olib kelgan<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.1146/annurev.ento.48.060402.102800 |pmid=1220812 | title=Maqsadsiz ta'sirlar - biologik nazoratning Axilles tovoni? Bionazoratni kiritish bilan bog'liq xavfni kamaytirish uchun retrospektiv tahlillar |jurnal=Entomologiyaning yillik sharhi |jild=48 |sahifalar=365–96 |yil=2003 |oxirgi1=Louda |birinchi1=SM |oxirgi2=Pemberton |birinchi2=R.W |oxirgi3=Jonson |first3=M.T |last4=Follett |first4=P.A }}</ref>. Potentsial bionazorat agentlari uchun xalqaro tadqiqotlar, Yevropa biologik nazorat laboratoriyasi, Amerika Qoʻshma Shtatlari Qishloq xoʻjaligi Departamenti va Qishloq xoʻjaligi tadqiqotlari xizmati (USDA/ARS), Hamdoʻstlik Biologik nazorat instituti va Xalqaro Zararli Oʻsimliklar va Hayvonlarning Biologik Nazorati Tashkiloti yordam beradi. Qishloq xoʻjaligi ifloslanishining oldini olish uchun xavfsizlik choralarini koʻrishdan oldin organizmning potentsial samaradorligi va ekologik taʼsiri boʻyicha karantin va keng qamrovli tadqiqotlar talab etiladi. Agar tasdiqlansa, bionazorat agentini tegishli qishloq xoʻjaligi sharoitida kolonizatsiya qilish va tarqatishga urinishlar amalga oshiriladi. Ularning samaradorligi doimiy ravishda baholanadi<ref name="Pedigoand" />. === Genetik modifikatsiyalangan organizmlar (GMO) === [[Fayl:Bt plants.png|thumb|left|alt= Top: Lesser cornstalk borer larvae extensively damaged the leaves of this unprotected peanut plant. (Image Number K8664-2)-Photo by Herb Pilcher. Bottom: After only a few bites of peanut leaves of this genetically engineered plant (containing the genes of the Bacillus thuringiensis (Bt) bacteria), this lesser cornstalk borer larva crawled off the leaf and died. (Image Number K8664-1)-Photo by Herb Pilcher.|(Top) Non transgenic peanut leaves showing extensive damage from [[European corn borer]] larvae. (Bottom) Peanut leaves genetically engineered to produce Bt toxins are protected from herbivory damage.]] ==== Genetik ifloslanish va ekologik taʼsirlar ==== Biroq, GMO ekinlari duragaylash orqali mahalliy oʻsimlik turlarining genetik ifloslanishiga olib kelishi mumkin. Bu begona oʻtlarning koʻpayishiga yoki mahalliy turlarning yoʻq boʻlib ketishiga olib kelishi mumkin. Bundan tashqari, transgen oʻsimligining oʻzi, agar modifikatsiya maʼlum bir muhitda yaroqliligini yaxshilasa, begona oʻtga aylanishi ham mumkin<ref name="Gullan" />. Shuningdek, changlatuvchilar va tabiiy dushmanlar kabi maqsadli boʻlmagan organizmlar Bt hosil qiluvchi oʻsimliklarni tasodifiy yutish natijasida zaharlanishi mumkinligi haqida xavotirlar mavjud. Yaqinda oʻtkazilgan tadqiqotda Bt makkajoʻxori gulchanglari yaqin atrofdagi sut oʻsimliklarini changlatib, monarx kapalakning lichinkalari bilan oziqlanishiga taʼsiri monarx populyatsiyalari uchun xavf past ekanligini aniqladi<ref name="Gullan" />. Gerbitsidlarga chidamlilik uchun ishlab chiqilgan GMO ekin oʻsimliklaridan foydalanish, shuningdek, gerbitsiddan foydalanish bilan bogʻliq boʻlgan qishloq xoʻjaligi ifloslanishi miqdorini bilvosita oshirishi mumkin. Misol uchun, Amerika Qoʻshma Shtatlarining oʻrta-gʻarbiy qismida gerbitsidlarga chidamli makkajoʻxori dalalarida gerbitsidlardan foydalanishning koʻpayishi monarx kapalak lichinkalari uchun kerakli boʻlgan sut oʻtlari miqdorini kamaytirmoqda<ref name="Gullan" />. Genetik modifikatsiyalangan organizmlarning chiqarilishini tartibga solish organizm turiga va tegishli mamlakatga qarab farqlanadi{{Citation needed|sana=Noyabr 2017}}. ==== GMO ifloslanishni kamaytirish vositasi sifatida ==== GM mahsulotlaridan foydalanish bilan bogʻliq baʼzi xavotirlar boʻlishi mumkin boʻlsa-da, u hayvonlarning qishloq xoʻjaligini ifloslanishi bilan bogʻliq mavjud muammolarning yechimi ham boʻlishi mumkin. Ifloslanishning asosiy manbalaridan biri, xususan, tuproqdagi vitamin va minerallarning siljishi hayvonlarda ovqat hazm qilish samaradorligining yetishmasligidan keltirib chiqaradi. Ovqat hazm qilish samaradorligini oshirish orqali hayvonot mahsulotlarining tannarxini ham, atrof-muhitga yetkazilgan zararni ham minimallashtirish mumkin. Ushbu texnologiya va uning potentsial qoʻllanilishining muvaffaqiyatli namunalaridan biri Enviropig hisoblanadi{{Citation needed|sana=2017-yil noyabr}}. Enviropig genetik jihatdan oʻzgartirilgan Yorkshire choʻchqasi boʻlib, tupurigida fitazni paydo qiladi. Makkajoʻxori va bugʻdoy kabi donlarda fitik kislota deb nomlanuvchi tabiiy ravishda hazm boʻlmaydigan shaklda bogʻlangan fosfor mavjud. [[Fosfor]], choʻchqalar uchun muhim ozuqa, shuning uchun u choʻchqa ratsioniga qoʻshiladi, chunki u ovqat hazm qilish traktida parchalanmaydi. Natijada, don tarkibida tabiiy ravishda mavjud boʻlgan deyarli barcha fosfor najasda isrof boʻladi va tuproqda yuqori darajaga koʻtarilishi mumkin. Fitaz bu boshqa hazm boʻlmaydigan fitik kislotani parchalashga qodir boʻlgan ferment boʻlib, uni choʻchqada paydo boʻladi. Enviropigning donalaridagi fosforni hazm qilish qobiliyati bu tabiiy fosforning isrofgarchiligini (20-60% ga kamayishi) yoʻq qiladi, shu bilan birga ozuqa tarkibiga oziq moddalarini qoʻshish zaruriyatini ham yoʻq qiladi<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.1038 /90788 |pmid=11479566 |year=2001 |last1=Golovan |first1=Serguei P |title=Soʻlakdagi fitazni ifodalovchi choʻchqalar kam fosforli goʻng ishlab chiqaradi |journal=Tabiat biotexnologiyasi |volume=19 |issue=8 |page=4-5 |last2=Meidinger |first2=Roy G |last3=Ajakaiye |first3=Ayodele |last4=Kottrill |first4=Maykl |last5=Wiederkehr |first5=Miles Z |last6=Barney |first6=Devid J |last7=Plante |first7=Kler |last8=Pollard |first8=Jon V |last9=Fan |first9=Ming Z |last10=Xeyes |first10=M. Entoni |last11=Laursen |first11=Jesper |last12=Hjorth |first12=J. Peter |last13=Hacker |first13=Rojer R |last14=Phillips |first14=John P |last15=Forsberg |first15=Secil W |s2cid=52853680}}</ref>. === Hayvonlarni boshqarish === ==== Goʻngni boshqarish ==== {{asosiy|Go'ngni boshqarish}} [[Havoning ifloslanishi|Havo]], tuproq va [[Suvning ifloslаnishi|suv ifloslanishining]] asosiy omillaridan biri hayvonlar chiqindilari hisoblanadi. USDA tomonidan 2005-yilgi hisobotga koʻra, har yili Qoʻshma Shtatlardagi fermer xoʻjaliklarida 335 million tonnadan ortiq „quruq moddalar“ chiqindilari (suv olib tashlangandan keyingi chiqindilar) ishlab chiqariladi<ref>USDA qishloq xoʻjaligi tadqiqotlari xizmati. „2005-yil Moliyaviy Yillik Hisobot Goʻng va qoʻshimcha mahsulotlardan foydalanish“, 2006-yil 31-may</ref>. Hayvonlarni oziqlantirish operatsiyasi har yili AQSh shahar chiqindi suvi zavodlarida qayta ishlanadigan inson kanalizatsiya chiqindilari miqdoridan taxminan 100 baravar koʻp goʻng ishlab chiqaradi. Qishloq xoʻjaligi oʻgʻitlarining diffuz manbali ifloslanishini kuzatish va nazorat qilish qiyinroq. Nitratlarning yuqori konsentratsiyasi yer osti suvlarida uchraydi va 50&nbsp;mg/litrga (EI Direktivasi limiti) yetishi mumkin. Ariq va daryo oqimlaridagi oʻgʻitlardan oziqaviy moddalarning ifloslanishi evtrofikatsiyaga olib keladi. Bu qishda kuzgi shudgorlash natijasida nitratlar koʻpayganidan keyin yomonroq boʻladi, qishki yogʻingarchilik kuchliroq boʻlib, oqib chiqadigan suv oqimi va yuvilishi koʻpayadi va oʻsimliklarning soʻrilishi kamroq boʻladi. EPA 2500 sigirga ega bitta sut fermasi 411 000 ga yaqin aholisi boʻlgan shahardagi kabi koʻproq chiqindilarni ishlab chiqarishini aniqlagan<ref>{{cite report|date=May 2004 y. |url=https://nepis.epa.gov/Exe/ZyPURL.cgi?Dockey=901V0100.txt |publisher=EPA |location=Cincinnati, OH |page=7 |id=EPA 600/R-04/042}}</ref>. AQSh Milliy tadqiqot kengashi hidlarni hayvonlarning mahalliy darajadagi chiqindisining eng muhim muammosi sifatida aniqladi. Turli hayvonlar tizimlari har yili ishlab chiqariladigan katta miqdordagi chiqindilar bilan kurashish uchun bir nechta chiqindilarni boshqarish tartib-qoidalarini qabul qildi. Goʻng bilan ishlov berishning afzalliklari ekinlarga tashish va qoʻllash kerak boʻlgan goʻng miqdorini kamligi, shuningdek, tuproqning siqilishini kamaytirishidir. Oziq moddalar ham kamayadi, yaʼni goʻngni tarqatish uchun kamroq ekin maydoni kerak boʻladi. Goʻngdan foydalanishda, shuningdek, goʻngda mavjud boʻlgan patogenlar miqdorini kamaytirish orqali inson salomatligi va bioxavfsizlik xavfini kamaytirish mumkin. Suyultirilmagan hayvon goʻngi yoki shlamlari maishiy kanalizatsiyaga qaraganda yuz baravar koʻp konsentratsiyali boʻlib, ichak paraziti ''Cryptosporidiumni'' olib tashishi mumkin, uni aniqlash qiyin va u odamlarga yuqishi mumkin''. [[Silos]]'' suyuqligi (fermentlangan hoʻl oʻtdan) past pH va juda yuqori biologik kislorod talabi bilan ataladan ham kuchliroqdir. Past pH bilan silos suyuqligi juda yemiruvchan boʻlishi mumkin; sintetik materiallarga va saqlash uskunasiga zarar yetkazishi va tasodifiy toʻkilishiga olib kelishi mumkin. Bu xususiyatlarning barchasini mavjud resurslarga asoslangan holda fermada goʻngni boshqarish tizimidan toʻgʻri foydalanish orqali optimallashtirish mumkin{{Citation needed|sana=Noyabr 2017}}. ==== Gʻoʻng bilan ishlov berish ==== ===== Kompostlash ===== [[Kompost|Kompostlash]]–qattiq goʻngni boshqarish tizimi boʻlib, u [[qoʻton]]<nowiki/>larda toʻplangan qattiq goʻngdan yoki ajratilgan suyuq goʻngning qattiq moddalaridan tayyorlanadi. Kompostlashning ikkita usuli mavjud: faol va passiv. Goʻng faol kompostlash paytida vaqti-vaqti bilan chayqatiladi, passiv kompostlashda esa bunday qilinmaydi. Passiv kompostlash toʻliq parchalanmaganligi va gaz tarqalishi tezligining pastligi tufayli issiqxona gazlari emissiyasini kamaytirishi aniqlangan. ===== Quyuq va suyuqlikni ajratish ===== Goʻngni boshqarishni osonlashtirish uchun mexanik ravishda qattiq va suyuq qismlarga ajratilinishi kerak. Suyuqliklar (4-8% quruq modda) ekinlarga qulay tarqatlishi uchun nasos tizimlarida oson ishlatilishi kerak boʻladi va qattiq fraktsiya (15-30% quruq modda) toʻshak sifatida ishlatilishi, ekinlarga yoyilishi, kompost qilinishi yoki eksport qilinishi mumkin. ===== Anaerob hazm qilish va lagunalar ===== [[Fayl:Anaerobic Lagoon at Cal Poly.jpg|thumb|upright=1.25|Sut zavodidagi anaerob lagunasi]] Anaerob hazm — bu organik qattiq moddalarning parchalanishiga yordam beradigan havo boʻlmagan joyda bakteriyalar yordamida hayvonlarning suyuq chiqindilarini biologik tozalash hisoblanadi. Chiqindilarni isitish uchun biogaz ishlab chiqarish tezligini oshirish maqsadida issiq suvdan foydalaniladi<ref name="manuremanagement.cornell"/>. Qolgan suyuqlik ozuqa moddalariga boy boʻlib, dalalarda oʻgʻit, metan gazi sifatida va toʻgʻridan-toʻgʻri biogaz pechida yoqish mumkin boʻlgan gaz<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.1016/j.renene.2017.08.068 |title=Kichik miqyosdagi Janubi-Sharqiy Osiyo fermerlari uchun go'ngni boshqarishga joriy yondashuv - Vetnam biogazidan foydalanish-misol sifatida biogaz fermalari |journal=Qayta tiklanadigan energiya |volume=115 |pages=362–70 |year=2018 |last1=Roubik |first1=Hynek |last2=Mazancova |first2=Jana |last3=Phung |first3=Le Dinh |last4=Banout |first4=yanvar}}</ref> yoki elektr va issiqlik ishlab chiqarish uchun dvigatel generatorida ishlatilishi mumkin<ref name="manuremanagement.cornell">{{cite report|date=2005-04-12 |title= Go'ngni tozalash tizimiga bo'lgan ehtiyojni baholash |series=Fact Sheet |url=http://www.manuremanagement.cornell.edu/Pages/General_Docs/Fact_Sheets/Evaluating_Need_for_Manure_Treatment_System_factsheet.pdf |publisher=Kornell universiteti goʻngini boshqarish dasturi |location=Ithaca, NY |id=MT-1}}</ref><ref>{{cite report |date=Iyul 1999 |title=Hayvonot xoʻjaligi: Chiqindilarni boshqarish amaliyotlari |url=http://www.gao.gov/archive/1999/rc99205.pdf |publisher=U.S.Bosh Buxgalteriya Ofisi |location=Vashington, D.C. |pages=9–11 |id=GAO/RCED-99-205}}</ref>. Metan karbonat angidridga qaraganda issiqxona gazi sifatida taxminan 20 baravar kuchliroqdir, bu sezilarli darajadagi salbiy taʼsirga ega. Bu toʻgʻri nazorat qilinmasa, atrof-muhitga taʼsir qiladi. Chiqindilarni anaerob usulda tozalash goʻngni boshqarish bilan bogʻliq hidni nazorat qilishning eng yaxshi usuli hisoblanadi<ref name="manuremanagement.cornell" />. Biologik tozalash lagunalarida qattiq moddalarni parchalash uchun ham anaerob hazm qilish usulidan foydalanadi, ammo bu juda sekinroq. Lagunalar isitiladigan hazm qilish mashinalaridan farqli oʻlaroq, atrof-muhit haroratida saqlanadi. Lagunalar toʻgʻri ishlashi uchun katta yer maydonlari va yuqori suyultirish hajmlarini talab qiladi, shuning uchun ular Qoʻshma Shtatlar shimolidagi iqlimda yaxshi ishlamaydi. Lagunalar shuningdek, hidni kamaytirib foyda beradi va unda issiqlik va elektr energiyasi uchun biogaz mavjud boʻladi<ref>{{cite report|date=sentabr 2002 |title=Anaerobik lagunalar |series=Oqindi suvlar texnologiyasi ma'lumotlar varaqasi |url=https://www3.epa.gov/npdes/pubs/alagoons.pdf |publisher=EPA |id=EPA 832-F-02-009}}</ref>. Tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, aerobik hazm qilish tizimlari yordamida issiqxona gazlari emissiyasi kamayadi. Issiqxona gazlari emissiyasini qisqartirish va mablagʻlar toza aerob texnologiyalarni oʻrnatishning yuqori narxini qoplashga yordam beradi va ishlab chiqaruvchilarga mavjud anaerob lagunalar oʻrnini bosadigan ekologik jihatdan ustun texnologiyalarni oʻzlashtirishini osonlashtiradi<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.1016/j.wasman.2007.09.034 |pmid=18060761 |title=Issiqxona gazlari emissiyasini kamaytirish va cho'chqachilik xo'jaliklarida aerob chiqindilarni qayta ishlash tizimlarini joriy etish natijasida atrof-muhit sifatini yaxshilash |journal=Chiqindilarni boshqarish |volume=28 |issue=4 |pages=759–66 |year=2008 |last1 =Vanotti |first1=M.B |last2=Szogi |first2=A.A |last3=Vives |first3=C.A }}</ref>. == Manbalar == {{Reflist|2}} * {{CRS|article = Kongress uchun hisobot: Qishloq xoʻjaligi: atamalar, dasturlar va qonunlar lugʻati, 2005-yil nashri|url = http://ncseonline.org/nle/crsreports/05jun/97-905.pdf|author= Jasper Womach}} qx9m1r01fky3eleeno592f95z9jtaki 2816445 2816429 2022-08-28T19:08:22Z Abdulaziz uzbek 72937 /* Abiotik manbalar */ wikitext text/x-wiki [[Fayl:Water pollution in the Wairarapa.JPG|thumb|right|Water pollution due to [[dairy farming]] in the [[Wairarapa]] area of New Zealand (photographed in 2003)]] '''Qishloq xoʻjaligining ifloslanishi-'''atrof-muhitning [[Ifloslanish|ifloslanishi yoki degradatsiyasiga]] olib keladigan [[qishloq xo'jaligi|dehqonchilik]] amaliyotlarining [[Biotik omillar|biotik]] va [[Abiotik omillar|abiotik]] yonma-yonlarini bildiradi. atrofdagi ekotizimlarga va/yoki odamlarga va ularning iqtisodiy manfaatlariga zarar yetkazishi mumkin. Ifloslanish turli xil manbalardan kelib chiqishi mumkin, jumladan, suvning nuqtali manbadan ifloslanishi (bitta oqizish nuqtasidan) keng tarqalgan, landshaft darajasidagi sabablargacha, shuningdek, nuqtadan tashqari manbadan ifloslanishi va [[havoning ifloslanishi]] deb nomlanadi. Bu ifloslantiruvchi moddalar atrof-muhitga kirgach, atrofdagi ekotizimlarga bevosita taʼsir koʻrsatishi mumkin, yaʼni mahalliy yovvoyi tabiatning nobud boʻlishi yoki ichimlik suvining ifloslanishi, shuningdek, qishloq xoʻjaligi oqimi natijasida yuzaga keladigan [[O'lik zona (ekologiya)|oʻlik zonalar]] kabi quyi oqim taʼsiri katta suvlarda toʻplangan. jismlar. Boshqaruv amaliyoti yoki ularni bilmaslik ushbu ifloslantiruvchi moddalar miqdori va taʼsirida hal qiluvchi rol oʻynaydi. Boshqaruv usullari hayvonlarni boshqarish va uy-joy bilan taʼminlashdan tortib, global qishloq xoʻjaligi amaliyotida [[pestitsidlar]] va [[o'g'itlar]]larning tarqalishiga qadar boʻladi. Notoʻgʻri boshqaruv amaliyotlari hayvonlarni boqish operatsiyalarini notoʻgʻri boshqarish, haddan tashqari yaylovlar, shudgorlash, oʻgʻitlar va pestitsidlarni notoʻgʻri, ortiqcha yoki notoʻgʻri oʻz vaqtida ishlatishni oʻz ichiga oladi. Qishloq xoʻjaligining ifloslantiruvchi moddalari [[suv sifati]]ga katta taʼsir koʻrsatadi va ular koʻllar, daryolar, [[botqoq]]lar, daryolar va [[er osti suvlari|yer osti suvlari]]da uchraydi. Qishloq xoʻjaligidagi ifloslantiruvchi moddalarga choʻkindi moddalar, ozuqa moddalari, patogenlar, pestitsidlar, metallar va tuzlar kiradi<ref>{{veb manbasi|sana=2015-02-20|sarlavha=Agricultural Nonpoint Source Fact Sheet|url=http://water.epa.gov/polwaste/nps/agriculture_facts.cfm|kirish sanasi=22-aprel 2015-yil|veb-sayt=Amerika Qo'shma Shtatlari Atrof-muhitni muhofaza qilish agentligi|nashriyot=EPA}}</ref>. Chorvachilik qishloq xoʻjaligida katta hajmdagi atrof-muhitga kiradigan ifloslantiruvchi moddalari bilan katta taʼsir koʻrsatadi. Goʻng tarkibidagi bakteriyalar va patogenlar oʻtlash, lagunlarda goʻngni saqlash va dalalarga goʻng sepish toʻgʻri boshqarilmasa, daryolar va yer osti suvlariga kirib borishi mumkin<ref name=":2">"Qishloq xoʻjaligi amaliyotining tabiiy resurslarga ekologik taʼsirini oʻrganish. ". ''USGS.'' 2007-yil yanvar, pubs.usgs.gov/fs/2007/3001/pdf/508FS2007_3001.pdf. 2018-yil 2-aprelda foydalanilgan.</ref>. Yerdan foydalanishning oʻzgarishi va chorvachilik va dehqonchilik amaliyotlari, qishloq xoʻjaligi faoliyati natijasida havoning ifloslanishi iqlim oʻzgarishiga katta taʼsir koʻrsatadi va bu tashvishlarni IPCC Iqlim oʻzgarishi va yer boʻyicha maxsus hisobot hal qilish xalqaro tashkilotning asosiy qismi edi<ref>{{Kitobdan iqtibos|author=IPCC|url=https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/2019/11/SRCCL- Full-Report-Compiled-191128.pdf|title=IPCC Iqlim o'zgarishi, cho'llanish, erlarning degradatsiyasi, erlarni barqaror boshqarish, oziq-ovqat xavfsizligi va quruqlik ekotizimlarida issiqxona gazlari oqimlari bo'yicha maxsus hisobot|noshir=Matbuotda|yil=2019|muharrir1- last=Shukla|editor1-birinchi=P.R.|ref={{harvid|IPCC SRCCL|2019}} <!-- ipcc:20200204 -->|author-link=IPCC|editor2-last=Skea|editor2-first=J.|muharrir3-oxirgi=Kalvo Buendia|muharrir3-birinchi=E.|muharrir4-oxirgi=Masson-Delmotte|muharrir4-birinchi=V.|muharrir5-oxirgi=Pörtner|muharrir5-birinchi=H.-O.|muharrir6-oxirgi =C. Roberts|muharrir6-birinchi=D.|muharrir7-oxirgi=Zhai|muharrir7-birinchi=P.|muharrir8-oxirgi=Slade|muharrir8-birinchi=R.|muharrir9-oxirgi=Connors|muharrir9-birinchi=S.|display- muharrirlar=4|muharrir18-birinchi=P.|muharrir22-oxirgi=Malley|muharrir22-birinchi=J.|muharrir21-oxirgi=Belkacemi|muharrir21-birinchi=M.|muharrir20-oxirgi=Kissik|muharrir20-birinchi=K.| editor19-last=Huntley|editor19-first=E.|editor18-last=Vyas|editor14-first=S.|editor17-last=Portugal Pereira|editor17-first=J.|editor16-last=Petzold|birinchi muharrir=16 J.|editor15-last=Pathak|editor15-first=M.|editor14-last=Neogi|editor13-last=Luz|editor13-first=S.|editor12-last=Haughey|editor11-last=Ferrat|daritor11-st =M.|editor10-last=van Diemen|editor10-first=R.|editor12-first=E.}} https://www.ipcc.ch/report/srccl/.</ref>. == Abiotik manbalar == === Pestitsidlar === [[Fayl:Cropduster spraying pesticides.jpg|thumb|alt=Cropduster pestitsidlarni purkamoqda.|[[Pestitsidlar|Pestitsid]]ni havodan qoʻllash.]] [[Pestitsidlar]] va [[gerbitsidlar]] qishloq xoʻjaligi yerlariga ekin yetishtirishni buzadigan zararkunandalarga qarshi kurashda qoʻllaniladi. [[Tuproqning ifloslanishi]] pestitsidlar tuproqda saqlanib qolganda va tuproqda toʻplanib turgʻun organik ifloslantiruvchilarga aylanganda sodir boʻladi, bu mikrobial jarayonlarni oʻzgartirishi, oʻsimliklarning kimyoviy moddalarni oʻzlashtirishini kuchaytirishi va [[tuproq organizmlari]]ga zaharli boʻlishi mumkin. Pestitsidlar va gerbitsidlarning saqlanish darajasi aralashmaning oʻziga xos kimyosiga bogʻliq boʻladi, natijada u [[sorbsiya]] dinamikasiga va tuproq muhitining taqdiri va transport xususiyatiga kuchli taʼsir qiladi<ref>{{veb manbasi|url=http://www.epa.gov/opp00001/science/efed_databasedescription.htm |title=Atrof-muhitga oid ma'lumotlar bazalari: Ekotoksisite ma'lumotlar bazasi |veb-sayt=Pestitsidlar: Fan va siyosat |publisher=U.S. Atrof-muhitni muhofaza qilish agentligi (EPA) |location=Vashington, D.C. |sana=2006-06-28 |arxiv-url=https://web.archive.org/web/20140704074226/http://www.epa.gov/opp00001/science/efed_databasedescription.htm |arxiv-sana=2014-07-04}}</ref>. Pestitsidlar ifloslangan zararkunandalar va tuproq organizmlari bilan oziqlanadigan hayvonlarda ham toʻplanishi mumkin. Bundan tashqari, pestitsidlar foydali hasharotlar, masalan, changlatuvchilar va zararkunandalarning tabiiy dushmanlari (yaʼni, zararkunandalarni ovlaydigan yoki parazitlik qiluvchi hasharotlar) uchun maqsadli zararkunandalarga nisbatan koʻproq zararli boʻlishi mumkin<ref name="Gullan">Gullan. , P.J. va Cranston, P.S. (2010) Hasharotlar: Entomologiyaning qisqacha mazmuni, 4-nashr. Blackwell Publishing UK: 584-sahifa.</ref>. ==== Pestitsidlarni yuvish ==== Pestitsidlarni yuvish pestitsidlarni suv bilan aralashib, tuproq boʻylab harakat qilishi natijasida sodir boʻladi, natijada yer osti grunt suvlarini ifloslantiradi. Yuvish miqdori tuproq va pestitsidlarning oʻziga xos xususiyatlariga, yogʻingarchilik va sugʻorish darajasiga bogʻliq. Agar suvda eruvchan pestitsidlardan foydalanilganda, tuproq qumli boʻlganida, yuvish koʻproq sodir boʻladi. Agar pestitsidlarni qoʻllagandan keyin ortiqcha sugʻorish sodir boʻlsa, pestitsidning tuproqqa adsorbsion qobiliyati past boʻadi. Yuvish nafaqat ishlov berilgan dalalardan, balki pestitsidlarni aralashtirish joylaridan, pestitsidlarni qoʻllash uchun moʻljallangan mashinalarni yuvish joylaridan yoki utilizatsiya qilinadigan joylardan ham kelib chiqishi mumkin<ref name="agf">{{veb manbasi |url=http://www.agf.gov.bc.ca/pesticides/c_2.htm |title=Pestisidlarning ekologik taqdiri |author=<!--Xodimlar yozuvchi(lar); by-line.--> |veb-sayt=Pesticide Wise |publisher=Britaniya Kolumbiya Qishloq xoʻjaligi vazirligi |location=Viktoriya, BC |arxiv-url=https://web.archive.org/web/20151225091304/http://www.agf.gov.bc.ca/pesticides/c_2.htm |arxiv-sana=2015-12-25}}</ref>. === Oʻgʻitlar === Oʻgʻitlar ekinlarni [[Azotli oʻgʻitlar|azot]], [[Fosforli oʻgʻitlar|fosfor]], [[Kaliyli oʻgʻitlar|kaliy]] kabi qoʻshimcha oziq moddalar manbalari bilan taʼminlash, oʻsimliklarning oʻsishi va hosildorligini oshirish uchun ishlatiladi. Ular oʻsimliklarning oʻsishi uchun foydali boʻlsa-da, ular tabiiy ozuqa va mineral [[biogeokimyoviy sikl]]ni buzishi va inson va ekologik sogʻliq uchun xavf tugʻdirishi mumkin. ==== Azot ==== [[Azotli oʻgʻitlar]] oʻsimliklarni oʻsimliklar qabul qilishi uchun biologik mavjud boʻlgan, yaʼni NO<sub>3</sub><sup>−</sup> ([[Nitratli oʻgʻitlar|nitrat]]) va NH<sub>4</sub><sup>+</sup> ([[Ammiakli oʻgʻit|ammiak]]) kabi azot shakllari bilan taʼminlaydi. Bu ekinlar hosildorligi va qishloq xoʻjaligi mahsuldorligini oshiradi, lekin u yer osti va yer usti suvlariga ham salbiy taʼsir koʻrsatishi, atmosferani ifloslantirishi va [[tuproq salomatligi]]ning yomonlashishiga olib kelishi mumkin. Oʻgʻit orqali qoʻllaniladigan ozuqa moddalarining hammasi ham ekinlar tomonidan oʻzlashtirilmaydi va ularning qolganlari esa tuproqda toʻplanadi yoki [[Yer usti oqimi|oqim]] sifatida yoʻqoladi. [[Nitratli oʻgʻitlar]] yuqori eruvchanligi va molekulasi manfiy zaryadlangan loy zarralari oʻrtasidagi zaryadga oʻxshash boʻlganligi sababli, tuproq qatlamiga oqib oʻtish orqali yoʻqolishi ehtimoli ancha yuqori<ref>{{veb manbasi|title=Azot aylanishi va azotli oʻgʻit manbalariga qisqacha nazar–1-qism|url=https://www.canr.msu.edu/news/nitrogen_cycle_and_nitrogen_fertilizer_sources_part_1|vebsayt=MSU Extension|language=en|date=2020-04-10}}</ref>. Azotli oʻgʻitlarni qoʻllash darajasi [[Nitratli oʻgʻitlar|nitrat]]ning suvda yuqori eruvchanligi sababli yer usti suvlariga oqib tushishning koʻpayishiga, shuningdek, yer osti suvlariga singib ketishiga olib keladi va shu bilan [[yer osti suvlarining ifloslanishini]] keltirib chiqaradi. Yer osti suvlarida nitrat darajasi 10&nbsp;mg/L (10 ppm) dan yuqori miqdori, bolalarda „koʻk chaqaloq sindromi“ (orttirilgan methemoglobinemia) va ehtimol qalqonsimon bez kassalliklari hamda turli xil saraton turlarini keltirib chiqaradi<ref>{{jurnal manbasi|last1=Uord|first1=Meri X.|last2=Jons|first2=Rena R.|last3=Brender|first3=Jan D.|last4=de Kok|first4=Teo M.|last5=Weyer|first5=Piter J.|last6=Nolan|first6=Bernard T.|last7=Villanueva|first7=Kristina M.|last8=van Breda|first8=Simone G.|date=Iyul 2018|title=Ichimlik suvi nitrati va inson salomatligi: yangilangan sharh|journal=Atrof-muhit tadqiqotlari va jamoat salomatligi xalqaro jurnali|volume=15|number=7|page=1557|doi=10.3390/ijerph15071557|issn=1661-7827|pmc=60684=03 |doi-access=free}}</ref>. Atmosfera azotini (N<sub>2</sub>) koʻproq biologik mavjud shakllarga oʻtkazuvchi azot fiksatsiyasi va biologik mavjud azot birikmalarini N<sub>2</sub> va N<sub>2</sub>O ga aylantiruvchi denitrifikatsiya, azot aylanishida ishtirok etadigan eng muhim metabolik jarayonlardan ikkitasidir, chunki ular ekotizimlarga azotning eng katta kirish va chiqishi hisoblanadi. Ular azotning atmosfera (yaʼni, taxminan 78 % azot) va biosfera oʻrtasida oqimini taʼminlaydi. Azot aylanishidagi boshqa muhim jarayonlar nitrifikatsiya va ammonifikatsiya boʻlib, ular mos ravishda ammiakni nitrat yoki nitritga va organik moddalarni ammiakka aylantiradi. Bu jarayonlar koʻpchilik ekotizimlarda azot kontsentratsiyasini nisbatan barqaror ushlab turganligi sababli, qishloq xoʻjaligidan chiqqan azotning katta oqimi jiddiy buzilishlarga olib kelishi mumkin<ref>{{Cite web|url=https://www.nature.com/scitable/knowledge/library/the-nitrogen-cycle-processes-players-and-human-15644632/|title=The Nitrogen Cycle: Processes, Players, and Human Impact {{!}} Learn Science at Scitable|website=www.nature.com|access-date=2020-04-19}}</ref>. Buning suv ekotizimlarida keng tarqalgan natijasi [[evtrofikatsiya]] boʻlib, bu oʻz navbatida [[Gipoksiya|gipoksik]] va [[Anoksiya|anoksik]] sharoitlarni yaratadi. Bu ikkalasi ham oʻlimga olib keladi yoki koʻplab turlarga zarar yetkazadi<ref>{{jurnal manbasi |last1=Diaz |first1=Robert |last2=Rosenberg |first2=Rutger |title=Dengiz ekotizimlari uchun o'lik zonalarning tarqalishi va oqibatlari |jurnal=Fan |date=2008-08-15 |volume=321 |1-son=8 |pages=926–929 |doi=10.1126/science.1156401 |pmid=18703733 |bibcode=2008Sci...321..926D |s2cid=32818786 |url=https://www.science.org/012/do.1156401}}</ref>. Azotli oʻgʻitlash NH<sub>3</sub> gazlarini ham atmosferaga chiqarishi mumkin, ular keyinchalik NO<sub>x</sub> birikmalariga aylanishi mumkin. Atmosferadagi NO<sub>x</sub> birikmalarining koʻp miqdori suv ekotizimlarining kislotalanishiga olib kelishi va odamlarda turli xil nafas olish muammolarini keltirib chiqarishi mumkin. Oʻgʻitlash natijasida N<sub>2</sub>O ajralib chiqishi mumkin, bu [[issiqxona gazi]] boʻlib, stratosferada ozonning (O<sub>3</sub>) yoʻq qilinishiga yordam beradi<ref>{{cite journal|last1=Erisman|first1=Yan Villem|last2=Gallovey|first2=Jeyms N.|last3=Seitzinger|first3=Sybil|last4=Bleeker|first4=Albert|last5=Kasallik|first5=Nensi B.|last6= Petresku|first6=A.M.Roksana|last7=Lich|first7=Allison M.|last8=de Vries|first8=Wim|date=2013-07-05|title=Global azot aylanishining inson modifikatsiyasining oqibatlari|journal=Qirollik falsafiy operatsiyalari B jamiyati: Biologiya fanlari|volume=368|number=1621|pages=20130116|doi=10.1098/rstb.2013.0116|issn=0962-8436|pmc=3682738|pmid=23713116}}</ref>. Azotli oʻgʻit oladigan tuproqlar ham zararlanishi ham mumkin. Oʻsimliklarda mavjud boʻlgan azotning koʻpayishi ekinning sof birlamchi ishlab chiqarishini oshiradi va oxir-oqibat, parchalangan biomassa orqali oʻgʻitlar va uglerod birikmalaridan azotning koʻproq kirishi natijasida tuproqning mikrobial faolligi ortadi. Tuproqdagi parchalanishning kuchayishi tufayli uning organik moddalari tugaydi, bu esa tuproqning umumiy sogʻligʻini yomonlashuviga olib keladi<ref>{{jurnal manbasi|last1=Lu|first1=Chaoqun|last2=Tian|first2=Hanqin|date=2017-03-02|title=O'tgan yarim asrda qishloq xo'jaligi ishlab chiqarishida global azot va fosfor o'g'itlaridan foydalanish: o'zgaruvchan issiq nuqtalar va ozuqa moddalarining muvozanati|url=https://www.earth-syst-sci-data.net/9/181/2017/|journal=Yer tizimi fanlari ma'lumotlari|language=en|volume=9|number=1|pages=181–192|doi= 10.5194/essd-9-181-2017|bibcode=2017ESSD.... 9..181L|issn=1866-3508|doi-access=bepul}}</ref>. Standart azotli oʻgʻitlarga alternativalardan biri bu kuchli samarali oʻgʻitlar (EEF) hisoblanadi. EEF larning bir nechta turlari mavjud, ammo ular odatda ikkita toifaga boʻlinadi, sekin chiqadigan oʻgʻitlar yoki nitrifikatsiya inhibitori oʻgʻitlari. Sekin-asta boʻshatilgan oʻgʻitlar qishloq xoʻjaligi tizimlariga Azotning chiqishini kechiktiradigan va sekinlashtiradigan polimer bilan qoplangan. ''Nitrifikatsiya inhibitorlari'' — bu juda gidrofobik boʻlgan oltingugurt birikmasi bilan qoplangan oʻgʻitlar, bu azotning chiqishini sekinlashtirishga yordam beradi. EEF (Enhanced Efficiency Fertilizers)lar azotning tuproqqa kamroq va barqaror oqishini taʼminlaydi va azotning yuvilishi va NO<sub>x</sub> birikmalarining uchuvchanligini kamaytirishi mumkin, ammo ilmiy adabiyotlar azot ifloslantirishini kamaytirishda ham samarali, ham samarasizligini koʻrsatadi<ref>{{cite journal |last1=Akiyama |first1=Xiroko |last2=Yan |first2=Xiaoyuan |last3=Yagi |first3=Kazuyuki |title=Samarali oʻgʻitlarning samaradorligini baholash N2O va qishloq xoʻjaligidan NO emissiyalarini kamaytirish imkoniyatlari sifatida:meta-tahlil |journal=Global oʻzgarishlar biologiyasi |date=2010 |volume=16 |number=6 |pages=1837-1846 |doi=10.1111/j.1365-2486.2009.02031.x|bibcode=201031G |io.71G.s2cid=86496834 }}</ref><ref>{{veb manbasi |last1=Williams |first1=T. |last2=Derksen |first2=J. |last3=Mors |first3=J. |title=Samarali azotli oʻgʻit: Janubiy Willamette yer osti suvlarini boshqarish zonasidagi baland oʻtloqli dalalarda hosildorlikka va er osti suvlariga potentsial taʼsir, Oregon, AQSh |url=https://cfpub.epa.gov/si/si_public_record_report.cfm?dirEntryId=347986&Lab=CPHEA&subject=Water%20Research&showCriteria=0&searchAll=water%20and%20(drinking%20water%20or%20small%20systems)&sortBy=revisionDate |vebsayt=EPA.gov |publisher=Environmental Protection Agency}}</ref>. ==== Fosfor ==== Qishloq xoʻjaligida ishlatiladigan fosforli oʻgʻitlarning eng keng tarqalgan shakli fosfat (PO<sub>4</sub><sup>3-</sup>) boʻlib, u PO<sub>4</sub><sup>3-</sup>ni oʻz ichiga olgan sintetik birikmalarda yoki goʻng va kompost kabi organik shakllarda qoʻllaniladi<ref>{{veb manbasi|url=https://extension.umn.edu/phosphorus-and-potassium/understanding-phosphorus-o'g'itlar|title=Fosforli o'g'itlar haqida tushuncha|vebsayt=extension.umn.edu|til=en|kirish sanasi=2020-04-09}}</ref>. Fosfor oʻynaydigan roli tufayli barcha organizmlar uchun muhim ozuqa hisoblanadi, shuningdek nuklein kislota ishlab chiqarish va metabolik energiya almashinuvi kabi hujayra va metabolik funksiyalarda muhimdir. Biroq, koʻpchilik organizmlar, shu jumladan qishloq xoʻjaligi ekinlari ham oz miqdorda fosforga muhtoj, chunki ular ekotizimlarda nisbatan kam miqdorda rivojlangan<ref>{{jurnal manbasi|last1=Hart|first1=Murray|last2=Quin|first2 =Bert|last3=Nguyen|first3=M|date=2004-11-01|title=Qishloq xoʻjaligi yerlaridan fosfor oqimi va toʻgʻridan-toʻgʻri oʻgʻit taʼsiri|url=https://www.researchgate.net/publication/51369130|journal=Journal Atrof-muhit sifati|jild=33|son=6|sahifalar=1954–72|doi=10.2134/jeq2004.1954|pmid=15537918}}</ref>. Tuproqdagi mikrob populyatsiyalari fosforning organik shakllarini fosfat kabi eruvchan oʻsimlik shakllariga aylantira oladi. Bu bosqich odatda noorganik oʻgʻitlar bilan chetlab oʻtiladi, chunki u fosfat yoki boshqa mavjud oʻsimlik shakllari sifatida qoʻllaniladi. Oʻsimliklar tomonidan qabul qilinmagan har qanday fosfor tuproq zarralariga soʻriladi, bu esa uning joyida qolishiga yordam beradi. Shu sababli, u odatda yer usti suvlariga kiradi, agar u biriktirilgan tuproq zarralari yogʻingarchilik yoki boʻron suvi oqimi natijasida eroziyalanadi. Yer usti suvlariga kiradigan miqdor oʻgʻit sifatida qoʻllaniladigan miqdorga nisbatan nisbatan past boʻladi, lekin u koʻpgina muhitlarda cheklovchi oziq moddasi boʻlganligi sababli, hatto kichik miqdori ham ekotizimning tabiiy fosfor biogeokimyoviy aylanishini buzishi mumkin<ref>{{ veb manbasi|url=https://extension.psu.edu/programs/nutrient-management/educational/soil-fertility/managing-phosphorus-for-agriculture-and-the-environment|sarlavha=Qishloq xo'jaligi va atrof-muhit uchun fosforni boshqarish (Pensilvaniyadagi ozuqaviy moddalarni boshqarish dasturi)|vebsayt=Pensilvaniyadagi ozuqaviy moddalarni boshqarish dasturi (Penn State kengaytmasi)|til=en|kirish sanasi=2020-04-09}}</ref>. Garchi azot zararli suv oʻtlari va siyanobakteriyalarning gullashida muhim rol oʻynasa ham evtrofikatsiyaga sabab boʻladi, fosfor koʻpincha, ayniqsa chuchuk suvlarda eng cheklovchi oziq moddasi boʻlganligi sababli, ortiqcha fosfor eng katta hissa qoʻshuvchi omil hisoblanadi<ref>{{veb manbasi|url=https://www.epa.gov/national-suv-resurs-so'rovlar/ko'rsatkichlar-fosfor |title=Ko'rsatkichlar: Fosfor|oxirgi=AQSh EPA|ism=OW|sana=2013-11-27|vebsayt=US EPA|til=en|kirish sanasi=2020-04-19}}</ref>. Bundan tashqari yer usti suvlaridagi kislorod miqdorini kamaytirish uchun suv oʻtlari va siyanobakteriyalarning gullashi inson va hayvonlar sogʻligʻi hamda koʻplab suv organizmlari uchun zararli boʻlgan siyanotoksinlarni ishlab chiqarishi mumkin<ref>{{veb manbasi|url=https://www.epa.gov/nutrientpollution/effects-dead-zones-and-harmful-algal-blooms|title=Ta'siri: o'lik zonalar va zararli alglarning gullashi|oxirgi=AQSh EPA|ism=OW|sana=2013-03-12|veb-sayt=AQSh EPA| til=en|kirish sanasi=2020-04-10}}</ref>. Tarkibida [[fosfor]] boʻlgan oʻgʻitlarda [[kadmiy]] kontsentratsiyasi sezilarli darajada farq qiladi va muammoli boʻlishi mumkin. Masalan, mono-ammiakli [[Fosforli oʻgʻitlar|fosforli oʻgʻit]]da kadmiy miqdori 0.14&nbsp;mg/kggacha past, 50.9&nbsp;mg/kggacha yuqori boʻlishi mumkin. Buning sababi shundaki, ularni ishlab chiqarishda ishlatiladigan fosfat jinsi 188&nbsp;mg/kggacha boʻlishi mumkin(masalan,[[Nauru (orol)|Nauru]] va [[Rojdestvo oroli|Rojdestvo]] orollaridagi konlar). Yuqori kadmiyli oʻgʻitlardan doimiy foydalanish tuproq va oʻsimliklarni ifloslantirishi mumkin. Fosfatli oʻgʻitlarning kadmiyi miqdori boʻyicha cheklovlar [[Yevropa Komissiyasi]] tomonidan koʻrib chiqilgan. Fosforni oʻz ichiga olgan oʻgʻit ishlab chiqaruvchilari endi fosfat jinslarining tarkibidagi kadmiyga qarab tanlaydilar<ref name="Microchemical Journal 2012 pp. 17–21">{{jurnal manbasi | title=O'g'it ishlab chiqarish uchun ishlatiladigan bir nechta fosfat jinslarida Cd tarkibini o'rganish | journal=Mikrokimyoviy jurnal |volume=104 | date=2012-09-01 | issn=0026-265X | doi=10.1016/j.microc.2012.03.020 | pages=17–21 | url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0026265X12000665 | kirish sanasi=2022-01-23| last1=mart | first1=Swe Swe | last2=Okazaki | first2=Masanori }}</ref>. Fosfat jinslar tarkibida [[ftorid]] miqdori yuqori. Binobarin, fosforli oʻgʻitlarning keng qoʻllanilishi tuproqdagi ftorid kontsentratsiyasini oshirdi. Oʻgʻitdan oziq-ovqatning ifloslanishi juda oz tashvish tugʻdirishi aniqlandi, chunki oʻsimliklar tuproqdan ozgina ftor toʻplaydi, ifloslangan tuproqlarni yutib yuboradigan chorva mollari uchun ftoridning zaharlanish ehtimoli kattaroqdir. Bundan tashqari, ftoridning tuproq mikroorganizmlariga taʼsiri ham tashvish tugʻdirishi mumkin<ref name="Water Research 2009 pp. 3177–3186">{{jurnal manbasi |title=Oqava suvlarni biologik tozalash tizimlarida ftoridning mikroorganizmlarga toksikligi | journal = Suv tadqiqotlari | volume=43 | masala=13 | date=2009-07-01 | issn=0043-1354 | doi=10.1016/j.watres.2009.04.032 | pages=3177–3186 | url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0043135409002802 | kirish sanasi=2022-01-23| last1=Ochoa-Herrera | first1=Valeriya | last2=Banihani | first2=Qais | last3=Leon | first3=Glendy | last4=Xatri | first4=Chandra | last5=Maydon | first5=Jeyms A. | last6=Syerra-Alvares | first6=Reyes | pmid=19457531 }}</ref>. ;Radioaktiv elementlar Oʻgʻitlarning radioaktiv tarkibi sezilarli darajada oʻzgarib turadi va ularning asosiy mineraldagi kontsentratsiyasiga hamda oʻgʻit ishlab chiqarish jarayoniga bogʻliq. [[Uran-238]] konsentrasiyalari fosfat jinsida 7 dan 100 pCi/g gacha, fosforli oʻgʻitlarda esa 1 dan 67 pCi/g gacha boʻlishi mumkin. Fosforli oʻgʻitlarning yillik miqdori yuqori qoʻllanilishi, bu tuproqlarda va drenaj suvlarida uran-238 kontsentratsiyasining odatdagidan bir necha baravar koʻp boʻlishiga olib kelishi mumkin. Biroq, bu oʻsishlarning oziq-ovqatlarning radionuklidlar bilan ifloslanishidan kelib chiqadigan inson salomatligi xavfiga taʼsiri juda kichik (0,05 mSv/y dan kam).{{citation needed|date=2017-yil noyabr}} ==== Organik ifloslantiruvchilar ==== [[Goʻng|Gʻoʻng]] va biosolidlar hayvonlar va odamlar tomonidan oziq-ovqat shaklida isteʼmol qilinadigan koʻplab oziq moddalarni oʻz ichiga oladi. Bunday chiqindi mahsulotlarni qishloq xoʻjaligi yerlariga qaytarish amaliyoti tuproqdagi ozuqa moddalarini qayta ishlash imkoniyatini beradi. Qiyinchilik jihati shundaki, goʻnglar va biosolidlar nafaqat uglerod, azot va fosfor kabi ozuqaviy moddalarni oʻz ichiga oladi, balki ular ifloslantiruvchi moddalarni, jumladan dori-darmon va shaxsiy parvarishlash vositalari (PPCP) ham oʻz ichiga olishi mumkin. Odamlar va hayvonlar tomonidan isteʼmol qilinadigan PPCP larning xilma-xilligi va katta miqdori mavjud va ularning har biri quruqlik va suv muhitida noyob kimyoga ega. Shunday qilib, hammasining ham tuproq, suv va havo sifatiga taʼsiri baholanmagan. AQSh atrof-muhitni muhofaza qilish agentligi (EPA) turli xil PPCP lar darajasini baholash uchun AQSH boʻylab [[oqova suvlarni tozalash]] zavodlaridan chiqayotgan oqava suvlarni oʻrganib chiqdi<ref>{{veb manbasi |url=https://www..epa.gov/biosolids/sewage-sludge-surveys |sarlavha=Kanalizatsiya loyini oʻrganish |nashriyot=EPA |vebsayt=Biosolids |sana=2016-08-17}}</ref>. === Metallar === Og'ir metallarning (masalan, qoʻrgʻoshin, kadmiy, mishyak, simob) qishloq xoʻjaligi tizimidagi asosiy qismlari oʻgʻitlar, goʻng kabi organik chiqindilar va qoʻshimcha sanoat mahsulotlarining chiqindilari hisoblanadi. Noorganik oʻgʻitlar, ayniqsa, ogʻir metallarning tuproqqa kirishi uchun muhim yoʻldir<ref>{{jurnal manbasi|last1=Srivastava|first1=Vaibhav|last2=Sarkar|first2=Abhijit|last3=Singh|first3=Sonu|last4=Singh| first4=Pooja|last5=de Araujo|first5=Ademir S. F.|last6=Singh|first6=Rajeev P.|date=2017|title=Og'ir metallar ifloslanishining agroekologik javoblari, tuproq salomatligi va o'simliklarning ko'rsatkichlariga alohida e'tibor qaratilgan|journal=Frontiers Environmental Science|language=en|volume=5|doi=10.3389/fenvs.2017.00064|issn=2296-665X|doi-access=free}}</ref>. Sugʻorish kabi baʼzi dehqonchilik usullari tuproqda tabiiy ravishda toʻplanadigan [[Selen|selenning]] (Se) toʻplanishiga olib keladi, buning natijasida quyi oqimdagi suv havzalarida yovvoyi hayvonlar, chorva mollari va odamlar uchun toksik boʻlgan selen kontsentratsiyasi boʻlishi mumkin. Bu jarayon 1987-yilda zaharli chiqindixona deb eʼlon qilingan San-Xoakin vodiysidagi ([[Kaliforniya]], [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQSh]]) Kesterson suv ombori nomi bilan atalgan „Kesterson effekti“ nomi bilan mashhur<ref>{{jurnal manbasi|last=Presser|first=Tereza S.|data=1994-05-01|title=Kesterson effekti|journal=Atrof-muhitni boshqarish|language=en|volume=18|number=3|pages=437–454 |doi=10.1007/BF02393872|bibcode=1994EnMan..18..437P|s2cid=46919906|issn=1432-1009|url=https://zenodo.org/record/1232546}}</ref>. Atrof-muhitda mavjud boʻlgan ogʻir metallar oʻsimliklar tomonidan oʻzlashtirilishi mumkin, bu esa taʼsirlangan oʻsimliklarni isteʼmol qilganda odamlar sogʻligʻi uchun xavf tugʻdirishi mumkin<ref>{{jurnal manbasi|last1=Alves|first1=Leticia|last2=Reis|first2=Andre|last3= Gratão|first3=Priscila|date=2016-07-18|title=Qishloq xo'jaligi tuproqlaridagi og'ir metallar: O'simliklardan kundalik hayotimizga|url=https://www.researchgate.net/publication/305627542|journal=Científica|volume =44|masala=3|pages=346|doi=10.15361/1984-5529.2016v44n3p346-361|doi-access=free}}</ref>. Baʼzi metallar oʻsimliklarning oʻsishi uchun zarurdir, ammo ularning koʻpligi oʻsimlik salomatligiga salbiy taʼsir koʻrsatishi mumkin. Poʻlat sanoati chiqindilari koʻp boʻlganligi sababli koʻpincha oʻgʻitlarga qayta ishlanadigan (oʻsimliklar oʻsishi uchun zarur boʻlgan) [[rux]] tarkibiga quyidagi zaharli metallar ham kirishi mumkin: [[qoʻrgʻoshin]], [[Margimush|mishyak]], [[kadmiy]], [[xrom]] va [[nikel]]. Bu turdagi oʻgʻitlarda eng koʻp uchraydigan zaharli elementlar [[simob]], [[qoʻrgʻoshin]] va [[Margimush|mishyak]]<nowiki/>dir. Ushbu potentsial zararli aralashmalar oʻgʻit ishlab chiqarish jarayonida olib tashlanishi mumkin, ammo bu oʻgʻit narxini sezilarli darajada oshiradi. Yuqori darajada toza oʻgʻitlar keng tarqalgan boʻlib, koʻk rangli boʻyoqlarni oʻz ichiga olgan, suvda yaxshi eriydigan oʻgʻitlar sifatida tanilgan. Bu kabi oʻgʻitlar odatda uy xoʻjaliklarida ishlatiladi, masalan, Mirakl-Gro. Bu suvda yuqori darajada eriydigan oʻgʻitlar yashil bogʻlarida qoʻllaniladi va chakana narxidan sezilarli darajada arzonroq narxda kattaroq paketlarda mavjud. Bundan tashqari, ishlab chiqarishni cheklovchi yuqori sof qoshimchalardan tayyorlangan, arzon, chakana, donador bogʻ oʻgʻitlari ham mavjud{{citation needed|date=2020-yil oktabr}}. === Yerni boshqarish === ==== Tuproq eroziyasi va choʻkishi ==== [[Fayl:Soil erosion - geograph.org.uk - 1135515.jpg|thumb|upright=1.25|right|alt=Tuproq eroziyasi|Tuproq eroziyasi: tuproq shudgorlangan daladan shu darvoza orqali yuvilib, undan narigi suv oqimiga oʻtdi.]] Qishloq xoʻjaligi intensiv boshqaruvi yoki samarasiz yer qoplamalari [[tuproq eroziyasi]] va choʻkindi choʻkishiga katta hissa qoʻshadi<ref>Uzoq masofadagi tuproq va suvni saqlash qoʻmitasi, Milliy tadqiqot kengashi. 1993. Tuproq va suv sifati: qishloq xoʻjaligining kun tartibi. National Academy Press: Washington, D.C.</ref>. Hisob-kitoblarga koʻra, qishloq xoʻjaligi yerlarining degradatsiyasi har yili 6 million gektarga yaqin unumdor yerlarda unumdorlikning qaytarilmas pasayishiga olib kelmoqda<ref>{{kitob manbasi |last1=Dudal |first1=R. |year=1981 |bob=Tabiatni muhofaza qilish ehtiyojlarini baholash |pages=3–12 |title=Tuproqni saqlash, muammolar va istiqbollar |editor1-first=R. P. C. |editor1-last=Morgan |location=Chichester, U.K. |publisher=Wiley}}</ref>. Yer usti oqim suvlarida choʻkmalarning toʻplanishi (yaʼni choʻkindi) turli yoʻllar bilan suv sifatiga taʼsir qiladi{{citation needed|date=2019-yilning avgusti}}. Choʻkma ariqlar, daryolar, kichik daryolar va navigatsiya kanallarining tashish imkoniyatlarini kamaytirishi mumkin. Shuningdek, u suv biotasiga taʼsir qiladigan suvga kiradigan yorugʻlik miqdorini ham cheklashi mumkin. Choʻkma natijasida hosil boʻlgan loyqalik baliqlarning ovqatlanish imkoniyatiga xalaqit berishi mumkin, bu esa populyatsiya dinamikasiga taʼsir qiladi. Choʻkma ifloslantiruvchi moddalar, jumladan fosfor va turli pestitsidlarning tashilishi va toʻplanishiga ham taʼsir qiladi<ref name="Abrantes Pereira Goncalves 77–88-betlar">{{jurnal manbasi| last1=Abrantes | first1=Nelson | last2=Pereira | first2=Rut | last3=Gonsalves | first3=Fernando | title=Qishloq xo'jaligi yerlari bilan o'ralgan ko'lda suv, cho'kindi va baliq to'qimalarida pestitsidlarning paydo bo'lishi: odamlar va ekologik retseptorlar uchun xavflar haqida |journal=Water, Air, & Soil Pollution | publisher=Springer Science and Business Media LLC | volume=212 | issue=1–4 | date=2010-01-30 | issn=0049-6979 | doi=10.1007/s11270-010-0323-2 | pages=77–88| bibcode=2010WASP..212...77A | s2cid=93206521}}</ref>. ==== Yerga ishlov berish va azot oksidi chiqindilari ==== Tabiiy tuproq biogeokimyoviy jarayonlari natijasida turli xil issiqxona gazlari, shu jumladan azot oksidi chiqariladi. Qishloq xoʻjaligini boshqarish amaliyoti emissiya darajasiga taʼsir qilishi mumkin. Misol uchun, tuproqqa ishlov berish darajasi [[Azot oksidlari|azot oksidi]] chiqindilariga ham taʼsir qilishi aniqlangan<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.2134/jeq1998.00472425002700030029x |title=Uch yil davomida zararlangan azot oksidi emissiyasi, Soya-beda aylanishlari va azotli o'g'itlash |journal=Atrof-muhit sifati jurnali |volume=27 |issue=3 |pages=698–703 |year=1998 |last1=MakKenzi |first1=A. F |last2=Fan |first2=M. X |last3=Cadrin |first3=F }}</ref>. == Biotik manbalar == === Najas chiqindilaridan chiqadigan issiqxona gazlari === Birlashgan Millatlar Tashkilotining Oziq-ovqat va qishloq xo'jaligi tashkiloti (Food and Agriculture Organization(FAO)) bashoratiga koʻra, antropogen issiqxona gazlarining 18% toʻgʻridan-toʻgʻri yoki bilvosita dunyo chorvachiligidan keladi. Ushbu hisobot shuningdek, chorvachilikdan chiqadigan chiqindilar transportdan chiquvchi chiqindilardanda koʻproq ekanligini koʻrsatdi. Hozirda chorva mollari issiqxona gazlari chiqindilarini ishlab chiqarishda koʻproq rol oʻynasa-da, hisob-kitoblar notoʻgʻri ekanligi taʼkidlangan. FAO chorvachilikni baholashda dehqonchilikning hayotiy siklini baholashdan foydalangan boʻlsada (yaʼni, barcha jihatlar, jumladan, ozuqa uchun ekin yetishtirish, tashishdan soʻyishgacha va h.k.), ular transport sektori uchun ham bir xil baholashni qoʻllamagan<ref >{{kitob manbasi |doi=10.1016/S0065-2113(09)03001-6 |bob=Havoni tozalash: Chorvachilikning iqlim oʻzgarishiga qoʻshgan hissasi |volume=103 |pages=1–40|title=Agronomiyadagi yutuqlar |year= 2009 |last1=Pitesky |first1=Maurice E |last2=Stackhouse |first2=Kimberly R |last3=Mitloehner |first3=Frank M |isbn=978-0-12-374819-5}}</ref>. Muqobil manbalar FAO taxminlarini xato deb hisoblaydi va global chorvachilik sanoati atmosferaga chiqadigan issiqxona gazlarining ulushi 18% emas, balki 51% gacha toʻgʻri kelishi mumkinligini taʼkidlaydi<ref>{{cite journal|author=Robert Gudlend |author2=Jeff Anhang |title=Chorvachilik va iqlim oʻzgarishi: agar iqlim oʻzgarishining asosiy ishtirokchilari... sigirlar, choʻchqalar va tovuqlar boʻlsa-chi? |date=noyabr–dekabr 2009 |url=http://www.worldwatch.org/files/pdf/Livestock%20and%20Climate%20Change.pdf |periodical=World Watch |arxiv-url=https://web.archive.org/web/20091105155752/http://www.worldwatch.org/files/pdf/Livestock%20and%20Climate%20Change.pdf|archive-date=2009-11-05}}</ref><ref>{{jurnal manbasi|title=Chorvachilik sanoatining atrof-muhitga taʼsiri: bilimlar oʻrtasidagi bogʻliqlik, Isroildagi talabalar oʻrtasidagi munosabat va xatti-harakatlar |journal=Atrof-muhitni oʻrganish va jamoat salomatligi xalqaro jurnali |doi-access=free |date=16-aprel, 2019-yil |volume=16 |issue=8 |last1=Dopelt|first1=Keren|last2 =Radon|first2=Pnina|last3=Davidovitch|first3=Nadav|page=1359 |doi=10.3390/ijerph16081359|pmid=31014019 |pmc=6518108 }}</ref>. Tanqidchilarning taxminicha, hisob-kitoblardagi farq, FAO ning foydalangan maʼlumotlari eskirganligidan kelib chiqqan. Nima boʻlishidan qatʼiy nazar, agar FAO ning 18% hisoboti toʻgʻri boʻlganda ham, bu chorvachilikni issiqxona gazlari bilan ifloslantirish boʻyicha ikkinchi oʻrinda turishini koʻrsatadi. PNAS modeli shuni koʻrsatdiki, agar hayvonlar AQSh qishloq xoʻjaligi va oziq-ovqatidan butunlay chiqarib tashlangan boʻlsa ham, AQShning issiqxona gazlari chiqindilari atigi 2,6% ga (yoki qishloq xoʻjaligidagi IG(issiqxona gazlari) chiqindilarining 28%) kamayadi. Buning sababi, hayvonlarning goʻnglarini oʻgʻitlar bilan almashtirish va boshqa hayvonlarning qoʻshimcha mahsulotlarini almashtirish zarurati va chorvachilik hozirgi vaqtda inson tomonidan isteʼmol qilinmaydigan oziq-ovqat va tolani qayta ishlashning qoʻshimcha mahsulotlarini ishlatadi. Bundan tashqari, odamlar koʻproq energiya olishlariga qaramay, muhim oziq moddalarning koʻproq tanqisligidan aziyat chekishadi, bu esa, ehtimol, semirishning kuchayishiga olib keladi<ref name=pnas>{{jurnal manbasi|title=Nutritional and greenhouse gas impacts of removing animals from US agriculture|date=13-noyabr 2017-yil|volume=114|issue=48|page=E10301–E10308|doi=10,1073/pnas.1707322114|pmid=29133422|Journal=29133422|Journal of Science=Pro | 5715743|last1=Oq|first1=Robin R.|last2=Hall|first2=Meri Bet|doi-access=free}}</ref>. === Biopestitsidlar === ''Biopestitsidlar''–tabiiy materiallardan (hayvonlar, oʻsimliklar, mikroorganizmlar, ayrim minerallar) olingan pestitsidlar<ref name="Pedigoand">L. P. Pedigo va M. Rays. 2009. Entomologiya va zararkunandalarga qarshi kurash, 6-nashr. Prentice Hall: 816 pp.</ref>. Anʼanaviy pestitsidlarning alternativi sifatida biopestisidlar qishloq xoʻjaligining umumiy ifloslanishini kamaytirishi mumkin, chunki ular bilan ishlash xavfsiz, odatda foydali umurtqasizlar yoki umurtqali hayvonlarga kuchli taʼsir qilmaydi va qisqa qoldiq vaqt talab qiladi<ref name="Pedigoand" />. Biroq, biopestitsidlar maqsadli boʻlmagan turlar populyatsiyalariga salbiy taʼsir koʻrsatishi mumkinligi haqida baʼzi xavotirlar mavjud<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.1007/s10123-003- 0144-x |pmid=12955583 |title=Oʻsimliklarni himoya qilish uchun mikrobial pestitsidlarni ishlab chiqish, roʻyxatga olish va tijoratlashtirish |journal=Xalqaro mikrobiologiya |volume=6 |issue=4 |pages=245–52 |year=2003 |last1=Montesinos |first1 =Emilio |s2cid=26444169 |url=http://revistes.iec.cat/index.php/IM/article/view/9432 }}</ref>. Qoʻshma Shtatlarda biopestitsidlar EPK tomonidan tartibga solinadi. Biopestitsidlar boshqa pestitsidlarga qaraganda kamroq zararli va atrof-muhitga taʼsiri kamroq boʻlganligi sababli, agentlik ulardan foydalanishni roʻyxatdan oʻtkazish uchun koʻp maʼlumot talab qilmaydi. Koʻpgina biopestisidlarga Amerika Qo'shma Shtatlari Qishloq xo'jaligi Departamentining Milliy organik dasturi, organik oʻsimliklarni yetishtirish standartlari doirasida ruxsat berilgan<ref name="Pedigoand" />. === Introduksiya qilingan turlar === ==== Invaziv turlar ==== {{asosiy|Invaziv turlar}} [[Fayl:Yellow star thistle.jpg|thumb|right|alt=Yellow Star Thistle.|''Centaurea solstitialis'', agressiv invaziv begona oʻt, ehtimol, Shimoliy Amerikaga ifloslangan em-xashak urugʻida kiritilgan. Dehqonchilik va chorvachilik kabi qishloq xoʻjaligi amaliyotlari uning tez tarqalishiga yordam berdi. Bu otlar uchun zaharli, mahalliy oʻsimliklarning oʻsishiga toʻsqinlik qiladi (biologik xilma-xillikni kamaytiradi va tabiiy ekotizimlarni buzadi) va mahalliy hayvonlarning migratsiyasiga jismoniy toʻsiqdir.]] Qishloq xoʻjaligining globallashuvining tobora kuchayib borayotgani zararkunandalar, begona oʻtlar va kasalliklarning tasodifiy yangi ekin maydonlariga koʻchishiga olib keldi. Agar paydo boʻlsa, ular mahalliy turlar populyatsiyasiga taʼsir koʻrsatadigan invaziv turga aylanadi<ref name="Mooney">{{jurnal manbasi |doi=10.1073/pnas.091093398 |pmid=11344292 |pmc=33232 |title=Evolyutsiya ta'siri invaziv turlari |journal=Milliy fanlar akademiyasi materiallari |volume=98 |issue=10 |sahifalar=5446–51 |year=2001 |last1=Muni |first1=H. A |last2=Klilend |first2=E. E |bibcode=2001PNAS...98.5446M |doi-access=free }}</ref>. Va qishloq xoʻjaligi ishlab chiqarishiga xavf tugʻdiadi<ref name="Gullan" />. Masalan, Yevropada yetishtirilgan va Amerika Qoʻshma Shtatlari va Kanadaga tijorat changlatuvchlari sifatida foydalanish uchun [[Bumblebee|bumble beelarni]] joʻnatilgani Yangi Dunyoga Eski Dunyo parazitining kirib kelishiga olib keldi<ref>{{web cite |url=http://www.iucnredlist.org/apps/redlist/details/135295/0 |title=Bombus franklini (Franklinning Bumble Bee |publisher=Iucnredlist.org |date=2008-01-01 |kirish sanasi=2013-07-24 }}</ref>. Ushbu muqaddima Shimoliy Amerikada soʻnggi paytlarda tugʻma asalarilarning kamayishida rol oʻynashi mumkin<ref>{{kitob manbasi|last1=Thorp |first1=R.W. |first2=M.D. |last2=Choʻpon |year=2005 |bob=Profil: Subgenus Bombus Lateille 1802 (Apidae: Apinae: Bombini) |muharrir1-birinchi=M.D. |editor1-oxirgi=Choʻpon |muharrir2-birinchi=D.M. |editor2-oxirgi=Vogan |muharrir3-birinchi=S.H. |editor3-last=Qora |title=Shimoliy Amerika changlatuvchi hasharotlarining qizil roʻyxati |publisher=Xerces umurtqasiz hayvonlarni muhofaza qilish jamiyati |location=Portland,OR}}</ref>. Qishloq xoʻjaligida joriy qilingan turlar, shuningdek, mahalliy turlar bilan duragaylasha oladi, natijada genetik [[biologik xilma-xillik]]<ref name="Mooney" /> pasayadi va qishloq xoʻjaligi ishlab chiqarishiga tahdid soladi<ref name="Gullan" />. Dehqonchilik amaliyoti bilan bogʻliq yashash muhitining buzilish ([[ekologiya]]) ham ushbu introduksiya qilingan organizmlarning paydo boʻlishiga yordam berishi mumkin. Kontaminatsiyalangan texnika, chorva mollari va yem-xashak, ifloslangan ekin yoki yaylov urugʻlari ham begona oʻtlarning tarqalishiga olib kelishi mumkin<ref>{{veb manbasi |url=http://www.weeds.gov.au/management/prevention.htm |title=Avstraliyadagi begona oʻtlar bosh sahifa |publisher=Weeds.gov.au |date=2013-06-12 |kirish sanasi=2013-07-24 }}</ref>. [[Karantin begona oʻsimliklar|Karantin]]<nowiki/>lar (biologik xavfsizlikga qarang) invaziv turlar tarqalishining oldini olishni siyosat darajasida tartibga solishning bir usuli hisoblanadi. Karantin — bu invaziv tur mavjud boʻlgan joylardan u mavjud boʻlmagan hududlarga zararlangan turning harakatlanishini cheklaydigan qonuniy hujjat. [[Jahon Savdo Tashkiloti]] Sanitariya va fitosanitariya choralarini qoʻllash toʻgʻrisidagi bitim doirasida zararkunandalar va kasalliklar karantini boʻyicha xalqaro qoidalarga ega. Ayrim mamlakatlarning oʻz karantin qoidalari mavjud. Masalan, Qoʻshma Shtatlarda Amerika Qo'shma Shtatlari Qishloq xo'jaligi Departamenti va Hayvonlar va o'simliklar salomatligini tekshirish xizmati (USDA/APHIS) mahalliy (AQSh ichida) va xorijiy (Qoʻshma Shtatlardan tashqari importlarni) karantinlarni boshqaradi. Ushbu karantinlar davlat chegaralari va kirish portlarida inspektorlar tomonidan amalga oshiriladi<ref name="Pedigoand" />. ==== Biologik nazorat ==== Qishloq xoʻjaligi zararkunandalariga qarshi kurashda yirtqichlar, parazitoidlar, parazitlar, patogenlardan va biologik zararkunandalarga qarshi kurash vositalaridan foydalanish hamda zararkunandalarga qarshi kurashning boshqa usullari, masalan, pestitsidlardan foydalanish qishloq xoʻjaligining ifloslanishini kamaytirish potentsialiga ega. Biroq, mahalliy boʻlmagan bionazorat agentlari tomonidan joriy etishning afzalliklari keng muhokama qilinmoqda. Joriy etilganidan soʻng, bionazorat vositalarining kiritilishi qaytarib boʻlmaydigan boʻlishi mumkin. Potentsial ekologik muammolar qishloq xoʻjaligining yashash joylaridan tabiiy muhitga tarqalishini va mahalliy turlardan foydalanishga moslashishni oʻz ichiga olishi mumkin. Bundan tashqari, murakkab ekotizimlardagi oʻzaro taʼsir natijalarini va potentsial ekologik taʼsirlarni chiqarishdan oldin bashorat qilish qiyin boʻlishi mumkin. Ekologik zararga olib kelgan bionazorat dasturining bir misoli Shimoliy Amerikada sodir boʻlgan, u yerda kapalaklar parazitoidi lo'li kuya (Gypsy moth) va jigarrang kuya (Browntail moth) bilan kurashish uchun kiritilgan. Bu parazitoid kapalaklarning koʻplab turlaridan foydalanishga qodir va bu, ehtimol, bir qancha mahalliy ipak kuya turlarining kamayib ketishi va yoʻq boʻlib ketishiga olib kelgan<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.1146/annurev.ento.48.060402.102800 |pmid=1220812 | title=Maqsadsiz ta'sirlar - biologik nazoratning Axilles tovoni? Bionazoratni kiritish bilan bog'liq xavfni kamaytirish uchun retrospektiv tahlillar |jurnal=Entomologiyaning yillik sharhi |jild=48 |sahifalar=365–96 |yil=2003 |oxirgi1=Louda |birinchi1=SM |oxirgi2=Pemberton |birinchi2=R.W |oxirgi3=Jonson |first3=M.T |last4=Follett |first4=P.A }}</ref>. Potentsial bionazorat agentlari uchun xalqaro tadqiqotlar, Yevropa biologik nazorat laboratoriyasi, Amerika Qoʻshma Shtatlari Qishloq xoʻjaligi Departamenti va Qishloq xoʻjaligi tadqiqotlari xizmati (USDA/ARS), Hamdoʻstlik Biologik nazorat instituti va Xalqaro Zararli Oʻsimliklar va Hayvonlarning Biologik Nazorati Tashkiloti yordam beradi. Qishloq xoʻjaligi ifloslanishining oldini olish uchun xavfsizlik choralarini koʻrishdan oldin organizmning potentsial samaradorligi va ekologik taʼsiri boʻyicha karantin va keng qamrovli tadqiqotlar talab etiladi. Agar tasdiqlansa, bionazorat agentini tegishli qishloq xoʻjaligi sharoitida kolonizatsiya qilish va tarqatishga urinishlar amalga oshiriladi. Ularning samaradorligi doimiy ravishda baholanadi<ref name="Pedigoand" />. === Genetik modifikatsiyalangan organizmlar (GMO) === [[Fayl:Bt plants.png|thumb|left|alt= Top: Lesser cornstalk borer larvae extensively damaged the leaves of this unprotected peanut plant. (Image Number K8664-2)-Photo by Herb Pilcher. Bottom: After only a few bites of peanut leaves of this genetically engineered plant (containing the genes of the Bacillus thuringiensis (Bt) bacteria), this lesser cornstalk borer larva crawled off the leaf and died. (Image Number K8664-1)-Photo by Herb Pilcher.|(Top) Non transgenic peanut leaves showing extensive damage from [[European corn borer]] larvae. (Bottom) Peanut leaves genetically engineered to produce Bt toxins are protected from herbivory damage.]] ==== Genetik ifloslanish va ekologik taʼsirlar ==== Biroq, GMO ekinlari duragaylash orqali mahalliy oʻsimlik turlarining genetik ifloslanishiga olib kelishi mumkin. Bu begona oʻtlarning koʻpayishiga yoki mahalliy turlarning yoʻq boʻlib ketishiga olib kelishi mumkin. Bundan tashqari, transgen oʻsimligining oʻzi, agar modifikatsiya maʼlum bir muhitda yaroqliligini yaxshilasa, begona oʻtga aylanishi ham mumkin<ref name="Gullan" />. Shuningdek, changlatuvchilar va tabiiy dushmanlar kabi maqsadli boʻlmagan organizmlar Bt hosil qiluvchi oʻsimliklarni tasodifiy yutish natijasida zaharlanishi mumkinligi haqida xavotirlar mavjud. Yaqinda oʻtkazilgan tadqiqotda Bt makkajoʻxori gulchanglari yaqin atrofdagi sut oʻsimliklarini changlatib, monarx kapalakning lichinkalari bilan oziqlanishiga taʼsiri monarx populyatsiyalari uchun xavf past ekanligini aniqladi<ref name="Gullan" />. Gerbitsidlarga chidamlilik uchun ishlab chiqilgan GMO ekin oʻsimliklaridan foydalanish, shuningdek, gerbitsiddan foydalanish bilan bogʻliq boʻlgan qishloq xoʻjaligi ifloslanishi miqdorini bilvosita oshirishi mumkin. Misol uchun, Amerika Qoʻshma Shtatlarining oʻrta-gʻarbiy qismida gerbitsidlarga chidamli makkajoʻxori dalalarida gerbitsidlardan foydalanishning koʻpayishi monarx kapalak lichinkalari uchun kerakli boʻlgan sut oʻtlari miqdorini kamaytirmoqda<ref name="Gullan" />. Genetik modifikatsiyalangan organizmlarning chiqarilishini tartibga solish organizm turiga va tegishli mamlakatga qarab farqlanadi{{Citation needed|sana=Noyabr 2017}}. ==== GMO ifloslanishni kamaytirish vositasi sifatida ==== GM mahsulotlaridan foydalanish bilan bogʻliq baʼzi xavotirlar boʻlishi mumkin boʻlsa-da, u hayvonlarning qishloq xoʻjaligini ifloslanishi bilan bogʻliq mavjud muammolarning yechimi ham boʻlishi mumkin. Ifloslanishning asosiy manbalaridan biri, xususan, tuproqdagi vitamin va minerallarning siljishi hayvonlarda ovqat hazm qilish samaradorligining yetishmasligidan keltirib chiqaradi. Ovqat hazm qilish samaradorligini oshirish orqali hayvonot mahsulotlarining tannarxini ham, atrof-muhitga yetkazilgan zararni ham minimallashtirish mumkin. Ushbu texnologiya va uning potentsial qoʻllanilishining muvaffaqiyatli namunalaridan biri Enviropig hisoblanadi{{Citation needed|sana=2017-yil noyabr}}. Enviropig genetik jihatdan oʻzgartirilgan Yorkshire choʻchqasi boʻlib, tupurigida fitazni paydo qiladi. Makkajoʻxori va bugʻdoy kabi donlarda fitik kislota deb nomlanuvchi tabiiy ravishda hazm boʻlmaydigan shaklda bogʻlangan fosfor mavjud. [[Fosfor]], choʻchqalar uchun muhim ozuqa, shuning uchun u choʻchqa ratsioniga qoʻshiladi, chunki u ovqat hazm qilish traktida parchalanmaydi. Natijada, don tarkibida tabiiy ravishda mavjud boʻlgan deyarli barcha fosfor najasda isrof boʻladi va tuproqda yuqori darajaga koʻtarilishi mumkin. Fitaz bu boshqa hazm boʻlmaydigan fitik kislotani parchalashga qodir boʻlgan ferment boʻlib, uni choʻchqada paydo boʻladi. Enviropigning donalaridagi fosforni hazm qilish qobiliyati bu tabiiy fosforning isrofgarchiligini (20-60% ga kamayishi) yoʻq qiladi, shu bilan birga ozuqa tarkibiga oziq moddalarini qoʻshish zaruriyatini ham yoʻq qiladi<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.1038 /90788 |pmid=11479566 |year=2001 |last1=Golovan |first1=Serguei P |title=Soʻlakdagi fitazni ifodalovchi choʻchqalar kam fosforli goʻng ishlab chiqaradi |journal=Tabiat biotexnologiyasi |volume=19 |issue=8 |page=4-5 |last2=Meidinger |first2=Roy G |last3=Ajakaiye |first3=Ayodele |last4=Kottrill |first4=Maykl |last5=Wiederkehr |first5=Miles Z |last6=Barney |first6=Devid J |last7=Plante |first7=Kler |last8=Pollard |first8=Jon V |last9=Fan |first9=Ming Z |last10=Xeyes |first10=M. Entoni |last11=Laursen |first11=Jesper |last12=Hjorth |first12=J. Peter |last13=Hacker |first13=Rojer R |last14=Phillips |first14=John P |last15=Forsberg |first15=Secil W |s2cid=52853680}}</ref>. === Hayvonlarni boshqarish === ==== Goʻngni boshqarish ==== {{asosiy|Go'ngni boshqarish}} [[Havoning ifloslanishi|Havo]], tuproq va [[Suvning ifloslаnishi|suv ifloslanishining]] asosiy omillaridan biri hayvonlar chiqindilari hisoblanadi. USDA tomonidan 2005-yilgi hisobotga koʻra, har yili Qoʻshma Shtatlardagi fermer xoʻjaliklarida 335 million tonnadan ortiq „quruq moddalar“ chiqindilari (suv olib tashlangandan keyingi chiqindilar) ishlab chiqariladi<ref>USDA qishloq xoʻjaligi tadqiqotlari xizmati. „2005-yil Moliyaviy Yillik Hisobot Goʻng va qoʻshimcha mahsulotlardan foydalanish“, 2006-yil 31-may</ref>. Hayvonlarni oziqlantirish operatsiyasi har yili AQSh shahar chiqindi suvi zavodlarida qayta ishlanadigan inson kanalizatsiya chiqindilari miqdoridan taxminan 100 baravar koʻp goʻng ishlab chiqaradi. Qishloq xoʻjaligi oʻgʻitlarining diffuz manbali ifloslanishini kuzatish va nazorat qilish qiyinroq. Nitratlarning yuqori konsentratsiyasi yer osti suvlarida uchraydi va 50&nbsp;mg/litrga (EI Direktivasi limiti) yetishi mumkin. Ariq va daryo oqimlaridagi oʻgʻitlardan oziqaviy moddalarning ifloslanishi evtrofikatsiyaga olib keladi. Bu qishda kuzgi shudgorlash natijasida nitratlar koʻpayganidan keyin yomonroq boʻladi, qishki yogʻingarchilik kuchliroq boʻlib, oqib chiqadigan suv oqimi va yuvilishi koʻpayadi va oʻsimliklarning soʻrilishi kamroq boʻladi. EPA 2500 sigirga ega bitta sut fermasi 411 000 ga yaqin aholisi boʻlgan shahardagi kabi koʻproq chiqindilarni ishlab chiqarishini aniqlagan<ref>{{cite report|date=May 2004 y. |url=https://nepis.epa.gov/Exe/ZyPURL.cgi?Dockey=901V0100.txt |publisher=EPA |location=Cincinnati, OH |page=7 |id=EPA 600/R-04/042}}</ref>. AQSh Milliy tadqiqot kengashi hidlarni hayvonlarning mahalliy darajadagi chiqindisining eng muhim muammosi sifatida aniqladi. Turli hayvonlar tizimlari har yili ishlab chiqariladigan katta miqdordagi chiqindilar bilan kurashish uchun bir nechta chiqindilarni boshqarish tartib-qoidalarini qabul qildi. Goʻng bilan ishlov berishning afzalliklari ekinlarga tashish va qoʻllash kerak boʻlgan goʻng miqdorini kamligi, shuningdek, tuproqning siqilishini kamaytirishidir. Oziq moddalar ham kamayadi, yaʼni goʻngni tarqatish uchun kamroq ekin maydoni kerak boʻladi. Goʻngdan foydalanishda, shuningdek, goʻngda mavjud boʻlgan patogenlar miqdorini kamaytirish orqali inson salomatligi va bioxavfsizlik xavfini kamaytirish mumkin. Suyultirilmagan hayvon goʻngi yoki shlamlari maishiy kanalizatsiyaga qaraganda yuz baravar koʻp konsentratsiyali boʻlib, ichak paraziti ''Cryptosporidiumni'' olib tashishi mumkin, uni aniqlash qiyin va u odamlarga yuqishi mumkin''. [[Silos]]'' suyuqligi (fermentlangan hoʻl oʻtdan) past pH va juda yuqori biologik kislorod talabi bilan ataladan ham kuchliroqdir. Past pH bilan silos suyuqligi juda yemiruvchan boʻlishi mumkin; sintetik materiallarga va saqlash uskunasiga zarar yetkazishi va tasodifiy toʻkilishiga olib kelishi mumkin. Bu xususiyatlarning barchasini mavjud resurslarga asoslangan holda fermada goʻngni boshqarish tizimidan toʻgʻri foydalanish orqali optimallashtirish mumkin{{Citation needed|sana=Noyabr 2017}}. ==== Gʻoʻng bilan ishlov berish ==== ===== Kompostlash ===== [[Kompost|Kompostlash]]–qattiq goʻngni boshqarish tizimi boʻlib, u [[qoʻton]]<nowiki/>larda toʻplangan qattiq goʻngdan yoki ajratilgan suyuq goʻngning qattiq moddalaridan tayyorlanadi. Kompostlashning ikkita usuli mavjud: faol va passiv. Goʻng faol kompostlash paytida vaqti-vaqti bilan chayqatiladi, passiv kompostlashda esa bunday qilinmaydi. Passiv kompostlash toʻliq parchalanmaganligi va gaz tarqalishi tezligining pastligi tufayli issiqxona gazlari emissiyasini kamaytirishi aniqlangan. ===== Quyuq va suyuqlikni ajratish ===== Goʻngni boshqarishni osonlashtirish uchun mexanik ravishda qattiq va suyuq qismlarga ajratilinishi kerak. Suyuqliklar (4-8% quruq modda) ekinlarga qulay tarqatlishi uchun nasos tizimlarida oson ishlatilishi kerak boʻladi va qattiq fraktsiya (15-30% quruq modda) toʻshak sifatida ishlatilishi, ekinlarga yoyilishi, kompost qilinishi yoki eksport qilinishi mumkin. ===== Anaerob hazm qilish va lagunalar ===== [[Fayl:Anaerobic Lagoon at Cal Poly.jpg|thumb|upright=1.25|Sut zavodidagi anaerob lagunasi]] Anaerob hazm — bu organik qattiq moddalarning parchalanishiga yordam beradigan havo boʻlmagan joyda bakteriyalar yordamida hayvonlarning suyuq chiqindilarini biologik tozalash hisoblanadi. Chiqindilarni isitish uchun biogaz ishlab chiqarish tezligini oshirish maqsadida issiq suvdan foydalaniladi<ref name="manuremanagement.cornell"/>. Qolgan suyuqlik ozuqa moddalariga boy boʻlib, dalalarda oʻgʻit, metan gazi sifatida va toʻgʻridan-toʻgʻri biogaz pechida yoqish mumkin boʻlgan gaz<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.1016/j.renene.2017.08.068 |title=Kichik miqyosdagi Janubi-Sharqiy Osiyo fermerlari uchun go'ngni boshqarishga joriy yondashuv - Vetnam biogazidan foydalanish-misol sifatida biogaz fermalari |journal=Qayta tiklanadigan energiya |volume=115 |pages=362–70 |year=2018 |last1=Roubik |first1=Hynek |last2=Mazancova |first2=Jana |last3=Phung |first3=Le Dinh |last4=Banout |first4=yanvar}}</ref> yoki elektr va issiqlik ishlab chiqarish uchun dvigatel generatorida ishlatilishi mumkin<ref name="manuremanagement.cornell">{{cite report|date=2005-04-12 |title= Go'ngni tozalash tizimiga bo'lgan ehtiyojni baholash |series=Fact Sheet |url=http://www.manuremanagement.cornell.edu/Pages/General_Docs/Fact_Sheets/Evaluating_Need_for_Manure_Treatment_System_factsheet.pdf |publisher=Kornell universiteti goʻngini boshqarish dasturi |location=Ithaca, NY |id=MT-1}}</ref><ref>{{cite report |date=Iyul 1999 |title=Hayvonot xoʻjaligi: Chiqindilarni boshqarish amaliyotlari |url=http://www.gao.gov/archive/1999/rc99205.pdf |publisher=U.S.Bosh Buxgalteriya Ofisi |location=Vashington, D.C. |pages=9–11 |id=GAO/RCED-99-205}}</ref>. Metan karbonat angidridga qaraganda issiqxona gazi sifatida taxminan 20 baravar kuchliroqdir, bu sezilarli darajadagi salbiy taʼsirga ega. Bu toʻgʻri nazorat qilinmasa, atrof-muhitga taʼsir qiladi. Chiqindilarni anaerob usulda tozalash goʻngni boshqarish bilan bogʻliq hidni nazorat qilishning eng yaxshi usuli hisoblanadi<ref name="manuremanagement.cornell" />. Biologik tozalash lagunalarida qattiq moddalarni parchalash uchun ham anaerob hazm qilish usulidan foydalanadi, ammo bu juda sekinroq. Lagunalar isitiladigan hazm qilish mashinalaridan farqli oʻlaroq, atrof-muhit haroratida saqlanadi. Lagunalar toʻgʻri ishlashi uchun katta yer maydonlari va yuqori suyultirish hajmlarini talab qiladi, shuning uchun ular Qoʻshma Shtatlar shimolidagi iqlimda yaxshi ishlamaydi. Lagunalar shuningdek, hidni kamaytirib foyda beradi va unda issiqlik va elektr energiyasi uchun biogaz mavjud boʻladi<ref>{{cite report|date=sentabr 2002 |title=Anaerobik lagunalar |series=Oqindi suvlar texnologiyasi ma'lumotlar varaqasi |url=https://www3.epa.gov/npdes/pubs/alagoons.pdf |publisher=EPA |id=EPA 832-F-02-009}}</ref>. Tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, aerobik hazm qilish tizimlari yordamida issiqxona gazlari emissiyasi kamayadi. Issiqxona gazlari emissiyasini qisqartirish va mablagʻlar toza aerob texnologiyalarni oʻrnatishning yuqori narxini qoplashga yordam beradi va ishlab chiqaruvchilarga mavjud anaerob lagunalar oʻrnini bosadigan ekologik jihatdan ustun texnologiyalarni oʻzlashtirishini osonlashtiradi<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.1016/j.wasman.2007.09.034 |pmid=18060761 |title=Issiqxona gazlari emissiyasini kamaytirish va cho'chqachilik xo'jaliklarida aerob chiqindilarni qayta ishlash tizimlarini joriy etish natijasida atrof-muhit sifatini yaxshilash |journal=Chiqindilarni boshqarish |volume=28 |issue=4 |pages=759–66 |year=2008 |last1 =Vanotti |first1=M.B |last2=Szogi |first2=A.A |last3=Vives |first3=C.A }}</ref>. == Manbalar == {{Reflist|2}} * {{CRS|article = Kongress uchun hisobot: Qishloq xoʻjaligi: atamalar, dasturlar va qonunlar lugʻati, 2005-yil nashri|url = http://ncseonline.org/nle/crsreports/05jun/97-905.pdf|author= Jasper Womach}} ke5zjog71v00ynw89ft0mgqg3k9vva4 2816450 2816445 2022-08-28T19:19:08Z Abdulaziz uzbek 72937 wikitext text/x-wiki [[Fayl:Water pollution in the Wairarapa.JPG|thumb|right|Water pollution due to [[dairy farming]] in the [[Wairarapa]] area of New Zealand (photographed in 2003)]] '''Qishloq xoʻjaligining ifloslanishi-'''atrof-muhitning [[Ifloslanish|ifloslanishi yoki degradatsiyasiga]] olib keladigan [[qishloq xo'jaligi|dehqonchilik]] amaliyotlarining [[Biotik omillar|biotik]] va [[Abiotik omillar|abiotik]] yonma-yonlarini bildiradi. atrofdagi ekotizimlarga va/yoki odamlarga va ularning iqtisodiy manfaatlariga zarar yetkazishi mumkin. Ifloslanish turli xil manbalardan kelib chiqishi mumkin, jumladan, suvning nuqtali manbadan ifloslanishi (bitta oqizish nuqtasidan) keng tarqalgan, landshaft darajasidagi sabablargacha, shuningdek, nuqtadan tashqari manbadan ifloslanishi va [[havoning ifloslanishi]] deb nomlanadi. Bu ifloslantiruvchi moddalar atrof-muhitga kirgach, atrofdagi ekotizimlarga bevosita taʼsir koʻrsatishi mumkin, yaʼni mahalliy yovvoyi tabiatning nobud boʻlishi yoki ichimlik suvining ifloslanishi, shuningdek, qishloq xoʻjaligi oqimi natijasida yuzaga keladigan [[O'lik zona (ekologiya)|oʻlik zonalar]] kabi quyi oqim taʼsiri katta suvlarda toʻplangan. jismlar. Boshqaruv amaliyoti yoki ularni bilmaslik ushbu ifloslantiruvchi moddalar miqdori va taʼsirida hal qiluvchi rol oʻynaydi. Boshqaruv usullari hayvonlarni boshqarish va uy-joy bilan taʼminlashdan tortib, global qishloq xoʻjaligi amaliyotida [[pestitsidlar]] va [[o'g'itlar]]larning tarqalishiga qadar boʻladi. Notoʻgʻri boshqaruv amaliyotlari hayvonlarni boqish operatsiyalarini notoʻgʻri boshqarish, haddan tashqari yaylovlar, shudgorlash, oʻgʻitlar va pestitsidlarni notoʻgʻri, ortiqcha yoki notoʻgʻri oʻz vaqtida ishlatishni oʻz ichiga oladi. Qishloq xoʻjaligining ifloslantiruvchi moddalari [[suv sifati]]ga katta taʼsir koʻrsatadi va ular koʻllar, daryolar, [[botqoq]]lar, daryolar va [[er osti suvlari|yer osti suvlari]]da uchraydi. Qishloq xoʻjaligidagi ifloslantiruvchi moddalarga choʻkindi moddalar, ozuqa moddalari, patogenlar, pestitsidlar, metallar va tuzlar kiradi<ref>{{veb manbasi|sana=2015-02-20|sarlavha=Agricultural Nonpoint Source Fact Sheet|url=http://water.epa.gov/polwaste/nps/agriculture_facts.cfm|kirish sanasi=22-aprel 2015-yil|veb-sayt=Amerika Qo'shma Shtatlari Atrof-muhitni muhofaza qilish agentligi|nashriyot=EPA}}</ref>. Chorvachilik qishloq xoʻjaligida katta hajmdagi atrof-muhitga kiradigan ifloslantiruvchi moddalari bilan katta taʼsir koʻrsatadi. Goʻng tarkibidagi bakteriyalar va patogenlar oʻtlash, lagunlarda goʻngni saqlash va dalalarga goʻng sepish toʻgʻri boshqarilmasa, daryolar va yer osti suvlariga kirib borishi mumkin<ref name=":2">"Qishloq xoʻjaligi amaliyotining tabiiy resurslarga ekologik taʼsirini oʻrganish. ". ''USGS.'' 2007-yil yanvar, pubs.usgs.gov/fs/2007/3001/pdf/508FS2007_3001.pdf. 2018-yil 2-aprelda foydalanilgan.</ref>. Yerdan foydalanishning oʻzgarishi va chorvachilik va dehqonchilik amaliyotlari, qishloq xoʻjaligi faoliyati natijasida havoning ifloslanishi iqlim oʻzgarishiga katta taʼsir koʻrsatadi va bu tashvishlarni IPCC Iqlim oʻzgarishi va yer boʻyicha maxsus hisobot hal qilish xalqaro tashkilotning asosiy qismi edi<ref>{{Cite book|author=IPCC|url=https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/2019/11/SRCCL-Full-Report-Compiled-191128.pdf|title=IPCC Special Report on Climate Change, Desertification, Land Degradation, Sustainable Land Management, Food Security, and Greenhouse gas fluxes in Terrestrial Ecosystems|publisher=Matbuotda|year=2019|editor1-last=Shukla|editor1-first=P.R.|ref={{harvid|IPCC SRCCL|2019}} <!-- ipcc:20200204 -->|author-link=IPCC|editor2-last=Skea|editor2-first=J.|editor3-last=Calvo Buendia|editor3-first=E.|editor4-last=Masson-Delmotte|editor4-first=V.|editor5-last=Pörtner|editor5-first=H.-O.|editor6-last=C. Roberts|editor6-first=D.|editor7-last=Zhai|editor7-first=P.|editor8-last=Slade|editor8-first=R.|editor9-last=Connors|editor9-first=S.|display-editors=4|editor18-first=P.|editor22-last=Malley|editor22-first=J.|editor21-last=Belkacemi|editor21-first=M.|editor20-last=Kissick|editor20-first=K.|editor19-last=Huntley|editor19-first=E.|editor18-last=Vyas|editor14-first=S.|editor17-last=Portugal Pereira|editor17-first=J.|editor16-last=Petzold|editor16-first=J.|editor15-last=Pathak|editor15-first=M.|editor14-last=Neogi|editor13-last=Luz|editor13-first=S.|editor12-last=Haughey|editor11-last=Ferrat|editor11-first=M.|editor10-last=van Diemen|editor10-first=R.|editor12-first=E.}} https://www.ipcc.ch/report/srccl/.</ref>. == Abiotik manbalar == === Pestitsidlar === [[Fayl:Cropduster spraying pesticides.jpg|thumb|alt=Cropduster pestitsidlarni purkamoqda.|[[Pestitsidlar|Pestitsid]]ni havodan qoʻllash.]] [[Pestitsidlar]] va [[gerbitsidlar]] qishloq xoʻjaligi yerlariga ekin yetishtirishni buzadigan zararkunandalarga qarshi kurashda qoʻllaniladi. [[Tuproqning ifloslanishi]] pestitsidlar tuproqda saqlanib qolganda va tuproqda toʻplanib turgʻun organik ifloslantiruvchilarga aylanganda sodir boʻladi, bu mikrobial jarayonlarni oʻzgartirishi, oʻsimliklarning kimyoviy moddalarni oʻzlashtirishini kuchaytirishi va [[tuproq organizmlari]]ga zaharli boʻlishi mumkin. Pestitsidlar va gerbitsidlarning saqlanish darajasi aralashmaning oʻziga xos kimyosiga bogʻliq boʻladi, natijada u [[sorbsiya]] dinamikasiga va tuproq muhitining taqdiri va transport xususiyatiga kuchli taʼsir qiladi<ref>{{veb manbasi|url=http://www.epa.gov/opp00001/science/efed_databasedescription.htm |title=Atrof-muhitga oid ma'lumotlar bazalari: Ekotoksisite ma'lumotlar bazasi |veb-sayt=Pestitsidlar: Fan va siyosat |publisher=U.S. Atrof-muhitni muhofaza qilish agentligi (EPA) |location=Vashington, D.C. |sana=2006-06-28 |arxiv-url=https://web.archive.org/web/20140704074226/http://www.epa.gov/opp00001/science/efed_databasedescription.htm |arxiv-sana=2014-07-04}}</ref>. Pestitsidlar ifloslangan zararkunandalar va tuproq organizmlari bilan oziqlanadigan hayvonlarda ham toʻplanishi mumkin. Bundan tashqari, pestitsidlar foydali hasharotlar, masalan, changlatuvchilar va zararkunandalarning tabiiy dushmanlari (yaʼni, zararkunandalarni ovlaydigan yoki parazitlik qiluvchi hasharotlar) uchun maqsadli zararkunandalarga nisbatan koʻproq zararli boʻlishi mumkin<ref name="Gullan">Gullan. , P.J. va Cranston, P.S. (2010) Hasharotlar: Entomologiyaning qisqacha mazmuni, 4-nashr. Blackwell Publishing UK: 584-sahifa.</ref>. ==== Pestitsidlarni yuvish ==== Pestitsidlarni yuvish pestitsidlarni suv bilan aralashib, tuproq boʻylab harakat qilishi natijasida sodir boʻladi, natijada yer osti grunt suvlarini ifloslantiradi. Yuvish miqdori tuproq va pestitsidlarning oʻziga xos xususiyatlariga, yogʻingarchilik va sugʻorish darajasiga bogʻliq. Agar suvda eruvchan pestitsidlardan foydalanilganda, tuproq qumli boʻlganida, yuvish koʻproq sodir boʻladi. Agar pestitsidlarni qoʻllagandan keyin ortiqcha sugʻorish sodir boʻlsa, pestitsidning tuproqqa adsorbsion qobiliyati past boʻadi. Yuvish nafaqat ishlov berilgan dalalardan, balki pestitsidlarni aralashtirish joylaridan, pestitsidlarni qoʻllash uchun moʻljallangan mashinalarni yuvish joylaridan yoki utilizatsiya qilinadigan joylardan ham kelib chiqishi mumkin<ref name="agf">{{veb manbasi |url=http://www.agf.gov.bc.ca/pesticides/c_2.htm |title=Pestisidlarning ekologik taqdiri |author=<!--Xodimlar yozuvchi(lar); by-line.--> |veb-sayt=Pesticide Wise |publisher=Britaniya Kolumbiya Qishloq xoʻjaligi vazirligi |location=Viktoriya, BC |arxiv-url=https://web.archive.org/web/20151225091304/http://www.agf.gov.bc.ca/pesticides/c_2.htm |arxiv-sana=2015-12-25}}</ref>. === Oʻgʻitlar === Oʻgʻitlar ekinlarni [[Azotli oʻgʻitlar|azot]], [[Fosforli oʻgʻitlar|fosfor]], [[Kaliyli oʻgʻitlar|kaliy]] kabi qoʻshimcha oziq moddalar manbalari bilan taʼminlash, oʻsimliklarning oʻsishi va hosildorligini oshirish uchun ishlatiladi. Ular oʻsimliklarning oʻsishi uchun foydali boʻlsa-da, ular tabiiy ozuqa va mineral [[biogeokimyoviy sikl]]ni buzishi va inson va ekologik sogʻliq uchun xavf tugʻdirishi mumkin. ==== Azot ==== [[Azotli oʻgʻitlar]] oʻsimliklarni oʻsimliklar qabul qilishi uchun biologik mavjud boʻlgan, yaʼni NO<sub>3</sub><sup>−</sup> ([[Nitratli oʻgʻitlar|nitrat]]) va NH<sub>4</sub><sup>+</sup> ([[Ammiakli oʻgʻit|ammiak]]) kabi azot shakllari bilan taʼminlaydi. Bu ekinlar hosildorligi va qishloq xoʻjaligi mahsuldorligini oshiradi, lekin u yer osti va yer usti suvlariga ham salbiy taʼsir koʻrsatishi, atmosferani ifloslantirishi va [[tuproq salomatligi]]ning yomonlashishiga olib kelishi mumkin. Oʻgʻit orqali qoʻllaniladigan ozuqa moddalarining hammasi ham ekinlar tomonidan oʻzlashtirilmaydi va ularning qolganlari esa tuproqda toʻplanadi yoki [[Yer usti oqimi|oqim]] sifatida yoʻqoladi. [[Nitratli oʻgʻitlar]] yuqori eruvchanligi va molekulasi manfiy zaryadlangan loy zarralari oʻrtasidagi zaryadga oʻxshash boʻlganligi sababli, tuproq qatlamiga oqib oʻtish orqali yoʻqolishi ehtimoli ancha yuqori<ref>{{veb manbasi|title=Azot aylanishi va azotli oʻgʻit manbalariga qisqacha nazar–1-qism|url=https://www.canr.msu.edu/news/nitrogen_cycle_and_nitrogen_fertilizer_sources_part_1|vebsayt=MSU Extension|language=en|date=2020-04-10}}</ref>. Azotli oʻgʻitlarni qoʻllash darajasi [[Nitratli oʻgʻitlar|nitrat]]ning suvda yuqori eruvchanligi sababli yer usti suvlariga oqib tushishning koʻpayishiga, shuningdek, yer osti suvlariga singib ketishiga olib keladi va shu bilan [[yer osti suvlarining ifloslanishini]] keltirib chiqaradi. Yer osti suvlarida nitrat darajasi 10&nbsp;mg/L (10 ppm) dan yuqori miqdori, bolalarda „koʻk chaqaloq sindromi“ (orttirilgan methemoglobinemia) va ehtimol qalqonsimon bez kassalliklari hamda turli xil saraton turlarini keltirib chiqaradi<ref>{{jurnal manbasi|last1=Uord|first1=Meri X.|last2=Jons|first2=Rena R.|last3=Brender|first3=Jan D.|last4=de Kok|first4=Teo M.|last5=Weyer|first5=Piter J.|last6=Nolan|first6=Bernard T.|last7=Villanueva|first7=Kristina M.|last8=van Breda|first8=Simone G.|date=Iyul 2018|title=Ichimlik suvi nitrati va inson salomatligi: yangilangan sharh|journal=Atrof-muhit tadqiqotlari va jamoat salomatligi xalqaro jurnali|volume=15|number=7|page=1557|doi=10.3390/ijerph15071557|issn=1661-7827|pmc=60684=03 |doi-access=free}}</ref>. Atmosfera azotini (N<sub>2</sub>) koʻproq biologik mavjud shakllarga oʻtkazuvchi azot fiksatsiyasi va biologik mavjud azot birikmalarini N<sub>2</sub> va N<sub>2</sub>O ga aylantiruvchi denitrifikatsiya, azot aylanishida ishtirok etadigan eng muhim metabolik jarayonlardan ikkitasidir, chunki ular ekotizimlarga azotning eng katta kirish va chiqishi hisoblanadi. Ular azotning atmosfera (yaʼni, taxminan 78 % azot) va biosfera oʻrtasida oqimini taʼminlaydi. Azot aylanishidagi boshqa muhim jarayonlar nitrifikatsiya va ammonifikatsiya boʻlib, ular mos ravishda ammiakni nitrat yoki nitritga va organik moddalarni ammiakka aylantiradi. Bu jarayonlar koʻpchilik ekotizimlarda azot kontsentratsiyasini nisbatan barqaror ushlab turganligi sababli, qishloq xoʻjaligidan chiqqan azotning katta oqimi jiddiy buzilishlarga olib kelishi mumkin<ref>{{Cite web|url=https://www.nature.com/scitable/knowledge/library/the-nitrogen-cycle-processes-players-and-human-15644632/|title=The Nitrogen Cycle: Processes, Players, and Human Impact {{!}} Learn Science at Scitable|website=www.nature.com|access-date=2020-04-19}}</ref>. Buning suv ekotizimlarida keng tarqalgan natijasi [[evtrofikatsiya]] boʻlib, bu oʻz navbatida [[Gipoksiya|gipoksik]] va [[Anoksiya|anoksik]] sharoitlarni yaratadi. Bu ikkalasi ham oʻlimga olib keladi yoki koʻplab turlarga zarar yetkazadi<ref>{{jurnal manbasi |last1=Diaz |first1=Robert |last2=Rosenberg |first2=Rutger |title=Dengiz ekotizimlari uchun o'lik zonalarning tarqalishi va oqibatlari |jurnal=Fan |date=2008-08-15 |volume=321 |1-son=8 |pages=926–929 |doi=10.1126/science.1156401 |pmid=18703733 |bibcode=2008Sci...321..926D |s2cid=32818786 |url=https://www.science.org/012/do.1156401}}</ref>. Azotli oʻgʻitlash NH<sub>3</sub> gazlarini ham atmosferaga chiqarishi mumkin, ular keyinchalik NO<sub>x</sub> birikmalariga aylanishi mumkin. Atmosferadagi NO<sub>x</sub> birikmalarining koʻp miqdori suv ekotizimlarining kislotalanishiga olib kelishi va odamlarda turli xil nafas olish muammolarini keltirib chiqarishi mumkin. Oʻgʻitlash natijasida N<sub>2</sub>O ajralib chiqishi mumkin, bu [[issiqxona gazi]] boʻlib, stratosferada ozonning (O<sub>3</sub>) yoʻq qilinishiga yordam beradi<ref>{{cite journal|last1=Erisman|first1=Yan Villem|last2=Gallovey|first2=Jeyms N.|last3=Seitzinger|first3=Sybil|last4=Bleeker|first4=Albert|last5=Kasallik|first5=Nensi B.|last6= Petresku|first6=A.M.Roksana|last7=Lich|first7=Allison M.|last8=de Vries|first8=Wim|date=2013-07-05|title=Global azot aylanishining inson modifikatsiyasining oqibatlari|journal=Qirollik falsafiy operatsiyalari B jamiyati: Biologiya fanlari|volume=368|number=1621|pages=20130116|doi=10.1098/rstb.2013.0116|issn=0962-8436|pmc=3682738|pmid=23713116}}</ref>. Azotli oʻgʻit oladigan tuproqlar ham zararlanishi ham mumkin. Oʻsimliklarda mavjud boʻlgan azotning koʻpayishi ekinning sof birlamchi ishlab chiqarishini oshiradi va oxir-oqibat, parchalangan biomassa orqali oʻgʻitlar va uglerod birikmalaridan azotning koʻproq kirishi natijasida tuproqning mikrobial faolligi ortadi. Tuproqdagi parchalanishning kuchayishi tufayli uning organik moddalari tugaydi, bu esa tuproqning umumiy sogʻligʻini yomonlashuviga olib keladi<ref>{{jurnal manbasi|last1=Lu|first1=Chaoqun|last2=Tian|first2=Hanqin|date=2017-03-02|title=O'tgan yarim asrda qishloq xo'jaligi ishlab chiqarishida global azot va fosfor o'g'itlaridan foydalanish: o'zgaruvchan issiq nuqtalar va ozuqa moddalarining muvozanati|url=https://www.earth-syst-sci-data.net/9/181/2017/|journal=Yer tizimi fanlari ma'lumotlari|language=en|volume=9|number=1|pages=181–192|doi= 10.5194/essd-9-181-2017|bibcode=2017ESSD.... 9..181L|issn=1866-3508|doi-access=bepul}}</ref>. Standart azotli oʻgʻitlarga alternativalardan biri bu kuchli samarali oʻgʻitlar (EEF) hisoblanadi. EEF larning bir nechta turlari mavjud, ammo ular odatda ikkita toifaga boʻlinadi, sekin chiqadigan oʻgʻitlar yoki nitrifikatsiya inhibitori oʻgʻitlari. Sekin-asta boʻshatilgan oʻgʻitlar qishloq xoʻjaligi tizimlariga Azotning chiqishini kechiktiradigan va sekinlashtiradigan polimer bilan qoplangan. ''Nitrifikatsiya inhibitorlari'' — bu juda gidrofobik boʻlgan oltingugurt birikmasi bilan qoplangan oʻgʻitlar, bu azotning chiqishini sekinlashtirishga yordam beradi. EEF (Enhanced Efficiency Fertilizers)lar azotning tuproqqa kamroq va barqaror oqishini taʼminlaydi va azotning yuvilishi va NO<sub>x</sub> birikmalarining uchuvchanligini kamaytirishi mumkin, ammo ilmiy adabiyotlar azot ifloslantirishini kamaytirishda ham samarali, ham samarasizligini koʻrsatadi<ref>{{cite journal |last1=Akiyama |first1=Xiroko |last2=Yan |first2=Xiaoyuan |last3=Yagi |first3=Kazuyuki |title=Samarali oʻgʻitlarning samaradorligini baholash N2O va qishloq xoʻjaligidan NO emissiyalarini kamaytirish imkoniyatlari sifatida:meta-tahlil |journal=Global oʻzgarishlar biologiyasi |date=2010 |volume=16 |number=6 |pages=1837-1846 |doi=10.1111/j.1365-2486.2009.02031.x|bibcode=201031G |io.71G.s2cid=86496834 }}</ref><ref>{{veb manbasi |last1=Williams |first1=T. |last2=Derksen |first2=J. |last3=Mors |first3=J. |title=Samarali azotli oʻgʻit: Janubiy Willamette yer osti suvlarini boshqarish zonasidagi baland oʻtloqli dalalarda hosildorlikka va er osti suvlariga potentsial taʼsir, Oregon, AQSh |url=https://cfpub.epa.gov/si/si_public_record_report.cfm?dirEntryId=347986&Lab=CPHEA&subject=Water%20Research&showCriteria=0&searchAll=water%20and%20(drinking%20water%20or%20small%20systems)&sortBy=revisionDate |vebsayt=EPA.gov |publisher=Environmental Protection Agency}}</ref>. ==== Fosfor ==== Qishloq xoʻjaligida ishlatiladigan fosforli oʻgʻitlarning eng keng tarqalgan shakli fosfat (PO<sub>4</sub><sup>3-</sup>) boʻlib, u PO<sub>4</sub><sup>3-</sup>ni oʻz ichiga olgan sintetik birikmalarda yoki goʻng va kompost kabi organik shakllarda qoʻllaniladi<ref>{{veb manbasi|url=https://extension.umn.edu/phosphorus-and-potassium/understanding-phosphorus-o'g'itlar|title=Fosforli o'g'itlar haqida tushuncha|vebsayt=extension.umn.edu|til=en|kirish sanasi=2020-04-09}}</ref>. Fosfor oʻynaydigan roli tufayli barcha organizmlar uchun muhim ozuqa hisoblanadi, shuningdek nuklein kislota ishlab chiqarish va metabolik energiya almashinuvi kabi hujayra va metabolik funksiyalarda muhimdir. Biroq, koʻpchilik organizmlar, shu jumladan qishloq xoʻjaligi ekinlari ham oz miqdorda fosforga muhtoj, chunki ular ekotizimlarda nisbatan kam miqdorda rivojlangan<ref>{{jurnal manbasi|last1=Hart|first1=Murray|last2=Quin|first2 =Bert|last3=Nguyen|first3=M|date=2004-11-01|title=Qishloq xoʻjaligi yerlaridan fosfor oqimi va toʻgʻridan-toʻgʻri oʻgʻit taʼsiri|url=https://www.researchgate.net/publication/51369130|journal=Journal Atrof-muhit sifati|jild=33|son=6|sahifalar=1954–72|doi=10.2134/jeq2004.1954|pmid=15537918}}</ref>. Tuproqdagi mikrob populyatsiyalari fosforning organik shakllarini fosfat kabi eruvchan oʻsimlik shakllariga aylantira oladi. Bu bosqich odatda noorganik oʻgʻitlar bilan chetlab oʻtiladi, chunki u fosfat yoki boshqa mavjud oʻsimlik shakllari sifatida qoʻllaniladi. Oʻsimliklar tomonidan qabul qilinmagan har qanday fosfor tuproq zarralariga soʻriladi, bu esa uning joyida qolishiga yordam beradi. Shu sababli, u odatda yer usti suvlariga kiradi, agar u biriktirilgan tuproq zarralari yogʻingarchilik yoki boʻron suvi oqimi natijasida eroziyalanadi. Yer usti suvlariga kiradigan miqdor oʻgʻit sifatida qoʻllaniladigan miqdorga nisbatan nisbatan past boʻladi, lekin u koʻpgina muhitlarda cheklovchi oziq moddasi boʻlganligi sababli, hatto kichik miqdori ham ekotizimning tabiiy fosfor biogeokimyoviy aylanishini buzishi mumkin<ref>{{ veb manbasi|url=https://extension.psu.edu/programs/nutrient-management/educational/soil-fertility/managing-phosphorus-for-agriculture-and-the-environment|sarlavha=Qishloq xo'jaligi va atrof-muhit uchun fosforni boshqarish (Pensilvaniyadagi ozuqaviy moddalarni boshqarish dasturi)|vebsayt=Pensilvaniyadagi ozuqaviy moddalarni boshqarish dasturi (Penn State kengaytmasi)|til=en|kirish sanasi=2020-04-09}}</ref>. Garchi azot zararli suv oʻtlari va siyanobakteriyalarning gullashida muhim rol oʻynasa ham evtrofikatsiyaga sabab boʻladi, fosfor koʻpincha, ayniqsa chuchuk suvlarda eng cheklovchi oziq moddasi boʻlganligi sababli, ortiqcha fosfor eng katta hissa qoʻshuvchi omil hisoblanadi<ref>{{veb manbasi|url=https://www.epa.gov/national-suv-resurs-so'rovlar/ko'rsatkichlar-fosfor |title=Ko'rsatkichlar: Fosfor|oxirgi=AQSh EPA|ism=OW|sana=2013-11-27|vebsayt=US EPA|til=en|kirish sanasi=2020-04-19}}</ref>. Bundan tashqari yer usti suvlaridagi kislorod miqdorini kamaytirish uchun suv oʻtlari va siyanobakteriyalarning gullashi inson va hayvonlar sogʻligʻi hamda koʻplab suv organizmlari uchun zararli boʻlgan siyanotoksinlarni ishlab chiqarishi mumkin<ref>{{veb manbasi|url=https://www.epa.gov/nutrientpollution/effects-dead-zones-and-harmful-algal-blooms|title=Ta'siri: o'lik zonalar va zararli alglarning gullashi|oxirgi=AQSh EPA|ism=OW|sana=2013-03-12|veb-sayt=AQSh EPA| til=en|kirish sanasi=2020-04-10}}</ref>. Tarkibida [[fosfor]] boʻlgan oʻgʻitlarda [[kadmiy]] kontsentratsiyasi sezilarli darajada farq qiladi va muammoli boʻlishi mumkin. Masalan, mono-ammiakli [[Fosforli oʻgʻitlar|fosforli oʻgʻit]]da kadmiy miqdori 0.14&nbsp;mg/kggacha past, 50.9&nbsp;mg/kggacha yuqori boʻlishi mumkin. Buning sababi shundaki, ularni ishlab chiqarishda ishlatiladigan fosfat jinsi 188&nbsp;mg/kggacha boʻlishi mumkin(masalan,[[Nauru (orol)|Nauru]] va [[Rojdestvo oroli|Rojdestvo]] orollaridagi konlar). Yuqori kadmiyli oʻgʻitlardan doimiy foydalanish tuproq va oʻsimliklarni ifloslantirishi mumkin. Fosfatli oʻgʻitlarning kadmiyi miqdori boʻyicha cheklovlar [[Yevropa Komissiyasi]] tomonidan koʻrib chiqilgan. Fosforni oʻz ichiga olgan oʻgʻit ishlab chiqaruvchilari endi fosfat jinslarining tarkibidagi kadmiyga qarab tanlaydilar<ref name="Microchemical Journal 2012 pp. 17–21">{{jurnal manbasi | title=O'g'it ishlab chiqarish uchun ishlatiladigan bir nechta fosfat jinslarida Cd tarkibini o'rganish | journal=Mikrokimyoviy jurnal |volume=104 | date=2012-09-01 | issn=0026-265X | doi=10.1016/j.microc.2012.03.020 | pages=17–21 | url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0026265X12000665 | kirish sanasi=2022-01-23| last1=mart | first1=Swe Swe | last2=Okazaki | first2=Masanori }}</ref>. Fosfat jinslar tarkibida [[ftorid]] miqdori yuqori. Binobarin, fosforli oʻgʻitlarning keng qoʻllanilishi tuproqdagi ftorid kontsentratsiyasini oshirdi. Oʻgʻitdan oziq-ovqatning ifloslanishi juda oz tashvish tugʻdirishi aniqlandi, chunki oʻsimliklar tuproqdan ozgina ftor toʻplaydi, ifloslangan tuproqlarni yutib yuboradigan chorva mollari uchun ftoridning zaharlanish ehtimoli kattaroqdir. Bundan tashqari, ftoridning tuproq mikroorganizmlariga taʼsiri ham tashvish tugʻdirishi mumkin<ref name="Water Research 2009 pp. 3177–3186">{{jurnal manbasi |title=Oqava suvlarni biologik tozalash tizimlarida ftoridning mikroorganizmlarga toksikligi | journal = Suv tadqiqotlari | volume=43 | masala=13 | date=2009-07-01 | issn=0043-1354 | doi=10.1016/j.watres.2009.04.032 | pages=3177–3186 | url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0043135409002802 | kirish sanasi=2022-01-23| last1=Ochoa-Herrera | first1=Valeriya | last2=Banihani | first2=Qais | last3=Leon | first3=Glendy | last4=Xatri | first4=Chandra | last5=Maydon | first5=Jeyms A. | last6=Syerra-Alvares | first6=Reyes | pmid=19457531 }}</ref>. ;Radioaktiv elementlar Oʻgʻitlarning radioaktiv tarkibi sezilarli darajada oʻzgarib turadi va ularning asosiy mineraldagi kontsentratsiyasiga hamda oʻgʻit ishlab chiqarish jarayoniga bogʻliq. [[Uran-238]] konsentrasiyalari fosfat jinsida 7 dan 100 pCi/g gacha, fosforli oʻgʻitlarda esa 1 dan 67 pCi/g gacha boʻlishi mumkin. Fosforli oʻgʻitlarning yillik miqdori yuqori qoʻllanilishi, bu tuproqlarda va drenaj suvlarida uran-238 kontsentratsiyasining odatdagidan bir necha baravar koʻp boʻlishiga olib kelishi mumkin. Biroq, bu oʻsishlarning oziq-ovqatlarning radionuklidlar bilan ifloslanishidan kelib chiqadigan inson salomatligi xavfiga taʼsiri juda kichik (0,05 mSv/y dan kam).{{citation needed|date=2017-yil noyabr}} ==== Organik ifloslantiruvchilar ==== [[Goʻng|Gʻoʻng]] va biosolidlar hayvonlar va odamlar tomonidan oziq-ovqat shaklida isteʼmol qilinadigan koʻplab oziq moddalarni oʻz ichiga oladi. Bunday chiqindi mahsulotlarni qishloq xoʻjaligi yerlariga qaytarish amaliyoti tuproqdagi ozuqa moddalarini qayta ishlash imkoniyatini beradi. Qiyinchilik jihati shundaki, goʻnglar va biosolidlar nafaqat uglerod, azot va fosfor kabi ozuqaviy moddalarni oʻz ichiga oladi, balki ular ifloslantiruvchi moddalarni, jumladan dori-darmon va shaxsiy parvarishlash vositalari (PPCP) ham oʻz ichiga olishi mumkin. Odamlar va hayvonlar tomonidan isteʼmol qilinadigan PPCP larning xilma-xilligi va katta miqdori mavjud va ularning har biri quruqlik va suv muhitida noyob kimyoga ega. Shunday qilib, hammasining ham tuproq, suv va havo sifatiga taʼsiri baholanmagan. AQSh atrof-muhitni muhofaza qilish agentligi (EPA) turli xil PPCP lar darajasini baholash uchun AQSH boʻylab [[oqova suvlarni tozalash]] zavodlaridan chiqayotgan oqava suvlarni oʻrganib chiqdi<ref>{{veb manbasi |url=https://www..epa.gov/biosolids/sewage-sludge-surveys |sarlavha=Kanalizatsiya loyini oʻrganish |nashriyot=EPA |vebsayt=Biosolids |sana=2016-08-17}}</ref>. === Metallar === Ogʻir metallarning (masalan, qoʻrgʻoshin, kadmiy, mishyak, simob) qishloq xoʻjaligi tizimidagi asosiy qismlari oʻgʻitlar, goʻng kabi organik chiqindilar va qoʻshimcha sanoat mahsulotlarining chiqindilari hisoblanadi. Noorganik oʻgʻitlar, ayniqsa, ogʻir metallarning tuproqqa kirishi uchun muhim yoʻldir<ref>{{jurnal manbasi|last1=Srivastava|first1=Vaibhav|last2=Sarkar|first2=Abhijit|last3=Singh|first3=Sonu|last4=Singh| first4=Pooja|last5=de Araujo|first5=Ademir S. F.|last6=Singh|first6=Rajeev P.|date=2017|title=Og'ir metallar ifloslanishining agroekologik javoblari, tuproq salomatligi va o'simliklarning ko'rsatkichlariga alohida e'tibor qaratilgan|journal=Frontiers Environmental Science|language=en|volume=5|doi=10.3389/fenvs.2017.00064|issn=2296-665X|doi-access=free}}</ref>. Sugʻorish kabi baʼzi dehqonchilik usullari tuproqda tabiiy ravishda toʻplanadigan [[Selen|selenning]] (Se) toʻplanishiga olib keladi, buning natijasida quyi oqimdagi suv havzalarida yovvoyi hayvonlar, chorva mollari va odamlar uchun toksik boʻlgan selen kontsentratsiyasi boʻlishi mumkin. Bu jarayon 1987-yilda zaharli chiqindixona deb eʼlon qilingan San-Xoakin vodiysidagi ([[Kaliforniya]], [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQSh]]) Kesterson suv ombori nomi bilan atalgan „Kesterson effekti“ nomi bilan mashhur<ref>{{jurnal manbasi|last=Presser|first=Tereza S.|data=1994-05-01|title=Kesterson effekti|journal=Atrof-muhitni boshqarish|language=en|volume=18|number=3|pages=437–454 |doi=10.1007/BF02393872|bibcode=1994EnMan..18..437P|s2cid=46919906|issn=1432-1009|url=https://zenodo.org/record/1232546}}</ref>. Atrof-muhitda mavjud boʻlgan ogʻir metallar oʻsimliklar tomonidan oʻzlashtirilishi mumkin, bu esa taʼsirlangan oʻsimliklarni isteʼmol qilganda odamlar sogʻligʻi uchun xavf tugʻdirishi mumkin<ref>{{jurnal manbasi|last1=Alves|first1=Leticia|last2=Reis|first2=Andre|last3= Gratão|first3=Priscila|date=2016-07-18|title=Qishloq xo'jaligi tuproqlaridagi og'ir metallar: O'simliklardan kundalik hayotimizga|url=https://www.researchgate.net/publication/305627542|journal=Científica|volume =44|masala=3|pages=346|doi=10.15361/1984-5529.2016v44n3p346-361|doi-access=free}}</ref>. Baʼzi metallar oʻsimliklarning oʻsishi uchun zarurdir, ammo ularning koʻpligi oʻsimlik salomatligiga salbiy taʼsir koʻrsatishi mumkin. Poʻlat sanoati chiqindilari koʻp boʻlganligi sababli koʻpincha oʻgʻitlarga qayta ishlanadigan (oʻsimliklar oʻsishi uchun zarur boʻlgan) [[rux]] tarkibiga quyidagi zaharli metallar ham kirishi mumkin: [[qoʻrgʻoshin]], [[Margimush|mishyak]], [[kadmiy]], [[xrom]] va [[nikel]]. Bu turdagi oʻgʻitlarda eng koʻp uchraydigan zaharli elementlar [[simob]], [[qoʻrgʻoshin]] va [[Margimush|mishyak]]<nowiki/>dir. Ushbu potentsial zararli aralashmalar oʻgʻit ishlab chiqarish jarayonida olib tashlanishi mumkin, ammo bu oʻgʻit narxini sezilarli darajada oshiradi. Yuqori darajada toza oʻgʻitlar keng tarqalgan boʻlib, koʻk rangli boʻyoqlarni oʻz ichiga olgan, suvda yaxshi eriydigan oʻgʻitlar sifatida tanilgan. Bu kabi oʻgʻitlar odatda uy xoʻjaliklarida ishlatiladi, masalan, Mirakl-Gro. Bu suvda yuqori darajada eriydigan oʻgʻitlar yashil bogʻlarida qoʻllaniladi va chakana narxidan sezilarli darajada arzonroq narxda kattaroq paketlarda mavjud. Bundan tashqari, ishlab chiqarishni cheklovchi yuqori sof qoshimchalardan tayyorlangan, arzon, chakana, donador bogʻ oʻgʻitlari ham mavjud{{citation needed|date=2020-yil oktabr}}. === Yerni boshqarish === ==== Tuproq eroziyasi va choʻkishi ==== [[Fayl:Soil erosion - geograph.org.uk - 1135515.jpg|thumb|upright=1.25|right|alt=Tuproq eroziyasi|Tuproq eroziyasi: tuproq shudgorlangan daladan shu darvoza orqali yuvilib, undan narigi suv oqimiga oʻtdi.]] Qishloq xoʻjaligi intensiv boshqaruvi yoki samarasiz yer qoplamalari [[tuproq eroziyasi]] va choʻkindi choʻkishiga katta hissa qoʻshadi<ref>Uzoq masofadagi tuproq va suvni saqlash qoʻmitasi, Milliy tadqiqot kengashi. 1993. Tuproq va suv sifati: qishloq xoʻjaligining kun tartibi. National Academy Press: Washington, D.C.</ref>. Hisob-kitoblarga koʻra, qishloq xoʻjaligi yerlarining degradatsiyasi har yili 6 million gektarga yaqin unumdor yerlarda unumdorlikning qaytarilmas pasayishiga olib kelmoqda<ref>{{kitob manbasi |last1=Dudal |first1=R. |year=1981 |bob=Tabiatni muhofaza qilish ehtiyojlarini baholash |pages=3–12 |title=Tuproqni saqlash, muammolar va istiqbollar |editor1-first=R. P. C. |editor1-last=Morgan |location=Chichester, U.K. |publisher=Wiley}}</ref>. Yer usti oqim suvlarida choʻkmalarning toʻplanishi (yaʼni choʻkindi) turli yoʻllar bilan suv sifatiga taʼsir qiladi{{citation needed|date=2019-yilning avgusti}}. Choʻkma ariqlar, daryolar, kichik daryolar va navigatsiya kanallarining tashish imkoniyatlarini kamaytirishi mumkin. Shuningdek, u suv biotasiga taʼsir qiladigan suvga kiradigan yorugʻlik miqdorini ham cheklashi mumkin. Choʻkma natijasida hosil boʻlgan loyqalik baliqlarning ovqatlanish imkoniyatiga xalaqit berishi mumkin, bu esa populyatsiya dinamikasiga taʼsir qiladi. Choʻkma ifloslantiruvchi moddalar, jumladan fosfor va turli pestitsidlarning tashilishi va toʻplanishiga ham taʼsir qiladi<ref name="Abrantes Pereira Goncalves 77–88-betlar">{{jurnal manbasi| last1=Abrantes | first1=Nelson | last2=Pereira | first2=Rut | last3=Gonsalves | first3=Fernando | title=Qishloq xo'jaligi yerlari bilan o'ralgan ko'lda suv, cho'kindi va baliq to'qimalarida pestitsidlarning paydo bo'lishi: odamlar va ekologik retseptorlar uchun xavflar haqida |journal=Water, Air, & Soil Pollution | publisher=Springer Science and Business Media LLC | volume=212 | issue=1–4 | date=2010-01-30 | issn=0049-6979 | doi=10.1007/s11270-010-0323-2 | pages=77–88| bibcode=2010WASP..212...77A | s2cid=93206521}}</ref>. ==== Yerga ishlov berish va azot oksidi chiqindilari ==== Tabiiy tuproq biogeokimyoviy jarayonlari natijasida turli xil issiqxona gazlari, shu jumladan azot oksidi chiqariladi. Qishloq xoʻjaligini boshqarish amaliyoti emissiya darajasiga taʼsir qilishi mumkin. Misol uchun, tuproqqa ishlov berish darajasi [[Azot oksidlari|azot oksidi]] chiqindilariga ham taʼsir qilishi aniqlangan<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.2134/jeq1998.00472425002700030029x |title=Uch yil davomida zararlangan azot oksidi emissiyasi, Soya-beda aylanishlari va azotli o'g'itlash |journal=Atrof-muhit sifati jurnali |volume=27 |issue=3 |pages=698–703 |year=1998 |last1=MakKenzi |first1=A. F |last2=Fan |first2=M. X |last3=Cadrin |first3=F }}</ref>. == Biotik manbalar == === Najas chiqindilaridan chiqadigan issiqxona gazlari === Birlashgan Millatlar Tashkilotining Oziq-ovqat va qishloq xoʻjaligi tashkiloti (Food and Agriculture Organization(FAO)) bashoratiga koʻra, antropogen issiqxona gazlarining 18 % toʻgʻridan-toʻgʻri yoki bilvosita dunyo chorvachiligidan keladi. Ushbu hisobot shuningdek, chorvachilikdan chiqadigan chiqindilar transportdan chiquvchi chiqindilardanda koʻproq ekanligini koʻrsatdi. Hozirda chorva mollari issiqxona gazlari chiqindilarini ishlab chiqarishda koʻproq rol oʻynasa-da, hisob-kitoblar notoʻgʻri ekanligi taʼkidlangan. FAO chorvachilikni baholashda dehqonchilikning hayotiy siklini baholashdan foydalangan boʻlsada (yaʼni, barcha jihatlar, jumladan, ozuqa uchun ekin yetishtirish, tashishdan soʻyishgacha va h.k.), ular transport sektori uchun ham bir xil baholashni qoʻllamagan<ref >{{kitob manbasi |doi=10.1016/S0065-2113(09)03001-6 |bob=Havoni tozalash: Chorvachilikning iqlim oʻzgarishiga qoʻshgan hissasi |volume=103 |pages=1–40|title=Agronomiyadagi yutuqlar |year= 2009 |last1=Pitesky |first1=Maurice E |last2=Stackhouse |first2=Kimberly R |last3=Mitloehner |first3=Frank M |isbn=978-0-12-374819-5}}</ref>. Muqobil manbalar FAO taxminlarini xato deb hisoblaydi va global chorvachilik sanoati atmosferaga chiqadigan issiqxona gazlarining ulushi 18 % emas, balki 51 % gacha toʻgʻri kelishi mumkinligini taʼkidlaydi<ref>{{cite journal|author=Robert Gudlend |author2=Jeff Anhang |title=Chorvachilik va iqlim oʻzgarishi: agar iqlim oʻzgarishining asosiy ishtirokchilari... sigirlar, choʻchqalar va tovuqlar boʻlsa-chi? |date=noyabr–dekabr 2009 |url=http://www.worldwatch.org/files/pdf/Livestock%20and%20Climate%20Change.pdf |periodical=World Watch |arxiv-url=https://web.archive.org/web/20091105155752/http://www.worldwatch.org/files/pdf/Livestock%20and%20Climate%20Change.pdf|archive-date=2009-11-05}}</ref><ref>{{jurnal manbasi|title=Chorvachilik sanoatining atrof-muhitga taʼsiri: bilimlar oʻrtasidagi bogʻliqlik, Isroildagi talabalar oʻrtasidagi munosabat va xatti-harakatlar |journal=Atrof-muhitni oʻrganish va jamoat salomatligi xalqaro jurnali |doi-access=free |date=16-aprel, 2019-yil |volume=16 |issue=8 |last1=Dopelt|first1=Keren|last2 =Radon|first2=Pnina|last3=Davidovitch|first3=Nadav|page=1359 |doi=10.3390/ijerph16081359|pmid=31014019 |pmc=6518108 }}</ref>. Tanqidchilarning taxminicha, hisob-kitoblardagi farq, FAO ning foydalangan maʼlumotlari eskirganligidan kelib chiqqan. Nima boʻlishidan qatʼiy nazar, agar FAO ning 18 % hisoboti toʻgʻri boʻlganda ham, bu chorvachilikni issiqxona gazlari bilan ifloslantirish boʻyicha ikkinchi oʻrinda turishini koʻrsatadi. PNAS modeli shuni koʻrsatdiki, agar hayvonlar AQSh qishloq xoʻjaligi va oziq-ovqatidan butunlay chiqarib tashlangan boʻlsa ham, AQShning issiqxona gazlari chiqindilari atigi 2,6 % ga (yoki qishloq xoʻjaligidagi IG(issiqxona gazlari) chiqindilarining 28 %) kamayadi. Buning sababi, hayvonlarning goʻnglarini oʻgʻitlar bilan almashtirish va boshqa hayvonlarning qoʻshimcha mahsulotlarini almashtirish zarurati va chorvachilik hozirgi vaqtda inson tomonidan isteʼmol qilinmaydigan oziq-ovqat va tolani qayta ishlashning qoʻshimcha mahsulotlarini ishlatadi. Bundan tashqari, odamlar koʻproq energiya olishlariga qaramay, muhim oziq moddalarning koʻproq tanqisligidan aziyat chekishadi, bu esa, ehtimol, semirishning kuchayishiga olib keladi<ref name=pnas>{{jurnal manbasi|title=Nutritional and greenhouse gas impacts of removing animals from US agriculture|date=13-noyabr 2017-yil|volume=114|issue=48|page=E10301–E10308|doi=10,1073/pnas.1707322114|pmid=29133422|Journal=29133422|Journal of Science=Pro | 5715743|last1=Oq|first1=Robin R.|last2=Hall|first2=Meri Bet|doi-access=free}}</ref>. === Biopestitsidlar === ''Biopestitsidlar''-tabiiy materiallardan (hayvonlar, oʻsimliklar, mikroorganizmlar, ayrim minerallar) olingan pestitsidlar<ref name="Pedigoand">L. P. Pedigo va M. Rays. 2009. Entomologiya va zararkunandalarga qarshi kurash, 6-nashr. Prentice Hall: 816 pp.</ref>. Anʼanaviy pestitsidlarning alternativi sifatida biopestisidlar qishloq xoʻjaligining umumiy ifloslanishini kamaytirishi mumkin, chunki ular bilan ishlash xavfsiz, odatda foydali umurtqasizlar yoki umurtqali hayvonlarga kuchli taʼsir qilmaydi va qisqa qoldiq vaqt talab qiladi<ref name="Pedigoand" />. Biroq, biopestitsidlar maqsadli boʻlmagan turlar populyatsiyalariga salbiy taʼsir koʻrsatishi mumkinligi haqida baʼzi xavotirlar mavjud<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.1007/s10123-003- 0144-x |pmid=12955583 |title=Oʻsimliklarni himoya qilish uchun mikrobial pestitsidlarni ishlab chiqish, roʻyxatga olish va tijoratlashtirish |journal=Xalqaro mikrobiologiya |volume=6 |issue=4 |pages=245–52 |year=2003 |last1=Montesinos |first1 =Emilio |s2cid=26444169 |url=http://revistes.iec.cat/index.php/IM/article/view/9432 }}</ref>. Qoʻshma Shtatlarda biopestitsidlar EPK tomonidan tartibga solinadi. Biopestitsidlar boshqa pestitsidlarga qaraganda kamroq zararli va atrof-muhitga taʼsiri kamroq boʻlganligi sababli, agentlik ulardan foydalanishni roʻyxatdan oʻtkazish uchun koʻp maʼlumot talab qilmaydi. Koʻpgina biopestisidlarga Amerika Qoʻshma Shtatlari Qishloq xoʻjaligi Departamentining Milliy organik dasturi, organik oʻsimliklarni yetishtirish standartlari doirasida ruxsat berilgan<ref name="Pedigoand" />. === Introduksiya qilingan turlar === ==== Invaziv turlar ==== {{asosiy|Invaziv turlar}} [[Fayl:Yellow star thistle.jpg|thumb|right|alt=Yellow Star Thistle.|''Centaurea solstitialis'', agressiv invaziv begona oʻt, ehtimol, Shimoliy Amerikaga ifloslangan em-xashak urugʻida kiritilgan. Dehqonchilik va chorvachilik kabi qishloq xoʻjaligi amaliyotlari uning tez tarqalishiga yordam berdi. Bu otlar uchun zaharli, mahalliy oʻsimliklarning oʻsishiga toʻsqinlik qiladi (biologik xilma-xillikni kamaytiradi va tabiiy ekotizimlarni buzadi) va mahalliy hayvonlarning migratsiyasiga jismoniy toʻsiqdir.]] Qishloq xoʻjaligining globallashuvining tobora kuchayib borayotgani zararkunandalar, begona oʻtlar va kasalliklarning tasodifiy yangi ekin maydonlariga koʻchishiga olib keldi. Agar paydo boʻlsa, ular mahalliy turlar populyatsiyasiga taʼsir koʻrsatadigan invaziv turga aylanadi<ref name="Mooney">{{jurnal manbasi |doi=10.1073/pnas.091093398 |pmid=11344292 |pmc=33232 |title=Evolyutsiya ta'siri invaziv turlari |journal=Milliy fanlar akademiyasi materiallari |volume=98 |issue=10 |sahifalar=5446–51 |year=2001 |last1=Muni |first1=H. A |last2=Klilend |first2=E. E |bibcode=2001PNAS...98.5446M |doi-access=free }}</ref>. Va qishloq xoʻjaligi ishlab chiqarishiga xavf tugʻdiadi<ref name="Gullan" />. Masalan, Yevropada yetishtirilgan va Amerika Qoʻshma Shtatlari va Kanadaga tijorat changlatuvchlari sifatida foydalanish uchun [[Bumblebee|bumble beelarni]] joʻnatilgani Yangi Dunyoga Eski Dunyo parazitining kirib kelishiga olib keldi<ref>{{web cite |url=http://www.iucnredlist.org/apps/redlist/details/135295/0 |title=Bombus franklini (Franklinning Bumble Bee |publisher=Iucnredlist.org |date=2008-01-01 |kirish sanasi=2013-07-24 }}</ref>. Ushbu muqaddima Shimoliy Amerikada soʻnggi paytlarda tugʻma asalarilarning kamayishida rol oʻynashi mumkin<ref>{{kitob manbasi|last1=Thorp |first1=R.W. |first2=M.D. |last2=Choʻpon |year=2005 |bob=Profil: Subgenus Bombus Lateille 1802 (Apidae: Apinae: Bombini) |muharrir1-birinchi=M.D. |editor1-oxirgi=Choʻpon |muharrir2-birinchi=D.M. |editor2-oxirgi=Vogan |muharrir3-birinchi=S.H. |editor3-last=Qora |title=Shimoliy Amerika changlatuvchi hasharotlarining qizil roʻyxati |publisher=Xerces umurtqasiz hayvonlarni muhofaza qilish jamiyati |location=Portland,OR}}</ref>. Qishloq xoʻjaligida joriy qilingan turlar, shuningdek, mahalliy turlar bilan duragaylasha oladi, natijada genetik [[biologik xilma-xillik]]<ref name="Mooney" /> pasayadi va qishloq xoʻjaligi ishlab chiqarishiga tahdid soladi<ref name="Gullan" />. Dehqonchilik amaliyoti bilan bogʻliq yashash muhitining buzilish ([[ekologiya]]) ham ushbu introduksiya qilingan organizmlarning paydo boʻlishiga yordam berishi mumkin. Kontaminatsiyalangan texnika, chorva mollari va yem-xashak, ifloslangan ekin yoki yaylov urugʻlari ham begona oʻtlarning tarqalishiga olib kelishi mumkin<ref>{{veb manbasi |url=http://www.weeds.gov.au/management/prevention.htm |title=Avstraliyadagi begona oʻtlar bosh sahifa |publisher=Weeds.gov.au |date=2013-06-12 |kirish sanasi=2013-07-24 }}</ref>. [[Karantin begona oʻsimliklar|Karantin]]<nowiki/>lar (biologik xavfsizlikga qarang) invaziv turlar tarqalishining oldini olishni siyosat darajasida tartibga solishning bir usuli hisoblanadi. Karantin — bu invaziv tur mavjud boʻlgan joylardan u mavjud boʻlmagan hududlarga zararlangan turning harakatlanishini cheklaydigan qonuniy hujjat. [[Jahon Savdo Tashkiloti]] Sanitariya va fitosanitariya choralarini qoʻllash toʻgʻrisidagi bitim doirasida zararkunandalar va kasalliklar karantini boʻyicha xalqaro qoidalarga ega. Ayrim mamlakatlarning oʻz karantin qoidalari mavjud. Masalan, Qoʻshma Shtatlarda Amerika Qoʻshma Shtatlari Qishloq xoʻjaligi Departamenti va Hayvonlar va oʻsimliklar salomatligini tekshirish xizmati (USDA/APHIS) mahalliy (AQSh ichida) va xorijiy (Qoʻshma Shtatlardan tashqari importlarni) karantinlarni boshqaradi. Ushbu karantinlar davlat chegaralari va kirish portlarida inspektorlar tomonidan amalga oshiriladi<ref name="Pedigoand" />. ==== Biologik nazorat ==== Qishloq xoʻjaligi zararkunandalariga qarshi kurashda yirtqichlar, parazitoidlar, parazitlar, patogenlardan va biologik zararkunandalarga qarshi kurash vositalaridan foydalanish hamda zararkunandalarga qarshi kurashning boshqa usullari, masalan, pestitsidlardan foydalanish qishloq xoʻjaligining ifloslanishini kamaytirish potentsialiga ega. Biroq, mahalliy boʻlmagan bionazorat agentlari tomonidan joriy etishning afzalliklari keng muhokama qilinmoqda. Joriy etilganidan soʻng, bionazorat vositalarining kiritilishi qaytarib boʻlmaydigan boʻlishi mumkin. Potentsial ekologik muammolar qishloq xoʻjaligining yashash joylaridan tabiiy muhitga tarqalishini va mahalliy turlardan foydalanishga moslashishni oʻz ichiga olishi mumkin. Bundan tashqari, murakkab ekotizimlardagi oʻzaro taʼsir natijalarini va potentsial ekologik taʼsirlarni chiqarishdan oldin bashorat qilish qiyin boʻlishi mumkin. Ekologik zararga olib kelgan bionazorat dasturining bir misoli Shimoliy Amerikada sodir boʻlgan, u yerda kapalaklar parazitoidi loʻli kuya (Gypsy moth) va jigarrang kuya (Browntail moth) bilan kurashish uchun kiritilgan. Bu parazitoid kapalaklarning koʻplab turlaridan foydalanishga qodir va bu, ehtimol, bir qancha mahalliy ipak kuya turlarining kamayib ketishi va yoʻq boʻlib ketishiga olib kelgan<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.1146/annurev.ento.48.060402.102800 |pmid=1220812 | title=Maqsadsiz ta'sirlar - biologik nazoratning Axilles tovoni? Bionazoratni kiritish bilan bog'liq xavfni kamaytirish uchun retrospektiv tahlillar |jurnal=Entomologiyaning yillik sharhi |jild=48 |sahifalar=365–96 |yil=2003 |oxirgi1=Louda |birinchi1=SM |oxirgi2=Pemberton |birinchi2=R.W |oxirgi3=Jonson |first3=M.T |last4=Follett |first4=P.A }}</ref>. Potentsial bionazorat agentlari uchun xalqaro tadqiqotlar, Yevropa biologik nazorat laboratoriyasi, Amerika Qoʻshma Shtatlari Qishloq xoʻjaligi Departamenti va Qishloq xoʻjaligi tadqiqotlari xizmati (USDA/ARS), Hamdoʻstlik Biologik nazorat instituti va Xalqaro Zararli Oʻsimliklar va Hayvonlarning Biologik Nazorati Tashkiloti yordam beradi. Qishloq xoʻjaligi ifloslanishining oldini olish uchun xavfsizlik choralarini koʻrishdan oldin organizmning potentsial samaradorligi va ekologik taʼsiri boʻyicha karantin va keng qamrovli tadqiqotlar talab etiladi. Agar tasdiqlansa, bionazorat agentini tegishli qishloq xoʻjaligi sharoitida kolonizatsiya qilish va tarqatishga urinishlar amalga oshiriladi. Ularning samaradorligi doimiy ravishda baholanadi<ref name="Pedigoand" />. === Genetik modifikatsiyalangan organizmlar (GMO) === [[Fayl:Bt plants.png|thumb|left|alt= Top: Lesser cornstalk borer larvae extensively damaged the leaves of this unprotected peanut plant. (Image Number K8664-2)-Photo by Herb Pilcher. Bottom: After only a few bites of peanut leaves of this genetically engineered plant (containing the genes of the Bacillus thuringiensis (Bt) bacteria), this lesser cornstalk borer larva crawled off the leaf and died. (Image Number K8664-1)-Photo by Herb Pilcher.|(Top) Non transgenic peanut leaves showing extensive damage from [[European corn borer]] larvae. (Bottom) Peanut leaves genetically engineered to produce Bt toxins are protected from herbivory damage.]] ==== Genetik ifloslanish va ekologik taʼsirlar ==== Biroq, GMO ekinlari duragaylash orqali mahalliy oʻsimlik turlarining genetik ifloslanishiga olib kelishi mumkin. Bu begona oʻtlarning koʻpayishiga yoki mahalliy turlarning yoʻq boʻlib ketishiga olib kelishi mumkin. Bundan tashqari, transgen oʻsimligining oʻzi, agar modifikatsiya maʼlum bir muhitda yaroqliligini yaxshilasa, begona oʻtga aylanishi ham mumkin<ref name="Gullan" />. Shuningdek, changlatuvchilar va tabiiy dushmanlar kabi maqsadli boʻlmagan organizmlar Bt hosil qiluvchi oʻsimliklarni tasodifiy yutish natijasida zaharlanishi mumkinligi haqida xavotirlar mavjud. Yaqinda oʻtkazilgan tadqiqotda Bt makkajoʻxori gulchanglari yaqin atrofdagi sut oʻsimliklarini changlatib, monarx kapalakning lichinkalari bilan oziqlanishiga taʼsiri monarx populyatsiyalari uchun xavf past ekanligini aniqladi<ref name="Gullan" />. Gerbitsidlarga chidamlilik uchun ishlab chiqilgan GMO ekin oʻsimliklaridan foydalanish, shuningdek, gerbitsiddan foydalanish bilan bogʻliq boʻlgan qishloq xoʻjaligi ifloslanishi miqdorini bilvosita oshirishi mumkin. Misol uchun, Amerika Qoʻshma Shtatlarining oʻrta-gʻarbiy qismida gerbitsidlarga chidamli makkajoʻxori dalalarida gerbitsidlardan foydalanishning koʻpayishi monarx kapalak lichinkalari uchun kerakli boʻlgan sut oʻtlari miqdorini kamaytirmoqda<ref name="Gullan" />. Genetik modifikatsiyalangan organizmlarning chiqarilishini tartibga solish organizm turiga va tegishli mamlakatga qarab farqlanadi{{Citation needed|sana=Noyabr 2017}}. ==== GMO ifloslanishni kamaytirish vositasi sifatida ==== GM mahsulotlaridan foydalanish bilan bogʻliq baʼzi xavotirlar boʻlishi mumkin boʻlsa-da, u hayvonlarning qishloq xoʻjaligini ifloslanishi bilan bogʻliq mavjud muammolarning yechimi ham boʻlishi mumkin. Ifloslanishning asosiy manbalaridan biri, xususan, tuproqdagi vitamin va minerallarning siljishi hayvonlarda ovqat hazm qilish samaradorligining yetishmasligidan keltirib chiqaradi. Ovqat hazm qilish samaradorligini oshirish orqali hayvonot mahsulotlarining tannarxini ham, atrof-muhitga yetkazilgan zararni ham minimallashtirish mumkin. Ushbu texnologiya va uning potentsial qoʻllanilishining muvaffaqiyatli namunalaridan biri Enviropig hisoblanadi{{Citation needed|sana=2017-yil noyabr}}. Enviropig genetik jihatdan oʻzgartirilgan Yorkshire choʻchqasi boʻlib, tupurigida fitazni paydo qiladi. Makkajoʻxori va bugʻdoy kabi donlarda fitik kislota deb nomlanuvchi tabiiy ravishda hazm boʻlmaydigan shaklda bogʻlangan fosfor mavjud. [[Fosfor]], choʻchqalar uchun muhim ozuqa, shuning uchun u choʻchqa ratsioniga qoʻshiladi, chunki u ovqat hazm qilish traktida parchalanmaydi. Natijada, don tarkibida tabiiy ravishda mavjud boʻlgan deyarli barcha fosfor najasda isrof boʻladi va tuproqda yuqori darajaga koʻtarilishi mumkin. Fitaz bu boshqa hazm boʻlmaydigan fitik kislotani parchalashga qodir boʻlgan ferment boʻlib, uni choʻchqada paydo boʻladi. Enviropigning donalaridagi fosforni hazm qilish qobiliyati bu tabiiy fosforning isrofgarchiligini (20-60 % ga kamayishi) yoʻq qiladi, shu bilan birga ozuqa tarkibiga oziq moddalarini qoʻshish zaruriyatini ham yoʻq qiladi<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.1038 /90788 |pmid=11479566 |year=2001 |last1=Golovan |first1=Serguei P |title=Soʻlakdagi fitazni ifodalovchi choʻchqalar kam fosforli goʻng ishlab chiqaradi |journal=Tabiat biotexnologiyasi |volume=19 |issue=8 |page=4-5 |last2=Meidinger |first2=Roy G |last3=Ajakaiye |first3=Ayodele |last4=Kottrill |first4=Maykl |last5=Wiederkehr |first5=Miles Z |last6=Barney |first6=Devid J |last7=Plante |first7=Kler |last8=Pollard |first8=Jon V |last9=Fan |first9=Ming Z |last10=Xeyes |first10=M. Entoni |last11=Laursen |first11=Jesper |last12=Hjorth |first12=J. Peter |last13=Hacker |first13=Rojer R |last14=Phillips |first14=John P |last15=Forsberg |first15=Secil W |s2cid=52853680}}</ref>. === Hayvonlarni boshqarish === ==== Goʻngni boshqarish ==== {{asosiy|Go'ngni boshqarish}} [[Havoning ifloslanishi|Havo]], tuproq va [[Suvning ifloslаnishi|suv ifloslanishining]] asosiy omillaridan biri hayvonlar chiqindilari hisoblanadi. USDA tomonidan 2005-yilgi hisobotga koʻra, har yili Qoʻshma Shtatlardagi fermer xoʻjaliklarida 335 million tonnadan ortiq „quruq moddalar“ chiqindilari (suv olib tashlangandan keyingi chiqindilar) ishlab chiqariladi<ref>USDA qishloq xoʻjaligi tadqiqotlari xizmati. „2005-yil Moliyaviy Yillik Hisobot Goʻng va qoʻshimcha mahsulotlardan foydalanish“, 2006-yil 31-may</ref>. Hayvonlarni oziqlantirish operatsiyasi har yili AQSh shahar chiqindi suvi zavodlarida qayta ishlanadigan inson kanalizatsiya chiqindilari miqdoridan taxminan 100 baravar koʻp goʻng ishlab chiqaradi. Qishloq xoʻjaligi oʻgʻitlarining diffuz manbali ifloslanishini kuzatish va nazorat qilish qiyinroq. Nitratlarning yuqori konsentratsiyasi yer osti suvlarida uchraydi va 50&nbsp;mg/litrga (EI Direktivasi limiti) yetishi mumkin. Ariq va daryo oqimlaridagi oʻgʻitlardan oziqaviy moddalarning ifloslanishi evtrofikatsiyaga olib keladi. Bu qishda kuzgi shudgorlash natijasida nitratlar koʻpayganidan keyin yomonroq boʻladi, qishki yogʻingarchilik kuchliroq boʻlib, oqib chiqadigan suv oqimi va yuvilishi koʻpayadi va oʻsimliklarning soʻrilishi kamroq boʻladi. EPA 2500 sigirga ega bitta sut fermasi 411 000 ga yaqin aholisi boʻlgan shahardagi kabi koʻproq chiqindilarni ishlab chiqarishini aniqlagan<ref>{{cite report|date=May 2004 y. |url=https://nepis.epa.gov/Exe/ZyPURL.cgi?Dockey=901V0100.txt |publisher=EPA |location=Cincinnati, OH |page=7 |id=EPA 600/R-04/042}}</ref>. AQSh Milliy tadqiqot kengashi hidlarni hayvonlarning mahalliy darajadagi chiqindisining eng muhim muammosi sifatida aniqladi. Turli hayvonlar tizimlari har yili ishlab chiqariladigan katta miqdordagi chiqindilar bilan kurashish uchun bir nechta chiqindilarni boshqarish tartib-qoidalarini qabul qildi. Goʻng bilan ishlov berishning afzalliklari ekinlarga tashish va qoʻllash kerak boʻlgan goʻng miqdorini kamligi, shuningdek, tuproqning siqilishini kamaytirishidir. Oziq moddalar ham kamayadi, yaʼni goʻngni tarqatish uchun kamroq ekin maydoni kerak boʻladi. Goʻngdan foydalanishda, shuningdek, goʻngda mavjud boʻlgan patogenlar miqdorini kamaytirish orqali inson salomatligi va bioxavfsizlik xavfini kamaytirish mumkin. Suyultirilmagan hayvon goʻngi yoki shlamlari maishiy kanalizatsiyaga qaraganda yuz baravar koʻp konsentratsiyali boʻlib, ichak paraziti ''Cryptosporidiumni'' olib tashishi mumkin, uni aniqlash qiyin va u odamlarga yuqishi mumkin''. [[Silos]]'' suyuqligi (fermentlangan hoʻl oʻtdan) past pH va juda yuqori biologik kislorod talabi bilan ataladan ham kuchliroqdir. Past pH bilan silos suyuqligi juda yemiruvchan boʻlishi mumkin; sintetik materiallarga va saqlash uskunasiga zarar yetkazishi va tasodifiy toʻkilishiga olib kelishi mumkin. Bu xususiyatlarning barchasini mavjud resurslarga asoslangan holda fermada goʻngni boshqarish tizimidan toʻgʻri foydalanish orqali optimallashtirish mumkin{{Citation needed|sana=Noyabr 2017}}. ==== Gʻoʻng bilan ishlov berish ==== ===== Kompostlash ===== [[Kompost|Kompostlash]]-qattiq goʻngni boshqarish tizimi boʻlib, u [[qoʻton]]<nowiki/>larda toʻplangan qattiq goʻngdan yoki ajratilgan suyuq goʻngning qattiq moddalaridan tayyorlanadi. Kompostlashning ikkita usuli mavjud: faol va passiv. Goʻng faol kompostlash paytida vaqti-vaqti bilan chayqatiladi, passiv kompostlashda esa bunday qilinmaydi. Passiv kompostlash toʻliq parchalanmaganligi va gaz tarqalishi tezligining pastligi tufayli issiqxona gazlari emissiyasini kamaytirishi aniqlangan. ===== Quyuq va suyuqlikni ajratish ===== Goʻngni boshqarishni osonlashtirish uchun mexanik ravishda qattiq va suyuq qismlarga ajratilinishi kerak. Suyuqliklar (4-8 % quruq modda) ekinlarga qulay tarqatlishi uchun nasos tizimlarida oson ishlatilishi kerak boʻladi va qattiq fraktsiya (15-30 % quruq modda) toʻshak sifatida ishlatilishi, ekinlarga yoyilishi, kompost qilinishi yoki eksport qilinishi mumkin. ===== Anaerob hazm qilish va lagunalar ===== [[Fayl:Anaerobic Lagoon at Cal Poly.jpg|thumb|upright=1.25|Sut zavodidagi anaerob lagunasi]] Anaerob hazm — bu organik qattiq moddalarning parchalanishiga yordam beradigan havo boʻlmagan joyda bakteriyalar yordamida hayvonlarning suyuq chiqindilarini biologik tozalash hisoblanadi. Chiqindilarni isitish uchun biogaz ishlab chiqarish tezligini oshirish maqsadida issiq suvdan foydalaniladi<ref name="manuremanagement.cornell"/>. Qolgan suyuqlik ozuqa moddalariga boy boʻlib, dalalarda oʻgʻit, metan gazi sifatida va toʻgʻridan-toʻgʻri biogaz pechida yoqish mumkin boʻlgan gaz<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.1016/j.renene.2017.08.068 |title=Kichik miqyosdagi Janubi-Sharqiy Osiyo fermerlari uchun go'ngni boshqarishga joriy yondashuv - Vetnam biogazidan foydalanish-misol sifatida biogaz fermalari |journal=Qayta tiklanadigan energiya |volume=115 |pages=362–70 |year=2018 |last1=Roubik |first1=Hynek |last2=Mazancova |first2=Jana |last3=Phung |first3=Le Dinh |last4=Banout |first4=yanvar}}</ref> yoki elektr va issiqlik ishlab chiqarish uchun dvigatel generatorida ishlatilishi mumkin<ref name="manuremanagement.cornell">{{cite report|date=2005-04-12 |title= Go'ngni tozalash tizimiga bo'lgan ehtiyojni baholash |series=Fact Sheet |url=http://www.manuremanagement.cornell.edu/Pages/General_Docs/Fact_Sheets/Evaluating_Need_for_Manure_Treatment_System_factsheet.pdf |publisher=Kornell universiteti goʻngini boshqarish dasturi |location=Ithaca, NY |id=MT-1}}</ref><ref>{{cite report |date=Iyul 1999 |title=Hayvonot xoʻjaligi: Chiqindilarni boshqarish amaliyotlari |url=http://www.gao.gov/archive/1999/rc99205.pdf |publisher=U.S.Bosh Buxgalteriya Ofisi |location=Vashington, D.C. |pages=9–11 |id=GAO/RCED-99-205}}</ref>. Metan karbonat angidridga qaraganda issiqxona gazi sifatida taxminan 20 baravar kuchliroqdir, bu sezilarli darajadagi salbiy taʼsirga ega. Bu toʻgʻri nazorat qilinmasa, atrof-muhitga taʼsir qiladi. Chiqindilarni anaerob usulda tozalash goʻngni boshqarish bilan bogʻliq hidni nazorat qilishning eng yaxshi usuli hisoblanadi<ref name="manuremanagement.cornell" />. Biologik tozalash lagunalarida qattiq moddalarni parchalash uchun ham anaerob hazm qilish usulidan foydalanadi, ammo bu juda sekinroq. Lagunalar isitiladigan hazm qilish mashinalaridan farqli oʻlaroq, atrof-muhit haroratida saqlanadi. Lagunalar toʻgʻri ishlashi uchun katta yer maydonlari va yuqori suyultirish hajmlarini talab qiladi, shuning uchun ular Qoʻshma Shtatlar shimolidagi iqlimda yaxshi ishlamaydi. Lagunalar shuningdek, hidni kamaytirib foyda beradi va unda issiqlik va elektr energiyasi uchun biogaz mavjud boʻladi<ref>{{cite report|date=sentabr 2002 |title=Anaerobik lagunalar |series=Oqindi suvlar texnologiyasi ma'lumotlar varaqasi |url=https://www3.epa.gov/npdes/pubs/alagoons.pdf |publisher=EPA |id=EPA 832-F-02-009}}</ref>. Tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, aerobik hazm qilish tizimlari yordamida issiqxona gazlari emissiyasi kamayadi. Issiqxona gazlari emissiyasini qisqartirish va mablagʻlar toza aerob texnologiyalarni oʻrnatishning yuqori narxini qoplashga yordam beradi va ishlab chiqaruvchilarga mavjud anaerob lagunalar oʻrnini bosadigan ekologik jihatdan ustun texnologiyalarni oʻzlashtirishini osonlashtiradi<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.1016/j.wasman.2007.09.034 |pmid=18060761 |title=Issiqxona gazlari emissiyasini kamaytirish va cho'chqachilik xo'jaliklarida aerob chiqindilarni qayta ishlash tizimlarini joriy etish natijasida atrof-muhit sifatini yaxshilash |journal=Chiqindilarni boshqarish |volume=28 |issue=4 |pages=759–66 |year=2008 |last1 =Vanotti |first1=M.B |last2=Szogi |first2=A.A |last3=Vives |first3=C.A }}</ref>. == Manbalar == {{Reflist|2}} * {{CRS|article = Kongress uchun hisobot: Qishloq xoʻjaligi: atamalar, dasturlar va qonunlar lugʻati, 2005-yil nashri|url = http://ncseonline.org/nle/crsreports/05jun/97-905.pdf|author= Jasper Womach}} jxlq7zhitg8qptv24eu8sfa0tsxm53b 2816452 2816450 2022-08-28T19:20:22Z Abdulaziz uzbek 72937 wikitext text/x-wiki [[Fayl:Water pollution in the Wairarapa.JPG|thumb|right|Water pollution due to [[dairy farming]] in the [[Wairarapa]] area of New Zealand (photographed in 2003)]] '''Qishloq xoʻjaligining ifloslanishi-'''atrof-muhitning [[Ifloslanish|ifloslanishi yoki degradatsiyasiga]] olib keladigan [[qishloq xo'jaligi|dehqonchilik]] amaliyotlarining [[Biotik omillar|biotik]] va [[Abiotik omillar|abiotik]] yonma-yonlarini bildiradi. atrofdagi ekotizimlarga va/yoki odamlarga va ularning iqtisodiy manfaatlariga zarar yetkazishi mumkin. Ifloslanish turli xil manbalardan kelib chiqishi mumkin, jumladan, suvning nuqtali manbadan ifloslanishi (bitta oqizish nuqtasidan) keng tarqalgan, landshaft darajasidagi sabablargacha, shuningdek, nuqtadan tashqari manbadan ifloslanishi va [[havoning ifloslanishi]] deb nomlanadi. Bu ifloslantiruvchi moddalar atrof-muhitga kirgach, atrofdagi ekotizimlarga bevosita taʼsir koʻrsatishi mumkin, yaʼni mahalliy yovvoyi tabiatning nobud boʻlishi yoki ichimlik suvining ifloslanishi, shuningdek, qishloq xoʻjaligi oqimi natijasida yuzaga keladigan [[O'lik zona (ekologiya)|oʻlik zonalar]] kabi quyi oqim taʼsiri katta suvlarda toʻplangan. jismlar. Boshqaruv amaliyoti yoki ularni bilmaslik ushbu ifloslantiruvchi moddalar miqdori va taʼsirida hal qiluvchi rol oʻynaydi. Boshqaruv usullari hayvonlarni boshqarish va uy-joy bilan taʼminlashdan tortib, global qishloq xoʻjaligi amaliyotida [[pestitsidlar]] va [[o'g'itlar]]larning tarqalishiga qadar boʻladi. Notoʻgʻri boshqaruv amaliyotlari hayvonlarni boqish operatsiyalarini notoʻgʻri boshqarish, haddan tashqari yaylovlar, shudgorlash, oʻgʻitlar va pestitsidlarni notoʻgʻri, ortiqcha yoki notoʻgʻri oʻz vaqtida ishlatishni oʻz ichiga oladi. Qishloq xoʻjaligining ifloslantiruvchi moddalari [[suv sifati]]ga katta taʼsir koʻrsatadi va ular koʻllar, daryolar, [[botqoq]]lar, daryolar va [[er osti suvlari|yer osti suvlari]]da uchraydi. Qishloq xoʻjaligidagi ifloslantiruvchi moddalarga choʻkindi moddalar, ozuqa moddalari, patogenlar, pestitsidlar, metallar va tuzlar kiradi<ref>{{veb manbasi|sana=2015-02-20|sarlavha=Agricultural Nonpoint Source Fact Sheet|url=http://water.epa.gov/polwaste/nps/agriculture_facts.cfm|kirish sanasi=22-aprel 2015-yil|veb-sayt=Amerika Qo'shma Shtatlari Atrof-muhitni muhofaza qilish agentligi|nashriyot=EPA}}</ref>. Chorvachilik qishloq xoʻjaligida katta hajmdagi atrof-muhitga kiradigan ifloslantiruvchi moddalari bilan katta taʼsir koʻrsatadi. Goʻng tarkibidagi bakteriyalar va patogenlar oʻtlash, lagunlarda goʻngni saqlash va dalalarga goʻng sepish toʻgʻri boshqarilmasa, daryolar va yer osti suvlariga kirib borishi mumkin<ref name=":2">"Qishloq xoʻjaligi amaliyotining tabiiy resurslarga ekologik taʼsirini oʻrganish. ". ''USGS.'' 2007-yil yanvar, pubs.usgs.gov/fs/2007/3001/pdf/508FS2007_3001.pdf. 2018-yil 2-aprelda foydalanilgan.</ref>. Yerdan foydalanishning oʻzgarishi va chorvachilik va dehqonchilik amaliyotlari, qishloq xoʻjaligi faoliyati natijasida havoning ifloslanishi iqlim oʻzgarishiga katta taʼsir koʻrsatadi va bu tashvishlarni IPCC Iqlim oʻzgarishi va yer boʻyicha maxsus hisobot hal qilish xalqaro tashkilotning asosiy qismi edi<ref>{{Cite book|author=IPCC|url=https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/2019/11/SRCCL-Full-Report-Compiled-191128.pdf|title=IPCC Special Report on Climate Change, Desertification, Land Degradation, Sustainable Land Management, Food Security, and Greenhouse gas fluxes in Terrestrial Ecosystems|publisher=Matbuotda|year=2019|editor1-last=Shukla|editor1-first=P.R.|ref={{harvid|IPCC SRCCL|2019}} <!-- ipcc:20200204 -->|author-link=IPCC|editor2-last=Skea|editor2-first=J.|editor3-last=Calvo Buendia|editor3-first=E.|editor4-last=Masson-Delmotte|editor4-first=V.|editor5-last=Pörtner|editor5-first=H.-O.|editor6-last=C. Roberts|editor6-first=D.|editor7-last=Zhai|editor7-first=P.|editor8-last=Slade|editor8-first=R.|editor9-last=Connors|editor9-first=S.|display-editors=4|editor18-first=P.|editor22-last=Malley|editor22-first=J.|editor21-last=Belkacemi|editor21-first=M.|editor20-last=Kissick|editor20-first=K.|editor19-last=Huntley|editor19-first=E.|editor18-last=Vyas|editor14-first=S.|editor17-last=Portugal Pereira|editor17-first=J.|editor16-last=Petzold|editor16-first=J.|editor15-last=Pathak|editor15-first=M.|editor14-last=Neogi|editor13-last=Luz|editor13-first=S.|editor12-last=Haughey|editor11-last=Ferrat|editor11-first=M.|editor10-last=van Diemen|editor10-first=R.|editor12-first=E.}} https://www.ipcc.ch/report/srccl/.</ref>. == Abiotik manbalar == === Pestitsidlar === [[Fayl:Cropduster spraying pesticides.jpg|thumb|alt=Cropduster pestitsidlarni purkamoqda.|[[Pestitsidlar|Pestitsid]]ni havodan qoʻllash.]] [[Pestitsidlar]] va [[gerbitsidlar]] qishloq xoʻjaligi yerlariga ekin yetishtirishni buzadigan zararkunandalarga qarshi kurashda qoʻllaniladi. [[Tuproqning ifloslanishi]] pestitsidlar tuproqda saqlanib qolganda va tuproqda toʻplanib turgʻun organik ifloslantiruvchilarga aylanganda sodir boʻladi, bu mikrobial jarayonlarni oʻzgartirishi, oʻsimliklarning kimyoviy moddalarni oʻzlashtirishini kuchaytirishi va [[tuproq organizmlari]]ga zaharli boʻlishi mumkin. Pestitsidlar va gerbitsidlarning saqlanish darajasi aralashmaning oʻziga xos kimyosiga bogʻliq boʻladi, natijada u [[sorbsiya]] dinamikasiga va tuproq muhitining taqdiri va transport xususiyatiga kuchli taʼsir qiladi<ref>{{veb manbasi|url=http://www.epa.gov/opp00001/science/efed_databasedescription.htm |title=Atrof-muhitga oid ma'lumotlar bazalari: Ekotoksisite ma'lumotlar bazasi |veb-sayt=Pestitsidlar: Fan va siyosat |publisher=U.S. Atrof-muhitni muhofaza qilish agentligi (EPA) |location=Vashington, D.C. |sana=2006-06-28 |arxiv-url=https://web.archive.org/web/20140704074226/http://www.epa.gov/opp00001/science/efed_databasedescription.htm |arxiv-sana=2014-07-04}}</ref>. Pestitsidlar ifloslangan zararkunandalar va tuproq organizmlari bilan oziqlanadigan hayvonlarda ham toʻplanishi mumkin. Bundan tashqari, pestitsidlar foydali hasharotlar, masalan, changlatuvchilar va zararkunandalarning tabiiy dushmanlari (yaʼni, zararkunandalarni ovlaydigan yoki parazitlik qiluvchi hasharotlar) uchun maqsadli zararkunandalarga nisbatan koʻproq zararli boʻlishi mumkin<ref name="Gullan">Gullan. , P.J. va Cranston, P.S. (2010) Hasharotlar: Entomologiyaning qisqacha mazmuni, 4-nashr. Blackwell Publishing UK: 584-sahifa.</ref>. ==== Pestitsidlarni yuvish ==== Pestitsidlarni yuvish pestitsidlarni suv bilan aralashib, tuproq boʻylab harakat qilishi natijasida sodir boʻladi, natijada yer osti grunt suvlarini ifloslantiradi. Yuvish miqdori tuproq va pestitsidlarning oʻziga xos xususiyatlariga, yogʻingarchilik va sugʻorish darajasiga bogʻliq. Agar suvda eruvchan pestitsidlardan foydalanilganda, tuproq qumli boʻlganida, yuvish koʻproq sodir boʻladi. Agar pestitsidlarni qoʻllagandan keyin ortiqcha sugʻorish sodir boʻlsa, pestitsidning tuproqqa adsorbsion qobiliyati past boʻadi. Yuvish nafaqat ishlov berilgan dalalardan, balki pestitsidlarni aralashtirish joylaridan, pestitsidlarni qoʻllash uchun moʻljallangan mashinalarni yuvish joylaridan yoki utilizatsiya qilinadigan joylardan ham kelib chiqishi mumkin<ref name="agf">{{veb manbasi |url=http://www.agf.gov.bc.ca/pesticides/c_2.htm |title=Pestisidlarning ekologik taqdiri |author=<!--Xodimlar yozuvchi(lar); by-line.--> |veb-sayt=Pesticide Wise |publisher=Britaniya Kolumbiya Qishloq xoʻjaligi vazirligi |location=Viktoriya, BC |arxiv-url=https://web.archive.org/web/20151225091304/http://www.agf.gov.bc.ca/pesticides/c_2.htm |arxiv-sana=2015-12-25}}</ref>. === Oʻgʻitlar === Oʻgʻitlar ekinlarni [[Azotli oʻgʻitlar|azot]], [[Fosforli oʻgʻitlar|fosfor]], [[Kaliyli oʻgʻitlar|kaliy]] kabi qoʻshimcha oziq moddalar manbalari bilan taʼminlash, oʻsimliklarning oʻsishi va hosildorligini oshirish uchun ishlatiladi. Ular oʻsimliklarning oʻsishi uchun foydali boʻlsa-da, ular tabiiy ozuqa va mineral [[biogeokimyoviy sikl]]ni buzishi va inson va ekologik sogʻliq uchun xavf tugʻdirishi mumkin. ==== Azot ==== [[Azotli oʻgʻitlar]] oʻsimliklarni oʻsimliklar qabul qilishi uchun biologik mavjud boʻlgan, yaʼni NO<sub>3</sub><sup>−</sup> ([[Nitratli oʻgʻitlar|nitrat]]) va NH<sub>4</sub><sup>+</sup> ([[Ammiakli oʻgʻit|ammiak]]) kabi azot shakllari bilan taʼminlaydi. Bu ekinlar hosildorligi va qishloq xoʻjaligi mahsuldorligini oshiradi, lekin u yer osti va yer usti suvlariga ham salbiy taʼsir koʻrsatishi, atmosferani ifloslantirishi va [[tuproq salomatligi]]ning yomonlashishiga olib kelishi mumkin. Oʻgʻit orqali qoʻllaniladigan ozuqa moddalarining hammasi ham ekinlar tomonidan oʻzlashtirilmaydi va ularning qolganlari esa tuproqda toʻplanadi yoki [[Yer usti oqimi|oqim]] sifatida yoʻqoladi. [[Nitratli oʻgʻitlar]] yuqori eruvchanligi va molekulasi manfiy zaryadlangan loy zarralari oʻrtasidagi zaryadga oʻxshash boʻlganligi sababli, tuproq qatlamiga oqib oʻtish orqali yoʻqolishi ehtimoli ancha yuqori<ref>{{veb manbasi|title=Azot aylanishi va azotli oʻgʻit manbalariga qisqacha nazar–1-qism|url=https://www.canr.msu.edu/news/nitrogen_cycle_and_nitrogen_fertilizer_sources_part_1|vebsayt=MSU Extension|language=en|date=2020-04-10}}</ref>. Azotli oʻgʻitlarni qoʻllash darajasi [[Nitratli oʻgʻitlar|nitrat]]ning suvda yuqori eruvchanligi sababli yer usti suvlariga oqib tushishning koʻpayishiga, shuningdek, yer osti suvlariga singib ketishiga olib keladi va shu bilan [[yer osti suvlarining ifloslanishini]] keltirib chiqaradi. Yer osti suvlarida nitrat darajasi 10&nbsp;mg/L (10 ppm) dan yuqori miqdori, bolalarda „koʻk chaqaloq sindromi“ (orttirilgan methemoglobinemia) va ehtimol qalqonsimon bez kassalliklari hamda turli xil saraton turlarini keltirib chiqaradi<ref>{{jurnal manbasi|last1=Uord|first1=Meri X.|last2=Jons|first2=Rena R.|last3=Brender|first3=Jan D.|last4=de Kok|first4=Teo M.|last5=Weyer|first5=Piter J.|last6=Nolan|first6=Bernard T.|last7=Villanueva|first7=Kristina M.|last8=van Breda|first8=Simone G.|date=Iyul 2018|title=Ichimlik suvi nitrati va inson salomatligi: yangilangan sharh|journal=Atrof-muhit tadqiqotlari va jamoat salomatligi xalqaro jurnali|volume=15|number=7|page=1557|doi=10.3390/ijerph15071557|issn=1661-7827|pmc=60684=03 |doi-access=free}}</ref>. Atmosfera azotini (N<sub>2</sub>) koʻproq biologik mavjud shakllarga oʻtkazuvchi azot fiksatsiyasi va biologik mavjud azot birikmalarini N<sub>2</sub> va N<sub>2</sub>O ga aylantiruvchi denitrifikatsiya, azot aylanishida ishtirok etadigan eng muhim metabolik jarayonlardan ikkitasidir, chunki ular ekotizimlarga azotning eng katta kirish va chiqishi hisoblanadi. Ular azotning atmosfera (yaʼni, taxminan 78 % azot) va biosfera oʻrtasida oqimini taʼminlaydi. Azot aylanishidagi boshqa muhim jarayonlar nitrifikatsiya va ammonifikatsiya boʻlib, ular mos ravishda ammiakni nitrat yoki nitritga va organik moddalarni ammiakka aylantiradi. Bu jarayonlar koʻpchilik ekotizimlarda azot kontsentratsiyasini nisbatan barqaror ushlab turganligi sababli, qishloq xoʻjaligidan chiqqan azotning katta oqimi jiddiy buzilishlarga olib kelishi mumkin<ref>{{Cite web|url=https://www.nature.com/scitable/knowledge/library/the-nitrogen-cycle-processes-players-and-human-15644632/|title=The Nitrogen Cycle: Processes, Players, and Human Impact {{!}} Learn Science at Scitable|website=www.nature.com|access-date=2020-04-19}}</ref>. Buning suv ekotizimlarida keng tarqalgan natijasi [[evtrofikatsiya]] boʻlib, bu oʻz navbatida [[Gipoksiya|gipoksik]] va [[Anoksiya|anoksik]] sharoitlarni yaratadi. Bu ikkalasi ham oʻlimga olib keladi yoki koʻplab turlarga zarar yetkazadi<ref>{{jurnal manbasi |last1=Diaz |first1=Robert |last2=Rosenberg |first2=Rutger |title=Dengiz ekotizimlari uchun o'lik zonalarning tarqalishi va oqibatlari |jurnal=Fan |date=2008-08-15 |volume=321 |1-son=8 |pages=926–929 |doi=10.1126/science.1156401 |pmid=18703733 |bibcode=2008Sci...321..926D |s2cid=32818786 |url=https://www.science.org/012/do.1156401}}</ref>. Azotli oʻgʻitlash NH<sub>3</sub> gazlarini ham atmosferaga chiqarishi mumkin, ular keyinchalik NO<sub>x</sub> birikmalariga aylanishi mumkin. Atmosferadagi NO<sub>x</sub> birikmalarining koʻp miqdori suv ekotizimlarining kislotalanishiga olib kelishi va odamlarda turli xil nafas olish muammolarini keltirib chiqarishi mumkin. Oʻgʻitlash natijasida N<sub>2</sub>O ajralib chiqishi mumkin, bu [[issiqxona gazi]] boʻlib, stratosferada ozonning (O<sub>3</sub>) yoʻq qilinishiga yordam beradi<ref>{{cite journal|last1=Erisman|first1=Yan Villem|last2=Gallovey|first2=Jeyms N.|last3=Seitzinger|first3=Sybil|last4=Bleeker|first4=Albert|last5=Kasallik|first5=Nensi B.|last6= Petresku|first6=A.M.Roksana|last7=Lich|first7=Allison M.|last8=de Vries|first8=Wim|date=2013-07-05|title=Global azot aylanishining inson modifikatsiyasining oqibatlari|journal=Qirollik falsafiy operatsiyalari B jamiyati: Biologiya fanlari|volume=368|number=1621|pages=20130116|doi=10.1098/rstb.2013.0116|issn=0962-8436|pmc=3682738|pmid=23713116}}</ref>. Azotli oʻgʻit oladigan tuproqlar ham zararlanishi ham mumkin. Oʻsimliklarda mavjud boʻlgan azotning koʻpayishi ekinning sof birlamchi ishlab chiqarishini oshiradi va oxir-oqibat, parchalangan biomassa orqali oʻgʻitlar va uglerod birikmalaridan azotning koʻproq kirishi natijasida tuproqning mikrobial faolligi ortadi. Tuproqdagi parchalanishning kuchayishi tufayli uning organik moddalari tugaydi, bu esa tuproqning umumiy sogʻligʻini yomonlashuviga olib keladi<ref>{{jurnal manbasi|last1=Lu|first1=Chaoqun|last2=Tian|first2=Hanqin|date=2017-03-02|title=O'tgan yarim asrda qishloq xo'jaligi ishlab chiqarishida global azot va fosfor o'g'itlaridan foydalanish: o'zgaruvchan issiq nuqtalar va ozuqa moddalarining muvozanati|url=https://www.earth-syst-sci-data.net/9/181/2017/|journal=Yer tizimi fanlari ma'lumotlari|language=en|volume=9|number=1|pages=181–192|doi= 10.5194/essd-9-181-2017|bibcode=2017ESSD.... 9..181L|issn=1866-3508|doi-access=bepul}}</ref>. Standart azotli oʻgʻitlarga alternativalardan biri bu kuchli samarali oʻgʻitlar (EEF) hisoblanadi. EEF larning bir nechta turlari mavjud, ammo ular odatda ikkita toifaga boʻlinadi, sekin chiqadigan oʻgʻitlar yoki nitrifikatsiya inhibitori oʻgʻitlari. Sekin-asta boʻshatilgan oʻgʻitlar qishloq xoʻjaligi tizimlariga Azotning chiqishini kechiktiradigan va sekinlashtiradigan polimer bilan qoplangan. ''Nitrifikatsiya inhibitorlari'' — bu juda gidrofobik boʻlgan oltingugurt birikmasi bilan qoplangan oʻgʻitlar, bu azotning chiqishini sekinlashtirishga yordam beradi. EEF (Enhanced Efficiency Fertilizers)lar azotning tuproqqa kamroq va barqaror oqishini taʼminlaydi va azotning yuvilishi va NO<sub>x</sub> birikmalarining uchuvchanligini kamaytirishi mumkin, ammo ilmiy adabiyotlar azot ifloslantirishini kamaytirishda ham samarali, ham samarasizligini koʻrsatadi<ref>{{cite journal |last1=Akiyama |first1=Xiroko |last2=Yan |first2=Xiaoyuan |last3=Yagi |first3=Kazuyuki |title=Samarali oʻgʻitlarning samaradorligini baholash N2O va qishloq xoʻjaligidan NO emissiyalarini kamaytirish imkoniyatlari sifatida:meta-tahlil |journal=Global oʻzgarishlar biologiyasi |date=2010 |volume=16 |number=6 |pages=1837-1846 |doi=10.1111/j.1365-2486.2009.02031.x|bibcode=201031G |io.71G.s2cid=86496834 }}</ref><ref>{{veb manbasi |last1=Williams |first1=T. |last2=Derksen |first2=J. |last3=Mors |first3=J. |title=Samarali azotli oʻgʻit: Janubiy Willamette yer osti suvlarini boshqarish zonasidagi baland oʻtloqli dalalarda hosildorlikka va er osti suvlariga potentsial taʼsir, Oregon, AQSh |url=https://cfpub.epa.gov/si/si_public_record_report.cfm?dirEntryId=347986&Lab=CPHEA&subject=Water%20Research&showCriteria=0&searchAll=water%20and%20(drinking%20water%20or%20small%20systems)&sortBy=revisionDate |vebsayt=EPA.gov |publisher=Environmental Protection Agency}}</ref>. ==== Fosfor ==== Qishloq xoʻjaligida ishlatiladigan fosforli oʻgʻitlarning eng keng tarqalgan shakli fosfat (PO<sub>4</sub><sup>3-</sup>) boʻlib, u PO<sub>4</sub><sup>3-</sup>ni oʻz ichiga olgan sintetik birikmalarda yoki goʻng va kompost kabi organik shakllarda qoʻllaniladi<ref>{{veb manbasi|url=https://extension.umn.edu/phosphorus-and-potassium/understanding-phosphorus-o'g'itlar|title=Fosforli o'g'itlar haqida tushuncha|vebsayt=extension.umn.edu|til=en|kirish sanasi=2020-04-09}}</ref>. Fosfor oʻynaydigan roli tufayli barcha organizmlar uchun muhim ozuqa hisoblanadi, shuningdek nuklein kislota ishlab chiqarish va metabolik energiya almashinuvi kabi hujayra va metabolik funksiyalarda muhimdir. Biroq, koʻpchilik organizmlar, shu jumladan qishloq xoʻjaligi ekinlari ham oz miqdorda fosforga muhtoj, chunki ular ekotizimlarda nisbatan kam miqdorda rivojlangan<ref>{{jurnal manbasi|last1=Hart|first1=Murray|last2=Quin|first2 =Bert|last3=Nguyen|first3=M|date=2004-11-01|title=Qishloq xoʻjaligi yerlaridan fosfor oqimi va toʻgʻridan-toʻgʻri oʻgʻit taʼsiri|url=https://www.researchgate.net/publication/51369130|journal=Journal Atrof-muhit sifati|jild=33|son=6|sahifalar=1954–72|doi=10.2134/jeq2004.1954|pmid=15537918}}</ref>. Tuproqdagi mikrob populyatsiyalari fosforning organik shakllarini fosfat kabi eruvchan oʻsimlik shakllariga aylantira oladi. Bu bosqich odatda noorganik oʻgʻitlar bilan chetlab oʻtiladi, chunki u fosfat yoki boshqa mavjud oʻsimlik shakllari sifatida qoʻllaniladi. Oʻsimliklar tomonidan qabul qilinmagan har qanday fosfor tuproq zarralariga soʻriladi, bu esa uning joyida qolishiga yordam beradi. Shu sababli, u odatda yer usti suvlariga kiradi, agar u biriktirilgan tuproq zarralari yogʻingarchilik yoki boʻron suvi oqimi natijasida eroziyalanadi. Yer usti suvlariga kiradigan miqdor oʻgʻit sifatida qoʻllaniladigan miqdorga nisbatan nisbatan past boʻladi, lekin u koʻpgina muhitlarda cheklovchi oziq moddasi boʻlganligi sababli, hatto kichik miqdori ham ekotizimning tabiiy fosfor biogeokimyoviy aylanishini buzishi mumkin<ref>{{ veb manbasi|url=https://extension.psu.edu/programs/nutrient-management/educational/soil-fertility/managing-phosphorus-for-agriculture-and-the-environment|sarlavha=Qishloq xo'jaligi va atrof-muhit uchun fosforni boshqarish (Pensilvaniyadagi ozuqaviy moddalarni boshqarish dasturi)|vebsayt=Pensilvaniyadagi ozuqaviy moddalarni boshqarish dasturi (Penn State kengaytmasi)|til=en|kirish sanasi=2020-04-09}}</ref>. Garchi azot zararli suv oʻtlari va siyanobakteriyalarning gullashida muhim rol oʻynasa ham evtrofikatsiyaga sabab boʻladi, fosfor koʻpincha, ayniqsa chuchuk suvlarda eng cheklovchi oziq moddasi boʻlganligi sababli, ortiqcha fosfor eng katta hissa qoʻshuvchi omil hisoblanadi<ref>{{veb manbasi|url=https://www.epa.gov/national-suv-resurs-so'rovlar/ko'rsatkichlar-fosfor |title=Ko'rsatkichlar: Fosfor|oxirgi=AQSh EPA|ism=OW|sana=2013-11-27|vebsayt=US EPA|til=en|kirish sanasi=2020-04-19}}</ref>. Bundan tashqari yer usti suvlaridagi kislorod miqdorini kamaytirish uchun suv oʻtlari va siyanobakteriyalarning gullashi inson va hayvonlar sogʻligʻi hamda koʻplab suv organizmlari uchun zararli boʻlgan siyanotoksinlarni ishlab chiqarishi mumkin<ref>{{veb manbasi|url=https://www.epa.gov/nutrientpollution/effects-dead-zones-and-harmful-algal-blooms|title=Ta'siri: o'lik zonalar va zararli alglarning gullashi|oxirgi=AQSh EPA|ism=OW|sana=2013-03-12|veb-sayt=AQSh EPA| til=en|kirish sanasi=2020-04-10}}</ref>. Tarkibida [[fosfor]] boʻlgan oʻgʻitlarda [[kadmiy]] kontsentratsiyasi sezilarli darajada farq qiladi va muammoli boʻlishi mumkin. Masalan, mono-ammiakli [[Fosforli oʻgʻitlar|fosforli oʻgʻit]]da kadmiy miqdori 0.14&nbsp;mg/kggacha past, 50.9&nbsp;mg/kggacha yuqori boʻlishi mumkin. Buning sababi shundaki, ularni ishlab chiqarishda ishlatiladigan fosfat jinsi 188&nbsp;mg/kggacha boʻlishi mumkin(masalan,[[Nauru (orol)|Nauru]] va [[Rojdestvo oroli|Rojdestvo]] orollaridagi konlar). Yuqori kadmiyli oʻgʻitlardan doimiy foydalanish tuproq va oʻsimliklarni ifloslantirishi mumkin. Fosfatli oʻgʻitlarning kadmiyi miqdori boʻyicha cheklovlar [[Yevropa Komissiyasi]] tomonidan koʻrib chiqilgan. Fosforni oʻz ichiga olgan oʻgʻit ishlab chiqaruvchilari endi fosfat jinslarining tarkibidagi kadmiyga qarab tanlaydilar<ref name="Microchemical Journal 2012 pp. 17–21">{{jurnal manbasi | title=O'g'it ishlab chiqarish uchun ishlatiladigan bir nechta fosfat jinslarida Cd tarkibini o'rganish | journal=Mikrokimyoviy jurnal |volume=104 | date=2012-09-01 | issn=0026-265X | doi=10.1016/j.microc.2012.03.020 | pages=17–21 | url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0026265X12000665 | kirish sanasi=2022-01-23| last1=mart | first1=Swe Swe | last2=Okazaki | first2=Masanori }}</ref>. Fosfat jinslar tarkibida [[ftorid]] miqdori yuqori. Binobarin, fosforli oʻgʻitlarning keng qoʻllanilishi tuproqdagi ftorid kontsentratsiyasini oshirdi. Oʻgʻitdan oziq-ovqatning ifloslanishi juda oz tashvish tugʻdirishi aniqlandi, chunki oʻsimliklar tuproqdan ozgina ftor toʻplaydi, ifloslangan tuproqlarni yutib yuboradigan chorva mollari uchun ftoridning zaharlanish ehtimoli kattaroqdir. Bundan tashqari, ftoridning tuproq mikroorganizmlariga taʼsiri ham tashvish tugʻdirishi mumkin<ref name="Water Research 2009 pp. 3177–3186">{{jurnal manbasi |title=Oqava suvlarni biologik tozalash tizimlarida ftoridning mikroorganizmlarga toksikligi | journal = Suv tadqiqotlari | volume=43 | masala=13 | date=2009-07-01 | issn=0043-1354 | doi=10.1016/j.watres.2009.04.032 | pages=3177–3186 | url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0043135409002802 | kirish sanasi=2022-01-23| last1=Ochoa-Herrera | first1=Valeriya | last2=Banihani | first2=Qais | last3=Leon | first3=Glendy | last4=Xatri | first4=Chandra | last5=Maydon | first5=Jeyms A. | last6=Syerra-Alvares | first6=Reyes | pmid=19457531 }}</ref>. ;Radioaktiv elementlar Oʻgʻitlarning radioaktiv tarkibi sezilarli darajada oʻzgarib turadi va ularning asosiy mineraldagi kontsentratsiyasiga hamda oʻgʻit ishlab chiqarish jarayoniga bogʻliq. [[Uran-238]] konsentrasiyalari fosfat jinsida 7 dan 100 pCi/g gacha, fosforli oʻgʻitlarda esa 1 dan 67 pCi/g gacha boʻlishi mumkin. Fosforli oʻgʻitlarning yillik miqdori yuqori qoʻllanilishi, bu tuproqlarda va drenaj suvlarida uran-238 kontsentratsiyasining odatdagidan bir necha baravar koʻp boʻlishiga olib kelishi mumkin. Biroq, bu oʻsishlarning oziq-ovqatlarning radionuklidlar bilan ifloslanishidan kelib chiqadigan inson salomatligi xavfiga taʼsiri juda kichik (0,05 mSv/y dan kam).{{citation needed|date=2017-yil noyabr}} ==== Organik ifloslantiruvchilar ==== [[Goʻng|Gʻoʻng]] va biosolidlar hayvonlar va odamlar tomonidan oziq-ovqat shaklida isteʼmol qilinadigan koʻplab oziq moddalarni oʻz ichiga oladi. Bunday chiqindi mahsulotlarni qishloq xoʻjaligi yerlariga qaytarish amaliyoti tuproqdagi ozuqa moddalarini qayta ishlash imkoniyatini beradi. Qiyinchilik jihati shundaki, goʻnglar va biosolidlar nafaqat uglerod, azot va fosfor kabi ozuqaviy moddalarni oʻz ichiga oladi, balki ular ifloslantiruvchi moddalarni, jumladan dori-darmon va shaxsiy parvarishlash vositalari (PPCP) ham oʻz ichiga olishi mumkin. Odamlar va hayvonlar tomonidan isteʼmol qilinadigan PPCP larning xilma-xilligi va katta miqdori mavjud va ularning har biri quruqlik va suv muhitida noyob kimyoga ega. Shunday qilib, hammasining ham tuproq, suv va havo sifatiga taʼsiri baholanmagan. AQSh atrof-muhitni muhofaza qilish agentligi (EPA) turli xil PPCP lar darajasini baholash uchun AQSH boʻylab [[oqova suvlarni tozalash]] zavodlaridan chiqayotgan oqava suvlarni oʻrganib chiqdi<ref>{{veb manbasi |url=https://www..epa.gov/biosolids/sewage-sludge-surveys |sarlavha=Kanalizatsiya loyini oʻrganish |nashriyot=EPA |vebsayt=Biosolids |sana=2016-08-17}}</ref>. === Metallar === Ogʻir metallarning (masalan, qoʻrgʻoshin, kadmiy, mishyak, simob) qishloq xoʻjaligi tizimidagi asosiy qismlari oʻgʻitlar, goʻng kabi organik chiqindilar va qoʻshimcha sanoat mahsulotlarining chiqindilari hisoblanadi. Noorganik oʻgʻitlar, ayniqsa, ogʻir metallarning tuproqqa kirishi uchun muhim yoʻldir<ref>{{jurnal manbasi|last1=Srivastava|first1=Vaibhav|last2=Sarkar|first2=Abhijit|last3=Singh|first3=Sonu|last4=Singh| first4=Pooja|last5=de Araujo|first5=Ademir S. F.|last6=Singh|first6=Rajeev P.|date=2017|title=Og'ir metallar ifloslanishining agroekologik javoblari, tuproq salomatligi va o'simliklarning ko'rsatkichlariga alohida e'tibor qaratilgan|journal=Frontiers Environmental Science|language=en|volume=5|doi=10.3389/fenvs.2017.00064|issn=2296-665X|doi-access=free}}</ref>. Sugʻorish kabi baʼzi dehqonchilik usullari tuproqda tabiiy ravishda toʻplanadigan [[Selen|selenning]] (Se) toʻplanishiga olib keladi, buning natijasida quyi oqimdagi suv havzalarida yovvoyi hayvonlar, chorva mollari va odamlar uchun toksik boʻlgan selen kontsentratsiyasi boʻlishi mumkin. Bu jarayon 1987-yilda zaharli chiqindixona deb eʼlon qilingan San-Xoakin vodiysidagi ([[Kaliforniya]], [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQSh]]) Kesterson suv ombori nomi bilan atalgan „Kesterson effekti“ nomi bilan mashhur<ref>{{jurnal manbasi|last=Presser|first=Tereza S.|data=1994-05-01|title=Kesterson effekti|journal=Atrof-muhitni boshqarish|language=en|volume=18|number=3|pages=437–454 |doi=10.1007/BF02393872|bibcode=1994EnMan..18..437P|s2cid=46919906|issn=1432-1009|url=https://zenodo.org/record/1232546}}</ref>. Atrof-muhitda mavjud boʻlgan ogʻir metallar oʻsimliklar tomonidan oʻzlashtirilishi mumkin, bu esa taʼsirlangan oʻsimliklarni isteʼmol qilganda odamlar sogʻligʻi uchun xavf tugʻdirishi mumkin<ref>{{jurnal manbasi|last1=Alves|first1=Leticia|last2=Reis|first2=Andre|last3= Gratão|first3=Priscila|date=2016-07-18|title=Qishloq xo'jaligi tuproqlaridagi og'ir metallar: O'simliklardan kundalik hayotimizga|url=https://www.researchgate.net/publication/305627542|journal=Científica|volume =44|masala=3|pages=346|doi=10.15361/1984-5529.2016v44n3p346-361|doi-access=free}}</ref>. Baʼzi metallar oʻsimliklarning oʻsishi uchun zarurdir, ammo ularning koʻpligi oʻsimlik salomatligiga salbiy taʼsir koʻrsatishi mumkin. Poʻlat sanoati chiqindilari koʻp boʻlganligi sababli koʻpincha oʻgʻitlarga qayta ishlanadigan (oʻsimliklar oʻsishi uchun zarur boʻlgan) [[rux]] tarkibiga quyidagi zaharli metallar ham kirishi mumkin: [[qoʻrgʻoshin]], [[Margimush|mishyak]], [[kadmiy]], [[xrom]] va [[nikel]]. Bu turdagi oʻgʻitlarda eng koʻp uchraydigan zaharli elementlar [[simob]], [[qoʻrgʻoshin]] va [[Margimush|mishyak]]<nowiki/>dir. Ushbu potentsial zararli aralashmalar oʻgʻit ishlab chiqarish jarayonida olib tashlanishi mumkin, ammo bu oʻgʻit narxini sezilarli darajada oshiradi. Yuqori darajada toza oʻgʻitlar keng tarqalgan boʻlib, koʻk rangli boʻyoqlarni oʻz ichiga olgan, suvda yaxshi eriydigan oʻgʻitlar sifatida tanilgan. Bu kabi oʻgʻitlar odatda uy xoʻjaliklarida ishlatiladi, masalan, Mirakl-Gro. Bu suvda yuqori darajada eriydigan oʻgʻitlar yashil bogʻlarida qoʻllaniladi va chakana narxidan sezilarli darajada arzonroq narxda kattaroq paketlarda mavjud. Bundan tashqari, ishlab chiqarishni cheklovchi yuqori sof qoshimchalardan tayyorlangan, arzon, chakana, donador bogʻ oʻgʻitlari ham mavjud{{citation needed|date=2020-yil oktabr}}. === Yerni boshqarish === ==== Tuproq eroziyasi va choʻkishi ==== [[Fayl:Soil erosion - geograph.org.uk - 1135515.jpg|thumb|upright=1.25|right|alt=Tuproq eroziyasi|Tuproq eroziyasi: tuproq shudgorlangan daladan shu darvoza orqali yuvilib, undan narigi suv oqimiga oʻtdi.]] Qishloq xoʻjaligi intensiv boshqaruvi yoki samarasiz yer qoplamalari [[tuproq eroziyasi]] va choʻkindi choʻkishiga katta hissa qoʻshadi<ref>Uzoq masofadagi tuproq va suvni saqlash qoʻmitasi, Milliy tadqiqot kengashi. 1993. Tuproq va suv sifati: qishloq xoʻjaligining kun tartibi. National Academy Press: Washington, D.C.</ref>. Hisob-kitoblarga koʻra, qishloq xoʻjaligi yerlarining degradatsiyasi har yili 6 million gektarga yaqin unumdor yerlarda unumdorlikning qaytarilmas pasayishiga olib kelmoqda<ref>{{kitob manbasi |last1=Dudal |first1=R. |year=1981 |bob=Tabiatni muhofaza qilish ehtiyojlarini baholash |pages=3–12 |title=Tuproqni saqlash, muammolar va istiqbollar |editor1-first=R. P. C. |editor1-last=Morgan |location=Chichester, U.K. |publisher=Wiley}}</ref>. Yer usti oqim suvlarida choʻkmalarning toʻplanishi (yaʼni choʻkindi) turli yoʻllar bilan suv sifatiga taʼsir qiladi{{citation needed|date=2019-yilning avgusti}}. Choʻkma ariqlar, daryolar, kichik daryolar va navigatsiya kanallarining tashish imkoniyatlarini kamaytirishi mumkin. Shuningdek, u suv biotasiga taʼsir qiladigan suvga kiradigan yorugʻlik miqdorini ham cheklashi mumkin. Choʻkma natijasida hosil boʻlgan loyqalik baliqlarning ovqatlanish imkoniyatiga xalaqit berishi mumkin, bu esa populyatsiya dinamikasiga taʼsir qiladi. Choʻkma ifloslantiruvchi moddalar, jumladan fosfor va turli pestitsidlarning tashilishi va toʻplanishiga ham taʼsir qiladi<ref name="Abrantes Pereira Goncalves 77–88-betlar">{{jurnal manbasi| last1=Abrantes | first1=Nelson | last2=Pereira | first2=Rut | last3=Gonsalves | first3=Fernando | title=Qishloq xo'jaligi yerlari bilan o'ralgan ko'lda suv, cho'kindi va baliq to'qimalarida pestitsidlarning paydo bo'lishi: odamlar va ekologik retseptorlar uchun xavflar haqida |journal=Water, Air, & Soil Pollution | publisher=Springer Science and Business Media LLC | volume=212 | issue=1–4 | date=2010-01-30 | issn=0049-6979 | doi=10.1007/s11270-010-0323-2 | pages=77–88| bibcode=2010WASP..212...77A | s2cid=93206521}}</ref>. ==== Yerga ishlov berish va azot oksidi chiqindilari ==== Tabiiy tuproq biogeokimyoviy jarayonlari natijasida turli xil issiqxona gazlari, shu jumladan azot oksidi chiqariladi. Qishloq xoʻjaligini boshqarish amaliyoti emissiya darajasiga taʼsir qilishi mumkin. Misol uchun, tuproqqa ishlov berish darajasi [[Azot oksidlari|azot oksidi]] chiqindilariga ham taʼsir qilishi aniqlangan<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.2134/jeq1998.00472425002700030029x |title=Uch yil davomida zararlangan azot oksidi emissiyasi, Soya-beda aylanishlari va azotli o'g'itlash |journal=Atrof-muhit sifati jurnali |volume=27 |issue=3 |pages=698–703 |year=1998 |last1=MakKenzi |first1=A. F |last2=Fan |first2=M. X |last3=Cadrin |first3=F }}</ref>. == Biotik manbalar == === Najas chiqindilaridan chiqadigan issiqxona gazlari === Birlashgan Millatlar Tashkilotining Oziq-ovqat va qishloq xoʻjaligi tashkiloti (Food and Agriculture Organization(FAO)) bashoratiga koʻra, antropogen issiqxona gazlarining 18 % toʻgʻridan-toʻgʻri yoki bilvosita dunyo chorvachiligidan keladi. Ushbu hisobot shuningdek, chorvachilikdan chiqadigan chiqindilar transportdan chiquvchi chiqindilardanda koʻproq ekanligini koʻrsatdi. Hozirda chorva mollari issiqxona gazlari chiqindilarini ishlab chiqarishda koʻproq rol oʻynasa-da, hisob-kitoblar notoʻgʻri ekanligi taʼkidlangan. FAO chorvachilikni baholashda dehqonchilikning hayotiy siklini baholashdan foydalangan boʻlsada (yaʼni, barcha jihatlar, jumladan, ozuqa uchun ekin yetishtirish, tashishdan soʻyishgacha va h.k.), ular transport sektori uchun ham bir xil baholashni qoʻllamagan<ref >{{kitob manbasi |doi=10.1016/S0065-2113(09)03001-6 |bob=Havoni tozalash: Chorvachilikning iqlim oʻzgarishiga qoʻshgan hissasi |volume=103 |pages=1–40|title=Agronomiyadagi yutuqlar |year= 2009 |last1=Pitesky |first1=Maurice E |last2=Stackhouse |first2=Kimberly R |last3=Mitloehner |first3=Frank M |isbn=978-0-12-374819-5}}</ref>. Muqobil manbalar FAO taxminlarini xato deb hisoblaydi va global chorvachilik sanoati atmosferaga chiqadigan issiqxona gazlarining ulushi 18 % emas, balki 51 % gacha toʻgʻri kelishi mumkinligini taʼkidlaydi<ref>{{cite journal|author=Robert Gudlend |author2=Jeff Anhang |title=Chorvachilik va iqlim oʻzgarishi: agar iqlim oʻzgarishining asosiy ishtirokchilari... sigirlar, choʻchqalar va tovuqlar boʻlsa-chi? |date=noyabr–dekabr 2009 |url=http://www.worldwatch.org/files/pdf/Livestock%20and%20Climate%20Change.pdf |periodical=World Watch |arxiv-url=https://web.archive.org/web/20091105155752/http://www.worldwatch.org/files/pdf/Livestock%20and%20Climate%20Change.pdf|archive-date=2009-11-05}}</ref><ref>{{jurnal manbasi|title=Chorvachilik sanoatining atrof-muhitga taʼsiri: bilimlar oʻrtasidagi bogʻliqlik, Isroildagi talabalar oʻrtasidagi munosabat va xatti-harakatlar |journal=Atrof-muhitni oʻrganish va jamoat salomatligi xalqaro jurnali |doi-access=free |date=16-aprel, 2019-yil |volume=16 |issue=8 |last1=Dopelt|first1=Keren|last2 =Radon|first2=Pnina|last3=Davidovitch|first3=Nadav|page=1359 |doi=10.3390/ijerph16081359|pmid=31014019 |pmc=6518108 }}</ref>. Tanqidchilarning taxminicha, hisob-kitoblardagi farq, FAO ning foydalangan maʼlumotlari eskirganligidan kelib chiqqan. Nima boʻlishidan qatʼiy nazar, agar FAO ning 18 % hisoboti toʻgʻri boʻlganda ham, bu chorvachilikni issiqxona gazlari bilan ifloslantirish boʻyicha ikkinchi oʻrinda turishini koʻrsatadi. PNAS modeli shuni koʻrsatdiki, agar hayvonlar AQSh qishloq xoʻjaligi va oziq-ovqatidan butunlay chiqarib tashlangan boʻlsa ham, AQShning issiqxona gazlari chiqindilari atigi 2,6 % ga (yoki qishloq xoʻjaligidagi IG(issiqxona gazlari) chiqindilarining 28 %) kamayadi. Buning sababi, hayvonlarning goʻnglarini oʻgʻitlar bilan almashtirish va boshqa hayvonlarning qoʻshimcha mahsulotlarini almashtirish zarurati va chorvachilik hozirgi vaqtda inson tomonidan isteʼmol qilinmaydigan oziq-ovqat va tolani qayta ishlashning qoʻshimcha mahsulotlarini ishlatadi. Bundan tashqari, odamlar koʻproq energiya olishlariga qaramay, muhim oziq moddalarning koʻproq tanqisligidan aziyat chekishadi, bu esa, ehtimol, semirishning kuchayishiga olib keladi<ref name=pnas>{{jurnal manbasi|title=Nutritional and greenhouse gas impacts of removing animals from US agriculture|date=13-noyabr 2017-yil|volume=114|issue=48|page=E10301–E10308|doi=10,1073/pnas.1707322114|pmid=29133422|Journal=29133422|Journal of Science=Pro | 5715743|last1=Oq|first1=Robin R.|last2=Hall|first2=Meri Bet|doi-access=free}}</ref>. === Biopestitsidlar === ''Biopestitsidlar''-tabiiy materiallardan (hayvonlar, oʻsimliklar, mikroorganizmlar, ayrim minerallar) olingan pestitsidlar<ref name="Pedigoand">L. P. Pedigo va M. Rays. 2009. Entomologiya va zararkunandalarga qarshi kurash, 6-nashr. Prentice Hall: 816 pp.</ref>. Anʼanaviy pestitsidlarning alternativi sifatida biopestisidlar qishloq xoʻjaligining umumiy ifloslanishini kamaytirishi mumkin, chunki ular bilan ishlash xavfsiz, odatda foydali umurtqasizlar yoki umurtqali hayvonlarga kuchli taʼsir qilmaydi va qisqa qoldiq vaqt talab qiladi<ref name="Pedigoand" />. Biroq, biopestitsidlar maqsadli boʻlmagan turlar populyatsiyalariga salbiy taʼsir koʻrsatishi mumkinligi haqida baʼzi xavotirlar mavjud<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.1007/s10123-003- 0144-x |pmid=12955583 |title=Oʻsimliklarni himoya qilish uchun mikrobial pestitsidlarni ishlab chiqish, roʻyxatga olish va tijoratlashtirish |journal=Xalqaro mikrobiologiya |volume=6 |issue=4 |pages=245–52 |year=2003 |last1=Montesinos |first1 =Emilio |s2cid=26444169 |url=http://revistes.iec.cat/index.php/IM/article/view/9432 }}</ref>. Qoʻshma Shtatlarda biopestitsidlar EPK tomonidan tartibga solinadi. Biopestitsidlar boshqa pestitsidlarga qaraganda kamroq zararli va atrof-muhitga taʼsiri kamroq boʻlganligi sababli, agentlik ulardan foydalanishni roʻyxatdan oʻtkazish uchun koʻp maʼlumot talab qilmaydi. Koʻpgina biopestisidlarga Amerika Qoʻshma Shtatlari Qishloq xoʻjaligi Departamentining Milliy organik dasturi, organik oʻsimliklarni yetishtirish standartlari doirasida ruxsat berilgan<ref name="Pedigoand" />. === Introduksiya qilingan turlar === ==== Invaziv turlar ==== {{asosiy|Invaziv turlar}} [[Fayl:Yellow star thistle.jpg|thumb|right|alt=Yellow Star Thistle.|''Centaurea solstitialis'', agressiv invaziv begona oʻt, ehtimol, Shimoliy Amerikaga ifloslangan em-xashak urugʻida kiritilgan. Dehqonchilik va chorvachilik kabi qishloq xoʻjaligi amaliyotlari uning tez tarqalishiga yordam berdi. Bu otlar uchun zaharli, mahalliy oʻsimliklarning oʻsishiga toʻsqinlik qiladi (biologik xilma-xillikni kamaytiradi va tabiiy ekotizimlarni buzadi) va mahalliy hayvonlarning migratsiyasiga jismoniy toʻsiqdir.]] Qishloq xoʻjaligining globallashuvining tobora kuchayib borayotgani zararkunandalar, begona oʻtlar va kasalliklarning tasodifiy yangi ekin maydonlariga koʻchishiga olib keldi. Agar paydo boʻlsa, ular mahalliy turlar populyatsiyasiga taʼsir koʻrsatadigan invaziv turga aylanadi<ref name="Mooney">{{jurnal manbasi |doi=10.1073/pnas.091093398 |pmid=11344292 |pmc=33232 |title=Evolyutsiya ta'siri invaziv turlari |journal=Milliy fanlar akademiyasi materiallari |volume=98 |issue=10 |sahifalar=5446–51 |year=2001 |last1=Muni |first1=H. A |last2=Klilend |first2=E. E |bibcode=2001PNAS...98.5446M |doi-access=free }}</ref>. Va qishloq xoʻjaligi ishlab chiqarishiga xavf tugʻdiadi<ref name="Gullan" />. Masalan, Yevropada yetishtirilgan va Amerika Qoʻshma Shtatlari va Kanadaga tijorat changlatuvchlari sifatida foydalanish uchun [[Bumblebee|bumble beelarni]] joʻnatilgani Yangi Dunyoga Eski Dunyo parazitining kirib kelishiga olib keldi<ref>{{web cite |url=http://www.iucnredlist.org/apps/redlist/details/135295/0 |title=Bombus franklini (Franklinning Bumble Bee |publisher=Iucnredlist.org |date=2008-01-01 |kirish sanasi=2013-07-24 }}</ref>. Ushbu muqaddima Shimoliy Amerikada soʻnggi paytlarda tugʻma asalarilarning kamayishida rol oʻynashi mumkin<ref>{{kitob manbasi|last1=Thorp |first1=R.W. |first2=M.D. |last2=Choʻpon |year=2005 |bob=Profil: Subgenus Bombus Lateille 1802 (Apidae: Apinae: Bombini) |muharrir1-birinchi=M.D. |editor1-oxirgi=Choʻpon |muharrir2-birinchi=D.M. |editor2-oxirgi=Vogan |muharrir3-birinchi=S.H. |editor3-last=Qora |title=Shimoliy Amerika changlatuvchi hasharotlarining qizil roʻyxati |publisher=Xerces umurtqasiz hayvonlarni muhofaza qilish jamiyati |location=Portland,OR}}</ref>. Qishloq xoʻjaligida joriy qilingan turlar, shuningdek, mahalliy turlar bilan duragaylasha oladi, natijada genetik [[biologik xilma-xillik]]<ref name="Mooney" /> pasayadi va qishloq xoʻjaligi ishlab chiqarishiga tahdid soladi<ref name="Gullan" />. Dehqonchilik amaliyoti bilan bogʻliq yashash muhitining buzilish ([[ekologiya]]) ham ushbu introduksiya qilingan organizmlarning paydo boʻlishiga yordam berishi mumkin. Kontaminatsiyalangan texnika, chorva mollari va yem-xashak, ifloslangan ekin yoki yaylov urugʻlari ham begona oʻtlarning tarqalishiga olib kelishi mumkin<ref>{{veb manbasi |url=http://www.weeds.gov.au/management/prevention.htm |title=Avstraliyadagi begona oʻtlar bosh sahifa |publisher=Weeds.gov.au |date=2013-06-12 |kirish sanasi=2013-07-24 }}</ref>. [[Karantin begona oʻsimliklar|Karantin]]<nowiki/>lar (biologik xavfsizlikga qarang) invaziv turlar tarqalishining oldini olishni siyosat darajasida tartibga solishning bir usuli hisoblanadi. Karantin — bu invaziv tur mavjud boʻlgan joylardan u mavjud boʻlmagan hududlarga zararlangan turning harakatlanishini cheklaydigan qonuniy hujjat. [[Jahon Savdo Tashkiloti]] Sanitariya va fitosanitariya choralarini qoʻllash toʻgʻrisidagi bitim doirasida zararkunandalar va kasalliklar karantini boʻyicha xalqaro qoidalarga ega. Ayrim mamlakatlarning oʻz karantin qoidalari mavjud. Masalan, Qoʻshma Shtatlarda Amerika Qoʻshma Shtatlari Qishloq xoʻjaligi Departamenti va Hayvonlar va oʻsimliklar salomatligini tekshirish xizmati (USDA/APHIS) mahalliy (AQSh ichida) va xorijiy (Qoʻshma Shtatlardan tashqari importlarni) karantinlarni boshqaradi. Ushbu karantinlar davlat chegaralari va kirish portlarida inspektorlar tomonidan amalga oshiriladi<ref name="Pedigoand" />. ==== Biologik nazorat ==== Qishloq xoʻjaligi zararkunandalariga qarshi kurashda yirtqichlar, parazitoidlar, parazitlar, patogenlardan va biologik zararkunandalarga qarshi kurash vositalaridan foydalanish hamda zararkunandalarga qarshi kurashning boshqa usullari, masalan, pestitsidlardan foydalanish qishloq xoʻjaligining ifloslanishini kamaytirish potentsialiga ega. Biroq, mahalliy boʻlmagan bionazorat agentlari tomonidan joriy etishning afzalliklari keng muhokama qilinmoqda. Joriy etilganidan soʻng, bionazorat vositalarining kiritilishi qaytarib boʻlmaydigan boʻlishi mumkin. Potentsial ekologik muammolar qishloq xoʻjaligining yashash joylaridan tabiiy muhitga tarqalishini va mahalliy turlardan foydalanishga moslashishni oʻz ichiga olishi mumkin. Bundan tashqari, murakkab ekotizimlardagi oʻzaro taʼsir natijalarini va potentsial ekologik taʼsirlarni chiqarishdan oldin bashorat qilish qiyin boʻlishi mumkin. Ekologik zararga olib kelgan bionazorat dasturining bir misoli Shimoliy Amerikada sodir boʻlgan, u yerda kapalaklar parazitoidi loʻli kuya (Gypsy moth) va jigarrang kuya (Browntail moth) bilan kurashish uchun kiritilgan. Bu parazitoid kapalaklarning koʻplab turlaridan foydalanishga qodir va bu, ehtimol, bir qancha mahalliy ipak kuya turlarining kamayib ketishi va yoʻq boʻlib ketishiga olib kelgan<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.1146/annurev.ento.48.060402.102800 |pmid=1220812 | title=Maqsadsiz ta'sirlar - biologik nazoratning Axilles tovoni? Bionazoratni kiritish bilan bog'liq xavfni kamaytirish uchun retrospektiv tahlillar |jurnal=Entomologiyaning yillik sharhi |jild=48 |sahifalar=365–96 |yil=2003 |oxirgi1=Louda |birinchi1=SM |oxirgi2=Pemberton |birinchi2=R.W |oxirgi3=Jonson |first3=M.T |last4=Follett |first4=P.A }}</ref>. Potentsial bionazorat agentlari uchun xalqaro tadqiqotlar, Yevropa biologik nazorat laboratoriyasi, Amerika Qoʻshma Shtatlari Qishloq xoʻjaligi Departamenti va Qishloq xoʻjaligi tadqiqotlari xizmati (USDA/ARS), Hamdoʻstlik Biologik nazorat instituti va Xalqaro Zararli Oʻsimliklar va Hayvonlarning Biologik Nazorati Tashkiloti yordam beradi. Qishloq xoʻjaligi ifloslanishining oldini olish uchun xavfsizlik choralarini koʻrishdan oldin organizmning potentsial samaradorligi va ekologik taʼsiri boʻyicha karantin va keng qamrovli tadqiqotlar talab etiladi. Agar tasdiqlansa, bionazorat agentini tegishli qishloq xoʻjaligi sharoitida kolonizatsiya qilish va tarqatishga urinishlar amalga oshiriladi. Ularning samaradorligi doimiy ravishda baholanadi<ref name="Pedigoand" />. === Genetik modifikatsiyalangan organizmlar (GMO) === [[Fayl:Bt plants.png|thumb|left|alt= Top: Lesser cornstalk borer larvae extensively damaged the leaves of this unprotected peanut plant. (Image Number K8664-2)-Photo by Herb Pilcher. Bottom: After only a few bites of peanut leaves of this genetically engineered plant (containing the genes of the Bacillus thuringiensis (Bt) bacteria), this lesser cornstalk borer larva crawled off the leaf and died. (Image Number K8664-1)-Photo by Herb Pilcher.|(Top) Non transgenic peanut leaves showing extensive damage from [[European corn borer]] larvae. (Bottom) Peanut leaves genetically engineered to produce Bt toxins are protected from herbivory damage.]] ==== Genetik ifloslanish va ekologik taʼsirlar ==== Biroq, GMO ekinlari duragaylash orqali mahalliy oʻsimlik turlarining genetik ifloslanishiga olib kelishi mumkin. Bu begona oʻtlarning koʻpayishiga yoki mahalliy turlarning yoʻq boʻlib ketishiga olib kelishi mumkin. Bundan tashqari, transgen oʻsimligining oʻzi, agar modifikatsiya maʼlum bir muhitda yaroqliligini yaxshilasa, begona oʻtga aylanishi ham mumkin<ref name="Gullan" />. Shuningdek, changlatuvchilar va tabiiy dushmanlar kabi maqsadli boʻlmagan organizmlar Bt hosil qiluvchi oʻsimliklarni tasodifiy yutish natijasida zaharlanishi mumkinligi haqida xavotirlar mavjud. Yaqinda oʻtkazilgan tadqiqotda Bt makkajoʻxori gulchanglari yaqin atrofdagi sut oʻsimliklarini changlatib, monarx kapalakning lichinkalari bilan oziqlanishiga taʼsiri monarx populyatsiyalari uchun xavf past ekanligini aniqladi<ref name="Gullan" />. Gerbitsidlarga chidamlilik uchun ishlab chiqilgan GMO ekin oʻsimliklaridan foydalanish, shuningdek, gerbitsiddan foydalanish bilan bogʻliq boʻlgan qishloq xoʻjaligi ifloslanishi miqdorini bilvosita oshirishi mumkin. Misol uchun, Amerika Qoʻshma Shtatlarining oʻrta-gʻarbiy qismida gerbitsidlarga chidamli makkajoʻxori dalalarida gerbitsidlardan foydalanishning koʻpayishi monarx kapalak lichinkalari uchun kerakli boʻlgan sut oʻtlari miqdorini kamaytirmoqda<ref name="Gullan" />. Genetik modifikatsiyalangan organizmlarning chiqarilishini tartibga solish organizm turiga va tegishli mamlakatga qarab farqlanadi{{Citation needed|sana=Noyabr 2017}}. ==== GMO ifloslanishni kamaytirish vositasi sifatida ==== GM mahsulotlaridan foydalanish bilan bogʻliq baʼzi xavotirlar boʻlishi mumkin boʻlsa-da, u hayvonlarning qishloq xoʻjaligini ifloslanishi bilan bogʻliq mavjud muammolarning yechimi ham boʻlishi mumkin. Ifloslanishning asosiy manbalaridan biri, xususan, tuproqdagi vitamin va minerallarning siljishi hayvonlarda ovqat hazm qilish samaradorligining yetishmasligidan keltirib chiqaradi. Ovqat hazm qilish samaradorligini oshirish orqali hayvonot mahsulotlarining tannarxini ham, atrof-muhitga yetkazilgan zararni ham minimallashtirish mumkin. Ushbu texnologiya va uning potentsial qoʻllanilishining muvaffaqiyatli namunalaridan biri Enviropig hisoblanadi{{Citation needed|sana=2017-yil noyabr}}. Enviropig genetik jihatdan oʻzgartirilgan Yorkshire choʻchqasi boʻlib, tupurigida fitazni paydo qiladi. Makkajoʻxori va bugʻdoy kabi donlarda fitik kislota deb nomlanuvchi tabiiy ravishda hazm boʻlmaydigan shaklda bogʻlangan fosfor mavjud. [[Fosfor]], choʻchqalar uchun muhim ozuqa, shuning uchun u choʻchqa ratsioniga qoʻshiladi, chunki u ovqat hazm qilish traktida parchalanmaydi. Natijada, don tarkibida tabiiy ravishda mavjud boʻlgan deyarli barcha fosfor najasda isrof boʻladi va tuproqda yuqori darajaga koʻtarilishi mumkin. Fitaz bu boshqa hazm boʻlmaydigan fitik kislotani parchalashga qodir boʻlgan ferment boʻlib, uni choʻchqada paydo boʻladi. Enviropigning donalaridagi fosforni hazm qilish qobiliyati bu tabiiy fosforning isrofgarchiligini (20-60 % ga kamayishi) yoʻq qiladi, shu bilan birga ozuqa tarkibiga oziq moddalarini qoʻshish zaruriyatini ham yoʻq qiladi<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.1038 /90788 |pmid=11479566 |year=2001 |last1=Golovan |first1=Serguei P |title=Soʻlakdagi fitazni ifodalovchi choʻchqalar kam fosforli goʻng ishlab chiqaradi |journal=Tabiat biotexnologiyasi |volume=19 |issue=8 |page=4-5 |last2=Meidinger |first2=Roy G |last3=Ajakaiye |first3=Ayodele |last4=Kottrill |first4=Maykl |last5=Wiederkehr |first5=Miles Z |last6=Barney |first6=Devid J |last7=Plante |first7=Kler |last8=Pollard |first8=Jon V |last9=Fan |first9=Ming Z |last10=Xeyes |first10=M. Entoni |last11=Laursen |first11=Jesper |last12=Hjorth |first12=J. Peter |last13=Hacker |first13=Rojer R |last14=Phillips |first14=John P |last15=Forsberg |first15=Secil W |s2cid=52853680}}</ref>. === Hayvonlarni boshqarish === ==== Goʻngni boshqarish ==== {{asosiy|Go'ngni boshqarish}} [[Havoning ifloslanishi|Havo]], tuproq va [[Suvning ifloslаnishi|suv ifloslanishining]] asosiy omillaridan biri hayvonlar chiqindilari hisoblanadi. USDA tomonidan 2005-yilgi hisobotga koʻra, har yili Qoʻshma Shtatlardagi fermer xoʻjaliklarida 335 million tonnadan ortiq „quruq moddalar“ chiqindilari (suv olib tashlangandan keyingi chiqindilar) ishlab chiqariladi<ref>USDA qishloq xoʻjaligi tadqiqotlari xizmati. „2005-yil Moliyaviy Yillik Hisobot Goʻng va qoʻshimcha mahsulotlardan foydalanish“, 2006-yil 31-may</ref>. Hayvonlarni oziqlantirish operatsiyasi har yili AQSh shahar chiqindi suvi zavodlarida qayta ishlanadigan inson kanalizatsiya chiqindilari miqdoridan taxminan 100 baravar koʻp goʻng ishlab chiqaradi. Qishloq xoʻjaligi oʻgʻitlarining diffuz manbali ifloslanishini kuzatish va nazorat qilish qiyinroq. Nitratlarning yuqori konsentratsiyasi yer osti suvlarida uchraydi va 50&nbsp;mg/litrga (EI Direktivasi limiti) yetishi mumkin. Ariq va daryo oqimlaridagi oʻgʻitlardan oziqaviy moddalarning ifloslanishi evtrofikatsiyaga olib keladi. Bu qishda kuzgi shudgorlash natijasida nitratlar koʻpayganidan keyin yomonroq boʻladi, qishki yogʻingarchilik kuchliroq boʻlib, oqib chiqadigan suv oqimi va yuvilishi koʻpayadi va oʻsimliklarning soʻrilishi kamroq boʻladi. EPA 2500 sigirga ega bitta sut fermasi 411 000 ga yaqin aholisi boʻlgan shahardagi kabi koʻproq chiqindilarni ishlab chiqarishini aniqlagan<ref>{{cite report|date=May 2004 y. |url=https://nepis.epa.gov/Exe/ZyPURL.cgi?Dockey=901V0100.txt |publisher=EPA |location=Cincinnati, OH |page=7 |id=EPA 600/R-04/042}}</ref>. AQSh Milliy tadqiqot kengashi hidlarni hayvonlarning mahalliy darajadagi chiqindisining eng muhim muammosi sifatida aniqladi. Turli hayvonlar tizimlari har yili ishlab chiqariladigan katta miqdordagi chiqindilar bilan kurashish uchun bir nechta chiqindilarni boshqarish tartib-qoidalarini qabul qildi. Goʻng bilan ishlov berishning afzalliklari ekinlarga tashish va qoʻllash kerak boʻlgan goʻng miqdorini kamligi, shuningdek, tuproqning siqilishini kamaytirishidir. Oziq moddalar ham kamayadi, yaʼni goʻngni tarqatish uchun kamroq ekin maydoni kerak boʻladi. Goʻngdan foydalanishda, shuningdek, goʻngda mavjud boʻlgan patogenlar miqdorini kamaytirish orqali inson salomatligi va bioxavfsizlik xavfini kamaytirish mumkin. Suyultirilmagan hayvon goʻngi yoki shlamlari maishiy kanalizatsiyaga qaraganda yuz baravar koʻp konsentratsiyali boʻlib, ichak paraziti ''Cryptosporidiumni'' olib tashishi mumkin, uni aniqlash qiyin va u odamlarga yuqishi mumkin''. [[Silos]]'' suyuqligi (fermentlangan hoʻl oʻtdan) past pH va juda yuqori biologik kislorod talabi bilan ataladan ham kuchliroqdir. Past pH bilan silos suyuqligi juda yemiruvchan boʻlishi mumkin; sintetik materiallarga va saqlash uskunasiga zarar yetkazishi va tasodifiy toʻkilishiga olib kelishi mumkin. Bu xususiyatlarning barchasini mavjud resurslarga asoslangan holda fermada goʻngni boshqarish tizimidan toʻgʻri foydalanish orqali optimallashtirish mumkin{{Citation needed|sana=Noyabr 2017}}. ==== Gʻoʻng bilan ishlov berish ==== ===== Kompostlash ===== [[Kompost|Kompostlash]]-qattiq goʻngni boshqarish tizimi boʻlib, u [[qoʻton]]<nowiki/>larda toʻplangan qattiq goʻngdan yoki ajratilgan suyuq goʻngning qattiq moddalaridan tayyorlanadi. Kompostlashning ikkita usuli mavjud: faol va passiv. Goʻng faol kompostlash paytida vaqti-vaqti bilan chayqatiladi, passiv kompostlashda esa bunday qilinmaydi. Passiv kompostlash toʻliq parchalanmaganligi va gaz tarqalishi tezligining pastligi tufayli issiqxona gazlari emissiyasini kamaytirishi aniqlangan. ===== Quyuq va suyuqlikni ajratish ===== Goʻngni boshqarishni osonlashtirish uchun mexanik ravishda qattiq va suyuq qismlarga ajratilinishi kerak. Suyuqliklar (4-8 % quruq modda) ekinlarga qulay tarqatlishi uchun nasos tizimlarida oson ishlatilishi kerak boʻladi va qattiq fraktsiya (15-30 % quruq modda) toʻshak sifatida ishlatilishi, ekinlarga yoyilishi, kompost qilinishi yoki eksport qilinishi mumkin. ===== Anaerob hazm qilish va lagunalar ===== [[Fayl:Anaerobic Lagoon at Cal Poly.jpg|thumb|upright=1.25|Sut zavodidagi anaerob lagunasi]] Anaerob hazm — bu organik qattiq moddalarning parchalanishiga yordam beradigan havo boʻlmagan joyda bakteriyalar yordamida hayvonlarning suyuq chiqindilarini biologik tozalash hisoblanadi. Chiqindilarni isitish uchun biogaz ishlab chiqarish tezligini oshirish maqsadida issiq suvdan foydalaniladi<ref name="manuremanagement.cornell"/>. Qolgan suyuqlik ozuqa moddalariga boy boʻlib, dalalarda oʻgʻit, metan gazi sifatida va toʻgʻridan-toʻgʻri biogaz pechida yoqish mumkin boʻlgan gaz<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.1016/j.renene.2017.08.068 |title=Kichik miqyosdagi Janubi-Sharqiy Osiyo fermerlari uchun go'ngni boshqarishga joriy yondashuv - Vetnam biogazidan foydalanish-misol sifatida biogaz fermalari |journal=Qayta tiklanadigan energiya |volume=115 |pages=362–70 |year=2018 |last1=Roubik |first1=Hynek |last2=Mazancova |first2=Jana |last3=Phung |first3=Le Dinh |last4=Banout |first4=yanvar}}</ref> yoki elektr va issiqlik ishlab chiqarish uchun dvigatel generatorida ishlatilishi mumkin<ref name="manuremanagement.cornell">{{cite report|date=2005-04-12 |title= Go'ngni tozalash tizimiga bo'lgan ehtiyojni baholash |series=Fact Sheet |url=http://www.manuremanagement.cornell.edu/Pages/General_Docs/Fact_Sheets/Evaluating_Need_for_Manure_Treatment_System_factsheet.pdf |publisher=Kornell universiteti goʻngini boshqarish dasturi |location=Ithaca, NY |id=MT-1}}</ref><ref>{{cite report |date=Iyul 1999 |title=Hayvonot xoʻjaligi: Chiqindilarni boshqarish amaliyotlari |url=http://www.gao.gov/archive/1999/rc99205.pdf |publisher=U.S.Bosh Buxgalteriya Ofisi |location=Vashington, D.C. |pages=9–11 |id=GAO/RCED-99-205}}</ref>. Metan karbonat angidridga qaraganda issiqxona gazi sifatida taxminan 20 baravar kuchliroqdir, bu sezilarli darajadagi salbiy taʼsirga ega. Bu toʻgʻri nazorat qilinmasa, atrof-muhitga taʼsir qiladi. Chiqindilarni anaerob usulda tozalash goʻngni boshqarish bilan bogʻliq hidni nazorat qilishning eng yaxshi usuli hisoblanadi<ref name="manuremanagement.cornell" />. Biologik tozalash lagunalarida qattiq moddalarni parchalash uchun ham anaerob hazm qilish usulidan foydalanadi, ammo bu juda sekinroq. Lagunalar isitiladigan hazm qilish mashinalaridan farqli oʻlaroq, atrof-muhit haroratida saqlanadi. Lagunalar toʻgʻri ishlashi uchun katta yer maydonlari va yuqori suyultirish hajmlarini talab qiladi, shuning uchun ular Qoʻshma Shtatlar shimolidagi iqlimda yaxshi ishlamaydi. Lagunalar shuningdek, hidni kamaytirib foyda beradi va unda issiqlik va elektr energiyasi uchun biogaz mavjud boʻladi<ref>{{cite report|date=sentabr 2002 |title=Anaerobik lagunalar |series=Oqindi suvlar texnologiyasi ma'lumotlar varaqasi |url=https://www3.epa.gov/npdes/pubs/alagoons.pdf |publisher=EPA |id=EPA 832-F-02-009}}</ref>. Tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, aerobik hazm qilish tizimlari yordamida issiqxona gazlari emissiyasi kamayadi. Issiqxona gazlari emissiyasini qisqartirish va mablagʻlar toza aerob texnologiyalarni oʻrnatishning yuqori narxini qoplashga yordam beradi va ishlab chiqaruvchilarga mavjud anaerob lagunalar oʻrnini bosadigan ekologik jihatdan ustun texnologiyalarni oʻzlashtirishini osonlashtiradi<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.1016/j.wasman.2007.09.034 |pmid=18060761 |title=Issiqxona gazlari emissiyasini kamaytirish va cho'chqachilik xo'jaliklarida aerob chiqindilarni qayta ishlash tizimlarini joriy etish natijasida atrof-muhit sifatini yaxshilash |journal=Chiqindilarni boshqarish |volume=28 |issue=4 |pages=759–66 |year=2008 |last1 =Vanotti |first1=M.B |last2=Szogi |first2=A.A |last3=Vives |first3=C.A }}</ref>. == Manbalar == {{Reflist|2}} * {{CRS|article = Kongress uchun hisobot: Qishloq xoʻjaligi: atamalar, dasturlar va qonunlar lugʻati, 2005-yil nashri|url = http://ncseonline.org/nle/crsreports/05jun/97-905.pdf|author= Jasper Womach}} [[Turkum: Tabiat]] 1vki9wb92pgdmvaeomeil3euy01k1de 2816455 2816452 2022-08-28T19:24:31Z Abdulaziz uzbek 72937 Turkum wikitext text/x-wiki [[Fayl:Water pollution in the Wairarapa.JPG|thumb|right|Water pollution due to [[dairy farming]] in the [[Wairarapa]] area of New Zealand (photographed in 2003)]] '''Qishloq xoʻjaligining ifloslanishi-'''atrof-muhitning [[Ifloslanish|ifloslanishi yoki degradatsiyasiga]] olib keladigan [[qishloq xo'jaligi|dehqonchilik]] amaliyotlarining [[Biotik omillar|biotik]] va [[Abiotik omillar|abiotik]] yonma-yonlarini bildiradi. atrofdagi ekotizimlarga va/yoki odamlarga va ularning iqtisodiy manfaatlariga zarar yetkazishi mumkin. Ifloslanish turli xil manbalardan kelib chiqishi mumkin, jumladan, suvning nuqtali manbadan ifloslanishi (bitta oqizish nuqtasidan) keng tarqalgan, landshaft darajasidagi sabablargacha, shuningdek, nuqtadan tashqari manbadan ifloslanishi va [[havoning ifloslanishi]] deb nomlanadi. Bu ifloslantiruvchi moddalar atrof-muhitga kirgach, atrofdagi ekotizimlarga bevosita taʼsir koʻrsatishi mumkin, yaʼni mahalliy yovvoyi tabiatning nobud boʻlishi yoki ichimlik suvining ifloslanishi, shuningdek, qishloq xoʻjaligi oqimi natijasida yuzaga keladigan [[O'lik zona (ekologiya)|oʻlik zonalar]] kabi quyi oqim taʼsiri katta suvlarda toʻplangan. jismlar. Boshqaruv amaliyoti yoki ularni bilmaslik ushbu ifloslantiruvchi moddalar miqdori va taʼsirida hal qiluvchi rol oʻynaydi. Boshqaruv usullari hayvonlarni boshqarish va uy-joy bilan taʼminlashdan tortib, global qishloq xoʻjaligi amaliyotida [[pestitsidlar]] va [[o'g'itlar]]larning tarqalishiga qadar boʻladi. Notoʻgʻri boshqaruv amaliyotlari hayvonlarni boqish operatsiyalarini notoʻgʻri boshqarish, haddan tashqari yaylovlar, shudgorlash, oʻgʻitlar va pestitsidlarni notoʻgʻri, ortiqcha yoki notoʻgʻri oʻz vaqtida ishlatishni oʻz ichiga oladi. Qishloq xoʻjaligining ifloslantiruvchi moddalari [[suv sifati]]ga katta taʼsir koʻrsatadi va ular koʻllar, daryolar, [[botqoq]]lar, daryolar va [[er osti suvlari|yer osti suvlari]]da uchraydi. Qishloq xoʻjaligidagi ifloslantiruvchi moddalarga choʻkindi moddalar, ozuqa moddalari, patogenlar, pestitsidlar, metallar va tuzlar kiradi<ref>{{veb manbasi|sana=2015-02-20|sarlavha=Agricultural Nonpoint Source Fact Sheet|url=http://water.epa.gov/polwaste/nps/agriculture_facts.cfm|kirish sanasi=22-aprel 2015-yil|veb-sayt=Amerika Qo'shma Shtatlari Atrof-muhitni muhofaza qilish agentligi|nashriyot=EPA}}</ref>. Chorvachilik qishloq xoʻjaligida katta hajmdagi atrof-muhitga kiradigan ifloslantiruvchi moddalari bilan katta taʼsir koʻrsatadi. Goʻng tarkibidagi bakteriyalar va patogenlar oʻtlash, lagunlarda goʻngni saqlash va dalalarga goʻng sepish toʻgʻri boshqarilmasa, daryolar va yer osti suvlariga kirib borishi mumkin<ref name=":2">"Qishloq xoʻjaligi amaliyotining tabiiy resurslarga ekologik taʼsirini oʻrganish. ". ''USGS.'' 2007-yil yanvar, pubs.usgs.gov/fs/2007/3001/pdf/508FS2007_3001.pdf. 2018-yil 2-aprelda foydalanilgan.</ref>. Yerdan foydalanishning oʻzgarishi va chorvachilik va dehqonchilik amaliyotlari, qishloq xoʻjaligi faoliyati natijasida havoning ifloslanishi iqlim oʻzgarishiga katta taʼsir koʻrsatadi va bu tashvishlarni IPCC Iqlim oʻzgarishi va yer boʻyicha maxsus hisobot hal qilish xalqaro tashkilotning asosiy qismi edi<ref>{{Cite book|author=IPCC|url=https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/2019/11/SRCCL-Full-Report-Compiled-191128.pdf|title=IPCC Special Report on Climate Change, Desertification, Land Degradation, Sustainable Land Management, Food Security, and Greenhouse gas fluxes in Terrestrial Ecosystems|publisher=Matbuotda|year=2019|editor1-last=Shukla|editor1-first=P.R.|ref={{harvid|IPCC SRCCL|2019}} <!-- ipcc:20200204 -->|author-link=IPCC|editor2-last=Skea|editor2-first=J.|editor3-last=Calvo Buendia|editor3-first=E.|editor4-last=Masson-Delmotte|editor4-first=V.|editor5-last=Pörtner|editor5-first=H.-O.|editor6-last=C. Roberts|editor6-first=D.|editor7-last=Zhai|editor7-first=P.|editor8-last=Slade|editor8-first=R.|editor9-last=Connors|editor9-first=S.|display-editors=4|editor18-first=P.|editor22-last=Malley|editor22-first=J.|editor21-last=Belkacemi|editor21-first=M.|editor20-last=Kissick|editor20-first=K.|editor19-last=Huntley|editor19-first=E.|editor18-last=Vyas|editor14-first=S.|editor17-last=Portugal Pereira|editor17-first=J.|editor16-last=Petzold|editor16-first=J.|editor15-last=Pathak|editor15-first=M.|editor14-last=Neogi|editor13-last=Luz|editor13-first=S.|editor12-last=Haughey|editor11-last=Ferrat|editor11-first=M.|editor10-last=van Diemen|editor10-first=R.|editor12-first=E.}} https://www.ipcc.ch/report/srccl/.</ref>. == Abiotik manbalar == === Pestitsidlar === [[Fayl:Cropduster spraying pesticides.jpg|thumb|alt=Cropduster pestitsidlarni purkamoqda.|[[Pestitsidlar|Pestitsid]]ni havodan qoʻllash.]] [[Pestitsidlar]] va [[gerbitsidlar]] qishloq xoʻjaligi yerlariga ekin yetishtirishni buzadigan zararkunandalarga qarshi kurashda qoʻllaniladi. [[Tuproqning ifloslanishi]] pestitsidlar tuproqda saqlanib qolganda va tuproqda toʻplanib turgʻun organik ifloslantiruvchilarga aylanganda sodir boʻladi, bu mikrobial jarayonlarni oʻzgartirishi, oʻsimliklarning kimyoviy moddalarni oʻzlashtirishini kuchaytirishi va [[tuproq organizmlari]]ga zaharli boʻlishi mumkin. Pestitsidlar va gerbitsidlarning saqlanish darajasi aralashmaning oʻziga xos kimyosiga bogʻliq boʻladi, natijada u [[sorbsiya]] dinamikasiga va tuproq muhitining taqdiri va transport xususiyatiga kuchli taʼsir qiladi<ref>{{veb manbasi|url=http://www.epa.gov/opp00001/science/efed_databasedescription.htm |title=Atrof-muhitga oid ma'lumotlar bazalari: Ekotoksisite ma'lumotlar bazasi |veb-sayt=Pestitsidlar: Fan va siyosat |publisher=U.S. Atrof-muhitni muhofaza qilish agentligi (EPA) |location=Vashington, D.C. |sana=2006-06-28 |arxiv-url=https://web.archive.org/web/20140704074226/http://www.epa.gov/opp00001/science/efed_databasedescription.htm |arxiv-sana=2014-07-04}}</ref>. Pestitsidlar ifloslangan zararkunandalar va tuproq organizmlari bilan oziqlanadigan hayvonlarda ham toʻplanishi mumkin. Bundan tashqari, pestitsidlar foydali hasharotlar, masalan, changlatuvchilar va zararkunandalarning tabiiy dushmanlari (yaʼni, zararkunandalarni ovlaydigan yoki parazitlik qiluvchi hasharotlar) uchun maqsadli zararkunandalarga nisbatan koʻproq zararli boʻlishi mumkin<ref name="Gullan">Gullan. , P.J. va Cranston, P.S. (2010) Hasharotlar: Entomologiyaning qisqacha mazmuni, 4-nashr. Blackwell Publishing UK: 584-sahifa.</ref>. ==== Pestitsidlarni yuvish ==== Pestitsidlarni yuvish pestitsidlarni suv bilan aralashib, tuproq boʻylab harakat qilishi natijasida sodir boʻladi, natijada yer osti grunt suvlarini ifloslantiradi. Yuvish miqdori tuproq va pestitsidlarning oʻziga xos xususiyatlariga, yogʻingarchilik va sugʻorish darajasiga bogʻliq. Agar suvda eruvchan pestitsidlardan foydalanilganda, tuproq qumli boʻlganida, yuvish koʻproq sodir boʻladi. Agar pestitsidlarni qoʻllagandan keyin ortiqcha sugʻorish sodir boʻlsa, pestitsidning tuproqqa adsorbsion qobiliyati past boʻadi. Yuvish nafaqat ishlov berilgan dalalardan, balki pestitsidlarni aralashtirish joylaridan, pestitsidlarni qoʻllash uchun moʻljallangan mashinalarni yuvish joylaridan yoki utilizatsiya qilinadigan joylardan ham kelib chiqishi mumkin<ref name="agf">{{veb manbasi |url=http://www.agf.gov.bc.ca/pesticides/c_2.htm |title=Pestisidlarning ekologik taqdiri |author=<!--Xodimlar yozuvchi(lar); by-line.--> |veb-sayt=Pesticide Wise |publisher=Britaniya Kolumbiya Qishloq xoʻjaligi vazirligi |location=Viktoriya, BC |arxiv-url=https://web.archive.org/web/20151225091304/http://www.agf.gov.bc.ca/pesticides/c_2.htm |arxiv-sana=2015-12-25}}</ref>. === Oʻgʻitlar === Oʻgʻitlar ekinlarni [[Azotli oʻgʻitlar|azot]], [[Fosforli oʻgʻitlar|fosfor]], [[Kaliyli oʻgʻitlar|kaliy]] kabi qoʻshimcha oziq moddalar manbalari bilan taʼminlash, oʻsimliklarning oʻsishi va hosildorligini oshirish uchun ishlatiladi. Ular oʻsimliklarning oʻsishi uchun foydali boʻlsa-da, ular tabiiy ozuqa va mineral [[biogeokimyoviy sikl]]ni buzishi va inson va ekologik sogʻliq uchun xavf tugʻdirishi mumkin. ==== Azot ==== [[Azotli oʻgʻitlar]] oʻsimliklarni oʻsimliklar qabul qilishi uchun biologik mavjud boʻlgan, yaʼni NO<sub>3</sub><sup>−</sup> ([[Nitratli oʻgʻitlar|nitrat]]) va NH<sub>4</sub><sup>+</sup> ([[Ammiakli oʻgʻit|ammiak]]) kabi azot shakllari bilan taʼminlaydi. Bu ekinlar hosildorligi va qishloq xoʻjaligi mahsuldorligini oshiradi, lekin u yer osti va yer usti suvlariga ham salbiy taʼsir koʻrsatishi, atmosferani ifloslantirishi va [[tuproq salomatligi]]ning yomonlashishiga olib kelishi mumkin. Oʻgʻit orqali qoʻllaniladigan ozuqa moddalarining hammasi ham ekinlar tomonidan oʻzlashtirilmaydi va ularning qolganlari esa tuproqda toʻplanadi yoki [[Yer usti oqimi|oqim]] sifatida yoʻqoladi. [[Nitratli oʻgʻitlar]] yuqori eruvchanligi va molekulasi manfiy zaryadlangan loy zarralari oʻrtasidagi zaryadga oʻxshash boʻlganligi sababli, tuproq qatlamiga oqib oʻtish orqali yoʻqolishi ehtimoli ancha yuqori<ref>{{veb manbasi|title=Azot aylanishi va azotli oʻgʻit manbalariga qisqacha nazar–1-qism|url=https://www.canr.msu.edu/news/nitrogen_cycle_and_nitrogen_fertilizer_sources_part_1|vebsayt=MSU Extension|language=en|date=2020-04-10}}</ref>. Azotli oʻgʻitlarni qoʻllash darajasi [[Nitratli oʻgʻitlar|nitrat]]ning suvda yuqori eruvchanligi sababli yer usti suvlariga oqib tushishning koʻpayishiga, shuningdek, yer osti suvlariga singib ketishiga olib keladi va shu bilan [[yer osti suvlarining ifloslanishini]] keltirib chiqaradi. Yer osti suvlarida nitrat darajasi 10&nbsp;mg/L (10 ppm) dan yuqori miqdori, bolalarda „koʻk chaqaloq sindromi“ (orttirilgan methemoglobinemia) va ehtimol qalqonsimon bez kassalliklari hamda turli xil saraton turlarini keltirib chiqaradi<ref>{{jurnal manbasi|last1=Uord|first1=Meri X.|last2=Jons|first2=Rena R.|last3=Brender|first3=Jan D.|last4=de Kok|first4=Teo M.|last5=Weyer|first5=Piter J.|last6=Nolan|first6=Bernard T.|last7=Villanueva|first7=Kristina M.|last8=van Breda|first8=Simone G.|date=Iyul 2018|title=Ichimlik suvi nitrati va inson salomatligi: yangilangan sharh|journal=Atrof-muhit tadqiqotlari va jamoat salomatligi xalqaro jurnali|volume=15|number=7|page=1557|doi=10.3390/ijerph15071557|issn=1661-7827|pmc=60684=03 |doi-access=free}}</ref>. Atmosfera azotini (N<sub>2</sub>) koʻproq biologik mavjud shakllarga oʻtkazuvchi azot fiksatsiyasi va biologik mavjud azot birikmalarini N<sub>2</sub> va N<sub>2</sub>O ga aylantiruvchi denitrifikatsiya, azot aylanishida ishtirok etadigan eng muhim metabolik jarayonlardan ikkitasidir, chunki ular ekotizimlarga azotning eng katta kirish va chiqishi hisoblanadi. Ular azotning atmosfera (yaʼni, taxminan 78 % azot) va biosfera oʻrtasida oqimini taʼminlaydi. Azot aylanishidagi boshqa muhim jarayonlar nitrifikatsiya va ammonifikatsiya boʻlib, ular mos ravishda ammiakni nitrat yoki nitritga va organik moddalarni ammiakka aylantiradi. Bu jarayonlar koʻpchilik ekotizimlarda azot kontsentratsiyasini nisbatan barqaror ushlab turganligi sababli, qishloq xoʻjaligidan chiqqan azotning katta oqimi jiddiy buzilishlarga olib kelishi mumkin<ref>{{Cite web|url=https://www.nature.com/scitable/knowledge/library/the-nitrogen-cycle-processes-players-and-human-15644632/|title=The Nitrogen Cycle: Processes, Players, and Human Impact {{!}} Learn Science at Scitable|website=www.nature.com|access-date=2020-04-19}}</ref>. Buning suv ekotizimlarida keng tarqalgan natijasi [[evtrofikatsiya]] boʻlib, bu oʻz navbatida [[Gipoksiya|gipoksik]] va [[Anoksiya|anoksik]] sharoitlarni yaratadi. Bu ikkalasi ham oʻlimga olib keladi yoki koʻplab turlarga zarar yetkazadi<ref>{{jurnal manbasi |last1=Diaz |first1=Robert |last2=Rosenberg |first2=Rutger |title=Dengiz ekotizimlari uchun o'lik zonalarning tarqalishi va oqibatlari |jurnal=Fan |date=2008-08-15 |volume=321 |1-son=8 |pages=926–929 |doi=10.1126/science.1156401 |pmid=18703733 |bibcode=2008Sci...321..926D |s2cid=32818786 |url=https://www.science.org/012/do.1156401}}</ref>. Azotli oʻgʻitlash NH<sub>3</sub> gazlarini ham atmosferaga chiqarishi mumkin, ular keyinchalik NO<sub>x</sub> birikmalariga aylanishi mumkin. Atmosferadagi NO<sub>x</sub> birikmalarining koʻp miqdori suv ekotizimlarining kislotalanishiga olib kelishi va odamlarda turli xil nafas olish muammolarini keltirib chiqarishi mumkin. Oʻgʻitlash natijasida N<sub>2</sub>O ajralib chiqishi mumkin, bu [[issiqxona gazi]] boʻlib, stratosferada ozonning (O<sub>3</sub>) yoʻq qilinishiga yordam beradi<ref>{{cite journal|last1=Erisman|first1=Yan Villem|last2=Gallovey|first2=Jeyms N.|last3=Seitzinger|first3=Sybil|last4=Bleeker|first4=Albert|last5=Kasallik|first5=Nensi B.|last6= Petresku|first6=A.M.Roksana|last7=Lich|first7=Allison M.|last8=de Vries|first8=Wim|date=2013-07-05|title=Global azot aylanishining inson modifikatsiyasining oqibatlari|journal=Qirollik falsafiy operatsiyalari B jamiyati: Biologiya fanlari|volume=368|number=1621|pages=20130116|doi=10.1098/rstb.2013.0116|issn=0962-8436|pmc=3682738|pmid=23713116}}</ref>. Azotli oʻgʻit oladigan tuproqlar ham zararlanishi ham mumkin. Oʻsimliklarda mavjud boʻlgan azotning koʻpayishi ekinning sof birlamchi ishlab chiqarishini oshiradi va oxir-oqibat, parchalangan biomassa orqali oʻgʻitlar va uglerod birikmalaridan azotning koʻproq kirishi natijasida tuproqning mikrobial faolligi ortadi. Tuproqdagi parchalanishning kuchayishi tufayli uning organik moddalari tugaydi, bu esa tuproqning umumiy sogʻligʻini yomonlashuviga olib keladi<ref>{{jurnal manbasi|last1=Lu|first1=Chaoqun|last2=Tian|first2=Hanqin|date=2017-03-02|title=O'tgan yarim asrda qishloq xo'jaligi ishlab chiqarishida global azot va fosfor o'g'itlaridan foydalanish: o'zgaruvchan issiq nuqtalar va ozuqa moddalarining muvozanati|url=https://www.earth-syst-sci-data.net/9/181/2017/|journal=Yer tizimi fanlari ma'lumotlari|language=en|volume=9|number=1|pages=181–192|doi= 10.5194/essd-9-181-2017|bibcode=2017ESSD.... 9..181L|issn=1866-3508|doi-access=bepul}}</ref>. Standart azotli oʻgʻitlarga alternativalardan biri bu kuchli samarali oʻgʻitlar (EEF) hisoblanadi. EEF larning bir nechta turlari mavjud, ammo ular odatda ikkita toifaga boʻlinadi, sekin chiqadigan oʻgʻitlar yoki nitrifikatsiya inhibitori oʻgʻitlari. Sekin-asta boʻshatilgan oʻgʻitlar qishloq xoʻjaligi tizimlariga Azotning chiqishini kechiktiradigan va sekinlashtiradigan polimer bilan qoplangan. ''Nitrifikatsiya inhibitorlari'' — bu juda gidrofobik boʻlgan oltingugurt birikmasi bilan qoplangan oʻgʻitlar, bu azotning chiqishini sekinlashtirishga yordam beradi. EEF (Enhanced Efficiency Fertilizers)lar azotning tuproqqa kamroq va barqaror oqishini taʼminlaydi va azotning yuvilishi va NO<sub>x</sub> birikmalarining uchuvchanligini kamaytirishi mumkin, ammo ilmiy adabiyotlar azot ifloslantirishini kamaytirishda ham samarali, ham samarasizligini koʻrsatadi<ref>{{cite journal |last1=Akiyama |first1=Xiroko |last2=Yan |first2=Xiaoyuan |last3=Yagi |first3=Kazuyuki |title=Samarali oʻgʻitlarning samaradorligini baholash N2O va qishloq xoʻjaligidan NO emissiyalarini kamaytirish imkoniyatlari sifatida:meta-tahlil |journal=Global oʻzgarishlar biologiyasi |date=2010 |volume=16 |number=6 |pages=1837-1846 |doi=10.1111/j.1365-2486.2009.02031.x|bibcode=201031G |io.71G.s2cid=86496834 }}</ref><ref>{{veb manbasi |last1=Williams |first1=T. |last2=Derksen |first2=J. |last3=Mors |first3=J. |title=Samarali azotli oʻgʻit: Janubiy Willamette yer osti suvlarini boshqarish zonasidagi baland oʻtloqli dalalarda hosildorlikka va er osti suvlariga potentsial taʼsir, Oregon, AQSh |url=https://cfpub.epa.gov/si/si_public_record_report.cfm?dirEntryId=347986&Lab=CPHEA&subject=Water%20Research&showCriteria=0&searchAll=water%20and%20(drinking%20water%20or%20small%20systems)&sortBy=revisionDate |vebsayt=EPA.gov |publisher=Environmental Protection Agency}}</ref>. ==== Fosfor ==== Qishloq xoʻjaligida ishlatiladigan fosforli oʻgʻitlarning eng keng tarqalgan shakli fosfat (PO<sub>4</sub><sup>3-</sup>) boʻlib, u PO<sub>4</sub><sup>3-</sup>ni oʻz ichiga olgan sintetik birikmalarda yoki goʻng va kompost kabi organik shakllarda qoʻllaniladi<ref>{{veb manbasi|url=https://extension.umn.edu/phosphorus-and-potassium/understanding-phosphorus-o'g'itlar|title=Fosforli o'g'itlar haqida tushuncha|vebsayt=extension.umn.edu|til=en|kirish sanasi=2020-04-09}}</ref>. Fosfor oʻynaydigan roli tufayli barcha organizmlar uchun muhim ozuqa hisoblanadi, shuningdek nuklein kislota ishlab chiqarish va metabolik energiya almashinuvi kabi hujayra va metabolik funksiyalarda muhimdir. Biroq, koʻpchilik organizmlar, shu jumladan qishloq xoʻjaligi ekinlari ham oz miqdorda fosforga muhtoj, chunki ular ekotizimlarda nisbatan kam miqdorda rivojlangan<ref>{{jurnal manbasi|last1=Hart|first1=Murray|last2=Quin|first2 =Bert|last3=Nguyen|first3=M|date=2004-11-01|title=Qishloq xoʻjaligi yerlaridan fosfor oqimi va toʻgʻridan-toʻgʻri oʻgʻit taʼsiri|url=https://www.researchgate.net/publication/51369130|journal=Journal Atrof-muhit sifati|jild=33|son=6|sahifalar=1954–72|doi=10.2134/jeq2004.1954|pmid=15537918}}</ref>. Tuproqdagi mikrob populyatsiyalari fosforning organik shakllarini fosfat kabi eruvchan oʻsimlik shakllariga aylantira oladi. Bu bosqich odatda noorganik oʻgʻitlar bilan chetlab oʻtiladi, chunki u fosfat yoki boshqa mavjud oʻsimlik shakllari sifatida qoʻllaniladi. Oʻsimliklar tomonidan qabul qilinmagan har qanday fosfor tuproq zarralariga soʻriladi, bu esa uning joyida qolishiga yordam beradi. Shu sababli, u odatda yer usti suvlariga kiradi, agar u biriktirilgan tuproq zarralari yogʻingarchilik yoki boʻron suvi oqimi natijasida eroziyalanadi. Yer usti suvlariga kiradigan miqdor oʻgʻit sifatida qoʻllaniladigan miqdorga nisbatan nisbatan past boʻladi, lekin u koʻpgina muhitlarda cheklovchi oziq moddasi boʻlganligi sababli, hatto kichik miqdori ham ekotizimning tabiiy fosfor biogeokimyoviy aylanishini buzishi mumkin<ref>{{ veb manbasi|url=https://extension.psu.edu/programs/nutrient-management/educational/soil-fertility/managing-phosphorus-for-agriculture-and-the-environment|sarlavha=Qishloq xo'jaligi va atrof-muhit uchun fosforni boshqarish (Pensilvaniyadagi ozuqaviy moddalarni boshqarish dasturi)|vebsayt=Pensilvaniyadagi ozuqaviy moddalarni boshqarish dasturi (Penn State kengaytmasi)|til=en|kirish sanasi=2020-04-09}}</ref>. Garchi azot zararli suv oʻtlari va siyanobakteriyalarning gullashida muhim rol oʻynasa ham evtrofikatsiyaga sabab boʻladi, fosfor koʻpincha, ayniqsa chuchuk suvlarda eng cheklovchi oziq moddasi boʻlganligi sababli, ortiqcha fosfor eng katta hissa qoʻshuvchi omil hisoblanadi<ref>{{veb manbasi|url=https://www.epa.gov/national-suv-resurs-so'rovlar/ko'rsatkichlar-fosfor |title=Ko'rsatkichlar: Fosfor|oxirgi=AQSh EPA|ism=OW|sana=2013-11-27|vebsayt=US EPA|til=en|kirish sanasi=2020-04-19}}</ref>. Bundan tashqari yer usti suvlaridagi kislorod miqdorini kamaytirish uchun suv oʻtlari va siyanobakteriyalarning gullashi inson va hayvonlar sogʻligʻi hamda koʻplab suv organizmlari uchun zararli boʻlgan siyanotoksinlarni ishlab chiqarishi mumkin<ref>{{veb manbasi|url=https://www.epa.gov/nutrientpollution/effects-dead-zones-and-harmful-algal-blooms|title=Ta'siri: o'lik zonalar va zararli alglarning gullashi|oxirgi=AQSh EPA|ism=OW|sana=2013-03-12|veb-sayt=AQSh EPA| til=en|kirish sanasi=2020-04-10}}</ref>. Tarkibida [[fosfor]] boʻlgan oʻgʻitlarda [[kadmiy]] kontsentratsiyasi sezilarli darajada farq qiladi va muammoli boʻlishi mumkin. Masalan, mono-ammiakli [[Fosforli oʻgʻitlar|fosforli oʻgʻit]]da kadmiy miqdori 0.14&nbsp;mg/kggacha past, 50.9&nbsp;mg/kggacha yuqori boʻlishi mumkin. Buning sababi shundaki, ularni ishlab chiqarishda ishlatiladigan fosfat jinsi 188&nbsp;mg/kggacha boʻlishi mumkin(masalan,[[Nauru (orol)|Nauru]] va [[Rojdestvo oroli|Rojdestvo]] orollaridagi konlar). Yuqori kadmiyli oʻgʻitlardan doimiy foydalanish tuproq va oʻsimliklarni ifloslantirishi mumkin. Fosfatli oʻgʻitlarning kadmiyi miqdori boʻyicha cheklovlar [[Yevropa Komissiyasi]] tomonidan koʻrib chiqilgan. Fosforni oʻz ichiga olgan oʻgʻit ishlab chiqaruvchilari endi fosfat jinslarining tarkibidagi kadmiyga qarab tanlaydilar<ref name="Microchemical Journal 2012 pp. 17–21">{{jurnal manbasi | title=O'g'it ishlab chiqarish uchun ishlatiladigan bir nechta fosfat jinslarida Cd tarkibini o'rganish | journal=Mikrokimyoviy jurnal |volume=104 | date=2012-09-01 | issn=0026-265X | doi=10.1016/j.microc.2012.03.020 | pages=17–21 | url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0026265X12000665 | kirish sanasi=2022-01-23| last1=mart | first1=Swe Swe | last2=Okazaki | first2=Masanori }}</ref>. Fosfat jinslar tarkibida [[ftorid]] miqdori yuqori. Binobarin, fosforli oʻgʻitlarning keng qoʻllanilishi tuproqdagi ftorid kontsentratsiyasini oshirdi. Oʻgʻitdan oziq-ovqatning ifloslanishi juda oz tashvish tugʻdirishi aniqlandi, chunki oʻsimliklar tuproqdan ozgina ftor toʻplaydi, ifloslangan tuproqlarni yutib yuboradigan chorva mollari uchun ftoridning zaharlanish ehtimoli kattaroqdir. Bundan tashqari, ftoridning tuproq mikroorganizmlariga taʼsiri ham tashvish tugʻdirishi mumkin<ref name="Water Research 2009 pp. 3177–3186">{{jurnal manbasi |title=Oqava suvlarni biologik tozalash tizimlarida ftoridning mikroorganizmlarga toksikligi | journal = Suv tadqiqotlari | volume=43 | masala=13 | date=2009-07-01 | issn=0043-1354 | doi=10.1016/j.watres.2009.04.032 | pages=3177–3186 | url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0043135409002802 | kirish sanasi=2022-01-23| last1=Ochoa-Herrera | first1=Valeriya | last2=Banihani | first2=Qais | last3=Leon | first3=Glendy | last4=Xatri | first4=Chandra | last5=Maydon | first5=Jeyms A. | last6=Syerra-Alvares | first6=Reyes | pmid=19457531 }}</ref>. ;Radioaktiv elementlar Oʻgʻitlarning radioaktiv tarkibi sezilarli darajada oʻzgarib turadi va ularning asosiy mineraldagi kontsentratsiyasiga hamda oʻgʻit ishlab chiqarish jarayoniga bogʻliq. [[Uran-238]] konsentrasiyalari fosfat jinsida 7 dan 100 pCi/g gacha, fosforli oʻgʻitlarda esa 1 dan 67 pCi/g gacha boʻlishi mumkin. Fosforli oʻgʻitlarning yillik miqdori yuqori qoʻllanilishi, bu tuproqlarda va drenaj suvlarida uran-238 kontsentratsiyasining odatdagidan bir necha baravar koʻp boʻlishiga olib kelishi mumkin. Biroq, bu oʻsishlarning oziq-ovqatlarning radionuklidlar bilan ifloslanishidan kelib chiqadigan inson salomatligi xavfiga taʼsiri juda kichik (0,05 mSv/y dan kam).{{citation needed|date=2017-yil noyabr}} ==== Organik ifloslantiruvchilar ==== [[Goʻng|Gʻoʻng]] va biosolidlar hayvonlar va odamlar tomonidan oziq-ovqat shaklida isteʼmol qilinadigan koʻplab oziq moddalarni oʻz ichiga oladi. Bunday chiqindi mahsulotlarni qishloq xoʻjaligi yerlariga qaytarish amaliyoti tuproqdagi ozuqa moddalarini qayta ishlash imkoniyatini beradi. Qiyinchilik jihati shundaki, goʻnglar va biosolidlar nafaqat uglerod, azot va fosfor kabi ozuqaviy moddalarni oʻz ichiga oladi, balki ular ifloslantiruvchi moddalarni, jumladan dori-darmon va shaxsiy parvarishlash vositalari (PPCP) ham oʻz ichiga olishi mumkin. Odamlar va hayvonlar tomonidan isteʼmol qilinadigan PPCP larning xilma-xilligi va katta miqdori mavjud va ularning har biri quruqlik va suv muhitida noyob kimyoga ega. Shunday qilib, hammasining ham tuproq, suv va havo sifatiga taʼsiri baholanmagan. AQSh atrof-muhitni muhofaza qilish agentligi (EPA) turli xil PPCP lar darajasini baholash uchun AQSH boʻylab [[oqova suvlarni tozalash]] zavodlaridan chiqayotgan oqava suvlarni oʻrganib chiqdi<ref>{{veb manbasi |url=https://www..epa.gov/biosolids/sewage-sludge-surveys |sarlavha=Kanalizatsiya loyini oʻrganish |nashriyot=EPA |vebsayt=Biosolids |sana=2016-08-17}}</ref>. === Metallar === Ogʻir metallarning (masalan, qoʻrgʻoshin, kadmiy, mishyak, simob) qishloq xoʻjaligi tizimidagi asosiy qismlari oʻgʻitlar, goʻng kabi organik chiqindilar va qoʻshimcha sanoat mahsulotlarining chiqindilari hisoblanadi. Noorganik oʻgʻitlar, ayniqsa, ogʻir metallarning tuproqqa kirishi uchun muhim yoʻldir<ref>{{jurnal manbasi|last1=Srivastava|first1=Vaibhav|last2=Sarkar|first2=Abhijit|last3=Singh|first3=Sonu|last4=Singh| first4=Pooja|last5=de Araujo|first5=Ademir S. F.|last6=Singh|first6=Rajeev P.|date=2017|title=Og'ir metallar ifloslanishining agroekologik javoblari, tuproq salomatligi va o'simliklarning ko'rsatkichlariga alohida e'tibor qaratilgan|journal=Frontiers Environmental Science|language=en|volume=5|doi=10.3389/fenvs.2017.00064|issn=2296-665X|doi-access=free}}</ref>. Sugʻorish kabi baʼzi dehqonchilik usullari tuproqda tabiiy ravishda toʻplanadigan [[Selen|selenning]] (Se) toʻplanishiga olib keladi, buning natijasida quyi oqimdagi suv havzalarida yovvoyi hayvonlar, chorva mollari va odamlar uchun toksik boʻlgan selen kontsentratsiyasi boʻlishi mumkin. Bu jarayon 1987-yilda zaharli chiqindixona deb eʼlon qilingan San-Xoakin vodiysidagi ([[Kaliforniya]], [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQSh]]) Kesterson suv ombori nomi bilan atalgan „Kesterson effekti“ nomi bilan mashhur<ref>{{jurnal manbasi|last=Presser|first=Tereza S.|data=1994-05-01|title=Kesterson effekti|journal=Atrof-muhitni boshqarish|language=en|volume=18|number=3|pages=437–454 |doi=10.1007/BF02393872|bibcode=1994EnMan..18..437P|s2cid=46919906|issn=1432-1009|url=https://zenodo.org/record/1232546}}</ref>. Atrof-muhitda mavjud boʻlgan ogʻir metallar oʻsimliklar tomonidan oʻzlashtirilishi mumkin, bu esa taʼsirlangan oʻsimliklarni isteʼmol qilganda odamlar sogʻligʻi uchun xavf tugʻdirishi mumkin<ref>{{jurnal manbasi|last1=Alves|first1=Leticia|last2=Reis|first2=Andre|last3= Gratão|first3=Priscila|date=2016-07-18|title=Qishloq xo'jaligi tuproqlaridagi og'ir metallar: O'simliklardan kundalik hayotimizga|url=https://www.researchgate.net/publication/305627542|journal=Científica|volume =44|masala=3|pages=346|doi=10.15361/1984-5529.2016v44n3p346-361|doi-access=free}}</ref>. Baʼzi metallar oʻsimliklarning oʻsishi uchun zarurdir, ammo ularning koʻpligi oʻsimlik salomatligiga salbiy taʼsir koʻrsatishi mumkin. Poʻlat sanoati chiqindilari koʻp boʻlganligi sababli koʻpincha oʻgʻitlarga qayta ishlanadigan (oʻsimliklar oʻsishi uchun zarur boʻlgan) [[rux]] tarkibiga quyidagi zaharli metallar ham kirishi mumkin: [[qoʻrgʻoshin]], [[Margimush|mishyak]], [[kadmiy]], [[xrom]] va [[nikel]]. Bu turdagi oʻgʻitlarda eng koʻp uchraydigan zaharli elementlar [[simob]], [[qoʻrgʻoshin]] va [[Margimush|mishyak]]<nowiki/>dir. Ushbu potentsial zararli aralashmalar oʻgʻit ishlab chiqarish jarayonida olib tashlanishi mumkin, ammo bu oʻgʻit narxini sezilarli darajada oshiradi. Yuqori darajada toza oʻgʻitlar keng tarqalgan boʻlib, koʻk rangli boʻyoqlarni oʻz ichiga olgan, suvda yaxshi eriydigan oʻgʻitlar sifatida tanilgan. Bu kabi oʻgʻitlar odatda uy xoʻjaliklarida ishlatiladi, masalan, Mirakl-Gro. Bu suvda yuqori darajada eriydigan oʻgʻitlar yashil bogʻlarida qoʻllaniladi va chakana narxidan sezilarli darajada arzonroq narxda kattaroq paketlarda mavjud. Bundan tashqari, ishlab chiqarishni cheklovchi yuqori sof qoshimchalardan tayyorlangan, arzon, chakana, donador bogʻ oʻgʻitlari ham mavjud{{citation needed|date=2020-yil oktabr}}. === Yerni boshqarish === ==== Tuproq eroziyasi va choʻkishi ==== [[Fayl:Soil erosion - geograph.org.uk - 1135515.jpg|thumb|upright=1.25|right|alt=Tuproq eroziyasi|Tuproq eroziyasi: tuproq shudgorlangan daladan shu darvoza orqali yuvilib, undan narigi suv oqimiga oʻtdi.]] Qishloq xoʻjaligi intensiv boshqaruvi yoki samarasiz yer qoplamalari [[tuproq eroziyasi]] va choʻkindi choʻkishiga katta hissa qoʻshadi<ref>Uzoq masofadagi tuproq va suvni saqlash qoʻmitasi, Milliy tadqiqot kengashi. 1993. Tuproq va suv sifati: qishloq xoʻjaligining kun tartibi. National Academy Press: Washington, D.C.</ref>. Hisob-kitoblarga koʻra, qishloq xoʻjaligi yerlarining degradatsiyasi har yili 6 million gektarga yaqin unumdor yerlarda unumdorlikning qaytarilmas pasayishiga olib kelmoqda<ref>{{kitob manbasi |last1=Dudal |first1=R. |year=1981 |bob=Tabiatni muhofaza qilish ehtiyojlarini baholash |pages=3–12 |title=Tuproqni saqlash, muammolar va istiqbollar |editor1-first=R. P. C. |editor1-last=Morgan |location=Chichester, U.K. |publisher=Wiley}}</ref>. Yer usti oqim suvlarida choʻkmalarning toʻplanishi (yaʼni choʻkindi) turli yoʻllar bilan suv sifatiga taʼsir qiladi{{citation needed|date=2019-yilning avgusti}}. Choʻkma ariqlar, daryolar, kichik daryolar va navigatsiya kanallarining tashish imkoniyatlarini kamaytirishi mumkin. Shuningdek, u suv biotasiga taʼsir qiladigan suvga kiradigan yorugʻlik miqdorini ham cheklashi mumkin. Choʻkma natijasida hosil boʻlgan loyqalik baliqlarning ovqatlanish imkoniyatiga xalaqit berishi mumkin, bu esa populyatsiya dinamikasiga taʼsir qiladi. Choʻkma ifloslantiruvchi moddalar, jumladan fosfor va turli pestitsidlarning tashilishi va toʻplanishiga ham taʼsir qiladi<ref name="Abrantes Pereira Goncalves 77–88-betlar">{{jurnal manbasi| last1=Abrantes | first1=Nelson | last2=Pereira | first2=Rut | last3=Gonsalves | first3=Fernando | title=Qishloq xo'jaligi yerlari bilan o'ralgan ko'lda suv, cho'kindi va baliq to'qimalarida pestitsidlarning paydo bo'lishi: odamlar va ekologik retseptorlar uchun xavflar haqida |journal=Water, Air, & Soil Pollution | publisher=Springer Science and Business Media LLC | volume=212 | issue=1–4 | date=2010-01-30 | issn=0049-6979 | doi=10.1007/s11270-010-0323-2 | pages=77–88| bibcode=2010WASP..212...77A | s2cid=93206521}}</ref>. ==== Yerga ishlov berish va azot oksidi chiqindilari ==== Tabiiy tuproq biogeokimyoviy jarayonlari natijasida turli xil issiqxona gazlari, shu jumladan azot oksidi chiqariladi. Qishloq xoʻjaligini boshqarish amaliyoti emissiya darajasiga taʼsir qilishi mumkin. Misol uchun, tuproqqa ishlov berish darajasi [[Azot oksidlari|azot oksidi]] chiqindilariga ham taʼsir qilishi aniqlangan<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.2134/jeq1998.00472425002700030029x |title=Uch yil davomida zararlangan azot oksidi emissiyasi, Soya-beda aylanishlari va azotli o'g'itlash |journal=Atrof-muhit sifati jurnali |volume=27 |issue=3 |pages=698–703 |year=1998 |last1=MakKenzi |first1=A. F |last2=Fan |first2=M. X |last3=Cadrin |first3=F }}</ref>. == Biotik manbalar == === Najas chiqindilaridan chiqadigan issiqxona gazlari === Birlashgan Millatlar Tashkilotining Oziq-ovqat va qishloq xoʻjaligi tashkiloti (Food and Agriculture Organization(FAO)) bashoratiga koʻra, antropogen issiqxona gazlarining 18 % toʻgʻridan-toʻgʻri yoki bilvosita dunyo chorvachiligidan keladi. Ushbu hisobot shuningdek, chorvachilikdan chiqadigan chiqindilar transportdan chiquvchi chiqindilardanda koʻproq ekanligini koʻrsatdi. Hozirda chorva mollari issiqxona gazlari chiqindilarini ishlab chiqarishda koʻproq rol oʻynasa-da, hisob-kitoblar notoʻgʻri ekanligi taʼkidlangan. FAO chorvachilikni baholashda dehqonchilikning hayotiy siklini baholashdan foydalangan boʻlsada (yaʼni, barcha jihatlar, jumladan, ozuqa uchun ekin yetishtirish, tashishdan soʻyishgacha va h.k.), ular transport sektori uchun ham bir xil baholashni qoʻllamagan<ref >{{kitob manbasi |doi=10.1016/S0065-2113(09)03001-6 |bob=Havoni tozalash: Chorvachilikning iqlim oʻzgarishiga qoʻshgan hissasi |volume=103 |pages=1–40|title=Agronomiyadagi yutuqlar |year= 2009 |last1=Pitesky |first1=Maurice E |last2=Stackhouse |first2=Kimberly R |last3=Mitloehner |first3=Frank M |isbn=978-0-12-374819-5}}</ref>. Muqobil manbalar FAO taxminlarini xato deb hisoblaydi va global chorvachilik sanoati atmosferaga chiqadigan issiqxona gazlarining ulushi 18 % emas, balki 51 % gacha toʻgʻri kelishi mumkinligini taʼkidlaydi<ref>{{cite journal|author=Robert Gudlend |author2=Jeff Anhang |title=Chorvachilik va iqlim oʻzgarishi: agar iqlim oʻzgarishining asosiy ishtirokchilari... sigirlar, choʻchqalar va tovuqlar boʻlsa-chi? |date=noyabr–dekabr 2009 |url=http://www.worldwatch.org/files/pdf/Livestock%20and%20Climate%20Change.pdf |periodical=World Watch |arxiv-url=https://web.archive.org/web/20091105155752/http://www.worldwatch.org/files/pdf/Livestock%20and%20Climate%20Change.pdf|archive-date=2009-11-05}}</ref><ref>{{jurnal manbasi|title=Chorvachilik sanoatining atrof-muhitga taʼsiri: bilimlar oʻrtasidagi bogʻliqlik, Isroildagi talabalar oʻrtasidagi munosabat va xatti-harakatlar |journal=Atrof-muhitni oʻrganish va jamoat salomatligi xalqaro jurnali |doi-access=free |date=16-aprel, 2019-yil |volume=16 |issue=8 |last1=Dopelt|first1=Keren|last2 =Radon|first2=Pnina|last3=Davidovitch|first3=Nadav|page=1359 |doi=10.3390/ijerph16081359|pmid=31014019 |pmc=6518108 }}</ref>. Tanqidchilarning taxminicha, hisob-kitoblardagi farq, FAO ning foydalangan maʼlumotlari eskirganligidan kelib chiqqan. Nima boʻlishidan qatʼiy nazar, agar FAO ning 18 % hisoboti toʻgʻri boʻlganda ham, bu chorvachilikni issiqxona gazlari bilan ifloslantirish boʻyicha ikkinchi oʻrinda turishini koʻrsatadi. PNAS modeli shuni koʻrsatdiki, agar hayvonlar AQSh qishloq xoʻjaligi va oziq-ovqatidan butunlay chiqarib tashlangan boʻlsa ham, AQShning issiqxona gazlari chiqindilari atigi 2,6 % ga (yoki qishloq xoʻjaligidagi IG(issiqxona gazlari) chiqindilarining 28 %) kamayadi. Buning sababi, hayvonlarning goʻnglarini oʻgʻitlar bilan almashtirish va boshqa hayvonlarning qoʻshimcha mahsulotlarini almashtirish zarurati va chorvachilik hozirgi vaqtda inson tomonidan isteʼmol qilinmaydigan oziq-ovqat va tolani qayta ishlashning qoʻshimcha mahsulotlarini ishlatadi. Bundan tashqari, odamlar koʻproq energiya olishlariga qaramay, muhim oziq moddalarning koʻproq tanqisligidan aziyat chekishadi, bu esa, ehtimol, semirishning kuchayishiga olib keladi<ref name=pnas>{{jurnal manbasi|title=Nutritional and greenhouse gas impacts of removing animals from US agriculture|date=13-noyabr 2017-yil|volume=114|issue=48|page=E10301–E10308|doi=10,1073/pnas.1707322114|pmid=29133422|Journal=29133422|Journal of Science=Pro | 5715743|last1=Oq|first1=Robin R.|last2=Hall|first2=Meri Bet|doi-access=free}}</ref>. === Biopestitsidlar === ''Biopestitsidlar''-tabiiy materiallardan (hayvonlar, oʻsimliklar, mikroorganizmlar, ayrim minerallar) olingan pestitsidlar<ref name="Pedigoand">L. P. Pedigo va M. Rays. 2009. Entomologiya va zararkunandalarga qarshi kurash, 6-nashr. Prentice Hall: 816 pp.</ref>. Anʼanaviy pestitsidlarning alternativi sifatida biopestisidlar qishloq xoʻjaligining umumiy ifloslanishini kamaytirishi mumkin, chunki ular bilan ishlash xavfsiz, odatda foydali umurtqasizlar yoki umurtqali hayvonlarga kuchli taʼsir qilmaydi va qisqa qoldiq vaqt talab qiladi<ref name="Pedigoand" />. Biroq, biopestitsidlar maqsadli boʻlmagan turlar populyatsiyalariga salbiy taʼsir koʻrsatishi mumkinligi haqida baʼzi xavotirlar mavjud<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.1007/s10123-003- 0144-x |pmid=12955583 |title=Oʻsimliklarni himoya qilish uchun mikrobial pestitsidlarni ishlab chiqish, roʻyxatga olish va tijoratlashtirish |journal=Xalqaro mikrobiologiya |volume=6 |issue=4 |pages=245–52 |year=2003 |last1=Montesinos |first1 =Emilio |s2cid=26444169 |url=http://revistes.iec.cat/index.php/IM/article/view/9432 }}</ref>. Qoʻshma Shtatlarda biopestitsidlar EPK tomonidan tartibga solinadi. Biopestitsidlar boshqa pestitsidlarga qaraganda kamroq zararli va atrof-muhitga taʼsiri kamroq boʻlganligi sababli, agentlik ulardan foydalanishni roʻyxatdan oʻtkazish uchun koʻp maʼlumot talab qilmaydi. Koʻpgina biopestisidlarga Amerika Qoʻshma Shtatlari Qishloq xoʻjaligi Departamentining Milliy organik dasturi, organik oʻsimliklarni yetishtirish standartlari doirasida ruxsat berilgan<ref name="Pedigoand" />. === Introduksiya qilingan turlar === ==== Invaziv turlar ==== {{asosiy|Invaziv turlar}} [[Fayl:Yellow star thistle.jpg|thumb|right|alt=Yellow Star Thistle.|''Centaurea solstitialis'', agressiv invaziv begona oʻt, ehtimol, Shimoliy Amerikaga ifloslangan em-xashak urugʻida kiritilgan. Dehqonchilik va chorvachilik kabi qishloq xoʻjaligi amaliyotlari uning tez tarqalishiga yordam berdi. Bu otlar uchun zaharli, mahalliy oʻsimliklarning oʻsishiga toʻsqinlik qiladi (biologik xilma-xillikni kamaytiradi va tabiiy ekotizimlarni buzadi) va mahalliy hayvonlarning migratsiyasiga jismoniy toʻsiqdir.]] Qishloq xoʻjaligining globallashuvining tobora kuchayib borayotgani zararkunandalar, begona oʻtlar va kasalliklarning tasodifiy yangi ekin maydonlariga koʻchishiga olib keldi. Agar paydo boʻlsa, ular mahalliy turlar populyatsiyasiga taʼsir koʻrsatadigan invaziv turga aylanadi<ref name="Mooney">{{jurnal manbasi |doi=10.1073/pnas.091093398 |pmid=11344292 |pmc=33232 |title=Evolyutsiya ta'siri invaziv turlari |journal=Milliy fanlar akademiyasi materiallari |volume=98 |issue=10 |sahifalar=5446–51 |year=2001 |last1=Muni |first1=H. A |last2=Klilend |first2=E. E |bibcode=2001PNAS...98.5446M |doi-access=free }}</ref>. Va qishloq xoʻjaligi ishlab chiqarishiga xavf tugʻdiadi<ref name="Gullan" />. Masalan, Yevropada yetishtirilgan va Amerika Qoʻshma Shtatlari va Kanadaga tijorat changlatuvchlari sifatida foydalanish uchun [[Bumblebee|bumble beelarni]] joʻnatilgani Yangi Dunyoga Eski Dunyo parazitining kirib kelishiga olib keldi<ref>{{web cite |url=http://www.iucnredlist.org/apps/redlist/details/135295/0 |title=Bombus franklini (Franklinning Bumble Bee |publisher=Iucnredlist.org |date=2008-01-01 |kirish sanasi=2013-07-24 }}</ref>. Ushbu muqaddima Shimoliy Amerikada soʻnggi paytlarda tugʻma asalarilarning kamayishida rol oʻynashi mumkin<ref>{{kitob manbasi|last1=Thorp |first1=R.W. |first2=M.D. |last2=Choʻpon |year=2005 |bob=Profil: Subgenus Bombus Lateille 1802 (Apidae: Apinae: Bombini) |muharrir1-birinchi=M.D. |editor1-oxirgi=Choʻpon |muharrir2-birinchi=D.M. |editor2-oxirgi=Vogan |muharrir3-birinchi=S.H. |editor3-last=Qora |title=Shimoliy Amerika changlatuvchi hasharotlarining qizil roʻyxati |publisher=Xerces umurtqasiz hayvonlarni muhofaza qilish jamiyati |location=Portland,OR}}</ref>. Qishloq xoʻjaligida joriy qilingan turlar, shuningdek, mahalliy turlar bilan duragaylasha oladi, natijada genetik [[biologik xilma-xillik]]<ref name="Mooney" /> pasayadi va qishloq xoʻjaligi ishlab chiqarishiga tahdid soladi<ref name="Gullan" />. Dehqonchilik amaliyoti bilan bogʻliq yashash muhitining buzilish ([[ekologiya]]) ham ushbu introduksiya qilingan organizmlarning paydo boʻlishiga yordam berishi mumkin. Kontaminatsiyalangan texnika, chorva mollari va yem-xashak, ifloslangan ekin yoki yaylov urugʻlari ham begona oʻtlarning tarqalishiga olib kelishi mumkin<ref>{{veb manbasi |url=http://www.weeds.gov.au/management/prevention.htm |title=Avstraliyadagi begona oʻtlar bosh sahifa |publisher=Weeds.gov.au |date=2013-06-12 |kirish sanasi=2013-07-24 }}</ref>. [[Karantin begona oʻsimliklar|Karantin]]<nowiki/>lar (biologik xavfsizlikga qarang) invaziv turlar tarqalishining oldini olishni siyosat darajasida tartibga solishning bir usuli hisoblanadi. Karantin — bu invaziv tur mavjud boʻlgan joylardan u mavjud boʻlmagan hududlarga zararlangan turning harakatlanishini cheklaydigan qonuniy hujjat. [[Jahon Savdo Tashkiloti]] Sanitariya va fitosanitariya choralarini qoʻllash toʻgʻrisidagi bitim doirasida zararkunandalar va kasalliklar karantini boʻyicha xalqaro qoidalarga ega. Ayrim mamlakatlarning oʻz karantin qoidalari mavjud. Masalan, Qoʻshma Shtatlarda Amerika Qoʻshma Shtatlari Qishloq xoʻjaligi Departamenti va Hayvonlar va oʻsimliklar salomatligini tekshirish xizmati (USDA/APHIS) mahalliy (AQSh ichida) va xorijiy (Qoʻshma Shtatlardan tashqari importlarni) karantinlarni boshqaradi. Ushbu karantinlar davlat chegaralari va kirish portlarida inspektorlar tomonidan amalga oshiriladi<ref name="Pedigoand" />. ==== Biologik nazorat ==== Qishloq xoʻjaligi zararkunandalariga qarshi kurashda yirtqichlar, parazitoidlar, parazitlar, patogenlardan va biologik zararkunandalarga qarshi kurash vositalaridan foydalanish hamda zararkunandalarga qarshi kurashning boshqa usullari, masalan, pestitsidlardan foydalanish qishloq xoʻjaligining ifloslanishini kamaytirish potentsialiga ega. Biroq, mahalliy boʻlmagan bionazorat agentlari tomonidan joriy etishning afzalliklari keng muhokama qilinmoqda. Joriy etilganidan soʻng, bionazorat vositalarining kiritilishi qaytarib boʻlmaydigan boʻlishi mumkin. Potentsial ekologik muammolar qishloq xoʻjaligining yashash joylaridan tabiiy muhitga tarqalishini va mahalliy turlardan foydalanishga moslashishni oʻz ichiga olishi mumkin. Bundan tashqari, murakkab ekotizimlardagi oʻzaro taʼsir natijalarini va potentsial ekologik taʼsirlarni chiqarishdan oldin bashorat qilish qiyin boʻlishi mumkin. Ekologik zararga olib kelgan bionazorat dasturining bir misoli Shimoliy Amerikada sodir boʻlgan, u yerda kapalaklar parazitoidi loʻli kuya (Gypsy moth) va jigarrang kuya (Browntail moth) bilan kurashish uchun kiritilgan. Bu parazitoid kapalaklarning koʻplab turlaridan foydalanishga qodir va bu, ehtimol, bir qancha mahalliy ipak kuya turlarining kamayib ketishi va yoʻq boʻlib ketishiga olib kelgan<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.1146/annurev.ento.48.060402.102800 |pmid=1220812 | title=Maqsadsiz ta'sirlar - biologik nazoratning Axilles tovoni? Bionazoratni kiritish bilan bog'liq xavfni kamaytirish uchun retrospektiv tahlillar |jurnal=Entomologiyaning yillik sharhi |jild=48 |sahifalar=365–96 |yil=2003 |oxirgi1=Louda |birinchi1=SM |oxirgi2=Pemberton |birinchi2=R.W |oxirgi3=Jonson |first3=M.T |last4=Follett |first4=P.A }}</ref>. Potentsial bionazorat agentlari uchun xalqaro tadqiqotlar, Yevropa biologik nazorat laboratoriyasi, Amerika Qoʻshma Shtatlari Qishloq xoʻjaligi Departamenti va Qishloq xoʻjaligi tadqiqotlari xizmati (USDA/ARS), Hamdoʻstlik Biologik nazorat instituti va Xalqaro Zararli Oʻsimliklar va Hayvonlarning Biologik Nazorati Tashkiloti yordam beradi. Qishloq xoʻjaligi ifloslanishining oldini olish uchun xavfsizlik choralarini koʻrishdan oldin organizmning potentsial samaradorligi va ekologik taʼsiri boʻyicha karantin va keng qamrovli tadqiqotlar talab etiladi. Agar tasdiqlansa, bionazorat agentini tegishli qishloq xoʻjaligi sharoitida kolonizatsiya qilish va tarqatishga urinishlar amalga oshiriladi. Ularning samaradorligi doimiy ravishda baholanadi<ref name="Pedigoand" />. === Genetik modifikatsiyalangan organizmlar (GMO) === [[Fayl:Bt plants.png|thumb|left|alt= Top: Lesser cornstalk borer larvae extensively damaged the leaves of this unprotected peanut plant. (Image Number K8664-2)-Photo by Herb Pilcher. Bottom: After only a few bites of peanut leaves of this genetically engineered plant (containing the genes of the Bacillus thuringiensis (Bt) bacteria), this lesser cornstalk borer larva crawled off the leaf and died. (Image Number K8664-1)-Photo by Herb Pilcher.|(Top) Non transgenic peanut leaves showing extensive damage from [[European corn borer]] larvae. (Bottom) Peanut leaves genetically engineered to produce Bt toxins are protected from herbivory damage.]] ==== Genetik ifloslanish va ekologik taʼsirlar ==== Biroq, GMO ekinlari duragaylash orqali mahalliy oʻsimlik turlarining genetik ifloslanishiga olib kelishi mumkin. Bu begona oʻtlarning koʻpayishiga yoki mahalliy turlarning yoʻq boʻlib ketishiga olib kelishi mumkin. Bundan tashqari, transgen oʻsimligining oʻzi, agar modifikatsiya maʼlum bir muhitda yaroqliligini yaxshilasa, begona oʻtga aylanishi ham mumkin<ref name="Gullan" />. Shuningdek, changlatuvchilar va tabiiy dushmanlar kabi maqsadli boʻlmagan organizmlar Bt hosil qiluvchi oʻsimliklarni tasodifiy yutish natijasida zaharlanishi mumkinligi haqida xavotirlar mavjud. Yaqinda oʻtkazilgan tadqiqotda Bt makkajoʻxori gulchanglari yaqin atrofdagi sut oʻsimliklarini changlatib, monarx kapalakning lichinkalari bilan oziqlanishiga taʼsiri monarx populyatsiyalari uchun xavf past ekanligini aniqladi<ref name="Gullan" />. Gerbitsidlarga chidamlilik uchun ishlab chiqilgan GMO ekin oʻsimliklaridan foydalanish, shuningdek, gerbitsiddan foydalanish bilan bogʻliq boʻlgan qishloq xoʻjaligi ifloslanishi miqdorini bilvosita oshirishi mumkin. Misol uchun, Amerika Qoʻshma Shtatlarining oʻrta-gʻarbiy qismida gerbitsidlarga chidamli makkajoʻxori dalalarida gerbitsidlardan foydalanishning koʻpayishi monarx kapalak lichinkalari uchun kerakli boʻlgan sut oʻtlari miqdorini kamaytirmoqda<ref name="Gullan" />. Genetik modifikatsiyalangan organizmlarning chiqarilishini tartibga solish organizm turiga va tegishli mamlakatga qarab farqlanadi{{Citation needed|sana=Noyabr 2017}}. ==== GMO ifloslanishni kamaytirish vositasi sifatida ==== GM mahsulotlaridan foydalanish bilan bogʻliq baʼzi xavotirlar boʻlishi mumkin boʻlsa-da, u hayvonlarning qishloq xoʻjaligini ifloslanishi bilan bogʻliq mavjud muammolarning yechimi ham boʻlishi mumkin. Ifloslanishning asosiy manbalaridan biri, xususan, tuproqdagi vitamin va minerallarning siljishi hayvonlarda ovqat hazm qilish samaradorligining yetishmasligidan keltirib chiqaradi. Ovqat hazm qilish samaradorligini oshirish orqali hayvonot mahsulotlarining tannarxini ham, atrof-muhitga yetkazilgan zararni ham minimallashtirish mumkin. Ushbu texnologiya va uning potentsial qoʻllanilishining muvaffaqiyatli namunalaridan biri Enviropig hisoblanadi{{Citation needed|sana=2017-yil noyabr}}. Enviropig genetik jihatdan oʻzgartirilgan Yorkshire choʻchqasi boʻlib, tupurigida fitazni paydo qiladi. Makkajoʻxori va bugʻdoy kabi donlarda fitik kislota deb nomlanuvchi tabiiy ravishda hazm boʻlmaydigan shaklda bogʻlangan fosfor mavjud. [[Fosfor]], choʻchqalar uchun muhim ozuqa, shuning uchun u choʻchqa ratsioniga qoʻshiladi, chunki u ovqat hazm qilish traktida parchalanmaydi. Natijada, don tarkibida tabiiy ravishda mavjud boʻlgan deyarli barcha fosfor najasda isrof boʻladi va tuproqda yuqori darajaga koʻtarilishi mumkin. Fitaz bu boshqa hazm boʻlmaydigan fitik kislotani parchalashga qodir boʻlgan ferment boʻlib, uni choʻchqada paydo boʻladi. Enviropigning donalaridagi fosforni hazm qilish qobiliyati bu tabiiy fosforning isrofgarchiligini (20-60 % ga kamayishi) yoʻq qiladi, shu bilan birga ozuqa tarkibiga oziq moddalarini qoʻshish zaruriyatini ham yoʻq qiladi<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.1038 /90788 |pmid=11479566 |year=2001 |last1=Golovan |first1=Serguei P |title=Soʻlakdagi fitazni ifodalovchi choʻchqalar kam fosforli goʻng ishlab chiqaradi |journal=Tabiat biotexnologiyasi |volume=19 |issue=8 |page=4-5 |last2=Meidinger |first2=Roy G |last3=Ajakaiye |first3=Ayodele |last4=Kottrill |first4=Maykl |last5=Wiederkehr |first5=Miles Z |last6=Barney |first6=Devid J |last7=Plante |first7=Kler |last8=Pollard |first8=Jon V |last9=Fan |first9=Ming Z |last10=Xeyes |first10=M. Entoni |last11=Laursen |first11=Jesper |last12=Hjorth |first12=J. Peter |last13=Hacker |first13=Rojer R |last14=Phillips |first14=John P |last15=Forsberg |first15=Secil W |s2cid=52853680}}</ref>. === Hayvonlarni boshqarish === ==== Goʻngni boshqarish ==== {{asosiy|Go'ngni boshqarish}} [[Havoning ifloslanishi|Havo]], tuproq va [[Suvning ifloslаnishi|suv ifloslanishining]] asosiy omillaridan biri hayvonlar chiqindilari hisoblanadi. USDA tomonidan 2005-yilgi hisobotga koʻra, har yili Qoʻshma Shtatlardagi fermer xoʻjaliklarida 335 million tonnadan ortiq „quruq moddalar“ chiqindilari (suv olib tashlangandan keyingi chiqindilar) ishlab chiqariladi<ref>USDA qishloq xoʻjaligi tadqiqotlari xizmati. „2005-yil Moliyaviy Yillik Hisobot Goʻng va qoʻshimcha mahsulotlardan foydalanish“, 2006-yil 31-may</ref>. Hayvonlarni oziqlantirish operatsiyasi har yili AQSh shahar chiqindi suvi zavodlarida qayta ishlanadigan inson kanalizatsiya chiqindilari miqdoridan taxminan 100 baravar koʻp goʻng ishlab chiqaradi. Qishloq xoʻjaligi oʻgʻitlarining diffuz manbali ifloslanishini kuzatish va nazorat qilish qiyinroq. Nitratlarning yuqori konsentratsiyasi yer osti suvlarida uchraydi va 50&nbsp;mg/litrga (EI Direktivasi limiti) yetishi mumkin. Ariq va daryo oqimlaridagi oʻgʻitlardan oziqaviy moddalarning ifloslanishi evtrofikatsiyaga olib keladi. Bu qishda kuzgi shudgorlash natijasida nitratlar koʻpayganidan keyin yomonroq boʻladi, qishki yogʻingarchilik kuchliroq boʻlib, oqib chiqadigan suv oqimi va yuvilishi koʻpayadi va oʻsimliklarning soʻrilishi kamroq boʻladi. EPA 2500 sigirga ega bitta sut fermasi 411 000 ga yaqin aholisi boʻlgan shahardagi kabi koʻproq chiqindilarni ishlab chiqarishini aniqlagan<ref>{{cite report|date=May 2004 y. |url=https://nepis.epa.gov/Exe/ZyPURL.cgi?Dockey=901V0100.txt |publisher=EPA |location=Cincinnati, OH |page=7 |id=EPA 600/R-04/042}}</ref>. AQSh Milliy tadqiqot kengashi hidlarni hayvonlarning mahalliy darajadagi chiqindisining eng muhim muammosi sifatida aniqladi. Turli hayvonlar tizimlari har yili ishlab chiqariladigan katta miqdordagi chiqindilar bilan kurashish uchun bir nechta chiqindilarni boshqarish tartib-qoidalarini qabul qildi. Goʻng bilan ishlov berishning afzalliklari ekinlarga tashish va qoʻllash kerak boʻlgan goʻng miqdorini kamligi, shuningdek, tuproqning siqilishini kamaytirishidir. Oziq moddalar ham kamayadi, yaʼni goʻngni tarqatish uchun kamroq ekin maydoni kerak boʻladi. Goʻngdan foydalanishda, shuningdek, goʻngda mavjud boʻlgan patogenlar miqdorini kamaytirish orqali inson salomatligi va bioxavfsizlik xavfini kamaytirish mumkin. Suyultirilmagan hayvon goʻngi yoki shlamlari maishiy kanalizatsiyaga qaraganda yuz baravar koʻp konsentratsiyali boʻlib, ichak paraziti ''Cryptosporidiumni'' olib tashishi mumkin, uni aniqlash qiyin va u odamlarga yuqishi mumkin''. [[Silos]]'' suyuqligi (fermentlangan hoʻl oʻtdan) past pH va juda yuqori biologik kislorod talabi bilan ataladan ham kuchliroqdir. Past pH bilan silos suyuqligi juda yemiruvchan boʻlishi mumkin; sintetik materiallarga va saqlash uskunasiga zarar yetkazishi va tasodifiy toʻkilishiga olib kelishi mumkin. Bu xususiyatlarning barchasini mavjud resurslarga asoslangan holda fermada goʻngni boshqarish tizimidan toʻgʻri foydalanish orqali optimallashtirish mumkin{{Citation needed|sana=Noyabr 2017}}. ==== Gʻoʻng bilan ishlov berish ==== ===== Kompostlash ===== [[Kompost|Kompostlash]]-qattiq goʻngni boshqarish tizimi boʻlib, u [[qoʻton]]<nowiki/>larda toʻplangan qattiq goʻngdan yoki ajratilgan suyuq goʻngning qattiq moddalaridan tayyorlanadi. Kompostlashning ikkita usuli mavjud: faol va passiv. Goʻng faol kompostlash paytida vaqti-vaqti bilan chayqatiladi, passiv kompostlashda esa bunday qilinmaydi. Passiv kompostlash toʻliq parchalanmaganligi va gaz tarqalishi tezligining pastligi tufayli issiqxona gazlari emissiyasini kamaytirishi aniqlangan. ===== Quyuq va suyuqlikni ajratish ===== Goʻngni boshqarishni osonlashtirish uchun mexanik ravishda qattiq va suyuq qismlarga ajratilinishi kerak. Suyuqliklar (4-8 % quruq modda) ekinlarga qulay tarqatlishi uchun nasos tizimlarida oson ishlatilishi kerak boʻladi va qattiq fraktsiya (15-30 % quruq modda) toʻshak sifatida ishlatilishi, ekinlarga yoyilishi, kompost qilinishi yoki eksport qilinishi mumkin. ===== Anaerob hazm qilish va lagunalar ===== [[Fayl:Anaerobic Lagoon at Cal Poly.jpg|thumb|upright=1.25|Sut zavodidagi anaerob lagunasi]] Anaerob hazm — bu organik qattiq moddalarning parchalanishiga yordam beradigan havo boʻlmagan joyda bakteriyalar yordamida hayvonlarning suyuq chiqindilarini biologik tozalash hisoblanadi. Chiqindilarni isitish uchun biogaz ishlab chiqarish tezligini oshirish maqsadida issiq suvdan foydalaniladi<ref name="manuremanagement.cornell"/>. Qolgan suyuqlik ozuqa moddalariga boy boʻlib, dalalarda oʻgʻit, metan gazi sifatida va toʻgʻridan-toʻgʻri biogaz pechida yoqish mumkin boʻlgan gaz<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.1016/j.renene.2017.08.068 |title=Kichik miqyosdagi Janubi-Sharqiy Osiyo fermerlari uchun go'ngni boshqarishga joriy yondashuv - Vetnam biogazidan foydalanish-misol sifatida biogaz fermalari |journal=Qayta tiklanadigan energiya |volume=115 |pages=362–70 |year=2018 |last1=Roubik |first1=Hynek |last2=Mazancova |first2=Jana |last3=Phung |first3=Le Dinh |last4=Banout |first4=yanvar}}</ref> yoki elektr va issiqlik ishlab chiqarish uchun dvigatel generatorida ishlatilishi mumkin<ref name="manuremanagement.cornell">{{cite report|date=2005-04-12 |title= Go'ngni tozalash tizimiga bo'lgan ehtiyojni baholash |series=Fact Sheet |url=http://www.manuremanagement.cornell.edu/Pages/General_Docs/Fact_Sheets/Evaluating_Need_for_Manure_Treatment_System_factsheet.pdf |publisher=Kornell universiteti goʻngini boshqarish dasturi |location=Ithaca, NY |id=MT-1}}</ref><ref>{{cite report |date=Iyul 1999 |title=Hayvonot xoʻjaligi: Chiqindilarni boshqarish amaliyotlari |url=http://www.gao.gov/archive/1999/rc99205.pdf |publisher=U.S.Bosh Buxgalteriya Ofisi |location=Vashington, D.C. |pages=9–11 |id=GAO/RCED-99-205}}</ref>. Metan karbonat angidridga qaraganda issiqxona gazi sifatida taxminan 20 baravar kuchliroqdir, bu sezilarli darajadagi salbiy taʼsirga ega. Bu toʻgʻri nazorat qilinmasa, atrof-muhitga taʼsir qiladi. Chiqindilarni anaerob usulda tozalash goʻngni boshqarish bilan bogʻliq hidni nazorat qilishning eng yaxshi usuli hisoblanadi<ref name="manuremanagement.cornell" />. Biologik tozalash lagunalarida qattiq moddalarni parchalash uchun ham anaerob hazm qilish usulidan foydalanadi, ammo bu juda sekinroq. Lagunalar isitiladigan hazm qilish mashinalaridan farqli oʻlaroq, atrof-muhit haroratida saqlanadi. Lagunalar toʻgʻri ishlashi uchun katta yer maydonlari va yuqori suyultirish hajmlarini talab qiladi, shuning uchun ular Qoʻshma Shtatlar shimolidagi iqlimda yaxshi ishlamaydi. Lagunalar shuningdek, hidni kamaytirib foyda beradi va unda issiqlik va elektr energiyasi uchun biogaz mavjud boʻladi<ref>{{cite report|date=sentabr 2002 |title=Anaerobik lagunalar |series=Oqindi suvlar texnologiyasi ma'lumotlar varaqasi |url=https://www3.epa.gov/npdes/pubs/alagoons.pdf |publisher=EPA |id=EPA 832-F-02-009}}</ref>. Tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, aerobik hazm qilish tizimlari yordamida issiqxona gazlari emissiyasi kamayadi. Issiqxona gazlari emissiyasini qisqartirish va mablagʻlar toza aerob texnologiyalarni oʻrnatishning yuqori narxini qoplashga yordam beradi va ishlab chiqaruvchilarga mavjud anaerob lagunalar oʻrnini bosadigan ekologik jihatdan ustun texnologiyalarni oʻzlashtirishini osonlashtiradi<ref>{{jurnal manbasi |doi=10.1016/j.wasman.2007.09.034 |pmid=18060761 |title=Issiqxona gazlari emissiyasini kamaytirish va cho'chqachilik xo'jaliklarida aerob chiqindilarni qayta ishlash tizimlarini joriy etish natijasida atrof-muhit sifatini yaxshilash |journal=Chiqindilarni boshqarish |volume=28 |issue=4 |pages=759–66 |year=2008 |last1 =Vanotti |first1=M.B |last2=Szogi |first2=A.A |last3=Vives |first3=C.A }}</ref>. == Manbalar == {{Reflist|2}} * {{CRS|article = Kongress uchun hisobot: Qishloq xoʻjaligi: atamalar, dasturlar va qonunlar lugʻati, 2005-yil nashri|url = http://ncseonline.org/nle/crsreports/05jun/97-905.pdf|author= Jasper Womach}} [[Turkum: Tabiat]] [[Turkum:Atrof-muhit]] [[Turkum:Qishloq xoʻjaligi]] 4mh5ru8hyeoagboonz9svbyo8z9zb9g Foydalanuvchi:DONABDU2003 2 782334 2816178 2812714 2022-08-28T16:21:39Z DONABDU2003 77971 /* 1946-yil */ wikitext text/x-wiki = 1946-yil = {| class="wikitable" |- bgcolor="#CCCCCC" !Sana !Davlatlar !Qaydlar |- |[[19-noyabr]] [[1946]] || {{AFG}} || 1926-yil 9-iyundan - 1973-yil 17-iyulgacha Afg'oniston Qirolligi, 1973-yil 17-iyuldan - 1978-yil 27-aprelgacha Afg'oniston Respublikasi, 1978-yil 30-apreldan - 1992-yil 28-aprelgacha Afg'oniston Demokratik Respublikasi, 1992-yil 28-aprelgacha - 2001-yil 22-dekabrgacha Afg'oniston Islom Davlati, 2004-yil 29-yanvargacha - 2021-yil 15-avgustgacha Afg'oniston Islom Respublikasi |- |[[19-noyabr]] [[1946]] || {{ISL}} || |- |[[19-noyabr]] [[1946]] || {{SWE}} || |- |[[16-dekabr]] [[1946]] || {{THA}} || |- = BMT a'zolari 1945-yil = {| class="wikitable" |- bgcolor="#CCCCCC" !Sana !Davlatlar !Qaydlar |- |[[24-oktyabr]] [[1945]] || {{USA}} || |- |[[24-oktyabr]] [[1945]] || {{ARG}} || |- |[[24-oktyabr]] [[1945]] || {{BLR}} || Sovet Ittifoqi tarkibidagi respublika bo'lgan; [[Belorussiya Sovet Sotsialistik Respublikasi|Belarussiya Sovet Sotsialistik Respublikasi]] 1922-yil 30-dekabrdan 1991-yil 19-sentyabrgacha |- |[[24-oktyabr]] [[1945]] || {{BRA}} || 1937-yil 10-noyabrdan 1945-yil 29-oktyabrgacha Braziliya Qo'shma Shtatlari, 1946-yil 31-yanvardan 1964-yil 31-martgacha Ikkinchi Braziliya Respublikasi, 1964-yil 31-martdan 1967-yil 15-martgacha Braziliya Qo'shma Shtatlari |- |[[24-oktyabr]] [[1945]] || {{GBR}} || |- |[[24-oktyabr]] [[1945]] || {{HAI}} || |- |[[24-oktyabr]] [[1945]] || {{DEN}} || |- |[[24-oktyabr]] [[1945]] || {{DOM}} || |- |[[24-oktyabr]] [[1945]] || {{CUB}} || |- |[[24-oktyabr]] [[1945]] || {{LBN}} || |- |[[24-oktyabr]] [[1945]] || {{LUX}} || |- |[[24-oktyabr]] [[1945]] || {{EGY}} || 1922-yil 28-fevraldan - 1953-yil 18-iyunigacha Misr Qirolligi, 1953-yil 18-iyunidan - 1958-yil 22-fevralgacha Misr Respublikasi, 1958-yil 22-fevraldan - 1971-yil 2-sentyabrgacha Birlashgan Arab Respublikasi |- |[[24-oktyabr]] [[1945]] || {{NIC}} || |- |[[24-oktyabr]] [[1945]] || {{PAR}} || |- |[[24-oktyabr]] [[1945]] || {{POL}} || 1945-yil 28-iyundan - 1952-yil 22-iyungacha Polsha Respublikasi, 1952-yil 22-iyundan - 1989-yil 30-dekabrgacha Polsha Xalq Respublikasi |- |[[24-oktyabr]] [[1945]] || {{SLV}} || |- |[[24-oktyabr]] [[1945]] || {{KSA}} || |- |[[24-oktyabr]] [[1945]] || {{SYR}} || 1946-yil 17-apreldan - 1958-yil 22-fevralgacha Suriya Respublikasi, 1958-yil 22-fevraldan - 1961-yil 28-sentyabrgacha Birlashgan Arab Respublikasi |- |[[24-oktyabr]] [[1945]] || {{URS}} || 1922-yil 30-dekabrdan - 1991-yil 26-dekabrgacha [[Sovet Sotsialistik Respublikalari Ittifoqi]] |- |[[24-oktyabr]] [[1945]] || {{TUR}} || |- |[[24-oktyabr]] [[1945]] || {{UKR}} || Sovet Ittifoqi tarkibida bo'lgan; [[Ukraina Sovet Sotsialistik Respublikasi]] 1919-yil 10-martdan - 1991-yil 24-avgustgacha |- |[[24-oktyabr]] [[1945]] || {{PHI}} || 1935-yil 15-noyabrdan - 1946-yil 4-iyulgacha Filippin Hamdo'stligi (AQSh Hamdo'stligi tarkibida) |- |[[24-oktyabr]] [[1945]] || {{FRA}} || |- |[[24-oktyabr]] [[1945]] || {{ROC}} || 1949-yil Xitoy Sovet Respublikasi Butun Xitoyni o'z nazoratiga oldi. 1971-yil 25-oktyabrida BMT Bosh Assamblyesida 2758-sonli rezolyutsiyasiga ko'ra, Xitoy Respublikasi o'rnini egalladi. Jumladan BMT Xavfsizlik Kengashining doimiy a'zosi bo'ldi |- |[[24-oktyabr]] [[1945]] || {{CHI}} || |- |[[24-oktyabr]] [[1945]] || align=left| {{Chexoslovakiya bayrogʻi}} [[Chexoslovakiya]] || 1945-yil 28-oktyabrdan - 1960-yil 11-iyulgacha Chexoslovakiya Respublikasi 1960-yil 11-iyuldan - 1990-yil 28-martgacha Chexoslovakiya Sotsialistik Respublikasi 1990-yil 29-martdan - 1992-yil 28-dekabrgacha Chexiya va Slovakiya federatsiyasi Respublikasi |- |[[24-oktyabr]] [[1945]] || {{IRI}} || 1935-yil 2-martdan - 1979-yil 11-fevralgacha Eron Shahanshoh Davlati |- |[[24-oktyabr]] [[1945]] || {{NZL}} || |- |[[24-oktyabr]] [[1945]] || {{YUG}} || 1945-yil 29-noyabrdan - 1992-yil 27-aprelgacha Yugoslaviya Sotsialistik Federativ respublikasi |- |[[25-oktyabr]] [[1945]] || {{GRE}} || |- |[[30-oktyabr]] [[1945]] || {{IND}} || 1858-yil 2-avgustdan - 1947-yil 15-avgustgacha Britaniya Hindistoni, 1947-yil 15-avgustdan - 1950-yil 26-yanvargacha Hindiston Ittifoqi (Buyuk Britaniya Dominioni) |- |[[31-oktyabr]] [[1945]] || {{PER}} || |- |[[1-noyabr]] [[1945]] || {{AUS}} || |- |[[2-noyabr]] [[1945]] || align=left| {{Kosta Rika bayrogʻi}} [[Kosta Rika]] || |- |[[2-noyabr]] [[1945]] || {{LBR}} || |- |[[5-noyabr]] [[1945]] || {{COL}} || |- |[[7-noyabr]] [[1945]] || {{MEX}} || |- |[[7-noyabr]] [[1945]] || {{RSA}} || 1910-yil 31-maydan - 1961-yil 31-maygacha Janubiy Afrika Ittifoqi |- |[[9-noyabr]] [[1945]] || {{CAN}} || |- |[[13-noyabr]] [[1945]] || {{PAN}} || |- |[[13-noyabr]] [[1945]] || {{ETH}} || 980-yildan - 1974-yil 28-iyungacha Efiopiya Imperiyasi 1974-yil 28-iyundan - 1987-yil 22-fevralgacha Sotsialistik Efiopiyaning Vaqtinchalik Harbiy Hukumati 1987-yil 22-fevraldan - 1991-yil 28-maygacha Efiopiya Xalq Demokratik Respublikasi |- |[[14-noyabr]] [[1945]] || {{BOL}} || 1825-yil 6-avgustdan - 2009-yil 10-iyungacha Boliviya Respublikasi |- |[[15-noyabr]] [[1945]] || {{VEN}} || 1864-yil 22-apreldan - 1953-yil 11-aprelgacha Venesuela Qo'shma Shtatlari 1953-yil 11-apreldan - 1999-yil 2-fevralgacha Venesuela Respublikasi |- |[[21-noyabr]] [[1945]] || {{GUA}} || |- |[[27-noyabr]] [[1945]] || {{NOR}} || |- |[[10-dekabr]] [[1945]] || {{NED}} || |- |[[17-dekabr]] [[1945]] || align=left| {{Gonduras bayrogʻi}} [[Gonduras]] || |- |[[18-dekabr]] [[1945]] || {{URU}} || |- |[[21-dekabr]] [[1945]] || {{IRQ}} || 1921-yil 23-avgustdan - 1958-yil 14-iyulgacha Iroq Qirolligi |- |[[21-dekabr]] [[1945]] || {{ECU}} || |- |[[27-dekabr]] [[1945]] || {{BEL}} || |- brl3v724k5wdno3886ko24ognbq8wew Juzdizdar togʻisqanda 0 782412 2817316 2805390 2022-08-29T11:31:47Z Muzaffar Turgunov 72207 wikitext text/x-wiki {{Film bilgiqutisi|nomi=Juzdizdar tog'isqanda|rejissor=Sergey Snejkin|produser=Tasbolat Merekenov|ssenariynavis=Sergey Snejkin|rollarda=Berik Aitjanov, Igor Ugolnikov, Daria Moroz, Sergey Garmash, Aleksey Guskov|kinematografiya=[[Qozoqfilm]]|bastakor=Yuriy Poteenko|davomiyligi=02:16:12|mamlakat={{RUS}}<br />{{KAZ}}|til=[[Qozoqcha]], [[ruscha]]|budjet=1.2 milliard tenge|premyera_sanasi=2016}} '''"Juzdizdar togʻisqanda"''' ({{Lang-kk|Жұлдыздар тоғысқанда}}) — 2016-yilda rossiyalik rejissor Sergey Snejkin<ref name="ТАСС">{{veb manbasi|url=http://tass.ru/kultura/2203925|sarlavha=В Казахстане российский режиссёр Снежкин снимает фильм о первом президенте республики|muallif=|sana=23 августа 2015|ish=|nashriyot=ТАСС|kirish sanasi=2016-03-01|til=|arxivsana=2016-03-08|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160308024114/http://tass.ru/kultura/2203925}}</ref><ref name="С">{{veb manbasi|url=http://www.info-tses.kz/news/rezhisser-filma-quot-tak-slozhilis-zvezdy-quot-vyskazalsya-o-kazakhstanskom-kino/|sarlavha=Режиссёр фильма «Так сложились звезды» высказался о казахстанском кино|muallif=|sana=25 августа 2015|ish=|nashriyot=Инфо-Цес|kirish sanasi=2016-03-01|til=|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160305100925/http://www.info-tses.kz/news/rezhisser-filma-quot-tak-slozhilis-zvezdy-quot-vyskazalsya-o-kazakhstanskom-kino/|arxivsana=2016-03-05}}</ref> tomonidan suratga olingan film. Film [[Qozogʻiston|Qozogʻistonning]] birinchi prezidenti [[Nursulton Nazarboyev|Nursulton Nazarboyevning]] hayot yoʻliga bagʻishlangan „Yetakchi yoʻli“ kinoepopeyasining beshinchi qismidir.Avvalroq „Bolaligimning osmoni“, „Olovli daryo“, „Temir togʻ“ va „Qoʻpol doirani buzish“ filmlari suratga olingan. Ssenariy Nursulton Nazarboyev kitoblari asosida uning hamkasblari, doʻstlari va hamkasblarining xotiralaridan foydalangan holda yozilgan<ref name="Ч">{{veb manbasi|url=http://today.kz/news/article/2015-11-12/702504-702504-kazahstanskie-chinovniki-ozhidayut-ot-snezhkina-interesnyij-film-o-nazarbaeve/|sarlavha=Казахстанские чиновники ожидают от Снежкина интересный фильм о Назарбаеве|muallif=|sana=11 ноября 2015|ish=|nashriyot=Today.kz|kirish sanasi=2016-03-01|til=|arxivsana=2016-03-05|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160305003320/http://today.kz/news/article/2015-11-12/702504-702504-kazahstanskie-chinovniki-ozhidayut-ot-snezhkina-interesnyij-film-o-nazarbaeve/}}</ref>. == Syujeti == Ingliz muxbiri „millat yetakchisi“ ([[Nursulton Nazarboyev|Elbasi]]) deb atalgan Nazarboyevdan intervyu olish uchun [[Nur-Sulton|Ostonaga]] uchib ketdi.Nazarboyev ingliz mehmonini qabul qildi.Intervyu Nazarboyevning hayoti, taqdiri va mustaqillikka erishish yoʻli haqidagi hikoyasiga aylanadi. Prezident yozuvchini 1984-yilda Vazirlar Kengashi raisi etib tayinlanganidan to [[Qozogʻiston Mustaqillik kuni|1991-yilda Qozogʻiston Respublikasi Prezidenti etib]] saylanishigacha boʻlgan hayotining eng ogʻir davrlari haqida gapirar ekan, uni mahalliy urf-odatlar bilan tanishtiradi. == Rollarda == * Berik Aytjanov — ''[[Nursulton Nazarboyev]]'' * Xyu Freyzer — ''Jeremi Uilson, Britaniya muxbiri (prototip — {{Tarjima qilinmagan 5|Джонатан Айткен|Jonathan Aitken|en|Jonathan Aitken}})'' * Sergey Garmash — ''[[Gennadiy Kolbin]]'' * Dinara Baktibayeva — ''Dinara Nazarboyeva'' * Karlygash Muhamedjanova — ''Dariga Nazarbayeva'' * Aldabek Shalboev — ''[[Dinmuhammad Qoʻnayev|Dinmuhamed Kunaev]]'' * Igor Ugolnikov — ''[[Mixail Gorbachyov|Mixail Gorbachev]]'' * Daria Moroz — ''[[Raisa Gorbachyova|Raisa Gorbacheva]]'' * Yuriy Itskov — ''Konstantin Chernenko'' * Azamat Satibaldi — ''Yerlan (prototip — Serikbolsin Abdildin)'' * Farhat Abdraimov — ''oshpaz'' * Oleg Volku — ''Viktor Miroshnik, Qozogʻiston SSR KGB raisi'' * Artur Vaxa — ''Vladimir Shlyaxtin, general-mayor'' * Gʻani Quljanov — ''Samat (prototip — Nurtay Abykaev)'' * Aleksey Guskov — ''[[Boris Yeltsin]]'' * Guldana Yeskali — epizodik rol == Suratga olish guruhi == * Muallif va rejissor Sergey Snejkin * Operator — Sergey Machilskiy * Rassomlar — Dmitriy Tatarnikov, Inessa Snejkina, Elena Movchan * Bastakor — Yuriy Poteenko * Ovoz muhandisi — Ruslan Sakiyev * Produser — Tasbolat Merekenov == Suratga olish uchun tayyorgarlik == Bolalik, yoshlik va yoshlik haqida hikoya qiluvchi „Yetakchi yoʻli“ kinoepopeyasining dastlabki toʻrtta filmi ("Bolaligim [[Bolaligimning osmoni|osmoni]] ", „Olovli daryo“, „Temir togʻ“, „Yovuz aylanani buzish“) boʻlajak prezidentning qozoq rejissori Rustem Abdrashov tomonidan suratga olingan<ref>{{veb manbasi|url=http://today.kz/news/kultura/2015-11-20/703204-gonorar-sergeya-snezhkina-nizhe-chem-u-nekotoryih-kazahstanskih-rezhisserov/|sarlavha=Гонорар Сергея Снежкина ниже, чем у некоторых казахстанских режиссёров|muallif=|sana=25 ноября 2015|ish=|nashriyot=Today.kz|kirish sanasi=2016-03-01|til=|arxivsana=2016-03-05|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160305005401/http://today.kz/news/kultura/2015-11-20/703204-gonorar-sergeya-snezhkina-nizhe-chem-u-nekotoryih-kazahstanskih-rezhisserov/}}</ref>. Qozogʻiston va butun postsovet makonidagi burilish nuqtalari hisoblangan 90-yillarni oʻz ichiga olgan dostonning yakuniy filmini suratga olish uchun murakkab tarixiy asarlarni sahnalashtirish tajribasiga ega boʻlgan rossiyalik kinorejissor Sergey Snejkin qator<ref name="Ч">{{veb manbasi|url=http://today.kz/news/article/2015-11-12/702504-702504-kazahstanskie-chinovniki-ozhidayut-ot-snezhkina-interesnyij-film-o-nazarbaeve/|sarlavha=Казахстанские чиновники ожидают от Снежкина интересный фильм о Назарбаеве|muallif=|sana=11 ноября 2015|ish=|nashriyot=Today.kz|kirish sanasi=2016-03-01|til=|arxivsana=2016-03-05|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160305003320/http://today.kz/news/article/2015-11-12/702504-702504-kazahstanskie-chinovniki-ozhidayut-ot-snezhkina-interesnyij-film-o-nazarbaeve/}}</ref>, taklif qilindi.Snejkin taʼkidlaganidek, u „lakay emas, yubiley emas, balki badiiy film“<ref name="С">{{veb manbasi|url=http://www.info-tses.kz/news/rezhisser-filma-quot-tak-slozhilis-zvezdy-quot-vyskazalsya-o-kazakhstanskom-kino/|sarlavha=Режиссёр фильма «Так сложились звезды» высказался о казахстанском кино|muallif=|sana=25 августа 2015|ish=|nashriyot=Инфо-Цес|kirish sanasi=2016-03-01|til=|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160305100925/http://www.info-tses.kz/news/rezhisser-filma-quot-tak-slozhilis-zvezdy-quot-vyskazalsya-o-kazakhstanskom-kino/|arxivsana=2016-03-05}}</ref> yaratmoqda. Avvalgi filmlarda bosh rolni aktyor Nurlan Alimjonov ijro etgan.Berik Aytjanov faqat aktyorlarning yoshi bilan bogʻliq boʻlgan „Yulduzlar paydo boʻldi“ filmini suratga olishga taklif qilindi<ref name="Ч">{{veb manbasi|url=http://today.kz/news/article/2015-11-12/702504-702504-kazahstanskie-chinovniki-ozhidayut-ot-snezhkina-interesnyij-film-o-nazarbaeve/|sarlavha=Казахстанские чиновники ожидают от Снежкина интересный фильм о Назарбаеве|muallif=|sana=11 ноября 2015|ish=|nashriyot=Today.kz|kirish sanasi=2016-03-01|til=|arxivsana=2016-03-05|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160305003320/http://today.kz/news/article/2015-11-12/702504-702504-kazahstanskie-chinovniki-ozhidayut-ot-snezhkina-interesnyij-film-o-nazarbaeve/}}</ref>. == Suratga olish jarayoni == Tarixiy filmni suratga olish ishlari 2015-yilning iyunidan 2016-yilning yanvarigacha davom etgan. Filmning 40 % kadrlari [[Olmaota|Olmaotada]] suratga olingan<ref name="К">{{veb manbasi|url=http://www.kazpravda.kz/rubric/kultura/rossiiskii-rezhisser-snezhkin-snimaet-film-o-pervom-prezidente-rk/|sarlavha=Российский режиссёр Снежкин снимает фильм о Первом Президенте РК|muallif=|sana=|ish=|nashriyot=Казахстанская правда|kirish sanasi=2016-03-01|til=|arxivsana=2016-03-06|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160306215311/http://www.kazpravda.kz/rubric/kultura/rossiiskii-rezhisser-snezhkin-snimaet-film-o-pervom-prezidente-rk/}}</ref>.Filmning asosiy sahnalaridan biri [[Qaragʻandi|Qaragʻandada]] suratga olingan — 1989-yildagi konchilar gʻalayoni, mamlakat tarixidagi dramatik lahza, konchilar hukumatga oʻz talablarini qoʻyib, tunu-kun ish tashlashdi.<ref name="К" /> Gorbachyovning bugʻdoy dalasiga kelishi sahnasi [[Nur-Sulton|Ostona]] yaqinida suratga olingan.Olma-Otadagi 1986-yil dekabr voqealari haqidagi filmning ommaviy sahnalaridan biri qishda [[Sankt-Peterburg|Sankt-Peterburgda]] suratga olingan. Ushbu epizodni suratga olishda har kuni 600 dan ortiq kishi qatnashdi<ref name="А">{{veb manbasi|url=https://news.mail.ru/society/24573700/|sarlavha=Съёмки фильма о Назарбаеве проходят в Санкт-Петербурге|muallif=|sana=19 января 2016|ish=|nashriyot=News.mail.ru|kirish sanasi=2016-03-01|til=|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160306150947/https://news.mail.ru/society/24573700/|arxivsana=2016-03-06}}</ref>. == Byudjeti == Film 1,2 milliard tengedan ortiq mablagʻ sarflagan<ref>{{veb manbasi|nashriyot=«Караван»|url=http://www.caravan.kz/art/byudzhet-pyatojj-kartiny-o-elbasy-sostavil-bolee-12-milliarda-tenge-22928/|sarlavha=Бюджет пятой картины о Елбасы составил более 1,2 миллиарда тенге|kirish sanasi=15 июня 2015|arxivurl=https://archive.is/20161019184103/http://www.caravan.kz/art/byudzhet-pyatojj-kartiny-o-elbasy-sostavil-bolee-12-milliarda-tenge-22928/|arxivsana=2016-10-19}}</ref>. == Musiqasi == Bastakor Yuriy Poteenkodan oldin rejissorga „Yubiley“ kinoteatri uchun emas, balki musiqa yozish vazifasi berilgan."Bu film xatolar va tajribalar, azob-uqubatlar va maqsadga erishishning qiyin yoʻli haqida"<ref>{{veb manbasi|url=http://www.mosfilm.ru/news/?ELEMENT_ID=12482|sarlavha=Юрий Потеенко о музыке к фильму про президента Назарбаева|muallif=|sana=19 февраля 2016|ish=|nashriyot=|kirish sanasi=2016-08-05|til=|arxivsana=2016-03-07|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160307084301/http://www.mosfilm.ru/news/?ELEMENT_ID=12482}}</ref>.Musiqada bastakor etnik qozoq materiallari, milliy cholgʻu asboblari va tomoq qoʻshiqlaridan foydalangan. == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * {{veb manbasi|url=http://today.kz/news/article/2015-11-07/702167-aktrisu-bibigul-aktan-snyali-s-roli-dinaryi-nazarbaevoj-v-kinoepopee/|sarlavha=Актрису Бибигуль Актан сняли с роли Динары Назарбаевой в киноэпопее|muallif=|sana=7 ноября 2015|ish=|nashriyot=Today.kz|kirish sanasi=2016-03-01|til=|arxivsana=2016-03-05|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160305000049/http://today.kz/news/article/2015-11-07/702167-aktrisu-bibigul-aktan-snyali-s-roli-dinaryi-nazarbaevoj-v-kinoepopee/}} * [http://www.kazpravda.kz/rubric/kultura/semki-filma-o-nazarbaeve-rossiiskii-rezhisser-nazval-schastem/ Sʼemki filma o Nazarbaeve rossiyskiy rejissor nazval schastem] (25 Aprelya 2016) * [http://rus.azattyq.org/a/film-o-nazarbaeve-tak-slozhilis-zvezdy/27703083.html Poyavilsya pyatiy xudojestvenniy film o Nazarbaeve] (28-aprelya 2016) * [http://bnews.kz/ru/news/obshchestvo/satibaldi_narimbetov_film_podnimaet_nashu_stranu_i_glavnogo_geroya_na_tot_uroven_kotorogo_oni_dostoini-2016_05_08-1270577 Satibaldi Narimbetov: Film podnimaet nashu stranu i glavnogo geroya na tot uroven, kotorogo oni dostoyni] (8-maya 2016; www.bnews.kz) * [https://web.archive.org/web/20160624131558/http://dknews.kz/tak-slozhilis-kadry/ Tak slojilis kadri] (19-maya 2016) * [http://tvkinoradio.ru/article/article7414-esli-bi-ne-gosudarstvo-kazahskoe-kino-davno-bi-zagnulos "Yesli bi ne gosudarstvo, kazaxskoe kino davno bi „zagnulos“"] Arxivnaya kopiya ot 21-yanvarya 2021 na Wayback Machine (20-maya 2016) * [http://www.trud.ru/article/06-07-2016/1339399_mir_pokazhet_film_o_pervom_prezidente_kazaxstana.html#quest „MIR“ pokajet film o pervom prezidente Kazaxstana] (6-iyulya 2016) [[Turkum:Qozogʻiston]] [[Turkum:Qozogʻiston tarixi]] [[Turkum:Qozogʻiston filmlari]] iiojd3dyapxv5fpcshixsbxx6fdv1h3 2817322 2817316 2022-08-29T11:36:04Z Muzaffar Turgunov 72207 wikitext text/x-wiki {{Film bilgiqutisi|nomi=Juzdizdar tog'isqanda|rejissor=Sergey Snejkin|produser=Tasbolat Merekenov|ssenariynavis=Sergey Snejkin|rollarda=Berik Aitjanov, Igor Ugolnikov, Daria Moroz, Sergey Garmash, Aleksey Guskov|kinematografiya=[[Qozoqfilm]]|bastakor=Yuriy Poteenko|davomiyligi=02:16:12|mamlakat={{RUS}}<br />{{KAZ}}|til=[[Qozoqcha]], [[ruscha]]|budjet=1.2 milliard tenge|premyera_sanasi=2016}} '''"Juzdizdar togʻisqanda"''' ({{Lang-kk|Жұлдыздар тоғысқанда}}) — 2016-yilda rossiyalik rejissor Sergey Snejkin<ref name="ТАСС">{{veb manbasi|url=http://tass.ru/kultura/2203925|sarlavha=В Казахстане российский режиссёр Снежкин снимает фильм о первом президенте республики|muallif=|sana=23 августа 2015|ish=|nashriyot=ТАСС|kirish sanasi=2016-03-01|til=|arxivsana=2016-03-08|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160308024114/http://tass.ru/kultura/2203925}}</ref><ref name="С">{{veb manbasi|url=http://www.info-tses.kz/news/rezhisser-filma-quot-tak-slozhilis-zvezdy-quot-vyskazalsya-o-kazakhstanskom-kino/|sarlavha=Режиссёр фильма «Так сложились звезды» высказался о казахстанском кино|muallif=|sana=25 августа 2015|ish=|nashriyot=Инфо-Цес|kirish sanasi=2016-03-01|til=|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160305100925/http://www.info-tses.kz/news/rezhisser-filma-quot-tak-slozhilis-zvezdy-quot-vyskazalsya-o-kazakhstanskom-kino/|arxivsana=2016-03-05}}</ref> tomonidan suratga olingan film. Film [[Qozogʻiston|Qozogʻistonning]] birinchi prezidenti [[Nursulton Nazarboyev|Nursulton Nazarboyevning]] hayot yoʻliga bagʻishlangan „''Koʻshbasshi joli''“ kinoepopeyasining beshinchi qismidir.Avvalroq „Balaliq shagʻimning aspani“, „Olovli daryo“, „Temir togʻ“ va „Qoʻpol doirani buzish“ filmlari suratga olingan. Ssenariy Nursulton Nazarboyev kitoblari asosida uning hamkasblari, doʻstlari va hamkasblarining xotiralaridan foydalangan holda yozilgan<ref name="Ч">{{veb manbasi|url=http://today.kz/news/article/2015-11-12/702504-702504-kazahstanskie-chinovniki-ozhidayut-ot-snezhkina-interesnyij-film-o-nazarbaeve/|sarlavha=Казахстанские чиновники ожидают от Снежкина интересный фильм о Назарбаеве|muallif=|sana=11 ноября 2015|ish=|nashriyot=Today.kz|kirish sanasi=2016-03-01|til=|arxivsana=2016-03-05|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160305003320/http://today.kz/news/article/2015-11-12/702504-702504-kazahstanskie-chinovniki-ozhidayut-ot-snezhkina-interesnyij-film-o-nazarbaeve/}}</ref>. == Syujeti == Ingliz muxbiri „millat yetakchisi“ ([[Nursulton Nazarboyev|Elbasi]]) deb atalgan Nazarboyevdan intervyu olish uchun [[Nur-Sulton|Ostonaga]] uchib ketdi.Nazarboyev ingliz mehmonini qabul qildi.Intervyu Nazarboyevning hayoti, taqdiri va mustaqillikka erishish yoʻli haqidagi hikoyasiga aylanadi. Prezident yozuvchini 1984-yilda Vazirlar Kengashi raisi etib tayinlanganidan to [[Qozogʻiston Mustaqillik kuni|1991-yilda Qozogʻiston Respublikasi Prezidenti etib]] saylanishigacha boʻlgan hayotining eng ogʻir davrlari haqida gapirar ekan, uni mahalliy urf-odatlar bilan tanishtiradi. == Rollarda == * Berik Aytjanov — ''[[Nursulton Nazarboyev]]'' * Xyu Freyzer — ''Jeremi Uilson, Britaniya muxbiri (prototip — {{Tarjima qilinmagan 5|Джонатан Айткен|Jonathan Aitken|en|Jonathan Aitken}})'' * Sergey Garmash — ''[[Gennadiy Kolbin]]'' * Dinara Baktibayeva — ''Dinara Nazarboyeva'' * Karlygash Muhamedjanova — ''Dariga Nazarbayeva'' * Aldabek Shalboev — ''[[Dinmuhammad Qoʻnayev|Dinmuhamed Kunaev]]'' * Igor Ugolnikov — ''[[Mixail Gorbachyov|Mixail Gorbachev]]'' * Daria Moroz — ''[[Raisa Gorbachyova|Raisa Gorbacheva]]'' * Yuriy Itskov — ''Konstantin Chernenko'' * Azamat Satibaldi — ''Yerlan (prototip — Serikbolsin Abdildin)'' * Farhat Abdraimov — ''oshpaz'' * Oleg Volku — ''Viktor Miroshnik, Qozogʻiston SSR KGB raisi'' * Artur Vaxa — ''Vladimir Shlyaxtin, general-mayor'' * Gʻani Quljanov — ''Samat (prototip — Nurtay Abykaev)'' * Aleksey Guskov — ''[[Boris Yeltsin]]'' * Guldana Yeskali — epizodik rol == Suratga olish guruhi == * Muallif va rejissor Sergey Snejkin * Operator — Sergey Machilskiy * Rassomlar — Dmitriy Tatarnikov, Inessa Snejkina, Elena Movchan * Bastakor — Yuriy Poteenko * Ovoz muhandisi — Ruslan Sakiyev * Produser — Tasbolat Merekenov == Suratga olish uchun tayyorgarlik == Bolalik, yoshlik va yoshlik haqida hikoya qiluvchi „Yetakchi yoʻli“ kinoepopeyasining dastlabki toʻrtta filmi ("Bolaligim [[Bolaligimning osmoni|osmoni]] ", „Olovli daryo“, „Temir togʻ“, „Yovuz aylanani buzish“) boʻlajak prezidentning qozoq rejissori Rustem Abdrashov tomonidan suratga olingan<ref>{{veb manbasi|url=http://today.kz/news/kultura/2015-11-20/703204-gonorar-sergeya-snezhkina-nizhe-chem-u-nekotoryih-kazahstanskih-rezhisserov/|sarlavha=Гонорар Сергея Снежкина ниже, чем у некоторых казахстанских режиссёров|muallif=|sana=25 ноября 2015|ish=|nashriyot=Today.kz|kirish sanasi=2016-03-01|til=|arxivsana=2016-03-05|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160305005401/http://today.kz/news/kultura/2015-11-20/703204-gonorar-sergeya-snezhkina-nizhe-chem-u-nekotoryih-kazahstanskih-rezhisserov/}}</ref>. Qozogʻiston va butun postsovet makonidagi burilish nuqtalari hisoblangan 90-yillarni oʻz ichiga olgan dostonning yakuniy filmini suratga olish uchun murakkab tarixiy asarlarni sahnalashtirish tajribasiga ega boʻlgan rossiyalik kinorejissor Sergey Snejkin qator<ref name="Ч">{{veb manbasi|url=http://today.kz/news/article/2015-11-12/702504-702504-kazahstanskie-chinovniki-ozhidayut-ot-snezhkina-interesnyij-film-o-nazarbaeve/|sarlavha=Казахстанские чиновники ожидают от Снежкина интересный фильм о Назарбаеве|muallif=|sana=11 ноября 2015|ish=|nashriyot=Today.kz|kirish sanasi=2016-03-01|til=|arxivsana=2016-03-05|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160305003320/http://today.kz/news/article/2015-11-12/702504-702504-kazahstanskie-chinovniki-ozhidayut-ot-snezhkina-interesnyij-film-o-nazarbaeve/}}</ref>, taklif qilindi.Snejkin taʼkidlaganidek, u „lakay emas, yubiley emas, balki badiiy film“<ref name="С">{{veb manbasi|url=http://www.info-tses.kz/news/rezhisser-filma-quot-tak-slozhilis-zvezdy-quot-vyskazalsya-o-kazakhstanskom-kino/|sarlavha=Режиссёр фильма «Так сложились звезды» высказался о казахстанском кино|muallif=|sana=25 августа 2015|ish=|nashriyot=Инфо-Цес|kirish sanasi=2016-03-01|til=|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160305100925/http://www.info-tses.kz/news/rezhisser-filma-quot-tak-slozhilis-zvezdy-quot-vyskazalsya-o-kazakhstanskom-kino/|arxivsana=2016-03-05}}</ref> yaratmoqda. Avvalgi filmlarda bosh rolni aktyor Nurlan Alimjonov ijro etgan.Berik Aytjanov faqat aktyorlarning yoshi bilan bogʻliq boʻlgan „Yulduzlar paydo boʻldi“ filmini suratga olishga taklif qilindi<ref name="Ч">{{veb manbasi|url=http://today.kz/news/article/2015-11-12/702504-702504-kazahstanskie-chinovniki-ozhidayut-ot-snezhkina-interesnyij-film-o-nazarbaeve/|sarlavha=Казахстанские чиновники ожидают от Снежкина интересный фильм о Назарбаеве|muallif=|sana=11 ноября 2015|ish=|nashriyot=Today.kz|kirish sanasi=2016-03-01|til=|arxivsana=2016-03-05|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160305003320/http://today.kz/news/article/2015-11-12/702504-702504-kazahstanskie-chinovniki-ozhidayut-ot-snezhkina-interesnyij-film-o-nazarbaeve/}}</ref>. == Suratga olish jarayoni == Tarixiy filmni suratga olish ishlari 2015-yilning iyunidan 2016-yilning yanvarigacha davom etgan. Filmning 40 % kadrlari [[Olmaota|Olmaotada]] suratga olingan<ref name="К">{{veb manbasi|url=http://www.kazpravda.kz/rubric/kultura/rossiiskii-rezhisser-snezhkin-snimaet-film-o-pervom-prezidente-rk/|sarlavha=Российский режиссёр Снежкин снимает фильм о Первом Президенте РК|muallif=|sana=|ish=|nashriyot=Казахстанская правда|kirish sanasi=2016-03-01|til=|arxivsana=2016-03-06|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160306215311/http://www.kazpravda.kz/rubric/kultura/rossiiskii-rezhisser-snezhkin-snimaet-film-o-pervom-prezidente-rk/}}</ref>.Filmning asosiy sahnalaridan biri [[Qaragʻandi|Qaragʻandada]] suratga olingan — 1989-yildagi konchilar gʻalayoni, mamlakat tarixidagi dramatik lahza, konchilar hukumatga oʻz talablarini qoʻyib, tunu-kun ish tashlashdi.<ref name="К" /> Gorbachyovning bugʻdoy dalasiga kelishi sahnasi [[Nur-Sulton|Ostona]] yaqinida suratga olingan.Olma-Otadagi 1986-yil dekabr voqealari haqidagi filmning ommaviy sahnalaridan biri qishda [[Sankt-Peterburg|Sankt-Peterburgda]] suratga olingan. Ushbu epizodni suratga olishda har kuni 600 dan ortiq kishi qatnashdi<ref name="А">{{veb manbasi|url=https://news.mail.ru/society/24573700/|sarlavha=Съёмки фильма о Назарбаеве проходят в Санкт-Петербурге|muallif=|sana=19 января 2016|ish=|nashriyot=News.mail.ru|kirish sanasi=2016-03-01|til=|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160306150947/https://news.mail.ru/society/24573700/|arxivsana=2016-03-06}}</ref>. == Byudjeti == Film 1,2 milliard tengedan ortiq mablagʻ sarflagan<ref>{{veb manbasi|nashriyot=«Караван»|url=http://www.caravan.kz/art/byudzhet-pyatojj-kartiny-o-elbasy-sostavil-bolee-12-milliarda-tenge-22928/|sarlavha=Бюджет пятой картины о Елбасы составил более 1,2 миллиарда тенге|kirish sanasi=15 июня 2015|arxivurl=https://archive.is/20161019184103/http://www.caravan.kz/art/byudzhet-pyatojj-kartiny-o-elbasy-sostavil-bolee-12-milliarda-tenge-22928/|arxivsana=2016-10-19}}</ref>. == Musiqasi == Bastakor Yuriy Poteenkodan oldin rejissorga „Yubiley“ kinoteatri uchun emas, balki musiqa yozish vazifasi berilgan."Bu film xatolar va tajribalar, azob-uqubatlar va maqsadga erishishning qiyin yoʻli haqida"<ref>{{veb manbasi|url=http://www.mosfilm.ru/news/?ELEMENT_ID=12482|sarlavha=Юрий Потеенко о музыке к фильму про президента Назарбаева|muallif=|sana=19 февраля 2016|ish=|nashriyot=|kirish sanasi=2016-08-05|til=|arxivsana=2016-03-07|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160307084301/http://www.mosfilm.ru/news/?ELEMENT_ID=12482}}</ref>.Musiqada bastakor etnik qozoq materiallari, milliy cholgʻu asboblari va tomoq qoʻshiqlaridan foydalangan. == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * {{veb manbasi|url=http://today.kz/news/article/2015-11-07/702167-aktrisu-bibigul-aktan-snyali-s-roli-dinaryi-nazarbaevoj-v-kinoepopee/|sarlavha=Актрису Бибигуль Актан сняли с роли Динары Назарбаевой в киноэпопее|muallif=|sana=7 ноября 2015|ish=|nashriyot=Today.kz|kirish sanasi=2016-03-01|til=|arxivsana=2016-03-05|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160305000049/http://today.kz/news/article/2015-11-07/702167-aktrisu-bibigul-aktan-snyali-s-roli-dinaryi-nazarbaevoj-v-kinoepopee/}} * [http://www.kazpravda.kz/rubric/kultura/semki-filma-o-nazarbaeve-rossiiskii-rezhisser-nazval-schastem/ Sʼemki filma o Nazarbaeve rossiyskiy rejissor nazval schastem] (25 Aprelya 2016) * [http://rus.azattyq.org/a/film-o-nazarbaeve-tak-slozhilis-zvezdy/27703083.html Poyavilsya pyatiy xudojestvenniy film o Nazarbaeve] (28-aprelya 2016) * [http://bnews.kz/ru/news/obshchestvo/satibaldi_narimbetov_film_podnimaet_nashu_stranu_i_glavnogo_geroya_na_tot_uroven_kotorogo_oni_dostoini-2016_05_08-1270577 Satibaldi Narimbetov: Film podnimaet nashu stranu i glavnogo geroya na tot uroven, kotorogo oni dostoyni] (8-maya 2016; www.bnews.kz) * [https://web.archive.org/web/20160624131558/http://dknews.kz/tak-slozhilis-kadry/ Tak slojilis kadri] (19-maya 2016) * [http://tvkinoradio.ru/article/article7414-esli-bi-ne-gosudarstvo-kazahskoe-kino-davno-bi-zagnulos "Yesli bi ne gosudarstvo, kazaxskoe kino davno bi „zagnulos“"] Arxivnaya kopiya ot 21-yanvarya 2021 na Wayback Machine (20-maya 2016) * [http://www.trud.ru/article/06-07-2016/1339399_mir_pokazhet_film_o_pervom_prezidente_kazaxstana.html#quest „MIR“ pokajet film o pervom prezidente Kazaxstana] (6-iyulya 2016) [[Turkum:Qozogʻiston]] [[Turkum:Qozogʻiston tarixi]] [[Turkum:Qozogʻiston filmlari]] ceuqygfk2hd0xtslmvpq2woiwlqg4q0 Imom Buxoriy ordeni 0 782498 2816797 2805350 2022-08-29T06:00:47Z Jamshid Nurkulov 16137 /* „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni */ wikitext text/x-wiki {{thr|[[Foydalanuvchi:Jamshid Nurkulov|Jamshid Nurqul]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Jamshid Nurkulov|munozara]]) 12:09, 24-Avgust 2022 (UTC)}} '''Imom Buxoriy ordeni''' — [[Oʻzbekiston Respublikasi]]ning [[Oʻzbekiston Respublikasining orden va medallari|davlat mukofotlaridan biri]]. Ikki darajadan iborat („Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni va „Imom Buxoriy“ ordeni). Bu orden bilan Oʻzbekiston va xorijiy davlatlar fuqarolari markaziy osiyolik tarixiy allomalarning islom sivilizatsiyasiga qoʻshgan hissasini xalqaro hamjamiyatga yetkazganligi, hadislarning ezgu, umuminsoniy gʻoyalarini keng ommaga yoyganligi, islom sivilizatsiyasi va madaniyatiga hissa qoʻshgan markaziy osiyolik allomalarning asarlarini ilmiy izohli tarjima qilgani, ularning islom diniga oid asarlarini toʻplashdagi va ilmiy tadqiqot ishlarini olib borishdagi faol ishtirok etgani uchun mukofotlanadilar<ref name="lex01">{{veb manbasi |sarlavha=O'zbekiston respublikasining qonuni. "Imom Buxoriy ordeni"ni ta'sis etish to'g'risida |url=https://lex.uz/uz/docs/-6158050#-6158717 |vebsayt=lex.uz |nashriyot=Lex.uz |kirish sanasi=24-avgust 2022-yil}}</ref>. == Tavsifi == === „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni === „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni koʻkrakning oʻng tomoniga yoki orden zanjirida taqiladi. === „Imom Buxoriy“ ordeni === == Manbalar == {{manbalar}} nt67ntmrzdsn9ki77tvm5t94mth5tsc 2816937 2816797 2022-08-29T07:09:45Z Jamshid Nurkulov 16137 /* „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni */ wikitext text/x-wiki {{thr|[[Foydalanuvchi:Jamshid Nurkulov|Jamshid Nurqul]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Jamshid Nurkulov|munozara]]) 12:09, 24-Avgust 2022 (UTC)}} '''Imom Buxoriy ordeni''' — [[Oʻzbekiston Respublikasi]]ning [[Oʻzbekiston Respublikasining orden va medallari|davlat mukofotlaridan biri]]. Ikki darajadan iborat („Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni va „Imom Buxoriy“ ordeni). Bu orden bilan Oʻzbekiston va xorijiy davlatlar fuqarolari markaziy osiyolik tarixiy allomalarning islom sivilizatsiyasiga qoʻshgan hissasini xalqaro hamjamiyatga yetkazganligi, hadislarning ezgu, umuminsoniy gʻoyalarini keng ommaga yoyganligi, islom sivilizatsiyasi va madaniyatiga hissa qoʻshgan markaziy osiyolik allomalarning asarlarini ilmiy izohli tarjima qilgani, ularning islom diniga oid asarlarini toʻplashdagi va ilmiy tadqiqot ishlarini olib borishdagi faol ishtirok etgani uchun mukofotlanadilar<ref name="lex01">{{veb manbasi |sarlavha=O'zbekiston respublikasining qonuni. "Imom Buxoriy ordeni"ni ta'sis etish to'g'risida |url=https://lex.uz/uz/docs/-6158050#-6158717 |vebsayt=lex.uz |nashriyot=Lex.uz |kirish sanasi=24-avgust 2022-yil}}</ref>. == Tavsifi == === „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni === „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni koʻkrakning oʻng tomoniga yoki orden zanjirida taqiladi. Orden 750 probali oltindan tayyorlanadi hamda ikki qoplamali medalondan iborat boʻladi. Birinchi bosqichdagi medalon diametri 87 mm li sakkiz qirrali yulduz koʻrinishidadir. Uning burchaklari orasida qarama-qarshi uchlari orasi 84 mm li, uchlari yumaloqlangan nur tutamlari joylashtirilgan. Sakkiz qirrali yulduzning ichki qismida yashil emal qoplamali bargsimon shakllar joylashtirilgan. Sakkiz qirrali yulduz 56 dona 2,5 mm li, 8 dona 2,6 mm li hamda 8 dona 1,5 mm li brilliant toshlar bilan bezatilgan. Ordenning markazidan oʻrin olgan ikkinchi medalon diametri 45 mm li arqonsimon naqsh bilan hoshiyalangan doira shaklidadir. Doira markazida emalli koʻk fonda ochiq holatdagi kitob va uning yuqori qismida nur taratayotgan quyosh shakli tasvirlangan. Uning pastki qismida 3,1 mm li balandlikdagi bosh harflar bilan „ILM — NUR“ soʻzlari yozilgan. Ikkinchi medalonning aylanasi boʻylab oq emal fonida 3,5 mm li bosh harflar bilan „MUHAMMAD IBN ISMOIL IMOM BUXORIY“ yozuvi bitilgan boʻlib, yozuvlar 2,5 mm li ikkita brilliant bilan ajratilgandir. === „Imom Buxoriy“ ordeni === == Manbalar == {{manbalar}} 081sdbo3k90f234m00vpfdoxfhdlmvz 2816940 2816937 2022-08-29T07:10:53Z Jamshid Nurkulov 16137 wikitext text/x-wiki {{thr|[[Foydalanuvchi:Jamshid Nurkulov|Jamshid Nurqul]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Jamshid Nurkulov|munozara]]) 12:09, 24-Avgust 2022 (UTC)}} '''Imom Buxoriy ordeni''' — [[Oʻzbekiston Respublikasi]]ning [[Oʻzbekiston Respublikasining orden va medallari|davlat mukofotlaridan biri]]. Ikki darajadan iborat („Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni va „Imom Buxoriy“ ordeni). Bu orden bilan Oʻzbekiston va xorijiy davlatlar fuqarolari markaziy osiyolik tarixiy allomalarning islom sivilizatsiyasiga qoʻshgan hissasini xalqaro hamjamiyatga yetkazganligi, hadislarning ezgu, umuminsoniy gʻoyalarini keng ommaga yoyganligi, islom sivilizatsiyasi va madaniyatiga hissa qoʻshgan markaziy osiyolik allomalarning asarlarini ilmiy izohli tarjima qilgani, ularning islom diniga oid asarlarini toʻplashdagi va ilmiy tadqiqot ishlarini olib borishdagi faol ishtirok etgani uchun mukofotlanadilar<ref name="lex01">{{veb manbasi |sarlavha=O'zbekiston respublikasining qonuni. "Imom Buxoriy ordeni"ni ta'sis etish to'g'risida |url=https://lex.uz/uz/docs/-6158050#-6158717 |vebsayt=lex.uz |nashriyot=Lex.uz |kirish sanasi=24-avgust 2022-yil}}</ref>. == Tavsifi == === „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni === „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni koʻkrakning oʻng tomoniga yoki orden zanjirida taqiladi. Orden 750 probali oltindan tayyorlanadi hamda ikki qoplamali medalondan iborat boʻladi. Birinchi bosqichdagi medalon diametri 87 mm li sakkiz qirrali yulduz koʻrinishidadir. Uning burchaklari orasida qarama-qarshi uchlari orasi 84 mm li, uchlari yumaloqlangan nur tutamlari joylashtirilgan. Sakkiz qirrali yulduzning ichki qismida yashil emal qoplamali bargsimon shakllar joylashtirilgan. Sakkiz qirrali yulduz 56 dona 2,5 mm li, 8 dona 2,6 mm li hamda 8 dona 1,5 mm li brilliant toshlar bilan bezatilgan<ref name="lex01" />. Ordenning markazidan oʻrin olgan ikkinchi medalon diametri 45 mm li arqonsimon naqsh bilan hoshiyalangan doira shaklidadir. Doira markazida emalli koʻk fonda ochiq holatdagi kitob va uning yuqori qismida nur taratayotgan quyosh shakli tasvirlangan. Uning pastki qismida 3,1 mm li balandlikdagi bosh harflar bilan „ILM — NUR“ soʻzlari yozilgan<ref name="lex01" />. Ikkinchi medalonning aylanasi boʻylab oq emal fonida 3,5 mm li bosh harflar bilan „MUHAMMAD IBN ISMOIL IMOM BUXORIY“ yozuvi bitilgan boʻlib, yozuvlar 2,5 mm li ikkita brilliant bilan ajratilgandir<ref name="lex01" />. === „Imom Buxoriy“ ordeni === == Manbalar == {{manbalar}} h5w46jh2s06amraciq0m8762rnbrchz 2816956 2816940 2022-08-29T07:19:05Z Jamshid Nurkulov 16137 /* Tavsifi */ wikitext text/x-wiki {{thr|[[Foydalanuvchi:Jamshid Nurkulov|Jamshid Nurqul]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Jamshid Nurkulov|munozara]]) 12:09, 24-Avgust 2022 (UTC)}} '''Imom Buxoriy ordeni''' — [[Oʻzbekiston Respublikasi]]ning [[Oʻzbekiston Respublikasining orden va medallari|davlat mukofotlaridan biri]]. Ikki darajadan iborat („Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni va „Imom Buxoriy“ ordeni). Bu orden bilan Oʻzbekiston va xorijiy davlatlar fuqarolari markaziy osiyolik tarixiy allomalarning islom sivilizatsiyasiga qoʻshgan hissasini xalqaro hamjamiyatga yetkazganligi, hadislarning ezgu, umuminsoniy gʻoyalarini keng ommaga yoyganligi, islom sivilizatsiyasi va madaniyatiga hissa qoʻshgan markaziy osiyolik allomalarning asarlarini ilmiy izohli tarjima qilgani, ularning islom diniga oid asarlarini toʻplashdagi va ilmiy tadqiqot ishlarini olib borishdagi faol ishtirok etgani uchun mukofotlanadilar<ref name="lex01">{{veb manbasi |sarlavha=O'zbekiston respublikasining qonuni. "Imom Buxoriy ordeni"ni ta'sis etish to'g'risida |url=https://lex.uz/uz/docs/-6158050#-6158717 |vebsayt=lex.uz |nashriyot=Lex.uz |kirish sanasi=24-avgust 2022-yil}}</ref>. == Tavsifi == === „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni === „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni koʻkrakning oʻng tomoniga yoki orden zanjirida taqiladi. Orden 750 probali oltindan tayyorlanadi hamda ikki qoplamali medalondan iborat boʻladi. Birinchi bosqichdagi medalon diametri 87 mm li sakkiz qirrali yulduz koʻrinishidadir. Uning burchaklari orasida qarama-qarshi uchlari orasi 84 mm li, uchlari yumaloqlangan nur tutamlari joylashtirilgan. Sakkiz qirrali yulduzning ichki qismida yashil emal qoplamali bargsimon shakllar joylashtirilgan. Sakkiz qirrali yulduz 56 dona 2,5 mm li, 8 dona 2,6 mm li hamda 8 dona 1,5 mm li brilliant toshlar bilan bezatilgan<ref name="lex01" />. Ordenning markazidan oʻrin olgan ikkinchi medalon diametri 45 mm li arqonsimon naqsh bilan hoshiyalangan doira shaklidadir. Doira markazida emalli koʻk fonda ochiq holatdagi kitob va uning yuqori qismida nur taratayotgan quyosh shakli tasvirlangan. Uning pastki qismida 3,1 mm li balandlikdagi bosh harflar bilan „ILM — NUR“ soʻzlari yozilgan<ref name="lex01" />. Ikkinchi medalonning aylanasi boʻylab oq emal fonida 3,5 mm li bosh harflar bilan „MUHAMMAD IBN ISMOIL IMOM BUXORIY“ yozuvi bitilgan boʻlib, yozuvlar 2,5 mm li ikkita brilliant bilan ajratilgandir<ref name="lex01" />. „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni ikkita mahkamlagichga ega: * gaykaga burab qotiriladigan burama mahkamlagich; * orden zanjiriga mahkamlanadigan yechiladigan qisqich<ref name="lex01" />. Ordenning orqa tomoniga 2 mm li botiq harflar bilan mukofot raqami tushiriladi<ref name="lex01" />. === „Imom Buxoriy“ ordeni === == Manbalar == {{manbalar}} dkh83ns2cxkdfq1rtg1zj0himjut7ke 2817086 2816956 2022-08-29T09:29:08Z Jamshid Nurkulov 16137 /* „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni */ wikitext text/x-wiki {{thr|[[Foydalanuvchi:Jamshid Nurkulov|Jamshid Nurqul]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Jamshid Nurkulov|munozara]]) 12:09, 24-Avgust 2022 (UTC)}} '''Imom Buxoriy ordeni''' — [[Oʻzbekiston Respublikasi]]ning [[Oʻzbekiston Respublikasining orden va medallari|davlat mukofotlaridan biri]]. Ikki darajadan iborat („Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni va „Imom Buxoriy“ ordeni). Bu orden bilan Oʻzbekiston va xorijiy davlatlar fuqarolari markaziy osiyolik tarixiy allomalarning islom sivilizatsiyasiga qoʻshgan hissasini xalqaro hamjamiyatga yetkazganligi, hadislarning ezgu, umuminsoniy gʻoyalarini keng ommaga yoyganligi, islom sivilizatsiyasi va madaniyatiga hissa qoʻshgan markaziy osiyolik allomalarning asarlarini ilmiy izohli tarjima qilgani, ularning islom diniga oid asarlarini toʻplashdagi va ilmiy tadqiqot ishlarini olib borishdagi faol ishtirok etgani uchun mukofotlanadilar<ref name="lex01">{{veb manbasi |sarlavha=O'zbekiston respublikasining qonuni. "Imom Buxoriy ordeni"ni ta'sis etish to'g'risida |url=https://lex.uz/uz/docs/-6158050#-6158717 |vebsayt=lex.uz |nashriyot=Lex.uz |kirish sanasi=24-avgust 2022-yil}}</ref>. == Tavsifi == === „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni === „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni koʻkrakning oʻng tomoniga yoki orden zanjirida taqiladi. Orden 750 probali oltindan tayyorlanadi hamda ikki qoplamali medalondan iborat boʻladi. Birinchi bosqichdagi medalon diametri 87 mm li sakkiz qirrali yulduz koʻrinishidadir. Uning burchaklari orasida qarama-qarshi uchlari orasi 84 mm li, uchlari yumaloqlangan nur tutamlari joylashtirilgan. Sakkiz qirrali yulduzning ichki qismida yashil emal qoplamali bargsimon shakllar joylashtirilgan. Sakkiz qirrali yulduz 56 dona 2,5 mm li, 8 dona 2,6 mm li hamda 8 dona 1,5 mm li brilliant toshlar bilan bezatilgan<ref name="lex01" />. Ordenning markazidan oʻrin olgan ikkinchi medalon diametri 45 mm li arqonsimon naqsh bilan hoshiyalangan doira shaklidadir. Doira markazida emalli koʻk fonda ochiq holatdagi kitob va uning yuqori qismida nur taratayotgan quyosh shakli tasvirlangan. Uning pastki qismida 3,1 mm li balandlikdagi bosh harflar bilan „ILM — NUR“ soʻzlari yozilgan<ref name="lex01" />. Ikkinchi medalonning aylanasi boʻylab oq emal fonida 3,5 mm li bosh harflar bilan „MUHAMMAD IBN ISMOIL IMOM BUXORIY“ yozuvi bitilgan boʻlib, yozuvlar 2,5 mm li ikkita brilliant bilan ajratilgandir<ref name="lex01" />. „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni ikkita mahkamlagichga ega: * gaykaga burab qotiriladigan burama mahkamlagich; * orden zanjiriga mahkamlanadigan yechiladigan qisqich<ref name="lex01" />. Ordenning orqa tomoniga 2 mm li botiq harflar bilan mukofot raqami tushiriladi<ref name="lex01" />. „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni zanjirining uzunligi 900 mm boʻlib, u 750 probali oltindan tayyorlanadi. Zanjir ikki turdagi halqalarga egadir. 32 mm diametrli halqa ordenning ikkinchi medaloni koʻrinishini ifodalaydi, 30 mm diametrli halqalar [[Oʻzbekiston Respublikasi Davlat gerbi]] koʻrinishida boʻlib, uning atroflari 468 dona 1,2 mm li brilliantlar bilan bezatilgan<ref name="lex01" />. === „Imom Buxoriy“ ordeni === == Manbalar == {{manbalar}} 01z7jqlqne6cth57spuq4f8rra9ivm6 2817099 2817086 2022-08-29T09:41:06Z Jamshid Nurkulov 16137 /* „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni */ wikitext text/x-wiki {{thr|[[Foydalanuvchi:Jamshid Nurkulov|Jamshid Nurqul]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Jamshid Nurkulov|munozara]]) 12:09, 24-Avgust 2022 (UTC)}} '''Imom Buxoriy ordeni''' — [[Oʻzbekiston Respublikasi]]ning [[Oʻzbekiston Respublikasining orden va medallari|davlat mukofotlaridan biri]]. Ikki darajadan iborat („Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni va „Imom Buxoriy“ ordeni). Bu orden bilan Oʻzbekiston va xorijiy davlatlar fuqarolari markaziy osiyolik tarixiy allomalarning islom sivilizatsiyasiga qoʻshgan hissasini xalqaro hamjamiyatga yetkazganligi, hadislarning ezgu, umuminsoniy gʻoyalarini keng ommaga yoyganligi, islom sivilizatsiyasi va madaniyatiga hissa qoʻshgan markaziy osiyolik allomalarning asarlarini ilmiy izohli tarjima qilgani, ularning islom diniga oid asarlarini toʻplashdagi va ilmiy tadqiqot ishlarini olib borishdagi faol ishtirok etgani uchun mukofotlanadilar<ref name="lex01">{{veb manbasi |sarlavha=O'zbekiston respublikasining qonuni. "Imom Buxoriy ordeni"ni ta'sis etish to'g'risida |url=https://lex.uz/uz/docs/-6158050#-6158717 |vebsayt=lex.uz |nashriyot=Lex.uz |kirish sanasi=24-avgust 2022-yil}}</ref>. == Tavsifi == === „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni === „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni koʻkrakning oʻng tomoniga yoki orden zanjirida taqiladi. Orden 750 probali oltindan tayyorlanadi hamda ikki qoplamali medalondan iborat boʻladi. Birinchi bosqichdagi medalon diametri 87 mm li sakkiz qirrali yulduz koʻrinishidadir. Uning burchaklari orasida qarama-qarshi uchlari orasi 84 mm li, uchlari yumaloqlangan nur tutamlari joylashtirilgan. Sakkiz qirrali yulduzning ichki qismida yashil emal qoplamali bargsimon shakllar joylashtirilgan. Sakkiz qirrali yulduz 56 dona 2,5 mm li, 8 dona 2,6 mm li hamda 8 dona 1,5 mm li brilliant toshlar bilan bezatilgan<ref name="lex01" />. Ordenning markazidan oʻrin olgan ikkinchi medalon diametri 45 mm li arqonsimon naqsh bilan hoshiyalangan doira shaklidadir. Doira markazida emalli koʻk fonda ochiq holatdagi kitob va uning yuqori qismida nur taratayotgan quyosh shakli tasvirlangan. Uning pastki qismida 3,1 mm li balandlikdagi bosh harflar bilan „ILM — NUR“ soʻzlari yozilgan<ref name="lex01" />. Ikkinchi medalonning aylanasi boʻylab oq emal fonida 3,5 mm li bosh harflar bilan „MUHAMMAD IBN ISMOIL IMOM BUXORIY“ yozuvi bitilgan boʻlib, yozuvlar 2,5 mm li ikkita brilliant bilan ajratilgandir<ref name="lex01" />. „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni ikkita mahkamlagichga ega: * gaykaga burab qotiriladigan burama mahkamlagich; * orden zanjiriga mahkamlanadigan yechiladigan qisqich<ref name="lex01" />. Ordenning orqa tomoniga 2 mm li botiq harflar bilan mukofot raqami tushiriladi<ref name="lex01" />. „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni zanjirining uzunligi 900 mm boʻlib, u 750 probali oltindan tayyorlanadi. Zanjir ikki turdagi halqalarga egadir. 32 mm diametrli halqa ordenning ikkinchi medaloni koʻrinishini ifodalaydi, 30 mm diametrli halqalar [[Oʻzbekiston Respublikasi Davlat gerbi]] koʻrinishida boʻlib, uning atroflari 468 dona 1,2 mm li brilliantlar bilan bezatilgan<ref name="lex01" />. „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni zanjirining pastki qismida turli rangdagi emal bilan qoplangan sakkiz qirrali yulduz va Oʻzbekiston respublikasi davlat gerbi koʻrinishidagi halqalar joylashgan<ref name="lex01" />. Zanjir 27 ta halqa va ilgakdan iboratdir. „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordenining umumiy ogʻirligi 850 gramm<ref name="lex01" />. === „Imom Buxoriy“ ordeni === == Manbalar == {{manbalar}} fmugs67f2rrz0tq1gwh9qw10i2rsp7o 2817101 2817099 2022-08-29T09:41:36Z Jamshid Nurkulov 16137 /* „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni */ wikitext text/x-wiki {{thr|[[Foydalanuvchi:Jamshid Nurkulov|Jamshid Nurqul]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Jamshid Nurkulov|munozara]]) 12:09, 24-Avgust 2022 (UTC)}} '''Imom Buxoriy ordeni''' — [[Oʻzbekiston Respublikasi]]ning [[Oʻzbekiston Respublikasining orden va medallari|davlat mukofotlaridan biri]]. Ikki darajadan iborat („Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni va „Imom Buxoriy“ ordeni). Bu orden bilan Oʻzbekiston va xorijiy davlatlar fuqarolari markaziy osiyolik tarixiy allomalarning islom sivilizatsiyasiga qoʻshgan hissasini xalqaro hamjamiyatga yetkazganligi, hadislarning ezgu, umuminsoniy gʻoyalarini keng ommaga yoyganligi, islom sivilizatsiyasi va madaniyatiga hissa qoʻshgan markaziy osiyolik allomalarning asarlarini ilmiy izohli tarjima qilgani, ularning islom diniga oid asarlarini toʻplashdagi va ilmiy tadqiqot ishlarini olib borishdagi faol ishtirok etgani uchun mukofotlanadilar<ref name="lex01">{{veb manbasi |sarlavha=O'zbekiston respublikasining qonuni. "Imom Buxoriy ordeni"ni ta'sis etish to'g'risida |url=https://lex.uz/uz/docs/-6158050#-6158717 |vebsayt=lex.uz |nashriyot=Lex.uz |kirish sanasi=24-avgust 2022-yil}}</ref>. == Tavsifi == === „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni === „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni koʻkrakning oʻng tomoniga yoki orden zanjirida taqiladi. Orden 750 probali oltindan tayyorlanadi hamda ikki qoplamali medalondan iborat boʻladi. Birinchi bosqichdagi medalon diametri 87 mm li sakkiz qirrali yulduz koʻrinishidadir. Uning burchaklari orasida qarama-qarshi uchlari orasi 84 mm li, uchlari yumaloqlangan nur tutamlari joylashtirilgan. Sakkiz qirrali yulduzning ichki qismida yashil emal qoplamali bargsimon shakllar joylashtirilgan. Sakkiz qirrali yulduz 56 dona 2,5 mm li, 8 dona 2,6 mm li hamda 8 dona 1,5 mm li brilliant toshlar bilan bezatilgan<ref name="lex01" />. Ordenning markazidan oʻrin olgan ikkinchi medalon diametri 45 mm li arqonsimon naqsh bilan hoshiyalangan doira shaklidadir. Doira markazida emalli koʻk fonda ochiq holatdagi kitob va uning yuqori qismida nur taratayotgan quyosh shakli tasvirlangan. Uning pastki qismida 3,1 mm li balandlikdagi bosh harflar bilan „ILM — NUR“ soʻzlari yozilgan<ref name="lex01" />. Ikkinchi medalonning aylanasi boʻylab oq emal fonida 3,5 mm li bosh harflar bilan „MUHAMMAD IBN ISMOIL IMOM BUXORIY“ yozuvi bitilgan boʻlib, yozuvlar 2,5 mm li ikkita brilliant bilan ajratilgandir<ref name="lex01" />. „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni ikkita mahkamlagichga ega: * gaykaga burab qotiriladigan burama mahkamlagich; * orden zanjiriga mahkamlanadigan yechiladigan qisqich<ref name="lex01" />. Ordenning orqa tomoniga 2 mm li botiq harflar bilan mukofot raqami tushiriladi<ref name="lex01" />. „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni zanjirining uzunligi 900 mm boʻlib, u 750 probali oltindan tayyorlanadi. Zanjir ikki turdagi halqalarga egadir. 32 mm diametrli halqa ordenning ikkinchi medaloni koʻrinishini ifodalaydi, 30 mm diametrli halqalar [[Oʻzbekiston respublikasi davlat gerbi]] koʻrinishida boʻlib, uning atroflari 468 dona 1,2 mm li brilliantlar bilan bezatilgan<ref name="lex01" />. „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni zanjirining pastki qismida turli rangdagi emal bilan qoplangan sakkiz qirrali yulduz va Oʻzbekiston respublikasi davlat gerbi koʻrinishidagi halqalar joylashgan<ref name="lex01" />. Zanjir 27 ta halqa va ilgakdan iboratdir. „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordenining umumiy ogʻirligi 850 gramm<ref name="lex01" />. === „Imom Buxoriy“ ordeni === == Manbalar == {{manbalar}} pz03kyrzp6jujlh6kg3ic8qnozmxl1b 2817102 2817101 2022-08-29T09:42:40Z Jamshid Nurkulov 16137 /* „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni */ wikitext text/x-wiki {{thr|[[Foydalanuvchi:Jamshid Nurkulov|Jamshid Nurqul]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Jamshid Nurkulov|munozara]]) 12:09, 24-Avgust 2022 (UTC)}} '''Imom Buxoriy ordeni''' — [[Oʻzbekiston Respublikasi]]ning [[Oʻzbekiston Respublikasining orden va medallari|davlat mukofotlaridan biri]]. Ikki darajadan iborat („Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni va „Imom Buxoriy“ ordeni). Bu orden bilan Oʻzbekiston va xorijiy davlatlar fuqarolari markaziy osiyolik tarixiy allomalarning islom sivilizatsiyasiga qoʻshgan hissasini xalqaro hamjamiyatga yetkazganligi, hadislarning ezgu, umuminsoniy gʻoyalarini keng ommaga yoyganligi, islom sivilizatsiyasi va madaniyatiga hissa qoʻshgan markaziy osiyolik allomalarning asarlarini ilmiy izohli tarjima qilgani, ularning islom diniga oid asarlarini toʻplashdagi va ilmiy tadqiqot ishlarini olib borishdagi faol ishtirok etgani uchun mukofotlanadilar<ref name="lex01">{{veb manbasi |sarlavha=O'zbekiston respublikasining qonuni. "Imom Buxoriy ordeni"ni ta'sis etish to'g'risida |url=https://lex.uz/uz/docs/-6158050#-6158717 |vebsayt=lex.uz |nashriyot=Lex.uz |kirish sanasi=24-avgust 2022-yil}}</ref>. == Tavsifi == === „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni === „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni koʻkrakning oʻng tomoniga yoki orden zanjirida taqiladi. Orden 750 probali oltindan tayyorlanadi hamda ikki qoplamali medalondan iborat boʻladi. Birinchi bosqichdagi medalon diametri 87 mm li sakkiz qirrali yulduz koʻrinishidadir. Uning burchaklari orasida qarama-qarshi uchlari orasi 84 mm li, uchlari yumaloqlangan nur tutamlari joylashtirilgan. Sakkiz qirrali yulduzning ichki qismida yashil emal qoplamali bargsimon shakllar joylashtirilgan. Sakkiz qirrali yulduz 56 dona 2,5 mm li, 8 dona 2,6 mm li hamda 8 dona 1,5 mm li brilliant toshlar bilan bezatilgan<ref name="lex01" />. Ordenning markazidan oʻrin olgan ikkinchi medalon diametri 45 mm li arqonsimon naqsh bilan hoshiyalangan doira shaklidadir. Doira markazida emalli koʻk fonda ochiq holatdagi kitob va uning yuqori qismida nur taratayotgan quyosh shakli tasvirlangan. Uning pastki qismida 3,1 mm li balandlikdagi bosh harflar bilan „ILM — NUR“ soʻzlari yozilgan<ref name="lex01" />. Ikkinchi medalonning aylanasi boʻylab oq emal fonida 3,5 mm li bosh harflar bilan „MUHAMMAD IBN ISMOIL IMOM BUXORIY“ yozuvi bitilgan boʻlib, yozuvlar 2,5 mm li ikkita brilliant bilan ajratilgandir<ref name="lex01" />. „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni ikkita mahkamlagichga ega: * gaykaga burab qotiriladigan burama mahkamlagich; * orden zanjiriga mahkamlanadigan yechiladigan qisqich<ref name="lex01" />. Ordenning orqa tomoniga 2 mm li botiq harflar bilan mukofot raqami tushiriladi<ref name="lex01" />. „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni zanjirining uzunligi 900 mm boʻlib, u 750 probali oltindan tayyorlanadi. Zanjir ikki turdagi halqalarga egadir. 32 mm diametrli halqa ordenning ikkinchi medaloni koʻrinishini ifodalaydi, 30 mm diametrli halqalar [[Oʻzbekiston Respublikasi davlat gerbi]] koʻrinishida boʻlib, uning atroflari 468 dona 1,2 mm li brilliantlar bilan bezatilgan<ref name="lex01" />. „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni zanjirining pastki qismida turli rangdagi emal bilan qoplangan sakkiz qirrali yulduz va Oʻzbekiston respublikasi davlat gerbi koʻrinishidagi halqalar joylashgan<ref name="lex01" />. Zanjir 27 ta halqa va ilgakdan iboratdir. „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordenining umumiy ogʻirligi 850 gramm<ref name="lex01" />. === „Imom Buxoriy“ ordeni === == Manbalar == {{manbalar}} ou6t1j3sa3yk1t1dptnkzijpc6hghin 2817249 2817102 2022-08-29T10:55:21Z Jamshid Nurkulov 16137 /* „Imom Buxoriy“ ordeni */ wikitext text/x-wiki {{thr|[[Foydalanuvchi:Jamshid Nurkulov|Jamshid Nurqul]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Jamshid Nurkulov|munozara]]) 12:09, 24-Avgust 2022 (UTC)}} '''Imom Buxoriy ordeni''' — [[Oʻzbekiston Respublikasi]]ning [[Oʻzbekiston Respublikasining orden va medallari|davlat mukofotlaridan biri]]. Ikki darajadan iborat („Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni va „Imom Buxoriy“ ordeni). Bu orden bilan Oʻzbekiston va xorijiy davlatlar fuqarolari markaziy osiyolik tarixiy allomalarning islom sivilizatsiyasiga qoʻshgan hissasini xalqaro hamjamiyatga yetkazganligi, hadislarning ezgu, umuminsoniy gʻoyalarini keng ommaga yoyganligi, islom sivilizatsiyasi va madaniyatiga hissa qoʻshgan markaziy osiyolik allomalarning asarlarini ilmiy izohli tarjima qilgani, ularning islom diniga oid asarlarini toʻplashdagi va ilmiy tadqiqot ishlarini olib borishdagi faol ishtirok etgani uchun mukofotlanadilar<ref name="lex01">{{veb manbasi |sarlavha=O'zbekiston respublikasining qonuni. "Imom Buxoriy ordeni"ni ta'sis etish to'g'risida |url=https://lex.uz/uz/docs/-6158050#-6158717 |vebsayt=lex.uz |nashriyot=Lex.uz |kirish sanasi=24-avgust 2022-yil}}</ref>. == Tavsifi == === „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni === „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni koʻkrakning oʻng tomoniga yoki orden zanjirida taqiladi. Orden 750 probali oltindan tayyorlanadi hamda ikki qoplamali medalondan iborat boʻladi. Birinchi bosqichdagi medalon diametri 87 mm li sakkiz qirrali yulduz koʻrinishidadir. Uning burchaklari orasida qarama-qarshi uchlari orasi 84 mm li, uchlari yumaloqlangan nur tutamlari joylashtirilgan. Sakkiz qirrali yulduzning ichki qismida yashil emal qoplamali bargsimon shakllar joylashtirilgan. Sakkiz qirrali yulduz 56 dona 2,5 mm li, 8 dona 2,6 mm li hamda 8 dona 1,5 mm li brilliant toshlar bilan bezatilgan<ref name="lex01" />. Ordenning markazidan oʻrin olgan ikkinchi medalon diametri 45 mm li arqonsimon naqsh bilan hoshiyalangan doira shaklidadir. Doira markazida emalli koʻk fonda ochiq holatdagi kitob va uning yuqori qismida nur taratayotgan quyosh shakli tasvirlangan. Uning pastki qismida 3,1 mm li balandlikdagi bosh harflar bilan „ILM — NUR“ soʻzlari yozilgan<ref name="lex01" />. Ikkinchi medalonning aylanasi boʻylab oq emal fonida 3,5 mm li bosh harflar bilan „MUHAMMAD IBN ISMOIL IMOM BUXORIY“ yozuvi bitilgan boʻlib, yozuvlar 2,5 mm li ikkita brilliant bilan ajratilgandir<ref name="lex01" />. „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni ikkita mahkamlagichga ega: * gaykaga burab qotiriladigan burama mahkamlagich; * orden zanjiriga mahkamlanadigan yechiladigan qisqich<ref name="lex01" />. Ordenning orqa tomoniga 2 mm li botiq harflar bilan mukofot raqami tushiriladi<ref name="lex01" />. „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni zanjirining uzunligi 900 mm boʻlib, u 750 probali oltindan tayyorlanadi. Zanjir ikki turdagi halqalarga egadir. 32 mm diametrli halqa ordenning ikkinchi medaloni koʻrinishini ifodalaydi, 30 mm diametrli halqalar [[Oʻzbekiston Respublikasi davlat gerbi]] koʻrinishida boʻlib, uning atroflari 468 dona 1,2 mm li brilliantlar bilan bezatilgan<ref name="lex01" />. „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni zanjirining pastki qismida turli rangdagi emal bilan qoplangan sakkiz qirrali yulduz va Oʻzbekiston respublikasi davlat gerbi koʻrinishidagi halqalar joylashgan<ref name="lex01" />. Zanjir 27 ta halqa va ilgakdan iboratdir. „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordenining umumiy ogʻirligi 850 gramm<ref name="lex01" />. === „Imom Buxoriy“ ordeni === „Imom Buxoriy“ ordenining qalinligi 0,15 mikron qalinlikda boʻlib, u 750 probali oltin bilan qoplangan 925 probali kumushdan tayyorlanadi. Orden ikkita qoplamali medalondan iboratdir. Birinchi medalon 42 mm diametrli, sakkiz qirrali yulduz koʻrinishidadir. Yulduz shakli burchaklari orasida qarama-qarshi uchlari oraligʻi 47 mm boʻlgan uchlari yumaloqlangan nur tutamlari joylashtirilgan. Sakkiz qirrali yulduzning ichki qismida yashil rangli emal bilan ishlov berilgan bargsimon shakllar joylashtirilgan. Sakkiz qirrali yulduz 2,5 mm li 72 dona [[Fianitlar|fianit toshlari]] bilan bezatilgan. Ordenning markazida 28 mm diametrli medalon joylashtirilgan boʻlib, u arqonsimon naqsh bilan hoshiyalangan doira shaklidadir. Doiraning markazida koʻk rangli emal fonida == Manbalar == {{manbalar}} 21hit3f9o4e9pku7jmczhmy0slv9vat 2817257 2817249 2022-08-29T10:58:50Z Jamshid Nurkulov 16137 /* „Imom Buxoriy“ ordeni */ wikitext text/x-wiki {{thr|[[Foydalanuvchi:Jamshid Nurkulov|Jamshid Nurqul]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Jamshid Nurkulov|munozara]]) 12:09, 24-Avgust 2022 (UTC)}} '''Imom Buxoriy ordeni''' — [[Oʻzbekiston Respublikasi]]ning [[Oʻzbekiston Respublikasining orden va medallari|davlat mukofotlaridan biri]]. Ikki darajadan iborat („Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni va „Imom Buxoriy“ ordeni). Bu orden bilan Oʻzbekiston va xorijiy davlatlar fuqarolari markaziy osiyolik tarixiy allomalarning islom sivilizatsiyasiga qoʻshgan hissasini xalqaro hamjamiyatga yetkazganligi, hadislarning ezgu, umuminsoniy gʻoyalarini keng ommaga yoyganligi, islom sivilizatsiyasi va madaniyatiga hissa qoʻshgan markaziy osiyolik allomalarning asarlarini ilmiy izohli tarjima qilgani, ularning islom diniga oid asarlarini toʻplashdagi va ilmiy tadqiqot ishlarini olib borishdagi faol ishtirok etgani uchun mukofotlanadilar<ref name="lex01">{{veb manbasi |sarlavha=O'zbekiston respublikasining qonuni. "Imom Buxoriy ordeni"ni ta'sis etish to'g'risida |url=https://lex.uz/uz/docs/-6158050#-6158717 |vebsayt=lex.uz |nashriyot=Lex.uz |kirish sanasi=24-avgust 2022-yil}}</ref>. == Tavsifi == === „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni === „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni koʻkrakning oʻng tomoniga yoki orden zanjirida taqiladi. Orden 750 probali oltindan tayyorlanadi hamda ikki qoplamali medalondan iborat boʻladi. Birinchi bosqichdagi medalon diametri 87 mm li sakkiz qirrali yulduz koʻrinishidadir. Uning burchaklari orasida qarama-qarshi uchlari orasi 84 mm li, uchlari yumaloqlangan nur tutamlari joylashtirilgan. Sakkiz qirrali yulduzning ichki qismida yashil emal qoplamali bargsimon shakllar joylashtirilgan. Sakkiz qirrali yulduz 56 dona 2,5 mm li, 8 dona 2,6 mm li hamda 8 dona 1,5 mm li brilliant toshlar bilan bezatilgan<ref name="lex01" />. Ordenning markazidan oʻrin olgan ikkinchi medalon diametri 45 mm li arqonsimon naqsh bilan hoshiyalangan doira shaklidadir. Doira markazida emalli koʻk fonda ochiq holatdagi kitob va uning yuqori qismida nur taratayotgan quyosh shakli tasvirlangan. Uning pastki qismida 3,1 mm li balandlikdagi bosh harflar bilan „ILM — NUR“ soʻzlari yozilgan<ref name="lex01" />. Ikkinchi medalonning aylanasi boʻylab oq emal fonida 3,5 mm li bosh harflar bilan „MUHAMMAD IBN ISMOIL IMOM BUXORIY“ yozuvi bitilgan boʻlib, yozuvlar 2,5 mm li ikkita brilliant bilan ajratilgandir<ref name="lex01" />. „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni ikkita mahkamlagichga ega: * gaykaga burab qotiriladigan burama mahkamlagich; * orden zanjiriga mahkamlanadigan yechiladigan qisqich<ref name="lex01" />. Ordenning orqa tomoniga 2 mm li botiq harflar bilan mukofot raqami tushiriladi<ref name="lex01" />. „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni zanjirining uzunligi 900 mm boʻlib, u 750 probali oltindan tayyorlanadi. Zanjir ikki turdagi halqalarga egadir. 32 mm diametrli halqa ordenning ikkinchi medaloni koʻrinishini ifodalaydi, 30 mm diametrli halqalar [[Oʻzbekiston Respublikasi davlat gerbi]] koʻrinishida boʻlib, uning atroflari 468 dona 1,2 mm li brilliantlar bilan bezatilgan<ref name="lex01" />. „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni zanjirining pastki qismida turli rangdagi emal bilan qoplangan sakkiz qirrali yulduz va Oʻzbekiston respublikasi davlat gerbi koʻrinishidagi halqalar joylashgan<ref name="lex01" />. Zanjir 27 ta halqa va ilgakdan iboratdir. „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordenining umumiy ogʻirligi 850 gramm<ref name="lex01" />. === „Imom Buxoriy“ ordeni === „Imom Buxoriy“ ordenining qalinligi 0,15 mikron qalinlikda boʻlib, u 750 probali oltin bilan qoplangan 925 probali kumushdan tayyorlanadi. Orden ikkita qoplamali medalondan iboratdir. Birinchi medalon 42 mm diametrli, sakkiz qirrali yulduz koʻrinishidadir. Yulduz shakli burchaklari orasida qarama-qarshi uchlari oraligʻi 47 mm boʻlgan uchlari yumaloqlangan nur tutamlari joylashtirilgan. Sakkiz qirrali yulduzning ichki qismida yashil rangli emal bilan ishlov berilgan bargsimon shakllar joylashtirilgan. Sakkiz qirrali yulduz 2,5 mm li 72 dona [[Fianitlar|fianit toshlari]] bilan bezatilgan. Ordenning markazida 28 mm diametrli medalon joylashtirilgan boʻlib, u arqonsimon naqsh bilan hoshiyalangan doira shaklidadir. Doiraning markazida koʻk rangli emal fonida ochiq holatdagi kitob va uning yuqori qismida nur taratayotgan quyosh shakli tasvirlangan. Uning pastki qismida 2 mm li kattalikdagi bosh harflar bilan „ILM — NUR“ soʻzlari yozilgan<ref name="lex01" />. Ikkinchi medalonning aylanasi boʻylab oq emal fonida 2,5 mm li bosh harflar bilan „MUHAMMAD IBN ISMOIL IMOM BUXORIY“ yozuvi bitilgan boʻlib, yozuvlar 2,5 mm li ikkita brilliant bilan ajratilgandir<ref name="lex01" />. == Manbalar == {{manbalar}} hcx2nbmzt78nwhiul197b6esg28ka83 2817260 2817257 2022-08-29T10:59:42Z Jamshid Nurkulov 16137 /* „Imom Buxoriy“ ordeni */ wikitext text/x-wiki {{thr|[[Foydalanuvchi:Jamshid Nurkulov|Jamshid Nurqul]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Jamshid Nurkulov|munozara]]) 12:09, 24-Avgust 2022 (UTC)}} '''Imom Buxoriy ordeni''' — [[Oʻzbekiston Respublikasi]]ning [[Oʻzbekiston Respublikasining orden va medallari|davlat mukofotlaridan biri]]. Ikki darajadan iborat („Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni va „Imom Buxoriy“ ordeni). Bu orden bilan Oʻzbekiston va xorijiy davlatlar fuqarolari markaziy osiyolik tarixiy allomalarning islom sivilizatsiyasiga qoʻshgan hissasini xalqaro hamjamiyatga yetkazganligi, hadislarning ezgu, umuminsoniy gʻoyalarini keng ommaga yoyganligi, islom sivilizatsiyasi va madaniyatiga hissa qoʻshgan markaziy osiyolik allomalarning asarlarini ilmiy izohli tarjima qilgani, ularning islom diniga oid asarlarini toʻplashdagi va ilmiy tadqiqot ishlarini olib borishdagi faol ishtirok etgani uchun mukofotlanadilar<ref name="lex01">{{veb manbasi |sarlavha=O'zbekiston respublikasining qonuni. "Imom Buxoriy ordeni"ni ta'sis etish to'g'risida |url=https://lex.uz/uz/docs/-6158050#-6158717 |vebsayt=lex.uz |nashriyot=Lex.uz |kirish sanasi=24-avgust 2022-yil}}</ref>. == Tavsifi == === „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni === „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni koʻkrakning oʻng tomoniga yoki orden zanjirida taqiladi. Orden 750 probali oltindan tayyorlanadi hamda ikki qoplamali medalondan iborat boʻladi. Birinchi bosqichdagi medalon diametri 87 mm li sakkiz qirrali yulduz koʻrinishidadir. Uning burchaklari orasida qarama-qarshi uchlari orasi 84 mm li, uchlari yumaloqlangan nur tutamlari joylashtirilgan. Sakkiz qirrali yulduzning ichki qismida yashil emal qoplamali bargsimon shakllar joylashtirilgan. Sakkiz qirrali yulduz 56 dona 2,5 mm li, 8 dona 2,6 mm li hamda 8 dona 1,5 mm li brilliant toshlar bilan bezatilgan<ref name="lex01" />. Ordenning markazidan oʻrin olgan ikkinchi medalon diametri 45 mm li arqonsimon naqsh bilan hoshiyalangan doira shaklidadir. Doira markazida emalli koʻk fonda ochiq holatdagi kitob va uning yuqori qismida nur taratayotgan quyosh shakli tasvirlangan. Uning pastki qismida 3,1 mm li balandlikdagi bosh harflar bilan „ILM — NUR“ soʻzlari yozilgan<ref name="lex01" />. Ikkinchi medalonning aylanasi boʻylab oq emal fonida 3,5 mm li bosh harflar bilan „MUHAMMAD IBN ISMOIL IMOM BUXORIY“ yozuvi bitilgan boʻlib, yozuvlar 2,5 mm li ikkita brilliant bilan ajratilgandir<ref name="lex01" />. „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni ikkita mahkamlagichga ega: * gaykaga burab qotiriladigan burama mahkamlagich; * orden zanjiriga mahkamlanadigan yechiladigan qisqich<ref name="lex01" />. Ordenning orqa tomoniga 2 mm li botiq harflar bilan mukofot raqami tushiriladi<ref name="lex01" />. „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni zanjirining uzunligi 900 mm boʻlib, u 750 probali oltindan tayyorlanadi. Zanjir ikki turdagi halqalarga egadir. 32 mm diametrli halqa ordenning ikkinchi medaloni koʻrinishini ifodalaydi, 30 mm diametrli halqalar [[Oʻzbekiston Respublikasi davlat gerbi]] koʻrinishida boʻlib, uning atroflari 468 dona 1,2 mm li brilliantlar bilan bezatilgan<ref name="lex01" />. „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni zanjirining pastki qismida turli rangdagi emal bilan qoplangan sakkiz qirrali yulduz va Oʻzbekiston respublikasi davlat gerbi koʻrinishidagi halqalar joylashgan<ref name="lex01" />. Zanjir 27 ta halqa va ilgakdan iboratdir. „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordenining umumiy ogʻirligi 850 gramm<ref name="lex01" />. === „Imom Buxoriy“ ordeni === „Imom Buxoriy“ ordenining qalinligi 0,15 mikron qalinlikda boʻlib, u 750 probali oltin bilan qoplangan 925 probali kumushdan tayyorlanadi. Orden ikkita qoplamali medalondan iboratdir<ref name="lex01" />. Birinchi medalon 42 mm diametrli, sakkiz qirrali yulduz koʻrinishidadir. Yulduz shakli burchaklari orasida qarama-qarshi uchlari oraligʻi 47 mm boʻlgan uchlari yumaloqlangan nur tutamlari joylashtirilgan. Sakkiz qirrali yulduzning ichki qismida yashil rangli emal bilan ishlov berilgan bargsimon shakllar joylashtirilgan. Sakkiz qirrali yulduz 2,5 mm li 72 dona [[Fianitlar|fianit toshlari]] bilan bezatilgan<ref name="lex01" />. Ordenning markazida 28 mm diametrli medalon joylashtirilgan boʻlib, u arqonsimon naqsh bilan hoshiyalangan doira shaklidadir. Doiraning markazida koʻk rangli emal fonida ochiq holatdagi kitob va uning yuqori qismida nur taratayotgan quyosh shakli tasvirlangan. Uning pastki qismida 2 mm li kattalikdagi bosh harflar bilan „ILM — NUR“ soʻzlari yozilgan<ref name="lex01" />. Ikkinchi medalonning aylanasi boʻylab oq emal fonida 2,5 mm li bosh harflar bilan „MUHAMMAD IBN ISMOIL IMOM BUXORIY“ yozuvi bitilgan boʻlib, yozuvlar 2,5 mm li ikkita brilliant bilan ajratilgandir<ref name="lex01" />. == Manbalar == {{manbalar}} jizdem22srckelpl66j7g8km8u7zrgp 2817269 2817260 2022-08-29T11:03:58Z Jamshid Nurkulov 16137 wikitext text/x-wiki {{thr|[[Foydalanuvchi:Jamshid Nurkulov|Jamshid Nurqul]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Jamshid Nurkulov|munozara]]) 12:09, 24-Avgust 2022 (UTC)}} '''Imom Buxoriy ordeni''' — [[Oʻzbekiston Respublikasi]]ning [[Oʻzbekiston Respublikasining orden va medallari|davlat mukofotlaridan biri]]. Ikki darajadan iborat („Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni va „Imom Buxoriy“ ordeni). Bu orden bilan Oʻzbekiston va xorijiy davlatlar fuqarolari markaziy osiyolik tarixiy allomalarning islom sivilizatsiyasiga qoʻshgan hissasini xalqaro hamjamiyatga yetkazganligi, hadislarning ezgu, umuminsoniy gʻoyalarini keng ommaga yoyganligi, islom sivilizatsiyasi va madaniyatiga hissa qoʻshgan markaziy osiyolik allomalarning asarlarini ilmiy izohli tarjima qilgani, ularning islom diniga oid asarlarini toʻplashdagi va ilmiy tadqiqot ishlarini olib borishdagi faol ishtirok etgani uchun mukofotlanadilar<ref name="lex01">{{veb manbasi |sarlavha=O'zbekiston respublikasining qonuni. "Imom Buxoriy ordeni"ni ta'sis etish to'g'risida |url=https://lex.uz/uz/docs/-6158050#-6158717 |vebsayt=lex.uz |nashriyot=Lex.uz |kirish sanasi=24-avgust 2022-yil}}</ref>. == Tavsifi == === „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni === „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni koʻkrakning oʻng tomoniga yoki orden zanjirida taqiladi. Orden 750 [[Asl metallar probasi|probali]] [[Oltin|oltindan]] tayyorlanadi hamda ikki qoplamali medalondan iborat boʻladi. Birinchi bosqichdagi medalon diametri 87 mm li sakkiz qirrali yulduz koʻrinishidadir. Uning burchaklari orasida qarama-qarshi uchlari orasi 84 mm li, uchlari yumaloqlangan nur tutamlari joylashtirilgan. Sakkiz qirrali yulduzning ichki qismida yashil emal qoplamali bargsimon shakllar joylashtirilgan. Sakkiz qirrali yulduz 56 dona 2,5 mm li, 8 dona 2,6 mm li hamda 8 dona 1,5 mm li [[Brilliant|brilliant toshlar]] bilan bezatilgan<ref name="lex01" />. Ordenning markazidan oʻrin olgan ikkinchi medalon diametri 45 mm li arqonsimon naqsh bilan hoshiyalangan doira shaklidadir. Doira markazida emalli koʻk fonda ochiq holatdagi kitob va uning yuqori qismida nur taratayotgan quyosh shakli tasvirlangan. Uning pastki qismida 3,1 mm li balandlikdagi bosh harflar bilan „ILM — NUR“ soʻzlari yozilgan<ref name="lex01" />. Ikkinchi medalonning aylanasi boʻylab oq emal fonida 3,5 mm li bosh harflar bilan „MUHAMMAD IBN ISMOIL IMOM BUXORIY“ yozuvi bitilgan boʻlib, yozuvlar 2,5 mm li ikkita brilliant bilan ajratilgandir<ref name="lex01" />. „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni ikkita mahkamlagichga ega: * gaykaga burab qotiriladigan burama mahkamlagich; * orden zanjiriga mahkamlanadigan yechiladigan qisqich<ref name="lex01" />. Ordenning orqa tomoniga 2 mm li botiq harflar bilan mukofot raqami tushiriladi<ref name="lex01" />. „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni zanjirining uzunligi 900 mm boʻlib, u 750 probali oltindan tayyorlanadi. Zanjir ikki turdagi halqalarga egadir. 32 mm diametrli halqa ordenning ikkinchi medaloni koʻrinishini ifodalaydi, 30 mm diametrli halqalar [[Oʻzbekiston Respublikasi davlat gerbi]] koʻrinishida boʻlib, uning atroflari 468 dona 1,2 mm li brilliantlar bilan bezatilgan<ref name="lex01" />. „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni zanjirining pastki qismida turli rangdagi emal bilan qoplangan sakkiz qirrali yulduz va Oʻzbekiston respublikasi davlat gerbi koʻrinishidagi halqalar joylashgan<ref name="lex01" />. Zanjir 27 ta halqa va ilgakdan iboratdir. „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordenining umumiy ogʻirligi 850 gramm<ref name="lex01" />. === „Imom Buxoriy“ ordeni === „Imom Buxoriy“ ordenining qalinligi 0,15 mikron qalinlikda boʻlib, u 750 probali oltin bilan qoplangan 925 probali kumushdan tayyorlanadi. Orden ikkita qoplamali medalondan iboratdir<ref name="lex01" />. Birinchi medalon 42 mm diametrli, sakkiz qirrali yulduz koʻrinishidadir. Yulduz shakli burchaklari orasida qarama-qarshi uchlari oraligʻi 47 mm boʻlgan uchlari yumaloqlangan nur tutamlari joylashtirilgan. Sakkiz qirrali yulduzning ichki qismida yashil rangli emal bilan ishlov berilgan bargsimon shakllar joylashtirilgan. Sakkiz qirrali yulduz 2,5 mm li 72 dona [[Fianitlar|fianit toshlari]] bilan bezatilgan<ref name="lex01" />. Ordenning markazida 28 mm diametrli medalon joylashtirilgan boʻlib, u arqonsimon naqsh bilan hoshiyalangan doira shaklidadir. Doiraning markazida koʻk rangli emal fonida ochiq holatdagi kitob va uning yuqori qismida nur taratayotgan quyosh shakli tasvirlangan. Uning pastki qismida 2 mm li kattalikdagi bosh harflar bilan „ILM — NUR“ soʻzlari yozilgan<ref name="lex01" />. Ikkinchi medalonning aylanasi boʻylab oq emal fonida 2,5 mm li bosh harflar bilan „MUHAMMAD IBN ISMOIL IMOM BUXORIY“ yozuvi bitilgan boʻlib, yozuvlar 2,5 mm li ikkita brilliant bilan ajratilgandir<ref name="lex01" />. == Manbalar == {{manbalar}} cst24ab6t16zsuvmgod4lhktki17wrh 2817298 2817269 2022-08-29T11:20:23Z Jamshid Nurkulov 16137 wikitext text/x-wiki {{thr|[[Foydalanuvchi:Jamshid Nurkulov|Jamshid Nurqul]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Jamshid Nurkulov|munozara]]) 12:09, 24-Avgust 2022 (UTC)}} '''Imom Buxoriy ordeni''' — [[Oʻzbekiston Respublikasi]]ning [[Oʻzbekiston Respublikasining orden va medallari|davlat mukofotlaridan biri]]. Ikki darajadan iborat („Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni va „Imom Buxoriy“ ordeni). Bu orden bilan Oʻzbekiston va xorijiy davlatlar fuqarolari markaziy osiyolik tarixiy allomalarning islom sivilizatsiyasiga qoʻshgan hissasini xalqaro hamjamiyatga yetkazganligi, hadislarning ezgu, umuminsoniy gʻoyalarini keng ommaga yoyganligi, islom sivilizatsiyasi va madaniyatiga hissa qoʻshgan markaziy osiyolik allomalarning asarlarini ilmiy izohli tarjima qilgani, ularning islom diniga oid asarlarini toʻplashdagi va ilmiy tadqiqot ishlarini olib borishdagi faol ishtirok etgani uchun mukofotlanadilar<ref name="lex01">{{veb manbasi |sarlavha=O'zbekiston respublikasining qonuni. "Imom Buxoriy ordeni"ni ta'sis etish to'g'risida |url=https://lex.uz/uz/docs/-6158050#-6158717 |vebsayt=lex.uz |nashriyot=Lex.uz |kirish sanasi=24-avgust 2022-yil}}</ref>. == Tavsifi == === „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni === „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni koʻkrakning oʻng tomoniga yoki orden zanjirida taqiladi. Orden 750 [[Asl metallar probasi|probali]] [[Oltin|oltindan]] tayyorlanadi hamda ikki qoplamali medalondan iborat boʻladi. Birinchi bosqichdagi medalon diametri 87 mm li sakkiz qirrali yulduz koʻrinishidadir. Uning burchaklari orasida qarama-qarshi uchlari orasi 84 mm li, uchlari yumaloqlangan nur tutamlari joylashtirilgan. Sakkiz qirrali yulduzning ichki qismida yashil emal qoplamali bargsimon shakllar joylashtirilgan. Sakkiz qirrali yulduz 56 dona 2,5 mm li, 8 dona 2,6 mm li hamda 8 dona 1,5 mm li [[Brilliant|brilliant toshlar]] bilan bezatilgan<ref name="lex01" />. Ordenning markazidan oʻrin olgan ikkinchi medalon diametri 45 mm li arqonsimon naqsh bilan hoshiyalangan doira shaklidadir. Doira markazida emalli koʻk fonda ochiq holatdagi kitob va uning yuqori qismida nur taratayotgan quyosh shakli tasvirlangan. Uning pastki qismida 3,1 mm li balandlikdagi bosh harflar bilan „ILM — NUR“ soʻzlari yozilgan<ref name="lex01" />. Ikkinchi medalonning aylanasi boʻylab oq emal fonida 3,5 mm li bosh harflar bilan „MUHAMMAD IBN ISMOIL IMOM BUXORIY“ yozuvi bitilgan boʻlib, yozuvlar 2,5 mm li ikkita brilliant bilan ajratilgandir<ref name="lex01" />. „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni ikkita mahkamlagichga ega: * gaykaga burab qotiriladigan burama mahkamlagich; * orden zanjiriga mahkamlanadigan yechiladigan qisqich<ref name="lex01" />. Ordenning orqa tomoniga 2 mm li botiq harflar bilan mukofot raqami tushiriladi<ref name="lex01" />. „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni zanjirining uzunligi 900 mm boʻlib, u 750 probali oltindan tayyorlanadi. Zanjir ikki turdagi halqalarga egadir. 32 mm diametrli halqa ordenning ikkinchi medaloni koʻrinishini ifodalaydi, 30 mm diametrli halqalar [[Oʻzbekiston Respublikasi davlat gerbi]] koʻrinishida boʻlib, uning atroflari 468 dona 1,2 mm li brilliantlar bilan bezatilgan<ref name="lex01" />. „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni zanjirining pastki qismida turli rangdagi emal bilan qoplangan sakkiz qirrali yulduz va Oʻzbekiston respublikasi davlat gerbi koʻrinishidagi halqalar joylashgan<ref name="lex01" />. Zanjir 27 ta halqa va ilgakdan iboratdir. „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordenining umumiy ogʻirligi 850 gramm<ref name="lex01" />. === „Imom Buxoriy“ ordeni === „Imom Buxoriy“ ordenining qalinligi 0,15 mikron qalinlikda boʻlib, u 750 probali oltin bilan qoplangan 925 probali kumushdan tayyorlanadi. Orden ikkita qoplamali medalondan iboratdir<ref name="lex01" />. Birinchi medalon 42 mm diametrli, sakkiz qirrali yulduz koʻrinishidadir. Yulduz shakli burchaklari orasida qarama-qarshi uchlari oraligʻi 47 mm boʻlgan uchlari yumaloqlangan nur tutamlari joylashtirilgan. Sakkiz qirrali yulduzning ichki qismida yashil rangli emal bilan ishlov berilgan bargsimon shakllar joylashtirilgan. Sakkiz qirrali yulduz 2,5 mm li 72 dona [[Fianitlar|fianit toshlari]] bilan bezatilgan<ref name="lex01" />. Ordenning markazida 28 mm diametrli medalon joylashtirilgan boʻlib, u arqonsimon naqsh bilan hoshiyalangan doira shaklidadir. Doiraning markazida koʻk rangli emal fonida ochiq holatdagi kitob va uning yuqori qismida nur taratayotgan quyosh shakli tasvirlangan. Uning pastki qismida 2 mm li kattalikdagi bosh harflar bilan „ILM — NUR“ soʻzlari yozilgan<ref name="lex01" />. Ikkinchi medalonning aylanasi boʻylab oq emal fonida 2,5 mm li bosh harflar bilan „MUHAMMAD IBN ISMOIL IMOM BUXORIY“ yozuvi bitilgan boʻlib, yozuvlar 2,5 mm li ikkita brilliant bilan ajratilgandir<ref name="lex01" />. Ordenning orqa tomoniga 2 mm li botiq harflar bilan mukofot raqami yoziladi<ref name="lex01" />. Tasvir va yozuvlar boʻrtma shakldadir. Ordenning umumiy ogʻirligi 55 gramm<ref name="lex01" />. „Imom Buxoriy“ ordeni eni 24 mm li, yuzasi shoyi lenta bilan qoplangan besh qirrali qadagʻichga kichik ilmoqcha va halqacha yordamida tutashtirilgandir<ref name="lex01" />. Shoyi lentaning oʻrtasidan 10 mm li yashil rangdagi yoʻl oʻtgan. uning ikki chetidan 2 mm li ikkita oq chiziq bilan hoshiyalangan. Shoyi lentaning chekka qismlaridan 5 mm li koʻk rangdagi yoʻl oʻtgan<ref name="lex01" />. Qadagʻichning orqa tomonida ordenni kiyimga taqish uchun toʻgʻnogʻichsimon moslama mavjud<ref name="lex01" />. == Manbalar == {{manbalar}} jk2z51b0o5smjddoprt89fy3g85wzpi 2817321 2817298 2022-08-29T11:34:02Z Jamshid Nurkulov 16137 wikitext text/x-wiki {{thr|[[Foydalanuvchi:Jamshid Nurkulov|Jamshid Nurqul]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Jamshid Nurkulov|munozara]]) 12:09, 24-Avgust 2022 (UTC)}} '''Imom Buxoriy ordeni''' — [[Oʻzbekiston Respublikasi]]ning [[Oʻzbekiston Respublikasining orden va medallari|davlat mukofotlaridan biri]]. Ikki darajadan iborat („Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni va „Imom Buxoriy“ ordeni). 2022-yil 15-avgustda [[Oʻzbekiston respublikasi prezidenti]] [[Shavkat Mirziyoyev]] tomonidan imzolangan qonun asosida taʼsis etilgan<ref name="gzt01">{{yangiliklar manbasi |title=«Imom Buxoriy» ordeni ta’sis etildi |url=https://www.gazeta.uz/oz/2022/08/16/imam-bukhari/ |accessdate=29-avgust 2022-yil |publisher=Gazeta.uz |date=08/16/2022}}</ref>. Bu orden bilan Oʻzbekiston va xorijiy davlatlar fuqarolari markaziy osiyolik tarixiy allomalarning islom sivilizatsiyasiga qoʻshgan hissasini xalqaro hamjamiyatga yetkazganligi, hadislarning ezgu, umuminsoniy gʻoyalarini keng ommaga yoyganligi, islom sivilizatsiyasi va madaniyatiga hissa qoʻshgan markaziy osiyolik allomalarning asarlarini ilmiy izohli tarjima qilgani, ularning islom diniga oid asarlarini toʻplashdagi va ilmiy tadqiqot ishlarini olib borishdagi faol ishtirok etgani uchun mukofotlanadilar<ref name="lex01">{{veb manbasi |sarlavha=O'zbekiston respublikasining qonuni. "Imom Buxoriy ordeni"ni ta'sis etish to'g'risida |url=https://lex.uz/uz/docs/-6158050#-6158717 |vebsayt=lex.uz |nashriyot=Lex.uz |kirish sanasi=24-avgust 2022-yil}}</ref>. == Tavsifi == === „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni === „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni koʻkrakning oʻng tomoniga yoki orden zanjirida taqiladi. Orden 750 [[Asl metallar probasi|probali]] [[Oltin|oltindan]] tayyorlanadi hamda ikki qoplamali medalondan iborat boʻladi. Birinchi bosqichdagi medalon diametri 87 mm li sakkiz qirrali yulduz koʻrinishidadir. Uning burchaklari orasida qarama-qarshi uchlari orasi 84 mm li, uchlari yumaloqlangan nur tutamlari joylashtirilgan. Sakkiz qirrali yulduzning ichki qismida yashil emal qoplamali bargsimon shakllar joylashtirilgan. Sakkiz qirrali yulduz 56 dona 2,5 mm li, 8 dona 2,6 mm li hamda 8 dona 1,5 mm li [[Brilliant|brilliant toshlar]] bilan bezatilgan<ref name="lex01" />. Ordenning markazidan oʻrin olgan ikkinchi medalon diametri 45 mm li arqonsimon naqsh bilan hoshiyalangan doira shaklidadir. Doira markazida emalli koʻk fonda ochiq holatdagi kitob va uning yuqori qismida nur taratayotgan quyosh shakli tasvirlangan. Uning pastki qismida 3,1 mm li balandlikdagi bosh harflar bilan „ILM — NUR“ soʻzlari yozilgan<ref name="lex01" />. Ikkinchi medalonning aylanasi boʻylab oq emal fonida 3,5 mm li bosh harflar bilan „MUHAMMAD IBN ISMOIL IMOM BUXORIY“ yozuvi bitilgan boʻlib, yozuvlar 2,5 mm li ikkita brilliant bilan ajratilgandir<ref name="lex01" />. „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni ikkita mahkamlagichga ega: * gaykaga burab qotiriladigan burama mahkamlagich; * orden zanjiriga mahkamlanadigan yechiladigan qisqich<ref name="lex01" />. Ordenning orqa tomoniga 2 mm li botiq harflar bilan mukofot raqami tushiriladi<ref name="lex01" />. „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni zanjirining uzunligi 900 mm boʻlib, u 750 probali oltindan tayyorlanadi. Zanjir ikki turdagi halqalarga egadir. 32 mm diametrli halqa ordenning ikkinchi medaloni koʻrinishini ifodalaydi, 30 mm diametrli halqalar [[Oʻzbekiston Respublikasi davlat gerbi]] koʻrinishida boʻlib, uning atroflari 468 dona 1,2 mm li brilliantlar bilan bezatilgan<ref name="lex01" />. „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni zanjirining pastki qismida turli rangdagi emal bilan qoplangan sakkiz qirrali yulduz va Oʻzbekiston respublikasi davlat gerbi koʻrinishidagi halqalar joylashgan<ref name="lex01" />. Zanjir 27 ta halqa va ilgakdan iboratdir. „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordenining umumiy ogʻirligi 850 gramm<ref name="lex01" />. === „Imom Buxoriy“ ordeni === „Imom Buxoriy“ ordenining qalinligi 0,15 mikron qalinlikda boʻlib, u 750 probali oltin bilan qoplangan 925 probali kumushdan tayyorlanadi. Orden ikkita qoplamali medalondan iboratdir<ref name="lex01" />. Birinchi medalon 42 mm diametrli, sakkiz qirrali yulduz koʻrinishidadir. Yulduz shakli burchaklari orasida qarama-qarshi uchlari oraligʻi 47 mm boʻlgan uchlari yumaloqlangan nur tutamlari joylashtirilgan. Sakkiz qirrali yulduzning ichki qismida yashil rangli emal bilan ishlov berilgan bargsimon shakllar joylashtirilgan. Sakkiz qirrali yulduz 2,5 mm li 72 dona [[Fianitlar|fianit toshlari]] bilan bezatilgan<ref name="lex01" />. Ordenning markazida 28 mm diametrli medalon joylashtirilgan boʻlib, u arqonsimon naqsh bilan hoshiyalangan doira shaklidadir. Doiraning markazida koʻk rangli emal fonida ochiq holatdagi kitob va uning yuqori qismida nur taratayotgan quyosh shakli tasvirlangan. Uning pastki qismida 2 mm li kattalikdagi bosh harflar bilan „ILM — NUR“ soʻzlari yozilgan<ref name="lex01" />. Ikkinchi medalonning aylanasi boʻylab oq emal fonida 2,5 mm li bosh harflar bilan „MUHAMMAD IBN ISMOIL IMOM BUXORIY“ yozuvi bitilgan boʻlib, yozuvlar 2,5 mm li ikkita brilliant bilan ajratilgandir<ref name="lex01" />. Ordenning orqa tomoniga 2 mm li botiq harflar bilan mukofot raqami yoziladi<ref name="lex01" />. Tasvir va yozuvlar boʻrtma shakldadir. Ordenning umumiy ogʻirligi 55 gramm<ref name="lex01" />. „Imom Buxoriy“ ordeni eni 24 mm li, yuzasi shoyi lenta bilan qoplangan besh qirrali qadagʻichga kichik ilmoqcha va halqacha yordamida tutashtirilgandir<ref name="lex01" />. Shoyi lentaning oʻrtasidan 10 mm li yashil rangdagi yoʻl oʻtgan. uning ikki chetidan 2 mm li ikkita oq chiziq bilan hoshiyalangan. Shoyi lentaning chekka qismlaridan 5 mm li koʻk rangdagi yoʻl oʻtgan<ref name="lex01" />. Qadagʻichning orqa tomonida ordenni kiyimga taqish uchun toʻgʻnogʻichsimon moslama mavjud<ref name="lex01" />. == Manbalar == {{manbalar}} b36af9ofppg30t1xlcxaomzije92q4o 2817340 2817321 2022-08-29T11:47:00Z Jamshid Nurkulov 16137 wikitext text/x-wiki {{thr|[[Foydalanuvchi:Jamshid Nurkulov|Jamshid Nurqul]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Jamshid Nurkulov|munozara]]) 12:09, 24-Avgust 2022 (UTC)}} '''Imom Buxoriy ordeni''' — [[Oʻzbekiston Respublikasi]]ning [[Oʻzbekiston Respublikasining orden va medallari|davlat mukofotlaridan biri]]. Ikki darajadan iborat („Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni va „Imom Buxoriy“ ordeni). 2022-yil 15-avgustda [[Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti]] [[Shavkat Mirziyoyev]] tomonidan imzolangan qonun asosida taʼsis etilgan<ref name="gzt01">{{yangiliklar manbasi |title=«Imom Buxoriy» ordeni ta’sis etildi |url=https://www.gazeta.uz/oz/2022/08/16/imam-bukhari/ |accessdate=29-avgust 2022-yil |publisher=Gazeta.uz |date=08/16/2022}}</ref>. Bu orden bilan Oʻzbekiston va xorijiy davlatlar fuqarolari markaziy osiyolik tarixiy allomalarning islom sivilizatsiyasiga qoʻshgan hissasini xalqaro hamjamiyatga yetkazganligi, hadislarning ezgu, umuminsoniy gʻoyalarini keng ommaga yoyganligi, islom sivilizatsiyasi va madaniyatiga hissa qoʻshgan markaziy osiyolik allomalarning asarlarini ilmiy izohli tarjima qilgani, ularning islom diniga oid asarlarini toʻplashdagi va ilmiy tadqiqot ishlarini olib borishdagi faol ishtirok etgani uchun mukofotlanadilar<ref name="lex01">{{veb manbasi |sarlavha=O'zbekiston respublikasining qonuni. "Imom Buxoriy ordeni"ni ta'sis etish to'g'risida |url=https://lex.uz/uz/docs/-6158050#-6158717 |vebsayt=lex.uz |nashriyot=Lex.uz |kirish sanasi=24-avgust 2022-yil}}</ref>. == Tavsifi == === „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni === „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni koʻkrakning oʻng tomoniga yoki orden zanjirida taqiladi. Orden 750 [[Asl metallar probasi|probali]] [[Oltin|oltindan]] tayyorlanadi hamda ikki qoplamali medalondan iborat boʻladi. Birinchi bosqichdagi medalon diametri 87 mm li sakkiz qirrali yulduz koʻrinishidadir. Uning burchaklari orasida qarama-qarshi uchlari orasi 84 mm li, uchlari yumaloqlangan nur tutamlari joylashtirilgan. Sakkiz qirrali yulduzning ichki qismida yashil emal qoplamali bargsimon shakllar joylashtirilgan. Sakkiz qirrali yulduz 56 dona 2,5 mm li, 8 dona 2,6 mm li hamda 8 dona 1,5 mm li [[Brilliant|brilliant toshlar]] bilan bezatilgan<ref name="lex01" />. Ordenning markazidan oʻrin olgan ikkinchi medalon diametri 45 mm li arqonsimon naqsh bilan hoshiyalangan doira shaklidadir. Doira markazida emalli koʻk fonda ochiq holatdagi kitob va uning yuqori qismida nur taratayotgan quyosh shakli tasvirlangan. Uning pastki qismida 3,1 mm li balandlikdagi bosh harflar bilan „ILM — NUR“ soʻzlari yozilgan<ref name="lex01" />. Ikkinchi medalonning aylanasi boʻylab oq emal fonida 3,5 mm li bosh harflar bilan „MUHAMMAD IBN ISMOIL IMOM BUXORIY“ yozuvi bitilgan boʻlib, yozuvlar 2,5 mm li ikkita brilliant bilan ajratilgandir<ref name="lex01" />. „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni ikkita mahkamlagichga ega: * gaykaga burab qotiriladigan burama mahkamlagich; * orden zanjiriga mahkamlanadigan yechiladigan qisqich<ref name="lex01" />. Ordenning orqa tomoniga 2 mm li botiq harflar bilan mukofot raqami tushiriladi<ref name="lex01" />. „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni zanjirining uzunligi 900 mm boʻlib, u 750 probali oltindan tayyorlanadi. Zanjir ikki turdagi halqalarga egadir. 32 mm diametrli halqa ordenning ikkinchi medaloni koʻrinishini ifodalaydi, 30 mm diametrli halqalar [[Oʻzbekiston Respublikasi davlat gerbi]] koʻrinishida boʻlib, uning atroflari 468 dona 1,2 mm li brilliantlar bilan bezatilgan<ref name="lex01" />. „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordeni zanjirining pastki qismida turli rangdagi emal bilan qoplangan sakkiz qirrali yulduz va Oʻzbekiston respublikasi davlat gerbi koʻrinishidagi halqalar joylashgan<ref name="lex01" />. Zanjir 27 ta halqa va ilgakdan iboratdir. „Oliy Darajali Imom Buxoriy“ ordenining umumiy ogʻirligi 850 gramm<ref name="lex01" />. === „Imom Buxoriy“ ordeni === „Imom Buxoriy“ ordenining qalinligi 0,15 mikron qalinlikda boʻlib, u 750 probali oltin bilan qoplangan 925 probali kumushdan tayyorlanadi. Orden ikkita qoplamali medalondan iboratdir<ref name="lex01" />. Birinchi medalon 42 mm diametrli, sakkiz qirrali yulduz koʻrinishidadir. Yulduz shakli burchaklari orasida qarama-qarshi uchlari oraligʻi 47 mm boʻlgan uchlari yumaloqlangan nur tutamlari joylashtirilgan. Sakkiz qirrali yulduzning ichki qismida yashil rangli emal bilan ishlov berilgan bargsimon shakllar joylashtirilgan. Sakkiz qirrali yulduz 2,5 mm li 72 dona [[Fianitlar|fianit toshlari]] bilan bezatilgan<ref name="lex01" />. Ordenning markazida 28 mm diametrli medalon joylashtirilgan boʻlib, u arqonsimon naqsh bilan hoshiyalangan doira shaklidadir. Doiraning markazida koʻk rangli emal fonida ochiq holatdagi kitob va uning yuqori qismida nur taratayotgan quyosh shakli tasvirlangan. Uning pastki qismida 2 mm li kattalikdagi bosh harflar bilan „ILM — NUR“ soʻzlari yozilgan<ref name="lex01" />. Ikkinchi medalonning aylanasi boʻylab oq emal fonida 2,5 mm li bosh harflar bilan „MUHAMMAD IBN ISMOIL IMOM BUXORIY“ yozuvi bitilgan boʻlib, yozuvlar 2,5 mm li ikkita brilliant bilan ajratilgandir<ref name="lex01" />. Ordenning orqa tomoniga 2 mm li botiq harflar bilan mukofot raqami yoziladi<ref name="lex01" />. Tasvir va yozuvlar boʻrtma shakldadir. Ordenning umumiy ogʻirligi 55 gramm<ref name="lex01" />. „Imom Buxoriy“ ordeni eni 24 mm li, yuzasi shoyi lenta bilan qoplangan besh qirrali qadagʻichga kichik ilmoqcha va halqacha yordamida tutashtirilgandir<ref name="lex01" />. Shoyi lentaning oʻrtasidan 10 mm li yashil rangdagi yoʻl oʻtgan. uning ikki chetidan 2 mm li ikkita oq chiziq bilan hoshiyalangan. Shoyi lentaning chekka qismlaridan 5 mm li koʻk rangdagi yoʻl oʻtgan<ref name="lex01" />. Qadagʻichning orqa tomonida ordenni kiyimga taqish uchun toʻgʻnogʻichsimon moslama mavjud<ref name="lex01" />. == Manbalar == {{manbalar}} 7i91u4inxqdhig6i3dyc3b61gxj3rav WPS Office 0 782765 2816636 2805246 2022-08-29T04:30:08Z Kunduziy 75489 wikitext text/x-wiki {| class="infobox vevent" |+ class="infobox-title summary" id="4" |WPS Office | colspan="2" class="infobox-image" |[[Fayl:WPS_office_logo.png|200x200px]] |- | colspan="2" class="infobox-image" |<div class="mw-collapsible mw-collapsed " style="box-sizing:border-box;width:100%;font-size:95%;padding:4px;border:none;"><div style="font-size:100%;line-height:1.6;font-weight:bold;background:transparent;text-align:left;;background:gainsboro;text-align:center">Ekran tasviri</div><div class="mw-collapsible-content" style="background:transparent;text-align:left;;text-align:center"> [[Fayl:WPS_OFFICE_SCREENY_2022.png|640x640px]]<div class="infobox-caption">WPS Office matn protsessorining ekran tasviri 2022-yil iyul oyida Flatpak versiyasidan foydalangan holda KDE Neon Linux tarqatishda olingan. </div></div></div> |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap;" |Asoschisi | class="infobox-data" |[[Kingsoft]] |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap;" |Birinchi chiqishi | class="infobox-data" |1988<span class="noprint">&#x3B;&#x20;34 yil oldin</span><span style="display:none">&nbsp;(<span class="bday dtstart published updated">1988</span>)</span> |- style="display: none;" | colspan="2" class="infobox-full-data" |<templatestyles src="Module:Infobox/styles.css"></templatestyles> |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap;" |Oxirgi versiyasi | class="infobox-data" |<div style="margin:0px;">WPS Office for Windows (v.11.2.0.10296) / Sentabr&nbsp;10, 2021<span class="noprint">&#x3B;&#x20;11 oy oldin</span><span style="display:none">&nbsp;(<span class="bday dtstart published updated">2021-09-10</span>)</span></div> |- style="display:none" | colspan="2" | |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap;" |Yozilgan tili | class="infobox-data" |[[Delphi (dasturlash tili)|Delphi]], [[C (dasturlash tili)|C]]/[[C++]] |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap;" |Platformasi | class="infobox-data" |[[Microsoft Windows]], [[Android]], [[iOS]], Linux, HarmonyOS ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap;" | | class="infobox-data" | |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap;" |Turi | class="infobox-data" |Office suite |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap;" |Litsenziya | class="infobox-data" |[[Proprietar dasturiy taʼminot|Proprietar]] * '''Shaxsiy:''' Tekin * '''Biznes:''' Tijoriy |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap;" |Sayt | class="infobox-data" |<span class="url">[http://wps.com/ wps.com]</span> |} '''WPS Office''' (Writer, Presentation and Spreadsheets qisqartmasi,<ref>{{veb manbasi|url=http://www.ksosoft.com/office/354-wps-office-and-wps-extension.html#.Uz3N4VeNHIU|sarlavha=What is WPS Office and. wps File Format - Kingsoft Office|nashriyot=Ksosoft.com|kirish sanasi=2014-08-19}}</ref> avval '''Kingsoft Office''' nomi bilan tanilgan) — [[Microsoft Windows]], [[Mac OS X|macOS]], Linux,<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Free Office Software for Linux {{!}} WPS Office Online|url=https://www.wps.com/office/linux/|kirish sanasi=2022-06-29|ish=WPS|til=en}}</ref> [[iOS]], [[Android]],<ref name="android">{{veb manbasi|url=http://www.kingsoftstore.com/kingsoft-office-android.html|sarlavha=Download Kingsoft free office app for Android|ish=Kingsoftstore.com|kirish sanasi=11-yanvar 2014-yil}}</ref> va HarmonyOS uchun dasturiy ta'minot sifatida Kingsoft tomonidan ishlab chiqilgan. Bundan tashqari, u Fire planshetlarida oldindan o'rnatilgan bo'ladi. WPS Office uchta asosiy komponentdan iborat: WPS Writer, WPS Presentation va WPS Spreadsheet.<ref>{{veb manbasi|url=http://www.wps.com|sarlavha=WPS Office Home Page|nashriyot=wps.com}}</ref> 2022-yilga kelib WPS Office oylik faol foydalanuvchilari soni 494 millionga yetdi va 1,2 milliarddan ortiq marotaba oʻrnatildi.<ref>{{veb manbasi|url=https://www.businesswire.com/news/home/20190910005579/en/Kingsoft-Office-Launches-WPS-Office-2020-UK|sarlavha=Kingsoft Office Launches WPS Office 2020 in the UK with Apple's Recommendation|sana=10-sentabr 2019-yil}}</ref><ref>{{veb manbasi|url=https://www.wps.com/about-us/|sarlavha=About WPS Office|ish=Kingsoft Office|sana=21-iyun 2021-yil}}</ref> Asosiy versiyadan foydalanish bepul. To'liq xususiyatli professional versiya ham abonent to'lovi evaziga mavjud. WPS Office 2016 2016-yilda chiqarilgan.<ref>{{veb manbasi|url=http://wps.com/press/WPSOffice2016|sarlavha=WPS Office Officially Releases WPS 2016 for Windows|nashriyot=wps.com}}</ref> 2019-yildan boshlab Linux versiyasi Kingsoftning o'zi emas, balki ko'ngillilar jamoasi tomonidan ishlab chiqilgan va qo'llab-quvvatlangan.<ref>{{yangiliklar manbasi |date=2019-04-02 |title=WPS Office for Linux Update Available to Download - OMG! Ubuntu! |language=en-US |work=OMG! Ubuntu! |url=https://www.omgubuntu.co.uk/2019/04/wps-office-for-linux-just-got-an-update |access-date=2019-09-19}}</ref> Mahsulot [[Xitoy|Xitoyda]] "WPS" va "WPS Office" nomi ostida uzoq vaqtdan beri rivojlanish tarixiga ega. Bir muncha vaqt Kingsoft to'plamni xalqaro bozor uchun "KSOffice" deb belgiladi, ammo keyinroq "WPS Office"ga qaytdi. WPS Office 2005 versiyasi chiqqandan beri foydalanuvchi interfeysi [[Microsoft Office]] mahsulotlariga o'xshaydi va u o'z fayllariga qo'shimcha ravishda Microsoft hujjat formatlarini ham qo'llab-quvvatlaydi. == Tarixi == === Kelib chiqishi === WPS Office dastlab 1988-yilda DOS tizimlarida ishlaydigan va o'sha paytdagi [[Hong Kong|Gongkong]] Kingsun COMPUTER CO. tomonidan sotilgan so'z protsessori sifatida [[:zh:Super-WPS|Super-WPSmēngīngīngín]] (Super-WPS Word Processing System, keyin shunchaki WPS deb nomlanuvchi) nomi bilan tanilgan. Bu materik Xitoy bozori uchun mo'ljallangan va ishlab chiqilgan birinchi xitoy tilidagi so'z protsessor edi. === Erta tarixi === Microsoft Office kompaniyasining raqobatiga duch kelgan Kingsoft bosh dasturiy ta'minot arxitektori Pak Kvan Kau (mángkwan Kau) Microsoft Windows uchun WPS 97 ni ishlab chiqishda yordam berish uchun shaxsiy hisobidan 4 million [[Xitoy yuani|renminbini]] o'tkazib yubordi. 1997-yilda WPS 97 chiqarildi. Keyingi versiya WPS 2000 ikki yildan so'ng chiqariladi. Ikkala mahsulot ham 32-bitli Windows platformalarida ishlash imkoniyatiga ega 16-bitli Windows platformasi uchun ishlab chiqilgan. 2001-yil may oyida Kingsoft WPS Office 2001 nomi ostida to'liq ofis to'plamini ishga tushirdi, u elektron jadval va taqdimot ilovalari bilan birga matn protsessorini o'z ichiga oladi. 2002-yilda WPS Office 2002 chiqarildi va ofis to'plamiga elektron pochta mijozi qo'shildi. WPS Office 2002 o'rnatilgan ofis mahsulotlari bilan interfeys mosligini saqlashga qaratilgan. 2003-yilda WPS Office 2003 chiqarildi. Xitoy hukumati Kingsoft ofis dasturiy ta'minotini hukumatning turli bo'linmalari uchun standartga aylantirdi. ''WPS Office Storm'' deb nomlangan ofis to'plamining 2004-yildagi timsoli 2004-yil oxirida chiqarilgan. U Microsoft Office fayl formatlari bilan to'liq orqaga qarab muvofiqlikni taklif qilishini da'vo qildi. Oldingi versiyalardan farqli o'laroq, WPS Storm [[OpenOffice.org]]ga asoslangan va Microsoft Windows-dan boshqa operatsion tizimlarni qo'llab-quvvatlaydigan birinchi WPS Office to'plami edi. Kingsoft o'zining matndan matnga va matndan nutqqa texnologiyasini WPS Office Storm-ga integratsiya qilish uchun [[Intel]] va [[IBM]] bilan hamkorlik qildi. 2007-yilda Kingsoft Office 2007 chiqarildi. Bu ingliz va yapon tillarini qo'llab-quvvatlagan holda xalqaro bozorlarga chiqishga harakat qilgan birinchi versiya edi. Mahalliy xitoy tilidagi versiyasi WPS Office nomi ostida davom etdi. 2009-yilda Kingsoft Office 2009 chiqarildi. U Microsoft Office bilan muvofiqlikni oshirdi, shu jumladan yangi 2007-versiya fayl formatlarini qo'llab-quvvatladi. 2010-yilda Kingsoft Office 2010 chiqarildi. 2011-yilda Kingsoft Office Xitoy hukumati tomonidan moliyalashtirildi<ref name="funding">{{veb manbasi|url=http://www.wps.com|sarlavha=WPS Office Software: free office software, professional office software|ish=wps.com|kirish sanasi=11-yanvar 2014-yil}}</ref> va Xitoyning markaziy vazirliklaridan keyingi buyurtmalar oldi.<ref name="orders">{{veb manbasi|url=http://www.thefreelibrary.com/Kingsoft+WPS+Office+Receives+Further+Orders+from+Central+Ministries.-a0256796819|sarlavha=Kingsoft WPS Office Receives Further Orders from Central Ministries|ish=Free Online Library|sana=19-may 2011-yil|nashriyot=Kingsoft Office Software Corporation Limited|kirish sanasi=11-yanvar 2014-yil}}</ref> Kingsoft Office Suite Free 2012 2011-yilda chiqarilgan. Kingsoft Office Professional 2012 va Kingsoft Office Standard 2012 Android uchun Kingsoft Office-dan tashqari<ref name="2012_announcements">{{veb manbasi|url=http://www.marketwatch.com/story/kingsoft-corporation-released-three-editions-of-kingsoft-office-2012-2012-02-27|sarlavha=Archived copy|ish=www.marketwatch.com|kirish sanasi=3-fevral 2022-yil|arxivurl=https://archive.today/20130128080506/http://www.marketwatch.com/story/kingsoft-corporation-released-three-editions-of-kingsoft-office-2012-2012-02-27|arxivsana=28-yanvar 2013-yil}}</ref> 2012-yil fevral oyida sotuvga chiqarildi.<ref name="android_google_play">{{veb manbasi|url=https://play.google.com/store/apps/details?id=cn.wps.moffice_eng|sarlavha=Kingsoft Office + PDF - FREE!|ish=Google Play|sana=31-dekabr 2013-yil|nashriyot=Kingsoft Office Software Corporation Limited|kirish sanasi=11-yanvar 2014-yil}}</ref> Android uchun dastlabki versiyada hujjatlar, elektron jadvallar va taqdimotlar yaratish kabi standart matn protsessor funksiyalari mavjud edi. 2012-yil 28-martda Kingsoft Linux uchun WPS ishlab chiqilayotganini eʼlon qildi. Bu WPS Storm va WPS 2005 dan keyin uchinchi WPS Linux mahsulotidir. U noldan Qt ramkasi asosida ishlab chiqilgan bo'lib, Windows bilan iloji boricha mos keladi. Kingsoft Office 2013 ning bepul va pullik versiyalari 2013-yil 4-iyunda chiqarildi. Ular uchta dasturdan iborat: Writer, Spreadsheets va Presentation, ular Microsoft Word, Excel va PowerPoint dasturlariga o'xshash.<ref>{{veb manbasi|url=http://www.ksosoft.com/office-2013-has-been-released.html|sarlavha=Kingsoft Office 2013 has been released|ish=Kingsoft Office|arxivsana=10-iyun 2013-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130610174833/http://www.ksosoft.com/office-2013-has-been-released.html|kirish sanasi=22-yanvar 2014-yil}}</ref> Linux uchun WPS Office Alpha 18 patch 1 2015-yil 11-iyunda chiqarildi. === 2014-yildan hozirgi kungacha === 2014-yil 6-iyun kuni Kingsoft Office-ning barcha mahsulotlari WPS Office deb oʻzgartirildi.<ref>{{veb manbasi|url=http://www.kingsoftstore.com/news/3322-kingsoft-office-change-name-to-wps-office.html|sarlavha=Kingsoft Office Change Name to WPS Office|ish=Kingsoft Office|kirish sanasi=22-sentabr 2014-yil}}</ref> 2014-yil 16-dekabrda Windows uchun WPS Office 2014, 9.1.0.4932 tuzilmasi baʼzi funksiyalar uchun oylik 3 [[AQSh dollari|AQSh dollari miqdorida]] toʻlov evaziga obuna modeli sifatida chiqarildi. Bepul versiya asosiy xususiyatlarni taqdim etdi va Microsoft Office.doc,.xls va.ppt fayl formatlarini qo'llab-quvvatladi. Premium pullik versiyalar Microsoft Office fayllari uchun to'liq moslikni ta'minladi. Rasmiy ravishda faqat pullik 2014 versiyasi fayllarni.docx,.xlsx va.pptx formatlarida saqlashni qo'llab-quvvatladi, lekin, aslida, bepul versiya ham ushbu formatlarni qo'llab-quvvatladi (2013-yildagi bepul versiya kabi).<ref>{{veb manbasi|sarlavha=WPS Office for Windows|url=http://www.wps.com/windows/|nashriyot=WPS Office|kirish sanasi=21-dekabr 2014-yil}}</ref> 2016-yilning 21-iyunida Windows uchun WPS Office 2016 Freemium dasturiy taʼminoti sifatida foydalanish mumkin boʻldi.<ref>{{veb manbasi|url=http://wps.com/press/freemium|sarlavha=WPS Office Implements Freemium Version of Software|ish=wps.com|kirish sanasi=21-iyun 2016-yil}}</ref> 2017-yil 28-may kuni Kingsoft tvitterida Linux versiyasi toʻxtab qolgani haqida [[Twitter|yozdi]]<ref>{{veb manbasi|url=http://www.omgubuntu.co.uk/2017/05/wps-office-linux-on-halt|sarlavha=Linux Users Shouldn't Expect Further Updates to WPS Office…|muallif=Joey Sneddon|sana=28-may 2017-yil|ish=OMG! Ubuntu!|kirish sanasi=21-iyul 2017-yil}}</ref>, biroq bir necha kundan keyin buni rad etdi, tvitni oʻchirib tashladi va boshqa alfa versiyasini chiqardi. Kingsoft shuningdek, 2017-yil oxiriga kelib Linux hamjamiyatiga kirishi va uni saqlab qolishda davom etishiga imkon berish uchun WPS Office for Linux-ni ochiq manbaga aylantirishga ishora qildi, ammo keyinchalik bu tvitni ham oʻchirib tashladi.<ref>{{veb manbasi|url=http://www.omgubuntu.co.uk/2017/05/wps-office-for-linux-to-continue|sarlavha=Kingsoft Say WPS Office for Linux Will Continue To Be Updated After all|muallif=Joey Sneddon|sana=31-may 2017-yil|ish=OMG! Ubuntu!|kirish sanasi=21-iyul 2017-yil}}</ref> Hech bo'lmaganda 2022-yil iyun oyidan boshlab Linuxning to'liq ishlaydigan bepul "WPS 2021" versiyasini WPS veb-saytidan foydalanuvchi uchun bepul yuklab olish mumkin edi.<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Free Office Software for Linux {{!}} WPS Office Online|url=https://www.wps.com/office/linux/|kirish sanasi=2022-06-29|ish=WPS|til=en}}</ref> WPS Office 2019 2019-yil 6-mayda chiqarildi. U yangi integratsiya va shaxsiylashtirilgan xususiyatlarni, shuningdek, PDF formatini to'liq qo'llab-quvvatladi. == Nashrlar == WPS Office bir nechta operatsion tizimlar uchun versiyalarga ega. Unda quyidagi nashrlar mavjud: * [[Microsoft Windows|Windows]] * [[Mac OS X|macOS]] * Linux ([[Fedora Core|Fedora]], CentOS, OpenSUSE, [[Ubuntu]], [[Linux Mint|Mint]], Knoppix) — Dastlab 32 va 64 bitli tizimlarni qoʻllab-quvvatlaydi, biroq 32-bitli tizimlarni qoʻllab-quvvatlash 2019-yil iyulidan toʻxtatilgan.<ref>{{veb manbasi|url=http://wps-community.org/downloads|sarlavha=Downloads - WPS Office Community|ish=wps-community.org|kirish sanasi=2019-07-08}}</ref> * [[Android]] * [[iOS]] * HarmonyOS Yuqoridagilardan tashqari, WPS Office veb-versiyasiga ham ega. WPS Office 2016 Professional uchun umrbod litsenziyani 79,99 dollarga sotib olish mumkin.<ref name="Compare WPS Office">{{veb manbasi|sarlavha=Compare WPS Office|url=https://www.wps.com/office-compare/|nashriyot=WPS Office|kirish sanasi=23-avgust 2017-yil}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="font-size: 85%; text-align: center;" |+WPS Office litsenziyalash ! Mahsulot nomi ! Narxi ! Versiya |- ! WPS Office bepul | Ozod | - |- ! WPS Premium | Yiliga 29,99 AQSh dollari | 10.2.0.7478 |- ! WPS Uy va Talaba | Yiliga 44,99 AQSh dollari | - |- ! WPS Office litsenziyasi | Yiliga 44,99 AQSh dollari | - |- |} == Fayl formati == 2017-yil aprel oyida Windows uchun WPS Office 2016 Free v10.2.0.5871 versiyasini ko'rib chiqishga ko'ra, dastur barcha [[Microsoft Office]] hujjat formatlarini (doc, docx, xls, xlsx va boshqalar) ochadi va saqlaydi).<ref name="wpsrevtw">{{veb manbasi|url=http://www.techworld.com/download/office-business/wps-office-2016-free-v10205871-3330664/|sarlavha=WPS Office 2016 Free v10.2.0.5871|ish=Techworld.com|sana=15-iyun 2017-yil|muallif=Mike Williams|kirish sanasi=21-iyul 2017-yil}}</ref> * Matnli hujjat formatlari: wps, wpt, doc, dot, docx, dotx, docm, dotm * XML hujjat formatlari: xml, htm, html, mht, mhtm, mhtml * Elektron jadval hujjat formatlari: et, ett, xls, xlsx, xlt, xltx, csv, xlsm, xltm, xlsb, ets * Slayd-shou hujjat formatlari: ppt, pot, pps, dps, dpt, pptx, potx, ppsx, pptm, potm, ppsm, dpss == Manbalar == [[Turkum:WPS]] [[Turkum:Windows]] 8jf1uvfr084wx40p401c85uszvhhlsx 2816640 2816636 2022-08-29T04:31:51Z Kunduziy 75489 /* Erta tarixi */ wikitext text/x-wiki {| class="infobox vevent" |+ class="infobox-title summary" id="4" |WPS Office | colspan="2" class="infobox-image" |[[Fayl:WPS_office_logo.png|200x200px]] |- | colspan="2" class="infobox-image" |<div class="mw-collapsible mw-collapsed " style="box-sizing:border-box;width:100%;font-size:95%;padding:4px;border:none;"><div style="font-size:100%;line-height:1.6;font-weight:bold;background:transparent;text-align:left;;background:gainsboro;text-align:center">Ekran tasviri</div><div class="mw-collapsible-content" style="background:transparent;text-align:left;;text-align:center"> [[Fayl:WPS_OFFICE_SCREENY_2022.png|640x640px]]<div class="infobox-caption">WPS Office matn protsessorining ekran tasviri 2022-yil iyul oyida Flatpak versiyasidan foydalangan holda KDE Neon Linux tarqatishda olingan. </div></div></div> |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap;" |Asoschisi | class="infobox-data" |[[Kingsoft]] |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap;" |Birinchi chiqishi | class="infobox-data" |1988<span class="noprint">&#x3B;&#x20;34 yil oldin</span><span style="display:none">&nbsp;(<span class="bday dtstart published updated">1988</span>)</span> |- style="display: none;" | colspan="2" class="infobox-full-data" |<templatestyles src="Module:Infobox/styles.css"></templatestyles> |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap;" |Oxirgi versiyasi | class="infobox-data" |<div style="margin:0px;">WPS Office for Windows (v.11.2.0.10296) / Sentabr&nbsp;10, 2021<span class="noprint">&#x3B;&#x20;11 oy oldin</span><span style="display:none">&nbsp;(<span class="bday dtstart published updated">2021-09-10</span>)</span></div> |- style="display:none" | colspan="2" | |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap;" |Yozilgan tili | class="infobox-data" |[[Delphi (dasturlash tili)|Delphi]], [[C (dasturlash tili)|C]]/[[C++]] |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap;" |Platformasi | class="infobox-data" |[[Microsoft Windows]], [[Android]], [[iOS]], Linux, HarmonyOS ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap;" | | class="infobox-data" | |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap;" |Turi | class="infobox-data" |Office suite |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap;" |Litsenziya | class="infobox-data" |[[Proprietar dasturiy taʼminot|Proprietar]] * '''Shaxsiy:''' Tekin * '''Biznes:''' Tijoriy |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap;" |Sayt | class="infobox-data" |<span class="url">[http://wps.com/ wps.com]</span> |} '''WPS Office''' (Writer, Presentation and Spreadsheets qisqartmasi,<ref>{{veb manbasi|url=http://www.ksosoft.com/office/354-wps-office-and-wps-extension.html#.Uz3N4VeNHIU|sarlavha=What is WPS Office and. wps File Format - Kingsoft Office|nashriyot=Ksosoft.com|kirish sanasi=2014-08-19}}</ref> avval '''Kingsoft Office''' nomi bilan tanilgan) — [[Microsoft Windows]], [[Mac OS X|macOS]], Linux,<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Free Office Software for Linux {{!}} WPS Office Online|url=https://www.wps.com/office/linux/|kirish sanasi=2022-06-29|ish=WPS|til=en}}</ref> [[iOS]], [[Android]],<ref name="android">{{veb manbasi|url=http://www.kingsoftstore.com/kingsoft-office-android.html|sarlavha=Download Kingsoft free office app for Android|ish=Kingsoftstore.com|kirish sanasi=11-yanvar 2014-yil}}</ref> va HarmonyOS uchun dasturiy ta'minot sifatida Kingsoft tomonidan ishlab chiqilgan. Bundan tashqari, u Fire planshetlarida oldindan o'rnatilgan bo'ladi. WPS Office uchta asosiy komponentdan iborat: WPS Writer, WPS Presentation va WPS Spreadsheet.<ref>{{veb manbasi|url=http://www.wps.com|sarlavha=WPS Office Home Page|nashriyot=wps.com}}</ref> 2022-yilga kelib WPS Office oylik faol foydalanuvchilari soni 494 millionga yetdi va 1,2 milliarddan ortiq marotaba oʻrnatildi.<ref>{{veb manbasi|url=https://www.businesswire.com/news/home/20190910005579/en/Kingsoft-Office-Launches-WPS-Office-2020-UK|sarlavha=Kingsoft Office Launches WPS Office 2020 in the UK with Apple's Recommendation|sana=10-sentabr 2019-yil}}</ref><ref>{{veb manbasi|url=https://www.wps.com/about-us/|sarlavha=About WPS Office|ish=Kingsoft Office|sana=21-iyun 2021-yil}}</ref> Asosiy versiyadan foydalanish bepul. To'liq xususiyatli professional versiya ham abonent to'lovi evaziga mavjud. WPS Office 2016 2016-yilda chiqarilgan.<ref>{{veb manbasi|url=http://wps.com/press/WPSOffice2016|sarlavha=WPS Office Officially Releases WPS 2016 for Windows|nashriyot=wps.com}}</ref> 2019-yildan boshlab Linux versiyasi Kingsoftning o'zi emas, balki ko'ngillilar jamoasi tomonidan ishlab chiqilgan va qo'llab-quvvatlangan.<ref>{{yangiliklar manbasi |date=2019-04-02 |title=WPS Office for Linux Update Available to Download - OMG! Ubuntu! |language=en-US |work=OMG! Ubuntu! |url=https://www.omgubuntu.co.uk/2019/04/wps-office-for-linux-just-got-an-update |access-date=2019-09-19}}</ref> Mahsulot [[Xitoy|Xitoyda]] "WPS" va "WPS Office" nomi ostida uzoq vaqtdan beri rivojlanish tarixiga ega. Bir muncha vaqt Kingsoft to'plamni xalqaro bozor uchun "KSOffice" deb belgiladi, ammo keyinroq "WPS Office"ga qaytdi. WPS Office 2005 versiyasi chiqqandan beri foydalanuvchi interfeysi [[Microsoft Office]] mahsulotlariga o'xshaydi va u o'z fayllariga qo'shimcha ravishda Microsoft hujjat formatlarini ham qo'llab-quvvatlaydi. == Tarixi == === Kelib chiqishi === WPS Office dastlab 1988-yilda DOS tizimlarida ishlaydigan va o'sha paytdagi [[Hong Kong|Gongkong]] Kingsun COMPUTER CO. tomonidan sotilgan so'z protsessori sifatida [[:zh:Super-WPS|Super-WPSmēngīngīngín]] (Super-WPS Word Processing System, keyin shunchaki WPS deb nomlanuvchi) nomi bilan tanilgan. Bu materik Xitoy bozori uchun mo'ljallangan va ishlab chiqilgan birinchi xitoy tilidagi so'z protsessor edi. === Erta tarixi === Microsoft Office kompaniyasining raqobatiga duch kelgan Kingsoft bosh dasturiy ta'minot arxitektori Pak Kvan Kau (mángkwan Kau) Microsoft Windows uchun WPS 97 ni ishlab chiqishda yordam berish uchun shaxsiy hisobidan 4 million [[Xitoy yuani|renminbini]] o'tkazib yubordi. 1997-yilda WPS 97 chiqarildi. Keyingi versiya WPS 2000 ikki yildan so'ng chiqariladi. Ikkala mahsulot ham 32-bitli Windows platformalarida ishlash imkoniyatiga ega 16-bitli Windows platformasi uchun ishlab chiqilgan. 2001-yil may oyida Kingsoft WPS Office 2001 nomi ostida to'liq ofis to'plamini ishga tushirdi, u elektron jadval va taqdimot ilovalari bilan birga matn protsessorini o'z ichiga oladi. 2002-yilda WPS Office 2002 chiqarildi va ofis to'plamiga elektron pochta mijozi qo'shildi. WPS Office 2002 o'rnatilgan ofis mahsulotlari bilan interfeys mosligini saqlashga qaratilgan. 2003-yilda WPS Office 2003 chiqarildi. Xitoy hukumati Kingsoft ofis dasturiy ta'minotini hukumatning turli bo'linmalari uchun standartga aylantirdi. ''WPS Office Storm'' deb nomlangan ofis to'plamining 2004-yildagi timsoli 2004-yil oxirida chiqarilgan. U Microsoft Office fayl formatlari bilan to'liq orqaga qarab muvofiqlikni taklif qilishini da'vo qildi. Oldingi versiyalardan farqli o'laroq, WPS Storm [[OpenOffice.org]]ga asoslangan va Microsoft Windows-dan boshqa operatsion tizimlarni qo'llab-quvvatlaydigan birinchi WPS Office to'plami edi. Kingsoft o'zining matndan matnga va matndan nutqqa texnologiyasini WPS Office Storm-ga integratsiya qilish uchun [[Intel]] va [[IBM]] bilan hamkorlik qildi. 2007-yilda Kingsoft Office 2007 chiqarildi. Bu ingliz va yapon tillarini qo'llab-quvvatlagan holda xalqaro bozorlarga chiqishga harakat qilgan birinchi versiya edi. Mahalliy xitoy tilidagi versiyasi WPS Office nomi ostida davom etdi. 2009-yilda Kingsoft Office 2009 chiqarildi. U Microsoft Office bilan muvofiqlikni oshirdi, shu jumladan yangi 2007-versiya fayl formatlarinini ham qabul qila boshladi. 2010-yilda Kingsoft Office 2010 chiqarildi. 2011-yilda Kingsoft Office Xitoy hukumati tomonidan moliyalashtirildi<ref name="funding">{{veb manbasi|url=http://www.wps.com|sarlavha=WPS Office Software: free office software, professional office software|ish=wps.com|kirish sanasi=11-yanvar 2014-yil}}</ref> va Xitoyning markaziy vazirliklaridan keyingi buyurtmalar oldi.<ref name="orders">{{veb manbasi|url=http://www.thefreelibrary.com/Kingsoft+WPS+Office+Receives+Further+Orders+from+Central+Ministries.-a0256796819|sarlavha=Kingsoft WPS Office Receives Further Orders from Central Ministries|ish=Free Online Library|sana=19-may 2011-yil|nashriyot=Kingsoft Office Software Corporation Limited|kirish sanasi=11-yanvar 2014-yil}}</ref> Kingsoft Office Suite Free 2012 2011-yilda chiqarilgan. Kingsoft Office Professional 2012 va Kingsoft Office Standard 2012 Android uchun Kingsoft Office-dan tashqari<ref name="2012_announcements">{{veb manbasi|url=http://www.marketwatch.com/story/kingsoft-corporation-released-three-editions-of-kingsoft-office-2012-2012-02-27|sarlavha=Archived copy|ish=www.marketwatch.com|kirish sanasi=3-fevral 2022-yil|arxivurl=https://archive.today/20130128080506/http://www.marketwatch.com/story/kingsoft-corporation-released-three-editions-of-kingsoft-office-2012-2012-02-27|arxivsana=28-yanvar 2013-yil}}</ref> 2012-yil fevral oyida sotuvga chiqarildi.<ref name="android_google_play">{{veb manbasi|url=https://play.google.com/store/apps/details?id=cn.wps.moffice_eng|sarlavha=Kingsoft Office + PDF - FREE!|ish=Google Play|sana=31-dekabr 2013-yil|nashriyot=Kingsoft Office Software Corporation Limited|kirish sanasi=11-yanvar 2014-yil}}</ref> Android uchun dastlabki versiyada hujjatlar, elektron jadvallar va taqdimotlar yaratish kabi standart matn protsessor funksiyalari mavjud edi. 2012-yil 28-martda Kingsoft Linux uchun WPS ishlab chiqilayotganini eʼlon qildi. Bu WPS Storm va WPS 2005 dan keyin uchinchi WPS Linux mahsulotidir. U noldan Qt ramkasi asosida ishlab chiqilgan bo'lib, Windows bilan iloji boricha mos keladi. Kingsoft Office 2013 ning bepul va pullik versiyalari 2013-yil 4-iyunda chiqarildi. Ular uchta dasturdan iborat: Writer, Spreadsheets va Presentation, ular Microsoft Word, Excel va PowerPoint dasturlariga o'xshash.<ref>{{veb manbasi|url=http://www.ksosoft.com/office-2013-has-been-released.html|sarlavha=Kingsoft Office 2013 has been released|ish=Kingsoft Office|arxivsana=10-iyun 2013-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130610174833/http://www.ksosoft.com/office-2013-has-been-released.html|kirish sanasi=22-yanvar 2014-yil}}</ref> Linux uchun WPS Office Alpha 18 patch 1 2015-yil 11-iyunda chiqarildi. === 2014-yildan hozirgi kungacha === 2014-yil 6-iyun kuni Kingsoft Office-ning barcha mahsulotlari WPS Office deb oʻzgartirildi.<ref>{{veb manbasi|url=http://www.kingsoftstore.com/news/3322-kingsoft-office-change-name-to-wps-office.html|sarlavha=Kingsoft Office Change Name to WPS Office|ish=Kingsoft Office|kirish sanasi=22-sentabr 2014-yil}}</ref> 2014-yil 16-dekabrda Windows uchun WPS Office 2014, 9.1.0.4932 tuzilmasi baʼzi funksiyalar uchun oylik 3 [[AQSh dollari|AQSh dollari miqdorida]] toʻlov evaziga obuna modeli sifatida chiqarildi. Bepul versiya asosiy xususiyatlarni taqdim etdi va Microsoft Office.doc,.xls va.ppt fayl formatlarini qo'llab-quvvatladi. Premium pullik versiyalar Microsoft Office fayllari uchun to'liq moslikni ta'minladi. Rasmiy ravishda faqat pullik 2014 versiyasi fayllarni.docx,.xlsx va.pptx formatlarida saqlashni qo'llab-quvvatladi, lekin, aslida, bepul versiya ham ushbu formatlarni qo'llab-quvvatladi (2013-yildagi bepul versiya kabi).<ref>{{veb manbasi|sarlavha=WPS Office for Windows|url=http://www.wps.com/windows/|nashriyot=WPS Office|kirish sanasi=21-dekabr 2014-yil}}</ref> 2016-yilning 21-iyunida Windows uchun WPS Office 2016 Freemium dasturiy taʼminoti sifatida foydalanish mumkin boʻldi.<ref>{{veb manbasi|url=http://wps.com/press/freemium|sarlavha=WPS Office Implements Freemium Version of Software|ish=wps.com|kirish sanasi=21-iyun 2016-yil}}</ref> 2017-yil 28-may kuni Kingsoft tvitterida Linux versiyasi toʻxtab qolgani haqida [[Twitter|yozdi]]<ref>{{veb manbasi|url=http://www.omgubuntu.co.uk/2017/05/wps-office-linux-on-halt|sarlavha=Linux Users Shouldn't Expect Further Updates to WPS Office…|muallif=Joey Sneddon|sana=28-may 2017-yil|ish=OMG! Ubuntu!|kirish sanasi=21-iyul 2017-yil}}</ref>, biroq bir necha kundan keyin buni rad etdi, tvitni oʻchirib tashladi va boshqa alfa versiyasini chiqardi. Kingsoft shuningdek, 2017-yil oxiriga kelib Linux hamjamiyatiga kirishi va uni saqlab qolishda davom etishiga imkon berish uchun WPS Office for Linux-ni ochiq manbaga aylantirishga ishora qildi, ammo keyinchalik bu tvitni ham oʻchirib tashladi.<ref>{{veb manbasi|url=http://www.omgubuntu.co.uk/2017/05/wps-office-for-linux-to-continue|sarlavha=Kingsoft Say WPS Office for Linux Will Continue To Be Updated After all|muallif=Joey Sneddon|sana=31-may 2017-yil|ish=OMG! Ubuntu!|kirish sanasi=21-iyul 2017-yil}}</ref> Hech bo'lmaganda 2022-yil iyun oyidan boshlab Linuxning to'liq ishlaydigan bepul "WPS 2021" versiyasini WPS veb-saytidan foydalanuvchi uchun bepul yuklab olish mumkin edi.<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Free Office Software for Linux {{!}} WPS Office Online|url=https://www.wps.com/office/linux/|kirish sanasi=2022-06-29|ish=WPS|til=en}}</ref> WPS Office 2019 2019-yil 6-mayda chiqarildi. U yangi integratsiya va shaxsiylashtirilgan xususiyatlarni, shuningdek, PDF formatini to'liq qo'llab-quvvatladi. == Nashrlar == WPS Office bir nechta operatsion tizimlar uchun versiyalarga ega. Unda quyidagi nashrlar mavjud: * [[Microsoft Windows|Windows]] * [[Mac OS X|macOS]] * Linux ([[Fedora Core|Fedora]], CentOS, OpenSUSE, [[Ubuntu]], [[Linux Mint|Mint]], Knoppix) — Dastlab 32 va 64 bitli tizimlarni qoʻllab-quvvatlaydi, biroq 32-bitli tizimlarni qoʻllab-quvvatlash 2019-yil iyulidan toʻxtatilgan.<ref>{{veb manbasi|url=http://wps-community.org/downloads|sarlavha=Downloads - WPS Office Community|ish=wps-community.org|kirish sanasi=2019-07-08}}</ref> * [[Android]] * [[iOS]] * HarmonyOS Yuqoridagilardan tashqari, WPS Office veb-versiyasiga ham ega. WPS Office 2016 Professional uchun umrbod litsenziyani 79,99 dollarga sotib olish mumkin.<ref name="Compare WPS Office">{{veb manbasi|sarlavha=Compare WPS Office|url=https://www.wps.com/office-compare/|nashriyot=WPS Office|kirish sanasi=23-avgust 2017-yil}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="font-size: 85%; text-align: center;" |+WPS Office litsenziyalash ! Mahsulot nomi ! Narxi ! Versiya |- ! WPS Office bepul | Ozod | - |- ! WPS Premium | Yiliga 29,99 AQSh dollari | 10.2.0.7478 |- ! WPS Uy va Talaba | Yiliga 44,99 AQSh dollari | - |- ! WPS Office litsenziyasi | Yiliga 44,99 AQSh dollari | - |- |} == Fayl formati == 2017-yil aprel oyida Windows uchun WPS Office 2016 Free v10.2.0.5871 versiyasini ko'rib chiqishga ko'ra, dastur barcha [[Microsoft Office]] hujjat formatlarini (doc, docx, xls, xlsx va boshqalar) ochadi va saqlaydi).<ref name="wpsrevtw">{{veb manbasi|url=http://www.techworld.com/download/office-business/wps-office-2016-free-v10205871-3330664/|sarlavha=WPS Office 2016 Free v10.2.0.5871|ish=Techworld.com|sana=15-iyun 2017-yil|muallif=Mike Williams|kirish sanasi=21-iyul 2017-yil}}</ref> * Matnli hujjat formatlari: wps, wpt, doc, dot, docx, dotx, docm, dotm * XML hujjat formatlari: xml, htm, html, mht, mhtm, mhtml * Elektron jadval hujjat formatlari: et, ett, xls, xlsx, xlt, xltx, csv, xlsm, xltm, xlsb, ets * Slayd-shou hujjat formatlari: ppt, pot, pps, dps, dpt, pptx, potx, ppsx, pptm, potm, ppsm, dpss == Manbalar == [[Turkum:WPS]] [[Turkum:Windows]] qzfvui0htvxawzgulupizc683w6edi4 2816641 2816640 2022-08-29T04:32:36Z Kunduziy 75489 /* 2014-yildan hozirgi kungacha */ wikitext text/x-wiki {| class="infobox vevent" |+ class="infobox-title summary" id="4" |WPS Office | colspan="2" class="infobox-image" |[[Fayl:WPS_office_logo.png|200x200px]] |- | colspan="2" class="infobox-image" |<div class="mw-collapsible mw-collapsed " style="box-sizing:border-box;width:100%;font-size:95%;padding:4px;border:none;"><div style="font-size:100%;line-height:1.6;font-weight:bold;background:transparent;text-align:left;;background:gainsboro;text-align:center">Ekran tasviri</div><div class="mw-collapsible-content" style="background:transparent;text-align:left;;text-align:center"> [[Fayl:WPS_OFFICE_SCREENY_2022.png|640x640px]]<div class="infobox-caption">WPS Office matn protsessorining ekran tasviri 2022-yil iyul oyida Flatpak versiyasidan foydalangan holda KDE Neon Linux tarqatishda olingan. </div></div></div> |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap;" |Asoschisi | class="infobox-data" |[[Kingsoft]] |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap;" |Birinchi chiqishi | class="infobox-data" |1988<span class="noprint">&#x3B;&#x20;34 yil oldin</span><span style="display:none">&nbsp;(<span class="bday dtstart published updated">1988</span>)</span> |- style="display: none;" | colspan="2" class="infobox-full-data" |<templatestyles src="Module:Infobox/styles.css"></templatestyles> |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap;" |Oxirgi versiyasi | class="infobox-data" |<div style="margin:0px;">WPS Office for Windows (v.11.2.0.10296) / Sentabr&nbsp;10, 2021<span class="noprint">&#x3B;&#x20;11 oy oldin</span><span style="display:none">&nbsp;(<span class="bday dtstart published updated">2021-09-10</span>)</span></div> |- style="display:none" | colspan="2" | |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap;" |Yozilgan tili | class="infobox-data" |[[Delphi (dasturlash tili)|Delphi]], [[C (dasturlash tili)|C]]/[[C++]] |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap;" |Platformasi | class="infobox-data" |[[Microsoft Windows]], [[Android]], [[iOS]], Linux, HarmonyOS ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap;" | | class="infobox-data" | |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap;" |Turi | class="infobox-data" |Office suite |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap;" |Litsenziya | class="infobox-data" |[[Proprietar dasturiy taʼminot|Proprietar]] * '''Shaxsiy:''' Tekin * '''Biznes:''' Tijoriy |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap;" |Sayt | class="infobox-data" |<span class="url">[http://wps.com/ wps.com]</span> |} '''WPS Office''' (Writer, Presentation and Spreadsheets qisqartmasi,<ref>{{veb manbasi|url=http://www.ksosoft.com/office/354-wps-office-and-wps-extension.html#.Uz3N4VeNHIU|sarlavha=What is WPS Office and. wps File Format - Kingsoft Office|nashriyot=Ksosoft.com|kirish sanasi=2014-08-19}}</ref> avval '''Kingsoft Office''' nomi bilan tanilgan) — [[Microsoft Windows]], [[Mac OS X|macOS]], Linux,<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Free Office Software for Linux {{!}} WPS Office Online|url=https://www.wps.com/office/linux/|kirish sanasi=2022-06-29|ish=WPS|til=en}}</ref> [[iOS]], [[Android]],<ref name="android">{{veb manbasi|url=http://www.kingsoftstore.com/kingsoft-office-android.html|sarlavha=Download Kingsoft free office app for Android|ish=Kingsoftstore.com|kirish sanasi=11-yanvar 2014-yil}}</ref> va HarmonyOS uchun dasturiy ta'minot sifatida Kingsoft tomonidan ishlab chiqilgan. Bundan tashqari, u Fire planshetlarida oldindan o'rnatilgan bo'ladi. WPS Office uchta asosiy komponentdan iborat: WPS Writer, WPS Presentation va WPS Spreadsheet.<ref>{{veb manbasi|url=http://www.wps.com|sarlavha=WPS Office Home Page|nashriyot=wps.com}}</ref> 2022-yilga kelib WPS Office oylik faol foydalanuvchilari soni 494 millionga yetdi va 1,2 milliarddan ortiq marotaba oʻrnatildi.<ref>{{veb manbasi|url=https://www.businesswire.com/news/home/20190910005579/en/Kingsoft-Office-Launches-WPS-Office-2020-UK|sarlavha=Kingsoft Office Launches WPS Office 2020 in the UK with Apple's Recommendation|sana=10-sentabr 2019-yil}}</ref><ref>{{veb manbasi|url=https://www.wps.com/about-us/|sarlavha=About WPS Office|ish=Kingsoft Office|sana=21-iyun 2021-yil}}</ref> Asosiy versiyadan foydalanish bepul. To'liq xususiyatli professional versiya ham abonent to'lovi evaziga mavjud. WPS Office 2016 2016-yilda chiqarilgan.<ref>{{veb manbasi|url=http://wps.com/press/WPSOffice2016|sarlavha=WPS Office Officially Releases WPS 2016 for Windows|nashriyot=wps.com}}</ref> 2019-yildan boshlab Linux versiyasi Kingsoftning o'zi emas, balki ko'ngillilar jamoasi tomonidan ishlab chiqilgan va qo'llab-quvvatlangan.<ref>{{yangiliklar manbasi |date=2019-04-02 |title=WPS Office for Linux Update Available to Download - OMG! Ubuntu! |language=en-US |work=OMG! Ubuntu! |url=https://www.omgubuntu.co.uk/2019/04/wps-office-for-linux-just-got-an-update |access-date=2019-09-19}}</ref> Mahsulot [[Xitoy|Xitoyda]] "WPS" va "WPS Office" nomi ostida uzoq vaqtdan beri rivojlanish tarixiga ega. Bir muncha vaqt Kingsoft to'plamni xalqaro bozor uchun "KSOffice" deb belgiladi, ammo keyinroq "WPS Office"ga qaytdi. WPS Office 2005 versiyasi chiqqandan beri foydalanuvchi interfeysi [[Microsoft Office]] mahsulotlariga o'xshaydi va u o'z fayllariga qo'shimcha ravishda Microsoft hujjat formatlarini ham qo'llab-quvvatlaydi. == Tarixi == === Kelib chiqishi === WPS Office dastlab 1988-yilda DOS tizimlarida ishlaydigan va o'sha paytdagi [[Hong Kong|Gongkong]] Kingsun COMPUTER CO. tomonidan sotilgan so'z protsessori sifatida [[:zh:Super-WPS|Super-WPSmēngīngīngín]] (Super-WPS Word Processing System, keyin shunchaki WPS deb nomlanuvchi) nomi bilan tanilgan. Bu materik Xitoy bozori uchun mo'ljallangan va ishlab chiqilgan birinchi xitoy tilidagi so'z protsessor edi. === Erta tarixi === Microsoft Office kompaniyasining raqobatiga duch kelgan Kingsoft bosh dasturiy ta'minot arxitektori Pak Kvan Kau (mángkwan Kau) Microsoft Windows uchun WPS 97 ni ishlab chiqishda yordam berish uchun shaxsiy hisobidan 4 million [[Xitoy yuani|renminbini]] o'tkazib yubordi. 1997-yilda WPS 97 chiqarildi. Keyingi versiya WPS 2000 ikki yildan so'ng chiqariladi. Ikkala mahsulot ham 32-bitli Windows platformalarida ishlash imkoniyatiga ega 16-bitli Windows platformasi uchun ishlab chiqilgan. 2001-yil may oyida Kingsoft WPS Office 2001 nomi ostida to'liq ofis to'plamini ishga tushirdi, u elektron jadval va taqdimot ilovalari bilan birga matn protsessorini o'z ichiga oladi. 2002-yilda WPS Office 2002 chiqarildi va ofis to'plamiga elektron pochta mijozi qo'shildi. WPS Office 2002 o'rnatilgan ofis mahsulotlari bilan interfeys mosligini saqlashga qaratilgan. 2003-yilda WPS Office 2003 chiqarildi. Xitoy hukumati Kingsoft ofis dasturiy ta'minotini hukumatning turli bo'linmalari uchun standartga aylantirdi. ''WPS Office Storm'' deb nomlangan ofis to'plamining 2004-yildagi timsoli 2004-yil oxirida chiqarilgan. U Microsoft Office fayl formatlari bilan to'liq orqaga qarab muvofiqlikni taklif qilishini da'vo qildi. Oldingi versiyalardan farqli o'laroq, WPS Storm [[OpenOffice.org]]ga asoslangan va Microsoft Windows-dan boshqa operatsion tizimlarni qo'llab-quvvatlaydigan birinchi WPS Office to'plami edi. Kingsoft o'zining matndan matnga va matndan nutqqa texnologiyasini WPS Office Storm-ga integratsiya qilish uchun [[Intel]] va [[IBM]] bilan hamkorlik qildi. 2007-yilda Kingsoft Office 2007 chiqarildi. Bu ingliz va yapon tillarini qo'llab-quvvatlagan holda xalqaro bozorlarga chiqishga harakat qilgan birinchi versiya edi. Mahalliy xitoy tilidagi versiyasi WPS Office nomi ostida davom etdi. 2009-yilda Kingsoft Office 2009 chiqarildi. U Microsoft Office bilan muvofiqlikni oshirdi, shu jumladan yangi 2007-versiya fayl formatlarinini ham qabul qila boshladi. 2010-yilda Kingsoft Office 2010 chiqarildi. 2011-yilda Kingsoft Office Xitoy hukumati tomonidan moliyalashtirildi<ref name="funding">{{veb manbasi|url=http://www.wps.com|sarlavha=WPS Office Software: free office software, professional office software|ish=wps.com|kirish sanasi=11-yanvar 2014-yil}}</ref> va Xitoyning markaziy vazirliklaridan keyingi buyurtmalar oldi.<ref name="orders">{{veb manbasi|url=http://www.thefreelibrary.com/Kingsoft+WPS+Office+Receives+Further+Orders+from+Central+Ministries.-a0256796819|sarlavha=Kingsoft WPS Office Receives Further Orders from Central Ministries|ish=Free Online Library|sana=19-may 2011-yil|nashriyot=Kingsoft Office Software Corporation Limited|kirish sanasi=11-yanvar 2014-yil}}</ref> Kingsoft Office Suite Free 2012 2011-yilda chiqarilgan. Kingsoft Office Professional 2012 va Kingsoft Office Standard 2012 Android uchun Kingsoft Office-dan tashqari<ref name="2012_announcements">{{veb manbasi|url=http://www.marketwatch.com/story/kingsoft-corporation-released-three-editions-of-kingsoft-office-2012-2012-02-27|sarlavha=Archived copy|ish=www.marketwatch.com|kirish sanasi=3-fevral 2022-yil|arxivurl=https://archive.today/20130128080506/http://www.marketwatch.com/story/kingsoft-corporation-released-three-editions-of-kingsoft-office-2012-2012-02-27|arxivsana=28-yanvar 2013-yil}}</ref> 2012-yil fevral oyida sotuvga chiqarildi.<ref name="android_google_play">{{veb manbasi|url=https://play.google.com/store/apps/details?id=cn.wps.moffice_eng|sarlavha=Kingsoft Office + PDF - FREE!|ish=Google Play|sana=31-dekabr 2013-yil|nashriyot=Kingsoft Office Software Corporation Limited|kirish sanasi=11-yanvar 2014-yil}}</ref> Android uchun dastlabki versiyada hujjatlar, elektron jadvallar va taqdimotlar yaratish kabi standart matn protsessor funksiyalari mavjud edi. 2012-yil 28-martda Kingsoft Linux uchun WPS ishlab chiqilayotganini eʼlon qildi. Bu WPS Storm va WPS 2005 dan keyin uchinchi WPS Linux mahsulotidir. U noldan Qt ramkasi asosida ishlab chiqilgan bo'lib, Windows bilan iloji boricha mos keladi. Kingsoft Office 2013ning bepul va pullik versiyalari 2013-yil 4-iyunda chiqarildi. Ular uchta dasturdan iborat: Writer, Spreadsheets va Presentation, ular Microsoft Word, Excel va PowerPoint dasturlariga o'xshash.<ref>{{veb manbasi|url=http://www.ksosoft.com/office-2013-has-been-released.html|sarlavha=Kingsoft Office 2013 has been released|ish=Kingsoft Office|arxivsana=10-iyun 2013-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130610174833/http://www.ksosoft.com/office-2013-has-been-released.html|kirish sanasi=22-yanvar 2014-yil}}</ref> Linux uchun WPS Office Alpha 18 patch 1 2015-yil 11-iyunda chiqarildi. === 2014-yildan hozirgi kungacha === 2014-yil 6-iyun kuni Kingsoft Office-ning barcha mahsulotlari WPS Office deb oʻzgartirildi.<ref>{{veb manbasi|url=http://www.kingsoftstore.com/news/3322-kingsoft-office-change-name-to-wps-office.html|sarlavha=Kingsoft Office Change Name to WPS Office|ish=Kingsoft Office|kirish sanasi=22-sentabr 2014-yil}}</ref> 2014-yil 16-dekabrda Windows uchun WPS Office 2014, 9.1.0.4932 tuzilmasi baʼzi funksiyalar uchun oylik 3 [[AQSh dollari|AQSh dollari miqdorida]] toʻlov evaziga obuna modeli sifatida chiqarildi. Bepul versiya asosiy xususiyatlarni taqdim etdi va Microsoft Office.doc,.xls va.ppt fayl formatlarini qo'llab-quvvatladi. Premium pullik versiyalar Microsoft Office fayllari uchun to'liq moslikni ta'minladi. Rasmiy ravishda faqat pullik 2014 versiyasi fayllarni.docx,.xlsx va.pptx formatlarida saqlashni qo'llab-quvvatladi, lekin, aslida, bepul versiya ham ushbu formatlarni qo'llab-quvvatladi (2013-yildagi bepul versiya kabi).<ref>{{veb manbasi|sarlavha=WPS Office for Windows|url=http://www.wps.com/windows/|nashriyot=WPS Office|kirish sanasi=21-dekabr 2014-yil}}</ref> 2016-yilning 21-iyunida Windows uchun WPS Office 2016 Freemium dasturiy taʼminoti sifatida foydalanish mumkin boʻldi.<ref>{{veb manbasi|url=http://wps.com/press/freemium|sarlavha=WPS Office Implements Freemium Version of Software|ish=wps.com|kirish sanasi=21-iyun 2016-yil}}</ref> 2017-yil 28-may kuni Kingsoft tvitterida Linux versiyasi toʻxtab qolgani haqida [[Twitter|yozdi]]<ref>{{veb manbasi|url=http://www.omgubuntu.co.uk/2017/05/wps-office-linux-on-halt|sarlavha=Linux Users Shouldn't Expect Further Updates to WPS Office…|muallif=Joey Sneddon|sana=28-may 2017-yil|ish=OMG! Ubuntu!|kirish sanasi=21-iyul 2017-yil}}</ref>, biroq bir necha kundan keyin buni rad etdi, tvitni oʻchirib tashladi va boshqa alfa versiyasini chiqardi. Kingsoft shuningdek, 2017-yil oxiriga kelib Linux hamjamiyatiga kirishi va uni saqlab qolishda davom etishiga imkon berish uchun WPS Office for Linux-ni ochiq manbaga aylantirishga ishora qildi, ammo keyinchalik bu tvitni ham oʻchirib tashladi.<ref>{{veb manbasi|url=http://www.omgubuntu.co.uk/2017/05/wps-office-for-linux-to-continue|sarlavha=Kingsoft Say WPS Office for Linux Will Continue To Be Updated After all|muallif=Joey Sneddon|sana=31-may 2017-yil|ish=OMG! Ubuntu!|kirish sanasi=21-iyul 2017-yil}}</ref> Hech bo'lmaganda 2022-yil iyun oyidan boshlab Linuxning to'liq ishlaydigan bepul "WPS 2021" versiyasini WPS veb-saytidan foydalanuvchi uchun bepul yuklab olish mumkin edi.<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Free Office Software for Linux {{!}} WPS Office Online|url=https://www.wps.com/office/linux/|kirish sanasi=2022-06-29|ish=WPS|til=en}}</ref> WPS Office 2019 2019-yil 6-mayda chiqarildi. U yangi integratsiya va shaxsiylashtirilgan xususiyatlarni, shuningdek, PDF formatini to'liq qo'llab-quvvatladi. == Nashrlar == WPS Office bir nechta operatsion tizimlar uchun versiyalarga ega. Unda quyidagi nashrlar mavjud: * [[Microsoft Windows|Windows]] * [[Mac OS X|macOS]] * Linux ([[Fedora Core|Fedora]], CentOS, OpenSUSE, [[Ubuntu]], [[Linux Mint|Mint]], Knoppix) — Dastlab 32 va 64 bitli tizimlarni qoʻllab-quvvatlaydi, biroq 32-bitli tizimlarni qoʻllab-quvvatlash 2019-yil iyulidan toʻxtatilgan.<ref>{{veb manbasi|url=http://wps-community.org/downloads|sarlavha=Downloads - WPS Office Community|ish=wps-community.org|kirish sanasi=2019-07-08}}</ref> * [[Android]] * [[iOS]] * HarmonyOS Yuqoridagilardan tashqari, WPS Office veb-versiyasiga ham ega. WPS Office 2016 Professional uchun umrbod litsenziyani 79,99 dollarga sotib olish mumkin.<ref name="Compare WPS Office">{{veb manbasi|sarlavha=Compare WPS Office|url=https://www.wps.com/office-compare/|nashriyot=WPS Office|kirish sanasi=23-avgust 2017-yil}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="font-size: 85%; text-align: center;" |+WPS Office litsenziyalash ! Mahsulot nomi ! Narxi ! Versiya |- ! WPS Office bepul | Ozod | - |- ! WPS Premium | Yiliga 29,99 AQSh dollari | 10.2.0.7478 |- ! WPS Uy va Talaba | Yiliga 44,99 AQSh dollari | - |- ! WPS Office litsenziyasi | Yiliga 44,99 AQSh dollari | - |- |} == Fayl formati == 2017-yil aprel oyida Windows uchun WPS Office 2016 Free v10.2.0.5871 versiyasini ko'rib chiqishga ko'ra, dastur barcha [[Microsoft Office]] hujjat formatlarini (doc, docx, xls, xlsx va boshqalar) ochadi va saqlaydi).<ref name="wpsrevtw">{{veb manbasi|url=http://www.techworld.com/download/office-business/wps-office-2016-free-v10205871-3330664/|sarlavha=WPS Office 2016 Free v10.2.0.5871|ish=Techworld.com|sana=15-iyun 2017-yil|muallif=Mike Williams|kirish sanasi=21-iyul 2017-yil}}</ref> * Matnli hujjat formatlari: wps, wpt, doc, dot, docx, dotx, docm, dotm * XML hujjat formatlari: xml, htm, html, mht, mhtm, mhtml * Elektron jadval hujjat formatlari: et, ett, xls, xlsx, xlt, xltx, csv, xlsm, xltm, xlsb, ets * Slayd-shou hujjat formatlari: ppt, pot, pps, dps, dpt, pptx, potx, ppsx, pptm, potm, ppsm, dpss == Manbalar == [[Turkum:WPS]] [[Turkum:Windows]] pwt7k17iuojqbjr12y2y9uxld4sqpwa BWF Superseriyasi 0 782777 2816142 2805236 2022-08-28T15:59:53Z Diwikiped 74803 Diwikiped [[BWF Super Seriyasi]] sahifasini [[BWF Superseriyasi]]ga koʻchirdi wikitext text/x-wiki '''BWF Super Seriyasi''' [[Butunjahon Badminton Federatsiyasi|Badminton Butunjahon Federatsiyasi]] (BWF) tomonidan ruxsat etilgan [[Butunjahon Badminton Federatsiyasi|2-darajali]] [[badminton]] turnirlari seriyasi edi. U 2006-yil 14-dekabrda ishga tushirilgan va 2007-yilda ilk musobaqa boʻlib oʻtgan<ref name="1a">{{yangiliklar manbasi |date=2015-11-28 |title=BWF Launches Super Series |url=http://bwfworldSuperSeries.com/about/ |url-status=dead |access-date=2018-12-31 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141110111648/http://bwfworldsuperseries.com/about/ |archive-date=2014-11-10}}</ref>. 2011-yildan beri Super Seriya turnirning ikki bosqichini oʻz ichiga oladi, Super Seriya Premier va Super Seriya. Super Seriya mavsumi butun dunyo boʻylab oʻn ikkita turnirni qamrab oladi, ulardan beshtasi Super Seriya Premieri sifatida tasniflangan. Super Seriya Premier turniri yuqori reyting ochkolari va yuqori minimal umumiy mukofot pullarini taklif qiladi<ref>{{yangiliklar manbasi |title=Yonex All England Elevated To BWF Premier Super Series Event |work=Badmintonstore.com |url=http://www.ibadmintonstore.com/iBADMINTONstore-News/Yonex-All-England-Elevated-To-BWF-Premier-Super-Se.aspx |access-date=29-sentabr 2013-yil}}</ref>. Super Seriya turnir jadvalidagi har bir toifa boʻyicha eng yaxshi sakkiz oʻyinchi/juft yil oxirida boʻlib oʻtadigan Super Seriya finaliga taklif qilinadi. BWF 2017-yil mart oyida ushbu Super Seriya turnirlarini almashtirish niyatida yangi mezbonlar bilan birgalikda 2018-2021 sikli uchun BWF World Tour yangi turnir tuzilmasini eʼlon qildi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=BWF Launches New Event Structure|url=http://bwfbadminton.com/2017/03/19/bwf-launches-new-event-structure/|ish=Badminton World Federation|kirish sanasi=2-iyul 2017-yil|sana=19-mart 2017-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170419014400/http://bwfbadminton.com/2017/03/19/bwf-launches-new-event-structure/|arxivsana=2017-04-19}}</ref>. == Xususiyatlari == [[Fayl:Yonex_IFB_2013_-_Eightfinal_-_Chan_Peng_Soon_-_Goh_Liu_Ying_—_Chris_Langridge_-_Heather_Olver_26.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Yonex_IFB_2013_-_Eightfinal_-_Chan_Peng_Soon_-_Goh_Liu_Ying_%E2%80%94_Chris_Langridge_-_Heather_Olver_26.jpg/220px-Yonex_IFB_2013_-_Eightfinal_-_Chan_Peng_Soon_-_Goh_Liu_Ying_%E2%80%94_Chris_Langridge_-_Heather_Olver_26.jpg|thumb| 2013-yil Fransiya Super Seriyasi]] === Mukofot puli === Super Seriya turniri kamida 200 000 [[AQSh dollari|AQSh dollari miqdoridagi]] mukofot pulini taklif qildi; Super Seriya Premier turnirining minimal umumiy mukofot puli 350 000 AQSh dollarini taklif qildi; Super Seriya finallar 500 000 AQSh dollari miqdoridagi minimal mukofot puli sovriniga ega. 2014-yildan boshlab Super Seriya Premier turniri 2017-yilgacha har yili kamida 50 000 AQSH dollari miqdorida mukofot puli bergan holda, jami pul miqdori 500 000 AQSh dollarini tashkil qiladi. Super Seriya turnirlari 2017-yilgacha har yili 25 000 AQSH dollariga koʻtarilgan holda 250 000 AQSh dollari miqdoridagi minimal mukofot pulini taklif qildi. Super Seriya agar oʻyinchi saralash bosqichiga chiqmagan boʻlsa, qaysi turdan chetlatilishidan qatʼi nazar, mukofot pullarini taklif qildi. 2008-yilgi mavsumdan boshlab ayollar oʻrtasidagi gʻoliblar erkaklar gʻoliblari bilan teng miqdordagi pul mukofotlarini olishdi<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Paul |first=Rajes |date=18-dekabr 2007-yil |title=Female badminton winners to get same purse as the men |work=The Star |url=http://thestar.com.my/sports/story.asp?file=/2007/12/18/sports/19786980&sec=sports}}</ref>. Mukofot pullari quyidagi formula boʻyicha taqsimlanadi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Distribution of Prize Money for Superseries|url=http://bwfbadminton.org/file.aspx?id=634121&dl=1|kirish sanasi=2015-12-29|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150905194854/http://www.bwfbadminton.org/file.aspx?id=634121&dl=1|arxivsana=2015-09-05}}</ref>: <math>Jami\ pul\ miqdori\ \times \frac{Foiz}{100}</math> {| class="wikitable" style="text-align:center;" !Raund ! Erkaklar yakkaliklari ! Ayollar yakkaliklari ! Erkaklar juftliklari ! Ayollar juftliklari ! Aralash juftliklar |- | style="text-align:left" | Gʻolib | 7,5 % | 7,5 % | 7,9 % | 7,9 % | 7,9 % |- | style="text-align:left" | Ikkinchi oʻrin egasi | 3,8 % | 3,8 % | 3,8 % | 3,8 % | 3,8 % |- | style="text-align:left" | Yarim finalchi | 1,45 % | 1,45 % | 1,4 % | 1,4 % | 1,4 % |- | style="text-align:left" | Chorak finalchi | 0,6 % | 0,6 % | 0,725 % | 0,725 % | 0,725 % |- | style="text-align:left" | Oxirgi 16 lik | 0,35 % | 0,35 % | 0,375 % | 0,375 % | 0,375 % |} === Jahon reytingi ochkolari === Super Seriya Premier va Super Seriya turnirlari oʻyinchilarga oʻyinchi/juftlik yetib borgan raundiga qarab reyting ochkolarini taklif qildi. Super Seriya Premier turnirlarida esa oʻyinchilar yuqori reyting ochkolariga ega boʻldi, chunki Super Seriya Premier faqat BWF turnirlaridan keyin ikkinchi oʻrinda turadi (BWF Jahon chempionati va yozgi Olimpiada oʻyinlari). Ballar jahon reytingi, shuningdek Super Seriya final bosqichiga yoʻllanma olgan sakkizta eng yaxshi oʻyinchi/juftlarni aniqlash uchun ishlatiladi<ref name="World Ranking System">{{veb manbasi|sarlavha=Badminton World Federation – World Ranking System|url=http://bwfbadminton.org/file.aspx?id=679518&dl=1|ish=Badminton World Federation|nashriyot=Bwfbadminton.org|kirish sanasi=29-dekabr 2015-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160305074301/http://bwfbadminton.org/file.aspx?id=679518&dl=1|arxivsana=2016-03-05}}</ref>. === Millatni ajratish === 2007-yildan boshlab turnirlarning asosiy bahslarida bir millatga mansub badmintonchilar bir-biriga qarshi oʻynashiga ruhsat berildi. Yuqoridagi ikkitadan boshqa barcha ishtirokchilar avvalgidek ikkiga boʻlinmasdi. [[Xitoylar|Xitoylik]] yetakchi badmintonchi Lin Dan qoida oʻzgarishni tanqid qildi<ref>{{yangiliklar manbasi |date=16-yanvar 2007-yil |title=China's Lin Dan hits out at BWF over rule changes |work=The Star |url=http://thestar.com.my/sports/story.asp?file=/2007/1/16/sports/16579699&sec=sports}}</ref>. 2010-yildan beri qoidalar birinchi turda millatni ajratish bilan oʻzgartirildi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Regulations for Super Series|url=http://bwfbadminton.org/file.aspx?id=679522&dl=1|nashriyot=Badminton World Federation|kirish sanasi=29-dekabr 2015-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20151206212638/http://www.bwfbadminton.org/file.aspx?id=679522&dl=1|arxivsana=2015-12-06}}</ref>. === Arizalar === Arizalar turnir boshlanishidan besh hafta oldin topshirilishi kerak. Asosiy raundda faqat 32 oʻyinchi/juft oʻynaydi. 32 oʻyinchi/juftlik orasidan har bir tadbirda faqat sakkiz oʻyinchi/juft joy oladi. Har bir tadbirda jahon reytingida eng yuqori oʻrinni egallagan 28 nafar oʻyinchi/juft va toʻrtta saralash bosqichi bor edi. 2008-yilning sentabrigacha 32 nafar oʻyinchi/juft saralash bosqichlarida ishtirok etishi mumkin edi. Oʻshandan beri faqat 16 tagacha oʻyinchi/juftga saralash bosqichlarida qatnashishga ruxsat berildi, bunda jahon reytingida eng yuqori oʻrinni egallagan toʻrtta oʻyinchi/juft keyingi turga joylashdi. Bu oʻzgarish saralash va asosiy turnirlar oʻrtasida katta kelishmovchilikni oldini olish uchun edi. Har bir Super Seriya turniri olti kun ichida, asosiy bosqich besh kun ichida oʻtkazildi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Super Series Schedule|url=http://bwfbadminton.org/file.aspx?id=679522&dl=1|ish=Badminton World Federation|nashriyot=Bwfbadminton.org|kirish sanasi=29-dekabr 2015-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20151206212638/http://www.bwfbadminton.org/file.aspx?id=679522&dl=1|arxivsana=2015-12-06}}</ref>. === Oʻyinchi majburiyatlari qoidalari === 2011-yildan boshlab jahon reytingidagi har bir toifaning eng yaxshi oʻnta oʻyinchisi/juftlari barcha Super Seriya Premier turnirlarida va toʻliq kalendar yilida boʻladigan kamida toʻrtta Super Seriya turnirlarida oʻynashlari kerak edi. Super Seriya finaliga yoʻl olgan oʻyinchilar oʻynashlari shart boʻlgan. Oʻynay olmagan oʻyinchilar/juftlar uchun jarima va odatdagidan yuqori pul olish toʻlovlari qoʻyiladi. Jazodan ozod qilish BWF tomonidan haqiqiy tibbiy maʼlumotnoma yoki oʻyinchilarning ishtirok etish uchun noloyiqligini tasdiqlovchi kuchli dalillar olinganida koʻrib chiqiladi. Biroq, nafaqaga chiqqan yoki diskvalifikatsiya qilingan badmintonchilar ushbu qoidalarga boʻysunmagan<ref>{{yangiliklar manbasi |date=9-noyabr 2015-yil |title=Player Commitment Regulations |work=Badminton World Federation |url=http://bwfbadminton.org/file.aspx?id=634124&dl=1 |url-status=dead |access-date=2015-11-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150905201216/http://www.bwfbadminton.org/file.aspx?id=634124&dl=1 |archive-date=2015-09-05}}</ref><ref>{{yangiliklar manbasi |date=15-sentabr 2010-yil |title=BWF: Premier Super Series mandatory for top shuttlers |work=The Star |url=http://www.thestar.com.my/story.aspx?file=%2F2010%2F9%2F15%2Fsports%2F7033820 |access-date=29-sentabr 2013-yil}}</ref>. === Hakamlar === 2007-yilgi mavsumda har bir turnir mezboniga mahalliy hakamlarni taqdim etishga ruxsat berildi. Biroq, turnirlar davomida bir nechta oʻyinchilarning noroziligidan soʻng<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Boopathy |first=K.M. |date=4-dekabr 2007-yil |title=Neutral umpires for fairplay |work=New Straits Times |url=http://findarticles.com/p/news-articles/new-straits-times/mi_8016/is_20071204/neutral-umpires-fairplay/ai_n44384762/ |access-date=14-fevral 2011-yil}}</ref>, har bir Super Seriya turniri sakkizta xalqaro sertifikatlangan va akkreditatsiyalangan hakamlarni taqdim etishi kerak boʻldi. Soʻnggi qoidalarga koʻra, kamida oltita hakamlar mezbon aʼzo assotsiatsiyadan tashqari aʼzo assotsiatsiyalardan, kamida toʻrtta BWF va ikkita qitʼa sertifikatiga ega boʻlgan va millati keng tarqalgan boʻlishi kerak. == Turnirlar == [[Fayl:BWF_Super_Series.PNG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/BWF_Super_Series.PNG/650px-BWF_Super_Series.PNG|center|thumb|650x650px|Allaqachon Super Seriya turniri mavjud mamlakatlar<br /><br />{{Legend|#FFD700|Super Seriya Premier}}<br />{{Legend|#008000|Super Seriya}}<br />{{Legend|#FF0000|Tugatilgan}}]] Har uch yilda BWF kengashi Super Seriya Premier va Super Seriya turnirlarini oʻtkazadigan mamlakatlarni koʻrib chiqadi. Tarixda 13 ta davlatda 14 ta turnir oʻtkazilib, har bir davlat kamida Seriyaning bir mavsumiga mezbonlik qilgan. Xitoy 2007-2013-yillar oraligʻida bir mavsumda ikki marta Seriyani oʻtkazgan yagona davlat boʻlgan. 2014-yilgi mavsumdan boshlab Avstraliya Super Seriya turniriga mezbonlik qildi<ref name="S2014">{{yangiliklar manbasi |last=Jew |first=Gerald |date=30-noyabr 2013-yil |title=BWF announces 2014-2017 Super Series hosts and other changes |publisher=Badzine.net |url=http://www.badzine.net/2012/11/bwf-announces-2014-2017-superseries-hosts-and-other-changes/ |access-date=29-sentabr 2013-yil}}</ref>. {| class="wikitable" style="text-align:left; font-size:90%" ! rowspan="2" |Turnir ! colspan="15" |Mavsum |- !2007 !2008 !2009 !2010 !2011 !2012 !2013 !2014 !2015 !2016 !2017 |- |Butun Angliya ochiq turniri | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● |- |Avstraliya ochiq turniri | | | | | | | | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● |- |China Masters | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | | | | |- |Xitoy ochiq turniri | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● |- |Daniya ochiq turniri | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● |- |Fransiya ochiq turniri | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● |- |Gonkong ochiq turniri | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● |- |Hindiston ochiq turniri | | | | | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● |- |Indoneziya ochiq turniri | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● |- |Yaponiya ochiq turniri | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● |- |Koreya ochiq turniri | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● |- |Malayziya ochiq turniri | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● |- |Singapur ochiq turniri | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● |- |Shveysariya ochiq turniri | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | | | | | | | |} {{Legend|#3399ff|Super Seriya|text=●}}{{Legend|#9e5ff9|Super Seriya Premier|text=●}} == BWF Super Seriya finali == Super Seriya davri oxirida Super Seriya fianli deb nomlanuvchi yakuniy turnirda oʻynashi kerak boʻlgan har bir toifa boʻyicha Super Seriya reytingidagi eng yaxshi sakkiz oʻyinchi/juft saralanadi: bir xil aʼzo assotsiatsiyadan koʻpi bilan ikki oʻyinchi/juft boʻlishi kerak edi. Finallar 500 000 AQSh dollari miqdoridagi minimal mukofot pulini taklif qildi<ref name="GENERAL COMPETITION REGULATIONS">{{veb manbasi|sarlavha=General Competition Regulations|url=http://bwfbadminton.org/file.aspx?id=464370&dl=1|ish=Badminton World Federation|nashriyot=Bwfbadminton.org|kirish sanasi=29-sentabr 2013-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130708120512/http://www.bwfbadminton.org/file.aspx?id=464370&dl=1|arxivsana=2013-07-08}}</ref>. Agar ikki yoki undan ortiq oʻyinchilar reytingda teng boʻlgan boʻlsa, oʻyinchilarni tanlash quyidagi mezonlarga asoslanadi: * Eng koʻp Super Seriya turnirlarida qatnashgan badmintonchilar; * 1-iyuldan boshlab Super Seriya turnirlarida eng koʻp ochko toʻplagan badmintonchilar. == Davlatlar boʻyicha ishtiroklar == Quyida mamlakatlarga asoslangan Super Seriya ishtiroklari keltirilgan. Roʻyxatda faqatgina gʻalabani qoʻlga kiritgan mamlakatlar qayd etilgan: {| class="wikitable" style="font-size:89%; text-align:center" ! !Jamoa !2007 !2008 !2009 !2010 !2011 !2012 !2013 !2014 !2015 !2016 !2017 !Jami |- |1 | align="left" |{{Flagcountry|CHN}} |38 |27 |29 |30 |45 |33 |31 |33 |28 |17 |17 |328 |- |2 | align="left" |{{Flagcountry|Indoneziya}} |8 |10 |5 |2 |2 |4 |11 |6 |4 |9 |12 |73 |- |3 | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Koreya Respublikasi|Koreya]] |2 |8 |8 |6 |4 |7 |6 |7 |12 |7 |2 |69 |- |4 | align="left" |{{Flagcountry|MAS}} |8 |8 |10 |8 |5 |6 |7 |5 |3 |5 |2 |67 |- |5 | align="left" |{{Flagcountry|DEN}} |2 |8 |7 |9 |5 |4 |5 |6 |2 |7 |6 |61 |- |6 | align="left" |{{Flagcountry|JPN}} | | | |1 |2 |1 |2 |2 |6 |9 |10 |33 |- |7 | align="left" |{{Flagcountry|TPE}} | | |1 |2 |1 |3 |1 |3 | |3 |6 |20 |- |7 | align="left" |{{Flagcountry|IND}} | | |1 |3 | |2 | |3 |2 |2 |7 |20 |- |9 | align="left" |{{Flagcountry|THA}} |1 | |1 |2 |1 |3 |1 | |1 |4 |1 |15 |- |10 | align="left" |{{Flagcountry|HKG}} |1 |4 |1 | | |1 | | |1 |1 |1 |10 |- |11 | align="left" |{{Flagcountry|ESP}} | | | | | | | | |5 | |1 |6 |- |12 | align="left" |{{Flagcountry|ENG}} | | |1 | | | |1 | |1 | | |3 |- |13 | align="left" |{{Flagcountry|POL}} | | |1 |1 | | | | | | | |2 |- |14 | align="left" |{{Flagcountry|GER}} | | | | | |1 | | | | | |1 |- |14 | align="left" |{{Flagcountry|RUS}} | | | | | | | | | |1 | |1 |- |14 | align="left" |{{Flagcountry|SIN}} | | | |1 | | | | | | | |1 |- |14 | align="left" |{{Flagcountry|USA}} |1 | | | | | | | | | | |1 |} == Homiylik qiluvchilar == * Osim (2011-2013) * [[MetLife]] (2014-2017) == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:WikiSport]] [[Turkum:Badmintonchi]] o4th7jcw83a0jib86cav9m7rpvbjtdt 2816147 2816142 2022-08-28T16:00:55Z Diwikiped 74803 wikitext text/x-wiki '''BWF Superseriyasi''' [[Butunjahon Badminton Federatsiyasi|Badminton Butunjahon Federatsiyasi]] (BWF) tomonidan ruxsat etilgan [[Butunjahon Badminton Federatsiyasi|2-darajali]] [[badminton]] turnirlari seriyasi edi. U 2006-yil 14-dekabrda ishga tushirilgan va 2007-yilda ilk musobaqa boʻlib oʻtgan<ref name="1a">{{yangiliklar manbasi |date=2015-11-28 |title=BWF Launches Super Series |url=http://bwfworldSuperSeries.com/about/ |url-status=dead |access-date=2018-12-31 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141110111648/http://bwfworldsuperseries.com/about/ |archive-date=2014-11-10}}</ref>. 2011-yildan beri Superseriya turnirning ikki bosqichini oʻz ichiga oladi, Superseriya Premier va Superseriya. Superseriya mavsumi butun dunyo boʻylab oʻn ikkita turnirni qamrab oladi, ulardan beshtasi Superseriya Premieri sifatida tasniflangan. Superseriya Premier turniri yuqori reyting ochkolari va yuqori minimal umumiy mukofot pullarini taklif qiladi<ref>{{yangiliklar manbasi |title=Yonex All England Elevated To BWF Premier Super Series Event |work=Badmintonstore.com |url=http://www.ibadmintonstore.com/iBADMINTONstore-News/Yonex-All-England-Elevated-To-BWF-Premier-Super-Se.aspx |access-date=29-sentabr 2013-yil}}</ref>. Superseriya turnir jadvalidagi har bir toifa boʻyicha eng yaxshi sakkiz oʻyinchi/juft yil oxirida boʻlib oʻtadigan Superseriya finaliga taklif qilinadi. BWF 2017-yil mart oyida ushbu Superseriya turnirlarini almashtirish niyatida yangi mezbonlar bilan birgalikda 2018-2021 sikli uchun BWF World Tour yangi turnir tuzilmasini eʼlon qildi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=BWF Launches New Event Structure|url=http://bwfbadminton.com/2017/03/19/bwf-launches-new-event-structure/|ish=Badminton World Federation|kirish sanasi=2-iyul 2017-yil|sana=19-mart 2017-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170419014400/http://bwfbadminton.com/2017/03/19/bwf-launches-new-event-structure/|arxivsana=2017-04-19}}</ref>. == Xususiyatlari == [[Fayl:Yonex_IFB_2013_-_Eightfinal_-_Chan_Peng_Soon_-_Goh_Liu_Ying_—_Chris_Langridge_-_Heather_Olver_26.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Yonex_IFB_2013_-_Eightfinal_-_Chan_Peng_Soon_-_Goh_Liu_Ying_%E2%80%94_Chris_Langridge_-_Heather_Olver_26.jpg/220px-Yonex_IFB_2013_-_Eightfinal_-_Chan_Peng_Soon_-_Goh_Liu_Ying_%E2%80%94_Chris_Langridge_-_Heather_Olver_26.jpg|thumb| 2013-yil Fransiya Superseriyasi]] === Mukofot puli === Superseriya turniri kamida 200 000 [[AQSh dollari|AQSh dollari miqdoridagi]] mukofot pulini taklif qildi; Superseriya Premier turnirining minimal umumiy mukofot puli 350 000 AQSh dollarini taklif qildi; Superseriya finallar 500 000 AQSh dollari miqdoridagi minimal mukofot puli sovriniga ega. 2014-yildan boshlab Superseriya Premier turniri 2017-yilgacha har yili kamida 50 000 AQSH dollari miqdorida mukofot puli bergan holda, jami pul miqdori 500 000 AQSh dollarini tashkil qiladi. Superseriya turnirlari 2017-yilgacha har yili 25 000 AQSH dollariga koʻtarilgan holda 250 000 AQSh dollari miqdoridagi minimal mukofot pulini taklif qildi. Superseriya agar oʻyinchi saralash bosqichiga chiqmagan boʻlsa, qaysi turdan chetlatilishidan qatʼi nazar, mukofot pullarini taklif qildi. 2008-yilgi mavsumdan boshlab ayollar oʻrtasidagi gʻoliblar erkaklar gʻoliblari bilan teng miqdordagi pul mukofotlarini olishdi<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Paul |first=Rajes |date=18-dekabr 2007-yil |title=Female badminton winners to get same purse as the men |work=The Star |url=http://thestar.com.my/sports/story.asp?file=/2007/12/18/sports/19786980&sec=sports}}</ref>. Mukofot pullari quyidagi formula boʻyicha taqsimlanadi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Distribution of Prize Money for Superseries|url=http://bwfbadminton.org/file.aspx?id=634121&dl=1|kirish sanasi=2015-12-29|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150905194854/http://www.bwfbadminton.org/file.aspx?id=634121&dl=1|arxivsana=2015-09-05}}</ref>: <math>Jami\ pul\ miqdori\ \times \frac{Foiz}{100}</math> {| class="wikitable" style="text-align:center;" !Raund ! Erkaklar yakkaliklari ! Ayollar yakkaliklari ! Erkaklar juftliklari ! Ayollar juftliklari ! Aralash juftliklar |- | style="text-align:left" | Gʻolib | 7,5 % | 7,5 % | 7,9 % | 7,9 % | 7,9 % |- | style="text-align:left" | Ikkinchi oʻrin egasi | 3,8 % | 3,8 % | 3,8 % | 3,8 % | 3,8 % |- | style="text-align:left" | Yarim finalchi | 1,45 % | 1,45 % | 1,4 % | 1,4 % | 1,4 % |- | style="text-align:left" | Chorak finalchi | 0,6 % | 0,6 % | 0,725 % | 0,725 % | 0,725 % |- | style="text-align:left" | Oxirgi 16 lik | 0,35 % | 0,35 % | 0,375 % | 0,375 % | 0,375 % |} === Jahon reytingi ochkolari === Superseriya Premier va Superseriya turnirlari oʻyinchilarga oʻyinchi/juftlik yetib borgan raundiga qarab reyting ochkolarini taklif qildi. Superseriya Premier turnirlarida esa oʻyinchilar yuqori reyting ochkolariga ega boʻldi, chunki Superseriya Premier faqat BWF turnirlaridan keyin ikkinchi oʻrinda turadi (BWF Jahon chempionati va yozgi Olimpiada oʻyinlari). Ballar jahon reytingi, shuningdek Superseriya final bosqichiga yoʻllanma olgan sakkizta eng yaxshi oʻyinchi/juftlarni aniqlash uchun ishlatiladi<ref name="World Ranking System">{{veb manbasi|sarlavha=Badminton World Federation – World Ranking System|url=http://bwfbadminton.org/file.aspx?id=679518&dl=1|ish=Badminton World Federation|nashriyot=Bwfbadminton.org|kirish sanasi=29-dekabr 2015-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160305074301/http://bwfbadminton.org/file.aspx?id=679518&dl=1|arxivsana=2016-03-05}}</ref>. === Millatni ajratish === 2007-yildan boshlab turnirlarning asosiy bahslarida bir millatga mansub badmintonchilar bir-biriga qarshi oʻynashiga ruhsat berildi. Yuqoridagi ikkitadan boshqa barcha ishtirokchilar avvalgidek ikkiga boʻlinmasdi. [[Xitoylar|Xitoylik]] yetakchi badmintonchi Lin Dan qoida oʻzgarishni tanqid qildi<ref>{{yangiliklar manbasi |date=16-yanvar 2007-yil |title=China's Lin Dan hits out at BWF over rule changes |work=The Star |url=http://thestar.com.my/sports/story.asp?file=/2007/1/16/sports/16579699&sec=sports}}</ref>. 2010-yildan beri qoidalar birinchi turda millatni ajratish bilan oʻzgartirildi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Regulations for Super Series|url=http://bwfbadminton.org/file.aspx?id=679522&dl=1|nashriyot=Badminton World Federation|kirish sanasi=29-dekabr 2015-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20151206212638/http://www.bwfbadminton.org/file.aspx?id=679522&dl=1|arxivsana=2015-12-06}}</ref>. === Arizalar === Arizalar turnir boshlanishidan besh hafta oldin topshirilishi kerak. Asosiy raundda faqat 32 oʻyinchi/juft oʻynaydi. 32 oʻyinchi/juftlik orasidan har bir tadbirda faqat sakkiz oʻyinchi/juft joy oladi. Har bir tadbirda jahon reytingida eng yuqori oʻrinni egallagan 28 nafar oʻyinchi/juft va toʻrtta saralash bosqichi bor edi. 2008-yilning sentabrigacha 32 nafar oʻyinchi/juft saralash bosqichlarida ishtirok etishi mumkin edi. Oʻshandan beri faqat 16 tagacha oʻyinchi/juftga saralash bosqichlarida qatnashishga ruxsat berildi, bunda jahon reytingida eng yuqori oʻrinni egallagan toʻrtta oʻyinchi/juft keyingi turga joylashdi. Bu oʻzgarish saralash va asosiy turnirlar oʻrtasida katta kelishmovchilikni oldini olish uchun edi. Har bir Superseriya turniri olti kun ichida, asosiy bosqich besh kun ichida oʻtkazildi<ref>{{veb manbasi|sarlavha=Super Series Schedule|url=http://bwfbadminton.org/file.aspx?id=679522&dl=1|ish=Badminton World Federation|nashriyot=Bwfbadminton.org|kirish sanasi=29-dekabr 2015-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20151206212638/http://www.bwfbadminton.org/file.aspx?id=679522&dl=1|arxivsana=2015-12-06}}</ref>. === Oʻyinchi majburiyatlari qoidalari === 2011-yildan boshlab jahon reytingidagi har bir toifaning eng yaxshi oʻnta oʻyinchisi/juftlari barcha Superseriya Premier turnirlarida va toʻliq kalendar yilida boʻladigan kamida toʻrtta Superseriya turnirlarida oʻynashlari kerak edi. Superseriya finaliga yoʻl olgan oʻyinchilar oʻynashlari shart boʻlgan. Oʻynay olmagan oʻyinchilar/juftlar uchun jarima va odatdagidan yuqori pul olish toʻlovlari qoʻyiladi. Jazodan ozod qilish BWF tomonidan haqiqiy tibbiy maʼlumotnoma yoki oʻyinchilarning ishtirok etish uchun noloyiqligini tasdiqlovchi kuchli dalillar olinganida koʻrib chiqiladi. Biroq, nafaqaga chiqqan yoki diskvalifikatsiya qilingan badmintonchilar ushbu qoidalarga boʻysunmagan<ref>{{yangiliklar manbasi |date=9-noyabr 2015-yil |title=Player Commitment Regulations |work=Badminton World Federation |url=http://bwfbadminton.org/file.aspx?id=634124&dl=1 |url-status=dead |access-date=2015-11-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150905201216/http://www.bwfbadminton.org/file.aspx?id=634124&dl=1 |archive-date=2015-09-05}}</ref><ref>{{yangiliklar manbasi |date=15-sentabr 2010-yil |title=BWF: Premier Super Series mandatory for top shuttlers |work=The Star |url=http://www.thestar.com.my/story.aspx?file=%2F2010%2F9%2F15%2Fsports%2F7033820 |access-date=29-sentabr 2013-yil}}</ref>. === Hakamlar === 2007-yilgi mavsumda har bir turnir mezboniga mahalliy hakamlarni taqdim etishga ruxsat berildi. Biroq, turnirlar davomida bir nechta oʻyinchilarning noroziligidan soʻng<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Boopathy |first=K.M. |date=4-dekabr 2007-yil |title=Neutral umpires for fairplay |work=New Straits Times |url=http://findarticles.com/p/news-articles/new-straits-times/mi_8016/is_20071204/neutral-umpires-fairplay/ai_n44384762/ |access-date=14-fevral 2011-yil}}</ref>, har bir Superseriya turniri sakkizta xalqaro sertifikatlangan va akkreditatsiyalangan hakamlarni taqdim etishi kerak boʻldi. Soʻnggi qoidalarga koʻra, kamida oltita hakamlar mezbon aʼzo assotsiatsiyadan tashqari aʼzo assotsiatsiyalardan, kamida toʻrtta BWF va ikkita qitʼa sertifikatiga ega boʻlgan va millati keng tarqalgan boʻlishi kerak. == Turnirlar == [[Fayl:BWF_Super_Series.PNG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/BWF_Super_Series.PNG/650px-BWF_Super_Series.PNG|center|thumb|650x650px|Allaqachon Superseriya turniri mavjud mamlakatlar<br /><br />{{Legend|#FFD700|Super Seriya Premier}}<br />{{Legend|#008000|Super Seriya}}<br />{{Legend|#FF0000|Tugatilgan}}]] Har uch yilda BWF kengashi Superseriya Premier va Superseriya turnirlarini oʻtkazadigan mamlakatlarni koʻrib chiqadi. Tarixda 13 ta davlatda 14 ta turnir oʻtkazilib, har bir davlat kamida Seriyaning bir mavsumiga mezbonlik qilgan. Xitoy 2007-2013-yillar oraligʻida bir mavsumda ikki marta Seriyani oʻtkazgan yagona davlat boʻlgan. 2014-yilgi mavsumdan boshlab Avstraliya Superseriya turniriga mezbonlik qildi<ref name="S2014">{{yangiliklar manbasi |last=Jew |first=Gerald |date=30-noyabr 2013-yil |title=BWF announces 2014-2017 Super Series hosts and other changes |publisher=Badzine.net |url=http://www.badzine.net/2012/11/bwf-announces-2014-2017-superseries-hosts-and-other-changes/ |access-date=29-sentabr 2013-yil}}</ref>. {| class="wikitable" style="text-align:left; font-size:90%" ! rowspan="2" |Turnir ! colspan="15" |Mavsum |- !2007 !2008 !2009 !2010 !2011 !2012 !2013 !2014 !2015 !2016 !2017 |- |Butun Angliya ochiq turniri | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● |- |Avstraliya ochiq turniri | | | | | | | | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● |- |China Masters | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | | | | |- |Xitoy ochiq turniri | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● |- |Daniya ochiq turniri | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● |- |Fransiya ochiq turniri | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● |- |Gonkong ochiq turniri | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● |- |Hindiston ochiq turniri | | | | | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● |- |Indoneziya ochiq turniri | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● |- |Yaponiya ochiq turniri | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● |- |Koreya ochiq turniri | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● |- |Malayziya ochiq turniri | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● | align="center" bgcolor="#9e5ff9" |● |- |Singapur ochiq turniri | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● |- |Shveysariya ochiq turniri | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | align="center" bgcolor="#3399ff" |● | | | | | | | |} {{Legend|#3399ff|Super Seriya|text=●}}{{Legend|#9e5ff9|Super Seriya Premier|text=●}} == BWF Superseriya finali == Superseriya davri oxirida Superseriya fianli deb nomlanuvchi yakuniy turnirda oʻynashi kerak boʻlgan har bir toifa boʻyicha Superseriya reytingidagi eng yaxshi sakkiz oʻyinchi/juft saralanadi: bir xil aʼzo assotsiatsiyadan koʻpi bilan ikki oʻyinchi/juft boʻlishi kerak edi. Finallar 500 000 AQSh dollari miqdoridagi minimal mukofot pulini taklif qildi<ref name="GENERAL COMPETITION REGULATIONS">{{veb manbasi|sarlavha=General Competition Regulations|url=http://bwfbadminton.org/file.aspx?id=464370&dl=1|ish=Badminton World Federation|nashriyot=Bwfbadminton.org|kirish sanasi=29-sentabr 2013-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130708120512/http://www.bwfbadminton.org/file.aspx?id=464370&dl=1|arxivsana=2013-07-08}}</ref>. Agar ikki yoki undan ortiq oʻyinchilar reytingda teng boʻlgan boʻlsa, oʻyinchilarni tanlash quyidagi mezonlarga asoslanadi: * Eng koʻp Superseriya turnirlarida qatnashgan badmintonchilar; * 1-iyuldan boshlab Superseriya turnirlarida eng koʻp ochko toʻplagan badmintonchilar. == Davlatlar boʻyicha ishtiroklar == Quyida mamlakatlarga asoslangan Superseriya ishtiroklari keltirilgan. Roʻyxatda faqatgina gʻalabani qoʻlga kiritgan mamlakatlar qayd etilgan: {| class="wikitable" style="font-size:89%; text-align:center" ! !Jamoa !2007 !2008 !2009 !2010 !2011 !2012 !2013 !2014 !2015 !2016 !2017 !Jami |- |1 | align="left" |{{Flagcountry|CHN}} |38 |27 |29 |30 |45 |33 |31 |33 |28 |17 |17 |328 |- |2 | align="left" |{{Flagcountry|Indoneziya}} |8 |10 |5 |2 |2 |4 |11 |6 |4 |9 |12 |73 |- |3 | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Koreya Respublikasi|Koreya]] |2 |8 |8 |6 |4 |7 |6 |7 |12 |7 |2 |69 |- |4 | align="left" |{{Flagcountry|MAS}} |8 |8 |10 |8 |5 |6 |7 |5 |3 |5 |2 |67 |- |5 | align="left" |{{Flagcountry|DEN}} |2 |8 |7 |9 |5 |4 |5 |6 |2 |7 |6 |61 |- |6 | align="left" |{{Flagcountry|JPN}} | | | |1 |2 |1 |2 |2 |6 |9 |10 |33 |- |7 | align="left" |{{Flagcountry|TPE}} | | |1 |2 |1 |3 |1 |3 | |3 |6 |20 |- |7 | align="left" |{{Flagcountry|IND}} | | |1 |3 | |2 | |3 |2 |2 |7 |20 |- |9 | align="left" |{{Flagcountry|THA}} |1 | |1 |2 |1 |3 |1 | |1 |4 |1 |15 |- |10 | align="left" |{{Flagcountry|HKG}} |1 |4 |1 | | |1 | | |1 |1 |1 |10 |- |11 | align="left" |{{Flagcountry|ESP}} | | | | | | | | |5 | |1 |6 |- |12 | align="left" |{{Flagcountry|ENG}} | | |1 | | | |1 | |1 | | |3 |- |13 | align="left" |{{Flagcountry|POL}} | | |1 |1 | | | | | | | |2 |- |14 | align="left" |{{Flagcountry|GER}} | | | | | |1 | | | | | |1 |- |14 | align="left" |{{Flagcountry|RUS}} | | | | | | | | | |1 | |1 |- |14 | align="left" |{{Flagcountry|SIN}} | | | |1 | | | | | | | |1 |- |14 | align="left" |{{Flagcountry|USA}} |1 | | | | | | | | | | |1 |} == Homiylik qiluvchilar == * Osim (2011-2013) * [[MetLife]] (2014-2017) == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:WikiSport]] [[Turkum:Badmintonchi]] rkr261igxercf7mcx38x6pwkhkx7oa4 Yaponiyadagi bolalar pornografiyasi 0 782781 2816553 2805232 2022-08-29T01:33:29Z Kunduziy 75489 wikitext text/x-wiki Yaponiyada [[Bolalar pornografiyasi|bolalar pornografiyasini]] ishlab chiqarish, sotish, tarqatish va tijoratlashtirish "''Bolalar fohishaligi va bolalar pornografiyasi bilan bog'liq faoliyatni jazolash va bolalarni himoya qilish to'g'risida''"gi qonunga (1999) muvofiq noqonuniy hisoblanadi<ref name="1999act">{{veb manbasi|url=http://www.japaneselawtranslation.go.jp/law/detail_main/?printID=&ky=work&re=02&page=18&vm=03&id=100|sarlavha=Act on Punishment of Activities Relating to Child Prostitution and Child Pornography, and the Protection of Children; Act No. 52 of 26-may 1999-yil|nashriyot=Japanese Law Translation|sana=26-may 1999-yil|kirish sanasi=28-yanvar 2015-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120221224425/http://www.japaneselawtranslation.go.jp/law/detail_main/?printID=&ky=work&re=02&page=18&vm=03&id=100|arxivsana=21-fevral 2012-yil}}</ref> va eng yuqori jazo bilan jazolanadi.<ref>{{veb manbasi|url=https://2009-2017.state.gov/j/drl/rls/hrrpt/2011/eap/186276.htm|sarlavha=2011 Human Rights Reports: Japan|sana=24-may 2012-yil|ish=2011 Country Reports on Human Rights Practices|nashriyot=[[Bureau of Democracy, Human Rights, and Labor]], [[United States Department of State]]|kirish sanasi=28-yanvar 2015-yil}}</ref> Bolalar pornografiyasiga oddiy egalik qilish 2014-yilda qonunga kiritilgan oʻzgartirish bilan noqonuniy qilingan edi.<ref name="1999act" /> To'liq xayoliy qahramonlar tasvirlangan virtual bolalar pornografiyasini ishlab chiqarish va egalik qilish qonuniydir. Manga san'atkorlari va anime rejissorlari [[Hentai|hentayga]] nisbatan [[Tasviriy sanʼat|badiiy asarlar]], chizmalar va [[Multfilm|animatsiya]] haqida gap ketganda, bolalar pornografiyasiga ta'rif berishga urinish xavfli ekanligini, chunki u juda noaniq bo'lganini ta'kidlaydilar va uni suiste'mol qilishning oldini olish uchun [[Soʻz erkinligi|so'z erkinligini ta'kidlaydilar]]. == Yuridik ma'lumot == === Mahalliy === "''Bolalar fohishaligi va bolalar pornografiyasi bilan bog'liq faoliyatni jazolash va bolalarni himoya qilish to'g'risida''" gi qonun 1999-yil 26-mayda kuchga kirdi. 7-moddaga ko'ra, u bolalar pornografiyasini ishlab chiqarish, tashish, olib kirish va eksport qilishni, shuningdek, yuqorida ko'rsatilgan maqsadlarda bolalar pornografiyasini saqlashni taqiqladi.<ref name="1999act">{{veb manbasi|url=http://www.japaneselawtranslation.go.jp/law/detail_main/?printID=&ky=work&re=02&page=18&vm=03&id=100|sarlavha=Act on Punishment of Activities Relating to Child Prostitution and Child Pornography, and the Protection of Children; Act No. 52 of 26-may 1999-yil|nashriyot=Japanese Law Translation|sana=26-may 1999-yil|kirish sanasi=28-yanvar 2015-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120221224425/http://www.japaneselawtranslation.go.jp/law/detail_main/?printID=&ky=work&re=02&page=18&vm=03&id=100|arxivsana=21-fevral 2012-yil}}</ref> Ilgari odobsizlik Yaponiyaning 1907-yilgi Jinoyat kodeksi bilan tartibga solingan. Kodeksning 175-moddasi voyaga yetmaganlarning odobsizligiga nisbatan qo'llanilgan, xususan, 1993-yilda ''burusera'' do'koni egasi o'rta maktab o'quvchisini pornografik videoda ishtirok etishga taklif qilganidan keyin behayo axborot vositalarini saqlashda gumonlanib hibsga olingan.<ref>[http://www.npa.go.jp/hakusyo/h06/h060500.html Police White Paper, 1994.] (in Japanese)</ref> Har qanday tijoratlashtirish, sotish yoki tarqatish niyatida egalik qilish uchun jazo uch yil davomida mehnat bilan bog'liq maksimal qamoq yoki uch million iyena (taxminan 30,000 dollar) miqdorida jarima hisoblanadi. Bolalar pornografiyasini ishlab chiqarish yoki tarqatish besh yilgacha ozodlikdan mahrum qilish va besh million iyena (taxminan 50 000 dollar) miqdorida jarima solish bilan jazolanadi. 1947-yildan beri amalda boʻlgan “Bolalarni himoya qilish toʻgʻrisida”gi qonunning 34-moddasida “''Hech kim quyidagi bandlarning birortasida sanab oʻtilgan qilmishni amalga oshirishi mumkin emas:''” oltinchi qatorda “''Bolani odobsiz harakat qilishiga sabab boʻlish''” koʻrsatilgan.<ref>{{veb manbasi|url=http://www.japaneselawtranslation.go.jp/law/detail_main?re=01&vm=03&id=11|sarlavha=Child Welfare Act|nashriyot=Japaneselawtranslation.go.jp|kirish sanasi=2013-03-05}}</ref> Biroq, umuman olganda, [[Pornografiya|har qanday pornografiyaga]] oddiy egalik qilishga qaratilgan qonunlar yoʻq edi. 2014-yil 4-iyun kuni qonunni suiisteʼmol qilishning oldini olish uchun [[anime]] va [[Manga|mangadagi]] [[Hentai|hentailarga]] taalluqli boʻlmasa-da, bolalar pornografiyasini taqiqlash toʻg'risidagi qonundagi bu boʻshliqni yopuvchi qonun loyihasi qabul qilindi.<ref>{{yangiliklar manbasi |date=4-iyun 2014-yil |title=Japan to finally outlaw possession of child porn, but manga gets free pass |work=[[The Japan Times]] |agency=[[Agence France-Presse]], [[Jiji Press]] |url=http://www.japantimes.co.jp/news/2014/06/04/national/crime-legal/japan-finally-moving-to-ban-child-porn-possession/ |access-date=7-iyun 2014-yil}}</ref><ref name="auto">{{yangiliklar manbasi |last=Kawamoto |first=Hiroshi |date=5-iyun 2014-yil |title=Japan nears outlawing possession of child pornography |work=The [[Asahi Shimbun]] |url=http://ajw.asahi.com/article/behind_news/social_affairs/AJ201406050010 |url-status=dead |access-date=7-iyun 2014-yil |archive-url=https://web.archive.org/web/20140606224021/http://ajw.asahi.com/article/behind_news/social_affairs/AJ201406050010 |archive-date=2014-06-06}}</ref><ref>{{yangiliklar manbasi |date=4-iyun 2014-yil |title=Possession of child porn to be banned |work=[[Yomiuri Shimbun]] |agency=[[Jiji Press]] |url=http://the-japan-news.com/news/article/0001329875 |url-status=dead |access-date=28-yanvar 2015-yil |archive-url=https://web.archive.org/web/20140606211528/http://the-japan-news.com/news/article/0001329875 |archive-date=6-iyun 2014-yil}}</ref> Qonun loyihasi 18-iyunda qabul qilingan.<ref>{{yangiliklar manbasi |date=18-iyun 2014-yil |title=Japan passes law banning possession of child pornography |publisher=[[CNN]] |url=http://edition.cnn.com/2014/06/17/world/asia/japan-child-porn-law |access-date=20-iyun 2014-yil}}</ref> == Siyosiy ma'lumot == 2008-yil iyun oyida bolalar pornografiyasiga ega boʻlishni taqiqlashni taklif qiluvchi qonun loyihasi Yaponiya Vakillar palatasiga taqdim etildi. U yerda sentabr oyida Diet muhokamasiga kiritildi, ammo qabul qilinmadi.<ref name="reuters 2008">[https://www.reuters.com/article/internetNews/idUST35097220080808 Japan police crack down on 300 child porn cases] Kubota, Yuko. Reuters. Accessed August 19, 2009</ref> Liberal-demokratik partiya va Yangi Komeito partiyasi bolalar pornografiyasiga ega boʻlishni taqiqlashni taklif qildi, ammo Yaponiya Demokratik partiyasi boshqa taklif bilan qarshi chiqdi.<ref>[https://wayback.archive-it.org/all/20090320185503/http://www.dpj.or.jp/news/?num=15504 Democrat's counterproposal] (in Japanese)</ref> 2009-yil 21-iyulda Vakillar palatasi tarqatib yuborildi va qonunni qayta koʻrib chiqish boʻyicha ikkala taklif ham qaytarib olindi. 2009-yil avgustida boʻlib oʻtgan Vakillar palatasiga umumiy saylovlar chogʻida siyosatchilarning fuqarolik tashkilotiga yozgan ochiq xatlari siyosatchilarning bu borada ikkiga boʻlinganligini koʻrsatdi.<ref>[http://miau.jp/20090817/tokyo_all.html The Movements for Internet Active Users (MIAU)] Answers to Question 8 (in Japanese)</ref> 2008-yilda [[Birlashgan millatlar tashkilotining bolalar jamgʻarmasi|UNICEFning]] Yaponiya boʻlimi hukumatni bolalar pornografiyasini, shuningdek, voyaga yetmaganlar tasvirlangan [[manga]] va [[anime]] pornografiyasini oddiygina saqlashni qonundan tashqariga chiqarishga chaqirdi. Shuningdek, u mavjud qonunlarga muvofiq Junior idol ommaviy axborot vositalarini qattiqroq cheklashga chaqirdi.<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Isabel Reynolds |date=2008-03-11 |title=UNICEF says Japan failing to control child porn |publisher=Reuters |url=http://uk.reuters.com/article/oukin-uk-japan-pornography-idUKT20430220080311}}</ref> Qoʻshma Shtatlarning Yaponiyadagi elchisi Yaponiyada bolalar pornografiyasiga ega boʻlishni cheklovchi qonunlarning yoʻqligi bolalar pornografiyasi boʻyicha xalqaro tekshiruvlarga toʻsqinlik qilganini aytdi.<ref name="reuters 2008">[https://www.reuters.com/article/internetNews/idUST35097220080808 Japan police crack down on 300 child porn cases] Kubota, Yuko. Reuters. Accessed August 19, 2009</ref> 2011-yil 25-avgustda Liberal-demokratik partiya bolalar pornografiyasi boʻyicha qatʼiyroq qonunlar talab qilib, animedagi bolalar pornografiyasini oʻz ichiga olgan petitsiya topshirdi.<ref>{{veb manbasi|muallif=Artefact|url=http://www.sankakucomplex.com/2011/09/29/ldp-seeks-new-ban-manga-anime-virtual-child-abuse/|sarlavha=LDP Seeks New Ban: "Manga & Anime = Virtual Child Abuse"|nashriyot=Sankaku Complex|sana=2011-09-29|kirish sanasi=2012-07-22}}</ref><ref>{{veb manbasi|url=http://www.sangiin.go.jp/japanese/joho1/kousei/seigan/177/yousi/yo1771775.htm|sarlavha=請願：参議院ホームページ|nashriyot=Sangiin.go.jp|kirish sanasi=2012-07-22}}</ref> 2013-yil iyun oyi oxirida Liberal-demokratik partiya oʻz taklifini ilgari surdi. ==Lolikon va shotakon== Yaponiyada ''lolikon'' har qanday yoshdagi erkaklar yoki ayollar tomonidan koʻrish qobiliyatiga ega boʻlmagan qizlarni jalb qiladi. Bu, shuningdek, yosh neotenik xususiyatlarga ega boʻlgan keksa personajlarni oʻzlaridan yoshroq qilib koʻrsatishni oʻz ichiga olishi ham mumkin. Lolikon — dojinshi, [[manga]], [[anime]] va [[Video oʻyin|video oʻyinlardagi]] [[hentai]] kichik janri boʻlib, unda bolalarga xos qahramonlar odatda ''ero kawaii'' (erotik yoqimtoy) tarzida tasvirlanadi. Yosh oʻg'il bolalar ekvivalenti ''shotakon'' deb ataladi. Yaponiyadan tashqarida ''lolikon'' faqat hentai subjanriga ishora qiladi. ''Lolikon'' va ''shotakonning'' tarqalishiga oid raqamlarni topish qiyin, ammo maʼlumotlarga koʻra, manganing 30-40 foizi voyaga yetmagan qahramonlar ishtirokidagi jinsiy aloqalarni oʻz ichiga oladi.<ref name="Asiatimes">{{yangiliklar manbasi |last=William Sparrow |date=2007-02-23 |title=Japan's Lolita merchants feel the heat |publisher=[[Asia Times]] |url=http://www.atimes.com/atimes/Front_Page/JB23Aa02.html |url-status=unfit |access-date=2008-05-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080517073245/http://atimes.com/atimes/Front_Page/JB23Aa02.html |archive-date=2008-05-17}}</ref> Yaponiya milliy qonunchiligiga koʻra, rozilik yoshi 13 yosh, lekin prefektura qonunlariga koʻra, odatda, yuqoriroq. Manga yoki animedagi hentai jinsiy mazmunini aks ettiruvchi tasvirlarni nazorat qilish uchun hech qanday qoidalar mavjud emas. Simulyatsiya qilingan pornografiyani tartibga solish tarafdorlari bola huquqlari ''[[Bola huquqlari toʻgʻrisida konvensiya|to'g'risidagi konventsiya]]'' kabi [[inson huquqlari]] va bolalar huquqlarini himoya qilishni daʼvo qiladilar. == Manbalar == [[Turkum:Pornografiya]] [[Turkum:Yaponiya]] 0b2i2gtkqoguxhz1084atg73nir7huo 2816554 2816553 2022-08-29T01:33:54Z Kunduziy 75489 wikitext text/x-wiki Yaponiyada [[Bolalar pornografiyasi|bolalar pornografiyasini]] ishlab chiqarish, sotish, tarqatish va tijoratlashtirish "''Bolalar fohishaligi va bolalar pornografiyasi bilan bog'liq faoliyatni jazolash va bolalarni himoya qilish to'g'risida''"gi qonunga (1999) muvofiq noqonuniy hisoblanadi<ref name="1999act">{{veb manbasi|url=http://www.japaneselawtranslation.go.jp/law/detail_main/?printID=&ky=work&re=02&page=18&vm=03&id=100|sarlavha=Act on Punishment of Activities Relating to Child Prostitution and Child Pornography, and the Protection of Children; Act No. 52 of 26-may 1999-yil|nashriyot=Japanese Law Translation|sana=26-may 1999-yil|kirish sanasi=28-yanvar 2015-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120221224425/http://www.japaneselawtranslation.go.jp/law/detail_main/?printID=&ky=work&re=02&page=18&vm=03&id=100|arxivsana=21-fevral 2012-yil}}</ref> va eng yuqori jazo bilan jazolanadi.<ref>{{veb manbasi|url=https://2009-2017.state.gov/j/drl/rls/hrrpt/2011/eap/186276.htm|sarlavha=2011 Human Rights Reports: Japan|sana=24-may 2012-yil|ish=2011 Country Reports on Human Rights Practices|nashriyot=[[Bureau of Democracy, Human Rights, and Labor]], [[United States Department of State]]|kirish sanasi=28-yanvar 2015-yil}}</ref> Bolalar pornografiyasiga oddiy egalik qilish 2014-yilda qonunga kiritilgan oʻzgartirish bilan noqonuniy qilingan edi.<ref name="1999act" /> To'liq xayoliy qahramonlar tasvirlangan virtual bolalar pornografiyasini ishlab chiqarish va egalik qilish qonuniydir. == Yuridik ma'lumot == === Mahalliy === "''Bolalar fohishaligi va bolalar pornografiyasi bilan bog'liq faoliyatni jazolash va bolalarni himoya qilish to'g'risida''" gi qonun 1999-yil 26-mayda kuchga kirdi. 7-moddaga ko'ra, u bolalar pornografiyasini ishlab chiqarish, tashish, olib kirish va eksport qilishni, shuningdek, yuqorida ko'rsatilgan maqsadlarda bolalar pornografiyasini saqlashni taqiqladi.<ref name="1999act">{{veb manbasi|url=http://www.japaneselawtranslation.go.jp/law/detail_main/?printID=&ky=work&re=02&page=18&vm=03&id=100|sarlavha=Act on Punishment of Activities Relating to Child Prostitution and Child Pornography, and the Protection of Children; Act No. 52 of 26-may 1999-yil|nashriyot=Japanese Law Translation|sana=26-may 1999-yil|kirish sanasi=28-yanvar 2015-yil|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120221224425/http://www.japaneselawtranslation.go.jp/law/detail_main/?printID=&ky=work&re=02&page=18&vm=03&id=100|arxivsana=21-fevral 2012-yil}}</ref> Ilgari odobsizlik Yaponiyaning 1907-yilgi Jinoyat kodeksi bilan tartibga solingan. Kodeksning 175-moddasi voyaga yetmaganlarning odobsizligiga nisbatan qo'llanilgan, xususan, 1993-yilda ''burusera'' do'koni egasi o'rta maktab o'quvchisini pornografik videoda ishtirok etishga taklif qilganidan keyin behayo axborot vositalarini saqlashda gumonlanib hibsga olingan.<ref>[http://www.npa.go.jp/hakusyo/h06/h060500.html Police White Paper, 1994.] (in Japanese)</ref> Har qanday tijoratlashtirish, sotish yoki tarqatish niyatida egalik qilish uchun jazo uch yil davomida mehnat bilan bog'liq maksimal qamoq yoki uch million iyena (taxminan 30,000 dollar) miqdorida jarima hisoblanadi. Bolalar pornografiyasini ishlab chiqarish yoki tarqatish besh yilgacha ozodlikdan mahrum qilish va besh million iyena (taxminan 50 000 dollar) miqdorida jarima solish bilan jazolanadi. 1947-yildan beri amalda boʻlgan “Bolalarni himoya qilish toʻgʻrisida”gi qonunning 34-moddasida “''Hech kim quyidagi bandlarning birortasida sanab oʻtilgan qilmishni amalga oshirishi mumkin emas:''” oltinchi qatorda “''Bolani odobsiz harakat qilishiga sabab boʻlish''” koʻrsatilgan.<ref>{{veb manbasi|url=http://www.japaneselawtranslation.go.jp/law/detail_main?re=01&vm=03&id=11|sarlavha=Child Welfare Act|nashriyot=Japaneselawtranslation.go.jp|kirish sanasi=2013-03-05}}</ref> Biroq, umuman olganda, [[Pornografiya|har qanday pornografiyaga]] oddiy egalik qilishga qaratilgan qonunlar yoʻq edi. 2014-yil 4-iyun kuni qonunni suiisteʼmol qilishning oldini olish uchun [[anime]] va [[Manga|mangadagi]] [[Hentai|hentailarga]] taalluqli boʻlmasa-da, bolalar pornografiyasini taqiqlash toʻg'risidagi qonundagi bu boʻshliqni yopuvchi qonun loyihasi qabul qilindi.<ref>{{yangiliklar manbasi |date=4-iyun 2014-yil |title=Japan to finally outlaw possession of child porn, but manga gets free pass |work=[[The Japan Times]] |agency=[[Agence France-Presse]], [[Jiji Press]] |url=http://www.japantimes.co.jp/news/2014/06/04/national/crime-legal/japan-finally-moving-to-ban-child-porn-possession/ |access-date=7-iyun 2014-yil}}</ref><ref name="auto">{{yangiliklar manbasi |last=Kawamoto |first=Hiroshi |date=5-iyun 2014-yil |title=Japan nears outlawing possession of child pornography |work=The [[Asahi Shimbun]] |url=http://ajw.asahi.com/article/behind_news/social_affairs/AJ201406050010 |url-status=dead |access-date=7-iyun 2014-yil |archive-url=https://web.archive.org/web/20140606224021/http://ajw.asahi.com/article/behind_news/social_affairs/AJ201406050010 |archive-date=2014-06-06}}</ref><ref>{{yangiliklar manbasi |date=4-iyun 2014-yil |title=Possession of child porn to be banned |work=[[Yomiuri Shimbun]] |agency=[[Jiji Press]] |url=http://the-japan-news.com/news/article/0001329875 |url-status=dead |access-date=28-yanvar 2015-yil |archive-url=https://web.archive.org/web/20140606211528/http://the-japan-news.com/news/article/0001329875 |archive-date=6-iyun 2014-yil}}</ref> Qonun loyihasi 18-iyunda qabul qilingan.<ref>{{yangiliklar manbasi |date=18-iyun 2014-yil |title=Japan passes law banning possession of child pornography |publisher=[[CNN]] |url=http://edition.cnn.com/2014/06/17/world/asia/japan-child-porn-law |access-date=20-iyun 2014-yil}}</ref> == Siyosiy ma'lumot == 2008-yil iyun oyida bolalar pornografiyasiga ega boʻlishni taqiqlashni taklif qiluvchi qonun loyihasi Yaponiya Vakillar palatasiga taqdim etildi. U yerda sentabr oyida Diet muhokamasiga kiritildi, ammo qabul qilinmadi.<ref name="reuters 2008">[https://www.reuters.com/article/internetNews/idUST35097220080808 Japan police crack down on 300 child porn cases] Kubota, Yuko. Reuters. Accessed August 19, 2009</ref> Liberal-demokratik partiya va Yangi Komeito partiyasi bolalar pornografiyasiga ega boʻlishni taqiqlashni taklif qildi, ammo Yaponiya Demokratik partiyasi boshqa taklif bilan qarshi chiqdi.<ref>[https://wayback.archive-it.org/all/20090320185503/http://www.dpj.or.jp/news/?num=15504 Democrat's counterproposal] (in Japanese)</ref> 2009-yil 21-iyulda Vakillar palatasi tarqatib yuborildi va qonunni qayta koʻrib chiqish boʻyicha ikkala taklif ham qaytarib olindi. 2009-yil avgustida boʻlib oʻtgan Vakillar palatasiga umumiy saylovlar chogʻida siyosatchilarning fuqarolik tashkilotiga yozgan ochiq xatlari siyosatchilarning bu borada ikkiga boʻlinganligini koʻrsatdi.<ref>[http://miau.jp/20090817/tokyo_all.html The Movements for Internet Active Users (MIAU)] Answers to Question 8 (in Japanese)</ref> 2008-yilda [[Birlashgan millatlar tashkilotining bolalar jamgʻarmasi|UNICEFning]] Yaponiya boʻlimi hukumatni bolalar pornografiyasini, shuningdek, voyaga yetmaganlar tasvirlangan [[manga]] va [[anime]] pornografiyasini oddiygina saqlashni qonundan tashqariga chiqarishga chaqirdi. Shuningdek, u mavjud qonunlarga muvofiq Junior idol ommaviy axborot vositalarini qattiqroq cheklashga chaqirdi.<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Isabel Reynolds |date=2008-03-11 |title=UNICEF says Japan failing to control child porn |publisher=Reuters |url=http://uk.reuters.com/article/oukin-uk-japan-pornography-idUKT20430220080311}}</ref> Qoʻshma Shtatlarning Yaponiyadagi elchisi Yaponiyada bolalar pornografiyasiga ega boʻlishni cheklovchi qonunlarning yoʻqligi bolalar pornografiyasi boʻyicha xalqaro tekshiruvlarga toʻsqinlik qilganini aytdi.<ref name="reuters 2008">[https://www.reuters.com/article/internetNews/idUST35097220080808 Japan police crack down on 300 child porn cases] Kubota, Yuko. Reuters. Accessed August 19, 2009</ref> 2011-yil 25-avgustda Liberal-demokratik partiya bolalar pornografiyasi boʻyicha qatʼiyroq qonunlar talab qilib, animedagi bolalar pornografiyasini oʻz ichiga olgan petitsiya topshirdi.<ref>{{veb manbasi|muallif=Artefact|url=http://www.sankakucomplex.com/2011/09/29/ldp-seeks-new-ban-manga-anime-virtual-child-abuse/|sarlavha=LDP Seeks New Ban: "Manga & Anime = Virtual Child Abuse"|nashriyot=Sankaku Complex|sana=2011-09-29|kirish sanasi=2012-07-22}}</ref><ref>{{veb manbasi|url=http://www.sangiin.go.jp/japanese/joho1/kousei/seigan/177/yousi/yo1771775.htm|sarlavha=請願：参議院ホームページ|nashriyot=Sangiin.go.jp|kirish sanasi=2012-07-22}}</ref> 2013-yil iyun oyi oxirida Liberal-demokratik partiya oʻz taklifini ilgari surdi. ==Lolikon va shotakon== Yaponiyada ''lolikon'' har qanday yoshdagi erkaklar yoki ayollar tomonidan koʻrish qobiliyatiga ega boʻlmagan qizlarni jalb qiladi. Bu, shuningdek, yosh neotenik xususiyatlarga ega boʻlgan keksa personajlarni oʻzlaridan yoshroq qilib koʻrsatishni oʻz ichiga olishi ham mumkin. Lolikon — dojinshi, [[manga]], [[anime]] va [[Video oʻyin|video oʻyinlardagi]] [[hentai]] kichik janri boʻlib, unda bolalarga xos qahramonlar odatda ''ero kawaii'' (erotik yoqimtoy) tarzida tasvirlanadi. Yosh oʻg'il bolalar ekvivalenti ''shotakon'' deb ataladi. Yaponiyadan tashqarida ''lolikon'' faqat hentai subjanriga ishora qiladi. ''Lolikon'' va ''shotakonning'' tarqalishiga oid raqamlarni topish qiyin, ammo maʼlumotlarga koʻra, manganing 30-40 foizi voyaga yetmagan qahramonlar ishtirokidagi jinsiy aloqalarni oʻz ichiga oladi.<ref name="Asiatimes">{{yangiliklar manbasi |last=William Sparrow |date=2007-02-23 |title=Japan's Lolita merchants feel the heat |publisher=[[Asia Times]] |url=http://www.atimes.com/atimes/Front_Page/JB23Aa02.html |url-status=unfit |access-date=2008-05-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080517073245/http://atimes.com/atimes/Front_Page/JB23Aa02.html |archive-date=2008-05-17}}</ref> Yaponiya milliy qonunchiligiga koʻra, rozilik yoshi 13 yosh, lekin prefektura qonunlariga koʻra, odatda, yuqoriroq. Manga yoki animedagi hentai jinsiy mazmunini aks ettiruvchi tasvirlarni nazorat qilish uchun hech qanday qoidalar mavjud emas. Simulyatsiya qilingan pornografiyani tartibga solish tarafdorlari bola huquqlari ''[[Bola huquqlari toʻgʻrisida konvensiya|to'g'risidagi konventsiya]]'' kabi [[inson huquqlari]] va bolalar huquqlarini himoya qilishni daʼvo qiladilar. == Manbalar == [[Turkum:Pornografiya]] [[Turkum:Yaponiya]] k6nae3zt6hafy9tgwstgmzsxsjekea6 VPN bloklash 0 782816 2816551 2807914 2022-08-29T01:29:50Z Kunduziy 75489 wikitext text/x-wiki [[Fayl:Evidence-VPNChina_IP_blocked_by_enwikipedia.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Evidence-VPNChina_IP_blocked_by_enwikipedia.jpg/220px-Evidence-VPNChina_IP_blocked_by_enwikipedia.jpg|thumb| [[Vikipediya|Vikipediyadan skrinshot]]: [[VPN]] [[IP manzili|IP]] -ning baʼzi [[Vikimedia Jamgʻarmasi|Wikimedia Foundation]] loyihalari tomonidan bloklangan]] '''VPN blokirovkasi''' [[VPN|virtual xususiy tarmoq]] (VPN) tizimlari tomonidan qo'llaniladigan [[Shifrlash|shifrlangan]] aloqa usullarini bloklash uchun ishlatiladi. Ko'pincha milliy hukumatlar yoki korporatsiyalar kabi yirik tashkilotlar tomonidan qo'llaniladi. U [[Firewall|tarmoq xavfsizlik devori]] tizimlarini chetlab o'tish uchun VPN-lardan foydalanishni oldini olish orqali kompyuter xavfsizligi yoki Internet tsenzurasi uchun vosita sifatida harakat qilishi mumkin. == Tavsifi == VPN-ga kirishni bloklash bir necha usul bilan amalga oshirilishi mumkin. [[Nuqtadan nuqtaga tunnel o'tkazish protokoli|PPTP]] yoki [[2-layer tunnel protokoli|L2TP]] kabi umumiy VPN tunnel protokollari tomonidan o'z ulanishlarini o'rnatish va ma'lumotlarni uzatish uchun ishlatiladigan portlar ma'lum tarmoqlarda foydalanishni oldini olish uchun tizim ma'murlari tomonidan yopilishi mumkin. Xuddi shunday, xizmat VPN provayderlariga tegishli bo'lgan IP manzillari va IP manzil diapazonlaridan kirishni bloklash orqali kirishni taqiqlashi mumkin.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.focsec.com/|sarlavha=VPN and Proxy Detection API|ish=www.focsec.com|kirish sanasi=2021-05-01}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.ip2location.com/databases/px2-ip-proxytype-country|sarlavha=IP2Proxy™ IP-ProxyType-Country Database [PX2]|ish=www.ip2location.com|kirish sanasi=2016-06-12}}</ref> Ba'zi hukumatlar chet eldagi IP-manzillarga barcha kirishlarni bloklashi ma'lum, chunki VPN-dan foydalanish hukumat yurisdiktsiyasi ostida ishlamaydigan masofaviy xostlarga ulanishni o'z ichiga olishi mumkin.<ref name="globalvoices">{{Veb manbasi|muallif=Lam|ism=Oiwan|sarlavha=China: Cracking down circumvention tools|url=http://advocacy.globalvoicesonline.org/2011/05/13/china-cracking-down-circumvention-tools/}}</ref> Tashkilotlar o'zlarining xavfsizlik devorlarini chetlab o'tuvchi VPN-ga kirishni bloklash bo'yicha sa'y-harakatlarni kuchaytirganligi sababli, VPN provayderlari o'zlarining ulanishlarini kamroq ko'rinadigan qilish uchun yanada murakkab usullardan foydalangan holda javob berishdi. Misol uchun, Xitoy hukumati VPN protokollarini aniqlash uchun [[Paketni chuqur tekshirish|chuqur tekshiruvdan]] foydalanishni boshlaganida, Golden Frog firmasi aniqlanmaslik uchun o'zining mashhur VyprVPN xizmati uchun OpenVPN paket metama'lumotlarini shifrlashni boshladi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Toombs|ism=Zach|sarlavha=China's Censors Take on Virtual Private Networks|url=https://thediplomat.com/2014/11/chinas-censors-take-on-virtual-private-networks/|kirish sanasi=13 November 2014}}</ref> == Hukumat == === Xitoy === Xitoylik internet foydalanuvchilari 2011-yil may oyida [[App Store (iOS)|Apple App Store]] kabi chet el veb-saytlari va xizmatlariga ulanish uchun VPN’lardan foydalanganda beqaror ulanishlar haqida xabar berishni boshladilar.<ref name="guardianfirstvpn">{{Veb manbasi|muallif=Arthur|ism=Charles|sarlavha=China cracks down on VPN use|url=https://www.theguardian.com/technology/2011/may/13/china-cracks-down-on-vpn-use}}</ref> Universitetlar va korxonalar xavfsizlik devorini chetlab o'tish uchun vositalardan foydalanishni to'xtatish uchun ogohlantirishlar berishni boshladilar. 2017-yilda Xitoydagi telekommunikatsiya operatorlariga hukumat tomonidan 2018-yilning fevraligacha jismoniy shaxslarning VPN-lardan foydalanishini bloklash bo‘yicha ko‘rsatma berildi.<ref>[https://www.bloomberg.com/news/articles/2017-07-10/china-is-said-to-order-carriers-to-bar-personal-vpns-by-february China Tells Carries to Block Access to Personal VPNs by February]. Bloomberg. 2017-07-10</ref> === Hindiston === 2022-yilda [[Hindiston]] hukumati VPN provayderlari kamida 5 yil davomida turli xil foydalanuvchi ma'lumotlarini qayd etishlari kerakligini aytdi. Yangi qaror tufayli koʻplab VPN xizmat koʻrsatuvchi provayderlar oʻzlarining jismoniy serverlarini Hindistondan olib tashlashdi va buning oʻrniga virtual serverlarni ishlatishdi. Bu esa foydalanuvchilarga Hindiston qonunchiligining yurisdiktsiyasiga kirmasdan hamon Hindiston manzillariga ulanish imkonini beradi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Singh |first=Manisha |date=17 June 2022 |title=Explainer: New VPN rules, why companies are upset and what they mean for you |url=https://timesofindia.indiatimes.com/gadgets-news/explainer-new-vpn-rules-why-vpn-companies-are-upset-and-what-they-mean-for-you/articleshow/92270798.cms |access-date=16 August 2022}}</ref> === Eron === [[Eron]] hukumati “davlat qonunlarini buzgan foydalanuvchilarni jinoiy javobgarlikka tortish” va “huquqbuzarlarni sud hokimiyati nazorati ostida milliy sudlarga olib borish” uchun 2013-yilgi saylovlardan bir necha oy oldin, 2013-yil mart oyida <ref name="iranreuters">{{Yangiliklar manbasi |last=Torbati |first=Yeganeh |date=2013-03-10 |title=Iran blocks use of tool to get around Internet filter |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/article/us-iran-internet-idUSBRE9290CV20130310}}</ref> nodavlat sanksiyalangan VPN-larga kirishni bloklashni boshladi. Hukumat tomonidan tasdiqlangan VPN-lardan foydalanish shaxsiy ma'lumotlarni kuzatish va tekshirishga olib kelgan.<ref name="iranrebels">{{Veb manbasi|muallif=Shwayder|ism=Maya|sarlavha=Cyber-Rebels See Way To Get Around Iran's VPN Internet Block|url=http://www.ibtimes.com/cyber-rebels-see-way-get-around-irans-vpn-internet-block-1118671|sana=2013-03-11}}</ref> === Rossiya === 2017-yil iyul oyida Davlat Dumasi internetda “ekstremistik materiallar” tarqalishining oldini olish maqsadida internet-provayderlardan VPN-larni taklif qiluvchi veb-saytlarni bloklashni talab qiluvchi qonun loyihasini qabul qilgan edi.<ref>[https://abcnews.go.com/Technology/wireStory/russian-parliament-bans-proxy-internet-services-vpns-48768537 Russian parliament bans use of proxy Internet services, VPNs]. ABC.</ref> <ref name="Human Rights Watch">{{Yangiliklar manbasi |date=2017-08-01 |title=Russia: New Legislation Attacks Internet Anonymity |language=en |work=Human Rights Watch |url=https://www.hrw.org/news/2017/08/01/russia-new-legislation-attacks-internet-anonymity |access-date=2017-08-01}}</ref> Rossiya yangi tartibga solishni qanday amalga oshirishni rejalashtirayotgani aniq emas; Garchi Federal Xavfsizlik Xizmati (FSB) ham, Internet-provayderlar ham VPN-larni aniqlash va buzish vazifasini bajaradiganga o'xshaydi. 2017-yil noyabr oyida BBC Rossiya VPN-dan foydalanishni butunlay taqiqlamaganini aniq ko‘rsatdi. VPN-dan foydalanish faqat Roskomnadzor yoki Rossiyaning telekommunikatsiya va ommaviy axborot vositalari uchun boshqaruv organi tomonidan bloklangan saytlarga kirishga urinishda taqiqlanadi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=2017-11-01 |title=Explainer: What is Russia's new VPN law all about? |language=en-GB |work=BBC News |url=https://www.bbc.com/news/technology-41829726 |access-date=2020-12-06}}</ref> Rossiya 2021-yilda turli VPN xizmat koʻrsatuvchi provayderlarni taqiqladi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Reuters |date=2022-03-14 |title=Russians' demand for VPNs skyrockets after Meta block |language=en |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/technology/russians-demand-vpns-skyrockets-after-meta-block-2022-03-14/ |access-date=2022-04-07}}</ref> va ruslar VPNʼlarni yuklab olishda davom etayotganda ham Googleni VPN veb-saytlari roʻyxatidan chiqarishga majbur qildi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Forbes |date=2022-03-21 |title=Russia Forcing Google To Delist VPN Websites, But 400,000+ Russians Are Downloading VPNs Daily |language=en |work=Forbes |url=https://www.forbes.com/sites/johnkoetsier/2022/03/21/russia-forcing-google-to-delist-vpn-websites-but-400000-russians-are-downloading-vpns-daily/?sh=1133cff3448a |access-date=2022-04-10}}</ref> === Suriya === [[Suriya]] hukumati 2011-yildagi qo'zg'olondan keyin VPN ulanishlarini blokirovka qilish uchun chuqur paketli tekshiruvni faollashtirdi.<ref>{{Kitob manbasi|url=https://books.google.com/books?id=DPDSkevlceMC&q=Deep+packet+inspection+Syria+VPN&pg=PA180|title=IT Convergence and Security 2012|last=Kim|first=Kuinam J.|date=2012-12-12|publisher=Springer Science & Business Media|isbn=9789400758605}}</ref> === Pokiston === [[Pokiston]] hukumati VPN provayderlariga oʻz IP-manzillarini roʻyxatdan oʻtkazish toʻgʻrisida bildirishnoma berdi, aks holda ularning VPN xizmati [[Xitoy|Xitoydagi]] kabi bloklanadi. === Turkiya === [[Turkiya]] hukumati oʻz fuqarosining ijtimoiy tarmoqlardan foydalanishini cheklash maqsadida VPN ilovalarini toʻliq taqiqlashni koʻrib chiqdi. Millatchi Harakat partiyasi 2020-yil iyul oyida bunday taqiqni o‘z ichiga olgan qonun loyihasini taklif qildi.<ref>{{Veb manbasi|sana=2020-07-30|sarlavha=Turkey plans to restrict social media and block VPN services|url=https://www.vanillaplus.com/2020/07/30/54139-turkey-plans-restrict-social-media-block-vpn-services/|kirish sanasi=2020-10-19|ish=VanillaPlus|til=en-US}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Turkey's ruling coalition partner calls for block on VPN services ahead of vote on social media bill|url=https://ahvalnews.com/social-media/turkeys-ruling-coalition-partner-calls-block-vpn-services-ahead-vote-social-media-bill|kirish sanasi=2020-10-19|ish=Ahval|til=en}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|sana=2020-07-30|sarlavha=Turkey plans to restrict social media and block VPN services|url=https://www.theee.ai/2020/07/30/4204-turkey-plans-to-restrict-social-media-and-block-vpn-services/|kirish sanasi=2020-10-19|ish=The EE|til=en-GB}}</ref> == Onlayn xizmatlar tomonidan VPN blokirovkasi == === Hulu === [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQShdan]] tashqaridagi foydalanuvchilarning ruxsatsiz kirishini to'xtatish uchun Hulu 2014-yil aprel oyida VPN xizmatlariga bog'langan IP manzillar orqali foydalanuvchilarning saytga kirishini bloklashni boshladi. Shu bilan birga, kompaniya xavfsizlik nuqtai nazaridan VPN-lardan foydalangan holda AQShda joylashgan qonuniy foydalanuvchilarning kirishini ham chekladi. VikingVPN, NordVPN va TorGuard kabi VPN provayderlari o'z mijozlari uchun ushbu muammoni hal qilish yo'llarini Hulu bilan to'g'ridan-to'g'ri qaror haqida gaplashish va mos ravishda ko'proq ajratilgan IP manzillarini tarqatish orqali izlashlarini aytishdi.<ref name="hulublock">{{Veb manbasi|muallif=Van Der Sar|ism=Ernesto|sarlavha=Hulu Blocks VPN Users Over Piracy Concerns|url=https://torrentfreak.com/hulu-blocks-vpn-users-over-piracy-concerns-140425/}}</ref> === Netflix === Netflix uchun VPN-ga kirish, boshqa oqim xizmatlari kabi, foydalanuvchilarga kontentni xavfsizroq yoki mamlakat tashqarisida ko'rish imkonini berdi. Netflix foydalanuvchilari, shuningdek, VPN-larni [[Verizon Communications|Verizon]] kabi xizmat ko'rsatuvchi provayderlar tomonidan amalga oshirilgan qisqartirish harakatlarini chetlab o'tish vositasi sifatida ishlatishgan. Shuni ham ta'kidlash kerakki, barcha VPN-lar Netflix-ni translatsiya qilishga urinayotganda internetga ulanishni sekinlashtirishi mumkin. Biroq, agar foydalanuvchi provayderi Netflix trafigini to'xtatgan bo'lsa, VPN dan foydalanish ulanishni yaxshilashi mumkin bo'lgan holatlar mavjud. 2018-yil iyun oyidan boshlab Netflix VPN va proksi-serverni taqiqlash hali ham faol. === BBC iPlayer === [[BBC]] 2015-yil oktabr oyida VPN orqali ulanishli foydalanuvchilarni bloklashni boshladi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.theregister.co.uk/2015/10/19/bbc_cuts_off_vpn_to_iplayer/|sarlavha=BBC shuts off iPlayer to UK VPNs, cutting access to overseas fans|muallif=Thomson|ism=Iain|sana=19 Oct 2015|ish=www.theregister.co.uk|til=en|kirish sanasi=2019-05-13}}</ref> BBC har bir [[IP manzili|IP-manzildan]] keladigan bir vaqtda ulanishlar sonini kuzatib, VPN ulanishlarini aniqlay oladi. Agar bir xil IP dan ulanishlar soni anormal bo'lib qolsa, BBC keyingi IP-manzildan ulanishlarni bloklaydi. == Manbalar == [[Turkum:VPN]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] 2krguqgefk6hf2crq8gcc5ndkxrv153 2816634 2816551 2022-08-29T04:28:47Z Kunduziy 75489 /* Hukumat */ wikitext text/x-wiki [[Fayl:Evidence-VPNChina_IP_blocked_by_enwikipedia.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Evidence-VPNChina_IP_blocked_by_enwikipedia.jpg/220px-Evidence-VPNChina_IP_blocked_by_enwikipedia.jpg|thumb| [[Vikipediya|Vikipediyadan skrinshot]]: [[VPN]] [[IP manzili|IP]] -ning baʼzi [[Vikimedia Jamgʻarmasi|Wikimedia Foundation]] loyihalari tomonidan bloklangan]] '''VPN blokirovkasi''' [[VPN|virtual xususiy tarmoq]] (VPN) tizimlari tomonidan qo'llaniladigan [[Shifrlash|shifrlangan]] aloqa usullarini bloklash uchun ishlatiladi. Ko'pincha milliy hukumatlar yoki korporatsiyalar kabi yirik tashkilotlar tomonidan qo'llaniladi. U [[Firewall|tarmoq xavfsizlik devori]] tizimlarini chetlab o'tish uchun VPN-lardan foydalanishni oldini olish orqali kompyuter xavfsizligi yoki Internet tsenzurasi uchun vosita sifatida harakat qilishi mumkin. == Tavsifi == VPN-ga kirishni bloklash bir necha usul bilan amalga oshirilishi mumkin. [[Nuqtadan nuqtaga tunnel o'tkazish protokoli|PPTP]] yoki [[2-layer tunnel protokoli|L2TP]] kabi umumiy VPN tunnel protokollari tomonidan o'z ulanishlarini o'rnatish va ma'lumotlarni uzatish uchun ishlatiladigan portlar ma'lum tarmoqlarda foydalanishni oldini olish uchun tizim ma'murlari tomonidan yopilishi mumkin. Xuddi shunday, xizmat VPN provayderlariga tegishli bo'lgan IP manzillari va IP manzil diapazonlaridan kirishni bloklash orqali kirishni taqiqlashi mumkin.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.focsec.com/|sarlavha=VPN and Proxy Detection API|ish=www.focsec.com|kirish sanasi=2021-05-01}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.ip2location.com/databases/px2-ip-proxytype-country|sarlavha=IP2Proxy™ IP-ProxyType-Country Database [PX2]|ish=www.ip2location.com|kirish sanasi=2016-06-12}}</ref> Ba'zi hukumatlar chet eldagi IP-manzillarga barcha kirishlarni bloklashi ma'lum, chunki VPN-dan foydalanish hukumat yurisdiktsiyasi ostida ishlamaydigan masofaviy xostlarga ulanishni o'z ichiga olishi mumkin.<ref name="globalvoices">{{Veb manbasi|muallif=Lam|ism=Oiwan|sarlavha=China: Cracking down circumvention tools|url=http://advocacy.globalvoicesonline.org/2011/05/13/china-cracking-down-circumvention-tools/}}</ref> Tashkilotlar o'zlarining xavfsizlik devorlarini chetlab o'tuvchi VPN-ga kirishni bloklash bo'yicha sa'y-harakatlarni kuchaytirganligi sababli, VPN provayderlari o'zlarining ulanishlarini kamroq ko'rinadigan qilish uchun yanada murakkab usullardan foydalangan holda javob berishdi. Misol uchun, Xitoy hukumati VPN protokollarini aniqlash uchun [[Paketni chuqur tekshirish|chuqur tekshiruvdan]] foydalanishni boshlaganida, Golden Frog firmasi aniqlanmaslik uchun o'zining mashhur VyprVPN xizmati uchun OpenVPN paket metama'lumotlarini shifrlashni boshladi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Toombs|ism=Zach|sarlavha=China's Censors Take on Virtual Private Networks|url=https://thediplomat.com/2014/11/chinas-censors-take-on-virtual-private-networks/|kirish sanasi=13 November 2014}}</ref> == Hukumat == === Xitoy === Xitoylik internet foydalanuvchilari 2011-yil may oyida [[App Store (iOS)|Apple App Store]] kabi chet el veb-saytlari va xizmatlariga ulanish uchun VPN’lardan foydalanganda beqaror ulanishlar haqida xabar berishni boshladilar.<ref name="guardianfirstvpn">{{Veb manbasi|muallif=Arthur|ism=Charles|sarlavha=China cracks down on VPN use|url=https://www.theguardian.com/technology/2011/may/13/china-cracks-down-on-vpn-use}}</ref> Universitetlar va korxonalar xavfsizlik devorini chetlab o'tish uchun vositalardan foydalanishni to'xtatish uchun ogohlantirishlar berishni boshladilar. 2017-yilda Xitoydagi telekommunikatsiya operatorlariga hukumat tomonidan 2018-yilning fevraligacha jismoniy shaxslarning VPN-lardan foydalanishini bloklash bo‘yicha ko‘rsatma berildi.<ref>[https://www.bloomberg.com/news/articles/2017-07-10/china-is-said-to-order-carriers-to-bar-personal-vpns-by-february China Tells Carries to Block Access to Personal VPNs by February]. Bloomberg. 2017-07-10</ref> === Hindiston === 2022-yilda [[Hindiston]] hukumati VPN provayderlari kamida 5 yil davomida turli xil foydalanuvchi ma'lumotlarini qayd etishlari kerakligini aytdi. Yangi qaror tufayli koʻplab VPN xizmat koʻrsatuvchi provayderlar oʻzlarining jismoniy serverlarini Hindistondan olib tashlashdi va buning oʻrniga virtual serverlarni ishlatishdi. Bu esa foydalanuvchilarga Hindiston qonunchiligining yurisdiktsiyasiga kirmasdan hamon Hindiston manzillariga ulanish imkonini beradi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Singh |first=Manisha |date=17 June 2022 |title=Explainer: New VPN rules, why companies are upset and what they mean for you |url=https://timesofindia.indiatimes.com/gadgets-news/explainer-new-vpn-rules-why-vpn-companies-are-upset-and-what-they-mean-for-you/articleshow/92270798.cms |access-date=16 August 2022}}</ref> === Eron === [[Eron]] hukumati “davlat qonunlarini buzgan foydalanuvchilarni jinoiy javobgarlikka tortish” va “huquqbuzarlarni sud hokimiyati nazorati ostida milliy sudlarga olib borish” uchun 2013-yilgi saylovlardan bir necha oy oldin, 2013-yil mart oyida <ref name="iranreuters">{{Yangiliklar manbasi |last=Torbati |first=Yeganeh |date=2013-03-10 |title=Iran blocks use of tool to get around Internet filter |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/article/us-iran-internet-idUSBRE9290CV20130310}}</ref> nodavlat sanksiyalangan VPN-larga kirishni bloklashni boshladi. Hukumat tomonidan tasdiqlangan VPN-lardan foydalanish shaxsiy ma'lumotlarni kuzatish va tekshirishga olib kelgan.<ref name="iranrebels">{{Veb manbasi|muallif=Shwayder|ism=Maya|sarlavha=Cyber-Rebels See Way To Get Around Iran's VPN Internet Block|url=http://www.ibtimes.com/cyber-rebels-see-way-get-around-irans-vpn-internet-block-1118671|sana=2013-03-11}}</ref> === Rossiya === 2017-yil iyul oyida Davlat Dumasi internetda “ekstremistik materiallar” tarqalishining oldini olish maqsadida internet-provayderlardan VPN-larni taklif qiluvchi veb-saytlarni bloklashni talab qiluvchi qonun loyihasini qabul qilgan edi.<ref>[https://abcnews.go.com/Technology/wireStory/russian-parliament-bans-proxy-internet-services-vpns-48768537 Russian parliament bans use of proxy Internet services, VPNs]. ABC.</ref> <ref name="Human Rights Watch">{{Yangiliklar manbasi |date=2017-08-01 |title=Russia: New Legislation Attacks Internet Anonymity |language=en |work=Human Rights Watch |url=https://www.hrw.org/news/2017/08/01/russia-new-legislation-attacks-internet-anonymity |access-date=2017-08-01}}</ref> Rossiya yangi tartibga solishni qanday amalga oshirishni rejalashtirayotgani aniq emas; Garchi Federal Xavfsizlik Xizmati (FSB) ham, Internet-provayderlar ham VPN-larni aniqlash va buzish vazifasini bajaradiganga o'xshaydi. 2017-yil noyabr oyida BBC Rossiya VPN-dan foydalanishni butunlay taqiqlamaganini aniq ko‘rsatdi. VPN-dan foydalanish faqat Roskomnadzor yoki Rossiyaning telekommunikatsiya va ommaviy axborot vositalari uchun boshqaruv organi tomonidan bloklangan saytlarga kirishga urinishda taqiqlanadi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=2017-11-01 |title=Explainer: What is Russia's new VPN law all about? |language=en-GB |work=BBC News |url=https://www.bbc.com/news/technology-41829726 |access-date=2020-12-06}}</ref> Rossiya 2021-yilda turli VPN xizmat koʻrsatuvchi provayderlarni taqiqladi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Reuters |date=2022-03-14 |title=Russians' demand for VPNs skyrockets after Meta block |language=en |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/technology/russians-demand-vpns-skyrockets-after-meta-block-2022-03-14/ |access-date=2022-04-07}}</ref> va ruslar VPNʼlarni yuklab olishda davom etayotganda ham Googleni VPN veb-saytlari roʻyxatidan chiqarishga majbur qildi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Forbes |date=2022-03-21 |title=Russia Forcing Google To Delist VPN Websites, But 400,000+ Russians Are Downloading VPNs Daily |language=en |work=Forbes |url=https://www.forbes.com/sites/johnkoetsier/2022/03/21/russia-forcing-google-to-delist-vpn-websites-but-400000-russians-are-downloading-vpns-daily/?sh=1133cff3448a |access-date=2022-04-10}}</ref> === Suriya === [[Suriya]] hukumati 2011-yildagi qo'zg'olondan keyin VPN ulanishlarini blokirovka qilish uchun chuqur paketli tekshiruvni faollashtirdi.<ref>{{Kitob manbasi|url=https://books.google.com/books?id=DPDSkevlceMC&q=Deep+packet+inspection+Syria+VPN&pg=PA180|title=IT Convergence and Security 2012|last=Kim|first=Kuinam J.|date=2012-12-12|publisher=Springer Science & Business Media|isbn=9789400758605}}</ref> === Pokiston === [[Pokiston]] hukumati VPN provayderlariga oʻz IP-manzillarini roʻyxatdan oʻtkazish toʻgʻrisida bildirishnoma berdi, aks holda ularning VPN xizmati [[Xitoy|Xitoydagi]] kabi bloklanadi. === Turkiya === [[Turkiya]] hukumati oʻz fuqarosining ijtimoiy tarmoqlardan foydalanishini cheklash maqsadida VPN ilovalarini toʻliq taqiqlashni koʻrib chiqdi. Millatchi Harakat partiyasi 2020-yil iyul oyida bunday taqiqni o‘z ichiga olgan qonun loyihasini taklif qildi.<ref>{{Veb manbasi|sana=2020-07-30|sarlavha=Turkey plans to restrict social media and block VPN services|url=https://www.vanillaplus.com/2020/07/30/54139-turkey-plans-restrict-social-media-block-vpn-services/|kirish sanasi=2020-10-19|ish=VanillaPlus|til=en-US}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Turkey's ruling coalition partner calls for block on VPN services ahead of vote on social media bill|url=https://ahvalnews.com/social-media/turkeys-ruling-coalition-partner-calls-block-vpn-services-ahead-vote-social-media-bill|kirish sanasi=2020-10-19|ish=Ahval|til=en}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|sana=2020-07-30|sarlavha=Turkey plans to restrict social media and block VPN services|url=https://www.theee.ai/2020/07/30/4204-turkey-plans-to-restrict-social-media-and-block-vpn-services/|kirish sanasi=2020-10-19|ish=The EE|til=en-GB}}</ref> == Onlayn xizmatlar tomonidan VPN blokirovkasi == === Hulu === [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQShdan]] tashqaridagi foydalanuvchilarning ruxsatsiz kirishini to'xtatish uchun Hulu 2014-yil aprel oyida VPN xizmatlariga bog'langan IP manzillar orqali foydalanuvchilarning saytga kirishini bloklashni boshladi. Shu bilan birga, kompaniya xavfsizlik nuqtai nazaridan VPN-lardan foydalangan holda AQShda joylashgan qonuniy foydalanuvchilarning kirishini ham chekladi. VikingVPN, NordVPN va TorGuard kabi VPN provayderlari o'z mijozlari uchun ushbu muammoni hal qilish yo'llarini Hulu bilan to'g'ridan-to'g'ri qaror haqida gaplashish va mos ravishda ko'proq ajratilgan IP manzillarini tarqatish orqali izlashlarini aytishdi.<ref name="hulublock">{{Veb manbasi|muallif=Van Der Sar|ism=Ernesto|sarlavha=Hulu Blocks VPN Users Over Piracy Concerns|url=https://torrentfreak.com/hulu-blocks-vpn-users-over-piracy-concerns-140425/}}</ref> === Netflix === Netflix uchun VPN-ga kirish, boshqa oqim xizmatlari kabi, foydalanuvchilarga kontentni xavfsizroq yoki mamlakat tashqarisida ko'rish imkonini berdi. Netflix foydalanuvchilari, shuningdek, VPN-larni [[Verizon Communications|Verizon]] kabi xizmat ko'rsatuvchi provayderlar tomonidan amalga oshirilgan qisqartirish harakatlarini chetlab o'tish vositasi sifatida ishlatishgan. Shuni ham ta'kidlash kerakki, barcha VPN-lar Netflix-ni translatsiya qilishga urinayotganda internetga ulanishni sekinlashtirishi mumkin. Biroq, agar foydalanuvchi provayderi Netflix trafigini to'xtatgan bo'lsa, VPN dan foydalanish ulanishni yaxshilashi mumkin bo'lgan holatlar mavjud. 2018-yil iyun oyidan boshlab Netflix VPN va proksi-serverni taqiqlash hali ham faol. === BBC iPlayer === [[BBC]] 2015-yil oktabr oyida VPN orqali ulanishli foydalanuvchilarni bloklashni boshladi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.theregister.co.uk/2015/10/19/bbc_cuts_off_vpn_to_iplayer/|sarlavha=BBC shuts off iPlayer to UK VPNs, cutting access to overseas fans|muallif=Thomson|ism=Iain|sana=19 Oct 2015|ish=www.theregister.co.uk|til=en|kirish sanasi=2019-05-13}}</ref> BBC har bir [[IP manzili|IP-manzildan]] keladigan bir vaqtda ulanishlar sonini kuzatib, VPN ulanishlarini aniqlay oladi. Agar bir xil IP dan ulanishlar soni anormal bo'lib qolsa, BBC keyingi IP-manzildan ulanishlarni bloklaydi. == Manbalar == [[Turkum:VPN]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] bip4j8m73stiyyral0ruapgq7e0zl5w Rus adabiyoti 0 782930 2816713 2815141 2022-08-29T05:30:30Z Hilola Jurakulova 77653 wikitext text/x-wiki [[Fayl:Tolstoy_and_chekhov.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Tolstoy_and_chekhov.jpg/270px-Tolstoy_and_chekhov.jpg|thumb|408x408px| [[Anton Chexov|Chexov]] va [[Lev Tolstoy|Tolstoy]], 1901-yil]] '''Rus adabiyoti -''' [[Rossiya]] va uning [[Muhojirlar|muhojirlari]] adabiyoti va [[Rus tili|rus tilidagi]] adabiyotga tegishli. Rus adabiyotining ildizlari qadimgi Sharqiy slavyan tilidagi doston va xronikalar yaratilgan [[Oʻrta asr|oʻrta asrlarga]] toʻgʻri keladi. Maʼrifat davriga kelib, adabiyotning ahamiyati oshib bordi. 1830-yillarning boshidan boshlab rus adabiyoti sheʼriyat, nasr va dramaturgiyada oltin asrni boshdan kechirdi. [[Romantizm]] sheʼriy isteʼdodning gullab-yashnashiga imkon berdi. [[Jukovskiy Vasiliy Andreyevich|Vasiliy Jukovskiy]] va keyinchalik uning qaysidir maʼnodagi himoyachisi [[Aleksandr Pushkin]] oldinga chiqdi. Nasr ham bu davrga kelib gullab-yashnagan edi. [[Mixail Lermontov]] shu davrning ko‘zga ko‘ringan shoir va romanchilardan biri edi. Birinchi buyuk rus yozuvchisi [[Nikolay Gogol]] edi. Keyin qisqa hikoyalar va romanlari bilan [[Ivan Turgenev]] keldi. Tez orada [[Fyodor Dostoyevskiy|Fyodor Dostoevskiy]] va [[Lev Tolstoy]] xalqaro miqyosda shuhrat qozondi. Rus realizmining boshqa muhim shaxslari qatorida [[Ivan Goncharov]], [[Mixail Saltikov|Mixail Saltikov-Shchedrin]] va Nikolay Leskovlar ham bor edi. Asrning ikkinchi yarmida [[Anton Chexov]] qisqa hikoyalarda ustunlik qildi va yetakchi dramaturgga aylandi. XX asr boshlari rus sheʼriyatining kumush davri deb hisoblanadi. Koʻpincha „Kumush asr“ bilan bogʻlangan shoirlar — Konstantin Balmont, [[Valeriy Bryusov]], [[Aleksandr Blok]], [[Anna Axmatova]], [[Nikolay Gumilyov]], [[Sergey Yesenin]], [[Vladimir Mayakovskiy]] va [[Marina Svetayeva|Marina Tsvetaeva]]. Bu davrda [[Aleksandr Koʻprin|Aleksandr Kuprin]], Nobel mukofoti sovrindori [[Ivan Bunin]], Leonid Andreyev, Fyodor Sologub, [[Yevgeniy Zamyatin]], [[Aleksandr Belyayev|Aleksandr Belyaev]], Andrey Bely va [[Maksim Gorkiy]] kabi birinchi darajali roman va qissa yozuvchilar yetishib chiqdi. 1917-yilgi inqilobdan keyin rus adabiyoti sovet va muhojir qismlarga boʻlindi. Sovet Ittifoqi umumbashariy savodxonlik va yuqori darajada rivojlangan kitob chop etish sanoatini taʼminlagan boʻlsa-da, mafkuraviy senzurani ham amalga oshirdi.  1930-yillarda Rossiyada sotsialistik realizm ustunlik qildi. Uning yetakchi namoyandalari [[Nikolay Ostrovskiy]], [[Aleksandr Fadeyev]] va boshqa yozuvchilar boʻlib, ushbu uslubning asoslarini yaratdilar. Ostrovskiyning „''Kak zakalyalas stal''“ romani rus sokrealistik adabiyotining eng mashhur asarlaridan biri boʻlgan. [[Mixail Bulgakov]], Andrey Platonov va Danil Xarms kabi baʼzi yozuvchilar tanqidga uchragan va nashr etilishidan umidvor boʻlmagan holda yozgan. Shoirlar Vladislav Xodasevich, Georgiy Ivanov va Vyacheslav Ivanov, ''muhojir'' yozuvchilar Gaito Gazdanov, [[Vladimir Nabokov]] va Bunin kabi romanchilar quvg‘inda ham yozishni davom ettirdilar. Nobel mukofoti sovrindori [[Aleksandr Soljenitsin]] va Gulag lagerlari hayoti haqida yozgan Varlam Shalamov kabi baʼzi yozuvchilar sovet mafkurasiga qarshi chiqishga jur’at etdilar. Xrushchevning hokimiyat tepasiga kelishi adabiyotga yangi shamol olib keldi va sheʼriyat ommaviy madaniy hodisaga aylandi. Bu „yumshash“ uzoq davom etmadi. 1970-yillarda eng koʻzga koʻringan mualliflarning baʼzilari sovetlarga qarshi kayfiyatdagi asarlari uchun nashr qilishlari taqiqlangan va jinoiy javobgarlikka tortilgan. XX asrning oxiri rus adabiyoti uchun ogʻir davr boʻlib, unchalik aniq emas. Bu davrning eng koʻp muhokama qilingan mualliflari orasida qisqa hikoyalar va romanlar bilan mashhur boʻlgan Viktor Pelevin, yozuvchi va dramaturg Vladimir Sorokin va shoir Dmitriy Prigov bor edi. XXI asrda XX asr oxiridagi postmodernistik rus nasridan keskin farq qiluvchi rus mualliflarining yangi avlodi paydo boʻldi. Bu esa tanqidchilarni „yangi realizm“ haqida gapirishga majbur qildi. Rus mualliflari koʻplab adabiy janrlarga katta hissa qoʻshgan. Rossiyada [[Adabiyot bo'yicha Nobel mukofoti|adabiyot boʻyicha beshta Nobel mukofoti]] laureati bor. 2011-yil holatiga koʻra, Rossiya nashr etilgan nomlar boʻyicha dunyoda toʻrtinchi yirik kitob ishlab chiqaruvchisi edi<ref>[http://academia-rossica.org/index.php?id=3107 Moscow International Book Fair]. Academia-rossica.org. Retrieved on 2012-06-17.</ref>. Ommabop xalq maqolida ruslar „dunyodagi eng koʻp kitob oʻqiydigan xalq“ deb taʼkidlanadi <ref>{{Kitob manbasi|last=Rivkin-Fish|first=Michele R.|title=Dilemmas of Diversity After the Cold War: Analyses of "Cultural Difference" by U.S. and Russia-Based Scholars|publisher=Woodrow Wilson Center|year=2010}}<br /><br />"When mass illiteracy was finally liquidated in the first half of the twentieth century, the proud self-image of Russians as „the most reading nation in the world“ emerged — where reading meant, and still means for many, the reading of literature".</ref>. == Qadmgi rus adabiyoti == Qadimgi rus adabiyoti qadimgi Sharqiy slavyan tilida yozilgan bir nechta durdona asarlardan iborat (yaʼni Kiev Rusining tili, hozirgi cherkov slavyanlari yoki zamonaviy ukrain, rus va belarus tillari bilan aralashmaslik kerak). Qadimgi rus tarixiy adabiyotining asosiy turi yilnomalar bo‘lib, ularning aksariyati anonim hisoblanadi<ref>Letopisi: Literature of Old Rus'. ''Biographical and Bibliographical Dictionary''. ed. by Oleg Tvorogov. Moscow: Prosvescheniye („Enlightenment“), 1996. ({{Lang-ru|[http://interpretive.ru/dictionary/1311/word/letopisi Летописи] // Литература Древней Руси. Биобиблиографический словарь / под ред. О.В. Творогова. – М.: Просвещение, 1996.}})</ref>. Anonim asarlar, shuningdek, ''"Igorning'' yurishi haqidagi ertak" va ''[[:en:Praying_of_Daniel_the_Immured|Praying of Daniel the Immured]]''. [[:en:Hagiographies|Hagiographies]] ({{Lang-ru|жития святых}}, ''zhitiya svyatykh'', „azizlarning hayoti“) qadimgi rus adabiyotining mashhur [[Janr|janrini]] tashkil etadi. ''Aleksandr Nevskiyning hayoti'' taniqli misolni keltiradi. Boshqa rus adabiy asarlari orasida ''"Zadonschina"'', ''"Fiziolog"'', ''"Konspekt"'' va ''"Uch dengizdan tashqari sayohat"'' tanilgan. „Bylinas“ — ogʻzaki xalq dostonlari — xristian va butparastlik anʼanalarini birlashtirgan. Oʻrta asr rus adabiyoti juda koʻp diniy xususiyatga ega boʻlib, koʻplab janubiy slavyan elementlari bilan cherkov slavyan tilining moslashtirilgan shaklidan foydalangan. [[Rus tili|Rus]] tilidagi birinchi asar, arxiyepiskop Avvakumning avtobiografiyasi faqat XVII asrning oʻrtalarida paydo boʻlgan. == XXVIII asr == XXVII asr oxirida taxtni egallaganidan soʻng<nowiki/>[[Pyotr I|, Buyuk Pyotrning]] rus madaniyatiga taʼsiri XXVIII asrgacha davom etadi. XXVIII asr boshlarida Pyotr hukmronligi rus adabiyotida bir qator modernizatsiya oʻzgarishlarini boshladi. U amalga oshirgan islohotlar rus rassomlari va olimlarini taqqoslanadigan iqtisodiyot va madaniyat yaratish niyatida oʻz hunarmandchiligi va sohalarida yangiliklar kiritishga undadi. Pyotrning misoli XXVIII asrning qolgan qismida rus yozuvchilarida rus tilidan toʻgʻri foydalanish va taraqqiyot haqida aniq gʻoyalar shakllana boshlaganligi uchun namuna boʻldi. XXVIII asrning birinchi yarmidagi yozuvchilar rus tilini va rus adabiyotining ohangini oʻrganish boʻyicha oʻzlarining bahs-munozaralari orqali shu asr oxiridagi yanada taʼsirli, dolzarb asar uchun poydevor qoʻyishga muvaffaq boʻlishdi. [[Antiox Kantemir|Satirik Antiox Dmitrievich Kantemir]] ([[Satira|1708-1744]]) nafaqat Pyotr I islohoti gʻoyalarini, balki Evropada kuchayib borayotgan [[Maʼrifatchilik|maʼrifatparvarlik]] harakati gʻoyalarini ham ulugʻlagan ilk rus yozuvchilaridan biri edi. Kantemirning asarlari Pyotrga hayratini muntazam ravishda ifodalagan. Ayniqsa, uning imperatorga bagʻishlangan „''Petrida“ dostonida'' buni yaqqol ko‘rishimiz mumkin. Biroq, koʻpincha, Kantemir Pyotrning taʼsirini bilvosita Rossiyaning „yuzakiligi va qorongʻuligi“ni satirik tanqid qilish orqali maqtagan. Buni Pyotr oʻz islohotlari orqali tuzatishga uringan qoloqlikning namoyon boʻlishi deb bilgan<ref>Terras, pp. 221-223</ref>. Kantemir bu islohot anʼanasini nafaqat Pyotrni qoʻllab-quvvatlashi, balki rus tilidan foydalangan holda toʻgʻri boʻgʻinlarni oʻzgartirish boʻyicha oʻn yillik munozarani boshlash orqali hurmat qildi. Shoir, dramaturg, esseist, tarjimon va Antiox Kantemirning zamondoshi Vasiliy Kirillovich Trediakovskiy ham [[Rossiya fanlar akademiyasi|Rossiya Fanlar akademiyasi bilan ishlaganida]], frantsuz va mumtoz asarlarning rus tiliga yangicha tarjimalari orqali Maʼrifatparvarlik anjumanlariga chuqur kirib bordi. Rus adabiyoti rivojidagi burilish nuqtasi uning Pol Tallemantning „''Muhabbat oroliga sayohat''“ asarini tarjimasi rasmiy va eskirgan cherkov-slavyan tilidan farqli oʻlaroq, birinchi boʻlib rus xalq tilidan foydalangan<ref>Terras, pp. 474-477</ref>. Ushbu muqaddima dunyoviy asarlarning xalq tilida yaratilishi uchun pretsedent boʻldi. Muqaddas matnlar esa cherkov-slavyan tilida qoladi. Biroq, uning ishi koʻpincha aql bovar qilmaydigan darajada nazariy va ilmiy boʻlib, u gapirgan tilni oʻrganishni targʻib qilishga qaratilgan. Trediakovskiyning yozishga yondashuvi koʻpincha oʻta bilimdon deb taʼriflansa-da, yosh yozuvchi va olim Trediakovskiyga raqib boʻlgan Aleksandr Petrovich Sumarokov 1717-1777-yillarda fransuz klassitsizmi uslublariga bagʻishlangan. Sumarokovning fransuz adabiyoti shakliga boʻlgan qiziqishi uning Buyuk Pyotr davridagi gʻarbiylik ruhiga sodiqligini aks ettirdi. Garchi u Trediakovskiy bilan tez-tez kelishmasa-da, Sumarokov ham o‘z muhlislarini diversifikatsiya qilish va rus tilidan samaraliroq foydalanish uchun oddiy, tabiiy tildan foydalanishni yoqtirgan. Sumarokov hamkasblari singari Pyotr I merosini ulugʻlab, oʻzining „''Sheʼriyat haqidagi maktub“'' manifestida shunday yozgan: „Buyuk Pyotr oʻzining momaqaldiroqlarini Boltiqboʻyi qirgʻoqlaridan otmoqda, rus qilichi koinotning barcha burchaklarida porlaydi“<ref>Lang, D.M. „Boileau and Sumarokov: The Manifesto of Russian Classicism.“ ''The Modern Language Review'', Vol. 43, No. 4, 1948, p. 502</ref>. Buyuk Pyotrning gʻarbiylashtirish siyosati va harbiy jasorat koʻrsatishi tabiiy ravishda Sumarokov va uning zamondoshlarini oʻziga tortdi. [[Mixail Lomonosov|Mixail Vasilyevich Lomonosov]]. Lomonosovning asarlari koʻpincha hayratlanarli, ulugʻvor tabiat mavzulariga qaratilgan. Sumarokovning soddalikka sadoqatidan farqli oʻlaroq, Lomonosov adabiy uslublarning yuqori, oʻrta va quyiga boʻlingan ierarxiyasiga ishonishni maʼqulladi. Bu uslub Lomonosovning ulugʻvor, yuksak fikrli yozishiga va xalq va cherkov-slavyan tilidan foydalanishiga yordam berdi<ref>Lang, D.M. „Boileau and Sumarokov: The Manifesto of Russian Classicism.“ ''The Modern Language Review'', Vol. 43, No. 4, 1948, p. 500</ref>. XXVIII asrning birinchi yarmida Pyotr I ning taʼsiri va rus tili bilan bogʻliq adabiyotning vazifasi va shakli haqidagi munozaralar asrning ikkinchi yarmida [[Yekaterina II Alekseyevna|Buyuk Ketrin]] hukmronligi davrida yozuvchilar uchun stilistik pretsedent boʻldi. Biroq, bu yozuvchilar yaratgan asarlarning mavzulari va koʻlami koʻpincha oʻtkir, siyosiy va bahsli edi. Masalan, [[Aleksandr Radishchev|Aleksandr Nikolaevich Radishchev]] krepostnoylarning ijtimoiy-iqtisodiy ahvoli haqidagi tasvirlari bilan rus jamoatchiligini hayratga soldi. Empress Ketrin II bu tasvirni qoralab, Radishchevni [[Sibir|Sibirga]] surgun qilishga majbur qildi<ref>Terras, pp. 365-366</ref>. Boshqalar esa [[Avtokratiya|avtokrat]] uchun kamroq haqoratli mavzularni tanladilar. Masalan, [[Nikolay Karamzin]] (1766-1826) rus yozuvchilarining sheʼriyat va nasrdagi his-tuygʻularning kuchayishi va jismoniy bemaʼnilik kabi xususiyatlarni oʻzlashtirgani, oʻsha paytda ayollarga xos boʻlgan. Shuningdek, ayollik ishini qoʻllab-quvvatlaganligi bilan mashhur. Rus yozuvchilari Karamzinning erkak yozuvchilarni ayollik bilan yozishga daʼvati maʼrifatparvarlik gʻoyalariga, erkalik atributlari hisoblangan aql va nazariyaga mos kelmadi. Shunday qilib, uning asarlari hamma tomonidan yaxshi qabul qilinmadi. Ammo, ular jamiyatning baʼzi sohalarida Buyuk Ketrin davridagi ayol hukmdorga nisbatan oʻsib borayotgan hurmatni yoki hech boʻlmaganda ikkilanishni aks ettirdi. Bu konsepsiya yozuvda ayol xususiyatlariga beparvolik, bemaʼnilik va pafos atributlari bilan bogʻliq boʻlgan mavhum tushuncha sifatida qarash davrini eʼlon qildi. Boshqa tomondan, baʼzi yozuvchilar Ketrin II ni toʻgʻridan-toʻgʻri maqtashar edilar. Gavrila Romanovich Derjavin oʻzining sheʼrlari bilan mashhur, koʻpincha sheʼrlarini imperator Ketrin II ga bagʻishlagan. Koʻpgina zamondoshlaridan farqli oʻlaroq, Derjavin oʻz davlatiga juda sadoqatli edi. U Ketrin II hukumatida turli lavozimlarga, jumladan, imperator kotibi va adliya vaziriga qadar harbiy xizmatda boʻlgan. Mixail Lomonosov va Aleksandr Sumarokovning ajoyib uslubiga ergashganlardan farqli oʻlaroq, Derjavin oʻz sub’ektlarining eng kichik tafsilotlari bilan shugʻullangan. [[Denis Fonvizin]], birinchi navbatda, komik asarlar muallifi. Rus zodagonlari mavzusiga tanqidiy nuqtai nazar bilan yondashgan. Fonvizin zodagonlar Buyuk Pyotr hukmronligi davridagi standartlarga rioya qilishlari kerak deb hisoblardi. Biroq bu davrda davlatga sodiqlik sifati taqdirlanadi. Uning asarlarida zodagonlarning ilgari bajargan vazifalari uchun javobgarlikka tortmasdan, ularni taqdirlashning amaldagi tizimi tanqid qilingan. Fonvizin satira va komediyadan foydalangan holda, Buyuk Ketrin hukmronligi davrida keng tarqalgan ierarxal tarafdorlikdan koʻra, elitaning shaxsiy xizmatlariga qarab mukofotlanadigan zodagonlar tizimini qoʻllab-quvvatladi<ref>{{Cite journal|doi=10.1177/0265691405049200|last=Offord, Derek|title=Denis Fonvizin and the Concept of Nobility: An Eighteenth-century Russian Echo of a Western Debate|journal=European History Quarterly|volume=35|issue=1|year=2005|page=10}}</ref>.<gallery> Fayl:Sumarokov by A.Losenko.jpg|Aleksandr Sumarokov Fayl:Vladimir Borovikovsky 001 (portrait of Gavrila Derzhavin).jpg|Gavrila Derjavin Fayl:DenisFonvizin2.jpg|[[Denis Fonvizin]] Fayl:Radishchev color.jpg|Aleksandr Radishchev Fayl:NI Novikov.jpg|Nikolay Novikov Fayl:Tropinin karamzin.JPG|[[Nikolay Karamzin]] Fayl:Ivan Krylov.jpg|Ivan Krilov </gallery> == Rus adabiyotining oltin asri == [[Fayl:Painted-portraits-of-writer.png|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Painted-portraits-of-writer.png/220px-Painted-portraits-of-writer.png|thumb|269x269px| [[Ivan Krilov|Krilov]], [[Aleksandr Pushkin|Pushkin]], [[Jukovskiy Vasiliy Andreyevich|Jukovskiy]] va Gnedich yozgi bogʻda. Grigoriy Chernetsov (1832)]] XIX asr anʼanaviy ravishda rus adabiyotining „oltin davri“ deb nomlanadi. Bu davrda [[romantizm]], ayniqsa, sheʼriy isteʼdodning gullab-yashnashiga imkon berdi. [[Jukovskiy Vasiliy Andreyevich|Vasiliy Jukovskiy]] va keyinchalik uning himoyachisi [[Aleksandr Pushkin|Aleksandr Pushkinning]] nomlari birinchi oʻringa chiqdi. Pushkin adabiy rus tilini ommalashtirgan va rus adabiyotiga badiiylikning yangi bosqichini kiritgan. Uning eng mashhur asari „''Yevgeniy Onegin''“ (1833) sheʼriy romanidir. Pushkinning qadamidan [[Mixail Lermontov]] ("Zamonamiz ''qahramoni'' " romani bilan ham tanilgan, 1841), Yevgeniy Baratinskiy, Konstantin Batyushkov, [[Nikolay Nekrasov]], Aleksey Konstantinovich Tolstoy, Fyodor Tyutchev va Afanasiy Fet shoirlarning butunlay yangi avlodi ergashdi. Bu davrda nasr ham gullab-yashnagan edi. Birinchi rus romani [[Nikolay Gogol|Nikolay Gogolning]] „''[[O'lik jonlar|Oʻlik jonlar“]]'' (1842) romanidir. Haqiqiy fantastika maktabi [[Ivan Goncharov|Ivan Goncharovdan]] boshlangan, deyish mumkin. U asosan "''Oblomov'' „ (1859) romani va [[Ivan Turgenev]] bilan esda qoladi. [[Fyodor Dostoyevskiy]] va [[Lev Tolstoy]] tez orada xalqaro miqyosda shuhrat qozondilarki, F.R. Leavis kabi ko‘plab olimlar u yoki bu birini tarixdagi eng buyuk yozuvchi deb taʼriflagan. [[Mixail Saltikov|Mixail Saltikov-Shchedrin]] oʻzining satirasi bilan mashhur va ''“Golovlyovlar oilasi"'' (1880) romani uning eng mashhur ''asari'' hisoblanadi. Nikolay Leskov oʻzining qisqaroq badiiy adabiyoti va oʻziga xos ''skaz'' texnikasi bilan esda qolarli bo‘lgan. Asr oxirida esa [[Anton Chexov]] qisqa hikoya ustasi. Shuningdek, etakchi xalqaro dramaturg sifatida paydo boʻldi. XIX asrda adabiy maydonga fabulist [[Ivan Krilov]]; tanqidchi [[Vissarion Belinskiy]] va siyosiy islohotchi [[Aleksandr Gersen|Aleksandr Gertsen;]] [[Aleksandr Griboyedov|Aleksandr Griboedov]], [[Aleksandr Ostrovskiy]], Aleksandr Suxovo-Kobilin, Kozma Prutkov kabi yozuvchi, satirik va dramaturglar kirib keldi.<gallery widths="120" heights="120" perrow="6"> Fayl:Bryullov portrait of Zhukovsky.jpg|Vasiliy Jukovskiy Fayl:Griboyedov.jpg|Aleksandr Griboedov Fayl:Kiprensky Pushkin.jpg|[[Alexander Pushkin|Aleksandr Pushkin]] Fayl:Fyodor Tyutchev.jpg|Fyodor Tyutchev Fayl:Portret Gogolya.jpg|Nikolay Gogol Fayl:Herzen ge detail.jpg|Aleksandr Gertsen Fayl:Mikhail lermontov.jpg|Mixail Lermontov Fayl:Sukhovo-Kobylin by Tropinin.jpg|Aleksandr Suxovo-Kobilin Fayl:A.K.Tolstoy by Repin.jpg|A.K. Tolstoy Fayl:Turgenev by Repin.jpg|[[Ivan Turgenev]] Fayl:Fet by Repin.jpg|Afanasy Fet Fayl:Nikolay Gay. Portrait of the Poet Nikolay Nekrasov.jpg|Nikolay Nekrasov Fayl:Dostoevskij 1872.jpg|Fyodor Dostoyevskiy Fayl:Wassilij Grigorjewitsch Perow 003.jpg|Aleksandr Ostrovskiy Fayl:Kramskoj — saltykov-schedrin.jpg|Mixail Saltikov-Shedrin Fayl:Ilya Efimovich Repin (1844-1930) — Portrait of Leo Tolstoy (1887).jpg|Lev Tolstoy Fayl:Serov Leskov.jpg|Nikolay Leskov Fayl:Chekhov 1898 by Osip Braz.jpg|Anton Chexov </gallery> == XX asr == === Kumush asr === XX asr boshlari rus sheʼriyatining kumush davri deb hisoblanadi. Oʻsha davrning taniqli shoirlari [[Aleksandr Blok]], [[Sergey Yesenin]], [[Valeriy Bryusov]], Konstantin Balmont, Mixail Kuzmin, Igor Severyanin, Sasha Chorniy, [[Nikolay Gumilyov]], Maksimilian Voloshin, Innokenty Annenskiy, Zinaida Gippilar hisoblanadi. Koʻpincha „Kumush asr“ shoirlarlari sifatida [[Anna Axmatova]], [[Marina Svetayeva|Marina Tsvetaeva]], Osip Mandelstam va [[Boris Pasternak|Boris Pasternaklar eʼtirof etiladi]] . Kumush asr XIX asr rus adabiyoti anʼanasining rivojlanishi deb hisoblansa-da, baʼzi avangard shoirlar uni agʻdarib tashlashga harakat qilishdi (Velimir Xlebnikov, David Burlyuk, Aleksey Kruchenix va [[Vladimir Mayakovskiy]]). Kumush asr asosan sheʼriyati bilan mashhur boʻlsa-da, bu davr [[Aleksandr Koʻprin|Aleksandr Kuprin]], Nobel mukofoti sovrindori [[Ivan Bunin]], Leonid Andreyev, Fedor Sologub, Aleksey Remizov, [[Yevgeniy Zamyatin]], [[Aleksandr Belyayev|Aleksandr Belyaev]], Dimitriy Merejkovskiy va Andrey Bely kabi birinchi darajali roman va qissa yozuvchilarni ham yaratdi. Garchi ularning koʻpchiligi sheʼriyat va nasrda ijod qilgan boʻlsalar ham.<gallery widths="120" heights="120" perrow="7"> Fayl:Alexander Ivanovich Kuprin 7.jpg|Aleksandr Kuprin Fayl:Gippius 1910s.jpg|Zinaida Gippius Fayl:Andreyev by Repin 1905.jpg|[[Leonid Andreyev|Leonid Andreev]] Fayl:Sologub-1909.jpg|Fyodor Sologub Fayl:Brusov1920.jpg|Valeriy Bryusov Fayl:Blok.jpg|Aleksandr Blok Fayl:Tsvetaeva.jpg|Marina Svetaeva Fayl:Sergey Yesenin.jpg|Sergey Yesenin Fayl:Chlebnikow.jpg|Velemir Xlebnikov </gallery> === Lenin davri === 1917-yilgi [[Oktabr inqilobi|Oktyabr inqilobidan]] keyingi sovet tuzumining dastlabki yillarida [[Avangardizm|avangard]] adabiyot guruhlari koʻpaydi. Eng muhimlaridan biri Oberiu harakati (1928-1930-yillar), unga eng mashhur rus absurdisti Daniil Xarms (1905-1942), Konstantin Vaginov (1899-1934), Aleksandr Vvedenskiy (1904-1941) va Nikolay Zabolotskiy (1903- 1958) kiritilgan. Til bilan tajriba oʻtkazgan boshqa mashhur mualliflar qatoriga romanchilar Yuriy Olesha (1899-1960), Andrey Platonov (1899-1951) va Boris Pilnyak (1894-1938) va qisqa hikoyalar yozuvchilari Isaak Babel (1894-1940) va [[Mixail Zoshchenko]] (1894- 1958) kiradi. Rus rasmiyatchiligi nomi bilan ham tanilgan OPOJAZ adabiyotshunoslar guruhi 1916-yilda [[Futurizm|rus futurizmi]] bilan chambarchas bogʻliq holda tashkil etilgan. Uning ikki aʼzosi ham taʼsirli adabiy asarlar yaratgan, yaʼni Viktor Shklovskiy (1893-1984)ning ko5plab kitoblari (''"Sentimental sayohat"'' va „''Hayvonot bogʻi“ yoki „Sevgi haqida boʻlmagan maktublar“'') janrga zid boʻlib, ular hikoyaning roman aralashmasini taqdim etadi. Yuriy Tynyanov (1893-1943) avtobiografiya, estetik, ijtimoiy sharhlar va Rossiya adabiyoti tarixi haqidagi bilimlaridan foydalangan holda, asosan [[Aleksandr Pushkin|Pushkin]] davridagi tarixiy romanlar toʻplamini yaratgan. [[Bolsheviklar]] hukmronligi oʻrnatilgach, Mayakovskiy yangi voqelik faktlarini izohlash ustida ishladi. Uning „Inqilob qasidasi“, „So‘l marsh“ (ikkalasi 1918) kabi asarlari sheʼriyatga yangilik kiritdi. Mayakovskiy „Chap marsh“ asarida rus inqilobi dushmanlariga qarshi kurashga chaqiradi. ''150 000 000'' (1921) sheʼrida inqilobda ommaning yetakchi roli muhokama qilinadi."''Vladimir Ilich Lenin''" (1924) sheʼrida Mayakovskiy Rossiya inqilobi rahbarining hayoti va faoliyatiga nazar tashlab, ularni keng tarixiy fonda tasvirlaydi. Mayakovskiy [[Sotsializm|sotsialistik]] jamiyat haqida „insoniyat bahori“ deb yozadi. Siyosat katta rol oʻynagan yangi sheʼriyat turini yaratishda Mayakovskiy muhim rol oʻynadi<ref>Soviet literature: problems and people K. Zelinsky, Progress Publishers. Moscow. 1970. p. 167</ref>. === Stalin davri === 30-yillarda Rossiyada sotsialistik realizm ustunlik qildi. Muallifning siyosiy mafkuradan mustaqil ravishda yozish huquqini taʼkidlagan „Aka-uka Serapion“lar (1921) kabi yozuvchilar hokimiyat tomonidan oʻz qarashlarini rad etishga va sotsialistik realistik tamoyillarni qabul qilishga majbur boʻldi. 1930-yillarning baʼzi yozuvchilari Osip Mandelstam, Danil Xarms, „Oberiu“ rahbari, Leonid Dobichin (1894-1936), [[Mixail Bulgakov]] (1891-1940), ''"Oq gvardiya"'' (1923) va ''[["Usta va Margarita" romani|"Usta va Margarita"]]'' (1928-1941) mualliflari va Andrey Platonov, " ''Chevengur'' „ (1928) va ''“Foydali chuqur"'' (1930) romanlari muallifi rasmiy tanqidchilar tomonidan „formalistlar“ va mafkuraviy dushmanlar sifatida taqibga uchragan va asarlarini ham nashr etishga taqiq bo‘lgan. Biroq ular asarlarini nashr etishda davom etgan. 1930-yillarning oxiriga kelib sokrealistik tamoyillarga ko‘nika olmagan Isaak Babel, Boris Pilnyak va boshqa yozuvchilar uydirma ayblovlar bilan qatl etildi. [[Maksim Gorkiy]] esa Rossiyaga qaytganidan soʻng, Sovet hukumati tomonidan „sotsialistik realizm asoschisi“ deb eʼlon qilindi. Gorkiyning oʻzi eng katta muvaffaqiyatsizliklaridan biri deb hisoblagan „<nowiki><i id="mwAjE">Ona</i></nowiki>“ (1906) romani proletar yozuvchilarni sokrealistik harakatni yaratishga ilhomlantirdi. Gorkiy sotsialistik realizmni „dunyoni qayta qurayotgan odamlarning realizmi“ deb taʼriflagan. U oʻtmishga „kelajak maqsadlari choʻqqisidan“ qarashini taʼkidlagan, garchi u uni qatʼiy uslub sifatida belgilamagan boʻlsa ham. Sinyavskiyning sotsialistik jamiyatda yangi odamning rivojlanishiga yordam berish uchun bitta maqsadda yozadi („''Sotsialistik realizm toʻgʻrisida''“ insho). Gorkiy sokrealist yozuvchilarni birlashtirishga qaratilgan davlat tashkiloti — Yozuvchilar uyushmasini yaratish tashabbuskori boʻlgan<ref>A. Ovcharenko. ''Socialist realism and the modern literary process''. Progress Publishers. Moscow. 1978. p. 120</ref>. Rasmiy obroʻga qaramay, Gorkiyning inqilobdan keyingi asarlari, masalan, ''"Klim Samginning hayoti"'' (1925-1936) romanini sokrealist deb taʼriflab boʻlmaydi. Andrey Bely (1880-1934), „''Peterburg''“ (1913-1922) asarining muallifi, taniqli modernist yozuvchi ham Yozuvchilarushmasi aʼzosi boʻlgan va qator maqolalar yozib, gʻoyaviy chiqishlar orqali „haqiqiy“ sokrealist boʻlishga harakat qilgan. Sotsialistik realizmni oʻrganishni boshlashni rejalashtirgan. Biroq, u oʻzining noyob uslubi bilan yozishni davom ettiradi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.britannica.com/biography/Andrey-Bely|sarlavha=Andrey Bely &#124; Russian poet &#124; Britannica}}</ref>. U hayoti davomida asarlarini muntazam nashr ettirgan boʻlsa-da, uning asosiy asarlari 1970-yillarning oxirigacha qayta nashr etilmadi. [[Mixail Sholoxov]] (1905-1984) rasmiy sovet adabiyotining eng muhim namoyandalaridan biri edi. Uning asosiy sokrealistik asari kollektivlashtirishni ulug‘lagan „''Bokira tuproq ko‘tarilgan''“ (1935) romanidir. Biroq, uning eng mashhur va eng muhim adabiy yutugʻi ''Don'' kazaklarining Birinchi jahon urushi, Rossiya inqilobi va fuqarolar urushi davridagi hayotini real tasvirlaydigan epik romandir<ref>[https://www.washingtonpost.com/archive/entertainment/books/1997/03/23/caught-in-the-currents-of-history/f67fcef1-27e2-4762-8276-357c39dec759/ CAUGHT IN THE CURRENTS OF HISTORY — The Washington Post, 1997]</ref>. [[Nikolay Ostrovskiy|Nikolay Ostrovskiyning]] "''Poʻlat qanday qilib qoʻzgʻaldi'' „ (1932-1934) romani adabiy sokrealizmning eng mashhur asarlaridan biri boʻlib, dunyoning koʻplab tillarida oʻn millionlab nusxalarda chop etilgan. Xitoyda kitobning turli versiyalari 10 milliondan ortiq nusxada sotilgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.chinatoday.com.cn/English/e2008/e200804/p28.htm|sarlavha=Design Template|sana=Jul 30, 2012|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120730152723/http://www.chinatoday.com.cn/English/e2008/e200804/p28.htm|arxivsana=2012-07-30}}</ref>. Rossiyada kitobning 35 milliondan ortiq nusxasi muomalada<ref name="compuart">{{Veb manbasi|url=http://compuart.ru/article/8496|sarlavha=Подводя итоги XX столетия: книгоиздание. Бестселлер – детище рекламы|ish=compuart.ru}}</ref>. Uning bolaligi og‘ir mehnat ostida oʻtgan. 1919-yil iyul oyida [[Butunittifoq leninchi kommunistik yoshlar soyuzi|komsomol]] aʼzosi boʻlgan va Qizil Armiya safiga ixtiyoriy ravishda qoʻshilgan. [[Aleksandr Fadeyev]] (1901-1956) ham taniqli sotsialistik realizm yozuvchisi<ref name="compuart" />. Uning ''“Yoʻldan'' chiqishi" (1927) romani 1917-1922 yillardagi Rossiya inqilobi va fuqarolar urushi davrida Rossiyaning uzoq sharqidagi partizan kurashi haqida hikoya qiladi. Fadeyev ushbu romanning mavzusini ommani sezilarli darajada oʻzgartiradigan inqiloblardan biri deb taʼriflagan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.hrono.info/biograf/bio_f/fadeev_aa.php|sarlavha=Фадеев Александр Александрович|ish=Hrono.info|kirish sanasi=16 December 2017}}</ref>. === Muhojir yozuvchilar === Shu bilan birga, ''muhojir'' yozuvchilar, masalan, shoirlar Vladislav Xodasevich (1886-1939), Georgiy Ivanov (1894-1958) va Vyacheslav Ivanov (1866-1949);[[Aleksandr Koʻprin|Aleksandr Kuprin]], Aleksey Remizov, Ayn Rend, Dmitriy Merejkovskiy, M. Ageyev (1898-1973), Mark Aldanov (1880-1957), Gayto Gazdanov (1903-1971) va [[Vladimir Nabokov]] (1779-1899) kabi romanchilar; va qisqa hikoya [[Adabiyot bo'yicha Nobel mukofoti|Nobel mukofoti]] sovrindori yozuvchi [[Ivan Bunin]] (1870-1953) quvg‘inda ham yozishni davom ettirdi. Muhojirlik paytida Bunin oʻzining eng muhim asarlarini, masalan, ''"Arsenievning hayoti"'' (1927-1939) va ''"Qorongʻu xiyobonlar"'' (1937-1944) qissalarini yozdi. Bunin inqilobdan oldingi Rossiya haqida yozgan boʻlsa, ''muhojirlar'' hayoti Nabokovning „''Maryam''“ (1926) ''va „Sovgʻa“'' (1938), Gazdanovning "''Kler bilan bir oqshom'' „ (1929) va ''“Aleksandr Vulf xayoloti"'' (1948) va Georgiy Ivanovning „''Atomning parchalanishi“'' (1938) romanlarida tasvirlangan. === Sovet davri === Ikkinchi jahon urushi tugaganidan keyin Nobel mukofoti sovrindori [[Boris Pasternak]] (1890-1960) „Doktor <nowiki><i id="mwAn4">Jivago</i></nowiki>“ (1945-1955) romanini yozdi. Romanning Italiyada nashr etilishi esa janjalga sabab boʻldi. Chunki Sovet hukumati Pasternakni 1958-yilgi Nobel mukofotidan voz kechishga majbur qildi va ichki muhojir va fashistik beshinchi kolonnalist sifatida qoraladi. Pasternak Yozuvchilar uyushmasidan chiqarib yuborildi. Xrushchevning erishi (1954-1964) adabiyotga yangi shamol olib keldi. Sheʼriyat [[Ommaviy madaniyat|ommaviy-madaniy]] hodisaga aylandi. [[Bella Axmadulina]] (1937-2010), Robert Rojdestvenskiy (1932-1994), [[Andrey Voznesenskiy]] (1933-2010) va [[Yevgeniy Yevtushenko]] (1933-2017) o‘z sheʼrlari bilan katta maydonga chiqdi va eʼtirof qozondi. Baʼzi yozuvchilar sovet mafkurasiga qarshi chiqishga jur’at etgan. Masalan, qisqa hikoyalar yozuvchisi Varlam Shalamov (1907-1982) va [[Gulag]] lagerlaridagi hayot haqida yozgan, Nobel mukofoti laureati [[Aleksandr Soljenitsin]] (1918-2008) yoki Vasiliy Grossman (1905-1964). Bu yozuvchilar "[[dissidentlar]] " deb nom olgan. Ular 1960-yillargacha oʻzlarining asosiy asarlarini nashr eta olmadilar. Ammo „erish“uzoq davom etmadi. 1970-yillarda eng koʻzga koʻringan mualliflarning baʼzilari nafaqat nashr etishlari taqiqlangan, balki antisovet kayfiyati yoki [[parazitizm]] uchun ham jinoiy javobgarlikka tortilgan. Soljenitsin mamlakatdan chiqarib yuborildi. Boshqalar, masalan, Nobel mukofoti sovrindori shoir [[Iosif Brodskiy|Jozef Brodskiy]] (1940-1996); romanchilar Vasiliy Aksyonov (1932-2009), Eduard Limonov (1943-2020), Andrey Sinyavskiy (1925-1997), Andrey Bitov (1937-2018), Sasha Sokolov (1943-) va Vladimir Voinovich (1932-2018); va qissa yozuvchisi Sergey Dovlatov (1941-1990) g‘arbga ko‘chib ketishga majbur bo‘lishgan. Oleg Grigoryev (1943-1992) va Venedikt Yerofeyev (1938-1990) esa alkogolizmga „koʻchib ketgan“. ''Yuriy Dombrovskiy (1909-197) „Foydasiz bilimlar fakulteti“'' (1975) romanini nashr etganidan koʻp oʻtmay oʻldirilgan. Ularning kitoblari 1980-yillarning qayta qurish davrigacha rasman nashr etilmagan. Ammo, muxlislar ularni „samizdat“ (oʻz-oʻzini nashr etish) deb nomlangan usulda qoʻlda qayta chop etishda davom etishgan.<gallery widths="120" heights="120" perrow="7"> Fayl:BORIS BESIDE THE BALTIC AT MEREKULE, 1910 by L.Pasternak.jpg|[[Boris Pasternak]] Fayl:Maxim Gorky LOC Restored.jpg|[[Maksim Gorkiy]] Fayl:Ivan Bunin 1933.jpg|[[Ivan Bunin]] Fayl:Andrej Belij (Petrov-Vodkin festménye).jpg|Andrey Bely Fayl:Mayakovsky-1910.jpg|[[Vladimir Mayakovskiy]] Fayl:Petrov-vodkin-akhmatova.jpg|[[Anna Axmatova]] Fayl:Osip Mandelstam Russian writer.jpg|Osip Mandelstam Fayl:Kustodiev Zamyatin.jpg|Evgeniy Zamyatin Fayl:Bulgakov1910s.jpg|[[Mixail Bulgakov]] Fayl:Vladimir Nabokov 1973.jpg|[[Vladimir Nabokov]] Fayl:Andrej-platonovic-platonov-1938.jpg|Andrey Platonov Fayl:Varlam Shalamov-NKVD-right.jpg|Varlam Shalamov Fayl:Aleksandr Solzhenitsyn 1974crop.jpg|[[Aleksandr Solzhenitsyn|Aleksandr Soljenitsin]] Fayl:№ 529+ Vasiliy Aksenov, Orlean, aprel 1983 (cropped).jpg|[[Vasily Aksyonov|Vasiliy Aksyonov]] Fayl:Josef Brodsky crop.jpg|Jozef Brodskiy </gallery> === Ommabop sovet janrlari === Sovet Ittifoqida bolalar adabiyoti oʻzining tarbiyaviy roli tufayli asosiy janr hisoblangan. Ilk sovet davridagi bolalar kitoblarining katta qismi sheʼrlar edi. [[Korney Chukovskiy]] (1882-1969), [[Samuil Marshak]] (1887-1964) va Agniya Barto (1906-1981) eng koʻp oʻqilgan shoirlar qatoriga kirgan. Mayakovskiy va [[Sergey Mixalkov]] (1913-2009) kabi „kattalar“ shoirlari ham janrga hissa qoʻshgan. Ilk sovet bolalar nasrining baʼzilari zamonaviy Rossiyada nomaʼlum boʻlgan xorijiy [[Ertak|ertaklarning]] moslashuvidan iborat edi. [[Aleksey Tolstoy|A.N. Tolstoy]] (1882-1945) [[Carlo Collodi|Karlo Kollodining]] „''[[Pinocchio|Pinokkio]]''“ asarining yengil va qisqartirilgan „''Buratino''“ variantini yozgan. Aleksandr Volkov (1891-1977) L.Frank Baumning 1939-yilda ''"Zumrad shahar sehrgari"'' nomi bilan nashr etilgan ''"Ajoyib Oz sehrgari"'' asarining tarjimasi bilan sovet bolalarini [[Fentezi|fantastika]] bilan tanishtirdi. Ertaklar nisbatan mafkuraviy tazyiqdan xoli bo‘lgan bo‘lsa, Stalin davridagi realistik bolalar nasrida yuksak g‘oyaviy xususiyatga ega bo‘lib, bolalarni vatanparvar, kommunist qilib tarbiyalash maqsadi ko‘zlangan. Bu yoʻnalishda taniqli yozuvchi Arkadiy Gaydar (1904-1941), uning Temur haqidagi hikoyalari va pyesalarida keksalarga yordam beradigan va [[Bezorilik|bezorilarga]] qarshi turadigan yosh kashshof koʻngillilar jamoasini tasvirlaydi. [[Nikita Xrushchyov|Xrushchov]] (1953-1964 yillarda Sovet Ittifoqi Kommunistik partiyasi Markaziy Qoʻmitasining Birinchi kotibi) va [[Leonid Brejnev|Brejnev]] (1966-1982-yillarda hokimiyat tepasida bo‘lgan) davrida bosim yengillashdi. Eduard Uspenskiy, Yuriy Entin, Viktor Dragunskiyning oʻrta va oxirgi sovet bolalar kitoblarida targʻibot belgilari yoʻq. 1970-yillarda ushbu kitoblarning aksariyati, shuningdek, xorijiy bolalar yozuvchilarining hikoyalari animatsiyaga moslashtirilgan. Ilmiy inqilob, sanoatlashtirish va mamlakatning kosmik kashshofligidan ilhomlangan sovet [[Ilmiy fantastika|ilmiy fantastikasi]] senzura ruxsat bergan chegaralarda boʻlsa ham, gullab-yashnadi. [[Aleksandr Belyayev|Aleksandr Belyaev]], Grigoriy Adamov, [[Vladimir Obruchev]], [[Aleksey Tolstoy|Aleksey Nikolaevich Tolstoy]] kabi ilmiy fantastika mualliflari qattiq ilmiy fantastikaga sodiq qolishgan. Ular [[Herbert Wells|X.G. Uells]] va [[Jules Verne|Jyul Vernni]] namuna sifatida koʻrishgan. Ushbu tendentsiyaning ikkita muhim istisnosi: "''Biz'' „ distopik romani muallifi [[Yevgeniy Zamyatin]] va ''“Ityurak",'' ''"Oʻlimga uchragan tuxumlar" asarlari muallifi [[Mixail Bulgakov]]'' ilmiy fantastikalarida kommunistik mafkura va haqiqiy amaliyotni kinoya qilishda foydalangan. Kelajakning dissident yozuvchilari singari, Zamyatin va Bulgakov ham Sovet Ittifoqidagi senzura tufayli kitoblarini nashr etishda jiddiy muammolarga duch kelishadi. 1950-yillarda Xrushchev „erishi“ boshlanganidan so‘ng sovet ilmiy fantastikasi oʻziga xos uslubni shakllantira boshladi. Falsafa, [[etika]], [[Utopiya|utopik]] va [[Antiutopiya|distopik]] gʻoyalar uning asosiga aylandi va ijtimoiy fanlar eng mashhur subjanr bo‘ldi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/528857/science-fiction/235713/The-evolution-of-science-fiction|sarlavha=Science fiction – literature and performance|ish=Britannica.com|kirish sanasi=16 December 2017}}</ref>. Yerning kelajagiga utopik kommunistik jamiyatning qarashi maʼqul boʻlgan yagona nuqtai nazar boʻlsa-da, janr erkinligi hali ham erkin fikr bildirish uchun tayyor emas edi. Aka-uka Arkadiy va Boris Strugatskiy va Kir Bulychevning kitoblari ijtimoiy muammolarni eslatib turadi va koʻpincha zamonaviy sovet jamiyatining [[Satira|satirasini]] oʻz ichiga oladi. Ivan Yefremov, aksincha, oʻzining [[Tarixiy janr|tarixiy romanlarida]] kelajak va [[Qadimgi Yunoniston]] haqidagi [[Utopiya|utopik]] qarashlari bilan mashhur boʻldi. Shuningdek, Strugatskiylar Sovet davridagi birinchi ilmiy fantaziya — „Dushanba shanba kuni boshlanadi“ trilogiyasini yaratdi. Boshqa taniqli fantast yozuvchilar orasida Vladimir Savchenko, Georgiy Gurevich, Aleksandr Kazantsev, Georgiy Martynov, Yeremey Parnovlar ham bor edi. Ilmiy-fantastik va bolalar kitoblarining oʻziga xos tarmogʻi Sovet davrining oʻrtalarida paydo boʻldi. Bolalar ilmiy fantastikasi bolalarni oʻyin-kulgi bilan oʻqitish uchun moʻljallangan edi. Bu janrning yulduzi Bulychov edi. U kattalar kitoblari bilan bir qatorda kelajakdagi oʻsmir qiz Alisa Selezneva haqida bolalar uchun kosmik sarguzashtlar seriyasini yaratdi. Boshqalar orasida Nikolay Nosovning „Mitti Neznayka“ haqidagi kitoblari, elektron robot bola haqida yozgan Evgeniy Veltistov, Vitaliy Melentyev, Vladislav Krapivin, Vitaliy Gubarev kabilar bor. Detiktiv janr ham ancha mashhur janr edi. Aka-uka Arkadiy va Georgiy Vaynerlarning detektivlari va [[Yulian Semyonov|Yulian Semyonovning]] josuslik romanlari eng koʻp sotilgan<ref name="Khagi">[https://web.archive.org/web/20060525212244/http://www.utoronto.ca/tsq/13/khagi13.shtml Sofya Khagi: Boris Akunin and Retro Mode in Contemporary Russian Culture], Toronto Slavic Quarterly</ref>. Ularning koʻplari 1970 va 1980-yillarda kino yoki televideniega moslashtirilgan. Qishloq nasri — qishloq hayotining nostalgiyali taʼriflarini yetkazuvchi janr. [[Valentin Rasputin|Valentin Rasputinning]] 1976-yilda chop etilgan „Matyora ''bilan vidolashuv“'' romani GES qurish uchun vayronaga aylangan qishloq tasvirlangan<ref> {{Cite encyclopedia|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/prose%20poem|title=Prose poem|encyclopedia=Merriam-Webster|accessdate=2012-05-27}} </ref>. Ilk sovet davridagi [[Tarixiy janr|tarixiy fantastika]] badiiylashtirilgan yoki yoʻq boʻlgan [[Memuar|xotiralarning]] katta qismini oʻz ichiga olgan. Valentin Katayev va Lev Kassil chor Rossiyasidagi bolalar hayoti haqida yarim avtobiografik kitoblar yozgan. Vladimir Gilyarovskiy „''Moskva va moskvaliklar''“da inqilobdan oldingi Moskva hayoti haqida yozgan. Shuningdek, yozuvchilarning o‘z tajribalari davomida Lev Tolstoyning „''Urush va tinchlik''“ romaniga o‘xshash inqilob haqida epik roman yozishga urinishlar bo‘lgan. Aleksey Tolstoyning „Xojdenie po mukam“ (1920-1941) va [[Mixail Sholoxov|Mixail Sholoxovning]] „Tinch oqar Don''“'' (1928-1940) romanlarida Rossiya inqilob boshlanishidan fuqarolar urushi oxirigacha tasvirlangan. „Xojdenie po mukam“ sotsialistik gʻoyalar gʻalabasini namoyish etadi, „Tinch oqar Don“ esa realistik va shafqatsiz obrazni beradi. [[Maksim Gorkiy]] va Andrey ''Beliyning „Klim Samgin hayoti“'' (1925-1936) <ref>[https://books.google.com/books?id=KGhGf-erYM8C&printsec=frontcover&dq=russian+revolutionary+novel+samgin&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwiF1ZfQyMvyAhXoQvEDHaEsDy0Q6AEwAHoECAUQAg#v=onepage&q=samgin&f=false The Russian Revolutionary Novel: Turgenev Pasternak — Richard Freeborn — Google Books]</ref> va ''Moskva'' (1926-1931) eksperimental romanlarida rus ''ziyolilarining'' inqilobiy harakat bilan aloqasi yoritilgan. Mixail Bulgakov fuqarolar urushi haqida trilogiya yozish haqida o‘yladi. Lekin faqat birinchi qism — ''"Oq gvardiya"'' (1923)ni yozdi. Sovet tarixiy fantastikasida Ikkinchi jahon urushi romanlari va leytenant nasri vakillari (masalan, [[Vasiliy Bikov|Vasil Bikov]]), Vasiliy Grossman, [[Konstantin Simonov]], Boris Vasilyev, [[Viktor Astafyev]], Boris Polevoy kabi mualliflarning qisqa hikoyalari ustunlik qildi. mualliflarning o‘z urush tajribasiga asoslangan. Vasiliy Yan va Konstantin Badygin oʻzlarining oʻrta asrlar Rusiga oid romanlari bilan, Yuriy Tynyanov esa Rossiya imperiyasi haqida yozganlari bilan mashhur. Valentin Pikul turli davrlar va mamlakatlar haqida [[Alexandre Dumas|Aleksandr]] Dyumadan ilhomlangan uslubda yozgan. 1970-yillarda nisbatan mustaqil qishloq nasri paydo boʻldi, uning eng koʻzga koʻringan vakillari [[Viktor Astafyev]] va [[Valentin Rasputin]] edi. Okkultizmga bagʻishlangan har qanday fantastika, qoʻrquv, kattalarga qaratilgan fantaziya yoki sehrli realizm Sovet Rossiyasida yaxshi qabul qilinmagan edi. 1980-yillarga qadar bu janrlarda juda kam kitoblar yozilgan va juda oz qismi nashr etilgan. Shunga qaramay, avvalgi kitoblar, masalan, Gogolning kitoblari taqiqlanmagan edi. Noyob istisnolardan Bulgakovning „''[["Usta va Margarita" romani|Usta va Margarita]]''“ (muallifning hayoti davomida nashr etilmagan) va ''Strugatskiyning „Dushanba shanba kuni boshlanadi“'' romanlari zamonaviy sovet voqeligiga uni kinoya qilish uchun sehrli va mistik obrazlarni kiritdi. Yana bir sovet yozuvchisi Aleksandr Grin ham real, ham fantastik, romantik asarlar yozgan.<gallery widths="120" heights="120" perrow="7"> Fayl:Chukovsky by Repin.jpg|[[Korney Chukovskiy]] Fayl:ANTolstoy.jpg|[[Aleksey Tolstoy]] Fayl:Alexander Belayev.jpg|Aleksandr Belayev Fayl:Ilf Petrov.jpg|Ilya Ilf va Yevgeniy Petrov Fayl:Olga Bergholz.jpg|Olga Berggolz Fayl:Mixalkov Sergey Vladimirovich.jpg|[[Sergey Mikhalkov|Sergey Mixalkov]] Fayl:Boris Strugatsky Seminar 20060109 02.jpg|Boris Strugatskiy </gallery> == Postsovet davri == XX asrning oxiri rus adabiyoti uchun nisbatan ogʻir davr boʻldi. Senzura olib tashlangan va yozuvchilar endi oʻz fikrlarini erkin ifoda eta olishgan boʻlsa-da, 1990-yillardagi siyosiy va iqtisodiy tartibsizlik kitob bozori va adabiyotga jiddiy taʼsir koʻrsatdi. Kitob matbaa sanoati inqirozga uchradi. Bosma kitoblar soni sovet davriga nisbatan bir necha baravar kamaydi. Buning qayta tiklanishi uchun taxminan oʻn yil kerak boʻldi. Bu davrning eng koʻp muhokama qilingan mualliflari orasida birinchi hikoyalari, keyinchalik romanlari bilan mashhur boʻlgan Viktor Pelevin, romanchi va dramaturg Vladimir Sorokin va shoir Dmitriy Prigov bor edi. Rus adabiyotidagi nisbatan yangi tendentsiya shundan iboratki, ayol yozuvchilari Tatyana Tolstaya yoki Lyudmila Petrushevskaya, romanchilar Lyudmila Ulitskaya va Dina Rubina kabilar mashhurlikka erishdilar. Klassik rus romanining anʼanasi Mixail Shishkin va Vasiliy Aksyonov kabi mualliflar bilan davom etmoqda. Detektiv hikoyalar va trillerlar yangi rus adabiyotining juda muvaffaqiyatli janri ekanligini isbotladi. 1990-yillarda Aleksandra Marinina, Polina Dashkova va Darya Dontsovaning seriyali detektiv romanlari millionlab nusxalarda nashr etildi. Keyingi oʻn yillikda yanada murakkab mashhur fantastika asar yozgan Boris Akunin, masalan, XIX asr sleuiti Erast Fandorin haqidagi romanlar butun mamlakat boʻylab katta qiziqish bilan oʻqildi. Ilmiy fantastika [[Fentezi|fantaziyadan]] keyin ikkinchi o‘rinda tursa ham yaxshi sotilgan. Bu rus kitobxonlari uchun nisbatan yangi edi. Ushbu janrlar 1990-yillarning oxirida Sergey Lukyanenko, Nik Perumov, Mariya Semenova, Vera Kamsha, Aleksey Pexov, Anton Vilgotskiy va Vadim Panov kabi mualliflar bilan gullab-yashnadi. Zamonaviy rus ilmiy fantastika va fantaziyasining ajoyib namunalari<nowiki/>[[Ukraina|Ukrainada]], ayniqsa [[Xarkov|Xarkovda]]<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.ukrainetravel.co/index.php/kharkiv|sarlavha=Kharkov Ukraine|ish=Ukrainetravel.com|kirish sanasi=16 December 2017}}</ref> H.L. Oldie, Aleksandr Zorich, Yuriy Nikitin va Andrey Valentinovlar yashaydigan shaharlarda yozilgan. [[Kiyev|Kievdan]] esa Marina, Sergey Dyachenko va Vladimir Arenevlarni aytishimiz mumkin. Rus dahshatli adabiyotiga ukrainaliklar Andrey Dashkov va Aleksandr Vargo katta hissa qoʻshgan. Oʻsha davr rus sheʼriyati bir qancha avangard buyuklarni yaratdi. Lianosovo shoirlar guruhi aʼzolari, xususan Genrix Sapgir, Igor Xolin va Vsevolod Nekrasov ilgari sovet davriy nashrlarida nashr etishdan tiyilishni afzal koʻradilar. Ayniqsa, Moskvada bir muncha mashxurlikka erishgan yana bir mohir eksperimental shoir Gennadiy Aygi ham shu yo‘lni tanladi. Boshqa sheʼriy yoʻnalishlarga ergashgan shoirlar ham mashhur edi. Masalan, ''Poeziya klubidan'' Vladimir Aristov va Ivan Jdanov, Konstantin Kedrov va Elena ''Katsuba.'' Ularning barchasi meta-metafora deb atagan murakkab metaforalardan foydalanganlar. Sank-Peterburgda nafaqat mashhur [[Iosif Brodskiy]], balki Viktor Krivulin, Sergey Stratanovskiy va Elena Shvartsni ham oʻz ichiga olgan .''Yangi Leningrad sheʼriyat maktabi'' aʼzolari Sovet davrida yashirin, keyinchalik esa asosiy sheʼriyatda koʻzga koʻringan edi. Baʼzi boshqa shoirlar, masalan Sergey Gandlevskiy va Dmitriy Vodennikov retro uslubida yozish orqali mashhurlikka erishdilar. Bu yangi yozilgan rus sheʼriyatining XIX asrda rivojlangan naqsh va shakllarga ongli ravishda taqlid qilish qobiliyatiga aylanishini aks ettirdi.<gallery> Fayl:Lyudmila Ulitskaya 4.jpg|Lyudmila Ulitskaya Fayl:Eduard Limonov.jpg|Eduard Limonov Fayl:Vladimir sorokin 20060313-2.jpg|Vladimir Sorokin Fayl:Boris Akunin 2012.jpg|Boris Akunin Fayl:Sergey Lukyanenko MOW 03-2011.jpg|Sergey Lukyanenko </gallery> === XXI asr === XXI asrda rus mualliflarining yangi avlodi XX asr oxiridagi postmodernist rus nasridan juda farq qildi. Bu esa tanqidchilarni „yangi realizm“ haqida gapirishga undaydi. Sovet Ittifoqi qulaganidan keyin oʻsib ulgʻaygan „yangi realistlar“ hayot haqida yozadilar. Ammo avvalgilarining mistik va syurrealistik elementlaridan foydalanmasdan. „Yangi realistlar“ — bu jurnalistikada, ijtimoiy-siyosiy yozuvlarda va ommaviy axborot vositalarida vaʼz qilish uchun joy bor deb hisoblaydigan yozuvchilar. Yetakchi „yangi realistlar“ qatoriga Ilya Stogoff, Zaxar Prilepin, Aleksandr Karasyov, Arkadiy Babchenko, Vladimir Lorchenkov va Aleksandr Snegiryov kiradi<ref name="Popov">{{Veb manbasi|url=http://matec.ru/files/2009_04_DT_L_all.pdf|muallif=Yevgeni Popov|sarlavha=Who can follow Gogol's footsteps|ish=Matec.ru|sana=21 April 2009|kirish sanasi=22 April 2013}}</ref>.<gallery> Fayl:MichaelShishkin1209n.jpg|Mixail Shishkin Fayl:Zakhar Prilepin at Nizhny Novgorod rally, 4 February 2012.jpg|Zaxar Prilepin Fayl:Alexander Karasyov 2009.jpg|Aleksandr Karasyov Fayl:Dmitry Glukhovsky MOW 03-2011.jpg|Dmitriy Gluxovskiy </gallery> == Tashqi taʼsirlar == === Britaniya romantik sheʼriyat === [[Shotlandiya]] [[Sheʼriyat|shoiri]] [[Byorns Robert|Robert Berns]] Rossiyada „xalq shoiri“ga aylandi. [[Rossiya imperiyasi|Imperatorlik]] davrida rus [[Aristokratiya|aristokratiyasi]] bilan [[dehqonlar]] o‘rtasida aloqa shunchalik sust boʻlganki, [[Rus tili|rus]] tiliga tarjima qilingan Berns oddiy rus xalqi uchun timsolga aylangan. 1924-yilda [[Samuil Marshak]] tomonidan boshlangan Bernsning yangi tarjimasi 600 000 nusxada sotilib, mashhurlik cho‘qqisiga chiqdi<ref>[http://www.europadisc.co.uk/classical/69045/Russian_Settings_of_Robert_Burns.htm Classical Music on CD, SACD, DVD and Blu-ray : Russian Settings of Robert Burns]. Europadisc (2009-01-26). Retrieved on 2012-06-17.</ref> <ref>Peter Henry. {{Veb manbasi|url=http://www.standrews.com/burns/HERALDWRITINGS/feature30.html|sarlavha=Sure way of getting Burns all wrong|kirish sanasi=2009-06-10|arxivurl=https://web.archive.org/web/20041211055558/http://www.standrews.com/burns/HERALDWRITINGS/feature30.html|arxivsana=December 11, 2004}}. standrews.com</ref>. [[Bayron Jorj Noel Gordon|Lord Bayron]] Oltin davrning deyarli barcha rus shoirlariga, jumladan Pushkin, Vyazemskiy, Jukovskiy, Batyushkov, Baratinskiy, Delvig va ayniqsa Lermontovga katta taʼsir koʻrsatgan<ref>[http://feb-web.ru/feb/slt/abc/lt1/lt1-0831.htm Rozanov. Bayronizm // Slovar literaturnix terminov. T. 1. — 1925 (tekst)]. Feb-web.ru. Retrieved on 2012-06-17.</ref>. === Fransuz adabiyoti === [[Victor Hugo|Viktor Gyugo]] va [[Honoré de Balzac|Onore de Balzak]] kabi yozuvchilar katta taʼsirga ega edilar<ref>{{Kitob manbasi|url=https://books.google.com/books?id=jLBVekT64q8C&q=Victor+Hugo+and+Honor%C3%A9+de+Balzac+on+russian+literature&pg=PA53|title=Historical Dictionary of Russian Literature|last=Stone|first=Jonathan|publisher=Rowman & Littlefield|year=2013|isbn=9780810871823|pages=53}}</ref>. Shuningdek, [[Jules Verne|Jyul Vern]] rus ilmiy fantastika yozuvchilarining bir necha avlodlarini ilhomlantirgan desak adashmaymiz. == Chet elda == Rus adabiyotini faqat ruslar yaratmagan. Sovet davrida mashhur [[belarus]] yozuvchilar [[Vasiliy Bikov|Vasil Bikat]], [[Qirgʻizlar|qirgʻiz adibi]] [[Chingiz Aytmatov]], bundan tashqari Fozil Iskandarlarining bir qancha kitoblarini rus tilida yozishgan. Rus tilida yozadigan baʼzi taniqli yozuvchilar Ukrainada (Andrey Kurkov, HL Oldie, Maryna va Sergey Dyachenko) yoki Boltiqboʻyi mamlakatlarida (Garros va Evdokimov, Maks Frei) tugʻilgan. Aksariyat ukrainalik fantaziya va ilmiy fantastika mualliflari rus tilida yozishadi <ref name="pentacle">{{Kitob manbasi|last=Oldie|first=H.L.|year=2005|language=ru|location=Moscow|publisher=Eksmo|isbn=5-699-09313-3|quote=Украиноязычная фантастика переживает сейчас не лучшие дни. ... Если же говорить о фантастике, написанной гражданами Украины в целом, независимо от языка (в основном, естественно, на русском), – то здесь картина куда более радужная. В Украине сейчас работают более тридцати активно издающихся писателей-фантастов, у кого регулярно выходят книги (в основном, в России), кто пользуется заслуженной любовью читателей; многие из них являются лауреатами ряда престижных литературных премий, в том числе и международных.<br><br>Speculative fiction in Ukrainian is living through a hard time today&nbsp;... Speaking of fiction written by Ukrainian citizens, regardless of language (primarily Russian, of course), there's a brighter picture. More than 30 fantasy and science fiction writers are active here, their books are regularly published (in Russia, mostly), they enjoy the readers' love they deserve; many are recipients of prestigious literary awards, including international.}}</ref>. Bu ularga ancha kengroq auditoriyaga kirish imkonini beradi va odatda oʻz kitoblarini Eksmo, Azbuka va AST kabi rus nashriyotlari orqali nashr etadilar. Bir qator taniqli rus yozuvchilari Mixail Shishkin, Ruben Gallego, Yuliya Kissina, Svetlana Martynchik va Dina Rubina, shoirlar Aleksey Tsvetkov va Baxit Kenjeevlar SSSRda tugʻilgan boʻlsalar ham, Gʻarbiy Evropa, [[Shimoliy Amerika]] yoki [[Isroil|Isroilda]] yashab ijod qilishgan<ref>{{Kitob manbasi|title=Nostalgia for a Foreign Land: Studies in Russian-Language Literature in Israel|last=Katsman|first=Roman|publisher=Academic Studies Press|year=2016|isbn=978-1618115287|location=Boston}}</ref>. == Rus adabiyotidagi asosiy mavzular == Asosan azob-uqubatlar, insonning o‘zini anglashga bo‘lgan urinishlari, iqrorlar rus adabiyotining yetakchi mavzularidan desak, adashmagan bo‘lamiz. Xususan, Fyodor Dostoyevskiy „Jinoyat va jazo“ asarida azob-uqubatlarni o‘rgangani bilan ajralib turadi. Xristianlik va xristian simvolizmi ham muhim mavzular biri. Bu Dostoyevskiy, Tolstoy va Chexovlar ijodida ko‘zga tashlanadi. == Rus adabiyotining Nobel mukofoti sovrindorlari == <div class="div-col" style="column-width: 20em;"> * [[Ivan Bunin]] (1933) * [[Boris Pasternak]] (1958) * [[Mikhail Sholokhov|Mixail Sholoxov]] (1965) * [[Aleksandr Solzhenitsyn|Aleksandr Soljenitsin]] (1970) * Jozef Brodskiy (1987) * Svetlana Aleksievich (2015) </div> == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] jfa3h288frmy4fc0f2riu6ef4519jtp Koreys madaniyati 0 783013 2815853 2815346 2022-08-28T12:07:00Z Husniddin Rasulov 73000 wikitext text/x-wiki {{thr|[[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 18:14, 25-Avgust 2022 (UTC)}} [[Fayl:Korean_architecture_roof_detail_2.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Korean_architecture_roof_detail_2.jpg/250px-Korean_architecture_roof_detail_2.jpg|thumb|333x333px| ''Dancheong'', Kyonbok saroyidagi binodagi dekorativ rasmlar]] [[Fayl:Lotus_lantern_festival_2001.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Lotus_lantern_festival_2001.jpg/200px-Lotus_lantern_festival_2001.jpg|thumb|267x267px| Lotus chiroqlari festivali]] Koreyaning anʼanaviy '''madaniyati''' [[Koreyaning ikkiga bo'linishi|Koreyaning]] 1945-yilda boʻlinishidan oldingi [[Koreya]] va janubiy [[Manjuriya|Manchuriyaning]] umumiy madaniy va tarixiy merosini oʻz ichiga oladi. Manjuriya Shimoliy-Sharqiy Osiyodagi qadimiy geografik va tarixiy mintaqa, jumladan, Xitoy va Rossiya kabi mamlakatlar hududining maʼlum bir qismidan tashkil topgan hududdan iborat edi. Dunyodagi eng qadimgi uzluksiz madaniyatlardan biri sifatida [[koreyslar]] oʻzlarining anʼanaviy rivoyatlarini naʼmuna qilib koʻrsatadilar<ref>Korean Culture, Volume 23, Issue 2</ref><ref>Food, Cuisine, and Cultural Competency for Culinary, Hospitality, and Nutrition Professionals by Sari Edelstein</ref><ref>A Concise History of Korea: From the Neolithic Period through the Nineteenth Century by Michael J. Seth</ref>. 20-asrning oʻrtalaridan boshlab Koreya hududi [[Koreya Xalq Demokratik Respublikasi|Shimoliy Koreya]] va [[Koreya Respublikasi|Janubiy Koreya]] davlatlari oʻrtasida boʻlinib ketdi, natijada bugungi kunda ham kuzatilishi mumkin boʻlgan bir qator madaniy farqlar paydo boʻldi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.korea-is-one.org/article.php3?id_article=2565|arxivurl=https://archive.today/2008.12.11-112904/http://www.korea-is-one.org/article.php3?id_article=2565|arxivsana=2008-12-11|sarlavha=See "Same roots, different style" by Kim Hyun|nashriyot=Korea-is-one.org|kirish sanasi=2012-07-15}}</ref><ref>{{Kitob manbasi|url=https://books.google.com/books?id=jjOva6fF96AC&q=The+Koreas:+a+global+studies+handbook+By+Mary+E.+Connor|title=The Koreas: A Global Studies Handbook – Mary E. Connor|accessdate=2012-07-15|isbn=9781576072776|year=2002|last=Connor|first=Mary E.}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://cirrie-sphhp.webapps.buffalo.edu/culture/monographs/korea.pdf|sarlavha=An Introduction to Korean Culture for Rehabilitation Service Providers|nashriyot=Center for International Rehabilitation Research Information & Exchange|kirish sanasi=2020-07-01}}</ref>. [[Choson|Choson sulolasidan]] oldin koreys shamanizmi koreys madaniyatida chuqur ildiz otgan edi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.gugak.go.kr/download/data/dict_201011241951496.PDF|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141015184157/http://www.gugak.go.kr/download/data/dict_201011241951496.PDF|arxivsana=2014-10-15|sarlavha=Religious Music : Shamanism|nashriyot=gugak.go.kr}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://english.visitkorea.or.kr/enu/AK/AK_EN_1_4_8_3.jsp|sarlavha=Shamanism|nashriyot=Korea Tourism Organization|kirish sanasi=2014-08-17|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140819082849/http://english.visitkorea.or.kr/enu/AK/AK_EN_1_4_8_3.jsp|arxivsana=2014-08-19}}</ref>. == Tarix == Tung-i xalqi (soʻzma-soʻz tarjima qilganda „sharqiy kamonchilar“ maʼnosini bildiradi) miloddan avvalgi uchinchi ming yilliklarda Manjuriya hududida istiqomat qilgan. Mazkur xalqning urf-odatlari hozirgi Shimoliy Koreya odatlariga mutanosib. Afsonaga koʻra, Hwanung ismli mavjudot osmondan yerga tushib, u yerda odam boʻlishni xohlaydigan yoʻlbars va ayiqni uchratgan. Faqat ayiqning xohishi amalga oshadi va Hwanung keyinchalik shu odamga aylangan ayiqqa turmushga chiqadi. Ikkalasining Dangun ismli oʻgʻli bor boʻlib, u miloddan avvalgi 2333-yilda Koreyaning birinchi hukmdori sifatida taxtga oʻtiradi. Aytishlaricha, bu afsonaviy podshohning avlodlari qirollikni 1000 yildan ortiq vaqt davomida boshqarib kelishgan. Koreyaning mahalliy qabilalariga xitoylik muhojirlarning uzluksiz kelib qoʻshilishi tufayli butun yarim orol Wi Man afsonalarida aks ettirilganidek aralash aholi koʻrinishini oldi. Immigrant xalqlar koreys madaniyatini turli oqimlariga taʼsir o;tkazdilar, masalan, shamanizm va xitoy taʼsirida koreys madaniyatida turli oʻzgarishlar yuz berdi. Shuniningdek, koʻp sohalardagi fikrlar va dunyoqarash qadimgi shamanizmgamoslashib ketgan boʻlsa ham, konfutsiylikning koreyslar tomonidan chuqur oʻzlashtirilishi, ular hayotining barcha jabhalariga oʻz taʼsirini oʻtkazmay qolmadi. Bugungi kunga qadar Koreya xalqi oʻziga xos koʻplab qadriyatlarini saqlab qolganlar, garchi ular zamonaviy Gʻarb taʼsiri asosan Amerika urf-odatlari aralashuviostida yoʻq boʻlib ketayotgangdek koʻrinsa ham, ayrim koreys oilalari hali-hanuz milliy urf-odatlarga xos tarzda hayot kechiradilar. == Janubiy Koreya madaniyati == [[Fayl:Dancheong_Style.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Dancheong_Style.jpg/220px-Dancheong_Style.jpg|left|thumb| Dancheong dekorativ rasmli katta baraban]] [[Koreya Respublikasi|Janubiy Koreyaning]] zamonaviy madaniyati Koreyaning ilk ko‘chmanchi qabilalari orasida keng tarqalgan anʼanaviy madaniyatdan kelib chiqqan. Minglab yillar davomida qadimgi Xitoy koʻchmanchilari taʼsirida oʻzgarishlarga uchragan qadimiy Koreya madaniyatini saqlagan [[Koreya Respublikasi|Janubiy Koreya]], 1945-yilda [[Koreyaning ikkiga bo'linishi|Koreya boʻlinganidan]] beri Shimoliy Koreya madaniyatidan ancha uzoqda boʻlgan oʻz madaniy rivojlanish yoʻlini saqlagan holda shimoldan ajralib chiqdi. Janubiy Koreyaning, ayniqsa [[Seul|Seulning]] [[Industrial oʻsish|sanoatlashtirilishi]] [mamlakat yoki mintaqada sanoatning keng miqyosda rivojlanishi], [[Urbanizatsiya|urbanizatsiyalashishi]] [aholining shaharlarga koʻchib oʻtishi] va [[Vesternizatsiya|gʻarblashuvi]] [gʻarb madaniyatining oʻzlashtirilishi] [[Koreyslar|koreys xalqining]] hayotida tub oʻzgarishlar paydo qildi. Iqtisodiyot va turmush tarzining o‘zgarishi aholining yirik shaharlarda to‘planishiga (qishloqlari aholisining kamayishiga) olib keldi. Ko‘p [[Avlod|avlodli]] uy xo‘jaliklari kichik oilalarga (ota-ona va ularning farzandlaridan iborat) ajraladi. Bugungi kunda koreys madaniyatining koʻplab elementlari, ayniqsa [[Ommaviy madaniyat|ommabop madaniyati]] butun dunyo boʻylab tarqaldi va dunyodagi eng koʻzga koʻringan madaniy kuchlardan biri hisoblanadi<ref>{{Cite journal|last=Yong Jin|first1=Dal|title=Hallyu 2.0: The New Korean Wave in the Creative Industry|journal=International Institute Journal|date=2011|volume=2|issue=1|url=https://quod.lib.umich.edu/i/iij/11645653.0002.102/--hallyu-20-the-new-korean-wave-in-the-creative-industry?rgn=main;view=fulltext}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Farrar |first=Lara |title='Korean Wave' of pop culture sweeps across Asia |work=CNN |url=http://edition.cnn.com/2010/WORLD/asiapcf/12/31/korea.entertainment/index.html}}</ref><ref>{{Cite journal|title=The Global Impact of South Korean Popular Culture: Hallyu Unbound ed. by Valentina Marinescu|journal=Korean Studies|year=2015|url=https://www.researchgate.net/publication/293479051|doi=10.1353/ks.2015.0005|last=Cheon|first1=Sang Yee|volume=39|pages=113–114}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Kim |first=Harry |date=2 February 2016 |title=Surfing the Korean Wave: How K-pop is taking over the world {{!}} The McGill Tribune |work=The McGill Tribune |url=http://www.mcgilltribune.com/a-e/surfing-the-korean-wave-how-k-pop-kpop-is-taking-over-the-world-012858/}}</ref>. == Shimoliy Koreya madaniyati == [[Koreya Xalq Demokratik Respublikasi|Shimoliy Koreyada]] madaniyatining asosiy oʻziga xosligi shundan iboratki, shimolliklar oʻtmishdagi eng yaxshideb hisoblangan qadriyatlarni oʻzlarida olib qolishgan va kapitalistik elementlardan toʻliqvoz kechishgan. Adabiyot, sanʼat, musiqa va raqs kabi sanʼatdagi ommabop, xalq uslublari va qadriyatlari koreys xalqining chinakam noyob ruhini ifodalovchi vositalar sifatida qadrlanadi. Shimoliy koreyalik etnograflar, (yaʼni, maʼlum bir jamiyat yoki tashkilotni oʻrganib, ularning xatti-harakatlari va oʻzaro taʼsirini yaqindan kuzatishni oʻz ichiga olgan sifatli tadqiqotlar olib boradigan odamlar) koʻp vaqtlarini toʻgʻri proletar yoki xalq ruhiga ega boʻlgan, jamoaviy ongni rivojlantirishga yordam beradigan, madaniy oqim shakllarni qayta tiklashga sarflaydilar. Proletar kapitalistik jamiyati nuqtai nazaridan sinflarni marksizm taʼlimoti asosida oʻrganish maʼqullanadi (oriylar tomonidan ishlab chiqilgan kasta tizimi bilan adashtirmaslik kerak), shu jumladan proletarlar va burjuaziya taʼlimotlariga ham mutanosib tarzda ish olib boriladi. Boshqa sinflarga yer egalari, mayda burjuaziya vakillari, dehqonlar va lumpenproletariatlar kiradi, lekin kapitalizm dinamikasi nuqtai nazaridan bu birlamchi doimiy holat hisoblanmaydi. Shimoliy Koreya raqslarida jonli, optimistik musiqiy va xoreografik ifodalar koʻp qoʻllaniladi. Guruh xalq raqslari va xor qo‘shiqlari anʼanaviy ravishda Koreyaning barcha qismlarida emas, ayrim hududlaridagina ommalashgan. Ular Shimoliy Koreya boʻylab 1990-yillarning boshida maktablar va universitet talabalari orasida targʻib qilinar edi. Oʻz davrida mashxur boʻlgan fermerlarning musiqa ansambllari ham keyinchalik qayta tiklandi. == Yanbian Koreya avtonom hukumati madaniyati == Mandarin xitoy va [[Koreys tili|koreys]] tillari Yanbian hududida rasmiy til sifatida ishlatiladi. ''Vice News jurnali'' mazkur hukumatni Shimoliy va Janubiy Koreya madaniyatining mashhurligi tufayli „Gʻarbiy Koreya“ va „Uchinchi Koreya“ deb taʼriflaydi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.vice.com/en_us/article/gqwppy/atlas-hoods-the-third-korea|sarlavha=The Third Korea}}</ref>. Yanbian Koreya avtonom hukumati muzeyi qurilishi1960-yilda rejalashtirilgan va 1982-yilda keng ommaga namoyish etilgan. Unda 10 000 dan ortiq eksponatlar, shu jumladan 11 ta birinchi darajali artefaktlar mavjud.  Koʻrgazmalarning yorliqlari va tushuntirishlari 2 tilda, koreys va xitoy tillarida keltirib oʻtilgan. Bu ikkala tilda ham yo‘l-yo‘riq beruvchi gid sayohatlari tashkil etilgan. == Buddizmning madaniyat va anʼanalarga taʼsiri == [[Fayl:Korea-Haeinsa-21.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Korea-Haeinsa-21.jpg/220px-Korea-Haeinsa-21.jpg|left|thumb|220x220px| Rohiblar Xaynsada kechki ibodatdan soʻng oʻz xonalariga tushishadi.]] Koreya madaniyati [[Buddizm|buddizmdan]] chuqur taʼsirlangan, chunki buddizm Koreya madaniyatining oʻziga xos jihatiga aylanib ulgurgan edi, shu jumladan, buddist boʻlmagan koreyslar tomonidan amal qiladigan dunyoviy koreys anʼanalari ham buddizm qoidalariga asoslangan<ref name="influ1" />. 2005-yilda hukumat tomonidan oʻtkazilgan soʻrovlar shuni koʻrsatdiki, janubiy koreyaliklarning chorak qismi buddizm diniga eʼtiqod qiladi. Biroq, Janubiy Koreyadagi buddistlarning haqiqiy soni noaniq, chunki nasroniy aholidan farqli oʻlaroq, buddistlarni aniqlashning aniq yoki eksklyuziv mezonlari mavjud emas. Buddizmning anʼanaviy koreys madaniyatiga qoʻshilishi sababli u rasmiy din emas, balki falsafa va madaniy asos deb qaraladi. Natijada, yerlik aholidan boshqai koʻplab odamlar ham buddizm taʼsir etgan ayrim anʼanalarga rioya qiladigan boʻlganlar. Shunday qilib, dunyoviy dindorlar yoki boshqa dinlarga ergashmaydigan eʼtiqod taʼsirida boʻlganlarni hisobga olsak, Janubiy Koreyada buddistlar soni ancha koʻp deb hisoblanadi<ref name="influ1">{{Kitob manbasi|url=https://books.google.com/books?id=Jb0rCQD9NcoC&q=atheism|last=Kedar|first=Nath Tiwari|year=1997|title=Comparative Religion|publisher=[[Motilal Banarsidass]]|isbn=81-208-0293-4}}</ref>. Xuddi shunday, Shimoliy Koreyada buddistlar aholining 4,5 % ni tashkil qilsalar, aholining ancha katta qismi (70 % dan ortigʻi) buddist falsafasi va urf-odatlari taʼsiridagi ateistlardan iborat<ref>[https://web.archive.org/web/20071013201130/http://www.religiousintelligence.co.uk/country/?CountryID=37 Religious Intelligence UK Report]</ref><ref>[http://geography.about.com/od/northkorea/a/northkorea.htm] North Korea, about.com</ref>. Buddizm Koreyaga 372-yilda<ref>{{Veb manbasi|url=http://afe.easia.columbia.edu/tps/300ce_ko.htm#buddhism|sarlavha=300 to 600 CE: Korea &#124; Asia for Educators &#124; Columbia University|nashriyot=Afe.easia.columbia.edu|kirish sanasi=2012-03-06}}</ref>, tarixiy [[Budda|Sidxarta Gautama]] (buddizm asoschisi) vafotidan taxminan 800 yil oʻtgach, Sobiq Qin shahridan (Shimoliy Xitoyning IV asrdagi davlati) kirib kelgan. Bu davrda mahalliy din [[Shomonlik|shamanizm]] keng kurtak yozgan edi. Samguk yusa va Samguk sagi qadimiy yozuvlarida 4-asrda Uch shohlik davrida [[Koreya|Koreyaga]] [[Buddizm|buddist]] taʼlimotini yoki Dxarmani birinchi boʻlib olib kelgan 3 rohibni qayd etiladi, bular: Malananta — Xitoy janubidagi Serindiya hududidan kelgan [[Hindiston|hind]] [[Buddizm|buddist]] rohibi; Sundo — Sharqiy Jin sulolasi davrida milodiy 384-yilda Janubiy [[Koreya|Koreya yarimorolidagi]] Baekje qirolligida buddizmni rivojlantirgan rohib; Ado — shimoliy Xitoy davlatidan boʻlgan rohib Sobiq Qin davrida milodiy 372-yilda Markaziy Koreyadagi Silla shahriga va Shimoliy Koreyadagi Goguryeoga [[Koguryo|buddizmni]] olib kelgan rohib<ref>"Malananta bring Buddhism to Baekje" in ''Samguk Yusa'' III, Ha & Mintz translation, pp. 178-179.</ref><ref name="autogenerated9">{{Citation|last=Kim|first1=Won-yong|title=An Early Gilt-bronze Seated Buddha from Seoul|journal=Artibus Asiae|volume=23|issue=1|year=1960|pages=67–71|doi=10.2307/3248029|jstor=3248029}}, pg. 71</ref>. Tabiatga sigʻinish buddizm urf-odatlariga zid boʻlmaganligi sababli, shamanizm tarafdorlari tomonidan oʻz dinlariga qoʻshilishga ruxsat berilgan. Shunday qilib, buddizmgacha boʻlgan davrda shamanistlar ruhlar qarorgohi deb hisoblagan togʻlar keyinchalik buddist ibodatxonalari joylashgan joyga aylandi. Garchi u dastlab Goryo (918-1392) davrida davlat mafkurasi sifatida qoʻllab-quvvatlangan boʻlsa ham, Koreyadagi buddizm [[Choson]] (milodiy 1392-1897) davrida besh yuz yildan ortiq davom etgan qattiq repressiyaga uchradi. Bu davrda neo-konfutsiylik buddizmning oldingi hukmronligini yengib chiqdi. Buddist rohiblar Yaponiyaning Koreyaga bosqinini qaytarishga yordam berganidan keyingina (1592—1598) buddistlarni taʼqib qilish toʻxtatildi. Koreyada buddizm 1910-yildan 1945-yilgacha davom etgan mustamlakachilik davrida mavqei biroz mustahkamlandi, Choson davrining oxirigacha oʻzining ommaviyligini saqlab qoldi. Biroq, bu buddist rohiblar nafaqat 1945-yilda yapon hukmronligiga chek qoʻyishdi, balki oʻzlarining anʼanalari va amaliyotlarini isloh qilish orqali oʻzlarining oʻziga xos va alohida diniy oʻziga xosliklarini namoyon etdilar. Ular koʻplab buddist jamiyatlariga asos soldilar va rohiblarning yosh avlodi ''Mingung Pulgyo'' yoki „xalq uchun buddizm“ mafkurasini yaratdilar. Bu mafkuraning ahamiyati shundaki, u oddiy erkaklarning kundalik masalalariga eʼtibor bergan rohiblar tomonidan yaratilgan<ref>{{Kitob manbasi|last=Woodhead|first=Linda|title=Religion in the Modern World- Traditions and Transformations|date=2016|publisher=Routledge|location=London and New York|isbn=978-0-415-85881-6|pages=96–97|edition=3rd}}</ref>. === Raqs va jang sanʼati === [[Fayl:Korean_sword_dance-Jinju_geommu-03.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Korean_sword_dance-Jinju_geommu-03.jpg/200px-Korean_sword_dance-Jinju_geommu-03.jpg|thumb|200x200px| ''Jinju geommu'']] Koreyada saroy raqsi va xalq raqsi oʻrtasida farq bor. Keng tarqalgan saroy raqslari — ziyofatlarda ijro etiladigan ''jeongjaemu'' (정재무) va koreyslarning Konfutsiy marosimlarida ijro etiladigan ''ilmu'' (일무) kabilar keng tarqalgan. Shuningdek, ''Jeongjaemu'' mahalliy raqslarga (향악정재, ''hyangak jeongjae)'' va Oʻrta Osiyo va Xitoydan olib kelingan shakllari ham mavjud. ''Ilmu'' fuqarolik raqsi (문무, ''munmu'') va harbiy raqsga (무무, ''mumu'') ham koreyslarning milliy raqslari sirasiga kiradi. Koreyaning koʻplab mintaqalarida koʻplab niqob dramalari va niqobli raqslar ijro etiladi<ref>Eckersley, M. ed. 2009. Drama from the Rim: Asian Pacific Drama Book (2nd ed.). Drama Victoria. Melbourne, p. 54.</ref>. Anʼanaviy kiyim — bu genja, bu ayollar bayramlarda kiyadigan maxsus kiyimi boʻlib, raqslarda ayollar shu libosda boʻladilar. mazkur libosning yoqa qismida bir nechta pushti rangdagi naqshlar tasvirlangan boʻladi. Toʻy raqslarining anʼanaviy xoreografiyasi koʻplab zamonaviy spektakllarda oʻz aksini topgan. Mamlakatdagi kuchli raqs anʼanasi bugungi kungacha davom etmoqda, soʻnggi bir necha oʻn yilliklar davomida koʻplab raqs guruhlari tashkil topgan.  ''Taekkyon'', anʼanaviy koreys jang sanʼati, klassik koreys raqsida asosiy markaziy oʻrinni egallaydi. ''Taekkyon'' yaxlit harakatning toʻliq tizimi boʻlib, Koreyaning niqob, raqs va boshqa anʼanaviy sanʼat turlariga moslashgan asosiy texnikasini oʻzida namoyon etadi.  ''[[Taekvondo]]'', koreys jang sanʼati ham 1940-yillarda Koreyada rivojlana boshlagan. === Taviriy sanʼat === [[Fayl:Horse_back_archery_AD_4C.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Horse_back_archery_AD_4C.jpg/200px-Horse_back_archery_AD_4C.jpg|right|thumb|200x200px| V asrda Koreyada otda turib kamondan otish]] [[Koreya]] yarim orolida topilgan eng qadimgi rasmlar tarixiy davrlarning petrogliflaridir. [[Buddizm|Buddizmning]] [[Hindiston|Hindistondan]] [[Xitoy]] orqali kirib kelishi bilan tasviriy sanʼatning turli usullar joriy etildi. Ushbu texnikalar tezda anʼanaviy tasviriy sanʼatga moslashib ommalashib ketdi. Ammo, mazkur usullar mahalliy texnikalarni ham oʻzida saqlab qoldi. Ular orasida Goguryeo qabrining devoriy suratlari ham bor edi. Koʻpgina qabrlar ichidagi bu devor rasmlari qadimgi Goguryeo xalqining marosimlari, urushlari, meʼmorchiligi va kundalik hayoti haqida bebaho tushunchalar beruvchi qadimiy artefaklar hisoblanadi. Goguryeoning vorisi boʻlgan Balxae qirolligi anʼanaviy Goguryeo elementlarining katta qismini oʻzlashtirgan<ref>Traditional Painting: Window on the Korean Mind By Rober Koehler et al.</ref>. Tabiiy landshaftlar, gullar va qushlar kabi mavzular Koreyada mashhur boʻlgan va oʻz oʻrnida naturalizmga moyillik belgilari yaqqol sezilib turgan. Murakkab eng keng tarqalgan materiallar tut qogʻoziga yoki [[ipak]] hisoblangan. XVIII asrda mahalliy xalq texnikasi, xususan, xattotlik va muhr oʻymakorligida ilgʻor oʻzgarishlar yuz bergan. [[Choson]] davrida koreys rangtasvir sanʼatining ''chaekgeori'' (kitoblar rasmlari) va ''munjado'' (harflar rasmlari) kabi yangi janrlari rivojlanib, koreys madaniyatida kitobga boʻlgan ishtiyoqni va oʻrganishni yanada keng miqyosida rivojlanishiga sabab boʻldi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=책거리|url=http://folkency.nfm.go.kr/kr/topic/%EC%B1%85%EA%B1%B0%EB%A6%AC/6591|ish=Encyclopedia of Korean Folk Culture|nashriyot=National Folk Museum of Korea|kirish sanasi=30 November 2017}}</ref><ref>{{Veb manbasi|muallif=Moon|ism=So-young|sarlavha=Exhibition defies conventions of Korean painting|url=http://koreajoongangdaily.joins.com/news/article/article.aspx?aid=3020712|ish=Korea JoongAng Daily|nashriyot=JoongAng Ilbo|kirish sanasi=5 April 2018}}</ref>. Sanʼat ham anʼanaviy, ham realizm taʼsiri ostida yanada rivojlangan. Misol uchun, Hanning „Temir zavodidagi tanaffus vaqti“ fotografiyasida muskulli erkaklarning ter toʻkayotgani va beton quyish sexida tunuka idishlardan suv ichishi tasvirlangan. Jeong Sonning „Kumgang tog‘idagi Chonnyo cho‘qqisi“ tasviri esa tuman qoplagan baland qoyalardan iborat klassik Koreya manzarasi ifoda etadi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.korea-is-one.org/article.php3?id_article=1715|arxivurl=https://web.archive.org/web/20081211110010/http://www.korea-is-one.org/article.php3?id_article=1715|arxivsana=2008-12-11|sarlavha=A rare glimpse into a closed art world|nashriyot=Korea Is One|kirish sanasi=2010-06-01}}</ref>. === Hunarmandchilik === [[Fayl:청화백자진사채복숭아연적.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d8/%EC%B2%AD%ED%99%94%EB%B0%B1%EC%9E%90%EC%A7%84%EC%82%AC%EC%B1%84%EB%B3%B5%EC%88%AD%EC%95%84%EC%97%B0%EC%A0%81.jpg/180px-%EC%B2%AD%ED%99%94%EB%B0%B1%EC%9E%90%EC%A7%84%EC%82%AC%EC%B1%84%EB%B3%B5%EC%88%AD%EC%95%84%EC%97%B0%EC%A0%81.jpg|right|thumb|180x180px| Moviy va oq chinni shaftoli shaklidagi suv tomizgichi, XVIII asr Joseon sulolasi]] [[Fayl:Korea-Joseon-Lacquer_drawer-01.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Korea-Joseon-Lacquer_drawer-01.jpg/200px-Korea-Joseon-Lacquer_drawer-01.jpg|left|thumb|200x200px| Seuldagi Koreya Milliy muzeyida marvarid [[Lok|naqshli lak]] tortmasi]] [[Koreya|Koreyada]] ishlab chiqarilgan noyob hunarmandchilik toʻplamlari mavjud. Hunarmandchilik sanʼatlarining aksariyat naʼmunalari kundalik foydalanish uchungina yaratilgan boʻlib, koʻpincha [[Estetika|estetikaga]] emas, balki amaliy foydalanishga koʻproq ahamiyat qaratiladi. Anʼanalarga koʻra, uy anjomlari sifatida metall, yogʻoch, mato, lak va sopol buyumlar ishlatilgan, ammo keyinchalik shisha, teri yoki qogʻoz buyumlari ham muomalaga kiritilgan. Koʻplab murakkab va puxta ishlab chiqilgan hunarmandchilik buyumlari, jumladan, zarhal tojlar, naqshli sopol idishlar, qozonlar yoki bezaklar qazilma ishlari davomida topilgan. Goryeo davrida bronzadan foydalanish juda rivojlangan. [[Jez]], yaʼni [[Mis|misning]] uchdan bir qismi [[rux]]<nowiki/>dan iborat qorishma, koreys hunarmandchiligida ayniqsa mashhur materiallardan biri sifatida qadirlangan. Ammo sulola seladon buyumlaridan foydalanishi bilan mashhur. [[Choson]] davridagi eng mashhur hunarmandchilik buyumlari [[Chinni|chinnidan]] yasalgan va ularning asosi koʻk rangdagi naqshlar bilan bezatilgan. Oʻsha davrda yogʻochsozlik ham rivojlangan boʻlib, shkaflar, sandiqlar, stollar yoki tortmalarni oʻz ichiga olgan yanada murakkab mebel qismlariga yasashlikka sabab boʻlgan. Koreya mebel yasash sanʼati Osiyo va dunyoning eng katta yogʻochga ishlov berish maktablaridan biri sifatida tanilgan. Bu kamida XVII asrdan beri oʻzgarmagan anʼanani saqlab qolgan ming yillikdan koʻproq vaqtga borib taqaladigan hunarmandchilikning bir qismidir. Aynan shu anʼana koreys mebellarini butun dunyo boʻylab antikvar buyum sotuvchilari va kollektorlar tomonidan ekzotik mebellarning eng koʻp savdoga qoʻyilgan sanʼat asariga aylantirdi. Koreyaliklar uslubi sifatida tan olinadigan bu noyob sanʼat Gʻarb tomonidan faqat 1940-yillar oxiri va 1950-yillardagi „kashf qilingan“<ref>Traditional Korean Furniture by Edward Reynolds Wright, Man Sill Pai</ref>. === Ksilografiya === 1234-yilda Koreyada Choy Yong-u tomonidan tuzilgan 50 jildlik „Oʻtmish va hozirgi marosimlar uchun belgilangan matnlar“da quyma metall koʻchma turi qoʻllanilgan, ammo bugungi kungacha bu kitobning birorta nusxasi saqlanib qolmagan. 1377-yili ksilografiyaning jikji uslubi yaratilgan. Metall harakatlanuvchi turning bu uslubi fransuz olimi Anri-Jan Martin tomonidan „Gutenberg turiga juda oʻxshash“ deb taʼriflangan<ref>Briggs, Asa and Burke, Peter (2002) A Social History of the Media: from Gutenberg to the Internet, Polity, Cambridge, pp.15-23, 61-73.</ref>. [[Fayl:JikjiType.gif|left|thumb|Eng qadimgi kitob boʻlgan „Jikji“ (1377-yil) ni chop etishda foydalanilgan harakatlanuvchi moslama.]] Koʻchma tur Koreyada hech qachon yogʻoch oʻymakorligi oʻrnini bosa olmaydi. Darhaqiqat, hatto [[Hangul|Hangulning]] tarqalishi ham yogʻochdan yasalgan buyumlar orqali amalga oshirilgan. Umumiy taxmin shundan iboratki, 200 000 dan ortiq individual turdagi elementlarni ishlab chiqarish xarajati tufayli harakatlanuvchi tip xitoycha belgilar qoʻllanilgankitoblarni blokli chop etishda qoʻllanilmaydi. Yagona nusxadan koʻproq nusxa koʻchirishdan boshqa holatlar uchun undan bor-yoʻgʻi bir yoki ikkitagina nusxa olishda yogʻochdan yasalgan bosmadan foydalanish uslubi ham kotibga toʻladigan pul miqdorining koʻpligi sababli ham iqtisodiy jihatdan samarali hisoblanmagan. Buyuk Sejong XV asrda alifbo tizimi boʻlgan hangul tilini kiritgan boʻlsa-da, hangul XX asrga kelibgina [[Hanja]]​​ oʻrnini egallay oldi{{sfn|Wilkinson|2012|p=911}}. Xitoydan farqli oʻlaroq, koʻchma turdagi tizim asosan yuqori qatlamli elita Koreya jamiyatida saqlanib qolgan:{{quotation|Koreyslarning koʻchma metall turidagi bosmaxonasi asosan Yi sulolasining qirollik metall quyish zavodida rivojlangan.Qirollik oilasi bu yangi texnika ishlab chiqarishda monopoliyani saqlab qolgan va qirollik mandati bilan barcha norasmiy bosma faoliyatni va bosmaxonani tijoratlashtirishga urinishlarni yo'qqa chiqargan. Shunday qilib, ilk Koreyada [[Ksilografiya|ksilografiya]] faqat jamiyatning yuqori qatlam vakillari, amaldorlar uchungina xizmat qilgan<ref>Sohn, Pow-Key, "Early Korean Printing," ''Journal of the American Oriental Society'', Vol. 79, No. 2 (April -June , 1959), pp.&nbsp;96–103 (103).</ref>.|Sohn Pow-Key}}Bugungi kunda koreys madaniyati tarixiy ksilografiya sanʼatini qayta tiklash va tarixiy qoʻlyozmalarni avvaldagidek yaratish uchun bir qator ishlar amalga oshirilmoqda. Jumladan, master Im Inho 2011-yildan 2015-yilga qadar qadimiy Jikji qoʻlyozmasini oʻz aslidek qayta tiklash uchun ksilografiya metall qurilmasini qayta ishlab chiqdi. === Keramika === [[Fayl:Korea_-_Seoul_-_National_Museum_-_Incense_Burner_0252-06a.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Korea_-_Seoul_-_National_Museum_-_Incense_Burner_0252-06a.jpg/200px-Korea_-_Seoul_-_National_Museum_-_Incense_Burner_0252-06a.jpg|thumb|267x267px| Goryeo sulolasiga mansub seladon tutatqisi]] Goryeo davrida yashil nefritdan yasalgan seladon buyumlari mashhurlikka erishdi.. XII asrda turli xil ranglarda yanada murakkab bezaklarni yaratishga imkon beruvchi murakkab inlaying usullari ixtiro qilindi. „Koreya sanʼati“ asarida Evelin MakKun shunday deydi: „XII asrda sopol buyumlar ishlab chiqarish eng yuqori darajaga yetdi. Chorak asrda bir vaqtning oʻzida bir nechta yangi uslublar paydo boʻldi, ulardan biri boʻlmish keramika buyumlar ishlab chiqarish sanoatini — koreys ixtirosi deya atash mumkin<ref>Evelyn McCune, The Arts of Korea: An Illustrated History</ref>.“ Ikkinchi jahon urushidan keyin [[Angliya|Angliyaning]] Viktoriya va Albert muzeyi xodimi William Bowyer Honey shunday deb yozgan edi: „Eng yaxshi koreys buyumlari nafaqat original, balki ular hozirgacha qilingan eng yaxshilari hamdur, shuningdek, bu kulolchilik buyumlari turli tashqi taʼsirlarga uchramagan edi. Ularda kulolchilikka xos boʻlgan barcha fazilatlar mujassam. Bu koreys kulollari, hatto xitoyliklar ham erisha olmagan choʻqqilarga yetishganligini bildiradi.“ <ref>{{Kitob manbasi|url=https://books.google.com/books?id=XrZQs-6KswMC&q=Korea+and+East+Asia+the+story+o+a+phoenix|title=Korea and East Asia: The Story of a Phoenix – Kenneth B. Lee|isbn=9780275958237|accessdate=2012-07-15|last=Lee|first=Kenneth B.|year=1997}}</ref> Oq [[chinni]] XV asrda juda tez mashhur boʻldi va tez orada seladon idishlarini ortda qoldirdi. Oq chinnilar odatda boʻyalgan yoki mis bilan bezatilgan koʻrinishda yasalgan. XVI asrda Imjin urushlari paytida koreys kulollari [[Yaponiya|Yaponiyaga]] olib kelindi va u yerda ular yapon kulolchiligiga katta taʼsir koʻrsatdilar<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.onmarkproductions.com/html/pottery.shtml|sarlavha=Pottery in Japan|nashriyot=Onmarkproductions.com|kirish sanasi=2010-06-01}} "For example, Japanʼs famous Hagi ware originated when Korean potters were brought back to Japan during the „pottery wars“ of 1592 AD and 1597 −1598 AD."</ref>. Bugungi kunda koʻplab yapon kulolchilik oilalari oʻzlarining sanʼati hamda ajdodlarini Koreya yarim orolini bosib olishga urinishlari paytida qoʻlga olgan ushbu koreys kulollariga borib taqalishini aytadilar<ref>{{Veb manbasi|nashriyot=BC Culture|url=http://blogcritics.org/archives/2005/08/11/090643.php|sarlavha=Review: Brighter than Gold – A Japanese Ceramic Tradition Formed by Foreign Aesthetics|muallif=Purple Tigress|kirish sanasi=2008-01-10|sana=August 11, 2005|arxivurl=https://web.archive.org/web/20080118054520/http://blogcritics.org/archives/2005/08/11/090643.php|arxivsana=2008-01-18}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.metmuseum.org/toah/ht/08/eaj/ht08eaj.htm|sarlavha=Muromachi period, 1392–1573|nashriyot=[[Metropolitan Museum of Art]]|sana=October 2002|kirish sanasi=2008-01-10|iqtibos=1596 Toyotomi Hideyoshi invades Korea for the second time. In addition to brutal killing and widespread destruction, large numbers of Korean craftsmen are abducted and transported to Japan. Skillful Korean potters play a crucial role in establishing such new pottery types as Satsuma, Arita, and Hagi ware in Japan. The invasion ends with the sudden death of Hideyoshi.}}</ref><ref>{{Kitob manbasi|url=https://books.google.com/books?id=pg5Qi28akwEC|title=Columbia Chronologies of Asian History and Culture|last=John Stewart Bowman|publisher=Columbia University Press|pages=170p|year=2002|isbn=978-0-231-11004-4}}</ref>. Choson davrida (XVII asr oxiri) koʻk-oq chinnilar mashhurlikka erishdi. Mazkur chinnilar oq chinni ustida och koʻk rangga boʻyash orqali tayyorlanadi. === Musiqa === [[Fayl:Farmer_dance.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Farmer_dance.jpg/220px-Farmer_dance.jpg|left|thumb| Pungmul]] Xalq musiqasi va saroy musiqasi oʻrtasida janrlar farqi mavjud. Koreys xalq musiqasi xilma-xil va murakkab, biroq xalq musiqasining barcha shakllari ritmlar to‘plamini (koreyscha 장단, Jangdan deb ataladi) va erkin belgilangan melodik rejimlar to‘plamini oʻzida namoyon etadi. Koreys xalq musiqasi — bu bir xonanda va bir barabanchi tomonidan ijro etiladigan Pansori (판소리) deb nomlanuvchi qoʻshiqdir. Baʼzan raqqosalar va baxshilar ham boʻlishi mumkin. Ular [[UNESCO|YuNESKOning „Dunyo xotirasi“ kitobida]] nomoddiy madaniy meroslar qatoriga kiritilgan<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=2003-11-08 |title='Pansori' was designated as intangible cultural property in UNESCO's Memory of the world. |work=Maeil Business Newspaper |url=http://news.mk.co.kr/newsRead.php?year=2003&no=366779}}</ref>, shuningdek, baraban chalib, raqsga tushiladigan va qoʻshiq kuylash orqali ijro etiladigan qoʻshiq turi Pungmul (풍물) ham shu roʻyxatdan joy olgan. Samul Nori — Pungmul va Sanjo (산조) asosida yaratilgan koreys anʼanaviy musiqasi hisoblanadi. U tezkor templarda pauzasiz ijro etiladi. Yana bir musiqa turi Nongak (농악) esa „dehqon musiqasi“ degan maʼnoni anglatadi. Koreys saroy musiqasining kuylanishini 1392-yilda Choson sulolasi davrida kuzatish mumkin. Koreys saroy musiqalariga A-ak, Dang-ak va Hyang-ak lar kiradi. Koreys qadimiy musiqalari hali ham koʻp ijro etiladi va kuylanadi. == Hayot tarzi == === Anʼanaviy uylar === [[Fayl:Korea-Seoul-Namsangol-02.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/Korea-Seoul-Namsangol-02.jpg/250px-Korea-Seoul-Namsangol-02.jpg|thumb|250x250px| Anʼanaviy uy, hanok (hano)]] [[Fayl:Korea_south_traditional_house.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Korea_south_traditional_house.jpg/200px-Korea_south_traditional_house.jpg|left|thumb|200x200px| Anʼanaviy dehqon uyi; Xalq qishlogʻi, Seul]] Koreyslarning anʼanaviy uylari Xanok ([[hangul]] :한옥) deb ataladi. Yashash joylari doimiy ravishda anʼanaviy geomantika yordamida tanlanadi. Qadimgi davrlardan beri geomansiya Koreya madaniyati va koreys shamanizmining muhim qismi boʻlgan boʻlsa ham, keyinchalik Koreya tarixining Uch qirollik davrida geomansiya Xitoy tomonidan qayta shakllantirilgan. Uyni iloji boricha koʻproq quyosh nuri olish uchun tepalikka va janubga qaragan holda qurish kerak. Ushbu yoʻnalish orqali uy qurish hali ham zamonaviy Koreyada qoʻllanilib kelinmoqda. Geomansiya, shuningdek, binoning shakliga, uning yoʻnalishiga va uy qurilgan material turiga taʼsir oʻtkazadi. Anʼanaviy koreys uylari ichki hovli(안채, ''anchae'') va tashqi hovlidan(사랑채, ''sarangchae'') iborat boʻladi. Shaxsiy tartib koʻp jihatdan mintaqaga va oilaning yashash tarziga bogʻliq. Aristokratlar ziyofatlar uchun tashqi hovlidan foydalangan boʻlsa, kambagʻal odamlar ''sarangchada'' qoramol boqishgan. Oila qanchalik boy boʻlsa, uy shunchalik katta boʻladi. Biroq, qiroldan tashqari har qanday oilaga 99 ''kandan'' (''kan'' — anʼanaviy uylarda ishlatiladigan ikkita ustun orasidagi masofa) ortiq yashash joyiga ega boʻlish taqiqlangan. Ichki hovli odatda yashash xonasi, oshxona va yogʻoch polli markaziy zaldan iborat boʻlgan. Ichki hovliga bundanda koʻproq xonalar biriktirilishi mumkin. Kambagʻal dehqonlarning tashqi hovlilari boʻlmagan. Polni isitish (온돌, ''ondol'') Koreyada qadimgi davrlardan beri qoʻllanilgan uslublardan biridir. Asosiy qurilish materiallari — [[Yogʻoch|yogʻoch]], loy, [[kafel]], [[Togʻ jinslari|tosh]] va somon hisoblanadi. Yogʻoch va loy oʻtmishda eng keng tarqalgan qurilish ashyosi boʻlganligi sababli, hozirgi kungacha koʻp eski binolar saqlanib qolmagan. === Bogʻlar === [[Fayl:Korea-Gyeongbokgung-Hyangwonjeong-01.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Korea-Gyeongbokgung-Hyangwonjeong-01.jpg/250px-Korea-Gyeongbokgung-Hyangwonjeong-01.jpg|thumb|250x250px| ''Hyangwonjeong'', Gyeongbokgungdagi bogʻ, Seul]] Ibodatxona bogʻlari va xususiy bogʻlarning tuzilish tarkibi deyarli bir xil. [[Sharqiy Osiyo|Sharqiy Osiyodagi]] koreys bogʻdorchiligiga asosan koreys shamanizmi va koreys xalq dini taʼsir koʻrsatgan. Shamanizm tabiat va uning sirlariga katta eʼtibor qaratadi, tabiatdagi oʻzgarmas tartibning tafsilotlariga ham alohida yondashiladi. Bogʻni sunʼiy elementlar bilan toʻldiradigan yapon va xitoy bogʻlaridan farqli oʻlaroq, anʼanaviy koreys bogʻlari sunʼiylikdan qochishadi, bogʻni „tabiatdan koʻra tabiiyroq“ koʻrinishda yaratishga harakat qilishadi. [[Lotus]] hovuzi Koreya bogʻidagi muhim ahamiyatli jorlardan biri hisoblanadi. Agar tabiiy oqim paydo boʻlsa, koʻpincha uning atrofida hovuz suvini tomosha qilishdan zavqlanish imkonini beruvchi vaqtinchalik pavilon bunyod etiladi. Terasli gul yotoqlari anʼanaviy [[Koreya|koreys]] bogʻlarida keng tarqalgan xususiyatlardan biridir. Gyeongju yaqinida joylashgan Poseokjeong yodgorligi Silla davrida qurilgan. Bu anʼanaviy koreys bogʻlarida suvning muhim ahamiyatga ega ekanligi kishi eʼtiborini tortadi. Poseokjeong bogʻida abalon (issiq dengiz molyuskasi) shaklidagi hovuzlar barpo etilgan. Silla shohligining soʻnggi kunlarida shohning mehmonlari hovuz atrofidagi qurilgan ayvonlarda oʻtirganliklari hamda, ziyofat paytida hovuzda sharob koʻzalari suzib yurganligini koʻrganliklari haqida oʻz qoʻlyozmalarida qayd etadilar === Milliy liboslar === [[Fayl:Korean_costume-Hanbok-children.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Korean_costume-Hanbok-children.jpg/200px-Korean_costume-Hanbok-children.jpg|thumb|200x200px| ''Hanbok'' ]] [[Fayl:Korea-Honrye-The_bride.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Korea-Honrye-The_bride.jpg/200px-Korea-Honrye-The_bride.jpg|left|thumb|200x200px| ''Xvarot'', kelin libosi]] [[Fayl:Traditional_Korean_dress_in_Yanggakdo_Hotel_Gift_Shop_(16157769135).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Traditional_Korean_dress_in_Yanggakdo_Hotel_Gift_Shop_%2816157769135%29.jpg/220px-Traditional_Korean_dress_in_Yanggakdo_Hotel_Gift_Shop_%2816157769135%29.jpg|right|thumb| Koʻrgazmada Shimoliy Koreya Chosŏn-ot]] [[Fayl:Bride's_Robe_(Hwalot),_27.977.4.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Bride%27s_Robe_%28Hwalot%29%2C_27.977.4.jpg/220px-Bride%27s_Robe_%28Hwalot%29%2C_27.977.4.jpg|left|thumb| Kelinning xalati (Hwalot), 19-asr, Bruklin muzeyi]] Hanbok (한복, 韓服) ([[Koreya Xalq Demokratik Respublikasi|KXDRda]] ''joseonot'' (조선옷) nomi bilan tanilgan) qadim zamonlardan beri kiyilib kelinadigan anʼanaviy libos turi. Hanbok ''koʻylak (jeogori'' '')'' va ''yubkadan'' (chima) iborat. Hanbokning kelib chiqish tarixi Koreya yarim orolidagi Uch Qirollik davriga borib taqaladi. 21-asrgacha jeogori, shim va chima kabi asosiy hanbok qismlari tuzilishi oʻzgarmagan, lekin vaqt oʻtishi bilan libosning uzunligi, kengligi va shakli avvalgi oʻlchamlaridan biroz boshqacharoq tarzda tikila boshlandi<ref>{{Veb manbasi|url=https://news.kmib.co.kr/article/view.asp?arcid=0003398125&code=14110000|sarlavha=Hanbok libosi tarixi|kirish sanasi=27-08-2022}}</ref>. Ijtimoiy maqomga koʻra, koreyslar turlicha kiyinishgan, bu kiyimni ijtimoiy darajaning muhim belgisiga aylantirgan. Taʼsirchan, lekin baʼzan noqulay liboslar hukmron sinf va qirol oilasi vakillari tomonidan kiyilgan. Bu yuqori tabaqalar oddiy odamlardan ajraib turish uchun [[Zeb-ziynat buyumlari|zargarlik buyumlaridan]] ham foydalanganlar. Ayollar uchun anʼanaviy zargarlik buyumlari maʼlum tabiat elementlari shaklidagi marjon koʻrinishida yasalgan. Zargarlik buyumlari qimmatbaho toshlardan tayyorlangan, va ipak do‘ppi tutashtirilgan. Oddiy odamlar koʻpincha boʻyalmagan oddiy kiyimlar bilan cheklangan. Ushbu kundalik kiyim Choson davrida nisbatan deyarli oʻzgarishlarga uchramadi. Asosiy kundalik kiyim avvalgidek saqlanib qoldi, lekin rasmiy va tantanali marosim liboslaridagi naqshlar sulolaning nelgilari bilan boyitildi. Qishda odamlar paxtadan tikilgan koʻylaklar kiyishgan. Moʻynali kiyimlar ham keng tarqalgan oʻz davrida urfga kirgan. Oddiy odamlar odatda toza oq boʻyalmagan materiallarni kiyishganligi sababli, ularni baʼzan ''oq libosli odamlar'' deb ham atashgan. ''Hanboklar'' maqsadlariga koʻra quyidagicha tasniflanadi: kundalik kiyim, tantanali kiyim va maxsus kiyim. Tantanali liboslar rasmiy tadbirlarda, jumladan, bolaning birinchi tugʻilgan kuni (doljanchi), toʻy yoki dafn marosimida kiyiladi. Shamanlar, amaldorlar uchun maxsus liboslar tikilgan boʻlib, odatda oddiy xalq vakillari bunday hanboklarni kiymaydilar. Bugungi kunda ''hanbok'' hali ham rasmiy tadbirlarda kiyiladi. Biroq, kiyimning kundalik foydalanilishi yoʻqolgan. Lekin, ayrim hududlarda yashovchi keksalar hali ham hanbok kiyib yurishadi, shuningdek, Choson sulolasidan qolgan aristokratik oilalarning faol mulkdorlarini ham hanbok kiygan holda uchratish mumkin. Baʼzi yoshlar orasida anʼanaviy libosga zamonaviy oʻzgarishlar berilishi va shu orqali zamonaviy hanbokning ommalashuviga sabab boʻlish mumkin<ref>{{Veb manbasi|url=http://english.chosun.com/site/data/html_dir/2016/10/29/2016102900345.html|sarlavha=Hanbok Renaissance Goes from Strength to Strength}}</ref>. === Milliy oʻyinlar === [[Fayl:Korea_yut_pan.jpg|thumb|Koreys milliy oʻyini yut pan]] Mingsognol-i(민소놀이)- bu koreys xalqining anʼanaviy oʻyini. Qadim zamonlardan beri u asosan bolalar oʻrtasida aqliy qobiliyatni rivojlantirish yoki oddiy odamlarning quvonchli bayram va marosimlarida shunchaki oʻyin-kulgu uchun oʻynaladi. Xalq o‘yinlaridan har qanday yoshdagi kishilar bahramand bo‘lishi mumkin, holbuki, faqat kattalar o‘ynaydigan o‘yinlar, o‘g‘il-qiz bolalar o‘yinlari, yoki faqatgina ayollar yo erkaklar o‘rtasida o‘ynaladigan o‘yin turlari ham mavjud. Baduk (바둑) — ikki oʻyinchi navbatma-navbat qora va oq toshlarni taxtaga qoʻyib, uyga egalik qilish maqsadida bellashilinadigan oʻyin turi. Bu, shuningdek, 19 gorizontal va vertikal chiziqli shaxmat taxtasida har bir chorrahada (jami 361 ta) tosh qoʻyish orqali hujum qilish va himoya qilish bilan oʻynaluvchi strategiyik jarayon hamdur. Koreya Respublikasi, Xitoy Xalq Respublikasi va Yaponiya kabi Sharqiy Osiyo mamlakatlari orasida mashhur boʻlib, har bir davlat biroz boshqacha qoidalarni qabul qiladi. Go qadimgi Xitoyda paydo boʻlgan, ammo uning kelib chiqishi aniq emas. Koreyada XX asr boshlariga qadar oʻz qoidalaridan foydalangan holda oʻynaladigan oʻyin — Baduk keng tarqalgan edi, ammo Koreya ozod boʻlgandan keyin zamonaviy Baduk Yaponiyadan kelib chiqqan degan tahminlar kuchayd. Bugungi kunda Baduk oʻynaydiganlar soni ancha kamaygan. Jang-gi (장기 (將棋)) — ikki tomonga, Qing va Xongga (yoki Cho va Xan) boʻlingan va armiyaga qoʻmondonlik qiladigan bosh qoʻmondon nuqtai nazaridan operatsiyani rejalashtiruvchi va amalga oshiradigan mavhum strategik stol oʻyini. Har biri 16 donaga ega va gʻolib raqibning qirolini qoʻlga kiritishi kerak. Undan asosan Koreya Respublikasi, Koreya Xalq Demokratik Respublikasi, Xitoy (ayniqsa, Yanbian Koreya avtonom prefekturasi) va Yaponiya kabi mamlakatlardagi koreyslar foydalanadi. Eng ahamiyatli jihati shundan iboratki, Xitoy shaxmatini Koreyadagi Uch Qirollik davrining ilk davri Xansagun davrida koʻchib kelgan minglab odamlar tarqatgan. Aytishlaricha, u koreyslarning didiga mos ravishda takomillashtirilib, hozirgi holatga kelgan<ref>정덕형, 《코리아 장기》, seorim madaniyati, 2003-yil, {{ISBN|89-7186-495-8}}.</ref>. === Koreys oshxonasi === [[Fayl:Korean_cuisine-Bibimbap-08.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Korean_cuisine-Bibimbap-08.jpg/200px-Korean_cuisine-Bibimbap-08.jpg|thumb|200x200px| Bibimbap]] [[Guruch]] Koreyaning asosiy taomidir. Yaqin vaqtgacha deyarli faqat qishloq xoʻjaligi mamlakati boʻlgan Koreyada asosiy retseptlar anʼanaviy tajribalar asosida shakllantirildi. Koreyada asosiy ekinlar guruch, [[arpa]] va loviya hisoblanadi, ammo koreys oshxonasida koʻplab qoʻshimcha mahsulotlardan ham foydalaniladi. [[Baliqlar|Baliq]] va boshqa dengiz mahsulotlari ham muhim ahamiyatga ega, chunki Koreya yarim orolda joylashgan boʻlib atrofidagi dengizlar aholiga doimiy baliq bilan taʼminlanish imkonini beradi. Fermentlarga boy retseptlar ham qadimgi davrlarda ishlab chiqilgan va koʻpincha anʼanaviy koreys taomlarini tavsiflaydi. Bularga tuzlangan baliq va tuzlangan sabzavotlar kiradi. Bunday oziq-ovqatlar inson tanasini qishda zarur [[Proteinlar|protein]] va [[vitaminlar]] bilan taʼminlaydi. Kimchi Koreyaning mashhur taomlaridan biridir. Kimchi — A va C vitaminlari, tiamin, riboflavin, temir, kaltsiy, karotin va boshqalarni oʻz ichiga olgan tuzlangan sabzavotlar toʻplamidan iborat. Kimchining koʻp turlari mavjud, jumladan, karam kimchi, piyozli kimchi, bodring kimchi, turp kimchi va kunjut kimchilar keng tarqalgan. Bugungi kunda kimchi nafaqat Koreya balki boshqa davlatlarda ham sevib isteʼmol qilinadi. Garnirlar (taomga qoʻshimcha tarzda beriluvchi yegulik) yoki Banchan Koreyada odatda ovqat bilan birga isteʼmol qilinadi. Asosiy taom deyarli har doimgarnirlar bilan birga dasturxonga tortiladi. Baʼzi tez-tez isteʼmol qilinadigan garnirlarga: Kimchi, tuzlangan turp, soya novdalari, ugra (Japchae), bodring salati va ziravorli ismaloq misol boʻladi. ==== Tantanali, marosim va ibodat taomlari ==== Shuningdek, koreyaliklar tomonidan turli marosim va maxsus ibodatlar uchun bir qator taomlar yaratilgan. Ularni tantanalar uchun taomlari va marosim ovqatlari deb nomlanuvchi ikki turga boʻlish mumkin. Tantanali ovqatlar bola 100 kunlik boʻlganida, birinchi tugʻilgan kunida, toʻy marosimida va oltmishinchi tugʻilgan kunida tayyorlanadi. Marosim taomlari ayni dafn marosimlarida, ajdodlar ruhini xotirlaganda, shamanlarning qurbonliklarida va shuningdek ibodat taomlari sifatida ishlatiladi. Ibodat taomlarining oʻziga xos xususiyati shundaki, u koreys oshxonasining beshta kuchli taʼmli ingrediyentlaridan ([[sarimsoq]], piyoz, yovvoyi rokambole, piyoz va [[zanjabil]]) va goʻshtdan foydalanmaydi. Marosimlar va tantanalar uchun guruchli kekslar tayyorlash odat tusiga kirgan. Ovqatning rangi va retseptlar tarkibi koreyslarning mashxur mezoni in va yang muvozanatiga mos keladi. ==== Qirollik saroyi oshxonasi (''surasang'') ==== Bugungi kunda surasang (anʼanaviy qirollik oshxonasi) butun aholi tomonidan isteʼmol qilinadigan taomlar jamlamasini oʻz ichiga oladi. Ilgari, sabzavotli yeguliklar muhim ahamiyatga ega edi. Biroq, bugungi kunga kelib goʻsht isteʼmoli qamrovi kengaydi. Anʼanaviy taomlarga ''ssambap'', ''[[Pulkogi|bulgogi]]'', ''sinseollo'', ''kimchi'', ''bibimbap'' va ''gujeolpanlar'' ,isol boʻladi. === Choy === Dastlab choy tantanali marosimllarda yoki anʼanaviy [[Tibbiyot|tibbiyotining]] bir qismi sifatida ishlatilgan. Meva, barglar, urugʻlar yoki ildizlardan tayyorlangan choylarning baʼzilari koreyslar orasida ommaviylashgan. Koreyada choyning beshta taʼmi alohida ajralib turadi, bular: shirin, nordon, shoʻr, achchiq va oʻtkir choy taʼmlaridir. === Oy taqvimi boʻyicha bayramlar === [[Fayl:Korea-Daeboreumnal-Full_Moon_Festival-02.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/Korea-Daeboreumnal-Full_Moon_Festival-02.jpg/200px-Korea-Daeboreumnal-Full_Moon_Festival-02.jpg|thumb|200x200px| Daeboreum]] Anʼanaviy koreys taqvimi [[Oy-quyosh taqvimi|Oy taqvimiga]] asoslangan. Sanalar Koreya [[Meridian|meridianidan]] hisoblanadi. Marosimlar va bayramlar koreys madaniyatidan kelib chiqqan. Koreya oy taqvimi 24 ta burilish nuqtasiga boʻlingan ((절기, jeolgi), har biri taxminan 15 kun davom etadi. Oy taqvimi oʻtmishda qishloq xoʻjaligi mehnatkashlari uchun jadval vazifasini ham oʻtagan, ammo zamonaviy koreys turmush tarzida oy taqvimidan foydalanish yoʻqolib bormoqda. [[Grigoriy taqvimi]] rasman 1895-yilda qabul qilingan, ammo anʼanaviy bayramlar va yoshni hisoblash hali ham eski oy taqvimga asoslanadi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Life in Asia, Inc.|url=http://www.lifeinkorea.com/Calendar/holidays.cfm|sarlavha=Korean Holidays|nashriyot=Lifeinkorea.com|kirish sanasi=2012-07-15|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120713071101/http://www.lifeinkorea.com/Calendar/holidays.cfm|arxivsana=2012-07-13}}</ref>. Keksa avlodlar hali hanuz oʻz tugʻilgan kunlarini oy taqvimiga koʻra nishonlaydilar. Bugungi kunda Koreyadagi eng katta festival bu — Seollal (anʼanaviy Koreya Yangi yili)dir. Shuningdek, Daeboreum (birinchi toʻlin oy), [[Tano bayrami|Dano]] (bahor bayrami) va Chuseok (hosil bayrami) ham koreyslarning muhimfestivallari sirasiga kiradi. Oy taqvimiga koʻra nishonlanadigan bir qator mintaqaviy festivallar ham mavjud. === Eʼtiqodlar === [[Fayl:Korea-Haeinsa-21.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Korea-Haeinsa-21.jpg/300px-Korea-Haeinsa-21.jpg|left|thumb|300x300px| Haeinsa ibodatxonasi]] Koreys xalqining asl dini [[Shomonlik|shamanizm]] boʻlib, u qadimgi davrlardagi kabi keng tarqalmagan boʻlsa ham, hanuzgacha saqlanib qolgan. Ayol shamanlar yoki ''mudanglar'' koʻpincha turli xil vositalarga yetishish uchun turfa ruhlarning yordamiga murojaat qilishadi. Keyinchalik [[buddizm]] va [[konfutsiylik]] Koreyaga Xitoy sulolalari bilan madaniy almashinuvlar asnosida kirib kelgan. Buddizm Goryeo sulolasining rasmiy dini sifatida tan olingan, shu sababli, bu davrda buddist rohiblarga koʻplab imtiyozlar berilgan. Biroq, Choson davrida buddizm oʻz nufuzini yoʻqotdi, shaharlarda buddist rohiblari taqiq ostiga olingan, ibodatxonalar faoliyatiga chek qoʻyilgan. Uning oʻrnida konfutsiylikning qatʼiy shakli, (baʼzilar buni xitoyliklar tomonidan qabul qilingan taʼlimotdan ham qatʼiyroq deb hisoblashadi) rasmiy falsafa asosiy dinga aylandi. Koreys konfutsiyligi seonbi sinfini oʻrganish yaʼni hokimiyat lavozimlarida ishlab turib halol hayot kechirgan koʻplab amaldorlar hayotidan naʼmuna olishga asoslangan edi. Koreya tarixi va madaniyati Koreya yarimorolining ikkiga ajralishidan qatʼi nazar, Koreya shamanizmi, [[Mahayana|Mahayana buddizmi]] va [[Konfutsiylik|konfutsiylikning]] anʼanaviy eʼtiqodlari koreys xalqi dinining asosiy taʼsir oʻtkazuvchisi va madaniyatining muhim jihati sifatida saqlanib qoldi<ref>[http://asiasociety.org/countries/religions-philosophies/historical-and-modern-religions-korea Asia Society — Historical and Modern Religions of Korea]</ref>. Darhaqiqat, bu anʼanalarning barchasi yuzlab yillar davomida xalq orasida ommaviylashib kelgan. Ular hali ham janubda nasroniylik <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.korea.net/korea/kor_loca.asp?code=U05|sarlavha=About Korea – Religion|nashriyot=Korea.net|kirish sanasi=2012-07-15|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100306163608/http://www.korea.net/korea/kor_loca.asp?code=U05|arxivsana=2010-03-06}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.everyculture.com/wc/Japan-to-Mali/South-Koreans.html|sarlavha=South Koreans|nashriyot=Every Culture|kirish sanasi=2012-07-15}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.everyculture.com/Ja-Ma/South-Korea.html|sarlavha=Culture of SOUTH KOREA|nashriyot=Every Culture|sana=1944-09-08|kirish sanasi=2012-07-15}}</ref> va shimol hukumati bosimiga qaramay oʻz mavqeini yoʻqotmagan holda saqlanib kelmoqda<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.everyculture.com/Ja-Ma/North-Korea.html|sarlavha=Culture of NORTH KOREA|nashriyot=Every Culture|kirish sanasi=2012-07-15}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/korea-north/|sarlavha=CIA The World Factbook – North Korea|nashriyot=Cia.gov|kirish sanasi=2012-07-15}}</ref>. == Jahon merosi ob’ektlari == [[Koreya]] hududida [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi roʼyxati]]<nowiki/>ga kiritilgan bir qancha ob’ektlar mavjud. === Jongmyo ziyoratgohi === Jongmyo ({{Talaffuz|Chonmyo}}) ziyoratgohi 1995-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi roʼyxati]]<nowiki/>ga kiritilgan, ziyoratgoh Seul shahrida joylashgan. Mazkur qadamjo [[Choson|Choson sulolasi]] qirollik oilasining ajdodlari ruhlariga bagʻishlab bunyod etilgan. Bunga koreys konfutsiy anʼanalari ham ulkan taʼsir koʻrsatgan. Mazkur ziyoratgohda har yili ''Jongmyo jeryeak (''{{Talaffuz|Chonmyo Tekje}}'')'' deb nomlanuvchi qadimiy saroy musiqasi (raqs joʻrligida) ijro etiladi. 1394-yilda qurilgan ziyoratgoh [[Osiyo|Osiyodagi]] eng uzun binolardan biri boʻlishi kerak edi. 19 ta xonaga joylashtirilgan 19 nafar imperator va 30 ta malikaning 19 ta yodgorlik lavhalari mavjud. Ziyoratgoh Imjin urushlari paytida yonib ketgan, ammo 1608-yilda qayta tiklangan. === Changdeokgung === Changdeokgung ({{Talaffuz|Chxandokkun}}), shuningdek, „ajoyib fazilat saroyi“ nomi bilan ham tanilgan. Saroy 1405-yildabunyod etilgan, 1592-yilda Imjin urushi paytida yonib ketgan va xarobalari 1609-yilda qayta tiklanib, hozirgi holiga keltirilgan. 300 yildan ortiq vaqt davomida Changdeokgung qirollik saroyi vazifasini bajarib kelgan. Saroy Koreya poytaxti [[Seul|Seul shahrida]] joylashgan. Saroyning dizayni atrof-muhit koʻrinishiga mutanosib tarzda shakllantirilgan. Saroyning orqa hovlisidagi baʼzi daraxtlarning yoshi hozirda 300 dan oshganligi taxmin qilinadi. Changdeokgung 1997-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi]] roʻyxatiga kiritilgan. === Bulguksa === [[Fayl:Seokguram_Buddha.JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Seokguram_Buddha.JPG/260px-Seokguram_Buddha.JPG|thumb|355x355px| Seokguram inshootidagi haykal Grotto]] Bulguksa, shuningdek, ''Buddanining tarixiy'' ibodatxonasi va ''Seokguram Grottosining'' uyi sifatida ham tanilgan. Inshoot 751-yilda qurilgan va koʻp sonli zallardan iborat. Mazkur hududda ikkita [[pagoda]]<nowiki/>oʻrnatilgan. ''Seokguram grottosi'' Bulguksa ibodatxonasining ermitaji hisoblanadi. Asosiy xonada Budda haykali oʻrnatilgan. Mazkur ibodatxona va grotto 1995-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] Jahon merosi roʻyxatiga kiritilgan. === Tripitaka Koreana va Haeinsa === Haeinsa ({{Talaffuz|Heinsa}}) — Janubiy Kyonsang provinsiyasidagi katta ibodatxonadir. U dastlab 802-yilda qurilgan va dunyodagi eng qadimgi Buddist yogʻoch qoʻlyozmalari boʻlgan ''Tripitaka Koreana'' yogʻoch bloklarini oʻzida saqlagan<ref name="Heritage">{{Veb manbasi|sarlavha=Tripitaka Koreana at Haeinsa Temple|url=http://www.ocp.go.kr/english/treasure/dom_hae.html|nashriyot=Cultural Properties Administration of South Korea|kirish sanasi=2008-02-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20090506052257/http://www.ocp.go.kr/english/treasure/dom_hae.html|arxivsana=2009-05-06}}</ref>. Ushbu yogʻoch bloklarning oʻymakor bezaklarini tayyorlash 1236-yilda boshlangan va jarayon 1251-yilda yakunlangan. Yogʻoch bloklar imperator va koreys xalqining taqvodorligidan dalolat beradi. ''[[Tripitaka]]'' soʻzi [[sanskrit]] tilidan olingan boʻlib, [[Buddizm|buddistlarning]] estetik qonunlariga ishora qiluvchi uchta savat maʼnosini anglatadi. ''Tripitaka Koreana'' 81’258 darajali yogʻoch blokdan iborat va buddist yozuvlarining eng katta, eng qadimgi va eng toʻliq toʻplamidir. Ajablanarlisi shundaki, yogʻoch bloklarning birortasida xatolik yoki nuqson izlari topilmagan. ''Tripitaka Koreana Hanjada'' [[Hanja|oʻyilgan]] eng chiroyli va toʻgʻri [[Buddizm|buddist]] qonun-qoidalar toʻplami sifatida tan olingan. Mazkur hudud 1995-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi]] roʻyxatiga kiritilgan. === Hwaseong === [[Fayl:Bifyu_8.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Bifyu_8.jpg/250px-Bifyu_8.jpg|left|thumb|250x250px| Gʻarbiy darvoza va qoʻriq minorasining old koʻrinishi]] Hwaseong ({{Talaffuz|Xvason}})-- [[Koreya Respublikasi|Janubiy Koreyaning]] [[Seul]] shahri janubidagi [[Suvon]] shaharchasining istehkomidir. Uning qurilishi 1796-yilda yakunlangan va u oʻsha paytda maʼlum boʻlgan Koreya istehkomining barcha eng soʻnggi qulaylikarini oʻz ichiga oladi. Qal’ada qirolning shahar yaqinidagi otasining qabriga tashriflari uchun bunyod etilgan ajoyib saroy ham mavjud. Qal’a tekis va baland-past tepaliklardan iborat hududni qamrab oladi, bu [[Sharqiy Osiyo|Sharqiy Osiyoda]] kam uchraydigan qal’aga tjoy tanlash uslubidir. Devorlarning uzunligi 5,52 kilometrni tashkil etadi va perimetri boʻylab 41 ta ob’ekt mavjud. Bularga toʻrtta asosiy darvoza, suv yigʻish uchun hovuz, toʻrtta maxfiy darvoza va mayoq minorasi kiradi. Hwaseong 1997-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi]] roʻyxatiga kiritilgan. === Namhansanseong === Namhansanseong ({{Talaffuz|Namhansansong}}) 2014-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi|Butunjahon merosi]] ob’ektiga aylantirildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Namhansanseong|url=https://whc.unesco.org/en/list/1439|ish=UNESCO World Heritage Centre|kirish sanasi=22 September 2016|til=en}}</ref>. === Sansa, Buddist togʻ monastirligi === Sansa — Koreya yarim orolining janubiy viloyatida joylashgan buddist togʻ monastirlari jamlanmasidir. VII—IX asrlarda tashkil etilgan inshootlarni oʻz ichiga olgan yettita ibodatxonaning fazoviy joylashuvi Koreyaga xos boʻlgan umumiy xususiyatlarni oʻzida namoyon etadi, jumladan, yonma-yon qurilgan toʻrtta bino (Budda zali, pavilyon, maʼruza zali va yotoqxona) bilan oʻralgan „madang“ (ochiq hovli). Ular juda koʻp sonli alohida diqqatga sazovor inshootlar, ob’ektlar, hujjatlar va ziyoratgohlarni oʻz ichiga oladi. Ushbu tog 'monastirlari muqaddas joylar boʻlib, ular bugungi kungacha eʼtiqod va kundalik diniy amaliyotning yashash markazlari sifatida saqlanib qolgan. <ref>{{Veb manbasi|url=https://whc.unesco.org/en/list/1562|sarlavha=Sansa, Buddhist Mountain Monasteries in Korea|muallif=Centre|ism=UNESCO World Heritage|ish=whc.unesco.org|til=en|kirish sanasi=2018-07-31}}</ref> === Kesondagi tarixiy yodgorliklar va joylar === 2013-yili Kesondagi tarixiy obidalar va diqqatga sazovor joylar [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi|Butunjahon merosi ro‘yxatiga]] kiritilgan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Historic Monuments and Sites in Kaesong|url=https://whc.unesco.org/en/list/1278|ish=UNESCO World Heritage Centre|kirish sanasi=22 September 2016|til=en}}</ref>. === Gochang, Hwasun va Ganghva === ''Gochang'', Hw''asun'' va ''Ganghva (''{{Talaffuz|Kochhan, Hvasun, Kanhvado}}'')'' 2000-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi]] roʻyxatiga kiritilgan. Bu hududlarda yuzlab turli megalitlarni oʻz ichiga olgan tarixiyi qabristonlar joylashgan. Bu megalitlar miloddan avvalgi I asrda katta tosh bloklaridan yaratilgan qabr toshlaridir<nowiki/>[[Togʻ jinslari|.]] Megalitlarni butun dunyo boʻylab topish mumkin, ammo Gochang, Hwasun va Ganghva hududarida topilganlari boshqalaridan tubdan farq qiladi. === Gyeongju hududi === Gyeongju ({{Talaffuz|Kyondju}}) atrofidagi tarixiy hudud 2000-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi]] roʻyxatiga kiritilgan. Gyeongju Silla qirolligining poytaxti edi. Silla hukmdorlarining qabrlari hali ham shahar markazida joylashgan qabristonda saqlanmoqda. Bu qabrlar sopol tepalikka koʻmilgan, baʼzi yerlarda [[Ehrom (bino)|piramidalarga]] oʻxshatilgan qoyatosh xonalariga ega sagʻanalar ham uchrab turadi. Gyeongju atrofidagi hudud, xususan, Namsan togʻidan Silla davriga oid yuzlab arxeologik qazilmalar topilgan. Poseokjeong ushbu hududlar orasida eng mashhurlaridan biridir, shuningdek koʻplab koreys buddist sanʼati naʼmunalari, budda haykallari, releflar, [[Pagoda|pagodalar]] va asosan VII--X asrlarda qurilgan [[Ibodatxona|ibodatxonalar]] va [[Saroy (qasr)|saroylar]] qoldiqlari arxeologik izlanishlar davomida chuqur oʻrganilgan. === Koguryo maqbaralari majmuasi === Koguryo maqbaralari majmuasi [[Pxenyan]]<nowiki/>dagi Janubiy Pyongʻan va [[Koreya Xalq Demokratik Respublikasi|Shimoliy Koreyaning]] Janubiy Hwanghae provinsiyasi joylashgan Nampo shahridan topilgan. 2004-yil iyul oyida mazkur hudud 38-parallelning shimolidagi birinchi [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi]] ob’ektiga aylandi. Maqbaralar majmuasi Koreyaning Uch Qirolligidan biri boʻlgan [[Koguryo|Goguryeo]] davrida hukmronlik qilgan qirollar va oila aʼzolarining jami 63 ta qabrlidan tashkil topgan. Mazkur qirollik miloddan avvalgi 32-yillarda Shimoliy Koreya va [[Manjuriya|Manchuriya]] atrofida tashkil etilgan va 427-yilda poytaxt Pxenyanga koʻchirilgan. Bu qirollik milodiy V--VII asrlari orasida mintaqada hukmronlik qilgan. == Shuningdek qarang == {{Portal|Society|North Korea|South Korea|Asia}} * [[K-pop]] * [[Koreya]] * [[Koreya Respublikasi]] * [[Koreya Xalq Demokratik Respublikasi]] * [[Koreya Havo Yo'llari]] * [[Koreya Respublikasi pasporti]] * [[Koreyaning ikkiga bo'linishi]] * [[Koreys urushi]] * [[Koreya yarim oroli]] * [[Koreys drama]] * [[Koreys yozuvi]] == Manbalar == {{Manbalar}} == Tashqi havolalar == * [http://www.koreasociety.org/dmdocuments/2005-07-25-origins-byington.mp3 Koreya jamiyati podkasti: koreyslarning kelib chiqishi va ularning madaniyati — I qism] * [http://www.koreasociety.org/dmdocuments/2005-07-25-origins-byington2.mp3 Koreya jamiyati podkasti: koreyslarning kelib chiqishi va ularning madaniyati — II qism] * [https://web.archive.org/web/20160118054357/http://www.pyongyang-painters.com/ Shimoliy Koreya rassomlarini tanishtirishga ixtisoslashgan onlayn galereya] * [http://old-koreaphotos.wikispaces.com 1895-1930 yillardagi jamoat sahnalari, xatti-harakatlari, binolarni aks ettiruvchi dastlabki fotosuratlar loyihasi] * [http://www.zkorean.com/about_korea/korean_customs Koreya urf-odatlari haqida qisqacha tushuntirish (umumiy urf-odatlar, hurmat, nikoh, ovqatlanish)] * http://blog.daum.net/ulsanlike/11788545 ulsan Koreya * [http://clothinglook.com/korean-style/ Koreys uslubi va modasi] [[Turkum:Koreya]] [[Turkum:Koreya madaniyati]] [[Turkum:Jahon merosi roʻyxati]] sajgf4lt9r5zzs5lymdfqhwz3dc4msq 2815859 2815853 2022-08-28T12:11:16Z Husniddin Rasulov 73000 wikitext text/x-wiki {{thr|[[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 18:14, 25-Avgust 2022 (UTC)}} [[Fayl:Korean_architecture_roof_detail_2.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Korean_architecture_roof_detail_2.jpg/250px-Korean_architecture_roof_detail_2.jpg|thumb|333x333px| ''Dancheong'', Kyonbok saroyidagi binodagi dekorativ rasmlar]] [[Fayl:Lotus_lantern_festival_2001.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Lotus_lantern_festival_2001.jpg/200px-Lotus_lantern_festival_2001.jpg|thumb|267x267px| Lotus chiroqlari festivali]] Koreyaning anʼanaviy '''madaniyati''' [[Koreyaning ikkiga bo'linishi|Koreyaning]] 1945-yilda boʻlinishidan oldingi [[Koreya]] va janubiy [[Manjuriya|Manchuriyaning]] umumiy madaniy va tarixiy merosini oʻz ichiga oladi. Manjuriya Shimoliy-Sharqiy Osiyodagi qadimiy geografik va tarixiy mintaqa, jumladan, Xitoy va Rossiya kabi mamlakatlar hududining maʼlum bir qismidan tashkil topgan hududdan iborat edi. Dunyodagi eng qadimgi uzluksiz madaniyatlardan biri sifatida [[koreyslar]] oʻzlarining anʼanaviy rivoyatlarini naʼmuna qilib koʻrsatadilar<ref>Korean Culture, Volume 23, Issue 2</ref><ref>Food, Cuisine, and Cultural Competency for Culinary, Hospitality, and Nutrition Professionals by Sari Edelstein</ref><ref>A Concise History of Korea: From the Neolithic Period through the Nineteenth Century by Michael J. Seth</ref>. 20-asrning oʻrtalaridan boshlab Koreya hududi [[Koreya Xalq Demokratik Respublikasi|Shimoliy Koreya]] va [[Koreya Respublikasi|Janubiy Koreya]] davlatlari oʻrtasida boʻlinib ketdi, natijada bugungi kunda ham kuzatilishi mumkin boʻlgan bir qator madaniy farqlar paydo boʻldi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.korea-is-one.org/article.php3?id_article=2565|arxivurl=https://archive.today/2008.12.11-112904/http://www.korea-is-one.org/article.php3?id_article=2565|arxivsana=2008-12-11|sarlavha=See "Same roots, different style" by Kim Hyun|nashriyot=Korea-is-one.org|kirish sanasi=2012-07-15}}</ref><ref>{{Kitob manbasi|url=https://books.google.com/books?id=jjOva6fF96AC&q=The+Koreas:+a+global+studies+handbook+By+Mary+E.+Connor|title=The Koreas: A Global Studies Handbook – Mary E. Connor|accessdate=2012-07-15|isbn=9781576072776|year=2002|last=Connor|first=Mary E.}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://cirrie-sphhp.webapps.buffalo.edu/culture/monographs/korea.pdf|sarlavha=An Introduction to Korean Culture for Rehabilitation Service Providers|nashriyot=Center for International Rehabilitation Research Information & Exchange|kirish sanasi=2020-07-01}}</ref>. [[Choson|Choson sulolasidan]] oldin koreys shamanizmi koreys madaniyatida chuqur ildiz otgan edi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.gugak.go.kr/download/data/dict_201011241951496.PDF|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141015184157/http://www.gugak.go.kr/download/data/dict_201011241951496.PDF|arxivsana=2014-10-15|sarlavha=Religious Music : Shamanism|nashriyot=gugak.go.kr}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://english.visitkorea.or.kr/enu/AK/AK_EN_1_4_8_3.jsp|sarlavha=Shamanism|nashriyot=Korea Tourism Organization|kirish sanasi=2014-08-17|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140819082849/http://english.visitkorea.or.kr/enu/AK/AK_EN_1_4_8_3.jsp|arxivsana=2014-08-19}}</ref>. == Tarix == Tung-i xalqi (soʻzma-soʻz tarjima qilganda „sharqiy kamonchilar“ maʼnosini bildiradi) miloddan avvalgi uchinchi ming yilliklarda Manjuriya hududida istiqomat qilgan. Mazkur xalqning urf-odatlari hozirgi Shimoliy Koreya odatlariga mutanosib. Afsonaga koʻra, Hwanung ismli mavjudot osmondan yerga tushib, u yerda odam boʻlishni xohlaydigan yoʻlbars va ayiqni uchratgan. Faqat ayiqning xohishi amalga oshadi va Hwanung keyinchalik shu odamga aylangan ayiqqa turmushga chiqadi. Ikkalasining Dangun ismli oʻgʻli bor boʻlib, u miloddan avvalgi 2333-yilda Koreyaning birinchi hukmdori sifatida taxtga oʻtiradi. Aytishlaricha, bu afsonaviy podshohning avlodlari qirollikni 1000 yildan ortiq vaqt davomida boshqarib kelishgan. Koreyaning mahalliy qabilalariga xitoylik muhojirlarning uzluksiz kelib qoʻshilishi tufayli butun yarim orol Wi Man afsonalarida aks ettirilganidek aralash aholi koʻrinishini oldi. Immigrant xalqlar koreys madaniyatini turli oqimlariga taʼsir o‘tkazdilar, masalan, shamanizm va xitoy taʼsirida koreys madaniyatida turli oʻzgarishlar yuz berdi. Shuniningdek, koʻp sohalardagi fikrlar va dunyoqarash qadimgi shamanizmgamoslashib ketgan boʻlsa ham, konfutsiylikning koreyslar tomonidan chuqur oʻzlashtirilishi, ular hayotining barcha jabhalariga oʻz taʼsirini oʻtkazmay qolmadi. Bugungi kunga qadar Koreya xalqi oʻziga xos koʻplab qadriyatlarini saqlab qolganlar, garchi ular zamonaviy Gʻarb taʼsiri asosan Amerika urf-odatlari aralashuviostida yoʻq boʻlib ketayotgangdek koʻrinsa ham, ayrim koreys oilalari hali-hanuz milliy urf-odatlarga xos tarzda hayot kechiradilar. == Janubiy Koreya madaniyati == [[Fayl:Dancheong_Style.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Dancheong_Style.jpg/220px-Dancheong_Style.jpg|left|thumb| Dancheong dekorativ rasmli katta baraban]] [[Koreya Respublikasi|Janubiy Koreyaning]] zamonaviy madaniyati Koreyaning ilk ko‘chmanchi qabilalari orasida keng tarqalgan anʼanaviy madaniyatdan kelib chiqqan. Minglab yillar davomida qadimgi Xitoy koʻchmanchilari taʼsirida oʻzgarishlarga uchragan qadimiy Koreya madaniyatini saqlagan [[Koreya Respublikasi|Janubiy Koreya]], 1945-yilda [[Koreyaning ikkiga bo'linishi|Koreya boʻlinganidan]] beri Shimoliy Koreya madaniyatidan ancha uzoqda boʻlgan oʻz madaniy rivojlanish yoʻlini saqlagan holda shimoldan ajralib chiqdi. Janubiy Koreyaning, ayniqsa [[Seul|Seulning]] [[Industrial oʻsish|sanoatlashtirilishi]] [mamlakat yoki mintaqada sanoatning keng miqyosda rivojlanishi], [[Urbanizatsiya|urbanizatsiyalashishi]] [aholining shaharlarga koʻchib oʻtishi] va [[Vesternizatsiya|gʻarblashuvi]] [gʻarb madaniyatining oʻzlashtirilishi] [[Koreyslar|koreys xalqining]] hayotida tub oʻzgarishlar paydo qildi. Iqtisodiyot va turmush tarzining o‘zgarishi aholining yirik shaharlarda to‘planishiga (qishloqlari aholisining kamayishiga) olib keldi. Ko‘p [[Avlod|avlodli]] uy xo‘jaliklari kichik oilalarga (ota-ona va ularning farzandlaridan iborat) ajraladi. Bugungi kunda koreys madaniyatining koʻplab elementlari, ayniqsa [[Ommaviy madaniyat|ommabop madaniyati]] butun dunyo boʻylab tarqaldi va dunyodagi eng koʻzga koʻringan madaniy kuchlardan biri hisoblanadi<ref>{{Cite journal|last=Yong Jin|first1=Dal|title=Hallyu 2.0: The New Korean Wave in the Creative Industry|journal=International Institute Journal|date=2011|volume=2|issue=1|url=https://quod.lib.umich.edu/i/iij/11645653.0002.102/--hallyu-20-the-new-korean-wave-in-the-creative-industry?rgn=main;view=fulltext}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Farrar |first=Lara |title='Korean Wave' of pop culture sweeps across Asia |work=CNN |url=http://edition.cnn.com/2010/WORLD/asiapcf/12/31/korea.entertainment/index.html}}</ref><ref>{{Cite journal|title=The Global Impact of South Korean Popular Culture: Hallyu Unbound ed. by Valentina Marinescu|journal=Korean Studies|year=2015|url=https://www.researchgate.net/publication/293479051|doi=10.1353/ks.2015.0005|last=Cheon|first1=Sang Yee|volume=39|pages=113–114}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Kim |first=Harry |date=2 February 2016 |title=Surfing the Korean Wave: How K-pop is taking over the world {{!}} The McGill Tribune |work=The McGill Tribune |url=http://www.mcgilltribune.com/a-e/surfing-the-korean-wave-how-k-pop-kpop-is-taking-over-the-world-012858/}}</ref>. == Shimoliy Koreya madaniyati == [[Koreya Xalq Demokratik Respublikasi|Shimoliy Koreyada]] madaniyatining asosiy oʻziga xosligi shundan iboratki, shimolliklar oʻtmishdagi eng yaxshideb hisoblangan qadriyatlarni oʻzlarida olib qolishgan va kapitalistik elementlardan toʻliqvoz kechishgan. Adabiyot, sanʼat, musiqa va raqs kabi sanʼatdagi ommabop, xalq uslublari va qadriyatlari koreys xalqining chinakam noyob ruhini ifodalovchi vositalar sifatida qadrlanadi. Shimoliy koreyalik etnograflar, (yaʼni, maʼlum bir jamiyat yoki tashkilotni oʻrganib, ularning xatti-harakatlari va oʻzaro taʼsirini yaqindan kuzatishni oʻz ichiga olgan sifatli tadqiqotlar olib boradigan odamlar) koʻp vaqtlarini toʻgʻri proletar yoki xalq ruhiga ega boʻlgan, jamoaviy ongni rivojlantirishga yordam beradigan, madaniy oqim shakllarni qayta tiklashga sarflaydilar. Proletar kapitalistik jamiyati nuqtai nazaridan sinflarni marksizm taʼlimoti asosida oʻrganish maʼqullanadi (oriylar tomonidan ishlab chiqilgan kasta tizimi bilan adashtirmaslik kerak), shu jumladan proletarlar va burjuaziya taʼlimotlariga ham mutanosib tarzda ish olib boriladi. Boshqa sinflarga yer egalari, mayda burjuaziya vakillari, dehqonlar va lumpenproletariatlar kiradi, lekin kapitalizm dinamikasi nuqtai nazaridan bu birlamchi doimiy holat hisoblanmaydi. Shimoliy Koreya raqslarida jonli, optimistik musiqiy va xoreografik ifodalar koʻp qoʻllaniladi. Guruh xalq raqslari va xor qo‘shiqlari anʼanaviy ravishda Koreyaning barcha qismlarida emas, ayrim hududlaridagina ommalashgan. Ular Shimoliy Koreya boʻylab 1990-yillarning boshida maktablar va universitet talabalari orasida targʻib qilinar edi. Oʻz davrida mashxur boʻlgan fermerlarning musiqa ansambllari ham keyinchalik qayta tiklandi. == Yanbian Koreya avtonom hukumati madaniyati == Mandarin xitoy va [[Koreys tili|koreys]] tillari Yanbian hududida rasmiy til sifatida ishlatiladi. ''Vice News jurnali'' mazkur hukumatni Shimoliy va Janubiy Koreya madaniyatining mashhurligi tufayli „Gʻarbiy Koreya“ va „Uchinchi Koreya“ deb taʼriflaydi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.vice.com/en_us/article/gqwppy/atlas-hoods-the-third-korea|sarlavha=The Third Korea}}</ref>. Yanbian Koreya avtonom hukumati muzeyi qurilishi1960-yilda rejalashtirilgan va 1982-yilda keng ommaga namoyish etilgan. Unda 10 000 dan ortiq eksponatlar, shu jumladan 11 ta birinchi darajali artefaktlar mavjud.  Koʻrgazmalarning yorliqlari va tushuntirishlari 2 tilda, koreys va xitoy tillarida keltirib oʻtilgan. Bu ikkala tilda ham yo‘l-yo‘riq beruvchi gid sayohatlari tashkil etilgan. == Buddizmning madaniyat va anʼanalarga taʼsiri == [[Fayl:Korea-Haeinsa-21.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Korea-Haeinsa-21.jpg/220px-Korea-Haeinsa-21.jpg|left|thumb|220x220px| Rohiblar Xaynsada kechki ibodatdan soʻng oʻz xonalariga tushishadi.]] Koreya madaniyati [[Buddizm|buddizmdan]] chuqur taʼsirlangan, chunki buddizm Koreya madaniyatining oʻziga xos jihatiga aylanib ulgurgan edi, shu jumladan, buddist boʻlmagan koreyslar tomonidan amal qiladigan dunyoviy koreys anʼanalari ham buddizm qoidalariga asoslangan<ref name="influ1" />. 2005-yilda hukumat tomonidan oʻtkazilgan soʻrovlar shuni koʻrsatdiki, janubiy koreyaliklarning chorak qismi buddizm diniga eʼtiqod qiladi. Biroq, Janubiy Koreyadagi buddistlarning haqiqiy soni noaniq, chunki nasroniy aholidan farqli oʻlaroq, buddistlarni aniqlashning aniq yoki eksklyuziv mezonlari mavjud emas. Buddizmning anʼanaviy koreys madaniyatiga qoʻshilishi sababli u rasmiy din emas, balki falsafa va madaniy asos deb qaraladi. Natijada, yerlik aholidan boshqai koʻplab odamlar ham buddizm taʼsir etgan ayrim anʼanalarga rioya qiladigan boʻlganlar. Shunday qilib, dunyoviy dindorlar yoki boshqa dinlarga ergashmaydigan eʼtiqod taʼsirida boʻlganlarni hisobga olsak, Janubiy Koreyada buddistlar soni ancha koʻp deb hisoblanadi<ref name="influ1">{{Kitob manbasi|url=https://books.google.com/books?id=Jb0rCQD9NcoC&q=atheism|last=Kedar|first=Nath Tiwari|year=1997|title=Comparative Religion|publisher=[[Motilal Banarsidass]]|isbn=81-208-0293-4}}</ref>. Xuddi shunday, Shimoliy Koreyada buddistlar aholining 4,5 % ni tashkil qilsalar, aholining ancha katta qismi (70 % dan ortigʻi) buddist falsafasi va urf-odatlari taʼsiridagi ateistlardan iborat<ref>[https://web.archive.org/web/20071013201130/http://www.religiousintelligence.co.uk/country/?CountryID=37 Religious Intelligence UK Report]</ref><ref>[http://geography.about.com/od/northkorea/a/northkorea.htm] North Korea, about.com</ref>. Buddizm Koreyaga 372-yilda<ref>{{Veb manbasi|url=http://afe.easia.columbia.edu/tps/300ce_ko.htm#buddhism|sarlavha=300 to 600 CE: Korea &#124; Asia for Educators &#124; Columbia University|nashriyot=Afe.easia.columbia.edu|kirish sanasi=2012-03-06}}</ref>, tarixiy [[Budda|Sidxarta Gautama]] (buddizm asoschisi) vafotidan taxminan 800 yil oʻtgach, Sobiq Qin shahridan (Shimoliy Xitoyning IV asrdagi davlati) kirib kelgan. Bu davrda mahalliy din [[Shomonlik|shamanizm]] keng kurtak yozgan edi. Samguk yusa va Samguk sagi qadimiy yozuvlarida 4-asrda Uch shohlik davrida [[Koreya|Koreyaga]] [[Buddizm|buddist]] taʼlimotini yoki Dxarmani birinchi boʻlib olib kelgan 3 rohibni qayd etiladi, bular: Malananta — Xitoy janubidagi Serindiya hududidan kelgan [[Hindiston|hind]] [[Buddizm|buddist]] rohibi; Sundo — Sharqiy Jin sulolasi davrida milodiy 384-yilda Janubiy [[Koreya|Koreya yarimorolidagi]] Baekje qirolligida buddizmni rivojlantirgan rohib; Ado — shimoliy Xitoy davlatidan boʻlgan rohib Sobiq Qin davrida milodiy 372-yilda Markaziy Koreyadagi Silla shahriga va Shimoliy Koreyadagi Goguryeoga [[Koguryo|buddizmni]] olib kelgan rohib<ref>"Malananta bring Buddhism to Baekje" in ''Samguk Yusa'' III, Ha & Mintz translation, pp. 178-179.</ref><ref name="autogenerated9">{{Citation|last=Kim|first1=Won-yong|title=An Early Gilt-bronze Seated Buddha from Seoul|journal=Artibus Asiae|volume=23|issue=1|year=1960|pages=67–71|doi=10.2307/3248029|jstor=3248029}}, pg. 71</ref>. Tabiatga sigʻinish buddizm urf-odatlariga zid boʻlmaganligi sababli, shamanizm tarafdorlari tomonidan oʻz dinlariga qoʻshilishga ruxsat berilgan. Shunday qilib, buddizmgacha boʻlgan davrda shamanistlar ruhlar qarorgohi deb hisoblagan togʻlar keyinchalik buddist ibodatxonalari joylashgan joyga aylandi. Garchi u dastlab Goryo (918-1392) davrida davlat mafkurasi sifatida qoʻllab-quvvatlangan boʻlsa ham, Koreyadagi buddizm [[Choson]] (milodiy 1392-1897) davrida besh yuz yildan ortiq davom etgan qattiq repressiyaga uchradi. Bu davrda neo-konfutsiylik buddizmning oldingi hukmronligini yengib chiqdi. Buddist rohiblar Yaponiyaning Koreyaga bosqinini qaytarishga yordam berganidan keyingina (1592—1598) buddistlarni taʼqib qilish toʻxtatildi. Koreyada buddizm 1910-yildan 1945-yilgacha davom etgan mustamlakachilik davrida mavqei biroz mustahkamlandi, Choson davrining oxirigacha oʻzining ommaviyligini saqlab qoldi. Biroq, bu buddist rohiblar nafaqat 1945-yilda yapon hukmronligiga chek qoʻyishdi, balki oʻzlarining anʼanalari va amaliyotlarini isloh qilish orqali oʻzlarining oʻziga xos va alohida diniy oʻziga xosliklarini namoyon etdilar. Ular koʻplab buddist jamiyatlariga asos soldilar va rohiblarning yosh avlodi ''Mingung Pulgyo'' yoki „xalq uchun buddizm“ mafkurasini yaratdilar. Bu mafkuraning ahamiyati shundaki, u oddiy erkaklarning kundalik masalalariga eʼtibor bergan rohiblar tomonidan yaratilgan<ref>{{Kitob manbasi|last=Woodhead|first=Linda|title=Religion in the Modern World- Traditions and Transformations|date=2016|publisher=Routledge|location=London and New York|isbn=978-0-415-85881-6|pages=96–97|edition=3rd}}</ref>. === Raqs va jang sanʼati === [[Fayl:Korean_sword_dance-Jinju_geommu-03.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Korean_sword_dance-Jinju_geommu-03.jpg/200px-Korean_sword_dance-Jinju_geommu-03.jpg|thumb|200x200px| ''Jinju geommu'']] Koreyada saroy raqsi va xalq raqsi oʻrtasida farq bor. Keng tarqalgan saroy raqslari — ziyofatlarda ijro etiladigan ''jeongjaemu'' (정재무) va koreyslarning Konfutsiy marosimlarida ijro etiladigan ''ilmu'' (일무) kabilar keng tarqalgan. Shuningdek, ''Jeongjaemu'' mahalliy raqslarga (향악정재, ''hyangak jeongjae)'' va Oʻrta Osiyo va Xitoydan olib kelingan shakllari ham mavjud. ''Ilmu'' fuqarolik raqsi (문무, ''munmu'') va harbiy raqsga (무무, ''mumu'') ham koreyslarning milliy raqslari sirasiga kiradi. Koreyaning koʻplab mintaqalarida koʻplab niqob dramalari va niqobli raqslar ijro etiladi<ref>Eckersley, M. ed. 2009. Drama from the Rim: Asian Pacific Drama Book (2nd ed.). Drama Victoria. Melbourne, p. 54.</ref>. Anʼanaviy kiyim — bu genja, bu ayollar bayramlarda kiyadigan maxsus kiyimi boʻlib, raqslarda ayollar shu libosda boʻladilar. mazkur libosning yoqa qismida bir nechta pushti rangdagi naqshlar tasvirlangan boʻladi. Toʻy raqslarining anʼanaviy xoreografiyasi koʻplab zamonaviy spektakllarda oʻz aksini topgan. Mamlakatdagi kuchli raqs anʼanasi bugungi kungacha davom etmoqda, soʻnggi bir necha oʻn yilliklar davomida koʻplab raqs guruhlari tashkil topgan.  ''Taekkyon'', anʼanaviy koreys jang sanʼati, klassik koreys raqsida asosiy markaziy oʻrinni egallaydi. ''Taekkyon'' yaxlit harakatning toʻliq tizimi boʻlib, Koreyaning niqob, raqs va boshqa anʼanaviy sanʼat turlariga moslashgan asosiy texnikasini oʻzida namoyon etadi.  ''[[Taekvondo]]'', koreys jang sanʼati ham 1940-yillarda Koreyada rivojlana boshlagan. === Taviriy sanʼat === [[Fayl:Horse_back_archery_AD_4C.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Horse_back_archery_AD_4C.jpg/200px-Horse_back_archery_AD_4C.jpg|right|thumb|200x200px| V asrda Koreyada otda turib kamondan otish]] [[Koreya]] yarim orolida topilgan eng qadimgi rasmlar tarixiy davrlarning petrogliflaridir. [[Buddizm|Buddizmning]] [[Hindiston|Hindistondan]] [[Xitoy]] orqali kirib kelishi bilan tasviriy sanʼatning turli usullar joriy etildi. Ushbu texnikalar tezda anʼanaviy tasviriy sanʼatga moslashib ommalashib ketdi. Ammo, mazkur usullar mahalliy texnikalarni ham oʻzida saqlab qoldi. Ular orasida Goguryeo qabrining devoriy suratlari ham bor edi. Koʻpgina qabrlar ichidagi bu devor rasmlari qadimgi Goguryeo xalqining marosimlari, urushlari, meʼmorchiligi va kundalik hayoti haqida bebaho tushunchalar beruvchi qadimiy artefaklar hisoblanadi. Goguryeoning vorisi boʻlgan Balxae qirolligi anʼanaviy Goguryeo elementlarining katta qismini oʻzlashtirgan<ref>Traditional Painting: Window on the Korean Mind By Rober Koehler et al.</ref>. Tabiiy landshaftlar, gullar va qushlar kabi mavzular Koreyada mashhur boʻlgan va oʻz oʻrnida naturalizmga moyillik belgilari yaqqol sezilib turgan. Murakkab eng keng tarqalgan materiallar tut qogʻoziga yoki [[ipak]] hisoblangan. XVIII asrda mahalliy xalq texnikasi, xususan, xattotlik va muhr oʻymakorligida ilgʻor oʻzgarishlar yuz bergan. [[Choson]] davrida koreys rangtasvir sanʼatining ''chaekgeori'' (kitoblar rasmlari) va ''munjado'' (harflar rasmlari) kabi yangi janrlari rivojlanib, koreys madaniyatida kitobga boʻlgan ishtiyoqni va oʻrganishni yanada keng miqyosida rivojlanishiga sabab boʻldi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=책거리|url=http://folkency.nfm.go.kr/kr/topic/%EC%B1%85%EA%B1%B0%EB%A6%AC/6591|ish=Encyclopedia of Korean Folk Culture|nashriyot=National Folk Museum of Korea|kirish sanasi=30 November 2017}}</ref><ref>{{Veb manbasi|muallif=Moon|ism=So-young|sarlavha=Exhibition defies conventions of Korean painting|url=http://koreajoongangdaily.joins.com/news/article/article.aspx?aid=3020712|ish=Korea JoongAng Daily|nashriyot=JoongAng Ilbo|kirish sanasi=5 April 2018}}</ref>. Sanʼat ham anʼanaviy, ham realizm taʼsiri ostida yanada rivojlangan. Misol uchun, Hanning „Temir zavodidagi tanaffus vaqti“ fotografiyasida muskulli erkaklarning ter toʻkayotgani va beton quyish sexida tunuka idishlardan suv ichishi tasvirlangan. Jeong Sonning „Kumgang tog‘idagi Chonnyo cho‘qqisi“ tasviri esa tuman qoplagan baland qoyalardan iborat klassik Koreya manzarasi ifoda etadi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.korea-is-one.org/article.php3?id_article=1715|arxivurl=https://web.archive.org/web/20081211110010/http://www.korea-is-one.org/article.php3?id_article=1715|arxivsana=2008-12-11|sarlavha=A rare glimpse into a closed art world|nashriyot=Korea Is One|kirish sanasi=2010-06-01}}</ref>. === Hunarmandchilik === [[Fayl:청화백자진사채복숭아연적.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d8/%EC%B2%AD%ED%99%94%EB%B0%B1%EC%9E%90%EC%A7%84%EC%82%AC%EC%B1%84%EB%B3%B5%EC%88%AD%EC%95%84%EC%97%B0%EC%A0%81.jpg/180px-%EC%B2%AD%ED%99%94%EB%B0%B1%EC%9E%90%EC%A7%84%EC%82%AC%EC%B1%84%EB%B3%B5%EC%88%AD%EC%95%84%EC%97%B0%EC%A0%81.jpg|right|thumb|180x180px| Moviy va oq chinni shaftoli shaklidagi suv tomizgichi, XVIII asr Joseon sulolasi]] [[Fayl:Korea-Joseon-Lacquer_drawer-01.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Korea-Joseon-Lacquer_drawer-01.jpg/200px-Korea-Joseon-Lacquer_drawer-01.jpg|left|thumb|200x200px| Seuldagi Koreya Milliy muzeyida marvarid [[Lok|naqshli lak]] tortmasi]] [[Koreya|Koreyada]] ishlab chiqarilgan noyob hunarmandchilik toʻplamlari mavjud. Hunarmandchilik sanʼatlarining aksariyat naʼmunalari kundalik foydalanish uchungina yaratilgan boʻlib, koʻpincha [[Estetika|estetikaga]] emas, balki amaliy foydalanishga koʻproq ahamiyat qaratiladi. Anʼanalarga koʻra, uy anjomlari sifatida metall, yogʻoch, mato, lak va sopol buyumlar ishlatilgan, ammo keyinchalik shisha, teri yoki qogʻoz buyumlari ham muomalaga kiritilgan. Koʻplab murakkab va puxta ishlab chiqilgan hunarmandchilik buyumlari, jumladan, zarhal tojlar, naqshli sopol idishlar, qozonlar yoki bezaklar qazilma ishlari davomida topilgan. Goryeo davrida bronzadan foydalanish juda rivojlangan. [[Jez]], yaʼni [[Mis|misning]] uchdan bir qismi [[rux]]<nowiki/>dan iborat qorishma, koreys hunarmandchiligida ayniqsa mashhur materiallardan biri sifatida qadirlangan. Ammo sulola seladon buyumlaridan foydalanishi bilan mashhur. [[Choson]] davridagi eng mashhur hunarmandchilik buyumlari [[Chinni|chinnidan]] yasalgan va ularning asosi koʻk rangdagi naqshlar bilan bezatilgan. Oʻsha davrda yogʻochsozlik ham rivojlangan boʻlib, shkaflar, sandiqlar, stollar yoki tortmalarni oʻz ichiga olgan yanada murakkab mebel qismlariga yasashlikka sabab boʻlgan. Koreya mebel yasash sanʼati Osiyo va dunyoning eng katta yogʻochga ishlov berish maktablaridan biri sifatida tanilgan. Bu kamida XVII asrdan beri oʻzgarmagan anʼanani saqlab qolgan ming yillikdan koʻproq vaqtga borib taqaladigan hunarmandchilikning bir qismidir. Aynan shu anʼana koreys mebellarini butun dunyo boʻylab antikvar buyum sotuvchilari va kollektorlar tomonidan ekzotik mebellarning eng koʻp savdoga qoʻyilgan sanʼat asariga aylantirdi. Koreyaliklar uslubi sifatida tan olinadigan bu noyob sanʼat Gʻarb tomonidan faqat 1940-yillar oxiri va 1950-yillardagi „kashf qilingan“<ref>Traditional Korean Furniture by Edward Reynolds Wright, Man Sill Pai</ref>. === Ksilografiya === 1234-yilda Koreyada Choy Yong-u tomonidan tuzilgan 50 jildlik „Oʻtmish va hozirgi marosimlar uchun belgilangan matnlar“da quyma metall koʻchma turi qoʻllanilgan, ammo bugungi kungacha bu kitobning birorta nusxasi saqlanib qolmagan. 1377-yili ksilografiyaning jikji uslubi yaratilgan. Metall harakatlanuvchi turning bu uslubi fransuz olimi Anri-Jan Martin tomonidan „Gutenberg turiga juda oʻxshash“ deb taʼriflangan<ref>Briggs, Asa and Burke, Peter (2002) A Social History of the Media: from Gutenberg to the Internet, Polity, Cambridge, pp.15-23, 61-73.</ref>. [[Fayl:JikjiType.gif|left|thumb|Eng qadimgi kitob boʻlgan „Jikji“ (1377-yil) ni chop etishda foydalanilgan harakatlanuvchi moslama.]] Koʻchma tur Koreyada hech qachon yogʻoch oʻymakorligi oʻrnini bosa olmaydi. Darhaqiqat, hatto [[Hangul|Hangulning]] tarqalishi ham yogʻochdan yasalgan buyumlar orqali amalga oshirilgan. Umumiy taxmin shundan iboratki, 200 000 dan ortiq individual turdagi elementlarni ishlab chiqarish xarajati tufayli harakatlanuvchi tip xitoycha belgilar qoʻllanilgankitoblarni blokli chop etishda qoʻllanilmaydi. Yagona nusxadan koʻproq nusxa koʻchirishdan boshqa holatlar uchun undan bor-yoʻgʻi bir yoki ikkitagina nusxa olishda yogʻochdan yasalgan bosmadan foydalanish uslubi ham kotibga toʻladigan pul miqdorining koʻpligi sababli ham iqtisodiy jihatdan samarali hisoblanmagan. Buyuk Sejong XV asrda alifbo tizimi boʻlgan hangul tilini kiritgan boʻlsa-da, hangul XX asrga kelibgina [[Hanja]]​​ oʻrnini egallay oldi{{sfn|Wilkinson|2012|p=911}}. Xitoydan farqli oʻlaroq, koʻchma turdagi tizim asosan yuqori qatlamli elita Koreya jamiyatida saqlanib qolgan:{{quotation|Koreyslarning koʻchma metall turidagi bosmaxonasi asosan Yi sulolasining qirollik metall quyish zavodida rivojlangan.Qirollik oilasi bu yangi texnika ishlab chiqarishda monopoliyani saqlab qolgan va qirollik mandati bilan barcha norasmiy bosma faoliyatni va bosmaxonani tijoratlashtirishga urinishlarni yo'qqa chiqargan. Shunday qilib, ilk Koreyada [[Ksilografiya|ksilografiya]] faqat jamiyatning yuqori qatlam vakillari, amaldorlar uchungina xizmat qilgan<ref>Sohn, Pow-Key, "Early Korean Printing," ''Journal of the American Oriental Society'', Vol. 79, No. 2 (April -June , 1959), pp.&nbsp;96–103 (103).</ref>.|Sohn Pow-Key}}Bugungi kunda koreys madaniyati tarixiy ksilografiya sanʼatini qayta tiklash va tarixiy qoʻlyozmalarni avvaldagidek yaratish uchun bir qator ishlar amalga oshirilmoqda. Jumladan, master Im Inho 2011-yildan 2015-yilga qadar qadimiy Jikji qoʻlyozmasini oʻz aslidek qayta tiklash uchun ksilografiya metall qurilmasini qayta ishlab chiqdi. === Keramika === [[Fayl:Korea_-_Seoul_-_National_Museum_-_Incense_Burner_0252-06a.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Korea_-_Seoul_-_National_Museum_-_Incense_Burner_0252-06a.jpg/200px-Korea_-_Seoul_-_National_Museum_-_Incense_Burner_0252-06a.jpg|thumb|267x267px| Goryeo sulolasiga mansub seladon tutatqisi]] Goryeo davrida yashil nefritdan yasalgan seladon buyumlari mashhurlikka erishdi.. XII asrda turli xil ranglarda yanada murakkab bezaklarni yaratishga imkon beruvchi murakkab inlaying usullari ixtiro qilindi. „Koreya sanʼati“ asarida Evelin MakKun shunday deydi: „XII asrda sopol buyumlar ishlab chiqarish eng yuqori darajaga yetdi. Chorak asrda bir vaqtning oʻzida bir nechta yangi uslublar paydo boʻldi, ulardan biri boʻlmish keramika buyumlar ishlab chiqarish sanoatini — koreys ixtirosi deya atash mumkin<ref>Evelyn McCune, The Arts of Korea: An Illustrated History</ref>.“ Ikkinchi jahon urushidan keyin [[Angliya|Angliyaning]] Viktoriya va Albert muzeyi xodimi William Bowyer Honey shunday deb yozgan edi: „Eng yaxshi koreys buyumlari nafaqat original, balki ular hozirgacha qilingan eng yaxshilari hamdur, shuningdek, bu kulolchilik buyumlari turli tashqi taʼsirlarga uchramagan edi. Ularda kulolchilikka xos boʻlgan barcha fazilatlar mujassam. Bu koreys kulollari, hatto xitoyliklar ham erisha olmagan choʻqqilarga yetishganligini bildiradi.“ <ref>{{Kitob manbasi|url=https://books.google.com/books?id=XrZQs-6KswMC&q=Korea+and+East+Asia+the+story+o+a+phoenix|title=Korea and East Asia: The Story of a Phoenix – Kenneth B. Lee|isbn=9780275958237|accessdate=2012-07-15|last=Lee|first=Kenneth B.|year=1997}}</ref> Oq [[chinni]] XV asrda juda tez mashhur boʻldi va tez orada seladon idishlarini ortda qoldirdi. Oq chinnilar odatda boʻyalgan yoki mis bilan bezatilgan koʻrinishda yasalgan. XVI asrda Imjin urushlari paytida koreys kulollari [[Yaponiya|Yaponiyaga]] olib kelindi va u yerda ular yapon kulolchiligiga katta taʼsir koʻrsatdilar<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.onmarkproductions.com/html/pottery.shtml|sarlavha=Pottery in Japan|nashriyot=Onmarkproductions.com|kirish sanasi=2010-06-01}} "For example, Japanʼs famous Hagi ware originated when Korean potters were brought back to Japan during the „pottery wars“ of 1592 AD and 1597 −1598 AD."</ref>. Bugungi kunda koʻplab yapon kulolchilik oilalari oʻzlarining sanʼati hamda ajdodlarini Koreya yarim orolini bosib olishga urinishlari paytida qoʻlga olgan ushbu koreys kulollariga borib taqalishini aytadilar<ref>{{Veb manbasi|nashriyot=BC Culture|url=http://blogcritics.org/archives/2005/08/11/090643.php|sarlavha=Review: Brighter than Gold – A Japanese Ceramic Tradition Formed by Foreign Aesthetics|muallif=Purple Tigress|kirish sanasi=2008-01-10|sana=August 11, 2005|arxivurl=https://web.archive.org/web/20080118054520/http://blogcritics.org/archives/2005/08/11/090643.php|arxivsana=2008-01-18}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.metmuseum.org/toah/ht/08/eaj/ht08eaj.htm|sarlavha=Muromachi period, 1392–1573|nashriyot=[[Metropolitan Museum of Art]]|sana=October 2002|kirish sanasi=2008-01-10|iqtibos=1596 Toyotomi Hideyoshi invades Korea for the second time. In addition to brutal killing and widespread destruction, large numbers of Korean craftsmen are abducted and transported to Japan. Skillful Korean potters play a crucial role in establishing such new pottery types as Satsuma, Arita, and Hagi ware in Japan. The invasion ends with the sudden death of Hideyoshi.}}</ref><ref>{{Kitob manbasi|url=https://books.google.com/books?id=pg5Qi28akwEC|title=Columbia Chronologies of Asian History and Culture|last=John Stewart Bowman|publisher=Columbia University Press|pages=170p|year=2002|isbn=978-0-231-11004-4}}</ref>. Choson davrida (XVII asr oxiri) koʻk-oq chinnilar mashhurlikka erishdi. Mazkur chinnilar oq chinni ustida och koʻk rangga boʻyash orqali tayyorlanadi. === Musiqa === [[Fayl:Farmer_dance.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Farmer_dance.jpg/220px-Farmer_dance.jpg|left|thumb| Pungmul]] Xalq musiqasi va saroy musiqasi oʻrtasida janrlar farqi mavjud. Koreys xalq musiqasi xilma-xil va murakkab, biroq xalq musiqasining barcha shakllari ritmlar to‘plamini (koreyscha 장단, Jangdan deb ataladi) va erkin belgilangan melodik rejimlar to‘plamini oʻzida namoyon etadi. Koreys xalq musiqasi — bu bir xonanda va bir barabanchi tomonidan ijro etiladigan Pansori (판소리) deb nomlanuvchi qoʻshiqdir. Baʼzan raqqosalar va baxshilar ham boʻlishi mumkin. Ular [[UNESCO|YuNESKOning „Dunyo xotirasi“ kitobida]] nomoddiy madaniy meroslar qatoriga kiritilgan<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=2003-11-08 |title='Pansori' was designated as intangible cultural property in UNESCO's Memory of the world. |work=Maeil Business Newspaper |url=http://news.mk.co.kr/newsRead.php?year=2003&no=366779}}</ref>, shuningdek, baraban chalib, raqsga tushiladigan va qoʻshiq kuylash orqali ijro etiladigan qoʻshiq turi Pungmul (풍물) ham shu roʻyxatdan joy olgan. Samul Nori — Pungmul va Sanjo (산조) asosida yaratilgan koreys anʼanaviy musiqasi hisoblanadi. U tezkor templarda pauzasiz ijro etiladi. Yana bir musiqa turi Nongak (농악) esa „dehqon musiqasi“ degan maʼnoni anglatadi. Koreys saroy musiqasining kuylanishini 1392-yilda Choson sulolasi davrida kuzatish mumkin. Koreys saroy musiqalariga A-ak, Dang-ak va Hyang-ak lar kiradi. Koreys qadimiy musiqalari hali ham koʻp ijro etiladi va kuylanadi. == Hayot tarzi == === Anʼanaviy uylar === [[Fayl:Korea-Seoul-Namsangol-02.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/Korea-Seoul-Namsangol-02.jpg/250px-Korea-Seoul-Namsangol-02.jpg|thumb|250x250px| Anʼanaviy uy, hanok (hano)]] [[Fayl:Korea_south_traditional_house.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Korea_south_traditional_house.jpg/200px-Korea_south_traditional_house.jpg|left|thumb|200x200px| Anʼanaviy dehqon uyi; Xalq qishlogʻi, Seul]] Koreyslarning anʼanaviy uylari Xanok ([[hangul]] :한옥) deb ataladi. Yashash joylari doimiy ravishda anʼanaviy geomantika yordamida tanlanadi. Qadimgi davrlardan beri geomansiya Koreya madaniyati va koreys shamanizmining muhim qismi boʻlgan boʻlsa ham, keyinchalik Koreya tarixining Uch qirollik davrida geomansiya Xitoy tomonidan qayta shakllantirilgan. Uyni iloji boricha koʻproq quyosh nuri olish uchun tepalikka va janubga qaragan holda qurish kerak. Ushbu yoʻnalish orqali uy qurish hali ham zamonaviy Koreyada qoʻllanilib kelinmoqda. Geomansiya, shuningdek, binoning shakliga, uning yoʻnalishiga va uy qurilgan material turiga taʼsir oʻtkazadi. Anʼanaviy koreys uylari ichki hovli(안채, ''anchae'') va tashqi hovlidan(사랑채, ''sarangchae'') iborat boʻladi. Shaxsiy tartib koʻp jihatdan mintaqaga va oilaning yashash tarziga bogʻliq. Aristokratlar ziyofatlar uchun tashqi hovlidan foydalangan boʻlsa, kambagʻal odamlar ''sarangchada'' qoramol boqishgan. Oila qanchalik boy boʻlsa, uy shunchalik katta boʻladi. Biroq, qiroldan tashqari har qanday oilaga 99 ''kandan'' (''kan'' — anʼanaviy uylarda ishlatiladigan ikkita ustun orasidagi masofa) ortiq yashash joyiga ega boʻlish taqiqlangan. Ichki hovli odatda yashash xonasi, oshxona va yogʻoch polli markaziy zaldan iborat boʻlgan. Ichki hovliga bundanda koʻproq xonalar biriktirilishi mumkin. Kambagʻal dehqonlarning tashqi hovlilari boʻlmagan. Polni isitish (온돌, ''ondol'') Koreyada qadimgi davrlardan beri qoʻllanilgan uslublardan biridir. Asosiy qurilish materiallari — [[Yogʻoch|yogʻoch]], loy, [[kafel]], [[Togʻ jinslari|tosh]] va somon hisoblanadi. Yogʻoch va loy oʻtmishda eng keng tarqalgan qurilish ashyosi boʻlganligi sababli, hozirgi kungacha koʻp eski binolar saqlanib qolmagan. === Bogʻlar === [[Fayl:Korea-Gyeongbokgung-Hyangwonjeong-01.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Korea-Gyeongbokgung-Hyangwonjeong-01.jpg/250px-Korea-Gyeongbokgung-Hyangwonjeong-01.jpg|thumb|250x250px| ''Hyangwonjeong'', Gyeongbokgungdagi bogʻ, Seul]] Ibodatxona bogʻlari va xususiy bogʻlarning tuzilish tarkibi deyarli bir xil. [[Sharqiy Osiyo|Sharqiy Osiyodagi]] koreys bogʻdorchiligiga asosan koreys shamanizmi va koreys xalq dini taʼsir koʻrsatgan. Shamanizm tabiat va uning sirlariga katta eʼtibor qaratadi, tabiatdagi oʻzgarmas tartibning tafsilotlariga ham alohida yondashiladi. Bogʻni sunʼiy elementlar bilan toʻldiradigan yapon va xitoy bogʻlaridan farqli oʻlaroq, anʼanaviy koreys bogʻlari sunʼiylikdan qochishadi, bogʻni „tabiatdan koʻra tabiiyroq“ koʻrinishda yaratishga harakat qilishadi. [[Lotus]] hovuzi Koreya bogʻidagi muhim ahamiyatli jorlardan biri hisoblanadi. Agar tabiiy oqim paydo boʻlsa, koʻpincha uning atrofida hovuz suvini tomosha qilishdan zavqlanish imkonini beruvchi vaqtinchalik pavilon bunyod etiladi. Terasli gul yotoqlari anʼanaviy [[Koreya|koreys]] bogʻlarida keng tarqalgan xususiyatlardan biridir. Gyeongju yaqinida joylashgan Poseokjeong yodgorligi Silla davrida qurilgan. Bu anʼanaviy koreys bogʻlarida suvning muhim ahamiyatga ega ekanligi kishi eʼtiborini tortadi. Poseokjeong bogʻida abalon (issiq dengiz molyuskasi) shaklidagi hovuzlar barpo etilgan. Silla shohligining soʻnggi kunlarida shohning mehmonlari hovuz atrofidagi qurilgan ayvonlarda oʻtirganliklari hamda, ziyofat paytida hovuzda sharob koʻzalari suzib yurganligini koʻrganliklari haqida oʻz qoʻlyozmalarida qayd etadilar === Milliy liboslar === [[Fayl:Korean_costume-Hanbok-children.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Korean_costume-Hanbok-children.jpg/200px-Korean_costume-Hanbok-children.jpg|thumb|200x200px| ''Hanbok'' ]] [[Fayl:Korea-Honrye-The_bride.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Korea-Honrye-The_bride.jpg/200px-Korea-Honrye-The_bride.jpg|left|thumb|200x200px| ''Xvarot'', kelin libosi]] [[Fayl:Traditional_Korean_dress_in_Yanggakdo_Hotel_Gift_Shop_(16157769135).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Traditional_Korean_dress_in_Yanggakdo_Hotel_Gift_Shop_%2816157769135%29.jpg/220px-Traditional_Korean_dress_in_Yanggakdo_Hotel_Gift_Shop_%2816157769135%29.jpg|right|thumb| Koʻrgazmada Shimoliy Koreya Chosŏn-ot]] [[Fayl:Bride's_Robe_(Hwalot),_27.977.4.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Bride%27s_Robe_%28Hwalot%29%2C_27.977.4.jpg/220px-Bride%27s_Robe_%28Hwalot%29%2C_27.977.4.jpg|left|thumb| Kelinning xalati (Hwalot), 19-asr, Bruklin muzeyi]] Hanbok (한복, 韓服) ([[Koreya Xalq Demokratik Respublikasi|KXDRda]] ''joseonot'' (조선옷) nomi bilan tanilgan) qadim zamonlardan beri kiyilib kelinadigan anʼanaviy libos turi. Hanbok ''koʻylak (jeogori'' '')'' va ''yubkadan'' (chima) iborat. Hanbokning kelib chiqish tarixi Koreya yarim orolidagi Uch Qirollik davriga borib taqaladi. 21-asrgacha jeogori, shim va chima kabi asosiy hanbok qismlari tuzilishi oʻzgarmagan, lekin vaqt oʻtishi bilan libosning uzunligi, kengligi va shakli avvalgi oʻlchamlaridan biroz boshqacharoq tarzda tikila boshlandi<ref>{{Veb manbasi|url=https://news.kmib.co.kr/article/view.asp?arcid=0003398125&code=14110000|sarlavha=Hanbok libosi tarixi|kirish sanasi=27-08-2022}}</ref>. Ijtimoiy maqomga koʻra, koreyslar turlicha kiyinishgan, bu kiyimni ijtimoiy darajaning muhim belgisiga aylantirgan. Taʼsirchan, lekin baʼzan noqulay liboslar hukmron sinf va qirol oilasi vakillari tomonidan kiyilgan. Bu yuqori tabaqalar oddiy odamlardan ajraib turish uchun [[Zeb-ziynat buyumlari|zargarlik buyumlaridan]] ham foydalanganlar. Ayollar uchun anʼanaviy zargarlik buyumlari maʼlum tabiat elementlari shaklidagi marjon koʻrinishida yasalgan. Zargarlik buyumlari qimmatbaho toshlardan tayyorlangan, va ipak do‘ppi tutashtirilgan. Oddiy odamlar koʻpincha boʻyalmagan oddiy kiyimlar bilan cheklangan. Ushbu kundalik kiyim Choson davrida nisbatan deyarli oʻzgarishlarga uchramadi. Asosiy kundalik kiyim avvalgidek saqlanib qoldi, lekin rasmiy va tantanali marosim liboslaridagi naqshlar sulolaning nelgilari bilan boyitildi. Qishda odamlar paxtadan tikilgan koʻylaklar kiyishgan. Moʻynali kiyimlar ham keng tarqalgan oʻz davrida urfga kirgan. Oddiy odamlar odatda toza oq boʻyalmagan materiallarni kiyishganligi sababli, ularni baʼzan ''oq libosli odamlar'' deb ham atashgan. ''Hanboklar'' maqsadlariga koʻra quyidagicha tasniflanadi: kundalik kiyim, tantanali kiyim va maxsus kiyim. Tantanali liboslar rasmiy tadbirlarda, jumladan, bolaning birinchi tugʻilgan kuni (doljanchi), toʻy yoki dafn marosimida kiyiladi. Shamanlar, amaldorlar uchun maxsus liboslar tikilgan boʻlib, odatda oddiy xalq vakillari bunday hanboklarni kiymaydilar. Bugungi kunda ''hanbok'' hali ham rasmiy tadbirlarda kiyiladi. Biroq, kiyimning kundalik foydalanilishi yoʻqolgan. Lekin, ayrim hududlarda yashovchi keksalar hali ham hanbok kiyib yurishadi, shuningdek, Choson sulolasidan qolgan aristokratik oilalarning faol mulkdorlarini ham hanbok kiygan holda uchratish mumkin. Baʼzi yoshlar orasida anʼanaviy libosga zamonaviy oʻzgarishlar berilishi va shu orqali zamonaviy hanbokning ommalashuviga sabab boʻlish mumkin<ref>{{Veb manbasi|url=http://english.chosun.com/site/data/html_dir/2016/10/29/2016102900345.html|sarlavha=Hanbok Renaissance Goes from Strength to Strength}}</ref>. === Milliy oʻyinlar === [[Fayl:Korea_yut_pan.jpg|thumb|Koreys milliy oʻyini yut pan]] Mingsognol-i(민소놀이)- bu koreys xalqining anʼanaviy oʻyini. Qadim zamonlardan beri u asosan bolalar oʻrtasida aqliy qobiliyatni rivojlantirish yoki oddiy odamlarning quvonchli bayram va marosimlarida shunchaki oʻyin-kulgu uchun oʻynaladi. Xalq o‘yinlaridan har qanday yoshdagi kishilar bahramand bo‘lishi mumkin, holbuki, faqat kattalar o‘ynaydigan o‘yinlar, o‘g‘il-qiz bolalar o‘yinlari, yoki faqatgina ayollar yo erkaklar o‘rtasida o‘ynaladigan o‘yin turlari ham mavjud. Baduk (바둑) — ikki oʻyinchi navbatma-navbat qora va oq toshlarni taxtaga qoʻyib, uyga egalik qilish maqsadida bellashilinadigan oʻyin turi. Bu, shuningdek, 19 gorizontal va vertikal chiziqli shaxmat taxtasida har bir chorrahada (jami 361 ta) tosh qoʻyish orqali hujum qilish va himoya qilish bilan oʻynaluvchi strategiyik jarayon hamdur. Koreya Respublikasi, Xitoy Xalq Respublikasi va Yaponiya kabi Sharqiy Osiyo mamlakatlari orasida mashhur boʻlib, har bir davlat biroz boshqacha qoidalarni qabul qiladi. Go qadimgi Xitoyda paydo boʻlgan, ammo uning kelib chiqishi aniq emas. Koreyada XX asr boshlariga qadar oʻz qoidalaridan foydalangan holda oʻynaladigan oʻyin — Baduk keng tarqalgan edi, ammo Koreya ozod boʻlgandan keyin zamonaviy Baduk Yaponiyadan kelib chiqqan degan tahminlar kuchayd. Bugungi kunda Baduk oʻynaydiganlar soni ancha kamaygan. Jang-gi (장기 (將棋)) — ikki tomonga, Qing va Xongga (yoki Cho va Xan) boʻlingan va armiyaga qoʻmondonlik qiladigan bosh qoʻmondon nuqtai nazaridan operatsiyani rejalashtiruvchi va amalga oshiradigan mavhum strategik stol oʻyini. Har biri 16 donaga ega va gʻolib raqibning qirolini qoʻlga kiritishi kerak. Undan asosan Koreya Respublikasi, Koreya Xalq Demokratik Respublikasi, Xitoy (ayniqsa, Yanbian Koreya avtonom prefekturasi) va Yaponiya kabi mamlakatlardagi koreyslar foydalanadi. Eng ahamiyatli jihati shundan iboratki, Xitoy shaxmatini Koreyadagi Uch Qirollik davrining ilk davri Xansagun davrida koʻchib kelgan minglab odamlar tarqatgan. Aytishlaricha, u koreyslarning didiga mos ravishda takomillashtirilib, hozirgi holatga kelgan<ref>정덕형, 《코리아 장기》, seorim madaniyati, 2003-yil, {{ISBN|89-7186-495-8}}.</ref>. === Koreys oshxonasi === [[Fayl:Korean_cuisine-Bibimbap-08.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Korean_cuisine-Bibimbap-08.jpg/200px-Korean_cuisine-Bibimbap-08.jpg|thumb|200x200px| Bibimbap]] [[Guruch]] Koreyaning asosiy taomidir. Yaqin vaqtgacha deyarli faqat qishloq xoʻjaligi mamlakati boʻlgan Koreyada asosiy retseptlar anʼanaviy tajribalar asosida shakllantirildi. Koreyada asosiy ekinlar guruch, [[arpa]] va loviya hisoblanadi, ammo koreys oshxonasida koʻplab qoʻshimcha mahsulotlardan ham foydalaniladi. [[Baliqlar|Baliq]] va boshqa dengiz mahsulotlari ham muhim ahamiyatga ega, chunki Koreya yarim orolda joylashgan boʻlib atrofidagi dengizlar aholiga doimiy baliq bilan taʼminlanish imkonini beradi. Fermentlarga boy retseptlar ham qadimgi davrlarda ishlab chiqilgan va koʻpincha anʼanaviy koreys taomlarini tavsiflaydi. Bularga tuzlangan baliq va tuzlangan sabzavotlar kiradi. Bunday oziq-ovqatlar inson tanasini qishda zarur [[Proteinlar|protein]] va [[vitaminlar]] bilan taʼminlaydi. Kimchi Koreyaning mashhur taomlaridan biridir. Kimchi — A va C vitaminlari, tiamin, riboflavin, temir, kaltsiy, karotin va boshqalarni oʻz ichiga olgan tuzlangan sabzavotlar toʻplamidan iborat. Kimchining koʻp turlari mavjud, jumladan, karam kimchi, piyozli kimchi, bodring kimchi, turp kimchi va kunjut kimchilar keng tarqalgan. Bugungi kunda kimchi nafaqat Koreya balki boshqa davlatlarda ham sevib isteʼmol qilinadi. Garnirlar (taomga qoʻshimcha tarzda beriluvchi yegulik) yoki Banchan Koreyada odatda ovqat bilan birga isteʼmol qilinadi. Asosiy taom deyarli har doimgarnirlar bilan birga dasturxonga tortiladi. Baʼzi tez-tez isteʼmol qilinadigan garnirlarga: Kimchi, tuzlangan turp, soya novdalari, ugra (Japchae), bodring salati va ziravorli ismaloq misol boʻladi. ==== Tantanali, marosim va ibodat taomlari ==== Shuningdek, koreyaliklar tomonidan turli marosim va maxsus ibodatlar uchun bir qator taomlar yaratilgan. Ularni tantanalar uchun taomlari va marosim ovqatlari deb nomlanuvchi ikki turga boʻlish mumkin. Tantanali ovqatlar bola 100 kunlik boʻlganida, birinchi tugʻilgan kunida, toʻy marosimida va oltmishinchi tugʻilgan kunida tayyorlanadi. Marosim taomlari ayni dafn marosimlarida, ajdodlar ruhini xotirlaganda, shamanlarning qurbonliklarida va shuningdek ibodat taomlari sifatida ishlatiladi. Ibodat taomlarining oʻziga xos xususiyati shundaki, u koreys oshxonasining beshta kuchli taʼmli ingrediyentlaridan ([[sarimsoq]], piyoz, yovvoyi rokambole, piyoz va [[zanjabil]]) va goʻshtdan foydalanmaydi. Marosimlar va tantanalar uchun guruchli kekslar tayyorlash odat tusiga kirgan. Ovqatning rangi va retseptlar tarkibi koreyslarning mashxur mezoni in va yang muvozanatiga mos keladi. ==== Qirollik saroyi oshxonasi (''surasang'') ==== Bugungi kunda surasang (anʼanaviy qirollik oshxonasi) butun aholi tomonidan isteʼmol qilinadigan taomlar jamlamasini oʻz ichiga oladi. Ilgari, sabzavotli yeguliklar muhim ahamiyatga ega edi. Biroq, bugungi kunga kelib goʻsht isteʼmoli qamrovi kengaydi. Anʼanaviy taomlarga ''ssambap'', ''[[Pulkogi|bulgogi]]'', ''sinseollo'', ''kimchi'', ''bibimbap'' va ''gujeolpanlar'' ,isol boʻladi. === Choy === Dastlab choy tantanali marosimllarda yoki anʼanaviy [[Tibbiyot|tibbiyotining]] bir qismi sifatida ishlatilgan. Meva, barglar, urugʻlar yoki ildizlardan tayyorlangan choylarning baʼzilari koreyslar orasida ommaviylashgan. Koreyada choyning beshta taʼmi alohida ajralib turadi, bular: shirin, nordon, shoʻr, achchiq va oʻtkir choy taʼmlaridir. === Oy taqvimi boʻyicha bayramlar === [[Fayl:Korea-Daeboreumnal-Full_Moon_Festival-02.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/Korea-Daeboreumnal-Full_Moon_Festival-02.jpg/200px-Korea-Daeboreumnal-Full_Moon_Festival-02.jpg|thumb|200x200px| Daeboreum]] Anʼanaviy koreys taqvimi [[Oy-quyosh taqvimi|Oy taqvimiga]] asoslangan. Sanalar Koreya [[Meridian|meridianidan]] hisoblanadi. Marosimlar va bayramlar koreys madaniyatidan kelib chiqqan. Koreya oy taqvimi 24 ta burilish nuqtasiga boʻlingan ((절기, jeolgi), har biri taxminan 15 kun davom etadi. Oy taqvimi oʻtmishda qishloq xoʻjaligi mehnatkashlari uchun jadval vazifasini ham oʻtagan, ammo zamonaviy koreys turmush tarzida oy taqvimidan foydalanish yoʻqolib bormoqda. [[Grigoriy taqvimi]] rasman 1895-yilda qabul qilingan, ammo anʼanaviy bayramlar va yoshni hisoblash hali ham eski oy taqvimga asoslanadi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Life in Asia, Inc.|url=http://www.lifeinkorea.com/Calendar/holidays.cfm|sarlavha=Korean Holidays|nashriyot=Lifeinkorea.com|kirish sanasi=2012-07-15|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120713071101/http://www.lifeinkorea.com/Calendar/holidays.cfm|arxivsana=2012-07-13}}</ref>. Keksa avlodlar hali hanuz oʻz tugʻilgan kunlarini oy taqvimiga koʻra nishonlaydilar. Bugungi kunda Koreyadagi eng katta festival bu — Seollal (anʼanaviy Koreya Yangi yili)dir. Shuningdek, Daeboreum (birinchi toʻlin oy), [[Tano bayrami|Dano]] (bahor bayrami) va Chuseok (hosil bayrami) ham koreyslarning muhimfestivallari sirasiga kiradi. Oy taqvimiga koʻra nishonlanadigan bir qator mintaqaviy festivallar ham mavjud. === Eʼtiqodlar === [[Fayl:Korea-Haeinsa-21.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Korea-Haeinsa-21.jpg/300px-Korea-Haeinsa-21.jpg|left|thumb|300x300px| Haeinsa ibodatxonasi]] Koreys xalqining asl dini [[Shomonlik|shamanizm]] boʻlib, u qadimgi davrlardagi kabi keng tarqalmagan boʻlsa ham, hanuzgacha saqlanib qolgan. Ayol shamanlar yoki ''mudanglar'' koʻpincha turli xil vositalarga yetishish uchun turfa ruhlarning yordamiga murojaat qilishadi. Keyinchalik [[buddizm]] va [[konfutsiylik]] Koreyaga Xitoy sulolalari bilan madaniy almashinuvlar asnosida kirib kelgan. Buddizm Goryeo sulolasining rasmiy dini sifatida tan olingan, shu sababli, bu davrda buddist rohiblarga koʻplab imtiyozlar berilgan. Biroq, Choson davrida buddizm oʻz nufuzini yoʻqotdi, shaharlarda buddist rohiblari taqiq ostiga olingan, ibodatxonalar faoliyatiga chek qoʻyilgan. Uning oʻrnida konfutsiylikning qatʼiy shakli, (baʼzilar buni xitoyliklar tomonidan qabul qilingan taʼlimotdan ham qatʼiyroq deb hisoblashadi) rasmiy falsafa asosiy dinga aylandi. Koreys konfutsiyligi seonbi sinfini oʻrganish yaʼni hokimiyat lavozimlarida ishlab turib halol hayot kechirgan koʻplab amaldorlar hayotidan naʼmuna olishga asoslangan edi. Koreya tarixi va madaniyati Koreya yarimorolining ikkiga ajralishidan qatʼi nazar, Koreya shamanizmi, [[Mahayana|Mahayana buddizmi]] va [[Konfutsiylik|konfutsiylikning]] anʼanaviy eʼtiqodlari koreys xalqi dinining asosiy taʼsir oʻtkazuvchisi va madaniyatining muhim jihati sifatida saqlanib qoldi<ref>[http://asiasociety.org/countries/religions-philosophies/historical-and-modern-religions-korea Asia Society — Historical and Modern Religions of Korea]</ref>. Darhaqiqat, bu anʼanalarning barchasi yuzlab yillar davomida xalq orasida ommaviylashib kelgan. Ular hali ham janubda nasroniylik <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.korea.net/korea/kor_loca.asp?code=U05|sarlavha=About Korea – Religion|nashriyot=Korea.net|kirish sanasi=2012-07-15|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100306163608/http://www.korea.net/korea/kor_loca.asp?code=U05|arxivsana=2010-03-06}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.everyculture.com/wc/Japan-to-Mali/South-Koreans.html|sarlavha=South Koreans|nashriyot=Every Culture|kirish sanasi=2012-07-15}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.everyculture.com/Ja-Ma/South-Korea.html|sarlavha=Culture of SOUTH KOREA|nashriyot=Every Culture|sana=1944-09-08|kirish sanasi=2012-07-15}}</ref> va shimol hukumati bosimiga qaramay oʻz mavqeini yoʻqotmagan holda saqlanib kelmoqda<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.everyculture.com/Ja-Ma/North-Korea.html|sarlavha=Culture of NORTH KOREA|nashriyot=Every Culture|kirish sanasi=2012-07-15}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/korea-north/|sarlavha=CIA The World Factbook – North Korea|nashriyot=Cia.gov|kirish sanasi=2012-07-15}}</ref>. == Jahon merosi ob’ektlari == [[Koreya]] hududida [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi roʼyxati]]<nowiki/>ga kiritilgan bir qancha ob’ektlar mavjud. === Jongmyo ziyoratgohi === Jongmyo ({{Talaffuz|Chonmyo}}) ziyoratgohi 1995-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi roʼyxati]]<nowiki/>ga kiritilgan, ziyoratgoh Seul shahrida joylashgan. Mazkur qadamjo [[Choson|Choson sulolasi]] qirollik oilasining ajdodlari ruhlariga bagʻishlab bunyod etilgan. Bunga koreys konfutsiy anʼanalari ham ulkan taʼsir koʻrsatgan. Mazkur ziyoratgohda har yili ''Jongmyo jeryeak (''{{Talaffuz|Chonmyo Tekje}}'')'' deb nomlanuvchi qadimiy saroy musiqasi (raqs joʻrligida) ijro etiladi. 1394-yilda qurilgan ziyoratgoh [[Osiyo|Osiyodagi]] eng uzun binolardan biri boʻlishi kerak edi. 19 ta xonaga joylashtirilgan 19 nafar imperator va 30 ta malikaning 19 ta yodgorlik lavhalari mavjud. Ziyoratgoh Imjin urushlari paytida yonib ketgan, ammo 1608-yilda qayta tiklangan. === Changdeokgung === Changdeokgung ({{Talaffuz|Chxandokkun}}), shuningdek, „ajoyib fazilat saroyi“ nomi bilan ham tanilgan. Saroy 1405-yildabunyod etilgan, 1592-yilda Imjin urushi paytida yonib ketgan va xarobalari 1609-yilda qayta tiklanib, hozirgi holiga keltirilgan. 300 yildan ortiq vaqt davomida Changdeokgung qirollik saroyi vazifasini bajarib kelgan. Saroy Koreya poytaxti [[Seul|Seul shahrida]] joylashgan. Saroyning dizayni atrof-muhit koʻrinishiga mutanosib tarzda shakllantirilgan. Saroyning orqa hovlisidagi baʼzi daraxtlarning yoshi hozirda 300 dan oshganligi taxmin qilinadi. Changdeokgung 1997-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi]] roʻyxatiga kiritilgan. === Bulguksa === [[Fayl:Seokguram_Buddha.JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Seokguram_Buddha.JPG/260px-Seokguram_Buddha.JPG|thumb|355x355px| Seokguram inshootidagi haykal Grotto]] Bulguksa, shuningdek, ''Buddanining tarixiy'' ibodatxonasi va ''Seokguram Grottosining'' uyi sifatida ham tanilgan. Inshoot 751-yilda qurilgan va koʻp sonli zallardan iborat. Mazkur hududda ikkita [[pagoda]]<nowiki/>oʻrnatilgan. ''Seokguram grottosi'' Bulguksa ibodatxonasining ermitaji hisoblanadi. Asosiy xonada Budda haykali oʻrnatilgan. Mazkur ibodatxona va grotto 1995-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] Jahon merosi roʻyxatiga kiritilgan. === Tripitaka Koreana va Haeinsa === Haeinsa ({{Talaffuz|Heinsa}}) — Janubiy Kyonsang provinsiyasidagi katta ibodatxonadir. U dastlab 802-yilda qurilgan va dunyodagi eng qadimgi Buddist yogʻoch qoʻlyozmalari boʻlgan ''Tripitaka Koreana'' yogʻoch bloklarini oʻzida saqlagan<ref name="Heritage">{{Veb manbasi|sarlavha=Tripitaka Koreana at Haeinsa Temple|url=http://www.ocp.go.kr/english/treasure/dom_hae.html|nashriyot=Cultural Properties Administration of South Korea|kirish sanasi=2008-02-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20090506052257/http://www.ocp.go.kr/english/treasure/dom_hae.html|arxivsana=2009-05-06}}</ref>. Ushbu yogʻoch bloklarning oʻymakor bezaklarini tayyorlash 1236-yilda boshlangan va jarayon 1251-yilda yakunlangan. Yogʻoch bloklar imperator va koreys xalqining taqvodorligidan dalolat beradi. ''[[Tripitaka]]'' soʻzi [[sanskrit]] tilidan olingan boʻlib, [[Buddizm|buddistlarning]] estetik qonunlariga ishora qiluvchi uchta savat maʼnosini anglatadi. ''Tripitaka Koreana'' 81’258 darajali yogʻoch blokdan iborat va buddist yozuvlarining eng katta, eng qadimgi va eng toʻliq toʻplamidir. Ajablanarlisi shundaki, yogʻoch bloklarning birortasida xatolik yoki nuqson izlari topilmagan. ''Tripitaka Koreana Hanjada'' [[Hanja|oʻyilgan]] eng chiroyli va toʻgʻri [[Buddizm|buddist]] qonun-qoidalar toʻplami sifatida tan olingan. Mazkur hudud 1995-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi]] roʻyxatiga kiritilgan. === Hwaseong === [[Fayl:Bifyu_8.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Bifyu_8.jpg/250px-Bifyu_8.jpg|left|thumb|250x250px| Gʻarbiy darvoza va qoʻriq minorasining old koʻrinishi]] Hwaseong ({{Talaffuz|Xvason}})-- [[Koreya Respublikasi|Janubiy Koreyaning]] [[Seul]] shahri janubidagi [[Suvon]] shaharchasining istehkomidir. Uning qurilishi 1796-yilda yakunlangan va u oʻsha paytda maʼlum boʻlgan Koreya istehkomining barcha eng soʻnggi qulaylikarini oʻz ichiga oladi. Qal’ada qirolning shahar yaqinidagi otasining qabriga tashriflari uchun bunyod etilgan ajoyib saroy ham mavjud. Qal’a tekis va baland-past tepaliklardan iborat hududni qamrab oladi, bu [[Sharqiy Osiyo|Sharqiy Osiyoda]] kam uchraydigan qal’aga tjoy tanlash uslubidir. Devorlarning uzunligi 5,52 kilometrni tashkil etadi va perimetri boʻylab 41 ta ob’ekt mavjud. Bularga toʻrtta asosiy darvoza, suv yigʻish uchun hovuz, toʻrtta maxfiy darvoza va mayoq minorasi kiradi. Hwaseong 1997-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi]] roʻyxatiga kiritilgan. === Namhansanseong === Namhansanseong ({{Talaffuz|Namhansansong}}) 2014-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi|Butunjahon merosi]] ob’ektiga aylantirildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Namhansanseong|url=https://whc.unesco.org/en/list/1439|ish=UNESCO World Heritage Centre|kirish sanasi=22 September 2016|til=en}}</ref>. === Sansa, Buddist togʻ monastirligi === Sansa — Koreya yarim orolining janubiy viloyatida joylashgan buddist togʻ monastirlari jamlanmasidir. VII—IX asrlarda tashkil etilgan inshootlarni oʻz ichiga olgan yettita ibodatxonaning fazoviy joylashuvi Koreyaga xos boʻlgan umumiy xususiyatlarni oʻzida namoyon etadi, jumladan, yonma-yon qurilgan toʻrtta bino (Budda zali, pavilyon, maʼruza zali va yotoqxona) bilan oʻralgan „madang“ (ochiq hovli). Ular juda koʻp sonli alohida diqqatga sazovor inshootlar, ob’ektlar, hujjatlar va ziyoratgohlarni oʻz ichiga oladi. Ushbu tog 'monastirlari muqaddas joylar boʻlib, ular bugungi kungacha eʼtiqod va kundalik diniy amaliyotning yashash markazlari sifatida saqlanib qolgan. <ref>{{Veb manbasi|url=https://whc.unesco.org/en/list/1562|sarlavha=Sansa, Buddhist Mountain Monasteries in Korea|muallif=Centre|ism=UNESCO World Heritage|ish=whc.unesco.org|til=en|kirish sanasi=2018-07-31}}</ref> === Kesondagi tarixiy yodgorliklar va joylar === 2013-yili Kesondagi tarixiy obidalar va diqqatga sazovor joylar [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi|Butunjahon merosi ro‘yxatiga]] kiritilgan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Historic Monuments and Sites in Kaesong|url=https://whc.unesco.org/en/list/1278|ish=UNESCO World Heritage Centre|kirish sanasi=22 September 2016|til=en}}</ref>. === Gochang, Hwasun va Ganghva === ''Gochang'', Hw''asun'' va ''Ganghva (''{{Talaffuz|Kochhan, Hvasun, Kanhvado}}'')'' 2000-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi]] roʻyxatiga kiritilgan. Bu hududlarda yuzlab turli megalitlarni oʻz ichiga olgan tarixiyi qabristonlar joylashgan. Bu megalitlar miloddan avvalgi I asrda katta tosh bloklaridan yaratilgan qabr toshlaridir<nowiki/>[[Togʻ jinslari|.]] Megalitlarni butun dunyo boʻylab topish mumkin, ammo Gochang, Hwasun va Ganghva hududarida topilganlari boshqalaridan tubdan farq qiladi. === Gyeongju hududi === Gyeongju ({{Talaffuz|Kyondju}}) atrofidagi tarixiy hudud 2000-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi]] roʻyxatiga kiritilgan. Gyeongju Silla qirolligining poytaxti edi. Silla hukmdorlarining qabrlari hali ham shahar markazida joylashgan qabristonda saqlanmoqda. Bu qabrlar sopol tepalikka koʻmilgan, baʼzi yerlarda [[Ehrom (bino)|piramidalarga]] oʻxshatilgan qoyatosh xonalariga ega sagʻanalar ham uchrab turadi. Gyeongju atrofidagi hudud, xususan, Namsan togʻidan Silla davriga oid yuzlab arxeologik qazilmalar topilgan. Poseokjeong ushbu hududlar orasida eng mashhurlaridan biridir, shuningdek koʻplab koreys buddist sanʼati naʼmunalari, budda haykallari, releflar, [[Pagoda|pagodalar]] va asosan VII--X asrlarda qurilgan [[Ibodatxona|ibodatxonalar]] va [[Saroy (qasr)|saroylar]] qoldiqlari arxeologik izlanishlar davomida chuqur oʻrganilgan. === Koguryo maqbaralari majmuasi === Koguryo maqbaralari majmuasi [[Pxenyan]]<nowiki/>dagi Janubiy Pyongʻan va [[Koreya Xalq Demokratik Respublikasi|Shimoliy Koreyaning]] Janubiy Hwanghae provinsiyasi joylashgan Nampo shahridan topilgan. 2004-yil iyul oyida mazkur hudud 38-parallelning shimolidagi birinchi [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi]] ob’ektiga aylandi. Maqbaralar majmuasi Koreyaning Uch Qirolligidan biri boʻlgan [[Koguryo|Goguryeo]] davrida hukmronlik qilgan qirollar va oila aʼzolarining jami 63 ta qabrlidan tashkil topgan. Mazkur qirollik miloddan avvalgi 32-yillarda Shimoliy Koreya va [[Manjuriya|Manchuriya]] atrofida tashkil etilgan va 427-yilda poytaxt Pxenyanga koʻchirilgan. Bu qirollik milodiy V--VII asrlari orasida mintaqada hukmronlik qilgan. == Shuningdek qarang == {{Portal|Society|North Korea|South Korea|Asia}} * [[K-pop]] * [[Koreya]] * [[Koreya Respublikasi]] * [[Koreya Xalq Demokratik Respublikasi]] * [[Koreya Havo Yo'llari]] * [[Koreya Respublikasi pasporti]] * [[Koreyaning ikkiga bo'linishi]] * [[Koreys urushi]] * [[Koreya yarim oroli]] * [[Koreys drama]] * [[Koreys yozuvi]] == Manbalar == {{Manbalar}} == Tashqi havolalar == * [http://www.koreasociety.org/dmdocuments/2005-07-25-origins-byington.mp3 Koreya jamiyati podkasti: koreyslarning kelib chiqishi va ularning madaniyati — I qism] * [http://www.koreasociety.org/dmdocuments/2005-07-25-origins-byington2.mp3 Koreya jamiyati podkasti: koreyslarning kelib chiqishi va ularning madaniyati — II qism] * [https://web.archive.org/web/20160118054357/http://www.pyongyang-painters.com/ Shimoliy Koreya rassomlarini tanishtirishga ixtisoslashgan onlayn galereya] * [http://old-koreaphotos.wikispaces.com 1895-1930 yillardagi jamoat sahnalari, xatti-harakatlari, binolarni aks ettiruvchi dastlabki fotosuratlar loyihasi] * [http://www.zkorean.com/about_korea/korean_customs Koreya urf-odatlari haqida qisqacha tushuntirish (umumiy urf-odatlar, hurmat, nikoh, ovqatlanish)] * http://blog.daum.net/ulsanlike/11788545 ulsan Koreya * [http://clothinglook.com/korean-style/ Koreys uslubi va modasi] [[Turkum:Koreya]] [[Turkum:Koreya madaniyati]] [[Turkum:Jahon merosi roʻyxati]] n7geagi2kic5zha0pus9njriendcj92 2815863 2815859 2022-08-28T12:12:13Z Husniddin Rasulov 73000 wikitext text/x-wiki {{thr|[[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 18:14, 25-Avgust 2022 (UTC)}} [[Fayl:Korean_architecture_roof_detail_2.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Korean_architecture_roof_detail_2.jpg/250px-Korean_architecture_roof_detail_2.jpg|thumb|333x333px| ''Dancheong'', Kyonbok saroyidagi binodagi dekorativ rasmlar]] [[Fayl:Lotus_lantern_festival_2001.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Lotus_lantern_festival_2001.jpg/200px-Lotus_lantern_festival_2001.jpg|thumb|267x267px| Lotus chiroqlari festivali]] Koreyaning anʼanaviy '''madaniyati''' [[Koreyaning ikkiga bo'linishi|Koreyaning]] 1945-yilda boʻlinishidan oldingi [[Koreya]] va janubiy [[Manjuriya|Manchuriyaning]] umumiy madaniy va tarixiy merosini oʻz ichiga oladi. Manjuriya Shimoliy-Sharqiy Osiyodagi qadimiy geografik va tarixiy mintaqa, jumladan, Xitoy va Rossiya kabi mamlakatlar hududining maʼlum bir qismidan tashkil topgan hududdan iborat edi. Dunyodagi eng qadimgi uzluksiz madaniyatlardan biri sifatida [[koreyslar]] oʻzlarining anʼanaviy rivoyatlarini naʼmuna qilib koʻrsatadilar<ref>Korean Culture, Volume 23, Issue 2</ref><ref>Food, Cuisine, and Cultural Competency for Culinary, Hospitality, and Nutrition Professionals by Sari Edelstein</ref><ref>A Concise History of Korea: From the Neolithic Period through the Nineteenth Century by Michael J. Seth</ref>. 20-asrning oʻrtalaridan boshlab Koreya hududi [[Koreya Xalq Demokratik Respublikasi|Shimoliy Koreya]] va [[Koreya Respublikasi|Janubiy Koreya]] davlatlari oʻrtasida boʻlinib ketdi, natijada bugungi kunda ham kuzatilishi mumkin boʻlgan bir qator madaniy farqlar paydo boʻldi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.korea-is-one.org/article.php3?id_article=2565|arxivurl=https://archive.today/2008.12.11-112904/http://www.korea-is-one.org/article.php3?id_article=2565|arxivsana=2008-12-11|sarlavha=See "Same roots, different style" by Kim Hyun|nashriyot=Korea-is-one.org|kirish sanasi=2012-07-15}}</ref><ref>{{Kitob manbasi|url=https://books.google.com/books?id=jjOva6fF96AC&q=The+Koreas:+a+global+studies+handbook+By+Mary+E.+Connor|title=The Koreas: A Global Studies Handbook – Mary E. Connor|accessdate=2012-07-15|isbn=9781576072776|year=2002|last=Connor|first=Mary E.}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://cirrie-sphhp.webapps.buffalo.edu/culture/monographs/korea.pdf|sarlavha=An Introduction to Korean Culture for Rehabilitation Service Providers|nashriyot=Center for International Rehabilitation Research Information & Exchange|kirish sanasi=2020-07-01}}</ref>. [[Choson|Choson sulolasidan]] oldin koreys shamanizmi koreys madaniyatida chuqur ildiz otgan edi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.gugak.go.kr/download/data/dict_201011241951496.PDF|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141015184157/http://www.gugak.go.kr/download/data/dict_201011241951496.PDF|arxivsana=2014-10-15|sarlavha=Religious Music : Shamanism|nashriyot=gugak.go.kr}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://english.visitkorea.or.kr/enu/AK/AK_EN_1_4_8_3.jsp|sarlavha=Shamanism|nashriyot=Korea Tourism Organization|kirish sanasi=2014-08-17|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140819082849/http://english.visitkorea.or.kr/enu/AK/AK_EN_1_4_8_3.jsp|arxivsana=2014-08-19}}</ref>. == Tarix == Tung-i xalqi (soʻzma-soʻz tarjima qilganda „sharqiy kamonchilar“ maʼnosini bildiradi) miloddan avvalgi uchinchi ming yilliklarda Manjuriya hududida istiqomat qilgan. Mazkur xalqning urf-odatlari hozirgi Shimoliy Koreya odatlariga mutanosib. Afsonaga koʻra, Hwanung ismli mavjudot osmondan yerga tushib, u yerda odam boʻlishni xohlaydigan yoʻlbars va ayiqni uchratgan. Faqat ayiqning xohishi amalga oshadi va Hwanung keyinchalik shu odamga aylangan ayiqqa turmushga chiqadi. Ikkalasining Dangun ismli oʻgʻli bor boʻlib, u miloddan avvalgi 2333-yilda Koreyaning birinchi hukmdori sifatida taxtga oʻtiradi. Aytishlaricha, bu afsonaviy podshohning avlodlari qirollikni 1000 yildan ortiq vaqt davomida boshqarib kelishgan. Koreyaning mahalliy qabilalariga xitoylik muhojirlarning uzluksiz kelib qoʻshilishi tufayli butun yarim orol Wi Man afsonalarida aks ettirilganidek aralash aholi koʻrinishini oldi. Immigrant xalqlar koreys madaniyatini turli oqimlariga taʼsir o‘tkazdilar, masalan, shamanizm va xitoy taʼsirida koreys madaniyatida turli oʻzgarishlar yuz berdi. Shuningdek, koʻp sohalardagi fikrlar va dunyoqarash qadimgi shamanizmgamoslashib ketgan boʻlsa ham, konfutsiylikning koreyslar tomonidan chuqur oʻzlashtirilishi, ular hayotining barcha jabhalariga oʻz taʼsirini oʻtkazmay qolmadi. Bugungi kunga qadar Koreya xalqi oʻziga xos koʻplab qadriyatlarini saqlab qolganlar, garchi ular zamonaviy Gʻarb taʼsiri asosan Amerika urf-odatlari aralashuviostida yoʻq boʻlib ketayotgangdek koʻrinsa ham, ayrim koreys oilalari hali-hanuz milliy urf-odatlarga xos tarzda hayot kechiradilar. == Janubiy Koreya madaniyati == [[Fayl:Dancheong_Style.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Dancheong_Style.jpg/220px-Dancheong_Style.jpg|left|thumb| Dancheong dekorativ rasmli katta baraban]] [[Koreya Respublikasi|Janubiy Koreyaning]] zamonaviy madaniyati Koreyaning ilk ko‘chmanchi qabilalari orasida keng tarqalgan anʼanaviy madaniyatdan kelib chiqqan. Minglab yillar davomida qadimgi Xitoy koʻchmanchilari taʼsirida oʻzgarishlarga uchragan qadimiy Koreya madaniyatini saqlagan [[Koreya Respublikasi|Janubiy Koreya]], 1945-yilda [[Koreyaning ikkiga bo'linishi|Koreya boʻlinganidan]] beri Shimoliy Koreya madaniyatidan ancha uzoqda boʻlgan oʻz madaniy rivojlanish yoʻlini saqlagan holda shimoldan ajralib chiqdi. Janubiy Koreyaning, ayniqsa [[Seul|Seulning]] [[Industrial oʻsish|sanoatlashtirilishi]] [mamlakat yoki mintaqada sanoatning keng miqyosda rivojlanishi], [[Urbanizatsiya|urbanizatsiyalashishi]] [aholining shaharlarga koʻchib oʻtishi] va [[Vesternizatsiya|gʻarblashuvi]] [gʻarb madaniyatining oʻzlashtirilishi] [[Koreyslar|koreys xalqining]] hayotida tub oʻzgarishlar paydo qildi. Iqtisodiyot va turmush tarzining o‘zgarishi aholining yirik shaharlarda to‘planishiga (qishloqlari aholisining kamayishiga) olib keldi. Ko‘p [[Avlod|avlodli]] uy xo‘jaliklari kichik oilalarga (ota-ona va ularning farzandlaridan iborat) ajraladi. Bugungi kunda koreys madaniyatining koʻplab elementlari, ayniqsa [[Ommaviy madaniyat|ommabop madaniyati]] butun dunyo boʻylab tarqaldi va dunyodagi eng koʻzga koʻringan madaniy kuchlardan biri hisoblanadi<ref>{{Cite journal|last=Yong Jin|first1=Dal|title=Hallyu 2.0: The New Korean Wave in the Creative Industry|journal=International Institute Journal|date=2011|volume=2|issue=1|url=https://quod.lib.umich.edu/i/iij/11645653.0002.102/--hallyu-20-the-new-korean-wave-in-the-creative-industry?rgn=main;view=fulltext}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Farrar |first=Lara |title='Korean Wave' of pop culture sweeps across Asia |work=CNN |url=http://edition.cnn.com/2010/WORLD/asiapcf/12/31/korea.entertainment/index.html}}</ref><ref>{{Cite journal|title=The Global Impact of South Korean Popular Culture: Hallyu Unbound ed. by Valentina Marinescu|journal=Korean Studies|year=2015|url=https://www.researchgate.net/publication/293479051|doi=10.1353/ks.2015.0005|last=Cheon|first1=Sang Yee|volume=39|pages=113–114}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Kim |first=Harry |date=2 February 2016 |title=Surfing the Korean Wave: How K-pop is taking over the world {{!}} The McGill Tribune |work=The McGill Tribune |url=http://www.mcgilltribune.com/a-e/surfing-the-korean-wave-how-k-pop-kpop-is-taking-over-the-world-012858/}}</ref>. == Shimoliy Koreya madaniyati == [[Koreya Xalq Demokratik Respublikasi|Shimoliy Koreyada]] madaniyatining asosiy oʻziga xosligi shundan iboratki, shimolliklar oʻtmishdagi eng yaxshideb hisoblangan qadriyatlarni oʻzlarida olib qolishgan va kapitalistik elementlardan toʻliqvoz kechishgan. Adabiyot, sanʼat, musiqa va raqs kabi sanʼatdagi ommabop, xalq uslublari va qadriyatlari koreys xalqining chinakam noyob ruhini ifodalovchi vositalar sifatida qadrlanadi. Shimoliy koreyalik etnograflar, (yaʼni, maʼlum bir jamiyat yoki tashkilotni oʻrganib, ularning xatti-harakatlari va oʻzaro taʼsirini yaqindan kuzatishni oʻz ichiga olgan sifatli tadqiqotlar olib boradigan odamlar) koʻp vaqtlarini toʻgʻri proletar yoki xalq ruhiga ega boʻlgan, jamoaviy ongni rivojlantirishga yordam beradigan, madaniy oqim shakllarni qayta tiklashga sarflaydilar. Proletar kapitalistik jamiyati nuqtai nazaridan sinflarni marksizm taʼlimoti asosida oʻrganish maʼqullanadi (oriylar tomonidan ishlab chiqilgan kasta tizimi bilan adashtirmaslik kerak), shu jumladan proletarlar va burjuaziya taʼlimotlariga ham mutanosib tarzda ish olib boriladi. Boshqa sinflarga yer egalari, mayda burjuaziya vakillari, dehqonlar va lumpenproletariatlar kiradi, lekin kapitalizm dinamikasi nuqtai nazaridan bu birlamchi doimiy holat hisoblanmaydi. Shimoliy Koreya raqslarida jonli, optimistik musiqiy va xoreografik ifodalar koʻp qoʻllaniladi. Guruh xalq raqslari va xor qo‘shiqlari anʼanaviy ravishda Koreyaning barcha qismlarida emas, ayrim hududlaridagina ommalashgan. Ular Shimoliy Koreya boʻylab 1990-yillarning boshida maktablar va universitet talabalari orasida targʻib qilinar edi. Oʻz davrida mashxur boʻlgan fermerlarning musiqa ansambllari ham keyinchalik qayta tiklandi. == Yanbian Koreya avtonom hukumati madaniyati == Mandarin xitoy va [[Koreys tili|koreys]] tillari Yanbian hududida rasmiy til sifatida ishlatiladi. ''Vice News jurnali'' mazkur hukumatni Shimoliy va Janubiy Koreya madaniyatining mashhurligi tufayli „Gʻarbiy Koreya“ va „Uchinchi Koreya“ deb taʼriflaydi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.vice.com/en_us/article/gqwppy/atlas-hoods-the-third-korea|sarlavha=The Third Korea}}</ref>. Yanbian Koreya avtonom hukumati muzeyi qurilishi1960-yilda rejalashtirilgan va 1982-yilda keng ommaga namoyish etilgan. Unda 10 000 dan ortiq eksponatlar, shu jumladan 11 ta birinchi darajali artefaktlar mavjud.  Koʻrgazmalarning yorliqlari va tushuntirishlari 2 tilda, koreys va xitoy tillarida keltirib oʻtilgan. Bu ikkala tilda ham yo‘l-yo‘riq beruvchi gid sayohatlari tashkil etilgan. == Buddizmning madaniyat va anʼanalarga taʼsiri == [[Fayl:Korea-Haeinsa-21.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Korea-Haeinsa-21.jpg/220px-Korea-Haeinsa-21.jpg|left|thumb|220x220px| Rohiblar Xaynsada kechki ibodatdan soʻng oʻz xonalariga tushishadi.]] Koreya madaniyati [[Buddizm|buddizmdan]] chuqur taʼsirlangan, chunki buddizm Koreya madaniyatining oʻziga xos jihatiga aylanib ulgurgan edi, shu jumladan, buddist boʻlmagan koreyslar tomonidan amal qiladigan dunyoviy koreys anʼanalari ham buddizm qoidalariga asoslangan<ref name="influ1" />. 2005-yilda hukumat tomonidan oʻtkazilgan soʻrovlar shuni koʻrsatdiki, janubiy koreyaliklarning chorak qismi buddizm diniga eʼtiqod qiladi. Biroq, Janubiy Koreyadagi buddistlarning haqiqiy soni noaniq, chunki nasroniy aholidan farqli oʻlaroq, buddistlarni aniqlashning aniq yoki eksklyuziv mezonlari mavjud emas. Buddizmning anʼanaviy koreys madaniyatiga qoʻshilishi sababli u rasmiy din emas, balki falsafa va madaniy asos deb qaraladi. Natijada, yerlik aholidan boshqai koʻplab odamlar ham buddizm taʼsir etgan ayrim anʼanalarga rioya qiladigan boʻlganlar. Shunday qilib, dunyoviy dindorlar yoki boshqa dinlarga ergashmaydigan eʼtiqod taʼsirida boʻlganlarni hisobga olsak, Janubiy Koreyada buddistlar soni ancha koʻp deb hisoblanadi<ref name="influ1">{{Kitob manbasi|url=https://books.google.com/books?id=Jb0rCQD9NcoC&q=atheism|last=Kedar|first=Nath Tiwari|year=1997|title=Comparative Religion|publisher=[[Motilal Banarsidass]]|isbn=81-208-0293-4}}</ref>. Xuddi shunday, Shimoliy Koreyada buddistlar aholining 4,5 % ni tashkil qilsalar, aholining ancha katta qismi (70 % dan ortigʻi) buddist falsafasi va urf-odatlari taʼsiridagi ateistlardan iborat<ref>[https://web.archive.org/web/20071013201130/http://www.religiousintelligence.co.uk/country/?CountryID=37 Religious Intelligence UK Report]</ref><ref>[http://geography.about.com/od/northkorea/a/northkorea.htm] North Korea, about.com</ref>. Buddizm Koreyaga 372-yilda<ref>{{Veb manbasi|url=http://afe.easia.columbia.edu/tps/300ce_ko.htm#buddhism|sarlavha=300 to 600 CE: Korea &#124; Asia for Educators &#124; Columbia University|nashriyot=Afe.easia.columbia.edu|kirish sanasi=2012-03-06}}</ref>, tarixiy [[Budda|Sidxarta Gautama]] (buddizm asoschisi) vafotidan taxminan 800 yil oʻtgach, Sobiq Qin shahridan (Shimoliy Xitoyning IV asrdagi davlati) kirib kelgan. Bu davrda mahalliy din [[Shomonlik|shamanizm]] keng kurtak yozgan edi. Samguk yusa va Samguk sagi qadimiy yozuvlarida 4-asrda Uch shohlik davrida [[Koreya|Koreyaga]] [[Buddizm|buddist]] taʼlimotini yoki Dxarmani birinchi boʻlib olib kelgan 3 rohibni qayd etiladi, bular: Malananta — Xitoy janubidagi Serindiya hududidan kelgan [[Hindiston|hind]] [[Buddizm|buddist]] rohibi; Sundo — Sharqiy Jin sulolasi davrida milodiy 384-yilda Janubiy [[Koreya|Koreya yarimorolidagi]] Baekje qirolligida buddizmni rivojlantirgan rohib; Ado — shimoliy Xitoy davlatidan boʻlgan rohib Sobiq Qin davrida milodiy 372-yilda Markaziy Koreyadagi Silla shahriga va Shimoliy Koreyadagi Goguryeoga [[Koguryo|buddizmni]] olib kelgan rohib<ref>"Malananta bring Buddhism to Baekje" in ''Samguk Yusa'' III, Ha & Mintz translation, pp. 178-179.</ref><ref name="autogenerated9">{{Citation|last=Kim|first1=Won-yong|title=An Early Gilt-bronze Seated Buddha from Seoul|journal=Artibus Asiae|volume=23|issue=1|year=1960|pages=67–71|doi=10.2307/3248029|jstor=3248029}}, pg. 71</ref>. Tabiatga sigʻinish buddizm urf-odatlariga zid boʻlmaganligi sababli, shamanizm tarafdorlari tomonidan oʻz dinlariga qoʻshilishga ruxsat berilgan. Shunday qilib, buddizmgacha boʻlgan davrda shamanistlar ruhlar qarorgohi deb hisoblagan togʻlar keyinchalik buddist ibodatxonalari joylashgan joyga aylandi. Garchi u dastlab Goryo (918-1392) davrida davlat mafkurasi sifatida qoʻllab-quvvatlangan boʻlsa ham, Koreyadagi buddizm [[Choson]] (milodiy 1392-1897) davrida besh yuz yildan ortiq davom etgan qattiq repressiyaga uchradi. Bu davrda neo-konfutsiylik buddizmning oldingi hukmronligini yengib chiqdi. Buddist rohiblar Yaponiyaning Koreyaga bosqinini qaytarishga yordam berganidan keyingina (1592—1598) buddistlarni taʼqib qilish toʻxtatildi. Koreyada buddizm 1910-yildan 1945-yilgacha davom etgan mustamlakachilik davrida mavqei biroz mustahkamlandi, Choson davrining oxirigacha oʻzining ommaviyligini saqlab qoldi. Biroq, bu buddist rohiblar nafaqat 1945-yilda yapon hukmronligiga chek qoʻyishdi, balki oʻzlarining anʼanalari va amaliyotlarini isloh qilish orqali oʻzlarining oʻziga xos va alohida diniy oʻziga xosliklarini namoyon etdilar. Ular koʻplab buddist jamiyatlariga asos soldilar va rohiblarning yosh avlodi ''Mingung Pulgyo'' yoki „xalq uchun buddizm“ mafkurasini yaratdilar. Bu mafkuraning ahamiyati shundaki, u oddiy erkaklarning kundalik masalalariga eʼtibor bergan rohiblar tomonidan yaratilgan<ref>{{Kitob manbasi|last=Woodhead|first=Linda|title=Religion in the Modern World- Traditions and Transformations|date=2016|publisher=Routledge|location=London and New York|isbn=978-0-415-85881-6|pages=96–97|edition=3rd}}</ref>. === Raqs va jang sanʼati === [[Fayl:Korean_sword_dance-Jinju_geommu-03.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Korean_sword_dance-Jinju_geommu-03.jpg/200px-Korean_sword_dance-Jinju_geommu-03.jpg|thumb|200x200px| ''Jinju geommu'']] Koreyada saroy raqsi va xalq raqsi oʻrtasida farq bor. Keng tarqalgan saroy raqslari — ziyofatlarda ijro etiladigan ''jeongjaemu'' (정재무) va koreyslarning Konfutsiy marosimlarida ijro etiladigan ''ilmu'' (일무) kabilar keng tarqalgan. Shuningdek, ''Jeongjaemu'' mahalliy raqslarga (향악정재, ''hyangak jeongjae)'' va Oʻrta Osiyo va Xitoydan olib kelingan shakllari ham mavjud. ''Ilmu'' fuqarolik raqsi (문무, ''munmu'') va harbiy raqsga (무무, ''mumu'') ham koreyslarning milliy raqslari sirasiga kiradi. Koreyaning koʻplab mintaqalarida koʻplab niqob dramalari va niqobli raqslar ijro etiladi<ref>Eckersley, M. ed. 2009. Drama from the Rim: Asian Pacific Drama Book (2nd ed.). Drama Victoria. Melbourne, p. 54.</ref>. Anʼanaviy kiyim — bu genja, bu ayollar bayramlarda kiyadigan maxsus kiyimi boʻlib, raqslarda ayollar shu libosda boʻladilar. mazkur libosning yoqa qismida bir nechta pushti rangdagi naqshlar tasvirlangan boʻladi. Toʻy raqslarining anʼanaviy xoreografiyasi koʻplab zamonaviy spektakllarda oʻz aksini topgan. Mamlakatdagi kuchli raqs anʼanasi bugungi kungacha davom etmoqda, soʻnggi bir necha oʻn yilliklar davomida koʻplab raqs guruhlari tashkil topgan.  ''Taekkyon'', anʼanaviy koreys jang sanʼati, klassik koreys raqsida asosiy markaziy oʻrinni egallaydi. ''Taekkyon'' yaxlit harakatning toʻliq tizimi boʻlib, Koreyaning niqob, raqs va boshqa anʼanaviy sanʼat turlariga moslashgan asosiy texnikasini oʻzida namoyon etadi.  ''[[Taekvondo]]'', koreys jang sanʼati ham 1940-yillarda Koreyada rivojlana boshlagan. === Taviriy sanʼat === [[Fayl:Horse_back_archery_AD_4C.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Horse_back_archery_AD_4C.jpg/200px-Horse_back_archery_AD_4C.jpg|right|thumb|200x200px| V asrda Koreyada otda turib kamondan otish]] [[Koreya]] yarim orolida topilgan eng qadimgi rasmlar tarixiy davrlarning petrogliflaridir. [[Buddizm|Buddizmning]] [[Hindiston|Hindistondan]] [[Xitoy]] orqali kirib kelishi bilan tasviriy sanʼatning turli usullar joriy etildi. Ushbu texnikalar tezda anʼanaviy tasviriy sanʼatga moslashib ommalashib ketdi. Ammo, mazkur usullar mahalliy texnikalarni ham oʻzida saqlab qoldi. Ular orasida Goguryeo qabrining devoriy suratlari ham bor edi. Koʻpgina qabrlar ichidagi bu devor rasmlari qadimgi Goguryeo xalqining marosimlari, urushlari, meʼmorchiligi va kundalik hayoti haqida bebaho tushunchalar beruvchi qadimiy artefaklar hisoblanadi. Goguryeoning vorisi boʻlgan Balxae qirolligi anʼanaviy Goguryeo elementlarining katta qismini oʻzlashtirgan<ref>Traditional Painting: Window on the Korean Mind By Rober Koehler et al.</ref>. Tabiiy landshaftlar, gullar va qushlar kabi mavzular Koreyada mashhur boʻlgan va oʻz oʻrnida naturalizmga moyillik belgilari yaqqol sezilib turgan. Murakkab eng keng tarqalgan materiallar tut qogʻoziga yoki [[ipak]] hisoblangan. XVIII asrda mahalliy xalq texnikasi, xususan, xattotlik va muhr oʻymakorligida ilgʻor oʻzgarishlar yuz bergan. [[Choson]] davrida koreys rangtasvir sanʼatining ''chaekgeori'' (kitoblar rasmlari) va ''munjado'' (harflar rasmlari) kabi yangi janrlari rivojlanib, koreys madaniyatida kitobga boʻlgan ishtiyoqni va oʻrganishni yanada keng miqyosida rivojlanishiga sabab boʻldi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=책거리|url=http://folkency.nfm.go.kr/kr/topic/%EC%B1%85%EA%B1%B0%EB%A6%AC/6591|ish=Encyclopedia of Korean Folk Culture|nashriyot=National Folk Museum of Korea|kirish sanasi=30 November 2017}}</ref><ref>{{Veb manbasi|muallif=Moon|ism=So-young|sarlavha=Exhibition defies conventions of Korean painting|url=http://koreajoongangdaily.joins.com/news/article/article.aspx?aid=3020712|ish=Korea JoongAng Daily|nashriyot=JoongAng Ilbo|kirish sanasi=5 April 2018}}</ref>. Sanʼat ham anʼanaviy, ham realizm taʼsiri ostida yanada rivojlangan. Misol uchun, Hanning „Temir zavodidagi tanaffus vaqti“ fotografiyasida muskulli erkaklarning ter toʻkayotgani va beton quyish sexida tunuka idishlardan suv ichishi tasvirlangan. Jeong Sonning „Kumgang tog‘idagi Chonnyo cho‘qqisi“ tasviri esa tuman qoplagan baland qoyalardan iborat klassik Koreya manzarasi ifoda etadi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.korea-is-one.org/article.php3?id_article=1715|arxivurl=https://web.archive.org/web/20081211110010/http://www.korea-is-one.org/article.php3?id_article=1715|arxivsana=2008-12-11|sarlavha=A rare glimpse into a closed art world|nashriyot=Korea Is One|kirish sanasi=2010-06-01}}</ref>. === Hunarmandchilik === [[Fayl:청화백자진사채복숭아연적.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d8/%EC%B2%AD%ED%99%94%EB%B0%B1%EC%9E%90%EC%A7%84%EC%82%AC%EC%B1%84%EB%B3%B5%EC%88%AD%EC%95%84%EC%97%B0%EC%A0%81.jpg/180px-%EC%B2%AD%ED%99%94%EB%B0%B1%EC%9E%90%EC%A7%84%EC%82%AC%EC%B1%84%EB%B3%B5%EC%88%AD%EC%95%84%EC%97%B0%EC%A0%81.jpg|right|thumb|180x180px| Moviy va oq chinni shaftoli shaklidagi suv tomizgichi, XVIII asr Joseon sulolasi]] [[Fayl:Korea-Joseon-Lacquer_drawer-01.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Korea-Joseon-Lacquer_drawer-01.jpg/200px-Korea-Joseon-Lacquer_drawer-01.jpg|left|thumb|200x200px| Seuldagi Koreya Milliy muzeyida marvarid [[Lok|naqshli lak]] tortmasi]] [[Koreya|Koreyada]] ishlab chiqarilgan noyob hunarmandchilik toʻplamlari mavjud. Hunarmandchilik sanʼatlarining aksariyat naʼmunalari kundalik foydalanish uchungina yaratilgan boʻlib, koʻpincha [[Estetika|estetikaga]] emas, balki amaliy foydalanishga koʻproq ahamiyat qaratiladi. Anʼanalarga koʻra, uy anjomlari sifatida metall, yogʻoch, mato, lak va sopol buyumlar ishlatilgan, ammo keyinchalik shisha, teri yoki qogʻoz buyumlari ham muomalaga kiritilgan. Koʻplab murakkab va puxta ishlab chiqilgan hunarmandchilik buyumlari, jumladan, zarhal tojlar, naqshli sopol idishlar, qozonlar yoki bezaklar qazilma ishlari davomida topilgan. Goryeo davrida bronzadan foydalanish juda rivojlangan. [[Jez]], yaʼni [[Mis|misning]] uchdan bir qismi [[rux]]<nowiki/>dan iborat qorishma, koreys hunarmandchiligida ayniqsa mashhur materiallardan biri sifatida qadirlangan. Ammo sulola seladon buyumlaridan foydalanishi bilan mashhur. [[Choson]] davridagi eng mashhur hunarmandchilik buyumlari [[Chinni|chinnidan]] yasalgan va ularning asosi koʻk rangdagi naqshlar bilan bezatilgan. Oʻsha davrda yogʻochsozlik ham rivojlangan boʻlib, shkaflar, sandiqlar, stollar yoki tortmalarni oʻz ichiga olgan yanada murakkab mebel qismlariga yasashlikka sabab boʻlgan. Koreya mebel yasash sanʼati Osiyo va dunyoning eng katta yogʻochga ishlov berish maktablaridan biri sifatida tanilgan. Bu kamida XVII asrdan beri oʻzgarmagan anʼanani saqlab qolgan ming yillikdan koʻproq vaqtga borib taqaladigan hunarmandchilikning bir qismidir. Aynan shu anʼana koreys mebellarini butun dunyo boʻylab antikvar buyum sotuvchilari va kollektorlar tomonidan ekzotik mebellarning eng koʻp savdoga qoʻyilgan sanʼat asariga aylantirdi. Koreyaliklar uslubi sifatida tan olinadigan bu noyob sanʼat Gʻarb tomonidan faqat 1940-yillar oxiri va 1950-yillardagi „kashf qilingan“<ref>Traditional Korean Furniture by Edward Reynolds Wright, Man Sill Pai</ref>. === Ksilografiya === 1234-yilda Koreyada Choy Yong-u tomonidan tuzilgan 50 jildlik „Oʻtmish va hozirgi marosimlar uchun belgilangan matnlar“da quyma metall koʻchma turi qoʻllanilgan, ammo bugungi kungacha bu kitobning birorta nusxasi saqlanib qolmagan. 1377-yili ksilografiyaning jikji uslubi yaratilgan. Metall harakatlanuvchi turning bu uslubi fransuz olimi Anri-Jan Martin tomonidan „Gutenberg turiga juda oʻxshash“ deb taʼriflangan<ref>Briggs, Asa and Burke, Peter (2002) A Social History of the Media: from Gutenberg to the Internet, Polity, Cambridge, pp.15-23, 61-73.</ref>. [[Fayl:JikjiType.gif|left|thumb|Eng qadimgi kitob boʻlgan „Jikji“ (1377-yil) ni chop etishda foydalanilgan harakatlanuvchi moslama.]] Koʻchma tur Koreyada hech qachon yogʻoch oʻymakorligi oʻrnini bosa olmaydi. Darhaqiqat, hatto [[Hangul|Hangulning]] tarqalishi ham yogʻochdan yasalgan buyumlar orqali amalga oshirilgan. Umumiy taxmin shundan iboratki, 200 000 dan ortiq individual turdagi elementlarni ishlab chiqarish xarajati tufayli harakatlanuvchi tip xitoycha belgilar qoʻllanilgankitoblarni blokli chop etishda qoʻllanilmaydi. Yagona nusxadan koʻproq nusxa koʻchirishdan boshqa holatlar uchun undan bor-yoʻgʻi bir yoki ikkitagina nusxa olishda yogʻochdan yasalgan bosmadan foydalanish uslubi ham kotibga toʻladigan pul miqdorining koʻpligi sababli ham iqtisodiy jihatdan samarali hisoblanmagan. Buyuk Sejong XV asrda alifbo tizimi boʻlgan hangul tilini kiritgan boʻlsa-da, hangul XX asrga kelibgina [[Hanja]]​​ oʻrnini egallay oldi{{sfn|Wilkinson|2012|p=911}}. Xitoydan farqli oʻlaroq, koʻchma turdagi tizim asosan yuqori qatlamli elita Koreya jamiyatida saqlanib qolgan:{{quotation|Koreyslarning koʻchma metall turidagi bosmaxonasi asosan Yi sulolasining qirollik metall quyish zavodida rivojlangan.Qirollik oilasi bu yangi texnika ishlab chiqarishda monopoliyani saqlab qolgan va qirollik mandati bilan barcha norasmiy bosma faoliyatni va bosmaxonani tijoratlashtirishga urinishlarni yo'qqa chiqargan. Shunday qilib, ilk Koreyada [[Ksilografiya|ksilografiya]] faqat jamiyatning yuqori qatlam vakillari, amaldorlar uchungina xizmat qilgan<ref>Sohn, Pow-Key, "Early Korean Printing," ''Journal of the American Oriental Society'', Vol. 79, No. 2 (April -June , 1959), pp.&nbsp;96–103 (103).</ref>.|Sohn Pow-Key}}Bugungi kunda koreys madaniyati tarixiy ksilografiya sanʼatini qayta tiklash va tarixiy qoʻlyozmalarni avvaldagidek yaratish uchun bir qator ishlar amalga oshirilmoqda. Jumladan, master Im Inho 2011-yildan 2015-yilga qadar qadimiy Jikji qoʻlyozmasini oʻz aslidek qayta tiklash uchun ksilografiya metall qurilmasini qayta ishlab chiqdi. === Keramika === [[Fayl:Korea_-_Seoul_-_National_Museum_-_Incense_Burner_0252-06a.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Korea_-_Seoul_-_National_Museum_-_Incense_Burner_0252-06a.jpg/200px-Korea_-_Seoul_-_National_Museum_-_Incense_Burner_0252-06a.jpg|thumb|267x267px| Goryeo sulolasiga mansub seladon tutatqisi]] Goryeo davrida yashil nefritdan yasalgan seladon buyumlari mashhurlikka erishdi.. XII asrda turli xil ranglarda yanada murakkab bezaklarni yaratishga imkon beruvchi murakkab inlaying usullari ixtiro qilindi. „Koreya sanʼati“ asarida Evelin MakKun shunday deydi: „XII asrda sopol buyumlar ishlab chiqarish eng yuqori darajaga yetdi. Chorak asrda bir vaqtning oʻzida bir nechta yangi uslublar paydo boʻldi, ulardan biri boʻlmish keramika buyumlar ishlab chiqarish sanoatini — koreys ixtirosi deya atash mumkin<ref>Evelyn McCune, The Arts of Korea: An Illustrated History</ref>.“ Ikkinchi jahon urushidan keyin [[Angliya|Angliyaning]] Viktoriya va Albert muzeyi xodimi William Bowyer Honey shunday deb yozgan edi: „Eng yaxshi koreys buyumlari nafaqat original, balki ular hozirgacha qilingan eng yaxshilari hamdur, shuningdek, bu kulolchilik buyumlari turli tashqi taʼsirlarga uchramagan edi. Ularda kulolchilikka xos boʻlgan barcha fazilatlar mujassam. Bu koreys kulollari, hatto xitoyliklar ham erisha olmagan choʻqqilarga yetishganligini bildiradi.“ <ref>{{Kitob manbasi|url=https://books.google.com/books?id=XrZQs-6KswMC&q=Korea+and+East+Asia+the+story+o+a+phoenix|title=Korea and East Asia: The Story of a Phoenix – Kenneth B. Lee|isbn=9780275958237|accessdate=2012-07-15|last=Lee|first=Kenneth B.|year=1997}}</ref> Oq [[chinni]] XV asrda juda tez mashhur boʻldi va tez orada seladon idishlarini ortda qoldirdi. Oq chinnilar odatda boʻyalgan yoki mis bilan bezatilgan koʻrinishda yasalgan. XVI asrda Imjin urushlari paytida koreys kulollari [[Yaponiya|Yaponiyaga]] olib kelindi va u yerda ular yapon kulolchiligiga katta taʼsir koʻrsatdilar<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.onmarkproductions.com/html/pottery.shtml|sarlavha=Pottery in Japan|nashriyot=Onmarkproductions.com|kirish sanasi=2010-06-01}} "For example, Japanʼs famous Hagi ware originated when Korean potters were brought back to Japan during the „pottery wars“ of 1592 AD and 1597 −1598 AD."</ref>. Bugungi kunda koʻplab yapon kulolchilik oilalari oʻzlarining sanʼati hamda ajdodlarini Koreya yarim orolini bosib olishga urinishlari paytida qoʻlga olgan ushbu koreys kulollariga borib taqalishini aytadilar<ref>{{Veb manbasi|nashriyot=BC Culture|url=http://blogcritics.org/archives/2005/08/11/090643.php|sarlavha=Review: Brighter than Gold – A Japanese Ceramic Tradition Formed by Foreign Aesthetics|muallif=Purple Tigress|kirish sanasi=2008-01-10|sana=August 11, 2005|arxivurl=https://web.archive.org/web/20080118054520/http://blogcritics.org/archives/2005/08/11/090643.php|arxivsana=2008-01-18}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.metmuseum.org/toah/ht/08/eaj/ht08eaj.htm|sarlavha=Muromachi period, 1392–1573|nashriyot=[[Metropolitan Museum of Art]]|sana=October 2002|kirish sanasi=2008-01-10|iqtibos=1596 Toyotomi Hideyoshi invades Korea for the second time. In addition to brutal killing and widespread destruction, large numbers of Korean craftsmen are abducted and transported to Japan. Skillful Korean potters play a crucial role in establishing such new pottery types as Satsuma, Arita, and Hagi ware in Japan. The invasion ends with the sudden death of Hideyoshi.}}</ref><ref>{{Kitob manbasi|url=https://books.google.com/books?id=pg5Qi28akwEC|title=Columbia Chronologies of Asian History and Culture|last=John Stewart Bowman|publisher=Columbia University Press|pages=170p|year=2002|isbn=978-0-231-11004-4}}</ref>. Choson davrida (XVII asr oxiri) koʻk-oq chinnilar mashhurlikka erishdi. Mazkur chinnilar oq chinni ustida och koʻk rangga boʻyash orqali tayyorlanadi. === Musiqa === [[Fayl:Farmer_dance.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Farmer_dance.jpg/220px-Farmer_dance.jpg|left|thumb| Pungmul]] Xalq musiqasi va saroy musiqasi oʻrtasida janrlar farqi mavjud. Koreys xalq musiqasi xilma-xil va murakkab, biroq xalq musiqasining barcha shakllari ritmlar to‘plamini (koreyscha 장단, Jangdan deb ataladi) va erkin belgilangan melodik rejimlar to‘plamini oʻzida namoyon etadi. Koreys xalq musiqasi — bu bir xonanda va bir barabanchi tomonidan ijro etiladigan Pansori (판소리) deb nomlanuvchi qoʻshiqdir. Baʼzan raqqosalar va baxshilar ham boʻlishi mumkin. Ular [[UNESCO|YuNESKOning „Dunyo xotirasi“ kitobida]] nomoddiy madaniy meroslar qatoriga kiritilgan<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=2003-11-08 |title='Pansori' was designated as intangible cultural property in UNESCO's Memory of the world. |work=Maeil Business Newspaper |url=http://news.mk.co.kr/newsRead.php?year=2003&no=366779}}</ref>, shuningdek, baraban chalib, raqsga tushiladigan va qoʻshiq kuylash orqali ijro etiladigan qoʻshiq turi Pungmul (풍물) ham shu roʻyxatdan joy olgan. Samul Nori — Pungmul va Sanjo (산조) asosida yaratilgan koreys anʼanaviy musiqasi hisoblanadi. U tezkor templarda pauzasiz ijro etiladi. Yana bir musiqa turi Nongak (농악) esa „dehqon musiqasi“ degan maʼnoni anglatadi. Koreys saroy musiqasining kuylanishini 1392-yilda Choson sulolasi davrida kuzatish mumkin. Koreys saroy musiqalariga A-ak, Dang-ak va Hyang-ak lar kiradi. Koreys qadimiy musiqalari hali ham koʻp ijro etiladi va kuylanadi. == Hayot tarzi == === Anʼanaviy uylar === [[Fayl:Korea-Seoul-Namsangol-02.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/Korea-Seoul-Namsangol-02.jpg/250px-Korea-Seoul-Namsangol-02.jpg|thumb|250x250px| Anʼanaviy uy, hanok (hano)]] [[Fayl:Korea_south_traditional_house.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Korea_south_traditional_house.jpg/200px-Korea_south_traditional_house.jpg|left|thumb|200x200px| Anʼanaviy dehqon uyi; Xalq qishlogʻi, Seul]] Koreyslarning anʼanaviy uylari Xanok ([[hangul]] :한옥) deb ataladi. Yashash joylari doimiy ravishda anʼanaviy geomantika yordamida tanlanadi. Qadimgi davrlardan beri geomansiya Koreya madaniyati va koreys shamanizmining muhim qismi boʻlgan boʻlsa ham, keyinchalik Koreya tarixining Uch qirollik davrida geomansiya Xitoy tomonidan qayta shakllantirilgan. Uyni iloji boricha koʻproq quyosh nuri olish uchun tepalikka va janubga qaragan holda qurish kerak. Ushbu yoʻnalish orqali uy qurish hali ham zamonaviy Koreyada qoʻllanilib kelinmoqda. Geomansiya, shuningdek, binoning shakliga, uning yoʻnalishiga va uy qurilgan material turiga taʼsir oʻtkazadi. Anʼanaviy koreys uylari ichki hovli(안채, ''anchae'') va tashqi hovlidan(사랑채, ''sarangchae'') iborat boʻladi. Shaxsiy tartib koʻp jihatdan mintaqaga va oilaning yashash tarziga bogʻliq. Aristokratlar ziyofatlar uchun tashqi hovlidan foydalangan boʻlsa, kambagʻal odamlar ''sarangchada'' qoramol boqishgan. Oila qanchalik boy boʻlsa, uy shunchalik katta boʻladi. Biroq, qiroldan tashqari har qanday oilaga 99 ''kandan'' (''kan'' — anʼanaviy uylarda ishlatiladigan ikkita ustun orasidagi masofa) ortiq yashash joyiga ega boʻlish taqiqlangan. Ichki hovli odatda yashash xonasi, oshxona va yogʻoch polli markaziy zaldan iborat boʻlgan. Ichki hovliga bundanda koʻproq xonalar biriktirilishi mumkin. Kambagʻal dehqonlarning tashqi hovlilari boʻlmagan. Polni isitish (온돌, ''ondol'') Koreyada qadimgi davrlardan beri qoʻllanilgan uslublardan biridir. Asosiy qurilish materiallari — [[Yogʻoch|yogʻoch]], loy, [[kafel]], [[Togʻ jinslari|tosh]] va somon hisoblanadi. Yogʻoch va loy oʻtmishda eng keng tarqalgan qurilish ashyosi boʻlganligi sababli, hozirgi kungacha koʻp eski binolar saqlanib qolmagan. === Bogʻlar === [[Fayl:Korea-Gyeongbokgung-Hyangwonjeong-01.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Korea-Gyeongbokgung-Hyangwonjeong-01.jpg/250px-Korea-Gyeongbokgung-Hyangwonjeong-01.jpg|thumb|250x250px| ''Hyangwonjeong'', Gyeongbokgungdagi bogʻ, Seul]] Ibodatxona bogʻlari va xususiy bogʻlarning tuzilish tarkibi deyarli bir xil. [[Sharqiy Osiyo|Sharqiy Osiyodagi]] koreys bogʻdorchiligiga asosan koreys shamanizmi va koreys xalq dini taʼsir koʻrsatgan. Shamanizm tabiat va uning sirlariga katta eʼtibor qaratadi, tabiatdagi oʻzgarmas tartibning tafsilotlariga ham alohida yondashiladi. Bogʻni sunʼiy elementlar bilan toʻldiradigan yapon va xitoy bogʻlaridan farqli oʻlaroq, anʼanaviy koreys bogʻlari sunʼiylikdan qochishadi, bogʻni „tabiatdan koʻra tabiiyroq“ koʻrinishda yaratishga harakat qilishadi. [[Lotus]] hovuzi Koreya bogʻidagi muhim ahamiyatli jorlardan biri hisoblanadi. Agar tabiiy oqim paydo boʻlsa, koʻpincha uning atrofida hovuz suvini tomosha qilishdan zavqlanish imkonini beruvchi vaqtinchalik pavilon bunyod etiladi. Terasli gul yotoqlari anʼanaviy [[Koreya|koreys]] bogʻlarida keng tarqalgan xususiyatlardan biridir. Gyeongju yaqinida joylashgan Poseokjeong yodgorligi Silla davrida qurilgan. Bu anʼanaviy koreys bogʻlarida suvning muhim ahamiyatga ega ekanligi kishi eʼtiborini tortadi. Poseokjeong bogʻida abalon (issiq dengiz molyuskasi) shaklidagi hovuzlar barpo etilgan. Silla shohligining soʻnggi kunlarida shohning mehmonlari hovuz atrofidagi qurilgan ayvonlarda oʻtirganliklari hamda, ziyofat paytida hovuzda sharob koʻzalari suzib yurganligini koʻrganliklari haqida oʻz qoʻlyozmalarida qayd etadilar === Milliy liboslar === [[Fayl:Korean_costume-Hanbok-children.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Korean_costume-Hanbok-children.jpg/200px-Korean_costume-Hanbok-children.jpg|thumb|200x200px| ''Hanbok'' ]] [[Fayl:Korea-Honrye-The_bride.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Korea-Honrye-The_bride.jpg/200px-Korea-Honrye-The_bride.jpg|left|thumb|200x200px| ''Xvarot'', kelin libosi]] [[Fayl:Traditional_Korean_dress_in_Yanggakdo_Hotel_Gift_Shop_(16157769135).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Traditional_Korean_dress_in_Yanggakdo_Hotel_Gift_Shop_%2816157769135%29.jpg/220px-Traditional_Korean_dress_in_Yanggakdo_Hotel_Gift_Shop_%2816157769135%29.jpg|right|thumb| Koʻrgazmada Shimoliy Koreya Chosŏn-ot]] [[Fayl:Bride's_Robe_(Hwalot),_27.977.4.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Bride%27s_Robe_%28Hwalot%29%2C_27.977.4.jpg/220px-Bride%27s_Robe_%28Hwalot%29%2C_27.977.4.jpg|left|thumb| Kelinning xalati (Hwalot), 19-asr, Bruklin muzeyi]] Hanbok (한복, 韓服) ([[Koreya Xalq Demokratik Respublikasi|KXDRda]] ''joseonot'' (조선옷) nomi bilan tanilgan) qadim zamonlardan beri kiyilib kelinadigan anʼanaviy libos turi. Hanbok ''koʻylak (jeogori'' '')'' va ''yubkadan'' (chima) iborat. Hanbokning kelib chiqish tarixi Koreya yarim orolidagi Uch Qirollik davriga borib taqaladi. 21-asrgacha jeogori, shim va chima kabi asosiy hanbok qismlari tuzilishi oʻzgarmagan, lekin vaqt oʻtishi bilan libosning uzunligi, kengligi va shakli avvalgi oʻlchamlaridan biroz boshqacharoq tarzda tikila boshlandi<ref>{{Veb manbasi|url=https://news.kmib.co.kr/article/view.asp?arcid=0003398125&code=14110000|sarlavha=Hanbok libosi tarixi|kirish sanasi=27-08-2022}}</ref>. Ijtimoiy maqomga koʻra, koreyslar turlicha kiyinishgan, bu kiyimni ijtimoiy darajaning muhim belgisiga aylantirgan. Taʼsirchan, lekin baʼzan noqulay liboslar hukmron sinf va qirol oilasi vakillari tomonidan kiyilgan. Bu yuqori tabaqalar oddiy odamlardan ajraib turish uchun [[Zeb-ziynat buyumlari|zargarlik buyumlaridan]] ham foydalanganlar. Ayollar uchun anʼanaviy zargarlik buyumlari maʼlum tabiat elementlari shaklidagi marjon koʻrinishida yasalgan. Zargarlik buyumlari qimmatbaho toshlardan tayyorlangan, va ipak do‘ppi tutashtirilgan. Oddiy odamlar koʻpincha boʻyalmagan oddiy kiyimlar bilan cheklangan. Ushbu kundalik kiyim Choson davrida nisbatan deyarli oʻzgarishlarga uchramadi. Asosiy kundalik kiyim avvalgidek saqlanib qoldi, lekin rasmiy va tantanali marosim liboslaridagi naqshlar sulolaning nelgilari bilan boyitildi. Qishda odamlar paxtadan tikilgan koʻylaklar kiyishgan. Moʻynali kiyimlar ham keng tarqalgan oʻz davrida urfga kirgan. Oddiy odamlar odatda toza oq boʻyalmagan materiallarni kiyishganligi sababli, ularni baʼzan ''oq libosli odamlar'' deb ham atashgan. ''Hanboklar'' maqsadlariga koʻra quyidagicha tasniflanadi: kundalik kiyim, tantanali kiyim va maxsus kiyim. Tantanali liboslar rasmiy tadbirlarda, jumladan, bolaning birinchi tugʻilgan kuni (doljanchi), toʻy yoki dafn marosimida kiyiladi. Shamanlar, amaldorlar uchun maxsus liboslar tikilgan boʻlib, odatda oddiy xalq vakillari bunday hanboklarni kiymaydilar. Bugungi kunda ''hanbok'' hali ham rasmiy tadbirlarda kiyiladi. Biroq, kiyimning kundalik foydalanilishi yoʻqolgan. Lekin, ayrim hududlarda yashovchi keksalar hali ham hanbok kiyib yurishadi, shuningdek, Choson sulolasidan qolgan aristokratik oilalarning faol mulkdorlarini ham hanbok kiygan holda uchratish mumkin. Baʼzi yoshlar orasida anʼanaviy libosga zamonaviy oʻzgarishlar berilishi va shu orqali zamonaviy hanbokning ommalashuviga sabab boʻlish mumkin<ref>{{Veb manbasi|url=http://english.chosun.com/site/data/html_dir/2016/10/29/2016102900345.html|sarlavha=Hanbok Renaissance Goes from Strength to Strength}}</ref>. === Milliy oʻyinlar === [[Fayl:Korea_yut_pan.jpg|thumb|Koreys milliy oʻyini yut pan]] Mingsognol-i(민소놀이)- bu koreys xalqining anʼanaviy oʻyini. Qadim zamonlardan beri u asosan bolalar oʻrtasida aqliy qobiliyatni rivojlantirish yoki oddiy odamlarning quvonchli bayram va marosimlarida shunchaki oʻyin-kulgu uchun oʻynaladi. Xalq o‘yinlaridan har qanday yoshdagi kishilar bahramand bo‘lishi mumkin, holbuki, faqat kattalar o‘ynaydigan o‘yinlar, o‘g‘il-qiz bolalar o‘yinlari, yoki faqatgina ayollar yo erkaklar o‘rtasida o‘ynaladigan o‘yin turlari ham mavjud. Baduk (바둑) — ikki oʻyinchi navbatma-navbat qora va oq toshlarni taxtaga qoʻyib, uyga egalik qilish maqsadida bellashilinadigan oʻyin turi. Bu, shuningdek, 19 gorizontal va vertikal chiziqli shaxmat taxtasida har bir chorrahada (jami 361 ta) tosh qoʻyish orqali hujum qilish va himoya qilish bilan oʻynaluvchi strategiyik jarayon hamdur. Koreya Respublikasi, Xitoy Xalq Respublikasi va Yaponiya kabi Sharqiy Osiyo mamlakatlari orasida mashhur boʻlib, har bir davlat biroz boshqacha qoidalarni qabul qiladi. Go qadimgi Xitoyda paydo boʻlgan, ammo uning kelib chiqishi aniq emas. Koreyada XX asr boshlariga qadar oʻz qoidalaridan foydalangan holda oʻynaladigan oʻyin — Baduk keng tarqalgan edi, ammo Koreya ozod boʻlgandan keyin zamonaviy Baduk Yaponiyadan kelib chiqqan degan tahminlar kuchayd. Bugungi kunda Baduk oʻynaydiganlar soni ancha kamaygan. Jang-gi (장기 (將棋)) — ikki tomonga, Qing va Xongga (yoki Cho va Xan) boʻlingan va armiyaga qoʻmondonlik qiladigan bosh qoʻmondon nuqtai nazaridan operatsiyani rejalashtiruvchi va amalga oshiradigan mavhum strategik stol oʻyini. Har biri 16 donaga ega va gʻolib raqibning qirolini qoʻlga kiritishi kerak. Undan asosan Koreya Respublikasi, Koreya Xalq Demokratik Respublikasi, Xitoy (ayniqsa, Yanbian Koreya avtonom prefekturasi) va Yaponiya kabi mamlakatlardagi koreyslar foydalanadi. Eng ahamiyatli jihati shundan iboratki, Xitoy shaxmatini Koreyadagi Uch Qirollik davrining ilk davri Xansagun davrida koʻchib kelgan minglab odamlar tarqatgan. Aytishlaricha, u koreyslarning didiga mos ravishda takomillashtirilib, hozirgi holatga kelgan<ref>정덕형, 《코리아 장기》, seorim madaniyati, 2003-yil, {{ISBN|89-7186-495-8}}.</ref>. === Koreys oshxonasi === [[Fayl:Korean_cuisine-Bibimbap-08.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Korean_cuisine-Bibimbap-08.jpg/200px-Korean_cuisine-Bibimbap-08.jpg|thumb|200x200px| Bibimbap]] [[Guruch]] Koreyaning asosiy taomidir. Yaqin vaqtgacha deyarli faqat qishloq xoʻjaligi mamlakati boʻlgan Koreyada asosiy retseptlar anʼanaviy tajribalar asosida shakllantirildi. Koreyada asosiy ekinlar guruch, [[arpa]] va loviya hisoblanadi, ammo koreys oshxonasida koʻplab qoʻshimcha mahsulotlardan ham foydalaniladi. [[Baliqlar|Baliq]] va boshqa dengiz mahsulotlari ham muhim ahamiyatga ega, chunki Koreya yarim orolda joylashgan boʻlib atrofidagi dengizlar aholiga doimiy baliq bilan taʼminlanish imkonini beradi. Fermentlarga boy retseptlar ham qadimgi davrlarda ishlab chiqilgan va koʻpincha anʼanaviy koreys taomlarini tavsiflaydi. Bularga tuzlangan baliq va tuzlangan sabzavotlar kiradi. Bunday oziq-ovqatlar inson tanasini qishda zarur [[Proteinlar|protein]] va [[vitaminlar]] bilan taʼminlaydi. Kimchi Koreyaning mashhur taomlaridan biridir. Kimchi — A va C vitaminlari, tiamin, riboflavin, temir, kaltsiy, karotin va boshqalarni oʻz ichiga olgan tuzlangan sabzavotlar toʻplamidan iborat. Kimchining koʻp turlari mavjud, jumladan, karam kimchi, piyozli kimchi, bodring kimchi, turp kimchi va kunjut kimchilar keng tarqalgan. Bugungi kunda kimchi nafaqat Koreya balki boshqa davlatlarda ham sevib isteʼmol qilinadi. Garnirlar (taomga qoʻshimcha tarzda beriluvchi yegulik) yoki Banchan Koreyada odatda ovqat bilan birga isteʼmol qilinadi. Asosiy taom deyarli har doimgarnirlar bilan birga dasturxonga tortiladi. Baʼzi tez-tez isteʼmol qilinadigan garnirlarga: Kimchi, tuzlangan turp, soya novdalari, ugra (Japchae), bodring salati va ziravorli ismaloq misol boʻladi. ==== Tantanali, marosim va ibodat taomlari ==== Shuningdek, koreyaliklar tomonidan turli marosim va maxsus ibodatlar uchun bir qator taomlar yaratilgan. Ularni tantanalar uchun taomlari va marosim ovqatlari deb nomlanuvchi ikki turga boʻlish mumkin. Tantanali ovqatlar bola 100 kunlik boʻlganida, birinchi tugʻilgan kunida, toʻy marosimida va oltmishinchi tugʻilgan kunida tayyorlanadi. Marosim taomlari ayni dafn marosimlarida, ajdodlar ruhini xotirlaganda, shamanlarning qurbonliklarida va shuningdek ibodat taomlari sifatida ishlatiladi. Ibodat taomlarining oʻziga xos xususiyati shundaki, u koreys oshxonasining beshta kuchli taʼmli ingrediyentlaridan ([[sarimsoq]], piyoz, yovvoyi rokambole, piyoz va [[zanjabil]]) va goʻshtdan foydalanmaydi. Marosimlar va tantanalar uchun guruchli kekslar tayyorlash odat tusiga kirgan. Ovqatning rangi va retseptlar tarkibi koreyslarning mashxur mezoni in va yang muvozanatiga mos keladi. ==== Qirollik saroyi oshxonasi (''surasang'') ==== Bugungi kunda surasang (anʼanaviy qirollik oshxonasi) butun aholi tomonidan isteʼmol qilinadigan taomlar jamlamasini oʻz ichiga oladi. Ilgari, sabzavotli yeguliklar muhim ahamiyatga ega edi. Biroq, bugungi kunga kelib goʻsht isteʼmoli qamrovi kengaydi. Anʼanaviy taomlarga ''ssambap'', ''[[Pulkogi|bulgogi]]'', ''sinseollo'', ''kimchi'', ''bibimbap'' va ''gujeolpanlar'' ,isol boʻladi. === Choy === Dastlab choy tantanali marosimllarda yoki anʼanaviy [[Tibbiyot|tibbiyotining]] bir qismi sifatida ishlatilgan. Meva, barglar, urugʻlar yoki ildizlardan tayyorlangan choylarning baʼzilari koreyslar orasida ommaviylashgan. Koreyada choyning beshta taʼmi alohida ajralib turadi, bular: shirin, nordon, shoʻr, achchiq va oʻtkir choy taʼmlaridir. === Oy taqvimi boʻyicha bayramlar === [[Fayl:Korea-Daeboreumnal-Full_Moon_Festival-02.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/Korea-Daeboreumnal-Full_Moon_Festival-02.jpg/200px-Korea-Daeboreumnal-Full_Moon_Festival-02.jpg|thumb|200x200px| Daeboreum]] Anʼanaviy koreys taqvimi [[Oy-quyosh taqvimi|Oy taqvimiga]] asoslangan. Sanalar Koreya [[Meridian|meridianidan]] hisoblanadi. Marosimlar va bayramlar koreys madaniyatidan kelib chiqqan. Koreya oy taqvimi 24 ta burilish nuqtasiga boʻlingan ((절기, jeolgi), har biri taxminan 15 kun davom etadi. Oy taqvimi oʻtmishda qishloq xoʻjaligi mehnatkashlari uchun jadval vazifasini ham oʻtagan, ammo zamonaviy koreys turmush tarzida oy taqvimidan foydalanish yoʻqolib bormoqda. [[Grigoriy taqvimi]] rasman 1895-yilda qabul qilingan, ammo anʼanaviy bayramlar va yoshni hisoblash hali ham eski oy taqvimga asoslanadi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Life in Asia, Inc.|url=http://www.lifeinkorea.com/Calendar/holidays.cfm|sarlavha=Korean Holidays|nashriyot=Lifeinkorea.com|kirish sanasi=2012-07-15|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120713071101/http://www.lifeinkorea.com/Calendar/holidays.cfm|arxivsana=2012-07-13}}</ref>. Keksa avlodlar hali hanuz oʻz tugʻilgan kunlarini oy taqvimiga koʻra nishonlaydilar. Bugungi kunda Koreyadagi eng katta festival bu — Seollal (anʼanaviy Koreya Yangi yili)dir. Shuningdek, Daeboreum (birinchi toʻlin oy), [[Tano bayrami|Dano]] (bahor bayrami) va Chuseok (hosil bayrami) ham koreyslarning muhimfestivallari sirasiga kiradi. Oy taqvimiga koʻra nishonlanadigan bir qator mintaqaviy festivallar ham mavjud. === Eʼtiqodlar === [[Fayl:Korea-Haeinsa-21.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Korea-Haeinsa-21.jpg/300px-Korea-Haeinsa-21.jpg|left|thumb|300x300px| Haeinsa ibodatxonasi]] Koreys xalqining asl dini [[Shomonlik|shamanizm]] boʻlib, u qadimgi davrlardagi kabi keng tarqalmagan boʻlsa ham, hanuzgacha saqlanib qolgan. Ayol shamanlar yoki ''mudanglar'' koʻpincha turli xil vositalarga yetishish uchun turfa ruhlarning yordamiga murojaat qilishadi. Keyinchalik [[buddizm]] va [[konfutsiylik]] Koreyaga Xitoy sulolalari bilan madaniy almashinuvlar asnosida kirib kelgan. Buddizm Goryeo sulolasining rasmiy dini sifatida tan olingan, shu sababli, bu davrda buddist rohiblarga koʻplab imtiyozlar berilgan. Biroq, Choson davrida buddizm oʻz nufuzini yoʻqotdi, shaharlarda buddist rohiblari taqiq ostiga olingan, ibodatxonalar faoliyatiga chek qoʻyilgan. Uning oʻrnida konfutsiylikning qatʼiy shakli, (baʼzilar buni xitoyliklar tomonidan qabul qilingan taʼlimotdan ham qatʼiyroq deb hisoblashadi) rasmiy falsafa asosiy dinga aylandi. Koreys konfutsiyligi seonbi sinfini oʻrganish yaʼni hokimiyat lavozimlarida ishlab turib halol hayot kechirgan koʻplab amaldorlar hayotidan naʼmuna olishga asoslangan edi. Koreya tarixi va madaniyati Koreya yarimorolining ikkiga ajralishidan qatʼi nazar, Koreya shamanizmi, [[Mahayana|Mahayana buddizmi]] va [[Konfutsiylik|konfutsiylikning]] anʼanaviy eʼtiqodlari koreys xalqi dinining asosiy taʼsir oʻtkazuvchisi va madaniyatining muhim jihati sifatida saqlanib qoldi<ref>[http://asiasociety.org/countries/religions-philosophies/historical-and-modern-religions-korea Asia Society — Historical and Modern Religions of Korea]</ref>. Darhaqiqat, bu anʼanalarning barchasi yuzlab yillar davomida xalq orasida ommaviylashib kelgan. Ular hali ham janubda nasroniylik <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.korea.net/korea/kor_loca.asp?code=U05|sarlavha=About Korea – Religion|nashriyot=Korea.net|kirish sanasi=2012-07-15|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100306163608/http://www.korea.net/korea/kor_loca.asp?code=U05|arxivsana=2010-03-06}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.everyculture.com/wc/Japan-to-Mali/South-Koreans.html|sarlavha=South Koreans|nashriyot=Every Culture|kirish sanasi=2012-07-15}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.everyculture.com/Ja-Ma/South-Korea.html|sarlavha=Culture of SOUTH KOREA|nashriyot=Every Culture|sana=1944-09-08|kirish sanasi=2012-07-15}}</ref> va shimol hukumati bosimiga qaramay oʻz mavqeini yoʻqotmagan holda saqlanib kelmoqda<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.everyculture.com/Ja-Ma/North-Korea.html|sarlavha=Culture of NORTH KOREA|nashriyot=Every Culture|kirish sanasi=2012-07-15}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/korea-north/|sarlavha=CIA The World Factbook – North Korea|nashriyot=Cia.gov|kirish sanasi=2012-07-15}}</ref>. == Jahon merosi ob’ektlari == [[Koreya]] hududida [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi roʼyxati]]<nowiki/>ga kiritilgan bir qancha ob’ektlar mavjud. === Jongmyo ziyoratgohi === Jongmyo ({{Talaffuz|Chonmyo}}) ziyoratgohi 1995-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi roʼyxati]]<nowiki/>ga kiritilgan, ziyoratgoh Seul shahrida joylashgan. Mazkur qadamjo [[Choson|Choson sulolasi]] qirollik oilasining ajdodlari ruhlariga bagʻishlab bunyod etilgan. Bunga koreys konfutsiy anʼanalari ham ulkan taʼsir koʻrsatgan. Mazkur ziyoratgohda har yili ''Jongmyo jeryeak (''{{Talaffuz|Chonmyo Tekje}}'')'' deb nomlanuvchi qadimiy saroy musiqasi (raqs joʻrligida) ijro etiladi. 1394-yilda qurilgan ziyoratgoh [[Osiyo|Osiyodagi]] eng uzun binolardan biri boʻlishi kerak edi. 19 ta xonaga joylashtirilgan 19 nafar imperator va 30 ta malikaning 19 ta yodgorlik lavhalari mavjud. Ziyoratgoh Imjin urushlari paytida yonib ketgan, ammo 1608-yilda qayta tiklangan. === Changdeokgung === Changdeokgung ({{Talaffuz|Chxandokkun}}), shuningdek, „ajoyib fazilat saroyi“ nomi bilan ham tanilgan. Saroy 1405-yildabunyod etilgan, 1592-yilda Imjin urushi paytida yonib ketgan va xarobalari 1609-yilda qayta tiklanib, hozirgi holiga keltirilgan. 300 yildan ortiq vaqt davomida Changdeokgung qirollik saroyi vazifasini bajarib kelgan. Saroy Koreya poytaxti [[Seul|Seul shahrida]] joylashgan. Saroyning dizayni atrof-muhit koʻrinishiga mutanosib tarzda shakllantirilgan. Saroyning orqa hovlisidagi baʼzi daraxtlarning yoshi hozirda 300 dan oshganligi taxmin qilinadi. Changdeokgung 1997-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi]] roʻyxatiga kiritilgan. === Bulguksa === [[Fayl:Seokguram_Buddha.JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Seokguram_Buddha.JPG/260px-Seokguram_Buddha.JPG|thumb|355x355px| Seokguram inshootidagi haykal Grotto]] Bulguksa, shuningdek, ''Buddanining tarixiy'' ibodatxonasi va ''Seokguram Grottosining'' uyi sifatida ham tanilgan. Inshoot 751-yilda qurilgan va koʻp sonli zallardan iborat. Mazkur hududda ikkita [[pagoda]]<nowiki/>oʻrnatilgan. ''Seokguram grottosi'' Bulguksa ibodatxonasining ermitaji hisoblanadi. Asosiy xonada Budda haykali oʻrnatilgan. Mazkur ibodatxona va grotto 1995-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] Jahon merosi roʻyxatiga kiritilgan. === Tripitaka Koreana va Haeinsa === Haeinsa ({{Talaffuz|Heinsa}}) — Janubiy Kyonsang provinsiyasidagi katta ibodatxonadir. U dastlab 802-yilda qurilgan va dunyodagi eng qadimgi Buddist yogʻoch qoʻlyozmalari boʻlgan ''Tripitaka Koreana'' yogʻoch bloklarini oʻzida saqlagan<ref name="Heritage">{{Veb manbasi|sarlavha=Tripitaka Koreana at Haeinsa Temple|url=http://www.ocp.go.kr/english/treasure/dom_hae.html|nashriyot=Cultural Properties Administration of South Korea|kirish sanasi=2008-02-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20090506052257/http://www.ocp.go.kr/english/treasure/dom_hae.html|arxivsana=2009-05-06}}</ref>. Ushbu yogʻoch bloklarning oʻymakor bezaklarini tayyorlash 1236-yilda boshlangan va jarayon 1251-yilda yakunlangan. Yogʻoch bloklar imperator va koreys xalqining taqvodorligidan dalolat beradi. ''[[Tripitaka]]'' soʻzi [[sanskrit]] tilidan olingan boʻlib, [[Buddizm|buddistlarning]] estetik qonunlariga ishora qiluvchi uchta savat maʼnosini anglatadi. ''Tripitaka Koreana'' 81’258 darajali yogʻoch blokdan iborat va buddist yozuvlarining eng katta, eng qadimgi va eng toʻliq toʻplamidir. Ajablanarlisi shundaki, yogʻoch bloklarning birortasida xatolik yoki nuqson izlari topilmagan. ''Tripitaka Koreana Hanjada'' [[Hanja|oʻyilgan]] eng chiroyli va toʻgʻri [[Buddizm|buddist]] qonun-qoidalar toʻplami sifatida tan olingan. Mazkur hudud 1995-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi]] roʻyxatiga kiritilgan. === Hwaseong === [[Fayl:Bifyu_8.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Bifyu_8.jpg/250px-Bifyu_8.jpg|left|thumb|250x250px| Gʻarbiy darvoza va qoʻriq minorasining old koʻrinishi]] Hwaseong ({{Talaffuz|Xvason}})-- [[Koreya Respublikasi|Janubiy Koreyaning]] [[Seul]] shahri janubidagi [[Suvon]] shaharchasining istehkomidir. Uning qurilishi 1796-yilda yakunlangan va u oʻsha paytda maʼlum boʻlgan Koreya istehkomining barcha eng soʻnggi qulaylikarini oʻz ichiga oladi. Qal’ada qirolning shahar yaqinidagi otasining qabriga tashriflari uchun bunyod etilgan ajoyib saroy ham mavjud. Qal’a tekis va baland-past tepaliklardan iborat hududni qamrab oladi, bu [[Sharqiy Osiyo|Sharqiy Osiyoda]] kam uchraydigan qal’aga tjoy tanlash uslubidir. Devorlarning uzunligi 5,52 kilometrni tashkil etadi va perimetri boʻylab 41 ta ob’ekt mavjud. Bularga toʻrtta asosiy darvoza, suv yigʻish uchun hovuz, toʻrtta maxfiy darvoza va mayoq minorasi kiradi. Hwaseong 1997-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi]] roʻyxatiga kiritilgan. === Namhansanseong === Namhansanseong ({{Talaffuz|Namhansansong}}) 2014-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi|Butunjahon merosi]] ob’ektiga aylantirildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Namhansanseong|url=https://whc.unesco.org/en/list/1439|ish=UNESCO World Heritage Centre|kirish sanasi=22 September 2016|til=en}}</ref>. === Sansa, Buddist togʻ monastirligi === Sansa — Koreya yarim orolining janubiy viloyatida joylashgan buddist togʻ monastirlari jamlanmasidir. VII—IX asrlarda tashkil etilgan inshootlarni oʻz ichiga olgan yettita ibodatxonaning fazoviy joylashuvi Koreyaga xos boʻlgan umumiy xususiyatlarni oʻzida namoyon etadi, jumladan, yonma-yon qurilgan toʻrtta bino (Budda zali, pavilyon, maʼruza zali va yotoqxona) bilan oʻralgan „madang“ (ochiq hovli). Ular juda koʻp sonli alohida diqqatga sazovor inshootlar, ob’ektlar, hujjatlar va ziyoratgohlarni oʻz ichiga oladi. Ushbu tog 'monastirlari muqaddas joylar boʻlib, ular bugungi kungacha eʼtiqod va kundalik diniy amaliyotning yashash markazlari sifatida saqlanib qolgan. <ref>{{Veb manbasi|url=https://whc.unesco.org/en/list/1562|sarlavha=Sansa, Buddhist Mountain Monasteries in Korea|muallif=Centre|ism=UNESCO World Heritage|ish=whc.unesco.org|til=en|kirish sanasi=2018-07-31}}</ref> === Kesondagi tarixiy yodgorliklar va joylar === 2013-yili Kesondagi tarixiy obidalar va diqqatga sazovor joylar [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi|Butunjahon merosi ro‘yxatiga]] kiritilgan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Historic Monuments and Sites in Kaesong|url=https://whc.unesco.org/en/list/1278|ish=UNESCO World Heritage Centre|kirish sanasi=22 September 2016|til=en}}</ref>. === Gochang, Hwasun va Ganghva === ''Gochang'', Hw''asun'' va ''Ganghva (''{{Talaffuz|Kochhan, Hvasun, Kanhvado}}'')'' 2000-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi]] roʻyxatiga kiritilgan. Bu hududlarda yuzlab turli megalitlarni oʻz ichiga olgan tarixiyi qabristonlar joylashgan. Bu megalitlar miloddan avvalgi I asrda katta tosh bloklaridan yaratilgan qabr toshlaridir<nowiki/>[[Togʻ jinslari|.]] Megalitlarni butun dunyo boʻylab topish mumkin, ammo Gochang, Hwasun va Ganghva hududarida topilganlari boshqalaridan tubdan farq qiladi. === Gyeongju hududi === Gyeongju ({{Talaffuz|Kyondju}}) atrofidagi tarixiy hudud 2000-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi]] roʻyxatiga kiritilgan. Gyeongju Silla qirolligining poytaxti edi. Silla hukmdorlarining qabrlari hali ham shahar markazida joylashgan qabristonda saqlanmoqda. Bu qabrlar sopol tepalikka koʻmilgan, baʼzi yerlarda [[Ehrom (bino)|piramidalarga]] oʻxshatilgan qoyatosh xonalariga ega sagʻanalar ham uchrab turadi. Gyeongju atrofidagi hudud, xususan, Namsan togʻidan Silla davriga oid yuzlab arxeologik qazilmalar topilgan. Poseokjeong ushbu hududlar orasida eng mashhurlaridan biridir, shuningdek koʻplab koreys buddist sanʼati naʼmunalari, budda haykallari, releflar, [[Pagoda|pagodalar]] va asosan VII--X asrlarda qurilgan [[Ibodatxona|ibodatxonalar]] va [[Saroy (qasr)|saroylar]] qoldiqlari arxeologik izlanishlar davomida chuqur oʻrganilgan. === Koguryo maqbaralari majmuasi === Koguryo maqbaralari majmuasi [[Pxenyan]]<nowiki/>dagi Janubiy Pyongʻan va [[Koreya Xalq Demokratik Respublikasi|Shimoliy Koreyaning]] Janubiy Hwanghae provinsiyasi joylashgan Nampo shahridan topilgan. 2004-yil iyul oyida mazkur hudud 38-parallelning shimolidagi birinchi [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi]] ob’ektiga aylandi. Maqbaralar majmuasi Koreyaning Uch Qirolligidan biri boʻlgan [[Koguryo|Goguryeo]] davrida hukmronlik qilgan qirollar va oila aʼzolarining jami 63 ta qabrlidan tashkil topgan. Mazkur qirollik miloddan avvalgi 32-yillarda Shimoliy Koreya va [[Manjuriya|Manchuriya]] atrofida tashkil etilgan va 427-yilda poytaxt Pxenyanga koʻchirilgan. Bu qirollik milodiy V--VII asrlari orasida mintaqada hukmronlik qilgan. == Shuningdek qarang == {{Portal|Society|North Korea|South Korea|Asia}} * [[K-pop]] * [[Koreya]] * [[Koreya Respublikasi]] * [[Koreya Xalq Demokratik Respublikasi]] * [[Koreya Havo Yo'llari]] * [[Koreya Respublikasi pasporti]] * [[Koreyaning ikkiga bo'linishi]] * [[Koreys urushi]] * [[Koreya yarim oroli]] * [[Koreys drama]] * [[Koreys yozuvi]] == Manbalar == {{Manbalar}} == Tashqi havolalar == * [http://www.koreasociety.org/dmdocuments/2005-07-25-origins-byington.mp3 Koreya jamiyati podkasti: koreyslarning kelib chiqishi va ularning madaniyati — I qism] * [http://www.koreasociety.org/dmdocuments/2005-07-25-origins-byington2.mp3 Koreya jamiyati podkasti: koreyslarning kelib chiqishi va ularning madaniyati — II qism] * [https://web.archive.org/web/20160118054357/http://www.pyongyang-painters.com/ Shimoliy Koreya rassomlarini tanishtirishga ixtisoslashgan onlayn galereya] * [http://old-koreaphotos.wikispaces.com 1895-1930 yillardagi jamoat sahnalari, xatti-harakatlari, binolarni aks ettiruvchi dastlabki fotosuratlar loyihasi] * [http://www.zkorean.com/about_korea/korean_customs Koreya urf-odatlari haqida qisqacha tushuntirish (umumiy urf-odatlar, hurmat, nikoh, ovqatlanish)] * http://blog.daum.net/ulsanlike/11788545 ulsan Koreya * [http://clothinglook.com/korean-style/ Koreys uslubi va modasi] [[Turkum:Koreya]] [[Turkum:Koreya madaniyati]] [[Turkum:Jahon merosi roʻyxati]] b76l1q5ivj94jngvi53xh95slblm3op 2815867 2815863 2022-08-28T12:15:35Z Husniddin Rasulov 73000 wikitext text/x-wiki {{thr|[[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 18:14, 25-Avgust 2022 (UTC)}} [[Fayl:Korean_architecture_roof_detail_2.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Korean_architecture_roof_detail_2.jpg/250px-Korean_architecture_roof_detail_2.jpg|thumb|333x333px| ''Dancheong'', Kyonbok saroyidagi binodagi dekorativ rasmlar]] [[Fayl:Lotus_lantern_festival_2001.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Lotus_lantern_festival_2001.jpg/200px-Lotus_lantern_festival_2001.jpg|thumb|267x267px| Lotus chiroq festivali]] Koreyaning anʼanaviy '''madaniyati''' [[Koreyaning ikkiga bo'linishi|Koreyaning]] 1945-yilda boʻlinishidan oldingi [[Koreya]] va janubiy [[Manjuriya|Manchuriyaning]] umumiy madaniy va tarixiy merosini oʻz ichiga oladi. Manjuriya Shimoliy-Sharqiy Osiyodagi qadimiy geografik va tarixiy mintaqa, jumladan, Xitoy va Rossiya kabi mamlakatlar hududining maʼlum bir qismidan tashkil topgan hududdan iborat edi. Dunyodagi eng qadimgi uzluksiz madaniyatlardan biri sifatida [[koreyslar]] oʻzlarining anʼanaviy rivoyatlarini naʼmuna qilib koʻrsatadilar<ref>Korean Culture, Volume 23, Issue 2</ref><ref>Food, Cuisine, and Cultural Competency for Culinary, Hospitality, and Nutrition Professionals by Sari Edelstein</ref><ref>A Concise History of Korea: From the Neolithic Period through the Nineteenth Century by Michael J. Seth</ref>. 20-asrning oʻrtalaridan boshlab Koreya hududi [[Koreya Xalq Demokratik Respublikasi|Shimoliy Koreya]] va [[Koreya Respublikasi|Janubiy Koreya]] davlatlari oʻrtasida boʻlinib ketdi, natijada bugungi kunda ham kuzatilishi mumkin boʻlgan bir qator madaniy farqlar paydo boʻldi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.korea-is-one.org/article.php3?id_article=2565|arxivurl=https://archive.today/2008.12.11-112904/http://www.korea-is-one.org/article.php3?id_article=2565|arxivsana=2008-12-11|sarlavha=See "Same roots, different style" by Kim Hyun|nashriyot=Korea-is-one.org|kirish sanasi=2012-07-15}}</ref><ref>{{Kitob manbasi|url=https://books.google.com/books?id=jjOva6fF96AC&q=The+Koreas:+a+global+studies+handbook+By+Mary+E.+Connor|title=The Koreas: A Global Studies Handbook – Mary E. Connor|accessdate=2012-07-15|isbn=9781576072776|year=2002|last=Connor|first=Mary E.}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://cirrie-sphhp.webapps.buffalo.edu/culture/monographs/korea.pdf|sarlavha=An Introduction to Korean Culture for Rehabilitation Service Providers|nashriyot=Center for International Rehabilitation Research Information & Exchange|kirish sanasi=2020-07-01}}</ref>. [[Choson|Choson sulolasidan]] oldin koreys shamanizmi koreys madaniyatida chuqur ildiz otgan edi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.gugak.go.kr/download/data/dict_201011241951496.PDF|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141015184157/http://www.gugak.go.kr/download/data/dict_201011241951496.PDF|arxivsana=2014-10-15|sarlavha=Religious Music : Shamanism|nashriyot=gugak.go.kr}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://english.visitkorea.or.kr/enu/AK/AK_EN_1_4_8_3.jsp|sarlavha=Shamanism|nashriyot=Korea Tourism Organization|kirish sanasi=2014-08-17|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140819082849/http://english.visitkorea.or.kr/enu/AK/AK_EN_1_4_8_3.jsp|arxivsana=2014-08-19}}</ref>. == Tarix == Tung-i xalqi (soʻzma-soʻz tarjima qilganda „sharqiy kamonchilar“ maʼnosini bildiradi) miloddan avvalgi uchinchi ming yilliklarda Manjuriya hududida istiqomat qilgan. Mazkur xalqning urf-odatlari hozirgi Shimoliy Koreya odatlariga mutanosib. Afsonaga koʻra, Hwanung ismli mavjudot osmondan yerga tushib, u yerda odam boʻlishni xohlaydigan yoʻlbars va ayiqni uchratgan. Faqat ayiqning xohishi amalga oshadi va Hwanung keyinchalik shu odamga aylangan ayiqqa turmushga chiqadi. Ikkalasining Dangun ismli oʻgʻli bor boʻlib, u miloddan avvalgi 2333-yilda Koreyaning birinchi hukmdori sifatida taxtga oʻtiradi. Aytishlaricha, bu afsonaviy podshohning avlodlari qirollikni 1000 yildan ortiq vaqt davomida boshqarib kelishgan. Koreyaning mahalliy qabilalariga xitoylik muhojirlarning uzluksiz kelib qoʻshilishi tufayli butun yarim orol Wi Man afsonalarida aks ettirilganidek aralash aholi koʻrinishini oldi. Immigrant xalqlar koreys madaniyatini turli oqimlariga taʼsir o‘tkazdilar, masalan, shamanizm va xitoy taʼsirida koreys madaniyatida turli oʻzgarishlar yuz berdi. Shuningdek, koʻp sohalardagi fikrlar va dunyoqarash qadimgi shamanizmgamoslashib ketgan boʻlsa ham, konfutsiylikning koreyslar tomonidan chuqur oʻzlashtirilishi, ular hayotining barcha jabhalariga oʻz taʼsirini oʻtkazmay qolmadi. Bugungi kunga qadar Koreya xalqi oʻziga xos koʻplab qadriyatlarini saqlab qolganlar, garchi ular zamonaviy Gʻarb taʼsiri asosan Amerika urf-odatlari aralashuviostida yoʻq boʻlib ketayotgangdek koʻrinsa ham, ayrim koreys oilalari hali-hanuz milliy urf-odatlarga xos tarzda hayot kechiradilar. == Janubiy Koreya madaniyati == [[Fayl:Dancheong_Style.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Dancheong_Style.jpg/220px-Dancheong_Style.jpg|left|thumb| Dancheong dekorativ rasmli katta baraban]] [[Koreya Respublikasi|Janubiy Koreyaning]] zamonaviy madaniyati Koreyaning ilk ko‘chmanchi qabilalari orasida keng tarqalgan anʼanaviy madaniyatdan kelib chiqqan. Minglab yillar davomida qadimgi Xitoy koʻchmanchilari taʼsirida oʻzgarishlarga uchragan qadimiy Koreya madaniyatini saqlagan [[Koreya Respublikasi|Janubiy Koreya]], 1945-yilda [[Koreyaning ikkiga bo'linishi|Koreya boʻlinganidan]] beri Shimoliy Koreya madaniyatidan ancha uzoqda boʻlgan oʻz madaniy rivojlanish yoʻlini saqlagan holda shimoldan ajralib chiqdi. Janubiy Koreyaning, ayniqsa [[Seul|Seulning]] [[Industrial oʻsish|sanoatlashtirilishi]] [mamlakat yoki mintaqada sanoatning keng miqyosda rivojlanishi], [[Urbanizatsiya|urbanizatsiyalashishi]] [aholining shaharlarga koʻchib oʻtishi] va [[Vesternizatsiya|gʻarblashuvi]] [gʻarb madaniyatining oʻzlashtirilishi] [[Koreyslar|koreys xalqining]] hayotida tub oʻzgarishlar paydo qildi. Iqtisodiyot va turmush tarzining o‘zgarishi aholining yirik shaharlarda to‘planishiga (qishloqlari aholisining kamayishiga) olib keldi. Ko‘p [[Avlod|avlodli]] uy xo‘jaliklari kichik oilalarga (ota-ona va ularning farzandlaridan iborat) ajraladi. Bugungi kunda koreys madaniyatining koʻplab elementlari, ayniqsa [[Ommaviy madaniyat|ommabop madaniyati]] butun dunyo boʻylab tarqaldi va dunyodagi eng koʻzga koʻringan madaniy kuchlardan biri hisoblanadi<ref>{{Cite journal|last=Yong Jin|first1=Dal|title=Hallyu 2.0: The New Korean Wave in the Creative Industry|journal=International Institute Journal|date=2011|volume=2|issue=1|url=https://quod.lib.umich.edu/i/iij/11645653.0002.102/--hallyu-20-the-new-korean-wave-in-the-creative-industry?rgn=main;view=fulltext}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Farrar |first=Lara |title='Korean Wave' of pop culture sweeps across Asia |work=CNN |url=http://edition.cnn.com/2010/WORLD/asiapcf/12/31/korea.entertainment/index.html}}</ref><ref>{{Cite journal|title=The Global Impact of South Korean Popular Culture: Hallyu Unbound ed. by Valentina Marinescu|journal=Korean Studies|year=2015|url=https://www.researchgate.net/publication/293479051|doi=10.1353/ks.2015.0005|last=Cheon|first1=Sang Yee|volume=39|pages=113–114}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Kim |first=Harry |date=2 February 2016 |title=Surfing the Korean Wave: How K-pop is taking over the world {{!}} The McGill Tribune |work=The McGill Tribune |url=http://www.mcgilltribune.com/a-e/surfing-the-korean-wave-how-k-pop-kpop-is-taking-over-the-world-012858/}}</ref>. == Shimoliy Koreya madaniyati == [[Koreya Xalq Demokratik Respublikasi|Shimoliy Koreyada]] madaniyatining asosiy oʻziga xosligi shundan iboratki, shimolliklar oʻtmishdagi eng yaxshideb hisoblangan qadriyatlarni oʻzlarida olib qolishgan va kapitalistik elementlardan toʻliqvoz kechishgan. Adabiyot, sanʼat, musiqa va raqs kabi sanʼatdagi ommabop, xalq uslublari va qadriyatlari koreys xalqining chinakam noyob ruhini ifodalovchi vositalar sifatida qadrlanadi. Shimoliy koreyalik etnograflar, (yaʼni, maʼlum bir jamiyat yoki tashkilotni oʻrganib, ularning xatti-harakatlari va oʻzaro taʼsirini yaqindan kuzatishni oʻz ichiga olgan sifatli tadqiqotlar olib boradigan odamlar) koʻp vaqtlarini toʻgʻri proletar yoki xalq ruhiga ega boʻlgan, jamoaviy ongni rivojlantirishga yordam beradigan, madaniy oqim shakllarni qayta tiklashga sarflaydilar. Proletar kapitalistik jamiyati nuqtai nazaridan sinflarni marksizm taʼlimoti asosida oʻrganish maʼqullanadi (oriylar tomonidan ishlab chiqilgan kasta tizimi bilan adashtirmaslik kerak), shu jumladan proletarlar va burjuaziya taʼlimotlariga ham mutanosib tarzda ish olib boriladi. Boshqa sinflarga yer egalari, mayda burjuaziya vakillari, dehqonlar va lumpenproletariatlar kiradi, lekin kapitalizm dinamikasi nuqtai nazaridan bu birlamchi doimiy holat hisoblanmaydi. Shimoliy Koreya raqslarida jonli, optimistik musiqiy va xoreografik ifodalar koʻp qoʻllaniladi. Guruh xalq raqslari va xor qo‘shiqlari anʼanaviy ravishda Koreyaning barcha qismlarida emas, ayrim hududlaridagina ommalashgan. Ular Shimoliy Koreya boʻylab 1990-yillarning boshida maktablar va universitet talabalari orasida targʻib qilinar edi. Oʻz davrida mashxur boʻlgan fermerlarning musiqa ansambllari ham keyinchalik qayta tiklandi. == Yanbian Koreya avtonom hukumati madaniyati == Mandarin xitoy va [[Koreys tili|koreys]] tillari Yanbian hududida rasmiy til sifatida ishlatiladi. ''Vice News jurnali'' mazkur hukumatni Shimoliy va Janubiy Koreya madaniyatining mashhurligi tufayli „Gʻarbiy Koreya“ va „Uchinchi Koreya“ deb taʼriflaydi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.vice.com/en_us/article/gqwppy/atlas-hoods-the-third-korea|sarlavha=The Third Korea}}</ref>. Yanbian Koreya avtonom hukumati muzeyi qurilishi1960-yilda rejalashtirilgan va 1982-yilda keng ommaga namoyish etilgan. Unda 10 000 dan ortiq eksponatlar, shu jumladan 11 ta birinchi darajali artefaktlar mavjud.  Koʻrgazmalarning yorliqlari va tushuntirishlari 2 tilda, koreys va xitoy tillarida keltirib oʻtilgan. Bu ikkala tilda ham yo‘l-yo‘riq beruvchi gid sayohatlari tashkil etilgan. == Buddizmning madaniyat va anʼanalarga taʼsiri == [[Fayl:Korea-Haeinsa-21.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Korea-Haeinsa-21.jpg/220px-Korea-Haeinsa-21.jpg|left|thumb|220x220px| Rohiblar Xaynsada kechki ibodatdan soʻng oʻz xonalariga tushishadi.]] Koreya madaniyati [[Buddizm|buddizmdan]] chuqur taʼsirlangan, chunki buddizm Koreya madaniyatining oʻziga xos jihatiga aylanib ulgurgan edi, shu jumladan, buddist boʻlmagan koreyslar tomonidan amal qiladigan dunyoviy koreys anʼanalari ham buddizm qoidalariga asoslangan<ref name="influ1" />. 2005-yilda hukumat tomonidan oʻtkazilgan soʻrovlar shuni koʻrsatdiki, janubiy koreyaliklarning chorak qismi buddizm diniga eʼtiqod qiladi. Biroq, Janubiy Koreyadagi buddistlarning haqiqiy soni noaniq, chunki nasroniy aholidan farqli oʻlaroq, buddistlarni aniqlashning aniq yoki eksklyuziv mezonlari mavjud emas. Buddizmning anʼanaviy koreys madaniyatiga qoʻshilishi sababli u rasmiy din emas, balki falsafa va madaniy asos deb qaraladi. Natijada, yerlik aholidan boshqai koʻplab odamlar ham buddizm taʼsir etgan ayrim anʼanalarga rioya qiladigan boʻlganlar. Shunday qilib, dunyoviy dindorlar yoki boshqa dinlarga ergashmaydigan eʼtiqod taʼsirida boʻlganlarni hisobga olsak, Janubiy Koreyada buddistlar soni ancha koʻp deb hisoblanadi<ref name="influ1">{{Kitob manbasi|url=https://books.google.com/books?id=Jb0rCQD9NcoC&q=atheism|last=Kedar|first=Nath Tiwari|year=1997|title=Comparative Religion|publisher=[[Motilal Banarsidass]]|isbn=81-208-0293-4}}</ref>. Xuddi shunday, Shimoliy Koreyada buddistlar aholining 4,5 % ni tashkil qilsalar, aholining ancha katta qismi (70 % dan ortigʻi) buddist falsafasi va urf-odatlari taʼsiridagi ateistlardan iborat<ref>[https://web.archive.org/web/20071013201130/http://www.religiousintelligence.co.uk/country/?CountryID=37 Religious Intelligence UK Report]</ref><ref>[http://geography.about.com/od/northkorea/a/northkorea.htm] North Korea, about.com</ref>. Buddizm Koreyaga 372-yilda<ref>{{Veb manbasi|url=http://afe.easia.columbia.edu/tps/300ce_ko.htm#buddhism|sarlavha=300 to 600 CE: Korea &#124; Asia for Educators &#124; Columbia University|nashriyot=Afe.easia.columbia.edu|kirish sanasi=2012-03-06}}</ref>, tarixiy [[Budda|Sidxarta Gautama]] (buddizm asoschisi) vafotidan taxminan 800 yil oʻtgach, Sobiq Qin shahridan (Shimoliy Xitoyning IV asrdagi davlati) kirib kelgan. Bu davrda mahalliy din [[Shomonlik|shamanizm]] keng kurtak yozgan edi. Samguk yusa va Samguk sagi qadimiy yozuvlarida 4-asrda Uch shohlik davrida [[Koreya|Koreyaga]] [[Buddizm|buddist]] taʼlimotini yoki Dxarmani birinchi boʻlib olib kelgan 3 rohibni qayd etiladi, bular: Malananta — Xitoy janubidagi Serindiya hududidan kelgan [[Hindiston|hind]] [[Buddizm|buddist]] rohibi; Sundo — Sharqiy Jin sulolasi davrida milodiy 384-yilda Janubiy [[Koreya|Koreya yarimorolidagi]] Baekje qirolligida buddizmni rivojlantirgan rohib; Ado — shimoliy Xitoy davlatidan boʻlgan rohib Sobiq Qin davrida milodiy 372-yilda Markaziy Koreyadagi Silla shahriga va Shimoliy Koreyadagi Goguryeoga [[Koguryo|buddizmni]] olib kelgan rohib<ref>"Malananta bring Buddhism to Baekje" in ''Samguk Yusa'' III, Ha & Mintz translation, pp. 178-179.</ref><ref name="autogenerated9">{{Citation|last=Kim|first1=Won-yong|title=An Early Gilt-bronze Seated Buddha from Seoul|journal=Artibus Asiae|volume=23|issue=1|year=1960|pages=67–71|doi=10.2307/3248029|jstor=3248029}}, pg. 71</ref>. Tabiatga sigʻinish buddizm urf-odatlariga zid boʻlmaganligi sababli, shamanizm tarafdorlari tomonidan oʻz dinlariga qoʻshilishga ruxsat berilgan. Shunday qilib, buddizmgacha boʻlgan davrda shamanistlar ruhlar qarorgohi deb hisoblagan togʻlar keyinchalik buddist ibodatxonalari joylashgan joyga aylandi. Garchi u dastlab Goryo (918-1392) davrida davlat mafkurasi sifatida qoʻllab-quvvatlangan boʻlsa ham, Koreyadagi buddizm [[Choson]] (milodiy 1392-1897) davrida besh yuz yildan ortiq davom etgan qattiq repressiyaga uchradi. Bu davrda neo-konfutsiylik buddizmning oldingi hukmronligini yengib chiqdi. Buddist rohiblar Yaponiyaning Koreyaga bosqinini qaytarishga yordam berganidan keyingina (1592—1598) buddistlarni taʼqib qilish toʻxtatildi. Koreyada buddizm 1910-yildan 1945-yilgacha davom etgan mustamlakachilik davrida mavqei biroz mustahkamlandi, Choson davrining oxirigacha oʻzining ommaviyligini saqlab qoldi. Biroq, bu buddist rohiblar nafaqat 1945-yilda yapon hukmronligiga chek qoʻyishdi, balki oʻzlarining anʼanalari va amaliyotlarini isloh qilish orqali oʻzlarining oʻziga xos va alohida diniy oʻziga xosliklarini namoyon etdilar. Ular koʻplab buddist jamiyatlariga asos soldilar va rohiblarning yosh avlodi ''Mingung Pulgyo'' yoki „xalq uchun buddizm“ mafkurasini yaratdilar. Bu mafkuraning ahamiyati shundaki, u oddiy erkaklarning kundalik masalalariga eʼtibor bergan rohiblar tomonidan yaratilgan<ref>{{Kitob manbasi|last=Woodhead|first=Linda|title=Religion in the Modern World- Traditions and Transformations|date=2016|publisher=Routledge|location=London and New York|isbn=978-0-415-85881-6|pages=96–97|edition=3rd}}</ref>. === Raqs va jang sanʼati === [[Fayl:Korean_sword_dance-Jinju_geommu-03.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Korean_sword_dance-Jinju_geommu-03.jpg/200px-Korean_sword_dance-Jinju_geommu-03.jpg|thumb|200x200px| ''Jinju geommu'']] Koreyada saroy raqsi va xalq raqsi oʻrtasida farq bor. Keng tarqalgan saroy raqslari — ziyofatlarda ijro etiladigan ''jeongjaemu'' (정재무) va koreyslarning Konfutsiy marosimlarida ijro etiladigan ''ilmu'' (일무) kabilar keng tarqalgan. Shuningdek, ''Jeongjaemu'' mahalliy raqslarga (향악정재, ''hyangak jeongjae)'' va Oʻrta Osiyo va Xitoydan olib kelingan shakllari ham mavjud. ''Ilmu'' fuqarolik raqsi (문무, ''munmu'') va harbiy raqsga (무무, ''mumu'') ham koreyslarning milliy raqslari sirasiga kiradi. Koreyaning koʻplab mintaqalarida koʻplab niqob dramalari va niqobli raqslar ijro etiladi<ref>Eckersley, M. ed. 2009. Drama from the Rim: Asian Pacific Drama Book (2nd ed.). Drama Victoria. Melbourne, p. 54.</ref>. Anʼanaviy kiyim — bu genja, bu ayollar bayramlarda kiyadigan maxsus kiyimi boʻlib, raqslarda ayollar shu libosda boʻladilar. mazkur libosning yoqa qismida bir nechta pushti rangdagi naqshlar tasvirlangan boʻladi. Toʻy raqslarining anʼanaviy xoreografiyasi koʻplab zamonaviy spektakllarda oʻz aksini topgan. Mamlakatdagi kuchli raqs anʼanasi bugungi kungacha davom etmoqda, soʻnggi bir necha oʻn yilliklar davomida koʻplab raqs guruhlari tashkil topgan.  ''Taekkyon'', anʼanaviy koreys jang sanʼati, klassik koreys raqsida asosiy markaziy oʻrinni egallaydi. ''Taekkyon'' yaxlit harakatning toʻliq tizimi boʻlib, Koreyaning niqob, raqs va boshqa anʼanaviy sanʼat turlariga moslashgan asosiy texnikasini oʻzida namoyon etadi.  ''[[Taekvondo]]'', koreys jang sanʼati ham 1940-yillarda Koreyada rivojlana boshlagan. === Taviriy sanʼat === [[Fayl:Horse_back_archery_AD_4C.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Horse_back_archery_AD_4C.jpg/200px-Horse_back_archery_AD_4C.jpg|right|thumb|200x200px| V asrda Koreyada otda turib kamondan otish]] [[Koreya]] yarim orolida topilgan eng qadimgi rasmlar tarixiy davrlarning petrogliflaridir. [[Buddizm|Buddizmning]] [[Hindiston|Hindistondan]] [[Xitoy]] orqali kirib kelishi bilan tasviriy sanʼatning turli usullar joriy etildi. Ushbu texnikalar tezda anʼanaviy tasviriy sanʼatga moslashib ommalashib ketdi. Ammo, mazkur usullar mahalliy texnikalarni ham oʻzida saqlab qoldi. Ular orasida Goguryeo qabrining devoriy suratlari ham bor edi. Koʻpgina qabrlar ichidagi bu devor rasmlari qadimgi Goguryeo xalqining marosimlari, urushlari, meʼmorchiligi va kundalik hayoti haqida bebaho tushunchalar beruvchi qadimiy artefaklar hisoblanadi. Goguryeoning vorisi boʻlgan Balxae qirolligi anʼanaviy Goguryeo elementlarining katta qismini oʻzlashtirgan<ref>Traditional Painting: Window on the Korean Mind By Rober Koehler et al.</ref>. Tabiiy landshaftlar, gullar va qushlar kabi mavzular Koreyada mashhur boʻlgan va oʻz oʻrnida naturalizmga moyillik belgilari yaqqol sezilib turgan. Murakkab eng keng tarqalgan materiallar tut qogʻoziga yoki [[ipak]] hisoblangan. XVIII asrda mahalliy xalq texnikasi, xususan, xattotlik va muhr oʻymakorligida ilgʻor oʻzgarishlar yuz bergan. [[Choson]] davrida koreys rangtasvir sanʼatining ''chaekgeori'' (kitoblar rasmlari) va ''munjado'' (harflar rasmlari) kabi yangi janrlari rivojlanib, koreys madaniyatida kitobga boʻlgan ishtiyoqni va oʻrganishni yanada keng miqyosida rivojlanishiga sabab boʻldi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=책거리|url=http://folkency.nfm.go.kr/kr/topic/%EC%B1%85%EA%B1%B0%EB%A6%AC/6591|ish=Encyclopedia of Korean Folk Culture|nashriyot=National Folk Museum of Korea|kirish sanasi=30 November 2017}}</ref><ref>{{Veb manbasi|muallif=Moon|ism=So-young|sarlavha=Exhibition defies conventions of Korean painting|url=http://koreajoongangdaily.joins.com/news/article/article.aspx?aid=3020712|ish=Korea JoongAng Daily|nashriyot=JoongAng Ilbo|kirish sanasi=5 April 2018}}</ref>. Sanʼat ham anʼanaviy, ham realizm taʼsiri ostida yanada rivojlangan. Misol uchun, Hanning „Temir zavodidagi tanaffus vaqti“ fotografiyasida muskulli erkaklarning ter toʻkayotgani va beton quyish sexida tunuka idishlardan suv ichishi tasvirlangan. Jeong Sonning „Kumgang tog‘idagi Chonnyo cho‘qqisi“ tasviri esa tuman qoplagan baland qoyalardan iborat klassik Koreya manzarasi ifoda etadi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.korea-is-one.org/article.php3?id_article=1715|arxivurl=https://web.archive.org/web/20081211110010/http://www.korea-is-one.org/article.php3?id_article=1715|arxivsana=2008-12-11|sarlavha=A rare glimpse into a closed art world|nashriyot=Korea Is One|kirish sanasi=2010-06-01}}</ref>. === Hunarmandchilik === [[Fayl:청화백자진사채복숭아연적.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d8/%EC%B2%AD%ED%99%94%EB%B0%B1%EC%9E%90%EC%A7%84%EC%82%AC%EC%B1%84%EB%B3%B5%EC%88%AD%EC%95%84%EC%97%B0%EC%A0%81.jpg/180px-%EC%B2%AD%ED%99%94%EB%B0%B1%EC%9E%90%EC%A7%84%EC%82%AC%EC%B1%84%EB%B3%B5%EC%88%AD%EC%95%84%EC%97%B0%EC%A0%81.jpg|right|thumb|180x180px| Moviy va oq chinni shaftoli shaklidagi suv tomizgichi, XVIII asr Joseon sulolasi]] [[Fayl:Korea-Joseon-Lacquer_drawer-01.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Korea-Joseon-Lacquer_drawer-01.jpg/200px-Korea-Joseon-Lacquer_drawer-01.jpg|left|thumb|200x200px| Seuldagi Koreya Milliy muzeyida marvarid [[Lok|naqshli lak]] tortmasi]] [[Koreya|Koreyada]] ishlab chiqarilgan noyob hunarmandchilik toʻplamlari mavjud. Hunarmandchilik sanʼatlarining aksariyat naʼmunalari kundalik foydalanish uchungina yaratilgan boʻlib, koʻpincha [[Estetika|estetikaga]] emas, balki amaliy foydalanishga koʻproq ahamiyat qaratiladi. Anʼanalarga koʻra, uy anjomlari sifatida metall, yogʻoch, mato, lak va sopol buyumlar ishlatilgan, ammo keyinchalik shisha, teri yoki qogʻoz buyumlari ham muomalaga kiritilgan. Koʻplab murakkab va puxta ishlab chiqilgan hunarmandchilik buyumlari, jumladan, zarhal tojlar, naqshli sopol idishlar, qozonlar yoki bezaklar qazilma ishlari davomida topilgan. Goryeo davrida bronzadan foydalanish juda rivojlangan. [[Jez]], yaʼni [[Mis|misning]] uchdan bir qismi [[rux]]<nowiki/>dan iborat qorishma, koreys hunarmandchiligida ayniqsa mashhur materiallardan biri sifatida qadirlangan. Ammo sulola seladon buyumlaridan foydalanishi bilan mashhur. [[Choson]] davridagi eng mashhur hunarmandchilik buyumlari [[Chinni|chinnidan]] yasalgan va ularning asosi koʻk rangdagi naqshlar bilan bezatilgan. Oʻsha davrda yogʻochsozlik ham rivojlangan boʻlib, shkaflar, sandiqlar, stollar yoki tortmalarni oʻz ichiga olgan yanada murakkab mebel qismlariga yasashlikka sabab boʻlgan. Koreya mebel yasash sanʼati Osiyo va dunyoning eng katta yogʻochga ishlov berish maktablaridan biri sifatida tanilgan. Bu kamida XVII asrdan beri oʻzgarmagan anʼanani saqlab qolgan ming yillikdan koʻproq vaqtga borib taqaladigan hunarmandchilikning bir qismidir. Aynan shu anʼana koreys mebellarini butun dunyo boʻylab antikvar buyum sotuvchilari va kollektorlar tomonidan ekzotik mebellarning eng koʻp savdoga qoʻyilgan sanʼat asariga aylantirdi. Koreyaliklar uslubi sifatida tan olinadigan bu noyob sanʼat Gʻarb tomonidan faqat 1940-yillar oxiri va 1950-yillardagi „kashf qilingan“<ref>Traditional Korean Furniture by Edward Reynolds Wright, Man Sill Pai</ref>. === Ksilografiya === 1234-yilda Koreyada Choy Yong-u tomonidan tuzilgan 50 jildlik „Oʻtmish va hozirgi marosimlar uchun belgilangan matnlar“da quyma metall koʻchma turi qoʻllanilgan, ammo bugungi kungacha bu kitobning birorta nusxasi saqlanib qolmagan. 1377-yili ksilografiyaning jikji uslubi yaratilgan. Metall harakatlanuvchi turning bu uslubi fransuz olimi Anri-Jan Martin tomonidan „Gutenberg turiga juda oʻxshash“ deb taʼriflangan<ref>Briggs, Asa and Burke, Peter (2002) A Social History of the Media: from Gutenberg to the Internet, Polity, Cambridge, pp.15-23, 61-73.</ref>. [[Fayl:JikjiType.gif|left|thumb|Eng qadimgi kitob boʻlgan „Jikji“ (1377-yil) ni chop etishda foydalanilgan harakatlanuvchi moslama.]] Koʻchma tur Koreyada hech qachon yogʻoch oʻymakorligi oʻrnini bosa olmaydi. Darhaqiqat, hatto [[Hangul|Hangulning]] tarqalishi ham yogʻochdan yasalgan buyumlar orqali amalga oshirilgan. Umumiy taxmin shundan iboratki, 200 000 dan ortiq individual turdagi elementlarni ishlab chiqarish xarajati tufayli harakatlanuvchi tip xitoycha belgilar qoʻllanilgankitoblarni blokli chop etishda qoʻllanilmaydi. Yagona nusxadan koʻproq nusxa koʻchirishdan boshqa holatlar uchun undan bor-yoʻgʻi bir yoki ikkitagina nusxa olishda yogʻochdan yasalgan bosmadan foydalanish uslubi ham kotibga toʻladigan pul miqdorining koʻpligi sababli ham iqtisodiy jihatdan samarali hisoblanmagan. Buyuk Sejong XV asrda alifbo tizimi boʻlgan hangul tilini kiritgan boʻlsa-da, hangul XX asrga kelibgina [[Hanja]]​​ oʻrnini egallay oldi{{sfn|Wilkinson|2012|p=911}}. Xitoydan farqli oʻlaroq, koʻchma turdagi tizim asosan yuqori qatlamli elita Koreya jamiyatida saqlanib qolgan:{{quotation|Koreyslarning koʻchma metall turidagi bosmaxonasi asosan Yi sulolasining qirollik metall quyish zavodida rivojlangan.Qirollik oilasi bu yangi texnika ishlab chiqarishda monopoliyani saqlab qolgan va qirollik mandati bilan barcha norasmiy bosma faoliyatni va bosmaxonani tijoratlashtirishga urinishlarni yo'qqa chiqargan. Shunday qilib, ilk Koreyada [[Ksilografiya|ksilografiya]] faqat jamiyatning yuqori qatlam vakillari, amaldorlar uchungina xizmat qilgan<ref>Sohn, Pow-Key, "Early Korean Printing," ''Journal of the American Oriental Society'', Vol. 79, No. 2 (April -June , 1959), pp.&nbsp;96–103 (103).</ref>.|Sohn Pow-Key}}Bugungi kunda koreys madaniyati tarixiy ksilografiya sanʼatini qayta tiklash va tarixiy qoʻlyozmalarni avvaldagidek yaratish uchun bir qator ishlar amalga oshirilmoqda. Jumladan, master Im Inho 2011-yildan 2015-yilga qadar qadimiy Jikji qoʻlyozmasini oʻz aslidek qayta tiklash uchun ksilografiya metall qurilmasini qayta ishlab chiqdi. === Keramika === [[Fayl:Korea_-_Seoul_-_National_Museum_-_Incense_Burner_0252-06a.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Korea_-_Seoul_-_National_Museum_-_Incense_Burner_0252-06a.jpg/200px-Korea_-_Seoul_-_National_Museum_-_Incense_Burner_0252-06a.jpg|thumb|267x267px| Goryeo sulolasiga mansub seladon tutatqisi]] Goryeo davrida yashil nefritdan yasalgan seladon buyumlari mashhurlikka erishdi.. XII asrda turli xil ranglarda yanada murakkab bezaklarni yaratishga imkon beruvchi murakkab inlaying usullari ixtiro qilindi. „Koreya sanʼati“ asarida Evelin MakKun shunday deydi: „XII asrda sopol buyumlar ishlab chiqarish eng yuqori darajaga yetdi. Chorak asrda bir vaqtning oʻzida bir nechta yangi uslublar paydo boʻldi, ulardan biri boʻlmish keramika buyumlar ishlab chiqarish sanoatini — koreys ixtirosi deya atash mumkin<ref>Evelyn McCune, The Arts of Korea: An Illustrated History</ref>.“ Ikkinchi jahon urushidan keyin [[Angliya|Angliyaning]] Viktoriya va Albert muzeyi xodimi William Bowyer Honey shunday deb yozgan edi: „Eng yaxshi koreys buyumlari nafaqat original, balki ular hozirgacha qilingan eng yaxshilari hamdur, shuningdek, bu kulolchilik buyumlari turli tashqi taʼsirlarga uchramagan edi. Ularda kulolchilikka xos boʻlgan barcha fazilatlar mujassam. Bu koreys kulollari, hatto xitoyliklar ham erisha olmagan choʻqqilarga yetishganligini bildiradi.“ <ref>{{Kitob manbasi|url=https://books.google.com/books?id=XrZQs-6KswMC&q=Korea+and+East+Asia+the+story+o+a+phoenix|title=Korea and East Asia: The Story of a Phoenix – Kenneth B. Lee|isbn=9780275958237|accessdate=2012-07-15|last=Lee|first=Kenneth B.|year=1997}}</ref> Oq [[chinni]] XV asrda juda tez mashhur boʻldi va tez orada seladon idishlarini ortda qoldirdi. Oq chinnilar odatda boʻyalgan yoki mis bilan bezatilgan koʻrinishda yasalgan. XVI asrda Imjin urushlari paytida koreys kulollari [[Yaponiya|Yaponiyaga]] olib kelindi va u yerda ular yapon kulolchiligiga katta taʼsir koʻrsatdilar<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.onmarkproductions.com/html/pottery.shtml|sarlavha=Pottery in Japan|nashriyot=Onmarkproductions.com|kirish sanasi=2010-06-01}} "For example, Japanʼs famous Hagi ware originated when Korean potters were brought back to Japan during the „pottery wars“ of 1592 AD and 1597 −1598 AD."</ref>. Bugungi kunda koʻplab yapon kulolchilik oilalari oʻzlarining sanʼati hamda ajdodlarini Koreya yarim orolini bosib olishga urinishlari paytida qoʻlga olgan ushbu koreys kulollariga borib taqalishini aytadilar<ref>{{Veb manbasi|nashriyot=BC Culture|url=http://blogcritics.org/archives/2005/08/11/090643.php|sarlavha=Review: Brighter than Gold – A Japanese Ceramic Tradition Formed by Foreign Aesthetics|muallif=Purple Tigress|kirish sanasi=2008-01-10|sana=August 11, 2005|arxivurl=https://web.archive.org/web/20080118054520/http://blogcritics.org/archives/2005/08/11/090643.php|arxivsana=2008-01-18}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.metmuseum.org/toah/ht/08/eaj/ht08eaj.htm|sarlavha=Muromachi period, 1392–1573|nashriyot=[[Metropolitan Museum of Art]]|sana=October 2002|kirish sanasi=2008-01-10|iqtibos=1596 Toyotomi Hideyoshi invades Korea for the second time. In addition to brutal killing and widespread destruction, large numbers of Korean craftsmen are abducted and transported to Japan. Skillful Korean potters play a crucial role in establishing such new pottery types as Satsuma, Arita, and Hagi ware in Japan. The invasion ends with the sudden death of Hideyoshi.}}</ref><ref>{{Kitob manbasi|url=https://books.google.com/books?id=pg5Qi28akwEC|title=Columbia Chronologies of Asian History and Culture|last=John Stewart Bowman|publisher=Columbia University Press|pages=170p|year=2002|isbn=978-0-231-11004-4}}</ref>. Choson davrida (XVII asr oxiri) koʻk-oq chinnilar mashhurlikka erishdi. Mazkur chinnilar oq chinni ustida och koʻk rangga boʻyash orqali tayyorlanadi. === Musiqa === [[Fayl:Farmer_dance.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Farmer_dance.jpg/220px-Farmer_dance.jpg|left|thumb| Pungmul]] Xalq musiqasi va saroy musiqasi oʻrtasida janrlar farqi mavjud. Koreys xalq musiqasi xilma-xil va murakkab, biroq xalq musiqasining barcha shakllari ritmlar to‘plamini (koreyscha 장단, Jangdan deb ataladi) va erkin belgilangan melodik rejimlar to‘plamini oʻzida namoyon etadi. Koreys xalq musiqasi — bu bir xonanda va bir barabanchi tomonidan ijro etiladigan Pansori (판소리) deb nomlanuvchi qoʻshiqdir. Baʼzan raqqosalar va baxshilar ham boʻlishi mumkin. Ular [[UNESCO|YuNESKOning „Dunyo xotirasi“ kitobida]] nomoddiy madaniy meroslar qatoriga kiritilgan<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=2003-11-08 |title='Pansori' was designated as intangible cultural property in UNESCO's Memory of the world. |work=Maeil Business Newspaper |url=http://news.mk.co.kr/newsRead.php?year=2003&no=366779}}</ref>, shuningdek, baraban chalib, raqsga tushiladigan va qoʻshiq kuylash orqali ijro etiladigan qoʻshiq turi Pungmul (풍물) ham shu roʻyxatdan joy olgan. Samul Nori — Pungmul va Sanjo (산조) asosida yaratilgan koreys anʼanaviy musiqasi hisoblanadi. U tezkor templarda pauzasiz ijro etiladi. Yana bir musiqa turi Nongak (농악) esa „dehqon musiqasi“ degan maʼnoni anglatadi. Koreys saroy musiqasining kuylanishini 1392-yilda Choson sulolasi davrida kuzatish mumkin. Koreys saroy musiqalariga A-ak, Dang-ak va Hyang-ak lar kiradi. Koreys qadimiy musiqalari hali ham koʻp ijro etiladi va kuylanadi. == Hayot tarzi == === Anʼanaviy uylar === [[Fayl:Korea-Seoul-Namsangol-02.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/Korea-Seoul-Namsangol-02.jpg/250px-Korea-Seoul-Namsangol-02.jpg|thumb|250x250px| Anʼanaviy uy, hanok (hano)]] [[Fayl:Korea_south_traditional_house.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Korea_south_traditional_house.jpg/200px-Korea_south_traditional_house.jpg|left|thumb|200x200px| Anʼanaviy dehqon uyi; Xalq qishlogʻi, Seul]] Koreyslarning anʼanaviy uylari Xanok ([[hangul]] :한옥) deb ataladi. Yashash joylari doimiy ravishda anʼanaviy geomantika yordamida tanlanadi. Qadimgi davrlardan beri geomansiya Koreya madaniyati va koreys shamanizmining muhim qismi boʻlgan boʻlsa ham, keyinchalik Koreya tarixining Uch qirollik davrida geomansiya Xitoy tomonidan qayta shakllantirilgan. Uyni iloji boricha koʻproq quyosh nuri olish uchun tepalikka va janubga qaragan holda qurish kerak. Ushbu yoʻnalish orqali uy qurish hali ham zamonaviy Koreyada qoʻllanilib kelinmoqda. Geomansiya, shuningdek, binoning shakliga, uning yoʻnalishiga va uy qurilgan material turiga taʼsir oʻtkazadi. Anʼanaviy koreys uylari ichki hovli(안채, ''anchae'') va tashqi hovlidan(사랑채, ''sarangchae'') iborat boʻladi. Shaxsiy tartib koʻp jihatdan mintaqaga va oilaning yashash tarziga bogʻliq. Aristokratlar ziyofatlar uchun tashqi hovlidan foydalangan boʻlsa, kambagʻal odamlar ''sarangchada'' qoramol boqishgan. Oila qanchalik boy boʻlsa, uy shunchalik katta boʻladi. Biroq, qiroldan tashqari har qanday oilaga 99 ''kandan'' (''kan'' — anʼanaviy uylarda ishlatiladigan ikkita ustun orasidagi masofa) ortiq yashash joyiga ega boʻlish taqiqlangan. Ichki hovli odatda yashash xonasi, oshxona va yogʻoch polli markaziy zaldan iborat boʻlgan. Ichki hovliga bundanda koʻproq xonalar biriktirilishi mumkin. Kambagʻal dehqonlarning tashqi hovlilari boʻlmagan. Polni isitish (온돌, ''ondol'') Koreyada qadimgi davrlardan beri qoʻllanilgan uslublardan biridir. Asosiy qurilish materiallari — [[Yogʻoch|yogʻoch]], loy, [[kafel]], [[Togʻ jinslari|tosh]] va somon hisoblanadi. Yogʻoch va loy oʻtmishda eng keng tarqalgan qurilish ashyosi boʻlganligi sababli, hozirgi kungacha koʻp eski binolar saqlanib qolmagan. === Bogʻlar === [[Fayl:Korea-Gyeongbokgung-Hyangwonjeong-01.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Korea-Gyeongbokgung-Hyangwonjeong-01.jpg/250px-Korea-Gyeongbokgung-Hyangwonjeong-01.jpg|thumb|250x250px| ''Hyangwonjeong'', Gyeongbokgungdagi bogʻ, Seul]] Ibodatxona bogʻlari va xususiy bogʻlarning tuzilish tarkibi deyarli bir xil. [[Sharqiy Osiyo|Sharqiy Osiyodagi]] koreys bogʻdorchiligiga asosan koreys shamanizmi va koreys xalq dini taʼsir koʻrsatgan. Shamanizm tabiat va uning sirlariga katta eʼtibor qaratadi, tabiatdagi oʻzgarmas tartibning tafsilotlariga ham alohida yondashiladi. Bogʻni sunʼiy elementlar bilan toʻldiradigan yapon va xitoy bogʻlaridan farqli oʻlaroq, anʼanaviy koreys bogʻlari sunʼiylikdan qochishadi, bogʻni „tabiatdan koʻra tabiiyroq“ koʻrinishda yaratishga harakat qilishadi. [[Lotus]] hovuzi Koreya bogʻidagi muhim ahamiyatli jorlardan biri hisoblanadi. Agar tabiiy oqim paydo boʻlsa, koʻpincha uning atrofida hovuz suvini tomosha qilishdan zavqlanish imkonini beruvchi vaqtinchalik pavilon bunyod etiladi. Terasli gul yotoqlari anʼanaviy [[Koreya|koreys]] bogʻlarida keng tarqalgan xususiyatlardan biridir. Gyeongju yaqinida joylashgan Poseokjeong yodgorligi Silla davrida qurilgan. Bu anʼanaviy koreys bogʻlarida suvning muhim ahamiyatga ega ekanligi kishi eʼtiborini tortadi. Poseokjeong bogʻida abalon (issiq dengiz molyuskasi) shaklidagi hovuzlar barpo etilgan. Silla shohligining soʻnggi kunlarida shohning mehmonlari hovuz atrofidagi qurilgan ayvonlarda oʻtirganliklari hamda, ziyofat paytida hovuzda sharob koʻzalari suzib yurganligini koʻrganliklari haqida oʻz qoʻlyozmalarida qayd etadilar === Milliy liboslar === [[Fayl:Korean_costume-Hanbok-children.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Korean_costume-Hanbok-children.jpg/200px-Korean_costume-Hanbok-children.jpg|thumb|200x200px| ''Hanbok'' ]] [[Fayl:Korea-Honrye-The_bride.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Korea-Honrye-The_bride.jpg/200px-Korea-Honrye-The_bride.jpg|left|thumb|200x200px| ''Xvarot'', kelin libosi]] [[Fayl:Traditional_Korean_dress_in_Yanggakdo_Hotel_Gift_Shop_(16157769135).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Traditional_Korean_dress_in_Yanggakdo_Hotel_Gift_Shop_%2816157769135%29.jpg/220px-Traditional_Korean_dress_in_Yanggakdo_Hotel_Gift_Shop_%2816157769135%29.jpg|right|thumb| Koʻrgazmada Shimoliy Koreya Chosŏn-ot]] [[Fayl:Bride's_Robe_(Hwalot),_27.977.4.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Bride%27s_Robe_%28Hwalot%29%2C_27.977.4.jpg/220px-Bride%27s_Robe_%28Hwalot%29%2C_27.977.4.jpg|left|thumb| Kelinning xalati (Hwalot), 19-asr, Bruklin muzeyi]] Hanbok (한복, 韓服) ([[Koreya Xalq Demokratik Respublikasi|KXDRda]] ''joseonot'' (조선옷) nomi bilan tanilgan) qadim zamonlardan beri kiyilib kelinadigan anʼanaviy libos turi. Hanbok ''koʻylak (jeogori'' '')'' va ''yubkadan'' (chima) iborat. Hanbokning kelib chiqish tarixi Koreya yarim orolidagi Uch Qirollik davriga borib taqaladi. 21-asrgacha jeogori, shim va chima kabi asosiy hanbok qismlari tuzilishi oʻzgarmagan, lekin vaqt oʻtishi bilan libosning uzunligi, kengligi va shakli avvalgi oʻlchamlaridan biroz boshqacharoq tarzda tikila boshlandi<ref>{{Veb manbasi|url=https://news.kmib.co.kr/article/view.asp?arcid=0003398125&code=14110000|sarlavha=Hanbok libosi tarixi|kirish sanasi=27-08-2022}}</ref>. Ijtimoiy maqomga koʻra, koreyslar turlicha kiyinishgan, bu kiyimni ijtimoiy darajaning muhim belgisiga aylantirgan. Taʼsirchan, lekin baʼzan noqulay liboslar hukmron sinf va qirol oilasi vakillari tomonidan kiyilgan. Bu yuqori tabaqalar oddiy odamlardan ajraib turish uchun [[Zeb-ziynat buyumlari|zargarlik buyumlaridan]] ham foydalanganlar. Ayollar uchun anʼanaviy zargarlik buyumlari maʼlum tabiat elementlari shaklidagi marjon koʻrinishida yasalgan. Zargarlik buyumlari qimmatbaho toshlardan tayyorlangan, va ipak do‘ppi tutashtirilgan. Oddiy odamlar koʻpincha boʻyalmagan oddiy kiyimlar bilan cheklangan. Ushbu kundalik kiyim Choson davrida nisbatan deyarli oʻzgarishlarga uchramadi. Asosiy kundalik kiyim avvalgidek saqlanib qoldi, lekin rasmiy va tantanali marosim liboslaridagi naqshlar sulolaning nelgilari bilan boyitildi. Qishda odamlar paxtadan tikilgan koʻylaklar kiyishgan. Moʻynali kiyimlar ham keng tarqalgan oʻz davrida urfga kirgan. Oddiy odamlar odatda toza oq boʻyalmagan materiallarni kiyishganligi sababli, ularni baʼzan ''oq libosli odamlar'' deb ham atashgan. ''Hanboklar'' maqsadlariga koʻra quyidagicha tasniflanadi: kundalik kiyim, tantanali kiyim va maxsus kiyim. Tantanali liboslar rasmiy tadbirlarda, jumladan, bolaning birinchi tugʻilgan kuni (doljanchi), toʻy yoki dafn marosimida kiyiladi. Shamanlar, amaldorlar uchun maxsus liboslar tikilgan boʻlib, odatda oddiy xalq vakillari bunday hanboklarni kiymaydilar. Bugungi kunda ''hanbok'' hali ham rasmiy tadbirlarda kiyiladi. Biroq, kiyimning kundalik foydalanilishi yoʻqolgan. Lekin, ayrim hududlarda yashovchi keksalar hali ham hanbok kiyib yurishadi, shuningdek, Choson sulolasidan qolgan aristokratik oilalarning faol mulkdorlarini ham hanbok kiygan holda uchratish mumkin. Baʼzi yoshlar orasida anʼanaviy libosga zamonaviy oʻzgarishlar berilishi va shu orqali zamonaviy hanbokning ommalashuviga sabab boʻlish mumkin<ref>{{Veb manbasi|url=http://english.chosun.com/site/data/html_dir/2016/10/29/2016102900345.html|sarlavha=Hanbok Renaissance Goes from Strength to Strength}}</ref>. === Milliy oʻyinlar === [[Fayl:Korea_yut_pan.jpg|thumb|Koreys milliy oʻyini yut pan]] Mingsognol-i(민소놀이)- bu koreys xalqining anʼanaviy oʻyini. Qadim zamonlardan beri u asosan bolalar oʻrtasida aqliy qobiliyatni rivojlantirish yoki oddiy odamlarning quvonchli bayram va marosimlarida shunchaki oʻyin-kulgu uchun oʻynaladi. Xalq o‘yinlaridan har qanday yoshdagi kishilar bahramand bo‘lishi mumkin, holbuki, faqat kattalar o‘ynaydigan o‘yinlar, o‘g‘il-qiz bolalar o‘yinlari, yoki faqatgina ayollar yo erkaklar o‘rtasida o‘ynaladigan o‘yin turlari ham mavjud. Baduk (바둑) — ikki oʻyinchi navbatma-navbat qora va oq toshlarni taxtaga qoʻyib, uyga egalik qilish maqsadida bellashilinadigan oʻyin turi. Bu, shuningdek, 19 gorizontal va vertikal chiziqli shaxmat taxtasida har bir chorrahada (jami 361 ta) tosh qoʻyish orqali hujum qilish va himoya qilish bilan oʻynaluvchi strategiyik jarayon hamdur. Koreya Respublikasi, Xitoy Xalq Respublikasi va Yaponiya kabi Sharqiy Osiyo mamlakatlari orasida mashhur boʻlib, har bir davlat biroz boshqacha qoidalarni qabul qiladi. Go qadimgi Xitoyda paydo boʻlgan, ammo uning kelib chiqishi aniq emas. Koreyada XX asr boshlariga qadar oʻz qoidalaridan foydalangan holda oʻynaladigan oʻyin — Baduk keng tarqalgan edi, ammo Koreya ozod boʻlgandan keyin zamonaviy Baduk Yaponiyadan kelib chiqqan degan tahminlar kuchayd. Bugungi kunda Baduk oʻynaydiganlar soni ancha kamaygan. Jang-gi (장기 (將棋)) — ikki tomonga, Qing va Xongga (yoki Cho va Xan) boʻlingan va armiyaga qoʻmondonlik qiladigan bosh qoʻmondon nuqtai nazaridan operatsiyani rejalashtiruvchi va amalga oshiradigan mavhum strategik stol oʻyini. Har biri 16 donaga ega va gʻolib raqibning qirolini qoʻlga kiritishi kerak. Undan asosan Koreya Respublikasi, Koreya Xalq Demokratik Respublikasi, Xitoy (ayniqsa, Yanbian Koreya avtonom prefekturasi) va Yaponiya kabi mamlakatlardagi koreyslar foydalanadi. Eng ahamiyatli jihati shundan iboratki, Xitoy shaxmatini Koreyadagi Uch Qirollik davrining ilk davri Xansagun davrida koʻchib kelgan minglab odamlar tarqatgan. Aytishlaricha, u koreyslarning didiga mos ravishda takomillashtirilib, hozirgi holatga kelgan<ref>정덕형, 《코리아 장기》, seorim madaniyati, 2003-yil, {{ISBN|89-7186-495-8}}.</ref>. === Koreys oshxonasi === [[Fayl:Korean_cuisine-Bibimbap-08.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Korean_cuisine-Bibimbap-08.jpg/200px-Korean_cuisine-Bibimbap-08.jpg|thumb|200x200px| Bibimbap]] [[Guruch]] Koreyaning asosiy taomidir. Yaqin vaqtgacha deyarli faqat qishloq xoʻjaligi mamlakati boʻlgan Koreyada asosiy retseptlar anʼanaviy tajribalar asosida shakllantirildi. Koreyada asosiy ekinlar guruch, [[arpa]] va loviya hisoblanadi, ammo koreys oshxonasida koʻplab qoʻshimcha mahsulotlardan ham foydalaniladi. [[Baliqlar|Baliq]] va boshqa dengiz mahsulotlari ham muhim ahamiyatga ega, chunki Koreya yarim orolda joylashgan boʻlib atrofidagi dengizlar aholiga doimiy baliq bilan taʼminlanish imkonini beradi. Fermentlarga boy retseptlar ham qadimgi davrlarda ishlab chiqilgan va koʻpincha anʼanaviy koreys taomlarini tavsiflaydi. Bularga tuzlangan baliq va tuzlangan sabzavotlar kiradi. Bunday oziq-ovqatlar inson tanasini qishda zarur [[Proteinlar|protein]] va [[vitaminlar]] bilan taʼminlaydi. Kimchi Koreyaning mashhur taomlaridan biridir. Kimchi — A va C vitaminlari, tiamin, riboflavin, temir, kaltsiy, karotin va boshqalarni oʻz ichiga olgan tuzlangan sabzavotlar toʻplamidan iborat. Kimchining koʻp turlari mavjud, jumladan, karam kimchi, piyozli kimchi, bodring kimchi, turp kimchi va kunjut kimchilar keng tarqalgan. Bugungi kunda kimchi nafaqat Koreya balki boshqa davlatlarda ham sevib isteʼmol qilinadi. Garnirlar (taomga qoʻshimcha tarzda beriluvchi yegulik) yoki Banchan Koreyada odatda ovqat bilan birga isteʼmol qilinadi. Asosiy taom deyarli har doimgarnirlar bilan birga dasturxonga tortiladi. Baʼzi tez-tez isteʼmol qilinadigan garnirlarga: Kimchi, tuzlangan turp, soya novdalari, ugra (Japchae), bodring salati va ziravorli ismaloq misol boʻladi. ==== Tantanali, marosim va ibodat taomlari ==== Shuningdek, koreyaliklar tomonidan turli marosim va maxsus ibodatlar uchun bir qator taomlar yaratilgan. Ularni tantanalar uchun taomlari va marosim ovqatlari deb nomlanuvchi ikki turga boʻlish mumkin. Tantanali ovqatlar bola 100 kunlik boʻlganida, birinchi tugʻilgan kunida, toʻy marosimida va oltmishinchi tugʻilgan kunida tayyorlanadi. Marosim taomlari ayni dafn marosimlarida, ajdodlar ruhini xotirlaganda, shamanlarning qurbonliklarida va shuningdek ibodat taomlari sifatida ishlatiladi. Ibodat taomlarining oʻziga xos xususiyati shundaki, u koreys oshxonasining beshta kuchli taʼmli ingrediyentlaridan ([[sarimsoq]], piyoz, yovvoyi rokambole, piyoz va [[zanjabil]]) va goʻshtdan foydalanmaydi. Marosimlar va tantanalar uchun guruchli kekslar tayyorlash odat tusiga kirgan. Ovqatning rangi va retseptlar tarkibi koreyslarning mashxur mezoni in va yang muvozanatiga mos keladi. ==== Qirollik saroyi oshxonasi (''surasang'') ==== Bugungi kunda surasang (anʼanaviy qirollik oshxonasi) butun aholi tomonidan isteʼmol qilinadigan taomlar jamlamasini oʻz ichiga oladi. Ilgari, sabzavotli yeguliklar muhim ahamiyatga ega edi. Biroq, bugungi kunga kelib goʻsht isteʼmoli qamrovi kengaydi. Anʼanaviy taomlarga ''ssambap'', ''[[Pulkogi|bulgogi]]'', ''sinseollo'', ''kimchi'', ''bibimbap'' va ''gujeolpanlar'' ,isol boʻladi. === Choy === Dastlab choy tantanali marosimllarda yoki anʼanaviy [[Tibbiyot|tibbiyotining]] bir qismi sifatida ishlatilgan. Meva, barglar, urugʻlar yoki ildizlardan tayyorlangan choylarning baʼzilari koreyslar orasida ommaviylashgan. Koreyada choyning beshta taʼmi alohida ajralib turadi, bular: shirin, nordon, shoʻr, achchiq va oʻtkir choy taʼmlaridir. === Oy taqvimi boʻyicha bayramlar === [[Fayl:Korea-Daeboreumnal-Full_Moon_Festival-02.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/Korea-Daeboreumnal-Full_Moon_Festival-02.jpg/200px-Korea-Daeboreumnal-Full_Moon_Festival-02.jpg|thumb|200x200px| Daeboreum]] Anʼanaviy koreys taqvimi [[Oy-quyosh taqvimi|Oy taqvimiga]] asoslangan. Sanalar Koreya [[Meridian|meridianidan]] hisoblanadi. Marosimlar va bayramlar koreys madaniyatidan kelib chiqqan. Koreya oy taqvimi 24 ta burilish nuqtasiga boʻlingan ((절기, jeolgi), har biri taxminan 15 kun davom etadi. Oy taqvimi oʻtmishda qishloq xoʻjaligi mehnatkashlari uchun jadval vazifasini ham oʻtagan, ammo zamonaviy koreys turmush tarzida oy taqvimidan foydalanish yoʻqolib bormoqda. [[Grigoriy taqvimi]] rasman 1895-yilda qabul qilingan, ammo anʼanaviy bayramlar va yoshni hisoblash hali ham eski oy taqvimga asoslanadi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Life in Asia, Inc.|url=http://www.lifeinkorea.com/Calendar/holidays.cfm|sarlavha=Korean Holidays|nashriyot=Lifeinkorea.com|kirish sanasi=2012-07-15|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120713071101/http://www.lifeinkorea.com/Calendar/holidays.cfm|arxivsana=2012-07-13}}</ref>. Keksa avlodlar hali hanuz oʻz tugʻilgan kunlarini oy taqvimiga koʻra nishonlaydilar. Bugungi kunda Koreyadagi eng katta festival bu — Seollal (anʼanaviy Koreya Yangi yili)dir. Shuningdek, Daeboreum (birinchi toʻlin oy), [[Tano bayrami|Dano]] (bahor bayrami) va Chuseok (hosil bayrami) ham koreyslarning muhimfestivallari sirasiga kiradi. Oy taqvimiga koʻra nishonlanadigan bir qator mintaqaviy festivallar ham mavjud. === Eʼtiqodlar === [[Fayl:Korea-Haeinsa-21.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Korea-Haeinsa-21.jpg/300px-Korea-Haeinsa-21.jpg|left|thumb|300x300px| Haeinsa ibodatxonasi]] Koreys xalqining asl dini [[Shomonlik|shamanizm]] boʻlib, u qadimgi davrlardagi kabi keng tarqalmagan boʻlsa ham, hanuzgacha saqlanib qolgan. Ayol shamanlar yoki ''mudanglar'' koʻpincha turli xil vositalarga yetishish uchun turfa ruhlarning yordamiga murojaat qilishadi. Keyinchalik [[buddizm]] va [[konfutsiylik]] Koreyaga Xitoy sulolalari bilan madaniy almashinuvlar asnosida kirib kelgan. Buddizm Goryeo sulolasining rasmiy dini sifatida tan olingan, shu sababli, bu davrda buddist rohiblarga koʻplab imtiyozlar berilgan. Biroq, Choson davrida buddizm oʻz nufuzini yoʻqotdi, shaharlarda buddist rohiblari taqiq ostiga olingan, ibodatxonalar faoliyatiga chek qoʻyilgan. Uning oʻrnida konfutsiylikning qatʼiy shakli, (baʼzilar buni xitoyliklar tomonidan qabul qilingan taʼlimotdan ham qatʼiyroq deb hisoblashadi) rasmiy falsafa asosiy dinga aylandi. Koreys konfutsiyligi seonbi sinfini oʻrganish yaʼni hokimiyat lavozimlarida ishlab turib halol hayot kechirgan koʻplab amaldorlar hayotidan naʼmuna olishga asoslangan edi. Koreya tarixi va madaniyati Koreya yarimorolining ikkiga ajralishidan qatʼi nazar, Koreya shamanizmi, [[Mahayana|Mahayana buddizmi]] va [[Konfutsiylik|konfutsiylikning]] anʼanaviy eʼtiqodlari koreys xalqi dinining asosiy taʼsir oʻtkazuvchisi va madaniyatining muhim jihati sifatida saqlanib qoldi<ref>[http://asiasociety.org/countries/religions-philosophies/historical-and-modern-religions-korea Asia Society — Historical and Modern Religions of Korea]</ref>. Darhaqiqat, bu anʼanalarning barchasi yuzlab yillar davomida xalq orasida ommaviylashib kelgan. Ular hali ham janubda nasroniylik <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.korea.net/korea/kor_loca.asp?code=U05|sarlavha=About Korea – Religion|nashriyot=Korea.net|kirish sanasi=2012-07-15|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100306163608/http://www.korea.net/korea/kor_loca.asp?code=U05|arxivsana=2010-03-06}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.everyculture.com/wc/Japan-to-Mali/South-Koreans.html|sarlavha=South Koreans|nashriyot=Every Culture|kirish sanasi=2012-07-15}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.everyculture.com/Ja-Ma/South-Korea.html|sarlavha=Culture of SOUTH KOREA|nashriyot=Every Culture|sana=1944-09-08|kirish sanasi=2012-07-15}}</ref> va shimol hukumati bosimiga qaramay oʻz mavqeini yoʻqotmagan holda saqlanib kelmoqda<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.everyculture.com/Ja-Ma/North-Korea.html|sarlavha=Culture of NORTH KOREA|nashriyot=Every Culture|kirish sanasi=2012-07-15}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/korea-north/|sarlavha=CIA The World Factbook – North Korea|nashriyot=Cia.gov|kirish sanasi=2012-07-15}}</ref>. == Jahon merosi ob’ektlari == [[Koreya]] hududida [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi roʼyxati]]<nowiki/>ga kiritilgan bir qancha ob’ektlar mavjud. === Jongmyo ziyoratgohi === Jongmyo ({{Talaffuz|Chonmyo}}) ziyoratgohi 1995-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi roʼyxati]]<nowiki/>ga kiritilgan, ziyoratgoh Seul shahrida joylashgan. Mazkur qadamjo [[Choson|Choson sulolasi]] qirollik oilasining ajdodlari ruhlariga bagʻishlab bunyod etilgan. Bunga koreys konfutsiy anʼanalari ham ulkan taʼsir koʻrsatgan. Mazkur ziyoratgohda har yili ''Jongmyo jeryeak (''{{Talaffuz|Chonmyo Tekje}}'')'' deb nomlanuvchi qadimiy saroy musiqasi (raqs joʻrligida) ijro etiladi. 1394-yilda qurilgan ziyoratgoh [[Osiyo|Osiyodagi]] eng uzun binolardan biri boʻlishi kerak edi. 19 ta xonaga joylashtirilgan 19 nafar imperator va 30 ta malikaning 19 ta yodgorlik lavhalari mavjud. Ziyoratgoh Imjin urushlari paytida yonib ketgan, ammo 1608-yilda qayta tiklangan. === Changdeokgung === Changdeokgung ({{Talaffuz|Chxandokkun}}), shuningdek, „ajoyib fazilat saroyi“ nomi bilan ham tanilgan. Saroy 1405-yildabunyod etilgan, 1592-yilda Imjin urushi paytida yonib ketgan va xarobalari 1609-yilda qayta tiklanib, hozirgi holiga keltirilgan. 300 yildan ortiq vaqt davomida Changdeokgung qirollik saroyi vazifasini bajarib kelgan. Saroy Koreya poytaxti [[Seul|Seul shahrida]] joylashgan. Saroyning dizayni atrof-muhit koʻrinishiga mutanosib tarzda shakllantirilgan. Saroyning orqa hovlisidagi baʼzi daraxtlarning yoshi hozirda 300 dan oshganligi taxmin qilinadi. Changdeokgung 1997-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi]] roʻyxatiga kiritilgan. === Bulguksa === [[Fayl:Seokguram_Buddha.JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Seokguram_Buddha.JPG/260px-Seokguram_Buddha.JPG|thumb|355x355px| Seokguram inshootidagi haykal Grotto]] Bulguksa, shuningdek, ''Buddanining tarixiy'' ibodatxonasi va ''Seokguram Grottosining'' uyi sifatida ham tanilgan. Inshoot 751-yilda qurilgan va koʻp sonli zallardan iborat. Mazkur hududda ikkita [[pagoda]]<nowiki/>oʻrnatilgan. ''Seokguram grottosi'' Bulguksa ibodatxonasining ermitaji hisoblanadi. Asosiy xonada Budda haykali oʻrnatilgan. Mazkur ibodatxona va grotto 1995-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] Jahon merosi roʻyxatiga kiritilgan. === Tripitaka Koreana va Haeinsa === Haeinsa ({{Talaffuz|Heinsa}}) — Janubiy Kyonsang provinsiyasidagi katta ibodatxonadir. U dastlab 802-yilda qurilgan va dunyodagi eng qadimgi Buddist yogʻoch qoʻlyozmalari boʻlgan ''Tripitaka Koreana'' yogʻoch bloklarini oʻzida saqlagan<ref name="Heritage">{{Veb manbasi|sarlavha=Tripitaka Koreana at Haeinsa Temple|url=http://www.ocp.go.kr/english/treasure/dom_hae.html|nashriyot=Cultural Properties Administration of South Korea|kirish sanasi=2008-02-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20090506052257/http://www.ocp.go.kr/english/treasure/dom_hae.html|arxivsana=2009-05-06}}</ref>. Ushbu yogʻoch bloklarning oʻymakor bezaklarini tayyorlash 1236-yilda boshlangan va jarayon 1251-yilda yakunlangan. Yogʻoch bloklar imperator va koreys xalqining taqvodorligidan dalolat beradi. ''[[Tripitaka]]'' soʻzi [[sanskrit]] tilidan olingan boʻlib, [[Buddizm|buddistlarning]] estetik qonunlariga ishora qiluvchi uchta savat maʼnosini anglatadi. ''Tripitaka Koreana'' 81’258 darajali yogʻoch blokdan iborat va buddist yozuvlarining eng katta, eng qadimgi va eng toʻliq toʻplamidir. Ajablanarlisi shundaki, yogʻoch bloklarning birortasida xatolik yoki nuqson izlari topilmagan. ''Tripitaka Koreana Hanjada'' [[Hanja|oʻyilgan]] eng chiroyli va toʻgʻri [[Buddizm|buddist]] qonun-qoidalar toʻplami sifatida tan olingan. Mazkur hudud 1995-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi]] roʻyxatiga kiritilgan. === Hwaseong === [[Fayl:Bifyu_8.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Bifyu_8.jpg/250px-Bifyu_8.jpg|left|thumb|250x250px| Gʻarbiy darvoza va qoʻriq minorasining old koʻrinishi]] Hwaseong ({{Talaffuz|Xvason}})-- [[Koreya Respublikasi|Janubiy Koreyaning]] [[Seul]] shahri janubidagi [[Suvon]] shaharchasining istehkomidir. Uning qurilishi 1796-yilda yakunlangan va u oʻsha paytda maʼlum boʻlgan Koreya istehkomining barcha eng soʻnggi qulaylikarini oʻz ichiga oladi. Qal’ada qirolning shahar yaqinidagi otasining qabriga tashriflari uchun bunyod etilgan ajoyib saroy ham mavjud. Qal’a tekis va baland-past tepaliklardan iborat hududni qamrab oladi, bu [[Sharqiy Osiyo|Sharqiy Osiyoda]] kam uchraydigan qal’aga tjoy tanlash uslubidir. Devorlarning uzunligi 5,52 kilometrni tashkil etadi va perimetri boʻylab 41 ta ob’ekt mavjud. Bularga toʻrtta asosiy darvoza, suv yigʻish uchun hovuz, toʻrtta maxfiy darvoza va mayoq minorasi kiradi. Hwaseong 1997-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi]] roʻyxatiga kiritilgan. === Namhansanseong === Namhansanseong ({{Talaffuz|Namhansansong}}) 2014-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi|Butunjahon merosi]] ob’ektiga aylantirildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Namhansanseong|url=https://whc.unesco.org/en/list/1439|ish=UNESCO World Heritage Centre|kirish sanasi=22 September 2016|til=en}}</ref>. === Sansa, Buddist togʻ monastirligi === Sansa — Koreya yarim orolining janubiy viloyatida joylashgan buddist togʻ monastirlari jamlanmasidir. VII—IX asrlarda tashkil etilgan inshootlarni oʻz ichiga olgan yettita ibodatxonaning fazoviy joylashuvi Koreyaga xos boʻlgan umumiy xususiyatlarni oʻzida namoyon etadi, jumladan, yonma-yon qurilgan toʻrtta bino (Budda zali, pavilyon, maʼruza zali va yotoqxona) bilan oʻralgan „madang“ (ochiq hovli). Ular juda koʻp sonli alohida diqqatga sazovor inshootlar, ob’ektlar, hujjatlar va ziyoratgohlarni oʻz ichiga oladi. Ushbu tog 'monastirlari muqaddas joylar boʻlib, ular bugungi kungacha eʼtiqod va kundalik diniy amaliyotning yashash markazlari sifatida saqlanib qolgan. <ref>{{Veb manbasi|url=https://whc.unesco.org/en/list/1562|sarlavha=Sansa, Buddhist Mountain Monasteries in Korea|muallif=Centre|ism=UNESCO World Heritage|ish=whc.unesco.org|til=en|kirish sanasi=2018-07-31}}</ref> === Kesondagi tarixiy yodgorliklar va joylar === 2013-yili Kesondagi tarixiy obidalar va diqqatga sazovor joylar [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi|Butunjahon merosi ro‘yxatiga]] kiritilgan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Historic Monuments and Sites in Kaesong|url=https://whc.unesco.org/en/list/1278|ish=UNESCO World Heritage Centre|kirish sanasi=22 September 2016|til=en}}</ref>. === Gochang, Hwasun va Ganghva === ''Gochang'', Hw''asun'' va ''Ganghva (''{{Talaffuz|Kochhan, Hvasun, Kanhvado}}'')'' 2000-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi]] roʻyxatiga kiritilgan. Bu hududlarda yuzlab turli megalitlarni oʻz ichiga olgan tarixiyi qabristonlar joylashgan. Bu megalitlar miloddan avvalgi I asrda katta tosh bloklaridan yaratilgan qabr toshlaridir<nowiki/>[[Togʻ jinslari|.]] Megalitlarni butun dunyo boʻylab topish mumkin, ammo Gochang, Hwasun va Ganghva hududarida topilganlari boshqalaridan tubdan farq qiladi. === Gyeongju hududi === Gyeongju ({{Talaffuz|Kyondju}}) atrofidagi tarixiy hudud 2000-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi]] roʻyxatiga kiritilgan. Gyeongju Silla qirolligining poytaxti edi. Silla hukmdorlarining qabrlari hali ham shahar markazida joylashgan qabristonda saqlanmoqda. Bu qabrlar sopol tepalikka koʻmilgan, baʼzi yerlarda [[Ehrom (bino)|piramidalarga]] oʻxshatilgan qoyatosh xonalariga ega sagʻanalar ham uchrab turadi. Gyeongju atrofidagi hudud, xususan, Namsan togʻidan Silla davriga oid yuzlab arxeologik qazilmalar topilgan. Poseokjeong ushbu hududlar orasida eng mashhurlaridan biridir, shuningdek koʻplab koreys buddist sanʼati naʼmunalari, budda haykallari, releflar, [[Pagoda|pagodalar]] va asosan VII--X asrlarda qurilgan [[Ibodatxona|ibodatxonalar]] va [[Saroy (qasr)|saroylar]] qoldiqlari arxeologik izlanishlar davomida chuqur oʻrganilgan. === Koguryo maqbaralari majmuasi === Koguryo maqbaralari majmuasi [[Pxenyan]]<nowiki/>dagi Janubiy Pyongʻan va [[Koreya Xalq Demokratik Respublikasi|Shimoliy Koreyaning]] Janubiy Hwanghae provinsiyasi joylashgan Nampo shahridan topilgan. 2004-yil iyul oyida mazkur hudud 38-parallelning shimolidagi birinchi [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi]] ob’ektiga aylandi. Maqbaralar majmuasi Koreyaning Uch Qirolligidan biri boʻlgan [[Koguryo|Goguryeo]] davrida hukmronlik qilgan qirollar va oila aʼzolarining jami 63 ta qabrlidan tashkil topgan. Mazkur qirollik miloddan avvalgi 32-yillarda Shimoliy Koreya va [[Manjuriya|Manchuriya]] atrofida tashkil etilgan va 427-yilda poytaxt Pxenyanga koʻchirilgan. Bu qirollik milodiy V--VII asrlari orasida mintaqada hukmronlik qilgan. == Shuningdek qarang == {{Portal|Society|North Korea|South Korea|Asia}} * [[K-pop]] * [[Koreya]] * [[Koreya Respublikasi]] * [[Koreya Xalq Demokratik Respublikasi]] * [[Koreya Havo Yo'llari]] * [[Koreya Respublikasi pasporti]] * [[Koreyaning ikkiga bo'linishi]] * [[Koreys urushi]] * [[Koreya yarim oroli]] * [[Koreys drama]] * [[Koreys yozuvi]] == Manbalar == {{Manbalar}} == Tashqi havolalar == * [http://www.koreasociety.org/dmdocuments/2005-07-25-origins-byington.mp3 Koreya jamiyati podkasti: koreyslarning kelib chiqishi va ularning madaniyati — I qism] * [http://www.koreasociety.org/dmdocuments/2005-07-25-origins-byington2.mp3 Koreya jamiyati podkasti: koreyslarning kelib chiqishi va ularning madaniyati — II qism] * [https://web.archive.org/web/20160118054357/http://www.pyongyang-painters.com/ Shimoliy Koreya rassomlarini tanishtirishga ixtisoslashgan onlayn galereya] * [http://old-koreaphotos.wikispaces.com 1895-1930 yillardagi jamoat sahnalari, xatti-harakatlari, binolarni aks ettiruvchi dastlabki fotosuratlar loyihasi] * [http://www.zkorean.com/about_korea/korean_customs Koreya urf-odatlari haqida qisqacha tushuntirish (umumiy urf-odatlar, hurmat, nikoh, ovqatlanish)] * http://blog.daum.net/ulsanlike/11788545 ulsan Koreya * [http://clothinglook.com/korean-style/ Koreys uslubi va modasi] [[Turkum:Koreya]] [[Turkum:Koreya madaniyati]] [[Turkum:Jahon merosi roʻyxati]] o4ee93gmz5rvfh0dlhmwglfkpw28fo0 2815873 2815867 2022-08-28T12:17:45Z Husniddin Rasulov 73000 wikitext text/x-wiki {{thr|[[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 18:14, 25-Avgust 2022 (UTC)}} [[Fayl:Korean_architecture_roof_detail_2.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Korean_architecture_roof_detail_2.jpg/250px-Korean_architecture_roof_detail_2.jpg|thumb|333x333px| ''Dancheong'', Kyonbok saroyidagi binodagi dekorativ rasmlar]] [[Fayl:Lotus_lantern_festival_2001.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Lotus_lantern_festival_2001.jpg/200px-Lotus_lantern_festival_2001.jpg|thumb|267x267px| Lotus chiroq festivali]] Koreyaning anʼanaviy '''madaniyati''' [[Koreyaning ikkiga bo'linishi|Koreyaning]] 1945-yilda boʻlinishidan oldingi [[Koreya]] va janubiy [[Manjuriya|Manchuriyaning]] umumiy madaniy va tarixiy merosini oʻz ichiga oladi. Manjuriya Shimoliy-Sharqiy Osiyodagi qadimiy geografik va tarixiy mintaqa, jumladan, Xitoy va Rossiya kabi mamlakatlar hududining maʼlum bir qismidan tashkil topgan hududdan iborat edi. Dunyodagi eng qadimgi uzluksiz madaniyatlardan biri sifatida [[koreyslar]] oʻzlarining anʼanaviy rivoyatlarini naʼmuna qilib koʻrsatadilar<ref>Korean Culture, Volume 23, Issue 2</ref><ref>Food, Cuisine, and Cultural Competency for Culinary, Hospitality, and Nutrition Professionals by Sari Edelstein</ref><ref>A Concise History of Korea: From the Neolithic Period through the Nineteenth Century by Michael J. Seth</ref>. 20-asrning oʻrtalaridan boshlab Koreya hududi [[Koreya Xalq Demokratik Respublikasi|Shimoliy Koreya]] va [[Koreya Respublikasi|Janubiy Koreya]] davlatlari oʻrtasida boʻlinib ketdi, natijada bugungi kunda ham kuzatilishi mumkin boʻlgan bir qator madaniy farqlar paydo boʻldi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.korea-is-one.org/article.php3?id_article=2565|arxivurl=https://archive.today/2008.12.11-112904/http://www.korea-is-one.org/article.php3?id_article=2565|arxivsana=2008-12-11|sarlavha=See "Same roots, different style" by Kim Hyun|nashriyot=Korea-is-one.org|kirish sanasi=2012-07-15}}</ref><ref>{{Kitob manbasi|url=https://books.google.com/books?id=jjOva6fF96AC&q=The+Koreas:+a+global+studies+handbook+By+Mary+E.+Connor|title=The Koreas: A Global Studies Handbook – Mary E. Connor|accessdate=2012-07-15|isbn=9781576072776|year=2002|last=Connor|first=Mary E.}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://cirrie-sphhp.webapps.buffalo.edu/culture/monographs/korea.pdf|sarlavha=An Introduction to Korean Culture for Rehabilitation Service Providers|nashriyot=Center for International Rehabilitation Research Information & Exchange|kirish sanasi=2020-07-01}}</ref>. [[Choson|Choson sulolasidan]] oldin koreys shamanizmi koreys madaniyatida chuqur ildiz otgan edi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.gugak.go.kr/download/data/dict_201011241951496.PDF|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141015184157/http://www.gugak.go.kr/download/data/dict_201011241951496.PDF|arxivsana=2014-10-15|sarlavha=Religious Music : Shamanism|nashriyot=gugak.go.kr}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://english.visitkorea.or.kr/enu/AK/AK_EN_1_4_8_3.jsp|sarlavha=Shamanism|nashriyot=Korea Tourism Organization|kirish sanasi=2014-08-17|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140819082849/http://english.visitkorea.or.kr/enu/AK/AK_EN_1_4_8_3.jsp|arxivsana=2014-08-19}}</ref>. == Tarix == Tung-i xalqi (soʻzma-soʻz tarjima qilganda „sharqiy kamonchilar“ maʼnosini bildiradi) miloddan avvalgi uchinchi ming yilliklarda Manjuriya hududida istiqomat qilgan. Mazkur xalqning urf-odatlari hozirgi Shimoliy Koreya odatlariga mutanosib. Afsonaga koʻra, Hwanung ismli mavjudot osmondan yerga tushib, u yerda odam boʻlishni xohlaydigan yoʻlbars va ayiqni uchratgan. Faqat ayiqning xohishi amalga oshadi va Hwanung keyinchalik shu odamga aylangan ayiqqa turmushga chiqadi. Ikkalasining Dangun ismli oʻgʻli bor boʻlib, u miloddan avvalgi 2333-yilda Koreyaning birinchi hukmdori sifatida taxtga oʻtiradi. Aytishlaricha, bu afsonaviy podshohning avlodlari qirollikni 1000 yildan ortiq vaqt davomida boshqarib kelishgan. Koreyaning mahalliy qabilalariga xitoylik muhojirlarning uzluksiz kelib qoʻshilishi tufayli butun yarim orol Wi Man afsonalarida aks ettirilganidek aralash aholi koʻrinishini oldi. Immigrant xalqlar koreys madaniyatini turli oqimlariga taʼsir o‘tkazdilar, masalan, shamanizm va xitoy taʼsirida koreys madaniyatida turli oʻzgarishlar yuz berdi. Shuningdek, koʻp sohalardagi fikrlar va dunyoqarash qadimgi shamanizmga moslashib ketgan boʻlsa ham, konfutsiylikning koreyslar tomonidan chuqur oʻzlashtirilishi, ular hayotining barcha jabhalariga oʻz taʼsirini oʻtkazmay qolmadi. Bugungi kunga qadar Koreya xalqi oʻziga xos koʻplab qadriyatlarini saqlab qolganlar, garchi ular zamonaviy Gʻarb taʼsiri asosan Amerika urf-odatlari aralashuvi ostida yoʻq boʻlib ketayotgangdek koʻrinsa ham, ayrim koreys oilalari hali-hanuz milliy urf-odatlarga xos tarzda hayot kechiradilar. == Janubiy Koreya madaniyati == [[Fayl:Dancheong_Style.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Dancheong_Style.jpg/220px-Dancheong_Style.jpg|left|thumb| Dancheong dekorativ rasmli katta baraban]] [[Koreya Respublikasi|Janubiy Koreyaning]] zamonaviy madaniyati Koreyaning ilk ko‘chmanchi qabilalari orasida keng tarqalgan anʼanaviy madaniyatdan kelib chiqqan. Minglab yillar davomida qadimgi Xitoy koʻchmanchilari taʼsirida oʻzgarishlarga uchragan qadimiy Koreya madaniyatini saqlagan [[Koreya Respublikasi|Janubiy Koreya]], 1945-yilda [[Koreyaning ikkiga bo'linishi|Koreya boʻlinganidan]] beri Shimoliy Koreya madaniyatidan ancha uzoqda boʻlgan oʻz madaniy rivojlanish yoʻlini saqlagan holda shimoldan ajralib chiqdi. Janubiy Koreyaning, ayniqsa [[Seul|Seulning]] [[Industrial oʻsish|sanoatlashtirilishi]] [mamlakat yoki mintaqada sanoatning keng miqyosda rivojlanishi], [[Urbanizatsiya|urbanizatsiyalashishi]] [aholining shaharlarga koʻchib oʻtishi] va [[Vesternizatsiya|gʻarblashuvi]] [gʻarb madaniyatining oʻzlashtirilishi] [[Koreyslar|koreys xalqining]] hayotida tub oʻzgarishlar paydo qildi. Iqtisodiyot va turmush tarzining o‘zgarishi aholining yirik shaharlarda to‘planishiga (qishloqlari aholisining kamayishiga) olib keldi. Ko‘p [[Avlod|avlodli]] uy xo‘jaliklari kichik oilalarga (ota-ona va ularning farzandlaridan iborat) ajraladi. Bugungi kunda koreys madaniyatining koʻplab elementlari, ayniqsa [[Ommaviy madaniyat|ommabop madaniyati]] butun dunyo boʻylab tarqaldi va dunyodagi eng koʻzga koʻringan madaniy kuchlardan biri hisoblanadi<ref>{{Cite journal|last=Yong Jin|first1=Dal|title=Hallyu 2.0: The New Korean Wave in the Creative Industry|journal=International Institute Journal|date=2011|volume=2|issue=1|url=https://quod.lib.umich.edu/i/iij/11645653.0002.102/--hallyu-20-the-new-korean-wave-in-the-creative-industry?rgn=main;view=fulltext}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Farrar |first=Lara |title='Korean Wave' of pop culture sweeps across Asia |work=CNN |url=http://edition.cnn.com/2010/WORLD/asiapcf/12/31/korea.entertainment/index.html}}</ref><ref>{{Cite journal|title=The Global Impact of South Korean Popular Culture: Hallyu Unbound ed. by Valentina Marinescu|journal=Korean Studies|year=2015|url=https://www.researchgate.net/publication/293479051|doi=10.1353/ks.2015.0005|last=Cheon|first1=Sang Yee|volume=39|pages=113–114}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Kim |first=Harry |date=2 February 2016 |title=Surfing the Korean Wave: How K-pop is taking over the world {{!}} The McGill Tribune |work=The McGill Tribune |url=http://www.mcgilltribune.com/a-e/surfing-the-korean-wave-how-k-pop-kpop-is-taking-over-the-world-012858/}}</ref>. == Shimoliy Koreya madaniyati == [[Koreya Xalq Demokratik Respublikasi|Shimoliy Koreyada]] madaniyatining asosiy oʻziga xosligi shundan iboratki, shimolliklar oʻtmishdagi eng yaxshideb hisoblangan qadriyatlarni oʻzlarida olib qolishgan va kapitalistik elementlardan toʻliqvoz kechishgan. Adabiyot, sanʼat, musiqa va raqs kabi sanʼatdagi ommabop, xalq uslublari va qadriyatlari koreys xalqining chinakam noyob ruhini ifodalovchi vositalar sifatida qadrlanadi. Shimoliy koreyalik etnograflar, (yaʼni, maʼlum bir jamiyat yoki tashkilotni oʻrganib, ularning xatti-harakatlari va oʻzaro taʼsirini yaqindan kuzatishni oʻz ichiga olgan sifatli tadqiqotlar olib boradigan odamlar) koʻp vaqtlarini toʻgʻri proletar yoki xalq ruhiga ega boʻlgan, jamoaviy ongni rivojlantirishga yordam beradigan, madaniy oqim shakllarni qayta tiklashga sarflaydilar. Proletar kapitalistik jamiyati nuqtai nazaridan sinflarni marksizm taʼlimoti asosida oʻrganish maʼqullanadi (oriylar tomonidan ishlab chiqilgan kasta tizimi bilan adashtirmaslik kerak), shu jumladan proletarlar va burjuaziya taʼlimotlariga ham mutanosib tarzda ish olib boriladi. Boshqa sinflarga yer egalari, mayda burjuaziya vakillari, dehqonlar va lumpenproletariatlar kiradi, lekin kapitalizm dinamikasi nuqtai nazaridan bu birlamchi doimiy holat hisoblanmaydi. Shimoliy Koreya raqslarida jonli, optimistik musiqiy va xoreografik ifodalar koʻp qoʻllaniladi. Guruh xalq raqslari va xor qo‘shiqlari anʼanaviy ravishda Koreyaning barcha qismlarida emas, ayrim hududlaridagina ommalashgan. Ular Shimoliy Koreya boʻylab 1990-yillarning boshida maktablar va universitet talabalari orasida targʻib qilinar edi. Oʻz davrida mashxur boʻlgan fermerlarning musiqa ansambllari ham keyinchalik qayta tiklandi. == Yanbian Koreya avtonom hukumati madaniyati == Mandarin xitoy va [[Koreys tili|koreys]] tillari Yanbian hududida rasmiy til sifatida ishlatiladi. ''Vice News jurnali'' mazkur hukumatni Shimoliy va Janubiy Koreya madaniyatining mashhurligi tufayli „Gʻarbiy Koreya“ va „Uchinchi Koreya“ deb taʼriflaydi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.vice.com/en_us/article/gqwppy/atlas-hoods-the-third-korea|sarlavha=The Third Korea}}</ref>. Yanbian Koreya avtonom hukumati muzeyi qurilishi1960-yilda rejalashtirilgan va 1982-yilda keng ommaga namoyish etilgan. Unda 10 000 dan ortiq eksponatlar, shu jumladan 11 ta birinchi darajali artefaktlar mavjud.  Koʻrgazmalarning yorliqlari va tushuntirishlari 2 tilda, koreys va xitoy tillarida keltirib oʻtilgan. Bu ikkala tilda ham yo‘l-yo‘riq beruvchi gid sayohatlari tashkil etilgan. == Buddizmning madaniyat va anʼanalarga taʼsiri == [[Fayl:Korea-Haeinsa-21.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Korea-Haeinsa-21.jpg/220px-Korea-Haeinsa-21.jpg|left|thumb|220x220px| Rohiblar Xaynsada kechki ibodatdan soʻng oʻz xonalariga tushishadi.]] Koreya madaniyati [[Buddizm|buddizmdan]] chuqur taʼsirlangan, chunki buddizm Koreya madaniyatining oʻziga xos jihatiga aylanib ulgurgan edi, shu jumladan, buddist boʻlmagan koreyslar tomonidan amal qiladigan dunyoviy koreys anʼanalari ham buddizm qoidalariga asoslangan<ref name="influ1" />. 2005-yilda hukumat tomonidan oʻtkazilgan soʻrovlar shuni koʻrsatdiki, janubiy koreyaliklarning chorak qismi buddizm diniga eʼtiqod qiladi. Biroq, Janubiy Koreyadagi buddistlarning haqiqiy soni noaniq, chunki nasroniy aholidan farqli oʻlaroq, buddistlarni aniqlashning aniq yoki eksklyuziv mezonlari mavjud emas. Buddizmning anʼanaviy koreys madaniyatiga qoʻshilishi sababli u rasmiy din emas, balki falsafa va madaniy asos deb qaraladi. Natijada, yerlik aholidan boshqai koʻplab odamlar ham buddizm taʼsir etgan ayrim anʼanalarga rioya qiladigan boʻlganlar. Shunday qilib, dunyoviy dindorlar yoki boshqa dinlarga ergashmaydigan eʼtiqod taʼsirida boʻlganlarni hisobga olsak, Janubiy Koreyada buddistlar soni ancha koʻp deb hisoblanadi<ref name="influ1">{{Kitob manbasi|url=https://books.google.com/books?id=Jb0rCQD9NcoC&q=atheism|last=Kedar|first=Nath Tiwari|year=1997|title=Comparative Religion|publisher=[[Motilal Banarsidass]]|isbn=81-208-0293-4}}</ref>. Xuddi shunday, Shimoliy Koreyada buddistlar aholining 4,5 % ni tashkil qilsalar, aholining ancha katta qismi (70 % dan ortigʻi) buddist falsafasi va urf-odatlari taʼsiridagi ateistlardan iborat<ref>[https://web.archive.org/web/20071013201130/http://www.religiousintelligence.co.uk/country/?CountryID=37 Religious Intelligence UK Report]</ref><ref>[http://geography.about.com/od/northkorea/a/northkorea.htm] North Korea, about.com</ref>. Buddizm Koreyaga 372-yilda<ref>{{Veb manbasi|url=http://afe.easia.columbia.edu/tps/300ce_ko.htm#buddhism|sarlavha=300 to 600 CE: Korea &#124; Asia for Educators &#124; Columbia University|nashriyot=Afe.easia.columbia.edu|kirish sanasi=2012-03-06}}</ref>, tarixiy [[Budda|Sidxarta Gautama]] (buddizm asoschisi) vafotidan taxminan 800 yil oʻtgach, Sobiq Qin shahridan (Shimoliy Xitoyning IV asrdagi davlati) kirib kelgan. Bu davrda mahalliy din [[Shomonlik|shamanizm]] keng kurtak yozgan edi. Samguk yusa va Samguk sagi qadimiy yozuvlarida 4-asrda Uch shohlik davrida [[Koreya|Koreyaga]] [[Buddizm|buddist]] taʼlimotini yoki Dxarmani birinchi boʻlib olib kelgan 3 rohibni qayd etiladi, bular: Malananta — Xitoy janubidagi Serindiya hududidan kelgan [[Hindiston|hind]] [[Buddizm|buddist]] rohibi; Sundo — Sharqiy Jin sulolasi davrida milodiy 384-yilda Janubiy [[Koreya|Koreya yarimorolidagi]] Baekje qirolligida buddizmni rivojlantirgan rohib; Ado — shimoliy Xitoy davlatidan boʻlgan rohib Sobiq Qin davrida milodiy 372-yilda Markaziy Koreyadagi Silla shahriga va Shimoliy Koreyadagi Goguryeoga [[Koguryo|buddizmni]] olib kelgan rohib<ref>"Malananta bring Buddhism to Baekje" in ''Samguk Yusa'' III, Ha & Mintz translation, pp. 178-179.</ref><ref name="autogenerated9">{{Citation|last=Kim|first1=Won-yong|title=An Early Gilt-bronze Seated Buddha from Seoul|journal=Artibus Asiae|volume=23|issue=1|year=1960|pages=67–71|doi=10.2307/3248029|jstor=3248029}}, pg. 71</ref>. Tabiatga sigʻinish buddizm urf-odatlariga zid boʻlmaganligi sababli, shamanizm tarafdorlari tomonidan oʻz dinlariga qoʻshilishga ruxsat berilgan. Shunday qilib, buddizmgacha boʻlgan davrda shamanistlar ruhlar qarorgohi deb hisoblagan togʻlar keyinchalik buddist ibodatxonalari joylashgan joyga aylandi. Garchi u dastlab Goryo (918-1392) davrida davlat mafkurasi sifatida qoʻllab-quvvatlangan boʻlsa ham, Koreyadagi buddizm [[Choson]] (milodiy 1392-1897) davrida besh yuz yildan ortiq davom etgan qattiq repressiyaga uchradi. Bu davrda neo-konfutsiylik buddizmning oldingi hukmronligini yengib chiqdi. Buddist rohiblar Yaponiyaning Koreyaga bosqinini qaytarishga yordam berganidan keyingina (1592—1598) buddistlarni taʼqib qilish toʻxtatildi. Koreyada buddizm 1910-yildan 1945-yilgacha davom etgan mustamlakachilik davrida mavqei biroz mustahkamlandi, Choson davrining oxirigacha oʻzining ommaviyligini saqlab qoldi. Biroq, bu buddist rohiblar nafaqat 1945-yilda yapon hukmronligiga chek qoʻyishdi, balki oʻzlarining anʼanalari va amaliyotlarini isloh qilish orqali oʻzlarining oʻziga xos va alohida diniy oʻziga xosliklarini namoyon etdilar. Ular koʻplab buddist jamiyatlariga asos soldilar va rohiblarning yosh avlodi ''Mingung Pulgyo'' yoki „xalq uchun buddizm“ mafkurasini yaratdilar. Bu mafkuraning ahamiyati shundaki, u oddiy erkaklarning kundalik masalalariga eʼtibor bergan rohiblar tomonidan yaratilgan<ref>{{Kitob manbasi|last=Woodhead|first=Linda|title=Religion in the Modern World- Traditions and Transformations|date=2016|publisher=Routledge|location=London and New York|isbn=978-0-415-85881-6|pages=96–97|edition=3rd}}</ref>. === Raqs va jang sanʼati === [[Fayl:Korean_sword_dance-Jinju_geommu-03.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Korean_sword_dance-Jinju_geommu-03.jpg/200px-Korean_sword_dance-Jinju_geommu-03.jpg|thumb|200x200px| ''Jinju geommu'']] Koreyada saroy raqsi va xalq raqsi oʻrtasida farq bor. Keng tarqalgan saroy raqslari — ziyofatlarda ijro etiladigan ''jeongjaemu'' (정재무) va koreyslarning Konfutsiy marosimlarida ijro etiladigan ''ilmu'' (일무) kabilar keng tarqalgan. Shuningdek, ''Jeongjaemu'' mahalliy raqslarga (향악정재, ''hyangak jeongjae)'' va Oʻrta Osiyo va Xitoydan olib kelingan shakllari ham mavjud. ''Ilmu'' fuqarolik raqsi (문무, ''munmu'') va harbiy raqsga (무무, ''mumu'') ham koreyslarning milliy raqslari sirasiga kiradi. Koreyaning koʻplab mintaqalarida koʻplab niqob dramalari va niqobli raqslar ijro etiladi<ref>Eckersley, M. ed. 2009. Drama from the Rim: Asian Pacific Drama Book (2nd ed.). Drama Victoria. Melbourne, p. 54.</ref>. Anʼanaviy kiyim — bu genja, bu ayollar bayramlarda kiyadigan maxsus kiyimi boʻlib, raqslarda ayollar shu libosda boʻladilar. mazkur libosning yoqa qismida bir nechta pushti rangdagi naqshlar tasvirlangan boʻladi. Toʻy raqslarining anʼanaviy xoreografiyasi koʻplab zamonaviy spektakllarda oʻz aksini topgan. Mamlakatdagi kuchli raqs anʼanasi bugungi kungacha davom etmoqda, soʻnggi bir necha oʻn yilliklar davomida koʻplab raqs guruhlari tashkil topgan.  ''Taekkyon'', anʼanaviy koreys jang sanʼati, klassik koreys raqsida asosiy markaziy oʻrinni egallaydi. ''Taekkyon'' yaxlit harakatning toʻliq tizimi boʻlib, Koreyaning niqob, raqs va boshqa anʼanaviy sanʼat turlariga moslashgan asosiy texnikasini oʻzida namoyon etadi.  ''[[Taekvondo]]'', koreys jang sanʼati ham 1940-yillarda Koreyada rivojlana boshlagan. === Taviriy sanʼat === [[Fayl:Horse_back_archery_AD_4C.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Horse_back_archery_AD_4C.jpg/200px-Horse_back_archery_AD_4C.jpg|right|thumb|200x200px| V asrda Koreyada otda turib kamondan otish]] [[Koreya]] yarim orolida topilgan eng qadimgi rasmlar tarixiy davrlarning petrogliflaridir. [[Buddizm|Buddizmning]] [[Hindiston|Hindistondan]] [[Xitoy]] orqali kirib kelishi bilan tasviriy sanʼatning turli usullar joriy etildi. Ushbu texnikalar tezda anʼanaviy tasviriy sanʼatga moslashib ommalashib ketdi. Ammo, mazkur usullar mahalliy texnikalarni ham oʻzida saqlab qoldi. Ular orasida Goguryeo qabrining devoriy suratlari ham bor edi. Koʻpgina qabrlar ichidagi bu devor rasmlari qadimgi Goguryeo xalqining marosimlari, urushlari, meʼmorchiligi va kundalik hayoti haqida bebaho tushunchalar beruvchi qadimiy artefaklar hisoblanadi. Goguryeoning vorisi boʻlgan Balxae qirolligi anʼanaviy Goguryeo elementlarining katta qismini oʻzlashtirgan<ref>Traditional Painting: Window on the Korean Mind By Rober Koehler et al.</ref>. Tabiiy landshaftlar, gullar va qushlar kabi mavzular Koreyada mashhur boʻlgan va oʻz oʻrnida naturalizmga moyillik belgilari yaqqol sezilib turgan. Murakkab eng keng tarqalgan materiallar tut qogʻoziga yoki [[ipak]] hisoblangan. XVIII asrda mahalliy xalq texnikasi, xususan, xattotlik va muhr oʻymakorligida ilgʻor oʻzgarishlar yuz bergan. [[Choson]] davrida koreys rangtasvir sanʼatining ''chaekgeori'' (kitoblar rasmlari) va ''munjado'' (harflar rasmlari) kabi yangi janrlari rivojlanib, koreys madaniyatida kitobga boʻlgan ishtiyoqni va oʻrganishni yanada keng miqyosida rivojlanishiga sabab boʻldi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=책거리|url=http://folkency.nfm.go.kr/kr/topic/%EC%B1%85%EA%B1%B0%EB%A6%AC/6591|ish=Encyclopedia of Korean Folk Culture|nashriyot=National Folk Museum of Korea|kirish sanasi=30 November 2017}}</ref><ref>{{Veb manbasi|muallif=Moon|ism=So-young|sarlavha=Exhibition defies conventions of Korean painting|url=http://koreajoongangdaily.joins.com/news/article/article.aspx?aid=3020712|ish=Korea JoongAng Daily|nashriyot=JoongAng Ilbo|kirish sanasi=5 April 2018}}</ref>. Sanʼat ham anʼanaviy, ham realizm taʼsiri ostida yanada rivojlangan. Misol uchun, Hanning „Temir zavodidagi tanaffus vaqti“ fotografiyasida muskulli erkaklarning ter toʻkayotgani va beton quyish sexida tunuka idishlardan suv ichishi tasvirlangan. Jeong Sonning „Kumgang tog‘idagi Chonnyo cho‘qqisi“ tasviri esa tuman qoplagan baland qoyalardan iborat klassik Koreya manzarasi ifoda etadi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.korea-is-one.org/article.php3?id_article=1715|arxivurl=https://web.archive.org/web/20081211110010/http://www.korea-is-one.org/article.php3?id_article=1715|arxivsana=2008-12-11|sarlavha=A rare glimpse into a closed art world|nashriyot=Korea Is One|kirish sanasi=2010-06-01}}</ref>. === Hunarmandchilik === [[Fayl:청화백자진사채복숭아연적.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d8/%EC%B2%AD%ED%99%94%EB%B0%B1%EC%9E%90%EC%A7%84%EC%82%AC%EC%B1%84%EB%B3%B5%EC%88%AD%EC%95%84%EC%97%B0%EC%A0%81.jpg/180px-%EC%B2%AD%ED%99%94%EB%B0%B1%EC%9E%90%EC%A7%84%EC%82%AC%EC%B1%84%EB%B3%B5%EC%88%AD%EC%95%84%EC%97%B0%EC%A0%81.jpg|right|thumb|180x180px| Moviy va oq chinni shaftoli shaklidagi suv tomizgichi, XVIII asr Joseon sulolasi]] [[Fayl:Korea-Joseon-Lacquer_drawer-01.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Korea-Joseon-Lacquer_drawer-01.jpg/200px-Korea-Joseon-Lacquer_drawer-01.jpg|left|thumb|200x200px| Seuldagi Koreya Milliy muzeyida marvarid [[Lok|naqshli lak]] tortmasi]] [[Koreya|Koreyada]] ishlab chiqarilgan noyob hunarmandchilik toʻplamlari mavjud. Hunarmandchilik sanʼatlarining aksariyat naʼmunalari kundalik foydalanish uchungina yaratilgan boʻlib, koʻpincha [[Estetika|estetikaga]] emas, balki amaliy foydalanishga koʻproq ahamiyat qaratiladi. Anʼanalarga koʻra, uy anjomlari sifatida metall, yogʻoch, mato, lak va sopol buyumlar ishlatilgan, ammo keyinchalik shisha, teri yoki qogʻoz buyumlari ham muomalaga kiritilgan. Koʻplab murakkab va puxta ishlab chiqilgan hunarmandchilik buyumlari, jumladan, zarhal tojlar, naqshli sopol idishlar, qozonlar yoki bezaklar qazilma ishlari davomida topilgan. Goryeo davrida bronzadan foydalanish juda rivojlangan. [[Jez]], yaʼni [[Mis|misning]] uchdan bir qismi [[rux]]<nowiki/>dan iborat qorishma, koreys hunarmandchiligida ayniqsa mashhur materiallardan biri sifatida qadirlangan. Ammo sulola seladon buyumlaridan foydalanishi bilan mashhur. [[Choson]] davridagi eng mashhur hunarmandchilik buyumlari [[Chinni|chinnidan]] yasalgan va ularning asosi koʻk rangdagi naqshlar bilan bezatilgan. Oʻsha davrda yogʻochsozlik ham rivojlangan boʻlib, shkaflar, sandiqlar, stollar yoki tortmalarni oʻz ichiga olgan yanada murakkab mebel qismlariga yasashlikka sabab boʻlgan. Koreya mebel yasash sanʼati Osiyo va dunyoning eng katta yogʻochga ishlov berish maktablaridan biri sifatida tanilgan. Bu kamida XVII asrdan beri oʻzgarmagan anʼanani saqlab qolgan ming yillikdan koʻproq vaqtga borib taqaladigan hunarmandchilikning bir qismidir. Aynan shu anʼana koreys mebellarini butun dunyo boʻylab antikvar buyum sotuvchilari va kollektorlar tomonidan ekzotik mebellarning eng koʻp savdoga qoʻyilgan sanʼat asariga aylantirdi. Koreyaliklar uslubi sifatida tan olinadigan bu noyob sanʼat Gʻarb tomonidan faqat 1940-yillar oxiri va 1950-yillardagi „kashf qilingan“<ref>Traditional Korean Furniture by Edward Reynolds Wright, Man Sill Pai</ref>. === Ksilografiya === 1234-yilda Koreyada Choy Yong-u tomonidan tuzilgan 50 jildlik „Oʻtmish va hozirgi marosimlar uchun belgilangan matnlar“da quyma metall koʻchma turi qoʻllanilgan, ammo bugungi kungacha bu kitobning birorta nusxasi saqlanib qolmagan. 1377-yili ksilografiyaning jikji uslubi yaratilgan. Metall harakatlanuvchi turning bu uslubi fransuz olimi Anri-Jan Martin tomonidan „Gutenberg turiga juda oʻxshash“ deb taʼriflangan<ref>Briggs, Asa and Burke, Peter (2002) A Social History of the Media: from Gutenberg to the Internet, Polity, Cambridge, pp.15-23, 61-73.</ref>. [[Fayl:JikjiType.gif|left|thumb|Eng qadimgi kitob boʻlgan „Jikji“ (1377-yil) ni chop etishda foydalanilgan harakatlanuvchi moslama.]] Koʻchma tur Koreyada hech qachon yogʻoch oʻymakorligi oʻrnini bosa olmaydi. Darhaqiqat, hatto [[Hangul|Hangulning]] tarqalishi ham yogʻochdan yasalgan buyumlar orqali amalga oshirilgan. Umumiy taxmin shundan iboratki, 200 000 dan ortiq individual turdagi elementlarni ishlab chiqarish xarajati tufayli harakatlanuvchi tip xitoycha belgilar qoʻllanilgankitoblarni blokli chop etishda qoʻllanilmaydi. Yagona nusxadan koʻproq nusxa koʻchirishdan boshqa holatlar uchun undan bor-yoʻgʻi bir yoki ikkitagina nusxa olishda yogʻochdan yasalgan bosmadan foydalanish uslubi ham kotibga toʻladigan pul miqdorining koʻpligi sababli ham iqtisodiy jihatdan samarali hisoblanmagan. Buyuk Sejong XV asrda alifbo tizimi boʻlgan hangul tilini kiritgan boʻlsa-da, hangul XX asrga kelibgina [[Hanja]]​​ oʻrnini egallay oldi{{sfn|Wilkinson|2012|p=911}}. Xitoydan farqli oʻlaroq, koʻchma turdagi tizim asosan yuqori qatlamli elita Koreya jamiyatida saqlanib qolgan:{{quotation|Koreyslarning koʻchma metall turidagi bosmaxonasi asosan Yi sulolasining qirollik metall quyish zavodida rivojlangan.Qirollik oilasi bu yangi texnika ishlab chiqarishda monopoliyani saqlab qolgan va qirollik mandati bilan barcha norasmiy bosma faoliyatni va bosmaxonani tijoratlashtirishga urinishlarni yo'qqa chiqargan. Shunday qilib, ilk Koreyada [[Ksilografiya|ksilografiya]] faqat jamiyatning yuqori qatlam vakillari, amaldorlar uchungina xizmat qilgan<ref>Sohn, Pow-Key, "Early Korean Printing," ''Journal of the American Oriental Society'', Vol. 79, No. 2 (April -June , 1959), pp.&nbsp;96–103 (103).</ref>.|Sohn Pow-Key}}Bugungi kunda koreys madaniyati tarixiy ksilografiya sanʼatini qayta tiklash va tarixiy qoʻlyozmalarni avvaldagidek yaratish uchun bir qator ishlar amalga oshirilmoqda. Jumladan, master Im Inho 2011-yildan 2015-yilga qadar qadimiy Jikji qoʻlyozmasini oʻz aslidek qayta tiklash uchun ksilografiya metall qurilmasini qayta ishlab chiqdi. === Keramika === [[Fayl:Korea_-_Seoul_-_National_Museum_-_Incense_Burner_0252-06a.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Korea_-_Seoul_-_National_Museum_-_Incense_Burner_0252-06a.jpg/200px-Korea_-_Seoul_-_National_Museum_-_Incense_Burner_0252-06a.jpg|thumb|267x267px| Goryeo sulolasiga mansub seladon tutatqisi]] Goryeo davrida yashil nefritdan yasalgan seladon buyumlari mashhurlikka erishdi.. XII asrda turli xil ranglarda yanada murakkab bezaklarni yaratishga imkon beruvchi murakkab inlaying usullari ixtiro qilindi. „Koreya sanʼati“ asarida Evelin MakKun shunday deydi: „XII asrda sopol buyumlar ishlab chiqarish eng yuqori darajaga yetdi. Chorak asrda bir vaqtning oʻzida bir nechta yangi uslublar paydo boʻldi, ulardan biri boʻlmish keramika buyumlar ishlab chiqarish sanoatini — koreys ixtirosi deya atash mumkin<ref>Evelyn McCune, The Arts of Korea: An Illustrated History</ref>.“ Ikkinchi jahon urushidan keyin [[Angliya|Angliyaning]] Viktoriya va Albert muzeyi xodimi William Bowyer Honey shunday deb yozgan edi: „Eng yaxshi koreys buyumlari nafaqat original, balki ular hozirgacha qilingan eng yaxshilari hamdur, shuningdek, bu kulolchilik buyumlari turli tashqi taʼsirlarga uchramagan edi. Ularda kulolchilikka xos boʻlgan barcha fazilatlar mujassam. Bu koreys kulollari, hatto xitoyliklar ham erisha olmagan choʻqqilarga yetishganligini bildiradi.“ <ref>{{Kitob manbasi|url=https://books.google.com/books?id=XrZQs-6KswMC&q=Korea+and+East+Asia+the+story+o+a+phoenix|title=Korea and East Asia: The Story of a Phoenix – Kenneth B. Lee|isbn=9780275958237|accessdate=2012-07-15|last=Lee|first=Kenneth B.|year=1997}}</ref> Oq [[chinni]] XV asrda juda tez mashhur boʻldi va tez orada seladon idishlarini ortda qoldirdi. Oq chinnilar odatda boʻyalgan yoki mis bilan bezatilgan koʻrinishda yasalgan. XVI asrda Imjin urushlari paytida koreys kulollari [[Yaponiya|Yaponiyaga]] olib kelindi va u yerda ular yapon kulolchiligiga katta taʼsir koʻrsatdilar<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.onmarkproductions.com/html/pottery.shtml|sarlavha=Pottery in Japan|nashriyot=Onmarkproductions.com|kirish sanasi=2010-06-01}} "For example, Japanʼs famous Hagi ware originated when Korean potters were brought back to Japan during the „pottery wars“ of 1592 AD and 1597 −1598 AD."</ref>. Bugungi kunda koʻplab yapon kulolchilik oilalari oʻzlarining sanʼati hamda ajdodlarini Koreya yarim orolini bosib olishga urinishlari paytida qoʻlga olgan ushbu koreys kulollariga borib taqalishini aytadilar<ref>{{Veb manbasi|nashriyot=BC Culture|url=http://blogcritics.org/archives/2005/08/11/090643.php|sarlavha=Review: Brighter than Gold – A Japanese Ceramic Tradition Formed by Foreign Aesthetics|muallif=Purple Tigress|kirish sanasi=2008-01-10|sana=August 11, 2005|arxivurl=https://web.archive.org/web/20080118054520/http://blogcritics.org/archives/2005/08/11/090643.php|arxivsana=2008-01-18}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.metmuseum.org/toah/ht/08/eaj/ht08eaj.htm|sarlavha=Muromachi period, 1392–1573|nashriyot=[[Metropolitan Museum of Art]]|sana=October 2002|kirish sanasi=2008-01-10|iqtibos=1596 Toyotomi Hideyoshi invades Korea for the second time. In addition to brutal killing and widespread destruction, large numbers of Korean craftsmen are abducted and transported to Japan. Skillful Korean potters play a crucial role in establishing such new pottery types as Satsuma, Arita, and Hagi ware in Japan. The invasion ends with the sudden death of Hideyoshi.}}</ref><ref>{{Kitob manbasi|url=https://books.google.com/books?id=pg5Qi28akwEC|title=Columbia Chronologies of Asian History and Culture|last=John Stewart Bowman|publisher=Columbia University Press|pages=170p|year=2002|isbn=978-0-231-11004-4}}</ref>. Choson davrida (XVII asr oxiri) koʻk-oq chinnilar mashhurlikka erishdi. Mazkur chinnilar oq chinni ustida och koʻk rangga boʻyash orqali tayyorlanadi. === Musiqa === [[Fayl:Farmer_dance.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Farmer_dance.jpg/220px-Farmer_dance.jpg|left|thumb| Pungmul]] Xalq musiqasi va saroy musiqasi oʻrtasida janrlar farqi mavjud. Koreys xalq musiqasi xilma-xil va murakkab, biroq xalq musiqasining barcha shakllari ritmlar to‘plamini (koreyscha 장단, Jangdan deb ataladi) va erkin belgilangan melodik rejimlar to‘plamini oʻzida namoyon etadi. Koreys xalq musiqasi — bu bir xonanda va bir barabanchi tomonidan ijro etiladigan Pansori (판소리) deb nomlanuvchi qoʻshiqdir. Baʼzan raqqosalar va baxshilar ham boʻlishi mumkin. Ular [[UNESCO|YuNESKOning „Dunyo xotirasi“ kitobida]] nomoddiy madaniy meroslar qatoriga kiritilgan<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=2003-11-08 |title='Pansori' was designated as intangible cultural property in UNESCO's Memory of the world. |work=Maeil Business Newspaper |url=http://news.mk.co.kr/newsRead.php?year=2003&no=366779}}</ref>, shuningdek, baraban chalib, raqsga tushiladigan va qoʻshiq kuylash orqali ijro etiladigan qoʻshiq turi Pungmul (풍물) ham shu roʻyxatdan joy olgan. Samul Nori — Pungmul va Sanjo (산조) asosida yaratilgan koreys anʼanaviy musiqasi hisoblanadi. U tezkor templarda pauzasiz ijro etiladi. Yana bir musiqa turi Nongak (농악) esa „dehqon musiqasi“ degan maʼnoni anglatadi. Koreys saroy musiqasining kuylanishini 1392-yilda Choson sulolasi davrida kuzatish mumkin. Koreys saroy musiqalariga A-ak, Dang-ak va Hyang-ak lar kiradi. Koreys qadimiy musiqalari hali ham koʻp ijro etiladi va kuylanadi. == Hayot tarzi == === Anʼanaviy uylar === [[Fayl:Korea-Seoul-Namsangol-02.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/Korea-Seoul-Namsangol-02.jpg/250px-Korea-Seoul-Namsangol-02.jpg|thumb|250x250px| Anʼanaviy uy, hanok (hano)]] [[Fayl:Korea_south_traditional_house.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Korea_south_traditional_house.jpg/200px-Korea_south_traditional_house.jpg|left|thumb|200x200px| Anʼanaviy dehqon uyi; Xalq qishlogʻi, Seul]] Koreyslarning anʼanaviy uylari Xanok ([[hangul]] :한옥) deb ataladi. Yashash joylari doimiy ravishda anʼanaviy geomantika yordamida tanlanadi. Qadimgi davrlardan beri geomansiya Koreya madaniyati va koreys shamanizmining muhim qismi boʻlgan boʻlsa ham, keyinchalik Koreya tarixining Uch qirollik davrida geomansiya Xitoy tomonidan qayta shakllantirilgan. Uyni iloji boricha koʻproq quyosh nuri olish uchun tepalikka va janubga qaragan holda qurish kerak. Ushbu yoʻnalish orqali uy qurish hali ham zamonaviy Koreyada qoʻllanilib kelinmoqda. Geomansiya, shuningdek, binoning shakliga, uning yoʻnalishiga va uy qurilgan material turiga taʼsir oʻtkazadi. Anʼanaviy koreys uylari ichki hovli(안채, ''anchae'') va tashqi hovlidan(사랑채, ''sarangchae'') iborat boʻladi. Shaxsiy tartib koʻp jihatdan mintaqaga va oilaning yashash tarziga bogʻliq. Aristokratlar ziyofatlar uchun tashqi hovlidan foydalangan boʻlsa, kambagʻal odamlar ''sarangchada'' qoramol boqishgan. Oila qanchalik boy boʻlsa, uy shunchalik katta boʻladi. Biroq, qiroldan tashqari har qanday oilaga 99 ''kandan'' (''kan'' — anʼanaviy uylarda ishlatiladigan ikkita ustun orasidagi masofa) ortiq yashash joyiga ega boʻlish taqiqlangan. Ichki hovli odatda yashash xonasi, oshxona va yogʻoch polli markaziy zaldan iborat boʻlgan. Ichki hovliga bundanda koʻproq xonalar biriktirilishi mumkin. Kambagʻal dehqonlarning tashqi hovlilari boʻlmagan. Polni isitish (온돌, ''ondol'') Koreyada qadimgi davrlardan beri qoʻllanilgan uslublardan biridir. Asosiy qurilish materiallari — [[Yogʻoch|yogʻoch]], loy, [[kafel]], [[Togʻ jinslari|tosh]] va somon hisoblanadi. Yogʻoch va loy oʻtmishda eng keng tarqalgan qurilish ashyosi boʻlganligi sababli, hozirgi kungacha koʻp eski binolar saqlanib qolmagan. === Bogʻlar === [[Fayl:Korea-Gyeongbokgung-Hyangwonjeong-01.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Korea-Gyeongbokgung-Hyangwonjeong-01.jpg/250px-Korea-Gyeongbokgung-Hyangwonjeong-01.jpg|thumb|250x250px| ''Hyangwonjeong'', Gyeongbokgungdagi bogʻ, Seul]] Ibodatxona bogʻlari va xususiy bogʻlarning tuzilish tarkibi deyarli bir xil. [[Sharqiy Osiyo|Sharqiy Osiyodagi]] koreys bogʻdorchiligiga asosan koreys shamanizmi va koreys xalq dini taʼsir koʻrsatgan. Shamanizm tabiat va uning sirlariga katta eʼtibor qaratadi, tabiatdagi oʻzgarmas tartibning tafsilotlariga ham alohida yondashiladi. Bogʻni sunʼiy elementlar bilan toʻldiradigan yapon va xitoy bogʻlaridan farqli oʻlaroq, anʼanaviy koreys bogʻlari sunʼiylikdan qochishadi, bogʻni „tabiatdan koʻra tabiiyroq“ koʻrinishda yaratishga harakat qilishadi. [[Lotus]] hovuzi Koreya bogʻidagi muhim ahamiyatli jorlardan biri hisoblanadi. Agar tabiiy oqim paydo boʻlsa, koʻpincha uning atrofida hovuz suvini tomosha qilishdan zavqlanish imkonini beruvchi vaqtinchalik pavilon bunyod etiladi. Terasli gul yotoqlari anʼanaviy [[Koreya|koreys]] bogʻlarida keng tarqalgan xususiyatlardan biridir. Gyeongju yaqinida joylashgan Poseokjeong yodgorligi Silla davrida qurilgan. Bu anʼanaviy koreys bogʻlarida suvning muhim ahamiyatga ega ekanligi kishi eʼtiborini tortadi. Poseokjeong bogʻida abalon (issiq dengiz molyuskasi) shaklidagi hovuzlar barpo etilgan. Silla shohligining soʻnggi kunlarida shohning mehmonlari hovuz atrofidagi qurilgan ayvonlarda oʻtirganliklari hamda, ziyofat paytida hovuzda sharob koʻzalari suzib yurganligini koʻrganliklari haqida oʻz qoʻlyozmalarida qayd etadilar === Milliy liboslar === [[Fayl:Korean_costume-Hanbok-children.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Korean_costume-Hanbok-children.jpg/200px-Korean_costume-Hanbok-children.jpg|thumb|200x200px| ''Hanbok'' ]] [[Fayl:Korea-Honrye-The_bride.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Korea-Honrye-The_bride.jpg/200px-Korea-Honrye-The_bride.jpg|left|thumb|200x200px| ''Xvarot'', kelin libosi]] [[Fayl:Traditional_Korean_dress_in_Yanggakdo_Hotel_Gift_Shop_(16157769135).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Traditional_Korean_dress_in_Yanggakdo_Hotel_Gift_Shop_%2816157769135%29.jpg/220px-Traditional_Korean_dress_in_Yanggakdo_Hotel_Gift_Shop_%2816157769135%29.jpg|right|thumb| Koʻrgazmada Shimoliy Koreya Chosŏn-ot]] [[Fayl:Bride's_Robe_(Hwalot),_27.977.4.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Bride%27s_Robe_%28Hwalot%29%2C_27.977.4.jpg/220px-Bride%27s_Robe_%28Hwalot%29%2C_27.977.4.jpg|left|thumb| Kelinning xalati (Hwalot), 19-asr, Bruklin muzeyi]] Hanbok (한복, 韓服) ([[Koreya Xalq Demokratik Respublikasi|KXDRda]] ''joseonot'' (조선옷) nomi bilan tanilgan) qadim zamonlardan beri kiyilib kelinadigan anʼanaviy libos turi. Hanbok ''koʻylak (jeogori'' '')'' va ''yubkadan'' (chima) iborat. Hanbokning kelib chiqish tarixi Koreya yarim orolidagi Uch Qirollik davriga borib taqaladi. 21-asrgacha jeogori, shim va chima kabi asosiy hanbok qismlari tuzilishi oʻzgarmagan, lekin vaqt oʻtishi bilan libosning uzunligi, kengligi va shakli avvalgi oʻlchamlaridan biroz boshqacharoq tarzda tikila boshlandi<ref>{{Veb manbasi|url=https://news.kmib.co.kr/article/view.asp?arcid=0003398125&code=14110000|sarlavha=Hanbok libosi tarixi|kirish sanasi=27-08-2022}}</ref>. Ijtimoiy maqomga koʻra, koreyslar turlicha kiyinishgan, bu kiyimni ijtimoiy darajaning muhim belgisiga aylantirgan. Taʼsirchan, lekin baʼzan noqulay liboslar hukmron sinf va qirol oilasi vakillari tomonidan kiyilgan. Bu yuqori tabaqalar oddiy odamlardan ajraib turish uchun [[Zeb-ziynat buyumlari|zargarlik buyumlaridan]] ham foydalanganlar. Ayollar uchun anʼanaviy zargarlik buyumlari maʼlum tabiat elementlari shaklidagi marjon koʻrinishida yasalgan. Zargarlik buyumlari qimmatbaho toshlardan tayyorlangan, va ipak do‘ppi tutashtirilgan. Oddiy odamlar koʻpincha boʻyalmagan oddiy kiyimlar bilan cheklangan. Ushbu kundalik kiyim Choson davrida nisbatan deyarli oʻzgarishlarga uchramadi. Asosiy kundalik kiyim avvalgidek saqlanib qoldi, lekin rasmiy va tantanali marosim liboslaridagi naqshlar sulolaning nelgilari bilan boyitildi. Qishda odamlar paxtadan tikilgan koʻylaklar kiyishgan. Moʻynali kiyimlar ham keng tarqalgan oʻz davrida urfga kirgan. Oddiy odamlar odatda toza oq boʻyalmagan materiallarni kiyishganligi sababli, ularni baʼzan ''oq libosli odamlar'' deb ham atashgan. ''Hanboklar'' maqsadlariga koʻra quyidagicha tasniflanadi: kundalik kiyim, tantanali kiyim va maxsus kiyim. Tantanali liboslar rasmiy tadbirlarda, jumladan, bolaning birinchi tugʻilgan kuni (doljanchi), toʻy yoki dafn marosimida kiyiladi. Shamanlar, amaldorlar uchun maxsus liboslar tikilgan boʻlib, odatda oddiy xalq vakillari bunday hanboklarni kiymaydilar. Bugungi kunda ''hanbok'' hali ham rasmiy tadbirlarda kiyiladi. Biroq, kiyimning kundalik foydalanilishi yoʻqolgan. Lekin, ayrim hududlarda yashovchi keksalar hali ham hanbok kiyib yurishadi, shuningdek, Choson sulolasidan qolgan aristokratik oilalarning faol mulkdorlarini ham hanbok kiygan holda uchratish mumkin. Baʼzi yoshlar orasida anʼanaviy libosga zamonaviy oʻzgarishlar berilishi va shu orqali zamonaviy hanbokning ommalashuviga sabab boʻlish mumkin<ref>{{Veb manbasi|url=http://english.chosun.com/site/data/html_dir/2016/10/29/2016102900345.html|sarlavha=Hanbok Renaissance Goes from Strength to Strength}}</ref>. === Milliy oʻyinlar === [[Fayl:Korea_yut_pan.jpg|thumb|Koreys milliy oʻyini yut pan]] Mingsognol-i(민소놀이)- bu koreys xalqining anʼanaviy oʻyini. Qadim zamonlardan beri u asosan bolalar oʻrtasida aqliy qobiliyatni rivojlantirish yoki oddiy odamlarning quvonchli bayram va marosimlarida shunchaki oʻyin-kulgu uchun oʻynaladi. Xalq o‘yinlaridan har qanday yoshdagi kishilar bahramand bo‘lishi mumkin, holbuki, faqat kattalar o‘ynaydigan o‘yinlar, o‘g‘il-qiz bolalar o‘yinlari, yoki faqatgina ayollar yo erkaklar o‘rtasida o‘ynaladigan o‘yin turlari ham mavjud. Baduk (바둑) — ikki oʻyinchi navbatma-navbat qora va oq toshlarni taxtaga qoʻyib, uyga egalik qilish maqsadida bellashilinadigan oʻyin turi. Bu, shuningdek, 19 gorizontal va vertikal chiziqli shaxmat taxtasida har bir chorrahada (jami 361 ta) tosh qoʻyish orqali hujum qilish va himoya qilish bilan oʻynaluvchi strategiyik jarayon hamdur. Koreya Respublikasi, Xitoy Xalq Respublikasi va Yaponiya kabi Sharqiy Osiyo mamlakatlari orasida mashhur boʻlib, har bir davlat biroz boshqacha qoidalarni qabul qiladi. Go qadimgi Xitoyda paydo boʻlgan, ammo uning kelib chiqishi aniq emas. Koreyada XX asr boshlariga qadar oʻz qoidalaridan foydalangan holda oʻynaladigan oʻyin — Baduk keng tarqalgan edi, ammo Koreya ozod boʻlgandan keyin zamonaviy Baduk Yaponiyadan kelib chiqqan degan tahminlar kuchayd. Bugungi kunda Baduk oʻynaydiganlar soni ancha kamaygan. Jang-gi (장기 (將棋)) — ikki tomonga, Qing va Xongga (yoki Cho va Xan) boʻlingan va armiyaga qoʻmondonlik qiladigan bosh qoʻmondon nuqtai nazaridan operatsiyani rejalashtiruvchi va amalga oshiradigan mavhum strategik stol oʻyini. Har biri 16 donaga ega va gʻolib raqibning qirolini qoʻlga kiritishi kerak. Undan asosan Koreya Respublikasi, Koreya Xalq Demokratik Respublikasi, Xitoy (ayniqsa, Yanbian Koreya avtonom prefekturasi) va Yaponiya kabi mamlakatlardagi koreyslar foydalanadi. Eng ahamiyatli jihati shundan iboratki, Xitoy shaxmatini Koreyadagi Uch Qirollik davrining ilk davri Xansagun davrida koʻchib kelgan minglab odamlar tarqatgan. Aytishlaricha, u koreyslarning didiga mos ravishda takomillashtirilib, hozirgi holatga kelgan<ref>정덕형, 《코리아 장기》, seorim madaniyati, 2003-yil, {{ISBN|89-7186-495-8}}.</ref>. === Koreys oshxonasi === [[Fayl:Korean_cuisine-Bibimbap-08.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Korean_cuisine-Bibimbap-08.jpg/200px-Korean_cuisine-Bibimbap-08.jpg|thumb|200x200px| Bibimbap]] [[Guruch]] Koreyaning asosiy taomidir. Yaqin vaqtgacha deyarli faqat qishloq xoʻjaligi mamlakati boʻlgan Koreyada asosiy retseptlar anʼanaviy tajribalar asosida shakllantirildi. Koreyada asosiy ekinlar guruch, [[arpa]] va loviya hisoblanadi, ammo koreys oshxonasida koʻplab qoʻshimcha mahsulotlardan ham foydalaniladi. [[Baliqlar|Baliq]] va boshqa dengiz mahsulotlari ham muhim ahamiyatga ega, chunki Koreya yarim orolda joylashgan boʻlib atrofidagi dengizlar aholiga doimiy baliq bilan taʼminlanish imkonini beradi. Fermentlarga boy retseptlar ham qadimgi davrlarda ishlab chiqilgan va koʻpincha anʼanaviy koreys taomlarini tavsiflaydi. Bularga tuzlangan baliq va tuzlangan sabzavotlar kiradi. Bunday oziq-ovqatlar inson tanasini qishda zarur [[Proteinlar|protein]] va [[vitaminlar]] bilan taʼminlaydi. Kimchi Koreyaning mashhur taomlaridan biridir. Kimchi — A va C vitaminlari, tiamin, riboflavin, temir, kaltsiy, karotin va boshqalarni oʻz ichiga olgan tuzlangan sabzavotlar toʻplamidan iborat. Kimchining koʻp turlari mavjud, jumladan, karam kimchi, piyozli kimchi, bodring kimchi, turp kimchi va kunjut kimchilar keng tarqalgan. Bugungi kunda kimchi nafaqat Koreya balki boshqa davlatlarda ham sevib isteʼmol qilinadi. Garnirlar (taomga qoʻshimcha tarzda beriluvchi yegulik) yoki Banchan Koreyada odatda ovqat bilan birga isteʼmol qilinadi. Asosiy taom deyarli har doimgarnirlar bilan birga dasturxonga tortiladi. Baʼzi tez-tez isteʼmol qilinadigan garnirlarga: Kimchi, tuzlangan turp, soya novdalari, ugra (Japchae), bodring salati va ziravorli ismaloq misol boʻladi. ==== Tantanali, marosim va ibodat taomlari ==== Shuningdek, koreyaliklar tomonidan turli marosim va maxsus ibodatlar uchun bir qator taomlar yaratilgan. Ularni tantanalar uchun taomlari va marosim ovqatlari deb nomlanuvchi ikki turga boʻlish mumkin. Tantanali ovqatlar bola 100 kunlik boʻlganida, birinchi tugʻilgan kunida, toʻy marosimida va oltmishinchi tugʻilgan kunida tayyorlanadi. Marosim taomlari ayni dafn marosimlarida, ajdodlar ruhini xotirlaganda, shamanlarning qurbonliklarida va shuningdek ibodat taomlari sifatida ishlatiladi. Ibodat taomlarining oʻziga xos xususiyati shundaki, u koreys oshxonasining beshta kuchli taʼmli ingrediyentlaridan ([[sarimsoq]], piyoz, yovvoyi rokambole, piyoz va [[zanjabil]]) va goʻshtdan foydalanmaydi. Marosimlar va tantanalar uchun guruchli kekslar tayyorlash odat tusiga kirgan. Ovqatning rangi va retseptlar tarkibi koreyslarning mashxur mezoni in va yang muvozanatiga mos keladi. ==== Qirollik saroyi oshxonasi (''surasang'') ==== Bugungi kunda surasang (anʼanaviy qirollik oshxonasi) butun aholi tomonidan isteʼmol qilinadigan taomlar jamlamasini oʻz ichiga oladi. Ilgari, sabzavotli yeguliklar muhim ahamiyatga ega edi. Biroq, bugungi kunga kelib goʻsht isteʼmoli qamrovi kengaydi. Anʼanaviy taomlarga ''ssambap'', ''[[Pulkogi|bulgogi]]'', ''sinseollo'', ''kimchi'', ''bibimbap'' va ''gujeolpanlar'' ,isol boʻladi. === Choy === Dastlab choy tantanali marosimllarda yoki anʼanaviy [[Tibbiyot|tibbiyotining]] bir qismi sifatida ishlatilgan. Meva, barglar, urugʻlar yoki ildizlardan tayyorlangan choylarning baʼzilari koreyslar orasida ommaviylashgan. Koreyada choyning beshta taʼmi alohida ajralib turadi, bular: shirin, nordon, shoʻr, achchiq va oʻtkir choy taʼmlaridir. === Oy taqvimi boʻyicha bayramlar === [[Fayl:Korea-Daeboreumnal-Full_Moon_Festival-02.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/Korea-Daeboreumnal-Full_Moon_Festival-02.jpg/200px-Korea-Daeboreumnal-Full_Moon_Festival-02.jpg|thumb|200x200px| Daeboreum]] Anʼanaviy koreys taqvimi [[Oy-quyosh taqvimi|Oy taqvimiga]] asoslangan. Sanalar Koreya [[Meridian|meridianidan]] hisoblanadi. Marosimlar va bayramlar koreys madaniyatidan kelib chiqqan. Koreya oy taqvimi 24 ta burilish nuqtasiga boʻlingan ((절기, jeolgi), har biri taxminan 15 kun davom etadi. Oy taqvimi oʻtmishda qishloq xoʻjaligi mehnatkashlari uchun jadval vazifasini ham oʻtagan, ammo zamonaviy koreys turmush tarzida oy taqvimidan foydalanish yoʻqolib bormoqda. [[Grigoriy taqvimi]] rasman 1895-yilda qabul qilingan, ammo anʼanaviy bayramlar va yoshni hisoblash hali ham eski oy taqvimga asoslanadi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Life in Asia, Inc.|url=http://www.lifeinkorea.com/Calendar/holidays.cfm|sarlavha=Korean Holidays|nashriyot=Lifeinkorea.com|kirish sanasi=2012-07-15|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120713071101/http://www.lifeinkorea.com/Calendar/holidays.cfm|arxivsana=2012-07-13}}</ref>. Keksa avlodlar hali hanuz oʻz tugʻilgan kunlarini oy taqvimiga koʻra nishonlaydilar. Bugungi kunda Koreyadagi eng katta festival bu — Seollal (anʼanaviy Koreya Yangi yili)dir. Shuningdek, Daeboreum (birinchi toʻlin oy), [[Tano bayrami|Dano]] (bahor bayrami) va Chuseok (hosil bayrami) ham koreyslarning muhimfestivallari sirasiga kiradi. Oy taqvimiga koʻra nishonlanadigan bir qator mintaqaviy festivallar ham mavjud. === Eʼtiqodlar === [[Fayl:Korea-Haeinsa-21.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Korea-Haeinsa-21.jpg/300px-Korea-Haeinsa-21.jpg|left|thumb|300x300px| Haeinsa ibodatxonasi]] Koreys xalqining asl dini [[Shomonlik|shamanizm]] boʻlib, u qadimgi davrlardagi kabi keng tarqalmagan boʻlsa ham, hanuzgacha saqlanib qolgan. Ayol shamanlar yoki ''mudanglar'' koʻpincha turli xil vositalarga yetishish uchun turfa ruhlarning yordamiga murojaat qilishadi. Keyinchalik [[buddizm]] va [[konfutsiylik]] Koreyaga Xitoy sulolalari bilan madaniy almashinuvlar asnosida kirib kelgan. Buddizm Goryeo sulolasining rasmiy dini sifatida tan olingan, shu sababli, bu davrda buddist rohiblarga koʻplab imtiyozlar berilgan. Biroq, Choson davrida buddizm oʻz nufuzini yoʻqotdi, shaharlarda buddist rohiblari taqiq ostiga olingan, ibodatxonalar faoliyatiga chek qoʻyilgan. Uning oʻrnida konfutsiylikning qatʼiy shakli, (baʼzilar buni xitoyliklar tomonidan qabul qilingan taʼlimotdan ham qatʼiyroq deb hisoblashadi) rasmiy falsafa asosiy dinga aylandi. Koreys konfutsiyligi seonbi sinfini oʻrganish yaʼni hokimiyat lavozimlarida ishlab turib halol hayot kechirgan koʻplab amaldorlar hayotidan naʼmuna olishga asoslangan edi. Koreya tarixi va madaniyati Koreya yarimorolining ikkiga ajralishidan qatʼi nazar, Koreya shamanizmi, [[Mahayana|Mahayana buddizmi]] va [[Konfutsiylik|konfutsiylikning]] anʼanaviy eʼtiqodlari koreys xalqi dinining asosiy taʼsir oʻtkazuvchisi va madaniyatining muhim jihati sifatida saqlanib qoldi<ref>[http://asiasociety.org/countries/religions-philosophies/historical-and-modern-religions-korea Asia Society — Historical and Modern Religions of Korea]</ref>. Darhaqiqat, bu anʼanalarning barchasi yuzlab yillar davomida xalq orasida ommaviylashib kelgan. Ular hali ham janubda nasroniylik <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.korea.net/korea/kor_loca.asp?code=U05|sarlavha=About Korea – Religion|nashriyot=Korea.net|kirish sanasi=2012-07-15|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100306163608/http://www.korea.net/korea/kor_loca.asp?code=U05|arxivsana=2010-03-06}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.everyculture.com/wc/Japan-to-Mali/South-Koreans.html|sarlavha=South Koreans|nashriyot=Every Culture|kirish sanasi=2012-07-15}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.everyculture.com/Ja-Ma/South-Korea.html|sarlavha=Culture of SOUTH KOREA|nashriyot=Every Culture|sana=1944-09-08|kirish sanasi=2012-07-15}}</ref> va shimol hukumati bosimiga qaramay oʻz mavqeini yoʻqotmagan holda saqlanib kelmoqda<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.everyculture.com/Ja-Ma/North-Korea.html|sarlavha=Culture of NORTH KOREA|nashriyot=Every Culture|kirish sanasi=2012-07-15}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/korea-north/|sarlavha=CIA The World Factbook – North Korea|nashriyot=Cia.gov|kirish sanasi=2012-07-15}}</ref>. == Jahon merosi ob’ektlari == [[Koreya]] hududida [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi roʼyxati]]<nowiki/>ga kiritilgan bir qancha ob’ektlar mavjud. === Jongmyo ziyoratgohi === Jongmyo ({{Talaffuz|Chonmyo}}) ziyoratgohi 1995-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi roʼyxati]]<nowiki/>ga kiritilgan, ziyoratgoh Seul shahrida joylashgan. Mazkur qadamjo [[Choson|Choson sulolasi]] qirollik oilasining ajdodlari ruhlariga bagʻishlab bunyod etilgan. Bunga koreys konfutsiy anʼanalari ham ulkan taʼsir koʻrsatgan. Mazkur ziyoratgohda har yili ''Jongmyo jeryeak (''{{Talaffuz|Chonmyo Tekje}}'')'' deb nomlanuvchi qadimiy saroy musiqasi (raqs joʻrligida) ijro etiladi. 1394-yilda qurilgan ziyoratgoh [[Osiyo|Osiyodagi]] eng uzun binolardan biri boʻlishi kerak edi. 19 ta xonaga joylashtirilgan 19 nafar imperator va 30 ta malikaning 19 ta yodgorlik lavhalari mavjud. Ziyoratgoh Imjin urushlari paytida yonib ketgan, ammo 1608-yilda qayta tiklangan. === Changdeokgung === Changdeokgung ({{Talaffuz|Chxandokkun}}), shuningdek, „ajoyib fazilat saroyi“ nomi bilan ham tanilgan. Saroy 1405-yildabunyod etilgan, 1592-yilda Imjin urushi paytida yonib ketgan va xarobalari 1609-yilda qayta tiklanib, hozirgi holiga keltirilgan. 300 yildan ortiq vaqt davomida Changdeokgung qirollik saroyi vazifasini bajarib kelgan. Saroy Koreya poytaxti [[Seul|Seul shahrida]] joylashgan. Saroyning dizayni atrof-muhit koʻrinishiga mutanosib tarzda shakllantirilgan. Saroyning orqa hovlisidagi baʼzi daraxtlarning yoshi hozirda 300 dan oshganligi taxmin qilinadi. Changdeokgung 1997-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi]] roʻyxatiga kiritilgan. === Bulguksa === [[Fayl:Seokguram_Buddha.JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Seokguram_Buddha.JPG/260px-Seokguram_Buddha.JPG|thumb|355x355px| Seokguram inshootidagi haykal Grotto]] Bulguksa, shuningdek, ''Buddanining tarixiy'' ibodatxonasi va ''Seokguram Grottosining'' uyi sifatida ham tanilgan. Inshoot 751-yilda qurilgan va koʻp sonli zallardan iborat. Mazkur hududda ikkita [[pagoda]]<nowiki/>oʻrnatilgan. ''Seokguram grottosi'' Bulguksa ibodatxonasining ermitaji hisoblanadi. Asosiy xonada Budda haykali oʻrnatilgan. Mazkur ibodatxona va grotto 1995-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] Jahon merosi roʻyxatiga kiritilgan. === Tripitaka Koreana va Haeinsa === Haeinsa ({{Talaffuz|Heinsa}}) — Janubiy Kyonsang provinsiyasidagi katta ibodatxonadir. U dastlab 802-yilda qurilgan va dunyodagi eng qadimgi Buddist yogʻoch qoʻlyozmalari boʻlgan ''Tripitaka Koreana'' yogʻoch bloklarini oʻzida saqlagan<ref name="Heritage">{{Veb manbasi|sarlavha=Tripitaka Koreana at Haeinsa Temple|url=http://www.ocp.go.kr/english/treasure/dom_hae.html|nashriyot=Cultural Properties Administration of South Korea|kirish sanasi=2008-02-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20090506052257/http://www.ocp.go.kr/english/treasure/dom_hae.html|arxivsana=2009-05-06}}</ref>. Ushbu yogʻoch bloklarning oʻymakor bezaklarini tayyorlash 1236-yilda boshlangan va jarayon 1251-yilda yakunlangan. Yogʻoch bloklar imperator va koreys xalqining taqvodorligidan dalolat beradi. ''[[Tripitaka]]'' soʻzi [[sanskrit]] tilidan olingan boʻlib, [[Buddizm|buddistlarning]] estetik qonunlariga ishora qiluvchi uchta savat maʼnosini anglatadi. ''Tripitaka Koreana'' 81’258 darajali yogʻoch blokdan iborat va buddist yozuvlarining eng katta, eng qadimgi va eng toʻliq toʻplamidir. Ajablanarlisi shundaki, yogʻoch bloklarning birortasida xatolik yoki nuqson izlari topilmagan. ''Tripitaka Koreana Hanjada'' [[Hanja|oʻyilgan]] eng chiroyli va toʻgʻri [[Buddizm|buddist]] qonun-qoidalar toʻplami sifatida tan olingan. Mazkur hudud 1995-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi]] roʻyxatiga kiritilgan. === Hwaseong === [[Fayl:Bifyu_8.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Bifyu_8.jpg/250px-Bifyu_8.jpg|left|thumb|250x250px| Gʻarbiy darvoza va qoʻriq minorasining old koʻrinishi]] Hwaseong ({{Talaffuz|Xvason}})-- [[Koreya Respublikasi|Janubiy Koreyaning]] [[Seul]] shahri janubidagi [[Suvon]] shaharchasining istehkomidir. Uning qurilishi 1796-yilda yakunlangan va u oʻsha paytda maʼlum boʻlgan Koreya istehkomining barcha eng soʻnggi qulaylikarini oʻz ichiga oladi. Qal’ada qirolning shahar yaqinidagi otasining qabriga tashriflari uchun bunyod etilgan ajoyib saroy ham mavjud. Qal’a tekis va baland-past tepaliklardan iborat hududni qamrab oladi, bu [[Sharqiy Osiyo|Sharqiy Osiyoda]] kam uchraydigan qal’aga tjoy tanlash uslubidir. Devorlarning uzunligi 5,52 kilometrni tashkil etadi va perimetri boʻylab 41 ta ob’ekt mavjud. Bularga toʻrtta asosiy darvoza, suv yigʻish uchun hovuz, toʻrtta maxfiy darvoza va mayoq minorasi kiradi. Hwaseong 1997-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi]] roʻyxatiga kiritilgan. === Namhansanseong === Namhansanseong ({{Talaffuz|Namhansansong}}) 2014-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi|Butunjahon merosi]] ob’ektiga aylantirildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Namhansanseong|url=https://whc.unesco.org/en/list/1439|ish=UNESCO World Heritage Centre|kirish sanasi=22 September 2016|til=en}}</ref>. === Sansa, Buddist togʻ monastirligi === Sansa — Koreya yarim orolining janubiy viloyatida joylashgan buddist togʻ monastirlari jamlanmasidir. VII—IX asrlarda tashkil etilgan inshootlarni oʻz ichiga olgan yettita ibodatxonaning fazoviy joylashuvi Koreyaga xos boʻlgan umumiy xususiyatlarni oʻzida namoyon etadi, jumladan, yonma-yon qurilgan toʻrtta bino (Budda zali, pavilyon, maʼruza zali va yotoqxona) bilan oʻralgan „madang“ (ochiq hovli). Ular juda koʻp sonli alohida diqqatga sazovor inshootlar, ob’ektlar, hujjatlar va ziyoratgohlarni oʻz ichiga oladi. Ushbu tog 'monastirlari muqaddas joylar boʻlib, ular bugungi kungacha eʼtiqod va kundalik diniy amaliyotning yashash markazlari sifatida saqlanib qolgan. <ref>{{Veb manbasi|url=https://whc.unesco.org/en/list/1562|sarlavha=Sansa, Buddhist Mountain Monasteries in Korea|muallif=Centre|ism=UNESCO World Heritage|ish=whc.unesco.org|til=en|kirish sanasi=2018-07-31}}</ref> === Kesondagi tarixiy yodgorliklar va joylar === 2013-yili Kesondagi tarixiy obidalar va diqqatga sazovor joylar [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi|Butunjahon merosi ro‘yxatiga]] kiritilgan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Historic Monuments and Sites in Kaesong|url=https://whc.unesco.org/en/list/1278|ish=UNESCO World Heritage Centre|kirish sanasi=22 September 2016|til=en}}</ref>. === Gochang, Hwasun va Ganghva === ''Gochang'', Hw''asun'' va ''Ganghva (''{{Talaffuz|Kochhan, Hvasun, Kanhvado}}'')'' 2000-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi]] roʻyxatiga kiritilgan. Bu hududlarda yuzlab turli megalitlarni oʻz ichiga olgan tarixiyi qabristonlar joylashgan. Bu megalitlar miloddan avvalgi I asrda katta tosh bloklaridan yaratilgan qabr toshlaridir<nowiki/>[[Togʻ jinslari|.]] Megalitlarni butun dunyo boʻylab topish mumkin, ammo Gochang, Hwasun va Ganghva hududarida topilganlari boshqalaridan tubdan farq qiladi. === Gyeongju hududi === Gyeongju ({{Talaffuz|Kyondju}}) atrofidagi tarixiy hudud 2000-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi]] roʻyxatiga kiritilgan. Gyeongju Silla qirolligining poytaxti edi. Silla hukmdorlarining qabrlari hali ham shahar markazida joylashgan qabristonda saqlanmoqda. Bu qabrlar sopol tepalikka koʻmilgan, baʼzi yerlarda [[Ehrom (bino)|piramidalarga]] oʻxshatilgan qoyatosh xonalariga ega sagʻanalar ham uchrab turadi. Gyeongju atrofidagi hudud, xususan, Namsan togʻidan Silla davriga oid yuzlab arxeologik qazilmalar topilgan. Poseokjeong ushbu hududlar orasida eng mashhurlaridan biridir, shuningdek koʻplab koreys buddist sanʼati naʼmunalari, budda haykallari, releflar, [[Pagoda|pagodalar]] va asosan VII--X asrlarda qurilgan [[Ibodatxona|ibodatxonalar]] va [[Saroy (qasr)|saroylar]] qoldiqlari arxeologik izlanishlar davomida chuqur oʻrganilgan. === Koguryo maqbaralari majmuasi === Koguryo maqbaralari majmuasi [[Pxenyan]]<nowiki/>dagi Janubiy Pyongʻan va [[Koreya Xalq Demokratik Respublikasi|Shimoliy Koreyaning]] Janubiy Hwanghae provinsiyasi joylashgan Nampo shahridan topilgan. 2004-yil iyul oyida mazkur hudud 38-parallelning shimolidagi birinchi [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi]] ob’ektiga aylandi. Maqbaralar majmuasi Koreyaning Uch Qirolligidan biri boʻlgan [[Koguryo|Goguryeo]] davrida hukmronlik qilgan qirollar va oila aʼzolarining jami 63 ta qabrlidan tashkil topgan. Mazkur qirollik miloddan avvalgi 32-yillarda Shimoliy Koreya va [[Manjuriya|Manchuriya]] atrofida tashkil etilgan va 427-yilda poytaxt Pxenyanga koʻchirilgan. Bu qirollik milodiy V--VII asrlari orasida mintaqada hukmronlik qilgan. == Shuningdek qarang == {{Portal|Society|North Korea|South Korea|Asia}} * [[K-pop]] * [[Koreya]] * [[Koreya Respublikasi]] * [[Koreya Xalq Demokratik Respublikasi]] * [[Koreya Havo Yo'llari]] * [[Koreya Respublikasi pasporti]] * [[Koreyaning ikkiga bo'linishi]] * [[Koreys urushi]] * [[Koreya yarim oroli]] * [[Koreys drama]] * [[Koreys yozuvi]] == Manbalar == {{Manbalar}} == Tashqi havolalar == * [http://www.koreasociety.org/dmdocuments/2005-07-25-origins-byington.mp3 Koreya jamiyati podkasti: koreyslarning kelib chiqishi va ularning madaniyati — I qism] * [http://www.koreasociety.org/dmdocuments/2005-07-25-origins-byington2.mp3 Koreya jamiyati podkasti: koreyslarning kelib chiqishi va ularning madaniyati — II qism] * [https://web.archive.org/web/20160118054357/http://www.pyongyang-painters.com/ Shimoliy Koreya rassomlarini tanishtirishga ixtisoslashgan onlayn galereya] * [http://old-koreaphotos.wikispaces.com 1895-1930 yillardagi jamoat sahnalari, xatti-harakatlari, binolarni aks ettiruvchi dastlabki fotosuratlar loyihasi] * [http://www.zkorean.com/about_korea/korean_customs Koreya urf-odatlari haqida qisqacha tushuntirish (umumiy urf-odatlar, hurmat, nikoh, ovqatlanish)] * http://blog.daum.net/ulsanlike/11788545 ulsan Koreya * [http://clothinglook.com/korean-style/ Koreys uslubi va modasi] [[Turkum:Koreya]] [[Turkum:Koreya madaniyati]] [[Turkum:Jahon merosi roʻyxati]] cz70r4k4v59vzaybmmsfiisfw91c5at 2815883 2815873 2022-08-28T12:24:38Z Husniddin Rasulov 73000 wikitext text/x-wiki {{thr|[[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 18:14, 25-Avgust 2022 (UTC)}} [[Fayl:Korean_architecture_roof_detail_2.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Korean_architecture_roof_detail_2.jpg/250px-Korean_architecture_roof_detail_2.jpg|thumb|333x333px| ''Dancheong'', Kyonbok saroyidagi binodagi dekorativ rasmlar]] [[Fayl:Lotus_lantern_festival_2001.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Lotus_lantern_festival_2001.jpg/200px-Lotus_lantern_festival_2001.jpg|thumb|267x267px| Lotus chiroq festivali]] Koreyaning anʼanaviy '''madaniyati''' [[Koreyaning ikkiga bo'linishi|Koreyaning]] 1945-yilda boʻlinishidan oldingi [[Koreya]] va janubiy [[Manjuriya|Manchuriyaning]] umumiy madaniy va tarixiy merosini oʻz ichiga oladi. Manjuriya Shimoliy-Sharqiy Osiyodagi qadimiy geografik va tarixiy mintaqa, jumladan, Xitoy va Rossiya kabi mamlakatlar hududining maʼlum bir qismidan tashkil topgan hududdan iborat edi. Dunyodagi eng qadimgi uzluksiz madaniyatlardan biri sifatida [[koreyslar]] oʻzlarining anʼanaviy rivoyatlarini naʼmuna qilib koʻrsatadilar<ref>Korean Culture, Volume 23, Issue 2</ref><ref>Food, Cuisine, and Cultural Competency for Culinary, Hospitality, and Nutrition Professionals by Sari Edelstein</ref><ref>A Concise History of Korea: From the Neolithic Period through the Nineteenth Century by Michael J. Seth</ref>. 20-asrning oʻrtalaridan boshlab Koreya hududi [[Koreya Xalq Demokratik Respublikasi|Shimoliy Koreya]] va [[Koreya Respublikasi|Janubiy Koreya]] davlatlari oʻrtasida boʻlinib ketdi, natijada bugungi kunda ham kuzatilishi mumkin boʻlgan bir qator madaniy farqlar paydo boʻldi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.korea-is-one.org/article.php3?id_article=2565|arxivurl=https://archive.today/2008.12.11-112904/http://www.korea-is-one.org/article.php3?id_article=2565|arxivsana=2008-12-11|sarlavha=See "Same roots, different style" by Kim Hyun|nashriyot=Korea-is-one.org|kirish sanasi=2012-07-15}}</ref><ref>{{Kitob manbasi|url=https://books.google.com/books?id=jjOva6fF96AC&q=The+Koreas:+a+global+studies+handbook+By+Mary+E.+Connor|title=The Koreas: A Global Studies Handbook – Mary E. Connor|accessdate=2012-07-15|isbn=9781576072776|year=2002|last=Connor|first=Mary E.}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://cirrie-sphhp.webapps.buffalo.edu/culture/monographs/korea.pdf|sarlavha=An Introduction to Korean Culture for Rehabilitation Service Providers|nashriyot=Center for International Rehabilitation Research Information & Exchange|kirish sanasi=2020-07-01}}</ref>. [[Choson|Choson sulolasidan]] oldin koreys shamanizmi koreys madaniyatida chuqur ildiz otgan edi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.gugak.go.kr/download/data/dict_201011241951496.PDF|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141015184157/http://www.gugak.go.kr/download/data/dict_201011241951496.PDF|arxivsana=2014-10-15|sarlavha=Religious Music : Shamanism|nashriyot=gugak.go.kr}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://english.visitkorea.or.kr/enu/AK/AK_EN_1_4_8_3.jsp|sarlavha=Shamanism|nashriyot=Korea Tourism Organization|kirish sanasi=2014-08-17|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140819082849/http://english.visitkorea.or.kr/enu/AK/AK_EN_1_4_8_3.jsp|arxivsana=2014-08-19}}</ref>. == Tarix == Tung-i xalqi (soʻzma-soʻz tarjima qilganda „sharqiy kamonchilar“ maʼnosini bildiradi) miloddan avvalgi uchinchi ming yilliklarda Manjuriya hududida istiqomat qilgan. Mazkur xalqning urf-odatlari hozirgi Shimoliy Koreya odatlariga mutanosib. Afsonaga koʻra, Hwanung ismli mavjudot osmondan yerga tushib, u yerda odam boʻlishni xohlaydigan yoʻlbars va ayiqni uchratgan. Faqat ayiqning xohishi amalga oshadi va Hwanung keyinchalik shu odamga aylangan ayiqqa turmushga chiqadi. Ikkalasining Dangun ismli oʻgʻli bor boʻlib, u miloddan avvalgi 2333-yilda Koreyaning birinchi hukmdori sifatida taxtga oʻtiradi. Aytishlaricha, bu afsonaviy podshohning avlodlari qirollikni 1000 yildan ortiq vaqt davomida boshqarib kelishgan. Koreyaning mahalliy qabilalariga xitoylik muhojirlarning uzluksiz kelib qoʻshilishi tufayli butun yarim orol Wi Man afsonalarida aks ettirilganidek aralash aholi koʻrinishini oldi. Immigrant xalqlar koreys madaniyatini turli oqimlariga taʼsir o‘tkazdilar, masalan, shamanizm va xitoy taʼsirida koreys madaniyatida turli oʻzgarishlar yuz berdi. Shuningdek, koʻp sohalardagi fikrlar va dunyoqarash qadimgi shamanizmga moslashib ketgan boʻlsa ham, konfutsiylikning koreyslar tomonidan chuqur oʻzlashtirilishi, ular hayotining barcha jabhalariga oʻz taʼsirini oʻtkazmay qolmadi. Bugungi kunga qadar Koreya xalqi oʻziga xos koʻplab qadriyatlarini saqlab qolganlar, garchi ular zamonaviy Gʻarb taʼsiri asosan Amerika urf-odatlari aralashuvi ostida yoʻq boʻlib ketayotgangdek koʻrinsa ham, ayrim koreys oilalari hali-hanuz milliy urf-odatlarga xos tarzda hayot kechiradilar. == Janubiy Koreya madaniyati == [[Fayl:Dancheong_Style.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Dancheong_Style.jpg/220px-Dancheong_Style.jpg|left|thumb| Dancheong dekorativ rasmli katta baraban]] [[Koreya Respublikasi|Janubiy Koreyaning]] zamonaviy madaniyati Koreyaning ilk ko‘chmanchi qabilalari orasida keng tarqalgan anʼanaviy madaniyatdan kelib chiqqan. Minglab yillar davomida qadimgi Xitoy koʻchmanchilari taʼsirida oʻzgarishlarga uchragan qadimiy Koreya madaniyatini saqlagan [[Koreya Respublikasi|Janubiy Koreya]], 1945-yilda [[Koreyaning ikkiga bo'linishi|Koreya boʻlinganidan]] beri Shimoliy Koreya madaniyatidan ancha uzoqda boʻlgan oʻz madaniy rivojlanish yoʻlini saqlagan holda shimoldan ajralib chiqdi. Janubiy Koreyaning, ayniqsa [[Seul|Seulning]] [[Industrial oʻsish|sanoatlashtirilishi]] (mamlakat yoki mintaqada sanoatning keng miqyosda rivojlanishi), [[Urbanizatsiya|urbanizatsiyalashishi]] (aholining shaharlarga koʻchib oʻtishi) va [[Vesternizatsiya|gʻarblashuvi]] (gʻarb madaniyatining oʻzlashtirilishi) [[Koreyslar|koreys xalqining]] hayotida tub oʻzgarishlar paydo qildi. Iqtisodiyot va turmush tarzining o‘zgarishi aholining yirik shaharlarda to‘planishiga (qishloqlari aholisining kamayishiga) olib keldi. Ko‘p [[Avlod|avlodli]] uy xo‘jaliklari kichik oilalarga (ota-ona va ularning farzandlaridan iborat) ajraladi. Bugungi kunda koreys madaniyatining koʻplab elementlari, ayniqsa [[Ommaviy madaniyat|ommabop madaniyati]] butun dunyo boʻylab tarqaldi va dunyodagi eng koʻzga koʻringan madaniy kuchlardan biri hisoblanadi<ref>{{Cite journal|last=Yong Jin|first1=Dal|title=Hallyu 2.0: The New Korean Wave in the Creative Industry|journal=International Institute Journal|date=2011|volume=2|issue=1|url=https://quod.lib.umich.edu/i/iij/11645653.0002.102/--hallyu-20-the-new-korean-wave-in-the-creative-industry?rgn=main;view=fulltext}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Farrar |first=Lara |title='Korean Wave' of pop culture sweeps across Asia |work=CNN |url=http://edition.cnn.com/2010/WORLD/asiapcf/12/31/korea.entertainment/index.html}}</ref><ref>{{Cite journal|title=The Global Impact of South Korean Popular Culture: Hallyu Unbound ed. by Valentina Marinescu|journal=Korean Studies|year=2015|url=https://www.researchgate.net/publication/293479051|doi=10.1353/ks.2015.0005|last=Cheon|first1=Sang Yee|volume=39|pages=113–114}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Kim |first=Harry |date=2 February 2016 |title=Surfing the Korean Wave: How K-pop is taking over the world {{!}} The McGill Tribune |work=The McGill Tribune |url=http://www.mcgilltribune.com/a-e/surfing-the-korean-wave-how-k-pop-kpop-is-taking-over-the-world-012858/}}</ref>. == Shimoliy Koreya madaniyati == [[Koreya Xalq Demokratik Respublikasi|Shimoliy Koreyada]] madaniyatining asosiy oʻziga xosligi shundan iboratki, shimolliklar oʻtmishdagi eng yaxshideb hisoblangan qadriyatlarni oʻzlarida olib qolishgan va kapitalistik elementlardan toʻliqvoz kechishgan. Adabiyot, sanʼat, musiqa va raqs kabi sanʼatdagi ommabop, xalq uslublari va qadriyatlari koreys xalqining chinakam noyob ruhini ifodalovchi vositalar sifatida qadrlanadi. Shimoliy koreyalik etnograflar, (yaʼni, maʼlum bir jamiyat yoki tashkilotni oʻrganib, ularning xatti-harakatlari va oʻzaro taʼsirini yaqindan kuzatishni oʻz ichiga olgan sifatli tadqiqotlar olib boradigan odamlar) koʻp vaqtlarini toʻgʻri proletar yoki xalq ruhiga ega boʻlgan, jamoaviy ongni rivojlantirishga yordam beradigan, madaniy oqim shakllarni qayta tiklashga sarflaydilar. Proletar kapitalistik jamiyati nuqtai nazaridan sinflarni marksizm taʼlimoti asosida oʻrganish maʼqullanadi (oriylar tomonidan ishlab chiqilgan kasta tizimi bilan adashtirmaslik kerak), shu jumladan proletarlar va burjuaziya taʼlimotlariga ham mutanosib tarzda ish olib boriladi. Boshqa sinflarga yer egalari, mayda burjuaziya vakillari, dehqonlar va lumpenproletariatlar kiradi, lekin kapitalizm dinamikasi nuqtai nazaridan bu birlamchi doimiy holat hisoblanmaydi. Shimoliy Koreya raqslarida jonli, optimistik musiqiy va xoreografik ifodalar koʻp qoʻllaniladi. Guruh xalq raqslari va xor qo‘shiqlari anʼanaviy ravishda Koreyaning barcha qismlarida emas, ayrim hududlaridagina ommalashgan. Ular Shimoliy Koreya boʻylab 1990-yillarning boshida maktablar va universitet talabalari orasida targʻib qilinar edi. Oʻz davrida mashxur boʻlgan fermerlarning musiqa ansambllari ham keyinchalik qayta tiklandi. == Yanbian Koreya avtonom hukumati madaniyati == Mandarin xitoy va [[Koreys tili|koreys]] tillari Yanbian hududida rasmiy til sifatida ishlatiladi. ''Vice News jurnali'' mazkur hukumatni Shimoliy va Janubiy Koreya madaniyatining mashhurligi tufayli „Gʻarbiy Koreya“ va „Uchinchi Koreya“ deb taʼriflaydi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.vice.com/en_us/article/gqwppy/atlas-hoods-the-third-korea|sarlavha=The Third Korea}}</ref>. Yanbian Koreya avtonom hukumati muzeyi qurilishi1960-yilda rejalashtirilgan va 1982-yilda keng ommaga namoyish etilgan. Unda 10 000 dan ortiq eksponatlar, shu jumladan 11 ta birinchi darajali artefaktlar mavjud.  Koʻrgazmalarning yorliqlari va tushuntirishlari 2 tilda, koreys va xitoy tillarida keltirib oʻtilgan. Bu ikkala tilda ham yo‘l-yo‘riq beruvchi gid sayohatlari tashkil etilgan. == Buddizmning madaniyat va anʼanalarga taʼsiri == [[Fayl:Korea-Haeinsa-21.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Korea-Haeinsa-21.jpg/220px-Korea-Haeinsa-21.jpg|left|thumb|220x220px| Rohiblar Xaynsada kechki ibodatdan soʻng oʻz xonalariga tushishadi.]] Koreya madaniyati [[Buddizm|buddizmdan]] chuqur taʼsirlangan, chunki buddizm Koreya madaniyatining oʻziga xos jihatiga aylanib ulgurgan edi, shu jumladan, buddist boʻlmagan koreyslar tomonidan amal qiladigan dunyoviy koreys anʼanalari ham buddizm qoidalariga asoslangan<ref name="influ1" />. 2005-yilda hukumat tomonidan oʻtkazilgan soʻrovlar shuni koʻrsatdiki, janubiy koreyaliklarning chorak qismi buddizm diniga eʼtiqod qiladi. Biroq, Janubiy Koreyadagi buddistlarning haqiqiy soni noaniq, chunki nasroniy aholidan farqli oʻlaroq, buddistlarni aniqlashning aniq yoki eksklyuziv mezonlari mavjud emas. Buddizmning anʼanaviy koreys madaniyatiga qoʻshilishi sababli u rasmiy din emas, balki falsafa va madaniy asos deb qaraladi. Natijada, yerlik aholidan boshqai koʻplab odamlar ham buddizm taʼsir etgan ayrim anʼanalarga rioya qiladigan boʻlganlar. Shunday qilib, dunyoviy dindorlar yoki boshqa dinlarga ergashmaydigan eʼtiqod taʼsirida boʻlganlarni hisobga olsak, Janubiy Koreyada buddistlar soni ancha koʻp deb hisoblanadi<ref name="influ1">{{Kitob manbasi|url=https://books.google.com/books?id=Jb0rCQD9NcoC&q=atheism|last=Kedar|first=Nath Tiwari|year=1997|title=Comparative Religion|publisher=[[Motilal Banarsidass]]|isbn=81-208-0293-4}}</ref>. Xuddi shunday, Shimoliy Koreyada buddistlar aholining 4,5 % ni tashkil qilsalar, aholining ancha katta qismi (70 % dan ortigʻi) buddist falsafasi va urf-odatlari taʼsiridagi ateistlardan iborat<ref>[https://web.archive.org/web/20071013201130/http://www.religiousintelligence.co.uk/country/?CountryID=37 Religious Intelligence UK Report]</ref><ref>[http://geography.about.com/od/northkorea/a/northkorea.htm] North Korea, about.com</ref>. Buddizm Koreyaga 372-yilda<ref>{{Veb manbasi|url=http://afe.easia.columbia.edu/tps/300ce_ko.htm#buddhism|sarlavha=300 to 600 CE: Korea &#124; Asia for Educators &#124; Columbia University|nashriyot=Afe.easia.columbia.edu|kirish sanasi=2012-03-06}}</ref>, tarixiy [[Budda|Sidxarta Gautama]] (buddizm asoschisi) vafotidan taxminan 800 yil oʻtgach, Sobiq Qin shahridan (Shimoliy Xitoyning IV asrdagi davlati) kirib kelgan. Bu davrda mahalliy din [[Shomonlik|shamanizm]] keng kurtak yozgan edi. Samguk yusa va Samguk sagi qadimiy yozuvlarida 4-asrda Uch shohlik davrida [[Koreya|Koreyaga]] [[Buddizm|buddist]] taʼlimotini yoki Dxarmani birinchi boʻlib olib kelgan 3 rohibni qayd etiladi, bular: Malananta — Xitoy janubidagi Serindiya hududidan kelgan [[Hindiston|hind]] [[Buddizm|buddist]] rohibi; Sundo — Sharqiy Jin sulolasi davrida milodiy 384-yilda Janubiy [[Koreya|Koreya yarimorolidagi]] Baekje qirolligida buddizmni rivojlantirgan rohib; Ado — shimoliy Xitoy davlatidan boʻlgan rohib Sobiq Qin davrida milodiy 372-yilda Markaziy Koreyadagi Silla shahriga va Shimoliy Koreyadagi Goguryeoga [[Koguryo|buddizmni]] olib kelgan rohib<ref>"Malananta bring Buddhism to Baekje" in ''Samguk Yusa'' III, Ha & Mintz translation, pp. 178-179.</ref><ref name="autogenerated9">{{Citation|last=Kim|first1=Won-yong|title=An Early Gilt-bronze Seated Buddha from Seoul|journal=Artibus Asiae|volume=23|issue=1|year=1960|pages=67–71|doi=10.2307/3248029|jstor=3248029}}, pg. 71</ref>. Tabiatga sigʻinish buddizm urf-odatlariga zid boʻlmaganligi sababli, shamanizm tarafdorlari tomonidan oʻz dinlariga qoʻshilishga ruxsat berilgan. Shunday qilib, buddizmgacha boʻlgan davrda shamanistlar ruhlar qarorgohi deb hisoblagan togʻlar keyinchalik buddist ibodatxonalari joylashgan joyga aylandi. Garchi u dastlab Goryo (918-1392) davrida davlat mafkurasi sifatida qoʻllab-quvvatlangan boʻlsa ham, Koreyadagi buddizm [[Choson]] (milodiy 1392-1897) davrida besh yuz yildan ortiq davom etgan qattiq repressiyaga uchradi. Bu davrda neo-konfutsiylik buddizmning oldingi hukmronligini yengib chiqdi. Buddist rohiblar Yaponiyaning Koreyaga bosqinini qaytarishga yordam berganidan keyingina (1592—1598) buddistlarni taʼqib qilish toʻxtatildi. Koreyada buddizm 1910-yildan 1945-yilgacha davom etgan mustamlakachilik davrida mavqei biroz mustahkamlandi, Choson davrining oxirigacha oʻzining ommaviyligini saqlab qoldi. Biroq, bu buddist rohiblar nafaqat 1945-yilda yapon hukmronligiga chek qoʻyishdi, balki oʻzlarining anʼanalari va amaliyotlarini isloh qilish orqali oʻzlarining oʻziga xos va alohida diniy oʻziga xosliklarini namoyon etdilar. Ular koʻplab buddist jamiyatlariga asos soldilar va rohiblarning yosh avlodi ''Mingung Pulgyo'' yoki „xalq uchun buddizm“ mafkurasini yaratdilar. Bu mafkuraning ahamiyati shundaki, u oddiy erkaklarning kundalik masalalariga eʼtibor bergan rohiblar tomonidan yaratilgan<ref>{{Kitob manbasi|last=Woodhead|first=Linda|title=Religion in the Modern World- Traditions and Transformations|date=2016|publisher=Routledge|location=London and New York|isbn=978-0-415-85881-6|pages=96–97|edition=3rd}}</ref>. === Raqs va jang sanʼati === [[Fayl:Korean_sword_dance-Jinju_geommu-03.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Korean_sword_dance-Jinju_geommu-03.jpg/200px-Korean_sword_dance-Jinju_geommu-03.jpg|thumb|200x200px| ''Jinju geommu'']] Koreyada saroy raqsi va xalq raqsi oʻrtasida farq bor. Keng tarqalgan saroy raqslari — ziyofatlarda ijro etiladigan ''jeongjaemu'' (정재무) va koreyslarning Konfutsiy marosimlarida ijro etiladigan ''ilmu'' (일무) kabilar keng tarqalgan. Shuningdek, ''Jeongjaemu'' mahalliy raqslarga (향악정재, ''hyangak jeongjae)'' va Oʻrta Osiyo va Xitoydan olib kelingan shakllari ham mavjud. ''Ilmu'' fuqarolik raqsi (문무, ''munmu'') va harbiy raqsga (무무, ''mumu'') ham koreyslarning milliy raqslari sirasiga kiradi. Koreyaning koʻplab mintaqalarida koʻplab niqob dramalari va niqobli raqslar ijro etiladi<ref>Eckersley, M. ed. 2009. Drama from the Rim: Asian Pacific Drama Book (2nd ed.). Drama Victoria. Melbourne, p. 54.</ref>. Anʼanaviy kiyim — bu genja, bu ayollar bayramlarda kiyadigan maxsus kiyimi boʻlib, raqslarda ayollar shu libosda boʻladilar. mazkur libosning yoqa qismida bir nechta pushti rangdagi naqshlar tasvirlangan boʻladi. Toʻy raqslarining anʼanaviy xoreografiyasi koʻplab zamonaviy spektakllarda oʻz aksini topgan. Mamlakatdagi kuchli raqs anʼanasi bugungi kungacha davom etmoqda, soʻnggi bir necha oʻn yilliklar davomida koʻplab raqs guruhlari tashkil topgan.  ''Taekkyon'', anʼanaviy koreys jang sanʼati, klassik koreys raqsida asosiy markaziy oʻrinni egallaydi. ''Taekkyon'' yaxlit harakatning toʻliq tizimi boʻlib, Koreyaning niqob, raqs va boshqa anʼanaviy sanʼat turlariga moslashgan asosiy texnikasini oʻzida namoyon etadi.  ''[[Taekvondo]]'', koreys jang sanʼati ham 1940-yillarda Koreyada rivojlana boshlagan. === Taviriy sanʼat === [[Fayl:Horse_back_archery_AD_4C.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Horse_back_archery_AD_4C.jpg/200px-Horse_back_archery_AD_4C.jpg|right|thumb|200x200px| V asrda Koreyada otda turib kamondan otish]] [[Koreya]] yarim orolida topilgan eng qadimgi rasmlar tarixiy davrlarning petrogliflaridir. [[Buddizm|Buddizmning]] [[Hindiston|Hindistondan]] [[Xitoy]] orqali kirib kelishi bilan tasviriy sanʼatning turli usullar joriy etildi. Ushbu texnikalar tezda anʼanaviy tasviriy sanʼatga moslashib ommalashib ketdi. Ammo, mazkur usullar mahalliy texnikalarni ham oʻzida saqlab qoldi. Ular orasida Goguryeo qabrining devoriy suratlari ham bor edi. Koʻpgina qabrlar ichidagi bu devor rasmlari qadimgi Goguryeo xalqining marosimlari, urushlari, meʼmorchiligi va kundalik hayoti haqida bebaho tushunchalar beruvchi qadimiy artefaklar hisoblanadi. Goguryeoning vorisi boʻlgan Balxae qirolligi anʼanaviy Goguryeo elementlarining katta qismini oʻzlashtirgan<ref>Traditional Painting: Window on the Korean Mind By Rober Koehler et al.</ref>. Tabiiy landshaftlar, gullar va qushlar kabi mavzular Koreyada mashhur boʻlgan va oʻz oʻrnida naturalizmga moyillik belgilari yaqqol sezilib turgan. Murakkab eng keng tarqalgan materiallar tut qogʻoziga yoki [[ipak]] hisoblangan. XVIII asrda mahalliy xalq texnikasi, xususan, xattotlik va muhr oʻymakorligida ilgʻor oʻzgarishlar yuz bergan. [[Choson]] davrida koreys rangtasvir sanʼatining ''chaekgeori'' (kitoblar rasmlari) va ''munjado'' (harflar rasmlari) kabi yangi janrlari rivojlanib, koreys madaniyatida kitobga boʻlgan ishtiyoqni va oʻrganishni yanada keng miqyosida rivojlanishiga sabab boʻldi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=책거리|url=http://folkency.nfm.go.kr/kr/topic/%EC%B1%85%EA%B1%B0%EB%A6%AC/6591|ish=Encyclopedia of Korean Folk Culture|nashriyot=National Folk Museum of Korea|kirish sanasi=30 November 2017}}</ref><ref>{{Veb manbasi|muallif=Moon|ism=So-young|sarlavha=Exhibition defies conventions of Korean painting|url=http://koreajoongangdaily.joins.com/news/article/article.aspx?aid=3020712|ish=Korea JoongAng Daily|nashriyot=JoongAng Ilbo|kirish sanasi=5 April 2018}}</ref>. Sanʼat ham anʼanaviy, ham realizm taʼsiri ostida yanada rivojlangan. Misol uchun, Hanning „Temir zavodidagi tanaffus vaqti“ fotografiyasida muskulli erkaklarning ter toʻkayotgani va beton quyish sexida tunuka idishlardan suv ichishi tasvirlangan. Jeong Sonning „Kumgang tog‘idagi Chonnyo cho‘qqisi“ tasviri esa tuman qoplagan baland qoyalardan iborat klassik Koreya manzarasi ifoda etadi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.korea-is-one.org/article.php3?id_article=1715|arxivurl=https://web.archive.org/web/20081211110010/http://www.korea-is-one.org/article.php3?id_article=1715|arxivsana=2008-12-11|sarlavha=A rare glimpse into a closed art world|nashriyot=Korea Is One|kirish sanasi=2010-06-01}}</ref>. === Hunarmandchilik === [[Fayl:청화백자진사채복숭아연적.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d8/%EC%B2%AD%ED%99%94%EB%B0%B1%EC%9E%90%EC%A7%84%EC%82%AC%EC%B1%84%EB%B3%B5%EC%88%AD%EC%95%84%EC%97%B0%EC%A0%81.jpg/180px-%EC%B2%AD%ED%99%94%EB%B0%B1%EC%9E%90%EC%A7%84%EC%82%AC%EC%B1%84%EB%B3%B5%EC%88%AD%EC%95%84%EC%97%B0%EC%A0%81.jpg|right|thumb|180x180px| Moviy va oq chinni shaftoli shaklidagi suv tomizgichi, XVIII asr Joseon sulolasi]] [[Fayl:Korea-Joseon-Lacquer_drawer-01.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Korea-Joseon-Lacquer_drawer-01.jpg/200px-Korea-Joseon-Lacquer_drawer-01.jpg|left|thumb|200x200px| Seuldagi Koreya Milliy muzeyida marvarid [[Lok|naqshli lak]] tortmasi]] [[Koreya|Koreyada]] ishlab chiqarilgan noyob hunarmandchilik toʻplamlari mavjud. Hunarmandchilik sanʼatlarining aksariyat naʼmunalari kundalik foydalanish uchungina yaratilgan boʻlib, koʻpincha [[Estetika|estetikaga]] emas, balki amaliy foydalanishga koʻproq ahamiyat qaratiladi. Anʼanalarga koʻra, uy anjomlari sifatida metall, yogʻoch, mato, lak va sopol buyumlar ishlatilgan, ammo keyinchalik shisha, teri yoki qogʻoz buyumlari ham muomalaga kiritilgan. Koʻplab murakkab va puxta ishlab chiqilgan hunarmandchilik buyumlari, jumladan, zarhal tojlar, naqshli sopol idishlar, qozonlar yoki bezaklar qazilma ishlari davomida topilgan. Goryeo davrida bronzadan foydalanish juda rivojlangan. [[Jez]], yaʼni [[Mis|misning]] uchdan bir qismi [[rux]]<nowiki/>dan iborat qorishma, koreys hunarmandchiligida ayniqsa mashhur materiallardan biri sifatida qadirlangan. Ammo sulola seladon buyumlaridan foydalanishi bilan mashhur. [[Choson]] davridagi eng mashhur hunarmandchilik buyumlari [[Chinni|chinnidan]] yasalgan va ularning asosi koʻk rangdagi naqshlar bilan bezatilgan. Oʻsha davrda yogʻochsozlik ham rivojlangan boʻlib, shkaflar, sandiqlar, stollar yoki tortmalarni oʻz ichiga olgan yanada murakkab mebel qismlariga yasashlikka sabab boʻlgan. Koreya mebel yasash sanʼati Osiyo va dunyoning eng katta yogʻochga ishlov berish maktablaridan biri sifatida tanilgan. Bu kamida XVII asrdan beri oʻzgarmagan anʼanani saqlab qolgan ming yillikdan koʻproq vaqtga borib taqaladigan hunarmandchilikning bir qismidir. Aynan shu anʼana koreys mebellarini butun dunyo boʻylab antikvar buyum sotuvchilari va kollektorlar tomonidan ekzotik mebellarning eng koʻp savdoga qoʻyilgan sanʼat asariga aylantirdi. Koreyaliklar uslubi sifatida tan olinadigan bu noyob sanʼat Gʻarb tomonidan faqat 1940-yillar oxiri va 1950-yillardagi „kashf qilingan“<ref>Traditional Korean Furniture by Edward Reynolds Wright, Man Sill Pai</ref>. === Ksilografiya === 1234-yilda Koreyada Choy Yong-u tomonidan tuzilgan 50 jildlik „Oʻtmish va hozirgi marosimlar uchun belgilangan matnlar“da quyma metall koʻchma turi qoʻllanilgan, ammo bugungi kungacha bu kitobning birorta nusxasi saqlanib qolmagan. 1377-yili ksilografiyaning jikji uslubi yaratilgan. Metall harakatlanuvchi turning bu uslubi fransuz olimi Anri-Jan Martin tomonidan „Gutenberg turiga juda oʻxshash“ deb taʼriflangan<ref>Briggs, Asa and Burke, Peter (2002) A Social History of the Media: from Gutenberg to the Internet, Polity, Cambridge, pp.15-23, 61-73.</ref>. [[Fayl:JikjiType.gif|left|thumb|Eng qadimgi kitob boʻlgan „Jikji“ (1377-yil) ni chop etishda foydalanilgan harakatlanuvchi moslama.]] Koʻchma tur Koreyada hech qachon yogʻoch oʻymakorligi oʻrnini bosa olmaydi. Darhaqiqat, hatto [[Hangul|Hangulning]] tarqalishi ham yogʻochdan yasalgan buyumlar orqali amalga oshirilgan. Umumiy taxmin shundan iboratki, 200 000 dan ortiq individual turdagi elementlarni ishlab chiqarish xarajati tufayli harakatlanuvchi tip xitoycha belgilar qoʻllanilgankitoblarni blokli chop etishda qoʻllanilmaydi. Yagona nusxadan koʻproq nusxa koʻchirishdan boshqa holatlar uchun undan bor-yoʻgʻi bir yoki ikkitagina nusxa olishda yogʻochdan yasalgan bosmadan foydalanish uslubi ham kotibga toʻladigan pul miqdorining koʻpligi sababli ham iqtisodiy jihatdan samarali hisoblanmagan. Buyuk Sejong XV asrda alifbo tizimi boʻlgan hangul tilini kiritgan boʻlsa-da, hangul XX asrga kelibgina [[Hanja]]​​ oʻrnini egallay oldi{{sfn|Wilkinson|2012|p=911}}. Xitoydan farqli oʻlaroq, koʻchma turdagi tizim asosan yuqori qatlamli elita Koreya jamiyatida saqlanib qolgan:{{quotation|Koreyslarning koʻchma metall turidagi bosmaxonasi asosan Yi sulolasining qirollik metall quyish zavodida rivojlangan.Qirollik oilasi bu yangi texnika ishlab chiqarishda monopoliyani saqlab qolgan va qirollik mandati bilan barcha norasmiy bosma faoliyatni va bosmaxonani tijoratlashtirishga urinishlarni yo'qqa chiqargan. Shunday qilib, ilk Koreyada [[Ksilografiya|ksilografiya]] faqat jamiyatning yuqori qatlam vakillari, amaldorlar uchungina xizmat qilgan<ref>Sohn, Pow-Key, "Early Korean Printing," ''Journal of the American Oriental Society'', Vol. 79, No. 2 (April -June , 1959), pp.&nbsp;96–103 (103).</ref>.|Sohn Pow-Key}}Bugungi kunda koreys madaniyati tarixiy ksilografiya sanʼatini qayta tiklash va tarixiy qoʻlyozmalarni avvaldagidek yaratish uchun bir qator ishlar amalga oshirilmoqda. Jumladan, master Im Inho 2011-yildan 2015-yilga qadar qadimiy Jikji qoʻlyozmasini oʻz aslidek qayta tiklash uchun ksilografiya metall qurilmasini qayta ishlab chiqdi. === Keramika === [[Fayl:Korea_-_Seoul_-_National_Museum_-_Incense_Burner_0252-06a.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Korea_-_Seoul_-_National_Museum_-_Incense_Burner_0252-06a.jpg/200px-Korea_-_Seoul_-_National_Museum_-_Incense_Burner_0252-06a.jpg|thumb|267x267px| Goryeo sulolasiga mansub seladon tutatqisi]] Goryeo davrida yashil nefritdan yasalgan seladon buyumlari mashhurlikka erishdi.. XII asrda turli xil ranglarda yanada murakkab bezaklarni yaratishga imkon beruvchi murakkab inlaying usullari ixtiro qilindi. „Koreya sanʼati“ asarida Evelin MakKun shunday deydi: „XII asrda sopol buyumlar ishlab chiqarish eng yuqori darajaga yetdi. Chorak asrda bir vaqtning oʻzida bir nechta yangi uslublar paydo boʻldi, ulardan biri boʻlmish keramika buyumlar ishlab chiqarish sanoatini — koreys ixtirosi deya atash mumkin<ref>Evelyn McCune, The Arts of Korea: An Illustrated History</ref>.“ Ikkinchi jahon urushidan keyin [[Angliya|Angliyaning]] Viktoriya va Albert muzeyi xodimi William Bowyer Honey shunday deb yozgan edi: „Eng yaxshi koreys buyumlari nafaqat original, balki ular hozirgacha qilingan eng yaxshilari hamdur, shuningdek, bu kulolchilik buyumlari turli tashqi taʼsirlarga uchramagan edi. Ularda kulolchilikka xos boʻlgan barcha fazilatlar mujassam. Bu koreys kulollari, hatto xitoyliklar ham erisha olmagan choʻqqilarga yetishganligini bildiradi.“ <ref>{{Kitob manbasi|url=https://books.google.com/books?id=XrZQs-6KswMC&q=Korea+and+East+Asia+the+story+o+a+phoenix|title=Korea and East Asia: The Story of a Phoenix – Kenneth B. Lee|isbn=9780275958237|accessdate=2012-07-15|last=Lee|first=Kenneth B.|year=1997}}</ref> Oq [[chinni]] XV asrda juda tez mashhur boʻldi va tez orada seladon idishlarini ortda qoldirdi. Oq chinnilar odatda boʻyalgan yoki mis bilan bezatilgan koʻrinishda yasalgan. XVI asrda Imjin urushlari paytida koreys kulollari [[Yaponiya|Yaponiyaga]] olib kelindi va u yerda ular yapon kulolchiligiga katta taʼsir koʻrsatdilar<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.onmarkproductions.com/html/pottery.shtml|sarlavha=Pottery in Japan|nashriyot=Onmarkproductions.com|kirish sanasi=2010-06-01}} "For example, Japanʼs famous Hagi ware originated when Korean potters were brought back to Japan during the „pottery wars“ of 1592 AD and 1597 −1598 AD."</ref>. Bugungi kunda koʻplab yapon kulolchilik oilalari oʻzlarining sanʼati hamda ajdodlarini Koreya yarim orolini bosib olishga urinishlari paytida qoʻlga olgan ushbu koreys kulollariga borib taqalishini aytadilar<ref>{{Veb manbasi|nashriyot=BC Culture|url=http://blogcritics.org/archives/2005/08/11/090643.php|sarlavha=Review: Brighter than Gold – A Japanese Ceramic Tradition Formed by Foreign Aesthetics|muallif=Purple Tigress|kirish sanasi=2008-01-10|sana=August 11, 2005|arxivurl=https://web.archive.org/web/20080118054520/http://blogcritics.org/archives/2005/08/11/090643.php|arxivsana=2008-01-18}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.metmuseum.org/toah/ht/08/eaj/ht08eaj.htm|sarlavha=Muromachi period, 1392–1573|nashriyot=[[Metropolitan Museum of Art]]|sana=October 2002|kirish sanasi=2008-01-10|iqtibos=1596 Toyotomi Hideyoshi invades Korea for the second time. In addition to brutal killing and widespread destruction, large numbers of Korean craftsmen are abducted and transported to Japan. Skillful Korean potters play a crucial role in establishing such new pottery types as Satsuma, Arita, and Hagi ware in Japan. The invasion ends with the sudden death of Hideyoshi.}}</ref><ref>{{Kitob manbasi|url=https://books.google.com/books?id=pg5Qi28akwEC|title=Columbia Chronologies of Asian History and Culture|last=John Stewart Bowman|publisher=Columbia University Press|pages=170p|year=2002|isbn=978-0-231-11004-4}}</ref>. Choson davrida (XVII asr oxiri) koʻk-oq chinnilar mashhurlikka erishdi. Mazkur chinnilar oq chinni ustida och koʻk rangga boʻyash orqali tayyorlanadi. === Musiqa === [[Fayl:Farmer_dance.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Farmer_dance.jpg/220px-Farmer_dance.jpg|left|thumb| Pungmul]] Xalq musiqasi va saroy musiqasi oʻrtasida janrlar farqi mavjud. Koreys xalq musiqasi xilma-xil va murakkab, biroq xalq musiqasining barcha shakllari ritmlar to‘plamini (koreyscha 장단, Jangdan deb ataladi) va erkin belgilangan melodik rejimlar to‘plamini oʻzida namoyon etadi. Koreys xalq musiqasi — bu bir xonanda va bir barabanchi tomonidan ijro etiladigan Pansori (판소리) deb nomlanuvchi qoʻshiqdir. Baʼzan raqqosalar va baxshilar ham boʻlishi mumkin. Ular [[UNESCO|YuNESKOning „Dunyo xotirasi“ kitobida]] nomoddiy madaniy meroslar qatoriga kiritilgan<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=2003-11-08 |title='Pansori' was designated as intangible cultural property in UNESCO's Memory of the world. |work=Maeil Business Newspaper |url=http://news.mk.co.kr/newsRead.php?year=2003&no=366779}}</ref>, shuningdek, baraban chalib, raqsga tushiladigan va qoʻshiq kuylash orqali ijro etiladigan qoʻshiq turi Pungmul (풍물) ham shu roʻyxatdan joy olgan. Samul Nori — Pungmul va Sanjo (산조) asosida yaratilgan koreys anʼanaviy musiqasi hisoblanadi. U tezkor templarda pauzasiz ijro etiladi. Yana bir musiqa turi Nongak (농악) esa „dehqon musiqasi“ degan maʼnoni anglatadi. Koreys saroy musiqasining kuylanishini 1392-yilda Choson sulolasi davrida kuzatish mumkin. Koreys saroy musiqalariga A-ak, Dang-ak va Hyang-ak lar kiradi. Koreys qadimiy musiqalari hali ham koʻp ijro etiladi va kuylanadi. == Hayot tarzi == === Anʼanaviy uylar === [[Fayl:Korea-Seoul-Namsangol-02.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/Korea-Seoul-Namsangol-02.jpg/250px-Korea-Seoul-Namsangol-02.jpg|thumb|250x250px| Anʼanaviy uy, hanok (hano)]] [[Fayl:Korea_south_traditional_house.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Korea_south_traditional_house.jpg/200px-Korea_south_traditional_house.jpg|left|thumb|200x200px| Anʼanaviy dehqon uyi; Xalq qishlogʻi, Seul]] Koreyslarning anʼanaviy uylari Xanok ([[hangul]] :한옥) deb ataladi. Yashash joylari doimiy ravishda anʼanaviy geomantika yordamida tanlanadi. Qadimgi davrlardan beri geomansiya Koreya madaniyati va koreys shamanizmining muhim qismi boʻlgan boʻlsa ham, keyinchalik Koreya tarixining Uch qirollik davrida geomansiya Xitoy tomonidan qayta shakllantirilgan. Uyni iloji boricha koʻproq quyosh nuri olish uchun tepalikka va janubga qaragan holda qurish kerak. Ushbu yoʻnalish orqali uy qurish hali ham zamonaviy Koreyada qoʻllanilib kelinmoqda. Geomansiya, shuningdek, binoning shakliga, uning yoʻnalishiga va uy qurilgan material turiga taʼsir oʻtkazadi. Anʼanaviy koreys uylari ichki hovli(안채, ''anchae'') va tashqi hovlidan(사랑채, ''sarangchae'') iborat boʻladi. Shaxsiy tartib koʻp jihatdan mintaqaga va oilaning yashash tarziga bogʻliq. Aristokratlar ziyofatlar uchun tashqi hovlidan foydalangan boʻlsa, kambagʻal odamlar ''sarangchada'' qoramol boqishgan. Oila qanchalik boy boʻlsa, uy shunchalik katta boʻladi. Biroq, qiroldan tashqari har qanday oilaga 99 ''kandan'' (''kan'' — anʼanaviy uylarda ishlatiladigan ikkita ustun orasidagi masofa) ortiq yashash joyiga ega boʻlish taqiqlangan. Ichki hovli odatda yashash xonasi, oshxona va yogʻoch polli markaziy zaldan iborat boʻlgan. Ichki hovliga bundanda koʻproq xonalar biriktirilishi mumkin. Kambagʻal dehqonlarning tashqi hovlilari boʻlmagan. Polni isitish (온돌, ''ondol'') Koreyada qadimgi davrlardan beri qoʻllanilgan uslublardan biridir. Asosiy qurilish materiallari — [[Yogʻoch|yogʻoch]], loy, [[kafel]], [[Togʻ jinslari|tosh]] va somon hisoblanadi. Yogʻoch va loy oʻtmishda eng keng tarqalgan qurilish ashyosi boʻlganligi sababli, hozirgi kungacha koʻp eski binolar saqlanib qolmagan. === Bogʻlar === [[Fayl:Korea-Gyeongbokgung-Hyangwonjeong-01.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Korea-Gyeongbokgung-Hyangwonjeong-01.jpg/250px-Korea-Gyeongbokgung-Hyangwonjeong-01.jpg|thumb|250x250px| ''Hyangwonjeong'', Gyeongbokgungdagi bogʻ, Seul]] Ibodatxona bogʻlari va xususiy bogʻlarning tuzilish tarkibi deyarli bir xil. [[Sharqiy Osiyo|Sharqiy Osiyodagi]] koreys bogʻdorchiligiga asosan koreys shamanizmi va koreys xalq dini taʼsir koʻrsatgan. Shamanizm tabiat va uning sirlariga katta eʼtibor qaratadi, tabiatdagi oʻzgarmas tartibning tafsilotlariga ham alohida yondashiladi. Bogʻni sunʼiy elementlar bilan toʻldiradigan yapon va xitoy bogʻlaridan farqli oʻlaroq, anʼanaviy koreys bogʻlari sunʼiylikdan qochishadi, bogʻni „tabiatdan koʻra tabiiyroq“ koʻrinishda yaratishga harakat qilishadi. [[Lotus]] hovuzi Koreya bogʻidagi muhim ahamiyatli jorlardan biri hisoblanadi. Agar tabiiy oqim paydo boʻlsa, koʻpincha uning atrofida hovuz suvini tomosha qilishdan zavqlanish imkonini beruvchi vaqtinchalik pavilon bunyod etiladi. Terasli gul yotoqlari anʼanaviy [[Koreya|koreys]] bogʻlarida keng tarqalgan xususiyatlardan biridir. Gyeongju yaqinida joylashgan Poseokjeong yodgorligi Silla davrida qurilgan. Bu anʼanaviy koreys bogʻlarida suvning muhim ahamiyatga ega ekanligi kishi eʼtiborini tortadi. Poseokjeong bogʻida abalon (issiq dengiz molyuskasi) shaklidagi hovuzlar barpo etilgan. Silla shohligining soʻnggi kunlarida shohning mehmonlari hovuz atrofidagi qurilgan ayvonlarda oʻtirganliklari hamda, ziyofat paytida hovuzda sharob koʻzalari suzib yurganligini koʻrganliklari haqida oʻz qoʻlyozmalarida qayd etadilar === Milliy liboslar === [[Fayl:Korean_costume-Hanbok-children.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Korean_costume-Hanbok-children.jpg/200px-Korean_costume-Hanbok-children.jpg|thumb|200x200px| ''Hanbok'' ]] [[Fayl:Korea-Honrye-The_bride.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Korea-Honrye-The_bride.jpg/200px-Korea-Honrye-The_bride.jpg|left|thumb|200x200px| ''Xvarot'', kelin libosi]] [[Fayl:Traditional_Korean_dress_in_Yanggakdo_Hotel_Gift_Shop_(16157769135).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Traditional_Korean_dress_in_Yanggakdo_Hotel_Gift_Shop_%2816157769135%29.jpg/220px-Traditional_Korean_dress_in_Yanggakdo_Hotel_Gift_Shop_%2816157769135%29.jpg|right|thumb| Koʻrgazmada Shimoliy Koreya Chosŏn-ot]] [[Fayl:Bride's_Robe_(Hwalot),_27.977.4.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Bride%27s_Robe_%28Hwalot%29%2C_27.977.4.jpg/220px-Bride%27s_Robe_%28Hwalot%29%2C_27.977.4.jpg|left|thumb| Kelinning xalati (Hwalot), 19-asr, Bruklin muzeyi]] Hanbok (한복, 韓服) ([[Koreya Xalq Demokratik Respublikasi|KXDRda]] ''joseonot'' (조선옷) nomi bilan tanilgan) qadim zamonlardan beri kiyilib kelinadigan anʼanaviy libos turi. Hanbok ''koʻylak (jeogori'' '')'' va ''yubkadan'' (chima) iborat. Hanbokning kelib chiqish tarixi Koreya yarim orolidagi Uch Qirollik davriga borib taqaladi. 21-asrgacha jeogori, shim va chima kabi asosiy hanbok qismlari tuzilishi oʻzgarmagan, lekin vaqt oʻtishi bilan libosning uzunligi, kengligi va shakli avvalgi oʻlchamlaridan biroz boshqacharoq tarzda tikila boshlandi<ref>{{Veb manbasi|url=https://news.kmib.co.kr/article/view.asp?arcid=0003398125&code=14110000|sarlavha=Hanbok libosi tarixi|kirish sanasi=27-08-2022}}</ref>. Ijtimoiy maqomga koʻra, koreyslar turlicha kiyinishgan, bu kiyimni ijtimoiy darajaning muhim belgisiga aylantirgan. Taʼsirchan, lekin baʼzan noqulay liboslar hukmron sinf va qirol oilasi vakillari tomonidan kiyilgan. Bu yuqori tabaqalar oddiy odamlardan ajraib turish uchun [[Zeb-ziynat buyumlari|zargarlik buyumlaridan]] ham foydalanganlar. Ayollar uchun anʼanaviy zargarlik buyumlari maʼlum tabiat elementlari shaklidagi marjon koʻrinishida yasalgan. Zargarlik buyumlari qimmatbaho toshlardan tayyorlangan, va ipak do‘ppi tutashtirilgan. Oddiy odamlar koʻpincha boʻyalmagan oddiy kiyimlar bilan cheklangan. Ushbu kundalik kiyim Choson davrida nisbatan deyarli oʻzgarishlarga uchramadi. Asosiy kundalik kiyim avvalgidek saqlanib qoldi, lekin rasmiy va tantanali marosim liboslaridagi naqshlar sulolaning nelgilari bilan boyitildi. Qishda odamlar paxtadan tikilgan koʻylaklar kiyishgan. Moʻynali kiyimlar ham keng tarqalgan oʻz davrida urfga kirgan. Oddiy odamlar odatda toza oq boʻyalmagan materiallarni kiyishganligi sababli, ularni baʼzan ''oq libosli odamlar'' deb ham atashgan. ''Hanboklar'' maqsadlariga koʻra quyidagicha tasniflanadi: kundalik kiyim, tantanali kiyim va maxsus kiyim. Tantanali liboslar rasmiy tadbirlarda, jumladan, bolaning birinchi tugʻilgan kuni (doljanchi), toʻy yoki dafn marosimida kiyiladi. Shamanlar, amaldorlar uchun maxsus liboslar tikilgan boʻlib, odatda oddiy xalq vakillari bunday hanboklarni kiymaydilar. Bugungi kunda ''hanbok'' hali ham rasmiy tadbirlarda kiyiladi. Biroq, kiyimning kundalik foydalanilishi yoʻqolgan. Lekin, ayrim hududlarda yashovchi keksalar hali ham hanbok kiyib yurishadi, shuningdek, Choson sulolasidan qolgan aristokratik oilalarning faol mulkdorlarini ham hanbok kiygan holda uchratish mumkin. Baʼzi yoshlar orasida anʼanaviy libosga zamonaviy oʻzgarishlar berilishi va shu orqali zamonaviy hanbokning ommalashuviga sabab boʻlish mumkin<ref>{{Veb manbasi|url=http://english.chosun.com/site/data/html_dir/2016/10/29/2016102900345.html|sarlavha=Hanbok Renaissance Goes from Strength to Strength}}</ref>. === Milliy oʻyinlar === [[Fayl:Korea_yut_pan.jpg|thumb|Koreys milliy oʻyini yut pan]] Mingsognol-i(민소놀이)- bu koreys xalqining anʼanaviy oʻyini. Qadim zamonlardan beri u asosan bolalar oʻrtasida aqliy qobiliyatni rivojlantirish yoki oddiy odamlarning quvonchli bayram va marosimlarida shunchaki oʻyin-kulgu uchun oʻynaladi. Xalq o‘yinlaridan har qanday yoshdagi kishilar bahramand bo‘lishi mumkin, holbuki, faqat kattalar o‘ynaydigan o‘yinlar, o‘g‘il-qiz bolalar o‘yinlari, yoki faqatgina ayollar yo erkaklar o‘rtasida o‘ynaladigan o‘yin turlari ham mavjud. Baduk (바둑) — ikki oʻyinchi navbatma-navbat qora va oq toshlarni taxtaga qoʻyib, uyga egalik qilish maqsadida bellashilinadigan oʻyin turi. Bu, shuningdek, 19 gorizontal va vertikal chiziqli shaxmat taxtasida har bir chorrahada (jami 361 ta) tosh qoʻyish orqali hujum qilish va himoya qilish bilan oʻynaluvchi strategiyik jarayon hamdur. Koreya Respublikasi, Xitoy Xalq Respublikasi va Yaponiya kabi Sharqiy Osiyo mamlakatlari orasida mashhur boʻlib, har bir davlat biroz boshqacha qoidalarni qabul qiladi. Go qadimgi Xitoyda paydo boʻlgan, ammo uning kelib chiqishi aniq emas. Koreyada XX asr boshlariga qadar oʻz qoidalaridan foydalangan holda oʻynaladigan oʻyin — Baduk keng tarqalgan edi, ammo Koreya ozod boʻlgandan keyin zamonaviy Baduk Yaponiyadan kelib chiqqan degan tahminlar kuchayd. Bugungi kunda Baduk oʻynaydiganlar soni ancha kamaygan. Jang-gi (장기 (將棋)) — ikki tomonga, Qing va Xongga (yoki Cho va Xan) boʻlingan va armiyaga qoʻmondonlik qiladigan bosh qoʻmondon nuqtai nazaridan operatsiyani rejalashtiruvchi va amalga oshiradigan mavhum strategik stol oʻyini. Har biri 16 donaga ega va gʻolib raqibning qirolini qoʻlga kiritishi kerak. Undan asosan Koreya Respublikasi, Koreya Xalq Demokratik Respublikasi, Xitoy (ayniqsa, Yanbian Koreya avtonom prefekturasi) va Yaponiya kabi mamlakatlardagi koreyslar foydalanadi. Eng ahamiyatli jihati shundan iboratki, Xitoy shaxmatini Koreyadagi Uch Qirollik davrining ilk davri Xansagun davrida koʻchib kelgan minglab odamlar tarqatgan. Aytishlaricha, u koreyslarning didiga mos ravishda takomillashtirilib, hozirgi holatga kelgan<ref>정덕형, 《코리아 장기》, seorim madaniyati, 2003-yil, {{ISBN|89-7186-495-8}}.</ref>. === Koreys oshxonasi === [[Fayl:Korean_cuisine-Bibimbap-08.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Korean_cuisine-Bibimbap-08.jpg/200px-Korean_cuisine-Bibimbap-08.jpg|thumb|200x200px| Bibimbap]] [[Guruch]] Koreyaning asosiy taomidir. Yaqin vaqtgacha deyarli faqat qishloq xoʻjaligi mamlakati boʻlgan Koreyada asosiy retseptlar anʼanaviy tajribalar asosida shakllantirildi. Koreyada asosiy ekinlar guruch, [[arpa]] va loviya hisoblanadi, ammo koreys oshxonasida koʻplab qoʻshimcha mahsulotlardan ham foydalaniladi. [[Baliqlar|Baliq]] va boshqa dengiz mahsulotlari ham muhim ahamiyatga ega, chunki Koreya yarim orolda joylashgan boʻlib atrofidagi dengizlar aholiga doimiy baliq bilan taʼminlanish imkonini beradi. Fermentlarga boy retseptlar ham qadimgi davrlarda ishlab chiqilgan va koʻpincha anʼanaviy koreys taomlarini tavsiflaydi. Bularga tuzlangan baliq va tuzlangan sabzavotlar kiradi. Bunday oziq-ovqatlar inson tanasini qishda zarur [[Proteinlar|protein]] va [[vitaminlar]] bilan taʼminlaydi. Kimchi Koreyaning mashhur taomlaridan biridir. Kimchi — A va C vitaminlari, tiamin, riboflavin, temir, kaltsiy, karotin va boshqalarni oʻz ichiga olgan tuzlangan sabzavotlar toʻplamidan iborat. Kimchining koʻp turlari mavjud, jumladan, karam kimchi, piyozli kimchi, bodring kimchi, turp kimchi va kunjut kimchilar keng tarqalgan. Bugungi kunda kimchi nafaqat Koreya balki boshqa davlatlarda ham sevib isteʼmol qilinadi. Garnirlar (taomga qoʻshimcha tarzda beriluvchi yegulik) yoki Banchan Koreyada odatda ovqat bilan birga isteʼmol qilinadi. Asosiy taom deyarli har doimgarnirlar bilan birga dasturxonga tortiladi. Baʼzi tez-tez isteʼmol qilinadigan garnirlarga: Kimchi, tuzlangan turp, soya novdalari, ugra (Japchae), bodring salati va ziravorli ismaloq misol boʻladi. ==== Tantanali, marosim va ibodat taomlari ==== Shuningdek, koreyaliklar tomonidan turli marosim va maxsus ibodatlar uchun bir qator taomlar yaratilgan. Ularni tantanalar uchun taomlari va marosim ovqatlari deb nomlanuvchi ikki turga boʻlish mumkin. Tantanali ovqatlar bola 100 kunlik boʻlganida, birinchi tugʻilgan kunida, toʻy marosimida va oltmishinchi tugʻilgan kunida tayyorlanadi. Marosim taomlari ayni dafn marosimlarida, ajdodlar ruhini xotirlaganda, shamanlarning qurbonliklarida va shuningdek ibodat taomlari sifatida ishlatiladi. Ibodat taomlarining oʻziga xos xususiyati shundaki, u koreys oshxonasining beshta kuchli taʼmli ingrediyentlaridan ([[sarimsoq]], piyoz, yovvoyi rokambole, piyoz va [[zanjabil]]) va goʻshtdan foydalanmaydi. Marosimlar va tantanalar uchun guruchli kekslar tayyorlash odat tusiga kirgan. Ovqatning rangi va retseptlar tarkibi koreyslarning mashxur mezoni in va yang muvozanatiga mos keladi. ==== Qirollik saroyi oshxonasi (''surasang'') ==== Bugungi kunda surasang (anʼanaviy qirollik oshxonasi) butun aholi tomonidan isteʼmol qilinadigan taomlar jamlamasini oʻz ichiga oladi. Ilgari, sabzavotli yeguliklar muhim ahamiyatga ega edi. Biroq, bugungi kunga kelib goʻsht isteʼmoli qamrovi kengaydi. Anʼanaviy taomlarga ''ssambap'', ''[[Pulkogi|bulgogi]]'', ''sinseollo'', ''kimchi'', ''bibimbap'' va ''gujeolpanlar'' ,isol boʻladi. === Choy === Dastlab choy tantanali marosimllarda yoki anʼanaviy [[Tibbiyot|tibbiyotining]] bir qismi sifatida ishlatilgan. Meva, barglar, urugʻlar yoki ildizlardan tayyorlangan choylarning baʼzilari koreyslar orasida ommaviylashgan. Koreyada choyning beshta taʼmi alohida ajralib turadi, bular: shirin, nordon, shoʻr, achchiq va oʻtkir choy taʼmlaridir. === Oy taqvimi boʻyicha bayramlar === [[Fayl:Korea-Daeboreumnal-Full_Moon_Festival-02.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/Korea-Daeboreumnal-Full_Moon_Festival-02.jpg/200px-Korea-Daeboreumnal-Full_Moon_Festival-02.jpg|thumb|200x200px| Daeboreum]] Anʼanaviy koreys taqvimi [[Oy-quyosh taqvimi|Oy taqvimiga]] asoslangan. Sanalar Koreya [[Meridian|meridianidan]] hisoblanadi. Marosimlar va bayramlar koreys madaniyatidan kelib chiqqan. Koreya oy taqvimi 24 ta burilish nuqtasiga boʻlingan ((절기, jeolgi), har biri taxminan 15 kun davom etadi. Oy taqvimi oʻtmishda qishloq xoʻjaligi mehnatkashlari uchun jadval vazifasini ham oʻtagan, ammo zamonaviy koreys turmush tarzida oy taqvimidan foydalanish yoʻqolib bormoqda. [[Grigoriy taqvimi]] rasman 1895-yilda qabul qilingan, ammo anʼanaviy bayramlar va yoshni hisoblash hali ham eski oy taqvimga asoslanadi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Life in Asia, Inc.|url=http://www.lifeinkorea.com/Calendar/holidays.cfm|sarlavha=Korean Holidays|nashriyot=Lifeinkorea.com|kirish sanasi=2012-07-15|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120713071101/http://www.lifeinkorea.com/Calendar/holidays.cfm|arxivsana=2012-07-13}}</ref>. Keksa avlodlar hali hanuz oʻz tugʻilgan kunlarini oy taqvimiga koʻra nishonlaydilar. Bugungi kunda Koreyadagi eng katta festival bu — Seollal (anʼanaviy Koreya Yangi yili)dir. Shuningdek, Daeboreum (birinchi toʻlin oy), [[Tano bayrami|Dano]] (bahor bayrami) va Chuseok (hosil bayrami) ham koreyslarning muhimfestivallari sirasiga kiradi. Oy taqvimiga koʻra nishonlanadigan bir qator mintaqaviy festivallar ham mavjud. === Eʼtiqodlar === [[Fayl:Korea-Haeinsa-21.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Korea-Haeinsa-21.jpg/300px-Korea-Haeinsa-21.jpg|left|thumb|300x300px| Haeinsa ibodatxonasi]] Koreys xalqining asl dini [[Shomonlik|shamanizm]] boʻlib, u qadimgi davrlardagi kabi keng tarqalmagan boʻlsa ham, hanuzgacha saqlanib qolgan. Ayol shamanlar yoki ''mudanglar'' koʻpincha turli xil vositalarga yetishish uchun turfa ruhlarning yordamiga murojaat qilishadi. Keyinchalik [[buddizm]] va [[konfutsiylik]] Koreyaga Xitoy sulolalari bilan madaniy almashinuvlar asnosida kirib kelgan. Buddizm Goryeo sulolasining rasmiy dini sifatida tan olingan, shu sababli, bu davrda buddist rohiblarga koʻplab imtiyozlar berilgan. Biroq, Choson davrida buddizm oʻz nufuzini yoʻqotdi, shaharlarda buddist rohiblari taqiq ostiga olingan, ibodatxonalar faoliyatiga chek qoʻyilgan. Uning oʻrnida konfutsiylikning qatʼiy shakli, (baʼzilar buni xitoyliklar tomonidan qabul qilingan taʼlimotdan ham qatʼiyroq deb hisoblashadi) rasmiy falsafa asosiy dinga aylandi. Koreys konfutsiyligi seonbi sinfini oʻrganish yaʼni hokimiyat lavozimlarida ishlab turib halol hayot kechirgan koʻplab amaldorlar hayotidan naʼmuna olishga asoslangan edi. Koreya tarixi va madaniyati Koreya yarimorolining ikkiga ajralishidan qatʼi nazar, Koreya shamanizmi, [[Mahayana|Mahayana buddizmi]] va [[Konfutsiylik|konfutsiylikning]] anʼanaviy eʼtiqodlari koreys xalqi dinining asosiy taʼsir oʻtkazuvchisi va madaniyatining muhim jihati sifatida saqlanib qoldi<ref>[http://asiasociety.org/countries/religions-philosophies/historical-and-modern-religions-korea Asia Society — Historical and Modern Religions of Korea]</ref>. Darhaqiqat, bu anʼanalarning barchasi yuzlab yillar davomida xalq orasida ommaviylashib kelgan. Ular hali ham janubda nasroniylik <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.korea.net/korea/kor_loca.asp?code=U05|sarlavha=About Korea – Religion|nashriyot=Korea.net|kirish sanasi=2012-07-15|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100306163608/http://www.korea.net/korea/kor_loca.asp?code=U05|arxivsana=2010-03-06}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.everyculture.com/wc/Japan-to-Mali/South-Koreans.html|sarlavha=South Koreans|nashriyot=Every Culture|kirish sanasi=2012-07-15}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.everyculture.com/Ja-Ma/South-Korea.html|sarlavha=Culture of SOUTH KOREA|nashriyot=Every Culture|sana=1944-09-08|kirish sanasi=2012-07-15}}</ref> va shimol hukumati bosimiga qaramay oʻz mavqeini yoʻqotmagan holda saqlanib kelmoqda<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.everyculture.com/Ja-Ma/North-Korea.html|sarlavha=Culture of NORTH KOREA|nashriyot=Every Culture|kirish sanasi=2012-07-15}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/korea-north/|sarlavha=CIA The World Factbook – North Korea|nashriyot=Cia.gov|kirish sanasi=2012-07-15}}</ref>. == Jahon merosi ob’ektlari == [[Koreya]] hududida [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi roʼyxati]]<nowiki/>ga kiritilgan bir qancha ob’ektlar mavjud. === Jongmyo ziyoratgohi === Jongmyo ({{Talaffuz|Chonmyo}}) ziyoratgohi 1995-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi roʼyxati]]<nowiki/>ga kiritilgan, ziyoratgoh Seul shahrida joylashgan. Mazkur qadamjo [[Choson|Choson sulolasi]] qirollik oilasining ajdodlari ruhlariga bagʻishlab bunyod etilgan. Bunga koreys konfutsiy anʼanalari ham ulkan taʼsir koʻrsatgan. Mazkur ziyoratgohda har yili ''Jongmyo jeryeak (''{{Talaffuz|Chonmyo Tekje}}'')'' deb nomlanuvchi qadimiy saroy musiqasi (raqs joʻrligida) ijro etiladi. 1394-yilda qurilgan ziyoratgoh [[Osiyo|Osiyodagi]] eng uzun binolardan biri boʻlishi kerak edi. 19 ta xonaga joylashtirilgan 19 nafar imperator va 30 ta malikaning 19 ta yodgorlik lavhalari mavjud. Ziyoratgoh Imjin urushlari paytida yonib ketgan, ammo 1608-yilda qayta tiklangan. === Changdeokgung === Changdeokgung ({{Talaffuz|Chxandokkun}}), shuningdek, „ajoyib fazilat saroyi“ nomi bilan ham tanilgan. Saroy 1405-yildabunyod etilgan, 1592-yilda Imjin urushi paytida yonib ketgan va xarobalari 1609-yilda qayta tiklanib, hozirgi holiga keltirilgan. 300 yildan ortiq vaqt davomida Changdeokgung qirollik saroyi vazifasini bajarib kelgan. Saroy Koreya poytaxti [[Seul|Seul shahrida]] joylashgan. Saroyning dizayni atrof-muhit koʻrinishiga mutanosib tarzda shakllantirilgan. Saroyning orqa hovlisidagi baʼzi daraxtlarning yoshi hozirda 300 dan oshganligi taxmin qilinadi. Changdeokgung 1997-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi]] roʻyxatiga kiritilgan. === Bulguksa === [[Fayl:Seokguram_Buddha.JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Seokguram_Buddha.JPG/260px-Seokguram_Buddha.JPG|thumb|355x355px| Seokguram inshootidagi haykal Grotto]] Bulguksa, shuningdek, ''Buddanining tarixiy'' ibodatxonasi va ''Seokguram Grottosining'' uyi sifatida ham tanilgan. Inshoot 751-yilda qurilgan va koʻp sonli zallardan iborat. Mazkur hududda ikkita [[pagoda]]<nowiki/>oʻrnatilgan. ''Seokguram grottosi'' Bulguksa ibodatxonasining ermitaji hisoblanadi. Asosiy xonada Budda haykali oʻrnatilgan. Mazkur ibodatxona va grotto 1995-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] Jahon merosi roʻyxatiga kiritilgan. === Tripitaka Koreana va Haeinsa === Haeinsa ({{Talaffuz|Heinsa}}) — Janubiy Kyonsang provinsiyasidagi katta ibodatxonadir. U dastlab 802-yilda qurilgan va dunyodagi eng qadimgi Buddist yogʻoch qoʻlyozmalari boʻlgan ''Tripitaka Koreana'' yogʻoch bloklarini oʻzida saqlagan<ref name="Heritage">{{Veb manbasi|sarlavha=Tripitaka Koreana at Haeinsa Temple|url=http://www.ocp.go.kr/english/treasure/dom_hae.html|nashriyot=Cultural Properties Administration of South Korea|kirish sanasi=2008-02-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20090506052257/http://www.ocp.go.kr/english/treasure/dom_hae.html|arxivsana=2009-05-06}}</ref>. Ushbu yogʻoch bloklarning oʻymakor bezaklarini tayyorlash 1236-yilda boshlangan va jarayon 1251-yilda yakunlangan. Yogʻoch bloklar imperator va koreys xalqining taqvodorligidan dalolat beradi. ''[[Tripitaka]]'' soʻzi [[sanskrit]] tilidan olingan boʻlib, [[Buddizm|buddistlarning]] estetik qonunlariga ishora qiluvchi uchta savat maʼnosini anglatadi. ''Tripitaka Koreana'' 81’258 darajali yogʻoch blokdan iborat va buddist yozuvlarining eng katta, eng qadimgi va eng toʻliq toʻplamidir. Ajablanarlisi shundaki, yogʻoch bloklarning birortasida xatolik yoki nuqson izlari topilmagan. ''Tripitaka Koreana Hanjada'' [[Hanja|oʻyilgan]] eng chiroyli va toʻgʻri [[Buddizm|buddist]] qonun-qoidalar toʻplami sifatida tan olingan. Mazkur hudud 1995-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi]] roʻyxatiga kiritilgan. === Hwaseong === [[Fayl:Bifyu_8.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Bifyu_8.jpg/250px-Bifyu_8.jpg|left|thumb|250x250px| Gʻarbiy darvoza va qoʻriq minorasining old koʻrinishi]] Hwaseong ({{Talaffuz|Xvason}})-- [[Koreya Respublikasi|Janubiy Koreyaning]] [[Seul]] shahri janubidagi [[Suvon]] shaharchasining istehkomidir. Uning qurilishi 1796-yilda yakunlangan va u oʻsha paytda maʼlum boʻlgan Koreya istehkomining barcha eng soʻnggi qulaylikarini oʻz ichiga oladi. Qal’ada qirolning shahar yaqinidagi otasining qabriga tashriflari uchun bunyod etilgan ajoyib saroy ham mavjud. Qal’a tekis va baland-past tepaliklardan iborat hududni qamrab oladi, bu [[Sharqiy Osiyo|Sharqiy Osiyoda]] kam uchraydigan qal’aga tjoy tanlash uslubidir. Devorlarning uzunligi 5,52 kilometrni tashkil etadi va perimetri boʻylab 41 ta ob’ekt mavjud. Bularga toʻrtta asosiy darvoza, suv yigʻish uchun hovuz, toʻrtta maxfiy darvoza va mayoq minorasi kiradi. Hwaseong 1997-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi]] roʻyxatiga kiritilgan. === Namhansanseong === Namhansanseong ({{Talaffuz|Namhansansong}}) 2014-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi|Butunjahon merosi]] ob’ektiga aylantirildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Namhansanseong|url=https://whc.unesco.org/en/list/1439|ish=UNESCO World Heritage Centre|kirish sanasi=22 September 2016|til=en}}</ref>. === Sansa, Buddist togʻ monastirligi === Sansa — Koreya yarim orolining janubiy viloyatida joylashgan buddist togʻ monastirlari jamlanmasidir. VII—IX asrlarda tashkil etilgan inshootlarni oʻz ichiga olgan yettita ibodatxonaning fazoviy joylashuvi Koreyaga xos boʻlgan umumiy xususiyatlarni oʻzida namoyon etadi, jumladan, yonma-yon qurilgan toʻrtta bino (Budda zali, pavilyon, maʼruza zali va yotoqxona) bilan oʻralgan „madang“ (ochiq hovli). Ular juda koʻp sonli alohida diqqatga sazovor inshootlar, ob’ektlar, hujjatlar va ziyoratgohlarni oʻz ichiga oladi. Ushbu tog 'monastirlari muqaddas joylar boʻlib, ular bugungi kungacha eʼtiqod va kundalik diniy amaliyotning yashash markazlari sifatida saqlanib qolgan. <ref>{{Veb manbasi|url=https://whc.unesco.org/en/list/1562|sarlavha=Sansa, Buddhist Mountain Monasteries in Korea|muallif=Centre|ism=UNESCO World Heritage|ish=whc.unesco.org|til=en|kirish sanasi=2018-07-31}}</ref> === Kesondagi tarixiy yodgorliklar va joylar === 2013-yili Kesondagi tarixiy obidalar va diqqatga sazovor joylar [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi|Butunjahon merosi ro‘yxatiga]] kiritilgan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Historic Monuments and Sites in Kaesong|url=https://whc.unesco.org/en/list/1278|ish=UNESCO World Heritage Centre|kirish sanasi=22 September 2016|til=en}}</ref>. === Gochang, Hwasun va Ganghva === ''Gochang'', Hw''asun'' va ''Ganghva (''{{Talaffuz|Kochhan, Hvasun, Kanhvado}}'')'' 2000-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi]] roʻyxatiga kiritilgan. Bu hududlarda yuzlab turli megalitlarni oʻz ichiga olgan tarixiyi qabristonlar joylashgan. Bu megalitlar miloddan avvalgi I asrda katta tosh bloklaridan yaratilgan qabr toshlaridir<nowiki/>[[Togʻ jinslari|.]] Megalitlarni butun dunyo boʻylab topish mumkin, ammo Gochang, Hwasun va Ganghva hududarida topilganlari boshqalaridan tubdan farq qiladi. === Gyeongju hududi === Gyeongju ({{Talaffuz|Kyondju}}) atrofidagi tarixiy hudud 2000-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi]] roʻyxatiga kiritilgan. Gyeongju Silla qirolligining poytaxti edi. Silla hukmdorlarining qabrlari hali ham shahar markazida joylashgan qabristonda saqlanmoqda. Bu qabrlar sopol tepalikka koʻmilgan, baʼzi yerlarda [[Ehrom (bino)|piramidalarga]] oʻxshatilgan qoyatosh xonalariga ega sagʻanalar ham uchrab turadi. Gyeongju atrofidagi hudud, xususan, Namsan togʻidan Silla davriga oid yuzlab arxeologik qazilmalar topilgan. Poseokjeong ushbu hududlar orasida eng mashhurlaridan biridir, shuningdek koʻplab koreys buddist sanʼati naʼmunalari, budda haykallari, releflar, [[Pagoda|pagodalar]] va asosan VII--X asrlarda qurilgan [[Ibodatxona|ibodatxonalar]] va [[Saroy (qasr)|saroylar]] qoldiqlari arxeologik izlanishlar davomida chuqur oʻrganilgan. === Koguryo maqbaralari majmuasi === Koguryo maqbaralari majmuasi [[Pxenyan]]<nowiki/>dagi Janubiy Pyongʻan va [[Koreya Xalq Demokratik Respublikasi|Shimoliy Koreyaning]] Janubiy Hwanghae provinsiyasi joylashgan Nampo shahridan topilgan. 2004-yil iyul oyida mazkur hudud 38-parallelning shimolidagi birinchi [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi]] ob’ektiga aylandi. Maqbaralar majmuasi Koreyaning Uch Qirolligidan biri boʻlgan [[Koguryo|Goguryeo]] davrida hukmronlik qilgan qirollar va oila aʼzolarining jami 63 ta qabrlidan tashkil topgan. Mazkur qirollik miloddan avvalgi 32-yillarda Shimoliy Koreya va [[Manjuriya|Manchuriya]] atrofida tashkil etilgan va 427-yilda poytaxt Pxenyanga koʻchirilgan. Bu qirollik milodiy V--VII asrlari orasida mintaqada hukmronlik qilgan. == Shuningdek qarang == {{Portal|Society|North Korea|South Korea|Asia}} * [[K-pop]] * [[Koreya]] * [[Koreya Respublikasi]] * [[Koreya Xalq Demokratik Respublikasi]] * [[Koreya Havo Yo'llari]] * [[Koreya Respublikasi pasporti]] * [[Koreyaning ikkiga bo'linishi]] * [[Koreys urushi]] * [[Koreya yarim oroli]] * [[Koreys drama]] * [[Koreys yozuvi]] == Manbalar == {{Manbalar}} == Tashqi havolalar == * [http://www.koreasociety.org/dmdocuments/2005-07-25-origins-byington.mp3 Koreya jamiyati podkasti: koreyslarning kelib chiqishi va ularning madaniyati — I qism] * [http://www.koreasociety.org/dmdocuments/2005-07-25-origins-byington2.mp3 Koreya jamiyati podkasti: koreyslarning kelib chiqishi va ularning madaniyati — II qism] * [https://web.archive.org/web/20160118054357/http://www.pyongyang-painters.com/ Shimoliy Koreya rassomlarini tanishtirishga ixtisoslashgan onlayn galereya] * [http://old-koreaphotos.wikispaces.com 1895-1930 yillardagi jamoat sahnalari, xatti-harakatlari, binolarni aks ettiruvchi dastlabki fotosuratlar loyihasi] * [http://www.zkorean.com/about_korea/korean_customs Koreya urf-odatlari haqida qisqacha tushuntirish (umumiy urf-odatlar, hurmat, nikoh, ovqatlanish)] * http://blog.daum.net/ulsanlike/11788545 ulsan Koreya * [http://clothinglook.com/korean-style/ Koreys uslubi va modasi] [[Turkum:Koreya]] [[Turkum:Koreya madaniyati]] [[Turkum:Jahon merosi roʻyxati]] pwkillzq9xxttny9va8fig3dhx2tq71 2815889 2815883 2022-08-28T12:26:08Z Husniddin Rasulov 73000 wikitext text/x-wiki {{thr|[[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 18:14, 25-Avgust 2022 (UTC)}} [[Fayl:Korean_architecture_roof_detail_2.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Korean_architecture_roof_detail_2.jpg/250px-Korean_architecture_roof_detail_2.jpg|thumb|333x333px| ''Dancheong'', Kyonbok saroyidagi binodagi dekorativ rasmlar]] [[Fayl:Lotus_lantern_festival_2001.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Lotus_lantern_festival_2001.jpg/200px-Lotus_lantern_festival_2001.jpg|thumb|267x267px| Lotus chiroq festivali]] Koreyaning anʼanaviy '''madaniyati''' [[Koreyaning ikkiga bo'linishi|Koreyaning]] 1945-yilda boʻlinishidan oldingi [[Koreya]] va janubiy [[Manjuriya|Manchuriyaning]] umumiy madaniy va tarixiy merosini oʻz ichiga oladi. Manjuriya Shimoliy-Sharqiy Osiyodagi qadimiy geografik va tarixiy mintaqa, jumladan, Xitoy va Rossiya kabi mamlakatlar hududining maʼlum bir qismidan tashkil topgan hududdan iborat edi. Dunyodagi eng qadimgi uzluksiz madaniyatlardan biri sifatida [[koreyslar]] oʻzlarining anʼanaviy rivoyatlarini naʼmuna qilib koʻrsatadilar<ref>Korean Culture, Volume 23, Issue 2</ref><ref>Food, Cuisine, and Cultural Competency for Culinary, Hospitality, and Nutrition Professionals by Sari Edelstein</ref><ref>A Concise History of Korea: From the Neolithic Period through the Nineteenth Century by Michael J. Seth</ref>. 20-asrning oʻrtalaridan boshlab Koreya hududi [[Koreya Xalq Demokratik Respublikasi|Shimoliy Koreya]] va [[Koreya Respublikasi|Janubiy Koreya]] davlatlari oʻrtasida boʻlinib ketdi, natijada bugungi kunda ham kuzatilishi mumkin boʻlgan bir qator madaniy farqlar paydo boʻldi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.korea-is-one.org/article.php3?id_article=2565|arxivurl=https://archive.today/2008.12.11-112904/http://www.korea-is-one.org/article.php3?id_article=2565|arxivsana=2008-12-11|sarlavha=See "Same roots, different style" by Kim Hyun|nashriyot=Korea-is-one.org|kirish sanasi=2012-07-15}}</ref><ref>{{Kitob manbasi|url=https://books.google.com/books?id=jjOva6fF96AC&q=The+Koreas:+a+global+studies+handbook+By+Mary+E.+Connor|title=The Koreas: A Global Studies Handbook – Mary E. Connor|accessdate=2012-07-15|isbn=9781576072776|year=2002|last=Connor|first=Mary E.}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://cirrie-sphhp.webapps.buffalo.edu/culture/monographs/korea.pdf|sarlavha=An Introduction to Korean Culture for Rehabilitation Service Providers|nashriyot=Center for International Rehabilitation Research Information & Exchange|kirish sanasi=2020-07-01}}</ref>. [[Choson|Choson sulolasidan]] oldin koreys shamanizmi koreys madaniyatida chuqur ildiz otgan edi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.gugak.go.kr/download/data/dict_201011241951496.PDF|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141015184157/http://www.gugak.go.kr/download/data/dict_201011241951496.PDF|arxivsana=2014-10-15|sarlavha=Religious Music : Shamanism|nashriyot=gugak.go.kr}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://english.visitkorea.or.kr/enu/AK/AK_EN_1_4_8_3.jsp|sarlavha=Shamanism|nashriyot=Korea Tourism Organization|kirish sanasi=2014-08-17|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140819082849/http://english.visitkorea.or.kr/enu/AK/AK_EN_1_4_8_3.jsp|arxivsana=2014-08-19}}</ref>. == Tarix == Tung-i xalqi (soʻzma-soʻz tarjima qilganda „sharqiy kamonchilar“ maʼnosini bildiradi) miloddan avvalgi uchinchi ming yilliklarda Manjuriya hududida istiqomat qilgan. Mazkur xalqning urf-odatlari hozirgi Shimoliy Koreya odatlariga mutanosib. Afsonaga koʻra, Hwanung ismli mavjudot osmondan yerga tushib, u yerda odam boʻlishni xohlaydigan yoʻlbars va ayiqni uchratgan. Faqat ayiqning xohishi amalga oshadi va Hwanung keyinchalik shu odamga aylangan ayiqqa turmushga chiqadi. Ikkalasining Dangun ismli oʻgʻli bor boʻlib, u miloddan avvalgi 2333-yilda Koreyaning birinchi hukmdori sifatida taxtga oʻtiradi. Aytishlaricha, bu afsonaviy podshohning avlodlari qirollikni 1000 yildan ortiq vaqt davomida boshqarib kelishgan. Koreyaning mahalliy qabilalariga xitoylik muhojirlarning uzluksiz kelib qoʻshilishi tufayli butun yarim orol Wi Man afsonalarida aks ettirilganidek aralash aholi koʻrinishini oldi. Immigrant xalqlar koreys madaniyatini turli oqimlariga taʼsir o‘tkazdilar, masalan, shamanizm va xitoy taʼsirida koreys madaniyatida turli oʻzgarishlar yuz berdi. Shuningdek, koʻp sohalardagi fikrlar va dunyoqarash qadimgi shamanizmga moslashib ketgan boʻlsa ham, konfutsiylikning koreyslar tomonidan chuqur oʻzlashtirilishi, ular hayotining barcha jabhalariga oʻz taʼsirini oʻtkazmay qolmadi. Bugungi kunga qadar Koreya xalqi oʻziga xos koʻplab qadriyatlarini saqlab qolganlar, garchi ular zamonaviy Gʻarb taʼsiri asosan Amerika urf-odatlari aralashuvi ostida yoʻq boʻlib ketayotgangdek koʻrinsa ham, ayrim koreys oilalari hali-hanuz milliy urf-odatlarga xos tarzda hayot kechiradilar. == Janubiy Koreya madaniyati == [[Fayl:Dancheong_Style.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Dancheong_Style.jpg/220px-Dancheong_Style.jpg|left|thumb| Dancheong dekorativ rasmli katta baraban]] [[Koreya Respublikasi|Janubiy Koreyaning]] zamonaviy madaniyati Koreyaning ilk ko‘chmanchi qabilalari orasida keng tarqalgan anʼanaviy madaniyatdan kelib chiqqan. Minglab yillar davomida qadimgi Xitoy koʻchmanchilari taʼsirida oʻzgarishlarga uchragan qadimiy Koreya madaniyatini saqlagan [[Koreya Respublikasi|Janubiy Koreya]], 1945-yilda [[Koreyaning ikkiga bo'linishi|Koreya boʻlinganidan]] beri Shimoliy Koreya madaniyatidan ancha uzoqda boʻlgan oʻz madaniy rivojlanish yoʻlini saqlagan holda shimoldan ajralib chiqdi. Janubiy Koreyaning, ayniqsa [[Seul|Seulning]] [[Industrial oʻsish|sanoatlashtirilishi]] (mamlakat yoki mintaqada sanoatning keng miqyosda rivojlanishi), [[Urbanizatsiya|urbanizatsiyalashishi]] (aholining shaharlarga koʻchib oʻtishi) va [[Vesternizatsiya|gʻarblashuvi]] (gʻarb madaniyatining oʻzlashtirilishi) [[Koreyslar|koreys xalqining]] hayotida tub oʻzgarishlar paydo qildi. Iqtisodiyot va turmush tarzining o‘zgarishi aholining yirik shaharlarda to‘planishiga (qishloqlari aholisining kamayishiga) olib keldi. Ko‘p [[Avlod|avlodli]] uy xo‘jaliklari kichik oilalarga (ota-ona va ularning farzandlaridan iborat) ajraladi. Bugungi kunda koreys madaniyatining koʻplab elementlari, ayniqsa [[Ommaviy madaniyat|ommabop madaniyati]] butun dunyo boʻylab tarqaldi va dunyodagi eng koʻzga koʻringan madaniy kuchlardan biri hisoblanadi<ref>{{Cite journal|last=Yong Jin|first1=Dal|title=Hallyu 2.0: The New Korean Wave in the Creative Industry|journal=International Institute Journal|date=2011|volume=2|issue=1|url=https://quod.lib.umich.edu/i/iij/11645653.0002.102/--hallyu-20-the-new-korean-wave-in-the-creative-industry?rgn=main;view=fulltext}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Farrar |first=Lara |title='Korean Wave' of pop culture sweeps across Asia |work=CNN |url=http://edition.cnn.com/2010/WORLD/asiapcf/12/31/korea.entertainment/index.html}}</ref><ref>{{Cite journal|title=The Global Impact of South Korean Popular Culture: Hallyu Unbound ed. by Valentina Marinescu|journal=Korean Studies|year=2015|url=https://www.researchgate.net/publication/293479051|doi=10.1353/ks.2015.0005|last=Cheon|first1=Sang Yee|volume=39|pages=113–114}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Kim |first=Harry |date=2 February 2016 |title=Surfing the Korean Wave: How K-pop is taking over the world {{!}} The McGill Tribune |work=The McGill Tribune |url=http://www.mcgilltribune.com/a-e/surfing-the-korean-wave-how-k-pop-kpop-is-taking-over-the-world-012858/}}</ref>. == Shimoliy Koreya madaniyati == [[Koreya Xalq Demokratik Respublikasi|Shimoliy Koreyada]] madaniyatining asosiy oʻziga xosligi shundan iboratki, shimolliklar oʻtmishdagi eng yaxshi deb hisoblangan qadriyatlarni oʻzlarida olib qolishgan va kapitalistik elementlardan toʻliqvoz kechishgan. Adabiyot, sanʼat, musiqa va raqs kabi sanʼatdagi ommabop, xalq uslublari va qadriyatlari koreys xalqining chinakam noyob ruhini ifodalovchi vositalar sifatida qadrlanadi. Shimoliy koreyalik etnograflar, (yaʼni, maʼlum bir jamiyat yoki tashkilotni oʻrganib, ularning xatti-harakatlari va oʻzaro taʼsirini yaqindan kuzatishni oʻz ichiga olgan sifatli tadqiqotlar olib boradigan odamlar) koʻp vaqtlarini toʻgʻri proletar yoki xalq ruhiga ega boʻlgan, jamoaviy ongni rivojlantirishga yordam beradigan, madaniy oqim shakllarni qayta tiklashga sarflaydilar. Proletar kapitalistik jamiyati nuqtai nazaridan sinflarni marksizm taʼlimoti asosida oʻrganish maʼqullanadi (oriylar tomonidan ishlab chiqilgan kasta tizimi bilan adashtirmaslik kerak), shu jumladan proletarlar va burjuaziya taʼlimotlariga ham mutanosib tarzda ish olib boriladi. Boshqa sinflarga yer egalari, mayda burjuaziya vakillari, dehqonlar va lumpenproletariatlar kiradi, lekin kapitalizm dinamikasi nuqtai nazaridan bu birlamchi doimiy holat hisoblanmaydi. Shimoliy Koreya raqslarida jonli, optimistik musiqiy va xoreografik ifodalar koʻp qoʻllaniladi. Guruh xalq raqslari va xor qo‘shiqlari anʼanaviy ravishda Koreyaning barcha qismlarida emas, ayrim hududlaridagina ommalashgan. Ular Shimoliy Koreya boʻylab 1990-yillarning boshida maktablar va universitet talabalari orasida targʻib qilinar edi. Oʻz davrida mashxur boʻlgan fermerlarning musiqa ansambllari ham keyinchalik qayta tiklandi. == Yanbian Koreya avtonom hukumati madaniyati == Mandarin xitoy va [[Koreys tili|koreys]] tillari Yanbian hududida rasmiy til sifatida ishlatiladi. ''Vice News jurnali'' mazkur hukumatni Shimoliy va Janubiy Koreya madaniyatining mashhurligi tufayli „Gʻarbiy Koreya“ va „Uchinchi Koreya“ deb taʼriflaydi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.vice.com/en_us/article/gqwppy/atlas-hoods-the-third-korea|sarlavha=The Third Korea}}</ref>. Yanbian Koreya avtonom hukumati muzeyi qurilishi1960-yilda rejalashtirilgan va 1982-yilda keng ommaga namoyish etilgan. Unda 10 000 dan ortiq eksponatlar, shu jumladan 11 ta birinchi darajali artefaktlar mavjud.  Koʻrgazmalarning yorliqlari va tushuntirishlari 2 tilda, koreys va xitoy tillarida keltirib oʻtilgan. Bu ikkala tilda ham yo‘l-yo‘riq beruvchi gid sayohatlari tashkil etilgan. == Buddizmning madaniyat va anʼanalarga taʼsiri == [[Fayl:Korea-Haeinsa-21.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Korea-Haeinsa-21.jpg/220px-Korea-Haeinsa-21.jpg|left|thumb|220x220px| Rohiblar Xaynsada kechki ibodatdan soʻng oʻz xonalariga tushishadi.]] Koreya madaniyati [[Buddizm|buddizmdan]] chuqur taʼsirlangan, chunki buddizm Koreya madaniyatining oʻziga xos jihatiga aylanib ulgurgan edi, shu jumladan, buddist boʻlmagan koreyslar tomonidan amal qiladigan dunyoviy koreys anʼanalari ham buddizm qoidalariga asoslangan<ref name="influ1" />. 2005-yilda hukumat tomonidan oʻtkazilgan soʻrovlar shuni koʻrsatdiki, janubiy koreyaliklarning chorak qismi buddizm diniga eʼtiqod qiladi. Biroq, Janubiy Koreyadagi buddistlarning haqiqiy soni noaniq, chunki nasroniy aholidan farqli oʻlaroq, buddistlarni aniqlashning aniq yoki eksklyuziv mezonlari mavjud emas. Buddizmning anʼanaviy koreys madaniyatiga qoʻshilishi sababli u rasmiy din emas, balki falsafa va madaniy asos deb qaraladi. Natijada, yerlik aholidan boshqai koʻplab odamlar ham buddizm taʼsir etgan ayrim anʼanalarga rioya qiladigan boʻlganlar. Shunday qilib, dunyoviy dindorlar yoki boshqa dinlarga ergashmaydigan eʼtiqod taʼsirida boʻlganlarni hisobga olsak, Janubiy Koreyada buddistlar soni ancha koʻp deb hisoblanadi<ref name="influ1">{{Kitob manbasi|url=https://books.google.com/books?id=Jb0rCQD9NcoC&q=atheism|last=Kedar|first=Nath Tiwari|year=1997|title=Comparative Religion|publisher=[[Motilal Banarsidass]]|isbn=81-208-0293-4}}</ref>. Xuddi shunday, Shimoliy Koreyada buddistlar aholining 4,5 % ni tashkil qilsalar, aholining ancha katta qismi (70 % dan ortigʻi) buddist falsafasi va urf-odatlari taʼsiridagi ateistlardan iborat<ref>[https://web.archive.org/web/20071013201130/http://www.religiousintelligence.co.uk/country/?CountryID=37 Religious Intelligence UK Report]</ref><ref>[http://geography.about.com/od/northkorea/a/northkorea.htm] North Korea, about.com</ref>. Buddizm Koreyaga 372-yilda<ref>{{Veb manbasi|url=http://afe.easia.columbia.edu/tps/300ce_ko.htm#buddhism|sarlavha=300 to 600 CE: Korea &#124; Asia for Educators &#124; Columbia University|nashriyot=Afe.easia.columbia.edu|kirish sanasi=2012-03-06}}</ref>, tarixiy [[Budda|Sidxarta Gautama]] (buddizm asoschisi) vafotidan taxminan 800 yil oʻtgach, Sobiq Qin shahridan (Shimoliy Xitoyning IV asrdagi davlati) kirib kelgan. Bu davrda mahalliy din [[Shomonlik|shamanizm]] keng kurtak yozgan edi. Samguk yusa va Samguk sagi qadimiy yozuvlarida 4-asrda Uch shohlik davrida [[Koreya|Koreyaga]] [[Buddizm|buddist]] taʼlimotini yoki Dxarmani birinchi boʻlib olib kelgan 3 rohibni qayd etiladi, bular: Malananta — Xitoy janubidagi Serindiya hududidan kelgan [[Hindiston|hind]] [[Buddizm|buddist]] rohibi; Sundo — Sharqiy Jin sulolasi davrida milodiy 384-yilda Janubiy [[Koreya|Koreya yarimorolidagi]] Baekje qirolligida buddizmni rivojlantirgan rohib; Ado — shimoliy Xitoy davlatidan boʻlgan rohib Sobiq Qin davrida milodiy 372-yilda Markaziy Koreyadagi Silla shahriga va Shimoliy Koreyadagi Goguryeoga [[Koguryo|buddizmni]] olib kelgan rohib<ref>"Malananta bring Buddhism to Baekje" in ''Samguk Yusa'' III, Ha & Mintz translation, pp. 178-179.</ref><ref name="autogenerated9">{{Citation|last=Kim|first1=Won-yong|title=An Early Gilt-bronze Seated Buddha from Seoul|journal=Artibus Asiae|volume=23|issue=1|year=1960|pages=67–71|doi=10.2307/3248029|jstor=3248029}}, pg. 71</ref>. Tabiatga sigʻinish buddizm urf-odatlariga zid boʻlmaganligi sababli, shamanizm tarafdorlari tomonidan oʻz dinlariga qoʻshilishga ruxsat berilgan. Shunday qilib, buddizmgacha boʻlgan davrda shamanistlar ruhlar qarorgohi deb hisoblagan togʻlar keyinchalik buddist ibodatxonalari joylashgan joyga aylandi. Garchi u dastlab Goryo (918-1392) davrida davlat mafkurasi sifatida qoʻllab-quvvatlangan boʻlsa ham, Koreyadagi buddizm [[Choson]] (milodiy 1392-1897) davrida besh yuz yildan ortiq davom etgan qattiq repressiyaga uchradi. Bu davrda neo-konfutsiylik buddizmning oldingi hukmronligini yengib chiqdi. Buddist rohiblar Yaponiyaning Koreyaga bosqinini qaytarishga yordam berganidan keyingina (1592—1598) buddistlarni taʼqib qilish toʻxtatildi. Koreyada buddizm 1910-yildan 1945-yilgacha davom etgan mustamlakachilik davrida mavqei biroz mustahkamlandi, Choson davrining oxirigacha oʻzining ommaviyligini saqlab qoldi. Biroq, bu buddist rohiblar nafaqat 1945-yilda yapon hukmronligiga chek qoʻyishdi, balki oʻzlarining anʼanalari va amaliyotlarini isloh qilish orqali oʻzlarining oʻziga xos va alohida diniy oʻziga xosliklarini namoyon etdilar. Ular koʻplab buddist jamiyatlariga asos soldilar va rohiblarning yosh avlodi ''Mingung Pulgyo'' yoki „xalq uchun buddizm“ mafkurasini yaratdilar. Bu mafkuraning ahamiyati shundaki, u oddiy erkaklarning kundalik masalalariga eʼtibor bergan rohiblar tomonidan yaratilgan<ref>{{Kitob manbasi|last=Woodhead|first=Linda|title=Religion in the Modern World- Traditions and Transformations|date=2016|publisher=Routledge|location=London and New York|isbn=978-0-415-85881-6|pages=96–97|edition=3rd}}</ref>. === Raqs va jang sanʼati === [[Fayl:Korean_sword_dance-Jinju_geommu-03.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Korean_sword_dance-Jinju_geommu-03.jpg/200px-Korean_sword_dance-Jinju_geommu-03.jpg|thumb|200x200px| ''Jinju geommu'']] Koreyada saroy raqsi va xalq raqsi oʻrtasida farq bor. Keng tarqalgan saroy raqslari — ziyofatlarda ijro etiladigan ''jeongjaemu'' (정재무) va koreyslarning Konfutsiy marosimlarida ijro etiladigan ''ilmu'' (일무) kabilar keng tarqalgan. Shuningdek, ''Jeongjaemu'' mahalliy raqslarga (향악정재, ''hyangak jeongjae)'' va Oʻrta Osiyo va Xitoydan olib kelingan shakllari ham mavjud. ''Ilmu'' fuqarolik raqsi (문무, ''munmu'') va harbiy raqsga (무무, ''mumu'') ham koreyslarning milliy raqslari sirasiga kiradi. Koreyaning koʻplab mintaqalarida koʻplab niqob dramalari va niqobli raqslar ijro etiladi<ref>Eckersley, M. ed. 2009. Drama from the Rim: Asian Pacific Drama Book (2nd ed.). Drama Victoria. Melbourne, p. 54.</ref>. Anʼanaviy kiyim — bu genja, bu ayollar bayramlarda kiyadigan maxsus kiyimi boʻlib, raqslarda ayollar shu libosda boʻladilar. mazkur libosning yoqa qismida bir nechta pushti rangdagi naqshlar tasvirlangan boʻladi. Toʻy raqslarining anʼanaviy xoreografiyasi koʻplab zamonaviy spektakllarda oʻz aksini topgan. Mamlakatdagi kuchli raqs anʼanasi bugungi kungacha davom etmoqda, soʻnggi bir necha oʻn yilliklar davomida koʻplab raqs guruhlari tashkil topgan.  ''Taekkyon'', anʼanaviy koreys jang sanʼati, klassik koreys raqsida asosiy markaziy oʻrinni egallaydi. ''Taekkyon'' yaxlit harakatning toʻliq tizimi boʻlib, Koreyaning niqob, raqs va boshqa anʼanaviy sanʼat turlariga moslashgan asosiy texnikasini oʻzida namoyon etadi.  ''[[Taekvondo]]'', koreys jang sanʼati ham 1940-yillarda Koreyada rivojlana boshlagan. === Taviriy sanʼat === [[Fayl:Horse_back_archery_AD_4C.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Horse_back_archery_AD_4C.jpg/200px-Horse_back_archery_AD_4C.jpg|right|thumb|200x200px| V asrda Koreyada otda turib kamondan otish]] [[Koreya]] yarim orolida topilgan eng qadimgi rasmlar tarixiy davrlarning petrogliflaridir. [[Buddizm|Buddizmning]] [[Hindiston|Hindistondan]] [[Xitoy]] orqali kirib kelishi bilan tasviriy sanʼatning turli usullar joriy etildi. Ushbu texnikalar tezda anʼanaviy tasviriy sanʼatga moslashib ommalashib ketdi. Ammo, mazkur usullar mahalliy texnikalarni ham oʻzida saqlab qoldi. Ular orasida Goguryeo qabrining devoriy suratlari ham bor edi. Koʻpgina qabrlar ichidagi bu devor rasmlari qadimgi Goguryeo xalqining marosimlari, urushlari, meʼmorchiligi va kundalik hayoti haqida bebaho tushunchalar beruvchi qadimiy artefaklar hisoblanadi. Goguryeoning vorisi boʻlgan Balxae qirolligi anʼanaviy Goguryeo elementlarining katta qismini oʻzlashtirgan<ref>Traditional Painting: Window on the Korean Mind By Rober Koehler et al.</ref>. Tabiiy landshaftlar, gullar va qushlar kabi mavzular Koreyada mashhur boʻlgan va oʻz oʻrnida naturalizmga moyillik belgilari yaqqol sezilib turgan. Murakkab eng keng tarqalgan materiallar tut qogʻoziga yoki [[ipak]] hisoblangan. XVIII asrda mahalliy xalq texnikasi, xususan, xattotlik va muhr oʻymakorligida ilgʻor oʻzgarishlar yuz bergan. [[Choson]] davrida koreys rangtasvir sanʼatining ''chaekgeori'' (kitoblar rasmlari) va ''munjado'' (harflar rasmlari) kabi yangi janrlari rivojlanib, koreys madaniyatida kitobga boʻlgan ishtiyoqni va oʻrganishni yanada keng miqyosida rivojlanishiga sabab boʻldi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=책거리|url=http://folkency.nfm.go.kr/kr/topic/%EC%B1%85%EA%B1%B0%EB%A6%AC/6591|ish=Encyclopedia of Korean Folk Culture|nashriyot=National Folk Museum of Korea|kirish sanasi=30 November 2017}}</ref><ref>{{Veb manbasi|muallif=Moon|ism=So-young|sarlavha=Exhibition defies conventions of Korean painting|url=http://koreajoongangdaily.joins.com/news/article/article.aspx?aid=3020712|ish=Korea JoongAng Daily|nashriyot=JoongAng Ilbo|kirish sanasi=5 April 2018}}</ref>. Sanʼat ham anʼanaviy, ham realizm taʼsiri ostida yanada rivojlangan. Misol uchun, Hanning „Temir zavodidagi tanaffus vaqti“ fotografiyasida muskulli erkaklarning ter toʻkayotgani va beton quyish sexida tunuka idishlardan suv ichishi tasvirlangan. Jeong Sonning „Kumgang tog‘idagi Chonnyo cho‘qqisi“ tasviri esa tuman qoplagan baland qoyalardan iborat klassik Koreya manzarasi ifoda etadi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.korea-is-one.org/article.php3?id_article=1715|arxivurl=https://web.archive.org/web/20081211110010/http://www.korea-is-one.org/article.php3?id_article=1715|arxivsana=2008-12-11|sarlavha=A rare glimpse into a closed art world|nashriyot=Korea Is One|kirish sanasi=2010-06-01}}</ref>. === Hunarmandchilik === [[Fayl:청화백자진사채복숭아연적.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d8/%EC%B2%AD%ED%99%94%EB%B0%B1%EC%9E%90%EC%A7%84%EC%82%AC%EC%B1%84%EB%B3%B5%EC%88%AD%EC%95%84%EC%97%B0%EC%A0%81.jpg/180px-%EC%B2%AD%ED%99%94%EB%B0%B1%EC%9E%90%EC%A7%84%EC%82%AC%EC%B1%84%EB%B3%B5%EC%88%AD%EC%95%84%EC%97%B0%EC%A0%81.jpg|right|thumb|180x180px| Moviy va oq chinni shaftoli shaklidagi suv tomizgichi, XVIII asr Joseon sulolasi]] [[Fayl:Korea-Joseon-Lacquer_drawer-01.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Korea-Joseon-Lacquer_drawer-01.jpg/200px-Korea-Joseon-Lacquer_drawer-01.jpg|left|thumb|200x200px| Seuldagi Koreya Milliy muzeyida marvarid [[Lok|naqshli lak]] tortmasi]] [[Koreya|Koreyada]] ishlab chiqarilgan noyob hunarmandchilik toʻplamlari mavjud. Hunarmandchilik sanʼatlarining aksariyat naʼmunalari kundalik foydalanish uchungina yaratilgan boʻlib, koʻpincha [[Estetika|estetikaga]] emas, balki amaliy foydalanishga koʻproq ahamiyat qaratiladi. Anʼanalarga koʻra, uy anjomlari sifatida metall, yogʻoch, mato, lak va sopol buyumlar ishlatilgan, ammo keyinchalik shisha, teri yoki qogʻoz buyumlari ham muomalaga kiritilgan. Koʻplab murakkab va puxta ishlab chiqilgan hunarmandchilik buyumlari, jumladan, zarhal tojlar, naqshli sopol idishlar, qozonlar yoki bezaklar qazilma ishlari davomida topilgan. Goryeo davrida bronzadan foydalanish juda rivojlangan. [[Jez]], yaʼni [[Mis|misning]] uchdan bir qismi [[rux]]<nowiki/>dan iborat qorishma, koreys hunarmandchiligida ayniqsa mashhur materiallardan biri sifatida qadirlangan. Ammo sulola seladon buyumlaridan foydalanishi bilan mashhur. [[Choson]] davridagi eng mashhur hunarmandchilik buyumlari [[Chinni|chinnidan]] yasalgan va ularning asosi koʻk rangdagi naqshlar bilan bezatilgan. Oʻsha davrda yogʻochsozlik ham rivojlangan boʻlib, shkaflar, sandiqlar, stollar yoki tortmalarni oʻz ichiga olgan yanada murakkab mebel qismlariga yasashlikka sabab boʻlgan. Koreya mebel yasash sanʼati Osiyo va dunyoning eng katta yogʻochga ishlov berish maktablaridan biri sifatida tanilgan. Bu kamida XVII asrdan beri oʻzgarmagan anʼanani saqlab qolgan ming yillikdan koʻproq vaqtga borib taqaladigan hunarmandchilikning bir qismidir. Aynan shu anʼana koreys mebellarini butun dunyo boʻylab antikvar buyum sotuvchilari va kollektorlar tomonidan ekzotik mebellarning eng koʻp savdoga qoʻyilgan sanʼat asariga aylantirdi. Koreyaliklar uslubi sifatida tan olinadigan bu noyob sanʼat Gʻarb tomonidan faqat 1940-yillar oxiri va 1950-yillardagi „kashf qilingan“<ref>Traditional Korean Furniture by Edward Reynolds Wright, Man Sill Pai</ref>. === Ksilografiya === 1234-yilda Koreyada Choy Yong-u tomonidan tuzilgan 50 jildlik „Oʻtmish va hozirgi marosimlar uchun belgilangan matnlar“da quyma metall koʻchma turi qoʻllanilgan, ammo bugungi kungacha bu kitobning birorta nusxasi saqlanib qolmagan. 1377-yili ksilografiyaning jikji uslubi yaratilgan. Metall harakatlanuvchi turning bu uslubi fransuz olimi Anri-Jan Martin tomonidan „Gutenberg turiga juda oʻxshash“ deb taʼriflangan<ref>Briggs, Asa and Burke, Peter (2002) A Social History of the Media: from Gutenberg to the Internet, Polity, Cambridge, pp.15-23, 61-73.</ref>. [[Fayl:JikjiType.gif|left|thumb|Eng qadimgi kitob boʻlgan „Jikji“ (1377-yil) ni chop etishda foydalanilgan harakatlanuvchi moslama.]] Koʻchma tur Koreyada hech qachon yogʻoch oʻymakorligi oʻrnini bosa olmaydi. Darhaqiqat, hatto [[Hangul|Hangulning]] tarqalishi ham yogʻochdan yasalgan buyumlar orqali amalga oshirilgan. Umumiy taxmin shundan iboratki, 200 000 dan ortiq individual turdagi elementlarni ishlab chiqarish xarajati tufayli harakatlanuvchi tip xitoycha belgilar qoʻllanilgankitoblarni blokli chop etishda qoʻllanilmaydi. Yagona nusxadan koʻproq nusxa koʻchirishdan boshqa holatlar uchun undan bor-yoʻgʻi bir yoki ikkitagina nusxa olishda yogʻochdan yasalgan bosmadan foydalanish uslubi ham kotibga toʻladigan pul miqdorining koʻpligi sababli ham iqtisodiy jihatdan samarali hisoblanmagan. Buyuk Sejong XV asrda alifbo tizimi boʻlgan hangul tilini kiritgan boʻlsa-da, hangul XX asrga kelibgina [[Hanja]]​​ oʻrnini egallay oldi{{sfn|Wilkinson|2012|p=911}}. Xitoydan farqli oʻlaroq, koʻchma turdagi tizim asosan yuqori qatlamli elita Koreya jamiyatida saqlanib qolgan:{{quotation|Koreyslarning koʻchma metall turidagi bosmaxonasi asosan Yi sulolasining qirollik metall quyish zavodida rivojlangan.Qirollik oilasi bu yangi texnika ishlab chiqarishda monopoliyani saqlab qolgan va qirollik mandati bilan barcha norasmiy bosma faoliyatni va bosmaxonani tijoratlashtirishga urinishlarni yo'qqa chiqargan. Shunday qilib, ilk Koreyada [[Ksilografiya|ksilografiya]] faqat jamiyatning yuqori qatlam vakillari, amaldorlar uchungina xizmat qilgan<ref>Sohn, Pow-Key, "Early Korean Printing," ''Journal of the American Oriental Society'', Vol. 79, No. 2 (April -June , 1959), pp.&nbsp;96–103 (103).</ref>.|Sohn Pow-Key}}Bugungi kunda koreys madaniyati tarixiy ksilografiya sanʼatini qayta tiklash va tarixiy qoʻlyozmalarni avvaldagidek yaratish uchun bir qator ishlar amalga oshirilmoqda. Jumladan, master Im Inho 2011-yildan 2015-yilga qadar qadimiy Jikji qoʻlyozmasini oʻz aslidek qayta tiklash uchun ksilografiya metall qurilmasini qayta ishlab chiqdi. === Keramika === [[Fayl:Korea_-_Seoul_-_National_Museum_-_Incense_Burner_0252-06a.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Korea_-_Seoul_-_National_Museum_-_Incense_Burner_0252-06a.jpg/200px-Korea_-_Seoul_-_National_Museum_-_Incense_Burner_0252-06a.jpg|thumb|267x267px| Goryeo sulolasiga mansub seladon tutatqisi]] Goryeo davrida yashil nefritdan yasalgan seladon buyumlari mashhurlikka erishdi.. XII asrda turli xil ranglarda yanada murakkab bezaklarni yaratishga imkon beruvchi murakkab inlaying usullari ixtiro qilindi. „Koreya sanʼati“ asarida Evelin MakKun shunday deydi: „XII asrda sopol buyumlar ishlab chiqarish eng yuqori darajaga yetdi. Chorak asrda bir vaqtning oʻzida bir nechta yangi uslublar paydo boʻldi, ulardan biri boʻlmish keramika buyumlar ishlab chiqarish sanoatini — koreys ixtirosi deya atash mumkin<ref>Evelyn McCune, The Arts of Korea: An Illustrated History</ref>.“ Ikkinchi jahon urushidan keyin [[Angliya|Angliyaning]] Viktoriya va Albert muzeyi xodimi William Bowyer Honey shunday deb yozgan edi: „Eng yaxshi koreys buyumlari nafaqat original, balki ular hozirgacha qilingan eng yaxshilari hamdur, shuningdek, bu kulolchilik buyumlari turli tashqi taʼsirlarga uchramagan edi. Ularda kulolchilikka xos boʻlgan barcha fazilatlar mujassam. Bu koreys kulollari, hatto xitoyliklar ham erisha olmagan choʻqqilarga yetishganligini bildiradi.“ <ref>{{Kitob manbasi|url=https://books.google.com/books?id=XrZQs-6KswMC&q=Korea+and+East+Asia+the+story+o+a+phoenix|title=Korea and East Asia: The Story of a Phoenix – Kenneth B. Lee|isbn=9780275958237|accessdate=2012-07-15|last=Lee|first=Kenneth B.|year=1997}}</ref> Oq [[chinni]] XV asrda juda tez mashhur boʻldi va tez orada seladon idishlarini ortda qoldirdi. Oq chinnilar odatda boʻyalgan yoki mis bilan bezatilgan koʻrinishda yasalgan. XVI asrda Imjin urushlari paytida koreys kulollari [[Yaponiya|Yaponiyaga]] olib kelindi va u yerda ular yapon kulolchiligiga katta taʼsir koʻrsatdilar<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.onmarkproductions.com/html/pottery.shtml|sarlavha=Pottery in Japan|nashriyot=Onmarkproductions.com|kirish sanasi=2010-06-01}} "For example, Japanʼs famous Hagi ware originated when Korean potters were brought back to Japan during the „pottery wars“ of 1592 AD and 1597 −1598 AD."</ref>. Bugungi kunda koʻplab yapon kulolchilik oilalari oʻzlarining sanʼati hamda ajdodlarini Koreya yarim orolini bosib olishga urinishlari paytida qoʻlga olgan ushbu koreys kulollariga borib taqalishini aytadilar<ref>{{Veb manbasi|nashriyot=BC Culture|url=http://blogcritics.org/archives/2005/08/11/090643.php|sarlavha=Review: Brighter than Gold – A Japanese Ceramic Tradition Formed by Foreign Aesthetics|muallif=Purple Tigress|kirish sanasi=2008-01-10|sana=August 11, 2005|arxivurl=https://web.archive.org/web/20080118054520/http://blogcritics.org/archives/2005/08/11/090643.php|arxivsana=2008-01-18}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.metmuseum.org/toah/ht/08/eaj/ht08eaj.htm|sarlavha=Muromachi period, 1392–1573|nashriyot=[[Metropolitan Museum of Art]]|sana=October 2002|kirish sanasi=2008-01-10|iqtibos=1596 Toyotomi Hideyoshi invades Korea for the second time. In addition to brutal killing and widespread destruction, large numbers of Korean craftsmen are abducted and transported to Japan. Skillful Korean potters play a crucial role in establishing such new pottery types as Satsuma, Arita, and Hagi ware in Japan. The invasion ends with the sudden death of Hideyoshi.}}</ref><ref>{{Kitob manbasi|url=https://books.google.com/books?id=pg5Qi28akwEC|title=Columbia Chronologies of Asian History and Culture|last=John Stewart Bowman|publisher=Columbia University Press|pages=170p|year=2002|isbn=978-0-231-11004-4}}</ref>. Choson davrida (XVII asr oxiri) koʻk-oq chinnilar mashhurlikka erishdi. Mazkur chinnilar oq chinni ustida och koʻk rangga boʻyash orqali tayyorlanadi. === Musiqa === [[Fayl:Farmer_dance.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Farmer_dance.jpg/220px-Farmer_dance.jpg|left|thumb| Pungmul]] Xalq musiqasi va saroy musiqasi oʻrtasida janrlar farqi mavjud. Koreys xalq musiqasi xilma-xil va murakkab, biroq xalq musiqasining barcha shakllari ritmlar to‘plamini (koreyscha 장단, Jangdan deb ataladi) va erkin belgilangan melodik rejimlar to‘plamini oʻzida namoyon etadi. Koreys xalq musiqasi — bu bir xonanda va bir barabanchi tomonidan ijro etiladigan Pansori (판소리) deb nomlanuvchi qoʻshiqdir. Baʼzan raqqosalar va baxshilar ham boʻlishi mumkin. Ular [[UNESCO|YuNESKOning „Dunyo xotirasi“ kitobida]] nomoddiy madaniy meroslar qatoriga kiritilgan<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=2003-11-08 |title='Pansori' was designated as intangible cultural property in UNESCO's Memory of the world. |work=Maeil Business Newspaper |url=http://news.mk.co.kr/newsRead.php?year=2003&no=366779}}</ref>, shuningdek, baraban chalib, raqsga tushiladigan va qoʻshiq kuylash orqali ijro etiladigan qoʻshiq turi Pungmul (풍물) ham shu roʻyxatdan joy olgan. Samul Nori — Pungmul va Sanjo (산조) asosida yaratilgan koreys anʼanaviy musiqasi hisoblanadi. U tezkor templarda pauzasiz ijro etiladi. Yana bir musiqa turi Nongak (농악) esa „dehqon musiqasi“ degan maʼnoni anglatadi. Koreys saroy musiqasining kuylanishini 1392-yilda Choson sulolasi davrida kuzatish mumkin. Koreys saroy musiqalariga A-ak, Dang-ak va Hyang-ak lar kiradi. Koreys qadimiy musiqalari hali ham koʻp ijro etiladi va kuylanadi. == Hayot tarzi == === Anʼanaviy uylar === [[Fayl:Korea-Seoul-Namsangol-02.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/Korea-Seoul-Namsangol-02.jpg/250px-Korea-Seoul-Namsangol-02.jpg|thumb|250x250px| Anʼanaviy uy, hanok (hano)]] [[Fayl:Korea_south_traditional_house.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Korea_south_traditional_house.jpg/200px-Korea_south_traditional_house.jpg|left|thumb|200x200px| Anʼanaviy dehqon uyi; Xalq qishlogʻi, Seul]] Koreyslarning anʼanaviy uylari Xanok ([[hangul]] :한옥) deb ataladi. Yashash joylari doimiy ravishda anʼanaviy geomantika yordamida tanlanadi. Qadimgi davrlardan beri geomansiya Koreya madaniyati va koreys shamanizmining muhim qismi boʻlgan boʻlsa ham, keyinchalik Koreya tarixining Uch qirollik davrida geomansiya Xitoy tomonidan qayta shakllantirilgan. Uyni iloji boricha koʻproq quyosh nuri olish uchun tepalikka va janubga qaragan holda qurish kerak. Ushbu yoʻnalish orqali uy qurish hali ham zamonaviy Koreyada qoʻllanilib kelinmoqda. Geomansiya, shuningdek, binoning shakliga, uning yoʻnalishiga va uy qurilgan material turiga taʼsir oʻtkazadi. Anʼanaviy koreys uylari ichki hovli(안채, ''anchae'') va tashqi hovlidan(사랑채, ''sarangchae'') iborat boʻladi. Shaxsiy tartib koʻp jihatdan mintaqaga va oilaning yashash tarziga bogʻliq. Aristokratlar ziyofatlar uchun tashqi hovlidan foydalangan boʻlsa, kambagʻal odamlar ''sarangchada'' qoramol boqishgan. Oila qanchalik boy boʻlsa, uy shunchalik katta boʻladi. Biroq, qiroldan tashqari har qanday oilaga 99 ''kandan'' (''kan'' — anʼanaviy uylarda ishlatiladigan ikkita ustun orasidagi masofa) ortiq yashash joyiga ega boʻlish taqiqlangan. Ichki hovli odatda yashash xonasi, oshxona va yogʻoch polli markaziy zaldan iborat boʻlgan. Ichki hovliga bundanda koʻproq xonalar biriktirilishi mumkin. Kambagʻal dehqonlarning tashqi hovlilari boʻlmagan. Polni isitish (온돌, ''ondol'') Koreyada qadimgi davrlardan beri qoʻllanilgan uslublardan biridir. Asosiy qurilish materiallari — [[Yogʻoch|yogʻoch]], loy, [[kafel]], [[Togʻ jinslari|tosh]] va somon hisoblanadi. Yogʻoch va loy oʻtmishda eng keng tarqalgan qurilish ashyosi boʻlganligi sababli, hozirgi kungacha koʻp eski binolar saqlanib qolmagan. === Bogʻlar === [[Fayl:Korea-Gyeongbokgung-Hyangwonjeong-01.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Korea-Gyeongbokgung-Hyangwonjeong-01.jpg/250px-Korea-Gyeongbokgung-Hyangwonjeong-01.jpg|thumb|250x250px| ''Hyangwonjeong'', Gyeongbokgungdagi bogʻ, Seul]] Ibodatxona bogʻlari va xususiy bogʻlarning tuzilish tarkibi deyarli bir xil. [[Sharqiy Osiyo|Sharqiy Osiyodagi]] koreys bogʻdorchiligiga asosan koreys shamanizmi va koreys xalq dini taʼsir koʻrsatgan. Shamanizm tabiat va uning sirlariga katta eʼtibor qaratadi, tabiatdagi oʻzgarmas tartibning tafsilotlariga ham alohida yondashiladi. Bogʻni sunʼiy elementlar bilan toʻldiradigan yapon va xitoy bogʻlaridan farqli oʻlaroq, anʼanaviy koreys bogʻlari sunʼiylikdan qochishadi, bogʻni „tabiatdan koʻra tabiiyroq“ koʻrinishda yaratishga harakat qilishadi. [[Lotus]] hovuzi Koreya bogʻidagi muhim ahamiyatli jorlardan biri hisoblanadi. Agar tabiiy oqim paydo boʻlsa, koʻpincha uning atrofida hovuz suvini tomosha qilishdan zavqlanish imkonini beruvchi vaqtinchalik pavilon bunyod etiladi. Terasli gul yotoqlari anʼanaviy [[Koreya|koreys]] bogʻlarida keng tarqalgan xususiyatlardan biridir. Gyeongju yaqinida joylashgan Poseokjeong yodgorligi Silla davrida qurilgan. Bu anʼanaviy koreys bogʻlarida suvning muhim ahamiyatga ega ekanligi kishi eʼtiborini tortadi. Poseokjeong bogʻida abalon (issiq dengiz molyuskasi) shaklidagi hovuzlar barpo etilgan. Silla shohligining soʻnggi kunlarida shohning mehmonlari hovuz atrofidagi qurilgan ayvonlarda oʻtirganliklari hamda, ziyofat paytida hovuzda sharob koʻzalari suzib yurganligini koʻrganliklari haqida oʻz qoʻlyozmalarida qayd etadilar === Milliy liboslar === [[Fayl:Korean_costume-Hanbok-children.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Korean_costume-Hanbok-children.jpg/200px-Korean_costume-Hanbok-children.jpg|thumb|200x200px| ''Hanbok'' ]] [[Fayl:Korea-Honrye-The_bride.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Korea-Honrye-The_bride.jpg/200px-Korea-Honrye-The_bride.jpg|left|thumb|200x200px| ''Xvarot'', kelin libosi]] [[Fayl:Traditional_Korean_dress_in_Yanggakdo_Hotel_Gift_Shop_(16157769135).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Traditional_Korean_dress_in_Yanggakdo_Hotel_Gift_Shop_%2816157769135%29.jpg/220px-Traditional_Korean_dress_in_Yanggakdo_Hotel_Gift_Shop_%2816157769135%29.jpg|right|thumb| Koʻrgazmada Shimoliy Koreya Chosŏn-ot]] [[Fayl:Bride's_Robe_(Hwalot),_27.977.4.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Bride%27s_Robe_%28Hwalot%29%2C_27.977.4.jpg/220px-Bride%27s_Robe_%28Hwalot%29%2C_27.977.4.jpg|left|thumb| Kelinning xalati (Hwalot), 19-asr, Bruklin muzeyi]] Hanbok (한복, 韓服) ([[Koreya Xalq Demokratik Respublikasi|KXDRda]] ''joseonot'' (조선옷) nomi bilan tanilgan) qadim zamonlardan beri kiyilib kelinadigan anʼanaviy libos turi. Hanbok ''koʻylak (jeogori'' '')'' va ''yubkadan'' (chima) iborat. Hanbokning kelib chiqish tarixi Koreya yarim orolidagi Uch Qirollik davriga borib taqaladi. 21-asrgacha jeogori, shim va chima kabi asosiy hanbok qismlari tuzilishi oʻzgarmagan, lekin vaqt oʻtishi bilan libosning uzunligi, kengligi va shakli avvalgi oʻlchamlaridan biroz boshqacharoq tarzda tikila boshlandi<ref>{{Veb manbasi|url=https://news.kmib.co.kr/article/view.asp?arcid=0003398125&code=14110000|sarlavha=Hanbok libosi tarixi|kirish sanasi=27-08-2022}}</ref>. Ijtimoiy maqomga koʻra, koreyslar turlicha kiyinishgan, bu kiyimni ijtimoiy darajaning muhim belgisiga aylantirgan. Taʼsirchan, lekin baʼzan noqulay liboslar hukmron sinf va qirol oilasi vakillari tomonidan kiyilgan. Bu yuqori tabaqalar oddiy odamlardan ajraib turish uchun [[Zeb-ziynat buyumlari|zargarlik buyumlaridan]] ham foydalanganlar. Ayollar uchun anʼanaviy zargarlik buyumlari maʼlum tabiat elementlari shaklidagi marjon koʻrinishida yasalgan. Zargarlik buyumlari qimmatbaho toshlardan tayyorlangan, va ipak do‘ppi tutashtirilgan. Oddiy odamlar koʻpincha boʻyalmagan oddiy kiyimlar bilan cheklangan. Ushbu kundalik kiyim Choson davrida nisbatan deyarli oʻzgarishlarga uchramadi. Asosiy kundalik kiyim avvalgidek saqlanib qoldi, lekin rasmiy va tantanali marosim liboslaridagi naqshlar sulolaning nelgilari bilan boyitildi. Qishda odamlar paxtadan tikilgan koʻylaklar kiyishgan. Moʻynali kiyimlar ham keng tarqalgan oʻz davrida urfga kirgan. Oddiy odamlar odatda toza oq boʻyalmagan materiallarni kiyishganligi sababli, ularni baʼzan ''oq libosli odamlar'' deb ham atashgan. ''Hanboklar'' maqsadlariga koʻra quyidagicha tasniflanadi: kundalik kiyim, tantanali kiyim va maxsus kiyim. Tantanali liboslar rasmiy tadbirlarda, jumladan, bolaning birinchi tugʻilgan kuni (doljanchi), toʻy yoki dafn marosimida kiyiladi. Shamanlar, amaldorlar uchun maxsus liboslar tikilgan boʻlib, odatda oddiy xalq vakillari bunday hanboklarni kiymaydilar. Bugungi kunda ''hanbok'' hali ham rasmiy tadbirlarda kiyiladi. Biroq, kiyimning kundalik foydalanilishi yoʻqolgan. Lekin, ayrim hududlarda yashovchi keksalar hali ham hanbok kiyib yurishadi, shuningdek, Choson sulolasidan qolgan aristokratik oilalarning faol mulkdorlarini ham hanbok kiygan holda uchratish mumkin. Baʼzi yoshlar orasida anʼanaviy libosga zamonaviy oʻzgarishlar berilishi va shu orqali zamonaviy hanbokning ommalashuviga sabab boʻlish mumkin<ref>{{Veb manbasi|url=http://english.chosun.com/site/data/html_dir/2016/10/29/2016102900345.html|sarlavha=Hanbok Renaissance Goes from Strength to Strength}}</ref>. === Milliy oʻyinlar === [[Fayl:Korea_yut_pan.jpg|thumb|Koreys milliy oʻyini yut pan]] Mingsognol-i(민소놀이)- bu koreys xalqining anʼanaviy oʻyini. Qadim zamonlardan beri u asosan bolalar oʻrtasida aqliy qobiliyatni rivojlantirish yoki oddiy odamlarning quvonchli bayram va marosimlarida shunchaki oʻyin-kulgu uchun oʻynaladi. Xalq o‘yinlaridan har qanday yoshdagi kishilar bahramand bo‘lishi mumkin, holbuki, faqat kattalar o‘ynaydigan o‘yinlar, o‘g‘il-qiz bolalar o‘yinlari, yoki faqatgina ayollar yo erkaklar o‘rtasida o‘ynaladigan o‘yin turlari ham mavjud. Baduk (바둑) — ikki oʻyinchi navbatma-navbat qora va oq toshlarni taxtaga qoʻyib, uyga egalik qilish maqsadida bellashilinadigan oʻyin turi. Bu, shuningdek, 19 gorizontal va vertikal chiziqli shaxmat taxtasida har bir chorrahada (jami 361 ta) tosh qoʻyish orqali hujum qilish va himoya qilish bilan oʻynaluvchi strategiyik jarayon hamdur. Koreya Respublikasi, Xitoy Xalq Respublikasi va Yaponiya kabi Sharqiy Osiyo mamlakatlari orasida mashhur boʻlib, har bir davlat biroz boshqacha qoidalarni qabul qiladi. Go qadimgi Xitoyda paydo boʻlgan, ammo uning kelib chiqishi aniq emas. Koreyada XX asr boshlariga qadar oʻz qoidalaridan foydalangan holda oʻynaladigan oʻyin — Baduk keng tarqalgan edi, ammo Koreya ozod boʻlgandan keyin zamonaviy Baduk Yaponiyadan kelib chiqqan degan tahminlar kuchayd. Bugungi kunda Baduk oʻynaydiganlar soni ancha kamaygan. Jang-gi (장기 (將棋)) — ikki tomonga, Qing va Xongga (yoki Cho va Xan) boʻlingan va armiyaga qoʻmondonlik qiladigan bosh qoʻmondon nuqtai nazaridan operatsiyani rejalashtiruvchi va amalga oshiradigan mavhum strategik stol oʻyini. Har biri 16 donaga ega va gʻolib raqibning qirolini qoʻlga kiritishi kerak. Undan asosan Koreya Respublikasi, Koreya Xalq Demokratik Respublikasi, Xitoy (ayniqsa, Yanbian Koreya avtonom prefekturasi) va Yaponiya kabi mamlakatlardagi koreyslar foydalanadi. Eng ahamiyatli jihati shundan iboratki, Xitoy shaxmatini Koreyadagi Uch Qirollik davrining ilk davri Xansagun davrida koʻchib kelgan minglab odamlar tarqatgan. Aytishlaricha, u koreyslarning didiga mos ravishda takomillashtirilib, hozirgi holatga kelgan<ref>정덕형, 《코리아 장기》, seorim madaniyati, 2003-yil, {{ISBN|89-7186-495-8}}.</ref>. === Koreys oshxonasi === [[Fayl:Korean_cuisine-Bibimbap-08.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Korean_cuisine-Bibimbap-08.jpg/200px-Korean_cuisine-Bibimbap-08.jpg|thumb|200x200px| Bibimbap]] [[Guruch]] Koreyaning asosiy taomidir. Yaqin vaqtgacha deyarli faqat qishloq xoʻjaligi mamlakati boʻlgan Koreyada asosiy retseptlar anʼanaviy tajribalar asosida shakllantirildi. Koreyada asosiy ekinlar guruch, [[arpa]] va loviya hisoblanadi, ammo koreys oshxonasida koʻplab qoʻshimcha mahsulotlardan ham foydalaniladi. [[Baliqlar|Baliq]] va boshqa dengiz mahsulotlari ham muhim ahamiyatga ega, chunki Koreya yarim orolda joylashgan boʻlib atrofidagi dengizlar aholiga doimiy baliq bilan taʼminlanish imkonini beradi. Fermentlarga boy retseptlar ham qadimgi davrlarda ishlab chiqilgan va koʻpincha anʼanaviy koreys taomlarini tavsiflaydi. Bularga tuzlangan baliq va tuzlangan sabzavotlar kiradi. Bunday oziq-ovqatlar inson tanasini qishda zarur [[Proteinlar|protein]] va [[vitaminlar]] bilan taʼminlaydi. Kimchi Koreyaning mashhur taomlaridan biridir. Kimchi — A va C vitaminlari, tiamin, riboflavin, temir, kaltsiy, karotin va boshqalarni oʻz ichiga olgan tuzlangan sabzavotlar toʻplamidan iborat. Kimchining koʻp turlari mavjud, jumladan, karam kimchi, piyozli kimchi, bodring kimchi, turp kimchi va kunjut kimchilar keng tarqalgan. Bugungi kunda kimchi nafaqat Koreya balki boshqa davlatlarda ham sevib isteʼmol qilinadi. Garnirlar (taomga qoʻshimcha tarzda beriluvchi yegulik) yoki Banchan Koreyada odatda ovqat bilan birga isteʼmol qilinadi. Asosiy taom deyarli har doimgarnirlar bilan birga dasturxonga tortiladi. Baʼzi tez-tez isteʼmol qilinadigan garnirlarga: Kimchi, tuzlangan turp, soya novdalari, ugra (Japchae), bodring salati va ziravorli ismaloq misol boʻladi. ==== Tantanali, marosim va ibodat taomlari ==== Shuningdek, koreyaliklar tomonidan turli marosim va maxsus ibodatlar uchun bir qator taomlar yaratilgan. Ularni tantanalar uchun taomlari va marosim ovqatlari deb nomlanuvchi ikki turga boʻlish mumkin. Tantanali ovqatlar bola 100 kunlik boʻlganida, birinchi tugʻilgan kunida, toʻy marosimida va oltmishinchi tugʻilgan kunida tayyorlanadi. Marosim taomlari ayni dafn marosimlarida, ajdodlar ruhini xotirlaganda, shamanlarning qurbonliklarida va shuningdek ibodat taomlari sifatida ishlatiladi. Ibodat taomlarining oʻziga xos xususiyati shundaki, u koreys oshxonasining beshta kuchli taʼmli ingrediyentlaridan ([[sarimsoq]], piyoz, yovvoyi rokambole, piyoz va [[zanjabil]]) va goʻshtdan foydalanmaydi. Marosimlar va tantanalar uchun guruchli kekslar tayyorlash odat tusiga kirgan. Ovqatning rangi va retseptlar tarkibi koreyslarning mashxur mezoni in va yang muvozanatiga mos keladi. ==== Qirollik saroyi oshxonasi (''surasang'') ==== Bugungi kunda surasang (anʼanaviy qirollik oshxonasi) butun aholi tomonidan isteʼmol qilinadigan taomlar jamlamasini oʻz ichiga oladi. Ilgari, sabzavotli yeguliklar muhim ahamiyatga ega edi. Biroq, bugungi kunga kelib goʻsht isteʼmoli qamrovi kengaydi. Anʼanaviy taomlarga ''ssambap'', ''[[Pulkogi|bulgogi]]'', ''sinseollo'', ''kimchi'', ''bibimbap'' va ''gujeolpanlar'' ,isol boʻladi. === Choy === Dastlab choy tantanali marosimllarda yoki anʼanaviy [[Tibbiyot|tibbiyotining]] bir qismi sifatida ishlatilgan. Meva, barglar, urugʻlar yoki ildizlardan tayyorlangan choylarning baʼzilari koreyslar orasida ommaviylashgan. Koreyada choyning beshta taʼmi alohida ajralib turadi, bular: shirin, nordon, shoʻr, achchiq va oʻtkir choy taʼmlaridir. === Oy taqvimi boʻyicha bayramlar === [[Fayl:Korea-Daeboreumnal-Full_Moon_Festival-02.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/Korea-Daeboreumnal-Full_Moon_Festival-02.jpg/200px-Korea-Daeboreumnal-Full_Moon_Festival-02.jpg|thumb|200x200px| Daeboreum]] Anʼanaviy koreys taqvimi [[Oy-quyosh taqvimi|Oy taqvimiga]] asoslangan. Sanalar Koreya [[Meridian|meridianidan]] hisoblanadi. Marosimlar va bayramlar koreys madaniyatidan kelib chiqqan. Koreya oy taqvimi 24 ta burilish nuqtasiga boʻlingan ((절기, jeolgi), har biri taxminan 15 kun davom etadi. Oy taqvimi oʻtmishda qishloq xoʻjaligi mehnatkashlari uchun jadval vazifasini ham oʻtagan, ammo zamonaviy koreys turmush tarzida oy taqvimidan foydalanish yoʻqolib bormoqda. [[Grigoriy taqvimi]] rasman 1895-yilda qabul qilingan, ammo anʼanaviy bayramlar va yoshni hisoblash hali ham eski oy taqvimga asoslanadi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Life in Asia, Inc.|url=http://www.lifeinkorea.com/Calendar/holidays.cfm|sarlavha=Korean Holidays|nashriyot=Lifeinkorea.com|kirish sanasi=2012-07-15|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120713071101/http://www.lifeinkorea.com/Calendar/holidays.cfm|arxivsana=2012-07-13}}</ref>. Keksa avlodlar hali hanuz oʻz tugʻilgan kunlarini oy taqvimiga koʻra nishonlaydilar. Bugungi kunda Koreyadagi eng katta festival bu — Seollal (anʼanaviy Koreya Yangi yili)dir. Shuningdek, Daeboreum (birinchi toʻlin oy), [[Tano bayrami|Dano]] (bahor bayrami) va Chuseok (hosil bayrami) ham koreyslarning muhimfestivallari sirasiga kiradi. Oy taqvimiga koʻra nishonlanadigan bir qator mintaqaviy festivallar ham mavjud. === Eʼtiqodlar === [[Fayl:Korea-Haeinsa-21.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Korea-Haeinsa-21.jpg/300px-Korea-Haeinsa-21.jpg|left|thumb|300x300px| Haeinsa ibodatxonasi]] Koreys xalqining asl dini [[Shomonlik|shamanizm]] boʻlib, u qadimgi davrlardagi kabi keng tarqalmagan boʻlsa ham, hanuzgacha saqlanib qolgan. Ayol shamanlar yoki ''mudanglar'' koʻpincha turli xil vositalarga yetishish uchun turfa ruhlarning yordamiga murojaat qilishadi. Keyinchalik [[buddizm]] va [[konfutsiylik]] Koreyaga Xitoy sulolalari bilan madaniy almashinuvlar asnosida kirib kelgan. Buddizm Goryeo sulolasining rasmiy dini sifatida tan olingan, shu sababli, bu davrda buddist rohiblarga koʻplab imtiyozlar berilgan. Biroq, Choson davrida buddizm oʻz nufuzini yoʻqotdi, shaharlarda buddist rohiblari taqiq ostiga olingan, ibodatxonalar faoliyatiga chek qoʻyilgan. Uning oʻrnida konfutsiylikning qatʼiy shakli, (baʼzilar buni xitoyliklar tomonidan qabul qilingan taʼlimotdan ham qatʼiyroq deb hisoblashadi) rasmiy falsafa asosiy dinga aylandi. Koreys konfutsiyligi seonbi sinfini oʻrganish yaʼni hokimiyat lavozimlarida ishlab turib halol hayot kechirgan koʻplab amaldorlar hayotidan naʼmuna olishga asoslangan edi. Koreya tarixi va madaniyati Koreya yarimorolining ikkiga ajralishidan qatʼi nazar, Koreya shamanizmi, [[Mahayana|Mahayana buddizmi]] va [[Konfutsiylik|konfutsiylikning]] anʼanaviy eʼtiqodlari koreys xalqi dinining asosiy taʼsir oʻtkazuvchisi va madaniyatining muhim jihati sifatida saqlanib qoldi<ref>[http://asiasociety.org/countries/religions-philosophies/historical-and-modern-religions-korea Asia Society — Historical and Modern Religions of Korea]</ref>. Darhaqiqat, bu anʼanalarning barchasi yuzlab yillar davomida xalq orasida ommaviylashib kelgan. Ular hali ham janubda nasroniylik <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.korea.net/korea/kor_loca.asp?code=U05|sarlavha=About Korea – Religion|nashriyot=Korea.net|kirish sanasi=2012-07-15|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100306163608/http://www.korea.net/korea/kor_loca.asp?code=U05|arxivsana=2010-03-06}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.everyculture.com/wc/Japan-to-Mali/South-Koreans.html|sarlavha=South Koreans|nashriyot=Every Culture|kirish sanasi=2012-07-15}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.everyculture.com/Ja-Ma/South-Korea.html|sarlavha=Culture of SOUTH KOREA|nashriyot=Every Culture|sana=1944-09-08|kirish sanasi=2012-07-15}}</ref> va shimol hukumati bosimiga qaramay oʻz mavqeini yoʻqotmagan holda saqlanib kelmoqda<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.everyculture.com/Ja-Ma/North-Korea.html|sarlavha=Culture of NORTH KOREA|nashriyot=Every Culture|kirish sanasi=2012-07-15}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/korea-north/|sarlavha=CIA The World Factbook – North Korea|nashriyot=Cia.gov|kirish sanasi=2012-07-15}}</ref>. == Jahon merosi ob’ektlari == [[Koreya]] hududida [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi roʼyxati]]<nowiki/>ga kiritilgan bir qancha ob’ektlar mavjud. === Jongmyo ziyoratgohi === Jongmyo ({{Talaffuz|Chonmyo}}) ziyoratgohi 1995-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi roʼyxati]]<nowiki/>ga kiritilgan, ziyoratgoh Seul shahrida joylashgan. Mazkur qadamjo [[Choson|Choson sulolasi]] qirollik oilasining ajdodlari ruhlariga bagʻishlab bunyod etilgan. Bunga koreys konfutsiy anʼanalari ham ulkan taʼsir koʻrsatgan. Mazkur ziyoratgohda har yili ''Jongmyo jeryeak (''{{Talaffuz|Chonmyo Tekje}}'')'' deb nomlanuvchi qadimiy saroy musiqasi (raqs joʻrligida) ijro etiladi. 1394-yilda qurilgan ziyoratgoh [[Osiyo|Osiyodagi]] eng uzun binolardan biri boʻlishi kerak edi. 19 ta xonaga joylashtirilgan 19 nafar imperator va 30 ta malikaning 19 ta yodgorlik lavhalari mavjud. Ziyoratgoh Imjin urushlari paytida yonib ketgan, ammo 1608-yilda qayta tiklangan. === Changdeokgung === Changdeokgung ({{Talaffuz|Chxandokkun}}), shuningdek, „ajoyib fazilat saroyi“ nomi bilan ham tanilgan. Saroy 1405-yildabunyod etilgan, 1592-yilda Imjin urushi paytida yonib ketgan va xarobalari 1609-yilda qayta tiklanib, hozirgi holiga keltirilgan. 300 yildan ortiq vaqt davomida Changdeokgung qirollik saroyi vazifasini bajarib kelgan. Saroy Koreya poytaxti [[Seul|Seul shahrida]] joylashgan. Saroyning dizayni atrof-muhit koʻrinishiga mutanosib tarzda shakllantirilgan. Saroyning orqa hovlisidagi baʼzi daraxtlarning yoshi hozirda 300 dan oshganligi taxmin qilinadi. Changdeokgung 1997-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi]] roʻyxatiga kiritilgan. === Bulguksa === [[Fayl:Seokguram_Buddha.JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Seokguram_Buddha.JPG/260px-Seokguram_Buddha.JPG|thumb|355x355px| Seokguram inshootidagi haykal Grotto]] Bulguksa, shuningdek, ''Buddanining tarixiy'' ibodatxonasi va ''Seokguram Grottosining'' uyi sifatida ham tanilgan. Inshoot 751-yilda qurilgan va koʻp sonli zallardan iborat. Mazkur hududda ikkita [[pagoda]]<nowiki/>oʻrnatilgan. ''Seokguram grottosi'' Bulguksa ibodatxonasining ermitaji hisoblanadi. Asosiy xonada Budda haykali oʻrnatilgan. Mazkur ibodatxona va grotto 1995-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] Jahon merosi roʻyxatiga kiritilgan. === Tripitaka Koreana va Haeinsa === Haeinsa ({{Talaffuz|Heinsa}}) — Janubiy Kyonsang provinsiyasidagi katta ibodatxonadir. U dastlab 802-yilda qurilgan va dunyodagi eng qadimgi Buddist yogʻoch qoʻlyozmalari boʻlgan ''Tripitaka Koreana'' yogʻoch bloklarini oʻzida saqlagan<ref name="Heritage">{{Veb manbasi|sarlavha=Tripitaka Koreana at Haeinsa Temple|url=http://www.ocp.go.kr/english/treasure/dom_hae.html|nashriyot=Cultural Properties Administration of South Korea|kirish sanasi=2008-02-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20090506052257/http://www.ocp.go.kr/english/treasure/dom_hae.html|arxivsana=2009-05-06}}</ref>. Ushbu yogʻoch bloklarning oʻymakor bezaklarini tayyorlash 1236-yilda boshlangan va jarayon 1251-yilda yakunlangan. Yogʻoch bloklar imperator va koreys xalqining taqvodorligidan dalolat beradi. ''[[Tripitaka]]'' soʻzi [[sanskrit]] tilidan olingan boʻlib, [[Buddizm|buddistlarning]] estetik qonunlariga ishora qiluvchi uchta savat maʼnosini anglatadi. ''Tripitaka Koreana'' 81’258 darajali yogʻoch blokdan iborat va buddist yozuvlarining eng katta, eng qadimgi va eng toʻliq toʻplamidir. Ajablanarlisi shundaki, yogʻoch bloklarning birortasida xatolik yoki nuqson izlari topilmagan. ''Tripitaka Koreana Hanjada'' [[Hanja|oʻyilgan]] eng chiroyli va toʻgʻri [[Buddizm|buddist]] qonun-qoidalar toʻplami sifatida tan olingan. Mazkur hudud 1995-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi]] roʻyxatiga kiritilgan. === Hwaseong === [[Fayl:Bifyu_8.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Bifyu_8.jpg/250px-Bifyu_8.jpg|left|thumb|250x250px| Gʻarbiy darvoza va qoʻriq minorasining old koʻrinishi]] Hwaseong ({{Talaffuz|Xvason}})-- [[Koreya Respublikasi|Janubiy Koreyaning]] [[Seul]] shahri janubidagi [[Suvon]] shaharchasining istehkomidir. Uning qurilishi 1796-yilda yakunlangan va u oʻsha paytda maʼlum boʻlgan Koreya istehkomining barcha eng soʻnggi qulaylikarini oʻz ichiga oladi. Qal’ada qirolning shahar yaqinidagi otasining qabriga tashriflari uchun bunyod etilgan ajoyib saroy ham mavjud. Qal’a tekis va baland-past tepaliklardan iborat hududni qamrab oladi, bu [[Sharqiy Osiyo|Sharqiy Osiyoda]] kam uchraydigan qal’aga tjoy tanlash uslubidir. Devorlarning uzunligi 5,52 kilometrni tashkil etadi va perimetri boʻylab 41 ta ob’ekt mavjud. Bularga toʻrtta asosiy darvoza, suv yigʻish uchun hovuz, toʻrtta maxfiy darvoza va mayoq minorasi kiradi. Hwaseong 1997-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi]] roʻyxatiga kiritilgan. === Namhansanseong === Namhansanseong ({{Talaffuz|Namhansansong}}) 2014-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi|Butunjahon merosi]] ob’ektiga aylantirildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Namhansanseong|url=https://whc.unesco.org/en/list/1439|ish=UNESCO World Heritage Centre|kirish sanasi=22 September 2016|til=en}}</ref>. === Sansa, Buddist togʻ monastirligi === Sansa — Koreya yarim orolining janubiy viloyatida joylashgan buddist togʻ monastirlari jamlanmasidir. VII—IX asrlarda tashkil etilgan inshootlarni oʻz ichiga olgan yettita ibodatxonaning fazoviy joylashuvi Koreyaga xos boʻlgan umumiy xususiyatlarni oʻzida namoyon etadi, jumladan, yonma-yon qurilgan toʻrtta bino (Budda zali, pavilyon, maʼruza zali va yotoqxona) bilan oʻralgan „madang“ (ochiq hovli). Ular juda koʻp sonli alohida diqqatga sazovor inshootlar, ob’ektlar, hujjatlar va ziyoratgohlarni oʻz ichiga oladi. Ushbu tog 'monastirlari muqaddas joylar boʻlib, ular bugungi kungacha eʼtiqod va kundalik diniy amaliyotning yashash markazlari sifatida saqlanib qolgan. <ref>{{Veb manbasi|url=https://whc.unesco.org/en/list/1562|sarlavha=Sansa, Buddhist Mountain Monasteries in Korea|muallif=Centre|ism=UNESCO World Heritage|ish=whc.unesco.org|til=en|kirish sanasi=2018-07-31}}</ref> === Kesondagi tarixiy yodgorliklar va joylar === 2013-yili Kesondagi tarixiy obidalar va diqqatga sazovor joylar [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi|Butunjahon merosi ro‘yxatiga]] kiritilgan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Historic Monuments and Sites in Kaesong|url=https://whc.unesco.org/en/list/1278|ish=UNESCO World Heritage Centre|kirish sanasi=22 September 2016|til=en}}</ref>. === Gochang, Hwasun va Ganghva === ''Gochang'', Hw''asun'' va ''Ganghva (''{{Talaffuz|Kochhan, Hvasun, Kanhvado}}'')'' 2000-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi]] roʻyxatiga kiritilgan. Bu hududlarda yuzlab turli megalitlarni oʻz ichiga olgan tarixiyi qabristonlar joylashgan. Bu megalitlar miloddan avvalgi I asrda katta tosh bloklaridan yaratilgan qabr toshlaridir<nowiki/>[[Togʻ jinslari|.]] Megalitlarni butun dunyo boʻylab topish mumkin, ammo Gochang, Hwasun va Ganghva hududarida topilganlari boshqalaridan tubdan farq qiladi. === Gyeongju hududi === Gyeongju ({{Talaffuz|Kyondju}}) atrofidagi tarixiy hudud 2000-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi]] roʻyxatiga kiritilgan. Gyeongju Silla qirolligining poytaxti edi. Silla hukmdorlarining qabrlari hali ham shahar markazida joylashgan qabristonda saqlanmoqda. Bu qabrlar sopol tepalikka koʻmilgan, baʼzi yerlarda [[Ehrom (bino)|piramidalarga]] oʻxshatilgan qoyatosh xonalariga ega sagʻanalar ham uchrab turadi. Gyeongju atrofidagi hudud, xususan, Namsan togʻidan Silla davriga oid yuzlab arxeologik qazilmalar topilgan. Poseokjeong ushbu hududlar orasida eng mashhurlaridan biridir, shuningdek koʻplab koreys buddist sanʼati naʼmunalari, budda haykallari, releflar, [[Pagoda|pagodalar]] va asosan VII--X asrlarda qurilgan [[Ibodatxona|ibodatxonalar]] va [[Saroy (qasr)|saroylar]] qoldiqlari arxeologik izlanishlar davomida chuqur oʻrganilgan. === Koguryo maqbaralari majmuasi === Koguryo maqbaralari majmuasi [[Pxenyan]]<nowiki/>dagi Janubiy Pyongʻan va [[Koreya Xalq Demokratik Respublikasi|Shimoliy Koreyaning]] Janubiy Hwanghae provinsiyasi joylashgan Nampo shahridan topilgan. 2004-yil iyul oyida mazkur hudud 38-parallelning shimolidagi birinchi [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi]] ob’ektiga aylandi. Maqbaralar majmuasi Koreyaning Uch Qirolligidan biri boʻlgan [[Koguryo|Goguryeo]] davrida hukmronlik qilgan qirollar va oila aʼzolarining jami 63 ta qabrlidan tashkil topgan. Mazkur qirollik miloddan avvalgi 32-yillarda Shimoliy Koreya va [[Manjuriya|Manchuriya]] atrofida tashkil etilgan va 427-yilda poytaxt Pxenyanga koʻchirilgan. Bu qirollik milodiy V--VII asrlari orasida mintaqada hukmronlik qilgan. == Shuningdek qarang == {{Portal|Society|North Korea|South Korea|Asia}} * [[K-pop]] * [[Koreya]] * [[Koreya Respublikasi]] * [[Koreya Xalq Demokratik Respublikasi]] * [[Koreya Havo Yo'llari]] * [[Koreya Respublikasi pasporti]] * [[Koreyaning ikkiga bo'linishi]] * [[Koreys urushi]] * [[Koreya yarim oroli]] * [[Koreys drama]] * [[Koreys yozuvi]] == Manbalar == {{Manbalar}} == Tashqi havolalar == * [http://www.koreasociety.org/dmdocuments/2005-07-25-origins-byington.mp3 Koreya jamiyati podkasti: koreyslarning kelib chiqishi va ularning madaniyati — I qism] * [http://www.koreasociety.org/dmdocuments/2005-07-25-origins-byington2.mp3 Koreya jamiyati podkasti: koreyslarning kelib chiqishi va ularning madaniyati — II qism] * [https://web.archive.org/web/20160118054357/http://www.pyongyang-painters.com/ Shimoliy Koreya rassomlarini tanishtirishga ixtisoslashgan onlayn galereya] * [http://old-koreaphotos.wikispaces.com 1895-1930 yillardagi jamoat sahnalari, xatti-harakatlari, binolarni aks ettiruvchi dastlabki fotosuratlar loyihasi] * [http://www.zkorean.com/about_korea/korean_customs Koreya urf-odatlari haqida qisqacha tushuntirish (umumiy urf-odatlar, hurmat, nikoh, ovqatlanish)] * http://blog.daum.net/ulsanlike/11788545 ulsan Koreya * [http://clothinglook.com/korean-style/ Koreys uslubi va modasi] [[Turkum:Koreya]] [[Turkum:Koreya madaniyati]] [[Turkum:Jahon merosi roʻyxati]] sjjfu41q90ebpqosr80wef18v6njv59 2815893 2815889 2022-08-28T12:28:38Z Husniddin Rasulov 73000 wikitext text/x-wiki {{thr|[[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 18:14, 25-Avgust 2022 (UTC)}} [[Fayl:Korean_architecture_roof_detail_2.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Korean_architecture_roof_detail_2.jpg/250px-Korean_architecture_roof_detail_2.jpg|thumb|333x333px| ''Dancheong'', Kyonbok saroyidagi binodagi dekorativ rasmlar]] [[Fayl:Lotus_lantern_festival_2001.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Lotus_lantern_festival_2001.jpg/200px-Lotus_lantern_festival_2001.jpg|thumb|267x267px| Lotus chiroq festivali]] Koreyaning anʼanaviy '''madaniyati''' [[Koreyaning ikkiga bo'linishi|Koreyaning]] 1945-yilda boʻlinishidan oldingi [[Koreya]] va janubiy [[Manjuriya|Manchuriyaning]] umumiy madaniy va tarixiy merosini oʻz ichiga oladi. Manjuriya Shimoliy-Sharqiy Osiyodagi qadimiy geografik va tarixiy mintaqa, jumladan, Xitoy va Rossiya kabi mamlakatlar hududining maʼlum bir qismidan tashkil topgan hududdan iborat edi. Dunyodagi eng qadimgi uzluksiz madaniyatlardan biri sifatida [[koreyslar]] oʻzlarining anʼanaviy rivoyatlarini naʼmuna qilib koʻrsatadilar<ref>Korean Culture, Volume 23, Issue 2</ref><ref>Food, Cuisine, and Cultural Competency for Culinary, Hospitality, and Nutrition Professionals by Sari Edelstein</ref><ref>A Concise History of Korea: From the Neolithic Period through the Nineteenth Century by Michael J. Seth</ref>. 20-asrning oʻrtalaridan boshlab Koreya hududi [[Koreya Xalq Demokratik Respublikasi|Shimoliy Koreya]] va [[Koreya Respublikasi|Janubiy Koreya]] davlatlari oʻrtasida boʻlinib ketdi, natijada bugungi kunda ham kuzatilishi mumkin boʻlgan bir qator madaniy farqlar paydo boʻldi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.korea-is-one.org/article.php3?id_article=2565|arxivurl=https://archive.today/2008.12.11-112904/http://www.korea-is-one.org/article.php3?id_article=2565|arxivsana=2008-12-11|sarlavha=See "Same roots, different style" by Kim Hyun|nashriyot=Korea-is-one.org|kirish sanasi=2012-07-15}}</ref><ref>{{Kitob manbasi|url=https://books.google.com/books?id=jjOva6fF96AC&q=The+Koreas:+a+global+studies+handbook+By+Mary+E.+Connor|title=The Koreas: A Global Studies Handbook – Mary E. Connor|accessdate=2012-07-15|isbn=9781576072776|year=2002|last=Connor|first=Mary E.}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://cirrie-sphhp.webapps.buffalo.edu/culture/monographs/korea.pdf|sarlavha=An Introduction to Korean Culture for Rehabilitation Service Providers|nashriyot=Center for International Rehabilitation Research Information & Exchange|kirish sanasi=2020-07-01}}</ref>. [[Choson|Choson sulolasidan]] oldin koreys shamanizmi koreys madaniyatida chuqur ildiz otgan edi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.gugak.go.kr/download/data/dict_201011241951496.PDF|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141015184157/http://www.gugak.go.kr/download/data/dict_201011241951496.PDF|arxivsana=2014-10-15|sarlavha=Religious Music : Shamanism|nashriyot=gugak.go.kr}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://english.visitkorea.or.kr/enu/AK/AK_EN_1_4_8_3.jsp|sarlavha=Shamanism|nashriyot=Korea Tourism Organization|kirish sanasi=2014-08-17|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140819082849/http://english.visitkorea.or.kr/enu/AK/AK_EN_1_4_8_3.jsp|arxivsana=2014-08-19}}</ref>. == Tarix == Tung-i xalqi (soʻzma-soʻz tarjima qilganda „sharqiy kamonchilar“ maʼnosini bildiradi) miloddan avvalgi uchinchi ming yilliklarda Manjuriya hududida istiqomat qilgan. Mazkur xalqning urf-odatlari hozirgi Shimoliy Koreya odatlariga mutanosib. Afsonaga koʻra, Hwanung ismli mavjudot osmondan yerga tushib, u yerda odam boʻlishni xohlaydigan yoʻlbars va ayiqni uchratgan. Faqat ayiqning xohishi amalga oshadi va Hwanung keyinchalik shu odamga aylangan ayiqqa turmushga chiqadi. Ikkalasining Dangun ismli oʻgʻli bor boʻlib, u miloddan avvalgi 2333-yilda Koreyaning birinchi hukmdori sifatida taxtga oʻtiradi. Aytishlaricha, bu afsonaviy podshohning avlodlari qirollikni 1000 yildan ortiq vaqt davomida boshqarib kelishgan. Koreyaning mahalliy qabilalariga xitoylik muhojirlarning uzluksiz kelib qoʻshilishi tufayli butun yarim orol Wi Man afsonalarida aks ettirilganidek aralash aholi koʻrinishini oldi. Immigrant xalqlar koreys madaniyatini turli oqimlariga taʼsir o‘tkazdilar, masalan, shamanizm va xitoy taʼsirida koreys madaniyatida turli oʻzgarishlar yuz berdi. Shuningdek, koʻp sohalardagi fikrlar va dunyoqarash qadimgi shamanizmga moslashib ketgan boʻlsa ham, konfutsiylikning koreyslar tomonidan chuqur oʻzlashtirilishi, ular hayotining barcha jabhalariga oʻz taʼsirini oʻtkazmay qolmadi. Bugungi kunga qadar Koreya xalqi oʻziga xos koʻplab qadriyatlarini saqlab qolganlar, garchi ular zamonaviy Gʻarb taʼsiri asosan Amerika urf-odatlari aralashuvi ostida yoʻq boʻlib ketayotgangdek koʻrinsa ham, ayrim koreys oilalari hali-hanuz milliy urf-odatlarga xos tarzda hayot kechiradilar. == Janubiy Koreya madaniyati == [[Fayl:Dancheong_Style.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Dancheong_Style.jpg/220px-Dancheong_Style.jpg|left|thumb| Dancheong dekorativ rasmli katta baraban]] [[Koreya Respublikasi|Janubiy Koreyaning]] zamonaviy madaniyati Koreyaning ilk ko‘chmanchi qabilalari orasida keng tarqalgan anʼanaviy madaniyatdan kelib chiqqan. Minglab yillar davomida qadimgi Xitoy koʻchmanchilari taʼsirida oʻzgarishlarga uchragan qadimiy Koreya madaniyatini saqlagan [[Koreya Respublikasi|Janubiy Koreya]], 1945-yilda [[Koreyaning ikkiga bo'linishi|Koreya boʻlinganidan]] beri Shimoliy Koreya madaniyatidan ancha uzoqda boʻlgan oʻz madaniy rivojlanish yoʻlini saqlagan holda shimoldan ajralib chiqdi. Janubiy Koreyaning, ayniqsa [[Seul|Seulning]] [[Industrial oʻsish|sanoatlashtirilishi]] (mamlakat yoki mintaqada sanoatning keng miqyosda rivojlanishi), [[Urbanizatsiya|urbanizatsiyalashishi]] (aholining shaharlarga koʻchib oʻtishi) va [[Vesternizatsiya|gʻarblashuvi]] (gʻarb madaniyatining oʻzlashtirilishi) [[Koreyslar|koreys xalqining]] hayotida tub oʻzgarishlar paydo qildi. Iqtisodiyot va turmush tarzining o‘zgarishi aholining yirik shaharlarda to‘planishiga (qishloqlari aholisining kamayishiga) olib keldi. Ko‘p [[Avlod|avlodli]] uy xo‘jaliklari kichik oilalarga (ota-ona va ularning farzandlaridan iborat) ajraladi. Bugungi kunda koreys madaniyatining koʻplab elementlari, ayniqsa [[Ommaviy madaniyat|ommabop madaniyati]] butun dunyo boʻylab tarqaldi va dunyodagi eng koʻzga koʻringan madaniy kuchlardan biri hisoblanadi<ref>{{Cite journal|last=Yong Jin|first1=Dal|title=Hallyu 2.0: The New Korean Wave in the Creative Industry|journal=International Institute Journal|date=2011|volume=2|issue=1|url=https://quod.lib.umich.edu/i/iij/11645653.0002.102/--hallyu-20-the-new-korean-wave-in-the-creative-industry?rgn=main;view=fulltext}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Farrar |first=Lara |title='Korean Wave' of pop culture sweeps across Asia |work=CNN |url=http://edition.cnn.com/2010/WORLD/asiapcf/12/31/korea.entertainment/index.html}}</ref><ref>{{Cite journal|title=The Global Impact of South Korean Popular Culture: Hallyu Unbound ed. by Valentina Marinescu|journal=Korean Studies|year=2015|url=https://www.researchgate.net/publication/293479051|doi=10.1353/ks.2015.0005|last=Cheon|first1=Sang Yee|volume=39|pages=113–114}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Kim |first=Harry |date=2 February 2016 |title=Surfing the Korean Wave: How K-pop is taking over the world {{!}} The McGill Tribune |work=The McGill Tribune |url=http://www.mcgilltribune.com/a-e/surfing-the-korean-wave-how-k-pop-kpop-is-taking-over-the-world-012858/}}</ref>. == Shimoliy Koreya madaniyati == [[Koreya Xalq Demokratik Respublikasi|Shimoliy Koreyada]] madaniyatining asosiy oʻziga xosligi shundan iboratki, shimolliklar oʻtmishdagi eng yaxshi deb hisoblangan qadriyatlarni oʻzlarida olib qolishgan va kapitalistik elementlardan toʻliq voz kechishgan. Adabiyot, sanʼat, musiqa va raqs kabi sanʼatdagi ommabop, xalq uslublari va qadriyatlari koreys xalqining chinakam noyob ruhini ifodalovchi vositalar sifatida qadrlanadi. Shimoliy koreyalik etnograflar, (yaʼni, maʼlum bir jamiyat yoki tashkilotni oʻrganib, ularning xatti-harakatlari va oʻzaro taʼsirini yaqindan kuzatishni oʻz ichiga olgan sifatli tadqiqotlar olib boradigan odamlar) koʻp vaqtlarini toʻgʻri proletar yoki xalq ruhiga ega boʻlgan, jamoaviy ongni rivojlantirishga yordam beradigan, madaniy oqim shakllarni qayta tiklashga sarflaydilar. Proletar kapitalistik jamiyati nuqtai nazaridan sinflarni marksizm taʼlimoti asosida oʻrganish maʼqullanadi (oriylar tomonidan ishlab chiqilgan kasta tizimi bilan adashtirmaslik kerak), shu jumladan proletarlar va burjuaziya taʼlimotlariga ham mutanosib tarzda ish olib boriladi. Boshqa sinflarga yer egalari, mayda burjuaziya vakillari, dehqonlar va lumpenproletariatlar kiradi, lekin kapitalizm dinamikasi nuqtai nazaridan bu birlamchi doimiy holat hisoblanmaydi. Shimoliy Koreya raqslarida jonli, optimistik musiqiy va xoreografik ifodalar koʻp qoʻllaniladi. Guruh xalq raqslari va xor qo‘shiqlari anʼanaviy ravishda Koreyaning barcha qismlarida emas, ayrim hududlaridagina ommalashgan. Ular Shimoliy Koreya boʻylab 1990-yillarning boshida maktablar va universitet talabalari orasida targʻib qilinar edi. Oʻz davrida mashxur boʻlgan fermerlarning musiqa ansambllari ham keyinchalik qayta tiklandi. == Yanbian Koreya avtonom hukumati madaniyati == Mandarin xitoy va [[Koreys tili|koreys]] tillari Yanbian hududida rasmiy til sifatida ishlatiladi. ''Vice News jurnali'' mazkur hukumatni Shimoliy va Janubiy Koreya madaniyatining mashhurligi tufayli „Gʻarbiy Koreya“ va „Uchinchi Koreya“ deb taʼriflaydi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.vice.com/en_us/article/gqwppy/atlas-hoods-the-third-korea|sarlavha=The Third Korea}}</ref>. Yanbian Koreya avtonom hukumati muzeyi qurilishi1960-yilda rejalashtirilgan va 1982-yilda keng ommaga namoyish etilgan. Unda 10 000 dan ortiq eksponatlar, shu jumladan 11 ta birinchi darajali artefaktlar mavjud.  Koʻrgazmalarning yorliqlari va tushuntirishlari 2 tilda, koreys va xitoy tillarida keltirib oʻtilgan. Bu ikkala tilda ham yo‘l-yo‘riq beruvchi gid sayohatlari tashkil etilgan. == Buddizmning madaniyat va anʼanalarga taʼsiri == [[Fayl:Korea-Haeinsa-21.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Korea-Haeinsa-21.jpg/220px-Korea-Haeinsa-21.jpg|left|thumb|220x220px| Rohiblar Xaynsada kechki ibodatdan soʻng oʻz xonalariga tushishadi.]] Koreya madaniyati [[Buddizm|buddizmdan]] chuqur taʼsirlangan, chunki buddizm Koreya madaniyatining oʻziga xos jihatiga aylanib ulgurgan edi, shu jumladan, buddist boʻlmagan koreyslar tomonidan amal qiladigan dunyoviy koreys anʼanalari ham buddizm qoidalariga asoslangan<ref name="influ1" />. 2005-yilda hukumat tomonidan oʻtkazilgan soʻrovlar shuni koʻrsatdiki, janubiy koreyaliklarning chorak qismi buddizm diniga eʼtiqod qiladi. Biroq, Janubiy Koreyadagi buddistlarning haqiqiy soni noaniq, chunki nasroniy aholidan farqli oʻlaroq, buddistlarni aniqlashning aniq yoki eksklyuziv mezonlari mavjud emas. Buddizmning anʼanaviy koreys madaniyatiga qoʻshilishi sababli u rasmiy din emas, balki falsafa va madaniy asos deb qaraladi. Natijada, yerlik aholidan boshqai koʻplab odamlar ham buddizm taʼsir etgan ayrim anʼanalarga rioya qiladigan boʻlganlar. Shunday qilib, dunyoviy dindorlar yoki boshqa dinlarga ergashmaydigan eʼtiqod taʼsirida boʻlganlarni hisobga olsak, Janubiy Koreyada buddistlar soni ancha koʻp deb hisoblanadi<ref name="influ1">{{Kitob manbasi|url=https://books.google.com/books?id=Jb0rCQD9NcoC&q=atheism|last=Kedar|first=Nath Tiwari|year=1997|title=Comparative Religion|publisher=[[Motilal Banarsidass]]|isbn=81-208-0293-4}}</ref>. Xuddi shunday, Shimoliy Koreyada buddistlar aholining 4,5 % ni tashkil qilsalar, aholining ancha katta qismi (70 % dan ortigʻi) buddist falsafasi va urf-odatlari taʼsiridagi ateistlardan iborat<ref>[https://web.archive.org/web/20071013201130/http://www.religiousintelligence.co.uk/country/?CountryID=37 Religious Intelligence UK Report]</ref><ref>[http://geography.about.com/od/northkorea/a/northkorea.htm] North Korea, about.com</ref>. Buddizm Koreyaga 372-yilda<ref>{{Veb manbasi|url=http://afe.easia.columbia.edu/tps/300ce_ko.htm#buddhism|sarlavha=300 to 600 CE: Korea &#124; Asia for Educators &#124; Columbia University|nashriyot=Afe.easia.columbia.edu|kirish sanasi=2012-03-06}}</ref>, tarixiy [[Budda|Sidxarta Gautama]] (buddizm asoschisi) vafotidan taxminan 800 yil oʻtgach, Sobiq Qin shahridan (Shimoliy Xitoyning IV asrdagi davlati) kirib kelgan. Bu davrda mahalliy din [[Shomonlik|shamanizm]] keng kurtak yozgan edi. Samguk yusa va Samguk sagi qadimiy yozuvlarida 4-asrda Uch shohlik davrida [[Koreya|Koreyaga]] [[Buddizm|buddist]] taʼlimotini yoki Dxarmani birinchi boʻlib olib kelgan 3 rohibni qayd etiladi, bular: Malananta — Xitoy janubidagi Serindiya hududidan kelgan [[Hindiston|hind]] [[Buddizm|buddist]] rohibi; Sundo — Sharqiy Jin sulolasi davrida milodiy 384-yilda Janubiy [[Koreya|Koreya yarimorolidagi]] Baekje qirolligida buddizmni rivojlantirgan rohib; Ado — shimoliy Xitoy davlatidan boʻlgan rohib Sobiq Qin davrida milodiy 372-yilda Markaziy Koreyadagi Silla shahriga va Shimoliy Koreyadagi Goguryeoga [[Koguryo|buddizmni]] olib kelgan rohib<ref>"Malananta bring Buddhism to Baekje" in ''Samguk Yusa'' III, Ha & Mintz translation, pp. 178-179.</ref><ref name="autogenerated9">{{Citation|last=Kim|first1=Won-yong|title=An Early Gilt-bronze Seated Buddha from Seoul|journal=Artibus Asiae|volume=23|issue=1|year=1960|pages=67–71|doi=10.2307/3248029|jstor=3248029}}, pg. 71</ref>. Tabiatga sigʻinish buddizm urf-odatlariga zid boʻlmaganligi sababli, shamanizm tarafdorlari tomonidan oʻz dinlariga qoʻshilishga ruxsat berilgan. Shunday qilib, buddizmgacha boʻlgan davrda shamanistlar ruhlar qarorgohi deb hisoblagan togʻlar keyinchalik buddist ibodatxonalari joylashgan joyga aylandi. Garchi u dastlab Goryo (918-1392) davrida davlat mafkurasi sifatida qoʻllab-quvvatlangan boʻlsa ham, Koreyadagi buddizm [[Choson]] (milodiy 1392-1897) davrida besh yuz yildan ortiq davom etgan qattiq repressiyaga uchradi. Bu davrda neo-konfutsiylik buddizmning oldingi hukmronligini yengib chiqdi. Buddist rohiblar Yaponiyaning Koreyaga bosqinini qaytarishga yordam berganidan keyingina (1592—1598) buddistlarni taʼqib qilish toʻxtatildi. Koreyada buddizm 1910-yildan 1945-yilgacha davom etgan mustamlakachilik davrida mavqei biroz mustahkamlandi, Choson davrining oxirigacha oʻzining ommaviyligini saqlab qoldi. Biroq, bu buddist rohiblar nafaqat 1945-yilda yapon hukmronligiga chek qoʻyishdi, balki oʻzlarining anʼanalari va amaliyotlarini isloh qilish orqali oʻzlarining oʻziga xos va alohida diniy oʻziga xosliklarini namoyon etdilar. Ular koʻplab buddist jamiyatlariga asos soldilar va rohiblarning yosh avlodi ''Mingung Pulgyo'' yoki „xalq uchun buddizm“ mafkurasini yaratdilar. Bu mafkuraning ahamiyati shundaki, u oddiy erkaklarning kundalik masalalariga eʼtibor bergan rohiblar tomonidan yaratilgan<ref>{{Kitob manbasi|last=Woodhead|first=Linda|title=Religion in the Modern World- Traditions and Transformations|date=2016|publisher=Routledge|location=London and New York|isbn=978-0-415-85881-6|pages=96–97|edition=3rd}}</ref>. === Raqs va jang sanʼati === [[Fayl:Korean_sword_dance-Jinju_geommu-03.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Korean_sword_dance-Jinju_geommu-03.jpg/200px-Korean_sword_dance-Jinju_geommu-03.jpg|thumb|200x200px| ''Jinju geommu'']] Koreyada saroy raqsi va xalq raqsi oʻrtasida farq bor. Keng tarqalgan saroy raqslari — ziyofatlarda ijro etiladigan ''jeongjaemu'' (정재무) va koreyslarning Konfutsiy marosimlarida ijro etiladigan ''ilmu'' (일무) kabilar keng tarqalgan. Shuningdek, ''Jeongjaemu'' mahalliy raqslarga (향악정재, ''hyangak jeongjae)'' va Oʻrta Osiyo va Xitoydan olib kelingan shakllari ham mavjud. ''Ilmu'' fuqarolik raqsi (문무, ''munmu'') va harbiy raqsga (무무, ''mumu'') ham koreyslarning milliy raqslari sirasiga kiradi. Koreyaning koʻplab mintaqalarida koʻplab niqob dramalari va niqobli raqslar ijro etiladi<ref>Eckersley, M. ed. 2009. Drama from the Rim: Asian Pacific Drama Book (2nd ed.). Drama Victoria. Melbourne, p. 54.</ref>. Anʼanaviy kiyim — bu genja, bu ayollar bayramlarda kiyadigan maxsus kiyimi boʻlib, raqslarda ayollar shu libosda boʻladilar. mazkur libosning yoqa qismida bir nechta pushti rangdagi naqshlar tasvirlangan boʻladi. Toʻy raqslarining anʼanaviy xoreografiyasi koʻplab zamonaviy spektakllarda oʻz aksini topgan. Mamlakatdagi kuchli raqs anʼanasi bugungi kungacha davom etmoqda, soʻnggi bir necha oʻn yilliklar davomida koʻplab raqs guruhlari tashkil topgan.  ''Taekkyon'', anʼanaviy koreys jang sanʼati, klassik koreys raqsida asosiy markaziy oʻrinni egallaydi. ''Taekkyon'' yaxlit harakatning toʻliq tizimi boʻlib, Koreyaning niqob, raqs va boshqa anʼanaviy sanʼat turlariga moslashgan asosiy texnikasini oʻzida namoyon etadi.  ''[[Taekvondo]]'', koreys jang sanʼati ham 1940-yillarda Koreyada rivojlana boshlagan. === Taviriy sanʼat === [[Fayl:Horse_back_archery_AD_4C.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Horse_back_archery_AD_4C.jpg/200px-Horse_back_archery_AD_4C.jpg|right|thumb|200x200px| V asrda Koreyada otda turib kamondan otish]] [[Koreya]] yarim orolida topilgan eng qadimgi rasmlar tarixiy davrlarning petrogliflaridir. [[Buddizm|Buddizmning]] [[Hindiston|Hindistondan]] [[Xitoy]] orqali kirib kelishi bilan tasviriy sanʼatning turli usullar joriy etildi. Ushbu texnikalar tezda anʼanaviy tasviriy sanʼatga moslashib ommalashib ketdi. Ammo, mazkur usullar mahalliy texnikalarni ham oʻzida saqlab qoldi. Ular orasida Goguryeo qabrining devoriy suratlari ham bor edi. Koʻpgina qabrlar ichidagi bu devor rasmlari qadimgi Goguryeo xalqining marosimlari, urushlari, meʼmorchiligi va kundalik hayoti haqida bebaho tushunchalar beruvchi qadimiy artefaklar hisoblanadi. Goguryeoning vorisi boʻlgan Balxae qirolligi anʼanaviy Goguryeo elementlarining katta qismini oʻzlashtirgan<ref>Traditional Painting: Window on the Korean Mind By Rober Koehler et al.</ref>. Tabiiy landshaftlar, gullar va qushlar kabi mavzular Koreyada mashhur boʻlgan va oʻz oʻrnida naturalizmga moyillik belgilari yaqqol sezilib turgan. Murakkab eng keng tarqalgan materiallar tut qogʻoziga yoki [[ipak]] hisoblangan. XVIII asrda mahalliy xalq texnikasi, xususan, xattotlik va muhr oʻymakorligida ilgʻor oʻzgarishlar yuz bergan. [[Choson]] davrida koreys rangtasvir sanʼatining ''chaekgeori'' (kitoblar rasmlari) va ''munjado'' (harflar rasmlari) kabi yangi janrlari rivojlanib, koreys madaniyatida kitobga boʻlgan ishtiyoqni va oʻrganishni yanada keng miqyosida rivojlanishiga sabab boʻldi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=책거리|url=http://folkency.nfm.go.kr/kr/topic/%EC%B1%85%EA%B1%B0%EB%A6%AC/6591|ish=Encyclopedia of Korean Folk Culture|nashriyot=National Folk Museum of Korea|kirish sanasi=30 November 2017}}</ref><ref>{{Veb manbasi|muallif=Moon|ism=So-young|sarlavha=Exhibition defies conventions of Korean painting|url=http://koreajoongangdaily.joins.com/news/article/article.aspx?aid=3020712|ish=Korea JoongAng Daily|nashriyot=JoongAng Ilbo|kirish sanasi=5 April 2018}}</ref>. Sanʼat ham anʼanaviy, ham realizm taʼsiri ostida yanada rivojlangan. Misol uchun, Hanning „Temir zavodidagi tanaffus vaqti“ fotografiyasida muskulli erkaklarning ter toʻkayotgani va beton quyish sexida tunuka idishlardan suv ichishi tasvirlangan. Jeong Sonning „Kumgang tog‘idagi Chonnyo cho‘qqisi“ tasviri esa tuman qoplagan baland qoyalardan iborat klassik Koreya manzarasi ifoda etadi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.korea-is-one.org/article.php3?id_article=1715|arxivurl=https://web.archive.org/web/20081211110010/http://www.korea-is-one.org/article.php3?id_article=1715|arxivsana=2008-12-11|sarlavha=A rare glimpse into a closed art world|nashriyot=Korea Is One|kirish sanasi=2010-06-01}}</ref>. === Hunarmandchilik === [[Fayl:청화백자진사채복숭아연적.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d8/%EC%B2%AD%ED%99%94%EB%B0%B1%EC%9E%90%EC%A7%84%EC%82%AC%EC%B1%84%EB%B3%B5%EC%88%AD%EC%95%84%EC%97%B0%EC%A0%81.jpg/180px-%EC%B2%AD%ED%99%94%EB%B0%B1%EC%9E%90%EC%A7%84%EC%82%AC%EC%B1%84%EB%B3%B5%EC%88%AD%EC%95%84%EC%97%B0%EC%A0%81.jpg|right|thumb|180x180px| Moviy va oq chinni shaftoli shaklidagi suv tomizgichi, XVIII asr Joseon sulolasi]] [[Fayl:Korea-Joseon-Lacquer_drawer-01.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Korea-Joseon-Lacquer_drawer-01.jpg/200px-Korea-Joseon-Lacquer_drawer-01.jpg|left|thumb|200x200px| Seuldagi Koreya Milliy muzeyida marvarid [[Lok|naqshli lak]] tortmasi]] [[Koreya|Koreyada]] ishlab chiqarilgan noyob hunarmandchilik toʻplamlari mavjud. Hunarmandchilik sanʼatlarining aksariyat naʼmunalari kundalik foydalanish uchungina yaratilgan boʻlib, koʻpincha [[Estetika|estetikaga]] emas, balki amaliy foydalanishga koʻproq ahamiyat qaratiladi. Anʼanalarga koʻra, uy anjomlari sifatida metall, yogʻoch, mato, lak va sopol buyumlar ishlatilgan, ammo keyinchalik shisha, teri yoki qogʻoz buyumlari ham muomalaga kiritilgan. Koʻplab murakkab va puxta ishlab chiqilgan hunarmandchilik buyumlari, jumladan, zarhal tojlar, naqshli sopol idishlar, qozonlar yoki bezaklar qazilma ishlari davomida topilgan. Goryeo davrida bronzadan foydalanish juda rivojlangan. [[Jez]], yaʼni [[Mis|misning]] uchdan bir qismi [[rux]]<nowiki/>dan iborat qorishma, koreys hunarmandchiligida ayniqsa mashhur materiallardan biri sifatida qadirlangan. Ammo sulola seladon buyumlaridan foydalanishi bilan mashhur. [[Choson]] davridagi eng mashhur hunarmandchilik buyumlari [[Chinni|chinnidan]] yasalgan va ularning asosi koʻk rangdagi naqshlar bilan bezatilgan. Oʻsha davrda yogʻochsozlik ham rivojlangan boʻlib, shkaflar, sandiqlar, stollar yoki tortmalarni oʻz ichiga olgan yanada murakkab mebel qismlariga yasashlikka sabab boʻlgan. Koreya mebel yasash sanʼati Osiyo va dunyoning eng katta yogʻochga ishlov berish maktablaridan biri sifatida tanilgan. Bu kamida XVII asrdan beri oʻzgarmagan anʼanani saqlab qolgan ming yillikdan koʻproq vaqtga borib taqaladigan hunarmandchilikning bir qismidir. Aynan shu anʼana koreys mebellarini butun dunyo boʻylab antikvar buyum sotuvchilari va kollektorlar tomonidan ekzotik mebellarning eng koʻp savdoga qoʻyilgan sanʼat asariga aylantirdi. Koreyaliklar uslubi sifatida tan olinadigan bu noyob sanʼat Gʻarb tomonidan faqat 1940-yillar oxiri va 1950-yillardagi „kashf qilingan“<ref>Traditional Korean Furniture by Edward Reynolds Wright, Man Sill Pai</ref>. === Ksilografiya === 1234-yilda Koreyada Choy Yong-u tomonidan tuzilgan 50 jildlik „Oʻtmish va hozirgi marosimlar uchun belgilangan matnlar“da quyma metall koʻchma turi qoʻllanilgan, ammo bugungi kungacha bu kitobning birorta nusxasi saqlanib qolmagan. 1377-yili ksilografiyaning jikji uslubi yaratilgan. Metall harakatlanuvchi turning bu uslubi fransuz olimi Anri-Jan Martin tomonidan „Gutenberg turiga juda oʻxshash“ deb taʼriflangan<ref>Briggs, Asa and Burke, Peter (2002) A Social History of the Media: from Gutenberg to the Internet, Polity, Cambridge, pp.15-23, 61-73.</ref>. [[Fayl:JikjiType.gif|left|thumb|Eng qadimgi kitob boʻlgan „Jikji“ (1377-yil) ni chop etishda foydalanilgan harakatlanuvchi moslama.]] Koʻchma tur Koreyada hech qachon yogʻoch oʻymakorligi oʻrnini bosa olmaydi. Darhaqiqat, hatto [[Hangul|Hangulning]] tarqalishi ham yogʻochdan yasalgan buyumlar orqali amalga oshirilgan. Umumiy taxmin shundan iboratki, 200 000 dan ortiq individual turdagi elementlarni ishlab chiqarish xarajati tufayli harakatlanuvchi tip xitoycha belgilar qoʻllanilgankitoblarni blokli chop etishda qoʻllanilmaydi. Yagona nusxadan koʻproq nusxa koʻchirishdan boshqa holatlar uchun undan bor-yoʻgʻi bir yoki ikkitagina nusxa olishda yogʻochdan yasalgan bosmadan foydalanish uslubi ham kotibga toʻladigan pul miqdorining koʻpligi sababli ham iqtisodiy jihatdan samarali hisoblanmagan. Buyuk Sejong XV asrda alifbo tizimi boʻlgan hangul tilini kiritgan boʻlsa-da, hangul XX asrga kelibgina [[Hanja]]​​ oʻrnini egallay oldi{{sfn|Wilkinson|2012|p=911}}. Xitoydan farqli oʻlaroq, koʻchma turdagi tizim asosan yuqori qatlamli elita Koreya jamiyatida saqlanib qolgan:{{quotation|Koreyslarning koʻchma metall turidagi bosmaxonasi asosan Yi sulolasining qirollik metall quyish zavodida rivojlangan.Qirollik oilasi bu yangi texnika ishlab chiqarishda monopoliyani saqlab qolgan va qirollik mandati bilan barcha norasmiy bosma faoliyatni va bosmaxonani tijoratlashtirishga urinishlarni yo'qqa chiqargan. Shunday qilib, ilk Koreyada [[Ksilografiya|ksilografiya]] faqat jamiyatning yuqori qatlam vakillari, amaldorlar uchungina xizmat qilgan<ref>Sohn, Pow-Key, "Early Korean Printing," ''Journal of the American Oriental Society'', Vol. 79, No. 2 (April -June , 1959), pp.&nbsp;96–103 (103).</ref>.|Sohn Pow-Key}}Bugungi kunda koreys madaniyati tarixiy ksilografiya sanʼatini qayta tiklash va tarixiy qoʻlyozmalarni avvaldagidek yaratish uchun bir qator ishlar amalga oshirilmoqda. Jumladan, master Im Inho 2011-yildan 2015-yilga qadar qadimiy Jikji qoʻlyozmasini oʻz aslidek qayta tiklash uchun ksilografiya metall qurilmasini qayta ishlab chiqdi. === Keramika === [[Fayl:Korea_-_Seoul_-_National_Museum_-_Incense_Burner_0252-06a.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Korea_-_Seoul_-_National_Museum_-_Incense_Burner_0252-06a.jpg/200px-Korea_-_Seoul_-_National_Museum_-_Incense_Burner_0252-06a.jpg|thumb|267x267px| Goryeo sulolasiga mansub seladon tutatqisi]] Goryeo davrida yashil nefritdan yasalgan seladon buyumlari mashhurlikka erishdi.. XII asrda turli xil ranglarda yanada murakkab bezaklarni yaratishga imkon beruvchi murakkab inlaying usullari ixtiro qilindi. „Koreya sanʼati“ asarida Evelin MakKun shunday deydi: „XII asrda sopol buyumlar ishlab chiqarish eng yuqori darajaga yetdi. Chorak asrda bir vaqtning oʻzida bir nechta yangi uslublar paydo boʻldi, ulardan biri boʻlmish keramika buyumlar ishlab chiqarish sanoatini — koreys ixtirosi deya atash mumkin<ref>Evelyn McCune, The Arts of Korea: An Illustrated History</ref>.“ Ikkinchi jahon urushidan keyin [[Angliya|Angliyaning]] Viktoriya va Albert muzeyi xodimi William Bowyer Honey shunday deb yozgan edi: „Eng yaxshi koreys buyumlari nafaqat original, balki ular hozirgacha qilingan eng yaxshilari hamdur, shuningdek, bu kulolchilik buyumlari turli tashqi taʼsirlarga uchramagan edi. Ularda kulolchilikka xos boʻlgan barcha fazilatlar mujassam. Bu koreys kulollari, hatto xitoyliklar ham erisha olmagan choʻqqilarga yetishganligini bildiradi.“ <ref>{{Kitob manbasi|url=https://books.google.com/books?id=XrZQs-6KswMC&q=Korea+and+East+Asia+the+story+o+a+phoenix|title=Korea and East Asia: The Story of a Phoenix – Kenneth B. Lee|isbn=9780275958237|accessdate=2012-07-15|last=Lee|first=Kenneth B.|year=1997}}</ref> Oq [[chinni]] XV asrda juda tez mashhur boʻldi va tez orada seladon idishlarini ortda qoldirdi. Oq chinnilar odatda boʻyalgan yoki mis bilan bezatilgan koʻrinishda yasalgan. XVI asrda Imjin urushlari paytida koreys kulollari [[Yaponiya|Yaponiyaga]] olib kelindi va u yerda ular yapon kulolchiligiga katta taʼsir koʻrsatdilar<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.onmarkproductions.com/html/pottery.shtml|sarlavha=Pottery in Japan|nashriyot=Onmarkproductions.com|kirish sanasi=2010-06-01}} "For example, Japanʼs famous Hagi ware originated when Korean potters were brought back to Japan during the „pottery wars“ of 1592 AD and 1597 −1598 AD."</ref>. Bugungi kunda koʻplab yapon kulolchilik oilalari oʻzlarining sanʼati hamda ajdodlarini Koreya yarim orolini bosib olishga urinishlari paytida qoʻlga olgan ushbu koreys kulollariga borib taqalishini aytadilar<ref>{{Veb manbasi|nashriyot=BC Culture|url=http://blogcritics.org/archives/2005/08/11/090643.php|sarlavha=Review: Brighter than Gold – A Japanese Ceramic Tradition Formed by Foreign Aesthetics|muallif=Purple Tigress|kirish sanasi=2008-01-10|sana=August 11, 2005|arxivurl=https://web.archive.org/web/20080118054520/http://blogcritics.org/archives/2005/08/11/090643.php|arxivsana=2008-01-18}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.metmuseum.org/toah/ht/08/eaj/ht08eaj.htm|sarlavha=Muromachi period, 1392–1573|nashriyot=[[Metropolitan Museum of Art]]|sana=October 2002|kirish sanasi=2008-01-10|iqtibos=1596 Toyotomi Hideyoshi invades Korea for the second time. In addition to brutal killing and widespread destruction, large numbers of Korean craftsmen are abducted and transported to Japan. Skillful Korean potters play a crucial role in establishing such new pottery types as Satsuma, Arita, and Hagi ware in Japan. The invasion ends with the sudden death of Hideyoshi.}}</ref><ref>{{Kitob manbasi|url=https://books.google.com/books?id=pg5Qi28akwEC|title=Columbia Chronologies of Asian History and Culture|last=John Stewart Bowman|publisher=Columbia University Press|pages=170p|year=2002|isbn=978-0-231-11004-4}}</ref>. Choson davrida (XVII asr oxiri) koʻk-oq chinnilar mashhurlikka erishdi. Mazkur chinnilar oq chinni ustida och koʻk rangga boʻyash orqali tayyorlanadi. === Musiqa === [[Fayl:Farmer_dance.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Farmer_dance.jpg/220px-Farmer_dance.jpg|left|thumb| Pungmul]] Xalq musiqasi va saroy musiqasi oʻrtasida janrlar farqi mavjud. Koreys xalq musiqasi xilma-xil va murakkab, biroq xalq musiqasining barcha shakllari ritmlar to‘plamini (koreyscha 장단, Jangdan deb ataladi) va erkin belgilangan melodik rejimlar to‘plamini oʻzida namoyon etadi. Koreys xalq musiqasi — bu bir xonanda va bir barabanchi tomonidan ijro etiladigan Pansori (판소리) deb nomlanuvchi qoʻshiqdir. Baʼzan raqqosalar va baxshilar ham boʻlishi mumkin. Ular [[UNESCO|YuNESKOning „Dunyo xotirasi“ kitobida]] nomoddiy madaniy meroslar qatoriga kiritilgan<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=2003-11-08 |title='Pansori' was designated as intangible cultural property in UNESCO's Memory of the world. |work=Maeil Business Newspaper |url=http://news.mk.co.kr/newsRead.php?year=2003&no=366779}}</ref>, shuningdek, baraban chalib, raqsga tushiladigan va qoʻshiq kuylash orqali ijro etiladigan qoʻshiq turi Pungmul (풍물) ham shu roʻyxatdan joy olgan. Samul Nori — Pungmul va Sanjo (산조) asosida yaratilgan koreys anʼanaviy musiqasi hisoblanadi. U tezkor templarda pauzasiz ijro etiladi. Yana bir musiqa turi Nongak (농악) esa „dehqon musiqasi“ degan maʼnoni anglatadi. Koreys saroy musiqasining kuylanishini 1392-yilda Choson sulolasi davrida kuzatish mumkin. Koreys saroy musiqalariga A-ak, Dang-ak va Hyang-ak lar kiradi. Koreys qadimiy musiqalari hali ham koʻp ijro etiladi va kuylanadi. == Hayot tarzi == === Anʼanaviy uylar === [[Fayl:Korea-Seoul-Namsangol-02.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/Korea-Seoul-Namsangol-02.jpg/250px-Korea-Seoul-Namsangol-02.jpg|thumb|250x250px| Anʼanaviy uy, hanok (hano)]] [[Fayl:Korea_south_traditional_house.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Korea_south_traditional_house.jpg/200px-Korea_south_traditional_house.jpg|left|thumb|200x200px| Anʼanaviy dehqon uyi; Xalq qishlogʻi, Seul]] Koreyslarning anʼanaviy uylari Xanok ([[hangul]] :한옥) deb ataladi. Yashash joylari doimiy ravishda anʼanaviy geomantika yordamida tanlanadi. Qadimgi davrlardan beri geomansiya Koreya madaniyati va koreys shamanizmining muhim qismi boʻlgan boʻlsa ham, keyinchalik Koreya tarixining Uch qirollik davrida geomansiya Xitoy tomonidan qayta shakllantirilgan. Uyni iloji boricha koʻproq quyosh nuri olish uchun tepalikka va janubga qaragan holda qurish kerak. Ushbu yoʻnalish orqali uy qurish hali ham zamonaviy Koreyada qoʻllanilib kelinmoqda. Geomansiya, shuningdek, binoning shakliga, uning yoʻnalishiga va uy qurilgan material turiga taʼsir oʻtkazadi. Anʼanaviy koreys uylari ichki hovli(안채, ''anchae'') va tashqi hovlidan(사랑채, ''sarangchae'') iborat boʻladi. Shaxsiy tartib koʻp jihatdan mintaqaga va oilaning yashash tarziga bogʻliq. Aristokratlar ziyofatlar uchun tashqi hovlidan foydalangan boʻlsa, kambagʻal odamlar ''sarangchada'' qoramol boqishgan. Oila qanchalik boy boʻlsa, uy shunchalik katta boʻladi. Biroq, qiroldan tashqari har qanday oilaga 99 ''kandan'' (''kan'' — anʼanaviy uylarda ishlatiladigan ikkita ustun orasidagi masofa) ortiq yashash joyiga ega boʻlish taqiqlangan. Ichki hovli odatda yashash xonasi, oshxona va yogʻoch polli markaziy zaldan iborat boʻlgan. Ichki hovliga bundanda koʻproq xonalar biriktirilishi mumkin. Kambagʻal dehqonlarning tashqi hovlilari boʻlmagan. Polni isitish (온돌, ''ondol'') Koreyada qadimgi davrlardan beri qoʻllanilgan uslublardan biridir. Asosiy qurilish materiallari — [[Yogʻoch|yogʻoch]], loy, [[kafel]], [[Togʻ jinslari|tosh]] va somon hisoblanadi. Yogʻoch va loy oʻtmishda eng keng tarqalgan qurilish ashyosi boʻlganligi sababli, hozirgi kungacha koʻp eski binolar saqlanib qolmagan. === Bogʻlar === [[Fayl:Korea-Gyeongbokgung-Hyangwonjeong-01.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Korea-Gyeongbokgung-Hyangwonjeong-01.jpg/250px-Korea-Gyeongbokgung-Hyangwonjeong-01.jpg|thumb|250x250px| ''Hyangwonjeong'', Gyeongbokgungdagi bogʻ, Seul]] Ibodatxona bogʻlari va xususiy bogʻlarning tuzilish tarkibi deyarli bir xil. [[Sharqiy Osiyo|Sharqiy Osiyodagi]] koreys bogʻdorchiligiga asosan koreys shamanizmi va koreys xalq dini taʼsir koʻrsatgan. Shamanizm tabiat va uning sirlariga katta eʼtibor qaratadi, tabiatdagi oʻzgarmas tartibning tafsilotlariga ham alohida yondashiladi. Bogʻni sunʼiy elementlar bilan toʻldiradigan yapon va xitoy bogʻlaridan farqli oʻlaroq, anʼanaviy koreys bogʻlari sunʼiylikdan qochishadi, bogʻni „tabiatdan koʻra tabiiyroq“ koʻrinishda yaratishga harakat qilishadi. [[Lotus]] hovuzi Koreya bogʻidagi muhim ahamiyatli jorlardan biri hisoblanadi. Agar tabiiy oqim paydo boʻlsa, koʻpincha uning atrofida hovuz suvini tomosha qilishdan zavqlanish imkonini beruvchi vaqtinchalik pavilon bunyod etiladi. Terasli gul yotoqlari anʼanaviy [[Koreya|koreys]] bogʻlarida keng tarqalgan xususiyatlardan biridir. Gyeongju yaqinida joylashgan Poseokjeong yodgorligi Silla davrida qurilgan. Bu anʼanaviy koreys bogʻlarida suvning muhim ahamiyatga ega ekanligi kishi eʼtiborini tortadi. Poseokjeong bogʻida abalon (issiq dengiz molyuskasi) shaklidagi hovuzlar barpo etilgan. Silla shohligining soʻnggi kunlarida shohning mehmonlari hovuz atrofidagi qurilgan ayvonlarda oʻtirganliklari hamda, ziyofat paytida hovuzda sharob koʻzalari suzib yurganligini koʻrganliklari haqida oʻz qoʻlyozmalarida qayd etadilar === Milliy liboslar === [[Fayl:Korean_costume-Hanbok-children.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Korean_costume-Hanbok-children.jpg/200px-Korean_costume-Hanbok-children.jpg|thumb|200x200px| ''Hanbok'' ]] [[Fayl:Korea-Honrye-The_bride.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Korea-Honrye-The_bride.jpg/200px-Korea-Honrye-The_bride.jpg|left|thumb|200x200px| ''Xvarot'', kelin libosi]] [[Fayl:Traditional_Korean_dress_in_Yanggakdo_Hotel_Gift_Shop_(16157769135).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Traditional_Korean_dress_in_Yanggakdo_Hotel_Gift_Shop_%2816157769135%29.jpg/220px-Traditional_Korean_dress_in_Yanggakdo_Hotel_Gift_Shop_%2816157769135%29.jpg|right|thumb| Koʻrgazmada Shimoliy Koreya Chosŏn-ot]] [[Fayl:Bride's_Robe_(Hwalot),_27.977.4.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Bride%27s_Robe_%28Hwalot%29%2C_27.977.4.jpg/220px-Bride%27s_Robe_%28Hwalot%29%2C_27.977.4.jpg|left|thumb| Kelinning xalati (Hwalot), 19-asr, Bruklin muzeyi]] Hanbok (한복, 韓服) ([[Koreya Xalq Demokratik Respublikasi|KXDRda]] ''joseonot'' (조선옷) nomi bilan tanilgan) qadim zamonlardan beri kiyilib kelinadigan anʼanaviy libos turi. Hanbok ''koʻylak (jeogori'' '')'' va ''yubkadan'' (chima) iborat. Hanbokning kelib chiqish tarixi Koreya yarim orolidagi Uch Qirollik davriga borib taqaladi. 21-asrgacha jeogori, shim va chima kabi asosiy hanbok qismlari tuzilishi oʻzgarmagan, lekin vaqt oʻtishi bilan libosning uzunligi, kengligi va shakli avvalgi oʻlchamlaridan biroz boshqacharoq tarzda tikila boshlandi<ref>{{Veb manbasi|url=https://news.kmib.co.kr/article/view.asp?arcid=0003398125&code=14110000|sarlavha=Hanbok libosi tarixi|kirish sanasi=27-08-2022}}</ref>. Ijtimoiy maqomga koʻra, koreyslar turlicha kiyinishgan, bu kiyimni ijtimoiy darajaning muhim belgisiga aylantirgan. Taʼsirchan, lekin baʼzan noqulay liboslar hukmron sinf va qirol oilasi vakillari tomonidan kiyilgan. Bu yuqori tabaqalar oddiy odamlardan ajraib turish uchun [[Zeb-ziynat buyumlari|zargarlik buyumlaridan]] ham foydalanganlar. Ayollar uchun anʼanaviy zargarlik buyumlari maʼlum tabiat elementlari shaklidagi marjon koʻrinishida yasalgan. Zargarlik buyumlari qimmatbaho toshlardan tayyorlangan, va ipak do‘ppi tutashtirilgan. Oddiy odamlar koʻpincha boʻyalmagan oddiy kiyimlar bilan cheklangan. Ushbu kundalik kiyim Choson davrida nisbatan deyarli oʻzgarishlarga uchramadi. Asosiy kundalik kiyim avvalgidek saqlanib qoldi, lekin rasmiy va tantanali marosim liboslaridagi naqshlar sulolaning nelgilari bilan boyitildi. Qishda odamlar paxtadan tikilgan koʻylaklar kiyishgan. Moʻynali kiyimlar ham keng tarqalgan oʻz davrida urfga kirgan. Oddiy odamlar odatda toza oq boʻyalmagan materiallarni kiyishganligi sababli, ularni baʼzan ''oq libosli odamlar'' deb ham atashgan. ''Hanboklar'' maqsadlariga koʻra quyidagicha tasniflanadi: kundalik kiyim, tantanali kiyim va maxsus kiyim. Tantanali liboslar rasmiy tadbirlarda, jumladan, bolaning birinchi tugʻilgan kuni (doljanchi), toʻy yoki dafn marosimida kiyiladi. Shamanlar, amaldorlar uchun maxsus liboslar tikilgan boʻlib, odatda oddiy xalq vakillari bunday hanboklarni kiymaydilar. Bugungi kunda ''hanbok'' hali ham rasmiy tadbirlarda kiyiladi. Biroq, kiyimning kundalik foydalanilishi yoʻqolgan. Lekin, ayrim hududlarda yashovchi keksalar hali ham hanbok kiyib yurishadi, shuningdek, Choson sulolasidan qolgan aristokratik oilalarning faol mulkdorlarini ham hanbok kiygan holda uchratish mumkin. Baʼzi yoshlar orasida anʼanaviy libosga zamonaviy oʻzgarishlar berilishi va shu orqali zamonaviy hanbokning ommalashuviga sabab boʻlish mumkin<ref>{{Veb manbasi|url=http://english.chosun.com/site/data/html_dir/2016/10/29/2016102900345.html|sarlavha=Hanbok Renaissance Goes from Strength to Strength}}</ref>. === Milliy oʻyinlar === [[Fayl:Korea_yut_pan.jpg|thumb|Koreys milliy oʻyini yut pan]] Mingsognol-i(민소놀이)- bu koreys xalqining anʼanaviy oʻyini. Qadim zamonlardan beri u asosan bolalar oʻrtasida aqliy qobiliyatni rivojlantirish yoki oddiy odamlarning quvonchli bayram va marosimlarida shunchaki oʻyin-kulgu uchun oʻynaladi. Xalq o‘yinlaridan har qanday yoshdagi kishilar bahramand bo‘lishi mumkin, holbuki, faqat kattalar o‘ynaydigan o‘yinlar, o‘g‘il-qiz bolalar o‘yinlari, yoki faqatgina ayollar yo erkaklar o‘rtasida o‘ynaladigan o‘yin turlari ham mavjud. Baduk (바둑) — ikki oʻyinchi navbatma-navbat qora va oq toshlarni taxtaga qoʻyib, uyga egalik qilish maqsadida bellashilinadigan oʻyin turi. Bu, shuningdek, 19 gorizontal va vertikal chiziqli shaxmat taxtasida har bir chorrahada (jami 361 ta) tosh qoʻyish orqali hujum qilish va himoya qilish bilan oʻynaluvchi strategiyik jarayon hamdur. Koreya Respublikasi, Xitoy Xalq Respublikasi va Yaponiya kabi Sharqiy Osiyo mamlakatlari orasida mashhur boʻlib, har bir davlat biroz boshqacha qoidalarni qabul qiladi. Go qadimgi Xitoyda paydo boʻlgan, ammo uning kelib chiqishi aniq emas. Koreyada XX asr boshlariga qadar oʻz qoidalaridan foydalangan holda oʻynaladigan oʻyin — Baduk keng tarqalgan edi, ammo Koreya ozod boʻlgandan keyin zamonaviy Baduk Yaponiyadan kelib chiqqan degan tahminlar kuchayd. Bugungi kunda Baduk oʻynaydiganlar soni ancha kamaygan. Jang-gi (장기 (將棋)) — ikki tomonga, Qing va Xongga (yoki Cho va Xan) boʻlingan va armiyaga qoʻmondonlik qiladigan bosh qoʻmondon nuqtai nazaridan operatsiyani rejalashtiruvchi va amalga oshiradigan mavhum strategik stol oʻyini. Har biri 16 donaga ega va gʻolib raqibning qirolini qoʻlga kiritishi kerak. Undan asosan Koreya Respublikasi, Koreya Xalq Demokratik Respublikasi, Xitoy (ayniqsa, Yanbian Koreya avtonom prefekturasi) va Yaponiya kabi mamlakatlardagi koreyslar foydalanadi. Eng ahamiyatli jihati shundan iboratki, Xitoy shaxmatini Koreyadagi Uch Qirollik davrining ilk davri Xansagun davrida koʻchib kelgan minglab odamlar tarqatgan. Aytishlaricha, u koreyslarning didiga mos ravishda takomillashtirilib, hozirgi holatga kelgan<ref>정덕형, 《코리아 장기》, seorim madaniyati, 2003-yil, {{ISBN|89-7186-495-8}}.</ref>. === Koreys oshxonasi === [[Fayl:Korean_cuisine-Bibimbap-08.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Korean_cuisine-Bibimbap-08.jpg/200px-Korean_cuisine-Bibimbap-08.jpg|thumb|200x200px| Bibimbap]] [[Guruch]] Koreyaning asosiy taomidir. Yaqin vaqtgacha deyarli faqat qishloq xoʻjaligi mamlakati boʻlgan Koreyada asosiy retseptlar anʼanaviy tajribalar asosida shakllantirildi. Koreyada asosiy ekinlar guruch, [[arpa]] va loviya hisoblanadi, ammo koreys oshxonasida koʻplab qoʻshimcha mahsulotlardan ham foydalaniladi. [[Baliqlar|Baliq]] va boshqa dengiz mahsulotlari ham muhim ahamiyatga ega, chunki Koreya yarim orolda joylashgan boʻlib atrofidagi dengizlar aholiga doimiy baliq bilan taʼminlanish imkonini beradi. Fermentlarga boy retseptlar ham qadimgi davrlarda ishlab chiqilgan va koʻpincha anʼanaviy koreys taomlarini tavsiflaydi. Bularga tuzlangan baliq va tuzlangan sabzavotlar kiradi. Bunday oziq-ovqatlar inson tanasini qishda zarur [[Proteinlar|protein]] va [[vitaminlar]] bilan taʼminlaydi. Kimchi Koreyaning mashhur taomlaridan biridir. Kimchi — A va C vitaminlari, tiamin, riboflavin, temir, kaltsiy, karotin va boshqalarni oʻz ichiga olgan tuzlangan sabzavotlar toʻplamidan iborat. Kimchining koʻp turlari mavjud, jumladan, karam kimchi, piyozli kimchi, bodring kimchi, turp kimchi va kunjut kimchilar keng tarqalgan. Bugungi kunda kimchi nafaqat Koreya balki boshqa davlatlarda ham sevib isteʼmol qilinadi. Garnirlar (taomga qoʻshimcha tarzda beriluvchi yegulik) yoki Banchan Koreyada odatda ovqat bilan birga isteʼmol qilinadi. Asosiy taom deyarli har doimgarnirlar bilan birga dasturxonga tortiladi. Baʼzi tez-tez isteʼmol qilinadigan garnirlarga: Kimchi, tuzlangan turp, soya novdalari, ugra (Japchae), bodring salati va ziravorli ismaloq misol boʻladi. ==== Tantanali, marosim va ibodat taomlari ==== Shuningdek, koreyaliklar tomonidan turli marosim va maxsus ibodatlar uchun bir qator taomlar yaratilgan. Ularni tantanalar uchun taomlari va marosim ovqatlari deb nomlanuvchi ikki turga boʻlish mumkin. Tantanali ovqatlar bola 100 kunlik boʻlganida, birinchi tugʻilgan kunida, toʻy marosimida va oltmishinchi tugʻilgan kunida tayyorlanadi. Marosim taomlari ayni dafn marosimlarida, ajdodlar ruhini xotirlaganda, shamanlarning qurbonliklarida va shuningdek ibodat taomlari sifatida ishlatiladi. Ibodat taomlarining oʻziga xos xususiyati shundaki, u koreys oshxonasining beshta kuchli taʼmli ingrediyentlaridan ([[sarimsoq]], piyoz, yovvoyi rokambole, piyoz va [[zanjabil]]) va goʻshtdan foydalanmaydi. Marosimlar va tantanalar uchun guruchli kekslar tayyorlash odat tusiga kirgan. Ovqatning rangi va retseptlar tarkibi koreyslarning mashxur mezoni in va yang muvozanatiga mos keladi. ==== Qirollik saroyi oshxonasi (''surasang'') ==== Bugungi kunda surasang (anʼanaviy qirollik oshxonasi) butun aholi tomonidan isteʼmol qilinadigan taomlar jamlamasini oʻz ichiga oladi. Ilgari, sabzavotli yeguliklar muhim ahamiyatga ega edi. Biroq, bugungi kunga kelib goʻsht isteʼmoli qamrovi kengaydi. Anʼanaviy taomlarga ''ssambap'', ''[[Pulkogi|bulgogi]]'', ''sinseollo'', ''kimchi'', ''bibimbap'' va ''gujeolpanlar'' ,isol boʻladi. === Choy === Dastlab choy tantanali marosimllarda yoki anʼanaviy [[Tibbiyot|tibbiyotining]] bir qismi sifatida ishlatilgan. Meva, barglar, urugʻlar yoki ildizlardan tayyorlangan choylarning baʼzilari koreyslar orasida ommaviylashgan. Koreyada choyning beshta taʼmi alohida ajralib turadi, bular: shirin, nordon, shoʻr, achchiq va oʻtkir choy taʼmlaridir. === Oy taqvimi boʻyicha bayramlar === [[Fayl:Korea-Daeboreumnal-Full_Moon_Festival-02.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/Korea-Daeboreumnal-Full_Moon_Festival-02.jpg/200px-Korea-Daeboreumnal-Full_Moon_Festival-02.jpg|thumb|200x200px| Daeboreum]] Anʼanaviy koreys taqvimi [[Oy-quyosh taqvimi|Oy taqvimiga]] asoslangan. Sanalar Koreya [[Meridian|meridianidan]] hisoblanadi. Marosimlar va bayramlar koreys madaniyatidan kelib chiqqan. Koreya oy taqvimi 24 ta burilish nuqtasiga boʻlingan ((절기, jeolgi), har biri taxminan 15 kun davom etadi. Oy taqvimi oʻtmishda qishloq xoʻjaligi mehnatkashlari uchun jadval vazifasini ham oʻtagan, ammo zamonaviy koreys turmush tarzida oy taqvimidan foydalanish yoʻqolib bormoqda. [[Grigoriy taqvimi]] rasman 1895-yilda qabul qilingan, ammo anʼanaviy bayramlar va yoshni hisoblash hali ham eski oy taqvimga asoslanadi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Life in Asia, Inc.|url=http://www.lifeinkorea.com/Calendar/holidays.cfm|sarlavha=Korean Holidays|nashriyot=Lifeinkorea.com|kirish sanasi=2012-07-15|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120713071101/http://www.lifeinkorea.com/Calendar/holidays.cfm|arxivsana=2012-07-13}}</ref>. Keksa avlodlar hali hanuz oʻz tugʻilgan kunlarini oy taqvimiga koʻra nishonlaydilar. Bugungi kunda Koreyadagi eng katta festival bu — Seollal (anʼanaviy Koreya Yangi yili)dir. Shuningdek, Daeboreum (birinchi toʻlin oy), [[Tano bayrami|Dano]] (bahor bayrami) va Chuseok (hosil bayrami) ham koreyslarning muhimfestivallari sirasiga kiradi. Oy taqvimiga koʻra nishonlanadigan bir qator mintaqaviy festivallar ham mavjud. === Eʼtiqodlar === [[Fayl:Korea-Haeinsa-21.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Korea-Haeinsa-21.jpg/300px-Korea-Haeinsa-21.jpg|left|thumb|300x300px| Haeinsa ibodatxonasi]] Koreys xalqining asl dini [[Shomonlik|shamanizm]] boʻlib, u qadimgi davrlardagi kabi keng tarqalmagan boʻlsa ham, hanuzgacha saqlanib qolgan. Ayol shamanlar yoki ''mudanglar'' koʻpincha turli xil vositalarga yetishish uchun turfa ruhlarning yordamiga murojaat qilishadi. Keyinchalik [[buddizm]] va [[konfutsiylik]] Koreyaga Xitoy sulolalari bilan madaniy almashinuvlar asnosida kirib kelgan. Buddizm Goryeo sulolasining rasmiy dini sifatida tan olingan, shu sababli, bu davrda buddist rohiblarga koʻplab imtiyozlar berilgan. Biroq, Choson davrida buddizm oʻz nufuzini yoʻqotdi, shaharlarda buddist rohiblari taqiq ostiga olingan, ibodatxonalar faoliyatiga chek qoʻyilgan. Uning oʻrnida konfutsiylikning qatʼiy shakli, (baʼzilar buni xitoyliklar tomonidan qabul qilingan taʼlimotdan ham qatʼiyroq deb hisoblashadi) rasmiy falsafa asosiy dinga aylandi. Koreys konfutsiyligi seonbi sinfini oʻrganish yaʼni hokimiyat lavozimlarida ishlab turib halol hayot kechirgan koʻplab amaldorlar hayotidan naʼmuna olishga asoslangan edi. Koreya tarixi va madaniyati Koreya yarimorolining ikkiga ajralishidan qatʼi nazar, Koreya shamanizmi, [[Mahayana|Mahayana buddizmi]] va [[Konfutsiylik|konfutsiylikning]] anʼanaviy eʼtiqodlari koreys xalqi dinining asosiy taʼsir oʻtkazuvchisi va madaniyatining muhim jihati sifatida saqlanib qoldi<ref>[http://asiasociety.org/countries/religions-philosophies/historical-and-modern-religions-korea Asia Society — Historical and Modern Religions of Korea]</ref>. Darhaqiqat, bu anʼanalarning barchasi yuzlab yillar davomida xalq orasida ommaviylashib kelgan. Ular hali ham janubda nasroniylik <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.korea.net/korea/kor_loca.asp?code=U05|sarlavha=About Korea – Religion|nashriyot=Korea.net|kirish sanasi=2012-07-15|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100306163608/http://www.korea.net/korea/kor_loca.asp?code=U05|arxivsana=2010-03-06}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.everyculture.com/wc/Japan-to-Mali/South-Koreans.html|sarlavha=South Koreans|nashriyot=Every Culture|kirish sanasi=2012-07-15}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.everyculture.com/Ja-Ma/South-Korea.html|sarlavha=Culture of SOUTH KOREA|nashriyot=Every Culture|sana=1944-09-08|kirish sanasi=2012-07-15}}</ref> va shimol hukumati bosimiga qaramay oʻz mavqeini yoʻqotmagan holda saqlanib kelmoqda<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.everyculture.com/Ja-Ma/North-Korea.html|sarlavha=Culture of NORTH KOREA|nashriyot=Every Culture|kirish sanasi=2012-07-15}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/korea-north/|sarlavha=CIA The World Factbook – North Korea|nashriyot=Cia.gov|kirish sanasi=2012-07-15}}</ref>. == Jahon merosi ob’ektlari == [[Koreya]] hududida [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi roʼyxati]]<nowiki/>ga kiritilgan bir qancha ob’ektlar mavjud. === Jongmyo ziyoratgohi === Jongmyo ({{Talaffuz|Chonmyo}}) ziyoratgohi 1995-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi roʼyxati]]<nowiki/>ga kiritilgan, ziyoratgoh Seul shahrida joylashgan. Mazkur qadamjo [[Choson|Choson sulolasi]] qirollik oilasining ajdodlari ruhlariga bagʻishlab bunyod etilgan. Bunga koreys konfutsiy anʼanalari ham ulkan taʼsir koʻrsatgan. Mazkur ziyoratgohda har yili ''Jongmyo jeryeak (''{{Talaffuz|Chonmyo Tekje}}'')'' deb nomlanuvchi qadimiy saroy musiqasi (raqs joʻrligida) ijro etiladi. 1394-yilda qurilgan ziyoratgoh [[Osiyo|Osiyodagi]] eng uzun binolardan biri boʻlishi kerak edi. 19 ta xonaga joylashtirilgan 19 nafar imperator va 30 ta malikaning 19 ta yodgorlik lavhalari mavjud. Ziyoratgoh Imjin urushlari paytida yonib ketgan, ammo 1608-yilda qayta tiklangan. === Changdeokgung === Changdeokgung ({{Talaffuz|Chxandokkun}}), shuningdek, „ajoyib fazilat saroyi“ nomi bilan ham tanilgan. Saroy 1405-yildabunyod etilgan, 1592-yilda Imjin urushi paytida yonib ketgan va xarobalari 1609-yilda qayta tiklanib, hozirgi holiga keltirilgan. 300 yildan ortiq vaqt davomida Changdeokgung qirollik saroyi vazifasini bajarib kelgan. Saroy Koreya poytaxti [[Seul|Seul shahrida]] joylashgan. Saroyning dizayni atrof-muhit koʻrinishiga mutanosib tarzda shakllantirilgan. Saroyning orqa hovlisidagi baʼzi daraxtlarning yoshi hozirda 300 dan oshganligi taxmin qilinadi. Changdeokgung 1997-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi]] roʻyxatiga kiritilgan. === Bulguksa === [[Fayl:Seokguram_Buddha.JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Seokguram_Buddha.JPG/260px-Seokguram_Buddha.JPG|thumb|355x355px| Seokguram inshootidagi haykal Grotto]] Bulguksa, shuningdek, ''Buddanining tarixiy'' ibodatxonasi va ''Seokguram Grottosining'' uyi sifatida ham tanilgan. Inshoot 751-yilda qurilgan va koʻp sonli zallardan iborat. Mazkur hududda ikkita [[pagoda]]<nowiki/>oʻrnatilgan. ''Seokguram grottosi'' Bulguksa ibodatxonasining ermitaji hisoblanadi. Asosiy xonada Budda haykali oʻrnatilgan. Mazkur ibodatxona va grotto 1995-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] Jahon merosi roʻyxatiga kiritilgan. === Tripitaka Koreana va Haeinsa === Haeinsa ({{Talaffuz|Heinsa}}) — Janubiy Kyonsang provinsiyasidagi katta ibodatxonadir. U dastlab 802-yilda qurilgan va dunyodagi eng qadimgi Buddist yogʻoch qoʻlyozmalari boʻlgan ''Tripitaka Koreana'' yogʻoch bloklarini oʻzida saqlagan<ref name="Heritage">{{Veb manbasi|sarlavha=Tripitaka Koreana at Haeinsa Temple|url=http://www.ocp.go.kr/english/treasure/dom_hae.html|nashriyot=Cultural Properties Administration of South Korea|kirish sanasi=2008-02-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20090506052257/http://www.ocp.go.kr/english/treasure/dom_hae.html|arxivsana=2009-05-06}}</ref>. Ushbu yogʻoch bloklarning oʻymakor bezaklarini tayyorlash 1236-yilda boshlangan va jarayon 1251-yilda yakunlangan. Yogʻoch bloklar imperator va koreys xalqining taqvodorligidan dalolat beradi. ''[[Tripitaka]]'' soʻzi [[sanskrit]] tilidan olingan boʻlib, [[Buddizm|buddistlarning]] estetik qonunlariga ishora qiluvchi uchta savat maʼnosini anglatadi. ''Tripitaka Koreana'' 81’258 darajali yogʻoch blokdan iborat va buddist yozuvlarining eng katta, eng qadimgi va eng toʻliq toʻplamidir. Ajablanarlisi shundaki, yogʻoch bloklarning birortasida xatolik yoki nuqson izlari topilmagan. ''Tripitaka Koreana Hanjada'' [[Hanja|oʻyilgan]] eng chiroyli va toʻgʻri [[Buddizm|buddist]] qonun-qoidalar toʻplami sifatida tan olingan. Mazkur hudud 1995-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi]] roʻyxatiga kiritilgan. === Hwaseong === [[Fayl:Bifyu_8.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Bifyu_8.jpg/250px-Bifyu_8.jpg|left|thumb|250x250px| Gʻarbiy darvoza va qoʻriq minorasining old koʻrinishi]] Hwaseong ({{Talaffuz|Xvason}})-- [[Koreya Respublikasi|Janubiy Koreyaning]] [[Seul]] shahri janubidagi [[Suvon]] shaharchasining istehkomidir. Uning qurilishi 1796-yilda yakunlangan va u oʻsha paytda maʼlum boʻlgan Koreya istehkomining barcha eng soʻnggi qulaylikarini oʻz ichiga oladi. Qal’ada qirolning shahar yaqinidagi otasining qabriga tashriflari uchun bunyod etilgan ajoyib saroy ham mavjud. Qal’a tekis va baland-past tepaliklardan iborat hududni qamrab oladi, bu [[Sharqiy Osiyo|Sharqiy Osiyoda]] kam uchraydigan qal’aga tjoy tanlash uslubidir. Devorlarning uzunligi 5,52 kilometrni tashkil etadi va perimetri boʻylab 41 ta ob’ekt mavjud. Bularga toʻrtta asosiy darvoza, suv yigʻish uchun hovuz, toʻrtta maxfiy darvoza va mayoq minorasi kiradi. Hwaseong 1997-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi]] roʻyxatiga kiritilgan. === Namhansanseong === Namhansanseong ({{Talaffuz|Namhansansong}}) 2014-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi|Butunjahon merosi]] ob’ektiga aylantirildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Namhansanseong|url=https://whc.unesco.org/en/list/1439|ish=UNESCO World Heritage Centre|kirish sanasi=22 September 2016|til=en}}</ref>. === Sansa, Buddist togʻ monastirligi === Sansa — Koreya yarim orolining janubiy viloyatida joylashgan buddist togʻ monastirlari jamlanmasidir. VII—IX asrlarda tashkil etilgan inshootlarni oʻz ichiga olgan yettita ibodatxonaning fazoviy joylashuvi Koreyaga xos boʻlgan umumiy xususiyatlarni oʻzida namoyon etadi, jumladan, yonma-yon qurilgan toʻrtta bino (Budda zali, pavilyon, maʼruza zali va yotoqxona) bilan oʻralgan „madang“ (ochiq hovli). Ular juda koʻp sonli alohida diqqatga sazovor inshootlar, ob’ektlar, hujjatlar va ziyoratgohlarni oʻz ichiga oladi. Ushbu tog 'monastirlari muqaddas joylar boʻlib, ular bugungi kungacha eʼtiqod va kundalik diniy amaliyotning yashash markazlari sifatida saqlanib qolgan. <ref>{{Veb manbasi|url=https://whc.unesco.org/en/list/1562|sarlavha=Sansa, Buddhist Mountain Monasteries in Korea|muallif=Centre|ism=UNESCO World Heritage|ish=whc.unesco.org|til=en|kirish sanasi=2018-07-31}}</ref> === Kesondagi tarixiy yodgorliklar va joylar === 2013-yili Kesondagi tarixiy obidalar va diqqatga sazovor joylar [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi|Butunjahon merosi ro‘yxatiga]] kiritilgan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Historic Monuments and Sites in Kaesong|url=https://whc.unesco.org/en/list/1278|ish=UNESCO World Heritage Centre|kirish sanasi=22 September 2016|til=en}}</ref>. === Gochang, Hwasun va Ganghva === ''Gochang'', Hw''asun'' va ''Ganghva (''{{Talaffuz|Kochhan, Hvasun, Kanhvado}}'')'' 2000-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi]] roʻyxatiga kiritilgan. Bu hududlarda yuzlab turli megalitlarni oʻz ichiga olgan tarixiyi qabristonlar joylashgan. Bu megalitlar miloddan avvalgi I asrda katta tosh bloklaridan yaratilgan qabr toshlaridir<nowiki/>[[Togʻ jinslari|.]] Megalitlarni butun dunyo boʻylab topish mumkin, ammo Gochang, Hwasun va Ganghva hududarida topilganlari boshqalaridan tubdan farq qiladi. === Gyeongju hududi === Gyeongju ({{Talaffuz|Kyondju}}) atrofidagi tarixiy hudud 2000-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi]] roʻyxatiga kiritilgan. Gyeongju Silla qirolligining poytaxti edi. Silla hukmdorlarining qabrlari hali ham shahar markazida joylashgan qabristonda saqlanmoqda. Bu qabrlar sopol tepalikka koʻmilgan, baʼzi yerlarda [[Ehrom (bino)|piramidalarga]] oʻxshatilgan qoyatosh xonalariga ega sagʻanalar ham uchrab turadi. Gyeongju atrofidagi hudud, xususan, Namsan togʻidan Silla davriga oid yuzlab arxeologik qazilmalar topilgan. Poseokjeong ushbu hududlar orasida eng mashhurlaridan biridir, shuningdek koʻplab koreys buddist sanʼati naʼmunalari, budda haykallari, releflar, [[Pagoda|pagodalar]] va asosan VII--X asrlarda qurilgan [[Ibodatxona|ibodatxonalar]] va [[Saroy (qasr)|saroylar]] qoldiqlari arxeologik izlanishlar davomida chuqur oʻrganilgan. === Koguryo maqbaralari majmuasi === Koguryo maqbaralari majmuasi [[Pxenyan]]<nowiki/>dagi Janubiy Pyongʻan va [[Koreya Xalq Demokratik Respublikasi|Shimoliy Koreyaning]] Janubiy Hwanghae provinsiyasi joylashgan Nampo shahridan topilgan. 2004-yil iyul oyida mazkur hudud 38-parallelning shimolidagi birinchi [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi]] ob’ektiga aylandi. Maqbaralar majmuasi Koreyaning Uch Qirolligidan biri boʻlgan [[Koguryo|Goguryeo]] davrida hukmronlik qilgan qirollar va oila aʼzolarining jami 63 ta qabrlidan tashkil topgan. Mazkur qirollik miloddan avvalgi 32-yillarda Shimoliy Koreya va [[Manjuriya|Manchuriya]] atrofida tashkil etilgan va 427-yilda poytaxt Pxenyanga koʻchirilgan. Bu qirollik milodiy V--VII asrlari orasida mintaqada hukmronlik qilgan. == Shuningdek qarang == {{Portal|Society|North Korea|South Korea|Asia}} * [[K-pop]] * [[Koreya]] * [[Koreya Respublikasi]] * [[Koreya Xalq Demokratik Respublikasi]] * [[Koreya Havo Yo'llari]] * [[Koreya Respublikasi pasporti]] * [[Koreyaning ikkiga bo'linishi]] * [[Koreys urushi]] * [[Koreya yarim oroli]] * [[Koreys drama]] * [[Koreys yozuvi]] == Manbalar == {{Manbalar}} == Tashqi havolalar == * [http://www.koreasociety.org/dmdocuments/2005-07-25-origins-byington.mp3 Koreya jamiyati podkasti: koreyslarning kelib chiqishi va ularning madaniyati — I qism] * [http://www.koreasociety.org/dmdocuments/2005-07-25-origins-byington2.mp3 Koreya jamiyati podkasti: koreyslarning kelib chiqishi va ularning madaniyati — II qism] * [https://web.archive.org/web/20160118054357/http://www.pyongyang-painters.com/ Shimoliy Koreya rassomlarini tanishtirishga ixtisoslashgan onlayn galereya] * [http://old-koreaphotos.wikispaces.com 1895-1930 yillardagi jamoat sahnalari, xatti-harakatlari, binolarni aks ettiruvchi dastlabki fotosuratlar loyihasi] * [http://www.zkorean.com/about_korea/korean_customs Koreya urf-odatlari haqida qisqacha tushuntirish (umumiy urf-odatlar, hurmat, nikoh, ovqatlanish)] * http://blog.daum.net/ulsanlike/11788545 ulsan Koreya * [http://clothinglook.com/korean-style/ Koreys uslubi va modasi] [[Turkum:Koreya]] [[Turkum:Koreya madaniyati]] [[Turkum:Jahon merosi roʻyxati]] buqfbds5zv363frqy3t6cpf2bacj7po 2815937 2815893 2022-08-28T12:56:33Z Husniddin Rasulov 73000 wikitext text/x-wiki {{thr|[[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 18:14, 25-Avgust 2022 (UTC)}} [[Fayl:Korean_architecture_roof_detail_2.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Korean_architecture_roof_detail_2.jpg/250px-Korean_architecture_roof_detail_2.jpg|thumb|333x333px| ''Dancheong'', Kyonbok saroyidagi binodagi dekorativ rasmlar]] [[Fayl:Lotus_lantern_festival_2001.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Lotus_lantern_festival_2001.jpg/200px-Lotus_lantern_festival_2001.jpg|thumb|267x267px| Lotus chiroq festivali]] Koreyaning anʼanaviy '''madaniyati''' [[Koreyaning ikkiga bo'linishi|Koreyaning]] 1945-yilda boʻlinishidan oldingi [[Koreya]] va janubiy [[Manjuriya|Manchuriyaning]] umumiy madaniy va tarixiy merosini oʻz ichiga oladi. Manjuriya Shimoliy-Sharqiy Osiyodagi qadimiy geografik va tarixiy mintaqa, jumladan, Xitoy va Rossiya kabi mamlakatlar hududining maʼlum bir qismidan tashkil topgan hududdan iborat edi. Dunyodagi eng qadimgi uzluksiz madaniyatlardan biri sifatida [[koreyslar]] oʻzlarining anʼanaviy rivoyatlarini naʼmuna qilib koʻrsatadilar<ref>Korean Culture, Volume 23, Issue 2</ref><ref>Food, Cuisine, and Cultural Competency for Culinary, Hospitality, and Nutrition Professionals by Sari Edelstein</ref><ref>A Concise History of Korea: From the Neolithic Period through the Nineteenth Century by Michael J. Seth</ref>. 20-asrning oʻrtalaridan boshlab Koreya hududi [[Koreya Xalq Demokratik Respublikasi|Shimoliy Koreya]] va [[Koreya Respublikasi|Janubiy Koreya]] davlatlari oʻrtasida boʻlinib ketdi, natijada bugungi kunda ham kuzatilishi mumkin boʻlgan bir qator madaniy farqlar paydo boʻldi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.korea-is-one.org/article.php3?id_article=2565|arxivurl=https://archive.today/2008.12.11-112904/http://www.korea-is-one.org/article.php3?id_article=2565|arxivsana=2008-12-11|sarlavha=See "Same roots, different style" by Kim Hyun|nashriyot=Korea-is-one.org|kirish sanasi=2012-07-15}}</ref><ref>{{Kitob manbasi|url=https://books.google.com/books?id=jjOva6fF96AC&q=The+Koreas:+a+global+studies+handbook+By+Mary+E.+Connor|title=The Koreas: A Global Studies Handbook – Mary E. Connor|accessdate=2012-07-15|isbn=9781576072776|year=2002|last=Connor|first=Mary E.}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://cirrie-sphhp.webapps.buffalo.edu/culture/monographs/korea.pdf|sarlavha=An Introduction to Korean Culture for Rehabilitation Service Providers|nashriyot=Center for International Rehabilitation Research Information & Exchange|kirish sanasi=2020-07-01}}</ref>. [[Choson|Choson sulolasidan]] oldin koreys shamanizmi koreys madaniyatida chuqur ildiz otgan edi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.gugak.go.kr/download/data/dict_201011241951496.PDF|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141015184157/http://www.gugak.go.kr/download/data/dict_201011241951496.PDF|arxivsana=2014-10-15|sarlavha=Religious Music : Shamanism|nashriyot=gugak.go.kr}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://english.visitkorea.or.kr/enu/AK/AK_EN_1_4_8_3.jsp|sarlavha=Shamanism|nashriyot=Korea Tourism Organization|kirish sanasi=2014-08-17|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140819082849/http://english.visitkorea.or.kr/enu/AK/AK_EN_1_4_8_3.jsp|arxivsana=2014-08-19}}</ref>. == Tarix == Tung-i xalqi (soʻzma-soʻz tarjima qilganda „sharqiy kamonchilar“ maʼnosini bildiradi) miloddan avvalgi uchinchi ming yilliklarda Manjuriya hududida istiqomat qilgan. Mazkur xalqning urf-odatlari hozirgi Shimoliy Koreya odatlariga mutanosib. Afsonaga koʻra, Hwanung ismli mavjudot osmondan yerga tushib, u yerda odam boʻlishni xohlaydigan yoʻlbars va ayiqni uchratgan. Faqat ayiqning xohishi amalga oshadi va Hwanung keyinchalik shu odamga aylangan ayiqqa turmushga chiqadi. Ikkalasining Dangun ismli oʻgʻli bor boʻlib, u miloddan avvalgi 2333-yilda Koreyaning birinchi hukmdori sifatida taxtga oʻtiradi. Aytishlaricha, bu afsonaviy podshohning avlodlari qirollikni 1000 yildan ortiq vaqt davomida boshqarib kelishgan. Koreyaning mahalliy qabilalariga xitoylik muhojirlarning uzluksiz kelib qoʻshilishi tufayli butun yarim orol Wi Man afsonalarida aks ettirilganidek aralash aholi koʻrinishini oldi. Immigrant xalqlar koreys madaniyatini turli oqimlariga taʼsir o‘tkazdilar, masalan, shamanizm va xitoy taʼsirida koreys madaniyatida turli oʻzgarishlar yuz berdi. Shuningdek, koʻp sohalardagi fikrlar va dunyoqarash qadimgi shamanizmga moslashib ketgan boʻlsa ham, konfutsiylikning koreyslar tomonidan chuqur oʻzlashtirilishi, ular hayotining barcha jabhalariga oʻz taʼsirini oʻtkazmay qolmadi. Bugungi kunga qadar Koreya xalqi oʻziga xos koʻplab qadriyatlarini saqlab qolganlar, garchi ular zamonaviy Gʻarb taʼsiri asosan Amerika urf-odatlari aralashuvi ostida yoʻq boʻlib ketayotgangdek koʻrinsa ham, ayrim koreys oilalari hali-hanuz milliy urf-odatlarga xos tarzda hayot kechiradilar. == Janubiy Koreya madaniyati == [[Fayl:Dancheong_Style.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Dancheong_Style.jpg/220px-Dancheong_Style.jpg|left|thumb| Dancheong dekorativ rasmli katta baraban]] [[Koreya Respublikasi|Janubiy Koreyaning]] zamonaviy madaniyati Koreyaning ilk ko‘chmanchi qabilalari orasida keng tarqalgan anʼanaviy madaniyatdan kelib chiqqan. Minglab yillar davomida qadimgi Xitoy koʻchmanchilari taʼsirida oʻzgarishlarga uchragan qadimiy Koreya madaniyatini saqlagan [[Koreya Respublikasi|Janubiy Koreya]], 1945-yilda [[Koreyaning ikkiga bo'linishi|Koreya boʻlinganidan]] beri Shimoliy Koreya madaniyatidan ancha uzoqda boʻlgan oʻz madaniy rivojlanish yoʻlini saqlagan holda shimoldan ajralib chiqdi. Janubiy Koreyaning, ayniqsa [[Seul|Seulning]] [[Industrial oʻsish|sanoatlashtirilishi]] (mamlakat yoki mintaqada sanoatning keng miqyosda rivojlanishi), [[Urbanizatsiya|urbanizatsiyalashishi]] (aholining shaharlarga koʻchib oʻtishi) va [[Vesternizatsiya|gʻarblashuvi]] (gʻarb madaniyatining oʻzlashtirilishi) [[Koreyslar|koreys xalqining]] hayotida tub oʻzgarishlar paydo qildi. Iqtisodiyot va turmush tarzining o‘zgarishi aholining yirik shaharlarda to‘planishiga (qishloqlari aholisining kamayishiga) olib keldi. Ko‘p [[Avlod|avlodli]] uy xo‘jaliklari kichik oilalarga (ota-ona va ularning farzandlaridan iborat) ajraladi. Bugungi kunda koreys madaniyatining koʻplab elementlari, ayniqsa [[Ommaviy madaniyat|ommabop madaniyati]] butun dunyo boʻylab tarqaldi va dunyodagi eng koʻzga koʻringan madaniy kuchlardan biri hisoblanadi<ref>{{Cite journal|last=Yong Jin|first1=Dal|title=Hallyu 2.0: The New Korean Wave in the Creative Industry|journal=International Institute Journal|date=2011|volume=2|issue=1|url=https://quod.lib.umich.edu/i/iij/11645653.0002.102/--hallyu-20-the-new-korean-wave-in-the-creative-industry?rgn=main;view=fulltext}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Farrar |first=Lara |title='Korean Wave' of pop culture sweeps across Asia |work=CNN |url=http://edition.cnn.com/2010/WORLD/asiapcf/12/31/korea.entertainment/index.html}}</ref><ref>{{Cite journal|title=The Global Impact of South Korean Popular Culture: Hallyu Unbound ed. by Valentina Marinescu|journal=Korean Studies|year=2015|url=https://www.researchgate.net/publication/293479051|doi=10.1353/ks.2015.0005|last=Cheon|first1=Sang Yee|volume=39|pages=113–114}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Kim |first=Harry |date=2 February 2016 |title=Surfing the Korean Wave: How K-pop is taking over the world {{!}} The McGill Tribune |work=The McGill Tribune |url=http://www.mcgilltribune.com/a-e/surfing-the-korean-wave-how-k-pop-kpop-is-taking-over-the-world-012858/}}</ref>. == Shimoliy Koreya madaniyati == [[Koreya Xalq Demokratik Respublikasi|Shimoliy Koreyada]] madaniyatining asosiy oʻziga xosligi shundan iboratki, shimolliklar oʻtmishdagi eng yaxshi deb hisoblangan qadriyatlarni oʻzlarida olib qolishgan va kapitalistik elementlardan toʻliq voz kechishgan. Adabiyot, sanʼat, musiqa va raqs kabi sanʼatdagi ommabop, xalq uslublari va qadriyatlari koreys xalqining chinakam noyob ruhini ifodalovchi vositalar sifatida qadrlanadi. Shimoliy koreyalik etnograflar, (yaʼni, maʼlum bir jamiyat yoki tashkilotni oʻrganib, ularning xatti-harakatlari va oʻzaro taʼsirini yaqindan kuzatishni oʻz ichiga olgan sifatli tadqiqotlar olib boradigan odamlar) koʻp vaqtlarini toʻgʻri proletar yoki xalq ruhiga ega boʻlgan, jamoaviy ongni rivojlantirishga yordam beradigan, madaniy oqim shakllarni qayta tiklashga sarflaydilar. Proletar kapitalistik jamiyati nuqtai nazaridan sinflarni marksizm taʼlimoti asosida oʻrganish maʼqullanadi (oriylar tomonidan ishlab chiqilgan kasta tizimi bilan adashtirmaslik kerak), shu jumladan proletarlar va burjuaziya taʼlimotlariga ham mutanosib tarzda ish olib boriladi. Boshqa sinflarga yer egalari, mayda burjuaziya vakillari, dehqonlar va lumpenproletariatlar kiradi, lekin kapitalizm dinamikasi nuqtai nazaridan bu birlamchi doimiy holat hisoblanmaydi. Shimoliy Koreya raqslarida jonli, optimistik musiqiy va xoreografik ifodalar koʻp qoʻllaniladi. Guruh xalq raqslari va xor qo‘shiqlari anʼanaviy ravishda Koreyaning barcha qismlarida emas, ayrim hududlaridagina ommalashgan. Ular Shimoliy Koreya boʻylab 1990-yillarning boshida maktablar va universitet talabalari orasida targʻib qilinar edi. Oʻz davrida mashxur boʻlgan fermerlarning musiqa ansambllari ham keyinchalik qayta tiklandi. == Yanbian Koreya avtonom hukumati madaniyati == Mandarin xitoy va [[Koreys tili|koreys]] tillari Yanbian hududida rasmiy til sifatida ishlatiladi. ''Vice News jurnali'' mazkur hukumatni Shimoliy va Janubiy Koreya madaniyatining mashhurligi tufayli „Gʻarbiy Koreya“ va „Uchinchi Koreya“ deb taʼriflaydi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.vice.com/en_us/article/gqwppy/atlas-hoods-the-third-korea|sarlavha=The Third Korea}}</ref>. Yanbian Koreya avtonom hukumati muzeyi qurilishi1960-yilda rejalashtirilgan va 1982-yilda keng ommaga namoyish etilgan. Unda 10 000 dan ortiq eksponatlar, shu jumladan 11 ta birinchi darajali artefaktlar mavjud.  Koʻrgazmalarning yorliqlari va tushuntirishlari 2 tilda, koreys va xitoy tillarida keltirib oʻtilgan. Bu ikkala tilda ham yo‘l-yo‘riq beruvchi gid sayohatlari tashkil etilgan. == Buddizmning madaniyat va anʼanalarga taʼsiri == [[Fayl:Korea-Haeinsa-21.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Korea-Haeinsa-21.jpg/220px-Korea-Haeinsa-21.jpg|left|thumb|220x220px| Rohiblar Xaynsada kechki ibodatdan soʻng oʻz xonalariga tushishadi.]] Koreya madaniyati [[Buddizm|buddizmdan]] chuqur taʼsirlangan, chunki buddizm Koreya madaniyatining oʻziga xos jihatiga aylanib ulgurgan edi, shu jumladan, buddist boʻlmagan koreyslar tomonidan amal qiladigan dunyoviy koreys anʼanalari ham buddizm qoidalariga asoslangan<ref name="influ1" />. 2005-yilda hukumat tomonidan oʻtkazilgan soʻrovlar shuni koʻrsatdiki, janubiy koreyaliklarning chorak qismi buddizm diniga eʼtiqod qiladi. Biroq, Janubiy Koreyadagi buddistlarning haqiqiy soni noaniq, chunki nasroniy aholidan farqli oʻlaroq, buddistlarni aniqlashning aniq yoki eksklyuziv mezonlari mavjud emas. Buddizmning anʼanaviy koreys madaniyatiga qoʻshilishi sababli u rasmiy din emas, balki falsafa va madaniy asos deb qaraladi. Natijada, oʻsha hududdagi aholidan boshqa koʻplab odamlar ham buddizm taʼsir etgan ayrim anʼanalarga rioya qiladigan boʻlganlar. Shunday qilib, dunyoviy dindorlar yoki boshqa dinlarga ergashmaydigan eʼtiqod taʼsirida boʻlganlarni hisobga olsak, Janubiy Koreyada buddistlar soni ancha koʻp deb hisoblanadi<ref name="influ1">{{Kitob manbasi|url=https://books.google.com/books?id=Jb0rCQD9NcoC&q=atheism|last=Kedar|first=Nath Tiwari|year=1997|title=Comparative Religion|publisher=[[Motilal Banarsidass]]|isbn=81-208-0293-4}}</ref>. Xuddi shunday, Shimoliy Koreyada buddistlar aholining 4,5 % ni tashkil qilsalar, aholining ancha katta qismi (70 % dan ortigʻi) buddist falsafasi va urf-odatlari taʼsiridagi ateistlardan iborat<ref>[https://web.archive.org/web/20071013201130/http://www.religiousintelligence.co.uk/country/?CountryID=37 Religious Intelligence UK Report]</ref><ref>[http://geography.about.com/od/northkorea/a/northkorea.htm] North Korea, about.com</ref>. Buddizm Koreyaga 372-yilda<ref>{{Veb manbasi|url=http://afe.easia.columbia.edu/tps/300ce_ko.htm#buddhism|sarlavha=300 to 600 CE: Korea &#124; Asia for Educators &#124; Columbia University|nashriyot=Afe.easia.columbia.edu|kirish sanasi=2012-03-06}}</ref>, tarixiy [[Budda|Sidxarta Gautama]] (buddizm asoschisi) vafotidan taxminan 800 yil oʻtgach, Sobiq Qin shahridan (Shimoliy Xitoyning IV asrdagi davlati) kirib kelgan. Bu davrda mahalliy din [[Shomonlik|shamanizm]] keng kurtak yozgan edi. Samguk yusa va Samguk sagi qadimiy yozuvlarida 4-asrda Uch shohlik davrida [[Koreya|Koreyaga]] [[Buddizm|buddist]] taʼlimotini yoki Dxarmani birinchi boʻlib olib kelgan 3 rohibni qayd etiladi, bular: Malananta — Xitoy janubidagi Serindiya hududidan kelgan [[Hindiston|hind]] [[Buddizm|buddist]] rohibi; Sundo — Sharqiy Jin sulolasi davrida milodiy 384-yilda Janubiy [[Koreya|Koreya yarimorolidagi]] Baekje qirolligida buddizmni rivojlantirgan rohib; Ado — shimoliy Xitoy davlatidan boʻlgan rohib Sobiq Qin davrida milodiy 372-yilda Markaziy Koreyadagi Silla shahriga va Shimoliy Koreyadagi Goguryeoga [[Koguryo|buddizmni]] olib kelgan rohib<ref>"Malananta bring Buddhism to Baekje" in ''Samguk Yusa'' III, Ha & Mintz translation, pp. 178-179.</ref><ref name="autogenerated9">{{Citation|last=Kim|first1=Won-yong|title=An Early Gilt-bronze Seated Buddha from Seoul|journal=Artibus Asiae|volume=23|issue=1|year=1960|pages=67–71|doi=10.2307/3248029|jstor=3248029}}, pg. 71</ref>. Tabiatga sigʻinish buddizm urf-odatlariga zid boʻlmaganligi sababli, shamanizm tarafdorlari tomonidan oʻz dinlariga qoʻshilishga ruxsat berilgan. Shunday qilib, buddizmgacha boʻlgan davrda shamanistlar ruhlar qarorgohi deb hisoblagan togʻlar keyinchalik buddist ibodatxonalari joylashgan joyga aylandi. Garchi u dastlab Goryo (918—1392) davrida davlat mafkurasi sifatida qoʻllab-quvvatlangan boʻlsa ham, Koreyadagi buddizm [[Choson]] (milodiy 1392—1897) davrida besh yuz yildan ortiq davom etgan qattiq repressiyaga uchradi. Bu davrda neo-konfutsiylik buddizmning oldingi hukmronligini yengib chiqdi. Buddist rohiblar Yaponiyaning Koreyaga bosqinini qaytarishga yordam berganidan keyingina (1592—1598) buddistlarni taʼqib qilish toʻxtatildi. Koreyada buddizm 1910-yildan 1945-yilgacha davom etgan mustamlakachilik davrida mavqei biroz mustahkamlandi, Choson davrining oxirigacha oʻzining ommaviyligini saqlab qoldi. Biroq, bu buddist rohiblar nafaqat 1945-yilda yapon hukmronligiga chek qoʻyishdi, balki oʻzlarining anʼanalari va amaliyotlarini isloh qilish orqali oʻzlarining oʻziga xos va alohida diniy oʻziga xosliklarini namoyon etdilar. Ular koʻplab buddist jamiyatlariga asos soldilar va rohiblarning yosh avlodi ''Mingung Pulgyo'' yoki „xalq uchun buddizm“ mafkurasini yaratdilar. Bu mafkuraning ahamiyati shundaki, u oddiy erkaklarning kundalik masalalariga eʼtibor bergan rohiblar tomonidan yaratilgan<ref>{{Kitob manbasi|last=Woodhead|first=Linda|title=Religion in the Modern World- Traditions and Transformations|date=2016|publisher=Routledge|location=London and New York|isbn=978-0-415-85881-6|pages=96–97|edition=3rd}}</ref>. === Raqs va jang sanʼati === [[Fayl:Korean_sword_dance-Jinju_geommu-03.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Korean_sword_dance-Jinju_geommu-03.jpg/200px-Korean_sword_dance-Jinju_geommu-03.jpg|thumb|200x200px| ''Jinju geommu'']] Koreyada saroy raqsi va xalq raqsi oʻrtasida farq bor. Keng tarqalgan saroy raqslari — ziyofatlarda ijro etiladigan ''jeongjaemu'' (정재무) va koreyslarning Konfutsiy marosimlarida ijro etiladigan ''ilmu'' (일무) kabilar keng tarqalgan. Shuningdek, ''Jeongjaemu'' mahalliy raqslarga (향악정재, ''hyangak jeongjae)'' va Oʻrta Osiyo va Xitoydan olib kelingan shakllari ham mavjud. ''Ilmu'' fuqarolik raqsi (문무, ''munmu'') va harbiy raqsga (무무, ''mumu'') ham koreyslarning milliy raqslari sirasiga kiradi. Koreyaning koʻplab mintaqalarida koʻplab niqob dramalari va niqobli raqslar ijro etiladi<ref>Eckersley, M. ed. 2009. Drama from the Rim: Asian Pacific Drama Book (2nd ed.). Drama Victoria. Melbourne, p. 54.</ref>. Anʼanaviy kiyim — bu genja, bu ayollar bayramlarda kiyadigan maxsus kiyimi boʻlib, raqslarda ayollar shu libosda boʻladilar. mazkur libosning yoqa qismida bir nechta pushti rangdagi naqshlar tasvirlangan boʻladi. Toʻy raqslarining anʼanaviy xoreografiyasi koʻplab zamonaviy spektakllarda oʻz aksini topgan. Mamlakatdagi kuchli raqs anʼanasi bugungi kungacha davom etmoqda, soʻnggi bir necha oʻn yilliklar davomida koʻplab raqs guruhlari tashkil topgan.  ''Taekkyon'', anʼanaviy koreys jang sanʼati, klassik koreys raqsida asosiy markaziy oʻrinni egallaydi. ''Taekkyon'' yaxlit harakatning toʻliq tizimi boʻlib, Koreyaning niqob, raqs va boshqa anʼanaviy sanʼat turlariga moslashgan asosiy texnikasini oʻzida namoyon etadi.  ''[[Taekvondo]]'', koreys jang sanʼati ham 1940-yillarda Koreyada rivojlana boshlagan. === Taviriy sanʼat === [[Fayl:Horse_back_archery_AD_4C.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Horse_back_archery_AD_4C.jpg/200px-Horse_back_archery_AD_4C.jpg|right|thumb|200x200px| V asrda Koreyada otda turib kamondan otish]] [[Koreya]] yarim orolida topilgan eng qadimgi rasmlar tarixiy davrlarning petrogliflaridir. [[Buddizm|Buddizmning]] [[Hindiston|Hindistondan]] [[Xitoy]] orqali kirib kelishi bilan tasviriy sanʼatning turli usullar joriy etildi. Ushbu texnikalar tezda anʼanaviy tasviriy sanʼatga moslashib ommalashib ketdi. Ammo, mazkur usullar mahalliy texnikalarni ham oʻzida saqlab qoldi. Ular orasida Goguryeo qabrining devoriy suratlari ham bor edi. Koʻpgina qabrlar ichidagi bu devor rasmlari qadimgi Goguryeo xalqining marosimlari, urushlari, meʼmorchiligi va kundalik hayoti haqida bebaho tushunchalar beruvchi qadimiy artefaklar hisoblanadi. Goguryeoning vorisi boʻlgan Balxae qirolligi anʼanaviy Goguryeo elementlarining katta qismini oʻzlashtirgan<ref>Traditional Painting: Window on the Korean Mind By Rober Koehler et al.</ref>. Tabiiy landshaftlar, gullar va qushlar kabi mavzular Koreyada mashhur boʻlgan va oʻz oʻrnida naturalizmga moyillik belgilari yaqqol sezilib turgan. Murakkab eng keng tarqalgan materiallar tut qogʻoziga yoki [[ipak]] hisoblangan. XVIII asrda mahalliy xalq texnikasi, xususan, xattotlik va muhr oʻymakorligida ilgʻor oʻzgarishlar yuz bergan. [[Choson]] davrida koreys rangtasvir sanʼatining ''chaekgeori'' (kitoblar rasmlari) va ''munjado'' (harflar rasmlari) kabi yangi janrlari rivojlanib, koreys madaniyatida kitobga boʻlgan ishtiyoqni va oʻrganishni yanada keng miqyosida rivojlanishiga sabab boʻldi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=책거리|url=http://folkency.nfm.go.kr/kr/topic/%EC%B1%85%EA%B1%B0%EB%A6%AC/6591|ish=Encyclopedia of Korean Folk Culture|nashriyot=National Folk Museum of Korea|kirish sanasi=30 November 2017}}</ref><ref>{{Veb manbasi|muallif=Moon|ism=So-young|sarlavha=Exhibition defies conventions of Korean painting|url=http://koreajoongangdaily.joins.com/news/article/article.aspx?aid=3020712|ish=Korea JoongAng Daily|nashriyot=JoongAng Ilbo|kirish sanasi=5 April 2018}}</ref>. Sanʼat ham anʼanaviy, ham realizm taʼsiri ostida yanada rivojlangan. Misol uchun, Hanning „Temir zavodidagi tanaffus vaqti“ fotografiyasida muskulli erkaklarning ter toʻkayotgani va beton quyish sexida tunuka idishlardan suv ichishi tasvirlangan. Jeong Sonning „Kumgang tog‘idagi Chonnyo cho‘qqisi“ tasviri esa tuman qoplagan baland qoyalardan iborat klassik Koreya manzarasi ifoda etadi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.korea-is-one.org/article.php3?id_article=1715|arxivurl=https://web.archive.org/web/20081211110010/http://www.korea-is-one.org/article.php3?id_article=1715|arxivsana=2008-12-11|sarlavha=A rare glimpse into a closed art world|nashriyot=Korea Is One|kirish sanasi=2010-06-01}}</ref>. === Hunarmandchilik === [[Fayl:청화백자진사채복숭아연적.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d8/%EC%B2%AD%ED%99%94%EB%B0%B1%EC%9E%90%EC%A7%84%EC%82%AC%EC%B1%84%EB%B3%B5%EC%88%AD%EC%95%84%EC%97%B0%EC%A0%81.jpg/180px-%EC%B2%AD%ED%99%94%EB%B0%B1%EC%9E%90%EC%A7%84%EC%82%AC%EC%B1%84%EB%B3%B5%EC%88%AD%EC%95%84%EC%97%B0%EC%A0%81.jpg|right|thumb|180x180px| Moviy va oq chinni shaftoli shaklidagi suv tomizgichi, XVIII asr Joseon sulolasi]] [[Fayl:Korea-Joseon-Lacquer_drawer-01.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Korea-Joseon-Lacquer_drawer-01.jpg/200px-Korea-Joseon-Lacquer_drawer-01.jpg|left|thumb|200x200px| Seuldagi Koreya Milliy muzeyida marvarid [[Lok|naqshli lak]] tortmasi]] [[Koreya|Koreyada]] ishlab chiqarilgan noyob hunarmandchilik toʻplamlari mavjud. Hunarmandchilik sanʼatlarining aksariyat naʼmunalari kundalik foydalanish uchungina yaratilgan boʻlib, koʻpincha [[Estetika|estetikaga]] emas, balki amaliy foydalanishga koʻproq ahamiyat qaratiladi. Anʼanalarga koʻra, uy anjomlari sifatida metall, yogʻoch, mato, lak va sopol buyumlar ishlatilgan, ammo keyinchalik shisha, teri yoki qogʻoz buyumlari ham muomalaga kiritilgan. Koʻplab murakkab va puxta ishlab chiqilgan hunarmandchilik buyumlari, jumladan, zarhal tojlar, naqshli sopol idishlar, qozonlar yoki bezaklar qazilma ishlari davomida topilgan. Goryeo davrida bronzadan foydalanish juda rivojlangan. [[Jez]], yaʼni [[Mis|misning]] uchdan bir qismi [[rux]]<nowiki/>dan iborat qorishma, koreys hunarmandchiligida ayniqsa mashhur materiallardan biri sifatida qadirlangan. Ammo sulola seladon buyumlaridan foydalanishi bilan mashhur. [[Choson]] davridagi eng mashhur hunarmandchilik buyumlari [[Chinni|chinnidan]] yasalgan va ularning asosi koʻk rangdagi naqshlar bilan bezatilgan. Oʻsha davrda yogʻochsozlik ham rivojlangan boʻlib, shkaflar, sandiqlar, stollar yoki tortmalarni oʻz ichiga olgan yanada murakkab mebel qismlariga yasashlikka sabab boʻlgan. Koreya mebel yasash sanʼati Osiyo va dunyoning eng katta yogʻochga ishlov berish maktablaridan biri sifatida tanilgan. Bu kamida XVII asrdan beri oʻzgarmagan anʼanani saqlab qolgan ming yillikdan koʻproq vaqtga borib taqaladigan hunarmandchilikning bir qismidir. Aynan shu anʼana koreys mebellarini butun dunyo boʻylab antikvar buyum sotuvchilari va kollektorlar tomonidan ekzotik mebellarning eng koʻp savdoga qoʻyilgan sanʼat asariga aylantirdi. Koreyaliklar uslubi sifatida tan olinadigan bu noyob sanʼat Gʻarb tomonidan faqat 1940-yillar oxiri va 1950-yillardagi „kashf qilingan“<ref>Traditional Korean Furniture by Edward Reynolds Wright, Man Sill Pai</ref>. === Ksilografiya === 1234-yilda Koreyada Choy Yong-u tomonidan tuzilgan 50 jildlik „Oʻtmish va hozirgi marosimlar uchun belgilangan matnlar“da quyma metall koʻchma turi qoʻllanilgan, ammo bugungi kungacha bu kitobning birorta nusxasi saqlanib qolmagan. 1377-yili ksilografiyaning jikji uslubi yaratilgan. Metall harakatlanuvchi turning bu uslubi fransuz olimi Anri-Jan Martin tomonidan „Gutenberg turiga juda oʻxshash“ deb taʼriflangan<ref>Briggs, Asa and Burke, Peter (2002) A Social History of the Media: from Gutenberg to the Internet, Polity, Cambridge, pp.15-23, 61-73.</ref>. [[Fayl:JikjiType.gif|left|thumb|Eng qadimgi kitob boʻlgan „Jikji“ (1377-yil) ni chop etishda foydalanilgan harakatlanuvchi moslama.]] Koʻchma tur Koreyada hech qachon yogʻoch oʻymakorligi oʻrnini bosa olmaydi. Darhaqiqat, hatto [[Hangul|Hangulning]] tarqalishi ham yogʻochdan yasalgan buyumlar orqali amalga oshirilgan. Umumiy taxmin shundan iboratki, 200 000 dan ortiq individual turdagi elementlarni ishlab chiqarish xarajati tufayli harakatlanuvchi tip xitoycha belgilar qoʻllanilgan kitoblarni blokli chop etishda qoʻllanilmaydi. Yagona nusxadan koʻproq nusxa koʻchirishdan boshqa holatlar uchun undan bor-yoʻgʻi bir yoki ikkitagina nusxa olishda yogʻochdan yasalgan bosmadan foydalanish uslubi ham kotibga toʻladigan pul miqdorining koʻpligi sababli ham iqtisodiy jihatdan samarali hisoblanmagan. Buyuk Sejong XV asrda alifbo tizimi boʻlgan hangul tilini kiritgan boʻlsa-da, hangul XX asrga kelibgina [[Hanja]]​​ oʻrnini egallay oldi{{sfn|Wilkinson|2012|p=911}}. Xitoydan farqli oʻlaroq, koʻchma turdagi tizim asosan yuqori qatlamli elita Koreya jamiyatida saqlanib qolgan:{{quotation|Koreyslarning koʻchma metall turidagi bosmaxonasi asosan Yi sulolasining qirollik metall quyish zavodida rivojlangan.Qirollik oilasi bu yangi texnika ishlab chiqarishda monopoliyani saqlab qolgan va qirollik mandati bilan barcha norasmiy bosma faoliyatni va bosmaxonani tijoratlashtirishga urinishlarni yo'qqa chiqargan. Shunday qilib, ilk Koreyada [[Ksilografiya|ksilografiya]] faqat jamiyatning yuqori qatlam vakillari, amaldorlar uchungina xizmat qilgan<ref>Sohn, Pow-Key, "Early Korean Printing," ''Journal of the American Oriental Society'', Vol. 79, No. 2 (April -June , 1959), pp.&nbsp;96–103 (103).</ref>.|Sohn Pow-Key}}Bugungi kunda koreys madaniyati tarixiy ksilografiya sanʼatini qayta tiklash va tarixiy qoʻlyozmalarni avvaldagidek yaratish uchun bir qator ishlar amalga oshirilmoqda. Jumladan, master Im Inho 2011-yildan 2015-yilga qadar qadimiy Jikji qoʻlyozmasini oʻz aslidek qayta tiklash uchun ksilografiya metall qurilmasini qayta ishlab chiqdi. === Keramika === [[Fayl:Korea_-_Seoul_-_National_Museum_-_Incense_Burner_0252-06a.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Korea_-_Seoul_-_National_Museum_-_Incense_Burner_0252-06a.jpg/200px-Korea_-_Seoul_-_National_Museum_-_Incense_Burner_0252-06a.jpg|thumb|267x267px| Goryeo sulolasiga mansub seladon tutatqisi]] Goryeo davrida yashil nefritdan yasalgan seladon buyumlari mashhurlikka erishdi. XII asrda turli xil ranglarda yanada murakkab bezaklarni yaratishga imkon beruvchi murakkab inlaying usullari ixtiro qilindi. „Koreya sanʼati“ asarida Evelin MakKun shunday deydi: „XII asrda sopol buyumlar ishlab chiqarish eng yuqori darajaga yetdi. Chorak asrda bir vaqtning oʻzida bir nechta yangi uslublar paydo boʻldi, ulardan biri boʻlmish keramika buyumlar ishlab chiqarish sanoatini — koreys ixtirosi deya atash mumkin<ref>Evelyn McCune, The Arts of Korea: An Illustrated History</ref>.“ Ikkinchi jahon urushidan keyin [[Angliya|Angliyaning]] Viktoriya va Albert muzeyi xodimi William Bowyer Honey shunday deb yozgan edi: „Eng yaxshi koreys buyumlari nafaqat original, balki ular hozirgacha qilingan eng yaxshilari hamdur, shuningdek, bu kulolchilik buyumlari turli tashqi taʼsirlarga uchramagan edi. Ularda kulolchilikka xos boʻlgan barcha fazilatlar mujassam. Bu koreys kulollari, hatto xitoyliklar ham erisha olmagan choʻqqilarga yetishganligini bildiradi.“ <ref>{{Kitob manbasi|url=https://books.google.com/books?id=XrZQs-6KswMC&q=Korea+and+East+Asia+the+story+o+a+phoenix|title=Korea and East Asia: The Story of a Phoenix – Kenneth B. Lee|isbn=9780275958237|accessdate=2012-07-15|last=Lee|first=Kenneth B.|year=1997}}</ref> Oq [[chinni]] XV asrda juda tez mashhur boʻldi va tez orada seladon idishlarini ortda qoldirdi. Oq chinnilar odatda boʻyalgan yoki mis bilan bezatilgan koʻrinishda yasalgan. XVI asrda Imjin urushlari paytida koreys kulollari [[Yaponiya|Yaponiyaga]] olib kelindi va u yerda ular yapon kulolchiligiga katta taʼsir koʻrsatdilar<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.onmarkproductions.com/html/pottery.shtml|sarlavha=Pottery in Japan|nashriyot=Onmarkproductions.com|kirish sanasi=2010-06-01}} "For example, Japanʼs famous Hagi ware originated when Korean potters were brought back to Japan during the „pottery wars“ of 1592 AD and 1597 −1598 AD."</ref>. Bugungi kunda koʻplab yapon kulolchilik oilalari oʻzlarining sanʼati hamda ajdodlarini Koreya yarim orolini bosib olishga urinishlari paytida qoʻlga olgan ushbu koreys kulollariga borib taqalishini aytadilar<ref>{{Veb manbasi|nashriyot=BC Culture|url=http://blogcritics.org/archives/2005/08/11/090643.php|sarlavha=Review: Brighter than Gold – A Japanese Ceramic Tradition Formed by Foreign Aesthetics|muallif=Purple Tigress|kirish sanasi=2008-01-10|sana=August 11, 2005|arxivurl=https://web.archive.org/web/20080118054520/http://blogcritics.org/archives/2005/08/11/090643.php|arxivsana=2008-01-18}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.metmuseum.org/toah/ht/08/eaj/ht08eaj.htm|sarlavha=Muromachi period, 1392–1573|nashriyot=[[Metropolitan Museum of Art]]|sana=October 2002|kirish sanasi=2008-01-10|iqtibos=1596 Toyotomi Hideyoshi invades Korea for the second time. In addition to brutal killing and widespread destruction, large numbers of Korean craftsmen are abducted and transported to Japan. Skillful Korean potters play a crucial role in establishing such new pottery types as Satsuma, Arita, and Hagi ware in Japan. The invasion ends with the sudden death of Hideyoshi.}}</ref><ref>{{Kitob manbasi|url=https://books.google.com/books?id=pg5Qi28akwEC|title=Columbia Chronologies of Asian History and Culture|last=John Stewart Bowman|publisher=Columbia University Press|pages=170p|year=2002|isbn=978-0-231-11004-4}}</ref>. Choson davrida (XVII asr oxiri) koʻk-oq chinnilar mashhurlikka erishdi. Mazkur chinnilar oq chinni ustida och koʻk rangga boʻyash orqali tayyorlanadi. === Musiqa === [[Fayl:Farmer_dance.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Farmer_dance.jpg/220px-Farmer_dance.jpg|left|thumb| Pungmul]] Xalq musiqasi va saroy musiqasi oʻrtasida janrlar farqi mavjud. Koreys xalq musiqasi xilma-xil va murakkab, biroq xalq musiqasining barcha shakllari ritmlar to‘plamini (koreyscha 장단, Jangdan deb ataladi) va erkin belgilangan melodik rejimlar to‘plamini oʻzida namoyon etadi. Koreys xalq musiqasi — bu bir xonanda va bir barabanchi tomonidan ijro etiladigan Pansori (판소리) deb nomlanuvchi qoʻshiqdir. Baʼzan raqqosalar va baxshilar ham boʻlishi mumkin. Ular [[UNESCO|YuNESKOning „Dunyo xotirasi“ kitobida]] nomoddiy madaniy meroslar qatoriga kiritilgan<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=2003-11-08 |title='Pansori' was designated as intangible cultural property in UNESCO's Memory of the world. |work=Maeil Business Newspaper |url=http://news.mk.co.kr/newsRead.php?year=2003&no=366779}}</ref>, shuningdek, baraban chalib, raqsga tushiladigan va qoʻshiq kuylash orqali ijro etiladigan qoʻshiq turi Pungmul (풍물) ham shu roʻyxatdan joy olgan. Samul Nori — Pungmul va Sanjo (산조) asosida yaratilgan koreys anʼanaviy musiqasi hisoblanadi. U tezkor templarda pauzasiz ijro etiladi. Yana bir musiqa turi Nongak (농악) esa „dehqon musiqasi“ degan maʼnoni anglatadi. Koreys saroy musiqasining kuylanishini 1392-yilda Choson sulolasi davrida kuzatish mumkin. Koreys saroy musiqalariga A-ak, Dang-ak va Hyang-ak lar kiradi. Koreys qadimiy musiqalari hali ham koʻp ijro etiladi va kuylanadi. == Hayot tarzi == === Anʼanaviy uylar === [[Fayl:Korea-Seoul-Namsangol-02.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/Korea-Seoul-Namsangol-02.jpg/250px-Korea-Seoul-Namsangol-02.jpg|thumb|250x250px| Anʼanaviy uy, hanok (hano)]] [[Fayl:Korea_south_traditional_house.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Korea_south_traditional_house.jpg/200px-Korea_south_traditional_house.jpg|left|thumb|200x200px| Anʼanaviy dehqon uyi; Xalq qishlogʻi, Seul]] Koreyslarning anʼanaviy uylari Xanok ([[hangul]] :한옥) deb ataladi. Yashash joylari doimiy ravishda anʼanaviy geomantika yordamida tanlanadi. Qadimgi davrlardan beri geomansiya Koreya madaniyati va koreys shamanizmining muhim qismi boʻlgan boʻlsa ham, keyinchalik Koreya tarixining Uch qirollik davrida geomansiya Xitoy tomonidan qayta shakllantirilgan. Uyni iloji boricha koʻproq quyosh nuri olish uchun tepalikka va janubga qaragan holda qurish kerak. Ushbu yoʻnalish orqali uy qurish hali ham zamonaviy Koreyada qoʻllanilib kelinmoqda. Geomansiya, shuningdek, binoning shakliga, uning yoʻnalishiga va uy qurilgan material turiga taʼsir oʻtkazadi. Anʼanaviy koreys uylari ichki hovli(안채, ''anchae'') va tashqi hovlidan(사랑채, ''sarangchae'') iborat boʻladi. Shaxsiy tartib koʻp jihatdan mintaqaga va oilaning yashash tarziga bogʻliq. Aristokratlar ziyofatlar uchun tashqi hovlidan foydalangan boʻlsa, kambagʻal odamlar ''sarangchada'' qoramol boqishgan. Oila qanchalik boy boʻlsa, uy shunchalik katta boʻladi. Biroq, qiroldan tashqari har qanday oilaga 99 ''kandan'' (''kan'' — anʼanaviy uylarda ishlatiladigan ikkita ustun orasidagi masofa) ortiq yashash joyiga ega boʻlish taqiqlangan. Ichki hovli odatda yashash xonasi, oshxona va yogʻoch polli markaziy zaldan iborat boʻlgan. Ichki hovliga bundanda koʻproq xonalar biriktirilishi mumkin. Kambagʻal dehqonlarning tashqi hovlilari boʻlmagan. Polni isitish (온돌, ''ondol'') Koreyada qadimgi davrlardan beri qoʻllanilgan uslublardan biridir. Asosiy qurilish materiallari — [[Yogʻoch|yogʻoch]], loy, [[kafel]], [[Togʻ jinslari|tosh]] va somon hisoblanadi. Yogʻoch va loy oʻtmishda eng keng tarqalgan qurilish ashyosi boʻlganligi sababli, hozirgi kungacha koʻp eski binolar saqlanib qolmagan. === Bogʻlar === [[Fayl:Korea-Gyeongbokgung-Hyangwonjeong-01.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Korea-Gyeongbokgung-Hyangwonjeong-01.jpg/250px-Korea-Gyeongbokgung-Hyangwonjeong-01.jpg|thumb|250x250px| ''Hyangwonjeong'', Gyeongbokgungdagi bogʻ, Seul]] Ibodatxona bogʻlari va xususiy bogʻlarning tuzilish tarkibi deyarli bir xil. [[Sharqiy Osiyo|Sharqiy Osiyodagi]] koreys bogʻdorchiligiga asosan koreys shamanizmi va koreys xalq dini taʼsir koʻrsatgan. Shamanizm tabiat va uning sirlariga katta eʼtibor qaratadi, tabiatdagi oʻzgarmas tartibning tafsilotlariga ham alohida yondashiladi. Bogʻni sunʼiy elementlar bilan toʻldiradigan yapon va xitoy bogʻlaridan farqli oʻlaroq, anʼanaviy koreys bogʻlari sunʼiylikdan qochishadi, bogʻni „tabiatdan koʻra tabiiyroq“ koʻrinishda yaratishga harakat qilishadi. [[Lotus]] hovuzi Koreya bogʻidagi muhim ahamiyatli jorlardan biri hisoblanadi. Agar tabiiy oqim paydo boʻlsa, koʻpincha uning atrofida hovuz suvini tomosha qilishdan zavqlanish imkonini beruvchi vaqtinchalik pavilon bunyod etiladi. Terasli gul yotoqlari anʼanaviy [[Koreya|koreys]] bogʻlarida keng tarqalgan xususiyatlardan biridir. Gyeongju yaqinida joylashgan Poseokjeong yodgorligi Silla davrida qurilgan. Bu anʼanaviy koreys bogʻlarida suvning muhim ahamiyatga ega ekanligi kishi eʼtiborini tortadi. Poseokjeong bogʻida abalon (issiq dengiz molyuskasi) shaklidagi hovuzlar barpo etilgan. Silla shohligining soʻnggi kunlarida shohning mehmonlari hovuz atrofidagi qurilgan ayvonlarda oʻtirganliklari hamda, ziyofat paytida hovuzda sharob koʻzalari suzib yurganligini koʻrganliklari haqida oʻz qoʻlyozmalarida qayd etadilar === Milliy liboslar === [[Fayl:Korean_costume-Hanbok-children.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Korean_costume-Hanbok-children.jpg/200px-Korean_costume-Hanbok-children.jpg|thumb|200x200px| ''Hanbok'' ]] [[Fayl:Korea-Honrye-The_bride.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Korea-Honrye-The_bride.jpg/200px-Korea-Honrye-The_bride.jpg|left|thumb|200x200px| ''Xvarot'', kelin libosi]] [[Fayl:Traditional_Korean_dress_in_Yanggakdo_Hotel_Gift_Shop_(16157769135).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Traditional_Korean_dress_in_Yanggakdo_Hotel_Gift_Shop_%2816157769135%29.jpg/220px-Traditional_Korean_dress_in_Yanggakdo_Hotel_Gift_Shop_%2816157769135%29.jpg|right|thumb| Koʻrgazmada Shimoliy Koreya Chosŏn-ot]] [[Fayl:Bride's_Robe_(Hwalot),_27.977.4.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Bride%27s_Robe_%28Hwalot%29%2C_27.977.4.jpg/220px-Bride%27s_Robe_%28Hwalot%29%2C_27.977.4.jpg|left|thumb| Kelinning xalati (Hwalot), 19-asr, Bruklin muzeyi]] Hanbok (한복, 韓服) ([[Koreya Xalq Demokratik Respublikasi|KXDRda]] ''joseonot'' (조선옷) nomi bilan tanilgan) qadim zamonlardan beri kiyilib kelinadigan anʼanaviy libos turi. Hanbok ''koʻylak (jeogori'' '')'' va ''yubkadan'' (chima) iborat. Hanbokning kelib chiqish tarixi Koreya yarim orolidagi Uch Qirollik davriga borib taqaladi. 21-asrgacha jeogori, shim va chima kabi asosiy hanbok qismlari tuzilishi oʻzgarmagan, lekin vaqt oʻtishi bilan libosning uzunligi, kengligi va shakli avvalgi oʻlchamlaridan biroz boshqacharoq tarzda tikila boshlandi<ref>{{Veb manbasi|url=https://news.kmib.co.kr/article/view.asp?arcid=0003398125&code=14110000|sarlavha=Hanbok libosi tarixi|kirish sanasi=27-08-2022}}</ref>. Ijtimoiy maqomga koʻra, koreyslar turlicha kiyinishgan, bu kiyimni ijtimoiy darajaning muhim belgisiga aylantirgan. Taʼsirchan, lekin baʼzan noqulay liboslar hukmron sinf va qirol oilasi vakillari tomonidan kiyilgan. Bu yuqori tabaqalar oddiy odamlardan ajraib turish uchun [[Zeb-ziynat buyumlari|zargarlik buyumlaridan]] ham foydalanganlar. Ayollar uchun anʼanaviy zargarlik buyumlari maʼlum tabiat elementlari shaklidagi marjon koʻrinishida yasalgan. Zargarlik buyumlari qimmatbaho toshlardan tayyorlangan, va ipak do‘ppi tutashtirilgan. Oddiy odamlar koʻpincha boʻyalmagan oddiy kiyimlar bilan cheklangan. Ushbu kundalik kiyim Choson davrida nisbatan deyarli oʻzgarishlarga uchramadi. Asosiy kundalik kiyim avvalgidek saqlanib qoldi, lekin rasmiy va tantanali marosim liboslaridagi naqshlar sulolaning nelgilari bilan boyitildi. Qishda odamlar paxtadan tikilgan koʻylaklar kiyishgan. Moʻynali kiyimlar ham keng tarqalgan oʻz davrida urfga kirgan. Oddiy odamlar odatda toza oq boʻyalmagan materiallarni kiyishganligi sababli, ularni baʼzan ''oq libosli odamlar'' deb ham atashgan. ''Hanboklar'' maqsadlariga koʻra quyidagicha tasniflanadi: kundalik kiyim, tantanali kiyim va maxsus kiyim. Tantanali liboslar rasmiy tadbirlarda, jumladan, bolaning birinchi tugʻilgan kuni (doljanchi), toʻy yoki dafn marosimida kiyiladi. Shamanlar, amaldorlar uchun maxsus liboslar tikilgan boʻlib, odatda oddiy xalq vakillari bunday hanboklarni kiymaydilar. Bugungi kunda ''hanbok'' hali ham rasmiy tadbirlarda kiyiladi. Biroq, kiyimning kundalik foydalanilishi yoʻqolgan. Lekin, ayrim hududlarda yashovchi keksalar hali ham hanbok kiyib yurishadi, shuningdek, Choson sulolasidan qolgan aristokratik oilalarning faol mulkdorlarini ham hanbok kiygan holda uchratish mumkin. Baʼzi yoshlar orasida anʼanaviy libosga zamonaviy oʻzgarishlar berilishi va shu orqali zamonaviy hanbokning ommalashuviga sabab boʻlish mumkin<ref>{{Veb manbasi|url=http://english.chosun.com/site/data/html_dir/2016/10/29/2016102900345.html|sarlavha=Hanbok Renaissance Goes from Strength to Strength}}</ref>. === Milliy oʻyinlar === [[Fayl:Korea_yut_pan.jpg|thumb|Koreys milliy oʻyini yut pan]] Mingsognol-i(민소놀이)- bu koreys xalqining anʼanaviy oʻyini. Qadim zamonlardan beri u asosan bolalar oʻrtasida aqliy qobiliyatni rivojlantirish yoki oddiy odamlarning quvonchli bayram va marosimlarida shunchaki oʻyin-kulgu uchun oʻynaladi. Xalq o‘yinlaridan har qanday yoshdagi kishilar bahramand bo‘lishi mumkin, holbuki, faqat kattalar o‘ynaydigan o‘yinlar, o‘g‘il-qiz bolalar o‘yinlari, yoki faqatgina ayollar yo erkaklar o‘rtasida o‘ynaladigan o‘yin turlari ham mavjud. Baduk (바둑) — ikki oʻyinchi navbatma-navbat qora va oq toshlarni taxtaga qoʻyib, uyga egalik qilish maqsadida bellashilinadigan oʻyin turi. Bu, shuningdek, 19 gorizontal va vertikal chiziqli shaxmat taxtasida har bir chorrahada (jami 361 ta) tosh qoʻyish orqali hujum qilish va himoya qilish bilan oʻynaluvchi strategiyik jarayon hamdur. Koreya Respublikasi, Xitoy Xalq Respublikasi va Yaponiya kabi Sharqiy Osiyo mamlakatlari orasida mashhur boʻlib, har bir davlat biroz boshqacha qoidalarni qabul qiladi. Go qadimgi Xitoyda paydo boʻlgan, ammo uning kelib chiqishi aniq emas. Koreyada XX asr boshlariga qadar oʻz qoidalaridan foydalangan holda oʻynaladigan oʻyin — Baduk keng tarqalgan edi, ammo Koreya ozod boʻlgandan keyin zamonaviy Baduk Yaponiyadan kelib chiqqan degan tahminlar kuchayd. Bugungi kunda Baduk oʻynaydiganlar soni ancha kamaygan. Jang-gi (장기 (將棋)) — ikki tomonga, Qing va Xongga (yoki Cho va Xan) boʻlingan va armiyaga qoʻmondonlik qiladigan bosh qoʻmondon nuqtai nazaridan operatsiyani rejalashtiruvchi va amalga oshiradigan mavhum strategik stol oʻyini. Har biri 16 donaga ega va gʻolib raqibning qirolini qoʻlga kiritishi kerak. Undan asosan Koreya Respublikasi, Koreya Xalq Demokratik Respublikasi, Xitoy (ayniqsa, Yanbian Koreya avtonom prefekturasi) va Yaponiya kabi mamlakatlardagi koreyslar foydalanadi. Eng ahamiyatli jihati shundan iboratki, Xitoy shaxmatini Koreyadagi Uch Qirollik davrining ilk davri Xansagun davrida koʻchib kelgan minglab odamlar tarqatgan. Aytishlaricha, u koreyslarning didiga mos ravishda takomillashtirilib, hozirgi holatga kelgan<ref>정덕형, 《코리아 장기》, seorim madaniyati, 2003-yil, {{ISBN|89-7186-495-8}}.</ref>. === Koreys oshxonasi === [[Fayl:Korean_cuisine-Bibimbap-08.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Korean_cuisine-Bibimbap-08.jpg/200px-Korean_cuisine-Bibimbap-08.jpg|thumb|200x200px| Bibimbap]] [[Guruch]] Koreyaning asosiy taomidir. Yaqin vaqtgacha deyarli faqat qishloq xoʻjaligi mamlakati boʻlgan Koreyada asosiy retseptlar anʼanaviy tajribalar asosida shakllantirildi. Koreyada asosiy ekinlar guruch, [[arpa]] va loviya hisoblanadi, ammo koreys oshxonasida koʻplab qoʻshimcha mahsulotlardan ham foydalaniladi. [[Baliqlar|Baliq]] va boshqa dengiz mahsulotlari ham muhim ahamiyatga ega, chunki Koreya yarim orolda joylashgan boʻlib atrofidagi dengizlar aholiga doimiy baliq bilan taʼminlanish imkonini beradi. Fermentlarga boy retseptlar ham qadimgi davrlarda ishlab chiqilgan va koʻpincha anʼanaviy koreys taomlarini tavsiflaydi. Bularga tuzlangan baliq va tuzlangan sabzavotlar kiradi. Bunday oziq-ovqatlar inson tanasini qishda zarur [[Proteinlar|protein]] va [[vitaminlar]] bilan taʼminlaydi. Kimchi Koreyaning mashhur taomlaridan biridir. Kimchi — A va C vitaminlari, tiamin, riboflavin, temir, kaltsiy, karotin va boshqalarni oʻz ichiga olgan tuzlangan sabzavotlar toʻplamidan iborat. Kimchining koʻp turlari mavjud, jumladan, karam kimchi, piyozli kimchi, bodring kimchi, turp kimchi va kunjut kimchilar keng tarqalgan. Bugungi kunda kimchi nafaqat Koreya balki boshqa davlatlarda ham sevib isteʼmol qilinadi. Garnirlar (taomga qoʻshimcha tarzda beriluvchi yegulik) yoki Banchan Koreyada odatda ovqat bilan birga isteʼmol qilinadi. Asosiy taom deyarli har doimgarnirlar bilan birga dasturxonga tortiladi. Baʼzi tez-tez isteʼmol qilinadigan garnirlarga: Kimchi, tuzlangan turp, soya novdalari, ugra (Japchae), bodring salati va ziravorli ismaloq misol boʻladi. ==== Tantanali, marosim va ibodat taomlari ==== Shuningdek, koreyaliklar tomonidan turli marosim va maxsus ibodatlar uchun bir qator taomlar yaratilgan. Ularni tantanalar uchun taomlari va marosim ovqatlari deb nomlanuvchi ikki turga boʻlish mumkin. Tantanali ovqatlar bola 100 kunlik boʻlganida, birinchi tugʻilgan kunida, toʻy marosimida va oltmishinchi tugʻilgan kunida tayyorlanadi. Marosim taomlari ayni dafn marosimlarida, ajdodlar ruhini xotirlaganda, shamanlarning qurbonliklarida va shuningdek ibodat taomlari sifatida ishlatiladi. Ibodat taomlarining oʻziga xos xususiyati shundaki, u koreys oshxonasining beshta kuchli taʼmli ingrediyentlaridan ([[sarimsoq]], piyoz, yovvoyi rokambole, piyoz va [[zanjabil]]) va goʻshtdan foydalanmaydi. Marosimlar va tantanalar uchun guruchli kekslar tayyorlash odat tusiga kirgan. Ovqatning rangi va retseptlar tarkibi koreyslarning mashxur mezoni in va yang muvozanatiga mos keladi. ==== Qirollik saroyi oshxonasi (''surasang'') ==== Bugungi kunda surasang (anʼanaviy qirollik oshxonasi) butun aholi tomonidan isteʼmol qilinadigan taomlar jamlamasini oʻz ichiga oladi. Ilgari, sabzavotli yeguliklar muhim ahamiyatga ega edi. Biroq, bugungi kunga kelib goʻsht isteʼmoli qamrovi kengaydi. Anʼanaviy taomlarga ''ssambap'', ''[[Pulkogi|bulgogi]]'', ''sinseollo'', ''kimchi'', ''bibimbap'' va ''gujeolpanlar'' ,isol boʻladi. === Choy === Dastlab choy tantanali marosimllarda yoki anʼanaviy [[Tibbiyot|tibbiyotining]] bir qismi sifatida ishlatilgan. Meva, barglar, urugʻlar yoki ildizlardan tayyorlangan choylarning baʼzilari koreyslar orasida ommaviylashgan. Koreyada choyning beshta taʼmi alohida ajralib turadi, bular: shirin, nordon, shoʻr, achchiq va oʻtkir choy taʼmlaridir. === Oy taqvimi boʻyicha bayramlar === [[Fayl:Korea-Daeboreumnal-Full_Moon_Festival-02.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/Korea-Daeboreumnal-Full_Moon_Festival-02.jpg/200px-Korea-Daeboreumnal-Full_Moon_Festival-02.jpg|thumb|200x200px| Daeboreum]] Anʼanaviy koreys taqvimi [[Oy-quyosh taqvimi|Oy taqvimiga]] asoslangan. Sanalar Koreya [[Meridian|meridianidan]] hisoblanadi. Marosimlar va bayramlar koreys madaniyatidan kelib chiqqan. Koreya oy taqvimi 24 ta burilish nuqtasiga boʻlingan ((절기, jeolgi), har biri taxminan 15 kun davom etadi. Oy taqvimi oʻtmishda qishloq xoʻjaligi mehnatkashlari uchun jadval vazifasini ham oʻtagan, ammo zamonaviy koreys turmush tarzida oy taqvimidan foydalanish yoʻqolib bormoqda. [[Grigoriy taqvimi]] rasman 1895-yilda qabul qilingan, ammo anʼanaviy bayramlar va yoshni hisoblash hali ham eski oy taqvimga asoslanadi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Life in Asia, Inc.|url=http://www.lifeinkorea.com/Calendar/holidays.cfm|sarlavha=Korean Holidays|nashriyot=Lifeinkorea.com|kirish sanasi=2012-07-15|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120713071101/http://www.lifeinkorea.com/Calendar/holidays.cfm|arxivsana=2012-07-13}}</ref>. Keksa avlodlar hali hanuz oʻz tugʻilgan kunlarini oy taqvimiga koʻra nishonlaydilar. Bugungi kunda Koreyadagi eng katta festival bu — Seollal (anʼanaviy Koreya Yangi yili)dir. Shuningdek, Daeboreum (birinchi toʻlin oy), [[Tano bayrami|Dano]] (bahor bayrami) va Chuseok (hosil bayrami) ham koreyslarning muhimfestivallari sirasiga kiradi. Oy taqvimiga koʻra nishonlanadigan bir qator mintaqaviy festivallar ham mavjud. === Eʼtiqodlar === [[Fayl:Korea-Haeinsa-21.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Korea-Haeinsa-21.jpg/300px-Korea-Haeinsa-21.jpg|left|thumb|300x300px| Haeinsa ibodatxonasi]] Koreys xalqining asl dini [[Shomonlik|shamanizm]] boʻlib, u qadimgi davrlardagi kabi keng tarqalmagan boʻlsa ham, hanuzgacha saqlanib qolgan. Ayol shamanlar yoki ''mudanglar'' koʻpincha turli xil vositalarga yetishish uchun turfa ruhlarning yordamiga murojaat qilishadi. Keyinchalik [[buddizm]] va [[konfutsiylik]] Koreyaga Xitoy sulolalari bilan madaniy almashinuvlar asnosida kirib kelgan. Buddizm Goryeo sulolasining rasmiy dini sifatida tan olingan, shu sababli, bu davrda buddist rohiblarga koʻplab imtiyozlar berilgan. Biroq, Choson davrida buddizm oʻz nufuzini yoʻqotdi, shaharlarda buddist rohiblari taqiq ostiga olingan, ibodatxonalar faoliyatiga chek qoʻyilgan. Uning oʻrnida konfutsiylikning qatʼiy shakli, (baʼzilar buni xitoyliklar tomonidan qabul qilingan taʼlimotdan ham qatʼiyroq deb hisoblashadi) rasmiy falsafa asosiy dinga aylandi. Koreys konfutsiyligi seonbi sinfini oʻrganish yaʼni hokimiyat lavozimlarida ishlab turib halol hayot kechirgan koʻplab amaldorlar hayotidan naʼmuna olishga asoslangan edi. Koreya tarixi va madaniyati Koreya yarimorolining ikkiga ajralishidan qatʼi nazar, Koreya shamanizmi, [[Mahayana|Mahayana buddizmi]] va [[Konfutsiylik|konfutsiylikning]] anʼanaviy eʼtiqodlari koreys xalqi dinining asosiy taʼsir oʻtkazuvchisi va madaniyatining muhim jihati sifatida saqlanib qoldi<ref>[http://asiasociety.org/countries/religions-philosophies/historical-and-modern-religions-korea Asia Society — Historical and Modern Religions of Korea]</ref>. Darhaqiqat, bu anʼanalarning barchasi yuzlab yillar davomida xalq orasida ommaviylashib kelgan. Ular hali ham janubda nasroniylik <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.korea.net/korea/kor_loca.asp?code=U05|sarlavha=About Korea – Religion|nashriyot=Korea.net|kirish sanasi=2012-07-15|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100306163608/http://www.korea.net/korea/kor_loca.asp?code=U05|arxivsana=2010-03-06}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.everyculture.com/wc/Japan-to-Mali/South-Koreans.html|sarlavha=South Koreans|nashriyot=Every Culture|kirish sanasi=2012-07-15}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.everyculture.com/Ja-Ma/South-Korea.html|sarlavha=Culture of SOUTH KOREA|nashriyot=Every Culture|sana=1944-09-08|kirish sanasi=2012-07-15}}</ref> va shimol hukumati bosimiga qaramay oʻz mavqeini yoʻqotmagan holda saqlanib kelmoqda<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.everyculture.com/Ja-Ma/North-Korea.html|sarlavha=Culture of NORTH KOREA|nashriyot=Every Culture|kirish sanasi=2012-07-15}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/korea-north/|sarlavha=CIA The World Factbook – North Korea|nashriyot=Cia.gov|kirish sanasi=2012-07-15}}</ref>. == Jahon merosi ob’ektlari == [[Koreya]] hududida [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi roʼyxati]]<nowiki/>ga kiritilgan bir qancha ob’ektlar mavjud. === Jongmyo ziyoratgohi === Jongmyo ({{Talaffuz|Chonmyo}}) ziyoratgohi 1995-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi roʼyxati]]<nowiki/>ga kiritilgan, ziyoratgoh Seul shahrida joylashgan. Mazkur qadamjo [[Choson|Choson sulolasi]] qirollik oilasining ajdodlari ruhlariga bagʻishlab bunyod etilgan. Bunga koreys konfutsiy anʼanalari ham ulkan taʼsir koʻrsatgan. Mazkur ziyoratgohda har yili ''Jongmyo jeryeak (''{{Talaffuz|Chonmyo Tekje}}'')'' deb nomlanuvchi qadimiy saroy musiqasi (raqs joʻrligida) ijro etiladi. 1394-yilda qurilgan ziyoratgoh [[Osiyo|Osiyodagi]] eng uzun binolardan biri boʻlishi kerak edi. 19 ta xonaga joylashtirilgan 19 nafar imperator va 30 ta malikaning 19 ta yodgorlik lavhalari mavjud. Ziyoratgoh Imjin urushlari paytida yonib ketgan, ammo 1608-yilda qayta tiklangan. === Changdeokgung === Changdeokgung ({{Talaffuz|Chxandokkun}}), shuningdek, „ajoyib fazilat saroyi“ nomi bilan ham tanilgan. Saroy 1405-yildabunyod etilgan, 1592-yilda Imjin urushi paytida yonib ketgan va xarobalari 1609-yilda qayta tiklanib, hozirgi holiga keltirilgan. 300 yildan ortiq vaqt davomida Changdeokgung qirollik saroyi vazifasini bajarib kelgan. Saroy Koreya poytaxti [[Seul|Seul shahrida]] joylashgan. Saroyning dizayni atrof-muhit koʻrinishiga mutanosib tarzda shakllantirilgan. Saroyning orqa hovlisidagi baʼzi daraxtlarning yoshi hozirda 300 dan oshganligi taxmin qilinadi. Changdeokgung 1997-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi]] roʻyxatiga kiritilgan. === Bulguksa === [[Fayl:Seokguram_Buddha.JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Seokguram_Buddha.JPG/260px-Seokguram_Buddha.JPG|thumb|355x355px| Seokguram inshootidagi haykal Grotto]] Bulguksa, shuningdek, ''Buddanining tarixiy'' ibodatxonasi va ''Seokguram Grottosining'' uyi sifatida ham tanilgan. Inshoot 751-yilda qurilgan va koʻp sonli zallardan iborat. Mazkur hududda ikkita [[pagoda]]<nowiki/>oʻrnatilgan. ''Seokguram grottosi'' Bulguksa ibodatxonasining ermitaji hisoblanadi. Asosiy xonada Budda haykali oʻrnatilgan. Mazkur ibodatxona va grotto 1995-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] Jahon merosi roʻyxatiga kiritilgan. === Tripitaka Koreana va Haeinsa === Haeinsa ({{Talaffuz|Heinsa}}) — Janubiy Kyonsang provinsiyasidagi katta ibodatxonadir. U dastlab 802-yilda qurilgan va dunyodagi eng qadimgi Buddist yogʻoch qoʻlyozmalari boʻlgan ''Tripitaka Koreana'' yogʻoch bloklarini oʻzida saqlagan<ref name="Heritage">{{Veb manbasi|sarlavha=Tripitaka Koreana at Haeinsa Temple|url=http://www.ocp.go.kr/english/treasure/dom_hae.html|nashriyot=Cultural Properties Administration of South Korea|kirish sanasi=2008-02-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20090506052257/http://www.ocp.go.kr/english/treasure/dom_hae.html|arxivsana=2009-05-06}}</ref>. Ushbu yogʻoch bloklarning oʻymakor bezaklarini tayyorlash 1236-yilda boshlangan va jarayon 1251-yilda yakunlangan. Yogʻoch bloklar imperator va koreys xalqining taqvodorligidan dalolat beradi. ''[[Tripitaka]]'' soʻzi [[sanskrit]] tilidan olingan boʻlib, [[Buddizm|buddistlarning]] estetik qonunlariga ishora qiluvchi uchta savat maʼnosini anglatadi. ''Tripitaka Koreana'' 81’258 darajali yogʻoch blokdan iborat va buddist yozuvlarining eng katta, eng qadimgi va eng toʻliq toʻplamidir. Ajablanarlisi shundaki, yogʻoch bloklarning birortasida xatolik yoki nuqson izlari topilmagan. ''Tripitaka Koreana Hanjada'' [[Hanja|oʻyilgan]] eng chiroyli va toʻgʻri [[Buddizm|buddist]] qonun-qoidalar toʻplami sifatida tan olingan. Mazkur hudud 1995-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi]] roʻyxatiga kiritilgan. === Hwaseong === [[Fayl:Bifyu_8.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Bifyu_8.jpg/250px-Bifyu_8.jpg|left|thumb|250x250px| Gʻarbiy darvoza va qoʻriq minorasining old koʻrinishi]] Hwaseong ({{Talaffuz|Xvason}})-- [[Koreya Respublikasi|Janubiy Koreyaning]] [[Seul]] shahri janubidagi [[Suvon]] shaharchasining istehkomidir. Uning qurilishi 1796-yilda yakunlangan va u oʻsha paytda maʼlum boʻlgan Koreya istehkomining barcha eng soʻnggi qulaylikarini oʻz ichiga oladi. Qal’ada qirolning shahar yaqinidagi otasining qabriga tashriflari uchun bunyod etilgan ajoyib saroy ham mavjud. Qal’a tekis va baland-past tepaliklardan iborat hududni qamrab oladi, bu [[Sharqiy Osiyo|Sharqiy Osiyoda]] kam uchraydigan qal’aga tjoy tanlash uslubidir. Devorlarning uzunligi 5,52 kilometrni tashkil etadi va perimetri boʻylab 41 ta ob’ekt mavjud. Bularga toʻrtta asosiy darvoza, suv yigʻish uchun hovuz, toʻrtta maxfiy darvoza va mayoq minorasi kiradi. Hwaseong 1997-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi]] roʻyxatiga kiritilgan. === Namhansanseong === Namhansanseong ({{Talaffuz|Namhansansong}}) 2014-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi|Butunjahon merosi]] ob’ektiga aylantirildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Namhansanseong|url=https://whc.unesco.org/en/list/1439|ish=UNESCO World Heritage Centre|kirish sanasi=22 September 2016|til=en}}</ref>. === Sansa, Buddist togʻ monastirligi === Sansa — Koreya yarim orolining janubiy viloyatida joylashgan buddist togʻ monastirlari jamlanmasidir. VII—IX asrlarda tashkil etilgan inshootlarni oʻz ichiga olgan yettita ibodatxonaning fazoviy joylashuvi Koreyaga xos boʻlgan umumiy xususiyatlarni oʻzida namoyon etadi, jumladan, yonma-yon qurilgan toʻrtta bino (Budda zali, pavilyon, maʼruza zali va yotoqxona) bilan oʻralgan „madang“ (ochiq hovli). Ular juda koʻp sonli alohida diqqatga sazovor inshootlar, ob’ektlar, hujjatlar va ziyoratgohlarni oʻz ichiga oladi. Ushbu tog 'monastirlari muqaddas joylar boʻlib, ular bugungi kungacha eʼtiqod va kundalik diniy amaliyotning yashash markazlari sifatida saqlanib qolgan. <ref>{{Veb manbasi|url=https://whc.unesco.org/en/list/1562|sarlavha=Sansa, Buddhist Mountain Monasteries in Korea|muallif=Centre|ism=UNESCO World Heritage|ish=whc.unesco.org|til=en|kirish sanasi=2018-07-31}}</ref> === Kesondagi tarixiy yodgorliklar va joylar === 2013-yili Kesondagi tarixiy obidalar va diqqatga sazovor joylar [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi|Butunjahon merosi ro‘yxatiga]] kiritilgan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Historic Monuments and Sites in Kaesong|url=https://whc.unesco.org/en/list/1278|ish=UNESCO World Heritage Centre|kirish sanasi=22 September 2016|til=en}}</ref>. === Gochang, Hwasun va Ganghva === ''Gochang'', Hw''asun'' va ''Ganghva (''{{Talaffuz|Kochhan, Hvasun, Kanhvado}}'')'' 2000-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi]] roʻyxatiga kiritilgan. Bu hududlarda yuzlab turli megalitlarni oʻz ichiga olgan tarixiyi qabristonlar joylashgan. Bu megalitlar miloddan avvalgi I asrda katta tosh bloklaridan yaratilgan qabr toshlaridir<nowiki/>[[Togʻ jinslari|.]] Megalitlarni butun dunyo boʻylab topish mumkin, ammo Gochang, Hwasun va Ganghva hududarida topilganlari boshqalaridan tubdan farq qiladi. === Gyeongju hududi === Gyeongju ({{Talaffuz|Kyondju}}) atrofidagi tarixiy hudud 2000-yilda [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi]] roʻyxatiga kiritilgan. Gyeongju Silla qirolligining poytaxti edi. Silla hukmdorlarining qabrlari hali ham shahar markazida joylashgan qabristonda saqlanmoqda. Bu qabrlar sopol tepalikka koʻmilgan, baʼzi yerlarda [[Ehrom (bino)|piramidalarga]] oʻxshatilgan qoyatosh xonalariga ega sagʻanalar ham uchrab turadi. Gyeongju atrofidagi hudud, xususan, Namsan togʻidan Silla davriga oid yuzlab arxeologik qazilmalar topilgan. Poseokjeong ushbu hududlar orasida eng mashhurlaridan biridir, shuningdek koʻplab koreys buddist sanʼati naʼmunalari, budda haykallari, releflar, [[Pagoda|pagodalar]] va asosan VII--X asrlarda qurilgan [[Ibodatxona|ibodatxonalar]] va [[Saroy (qasr)|saroylar]] qoldiqlari arxeologik izlanishlar davomida chuqur oʻrganilgan. === Koguryo maqbaralari majmuasi === Koguryo maqbaralari majmuasi [[Pxenyan]]<nowiki/>dagi Janubiy Pyongʻan va [[Koreya Xalq Demokratik Respublikasi|Shimoliy Koreyaning]] Janubiy Hwanghae provinsiyasi joylashgan Nampo shahridan topilgan. 2004-yil iyul oyida mazkur hudud 38-parallelning shimolidagi birinchi [[UNESCO|YuNESKOning]] [[Jahon merosi]] ob’ektiga aylandi. Maqbaralar majmuasi Koreyaning Uch Qirolligidan biri boʻlgan [[Koguryo|Goguryeo]] davrida hukmronlik qilgan qirollar va oila aʼzolarining jami 63 ta qabrlidan tashkil topgan. Mazkur qirollik miloddan avvalgi 32-yillarda Shimoliy Koreya va [[Manjuriya|Manchuriya]] atrofida tashkil etilgan va 427-yilda poytaxt Pxenyanga koʻchirilgan. Bu qirollik milodiy V--VII asrlari orasida mintaqada hukmronlik qilgan. == Shuningdek qarang == {{Portal|Society|North Korea|South Korea|Asia}} * [[K-pop]] * [[Koreya]] * [[Koreya Respublikasi]] * [[Koreya Xalq Demokratik Respublikasi]] * [[Koreya Havo Yo'llari]] * [[Koreya Respublikasi pasporti]] * [[Koreyaning ikkiga bo'linishi]] * [[Koreys urushi]] * [[Koreya yarim oroli]] * [[Koreys drama]] * [[Koreys yozuvi]] == Manbalar == {{Manbalar}} == Tashqi havolalar == * [http://www.koreasociety.org/dmdocuments/2005-07-25-origins-byington.mp3 Koreya jamiyati podkasti: koreyslarning kelib chiqishi va ularning madaniyati — I qism] * [http://www.koreasociety.org/dmdocuments/2005-07-25-origins-byington2.mp3 Koreya jamiyati podkasti: koreyslarning kelib chiqishi va ularning madaniyati — II qism] * [https://web.archive.org/web/20160118054357/http://www.pyongyang-painters.com/ Shimoliy Koreya rassomlarini tanishtirishga ixtisoslashgan onlayn galereya] * [http://old-koreaphotos.wikispaces.com 1895-1930 yillardagi jamoat sahnalari, xatti-harakatlari, binolarni aks ettiruvchi dastlabki fotosuratlar loyihasi] * [http://www.zkorean.com/about_korea/korean_customs Koreya urf-odatlari haqida qisqacha tushuntirish (umumiy urf-odatlar, hurmat, nikoh, ovqatlanish)] * http://blog.daum.net/ulsanlike/11788545 ulsan Koreya * [http://clothinglook.com/korean-style/ Koreys uslubi va modasi] [[Turkum:Koreya]] [[Turkum:Koreya madaniyati]] [[Turkum:Jahon merosi roʻyxati]] ko7y3kmcl0o9kvgkakqs2ysj67k7l36 Harbiy xizmatdagi bolalar 0 783017 2816324 2815108 2022-08-28T17:23:44Z ShHamrayev 72833 /* Amerika */ wikitext text/x-wiki {{tahrirlayapman|ShHamrayev}} Bolalar (Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada 18 yoshga toʻlmagan shaxs sifatida belgilangan) tarix davomida harbiy harakatlar va kampaniyalarda qatnashish uchun jalb qilingan<ref name="Wessells">{{cite journal|last1=Wessels|first1=Michael|title=Child Soldiers|journal=Bulletin of the Atomic Scientists|year=1997|volume=53|issue=4|page=32|doi=10.1080/00963402.1997.11456787|bibcode=1997BuAtS..53f..32W}}</ref>. Davlat qurolli kuchlari, nodavlat qurolli guruhlar va boshqa harbiy tashkilotlar tarkibidagi bola askarlar jangovar tayyorgarlikdan o‘tishi va jangovar mashg‘ulotlar uchun ishlatilishi, porterlar yoki xabarchilar kabi yordamchi rollarga tayinlanishi yoki tirik qalqon sifatida taktik ustunlik yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun ishlatilishi mumkin<ref name="Children at war">{{Cite news|url=http://www.historyextra.com/podcast/children-war|title=Children at war|work=History Extra|access-date=7 December 2017|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180112002342/http://www.historyextra.com/podcast/children-war|archive-date=12 January 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":2">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|title=The Paris Principles: Principles and guidelines on children associated with armed forces or armed groups|last=UNICEF|year=2007|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20161030083755/http://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|archive-date=30 October 2016|url-status=live}}</ref>. Masalan, minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida, gʻolib tomonda ham, magʻlub tomonda ham qatnashdilar. Bolalar kattalarga qaraganda taʼsirchanlikka koʻproq moyil boʻlganligi sababli harbiy xizmatda oson nishon hisoblanadi<ref name="ReferenceB">{{cite journal |last1=Beber, Blattman |first1=Bernd, Christopher |year=2013 |title=The Logic of Child Soldiering and Coercion |url=https://archive.org/details/sim_international-organization_winter-2013_67_1/page/65 |journal=International Organization |volume=67 |issue=1 |pages=65–104 |doi=10.1017/s0020818312000409 |doi-access=free}}</ref><ref name=":32">{{Cite book |last=Dave. |first=Grossman |title=On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society |date=2009 |publisher=Little, Brown and Co |isbn=9780316040938 |edition=Rev. |location=New York |oclc=427757599}}</ref><ref name="Wessells" /><ref name=":22">{{Cite book |author1-last=McGurk |author1-first=Dennis |title=Military life: The psychology of serving in peace and combat |author2-last=Cotting |author2-first=Dave I. |author3-last=Britt |author3-first=Thomas W. |author4-last=Adler |author4-first=Amy B. |publisher=Praeger Security International |year=2006 |isbn=978-0275983024 |editor1-last=Adler |editor1-first=Amy B. |volume=2: Operational stress |location=Westport |pages=13–31 |chapter=Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members |editor2-last=Castro |editor2-first=Carl Andrew |editor3-last=Britt |editor3-first=Thomas W.}}</ref>. Baʼzilar kuch bilan yollanadilar, boshqalari esa koʻpincha qashshoqlikdan qutulish uchun bu yoʻlni tanlaydilar<ref name="Wessells" /><ref name=":12">{{Cite book |last1=Brett |first1=R |url=https://archive.org/details/youngsoldierswhy0000bret |title=Young soldiers : why they choose to fight |last2=Specht |first2=I |publisher=Lynne Rienner Publishers |year=2004 |isbn=9781588262615 |location=Boulder, Colo. |oclc=53830868 |url-access=registration}}</ref><ref name=":103">{{Cite journal |last1=Gee |first1=David |last2=Taylor |first2=Rachel |date=1 November 2016 |title=Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army? |journal=The RUSI Journal |volume=161 |issue=6 |pages=36–48 |doi=10.1080/03071847.2016.1265837 |issn=0307-1847 |s2cid=157986637}}</ref><ref name=":82">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|title=Child Soldiers Global Report 2008|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2008|access-date=16 May 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181010192928/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|archive-date=10 October 2018|url-status=dead}}</ref>. Qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar koʻpincha psixiatrik kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi, shuningdek, tajovuzkorlikning kuchayishi kabi xulq-atvorning turli muammolariga duch kelishadi, bu esa balogʻat yoshida qashshoqlik va ishsizlikning yuqori xavfiga olib keladi. Buyuk Britaniya va AQShda olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmir bolalar orasida ularni harbiy xizmatga jalb qilish, hatto ular urushga yuborilmagan boʻlsa ham, oʻz joniga qasd qilishga urinish<ref name=":30">{{Cite journal |last1=Ursano |first1=Robert J. |last2=Kessler |first2=Ronald C. |last3=Stein |first3=Murray B. |last4=Naifeh |first4=James A. |last5=Aliaga |first5=Pablo A. |last6=Fullerton |first6=Carol S. |last7=Wynn |first7=Gary H. |last8=Vegella |first8=Patti L. |last9=Ng |first9=Tsz Hin Hinz |date=1 July 2016 |title=Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers |journal=JAMA Psychiatry |language=en |volume=73 |issue=7 |pages=741–9 |doi=10.1001/jamapsychiatry.2016.0600 |issn=2168-622X |pmc=4937827 |pmid=27224848}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/694167/20180327_Suicide_and_open_verdict_deaths_in_the_UK_Regular_Armed_Forces_1984-2017_Tables_and_Figures-O.xls|title=UK armed forces suicide and open verdict deaths: 1984–2017|last=UK, Ministry of Defence|year=2017|access-date=24 May 2018}}</ref> stress bilan bogʻliq ruhiy kasalliklar<ref name=":28">{{Cite journal |last1=Goodwin |first1=L. |last2=Wessely |first2=S. |last3=Hotopf |first3=M. |last4=Jones |first4=M. |last5=Greenberg |first5=N. |last6=Rona |first6=R. J. |last7=Hull |first7=L. |last8=Fear |first8=N. T. |year=2015 |title=Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population? |journal=Psychological Medicine |language=en |volume=45 |issue=9 |pages=1881–1891 |doi=10.1017/s0033291714002980 |issn=0033-2917 |pmid=25602942 |s2cid=3026974}}</ref><ref name=":29">{{Cite journal |last1=Martin |first1=Pamela Davis |last2=Williamson |first2=Donald A. |last3=Alfonso |first3=Anthony J. |last4=Ryan |first4=Donna H. |date=February 2006 |title=Psychological adjustment during Army basic training |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2006-02_171_2/page/157 |journal=Military Medicine |volume=171 |issue=2 |pages=157–160 |doi=10.7205/milmed.171.2.157 |issn=0026-4075 |pmid=16578988 |doi-access=free}}</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish<ref name=":31">{{Cite journal |last1=Head |first1=M. |last2=Goodwin |first2=L. |last3=Debell |first3=F. |last4=Greenberg |first4=N. |last5=Wessely |first5=S. |last6=Fear |first6=N. T. |date=1 August 2016 |title=Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel |journal=Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology |language=en |volume=51 |issue=8 |pages=1171–1180 |doi=10.1007/s00127-016-1177-8 |issn=0933-7954 |pmc=4977328 |pmid=26864534}}</ref><ref name=":33">{{Cite journal |last1=Mattiko |first1=Mark J. |last2=Olmsted |first2=Kristine L. Rae |last3=Brown |first3=Janice M. |last4=Bray |first4=Robert M. |year=2011 |title=Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel |url=https://archive.org/details/sim_addictive-behaviors_2011-06_36_6/page/608 |journal=Addictive Behaviors |volume=36 |issue=6 |pages=608–614 |doi=10.1016/j.addbeh.2011.01.023 |pmid=21376475}}</ref>, va zoʻravonlik yuzaga chiqadi<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref><ref name=":35">{{Cite journal |last=Bouffard |first=L A |year=2005 |title=The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience |url=https://archive.org/details/sim_armed-forces-and-society_winter-2005_31_2/page/273 |journal=Armed Forces & Society |volume=31 |issue=2 |pages=273–295 |doi=10.1177/0095327x0503100206 |s2cid=144559516}}</ref><ref name=":36">{{Cite journal |last1=Merrill |first1=Lex L. |last2=Crouch |first2=Julie L. |last3=Thomsen |first3=Cynthia J. |last4=Guimond |first4=Jennifer |last5=Milner |first5=Joel S. |date=August 2005 |title=Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2005-08_170_8/page/705 |journal=Military Medicine |volume=170 |issue=8 |pages=705–709 |doi=10.7205/milmed.170.8.705 |issn=0026-4075 |pmid=16173214 |doi-access=free}}</ref>. Bir qator shartnomalar bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishini kamaytirish yoki iloji boricha cheklashga qaratilgan<ref name=":3" /><ref>{{Cite web |title=Child Soldiers World Index |url=https://dallaireinstitute.org/child-soldiers-world-index/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Dallaire Institute |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Soldiers International |date=2018 |title=Why 18 Matters: A rights-based analysis of child recruitment |url=https://resourcecentre.savethechildren.net/document/why-18-matters-rights-based-analysis-child-recruitment/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Save the Children Resource Centre |language=en}}</ref>. Child Soldiers International tashkiloti bergan ma‘lumotlariga koʻra, bu kelishuvlar bolalarni ishga olishni kamaytirishga yordam bergan, ammo amaliyot baʼzi hududlarni toʻliq qamrab ololmayapti va bolalar butun dunyo boʻylab harbiy harakatlarda qatnashishda davom etmoqda. Iqtisodiy jihatdan qudratli baʼzi davlatlar 16 yoki 17 yoshli harbiy xizmatchilarga tayanishda davom etmoqda va soʻnggi yillarda qurolli toʻqnashuvlarda yosh bolalardan foydalanish koʻpaydi, chunki jangarilar harakati va ularga qarshi kurashayotgan guruhlar bolalarni koʻp sonni tashkil qilish uchun yollashadi<ref name=":3">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=Louder than words: An agenda for action to end state use of child soldiers|last=Child Soldiers International|year=2012|access-date=19 January 2018}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. == Tarix == Tarix oʻqitilgan va jang qilish uchun foydalanilgan, qoʻllab-quvvatlovchi rollarga tayinlangan, masalan, porter yoki xabarchi, jinsiy qul sifatida foydalanilgan yoki taktik ustunlik uchun tirik qalqon sifatida yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun yollangan bolalar bilan toʻla. Misol uchun, 1814-yilda Napoleon oʻz qoʻshinlariga koʻplab oʻsmirlarni to‘plagan. Minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida qatnashdilar. Bolalar kuchidan XX asr va XXI asrning boshlarida Afrika, Lotin Amerikasi va Yaqin Sharqning ayrim qismlarida foydalanishda davom etildi. Faqat mazkur ming yillikning boshidan boshlab bolalardan harbiy foydalanishni cheklash va kamaytirish boʻyicha xalqaro harakatlar boshlandi. == Hozirgi holat == === Davlat qurolli kuchlari === 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) qabul qilindi. Shundan beri global tendentsiya Straight-18 standarti sifatida 18 va undan kichik yoshdagi bolalarni qurolli kuchlarga yollashni cheklashdan iborat. Qurolli kuchlari boʻlgan koʻpgina davlatlar OPACga aʼzo boʻlishdi, unga koʻra bolalarni yollash bilan shugʻullanuvchi davlatlar bunday vaziyatda jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ majburiyatini oladi. Shunga qaramay, Child Soldiers International 2018-yilda 46 mamlakatda 18 yoshgacha bo‘lgan bolalar hali ham harbiy maqsadlarga jalb qilinayotgani va o‘qitilayotgani haqida xabar berdi. Ulardan koʻpchiligi 17 yoshdan boshlab, ozroq qismi 20 yosh, kami 16 yoshdan boshlab, nomaʼlum qismi esa 16 yoshdan ham kichikroq bolalarni ishga qabul qiladi. Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitasi va boshqalar harbiy tayyorgarlik, harbiy muhit va majburiy xizmat shartnomasi bolalar huquqlariga mos kelmasligini va oʻsmirlarni davlat qurolli kuchlariga jalb qilishni toʻxtatishga chaqirdi. Bolalar oʻsmirlik davrida sogʻlom rivojlanish huquqiga egadir. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudandan (ayniqsa Darfurdan) askar bolalarni yollagan. === Nodavlat qurolli guruhlar === Bularga qurolli kuchlar, isyonchilar, terroristik tashkilotlar, partizanlar harakati, mafkuraviy yoki diniy jihatdan boshqariladigan guruhlar, qurolli ozodlik harakatlari va boshqa turdagi kvaziharbiy tashkilotlar iborat bolalardan foydalanadigan nodavlat qurolli harbiylashtirilgan tashkilotlar kiradi. 2017-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti bolalardan bunday guruhlar tomonidan keng foydalaniladigan 14 davlatni aniqladi: Kolumbiya, Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Iroq, Afgʻoniston, Suriya Mali, Myanma(Birma), Nigeriya, Filippin, Somali, Janubiy Sudan, Sudan va Yaman. Hamma qurolli guruhlar ham bolalardan foydalanmaydi va 1999-yildan beri 60 ga yaqin qurolli guruhlar bu amaliyotni qisqartirish yoki tugatish toʻgʻrisida kelishuvga erishgan. Masalan, 2017-yilga kelib Filippindagi Moro Islomiy Ozodlik Jabhasi (MILF) o‘z saflaridan 2000 ga yaqin bolani ozod qildi, 2016-yilda Kolumbiyadagi FARC-EP partizan harakati bolalarni yollashni to‘xtatishga rozi bo‘ldi. Boshqa mamlakatlar, xususan, Afgʻoniston, Iroq, Nigeriya va Suriyada teskari tendensiya kuzatilmoqda bu yerda islomiy jangarilar va ularga qarshi boʻlgan guruhlar bolalarni yollash, oʻqitish va ulardan foydalanishni kuchaytirdilar. === Global taxmin === 2003-yilda Brukings Institutidan PW Singer, askar oʻsmirlar hududlarda davom etayotgan mojarolarning toʻrtdan uch qismida ishtirok etishini taxmin qildi. Oʻsha yili BMTning Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi (UNOCHA) bu bolalarning koʻpchiligi 15 yoshdan oshgan, ammo baʼzilari undan yoshroq boʻlganini xabar qildi. Bugungi kunda qurolli toʻqnashuvlar boʻlayotgan BMT rasmiylari va boshqa uchinchi tomonlarning kirishiga toʻsqinlik qiladigan hududlarda bolalardan harbiy foydalanishning keng tarqalganligi sababli, qancha bolalar jabrlanganini taxmin qilish qiyin. 2017-yilda Child Soldiers International tashkiloti dunyo boʻylab bir necha oʻn minglab bolalar, ehtimol 100 000 dan ortiq bolalar mamlakat qurolli kuchlari va nodavlat harbiy tashkilotlarda harbiy taʼlim olganini hisobladi va 2018-yilda tashkilot oʻsmirlar harbiy harakatlarda qatnashish uchun foydalanilgani haqida xabar berdi. 2018-yilda ular kamida 18 qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etgan. Qizlar askar bolalarning 40 % dan ortigʻini tashkil qilishi aniqlangan. == Bolalardan foydalanishning mantiqiy asoslari == Bolalarning jismoniy va psixologik jihatdan kattalarga nisbatan yosh boʻlishlariga qaramay, mamlakat va nodavlat harbiy tashkilotlarning ularni izlashiga koʻplab sabablari bor. Keltirilgan misollarga quyidagilar kiradi: Piter V. Singerning fikricha, oʻsmirlar osonlik bilan boshqara oladigan yengil avtomatik qurollarning global miqyosda tarqalishi bolalardan bevosita jangchilar sifatida foydalanishni yanada qulayroq qildi. Romeo Daller aholining haddan tashqari koʻpayishi bolalarni harbiy tashkilotlar uchun arzon va qulay manbaga aylantirishdagi roliga ishora qigan. Rojer Rozenblatt oʻsmirlar kattalarga qaraganda din, sharaf, obroʻ-eʼtibor, qasos va burch kabi pul bilan olib boʻlmaydigan ragʻbatlar uchun kurashishga tayyor ekanligini taʼkidladi. Bir qancha sharhlovchilar, jumladan, Bernd Beber, Kristofer Blattman, Deyv Grossman, Maykl Uessels, MakGurk va uning hamkasblari, bolalar kattalarga qaraganda itoatkor va moslashuvchan boʻlganligi sababli, ularni boshqarish, aldash va ularga yot gʻoyalar singdirish osonroq ekanligini taʼkidladilar . Devid Gi va Reychel Teylor Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni ayniqsa kambagʻal oilalardan boʻlganlarni jalb qilish osonroq ekanligini aniqladi. Baʼzi qurolli guruhlar rahbarlarining taʼkidlashicha, oʻsmirlar oʻzlarining yosh boʻlishlariga qaramay, jangovar boʻlinmaga jangchilar sifatida oʻzlarining fazilatlarini olib kelishadi, ular koʻpincha ajoyib darajada qoʻrqmas, chaqqon va chidamlidir. Baʼzi oʻsmirlar harbiy tashkilotlarga majburan jalb qilinsa, aldanib yoki pul bilan olinsa, boshqalari oʻz xohishi bilan qoʻshiladi. Buning sabablari koʻp. 2004-yilda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalarni oʻrganishda Reychel Brett va Irma Spekt harbiy xizmatga kirishni ragʻbatlantiradigan bir qator omillarga ishora qildilar, xususan: Qashshoqlik, shu jumladan taʼlim yoki ishga joylashish imkoniyatlarining yetishmasligi Urushning madaniy normallashuvi Yangi doʻstlar izlash Qasos (masalan, doʻstlar va qarindoshlarning oʻldirilganini koʻrgandan keyin) „Jangchi“ roli yetuklikka oʻtish marosimini taʼminlaydi degan umidlar. XX asrning oxirlari taxminan 1990-yillarda Kambodja qurolli kuchlari tomonidan yollangan bolaning quyidagi soʻzlari koʻplab bolalarning qoʻshilish fikrlariga xosdir: Men ota-onamda ovqat yoʻqligi va maktabga bormasligim sababli qoʻshildim. . . Men minalar haqida oʻylardim, lekin nima ham qilishimiz mumkin — bu buyruq [oldingi chiziqqa borish]. Bir kuni kimdir mening oldimda minani bosdi va u yaralanib vafot etdi. . . O‘shanda men 60 metr narida radio yonida turgan edim. Men uning oʻlganini koʻzim bilan koʻrdim. . . Men har bir boʻlimda yosh bolalarni koʻraman. . . Ishonchim komilki, yana bir-ikki yil askarligimcha qolaman. Harbiy bo‘lishni to‘xtatsam, hech qanday mahoratim yo‘qligi uchun biror joyda ishlolmayman. Men keyin nima qilishimni bilmayman. . . == Bolalarga taʼsiri == Bolalarga harbiy hayotning taʼsir koʻlami birinchi marta xalqaro hamjamiyat tomonidan BMT Bosh Assambleyasi topshirgan „Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri“ (1996-yilda) nomi bilan inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machel tomonidan tayyorlangan yirik hisobotda maʼlum qilingan. Hisobot, ayniqsa, yosh bolalardan foydalanish bilan bogʻliq boʻlib, har yili dunyo boʻylab koʻp minglab bolalar oʻlib ketayotgani, mayib-majruh boʻlib, psixiatrik jarohatlar olganligi haqidagi dalillarni taqdim etgan. Grasa Machelning hisobotidan keyin oʻtkazilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar ruhiy kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi va xatti-harakatlari bilan bogʻliq muammolarning sezilarli darajada yuqori xavfiga duch kelishadi. Masalan, Falastin va Ugandada olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, sobiq askar bolalarning yarmidan koʻpi travmadan keyingi stress buzilishi alomatlarini koʻrsatgan va Ugandadagi har oʻninchi boladan toʻqqiztasida ruhiy tushkunlik holati ijobiy boʻlgan. Falastinlik tadqiqot olib boruvchilar, shuningdek, qurolli toʻqnashuvlarda yuqori darajadagi zoʻravonlikka duchor boʻlgan bolalar boshqa bolalarga qaraganda tajovuzkorlik va agressiyani koʻrsatish ehtimoli koʻproq ekanligini aniqladilar. Ushbu taʼsirlarning umumiy taʼsiri odatda kattalardagi qashshoqlik va doimiy ishsizlikning yuqori xavfini oʻz ichiga oladi. Human Rights Watch tashkilotiga bergan maʼlumotlarga koʻra, qurolli kuchlar va guruhlar yollangan bolalarni hibsga olganlarida ularga koʻproq zarar yetkaziladi. Bolalar koʻpincha yetarli oziq-ovqatsiz, tibbiy yordamsiz yoki boshqa gʻayriinsoniy sharoitlarda hibsga olinadi va baʼzilari hibs paytida jismoniy va jinsiy qiynoqlarga duchor boʻlishadi. Baʼzilari oilasi bilan qoʻlga olinadi yoki oila aʼzolaridan birining faoliyati tufayli hibsga olinadi. Advokatlar va qarindoshlarning har qanday sud majlisida ishtiroki koʻpincha taqiqlanadi. Boshqa tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, bolalarni, shu jumladan katta yoshdagi bolalarni harbiy xizmatga olish, hatto ular balogʻatga yetgunga qadar qurolli toʻqnashuvlarda qoʻllanilmasa ham, zararli taʼsir koʻrsatadi. Qoʻshma Shtatlardagi harbiy akademiklar harbiy tayyorgarlikni (barcha yoshdagi) doimiy stress sharoitida „intensiv singdirish“ sifatida tavsiflaydilar, uning asosiy maqsadi chaqiriluvchilarning soʻzsiz va darhol boʻysunishini oʻrgatishdir. Ilmiy tadqiqotlarlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmirlar kattalarga qaraganda yuqori stressli muhitga moyil, masalan, boshlangʻich harbiy tayyorgarlikka, ayniqsa bolalik davridagi qiyinchiliklarga duchor boʻlganlar oʻzlarini koʻproq himoyasiz sezishadi. Roʻyxatga olish, hattoki chaqiriluvchilar urushga yuborilishidan oldin ham, AQShda oʻz joniga qasd qilishga urinish xavfi yuqori. AQSh va Buyuk Britaniyada ruhiy kasalliklarning yuqori xavfi, spirtli ichimliklarni suiisteʼmol qilish xavfi yuqori va zoʻravonlik xulq-atvorining yuqori xavfi chaqiriluvchilarning harbiy xizmatga kirishdagi holatiga, yoshiga bogʻliq. Harbiy muhit, shuningdek, zoʻravonlik va jinsiy zoʻravonlikning yuqori darajasi bilan tavsiflanadi. Harbiy xizmatga chaqirish amaliyotlari oʻsmirlik davridagi bolalarning zaif tomonlariga zarba berishi ham aniqlangan. Xususan, Germaniya, Buyuk Britaniya va AQSh dalillari shuni koʻrsatdiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kambagʻal oilalardan boʻlgan bolalarni xavf va cheklovlarni oʻtkazib yuboradigan marketing yordamida nishonga olishadi. Baʼzi akademiklarning taʼkidlashicha, bunday marketing oʻsmirlik davrida hissiy jihatdan asoslangan qarorlar qabul qilishda psixologik moyillikdan foydalanadi. == Xalqaro huquq == === Bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish === '''Bolaning taʼrifi''' Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya bola deb 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni deb belgilab bergan. Parij tamoyillari qurolli kuchlar yoki qurolli guruh bilan bogʻlangan bolani quyidagicha belgilaydi: …qurolli kuchlar yoki qurolli guruh tomonidan har qanday lavozimda, shu jumladan, ular bilan cheklanmagan holda, jangchilar, oshpazlar, yuk tashuvchilar, josuslar yoki jinsiy maqsadlar uchun, yoki boʻlmasa xabarchilar sifatida foydalaniladigan 18 yoshga to‘lmagan har qanday shaxsdir. Hujjat Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi tomonidan tasdiqlangan. Bu nafaqat harbiy harakatlarda qatnashayotgan balki bevosita uning yaqinida ishtirok etayotgan bolalarga tegishli. '''15 yoshgacha boʻlgan bolalar''' 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar (1977-yil, 77.2-modda), Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (1989) va Xalqaro jinoiy sudning Rim statuti (2002) hammasi mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlarga va qurolli boʻlmagan kuchlarga bolalarni ishlatishni taqiqlaydi. Davlatlarning qurolli guruhlari 15 yoshgacha bo‘lgan bolalarni bevosita qurolli to‘qnashuvlarda (texnik jihatdan „jang“ harakatlarda) ishlatadigan boʻlsa bu [[urush jinoyati sifatida tan olingan. '''18 yoshgacha bo'lgan bolalar''' Qurolli kuchlarga ega boʻlgan aksariyat mamlakatlar shuningdek, bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) (2000-yil) va Bolalar mehnatining eng yomon shakllari (1999-yilda boʻlib oʻtgan) konvensiyasining yuqori standartlari bilan bogʻliq boʻlib, ular bolalarni 18 yoshga yetguncha majburiy yollashni taqiqlaydi. OPAC protokoli, shuningdek, hali ham bolalarni (16 yoshdan boshlab) yollash bilan shugʻullanadigan hukumatlardan „18 yoshga toʻlmagan shaxslar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrishni“ talab qiladi. Bundan tashqari, OPAC nodavlat qurolli guruhlarga garchi buning qonuniy kuchi mavhum boʻlsa-da, har qanday sharoitda bolalarni yollashni taqiqlaydi. Dunyodagi eng yuqori standart Afrikaning Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Xartiyasi tomonidan belgilangan, u mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni har qanday sharoitda ham yollashni taqiqlaydi. Afrikaning aksariyat davlatlari Xartiyani ratifikatsiya qilgan. '''Cheklovlar va bo'shliqlar''' OPAC aʼzosi boʻlmagan mamlakatqurolli kuchlar Jeneva konvensiyalarining I Protokolida belgilangan quyi standartlarga boʻysunadilar, bu esa qurolli kuchlarga oʻn besh yoshdan oshgan bolalarni jangovar harakatlarda qoʻllashga va ixtiyoriy ravishda kuzatuvchi sifatida qatnashgan yosh bolalardan foydalanishga guvoh boʻlsalar bu haqida xabar beradilar: Xalqaro Qizil Xoch Qoʻmitasi mojaro tomonlariga „barcha zarur choralarni koʻrish“ni taklif qildi, bu yakuniy matnda „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ kerak, bu butunlay taqiq emas, chunki amalga oshirish mumkin degan maʼnoni anglatadi „bajarilishi yoki amalga oshirilishi mumkin.“ „Harbiy harakatlarda ishtirok etish“ bandi boʻyicha muzokaralar chogʻida koʻngilli bolalarning harbiy maʼlumotlarni yigʻish va uzatish, tashishda yordam berish kabilar harbiy harakatlarga bilvosita jalb etish deb baholanadi. Biroq, 1949-yil 12-avgustdagi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha va 1977-yilda qabul qilingan Xalqaro qurolli boʻlmagan mojarolar qurbonlarini himoya qilish toʻgʻrisidagi II Protokolning 4.3.c moddasida „oʻn besh yoshga toʻlmagan bolalar“ qurolli kuchlar yoki guruhlarga chaqirilmaydi va jangovar harakatlarda qatnashishi mumkin emas". deyiladi. == Bolalarni ozod qilish va reintegratsiya qilish standartlari == OPAC hukumatlardan harbiy harakatlarda yollangan yoki foydalanilgan bolalarni o‘z yurisdiksiyasi doirasida demobilizatsiya qilishni hamda ularning jismoniy va ruhiy holatlarini tiklanishi va ijtimoiy reintegratsiyasi uchun yordam ko‘rsatishni talab qiladi. Urush, fuqarolarning tartibsizliklari, fuqarolar urushi, turli qurolli toʻqnashuvlar va boshqa favqulodda vaziyatlarda bolalar va yoshlarni, shuningdek, Birlashgan Millatlar Tashkilotining Favqulodda va qurolli toʻqnashuvlarda ayollar va bolalarni himoya qilish toʻgʻrisidagi deklaratsiyasiga muvofiq himoya qilishni taklif etadi. Qurolli guruhlarning sobiq aʼzolarini tegishli ravishda qurolsizlantirish, demobilizatsiya qilish va reintegratsiya qilish jarayonlari uchun Birlashgan Millatlar Tashkiloti 2006-yilda Integratsiyalashgan standartlarni ishlab chiqishni boshladi. == Harbiy jinoyatlar == Hozirda bolalarni urush jinoyatlari uchun urush qonunlarida belgilangan javobgarlikka tortilishi kerakmi, degan fikr mavjud. Xalqaro huquq urush jinoyatlarini sodir etgan bolalarni jinoiy javobgarlikka tortishni taqiqlamaydi, biroq Bola huquqlari to‘g‘risidagi konvensiyaning 37-moddasida belgilanganidek, bola olishi mumkin bo‘lgan jazo cheklanadi: „oʻn sakkiz yoshga toʻlmagan shaxslar tomonidan sodir etilgan jinoyatlarga o‘lim jazosi ham, ozod qilish imkoniyatisiz umrbod qamoq jazosi ham belgilanmaydi. .“ '''Syerra-Leone misoli''' Syerra-Leoneda yuz bergan fuqarolar urushidan soʻng, BMT Syerra-Leone boʻyicha Maxsus sudga (SCSL) 15 va undan katta yoshdagi sobiq jangchilarni gumanitar qonunlarni, shu jumladan urush jinoyatlarini buzganliklari uchun sud qilishni buyurdi. Biroq, Parij tamoyillari qurolli toʻqnashuvlarda qatnashgan bolalar, hatto ular jinoyatchi boʻlsa ham, birinchi navbatda qurbon sifatida koʻrilishi kerak degan fikrni ilgari surdi: Ushbu tamoyil Sud nizomida oʻz aksini topgan boʻlib, u jinoiy javobgarlikka tortishni istisno qilmagan, lekin sobiq askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiya qilish zarurligini taʼkidlab oʻtgan. Syerra-Leone mamlakat tribunalining birinchi bosh prokurori David Crane nizomni qanchalik jirkanch jinoyatlar sodir etgan bo‘lishidan qatʼi nazar, bolalarning o‘zini emas, balki bolalarni ishga yollagan kishilarni jinoiy javobgarlikka tortish foydasiga talqin qildi. '''Omar Khadr misoli''' AQShda prokurorlar kanadalik Omar Khadrni Afgʻonistonda 16 yoshga toʻlmaganida va Tolibon safida AQSh kuchlariga qarshi jang qilganlikda aybladilar. Ushbu jinoyatlarga AQSh qonunchiligiga koʻra umrbod qamoq jazosi beriladi. 2010-yilda qiynoq va tazyiq ostida boʻlgan Xadr urush qonunlarini buzgan holda qotillik, qotillikka urinish, fitna, terrorizmga moddiy yordam koʻrsatish va josuslikda aybdor deb topildi. Xadrni bir yillik qamoqdan soʻng Kanadaga deportatsiya qilinishini koʻrsatadigan kelishuv bitimining bir qismi sifatida taklif qilindi. Umar Xadr Guantanamo qamoqxonasida qoldi va Kanada hukumati uning vataniga qaytarilishini kechiktirgani uchun xalqaro tanqidlarga uchradi. Oxir-oqibat, Xadr 2012-yil sentabr oyida Kanada qamoqxonasiga oʻtkazildi va 2015-yil may oyida Alberta sudyasi tomonidan garov evaziga ozod qilindi. 2016-yilda Xadr AQShning harbiy jinoyatchi sifatida hukm qilinganligi ustidan shikoyat qilgan. BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili hukm chiqarilishidan oldin AQShning Guantanamodagi harbiy komissiyasiga maktub yozib, Khadrni reabilitatsiya dasturiga muvofiq qoʻyib yuborishni soʻrab murojaat qilgan. Oʻz maktubida u Khadr „oʻsmir askarbola hikoyasini ifodalaydi: vijdonsiz guruhlar tomonidan kattalarning oʻzlari tushunmaydigan janglarda qatnashish taklifi bilan harakat qilish uchun yollangan“.ini aytadi. == Birlashgan Millatlar Tashkilotining roli == === Tarixi === Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning yakuniy matni (1989-yilda qabul qlingan) 18 yoshgacha boʻlgan barcha bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlamaganidan keyin bolalar huquqlari himoyachilarining hafsalasi pir boʻldi va ular bu maqsadga erishish uchun yangi shartnoma tuzishni talab qila boshladilar. Natijada, yangi tashkil etilgan Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita ikkita tavsiya berdi: birinchidan, qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri boʻyicha BMTdan yirik tadqiqot oʻtkazishni soʻrash; ikkinchidan, konvensiyaga qo‘shimcha protokol bo‘yicha muzokaralar olib borish uchun BMTning Inson huquqlari bo‘yicha komissiyasi aʼzolaridan iborat ishchi guruhini tuzish. Har ikkala taklif ham qabul qilindi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitaga javob berar ekan, „qurolli toʻqnashuvlar natijasida dunyoning koʻplab qismlarida bolalarning ahvoli keskin yomonlashganini“ tan oldi va inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machelga yirik tadqiqot oʻtkazishni topshirdi. Machel hisoboti, Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri, 1996-yilda nashr etilgan Hisobotda qayd etilgan: Hech shubha yoʻqki, eng dolzarb ustuvor vazifalardan biri 18 yoshgacha boʻlgan barchani qurolli kuchlar safidan chetlashtirishdir Shu bilan birga, BMTning Inson huquqlari boʻyicha komissiyasi bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanish boʻyicha standartlarni oshirish boʻyicha muzokaralar olib borish uchun ishchi guruh tuzdi. Murakkab muzokaralar va global kampaniyadan soʻng, yangi shartnoma 2000-yilda Bolalar huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning qurolli mojarolarga jalb etilishi toʻgʻrisidagi fakultativ protokoli sifatida kelishib olindi. Shartnoma bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda bevosita ishtirok etishini ham, ularni 16 yoshdan boshlab mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga jalb qilishni ham taqiqlaydi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi 2000-yil 25-maydagi 54/263- rezolyutsiya bilan shartnomani Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokol sifatida qabul qildi. Protokol 2002-yil 12-fevralda kuchga kirdi. Bosh kotibning bolalar va qurolli mojarolar bo'yicha maxsus vakili Machelning eʼlon qilgan hisoboti BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili (SRSG-CAAC) uchun yangi mandatga olib keldi. SRSG vazifalari orasida Bosh kotibning bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha yillik hisoboti loyihasini ishlab chiqish kiradi, unda butun dunyodan bolalarni yollash va ulardan foydalanishning eng yomon holatlari roʻyxati va tavsifi sanab oʻtilgan. === Xavfsizlik Kengashi === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Xavfsizlik Kengashi muntazam ravishda munozaralar, hisobotlarni qabul qilish va „Qurolli toʻqnashuvdagi bolalar“ sarlavhasi ostida rezolyutsiyalarni qabul qilish uchun yigʻiladi. Ushbu masala boʻyicha birinchi rezolyutsiya 1261-sonli qaror 1999-yilda qabul qilingan. 2004-yilda 1539-sonli rezolyutsiya bir ovozdan qabul qilindi, u askar bolalardan foydalanishni qoraladi va BMT Bosh kotibiga monitoring va hisobot berish mexanizmi deb nomlanuvchi amaliyotni kuzatish va hisobot berish vositasini yaratishni topshirdi. === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi === Bosh kotib bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha har yili yillik hisobotini eʼlon qiladi. 2017-yilgi hisobotda 2016-yilda qurolli guruhlar tomonidan bolalardan keng foydalanilgan 14 ta davlat (Afg‘oniston, Kolumbiya, Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Iroq, Mali, Myanma (Birma) , Nigeriya, Filippin, Somali, Janubiy Sudan, Sudan, Suriya, va Yaman) va davlat qurolli kuchlari jangovar harakatlarda bolalardan foydalangan oltita davlat (Afgʻoniston, Myanma (Birma) , Somali, Sudan, Janubiy Sudan va Suriya) davlatlarini keltiradi. 2011-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun ekstremal chora-tadbirlar hisobotiga koʻra, mojaro hududlarida zoʻravonlik harakatlariga jalb qilingan bolalar masalasini koʻtargan. == Bugungi kunda harbiy xizmatdagi bolalar - mintaqa va mamlakatlar bo'yicha == Ushbu bo'lim bugungi kunda bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanishni o'z ichiga oladi. === Afrika === 2003-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotining Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi maʼlumotlariga koʻra, butun dunyo boʻylab davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarda qatnashgan bolalarning yarmidan koʻpi Afrikada boʻlgan. 2004-yilda Child Soldiers International tashkiloti maʼlumotlariga koʻra, qitʼada 100 000 bolalar davlat va nodavlat qurolli kuchlarda foydalanilgan va 2008-yildagi hisob-kitoblarga koʻra, jami 120 000 bola yoki harbiy harakatlarda qatnashgan. Afrikaning aksariyat mamlakatlari ratifikatsiya qilgan Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Afrika Xartiyasi (1990-yil) 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni barcha turdagi harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlaydi. Ushbu qabul qilingan xartiyaga qaramay, BMT maʼlumotlariga koʻra, 2016-yilda Afrikaning yetti davlatida (Markaziy Afrika Respublikasi, Nigeriya, Kongo Demokratik Respublikasi, Somali, Mali, Janubiy Sudan, Sudan) bolalar qurolli guruhlar va uchtasida (Sudan, Somali va Janubiy Sudan) davlat qurolli kuchlari tomonidan foydalanilgan. Afrikada joylashgan harbiy tashkilotlardagi bolalar sonini kamaytirish boʻyicha xalqaro saʼy-harakatlar 1997-yilda ishlab chiqilgan Keyptaun tamoyillaridan keyin boshlandi. Prinsiplar Afrika hukumatlariga oʻsha paytda muzokaralar olib borilayotgan OPAC majburiyatlarini bajarishni va harbiy xizmatga yollash uchun minimal yoshni 15 dan 18 ga oshirishni taklif qildi. Prinsiplar, shuningdek, bola askarga 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni „har qanday turdagi muntazam yoki tartibsiz qurolli kuchlar yoki guruhning har qanday maqomdagi bir qismi boʻlgan … shu jumladan jinsiy maqsadlar uchun yollangan qizlarni ham qamrab oladi“ . . ." . 2007-yilda Parijda boʻlib oʻtgan „Urushdan ozod bolalar“ konferensiyasi Parij tamoyillarini ishlab chiqdi, ular Keyptaun tamoyillarini takomillashtirish va yangilash, ularni global miqyosda qoʻllash va hozirgi bolalar askarlarini qayta integratsiya qilishning amaliy yondashuvini belgilab berdi. === Markaziy Afrika Respublikasi === Markaziy Afrika Respublikasida qurolli guruhlar tomonidan bolalardan foydalanish tarixdan keng tarqalgan. 2012 va 2015-yillar oraligʻida 10 000 ga yaqin bolalar milliy qurolli mojarolarda qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan. 2016-yil maʼlumotlariga koʻra bu haliyam davom etmoqda. Musulmon Séléka qurolli guruhlar koalitsiyasi va asosan nasroniylardan iborat Anti-balaka jangarilari bolalardan shu tarzda ayovsiz foydalangan. Baʼzilarining yoshi sakkizda . 2015-yil may oyida boʻlib oʻtgan Forum de Bangui (hukumat, parlament, qurolli guruhlar, fuqarolik jamiyati va diniy yetakchilar yig‘ilishi)da bir qator qurolli guruhlar minglab bolalarni demobilizatsiya qilish togʻrisida kelishib oldilar. 2016-yilda Markaziy Afrika Respublikasiga barqarorlik oʻlchovi qaytdi va BMT maʼlumotlariga koʻra, 2691 oʻgʻil va 1206 qiz qurolli guruhlardan rasman ajratildi. Shunga qaramay, bolalarni harbiy maqsadlarda ishga olish va ulardan foydalanish oʻsha yil davomida taxminan yana 50 foizga koʻtarildi, bu raqamlar asosan Lord qarshilik armiyasiga tegishli. === Kongo Demokratik Respublikasi === Minglab bolalar Kongo Demokratik Respublikasi (DRC) armiyasida va turli isyonchi qurolli kuchlarda xizmat qiladi. Maʼlumotlarga koʻra, Ikkinchi Kongo urushi avjida 30 000 dan ortiq bolalar mojaroning turli tomonlari bilan jang qilgan. „Kony 2012“ filmida Rabbiyning qarshilik armiyasi bu bolalarni yollagani daʼvo qilingan. Hozirgi vaqtda Kongo Demokratik Respublikasi dunyodagi eng yuqori askar bolalardan biriga ega mamlakat. Xalqaro sud urush davridagi bu amaliyotlar boʻyicha hukm chiqardi. Thomas Lubanga Dyilo, KDRdagi harbiy qoʻmondonlardan biri, 2002 va 2003-yillar oraligʻida bolalar askarlarini yollashdagi roli uchun 14 yillik qamoq jazosiga hukm qilindi. Lubanga Kongo vatanparvarlari ittifoqiga va uning qurolli qanoti Kongoni ozod qilish uchun vatanparvarlik kuchlariga rahbarlik qilgan. Bolalar Ituridagi qurolli toʻqnashuvda jang qilishga majbur boʻlishdi. === Somali === 2004-yilda Child Soldiers International tomonidan eʼlon qilingan hisobotda 1991-yildan beri 200 000 nafar bola oʻz irodasiga zid ravishda mamlakat qurolli kuch tarkiblariga jalb qilingani taxmin qilingan. 2017-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Antoniu Guterrish BMT hisobotiga izoh berib, mamlakatdagi „Ash-Shabob“ aʼzolarining 50 foizdan ortigʻini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil qiladi, baʼzi paytlari esa toʻqqiz yoshga toʻlmagani ham jangga joʻnatiladi degan edi. Hisobotda 2010-yilning 1-aprelidan 2016-yilning 31-iyuliga qadar Somalida 6163 nafar bola yollangani, ulardan 230 nafari qizlar ekanligi tasdiqlandi. „Ash-Shabob“ bu yollashning yetmish foizini tashkil qilgan. Somali milliy armiyasi ham bolalarni askarlikka yollash boʻyicha yuqori oʻrinlarda turadi. === Sudan === 2004-yilda 17 000 ga yaqin bolalar davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan. O‘sha paytdagi asosiy qurolli muxolifat guruhi — Sudan Xalq ozodlik armiyasi (SPLA) tarkibida 5000 ga yaqin bola bor edi. Baʼzi sobiq bolalar askarlik paytida sodir etgan jinoyatlari uchun oʻlimga hukm qilingan. 2006-yilda bolalar Chaddagi qochqinlar lagerlaridan ham jalb qilingan va minglab bolalar Darfurdagi mojaroga tortilgan. 2005-yilda hukumat OPAC shartnomasini ratifikatsiya qildi va 2008-yilga kelib mamlakatda bolalardan harbiy maqsadda foydalanish kamaydi, ammo davlat qurolli kuchlari ham, SPLA ham ularni yollash va ishlatishda davom etgan. Bolalardan foydalanish kamayishda davom etdi, biroq 2017-yilda BMT hukumat kuchlarida hanuz12 yoshli bolalar borligi toʻgʻrisida xabarlar oldi. === Uganda === „Ugandadagi LRA armiyasida asosan askar sifatida oʻqitilgan. Ugandadagi barcha boshqa yoki oldingi isyonchi guruhlardan farqli oʻlaroq, LRA bolalarni (yaxshisi oʻn ikki yoshdan oʻn toʻrt yoshgacha) zoʻravonlik bilan oʻgʻirlash yoki qul qilishni oʻzining asosiy usuliga aylantirgan va oʻz faoliyatini tinch aholiga hujum qilishga qaratgan“. === Zimbabve === 2003-yilda Guardian gazetasi Zimbabveda davlat tomonidan homiylik qilinadigan yoshlar qurolli kuchlari Milliy Yoshlar Xizmati tomonidan inson huquqlarining koʻplab buzilishi haqida xabar berdi. Dastlab vatanparvar yoshlar tashkiloti sifatida tashkil etilgan bu tashkilot 10 yoshdan 30 yoshgacha boʻlgan yoshlardan iborat harbiylashtirilgan guruhga aylandi va mamlakatdagi norozilikni bostirish uchun foydalanildi. Tashkilot nihoyat 2018-yilning yanvarida taqiqlangan. === Amerika === '''Boliviya''' 2001-yilda Boliviya hukumati 14 yoshgacha boʻlgan bolalar yollash boʻyicha tekshiruvlar paytida qurolli kuchlarga majburan chaqirilgan boʻlishi mumkinligini tan oldi. Boliviya armiyasining 40 % ga yaqinini 18 yoshdan kichiklar, yarmini esa 16 yoshdan kichiklar tashkil qiladi. 2018-yil holatiga koʻra , Boliviya bolalarni 17 yoshdan boshlab kattalar harbiy xizmatga chaqirishni boshlashga taklif qiladi. '''Braziliya''' Braziliyada Komando Vermelho kabi mahalliy uyushgan jinoiy guruhlar bolalarni giyohvand moddalarni tayyorlash va qotillik qilish uchun yollashadi, lekin politsiya va boshqa raqib guruhlar ularga qarshi kurashadilar. Shuningdek, braziliyalik militsionerlar bolalarni Komando Vermelyoga qarshi kurashga jalb qilganlar. '''Kanada''' Kanadada odamlar 16 yoshidan boshlab ota-ona ruxsati bilan Kanada kuchlarining zaxira qismiga, biroz ulgʻaygach, 17 yoshida ota-ona ruxsati bilan oddiy tarkibga qoʻshilishlari mumkin. Lekin ular 18 yoshga toʻlgunga qadar xizmat safariga koʻngilli boʻlishlari mumkin emas. '''Kolumbiya''' Kolumbiyadagi qurolli mojaroda, 1960-yillarning oʻrtalaridan hozirgi kungacha, qatnashgan jangchilarning toʻrtdan bir qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan va hozir ham shunday. 2004-yilda Kolumbiya bolalar askarlaridan foydalanish boʻyicha dunyoda toʻrtinchi oʻrinni egalladi. Hozirda mamlakatda qurolli guruhlarda 11-14 ming bola bor. Hukumat bilan muzokaralar chogʻida qurolli guruhlar voyaga yetmaganlarni savdolashish vositasi sifatida yollashni toʻxtatishni taklif qilishdi, ammo ularni qoniqtirmadi. Bjørkhaugning taʼkidlashicha, aksariyat bolalar askarlikka ixtiyoriy ishtirok etish va majburlashning kombinatsiyasi orqali yollangan. 1998-yilda Human Rights Watch matbuot bayonotida baʼzi partizan boʻlinmalarining 30 foizi bolalardan iborat boʻlgan . Xuddi shu press-relizda hukumat bilan bogʻliq boʻlgan harbiylashtirilgan boʻlinmalarning baʼzilari 50 foizgacha bolalardan iborat ekanligi, jumladan, sakkiz yoshli baʼzilari ham borligi taxmin qilingan. 2005-yilda Kolumbiyada 11 000 ga yaqin bola chap yoki oʻng qanot harbiy kuchlari safida xizmat qilgan. „Kolumbiyadagi bolalar jangchilarining taxminan 80 foizi ikki chap qanot partizan guruhlaridan biriga, FARC yoki ELNga tegishli. Qolgan jangchilar harbiylashtirilgan saflarda, asosan AUCda xizmat qilishadi“. P.W. Singerning soʻzlariga koʻra, FARC tomonidan 1998-yilda Guatape GESiga hujumda sakkiz yoshli jangarilar ishtirok etgan va 2001-yilda FARC oʻquv videosida 11 yoshli oʻgʻil bolalar raketalar bilan ishlayotgani tasvirlangan. Guruh shuningdek, Venesuela, Panama va Ekvadordan kelgan bolalarni ham qabul qiladi. Kolumbiya hukumati xavfsizlik kuchlari bolalarni rasman ishga qabul qilmaydi, chunki majburiy va ixtiyoriy yollash uchun qonuniy yosh 18 deb belgilangan. Shu bilan birga, talabalar harbiy oʻrta maktablarda kursant sifatida roʻyxatdan oʻtishlari va mos ravishda 16 yoki 17 yoshlilar havo kuchlari yoki milliy armiya tayyorlash dasturlariga kirishlari mumkin. Bundan tashqari, qoʻlga olingan dushman bolalari Kolumbiya harbiylari tomonidan razvedka maʼlumotlarini yigʻish uchun ishlatilgan. 2016-2017-yillarda FARC partizan guruhlariga qarshi demobilizatsiya harakatlari mojarosiga barham berib, zo‘ravonlikka jalb qilingan bolalar sonini cheklab qo‘yishiga umid qildi. Biroq, boshqa qurolli guruhlar hali demobilizatsiya qilinmagan va mojaro hozirgacha toʻliq hal etilmagan. '''Kuba''' Kubada o‘g‘il bolalar va qizlar uchun majburiy harbiy xizmat yoshi 17 yoshni tashkil etadi. Erkak o‘smirlarga hududiy qo‘shinlar qurolli kuchsi safiga majburiy xizmat muddatidan oldin ruxsat etilgan. '''Gaiti''' Gaitida siyosiy zoʻravonlik bilan shugʻullanuvchi turli erkin tashkil etilgan qurolli guruhlarda qatnashayotgan bolalar soni nomaʼlum. '''Meksika''' Meksikada bolalar Meksikadagi narkotiklar urushida Fors koʻrfazi karteli kabi jinoiy tashkilotlar tomonidan hukumat va boshqa raqib kartellarga qarshi kurashish uchun foydalaniladi. Ammo bularning soni maʼlum emas. Shuningdek, Grupos de autodefensa comunitaria (Avtomatik himoya guruhi) oʻz qishloqlarini mahalliy jinoiy guruhlarning zoʻravonligidan himoya qilish uchun baʼzi vaqtda bolalarni yollaydi, askar bolalarini jalb qiladigan oʻzini-oʻzi himoya qilish guruhlaridan biri bu Coordinadora Regional de Autoridades Comunitarias-Pueblos Fundadores (CRAC-PF) boʻlib, u Los Ardillos, Beltran Leyva kartelidan ajralib chiqqan jinoiy guruh bilan qarama-qarshilikda. CRAC-PF va Los Ardillos oʻrtasidagi janglar 53 kishining oʻlimiga sabab boʻlgan. '''Qo'shma Shtatlar''' Qoʻshma Shtatlarda 17 yoshli oʻsmirlar ota-onalarning yozma roziligi bilan qurolli kuchlarga qoʻshilishlari mumkin. 2015-yil holatiga koʻra har yili 16 000 ga yaqin 17 yoshli yigitlar harbiy xizmatga chaqiriladi. AQSH armiyasi maktablar bilan ishga yollashga boʻlgan taʼminlashni yondashuvning „tayanch toshi“ deb taʼriflaydi . Bolalar huquqlarini himoya qilish tashkilotlari AQSh qurolli kuchlari xodimlarini bolalarga tayanishini tanqid qildi. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShga harbiy xizmatga kirishning minimal yoshini 18 yoshga koʻtarishni tavsiya qildi. 1990-yillarda OPAC shartnomasi boʻyicha muzokaralarda AQSh Buyuk Britaniyaga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 dan oshmasligiga keskin qarshi chiqdi. Natijada shartnomada eng kam 16 yosh belgilangan . AQSh shartnomani 2002-yilda ratifikatsiya qilgan (lekin 2018-yil holatiga koʻra AQSh Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyani ratifikatsiya qilish amalga oshmadi). OPACga koʻra, AQSh harbiy xizmatchilariga odatda 18 yoshga toʻlgunga qadar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishni taqiqlaydi. Shunga qaramay, ular „oldinga joylashtirish“ huquqiga ega, yaʼni ular qoʻllab-quvvatlash vazifalarini bajarish uchun jangovar zonaga joylashtirilishlari mumkin. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShni ushbu siyosatni oʻzgartirishga va voyaga yetmaganlarning jangovar hududda oldindagi harakat qilish zonasiga joylashtirilmasligini taʼminlashga chaqirdi. 2003 va 2004-yillarda 60 ga yaqin voyaga yetmagan o‘smirlar xodimlarning xatoligi tufayli Afgʻoniston va Iroqqa yuborilgan. Keyinchalik Mudofaa vazirligi „vaziyatlar zudlik bilan toʻgʻirlangani va takrorlanishining oldini olish uchun choralar koʻrilgani“ni aytdi. 2008-yilda prezident Jorj Bush „Oʻsmir bolalarni askarlikdan himoya qilish toʻgʻrisida“gi qonunni imzoladi . Qonun bolalarni askarlikka yollagan harbiy kuchlarni jinoiy javobgarlikka tortadi. Shuningdek, bolalar harbiy maqsadlarda foydalaniladigan mamlakatlarga qurol sotishni taqiqlaydi. Qonunda askar bolalar taʼrifi „hukumat qurolli kuchlari tarkibida jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etgan 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxs“ ni oʻz ichiga oladi. Hujjatdan voz kechish Obama va Trump maʼmuriyati tomonidan chiqarilgan. === Yaqin Sharq === '''Bahrayn''' Bahraynda harbiy kursantlar, NCO stajyorlari va texnik xodimlar 15 yoshdan boshlab Bahrayn Mudofaa Kuchlari safiga kirishlari mumkin. '''Eron''' Eronning amaldagi qonunchiligi 16 yoshdan kichiklarni ishga olishni rasman taqiqlaydi. Eron-Iroq urushi paytida oʻgʻil bolalar Basij armiyasiga chaqirilgan, u yerda Eron hukumati tanqidchilarining fikriga koʻra, ular „jonli qalqonlar toʻlqini sifatida frontga yuborilgan“. Boshqa manbalar eronlik qurbonlarning umumiy sonini 200,000-600,000 oraligʻida deb hisoblashgan. Bir manbaga koʻra, Eron-Iroq urushida qurbon boʻlganlarning 3 foizi 14 yoshgacha boʻlgan yosh askarlar boʻlgan. Eronlik oʻgʻiil bolalar maktabni tashlab, ota-onalari Eron-Iroq urushida qatnashganlar. Iroq zobitlarining taʼkidlashicha, ular baʼzida sakkiz yoshli eronlik askar bolalarni qoʻlga olishgan. 2018-yil holatiga koʻra Eron hukumati Suriya fuqarolar urushida Asad hukumatiga sodiq kuchlar tomonida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni yollab kelmoqda. '''Falastin''' 2004-yilda Xalqaro bolalarni himoya qilish tashkilotining Falastin boʻlimi uchun chop etilgan Jihod Shomalyning "Bosib olingan Falastin hududlarida bolalardan foydalanish " nomli hisobotida, bir qator bolalar shahidlikni oʻzlariga gʻurur deb bilishlarini taʼkidlab, hisobotni yakunlaydi. Oʻzlarining umidsiz ahvoli uchun javobgarlikni oʻz zimmalariga olishlari va Falastin harbiylashtirilgan guruhlari tomonidan qurolli hujumlar uyushtirish uchun yollanganliklariga oʻzlari sababchi ekanliklarini aytadi. Shu bilan birga, Shomaly mamlakatlarda tizimli ishga joylashish yo‘qligini, guruhlar va Falastin hamjamiyatining yuqori martabali vakillari siyosiy strategiya sifatida bolalarni yollashga qarshi ekanini taʼkidlaydi. Shomalyning fikricha, Falastin siyosiy rahbariyati bolalarni urushga tortishni toʻxtatish uchun koʻproq ish qilishi mumkin, bu esa rahbariyatdan bolalarni oʻqitish togʻrisida va yollashni taqiqlovchi memorandumni imzolashni talab qiladi. Gʻazo sektorida hukmronlikka intilayotgan Falastin tashkiloti Hamas, Isroil mudofaa kuchlariga qarshi zoʻravonlikni qoʻzgʻatish uchun munozarali mafkuralarni askar bolalarga singdirgani maʼlum. Jorjtaun universiteti professori William OʻBrien falastinlik bolalarning Birinchi Intifadadagi faol ishtiroki haqida shunday yozadi: „Aftidan, intifada qo‘shinlarining katta qismi yoshlar, jumladan, boshlang‘ich maktab o‘quvchilari ham bor. Ular tosh, molotov kokteyli va boshqa zo‘ravonlik turlari bilan shug‘ullanadilar“. Arab jurnalisti Huda Al-Hussein 2000-yil 27-oktabr kuni Londondagi arab gazetasiga quyidagilarni yozdi: 2002-yilda askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) „bolalarning jangovar harakatlarda qatnashayotgani haqida xabarlar mavjud boʻlsa-da, qurolli guruhlar tomonidan tizimli ravishda yollanganligi haqida hech qanday dalil yoʻq“, dedi. Biroq, 2004-yilda tashkilot 2000-yil oktabridan 2004- yil martigacha falastinlik voyaga yetmaganlar ishtirokida kamida toʻqqizta hujjatlashtirilgan xudkushlik hujumi sodir boʻlganligini xabar qildi: 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida Hamas va Islom Jihodi oʻzining Eron boʻlimida „harbiy hujumlarda va mashgʻulotlarda bolalardan foydalangani“ uchun alohida taʼkidlangan. 2005-yil 23-mayda Amnesty International Falastin qurolli guruhlarini bolalardan qurolli faoliyatda foydalanishni zudlik bilan toʻxtatishga chaqirdi: „Falastin qurolli guruhlari hech qanday sharoitda qurolli hujumlar uyushtirish, qurol yoki boshqa materiallarni tashish uchun bolalardan foydalanmasligi kerak…“. '''Turkiya (PKK) '''Kurd-turk mojarosi paytida Kurdiston Ishchilar partiyasi (PKK) faol ravishda bolalarni yollab, oʻgʻirlab ketgan. Tashkilot Turkiya xavfsizlik kuchlari tomonidan 2000 dan ortiq bolani o‘g‘irlaganlikda ayblangan. Human Rights Watch (HRW), Birlashgan Millatlar Tashkiloti (BMT) va Xalqaro Amnistiya tashkilotining mustaqil hisobotlari 90-yillardan beri tashkilot va uning qurolli guruhlari tomonidan askarb olalar i yollash va ulardan foydalanishni tasdiqladi. 2001-yilda tashkilot tomonidan bolalarni yollash tizimli ravishda amalga oshirilgani haqida xabarlar paydo boʻldi. Tashkilotning asosan bolalarni yollash uchun tuzilgan Tabura Zaroken Sehit Agit deb nomlangan bataloni haqida bir qancha xabarlar eʼlon qilingan. Shuningdek , Kurdiston vatanparvarlar ittifoqi bolalarni o‘z safiga jalb qilgani aniqlangan. Turkiya xavfsizlik kuchlari maʼlumotlariga koʻra,Kurdiston Ishchilar partiyasi 12 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan 983 nafardan ortiq bolani oʻgʻirlab ketgan. 400 dan ortiq bola tashkilotdan qochib, xavfsizlik kuchlariga taslim bo‘lishgan. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bolalar Jamgʻarmasining 2010-yilda chop etilgan hisobotida Kurdiston Ishchilar partiyasi tomonidan bolalarni yollash juda xavfli ekani koʻrsatib oʻtilgan. 2016-yilda Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasini Iroqning Shingal mintaqasida va qoʻshni davlatlarda askar bolalar yollash orqali urush jinoyatlari sodir etganlikda ayblagan. Suriyadagi fuqarolar urushi davomida ko‘plab ommaviy axborot vositalari, jumladan Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasiga aloqador YPG tashkiloti askar bolalarni yollab, joylashtirganini tasdiqladi. Guruhning xalqaro huquqni buzgan bolalardan foydalanishni toʻxtatish haqidagi daʼvosiga qaramay, guruh bolalarni yollash va ulardan foydalanishni davom ettirdi. '''Livan''' Livandagi fuqarolar urushida turli tomonlar askar bolalardan foydalangan. 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida aytilishicha, Hizbulloh bolalarni harbiy xizmatga oʻrgatgan. 2017-yilda BMT mamlakatda islomiy jangarilar deb gumon qilingan qurolli guruhlar bolalarni o‘z safiga jalb qilayotgani haqida xabar berdi. '''Suriya''' Suriyada davom etayotgan fuqarolar urushi paytida bolalar Bashar Asadga qarshi boʻlgan guruhlarga qoʻshilishdi. 2012-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotiga isyonchilar askar bolalardan foydalangani haqidagi daʼvolar kelib tushgan, biroq ular buni tasdiqlay olishmagan. 2014-yil iyun oyida Birlashgan Millatlar Tashkiloti hisobotida aytilishicha, muxolifat bolalarni harbiy va yordamchi rollarga jalb qilgan. Yana aytilishicha, bunday qilish siyosati yoʻqdek tuyulgan boʻlsa-da, yoshni tekshirish tartiblari boʻlmagan. 2014-yilda Human Rights Watch tashkilotining xabar berishicha, isyonchi guruhlar bolalardan jang maydonlarida yaradorlarni davolash, o‘q-dorilar va boshqa yuklarni olib o‘tishdan tortib, janglar avj olgan paytda frontga, snayperchilar rolini bajarishga qadar yordam va jangovar rollarda foydalanmoqda. Turkiya hukumati oʻzaro bogʻlangan SETA tadqiqot markazi Suriya milliy armiyasining tarkibini aks ettiruvchi hisobotini askar bolalar qoʻllanilganini fosh qilgani sababli qaytarib oldi. Suriya milliy armiyasi hozirda Turkiya tomonidan moliyalashtiriladi, u 2000-yil 8-sentabrda bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishi toʻgʻrisidagi Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokolni imzolagan. Al-Monitor’ning manbalarga tayanib xabar berishicha, Turkiya Liviyaga Suriya milliy armiyasidagi bolalar askarlarini joylashtirgani maʼlum qilingan. 2021-yil iyul oyida Amerika Qoʻshma Shtatlari Turkiyani Suriya va Liviyada askar bolalardan foydalanishga aloqador davlatlar roʻyxatiga qoʻshdi. 2021-yilgi Inson huquqlari amaliyoti boʻyicha mamlakat hisobotida Suriyadagi Turkiya tomonidan qoʻllab-quvvatlanadigan kuchlardan bolalar askar sifatida yollangani haqida soʻz bordi. Kurd kuchlari ham bu taktikani qoʻllashda ayblangan. 2015-yilda Human Rights Watch tashkiloti kurd qurolli kuch rahbarlari Jeneva chaqiruvi bilan majburiyat shartnomasini imzolagani va 2014-yilning iyulidan beri 59 nafar bola, ulardan 10 nafari 15 yoshdan kichik boʻlganini daʼvo qilgan edi. Prezident Asad 2013-yilda askar bolalardan (18 yoshgacha bo‘lgan har qanday shaxs) foydalanishni taqiqlovchi qonunni qabul qildi, bu qonunni buzganlik uchun aybdorlar 10 yildan 20 yilgacha „jazoviy mehnat“ bilan jazolanishini eʼlon qildi. Hukumat kuchlariga nisbatan qonun amalda qo‘llaniladimi yoki yo‘qmi, tasdiqlanmagan va isyonchi kuchlarga qarshi Suriya hukumati safida jang qilish uchun bolalar yollangani haqida da‘volar bor. Eron hukumati Suriyada fuqarolar urushi davrida Asadga sodiq hukumat kuchlari tarafida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni jalb qilgan. '''Yaman''' Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili Radhika Kuomarasvami 2010-yil yanvar oyida Yamandagi qabilalar oʻrtasidagi janglarda „koʻp sonli“ oʻsmir oʻgʻil bolalar jang qilishgani haqida xabar berdi. Nodavlat notijorat tashkilot faoli Abdul-Rahmon al-Marwanining hisob-kitoblariga ko‘ra, Yamanda har yili qabilalar o‘rtasidagi janglarda 500-600 ga yaqin bola halok bo‘ladi yoki yaralanadi. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudan (ayniqsa Darfur) va Yamandan askar bolalar yollagan. Britaniya SAS maxsus kuchlari Yamanda askar bolalarni tayyorlash bilan shug‘ullangani aytiladi. Xabar qilinishicha, Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya safida jang qilayotgan askarlarning kamida 40 foizi bolalardir. Saudiya Arabistoni hutiylarga qarshi Saudiya chegarasini qoʻriqlash uchun yamanlik bolalarni askar sifatida yollaydi. 2019-yil iyun oyida AQSh Davlat kotibi Mike Pompeo Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya Yamandagi fuqarolar urushida bolalardan foydalanayotgani haqidagi ekspert xulosalarini rad etib, AQShning bolalar askarlikka yollovchi davlatlar ro‘yxatiga kiritilishiga to‘sqinlik qildi. === Osiyo === 2004-yilda oʻsmirlarning harbiy xizmatidan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) Osiyoda minglab bolalar Afgʻoniston, Myanma (Birma) , Nepal Indoneziya, Filippin, Laos va Shri-Lankadagi faol mojarolar va oʻt ochishni toʻxtatish holatlariga kelishilganda ham jangovar kuchlarga jalb qilingani haqida xabar berdi. Hukumatning mojaro zonalariga kirishni rad etishi ishtirok etgan raqamlarni hujjatlashtirishni imkonsiz qildi. 2004-yilda Myanma (Birma) hukumat qurolli kuchlari 12 yoshdan 16 yoshgacha boʻlgan bolalarni majburan yollagan va ishlatgan yagona davlat sifatida mintaqa tarixiga kirdi. Xudoning armiyasi partizan guruhini birgalikda boshqargan egizak aka-uka Jonni va Lyuter Xtolar 1997-yilda guruhni boshqara boshlaganlarida taxminan oʻn yoshda boʻlishgan. '''Afg'oniston''' Afgʻonistonda oʻttiz yillik fuqarolar urushi davrida qurolli kuchlar minglab askar bolalarni yollagan. Koʻpchilik hali ham Tolibonga qarshi kurashmoqda. Islom diniy maktablari yoki madrasalaridan taʼlim olganlarning baʼzilari xudkush terrorchi va qurolli hujumchilar sifatida foydalaniladi. Kamuflyaj kiyimida va shahidlik shiorlari bilan yurgan o‘g‘il bolalarning targ‘ibot videosi 2009-yilda Afg‘oniston Tolibon rahbariyati tomonidan eʼlon qilingan. Bu videoga amerikalik askarni oʻldirgan 14 yoshli Tolibon jangchisiga tasanno ham kiritilgan. '''Birma/Myanma''' Davlat Tinchlik va Taraqqiyot Kengashining taʼkidlashicha, Birmaning barcha askarlari koʻngilli hisoblanadi va qabul qilinganlarning hammasi 18 yoshdan katta. Human Rights Watch tashkiloti maʼlumotiga koʻra, Birma/Myanma milliy armiyasi Tatmadavda 70 000 ga yaqin oʻgʻil bolalar xizmat qilmoqda, 11 yoshgacha boʻlgan bolalar esa koʻchadan majburan olib kelinib guruhlarga qoʻshilmoqda. Guruhning xabar berishicha, dezertirlar uch yildan besh yilgacha qamoq jazosiga yoki hatto qatl etishga ham hukm qilinishi mumkin. Guruh shuningdek, taxminan 5,000-7,000 bolalar turli xil qurolli etnik muxolifat guruhlarida, xususan, Birlashgan Wa Davlat Armiyasida xizmat qilishini taʼkidladi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun 2009-yil iyun oyida hisobot eʼlon qildi, unda isyonchilar va hukumat tomonidan mamlakatda bolalarga nisbatan „jiddiy qonunbuzarliklar“ qayd etilgan. Maʼmuriyat 4-avgust kunidan boshlab keyingi oydan ular Birma/Myanmaga koʻproq oʻrganish uchun guruh yuborishlarini eʼlon qilishdi. '''Shri-Lanka''' Shri-Lankada bolalarning jangarilar tomonidan foydalanilishi 1983-yilda Shri-Lankadagi fuqarolar urushi boshlanganidan beri xalqaro miqyosda tan olingan muammo boʻlib kelgan. 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni asosiy yollovchilar Tamil Eelam isyonchi ozodlik yoʻlbarslari hisoblanadi. '''Nepal''' Nepal Kommunistik partiyasi kuchlarida taxminan 6000-9000 bola xizmat qiladi. 2010-yildan boshlab CPNning askar bolalari demobilizatsiya qilindi. '''Filippin''' Filippinda hukumatga qarshi kurashayotgan islomiy va kommunistik qurolli guruhlar muntazam ravishda yollangan bolalarga tayanib kurash olib boradi. 2001-yilda Human Rights Watch tashkiloti Moro Islom ozodlik fronti (MILF)dagi 10 000 askarning taxminan 13 foizini bolalar tashkil etgani va hukumatga aloqador ayrim harbiylashtirilgan kuchlar ham bolalardan foydalanayotgani haqida xabar bergan. 2016-yilda MILF 1869 nafar bolani guruhni tark etishiga ruxsat berdi va boshqa bolalarni guruhga qabul qilmaslik majburiyatini oldi. Biroq oʻsha yili BMT Filippindagi boshqa qurolli guruhlar asosan 13 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan bolalarni yollashda davom etayotgani haqida xabarlar yana davom etrdi. === Yevropa === Child Soldiers International maʼlumotlariga koʻra, Yevropada faqat 18 yoshdan kattalarni yollash tendensiyasi mavjud, aksariyat mamlakatlar ham faqat kattalarni yollashga ruxsat beradi, 2016-yilgi maʼlumotlarga koʻra qanday qurolli guruhlar bolalardan foydalanayotgani maʼlum emas edi. 2018-yil holatiga koʻra esa bir davlat, Buyuk Britaniya 16 yoshdan bolalarni, beshtasi esa 17 yoshdan (Avstriya, Kipr, Fransiya, Germaniya va Gollandiya) harbiy xizmatga jalb qilgan. Ulardan, Buyuk Britaniya eng koʻp bolalarni ishga oladi. 2016-yilda Britaniya armiyasiga yangi chaqirilganlarning taxminan chorak qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan. Barcha Yevropa davlatlari bolalarni qurolli mojarolarga jalb etish toʻgʻrisidagi ixtiyoriy protokolni ratifikatsiya qilgan, shuning uchun chaqiruv bolalar odatda balogʻatga yetgunlaricha harbiy harakatlarda foydalanilmaydi. Bolalar 1990-yillarda Birinchi Chechen urushida jangchilar sifatida ishlatilgan. Avstriya bolalarni ota-onalari roziligi bilan bir yil erta, 17 yoshdan boshlab harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. Kipr bolalarni ota-onalari roziligi bilan ikki yil erta, 16 yoshdan boshlab majburiy harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. Fransiya harbiy xizmatchilarni 17 yoshdan, harbiy texnik maktab oʻquvchilarini 16 yoshdan boshlab qabul qiladi. Qurolli kuchlarning 3 % ni 18 yoshgacha boʻlgan yoshlar tashkil etadi. Germaniya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2015-yilda qurolli kuchlarning 6 foizini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil etgan. Niderlandiya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2014-yilda uning qurolli kuchlarining 5 % 18 yoshgacha boʻlganlar boʻlgan. 2014-yilda Ukraina sharqidagi qurolli mojaro paytida Donbasdagi tinchlik uchun adolat guruhi bolalarni qurolli tuzilmalarga jalb qilishning 41 ta holatini tasdiqlagan. Ulardan 37 tasi Ukraina nazorati ostida boʻlmagan hududdan, 4 tasi esa Ukraina nazorat hududidagi qurolli tuzilmalarda bolalarning ishtiroki bilan bogʻliq. Tasdiqlash imkoni boʻlmagan bolalarni ishga yollash haqida yana 31 ta murojaat boʻlgan. Ukraina tomonidan nazorat qilinmagan hududda tekshirilgan 37 ta ishning 33 tasi oʻgʻil bolalar va 4 tasi qiz bolalar; 57 % 16-17 yoshda, 35 % 15 yoshgacha boʻlgan va 8 % hollarda yoshni aniqlash mumkin boʻlmagan. Britaniya qurolli kuchlari 16 yoshdan boshlab xodimlarni jalb qilib, 15 yoshu 7 oylik bolalardan arizalarni qabul qilishni boshlaydi. Roʻyxatga olishdan oldin ota-onaning roziligi talab qilinadi. 2022-yil holatiga koʻra, Britaniya qurolli kuchlari tarkibiga kirganlarning 23 foizi 18 yoshdan kichiklar edi. Aksariyat bolalar armiyaga jalb qilingan, bu erda 2021-2022 yillarda askarlarning 30 foizi 18 yoshgacha boʻlganlar edi; koʻproq yangi askarlar boshqa yoshdagilarga qaraganda 16 yoshda edi. 16 yoshdan 17,5 yoshgacha boʻlgan armiyaga chaqirilganlar dastlab yosh guruhiga bagʻishlangan harbiy oʻquv markazida Army Foundation kollejida oʻqitiladi. 2021-yil holatiga koʻra, markaz Ofsted taʼlim inspektsiyasi tomonidan farovonlik boʻyicha „aʼlo“ deb baholangan, markazda suiisteʼmollik haqida koʻplab daʼvolar, baʼzilari isbotlangan, armiya rekordida. 2021-yilda markazda 22 nafar qizga nisbatan jinsiy huquqbuzarliklar bo‘yicha to‘qqizta tergov ochildi; bir tergovda gumon qilingan jinoyatchilarning uchtasi xodimlar boʻlgan. Vahiylar 2022-yil iyul oyida Vice News hisobotining mavzusi boʻlgan. OPAC maʼlumotlariga koʻra, Buyuk Britaniya odatda harbiy harakatlarda qatnashish uchun bolalarni chaqirmaydi, ammo chaqirilganlarni istisno qilmaydi ham. Buyuk Britaniya 2003-yildan 2010-yilgacha Iroq va Afg‘onistonga 18 yoshdan kichik bo‘lgan 22 nafar xodimni beixtiyor yubordi. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita Buyuk Britaniyani bolalar hech qanday sharoitda harbiy harakatlarda qatnasha olmasligini taʼminlash uchun oʻz siyosatini oʻzgartirishga chaqirdi. 1990-yillarda OPAC boʻyicha muzokaralarda Buyuk Britaniya AQShga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 boʻlishiga qarshi chiqdi. Bolalar huquqlarini himoya qiluvchi idoralar Buyuk Britaniya o‘z qurolli kuchlarini kadrlar bilan taʼminlashda bolalarga tayanishda davom etayotganini tanqid qildi. Avstraliya mudofaa kuchlari oʻz saflariga 16 yoshdan boshlab ota-onalarning roziligi bilan harbiy xizmatga kirishga ruxsat beradi. 18 yoshgacha boʻlgan qoʻl ostidagi yoshlarni chet elga yuborish yoki toʻgʻridan-toʻgʻri jangovar harakatlarda foydalanish mumkin emas, ularni evakuatsiya qilishning iloji boʻlmagan ekstremal holatlar bu vaziyatdan mustasno. 2018-yilning aniqlangan maʼlumotlariga koʻra, Yangi Zelandiya mudofaa kuchlariga qoʻshilishning minimal yoshi 17 yosh deb belgilangan. Bolalardan harbiy maqsadda keng miqyosda foydalanishganiga tarix guvoh. Faqat soʻnggi oʻn yilliklarda bu amaliyot asosli tanqid va uni tugatish uchun birgalikda saʼy-harakatlarga duch keldi. Qisman koʻplab qurolli kuchlar oʻz saflarini toʻldirishda bolalarga tayanganligi va qisman nodavlat qurolli guruhlarning xatti-harakatlariga taʼsir qilish qiyinligi sababli bu jarayon biroz sekin kechdi. Bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirokini cheklash boʻyicha xalqaro harakatlar 1977-yilda qabul qilingan 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar bilan boshlandi (77.2-modda). Yangi Protokollar 15 yoshgacha boʻlgan bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqladi, ammo davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarga 15 yoshdan boshlab bolalarni yollash va ulardan urushda foydalanishga ruxsat berishda davom etaverdi. Nodavlat notijorat tashkilotlari (NNTlar) bolalarni ishga yollashni butunlay taqiqlash toʻgʻrisidagi yangi shartnoma tarafdori boʻlganida, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (CRC) boʻyicha muzokaralar chogʻida qoidalar yangilandi. Qurolli kuchlari 18 yoshdan kichik boʻlganlardan foydalanayotgan baʼzi davlatlar bunga qarshilik koʻrsatdilar, shuning uchun 1989-yildagi yakuniy shartnoma matni faqat mavjud huquqiy standartni aks ettirdi xolos: 15 yoshgacha boʻlgan bolalarning harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishini taqiqlash. XX asrning oxirlari yaʼni 1990-yillarda nodavlat notijorat tashkilotlari askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish koalitsiyasini (hozirgi Xalqaro bolalar askarlari) tashkil etishdi va ular Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada koʻrgan kamchiliklarni toʻgʻrilash maqsadida hamdard hukumatlar bilan yangi shartnoma tuzish kampaniyasida ishlashdi. Olti yil davom etgan global muzokaralardan soʻng, shartnoma 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol (OPAC) sifatida qabul qilindi. Shartnoma bolalarni harbiy xizmatga chaqirishni taqiqlab qoʻyadi, harbiy xizmatchilar 16 yoshdan kichik boʻlmasligini taʼminlaydi va harbiy harakatlarda bolalardan foydalanishni rad etadi. Shartnoma, shuningdek, nodavlat qurolli guruhlarni 18 yoshga toʻlmagan oʻsmirlarni har qanday maqsadda yollashni ham taqiqlaydi. OPAC boʻyicha muzokara olib borayotgan koʻpchilik davlatlar bolalarni yollashni taqiqlashni qoʻllab-quvvatlagan boʻlsa-da, AQSh boshchiligidagi Buyuk Britaniya bilan ittifoqdosh boʻlgan baʼzi mamlakatlar bunga eʼtiroz bildirdi. Shunday qilib, shartnoma 16 yoki 17 yoshli bolalarni ishga olishni taqiqlamaydi, garchi u davlatlarga qonunda yuqoriroq standartlarni oʻrnatishga imkon beradi. Bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol qabul qilingandan soʻng, global ratifikatsiya kampaniyasi tez sur’atlar bilan rivojlandi. 2018-yilning maʼlumotlariga koʻra, OPAC 167 ta davlat tomonidan ratifikatsiya qilingan. Kampaniya, shuningdek, koʻplab davlatlarni bolalarni umuman ishga olmaslikka undadi. 2001-yilda 83 mamlakat faqat kattalarni roʻyxatga olishga ruxsat berdi. 2016-yilga kelib bu koʻrsatkich 126 taga yetdi, bu qurolli kuchlari mavjud boʻlgan mamlakatlarning 71 foizini tashkil qiladi. Taxminan 60 ga yaqin nodavlat qurolli guruhlar bolalardan foydalanishni toʻxtatish yoki qisqartirish toʻgʻrisida bitimlar tuzdilar, bu koʻpincha BMT yoki Jeneva chaqiruvi nodavlat tashkiloti vositachiligida oʻtkazildi. Child Soldiers International bergan hisobotlarga koʻra, OPAC shartnomasining muvaffaqiyati davlat qurolli kuchlari tomonidan bolalarni yollashning bosqichma-bosqich pasayishi bilan birgalikda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalar sonining qisqarishiga olib keldi. 2018-yilda berilgan maʼlumotlarga koʻra, bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish keng tarqalganligicha qolmoqda. Xususan, Boko Haram va IShIDga oʻxshagani jangari islomiy tashkilotlar hamda ularga qarshi kurashayotgan qurolli guruhlar bolalardan keng foydalanishadi. Bundan tashqari, aholisi eng koʻp boʻlgan uchta davlat — Xitoy, Hindiston va Qoʻshma Shtatlar hali ham oʻz qurolli kuchlariga 16 yoki 17 yoshli bolalarni harbiy xizmatga olinishiga ruxsat berishadi, shuningdek, „Yettilik“ guruhining beshta davlati: Kanada, Fransiya, Germaniya, Buyuk Britaniya va Amerika Qoʻshma Shtatlari ham bundan mustasno emas. Qizil qoʻllar kuni — Red Hand day (shuningdek, Xalqaro askar bolalardan foydalanishga qarshi kurash kuni deb ham ataladi). Har yili 12-fevralda oʻtkaziladigan xotirlash kuni boʻlib, jamoatchilik eʼtiborini urushlar va qurolli toʻqnashuvlarda bolalardan askar sifatida ishlatish amaliyotiga qaratadi. Ushbu sana bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokolning kuchga kirishini aks ettiradi. Oʻz qurolli kuchlariga bolalarni yollashga ruxsat bermaydigan koʻplab davlatlar taʼlim tizimi, atrof-muhit, filmlar va video oʻyinlar kabi mashhur oʻyin-kulgilar orqali bolalarga harbiy hayotni koʻrsatgani uchun tanqid qilindi.. Baʼzi sharhlovchilarning taʼkidlashicha, bolalar uchun bu marketing manipulyatsiya va harbiylikka yollash jarayonining bir qismidir va shuning uchun bu axloqiy jihatdan baholanishi kerak. Ushbu tamoyil baʼzi guruhlarni harbiy tashkilotlar va yoshlar oʻrtasidagi munosabatlarni bolalar huquqlari va sogʻligʻi nuqtai nazaridan tartibga solish uchun kampaniyaga olib keldi. Bunga misol qilib „ Urushga qarshilik ko‘rsatuvchilar“ xalqaro tashkilotining " Yoshlarning Child Soldiers International reintegratsiyani quyidagicha taʼriflaydi: „Ilgari qurolli kuchlar-guruhlar bilan aloqador boʻlgan bolalar tinch hayotga qaytishlari va ularning oilalari va jamiyatlarida qimmatli rol oʻynashlari uchun qoʻllab-quvvatlanadigan jarayon“. Askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiyalashga qaratilgan dasturlar UNICEF homiyligidagilar kabi koʻpincha uchta komponentni taʼkidlaydi: oilani birlashtirish-jamoa tarmogʻi, psixologik yordam va taʼlim-iqtisodiy imkoniyat. Dasturlarni muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun bu harakatlar kamida 3 yildan 5 yilgacha boʻlgan davrni oʻz ichiga oladi. Umuman olganda, reintegratsiya harakatlari bolalarni xavfsiz muhitga qaytarishga, diniy va madaniy marosimlar orqali bolaning oilasi va jamiyati nomidan kechirimlilik tuygʻusini shakllantirishga va bolaning oʻz oilasi bilan birlashishini ragʻbatlantirishga qaratilgan.harbiylashuviga qarshi kurash" dasturi, AQShdagi „Bolalarni yollashni to‘xtating“ kampaniyasi va Buyuk Britaniyadagi „Maktablardan tashqarida harbiylar“ kampaniyasini keltirish mumkin. Xuddi shunday xavotirlar Germaniya va Isroilda ham bildirilgan. Agar bola urush jinoyatlarini sodir etgan boʻlsa, reintegratsiya harakatlari qiyinlashishi mumkin, chunki bunday hollarda jamiyatda stigma va norozilik kuchayadi. Bunday vaziyatlarda bolaning ehtiyojlari jamiyatda adolat tuygʻusi bilan mutanosib boʻlishi muhimdir. Bunday vaziyatlarni zudlik bilan hal qilish kerak, chunki shunday qilinmasa, koʻplab bolalar qayta roʻyxatga olish xavfiga duch kelishadi. Shuningdek, reintegratsiyaning ikkita sohasi alohida eʼtiborga olinishi kerak: askar ayollar va bolalar askarlari orasida giyohvand moddalarni isteʼmol qilish. Giyohvand moddalar taʼsiri ostida boʻlgan yoki jinsiy yoʻl bilan yuqadigan kasalliklarga duchor boʻlgan askar bolalar oʻzlarining ehtiyojlariga mos keladigan qoʻshimcha dasturlarni talab qiladilar. 493y2f2fxvgqj708gbcmwwsixr8bmpp 2816369 2816324 2022-08-28T17:49:34Z ShHamrayev 72833 /* Bugungi kunda harbiy xizmatdagi bolalar - mintaqa va mamlakatlar bo'yicha */ wikitext text/x-wiki {{tahrirlayapman|ShHamrayev}} Bolalar (Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada 18 yoshga toʻlmagan shaxs sifatida belgilangan) tarix davomida harbiy harakatlar va kampaniyalarda qatnashish uchun jalb qilingan<ref name="Wessells">{{cite journal|last1=Wessels|first1=Michael|title=Child Soldiers|journal=Bulletin of the Atomic Scientists|year=1997|volume=53|issue=4|page=32|doi=10.1080/00963402.1997.11456787|bibcode=1997BuAtS..53f..32W}}</ref>. Davlat qurolli kuchlari, nodavlat qurolli guruhlar va boshqa harbiy tashkilotlar tarkibidagi bola askarlar jangovar tayyorgarlikdan o‘tishi va jangovar mashg‘ulotlar uchun ishlatilishi, porterlar yoki xabarchilar kabi yordamchi rollarga tayinlanishi yoki tirik qalqon sifatida taktik ustunlik yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun ishlatilishi mumkin<ref name="Children at war">{{Cite news|url=http://www.historyextra.com/podcast/children-war|title=Children at war|work=History Extra|access-date=7 December 2017|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180112002342/http://www.historyextra.com/podcast/children-war|archive-date=12 January 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":2">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|title=The Paris Principles: Principles and guidelines on children associated with armed forces or armed groups|last=UNICEF|year=2007|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20161030083755/http://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|archive-date=30 October 2016|url-status=live}}</ref>. Masalan, minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida, gʻolib tomonda ham, magʻlub tomonda ham qatnashdilar. Bolalar kattalarga qaraganda taʼsirchanlikka koʻproq moyil boʻlganligi sababli harbiy xizmatda oson nishon hisoblanadi<ref name="ReferenceB">{{cite journal |last1=Beber, Blattman |first1=Bernd, Christopher |year=2013 |title=The Logic of Child Soldiering and Coercion |url=https://archive.org/details/sim_international-organization_winter-2013_67_1/page/65 |journal=International Organization |volume=67 |issue=1 |pages=65–104 |doi=10.1017/s0020818312000409 |doi-access=free}}</ref><ref name=":32">{{Cite book |last=Dave. |first=Grossman |title=On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society |date=2009 |publisher=Little, Brown and Co |isbn=9780316040938 |edition=Rev. |location=New York |oclc=427757599}}</ref><ref name="Wessells" /><ref name=":22">{{Cite book |author1-last=McGurk |author1-first=Dennis |title=Military life: The psychology of serving in peace and combat |author2-last=Cotting |author2-first=Dave I. |author3-last=Britt |author3-first=Thomas W. |author4-last=Adler |author4-first=Amy B. |publisher=Praeger Security International |year=2006 |isbn=978-0275983024 |editor1-last=Adler |editor1-first=Amy B. |volume=2: Operational stress |location=Westport |pages=13–31 |chapter=Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members |editor2-last=Castro |editor2-first=Carl Andrew |editor3-last=Britt |editor3-first=Thomas W.}}</ref>. Baʼzilar kuch bilan yollanadilar, boshqalari esa koʻpincha qashshoqlikdan qutulish uchun bu yoʻlni tanlaydilar<ref name="Wessells" /><ref name=":12">{{Cite book |last1=Brett |first1=R |url=https://archive.org/details/youngsoldierswhy0000bret |title=Young soldiers : why they choose to fight |last2=Specht |first2=I |publisher=Lynne Rienner Publishers |year=2004 |isbn=9781588262615 |location=Boulder, Colo. |oclc=53830868 |url-access=registration}}</ref><ref name=":103">{{Cite journal |last1=Gee |first1=David |last2=Taylor |first2=Rachel |date=1 November 2016 |title=Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army? |journal=The RUSI Journal |volume=161 |issue=6 |pages=36–48 |doi=10.1080/03071847.2016.1265837 |issn=0307-1847 |s2cid=157986637}}</ref><ref name=":82">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|title=Child Soldiers Global Report 2008|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2008|access-date=16 May 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181010192928/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|archive-date=10 October 2018|url-status=dead}}</ref>. Qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar koʻpincha psixiatrik kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi, shuningdek, tajovuzkorlikning kuchayishi kabi xulq-atvorning turli muammolariga duch kelishadi, bu esa balogʻat yoshida qashshoqlik va ishsizlikning yuqori xavfiga olib keladi. Buyuk Britaniya va AQShda olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmir bolalar orasida ularni harbiy xizmatga jalb qilish, hatto ular urushga yuborilmagan boʻlsa ham, oʻz joniga qasd qilishga urinish<ref name=":30">{{Cite journal |last1=Ursano |first1=Robert J. |last2=Kessler |first2=Ronald C. |last3=Stein |first3=Murray B. |last4=Naifeh |first4=James A. |last5=Aliaga |first5=Pablo A. |last6=Fullerton |first6=Carol S. |last7=Wynn |first7=Gary H. |last8=Vegella |first8=Patti L. |last9=Ng |first9=Tsz Hin Hinz |date=1 July 2016 |title=Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers |journal=JAMA Psychiatry |language=en |volume=73 |issue=7 |pages=741–9 |doi=10.1001/jamapsychiatry.2016.0600 |issn=2168-622X |pmc=4937827 |pmid=27224848}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/694167/20180327_Suicide_and_open_verdict_deaths_in_the_UK_Regular_Armed_Forces_1984-2017_Tables_and_Figures-O.xls|title=UK armed forces suicide and open verdict deaths: 1984–2017|last=UK, Ministry of Defence|year=2017|access-date=24 May 2018}}</ref> stress bilan bogʻliq ruhiy kasalliklar<ref name=":28">{{Cite journal |last1=Goodwin |first1=L. |last2=Wessely |first2=S. |last3=Hotopf |first3=M. |last4=Jones |first4=M. |last5=Greenberg |first5=N. |last6=Rona |first6=R. J. |last7=Hull |first7=L. |last8=Fear |first8=N. T. |year=2015 |title=Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population? |journal=Psychological Medicine |language=en |volume=45 |issue=9 |pages=1881–1891 |doi=10.1017/s0033291714002980 |issn=0033-2917 |pmid=25602942 |s2cid=3026974}}</ref><ref name=":29">{{Cite journal |last1=Martin |first1=Pamela Davis |last2=Williamson |first2=Donald A. |last3=Alfonso |first3=Anthony J. |last4=Ryan |first4=Donna H. |date=February 2006 |title=Psychological adjustment during Army basic training |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2006-02_171_2/page/157 |journal=Military Medicine |volume=171 |issue=2 |pages=157–160 |doi=10.7205/milmed.171.2.157 |issn=0026-4075 |pmid=16578988 |doi-access=free}}</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish<ref name=":31">{{Cite journal |last1=Head |first1=M. |last2=Goodwin |first2=L. |last3=Debell |first3=F. |last4=Greenberg |first4=N. |last5=Wessely |first5=S. |last6=Fear |first6=N. T. |date=1 August 2016 |title=Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel |journal=Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology |language=en |volume=51 |issue=8 |pages=1171–1180 |doi=10.1007/s00127-016-1177-8 |issn=0933-7954 |pmc=4977328 |pmid=26864534}}</ref><ref name=":33">{{Cite journal |last1=Mattiko |first1=Mark J. |last2=Olmsted |first2=Kristine L. Rae |last3=Brown |first3=Janice M. |last4=Bray |first4=Robert M. |year=2011 |title=Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel |url=https://archive.org/details/sim_addictive-behaviors_2011-06_36_6/page/608 |journal=Addictive Behaviors |volume=36 |issue=6 |pages=608–614 |doi=10.1016/j.addbeh.2011.01.023 |pmid=21376475}}</ref>, va zoʻravonlik yuzaga chiqadi<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref><ref name=":35">{{Cite journal |last=Bouffard |first=L A |year=2005 |title=The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience |url=https://archive.org/details/sim_armed-forces-and-society_winter-2005_31_2/page/273 |journal=Armed Forces & Society |volume=31 |issue=2 |pages=273–295 |doi=10.1177/0095327x0503100206 |s2cid=144559516}}</ref><ref name=":36">{{Cite journal |last1=Merrill |first1=Lex L. |last2=Crouch |first2=Julie L. |last3=Thomsen |first3=Cynthia J. |last4=Guimond |first4=Jennifer |last5=Milner |first5=Joel S. |date=August 2005 |title=Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2005-08_170_8/page/705 |journal=Military Medicine |volume=170 |issue=8 |pages=705–709 |doi=10.7205/milmed.170.8.705 |issn=0026-4075 |pmid=16173214 |doi-access=free}}</ref>. Bir qator shartnomalar bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishini kamaytirish yoki iloji boricha cheklashga qaratilgan<ref name=":3" /><ref>{{Cite web |title=Child Soldiers World Index |url=https://dallaireinstitute.org/child-soldiers-world-index/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Dallaire Institute |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Soldiers International |date=2018 |title=Why 18 Matters: A rights-based analysis of child recruitment |url=https://resourcecentre.savethechildren.net/document/why-18-matters-rights-based-analysis-child-recruitment/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Save the Children Resource Centre |language=en}}</ref>. Child Soldiers International tashkiloti bergan ma‘lumotlariga koʻra, bu kelishuvlar bolalarni ishga olishni kamaytirishga yordam bergan, ammo amaliyot baʼzi hududlarni toʻliq qamrab ololmayapti va bolalar butun dunyo boʻylab harbiy harakatlarda qatnashishda davom etmoqda. Iqtisodiy jihatdan qudratli baʼzi davlatlar 16 yoki 17 yoshli harbiy xizmatchilarga tayanishda davom etmoqda va soʻnggi yillarda qurolli toʻqnashuvlarda yosh bolalardan foydalanish koʻpaydi, chunki jangarilar harakati va ularga qarshi kurashayotgan guruhlar bolalarni koʻp sonni tashkil qilish uchun yollashadi<ref name=":3">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=Louder than words: An agenda for action to end state use of child soldiers|last=Child Soldiers International|year=2012|access-date=19 January 2018}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. == Tarix == Tarix oʻqitilgan va jang qilish uchun foydalanilgan, qoʻllab-quvvatlovchi rollarga tayinlangan, masalan, porter yoki xabarchi, jinsiy qul sifatida foydalanilgan yoki taktik ustunlik uchun tirik qalqon sifatida yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun yollangan bolalar bilan toʻla. Misol uchun, 1814-yilda Napoleon oʻz qoʻshinlariga koʻplab oʻsmirlarni to‘plagan. Minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida qatnashdilar. Bolalar kuchidan XX asr va XXI asrning boshlarida Afrika, Lotin Amerikasi va Yaqin Sharqning ayrim qismlarida foydalanishda davom etildi. Faqat mazkur ming yillikning boshidan boshlab bolalardan harbiy foydalanishni cheklash va kamaytirish boʻyicha xalqaro harakatlar boshlandi. == Hozirgi holat == === Davlat qurolli kuchlari === 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) qabul qilindi. Shundan beri global tendentsiya Straight-18 standarti sifatida 18 va undan kichik yoshdagi bolalarni qurolli kuchlarga yollashni cheklashdan iborat. Qurolli kuchlari boʻlgan koʻpgina davlatlar OPACga aʼzo boʻlishdi, unga koʻra bolalarni yollash bilan shugʻullanuvchi davlatlar bunday vaziyatda jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ majburiyatini oladi. Shunga qaramay, Child Soldiers International 2018-yilda 46 mamlakatda 18 yoshgacha bo‘lgan bolalar hali ham harbiy maqsadlarga jalb qilinayotgani va o‘qitilayotgani haqida xabar berdi. Ulardan koʻpchiligi 17 yoshdan boshlab, ozroq qismi 20 yosh, kami 16 yoshdan boshlab, nomaʼlum qismi esa 16 yoshdan ham kichikroq bolalarni ishga qabul qiladi. Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitasi va boshqalar harbiy tayyorgarlik, harbiy muhit va majburiy xizmat shartnomasi bolalar huquqlariga mos kelmasligini va oʻsmirlarni davlat qurolli kuchlariga jalb qilishni toʻxtatishga chaqirdi. Bolalar oʻsmirlik davrida sogʻlom rivojlanish huquqiga egadir. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudandan (ayniqsa Darfurdan) askar bolalarni yollagan. === Nodavlat qurolli guruhlar === Bularga qurolli kuchlar, isyonchilar, terroristik tashkilotlar, partizanlar harakati, mafkuraviy yoki diniy jihatdan boshqariladigan guruhlar, qurolli ozodlik harakatlari va boshqa turdagi kvaziharbiy tashkilotlar iborat bolalardan foydalanadigan nodavlat qurolli harbiylashtirilgan tashkilotlar kiradi. 2017-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti bolalardan bunday guruhlar tomonidan keng foydalaniladigan 14 davlatni aniqladi: Kolumbiya, Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Iroq, Afgʻoniston, Suriya Mali, Myanma(Birma), Nigeriya, Filippin, Somali, Janubiy Sudan, Sudan va Yaman. Hamma qurolli guruhlar ham bolalardan foydalanmaydi va 1999-yildan beri 60 ga yaqin qurolli guruhlar bu amaliyotni qisqartirish yoki tugatish toʻgʻrisida kelishuvga erishgan. Masalan, 2017-yilga kelib Filippindagi Moro Islomiy Ozodlik Jabhasi (MILF) o‘z saflaridan 2000 ga yaqin bolani ozod qildi, 2016-yilda Kolumbiyadagi FARC-EP partizan harakati bolalarni yollashni to‘xtatishga rozi bo‘ldi. Boshqa mamlakatlar, xususan, Afgʻoniston, Iroq, Nigeriya va Suriyada teskari tendensiya kuzatilmoqda bu yerda islomiy jangarilar va ularga qarshi boʻlgan guruhlar bolalarni yollash, oʻqitish va ulardan foydalanishni kuchaytirdilar. === Global taxmin === 2003-yilda Brukings Institutidan PW Singer, askar oʻsmirlar hududlarda davom etayotgan mojarolarning toʻrtdan uch qismida ishtirok etishini taxmin qildi. Oʻsha yili BMTning Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi (UNOCHA) bu bolalarning koʻpchiligi 15 yoshdan oshgan, ammo baʼzilari undan yoshroq boʻlganini xabar qildi. Bugungi kunda qurolli toʻqnashuvlar boʻlayotgan BMT rasmiylari va boshqa uchinchi tomonlarning kirishiga toʻsqinlik qiladigan hududlarda bolalardan harbiy foydalanishning keng tarqalganligi sababli, qancha bolalar jabrlanganini taxmin qilish qiyin. 2017-yilda Child Soldiers International tashkiloti dunyo boʻylab bir necha oʻn minglab bolalar, ehtimol 100 000 dan ortiq bolalar mamlakat qurolli kuchlari va nodavlat harbiy tashkilotlarda harbiy taʼlim olganini hisobladi va 2018-yilda tashkilot oʻsmirlar harbiy harakatlarda qatnashish uchun foydalanilgani haqida xabar berdi. 2018-yilda ular kamida 18 qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etgan. Qizlar askar bolalarning 40 % dan ortigʻini tashkil qilishi aniqlangan. == Bolalardan foydalanishning mantiqiy asoslari == Bolalarning jismoniy va psixologik jihatdan kattalarga nisbatan yosh boʻlishlariga qaramay, mamlakat va nodavlat harbiy tashkilotlarning ularni izlashiga koʻplab sabablari bor. Keltirilgan misollarga quyidagilar kiradi: Piter V. Singerning fikricha, oʻsmirlar osonlik bilan boshqara oladigan yengil avtomatik qurollarning global miqyosda tarqalishi bolalardan bevosita jangchilar sifatida foydalanishni yanada qulayroq qildi. Romeo Daller aholining haddan tashqari koʻpayishi bolalarni harbiy tashkilotlar uchun arzon va qulay manbaga aylantirishdagi roliga ishora qigan. Rojer Rozenblatt oʻsmirlar kattalarga qaraganda din, sharaf, obroʻ-eʼtibor, qasos va burch kabi pul bilan olib boʻlmaydigan ragʻbatlar uchun kurashishga tayyor ekanligini taʼkidladi. Bir qancha sharhlovchilar, jumladan, Bernd Beber, Kristofer Blattman, Deyv Grossman, Maykl Uessels, MakGurk va uning hamkasblari, bolalar kattalarga qaraganda itoatkor va moslashuvchan boʻlganligi sababli, ularni boshqarish, aldash va ularga yot gʻoyalar singdirish osonroq ekanligini taʼkidladilar . Devid Gi va Reychel Teylor Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni ayniqsa kambagʻal oilalardan boʻlganlarni jalb qilish osonroq ekanligini aniqladi. Baʼzi qurolli guruhlar rahbarlarining taʼkidlashicha, oʻsmirlar oʻzlarining yosh boʻlishlariga qaramay, jangovar boʻlinmaga jangchilar sifatida oʻzlarining fazilatlarini olib kelishadi, ular koʻpincha ajoyib darajada qoʻrqmas, chaqqon va chidamlidir. Baʼzi oʻsmirlar harbiy tashkilotlarga majburan jalb qilinsa, aldanib yoki pul bilan olinsa, boshqalari oʻz xohishi bilan qoʻshiladi. Buning sabablari koʻp. 2004-yilda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalarni oʻrganishda Reychel Brett va Irma Spekt harbiy xizmatga kirishni ragʻbatlantiradigan bir qator omillarga ishora qildilar, xususan: Qashshoqlik, shu jumladan taʼlim yoki ishga joylashish imkoniyatlarining yetishmasligi Urushning madaniy normallashuvi Yangi doʻstlar izlash Qasos (masalan, doʻstlar va qarindoshlarning oʻldirilganini koʻrgandan keyin) „Jangchi“ roli yetuklikka oʻtish marosimini taʼminlaydi degan umidlar. XX asrning oxirlari taxminan 1990-yillarda Kambodja qurolli kuchlari tomonidan yollangan bolaning quyidagi soʻzlari koʻplab bolalarning qoʻshilish fikrlariga xosdir: Men ota-onamda ovqat yoʻqligi va maktabga bormasligim sababli qoʻshildim. . . Men minalar haqida oʻylardim, lekin nima ham qilishimiz mumkin — bu buyruq [oldingi chiziqqa borish]. Bir kuni kimdir mening oldimda minani bosdi va u yaralanib vafot etdi. . . O‘shanda men 60 metr narida radio yonida turgan edim. Men uning oʻlganini koʻzim bilan koʻrdim. . . Men har bir boʻlimda yosh bolalarni koʻraman. . . Ishonchim komilki, yana bir-ikki yil askarligimcha qolaman. Harbiy bo‘lishni to‘xtatsam, hech qanday mahoratim yo‘qligi uchun biror joyda ishlolmayman. Men keyin nima qilishimni bilmayman. . . == Bolalarga taʼsiri == Bolalarga harbiy hayotning taʼsir koʻlami birinchi marta xalqaro hamjamiyat tomonidan BMT Bosh Assambleyasi topshirgan „Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri“ (1996-yilda) nomi bilan inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machel tomonidan tayyorlangan yirik hisobotda maʼlum qilingan. Hisobot, ayniqsa, yosh bolalardan foydalanish bilan bogʻliq boʻlib, har yili dunyo boʻylab koʻp minglab bolalar oʻlib ketayotgani, mayib-majruh boʻlib, psixiatrik jarohatlar olganligi haqidagi dalillarni taqdim etgan. Grasa Machelning hisobotidan keyin oʻtkazilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar ruhiy kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi va xatti-harakatlari bilan bogʻliq muammolarning sezilarli darajada yuqori xavfiga duch kelishadi. Masalan, Falastin va Ugandada olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, sobiq askar bolalarning yarmidan koʻpi travmadan keyingi stress buzilishi alomatlarini koʻrsatgan va Ugandadagi har oʻninchi boladan toʻqqiztasida ruhiy tushkunlik holati ijobiy boʻlgan. Falastinlik tadqiqot olib boruvchilar, shuningdek, qurolli toʻqnashuvlarda yuqori darajadagi zoʻravonlikka duchor boʻlgan bolalar boshqa bolalarga qaraganda tajovuzkorlik va agressiyani koʻrsatish ehtimoli koʻproq ekanligini aniqladilar. Ushbu taʼsirlarning umumiy taʼsiri odatda kattalardagi qashshoqlik va doimiy ishsizlikning yuqori xavfini oʻz ichiga oladi. Human Rights Watch tashkilotiga bergan maʼlumotlarga koʻra, qurolli kuchlar va guruhlar yollangan bolalarni hibsga olganlarida ularga koʻproq zarar yetkaziladi. Bolalar koʻpincha yetarli oziq-ovqatsiz, tibbiy yordamsiz yoki boshqa gʻayriinsoniy sharoitlarda hibsga olinadi va baʼzilari hibs paytida jismoniy va jinsiy qiynoqlarga duchor boʻlishadi. Baʼzilari oilasi bilan qoʻlga olinadi yoki oila aʼzolaridan birining faoliyati tufayli hibsga olinadi. Advokatlar va qarindoshlarning har qanday sud majlisida ishtiroki koʻpincha taqiqlanadi. Boshqa tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, bolalarni, shu jumladan katta yoshdagi bolalarni harbiy xizmatga olish, hatto ular balogʻatga yetgunga qadar qurolli toʻqnashuvlarda qoʻllanilmasa ham, zararli taʼsir koʻrsatadi. Qoʻshma Shtatlardagi harbiy akademiklar harbiy tayyorgarlikni (barcha yoshdagi) doimiy stress sharoitida „intensiv singdirish“ sifatida tavsiflaydilar, uning asosiy maqsadi chaqiriluvchilarning soʻzsiz va darhol boʻysunishini oʻrgatishdir. Ilmiy tadqiqotlarlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmirlar kattalarga qaraganda yuqori stressli muhitga moyil, masalan, boshlangʻich harbiy tayyorgarlikka, ayniqsa bolalik davridagi qiyinchiliklarga duchor boʻlganlar oʻzlarini koʻproq himoyasiz sezishadi. Roʻyxatga olish, hattoki chaqiriluvchilar urushga yuborilishidan oldin ham, AQShda oʻz joniga qasd qilishga urinish xavfi yuqori. AQSh va Buyuk Britaniyada ruhiy kasalliklarning yuqori xavfi, spirtli ichimliklarni suiisteʼmol qilish xavfi yuqori va zoʻravonlik xulq-atvorining yuqori xavfi chaqiriluvchilarning harbiy xizmatga kirishdagi holatiga, yoshiga bogʻliq. Harbiy muhit, shuningdek, zoʻravonlik va jinsiy zoʻravonlikning yuqori darajasi bilan tavsiflanadi. Harbiy xizmatga chaqirish amaliyotlari oʻsmirlik davridagi bolalarning zaif tomonlariga zarba berishi ham aniqlangan. Xususan, Germaniya, Buyuk Britaniya va AQSh dalillari shuni koʻrsatdiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kambagʻal oilalardan boʻlgan bolalarni xavf va cheklovlarni oʻtkazib yuboradigan marketing yordamida nishonga olishadi. Baʼzi akademiklarning taʼkidlashicha, bunday marketing oʻsmirlik davrida hissiy jihatdan asoslangan qarorlar qabul qilishda psixologik moyillikdan foydalanadi. == Xalqaro huquq == === Bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish === '''Bolaning taʼrifi''' Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya bola deb 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni deb belgilab bergan. Parij tamoyillari qurolli kuchlar yoki qurolli guruh bilan bogʻlangan bolani quyidagicha belgilaydi: …qurolli kuchlar yoki qurolli guruh tomonidan har qanday lavozimda, shu jumladan, ular bilan cheklanmagan holda, jangchilar, oshpazlar, yuk tashuvchilar, josuslar yoki jinsiy maqsadlar uchun, yoki boʻlmasa xabarchilar sifatida foydalaniladigan 18 yoshga to‘lmagan har qanday shaxsdir. Hujjat Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi tomonidan tasdiqlangan. Bu nafaqat harbiy harakatlarda qatnashayotgan balki bevosita uning yaqinida ishtirok etayotgan bolalarga tegishli. '''15 yoshgacha boʻlgan bolalar''' 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar (1977-yil, 77.2-modda), Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (1989) va Xalqaro jinoiy sudning Rim statuti (2002) hammasi mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlarga va qurolli boʻlmagan kuchlarga bolalarni ishlatishni taqiqlaydi. Davlatlarning qurolli guruhlari 15 yoshgacha bo‘lgan bolalarni bevosita qurolli to‘qnashuvlarda (texnik jihatdan „jang“ harakatlarda) ishlatadigan boʻlsa bu [[urush jinoyati sifatida tan olingan. '''18 yoshgacha bo'lgan bolalar''' Qurolli kuchlarga ega boʻlgan aksariyat mamlakatlar shuningdek, bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) (2000-yil) va Bolalar mehnatining eng yomon shakllari (1999-yilda boʻlib oʻtgan) konvensiyasining yuqori standartlari bilan bogʻliq boʻlib, ular bolalarni 18 yoshga yetguncha majburiy yollashni taqiqlaydi. OPAC protokoli, shuningdek, hali ham bolalarni (16 yoshdan boshlab) yollash bilan shugʻullanadigan hukumatlardan „18 yoshga toʻlmagan shaxslar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrishni“ talab qiladi. Bundan tashqari, OPAC nodavlat qurolli guruhlarga garchi buning qonuniy kuchi mavhum boʻlsa-da, har qanday sharoitda bolalarni yollashni taqiqlaydi. Dunyodagi eng yuqori standart Afrikaning Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Xartiyasi tomonidan belgilangan, u mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni har qanday sharoitda ham yollashni taqiqlaydi. Afrikaning aksariyat davlatlari Xartiyani ratifikatsiya qilgan. '''Cheklovlar va bo'shliqlar''' OPAC aʼzosi boʻlmagan mamlakatqurolli kuchlar Jeneva konvensiyalarining I Protokolida belgilangan quyi standartlarga boʻysunadilar, bu esa qurolli kuchlarga oʻn besh yoshdan oshgan bolalarni jangovar harakatlarda qoʻllashga va ixtiyoriy ravishda kuzatuvchi sifatida qatnashgan yosh bolalardan foydalanishga guvoh boʻlsalar bu haqida xabar beradilar: Xalqaro Qizil Xoch Qoʻmitasi mojaro tomonlariga „barcha zarur choralarni koʻrish“ni taklif qildi, bu yakuniy matnda „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ kerak, bu butunlay taqiq emas, chunki amalga oshirish mumkin degan maʼnoni anglatadi „bajarilishi yoki amalga oshirilishi mumkin.“ „Harbiy harakatlarda ishtirok etish“ bandi boʻyicha muzokaralar chogʻida koʻngilli bolalarning harbiy maʼlumotlarni yigʻish va uzatish, tashishda yordam berish kabilar harbiy harakatlarga bilvosita jalb etish deb baholanadi. Biroq, 1949-yil 12-avgustdagi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha va 1977-yilda qabul qilingan Xalqaro qurolli boʻlmagan mojarolar qurbonlarini himoya qilish toʻgʻrisidagi II Protokolning 4.3.c moddasida „oʻn besh yoshga toʻlmagan bolalar“ qurolli kuchlar yoki guruhlarga chaqirilmaydi va jangovar harakatlarda qatnashishi mumkin emas". deyiladi. == Bolalarni ozod qilish va reintegratsiya qilish standartlari == OPAC hukumatlardan harbiy harakatlarda yollangan yoki foydalanilgan bolalarni o‘z yurisdiksiyasi doirasida demobilizatsiya qilishni hamda ularning jismoniy va ruhiy holatlarini tiklanishi va ijtimoiy reintegratsiyasi uchun yordam ko‘rsatishni talab qiladi. Urush, fuqarolarning tartibsizliklari, fuqarolar urushi, turli qurolli toʻqnashuvlar va boshqa favqulodda vaziyatlarda bolalar va yoshlarni, shuningdek, Birlashgan Millatlar Tashkilotining Favqulodda va qurolli toʻqnashuvlarda ayollar va bolalarni himoya qilish toʻgʻrisidagi deklaratsiyasiga muvofiq himoya qilishni taklif etadi. Qurolli guruhlarning sobiq aʼzolarini tegishli ravishda qurolsizlantirish, demobilizatsiya qilish va reintegratsiya qilish jarayonlari uchun Birlashgan Millatlar Tashkiloti 2006-yilda Integratsiyalashgan standartlarni ishlab chiqishni boshladi. == Harbiy jinoyatlar == Hozirda bolalarni urush jinoyatlari uchun urush qonunlarida belgilangan javobgarlikka tortilishi kerakmi, degan fikr mavjud. Xalqaro huquq urush jinoyatlarini sodir etgan bolalarni jinoiy javobgarlikka tortishni taqiqlamaydi, biroq Bola huquqlari to‘g‘risidagi konvensiyaning 37-moddasida belgilanganidek, bola olishi mumkin bo‘lgan jazo cheklanadi: „oʻn sakkiz yoshga toʻlmagan shaxslar tomonidan sodir etilgan jinoyatlarga o‘lim jazosi ham, ozod qilish imkoniyatisiz umrbod qamoq jazosi ham belgilanmaydi. .“ '''Syerra-Leone misoli''' Syerra-Leoneda yuz bergan fuqarolar urushidan soʻng, BMT Syerra-Leone boʻyicha Maxsus sudga (SCSL) 15 va undan katta yoshdagi sobiq jangchilarni gumanitar qonunlarni, shu jumladan urush jinoyatlarini buzganliklari uchun sud qilishni buyurdi. Biroq, Parij tamoyillari qurolli toʻqnashuvlarda qatnashgan bolalar, hatto ular jinoyatchi boʻlsa ham, birinchi navbatda qurbon sifatida koʻrilishi kerak degan fikrni ilgari surdi: Ushbu tamoyil Sud nizomida oʻz aksini topgan boʻlib, u jinoiy javobgarlikka tortishni istisno qilmagan, lekin sobiq askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiya qilish zarurligini taʼkidlab oʻtgan. Syerra-Leone mamlakat tribunalining birinchi bosh prokurori David Crane nizomni qanchalik jirkanch jinoyatlar sodir etgan bo‘lishidan qatʼi nazar, bolalarning o‘zini emas, balki bolalarni ishga yollagan kishilarni jinoiy javobgarlikka tortish foydasiga talqin qildi. '''Omar Khadr misoli''' AQShda prokurorlar kanadalik Omar Khadrni Afgʻonistonda 16 yoshga toʻlmaganida va Tolibon safida AQSh kuchlariga qarshi jang qilganlikda aybladilar. Ushbu jinoyatlarga AQSh qonunchiligiga koʻra umrbod qamoq jazosi beriladi. 2010-yilda qiynoq va tazyiq ostida boʻlgan Xadr urush qonunlarini buzgan holda qotillik, qotillikka urinish, fitna, terrorizmga moddiy yordam koʻrsatish va josuslikda aybdor deb topildi. Xadrni bir yillik qamoqdan soʻng Kanadaga deportatsiya qilinishini koʻrsatadigan kelishuv bitimining bir qismi sifatida taklif qilindi. Umar Xadr Guantanamo qamoqxonasida qoldi va Kanada hukumati uning vataniga qaytarilishini kechiktirgani uchun xalqaro tanqidlarga uchradi. Oxir-oqibat, Xadr 2012-yil sentabr oyida Kanada qamoqxonasiga oʻtkazildi va 2015-yil may oyida Alberta sudyasi tomonidan garov evaziga ozod qilindi. 2016-yilda Xadr AQShning harbiy jinoyatchi sifatida hukm qilinganligi ustidan shikoyat qilgan. BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili hukm chiqarilishidan oldin AQShning Guantanamodagi harbiy komissiyasiga maktub yozib, Khadrni reabilitatsiya dasturiga muvofiq qoʻyib yuborishni soʻrab murojaat qilgan. Oʻz maktubida u Khadr „oʻsmir askarbola hikoyasini ifodalaydi: vijdonsiz guruhlar tomonidan kattalarning oʻzlari tushunmaydigan janglarda qatnashish taklifi bilan harakat qilish uchun yollangan“.ini aytadi. == Birlashgan Millatlar Tashkilotining roli == === Tarixi === Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning yakuniy matni (1989-yilda qabul qlingan) 18 yoshgacha boʻlgan barcha bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlamaganidan keyin bolalar huquqlari himoyachilarining hafsalasi pir boʻldi va ular bu maqsadga erishish uchun yangi shartnoma tuzishni talab qila boshladilar. Natijada, yangi tashkil etilgan Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita ikkita tavsiya berdi: birinchidan, qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri boʻyicha BMTdan yirik tadqiqot oʻtkazishni soʻrash; ikkinchidan, konvensiyaga qo‘shimcha protokol bo‘yicha muzokaralar olib borish uchun BMTning Inson huquqlari bo‘yicha komissiyasi aʼzolaridan iborat ishchi guruhini tuzish. Har ikkala taklif ham qabul qilindi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitaga javob berar ekan, „qurolli toʻqnashuvlar natijasida dunyoning koʻplab qismlarida bolalarning ahvoli keskin yomonlashganini“ tan oldi va inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machelga yirik tadqiqot oʻtkazishni topshirdi. Machel hisoboti, Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri, 1996-yilda nashr etilgan Hisobotda qayd etilgan: Hech shubha yoʻqki, eng dolzarb ustuvor vazifalardan biri 18 yoshgacha boʻlgan barchani qurolli kuchlar safidan chetlashtirishdir Shu bilan birga, BMTning Inson huquqlari boʻyicha komissiyasi bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanish boʻyicha standartlarni oshirish boʻyicha muzokaralar olib borish uchun ishchi guruh tuzdi. Murakkab muzokaralar va global kampaniyadan soʻng, yangi shartnoma 2000-yilda Bolalar huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning qurolli mojarolarga jalb etilishi toʻgʻrisidagi fakultativ protokoli sifatida kelishib olindi. Shartnoma bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda bevosita ishtirok etishini ham, ularni 16 yoshdan boshlab mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga jalb qilishni ham taqiqlaydi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi 2000-yil 25-maydagi 54/263- rezolyutsiya bilan shartnomani Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokol sifatida qabul qildi. Protokol 2002-yil 12-fevralda kuchga kirdi. Bosh kotibning bolalar va qurolli mojarolar bo'yicha maxsus vakili Machelning eʼlon qilgan hisoboti BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili (SRSG-CAAC) uchun yangi mandatga olib keldi. SRSG vazifalari orasida Bosh kotibning bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha yillik hisoboti loyihasini ishlab chiqish kiradi, unda butun dunyodan bolalarni yollash va ulardan foydalanishning eng yomon holatlari roʻyxati va tavsifi sanab oʻtilgan. === Xavfsizlik Kengashi === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Xavfsizlik Kengashi muntazam ravishda munozaralar, hisobotlarni qabul qilish va „Qurolli toʻqnashuvdagi bolalar“ sarlavhasi ostida rezolyutsiyalarni qabul qilish uchun yigʻiladi. Ushbu masala boʻyicha birinchi rezolyutsiya 1261-sonli qaror 1999-yilda qabul qilingan. 2004-yilda 1539-sonli rezolyutsiya bir ovozdan qabul qilindi, u askar bolalardan foydalanishni qoraladi va BMT Bosh kotibiga monitoring va hisobot berish mexanizmi deb nomlanuvchi amaliyotni kuzatish va hisobot berish vositasini yaratishni topshirdi. === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi === Bosh kotib bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha har yili yillik hisobotini eʼlon qiladi. 2017-yilgi hisobotda 2016-yilda qurolli guruhlar tomonidan bolalardan keng foydalanilgan 14 ta davlat (Afg‘oniston, Kolumbiya, Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Iroq, Mali, Myanma (Birma) , Nigeriya, Filippin, Somali, Janubiy Sudan, Sudan, Suriya, va Yaman) va davlat qurolli kuchlari jangovar harakatlarda bolalardan foydalangan oltita davlat (Afgʻoniston, Myanma (Birma) , Somali, Sudan, Janubiy Sudan va Suriya) davlatlarini keltiradi. 2011-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun ekstremal chora-tadbirlar hisobotiga koʻra, mojaro hududlarida zoʻravonlik harakatlariga jalb qilingan bolalar masalasini koʻtargan. == Bugungi kunda harbiy xizmatdagi bolalar - mintaqa va mamlakatlar bo'yicha == Ushbu bo'lim bugungi kunda bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanishni o'z ichiga oladi. === Afrika === 2003-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotining Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi maʼlumotlariga koʻra, butun dunyo boʻylab davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarda qatnashgan bolalarning yarmidan koʻpi Afrikada boʻlgan. 2004-yilda Child Soldiers International tashkiloti maʼlumotlariga koʻra, qitʼada 100 000 bolalar davlat va nodavlat qurolli kuchlarda foydalanilgan va 2008-yildagi hisob-kitoblarga koʻra, jami 120 000 bola yoki harbiy harakatlarda qatnashgan. Afrikaning aksariyat mamlakatlari ratifikatsiya qilgan Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Afrika Xartiyasi (1990-yil) 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni barcha turdagi harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlaydi. Ushbu qabul qilingan xartiyaga qaramay, BMT maʼlumotlariga koʻra, 2016-yilda Afrikaning yetti davlatida (Markaziy Afrika Respublikasi, Nigeriya, Kongo Demokratik Respublikasi, Somali, Mali, Janubiy Sudan, Sudan) bolalar qurolli guruhlar va uchtasida (Sudan, Somali va Janubiy Sudan) davlat qurolli kuchlari tomonidan foydalanilgan. Afrikada joylashgan harbiy tashkilotlardagi bolalar sonini kamaytirish boʻyicha xalqaro saʼy-harakatlar 1997-yilda ishlab chiqilgan Keyptaun tamoyillaridan keyin boshlandi. Prinsiplar Afrika hukumatlariga oʻsha paytda muzokaralar olib borilayotgan OPAC majburiyatlarini bajarishni va harbiy xizmatga yollash uchun minimal yoshni 15 dan 18 ga oshirishni taklif qildi. Prinsiplar, shuningdek, bola askarga 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni „har qanday turdagi muntazam yoki tartibsiz qurolli kuchlar yoki guruhning har qanday maqomdagi bir qismi boʻlgan … shu jumladan jinsiy maqsadlar uchun yollangan qizlarni ham qamrab oladi“ . . ." . 2007-yilda Parijda boʻlib oʻtgan „Urushdan ozod bolalar“ konferensiyasi Parij tamoyillarini ishlab chiqdi, ular Keyptaun tamoyillarini takomillashtirish va yangilash, ularni global miqyosda qoʻllash va hozirgi bolalar askarlarini qayta integratsiya qilishning amaliy yondashuvini belgilab berdi. === Markaziy Afrika Respublikasi === Markaziy Afrika Respublikasida qurolli guruhlar tomonidan bolalardan foydalanish tarixdan keng tarqalgan. 2012 va 2015-yillar oraligʻida 10 000 ga yaqin bolalar milliy qurolli mojarolarda qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan. 2016-yil maʼlumotlariga koʻra bu haliyam davom etmoqda. Musulmon Séléka qurolli guruhlar koalitsiyasi va asosan nasroniylardan iborat Anti-balaka jangarilari bolalardan shu tarzda ayovsiz foydalangan. Baʼzilarining yoshi sakkizda . 2015-yil may oyida boʻlib oʻtgan Forum de Bangui (hukumat, parlament, qurolli guruhlar, fuqarolik jamiyati va diniy yetakchilar yig‘ilishi)da bir qator qurolli guruhlar minglab bolalarni demobilizatsiya qilish togʻrisida kelishib oldilar. 2016-yilda Markaziy Afrika Respublikasiga barqarorlik oʻlchovi qaytdi va BMT maʼlumotlariga koʻra, 2691 oʻgʻil va 1206 qiz qurolli guruhlardan rasman ajratildi. Shunga qaramay, bolalarni harbiy maqsadlarda ishga olish va ulardan foydalanish oʻsha yil davomida taxminan yana 50 foizga koʻtarildi, bu raqamlar asosan Lord qarshilik armiyasiga tegishli. === Kongo Demokratik Respublikasi === Minglab bolalar Kongo Demokratik Respublikasi (DRC) armiyasida va turli isyonchi qurolli kuchlarda xizmat qiladi. Maʼlumotlarga koʻra, Ikkinchi Kongo urushi avjida 30 000 dan ortiq bolalar mojaroning turli tomonlari bilan jang qilgan. „Kony 2012“ filmida Rabbiyning qarshilik armiyasi bu bolalarni yollagani daʼvo qilingan. Hozirgi vaqtda Kongo Demokratik Respublikasi dunyodagi eng yuqori askar bolalardan biriga ega mamlakat. Xalqaro sud urush davridagi bu amaliyotlar boʻyicha hukm chiqardi. Thomas Lubanga Dyilo, KDRdagi harbiy qoʻmondonlardan biri, 2002 va 2003-yillar oraligʻida bolalar askarlarini yollashdagi roli uchun 14 yillik qamoq jazosiga hukm qilindi. Lubanga Kongo vatanparvarlari ittifoqiga va uning qurolli qanoti Kongoni ozod qilish uchun vatanparvarlik kuchlariga rahbarlik qilgan. Bolalar Ituridagi qurolli toʻqnashuvda jang qilishga majbur boʻlishdi. === Somali === 2004-yilda Child Soldiers International tomonidan eʼlon qilingan hisobotda 1991-yildan beri 200 000 nafar bola oʻz irodasiga zid ravishda mamlakat qurolli kuch tarkiblariga jalb qilingani taxmin qilingan. 2017-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Antoniu Guterrish BMT hisobotiga izoh berib, mamlakatdagi „Ash-Shabob“ aʼzolarining 50 foizdan ortigʻini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil qiladi, baʼzi paytlari esa toʻqqiz yoshga toʻlmagani ham jangga joʻnatiladi degan edi. Hisobotda 2010-yilning 1-aprelidan 2016-yilning 31-iyuliga qadar Somalida 6163 nafar bola yollangani, ulardan 230 nafari qizlar ekanligi tasdiqlandi. „Ash-Shabob“ bu yollashning yetmish foizini tashkil qilgan. Somali milliy armiyasi ham bolalarni askarlikka yollash boʻyicha yuqori oʻrinlarda turadi. === Sudan === 2004-yilda 17 000 ga yaqin bolalar davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan. O‘sha paytdagi asosiy qurolli muxolifat guruhi — Sudan Xalq ozodlik armiyasi (SPLA) tarkibida 5000 ga yaqin bola bor edi. Baʼzi sobiq bolalar askarlik paytida sodir etgan jinoyatlari uchun oʻlimga hukm qilingan. 2006-yilda bolalar Chaddagi qochqinlar lagerlaridan ham jalb qilingan va minglab bolalar Darfurdagi mojaroga tortilgan. 2005-yilda hukumat OPAC shartnomasini ratifikatsiya qildi va 2008-yilga kelib mamlakatda bolalardan harbiy maqsadda foydalanish kamaydi, ammo davlat qurolli kuchlari ham, SPLA ham ularni yollash va ishlatishda davom etgan. Bolalardan foydalanish kamayishda davom etdi, biroq 2017-yilda BMT hukumat kuchlarida hanuz12 yoshli bolalar borligi toʻgʻrisida xabarlar oldi. === Uganda === „Ugandadagi LRA armiyasida asosan askar sifatida oʻqitilgan. Ugandadagi barcha boshqa yoki oldingi isyonchi guruhlardan farqli oʻlaroq, LRA bolalarni (yaxshisi oʻn ikki yoshdan oʻn toʻrt yoshgacha) zoʻravonlik bilan oʻgʻirlash yoki qul qilishni oʻzining asosiy usuliga aylantirgan va oʻz faoliyatini tinch aholiga hujum qilishga qaratgan“. === Zimbabve === 2003-yilda Guardian gazetasi Zimbabveda davlat tomonidan homiylik qilinadigan yoshlar qurolli kuchlari Milliy Yoshlar Xizmati tomonidan inson huquqlarining koʻplab buzilishi haqida xabar berdi. Dastlab vatanparvar yoshlar tashkiloti sifatida tashkil etilgan bu tashkilot 10 yoshdan 30 yoshgacha boʻlgan yoshlardan iborat harbiylashtirilgan guruhga aylandi va mamlakatdagi norozilikni bostirish uchun foydalanildi. Tashkilot nihoyat 2018-yilning yanvarida taqiqlangan. == Amerika == === Boliviya === 2001-yilda Boliviya hukumati 14 yoshgacha boʻlgan bolalar yollash boʻyicha tekshiruvlar paytida qurolli kuchlarga majburan chaqirilgan boʻlishi mumkinligini tan oldi. Boliviya armiyasining 40 % ga yaqinini 18 yoshdan kichiklar, yarmini esa 16 yoshdan kichiklar tashkil qiladi. 2018-yil holatiga koʻra , Boliviya bolalarni 17 yoshdan boshlab kattalar harbiy xizmatga chaqirishni boshlashga taklif qiladi. === Braziliya === Braziliyada Komando Vermelho kabi mahalliy uyushgan jinoiy guruhlar bolalarni giyohvand moddalarni tayyorlash va qotillik qilish uchun yollashadi, lekin politsiya va boshqa raqib guruhlar ularga qarshi kurashadilar. Shuningdek, braziliyalik militsionerlar bolalarni Komando Vermelyoga qarshi kurashga jalb qilganlar. === Kanada === Kanadada odamlar 16 yoshidan boshlab ota-ona ruxsati bilan Kanada kuchlarining zaxira qismiga, biroz ulgʻaygach, 17 yoshida ota-ona ruxsati bilan oddiy tarkibga qoʻshilishlari mumkin. Lekin ular 18 yoshga toʻlgunga qadar xizmat safariga koʻngilli boʻlishlari mumkin emas. === Kolumbiya === Kolumbiyadagi qurolli mojaroda, 1960-yillarning oʻrtalaridan hozirgi kungacha, qatnashgan jangchilarning toʻrtdan bir qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan va hozir ham shunday. 2004-yilda Kolumbiya bolalar askarlaridan foydalanish boʻyicha dunyoda toʻrtinchi oʻrinni egalladi. Hozirda mamlakatda qurolli guruhlarda 11-14 ming bola bor. Hukumat bilan muzokaralar chogʻida qurolli guruhlar voyaga yetmaganlarni savdolashish vositasi sifatida yollashni toʻxtatishni taklif qilishdi, ammo ularni qoniqtirmadi. Bjørkhaugning taʼkidlashicha, aksariyat bolalar askarlikka ixtiyoriy ishtirok etish va majburlashning kombinatsiyasi orqali yollangan. 1998-yilda Human Rights Watch matbuot bayonotida baʼzi partizan boʻlinmalarining 30 foizi bolalardan iborat boʻlgan . Xuddi shu press-relizda hukumat bilan bogʻliq boʻlgan harbiylashtirilgan boʻlinmalarning baʼzilari 50 foizgacha bolalardan iborat ekanligi, jumladan, sakkiz yoshli baʼzilari ham borligi taxmin qilingan. 2005-yilda Kolumbiyada 11 000 ga yaqin bola chap yoki oʻng qanot harbiy kuchlari safida xizmat qilgan. „Kolumbiyadagi bolalar jangchilarining taxminan 80 foizi ikki chap qanot partizan guruhlaridan biriga, FARC yoki ELNga tegishli. Qolgan jangchilar harbiylashtirilgan saflarda, asosan AUCda xizmat qilishadi“. P.W. Singerning soʻzlariga koʻra, FARC tomonidan 1998-yilda Guatape GESiga hujumda sakkiz yoshli jangarilar ishtirok etgan va 2001-yilda FARC oʻquv videosida 11 yoshli oʻgʻil bolalar raketalar bilan ishlayotgani tasvirlangan. Guruh shuningdek, Venesuela, Panama va Ekvadordan kelgan bolalarni ham qabul qiladi. Kolumbiya hukumati xavfsizlik kuchlari bolalarni rasman ishga qabul qilmaydi, chunki majburiy va ixtiyoriy yollash uchun qonuniy yosh 18 deb belgilangan. Shu bilan birga, talabalar harbiy oʻrta maktablarda kursant sifatida roʻyxatdan oʻtishlari va mos ravishda 16 yoki 17 yoshlilar havo kuchlari yoki milliy armiya tayyorlash dasturlariga kirishlari mumkin. Bundan tashqari, qoʻlga olingan dushman bolalari Kolumbiya harbiylari tomonidan razvedka maʼlumotlarini yigʻish uchun ishlatilgan. 2016-2017-yillarda FARC partizan guruhlariga qarshi demobilizatsiya harakatlari mojarosiga barham berib, zo‘ravonlikka jalb qilingan bolalar sonini cheklab qo‘yishiga umid qildi. Biroq, boshqa qurolli guruhlar hali demobilizatsiya qilinmagan va mojaro hozirgacha toʻliq hal etilmagan. === Kuba === Kubada o‘g‘il bolalar va qizlar uchun majburiy harbiy xizmat yoshi 17 yoshni tashkil etadi. Erkak o‘smirlarga hududiy qo‘shinlar qurolli kuchsi safiga majburiy xizmat muddatidan oldin ruxsat etilgan. === Gaiti === Gaitida siyosiy zoʻravonlik bilan shugʻullanuvchi turli erkin tashkil etilgan qurolli guruhlarda qatnashayotgan bolalar soni nomaʼlum. === Meksika === Meksikada bolalar Meksikadagi narkotiklar urushida Fors koʻrfazi karteli kabi jinoiy tashkilotlar tomonidan hukumat va boshqa raqib kartellarga qarshi kurashish uchun foydalaniladi. Ammo bularning soni maʼlum emas. Shuningdek, Grupos de autodefensa comunitaria (Avtomatik himoya guruhi) oʻz qishloqlarini mahalliy jinoiy guruhlarning zoʻravonligidan himoya qilish uchun baʼzi vaqtda bolalarni yollaydi, askar bolalarini jalb qiladigan oʻzini-oʻzi himoya qilish guruhlaridan biri bu Coordinadora Regional de Autoridades Comunitarias-Pueblos Fundadores (CRAC-PF) boʻlib, u Los Ardillos, Beltran Leyva kartelidan ajralib chiqqan jinoiy guruh bilan qarama-qarshilikda. CRAC-PF va Los Ardillos oʻrtasidagi janglar 53 kishining oʻlimiga sabab boʻlgan. === Qo'shma Shtatlar === Qoʻshma Shtatlarda 17 yoshli oʻsmirlar ota-onalarning yozma roziligi bilan qurolli kuchlarga qoʻshilishlari mumkin. 2015-yil holatiga koʻra har yili 16 000 ga yaqin 17 yoshli yigitlar harbiy xizmatga chaqiriladi. AQSH armiyasi maktablar bilan ishga yollashga boʻlgan taʼminlashni yondashuvning „tayanch toshi“ deb taʼriflaydi . Bolalar huquqlarini himoya qilish tashkilotlari AQSh qurolli kuchlari xodimlarini bolalarga tayanishini tanqid qildi. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShga harbiy xizmatga kirishning minimal yoshini 18 yoshga koʻtarishni tavsiya qildi. 1990-yillarda OPAC shartnomasi boʻyicha muzokaralarda AQSh Buyuk Britaniyaga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 dan oshmasligiga keskin qarshi chiqdi. Natijada shartnomada eng kam 16 yosh belgilangan . AQSh shartnomani 2002-yilda ratifikatsiya qilgan (lekin 2018-yil holatiga koʻra AQSh Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyani ratifikatsiya qilish amalga oshmadi). OPACga koʻra, AQSh harbiy xizmatchilariga odatda 18 yoshga toʻlgunga qadar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishni taqiqlaydi. Shunga qaramay, ular „oldinga joylashtirish“ huquqiga ega, yaʼni ular qoʻllab-quvvatlash vazifalarini bajarish uchun jangovar zonaga joylashtirilishlari mumkin. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShni ushbu siyosatni oʻzgartirishga va voyaga yetmaganlarning jangovar hududda oldindagi harakat qilish zonasiga joylashtirilmasligini taʼminlashga chaqirdi. 2003 va 2004-yillarda 60 ga yaqin voyaga yetmagan o‘smirlar xodimlarning xatoligi tufayli Afgʻoniston va Iroqqa yuborilgan. Keyinchalik Mudofaa vazirligi „vaziyatlar zudlik bilan toʻgʻirlangani va takrorlanishining oldini olish uchun choralar koʻrilgani“ni aytdi. 2008-yilda prezident Jorj Bush „Oʻsmir bolalarni askarlikdan himoya qilish toʻgʻrisida“gi qonunni imzoladi . Qonun bolalarni askarlikka yollagan harbiy kuchlarni jinoiy javobgarlikka tortadi. Shuningdek, bolalar harbiy maqsadlarda foydalaniladigan mamlakatlarga qurol sotishni taqiqlaydi. Qonunda askar bolalar taʼrifi „hukumat qurolli kuchlari tarkibida jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etgan 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxs“ ni oʻz ichiga oladi. Hujjatdan voz kechish Obama va Trump maʼmuriyati tomonidan chiqarilgan. == Yaqin Sharq == === Bahrayn === Bahraynda harbiy kursantlar, NCO stajyorlari va texnik xodimlar 15 yoshdan boshlab Bahrayn Mudofaa Kuchlari safiga kirishlari mumkin. === Eron === Eronning amaldagi qonunchiligi 16 yoshdan kichiklarni ishga olishni rasman taqiqlaydi. Eron-Iroq urushi paytida oʻgʻil bolalar Basij armiyasiga chaqirilgan, u yerda Eron hukumati tanqidchilarining fikriga koʻra, ular „jonli qalqonlar toʻlqini sifatida frontga yuborilgan“. Boshqa manbalar eronlik qurbonlarning umumiy sonini 200,000-600,000 oraligʻida deb hisoblashgan. Bir manbaga koʻra, Eron-Iroq urushida qurbon boʻlganlarning 3 foizi 14 yoshgacha boʻlgan yosh askarlar boʻlgan. Eronlik oʻgʻiil bolalar maktabni tashlab, ota-onalari Eron-Iroq urushida qatnashganlar. Iroq zobitlarining taʼkidlashicha, ular baʼzida sakkiz yoshli eronlik askar bolalarni qoʻlga olishgan. 2018-yil holatiga koʻra Eron hukumati Suriya fuqarolar urushida Asad hukumatiga sodiq kuchlar tomonida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni yollab kelmoqda. === Falastin === 2004-yilda Xalqaro bolalarni himoya qilish tashkilotining Falastin boʻlimi uchun chop etilgan Jihod Shomalyning "Bosib olingan Falastin hududlarida bolalardan foydalanish " nomli hisobotida, bir qator bolalar shahidlikni oʻzlariga gʻurur deb bilishlarini taʼkidlab, hisobotni yakunlaydi. Oʻzlarining umidsiz ahvoli uchun javobgarlikni oʻz zimmalariga olishlari va Falastin harbiylashtirilgan guruhlari tomonidan qurolli hujumlar uyushtirish uchun yollanganliklariga oʻzlari sababchi ekanliklarini aytadi. Shu bilan birga, Shomaly mamlakatlarda tizimli ishga joylashish yo‘qligini, guruhlar va Falastin hamjamiyatining yuqori martabali vakillari siyosiy strategiya sifatida bolalarni yollashga qarshi ekanini taʼkidlaydi. Shomalyning fikricha, Falastin siyosiy rahbariyati bolalarni urushga tortishni toʻxtatish uchun koʻproq ish qilishi mumkin, bu esa rahbariyatdan bolalarni oʻqitish togʻrisida va yollashni taqiqlovchi memorandumni imzolashni talab qiladi. Gʻazo sektorida hukmronlikka intilayotgan Falastin tashkiloti Hamas, Isroil mudofaa kuchlariga qarshi zoʻravonlikni qoʻzgʻatish uchun munozarali mafkuralarni askar bolalarga singdirgani maʼlum. Jorjtaun universiteti professori William OʻBrien falastinlik bolalarning Birinchi Intifadadagi faol ishtiroki haqida shunday yozadi: „Aftidan, intifada qo‘shinlarining katta qismi yoshlar, jumladan, boshlang‘ich maktab o‘quvchilari ham bor. Ular tosh, molotov kokteyli va boshqa zo‘ravonlik turlari bilan shug‘ullanadilar“. Arab jurnalisti Huda Al-Hussein 2000-yil 27-oktabr kuni Londondagi arab gazetasiga quyidagilarni yozdi: 2002-yilda askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) „bolalarning jangovar harakatlarda qatnashayotgani haqida xabarlar mavjud boʻlsa-da, qurolli guruhlar tomonidan tizimli ravishda yollanganligi haqida hech qanday dalil yoʻq“, dedi. Biroq, 2004-yilda tashkilot 2000-yil oktabridan 2004- yil martigacha falastinlik voyaga yetmaganlar ishtirokida kamida toʻqqizta hujjatlashtirilgan xudkushlik hujumi sodir boʻlganligini xabar qildi: 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida Hamas va Islom Jihodi oʻzining Eron boʻlimida „harbiy hujumlarda va mashgʻulotlarda bolalardan foydalangani“ uchun alohida taʼkidlangan. 2005-yil 23-mayda Amnesty International Falastin qurolli guruhlarini bolalardan qurolli faoliyatda foydalanishni zudlik bilan toʻxtatishga chaqirdi: „Falastin qurolli guruhlari hech qanday sharoitda qurolli hujumlar uyushtirish, qurol yoki boshqa materiallarni tashish uchun bolalardan foydalanmasligi kerak…“. === Turkiya (PKK) === Kurd-turk mojarosi paytida Kurdiston Ishchilar partiyasi (PKK) faol ravishda bolalarni yollab, oʻgʻirlab ketgan. Tashkilot Turkiya xavfsizlik kuchlari tomonidan 2000 dan ortiq bolani o‘g‘irlaganlikda ayblangan. Human Rights Watch (HRW), Birlashgan Millatlar Tashkiloti (BMT) va Xalqaro Amnistiya tashkilotining mustaqil hisobotlari 90-yillardan beri tashkilot va uning qurolli guruhlari tomonidan askarb olalar i yollash va ulardan foydalanishni tasdiqladi. 2001-yilda tashkilot tomonidan bolalarni yollash tizimli ravishda amalga oshirilgani haqida xabarlar paydo boʻldi. Tashkilotning asosan bolalarni yollash uchun tuzilgan Tabura Zaroken Sehit Agit deb nomlangan bataloni haqida bir qancha xabarlar eʼlon qilingan. Shuningdek , Kurdiston vatanparvarlar ittifoqi bolalarni o‘z safiga jalb qilgani aniqlangan. Turkiya xavfsizlik kuchlari maʼlumotlariga koʻra,Kurdiston Ishchilar partiyasi 12 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan 983 nafardan ortiq bolani oʻgʻirlab ketgan. 400 dan ortiq bola tashkilotdan qochib, xavfsizlik kuchlariga taslim bo‘lishgan. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bolalar Jamgʻarmasining 2010-yilda chop etilgan hisobotida Kurdiston Ishchilar partiyasi tomonidan bolalarni yollash juda xavfli ekani koʻrsatib oʻtilgan. 2016-yilda Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasini Iroqning Shingal mintaqasida va qoʻshni davlatlarda askar bolalar yollash orqali urush jinoyatlari sodir etganlikda ayblagan. Suriyadagi fuqarolar urushi davomida ko‘plab ommaviy axborot vositalari, jumladan Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasiga aloqador YPG tashkiloti askar bolalarni yollab, joylashtirganini tasdiqladi. Guruhning xalqaro huquqni buzgan bolalardan foydalanishni toʻxtatish haqidagi daʼvosiga qaramay, guruh bolalarni yollash va ulardan foydalanishni davom ettirdi. === Livan === Livandagi fuqarolar urushida turli tomonlar askar bolalardan foydalangan. 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida aytilishicha, Hizbulloh bolalarni harbiy xizmatga oʻrgatgan. 2017-yilda BMT mamlakatda islomiy jangarilar deb gumon qilingan qurolli guruhlar bolalarni o‘z safiga jalb qilayotgani haqida xabar berdi. === Suriya === Suriyada davom etayotgan fuqarolar urushi paytida bolalar Bashar Asadga qarshi boʻlgan guruhlarga qoʻshilishdi. 2012-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotiga isyonchilar askar bolalardan foydalangani haqidagi daʼvolar kelib tushgan, biroq ular buni tasdiqlay olishmagan. 2014-yil iyun oyida Birlashgan Millatlar Tashkiloti hisobotida aytilishicha, muxolifat bolalarni harbiy va yordamchi rollarga jalb qilgan. Yana aytilishicha, bunday qilish siyosati yoʻqdek tuyulgan boʻlsa-da, yoshni tekshirish tartiblari boʻlmagan. 2014-yilda Human Rights Watch tashkilotining xabar berishicha, isyonchi guruhlar bolalardan jang maydonlarida yaradorlarni davolash, o‘q-dorilar va boshqa yuklarni olib o‘tishdan tortib, janglar avj olgan paytda frontga, snayperchilar rolini bajarishga qadar yordam va jangovar rollarda foydalanmoqda. Turkiya hukumati oʻzaro bogʻlangan SETA tadqiqot markazi Suriya milliy armiyasining tarkibini aks ettiruvchi hisobotini askar bolalar qoʻllanilganini fosh qilgani sababli qaytarib oldi. Suriya milliy armiyasi hozirda Turkiya tomonidan moliyalashtiriladi, u 2000-yil 8-sentabrda bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishi toʻgʻrisidagi Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokolni imzolagan. Al-Monitor’ning manbalarga tayanib xabar berishicha, Turkiya Liviyaga Suriya milliy armiyasidagi bolalar askarlarini joylashtirgani maʼlum qilingan. 2021-yil iyul oyida Amerika Qoʻshma Shtatlari Turkiyani Suriya va Liviyada askar bolalardan foydalanishga aloqador davlatlar roʻyxatiga qoʻshdi. 2021-yilgi Inson huquqlari amaliyoti boʻyicha mamlakat hisobotida Suriyadagi Turkiya tomonidan qoʻllab-quvvatlanadigan kuchlardan bolalar askar sifatida yollangani haqida soʻz bordi. Kurd kuchlari ham bu taktikani qoʻllashda ayblangan. 2015-yilda Human Rights Watch tashkiloti kurd qurolli kuch rahbarlari Jeneva chaqiruvi bilan majburiyat shartnomasini imzolagani va 2014-yilning iyulidan beri 59 nafar bola, ulardan 10 nafari 15 yoshdan kichik boʻlganini daʼvo qilgan edi. Prezident Asad 2013-yilda askar bolalardan (18 yoshgacha bo‘lgan har qanday shaxs) foydalanishni taqiqlovchi qonunni qabul qildi, bu qonunni buzganlik uchun aybdorlar 10 yildan 20 yilgacha „jazoviy mehnat“ bilan jazolanishini eʼlon qildi. Hukumat kuchlariga nisbatan qonun amalda qo‘llaniladimi yoki yo‘qmi, tasdiqlanmagan va isyonchi kuchlarga qarshi Suriya hukumati safida jang qilish uchun bolalar yollangani haqida da‘volar bor. Eron hukumati Suriyada fuqarolar urushi davrida Asadga sodiq hukumat kuchlari tarafida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni jalb qilgan. === Yaman === Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili Radhika Kuomarasvami 2010-yil yanvar oyida Yamandagi qabilalar oʻrtasidagi janglarda „koʻp sonli“ oʻsmir oʻgʻil bolalar jang qilishgani haqida xabar berdi. Nodavlat notijorat tashkilot faoli Abdul-Rahmon al-Marwanining hisob-kitoblariga ko‘ra, Yamanda har yili qabilalar o‘rtasidagi janglarda 500-600 ga yaqin bola halok bo‘ladi yoki yaralanadi. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudan (ayniqsa Darfur) va Yamandan askar bolalar yollagan. Britaniya SAS maxsus kuchlari Yamanda askar bolalarni tayyorlash bilan shug‘ullangani aytiladi. Xabar qilinishicha, Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya safida jang qilayotgan askarlarning kamida 40 foizi bolalardir. Saudiya Arabistoni hutiylarga qarshi Saudiya chegarasini qoʻriqlash uchun yamanlik bolalarni askar sifatida yollaydi. 2019-yil iyun oyida AQSh Davlat kotibi Mike Pompeo Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya Yamandagi fuqarolar urushida bolalardan foydalanayotgani haqidagi ekspert xulosalarini rad etib, AQShning bolalar askarlikka yollovchi davlatlar ro‘yxatiga kiritilishiga to‘sqinlik qildi. == Osiyo == 2004-yilda oʻsmirlarning harbiy xizmatidan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) Osiyoda minglab bolalar Afgʻoniston, Myanma (Birma) , Nepal Indoneziya, Filippin, Laos va Shri-Lankadagi faol mojarolar va oʻt ochishni toʻxtatish holatlariga kelishilganda ham jangovar kuchlarga jalb qilingani haqida xabar berdi. Hukumatning mojaro zonalariga kirishni rad etishi ishtirok etgan raqamlarni hujjatlashtirishni imkonsiz qildi. 2004-yilda Myanma (Birma) hukumat qurolli kuchlari 12 yoshdan 16 yoshgacha boʻlgan bolalarni majburan yollagan va ishlatgan yagona davlat sifatida mintaqa tarixiga kirdi. Xudoning armiyasi partizan guruhini birgalikda boshqargan egizak aka-uka Jonni va Lyuter Xtolar 1997-yilda guruhni boshqara boshlaganlarida taxminan oʻn yoshda boʻlishgan. === Afg'oniston === Afgʻonistonda oʻttiz yillik fuqarolar urushi davrida qurolli kuchlar minglab askar bolalarni yollagan. Koʻpchilik hali ham Tolibonga qarshi kurashmoqda. Islom diniy maktablari yoki madrasalaridan taʼlim olganlarning baʼzilari xudkush terrorchi va qurolli hujumchilar sifatida foydalaniladi. Kamuflyaj kiyimida va shahidlik shiorlari bilan yurgan o‘g‘il bolalarning targ‘ibot videosi 2009-yilda Afg‘oniston Tolibon rahbariyati tomonidan eʼlon qilingan. Bu videoga amerikalik askarni oʻldirgan 14 yoshli Tolibon jangchisiga tasanno ham kiritilgan. === Birma/Myanma === Davlat Tinchlik va Taraqqiyot Kengashining taʼkidlashicha, Birmaning barcha askarlari koʻngilli hisoblanadi va qabul qilinganlarning hammasi 18 yoshdan katta. Human Rights Watch tashkiloti maʼlumotiga koʻra, Birma/Myanma milliy armiyasi Tatmadavda 70 000 ga yaqin oʻgʻil bolalar xizmat qilmoqda, 11 yoshgacha boʻlgan bolalar esa koʻchadan majburan olib kelinib guruhlarga qoʻshilmoqda. Guruhning xabar berishicha, dezertirlar uch yildan besh yilgacha qamoq jazosiga yoki hatto qatl etishga ham hukm qilinishi mumkin. Guruh shuningdek, taxminan 5,000-7,000 bolalar turli xil qurolli etnik muxolifat guruhlarida, xususan, Birlashgan Wa Davlat Armiyasida xizmat qilishini taʼkidladi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun 2009-yil iyun oyida hisobot eʼlon qildi, unda isyonchilar va hukumat tomonidan mamlakatda bolalarga nisbatan „jiddiy qonunbuzarliklar“ qayd etilgan. Maʼmuriyat 4-avgust kunidan boshlab keyingi oydan ular Birma/Myanmaga koʻproq oʻrganish uchun guruh yuborishlarini eʼlon qilishdi. === Shri-Lanka === Shri-Lankada bolalarning jangarilar tomonidan foydalanilishi 1983-yilda Shri-Lankadagi fuqarolar urushi boshlanganidan beri xalqaro miqyosda tan olingan muammo boʻlib kelgan. 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni asosiy yollovchilar Tamil Eelam isyonchi ozodlik yoʻlbarslari hisoblanadi. === Nepal === Nepal Kommunistik partiyasi kuchlarida taxminan 6000-9000 bola xizmat qiladi. 2010-yildan boshlab CPNning askar bolalari demobilizatsiya qilindi. === Filippin === Filippinda hukumatga qarshi kurashayotgan islomiy va kommunistik qurolli guruhlar muntazam ravishda yollangan bolalarga tayanib kurash olib boradi. 2001-yilda Human Rights Watch tashkiloti Moro Islom ozodlik fronti (MILF)dagi 10 000 askarning taxminan 13 foizini bolalar tashkil etgani va hukumatga aloqador ayrim harbiylashtirilgan kuchlar ham bolalardan foydalanayotgani haqida xabar bergan. 2016-yilda MILF 1869 nafar bolani guruhni tark etishiga ruxsat berdi va boshqa bolalarni guruhga qabul qilmaslik majburiyatini oldi. Biroq oʻsha yili BMT Filippindagi boshqa qurolli guruhlar asosan 13 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan bolalarni yollashda davom etayotgani haqida xabarlar yana davom etrdi. == Yevropa == Child Soldiers International maʼlumotlariga koʻra, Yevropada faqat 18 yoshdan kattalarni yollash tendensiyasi mavjud, aksariyat mamlakatlar ham faqat kattalarni yollashga ruxsat beradi, 2016-yilgi maʼlumotlarga koʻra qanday qurolli guruhlar bolalardan foydalanayotgani maʼlum emas edi. 2018-yil holatiga koʻra esa bir davlat, Buyuk Britaniya 16 yoshdan bolalarni, beshtasi esa 17 yoshdan (Avstriya, Kipr, Fransiya, Germaniya va Gollandiya) harbiy xizmatga jalb qilgan. Ulardan, Buyuk Britaniya eng koʻp bolalarni ishga oladi. 2016-yilda Britaniya armiyasiga yangi chaqirilganlarning taxminan chorak qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan. Barcha Yevropa davlatlari bolalarni qurolli mojarolarga jalb etish toʻgʻrisidagi ixtiyoriy protokolni ratifikatsiya qilgan, shuning uchun chaqiruv bolalar odatda balogʻatga yetgunlaricha harbiy harakatlarda foydalanilmaydi. Bolalar 1990-yillarda Birinchi Chechen urushida jangchilar sifatida ishlatilgan. === Avstriya === Avstriya bolalarni ota-onalari roziligi bilan bir yil erta, 17 yoshdan boshlab harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Kipr === Kipr bolalarni ota-onalari roziligi bilan ikki yil erta, 16 yoshdan boshlab majburiy harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Fransiya === Fransiya harbiy xizmatchilarni 17 yoshdan, harbiy texnik maktab oʻquvchilarini 16 yoshdan boshlab qabul qiladi. Qurolli kuchlarning 3 % ni 18 yoshgacha boʻlgan yoshlar tashkil etadi. === Germaniya === Germaniya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2015-yilda qurolli kuchlarning 6 foizini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil etgan. === Niderlandiya === Niderlandiya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2014-yilda uning qurolli kuchlarining 5 % 18 yoshgacha boʻlganlar boʻlgan. === Ukraina === 2014-yilda Ukraina sharqidagi qurolli mojaro paytida Donbasdagi tinchlik uchun adolat guruhi bolalarni qurolli tuzilmalarga jalb qilishning 41 ta holatini tasdiqlagan. Ulardan 37 tasi Ukraina nazorati ostida boʻlmagan hududdan, 4 tasi esa Ukraina nazorat hududidagi qurolli tuzilmalarda bolalarning ishtiroki bilan bogʻliq. Tasdiqlash imkoni boʻlmagan bolalarni ishga yollash haqida yana 31 ta murojaat boʻlgan. Ukraina tomonidan nazorat qilinmagan hududda tekshirilgan 37 ta ishning 33 tasi oʻgʻil bolalar va 4 tasi qiz bolalar; 57 % 16-17 yoshda, 35 % 15 yoshgacha boʻlgan va 8 % hollarda yoshni aniqlash mumkin boʻlmagan. === Buyuk Britaniya === Britaniya qurolli kuchlari 16 yoshdan boshlab xodimlarni jalb qilib, 15 yoshu 7 oylik bolalardan arizalarni qabul qilishni boshlaydi. Roʻyxatga olishdan oldin ota-onaning roziligi talab qilinadi. 2022-yil holatiga koʻra, Britaniya qurolli kuchlari tarkibiga kirganlarning 23 foizi 18 yoshdan kichiklar edi. Aksariyat bolalar armiyaga jalb qilingan, bu erda 2021-2022 yillarda askarlarning 30 foizi 18 yoshgacha boʻlganlar edi; koʻproq yangi askarlar boshqa yoshdagilarga qaraganda 16 yoshda edi. 16 yoshdan 17,5 yoshgacha boʻlgan armiyaga chaqirilganlar dastlab yosh guruhiga bagʻishlangan harbiy oʻquv markazida Army Foundation kollejida oʻqitiladi. 2021-yil holatiga koʻra, markaz Ofsted taʼlim inspektsiyasi tomonidan farovonlik boʻyicha „aʼlo“ deb baholangan, markazda suiisteʼmollik haqida koʻplab daʼvolar, baʼzilari isbotlangan, armiya rekordida. 2021-yilda markazda 22 nafar qizga nisbatan jinsiy huquqbuzarliklar bo‘yicha to‘qqizta tergov ochildi; bir tergovda gumon qilingan jinoyatchilarning uchtasi xodimlar boʻlgan. Vahiylar 2022-yil iyul oyida Vice News hisobotining mavzusi boʻlgan. OPAC maʼlumotlariga koʻra, Buyuk Britaniya odatda harbiy harakatlarda qatnashish uchun bolalarni chaqirmaydi, ammo chaqirilganlarni istisno qilmaydi ham. Buyuk Britaniya 2003-yildan 2010-yilgacha Iroq va Afg‘onistonga 18 yoshdan kichik bo‘lgan 22 nafar xodimni beixtiyor yubordi. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita Buyuk Britaniyani bolalar hech qanday sharoitda harbiy harakatlarda qatnasha olmasligini taʼminlash uchun oʻz siyosatini oʻzgartirishga chaqirdi. 1990-yillarda OPAC boʻyicha muzokaralarda Buyuk Britaniya AQShga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 boʻlishiga qarshi chiqdi. Bolalar huquqlarini himoya qiluvchi idoralar Buyuk Britaniya o‘z qurolli kuchlarini kadrlar bilan taʼminlashda bolalarga tayanishda davom etayotganini tanqid qildi. == Okeaniya == === Avstraliya === Avstraliya mudofaa kuchlari oʻz saflariga 16 yoshdan boshlab ota-onalarning roziligi bilan harbiy xizmatga kirishga ruxsat beradi. 18 yoshgacha boʻlgan qoʻl ostidagi yoshlarni chet elga yuborish yoki toʻgʻridan-toʻgʻri jangovar harakatlarda foydalanish mumkin emas, ularni evakuatsiya qilishning iloji boʻlmagan ekstremal holatlar bu vaziyatdan mustasno. === Yangi Zelandiya === 2018-yilning aniqlangan maʼlumotlariga koʻra, Yangi Zelandiya mudofaa kuchlariga qoʻshilishning minimal yoshi 17 yosh deb belgilangan. == Bolalardan harbiy maqsadda foydalanishni tugatish harakati == Bolalardan harbiy maqsadda keng miqyosda foydalanishganiga tarix guvoh. Faqat soʻnggi oʻn yilliklarda bu amaliyot asosli tanqid va uni tugatish uchun birgalikda saʼy-harakatlarga duch keldi. Qisman koʻplab qurolli kuchlar oʻz saflarini toʻldirishda bolalarga tayanganligi va qisman nodavlat qurolli guruhlarning xatti-harakatlariga taʼsir qilish qiyinligi sababli bu jarayon biroz sekin kechdi. == Yaqin tarix == === 1970-1980-yillar === Bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirokini cheklash boʻyicha xalqaro harakatlar 1977-yilda qabul qilingan 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar bilan boshlandi (77.2-modda). Yangi Protokollar 15 yoshgacha boʻlgan bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqladi, ammo davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarga 15 yoshdan boshlab bolalarni yollash va ulardan urushda foydalanishga ruxsat berishda davom etaverdi. Nodavlat notijorat tashkilotlari (NNTlar) bolalarni ishga yollashni butunlay taqiqlash toʻgʻrisidagi yangi shartnoma tarafdori boʻlganida, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (CRC) boʻyicha muzokaralar chogʻida qoidalar yangilandi. Qurolli kuchlari 18 yoshdan kichik boʻlganlardan foydalanayotgan baʼzi davlatlar bunga qarshilik koʻrsatdilar, shuning uchun 1989-yildagi yakuniy shartnoma matni faqat mavjud huquqiy standartni aks ettirdi xolos: 15 yoshgacha boʻlgan bolalarning harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishini taqiqlash. === 1990-yillar === XX asrning oxirlari yaʼni 1990-yillarda nodavlat notijorat tashkilotlari askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish koalitsiyasini (hozirgi Xalqaro bolalar askarlari) tashkil etishdi va ular Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada koʻrgan kamchiliklarni toʻgʻrilash maqsadida hamdard hukumatlar bilan yangi shartnoma tuzish kampaniyasida ishlashdi. Olti yil davom etgan global muzokaralardan soʻng, shartnoma 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol (OPAC) sifatida qabul qilindi. Shartnoma bolalarni harbiy xizmatga chaqirishni taqiqlab qoʻyadi, harbiy xizmatchilar 16 yoshdan kichik boʻlmasligini taʼminlaydi va harbiy harakatlarda bolalardan foydalanishni rad etadi. Shartnoma, shuningdek, nodavlat qurolli guruhlarni 18 yoshga toʻlmagan oʻsmirlarni har qanday maqsadda yollashni ham taqiqlaydi. OPAC boʻyicha muzokara olib borayotgan koʻpchilik davlatlar bolalarni yollashni taqiqlashni qoʻllab-quvvatlagan boʻlsa-da, AQSh boshchiligidagi Buyuk Britaniya bilan ittifoqdosh boʻlgan baʼzi mamlakatlar bunga eʼtiroz bildirdi. Shunday qilib, shartnoma 16 yoki 17 yoshli bolalarni ishga olishni taqiqlamaydi, garchi u davlatlarga qonunda yuqoriroq standartlarni oʻrnatishga imkon beradi. === 2000-yildan - hozirgi kungacha === Bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol qabul qilingandan soʻng, global ratifikatsiya kampaniyasi tez sur’atlar bilan rivojlandi. 2018-yilning maʼlumotlariga koʻra, OPAC 167 ta davlat tomonidan ratifikatsiya qilingan. Kampaniya, shuningdek, koʻplab davlatlarni bolalarni umuman ishga olmaslikka undadi. 2001-yilda 83 mamlakat faqat kattalarni roʻyxatga olishga ruxsat berdi. 2016-yilga kelib bu koʻrsatkich 126 taga yetdi, bu qurolli kuchlari mavjud boʻlgan mamlakatlarning 71 foizini tashkil qiladi. Taxminan 60 ga yaqin nodavlat qurolli guruhlar bolalardan foydalanishni toʻxtatish yoki qisqartirish toʻgʻrisida bitimlar tuzdilar, bu koʻpincha BMT yoki Jeneva chaqiruvi nodavlat tashkiloti vositachiligida oʻtkazildi. Child Soldiers International bergan hisobotlarga koʻra, OPAC shartnomasining muvaffaqiyati davlat qurolli kuchlari tomonidan bolalarni yollashning bosqichma-bosqich pasayishi bilan birgalikda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalar sonining qisqarishiga olib keldi. 2018-yilda berilgan maʼlumotlarga koʻra, bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish keng tarqalganligicha qolmoqda. Xususan, Boko Haram va IShIDga oʻxshagani jangari islomiy tashkilotlar hamda ularga qarshi kurashayotgan qurolli guruhlar bolalardan keng foydalanishadi. Bundan tashqari, aholisi eng koʻp boʻlgan uchta davlat — Xitoy, Hindiston va Qoʻshma Shtatlar hali ham oʻz qurolli kuchlariga 16 yoki 17 yoshli bolalarni harbiy xizmatga olinishiga ruxsat berishadi, shuningdek, „Yettilik“ guruhining beshta davlati: Kanada, Fransiya, Germaniya, Buyuk Britaniya va Amerika Qoʻshma Shtatlari ham bundan mustasno emas. == Voqealar == Qizil qoʻllar kuni — Red Hand day (shuningdek, Xalqaro askar bolalardan foydalanishga qarshi kurash kuni deb ham ataladi). Har yili 12-fevralda oʻtkaziladigan xotirlash kuni boʻlib, jamoatchilik eʼtiborini urushlar va qurolli toʻqnashuvlarda bolalardan askar sifatida ishlatish amaliyotiga qaratadi. Ushbu sana bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokolning kuchga kirishini aks ettiradi. == Bolalikning militarizatsiyasiga qarshi kurash == Oʻz qurolli kuchlariga bolalarni yollashga ruxsat bermaydigan koʻplab davlatlar taʼlim tizimi, atrof-muhit, filmlar va video oʻyinlar kabi mashhur oʻyin-kulgilar orqali bolalarga harbiy hayotni koʻrsatgani uchun tanqid qilindi.. Baʼzi sharhlovchilarning taʼkidlashicha, bolalar uchun bu marketing manipulyatsiya va harbiylikka yollash jarayonining bir qismidir va shuning uchun bu axloqiy jihatdan baholanishi kerak. Ushbu tamoyil baʼzi guruhlarni harbiy tashkilotlar va yoshlar oʻrtasidagi munosabatlarni bolalar huquqlari va sogʻligʻi nuqtai nazaridan tartibga solish uchun kampaniyaga olib keldi. Bunga misol qilib „ Urushga qarshilik ko‘rsatuvchilar“ xalqaro tashkilotining " Yoshlarning == Askarlikka olingan bolalarni reabilitatsiya qilish va reintegratsiya qilish == Child Soldiers International reintegratsiyani quyidagicha taʼriflaydi: „Ilgari qurolli kuchlar-guruhlar bilan aloqador boʻlgan bolalar tinch hayotga qaytishlari va ularning oilalari va jamiyatlarida qimmatli rol oʻynashlari uchun qoʻllab-quvvatlanadigan jarayon“. Askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiyalashga qaratilgan dasturlar UNICEF homiyligidagilar kabi koʻpincha uchta komponentni taʼkidlaydi: oilani birlashtirish-jamoa tarmogʻi, psixologik yordam va taʼlim-iqtisodiy imkoniyat. Dasturlarni muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun bu harakatlar kamida 3 yildan 5 yilgacha boʻlgan davrni oʻz ichiga oladi. Umuman olganda, reintegratsiya harakatlari bolalarni xavfsiz muhitga qaytarishga, diniy va madaniy marosimlar orqali bolaning oilasi va jamiyati nomidan kechirimlilik tuygʻusini shakllantirishga va bolaning oʻz oilasi bilan birlashishini ragʻbatlantirishga qaratilgan.harbiylashuviga qarshi kurash" dasturi, AQShdagi „Bolalarni yollashni to‘xtating“ kampaniyasi va Buyuk Britaniyadagi „Maktablardan tashqarida harbiylar“ kampaniyasini keltirish mumkin. Xuddi shunday xavotirlar Germaniya va Isroilda ham bildirilgan. Agar bola urush jinoyatlarini sodir etgan boʻlsa, reintegratsiya harakatlari qiyinlashishi mumkin, chunki bunday hollarda jamiyatda stigma va norozilik kuchayadi. Bunday vaziyatlarda bolaning ehtiyojlari jamiyatda adolat tuygʻusi bilan mutanosib boʻlishi muhimdir. Bunday vaziyatlarni zudlik bilan hal qilish kerak, chunki shunday qilinmasa, koʻplab bolalar qayta roʻyxatga olish xavfiga duch kelishadi. Shuningdek, reintegratsiyaning ikkita sohasi alohida eʼtiborga olinishi kerak: askar ayollar va bolalar askarlari orasida giyohvand moddalarni isteʼmol qilish. Giyohvand moddalar taʼsiri ostida boʻlgan yoki jinsiy yoʻl bilan yuqadigan kasalliklarga duchor boʻlgan askar bolalar oʻzlarining ehtiyojlariga mos keladigan qoʻshimcha dasturlarni talab qiladilar. i6cwogoo5k93fbdmc3cgsfubgxpe465 2816404 2816369 2022-08-28T18:19:33Z ShHamrayev 72833 manba qo'shdim wikitext text/x-wiki {{tahrirlayapman|ShHamrayev}} Bolalar (Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada 18 yoshga toʻlmagan shaxs sifatida belgilangan) tarix davomida harbiy harakatlar va kampaniyalarda qatnashish uchun jalb qilingan<ref name="Wessells">{{cite journal|last1=Wessels|first1=Michael|title=Child Soldiers|journal=Bulletin of the Atomic Scientists|year=1997|volume=53|issue=4|page=32|doi=10.1080/00963402.1997.11456787|bibcode=1997BuAtS..53f..32W}}</ref>. Davlat qurolli kuchlari, nodavlat qurolli guruhlar va boshqa harbiy tashkilotlar tarkibidagi bola askarlar jangovar tayyorgarlikdan o‘tishi va jangovar mashg‘ulotlar uchun ishlatilishi, porterlar yoki xabarchilar kabi yordamchi rollarga tayinlanishi yoki tirik qalqon sifatida taktik ustunlik yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun ishlatilishi mumkin<ref name="Children at war">{{Cite news|url=http://www.historyextra.com/podcast/children-war|title=Children at war|work=History Extra|access-date=7 December 2017|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180112002342/http://www.historyextra.com/podcast/children-war|archive-date=12 January 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":2">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|title=The Paris Principles: Principles and guidelines on children associated with armed forces or armed groups|last=UNICEF|year=2007|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20161030083755/http://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|archive-date=30 October 2016|url-status=live}}</ref>. Masalan, minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida, gʻolib tomonda ham, magʻlub tomonda ham qatnashdilar. Bolalar kattalarga qaraganda taʼsirchanlikka koʻproq moyil boʻlganligi sababli harbiy xizmatda oson nishon hisoblanadi<ref name="ReferenceB">{{cite journal |last1=Beber, Blattman |first1=Bernd, Christopher |year=2013 |title=The Logic of Child Soldiering and Coercion |url=https://archive.org/details/sim_international-organization_winter-2013_67_1/page/65 |journal=International Organization |volume=67 |issue=1 |pages=65–104 |doi=10.1017/s0020818312000409 |doi-access=free}}</ref><ref name=":32">{{Cite book |last=Dave. |first=Grossman |title=On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society |date=2009 |publisher=Little, Brown and Co |isbn=9780316040938 |edition=Rev. |location=New York |oclc=427757599}}</ref><ref name="Wessells" /><ref name=":22">{{Cite book |author1-last=McGurk |author1-first=Dennis |title=Military life: The psychology of serving in peace and combat |author2-last=Cotting |author2-first=Dave I. |author3-last=Britt |author3-first=Thomas W. |author4-last=Adler |author4-first=Amy B. |publisher=Praeger Security International |year=2006 |isbn=978-0275983024 |editor1-last=Adler |editor1-first=Amy B. |volume=2: Operational stress |location=Westport |pages=13–31 |chapter=Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members |editor2-last=Castro |editor2-first=Carl Andrew |editor3-last=Britt |editor3-first=Thomas W.}}</ref>. Baʼzilar kuch bilan yollanadilar, boshqalari esa koʻpincha qashshoqlikdan qutulish uchun bu yoʻlni tanlaydilar<ref name="Wessells" /><ref name=":12">{{Cite book |last1=Brett |first1=R |url=https://archive.org/details/youngsoldierswhy0000bret |title=Young soldiers : why they choose to fight |last2=Specht |first2=I |publisher=Lynne Rienner Publishers |year=2004 |isbn=9781588262615 |location=Boulder, Colo. |oclc=53830868 |url-access=registration}}</ref><ref name=":103">{{Cite journal |last1=Gee |first1=David |last2=Taylor |first2=Rachel |date=1 November 2016 |title=Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army? |journal=The RUSI Journal |volume=161 |issue=6 |pages=36–48 |doi=10.1080/03071847.2016.1265837 |issn=0307-1847 |s2cid=157986637}}</ref><ref name=":82">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|title=Child Soldiers Global Report 2008|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2008|access-date=16 May 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181010192928/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|archive-date=10 October 2018|url-status=dead}}</ref>. Qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar koʻpincha psixiatrik kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi, shuningdek, tajovuzkorlikning kuchayishi kabi xulq-atvorning turli muammolariga duch kelishadi, bu esa balogʻat yoshida qashshoqlik va ishsizlikning yuqori xavfiga olib keladi. Buyuk Britaniya va AQShda olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmir bolalar orasida ularni harbiy xizmatga jalb qilish, hatto ular urushga yuborilmagan boʻlsa ham, oʻz joniga qasd qilishga urinish<ref name=":30">{{Cite journal |last1=Ursano |first1=Robert J. |last2=Kessler |first2=Ronald C. |last3=Stein |first3=Murray B. |last4=Naifeh |first4=James A. |last5=Aliaga |first5=Pablo A. |last6=Fullerton |first6=Carol S. |last7=Wynn |first7=Gary H. |last8=Vegella |first8=Patti L. |last9=Ng |first9=Tsz Hin Hinz |date=1 July 2016 |title=Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers |journal=JAMA Psychiatry |language=en |volume=73 |issue=7 |pages=741–9 |doi=10.1001/jamapsychiatry.2016.0600 |issn=2168-622X |pmc=4937827 |pmid=27224848}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/694167/20180327_Suicide_and_open_verdict_deaths_in_the_UK_Regular_Armed_Forces_1984-2017_Tables_and_Figures-O.xls|title=UK armed forces suicide and open verdict deaths: 1984–2017|last=UK, Ministry of Defence|year=2017|access-date=24 May 2018}}</ref> stress bilan bogʻliq ruhiy kasalliklar<ref name=":28">{{Cite journal |last1=Goodwin |first1=L. |last2=Wessely |first2=S. |last3=Hotopf |first3=M. |last4=Jones |first4=M. |last5=Greenberg |first5=N. |last6=Rona |first6=R. J. |last7=Hull |first7=L. |last8=Fear |first8=N. T. |year=2015 |title=Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population? |journal=Psychological Medicine |language=en |volume=45 |issue=9 |pages=1881–1891 |doi=10.1017/s0033291714002980 |issn=0033-2917 |pmid=25602942 |s2cid=3026974}}</ref><ref name=":29">{{Cite journal |last1=Martin |first1=Pamela Davis |last2=Williamson |first2=Donald A. |last3=Alfonso |first3=Anthony J. |last4=Ryan |first4=Donna H. |date=February 2006 |title=Psychological adjustment during Army basic training |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2006-02_171_2/page/157 |journal=Military Medicine |volume=171 |issue=2 |pages=157–160 |doi=10.7205/milmed.171.2.157 |issn=0026-4075 |pmid=16578988 |doi-access=free}}</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish<ref name=":31">{{Cite journal |last1=Head |first1=M. |last2=Goodwin |first2=L. |last3=Debell |first3=F. |last4=Greenberg |first4=N. |last5=Wessely |first5=S. |last6=Fear |first6=N. T. |date=1 August 2016 |title=Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel |journal=Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology |language=en |volume=51 |issue=8 |pages=1171–1180 |doi=10.1007/s00127-016-1177-8 |issn=0933-7954 |pmc=4977328 |pmid=26864534}}</ref><ref name=":33">{{Cite journal |last1=Mattiko |first1=Mark J. |last2=Olmsted |first2=Kristine L. Rae |last3=Brown |first3=Janice M. |last4=Bray |first4=Robert M. |year=2011 |title=Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel |url=https://archive.org/details/sim_addictive-behaviors_2011-06_36_6/page/608 |journal=Addictive Behaviors |volume=36 |issue=6 |pages=608–614 |doi=10.1016/j.addbeh.2011.01.023 |pmid=21376475}}</ref>, va zoʻravonlik yuzaga chiqadi<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref><ref name=":35">{{Cite journal |last=Bouffard |first=L A |year=2005 |title=The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience |url=https://archive.org/details/sim_armed-forces-and-society_winter-2005_31_2/page/273 |journal=Armed Forces & Society |volume=31 |issue=2 |pages=273–295 |doi=10.1177/0095327x0503100206 |s2cid=144559516}}</ref><ref name=":36">{{Cite journal |last1=Merrill |first1=Lex L. |last2=Crouch |first2=Julie L. |last3=Thomsen |first3=Cynthia J. |last4=Guimond |first4=Jennifer |last5=Milner |first5=Joel S. |date=August 2005 |title=Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2005-08_170_8/page/705 |journal=Military Medicine |volume=170 |issue=8 |pages=705–709 |doi=10.7205/milmed.170.8.705 |issn=0026-4075 |pmid=16173214 |doi-access=free}}</ref>. Bir qator shartnomalar bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishini kamaytirish yoki iloji boricha cheklashga qaratilgan<ref name=":3" /><ref>{{Cite web |title=Child Soldiers World Index |url=https://dallaireinstitute.org/child-soldiers-world-index/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Dallaire Institute |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Soldiers International |date=2018 |title=Why 18 Matters: A rights-based analysis of child recruitment |url=https://resourcecentre.savethechildren.net/document/why-18-matters-rights-based-analysis-child-recruitment/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Save the Children Resource Centre |language=en}}</ref>. Child Soldiers International tashkiloti bergan ma‘lumotlariga koʻra, bu kelishuvlar bolalarni ishga olishni kamaytirishga yordam bergan, ammo amaliyot baʼzi hududlarni toʻliq qamrab ololmayapti va bolalar butun dunyo boʻylab harbiy harakatlarda qatnashishda davom etmoqda. Iqtisodiy jihatdan qudratli baʼzi davlatlar 16 yoki 17 yoshli harbiy xizmatchilarga tayanishda davom etmoqda va soʻnggi yillarda qurolli toʻqnashuvlarda yosh bolalardan foydalanish koʻpaydi, chunki jangarilar harakati va ularga qarshi kurashayotgan guruhlar bolalarni koʻp sonni tashkil qilish uchun yollashadi<ref name=":3">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=Louder than words: An agenda for action to end state use of child soldiers|last=Child Soldiers International|year=2012|access-date=19 January 2018}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. == Tarix == Tarix oʻqitilgan va jang qilish uchun foydalanilgan, qoʻllab-quvvatlovchi rollarga tayinlangan, masalan, porter yoki xabarchi, jinsiy qul sifatida foydalanilgan yoki taktik ustunlik uchun tirik qalqon sifatida yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun yollangan bolalar bilan toʻla<ref name=":2" /><ref name="Children at war"/><ref name=":48">{{cite web|url=http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|title=Girl Soldiers – The cost of survival in Northern Uganda, Women News Network – WNN|date=13 January 2009|publisher=Womennewsnetwork.net|access-date=12 May 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120523212431/http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|archive-date=23 May 2012|url-status=live}}</ref> <ref>Michael Leggiere, The Fall of Napoleon: The Allied Invasion of France 1813–1814, pg.99–100</ref> Misol uchun, 1814-yilda Napoleon oʻz qoʻshinlariga koʻplab oʻsmirlarni to‘plagan. Minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida qatnashdilar<ref name=":41">{{cite web|title=How did Britain let 250000 underage soldiers fight in WW1?|url=https://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20180321184716/http://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|archive-date=21 March 2018|access-date=22 January 2016|work=BBC News}}</ref><ref name=":43">[[Norman Davies]], [https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603 ''Rising '44: The Battle for Warsaw,''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603|date=6 February 2016}} Pan Books 2004 p.603</ref><ref name="Rosen2005">{{cite book|author=David M. Rosen|url=https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|title=Armies of the Young: Child Soldiers in War and Terrorism|date=January 2005|publisher=Rutgers University Press|isbn=978-0-8135-3568-5|pages=54–55|quote=The participation of Jewish children and youth in warfare was driven by a combination of necessity, honor, and moral duty.|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref><ref name="Kucherenko2011">{{cite book|last=Kucherenko|first=Olga|url=https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|title=Little Soldiers: How Soviet Children Went to War, 1941–1945|date=13 January 2011|publisher=OUP Oxford|isbn=978-0-19-161099-8|page=3|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar kuchidan XX asr va XXI asrning boshlarida Afrika, Lotin Amerikasi va Yaqin Sharqning ayrim qismlarida foydalanishda davom etildi<ref name="CSGR2004-292" /><ref name=":14" /><ref name=":02" />. Faqat mazkur ming yillikning boshidan boshlab bolalardan harbiy foydalanishni cheklash va kamaytirish boʻyicha xalqaro harakatlar boshlandi. == Hozirgi holat == === Davlat qurolli kuchlari === 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) qabul qilindi. Shundan beri global tendentsiya Straight-18 standarti sifatida 18 va undan kichik yoshdagi bolalarni qurolli kuchlarga yollashni cheklashdan iborat. Qurolli kuchlari boʻlgan koʻpgina davlatlar OPACga aʼzo boʻlishdi, unga koʻra bolalarni yollash bilan shugʻullanuvchi davlatlar bunday vaziyatda jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ majburiyatini oladi. Shunga qaramay, Child Soldiers International 2018-yilda 46 mamlakatda 18 yoshgacha bo‘lgan bolalar hali ham harbiy maqsadlarga jalb qilinayotgani va o‘qitilayotgani haqida xabar berdi. Ulardan koʻpchiligi 17 yoshdan boshlab, ozroq qismi 20 yosh, kami 16 yoshdan boshlab, nomaʼlum qismi esa 16 yoshdan ham kichikroq bolalarni ishga qabul qiladi. Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitasi va boshqalar harbiy tayyorgarlik, harbiy muhit va majburiy xizmat shartnomasi bolalar huquqlariga mos kelmasligini va oʻsmirlarni davlat qurolli kuchlariga jalb qilishni toʻxtatishga chaqirdi. Bolalar oʻsmirlik davrida sogʻlom rivojlanish huquqiga egadir. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudandan (ayniqsa Darfurdan) askar bolalarni yollagan. === Nodavlat qurolli guruhlar === Bularga qurolli kuchlar, isyonchilar, terroristik tashkilotlar, partizanlar harakati, mafkuraviy yoki diniy jihatdan boshqariladigan guruhlar, qurolli ozodlik harakatlari va boshqa turdagi kvaziharbiy tashkilotlar iborat bolalardan foydalanadigan nodavlat qurolli harbiylashtirilgan tashkilotlar kiradi. 2017-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti bolalardan bunday guruhlar tomonidan keng foydalaniladigan 14 davlatni aniqladi: Kolumbiya, Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Iroq, Afgʻoniston, Suriya Mali, Myanma(Birma), Nigeriya, Filippin, Somali, Janubiy Sudan, Sudan va Yaman. Hamma qurolli guruhlar ham bolalardan foydalanmaydi va 1999-yildan beri 60 ga yaqin qurolli guruhlar bu amaliyotni qisqartirish yoki tugatish toʻgʻrisida kelishuvga erishgan. Masalan, 2017-yilga kelib Filippindagi Moro Islomiy Ozodlik Jabhasi (MILF) o‘z saflaridan 2000 ga yaqin bolani ozod qildi, 2016-yilda Kolumbiyadagi FARC-EP partizan harakati bolalarni yollashni to‘xtatishga rozi bo‘ldi. Boshqa mamlakatlar, xususan, Afgʻoniston, Iroq, Nigeriya va Suriyada teskari tendensiya kuzatilmoqda bu yerda islomiy jangarilar va ularga qarshi boʻlgan guruhlar bolalarni yollash, oʻqitish va ulardan foydalanishni kuchaytirdilar. === Global taxmin === 2003-yilda Brukings Institutidan PW Singer, askar oʻsmirlar hududlarda davom etayotgan mojarolarning toʻrtdan uch qismida ishtirok etishini taxmin qildi. Oʻsha yili BMTning Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi (UNOCHA) bu bolalarning koʻpchiligi 15 yoshdan oshgan, ammo baʼzilari undan yoshroq boʻlganini xabar qildi. Bugungi kunda qurolli toʻqnashuvlar boʻlayotgan BMT rasmiylari va boshqa uchinchi tomonlarning kirishiga toʻsqinlik qiladigan hududlarda bolalardan harbiy foydalanishning keng tarqalganligi sababli, qancha bolalar jabrlanganini taxmin qilish qiyin. 2017-yilda Child Soldiers International tashkiloti dunyo boʻylab bir necha oʻn minglab bolalar, ehtimol 100 000 dan ortiq bolalar mamlakat qurolli kuchlari va nodavlat harbiy tashkilotlarda harbiy taʼlim olganini hisobladi va 2018-yilda tashkilot oʻsmirlar harbiy harakatlarda qatnashish uchun foydalanilgani haqida xabar berdi. 2018-yilda ular kamida 18 qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etgan. Qizlar askar bolalarning 40 % dan ortigʻini tashkil qilishi aniqlangan. == Bolalardan foydalanishning mantiqiy asoslari == Bolalarning jismoniy va psixologik jihatdan kattalarga nisbatan yosh boʻlishlariga qaramay, mamlakat va nodavlat harbiy tashkilotlarning ularni izlashiga koʻplab sabablari bor. Keltirilgan misollarga quyidagilar kiradi: Piter V. Singerning fikricha, oʻsmirlar osonlik bilan boshqara oladigan yengil avtomatik qurollarning global miqyosda tarqalishi bolalardan bevosita jangchilar sifatida foydalanishni yanada qulayroq qildi. Romeo Daller aholining haddan tashqari koʻpayishi bolalarni harbiy tashkilotlar uchun arzon va qulay manbaga aylantirishdagi roliga ishora qigan. Rojer Rozenblatt oʻsmirlar kattalarga qaraganda din, sharaf, obroʻ-eʼtibor, qasos va burch kabi pul bilan olib boʻlmaydigan ragʻbatlar uchun kurashishga tayyor ekanligini taʼkidladi. Bir qancha sharhlovchilar, jumladan, Bernd Beber, Kristofer Blattman, Deyv Grossman, Maykl Uessels, MakGurk va uning hamkasblari, bolalar kattalarga qaraganda itoatkor va moslashuvchan boʻlganligi sababli, ularni boshqarish, aldash va ularga yot gʻoyalar singdirish osonroq ekanligini taʼkidladilar . Devid Gi va Reychel Teylor Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni ayniqsa kambagʻal oilalardan boʻlganlarni jalb qilish osonroq ekanligini aniqladi. Baʼzi qurolli guruhlar rahbarlarining taʼkidlashicha, oʻsmirlar oʻzlarining yosh boʻlishlariga qaramay, jangovar boʻlinmaga jangchilar sifatida oʻzlarining fazilatlarini olib kelishadi, ular koʻpincha ajoyib darajada qoʻrqmas, chaqqon va chidamlidir. Baʼzi oʻsmirlar harbiy tashkilotlarga majburan jalb qilinsa, aldanib yoki pul bilan olinsa, boshqalari oʻz xohishi bilan qoʻshiladi. Buning sabablari koʻp. 2004-yilda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalarni oʻrganishda Reychel Brett va Irma Spekt harbiy xizmatga kirishni ragʻbatlantiradigan bir qator omillarga ishora qildilar, xususan: Qashshoqlik, shu jumladan taʼlim yoki ishga joylashish imkoniyatlarining yetishmasligi Urushning madaniy normallashuvi Yangi doʻstlar izlash Qasos (masalan, doʻstlar va qarindoshlarning oʻldirilganini koʻrgandan keyin) „Jangchi“ roli yetuklikka oʻtish marosimini taʼminlaydi degan umidlar. XX asrning oxirlari taxminan 1990-yillarda Kambodja qurolli kuchlari tomonidan yollangan bolaning quyidagi soʻzlari koʻplab bolalarning qoʻshilish fikrlariga xosdir: Men ota-onamda ovqat yoʻqligi va maktabga bormasligim sababli qoʻshildim. . . Men minalar haqida oʻylardim, lekin nima ham qilishimiz mumkin — bu buyruq [oldingi chiziqqa borish]. Bir kuni kimdir mening oldimda minani bosdi va u yaralanib vafot etdi. . . O‘shanda men 60 metr narida radio yonida turgan edim. Men uning oʻlganini koʻzim bilan koʻrdim. . . Men har bir boʻlimda yosh bolalarni koʻraman. . . Ishonchim komilki, yana bir-ikki yil askarligimcha qolaman. Harbiy bo‘lishni to‘xtatsam, hech qanday mahoratim yo‘qligi uchun biror joyda ishlolmayman. Men keyin nima qilishimni bilmayman. . . == Bolalarga taʼsiri == Bolalarga harbiy hayotning taʼsir koʻlami birinchi marta xalqaro hamjamiyat tomonidan BMT Bosh Assambleyasi topshirgan „Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri“ (1996-yilda) nomi bilan inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machel tomonidan tayyorlangan yirik hisobotda maʼlum qilingan. Hisobot, ayniqsa, yosh bolalardan foydalanish bilan bogʻliq boʻlib, har yili dunyo boʻylab koʻp minglab bolalar oʻlib ketayotgani, mayib-majruh boʻlib, psixiatrik jarohatlar olganligi haqidagi dalillarni taqdim etgan. Grasa Machelning hisobotidan keyin oʻtkazilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar ruhiy kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi va xatti-harakatlari bilan bogʻliq muammolarning sezilarli darajada yuqori xavfiga duch kelishadi. Masalan, Falastin va Ugandada olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, sobiq askar bolalarning yarmidan koʻpi travmadan keyingi stress buzilishi alomatlarini koʻrsatgan va Ugandadagi har oʻninchi boladan toʻqqiztasida ruhiy tushkunlik holati ijobiy boʻlgan. Falastinlik tadqiqot olib boruvchilar, shuningdek, qurolli toʻqnashuvlarda yuqori darajadagi zoʻravonlikka duchor boʻlgan bolalar boshqa bolalarga qaraganda tajovuzkorlik va agressiyani koʻrsatish ehtimoli koʻproq ekanligini aniqladilar. Ushbu taʼsirlarning umumiy taʼsiri odatda kattalardagi qashshoqlik va doimiy ishsizlikning yuqori xavfini oʻz ichiga oladi. Human Rights Watch tashkilotiga bergan maʼlumotlarga koʻra, qurolli kuchlar va guruhlar yollangan bolalarni hibsga olganlarida ularga koʻproq zarar yetkaziladi. Bolalar koʻpincha yetarli oziq-ovqatsiz, tibbiy yordamsiz yoki boshqa gʻayriinsoniy sharoitlarda hibsga olinadi va baʼzilari hibs paytida jismoniy va jinsiy qiynoqlarga duchor boʻlishadi. Baʼzilari oilasi bilan qoʻlga olinadi yoki oila aʼzolaridan birining faoliyati tufayli hibsga olinadi. Advokatlar va qarindoshlarning har qanday sud majlisida ishtiroki koʻpincha taqiqlanadi. Boshqa tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, bolalarni, shu jumladan katta yoshdagi bolalarni harbiy xizmatga olish, hatto ular balogʻatga yetgunga qadar qurolli toʻqnashuvlarda qoʻllanilmasa ham, zararli taʼsir koʻrsatadi. Qoʻshma Shtatlardagi harbiy akademiklar harbiy tayyorgarlikni (barcha yoshdagi) doimiy stress sharoitida „intensiv singdirish“ sifatida tavsiflaydilar, uning asosiy maqsadi chaqiriluvchilarning soʻzsiz va darhol boʻysunishini oʻrgatishdir. Ilmiy tadqiqotlarlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmirlar kattalarga qaraganda yuqori stressli muhitga moyil, masalan, boshlangʻich harbiy tayyorgarlikka, ayniqsa bolalik davridagi qiyinchiliklarga duchor boʻlganlar oʻzlarini koʻproq himoyasiz sezishadi. Roʻyxatga olish, hattoki chaqiriluvchilar urushga yuborilishidan oldin ham, AQShda oʻz joniga qasd qilishga urinish xavfi yuqori. AQSh va Buyuk Britaniyada ruhiy kasalliklarning yuqori xavfi, spirtli ichimliklarni suiisteʼmol qilish xavfi yuqori va zoʻravonlik xulq-atvorining yuqori xavfi chaqiriluvchilarning harbiy xizmatga kirishdagi holatiga, yoshiga bogʻliq. Harbiy muhit, shuningdek, zoʻravonlik va jinsiy zoʻravonlikning yuqori darajasi bilan tavsiflanadi. Harbiy xizmatga chaqirish amaliyotlari oʻsmirlik davridagi bolalarning zaif tomonlariga zarba berishi ham aniqlangan. Xususan, Germaniya, Buyuk Britaniya va AQSh dalillari shuni koʻrsatdiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kambagʻal oilalardan boʻlgan bolalarni xavf va cheklovlarni oʻtkazib yuboradigan marketing yordamida nishonga olishadi. Baʼzi akademiklarning taʼkidlashicha, bunday marketing oʻsmirlik davrida hissiy jihatdan asoslangan qarorlar qabul qilishda psixologik moyillikdan foydalanadi. == Xalqaro huquq == === Bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish === '''Bolaning taʼrifi''' Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya bola deb 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni deb belgilab bergan. Parij tamoyillari qurolli kuchlar yoki qurolli guruh bilan bogʻlangan bolani quyidagicha belgilaydi: …qurolli kuchlar yoki qurolli guruh tomonidan har qanday lavozimda, shu jumladan, ular bilan cheklanmagan holda, jangchilar, oshpazlar, yuk tashuvchilar, josuslar yoki jinsiy maqsadlar uchun, yoki boʻlmasa xabarchilar sifatida foydalaniladigan 18 yoshga to‘lmagan har qanday shaxsdir. Hujjat Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi tomonidan tasdiqlangan. Bu nafaqat harbiy harakatlarda qatnashayotgan balki bevosita uning yaqinida ishtirok etayotgan bolalarga tegishli. '''15 yoshgacha boʻlgan bolalar''' 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar (1977-yil, 77.2-modda), Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (1989) va Xalqaro jinoiy sudning Rim statuti (2002) hammasi mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlarga va qurolli boʻlmagan kuchlarga bolalarni ishlatishni taqiqlaydi. Davlatlarning qurolli guruhlari 15 yoshgacha bo‘lgan bolalarni bevosita qurolli to‘qnashuvlarda (texnik jihatdan „jang“ harakatlarda) ishlatadigan boʻlsa bu [[urush jinoyati sifatida tan olingan. '''18 yoshgacha bo'lgan bolalar''' Qurolli kuchlarga ega boʻlgan aksariyat mamlakatlar shuningdek, bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) (2000-yil) va Bolalar mehnatining eng yomon shakllari (1999-yilda boʻlib oʻtgan) konvensiyasining yuqori standartlari bilan bogʻliq boʻlib, ular bolalarni 18 yoshga yetguncha majburiy yollashni taqiqlaydi. OPAC protokoli, shuningdek, hali ham bolalarni (16 yoshdan boshlab) yollash bilan shugʻullanadigan hukumatlardan „18 yoshga toʻlmagan shaxslar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrishni“ talab qiladi. Bundan tashqari, OPAC nodavlat qurolli guruhlarga garchi buning qonuniy kuchi mavhum boʻlsa-da, har qanday sharoitda bolalarni yollashni taqiqlaydi. Dunyodagi eng yuqori standart Afrikaning Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Xartiyasi tomonidan belgilangan, u mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni har qanday sharoitda ham yollashni taqiqlaydi. Afrikaning aksariyat davlatlari Xartiyani ratifikatsiya qilgan. '''Cheklovlar va bo'shliqlar''' OPAC aʼzosi boʻlmagan mamlakatqurolli kuchlar Jeneva konvensiyalarining I Protokolida belgilangan quyi standartlarga boʻysunadilar, bu esa qurolli kuchlarga oʻn besh yoshdan oshgan bolalarni jangovar harakatlarda qoʻllashga va ixtiyoriy ravishda kuzatuvchi sifatida qatnashgan yosh bolalardan foydalanishga guvoh boʻlsalar bu haqida xabar beradilar: Xalqaro Qizil Xoch Qoʻmitasi mojaro tomonlariga „barcha zarur choralarni koʻrish“ni taklif qildi, bu yakuniy matnda „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ kerak, bu butunlay taqiq emas, chunki amalga oshirish mumkin degan maʼnoni anglatadi „bajarilishi yoki amalga oshirilishi mumkin.“ „Harbiy harakatlarda ishtirok etish“ bandi boʻyicha muzokaralar chogʻida koʻngilli bolalarning harbiy maʼlumotlarni yigʻish va uzatish, tashishda yordam berish kabilar harbiy harakatlarga bilvosita jalb etish deb baholanadi. Biroq, 1949-yil 12-avgustdagi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha va 1977-yilda qabul qilingan Xalqaro qurolli boʻlmagan mojarolar qurbonlarini himoya qilish toʻgʻrisidagi II Protokolning 4.3.c moddasida „oʻn besh yoshga toʻlmagan bolalar“ qurolli kuchlar yoki guruhlarga chaqirilmaydi va jangovar harakatlarda qatnashishi mumkin emas". deyiladi. == Bolalarni ozod qilish va reintegratsiya qilish standartlari == OPAC hukumatlardan harbiy harakatlarda yollangan yoki foydalanilgan bolalarni o‘z yurisdiksiyasi doirasida demobilizatsiya qilishni hamda ularning jismoniy va ruhiy holatlarini tiklanishi va ijtimoiy reintegratsiyasi uchun yordam ko‘rsatishni talab qiladi. Urush, fuqarolarning tartibsizliklari, fuqarolar urushi, turli qurolli toʻqnashuvlar va boshqa favqulodda vaziyatlarda bolalar va yoshlarni, shuningdek, Birlashgan Millatlar Tashkilotining Favqulodda va qurolli toʻqnashuvlarda ayollar va bolalarni himoya qilish toʻgʻrisidagi deklaratsiyasiga muvofiq himoya qilishni taklif etadi. Qurolli guruhlarning sobiq aʼzolarini tegishli ravishda qurolsizlantirish, demobilizatsiya qilish va reintegratsiya qilish jarayonlari uchun Birlashgan Millatlar Tashkiloti 2006-yilda Integratsiyalashgan standartlarni ishlab chiqishni boshladi. == Harbiy jinoyatlar == Hozirda bolalarni urush jinoyatlari uchun urush qonunlarida belgilangan javobgarlikka tortilishi kerakmi, degan fikr mavjud. Xalqaro huquq urush jinoyatlarini sodir etgan bolalarni jinoiy javobgarlikka tortishni taqiqlamaydi, biroq Bola huquqlari to‘g‘risidagi konvensiyaning 37-moddasida belgilanganidek, bola olishi mumkin bo‘lgan jazo cheklanadi: „oʻn sakkiz yoshga toʻlmagan shaxslar tomonidan sodir etilgan jinoyatlarga o‘lim jazosi ham, ozod qilish imkoniyatisiz umrbod qamoq jazosi ham belgilanmaydi. .“ '''Syerra-Leone misoli''' Syerra-Leoneda yuz bergan fuqarolar urushidan soʻng, BMT Syerra-Leone boʻyicha Maxsus sudga (SCSL) 15 va undan katta yoshdagi sobiq jangchilarni gumanitar qonunlarni, shu jumladan urush jinoyatlarini buzganliklari uchun sud qilishni buyurdi. Biroq, Parij tamoyillari qurolli toʻqnashuvlarda qatnashgan bolalar, hatto ular jinoyatchi boʻlsa ham, birinchi navbatda qurbon sifatida koʻrilishi kerak degan fikrni ilgari surdi: Ushbu tamoyil Sud nizomida oʻz aksini topgan boʻlib, u jinoiy javobgarlikka tortishni istisno qilmagan, lekin sobiq askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiya qilish zarurligini taʼkidlab oʻtgan. Syerra-Leone mamlakat tribunalining birinchi bosh prokurori David Crane nizomni qanchalik jirkanch jinoyatlar sodir etgan bo‘lishidan qatʼi nazar, bolalarning o‘zini emas, balki bolalarni ishga yollagan kishilarni jinoiy javobgarlikka tortish foydasiga talqin qildi. '''Omar Khadr misoli''' AQShda prokurorlar kanadalik Omar Khadrni Afgʻonistonda 16 yoshga toʻlmaganida va Tolibon safida AQSh kuchlariga qarshi jang qilganlikda aybladilar. Ushbu jinoyatlarga AQSh qonunchiligiga koʻra umrbod qamoq jazosi beriladi. 2010-yilda qiynoq va tazyiq ostida boʻlgan Xadr urush qonunlarini buzgan holda qotillik, qotillikka urinish, fitna, terrorizmga moddiy yordam koʻrsatish va josuslikda aybdor deb topildi. Xadrni bir yillik qamoqdan soʻng Kanadaga deportatsiya qilinishini koʻrsatadigan kelishuv bitimining bir qismi sifatida taklif qilindi. Umar Xadr Guantanamo qamoqxonasida qoldi va Kanada hukumati uning vataniga qaytarilishini kechiktirgani uchun xalqaro tanqidlarga uchradi. Oxir-oqibat, Xadr 2012-yil sentabr oyida Kanada qamoqxonasiga oʻtkazildi va 2015-yil may oyida Alberta sudyasi tomonidan garov evaziga ozod qilindi. 2016-yilda Xadr AQShning harbiy jinoyatchi sifatida hukm qilinganligi ustidan shikoyat qilgan. BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili hukm chiqarilishidan oldin AQShning Guantanamodagi harbiy komissiyasiga maktub yozib, Khadrni reabilitatsiya dasturiga muvofiq qoʻyib yuborishni soʻrab murojaat qilgan. Oʻz maktubida u Khadr „oʻsmir askarbola hikoyasini ifodalaydi: vijdonsiz guruhlar tomonidan kattalarning oʻzlari tushunmaydigan janglarda qatnashish taklifi bilan harakat qilish uchun yollangan“.ini aytadi. == Birlashgan Millatlar Tashkilotining roli == === Tarixi === Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning yakuniy matni (1989-yilda qabul qlingan) 18 yoshgacha boʻlgan barcha bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlamaganidan keyin bolalar huquqlari himoyachilarining hafsalasi pir boʻldi va ular bu maqsadga erishish uchun yangi shartnoma tuzishni talab qila boshladilar. Natijada, yangi tashkil etilgan Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita ikkita tavsiya berdi: birinchidan, qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri boʻyicha BMTdan yirik tadqiqot oʻtkazishni soʻrash; ikkinchidan, konvensiyaga qo‘shimcha protokol bo‘yicha muzokaralar olib borish uchun BMTning Inson huquqlari bo‘yicha komissiyasi aʼzolaridan iborat ishchi guruhini tuzish. Har ikkala taklif ham qabul qilindi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitaga javob berar ekan, „qurolli toʻqnashuvlar natijasida dunyoning koʻplab qismlarida bolalarning ahvoli keskin yomonlashganini“ tan oldi va inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machelga yirik tadqiqot oʻtkazishni topshirdi. Machel hisoboti, Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri, 1996-yilda nashr etilgan Hisobotda qayd etilgan: Hech shubha yoʻqki, eng dolzarb ustuvor vazifalardan biri 18 yoshgacha boʻlgan barchani qurolli kuchlar safidan chetlashtirishdir Shu bilan birga, BMTning Inson huquqlari boʻyicha komissiyasi bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanish boʻyicha standartlarni oshirish boʻyicha muzokaralar olib borish uchun ishchi guruh tuzdi. Murakkab muzokaralar va global kampaniyadan soʻng, yangi shartnoma 2000-yilda Bolalar huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning qurolli mojarolarga jalb etilishi toʻgʻrisidagi fakultativ protokoli sifatida kelishib olindi. Shartnoma bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda bevosita ishtirok etishini ham, ularni 16 yoshdan boshlab mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga jalb qilishni ham taqiqlaydi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi 2000-yil 25-maydagi 54/263- rezolyutsiya bilan shartnomani Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokol sifatida qabul qildi. Protokol 2002-yil 12-fevralda kuchga kirdi. Bosh kotibning bolalar va qurolli mojarolar bo'yicha maxsus vakili Machelning eʼlon qilgan hisoboti BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili (SRSG-CAAC) uchun yangi mandatga olib keldi. SRSG vazifalari orasida Bosh kotibning bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha yillik hisoboti loyihasini ishlab chiqish kiradi, unda butun dunyodan bolalarni yollash va ulardan foydalanishning eng yomon holatlari roʻyxati va tavsifi sanab oʻtilgan. === Xavfsizlik Kengashi === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Xavfsizlik Kengashi muntazam ravishda munozaralar, hisobotlarni qabul qilish va „Qurolli toʻqnashuvdagi bolalar“ sarlavhasi ostida rezolyutsiyalarni qabul qilish uchun yigʻiladi. Ushbu masala boʻyicha birinchi rezolyutsiya 1261-sonli qaror 1999-yilda qabul qilingan. 2004-yilda 1539-sonli rezolyutsiya bir ovozdan qabul qilindi, u askar bolalardan foydalanishni qoraladi va BMT Bosh kotibiga monitoring va hisobot berish mexanizmi deb nomlanuvchi amaliyotni kuzatish va hisobot berish vositasini yaratishni topshirdi. === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi === Bosh kotib bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha har yili yillik hisobotini eʼlon qiladi. 2017-yilgi hisobotda 2016-yilda qurolli guruhlar tomonidan bolalardan keng foydalanilgan 14 ta davlat (Afg‘oniston, Kolumbiya, Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Iroq, Mali, Myanma (Birma) , Nigeriya, Filippin, Somali, Janubiy Sudan, Sudan, Suriya, va Yaman) va davlat qurolli kuchlari jangovar harakatlarda bolalardan foydalangan oltita davlat (Afgʻoniston, Myanma (Birma) , Somali, Sudan, Janubiy Sudan va Suriya) davlatlarini keltiradi. 2011-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun ekstremal chora-tadbirlar hisobotiga koʻra, mojaro hududlarida zoʻravonlik harakatlariga jalb qilingan bolalar masalasini koʻtargan. == Bugungi kunda harbiy xizmatdagi bolalar - mintaqa va mamlakatlar bo'yicha == Ushbu bo'lim bugungi kunda bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanishni o'z ichiga oladi. === Afrika === 2003-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotining Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi maʼlumotlariga koʻra, butun dunyo boʻylab davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarda qatnashgan bolalarning yarmidan koʻpi Afrikada boʻlgan. 2004-yilda Child Soldiers International tashkiloti maʼlumotlariga koʻra, qitʼada 100 000 bolalar davlat va nodavlat qurolli kuchlarda foydalanilgan va 2008-yildagi hisob-kitoblarga koʻra, jami 120 000 bola yoki harbiy harakatlarda qatnashgan. Afrikaning aksariyat mamlakatlari ratifikatsiya qilgan Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Afrika Xartiyasi (1990-yil) 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni barcha turdagi harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlaydi. Ushbu qabul qilingan xartiyaga qaramay, BMT maʼlumotlariga koʻra, 2016-yilda Afrikaning yetti davlatida (Markaziy Afrika Respublikasi, Nigeriya, Kongo Demokratik Respublikasi, Somali, Mali, Janubiy Sudan, Sudan) bolalar qurolli guruhlar va uchtasida (Sudan, Somali va Janubiy Sudan) davlat qurolli kuchlari tomonidan foydalanilgan. Afrikada joylashgan harbiy tashkilotlardagi bolalar sonini kamaytirish boʻyicha xalqaro saʼy-harakatlar 1997-yilda ishlab chiqilgan Keyptaun tamoyillaridan keyin boshlandi. Prinsiplar Afrika hukumatlariga oʻsha paytda muzokaralar olib borilayotgan OPAC majburiyatlarini bajarishni va harbiy xizmatga yollash uchun minimal yoshni 15 dan 18 ga oshirishni taklif qildi. Prinsiplar, shuningdek, bola askarga 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni „har qanday turdagi muntazam yoki tartibsiz qurolli kuchlar yoki guruhning har qanday maqomdagi bir qismi boʻlgan … shu jumladan jinsiy maqsadlar uchun yollangan qizlarni ham qamrab oladi“ . . ." . 2007-yilda Parijda boʻlib oʻtgan „Urushdan ozod bolalar“ konferensiyasi Parij tamoyillarini ishlab chiqdi, ular Keyptaun tamoyillarini takomillashtirish va yangilash, ularni global miqyosda qoʻllash va hozirgi bolalar askarlarini qayta integratsiya qilishning amaliy yondashuvini belgilab berdi. === Markaziy Afrika Respublikasi === Markaziy Afrika Respublikasida qurolli guruhlar tomonidan bolalardan foydalanish tarixdan keng tarqalgan. 2012 va 2015-yillar oraligʻida 10 000 ga yaqin bolalar milliy qurolli mojarolarda qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan. 2016-yil maʼlumotlariga koʻra bu haliyam davom etmoqda. Musulmon Séléka qurolli guruhlar koalitsiyasi va asosan nasroniylardan iborat Anti-balaka jangarilari bolalardan shu tarzda ayovsiz foydalangan. Baʼzilarining yoshi sakkizda . 2015-yil may oyida boʻlib oʻtgan Forum de Bangui (hukumat, parlament, qurolli guruhlar, fuqarolik jamiyati va diniy yetakchilar yig‘ilishi)da bir qator qurolli guruhlar minglab bolalarni demobilizatsiya qilish togʻrisida kelishib oldilar. 2016-yilda Markaziy Afrika Respublikasiga barqarorlik oʻlchovi qaytdi va BMT maʼlumotlariga koʻra, 2691 oʻgʻil va 1206 qiz qurolli guruhlardan rasman ajratildi. Shunga qaramay, bolalarni harbiy maqsadlarda ishga olish va ulardan foydalanish oʻsha yil davomida taxminan yana 50 foizga koʻtarildi, bu raqamlar asosan Lord qarshilik armiyasiga tegishli. === Kongo Demokratik Respublikasi === Minglab bolalar Kongo Demokratik Respublikasi (DRC) armiyasida va turli isyonchi qurolli kuchlarda xizmat qiladi. Maʼlumotlarga koʻra, Ikkinchi Kongo urushi avjida 30 000 dan ortiq bolalar mojaroning turli tomonlari bilan jang qilgan. „Kony 2012“ filmida Rabbiyning qarshilik armiyasi bu bolalarni yollagani daʼvo qilingan. Hozirgi vaqtda Kongo Demokratik Respublikasi dunyodagi eng yuqori askar bolalardan biriga ega mamlakat. Xalqaro sud urush davridagi bu amaliyotlar boʻyicha hukm chiqardi. Thomas Lubanga Dyilo, KDRdagi harbiy qoʻmondonlardan biri, 2002 va 2003-yillar oraligʻida bolalar askarlarini yollashdagi roli uchun 14 yillik qamoq jazosiga hukm qilindi. Lubanga Kongo vatanparvarlari ittifoqiga va uning qurolli qanoti Kongoni ozod qilish uchun vatanparvarlik kuchlariga rahbarlik qilgan. Bolalar Ituridagi qurolli toʻqnashuvda jang qilishga majbur boʻlishdi. === Somali === 2004-yilda Child Soldiers International tomonidan eʼlon qilingan hisobotda 1991-yildan beri 200 000 nafar bola oʻz irodasiga zid ravishda mamlakat qurolli kuch tarkiblariga jalb qilingani taxmin qilingan. 2017-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Antoniu Guterrish BMT hisobotiga izoh berib, mamlakatdagi „Ash-Shabob“ aʼzolarining 50 foizdan ortigʻini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil qiladi, baʼzi paytlari esa toʻqqiz yoshga toʻlmagani ham jangga joʻnatiladi degan edi. Hisobotda 2010-yilning 1-aprelidan 2016-yilning 31-iyuliga qadar Somalida 6163 nafar bola yollangani, ulardan 230 nafari qizlar ekanligi tasdiqlandi. „Ash-Shabob“ bu yollashning yetmish foizini tashkil qilgan. Somali milliy armiyasi ham bolalarni askarlikka yollash boʻyicha yuqori oʻrinlarda turadi. === Sudan === 2004-yilda 17 000 ga yaqin bolalar davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan. O‘sha paytdagi asosiy qurolli muxolifat guruhi — Sudan Xalq ozodlik armiyasi (SPLA) tarkibida 5000 ga yaqin bola bor edi. Baʼzi sobiq bolalar askarlik paytida sodir etgan jinoyatlari uchun oʻlimga hukm qilingan. 2006-yilda bolalar Chaddagi qochqinlar lagerlaridan ham jalb qilingan va minglab bolalar Darfurdagi mojaroga tortilgan. 2005-yilda hukumat OPAC shartnomasini ratifikatsiya qildi va 2008-yilga kelib mamlakatda bolalardan harbiy maqsadda foydalanish kamaydi, ammo davlat qurolli kuchlari ham, SPLA ham ularni yollash va ishlatishda davom etgan. Bolalardan foydalanish kamayishda davom etdi, biroq 2017-yilda BMT hukumat kuchlarida hanuz12 yoshli bolalar borligi toʻgʻrisida xabarlar oldi. === Uganda === „Ugandadagi LRA armiyasida asosan askar sifatida oʻqitilgan. Ugandadagi barcha boshqa yoki oldingi isyonchi guruhlardan farqli oʻlaroq, LRA bolalarni (yaxshisi oʻn ikki yoshdan oʻn toʻrt yoshgacha) zoʻravonlik bilan oʻgʻirlash yoki qul qilishni oʻzining asosiy usuliga aylantirgan va oʻz faoliyatini tinch aholiga hujum qilishga qaratgan“. === Zimbabve === 2003-yilda Guardian gazetasi Zimbabveda davlat tomonidan homiylik qilinadigan yoshlar qurolli kuchlari Milliy Yoshlar Xizmati tomonidan inson huquqlarining koʻplab buzilishi haqida xabar berdi. Dastlab vatanparvar yoshlar tashkiloti sifatida tashkil etilgan bu tashkilot 10 yoshdan 30 yoshgacha boʻlgan yoshlardan iborat harbiylashtirilgan guruhga aylandi va mamlakatdagi norozilikni bostirish uchun foydalanildi. Tashkilot nihoyat 2018-yilning yanvarida taqiqlangan. == Amerika == === Boliviya === 2001-yilda Boliviya hukumati 14 yoshgacha boʻlgan bolalar yollash boʻyicha tekshiruvlar paytida qurolli kuchlarga majburan chaqirilgan boʻlishi mumkinligini tan oldi. Boliviya armiyasining 40 % ga yaqinini 18 yoshdan kichiklar, yarmini esa 16 yoshdan kichiklar tashkil qiladi. 2018-yil holatiga koʻra , Boliviya bolalarni 17 yoshdan boshlab kattalar harbiy xizmatga chaqirishni boshlashga taklif qiladi. === Braziliya === Braziliyada Komando Vermelho kabi mahalliy uyushgan jinoiy guruhlar bolalarni giyohvand moddalarni tayyorlash va qotillik qilish uchun yollashadi, lekin politsiya va boshqa raqib guruhlar ularga qarshi kurashadilar. Shuningdek, braziliyalik militsionerlar bolalarni Komando Vermelyoga qarshi kurashga jalb qilganlar. === Kanada === Kanadada odamlar 16 yoshidan boshlab ota-ona ruxsati bilan Kanada kuchlarining zaxira qismiga, biroz ulgʻaygach, 17 yoshida ota-ona ruxsati bilan oddiy tarkibga qoʻshilishlari mumkin. Lekin ular 18 yoshga toʻlgunga qadar xizmat safariga koʻngilli boʻlishlari mumkin emas. === Kolumbiya === Kolumbiyadagi qurolli mojaroda, 1960-yillarning oʻrtalaridan hozirgi kungacha, qatnashgan jangchilarning toʻrtdan bir qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan va hozir ham shunday. 2004-yilda Kolumbiya bolalar askarlaridan foydalanish boʻyicha dunyoda toʻrtinchi oʻrinni egalladi. Hozirda mamlakatda qurolli guruhlarda 11-14 ming bola bor. Hukumat bilan muzokaralar chogʻida qurolli guruhlar voyaga yetmaganlarni savdolashish vositasi sifatida yollashni toʻxtatishni taklif qilishdi, ammo ularni qoniqtirmadi. Bjørkhaugning taʼkidlashicha, aksariyat bolalar askarlikka ixtiyoriy ishtirok etish va majburlashning kombinatsiyasi orqali yollangan. 1998-yilda Human Rights Watch matbuot bayonotida baʼzi partizan boʻlinmalarining 30 foizi bolalardan iborat boʻlgan . Xuddi shu press-relizda hukumat bilan bogʻliq boʻlgan harbiylashtirilgan boʻlinmalarning baʼzilari 50 foizgacha bolalardan iborat ekanligi, jumladan, sakkiz yoshli baʼzilari ham borligi taxmin qilingan. 2005-yilda Kolumbiyada 11 000 ga yaqin bola chap yoki oʻng qanot harbiy kuchlari safida xizmat qilgan. „Kolumbiyadagi bolalar jangchilarining taxminan 80 foizi ikki chap qanot partizan guruhlaridan biriga, FARC yoki ELNga tegishli. Qolgan jangchilar harbiylashtirilgan saflarda, asosan AUCda xizmat qilishadi“. P.W. Singerning soʻzlariga koʻra, FARC tomonidan 1998-yilda Guatape GESiga hujumda sakkiz yoshli jangarilar ishtirok etgan va 2001-yilda FARC oʻquv videosida 11 yoshli oʻgʻil bolalar raketalar bilan ishlayotgani tasvirlangan. Guruh shuningdek, Venesuela, Panama va Ekvadordan kelgan bolalarni ham qabul qiladi. Kolumbiya hukumati xavfsizlik kuchlari bolalarni rasman ishga qabul qilmaydi, chunki majburiy va ixtiyoriy yollash uchun qonuniy yosh 18 deb belgilangan. Shu bilan birga, talabalar harbiy oʻrta maktablarda kursant sifatida roʻyxatdan oʻtishlari va mos ravishda 16 yoki 17 yoshlilar havo kuchlari yoki milliy armiya tayyorlash dasturlariga kirishlari mumkin. Bundan tashqari, qoʻlga olingan dushman bolalari Kolumbiya harbiylari tomonidan razvedka maʼlumotlarini yigʻish uchun ishlatilgan. 2016-2017-yillarda FARC partizan guruhlariga qarshi demobilizatsiya harakatlari mojarosiga barham berib, zo‘ravonlikka jalb qilingan bolalar sonini cheklab qo‘yishiga umid qildi. Biroq, boshqa qurolli guruhlar hali demobilizatsiya qilinmagan va mojaro hozirgacha toʻliq hal etilmagan. === Kuba === Kubada o‘g‘il bolalar va qizlar uchun majburiy harbiy xizmat yoshi 17 yoshni tashkil etadi. Erkak o‘smirlarga hududiy qo‘shinlar qurolli kuchsi safiga majburiy xizmat muddatidan oldin ruxsat etilgan. === Gaiti === Gaitida siyosiy zoʻravonlik bilan shugʻullanuvchi turli erkin tashkil etilgan qurolli guruhlarda qatnashayotgan bolalar soni nomaʼlum. === Meksika === Meksikada bolalar Meksikadagi narkotiklar urushida Fors koʻrfazi karteli kabi jinoiy tashkilotlar tomonidan hukumat va boshqa raqib kartellarga qarshi kurashish uchun foydalaniladi. Ammo bularning soni maʼlum emas. Shuningdek, Grupos de autodefensa comunitaria (Avtomatik himoya guruhi) oʻz qishloqlarini mahalliy jinoiy guruhlarning zoʻravonligidan himoya qilish uchun baʼzi vaqtda bolalarni yollaydi, askar bolalarini jalb qiladigan oʻzini-oʻzi himoya qilish guruhlaridan biri bu Coordinadora Regional de Autoridades Comunitarias-Pueblos Fundadores (CRAC-PF) boʻlib, u Los Ardillos, Beltran Leyva kartelidan ajralib chiqqan jinoiy guruh bilan qarama-qarshilikda. CRAC-PF va Los Ardillos oʻrtasidagi janglar 53 kishining oʻlimiga sabab boʻlgan. === Qo'shma Shtatlar === Qoʻshma Shtatlarda 17 yoshli oʻsmirlar ota-onalarning yozma roziligi bilan qurolli kuchlarga qoʻshilishlari mumkin. 2015-yil holatiga koʻra har yili 16 000 ga yaqin 17 yoshli yigitlar harbiy xizmatga chaqiriladi. AQSH armiyasi maktablar bilan ishga yollashga boʻlgan taʼminlashni yondashuvning „tayanch toshi“ deb taʼriflaydi . Bolalar huquqlarini himoya qilish tashkilotlari AQSh qurolli kuchlari xodimlarini bolalarga tayanishini tanqid qildi. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShga harbiy xizmatga kirishning minimal yoshini 18 yoshga koʻtarishni tavsiya qildi. 1990-yillarda OPAC shartnomasi boʻyicha muzokaralarda AQSh Buyuk Britaniyaga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 dan oshmasligiga keskin qarshi chiqdi. Natijada shartnomada eng kam 16 yosh belgilangan . AQSh shartnomani 2002-yilda ratifikatsiya qilgan (lekin 2018-yil holatiga koʻra AQSh Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyani ratifikatsiya qilish amalga oshmadi). OPACga koʻra, AQSh harbiy xizmatchilariga odatda 18 yoshga toʻlgunga qadar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishni taqiqlaydi. Shunga qaramay, ular „oldinga joylashtirish“ huquqiga ega, yaʼni ular qoʻllab-quvvatlash vazifalarini bajarish uchun jangovar zonaga joylashtirilishlari mumkin. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShni ushbu siyosatni oʻzgartirishga va voyaga yetmaganlarning jangovar hududda oldindagi harakat qilish zonasiga joylashtirilmasligini taʼminlashga chaqirdi. 2003 va 2004-yillarda 60 ga yaqin voyaga yetmagan o‘smirlar xodimlarning xatoligi tufayli Afgʻoniston va Iroqqa yuborilgan. Keyinchalik Mudofaa vazirligi „vaziyatlar zudlik bilan toʻgʻirlangani va takrorlanishining oldini olish uchun choralar koʻrilgani“ni aytdi. 2008-yilda prezident Jorj Bush „Oʻsmir bolalarni askarlikdan himoya qilish toʻgʻrisida“gi qonunni imzoladi . Qonun bolalarni askarlikka yollagan harbiy kuchlarni jinoiy javobgarlikka tortadi. Shuningdek, bolalar harbiy maqsadlarda foydalaniladigan mamlakatlarga qurol sotishni taqiqlaydi. Qonunda askar bolalar taʼrifi „hukumat qurolli kuchlari tarkibida jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etgan 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxs“ ni oʻz ichiga oladi. Hujjatdan voz kechish Obama va Trump maʼmuriyati tomonidan chiqarilgan. == Yaqin Sharq == === Bahrayn === Bahraynda harbiy kursantlar, NCO stajyorlari va texnik xodimlar 15 yoshdan boshlab Bahrayn Mudofaa Kuchlari safiga kirishlari mumkin. === Eron === Eronning amaldagi qonunchiligi 16 yoshdan kichiklarni ishga olishni rasman taqiqlaydi. Eron-Iroq urushi paytida oʻgʻil bolalar Basij armiyasiga chaqirilgan, u yerda Eron hukumati tanqidchilarining fikriga koʻra, ular „jonli qalqonlar toʻlqini sifatida frontga yuborilgan“. Boshqa manbalar eronlik qurbonlarning umumiy sonini 200,000-600,000 oraligʻida deb hisoblashgan. Bir manbaga koʻra, Eron-Iroq urushida qurbon boʻlganlarning 3 foizi 14 yoshgacha boʻlgan yosh askarlar boʻlgan. Eronlik oʻgʻiil bolalar maktabni tashlab, ota-onalari Eron-Iroq urushida qatnashganlar. Iroq zobitlarining taʼkidlashicha, ular baʼzida sakkiz yoshli eronlik askar bolalarni qoʻlga olishgan. 2018-yil holatiga koʻra Eron hukumati Suriya fuqarolar urushida Asad hukumatiga sodiq kuchlar tomonida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni yollab kelmoqda. === Falastin === 2004-yilda Xalqaro bolalarni himoya qilish tashkilotining Falastin boʻlimi uchun chop etilgan Jihod Shomalyning "Bosib olingan Falastin hududlarida bolalardan foydalanish " nomli hisobotida, bir qator bolalar shahidlikni oʻzlariga gʻurur deb bilishlarini taʼkidlab, hisobotni yakunlaydi. Oʻzlarining umidsiz ahvoli uchun javobgarlikni oʻz zimmalariga olishlari va Falastin harbiylashtirilgan guruhlari tomonidan qurolli hujumlar uyushtirish uchun yollanganliklariga oʻzlari sababchi ekanliklarini aytadi. Shu bilan birga, Shomaly mamlakatlarda tizimli ishga joylashish yo‘qligini, guruhlar va Falastin hamjamiyatining yuqori martabali vakillari siyosiy strategiya sifatida bolalarni yollashga qarshi ekanini taʼkidlaydi. Shomalyning fikricha, Falastin siyosiy rahbariyati bolalarni urushga tortishni toʻxtatish uchun koʻproq ish qilishi mumkin, bu esa rahbariyatdan bolalarni oʻqitish togʻrisida va yollashni taqiqlovchi memorandumni imzolashni talab qiladi. Gʻazo sektorida hukmronlikka intilayotgan Falastin tashkiloti Hamas, Isroil mudofaa kuchlariga qarshi zoʻravonlikni qoʻzgʻatish uchun munozarali mafkuralarni askar bolalarga singdirgani maʼlum. Jorjtaun universiteti professori William OʻBrien falastinlik bolalarning Birinchi Intifadadagi faol ishtiroki haqida shunday yozadi: „Aftidan, intifada qo‘shinlarining katta qismi yoshlar, jumladan, boshlang‘ich maktab o‘quvchilari ham bor. Ular tosh, molotov kokteyli va boshqa zo‘ravonlik turlari bilan shug‘ullanadilar“. Arab jurnalisti Huda Al-Hussein 2000-yil 27-oktabr kuni Londondagi arab gazetasiga quyidagilarni yozdi: 2002-yilda askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) „bolalarning jangovar harakatlarda qatnashayotgani haqida xabarlar mavjud boʻlsa-da, qurolli guruhlar tomonidan tizimli ravishda yollanganligi haqida hech qanday dalil yoʻq“, dedi. Biroq, 2004-yilda tashkilot 2000-yil oktabridan 2004- yil martigacha falastinlik voyaga yetmaganlar ishtirokida kamida toʻqqizta hujjatlashtirilgan xudkushlik hujumi sodir boʻlganligini xabar qildi: 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida Hamas va Islom Jihodi oʻzining Eron boʻlimida „harbiy hujumlarda va mashgʻulotlarda bolalardan foydalangani“ uchun alohida taʼkidlangan. 2005-yil 23-mayda Amnesty International Falastin qurolli guruhlarini bolalardan qurolli faoliyatda foydalanishni zudlik bilan toʻxtatishga chaqirdi: „Falastin qurolli guruhlari hech qanday sharoitda qurolli hujumlar uyushtirish, qurol yoki boshqa materiallarni tashish uchun bolalardan foydalanmasligi kerak…“. === Turkiya (PKK) === Kurd-turk mojarosi paytida Kurdiston Ishchilar partiyasi (PKK) faol ravishda bolalarni yollab, oʻgʻirlab ketgan. Tashkilot Turkiya xavfsizlik kuchlari tomonidan 2000 dan ortiq bolani o‘g‘irlaganlikda ayblangan. Human Rights Watch (HRW), Birlashgan Millatlar Tashkiloti (BMT) va Xalqaro Amnistiya tashkilotining mustaqil hisobotlari 90-yillardan beri tashkilot va uning qurolli guruhlari tomonidan askarb olalar i yollash va ulardan foydalanishni tasdiqladi. 2001-yilda tashkilot tomonidan bolalarni yollash tizimli ravishda amalga oshirilgani haqida xabarlar paydo boʻldi. Tashkilotning asosan bolalarni yollash uchun tuzilgan Tabura Zaroken Sehit Agit deb nomlangan bataloni haqida bir qancha xabarlar eʼlon qilingan. Shuningdek , Kurdiston vatanparvarlar ittifoqi bolalarni o‘z safiga jalb qilgani aniqlangan. Turkiya xavfsizlik kuchlari maʼlumotlariga koʻra,Kurdiston Ishchilar partiyasi 12 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan 983 nafardan ortiq bolani oʻgʻirlab ketgan. 400 dan ortiq bola tashkilotdan qochib, xavfsizlik kuchlariga taslim bo‘lishgan. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bolalar Jamgʻarmasining 2010-yilda chop etilgan hisobotida Kurdiston Ishchilar partiyasi tomonidan bolalarni yollash juda xavfli ekani koʻrsatib oʻtilgan. 2016-yilda Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasini Iroqning Shingal mintaqasida va qoʻshni davlatlarda askar bolalar yollash orqali urush jinoyatlari sodir etganlikda ayblagan. Suriyadagi fuqarolar urushi davomida ko‘plab ommaviy axborot vositalari, jumladan Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasiga aloqador YPG tashkiloti askar bolalarni yollab, joylashtirganini tasdiqladi. Guruhning xalqaro huquqni buzgan bolalardan foydalanishni toʻxtatish haqidagi daʼvosiga qaramay, guruh bolalarni yollash va ulardan foydalanishni davom ettirdi. === Livan === Livandagi fuqarolar urushida turli tomonlar askar bolalardan foydalangan. 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida aytilishicha, Hizbulloh bolalarni harbiy xizmatga oʻrgatgan. 2017-yilda BMT mamlakatda islomiy jangarilar deb gumon qilingan qurolli guruhlar bolalarni o‘z safiga jalb qilayotgani haqida xabar berdi. === Suriya === Suriyada davom etayotgan fuqarolar urushi paytida bolalar Bashar Asadga qarshi boʻlgan guruhlarga qoʻshilishdi. 2012-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotiga isyonchilar askar bolalardan foydalangani haqidagi daʼvolar kelib tushgan, biroq ular buni tasdiqlay olishmagan. 2014-yil iyun oyida Birlashgan Millatlar Tashkiloti hisobotida aytilishicha, muxolifat bolalarni harbiy va yordamchi rollarga jalb qilgan. Yana aytilishicha, bunday qilish siyosati yoʻqdek tuyulgan boʻlsa-da, yoshni tekshirish tartiblari boʻlmagan. 2014-yilda Human Rights Watch tashkilotining xabar berishicha, isyonchi guruhlar bolalardan jang maydonlarida yaradorlarni davolash, o‘q-dorilar va boshqa yuklarni olib o‘tishdan tortib, janglar avj olgan paytda frontga, snayperchilar rolini bajarishga qadar yordam va jangovar rollarda foydalanmoqda. Turkiya hukumati oʻzaro bogʻlangan SETA tadqiqot markazi Suriya milliy armiyasining tarkibini aks ettiruvchi hisobotini askar bolalar qoʻllanilganini fosh qilgani sababli qaytarib oldi. Suriya milliy armiyasi hozirda Turkiya tomonidan moliyalashtiriladi, u 2000-yil 8-sentabrda bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishi toʻgʻrisidagi Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokolni imzolagan. Al-Monitor’ning manbalarga tayanib xabar berishicha, Turkiya Liviyaga Suriya milliy armiyasidagi bolalar askarlarini joylashtirgani maʼlum qilingan. 2021-yil iyul oyida Amerika Qoʻshma Shtatlari Turkiyani Suriya va Liviyada askar bolalardan foydalanishga aloqador davlatlar roʻyxatiga qoʻshdi. 2021-yilgi Inson huquqlari amaliyoti boʻyicha mamlakat hisobotida Suriyadagi Turkiya tomonidan qoʻllab-quvvatlanadigan kuchlardan bolalar askar sifatida yollangani haqida soʻz bordi. Kurd kuchlari ham bu taktikani qoʻllashda ayblangan. 2015-yilda Human Rights Watch tashkiloti kurd qurolli kuch rahbarlari Jeneva chaqiruvi bilan majburiyat shartnomasini imzolagani va 2014-yilning iyulidan beri 59 nafar bola, ulardan 10 nafari 15 yoshdan kichik boʻlganini daʼvo qilgan edi. Prezident Asad 2013-yilda askar bolalardan (18 yoshgacha bo‘lgan har qanday shaxs) foydalanishni taqiqlovchi qonunni qabul qildi, bu qonunni buzganlik uchun aybdorlar 10 yildan 20 yilgacha „jazoviy mehnat“ bilan jazolanishini eʼlon qildi. Hukumat kuchlariga nisbatan qonun amalda qo‘llaniladimi yoki yo‘qmi, tasdiqlanmagan va isyonchi kuchlarga qarshi Suriya hukumati safida jang qilish uchun bolalar yollangani haqida da‘volar bor. Eron hukumati Suriyada fuqarolar urushi davrida Asadga sodiq hukumat kuchlari tarafida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni jalb qilgan. === Yaman === Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili Radhika Kuomarasvami 2010-yil yanvar oyida Yamandagi qabilalar oʻrtasidagi janglarda „koʻp sonli“ oʻsmir oʻgʻil bolalar jang qilishgani haqida xabar berdi. Nodavlat notijorat tashkilot faoli Abdul-Rahmon al-Marwanining hisob-kitoblariga ko‘ra, Yamanda har yili qabilalar o‘rtasidagi janglarda 500-600 ga yaqin bola halok bo‘ladi yoki yaralanadi. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudan (ayniqsa Darfur) va Yamandan askar bolalar yollagan. Britaniya SAS maxsus kuchlari Yamanda askar bolalarni tayyorlash bilan shug‘ullangani aytiladi. Xabar qilinishicha, Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya safida jang qilayotgan askarlarning kamida 40 foizi bolalardir. Saudiya Arabistoni hutiylarga qarshi Saudiya chegarasini qoʻriqlash uchun yamanlik bolalarni askar sifatida yollaydi. 2019-yil iyun oyida AQSh Davlat kotibi Mike Pompeo Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya Yamandagi fuqarolar urushida bolalardan foydalanayotgani haqidagi ekspert xulosalarini rad etib, AQShning bolalar askarlikka yollovchi davlatlar ro‘yxatiga kiritilishiga to‘sqinlik qildi. == Osiyo == 2004-yilda oʻsmirlarning harbiy xizmatidan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) Osiyoda minglab bolalar Afgʻoniston, Myanma (Birma) , Nepal Indoneziya, Filippin, Laos va Shri-Lankadagi faol mojarolar va oʻt ochishni toʻxtatish holatlariga kelishilganda ham jangovar kuchlarga jalb qilingani haqida xabar berdi. Hukumatning mojaro zonalariga kirishni rad etishi ishtirok etgan raqamlarni hujjatlashtirishni imkonsiz qildi. 2004-yilda Myanma (Birma) hukumat qurolli kuchlari 12 yoshdan 16 yoshgacha boʻlgan bolalarni majburan yollagan va ishlatgan yagona davlat sifatida mintaqa tarixiga kirdi. Xudoning armiyasi partizan guruhini birgalikda boshqargan egizak aka-uka Jonni va Lyuter Xtolar 1997-yilda guruhni boshqara boshlaganlarida taxminan oʻn yoshda boʻlishgan. === Afg'oniston === Afgʻonistonda oʻttiz yillik fuqarolar urushi davrida qurolli kuchlar minglab askar bolalarni yollagan. Koʻpchilik hali ham Tolibonga qarshi kurashmoqda. Islom diniy maktablari yoki madrasalaridan taʼlim olganlarning baʼzilari xudkush terrorchi va qurolli hujumchilar sifatida foydalaniladi. Kamuflyaj kiyimida va shahidlik shiorlari bilan yurgan o‘g‘il bolalarning targ‘ibot videosi 2009-yilda Afg‘oniston Tolibon rahbariyati tomonidan eʼlon qilingan. Bu videoga amerikalik askarni oʻldirgan 14 yoshli Tolibon jangchisiga tasanno ham kiritilgan. === Birma/Myanma === Davlat Tinchlik va Taraqqiyot Kengashining taʼkidlashicha, Birmaning barcha askarlari koʻngilli hisoblanadi va qabul qilinganlarning hammasi 18 yoshdan katta. Human Rights Watch tashkiloti maʼlumotiga koʻra, Birma/Myanma milliy armiyasi Tatmadavda 70 000 ga yaqin oʻgʻil bolalar xizmat qilmoqda, 11 yoshgacha boʻlgan bolalar esa koʻchadan majburan olib kelinib guruhlarga qoʻshilmoqda. Guruhning xabar berishicha, dezertirlar uch yildan besh yilgacha qamoq jazosiga yoki hatto qatl etishga ham hukm qilinishi mumkin. Guruh shuningdek, taxminan 5,000-7,000 bolalar turli xil qurolli etnik muxolifat guruhlarida, xususan, Birlashgan Wa Davlat Armiyasida xizmat qilishini taʼkidladi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun 2009-yil iyun oyida hisobot eʼlon qildi, unda isyonchilar va hukumat tomonidan mamlakatda bolalarga nisbatan „jiddiy qonunbuzarliklar“ qayd etilgan. Maʼmuriyat 4-avgust kunidan boshlab keyingi oydan ular Birma/Myanmaga koʻproq oʻrganish uchun guruh yuborishlarini eʼlon qilishdi. === Shri-Lanka === Shri-Lankada bolalarning jangarilar tomonidan foydalanilishi 1983-yilda Shri-Lankadagi fuqarolar urushi boshlanganidan beri xalqaro miqyosda tan olingan muammo boʻlib kelgan. 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni asosiy yollovchilar Tamil Eelam isyonchi ozodlik yoʻlbarslari hisoblanadi. === Nepal === Nepal Kommunistik partiyasi kuchlarida taxminan 6000-9000 bola xizmat qiladi. 2010-yildan boshlab CPNning askar bolalari demobilizatsiya qilindi. === Filippin === Filippinda hukumatga qarshi kurashayotgan islomiy va kommunistik qurolli guruhlar muntazam ravishda yollangan bolalarga tayanib kurash olib boradi. 2001-yilda Human Rights Watch tashkiloti Moro Islom ozodlik fronti (MILF)dagi 10 000 askarning taxminan 13 foizini bolalar tashkil etgani va hukumatga aloqador ayrim harbiylashtirilgan kuchlar ham bolalardan foydalanayotgani haqida xabar bergan. 2016-yilda MILF 1869 nafar bolani guruhni tark etishiga ruxsat berdi va boshqa bolalarni guruhga qabul qilmaslik majburiyatini oldi. Biroq oʻsha yili BMT Filippindagi boshqa qurolli guruhlar asosan 13 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan bolalarni yollashda davom etayotgani haqida xabarlar yana davom etrdi. == Yevropa == Child Soldiers International maʼlumotlariga koʻra, Yevropada faqat 18 yoshdan kattalarni yollash tendensiyasi mavjud, aksariyat mamlakatlar ham faqat kattalarni yollashga ruxsat beradi, 2016-yilgi maʼlumotlarga koʻra qanday qurolli guruhlar bolalardan foydalanayotgani maʼlum emas edi. 2018-yil holatiga koʻra esa bir davlat, Buyuk Britaniya 16 yoshdan bolalarni, beshtasi esa 17 yoshdan (Avstriya, Kipr, Fransiya, Germaniya va Gollandiya) harbiy xizmatga jalb qilgan. Ulardan, Buyuk Britaniya eng koʻp bolalarni ishga oladi. 2016-yilda Britaniya armiyasiga yangi chaqirilganlarning taxminan chorak qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan. Barcha Yevropa davlatlari bolalarni qurolli mojarolarga jalb etish toʻgʻrisidagi ixtiyoriy protokolni ratifikatsiya qilgan, shuning uchun chaqiruv bolalar odatda balogʻatga yetgunlaricha harbiy harakatlarda foydalanilmaydi. Bolalar 1990-yillarda Birinchi Chechen urushida jangchilar sifatida ishlatilgan. === Avstriya === Avstriya bolalarni ota-onalari roziligi bilan bir yil erta, 17 yoshdan boshlab harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Kipr === Kipr bolalarni ota-onalari roziligi bilan ikki yil erta, 16 yoshdan boshlab majburiy harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Fransiya === Fransiya harbiy xizmatchilarni 17 yoshdan, harbiy texnik maktab oʻquvchilarini 16 yoshdan boshlab qabul qiladi. Qurolli kuchlarning 3 % ni 18 yoshgacha boʻlgan yoshlar tashkil etadi. === Germaniya === Germaniya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2015-yilda qurolli kuchlarning 6 foizini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil etgan. === Niderlandiya === Niderlandiya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2014-yilda uning qurolli kuchlarining 5 % 18 yoshgacha boʻlganlar boʻlgan. === Ukraina === 2014-yilda Ukraina sharqidagi qurolli mojaro paytida Donbasdagi tinchlik uchun adolat guruhi bolalarni qurolli tuzilmalarga jalb qilishning 41 ta holatini tasdiqlagan. Ulardan 37 tasi Ukraina nazorati ostida boʻlmagan hududdan, 4 tasi esa Ukraina nazorat hududidagi qurolli tuzilmalarda bolalarning ishtiroki bilan bogʻliq. Tasdiqlash imkoni boʻlmagan bolalarni ishga yollash haqida yana 31 ta murojaat boʻlgan. Ukraina tomonidan nazorat qilinmagan hududda tekshirilgan 37 ta ishning 33 tasi oʻgʻil bolalar va 4 tasi qiz bolalar; 57 % 16-17 yoshda, 35 % 15 yoshgacha boʻlgan va 8 % hollarda yoshni aniqlash mumkin boʻlmagan. === Buyuk Britaniya === Britaniya qurolli kuchlari 16 yoshdan boshlab xodimlarni jalb qilib, 15 yoshu 7 oylik bolalardan arizalarni qabul qilishni boshlaydi. Roʻyxatga olishdan oldin ota-onaning roziligi talab qilinadi. 2022-yil holatiga koʻra, Britaniya qurolli kuchlari tarkibiga kirganlarning 23 foizi 18 yoshdan kichiklar edi. Aksariyat bolalar armiyaga jalb qilingan, bu erda 2021-2022 yillarda askarlarning 30 foizi 18 yoshgacha boʻlganlar edi; koʻproq yangi askarlar boshqa yoshdagilarga qaraganda 16 yoshda edi. 16 yoshdan 17,5 yoshgacha boʻlgan armiyaga chaqirilganlar dastlab yosh guruhiga bagʻishlangan harbiy oʻquv markazida Army Foundation kollejida oʻqitiladi. 2021-yil holatiga koʻra, markaz Ofsted taʼlim inspektsiyasi tomonidan farovonlik boʻyicha „aʼlo“ deb baholangan, markazda suiisteʼmollik haqida koʻplab daʼvolar, baʼzilari isbotlangan, armiya rekordida. 2021-yilda markazda 22 nafar qizga nisbatan jinsiy huquqbuzarliklar bo‘yicha to‘qqizta tergov ochildi; bir tergovda gumon qilingan jinoyatchilarning uchtasi xodimlar boʻlgan. Vahiylar 2022-yil iyul oyida Vice News hisobotining mavzusi boʻlgan. OPAC maʼlumotlariga koʻra, Buyuk Britaniya odatda harbiy harakatlarda qatnashish uchun bolalarni chaqirmaydi, ammo chaqirilganlarni istisno qilmaydi ham. Buyuk Britaniya 2003-yildan 2010-yilgacha Iroq va Afg‘onistonga 18 yoshdan kichik bo‘lgan 22 nafar xodimni beixtiyor yubordi. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita Buyuk Britaniyani bolalar hech qanday sharoitda harbiy harakatlarda qatnasha olmasligini taʼminlash uchun oʻz siyosatini oʻzgartirishga chaqirdi. 1990-yillarda OPAC boʻyicha muzokaralarda Buyuk Britaniya AQShga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 boʻlishiga qarshi chiqdi. Bolalar huquqlarini himoya qiluvchi idoralar Buyuk Britaniya o‘z qurolli kuchlarini kadrlar bilan taʼminlashda bolalarga tayanishda davom etayotganini tanqid qildi. == Okeaniya == === Avstraliya === Avstraliya mudofaa kuchlari oʻz saflariga 16 yoshdan boshlab ota-onalarning roziligi bilan harbiy xizmatga kirishga ruxsat beradi. 18 yoshgacha boʻlgan qoʻl ostidagi yoshlarni chet elga yuborish yoki toʻgʻridan-toʻgʻri jangovar harakatlarda foydalanish mumkin emas, ularni evakuatsiya qilishning iloji boʻlmagan ekstremal holatlar bu vaziyatdan mustasno. === Yangi Zelandiya === 2018-yilning aniqlangan maʼlumotlariga koʻra, Yangi Zelandiya mudofaa kuchlariga qoʻshilishning minimal yoshi 17 yosh deb belgilangan. == Bolalardan harbiy maqsadda foydalanishni tugatish harakati == Bolalardan harbiy maqsadda keng miqyosda foydalanishganiga tarix guvoh. Faqat soʻnggi oʻn yilliklarda bu amaliyot asosli tanqid va uni tugatish uchun birgalikda saʼy-harakatlarga duch keldi. Qisman koʻplab qurolli kuchlar oʻz saflarini toʻldirishda bolalarga tayanganligi va qisman nodavlat qurolli guruhlarning xatti-harakatlariga taʼsir qilish qiyinligi sababli bu jarayon biroz sekin kechdi. == Yaqin tarix == === 1970-1980-yillar === Bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirokini cheklash boʻyicha xalqaro harakatlar 1977-yilda qabul qilingan 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar bilan boshlandi (77.2-modda). Yangi Protokollar 15 yoshgacha boʻlgan bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqladi, ammo davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarga 15 yoshdan boshlab bolalarni yollash va ulardan urushda foydalanishga ruxsat berishda davom etaverdi. Nodavlat notijorat tashkilotlari (NNTlar) bolalarni ishga yollashni butunlay taqiqlash toʻgʻrisidagi yangi shartnoma tarafdori boʻlganida, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (CRC) boʻyicha muzokaralar chogʻida qoidalar yangilandi. Qurolli kuchlari 18 yoshdan kichik boʻlganlardan foydalanayotgan baʼzi davlatlar bunga qarshilik koʻrsatdilar, shuning uchun 1989-yildagi yakuniy shartnoma matni faqat mavjud huquqiy standartni aks ettirdi xolos: 15 yoshgacha boʻlgan bolalarning harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishini taqiqlash. === 1990-yillar === XX asrning oxirlari yaʼni 1990-yillarda nodavlat notijorat tashkilotlari askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish koalitsiyasini (hozirgi Xalqaro bolalar askarlari) tashkil etishdi va ular Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada koʻrgan kamchiliklarni toʻgʻrilash maqsadida hamdard hukumatlar bilan yangi shartnoma tuzish kampaniyasida ishlashdi. Olti yil davom etgan global muzokaralardan soʻng, shartnoma 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol (OPAC) sifatida qabul qilindi. Shartnoma bolalarni harbiy xizmatga chaqirishni taqiqlab qoʻyadi, harbiy xizmatchilar 16 yoshdan kichik boʻlmasligini taʼminlaydi va harbiy harakatlarda bolalardan foydalanishni rad etadi. Shartnoma, shuningdek, nodavlat qurolli guruhlarni 18 yoshga toʻlmagan oʻsmirlarni har qanday maqsadda yollashni ham taqiqlaydi. OPAC boʻyicha muzokara olib borayotgan koʻpchilik davlatlar bolalarni yollashni taqiqlashni qoʻllab-quvvatlagan boʻlsa-da, AQSh boshchiligidagi Buyuk Britaniya bilan ittifoqdosh boʻlgan baʼzi mamlakatlar bunga eʼtiroz bildirdi. Shunday qilib, shartnoma 16 yoki 17 yoshli bolalarni ishga olishni taqiqlamaydi, garchi u davlatlarga qonunda yuqoriroq standartlarni oʻrnatishga imkon beradi. === 2000-yildan - hozirgi kungacha === Bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol qabul qilingandan soʻng, global ratifikatsiya kampaniyasi tez sur’atlar bilan rivojlandi. 2018-yilning maʼlumotlariga koʻra, OPAC 167 ta davlat tomonidan ratifikatsiya qilingan. Kampaniya, shuningdek, koʻplab davlatlarni bolalarni umuman ishga olmaslikka undadi. 2001-yilda 83 mamlakat faqat kattalarni roʻyxatga olishga ruxsat berdi. 2016-yilga kelib bu koʻrsatkich 126 taga yetdi, bu qurolli kuchlari mavjud boʻlgan mamlakatlarning 71 foizini tashkil qiladi. Taxminan 60 ga yaqin nodavlat qurolli guruhlar bolalardan foydalanishni toʻxtatish yoki qisqartirish toʻgʻrisida bitimlar tuzdilar, bu koʻpincha BMT yoki Jeneva chaqiruvi nodavlat tashkiloti vositachiligida oʻtkazildi. Child Soldiers International bergan hisobotlarga koʻra, OPAC shartnomasining muvaffaqiyati davlat qurolli kuchlari tomonidan bolalarni yollashning bosqichma-bosqich pasayishi bilan birgalikda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalar sonining qisqarishiga olib keldi. 2018-yilda berilgan maʼlumotlarga koʻra, bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish keng tarqalganligicha qolmoqda. Xususan, Boko Haram va IShIDga oʻxshagani jangari islomiy tashkilotlar hamda ularga qarshi kurashayotgan qurolli guruhlar bolalardan keng foydalanishadi. Bundan tashqari, aholisi eng koʻp boʻlgan uchta davlat — Xitoy, Hindiston va Qoʻshma Shtatlar hali ham oʻz qurolli kuchlariga 16 yoki 17 yoshli bolalarni harbiy xizmatga olinishiga ruxsat berishadi, shuningdek, „Yettilik“ guruhining beshta davlati: Kanada, Fransiya, Germaniya, Buyuk Britaniya va Amerika Qoʻshma Shtatlari ham bundan mustasno emas. == Voqealar == Qizil qoʻllar kuni — Red Hand day (shuningdek, Xalqaro askar bolalardan foydalanishga qarshi kurash kuni deb ham ataladi). Har yili 12-fevralda oʻtkaziladigan xotirlash kuni boʻlib, jamoatchilik eʼtiborini urushlar va qurolli toʻqnashuvlarda bolalardan askar sifatida ishlatish amaliyotiga qaratadi. Ushbu sana bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokolning kuchga kirishini aks ettiradi. == Bolalikning militarizatsiyasiga qarshi kurash == Oʻz qurolli kuchlariga bolalarni yollashga ruxsat bermaydigan koʻplab davlatlar taʼlim tizimi, atrof-muhit, filmlar va video oʻyinlar kabi mashhur oʻyin-kulgilar orqali bolalarga harbiy hayotni koʻrsatgani uchun tanqid qilindi.. Baʼzi sharhlovchilarning taʼkidlashicha, bolalar uchun bu marketing manipulyatsiya va harbiylikka yollash jarayonining bir qismidir va shuning uchun bu axloqiy jihatdan baholanishi kerak. Ushbu tamoyil baʼzi guruhlarni harbiy tashkilotlar va yoshlar oʻrtasidagi munosabatlarni bolalar huquqlari va sogʻligʻi nuqtai nazaridan tartibga solish uchun kampaniyaga olib keldi. Bunga misol qilib „ Urushga qarshilik ko‘rsatuvchilar“ xalqaro tashkilotining " Yoshlarning == Askarlikka olingan bolalarni reabilitatsiya qilish va reintegratsiya qilish == Child Soldiers International reintegratsiyani quyidagicha taʼriflaydi: „Ilgari qurolli kuchlar-guruhlar bilan aloqador boʻlgan bolalar tinch hayotga qaytishlari va ularning oilalari va jamiyatlarida qimmatli rol oʻynashlari uchun qoʻllab-quvvatlanadigan jarayon“. Askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiyalashga qaratilgan dasturlar UNICEF homiyligidagilar kabi koʻpincha uchta komponentni taʼkidlaydi: oilani birlashtirish-jamoa tarmogʻi, psixologik yordam va taʼlim-iqtisodiy imkoniyat. Dasturlarni muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun bu harakatlar kamida 3 yildan 5 yilgacha boʻlgan davrni oʻz ichiga oladi. Umuman olganda, reintegratsiya harakatlari bolalarni xavfsiz muhitga qaytarishga, diniy va madaniy marosimlar orqali bolaning oilasi va jamiyati nomidan kechirimlilik tuygʻusini shakllantirishga va bolaning oʻz oilasi bilan birlashishini ragʻbatlantirishga qaratilgan.harbiylashuviga qarshi kurash" dasturi, AQShdagi „Bolalarni yollashni to‘xtating“ kampaniyasi va Buyuk Britaniyadagi „Maktablardan tashqarida harbiylar“ kampaniyasini keltirish mumkin. Xuddi shunday xavotirlar Germaniya va Isroilda ham bildirilgan. Agar bola urush jinoyatlarini sodir etgan boʻlsa, reintegratsiya harakatlari qiyinlashishi mumkin, chunki bunday hollarda jamiyatda stigma va norozilik kuchayadi. Bunday vaziyatlarda bolaning ehtiyojlari jamiyatda adolat tuygʻusi bilan mutanosib boʻlishi muhimdir. Bunday vaziyatlarni zudlik bilan hal qilish kerak, chunki shunday qilinmasa, koʻplab bolalar qayta roʻyxatga olish xavfiga duch kelishadi. Shuningdek, reintegratsiyaning ikkita sohasi alohida eʼtiborga olinishi kerak: askar ayollar va bolalar askarlari orasida giyohvand moddalarni isteʼmol qilish. Giyohvand moddalar taʼsiri ostida boʻlgan yoki jinsiy yoʻl bilan yuqadigan kasalliklarga duchor boʻlgan askar bolalar oʻzlarining ehtiyojlariga mos keladigan qoʻshimcha dasturlarni talab qiladilar. 0m7mfqn2dezpvm7rhhwxjb8yiy85ptu 2816410 2816404 2022-08-28T18:32:55Z ShHamrayev 72833 manba qo'shdim wikitext text/x-wiki {{tahrirlayapman|ShHamrayev}} Bolalar (Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada 18 yoshga toʻlmagan shaxs sifatida belgilangan) tarix davomida harbiy harakatlar va kampaniyalarda qatnashish uchun jalb qilingan<ref name="Wessells">{{cite journal|last1=Wessels|first1=Michael|title=Child Soldiers|journal=Bulletin of the Atomic Scientists|year=1997|volume=53|issue=4|page=32|doi=10.1080/00963402.1997.11456787|bibcode=1997BuAtS..53f..32W}}</ref>. Davlat qurolli kuchlari, nodavlat qurolli guruhlar va boshqa harbiy tashkilotlar tarkibidagi bola askarlar jangovar tayyorgarlikdan o‘tishi va jangovar mashg‘ulotlar uchun ishlatilishi, porterlar yoki xabarchilar kabi yordamchi rollarga tayinlanishi yoki tirik qalqon sifatida taktik ustunlik yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun ishlatilishi mumkin<ref name="Children at war">{{Cite news|url=http://www.historyextra.com/podcast/children-war|title=Children at war|work=History Extra|access-date=7 December 2017|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180112002342/http://www.historyextra.com/podcast/children-war|archive-date=12 January 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":2">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|title=The Paris Principles: Principles and guidelines on children associated with armed forces or armed groups|last=UNICEF|year=2007|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20161030083755/http://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|archive-date=30 October 2016|url-status=live}}</ref>. Masalan, minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida, gʻolib tomonda ham, magʻlub tomonda ham qatnashdilar. Bolalar kattalarga qaraganda taʼsirchanlikka koʻproq moyil boʻlganligi sababli harbiy xizmatda oson nishon hisoblanadi<ref name="ReferenceB">{{cite journal |last1=Beber, Blattman |first1=Bernd, Christopher |year=2013 |title=The Logic of Child Soldiering and Coercion |url=https://archive.org/details/sim_international-organization_winter-2013_67_1/page/65 |journal=International Organization |volume=67 |issue=1 |pages=65–104 |doi=10.1017/s0020818312000409 |doi-access=free}}</ref><ref name=":32">{{Cite book |last=Dave. |first=Grossman |title=On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society |date=2009 |publisher=Little, Brown and Co |isbn=9780316040938 |edition=Rev. |location=New York |oclc=427757599}}</ref><ref name="Wessells" /><ref name=":22">{{Cite book |author1-last=McGurk |author1-first=Dennis |title=Military life: The psychology of serving in peace and combat |author2-last=Cotting |author2-first=Dave I. |author3-last=Britt |author3-first=Thomas W. |author4-last=Adler |author4-first=Amy B. |publisher=Praeger Security International |year=2006 |isbn=978-0275983024 |editor1-last=Adler |editor1-first=Amy B. |volume=2: Operational stress |location=Westport |pages=13–31 |chapter=Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members |editor2-last=Castro |editor2-first=Carl Andrew |editor3-last=Britt |editor3-first=Thomas W.}}</ref>. Baʼzilar kuch bilan yollanadilar, boshqalari esa koʻpincha qashshoqlikdan qutulish uchun bu yoʻlni tanlaydilar<ref name="Wessells" /><ref name=":12">{{Cite book |last1=Brett |first1=R |url=https://archive.org/details/youngsoldierswhy0000bret |title=Young soldiers : why they choose to fight |last2=Specht |first2=I |publisher=Lynne Rienner Publishers |year=2004 |isbn=9781588262615 |location=Boulder, Colo. |oclc=53830868 |url-access=registration}}</ref><ref name=":103">{{Cite journal |last1=Gee |first1=David |last2=Taylor |first2=Rachel |date=1 November 2016 |title=Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army? |journal=The RUSI Journal |volume=161 |issue=6 |pages=36–48 |doi=10.1080/03071847.2016.1265837 |issn=0307-1847 |s2cid=157986637}}</ref><ref name=":82">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|title=Child Soldiers Global Report 2008|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2008|access-date=16 May 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181010192928/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|archive-date=10 October 2018|url-status=dead}}</ref>. Qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar koʻpincha psixiatrik kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi, shuningdek, tajovuzkorlikning kuchayishi kabi xulq-atvorning turli muammolariga duch kelishadi, bu esa balogʻat yoshida qashshoqlik va ishsizlikning yuqori xavfiga olib keladi. Buyuk Britaniya va AQShda olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmir bolalar orasida ularni harbiy xizmatga jalb qilish, hatto ular urushga yuborilmagan boʻlsa ham, oʻz joniga qasd qilishga urinish<ref name=":30">{{Cite journal |last1=Ursano |first1=Robert J. |last2=Kessler |first2=Ronald C. |last3=Stein |first3=Murray B. |last4=Naifeh |first4=James A. |last5=Aliaga |first5=Pablo A. |last6=Fullerton |first6=Carol S. |last7=Wynn |first7=Gary H. |last8=Vegella |first8=Patti L. |last9=Ng |first9=Tsz Hin Hinz |date=1 July 2016 |title=Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers |journal=JAMA Psychiatry |language=en |volume=73 |issue=7 |pages=741–9 |doi=10.1001/jamapsychiatry.2016.0600 |issn=2168-622X |pmc=4937827 |pmid=27224848}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/694167/20180327_Suicide_and_open_verdict_deaths_in_the_UK_Regular_Armed_Forces_1984-2017_Tables_and_Figures-O.xls|title=UK armed forces suicide and open verdict deaths: 1984–2017|last=UK, Ministry of Defence|year=2017|access-date=24 May 2018}}</ref> stress bilan bogʻliq ruhiy kasalliklar<ref name=":28">{{Cite journal |last1=Goodwin |first1=L. |last2=Wessely |first2=S. |last3=Hotopf |first3=M. |last4=Jones |first4=M. |last5=Greenberg |first5=N. |last6=Rona |first6=R. J. |last7=Hull |first7=L. |last8=Fear |first8=N. T. |year=2015 |title=Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population? |journal=Psychological Medicine |language=en |volume=45 |issue=9 |pages=1881–1891 |doi=10.1017/s0033291714002980 |issn=0033-2917 |pmid=25602942 |s2cid=3026974}}</ref><ref name=":29">{{Cite journal |last1=Martin |first1=Pamela Davis |last2=Williamson |first2=Donald A. |last3=Alfonso |first3=Anthony J. |last4=Ryan |first4=Donna H. |date=February 2006 |title=Psychological adjustment during Army basic training |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2006-02_171_2/page/157 |journal=Military Medicine |volume=171 |issue=2 |pages=157–160 |doi=10.7205/milmed.171.2.157 |issn=0026-4075 |pmid=16578988 |doi-access=free}}</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish<ref name=":31">{{Cite journal |last1=Head |first1=M. |last2=Goodwin |first2=L. |last3=Debell |first3=F. |last4=Greenberg |first4=N. |last5=Wessely |first5=S. |last6=Fear |first6=N. T. |date=1 August 2016 |title=Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel |journal=Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology |language=en |volume=51 |issue=8 |pages=1171–1180 |doi=10.1007/s00127-016-1177-8 |issn=0933-7954 |pmc=4977328 |pmid=26864534}}</ref><ref name=":33">{{Cite journal |last1=Mattiko |first1=Mark J. |last2=Olmsted |first2=Kristine L. Rae |last3=Brown |first3=Janice M. |last4=Bray |first4=Robert M. |year=2011 |title=Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel |url=https://archive.org/details/sim_addictive-behaviors_2011-06_36_6/page/608 |journal=Addictive Behaviors |volume=36 |issue=6 |pages=608–614 |doi=10.1016/j.addbeh.2011.01.023 |pmid=21376475}}</ref>, va zoʻravonlik yuzaga chiqadi<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref><ref name=":35">{{Cite journal |last=Bouffard |first=L A |year=2005 |title=The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience |url=https://archive.org/details/sim_armed-forces-and-society_winter-2005_31_2/page/273 |journal=Armed Forces & Society |volume=31 |issue=2 |pages=273–295 |doi=10.1177/0095327x0503100206 |s2cid=144559516}}</ref><ref name=":36">{{Cite journal |last1=Merrill |first1=Lex L. |last2=Crouch |first2=Julie L. |last3=Thomsen |first3=Cynthia J. |last4=Guimond |first4=Jennifer |last5=Milner |first5=Joel S. |date=August 2005 |title=Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2005-08_170_8/page/705 |journal=Military Medicine |volume=170 |issue=8 |pages=705–709 |doi=10.7205/milmed.170.8.705 |issn=0026-4075 |pmid=16173214 |doi-access=free}}</ref>. Bir qator shartnomalar bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishini kamaytirish yoki iloji boricha cheklashga qaratilgan<ref name=":3" /><ref>{{Cite web |title=Child Soldiers World Index |url=https://dallaireinstitute.org/child-soldiers-world-index/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Dallaire Institute |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Soldiers International |date=2018 |title=Why 18 Matters: A rights-based analysis of child recruitment |url=https://resourcecentre.savethechildren.net/document/why-18-matters-rights-based-analysis-child-recruitment/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Save the Children Resource Centre |language=en}}</ref>. Child Soldiers International tashkiloti bergan ma‘lumotlariga koʻra, bu kelishuvlar bolalarni ishga olishni kamaytirishga yordam bergan, ammo amaliyot baʼzi hududlarni toʻliq qamrab ololmayapti va bolalar butun dunyo boʻylab harbiy harakatlarda qatnashishda davom etmoqda. Iqtisodiy jihatdan qudratli baʼzi davlatlar 16 yoki 17 yoshli harbiy xizmatchilarga tayanishda davom etmoqda va soʻnggi yillarda qurolli toʻqnashuvlarda yosh bolalardan foydalanish koʻpaydi, chunki jangarilar harakati va ularga qarshi kurashayotgan guruhlar bolalarni koʻp sonni tashkil qilish uchun yollashadi<ref name=":3">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=Louder than words: An agenda for action to end state use of child soldiers|last=Child Soldiers International|year=2012|access-date=19 January 2018}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. == Tarix == Tarix oʻqitilgan va jang qilish uchun foydalanilgan, qoʻllab-quvvatlovchi rollarga tayinlangan, masalan, porter yoki xabarchi, jinsiy qul sifatida foydalanilgan yoki taktik ustunlik uchun tirik qalqon sifatida yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun yollangan bolalar bilan toʻla<ref name=":2" /><ref name="Children at war"/><ref name=":48">{{cite web|url=http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|title=Girl Soldiers – The cost of survival in Northern Uganda, Women News Network – WNN|date=13 January 2009|publisher=Womennewsnetwork.net|access-date=12 May 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120523212431/http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|archive-date=23 May 2012|url-status=live}}</ref> <ref>Michael Leggiere, The Fall of Napoleon: The Allied Invasion of France 1813–1814, pg.99–100</ref> Misol uchun, 1814-yilda Napoleon oʻz qoʻshinlariga koʻplab oʻsmirlarni to‘plagan. Minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida qatnashdilar<ref name=":41">{{cite web|title=How did Britain let 250000 underage soldiers fight in WW1?|url=https://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20180321184716/http://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|archive-date=21 March 2018|access-date=22 January 2016|work=BBC News}}</ref><ref name=":43">[[Norman Davies]], [https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603 ''Rising '44: The Battle for Warsaw,''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603|date=6 February 2016}} Pan Books 2004 p.603</ref><ref name="Rosen2005">{{cite book|author=David M. Rosen|url=https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|title=Armies of the Young: Child Soldiers in War and Terrorism|date=January 2005|publisher=Rutgers University Press|isbn=978-0-8135-3568-5|pages=54–55|quote=The participation of Jewish children and youth in warfare was driven by a combination of necessity, honor, and moral duty.|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref><ref name="Kucherenko2011">{{cite book|last=Kucherenko|first=Olga|url=https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|title=Little Soldiers: How Soviet Children Went to War, 1941–1945|date=13 January 2011|publisher=OUP Oxford|isbn=978-0-19-161099-8|page=3|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar kuchidan XX asr va XXI asrning boshlarida Afrika, Lotin Amerikasi va Yaqin Sharqning ayrim qismlarida foydalanishda davom etildi<ref name="CSGR2004-292" /><ref name=":14" /><ref name=":02" />. Faqat mazkur ming yillikning boshidan boshlab bolalardan harbiy foydalanishni cheklash va kamaytirish boʻyicha xalqaro harakatlar boshlandi. == Hozirgi holat == === Davlat qurolli kuchlari === 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) qabul qilindi. Shundan beri global tendentsiya Straight-18 standarti sifatida 18 va undan kichik yoshdagi bolalarni qurolli kuchlarga yollashni cheklashdan iborat. Qurolli kuchlari boʻlgan koʻpgina davlatlar OPACga aʼzo boʻlishdi, unga koʻra bolalarni yollash bilan shugʻullanuvchi davlatlar bunday vaziyatda jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ majburiyatini oladi<ref name=":5" /><ref name=":7">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|title=International laws and child rights|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180202005301/https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|archive-date=2 February 2018|url-status=dead}}</ref>. Shunga qaramay, Child Soldiers International 2018-yilda 46 mamlakatda 18 yoshgacha bo‘lgan bolalar hali ham harbiy maqsadlarga jalb qilinayotgani<ref name=":39">{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/|title=Child Soldiers World Index|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=29 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329153356/http://childsoldiersworldindex.org/|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref> va o‘qitilayotgani haqida xabar berdi. Ulardan koʻpchiligi 17 yoshdan boshlab, ozroq qismi 20 yosh, kami 16 yoshdan boshlab, nomaʼlum qismi esa 16 yoshdan ham kichikroq bolalarni ishga qabul qiladi<ref name=":5">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|title=Where are child soldiers?|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180201210707/https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|archive-date=1 February 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":3" /><ref name=":6">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|page=41|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitasi va boshqalar harbiy tayyorgarlik, harbiy muhit va majburiy xizmat shartnomasi bolalar huquqlariga mos kelmasligini va oʻsmirlarni davlat qurolli kuchlariga jalb qilishni toʻxtatishga chaqirdi. Bolalar oʻsmirlik davrida sogʻlom rivojlanish huquqiga egadir<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC/C/GC/20&Lang=en|title=General comment No. 20 (2016) on the implementation of the rights of the child during adolescence|last=Committee on the Rights of the Child|year=2016|website=tbinternet.ohchr.org|language=en-us|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926052204/https://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2FC%2FGC%2F20&Lang=en|archive-date=26 September 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":3" /><ref>{{Cite web|url=https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|title=Ending the recruitment and use of children in armed conflict|last=UNICEF|year=2017|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926014225/https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|archive-date=26 September 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":19">{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|title=Children, Not Soldiers {{!}} United Nations Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180119171732/https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|archive-date=19 January 2018|url-status=live}}</ref>. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudandan (ayniqsa Darfurdan) askar bolalarni yollagan. === Nodavlat qurolli guruhlar === Bularga qurolli kuchlar, isyonchilar, terroristik tashkilotlar, partizanlar harakati, mafkuraviy yoki diniy jihatdan boshqariladigan guruhlar, qurolli ozodlik harakatlari va boshqa turdagi kvaziharbiy tashkilotlar iborat bolalardan foydalanadigan nodavlat qurolli harbiylashtirilgan tashkilotlar kiradi. 2017-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti bolalardan bunday guruhlar tomonidan keng foydalaniladigan 14 davlatni aniqladi: Kolumbiya, Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Iroq, Afgʻoniston, Suriya Mali, Myanma(Birma), Nigeriya, Filippin, Somali, Janubiy Sudan, Sudan va Yaman. Hamma qurolli guruhlar ham bolalardan foydalanmaydi va 1999-yildan beri 60 ga yaqin qurolli guruhlar bu amaliyotni qisqartirish yoki tugatish toʻgʻrisida kelishuvga erishgan. Masalan, 2017-yilga kelib Filippindagi Moro Islomiy Ozodlik Jabhasi (MILF) o‘z saflaridan 2000 ga yaqin bolani ozod qildi, 2016-yilda Kolumbiyadagi FARC-EP partizan harakati bolalarni yollashni to‘xtatishga rozi bo‘ldi. Boshqa mamlakatlar, xususan, Afgʻoniston, Iroq, Nigeriya va Suriyada teskari tendensiya kuzatilmoqda bu yerda islomiy jangarilar va ularga qarshi boʻlgan guruhlar bolalarni yollash, oʻqitish va ulardan foydalanishni kuchaytirdilar. === Global taxmin === 2003-yilda Brukings Institutidan PW Singer, askar oʻsmirlar hududlarda davom etayotgan mojarolarning toʻrtdan uch qismida ishtirok etishini taxmin qildi. Oʻsha yili BMTning Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi (UNOCHA) bu bolalarning koʻpchiligi 15 yoshdan oshgan, ammo baʼzilari undan yoshroq boʻlganini xabar qildi. Bugungi kunda qurolli toʻqnashuvlar boʻlayotgan BMT rasmiylari va boshqa uchinchi tomonlarning kirishiga toʻsqinlik qiladigan hududlarda bolalardan harbiy foydalanishning keng tarqalganligi sababli, qancha bolalar jabrlanganini taxmin qilish qiyin. 2017-yilda Child Soldiers International tashkiloti dunyo boʻylab bir necha oʻn minglab bolalar, ehtimol 100 000 dan ortiq bolalar mamlakat qurolli kuchlari va nodavlat harbiy tashkilotlarda harbiy taʼlim olganini hisobladi va 2018-yilda tashkilot oʻsmirlar harbiy harakatlarda qatnashish uchun foydalanilgani haqida xabar berdi. 2018-yilda ular kamida 18 qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etgan. Qizlar askar bolalarning 40 % dan ortigʻini tashkil qilishi aniqlangan. == Bolalardan foydalanishning mantiqiy asoslari == Bolalarning jismoniy va psixologik jihatdan kattalarga nisbatan yosh boʻlishlariga qaramay, mamlakat va nodavlat harbiy tashkilotlarning ularni izlashiga koʻplab sabablari bor. Keltirilgan misollarga quyidagilar kiradi: Piter V. Singerning fikricha, oʻsmirlar osonlik bilan boshqara oladigan yengil avtomatik qurollarning global miqyosda tarqalishi bolalardan bevosita jangchilar sifatida foydalanishni yanada qulayroq qildi. Romeo Daller aholining haddan tashqari koʻpayishi bolalarni harbiy tashkilotlar uchun arzon va qulay manbaga aylantirishdagi roliga ishora qigan. Rojer Rozenblatt oʻsmirlar kattalarga qaraganda din, sharaf, obroʻ-eʼtibor, qasos va burch kabi pul bilan olib boʻlmaydigan ragʻbatlar uchun kurashishga tayyor ekanligini taʼkidladi. Bir qancha sharhlovchilar, jumladan, Bernd Beber, Kristofer Blattman, Deyv Grossman, Maykl Uessels, MakGurk va uning hamkasblari, bolalar kattalarga qaraganda itoatkor va moslashuvchan boʻlganligi sababli, ularni boshqarish, aldash va ularga yot gʻoyalar singdirish osonroq ekanligini taʼkidladilar . Devid Gi va Reychel Teylor Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni ayniqsa kambagʻal oilalardan boʻlganlarni jalb qilish osonroq ekanligini aniqladi. Baʼzi qurolli guruhlar rahbarlarining taʼkidlashicha, oʻsmirlar oʻzlarining yosh boʻlishlariga qaramay, jangovar boʻlinmaga jangchilar sifatida oʻzlarining fazilatlarini olib kelishadi, ular koʻpincha ajoyib darajada qoʻrqmas, chaqqon va chidamlidir. Baʼzi oʻsmirlar harbiy tashkilotlarga majburan jalb qilinsa, aldanib yoki pul bilan olinsa, boshqalari oʻz xohishi bilan qoʻshiladi. Buning sabablari koʻp. 2004-yilda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalarni oʻrganishda Reychel Brett va Irma Spekt harbiy xizmatga kirishni ragʻbatlantiradigan bir qator omillarga ishora qildilar, xususan: Qashshoqlik, shu jumladan taʼlim yoki ishga joylashish imkoniyatlarining yetishmasligi Urushning madaniy normallashuvi Yangi doʻstlar izlash Qasos (masalan, doʻstlar va qarindoshlarning oʻldirilganini koʻrgandan keyin) „Jangchi“ roli yetuklikka oʻtish marosimini taʼminlaydi degan umidlar. XX asrning oxirlari taxminan 1990-yillarda Kambodja qurolli kuchlari tomonidan yollangan bolaning quyidagi soʻzlari koʻplab bolalarning qoʻshilish fikrlariga xosdir: Men ota-onamda ovqat yoʻqligi va maktabga bormasligim sababli qoʻshildim. . . Men minalar haqida oʻylardim, lekin nima ham qilishimiz mumkin — bu buyruq [oldingi chiziqqa borish]. Bir kuni kimdir mening oldimda minani bosdi va u yaralanib vafot etdi. . . O‘shanda men 60 metr narida radio yonida turgan edim. Men uning oʻlganini koʻzim bilan koʻrdim. . . Men har bir boʻlimda yosh bolalarni koʻraman. . . Ishonchim komilki, yana bir-ikki yil askarligimcha qolaman. Harbiy bo‘lishni to‘xtatsam, hech qanday mahoratim yo‘qligi uchun biror joyda ishlolmayman. Men keyin nima qilishimni bilmayman. . . == Bolalarga taʼsiri == Bolalarga harbiy hayotning taʼsir koʻlami birinchi marta xalqaro hamjamiyat tomonidan BMT Bosh Assambleyasi topshirgan „Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri“ (1996-yilda) nomi bilan inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machel tomonidan tayyorlangan yirik hisobotda maʼlum qilingan. Hisobot, ayniqsa, yosh bolalardan foydalanish bilan bogʻliq boʻlib, har yili dunyo boʻylab koʻp minglab bolalar oʻlib ketayotgani, mayib-majruh boʻlib, psixiatrik jarohatlar olganligi haqidagi dalillarni taqdim etgan. Grasa Machelning hisobotidan keyin oʻtkazilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar ruhiy kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi va xatti-harakatlari bilan bogʻliq muammolarning sezilarli darajada yuqori xavfiga duch kelishadi. Masalan, Falastin va Ugandada olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, sobiq askar bolalarning yarmidan koʻpi travmadan keyingi stress buzilishi alomatlarini koʻrsatgan va Ugandadagi har oʻninchi boladan toʻqqiztasida ruhiy tushkunlik holati ijobiy boʻlgan. Falastinlik tadqiqot olib boruvchilar, shuningdek, qurolli toʻqnashuvlarda yuqori darajadagi zoʻravonlikka duchor boʻlgan bolalar boshqa bolalarga qaraganda tajovuzkorlik va agressiyani koʻrsatish ehtimoli koʻproq ekanligini aniqladilar. Ushbu taʼsirlarning umumiy taʼsiri odatda kattalardagi qashshoqlik va doimiy ishsizlikning yuqori xavfini oʻz ichiga oladi. Human Rights Watch tashkilotiga bergan maʼlumotlarga koʻra, qurolli kuchlar va guruhlar yollangan bolalarni hibsga olganlarida ularga koʻproq zarar yetkaziladi. Bolalar koʻpincha yetarli oziq-ovqatsiz, tibbiy yordamsiz yoki boshqa gʻayriinsoniy sharoitlarda hibsga olinadi va baʼzilari hibs paytida jismoniy va jinsiy qiynoqlarga duchor boʻlishadi. Baʼzilari oilasi bilan qoʻlga olinadi yoki oila aʼzolaridan birining faoliyati tufayli hibsga olinadi. Advokatlar va qarindoshlarning har qanday sud majlisida ishtiroki koʻpincha taqiqlanadi. Boshqa tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, bolalarni, shu jumladan katta yoshdagi bolalarni harbiy xizmatga olish, hatto ular balogʻatga yetgunga qadar qurolli toʻqnashuvlarda qoʻllanilmasa ham, zararli taʼsir koʻrsatadi. Qoʻshma Shtatlardagi harbiy akademiklar harbiy tayyorgarlikni (barcha yoshdagi) doimiy stress sharoitida „intensiv singdirish“ sifatida tavsiflaydilar, uning asosiy maqsadi chaqiriluvchilarning soʻzsiz va darhol boʻysunishini oʻrgatishdir. Ilmiy tadqiqotlarlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmirlar kattalarga qaraganda yuqori stressli muhitga moyil, masalan, boshlangʻich harbiy tayyorgarlikka, ayniqsa bolalik davridagi qiyinchiliklarga duchor boʻlganlar oʻzlarini koʻproq himoyasiz sezishadi. Roʻyxatga olish, hattoki chaqiriluvchilar urushga yuborilishidan oldin ham, AQShda oʻz joniga qasd qilishga urinish xavfi yuqori. AQSh va Buyuk Britaniyada ruhiy kasalliklarning yuqori xavfi, spirtli ichimliklarni suiisteʼmol qilish xavfi yuqori va zoʻravonlik xulq-atvorining yuqori xavfi chaqiriluvchilarning harbiy xizmatga kirishdagi holatiga, yoshiga bogʻliq. Harbiy muhit, shuningdek, zoʻravonlik va jinsiy zoʻravonlikning yuqori darajasi bilan tavsiflanadi. Harbiy xizmatga chaqirish amaliyotlari oʻsmirlik davridagi bolalarning zaif tomonlariga zarba berishi ham aniqlangan. Xususan, Germaniya, Buyuk Britaniya va AQSh dalillari shuni koʻrsatdiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kambagʻal oilalardan boʻlgan bolalarni xavf va cheklovlarni oʻtkazib yuboradigan marketing yordamida nishonga olishadi. Baʼzi akademiklarning taʼkidlashicha, bunday marketing oʻsmirlik davrida hissiy jihatdan asoslangan qarorlar qabul qilishda psixologik moyillikdan foydalanadi. == Xalqaro huquq == === Bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish === '''Bolaning taʼrifi''' Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya bola deb 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni deb belgilab bergan. Parij tamoyillari qurolli kuchlar yoki qurolli guruh bilan bogʻlangan bolani quyidagicha belgilaydi: …qurolli kuchlar yoki qurolli guruh tomonidan har qanday lavozimda, shu jumladan, ular bilan cheklanmagan holda, jangchilar, oshpazlar, yuk tashuvchilar, josuslar yoki jinsiy maqsadlar uchun, yoki boʻlmasa xabarchilar sifatida foydalaniladigan 18 yoshga to‘lmagan har qanday shaxsdir. Hujjat Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi tomonidan tasdiqlangan. Bu nafaqat harbiy harakatlarda qatnashayotgan balki bevosita uning yaqinida ishtirok etayotgan bolalarga tegishli. '''15 yoshgacha boʻlgan bolalar''' 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar (1977-yil, 77.2-modda), Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (1989) va Xalqaro jinoiy sudning Rim statuti (2002) hammasi mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlarga va qurolli boʻlmagan kuchlarga bolalarni ishlatishni taqiqlaydi. Davlatlarning qurolli guruhlari 15 yoshgacha bo‘lgan bolalarni bevosita qurolli to‘qnashuvlarda (texnik jihatdan „jang“ harakatlarda) ishlatadigan boʻlsa bu [[urush jinoyati sifatida tan olingan. '''18 yoshgacha bo'lgan bolalar''' Qurolli kuchlarga ega boʻlgan aksariyat mamlakatlar shuningdek, bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) (2000-yil) va Bolalar mehnatining eng yomon shakllari (1999-yilda boʻlib oʻtgan) konvensiyasining yuqori standartlari bilan bogʻliq boʻlib, ular bolalarni 18 yoshga yetguncha majburiy yollashni taqiqlaydi. OPAC protokoli, shuningdek, hali ham bolalarni (16 yoshdan boshlab) yollash bilan shugʻullanadigan hukumatlardan „18 yoshga toʻlmagan shaxslar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrishni“ talab qiladi. Bundan tashqari, OPAC nodavlat qurolli guruhlarga garchi buning qonuniy kuchi mavhum boʻlsa-da, har qanday sharoitda bolalarni yollashni taqiqlaydi. Dunyodagi eng yuqori standart Afrikaning Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Xartiyasi tomonidan belgilangan, u mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni har qanday sharoitda ham yollashni taqiqlaydi. Afrikaning aksariyat davlatlari Xartiyani ratifikatsiya qilgan. '''Cheklovlar va bo'shliqlar''' OPAC aʼzosi boʻlmagan mamlakatqurolli kuchlar Jeneva konvensiyalarining I Protokolida belgilangan quyi standartlarga boʻysunadilar, bu esa qurolli kuchlarga oʻn besh yoshdan oshgan bolalarni jangovar harakatlarda qoʻllashga va ixtiyoriy ravishda kuzatuvchi sifatida qatnashgan yosh bolalardan foydalanishga guvoh boʻlsalar bu haqida xabar beradilar: Xalqaro Qizil Xoch Qoʻmitasi mojaro tomonlariga „barcha zarur choralarni koʻrish“ni taklif qildi, bu yakuniy matnda „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ kerak, bu butunlay taqiq emas, chunki amalga oshirish mumkin degan maʼnoni anglatadi „bajarilishi yoki amalga oshirilishi mumkin.“ „Harbiy harakatlarda ishtirok etish“ bandi boʻyicha muzokaralar chogʻida koʻngilli bolalarning harbiy maʼlumotlarni yigʻish va uzatish, tashishda yordam berish kabilar harbiy harakatlarga bilvosita jalb etish deb baholanadi. Biroq, 1949-yil 12-avgustdagi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha va 1977-yilda qabul qilingan Xalqaro qurolli boʻlmagan mojarolar qurbonlarini himoya qilish toʻgʻrisidagi II Protokolning 4.3.c moddasida „oʻn besh yoshga toʻlmagan bolalar“ qurolli kuchlar yoki guruhlarga chaqirilmaydi va jangovar harakatlarda qatnashishi mumkin emas". deyiladi. == Bolalarni ozod qilish va reintegratsiya qilish standartlari == OPAC hukumatlardan harbiy harakatlarda yollangan yoki foydalanilgan bolalarni o‘z yurisdiksiyasi doirasida demobilizatsiya qilishni hamda ularning jismoniy va ruhiy holatlarini tiklanishi va ijtimoiy reintegratsiyasi uchun yordam ko‘rsatishni talab qiladi. Urush, fuqarolarning tartibsizliklari, fuqarolar urushi, turli qurolli toʻqnashuvlar va boshqa favqulodda vaziyatlarda bolalar va yoshlarni, shuningdek, Birlashgan Millatlar Tashkilotining Favqulodda va qurolli toʻqnashuvlarda ayollar va bolalarni himoya qilish toʻgʻrisidagi deklaratsiyasiga muvofiq himoya qilishni taklif etadi. Qurolli guruhlarning sobiq aʼzolarini tegishli ravishda qurolsizlantirish, demobilizatsiya qilish va reintegratsiya qilish jarayonlari uchun Birlashgan Millatlar Tashkiloti 2006-yilda Integratsiyalashgan standartlarni ishlab chiqishni boshladi. == Harbiy jinoyatlar == Hozirda bolalarni urush jinoyatlari uchun urush qonunlarida belgilangan javobgarlikka tortilishi kerakmi, degan fikr mavjud. Xalqaro huquq urush jinoyatlarini sodir etgan bolalarni jinoiy javobgarlikka tortishni taqiqlamaydi, biroq Bola huquqlari to‘g‘risidagi konvensiyaning 37-moddasida belgilanganidek, bola olishi mumkin bo‘lgan jazo cheklanadi: „oʻn sakkiz yoshga toʻlmagan shaxslar tomonidan sodir etilgan jinoyatlarga o‘lim jazosi ham, ozod qilish imkoniyatisiz umrbod qamoq jazosi ham belgilanmaydi. .“ '''Syerra-Leone misoli''' Syerra-Leoneda yuz bergan fuqarolar urushidan soʻng, BMT Syerra-Leone boʻyicha Maxsus sudga (SCSL) 15 va undan katta yoshdagi sobiq jangchilarni gumanitar qonunlarni, shu jumladan urush jinoyatlarini buzganliklari uchun sud qilishni buyurdi. Biroq, Parij tamoyillari qurolli toʻqnashuvlarda qatnashgan bolalar, hatto ular jinoyatchi boʻlsa ham, birinchi navbatda qurbon sifatida koʻrilishi kerak degan fikrni ilgari surdi: Ushbu tamoyil Sud nizomida oʻz aksini topgan boʻlib, u jinoiy javobgarlikka tortishni istisno qilmagan, lekin sobiq askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiya qilish zarurligini taʼkidlab oʻtgan. Syerra-Leone mamlakat tribunalining birinchi bosh prokurori David Crane nizomni qanchalik jirkanch jinoyatlar sodir etgan bo‘lishidan qatʼi nazar, bolalarning o‘zini emas, balki bolalarni ishga yollagan kishilarni jinoiy javobgarlikka tortish foydasiga talqin qildi. '''Omar Khadr misoli''' AQShda prokurorlar kanadalik Omar Khadrni Afgʻonistonda 16 yoshga toʻlmaganida va Tolibon safida AQSh kuchlariga qarshi jang qilganlikda aybladilar. Ushbu jinoyatlarga AQSh qonunchiligiga koʻra umrbod qamoq jazosi beriladi. 2010-yilda qiynoq va tazyiq ostida boʻlgan Xadr urush qonunlarini buzgan holda qotillik, qotillikka urinish, fitna, terrorizmga moddiy yordam koʻrsatish va josuslikda aybdor deb topildi. Xadrni bir yillik qamoqdan soʻng Kanadaga deportatsiya qilinishini koʻrsatadigan kelishuv bitimining bir qismi sifatida taklif qilindi. Umar Xadr Guantanamo qamoqxonasida qoldi va Kanada hukumati uning vataniga qaytarilishini kechiktirgani uchun xalqaro tanqidlarga uchradi. Oxir-oqibat, Xadr 2012-yil sentabr oyida Kanada qamoqxonasiga oʻtkazildi va 2015-yil may oyida Alberta sudyasi tomonidan garov evaziga ozod qilindi. 2016-yilda Xadr AQShning harbiy jinoyatchi sifatida hukm qilinganligi ustidan shikoyat qilgan. BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili hukm chiqarilishidan oldin AQShning Guantanamodagi harbiy komissiyasiga maktub yozib, Khadrni reabilitatsiya dasturiga muvofiq qoʻyib yuborishni soʻrab murojaat qilgan. Oʻz maktubida u Khadr „oʻsmir askarbola hikoyasini ifodalaydi: vijdonsiz guruhlar tomonidan kattalarning oʻzlari tushunmaydigan janglarda qatnashish taklifi bilan harakat qilish uchun yollangan“.ini aytadi. == Birlashgan Millatlar Tashkilotining roli == === Tarixi === Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning yakuniy matni (1989-yilda qabul qlingan) 18 yoshgacha boʻlgan barcha bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlamaganidan keyin bolalar huquqlari himoyachilarining hafsalasi pir boʻldi va ular bu maqsadga erishish uchun yangi shartnoma tuzishni talab qila boshladilar. Natijada, yangi tashkil etilgan Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita ikkita tavsiya berdi: birinchidan, qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri boʻyicha BMTdan yirik tadqiqot oʻtkazishni soʻrash; ikkinchidan, konvensiyaga qo‘shimcha protokol bo‘yicha muzokaralar olib borish uchun BMTning Inson huquqlari bo‘yicha komissiyasi aʼzolaridan iborat ishchi guruhini tuzish. Har ikkala taklif ham qabul qilindi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitaga javob berar ekan, „qurolli toʻqnashuvlar natijasida dunyoning koʻplab qismlarida bolalarning ahvoli keskin yomonlashganini“ tan oldi va inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machelga yirik tadqiqot oʻtkazishni topshirdi. Machel hisoboti, Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri, 1996-yilda nashr etilgan Hisobotda qayd etilgan: Hech shubha yoʻqki, eng dolzarb ustuvor vazifalardan biri 18 yoshgacha boʻlgan barchani qurolli kuchlar safidan chetlashtirishdir Shu bilan birga, BMTning Inson huquqlari boʻyicha komissiyasi bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanish boʻyicha standartlarni oshirish boʻyicha muzokaralar olib borish uchun ishchi guruh tuzdi. Murakkab muzokaralar va global kampaniyadan soʻng, yangi shartnoma 2000-yilda Bolalar huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning qurolli mojarolarga jalb etilishi toʻgʻrisidagi fakultativ protokoli sifatida kelishib olindi. Shartnoma bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda bevosita ishtirok etishini ham, ularni 16 yoshdan boshlab mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga jalb qilishni ham taqiqlaydi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi 2000-yil 25-maydagi 54/263- rezolyutsiya bilan shartnomani Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokol sifatida qabul qildi. Protokol 2002-yil 12-fevralda kuchga kirdi. Bosh kotibning bolalar va qurolli mojarolar bo'yicha maxsus vakili Machelning eʼlon qilgan hisoboti BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili (SRSG-CAAC) uchun yangi mandatga olib keldi. SRSG vazifalari orasida Bosh kotibning bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha yillik hisoboti loyihasini ishlab chiqish kiradi, unda butun dunyodan bolalarni yollash va ulardan foydalanishning eng yomon holatlari roʻyxati va tavsifi sanab oʻtilgan. === Xavfsizlik Kengashi === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Xavfsizlik Kengashi muntazam ravishda munozaralar, hisobotlarni qabul qilish va „Qurolli toʻqnashuvdagi bolalar“ sarlavhasi ostida rezolyutsiyalarni qabul qilish uchun yigʻiladi. Ushbu masala boʻyicha birinchi rezolyutsiya 1261-sonli qaror 1999-yilda qabul qilingan. 2004-yilda 1539-sonli rezolyutsiya bir ovozdan qabul qilindi, u askar bolalardan foydalanishni qoraladi va BMT Bosh kotibiga monitoring va hisobot berish mexanizmi deb nomlanuvchi amaliyotni kuzatish va hisobot berish vositasini yaratishni topshirdi. === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi === Bosh kotib bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha har yili yillik hisobotini eʼlon qiladi. 2017-yilgi hisobotda 2016-yilda qurolli guruhlar tomonidan bolalardan keng foydalanilgan 14 ta davlat (Afg‘oniston, Kolumbiya, Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Iroq, Mali, Myanma (Birma) , Nigeriya, Filippin, Somali, Janubiy Sudan, Sudan, Suriya, va Yaman) va davlat qurolli kuchlari jangovar harakatlarda bolalardan foydalangan oltita davlat (Afgʻoniston, Myanma (Birma) , Somali, Sudan, Janubiy Sudan va Suriya) davlatlarini keltiradi. 2011-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun ekstremal chora-tadbirlar hisobotiga koʻra, mojaro hududlarida zoʻravonlik harakatlariga jalb qilingan bolalar masalasini koʻtargan. == Bugungi kunda harbiy xizmatdagi bolalar - mintaqa va mamlakatlar bo'yicha == Ushbu bo'lim bugungi kunda bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanishni o'z ichiga oladi. === Afrika === 2003-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotining Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi maʼlumotlariga koʻra, butun dunyo boʻylab davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarda qatnashgan bolalarning yarmidan koʻpi Afrikada boʻlgan. 2004-yilda Child Soldiers International tashkiloti maʼlumotlariga koʻra, qitʼada 100 000 bolalar davlat va nodavlat qurolli kuchlarda foydalanilgan va 2008-yildagi hisob-kitoblarga koʻra, jami 120 000 bola yoki harbiy harakatlarda qatnashgan. Afrikaning aksariyat mamlakatlari ratifikatsiya qilgan Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Afrika Xartiyasi (1990-yil) 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni barcha turdagi harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlaydi. Ushbu qabul qilingan xartiyaga qaramay, BMT maʼlumotlariga koʻra, 2016-yilda Afrikaning yetti davlatida (Markaziy Afrika Respublikasi, Nigeriya, Kongo Demokratik Respublikasi, Somali, Mali, Janubiy Sudan, Sudan) bolalar qurolli guruhlar va uchtasida (Sudan, Somali va Janubiy Sudan) davlat qurolli kuchlari tomonidan foydalanilgan. Afrikada joylashgan harbiy tashkilotlardagi bolalar sonini kamaytirish boʻyicha xalqaro saʼy-harakatlar 1997-yilda ishlab chiqilgan Keyptaun tamoyillaridan keyin boshlandi. Prinsiplar Afrika hukumatlariga oʻsha paytda muzokaralar olib borilayotgan OPAC majburiyatlarini bajarishni va harbiy xizmatga yollash uchun minimal yoshni 15 dan 18 ga oshirishni taklif qildi. Prinsiplar, shuningdek, bola askarga 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni „har qanday turdagi muntazam yoki tartibsiz qurolli kuchlar yoki guruhning har qanday maqomdagi bir qismi boʻlgan … shu jumladan jinsiy maqsadlar uchun yollangan qizlarni ham qamrab oladi“ . . ." . 2007-yilda Parijda boʻlib oʻtgan „Urushdan ozod bolalar“ konferensiyasi Parij tamoyillarini ishlab chiqdi, ular Keyptaun tamoyillarini takomillashtirish va yangilash, ularni global miqyosda qoʻllash va hozirgi bolalar askarlarini qayta integratsiya qilishning amaliy yondashuvini belgilab berdi. === Markaziy Afrika Respublikasi === Markaziy Afrika Respublikasida qurolli guruhlar tomonidan bolalardan foydalanish tarixdan keng tarqalgan. 2012 va 2015-yillar oraligʻida 10 000 ga yaqin bolalar milliy qurolli mojarolarda qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan. 2016-yil maʼlumotlariga koʻra bu haliyam davom etmoqda. Musulmon Séléka qurolli guruhlar koalitsiyasi va asosan nasroniylardan iborat Anti-balaka jangarilari bolalardan shu tarzda ayovsiz foydalangan. Baʼzilarining yoshi sakkizda . 2015-yil may oyida boʻlib oʻtgan Forum de Bangui (hukumat, parlament, qurolli guruhlar, fuqarolik jamiyati va diniy yetakchilar yig‘ilishi)da bir qator qurolli guruhlar minglab bolalarni demobilizatsiya qilish togʻrisida kelishib oldilar. 2016-yilda Markaziy Afrika Respublikasiga barqarorlik oʻlchovi qaytdi va BMT maʼlumotlariga koʻra, 2691 oʻgʻil va 1206 qiz qurolli guruhlardan rasman ajratildi. Shunga qaramay, bolalarni harbiy maqsadlarda ishga olish va ulardan foydalanish oʻsha yil davomida taxminan yana 50 foizga koʻtarildi, bu raqamlar asosan Lord qarshilik armiyasiga tegishli. === Kongo Demokratik Respublikasi === Minglab bolalar Kongo Demokratik Respublikasi (DRC) armiyasida va turli isyonchi qurolli kuchlarda xizmat qiladi. Maʼlumotlarga koʻra, Ikkinchi Kongo urushi avjida 30 000 dan ortiq bolalar mojaroning turli tomonlari bilan jang qilgan. „Kony 2012“ filmida Rabbiyning qarshilik armiyasi bu bolalarni yollagani daʼvo qilingan. Hozirgi vaqtda Kongo Demokratik Respublikasi dunyodagi eng yuqori askar bolalardan biriga ega mamlakat. Xalqaro sud urush davridagi bu amaliyotlar boʻyicha hukm chiqardi. Thomas Lubanga Dyilo, KDRdagi harbiy qoʻmondonlardan biri, 2002 va 2003-yillar oraligʻida bolalar askarlarini yollashdagi roli uchun 14 yillik qamoq jazosiga hukm qilindi. Lubanga Kongo vatanparvarlari ittifoqiga va uning qurolli qanoti Kongoni ozod qilish uchun vatanparvarlik kuchlariga rahbarlik qilgan. Bolalar Ituridagi qurolli toʻqnashuvda jang qilishga majbur boʻlishdi. === Somali === 2004-yilda Child Soldiers International tomonidan eʼlon qilingan hisobotda 1991-yildan beri 200 000 nafar bola oʻz irodasiga zid ravishda mamlakat qurolli kuch tarkiblariga jalb qilingani taxmin qilingan. 2017-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Antoniu Guterrish BMT hisobotiga izoh berib, mamlakatdagi „Ash-Shabob“ aʼzolarining 50 foizdan ortigʻini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil qiladi, baʼzi paytlari esa toʻqqiz yoshga toʻlmagani ham jangga joʻnatiladi degan edi. Hisobotda 2010-yilning 1-aprelidan 2016-yilning 31-iyuliga qadar Somalida 6163 nafar bola yollangani, ulardan 230 nafari qizlar ekanligi tasdiqlandi. „Ash-Shabob“ bu yollashning yetmish foizini tashkil qilgan. Somali milliy armiyasi ham bolalarni askarlikka yollash boʻyicha yuqori oʻrinlarda turadi. === Sudan === 2004-yilda 17 000 ga yaqin bolalar davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan. O‘sha paytdagi asosiy qurolli muxolifat guruhi — Sudan Xalq ozodlik armiyasi (SPLA) tarkibida 5000 ga yaqin bola bor edi. Baʼzi sobiq bolalar askarlik paytida sodir etgan jinoyatlari uchun oʻlimga hukm qilingan. 2006-yilda bolalar Chaddagi qochqinlar lagerlaridan ham jalb qilingan va minglab bolalar Darfurdagi mojaroga tortilgan. 2005-yilda hukumat OPAC shartnomasini ratifikatsiya qildi va 2008-yilga kelib mamlakatda bolalardan harbiy maqsadda foydalanish kamaydi, ammo davlat qurolli kuchlari ham, SPLA ham ularni yollash va ishlatishda davom etgan. Bolalardan foydalanish kamayishda davom etdi, biroq 2017-yilda BMT hukumat kuchlarida hanuz12 yoshli bolalar borligi toʻgʻrisida xabarlar oldi. === Uganda === „Ugandadagi LRA armiyasida asosan askar sifatida oʻqitilgan. Ugandadagi barcha boshqa yoki oldingi isyonchi guruhlardan farqli oʻlaroq, LRA bolalarni (yaxshisi oʻn ikki yoshdan oʻn toʻrt yoshgacha) zoʻravonlik bilan oʻgʻirlash yoki qul qilishni oʻzining asosiy usuliga aylantirgan va oʻz faoliyatini tinch aholiga hujum qilishga qaratgan“. === Zimbabve === 2003-yilda Guardian gazetasi Zimbabveda davlat tomonidan homiylik qilinadigan yoshlar qurolli kuchlari Milliy Yoshlar Xizmati tomonidan inson huquqlarining koʻplab buzilishi haqida xabar berdi. Dastlab vatanparvar yoshlar tashkiloti sifatida tashkil etilgan bu tashkilot 10 yoshdan 30 yoshgacha boʻlgan yoshlardan iborat harbiylashtirilgan guruhga aylandi va mamlakatdagi norozilikni bostirish uchun foydalanildi. Tashkilot nihoyat 2018-yilning yanvarida taqiqlangan. == Amerika == === Boliviya === 2001-yilda Boliviya hukumati 14 yoshgacha boʻlgan bolalar yollash boʻyicha tekshiruvlar paytida qurolli kuchlarga majburan chaqirilgan boʻlishi mumkinligini tan oldi. Boliviya armiyasining 40 % ga yaqinini 18 yoshdan kichiklar, yarmini esa 16 yoshdan kichiklar tashkil qiladi. 2018-yil holatiga koʻra , Boliviya bolalarni 17 yoshdan boshlab kattalar harbiy xizmatga chaqirishni boshlashga taklif qiladi. === Braziliya === Braziliyada Komando Vermelho kabi mahalliy uyushgan jinoiy guruhlar bolalarni giyohvand moddalarni tayyorlash va qotillik qilish uchun yollashadi, lekin politsiya va boshqa raqib guruhlar ularga qarshi kurashadilar. Shuningdek, braziliyalik militsionerlar bolalarni Komando Vermelyoga qarshi kurashga jalb qilganlar. === Kanada === Kanadada odamlar 16 yoshidan boshlab ota-ona ruxsati bilan Kanada kuchlarining zaxira qismiga, biroz ulgʻaygach, 17 yoshida ota-ona ruxsati bilan oddiy tarkibga qoʻshilishlari mumkin. Lekin ular 18 yoshga toʻlgunga qadar xizmat safariga koʻngilli boʻlishlari mumkin emas. === Kolumbiya === Kolumbiyadagi qurolli mojaroda, 1960-yillarning oʻrtalaridan hozirgi kungacha, qatnashgan jangchilarning toʻrtdan bir qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan va hozir ham shunday. 2004-yilda Kolumbiya bolalar askarlaridan foydalanish boʻyicha dunyoda toʻrtinchi oʻrinni egalladi. Hozirda mamlakatda qurolli guruhlarda 11-14 ming bola bor. Hukumat bilan muzokaralar chogʻida qurolli guruhlar voyaga yetmaganlarni savdolashish vositasi sifatida yollashni toʻxtatishni taklif qilishdi, ammo ularni qoniqtirmadi. Bjørkhaugning taʼkidlashicha, aksariyat bolalar askarlikka ixtiyoriy ishtirok etish va majburlashning kombinatsiyasi orqali yollangan. 1998-yilda Human Rights Watch matbuot bayonotida baʼzi partizan boʻlinmalarining 30 foizi bolalardan iborat boʻlgan . Xuddi shu press-relizda hukumat bilan bogʻliq boʻlgan harbiylashtirilgan boʻlinmalarning baʼzilari 50 foizgacha bolalardan iborat ekanligi, jumladan, sakkiz yoshli baʼzilari ham borligi taxmin qilingan. 2005-yilda Kolumbiyada 11 000 ga yaqin bola chap yoki oʻng qanot harbiy kuchlari safida xizmat qilgan. „Kolumbiyadagi bolalar jangchilarining taxminan 80 foizi ikki chap qanot partizan guruhlaridan biriga, FARC yoki ELNga tegishli. Qolgan jangchilar harbiylashtirilgan saflarda, asosan AUCda xizmat qilishadi“. P.W. Singerning soʻzlariga koʻra, FARC tomonidan 1998-yilda Guatape GESiga hujumda sakkiz yoshli jangarilar ishtirok etgan va 2001-yilda FARC oʻquv videosida 11 yoshli oʻgʻil bolalar raketalar bilan ishlayotgani tasvirlangan. Guruh shuningdek, Venesuela, Panama va Ekvadordan kelgan bolalarni ham qabul qiladi. Kolumbiya hukumati xavfsizlik kuchlari bolalarni rasman ishga qabul qilmaydi, chunki majburiy va ixtiyoriy yollash uchun qonuniy yosh 18 deb belgilangan. Shu bilan birga, talabalar harbiy oʻrta maktablarda kursant sifatida roʻyxatdan oʻtishlari va mos ravishda 16 yoki 17 yoshlilar havo kuchlari yoki milliy armiya tayyorlash dasturlariga kirishlari mumkin. Bundan tashqari, qoʻlga olingan dushman bolalari Kolumbiya harbiylari tomonidan razvedka maʼlumotlarini yigʻish uchun ishlatilgan. 2016-2017-yillarda FARC partizan guruhlariga qarshi demobilizatsiya harakatlari mojarosiga barham berib, zo‘ravonlikka jalb qilingan bolalar sonini cheklab qo‘yishiga umid qildi. Biroq, boshqa qurolli guruhlar hali demobilizatsiya qilinmagan va mojaro hozirgacha toʻliq hal etilmagan. === Kuba === Kubada o‘g‘il bolalar va qizlar uchun majburiy harbiy xizmat yoshi 17 yoshni tashkil etadi. Erkak o‘smirlarga hududiy qo‘shinlar qurolli kuchsi safiga majburiy xizmat muddatidan oldin ruxsat etilgan. === Gaiti === Gaitida siyosiy zoʻravonlik bilan shugʻullanuvchi turli erkin tashkil etilgan qurolli guruhlarda qatnashayotgan bolalar soni nomaʼlum. === Meksika === Meksikada bolalar Meksikadagi narkotiklar urushida Fors koʻrfazi karteli kabi jinoiy tashkilotlar tomonidan hukumat va boshqa raqib kartellarga qarshi kurashish uchun foydalaniladi. Ammo bularning soni maʼlum emas. Shuningdek, Grupos de autodefensa comunitaria (Avtomatik himoya guruhi) oʻz qishloqlarini mahalliy jinoiy guruhlarning zoʻravonligidan himoya qilish uchun baʼzi vaqtda bolalarni yollaydi, askar bolalarini jalb qiladigan oʻzini-oʻzi himoya qilish guruhlaridan biri bu Coordinadora Regional de Autoridades Comunitarias-Pueblos Fundadores (CRAC-PF) boʻlib, u Los Ardillos, Beltran Leyva kartelidan ajralib chiqqan jinoiy guruh bilan qarama-qarshilikda. CRAC-PF va Los Ardillos oʻrtasidagi janglar 53 kishining oʻlimiga sabab boʻlgan. === Qo'shma Shtatlar === Qoʻshma Shtatlarda 17 yoshli oʻsmirlar ota-onalarning yozma roziligi bilan qurolli kuchlarga qoʻshilishlari mumkin. 2015-yil holatiga koʻra har yili 16 000 ga yaqin 17 yoshli yigitlar harbiy xizmatga chaqiriladi. AQSH armiyasi maktablar bilan ishga yollashga boʻlgan taʼminlashni yondashuvning „tayanch toshi“ deb taʼriflaydi . Bolalar huquqlarini himoya qilish tashkilotlari AQSh qurolli kuchlari xodimlarini bolalarga tayanishini tanqid qildi. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShga harbiy xizmatga kirishning minimal yoshini 18 yoshga koʻtarishni tavsiya qildi. 1990-yillarda OPAC shartnomasi boʻyicha muzokaralarda AQSh Buyuk Britaniyaga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 dan oshmasligiga keskin qarshi chiqdi. Natijada shartnomada eng kam 16 yosh belgilangan . AQSh shartnomani 2002-yilda ratifikatsiya qilgan (lekin 2018-yil holatiga koʻra AQSh Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyani ratifikatsiya qilish amalga oshmadi). OPACga koʻra, AQSh harbiy xizmatchilariga odatda 18 yoshga toʻlgunga qadar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishni taqiqlaydi. Shunga qaramay, ular „oldinga joylashtirish“ huquqiga ega, yaʼni ular qoʻllab-quvvatlash vazifalarini bajarish uchun jangovar zonaga joylashtirilishlari mumkin. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShni ushbu siyosatni oʻzgartirishga va voyaga yetmaganlarning jangovar hududda oldindagi harakat qilish zonasiga joylashtirilmasligini taʼminlashga chaqirdi. 2003 va 2004-yillarda 60 ga yaqin voyaga yetmagan o‘smirlar xodimlarning xatoligi tufayli Afgʻoniston va Iroqqa yuborilgan. Keyinchalik Mudofaa vazirligi „vaziyatlar zudlik bilan toʻgʻirlangani va takrorlanishining oldini olish uchun choralar koʻrilgani“ni aytdi. 2008-yilda prezident Jorj Bush „Oʻsmir bolalarni askarlikdan himoya qilish toʻgʻrisida“gi qonunni imzoladi . Qonun bolalarni askarlikka yollagan harbiy kuchlarni jinoiy javobgarlikka tortadi. Shuningdek, bolalar harbiy maqsadlarda foydalaniladigan mamlakatlarga qurol sotishni taqiqlaydi. Qonunda askar bolalar taʼrifi „hukumat qurolli kuchlari tarkibida jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etgan 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxs“ ni oʻz ichiga oladi. Hujjatdan voz kechish Obama va Trump maʼmuriyati tomonidan chiqarilgan. == Yaqin Sharq == === Bahrayn === Bahraynda harbiy kursantlar, NCO stajyorlari va texnik xodimlar 15 yoshdan boshlab Bahrayn Mudofaa Kuchlari safiga kirishlari mumkin. === Eron === Eronning amaldagi qonunchiligi 16 yoshdan kichiklarni ishga olishni rasman taqiqlaydi. Eron-Iroq urushi paytida oʻgʻil bolalar Basij armiyasiga chaqirilgan, u yerda Eron hukumati tanqidchilarining fikriga koʻra, ular „jonli qalqonlar toʻlqini sifatida frontga yuborilgan“. Boshqa manbalar eronlik qurbonlarning umumiy sonini 200,000-600,000 oraligʻida deb hisoblashgan. Bir manbaga koʻra, Eron-Iroq urushida qurbon boʻlganlarning 3 foizi 14 yoshgacha boʻlgan yosh askarlar boʻlgan. Eronlik oʻgʻiil bolalar maktabni tashlab, ota-onalari Eron-Iroq urushida qatnashganlar. Iroq zobitlarining taʼkidlashicha, ular baʼzida sakkiz yoshli eronlik askar bolalarni qoʻlga olishgan. 2018-yil holatiga koʻra Eron hukumati Suriya fuqarolar urushida Asad hukumatiga sodiq kuchlar tomonida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni yollab kelmoqda. === Falastin === 2004-yilda Xalqaro bolalarni himoya qilish tashkilotining Falastin boʻlimi uchun chop etilgan Jihod Shomalyning "Bosib olingan Falastin hududlarida bolalardan foydalanish " nomli hisobotida, bir qator bolalar shahidlikni oʻzlariga gʻurur deb bilishlarini taʼkidlab, hisobotni yakunlaydi. Oʻzlarining umidsiz ahvoli uchun javobgarlikni oʻz zimmalariga olishlari va Falastin harbiylashtirilgan guruhlari tomonidan qurolli hujumlar uyushtirish uchun yollanganliklariga oʻzlari sababchi ekanliklarini aytadi. Shu bilan birga, Shomaly mamlakatlarda tizimli ishga joylashish yo‘qligini, guruhlar va Falastin hamjamiyatining yuqori martabali vakillari siyosiy strategiya sifatida bolalarni yollashga qarshi ekanini taʼkidlaydi. Shomalyning fikricha, Falastin siyosiy rahbariyati bolalarni urushga tortishni toʻxtatish uchun koʻproq ish qilishi mumkin, bu esa rahbariyatdan bolalarni oʻqitish togʻrisida va yollashni taqiqlovchi memorandumni imzolashni talab qiladi. Gʻazo sektorida hukmronlikka intilayotgan Falastin tashkiloti Hamas, Isroil mudofaa kuchlariga qarshi zoʻravonlikni qoʻzgʻatish uchun munozarali mafkuralarni askar bolalarga singdirgani maʼlum. Jorjtaun universiteti professori William OʻBrien falastinlik bolalarning Birinchi Intifadadagi faol ishtiroki haqida shunday yozadi: „Aftidan, intifada qo‘shinlarining katta qismi yoshlar, jumladan, boshlang‘ich maktab o‘quvchilari ham bor. Ular tosh, molotov kokteyli va boshqa zo‘ravonlik turlari bilan shug‘ullanadilar“. Arab jurnalisti Huda Al-Hussein 2000-yil 27-oktabr kuni Londondagi arab gazetasiga quyidagilarni yozdi: 2002-yilda askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) „bolalarning jangovar harakatlarda qatnashayotgani haqida xabarlar mavjud boʻlsa-da, qurolli guruhlar tomonidan tizimli ravishda yollanganligi haqida hech qanday dalil yoʻq“, dedi. Biroq, 2004-yilda tashkilot 2000-yil oktabridan 2004- yil martigacha falastinlik voyaga yetmaganlar ishtirokida kamida toʻqqizta hujjatlashtirilgan xudkushlik hujumi sodir boʻlganligini xabar qildi: 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida Hamas va Islom Jihodi oʻzining Eron boʻlimida „harbiy hujumlarda va mashgʻulotlarda bolalardan foydalangani“ uchun alohida taʼkidlangan. 2005-yil 23-mayda Amnesty International Falastin qurolli guruhlarini bolalardan qurolli faoliyatda foydalanishni zudlik bilan toʻxtatishga chaqirdi: „Falastin qurolli guruhlari hech qanday sharoitda qurolli hujumlar uyushtirish, qurol yoki boshqa materiallarni tashish uchun bolalardan foydalanmasligi kerak…“. === Turkiya (PKK) === Kurd-turk mojarosi paytida Kurdiston Ishchilar partiyasi (PKK) faol ravishda bolalarni yollab, oʻgʻirlab ketgan. Tashkilot Turkiya xavfsizlik kuchlari tomonidan 2000 dan ortiq bolani o‘g‘irlaganlikda ayblangan. Human Rights Watch (HRW), Birlashgan Millatlar Tashkiloti (BMT) va Xalqaro Amnistiya tashkilotining mustaqil hisobotlari 90-yillardan beri tashkilot va uning qurolli guruhlari tomonidan askarb olalar i yollash va ulardan foydalanishni tasdiqladi. 2001-yilda tashkilot tomonidan bolalarni yollash tizimli ravishda amalga oshirilgani haqida xabarlar paydo boʻldi. Tashkilotning asosan bolalarni yollash uchun tuzilgan Tabura Zaroken Sehit Agit deb nomlangan bataloni haqida bir qancha xabarlar eʼlon qilingan. Shuningdek , Kurdiston vatanparvarlar ittifoqi bolalarni o‘z safiga jalb qilgani aniqlangan. Turkiya xavfsizlik kuchlari maʼlumotlariga koʻra,Kurdiston Ishchilar partiyasi 12 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan 983 nafardan ortiq bolani oʻgʻirlab ketgan. 400 dan ortiq bola tashkilotdan qochib, xavfsizlik kuchlariga taslim bo‘lishgan. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bolalar Jamgʻarmasining 2010-yilda chop etilgan hisobotida Kurdiston Ishchilar partiyasi tomonidan bolalarni yollash juda xavfli ekani koʻrsatib oʻtilgan. 2016-yilda Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasini Iroqning Shingal mintaqasida va qoʻshni davlatlarda askar bolalar yollash orqali urush jinoyatlari sodir etganlikda ayblagan. Suriyadagi fuqarolar urushi davomida ko‘plab ommaviy axborot vositalari, jumladan Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasiga aloqador YPG tashkiloti askar bolalarni yollab, joylashtirganini tasdiqladi. Guruhning xalqaro huquqni buzgan bolalardan foydalanishni toʻxtatish haqidagi daʼvosiga qaramay, guruh bolalarni yollash va ulardan foydalanishni davom ettirdi. === Livan === Livandagi fuqarolar urushida turli tomonlar askar bolalardan foydalangan. 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida aytilishicha, Hizbulloh bolalarni harbiy xizmatga oʻrgatgan. 2017-yilda BMT mamlakatda islomiy jangarilar deb gumon qilingan qurolli guruhlar bolalarni o‘z safiga jalb qilayotgani haqida xabar berdi. === Suriya === Suriyada davom etayotgan fuqarolar urushi paytida bolalar Bashar Asadga qarshi boʻlgan guruhlarga qoʻshilishdi. 2012-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotiga isyonchilar askar bolalardan foydalangani haqidagi daʼvolar kelib tushgan, biroq ular buni tasdiqlay olishmagan. 2014-yil iyun oyida Birlashgan Millatlar Tashkiloti hisobotida aytilishicha, muxolifat bolalarni harbiy va yordamchi rollarga jalb qilgan. Yana aytilishicha, bunday qilish siyosati yoʻqdek tuyulgan boʻlsa-da, yoshni tekshirish tartiblari boʻlmagan. 2014-yilda Human Rights Watch tashkilotining xabar berishicha, isyonchi guruhlar bolalardan jang maydonlarida yaradorlarni davolash, o‘q-dorilar va boshqa yuklarni olib o‘tishdan tortib, janglar avj olgan paytda frontga, snayperchilar rolini bajarishga qadar yordam va jangovar rollarda foydalanmoqda. Turkiya hukumati oʻzaro bogʻlangan SETA tadqiqot markazi Suriya milliy armiyasining tarkibini aks ettiruvchi hisobotini askar bolalar qoʻllanilganini fosh qilgani sababli qaytarib oldi. Suriya milliy armiyasi hozirda Turkiya tomonidan moliyalashtiriladi, u 2000-yil 8-sentabrda bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishi toʻgʻrisidagi Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokolni imzolagan. Al-Monitor’ning manbalarga tayanib xabar berishicha, Turkiya Liviyaga Suriya milliy armiyasidagi bolalar askarlarini joylashtirgani maʼlum qilingan. 2021-yil iyul oyida Amerika Qoʻshma Shtatlari Turkiyani Suriya va Liviyada askar bolalardan foydalanishga aloqador davlatlar roʻyxatiga qoʻshdi. 2021-yilgi Inson huquqlari amaliyoti boʻyicha mamlakat hisobotida Suriyadagi Turkiya tomonidan qoʻllab-quvvatlanadigan kuchlardan bolalar askar sifatida yollangani haqida soʻz bordi. Kurd kuchlari ham bu taktikani qoʻllashda ayblangan. 2015-yilda Human Rights Watch tashkiloti kurd qurolli kuch rahbarlari Jeneva chaqiruvi bilan majburiyat shartnomasini imzolagani va 2014-yilning iyulidan beri 59 nafar bola, ulardan 10 nafari 15 yoshdan kichik boʻlganini daʼvo qilgan edi. Prezident Asad 2013-yilda askar bolalardan (18 yoshgacha bo‘lgan har qanday shaxs) foydalanishni taqiqlovchi qonunni qabul qildi, bu qonunni buzganlik uchun aybdorlar 10 yildan 20 yilgacha „jazoviy mehnat“ bilan jazolanishini eʼlon qildi. Hukumat kuchlariga nisbatan qonun amalda qo‘llaniladimi yoki yo‘qmi, tasdiqlanmagan va isyonchi kuchlarga qarshi Suriya hukumati safida jang qilish uchun bolalar yollangani haqida da‘volar bor. Eron hukumati Suriyada fuqarolar urushi davrida Asadga sodiq hukumat kuchlari tarafida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni jalb qilgan. === Yaman === Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili Radhika Kuomarasvami 2010-yil yanvar oyida Yamandagi qabilalar oʻrtasidagi janglarda „koʻp sonli“ oʻsmir oʻgʻil bolalar jang qilishgani haqida xabar berdi. Nodavlat notijorat tashkilot faoli Abdul-Rahmon al-Marwanining hisob-kitoblariga ko‘ra, Yamanda har yili qabilalar o‘rtasidagi janglarda 500-600 ga yaqin bola halok bo‘ladi yoki yaralanadi. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudan (ayniqsa Darfur) va Yamandan askar bolalar yollagan. Britaniya SAS maxsus kuchlari Yamanda askar bolalarni tayyorlash bilan shug‘ullangani aytiladi. Xabar qilinishicha, Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya safida jang qilayotgan askarlarning kamida 40 foizi bolalardir. Saudiya Arabistoni hutiylarga qarshi Saudiya chegarasini qoʻriqlash uchun yamanlik bolalarni askar sifatida yollaydi. 2019-yil iyun oyida AQSh Davlat kotibi Mike Pompeo Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya Yamandagi fuqarolar urushida bolalardan foydalanayotgani haqidagi ekspert xulosalarini rad etib, AQShning bolalar askarlikka yollovchi davlatlar ro‘yxatiga kiritilishiga to‘sqinlik qildi. == Osiyo == 2004-yilda oʻsmirlarning harbiy xizmatidan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) Osiyoda minglab bolalar Afgʻoniston, Myanma (Birma) , Nepal Indoneziya, Filippin, Laos va Shri-Lankadagi faol mojarolar va oʻt ochishni toʻxtatish holatlariga kelishilganda ham jangovar kuchlarga jalb qilingani haqida xabar berdi. Hukumatning mojaro zonalariga kirishni rad etishi ishtirok etgan raqamlarni hujjatlashtirishni imkonsiz qildi. 2004-yilda Myanma (Birma) hukumat qurolli kuchlari 12 yoshdan 16 yoshgacha boʻlgan bolalarni majburan yollagan va ishlatgan yagona davlat sifatida mintaqa tarixiga kirdi. Xudoning armiyasi partizan guruhini birgalikda boshqargan egizak aka-uka Jonni va Lyuter Xtolar 1997-yilda guruhni boshqara boshlaganlarida taxminan oʻn yoshda boʻlishgan. === Afg'oniston === Afgʻonistonda oʻttiz yillik fuqarolar urushi davrida qurolli kuchlar minglab askar bolalarni yollagan. Koʻpchilik hali ham Tolibonga qarshi kurashmoqda. Islom diniy maktablari yoki madrasalaridan taʼlim olganlarning baʼzilari xudkush terrorchi va qurolli hujumchilar sifatida foydalaniladi. Kamuflyaj kiyimida va shahidlik shiorlari bilan yurgan o‘g‘il bolalarning targ‘ibot videosi 2009-yilda Afg‘oniston Tolibon rahbariyati tomonidan eʼlon qilingan. Bu videoga amerikalik askarni oʻldirgan 14 yoshli Tolibon jangchisiga tasanno ham kiritilgan. === Birma/Myanma === Davlat Tinchlik va Taraqqiyot Kengashining taʼkidlashicha, Birmaning barcha askarlari koʻngilli hisoblanadi va qabul qilinganlarning hammasi 18 yoshdan katta. Human Rights Watch tashkiloti maʼlumotiga koʻra, Birma/Myanma milliy armiyasi Tatmadavda 70 000 ga yaqin oʻgʻil bolalar xizmat qilmoqda, 11 yoshgacha boʻlgan bolalar esa koʻchadan majburan olib kelinib guruhlarga qoʻshilmoqda. Guruhning xabar berishicha, dezertirlar uch yildan besh yilgacha qamoq jazosiga yoki hatto qatl etishga ham hukm qilinishi mumkin. Guruh shuningdek, taxminan 5,000-7,000 bolalar turli xil qurolli etnik muxolifat guruhlarida, xususan, Birlashgan Wa Davlat Armiyasida xizmat qilishini taʼkidladi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun 2009-yil iyun oyida hisobot eʼlon qildi, unda isyonchilar va hukumat tomonidan mamlakatda bolalarga nisbatan „jiddiy qonunbuzarliklar“ qayd etilgan. Maʼmuriyat 4-avgust kunidan boshlab keyingi oydan ular Birma/Myanmaga koʻproq oʻrganish uchun guruh yuborishlarini eʼlon qilishdi. === Shri-Lanka === Shri-Lankada bolalarning jangarilar tomonidan foydalanilishi 1983-yilda Shri-Lankadagi fuqarolar urushi boshlanganidan beri xalqaro miqyosda tan olingan muammo boʻlib kelgan. 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni asosiy yollovchilar Tamil Eelam isyonchi ozodlik yoʻlbarslari hisoblanadi. === Nepal === Nepal Kommunistik partiyasi kuchlarida taxminan 6000-9000 bola xizmat qiladi. 2010-yildan boshlab CPNning askar bolalari demobilizatsiya qilindi. === Filippin === Filippinda hukumatga qarshi kurashayotgan islomiy va kommunistik qurolli guruhlar muntazam ravishda yollangan bolalarga tayanib kurash olib boradi. 2001-yilda Human Rights Watch tashkiloti Moro Islom ozodlik fronti (MILF)dagi 10 000 askarning taxminan 13 foizini bolalar tashkil etgani va hukumatga aloqador ayrim harbiylashtirilgan kuchlar ham bolalardan foydalanayotgani haqida xabar bergan. 2016-yilda MILF 1869 nafar bolani guruhni tark etishiga ruxsat berdi va boshqa bolalarni guruhga qabul qilmaslik majburiyatini oldi. Biroq oʻsha yili BMT Filippindagi boshqa qurolli guruhlar asosan 13 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan bolalarni yollashda davom etayotgani haqida xabarlar yana davom etrdi. == Yevropa == Child Soldiers International maʼlumotlariga koʻra, Yevropada faqat 18 yoshdan kattalarni yollash tendensiyasi mavjud, aksariyat mamlakatlar ham faqat kattalarni yollashga ruxsat beradi, 2016-yilgi maʼlumotlarga koʻra qanday qurolli guruhlar bolalardan foydalanayotgani maʼlum emas edi. 2018-yil holatiga koʻra esa bir davlat, Buyuk Britaniya 16 yoshdan bolalarni, beshtasi esa 17 yoshdan (Avstriya, Kipr, Fransiya, Germaniya va Gollandiya) harbiy xizmatga jalb qilgan. Ulardan, Buyuk Britaniya eng koʻp bolalarni ishga oladi. 2016-yilda Britaniya armiyasiga yangi chaqirilganlarning taxminan chorak qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan. Barcha Yevropa davlatlari bolalarni qurolli mojarolarga jalb etish toʻgʻrisidagi ixtiyoriy protokolni ratifikatsiya qilgan, shuning uchun chaqiruv bolalar odatda balogʻatga yetgunlaricha harbiy harakatlarda foydalanilmaydi. Bolalar 1990-yillarda Birinchi Chechen urushida jangchilar sifatida ishlatilgan. === Avstriya === Avstriya bolalarni ota-onalari roziligi bilan bir yil erta, 17 yoshdan boshlab harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Kipr === Kipr bolalarni ota-onalari roziligi bilan ikki yil erta, 16 yoshdan boshlab majburiy harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Fransiya === Fransiya harbiy xizmatchilarni 17 yoshdan, harbiy texnik maktab oʻquvchilarini 16 yoshdan boshlab qabul qiladi. Qurolli kuchlarning 3 % ni 18 yoshgacha boʻlgan yoshlar tashkil etadi. === Germaniya === Germaniya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2015-yilda qurolli kuchlarning 6 foizini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil etgan. === Niderlandiya === Niderlandiya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2014-yilda uning qurolli kuchlarining 5 % 18 yoshgacha boʻlganlar boʻlgan. === Ukraina === 2014-yilda Ukraina sharqidagi qurolli mojaro paytida Donbasdagi tinchlik uchun adolat guruhi bolalarni qurolli tuzilmalarga jalb qilishning 41 ta holatini tasdiqlagan. Ulardan 37 tasi Ukraina nazorati ostida boʻlmagan hududdan, 4 tasi esa Ukraina nazorat hududidagi qurolli tuzilmalarda bolalarning ishtiroki bilan bogʻliq. Tasdiqlash imkoni boʻlmagan bolalarni ishga yollash haqida yana 31 ta murojaat boʻlgan. Ukraina tomonidan nazorat qilinmagan hududda tekshirilgan 37 ta ishning 33 tasi oʻgʻil bolalar va 4 tasi qiz bolalar; 57 % 16-17 yoshda, 35 % 15 yoshgacha boʻlgan va 8 % hollarda yoshni aniqlash mumkin boʻlmagan. === Buyuk Britaniya === Britaniya qurolli kuchlari 16 yoshdan boshlab xodimlarni jalb qilib, 15 yoshu 7 oylik bolalardan arizalarni qabul qilishni boshlaydi. Roʻyxatga olishdan oldin ota-onaning roziligi talab qilinadi. 2022-yil holatiga koʻra, Britaniya qurolli kuchlari tarkibiga kirganlarning 23 foizi 18 yoshdan kichiklar edi. Aksariyat bolalar armiyaga jalb qilingan, bu erda 2021-2022 yillarda askarlarning 30 foizi 18 yoshgacha boʻlganlar edi; koʻproq yangi askarlar boshqa yoshdagilarga qaraganda 16 yoshda edi. 16 yoshdan 17,5 yoshgacha boʻlgan armiyaga chaqirilganlar dastlab yosh guruhiga bagʻishlangan harbiy oʻquv markazida Army Foundation kollejida oʻqitiladi. 2021-yil holatiga koʻra, markaz Ofsted taʼlim inspektsiyasi tomonidan farovonlik boʻyicha „aʼlo“ deb baholangan, markazda suiisteʼmollik haqida koʻplab daʼvolar, baʼzilari isbotlangan, armiya rekordida. 2021-yilda markazda 22 nafar qizga nisbatan jinsiy huquqbuzarliklar bo‘yicha to‘qqizta tergov ochildi; bir tergovda gumon qilingan jinoyatchilarning uchtasi xodimlar boʻlgan. Vahiylar 2022-yil iyul oyida Vice News hisobotining mavzusi boʻlgan. OPAC maʼlumotlariga koʻra, Buyuk Britaniya odatda harbiy harakatlarda qatnashish uchun bolalarni chaqirmaydi, ammo chaqirilganlarni istisno qilmaydi ham. Buyuk Britaniya 2003-yildan 2010-yilgacha Iroq va Afg‘onistonga 18 yoshdan kichik bo‘lgan 22 nafar xodimni beixtiyor yubordi. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita Buyuk Britaniyani bolalar hech qanday sharoitda harbiy harakatlarda qatnasha olmasligini taʼminlash uchun oʻz siyosatini oʻzgartirishga chaqirdi. 1990-yillarda OPAC boʻyicha muzokaralarda Buyuk Britaniya AQShga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 boʻlishiga qarshi chiqdi. Bolalar huquqlarini himoya qiluvchi idoralar Buyuk Britaniya o‘z qurolli kuchlarini kadrlar bilan taʼminlashda bolalarga tayanishda davom etayotganini tanqid qildi. == Okeaniya == === Avstraliya === Avstraliya mudofaa kuchlari oʻz saflariga 16 yoshdan boshlab ota-onalarning roziligi bilan harbiy xizmatga kirishga ruxsat beradi. 18 yoshgacha boʻlgan qoʻl ostidagi yoshlarni chet elga yuborish yoki toʻgʻridan-toʻgʻri jangovar harakatlarda foydalanish mumkin emas, ularni evakuatsiya qilishning iloji boʻlmagan ekstremal holatlar bu vaziyatdan mustasno. === Yangi Zelandiya === 2018-yilning aniqlangan maʼlumotlariga koʻra, Yangi Zelandiya mudofaa kuchlariga qoʻshilishning minimal yoshi 17 yosh deb belgilangan. == Bolalardan harbiy maqsadda foydalanishni tugatish harakati == Bolalardan harbiy maqsadda keng miqyosda foydalanishganiga tarix guvoh. Faqat soʻnggi oʻn yilliklarda bu amaliyot asosli tanqid va uni tugatish uchun birgalikda saʼy-harakatlarga duch keldi. Qisman koʻplab qurolli kuchlar oʻz saflarini toʻldirishda bolalarga tayanganligi va qisman nodavlat qurolli guruhlarning xatti-harakatlariga taʼsir qilish qiyinligi sababli bu jarayon biroz sekin kechdi. == Yaqin tarix == === 1970-1980-yillar === Bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirokini cheklash boʻyicha xalqaro harakatlar 1977-yilda qabul qilingan 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar bilan boshlandi (77.2-modda). Yangi Protokollar 15 yoshgacha boʻlgan bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqladi, ammo davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarga 15 yoshdan boshlab bolalarni yollash va ulardan urushda foydalanishga ruxsat berishda davom etaverdi. Nodavlat notijorat tashkilotlari (NNTlar) bolalarni ishga yollashni butunlay taqiqlash toʻgʻrisidagi yangi shartnoma tarafdori boʻlganida, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (CRC) boʻyicha muzokaralar chogʻida qoidalar yangilandi. Qurolli kuchlari 18 yoshdan kichik boʻlganlardan foydalanayotgan baʼzi davlatlar bunga qarshilik koʻrsatdilar, shuning uchun 1989-yildagi yakuniy shartnoma matni faqat mavjud huquqiy standartni aks ettirdi xolos: 15 yoshgacha boʻlgan bolalarning harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishini taqiqlash. === 1990-yillar === XX asrning oxirlari yaʼni 1990-yillarda nodavlat notijorat tashkilotlari askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish koalitsiyasini (hozirgi Xalqaro bolalar askarlari) tashkil etishdi va ular Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada koʻrgan kamchiliklarni toʻgʻrilash maqsadida hamdard hukumatlar bilan yangi shartnoma tuzish kampaniyasida ishlashdi. Olti yil davom etgan global muzokaralardan soʻng, shartnoma 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol (OPAC) sifatida qabul qilindi. Shartnoma bolalarni harbiy xizmatga chaqirishni taqiqlab qoʻyadi, harbiy xizmatchilar 16 yoshdan kichik boʻlmasligini taʼminlaydi va harbiy harakatlarda bolalardan foydalanishni rad etadi. Shartnoma, shuningdek, nodavlat qurolli guruhlarni 18 yoshga toʻlmagan oʻsmirlarni har qanday maqsadda yollashni ham taqiqlaydi. OPAC boʻyicha muzokara olib borayotgan koʻpchilik davlatlar bolalarni yollashni taqiqlashni qoʻllab-quvvatlagan boʻlsa-da, AQSh boshchiligidagi Buyuk Britaniya bilan ittifoqdosh boʻlgan baʼzi mamlakatlar bunga eʼtiroz bildirdi. Shunday qilib, shartnoma 16 yoki 17 yoshli bolalarni ishga olishni taqiqlamaydi, garchi u davlatlarga qonunda yuqoriroq standartlarni oʻrnatishga imkon beradi. === 2000-yildan - hozirgi kungacha === Bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol qabul qilingandan soʻng, global ratifikatsiya kampaniyasi tez sur’atlar bilan rivojlandi. 2018-yilning maʼlumotlariga koʻra, OPAC 167 ta davlat tomonidan ratifikatsiya qilingan. Kampaniya, shuningdek, koʻplab davlatlarni bolalarni umuman ishga olmaslikka undadi. 2001-yilda 83 mamlakat faqat kattalarni roʻyxatga olishga ruxsat berdi. 2016-yilga kelib bu koʻrsatkich 126 taga yetdi, bu qurolli kuchlari mavjud boʻlgan mamlakatlarning 71 foizini tashkil qiladi. Taxminan 60 ga yaqin nodavlat qurolli guruhlar bolalardan foydalanishni toʻxtatish yoki qisqartirish toʻgʻrisida bitimlar tuzdilar, bu koʻpincha BMT yoki Jeneva chaqiruvi nodavlat tashkiloti vositachiligida oʻtkazildi. Child Soldiers International bergan hisobotlarga koʻra, OPAC shartnomasining muvaffaqiyati davlat qurolli kuchlari tomonidan bolalarni yollashning bosqichma-bosqich pasayishi bilan birgalikda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalar sonining qisqarishiga olib keldi. 2018-yilda berilgan maʼlumotlarga koʻra, bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish keng tarqalganligicha qolmoqda. Xususan, Boko Haram va IShIDga oʻxshagani jangari islomiy tashkilotlar hamda ularga qarshi kurashayotgan qurolli guruhlar bolalardan keng foydalanishadi. Bundan tashqari, aholisi eng koʻp boʻlgan uchta davlat — Xitoy, Hindiston va Qoʻshma Shtatlar hali ham oʻz qurolli kuchlariga 16 yoki 17 yoshli bolalarni harbiy xizmatga olinishiga ruxsat berishadi, shuningdek, „Yettilik“ guruhining beshta davlati: Kanada, Fransiya, Germaniya, Buyuk Britaniya va Amerika Qoʻshma Shtatlari ham bundan mustasno emas. == Voqealar == Qizil qoʻllar kuni — Red Hand day (shuningdek, Xalqaro askar bolalardan foydalanishga qarshi kurash kuni deb ham ataladi). Har yili 12-fevralda oʻtkaziladigan xotirlash kuni boʻlib, jamoatchilik eʼtiborini urushlar va qurolli toʻqnashuvlarda bolalardan askar sifatida ishlatish amaliyotiga qaratadi. Ushbu sana bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokolning kuchga kirishini aks ettiradi. == Bolalikning militarizatsiyasiga qarshi kurash == Oʻz qurolli kuchlariga bolalarni yollashga ruxsat bermaydigan koʻplab davlatlar taʼlim tizimi, atrof-muhit, filmlar va video oʻyinlar kabi mashhur oʻyin-kulgilar orqali bolalarga harbiy hayotni koʻrsatgani uchun tanqid qilindi.. Baʼzi sharhlovchilarning taʼkidlashicha, bolalar uchun bu marketing manipulyatsiya va harbiylikka yollash jarayonining bir qismidir va shuning uchun bu axloqiy jihatdan baholanishi kerak. Ushbu tamoyil baʼzi guruhlarni harbiy tashkilotlar va yoshlar oʻrtasidagi munosabatlarni bolalar huquqlari va sogʻligʻi nuqtai nazaridan tartibga solish uchun kampaniyaga olib keldi. Bunga misol qilib „ Urushga qarshilik ko‘rsatuvchilar“ xalqaro tashkilotining " Yoshlarning == Askarlikka olingan bolalarni reabilitatsiya qilish va reintegratsiya qilish == Child Soldiers International reintegratsiyani quyidagicha taʼriflaydi: „Ilgari qurolli kuchlar-guruhlar bilan aloqador boʻlgan bolalar tinch hayotga qaytishlari va ularning oilalari va jamiyatlarida qimmatli rol oʻynashlari uchun qoʻllab-quvvatlanadigan jarayon“. Askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiyalashga qaratilgan dasturlar UNICEF homiyligidagilar kabi koʻpincha uchta komponentni taʼkidlaydi: oilani birlashtirish-jamoa tarmogʻi, psixologik yordam va taʼlim-iqtisodiy imkoniyat. Dasturlarni muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun bu harakatlar kamida 3 yildan 5 yilgacha boʻlgan davrni oʻz ichiga oladi. Umuman olganda, reintegratsiya harakatlari bolalarni xavfsiz muhitga qaytarishga, diniy va madaniy marosimlar orqali bolaning oilasi va jamiyati nomidan kechirimlilik tuygʻusini shakllantirishga va bolaning oʻz oilasi bilan birlashishini ragʻbatlantirishga qaratilgan.harbiylashuviga qarshi kurash" dasturi, AQShdagi „Bolalarni yollashni to‘xtating“ kampaniyasi va Buyuk Britaniyadagi „Maktablardan tashqarida harbiylar“ kampaniyasini keltirish mumkin. Xuddi shunday xavotirlar Germaniya va Isroilda ham bildirilgan. Agar bola urush jinoyatlarini sodir etgan boʻlsa, reintegratsiya harakatlari qiyinlashishi mumkin, chunki bunday hollarda jamiyatda stigma va norozilik kuchayadi. Bunday vaziyatlarda bolaning ehtiyojlari jamiyatda adolat tuygʻusi bilan mutanosib boʻlishi muhimdir. Bunday vaziyatlarni zudlik bilan hal qilish kerak, chunki shunday qilinmasa, koʻplab bolalar qayta roʻyxatga olish xavfiga duch kelishadi. Shuningdek, reintegratsiyaning ikkita sohasi alohida eʼtiborga olinishi kerak: askar ayollar va bolalar askarlari orasida giyohvand moddalarni isteʼmol qilish. Giyohvand moddalar taʼsiri ostida boʻlgan yoki jinsiy yoʻl bilan yuqadigan kasalliklarga duchor boʻlgan askar bolalar oʻzlarining ehtiyojlariga mos keladigan qoʻshimcha dasturlarni talab qiladilar. nnwoe90l7wafzb1esokdiqibi9gh390 2816437 2816410 2022-08-28T19:02:23Z ShHamrayev 72833 manba qo'shdim wikitext text/x-wiki {{tahrirlayapman|ShHamrayev}} Bolalar (Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada 18 yoshga toʻlmagan shaxs sifatida belgilangan) tarix davomida harbiy harakatlar va kampaniyalarda qatnashish uchun jalb qilingan<ref name="Wessells">{{cite journal|last1=Wessels|first1=Michael|title=Child Soldiers|journal=Bulletin of the Atomic Scientists|year=1997|volume=53|issue=4|page=32|doi=10.1080/00963402.1997.11456787|bibcode=1997BuAtS..53f..32W}}</ref>. Davlat qurolli kuchlari, nodavlat qurolli guruhlar va boshqa harbiy tashkilotlar tarkibidagi bola askarlar jangovar tayyorgarlikdan o‘tishi va jangovar mashg‘ulotlar uchun ishlatilishi, porterlar yoki xabarchilar kabi yordamchi rollarga tayinlanishi yoki tirik qalqon sifatida taktik ustunlik yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun ishlatilishi mumkin<ref name="Children at war">{{Cite news|url=http://www.historyextra.com/podcast/children-war|title=Children at war|work=History Extra|access-date=7 December 2017|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180112002342/http://www.historyextra.com/podcast/children-war|archive-date=12 January 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":2">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|title=The Paris Principles: Principles and guidelines on children associated with armed forces or armed groups|last=UNICEF|year=2007|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20161030083755/http://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|archive-date=30 October 2016|url-status=live}}</ref>. Masalan, minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida, gʻolib tomonda ham, magʻlub tomonda ham qatnashdilar. Bolalar kattalarga qaraganda taʼsirchanlikka koʻproq moyil boʻlganligi sababli harbiy xizmatda oson nishon hisoblanadi<ref name="ReferenceB">{{cite journal |last1=Beber, Blattman |first1=Bernd, Christopher |year=2013 |title=The Logic of Child Soldiering and Coercion |url=https://archive.org/details/sim_international-organization_winter-2013_67_1/page/65 |journal=International Organization |volume=67 |issue=1 |pages=65–104 |doi=10.1017/s0020818312000409 |doi-access=free}}</ref><ref name=":32">{{Cite book |last=Dave. |first=Grossman |title=On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society |date=2009 |publisher=Little, Brown and Co |isbn=9780316040938 |edition=Rev. |location=New York |oclc=427757599}}</ref><ref name="Wessells" /><ref name=":22">{{Cite book |author1-last=McGurk |author1-first=Dennis |title=Military life: The psychology of serving in peace and combat |author2-last=Cotting |author2-first=Dave I. |author3-last=Britt |author3-first=Thomas W. |author4-last=Adler |author4-first=Amy B. |publisher=Praeger Security International |year=2006 |isbn=978-0275983024 |editor1-last=Adler |editor1-first=Amy B. |volume=2: Operational stress |location=Westport |pages=13–31 |chapter=Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members |editor2-last=Castro |editor2-first=Carl Andrew |editor3-last=Britt |editor3-first=Thomas W.}}</ref>. Baʼzilar kuch bilan yollanadilar, boshqalari esa koʻpincha qashshoqlikdan qutulish uchun bu yoʻlni tanlaydilar<ref name="Wessells" /><ref name=":12">{{Cite book |last1=Brett |first1=R |url=https://archive.org/details/youngsoldierswhy0000bret |title=Young soldiers : why they choose to fight |last2=Specht |first2=I |publisher=Lynne Rienner Publishers |year=2004 |isbn=9781588262615 |location=Boulder, Colo. |oclc=53830868 |url-access=registration}}</ref><ref name=":103">{{Cite journal |last1=Gee |first1=David |last2=Taylor |first2=Rachel |date=1 November 2016 |title=Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army? |journal=The RUSI Journal |volume=161 |issue=6 |pages=36–48 |doi=10.1080/03071847.2016.1265837 |issn=0307-1847 |s2cid=157986637}}</ref><ref name=":82">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|title=Child Soldiers Global Report 2008|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2008|access-date=16 May 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181010192928/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|archive-date=10 October 2018|url-status=dead}}</ref>. Qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar koʻpincha psixiatrik kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi, shuningdek, tajovuzkorlikning kuchayishi kabi xulq-atvorning turli muammolariga duch kelishadi, bu esa balogʻat yoshida qashshoqlik va ishsizlikning yuqori xavfiga olib keladi. Buyuk Britaniya va AQShda olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmir bolalar orasida ularni harbiy xizmatga jalb qilish, hatto ular urushga yuborilmagan boʻlsa ham, oʻz joniga qasd qilishga urinish<ref name=":30">{{Cite journal |last1=Ursano |first1=Robert J. |last2=Kessler |first2=Ronald C. |last3=Stein |first3=Murray B. |last4=Naifeh |first4=James A. |last5=Aliaga |first5=Pablo A. |last6=Fullerton |first6=Carol S. |last7=Wynn |first7=Gary H. |last8=Vegella |first8=Patti L. |last9=Ng |first9=Tsz Hin Hinz |date=1 July 2016 |title=Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers |journal=JAMA Psychiatry |language=en |volume=73 |issue=7 |pages=741–9 |doi=10.1001/jamapsychiatry.2016.0600 |issn=2168-622X |pmc=4937827 |pmid=27224848}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/694167/20180327_Suicide_and_open_verdict_deaths_in_the_UK_Regular_Armed_Forces_1984-2017_Tables_and_Figures-O.xls|title=UK armed forces suicide and open verdict deaths: 1984–2017|last=UK, Ministry of Defence|year=2017|access-date=24 May 2018}}</ref> stress bilan bogʻliq ruhiy kasalliklar<ref name=":28">{{Cite journal |last1=Goodwin |first1=L. |last2=Wessely |first2=S. |last3=Hotopf |first3=M. |last4=Jones |first4=M. |last5=Greenberg |first5=N. |last6=Rona |first6=R. J. |last7=Hull |first7=L. |last8=Fear |first8=N. T. |year=2015 |title=Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population? |journal=Psychological Medicine |language=en |volume=45 |issue=9 |pages=1881–1891 |doi=10.1017/s0033291714002980 |issn=0033-2917 |pmid=25602942 |s2cid=3026974}}</ref><ref name=":29">{{Cite journal |last1=Martin |first1=Pamela Davis |last2=Williamson |first2=Donald A. |last3=Alfonso |first3=Anthony J. |last4=Ryan |first4=Donna H. |date=February 2006 |title=Psychological adjustment during Army basic training |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2006-02_171_2/page/157 |journal=Military Medicine |volume=171 |issue=2 |pages=157–160 |doi=10.7205/milmed.171.2.157 |issn=0026-4075 |pmid=16578988 |doi-access=free}}</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish<ref name=":31">{{Cite journal |last1=Head |first1=M. |last2=Goodwin |first2=L. |last3=Debell |first3=F. |last4=Greenberg |first4=N. |last5=Wessely |first5=S. |last6=Fear |first6=N. T. |date=1 August 2016 |title=Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel |journal=Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology |language=en |volume=51 |issue=8 |pages=1171–1180 |doi=10.1007/s00127-016-1177-8 |issn=0933-7954 |pmc=4977328 |pmid=26864534}}</ref><ref name=":33">{{Cite journal |last1=Mattiko |first1=Mark J. |last2=Olmsted |first2=Kristine L. Rae |last3=Brown |first3=Janice M. |last4=Bray |first4=Robert M. |year=2011 |title=Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel |url=https://archive.org/details/sim_addictive-behaviors_2011-06_36_6/page/608 |journal=Addictive Behaviors |volume=36 |issue=6 |pages=608–614 |doi=10.1016/j.addbeh.2011.01.023 |pmid=21376475}}</ref>, va zoʻravonlik yuzaga chiqadi<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref><ref name=":35">{{Cite journal |last=Bouffard |first=L A |year=2005 |title=The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience |url=https://archive.org/details/sim_armed-forces-and-society_winter-2005_31_2/page/273 |journal=Armed Forces & Society |volume=31 |issue=2 |pages=273–295 |doi=10.1177/0095327x0503100206 |s2cid=144559516}}</ref><ref name=":36">{{Cite journal |last1=Merrill |first1=Lex L. |last2=Crouch |first2=Julie L. |last3=Thomsen |first3=Cynthia J. |last4=Guimond |first4=Jennifer |last5=Milner |first5=Joel S. |date=August 2005 |title=Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2005-08_170_8/page/705 |journal=Military Medicine |volume=170 |issue=8 |pages=705–709 |doi=10.7205/milmed.170.8.705 |issn=0026-4075 |pmid=16173214 |doi-access=free}}</ref>. Bir qator shartnomalar bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishini kamaytirish yoki iloji boricha cheklashga qaratilgan<ref name=":3" /><ref>{{Cite web |title=Child Soldiers World Index |url=https://dallaireinstitute.org/child-soldiers-world-index/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Dallaire Institute |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Soldiers International |date=2018 |title=Why 18 Matters: A rights-based analysis of child recruitment |url=https://resourcecentre.savethechildren.net/document/why-18-matters-rights-based-analysis-child-recruitment/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Save the Children Resource Centre |language=en}}</ref>. Child Soldiers International tashkiloti bergan ma‘lumotlariga koʻra, bu kelishuvlar bolalarni ishga olishni kamaytirishga yordam bergan, ammo amaliyot baʼzi hududlarni toʻliq qamrab ololmayapti va bolalar butun dunyo boʻylab harbiy harakatlarda qatnashishda davom etmoqda. Iqtisodiy jihatdan qudratli baʼzi davlatlar 16 yoki 17 yoshli harbiy xizmatchilarga tayanishda davom etmoqda va soʻnggi yillarda qurolli toʻqnashuvlarda yosh bolalardan foydalanish koʻpaydi, chunki jangarilar harakati va ularga qarshi kurashayotgan guruhlar bolalarni koʻp sonni tashkil qilish uchun yollashadi<ref name=":3">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=Louder than words: An agenda for action to end state use of child soldiers|last=Child Soldiers International|year=2012|access-date=19 January 2018}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. == Tarix == Tarix oʻqitilgan va jang qilish uchun foydalanilgan, qoʻllab-quvvatlovchi rollarga tayinlangan, masalan, porter yoki xabarchi, jinsiy qul sifatida foydalanilgan yoki taktik ustunlik uchun tirik qalqon sifatida yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun yollangan bolalar bilan toʻla<ref name=":2" /><ref name="Children at war"/><ref name=":48">{{cite web|url=http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|title=Girl Soldiers – The cost of survival in Northern Uganda, Women News Network – WNN|date=13 January 2009|publisher=Womennewsnetwork.net|access-date=12 May 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120523212431/http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|archive-date=23 May 2012|url-status=live}}</ref> <ref>Michael Leggiere, The Fall of Napoleon: The Allied Invasion of France 1813–1814, pg.99–100</ref> Misol uchun, 1814-yilda Napoleon oʻz qoʻshinlariga koʻplab oʻsmirlarni to‘plagan. Minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida qatnashdilar<ref name=":41">{{cite web|title=How did Britain let 250000 underage soldiers fight in WW1?|url=https://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20180321184716/http://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|archive-date=21 March 2018|access-date=22 January 2016|work=BBC News}}</ref><ref name=":43">[[Norman Davies]], [https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603 ''Rising '44: The Battle for Warsaw,''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603|date=6 February 2016}} Pan Books 2004 p.603</ref><ref name="Rosen2005">{{cite book|author=David M. Rosen|url=https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|title=Armies of the Young: Child Soldiers in War and Terrorism|date=January 2005|publisher=Rutgers University Press|isbn=978-0-8135-3568-5|pages=54–55|quote=The participation of Jewish children and youth in warfare was driven by a combination of necessity, honor, and moral duty.|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref><ref name="Kucherenko2011">{{cite book|last=Kucherenko|first=Olga|url=https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|title=Little Soldiers: How Soviet Children Went to War, 1941–1945|date=13 January 2011|publisher=OUP Oxford|isbn=978-0-19-161099-8|page=3|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar kuchidan XX asr va XXI asrning boshlarida Afrika, Lotin Amerikasi va Yaqin Sharqning ayrim qismlarida foydalanishda davom etildi<ref name="CSGR2004-292" /><ref name=":14" /><ref name=":02" />. Faqat mazkur ming yillikning boshidan boshlab bolalardan harbiy foydalanishni cheklash va kamaytirish boʻyicha xalqaro harakatlar boshlandi. == Hozirgi holat == === Davlat qurolli kuchlari === 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) qabul qilindi. Shundan beri global tendentsiya Straight-18 standarti sifatida 18 va undan kichik yoshdagi bolalarni qurolli kuchlarga yollashni cheklashdan iborat. Qurolli kuchlari boʻlgan koʻpgina davlatlar OPACga aʼzo boʻlishdi, unga koʻra bolalarni yollash bilan shugʻullanuvchi davlatlar bunday vaziyatda jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ majburiyatini oladi<ref name=":5" /><ref name=":7">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|title=International laws and child rights|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180202005301/https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|archive-date=2 February 2018|url-status=dead}}</ref>. Shunga qaramay, Child Soldiers International 2018-yilda 46 mamlakatda 18 yoshgacha bo‘lgan bolalar hali ham harbiy maqsadlarga jalb qilinayotgani<ref name=":39">{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/|title=Child Soldiers World Index|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=29 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329153356/http://childsoldiersworldindex.org/|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref> va o‘qitilayotgani haqida xabar berdi. Ulardan koʻpchiligi 17 yoshdan boshlab, ozroq qismi 20 yosh, kami 16 yoshdan boshlab, nomaʼlum qismi esa 16 yoshdan ham kichikroq bolalarni ishga qabul qiladi<ref name=":5">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|title=Where are child soldiers?|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180201210707/https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|archive-date=1 February 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":3" /><ref name=":6">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|page=41|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitasi va boshqalar harbiy tayyorgarlik, harbiy muhit va majburiy xizmat shartnomasi bolalar huquqlariga mos kelmasligini va oʻsmirlarni davlat qurolli kuchlariga jalb qilishni toʻxtatishga chaqirdi. Bolalar oʻsmirlik davrida sogʻlom rivojlanish huquqiga egadir<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC/C/GC/20&Lang=en|title=General comment No. 20 (2016) on the implementation of the rights of the child during adolescence|last=Committee on the Rights of the Child|year=2016|website=tbinternet.ohchr.org|language=en-us|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926052204/https://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2FC%2FGC%2F20&Lang=en|archive-date=26 September 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":3" /><ref>{{Cite web|url=https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|title=Ending the recruitment and use of children in armed conflict|last=UNICEF|year=2017|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926014225/https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|archive-date=26 September 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":19">{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|title=Children, Not Soldiers {{!}} United Nations Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180119171732/https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|archive-date=19 January 2018|url-status=live}}</ref>. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudandan (ayniqsa Darfurdan) askar bolalarni yollagan. === Nodavlat qurolli guruhlar === Bularga qurolli kuchlar, isyonchilar, terroristik tashkilotlar, partizanlar harakati, mafkuraviy yoki diniy jihatdan boshqariladigan guruhlar, qurolli ozodlik harakatlari va boshqa turdagi kvaziharbiy tashkilotlar iborat bolalardan foydalanadigan nodavlat qurolli harbiylashtirilgan tashkilotlar kiradi. 2022-yil holatiga ko'ra, BMT bolalardan bunday guruhlar tomonidan keng foydalaniladigan 12 mamlakatni aniqladi: Janubiy Amerikadagi Kolumbiya; Afrikada Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Mali, Somali, Janubiy Sudan va Sudan; Yaqin Sharqdagi Livan; G'arbiy Osiyoda Suriya va Yaman; Markaziy Osiyoda Afg'oniston; va Janubi-Sharqiy Osiyoda Myanma<ref name=":57">{{Cite web|last=UN Secretary-General|date=23 June 2022|title=Children and armed conflict: Report of the Secretary-General|url=https://documents-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N22/344/71/PDF/N2234471.pdf|url-status=live|access-date=20 August 2022|website=United Nations}}</ref>. Hamma qurolli guruhlar ham bolalardan foydalanmaydi va 1999-yildan beri 60 ga yaqin qurolli guruhlar bu amaliyotni qisqartirish yoki tugatish toʻgʻrisida kelishuvga erishgan. Masalan, 2017-yilga kelib Filippindagi Moro Islomiy Ozodlik Jabhasi (MILF) o‘z saflaridan 2000 ga yaqin bolani ozod qildi<ref>{{Cite web|url=https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|title=UN Officials congratulate MILF for completion of disengagement of children from its ranks|last=UNICEF|date=4 December 2017|website=unicef.org|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180117182557/https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|archive-date=17 January 2018|url-status=live}}</ref>, 2016-yilda Kolumbiyadagi FARC-EP partizan harakati bolalarni yollashni to‘xtatishga rozi bo‘ldi. Boshqa mamlakatlar, xususan, Afgʻoniston, Iroq, Nigeriya va Suriyada teskari tendensiya kuzatilmoqda bu yerda islomiy jangarilar va ularga qarshi boʻlgan guruhlar bolalarni yollash, oʻqitish va ulardan foydalanishni kuchaytirdilar<ref name=":17">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. === Global taxmin === 2003-yilda Brukings Institutidan PW Singer, askar oʻsmirlar hududlarda davom etayotgan mojarolarning toʻrtdan uch qismida ishtirok etishini taxmin qildi<ref name="saddam">{{cite web|url=http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|title=Facing Saddam's Child Soldiers|author=P. W. Singer|date=14 January 2003|publisher=[[Brookings Institution]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20100212100221/http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|archive-date=12 February 2010|url-status=dead|access-date=3 August 2009|author-link=P. W. Singer}}</ref>. Oʻsha yili BMTning Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi (UNOCHA) bu bolalarning koʻpchiligi 15 yoshdan oshgan, ammo baʼzilari undan yoshroq boʻlganini xabar qildi<ref name="irin">{{cite web|url=http://www.irinnews.org/report/66280/africa-too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|title=AFRICA: Too small to be fighting in anyone's war|date=December 2003|publisher=UN Office for the Coordination of Humanitarian Affairs|archive-url=https://web.archive.org/web/20130325052712/http://www.irinnews.org/Report/66280/AFRICA-Too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|archive-date=25 March 2013|url-status=dead|access-date=3 August 2009}}</ref>. Bugungi kunda qurolli toʻqnashuvlar boʻlayotgan BMT rasmiylari va boshqa uchinchi tomonlarning kirishiga toʻsqinlik qiladigan hududlarda bolalardan harbiy foydalanishning keng tarqalganligi sababli, qancha bolalar jabrlanganini taxmin qilish qiyin<ref name=":8">{{Cite news |last=Child Soldiers International |year=2017 |title=How many children are used for military purposes worldwide? |language=en |url=https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |url-status=dead |access-date=25 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180126070954/https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |archive-date=26 January 2018}}</ref>. 2017-yilda Child Soldiers International tashkiloti dunyo boʻylab bir necha oʻn minglab bolalar, ehtimol 100 000 dan ortiq bolalar mamlakat qurolli kuchlari va nodavlat harbiy tashkilotlarda harbiy taʼlim olganini hisobladi va 2018-yilda tashkilot oʻsmirlar harbiy harakatlarda qatnashish uchun foydalanilgani haqida xabar berdi. 2018-yilda ular kamida 18 qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etgan. Qizlar askar bolalarning 40 % dan ortigʻini tashkil qilishi aniqlangan<ref>{{Cite book|last=Whitman|first=Shelly|title=The Routledge Handbook of the Responsibility to Protect|publisher=Routledge Publishing|year=2012|isbn=978-0-415-60075-0|location=New York|pages=154|language=English}}</ref>. == Bolalardan foydalanishning mantiqiy asoslari == Bolalarning jismoniy va psixologik jihatdan kattalarga nisbatan yosh boʻlishlariga qaramay, mamlakat va nodavlat harbiy tashkilotlarning ularni izlashiga koʻplab sabablari bor. Keltirilgan misollarga quyidagilar kiradi: Piter V. Singerning fikricha, oʻsmirlar osonlik bilan boshqara oladigan yengil avtomatik qurollarning global miqyosda tarqalishi bolalardan bevosita jangchilar sifatida foydalanishni yanada foydaliroq qildi. Romeo Daller aholining haddan tashqari koʻpayishi bolalarni harbiy tashkilotlar uchun arzon va qulay manbaga aylantirishdagi roliga ishora qigan. Rojer Rozenblatt oʻsmirlar kattalarga qaraganda din, sharaf, obroʻ-eʼtibor, qasos va burch kabi pul bilan olib boʻlmaydigan ragʻbatlar uchun kurashishga tayyor ekanligini taʼkidladi. Bir qancha sharhlovchilar, jumladan, Bernd Beber, Kristofer Blattman, Deyv Grossman, Maykl Uessels, MakGurk va uning hamkasblari, bolalar kattalarga qaraganda itoatkor va moslashuvchan boʻlganligi sababli, ularni boshqarish, aldash va ularga yot gʻoyalar singdirish osonroq ekanligini taʼkidladilar . Devid Gi va Reychel Teylor Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni ayniqsa kambagʻal oilalardan boʻlganlarni jalb qilish osonroq ekanligini aniqladi. Baʼzi qurolli guruhlar rahbarlarining taʼkidlashicha, oʻsmirlar oʻzlarining yosh boʻlishlariga qaramay, jangovar boʻlinmaga jangchilar sifatida oʻzlarining fazilatlarini olib kelishadi, ular koʻpincha ajoyib darajada qoʻrqmas, chaqqon va chidamlidir. Baʼzi oʻsmirlar harbiy tashkilotlarga majburan jalb qilinsa, aldanib yoki pul bilan olinsa, boshqalari oʻz xohishi bilan qoʻshiladi. Buning sabablari koʻp. 2004-yilda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalarni oʻrganishda Reychel Brett va Irma Spekt harbiy xizmatga kirishni ragʻbatlantiradigan bir qator omillarga ishora qildilar, xususan: Qashshoqlik, shu jumladan taʼlim yoki ishga joylashish imkoniyatlarining yetishmasligi Urushning madaniy normallashuvi Yangi doʻstlar izlash Qasos (masalan, doʻstlar va qarindoshlarning oʻldirilganini koʻrgandan keyin) „Jangchi“ roli yetuklikka oʻtish marosimini taʼminlaydi degan umidlar. XX asrning oxirlari taxminan 1990-yillarda Kambodja qurolli kuchlari tomonidan yollangan bolaning quyidagi soʻzlari koʻplab bolalarning qoʻshilish fikrlariga xosdir: Men ota-onamda ovqat yoʻqligi va maktabga bormasligim sababli qoʻshildim. . . Men minalar haqida oʻylardim, lekin nima ham qilishimiz mumkin — bu buyruq [oldingi chiziqqa borish]. Bir kuni kimdir mening oldimda minani bosdi va u yaralanib vafot etdi. . . O‘shanda men 60 metr narida radio yonida turgan edim. Men uning oʻlganini koʻzim bilan koʻrdim. . . Men har bir boʻlimda yosh bolalarni koʻraman. . . Ishonchim komilki, yana bir-ikki yil askarligimcha qolaman. Harbiy bo‘lishni to‘xtatsam, hech qanday mahoratim yo‘qligi uchun biror joyda ishlolmayman. Men keyin nima qilishimni bilmayman. . . == Bolalarga taʼsiri == Bolalarga harbiy hayotning taʼsir koʻlami birinchi marta xalqaro hamjamiyat tomonidan BMT Bosh Assambleyasi topshirgan „Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri“ (1996-yilda) nomi bilan inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machel tomonidan tayyorlangan yirik hisobotda maʼlum qilingan. Hisobot, ayniqsa, yosh bolalardan foydalanish bilan bogʻliq boʻlib, har yili dunyo boʻylab koʻp minglab bolalar oʻlib ketayotgani, mayib-majruh boʻlib, psixiatrik jarohatlar olganligi haqidagi dalillarni taqdim etgan. Grasa Machelning hisobotidan keyin oʻtkazilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar ruhiy kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi va xatti-harakatlari bilan bogʻliq muammolarning sezilarli darajada yuqori xavfiga duch kelishadi. Masalan, Falastin va Ugandada olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, sobiq askar bolalarning yarmidan koʻpi travmadan keyingi stress buzilishi alomatlarini koʻrsatgan va Ugandadagi har oʻninchi boladan toʻqqiztasida ruhiy tushkunlik holati ijobiy boʻlgan. Falastinlik tadqiqot olib boruvchilar, shuningdek, qurolli toʻqnashuvlarda yuqori darajadagi zoʻravonlikka duchor boʻlgan bolalar boshqa bolalarga qaraganda tajovuzkorlik va agressiyani koʻrsatish ehtimoli koʻproq ekanligini aniqladilar. Ushbu taʼsirlarning umumiy taʼsiri odatda kattalardagi qashshoqlik va doimiy ishsizlikning yuqori xavfini oʻz ichiga oladi. Human Rights Watch tashkilotiga bergan maʼlumotlarga koʻra, qurolli kuchlar va guruhlar yollangan bolalarni hibsga olganlarida ularga koʻproq zarar yetkaziladi. Bolalar koʻpincha yetarli oziq-ovqatsiz, tibbiy yordamsiz yoki boshqa gʻayriinsoniy sharoitlarda hibsga olinadi va baʼzilari hibs paytida jismoniy va jinsiy qiynoqlarga duchor boʻlishadi. Baʼzilari oilasi bilan qoʻlga olinadi yoki oila aʼzolaridan birining faoliyati tufayli hibsga olinadi. Advokatlar va qarindoshlarning har qanday sud majlisida ishtiroki koʻpincha taqiqlanadi. Boshqa tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, bolalarni, shu jumladan katta yoshdagi bolalarni harbiy xizmatga olish, hatto ular balogʻatga yetgunga qadar qurolli toʻqnashuvlarda qoʻllanilmasa ham, zararli taʼsir koʻrsatadi. Qoʻshma Shtatlardagi harbiy akademiklar harbiy tayyorgarlikni (barcha yoshdagi) doimiy stress sharoitida „intensiv singdirish“ sifatida tavsiflaydilar, uning asosiy maqsadi chaqiriluvchilarning soʻzsiz va darhol boʻysunishini oʻrgatishdir. Ilmiy tadqiqotlarlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmirlar kattalarga qaraganda yuqori stressli muhitga moyil, masalan, boshlangʻich harbiy tayyorgarlikka, ayniqsa bolalik davridagi qiyinchiliklarga duchor boʻlganlar oʻzlarini koʻproq himoyasiz sezishadi. Roʻyxatga olish, hattoki chaqiriluvchilar urushga yuborilishidan oldin ham, AQShda oʻz joniga qasd qilishga urinish xavfi yuqori. AQSh va Buyuk Britaniyada ruhiy kasalliklarning yuqori xavfi, spirtli ichimliklarni suiisteʼmol qilish xavfi yuqori va zoʻravonlik xulq-atvorining yuqori xavfi chaqiriluvchilarning harbiy xizmatga kirishdagi holatiga, yoshiga bogʻliq. Harbiy muhit, shuningdek, zoʻravonlik va jinsiy zoʻravonlikning yuqori darajasi bilan tavsiflanadi. Harbiy xizmatga chaqirish amaliyotlari oʻsmirlik davridagi bolalarning zaif tomonlariga zarba berishi ham aniqlangan. Xususan, Germaniya, Buyuk Britaniya va AQSh dalillari shuni koʻrsatdiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kambagʻal oilalardan boʻlgan bolalarni xavf va cheklovlarni oʻtkazib yuboradigan marketing yordamida nishonga olishadi. Baʼzi akademiklarning taʼkidlashicha, bunday marketing oʻsmirlik davrida hissiy jihatdan asoslangan qarorlar qabul qilishda psixologik moyillikdan foydalanadi. == Xalqaro huquq == === Bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish === '''Bolaning taʼrifi''' Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya bola deb 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni deb belgilab bergan. Parij tamoyillari qurolli kuchlar yoki qurolli guruh bilan bogʻlangan bolani quyidagicha belgilaydi: …qurolli kuchlar yoki qurolli guruh tomonidan har qanday lavozimda, shu jumladan, ular bilan cheklanmagan holda, jangchilar, oshpazlar, yuk tashuvchilar, josuslar yoki jinsiy maqsadlar uchun, yoki boʻlmasa xabarchilar sifatida foydalaniladigan 18 yoshga to‘lmagan har qanday shaxsdir. Hujjat Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi tomonidan tasdiqlangan. Bu nafaqat harbiy harakatlarda qatnashayotgan balki bevosita uning yaqinida ishtirok etayotgan bolalarga tegishli. '''15 yoshgacha boʻlgan bolalar''' 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar (1977-yil, 77.2-modda), Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (1989) va Xalqaro jinoiy sudning Rim statuti (2002) hammasi mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlarga va qurolli boʻlmagan kuchlarga bolalarni ishlatishni taqiqlaydi. Davlatlarning qurolli guruhlari 15 yoshgacha bo‘lgan bolalarni bevosita qurolli to‘qnashuvlarda (texnik jihatdan „jang“ harakatlarda) ishlatadigan boʻlsa bu [[urush jinoyati sifatida tan olingan. '''18 yoshgacha bo'lgan bolalar''' Qurolli kuchlarga ega boʻlgan aksariyat mamlakatlar shuningdek, bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) (2000-yil) va Bolalar mehnatining eng yomon shakllari (1999-yilda boʻlib oʻtgan) konvensiyasining yuqori standartlari bilan bogʻliq boʻlib, ular bolalarni 18 yoshga yetguncha majburiy yollashni taqiqlaydi. OPAC protokoli, shuningdek, hali ham bolalarni (16 yoshdan boshlab) yollash bilan shugʻullanadigan hukumatlardan „18 yoshga toʻlmagan shaxslar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrishni“ talab qiladi. Bundan tashqari, OPAC nodavlat qurolli guruhlarga garchi buning qonuniy kuchi mavhum boʻlsa-da, har qanday sharoitda bolalarni yollashni taqiqlaydi. Dunyodagi eng yuqori standart Afrikaning Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Xartiyasi tomonidan belgilangan, u mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni har qanday sharoitda ham yollashni taqiqlaydi. Afrikaning aksariyat davlatlari Xartiyani ratifikatsiya qilgan. '''Cheklovlar va bo'shliqlar''' OPAC aʼzosi boʻlmagan mamlakatqurolli kuchlar Jeneva konvensiyalarining I Protokolida belgilangan quyi standartlarga boʻysunadilar, bu esa qurolli kuchlarga oʻn besh yoshdan oshgan bolalarni jangovar harakatlarda qoʻllashga va ixtiyoriy ravishda kuzatuvchi sifatida qatnashgan yosh bolalardan foydalanishga guvoh boʻlsalar bu haqida xabar beradilar: Xalqaro Qizil Xoch Qoʻmitasi mojaro tomonlariga „barcha zarur choralarni koʻrish“ni taklif qildi, bu yakuniy matnda „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ kerak, bu butunlay taqiq emas, chunki amalga oshirish mumkin degan maʼnoni anglatadi „bajarilishi yoki amalga oshirilishi mumkin.“ „Harbiy harakatlarda ishtirok etish“ bandi boʻyicha muzokaralar chogʻida koʻngilli bolalarning harbiy maʼlumotlarni yigʻish va uzatish, tashishda yordam berish kabilar harbiy harakatlarga bilvosita jalb etish deb baholanadi. Biroq, 1949-yil 12-avgustdagi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha va 1977-yilda qabul qilingan Xalqaro qurolli boʻlmagan mojarolar qurbonlarini himoya qilish toʻgʻrisidagi II Protokolning 4.3.c moddasida „oʻn besh yoshga toʻlmagan bolalar“ qurolli kuchlar yoki guruhlarga chaqirilmaydi va jangovar harakatlarda qatnashishi mumkin emas". deyiladi. == Bolalarni ozod qilish va reintegratsiya qilish standartlari == OPAC hukumatlardan harbiy harakatlarda yollangan yoki foydalanilgan bolalarni o‘z yurisdiksiyasi doirasida demobilizatsiya qilishni hamda ularning jismoniy va ruhiy holatlarini tiklanishi va ijtimoiy reintegratsiyasi uchun yordam ko‘rsatishni talab qiladi. Urush, fuqarolarning tartibsizliklari, fuqarolar urushi, turli qurolli toʻqnashuvlar va boshqa favqulodda vaziyatlarda bolalar va yoshlarni, shuningdek, Birlashgan Millatlar Tashkilotining Favqulodda va qurolli toʻqnashuvlarda ayollar va bolalarni himoya qilish toʻgʻrisidagi deklaratsiyasiga muvofiq himoya qilishni taklif etadi. Qurolli guruhlarning sobiq aʼzolarini tegishli ravishda qurolsizlantirish, demobilizatsiya qilish va reintegratsiya qilish jarayonlari uchun Birlashgan Millatlar Tashkiloti 2006-yilda Integratsiyalashgan standartlarni ishlab chiqishni boshladi. == Harbiy jinoyatlar == Hozirda bolalarni urush jinoyatlari uchun urush qonunlarida belgilangan javobgarlikka tortilishi kerakmi, degan fikr mavjud. Xalqaro huquq urush jinoyatlarini sodir etgan bolalarni jinoiy javobgarlikka tortishni taqiqlamaydi, biroq Bola huquqlari to‘g‘risidagi konvensiyaning 37-moddasida belgilanganidek, bola olishi mumkin bo‘lgan jazo cheklanadi: „oʻn sakkiz yoshga toʻlmagan shaxslar tomonidan sodir etilgan jinoyatlarga o‘lim jazosi ham, ozod qilish imkoniyatisiz umrbod qamoq jazosi ham belgilanmaydi. .“ '''Syerra-Leone misoli''' Syerra-Leoneda yuz bergan fuqarolar urushidan soʻng, BMT Syerra-Leone boʻyicha Maxsus sudga (SCSL) 15 va undan katta yoshdagi sobiq jangchilarni gumanitar qonunlarni, shu jumladan urush jinoyatlarini buzganliklari uchun sud qilishni buyurdi. Biroq, Parij tamoyillari qurolli toʻqnashuvlarda qatnashgan bolalar, hatto ular jinoyatchi boʻlsa ham, birinchi navbatda qurbon sifatida koʻrilishi kerak degan fikrni ilgari surdi: Ushbu tamoyil Sud nizomida oʻz aksini topgan boʻlib, u jinoiy javobgarlikka tortishni istisno qilmagan, lekin sobiq askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiya qilish zarurligini taʼkidlab oʻtgan. Syerra-Leone mamlakat tribunalining birinchi bosh prokurori David Crane nizomni qanchalik jirkanch jinoyatlar sodir etgan bo‘lishidan qatʼi nazar, bolalarning o‘zini emas, balki bolalarni ishga yollagan kishilarni jinoiy javobgarlikka tortish foydasiga talqin qildi. '''Omar Khadr misoli''' AQShda prokurorlar kanadalik Omar Khadrni Afgʻonistonda 16 yoshga toʻlmaganida va Tolibon safida AQSh kuchlariga qarshi jang qilganlikda aybladilar. Ushbu jinoyatlarga AQSh qonunchiligiga koʻra umrbod qamoq jazosi beriladi. 2010-yilda qiynoq va tazyiq ostida boʻlgan Xadr urush qonunlarini buzgan holda qotillik, qotillikka urinish, fitna, terrorizmga moddiy yordam koʻrsatish va josuslikda aybdor deb topildi. Xadrni bir yillik qamoqdan soʻng Kanadaga deportatsiya qilinishini koʻrsatadigan kelishuv bitimining bir qismi sifatida taklif qilindi. Umar Xadr Guantanamo qamoqxonasida qoldi va Kanada hukumati uning vataniga qaytarilishini kechiktirgani uchun xalqaro tanqidlarga uchradi. Oxir-oqibat, Xadr 2012-yil sentabr oyida Kanada qamoqxonasiga oʻtkazildi va 2015-yil may oyida Alberta sudyasi tomonidan garov evaziga ozod qilindi. 2016-yilda Xadr AQShning harbiy jinoyatchi sifatida hukm qilinganligi ustidan shikoyat qilgan. BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili hukm chiqarilishidan oldin AQShning Guantanamodagi harbiy komissiyasiga maktub yozib, Khadrni reabilitatsiya dasturiga muvofiq qoʻyib yuborishni soʻrab murojaat qilgan. Oʻz maktubida u Khadr „oʻsmir askarbola hikoyasini ifodalaydi: vijdonsiz guruhlar tomonidan kattalarning oʻzlari tushunmaydigan janglarda qatnashish taklifi bilan harakat qilish uchun yollangan“.ini aytadi. == Birlashgan Millatlar Tashkilotining roli == === Tarixi === Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning yakuniy matni (1989-yilda qabul qlingan) 18 yoshgacha boʻlgan barcha bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlamaganidan keyin bolalar huquqlari himoyachilarining hafsalasi pir boʻldi va ular bu maqsadga erishish uchun yangi shartnoma tuzishni talab qila boshladilar. Natijada, yangi tashkil etilgan Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita ikkita tavsiya berdi: birinchidan, qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri boʻyicha BMTdan yirik tadqiqot oʻtkazishni soʻrash; ikkinchidan, konvensiyaga qo‘shimcha protokol bo‘yicha muzokaralar olib borish uchun BMTning Inson huquqlari bo‘yicha komissiyasi aʼzolaridan iborat ishchi guruhini tuzish. Har ikkala taklif ham qabul qilindi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitaga javob berar ekan, „qurolli toʻqnashuvlar natijasida dunyoning koʻplab qismlarida bolalarning ahvoli keskin yomonlashganini“ tan oldi va inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machelga yirik tadqiqot oʻtkazishni topshirdi. Machel hisoboti, Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri, 1996-yilda nashr etilgan Hisobotda qayd etilgan: Hech shubha yoʻqki, eng dolzarb ustuvor vazifalardan biri 18 yoshgacha boʻlgan barchani qurolli kuchlar safidan chetlashtirishdir Shu bilan birga, BMTning Inson huquqlari boʻyicha komissiyasi bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanish boʻyicha standartlarni oshirish boʻyicha muzokaralar olib borish uchun ishchi guruh tuzdi. Murakkab muzokaralar va global kampaniyadan soʻng, yangi shartnoma 2000-yilda Bolalar huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning qurolli mojarolarga jalb etilishi toʻgʻrisidagi fakultativ protokoli sifatida kelishib olindi. Shartnoma bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda bevosita ishtirok etishini ham, ularni 16 yoshdan boshlab mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga jalb qilishni ham taqiqlaydi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi 2000-yil 25-maydagi 54/263- rezolyutsiya bilan shartnomani Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokol sifatida qabul qildi. Protokol 2002-yil 12-fevralda kuchga kirdi. Bosh kotibning bolalar va qurolli mojarolar bo'yicha maxsus vakili Machelning eʼlon qilgan hisoboti BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili (SRSG-CAAC) uchun yangi mandatga olib keldi. SRSG vazifalari orasida Bosh kotibning bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha yillik hisoboti loyihasini ishlab chiqish kiradi, unda butun dunyodan bolalarni yollash va ulardan foydalanishning eng yomon holatlari roʻyxati va tavsifi sanab oʻtilgan. === Xavfsizlik Kengashi === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Xavfsizlik Kengashi muntazam ravishda munozaralar, hisobotlarni qabul qilish va „Qurolli toʻqnashuvdagi bolalar“ sarlavhasi ostida rezolyutsiyalarni qabul qilish uchun yigʻiladi. Ushbu masala boʻyicha birinchi rezolyutsiya 1261-sonli qaror 1999-yilda qabul qilingan. 2004-yilda 1539-sonli rezolyutsiya bir ovozdan qabul qilindi, u askar bolalardan foydalanishni qoraladi va BMT Bosh kotibiga monitoring va hisobot berish mexanizmi deb nomlanuvchi amaliyotni kuzatish va hisobot berish vositasini yaratishni topshirdi. === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi === Bosh kotib bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha har yili yillik hisobotini eʼlon qiladi. 2017-yilgi hisobotda 2016-yilda qurolli guruhlar tomonidan bolalardan keng foydalanilgan 14 ta davlat (Afg‘oniston, Kolumbiya, Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Iroq, Mali, Myanma (Birma) , Nigeriya, Filippin, Somali, Janubiy Sudan, Sudan, Suriya, va Yaman) va davlat qurolli kuchlari jangovar harakatlarda bolalardan foydalangan oltita davlat (Afgʻoniston, Myanma (Birma) , Somali, Sudan, Janubiy Sudan va Suriya) davlatlarini keltiradi. 2011-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun ekstremal chora-tadbirlar hisobotiga koʻra, mojaro hududlarida zoʻravonlik harakatlariga jalb qilingan bolalar masalasini koʻtargan. == Bugungi kunda harbiy xizmatdagi bolalar - mintaqa va mamlakatlar bo'yicha == Ushbu bo'lim bugungi kunda bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanishni o'z ichiga oladi. === Afrika === 2003-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotining Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi maʼlumotlariga koʻra, butun dunyo boʻylab davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarda qatnashgan bolalarning yarmidan koʻpi Afrikada boʻlgan. 2004-yilda Child Soldiers International tashkiloti maʼlumotlariga koʻra, qitʼada 100 000 bolalar davlat va nodavlat qurolli kuchlarda foydalanilgan va 2008-yildagi hisob-kitoblarga koʻra, jami 120 000 bola yoki harbiy harakatlarda qatnashgan. Afrikaning aksariyat mamlakatlari ratifikatsiya qilgan Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Afrika Xartiyasi (1990-yil) 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni barcha turdagi harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlaydi. Ushbu qabul qilingan xartiyaga qaramay, BMT maʼlumotlariga koʻra, 2016-yilda Afrikaning yetti davlatida (Markaziy Afrika Respublikasi, Nigeriya, Kongo Demokratik Respublikasi, Somali, Mali, Janubiy Sudan, Sudan) bolalar qurolli guruhlar va uchtasida (Sudan, Somali va Janubiy Sudan) davlat qurolli kuchlari tomonidan foydalanilgan. Afrikada joylashgan harbiy tashkilotlardagi bolalar sonini kamaytirish boʻyicha xalqaro saʼy-harakatlar 1997-yilda ishlab chiqilgan Keyptaun tamoyillaridan keyin boshlandi. Prinsiplar Afrika hukumatlariga oʻsha paytda muzokaralar olib borilayotgan OPAC majburiyatlarini bajarishni va harbiy xizmatga yollash uchun minimal yoshni 15 dan 18 ga oshirishni taklif qildi. Prinsiplar, shuningdek, bola askarga 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni „har qanday turdagi muntazam yoki tartibsiz qurolli kuchlar yoki guruhning har qanday maqomdagi bir qismi boʻlgan … shu jumladan jinsiy maqsadlar uchun yollangan qizlarni ham qamrab oladi“ . . ." . 2007-yilda Parijda boʻlib oʻtgan „Urushdan ozod bolalar“ konferensiyasi Parij tamoyillarini ishlab chiqdi, ular Keyptaun tamoyillarini takomillashtirish va yangilash, ularni global miqyosda qoʻllash va hozirgi bolalar askarlarini qayta integratsiya qilishning amaliy yondashuvini belgilab berdi. === Markaziy Afrika Respublikasi === Markaziy Afrika Respublikasida qurolli guruhlar tomonidan bolalardan foydalanish tarixdan keng tarqalgan. 2012 va 2015-yillar oraligʻida 10 000 ga yaqin bolalar milliy qurolli mojarolarda qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan. 2016-yil maʼlumotlariga koʻra bu haliyam davom etmoqda. Musulmon Séléka qurolli guruhlar koalitsiyasi va asosan nasroniylardan iborat Anti-balaka jangarilari bolalardan shu tarzda ayovsiz foydalangan. Baʼzilarining yoshi sakkizda . 2015-yil may oyida boʻlib oʻtgan Forum de Bangui (hukumat, parlament, qurolli guruhlar, fuqarolik jamiyati va diniy yetakchilar yig‘ilishi)da bir qator qurolli guruhlar minglab bolalarni demobilizatsiya qilish togʻrisida kelishib oldilar. 2016-yilda Markaziy Afrika Respublikasiga barqarorlik oʻlchovi qaytdi va BMT maʼlumotlariga koʻra, 2691 oʻgʻil va 1206 qiz qurolli guruhlardan rasman ajratildi. Shunga qaramay, bolalarni harbiy maqsadlarda ishga olish va ulardan foydalanish oʻsha yil davomida taxminan yana 50 foizga koʻtarildi, bu raqamlar asosan Lord qarshilik armiyasiga tegishli. === Kongo Demokratik Respublikasi === Minglab bolalar Kongo Demokratik Respublikasi (DRC) armiyasida va turli isyonchi qurolli kuchlarda xizmat qiladi. Maʼlumotlarga koʻra, Ikkinchi Kongo urushi avjida 30 000 dan ortiq bolalar mojaroning turli tomonlari bilan jang qilgan. „Kony 2012“ filmida Rabbiyning qarshilik armiyasi bu bolalarni yollagani daʼvo qilingan. Hozirgi vaqtda Kongo Demokratik Respublikasi dunyodagi eng yuqori askar bolalardan biriga ega mamlakat. Xalqaro sud urush davridagi bu amaliyotlar boʻyicha hukm chiqardi. Thomas Lubanga Dyilo, KDRdagi harbiy qoʻmondonlardan biri, 2002 va 2003-yillar oraligʻida bolalar askarlarini yollashdagi roli uchun 14 yillik qamoq jazosiga hukm qilindi. Lubanga Kongo vatanparvarlari ittifoqiga va uning qurolli qanoti Kongoni ozod qilish uchun vatanparvarlik kuchlariga rahbarlik qilgan. Bolalar Ituridagi qurolli toʻqnashuvda jang qilishga majbur boʻlishdi. === Somali === 2004-yilda Child Soldiers International tomonidan eʼlon qilingan hisobotda 1991-yildan beri 200 000 nafar bola oʻz irodasiga zid ravishda mamlakat qurolli kuch tarkiblariga jalb qilingani taxmin qilingan. 2017-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Antoniu Guterrish BMT hisobotiga izoh berib, mamlakatdagi „Ash-Shabob“ aʼzolarining 50 foizdan ortigʻini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil qiladi, baʼzi paytlari esa toʻqqiz yoshga toʻlmagani ham jangga joʻnatiladi degan edi. Hisobotda 2010-yilning 1-aprelidan 2016-yilning 31-iyuliga qadar Somalida 6163 nafar bola yollangani, ulardan 230 nafari qizlar ekanligi tasdiqlandi. „Ash-Shabob“ bu yollashning yetmish foizini tashkil qilgan. Somali milliy armiyasi ham bolalarni askarlikka yollash boʻyicha yuqori oʻrinlarda turadi. === Sudan === 2004-yilda 17 000 ga yaqin bolalar davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan. O‘sha paytdagi asosiy qurolli muxolifat guruhi — Sudan Xalq ozodlik armiyasi (SPLA) tarkibida 5000 ga yaqin bola bor edi. Baʼzi sobiq bolalar askarlik paytida sodir etgan jinoyatlari uchun oʻlimga hukm qilingan. 2006-yilda bolalar Chaddagi qochqinlar lagerlaridan ham jalb qilingan va minglab bolalar Darfurdagi mojaroga tortilgan. 2005-yilda hukumat OPAC shartnomasini ratifikatsiya qildi va 2008-yilga kelib mamlakatda bolalardan harbiy maqsadda foydalanish kamaydi, ammo davlat qurolli kuchlari ham, SPLA ham ularni yollash va ishlatishda davom etgan. Bolalardan foydalanish kamayishda davom etdi, biroq 2017-yilda BMT hukumat kuchlarida hanuz12 yoshli bolalar borligi toʻgʻrisida xabarlar oldi. === Uganda === „Ugandadagi LRA armiyasida asosan askar sifatida oʻqitilgan. Ugandadagi barcha boshqa yoki oldingi isyonchi guruhlardan farqli oʻlaroq, LRA bolalarni (yaxshisi oʻn ikki yoshdan oʻn toʻrt yoshgacha) zoʻravonlik bilan oʻgʻirlash yoki qul qilishni oʻzining asosiy usuliga aylantirgan va oʻz faoliyatini tinch aholiga hujum qilishga qaratgan“. === Zimbabve === 2003-yilda Guardian gazetasi Zimbabveda davlat tomonidan homiylik qilinadigan yoshlar qurolli kuchlari Milliy Yoshlar Xizmati tomonidan inson huquqlarining koʻplab buzilishi haqida xabar berdi. Dastlab vatanparvar yoshlar tashkiloti sifatida tashkil etilgan bu tashkilot 10 yoshdan 30 yoshgacha boʻlgan yoshlardan iborat harbiylashtirilgan guruhga aylandi va mamlakatdagi norozilikni bostirish uchun foydalanildi. Tashkilot nihoyat 2018-yilning yanvarida taqiqlangan. == Amerika == === Boliviya === 2001-yilda Boliviya hukumati 14 yoshgacha boʻlgan bolalar yollash boʻyicha tekshiruvlar paytida qurolli kuchlarga majburan chaqirilgan boʻlishi mumkinligini tan oldi. Boliviya armiyasining 40 % ga yaqinini 18 yoshdan kichiklar, yarmini esa 16 yoshdan kichiklar tashkil qiladi. 2018-yil holatiga koʻra , Boliviya bolalarni 17 yoshdan boshlab kattalar harbiy xizmatga chaqirishni boshlashga taklif qiladi. === Braziliya === Braziliyada Komando Vermelho kabi mahalliy uyushgan jinoiy guruhlar bolalarni giyohvand moddalarni tayyorlash va qotillik qilish uchun yollashadi, lekin politsiya va boshqa raqib guruhlar ularga qarshi kurashadilar. Shuningdek, braziliyalik militsionerlar bolalarni Komando Vermelyoga qarshi kurashga jalb qilganlar. === Kanada === Kanadada odamlar 16 yoshidan boshlab ota-ona ruxsati bilan Kanada kuchlarining zaxira qismiga, biroz ulgʻaygach, 17 yoshida ota-ona ruxsati bilan oddiy tarkibga qoʻshilishlari mumkin. Lekin ular 18 yoshga toʻlgunga qadar xizmat safariga koʻngilli boʻlishlari mumkin emas. === Kolumbiya === Kolumbiyadagi qurolli mojaroda, 1960-yillarning oʻrtalaridan hozirgi kungacha, qatnashgan jangchilarning toʻrtdan bir qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan va hozir ham shunday. 2004-yilda Kolumbiya bolalar askarlaridan foydalanish boʻyicha dunyoda toʻrtinchi oʻrinni egalladi. Hozirda mamlakatda qurolli guruhlarda 11-14 ming bola bor. Hukumat bilan muzokaralar chogʻida qurolli guruhlar voyaga yetmaganlarni savdolashish vositasi sifatida yollashni toʻxtatishni taklif qilishdi, ammo ularni qoniqtirmadi. Bjørkhaugning taʼkidlashicha, aksariyat bolalar askarlikka ixtiyoriy ishtirok etish va majburlashning kombinatsiyasi orqali yollangan. 1998-yilda Human Rights Watch matbuot bayonotida baʼzi partizan boʻlinmalarining 30 foizi bolalardan iborat boʻlgan . Xuddi shu press-relizda hukumat bilan bogʻliq boʻlgan harbiylashtirilgan boʻlinmalarning baʼzilari 50 foizgacha bolalardan iborat ekanligi, jumladan, sakkiz yoshli baʼzilari ham borligi taxmin qilingan. 2005-yilda Kolumbiyada 11 000 ga yaqin bola chap yoki oʻng qanot harbiy kuchlari safida xizmat qilgan. „Kolumbiyadagi bolalar jangchilarining taxminan 80 foizi ikki chap qanot partizan guruhlaridan biriga, FARC yoki ELNga tegishli. Qolgan jangchilar harbiylashtirilgan saflarda, asosan AUCda xizmat qilishadi“. P.W. Singerning soʻzlariga koʻra, FARC tomonidan 1998-yilda Guatape GESiga hujumda sakkiz yoshli jangarilar ishtirok etgan va 2001-yilda FARC oʻquv videosida 11 yoshli oʻgʻil bolalar raketalar bilan ishlayotgani tasvirlangan. Guruh shuningdek, Venesuela, Panama va Ekvadordan kelgan bolalarni ham qabul qiladi. Kolumbiya hukumati xavfsizlik kuchlari bolalarni rasman ishga qabul qilmaydi, chunki majburiy va ixtiyoriy yollash uchun qonuniy yosh 18 deb belgilangan. Shu bilan birga, talabalar harbiy oʻrta maktablarda kursant sifatida roʻyxatdan oʻtishlari va mos ravishda 16 yoki 17 yoshlilar havo kuchlari yoki milliy armiya tayyorlash dasturlariga kirishlari mumkin. Bundan tashqari, qoʻlga olingan dushman bolalari Kolumbiya harbiylari tomonidan razvedka maʼlumotlarini yigʻish uchun ishlatilgan. 2016-2017-yillarda FARC partizan guruhlariga qarshi demobilizatsiya harakatlari mojarosiga barham berib, zo‘ravonlikka jalb qilingan bolalar sonini cheklab qo‘yishiga umid qildi. Biroq, boshqa qurolli guruhlar hali demobilizatsiya qilinmagan va mojaro hozirgacha toʻliq hal etilmagan. === Kuba === Kubada o‘g‘il bolalar va qizlar uchun majburiy harbiy xizmat yoshi 17 yoshni tashkil etadi. Erkak o‘smirlarga hududiy qo‘shinlar qurolli kuchsi safiga majburiy xizmat muddatidan oldin ruxsat etilgan. === Gaiti === Gaitida siyosiy zoʻravonlik bilan shugʻullanuvchi turli erkin tashkil etilgan qurolli guruhlarda qatnashayotgan bolalar soni nomaʼlum. === Meksika === Meksikada bolalar Meksikadagi narkotiklar urushida Fors koʻrfazi karteli kabi jinoiy tashkilotlar tomonidan hukumat va boshqa raqib kartellarga qarshi kurashish uchun foydalaniladi. Ammo bularning soni maʼlum emas. Shuningdek, Grupos de autodefensa comunitaria (Avtomatik himoya guruhi) oʻz qishloqlarini mahalliy jinoiy guruhlarning zoʻravonligidan himoya qilish uchun baʼzi vaqtda bolalarni yollaydi, askar bolalarini jalb qiladigan oʻzini-oʻzi himoya qilish guruhlaridan biri bu Coordinadora Regional de Autoridades Comunitarias-Pueblos Fundadores (CRAC-PF) boʻlib, u Los Ardillos, Beltran Leyva kartelidan ajralib chiqqan jinoiy guruh bilan qarama-qarshilikda. CRAC-PF va Los Ardillos oʻrtasidagi janglar 53 kishining oʻlimiga sabab boʻlgan. === Qo'shma Shtatlar === Qoʻshma Shtatlarda 17 yoshli oʻsmirlar ota-onalarning yozma roziligi bilan qurolli kuchlarga qoʻshilishlari mumkin. 2015-yil holatiga koʻra har yili 16 000 ga yaqin 17 yoshli yigitlar harbiy xizmatga chaqiriladi. AQSH armiyasi maktablar bilan ishga yollashga boʻlgan taʼminlashni yondashuvning „tayanch toshi“ deb taʼriflaydi . Bolalar huquqlarini himoya qilish tashkilotlari AQSh qurolli kuchlari xodimlarini bolalarga tayanishini tanqid qildi. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShga harbiy xizmatga kirishning minimal yoshini 18 yoshga koʻtarishni tavsiya qildi. 1990-yillarda OPAC shartnomasi boʻyicha muzokaralarda AQSh Buyuk Britaniyaga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 dan oshmasligiga keskin qarshi chiqdi. Natijada shartnomada eng kam 16 yosh belgilangan . AQSh shartnomani 2002-yilda ratifikatsiya qilgan (lekin 2018-yil holatiga koʻra AQSh Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyani ratifikatsiya qilish amalga oshmadi). OPACga koʻra, AQSh harbiy xizmatchilariga odatda 18 yoshga toʻlgunga qadar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishni taqiqlaydi. Shunga qaramay, ular „oldinga joylashtirish“ huquqiga ega, yaʼni ular qoʻllab-quvvatlash vazifalarini bajarish uchun jangovar zonaga joylashtirilishlari mumkin. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShni ushbu siyosatni oʻzgartirishga va voyaga yetmaganlarning jangovar hududda oldindagi harakat qilish zonasiga joylashtirilmasligini taʼminlashga chaqirdi. 2003 va 2004-yillarda 60 ga yaqin voyaga yetmagan o‘smirlar xodimlarning xatoligi tufayli Afgʻoniston va Iroqqa yuborilgan. Keyinchalik Mudofaa vazirligi „vaziyatlar zudlik bilan toʻgʻirlangani va takrorlanishining oldini olish uchun choralar koʻrilgani“ni aytdi. 2008-yilda prezident Jorj Bush „Oʻsmir bolalarni askarlikdan himoya qilish toʻgʻrisida“gi qonunni imzoladi . Qonun bolalarni askarlikka yollagan harbiy kuchlarni jinoiy javobgarlikka tortadi. Shuningdek, bolalar harbiy maqsadlarda foydalaniladigan mamlakatlarga qurol sotishni taqiqlaydi. Qonunda askar bolalar taʼrifi „hukumat qurolli kuchlari tarkibida jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etgan 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxs“ ni oʻz ichiga oladi. Hujjatdan voz kechish Obama va Trump maʼmuriyati tomonidan chiqarilgan. == Yaqin Sharq == === Bahrayn === Bahraynda harbiy kursantlar, NCO stajyorlari va texnik xodimlar 15 yoshdan boshlab Bahrayn Mudofaa Kuchlari safiga kirishlari mumkin. === Eron === Eronning amaldagi qonunchiligi 16 yoshdan kichiklarni ishga olishni rasman taqiqlaydi. Eron-Iroq urushi paytida oʻgʻil bolalar Basij armiyasiga chaqirilgan, u yerda Eron hukumati tanqidchilarining fikriga koʻra, ular „jonli qalqonlar toʻlqini sifatida frontga yuborilgan“. Boshqa manbalar eronlik qurbonlarning umumiy sonini 200,000-600,000 oraligʻida deb hisoblashgan. Bir manbaga koʻra, Eron-Iroq urushida qurbon boʻlganlarning 3 foizi 14 yoshgacha boʻlgan yosh askarlar boʻlgan. Eronlik oʻgʻiil bolalar maktabni tashlab, ota-onalari Eron-Iroq urushida qatnashganlar. Iroq zobitlarining taʼkidlashicha, ular baʼzida sakkiz yoshli eronlik askar bolalarni qoʻlga olishgan. 2018-yil holatiga koʻra Eron hukumati Suriya fuqarolar urushida Asad hukumatiga sodiq kuchlar tomonida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni yollab kelmoqda. === Falastin === 2004-yilda Xalqaro bolalarni himoya qilish tashkilotining Falastin boʻlimi uchun chop etilgan Jihod Shomalyning "Bosib olingan Falastin hududlarida bolalardan foydalanish " nomli hisobotida, bir qator bolalar shahidlikni oʻzlariga gʻurur deb bilishlarini taʼkidlab, hisobotni yakunlaydi. Oʻzlarining umidsiz ahvoli uchun javobgarlikni oʻz zimmalariga olishlari va Falastin harbiylashtirilgan guruhlari tomonidan qurolli hujumlar uyushtirish uchun yollanganliklariga oʻzlari sababchi ekanliklarini aytadi. Shu bilan birga, Shomaly mamlakatlarda tizimli ishga joylashish yo‘qligini, guruhlar va Falastin hamjamiyatining yuqori martabali vakillari siyosiy strategiya sifatida bolalarni yollashga qarshi ekanini taʼkidlaydi. Shomalyning fikricha, Falastin siyosiy rahbariyati bolalarni urushga tortishni toʻxtatish uchun koʻproq ish qilishi mumkin, bu esa rahbariyatdan bolalarni oʻqitish togʻrisida va yollashni taqiqlovchi memorandumni imzolashni talab qiladi. Gʻazo sektorida hukmronlikka intilayotgan Falastin tashkiloti Hamas, Isroil mudofaa kuchlariga qarshi zoʻravonlikni qoʻzgʻatish uchun munozarali mafkuralarni askar bolalarga singdirgani maʼlum. Jorjtaun universiteti professori William OʻBrien falastinlik bolalarning Birinchi Intifadadagi faol ishtiroki haqida shunday yozadi: „Aftidan, intifada qo‘shinlarining katta qismi yoshlar, jumladan, boshlang‘ich maktab o‘quvchilari ham bor. Ular tosh, molotov kokteyli va boshqa zo‘ravonlik turlari bilan shug‘ullanadilar“. Arab jurnalisti Huda Al-Hussein 2000-yil 27-oktabr kuni Londondagi arab gazetasiga quyidagilarni yozdi: 2002-yilda askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) „bolalarning jangovar harakatlarda qatnashayotgani haqida xabarlar mavjud boʻlsa-da, qurolli guruhlar tomonidan tizimli ravishda yollanganligi haqida hech qanday dalil yoʻq“, dedi. Biroq, 2004-yilda tashkilot 2000-yil oktabridan 2004- yil martigacha falastinlik voyaga yetmaganlar ishtirokida kamida toʻqqizta hujjatlashtirilgan xudkushlik hujumi sodir boʻlganligini xabar qildi: 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida Hamas va Islom Jihodi oʻzining Eron boʻlimida „harbiy hujumlarda va mashgʻulotlarda bolalardan foydalangani“ uchun alohida taʼkidlangan. 2005-yil 23-mayda Amnesty International Falastin qurolli guruhlarini bolalardan qurolli faoliyatda foydalanishni zudlik bilan toʻxtatishga chaqirdi: „Falastin qurolli guruhlari hech qanday sharoitda qurolli hujumlar uyushtirish, qurol yoki boshqa materiallarni tashish uchun bolalardan foydalanmasligi kerak…“. === Turkiya (PKK) === Kurd-turk mojarosi paytida Kurdiston Ishchilar partiyasi (PKK) faol ravishda bolalarni yollab, oʻgʻirlab ketgan. Tashkilot Turkiya xavfsizlik kuchlari tomonidan 2000 dan ortiq bolani o‘g‘irlaganlikda ayblangan. Human Rights Watch (HRW), Birlashgan Millatlar Tashkiloti (BMT) va Xalqaro Amnistiya tashkilotining mustaqil hisobotlari 90-yillardan beri tashkilot va uning qurolli guruhlari tomonidan askarb olalar i yollash va ulardan foydalanishni tasdiqladi. 2001-yilda tashkilot tomonidan bolalarni yollash tizimli ravishda amalga oshirilgani haqida xabarlar paydo boʻldi. Tashkilotning asosan bolalarni yollash uchun tuzilgan Tabura Zaroken Sehit Agit deb nomlangan bataloni haqida bir qancha xabarlar eʼlon qilingan. Shuningdek , Kurdiston vatanparvarlar ittifoqi bolalarni o‘z safiga jalb qilgani aniqlangan. Turkiya xavfsizlik kuchlari maʼlumotlariga koʻra,Kurdiston Ishchilar partiyasi 12 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan 983 nafardan ortiq bolani oʻgʻirlab ketgan. 400 dan ortiq bola tashkilotdan qochib, xavfsizlik kuchlariga taslim bo‘lishgan. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bolalar Jamgʻarmasining 2010-yilda chop etilgan hisobotida Kurdiston Ishchilar partiyasi tomonidan bolalarni yollash juda xavfli ekani koʻrsatib oʻtilgan. 2016-yilda Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasini Iroqning Shingal mintaqasida va qoʻshni davlatlarda askar bolalar yollash orqali urush jinoyatlari sodir etganlikda ayblagan. Suriyadagi fuqarolar urushi davomida ko‘plab ommaviy axborot vositalari, jumladan Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasiga aloqador YPG tashkiloti askar bolalarni yollab, joylashtirganini tasdiqladi. Guruhning xalqaro huquqni buzgan bolalardan foydalanishni toʻxtatish haqidagi daʼvosiga qaramay, guruh bolalarni yollash va ulardan foydalanishni davom ettirdi. === Livan === Livandagi fuqarolar urushida turli tomonlar askar bolalardan foydalangan. 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida aytilishicha, Hizbulloh bolalarni harbiy xizmatga oʻrgatgan. 2017-yilda BMT mamlakatda islomiy jangarilar deb gumon qilingan qurolli guruhlar bolalarni o‘z safiga jalb qilayotgani haqida xabar berdi. === Suriya === Suriyada davom etayotgan fuqarolar urushi paytida bolalar Bashar Asadga qarshi boʻlgan guruhlarga qoʻshilishdi. 2012-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotiga isyonchilar askar bolalardan foydalangani haqidagi daʼvolar kelib tushgan, biroq ular buni tasdiqlay olishmagan. 2014-yil iyun oyida Birlashgan Millatlar Tashkiloti hisobotida aytilishicha, muxolifat bolalarni harbiy va yordamchi rollarga jalb qilgan. Yana aytilishicha, bunday qilish siyosati yoʻqdek tuyulgan boʻlsa-da, yoshni tekshirish tartiblari boʻlmagan. 2014-yilda Human Rights Watch tashkilotining xabar berishicha, isyonchi guruhlar bolalardan jang maydonlarida yaradorlarni davolash, o‘q-dorilar va boshqa yuklarni olib o‘tishdan tortib, janglar avj olgan paytda frontga, snayperchilar rolini bajarishga qadar yordam va jangovar rollarda foydalanmoqda. Turkiya hukumati oʻzaro bogʻlangan SETA tadqiqot markazi Suriya milliy armiyasining tarkibini aks ettiruvchi hisobotini askar bolalar qoʻllanilganini fosh qilgani sababli qaytarib oldi. Suriya milliy armiyasi hozirda Turkiya tomonidan moliyalashtiriladi, u 2000-yil 8-sentabrda bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishi toʻgʻrisidagi Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokolni imzolagan. Al-Monitor’ning manbalarga tayanib xabar berishicha, Turkiya Liviyaga Suriya milliy armiyasidagi bolalar askarlarini joylashtirgani maʼlum qilingan. 2021-yil iyul oyida Amerika Qoʻshma Shtatlari Turkiyani Suriya va Liviyada askar bolalardan foydalanishga aloqador davlatlar roʻyxatiga qoʻshdi. 2021-yilgi Inson huquqlari amaliyoti boʻyicha mamlakat hisobotida Suriyadagi Turkiya tomonidan qoʻllab-quvvatlanadigan kuchlardan bolalar askar sifatida yollangani haqida soʻz bordi. Kurd kuchlari ham bu taktikani qoʻllashda ayblangan. 2015-yilda Human Rights Watch tashkiloti kurd qurolli kuch rahbarlari Jeneva chaqiruvi bilan majburiyat shartnomasini imzolagani va 2014-yilning iyulidan beri 59 nafar bola, ulardan 10 nafari 15 yoshdan kichik boʻlganini daʼvo qilgan edi. Prezident Asad 2013-yilda askar bolalardan (18 yoshgacha bo‘lgan har qanday shaxs) foydalanishni taqiqlovchi qonunni qabul qildi, bu qonunni buzganlik uchun aybdorlar 10 yildan 20 yilgacha „jazoviy mehnat“ bilan jazolanishini eʼlon qildi. Hukumat kuchlariga nisbatan qonun amalda qo‘llaniladimi yoki yo‘qmi, tasdiqlanmagan va isyonchi kuchlarga qarshi Suriya hukumati safida jang qilish uchun bolalar yollangani haqida da‘volar bor. Eron hukumati Suriyada fuqarolar urushi davrida Asadga sodiq hukumat kuchlari tarafida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni jalb qilgan. === Yaman === Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili Radhika Kuomarasvami 2010-yil yanvar oyida Yamandagi qabilalar oʻrtasidagi janglarda „koʻp sonli“ oʻsmir oʻgʻil bolalar jang qilishgani haqida xabar berdi. Nodavlat notijorat tashkilot faoli Abdul-Rahmon al-Marwanining hisob-kitoblariga ko‘ra, Yamanda har yili qabilalar o‘rtasidagi janglarda 500-600 ga yaqin bola halok bo‘ladi yoki yaralanadi. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudan (ayniqsa Darfur) va Yamandan askar bolalar yollagan. Britaniya SAS maxsus kuchlari Yamanda askar bolalarni tayyorlash bilan shug‘ullangani aytiladi. Xabar qilinishicha, Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya safida jang qilayotgan askarlarning kamida 40 foizi bolalardir. Saudiya Arabistoni hutiylarga qarshi Saudiya chegarasini qoʻriqlash uchun yamanlik bolalarni askar sifatida yollaydi. 2019-yil iyun oyida AQSh Davlat kotibi Mike Pompeo Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya Yamandagi fuqarolar urushida bolalardan foydalanayotgani haqidagi ekspert xulosalarini rad etib, AQShning bolalar askarlikka yollovchi davlatlar ro‘yxatiga kiritilishiga to‘sqinlik qildi. == Osiyo == 2004-yilda oʻsmirlarning harbiy xizmatidan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) Osiyoda minglab bolalar Afgʻoniston, Myanma (Birma) , Nepal Indoneziya, Filippin, Laos va Shri-Lankadagi faol mojarolar va oʻt ochishni toʻxtatish holatlariga kelishilganda ham jangovar kuchlarga jalb qilingani haqida xabar berdi. Hukumatning mojaro zonalariga kirishni rad etishi ishtirok etgan raqamlarni hujjatlashtirishni imkonsiz qildi. 2004-yilda Myanma (Birma) hukumat qurolli kuchlari 12 yoshdan 16 yoshgacha boʻlgan bolalarni majburan yollagan va ishlatgan yagona davlat sifatida mintaqa tarixiga kirdi. Xudoning armiyasi partizan guruhini birgalikda boshqargan egizak aka-uka Jonni va Lyuter Xtolar 1997-yilda guruhni boshqara boshlaganlarida taxminan oʻn yoshda boʻlishgan. === Afg'oniston === Afgʻonistonda oʻttiz yillik fuqarolar urushi davrida qurolli kuchlar minglab askar bolalarni yollagan. Koʻpchilik hali ham Tolibonga qarshi kurashmoqda. Islom diniy maktablari yoki madrasalaridan taʼlim olganlarning baʼzilari xudkush terrorchi va qurolli hujumchilar sifatida foydalaniladi. Kamuflyaj kiyimida va shahidlik shiorlari bilan yurgan o‘g‘il bolalarning targ‘ibot videosi 2009-yilda Afg‘oniston Tolibon rahbariyati tomonidan eʼlon qilingan. Bu videoga amerikalik askarni oʻldirgan 14 yoshli Tolibon jangchisiga tasanno ham kiritilgan. === Birma/Myanma === Davlat Tinchlik va Taraqqiyot Kengashining taʼkidlashicha, Birmaning barcha askarlari koʻngilli hisoblanadi va qabul qilinganlarning hammasi 18 yoshdan katta. Human Rights Watch tashkiloti maʼlumotiga koʻra, Birma/Myanma milliy armiyasi Tatmadavda 70 000 ga yaqin oʻgʻil bolalar xizmat qilmoqda, 11 yoshgacha boʻlgan bolalar esa koʻchadan majburan olib kelinib guruhlarga qoʻshilmoqda. Guruhning xabar berishicha, dezertirlar uch yildan besh yilgacha qamoq jazosiga yoki hatto qatl etishga ham hukm qilinishi mumkin. Guruh shuningdek, taxminan 5,000-7,000 bolalar turli xil qurolli etnik muxolifat guruhlarida, xususan, Birlashgan Wa Davlat Armiyasida xizmat qilishini taʼkidladi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun 2009-yil iyun oyida hisobot eʼlon qildi, unda isyonchilar va hukumat tomonidan mamlakatda bolalarga nisbatan „jiddiy qonunbuzarliklar“ qayd etilgan. Maʼmuriyat 4-avgust kunidan boshlab keyingi oydan ular Birma/Myanmaga koʻproq oʻrganish uchun guruh yuborishlarini eʼlon qilishdi. === Shri-Lanka === Shri-Lankada bolalarning jangarilar tomonidan foydalanilishi 1983-yilda Shri-Lankadagi fuqarolar urushi boshlanganidan beri xalqaro miqyosda tan olingan muammo boʻlib kelgan. 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni asosiy yollovchilar Tamil Eelam isyonchi ozodlik yoʻlbarslari hisoblanadi. === Nepal === Nepal Kommunistik partiyasi kuchlarida taxminan 6000-9000 bola xizmat qiladi. 2010-yildan boshlab CPNning askar bolalari demobilizatsiya qilindi. === Filippin === Filippinda hukumatga qarshi kurashayotgan islomiy va kommunistik qurolli guruhlar muntazam ravishda yollangan bolalarga tayanib kurash olib boradi. 2001-yilda Human Rights Watch tashkiloti Moro Islom ozodlik fronti (MILF)dagi 10 000 askarning taxminan 13 foizini bolalar tashkil etgani va hukumatga aloqador ayrim harbiylashtirilgan kuchlar ham bolalardan foydalanayotgani haqida xabar bergan. 2016-yilda MILF 1869 nafar bolani guruhni tark etishiga ruxsat berdi va boshqa bolalarni guruhga qabul qilmaslik majburiyatini oldi. Biroq oʻsha yili BMT Filippindagi boshqa qurolli guruhlar asosan 13 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan bolalarni yollashda davom etayotgani haqida xabarlar yana davom etrdi. == Yevropa == Child Soldiers International maʼlumotlariga koʻra, Yevropada faqat 18 yoshdan kattalarni yollash tendensiyasi mavjud, aksariyat mamlakatlar ham faqat kattalarni yollashga ruxsat beradi, 2016-yilgi maʼlumotlarga koʻra qanday qurolli guruhlar bolalardan foydalanayotgani maʼlum emas edi. 2018-yil holatiga koʻra esa bir davlat, Buyuk Britaniya 16 yoshdan bolalarni, beshtasi esa 17 yoshdan (Avstriya, Kipr, Fransiya, Germaniya va Gollandiya) harbiy xizmatga jalb qilgan. Ulardan, Buyuk Britaniya eng koʻp bolalarni ishga oladi. 2016-yilda Britaniya armiyasiga yangi chaqirilganlarning taxminan chorak qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan. Barcha Yevropa davlatlari bolalarni qurolli mojarolarga jalb etish toʻgʻrisidagi ixtiyoriy protokolni ratifikatsiya qilgan, shuning uchun chaqiruv bolalar odatda balogʻatga yetgunlaricha harbiy harakatlarda foydalanilmaydi. Bolalar 1990-yillarda Birinchi Chechen urushida jangchilar sifatida ishlatilgan. === Avstriya === Avstriya bolalarni ota-onalari roziligi bilan bir yil erta, 17 yoshdan boshlab harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Kipr === Kipr bolalarni ota-onalari roziligi bilan ikki yil erta, 16 yoshdan boshlab majburiy harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Fransiya === Fransiya harbiy xizmatchilarni 17 yoshdan, harbiy texnik maktab oʻquvchilarini 16 yoshdan boshlab qabul qiladi. Qurolli kuchlarning 3 % ni 18 yoshgacha boʻlgan yoshlar tashkil etadi. === Germaniya === Germaniya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2015-yilda qurolli kuchlarning 6 foizini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil etgan. === Niderlandiya === Niderlandiya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2014-yilda uning qurolli kuchlarining 5 % 18 yoshgacha boʻlganlar boʻlgan. === Ukraina === 2014-yilda Ukraina sharqidagi qurolli mojaro paytida Donbasdagi tinchlik uchun adolat guruhi bolalarni qurolli tuzilmalarga jalb qilishning 41 ta holatini tasdiqlagan. Ulardan 37 tasi Ukraina nazorati ostida boʻlmagan hududdan, 4 tasi esa Ukraina nazorat hududidagi qurolli tuzilmalarda bolalarning ishtiroki bilan bogʻliq. Tasdiqlash imkoni boʻlmagan bolalarni ishga yollash haqida yana 31 ta murojaat boʻlgan. Ukraina tomonidan nazorat qilinmagan hududda tekshirilgan 37 ta ishning 33 tasi oʻgʻil bolalar va 4 tasi qiz bolalar; 57 % 16-17 yoshda, 35 % 15 yoshgacha boʻlgan va 8 % hollarda yoshni aniqlash mumkin boʻlmagan. === Buyuk Britaniya === Britaniya qurolli kuchlari 16 yoshdan boshlab xodimlarni jalb qilib, 15 yoshu 7 oylik bolalardan arizalarni qabul qilishni boshlaydi. Roʻyxatga olishdan oldin ota-onaning roziligi talab qilinadi. 2022-yil holatiga koʻra, Britaniya qurolli kuchlari tarkibiga kirganlarning 23 foizi 18 yoshdan kichiklar edi. Aksariyat bolalar armiyaga jalb qilingan, bu erda 2021-2022 yillarda askarlarning 30 foizi 18 yoshgacha boʻlganlar edi; koʻproq yangi askarlar boshqa yoshdagilarga qaraganda 16 yoshda edi. 16 yoshdan 17,5 yoshgacha boʻlgan armiyaga chaqirilganlar dastlab yosh guruhiga bagʻishlangan harbiy oʻquv markazida Army Foundation kollejida oʻqitiladi. 2021-yil holatiga koʻra, markaz Ofsted taʼlim inspektsiyasi tomonidan farovonlik boʻyicha „aʼlo“ deb baholangan, markazda suiisteʼmollik haqida koʻplab daʼvolar, baʼzilari isbotlangan, armiya rekordida. 2021-yilda markazda 22 nafar qizga nisbatan jinsiy huquqbuzarliklar bo‘yicha to‘qqizta tergov ochildi; bir tergovda gumon qilingan jinoyatchilarning uchtasi xodimlar boʻlgan. Vahiylar 2022-yil iyul oyida Vice News hisobotining mavzusi boʻlgan. OPAC maʼlumotlariga koʻra, Buyuk Britaniya odatda harbiy harakatlarda qatnashish uchun bolalarni chaqirmaydi, ammo chaqirilganlarni istisno qilmaydi ham. Buyuk Britaniya 2003-yildan 2010-yilgacha Iroq va Afg‘onistonga 18 yoshdan kichik bo‘lgan 22 nafar xodimni beixtiyor yubordi. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita Buyuk Britaniyani bolalar hech qanday sharoitda harbiy harakatlarda qatnasha olmasligini taʼminlash uchun oʻz siyosatini oʻzgartirishga chaqirdi. 1990-yillarda OPAC boʻyicha muzokaralarda Buyuk Britaniya AQShga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 boʻlishiga qarshi chiqdi. Bolalar huquqlarini himoya qiluvchi idoralar Buyuk Britaniya o‘z qurolli kuchlarini kadrlar bilan taʼminlashda bolalarga tayanishda davom etayotganini tanqid qildi. == Okeaniya == === Avstraliya === Avstraliya mudofaa kuchlari oʻz saflariga 16 yoshdan boshlab ota-onalarning roziligi bilan harbiy xizmatga kirishga ruxsat beradi. 18 yoshgacha boʻlgan qoʻl ostidagi yoshlarni chet elga yuborish yoki toʻgʻridan-toʻgʻri jangovar harakatlarda foydalanish mumkin emas, ularni evakuatsiya qilishning iloji boʻlmagan ekstremal holatlar bu vaziyatdan mustasno. === Yangi Zelandiya === 2018-yilning aniqlangan maʼlumotlariga koʻra, Yangi Zelandiya mudofaa kuchlariga qoʻshilishning minimal yoshi 17 yosh deb belgilangan. == Bolalardan harbiy maqsadda foydalanishni tugatish harakati == Bolalardan harbiy maqsadda keng miqyosda foydalanishganiga tarix guvoh. Faqat soʻnggi oʻn yilliklarda bu amaliyot asosli tanqid va uni tugatish uchun birgalikda saʼy-harakatlarga duch keldi. Qisman koʻplab qurolli kuchlar oʻz saflarini toʻldirishda bolalarga tayanganligi va qisman nodavlat qurolli guruhlarning xatti-harakatlariga taʼsir qilish qiyinligi sababli bu jarayon biroz sekin kechdi. == Yaqin tarix == === 1970-1980-yillar === Bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirokini cheklash boʻyicha xalqaro harakatlar 1977-yilda qabul qilingan 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar bilan boshlandi (77.2-modda). Yangi Protokollar 15 yoshgacha boʻlgan bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqladi, ammo davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarga 15 yoshdan boshlab bolalarni yollash va ulardan urushda foydalanishga ruxsat berishda davom etaverdi. Nodavlat notijorat tashkilotlari (NNTlar) bolalarni ishga yollashni butunlay taqiqlash toʻgʻrisidagi yangi shartnoma tarafdori boʻlganida, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (CRC) boʻyicha muzokaralar chogʻida qoidalar yangilandi. Qurolli kuchlari 18 yoshdan kichik boʻlganlardan foydalanayotgan baʼzi davlatlar bunga qarshilik koʻrsatdilar, shuning uchun 1989-yildagi yakuniy shartnoma matni faqat mavjud huquqiy standartni aks ettirdi xolos: 15 yoshgacha boʻlgan bolalarning harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishini taqiqlash. === 1990-yillar === XX asrning oxirlari yaʼni 1990-yillarda nodavlat notijorat tashkilotlari askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish koalitsiyasini (hozirgi Xalqaro bolalar askarlari) tashkil etishdi va ular Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada koʻrgan kamchiliklarni toʻgʻrilash maqsadida hamdard hukumatlar bilan yangi shartnoma tuzish kampaniyasida ishlashdi. Olti yil davom etgan global muzokaralardan soʻng, shartnoma 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol (OPAC) sifatida qabul qilindi. Shartnoma bolalarni harbiy xizmatga chaqirishni taqiqlab qoʻyadi, harbiy xizmatchilar 16 yoshdan kichik boʻlmasligini taʼminlaydi va harbiy harakatlarda bolalardan foydalanishni rad etadi. Shartnoma, shuningdek, nodavlat qurolli guruhlarni 18 yoshga toʻlmagan oʻsmirlarni har qanday maqsadda yollashni ham taqiqlaydi. OPAC boʻyicha muzokara olib borayotgan koʻpchilik davlatlar bolalarni yollashni taqiqlashni qoʻllab-quvvatlagan boʻlsa-da, AQSh boshchiligidagi Buyuk Britaniya bilan ittifoqdosh boʻlgan baʼzi mamlakatlar bunga eʼtiroz bildirdi. Shunday qilib, shartnoma 16 yoki 17 yoshli bolalarni ishga olishni taqiqlamaydi, garchi u davlatlarga qonunda yuqoriroq standartlarni oʻrnatishga imkon beradi. === 2000-yildan - hozirgi kungacha === Bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol qabul qilingandan soʻng, global ratifikatsiya kampaniyasi tez sur’atlar bilan rivojlandi. 2018-yilning maʼlumotlariga koʻra, OPAC 167 ta davlat tomonidan ratifikatsiya qilingan. Kampaniya, shuningdek, koʻplab davlatlarni bolalarni umuman ishga olmaslikka undadi. 2001-yilda 83 mamlakat faqat kattalarni roʻyxatga olishga ruxsat berdi. 2016-yilga kelib bu koʻrsatkich 126 taga yetdi, bu qurolli kuchlari mavjud boʻlgan mamlakatlarning 71 foizini tashkil qiladi. Taxminan 60 ga yaqin nodavlat qurolli guruhlar bolalardan foydalanishni toʻxtatish yoki qisqartirish toʻgʻrisida bitimlar tuzdilar, bu koʻpincha BMT yoki Jeneva chaqiruvi nodavlat tashkiloti vositachiligida oʻtkazildi. Child Soldiers International bergan hisobotlarga koʻra, OPAC shartnomasining muvaffaqiyati davlat qurolli kuchlari tomonidan bolalarni yollashning bosqichma-bosqich pasayishi bilan birgalikda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalar sonining qisqarishiga olib keldi. 2018-yilda berilgan maʼlumotlarga koʻra, bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish keng tarqalganligicha qolmoqda. Xususan, Boko Haram va IShIDga oʻxshagani jangari islomiy tashkilotlar hamda ularga qarshi kurashayotgan qurolli guruhlar bolalardan keng foydalanishadi. Bundan tashqari, aholisi eng koʻp boʻlgan uchta davlat — Xitoy, Hindiston va Qoʻshma Shtatlar hali ham oʻz qurolli kuchlariga 16 yoki 17 yoshli bolalarni harbiy xizmatga olinishiga ruxsat berishadi, shuningdek, „Yettilik“ guruhining beshta davlati: Kanada, Fransiya, Germaniya, Buyuk Britaniya va Amerika Qoʻshma Shtatlari ham bundan mustasno emas. == Voqealar == Qizil qoʻllar kuni — Red Hand day (shuningdek, Xalqaro askar bolalardan foydalanishga qarshi kurash kuni deb ham ataladi). Har yili 12-fevralda oʻtkaziladigan xotirlash kuni boʻlib, jamoatchilik eʼtiborini urushlar va qurolli toʻqnashuvlarda bolalardan askar sifatida ishlatish amaliyotiga qaratadi. Ushbu sana bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokolning kuchga kirishini aks ettiradi. == Bolalikning militarizatsiyasiga qarshi kurash == Oʻz qurolli kuchlariga bolalarni yollashga ruxsat bermaydigan koʻplab davlatlar taʼlim tizimi, atrof-muhit, filmlar va video oʻyinlar kabi mashhur oʻyin-kulgilar orqali bolalarga harbiy hayotni koʻrsatgani uchun tanqid qilindi.. Baʼzi sharhlovchilarning taʼkidlashicha, bolalar uchun bu marketing manipulyatsiya va harbiylikka yollash jarayonining bir qismidir va shuning uchun bu axloqiy jihatdan baholanishi kerak. Ushbu tamoyil baʼzi guruhlarni harbiy tashkilotlar va yoshlar oʻrtasidagi munosabatlarni bolalar huquqlari va sogʻligʻi nuqtai nazaridan tartibga solish uchun kampaniyaga olib keldi. Bunga misol qilib „ Urushga qarshilik ko‘rsatuvchilar“ xalqaro tashkilotining " Yoshlarning == Askarlikka olingan bolalarni reabilitatsiya qilish va reintegratsiya qilish == Child Soldiers International reintegratsiyani quyidagicha taʼriflaydi: „Ilgari qurolli kuchlar-guruhlar bilan aloqador boʻlgan bolalar tinch hayotga qaytishlari va ularning oilalari va jamiyatlarida qimmatli rol oʻynashlari uchun qoʻllab-quvvatlanadigan jarayon“. Askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiyalashga qaratilgan dasturlar UNICEF homiyligidagilar kabi koʻpincha uchta komponentni taʼkidlaydi: oilani birlashtirish-jamoa tarmogʻi, psixologik yordam va taʼlim-iqtisodiy imkoniyat. Dasturlarni muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun bu harakatlar kamida 3 yildan 5 yilgacha boʻlgan davrni oʻz ichiga oladi. Umuman olganda, reintegratsiya harakatlari bolalarni xavfsiz muhitga qaytarishga, diniy va madaniy marosimlar orqali bolaning oilasi va jamiyati nomidan kechirimlilik tuygʻusini shakllantirishga va bolaning oʻz oilasi bilan birlashishini ragʻbatlantirishga qaratilgan.harbiylashuviga qarshi kurash" dasturi, AQShdagi „Bolalarni yollashni to‘xtating“ kampaniyasi va Buyuk Britaniyadagi „Maktablardan tashqarida harbiylar“ kampaniyasini keltirish mumkin. Xuddi shunday xavotirlar Germaniya va Isroilda ham bildirilgan. Agar bola urush jinoyatlarini sodir etgan boʻlsa, reintegratsiya harakatlari qiyinlashishi mumkin, chunki bunday hollarda jamiyatda stigma va norozilik kuchayadi. Bunday vaziyatlarda bolaning ehtiyojlari jamiyatda adolat tuygʻusi bilan mutanosib boʻlishi muhimdir. Bunday vaziyatlarni zudlik bilan hal qilish kerak, chunki shunday qilinmasa, koʻplab bolalar qayta roʻyxatga olish xavfiga duch kelishadi. Shuningdek, reintegratsiyaning ikkita sohasi alohida eʼtiborga olinishi kerak: askar ayollar va bolalar askarlari orasida giyohvand moddalarni isteʼmol qilish. Giyohvand moddalar taʼsiri ostida boʻlgan yoki jinsiy yoʻl bilan yuqadigan kasalliklarga duchor boʻlgan askar bolalar oʻzlarining ehtiyojlariga mos keladigan qoʻshimcha dasturlarni talab qiladilar. h8lox33jaf5pty02hwh6fkrtb3irvt9 2816451 2816437 2022-08-28T19:19:57Z ShHamrayev 72833 ma'lumot qo'shdim wikitext text/x-wiki {{tahrirlayapman|ShHamrayev}} Bolalar (Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada 18 yoshga toʻlmagan shaxs sifatida belgilangan) tarix davomida harbiy harakatlar va kampaniyalarda qatnashish uchun jalb qilingan<ref name="Wessells">{{cite journal|last1=Wessels|first1=Michael|title=Child Soldiers|journal=Bulletin of the Atomic Scientists|year=1997|volume=53|issue=4|page=32|doi=10.1080/00963402.1997.11456787|bibcode=1997BuAtS..53f..32W}}</ref>. Davlat qurolli kuchlari, nodavlat qurolli guruhlar va boshqa harbiy tashkilotlar tarkibidagi bola askarlar jangovar tayyorgarlikdan o‘tishi va jangovar mashg‘ulotlar uchun ishlatilishi, porterlar yoki xabarchilar kabi yordamchi rollarga tayinlanishi yoki tirik qalqon sifatida taktik ustunlik yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun ishlatilishi mumkin<ref name="Children at war">{{Cite news|url=http://www.historyextra.com/podcast/children-war|title=Children at war|work=History Extra|access-date=7 December 2017|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180112002342/http://www.historyextra.com/podcast/children-war|archive-date=12 January 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":2">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|title=The Paris Principles: Principles and guidelines on children associated with armed forces or armed groups|last=UNICEF|year=2007|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20161030083755/http://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|archive-date=30 October 2016|url-status=live}}</ref>. Masalan, minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida, gʻolib tomonda ham, magʻlub tomonda ham qatnashdilar. Bolalar kattalarga qaraganda taʼsirchanlikka koʻproq moyil boʻlganligi sababli harbiy xizmatda oson nishon hisoblanadi<ref name="ReferenceB">{{cite journal |last1=Beber, Blattman |first1=Bernd, Christopher |year=2013 |title=The Logic of Child Soldiering and Coercion |url=https://archive.org/details/sim_international-organization_winter-2013_67_1/page/65 |journal=International Organization |volume=67 |issue=1 |pages=65–104 |doi=10.1017/s0020818312000409 |doi-access=free}}</ref><ref name=":32">{{Cite book |last=Dave. |first=Grossman |title=On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society |date=2009 |publisher=Little, Brown and Co |isbn=9780316040938 |edition=Rev. |location=New York |oclc=427757599}}</ref><ref name="Wessells" /><ref name=":22">{{Cite book |author1-last=McGurk |author1-first=Dennis |title=Military life: The psychology of serving in peace and combat |author2-last=Cotting |author2-first=Dave I. |author3-last=Britt |author3-first=Thomas W. |author4-last=Adler |author4-first=Amy B. |publisher=Praeger Security International |year=2006 |isbn=978-0275983024 |editor1-last=Adler |editor1-first=Amy B. |volume=2: Operational stress |location=Westport |pages=13–31 |chapter=Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members |editor2-last=Castro |editor2-first=Carl Andrew |editor3-last=Britt |editor3-first=Thomas W.}}</ref>. Baʼzilar kuch bilan yollanadilar, boshqalari esa koʻpincha qashshoqlikdan qutulish uchun bu yoʻlni tanlaydilar<ref name="Wessells" /><ref name=":12">{{Cite book |last1=Brett |first1=R |url=https://archive.org/details/youngsoldierswhy0000bret |title=Young soldiers : why they choose to fight |last2=Specht |first2=I |publisher=Lynne Rienner Publishers |year=2004 |isbn=9781588262615 |location=Boulder, Colo. |oclc=53830868 |url-access=registration}}</ref><ref name=":103">{{Cite journal |last1=Gee |first1=David |last2=Taylor |first2=Rachel |date=1 November 2016 |title=Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army? |journal=The RUSI Journal |volume=161 |issue=6 |pages=36–48 |doi=10.1080/03071847.2016.1265837 |issn=0307-1847 |s2cid=157986637}}</ref><ref name=":82">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|title=Child Soldiers Global Report 2008|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2008|access-date=16 May 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181010192928/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|archive-date=10 October 2018|url-status=dead}}</ref>. Qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar koʻpincha psixiatrik kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi, shuningdek, tajovuzkorlikning kuchayishi kabi xulq-atvorning turli muammolariga duch kelishadi, bu esa balogʻat yoshida qashshoqlik va ishsizlikning yuqori xavfiga olib keladi. Buyuk Britaniya va AQShda olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmir bolalar orasida ularni harbiy xizmatga jalb qilish, hatto ular urushga yuborilmagan boʻlsa ham, oʻz joniga qasd qilishga urinish<ref name=":30">{{Cite journal |last1=Ursano |first1=Robert J. |last2=Kessler |first2=Ronald C. |last3=Stein |first3=Murray B. |last4=Naifeh |first4=James A. |last5=Aliaga |first5=Pablo A. |last6=Fullerton |first6=Carol S. |last7=Wynn |first7=Gary H. |last8=Vegella |first8=Patti L. |last9=Ng |first9=Tsz Hin Hinz |date=1 July 2016 |title=Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers |journal=JAMA Psychiatry |language=en |volume=73 |issue=7 |pages=741–9 |doi=10.1001/jamapsychiatry.2016.0600 |issn=2168-622X |pmc=4937827 |pmid=27224848}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/694167/20180327_Suicide_and_open_verdict_deaths_in_the_UK_Regular_Armed_Forces_1984-2017_Tables_and_Figures-O.xls|title=UK armed forces suicide and open verdict deaths: 1984–2017|last=UK, Ministry of Defence|year=2017|access-date=24 May 2018}}</ref> stress bilan bogʻliq ruhiy kasalliklar<ref name=":28">{{Cite journal |last1=Goodwin |first1=L. |last2=Wessely |first2=S. |last3=Hotopf |first3=M. |last4=Jones |first4=M. |last5=Greenberg |first5=N. |last6=Rona |first6=R. J. |last7=Hull |first7=L. |last8=Fear |first8=N. T. |year=2015 |title=Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population? |journal=Psychological Medicine |language=en |volume=45 |issue=9 |pages=1881–1891 |doi=10.1017/s0033291714002980 |issn=0033-2917 |pmid=25602942 |s2cid=3026974}}</ref><ref name=":29">{{Cite journal |last1=Martin |first1=Pamela Davis |last2=Williamson |first2=Donald A. |last3=Alfonso |first3=Anthony J. |last4=Ryan |first4=Donna H. |date=February 2006 |title=Psychological adjustment during Army basic training |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2006-02_171_2/page/157 |journal=Military Medicine |volume=171 |issue=2 |pages=157–160 |doi=10.7205/milmed.171.2.157 |issn=0026-4075 |pmid=16578988 |doi-access=free}}</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish<ref name=":31">{{Cite journal |last1=Head |first1=M. |last2=Goodwin |first2=L. |last3=Debell |first3=F. |last4=Greenberg |first4=N. |last5=Wessely |first5=S. |last6=Fear |first6=N. T. |date=1 August 2016 |title=Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel |journal=Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology |language=en |volume=51 |issue=8 |pages=1171–1180 |doi=10.1007/s00127-016-1177-8 |issn=0933-7954 |pmc=4977328 |pmid=26864534}}</ref><ref name=":33">{{Cite journal |last1=Mattiko |first1=Mark J. |last2=Olmsted |first2=Kristine L. Rae |last3=Brown |first3=Janice M. |last4=Bray |first4=Robert M. |year=2011 |title=Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel |url=https://archive.org/details/sim_addictive-behaviors_2011-06_36_6/page/608 |journal=Addictive Behaviors |volume=36 |issue=6 |pages=608–614 |doi=10.1016/j.addbeh.2011.01.023 |pmid=21376475}}</ref>, va zoʻravonlik yuzaga chiqadi<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref><ref name=":35">{{Cite journal |last=Bouffard |first=L A |year=2005 |title=The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience |url=https://archive.org/details/sim_armed-forces-and-society_winter-2005_31_2/page/273 |journal=Armed Forces & Society |volume=31 |issue=2 |pages=273–295 |doi=10.1177/0095327x0503100206 |s2cid=144559516}}</ref><ref name=":36">{{Cite journal |last1=Merrill |first1=Lex L. |last2=Crouch |first2=Julie L. |last3=Thomsen |first3=Cynthia J. |last4=Guimond |first4=Jennifer |last5=Milner |first5=Joel S. |date=August 2005 |title=Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2005-08_170_8/page/705 |journal=Military Medicine |volume=170 |issue=8 |pages=705–709 |doi=10.7205/milmed.170.8.705 |issn=0026-4075 |pmid=16173214 |doi-access=free}}</ref>. Bir qator shartnomalar bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishini kamaytirish yoki iloji boricha cheklashga qaratilgan<ref name=":3" /><ref>{{Cite web |title=Child Soldiers World Index |url=https://dallaireinstitute.org/child-soldiers-world-index/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Dallaire Institute |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Soldiers International |date=2018 |title=Why 18 Matters: A rights-based analysis of child recruitment |url=https://resourcecentre.savethechildren.net/document/why-18-matters-rights-based-analysis-child-recruitment/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Save the Children Resource Centre |language=en}}</ref>. Child Soldiers International tashkiloti bergan ma‘lumotlariga koʻra, bu kelishuvlar bolalarni ishga olishni kamaytirishga yordam bergan, ammo amaliyot baʼzi hududlarni toʻliq qamrab ololmayapti va bolalar butun dunyo boʻylab harbiy harakatlarda qatnashishda davom etmoqda. Iqtisodiy jihatdan qudratli baʼzi davlatlar 16 yoki 17 yoshli harbiy xizmatchilarga tayanishda davom etmoqda va soʻnggi yillarda qurolli toʻqnashuvlarda yosh bolalardan foydalanish koʻpaydi, chunki jangarilar harakati va ularga qarshi kurashayotgan guruhlar bolalarni koʻp sonni tashkil qilish uchun yollashadi<ref name=":3">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=Louder than words: An agenda for action to end state use of child soldiers|last=Child Soldiers International|year=2012|access-date=19 January 2018}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. == Tarix == Tarix oʻqitilgan va jang qilish uchun foydalanilgan, qoʻllab-quvvatlovchi rollarga tayinlangan, masalan, porter yoki xabarchi, jinsiy qul sifatida foydalanilgan yoki taktik ustunlik uchun tirik qalqon sifatida yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun yollangan bolalar bilan toʻla<ref name=":2" /><ref name="Children at war"/><ref name=":48">{{cite web|url=http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|title=Girl Soldiers – The cost of survival in Northern Uganda, Women News Network – WNN|date=13 January 2009|publisher=Womennewsnetwork.net|access-date=12 May 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120523212431/http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|archive-date=23 May 2012|url-status=live}}</ref> <ref>Michael Leggiere, The Fall of Napoleon: The Allied Invasion of France 1813–1814, pg.99–100</ref> Misol uchun, 1814-yilda Napoleon oʻz qoʻshinlariga koʻplab oʻsmirlarni to‘plagan. Minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida qatnashdilar<ref name=":41">{{cite web|title=How did Britain let 250000 underage soldiers fight in WW1?|url=https://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20180321184716/http://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|archive-date=21 March 2018|access-date=22 January 2016|work=BBC News}}</ref><ref name=":43">[[Norman Davies]], [https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603 ''Rising '44: The Battle for Warsaw,''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603|date=6 February 2016}} Pan Books 2004 p.603</ref><ref name="Rosen2005">{{cite book|author=David M. Rosen|url=https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|title=Armies of the Young: Child Soldiers in War and Terrorism|date=January 2005|publisher=Rutgers University Press|isbn=978-0-8135-3568-5|pages=54–55|quote=The participation of Jewish children and youth in warfare was driven by a combination of necessity, honor, and moral duty.|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref><ref name="Kucherenko2011">{{cite book|last=Kucherenko|first=Olga|url=https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|title=Little Soldiers: How Soviet Children Went to War, 1941–1945|date=13 January 2011|publisher=OUP Oxford|isbn=978-0-19-161099-8|page=3|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar kuchidan XX asr va XXI asrning boshlarida Afrika, Lotin Amerikasi va Yaqin Sharqning ayrim qismlarida foydalanishda davom etildi<ref name="CSGR2004-292" /><ref name=":14" /><ref name=":02" />. Faqat mazkur ming yillikning boshidan boshlab bolalardan harbiy foydalanishni cheklash va kamaytirish boʻyicha xalqaro harakatlar boshlandi. == Hozirgi holat == === Davlat qurolli kuchlari === 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) qabul qilindi. Shundan beri global tendentsiya Straight-18 standarti sifatida 18 va undan kichik yoshdagi bolalarni qurolli kuchlarga yollashni cheklashdan iborat. Qurolli kuchlari boʻlgan koʻpgina davlatlar OPACga aʼzo boʻlishdi, unga koʻra bolalarni yollash bilan shugʻullanuvchi davlatlar bunday vaziyatda jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ majburiyatini oladi<ref name=":5" /><ref name=":7">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|title=International laws and child rights|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180202005301/https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|archive-date=2 February 2018|url-status=dead}}</ref>. Shunga qaramay, Child Soldiers International 2018-yilda 46 mamlakatda 18 yoshgacha bo‘lgan bolalar hali ham harbiy maqsadlarga jalb qilinayotgani<ref name=":39">{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/|title=Child Soldiers World Index|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=29 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329153356/http://childsoldiersworldindex.org/|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref> va o‘qitilayotgani haqida xabar berdi. Ulardan koʻpchiligi 17 yoshdan boshlab, ozroq qismi 20 yosh, kami 16 yoshdan boshlab, nomaʼlum qismi esa 16 yoshdan ham kichikroq bolalarni ishga qabul qiladi<ref name=":5">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|title=Where are child soldiers?|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180201210707/https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|archive-date=1 February 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":3" /><ref name=":6">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|page=41|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitasi va boshqalar harbiy tayyorgarlik, harbiy muhit va majburiy xizmat shartnomasi bolalar huquqlariga mos kelmasligini va oʻsmirlarni davlat qurolli kuchlariga jalb qilishni toʻxtatishga chaqirdi. Bolalar oʻsmirlik davrida sogʻlom rivojlanish huquqiga egadir<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC/C/GC/20&Lang=en|title=General comment No. 20 (2016) on the implementation of the rights of the child during adolescence|last=Committee on the Rights of the Child|year=2016|website=tbinternet.ohchr.org|language=en-us|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926052204/https://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2FC%2FGC%2F20&Lang=en|archive-date=26 September 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":3" /><ref>{{Cite web|url=https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|title=Ending the recruitment and use of children in armed conflict|last=UNICEF|year=2017|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926014225/https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|archive-date=26 September 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":19">{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|title=Children, Not Soldiers {{!}} United Nations Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180119171732/https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|archive-date=19 January 2018|url-status=live}}</ref>. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudandan (ayniqsa Darfurdan) askar bolalarni yollagan. === Nodavlat qurolli guruhlar === Bularga qurolli kuchlar, isyonchilar, terroristik tashkilotlar, partizanlar harakati, mafkuraviy yoki diniy jihatdan boshqariladigan guruhlar, qurolli ozodlik harakatlari va boshqa turdagi kvaziharbiy tashkilotlar iborat bolalardan foydalanadigan nodavlat qurolli harbiylashtirilgan tashkilotlar kiradi. 2022-yil holatiga ko'ra, BMT bolalardan bunday guruhlar tomonidan keng foydalaniladigan 12 mamlakatni aniqladi: Janubiy Amerikadagi Kolumbiya; Afrikada Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Mali, Somali, Janubiy Sudan va Sudan; Yaqin Sharqdagi Livan; G'arbiy Osiyoda Suriya va Yaman; Markaziy Osiyoda Afg'oniston; va Janubi-Sharqiy Osiyoda Myanma<ref name=":57">{{Cite web|last=UN Secretary-General|date=23 June 2022|title=Children and armed conflict: Report of the Secretary-General|url=https://documents-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N22/344/71/PDF/N2234471.pdf|url-status=live|access-date=20 August 2022|website=United Nations}}</ref>. Hamma qurolli guruhlar ham bolalardan foydalanmaydi va 1999-yildan beri 60 ga yaqin qurolli guruhlar bu amaliyotni qisqartirish yoki tugatish toʻgʻrisida kelishuvga erishgan. Masalan, 2017-yilga kelib Filippindagi Moro Islomiy Ozodlik Jabhasi (MILF) o‘z saflaridan 2000 ga yaqin bolani ozod qildi<ref>{{Cite web|url=https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|title=UN Officials congratulate MILF for completion of disengagement of children from its ranks|last=UNICEF|date=4 December 2017|website=unicef.org|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180117182557/https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|archive-date=17 January 2018|url-status=live}}</ref>, 2016-yilda Kolumbiyadagi FARC-EP partizan harakati bolalarni yollashni to‘xtatishga rozi bo‘ldi. Boshqa mamlakatlar, xususan, Afgʻoniston, Iroq, Nigeriya va Suriyada teskari tendensiya kuzatilmoqda bu yerda islomiy jangarilar va ularga qarshi boʻlgan guruhlar bolalarni yollash, oʻqitish va ulardan foydalanishni kuchaytirdilar<ref name=":17">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. === Global taxmin === 2003-yilda Brukings Institutidan PW Singer, askar oʻsmirlar hududlarda davom etayotgan mojarolarning toʻrtdan uch qismida ishtirok etishini taxmin qildi<ref name="saddam">{{cite web|url=http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|title=Facing Saddam's Child Soldiers|author=P. W. Singer|date=14 January 2003|publisher=[[Brookings Institution]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20100212100221/http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|archive-date=12 February 2010|url-status=dead|access-date=3 August 2009|author-link=P. W. Singer}}</ref>. Oʻsha yili BMTning Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi (UNOCHA) bu bolalarning koʻpchiligi 15 yoshdan oshgan, ammo baʼzilari undan yoshroq boʻlganini xabar qildi<ref name="irin">{{cite web|url=http://www.irinnews.org/report/66280/africa-too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|title=AFRICA: Too small to be fighting in anyone's war|date=December 2003|publisher=UN Office for the Coordination of Humanitarian Affairs|archive-url=https://web.archive.org/web/20130325052712/http://www.irinnews.org/Report/66280/AFRICA-Too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|archive-date=25 March 2013|url-status=dead|access-date=3 August 2009}}</ref>. Bugungi kunda qurolli toʻqnashuvlar boʻlayotgan BMT rasmiylari va boshqa uchinchi tomonlarning kirishiga toʻsqinlik qiladigan hududlarda bolalardan harbiy foydalanishning keng tarqalganligi sababli, qancha bolalar jabrlanganini taxmin qilish qiyin<ref name=":8">{{Cite news |last=Child Soldiers International |year=2017 |title=How many children are used for military purposes worldwide? |language=en |url=https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |url-status=dead |access-date=25 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180126070954/https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |archive-date=26 January 2018}}</ref>. 2017-yilda Child Soldiers International tashkiloti dunyo boʻylab bir necha oʻn minglab bolalar, ehtimol 100 000 dan ortiq bolalar mamlakat qurolli kuchlari va nodavlat harbiy tashkilotlarda harbiy taʼlim olganini hisobladi va 2018-yilda tashkilot oʻsmirlar harbiy harakatlarda qatnashish uchun foydalanilgani haqida xabar berdi. 2018-yilda ular kamida 18 qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etgan. Qizlar askar bolalarning 40 % dan ortigʻini tashkil qilishi aniqlangan<ref>{{Cite book|last=Whitman|first=Shelly|title=The Routledge Handbook of the Responsibility to Protect|publisher=Routledge Publishing|year=2012|isbn=978-0-415-60075-0|location=New York|pages=154|language=English}}</ref>. == Bolalardan foydalanishning mantiqiy asoslari == Bolalarning jismoniy va psixologik jihatdan kattalarga nisbatan yosh boʻlishlariga qaramay, mamlakat va nodavlat harbiy tashkilotlarning ularni izlashiga koʻplab sabablari bor. === Psixologik omillar === Kattalarga nisbatan, bolalarning, shu jumladan o'smir bolalarning nevrologik rivojlanmaganligi ularni ishga qabul qilishga ko'proq moyil qiladi, shuningdek, xavf-xatarlarni hisobga olmasdan, keyingi qarorlar qabul qilish ehtimolini oshiradi<ref name=":55">{{Cite news |last=Louise, R |display-authors=et al |date=17 November 2016 |title=The recruitment of children by the UK armed forces: A critique from health professionals |language=en-GB |work=Medact |url=https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |url-status=live |access-date=31 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180131192429/https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |archive-date=31 January 2018}}</ref><ref>{{Cite book |last=Strasburger |first=V C |title=Children, adolescents, and the media (Chapter 1) |publisher=Sage |others=Wilson, Barbara J., Jordan, Amy B. (Amy Beth) |year=2013 |isbn=9781412999267 |edition=Third |location=Los Angeles |oclc=820450764}}</ref><ref>{{Cite journal |last=Spear |first=L. P. |date=June 2000 |title=The adolescent brain and age-related behavioral manifestations |journal=Neuroscience and Biobehavioral Reviews |volume=24 |issue=4 |pages=417–463 |doi=10.1016/s0149-7634(00)00014-2 |issn=0149-7634 |pmid=10817843 |s2cid=14686245}}</ref><ref name=":47" />. Ushbu moyilliklarni hisobga olgan holda, Germaniya<ref>{{Cite web |last=Krennerich |first=Michael |date=30 October 2020 |title=Shadow Report Child Soldiers 2020 |url=https://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC/Shared%20Documents/DEU/INT_CRC_NGO_DEU_44158_E.pdf |url-status=live |access-date=19 August 2022 |website=UN Office of the High Commissioner for Human Rights |page=24}}</ref>, Buyuk Britaniya<ref name=":13">{{Cite web |last=Gee |first=D |year=2008 |title=Informed Choice? Armed forces recruitment practices in the United Kingdom |url=https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204740/https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017}}</ref> va AQShda<ref name=":52">{{Cite web |last=American Public Health Association |year=2012 |title=Cessation of Military Recruiting in Public Elementary and Secondary Schools |url=https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204348/https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017 |website=apha.org}}</ref> o'smirlar bilan harbiy marketing olib borish tanqid qilingan. Xuddi shu uch mamlakatda olib borilgan tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kam ta'minlangan bolalarni nishonga olishadi<ref name=":103" /><ref name=":93">{{Cite book |last=Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns |title=Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany |year=2016}}</ref><ref name=":23">{{Cite web |author1=Gee, D |author2=Goodman, A |title=Army visits London's poorest schools most often |url=http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20180529080003/http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |archive-date=29 May 2018 |access-date=10 December 2017}}</ref><ref name=":13" /><ref name=":21">{{Cite journal |last1=Hagopian |first1=Amy |last2=Barker |first2=Kathy |date=1 January 2011 |title=Should We End Military Recruiting in High Schools as a Matter of Child Protection and Public Health? |journal=American Journal of Public Health |volume=101 |issue=1 |pages=19–23 |doi=10.2105/ajph.2009.183418 |issn=0090-0036 |pmc=3000735 |pmid=21088269}}</ref><ref name=":52" /><ref>{{Cite news |title=Soldiers of Misfortune: Abusive U.S. Military Recruitment and Failure to Protect Child Soldiers |language=en |work=American Civil Liberties Union |url=https://www.aclu.org/other/soldiers-misfortune-abusive-us-military-recruitment-and-failure-protect-child-soldiers |access-date=13 December 2017}}</ref>. Masalan, Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni jalb qilishni oson deb hisoblaydi, ayniqsa kambag'al oilalardan bo'lganlarni yollash yanada osonroq<ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d5bbf83278b3100018306a4/1566293898095/UK_recruitment_report_final.pdf |access-date=24 August 2019 |website=crin.org}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d4ab413eab07100015db6b6/1565176852564/FINAL+Youngest+British+army+recruits+come+disproportionately+from+England%27s+most+deprived+constituencies.pdf |access-date=24 August 2019}}</ref>. Ishga qabul qilingandan so'ng, bolalarga kattalarga qaraganda buyruqlarni osonroq bajartirish va nazorat qilish va kattalardan ko'ra din, nomus, obro'-e'tibor, qasos va burch kabi pul to'lanmaydigan rag'batlar uchun kurashishga moyildirlar<ref>{{cite journal |last1=Rosenblatt |first1=Roger |year=1984 |title=Children of War |journal=American Educator 8 |volume=1 |pages=37–41}}</ref>. Keltirilgan misollarga quyidagilar kiradi: Piter V. Singerning fikricha, oʻsmirlar osonlik bilan boshqara oladigan yengil avtomatik qurollarning global miqyosda tarqalishi bolalardan bevosita jangchilar sifatida foydalanishni yanada foydaliroq qildi. Romeo Daller aholining haddan tashqari koʻpayishi bolalarni harbiy tashkilotlar uchun arzon va qulay manbaga aylantirishdagi roliga ishora qigan. Rojer Rozenblatt oʻsmirlar kattalarga qaraganda din, sharaf, obroʻ-eʼtibor, qasos va burch kabi pul bilan olib boʻlmaydigan ragʻbatlar uchun kurashishga tayyor ekanligini taʼkidladi. Bir qancha sharhlovchilar, jumladan, Bernd Beber, Kristofer Blattman, Deyv Grossman, Maykl Uessels, MakGurk va uning hamkasblari, bolalar kattalarga qaraganda itoatkor va moslashuvchan boʻlganligi sababli, ularni boshqarish, aldash va ularga yot gʻoyalar singdirish osonroq ekanligini taʼkidladilar . Devid Gi va Reychel Teylor Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni ayniqsa kambagʻal oilalardan boʻlganlarni jalb qilish osonroq ekanligini aniqladi. Baʼzi qurolli guruhlar rahbarlarining taʼkidlashicha, oʻsmirlar oʻzlarining yosh boʻlishlariga qaramay, jangovar boʻlinmaga jangchilar sifatida oʻzlarining fazilatlarini olib kelishadi, ular koʻpincha ajoyib darajada qoʻrqmas, chaqqon va chidamlidir. Baʼzi oʻsmirlar harbiy tashkilotlarga majburan jalb qilinsa, aldanib yoki pul bilan olinsa, boshqalari oʻz xohishi bilan qoʻshiladi. Buning sabablari koʻp. 2004-yilda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalarni oʻrganishda Reychel Brett va Irma Spekt harbiy xizmatga kirishni ragʻbatlantiradigan bir qator omillarga ishora qildilar, xususan: Qashshoqlik, shu jumladan taʼlim yoki ishga joylashish imkoniyatlarining yetishmasligi Urushning madaniy normallashuvi Yangi doʻstlar izlash Qasos (masalan, doʻstlar va qarindoshlarning oʻldirilganini koʻrgandan keyin) „Jangchi“ roli yetuklikka oʻtish marosimini taʼminlaydi degan umidlar. XX asrning oxirlari taxminan 1990-yillarda Kambodja qurolli kuchlari tomonidan yollangan bolaning quyidagi soʻzlari koʻplab bolalarning qoʻshilish fikrlariga xosdir: Men ota-onamda ovqat yoʻqligi va maktabga bormasligim sababli qoʻshildim. . . Men minalar haqida oʻylardim, lekin nima ham qilishimiz mumkin — bu buyruq [oldingi chiziqqa borish]. Bir kuni kimdir mening oldimda minani bosdi va u yaralanib vafot etdi. . . O‘shanda men 60 metr narida radio yonida turgan edim. Men uning oʻlganini koʻzim bilan koʻrdim. . . Men har bir boʻlimda yosh bolalarni koʻraman. . . Ishonchim komilki, yana bir-ikki yil askarligimcha qolaman. Harbiy bo‘lishni to‘xtatsam, hech qanday mahoratim yo‘qligi uchun biror joyda ishlolmayman. Men keyin nima qilishimni bilmayman. . . == Bolalarga taʼsiri == Bolalarga harbiy hayotning taʼsir koʻlami birinchi marta xalqaro hamjamiyat tomonidan BMT Bosh Assambleyasi topshirgan „Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri“ (1996-yilda) nomi bilan inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machel tomonidan tayyorlangan yirik hisobotda maʼlum qilingan. Hisobot, ayniqsa, yosh bolalardan foydalanish bilan bogʻliq boʻlib, har yili dunyo boʻylab koʻp minglab bolalar oʻlib ketayotgani, mayib-majruh boʻlib, psixiatrik jarohatlar olganligi haqidagi dalillarni taqdim etgan. Grasa Machelning hisobotidan keyin oʻtkazilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar ruhiy kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi va xatti-harakatlari bilan bogʻliq muammolarning sezilarli darajada yuqori xavfiga duch kelishadi. Masalan, Falastin va Ugandada olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, sobiq askar bolalarning yarmidan koʻpi travmadan keyingi stress buzilishi alomatlarini koʻrsatgan va Ugandadagi har oʻninchi boladan toʻqqiztasida ruhiy tushkunlik holati ijobiy boʻlgan. Falastinlik tadqiqot olib boruvchilar, shuningdek, qurolli toʻqnashuvlarda yuqori darajadagi zoʻravonlikka duchor boʻlgan bolalar boshqa bolalarga qaraganda tajovuzkorlik va agressiyani koʻrsatish ehtimoli koʻproq ekanligini aniqladilar. Ushbu taʼsirlarning umumiy taʼsiri odatda kattalardagi qashshoqlik va doimiy ishsizlikning yuqori xavfini oʻz ichiga oladi. Human Rights Watch tashkilotiga bergan maʼlumotlarga koʻra, qurolli kuchlar va guruhlar yollangan bolalarni hibsga olganlarida ularga koʻproq zarar yetkaziladi. Bolalar koʻpincha yetarli oziq-ovqatsiz, tibbiy yordamsiz yoki boshqa gʻayriinsoniy sharoitlarda hibsga olinadi va baʼzilari hibs paytida jismoniy va jinsiy qiynoqlarga duchor boʻlishadi. Baʼzilari oilasi bilan qoʻlga olinadi yoki oila aʼzolaridan birining faoliyati tufayli hibsga olinadi. Advokatlar va qarindoshlarning har qanday sud majlisida ishtiroki koʻpincha taqiqlanadi. Boshqa tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, bolalarni, shu jumladan katta yoshdagi bolalarni harbiy xizmatga olish, hatto ular balogʻatga yetgunga qadar qurolli toʻqnashuvlarda qoʻllanilmasa ham, zararli taʼsir koʻrsatadi. Qoʻshma Shtatlardagi harbiy akademiklar harbiy tayyorgarlikni (barcha yoshdagi) doimiy stress sharoitida „intensiv singdirish“ sifatida tavsiflaydilar, uning asosiy maqsadi chaqiriluvchilarning soʻzsiz va darhol boʻysunishini oʻrgatishdir. Ilmiy tadqiqotlarlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmirlar kattalarga qaraganda yuqori stressli muhitga moyil, masalan, boshlangʻich harbiy tayyorgarlikka, ayniqsa bolalik davridagi qiyinchiliklarga duchor boʻlganlar oʻzlarini koʻproq himoyasiz sezishadi. Roʻyxatga olish, hattoki chaqiriluvchilar urushga yuborilishidan oldin ham, AQShda oʻz joniga qasd qilishga urinish xavfi yuqori. AQSh va Buyuk Britaniyada ruhiy kasalliklarning yuqori xavfi, spirtli ichimliklarni suiisteʼmol qilish xavfi yuqori va zoʻravonlik xulq-atvorining yuqori xavfi chaqiriluvchilarning harbiy xizmatga kirishdagi holatiga, yoshiga bogʻliq. Harbiy muhit, shuningdek, zoʻravonlik va jinsiy zoʻravonlikning yuqori darajasi bilan tavsiflanadi. Harbiy xizmatga chaqirish amaliyotlari oʻsmirlik davridagi bolalarning zaif tomonlariga zarba berishi ham aniqlangan. Xususan, Germaniya, Buyuk Britaniya va AQSh dalillari shuni koʻrsatdiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kambagʻal oilalardan boʻlgan bolalarni xavf va cheklovlarni oʻtkazib yuboradigan marketing yordamida nishonga olishadi. Baʼzi akademiklarning taʼkidlashicha, bunday marketing oʻsmirlik davrida hissiy jihatdan asoslangan qarorlar qabul qilishda psixologik moyillikdan foydalanadi. == Xalqaro huquq == === Bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish === '''Bolaning taʼrifi''' Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya bola deb 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni deb belgilab bergan. Parij tamoyillari qurolli kuchlar yoki qurolli guruh bilan bogʻlangan bolani quyidagicha belgilaydi: …qurolli kuchlar yoki qurolli guruh tomonidan har qanday lavozimda, shu jumladan, ular bilan cheklanmagan holda, jangchilar, oshpazlar, yuk tashuvchilar, josuslar yoki jinsiy maqsadlar uchun, yoki boʻlmasa xabarchilar sifatida foydalaniladigan 18 yoshga to‘lmagan har qanday shaxsdir. Hujjat Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi tomonidan tasdiqlangan. Bu nafaqat harbiy harakatlarda qatnashayotgan balki bevosita uning yaqinida ishtirok etayotgan bolalarga tegishli. '''15 yoshgacha boʻlgan bolalar''' 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar (1977-yil, 77.2-modda), Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (1989) va Xalqaro jinoiy sudning Rim statuti (2002) hammasi mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlarga va qurolli boʻlmagan kuchlarga bolalarni ishlatishni taqiqlaydi. Davlatlarning qurolli guruhlari 15 yoshgacha bo‘lgan bolalarni bevosita qurolli to‘qnashuvlarda (texnik jihatdan „jang“ harakatlarda) ishlatadigan boʻlsa bu [[urush jinoyati sifatida tan olingan. '''18 yoshgacha bo'lgan bolalar''' Qurolli kuchlarga ega boʻlgan aksariyat mamlakatlar shuningdek, bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) (2000-yil) va Bolalar mehnatining eng yomon shakllari (1999-yilda boʻlib oʻtgan) konvensiyasining yuqori standartlari bilan bogʻliq boʻlib, ular bolalarni 18 yoshga yetguncha majburiy yollashni taqiqlaydi. OPAC protokoli, shuningdek, hali ham bolalarni (16 yoshdan boshlab) yollash bilan shugʻullanadigan hukumatlardan „18 yoshga toʻlmagan shaxslar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrishni“ talab qiladi. Bundan tashqari, OPAC nodavlat qurolli guruhlarga garchi buning qonuniy kuchi mavhum boʻlsa-da, har qanday sharoitda bolalarni yollashni taqiqlaydi. Dunyodagi eng yuqori standart Afrikaning Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Xartiyasi tomonidan belgilangan, u mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni har qanday sharoitda ham yollashni taqiqlaydi. Afrikaning aksariyat davlatlari Xartiyani ratifikatsiya qilgan. '''Cheklovlar va bo'shliqlar''' OPAC aʼzosi boʻlmagan mamlakatqurolli kuchlar Jeneva konvensiyalarining I Protokolida belgilangan quyi standartlarga boʻysunadilar, bu esa qurolli kuchlarga oʻn besh yoshdan oshgan bolalarni jangovar harakatlarda qoʻllashga va ixtiyoriy ravishda kuzatuvchi sifatida qatnashgan yosh bolalardan foydalanishga guvoh boʻlsalar bu haqida xabar beradilar: Xalqaro Qizil Xoch Qoʻmitasi mojaro tomonlariga „barcha zarur choralarni koʻrish“ni taklif qildi, bu yakuniy matnda „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ kerak, bu butunlay taqiq emas, chunki amalga oshirish mumkin degan maʼnoni anglatadi „bajarilishi yoki amalga oshirilishi mumkin.“ „Harbiy harakatlarda ishtirok etish“ bandi boʻyicha muzokaralar chogʻida koʻngilli bolalarning harbiy maʼlumotlarni yigʻish va uzatish, tashishda yordam berish kabilar harbiy harakatlarga bilvosita jalb etish deb baholanadi. Biroq, 1949-yil 12-avgustdagi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha va 1977-yilda qabul qilingan Xalqaro qurolli boʻlmagan mojarolar qurbonlarini himoya qilish toʻgʻrisidagi II Protokolning 4.3.c moddasida „oʻn besh yoshga toʻlmagan bolalar“ qurolli kuchlar yoki guruhlarga chaqirilmaydi va jangovar harakatlarda qatnashishi mumkin emas". deyiladi. == Bolalarni ozod qilish va reintegratsiya qilish standartlari == OPAC hukumatlardan harbiy harakatlarda yollangan yoki foydalanilgan bolalarni o‘z yurisdiksiyasi doirasida demobilizatsiya qilishni hamda ularning jismoniy va ruhiy holatlarini tiklanishi va ijtimoiy reintegratsiyasi uchun yordam ko‘rsatishni talab qiladi. Urush, fuqarolarning tartibsizliklari, fuqarolar urushi, turli qurolli toʻqnashuvlar va boshqa favqulodda vaziyatlarda bolalar va yoshlarni, shuningdek, Birlashgan Millatlar Tashkilotining Favqulodda va qurolli toʻqnashuvlarda ayollar va bolalarni himoya qilish toʻgʻrisidagi deklaratsiyasiga muvofiq himoya qilishni taklif etadi. Qurolli guruhlarning sobiq aʼzolarini tegishli ravishda qurolsizlantirish, demobilizatsiya qilish va reintegratsiya qilish jarayonlari uchun Birlashgan Millatlar Tashkiloti 2006-yilda Integratsiyalashgan standartlarni ishlab chiqishni boshladi. == Harbiy jinoyatlar == Hozirda bolalarni urush jinoyatlari uchun urush qonunlarida belgilangan javobgarlikka tortilishi kerakmi, degan fikr mavjud. Xalqaro huquq urush jinoyatlarini sodir etgan bolalarni jinoiy javobgarlikka tortishni taqiqlamaydi, biroq Bola huquqlari to‘g‘risidagi konvensiyaning 37-moddasida belgilanganidek, bola olishi mumkin bo‘lgan jazo cheklanadi: „oʻn sakkiz yoshga toʻlmagan shaxslar tomonidan sodir etilgan jinoyatlarga o‘lim jazosi ham, ozod qilish imkoniyatisiz umrbod qamoq jazosi ham belgilanmaydi. .“ '''Syerra-Leone misoli''' Syerra-Leoneda yuz bergan fuqarolar urushidan soʻng, BMT Syerra-Leone boʻyicha Maxsus sudga (SCSL) 15 va undan katta yoshdagi sobiq jangchilarni gumanitar qonunlarni, shu jumladan urush jinoyatlarini buzganliklari uchun sud qilishni buyurdi. Biroq, Parij tamoyillari qurolli toʻqnashuvlarda qatnashgan bolalar, hatto ular jinoyatchi boʻlsa ham, birinchi navbatda qurbon sifatida koʻrilishi kerak degan fikrni ilgari surdi: Ushbu tamoyil Sud nizomida oʻz aksini topgan boʻlib, u jinoiy javobgarlikka tortishni istisno qilmagan, lekin sobiq askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiya qilish zarurligini taʼkidlab oʻtgan. Syerra-Leone mamlakat tribunalining birinchi bosh prokurori David Crane nizomni qanchalik jirkanch jinoyatlar sodir etgan bo‘lishidan qatʼi nazar, bolalarning o‘zini emas, balki bolalarni ishga yollagan kishilarni jinoiy javobgarlikka tortish foydasiga talqin qildi. '''Omar Khadr misoli''' AQShda prokurorlar kanadalik Omar Khadrni Afgʻonistonda 16 yoshga toʻlmaganida va Tolibon safida AQSh kuchlariga qarshi jang qilganlikda aybladilar. Ushbu jinoyatlarga AQSh qonunchiligiga koʻra umrbod qamoq jazosi beriladi. 2010-yilda qiynoq va tazyiq ostida boʻlgan Xadr urush qonunlarini buzgan holda qotillik, qotillikka urinish, fitna, terrorizmga moddiy yordam koʻrsatish va josuslikda aybdor deb topildi. Xadrni bir yillik qamoqdan soʻng Kanadaga deportatsiya qilinishini koʻrsatadigan kelishuv bitimining bir qismi sifatida taklif qilindi. Umar Xadr Guantanamo qamoqxonasida qoldi va Kanada hukumati uning vataniga qaytarilishini kechiktirgani uchun xalqaro tanqidlarga uchradi. Oxir-oqibat, Xadr 2012-yil sentabr oyida Kanada qamoqxonasiga oʻtkazildi va 2015-yil may oyida Alberta sudyasi tomonidan garov evaziga ozod qilindi. 2016-yilda Xadr AQShning harbiy jinoyatchi sifatida hukm qilinganligi ustidan shikoyat qilgan. BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili hukm chiqarilishidan oldin AQShning Guantanamodagi harbiy komissiyasiga maktub yozib, Khadrni reabilitatsiya dasturiga muvofiq qoʻyib yuborishni soʻrab murojaat qilgan. Oʻz maktubida u Khadr „oʻsmir askarbola hikoyasini ifodalaydi: vijdonsiz guruhlar tomonidan kattalarning oʻzlari tushunmaydigan janglarda qatnashish taklifi bilan harakat qilish uchun yollangan“.ini aytadi. == Birlashgan Millatlar Tashkilotining roli == === Tarixi === Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning yakuniy matni (1989-yilda qabul qlingan) 18 yoshgacha boʻlgan barcha bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlamaganidan keyin bolalar huquqlari himoyachilarining hafsalasi pir boʻldi va ular bu maqsadga erishish uchun yangi shartnoma tuzishni talab qila boshladilar. Natijada, yangi tashkil etilgan Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita ikkita tavsiya berdi: birinchidan, qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri boʻyicha BMTdan yirik tadqiqot oʻtkazishni soʻrash; ikkinchidan, konvensiyaga qo‘shimcha protokol bo‘yicha muzokaralar olib borish uchun BMTning Inson huquqlari bo‘yicha komissiyasi aʼzolaridan iborat ishchi guruhini tuzish. Har ikkala taklif ham qabul qilindi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitaga javob berar ekan, „qurolli toʻqnashuvlar natijasida dunyoning koʻplab qismlarida bolalarning ahvoli keskin yomonlashganini“ tan oldi va inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machelga yirik tadqiqot oʻtkazishni topshirdi. Machel hisoboti, Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri, 1996-yilda nashr etilgan Hisobotda qayd etilgan: Hech shubha yoʻqki, eng dolzarb ustuvor vazifalardan biri 18 yoshgacha boʻlgan barchani qurolli kuchlar safidan chetlashtirishdir Shu bilan birga, BMTning Inson huquqlari boʻyicha komissiyasi bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanish boʻyicha standartlarni oshirish boʻyicha muzokaralar olib borish uchun ishchi guruh tuzdi. Murakkab muzokaralar va global kampaniyadan soʻng, yangi shartnoma 2000-yilda Bolalar huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning qurolli mojarolarga jalb etilishi toʻgʻrisidagi fakultativ protokoli sifatida kelishib olindi. Shartnoma bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda bevosita ishtirok etishini ham, ularni 16 yoshdan boshlab mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga jalb qilishni ham taqiqlaydi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi 2000-yil 25-maydagi 54/263- rezolyutsiya bilan shartnomani Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokol sifatida qabul qildi. Protokol 2002-yil 12-fevralda kuchga kirdi. Bosh kotibning bolalar va qurolli mojarolar bo'yicha maxsus vakili Machelning eʼlon qilgan hisoboti BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili (SRSG-CAAC) uchun yangi mandatga olib keldi. SRSG vazifalari orasida Bosh kotibning bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha yillik hisoboti loyihasini ishlab chiqish kiradi, unda butun dunyodan bolalarni yollash va ulardan foydalanishning eng yomon holatlari roʻyxati va tavsifi sanab oʻtilgan. === Xavfsizlik Kengashi === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Xavfsizlik Kengashi muntazam ravishda munozaralar, hisobotlarni qabul qilish va „Qurolli toʻqnashuvdagi bolalar“ sarlavhasi ostida rezolyutsiyalarni qabul qilish uchun yigʻiladi. Ushbu masala boʻyicha birinchi rezolyutsiya 1261-sonli qaror 1999-yilda qabul qilingan. 2004-yilda 1539-sonli rezolyutsiya bir ovozdan qabul qilindi, u askar bolalardan foydalanishni qoraladi va BMT Bosh kotibiga monitoring va hisobot berish mexanizmi deb nomlanuvchi amaliyotni kuzatish va hisobot berish vositasini yaratishni topshirdi. === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi === Bosh kotib bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha har yili yillik hisobotini eʼlon qiladi. 2017-yilgi hisobotda 2016-yilda qurolli guruhlar tomonidan bolalardan keng foydalanilgan 14 ta davlat (Afg‘oniston, Kolumbiya, Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Iroq, Mali, Myanma (Birma) , Nigeriya, Filippin, Somali, Janubiy Sudan, Sudan, Suriya, va Yaman) va davlat qurolli kuchlari jangovar harakatlarda bolalardan foydalangan oltita davlat (Afgʻoniston, Myanma (Birma) , Somali, Sudan, Janubiy Sudan va Suriya) davlatlarini keltiradi. 2011-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun ekstremal chora-tadbirlar hisobotiga koʻra, mojaro hududlarida zoʻravonlik harakatlariga jalb qilingan bolalar masalasini koʻtargan. == Bugungi kunda harbiy xizmatdagi bolalar - mintaqa va mamlakatlar bo'yicha == Ushbu bo'lim bugungi kunda bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanishni o'z ichiga oladi. === Afrika === 2003-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotining Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi maʼlumotlariga koʻra, butun dunyo boʻylab davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarda qatnashgan bolalarning yarmidan koʻpi Afrikada boʻlgan. 2004-yilda Child Soldiers International tashkiloti maʼlumotlariga koʻra, qitʼada 100 000 bolalar davlat va nodavlat qurolli kuchlarda foydalanilgan va 2008-yildagi hisob-kitoblarga koʻra, jami 120 000 bola yoki harbiy harakatlarda qatnashgan. Afrikaning aksariyat mamlakatlari ratifikatsiya qilgan Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Afrika Xartiyasi (1990-yil) 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni barcha turdagi harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlaydi. Ushbu qabul qilingan xartiyaga qaramay, BMT maʼlumotlariga koʻra, 2016-yilda Afrikaning yetti davlatida (Markaziy Afrika Respublikasi, Nigeriya, Kongo Demokratik Respublikasi, Somali, Mali, Janubiy Sudan, Sudan) bolalar qurolli guruhlar va uchtasida (Sudan, Somali va Janubiy Sudan) davlat qurolli kuchlari tomonidan foydalanilgan. Afrikada joylashgan harbiy tashkilotlardagi bolalar sonini kamaytirish boʻyicha xalqaro saʼy-harakatlar 1997-yilda ishlab chiqilgan Keyptaun tamoyillaridan keyin boshlandi. Prinsiplar Afrika hukumatlariga oʻsha paytda muzokaralar olib borilayotgan OPAC majburiyatlarini bajarishni va harbiy xizmatga yollash uchun minimal yoshni 15 dan 18 ga oshirishni taklif qildi. Prinsiplar, shuningdek, bola askarga 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni „har qanday turdagi muntazam yoki tartibsiz qurolli kuchlar yoki guruhning har qanday maqomdagi bir qismi boʻlgan … shu jumladan jinsiy maqsadlar uchun yollangan qizlarni ham qamrab oladi“ . . ." . 2007-yilda Parijda boʻlib oʻtgan „Urushdan ozod bolalar“ konferensiyasi Parij tamoyillarini ishlab chiqdi, ular Keyptaun tamoyillarini takomillashtirish va yangilash, ularni global miqyosda qoʻllash va hozirgi bolalar askarlarini qayta integratsiya qilishning amaliy yondashuvini belgilab berdi. === Markaziy Afrika Respublikasi === Markaziy Afrika Respublikasida qurolli guruhlar tomonidan bolalardan foydalanish tarixdan keng tarqalgan. 2012 va 2015-yillar oraligʻida 10 000 ga yaqin bolalar milliy qurolli mojarolarda qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan. 2016-yil maʼlumotlariga koʻra bu haliyam davom etmoqda. Musulmon Séléka qurolli guruhlar koalitsiyasi va asosan nasroniylardan iborat Anti-balaka jangarilari bolalardan shu tarzda ayovsiz foydalangan. Baʼzilarining yoshi sakkizda . 2015-yil may oyida boʻlib oʻtgan Forum de Bangui (hukumat, parlament, qurolli guruhlar, fuqarolik jamiyati va diniy yetakchilar yig‘ilishi)da bir qator qurolli guruhlar minglab bolalarni demobilizatsiya qilish togʻrisida kelishib oldilar. 2016-yilda Markaziy Afrika Respublikasiga barqarorlik oʻlchovi qaytdi va BMT maʼlumotlariga koʻra, 2691 oʻgʻil va 1206 qiz qurolli guruhlardan rasman ajratildi. Shunga qaramay, bolalarni harbiy maqsadlarda ishga olish va ulardan foydalanish oʻsha yil davomida taxminan yana 50 foizga koʻtarildi, bu raqamlar asosan Lord qarshilik armiyasiga tegishli. === Kongo Demokratik Respublikasi === Minglab bolalar Kongo Demokratik Respublikasi (DRC) armiyasida va turli isyonchi qurolli kuchlarda xizmat qiladi. Maʼlumotlarga koʻra, Ikkinchi Kongo urushi avjida 30 000 dan ortiq bolalar mojaroning turli tomonlari bilan jang qilgan. „Kony 2012“ filmida Rabbiyning qarshilik armiyasi bu bolalarni yollagani daʼvo qilingan. Hozirgi vaqtda Kongo Demokratik Respublikasi dunyodagi eng yuqori askar bolalardan biriga ega mamlakat. Xalqaro sud urush davridagi bu amaliyotlar boʻyicha hukm chiqardi. Thomas Lubanga Dyilo, KDRdagi harbiy qoʻmondonlardan biri, 2002 va 2003-yillar oraligʻida bolalar askarlarini yollashdagi roli uchun 14 yillik qamoq jazosiga hukm qilindi. Lubanga Kongo vatanparvarlari ittifoqiga va uning qurolli qanoti Kongoni ozod qilish uchun vatanparvarlik kuchlariga rahbarlik qilgan. Bolalar Ituridagi qurolli toʻqnashuvda jang qilishga majbur boʻlishdi. === Somali === 2004-yilda Child Soldiers International tomonidan eʼlon qilingan hisobotda 1991-yildan beri 200 000 nafar bola oʻz irodasiga zid ravishda mamlakat qurolli kuch tarkiblariga jalb qilingani taxmin qilingan. 2017-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Antoniu Guterrish BMT hisobotiga izoh berib, mamlakatdagi „Ash-Shabob“ aʼzolarining 50 foizdan ortigʻini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil qiladi, baʼzi paytlari esa toʻqqiz yoshga toʻlmagani ham jangga joʻnatiladi degan edi. Hisobotda 2010-yilning 1-aprelidan 2016-yilning 31-iyuliga qadar Somalida 6163 nafar bola yollangani, ulardan 230 nafari qizlar ekanligi tasdiqlandi. „Ash-Shabob“ bu yollashning yetmish foizini tashkil qilgan. Somali milliy armiyasi ham bolalarni askarlikka yollash boʻyicha yuqori oʻrinlarda turadi. === Sudan === 2004-yilda 17 000 ga yaqin bolalar davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan. O‘sha paytdagi asosiy qurolli muxolifat guruhi — Sudan Xalq ozodlik armiyasi (SPLA) tarkibida 5000 ga yaqin bola bor edi. Baʼzi sobiq bolalar askarlik paytida sodir etgan jinoyatlari uchun oʻlimga hukm qilingan. 2006-yilda bolalar Chaddagi qochqinlar lagerlaridan ham jalb qilingan va minglab bolalar Darfurdagi mojaroga tortilgan. 2005-yilda hukumat OPAC shartnomasini ratifikatsiya qildi va 2008-yilga kelib mamlakatda bolalardan harbiy maqsadda foydalanish kamaydi, ammo davlat qurolli kuchlari ham, SPLA ham ularni yollash va ishlatishda davom etgan. Bolalardan foydalanish kamayishda davom etdi, biroq 2017-yilda BMT hukumat kuchlarida hanuz12 yoshli bolalar borligi toʻgʻrisida xabarlar oldi. === Uganda === „Ugandadagi LRA armiyasida asosan askar sifatida oʻqitilgan. Ugandadagi barcha boshqa yoki oldingi isyonchi guruhlardan farqli oʻlaroq, LRA bolalarni (yaxshisi oʻn ikki yoshdan oʻn toʻrt yoshgacha) zoʻravonlik bilan oʻgʻirlash yoki qul qilishni oʻzining asosiy usuliga aylantirgan va oʻz faoliyatini tinch aholiga hujum qilishga qaratgan“. === Zimbabve === 2003-yilda Guardian gazetasi Zimbabveda davlat tomonidan homiylik qilinadigan yoshlar qurolli kuchlari Milliy Yoshlar Xizmati tomonidan inson huquqlarining koʻplab buzilishi haqida xabar berdi. Dastlab vatanparvar yoshlar tashkiloti sifatida tashkil etilgan bu tashkilot 10 yoshdan 30 yoshgacha boʻlgan yoshlardan iborat harbiylashtirilgan guruhga aylandi va mamlakatdagi norozilikni bostirish uchun foydalanildi. Tashkilot nihoyat 2018-yilning yanvarida taqiqlangan. == Amerika == === Boliviya === 2001-yilda Boliviya hukumati 14 yoshgacha boʻlgan bolalar yollash boʻyicha tekshiruvlar paytida qurolli kuchlarga majburan chaqirilgan boʻlishi mumkinligini tan oldi. Boliviya armiyasining 40 % ga yaqinini 18 yoshdan kichiklar, yarmini esa 16 yoshdan kichiklar tashkil qiladi. 2018-yil holatiga koʻra , Boliviya bolalarni 17 yoshdan boshlab kattalar harbiy xizmatga chaqirishni boshlashga taklif qiladi. === Braziliya === Braziliyada Komando Vermelho kabi mahalliy uyushgan jinoiy guruhlar bolalarni giyohvand moddalarni tayyorlash va qotillik qilish uchun yollashadi, lekin politsiya va boshqa raqib guruhlar ularga qarshi kurashadilar. Shuningdek, braziliyalik militsionerlar bolalarni Komando Vermelyoga qarshi kurashga jalb qilganlar. === Kanada === Kanadada odamlar 16 yoshidan boshlab ota-ona ruxsati bilan Kanada kuchlarining zaxira qismiga, biroz ulgʻaygach, 17 yoshida ota-ona ruxsati bilan oddiy tarkibga qoʻshilishlari mumkin. Lekin ular 18 yoshga toʻlgunga qadar xizmat safariga koʻngilli boʻlishlari mumkin emas. === Kolumbiya === Kolumbiyadagi qurolli mojaroda, 1960-yillarning oʻrtalaridan hozirgi kungacha, qatnashgan jangchilarning toʻrtdan bir qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan va hozir ham shunday. 2004-yilda Kolumbiya bolalar askarlaridan foydalanish boʻyicha dunyoda toʻrtinchi oʻrinni egalladi. Hozirda mamlakatda qurolli guruhlarda 11-14 ming bola bor. Hukumat bilan muzokaralar chogʻida qurolli guruhlar voyaga yetmaganlarni savdolashish vositasi sifatida yollashni toʻxtatishni taklif qilishdi, ammo ularni qoniqtirmadi. Bjørkhaugning taʼkidlashicha, aksariyat bolalar askarlikka ixtiyoriy ishtirok etish va majburlashning kombinatsiyasi orqali yollangan. 1998-yilda Human Rights Watch matbuot bayonotida baʼzi partizan boʻlinmalarining 30 foizi bolalardan iborat boʻlgan . Xuddi shu press-relizda hukumat bilan bogʻliq boʻlgan harbiylashtirilgan boʻlinmalarning baʼzilari 50 foizgacha bolalardan iborat ekanligi, jumladan, sakkiz yoshli baʼzilari ham borligi taxmin qilingan. 2005-yilda Kolumbiyada 11 000 ga yaqin bola chap yoki oʻng qanot harbiy kuchlari safida xizmat qilgan. „Kolumbiyadagi bolalar jangchilarining taxminan 80 foizi ikki chap qanot partizan guruhlaridan biriga, FARC yoki ELNga tegishli. Qolgan jangchilar harbiylashtirilgan saflarda, asosan AUCda xizmat qilishadi“. P.W. Singerning soʻzlariga koʻra, FARC tomonidan 1998-yilda Guatape GESiga hujumda sakkiz yoshli jangarilar ishtirok etgan va 2001-yilda FARC oʻquv videosida 11 yoshli oʻgʻil bolalar raketalar bilan ishlayotgani tasvirlangan. Guruh shuningdek, Venesuela, Panama va Ekvadordan kelgan bolalarni ham qabul qiladi. Kolumbiya hukumati xavfsizlik kuchlari bolalarni rasman ishga qabul qilmaydi, chunki majburiy va ixtiyoriy yollash uchun qonuniy yosh 18 deb belgilangan. Shu bilan birga, talabalar harbiy oʻrta maktablarda kursant sifatida roʻyxatdan oʻtishlari va mos ravishda 16 yoki 17 yoshlilar havo kuchlari yoki milliy armiya tayyorlash dasturlariga kirishlari mumkin. Bundan tashqari, qoʻlga olingan dushman bolalari Kolumbiya harbiylari tomonidan razvedka maʼlumotlarini yigʻish uchun ishlatilgan. 2016-2017-yillarda FARC partizan guruhlariga qarshi demobilizatsiya harakatlari mojarosiga barham berib, zo‘ravonlikka jalb qilingan bolalar sonini cheklab qo‘yishiga umid qildi. Biroq, boshqa qurolli guruhlar hali demobilizatsiya qilinmagan va mojaro hozirgacha toʻliq hal etilmagan. === Kuba === Kubada o‘g‘il bolalar va qizlar uchun majburiy harbiy xizmat yoshi 17 yoshni tashkil etadi. Erkak o‘smirlarga hududiy qo‘shinlar qurolli kuchsi safiga majburiy xizmat muddatidan oldin ruxsat etilgan. === Gaiti === Gaitida siyosiy zoʻravonlik bilan shugʻullanuvchi turli erkin tashkil etilgan qurolli guruhlarda qatnashayotgan bolalar soni nomaʼlum. === Meksika === Meksikada bolalar Meksikadagi narkotiklar urushida Fors koʻrfazi karteli kabi jinoiy tashkilotlar tomonidan hukumat va boshqa raqib kartellarga qarshi kurashish uchun foydalaniladi. Ammo bularning soni maʼlum emas. Shuningdek, Grupos de autodefensa comunitaria (Avtomatik himoya guruhi) oʻz qishloqlarini mahalliy jinoiy guruhlarning zoʻravonligidan himoya qilish uchun baʼzi vaqtda bolalarni yollaydi, askar bolalarini jalb qiladigan oʻzini-oʻzi himoya qilish guruhlaridan biri bu Coordinadora Regional de Autoridades Comunitarias-Pueblos Fundadores (CRAC-PF) boʻlib, u Los Ardillos, Beltran Leyva kartelidan ajralib chiqqan jinoiy guruh bilan qarama-qarshilikda. CRAC-PF va Los Ardillos oʻrtasidagi janglar 53 kishining oʻlimiga sabab boʻlgan. === Qo'shma Shtatlar === Qoʻshma Shtatlarda 17 yoshli oʻsmirlar ota-onalarning yozma roziligi bilan qurolli kuchlarga qoʻshilishlari mumkin. 2015-yil holatiga koʻra har yili 16 000 ga yaqin 17 yoshli yigitlar harbiy xizmatga chaqiriladi. AQSH armiyasi maktablar bilan ishga yollashga boʻlgan taʼminlashni yondashuvning „tayanch toshi“ deb taʼriflaydi . Bolalar huquqlarini himoya qilish tashkilotlari AQSh qurolli kuchlari xodimlarini bolalarga tayanishini tanqid qildi. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShga harbiy xizmatga kirishning minimal yoshini 18 yoshga koʻtarishni tavsiya qildi. 1990-yillarda OPAC shartnomasi boʻyicha muzokaralarda AQSh Buyuk Britaniyaga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 dan oshmasligiga keskin qarshi chiqdi. Natijada shartnomada eng kam 16 yosh belgilangan . AQSh shartnomani 2002-yilda ratifikatsiya qilgan (lekin 2018-yil holatiga koʻra AQSh Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyani ratifikatsiya qilish amalga oshmadi). OPACga koʻra, AQSh harbiy xizmatchilariga odatda 18 yoshga toʻlgunga qadar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishni taqiqlaydi. Shunga qaramay, ular „oldinga joylashtirish“ huquqiga ega, yaʼni ular qoʻllab-quvvatlash vazifalarini bajarish uchun jangovar zonaga joylashtirilishlari mumkin. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShni ushbu siyosatni oʻzgartirishga va voyaga yetmaganlarning jangovar hududda oldindagi harakat qilish zonasiga joylashtirilmasligini taʼminlashga chaqirdi. 2003 va 2004-yillarda 60 ga yaqin voyaga yetmagan o‘smirlar xodimlarning xatoligi tufayli Afgʻoniston va Iroqqa yuborilgan. Keyinchalik Mudofaa vazirligi „vaziyatlar zudlik bilan toʻgʻirlangani va takrorlanishining oldini olish uchun choralar koʻrilgani“ni aytdi. 2008-yilda prezident Jorj Bush „Oʻsmir bolalarni askarlikdan himoya qilish toʻgʻrisida“gi qonunni imzoladi . Qonun bolalarni askarlikka yollagan harbiy kuchlarni jinoiy javobgarlikka tortadi. Shuningdek, bolalar harbiy maqsadlarda foydalaniladigan mamlakatlarga qurol sotishni taqiqlaydi. Qonunda askar bolalar taʼrifi „hukumat qurolli kuchlari tarkibida jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etgan 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxs“ ni oʻz ichiga oladi. Hujjatdan voz kechish Obama va Trump maʼmuriyati tomonidan chiqarilgan. == Yaqin Sharq == === Bahrayn === Bahraynda harbiy kursantlar, NCO stajyorlari va texnik xodimlar 15 yoshdan boshlab Bahrayn Mudofaa Kuchlari safiga kirishlari mumkin. === Eron === Eronning amaldagi qonunchiligi 16 yoshdan kichiklarni ishga olishni rasman taqiqlaydi. Eron-Iroq urushi paytida oʻgʻil bolalar Basij armiyasiga chaqirilgan, u yerda Eron hukumati tanqidchilarining fikriga koʻra, ular „jonli qalqonlar toʻlqini sifatida frontga yuborilgan“. Boshqa manbalar eronlik qurbonlarning umumiy sonini 200,000-600,000 oraligʻida deb hisoblashgan. Bir manbaga koʻra, Eron-Iroq urushida qurbon boʻlganlarning 3 foizi 14 yoshgacha boʻlgan yosh askarlar boʻlgan. Eronlik oʻgʻiil bolalar maktabni tashlab, ota-onalari Eron-Iroq urushida qatnashganlar. Iroq zobitlarining taʼkidlashicha, ular baʼzida sakkiz yoshli eronlik askar bolalarni qoʻlga olishgan. 2018-yil holatiga koʻra Eron hukumati Suriya fuqarolar urushida Asad hukumatiga sodiq kuchlar tomonida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni yollab kelmoqda. === Falastin === 2004-yilda Xalqaro bolalarni himoya qilish tashkilotining Falastin boʻlimi uchun chop etilgan Jihod Shomalyning "Bosib olingan Falastin hududlarida bolalardan foydalanish " nomli hisobotida, bir qator bolalar shahidlikni oʻzlariga gʻurur deb bilishlarini taʼkidlab, hisobotni yakunlaydi. Oʻzlarining umidsiz ahvoli uchun javobgarlikni oʻz zimmalariga olishlari va Falastin harbiylashtirilgan guruhlari tomonidan qurolli hujumlar uyushtirish uchun yollanganliklariga oʻzlari sababchi ekanliklarini aytadi. Shu bilan birga, Shomaly mamlakatlarda tizimli ishga joylashish yo‘qligini, guruhlar va Falastin hamjamiyatining yuqori martabali vakillari siyosiy strategiya sifatida bolalarni yollashga qarshi ekanini taʼkidlaydi. Shomalyning fikricha, Falastin siyosiy rahbariyati bolalarni urushga tortishni toʻxtatish uchun koʻproq ish qilishi mumkin, bu esa rahbariyatdan bolalarni oʻqitish togʻrisida va yollashni taqiqlovchi memorandumni imzolashni talab qiladi. Gʻazo sektorida hukmronlikka intilayotgan Falastin tashkiloti Hamas, Isroil mudofaa kuchlariga qarshi zoʻravonlikni qoʻzgʻatish uchun munozarali mafkuralarni askar bolalarga singdirgani maʼlum. Jorjtaun universiteti professori William OʻBrien falastinlik bolalarning Birinchi Intifadadagi faol ishtiroki haqida shunday yozadi: „Aftidan, intifada qo‘shinlarining katta qismi yoshlar, jumladan, boshlang‘ich maktab o‘quvchilari ham bor. Ular tosh, molotov kokteyli va boshqa zo‘ravonlik turlari bilan shug‘ullanadilar“. Arab jurnalisti Huda Al-Hussein 2000-yil 27-oktabr kuni Londondagi arab gazetasiga quyidagilarni yozdi: 2002-yilda askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) „bolalarning jangovar harakatlarda qatnashayotgani haqida xabarlar mavjud boʻlsa-da, qurolli guruhlar tomonidan tizimli ravishda yollanganligi haqida hech qanday dalil yoʻq“, dedi. Biroq, 2004-yilda tashkilot 2000-yil oktabridan 2004- yil martigacha falastinlik voyaga yetmaganlar ishtirokida kamida toʻqqizta hujjatlashtirilgan xudkushlik hujumi sodir boʻlganligini xabar qildi: 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida Hamas va Islom Jihodi oʻzining Eron boʻlimida „harbiy hujumlarda va mashgʻulotlarda bolalardan foydalangani“ uchun alohida taʼkidlangan. 2005-yil 23-mayda Amnesty International Falastin qurolli guruhlarini bolalardan qurolli faoliyatda foydalanishni zudlik bilan toʻxtatishga chaqirdi: „Falastin qurolli guruhlari hech qanday sharoitda qurolli hujumlar uyushtirish, qurol yoki boshqa materiallarni tashish uchun bolalardan foydalanmasligi kerak…“. === Turkiya (PKK) === Kurd-turk mojarosi paytida Kurdiston Ishchilar partiyasi (PKK) faol ravishda bolalarni yollab, oʻgʻirlab ketgan. Tashkilot Turkiya xavfsizlik kuchlari tomonidan 2000 dan ortiq bolani o‘g‘irlaganlikda ayblangan. Human Rights Watch (HRW), Birlashgan Millatlar Tashkiloti (BMT) va Xalqaro Amnistiya tashkilotining mustaqil hisobotlari 90-yillardan beri tashkilot va uning qurolli guruhlari tomonidan askarb olalar i yollash va ulardan foydalanishni tasdiqladi. 2001-yilda tashkilot tomonidan bolalarni yollash tizimli ravishda amalga oshirilgani haqida xabarlar paydo boʻldi. Tashkilotning asosan bolalarni yollash uchun tuzilgan Tabura Zaroken Sehit Agit deb nomlangan bataloni haqida bir qancha xabarlar eʼlon qilingan. Shuningdek , Kurdiston vatanparvarlar ittifoqi bolalarni o‘z safiga jalb qilgani aniqlangan. Turkiya xavfsizlik kuchlari maʼlumotlariga koʻra,Kurdiston Ishchilar partiyasi 12 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan 983 nafardan ortiq bolani oʻgʻirlab ketgan. 400 dan ortiq bola tashkilotdan qochib, xavfsizlik kuchlariga taslim bo‘lishgan. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bolalar Jamgʻarmasining 2010-yilda chop etilgan hisobotida Kurdiston Ishchilar partiyasi tomonidan bolalarni yollash juda xavfli ekani koʻrsatib oʻtilgan. 2016-yilda Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasini Iroqning Shingal mintaqasida va qoʻshni davlatlarda askar bolalar yollash orqali urush jinoyatlari sodir etganlikda ayblagan. Suriyadagi fuqarolar urushi davomida ko‘plab ommaviy axborot vositalari, jumladan Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasiga aloqador YPG tashkiloti askar bolalarni yollab, joylashtirganini tasdiqladi. Guruhning xalqaro huquqni buzgan bolalardan foydalanishni toʻxtatish haqidagi daʼvosiga qaramay, guruh bolalarni yollash va ulardan foydalanishni davom ettirdi. === Livan === Livandagi fuqarolar urushida turli tomonlar askar bolalardan foydalangan. 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida aytilishicha, Hizbulloh bolalarni harbiy xizmatga oʻrgatgan. 2017-yilda BMT mamlakatda islomiy jangarilar deb gumon qilingan qurolli guruhlar bolalarni o‘z safiga jalb qilayotgani haqida xabar berdi. === Suriya === Suriyada davom etayotgan fuqarolar urushi paytida bolalar Bashar Asadga qarshi boʻlgan guruhlarga qoʻshilishdi. 2012-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotiga isyonchilar askar bolalardan foydalangani haqidagi daʼvolar kelib tushgan, biroq ular buni tasdiqlay olishmagan. 2014-yil iyun oyida Birlashgan Millatlar Tashkiloti hisobotida aytilishicha, muxolifat bolalarni harbiy va yordamchi rollarga jalb qilgan. Yana aytilishicha, bunday qilish siyosati yoʻqdek tuyulgan boʻlsa-da, yoshni tekshirish tartiblari boʻlmagan. 2014-yilda Human Rights Watch tashkilotining xabar berishicha, isyonchi guruhlar bolalardan jang maydonlarida yaradorlarni davolash, o‘q-dorilar va boshqa yuklarni olib o‘tishdan tortib, janglar avj olgan paytda frontga, snayperchilar rolini bajarishga qadar yordam va jangovar rollarda foydalanmoqda. Turkiya hukumati oʻzaro bogʻlangan SETA tadqiqot markazi Suriya milliy armiyasining tarkibini aks ettiruvchi hisobotini askar bolalar qoʻllanilganini fosh qilgani sababli qaytarib oldi. Suriya milliy armiyasi hozirda Turkiya tomonidan moliyalashtiriladi, u 2000-yil 8-sentabrda bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishi toʻgʻrisidagi Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokolni imzolagan. Al-Monitor’ning manbalarga tayanib xabar berishicha, Turkiya Liviyaga Suriya milliy armiyasidagi bolalar askarlarini joylashtirgani maʼlum qilingan. 2021-yil iyul oyida Amerika Qoʻshma Shtatlari Turkiyani Suriya va Liviyada askar bolalardan foydalanishga aloqador davlatlar roʻyxatiga qoʻshdi. 2021-yilgi Inson huquqlari amaliyoti boʻyicha mamlakat hisobotida Suriyadagi Turkiya tomonidan qoʻllab-quvvatlanadigan kuchlardan bolalar askar sifatida yollangani haqida soʻz bordi. Kurd kuchlari ham bu taktikani qoʻllashda ayblangan. 2015-yilda Human Rights Watch tashkiloti kurd qurolli kuch rahbarlari Jeneva chaqiruvi bilan majburiyat shartnomasini imzolagani va 2014-yilning iyulidan beri 59 nafar bola, ulardan 10 nafari 15 yoshdan kichik boʻlganini daʼvo qilgan edi. Prezident Asad 2013-yilda askar bolalardan (18 yoshgacha bo‘lgan har qanday shaxs) foydalanishni taqiqlovchi qonunni qabul qildi, bu qonunni buzganlik uchun aybdorlar 10 yildan 20 yilgacha „jazoviy mehnat“ bilan jazolanishini eʼlon qildi. Hukumat kuchlariga nisbatan qonun amalda qo‘llaniladimi yoki yo‘qmi, tasdiqlanmagan va isyonchi kuchlarga qarshi Suriya hukumati safida jang qilish uchun bolalar yollangani haqida da‘volar bor. Eron hukumati Suriyada fuqarolar urushi davrida Asadga sodiq hukumat kuchlari tarafida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni jalb qilgan. === Yaman === Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili Radhika Kuomarasvami 2010-yil yanvar oyida Yamandagi qabilalar oʻrtasidagi janglarda „koʻp sonli“ oʻsmir oʻgʻil bolalar jang qilishgani haqida xabar berdi. Nodavlat notijorat tashkilot faoli Abdul-Rahmon al-Marwanining hisob-kitoblariga ko‘ra, Yamanda har yili qabilalar o‘rtasidagi janglarda 500-600 ga yaqin bola halok bo‘ladi yoki yaralanadi. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudan (ayniqsa Darfur) va Yamandan askar bolalar yollagan. Britaniya SAS maxsus kuchlari Yamanda askar bolalarni tayyorlash bilan shug‘ullangani aytiladi. Xabar qilinishicha, Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya safida jang qilayotgan askarlarning kamida 40 foizi bolalardir. Saudiya Arabistoni hutiylarga qarshi Saudiya chegarasini qoʻriqlash uchun yamanlik bolalarni askar sifatida yollaydi. 2019-yil iyun oyida AQSh Davlat kotibi Mike Pompeo Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya Yamandagi fuqarolar urushida bolalardan foydalanayotgani haqidagi ekspert xulosalarini rad etib, AQShning bolalar askarlikka yollovchi davlatlar ro‘yxatiga kiritilishiga to‘sqinlik qildi. == Osiyo == 2004-yilda oʻsmirlarning harbiy xizmatidan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) Osiyoda minglab bolalar Afgʻoniston, Myanma (Birma) , Nepal Indoneziya, Filippin, Laos va Shri-Lankadagi faol mojarolar va oʻt ochishni toʻxtatish holatlariga kelishilganda ham jangovar kuchlarga jalb qilingani haqida xabar berdi. Hukumatning mojaro zonalariga kirishni rad etishi ishtirok etgan raqamlarni hujjatlashtirishni imkonsiz qildi. 2004-yilda Myanma (Birma) hukumat qurolli kuchlari 12 yoshdan 16 yoshgacha boʻlgan bolalarni majburan yollagan va ishlatgan yagona davlat sifatida mintaqa tarixiga kirdi. Xudoning armiyasi partizan guruhini birgalikda boshqargan egizak aka-uka Jonni va Lyuter Xtolar 1997-yilda guruhni boshqara boshlaganlarida taxminan oʻn yoshda boʻlishgan. === Afg'oniston === Afgʻonistonda oʻttiz yillik fuqarolar urushi davrida qurolli kuchlar minglab askar bolalarni yollagan. Koʻpchilik hali ham Tolibonga qarshi kurashmoqda. Islom diniy maktablari yoki madrasalaridan taʼlim olganlarning baʼzilari xudkush terrorchi va qurolli hujumchilar sifatida foydalaniladi. Kamuflyaj kiyimida va shahidlik shiorlari bilan yurgan o‘g‘il bolalarning targ‘ibot videosi 2009-yilda Afg‘oniston Tolibon rahbariyati tomonidan eʼlon qilingan. Bu videoga amerikalik askarni oʻldirgan 14 yoshli Tolibon jangchisiga tasanno ham kiritilgan. === Birma/Myanma === Davlat Tinchlik va Taraqqiyot Kengashining taʼkidlashicha, Birmaning barcha askarlari koʻngilli hisoblanadi va qabul qilinganlarning hammasi 18 yoshdan katta. Human Rights Watch tashkiloti maʼlumotiga koʻra, Birma/Myanma milliy armiyasi Tatmadavda 70 000 ga yaqin oʻgʻil bolalar xizmat qilmoqda, 11 yoshgacha boʻlgan bolalar esa koʻchadan majburan olib kelinib guruhlarga qoʻshilmoqda. Guruhning xabar berishicha, dezertirlar uch yildan besh yilgacha qamoq jazosiga yoki hatto qatl etishga ham hukm qilinishi mumkin. Guruh shuningdek, taxminan 5,000-7,000 bolalar turli xil qurolli etnik muxolifat guruhlarida, xususan, Birlashgan Wa Davlat Armiyasida xizmat qilishini taʼkidladi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun 2009-yil iyun oyida hisobot eʼlon qildi, unda isyonchilar va hukumat tomonidan mamlakatda bolalarga nisbatan „jiddiy qonunbuzarliklar“ qayd etilgan. Maʼmuriyat 4-avgust kunidan boshlab keyingi oydan ular Birma/Myanmaga koʻproq oʻrganish uchun guruh yuborishlarini eʼlon qilishdi. === Shri-Lanka === Shri-Lankada bolalarning jangarilar tomonidan foydalanilishi 1983-yilda Shri-Lankadagi fuqarolar urushi boshlanganidan beri xalqaro miqyosda tan olingan muammo boʻlib kelgan. 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni asosiy yollovchilar Tamil Eelam isyonchi ozodlik yoʻlbarslari hisoblanadi. === Nepal === Nepal Kommunistik partiyasi kuchlarida taxminan 6000-9000 bola xizmat qiladi. 2010-yildan boshlab CPNning askar bolalari demobilizatsiya qilindi. === Filippin === Filippinda hukumatga qarshi kurashayotgan islomiy va kommunistik qurolli guruhlar muntazam ravishda yollangan bolalarga tayanib kurash olib boradi. 2001-yilda Human Rights Watch tashkiloti Moro Islom ozodlik fronti (MILF)dagi 10 000 askarning taxminan 13 foizini bolalar tashkil etgani va hukumatga aloqador ayrim harbiylashtirilgan kuchlar ham bolalardan foydalanayotgani haqida xabar bergan. 2016-yilda MILF 1869 nafar bolani guruhni tark etishiga ruxsat berdi va boshqa bolalarni guruhga qabul qilmaslik majburiyatini oldi. Biroq oʻsha yili BMT Filippindagi boshqa qurolli guruhlar asosan 13 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan bolalarni yollashda davom etayotgani haqida xabarlar yana davom etrdi. == Yevropa == Child Soldiers International maʼlumotlariga koʻra, Yevropada faqat 18 yoshdan kattalarni yollash tendensiyasi mavjud, aksariyat mamlakatlar ham faqat kattalarni yollashga ruxsat beradi, 2016-yilgi maʼlumotlarga koʻra qanday qurolli guruhlar bolalardan foydalanayotgani maʼlum emas edi. 2018-yil holatiga koʻra esa bir davlat, Buyuk Britaniya 16 yoshdan bolalarni, beshtasi esa 17 yoshdan (Avstriya, Kipr, Fransiya, Germaniya va Gollandiya) harbiy xizmatga jalb qilgan. Ulardan, Buyuk Britaniya eng koʻp bolalarni ishga oladi. 2016-yilda Britaniya armiyasiga yangi chaqirilganlarning taxminan chorak qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan. Barcha Yevropa davlatlari bolalarni qurolli mojarolarga jalb etish toʻgʻrisidagi ixtiyoriy protokolni ratifikatsiya qilgan, shuning uchun chaqiruv bolalar odatda balogʻatga yetgunlaricha harbiy harakatlarda foydalanilmaydi. Bolalar 1990-yillarda Birinchi Chechen urushida jangchilar sifatida ishlatilgan. === Avstriya === Avstriya bolalarni ota-onalari roziligi bilan bir yil erta, 17 yoshdan boshlab harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Kipr === Kipr bolalarni ota-onalari roziligi bilan ikki yil erta, 16 yoshdan boshlab majburiy harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Fransiya === Fransiya harbiy xizmatchilarni 17 yoshdan, harbiy texnik maktab oʻquvchilarini 16 yoshdan boshlab qabul qiladi. Qurolli kuchlarning 3 % ni 18 yoshgacha boʻlgan yoshlar tashkil etadi. === Germaniya === Germaniya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2015-yilda qurolli kuchlarning 6 foizini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil etgan. === Niderlandiya === Niderlandiya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2014-yilda uning qurolli kuchlarining 5 % 18 yoshgacha boʻlganlar boʻlgan. === Ukraina === 2014-yilda Ukraina sharqidagi qurolli mojaro paytida Donbasdagi tinchlik uchun adolat guruhi bolalarni qurolli tuzilmalarga jalb qilishning 41 ta holatini tasdiqlagan. Ulardan 37 tasi Ukraina nazorati ostida boʻlmagan hududdan, 4 tasi esa Ukraina nazorat hududidagi qurolli tuzilmalarda bolalarning ishtiroki bilan bogʻliq. Tasdiqlash imkoni boʻlmagan bolalarni ishga yollash haqida yana 31 ta murojaat boʻlgan. Ukraina tomonidan nazorat qilinmagan hududda tekshirilgan 37 ta ishning 33 tasi oʻgʻil bolalar va 4 tasi qiz bolalar; 57 % 16-17 yoshda, 35 % 15 yoshgacha boʻlgan va 8 % hollarda yoshni aniqlash mumkin boʻlmagan. === Buyuk Britaniya === Britaniya qurolli kuchlari 16 yoshdan boshlab xodimlarni jalb qilib, 15 yoshu 7 oylik bolalardan arizalarni qabul qilishni boshlaydi. Roʻyxatga olishdan oldin ota-onaning roziligi talab qilinadi. 2022-yil holatiga koʻra, Britaniya qurolli kuchlari tarkibiga kirganlarning 23 foizi 18 yoshdan kichiklar edi. Aksariyat bolalar armiyaga jalb qilingan, bu erda 2021-2022 yillarda askarlarning 30 foizi 18 yoshgacha boʻlganlar edi; koʻproq yangi askarlar boshqa yoshdagilarga qaraganda 16 yoshda edi. 16 yoshdan 17,5 yoshgacha boʻlgan armiyaga chaqirilganlar dastlab yosh guruhiga bagʻishlangan harbiy oʻquv markazida Army Foundation kollejida oʻqitiladi. 2021-yil holatiga koʻra, markaz Ofsted taʼlim inspektsiyasi tomonidan farovonlik boʻyicha „aʼlo“ deb baholangan, markazda suiisteʼmollik haqida koʻplab daʼvolar, baʼzilari isbotlangan, armiya rekordida. 2021-yilda markazda 22 nafar qizga nisbatan jinsiy huquqbuzarliklar bo‘yicha to‘qqizta tergov ochildi; bir tergovda gumon qilingan jinoyatchilarning uchtasi xodimlar boʻlgan. Vahiylar 2022-yil iyul oyida Vice News hisobotining mavzusi boʻlgan. OPAC maʼlumotlariga koʻra, Buyuk Britaniya odatda harbiy harakatlarda qatnashish uchun bolalarni chaqirmaydi, ammo chaqirilganlarni istisno qilmaydi ham. Buyuk Britaniya 2003-yildan 2010-yilgacha Iroq va Afg‘onistonga 18 yoshdan kichik bo‘lgan 22 nafar xodimni beixtiyor yubordi. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita Buyuk Britaniyani bolalar hech qanday sharoitda harbiy harakatlarda qatnasha olmasligini taʼminlash uchun oʻz siyosatini oʻzgartirishga chaqirdi. 1990-yillarda OPAC boʻyicha muzokaralarda Buyuk Britaniya AQShga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 boʻlishiga qarshi chiqdi. Bolalar huquqlarini himoya qiluvchi idoralar Buyuk Britaniya o‘z qurolli kuchlarini kadrlar bilan taʼminlashda bolalarga tayanishda davom etayotganini tanqid qildi. == Okeaniya == === Avstraliya === Avstraliya mudofaa kuchlari oʻz saflariga 16 yoshdan boshlab ota-onalarning roziligi bilan harbiy xizmatga kirishga ruxsat beradi. 18 yoshgacha boʻlgan qoʻl ostidagi yoshlarni chet elga yuborish yoki toʻgʻridan-toʻgʻri jangovar harakatlarda foydalanish mumkin emas, ularni evakuatsiya qilishning iloji boʻlmagan ekstremal holatlar bu vaziyatdan mustasno. === Yangi Zelandiya === 2018-yilning aniqlangan maʼlumotlariga koʻra, Yangi Zelandiya mudofaa kuchlariga qoʻshilishning minimal yoshi 17 yosh deb belgilangan. == Bolalardan harbiy maqsadda foydalanishni tugatish harakati == Bolalardan harbiy maqsadda keng miqyosda foydalanishganiga tarix guvoh. Faqat soʻnggi oʻn yilliklarda bu amaliyot asosli tanqid va uni tugatish uchun birgalikda saʼy-harakatlarga duch keldi. Qisman koʻplab qurolli kuchlar oʻz saflarini toʻldirishda bolalarga tayanganligi va qisman nodavlat qurolli guruhlarning xatti-harakatlariga taʼsir qilish qiyinligi sababli bu jarayon biroz sekin kechdi. == Yaqin tarix == === 1970-1980-yillar === Bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirokini cheklash boʻyicha xalqaro harakatlar 1977-yilda qabul qilingan 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar bilan boshlandi (77.2-modda). Yangi Protokollar 15 yoshgacha boʻlgan bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqladi, ammo davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarga 15 yoshdan boshlab bolalarni yollash va ulardan urushda foydalanishga ruxsat berishda davom etaverdi. Nodavlat notijorat tashkilotlari (NNTlar) bolalarni ishga yollashni butunlay taqiqlash toʻgʻrisidagi yangi shartnoma tarafdori boʻlganida, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (CRC) boʻyicha muzokaralar chogʻida qoidalar yangilandi. Qurolli kuchlari 18 yoshdan kichik boʻlganlardan foydalanayotgan baʼzi davlatlar bunga qarshilik koʻrsatdilar, shuning uchun 1989-yildagi yakuniy shartnoma matni faqat mavjud huquqiy standartni aks ettirdi xolos: 15 yoshgacha boʻlgan bolalarning harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishini taqiqlash. === 1990-yillar === XX asrning oxirlari yaʼni 1990-yillarda nodavlat notijorat tashkilotlari askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish koalitsiyasini (hozirgi Xalqaro bolalar askarlari) tashkil etishdi va ular Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada koʻrgan kamchiliklarni toʻgʻrilash maqsadida hamdard hukumatlar bilan yangi shartnoma tuzish kampaniyasida ishlashdi. Olti yil davom etgan global muzokaralardan soʻng, shartnoma 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol (OPAC) sifatida qabul qilindi. Shartnoma bolalarni harbiy xizmatga chaqirishni taqiqlab qoʻyadi, harbiy xizmatchilar 16 yoshdan kichik boʻlmasligini taʼminlaydi va harbiy harakatlarda bolalardan foydalanishni rad etadi. Shartnoma, shuningdek, nodavlat qurolli guruhlarni 18 yoshga toʻlmagan oʻsmirlarni har qanday maqsadda yollashni ham taqiqlaydi. OPAC boʻyicha muzokara olib borayotgan koʻpchilik davlatlar bolalarni yollashni taqiqlashni qoʻllab-quvvatlagan boʻlsa-da, AQSh boshchiligidagi Buyuk Britaniya bilan ittifoqdosh boʻlgan baʼzi mamlakatlar bunga eʼtiroz bildirdi. Shunday qilib, shartnoma 16 yoki 17 yoshli bolalarni ishga olishni taqiqlamaydi, garchi u davlatlarga qonunda yuqoriroq standartlarni oʻrnatishga imkon beradi. === 2000-yildan - hozirgi kungacha === Bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol qabul qilingandan soʻng, global ratifikatsiya kampaniyasi tez sur’atlar bilan rivojlandi. 2018-yilning maʼlumotlariga koʻra, OPAC 167 ta davlat tomonidan ratifikatsiya qilingan. Kampaniya, shuningdek, koʻplab davlatlarni bolalarni umuman ishga olmaslikka undadi. 2001-yilda 83 mamlakat faqat kattalarni roʻyxatga olishga ruxsat berdi. 2016-yilga kelib bu koʻrsatkich 126 taga yetdi, bu qurolli kuchlari mavjud boʻlgan mamlakatlarning 71 foizini tashkil qiladi. Taxminan 60 ga yaqin nodavlat qurolli guruhlar bolalardan foydalanishni toʻxtatish yoki qisqartirish toʻgʻrisida bitimlar tuzdilar, bu koʻpincha BMT yoki Jeneva chaqiruvi nodavlat tashkiloti vositachiligida oʻtkazildi. Child Soldiers International bergan hisobotlarga koʻra, OPAC shartnomasining muvaffaqiyati davlat qurolli kuchlari tomonidan bolalarni yollashning bosqichma-bosqich pasayishi bilan birgalikda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalar sonining qisqarishiga olib keldi. 2018-yilda berilgan maʼlumotlarga koʻra, bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish keng tarqalganligicha qolmoqda. Xususan, Boko Haram va IShIDga oʻxshagani jangari islomiy tashkilotlar hamda ularga qarshi kurashayotgan qurolli guruhlar bolalardan keng foydalanishadi. Bundan tashqari, aholisi eng koʻp boʻlgan uchta davlat — Xitoy, Hindiston va Qoʻshma Shtatlar hali ham oʻz qurolli kuchlariga 16 yoki 17 yoshli bolalarni harbiy xizmatga olinishiga ruxsat berishadi, shuningdek, „Yettilik“ guruhining beshta davlati: Kanada, Fransiya, Germaniya, Buyuk Britaniya va Amerika Qoʻshma Shtatlari ham bundan mustasno emas. == Voqealar == Qizil qoʻllar kuni — Red Hand day (shuningdek, Xalqaro askar bolalardan foydalanishga qarshi kurash kuni deb ham ataladi). Har yili 12-fevralda oʻtkaziladigan xotirlash kuni boʻlib, jamoatchilik eʼtiborini urushlar va qurolli toʻqnashuvlarda bolalardan askar sifatida ishlatish amaliyotiga qaratadi. Ushbu sana bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokolning kuchga kirishini aks ettiradi. == Bolalikning militarizatsiyasiga qarshi kurash == Oʻz qurolli kuchlariga bolalarni yollashga ruxsat bermaydigan koʻplab davlatlar taʼlim tizimi, atrof-muhit, filmlar va video oʻyinlar kabi mashhur oʻyin-kulgilar orqali bolalarga harbiy hayotni koʻrsatgani uchun tanqid qilindi.. Baʼzi sharhlovchilarning taʼkidlashicha, bolalar uchun bu marketing manipulyatsiya va harbiylikka yollash jarayonining bir qismidir va shuning uchun bu axloqiy jihatdan baholanishi kerak. Ushbu tamoyil baʼzi guruhlarni harbiy tashkilotlar va yoshlar oʻrtasidagi munosabatlarni bolalar huquqlari va sogʻligʻi nuqtai nazaridan tartibga solish uchun kampaniyaga olib keldi. Bunga misol qilib „ Urushga qarshilik ko‘rsatuvchilar“ xalqaro tashkilotining " Yoshlarning == Askarlikka olingan bolalarni reabilitatsiya qilish va reintegratsiya qilish == Child Soldiers International reintegratsiyani quyidagicha taʼriflaydi: „Ilgari qurolli kuchlar-guruhlar bilan aloqador boʻlgan bolalar tinch hayotga qaytishlari va ularning oilalari va jamiyatlarida qimmatli rol oʻynashlari uchun qoʻllab-quvvatlanadigan jarayon“. Askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiyalashga qaratilgan dasturlar UNICEF homiyligidagilar kabi koʻpincha uchta komponentni taʼkidlaydi: oilani birlashtirish-jamoa tarmogʻi, psixologik yordam va taʼlim-iqtisodiy imkoniyat. Dasturlarni muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun bu harakatlar kamida 3 yildan 5 yilgacha boʻlgan davrni oʻz ichiga oladi. Umuman olganda, reintegratsiya harakatlari bolalarni xavfsiz muhitga qaytarishga, diniy va madaniy marosimlar orqali bolaning oilasi va jamiyati nomidan kechirimlilik tuygʻusini shakllantirishga va bolaning oʻz oilasi bilan birlashishini ragʻbatlantirishga qaratilgan.harbiylashuviga qarshi kurash" dasturi, AQShdagi „Bolalarni yollashni to‘xtating“ kampaniyasi va Buyuk Britaniyadagi „Maktablardan tashqarida harbiylar“ kampaniyasini keltirish mumkin. Xuddi shunday xavotirlar Germaniya va Isroilda ham bildirilgan. Agar bola urush jinoyatlarini sodir etgan boʻlsa, reintegratsiya harakatlari qiyinlashishi mumkin, chunki bunday hollarda jamiyatda stigma va norozilik kuchayadi. Bunday vaziyatlarda bolaning ehtiyojlari jamiyatda adolat tuygʻusi bilan mutanosib boʻlishi muhimdir. Bunday vaziyatlarni zudlik bilan hal qilish kerak, chunki shunday qilinmasa, koʻplab bolalar qayta roʻyxatga olish xavfiga duch kelishadi. Shuningdek, reintegratsiyaning ikkita sohasi alohida eʼtiborga olinishi kerak: askar ayollar va bolalar askarlari orasida giyohvand moddalarni isteʼmol qilish. Giyohvand moddalar taʼsiri ostida boʻlgan yoki jinsiy yoʻl bilan yuqadigan kasalliklarga duchor boʻlgan askar bolalar oʻzlarining ehtiyojlariga mos keladigan qoʻshimcha dasturlarni talab qiladilar. 3xp3xtzirzv2b44q2u8ez1p899wgekn 2816497 2816451 2022-08-28T20:56:51Z ShHamrayev 72833 /* Bolalardan foydalanishning mantiqiy asoslari */ wikitext text/x-wiki {{tahrirlayapman|ShHamrayev}} Bolalar (Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada 18 yoshga toʻlmagan shaxs sifatida belgilangan) tarix davomida harbiy harakatlar va kampaniyalarda qatnashish uchun jalb qilingan<ref name="Wessells">{{cite journal|last1=Wessels|first1=Michael|title=Child Soldiers|journal=Bulletin of the Atomic Scientists|year=1997|volume=53|issue=4|page=32|doi=10.1080/00963402.1997.11456787|bibcode=1997BuAtS..53f..32W}}</ref>. Davlat qurolli kuchlari, nodavlat qurolli guruhlar va boshqa harbiy tashkilotlar tarkibidagi bola askarlar jangovar tayyorgarlikdan o‘tishi va jangovar mashg‘ulotlar uchun ishlatilishi, porterlar yoki xabarchilar kabi yordamchi rollarga tayinlanishi yoki tirik qalqon sifatida taktik ustunlik yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun ishlatilishi mumkin<ref name="Children at war">{{Cite news|url=http://www.historyextra.com/podcast/children-war|title=Children at war|work=History Extra|access-date=7 December 2017|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180112002342/http://www.historyextra.com/podcast/children-war|archive-date=12 January 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":2">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|title=The Paris Principles: Principles and guidelines on children associated with armed forces or armed groups|last=UNICEF|year=2007|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20161030083755/http://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|archive-date=30 October 2016|url-status=live}}</ref>. Masalan, minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida, gʻolib tomonda ham, magʻlub tomonda ham qatnashdilar. Bolalar kattalarga qaraganda taʼsirchanlikka koʻproq moyil boʻlganligi sababli harbiy xizmatda oson nishon hisoblanadi<ref name="ReferenceB">{{cite journal |last1=Beber, Blattman |first1=Bernd, Christopher |year=2013 |title=The Logic of Child Soldiering and Coercion |url=https://archive.org/details/sim_international-organization_winter-2013_67_1/page/65 |journal=International Organization |volume=67 |issue=1 |pages=65–104 |doi=10.1017/s0020818312000409 |doi-access=free}}</ref><ref name=":32">{{Cite book |last=Dave. |first=Grossman |title=On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society |date=2009 |publisher=Little, Brown and Co |isbn=9780316040938 |edition=Rev. |location=New York |oclc=427757599}}</ref><ref name="Wessells" /><ref name=":22">{{Cite book |author1-last=McGurk |author1-first=Dennis |title=Military life: The psychology of serving in peace and combat |author2-last=Cotting |author2-first=Dave I. |author3-last=Britt |author3-first=Thomas W. |author4-last=Adler |author4-first=Amy B. |publisher=Praeger Security International |year=2006 |isbn=978-0275983024 |editor1-last=Adler |editor1-first=Amy B. |volume=2: Operational stress |location=Westport |pages=13–31 |chapter=Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members |editor2-last=Castro |editor2-first=Carl Andrew |editor3-last=Britt |editor3-first=Thomas W.}}</ref>. Baʼzilar kuch bilan yollanadilar, boshqalari esa koʻpincha qashshoqlikdan qutulish uchun bu yoʻlni tanlaydilar<ref name="Wessells" /><ref name=":12">{{Cite book |last1=Brett |first1=R |url=https://archive.org/details/youngsoldierswhy0000bret |title=Young soldiers : why they choose to fight |last2=Specht |first2=I |publisher=Lynne Rienner Publishers |year=2004 |isbn=9781588262615 |location=Boulder, Colo. |oclc=53830868 |url-access=registration}}</ref><ref name=":103">{{Cite journal |last1=Gee |first1=David |last2=Taylor |first2=Rachel |date=1 November 2016 |title=Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army? |journal=The RUSI Journal |volume=161 |issue=6 |pages=36–48 |doi=10.1080/03071847.2016.1265837 |issn=0307-1847 |s2cid=157986637}}</ref><ref name=":82">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|title=Child Soldiers Global Report 2008|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2008|access-date=16 May 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181010192928/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|archive-date=10 October 2018|url-status=dead}}</ref>. Qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar koʻpincha psixiatrik kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi, shuningdek, tajovuzkorlikning kuchayishi kabi xulq-atvorning turli muammolariga duch kelishadi, bu esa balogʻat yoshida qashshoqlik va ishsizlikning yuqori xavfiga olib keladi. Buyuk Britaniya va AQShda olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmir bolalar orasida ularni harbiy xizmatga jalb qilish, hatto ular urushga yuborilmagan boʻlsa ham, oʻz joniga qasd qilishga urinish<ref name=":30">{{Cite journal |last1=Ursano |first1=Robert J. |last2=Kessler |first2=Ronald C. |last3=Stein |first3=Murray B. |last4=Naifeh |first4=James A. |last5=Aliaga |first5=Pablo A. |last6=Fullerton |first6=Carol S. |last7=Wynn |first7=Gary H. |last8=Vegella |first8=Patti L. |last9=Ng |first9=Tsz Hin Hinz |date=1 July 2016 |title=Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers |journal=JAMA Psychiatry |language=en |volume=73 |issue=7 |pages=741–9 |doi=10.1001/jamapsychiatry.2016.0600 |issn=2168-622X |pmc=4937827 |pmid=27224848}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/694167/20180327_Suicide_and_open_verdict_deaths_in_the_UK_Regular_Armed_Forces_1984-2017_Tables_and_Figures-O.xls|title=UK armed forces suicide and open verdict deaths: 1984–2017|last=UK, Ministry of Defence|year=2017|access-date=24 May 2018}}</ref> stress bilan bogʻliq ruhiy kasalliklar<ref name=":28">{{Cite journal |last1=Goodwin |first1=L. |last2=Wessely |first2=S. |last3=Hotopf |first3=M. |last4=Jones |first4=M. |last5=Greenberg |first5=N. |last6=Rona |first6=R. J. |last7=Hull |first7=L. |last8=Fear |first8=N. T. |year=2015 |title=Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population? |journal=Psychological Medicine |language=en |volume=45 |issue=9 |pages=1881–1891 |doi=10.1017/s0033291714002980 |issn=0033-2917 |pmid=25602942 |s2cid=3026974}}</ref><ref name=":29">{{Cite journal |last1=Martin |first1=Pamela Davis |last2=Williamson |first2=Donald A. |last3=Alfonso |first3=Anthony J. |last4=Ryan |first4=Donna H. |date=February 2006 |title=Psychological adjustment during Army basic training |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2006-02_171_2/page/157 |journal=Military Medicine |volume=171 |issue=2 |pages=157–160 |doi=10.7205/milmed.171.2.157 |issn=0026-4075 |pmid=16578988 |doi-access=free}}</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish<ref name=":31">{{Cite journal |last1=Head |first1=M. |last2=Goodwin |first2=L. |last3=Debell |first3=F. |last4=Greenberg |first4=N. |last5=Wessely |first5=S. |last6=Fear |first6=N. T. |date=1 August 2016 |title=Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel |journal=Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology |language=en |volume=51 |issue=8 |pages=1171–1180 |doi=10.1007/s00127-016-1177-8 |issn=0933-7954 |pmc=4977328 |pmid=26864534}}</ref><ref name=":33">{{Cite journal |last1=Mattiko |first1=Mark J. |last2=Olmsted |first2=Kristine L. Rae |last3=Brown |first3=Janice M. |last4=Bray |first4=Robert M. |year=2011 |title=Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel |url=https://archive.org/details/sim_addictive-behaviors_2011-06_36_6/page/608 |journal=Addictive Behaviors |volume=36 |issue=6 |pages=608–614 |doi=10.1016/j.addbeh.2011.01.023 |pmid=21376475}}</ref>, va zoʻravonlik yuzaga chiqadi<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref><ref name=":35">{{Cite journal |last=Bouffard |first=L A |year=2005 |title=The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience |url=https://archive.org/details/sim_armed-forces-and-society_winter-2005_31_2/page/273 |journal=Armed Forces & Society |volume=31 |issue=2 |pages=273–295 |doi=10.1177/0095327x0503100206 |s2cid=144559516}}</ref><ref name=":36">{{Cite journal |last1=Merrill |first1=Lex L. |last2=Crouch |first2=Julie L. |last3=Thomsen |first3=Cynthia J. |last4=Guimond |first4=Jennifer |last5=Milner |first5=Joel S. |date=August 2005 |title=Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2005-08_170_8/page/705 |journal=Military Medicine |volume=170 |issue=8 |pages=705–709 |doi=10.7205/milmed.170.8.705 |issn=0026-4075 |pmid=16173214 |doi-access=free}}</ref>. Bir qator shartnomalar bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishini kamaytirish yoki iloji boricha cheklashga qaratilgan<ref name=":3" /><ref>{{Cite web |title=Child Soldiers World Index |url=https://dallaireinstitute.org/child-soldiers-world-index/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Dallaire Institute |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Soldiers International |date=2018 |title=Why 18 Matters: A rights-based analysis of child recruitment |url=https://resourcecentre.savethechildren.net/document/why-18-matters-rights-based-analysis-child-recruitment/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Save the Children Resource Centre |language=en}}</ref>. Child Soldiers International tashkiloti bergan ma‘lumotlariga koʻra, bu kelishuvlar bolalarni ishga olishni kamaytirishga yordam bergan, ammo amaliyot baʼzi hududlarni toʻliq qamrab ololmayapti va bolalar butun dunyo boʻylab harbiy harakatlarda qatnashishda davom etmoqda. Iqtisodiy jihatdan qudratli baʼzi davlatlar 16 yoki 17 yoshli harbiy xizmatchilarga tayanishda davom etmoqda va soʻnggi yillarda qurolli toʻqnashuvlarda yosh bolalardan foydalanish koʻpaydi, chunki jangarilar harakati va ularga qarshi kurashayotgan guruhlar bolalarni koʻp sonni tashkil qilish uchun yollashadi<ref name=":3">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=Louder than words: An agenda for action to end state use of child soldiers|last=Child Soldiers International|year=2012|access-date=19 January 2018}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. == Tarix == Tarix oʻqitilgan va jang qilish uchun foydalanilgan, qoʻllab-quvvatlovchi rollarga tayinlangan, masalan, porter yoki xabarchi, jinsiy qul sifatida foydalanilgan yoki taktik ustunlik uchun tirik qalqon sifatida yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun yollangan bolalar bilan toʻla<ref name=":2" /><ref name="Children at war"/><ref name=":48">{{cite web|url=http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|title=Girl Soldiers – The cost of survival in Northern Uganda, Women News Network – WNN|date=13 January 2009|publisher=Womennewsnetwork.net|access-date=12 May 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120523212431/http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|archive-date=23 May 2012|url-status=live}}</ref> <ref>Michael Leggiere, The Fall of Napoleon: The Allied Invasion of France 1813–1814, pg.99–100</ref> Misol uchun, 1814-yilda Napoleon oʻz qoʻshinlariga koʻplab oʻsmirlarni to‘plagan. Minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida qatnashdilar<ref name=":41">{{cite web|title=How did Britain let 250000 underage soldiers fight in WW1?|url=https://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20180321184716/http://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|archive-date=21 March 2018|access-date=22 January 2016|work=BBC News}}</ref><ref name=":43">[[Norman Davies]], [https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603 ''Rising '44: The Battle for Warsaw,''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603|date=6 February 2016}} Pan Books 2004 p.603</ref><ref name="Rosen2005">{{cite book|author=David M. Rosen|url=https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|title=Armies of the Young: Child Soldiers in War and Terrorism|date=January 2005|publisher=Rutgers University Press|isbn=978-0-8135-3568-5|pages=54–55|quote=The participation of Jewish children and youth in warfare was driven by a combination of necessity, honor, and moral duty.|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref><ref name="Kucherenko2011">{{cite book|last=Kucherenko|first=Olga|url=https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|title=Little Soldiers: How Soviet Children Went to War, 1941–1945|date=13 January 2011|publisher=OUP Oxford|isbn=978-0-19-161099-8|page=3|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar kuchidan XX asr va XXI asrning boshlarida Afrika, Lotin Amerikasi va Yaqin Sharqning ayrim qismlarida foydalanishda davom etildi<ref name="CSGR2004-292" /><ref name=":14" /><ref name=":02" />. Faqat mazkur ming yillikning boshidan boshlab bolalardan harbiy foydalanishni cheklash va kamaytirish boʻyicha xalqaro harakatlar boshlandi. == Hozirgi holat == === Davlat qurolli kuchlari === 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) qabul qilindi. Shundan beri global tendentsiya Straight-18 standarti sifatida 18 va undan kichik yoshdagi bolalarni qurolli kuchlarga yollashni cheklashdan iborat. Qurolli kuchlari boʻlgan koʻpgina davlatlar OPACga aʼzo boʻlishdi, unga koʻra bolalarni yollash bilan shugʻullanuvchi davlatlar bunday vaziyatda jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ majburiyatini oladi<ref name=":5" /><ref name=":7">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|title=International laws and child rights|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180202005301/https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|archive-date=2 February 2018|url-status=dead}}</ref>. Shunga qaramay, Child Soldiers International 2018-yilda 46 mamlakatda 18 yoshgacha bo‘lgan bolalar hali ham harbiy maqsadlarga jalb qilinayotgani<ref name=":39">{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/|title=Child Soldiers World Index|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=29 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329153356/http://childsoldiersworldindex.org/|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref> va o‘qitilayotgani haqida xabar berdi. Ulardan koʻpchiligi 17 yoshdan boshlab, ozroq qismi 20 yosh, kami 16 yoshdan boshlab, nomaʼlum qismi esa 16 yoshdan ham kichikroq bolalarni ishga qabul qiladi<ref name=":5">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|title=Where are child soldiers?|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180201210707/https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|archive-date=1 February 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":3" /><ref name=":6">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|page=41|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitasi va boshqalar harbiy tayyorgarlik, harbiy muhit va majburiy xizmat shartnomasi bolalar huquqlariga mos kelmasligini va oʻsmirlarni davlat qurolli kuchlariga jalb qilishni toʻxtatishga chaqirdi. Bolalar oʻsmirlik davrida sogʻlom rivojlanish huquqiga egadir<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC/C/GC/20&Lang=en|title=General comment No. 20 (2016) on the implementation of the rights of the child during adolescence|last=Committee on the Rights of the Child|year=2016|website=tbinternet.ohchr.org|language=en-us|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926052204/https://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2FC%2FGC%2F20&Lang=en|archive-date=26 September 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":3" /><ref>{{Cite web|url=https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|title=Ending the recruitment and use of children in armed conflict|last=UNICEF|year=2017|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926014225/https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|archive-date=26 September 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":19">{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|title=Children, Not Soldiers {{!}} United Nations Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180119171732/https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|archive-date=19 January 2018|url-status=live}}</ref>. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudandan (ayniqsa Darfurdan) askar bolalarni yollagan. === Nodavlat qurolli guruhlar === Bularga qurolli kuchlar, isyonchilar, terroristik tashkilotlar, partizanlar harakati, mafkuraviy yoki diniy jihatdan boshqariladigan guruhlar, qurolli ozodlik harakatlari va boshqa turdagi kvaziharbiy tashkilotlar iborat bolalardan foydalanadigan nodavlat qurolli harbiylashtirilgan tashkilotlar kiradi. 2022-yil holatiga ko'ra, BMT bolalardan bunday guruhlar tomonidan keng foydalaniladigan 12 mamlakatni aniqladi: Janubiy Amerikadagi Kolumbiya; Afrikada Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Mali, Somali, Janubiy Sudan va Sudan; Yaqin Sharqdagi Livan; G'arbiy Osiyoda Suriya va Yaman; Markaziy Osiyoda Afg'oniston; va Janubi-Sharqiy Osiyoda Myanma<ref name=":57">{{Cite web|last=UN Secretary-General|date=23 June 2022|title=Children and armed conflict: Report of the Secretary-General|url=https://documents-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N22/344/71/PDF/N2234471.pdf|url-status=live|access-date=20 August 2022|website=United Nations}}</ref>. Hamma qurolli guruhlar ham bolalardan foydalanmaydi va 1999-yildan beri 60 ga yaqin qurolli guruhlar bu amaliyotni qisqartirish yoki tugatish toʻgʻrisida kelishuvga erishgan. Masalan, 2017-yilga kelib Filippindagi Moro Islomiy Ozodlik Jabhasi (MILF) o‘z saflaridan 2000 ga yaqin bolani ozod qildi<ref>{{Cite web|url=https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|title=UN Officials congratulate MILF for completion of disengagement of children from its ranks|last=UNICEF|date=4 December 2017|website=unicef.org|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180117182557/https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|archive-date=17 January 2018|url-status=live}}</ref>, 2016-yilda Kolumbiyadagi FARC-EP partizan harakati bolalarni yollashni to‘xtatishga rozi bo‘ldi. Boshqa mamlakatlar, xususan, Afgʻoniston, Iroq, Nigeriya va Suriyada teskari tendensiya kuzatilmoqda bu yerda islomiy jangarilar va ularga qarshi boʻlgan guruhlar bolalarni yollash, oʻqitish va ulardan foydalanishni kuchaytirdilar<ref name=":17">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. === Global taxmin === 2003-yilda Brukings Institutidan PW Singer, askar oʻsmirlar hududlarda davom etayotgan mojarolarning toʻrtdan uch qismida ishtirok etishini taxmin qildi<ref name="saddam">{{cite web|url=http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|title=Facing Saddam's Child Soldiers|author=P. W. Singer|date=14 January 2003|publisher=[[Brookings Institution]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20100212100221/http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|archive-date=12 February 2010|url-status=dead|access-date=3 August 2009|author-link=P. W. Singer}}</ref>. Oʻsha yili BMTning Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi (UNOCHA) bu bolalarning koʻpchiligi 15 yoshdan oshgan, ammo baʼzilari undan yoshroq boʻlganini xabar qildi<ref name="irin">{{cite web|url=http://www.irinnews.org/report/66280/africa-too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|title=AFRICA: Too small to be fighting in anyone's war|date=December 2003|publisher=UN Office for the Coordination of Humanitarian Affairs|archive-url=https://web.archive.org/web/20130325052712/http://www.irinnews.org/Report/66280/AFRICA-Too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|archive-date=25 March 2013|url-status=dead|access-date=3 August 2009}}</ref>. Bugungi kunda qurolli toʻqnashuvlar boʻlayotgan BMT rasmiylari va boshqa uchinchi tomonlarning kirishiga toʻsqinlik qiladigan hududlarda bolalardan harbiy foydalanishning keng tarqalganligi sababli, qancha bolalar jabrlanganini taxmin qilish qiyin<ref name=":8">{{Cite news |last=Child Soldiers International |year=2017 |title=How many children are used for military purposes worldwide? |language=en |url=https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |url-status=dead |access-date=25 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180126070954/https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |archive-date=26 January 2018}}</ref>. 2017-yilda Child Soldiers International tashkiloti dunyo boʻylab bir necha oʻn minglab bolalar, ehtimol 100 000 dan ortiq bolalar mamlakat qurolli kuchlari va nodavlat harbiy tashkilotlarda harbiy taʼlim olganini hisobladi va 2018-yilda tashkilot oʻsmirlar harbiy harakatlarda qatnashish uchun foydalanilgani haqida xabar berdi. 2018-yilda ular kamida 18 qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etgan. Qizlar askar bolalarning 40 % dan ortigʻini tashkil qilishi aniqlangan<ref>{{Cite book|last=Whitman|first=Shelly|title=The Routledge Handbook of the Responsibility to Protect|publisher=Routledge Publishing|year=2012|isbn=978-0-415-60075-0|location=New York|pages=154|language=English}}</ref>. == Bolalardan foydalanishning mantiqiy asoslari == Bolalarning jismoniy va psixologik jihatdan kattalarga nisbatan yosh boʻlishlariga qaramay, mamlakat va nodavlat harbiy tashkilotlarning ularni izlashiga koʻplab sabablari bor. === Psixologik omillar === Kattalarga nisbatan, bolalarning, shu jumladan o'smir bolalarning nevrologik rivojlanmaganligi ularni ishga qabul qilishga ko'proq moyil qiladi, shuningdek, xavf-xatarlarni hisobga olmasdan, keyingi qarorlar qabul qilish ehtimolini oshiradi<ref name=":55">{{Cite news |last=Louise, R |display-authors=et al |date=17 November 2016 |title=The recruitment of children by the UK armed forces: A critique from health professionals |language=en-GB |work=Medact |url=https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |url-status=live |access-date=31 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180131192429/https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |archive-date=31 January 2018}}</ref><ref>{{Cite book |last=Strasburger |first=V C |title=Children, adolescents, and the media (Chapter 1) |publisher=Sage |others=Wilson, Barbara J., Jordan, Amy B. (Amy Beth) |year=2013 |isbn=9781412999267 |edition=Third |location=Los Angeles |oclc=820450764}}</ref><ref>{{Cite journal |last=Spear |first=L. P. |date=June 2000 |title=The adolescent brain and age-related behavioral manifestations |journal=Neuroscience and Biobehavioral Reviews |volume=24 |issue=4 |pages=417–463 |doi=10.1016/s0149-7634(00)00014-2 |issn=0149-7634 |pmid=10817843 |s2cid=14686245}}</ref>. Ushbu moyilliklarni hisobga olgan holda, Germaniya<ref>{{Cite web |last=Krennerich |first=Michael |date=30 October 2020 |title=Shadow Report Child Soldiers 2020 |url=https://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC/Shared%20Documents/DEU/INT_CRC_NGO_DEU_44158_E.pdf |url-status=live |access-date=19 August 2022 |website=UN Office of the High Commissioner for Human Rights |page=24}}</ref>, Buyuk Britaniya<ref name=":13">{{Cite web |last=Gee |first=D |year=2008 |title=Informed Choice? Armed forces recruitment practices in the United Kingdom |url=https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204740/https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017}}</ref> va AQShda<ref name=":52">{{Cite web |last=American Public Health Association |year=2012 |title=Cessation of Military Recruiting in Public Elementary and Secondary Schools |url=https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204348/https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017 |website=apha.org}}</ref> o'smirlar bilan harbiy marketing olib borish tanqid qilingan. Xuddi shu uch mamlakatda olib borilgan tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kam ta'minlangan bolalarni nishonga olishadi<ref name=":93">{{Cite book |last=Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns |title=Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany |year=2016}}</ref><ref name=":23">{{Cite web |author1=Gee, D |author2=Goodman, A |title=Army visits London's poorest schools most often |url=http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20180529080003/http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |archive-date=29 May 2018 |access-date=10 December 2017}}</ref><ref name=":13" /><ref name=":21">{{Cite journal |last1=Hagopian |first1=Amy |last2=Barker |first2=Kathy |date=1 January 2011 |title=Should We End Military Recruiting in High Schools as a Matter of Child Protection and Public Health? |journal=American Journal of Public Health |volume=101 |issue=1 |pages=19–23 |doi=10.2105/ajph.2009.183418 |issn=0090-0036 |pmc=3000735 |pmid=21088269}}</ref><ref name=":52" /><ref>{{Cite news |title=Soldiers of Misfortune: Abusive U.S. Military Recruitment and Failure to Protect Child Soldiers |language=en |work=American Civil Liberties Union |url=https://www.aclu.org/other/soldiers-misfortune-abusive-us-military-recruitment-and-failure-protect-child-soldiers |access-date=13 December 2017}}</ref>. Masalan, Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni jalb qilishni oson deb hisoblaydi, ayniqsa kambag'al oilalardan bo'lganlarni yollash yanada osonroq<ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d5bbf83278b3100018306a4/1566293898095/UK_recruitment_report_final.pdf |access-date=24 August 2019 |website=crin.org}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d4ab413eab07100015db6b6/1565176852564/FINAL+Youngest+British+army+recruits+come+disproportionately+from+England%27s+most+deprived+constituencies.pdf |access-date=24 August 2019}}</ref>. Ishga qabul qilingandan so'ng, bolalarga kattalarga qaraganda buyruqlarni osonroq bajartirish va nazorat qilish va kattalardan ko'ra din, nomus, obro'-e'tibor, qasos va burch kabi pul to'lanmaydigan rag'batlar uchun kurashishga moyildirlar<ref>{{cite journal |last1=Rosenblatt |first1=Roger |year=1984 |title=Children of War |journal=American Educator 8 |volume=1 |pages=37–41}}</ref>. Keltirilgan misollarga quyidagilar kiradi: Piter V. Singerning fikricha, oʻsmirlar osonlik bilan boshqara oladigan yengil avtomatik qurollarning global miqyosda tarqalishi bolalardan bevosita jangchilar sifatida foydalanishni yanada foydaliroq qildi<ref> Singer, Peter (2005). Children at War. New York: Pantheon Books. ISBN 9780375423499.</ref>. Romeo Daller aholining haddan tashqari koʻpayishi bolalarni harbiy tashkilotlar uchun arzon va qulay manbaga aylantirishdagi roliga ishora qilgan<ref>Dallaire, Roméo (2011). They Fight Like Soldiers, They Die Like Children: The Global Quest to Eradicate the Use of Child Soldiers. New York: Walker, and Company.</ref>. Rojer Rozenblatt oʻsmirlar kattalarga qaraganda din, sharaf, obroʻ-eʼtibor, qasos va burch kabi pul bilan olib boʻlmaydigan ragʻbatlar uchun kurashishga tayyor ekanligini taʼkidladi<ref>Rosenblatt, Roger (1984). "Children of War". American Educator 8 1: 37–41.</ref>. Bir qancha sharhlovchilar, jumladan, Bernd Beber, Kristofer Blattman, Deyv Grossman, Maykl Uessels, MakGurk va uning hamkasblari, bolalar kattalarga qaraganda itoatkor va moslashuvchan boʻlganligi sababli, ularni boshqarish, aldash va ularga yot gʻoyalar singdirish osonroq ekanligini taʼkidladilar<ref>Beber, Blattman, Bernd, Christopher (2013). "The Logic of Child Soldiering and Coercion". International Organization 67 (1): 65–104. doi:10.1017/s0020818312000409. Bu manba bu sahifada ikki marta foydalanilgan.</ref><ref>Dave., Grossman. On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society, Rev., New York: Little, Brown and Co, 2009. ISBN 9780316040938. OCLC 427757599. </ref><ref>Wessels, Michael (1997). "Child Soldiers". Bulletin of the Atomic Scientists 53 (4): 32. doi:10.1080/00963402.1997.11456787.</ref><ref>McGurk, Dennis „Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members“,. Military life: The psychology of serving in peace and combat Adler: . Westport: Praeger Security International, 2006 — 13–31 bet. ISBN 978-0275983024. </ref> Devid Gi va Reychel Teylor Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni ayniqsa kambagʻal oilalardan boʻlganlarni jalb qilish osonroq ekanligini aniqladi<ref>Gee, David; Taylor, Rachel (1 November 2016). "Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army?". The RUSI Journal 161 (6): 36–48. doi:10.1080/03071847.2016.1265837. ISSN 0307-1847.</ref><ref>Child Rights International Network. „Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK“. crin.org (21-avgust 2019-yil). Qaraldi: 24-avgust 2019-yil.</ref><ref>Child Rights International Network. „Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies“ (21-avgust 2019-yil). Qaraldi: 24-avgust 2019-yil.</ref>. Baʼzi qurolli guruhlar rahbarlarining taʼkidlashicha, oʻsmirlar oʻzlarining yosh boʻlishlariga qaramay, jangovar boʻlinmaga jangchilar sifatida oʻzlarining fazilatlarini olib kelishadi, ular koʻpincha ajoyib darajada qoʻrqmas, chaqqon va chidamlidir<ref>Beber, Bernd; Blattman, Christopher (2013). "The Logic of Child Soldiering and Coercion" (en). International Organization 67 (1): 65–104. doi:10.1017/s0020818312000409. ISSN 0020-8183.</ref>. Baʼzi oʻsmirlar harbiy tashkilotlarga majburan jalb qilinsa, aldanib yoki pul bilan olinsa, boshqalari oʻz xohishi bilan qoʻshiladi<ref>Brett, R. Young soldiers : why they choose to fight. Boulder, Colo.: Lynne Rienner Publishers, 2004. ISBN 9781588262615. OCLC 53830868.</ref><ref>Child Soldiers International. „Des Milliers de vies à réparer“ (fr) (2016). 15-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 29-yanvar 2018-yil.</ref><ref>Manba Wessels, Michael (1997). "Child Soldiers". Bulletin of the Atomic Scientists 53 (4): 32. doi:10.1080/00963402.1997.11456787.</ref>. Buning sabablari koʻp. 2004-yilda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalarni oʻrganishda Reychel Brett va Irma Spekt harbiy xizmatga kirishni ragʻbatlantiradigan bir qator omillarga ishora qildilar, xususan: Qashshoqlik, shu jumladan taʼlim yoki ishga joylashish imkoniyatlarining yetishmasligi Urushning madaniy normallashuvi Yangi doʻstlar izlash Qasos (masalan, doʻstlar va qarindoshlarning oʻldirilganini koʻrgandan keyin) „Jangchi“ roli yetuklikka oʻtish marosimini taʼminlaydi degan umidlar<ref>Brett, R. Young soldiers : why they choose to fight. Boulder, Colo.: Lynne Rienner Publishers, 2004. ISBN 9781588262615. OCLC 53830868.</ref>. XX asrning oxirlari taxminan 1990-yillarda Kambodja qurolli kuchlari tomonidan yollangan bolaning quyidagi soʻzlari koʻplab bolalarning qoʻshilish fikrlariga xosdir: <blockquote>Men ota-onamda ovqat yoʻqligi va maktabga bormasligim sababli qoʻshildim. . . Men minalar haqida oʻylardim, lekin nima ham qilishimiz mumkin — bu buyruq [oldingi chiziqqa borish]. Bir kuni kimdir mening oldimda minani bosdi va u yaralanib vafot etdi. . . O‘shanda men 60 metr narida radio yonida turgan edim. Men uning oʻlganini koʻzim bilan koʻrdim. . . Men har bir boʻlimda yosh bolalarni koʻraman. . . Ishonchim komilki, yana bir-ikki yil askarligimcha qolaman. Harbiy bo‘lishni to‘xtatsam, hech qanday mahoratim yo‘qligi uchun biror joyda ishlolmayman. Men keyin nima qilishimni bilmayman. . .<ref name=":410">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=adc88bff-1916-4317-b184-d9079e7b0bb8|archive-url=https://web.archive.org/web/20190525205613/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=adc88bff-1916-4317-b184-d9079e7b0bb8|url-status=dead|archive-date=2019-05-25|title=Global Report on Child Soldiers|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2001|website=child-soldiers.org|access-date=2018-05-16}}</ref></blockquote> == Bolalarga taʼsiri == Bolalarga harbiy hayotning taʼsir koʻlami birinchi marta xalqaro hamjamiyat tomonidan BMT Bosh Assambleyasi topshirgan „Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri“ (1996-yilda) nomi bilan inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machel tomonidan tayyorlangan yirik hisobotda maʼlum qilingan. Hisobot, ayniqsa, yosh bolalardan foydalanish bilan bogʻliq boʻlib, har yili dunyo boʻylab koʻp minglab bolalar oʻlib ketayotgani, mayib-majruh boʻlib, psixiatrik jarohatlar olganligi haqidagi dalillarni taqdim etgan. Grasa Machelning hisobotidan keyin oʻtkazilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar ruhiy kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi va xatti-harakatlari bilan bogʻliq muammolarning sezilarli darajada yuqori xavfiga duch kelishadi. Masalan, Falastin va Ugandada olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, sobiq askar bolalarning yarmidan koʻpi travmadan keyingi stress buzilishi alomatlarini koʻrsatgan va Ugandadagi har oʻninchi boladan toʻqqiztasida ruhiy tushkunlik holati ijobiy boʻlgan. Falastinlik tadqiqot olib boruvchilar, shuningdek, qurolli toʻqnashuvlarda yuqori darajadagi zoʻravonlikka duchor boʻlgan bolalar boshqa bolalarga qaraganda tajovuzkorlik va agressiyani koʻrsatish ehtimoli koʻproq ekanligini aniqladilar. Ushbu taʼsirlarning umumiy taʼsiri odatda kattalardagi qashshoqlik va doimiy ishsizlikning yuqori xavfini oʻz ichiga oladi. Human Rights Watch tashkilotiga bergan maʼlumotlarga koʻra, qurolli kuchlar va guruhlar yollangan bolalarni hibsga olganlarida ularga koʻproq zarar yetkaziladi. Bolalar koʻpincha yetarli oziq-ovqatsiz, tibbiy yordamsiz yoki boshqa gʻayriinsoniy sharoitlarda hibsga olinadi va baʼzilari hibs paytida jismoniy va jinsiy qiynoqlarga duchor boʻlishadi. Baʼzilari oilasi bilan qoʻlga olinadi yoki oila aʼzolaridan birining faoliyati tufayli hibsga olinadi. Advokatlar va qarindoshlarning har qanday sud majlisida ishtiroki koʻpincha taqiqlanadi. Boshqa tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, bolalarni, shu jumladan katta yoshdagi bolalarni harbiy xizmatga olish, hatto ular balogʻatga yetgunga qadar qurolli toʻqnashuvlarda qoʻllanilmasa ham, zararli taʼsir koʻrsatadi. Qoʻshma Shtatlardagi harbiy akademiklar harbiy tayyorgarlikni (barcha yoshdagi) doimiy stress sharoitida „intensiv singdirish“ sifatida tavsiflaydilar, uning asosiy maqsadi chaqiriluvchilarning soʻzsiz va darhol boʻysunishini oʻrgatishdir. Ilmiy tadqiqotlarlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmirlar kattalarga qaraganda yuqori stressli muhitga moyil, masalan, boshlangʻich harbiy tayyorgarlikka, ayniqsa bolalik davridagi qiyinchiliklarga duchor boʻlganlar oʻzlarini koʻproq himoyasiz sezishadi. Roʻyxatga olish, hattoki chaqiriluvchilar urushga yuborilishidan oldin ham, AQShda oʻz joniga qasd qilishga urinish xavfi yuqori. AQSh va Buyuk Britaniyada ruhiy kasalliklarning yuqori xavfi, spirtli ichimliklarni suiisteʼmol qilish xavfi yuqori va zoʻravonlik xulq-atvorining yuqori xavfi chaqiriluvchilarning harbiy xizmatga kirishdagi holatiga, yoshiga bogʻliq. Harbiy muhit, shuningdek, zoʻravonlik va jinsiy zoʻravonlikning yuqori darajasi bilan tavsiflanadi. Harbiy xizmatga chaqirish amaliyotlari oʻsmirlik davridagi bolalarning zaif tomonlariga zarba berishi ham aniqlangan. Xususan, Germaniya, Buyuk Britaniya va AQSh dalillari shuni koʻrsatdiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kambagʻal oilalardan boʻlgan bolalarni xavf va cheklovlarni oʻtkazib yuboradigan marketing yordamida nishonga olishadi. Baʼzi akademiklarning taʼkidlashicha, bunday marketing oʻsmirlik davrida hissiy jihatdan asoslangan qarorlar qabul qilishda psixologik moyillikdan foydalanadi. == Xalqaro huquq == === Bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish === '''Bolaning taʼrifi''' Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya bola deb 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni deb belgilab bergan. Parij tamoyillari qurolli kuchlar yoki qurolli guruh bilan bogʻlangan bolani quyidagicha belgilaydi: …qurolli kuchlar yoki qurolli guruh tomonidan har qanday lavozimda, shu jumladan, ular bilan cheklanmagan holda, jangchilar, oshpazlar, yuk tashuvchilar, josuslar yoki jinsiy maqsadlar uchun, yoki boʻlmasa xabarchilar sifatida foydalaniladigan 18 yoshga to‘lmagan har qanday shaxsdir. Hujjat Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi tomonidan tasdiqlangan. Bu nafaqat harbiy harakatlarda qatnashayotgan balki bevosita uning yaqinida ishtirok etayotgan bolalarga tegishli. '''15 yoshgacha boʻlgan bolalar''' 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar (1977-yil, 77.2-modda), Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (1989) va Xalqaro jinoiy sudning Rim statuti (2002) hammasi mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlarga va qurolli boʻlmagan kuchlarga bolalarni ishlatishni taqiqlaydi. Davlatlarning qurolli guruhlari 15 yoshgacha bo‘lgan bolalarni bevosita qurolli to‘qnashuvlarda (texnik jihatdan „jang“ harakatlarda) ishlatadigan boʻlsa bu [[urush jinoyati sifatida tan olingan. '''18 yoshgacha bo'lgan bolalar''' Qurolli kuchlarga ega boʻlgan aksariyat mamlakatlar shuningdek, bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) (2000-yil) va Bolalar mehnatining eng yomon shakllari (1999-yilda boʻlib oʻtgan) konvensiyasining yuqori standartlari bilan bogʻliq boʻlib, ular bolalarni 18 yoshga yetguncha majburiy yollashni taqiqlaydi. OPAC protokoli, shuningdek, hali ham bolalarni (16 yoshdan boshlab) yollash bilan shugʻullanadigan hukumatlardan „18 yoshga toʻlmagan shaxslar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrishni“ talab qiladi. Bundan tashqari, OPAC nodavlat qurolli guruhlarga garchi buning qonuniy kuchi mavhum boʻlsa-da, har qanday sharoitda bolalarni yollashni taqiqlaydi. Dunyodagi eng yuqori standart Afrikaning Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Xartiyasi tomonidan belgilangan, u mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni har qanday sharoitda ham yollashni taqiqlaydi. Afrikaning aksariyat davlatlari Xartiyani ratifikatsiya qilgan. '''Cheklovlar va bo'shliqlar''' OPAC aʼzosi boʻlmagan mamlakatqurolli kuchlar Jeneva konvensiyalarining I Protokolida belgilangan quyi standartlarga boʻysunadilar, bu esa qurolli kuchlarga oʻn besh yoshdan oshgan bolalarni jangovar harakatlarda qoʻllashga va ixtiyoriy ravishda kuzatuvchi sifatida qatnashgan yosh bolalardan foydalanishga guvoh boʻlsalar bu haqida xabar beradilar: Xalqaro Qizil Xoch Qoʻmitasi mojaro tomonlariga „barcha zarur choralarni koʻrish“ni taklif qildi, bu yakuniy matnda „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ kerak, bu butunlay taqiq emas, chunki amalga oshirish mumkin degan maʼnoni anglatadi „bajarilishi yoki amalga oshirilishi mumkin.“ „Harbiy harakatlarda ishtirok etish“ bandi boʻyicha muzokaralar chogʻida koʻngilli bolalarning harbiy maʼlumotlarni yigʻish va uzatish, tashishda yordam berish kabilar harbiy harakatlarga bilvosita jalb etish deb baholanadi. Biroq, 1949-yil 12-avgustdagi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha va 1977-yilda qabul qilingan Xalqaro qurolli boʻlmagan mojarolar qurbonlarini himoya qilish toʻgʻrisidagi II Protokolning 4.3.c moddasida „oʻn besh yoshga toʻlmagan bolalar“ qurolli kuchlar yoki guruhlarga chaqirilmaydi va jangovar harakatlarda qatnashishi mumkin emas". deyiladi. == Bolalarni ozod qilish va reintegratsiya qilish standartlari == OPAC hukumatlardan harbiy harakatlarda yollangan yoki foydalanilgan bolalarni o‘z yurisdiksiyasi doirasida demobilizatsiya qilishni hamda ularning jismoniy va ruhiy holatlarini tiklanishi va ijtimoiy reintegratsiyasi uchun yordam ko‘rsatishni talab qiladi. Urush, fuqarolarning tartibsizliklari, fuqarolar urushi, turli qurolli toʻqnashuvlar va boshqa favqulodda vaziyatlarda bolalar va yoshlarni, shuningdek, Birlashgan Millatlar Tashkilotining Favqulodda va qurolli toʻqnashuvlarda ayollar va bolalarni himoya qilish toʻgʻrisidagi deklaratsiyasiga muvofiq himoya qilishni taklif etadi. Qurolli guruhlarning sobiq aʼzolarini tegishli ravishda qurolsizlantirish, demobilizatsiya qilish va reintegratsiya qilish jarayonlari uchun Birlashgan Millatlar Tashkiloti 2006-yilda Integratsiyalashgan standartlarni ishlab chiqishni boshladi. == Harbiy jinoyatlar == Hozirda bolalarni urush jinoyatlari uchun urush qonunlarida belgilangan javobgarlikka tortilishi kerakmi, degan fikr mavjud. Xalqaro huquq urush jinoyatlarini sodir etgan bolalarni jinoiy javobgarlikka tortishni taqiqlamaydi, biroq Bola huquqlari to‘g‘risidagi konvensiyaning 37-moddasida belgilanganidek, bola olishi mumkin bo‘lgan jazo cheklanadi: „oʻn sakkiz yoshga toʻlmagan shaxslar tomonidan sodir etilgan jinoyatlarga o‘lim jazosi ham, ozod qilish imkoniyatisiz umrbod qamoq jazosi ham belgilanmaydi. .“ '''Syerra-Leone misoli''' Syerra-Leoneda yuz bergan fuqarolar urushidan soʻng, BMT Syerra-Leone boʻyicha Maxsus sudga (SCSL) 15 va undan katta yoshdagi sobiq jangchilarni gumanitar qonunlarni, shu jumladan urush jinoyatlarini buzganliklari uchun sud qilishni buyurdi. Biroq, Parij tamoyillari qurolli toʻqnashuvlarda qatnashgan bolalar, hatto ular jinoyatchi boʻlsa ham, birinchi navbatda qurbon sifatida koʻrilishi kerak degan fikrni ilgari surdi: Ushbu tamoyil Sud nizomida oʻz aksini topgan boʻlib, u jinoiy javobgarlikka tortishni istisno qilmagan, lekin sobiq askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiya qilish zarurligini taʼkidlab oʻtgan. Syerra-Leone mamlakat tribunalining birinchi bosh prokurori David Crane nizomni qanchalik jirkanch jinoyatlar sodir etgan bo‘lishidan qatʼi nazar, bolalarning o‘zini emas, balki bolalarni ishga yollagan kishilarni jinoiy javobgarlikka tortish foydasiga talqin qildi. '''Omar Khadr misoli''' AQShda prokurorlar kanadalik Omar Khadrni Afgʻonistonda 16 yoshga toʻlmaganida va Tolibon safida AQSh kuchlariga qarshi jang qilganlikda aybladilar. Ushbu jinoyatlarga AQSh qonunchiligiga koʻra umrbod qamoq jazosi beriladi. 2010-yilda qiynoq va tazyiq ostida boʻlgan Xadr urush qonunlarini buzgan holda qotillik, qotillikka urinish, fitna, terrorizmga moddiy yordam koʻrsatish va josuslikda aybdor deb topildi. Xadrni bir yillik qamoqdan soʻng Kanadaga deportatsiya qilinishini koʻrsatadigan kelishuv bitimining bir qismi sifatida taklif qilindi. Umar Xadr Guantanamo qamoqxonasida qoldi va Kanada hukumati uning vataniga qaytarilishini kechiktirgani uchun xalqaro tanqidlarga uchradi. Oxir-oqibat, Xadr 2012-yil sentabr oyida Kanada qamoqxonasiga oʻtkazildi va 2015-yil may oyida Alberta sudyasi tomonidan garov evaziga ozod qilindi. 2016-yilda Xadr AQShning harbiy jinoyatchi sifatida hukm qilinganligi ustidan shikoyat qilgan. BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili hukm chiqarilishidan oldin AQShning Guantanamodagi harbiy komissiyasiga maktub yozib, Khadrni reabilitatsiya dasturiga muvofiq qoʻyib yuborishni soʻrab murojaat qilgan. Oʻz maktubida u Khadr „oʻsmir askarbola hikoyasini ifodalaydi: vijdonsiz guruhlar tomonidan kattalarning oʻzlari tushunmaydigan janglarda qatnashish taklifi bilan harakat qilish uchun yollangan“.ini aytadi. == Birlashgan Millatlar Tashkilotining roli == === Tarixi === Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning yakuniy matni (1989-yilda qabul qlingan) 18 yoshgacha boʻlgan barcha bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlamaganidan keyin bolalar huquqlari himoyachilarining hafsalasi pir boʻldi va ular bu maqsadga erishish uchun yangi shartnoma tuzishni talab qila boshladilar. Natijada, yangi tashkil etilgan Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita ikkita tavsiya berdi: birinchidan, qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri boʻyicha BMTdan yirik tadqiqot oʻtkazishni soʻrash; ikkinchidan, konvensiyaga qo‘shimcha protokol bo‘yicha muzokaralar olib borish uchun BMTning Inson huquqlari bo‘yicha komissiyasi aʼzolaridan iborat ishchi guruhini tuzish. Har ikkala taklif ham qabul qilindi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitaga javob berar ekan, „qurolli toʻqnashuvlar natijasida dunyoning koʻplab qismlarida bolalarning ahvoli keskin yomonlashganini“ tan oldi va inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machelga yirik tadqiqot oʻtkazishni topshirdi. Machel hisoboti, Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri, 1996-yilda nashr etilgan Hisobotda qayd etilgan: Hech shubha yoʻqki, eng dolzarb ustuvor vazifalardan biri 18 yoshgacha boʻlgan barchani qurolli kuchlar safidan chetlashtirishdir Shu bilan birga, BMTning Inson huquqlari boʻyicha komissiyasi bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanish boʻyicha standartlarni oshirish boʻyicha muzokaralar olib borish uchun ishchi guruh tuzdi. Murakkab muzokaralar va global kampaniyadan soʻng, yangi shartnoma 2000-yilda Bolalar huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning qurolli mojarolarga jalb etilishi toʻgʻrisidagi fakultativ protokoli sifatida kelishib olindi. Shartnoma bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda bevosita ishtirok etishini ham, ularni 16 yoshdan boshlab mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga jalb qilishni ham taqiqlaydi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi 2000-yil 25-maydagi 54/263- rezolyutsiya bilan shartnomani Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokol sifatida qabul qildi. Protokol 2002-yil 12-fevralda kuchga kirdi. Bosh kotibning bolalar va qurolli mojarolar bo'yicha maxsus vakili Machelning eʼlon qilgan hisoboti BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili (SRSG-CAAC) uchun yangi mandatga olib keldi. SRSG vazifalari orasida Bosh kotibning bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha yillik hisoboti loyihasini ishlab chiqish kiradi, unda butun dunyodan bolalarni yollash va ulardan foydalanishning eng yomon holatlari roʻyxati va tavsifi sanab oʻtilgan. === Xavfsizlik Kengashi === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Xavfsizlik Kengashi muntazam ravishda munozaralar, hisobotlarni qabul qilish va „Qurolli toʻqnashuvdagi bolalar“ sarlavhasi ostida rezolyutsiyalarni qabul qilish uchun yigʻiladi. Ushbu masala boʻyicha birinchi rezolyutsiya 1261-sonli qaror 1999-yilda qabul qilingan. 2004-yilda 1539-sonli rezolyutsiya bir ovozdan qabul qilindi, u askar bolalardan foydalanishni qoraladi va BMT Bosh kotibiga monitoring va hisobot berish mexanizmi deb nomlanuvchi amaliyotni kuzatish va hisobot berish vositasini yaratishni topshirdi. === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi === Bosh kotib bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha har yili yillik hisobotini eʼlon qiladi. 2017-yilgi hisobotda 2016-yilda qurolli guruhlar tomonidan bolalardan keng foydalanilgan 14 ta davlat (Afg‘oniston, Kolumbiya, Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Iroq, Mali, Myanma (Birma) , Nigeriya, Filippin, Somali, Janubiy Sudan, Sudan, Suriya, va Yaman) va davlat qurolli kuchlari jangovar harakatlarda bolalardan foydalangan oltita davlat (Afgʻoniston, Myanma (Birma) , Somali, Sudan, Janubiy Sudan va Suriya) davlatlarini keltiradi. 2011-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun ekstremal chora-tadbirlar hisobotiga koʻra, mojaro hududlarida zoʻravonlik harakatlariga jalb qilingan bolalar masalasini koʻtargan. == Bugungi kunda harbiy xizmatdagi bolalar - mintaqa va mamlakatlar bo'yicha == Ushbu bo'lim bugungi kunda bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanishni o'z ichiga oladi. === Afrika === 2003-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotining Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi maʼlumotlariga koʻra, butun dunyo boʻylab davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarda qatnashgan bolalarning yarmidan koʻpi Afrikada boʻlgan. 2004-yilda Child Soldiers International tashkiloti maʼlumotlariga koʻra, qitʼada 100 000 bolalar davlat va nodavlat qurolli kuchlarda foydalanilgan va 2008-yildagi hisob-kitoblarga koʻra, jami 120 000 bola yoki harbiy harakatlarda qatnashgan. Afrikaning aksariyat mamlakatlari ratifikatsiya qilgan Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Afrika Xartiyasi (1990-yil) 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni barcha turdagi harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlaydi. Ushbu qabul qilingan xartiyaga qaramay, BMT maʼlumotlariga koʻra, 2016-yilda Afrikaning yetti davlatida (Markaziy Afrika Respublikasi, Nigeriya, Kongo Demokratik Respublikasi, Somali, Mali, Janubiy Sudan, Sudan) bolalar qurolli guruhlar va uchtasida (Sudan, Somali va Janubiy Sudan) davlat qurolli kuchlari tomonidan foydalanilgan. Afrikada joylashgan harbiy tashkilotlardagi bolalar sonini kamaytirish boʻyicha xalqaro saʼy-harakatlar 1997-yilda ishlab chiqilgan Keyptaun tamoyillaridan keyin boshlandi. Prinsiplar Afrika hukumatlariga oʻsha paytda muzokaralar olib borilayotgan OPAC majburiyatlarini bajarishni va harbiy xizmatga yollash uchun minimal yoshni 15 dan 18 ga oshirishni taklif qildi. Prinsiplar, shuningdek, bola askarga 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni „har qanday turdagi muntazam yoki tartibsiz qurolli kuchlar yoki guruhning har qanday maqomdagi bir qismi boʻlgan … shu jumladan jinsiy maqsadlar uchun yollangan qizlarni ham qamrab oladi“ . . ." . 2007-yilda Parijda boʻlib oʻtgan „Urushdan ozod bolalar“ konferensiyasi Parij tamoyillarini ishlab chiqdi, ular Keyptaun tamoyillarini takomillashtirish va yangilash, ularni global miqyosda qoʻllash va hozirgi bolalar askarlarini qayta integratsiya qilishning amaliy yondashuvini belgilab berdi. === Markaziy Afrika Respublikasi === Markaziy Afrika Respublikasida qurolli guruhlar tomonidan bolalardan foydalanish tarixdan keng tarqalgan. 2012 va 2015-yillar oraligʻida 10 000 ga yaqin bolalar milliy qurolli mojarolarda qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan. 2016-yil maʼlumotlariga koʻra bu haliyam davom etmoqda. Musulmon Séléka qurolli guruhlar koalitsiyasi va asosan nasroniylardan iborat Anti-balaka jangarilari bolalardan shu tarzda ayovsiz foydalangan. Baʼzilarining yoshi sakkizda . 2015-yil may oyida boʻlib oʻtgan Forum de Bangui (hukumat, parlament, qurolli guruhlar, fuqarolik jamiyati va diniy yetakchilar yig‘ilishi)da bir qator qurolli guruhlar minglab bolalarni demobilizatsiya qilish togʻrisida kelishib oldilar. 2016-yilda Markaziy Afrika Respublikasiga barqarorlik oʻlchovi qaytdi va BMT maʼlumotlariga koʻra, 2691 oʻgʻil va 1206 qiz qurolli guruhlardan rasman ajratildi. Shunga qaramay, bolalarni harbiy maqsadlarda ishga olish va ulardan foydalanish oʻsha yil davomida taxminan yana 50 foizga koʻtarildi, bu raqamlar asosan Lord qarshilik armiyasiga tegishli. === Kongo Demokratik Respublikasi === Minglab bolalar Kongo Demokratik Respublikasi (DRC) armiyasida va turli isyonchi qurolli kuchlarda xizmat qiladi. Maʼlumotlarga koʻra, Ikkinchi Kongo urushi avjida 30 000 dan ortiq bolalar mojaroning turli tomonlari bilan jang qilgan. „Kony 2012“ filmida Rabbiyning qarshilik armiyasi bu bolalarni yollagani daʼvo qilingan. Hozirgi vaqtda Kongo Demokratik Respublikasi dunyodagi eng yuqori askar bolalardan biriga ega mamlakat. Xalqaro sud urush davridagi bu amaliyotlar boʻyicha hukm chiqardi. Thomas Lubanga Dyilo, KDRdagi harbiy qoʻmondonlardan biri, 2002 va 2003-yillar oraligʻida bolalar askarlarini yollashdagi roli uchun 14 yillik qamoq jazosiga hukm qilindi. Lubanga Kongo vatanparvarlari ittifoqiga va uning qurolli qanoti Kongoni ozod qilish uchun vatanparvarlik kuchlariga rahbarlik qilgan. Bolalar Ituridagi qurolli toʻqnashuvda jang qilishga majbur boʻlishdi. === Somali === 2004-yilda Child Soldiers International tomonidan eʼlon qilingan hisobotda 1991-yildan beri 200 000 nafar bola oʻz irodasiga zid ravishda mamlakat qurolli kuch tarkiblariga jalb qilingani taxmin qilingan. 2017-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Antoniu Guterrish BMT hisobotiga izoh berib, mamlakatdagi „Ash-Shabob“ aʼzolarining 50 foizdan ortigʻini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil qiladi, baʼzi paytlari esa toʻqqiz yoshga toʻlmagani ham jangga joʻnatiladi degan edi. Hisobotda 2010-yilning 1-aprelidan 2016-yilning 31-iyuliga qadar Somalida 6163 nafar bola yollangani, ulardan 230 nafari qizlar ekanligi tasdiqlandi. „Ash-Shabob“ bu yollashning yetmish foizini tashkil qilgan. Somali milliy armiyasi ham bolalarni askarlikka yollash boʻyicha yuqori oʻrinlarda turadi. === Sudan === 2004-yilda 17 000 ga yaqin bolalar davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan. O‘sha paytdagi asosiy qurolli muxolifat guruhi — Sudan Xalq ozodlik armiyasi (SPLA) tarkibida 5000 ga yaqin bola bor edi. Baʼzi sobiq bolalar askarlik paytida sodir etgan jinoyatlari uchun oʻlimga hukm qilingan. 2006-yilda bolalar Chaddagi qochqinlar lagerlaridan ham jalb qilingan va minglab bolalar Darfurdagi mojaroga tortilgan. 2005-yilda hukumat OPAC shartnomasini ratifikatsiya qildi va 2008-yilga kelib mamlakatda bolalardan harbiy maqsadda foydalanish kamaydi, ammo davlat qurolli kuchlari ham, SPLA ham ularni yollash va ishlatishda davom etgan. Bolalardan foydalanish kamayishda davom etdi, biroq 2017-yilda BMT hukumat kuchlarida hanuz12 yoshli bolalar borligi toʻgʻrisida xabarlar oldi. === Uganda === „Ugandadagi LRA armiyasida asosan askar sifatida oʻqitilgan. Ugandadagi barcha boshqa yoki oldingi isyonchi guruhlardan farqli oʻlaroq, LRA bolalarni (yaxshisi oʻn ikki yoshdan oʻn toʻrt yoshgacha) zoʻravonlik bilan oʻgʻirlash yoki qul qilishni oʻzining asosiy usuliga aylantirgan va oʻz faoliyatini tinch aholiga hujum qilishga qaratgan“. === Zimbabve === 2003-yilda Guardian gazetasi Zimbabveda davlat tomonidan homiylik qilinadigan yoshlar qurolli kuchlari Milliy Yoshlar Xizmati tomonidan inson huquqlarining koʻplab buzilishi haqida xabar berdi. Dastlab vatanparvar yoshlar tashkiloti sifatida tashkil etilgan bu tashkilot 10 yoshdan 30 yoshgacha boʻlgan yoshlardan iborat harbiylashtirilgan guruhga aylandi va mamlakatdagi norozilikni bostirish uchun foydalanildi. Tashkilot nihoyat 2018-yilning yanvarida taqiqlangan. == Amerika == === Boliviya === 2001-yilda Boliviya hukumati 14 yoshgacha boʻlgan bolalar yollash boʻyicha tekshiruvlar paytida qurolli kuchlarga majburan chaqirilgan boʻlishi mumkinligini tan oldi. Boliviya armiyasining 40 % ga yaqinini 18 yoshdan kichiklar, yarmini esa 16 yoshdan kichiklar tashkil qiladi. 2018-yil holatiga koʻra , Boliviya bolalarni 17 yoshdan boshlab kattalar harbiy xizmatga chaqirishni boshlashga taklif qiladi. === Braziliya === Braziliyada Komando Vermelho kabi mahalliy uyushgan jinoiy guruhlar bolalarni giyohvand moddalarni tayyorlash va qotillik qilish uchun yollashadi, lekin politsiya va boshqa raqib guruhlar ularga qarshi kurashadilar. Shuningdek, braziliyalik militsionerlar bolalarni Komando Vermelyoga qarshi kurashga jalb qilganlar. === Kanada === Kanadada odamlar 16 yoshidan boshlab ota-ona ruxsati bilan Kanada kuchlarining zaxira qismiga, biroz ulgʻaygach, 17 yoshida ota-ona ruxsati bilan oddiy tarkibga qoʻshilishlari mumkin. Lekin ular 18 yoshga toʻlgunga qadar xizmat safariga koʻngilli boʻlishlari mumkin emas. === Kolumbiya === Kolumbiyadagi qurolli mojaroda, 1960-yillarning oʻrtalaridan hozirgi kungacha, qatnashgan jangchilarning toʻrtdan bir qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan va hozir ham shunday. 2004-yilda Kolumbiya bolalar askarlaridan foydalanish boʻyicha dunyoda toʻrtinchi oʻrinni egalladi. Hozirda mamlakatda qurolli guruhlarda 11-14 ming bola bor. Hukumat bilan muzokaralar chogʻida qurolli guruhlar voyaga yetmaganlarni savdolashish vositasi sifatida yollashni toʻxtatishni taklif qilishdi, ammo ularni qoniqtirmadi. Bjørkhaugning taʼkidlashicha, aksariyat bolalar askarlikka ixtiyoriy ishtirok etish va majburlashning kombinatsiyasi orqali yollangan. 1998-yilda Human Rights Watch matbuot bayonotida baʼzi partizan boʻlinmalarining 30 foizi bolalardan iborat boʻlgan . Xuddi shu press-relizda hukumat bilan bogʻliq boʻlgan harbiylashtirilgan boʻlinmalarning baʼzilari 50 foizgacha bolalardan iborat ekanligi, jumladan, sakkiz yoshli baʼzilari ham borligi taxmin qilingan. 2005-yilda Kolumbiyada 11 000 ga yaqin bola chap yoki oʻng qanot harbiy kuchlari safida xizmat qilgan. „Kolumbiyadagi bolalar jangchilarining taxminan 80 foizi ikki chap qanot partizan guruhlaridan biriga, FARC yoki ELNga tegishli. Qolgan jangchilar harbiylashtirilgan saflarda, asosan AUCda xizmat qilishadi“. P.W. Singerning soʻzlariga koʻra, FARC tomonidan 1998-yilda Guatape GESiga hujumda sakkiz yoshli jangarilar ishtirok etgan va 2001-yilda FARC oʻquv videosida 11 yoshli oʻgʻil bolalar raketalar bilan ishlayotgani tasvirlangan. Guruh shuningdek, Venesuela, Panama va Ekvadordan kelgan bolalarni ham qabul qiladi. Kolumbiya hukumati xavfsizlik kuchlari bolalarni rasman ishga qabul qilmaydi, chunki majburiy va ixtiyoriy yollash uchun qonuniy yosh 18 deb belgilangan. Shu bilan birga, talabalar harbiy oʻrta maktablarda kursant sifatida roʻyxatdan oʻtishlari va mos ravishda 16 yoki 17 yoshlilar havo kuchlari yoki milliy armiya tayyorlash dasturlariga kirishlari mumkin. Bundan tashqari, qoʻlga olingan dushman bolalari Kolumbiya harbiylari tomonidan razvedka maʼlumotlarini yigʻish uchun ishlatilgan. 2016-2017-yillarda FARC partizan guruhlariga qarshi demobilizatsiya harakatlari mojarosiga barham berib, zo‘ravonlikka jalb qilingan bolalar sonini cheklab qo‘yishiga umid qildi. Biroq, boshqa qurolli guruhlar hali demobilizatsiya qilinmagan va mojaro hozirgacha toʻliq hal etilmagan. === Kuba === Kubada o‘g‘il bolalar va qizlar uchun majburiy harbiy xizmat yoshi 17 yoshni tashkil etadi. Erkak o‘smirlarga hududiy qo‘shinlar qurolli kuchsi safiga majburiy xizmat muddatidan oldin ruxsat etilgan. === Gaiti === Gaitida siyosiy zoʻravonlik bilan shugʻullanuvchi turli erkin tashkil etilgan qurolli guruhlarda qatnashayotgan bolalar soni nomaʼlum. === Meksika === Meksikada bolalar Meksikadagi narkotiklar urushida Fors koʻrfazi karteli kabi jinoiy tashkilotlar tomonidan hukumat va boshqa raqib kartellarga qarshi kurashish uchun foydalaniladi. Ammo bularning soni maʼlum emas. Shuningdek, Grupos de autodefensa comunitaria (Avtomatik himoya guruhi) oʻz qishloqlarini mahalliy jinoiy guruhlarning zoʻravonligidan himoya qilish uchun baʼzi vaqtda bolalarni yollaydi, askar bolalarini jalb qiladigan oʻzini-oʻzi himoya qilish guruhlaridan biri bu Coordinadora Regional de Autoridades Comunitarias-Pueblos Fundadores (CRAC-PF) boʻlib, u Los Ardillos, Beltran Leyva kartelidan ajralib chiqqan jinoiy guruh bilan qarama-qarshilikda. CRAC-PF va Los Ardillos oʻrtasidagi janglar 53 kishining oʻlimiga sabab boʻlgan. === Qo'shma Shtatlar === Qoʻshma Shtatlarda 17 yoshli oʻsmirlar ota-onalarning yozma roziligi bilan qurolli kuchlarga qoʻshilishlari mumkin. 2015-yil holatiga koʻra har yili 16 000 ga yaqin 17 yoshli yigitlar harbiy xizmatga chaqiriladi. AQSH armiyasi maktablar bilan ishga yollashga boʻlgan taʼminlashni yondashuvning „tayanch toshi“ deb taʼriflaydi . Bolalar huquqlarini himoya qilish tashkilotlari AQSh qurolli kuchlari xodimlarini bolalarga tayanishini tanqid qildi. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShga harbiy xizmatga kirishning minimal yoshini 18 yoshga koʻtarishni tavsiya qildi. 1990-yillarda OPAC shartnomasi boʻyicha muzokaralarda AQSh Buyuk Britaniyaga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 dan oshmasligiga keskin qarshi chiqdi. Natijada shartnomada eng kam 16 yosh belgilangan . AQSh shartnomani 2002-yilda ratifikatsiya qilgan (lekin 2018-yil holatiga koʻra AQSh Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyani ratifikatsiya qilish amalga oshmadi). OPACga koʻra, AQSh harbiy xizmatchilariga odatda 18 yoshga toʻlgunga qadar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishni taqiqlaydi. Shunga qaramay, ular „oldinga joylashtirish“ huquqiga ega, yaʼni ular qoʻllab-quvvatlash vazifalarini bajarish uchun jangovar zonaga joylashtirilishlari mumkin. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShni ushbu siyosatni oʻzgartirishga va voyaga yetmaganlarning jangovar hududda oldindagi harakat qilish zonasiga joylashtirilmasligini taʼminlashga chaqirdi. 2003 va 2004-yillarda 60 ga yaqin voyaga yetmagan o‘smirlar xodimlarning xatoligi tufayli Afgʻoniston va Iroqqa yuborilgan. Keyinchalik Mudofaa vazirligi „vaziyatlar zudlik bilan toʻgʻirlangani va takrorlanishining oldini olish uchun choralar koʻrilgani“ni aytdi. 2008-yilda prezident Jorj Bush „Oʻsmir bolalarni askarlikdan himoya qilish toʻgʻrisida“gi qonunni imzoladi . Qonun bolalarni askarlikka yollagan harbiy kuchlarni jinoiy javobgarlikka tortadi. Shuningdek, bolalar harbiy maqsadlarda foydalaniladigan mamlakatlarga qurol sotishni taqiqlaydi. Qonunda askar bolalar taʼrifi „hukumat qurolli kuchlari tarkibida jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etgan 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxs“ ni oʻz ichiga oladi. Hujjatdan voz kechish Obama va Trump maʼmuriyati tomonidan chiqarilgan. == Yaqin Sharq == === Bahrayn === Bahraynda harbiy kursantlar, NCO stajyorlari va texnik xodimlar 15 yoshdan boshlab Bahrayn Mudofaa Kuchlari safiga kirishlari mumkin. === Eron === Eronning amaldagi qonunchiligi 16 yoshdan kichiklarni ishga olishni rasman taqiqlaydi. Eron-Iroq urushi paytida oʻgʻil bolalar Basij armiyasiga chaqirilgan, u yerda Eron hukumati tanqidchilarining fikriga koʻra, ular „jonli qalqonlar toʻlqini sifatida frontga yuborilgan“. Boshqa manbalar eronlik qurbonlarning umumiy sonini 200,000-600,000 oraligʻida deb hisoblashgan. Bir manbaga koʻra, Eron-Iroq urushida qurbon boʻlganlarning 3 foizi 14 yoshgacha boʻlgan yosh askarlar boʻlgan. Eronlik oʻgʻiil bolalar maktabni tashlab, ota-onalari Eron-Iroq urushida qatnashganlar. Iroq zobitlarining taʼkidlashicha, ular baʼzida sakkiz yoshli eronlik askar bolalarni qoʻlga olishgan. 2018-yil holatiga koʻra Eron hukumati Suriya fuqarolar urushida Asad hukumatiga sodiq kuchlar tomonida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni yollab kelmoqda. === Falastin === 2004-yilda Xalqaro bolalarni himoya qilish tashkilotining Falastin boʻlimi uchun chop etilgan Jihod Shomalyning "Bosib olingan Falastin hududlarida bolalardan foydalanish " nomli hisobotida, bir qator bolalar shahidlikni oʻzlariga gʻurur deb bilishlarini taʼkidlab, hisobotni yakunlaydi. Oʻzlarining umidsiz ahvoli uchun javobgarlikni oʻz zimmalariga olishlari va Falastin harbiylashtirilgan guruhlari tomonidan qurolli hujumlar uyushtirish uchun yollanganliklariga oʻzlari sababchi ekanliklarini aytadi. Shu bilan birga, Shomaly mamlakatlarda tizimli ishga joylashish yo‘qligini, guruhlar va Falastin hamjamiyatining yuqori martabali vakillari siyosiy strategiya sifatida bolalarni yollashga qarshi ekanini taʼkidlaydi. Shomalyning fikricha, Falastin siyosiy rahbariyati bolalarni urushga tortishni toʻxtatish uchun koʻproq ish qilishi mumkin, bu esa rahbariyatdan bolalarni oʻqitish togʻrisida va yollashni taqiqlovchi memorandumni imzolashni talab qiladi. Gʻazo sektorida hukmronlikka intilayotgan Falastin tashkiloti Hamas, Isroil mudofaa kuchlariga qarshi zoʻravonlikni qoʻzgʻatish uchun munozarali mafkuralarni askar bolalarga singdirgani maʼlum. Jorjtaun universiteti professori William OʻBrien falastinlik bolalarning Birinchi Intifadadagi faol ishtiroki haqida shunday yozadi: „Aftidan, intifada qo‘shinlarining katta qismi yoshlar, jumladan, boshlang‘ich maktab o‘quvchilari ham bor. Ular tosh, molotov kokteyli va boshqa zo‘ravonlik turlari bilan shug‘ullanadilar“. Arab jurnalisti Huda Al-Hussein 2000-yil 27-oktabr kuni Londondagi arab gazetasiga quyidagilarni yozdi: 2002-yilda askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) „bolalarning jangovar harakatlarda qatnashayotgani haqida xabarlar mavjud boʻlsa-da, qurolli guruhlar tomonidan tizimli ravishda yollanganligi haqida hech qanday dalil yoʻq“, dedi. Biroq, 2004-yilda tashkilot 2000-yil oktabridan 2004- yil martigacha falastinlik voyaga yetmaganlar ishtirokida kamida toʻqqizta hujjatlashtirilgan xudkushlik hujumi sodir boʻlganligini xabar qildi: 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida Hamas va Islom Jihodi oʻzining Eron boʻlimida „harbiy hujumlarda va mashgʻulotlarda bolalardan foydalangani“ uchun alohida taʼkidlangan. 2005-yil 23-mayda Amnesty International Falastin qurolli guruhlarini bolalardan qurolli faoliyatda foydalanishni zudlik bilan toʻxtatishga chaqirdi: „Falastin qurolli guruhlari hech qanday sharoitda qurolli hujumlar uyushtirish, qurol yoki boshqa materiallarni tashish uchun bolalardan foydalanmasligi kerak…“. === Turkiya (PKK) === Kurd-turk mojarosi paytida Kurdiston Ishchilar partiyasi (PKK) faol ravishda bolalarni yollab, oʻgʻirlab ketgan. Tashkilot Turkiya xavfsizlik kuchlari tomonidan 2000 dan ortiq bolani o‘g‘irlaganlikda ayblangan. Human Rights Watch (HRW), Birlashgan Millatlar Tashkiloti (BMT) va Xalqaro Amnistiya tashkilotining mustaqil hisobotlari 90-yillardan beri tashkilot va uning qurolli guruhlari tomonidan askarb olalar i yollash va ulardan foydalanishni tasdiqladi. 2001-yilda tashkilot tomonidan bolalarni yollash tizimli ravishda amalga oshirilgani haqida xabarlar paydo boʻldi. Tashkilotning asosan bolalarni yollash uchun tuzilgan Tabura Zaroken Sehit Agit deb nomlangan bataloni haqida bir qancha xabarlar eʼlon qilingan. Shuningdek , Kurdiston vatanparvarlar ittifoqi bolalarni o‘z safiga jalb qilgani aniqlangan. Turkiya xavfsizlik kuchlari maʼlumotlariga koʻra,Kurdiston Ishchilar partiyasi 12 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan 983 nafardan ortiq bolani oʻgʻirlab ketgan. 400 dan ortiq bola tashkilotdan qochib, xavfsizlik kuchlariga taslim bo‘lishgan. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bolalar Jamgʻarmasining 2010-yilda chop etilgan hisobotida Kurdiston Ishchilar partiyasi tomonidan bolalarni yollash juda xavfli ekani koʻrsatib oʻtilgan. 2016-yilda Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasini Iroqning Shingal mintaqasida va qoʻshni davlatlarda askar bolalar yollash orqali urush jinoyatlari sodir etganlikda ayblagan. Suriyadagi fuqarolar urushi davomida ko‘plab ommaviy axborot vositalari, jumladan Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasiga aloqador YPG tashkiloti askar bolalarni yollab, joylashtirganini tasdiqladi. Guruhning xalqaro huquqni buzgan bolalardan foydalanishni toʻxtatish haqidagi daʼvosiga qaramay, guruh bolalarni yollash va ulardan foydalanishni davom ettirdi. === Livan === Livandagi fuqarolar urushida turli tomonlar askar bolalardan foydalangan. 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida aytilishicha, Hizbulloh bolalarni harbiy xizmatga oʻrgatgan. 2017-yilda BMT mamlakatda islomiy jangarilar deb gumon qilingan qurolli guruhlar bolalarni o‘z safiga jalb qilayotgani haqida xabar berdi. === Suriya === Suriyada davom etayotgan fuqarolar urushi paytida bolalar Bashar Asadga qarshi boʻlgan guruhlarga qoʻshilishdi. 2012-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotiga isyonchilar askar bolalardan foydalangani haqidagi daʼvolar kelib tushgan, biroq ular buni tasdiqlay olishmagan. 2014-yil iyun oyida Birlashgan Millatlar Tashkiloti hisobotida aytilishicha, muxolifat bolalarni harbiy va yordamchi rollarga jalb qilgan. Yana aytilishicha, bunday qilish siyosati yoʻqdek tuyulgan boʻlsa-da, yoshni tekshirish tartiblari boʻlmagan. 2014-yilda Human Rights Watch tashkilotining xabar berishicha, isyonchi guruhlar bolalardan jang maydonlarida yaradorlarni davolash, o‘q-dorilar va boshqa yuklarni olib o‘tishdan tortib, janglar avj olgan paytda frontga, snayperchilar rolini bajarishga qadar yordam va jangovar rollarda foydalanmoqda. Turkiya hukumati oʻzaro bogʻlangan SETA tadqiqot markazi Suriya milliy armiyasining tarkibini aks ettiruvchi hisobotini askar bolalar qoʻllanilganini fosh qilgani sababli qaytarib oldi. Suriya milliy armiyasi hozirda Turkiya tomonidan moliyalashtiriladi, u 2000-yil 8-sentabrda bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishi toʻgʻrisidagi Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokolni imzolagan. Al-Monitor’ning manbalarga tayanib xabar berishicha, Turkiya Liviyaga Suriya milliy armiyasidagi bolalar askarlarini joylashtirgani maʼlum qilingan. 2021-yil iyul oyida Amerika Qoʻshma Shtatlari Turkiyani Suriya va Liviyada askar bolalardan foydalanishga aloqador davlatlar roʻyxatiga qoʻshdi. 2021-yilgi Inson huquqlari amaliyoti boʻyicha mamlakat hisobotida Suriyadagi Turkiya tomonidan qoʻllab-quvvatlanadigan kuchlardan bolalar askar sifatida yollangani haqida soʻz bordi. Kurd kuchlari ham bu taktikani qoʻllashda ayblangan. 2015-yilda Human Rights Watch tashkiloti kurd qurolli kuch rahbarlari Jeneva chaqiruvi bilan majburiyat shartnomasini imzolagani va 2014-yilning iyulidan beri 59 nafar bola, ulardan 10 nafari 15 yoshdan kichik boʻlganini daʼvo qilgan edi. Prezident Asad 2013-yilda askar bolalardan (18 yoshgacha bo‘lgan har qanday shaxs) foydalanishni taqiqlovchi qonunni qabul qildi, bu qonunni buzganlik uchun aybdorlar 10 yildan 20 yilgacha „jazoviy mehnat“ bilan jazolanishini eʼlon qildi. Hukumat kuchlariga nisbatan qonun amalda qo‘llaniladimi yoki yo‘qmi, tasdiqlanmagan va isyonchi kuchlarga qarshi Suriya hukumati safida jang qilish uchun bolalar yollangani haqida da‘volar bor. Eron hukumati Suriyada fuqarolar urushi davrida Asadga sodiq hukumat kuchlari tarafida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni jalb qilgan. === Yaman === Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili Radhika Kuomarasvami 2010-yil yanvar oyida Yamandagi qabilalar oʻrtasidagi janglarda „koʻp sonli“ oʻsmir oʻgʻil bolalar jang qilishgani haqida xabar berdi. Nodavlat notijorat tashkilot faoli Abdul-Rahmon al-Marwanining hisob-kitoblariga ko‘ra, Yamanda har yili qabilalar o‘rtasidagi janglarda 500-600 ga yaqin bola halok bo‘ladi yoki yaralanadi. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudan (ayniqsa Darfur) va Yamandan askar bolalar yollagan. Britaniya SAS maxsus kuchlari Yamanda askar bolalarni tayyorlash bilan shug‘ullangani aytiladi. Xabar qilinishicha, Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya safida jang qilayotgan askarlarning kamida 40 foizi bolalardir. Saudiya Arabistoni hutiylarga qarshi Saudiya chegarasini qoʻriqlash uchun yamanlik bolalarni askar sifatida yollaydi. 2019-yil iyun oyida AQSh Davlat kotibi Mike Pompeo Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya Yamandagi fuqarolar urushida bolalardan foydalanayotgani haqidagi ekspert xulosalarini rad etib, AQShning bolalar askarlikka yollovchi davlatlar ro‘yxatiga kiritilishiga to‘sqinlik qildi. == Osiyo == 2004-yilda oʻsmirlarning harbiy xizmatidan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) Osiyoda minglab bolalar Afgʻoniston, Myanma (Birma) , Nepal Indoneziya, Filippin, Laos va Shri-Lankadagi faol mojarolar va oʻt ochishni toʻxtatish holatlariga kelishilganda ham jangovar kuchlarga jalb qilingani haqida xabar berdi. Hukumatning mojaro zonalariga kirishni rad etishi ishtirok etgan raqamlarni hujjatlashtirishni imkonsiz qildi. 2004-yilda Myanma (Birma) hukumat qurolli kuchlari 12 yoshdan 16 yoshgacha boʻlgan bolalarni majburan yollagan va ishlatgan yagona davlat sifatida mintaqa tarixiga kirdi. Xudoning armiyasi partizan guruhini birgalikda boshqargan egizak aka-uka Jonni va Lyuter Xtolar 1997-yilda guruhni boshqara boshlaganlarida taxminan oʻn yoshda boʻlishgan. === Afg'oniston === Afgʻonistonda oʻttiz yillik fuqarolar urushi davrida qurolli kuchlar minglab askar bolalarni yollagan. Koʻpchilik hali ham Tolibonga qarshi kurashmoqda. Islom diniy maktablari yoki madrasalaridan taʼlim olganlarning baʼzilari xudkush terrorchi va qurolli hujumchilar sifatida foydalaniladi. Kamuflyaj kiyimida va shahidlik shiorlari bilan yurgan o‘g‘il bolalarning targ‘ibot videosi 2009-yilda Afg‘oniston Tolibon rahbariyati tomonidan eʼlon qilingan. Bu videoga amerikalik askarni oʻldirgan 14 yoshli Tolibon jangchisiga tasanno ham kiritilgan. === Birma/Myanma === Davlat Tinchlik va Taraqqiyot Kengashining taʼkidlashicha, Birmaning barcha askarlari koʻngilli hisoblanadi va qabul qilinganlarning hammasi 18 yoshdan katta. Human Rights Watch tashkiloti maʼlumotiga koʻra, Birma/Myanma milliy armiyasi Tatmadavda 70 000 ga yaqin oʻgʻil bolalar xizmat qilmoqda, 11 yoshgacha boʻlgan bolalar esa koʻchadan majburan olib kelinib guruhlarga qoʻshilmoqda. Guruhning xabar berishicha, dezertirlar uch yildan besh yilgacha qamoq jazosiga yoki hatto qatl etishga ham hukm qilinishi mumkin. Guruh shuningdek, taxminan 5,000-7,000 bolalar turli xil qurolli etnik muxolifat guruhlarida, xususan, Birlashgan Wa Davlat Armiyasida xizmat qilishini taʼkidladi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun 2009-yil iyun oyida hisobot eʼlon qildi, unda isyonchilar va hukumat tomonidan mamlakatda bolalarga nisbatan „jiddiy qonunbuzarliklar“ qayd etilgan. Maʼmuriyat 4-avgust kunidan boshlab keyingi oydan ular Birma/Myanmaga koʻproq oʻrganish uchun guruh yuborishlarini eʼlon qilishdi. === Shri-Lanka === Shri-Lankada bolalarning jangarilar tomonidan foydalanilishi 1983-yilda Shri-Lankadagi fuqarolar urushi boshlanganidan beri xalqaro miqyosda tan olingan muammo boʻlib kelgan. 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni asosiy yollovchilar Tamil Eelam isyonchi ozodlik yoʻlbarslari hisoblanadi. === Nepal === Nepal Kommunistik partiyasi kuchlarida taxminan 6000-9000 bola xizmat qiladi. 2010-yildan boshlab CPNning askar bolalari demobilizatsiya qilindi. === Filippin === Filippinda hukumatga qarshi kurashayotgan islomiy va kommunistik qurolli guruhlar muntazam ravishda yollangan bolalarga tayanib kurash olib boradi. 2001-yilda Human Rights Watch tashkiloti Moro Islom ozodlik fronti (MILF)dagi 10 000 askarning taxminan 13 foizini bolalar tashkil etgani va hukumatga aloqador ayrim harbiylashtirilgan kuchlar ham bolalardan foydalanayotgani haqida xabar bergan. 2016-yilda MILF 1869 nafar bolani guruhni tark etishiga ruxsat berdi va boshqa bolalarni guruhga qabul qilmaslik majburiyatini oldi. Biroq oʻsha yili BMT Filippindagi boshqa qurolli guruhlar asosan 13 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan bolalarni yollashda davom etayotgani haqida xabarlar yana davom etrdi. == Yevropa == Child Soldiers International maʼlumotlariga koʻra, Yevropada faqat 18 yoshdan kattalarni yollash tendensiyasi mavjud, aksariyat mamlakatlar ham faqat kattalarni yollashga ruxsat beradi, 2016-yilgi maʼlumotlarga koʻra qanday qurolli guruhlar bolalardan foydalanayotgani maʼlum emas edi. 2018-yil holatiga koʻra esa bir davlat, Buyuk Britaniya 16 yoshdan bolalarni, beshtasi esa 17 yoshdan (Avstriya, Kipr, Fransiya, Germaniya va Gollandiya) harbiy xizmatga jalb qilgan. Ulardan, Buyuk Britaniya eng koʻp bolalarni ishga oladi. 2016-yilda Britaniya armiyasiga yangi chaqirilganlarning taxminan chorak qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan. Barcha Yevropa davlatlari bolalarni qurolli mojarolarga jalb etish toʻgʻrisidagi ixtiyoriy protokolni ratifikatsiya qilgan, shuning uchun chaqiruv bolalar odatda balogʻatga yetgunlaricha harbiy harakatlarda foydalanilmaydi. Bolalar 1990-yillarda Birinchi Chechen urushida jangchilar sifatida ishlatilgan. === Avstriya === Avstriya bolalarni ota-onalari roziligi bilan bir yil erta, 17 yoshdan boshlab harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Kipr === Kipr bolalarni ota-onalari roziligi bilan ikki yil erta, 16 yoshdan boshlab majburiy harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Fransiya === Fransiya harbiy xizmatchilarni 17 yoshdan, harbiy texnik maktab oʻquvchilarini 16 yoshdan boshlab qabul qiladi. Qurolli kuchlarning 3 % ni 18 yoshgacha boʻlgan yoshlar tashkil etadi. === Germaniya === Germaniya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2015-yilda qurolli kuchlarning 6 foizini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil etgan. === Niderlandiya === Niderlandiya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2014-yilda uning qurolli kuchlarining 5 % 18 yoshgacha boʻlganlar boʻlgan. === Ukraina === 2014-yilda Ukraina sharqidagi qurolli mojaro paytida Donbasdagi tinchlik uchun adolat guruhi bolalarni qurolli tuzilmalarga jalb qilishning 41 ta holatini tasdiqlagan. Ulardan 37 tasi Ukraina nazorati ostida boʻlmagan hududdan, 4 tasi esa Ukraina nazorat hududidagi qurolli tuzilmalarda bolalarning ishtiroki bilan bogʻliq. Tasdiqlash imkoni boʻlmagan bolalarni ishga yollash haqida yana 31 ta murojaat boʻlgan. Ukraina tomonidan nazorat qilinmagan hududda tekshirilgan 37 ta ishning 33 tasi oʻgʻil bolalar va 4 tasi qiz bolalar; 57 % 16-17 yoshda, 35 % 15 yoshgacha boʻlgan va 8 % hollarda yoshni aniqlash mumkin boʻlmagan. === Buyuk Britaniya === Britaniya qurolli kuchlari 16 yoshdan boshlab xodimlarni jalb qilib, 15 yoshu 7 oylik bolalardan arizalarni qabul qilishni boshlaydi. Roʻyxatga olishdan oldin ota-onaning roziligi talab qilinadi. 2022-yil holatiga koʻra, Britaniya qurolli kuchlari tarkibiga kirganlarning 23 foizi 18 yoshdan kichiklar edi. Aksariyat bolalar armiyaga jalb qilingan, bu erda 2021-2022 yillarda askarlarning 30 foizi 18 yoshgacha boʻlganlar edi; koʻproq yangi askarlar boshqa yoshdagilarga qaraganda 16 yoshda edi. 16 yoshdan 17,5 yoshgacha boʻlgan armiyaga chaqirilganlar dastlab yosh guruhiga bagʻishlangan harbiy oʻquv markazida Army Foundation kollejida oʻqitiladi. 2021-yil holatiga koʻra, markaz Ofsted taʼlim inspektsiyasi tomonidan farovonlik boʻyicha „aʼlo“ deb baholangan, markazda suiisteʼmollik haqida koʻplab daʼvolar, baʼzilari isbotlangan, armiya rekordida. 2021-yilda markazda 22 nafar qizga nisbatan jinsiy huquqbuzarliklar bo‘yicha to‘qqizta tergov ochildi; bir tergovda gumon qilingan jinoyatchilarning uchtasi xodimlar boʻlgan. Vahiylar 2022-yil iyul oyida Vice News hisobotining mavzusi boʻlgan. OPAC maʼlumotlariga koʻra, Buyuk Britaniya odatda harbiy harakatlarda qatnashish uchun bolalarni chaqirmaydi, ammo chaqirilganlarni istisno qilmaydi ham. Buyuk Britaniya 2003-yildan 2010-yilgacha Iroq va Afg‘onistonga 18 yoshdan kichik bo‘lgan 22 nafar xodimni beixtiyor yubordi. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita Buyuk Britaniyani bolalar hech qanday sharoitda harbiy harakatlarda qatnasha olmasligini taʼminlash uchun oʻz siyosatini oʻzgartirishga chaqirdi. 1990-yillarda OPAC boʻyicha muzokaralarda Buyuk Britaniya AQShga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 boʻlishiga qarshi chiqdi. Bolalar huquqlarini himoya qiluvchi idoralar Buyuk Britaniya o‘z qurolli kuchlarini kadrlar bilan taʼminlashda bolalarga tayanishda davom etayotganini tanqid qildi. == Okeaniya == === Avstraliya === Avstraliya mudofaa kuchlari oʻz saflariga 16 yoshdan boshlab ota-onalarning roziligi bilan harbiy xizmatga kirishga ruxsat beradi. 18 yoshgacha boʻlgan qoʻl ostidagi yoshlarni chet elga yuborish yoki toʻgʻridan-toʻgʻri jangovar harakatlarda foydalanish mumkin emas, ularni evakuatsiya qilishning iloji boʻlmagan ekstremal holatlar bu vaziyatdan mustasno. === Yangi Zelandiya === 2018-yilning aniqlangan maʼlumotlariga koʻra, Yangi Zelandiya mudofaa kuchlariga qoʻshilishning minimal yoshi 17 yosh deb belgilangan. == Bolalardan harbiy maqsadda foydalanishni tugatish harakati == Bolalardan harbiy maqsadda keng miqyosda foydalanishganiga tarix guvoh. Faqat soʻnggi oʻn yilliklarda bu amaliyot asosli tanqid va uni tugatish uchun birgalikda saʼy-harakatlarga duch keldi. Qisman koʻplab qurolli kuchlar oʻz saflarini toʻldirishda bolalarga tayanganligi va qisman nodavlat qurolli guruhlarning xatti-harakatlariga taʼsir qilish qiyinligi sababli bu jarayon biroz sekin kechdi. == Yaqin tarix == === 1970-1980-yillar === Bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirokini cheklash boʻyicha xalqaro harakatlar 1977-yilda qabul qilingan 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar bilan boshlandi (77.2-modda). Yangi Protokollar 15 yoshgacha boʻlgan bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqladi, ammo davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarga 15 yoshdan boshlab bolalarni yollash va ulardan urushda foydalanishga ruxsat berishda davom etaverdi. Nodavlat notijorat tashkilotlari (NNTlar) bolalarni ishga yollashni butunlay taqiqlash toʻgʻrisidagi yangi shartnoma tarafdori boʻlganida, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (CRC) boʻyicha muzokaralar chogʻida qoidalar yangilandi. Qurolli kuchlari 18 yoshdan kichik boʻlganlardan foydalanayotgan baʼzi davlatlar bunga qarshilik koʻrsatdilar, shuning uchun 1989-yildagi yakuniy shartnoma matni faqat mavjud huquqiy standartni aks ettirdi xolos: 15 yoshgacha boʻlgan bolalarning harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishini taqiqlash. === 1990-yillar === XX asrning oxirlari yaʼni 1990-yillarda nodavlat notijorat tashkilotlari askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish koalitsiyasini (hozirgi Xalqaro bolalar askarlari) tashkil etishdi va ular Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada koʻrgan kamchiliklarni toʻgʻrilash maqsadida hamdard hukumatlar bilan yangi shartnoma tuzish kampaniyasida ishlashdi. Olti yil davom etgan global muzokaralardan soʻng, shartnoma 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol (OPAC) sifatida qabul qilindi. Shartnoma bolalarni harbiy xizmatga chaqirishni taqiqlab qoʻyadi, harbiy xizmatchilar 16 yoshdan kichik boʻlmasligini taʼminlaydi va harbiy harakatlarda bolalardan foydalanishni rad etadi. Shartnoma, shuningdek, nodavlat qurolli guruhlarni 18 yoshga toʻlmagan oʻsmirlarni har qanday maqsadda yollashni ham taqiqlaydi. OPAC boʻyicha muzokara olib borayotgan koʻpchilik davlatlar bolalarni yollashni taqiqlashni qoʻllab-quvvatlagan boʻlsa-da, AQSh boshchiligidagi Buyuk Britaniya bilan ittifoqdosh boʻlgan baʼzi mamlakatlar bunga eʼtiroz bildirdi. Shunday qilib, shartnoma 16 yoki 17 yoshli bolalarni ishga olishni taqiqlamaydi, garchi u davlatlarga qonunda yuqoriroq standartlarni oʻrnatishga imkon beradi. === 2000-yildan - hozirgi kungacha === Bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol qabul qilingandan soʻng, global ratifikatsiya kampaniyasi tez sur’atlar bilan rivojlandi. 2018-yilning maʼlumotlariga koʻra, OPAC 167 ta davlat tomonidan ratifikatsiya qilingan. Kampaniya, shuningdek, koʻplab davlatlarni bolalarni umuman ishga olmaslikka undadi. 2001-yilda 83 mamlakat faqat kattalarni roʻyxatga olishga ruxsat berdi. 2016-yilga kelib bu koʻrsatkich 126 taga yetdi, bu qurolli kuchlari mavjud boʻlgan mamlakatlarning 71 foizini tashkil qiladi. Taxminan 60 ga yaqin nodavlat qurolli guruhlar bolalardan foydalanishni toʻxtatish yoki qisqartirish toʻgʻrisida bitimlar tuzdilar, bu koʻpincha BMT yoki Jeneva chaqiruvi nodavlat tashkiloti vositachiligida oʻtkazildi. Child Soldiers International bergan hisobotlarga koʻra, OPAC shartnomasining muvaffaqiyati davlat qurolli kuchlari tomonidan bolalarni yollashning bosqichma-bosqich pasayishi bilan birgalikda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalar sonining qisqarishiga olib keldi. 2018-yilda berilgan maʼlumotlarga koʻra, bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish keng tarqalganligicha qolmoqda. Xususan, Boko Haram va IShIDga oʻxshagani jangari islomiy tashkilotlar hamda ularga qarshi kurashayotgan qurolli guruhlar bolalardan keng foydalanishadi. Bundan tashqari, aholisi eng koʻp boʻlgan uchta davlat — Xitoy, Hindiston va Qoʻshma Shtatlar hali ham oʻz qurolli kuchlariga 16 yoki 17 yoshli bolalarni harbiy xizmatga olinishiga ruxsat berishadi, shuningdek, „Yettilik“ guruhining beshta davlati: Kanada, Fransiya, Germaniya, Buyuk Britaniya va Amerika Qoʻshma Shtatlari ham bundan mustasno emas. == Voqealar == Qizil qoʻllar kuni — Red Hand day (shuningdek, Xalqaro askar bolalardan foydalanishga qarshi kurash kuni deb ham ataladi). Har yili 12-fevralda oʻtkaziladigan xotirlash kuni boʻlib, jamoatchilik eʼtiborini urushlar va qurolli toʻqnashuvlarda bolalardan askar sifatida ishlatish amaliyotiga qaratadi. Ushbu sana bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokolning kuchga kirishini aks ettiradi. == Bolalikning militarizatsiyasiga qarshi kurash == Oʻz qurolli kuchlariga bolalarni yollashga ruxsat bermaydigan koʻplab davlatlar taʼlim tizimi, atrof-muhit, filmlar va video oʻyinlar kabi mashhur oʻyin-kulgilar orqali bolalarga harbiy hayotni koʻrsatgani uchun tanqid qilindi.. Baʼzi sharhlovchilarning taʼkidlashicha, bolalar uchun bu marketing manipulyatsiya va harbiylikka yollash jarayonining bir qismidir va shuning uchun bu axloqiy jihatdan baholanishi kerak. Ushbu tamoyil baʼzi guruhlarni harbiy tashkilotlar va yoshlar oʻrtasidagi munosabatlarni bolalar huquqlari va sogʻligʻi nuqtai nazaridan tartibga solish uchun kampaniyaga olib keldi. Bunga misol qilib „ Urushga qarshilik ko‘rsatuvchilar“ xalqaro tashkilotining " Yoshlarning == Askarlikka olingan bolalarni reabilitatsiya qilish va reintegratsiya qilish == Child Soldiers International reintegratsiyani quyidagicha taʼriflaydi: „Ilgari qurolli kuchlar-guruhlar bilan aloqador boʻlgan bolalar tinch hayotga qaytishlari va ularning oilalari va jamiyatlarida qimmatli rol oʻynashlari uchun qoʻllab-quvvatlanadigan jarayon“. Askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiyalashga qaratilgan dasturlar UNICEF homiyligidagilar kabi koʻpincha uchta komponentni taʼkidlaydi: oilani birlashtirish-jamoa tarmogʻi, psixologik yordam va taʼlim-iqtisodiy imkoniyat. Dasturlarni muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun bu harakatlar kamida 3 yildan 5 yilgacha boʻlgan davrni oʻz ichiga oladi. Umuman olganda, reintegratsiya harakatlari bolalarni xavfsiz muhitga qaytarishga, diniy va madaniy marosimlar orqali bolaning oilasi va jamiyati nomidan kechirimlilik tuygʻusini shakllantirishga va bolaning oʻz oilasi bilan birlashishini ragʻbatlantirishga qaratilgan.harbiylashuviga qarshi kurash" dasturi, AQShdagi „Bolalarni yollashni to‘xtating“ kampaniyasi va Buyuk Britaniyadagi „Maktablardan tashqarida harbiylar“ kampaniyasini keltirish mumkin. Xuddi shunday xavotirlar Germaniya va Isroilda ham bildirilgan. Agar bola urush jinoyatlarini sodir etgan boʻlsa, reintegratsiya harakatlari qiyinlashishi mumkin, chunki bunday hollarda jamiyatda stigma va norozilik kuchayadi. Bunday vaziyatlarda bolaning ehtiyojlari jamiyatda adolat tuygʻusi bilan mutanosib boʻlishi muhimdir. Bunday vaziyatlarni zudlik bilan hal qilish kerak, chunki shunday qilinmasa, koʻplab bolalar qayta roʻyxatga olish xavfiga duch kelishadi. Shuningdek, reintegratsiyaning ikkita sohasi alohida eʼtiborga olinishi kerak: askar ayollar va bolalar askarlari orasida giyohvand moddalarni isteʼmol qilish. Giyohvand moddalar taʼsiri ostida boʻlgan yoki jinsiy yoʻl bilan yuqadigan kasalliklarga duchor boʻlgan askar bolalar oʻzlarining ehtiyojlariga mos keladigan qoʻshimcha dasturlarni talab qiladilar. 3l2p499okn4p3gmqfdotggvh1s9jv41 2816515 2816497 2022-08-28T21:26:59Z ShHamrayev 72833 /* Bolalarga taʼsiri */ wikitext text/x-wiki {{tahrirlayapman|ShHamrayev}} Bolalar (Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada 18 yoshga toʻlmagan shaxs sifatida belgilangan) tarix davomida harbiy harakatlar va kampaniyalarda qatnashish uchun jalb qilingan<ref name="Wessells">{{cite journal|last1=Wessels|first1=Michael|title=Child Soldiers|journal=Bulletin of the Atomic Scientists|year=1997|volume=53|issue=4|page=32|doi=10.1080/00963402.1997.11456787|bibcode=1997BuAtS..53f..32W}}</ref>. Davlat qurolli kuchlari, nodavlat qurolli guruhlar va boshqa harbiy tashkilotlar tarkibidagi bola askarlar jangovar tayyorgarlikdan o‘tishi va jangovar mashg‘ulotlar uchun ishlatilishi, porterlar yoki xabarchilar kabi yordamchi rollarga tayinlanishi yoki tirik qalqon sifatida taktik ustunlik yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun ishlatilishi mumkin<ref name="Children at war">{{Cite news|url=http://www.historyextra.com/podcast/children-war|title=Children at war|work=History Extra|access-date=7 December 2017|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180112002342/http://www.historyextra.com/podcast/children-war|archive-date=12 January 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":2">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|title=The Paris Principles: Principles and guidelines on children associated with armed forces or armed groups|last=UNICEF|year=2007|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20161030083755/http://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|archive-date=30 October 2016|url-status=live}}</ref>. Masalan, minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida, gʻolib tomonda ham, magʻlub tomonda ham qatnashdilar. Bolalar kattalarga qaraganda taʼsirchanlikka koʻproq moyil boʻlganligi sababli harbiy xizmatda oson nishon hisoblanadi<ref name="ReferenceB">{{cite journal |last1=Beber, Blattman |first1=Bernd, Christopher |year=2013 |title=The Logic of Child Soldiering and Coercion |url=https://archive.org/details/sim_international-organization_winter-2013_67_1/page/65 |journal=International Organization |volume=67 |issue=1 |pages=65–104 |doi=10.1017/s0020818312000409 |doi-access=free}}</ref><ref name=":32">{{Cite book |last=Dave. |first=Grossman |title=On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society |date=2009 |publisher=Little, Brown and Co |isbn=9780316040938 |edition=Rev. |location=New York |oclc=427757599}}</ref><ref name="Wessells" /><ref name=":22">{{Cite book |author1-last=McGurk |author1-first=Dennis |title=Military life: The psychology of serving in peace and combat |author2-last=Cotting |author2-first=Dave I. |author3-last=Britt |author3-first=Thomas W. |author4-last=Adler |author4-first=Amy B. |publisher=Praeger Security International |year=2006 |isbn=978-0275983024 |editor1-last=Adler |editor1-first=Amy B. |volume=2: Operational stress |location=Westport |pages=13–31 |chapter=Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members |editor2-last=Castro |editor2-first=Carl Andrew |editor3-last=Britt |editor3-first=Thomas W.}}</ref>. Baʼzilar kuch bilan yollanadilar, boshqalari esa koʻpincha qashshoqlikdan qutulish uchun bu yoʻlni tanlaydilar<ref name="Wessells" /><ref name=":12">{{Cite book |last1=Brett |first1=R |url=https://archive.org/details/youngsoldierswhy0000bret |title=Young soldiers : why they choose to fight |last2=Specht |first2=I |publisher=Lynne Rienner Publishers |year=2004 |isbn=9781588262615 |location=Boulder, Colo. |oclc=53830868 |url-access=registration}}</ref><ref name=":103">{{Cite journal |last1=Gee |first1=David |last2=Taylor |first2=Rachel |date=1 November 2016 |title=Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army? |journal=The RUSI Journal |volume=161 |issue=6 |pages=36–48 |doi=10.1080/03071847.2016.1265837 |issn=0307-1847 |s2cid=157986637}}</ref><ref name=":82">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|title=Child Soldiers Global Report 2008|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2008|access-date=16 May 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181010192928/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|archive-date=10 October 2018|url-status=dead}}</ref>. Qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar koʻpincha psixiatrik kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi, shuningdek, tajovuzkorlikning kuchayishi kabi xulq-atvorning turli muammolariga duch kelishadi, bu esa balogʻat yoshida qashshoqlik va ishsizlikning yuqori xavfiga olib keladi. Buyuk Britaniya va AQShda olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmir bolalar orasida ularni harbiy xizmatga jalb qilish, hatto ular urushga yuborilmagan boʻlsa ham, oʻz joniga qasd qilishga urinish<ref name=":30">{{Cite journal |last1=Ursano |first1=Robert J. |last2=Kessler |first2=Ronald C. |last3=Stein |first3=Murray B. |last4=Naifeh |first4=James A. |last5=Aliaga |first5=Pablo A. |last6=Fullerton |first6=Carol S. |last7=Wynn |first7=Gary H. |last8=Vegella |first8=Patti L. |last9=Ng |first9=Tsz Hin Hinz |date=1 July 2016 |title=Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers |journal=JAMA Psychiatry |language=en |volume=73 |issue=7 |pages=741–9 |doi=10.1001/jamapsychiatry.2016.0600 |issn=2168-622X |pmc=4937827 |pmid=27224848}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/694167/20180327_Suicide_and_open_verdict_deaths_in_the_UK_Regular_Armed_Forces_1984-2017_Tables_and_Figures-O.xls|title=UK armed forces suicide and open verdict deaths: 1984–2017|last=UK, Ministry of Defence|year=2017|access-date=24 May 2018}}</ref> stress bilan bogʻliq ruhiy kasalliklar<ref name=":28">{{Cite journal |last1=Goodwin |first1=L. |last2=Wessely |first2=S. |last3=Hotopf |first3=M. |last4=Jones |first4=M. |last5=Greenberg |first5=N. |last6=Rona |first6=R. J. |last7=Hull |first7=L. |last8=Fear |first8=N. T. |year=2015 |title=Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population? |journal=Psychological Medicine |language=en |volume=45 |issue=9 |pages=1881–1891 |doi=10.1017/s0033291714002980 |issn=0033-2917 |pmid=25602942 |s2cid=3026974}}</ref><ref name=":29">{{Cite journal |last1=Martin |first1=Pamela Davis |last2=Williamson |first2=Donald A. |last3=Alfonso |first3=Anthony J. |last4=Ryan |first4=Donna H. |date=February 2006 |title=Psychological adjustment during Army basic training |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2006-02_171_2/page/157 |journal=Military Medicine |volume=171 |issue=2 |pages=157–160 |doi=10.7205/milmed.171.2.157 |issn=0026-4075 |pmid=16578988 |doi-access=free}}</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish<ref name=":31">{{Cite journal |last1=Head |first1=M. |last2=Goodwin |first2=L. |last3=Debell |first3=F. |last4=Greenberg |first4=N. |last5=Wessely |first5=S. |last6=Fear |first6=N. T. |date=1 August 2016 |title=Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel |journal=Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology |language=en |volume=51 |issue=8 |pages=1171–1180 |doi=10.1007/s00127-016-1177-8 |issn=0933-7954 |pmc=4977328 |pmid=26864534}}</ref><ref name=":33">{{Cite journal |last1=Mattiko |first1=Mark J. |last2=Olmsted |first2=Kristine L. Rae |last3=Brown |first3=Janice M. |last4=Bray |first4=Robert M. |year=2011 |title=Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel |url=https://archive.org/details/sim_addictive-behaviors_2011-06_36_6/page/608 |journal=Addictive Behaviors |volume=36 |issue=6 |pages=608–614 |doi=10.1016/j.addbeh.2011.01.023 |pmid=21376475}}</ref>, va zoʻravonlik yuzaga chiqadi<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref><ref name=":35">{{Cite journal |last=Bouffard |first=L A |year=2005 |title=The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience |url=https://archive.org/details/sim_armed-forces-and-society_winter-2005_31_2/page/273 |journal=Armed Forces & Society |volume=31 |issue=2 |pages=273–295 |doi=10.1177/0095327x0503100206 |s2cid=144559516}}</ref><ref name=":36">{{Cite journal |last1=Merrill |first1=Lex L. |last2=Crouch |first2=Julie L. |last3=Thomsen |first3=Cynthia J. |last4=Guimond |first4=Jennifer |last5=Milner |first5=Joel S. |date=August 2005 |title=Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2005-08_170_8/page/705 |journal=Military Medicine |volume=170 |issue=8 |pages=705–709 |doi=10.7205/milmed.170.8.705 |issn=0026-4075 |pmid=16173214 |doi-access=free}}</ref>. Bir qator shartnomalar bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishini kamaytirish yoki iloji boricha cheklashga qaratilgan<ref name=":3" /><ref>{{Cite web |title=Child Soldiers World Index |url=https://dallaireinstitute.org/child-soldiers-world-index/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Dallaire Institute |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Soldiers International |date=2018 |title=Why 18 Matters: A rights-based analysis of child recruitment |url=https://resourcecentre.savethechildren.net/document/why-18-matters-rights-based-analysis-child-recruitment/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Save the Children Resource Centre |language=en}}</ref>. Child Soldiers International tashkiloti bergan ma‘lumotlariga koʻra, bu kelishuvlar bolalarni ishga olishni kamaytirishga yordam bergan, ammo amaliyot baʼzi hududlarni toʻliq qamrab ololmayapti va bolalar butun dunyo boʻylab harbiy harakatlarda qatnashishda davom etmoqda. Iqtisodiy jihatdan qudratli baʼzi davlatlar 16 yoki 17 yoshli harbiy xizmatchilarga tayanishda davom etmoqda va soʻnggi yillarda qurolli toʻqnashuvlarda yosh bolalardan foydalanish koʻpaydi, chunki jangarilar harakati va ularga qarshi kurashayotgan guruhlar bolalarni koʻp sonni tashkil qilish uchun yollashadi<ref name=":3">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=Louder than words: An agenda for action to end state use of child soldiers|last=Child Soldiers International|year=2012|access-date=19 January 2018}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. == Tarix == Tarix oʻqitilgan va jang qilish uchun foydalanilgan, qoʻllab-quvvatlovchi rollarga tayinlangan, masalan, porter yoki xabarchi, jinsiy qul sifatida foydalanilgan yoki taktik ustunlik uchun tirik qalqon sifatida yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun yollangan bolalar bilan toʻla<ref name=":2" /><ref name="Children at war"/><ref name=":48">{{cite web|url=http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|title=Girl Soldiers – The cost of survival in Northern Uganda, Women News Network – WNN|date=13 January 2009|publisher=Womennewsnetwork.net|access-date=12 May 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120523212431/http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|archive-date=23 May 2012|url-status=live}}</ref> <ref>Michael Leggiere, The Fall of Napoleon: The Allied Invasion of France 1813–1814, pg.99–100</ref> Misol uchun, 1814-yilda Napoleon oʻz qoʻshinlariga koʻplab oʻsmirlarni to‘plagan. Minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida qatnashdilar<ref name=":41">{{cite web|title=How did Britain let 250000 underage soldiers fight in WW1?|url=https://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20180321184716/http://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|archive-date=21 March 2018|access-date=22 January 2016|work=BBC News}}</ref><ref name=":43">[[Norman Davies]], [https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603 ''Rising '44: The Battle for Warsaw,''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603|date=6 February 2016}} Pan Books 2004 p.603</ref><ref name="Rosen2005">{{cite book|author=David M. Rosen|url=https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|title=Armies of the Young: Child Soldiers in War and Terrorism|date=January 2005|publisher=Rutgers University Press|isbn=978-0-8135-3568-5|pages=54–55|quote=The participation of Jewish children and youth in warfare was driven by a combination of necessity, honor, and moral duty.|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref><ref name="Kucherenko2011">{{cite book|last=Kucherenko|first=Olga|url=https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|title=Little Soldiers: How Soviet Children Went to War, 1941–1945|date=13 January 2011|publisher=OUP Oxford|isbn=978-0-19-161099-8|page=3|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar kuchidan XX asr va XXI asrning boshlarida Afrika, Lotin Amerikasi va Yaqin Sharqning ayrim qismlarida foydalanishda davom etildi<ref name="CSGR2004-292" /><ref name=":14" /><ref name=":02" />. Faqat mazkur ming yillikning boshidan boshlab bolalardan harbiy foydalanishni cheklash va kamaytirish boʻyicha xalqaro harakatlar boshlandi. == Hozirgi holat == === Davlat qurolli kuchlari === 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) qabul qilindi. Shundan beri global tendentsiya Straight-18 standarti sifatida 18 va undan kichik yoshdagi bolalarni qurolli kuchlarga yollashni cheklashdan iborat. Qurolli kuchlari boʻlgan koʻpgina davlatlar OPACga aʼzo boʻlishdi, unga koʻra bolalarni yollash bilan shugʻullanuvchi davlatlar bunday vaziyatda jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ majburiyatini oladi<ref name=":5" /><ref name=":7">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|title=International laws and child rights|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180202005301/https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|archive-date=2 February 2018|url-status=dead}}</ref>. Shunga qaramay, Child Soldiers International 2018-yilda 46 mamlakatda 18 yoshgacha bo‘lgan bolalar hali ham harbiy maqsadlarga jalb qilinayotgani<ref name=":39">{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/|title=Child Soldiers World Index|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=29 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329153356/http://childsoldiersworldindex.org/|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref> va o‘qitilayotgani haqida xabar berdi. Ulardan koʻpchiligi 17 yoshdan boshlab, ozroq qismi 20 yosh, kami 16 yoshdan boshlab, nomaʼlum qismi esa 16 yoshdan ham kichikroq bolalarni ishga qabul qiladi<ref name=":5">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|title=Where are child soldiers?|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180201210707/https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|archive-date=1 February 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":3" /><ref name=":6">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|page=41|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitasi va boshqalar harbiy tayyorgarlik, harbiy muhit va majburiy xizmat shartnomasi bolalar huquqlariga mos kelmasligini va oʻsmirlarni davlat qurolli kuchlariga jalb qilishni toʻxtatishga chaqirdi. Bolalar oʻsmirlik davrida sogʻlom rivojlanish huquqiga egadir<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC/C/GC/20&Lang=en|title=General comment No. 20 (2016) on the implementation of the rights of the child during adolescence|last=Committee on the Rights of the Child|year=2016|website=tbinternet.ohchr.org|language=en-us|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926052204/https://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2FC%2FGC%2F20&Lang=en|archive-date=26 September 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":3" /><ref>{{Cite web|url=https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|title=Ending the recruitment and use of children in armed conflict|last=UNICEF|year=2017|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926014225/https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|archive-date=26 September 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":19">{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|title=Children, Not Soldiers {{!}} United Nations Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180119171732/https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|archive-date=19 January 2018|url-status=live}}</ref>. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudandan (ayniqsa Darfurdan) askar bolalarni yollagan. === Nodavlat qurolli guruhlar === Bularga qurolli kuchlar, isyonchilar, terroristik tashkilotlar, partizanlar harakati, mafkuraviy yoki diniy jihatdan boshqariladigan guruhlar, qurolli ozodlik harakatlari va boshqa turdagi kvaziharbiy tashkilotlar iborat bolalardan foydalanadigan nodavlat qurolli harbiylashtirilgan tashkilotlar kiradi. 2022-yil holatiga ko'ra, BMT bolalardan bunday guruhlar tomonidan keng foydalaniladigan 12 mamlakatni aniqladi: Janubiy Amerikadagi Kolumbiya; Afrikada Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Mali, Somali, Janubiy Sudan va Sudan; Yaqin Sharqdagi Livan; G'arbiy Osiyoda Suriya va Yaman; Markaziy Osiyoda Afg'oniston; va Janubi-Sharqiy Osiyoda Myanma<ref name=":57">{{Cite web|last=UN Secretary-General|date=23 June 2022|title=Children and armed conflict: Report of the Secretary-General|url=https://documents-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N22/344/71/PDF/N2234471.pdf|url-status=live|access-date=20 August 2022|website=United Nations}}</ref>. Hamma qurolli guruhlar ham bolalardan foydalanmaydi va 1999-yildan beri 60 ga yaqin qurolli guruhlar bu amaliyotni qisqartirish yoki tugatish toʻgʻrisida kelishuvga erishgan. Masalan, 2017-yilga kelib Filippindagi Moro Islomiy Ozodlik Jabhasi (MILF) o‘z saflaridan 2000 ga yaqin bolani ozod qildi<ref>{{Cite web|url=https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|title=UN Officials congratulate MILF for completion of disengagement of children from its ranks|last=UNICEF|date=4 December 2017|website=unicef.org|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180117182557/https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|archive-date=17 January 2018|url-status=live}}</ref>, 2016-yilda Kolumbiyadagi FARC-EP partizan harakati bolalarni yollashni to‘xtatishga rozi bo‘ldi. Boshqa mamlakatlar, xususan, Afgʻoniston, Iroq, Nigeriya va Suriyada teskari tendensiya kuzatilmoqda bu yerda islomiy jangarilar va ularga qarshi boʻlgan guruhlar bolalarni yollash, oʻqitish va ulardan foydalanishni kuchaytirdilar<ref name=":17">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. === Global taxmin === 2003-yilda Brukings Institutidan PW Singer, askar oʻsmirlar hududlarda davom etayotgan mojarolarning toʻrtdan uch qismida ishtirok etishini taxmin qildi<ref name="saddam">{{cite web|url=http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|title=Facing Saddam's Child Soldiers|author=P. W. Singer|date=14 January 2003|publisher=[[Brookings Institution]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20100212100221/http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|archive-date=12 February 2010|url-status=dead|access-date=3 August 2009|author-link=P. W. Singer}}</ref>. Oʻsha yili BMTning Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi (UNOCHA) bu bolalarning koʻpchiligi 15 yoshdan oshgan, ammo baʼzilari undan yoshroq boʻlganini xabar qildi<ref name="irin">{{cite web|url=http://www.irinnews.org/report/66280/africa-too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|title=AFRICA: Too small to be fighting in anyone's war|date=December 2003|publisher=UN Office for the Coordination of Humanitarian Affairs|archive-url=https://web.archive.org/web/20130325052712/http://www.irinnews.org/Report/66280/AFRICA-Too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|archive-date=25 March 2013|url-status=dead|access-date=3 August 2009}}</ref>. Bugungi kunda qurolli toʻqnashuvlar boʻlayotgan BMT rasmiylari va boshqa uchinchi tomonlarning kirishiga toʻsqinlik qiladigan hududlarda bolalardan harbiy foydalanishning keng tarqalganligi sababli, qancha bolalar jabrlanganini taxmin qilish qiyin<ref name=":8">{{Cite news |last=Child Soldiers International |year=2017 |title=How many children are used for military purposes worldwide? |language=en |url=https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |url-status=dead |access-date=25 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180126070954/https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |archive-date=26 January 2018}}</ref>. 2017-yilda Child Soldiers International tashkiloti dunyo boʻylab bir necha oʻn minglab bolalar, ehtimol 100 000 dan ortiq bolalar mamlakat qurolli kuchlari va nodavlat harbiy tashkilotlarda harbiy taʼlim olganini hisobladi va 2018-yilda tashkilot oʻsmirlar harbiy harakatlarda qatnashish uchun foydalanilgani haqida xabar berdi. 2018-yilda ular kamida 18 qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etgan. Qizlar askar bolalarning 40 % dan ortigʻini tashkil qilishi aniqlangan<ref>{{Cite book|last=Whitman|first=Shelly|title=The Routledge Handbook of the Responsibility to Protect|publisher=Routledge Publishing|year=2012|isbn=978-0-415-60075-0|location=New York|pages=154|language=English}}</ref>. == Bolalardan foydalanishning mantiqiy asoslari == Bolalarning jismoniy va psixologik jihatdan kattalarga nisbatan yosh boʻlishlariga qaramay, mamlakat va nodavlat harbiy tashkilotlarning ularni izlashiga koʻplab sabablari bor. === Psixologik omillar === Kattalarga nisbatan, bolalarning, shu jumladan o'smir bolalarning nevrologik rivojlanmaganligi ularni ishga qabul qilishga ko'proq moyil qiladi, shuningdek, xavf-xatarlarni hisobga olmasdan, keyingi qarorlar qabul qilish ehtimolini oshiradi<ref name=":55">{{Cite news |last=Louise, R |display-authors=et al |date=17 November 2016 |title=The recruitment of children by the UK armed forces: A critique from health professionals |language=en-GB |work=Medact |url=https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |url-status=live |access-date=31 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180131192429/https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |archive-date=31 January 2018}}</ref><ref>{{Cite book |last=Strasburger |first=V C |title=Children, adolescents, and the media (Chapter 1) |publisher=Sage |others=Wilson, Barbara J., Jordan, Amy B. (Amy Beth) |year=2013 |isbn=9781412999267 |edition=Third |location=Los Angeles |oclc=820450764}}</ref><ref>{{Cite journal |last=Spear |first=L. P. |date=June 2000 |title=The adolescent brain and age-related behavioral manifestations |journal=Neuroscience and Biobehavioral Reviews |volume=24 |issue=4 |pages=417–463 |doi=10.1016/s0149-7634(00)00014-2 |issn=0149-7634 |pmid=10817843 |s2cid=14686245}}</ref>. Ushbu moyilliklarni hisobga olgan holda, Germaniya<ref>{{Cite web |last=Krennerich |first=Michael |date=30 October 2020 |title=Shadow Report Child Soldiers 2020 |url=https://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC/Shared%20Documents/DEU/INT_CRC_NGO_DEU_44158_E.pdf |url-status=live |access-date=19 August 2022 |website=UN Office of the High Commissioner for Human Rights |page=24}}</ref>, Buyuk Britaniya<ref name=":13">{{Cite web |last=Gee |first=D |year=2008 |title=Informed Choice? Armed forces recruitment practices in the United Kingdom |url=https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204740/https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017}}</ref> va AQShda<ref name=":52">{{Cite web |last=American Public Health Association |year=2012 |title=Cessation of Military Recruiting in Public Elementary and Secondary Schools |url=https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204348/https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017 |website=apha.org}}</ref> o'smirlar bilan harbiy marketing olib borish tanqid qilingan. Xuddi shu uch mamlakatda olib borilgan tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kam ta'minlangan bolalarni nishonga olishadi<ref name=":93">{{Cite book |last=Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns |title=Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany |year=2016}}</ref><ref name=":23">{{Cite web |author1=Gee, D |author2=Goodman, A |title=Army visits London's poorest schools most often |url=http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20180529080003/http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |archive-date=29 May 2018 |access-date=10 December 2017}}</ref><ref name=":13" /><ref name=":21">{{Cite journal |last1=Hagopian |first1=Amy |last2=Barker |first2=Kathy |date=1 January 2011 |title=Should We End Military Recruiting in High Schools as a Matter of Child Protection and Public Health? |journal=American Journal of Public Health |volume=101 |issue=1 |pages=19–23 |doi=10.2105/ajph.2009.183418 |issn=0090-0036 |pmc=3000735 |pmid=21088269}}</ref><ref name=":52" /><ref>{{Cite news |title=Soldiers of Misfortune: Abusive U.S. Military Recruitment and Failure to Protect Child Soldiers |language=en |work=American Civil Liberties Union |url=https://www.aclu.org/other/soldiers-misfortune-abusive-us-military-recruitment-and-failure-protect-child-soldiers |access-date=13 December 2017}}</ref>. Masalan, Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni jalb qilishni oson deb hisoblaydi, ayniqsa kambag'al oilalardan bo'lganlarni yollash yanada osonroq<ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d5bbf83278b3100018306a4/1566293898095/UK_recruitment_report_final.pdf |access-date=24 August 2019 |website=crin.org}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d4ab413eab07100015db6b6/1565176852564/FINAL+Youngest+British+army+recruits+come+disproportionately+from+England%27s+most+deprived+constituencies.pdf |access-date=24 August 2019}}</ref>. Ishga qabul qilingandan so'ng, bolalarga kattalarga qaraganda buyruqlarni osonroq bajartirish va nazorat qilish va kattalardan ko'ra din, nomus, obro'-e'tibor, qasos va burch kabi pul to'lanmaydigan rag'batlar uchun kurashishga moyildirlar<ref>{{cite journal |last1=Rosenblatt |first1=Roger |year=1984 |title=Children of War |journal=American Educator 8 |volume=1 |pages=37–41}}</ref>. Keltirilgan misollarga quyidagilar kiradi: Piter V. Singerning fikricha, oʻsmirlar osonlik bilan boshqara oladigan yengil avtomatik qurollarning global miqyosda tarqalishi bolalardan bevosita jangchilar sifatida foydalanishni yanada foydaliroq qildi<ref> Singer, Peter (2005). Children at War. New York: Pantheon Books. ISBN 9780375423499.</ref>. Romeo Daller aholining haddan tashqari koʻpayishi bolalarni harbiy tashkilotlar uchun arzon va qulay manbaga aylantirishdagi roliga ishora qilgan<ref>Dallaire, Roméo (2011). They Fight Like Soldiers, They Die Like Children: The Global Quest to Eradicate the Use of Child Soldiers. New York: Walker, and Company.</ref>. Rojer Rozenblatt oʻsmirlar kattalarga qaraganda din, sharaf, obroʻ-eʼtibor, qasos va burch kabi pul bilan olib boʻlmaydigan ragʻbatlar uchun kurashishga tayyor ekanligini taʼkidladi<ref>Rosenblatt, Roger (1984). "Children of War". American Educator 8 1: 37–41.</ref>. Bir qancha sharhlovchilar, jumladan, Bernd Beber, Kristofer Blattman, Deyv Grossman, Maykl Uessels, MakGurk va uning hamkasblari, bolalar kattalarga qaraganda itoatkor va moslashuvchan boʻlganligi sababli, ularni boshqarish, aldash va ularga yot gʻoyalar singdirish osonroq ekanligini taʼkidladilar<ref>Beber, Blattman, Bernd, Christopher (2013). "The Logic of Child Soldiering and Coercion". International Organization 67 (1): 65–104. doi:10.1017/s0020818312000409. Bu manba bu sahifada ikki marta foydalanilgan.</ref><ref>Dave., Grossman. On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society, Rev., New York: Little, Brown and Co, 2009. ISBN 9780316040938. OCLC 427757599. </ref><ref>Wessels, Michael (1997). "Child Soldiers". Bulletin of the Atomic Scientists 53 (4): 32. doi:10.1080/00963402.1997.11456787.</ref><ref>McGurk, Dennis „Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members“,. Military life: The psychology of serving in peace and combat Adler: . Westport: Praeger Security International, 2006 — 13–31 bet. ISBN 978-0275983024. </ref> Devid Gi va Reychel Teylor Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni ayniqsa kambagʻal oilalardan boʻlganlarni jalb qilish osonroq ekanligini aniqladi<ref>Gee, David; Taylor, Rachel (1 November 2016). "Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army?". The RUSI Journal 161 (6): 36–48. doi:10.1080/03071847.2016.1265837. ISSN 0307-1847.</ref><ref>Child Rights International Network. „Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK“. crin.org (21-avgust 2019-yil). Qaraldi: 24-avgust 2019-yil.</ref><ref>Child Rights International Network. „Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies“ (21-avgust 2019-yil). Qaraldi: 24-avgust 2019-yil.</ref>. Baʼzi qurolli guruhlar rahbarlarining taʼkidlashicha, oʻsmirlar oʻzlarining yosh boʻlishlariga qaramay, jangovar boʻlinmaga jangchilar sifatida oʻzlarining fazilatlarini olib kelishadi, ular koʻpincha ajoyib darajada qoʻrqmas, chaqqon va chidamlidir<ref>Beber, Bernd; Blattman, Christopher (2013). "The Logic of Child Soldiering and Coercion" (en). International Organization 67 (1): 65–104. doi:10.1017/s0020818312000409. ISSN 0020-8183.</ref>. Baʼzi oʻsmirlar harbiy tashkilotlarga majburan jalb qilinsa, aldanib yoki pul bilan olinsa, boshqalari oʻz xohishi bilan qoʻshiladi<ref>Brett, R. Young soldiers : why they choose to fight. Boulder, Colo.: Lynne Rienner Publishers, 2004. ISBN 9781588262615. OCLC 53830868.</ref><ref>Child Soldiers International. „Des Milliers de vies à réparer“ (fr) (2016). 15-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 29-yanvar 2018-yil.</ref><ref>Manba Wessels, Michael (1997). "Child Soldiers". Bulletin of the Atomic Scientists 53 (4): 32. doi:10.1080/00963402.1997.11456787.</ref>. Buning sabablari koʻp. 2004-yilda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalarni oʻrganishda Reychel Brett va Irma Spekt harbiy xizmatga kirishni ragʻbatlantiradigan bir qator omillarga ishora qildilar, xususan: Qashshoqlik, shu jumladan taʼlim yoki ishga joylashish imkoniyatlarining yetishmasligi Urushning madaniy normallashuvi Yangi doʻstlar izlash Qasos (masalan, doʻstlar va qarindoshlarning oʻldirilganini koʻrgandan keyin) „Jangchi“ roli yetuklikka oʻtish marosimini taʼminlaydi degan umidlar<ref>Brett, R. Young soldiers : why they choose to fight. Boulder, Colo.: Lynne Rienner Publishers, 2004. ISBN 9781588262615. OCLC 53830868.</ref>. XX asrning oxirlari taxminan 1990-yillarda Kambodja qurolli kuchlari tomonidan yollangan bolaning quyidagi soʻzlari koʻplab bolalarning qoʻshilish fikrlariga xosdir: <blockquote>Men ota-onamda ovqat yoʻqligi va maktabga bormasligim sababli qoʻshildim. . . Men minalar haqida oʻylardim, lekin nima ham qilishimiz mumkin — bu buyruq [oldingi chiziqqa borish]. Bir kuni kimdir mening oldimda minani bosdi va u yaralanib vafot etdi. . . O‘shanda men 60 metr narida radio yonida turgan edim. Men uning oʻlganini koʻzim bilan koʻrdim. . . Men har bir boʻlimda yosh bolalarni koʻraman. . . Ishonchim komilki, yana bir-ikki yil askarligimcha qolaman. Harbiy bo‘lishni to‘xtatsam, hech qanday mahoratim yo‘qligi uchun biror joyda ishlolmayman. Men keyin nima qilishimni bilmayman. . .<ref name=":410">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=adc88bff-1916-4317-b184-d9079e7b0bb8|archive-url=https://web.archive.org/web/20190525205613/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=adc88bff-1916-4317-b184-d9079e7b0bb8|url-status=dead|archive-date=2019-05-25|title=Global Report on Child Soldiers|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2001|website=child-soldiers.org|access-date=2018-05-16}}</ref></blockquote> == Bolalarga taʼsiri == === Qurolli mojaro === Bolalarga harbiy hayotning taʼsir koʻlami birinchi marta xalqaro hamjamiyat tomonidan BMT Bosh Assambleyasi topshirgan „Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri“ (1996-yilda) nomi bilan inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machel tomonidan tayyorlangan yirik hisobotda maʼlum qilingan<ref>Machel. „Impact of armed conflict on children“ (1996). 8-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. Hisobot, ayniqsa, yosh bolalardan foydalanish bilan bogʻliq boʻlib, har yili dunyo boʻylab koʻp minglab bolalar oʻlib ketayotgani, mayib-majruh boʻlib, psixiatrik jarohatlar olganligi haqidagi dalillarni taqdim etgan<ref>Machel. „Impact of armed conflict on children“ (1996). 8-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. Grasa Machelning hisobotidan keyin oʻtkazilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar ruhiy kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi va xatti-harakatlari bilan bogʻliq muammolarning sezilarli darajada yuqori xavfiga duch kelishadi<ref name=":15">{{Cite web|url=https://www.scribd.com/document/328940882/Child-Soldiering-Impact-on-Childhood-Development-and-Learning-Capacity|title=Child soldiering: Impact on childhood development and learning capacity|last=Boothby, N|display-authors=et al|year=2010|access-date=30 January 2018}}</ref>. Masalan, Falastin va Ugandada olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, sobiq askar bolalarning yarmidan koʻpi travmadan keyingi stress buzilishi alomatlarini koʻrsatgan va Ugandadagi har oʻninchi boladan toʻqqiztasida ruhiy tushkunlik holati ijobiy boʻlgan. Falastinlik tadqiqot olib boruvchilar, shuningdek, qurolli toʻqnashuvlarda yuqori darajadagi zoʻravonlikka duchor boʻlgan bolalar boshqa bolalarga qaraganda tajovuzkorlik va agressiyani koʻrsatish ehtimoli koʻproq ekanligini aniqladilar. Ushbu taʼsirlarning umumiy taʼsiri odatda kattalardagi qashshoqlik va doimiy ishsizlikning yuqori xavfini oʻz ichiga oladi<ref>Boothby, N. „Child soldiering: Impact on childhood development and learning capacity“ (2010). Qaraldi: 30-yanvar 2018-yil.</ref> === Qo'lga olish === Human Rights Watch tashkilotiga bergan maʼlumotlarga koʻra, qurolli kuchlar va guruhlar yollangan bolalarni hibsga olganlarida ularga koʻproq zarar yetkaziladi<ref name=":50">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|title=Children Detained in War Zones|date=28 July 2016|access-date=21 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821224149/https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|archive-date=21 August 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar koʻpincha yetarli oziq-ovqatsiz, tibbiy yordamsiz yoki boshqa gʻayriinsoniy sharoitlarda hibsga olinadi va baʼzilari hibs paytida jismoniy va jinsiy qiynoqlarga duchor boʻlishadi. Baʼzilari oilasi bilan qoʻlga olinadi yoki oila aʼzolaridan birining faoliyati tufayli hibsga olinadi. Advokatlar va qarindoshlarning har qanday sud majlisida ishtiroki koʻpincha taqiqlanadi<ref name=":50">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|title=Children Detained in War Zones|date=28 July 2016|access-date=21 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821224149/https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|archive-date=21 August 2016|url-status=live}}</ref>. === Harbiy tayyorgarlik === Boshqa tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, bolalarni, shu jumladan katta yoshdagi bolalarni harbiy xizmatga olish, hatto ular balogʻatga yetgunga qadar qurolli toʻqnashuvlarda qoʻllanilmasa ham, zararli taʼsir koʻrsatadi. Qoʻshma Shtatlardagi harbiy akademiklar harbiy tayyorgarlikni (barcha yoshdagi) doimiy stress sharoitida „intensiv singdirish“ sifatida tavsiflaydilar, uning asosiy maqsadi chaqiriluvchilarning soʻzsiz va darhol boʻysunishini oʻrgatishdir<ref>McGurk, Dennis „Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members“,. Military life: The psychology of serving in peace and combat Adler: . Westport: Praeger Security International, 2006 — 13–31 bet. ISBN 978-0275983024. </ref>. Ilmiy tadqiqotlarlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmirlar kattalarga qaraganda yuqori stressli muhitga moyil, masalan, boshlangʻich harbiy tayyorgarlikka, ayniqsa bolalik davridagi qiyinchiliklarga duchor boʻlganlar oʻzlarini koʻproq himoyasiz sezishadi. Harbiy xizmatga chaqirilganlar urushga yuborilishidan oldin ham vafot etishi mumkin. Ayniqsa AQShda oʻz joniga qasd qilishga urinish xavfi yuqori<ref>Ursano, Robert J.; Kessler, Ronald C.; Stein, Murray B.; Naifeh, James A.; Aliaga, Pablo A.; Fullerton, Carol S.; Wynn, Gary H.; Vegella, Patti L. et al. (1 July 2016). "Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers" (en). JAMA Psychiatry 73 (7): 741–9. doi:10.1001/jamapsychiatry.2016.0600. ISSN 2168-622X. PMID 27224848. PMC 4937827.</ref>. AQSh va Buyuk Britaniyada ruhiy kasalliklarning yuqori xavfi<ref>Goodwin, L.; Wessely, S.; Hotopf, M.; Jones, M.; Greenberg, N.; Rona, R. J.; Hull, L.; Fear, N. T. (2015). "Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population?" (en). Psychological Medicine 45 (9): 1881–1891. doi:10.1017/s0033291714002980. ISSN 0033-2917. PMID 25602942.</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish xavfi yuqori<ref>Head, M.; Goodwin, L.; Debell, F.; Greenberg, N.; Wessely, S.; Fear, N. T. (1 August 2016). "Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel" (en). Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology 51 (8): 1171–1180. doi:10.1007/s00127-016-1177-8. ISSN 0933-7954. PMID 26864534. PMC 4977328.</ref><ref>Mattiko, Mark J.; Olmsted, Kristine L. Rae; Brown, Janice M.; Bray, Robert M. (2011). "Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel". Addictive Behaviors 36 (6): 608–614. doi:10.1016/j.addbeh.2011.01.023. PMID 21376475</ref> va zoʻravonlik xulq-atvorining yuqori xavfi<ref>MacManus, Deirdre; Dean, Kimberlie; Jones, Margaret; Rona, Roberto J; Greenberg, Neil; Hull, Lisa; Fahy, Tom; Wessely, Simon et al. (2013). "Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study". The Lancet 381 (9870): 907–917. doi:10.1016/s0140-6736(13)60354-2. PMID 23499041.</ref><ref>Bouffard, L A (2005). "The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience". Armed Forces & Society 31 (2): 273–295. doi:10.1177/0095327x0503100206</ref><ref>Merrill, Lex L.; Crouch, Julie L.; Thomsen, Cynthia J.; Guimond, Jennifer; Milner, Joel S. (August 2005). "Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates". Military Medicine 170 (8): 705–709. doi:10.7205/milmed.170.8.705. ISSN 0026-4075. PMID 16173214.</ref> chaqiriluvchilarning harbiy xizmatga kirishdagi holatiga, yoshiga bogʻliq. Harbiy muhit, shuningdek, zoʻravonlik va jinsiy zoʻravonlikning yuqori darajasi bilan tavsiflanadi<ref>UK, Ministry of Defence. „British Army: Sexual Harassment Report“ (2015). 9-mart 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Canada, Statcan [official statistics agency]. „Sexual Misconduct in the Canadian Armed Forces, 2016“ (en). statcan.gc.ca (2016). 30-mart 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Marshall, A; Panuzio, J; Taft, C (2005). "Intimate partner violence among military veterans and active duty servicemen" (en). Clinical Psychology Review 25 (7): 862–876. doi:10.1016/j.cpr.2005.05.009. PMID 16006025</ref>. Harbiy xizmatga chaqirish amaliyotlari oʻsmirlik davridagi bolalarning zaif tomonlariga zarba berishi ham aniqlangan. Xususan, Germaniya, Buyuk Britaniya va AQSh dalillari shuni koʻrsatdiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kambagʻal oilalardan boʻlgan bolalarni xavf va cheklovlarni oʻtkazib yuboradigan marketing yordamida nishonga olishadi. Baʼzi akademiklarning taʼkidlashicha, bunday marketing oʻsmirlik davrida hissiy jihatdan asoslangan qarorlar qabul qilishda psixologik moyillikdan foydalanadi. == Xalqaro huquq == === Bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish === '''Bolaning taʼrifi''' Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya bola deb 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni deb belgilab bergan. Parij tamoyillari qurolli kuchlar yoki qurolli guruh bilan bogʻlangan bolani quyidagicha belgilaydi: …qurolli kuchlar yoki qurolli guruh tomonidan har qanday lavozimda, shu jumladan, ular bilan cheklanmagan holda, jangchilar, oshpazlar, yuk tashuvchilar, josuslar yoki jinsiy maqsadlar uchun, yoki boʻlmasa xabarchilar sifatida foydalaniladigan 18 yoshga to‘lmagan har qanday shaxsdir. Hujjat Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi tomonidan tasdiqlangan. Bu nafaqat harbiy harakatlarda qatnashayotgan balki bevosita uning yaqinida ishtirok etayotgan bolalarga tegishli. '''15 yoshgacha boʻlgan bolalar''' 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar (1977-yil, 77.2-modda), Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (1989) va Xalqaro jinoiy sudning Rim statuti (2002) hammasi mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlarga va qurolli boʻlmagan kuchlarga bolalarni ishlatishni taqiqlaydi. Davlatlarning qurolli guruhlari 15 yoshgacha bo‘lgan bolalarni bevosita qurolli to‘qnashuvlarda (texnik jihatdan „jang“ harakatlarda) ishlatadigan boʻlsa bu [[urush jinoyati sifatida tan olingan. '''18 yoshgacha bo'lgan bolalar''' Qurolli kuchlarga ega boʻlgan aksariyat mamlakatlar shuningdek, bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) (2000-yil) va Bolalar mehnatining eng yomon shakllari (1999-yilda boʻlib oʻtgan) konvensiyasining yuqori standartlari bilan bogʻliq boʻlib, ular bolalarni 18 yoshga yetguncha majburiy yollashni taqiqlaydi. OPAC protokoli, shuningdek, hali ham bolalarni (16 yoshdan boshlab) yollash bilan shugʻullanadigan hukumatlardan „18 yoshga toʻlmagan shaxslar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrishni“ talab qiladi. Bundan tashqari, OPAC nodavlat qurolli guruhlarga garchi buning qonuniy kuchi mavhum boʻlsa-da, har qanday sharoitda bolalarni yollashni taqiqlaydi. Dunyodagi eng yuqori standart Afrikaning Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Xartiyasi tomonidan belgilangan, u mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni har qanday sharoitda ham yollashni taqiqlaydi. Afrikaning aksariyat davlatlari Xartiyani ratifikatsiya qilgan. '''Cheklovlar va bo'shliqlar''' OPAC aʼzosi boʻlmagan mamlakatqurolli kuchlar Jeneva konvensiyalarining I Protokolida belgilangan quyi standartlarga boʻysunadilar, bu esa qurolli kuchlarga oʻn besh yoshdan oshgan bolalarni jangovar harakatlarda qoʻllashga va ixtiyoriy ravishda kuzatuvchi sifatida qatnashgan yosh bolalardan foydalanishga guvoh boʻlsalar bu haqida xabar beradilar: Xalqaro Qizil Xoch Qoʻmitasi mojaro tomonlariga „barcha zarur choralarni koʻrish“ni taklif qildi, bu yakuniy matnda „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ kerak, bu butunlay taqiq emas, chunki amalga oshirish mumkin degan maʼnoni anglatadi „bajarilishi yoki amalga oshirilishi mumkin.“ „Harbiy harakatlarda ishtirok etish“ bandi boʻyicha muzokaralar chogʻida koʻngilli bolalarning harbiy maʼlumotlarni yigʻish va uzatish, tashishda yordam berish kabilar harbiy harakatlarga bilvosita jalb etish deb baholanadi. Biroq, 1949-yil 12-avgustdagi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha va 1977-yilda qabul qilingan Xalqaro qurolli boʻlmagan mojarolar qurbonlarini himoya qilish toʻgʻrisidagi II Protokolning 4.3.c moddasida „oʻn besh yoshga toʻlmagan bolalar“ qurolli kuchlar yoki guruhlarga chaqirilmaydi va jangovar harakatlarda qatnashishi mumkin emas". deyiladi. == Bolalarni ozod qilish va reintegratsiya qilish standartlari == OPAC hukumatlardan harbiy harakatlarda yollangan yoki foydalanilgan bolalarni o‘z yurisdiksiyasi doirasida demobilizatsiya qilishni hamda ularning jismoniy va ruhiy holatlarini tiklanishi va ijtimoiy reintegratsiyasi uchun yordam ko‘rsatishni talab qiladi. Urush, fuqarolarning tartibsizliklari, fuqarolar urushi, turli qurolli toʻqnashuvlar va boshqa favqulodda vaziyatlarda bolalar va yoshlarni, shuningdek, Birlashgan Millatlar Tashkilotining Favqulodda va qurolli toʻqnashuvlarda ayollar va bolalarni himoya qilish toʻgʻrisidagi deklaratsiyasiga muvofiq himoya qilishni taklif etadi. Qurolli guruhlarning sobiq aʼzolarini tegishli ravishda qurolsizlantirish, demobilizatsiya qilish va reintegratsiya qilish jarayonlari uchun Birlashgan Millatlar Tashkiloti 2006-yilda Integratsiyalashgan standartlarni ishlab chiqishni boshladi. == Harbiy jinoyatlar == Hozirda bolalarni urush jinoyatlari uchun urush qonunlarida belgilangan javobgarlikka tortilishi kerakmi, degan fikr mavjud. Xalqaro huquq urush jinoyatlarini sodir etgan bolalarni jinoiy javobgarlikka tortishni taqiqlamaydi, biroq Bola huquqlari to‘g‘risidagi konvensiyaning 37-moddasida belgilanganidek, bola olishi mumkin bo‘lgan jazo cheklanadi: „oʻn sakkiz yoshga toʻlmagan shaxslar tomonidan sodir etilgan jinoyatlarga o‘lim jazosi ham, ozod qilish imkoniyatisiz umrbod qamoq jazosi ham belgilanmaydi. .“ '''Syerra-Leone misoli''' Syerra-Leoneda yuz bergan fuqarolar urushidan soʻng, BMT Syerra-Leone boʻyicha Maxsus sudga (SCSL) 15 va undan katta yoshdagi sobiq jangchilarni gumanitar qonunlarni, shu jumladan urush jinoyatlarini buzganliklari uchun sud qilishni buyurdi. Biroq, Parij tamoyillari qurolli toʻqnashuvlarda qatnashgan bolalar, hatto ular jinoyatchi boʻlsa ham, birinchi navbatda qurbon sifatida koʻrilishi kerak degan fikrni ilgari surdi: Ushbu tamoyil Sud nizomida oʻz aksini topgan boʻlib, u jinoiy javobgarlikka tortishni istisno qilmagan, lekin sobiq askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiya qilish zarurligini taʼkidlab oʻtgan. Syerra-Leone mamlakat tribunalining birinchi bosh prokurori David Crane nizomni qanchalik jirkanch jinoyatlar sodir etgan bo‘lishidan qatʼi nazar, bolalarning o‘zini emas, balki bolalarni ishga yollagan kishilarni jinoiy javobgarlikka tortish foydasiga talqin qildi. '''Omar Khadr misoli''' AQShda prokurorlar kanadalik Omar Khadrni Afgʻonistonda 16 yoshga toʻlmaganida va Tolibon safida AQSh kuchlariga qarshi jang qilganlikda aybladilar. Ushbu jinoyatlarga AQSh qonunchiligiga koʻra umrbod qamoq jazosi beriladi. 2010-yilda qiynoq va tazyiq ostida boʻlgan Xadr urush qonunlarini buzgan holda qotillik, qotillikka urinish, fitna, terrorizmga moddiy yordam koʻrsatish va josuslikda aybdor deb topildi. Xadrni bir yillik qamoqdan soʻng Kanadaga deportatsiya qilinishini koʻrsatadigan kelishuv bitimining bir qismi sifatida taklif qilindi. Umar Xadr Guantanamo qamoqxonasida qoldi va Kanada hukumati uning vataniga qaytarilishini kechiktirgani uchun xalqaro tanqidlarga uchradi. Oxir-oqibat, Xadr 2012-yil sentabr oyida Kanada qamoqxonasiga oʻtkazildi va 2015-yil may oyida Alberta sudyasi tomonidan garov evaziga ozod qilindi. 2016-yilda Xadr AQShning harbiy jinoyatchi sifatida hukm qilinganligi ustidan shikoyat qilgan. BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili hukm chiqarilishidan oldin AQShning Guantanamodagi harbiy komissiyasiga maktub yozib, Khadrni reabilitatsiya dasturiga muvofiq qoʻyib yuborishni soʻrab murojaat qilgan. Oʻz maktubida u Khadr „oʻsmir askarbola hikoyasini ifodalaydi: vijdonsiz guruhlar tomonidan kattalarning oʻzlari tushunmaydigan janglarda qatnashish taklifi bilan harakat qilish uchun yollangan“.ini aytadi. == Birlashgan Millatlar Tashkilotining roli == === Tarixi === Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning yakuniy matni (1989-yilda qabul qlingan) 18 yoshgacha boʻlgan barcha bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlamaganidan keyin bolalar huquqlari himoyachilarining hafsalasi pir boʻldi va ular bu maqsadga erishish uchun yangi shartnoma tuzishni talab qila boshladilar. Natijada, yangi tashkil etilgan Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita ikkita tavsiya berdi: birinchidan, qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri boʻyicha BMTdan yirik tadqiqot oʻtkazishni soʻrash; ikkinchidan, konvensiyaga qo‘shimcha protokol bo‘yicha muzokaralar olib borish uchun BMTning Inson huquqlari bo‘yicha komissiyasi aʼzolaridan iborat ishchi guruhini tuzish. Har ikkala taklif ham qabul qilindi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitaga javob berar ekan, „qurolli toʻqnashuvlar natijasida dunyoning koʻplab qismlarida bolalarning ahvoli keskin yomonlashganini“ tan oldi va inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machelga yirik tadqiqot oʻtkazishni topshirdi. Machel hisoboti, Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri, 1996-yilda nashr etilgan Hisobotda qayd etilgan: Hech shubha yoʻqki, eng dolzarb ustuvor vazifalardan biri 18 yoshgacha boʻlgan barchani qurolli kuchlar safidan chetlashtirishdir Shu bilan birga, BMTning Inson huquqlari boʻyicha komissiyasi bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanish boʻyicha standartlarni oshirish boʻyicha muzokaralar olib borish uchun ishchi guruh tuzdi. Murakkab muzokaralar va global kampaniyadan soʻng, yangi shartnoma 2000-yilda Bolalar huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning qurolli mojarolarga jalb etilishi toʻgʻrisidagi fakultativ protokoli sifatida kelishib olindi. Shartnoma bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda bevosita ishtirok etishini ham, ularni 16 yoshdan boshlab mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga jalb qilishni ham taqiqlaydi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi 2000-yil 25-maydagi 54/263- rezolyutsiya bilan shartnomani Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokol sifatida qabul qildi. Protokol 2002-yil 12-fevralda kuchga kirdi. Bosh kotibning bolalar va qurolli mojarolar bo'yicha maxsus vakili Machelning eʼlon qilgan hisoboti BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili (SRSG-CAAC) uchun yangi mandatga olib keldi. SRSG vazifalari orasida Bosh kotibning bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha yillik hisoboti loyihasini ishlab chiqish kiradi, unda butun dunyodan bolalarni yollash va ulardan foydalanishning eng yomon holatlari roʻyxati va tavsifi sanab oʻtilgan. === Xavfsizlik Kengashi === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Xavfsizlik Kengashi muntazam ravishda munozaralar, hisobotlarni qabul qilish va „Qurolli toʻqnashuvdagi bolalar“ sarlavhasi ostida rezolyutsiyalarni qabul qilish uchun yigʻiladi. Ushbu masala boʻyicha birinchi rezolyutsiya 1261-sonli qaror 1999-yilda qabul qilingan. 2004-yilda 1539-sonli rezolyutsiya bir ovozdan qabul qilindi, u askar bolalardan foydalanishni qoraladi va BMT Bosh kotibiga monitoring va hisobot berish mexanizmi deb nomlanuvchi amaliyotni kuzatish va hisobot berish vositasini yaratishni topshirdi. === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi === Bosh kotib bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha har yili yillik hisobotini eʼlon qiladi. 2017-yilgi hisobotda 2016-yilda qurolli guruhlar tomonidan bolalardan keng foydalanilgan 14 ta davlat (Afg‘oniston, Kolumbiya, Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Iroq, Mali, Myanma (Birma) , Nigeriya, Filippin, Somali, Janubiy Sudan, Sudan, Suriya, va Yaman) va davlat qurolli kuchlari jangovar harakatlarda bolalardan foydalangan oltita davlat (Afgʻoniston, Myanma (Birma) , Somali, Sudan, Janubiy Sudan va Suriya) davlatlarini keltiradi. 2011-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun ekstremal chora-tadbirlar hisobotiga koʻra, mojaro hududlarida zoʻravonlik harakatlariga jalb qilingan bolalar masalasini koʻtargan. == Bugungi kunda harbiy xizmatdagi bolalar - mintaqa va mamlakatlar bo'yicha == Ushbu bo'lim bugungi kunda bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanishni o'z ichiga oladi. === Afrika === 2003-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotining Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi maʼlumotlariga koʻra, butun dunyo boʻylab davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarda qatnashgan bolalarning yarmidan koʻpi Afrikada boʻlgan. 2004-yilda Child Soldiers International tashkiloti maʼlumotlariga koʻra, qitʼada 100 000 bolalar davlat va nodavlat qurolli kuchlarda foydalanilgan va 2008-yildagi hisob-kitoblarga koʻra, jami 120 000 bola yoki harbiy harakatlarda qatnashgan. Afrikaning aksariyat mamlakatlari ratifikatsiya qilgan Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Afrika Xartiyasi (1990-yil) 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni barcha turdagi harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlaydi. Ushbu qabul qilingan xartiyaga qaramay, BMT maʼlumotlariga koʻra, 2016-yilda Afrikaning yetti davlatida (Markaziy Afrika Respublikasi, Nigeriya, Kongo Demokratik Respublikasi, Somali, Mali, Janubiy Sudan, Sudan) bolalar qurolli guruhlar va uchtasida (Sudan, Somali va Janubiy Sudan) davlat qurolli kuchlari tomonidan foydalanilgan. Afrikada joylashgan harbiy tashkilotlardagi bolalar sonini kamaytirish boʻyicha xalqaro saʼy-harakatlar 1997-yilda ishlab chiqilgan Keyptaun tamoyillaridan keyin boshlandi. Prinsiplar Afrika hukumatlariga oʻsha paytda muzokaralar olib borilayotgan OPAC majburiyatlarini bajarishni va harbiy xizmatga yollash uchun minimal yoshni 15 dan 18 ga oshirishni taklif qildi. Prinsiplar, shuningdek, bola askarga 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni „har qanday turdagi muntazam yoki tartibsiz qurolli kuchlar yoki guruhning har qanday maqomdagi bir qismi boʻlgan … shu jumladan jinsiy maqsadlar uchun yollangan qizlarni ham qamrab oladi“ . . ." . 2007-yilda Parijda boʻlib oʻtgan „Urushdan ozod bolalar“ konferensiyasi Parij tamoyillarini ishlab chiqdi, ular Keyptaun tamoyillarini takomillashtirish va yangilash, ularni global miqyosda qoʻllash va hozirgi bolalar askarlarini qayta integratsiya qilishning amaliy yondashuvini belgilab berdi. === Markaziy Afrika Respublikasi === Markaziy Afrika Respublikasida qurolli guruhlar tomonidan bolalardan foydalanish tarixdan keng tarqalgan. 2012 va 2015-yillar oraligʻida 10 000 ga yaqin bolalar milliy qurolli mojarolarda qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan. 2016-yil maʼlumotlariga koʻra bu haliyam davom etmoqda. Musulmon Séléka qurolli guruhlar koalitsiyasi va asosan nasroniylardan iborat Anti-balaka jangarilari bolalardan shu tarzda ayovsiz foydalangan. Baʼzilarining yoshi sakkizda . 2015-yil may oyida boʻlib oʻtgan Forum de Bangui (hukumat, parlament, qurolli guruhlar, fuqarolik jamiyati va diniy yetakchilar yig‘ilishi)da bir qator qurolli guruhlar minglab bolalarni demobilizatsiya qilish togʻrisida kelishib oldilar. 2016-yilda Markaziy Afrika Respublikasiga barqarorlik oʻlchovi qaytdi va BMT maʼlumotlariga koʻra, 2691 oʻgʻil va 1206 qiz qurolli guruhlardan rasman ajratildi. Shunga qaramay, bolalarni harbiy maqsadlarda ishga olish va ulardan foydalanish oʻsha yil davomida taxminan yana 50 foizga koʻtarildi, bu raqamlar asosan Lord qarshilik armiyasiga tegishli. === Kongo Demokratik Respublikasi === Minglab bolalar Kongo Demokratik Respublikasi (DRC) armiyasida va turli isyonchi qurolli kuchlarda xizmat qiladi. Maʼlumotlarga koʻra, Ikkinchi Kongo urushi avjida 30 000 dan ortiq bolalar mojaroning turli tomonlari bilan jang qilgan. „Kony 2012“ filmida Rabbiyning qarshilik armiyasi bu bolalarni yollagani daʼvo qilingan. Hozirgi vaqtda Kongo Demokratik Respublikasi dunyodagi eng yuqori askar bolalardan biriga ega mamlakat. Xalqaro sud urush davridagi bu amaliyotlar boʻyicha hukm chiqardi. Thomas Lubanga Dyilo, KDRdagi harbiy qoʻmondonlardan biri, 2002 va 2003-yillar oraligʻida bolalar askarlarini yollashdagi roli uchun 14 yillik qamoq jazosiga hukm qilindi. Lubanga Kongo vatanparvarlari ittifoqiga va uning qurolli qanoti Kongoni ozod qilish uchun vatanparvarlik kuchlariga rahbarlik qilgan. Bolalar Ituridagi qurolli toʻqnashuvda jang qilishga majbur boʻlishdi. === Somali === 2004-yilda Child Soldiers International tomonidan eʼlon qilingan hisobotda 1991-yildan beri 200 000 nafar bola oʻz irodasiga zid ravishda mamlakat qurolli kuch tarkiblariga jalb qilingani taxmin qilingan. 2017-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Antoniu Guterrish BMT hisobotiga izoh berib, mamlakatdagi „Ash-Shabob“ aʼzolarining 50 foizdan ortigʻini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil qiladi, baʼzi paytlari esa toʻqqiz yoshga toʻlmagani ham jangga joʻnatiladi degan edi. Hisobotda 2010-yilning 1-aprelidan 2016-yilning 31-iyuliga qadar Somalida 6163 nafar bola yollangani, ulardan 230 nafari qizlar ekanligi tasdiqlandi. „Ash-Shabob“ bu yollashning yetmish foizini tashkil qilgan. Somali milliy armiyasi ham bolalarni askarlikka yollash boʻyicha yuqori oʻrinlarda turadi. === Sudan === 2004-yilda 17 000 ga yaqin bolalar davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan. O‘sha paytdagi asosiy qurolli muxolifat guruhi — Sudan Xalq ozodlik armiyasi (SPLA) tarkibida 5000 ga yaqin bola bor edi. Baʼzi sobiq bolalar askarlik paytida sodir etgan jinoyatlari uchun oʻlimga hukm qilingan. 2006-yilda bolalar Chaddagi qochqinlar lagerlaridan ham jalb qilingan va minglab bolalar Darfurdagi mojaroga tortilgan. 2005-yilda hukumat OPAC shartnomasini ratifikatsiya qildi va 2008-yilga kelib mamlakatda bolalardan harbiy maqsadda foydalanish kamaydi, ammo davlat qurolli kuchlari ham, SPLA ham ularni yollash va ishlatishda davom etgan. Bolalardan foydalanish kamayishda davom etdi, biroq 2017-yilda BMT hukumat kuchlarida hanuz12 yoshli bolalar borligi toʻgʻrisida xabarlar oldi. === Uganda === „Ugandadagi LRA armiyasida asosan askar sifatida oʻqitilgan. Ugandadagi barcha boshqa yoki oldingi isyonchi guruhlardan farqli oʻlaroq, LRA bolalarni (yaxshisi oʻn ikki yoshdan oʻn toʻrt yoshgacha) zoʻravonlik bilan oʻgʻirlash yoki qul qilishni oʻzining asosiy usuliga aylantirgan va oʻz faoliyatini tinch aholiga hujum qilishga qaratgan“. === Zimbabve === 2003-yilda Guardian gazetasi Zimbabveda davlat tomonidan homiylik qilinadigan yoshlar qurolli kuchlari Milliy Yoshlar Xizmati tomonidan inson huquqlarining koʻplab buzilishi haqida xabar berdi. Dastlab vatanparvar yoshlar tashkiloti sifatida tashkil etilgan bu tashkilot 10 yoshdan 30 yoshgacha boʻlgan yoshlardan iborat harbiylashtirilgan guruhga aylandi va mamlakatdagi norozilikni bostirish uchun foydalanildi. Tashkilot nihoyat 2018-yilning yanvarida taqiqlangan. == Amerika == === Boliviya === 2001-yilda Boliviya hukumati 14 yoshgacha boʻlgan bolalar yollash boʻyicha tekshiruvlar paytida qurolli kuchlarga majburan chaqirilgan boʻlishi mumkinligini tan oldi. Boliviya armiyasining 40 % ga yaqinini 18 yoshdan kichiklar, yarmini esa 16 yoshdan kichiklar tashkil qiladi. 2018-yil holatiga koʻra , Boliviya bolalarni 17 yoshdan boshlab kattalar harbiy xizmatga chaqirishni boshlashga taklif qiladi. === Braziliya === Braziliyada Komando Vermelho kabi mahalliy uyushgan jinoiy guruhlar bolalarni giyohvand moddalarni tayyorlash va qotillik qilish uchun yollashadi, lekin politsiya va boshqa raqib guruhlar ularga qarshi kurashadilar. Shuningdek, braziliyalik militsionerlar bolalarni Komando Vermelyoga qarshi kurashga jalb qilganlar. === Kanada === Kanadada odamlar 16 yoshidan boshlab ota-ona ruxsati bilan Kanada kuchlarining zaxira qismiga, biroz ulgʻaygach, 17 yoshida ota-ona ruxsati bilan oddiy tarkibga qoʻshilishlari mumkin. Lekin ular 18 yoshga toʻlgunga qadar xizmat safariga koʻngilli boʻlishlari mumkin emas. === Kolumbiya === Kolumbiyadagi qurolli mojaroda, 1960-yillarning oʻrtalaridan hozirgi kungacha, qatnashgan jangchilarning toʻrtdan bir qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan va hozir ham shunday. 2004-yilda Kolumbiya bolalar askarlaridan foydalanish boʻyicha dunyoda toʻrtinchi oʻrinni egalladi. Hozirda mamlakatda qurolli guruhlarda 11-14 ming bola bor. Hukumat bilan muzokaralar chogʻida qurolli guruhlar voyaga yetmaganlarni savdolashish vositasi sifatida yollashni toʻxtatishni taklif qilishdi, ammo ularni qoniqtirmadi. Bjørkhaugning taʼkidlashicha, aksariyat bolalar askarlikka ixtiyoriy ishtirok etish va majburlashning kombinatsiyasi orqali yollangan. 1998-yilda Human Rights Watch matbuot bayonotida baʼzi partizan boʻlinmalarining 30 foizi bolalardan iborat boʻlgan . Xuddi shu press-relizda hukumat bilan bogʻliq boʻlgan harbiylashtirilgan boʻlinmalarning baʼzilari 50 foizgacha bolalardan iborat ekanligi, jumladan, sakkiz yoshli baʼzilari ham borligi taxmin qilingan. 2005-yilda Kolumbiyada 11 000 ga yaqin bola chap yoki oʻng qanot harbiy kuchlari safida xizmat qilgan. „Kolumbiyadagi bolalar jangchilarining taxminan 80 foizi ikki chap qanot partizan guruhlaridan biriga, FARC yoki ELNga tegishli. Qolgan jangchilar harbiylashtirilgan saflarda, asosan AUCda xizmat qilishadi“. P.W. Singerning soʻzlariga koʻra, FARC tomonidan 1998-yilda Guatape GESiga hujumda sakkiz yoshli jangarilar ishtirok etgan va 2001-yilda FARC oʻquv videosida 11 yoshli oʻgʻil bolalar raketalar bilan ishlayotgani tasvirlangan. Guruh shuningdek, Venesuela, Panama va Ekvadordan kelgan bolalarni ham qabul qiladi. Kolumbiya hukumati xavfsizlik kuchlari bolalarni rasman ishga qabul qilmaydi, chunki majburiy va ixtiyoriy yollash uchun qonuniy yosh 18 deb belgilangan. Shu bilan birga, talabalar harbiy oʻrta maktablarda kursant sifatida roʻyxatdan oʻtishlari va mos ravishda 16 yoki 17 yoshlilar havo kuchlari yoki milliy armiya tayyorlash dasturlariga kirishlari mumkin. Bundan tashqari, qoʻlga olingan dushman bolalari Kolumbiya harbiylari tomonidan razvedka maʼlumotlarini yigʻish uchun ishlatilgan. 2016-2017-yillarda FARC partizan guruhlariga qarshi demobilizatsiya harakatlari mojarosiga barham berib, zo‘ravonlikka jalb qilingan bolalar sonini cheklab qo‘yishiga umid qildi. Biroq, boshqa qurolli guruhlar hali demobilizatsiya qilinmagan va mojaro hozirgacha toʻliq hal etilmagan. === Kuba === Kubada o‘g‘il bolalar va qizlar uchun majburiy harbiy xizmat yoshi 17 yoshni tashkil etadi. Erkak o‘smirlarga hududiy qo‘shinlar qurolli kuchsi safiga majburiy xizmat muddatidan oldin ruxsat etilgan. === Gaiti === Gaitida siyosiy zoʻravonlik bilan shugʻullanuvchi turli erkin tashkil etilgan qurolli guruhlarda qatnashayotgan bolalar soni nomaʼlum. === Meksika === Meksikada bolalar Meksikadagi narkotiklar urushida Fors koʻrfazi karteli kabi jinoiy tashkilotlar tomonidan hukumat va boshqa raqib kartellarga qarshi kurashish uchun foydalaniladi. Ammo bularning soni maʼlum emas. Shuningdek, Grupos de autodefensa comunitaria (Avtomatik himoya guruhi) oʻz qishloqlarini mahalliy jinoiy guruhlarning zoʻravonligidan himoya qilish uchun baʼzi vaqtda bolalarni yollaydi, askar bolalarini jalb qiladigan oʻzini-oʻzi himoya qilish guruhlaridan biri bu Coordinadora Regional de Autoridades Comunitarias-Pueblos Fundadores (CRAC-PF) boʻlib, u Los Ardillos, Beltran Leyva kartelidan ajralib chiqqan jinoiy guruh bilan qarama-qarshilikda. CRAC-PF va Los Ardillos oʻrtasidagi janglar 53 kishining oʻlimiga sabab boʻlgan. === Qo'shma Shtatlar === Qoʻshma Shtatlarda 17 yoshli oʻsmirlar ota-onalarning yozma roziligi bilan qurolli kuchlarga qoʻshilishlari mumkin. 2015-yil holatiga koʻra har yili 16 000 ga yaqin 17 yoshli yigitlar harbiy xizmatga chaqiriladi. AQSH armiyasi maktablar bilan ishga yollashga boʻlgan taʼminlashni yondashuvning „tayanch toshi“ deb taʼriflaydi . Bolalar huquqlarini himoya qilish tashkilotlari AQSh qurolli kuchlari xodimlarini bolalarga tayanishini tanqid qildi. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShga harbiy xizmatga kirishning minimal yoshini 18 yoshga koʻtarishni tavsiya qildi. 1990-yillarda OPAC shartnomasi boʻyicha muzokaralarda AQSh Buyuk Britaniyaga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 dan oshmasligiga keskin qarshi chiqdi. Natijada shartnomada eng kam 16 yosh belgilangan . AQSh shartnomani 2002-yilda ratifikatsiya qilgan (lekin 2018-yil holatiga koʻra AQSh Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyani ratifikatsiya qilish amalga oshmadi). OPACga koʻra, AQSh harbiy xizmatchilariga odatda 18 yoshga toʻlgunga qadar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishni taqiqlaydi. Shunga qaramay, ular „oldinga joylashtirish“ huquqiga ega, yaʼni ular qoʻllab-quvvatlash vazifalarini bajarish uchun jangovar zonaga joylashtirilishlari mumkin. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShni ushbu siyosatni oʻzgartirishga va voyaga yetmaganlarning jangovar hududda oldindagi harakat qilish zonasiga joylashtirilmasligini taʼminlashga chaqirdi. 2003 va 2004-yillarda 60 ga yaqin voyaga yetmagan o‘smirlar xodimlarning xatoligi tufayli Afgʻoniston va Iroqqa yuborilgan. Keyinchalik Mudofaa vazirligi „vaziyatlar zudlik bilan toʻgʻirlangani va takrorlanishining oldini olish uchun choralar koʻrilgani“ni aytdi. 2008-yilda prezident Jorj Bush „Oʻsmir bolalarni askarlikdan himoya qilish toʻgʻrisida“gi qonunni imzoladi . Qonun bolalarni askarlikka yollagan harbiy kuchlarni jinoiy javobgarlikka tortadi. Shuningdek, bolalar harbiy maqsadlarda foydalaniladigan mamlakatlarga qurol sotishni taqiqlaydi. Qonunda askar bolalar taʼrifi „hukumat qurolli kuchlari tarkibida jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etgan 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxs“ ni oʻz ichiga oladi. Hujjatdan voz kechish Obama va Trump maʼmuriyati tomonidan chiqarilgan. == Yaqin Sharq == === Bahrayn === Bahraynda harbiy kursantlar, NCO stajyorlari va texnik xodimlar 15 yoshdan boshlab Bahrayn Mudofaa Kuchlari safiga kirishlari mumkin. === Eron === Eronning amaldagi qonunchiligi 16 yoshdan kichiklarni ishga olishni rasman taqiqlaydi. Eron-Iroq urushi paytida oʻgʻil bolalar Basij armiyasiga chaqirilgan, u yerda Eron hukumati tanqidchilarining fikriga koʻra, ular „jonli qalqonlar toʻlqini sifatida frontga yuborilgan“. Boshqa manbalar eronlik qurbonlarning umumiy sonini 200,000-600,000 oraligʻida deb hisoblashgan. Bir manbaga koʻra, Eron-Iroq urushida qurbon boʻlganlarning 3 foizi 14 yoshgacha boʻlgan yosh askarlar boʻlgan. Eronlik oʻgʻiil bolalar maktabni tashlab, ota-onalari Eron-Iroq urushida qatnashganlar. Iroq zobitlarining taʼkidlashicha, ular baʼzida sakkiz yoshli eronlik askar bolalarni qoʻlga olishgan. 2018-yil holatiga koʻra Eron hukumati Suriya fuqarolar urushida Asad hukumatiga sodiq kuchlar tomonida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni yollab kelmoqda. === Falastin === 2004-yilda Xalqaro bolalarni himoya qilish tashkilotining Falastin boʻlimi uchun chop etilgan Jihod Shomalyning "Bosib olingan Falastin hududlarida bolalardan foydalanish " nomli hisobotida, bir qator bolalar shahidlikni oʻzlariga gʻurur deb bilishlarini taʼkidlab, hisobotni yakunlaydi. Oʻzlarining umidsiz ahvoli uchun javobgarlikni oʻz zimmalariga olishlari va Falastin harbiylashtirilgan guruhlari tomonidan qurolli hujumlar uyushtirish uchun yollanganliklariga oʻzlari sababchi ekanliklarini aytadi. Shu bilan birga, Shomaly mamlakatlarda tizimli ishga joylashish yo‘qligini, guruhlar va Falastin hamjamiyatining yuqori martabali vakillari siyosiy strategiya sifatida bolalarni yollashga qarshi ekanini taʼkidlaydi. Shomalyning fikricha, Falastin siyosiy rahbariyati bolalarni urushga tortishni toʻxtatish uchun koʻproq ish qilishi mumkin, bu esa rahbariyatdan bolalarni oʻqitish togʻrisida va yollashni taqiqlovchi memorandumni imzolashni talab qiladi. Gʻazo sektorida hukmronlikka intilayotgan Falastin tashkiloti Hamas, Isroil mudofaa kuchlariga qarshi zoʻravonlikni qoʻzgʻatish uchun munozarali mafkuralarni askar bolalarga singdirgani maʼlum. Jorjtaun universiteti professori William OʻBrien falastinlik bolalarning Birinchi Intifadadagi faol ishtiroki haqida shunday yozadi: „Aftidan, intifada qo‘shinlarining katta qismi yoshlar, jumladan, boshlang‘ich maktab o‘quvchilari ham bor. Ular tosh, molotov kokteyli va boshqa zo‘ravonlik turlari bilan shug‘ullanadilar“. Arab jurnalisti Huda Al-Hussein 2000-yil 27-oktabr kuni Londondagi arab gazetasiga quyidagilarni yozdi: 2002-yilda askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) „bolalarning jangovar harakatlarda qatnashayotgani haqida xabarlar mavjud boʻlsa-da, qurolli guruhlar tomonidan tizimli ravishda yollanganligi haqida hech qanday dalil yoʻq“, dedi. Biroq, 2004-yilda tashkilot 2000-yil oktabridan 2004- yil martigacha falastinlik voyaga yetmaganlar ishtirokida kamida toʻqqizta hujjatlashtirilgan xudkushlik hujumi sodir boʻlganligini xabar qildi: 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida Hamas va Islom Jihodi oʻzining Eron boʻlimida „harbiy hujumlarda va mashgʻulotlarda bolalardan foydalangani“ uchun alohida taʼkidlangan. 2005-yil 23-mayda Amnesty International Falastin qurolli guruhlarini bolalardan qurolli faoliyatda foydalanishni zudlik bilan toʻxtatishga chaqirdi: „Falastin qurolli guruhlari hech qanday sharoitda qurolli hujumlar uyushtirish, qurol yoki boshqa materiallarni tashish uchun bolalardan foydalanmasligi kerak…“. === Turkiya (PKK) === Kurd-turk mojarosi paytida Kurdiston Ishchilar partiyasi (PKK) faol ravishda bolalarni yollab, oʻgʻirlab ketgan. Tashkilot Turkiya xavfsizlik kuchlari tomonidan 2000 dan ortiq bolani o‘g‘irlaganlikda ayblangan. Human Rights Watch (HRW), Birlashgan Millatlar Tashkiloti (BMT) va Xalqaro Amnistiya tashkilotining mustaqil hisobotlari 90-yillardan beri tashkilot va uning qurolli guruhlari tomonidan askarb olalar i yollash va ulardan foydalanishni tasdiqladi. 2001-yilda tashkilot tomonidan bolalarni yollash tizimli ravishda amalga oshirilgani haqida xabarlar paydo boʻldi. Tashkilotning asosan bolalarni yollash uchun tuzilgan Tabura Zaroken Sehit Agit deb nomlangan bataloni haqida bir qancha xabarlar eʼlon qilingan. Shuningdek , Kurdiston vatanparvarlar ittifoqi bolalarni o‘z safiga jalb qilgani aniqlangan. Turkiya xavfsizlik kuchlari maʼlumotlariga koʻra,Kurdiston Ishchilar partiyasi 12 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan 983 nafardan ortiq bolani oʻgʻirlab ketgan. 400 dan ortiq bola tashkilotdan qochib, xavfsizlik kuchlariga taslim bo‘lishgan. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bolalar Jamgʻarmasining 2010-yilda chop etilgan hisobotida Kurdiston Ishchilar partiyasi tomonidan bolalarni yollash juda xavfli ekani koʻrsatib oʻtilgan. 2016-yilda Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasini Iroqning Shingal mintaqasida va qoʻshni davlatlarda askar bolalar yollash orqali urush jinoyatlari sodir etganlikda ayblagan. Suriyadagi fuqarolar urushi davomida ko‘plab ommaviy axborot vositalari, jumladan Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasiga aloqador YPG tashkiloti askar bolalarni yollab, joylashtirganini tasdiqladi. Guruhning xalqaro huquqni buzgan bolalardan foydalanishni toʻxtatish haqidagi daʼvosiga qaramay, guruh bolalarni yollash va ulardan foydalanishni davom ettirdi. === Livan === Livandagi fuqarolar urushida turli tomonlar askar bolalardan foydalangan. 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida aytilishicha, Hizbulloh bolalarni harbiy xizmatga oʻrgatgan. 2017-yilda BMT mamlakatda islomiy jangarilar deb gumon qilingan qurolli guruhlar bolalarni o‘z safiga jalb qilayotgani haqida xabar berdi. === Suriya === Suriyada davom etayotgan fuqarolar urushi paytida bolalar Bashar Asadga qarshi boʻlgan guruhlarga qoʻshilishdi. 2012-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotiga isyonchilar askar bolalardan foydalangani haqidagi daʼvolar kelib tushgan, biroq ular buni tasdiqlay olishmagan. 2014-yil iyun oyida Birlashgan Millatlar Tashkiloti hisobotida aytilishicha, muxolifat bolalarni harbiy va yordamchi rollarga jalb qilgan. Yana aytilishicha, bunday qilish siyosati yoʻqdek tuyulgan boʻlsa-da, yoshni tekshirish tartiblari boʻlmagan. 2014-yilda Human Rights Watch tashkilotining xabar berishicha, isyonchi guruhlar bolalardan jang maydonlarida yaradorlarni davolash, o‘q-dorilar va boshqa yuklarni olib o‘tishdan tortib, janglar avj olgan paytda frontga, snayperchilar rolini bajarishga qadar yordam va jangovar rollarda foydalanmoqda. Turkiya hukumati oʻzaro bogʻlangan SETA tadqiqot markazi Suriya milliy armiyasining tarkibini aks ettiruvchi hisobotini askar bolalar qoʻllanilganini fosh qilgani sababli qaytarib oldi. Suriya milliy armiyasi hozirda Turkiya tomonidan moliyalashtiriladi, u 2000-yil 8-sentabrda bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishi toʻgʻrisidagi Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokolni imzolagan. Al-Monitor’ning manbalarga tayanib xabar berishicha, Turkiya Liviyaga Suriya milliy armiyasidagi bolalar askarlarini joylashtirgani maʼlum qilingan. 2021-yil iyul oyida Amerika Qoʻshma Shtatlari Turkiyani Suriya va Liviyada askar bolalardan foydalanishga aloqador davlatlar roʻyxatiga qoʻshdi. 2021-yilgi Inson huquqlari amaliyoti boʻyicha mamlakat hisobotida Suriyadagi Turkiya tomonidan qoʻllab-quvvatlanadigan kuchlardan bolalar askar sifatida yollangani haqida soʻz bordi. Kurd kuchlari ham bu taktikani qoʻllashda ayblangan. 2015-yilda Human Rights Watch tashkiloti kurd qurolli kuch rahbarlari Jeneva chaqiruvi bilan majburiyat shartnomasini imzolagani va 2014-yilning iyulidan beri 59 nafar bola, ulardan 10 nafari 15 yoshdan kichik boʻlganini daʼvo qilgan edi. Prezident Asad 2013-yilda askar bolalardan (18 yoshgacha bo‘lgan har qanday shaxs) foydalanishni taqiqlovchi qonunni qabul qildi, bu qonunni buzganlik uchun aybdorlar 10 yildan 20 yilgacha „jazoviy mehnat“ bilan jazolanishini eʼlon qildi. Hukumat kuchlariga nisbatan qonun amalda qo‘llaniladimi yoki yo‘qmi, tasdiqlanmagan va isyonchi kuchlarga qarshi Suriya hukumati safida jang qilish uchun bolalar yollangani haqida da‘volar bor. Eron hukumati Suriyada fuqarolar urushi davrida Asadga sodiq hukumat kuchlari tarafida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni jalb qilgan. === Yaman === Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili Radhika Kuomarasvami 2010-yil yanvar oyida Yamandagi qabilalar oʻrtasidagi janglarda „koʻp sonli“ oʻsmir oʻgʻil bolalar jang qilishgani haqida xabar berdi. Nodavlat notijorat tashkilot faoli Abdul-Rahmon al-Marwanining hisob-kitoblariga ko‘ra, Yamanda har yili qabilalar o‘rtasidagi janglarda 500-600 ga yaqin bola halok bo‘ladi yoki yaralanadi. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudan (ayniqsa Darfur) va Yamandan askar bolalar yollagan. Britaniya SAS maxsus kuchlari Yamanda askar bolalarni tayyorlash bilan shug‘ullangani aytiladi. Xabar qilinishicha, Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya safida jang qilayotgan askarlarning kamida 40 foizi bolalardir. Saudiya Arabistoni hutiylarga qarshi Saudiya chegarasini qoʻriqlash uchun yamanlik bolalarni askar sifatida yollaydi. 2019-yil iyun oyida AQSh Davlat kotibi Mike Pompeo Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya Yamandagi fuqarolar urushida bolalardan foydalanayotgani haqidagi ekspert xulosalarini rad etib, AQShning bolalar askarlikka yollovchi davlatlar ro‘yxatiga kiritilishiga to‘sqinlik qildi. == Osiyo == 2004-yilda oʻsmirlarning harbiy xizmatidan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) Osiyoda minglab bolalar Afgʻoniston, Myanma (Birma) , Nepal Indoneziya, Filippin, Laos va Shri-Lankadagi faol mojarolar va oʻt ochishni toʻxtatish holatlariga kelishilganda ham jangovar kuchlarga jalb qilingani haqida xabar berdi. Hukumatning mojaro zonalariga kirishni rad etishi ishtirok etgan raqamlarni hujjatlashtirishni imkonsiz qildi. 2004-yilda Myanma (Birma) hukumat qurolli kuchlari 12 yoshdan 16 yoshgacha boʻlgan bolalarni majburan yollagan va ishlatgan yagona davlat sifatida mintaqa tarixiga kirdi. Xudoning armiyasi partizan guruhini birgalikda boshqargan egizak aka-uka Jonni va Lyuter Xtolar 1997-yilda guruhni boshqara boshlaganlarida taxminan oʻn yoshda boʻlishgan. === Afg'oniston === Afgʻonistonda oʻttiz yillik fuqarolar urushi davrida qurolli kuchlar minglab askar bolalarni yollagan. Koʻpchilik hali ham Tolibonga qarshi kurashmoqda. Islom diniy maktablari yoki madrasalaridan taʼlim olganlarning baʼzilari xudkush terrorchi va qurolli hujumchilar sifatida foydalaniladi. Kamuflyaj kiyimida va shahidlik shiorlari bilan yurgan o‘g‘il bolalarning targ‘ibot videosi 2009-yilda Afg‘oniston Tolibon rahbariyati tomonidan eʼlon qilingan. Bu videoga amerikalik askarni oʻldirgan 14 yoshli Tolibon jangchisiga tasanno ham kiritilgan. === Birma/Myanma === Davlat Tinchlik va Taraqqiyot Kengashining taʼkidlashicha, Birmaning barcha askarlari koʻngilli hisoblanadi va qabul qilinganlarning hammasi 18 yoshdan katta. Human Rights Watch tashkiloti maʼlumotiga koʻra, Birma/Myanma milliy armiyasi Tatmadavda 70 000 ga yaqin oʻgʻil bolalar xizmat qilmoqda, 11 yoshgacha boʻlgan bolalar esa koʻchadan majburan olib kelinib guruhlarga qoʻshilmoqda. Guruhning xabar berishicha, dezertirlar uch yildan besh yilgacha qamoq jazosiga yoki hatto qatl etishga ham hukm qilinishi mumkin. Guruh shuningdek, taxminan 5,000-7,000 bolalar turli xil qurolli etnik muxolifat guruhlarida, xususan, Birlashgan Wa Davlat Armiyasida xizmat qilishini taʼkidladi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun 2009-yil iyun oyida hisobot eʼlon qildi, unda isyonchilar va hukumat tomonidan mamlakatda bolalarga nisbatan „jiddiy qonunbuzarliklar“ qayd etilgan. Maʼmuriyat 4-avgust kunidan boshlab keyingi oydan ular Birma/Myanmaga koʻproq oʻrganish uchun guruh yuborishlarini eʼlon qilishdi. === Shri-Lanka === Shri-Lankada bolalarning jangarilar tomonidan foydalanilishi 1983-yilda Shri-Lankadagi fuqarolar urushi boshlanganidan beri xalqaro miqyosda tan olingan muammo boʻlib kelgan. 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni asosiy yollovchilar Tamil Eelam isyonchi ozodlik yoʻlbarslari hisoblanadi. === Nepal === Nepal Kommunistik partiyasi kuchlarida taxminan 6000-9000 bola xizmat qiladi. 2010-yildan boshlab CPNning askar bolalari demobilizatsiya qilindi. === Filippin === Filippinda hukumatga qarshi kurashayotgan islomiy va kommunistik qurolli guruhlar muntazam ravishda yollangan bolalarga tayanib kurash olib boradi. 2001-yilda Human Rights Watch tashkiloti Moro Islom ozodlik fronti (MILF)dagi 10 000 askarning taxminan 13 foizini bolalar tashkil etgani va hukumatga aloqador ayrim harbiylashtirilgan kuchlar ham bolalardan foydalanayotgani haqida xabar bergan. 2016-yilda MILF 1869 nafar bolani guruhni tark etishiga ruxsat berdi va boshqa bolalarni guruhga qabul qilmaslik majburiyatini oldi. Biroq oʻsha yili BMT Filippindagi boshqa qurolli guruhlar asosan 13 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan bolalarni yollashda davom etayotgani haqida xabarlar yana davom etrdi. == Yevropa == Child Soldiers International maʼlumotlariga koʻra, Yevropada faqat 18 yoshdan kattalarni yollash tendensiyasi mavjud, aksariyat mamlakatlar ham faqat kattalarni yollashga ruxsat beradi, 2016-yilgi maʼlumotlarga koʻra qanday qurolli guruhlar bolalardan foydalanayotgani maʼlum emas edi. 2018-yil holatiga koʻra esa bir davlat, Buyuk Britaniya 16 yoshdan bolalarni, beshtasi esa 17 yoshdan (Avstriya, Kipr, Fransiya, Germaniya va Gollandiya) harbiy xizmatga jalb qilgan. Ulardan, Buyuk Britaniya eng koʻp bolalarni ishga oladi. 2016-yilda Britaniya armiyasiga yangi chaqirilganlarning taxminan chorak qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan. Barcha Yevropa davlatlari bolalarni qurolli mojarolarga jalb etish toʻgʻrisidagi ixtiyoriy protokolni ratifikatsiya qilgan, shuning uchun chaqiruv bolalar odatda balogʻatga yetgunlaricha harbiy harakatlarda foydalanilmaydi. Bolalar 1990-yillarda Birinchi Chechen urushida jangchilar sifatida ishlatilgan. === Avstriya === Avstriya bolalarni ota-onalari roziligi bilan bir yil erta, 17 yoshdan boshlab harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Kipr === Kipr bolalarni ota-onalari roziligi bilan ikki yil erta, 16 yoshdan boshlab majburiy harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Fransiya === Fransiya harbiy xizmatchilarni 17 yoshdan, harbiy texnik maktab oʻquvchilarini 16 yoshdan boshlab qabul qiladi. Qurolli kuchlarning 3 % ni 18 yoshgacha boʻlgan yoshlar tashkil etadi. === Germaniya === Germaniya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2015-yilda qurolli kuchlarning 6 foizini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil etgan. === Niderlandiya === Niderlandiya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2014-yilda uning qurolli kuchlarining 5 % 18 yoshgacha boʻlganlar boʻlgan. === Ukraina === 2014-yilda Ukraina sharqidagi qurolli mojaro paytida Donbasdagi tinchlik uchun adolat guruhi bolalarni qurolli tuzilmalarga jalb qilishning 41 ta holatini tasdiqlagan. Ulardan 37 tasi Ukraina nazorati ostida boʻlmagan hududdan, 4 tasi esa Ukraina nazorat hududidagi qurolli tuzilmalarda bolalarning ishtiroki bilan bogʻliq. Tasdiqlash imkoni boʻlmagan bolalarni ishga yollash haqida yana 31 ta murojaat boʻlgan. Ukraina tomonidan nazorat qilinmagan hududda tekshirilgan 37 ta ishning 33 tasi oʻgʻil bolalar va 4 tasi qiz bolalar; 57 % 16-17 yoshda, 35 % 15 yoshgacha boʻlgan va 8 % hollarda yoshni aniqlash mumkin boʻlmagan. === Buyuk Britaniya === Britaniya qurolli kuchlari 16 yoshdan boshlab xodimlarni jalb qilib, 15 yoshu 7 oylik bolalardan arizalarni qabul qilishni boshlaydi. Roʻyxatga olishdan oldin ota-onaning roziligi talab qilinadi. 2022-yil holatiga koʻra, Britaniya qurolli kuchlari tarkibiga kirganlarning 23 foizi 18 yoshdan kichiklar edi. Aksariyat bolalar armiyaga jalb qilingan, bu erda 2021-2022 yillarda askarlarning 30 foizi 18 yoshgacha boʻlganlar edi; koʻproq yangi askarlar boshqa yoshdagilarga qaraganda 16 yoshda edi. 16 yoshdan 17,5 yoshgacha boʻlgan armiyaga chaqirilganlar dastlab yosh guruhiga bagʻishlangan harbiy oʻquv markazida Army Foundation kollejida oʻqitiladi. 2021-yil holatiga koʻra, markaz Ofsted taʼlim inspektsiyasi tomonidan farovonlik boʻyicha „aʼlo“ deb baholangan, markazda suiisteʼmollik haqida koʻplab daʼvolar, baʼzilari isbotlangan, armiya rekordida. 2021-yilda markazda 22 nafar qizga nisbatan jinsiy huquqbuzarliklar bo‘yicha to‘qqizta tergov ochildi; bir tergovda gumon qilingan jinoyatchilarning uchtasi xodimlar boʻlgan. Vahiylar 2022-yil iyul oyida Vice News hisobotining mavzusi boʻlgan. OPAC maʼlumotlariga koʻra, Buyuk Britaniya odatda harbiy harakatlarda qatnashish uchun bolalarni chaqirmaydi, ammo chaqirilganlarni istisno qilmaydi ham. Buyuk Britaniya 2003-yildan 2010-yilgacha Iroq va Afg‘onistonga 18 yoshdan kichik bo‘lgan 22 nafar xodimni beixtiyor yubordi. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita Buyuk Britaniyani bolalar hech qanday sharoitda harbiy harakatlarda qatnasha olmasligini taʼminlash uchun oʻz siyosatini oʻzgartirishga chaqirdi. 1990-yillarda OPAC boʻyicha muzokaralarda Buyuk Britaniya AQShga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 boʻlishiga qarshi chiqdi. Bolalar huquqlarini himoya qiluvchi idoralar Buyuk Britaniya o‘z qurolli kuchlarini kadrlar bilan taʼminlashda bolalarga tayanishda davom etayotganini tanqid qildi. == Okeaniya == === Avstraliya === Avstraliya mudofaa kuchlari oʻz saflariga 16 yoshdan boshlab ota-onalarning roziligi bilan harbiy xizmatga kirishga ruxsat beradi. 18 yoshgacha boʻlgan qoʻl ostidagi yoshlarni chet elga yuborish yoki toʻgʻridan-toʻgʻri jangovar harakatlarda foydalanish mumkin emas, ularni evakuatsiya qilishning iloji boʻlmagan ekstremal holatlar bu vaziyatdan mustasno. === Yangi Zelandiya === 2018-yilning aniqlangan maʼlumotlariga koʻra, Yangi Zelandiya mudofaa kuchlariga qoʻshilishning minimal yoshi 17 yosh deb belgilangan. == Bolalardan harbiy maqsadda foydalanishni tugatish harakati == Bolalardan harbiy maqsadda keng miqyosda foydalanishganiga tarix guvoh. Faqat soʻnggi oʻn yilliklarda bu amaliyot asosli tanqid va uni tugatish uchun birgalikda saʼy-harakatlarga duch keldi. Qisman koʻplab qurolli kuchlar oʻz saflarini toʻldirishda bolalarga tayanganligi va qisman nodavlat qurolli guruhlarning xatti-harakatlariga taʼsir qilish qiyinligi sababli bu jarayon biroz sekin kechdi. == Yaqin tarix == === 1970-1980-yillar === Bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirokini cheklash boʻyicha xalqaro harakatlar 1977-yilda qabul qilingan 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar bilan boshlandi (77.2-modda). Yangi Protokollar 15 yoshgacha boʻlgan bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqladi, ammo davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarga 15 yoshdan boshlab bolalarni yollash va ulardan urushda foydalanishga ruxsat berishda davom etaverdi. Nodavlat notijorat tashkilotlari (NNTlar) bolalarni ishga yollashni butunlay taqiqlash toʻgʻrisidagi yangi shartnoma tarafdori boʻlganida, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (CRC) boʻyicha muzokaralar chogʻida qoidalar yangilandi. Qurolli kuchlari 18 yoshdan kichik boʻlganlardan foydalanayotgan baʼzi davlatlar bunga qarshilik koʻrsatdilar, shuning uchun 1989-yildagi yakuniy shartnoma matni faqat mavjud huquqiy standartni aks ettirdi xolos: 15 yoshgacha boʻlgan bolalarning harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishini taqiqlash. === 1990-yillar === XX asrning oxirlari yaʼni 1990-yillarda nodavlat notijorat tashkilotlari askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish koalitsiyasini (hozirgi Xalqaro bolalar askarlari) tashkil etishdi va ular Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada koʻrgan kamchiliklarni toʻgʻrilash maqsadida hamdard hukumatlar bilan yangi shartnoma tuzish kampaniyasida ishlashdi. Olti yil davom etgan global muzokaralardan soʻng, shartnoma 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol (OPAC) sifatida qabul qilindi. Shartnoma bolalarni harbiy xizmatga chaqirishni taqiqlab qoʻyadi, harbiy xizmatchilar 16 yoshdan kichik boʻlmasligini taʼminlaydi va harbiy harakatlarda bolalardan foydalanishni rad etadi. Shartnoma, shuningdek, nodavlat qurolli guruhlarni 18 yoshga toʻlmagan oʻsmirlarni har qanday maqsadda yollashni ham taqiqlaydi. OPAC boʻyicha muzokara olib borayotgan koʻpchilik davlatlar bolalarni yollashni taqiqlashni qoʻllab-quvvatlagan boʻlsa-da, AQSh boshchiligidagi Buyuk Britaniya bilan ittifoqdosh boʻlgan baʼzi mamlakatlar bunga eʼtiroz bildirdi. Shunday qilib, shartnoma 16 yoki 17 yoshli bolalarni ishga olishni taqiqlamaydi, garchi u davlatlarga qonunda yuqoriroq standartlarni oʻrnatishga imkon beradi. === 2000-yildan - hozirgi kungacha === Bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol qabul qilingandan soʻng, global ratifikatsiya kampaniyasi tez sur’atlar bilan rivojlandi. 2018-yilning maʼlumotlariga koʻra, OPAC 167 ta davlat tomonidan ratifikatsiya qilingan. Kampaniya, shuningdek, koʻplab davlatlarni bolalarni umuman ishga olmaslikka undadi. 2001-yilda 83 mamlakat faqat kattalarni roʻyxatga olishga ruxsat berdi. 2016-yilga kelib bu koʻrsatkich 126 taga yetdi, bu qurolli kuchlari mavjud boʻlgan mamlakatlarning 71 foizini tashkil qiladi. Taxminan 60 ga yaqin nodavlat qurolli guruhlar bolalardan foydalanishni toʻxtatish yoki qisqartirish toʻgʻrisida bitimlar tuzdilar, bu koʻpincha BMT yoki Jeneva chaqiruvi nodavlat tashkiloti vositachiligida oʻtkazildi. Child Soldiers International bergan hisobotlarga koʻra, OPAC shartnomasining muvaffaqiyati davlat qurolli kuchlari tomonidan bolalarni yollashning bosqichma-bosqich pasayishi bilan birgalikda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalar sonining qisqarishiga olib keldi. 2018-yilda berilgan maʼlumotlarga koʻra, bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish keng tarqalganligicha qolmoqda. Xususan, Boko Haram va IShIDga oʻxshagani jangari islomiy tashkilotlar hamda ularga qarshi kurashayotgan qurolli guruhlar bolalardan keng foydalanishadi. Bundan tashqari, aholisi eng koʻp boʻlgan uchta davlat — Xitoy, Hindiston va Qoʻshma Shtatlar hali ham oʻz qurolli kuchlariga 16 yoki 17 yoshli bolalarni harbiy xizmatga olinishiga ruxsat berishadi, shuningdek, „Yettilik“ guruhining beshta davlati: Kanada, Fransiya, Germaniya, Buyuk Britaniya va Amerika Qoʻshma Shtatlari ham bundan mustasno emas. == Voqealar == Qizil qoʻllar kuni — Red Hand day (shuningdek, Xalqaro askar bolalardan foydalanishga qarshi kurash kuni deb ham ataladi). Har yili 12-fevralda oʻtkaziladigan xotirlash kuni boʻlib, jamoatchilik eʼtiborini urushlar va qurolli toʻqnashuvlarda bolalardan askar sifatida ishlatish amaliyotiga qaratadi. Ushbu sana bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokolning kuchga kirishini aks ettiradi. == Bolalikning militarizatsiyasiga qarshi kurash == Oʻz qurolli kuchlariga bolalarni yollashga ruxsat bermaydigan koʻplab davlatlar taʼlim tizimi, atrof-muhit, filmlar va video oʻyinlar kabi mashhur oʻyin-kulgilar orqali bolalarga harbiy hayotni koʻrsatgani uchun tanqid qilindi.. Baʼzi sharhlovchilarning taʼkidlashicha, bolalar uchun bu marketing manipulyatsiya va harbiylikka yollash jarayonining bir qismidir va shuning uchun bu axloqiy jihatdan baholanishi kerak. Ushbu tamoyil baʼzi guruhlarni harbiy tashkilotlar va yoshlar oʻrtasidagi munosabatlarni bolalar huquqlari va sogʻligʻi nuqtai nazaridan tartibga solish uchun kampaniyaga olib keldi. Bunga misol qilib „ Urushga qarshilik ko‘rsatuvchilar“ xalqaro tashkilotining " Yoshlarning == Askarlikka olingan bolalarni reabilitatsiya qilish va reintegratsiya qilish == Child Soldiers International reintegratsiyani quyidagicha taʼriflaydi: „Ilgari qurolli kuchlar-guruhlar bilan aloqador boʻlgan bolalar tinch hayotga qaytishlari va ularning oilalari va jamiyatlarida qimmatli rol oʻynashlari uchun qoʻllab-quvvatlanadigan jarayon“. Askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiyalashga qaratilgan dasturlar UNICEF homiyligidagilar kabi koʻpincha uchta komponentni taʼkidlaydi: oilani birlashtirish-jamoa tarmogʻi, psixologik yordam va taʼlim-iqtisodiy imkoniyat. Dasturlarni muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun bu harakatlar kamida 3 yildan 5 yilgacha boʻlgan davrni oʻz ichiga oladi. Umuman olganda, reintegratsiya harakatlari bolalarni xavfsiz muhitga qaytarishga, diniy va madaniy marosimlar orqali bolaning oilasi va jamiyati nomidan kechirimlilik tuygʻusini shakllantirishga va bolaning oʻz oilasi bilan birlashishini ragʻbatlantirishga qaratilgan.harbiylashuviga qarshi kurash" dasturi, AQShdagi „Bolalarni yollashni to‘xtating“ kampaniyasi va Buyuk Britaniyadagi „Maktablardan tashqarida harbiylar“ kampaniyasini keltirish mumkin. Xuddi shunday xavotirlar Germaniya va Isroilda ham bildirilgan. Agar bola urush jinoyatlarini sodir etgan boʻlsa, reintegratsiya harakatlari qiyinlashishi mumkin, chunki bunday hollarda jamiyatda stigma va norozilik kuchayadi. Bunday vaziyatlarda bolaning ehtiyojlari jamiyatda adolat tuygʻusi bilan mutanosib boʻlishi muhimdir. Bunday vaziyatlarni zudlik bilan hal qilish kerak, chunki shunday qilinmasa, koʻplab bolalar qayta roʻyxatga olish xavfiga duch kelishadi. Shuningdek, reintegratsiyaning ikkita sohasi alohida eʼtiborga olinishi kerak: askar ayollar va bolalar askarlari orasida giyohvand moddalarni isteʼmol qilish. Giyohvand moddalar taʼsiri ostida boʻlgan yoki jinsiy yoʻl bilan yuqadigan kasalliklarga duchor boʻlgan askar bolalar oʻzlarining ehtiyojlariga mos keladigan qoʻshimcha dasturlarni talab qiladilar. e78x7z4uscf05ifbdzuwxqm7j8odhgu 2816537 2816515 2022-08-28T22:29:08Z ShHamrayev 72833 /* Harbiy tayyorgarlik */ wikitext text/x-wiki {{tahrirlayapman|ShHamrayev}} Bolalar (Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada 18 yoshga toʻlmagan shaxs sifatida belgilangan) tarix davomida harbiy harakatlar va kampaniyalarda qatnashish uchun jalb qilingan<ref name="Wessells">{{cite journal|last1=Wessels|first1=Michael|title=Child Soldiers|journal=Bulletin of the Atomic Scientists|year=1997|volume=53|issue=4|page=32|doi=10.1080/00963402.1997.11456787|bibcode=1997BuAtS..53f..32W}}</ref>. Davlat qurolli kuchlari, nodavlat qurolli guruhlar va boshqa harbiy tashkilotlar tarkibidagi bola askarlar jangovar tayyorgarlikdan o‘tishi va jangovar mashg‘ulotlar uchun ishlatilishi, porterlar yoki xabarchilar kabi yordamchi rollarga tayinlanishi yoki tirik qalqon sifatida taktik ustunlik yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun ishlatilishi mumkin<ref name="Children at war">{{Cite news|url=http://www.historyextra.com/podcast/children-war|title=Children at war|work=History Extra|access-date=7 December 2017|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180112002342/http://www.historyextra.com/podcast/children-war|archive-date=12 January 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":2">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|title=The Paris Principles: Principles and guidelines on children associated with armed forces or armed groups|last=UNICEF|year=2007|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20161030083755/http://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|archive-date=30 October 2016|url-status=live}}</ref>. Masalan, minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida, gʻolib tomonda ham, magʻlub tomonda ham qatnashdilar. Bolalar kattalarga qaraganda taʼsirchanlikka koʻproq moyil boʻlganligi sababli harbiy xizmatda oson nishon hisoblanadi<ref name="ReferenceB">{{cite journal |last1=Beber, Blattman |first1=Bernd, Christopher |year=2013 |title=The Logic of Child Soldiering and Coercion |url=https://archive.org/details/sim_international-organization_winter-2013_67_1/page/65 |journal=International Organization |volume=67 |issue=1 |pages=65–104 |doi=10.1017/s0020818312000409 |doi-access=free}}</ref><ref name=":32">{{Cite book |last=Dave. |first=Grossman |title=On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society |date=2009 |publisher=Little, Brown and Co |isbn=9780316040938 |edition=Rev. |location=New York |oclc=427757599}}</ref><ref name="Wessells" /><ref name=":22">{{Cite book |author1-last=McGurk |author1-first=Dennis |title=Military life: The psychology of serving in peace and combat |author2-last=Cotting |author2-first=Dave I. |author3-last=Britt |author3-first=Thomas W. |author4-last=Adler |author4-first=Amy B. |publisher=Praeger Security International |year=2006 |isbn=978-0275983024 |editor1-last=Adler |editor1-first=Amy B. |volume=2: Operational stress |location=Westport |pages=13–31 |chapter=Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members |editor2-last=Castro |editor2-first=Carl Andrew |editor3-last=Britt |editor3-first=Thomas W.}}</ref>. Baʼzilar kuch bilan yollanadilar, boshqalari esa koʻpincha qashshoqlikdan qutulish uchun bu yoʻlni tanlaydilar<ref name="Wessells" /><ref name=":12">{{Cite book |last1=Brett |first1=R |url=https://archive.org/details/youngsoldierswhy0000bret |title=Young soldiers : why they choose to fight |last2=Specht |first2=I |publisher=Lynne Rienner Publishers |year=2004 |isbn=9781588262615 |location=Boulder, Colo. |oclc=53830868 |url-access=registration}}</ref><ref name=":103">{{Cite journal |last1=Gee |first1=David |last2=Taylor |first2=Rachel |date=1 November 2016 |title=Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army? |journal=The RUSI Journal |volume=161 |issue=6 |pages=36–48 |doi=10.1080/03071847.2016.1265837 |issn=0307-1847 |s2cid=157986637}}</ref><ref name=":82">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|title=Child Soldiers Global Report 2008|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2008|access-date=16 May 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181010192928/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|archive-date=10 October 2018|url-status=dead}}</ref>. Qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar koʻpincha psixiatrik kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi, shuningdek, tajovuzkorlikning kuchayishi kabi xulq-atvorning turli muammolariga duch kelishadi, bu esa balogʻat yoshida qashshoqlik va ishsizlikning yuqori xavfiga olib keladi. Buyuk Britaniya va AQShda olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmir bolalar orasida ularni harbiy xizmatga jalb qilish, hatto ular urushga yuborilmagan boʻlsa ham, oʻz joniga qasd qilishga urinish<ref name=":30">{{Cite journal |last1=Ursano |first1=Robert J. |last2=Kessler |first2=Ronald C. |last3=Stein |first3=Murray B. |last4=Naifeh |first4=James A. |last5=Aliaga |first5=Pablo A. |last6=Fullerton |first6=Carol S. |last7=Wynn |first7=Gary H. |last8=Vegella |first8=Patti L. |last9=Ng |first9=Tsz Hin Hinz |date=1 July 2016 |title=Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers |journal=JAMA Psychiatry |language=en |volume=73 |issue=7 |pages=741–9 |doi=10.1001/jamapsychiatry.2016.0600 |issn=2168-622X |pmc=4937827 |pmid=27224848}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/694167/20180327_Suicide_and_open_verdict_deaths_in_the_UK_Regular_Armed_Forces_1984-2017_Tables_and_Figures-O.xls|title=UK armed forces suicide and open verdict deaths: 1984–2017|last=UK, Ministry of Defence|year=2017|access-date=24 May 2018}}</ref> stress bilan bogʻliq ruhiy kasalliklar<ref name=":28">{{Cite journal |last1=Goodwin |first1=L. |last2=Wessely |first2=S. |last3=Hotopf |first3=M. |last4=Jones |first4=M. |last5=Greenberg |first5=N. |last6=Rona |first6=R. J. |last7=Hull |first7=L. |last8=Fear |first8=N. T. |year=2015 |title=Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population? |journal=Psychological Medicine |language=en |volume=45 |issue=9 |pages=1881–1891 |doi=10.1017/s0033291714002980 |issn=0033-2917 |pmid=25602942 |s2cid=3026974}}</ref><ref name=":29">{{Cite journal |last1=Martin |first1=Pamela Davis |last2=Williamson |first2=Donald A. |last3=Alfonso |first3=Anthony J. |last4=Ryan |first4=Donna H. |date=February 2006 |title=Psychological adjustment during Army basic training |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2006-02_171_2/page/157 |journal=Military Medicine |volume=171 |issue=2 |pages=157–160 |doi=10.7205/milmed.171.2.157 |issn=0026-4075 |pmid=16578988 |doi-access=free}}</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish<ref name=":31">{{Cite journal |last1=Head |first1=M. |last2=Goodwin |first2=L. |last3=Debell |first3=F. |last4=Greenberg |first4=N. |last5=Wessely |first5=S. |last6=Fear |first6=N. T. |date=1 August 2016 |title=Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel |journal=Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology |language=en |volume=51 |issue=8 |pages=1171–1180 |doi=10.1007/s00127-016-1177-8 |issn=0933-7954 |pmc=4977328 |pmid=26864534}}</ref><ref name=":33">{{Cite journal |last1=Mattiko |first1=Mark J. |last2=Olmsted |first2=Kristine L. Rae |last3=Brown |first3=Janice M. |last4=Bray |first4=Robert M. |year=2011 |title=Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel |url=https://archive.org/details/sim_addictive-behaviors_2011-06_36_6/page/608 |journal=Addictive Behaviors |volume=36 |issue=6 |pages=608–614 |doi=10.1016/j.addbeh.2011.01.023 |pmid=21376475}}</ref>, va zoʻravonlik yuzaga chiqadi<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref><ref name=":35">{{Cite journal |last=Bouffard |first=L A |year=2005 |title=The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience |url=https://archive.org/details/sim_armed-forces-and-society_winter-2005_31_2/page/273 |journal=Armed Forces & Society |volume=31 |issue=2 |pages=273–295 |doi=10.1177/0095327x0503100206 |s2cid=144559516}}</ref><ref name=":36">{{Cite journal |last1=Merrill |first1=Lex L. |last2=Crouch |first2=Julie L. |last3=Thomsen |first3=Cynthia J. |last4=Guimond |first4=Jennifer |last5=Milner |first5=Joel S. |date=August 2005 |title=Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2005-08_170_8/page/705 |journal=Military Medicine |volume=170 |issue=8 |pages=705–709 |doi=10.7205/milmed.170.8.705 |issn=0026-4075 |pmid=16173214 |doi-access=free}}</ref>. Bir qator shartnomalar bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishini kamaytirish yoki iloji boricha cheklashga qaratilgan<ref name=":3" /><ref>{{Cite web |title=Child Soldiers World Index |url=https://dallaireinstitute.org/child-soldiers-world-index/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Dallaire Institute |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Soldiers International |date=2018 |title=Why 18 Matters: A rights-based analysis of child recruitment |url=https://resourcecentre.savethechildren.net/document/why-18-matters-rights-based-analysis-child-recruitment/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Save the Children Resource Centre |language=en}}</ref>. Child Soldiers International tashkiloti bergan ma‘lumotlariga koʻra, bu kelishuvlar bolalarni ishga olishni kamaytirishga yordam bergan, ammo amaliyot baʼzi hududlarni toʻliq qamrab ololmayapti va bolalar butun dunyo boʻylab harbiy harakatlarda qatnashishda davom etmoqda. Iqtisodiy jihatdan qudratli baʼzi davlatlar 16 yoki 17 yoshli harbiy xizmatchilarga tayanishda davom etmoqda va soʻnggi yillarda qurolli toʻqnashuvlarda yosh bolalardan foydalanish koʻpaydi, chunki jangarilar harakati va ularga qarshi kurashayotgan guruhlar bolalarni koʻp sonni tashkil qilish uchun yollashadi<ref name=":3">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=Louder than words: An agenda for action to end state use of child soldiers|last=Child Soldiers International|year=2012|access-date=19 January 2018}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. == Tarix == Tarix oʻqitilgan va jang qilish uchun foydalanilgan, qoʻllab-quvvatlovchi rollarga tayinlangan, masalan, porter yoki xabarchi, jinsiy qul sifatida foydalanilgan yoki taktik ustunlik uchun tirik qalqon sifatida yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun yollangan bolalar bilan toʻla<ref name=":2" /><ref name="Children at war"/><ref name=":48">{{cite web|url=http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|title=Girl Soldiers – The cost of survival in Northern Uganda, Women News Network – WNN|date=13 January 2009|publisher=Womennewsnetwork.net|access-date=12 May 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120523212431/http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|archive-date=23 May 2012|url-status=live}}</ref> <ref>Michael Leggiere, The Fall of Napoleon: The Allied Invasion of France 1813–1814, pg.99–100</ref> Misol uchun, 1814-yilda Napoleon oʻz qoʻshinlariga koʻplab oʻsmirlarni to‘plagan. Minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida qatnashdilar<ref name=":41">{{cite web|title=How did Britain let 250000 underage soldiers fight in WW1?|url=https://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20180321184716/http://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|archive-date=21 March 2018|access-date=22 January 2016|work=BBC News}}</ref><ref name=":43">[[Norman Davies]], [https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603 ''Rising '44: The Battle for Warsaw,''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603|date=6 February 2016}} Pan Books 2004 p.603</ref><ref name="Rosen2005">{{cite book|author=David M. Rosen|url=https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|title=Armies of the Young: Child Soldiers in War and Terrorism|date=January 2005|publisher=Rutgers University Press|isbn=978-0-8135-3568-5|pages=54–55|quote=The participation of Jewish children and youth in warfare was driven by a combination of necessity, honor, and moral duty.|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref><ref name="Kucherenko2011">{{cite book|last=Kucherenko|first=Olga|url=https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|title=Little Soldiers: How Soviet Children Went to War, 1941–1945|date=13 January 2011|publisher=OUP Oxford|isbn=978-0-19-161099-8|page=3|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar kuchidan XX asr va XXI asrning boshlarida Afrika, Lotin Amerikasi va Yaqin Sharqning ayrim qismlarida foydalanishda davom etildi<ref name="CSGR2004-292" /><ref name=":14" /><ref name=":02" />. Faqat mazkur ming yillikning boshidan boshlab bolalardan harbiy foydalanishni cheklash va kamaytirish boʻyicha xalqaro harakatlar boshlandi. == Hozirgi holat == === Davlat qurolli kuchlari === 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) qabul qilindi. Shundan beri global tendentsiya Straight-18 standarti sifatida 18 va undan kichik yoshdagi bolalarni qurolli kuchlarga yollashni cheklashdan iborat. Qurolli kuchlari boʻlgan koʻpgina davlatlar OPACga aʼzo boʻlishdi, unga koʻra bolalarni yollash bilan shugʻullanuvchi davlatlar bunday vaziyatda jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ majburiyatini oladi<ref name=":5" /><ref name=":7">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|title=International laws and child rights|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180202005301/https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|archive-date=2 February 2018|url-status=dead}}</ref>. Shunga qaramay, Child Soldiers International 2018-yilda 46 mamlakatda 18 yoshgacha bo‘lgan bolalar hali ham harbiy maqsadlarga jalb qilinayotgani<ref name=":39">{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/|title=Child Soldiers World Index|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=29 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329153356/http://childsoldiersworldindex.org/|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref> va o‘qitilayotgani haqida xabar berdi. Ulardan koʻpchiligi 17 yoshdan boshlab, ozroq qismi 20 yosh, kami 16 yoshdan boshlab, nomaʼlum qismi esa 16 yoshdan ham kichikroq bolalarni ishga qabul qiladi<ref name=":5">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|title=Where are child soldiers?|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180201210707/https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|archive-date=1 February 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":3" /><ref name=":6">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|page=41|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitasi va boshqalar harbiy tayyorgarlik, harbiy muhit va majburiy xizmat shartnomasi bolalar huquqlariga mos kelmasligini va oʻsmirlarni davlat qurolli kuchlariga jalb qilishni toʻxtatishga chaqirdi. Bolalar oʻsmirlik davrida sogʻlom rivojlanish huquqiga egadir<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC/C/GC/20&Lang=en|title=General comment No. 20 (2016) on the implementation of the rights of the child during adolescence|last=Committee on the Rights of the Child|year=2016|website=tbinternet.ohchr.org|language=en-us|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926052204/https://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2FC%2FGC%2F20&Lang=en|archive-date=26 September 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":3" /><ref>{{Cite web|url=https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|title=Ending the recruitment and use of children in armed conflict|last=UNICEF|year=2017|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926014225/https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|archive-date=26 September 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":19">{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|title=Children, Not Soldiers {{!}} United Nations Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180119171732/https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|archive-date=19 January 2018|url-status=live}}</ref>. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudandan (ayniqsa Darfurdan) askar bolalarni yollagan. === Nodavlat qurolli guruhlar === Bularga qurolli kuchlar, isyonchilar, terroristik tashkilotlar, partizanlar harakati, mafkuraviy yoki diniy jihatdan boshqariladigan guruhlar, qurolli ozodlik harakatlari va boshqa turdagi kvaziharbiy tashkilotlar iborat bolalardan foydalanadigan nodavlat qurolli harbiylashtirilgan tashkilotlar kiradi. 2022-yil holatiga ko'ra, BMT bolalardan bunday guruhlar tomonidan keng foydalaniladigan 12 mamlakatni aniqladi: Janubiy Amerikadagi Kolumbiya; Afrikada Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Mali, Somali, Janubiy Sudan va Sudan; Yaqin Sharqdagi Livan; G'arbiy Osiyoda Suriya va Yaman; Markaziy Osiyoda Afg'oniston; va Janubi-Sharqiy Osiyoda Myanma<ref name=":57">{{Cite web|last=UN Secretary-General|date=23 June 2022|title=Children and armed conflict: Report of the Secretary-General|url=https://documents-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N22/344/71/PDF/N2234471.pdf|url-status=live|access-date=20 August 2022|website=United Nations}}</ref>. Hamma qurolli guruhlar ham bolalardan foydalanmaydi va 1999-yildan beri 60 ga yaqin qurolli guruhlar bu amaliyotni qisqartirish yoki tugatish toʻgʻrisida kelishuvga erishgan. Masalan, 2017-yilga kelib Filippindagi Moro Islomiy Ozodlik Jabhasi (MILF) o‘z saflaridan 2000 ga yaqin bolani ozod qildi<ref>{{Cite web|url=https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|title=UN Officials congratulate MILF for completion of disengagement of children from its ranks|last=UNICEF|date=4 December 2017|website=unicef.org|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180117182557/https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|archive-date=17 January 2018|url-status=live}}</ref>, 2016-yilda Kolumbiyadagi FARC-EP partizan harakati bolalarni yollashni to‘xtatishga rozi bo‘ldi. Boshqa mamlakatlar, xususan, Afgʻoniston, Iroq, Nigeriya va Suriyada teskari tendensiya kuzatilmoqda bu yerda islomiy jangarilar va ularga qarshi boʻlgan guruhlar bolalarni yollash, oʻqitish va ulardan foydalanishni kuchaytirdilar<ref name=":17">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. === Global taxmin === 2003-yilda Brukings Institutidan PW Singer, askar oʻsmirlar hududlarda davom etayotgan mojarolarning toʻrtdan uch qismida ishtirok etishini taxmin qildi<ref name="saddam">{{cite web|url=http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|title=Facing Saddam's Child Soldiers|author=P. W. Singer|date=14 January 2003|publisher=[[Brookings Institution]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20100212100221/http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|archive-date=12 February 2010|url-status=dead|access-date=3 August 2009|author-link=P. W. Singer}}</ref>. Oʻsha yili BMTning Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi (UNOCHA) bu bolalarning koʻpchiligi 15 yoshdan oshgan, ammo baʼzilari undan yoshroq boʻlganini xabar qildi<ref name="irin">{{cite web|url=http://www.irinnews.org/report/66280/africa-too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|title=AFRICA: Too small to be fighting in anyone's war|date=December 2003|publisher=UN Office for the Coordination of Humanitarian Affairs|archive-url=https://web.archive.org/web/20130325052712/http://www.irinnews.org/Report/66280/AFRICA-Too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|archive-date=25 March 2013|url-status=dead|access-date=3 August 2009}}</ref>. Bugungi kunda qurolli toʻqnashuvlar boʻlayotgan BMT rasmiylari va boshqa uchinchi tomonlarning kirishiga toʻsqinlik qiladigan hududlarda bolalardan harbiy foydalanishning keng tarqalganligi sababli, qancha bolalar jabrlanganini taxmin qilish qiyin<ref name=":8">{{Cite news |last=Child Soldiers International |year=2017 |title=How many children are used for military purposes worldwide? |language=en |url=https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |url-status=dead |access-date=25 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180126070954/https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |archive-date=26 January 2018}}</ref>. 2017-yilda Child Soldiers International tashkiloti dunyo boʻylab bir necha oʻn minglab bolalar, ehtimol 100 000 dan ortiq bolalar mamlakat qurolli kuchlari va nodavlat harbiy tashkilotlarda harbiy taʼlim olganini hisobladi va 2018-yilda tashkilot oʻsmirlar harbiy harakatlarda qatnashish uchun foydalanilgani haqida xabar berdi. 2018-yilda ular kamida 18 qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etgan. Qizlar askar bolalarning 40 % dan ortigʻini tashkil qilishi aniqlangan<ref>{{Cite book|last=Whitman|first=Shelly|title=The Routledge Handbook of the Responsibility to Protect|publisher=Routledge Publishing|year=2012|isbn=978-0-415-60075-0|location=New York|pages=154|language=English}}</ref>. == Bolalardan foydalanishning mantiqiy asoslari == Bolalarning jismoniy va psixologik jihatdan kattalarga nisbatan yosh boʻlishlariga qaramay, mamlakat va nodavlat harbiy tashkilotlarning ularni izlashiga koʻplab sabablari bor. === Psixologik omillar === Kattalarga nisbatan, bolalarning, shu jumladan o'smir bolalarning nevrologik rivojlanmaganligi ularni ishga qabul qilishga ko'proq moyil qiladi, shuningdek, xavf-xatarlarni hisobga olmasdan, keyingi qarorlar qabul qilish ehtimolini oshiradi<ref name=":55">{{Cite news |last=Louise, R |display-authors=et al |date=17 November 2016 |title=The recruitment of children by the UK armed forces: A critique from health professionals |language=en-GB |work=Medact |url=https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |url-status=live |access-date=31 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180131192429/https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |archive-date=31 January 2018}}</ref><ref>{{Cite book |last=Strasburger |first=V C |title=Children, adolescents, and the media (Chapter 1) |publisher=Sage |others=Wilson, Barbara J., Jordan, Amy B. (Amy Beth) |year=2013 |isbn=9781412999267 |edition=Third |location=Los Angeles |oclc=820450764}}</ref><ref>{{Cite journal |last=Spear |first=L. P. |date=June 2000 |title=The adolescent brain and age-related behavioral manifestations |journal=Neuroscience and Biobehavioral Reviews |volume=24 |issue=4 |pages=417–463 |doi=10.1016/s0149-7634(00)00014-2 |issn=0149-7634 |pmid=10817843 |s2cid=14686245}}</ref>. Ushbu moyilliklarni hisobga olgan holda, Germaniya<ref>{{Cite web |last=Krennerich |first=Michael |date=30 October 2020 |title=Shadow Report Child Soldiers 2020 |url=https://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC/Shared%20Documents/DEU/INT_CRC_NGO_DEU_44158_E.pdf |url-status=live |access-date=19 August 2022 |website=UN Office of the High Commissioner for Human Rights |page=24}}</ref>, Buyuk Britaniya<ref name=":13">{{Cite web |last=Gee |first=D |year=2008 |title=Informed Choice? Armed forces recruitment practices in the United Kingdom |url=https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204740/https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017}}</ref> va AQShda<ref name=":52">{{Cite web |last=American Public Health Association |year=2012 |title=Cessation of Military Recruiting in Public Elementary and Secondary Schools |url=https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204348/https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017 |website=apha.org}}</ref> o'smirlar bilan harbiy marketing olib borish tanqid qilingan. Xuddi shu uch mamlakatda olib borilgan tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kam ta'minlangan bolalarni nishonga olishadi<ref name=":93">{{Cite book |last=Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns |title=Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany |year=2016}}</ref><ref name=":23">{{Cite web |author1=Gee, D |author2=Goodman, A |title=Army visits London's poorest schools most often |url=http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20180529080003/http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |archive-date=29 May 2018 |access-date=10 December 2017}}</ref><ref name=":13" /><ref name=":21">{{Cite journal |last1=Hagopian |first1=Amy |last2=Barker |first2=Kathy |date=1 January 2011 |title=Should We End Military Recruiting in High Schools as a Matter of Child Protection and Public Health? |journal=American Journal of Public Health |volume=101 |issue=1 |pages=19–23 |doi=10.2105/ajph.2009.183418 |issn=0090-0036 |pmc=3000735 |pmid=21088269}}</ref><ref name=":52" /><ref>{{Cite news |title=Soldiers of Misfortune: Abusive U.S. Military Recruitment and Failure to Protect Child Soldiers |language=en |work=American Civil Liberties Union |url=https://www.aclu.org/other/soldiers-misfortune-abusive-us-military-recruitment-and-failure-protect-child-soldiers |access-date=13 December 2017}}</ref>. Masalan, Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni jalb qilishni oson deb hisoblaydi, ayniqsa kambag'al oilalardan bo'lganlarni yollash yanada osonroq<ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d5bbf83278b3100018306a4/1566293898095/UK_recruitment_report_final.pdf |access-date=24 August 2019 |website=crin.org}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d4ab413eab07100015db6b6/1565176852564/FINAL+Youngest+British+army+recruits+come+disproportionately+from+England%27s+most+deprived+constituencies.pdf |access-date=24 August 2019}}</ref>. Ishga qabul qilingandan so'ng, bolalarga kattalarga qaraganda buyruqlarni osonroq bajartirish va nazorat qilish va kattalardan ko'ra din, nomus, obro'-e'tibor, qasos va burch kabi pul to'lanmaydigan rag'batlar uchun kurashishga moyildirlar<ref>{{cite journal |last1=Rosenblatt |first1=Roger |year=1984 |title=Children of War |journal=American Educator 8 |volume=1 |pages=37–41}}</ref>. Keltirilgan misollarga quyidagilar kiradi: Piter V. Singerning fikricha, oʻsmirlar osonlik bilan boshqara oladigan yengil avtomatik qurollarning global miqyosda tarqalishi bolalardan bevosita jangchilar sifatida foydalanishni yanada foydaliroq qildi<ref> Singer, Peter (2005). Children at War. New York: Pantheon Books. ISBN 9780375423499.</ref>. Romeo Daller aholining haddan tashqari koʻpayishi bolalarni harbiy tashkilotlar uchun arzon va qulay manbaga aylantirishdagi roliga ishora qilgan<ref>Dallaire, Roméo (2011). They Fight Like Soldiers, They Die Like Children: The Global Quest to Eradicate the Use of Child Soldiers. New York: Walker, and Company.</ref>. Rojer Rozenblatt oʻsmirlar kattalarga qaraganda din, sharaf, obroʻ-eʼtibor, qasos va burch kabi pul bilan olib boʻlmaydigan ragʻbatlar uchun kurashishga tayyor ekanligini taʼkidladi<ref>Rosenblatt, Roger (1984). "Children of War". American Educator 8 1: 37–41.</ref>. Bir qancha sharhlovchilar, jumladan, Bernd Beber, Kristofer Blattman, Deyv Grossman, Maykl Uessels, MakGurk va uning hamkasblari, bolalar kattalarga qaraganda itoatkor va moslashuvchan boʻlganligi sababli, ularni boshqarish, aldash va ularga yot gʻoyalar singdirish osonroq ekanligini taʼkidladilar<ref>Beber, Blattman, Bernd, Christopher (2013). "The Logic of Child Soldiering and Coercion". International Organization 67 (1): 65–104. doi:10.1017/s0020818312000409. Bu manba bu sahifada ikki marta foydalanilgan.</ref><ref>Dave., Grossman. On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society, Rev., New York: Little, Brown and Co, 2009. ISBN 9780316040938. OCLC 427757599. </ref><ref>Wessels, Michael (1997). "Child Soldiers". Bulletin of the Atomic Scientists 53 (4): 32. doi:10.1080/00963402.1997.11456787.</ref><ref>McGurk, Dennis „Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members“,. Military life: The psychology of serving in peace and combat Adler: . Westport: Praeger Security International, 2006 — 13–31 bet. ISBN 978-0275983024. </ref> Devid Gi va Reychel Teylor Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni ayniqsa kambagʻal oilalardan boʻlganlarni jalb qilish osonroq ekanligini aniqladi<ref>Gee, David; Taylor, Rachel (1 November 2016). "Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army?". The RUSI Journal 161 (6): 36–48. doi:10.1080/03071847.2016.1265837. ISSN 0307-1847.</ref><ref>Child Rights International Network. „Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK“. crin.org (21-avgust 2019-yil). Qaraldi: 24-avgust 2019-yil.</ref><ref>Child Rights International Network. „Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies“ (21-avgust 2019-yil). Qaraldi: 24-avgust 2019-yil.</ref>. Baʼzi qurolli guruhlar rahbarlarining taʼkidlashicha, oʻsmirlar oʻzlarining yosh boʻlishlariga qaramay, jangovar boʻlinmaga jangchilar sifatida oʻzlarining fazilatlarini olib kelishadi, ular koʻpincha ajoyib darajada qoʻrqmas, chaqqon va chidamlidir<ref>Beber, Bernd; Blattman, Christopher (2013). "The Logic of Child Soldiering and Coercion" (en). International Organization 67 (1): 65–104. doi:10.1017/s0020818312000409. ISSN 0020-8183.</ref>. Baʼzi oʻsmirlar harbiy tashkilotlarga majburan jalb qilinsa, aldanib yoki pul bilan olinsa, boshqalari oʻz xohishi bilan qoʻshiladi<ref>Brett, R. Young soldiers : why they choose to fight. Boulder, Colo.: Lynne Rienner Publishers, 2004. ISBN 9781588262615. OCLC 53830868.</ref><ref>Child Soldiers International. „Des Milliers de vies à réparer“ (fr) (2016). 15-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 29-yanvar 2018-yil.</ref><ref>Manba Wessels, Michael (1997). "Child Soldiers". Bulletin of the Atomic Scientists 53 (4): 32. doi:10.1080/00963402.1997.11456787.</ref>. Buning sabablari koʻp. 2004-yilda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalarni oʻrganishda Reychel Brett va Irma Spekt harbiy xizmatga kirishni ragʻbatlantiradigan bir qator omillarga ishora qildilar, xususan: Qashshoqlik, shu jumladan taʼlim yoki ishga joylashish imkoniyatlarining yetishmasligi Urushning madaniy normallashuvi Yangi doʻstlar izlash Qasos (masalan, doʻstlar va qarindoshlarning oʻldirilganini koʻrgandan keyin) „Jangchi“ roli yetuklikka oʻtish marosimini taʼminlaydi degan umidlar<ref>Brett, R. Young soldiers : why they choose to fight. Boulder, Colo.: Lynne Rienner Publishers, 2004. ISBN 9781588262615. OCLC 53830868.</ref>. XX asrning oxirlari taxminan 1990-yillarda Kambodja qurolli kuchlari tomonidan yollangan bolaning quyidagi soʻzlari koʻplab bolalarning qoʻshilish fikrlariga xosdir: <blockquote>Men ota-onamda ovqat yoʻqligi va maktabga bormasligim sababli qoʻshildim. . . Men minalar haqida oʻylardim, lekin nima ham qilishimiz mumkin — bu buyruq [oldingi chiziqqa borish]. Bir kuni kimdir mening oldimda minani bosdi va u yaralanib vafot etdi. . . O‘shanda men 60 metr narida radio yonida turgan edim. Men uning oʻlganini koʻzim bilan koʻrdim. . . Men har bir boʻlimda yosh bolalarni koʻraman. . . Ishonchim komilki, yana bir-ikki yil askarligimcha qolaman. Harbiy bo‘lishni to‘xtatsam, hech qanday mahoratim yo‘qligi uchun biror joyda ishlolmayman. Men keyin nima qilishimni bilmayman. . .<ref name=":410">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=adc88bff-1916-4317-b184-d9079e7b0bb8|archive-url=https://web.archive.org/web/20190525205613/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=adc88bff-1916-4317-b184-d9079e7b0bb8|url-status=dead|archive-date=2019-05-25|title=Global Report on Child Soldiers|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2001|website=child-soldiers.org|access-date=2018-05-16}}</ref></blockquote> == Bolalarga taʼsiri == === Qurolli mojaro === Bolalarga harbiy hayotning taʼsir koʻlami birinchi marta xalqaro hamjamiyat tomonidan BMT Bosh Assambleyasi topshirgan „Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri“ (1996-yilda) nomi bilan inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machel tomonidan tayyorlangan yirik hisobotda maʼlum qilingan<ref>Machel. „Impact of armed conflict on children“ (1996). 8-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. Hisobot, ayniqsa, yosh bolalardan foydalanish bilan bogʻliq boʻlib, har yili dunyo boʻylab koʻp minglab bolalar oʻlib ketayotgani, mayib-majruh boʻlib, psixiatrik jarohatlar olganligi haqidagi dalillarni taqdim etgan<ref>Machel. „Impact of armed conflict on children“ (1996). 8-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. Grasa Machelning hisobotidan keyin oʻtkazilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar ruhiy kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi va xatti-harakatlari bilan bogʻliq muammolarning sezilarli darajada yuqori xavfiga duch kelishadi<ref name=":15">{{Cite web|url=https://www.scribd.com/document/328940882/Child-Soldiering-Impact-on-Childhood-Development-and-Learning-Capacity|title=Child soldiering: Impact on childhood development and learning capacity|last=Boothby, N|display-authors=et al|year=2010|access-date=30 January 2018}}</ref>. Masalan, Falastin va Ugandada olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, sobiq askar bolalarning yarmidan koʻpi travmadan keyingi stress buzilishi alomatlarini koʻrsatgan va Ugandadagi har oʻninchi boladan toʻqqiztasida ruhiy tushkunlik holati ijobiy boʻlgan. Falastinlik tadqiqot olib boruvchilar, shuningdek, qurolli toʻqnashuvlarda yuqori darajadagi zoʻravonlikka duchor boʻlgan bolalar boshqa bolalarga qaraganda tajovuzkorlik va agressiyani koʻrsatish ehtimoli koʻproq ekanligini aniqladilar. Ushbu taʼsirlarning umumiy taʼsiri odatda kattalardagi qashshoqlik va doimiy ishsizlikning yuqori xavfini oʻz ichiga oladi<ref>Boothby, N. „Child soldiering: Impact on childhood development and learning capacity“ (2010). Qaraldi: 30-yanvar 2018-yil.</ref> === Qo'lga olish === Human Rights Watch tashkilotiga bergan maʼlumotlarga koʻra, qurolli kuchlar va guruhlar yollangan bolalarni hibsga olganlarida ularga koʻproq zarar yetkaziladi<ref name=":50">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|title=Children Detained in War Zones|date=28 July 2016|access-date=21 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821224149/https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|archive-date=21 August 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar koʻpincha yetarli oziq-ovqatsiz, tibbiy yordamsiz yoki boshqa gʻayriinsoniy sharoitlarda hibsga olinadi va baʼzilari hibs paytida jismoniy va jinsiy qiynoqlarga duchor boʻlishadi. Baʼzilari oilasi bilan qoʻlga olinadi yoki oila aʼzolaridan birining faoliyati tufayli hibsga olinadi. Advokatlar va qarindoshlarning har qanday sud majlisida ishtiroki koʻpincha taqiqlanadi<ref name=":50">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|title=Children Detained in War Zones|date=28 July 2016|access-date=21 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821224149/https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|archive-date=21 August 2016|url-status=live}}</ref>. === Harbiy tayyorgarlik === Boshqa tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, bolalarni, shu jumladan katta yoshdagi bolalarni harbiy xizmatga olish, hatto ular balogʻatga yetgunga qadar qurolli toʻqnashuvlarda qoʻllanilmasa ham, zararli taʼsir koʻrsatadi. Qoʻshma Shtatlardagi harbiy akademiklar harbiy tayyorgarlikni (barcha yoshdagi) doimiy stress sharoitida „intensiv singdirish“ sifatida tavsiflaydilar, uning asosiy maqsadi chaqiriluvchilarning soʻzsiz va darhol boʻysunishini oʻrgatishdir<ref>McGurk, Dennis „Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members“,. Military life: The psychology of serving in peace and combat Adler: . Westport: Praeger Security International, 2006 — 13–31 bet. ISBN 978-0275983024. </ref>. Ilmiy tadqiqotlarlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmirlar kattalarga qaraganda yuqori stressli muhitga moyil, masalan, boshlangʻich harbiy tayyorgarlikka, ayniqsa bolalik davridagi qiyinchiliklarga duchor boʻlganlar oʻzlarini koʻproq himoyasiz sezishadi. Harbiy xizmatga chaqirilganlar urushga yuborilishidan oldin ham vafot etishi mumkin. Ayniqsa AQShda oʻz joniga qasd qilishga urinish xavfi yuqori<ref>Ursano, Robert J.; Kessler, Ronald C.; Stein, Murray B.; Naifeh, James A.; Aliaga, Pablo A.; Fullerton, Carol S.; Wynn, Gary H.; Vegella, Patti L. et al. (1 July 2016). "Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers" (en). JAMA Psychiatry 73 (7): 741–9. doi:10.1001/jamapsychiatry.2016.0600. ISSN 2168-622X. PMID 27224848. PMC 4937827.</ref>. AQSh va Buyuk Britaniyada ruhiy kasalliklarning yuqori xavfi<ref>Goodwin, L.; Wessely, S.; Hotopf, M.; Jones, M.; Greenberg, N.; Rona, R. J.; Hull, L.; Fear, N. T. (2015). "Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population?" (en). Psychological Medicine 45 (9): 1881–1891. doi:10.1017/s0033291714002980. ISSN 0033-2917. PMID 25602942.</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish xavfi yuqori<ref>Head, M.; Goodwin, L.; Debell, F.; Greenberg, N.; Wessely, S.; Fear, N. T. (1 August 2016). "Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel" (en). Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology 51 (8): 1171–1180. doi:10.1007/s00127-016-1177-8. ISSN 0933-7954. PMID 26864534. PMC 4977328.</ref><ref>Mattiko, Mark J.; Olmsted, Kristine L. Rae; Brown, Janice M.; Bray, Robert M. (2011). "Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel". Addictive Behaviors 36 (6): 608–614. doi:10.1016/j.addbeh.2011.01.023. PMID 21376475</ref> va zoʻravonlik xulq-atvorining yuqori xavfi<ref>MacManus, Deirdre; Dean, Kimberlie; Jones, Margaret; Rona, Roberto J; Greenberg, Neil; Hull, Lisa; Fahy, Tom; Wessely, Simon et al. (2013). "Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study". The Lancet 381 (9870): 907–917. doi:10.1016/s0140-6736(13)60354-2. PMID 23499041.</ref><ref>Bouffard, L A (2005). "The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience". Armed Forces & Society 31 (2): 273–295. doi:10.1177/0095327x0503100206</ref><ref>Merrill, Lex L.; Crouch, Julie L.; Thomsen, Cynthia J.; Guimond, Jennifer; Milner, Joel S. (August 2005). "Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates". Military Medicine 170 (8): 705–709. doi:10.7205/milmed.170.8.705. ISSN 0026-4075. PMID 16173214.</ref> chaqiriluvchilarning harbiy xizmatga kirishdagi holatiga, yoshiga bogʻliq. Harbiy muhit, shuningdek, zoʻravonlik va jinsiy zoʻravonlikning yuqori darajasi bilan tavsiflanadi<ref>UK, Ministry of Defence. „British Army: Sexual Harassment Report“ (2015). 9-mart 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Canada, Statcan [official statistics agency]. „Sexual Misconduct in the Canadian Armed Forces, 2016“ (en). statcan.gc.ca (2016). 30-mart 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Marshall, A; Panuzio, J; Taft, C (2005). "Intimate partner violence among military veterans and active duty servicemen" (en). Clinical Psychology Review 25 (7): 862–876. doi:10.1016/j.cpr.2005.05.009. PMID 16006025</ref>. Harbiy xizmatga chaqirish amaliyotlari oʻsmirlik davridagi bolalarning zaif tomonlariga zarba berishi ham aniqlangan. Xususan, Germaniya<ref>Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns. Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany, 2016. </ref>, Buyuk Britaniya<ref>Gee, D. „Army visits London's poorest schools most often“. 29-may 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 10-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Gee. „Informed Choice? Armed forces recruitment practices in the United Kingdom“ (2008). 13-dekabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil. </ref><ref>Gee, David; Taylor, Rachel (1 November 2016). "Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army?". The RUSI Journal 161 (6): 36–48. doi:10.1080/03071847.2016.1265837. ISSN 0307-1847.</ref> va AQSh<ref>Hagopian, Amy; Barker, Kathy (1 January 2011). "Should We End Military Recruiting in High Schools as a Matter of Child Protection and Public Health?". American Journal of Public Health 101 (1): 19–23. doi:10.2105/ajph.2009.183418. ISSN 0090-0036. PMID 21088269. PMC 3000735</ref><ref>American Public Health Association. „Cessation of Military Recruiting in Public Elementary and Secondary Schools“. apha.org (2012). 13-dekabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil.</ref><ref>„Soldiers of Misfortune: Abusive U.S. Military Recruitment and Failure to Protect Child Soldiers“(ingl.), American Civil Liberties Union. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil.</ref> dalillari shuni koʻrsatdiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kambagʻal oilalardan boʻlgan bolalarni xavf va cheklovlarni oʻtkazib yuboradigan marketing yordamida nishonga olishadi. Baʼzi akademiklarning taʼkidlashicha, bunday marketing oʻsmirlik davrida hissiy jihatdan asoslangan qarorlar qabul qilishda psixologik moyillikdan foydalanadi<ref>Strasburger, V C. Children, adolescents, and the media (Chapter 1), Wilson, Barbara J., Jordan, Amy B. (Amy Beth), Third, Los Angeles: Sage, 2013. ISBN 9781412999267. OCLC 820450764</ref><ref>Louise, R. „The recruitment of children by the UK armed forces: A critique from health professionals“ (en-GB), Medact (17-noyabr 2016-yil). Qaraldi: 31-yanvar 2018-yil.</ref><ref>Spear, L. P. (June 2000). "The adolescent brain and age-related behavioral manifestations". Neuroscience and Biobehavioral Reviews 24 (4): 417–463. doi:10.1016/s0149-7634(00)00014-2. ISSN 0149-7634. PMID 10817843.</ref><ref>Medact. „House of Commons Defence Committee Inquiry into Armed Forces and Veterans Mental Health: Written Evidence Submitted by Medact“ (2018). 15-noyabr 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-mart 2018-yil. </ref>. == Xalqaro huquq == === Bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish === '''Bolaning taʼrifi''' Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya bola deb 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni deb belgilab bergan. Parij tamoyillari qurolli kuchlar yoki qurolli guruh bilan bogʻlangan bolani quyidagicha belgilaydi: …qurolli kuchlar yoki qurolli guruh tomonidan har qanday lavozimda, shu jumladan, ular bilan cheklanmagan holda, jangchilar, oshpazlar, yuk tashuvchilar, josuslar yoki jinsiy maqsadlar uchun, yoki boʻlmasa xabarchilar sifatida foydalaniladigan 18 yoshga to‘lmagan har qanday shaxsdir. Hujjat Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi tomonidan tasdiqlangan. Bu nafaqat harbiy harakatlarda qatnashayotgan balki bevosita uning yaqinida ishtirok etayotgan bolalarga tegishli. '''15 yoshgacha boʻlgan bolalar''' 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar (1977-yil, 77.2-modda), Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (1989) va Xalqaro jinoiy sudning Rim statuti (2002) hammasi mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlarga va qurolli boʻlmagan kuchlarga bolalarni ishlatishni taqiqlaydi. Davlatlarning qurolli guruhlari 15 yoshgacha bo‘lgan bolalarni bevosita qurolli to‘qnashuvlarda (texnik jihatdan „jang“ harakatlarda) ishlatadigan boʻlsa bu [[urush jinoyati sifatida tan olingan. '''18 yoshgacha bo'lgan bolalar''' Qurolli kuchlarga ega boʻlgan aksariyat mamlakatlar shuningdek, bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) (2000-yil) va Bolalar mehnatining eng yomon shakllari (1999-yilda boʻlib oʻtgan) konvensiyasining yuqori standartlari bilan bogʻliq boʻlib, ular bolalarni 18 yoshga yetguncha majburiy yollashni taqiqlaydi. OPAC protokoli, shuningdek, hali ham bolalarni (16 yoshdan boshlab) yollash bilan shugʻullanadigan hukumatlardan „18 yoshga toʻlmagan shaxslar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrishni“ talab qiladi. Bundan tashqari, OPAC nodavlat qurolli guruhlarga garchi buning qonuniy kuchi mavhum boʻlsa-da, har qanday sharoitda bolalarni yollashni taqiqlaydi. Dunyodagi eng yuqori standart Afrikaning Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Xartiyasi tomonidan belgilangan, u mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni har qanday sharoitda ham yollashni taqiqlaydi. Afrikaning aksariyat davlatlari Xartiyani ratifikatsiya qilgan. '''Cheklovlar va bo'shliqlar''' OPAC aʼzosi boʻlmagan mamlakatqurolli kuchlar Jeneva konvensiyalarining I Protokolida belgilangan quyi standartlarga boʻysunadilar, bu esa qurolli kuchlarga oʻn besh yoshdan oshgan bolalarni jangovar harakatlarda qoʻllashga va ixtiyoriy ravishda kuzatuvchi sifatida qatnashgan yosh bolalardan foydalanishga guvoh boʻlsalar bu haqida xabar beradilar: Xalqaro Qizil Xoch Qoʻmitasi mojaro tomonlariga „barcha zarur choralarni koʻrish“ni taklif qildi, bu yakuniy matnda „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ kerak, bu butunlay taqiq emas, chunki amalga oshirish mumkin degan maʼnoni anglatadi „bajarilishi yoki amalga oshirilishi mumkin.“ „Harbiy harakatlarda ishtirok etish“ bandi boʻyicha muzokaralar chogʻida koʻngilli bolalarning harbiy maʼlumotlarni yigʻish va uzatish, tashishda yordam berish kabilar harbiy harakatlarga bilvosita jalb etish deb baholanadi. Biroq, 1949-yil 12-avgustdagi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha va 1977-yilda qabul qilingan Xalqaro qurolli boʻlmagan mojarolar qurbonlarini himoya qilish toʻgʻrisidagi II Protokolning 4.3.c moddasida „oʻn besh yoshga toʻlmagan bolalar“ qurolli kuchlar yoki guruhlarga chaqirilmaydi va jangovar harakatlarda qatnashishi mumkin emas". deyiladi. == Bolalarni ozod qilish va reintegratsiya qilish standartlari == OPAC hukumatlardan harbiy harakatlarda yollangan yoki foydalanilgan bolalarni o‘z yurisdiksiyasi doirasida demobilizatsiya qilishni hamda ularning jismoniy va ruhiy holatlarini tiklanishi va ijtimoiy reintegratsiyasi uchun yordam ko‘rsatishni talab qiladi. Urush, fuqarolarning tartibsizliklari, fuqarolar urushi, turli qurolli toʻqnashuvlar va boshqa favqulodda vaziyatlarda bolalar va yoshlarni, shuningdek, Birlashgan Millatlar Tashkilotining Favqulodda va qurolli toʻqnashuvlarda ayollar va bolalarni himoya qilish toʻgʻrisidagi deklaratsiyasiga muvofiq himoya qilishni taklif etadi. Qurolli guruhlarning sobiq aʼzolarini tegishli ravishda qurolsizlantirish, demobilizatsiya qilish va reintegratsiya qilish jarayonlari uchun Birlashgan Millatlar Tashkiloti 2006-yilda Integratsiyalashgan standartlarni ishlab chiqishni boshladi. == Harbiy jinoyatlar == Hozirda bolalarni urush jinoyatlari uchun urush qonunlarida belgilangan javobgarlikka tortilishi kerakmi, degan fikr mavjud. Xalqaro huquq urush jinoyatlarini sodir etgan bolalarni jinoiy javobgarlikka tortishni taqiqlamaydi, biroq Bola huquqlari to‘g‘risidagi konvensiyaning 37-moddasida belgilanganidek, bola olishi mumkin bo‘lgan jazo cheklanadi: „oʻn sakkiz yoshga toʻlmagan shaxslar tomonidan sodir etilgan jinoyatlarga o‘lim jazosi ham, ozod qilish imkoniyatisiz umrbod qamoq jazosi ham belgilanmaydi. .“ '''Syerra-Leone misoli''' Syerra-Leoneda yuz bergan fuqarolar urushidan soʻng, BMT Syerra-Leone boʻyicha Maxsus sudga (SCSL) 15 va undan katta yoshdagi sobiq jangchilarni gumanitar qonunlarni, shu jumladan urush jinoyatlarini buzganliklari uchun sud qilishni buyurdi. Biroq, Parij tamoyillari qurolli toʻqnashuvlarda qatnashgan bolalar, hatto ular jinoyatchi boʻlsa ham, birinchi navbatda qurbon sifatida koʻrilishi kerak degan fikrni ilgari surdi: Ushbu tamoyil Sud nizomida oʻz aksini topgan boʻlib, u jinoiy javobgarlikka tortishni istisno qilmagan, lekin sobiq askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiya qilish zarurligini taʼkidlab oʻtgan. Syerra-Leone mamlakat tribunalining birinchi bosh prokurori David Crane nizomni qanchalik jirkanch jinoyatlar sodir etgan bo‘lishidan qatʼi nazar, bolalarning o‘zini emas, balki bolalarni ishga yollagan kishilarni jinoiy javobgarlikka tortish foydasiga talqin qildi. '''Omar Khadr misoli''' AQShda prokurorlar kanadalik Omar Khadrni Afgʻonistonda 16 yoshga toʻlmaganida va Tolibon safida AQSh kuchlariga qarshi jang qilganlikda aybladilar. Ushbu jinoyatlarga AQSh qonunchiligiga koʻra umrbod qamoq jazosi beriladi. 2010-yilda qiynoq va tazyiq ostida boʻlgan Xadr urush qonunlarini buzgan holda qotillik, qotillikka urinish, fitna, terrorizmga moddiy yordam koʻrsatish va josuslikda aybdor deb topildi. Xadrni bir yillik qamoqdan soʻng Kanadaga deportatsiya qilinishini koʻrsatadigan kelishuv bitimining bir qismi sifatida taklif qilindi. Umar Xadr Guantanamo qamoqxonasida qoldi va Kanada hukumati uning vataniga qaytarilishini kechiktirgani uchun xalqaro tanqidlarga uchradi. Oxir-oqibat, Xadr 2012-yil sentabr oyida Kanada qamoqxonasiga oʻtkazildi va 2015-yil may oyida Alberta sudyasi tomonidan garov evaziga ozod qilindi. 2016-yilda Xadr AQShning harbiy jinoyatchi sifatida hukm qilinganligi ustidan shikoyat qilgan. BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili hukm chiqarilishidan oldin AQShning Guantanamodagi harbiy komissiyasiga maktub yozib, Khadrni reabilitatsiya dasturiga muvofiq qoʻyib yuborishni soʻrab murojaat qilgan. Oʻz maktubida u Khadr „oʻsmir askarbola hikoyasini ifodalaydi: vijdonsiz guruhlar tomonidan kattalarning oʻzlari tushunmaydigan janglarda qatnashish taklifi bilan harakat qilish uchun yollangan“.ini aytadi. == Birlashgan Millatlar Tashkilotining roli == === Tarixi === Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning yakuniy matni (1989-yilda qabul qlingan) 18 yoshgacha boʻlgan barcha bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlamaganidan keyin bolalar huquqlari himoyachilarining hafsalasi pir boʻldi va ular bu maqsadga erishish uchun yangi shartnoma tuzishni talab qila boshladilar. Natijada, yangi tashkil etilgan Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita ikkita tavsiya berdi: birinchidan, qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri boʻyicha BMTdan yirik tadqiqot oʻtkazishni soʻrash; ikkinchidan, konvensiyaga qo‘shimcha protokol bo‘yicha muzokaralar olib borish uchun BMTning Inson huquqlari bo‘yicha komissiyasi aʼzolaridan iborat ishchi guruhini tuzish. Har ikkala taklif ham qabul qilindi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitaga javob berar ekan, „qurolli toʻqnashuvlar natijasida dunyoning koʻplab qismlarida bolalarning ahvoli keskin yomonlashganini“ tan oldi va inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machelga yirik tadqiqot oʻtkazishni topshirdi. Machel hisoboti, Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri, 1996-yilda nashr etilgan Hisobotda qayd etilgan: Hech shubha yoʻqki, eng dolzarb ustuvor vazifalardan biri 18 yoshgacha boʻlgan barchani qurolli kuchlar safidan chetlashtirishdir Shu bilan birga, BMTning Inson huquqlari boʻyicha komissiyasi bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanish boʻyicha standartlarni oshirish boʻyicha muzokaralar olib borish uchun ishchi guruh tuzdi. Murakkab muzokaralar va global kampaniyadan soʻng, yangi shartnoma 2000-yilda Bolalar huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning qurolli mojarolarga jalb etilishi toʻgʻrisidagi fakultativ protokoli sifatida kelishib olindi. Shartnoma bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda bevosita ishtirok etishini ham, ularni 16 yoshdan boshlab mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga jalb qilishni ham taqiqlaydi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi 2000-yil 25-maydagi 54/263- rezolyutsiya bilan shartnomani Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokol sifatida qabul qildi. Protokol 2002-yil 12-fevralda kuchga kirdi. Bosh kotibning bolalar va qurolli mojarolar bo'yicha maxsus vakili Machelning eʼlon qilgan hisoboti BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili (SRSG-CAAC) uchun yangi mandatga olib keldi. SRSG vazifalari orasida Bosh kotibning bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha yillik hisoboti loyihasini ishlab chiqish kiradi, unda butun dunyodan bolalarni yollash va ulardan foydalanishning eng yomon holatlari roʻyxati va tavsifi sanab oʻtilgan. === Xavfsizlik Kengashi === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Xavfsizlik Kengashi muntazam ravishda munozaralar, hisobotlarni qabul qilish va „Qurolli toʻqnashuvdagi bolalar“ sarlavhasi ostida rezolyutsiyalarni qabul qilish uchun yigʻiladi. Ushbu masala boʻyicha birinchi rezolyutsiya 1261-sonli qaror 1999-yilda qabul qilingan. 2004-yilda 1539-sonli rezolyutsiya bir ovozdan qabul qilindi, u askar bolalardan foydalanishni qoraladi va BMT Bosh kotibiga monitoring va hisobot berish mexanizmi deb nomlanuvchi amaliyotni kuzatish va hisobot berish vositasini yaratishni topshirdi. === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi === Bosh kotib bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha har yili yillik hisobotini eʼlon qiladi. 2017-yilgi hisobotda 2016-yilda qurolli guruhlar tomonidan bolalardan keng foydalanilgan 14 ta davlat (Afg‘oniston, Kolumbiya, Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Iroq, Mali, Myanma (Birma) , Nigeriya, Filippin, Somali, Janubiy Sudan, Sudan, Suriya, va Yaman) va davlat qurolli kuchlari jangovar harakatlarda bolalardan foydalangan oltita davlat (Afgʻoniston, Myanma (Birma) , Somali, Sudan, Janubiy Sudan va Suriya) davlatlarini keltiradi. 2011-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun ekstremal chora-tadbirlar hisobotiga koʻra, mojaro hududlarida zoʻravonlik harakatlariga jalb qilingan bolalar masalasini koʻtargan. == Bugungi kunda harbiy xizmatdagi bolalar - mintaqa va mamlakatlar bo'yicha == Ushbu bo'lim bugungi kunda bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanishni o'z ichiga oladi. === Afrika === 2003-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotining Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi maʼlumotlariga koʻra, butun dunyo boʻylab davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarda qatnashgan bolalarning yarmidan koʻpi Afrikada boʻlgan. 2004-yilda Child Soldiers International tashkiloti maʼlumotlariga koʻra, qitʼada 100 000 bolalar davlat va nodavlat qurolli kuchlarda foydalanilgan va 2008-yildagi hisob-kitoblarga koʻra, jami 120 000 bola yoki harbiy harakatlarda qatnashgan. Afrikaning aksariyat mamlakatlari ratifikatsiya qilgan Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Afrika Xartiyasi (1990-yil) 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni barcha turdagi harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlaydi. Ushbu qabul qilingan xartiyaga qaramay, BMT maʼlumotlariga koʻra, 2016-yilda Afrikaning yetti davlatida (Markaziy Afrika Respublikasi, Nigeriya, Kongo Demokratik Respublikasi, Somali, Mali, Janubiy Sudan, Sudan) bolalar qurolli guruhlar va uchtasida (Sudan, Somali va Janubiy Sudan) davlat qurolli kuchlari tomonidan foydalanilgan. Afrikada joylashgan harbiy tashkilotlardagi bolalar sonini kamaytirish boʻyicha xalqaro saʼy-harakatlar 1997-yilda ishlab chiqilgan Keyptaun tamoyillaridan keyin boshlandi. Prinsiplar Afrika hukumatlariga oʻsha paytda muzokaralar olib borilayotgan OPAC majburiyatlarini bajarishni va harbiy xizmatga yollash uchun minimal yoshni 15 dan 18 ga oshirishni taklif qildi. Prinsiplar, shuningdek, bola askarga 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni „har qanday turdagi muntazam yoki tartibsiz qurolli kuchlar yoki guruhning har qanday maqomdagi bir qismi boʻlgan … shu jumladan jinsiy maqsadlar uchun yollangan qizlarni ham qamrab oladi“ . . ." . 2007-yilda Parijda boʻlib oʻtgan „Urushdan ozod bolalar“ konferensiyasi Parij tamoyillarini ishlab chiqdi, ular Keyptaun tamoyillarini takomillashtirish va yangilash, ularni global miqyosda qoʻllash va hozirgi bolalar askarlarini qayta integratsiya qilishning amaliy yondashuvini belgilab berdi. === Markaziy Afrika Respublikasi === Markaziy Afrika Respublikasida qurolli guruhlar tomonidan bolalardan foydalanish tarixdan keng tarqalgan. 2012 va 2015-yillar oraligʻida 10 000 ga yaqin bolalar milliy qurolli mojarolarda qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan. 2016-yil maʼlumotlariga koʻra bu haliyam davom etmoqda. Musulmon Séléka qurolli guruhlar koalitsiyasi va asosan nasroniylardan iborat Anti-balaka jangarilari bolalardan shu tarzda ayovsiz foydalangan. Baʼzilarining yoshi sakkizda . 2015-yil may oyida boʻlib oʻtgan Forum de Bangui (hukumat, parlament, qurolli guruhlar, fuqarolik jamiyati va diniy yetakchilar yig‘ilishi)da bir qator qurolli guruhlar minglab bolalarni demobilizatsiya qilish togʻrisida kelishib oldilar. 2016-yilda Markaziy Afrika Respublikasiga barqarorlik oʻlchovi qaytdi va BMT maʼlumotlariga koʻra, 2691 oʻgʻil va 1206 qiz qurolli guruhlardan rasman ajratildi. Shunga qaramay, bolalarni harbiy maqsadlarda ishga olish va ulardan foydalanish oʻsha yil davomida taxminan yana 50 foizga koʻtarildi, bu raqamlar asosan Lord qarshilik armiyasiga tegishli. === Kongo Demokratik Respublikasi === Minglab bolalar Kongo Demokratik Respublikasi (DRC) armiyasida va turli isyonchi qurolli kuchlarda xizmat qiladi. Maʼlumotlarga koʻra, Ikkinchi Kongo urushi avjida 30 000 dan ortiq bolalar mojaroning turli tomonlari bilan jang qilgan. „Kony 2012“ filmida Rabbiyning qarshilik armiyasi bu bolalarni yollagani daʼvo qilingan. Hozirgi vaqtda Kongo Demokratik Respublikasi dunyodagi eng yuqori askar bolalardan biriga ega mamlakat. Xalqaro sud urush davridagi bu amaliyotlar boʻyicha hukm chiqardi. Thomas Lubanga Dyilo, KDRdagi harbiy qoʻmondonlardan biri, 2002 va 2003-yillar oraligʻida bolalar askarlarini yollashdagi roli uchun 14 yillik qamoq jazosiga hukm qilindi. Lubanga Kongo vatanparvarlari ittifoqiga va uning qurolli qanoti Kongoni ozod qilish uchun vatanparvarlik kuchlariga rahbarlik qilgan. Bolalar Ituridagi qurolli toʻqnashuvda jang qilishga majbur boʻlishdi. === Somali === 2004-yilda Child Soldiers International tomonidan eʼlon qilingan hisobotda 1991-yildan beri 200 000 nafar bola oʻz irodasiga zid ravishda mamlakat qurolli kuch tarkiblariga jalb qilingani taxmin qilingan. 2017-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Antoniu Guterrish BMT hisobotiga izoh berib, mamlakatdagi „Ash-Shabob“ aʼzolarining 50 foizdan ortigʻini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil qiladi, baʼzi paytlari esa toʻqqiz yoshga toʻlmagani ham jangga joʻnatiladi degan edi. Hisobotda 2010-yilning 1-aprelidan 2016-yilning 31-iyuliga qadar Somalida 6163 nafar bola yollangani, ulardan 230 nafari qizlar ekanligi tasdiqlandi. „Ash-Shabob“ bu yollashning yetmish foizini tashkil qilgan. Somali milliy armiyasi ham bolalarni askarlikka yollash boʻyicha yuqori oʻrinlarda turadi. === Sudan === 2004-yilda 17 000 ga yaqin bolalar davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan. O‘sha paytdagi asosiy qurolli muxolifat guruhi — Sudan Xalq ozodlik armiyasi (SPLA) tarkibida 5000 ga yaqin bola bor edi. Baʼzi sobiq bolalar askarlik paytida sodir etgan jinoyatlari uchun oʻlimga hukm qilingan. 2006-yilda bolalar Chaddagi qochqinlar lagerlaridan ham jalb qilingan va minglab bolalar Darfurdagi mojaroga tortilgan. 2005-yilda hukumat OPAC shartnomasini ratifikatsiya qildi va 2008-yilga kelib mamlakatda bolalardan harbiy maqsadda foydalanish kamaydi, ammo davlat qurolli kuchlari ham, SPLA ham ularni yollash va ishlatishda davom etgan. Bolalardan foydalanish kamayishda davom etdi, biroq 2017-yilda BMT hukumat kuchlarida hanuz12 yoshli bolalar borligi toʻgʻrisida xabarlar oldi. === Uganda === „Ugandadagi LRA armiyasida asosan askar sifatida oʻqitilgan. Ugandadagi barcha boshqa yoki oldingi isyonchi guruhlardan farqli oʻlaroq, LRA bolalarni (yaxshisi oʻn ikki yoshdan oʻn toʻrt yoshgacha) zoʻravonlik bilan oʻgʻirlash yoki qul qilishni oʻzining asosiy usuliga aylantirgan va oʻz faoliyatini tinch aholiga hujum qilishga qaratgan“. === Zimbabve === 2003-yilda Guardian gazetasi Zimbabveda davlat tomonidan homiylik qilinadigan yoshlar qurolli kuchlari Milliy Yoshlar Xizmati tomonidan inson huquqlarining koʻplab buzilishi haqida xabar berdi. Dastlab vatanparvar yoshlar tashkiloti sifatida tashkil etilgan bu tashkilot 10 yoshdan 30 yoshgacha boʻlgan yoshlardan iborat harbiylashtirilgan guruhga aylandi va mamlakatdagi norozilikni bostirish uchun foydalanildi. Tashkilot nihoyat 2018-yilning yanvarida taqiqlangan. == Amerika == === Boliviya === 2001-yilda Boliviya hukumati 14 yoshgacha boʻlgan bolalar yollash boʻyicha tekshiruvlar paytida qurolli kuchlarga majburan chaqirilgan boʻlishi mumkinligini tan oldi. Boliviya armiyasining 40 % ga yaqinini 18 yoshdan kichiklar, yarmini esa 16 yoshdan kichiklar tashkil qiladi. 2018-yil holatiga koʻra , Boliviya bolalarni 17 yoshdan boshlab kattalar harbiy xizmatga chaqirishni boshlashga taklif qiladi. === Braziliya === Braziliyada Komando Vermelho kabi mahalliy uyushgan jinoiy guruhlar bolalarni giyohvand moddalarni tayyorlash va qotillik qilish uchun yollashadi, lekin politsiya va boshqa raqib guruhlar ularga qarshi kurashadilar. Shuningdek, braziliyalik militsionerlar bolalarni Komando Vermelyoga qarshi kurashga jalb qilganlar. === Kanada === Kanadada odamlar 16 yoshidan boshlab ota-ona ruxsati bilan Kanada kuchlarining zaxira qismiga, biroz ulgʻaygach, 17 yoshida ota-ona ruxsati bilan oddiy tarkibga qoʻshilishlari mumkin. Lekin ular 18 yoshga toʻlgunga qadar xizmat safariga koʻngilli boʻlishlari mumkin emas. === Kolumbiya === Kolumbiyadagi qurolli mojaroda, 1960-yillarning oʻrtalaridan hozirgi kungacha, qatnashgan jangchilarning toʻrtdan bir qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan va hozir ham shunday. 2004-yilda Kolumbiya bolalar askarlaridan foydalanish boʻyicha dunyoda toʻrtinchi oʻrinni egalladi. Hozirda mamlakatda qurolli guruhlarda 11-14 ming bola bor. Hukumat bilan muzokaralar chogʻida qurolli guruhlar voyaga yetmaganlarni savdolashish vositasi sifatida yollashni toʻxtatishni taklif qilishdi, ammo ularni qoniqtirmadi. Bjørkhaugning taʼkidlashicha, aksariyat bolalar askarlikka ixtiyoriy ishtirok etish va majburlashning kombinatsiyasi orqali yollangan. 1998-yilda Human Rights Watch matbuot bayonotida baʼzi partizan boʻlinmalarining 30 foizi bolalardan iborat boʻlgan . Xuddi shu press-relizda hukumat bilan bogʻliq boʻlgan harbiylashtirilgan boʻlinmalarning baʼzilari 50 foizgacha bolalardan iborat ekanligi, jumladan, sakkiz yoshli baʼzilari ham borligi taxmin qilingan. 2005-yilda Kolumbiyada 11 000 ga yaqin bola chap yoki oʻng qanot harbiy kuchlari safida xizmat qilgan. „Kolumbiyadagi bolalar jangchilarining taxminan 80 foizi ikki chap qanot partizan guruhlaridan biriga, FARC yoki ELNga tegishli. Qolgan jangchilar harbiylashtirilgan saflarda, asosan AUCda xizmat qilishadi“. P.W. Singerning soʻzlariga koʻra, FARC tomonidan 1998-yilda Guatape GESiga hujumda sakkiz yoshli jangarilar ishtirok etgan va 2001-yilda FARC oʻquv videosida 11 yoshli oʻgʻil bolalar raketalar bilan ishlayotgani tasvirlangan. Guruh shuningdek, Venesuela, Panama va Ekvadordan kelgan bolalarni ham qabul qiladi. Kolumbiya hukumati xavfsizlik kuchlari bolalarni rasman ishga qabul qilmaydi, chunki majburiy va ixtiyoriy yollash uchun qonuniy yosh 18 deb belgilangan. Shu bilan birga, talabalar harbiy oʻrta maktablarda kursant sifatida roʻyxatdan oʻtishlari va mos ravishda 16 yoki 17 yoshlilar havo kuchlari yoki milliy armiya tayyorlash dasturlariga kirishlari mumkin. Bundan tashqari, qoʻlga olingan dushman bolalari Kolumbiya harbiylari tomonidan razvedka maʼlumotlarini yigʻish uchun ishlatilgan. 2016-2017-yillarda FARC partizan guruhlariga qarshi demobilizatsiya harakatlari mojarosiga barham berib, zo‘ravonlikka jalb qilingan bolalar sonini cheklab qo‘yishiga umid qildi. Biroq, boshqa qurolli guruhlar hali demobilizatsiya qilinmagan va mojaro hozirgacha toʻliq hal etilmagan. === Kuba === Kubada o‘g‘il bolalar va qizlar uchun majburiy harbiy xizmat yoshi 17 yoshni tashkil etadi. Erkak o‘smirlarga hududiy qo‘shinlar qurolli kuchsi safiga majburiy xizmat muddatidan oldin ruxsat etilgan. === Gaiti === Gaitida siyosiy zoʻravonlik bilan shugʻullanuvchi turli erkin tashkil etilgan qurolli guruhlarda qatnashayotgan bolalar soni nomaʼlum. === Meksika === Meksikada bolalar Meksikadagi narkotiklar urushida Fors koʻrfazi karteli kabi jinoiy tashkilotlar tomonidan hukumat va boshqa raqib kartellarga qarshi kurashish uchun foydalaniladi. Ammo bularning soni maʼlum emas. Shuningdek, Grupos de autodefensa comunitaria (Avtomatik himoya guruhi) oʻz qishloqlarini mahalliy jinoiy guruhlarning zoʻravonligidan himoya qilish uchun baʼzi vaqtda bolalarni yollaydi, askar bolalarini jalb qiladigan oʻzini-oʻzi himoya qilish guruhlaridan biri bu Coordinadora Regional de Autoridades Comunitarias-Pueblos Fundadores (CRAC-PF) boʻlib, u Los Ardillos, Beltran Leyva kartelidan ajralib chiqqan jinoiy guruh bilan qarama-qarshilikda. CRAC-PF va Los Ardillos oʻrtasidagi janglar 53 kishining oʻlimiga sabab boʻlgan. === Qo'shma Shtatlar === Qoʻshma Shtatlarda 17 yoshli oʻsmirlar ota-onalarning yozma roziligi bilan qurolli kuchlarga qoʻshilishlari mumkin. 2015-yil holatiga koʻra har yili 16 000 ga yaqin 17 yoshli yigitlar harbiy xizmatga chaqiriladi. AQSH armiyasi maktablar bilan ishga yollashga boʻlgan taʼminlashni yondashuvning „tayanch toshi“ deb taʼriflaydi . Bolalar huquqlarini himoya qilish tashkilotlari AQSh qurolli kuchlari xodimlarini bolalarga tayanishini tanqid qildi. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShga harbiy xizmatga kirishning minimal yoshini 18 yoshga koʻtarishni tavsiya qildi. 1990-yillarda OPAC shartnomasi boʻyicha muzokaralarda AQSh Buyuk Britaniyaga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 dan oshmasligiga keskin qarshi chiqdi. Natijada shartnomada eng kam 16 yosh belgilangan . AQSh shartnomani 2002-yilda ratifikatsiya qilgan (lekin 2018-yil holatiga koʻra AQSh Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyani ratifikatsiya qilish amalga oshmadi). OPACga koʻra, AQSh harbiy xizmatchilariga odatda 18 yoshga toʻlgunga qadar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishni taqiqlaydi. Shunga qaramay, ular „oldinga joylashtirish“ huquqiga ega, yaʼni ular qoʻllab-quvvatlash vazifalarini bajarish uchun jangovar zonaga joylashtirilishlari mumkin. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShni ushbu siyosatni oʻzgartirishga va voyaga yetmaganlarning jangovar hududda oldindagi harakat qilish zonasiga joylashtirilmasligini taʼminlashga chaqirdi. 2003 va 2004-yillarda 60 ga yaqin voyaga yetmagan o‘smirlar xodimlarning xatoligi tufayli Afgʻoniston va Iroqqa yuborilgan. Keyinchalik Mudofaa vazirligi „vaziyatlar zudlik bilan toʻgʻirlangani va takrorlanishining oldini olish uchun choralar koʻrilgani“ni aytdi. 2008-yilda prezident Jorj Bush „Oʻsmir bolalarni askarlikdan himoya qilish toʻgʻrisida“gi qonunni imzoladi . Qonun bolalarni askarlikka yollagan harbiy kuchlarni jinoiy javobgarlikka tortadi. Shuningdek, bolalar harbiy maqsadlarda foydalaniladigan mamlakatlarga qurol sotishni taqiqlaydi. Qonunda askar bolalar taʼrifi „hukumat qurolli kuchlari tarkibida jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etgan 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxs“ ni oʻz ichiga oladi. Hujjatdan voz kechish Obama va Trump maʼmuriyati tomonidan chiqarilgan. == Yaqin Sharq == === Bahrayn === Bahraynda harbiy kursantlar, NCO stajyorlari va texnik xodimlar 15 yoshdan boshlab Bahrayn Mudofaa Kuchlari safiga kirishlari mumkin. === Eron === Eronning amaldagi qonunchiligi 16 yoshdan kichiklarni ishga olishni rasman taqiqlaydi. Eron-Iroq urushi paytida oʻgʻil bolalar Basij armiyasiga chaqirilgan, u yerda Eron hukumati tanqidchilarining fikriga koʻra, ular „jonli qalqonlar toʻlqini sifatida frontga yuborilgan“. Boshqa manbalar eronlik qurbonlarning umumiy sonini 200,000-600,000 oraligʻida deb hisoblashgan. Bir manbaga koʻra, Eron-Iroq urushida qurbon boʻlganlarning 3 foizi 14 yoshgacha boʻlgan yosh askarlar boʻlgan. Eronlik oʻgʻiil bolalar maktabni tashlab, ota-onalari Eron-Iroq urushida qatnashganlar. Iroq zobitlarining taʼkidlashicha, ular baʼzida sakkiz yoshli eronlik askar bolalarni qoʻlga olishgan. 2018-yil holatiga koʻra Eron hukumati Suriya fuqarolar urushida Asad hukumatiga sodiq kuchlar tomonida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni yollab kelmoqda. === Falastin === 2004-yilda Xalqaro bolalarni himoya qilish tashkilotining Falastin boʻlimi uchun chop etilgan Jihod Shomalyning "Bosib olingan Falastin hududlarida bolalardan foydalanish " nomli hisobotida, bir qator bolalar shahidlikni oʻzlariga gʻurur deb bilishlarini taʼkidlab, hisobotni yakunlaydi. Oʻzlarining umidsiz ahvoli uchun javobgarlikni oʻz zimmalariga olishlari va Falastin harbiylashtirilgan guruhlari tomonidan qurolli hujumlar uyushtirish uchun yollanganliklariga oʻzlari sababchi ekanliklarini aytadi. Shu bilan birga, Shomaly mamlakatlarda tizimli ishga joylashish yo‘qligini, guruhlar va Falastin hamjamiyatining yuqori martabali vakillari siyosiy strategiya sifatida bolalarni yollashga qarshi ekanini taʼkidlaydi. Shomalyning fikricha, Falastin siyosiy rahbariyati bolalarni urushga tortishni toʻxtatish uchun koʻproq ish qilishi mumkin, bu esa rahbariyatdan bolalarni oʻqitish togʻrisida va yollashni taqiqlovchi memorandumni imzolashni talab qiladi. Gʻazo sektorida hukmronlikka intilayotgan Falastin tashkiloti Hamas, Isroil mudofaa kuchlariga qarshi zoʻravonlikni qoʻzgʻatish uchun munozarali mafkuralarni askar bolalarga singdirgani maʼlum. Jorjtaun universiteti professori William OʻBrien falastinlik bolalarning Birinchi Intifadadagi faol ishtiroki haqida shunday yozadi: „Aftidan, intifada qo‘shinlarining katta qismi yoshlar, jumladan, boshlang‘ich maktab o‘quvchilari ham bor. Ular tosh, molotov kokteyli va boshqa zo‘ravonlik turlari bilan shug‘ullanadilar“. Arab jurnalisti Huda Al-Hussein 2000-yil 27-oktabr kuni Londondagi arab gazetasiga quyidagilarni yozdi: 2002-yilda askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) „bolalarning jangovar harakatlarda qatnashayotgani haqida xabarlar mavjud boʻlsa-da, qurolli guruhlar tomonidan tizimli ravishda yollanganligi haqida hech qanday dalil yoʻq“, dedi. Biroq, 2004-yilda tashkilot 2000-yil oktabridan 2004- yil martigacha falastinlik voyaga yetmaganlar ishtirokida kamida toʻqqizta hujjatlashtirilgan xudkushlik hujumi sodir boʻlganligini xabar qildi: 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida Hamas va Islom Jihodi oʻzining Eron boʻlimida „harbiy hujumlarda va mashgʻulotlarda bolalardan foydalangani“ uchun alohida taʼkidlangan. 2005-yil 23-mayda Amnesty International Falastin qurolli guruhlarini bolalardan qurolli faoliyatda foydalanishni zudlik bilan toʻxtatishga chaqirdi: „Falastin qurolli guruhlari hech qanday sharoitda qurolli hujumlar uyushtirish, qurol yoki boshqa materiallarni tashish uchun bolalardan foydalanmasligi kerak…“. === Turkiya (PKK) === Kurd-turk mojarosi paytida Kurdiston Ishchilar partiyasi (PKK) faol ravishda bolalarni yollab, oʻgʻirlab ketgan. Tashkilot Turkiya xavfsizlik kuchlari tomonidan 2000 dan ortiq bolani o‘g‘irlaganlikda ayblangan. Human Rights Watch (HRW), Birlashgan Millatlar Tashkiloti (BMT) va Xalqaro Amnistiya tashkilotining mustaqil hisobotlari 90-yillardan beri tashkilot va uning qurolli guruhlari tomonidan askarb olalar i yollash va ulardan foydalanishni tasdiqladi. 2001-yilda tashkilot tomonidan bolalarni yollash tizimli ravishda amalga oshirilgani haqida xabarlar paydo boʻldi. Tashkilotning asosan bolalarni yollash uchun tuzilgan Tabura Zaroken Sehit Agit deb nomlangan bataloni haqida bir qancha xabarlar eʼlon qilingan. Shuningdek , Kurdiston vatanparvarlar ittifoqi bolalarni o‘z safiga jalb qilgani aniqlangan. Turkiya xavfsizlik kuchlari maʼlumotlariga koʻra,Kurdiston Ishchilar partiyasi 12 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan 983 nafardan ortiq bolani oʻgʻirlab ketgan. 400 dan ortiq bola tashkilotdan qochib, xavfsizlik kuchlariga taslim bo‘lishgan. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bolalar Jamgʻarmasining 2010-yilda chop etilgan hisobotida Kurdiston Ishchilar partiyasi tomonidan bolalarni yollash juda xavfli ekani koʻrsatib oʻtilgan. 2016-yilda Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasini Iroqning Shingal mintaqasida va qoʻshni davlatlarda askar bolalar yollash orqali urush jinoyatlari sodir etganlikda ayblagan. Suriyadagi fuqarolar urushi davomida ko‘plab ommaviy axborot vositalari, jumladan Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasiga aloqador YPG tashkiloti askar bolalarni yollab, joylashtirganini tasdiqladi. Guruhning xalqaro huquqni buzgan bolalardan foydalanishni toʻxtatish haqidagi daʼvosiga qaramay, guruh bolalarni yollash va ulardan foydalanishni davom ettirdi. === Livan === Livandagi fuqarolar urushida turli tomonlar askar bolalardan foydalangan. 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida aytilishicha, Hizbulloh bolalarni harbiy xizmatga oʻrgatgan. 2017-yilda BMT mamlakatda islomiy jangarilar deb gumon qilingan qurolli guruhlar bolalarni o‘z safiga jalb qilayotgani haqida xabar berdi. === Suriya === Suriyada davom etayotgan fuqarolar urushi paytida bolalar Bashar Asadga qarshi boʻlgan guruhlarga qoʻshilishdi. 2012-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotiga isyonchilar askar bolalardan foydalangani haqidagi daʼvolar kelib tushgan, biroq ular buni tasdiqlay olishmagan. 2014-yil iyun oyida Birlashgan Millatlar Tashkiloti hisobotida aytilishicha, muxolifat bolalarni harbiy va yordamchi rollarga jalb qilgan. Yana aytilishicha, bunday qilish siyosati yoʻqdek tuyulgan boʻlsa-da, yoshni tekshirish tartiblari boʻlmagan. 2014-yilda Human Rights Watch tashkilotining xabar berishicha, isyonchi guruhlar bolalardan jang maydonlarida yaradorlarni davolash, o‘q-dorilar va boshqa yuklarni olib o‘tishdan tortib, janglar avj olgan paytda frontga, snayperchilar rolini bajarishga qadar yordam va jangovar rollarda foydalanmoqda. Turkiya hukumati oʻzaro bogʻlangan SETA tadqiqot markazi Suriya milliy armiyasining tarkibini aks ettiruvchi hisobotini askar bolalar qoʻllanilganini fosh qilgani sababli qaytarib oldi. Suriya milliy armiyasi hozirda Turkiya tomonidan moliyalashtiriladi, u 2000-yil 8-sentabrda bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishi toʻgʻrisidagi Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokolni imzolagan. Al-Monitor’ning manbalarga tayanib xabar berishicha, Turkiya Liviyaga Suriya milliy armiyasidagi bolalar askarlarini joylashtirgani maʼlum qilingan. 2021-yil iyul oyida Amerika Qoʻshma Shtatlari Turkiyani Suriya va Liviyada askar bolalardan foydalanishga aloqador davlatlar roʻyxatiga qoʻshdi. 2021-yilgi Inson huquqlari amaliyoti boʻyicha mamlakat hisobotida Suriyadagi Turkiya tomonidan qoʻllab-quvvatlanadigan kuchlardan bolalar askar sifatida yollangani haqida soʻz bordi. Kurd kuchlari ham bu taktikani qoʻllashda ayblangan. 2015-yilda Human Rights Watch tashkiloti kurd qurolli kuch rahbarlari Jeneva chaqiruvi bilan majburiyat shartnomasini imzolagani va 2014-yilning iyulidan beri 59 nafar bola, ulardan 10 nafari 15 yoshdan kichik boʻlganini daʼvo qilgan edi. Prezident Asad 2013-yilda askar bolalardan (18 yoshgacha bo‘lgan har qanday shaxs) foydalanishni taqiqlovchi qonunni qabul qildi, bu qonunni buzganlik uchun aybdorlar 10 yildan 20 yilgacha „jazoviy mehnat“ bilan jazolanishini eʼlon qildi. Hukumat kuchlariga nisbatan qonun amalda qo‘llaniladimi yoki yo‘qmi, tasdiqlanmagan va isyonchi kuchlarga qarshi Suriya hukumati safida jang qilish uchun bolalar yollangani haqida da‘volar bor. Eron hukumati Suriyada fuqarolar urushi davrida Asadga sodiq hukumat kuchlari tarafida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni jalb qilgan. === Yaman === Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili Radhika Kuomarasvami 2010-yil yanvar oyida Yamandagi qabilalar oʻrtasidagi janglarda „koʻp sonli“ oʻsmir oʻgʻil bolalar jang qilishgani haqida xabar berdi. Nodavlat notijorat tashkilot faoli Abdul-Rahmon al-Marwanining hisob-kitoblariga ko‘ra, Yamanda har yili qabilalar o‘rtasidagi janglarda 500-600 ga yaqin bola halok bo‘ladi yoki yaralanadi. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudan (ayniqsa Darfur) va Yamandan askar bolalar yollagan. Britaniya SAS maxsus kuchlari Yamanda askar bolalarni tayyorlash bilan shug‘ullangani aytiladi. Xabar qilinishicha, Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya safida jang qilayotgan askarlarning kamida 40 foizi bolalardir. Saudiya Arabistoni hutiylarga qarshi Saudiya chegarasini qoʻriqlash uchun yamanlik bolalarni askar sifatida yollaydi. 2019-yil iyun oyida AQSh Davlat kotibi Mike Pompeo Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya Yamandagi fuqarolar urushida bolalardan foydalanayotgani haqidagi ekspert xulosalarini rad etib, AQShning bolalar askarlikka yollovchi davlatlar ro‘yxatiga kiritilishiga to‘sqinlik qildi. == Osiyo == 2004-yilda oʻsmirlarning harbiy xizmatidan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) Osiyoda minglab bolalar Afgʻoniston, Myanma (Birma) , Nepal Indoneziya, Filippin, Laos va Shri-Lankadagi faol mojarolar va oʻt ochishni toʻxtatish holatlariga kelishilganda ham jangovar kuchlarga jalb qilingani haqida xabar berdi. Hukumatning mojaro zonalariga kirishni rad etishi ishtirok etgan raqamlarni hujjatlashtirishni imkonsiz qildi. 2004-yilda Myanma (Birma) hukumat qurolli kuchlari 12 yoshdan 16 yoshgacha boʻlgan bolalarni majburan yollagan va ishlatgan yagona davlat sifatida mintaqa tarixiga kirdi. Xudoning armiyasi partizan guruhini birgalikda boshqargan egizak aka-uka Jonni va Lyuter Xtolar 1997-yilda guruhni boshqara boshlaganlarida taxminan oʻn yoshda boʻlishgan. === Afg'oniston === Afgʻonistonda oʻttiz yillik fuqarolar urushi davrida qurolli kuchlar minglab askar bolalarni yollagan. Koʻpchilik hali ham Tolibonga qarshi kurashmoqda. Islom diniy maktablari yoki madrasalaridan taʼlim olganlarning baʼzilari xudkush terrorchi va qurolli hujumchilar sifatida foydalaniladi. Kamuflyaj kiyimida va shahidlik shiorlari bilan yurgan o‘g‘il bolalarning targ‘ibot videosi 2009-yilda Afg‘oniston Tolibon rahbariyati tomonidan eʼlon qilingan. Bu videoga amerikalik askarni oʻldirgan 14 yoshli Tolibon jangchisiga tasanno ham kiritilgan. === Birma/Myanma === Davlat Tinchlik va Taraqqiyot Kengashining taʼkidlashicha, Birmaning barcha askarlari koʻngilli hisoblanadi va qabul qilinganlarning hammasi 18 yoshdan katta. Human Rights Watch tashkiloti maʼlumotiga koʻra, Birma/Myanma milliy armiyasi Tatmadavda 70 000 ga yaqin oʻgʻil bolalar xizmat qilmoqda, 11 yoshgacha boʻlgan bolalar esa koʻchadan majburan olib kelinib guruhlarga qoʻshilmoqda. Guruhning xabar berishicha, dezertirlar uch yildan besh yilgacha qamoq jazosiga yoki hatto qatl etishga ham hukm qilinishi mumkin. Guruh shuningdek, taxminan 5,000-7,000 bolalar turli xil qurolli etnik muxolifat guruhlarida, xususan, Birlashgan Wa Davlat Armiyasida xizmat qilishini taʼkidladi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun 2009-yil iyun oyida hisobot eʼlon qildi, unda isyonchilar va hukumat tomonidan mamlakatda bolalarga nisbatan „jiddiy qonunbuzarliklar“ qayd etilgan. Maʼmuriyat 4-avgust kunidan boshlab keyingi oydan ular Birma/Myanmaga koʻproq oʻrganish uchun guruh yuborishlarini eʼlon qilishdi. === Shri-Lanka === Shri-Lankada bolalarning jangarilar tomonidan foydalanilishi 1983-yilda Shri-Lankadagi fuqarolar urushi boshlanganidan beri xalqaro miqyosda tan olingan muammo boʻlib kelgan. 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni asosiy yollovchilar Tamil Eelam isyonchi ozodlik yoʻlbarslari hisoblanadi. === Nepal === Nepal Kommunistik partiyasi kuchlarida taxminan 6000-9000 bola xizmat qiladi. 2010-yildan boshlab CPNning askar bolalari demobilizatsiya qilindi. === Filippin === Filippinda hukumatga qarshi kurashayotgan islomiy va kommunistik qurolli guruhlar muntazam ravishda yollangan bolalarga tayanib kurash olib boradi. 2001-yilda Human Rights Watch tashkiloti Moro Islom ozodlik fronti (MILF)dagi 10 000 askarning taxminan 13 foizini bolalar tashkil etgani va hukumatga aloqador ayrim harbiylashtirilgan kuchlar ham bolalardan foydalanayotgani haqida xabar bergan. 2016-yilda MILF 1869 nafar bolani guruhni tark etishiga ruxsat berdi va boshqa bolalarni guruhga qabul qilmaslik majburiyatini oldi. Biroq oʻsha yili BMT Filippindagi boshqa qurolli guruhlar asosan 13 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan bolalarni yollashda davom etayotgani haqida xabarlar yana davom etrdi. == Yevropa == Child Soldiers International maʼlumotlariga koʻra, Yevropada faqat 18 yoshdan kattalarni yollash tendensiyasi mavjud, aksariyat mamlakatlar ham faqat kattalarni yollashga ruxsat beradi, 2016-yilgi maʼlumotlarga koʻra qanday qurolli guruhlar bolalardan foydalanayotgani maʼlum emas edi. 2018-yil holatiga koʻra esa bir davlat, Buyuk Britaniya 16 yoshdan bolalarni, beshtasi esa 17 yoshdan (Avstriya, Kipr, Fransiya, Germaniya va Gollandiya) harbiy xizmatga jalb qilgan. Ulardan, Buyuk Britaniya eng koʻp bolalarni ishga oladi. 2016-yilda Britaniya armiyasiga yangi chaqirilganlarning taxminan chorak qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan. Barcha Yevropa davlatlari bolalarni qurolli mojarolarga jalb etish toʻgʻrisidagi ixtiyoriy protokolni ratifikatsiya qilgan, shuning uchun chaqiruv bolalar odatda balogʻatga yetgunlaricha harbiy harakatlarda foydalanilmaydi. Bolalar 1990-yillarda Birinchi Chechen urushida jangchilar sifatida ishlatilgan. === Avstriya === Avstriya bolalarni ota-onalari roziligi bilan bir yil erta, 17 yoshdan boshlab harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Kipr === Kipr bolalarni ota-onalari roziligi bilan ikki yil erta, 16 yoshdan boshlab majburiy harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Fransiya === Fransiya harbiy xizmatchilarni 17 yoshdan, harbiy texnik maktab oʻquvchilarini 16 yoshdan boshlab qabul qiladi. Qurolli kuchlarning 3 % ni 18 yoshgacha boʻlgan yoshlar tashkil etadi. === Germaniya === Germaniya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2015-yilda qurolli kuchlarning 6 foizini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil etgan. === Niderlandiya === Niderlandiya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2014-yilda uning qurolli kuchlarining 5 % 18 yoshgacha boʻlganlar boʻlgan. === Ukraina === 2014-yilda Ukraina sharqidagi qurolli mojaro paytida Donbasdagi tinchlik uchun adolat guruhi bolalarni qurolli tuzilmalarga jalb qilishning 41 ta holatini tasdiqlagan. Ulardan 37 tasi Ukraina nazorati ostida boʻlmagan hududdan, 4 tasi esa Ukraina nazorat hududidagi qurolli tuzilmalarda bolalarning ishtiroki bilan bogʻliq. Tasdiqlash imkoni boʻlmagan bolalarni ishga yollash haqida yana 31 ta murojaat boʻlgan. Ukraina tomonidan nazorat qilinmagan hududda tekshirilgan 37 ta ishning 33 tasi oʻgʻil bolalar va 4 tasi qiz bolalar; 57 % 16-17 yoshda, 35 % 15 yoshgacha boʻlgan va 8 % hollarda yoshni aniqlash mumkin boʻlmagan. === Buyuk Britaniya === Britaniya qurolli kuchlari 16 yoshdan boshlab xodimlarni jalb qilib, 15 yoshu 7 oylik bolalardan arizalarni qabul qilishni boshlaydi. Roʻyxatga olishdan oldin ota-onaning roziligi talab qilinadi. 2022-yil holatiga koʻra, Britaniya qurolli kuchlari tarkibiga kirganlarning 23 foizi 18 yoshdan kichiklar edi. Aksariyat bolalar armiyaga jalb qilingan, bu erda 2021-2022 yillarda askarlarning 30 foizi 18 yoshgacha boʻlganlar edi; koʻproq yangi askarlar boshqa yoshdagilarga qaraganda 16 yoshda edi. 16 yoshdan 17,5 yoshgacha boʻlgan armiyaga chaqirilganlar dastlab yosh guruhiga bagʻishlangan harbiy oʻquv markazida Army Foundation kollejida oʻqitiladi. 2021-yil holatiga koʻra, markaz Ofsted taʼlim inspektsiyasi tomonidan farovonlik boʻyicha „aʼlo“ deb baholangan, markazda suiisteʼmollik haqida koʻplab daʼvolar, baʼzilari isbotlangan, armiya rekordida. 2021-yilda markazda 22 nafar qizga nisbatan jinsiy huquqbuzarliklar bo‘yicha to‘qqizta tergov ochildi; bir tergovda gumon qilingan jinoyatchilarning uchtasi xodimlar boʻlgan. Vahiylar 2022-yil iyul oyida Vice News hisobotining mavzusi boʻlgan. OPAC maʼlumotlariga koʻra, Buyuk Britaniya odatda harbiy harakatlarda qatnashish uchun bolalarni chaqirmaydi, ammo chaqirilganlarni istisno qilmaydi ham. Buyuk Britaniya 2003-yildan 2010-yilgacha Iroq va Afg‘onistonga 18 yoshdan kichik bo‘lgan 22 nafar xodimni beixtiyor yubordi. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita Buyuk Britaniyani bolalar hech qanday sharoitda harbiy harakatlarda qatnasha olmasligini taʼminlash uchun oʻz siyosatini oʻzgartirishga chaqirdi. 1990-yillarda OPAC boʻyicha muzokaralarda Buyuk Britaniya AQShga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 boʻlishiga qarshi chiqdi. Bolalar huquqlarini himoya qiluvchi idoralar Buyuk Britaniya o‘z qurolli kuchlarini kadrlar bilan taʼminlashda bolalarga tayanishda davom etayotganini tanqid qildi. == Okeaniya == === Avstraliya === Avstraliya mudofaa kuchlari oʻz saflariga 16 yoshdan boshlab ota-onalarning roziligi bilan harbiy xizmatga kirishga ruxsat beradi. 18 yoshgacha boʻlgan qoʻl ostidagi yoshlarni chet elga yuborish yoki toʻgʻridan-toʻgʻri jangovar harakatlarda foydalanish mumkin emas, ularni evakuatsiya qilishning iloji boʻlmagan ekstremal holatlar bu vaziyatdan mustasno. === Yangi Zelandiya === 2018-yilning aniqlangan maʼlumotlariga koʻra, Yangi Zelandiya mudofaa kuchlariga qoʻshilishning minimal yoshi 17 yosh deb belgilangan. == Bolalardan harbiy maqsadda foydalanishni tugatish harakati == Bolalardan harbiy maqsadda keng miqyosda foydalanishganiga tarix guvoh. Faqat soʻnggi oʻn yilliklarda bu amaliyot asosli tanqid va uni tugatish uchun birgalikda saʼy-harakatlarga duch keldi. Qisman koʻplab qurolli kuchlar oʻz saflarini toʻldirishda bolalarga tayanganligi va qisman nodavlat qurolli guruhlarning xatti-harakatlariga taʼsir qilish qiyinligi sababli bu jarayon biroz sekin kechdi. == Yaqin tarix == === 1970-1980-yillar === Bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirokini cheklash boʻyicha xalqaro harakatlar 1977-yilda qabul qilingan 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar bilan boshlandi (77.2-modda). Yangi Protokollar 15 yoshgacha boʻlgan bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqladi, ammo davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarga 15 yoshdan boshlab bolalarni yollash va ulardan urushda foydalanishga ruxsat berishda davom etaverdi. Nodavlat notijorat tashkilotlari (NNTlar) bolalarni ishga yollashni butunlay taqiqlash toʻgʻrisidagi yangi shartnoma tarafdori boʻlganida, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (CRC) boʻyicha muzokaralar chogʻida qoidalar yangilandi. Qurolli kuchlari 18 yoshdan kichik boʻlganlardan foydalanayotgan baʼzi davlatlar bunga qarshilik koʻrsatdilar, shuning uchun 1989-yildagi yakuniy shartnoma matni faqat mavjud huquqiy standartni aks ettirdi xolos: 15 yoshgacha boʻlgan bolalarning harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishini taqiqlash. === 1990-yillar === XX asrning oxirlari yaʼni 1990-yillarda nodavlat notijorat tashkilotlari askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish koalitsiyasini (hozirgi Xalqaro bolalar askarlari) tashkil etishdi va ular Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada koʻrgan kamchiliklarni toʻgʻrilash maqsadida hamdard hukumatlar bilan yangi shartnoma tuzish kampaniyasida ishlashdi. Olti yil davom etgan global muzokaralardan soʻng, shartnoma 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol (OPAC) sifatida qabul qilindi. Shartnoma bolalarni harbiy xizmatga chaqirishni taqiqlab qoʻyadi, harbiy xizmatchilar 16 yoshdan kichik boʻlmasligini taʼminlaydi va harbiy harakatlarda bolalardan foydalanishni rad etadi. Shartnoma, shuningdek, nodavlat qurolli guruhlarni 18 yoshga toʻlmagan oʻsmirlarni har qanday maqsadda yollashni ham taqiqlaydi. OPAC boʻyicha muzokara olib borayotgan koʻpchilik davlatlar bolalarni yollashni taqiqlashni qoʻllab-quvvatlagan boʻlsa-da, AQSh boshchiligidagi Buyuk Britaniya bilan ittifoqdosh boʻlgan baʼzi mamlakatlar bunga eʼtiroz bildirdi. Shunday qilib, shartnoma 16 yoki 17 yoshli bolalarni ishga olishni taqiqlamaydi, garchi u davlatlarga qonunda yuqoriroq standartlarni oʻrnatishga imkon beradi. === 2000-yildan - hozirgi kungacha === Bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol qabul qilingandan soʻng, global ratifikatsiya kampaniyasi tez sur’atlar bilan rivojlandi. 2018-yilning maʼlumotlariga koʻra, OPAC 167 ta davlat tomonidan ratifikatsiya qilingan. Kampaniya, shuningdek, koʻplab davlatlarni bolalarni umuman ishga olmaslikka undadi. 2001-yilda 83 mamlakat faqat kattalarni roʻyxatga olishga ruxsat berdi. 2016-yilga kelib bu koʻrsatkich 126 taga yetdi, bu qurolli kuchlari mavjud boʻlgan mamlakatlarning 71 foizini tashkil qiladi. Taxminan 60 ga yaqin nodavlat qurolli guruhlar bolalardan foydalanishni toʻxtatish yoki qisqartirish toʻgʻrisida bitimlar tuzdilar, bu koʻpincha BMT yoki Jeneva chaqiruvi nodavlat tashkiloti vositachiligida oʻtkazildi. Child Soldiers International bergan hisobotlarga koʻra, OPAC shartnomasining muvaffaqiyati davlat qurolli kuchlari tomonidan bolalarni yollashning bosqichma-bosqich pasayishi bilan birgalikda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalar sonining qisqarishiga olib keldi. 2018-yilda berilgan maʼlumotlarga koʻra, bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish keng tarqalganligicha qolmoqda. Xususan, Boko Haram va IShIDga oʻxshagani jangari islomiy tashkilotlar hamda ularga qarshi kurashayotgan qurolli guruhlar bolalardan keng foydalanishadi. Bundan tashqari, aholisi eng koʻp boʻlgan uchta davlat — Xitoy, Hindiston va Qoʻshma Shtatlar hali ham oʻz qurolli kuchlariga 16 yoki 17 yoshli bolalarni harbiy xizmatga olinishiga ruxsat berishadi, shuningdek, „Yettilik“ guruhining beshta davlati: Kanada, Fransiya, Germaniya, Buyuk Britaniya va Amerika Qoʻshma Shtatlari ham bundan mustasno emas. == Voqealar == Qizil qoʻllar kuni — Red Hand day (shuningdek, Xalqaro askar bolalardan foydalanishga qarshi kurash kuni deb ham ataladi). Har yili 12-fevralda oʻtkaziladigan xotirlash kuni boʻlib, jamoatchilik eʼtiborini urushlar va qurolli toʻqnashuvlarda bolalardan askar sifatida ishlatish amaliyotiga qaratadi. Ushbu sana bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokolning kuchga kirishini aks ettiradi. == Bolalikning militarizatsiyasiga qarshi kurash == Oʻz qurolli kuchlariga bolalarni yollashga ruxsat bermaydigan koʻplab davlatlar taʼlim tizimi, atrof-muhit, filmlar va video oʻyinlar kabi mashhur oʻyin-kulgilar orqali bolalarga harbiy hayotni koʻrsatgani uchun tanqid qilindi.. Baʼzi sharhlovchilarning taʼkidlashicha, bolalar uchun bu marketing manipulyatsiya va harbiylikka yollash jarayonining bir qismidir va shuning uchun bu axloqiy jihatdan baholanishi kerak. Ushbu tamoyil baʼzi guruhlarni harbiy tashkilotlar va yoshlar oʻrtasidagi munosabatlarni bolalar huquqlari va sogʻligʻi nuqtai nazaridan tartibga solish uchun kampaniyaga olib keldi. Bunga misol qilib „ Urushga qarshilik ko‘rsatuvchilar“ xalqaro tashkilotining " Yoshlarning == Askarlikka olingan bolalarni reabilitatsiya qilish va reintegratsiya qilish == Child Soldiers International reintegratsiyani quyidagicha taʼriflaydi: „Ilgari qurolli kuchlar-guruhlar bilan aloqador boʻlgan bolalar tinch hayotga qaytishlari va ularning oilalari va jamiyatlarida qimmatli rol oʻynashlari uchun qoʻllab-quvvatlanadigan jarayon“. Askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiyalashga qaratilgan dasturlar UNICEF homiyligidagilar kabi koʻpincha uchta komponentni taʼkidlaydi: oilani birlashtirish-jamoa tarmogʻi, psixologik yordam va taʼlim-iqtisodiy imkoniyat. Dasturlarni muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun bu harakatlar kamida 3 yildan 5 yilgacha boʻlgan davrni oʻz ichiga oladi. Umuman olganda, reintegratsiya harakatlari bolalarni xavfsiz muhitga qaytarishga, diniy va madaniy marosimlar orqali bolaning oilasi va jamiyati nomidan kechirimlilik tuygʻusini shakllantirishga va bolaning oʻz oilasi bilan birlashishini ragʻbatlantirishga qaratilgan.harbiylashuviga qarshi kurash" dasturi, AQShdagi „Bolalarni yollashni to‘xtating“ kampaniyasi va Buyuk Britaniyadagi „Maktablardan tashqarida harbiylar“ kampaniyasini keltirish mumkin. Xuddi shunday xavotirlar Germaniya va Isroilda ham bildirilgan. Agar bola urush jinoyatlarini sodir etgan boʻlsa, reintegratsiya harakatlari qiyinlashishi mumkin, chunki bunday hollarda jamiyatda stigma va norozilik kuchayadi. Bunday vaziyatlarda bolaning ehtiyojlari jamiyatda adolat tuygʻusi bilan mutanosib boʻlishi muhimdir. Bunday vaziyatlarni zudlik bilan hal qilish kerak, chunki shunday qilinmasa, koʻplab bolalar qayta roʻyxatga olish xavfiga duch kelishadi. Shuningdek, reintegratsiyaning ikkita sohasi alohida eʼtiborga olinishi kerak: askar ayollar va bolalar askarlari orasida giyohvand moddalarni isteʼmol qilish. Giyohvand moddalar taʼsiri ostida boʻlgan yoki jinsiy yoʻl bilan yuqadigan kasalliklarga duchor boʻlgan askar bolalar oʻzlarining ehtiyojlariga mos keladigan qoʻshimcha dasturlarni talab qiladilar. cvzirn99dhnfelc4bjqzpo98dozo0yj 2816540 2816537 2022-08-28T23:01:39Z ShHamrayev 72833 /* Bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish */ wikitext text/x-wiki {{tahrirlayapman|ShHamrayev}} Bolalar (Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada 18 yoshga toʻlmagan shaxs sifatida belgilangan) tarix davomida harbiy harakatlar va kampaniyalarda qatnashish uchun jalb qilingan<ref name="Wessells">{{cite journal|last1=Wessels|first1=Michael|title=Child Soldiers|journal=Bulletin of the Atomic Scientists|year=1997|volume=53|issue=4|page=32|doi=10.1080/00963402.1997.11456787|bibcode=1997BuAtS..53f..32W}}</ref>. Davlat qurolli kuchlari, nodavlat qurolli guruhlar va boshqa harbiy tashkilotlar tarkibidagi bola askarlar jangovar tayyorgarlikdan o‘tishi va jangovar mashg‘ulotlar uchun ishlatilishi, porterlar yoki xabarchilar kabi yordamchi rollarga tayinlanishi yoki tirik qalqon sifatida taktik ustunlik yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun ishlatilishi mumkin<ref name="Children at war">{{Cite news|url=http://www.historyextra.com/podcast/children-war|title=Children at war|work=History Extra|access-date=7 December 2017|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180112002342/http://www.historyextra.com/podcast/children-war|archive-date=12 January 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":2">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|title=The Paris Principles: Principles and guidelines on children associated with armed forces or armed groups|last=UNICEF|year=2007|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20161030083755/http://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|archive-date=30 October 2016|url-status=live}}</ref>. Masalan, minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida, gʻolib tomonda ham, magʻlub tomonda ham qatnashdilar. Bolalar kattalarga qaraganda taʼsirchanlikka koʻproq moyil boʻlganligi sababli harbiy xizmatda oson nishon hisoblanadi<ref name="ReferenceB">{{cite journal |last1=Beber, Blattman |first1=Bernd, Christopher |year=2013 |title=The Logic of Child Soldiering and Coercion |url=https://archive.org/details/sim_international-organization_winter-2013_67_1/page/65 |journal=International Organization |volume=67 |issue=1 |pages=65–104 |doi=10.1017/s0020818312000409 |doi-access=free}}</ref><ref name=":32">{{Cite book |last=Dave. |first=Grossman |title=On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society |date=2009 |publisher=Little, Brown and Co |isbn=9780316040938 |edition=Rev. |location=New York |oclc=427757599}}</ref><ref name="Wessells" /><ref name=":22">{{Cite book |author1-last=McGurk |author1-first=Dennis |title=Military life: The psychology of serving in peace and combat |author2-last=Cotting |author2-first=Dave I. |author3-last=Britt |author3-first=Thomas W. |author4-last=Adler |author4-first=Amy B. |publisher=Praeger Security International |year=2006 |isbn=978-0275983024 |editor1-last=Adler |editor1-first=Amy B. |volume=2: Operational stress |location=Westport |pages=13–31 |chapter=Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members |editor2-last=Castro |editor2-first=Carl Andrew |editor3-last=Britt |editor3-first=Thomas W.}}</ref>. Baʼzilar kuch bilan yollanadilar, boshqalari esa koʻpincha qashshoqlikdan qutulish uchun bu yoʻlni tanlaydilar<ref name="Wessells" /><ref name=":12">{{Cite book |last1=Brett |first1=R |url=https://archive.org/details/youngsoldierswhy0000bret |title=Young soldiers : why they choose to fight |last2=Specht |first2=I |publisher=Lynne Rienner Publishers |year=2004 |isbn=9781588262615 |location=Boulder, Colo. |oclc=53830868 |url-access=registration}}</ref><ref name=":103">{{Cite journal |last1=Gee |first1=David |last2=Taylor |first2=Rachel |date=1 November 2016 |title=Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army? |journal=The RUSI Journal |volume=161 |issue=6 |pages=36–48 |doi=10.1080/03071847.2016.1265837 |issn=0307-1847 |s2cid=157986637}}</ref><ref name=":82">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|title=Child Soldiers Global Report 2008|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2008|access-date=16 May 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181010192928/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|archive-date=10 October 2018|url-status=dead}}</ref>. Qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar koʻpincha psixiatrik kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi, shuningdek, tajovuzkorlikning kuchayishi kabi xulq-atvorning turli muammolariga duch kelishadi, bu esa balogʻat yoshida qashshoqlik va ishsizlikning yuqori xavfiga olib keladi. Buyuk Britaniya va AQShda olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmir bolalar orasida ularni harbiy xizmatga jalb qilish, hatto ular urushga yuborilmagan boʻlsa ham, oʻz joniga qasd qilishga urinish<ref name=":30">{{Cite journal |last1=Ursano |first1=Robert J. |last2=Kessler |first2=Ronald C. |last3=Stein |first3=Murray B. |last4=Naifeh |first4=James A. |last5=Aliaga |first5=Pablo A. |last6=Fullerton |first6=Carol S. |last7=Wynn |first7=Gary H. |last8=Vegella |first8=Patti L. |last9=Ng |first9=Tsz Hin Hinz |date=1 July 2016 |title=Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers |journal=JAMA Psychiatry |language=en |volume=73 |issue=7 |pages=741–9 |doi=10.1001/jamapsychiatry.2016.0600 |issn=2168-622X |pmc=4937827 |pmid=27224848}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/694167/20180327_Suicide_and_open_verdict_deaths_in_the_UK_Regular_Armed_Forces_1984-2017_Tables_and_Figures-O.xls|title=UK armed forces suicide and open verdict deaths: 1984–2017|last=UK, Ministry of Defence|year=2017|access-date=24 May 2018}}</ref> stress bilan bogʻliq ruhiy kasalliklar<ref name=":28">{{Cite journal |last1=Goodwin |first1=L. |last2=Wessely |first2=S. |last3=Hotopf |first3=M. |last4=Jones |first4=M. |last5=Greenberg |first5=N. |last6=Rona |first6=R. J. |last7=Hull |first7=L. |last8=Fear |first8=N. T. |year=2015 |title=Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population? |journal=Psychological Medicine |language=en |volume=45 |issue=9 |pages=1881–1891 |doi=10.1017/s0033291714002980 |issn=0033-2917 |pmid=25602942 |s2cid=3026974}}</ref><ref name=":29">{{Cite journal |last1=Martin |first1=Pamela Davis |last2=Williamson |first2=Donald A. |last3=Alfonso |first3=Anthony J. |last4=Ryan |first4=Donna H. |date=February 2006 |title=Psychological adjustment during Army basic training |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2006-02_171_2/page/157 |journal=Military Medicine |volume=171 |issue=2 |pages=157–160 |doi=10.7205/milmed.171.2.157 |issn=0026-4075 |pmid=16578988 |doi-access=free}}</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish<ref name=":31">{{Cite journal |last1=Head |first1=M. |last2=Goodwin |first2=L. |last3=Debell |first3=F. |last4=Greenberg |first4=N. |last5=Wessely |first5=S. |last6=Fear |first6=N. T. |date=1 August 2016 |title=Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel |journal=Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology |language=en |volume=51 |issue=8 |pages=1171–1180 |doi=10.1007/s00127-016-1177-8 |issn=0933-7954 |pmc=4977328 |pmid=26864534}}</ref><ref name=":33">{{Cite journal |last1=Mattiko |first1=Mark J. |last2=Olmsted |first2=Kristine L. Rae |last3=Brown |first3=Janice M. |last4=Bray |first4=Robert M. |year=2011 |title=Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel |url=https://archive.org/details/sim_addictive-behaviors_2011-06_36_6/page/608 |journal=Addictive Behaviors |volume=36 |issue=6 |pages=608–614 |doi=10.1016/j.addbeh.2011.01.023 |pmid=21376475}}</ref>, va zoʻravonlik yuzaga chiqadi<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref><ref name=":35">{{Cite journal |last=Bouffard |first=L A |year=2005 |title=The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience |url=https://archive.org/details/sim_armed-forces-and-society_winter-2005_31_2/page/273 |journal=Armed Forces & Society |volume=31 |issue=2 |pages=273–295 |doi=10.1177/0095327x0503100206 |s2cid=144559516}}</ref><ref name=":36">{{Cite journal |last1=Merrill |first1=Lex L. |last2=Crouch |first2=Julie L. |last3=Thomsen |first3=Cynthia J. |last4=Guimond |first4=Jennifer |last5=Milner |first5=Joel S. |date=August 2005 |title=Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2005-08_170_8/page/705 |journal=Military Medicine |volume=170 |issue=8 |pages=705–709 |doi=10.7205/milmed.170.8.705 |issn=0026-4075 |pmid=16173214 |doi-access=free}}</ref>. Bir qator shartnomalar bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishini kamaytirish yoki iloji boricha cheklashga qaratilgan<ref name=":3" /><ref>{{Cite web |title=Child Soldiers World Index |url=https://dallaireinstitute.org/child-soldiers-world-index/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Dallaire Institute |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Soldiers International |date=2018 |title=Why 18 Matters: A rights-based analysis of child recruitment |url=https://resourcecentre.savethechildren.net/document/why-18-matters-rights-based-analysis-child-recruitment/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Save the Children Resource Centre |language=en}}</ref>. Child Soldiers International tashkiloti bergan ma‘lumotlariga koʻra, bu kelishuvlar bolalarni ishga olishni kamaytirishga yordam bergan, ammo amaliyot baʼzi hududlarni toʻliq qamrab ololmayapti va bolalar butun dunyo boʻylab harbiy harakatlarda qatnashishda davom etmoqda. Iqtisodiy jihatdan qudratli baʼzi davlatlar 16 yoki 17 yoshli harbiy xizmatchilarga tayanishda davom etmoqda va soʻnggi yillarda qurolli toʻqnashuvlarda yosh bolalardan foydalanish koʻpaydi, chunki jangarilar harakati va ularga qarshi kurashayotgan guruhlar bolalarni koʻp sonni tashkil qilish uchun yollashadi<ref name=":3">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=Louder than words: An agenda for action to end state use of child soldiers|last=Child Soldiers International|year=2012|access-date=19 January 2018}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. == Tarix == Tarix oʻqitilgan va jang qilish uchun foydalanilgan, qoʻllab-quvvatlovchi rollarga tayinlangan, masalan, porter yoki xabarchi, jinsiy qul sifatida foydalanilgan yoki taktik ustunlik uchun tirik qalqon sifatida yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun yollangan bolalar bilan toʻla<ref name=":2" /><ref name="Children at war"/><ref name=":48">{{cite web|url=http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|title=Girl Soldiers – The cost of survival in Northern Uganda, Women News Network – WNN|date=13 January 2009|publisher=Womennewsnetwork.net|access-date=12 May 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120523212431/http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|archive-date=23 May 2012|url-status=live}}</ref> <ref>Michael Leggiere, The Fall of Napoleon: The Allied Invasion of France 1813–1814, pg.99–100</ref> Misol uchun, 1814-yilda Napoleon oʻz qoʻshinlariga koʻplab oʻsmirlarni to‘plagan. Minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida qatnashdilar<ref name=":41">{{cite web|title=How did Britain let 250000 underage soldiers fight in WW1?|url=https://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20180321184716/http://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|archive-date=21 March 2018|access-date=22 January 2016|work=BBC News}}</ref><ref name=":43">[[Norman Davies]], [https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603 ''Rising '44: The Battle for Warsaw,''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603|date=6 February 2016}} Pan Books 2004 p.603</ref><ref name="Rosen2005">{{cite book|author=David M. Rosen|url=https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|title=Armies of the Young: Child Soldiers in War and Terrorism|date=January 2005|publisher=Rutgers University Press|isbn=978-0-8135-3568-5|pages=54–55|quote=The participation of Jewish children and youth in warfare was driven by a combination of necessity, honor, and moral duty.|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref><ref name="Kucherenko2011">{{cite book|last=Kucherenko|first=Olga|url=https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|title=Little Soldiers: How Soviet Children Went to War, 1941–1945|date=13 January 2011|publisher=OUP Oxford|isbn=978-0-19-161099-8|page=3|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar kuchidan XX asr va XXI asrning boshlarida Afrika, Lotin Amerikasi va Yaqin Sharqning ayrim qismlarida foydalanishda davom etildi<ref name="CSGR2004-292" /><ref name=":14" /><ref name=":02" />. Faqat mazkur ming yillikning boshidan boshlab bolalardan harbiy foydalanishni cheklash va kamaytirish boʻyicha xalqaro harakatlar boshlandi. == Hozirgi holat == === Davlat qurolli kuchlari === 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) qabul qilindi. Shundan beri global tendentsiya Straight-18 standarti sifatida 18 va undan kichik yoshdagi bolalarni qurolli kuchlarga yollashni cheklashdan iborat. Qurolli kuchlari boʻlgan koʻpgina davlatlar OPACga aʼzo boʻlishdi, unga koʻra bolalarni yollash bilan shugʻullanuvchi davlatlar bunday vaziyatda jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ majburiyatini oladi<ref name=":5" /><ref name=":7">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|title=International laws and child rights|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180202005301/https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|archive-date=2 February 2018|url-status=dead}}</ref>. Shunga qaramay, Child Soldiers International 2018-yilda 46 mamlakatda 18 yoshgacha bo‘lgan bolalar hali ham harbiy maqsadlarga jalb qilinayotgani<ref name=":39">{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/|title=Child Soldiers World Index|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=29 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329153356/http://childsoldiersworldindex.org/|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref> va o‘qitilayotgani haqida xabar berdi. Ulardan koʻpchiligi 17 yoshdan boshlab, ozroq qismi 20 yosh, kami 16 yoshdan boshlab, nomaʼlum qismi esa 16 yoshdan ham kichikroq bolalarni ishga qabul qiladi<ref name=":5">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|title=Where are child soldiers?|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180201210707/https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|archive-date=1 February 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":3" /><ref name=":6">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|page=41|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitasi va boshqalar harbiy tayyorgarlik, harbiy muhit va majburiy xizmat shartnomasi bolalar huquqlariga mos kelmasligini va oʻsmirlarni davlat qurolli kuchlariga jalb qilishni toʻxtatishga chaqirdi. Bolalar oʻsmirlik davrida sogʻlom rivojlanish huquqiga egadir<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC/C/GC/20&Lang=en|title=General comment No. 20 (2016) on the implementation of the rights of the child during adolescence|last=Committee on the Rights of the Child|year=2016|website=tbinternet.ohchr.org|language=en-us|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926052204/https://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2FC%2FGC%2F20&Lang=en|archive-date=26 September 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":3" /><ref>{{Cite web|url=https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|title=Ending the recruitment and use of children in armed conflict|last=UNICEF|year=2017|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926014225/https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|archive-date=26 September 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":19">{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|title=Children, Not Soldiers {{!}} United Nations Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180119171732/https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|archive-date=19 January 2018|url-status=live}}</ref>. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudandan (ayniqsa Darfurdan) askar bolalarni yollagan. === Nodavlat qurolli guruhlar === Bularga qurolli kuchlar, isyonchilar, terroristik tashkilotlar, partizanlar harakati, mafkuraviy yoki diniy jihatdan boshqariladigan guruhlar, qurolli ozodlik harakatlari va boshqa turdagi kvaziharbiy tashkilotlar iborat bolalardan foydalanadigan nodavlat qurolli harbiylashtirilgan tashkilotlar kiradi. 2022-yil holatiga ko'ra, BMT bolalardan bunday guruhlar tomonidan keng foydalaniladigan 12 mamlakatni aniqladi: Janubiy Amerikadagi Kolumbiya; Afrikada Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Mali, Somali, Janubiy Sudan va Sudan; Yaqin Sharqdagi Livan; G'arbiy Osiyoda Suriya va Yaman; Markaziy Osiyoda Afg'oniston; va Janubi-Sharqiy Osiyoda Myanma<ref name=":57">{{Cite web|last=UN Secretary-General|date=23 June 2022|title=Children and armed conflict: Report of the Secretary-General|url=https://documents-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N22/344/71/PDF/N2234471.pdf|url-status=live|access-date=20 August 2022|website=United Nations}}</ref>. Hamma qurolli guruhlar ham bolalardan foydalanmaydi va 1999-yildan beri 60 ga yaqin qurolli guruhlar bu amaliyotni qisqartirish yoki tugatish toʻgʻrisida kelishuvga erishgan. Masalan, 2017-yilga kelib Filippindagi Moro Islomiy Ozodlik Jabhasi (MILF) o‘z saflaridan 2000 ga yaqin bolani ozod qildi<ref>{{Cite web|url=https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|title=UN Officials congratulate MILF for completion of disengagement of children from its ranks|last=UNICEF|date=4 December 2017|website=unicef.org|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180117182557/https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|archive-date=17 January 2018|url-status=live}}</ref>, 2016-yilda Kolumbiyadagi FARC-EP partizan harakati bolalarni yollashni to‘xtatishga rozi bo‘ldi. Boshqa mamlakatlar, xususan, Afgʻoniston, Iroq, Nigeriya va Suriyada teskari tendensiya kuzatilmoqda bu yerda islomiy jangarilar va ularga qarshi boʻlgan guruhlar bolalarni yollash, oʻqitish va ulardan foydalanishni kuchaytirdilar<ref name=":17">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. === Global taxmin === 2003-yilda Brukings Institutidan PW Singer, askar oʻsmirlar hududlarda davom etayotgan mojarolarning toʻrtdan uch qismida ishtirok etishini taxmin qildi<ref name="saddam">{{cite web|url=http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|title=Facing Saddam's Child Soldiers|author=P. W. Singer|date=14 January 2003|publisher=[[Brookings Institution]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20100212100221/http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|archive-date=12 February 2010|url-status=dead|access-date=3 August 2009|author-link=P. W. Singer}}</ref>. Oʻsha yili BMTning Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi (UNOCHA) bu bolalarning koʻpchiligi 15 yoshdan oshgan, ammo baʼzilari undan yoshroq boʻlganini xabar qildi<ref name="irin">{{cite web|url=http://www.irinnews.org/report/66280/africa-too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|title=AFRICA: Too small to be fighting in anyone's war|date=December 2003|publisher=UN Office for the Coordination of Humanitarian Affairs|archive-url=https://web.archive.org/web/20130325052712/http://www.irinnews.org/Report/66280/AFRICA-Too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|archive-date=25 March 2013|url-status=dead|access-date=3 August 2009}}</ref>. Bugungi kunda qurolli toʻqnashuvlar boʻlayotgan BMT rasmiylari va boshqa uchinchi tomonlarning kirishiga toʻsqinlik qiladigan hududlarda bolalardan harbiy foydalanishning keng tarqalganligi sababli, qancha bolalar jabrlanganini taxmin qilish qiyin<ref name=":8">{{Cite news |last=Child Soldiers International |year=2017 |title=How many children are used for military purposes worldwide? |language=en |url=https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |url-status=dead |access-date=25 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180126070954/https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |archive-date=26 January 2018}}</ref>. 2017-yilda Child Soldiers International tashkiloti dunyo boʻylab bir necha oʻn minglab bolalar, ehtimol 100 000 dan ortiq bolalar mamlakat qurolli kuchlari va nodavlat harbiy tashkilotlarda harbiy taʼlim olganini hisobladi va 2018-yilda tashkilot oʻsmirlar harbiy harakatlarda qatnashish uchun foydalanilgani haqida xabar berdi. 2018-yilda ular kamida 18 qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etgan. Qizlar askar bolalarning 40 % dan ortigʻini tashkil qilishi aniqlangan<ref>{{Cite book|last=Whitman|first=Shelly|title=The Routledge Handbook of the Responsibility to Protect|publisher=Routledge Publishing|year=2012|isbn=978-0-415-60075-0|location=New York|pages=154|language=English}}</ref>. == Bolalardan foydalanishning mantiqiy asoslari == Bolalarning jismoniy va psixologik jihatdan kattalarga nisbatan yosh boʻlishlariga qaramay, mamlakat va nodavlat harbiy tashkilotlarning ularni izlashiga koʻplab sabablari bor. === Psixologik omillar === Kattalarga nisbatan, bolalarning, shu jumladan o'smir bolalarning nevrologik rivojlanmaganligi ularni ishga qabul qilishga ko'proq moyil qiladi, shuningdek, xavf-xatarlarni hisobga olmasdan, keyingi qarorlar qabul qilish ehtimolini oshiradi<ref name=":55">{{Cite news |last=Louise, R |display-authors=et al |date=17 November 2016 |title=The recruitment of children by the UK armed forces: A critique from health professionals |language=en-GB |work=Medact |url=https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |url-status=live |access-date=31 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180131192429/https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |archive-date=31 January 2018}}</ref><ref>{{Cite book |last=Strasburger |first=V C |title=Children, adolescents, and the media (Chapter 1) |publisher=Sage |others=Wilson, Barbara J., Jordan, Amy B. (Amy Beth) |year=2013 |isbn=9781412999267 |edition=Third |location=Los Angeles |oclc=820450764}}</ref><ref>{{Cite journal |last=Spear |first=L. P. |date=June 2000 |title=The adolescent brain and age-related behavioral manifestations |journal=Neuroscience and Biobehavioral Reviews |volume=24 |issue=4 |pages=417–463 |doi=10.1016/s0149-7634(00)00014-2 |issn=0149-7634 |pmid=10817843 |s2cid=14686245}}</ref>. Ushbu moyilliklarni hisobga olgan holda, Germaniya<ref>{{Cite web |last=Krennerich |first=Michael |date=30 October 2020 |title=Shadow Report Child Soldiers 2020 |url=https://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC/Shared%20Documents/DEU/INT_CRC_NGO_DEU_44158_E.pdf |url-status=live |access-date=19 August 2022 |website=UN Office of the High Commissioner for Human Rights |page=24}}</ref>, Buyuk Britaniya<ref name=":13">{{Cite web |last=Gee |first=D |year=2008 |title=Informed Choice? Armed forces recruitment practices in the United Kingdom |url=https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204740/https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017}}</ref> va AQShda<ref name=":52">{{Cite web |last=American Public Health Association |year=2012 |title=Cessation of Military Recruiting in Public Elementary and Secondary Schools |url=https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204348/https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017 |website=apha.org}}</ref> o'smirlar bilan harbiy marketing olib borish tanqid qilingan. Xuddi shu uch mamlakatda olib borilgan tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kam ta'minlangan bolalarni nishonga olishadi<ref name=":93">{{Cite book |last=Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns |title=Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany |year=2016}}</ref><ref name=":23">{{Cite web |author1=Gee, D |author2=Goodman, A |title=Army visits London's poorest schools most often |url=http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20180529080003/http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |archive-date=29 May 2018 |access-date=10 December 2017}}</ref><ref name=":13" /><ref name=":21">{{Cite journal |last1=Hagopian |first1=Amy |last2=Barker |first2=Kathy |date=1 January 2011 |title=Should We End Military Recruiting in High Schools as a Matter of Child Protection and Public Health? |journal=American Journal of Public Health |volume=101 |issue=1 |pages=19–23 |doi=10.2105/ajph.2009.183418 |issn=0090-0036 |pmc=3000735 |pmid=21088269}}</ref><ref name=":52" /><ref>{{Cite news |title=Soldiers of Misfortune: Abusive U.S. Military Recruitment and Failure to Protect Child Soldiers |language=en |work=American Civil Liberties Union |url=https://www.aclu.org/other/soldiers-misfortune-abusive-us-military-recruitment-and-failure-protect-child-soldiers |access-date=13 December 2017}}</ref>. Masalan, Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni jalb qilishni oson deb hisoblaydi, ayniqsa kambag'al oilalardan bo'lganlarni yollash yanada osonroq<ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d5bbf83278b3100018306a4/1566293898095/UK_recruitment_report_final.pdf |access-date=24 August 2019 |website=crin.org}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d4ab413eab07100015db6b6/1565176852564/FINAL+Youngest+British+army+recruits+come+disproportionately+from+England%27s+most+deprived+constituencies.pdf |access-date=24 August 2019}}</ref>. Ishga qabul qilingandan so'ng, bolalarga kattalarga qaraganda buyruqlarni osonroq bajartirish va nazorat qilish va kattalardan ko'ra din, nomus, obro'-e'tibor, qasos va burch kabi pul to'lanmaydigan rag'batlar uchun kurashishga moyildirlar<ref>{{cite journal |last1=Rosenblatt |first1=Roger |year=1984 |title=Children of War |journal=American Educator 8 |volume=1 |pages=37–41}}</ref>. Keltirilgan misollarga quyidagilar kiradi: Piter V. Singerning fikricha, oʻsmirlar osonlik bilan boshqara oladigan yengil avtomatik qurollarning global miqyosda tarqalishi bolalardan bevosita jangchilar sifatida foydalanishni yanada foydaliroq qildi<ref> Singer, Peter (2005). Children at War. New York: Pantheon Books. ISBN 9780375423499.</ref>. Romeo Daller aholining haddan tashqari koʻpayishi bolalarni harbiy tashkilotlar uchun arzon va qulay manbaga aylantirishdagi roliga ishora qilgan<ref>Dallaire, Roméo (2011). They Fight Like Soldiers, They Die Like Children: The Global Quest to Eradicate the Use of Child Soldiers. New York: Walker, and Company.</ref>. Rojer Rozenblatt oʻsmirlar kattalarga qaraganda din, sharaf, obroʻ-eʼtibor, qasos va burch kabi pul bilan olib boʻlmaydigan ragʻbatlar uchun kurashishga tayyor ekanligini taʼkidladi<ref>Rosenblatt, Roger (1984). "Children of War". American Educator 8 1: 37–41.</ref>. Bir qancha sharhlovchilar, jumladan, Bernd Beber, Kristofer Blattman, Deyv Grossman, Maykl Uessels, MakGurk va uning hamkasblari, bolalar kattalarga qaraganda itoatkor va moslashuvchan boʻlganligi sababli, ularni boshqarish, aldash va ularga yot gʻoyalar singdirish osonroq ekanligini taʼkidladilar<ref>Beber, Blattman, Bernd, Christopher (2013). "The Logic of Child Soldiering and Coercion". International Organization 67 (1): 65–104. doi:10.1017/s0020818312000409. Bu manba bu sahifada ikki marta foydalanilgan.</ref><ref>Dave., Grossman. On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society, Rev., New York: Little, Brown and Co, 2009. ISBN 9780316040938. OCLC 427757599. </ref><ref>Wessels, Michael (1997). "Child Soldiers". Bulletin of the Atomic Scientists 53 (4): 32. doi:10.1080/00963402.1997.11456787.</ref><ref>McGurk, Dennis „Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members“,. Military life: The psychology of serving in peace and combat Adler: . Westport: Praeger Security International, 2006 — 13–31 bet. ISBN 978-0275983024. </ref> Devid Gi va Reychel Teylor Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni ayniqsa kambagʻal oilalardan boʻlganlarni jalb qilish osonroq ekanligini aniqladi<ref>Gee, David; Taylor, Rachel (1 November 2016). "Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army?". The RUSI Journal 161 (6): 36–48. doi:10.1080/03071847.2016.1265837. ISSN 0307-1847.</ref><ref>Child Rights International Network. „Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK“. crin.org (21-avgust 2019-yil). Qaraldi: 24-avgust 2019-yil.</ref><ref>Child Rights International Network. „Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies“ (21-avgust 2019-yil). Qaraldi: 24-avgust 2019-yil.</ref>. Baʼzi qurolli guruhlar rahbarlarining taʼkidlashicha, oʻsmirlar oʻzlarining yosh boʻlishlariga qaramay, jangovar boʻlinmaga jangchilar sifatida oʻzlarining fazilatlarini olib kelishadi, ular koʻpincha ajoyib darajada qoʻrqmas, chaqqon va chidamlidir<ref>Beber, Bernd; Blattman, Christopher (2013). "The Logic of Child Soldiering and Coercion" (en). International Organization 67 (1): 65–104. doi:10.1017/s0020818312000409. ISSN 0020-8183.</ref>. Baʼzi oʻsmirlar harbiy tashkilotlarga majburan jalb qilinsa, aldanib yoki pul bilan olinsa, boshqalari oʻz xohishi bilan qoʻshiladi<ref>Brett, R. Young soldiers : why they choose to fight. Boulder, Colo.: Lynne Rienner Publishers, 2004. ISBN 9781588262615. OCLC 53830868.</ref><ref>Child Soldiers International. „Des Milliers de vies à réparer“ (fr) (2016). 15-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 29-yanvar 2018-yil.</ref><ref>Manba Wessels, Michael (1997). "Child Soldiers". Bulletin of the Atomic Scientists 53 (4): 32. doi:10.1080/00963402.1997.11456787.</ref>. Buning sabablari koʻp. 2004-yilda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalarni oʻrganishda Reychel Brett va Irma Spekt harbiy xizmatga kirishni ragʻbatlantiradigan bir qator omillarga ishora qildilar, xususan: Qashshoqlik, shu jumladan taʼlim yoki ishga joylashish imkoniyatlarining yetishmasligi Urushning madaniy normallashuvi Yangi doʻstlar izlash Qasos (masalan, doʻstlar va qarindoshlarning oʻldirilganini koʻrgandan keyin) „Jangchi“ roli yetuklikka oʻtish marosimini taʼminlaydi degan umidlar<ref>Brett, R. Young soldiers : why they choose to fight. Boulder, Colo.: Lynne Rienner Publishers, 2004. ISBN 9781588262615. OCLC 53830868.</ref>. XX asrning oxirlari taxminan 1990-yillarda Kambodja qurolli kuchlari tomonidan yollangan bolaning quyidagi soʻzlari koʻplab bolalarning qoʻshilish fikrlariga xosdir: <blockquote>Men ota-onamda ovqat yoʻqligi va maktabga bormasligim sababli qoʻshildim. . . Men minalar haqida oʻylardim, lekin nima ham qilishimiz mumkin — bu buyruq [oldingi chiziqqa borish]. Bir kuni kimdir mening oldimda minani bosdi va u yaralanib vafot etdi. . . O‘shanda men 60 metr narida radio yonida turgan edim. Men uning oʻlganini koʻzim bilan koʻrdim. . . Men har bir boʻlimda yosh bolalarni koʻraman. . . Ishonchim komilki, yana bir-ikki yil askarligimcha qolaman. Harbiy bo‘lishni to‘xtatsam, hech qanday mahoratim yo‘qligi uchun biror joyda ishlolmayman. Men keyin nima qilishimni bilmayman. . .<ref name=":410">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=adc88bff-1916-4317-b184-d9079e7b0bb8|archive-url=https://web.archive.org/web/20190525205613/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=adc88bff-1916-4317-b184-d9079e7b0bb8|url-status=dead|archive-date=2019-05-25|title=Global Report on Child Soldiers|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2001|website=child-soldiers.org|access-date=2018-05-16}}</ref></blockquote> == Bolalarga taʼsiri == === Qurolli mojaro === Bolalarga harbiy hayotning taʼsir koʻlami birinchi marta xalqaro hamjamiyat tomonidan BMT Bosh Assambleyasi topshirgan „Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri“ (1996-yilda) nomi bilan inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machel tomonidan tayyorlangan yirik hisobotda maʼlum qilingan<ref>Machel. „Impact of armed conflict on children“ (1996). 8-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. Hisobot, ayniqsa, yosh bolalardan foydalanish bilan bogʻliq boʻlib, har yili dunyo boʻylab koʻp minglab bolalar oʻlib ketayotgani, mayib-majruh boʻlib, psixiatrik jarohatlar olganligi haqidagi dalillarni taqdim etgan<ref>Machel. „Impact of armed conflict on children“ (1996). 8-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. Grasa Machelning hisobotidan keyin oʻtkazilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar ruhiy kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi va xatti-harakatlari bilan bogʻliq muammolarning sezilarli darajada yuqori xavfiga duch kelishadi<ref name=":15">{{Cite web|url=https://www.scribd.com/document/328940882/Child-Soldiering-Impact-on-Childhood-Development-and-Learning-Capacity|title=Child soldiering: Impact on childhood development and learning capacity|last=Boothby, N|display-authors=et al|year=2010|access-date=30 January 2018}}</ref>. Masalan, Falastin va Ugandada olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, sobiq askar bolalarning yarmidan koʻpi travmadan keyingi stress buzilishi alomatlarini koʻrsatgan va Ugandadagi har oʻninchi boladan toʻqqiztasida ruhiy tushkunlik holati ijobiy boʻlgan. Falastinlik tadqiqot olib boruvchilar, shuningdek, qurolli toʻqnashuvlarda yuqori darajadagi zoʻravonlikka duchor boʻlgan bolalar boshqa bolalarga qaraganda tajovuzkorlik va agressiyani koʻrsatish ehtimoli koʻproq ekanligini aniqladilar. Ushbu taʼsirlarning umumiy taʼsiri odatda kattalardagi qashshoqlik va doimiy ishsizlikning yuqori xavfini oʻz ichiga oladi<ref>Boothby, N. „Child soldiering: Impact on childhood development and learning capacity“ (2010). Qaraldi: 30-yanvar 2018-yil.</ref> === Qo'lga olish === Human Rights Watch tashkilotiga bergan maʼlumotlarga koʻra, qurolli kuchlar va guruhlar yollangan bolalarni hibsga olganlarida ularga koʻproq zarar yetkaziladi<ref name=":50">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|title=Children Detained in War Zones|date=28 July 2016|access-date=21 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821224149/https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|archive-date=21 August 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar koʻpincha yetarli oziq-ovqatsiz, tibbiy yordamsiz yoki boshqa gʻayriinsoniy sharoitlarda hibsga olinadi va baʼzilari hibs paytida jismoniy va jinsiy qiynoqlarga duchor boʻlishadi. Baʼzilari oilasi bilan qoʻlga olinadi yoki oila aʼzolaridan birining faoliyati tufayli hibsga olinadi. Advokatlar va qarindoshlarning har qanday sud majlisida ishtiroki koʻpincha taqiqlanadi<ref name=":50">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|title=Children Detained in War Zones|date=28 July 2016|access-date=21 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821224149/https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|archive-date=21 August 2016|url-status=live}}</ref>. === Harbiy tayyorgarlik === Boshqa tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, bolalarni, shu jumladan katta yoshdagi bolalarni harbiy xizmatga olish, hatto ular balogʻatga yetgunga qadar qurolli toʻqnashuvlarda qoʻllanilmasa ham, zararli taʼsir koʻrsatadi. Qoʻshma Shtatlardagi harbiy akademiklar harbiy tayyorgarlikni (barcha yoshdagi) doimiy stress sharoitida „intensiv singdirish“ sifatida tavsiflaydilar, uning asosiy maqsadi chaqiriluvchilarning soʻzsiz va darhol boʻysunishini oʻrgatishdir<ref>McGurk, Dennis „Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members“,. Military life: The psychology of serving in peace and combat Adler: . Westport: Praeger Security International, 2006 — 13–31 bet. ISBN 978-0275983024. </ref>. Ilmiy tadqiqotlarlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmirlar kattalarga qaraganda yuqori stressli muhitga moyil, masalan, boshlangʻich harbiy tayyorgarlikka, ayniqsa bolalik davridagi qiyinchiliklarga duchor boʻlganlar oʻzlarini koʻproq himoyasiz sezishadi. Harbiy xizmatga chaqirilganlar urushga yuborilishidan oldin ham vafot etishi mumkin. Ayniqsa AQShda oʻz joniga qasd qilishga urinish xavfi yuqori<ref>Ursano, Robert J.; Kessler, Ronald C.; Stein, Murray B.; Naifeh, James A.; Aliaga, Pablo A.; Fullerton, Carol S.; Wynn, Gary H.; Vegella, Patti L. et al. (1 July 2016). "Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers" (en). JAMA Psychiatry 73 (7): 741–9. doi:10.1001/jamapsychiatry.2016.0600. ISSN 2168-622X. PMID 27224848. PMC 4937827.</ref>. AQSh va Buyuk Britaniyada ruhiy kasalliklarning yuqori xavfi<ref>Goodwin, L.; Wessely, S.; Hotopf, M.; Jones, M.; Greenberg, N.; Rona, R. J.; Hull, L.; Fear, N. T. (2015). "Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population?" (en). Psychological Medicine 45 (9): 1881–1891. doi:10.1017/s0033291714002980. ISSN 0033-2917. PMID 25602942.</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish xavfi yuqori<ref>Head, M.; Goodwin, L.; Debell, F.; Greenberg, N.; Wessely, S.; Fear, N. T. (1 August 2016). "Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel" (en). Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology 51 (8): 1171–1180. doi:10.1007/s00127-016-1177-8. ISSN 0933-7954. PMID 26864534. PMC 4977328.</ref><ref>Mattiko, Mark J.; Olmsted, Kristine L. Rae; Brown, Janice M.; Bray, Robert M. (2011). "Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel". Addictive Behaviors 36 (6): 608–614. doi:10.1016/j.addbeh.2011.01.023. PMID 21376475</ref> va zoʻravonlik xulq-atvorining yuqori xavfi<ref>MacManus, Deirdre; Dean, Kimberlie; Jones, Margaret; Rona, Roberto J; Greenberg, Neil; Hull, Lisa; Fahy, Tom; Wessely, Simon et al. (2013). "Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study". The Lancet 381 (9870): 907–917. doi:10.1016/s0140-6736(13)60354-2. PMID 23499041.</ref><ref>Bouffard, L A (2005). "The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience". Armed Forces & Society 31 (2): 273–295. doi:10.1177/0095327x0503100206</ref><ref>Merrill, Lex L.; Crouch, Julie L.; Thomsen, Cynthia J.; Guimond, Jennifer; Milner, Joel S. (August 2005). "Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates". Military Medicine 170 (8): 705–709. doi:10.7205/milmed.170.8.705. ISSN 0026-4075. PMID 16173214.</ref> chaqiriluvchilarning harbiy xizmatga kirishdagi holatiga, yoshiga bogʻliq. Harbiy muhit, shuningdek, zoʻravonlik va jinsiy zoʻravonlikning yuqori darajasi bilan tavsiflanadi<ref>UK, Ministry of Defence. „British Army: Sexual Harassment Report“ (2015). 9-mart 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Canada, Statcan [official statistics agency]. „Sexual Misconduct in the Canadian Armed Forces, 2016“ (en). statcan.gc.ca (2016). 30-mart 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Marshall, A; Panuzio, J; Taft, C (2005). "Intimate partner violence among military veterans and active duty servicemen" (en). Clinical Psychology Review 25 (7): 862–876. doi:10.1016/j.cpr.2005.05.009. PMID 16006025</ref>. Harbiy xizmatga chaqirish amaliyotlari oʻsmirlik davridagi bolalarning zaif tomonlariga zarba berishi ham aniqlangan. Xususan, Germaniya<ref>Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns. Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany, 2016. </ref>, Buyuk Britaniya<ref>Gee, D. „Army visits London's poorest schools most often“. 29-may 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 10-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Gee. „Informed Choice? Armed forces recruitment practices in the United Kingdom“ (2008). 13-dekabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil. </ref><ref>Gee, David; Taylor, Rachel (1 November 2016). "Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army?". The RUSI Journal 161 (6): 36–48. doi:10.1080/03071847.2016.1265837. ISSN 0307-1847.</ref> va AQSh<ref>Hagopian, Amy; Barker, Kathy (1 January 2011). "Should We End Military Recruiting in High Schools as a Matter of Child Protection and Public Health?". American Journal of Public Health 101 (1): 19–23. doi:10.2105/ajph.2009.183418. ISSN 0090-0036. PMID 21088269. PMC 3000735</ref><ref>American Public Health Association. „Cessation of Military Recruiting in Public Elementary and Secondary Schools“. apha.org (2012). 13-dekabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil.</ref><ref>„Soldiers of Misfortune: Abusive U.S. Military Recruitment and Failure to Protect Child Soldiers“(ingl.), American Civil Liberties Union. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil.</ref> dalillari shuni koʻrsatdiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kambagʻal oilalardan boʻlgan bolalarni xavf va cheklovlarni oʻtkazib yuboradigan marketing yordamida nishonga olishadi. Baʼzi akademiklarning taʼkidlashicha, bunday marketing oʻsmirlik davrida hissiy jihatdan asoslangan qarorlar qabul qilishda psixologik moyillikdan foydalanadi<ref>Strasburger, V C. Children, adolescents, and the media (Chapter 1), Wilson, Barbara J., Jordan, Amy B. (Amy Beth), Third, Los Angeles: Sage, 2013. ISBN 9781412999267. OCLC 820450764</ref><ref>Louise, R. „The recruitment of children by the UK armed forces: A critique from health professionals“ (en-GB), Medact (17-noyabr 2016-yil). Qaraldi: 31-yanvar 2018-yil.</ref><ref>Spear, L. P. (June 2000). "The adolescent brain and age-related behavioral manifestations". Neuroscience and Biobehavioral Reviews 24 (4): 417–463. doi:10.1016/s0149-7634(00)00014-2. ISSN 0149-7634. PMID 10817843.</ref><ref>Medact. „House of Commons Defence Committee Inquiry into Armed Forces and Veterans Mental Health: Written Evidence Submitted by Medact“ (2018). 15-noyabr 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-mart 2018-yil. </ref>. == Xalqaro huquq == === Bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish === '''Bolaning taʼrifi''' Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya bola deb 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni deb belgilab bergan. Parij tamoyillari qurolli kuchlar yoki qurolli guruh bilan bogʻlangan bolani quyidagicha belgilaydi: <blockquote>…qurolli kuchlar yoki qurolli guruh tomonidan har qanday lavozimda, shu jumladan, ular bilan cheklanmagan holda, jangchilar, oshpazlar, yuk tashuvchilar, josuslar yoki jinsiy maqsadlar uchun, yoki boʻlmasa xabarchilar sifatida foydalaniladigan 18 yoshga to‘lmagan har qanday shaxsdir.</blockquote> Hujjat Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi tomonidan tasdiqlangan. Bu nafaqat harbiy harakatlarda qatnashayotgan balki bevosita uning yaqinida ishtirok etayotgan bolalarga tegishli. '''15 yoshgacha boʻlgan bolalar''' 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar (1977-yil, 77.2-modda)<ref name=":25">{{Cite web|url=https://www.icrc.org/eng/assets/files/other/icrc_002_0321.pdf|title=Protocols additional to the Geneva Conventions of 12 August 1949|last=International Committee of the Red Cross|year=1977|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20170307150937/https://www.icrc.org/eng/assets/files/other/icrc_002_0321.pdf|archive-date=7 March 2017|url-status=live}}</ref>, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (1989) va Xalqaro jinoiy sudning Rim statuti (2002) hammasi mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlarga va qurolli boʻlmagan kuchlarga bolalarni ishlatishni taqiqlaydi. Davlatlarning qurolli guruhlari 15 yoshgacha bo‘lgan bolalarni bevosita qurolli to‘qnashuvlarda (texnik jihatdan „jang“ harakatlarda) ishlatadigan boʻlsa bu [[urush jinoyati sifatida tan olingan<ref>{{Cite web|url=https://www.icc-cpi.int/nr/rdonlyres/ea9aeff7-5752-4f84-be94-0a655eb30e16/0/rome_statute_english.pdf|title=Rome Statute of the International Criminal Court (A/CONF.183/9)|year=1998|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180318090721/https://www.icc-cpi.int/nr/rdonlyres/ea9aeff7-5752-4f84-be94-0a655eb30e16/0/rome_statute_english.pdf|archive-date=18 March 2018|url-status=live}}</ref>. '''18 yoshgacha bo'lgan bolalar''' Qurolli kuchlarga ega boʻlgan aksariyat mamlakatlar shuningdek, bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) (2000-yil) va Bolalar mehnatining eng yomon shakllari (1999-yilda boʻlib oʻtgan) konvensiyasining yuqori standartlari bilan bogʻliq boʻlib, ular bolalarni 18 yoshga yetguncha majburiy yollashni taqiqlaydi<ref>Child Soldiers International. „International laws and child rights“(ingl.). Qaraldi: 25-yanvar 2018-yil.</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:11300:0::NO::P11300_INSTRUMENT_ID:312327|title=Ratifications of C182 – Worst Forms of Child Labour Convention, 1999 (No. 182)|last=International Labour Organization|website=ilo.org|language=en|access-date=30 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180130053725/http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:11300:0::NO::P11300_INSTRUMENT_ID:312327|archive-date=30 January 2018|url-status=live}}</ref>. OPAC protokoli, shuningdek, hali ham bolalarni (16 yoshdan boshlab) yollash bilan shugʻullanadigan hukumatlardan „18 yoshga toʻlmagan shaxslar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrishni“ talab qiladi. Bundan tashqari, OPAC nodavlat qurolli guruhlarga garchi buning qonuniy kuchi mavhum boʻlsa-da, har qanday sharoitda bolalarni yollashni taqiqlaydi<ref>Geneva Call. „Engaging nonstate armed groups on the protection of children: Towards strategic complementarity“ (2012). 22-mart 2015-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil. </ref><ref>Child Soldiers International. „A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups“ (2016). 8-mart 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 19-yanvar 2018-yil.</ref> Dunyodagi eng yuqori standart Afrikaning Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Xartiyasi<ref>African Commission on Human and Peoples' Rights. „African Charter on the Rights and Welfare of the Child“. achpr.org (2018). 21-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref> tomonidan belgilangan, u mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni har qanday sharoitda ham yollashni taqiqlaydi. Afrikaning aksariyat davlatlari Xartiyani ratifikatsiya qilgan<ref>African Commission on Human and Peoples' Rights. „African Charter on the Rights and Welfare of the Child“. achpr.org (2018). 21-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. '''Cheklovlar va bo'shliqlar''' Yuqoridagi shartnomalarning hech biri bolalarning "jangovar harakatlarda" bilvosita ishtirok etishini yoki ularda (ya'ni, jangovar harakatlardan uzoqda) harbiy amaliyotga hissa qo'shishni aniq taqiqlamaydi. OPAC aʼzosi boʻlmagan mamlakatqurolli kuchlar Jeneva konvensiyalarining I Protokolida belgilangan quyi standartlarga boʻysunadilar, bu esa qurolli kuchlarga oʻn besh yoshdan oshgan bolalarni jangovar harakatlarda qoʻllashga va ixtiyoriy ravishda kuzatuvchi sifatida qatnashgan yosh bolalardan foydalanishga guvoh boʻlsalar bu haqida xabar beradilar: Xalqaro Qizil Xoch Qoʻmitasi mojaro tomonlariga „barcha zarur choralarni koʻrish“ni taklif qildi, bu yakuniy matnda „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ kerak, bu butunlay taqiq emas, chunki amalga oshirish mumkin degan maʼnoni anglatadi „bajarilishi yoki amalga oshirilishi mumkin.“ „Harbiy harakatlarda ishtirok etish“ bandi boʻyicha muzokaralar chogʻida koʻngilli bolalarning harbiy maʼlumotlarni yigʻish va uzatish, tashishda yordam berish kabilar harbiy harakatlarga bilvosita jalb etish deb baholanadi. Biroq, 1949-yil 12-avgustdagi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha va 1977-yilda qabul qilingan Xalqaro qurolli boʻlmagan mojarolar qurbonlarini himoya qilish toʻgʻrisidagi II Protokolning 4.3.c moddasida „oʻn besh yoshga toʻlmagan bolalar“ qurolli kuchlar yoki guruhlarga chaqirilmaydi va jangovar harakatlarda qatnashishi mumkin emas". deyiladi. == Bolalarni ozod qilish va reintegratsiya qilish standartlari == OPAC hukumatlardan harbiy harakatlarda yollangan yoki foydalanilgan bolalarni o‘z yurisdiksiyasi doirasida demobilizatsiya qilishni hamda ularning jismoniy va ruhiy holatlarini tiklanishi va ijtimoiy reintegratsiyasi uchun yordam ko‘rsatishni talab qiladi. Urush, fuqarolarning tartibsizliklari, fuqarolar urushi, turli qurolli toʻqnashuvlar va boshqa favqulodda vaziyatlarda bolalar va yoshlarni, shuningdek, Birlashgan Millatlar Tashkilotining Favqulodda va qurolli toʻqnashuvlarda ayollar va bolalarni himoya qilish toʻgʻrisidagi deklaratsiyasiga muvofiq himoya qilishni taklif etadi. Qurolli guruhlarning sobiq aʼzolarini tegishli ravishda qurolsizlantirish, demobilizatsiya qilish va reintegratsiya qilish jarayonlari uchun Birlashgan Millatlar Tashkiloti 2006-yilda Integratsiyalashgan standartlarni ishlab chiqishni boshladi. == Harbiy jinoyatlar == Hozirda bolalarni urush jinoyatlari uchun urush qonunlarida belgilangan javobgarlikka tortilishi kerakmi, degan fikr mavjud. Xalqaro huquq urush jinoyatlarini sodir etgan bolalarni jinoiy javobgarlikka tortishni taqiqlamaydi, biroq Bola huquqlari to‘g‘risidagi konvensiyaning 37-moddasida belgilanganidek, bola olishi mumkin bo‘lgan jazo cheklanadi: „oʻn sakkiz yoshga toʻlmagan shaxslar tomonidan sodir etilgan jinoyatlarga o‘lim jazosi ham, ozod qilish imkoniyatisiz umrbod qamoq jazosi ham belgilanmaydi. .“ '''Syerra-Leone misoli''' Syerra-Leoneda yuz bergan fuqarolar urushidan soʻng, BMT Syerra-Leone boʻyicha Maxsus sudga (SCSL) 15 va undan katta yoshdagi sobiq jangchilarni gumanitar qonunlarni, shu jumladan urush jinoyatlarini buzganliklari uchun sud qilishni buyurdi. Biroq, Parij tamoyillari qurolli toʻqnashuvlarda qatnashgan bolalar, hatto ular jinoyatchi boʻlsa ham, birinchi navbatda qurbon sifatida koʻrilishi kerak degan fikrni ilgari surdi: Ushbu tamoyil Sud nizomida oʻz aksini topgan boʻlib, u jinoiy javobgarlikka tortishni istisno qilmagan, lekin sobiq askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiya qilish zarurligini taʼkidlab oʻtgan. Syerra-Leone mamlakat tribunalining birinchi bosh prokurori David Crane nizomni qanchalik jirkanch jinoyatlar sodir etgan bo‘lishidan qatʼi nazar, bolalarning o‘zini emas, balki bolalarni ishga yollagan kishilarni jinoiy javobgarlikka tortish foydasiga talqin qildi. '''Omar Khadr misoli''' AQShda prokurorlar kanadalik Omar Khadrni Afgʻonistonda 16 yoshga toʻlmaganida va Tolibon safida AQSh kuchlariga qarshi jang qilganlikda aybladilar. Ushbu jinoyatlarga AQSh qonunchiligiga koʻra umrbod qamoq jazosi beriladi. 2010-yilda qiynoq va tazyiq ostida boʻlgan Xadr urush qonunlarini buzgan holda qotillik, qotillikka urinish, fitna, terrorizmga moddiy yordam koʻrsatish va josuslikda aybdor deb topildi. Xadrni bir yillik qamoqdan soʻng Kanadaga deportatsiya qilinishini koʻrsatadigan kelishuv bitimining bir qismi sifatida taklif qilindi. Umar Xadr Guantanamo qamoqxonasida qoldi va Kanada hukumati uning vataniga qaytarilishini kechiktirgani uchun xalqaro tanqidlarga uchradi. Oxir-oqibat, Xadr 2012-yil sentabr oyida Kanada qamoqxonasiga oʻtkazildi va 2015-yil may oyida Alberta sudyasi tomonidan garov evaziga ozod qilindi. 2016-yilda Xadr AQShning harbiy jinoyatchi sifatida hukm qilinganligi ustidan shikoyat qilgan. BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili hukm chiqarilishidan oldin AQShning Guantanamodagi harbiy komissiyasiga maktub yozib, Khadrni reabilitatsiya dasturiga muvofiq qoʻyib yuborishni soʻrab murojaat qilgan. Oʻz maktubida u Khadr „oʻsmir askarbola hikoyasini ifodalaydi: vijdonsiz guruhlar tomonidan kattalarning oʻzlari tushunmaydigan janglarda qatnashish taklifi bilan harakat qilish uchun yollangan“.ini aytadi. == Birlashgan Millatlar Tashkilotining roli == === Tarixi === Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning yakuniy matni (1989-yilda qabul qlingan) 18 yoshgacha boʻlgan barcha bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlamaganidan keyin bolalar huquqlari himoyachilarining hafsalasi pir boʻldi va ular bu maqsadga erishish uchun yangi shartnoma tuzishni talab qila boshladilar. Natijada, yangi tashkil etilgan Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita ikkita tavsiya berdi: birinchidan, qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri boʻyicha BMTdan yirik tadqiqot oʻtkazishni soʻrash; ikkinchidan, konvensiyaga qo‘shimcha protokol bo‘yicha muzokaralar olib borish uchun BMTning Inson huquqlari bo‘yicha komissiyasi aʼzolaridan iborat ishchi guruhini tuzish. Har ikkala taklif ham qabul qilindi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitaga javob berar ekan, „qurolli toʻqnashuvlar natijasida dunyoning koʻplab qismlarida bolalarning ahvoli keskin yomonlashganini“ tan oldi va inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machelga yirik tadqiqot oʻtkazishni topshirdi. Machel hisoboti, Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri, 1996-yilda nashr etilgan Hisobotda qayd etilgan: Hech shubha yoʻqki, eng dolzarb ustuvor vazifalardan biri 18 yoshgacha boʻlgan barchani qurolli kuchlar safidan chetlashtirishdir Shu bilan birga, BMTning Inson huquqlari boʻyicha komissiyasi bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanish boʻyicha standartlarni oshirish boʻyicha muzokaralar olib borish uchun ishchi guruh tuzdi. Murakkab muzokaralar va global kampaniyadan soʻng, yangi shartnoma 2000-yilda Bolalar huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning qurolli mojarolarga jalb etilishi toʻgʻrisidagi fakultativ protokoli sifatida kelishib olindi. Shartnoma bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda bevosita ishtirok etishini ham, ularni 16 yoshdan boshlab mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga jalb qilishni ham taqiqlaydi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi 2000-yil 25-maydagi 54/263- rezolyutsiya bilan shartnomani Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokol sifatida qabul qildi. Protokol 2002-yil 12-fevralda kuchga kirdi. Bosh kotibning bolalar va qurolli mojarolar bo'yicha maxsus vakili Machelning eʼlon qilgan hisoboti BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili (SRSG-CAAC) uchun yangi mandatga olib keldi. SRSG vazifalari orasida Bosh kotibning bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha yillik hisoboti loyihasini ishlab chiqish kiradi, unda butun dunyodan bolalarni yollash va ulardan foydalanishning eng yomon holatlari roʻyxati va tavsifi sanab oʻtilgan. === Xavfsizlik Kengashi === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Xavfsizlik Kengashi muntazam ravishda munozaralar, hisobotlarni qabul qilish va „Qurolli toʻqnashuvdagi bolalar“ sarlavhasi ostida rezolyutsiyalarni qabul qilish uchun yigʻiladi. Ushbu masala boʻyicha birinchi rezolyutsiya 1261-sonli qaror 1999-yilda qabul qilingan. 2004-yilda 1539-sonli rezolyutsiya bir ovozdan qabul qilindi, u askar bolalardan foydalanishni qoraladi va BMT Bosh kotibiga monitoring va hisobot berish mexanizmi deb nomlanuvchi amaliyotni kuzatish va hisobot berish vositasini yaratishni topshirdi. === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi === Bosh kotib bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha har yili yillik hisobotini eʼlon qiladi. 2017-yilgi hisobotda 2016-yilda qurolli guruhlar tomonidan bolalardan keng foydalanilgan 14 ta davlat (Afg‘oniston, Kolumbiya, Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Iroq, Mali, Myanma (Birma) , Nigeriya, Filippin, Somali, Janubiy Sudan, Sudan, Suriya, va Yaman) va davlat qurolli kuchlari jangovar harakatlarda bolalardan foydalangan oltita davlat (Afgʻoniston, Myanma (Birma) , Somali, Sudan, Janubiy Sudan va Suriya) davlatlarini keltiradi. 2011-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun ekstremal chora-tadbirlar hisobotiga koʻra, mojaro hududlarida zoʻravonlik harakatlariga jalb qilingan bolalar masalasini koʻtargan. == Bugungi kunda harbiy xizmatdagi bolalar - mintaqa va mamlakatlar bo'yicha == Ushbu bo'lim bugungi kunda bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanishni o'z ichiga oladi. === Afrika === 2003-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotining Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi maʼlumotlariga koʻra, butun dunyo boʻylab davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarda qatnashgan bolalarning yarmidan koʻpi Afrikada boʻlgan. 2004-yilda Child Soldiers International tashkiloti maʼlumotlariga koʻra, qitʼada 100 000 bolalar davlat va nodavlat qurolli kuchlarda foydalanilgan va 2008-yildagi hisob-kitoblarga koʻra, jami 120 000 bola yoki harbiy harakatlarda qatnashgan. Afrikaning aksariyat mamlakatlari ratifikatsiya qilgan Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Afrika Xartiyasi (1990-yil) 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni barcha turdagi harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlaydi. Ushbu qabul qilingan xartiyaga qaramay, BMT maʼlumotlariga koʻra, 2016-yilda Afrikaning yetti davlatida (Markaziy Afrika Respublikasi, Nigeriya, Kongo Demokratik Respublikasi, Somali, Mali, Janubiy Sudan, Sudan) bolalar qurolli guruhlar va uchtasida (Sudan, Somali va Janubiy Sudan) davlat qurolli kuchlari tomonidan foydalanilgan. Afrikada joylashgan harbiy tashkilotlardagi bolalar sonini kamaytirish boʻyicha xalqaro saʼy-harakatlar 1997-yilda ishlab chiqilgan Keyptaun tamoyillaridan keyin boshlandi. Prinsiplar Afrika hukumatlariga oʻsha paytda muzokaralar olib borilayotgan OPAC majburiyatlarini bajarishni va harbiy xizmatga yollash uchun minimal yoshni 15 dan 18 ga oshirishni taklif qildi. Prinsiplar, shuningdek, bola askarga 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni „har qanday turdagi muntazam yoki tartibsiz qurolli kuchlar yoki guruhning har qanday maqomdagi bir qismi boʻlgan … shu jumladan jinsiy maqsadlar uchun yollangan qizlarni ham qamrab oladi“ . . ." . 2007-yilda Parijda boʻlib oʻtgan „Urushdan ozod bolalar“ konferensiyasi Parij tamoyillarini ishlab chiqdi, ular Keyptaun tamoyillarini takomillashtirish va yangilash, ularni global miqyosda qoʻllash va hozirgi bolalar askarlarini qayta integratsiya qilishning amaliy yondashuvini belgilab berdi. === Markaziy Afrika Respublikasi === Markaziy Afrika Respublikasida qurolli guruhlar tomonidan bolalardan foydalanish tarixdan keng tarqalgan. 2012 va 2015-yillar oraligʻida 10 000 ga yaqin bolalar milliy qurolli mojarolarda qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan. 2016-yil maʼlumotlariga koʻra bu haliyam davom etmoqda. Musulmon Séléka qurolli guruhlar koalitsiyasi va asosan nasroniylardan iborat Anti-balaka jangarilari bolalardan shu tarzda ayovsiz foydalangan. Baʼzilarining yoshi sakkizda . 2015-yil may oyida boʻlib oʻtgan Forum de Bangui (hukumat, parlament, qurolli guruhlar, fuqarolik jamiyati va diniy yetakchilar yig‘ilishi)da bir qator qurolli guruhlar minglab bolalarni demobilizatsiya qilish togʻrisida kelishib oldilar. 2016-yilda Markaziy Afrika Respublikasiga barqarorlik oʻlchovi qaytdi va BMT maʼlumotlariga koʻra, 2691 oʻgʻil va 1206 qiz qurolli guruhlardan rasman ajratildi. Shunga qaramay, bolalarni harbiy maqsadlarda ishga olish va ulardan foydalanish oʻsha yil davomida taxminan yana 50 foizga koʻtarildi, bu raqamlar asosan Lord qarshilik armiyasiga tegishli. === Kongo Demokratik Respublikasi === Minglab bolalar Kongo Demokratik Respublikasi (DRC) armiyasida va turli isyonchi qurolli kuchlarda xizmat qiladi. Maʼlumotlarga koʻra, Ikkinchi Kongo urushi avjida 30 000 dan ortiq bolalar mojaroning turli tomonlari bilan jang qilgan. „Kony 2012“ filmida Rabbiyning qarshilik armiyasi bu bolalarni yollagani daʼvo qilingan. Hozirgi vaqtda Kongo Demokratik Respublikasi dunyodagi eng yuqori askar bolalardan biriga ega mamlakat. Xalqaro sud urush davridagi bu amaliyotlar boʻyicha hukm chiqardi. Thomas Lubanga Dyilo, KDRdagi harbiy qoʻmondonlardan biri, 2002 va 2003-yillar oraligʻida bolalar askarlarini yollashdagi roli uchun 14 yillik qamoq jazosiga hukm qilindi. Lubanga Kongo vatanparvarlari ittifoqiga va uning qurolli qanoti Kongoni ozod qilish uchun vatanparvarlik kuchlariga rahbarlik qilgan. Bolalar Ituridagi qurolli toʻqnashuvda jang qilishga majbur boʻlishdi. === Somali === 2004-yilda Child Soldiers International tomonidan eʼlon qilingan hisobotda 1991-yildan beri 200 000 nafar bola oʻz irodasiga zid ravishda mamlakat qurolli kuch tarkiblariga jalb qilingani taxmin qilingan. 2017-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Antoniu Guterrish BMT hisobotiga izoh berib, mamlakatdagi „Ash-Shabob“ aʼzolarining 50 foizdan ortigʻini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil qiladi, baʼzi paytlari esa toʻqqiz yoshga toʻlmagani ham jangga joʻnatiladi degan edi. Hisobotda 2010-yilning 1-aprelidan 2016-yilning 31-iyuliga qadar Somalida 6163 nafar bola yollangani, ulardan 230 nafari qizlar ekanligi tasdiqlandi. „Ash-Shabob“ bu yollashning yetmish foizini tashkil qilgan. Somali milliy armiyasi ham bolalarni askarlikka yollash boʻyicha yuqori oʻrinlarda turadi. === Sudan === 2004-yilda 17 000 ga yaqin bolalar davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan. O‘sha paytdagi asosiy qurolli muxolifat guruhi — Sudan Xalq ozodlik armiyasi (SPLA) tarkibida 5000 ga yaqin bola bor edi. Baʼzi sobiq bolalar askarlik paytida sodir etgan jinoyatlari uchun oʻlimga hukm qilingan. 2006-yilda bolalar Chaddagi qochqinlar lagerlaridan ham jalb qilingan va minglab bolalar Darfurdagi mojaroga tortilgan. 2005-yilda hukumat OPAC shartnomasini ratifikatsiya qildi va 2008-yilga kelib mamlakatda bolalardan harbiy maqsadda foydalanish kamaydi, ammo davlat qurolli kuchlari ham, SPLA ham ularni yollash va ishlatishda davom etgan. Bolalardan foydalanish kamayishda davom etdi, biroq 2017-yilda BMT hukumat kuchlarida hanuz12 yoshli bolalar borligi toʻgʻrisida xabarlar oldi. === Uganda === „Ugandadagi LRA armiyasida asosan askar sifatida oʻqitilgan. Ugandadagi barcha boshqa yoki oldingi isyonchi guruhlardan farqli oʻlaroq, LRA bolalarni (yaxshisi oʻn ikki yoshdan oʻn toʻrt yoshgacha) zoʻravonlik bilan oʻgʻirlash yoki qul qilishni oʻzining asosiy usuliga aylantirgan va oʻz faoliyatini tinch aholiga hujum qilishga qaratgan“. === Zimbabve === 2003-yilda Guardian gazetasi Zimbabveda davlat tomonidan homiylik qilinadigan yoshlar qurolli kuchlari Milliy Yoshlar Xizmati tomonidan inson huquqlarining koʻplab buzilishi haqida xabar berdi. Dastlab vatanparvar yoshlar tashkiloti sifatida tashkil etilgan bu tashkilot 10 yoshdan 30 yoshgacha boʻlgan yoshlardan iborat harbiylashtirilgan guruhga aylandi va mamlakatdagi norozilikni bostirish uchun foydalanildi. Tashkilot nihoyat 2018-yilning yanvarida taqiqlangan. == Amerika == === Boliviya === 2001-yilda Boliviya hukumati 14 yoshgacha boʻlgan bolalar yollash boʻyicha tekshiruvlar paytida qurolli kuchlarga majburan chaqirilgan boʻlishi mumkinligini tan oldi. Boliviya armiyasining 40 % ga yaqinini 18 yoshdan kichiklar, yarmini esa 16 yoshdan kichiklar tashkil qiladi. 2018-yil holatiga koʻra , Boliviya bolalarni 17 yoshdan boshlab kattalar harbiy xizmatga chaqirishni boshlashga taklif qiladi. === Braziliya === Braziliyada Komando Vermelho kabi mahalliy uyushgan jinoiy guruhlar bolalarni giyohvand moddalarni tayyorlash va qotillik qilish uchun yollashadi, lekin politsiya va boshqa raqib guruhlar ularga qarshi kurashadilar. Shuningdek, braziliyalik militsionerlar bolalarni Komando Vermelyoga qarshi kurashga jalb qilganlar. === Kanada === Kanadada odamlar 16 yoshidan boshlab ota-ona ruxsati bilan Kanada kuchlarining zaxira qismiga, biroz ulgʻaygach, 17 yoshida ota-ona ruxsati bilan oddiy tarkibga qoʻshilishlari mumkin. Lekin ular 18 yoshga toʻlgunga qadar xizmat safariga koʻngilli boʻlishlari mumkin emas. === Kolumbiya === Kolumbiyadagi qurolli mojaroda, 1960-yillarning oʻrtalaridan hozirgi kungacha, qatnashgan jangchilarning toʻrtdan bir qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan va hozir ham shunday. 2004-yilda Kolumbiya bolalar askarlaridan foydalanish boʻyicha dunyoda toʻrtinchi oʻrinni egalladi. Hozirda mamlakatda qurolli guruhlarda 11-14 ming bola bor. Hukumat bilan muzokaralar chogʻida qurolli guruhlar voyaga yetmaganlarni savdolashish vositasi sifatida yollashni toʻxtatishni taklif qilishdi, ammo ularni qoniqtirmadi. Bjørkhaugning taʼkidlashicha, aksariyat bolalar askarlikka ixtiyoriy ishtirok etish va majburlashning kombinatsiyasi orqali yollangan. 1998-yilda Human Rights Watch matbuot bayonotida baʼzi partizan boʻlinmalarining 30 foizi bolalardan iborat boʻlgan . Xuddi shu press-relizda hukumat bilan bogʻliq boʻlgan harbiylashtirilgan boʻlinmalarning baʼzilari 50 foizgacha bolalardan iborat ekanligi, jumladan, sakkiz yoshli baʼzilari ham borligi taxmin qilingan. 2005-yilda Kolumbiyada 11 000 ga yaqin bola chap yoki oʻng qanot harbiy kuchlari safida xizmat qilgan. „Kolumbiyadagi bolalar jangchilarining taxminan 80 foizi ikki chap qanot partizan guruhlaridan biriga, FARC yoki ELNga tegishli. Qolgan jangchilar harbiylashtirilgan saflarda, asosan AUCda xizmat qilishadi“. P.W. Singerning soʻzlariga koʻra, FARC tomonidan 1998-yilda Guatape GESiga hujumda sakkiz yoshli jangarilar ishtirok etgan va 2001-yilda FARC oʻquv videosida 11 yoshli oʻgʻil bolalar raketalar bilan ishlayotgani tasvirlangan. Guruh shuningdek, Venesuela, Panama va Ekvadordan kelgan bolalarni ham qabul qiladi. Kolumbiya hukumati xavfsizlik kuchlari bolalarni rasman ishga qabul qilmaydi, chunki majburiy va ixtiyoriy yollash uchun qonuniy yosh 18 deb belgilangan. Shu bilan birga, talabalar harbiy oʻrta maktablarda kursant sifatida roʻyxatdan oʻtishlari va mos ravishda 16 yoki 17 yoshlilar havo kuchlari yoki milliy armiya tayyorlash dasturlariga kirishlari mumkin. Bundan tashqari, qoʻlga olingan dushman bolalari Kolumbiya harbiylari tomonidan razvedka maʼlumotlarini yigʻish uchun ishlatilgan. 2016-2017-yillarda FARC partizan guruhlariga qarshi demobilizatsiya harakatlari mojarosiga barham berib, zo‘ravonlikka jalb qilingan bolalar sonini cheklab qo‘yishiga umid qildi. Biroq, boshqa qurolli guruhlar hali demobilizatsiya qilinmagan va mojaro hozirgacha toʻliq hal etilmagan. === Kuba === Kubada o‘g‘il bolalar va qizlar uchun majburiy harbiy xizmat yoshi 17 yoshni tashkil etadi. Erkak o‘smirlarga hududiy qo‘shinlar qurolli kuchsi safiga majburiy xizmat muddatidan oldin ruxsat etilgan. === Gaiti === Gaitida siyosiy zoʻravonlik bilan shugʻullanuvchi turli erkin tashkil etilgan qurolli guruhlarda qatnashayotgan bolalar soni nomaʼlum. === Meksika === Meksikada bolalar Meksikadagi narkotiklar urushida Fors koʻrfazi karteli kabi jinoiy tashkilotlar tomonidan hukumat va boshqa raqib kartellarga qarshi kurashish uchun foydalaniladi. Ammo bularning soni maʼlum emas. Shuningdek, Grupos de autodefensa comunitaria (Avtomatik himoya guruhi) oʻz qishloqlarini mahalliy jinoiy guruhlarning zoʻravonligidan himoya qilish uchun baʼzi vaqtda bolalarni yollaydi, askar bolalarini jalb qiladigan oʻzini-oʻzi himoya qilish guruhlaridan biri bu Coordinadora Regional de Autoridades Comunitarias-Pueblos Fundadores (CRAC-PF) boʻlib, u Los Ardillos, Beltran Leyva kartelidan ajralib chiqqan jinoiy guruh bilan qarama-qarshilikda. CRAC-PF va Los Ardillos oʻrtasidagi janglar 53 kishining oʻlimiga sabab boʻlgan. === Qo'shma Shtatlar === Qoʻshma Shtatlarda 17 yoshli oʻsmirlar ota-onalarning yozma roziligi bilan qurolli kuchlarga qoʻshilishlari mumkin. 2015-yil holatiga koʻra har yili 16 000 ga yaqin 17 yoshli yigitlar harbiy xizmatga chaqiriladi. AQSH armiyasi maktablar bilan ishga yollashga boʻlgan taʼminlashni yondashuvning „tayanch toshi“ deb taʼriflaydi . Bolalar huquqlarini himoya qilish tashkilotlari AQSh qurolli kuchlari xodimlarini bolalarga tayanishini tanqid qildi. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShga harbiy xizmatga kirishning minimal yoshini 18 yoshga koʻtarishni tavsiya qildi. 1990-yillarda OPAC shartnomasi boʻyicha muzokaralarda AQSh Buyuk Britaniyaga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 dan oshmasligiga keskin qarshi chiqdi. Natijada shartnomada eng kam 16 yosh belgilangan . AQSh shartnomani 2002-yilda ratifikatsiya qilgan (lekin 2018-yil holatiga koʻra AQSh Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyani ratifikatsiya qilish amalga oshmadi). OPACga koʻra, AQSh harbiy xizmatchilariga odatda 18 yoshga toʻlgunga qadar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishni taqiqlaydi. Shunga qaramay, ular „oldinga joylashtirish“ huquqiga ega, yaʼni ular qoʻllab-quvvatlash vazifalarini bajarish uchun jangovar zonaga joylashtirilishlari mumkin. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShni ushbu siyosatni oʻzgartirishga va voyaga yetmaganlarning jangovar hududda oldindagi harakat qilish zonasiga joylashtirilmasligini taʼminlashga chaqirdi. 2003 va 2004-yillarda 60 ga yaqin voyaga yetmagan o‘smirlar xodimlarning xatoligi tufayli Afgʻoniston va Iroqqa yuborilgan. Keyinchalik Mudofaa vazirligi „vaziyatlar zudlik bilan toʻgʻirlangani va takrorlanishining oldini olish uchun choralar koʻrilgani“ni aytdi. 2008-yilda prezident Jorj Bush „Oʻsmir bolalarni askarlikdan himoya qilish toʻgʻrisida“gi qonunni imzoladi . Qonun bolalarni askarlikka yollagan harbiy kuchlarni jinoiy javobgarlikka tortadi. Shuningdek, bolalar harbiy maqsadlarda foydalaniladigan mamlakatlarga qurol sotishni taqiqlaydi. Qonunda askar bolalar taʼrifi „hukumat qurolli kuchlari tarkibida jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etgan 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxs“ ni oʻz ichiga oladi. Hujjatdan voz kechish Obama va Trump maʼmuriyati tomonidan chiqarilgan. == Yaqin Sharq == === Bahrayn === Bahraynda harbiy kursantlar, NCO stajyorlari va texnik xodimlar 15 yoshdan boshlab Bahrayn Mudofaa Kuchlari safiga kirishlari mumkin. === Eron === Eronning amaldagi qonunchiligi 16 yoshdan kichiklarni ishga olishni rasman taqiqlaydi. Eron-Iroq urushi paytida oʻgʻil bolalar Basij armiyasiga chaqirilgan, u yerda Eron hukumati tanqidchilarining fikriga koʻra, ular „jonli qalqonlar toʻlqini sifatida frontga yuborilgan“. Boshqa manbalar eronlik qurbonlarning umumiy sonini 200,000-600,000 oraligʻida deb hisoblashgan. Bir manbaga koʻra, Eron-Iroq urushida qurbon boʻlganlarning 3 foizi 14 yoshgacha boʻlgan yosh askarlar boʻlgan. Eronlik oʻgʻiil bolalar maktabni tashlab, ota-onalari Eron-Iroq urushida qatnashganlar. Iroq zobitlarining taʼkidlashicha, ular baʼzida sakkiz yoshli eronlik askar bolalarni qoʻlga olishgan. 2018-yil holatiga koʻra Eron hukumati Suriya fuqarolar urushida Asad hukumatiga sodiq kuchlar tomonida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni yollab kelmoqda. === Falastin === 2004-yilda Xalqaro bolalarni himoya qilish tashkilotining Falastin boʻlimi uchun chop etilgan Jihod Shomalyning "Bosib olingan Falastin hududlarida bolalardan foydalanish " nomli hisobotida, bir qator bolalar shahidlikni oʻzlariga gʻurur deb bilishlarini taʼkidlab, hisobotni yakunlaydi. Oʻzlarining umidsiz ahvoli uchun javobgarlikni oʻz zimmalariga olishlari va Falastin harbiylashtirilgan guruhlari tomonidan qurolli hujumlar uyushtirish uchun yollanganliklariga oʻzlari sababchi ekanliklarini aytadi. Shu bilan birga, Shomaly mamlakatlarda tizimli ishga joylashish yo‘qligini, guruhlar va Falastin hamjamiyatining yuqori martabali vakillari siyosiy strategiya sifatida bolalarni yollashga qarshi ekanini taʼkidlaydi. Shomalyning fikricha, Falastin siyosiy rahbariyati bolalarni urushga tortishni toʻxtatish uchun koʻproq ish qilishi mumkin, bu esa rahbariyatdan bolalarni oʻqitish togʻrisida va yollashni taqiqlovchi memorandumni imzolashni talab qiladi. Gʻazo sektorida hukmronlikka intilayotgan Falastin tashkiloti Hamas, Isroil mudofaa kuchlariga qarshi zoʻravonlikni qoʻzgʻatish uchun munozarali mafkuralarni askar bolalarga singdirgani maʼlum. Jorjtaun universiteti professori William OʻBrien falastinlik bolalarning Birinchi Intifadadagi faol ishtiroki haqida shunday yozadi: „Aftidan, intifada qo‘shinlarining katta qismi yoshlar, jumladan, boshlang‘ich maktab o‘quvchilari ham bor. Ular tosh, molotov kokteyli va boshqa zo‘ravonlik turlari bilan shug‘ullanadilar“. Arab jurnalisti Huda Al-Hussein 2000-yil 27-oktabr kuni Londondagi arab gazetasiga quyidagilarni yozdi: 2002-yilda askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) „bolalarning jangovar harakatlarda qatnashayotgani haqida xabarlar mavjud boʻlsa-da, qurolli guruhlar tomonidan tizimli ravishda yollanganligi haqida hech qanday dalil yoʻq“, dedi. Biroq, 2004-yilda tashkilot 2000-yil oktabridan 2004- yil martigacha falastinlik voyaga yetmaganlar ishtirokida kamida toʻqqizta hujjatlashtirilgan xudkushlik hujumi sodir boʻlganligini xabar qildi: 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida Hamas va Islom Jihodi oʻzining Eron boʻlimida „harbiy hujumlarda va mashgʻulotlarda bolalardan foydalangani“ uchun alohida taʼkidlangan. 2005-yil 23-mayda Amnesty International Falastin qurolli guruhlarini bolalardan qurolli faoliyatda foydalanishni zudlik bilan toʻxtatishga chaqirdi: „Falastin qurolli guruhlari hech qanday sharoitda qurolli hujumlar uyushtirish, qurol yoki boshqa materiallarni tashish uchun bolalardan foydalanmasligi kerak…“. === Turkiya (PKK) === Kurd-turk mojarosi paytida Kurdiston Ishchilar partiyasi (PKK) faol ravishda bolalarni yollab, oʻgʻirlab ketgan. Tashkilot Turkiya xavfsizlik kuchlari tomonidan 2000 dan ortiq bolani o‘g‘irlaganlikda ayblangan. Human Rights Watch (HRW), Birlashgan Millatlar Tashkiloti (BMT) va Xalqaro Amnistiya tashkilotining mustaqil hisobotlari 90-yillardan beri tashkilot va uning qurolli guruhlari tomonidan askarb olalar i yollash va ulardan foydalanishni tasdiqladi. 2001-yilda tashkilot tomonidan bolalarni yollash tizimli ravishda amalga oshirilgani haqida xabarlar paydo boʻldi. Tashkilotning asosan bolalarni yollash uchun tuzilgan Tabura Zaroken Sehit Agit deb nomlangan bataloni haqida bir qancha xabarlar eʼlon qilingan. Shuningdek , Kurdiston vatanparvarlar ittifoqi bolalarni o‘z safiga jalb qilgani aniqlangan. Turkiya xavfsizlik kuchlari maʼlumotlariga koʻra,Kurdiston Ishchilar partiyasi 12 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan 983 nafardan ortiq bolani oʻgʻirlab ketgan. 400 dan ortiq bola tashkilotdan qochib, xavfsizlik kuchlariga taslim bo‘lishgan. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bolalar Jamgʻarmasining 2010-yilda chop etilgan hisobotida Kurdiston Ishchilar partiyasi tomonidan bolalarni yollash juda xavfli ekani koʻrsatib oʻtilgan. 2016-yilda Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasini Iroqning Shingal mintaqasida va qoʻshni davlatlarda askar bolalar yollash orqali urush jinoyatlari sodir etganlikda ayblagan. Suriyadagi fuqarolar urushi davomida ko‘plab ommaviy axborot vositalari, jumladan Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasiga aloqador YPG tashkiloti askar bolalarni yollab, joylashtirganini tasdiqladi. Guruhning xalqaro huquqni buzgan bolalardan foydalanishni toʻxtatish haqidagi daʼvosiga qaramay, guruh bolalarni yollash va ulardan foydalanishni davom ettirdi. === Livan === Livandagi fuqarolar urushida turli tomonlar askar bolalardan foydalangan. 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida aytilishicha, Hizbulloh bolalarni harbiy xizmatga oʻrgatgan. 2017-yilda BMT mamlakatda islomiy jangarilar deb gumon qilingan qurolli guruhlar bolalarni o‘z safiga jalb qilayotgani haqida xabar berdi. === Suriya === Suriyada davom etayotgan fuqarolar urushi paytida bolalar Bashar Asadga qarshi boʻlgan guruhlarga qoʻshilishdi. 2012-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotiga isyonchilar askar bolalardan foydalangani haqidagi daʼvolar kelib tushgan, biroq ular buni tasdiqlay olishmagan. 2014-yil iyun oyida Birlashgan Millatlar Tashkiloti hisobotida aytilishicha, muxolifat bolalarni harbiy va yordamchi rollarga jalb qilgan. Yana aytilishicha, bunday qilish siyosati yoʻqdek tuyulgan boʻlsa-da, yoshni tekshirish tartiblari boʻlmagan. 2014-yilda Human Rights Watch tashkilotining xabar berishicha, isyonchi guruhlar bolalardan jang maydonlarida yaradorlarni davolash, o‘q-dorilar va boshqa yuklarni olib o‘tishdan tortib, janglar avj olgan paytda frontga, snayperchilar rolini bajarishga qadar yordam va jangovar rollarda foydalanmoqda. Turkiya hukumati oʻzaro bogʻlangan SETA tadqiqot markazi Suriya milliy armiyasining tarkibini aks ettiruvchi hisobotini askar bolalar qoʻllanilganini fosh qilgani sababli qaytarib oldi. Suriya milliy armiyasi hozirda Turkiya tomonidan moliyalashtiriladi, u 2000-yil 8-sentabrda bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishi toʻgʻrisidagi Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokolni imzolagan. Al-Monitor’ning manbalarga tayanib xabar berishicha, Turkiya Liviyaga Suriya milliy armiyasidagi bolalar askarlarini joylashtirgani maʼlum qilingan. 2021-yil iyul oyida Amerika Qoʻshma Shtatlari Turkiyani Suriya va Liviyada askar bolalardan foydalanishga aloqador davlatlar roʻyxatiga qoʻshdi. 2021-yilgi Inson huquqlari amaliyoti boʻyicha mamlakat hisobotida Suriyadagi Turkiya tomonidan qoʻllab-quvvatlanadigan kuchlardan bolalar askar sifatida yollangani haqida soʻz bordi. Kurd kuchlari ham bu taktikani qoʻllashda ayblangan. 2015-yilda Human Rights Watch tashkiloti kurd qurolli kuch rahbarlari Jeneva chaqiruvi bilan majburiyat shartnomasini imzolagani va 2014-yilning iyulidan beri 59 nafar bola, ulardan 10 nafari 15 yoshdan kichik boʻlganini daʼvo qilgan edi. Prezident Asad 2013-yilda askar bolalardan (18 yoshgacha bo‘lgan har qanday shaxs) foydalanishni taqiqlovchi qonunni qabul qildi, bu qonunni buzganlik uchun aybdorlar 10 yildan 20 yilgacha „jazoviy mehnat“ bilan jazolanishini eʼlon qildi. Hukumat kuchlariga nisbatan qonun amalda qo‘llaniladimi yoki yo‘qmi, tasdiqlanmagan va isyonchi kuchlarga qarshi Suriya hukumati safida jang qilish uchun bolalar yollangani haqida da‘volar bor. Eron hukumati Suriyada fuqarolar urushi davrida Asadga sodiq hukumat kuchlari tarafida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni jalb qilgan. === Yaman === Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili Radhika Kuomarasvami 2010-yil yanvar oyida Yamandagi qabilalar oʻrtasidagi janglarda „koʻp sonli“ oʻsmir oʻgʻil bolalar jang qilishgani haqida xabar berdi. Nodavlat notijorat tashkilot faoli Abdul-Rahmon al-Marwanining hisob-kitoblariga ko‘ra, Yamanda har yili qabilalar o‘rtasidagi janglarda 500-600 ga yaqin bola halok bo‘ladi yoki yaralanadi. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudan (ayniqsa Darfur) va Yamandan askar bolalar yollagan. Britaniya SAS maxsus kuchlari Yamanda askar bolalarni tayyorlash bilan shug‘ullangani aytiladi. Xabar qilinishicha, Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya safida jang qilayotgan askarlarning kamida 40 foizi bolalardir. Saudiya Arabistoni hutiylarga qarshi Saudiya chegarasini qoʻriqlash uchun yamanlik bolalarni askar sifatida yollaydi. 2019-yil iyun oyida AQSh Davlat kotibi Mike Pompeo Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya Yamandagi fuqarolar urushida bolalardan foydalanayotgani haqidagi ekspert xulosalarini rad etib, AQShning bolalar askarlikka yollovchi davlatlar ro‘yxatiga kiritilishiga to‘sqinlik qildi. == Osiyo == 2004-yilda oʻsmirlarning harbiy xizmatidan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) Osiyoda minglab bolalar Afgʻoniston, Myanma (Birma) , Nepal Indoneziya, Filippin, Laos va Shri-Lankadagi faol mojarolar va oʻt ochishni toʻxtatish holatlariga kelishilganda ham jangovar kuchlarga jalb qilingani haqida xabar berdi. Hukumatning mojaro zonalariga kirishni rad etishi ishtirok etgan raqamlarni hujjatlashtirishni imkonsiz qildi. 2004-yilda Myanma (Birma) hukumat qurolli kuchlari 12 yoshdan 16 yoshgacha boʻlgan bolalarni majburan yollagan va ishlatgan yagona davlat sifatida mintaqa tarixiga kirdi. Xudoning armiyasi partizan guruhini birgalikda boshqargan egizak aka-uka Jonni va Lyuter Xtolar 1997-yilda guruhni boshqara boshlaganlarida taxminan oʻn yoshda boʻlishgan. === Afg'oniston === Afgʻonistonda oʻttiz yillik fuqarolar urushi davrida qurolli kuchlar minglab askar bolalarni yollagan. Koʻpchilik hali ham Tolibonga qarshi kurashmoqda. Islom diniy maktablari yoki madrasalaridan taʼlim olganlarning baʼzilari xudkush terrorchi va qurolli hujumchilar sifatida foydalaniladi. Kamuflyaj kiyimida va shahidlik shiorlari bilan yurgan o‘g‘il bolalarning targ‘ibot videosi 2009-yilda Afg‘oniston Tolibon rahbariyati tomonidan eʼlon qilingan. Bu videoga amerikalik askarni oʻldirgan 14 yoshli Tolibon jangchisiga tasanno ham kiritilgan. === Birma/Myanma === Davlat Tinchlik va Taraqqiyot Kengashining taʼkidlashicha, Birmaning barcha askarlari koʻngilli hisoblanadi va qabul qilinganlarning hammasi 18 yoshdan katta. Human Rights Watch tashkiloti maʼlumotiga koʻra, Birma/Myanma milliy armiyasi Tatmadavda 70 000 ga yaqin oʻgʻil bolalar xizmat qilmoqda, 11 yoshgacha boʻlgan bolalar esa koʻchadan majburan olib kelinib guruhlarga qoʻshilmoqda. Guruhning xabar berishicha, dezertirlar uch yildan besh yilgacha qamoq jazosiga yoki hatto qatl etishga ham hukm qilinishi mumkin. Guruh shuningdek, taxminan 5,000-7,000 bolalar turli xil qurolli etnik muxolifat guruhlarida, xususan, Birlashgan Wa Davlat Armiyasida xizmat qilishini taʼkidladi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun 2009-yil iyun oyida hisobot eʼlon qildi, unda isyonchilar va hukumat tomonidan mamlakatda bolalarga nisbatan „jiddiy qonunbuzarliklar“ qayd etilgan. Maʼmuriyat 4-avgust kunidan boshlab keyingi oydan ular Birma/Myanmaga koʻproq oʻrganish uchun guruh yuborishlarini eʼlon qilishdi. === Shri-Lanka === Shri-Lankada bolalarning jangarilar tomonidan foydalanilishi 1983-yilda Shri-Lankadagi fuqarolar urushi boshlanganidan beri xalqaro miqyosda tan olingan muammo boʻlib kelgan. 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni asosiy yollovchilar Tamil Eelam isyonchi ozodlik yoʻlbarslari hisoblanadi. === Nepal === Nepal Kommunistik partiyasi kuchlarida taxminan 6000-9000 bola xizmat qiladi. 2010-yildan boshlab CPNning askar bolalari demobilizatsiya qilindi. === Filippin === Filippinda hukumatga qarshi kurashayotgan islomiy va kommunistik qurolli guruhlar muntazam ravishda yollangan bolalarga tayanib kurash olib boradi. 2001-yilda Human Rights Watch tashkiloti Moro Islom ozodlik fronti (MILF)dagi 10 000 askarning taxminan 13 foizini bolalar tashkil etgani va hukumatga aloqador ayrim harbiylashtirilgan kuchlar ham bolalardan foydalanayotgani haqida xabar bergan. 2016-yilda MILF 1869 nafar bolani guruhni tark etishiga ruxsat berdi va boshqa bolalarni guruhga qabul qilmaslik majburiyatini oldi. Biroq oʻsha yili BMT Filippindagi boshqa qurolli guruhlar asosan 13 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan bolalarni yollashda davom etayotgani haqida xabarlar yana davom etrdi. == Yevropa == Child Soldiers International maʼlumotlariga koʻra, Yevropada faqat 18 yoshdan kattalarni yollash tendensiyasi mavjud, aksariyat mamlakatlar ham faqat kattalarni yollashga ruxsat beradi, 2016-yilgi maʼlumotlarga koʻra qanday qurolli guruhlar bolalardan foydalanayotgani maʼlum emas edi. 2018-yil holatiga koʻra esa bir davlat, Buyuk Britaniya 16 yoshdan bolalarni, beshtasi esa 17 yoshdan (Avstriya, Kipr, Fransiya, Germaniya va Gollandiya) harbiy xizmatga jalb qilgan. Ulardan, Buyuk Britaniya eng koʻp bolalarni ishga oladi. 2016-yilda Britaniya armiyasiga yangi chaqirilganlarning taxminan chorak qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan. Barcha Yevropa davlatlari bolalarni qurolli mojarolarga jalb etish toʻgʻrisidagi ixtiyoriy protokolni ratifikatsiya qilgan, shuning uchun chaqiruv bolalar odatda balogʻatga yetgunlaricha harbiy harakatlarda foydalanilmaydi. Bolalar 1990-yillarda Birinchi Chechen urushida jangchilar sifatida ishlatilgan. === Avstriya === Avstriya bolalarni ota-onalari roziligi bilan bir yil erta, 17 yoshdan boshlab harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Kipr === Kipr bolalarni ota-onalari roziligi bilan ikki yil erta, 16 yoshdan boshlab majburiy harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Fransiya === Fransiya harbiy xizmatchilarni 17 yoshdan, harbiy texnik maktab oʻquvchilarini 16 yoshdan boshlab qabul qiladi. Qurolli kuchlarning 3 % ni 18 yoshgacha boʻlgan yoshlar tashkil etadi. === Germaniya === Germaniya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2015-yilda qurolli kuchlarning 6 foizini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil etgan. === Niderlandiya === Niderlandiya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2014-yilda uning qurolli kuchlarining 5 % 18 yoshgacha boʻlganlar boʻlgan. === Ukraina === 2014-yilda Ukraina sharqidagi qurolli mojaro paytida Donbasdagi tinchlik uchun adolat guruhi bolalarni qurolli tuzilmalarga jalb qilishning 41 ta holatini tasdiqlagan. Ulardan 37 tasi Ukraina nazorati ostida boʻlmagan hududdan, 4 tasi esa Ukraina nazorat hududidagi qurolli tuzilmalarda bolalarning ishtiroki bilan bogʻliq. Tasdiqlash imkoni boʻlmagan bolalarni ishga yollash haqida yana 31 ta murojaat boʻlgan. Ukraina tomonidan nazorat qilinmagan hududda tekshirilgan 37 ta ishning 33 tasi oʻgʻil bolalar va 4 tasi qiz bolalar; 57 % 16-17 yoshda, 35 % 15 yoshgacha boʻlgan va 8 % hollarda yoshni aniqlash mumkin boʻlmagan. === Buyuk Britaniya === Britaniya qurolli kuchlari 16 yoshdan boshlab xodimlarni jalb qilib, 15 yoshu 7 oylik bolalardan arizalarni qabul qilishni boshlaydi. Roʻyxatga olishdan oldin ota-onaning roziligi talab qilinadi. 2022-yil holatiga koʻra, Britaniya qurolli kuchlari tarkibiga kirganlarning 23 foizi 18 yoshdan kichiklar edi. Aksariyat bolalar armiyaga jalb qilingan, bu erda 2021-2022 yillarda askarlarning 30 foizi 18 yoshgacha boʻlganlar edi; koʻproq yangi askarlar boshqa yoshdagilarga qaraganda 16 yoshda edi. 16 yoshdan 17,5 yoshgacha boʻlgan armiyaga chaqirilganlar dastlab yosh guruhiga bagʻishlangan harbiy oʻquv markazida Army Foundation kollejida oʻqitiladi. 2021-yil holatiga koʻra, markaz Ofsted taʼlim inspektsiyasi tomonidan farovonlik boʻyicha „aʼlo“ deb baholangan, markazda suiisteʼmollik haqida koʻplab daʼvolar, baʼzilari isbotlangan, armiya rekordida. 2021-yilda markazda 22 nafar qizga nisbatan jinsiy huquqbuzarliklar bo‘yicha to‘qqizta tergov ochildi; bir tergovda gumon qilingan jinoyatchilarning uchtasi xodimlar boʻlgan. Vahiylar 2022-yil iyul oyida Vice News hisobotining mavzusi boʻlgan. OPAC maʼlumotlariga koʻra, Buyuk Britaniya odatda harbiy harakatlarda qatnashish uchun bolalarni chaqirmaydi, ammo chaqirilganlarni istisno qilmaydi ham. Buyuk Britaniya 2003-yildan 2010-yilgacha Iroq va Afg‘onistonga 18 yoshdan kichik bo‘lgan 22 nafar xodimni beixtiyor yubordi. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita Buyuk Britaniyani bolalar hech qanday sharoitda harbiy harakatlarda qatnasha olmasligini taʼminlash uchun oʻz siyosatini oʻzgartirishga chaqirdi. 1990-yillarda OPAC boʻyicha muzokaralarda Buyuk Britaniya AQShga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 boʻlishiga qarshi chiqdi. Bolalar huquqlarini himoya qiluvchi idoralar Buyuk Britaniya o‘z qurolli kuchlarini kadrlar bilan taʼminlashda bolalarga tayanishda davom etayotganini tanqid qildi. == Okeaniya == === Avstraliya === Avstraliya mudofaa kuchlari oʻz saflariga 16 yoshdan boshlab ota-onalarning roziligi bilan harbiy xizmatga kirishga ruxsat beradi. 18 yoshgacha boʻlgan qoʻl ostidagi yoshlarni chet elga yuborish yoki toʻgʻridan-toʻgʻri jangovar harakatlarda foydalanish mumkin emas, ularni evakuatsiya qilishning iloji boʻlmagan ekstremal holatlar bu vaziyatdan mustasno. === Yangi Zelandiya === 2018-yilning aniqlangan maʼlumotlariga koʻra, Yangi Zelandiya mudofaa kuchlariga qoʻshilishning minimal yoshi 17 yosh deb belgilangan. == Bolalardan harbiy maqsadda foydalanishni tugatish harakati == Bolalardan harbiy maqsadda keng miqyosda foydalanishganiga tarix guvoh. Faqat soʻnggi oʻn yilliklarda bu amaliyot asosli tanqid va uni tugatish uchun birgalikda saʼy-harakatlarga duch keldi. Qisman koʻplab qurolli kuchlar oʻz saflarini toʻldirishda bolalarga tayanganligi va qisman nodavlat qurolli guruhlarning xatti-harakatlariga taʼsir qilish qiyinligi sababli bu jarayon biroz sekin kechdi. == Yaqin tarix == === 1970-1980-yillar === Bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirokini cheklash boʻyicha xalqaro harakatlar 1977-yilda qabul qilingan 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar bilan boshlandi (77.2-modda). Yangi Protokollar 15 yoshgacha boʻlgan bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqladi, ammo davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarga 15 yoshdan boshlab bolalarni yollash va ulardan urushda foydalanishga ruxsat berishda davom etaverdi. Nodavlat notijorat tashkilotlari (NNTlar) bolalarni ishga yollashni butunlay taqiqlash toʻgʻrisidagi yangi shartnoma tarafdori boʻlganida, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (CRC) boʻyicha muzokaralar chogʻida qoidalar yangilandi. Qurolli kuchlari 18 yoshdan kichik boʻlganlardan foydalanayotgan baʼzi davlatlar bunga qarshilik koʻrsatdilar, shuning uchun 1989-yildagi yakuniy shartnoma matni faqat mavjud huquqiy standartni aks ettirdi xolos: 15 yoshgacha boʻlgan bolalarning harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishini taqiqlash. === 1990-yillar === XX asrning oxirlari yaʼni 1990-yillarda nodavlat notijorat tashkilotlari askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish koalitsiyasini (hozirgi Xalqaro bolalar askarlari) tashkil etishdi va ular Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada koʻrgan kamchiliklarni toʻgʻrilash maqsadida hamdard hukumatlar bilan yangi shartnoma tuzish kampaniyasida ishlashdi. Olti yil davom etgan global muzokaralardan soʻng, shartnoma 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol (OPAC) sifatida qabul qilindi. Shartnoma bolalarni harbiy xizmatga chaqirishni taqiqlab qoʻyadi, harbiy xizmatchilar 16 yoshdan kichik boʻlmasligini taʼminlaydi va harbiy harakatlarda bolalardan foydalanishni rad etadi. Shartnoma, shuningdek, nodavlat qurolli guruhlarni 18 yoshga toʻlmagan oʻsmirlarni har qanday maqsadda yollashni ham taqiqlaydi. OPAC boʻyicha muzokara olib borayotgan koʻpchilik davlatlar bolalarni yollashni taqiqlashni qoʻllab-quvvatlagan boʻlsa-da, AQSh boshchiligidagi Buyuk Britaniya bilan ittifoqdosh boʻlgan baʼzi mamlakatlar bunga eʼtiroz bildirdi. Shunday qilib, shartnoma 16 yoki 17 yoshli bolalarni ishga olishni taqiqlamaydi, garchi u davlatlarga qonunda yuqoriroq standartlarni oʻrnatishga imkon beradi. === 2000-yildan - hozirgi kungacha === Bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol qabul qilingandan soʻng, global ratifikatsiya kampaniyasi tez sur’atlar bilan rivojlandi. 2018-yilning maʼlumotlariga koʻra, OPAC 167 ta davlat tomonidan ratifikatsiya qilingan. Kampaniya, shuningdek, koʻplab davlatlarni bolalarni umuman ishga olmaslikka undadi. 2001-yilda 83 mamlakat faqat kattalarni roʻyxatga olishga ruxsat berdi. 2016-yilga kelib bu koʻrsatkich 126 taga yetdi, bu qurolli kuchlari mavjud boʻlgan mamlakatlarning 71 foizini tashkil qiladi. Taxminan 60 ga yaqin nodavlat qurolli guruhlar bolalardan foydalanishni toʻxtatish yoki qisqartirish toʻgʻrisida bitimlar tuzdilar, bu koʻpincha BMT yoki Jeneva chaqiruvi nodavlat tashkiloti vositachiligida oʻtkazildi. Child Soldiers International bergan hisobotlarga koʻra, OPAC shartnomasining muvaffaqiyati davlat qurolli kuchlari tomonidan bolalarni yollashning bosqichma-bosqich pasayishi bilan birgalikda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalar sonining qisqarishiga olib keldi. 2018-yilda berilgan maʼlumotlarga koʻra, bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish keng tarqalganligicha qolmoqda. Xususan, Boko Haram va IShIDga oʻxshagani jangari islomiy tashkilotlar hamda ularga qarshi kurashayotgan qurolli guruhlar bolalardan keng foydalanishadi. Bundan tashqari, aholisi eng koʻp boʻlgan uchta davlat — Xitoy, Hindiston va Qoʻshma Shtatlar hali ham oʻz qurolli kuchlariga 16 yoki 17 yoshli bolalarni harbiy xizmatga olinishiga ruxsat berishadi, shuningdek, „Yettilik“ guruhining beshta davlati: Kanada, Fransiya, Germaniya, Buyuk Britaniya va Amerika Qoʻshma Shtatlari ham bundan mustasno emas. == Voqealar == Qizil qoʻllar kuni — Red Hand day (shuningdek, Xalqaro askar bolalardan foydalanishga qarshi kurash kuni deb ham ataladi). Har yili 12-fevralda oʻtkaziladigan xotirlash kuni boʻlib, jamoatchilik eʼtiborini urushlar va qurolli toʻqnashuvlarda bolalardan askar sifatida ishlatish amaliyotiga qaratadi. Ushbu sana bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokolning kuchga kirishini aks ettiradi. == Bolalikning militarizatsiyasiga qarshi kurash == Oʻz qurolli kuchlariga bolalarni yollashga ruxsat bermaydigan koʻplab davlatlar taʼlim tizimi, atrof-muhit, filmlar va video oʻyinlar kabi mashhur oʻyin-kulgilar orqali bolalarga harbiy hayotni koʻrsatgani uchun tanqid qilindi.. Baʼzi sharhlovchilarning taʼkidlashicha, bolalar uchun bu marketing manipulyatsiya va harbiylikka yollash jarayonining bir qismidir va shuning uchun bu axloqiy jihatdan baholanishi kerak. Ushbu tamoyil baʼzi guruhlarni harbiy tashkilotlar va yoshlar oʻrtasidagi munosabatlarni bolalar huquqlari va sogʻligʻi nuqtai nazaridan tartibga solish uchun kampaniyaga olib keldi. Bunga misol qilib „ Urushga qarshilik ko‘rsatuvchilar“ xalqaro tashkilotining " Yoshlarning == Askarlikka olingan bolalarni reabilitatsiya qilish va reintegratsiya qilish == Child Soldiers International reintegratsiyani quyidagicha taʼriflaydi: „Ilgari qurolli kuchlar-guruhlar bilan aloqador boʻlgan bolalar tinch hayotga qaytishlari va ularning oilalari va jamiyatlarida qimmatli rol oʻynashlari uchun qoʻllab-quvvatlanadigan jarayon“. Askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiyalashga qaratilgan dasturlar UNICEF homiyligidagilar kabi koʻpincha uchta komponentni taʼkidlaydi: oilani birlashtirish-jamoa tarmogʻi, psixologik yordam va taʼlim-iqtisodiy imkoniyat. Dasturlarni muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun bu harakatlar kamida 3 yildan 5 yilgacha boʻlgan davrni oʻz ichiga oladi. Umuman olganda, reintegratsiya harakatlari bolalarni xavfsiz muhitga qaytarishga, diniy va madaniy marosimlar orqali bolaning oilasi va jamiyati nomidan kechirimlilik tuygʻusini shakllantirishga va bolaning oʻz oilasi bilan birlashishini ragʻbatlantirishga qaratilgan.harbiylashuviga qarshi kurash" dasturi, AQShdagi „Bolalarni yollashni to‘xtating“ kampaniyasi va Buyuk Britaniyadagi „Maktablardan tashqarida harbiylar“ kampaniyasini keltirish mumkin. Xuddi shunday xavotirlar Germaniya va Isroilda ham bildirilgan. Agar bola urush jinoyatlarini sodir etgan boʻlsa, reintegratsiya harakatlari qiyinlashishi mumkin, chunki bunday hollarda jamiyatda stigma va norozilik kuchayadi. Bunday vaziyatlarda bolaning ehtiyojlari jamiyatda adolat tuygʻusi bilan mutanosib boʻlishi muhimdir. Bunday vaziyatlarni zudlik bilan hal qilish kerak, chunki shunday qilinmasa, koʻplab bolalar qayta roʻyxatga olish xavfiga duch kelishadi. Shuningdek, reintegratsiyaning ikkita sohasi alohida eʼtiborga olinishi kerak: askar ayollar va bolalar askarlari orasida giyohvand moddalarni isteʼmol qilish. Giyohvand moddalar taʼsiri ostida boʻlgan yoki jinsiy yoʻl bilan yuqadigan kasalliklarga duchor boʻlgan askar bolalar oʻzlarining ehtiyojlariga mos keladigan qoʻshimcha dasturlarni talab qiladilar. rm79mptqb4vx193cspxwi4xw9p2qfuq 2816541 2816540 2022-08-28T23:02:25Z ShHamrayev 72833 manba qo'shdim wikitext text/x-wiki {{tahrirlayapman|ShHamrayev}} Bolalar (Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada 18 yoshga toʻlmagan shaxs sifatida belgilangan) tarix davomida harbiy harakatlar va kampaniyalarda qatnashish uchun jalb qilingan<ref name="Wessells">{{cite journal|last1=Wessels|first1=Michael|title=Child Soldiers|journal=Bulletin of the Atomic Scientists|year=1997|volume=53|issue=4|page=32|doi=10.1080/00963402.1997.11456787|bibcode=1997BuAtS..53f..32W}}</ref>. Davlat qurolli kuchlari, nodavlat qurolli guruhlar va boshqa harbiy tashkilotlar tarkibidagi bola askarlar jangovar tayyorgarlikdan o‘tishi va jangovar mashg‘ulotlar uchun ishlatilishi, porterlar yoki xabarchilar kabi yordamchi rollarga tayinlanishi yoki tirik qalqon sifatida taktik ustunlik yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun ishlatilishi mumkin<ref name="Children at war">{{Cite news|url=http://www.historyextra.com/podcast/children-war|title=Children at war|work=History Extra|access-date=7 December 2017|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180112002342/http://www.historyextra.com/podcast/children-war|archive-date=12 January 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":2">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|title=The Paris Principles: Principles and guidelines on children associated with armed forces or armed groups|last=UNICEF|year=2007|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20161030083755/http://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|archive-date=30 October 2016|url-status=live}}</ref>. Masalan, minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida, gʻolib tomonda ham, magʻlub tomonda ham qatnashdilar. Bolalar kattalarga qaraganda taʼsirchanlikka koʻproq moyil boʻlganligi sababli harbiy xizmatda oson nishon hisoblanadi<ref name="ReferenceB">{{cite journal |last1=Beber, Blattman |first1=Bernd, Christopher |year=2013 |title=The Logic of Child Soldiering and Coercion |url=https://archive.org/details/sim_international-organization_winter-2013_67_1/page/65 |journal=International Organization |volume=67 |issue=1 |pages=65–104 |doi=10.1017/s0020818312000409 |doi-access=free}}</ref><ref name=":32">{{Cite book |last=Dave. |first=Grossman |title=On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society |date=2009 |publisher=Little, Brown and Co |isbn=9780316040938 |edition=Rev. |location=New York |oclc=427757599}}</ref><ref name="Wessells" /><ref name=":22">{{Cite book |author1-last=McGurk |author1-first=Dennis |title=Military life: The psychology of serving in peace and combat |author2-last=Cotting |author2-first=Dave I. |author3-last=Britt |author3-first=Thomas W. |author4-last=Adler |author4-first=Amy B. |publisher=Praeger Security International |year=2006 |isbn=978-0275983024 |editor1-last=Adler |editor1-first=Amy B. |volume=2: Operational stress |location=Westport |pages=13–31 |chapter=Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members |editor2-last=Castro |editor2-first=Carl Andrew |editor3-last=Britt |editor3-first=Thomas W.}}</ref>. Baʼzilar kuch bilan yollanadilar, boshqalari esa koʻpincha qashshoqlikdan qutulish uchun bu yoʻlni tanlaydilar<ref name="Wessells" /><ref name=":12">{{Cite book |last1=Brett |first1=R |url=https://archive.org/details/youngsoldierswhy0000bret |title=Young soldiers : why they choose to fight |last2=Specht |first2=I |publisher=Lynne Rienner Publishers |year=2004 |isbn=9781588262615 |location=Boulder, Colo. |oclc=53830868 |url-access=registration}}</ref><ref name=":103">{{Cite journal |last1=Gee |first1=David |last2=Taylor |first2=Rachel |date=1 November 2016 |title=Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army? |journal=The RUSI Journal |volume=161 |issue=6 |pages=36–48 |doi=10.1080/03071847.2016.1265837 |issn=0307-1847 |s2cid=157986637}}</ref><ref name=":82">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|title=Child Soldiers Global Report 2008|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2008|access-date=16 May 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181010192928/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|archive-date=10 October 2018|url-status=dead}}</ref>. Qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar koʻpincha psixiatrik kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi, shuningdek, tajovuzkorlikning kuchayishi kabi xulq-atvorning turli muammolariga duch kelishadi, bu esa balogʻat yoshida qashshoqlik va ishsizlikning yuqori xavfiga olib keladi. Buyuk Britaniya va AQShda olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmir bolalar orasida ularni harbiy xizmatga jalb qilish, hatto ular urushga yuborilmagan boʻlsa ham, oʻz joniga qasd qilishga urinish<ref name=":30">{{Cite journal |last1=Ursano |first1=Robert J. |last2=Kessler |first2=Ronald C. |last3=Stein |first3=Murray B. |last4=Naifeh |first4=James A. |last5=Aliaga |first5=Pablo A. |last6=Fullerton |first6=Carol S. |last7=Wynn |first7=Gary H. |last8=Vegella |first8=Patti L. |last9=Ng |first9=Tsz Hin Hinz |date=1 July 2016 |title=Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers |journal=JAMA Psychiatry |language=en |volume=73 |issue=7 |pages=741–9 |doi=10.1001/jamapsychiatry.2016.0600 |issn=2168-622X |pmc=4937827 |pmid=27224848}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/694167/20180327_Suicide_and_open_verdict_deaths_in_the_UK_Regular_Armed_Forces_1984-2017_Tables_and_Figures-O.xls|title=UK armed forces suicide and open verdict deaths: 1984–2017|last=UK, Ministry of Defence|year=2017|access-date=24 May 2018}}</ref> stress bilan bogʻliq ruhiy kasalliklar<ref name=":28">{{Cite journal |last1=Goodwin |first1=L. |last2=Wessely |first2=S. |last3=Hotopf |first3=M. |last4=Jones |first4=M. |last5=Greenberg |first5=N. |last6=Rona |first6=R. J. |last7=Hull |first7=L. |last8=Fear |first8=N. T. |year=2015 |title=Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population? |journal=Psychological Medicine |language=en |volume=45 |issue=9 |pages=1881–1891 |doi=10.1017/s0033291714002980 |issn=0033-2917 |pmid=25602942 |s2cid=3026974}}</ref><ref name=":29">{{Cite journal |last1=Martin |first1=Pamela Davis |last2=Williamson |first2=Donald A. |last3=Alfonso |first3=Anthony J. |last4=Ryan |first4=Donna H. |date=February 2006 |title=Psychological adjustment during Army basic training |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2006-02_171_2/page/157 |journal=Military Medicine |volume=171 |issue=2 |pages=157–160 |doi=10.7205/milmed.171.2.157 |issn=0026-4075 |pmid=16578988 |doi-access=free}}</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish<ref name=":31">{{Cite journal |last1=Head |first1=M. |last2=Goodwin |first2=L. |last3=Debell |first3=F. |last4=Greenberg |first4=N. |last5=Wessely |first5=S. |last6=Fear |first6=N. T. |date=1 August 2016 |title=Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel |journal=Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology |language=en |volume=51 |issue=8 |pages=1171–1180 |doi=10.1007/s00127-016-1177-8 |issn=0933-7954 |pmc=4977328 |pmid=26864534}}</ref><ref name=":33">{{Cite journal |last1=Mattiko |first1=Mark J. |last2=Olmsted |first2=Kristine L. Rae |last3=Brown |first3=Janice M. |last4=Bray |first4=Robert M. |year=2011 |title=Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel |url=https://archive.org/details/sim_addictive-behaviors_2011-06_36_6/page/608 |journal=Addictive Behaviors |volume=36 |issue=6 |pages=608–614 |doi=10.1016/j.addbeh.2011.01.023 |pmid=21376475}}</ref>, va zoʻravonlik yuzaga chiqadi<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref><ref name=":35">{{Cite journal |last=Bouffard |first=L A |year=2005 |title=The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience |url=https://archive.org/details/sim_armed-forces-and-society_winter-2005_31_2/page/273 |journal=Armed Forces & Society |volume=31 |issue=2 |pages=273–295 |doi=10.1177/0095327x0503100206 |s2cid=144559516}}</ref><ref name=":36">{{Cite journal |last1=Merrill |first1=Lex L. |last2=Crouch |first2=Julie L. |last3=Thomsen |first3=Cynthia J. |last4=Guimond |first4=Jennifer |last5=Milner |first5=Joel S. |date=August 2005 |title=Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2005-08_170_8/page/705 |journal=Military Medicine |volume=170 |issue=8 |pages=705–709 |doi=10.7205/milmed.170.8.705 |issn=0026-4075 |pmid=16173214 |doi-access=free}}</ref>. Bir qator shartnomalar bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishini kamaytirish yoki iloji boricha cheklashga qaratilgan<ref name=":3" /><ref>{{Cite web |title=Child Soldiers World Index |url=https://dallaireinstitute.org/child-soldiers-world-index/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Dallaire Institute |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Soldiers International |date=2018 |title=Why 18 Matters: A rights-based analysis of child recruitment |url=https://resourcecentre.savethechildren.net/document/why-18-matters-rights-based-analysis-child-recruitment/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Save the Children Resource Centre |language=en}}</ref>. Child Soldiers International tashkiloti bergan ma‘lumotlariga koʻra, bu kelishuvlar bolalarni ishga olishni kamaytirishga yordam bergan, ammo amaliyot baʼzi hududlarni toʻliq qamrab ololmayapti va bolalar butun dunyo boʻylab harbiy harakatlarda qatnashishda davom etmoqda. Iqtisodiy jihatdan qudratli baʼzi davlatlar 16 yoki 17 yoshli harbiy xizmatchilarga tayanishda davom etmoqda va soʻnggi yillarda qurolli toʻqnashuvlarda yosh bolalardan foydalanish koʻpaydi, chunki jangarilar harakati va ularga qarshi kurashayotgan guruhlar bolalarni koʻp sonni tashkil qilish uchun yollashadi<ref name=":3">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=Louder than words: An agenda for action to end state use of child soldiers|last=Child Soldiers International|year=2012|access-date=19 January 2018}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. == Tarix == Tarix oʻqitilgan va jang qilish uchun foydalanilgan, qoʻllab-quvvatlovchi rollarga tayinlangan, masalan, porter yoki xabarchi, jinsiy qul sifatida foydalanilgan yoki taktik ustunlik uchun tirik qalqon sifatida yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun yollangan bolalar bilan toʻla<ref name=":2" /><ref name="Children at war"/><ref name=":48">{{cite web|url=http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|title=Girl Soldiers – The cost of survival in Northern Uganda, Women News Network – WNN|date=13 January 2009|publisher=Womennewsnetwork.net|access-date=12 May 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120523212431/http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|archive-date=23 May 2012|url-status=live}}</ref> <ref>Michael Leggiere, The Fall of Napoleon: The Allied Invasion of France 1813–1814, pg.99–100</ref> Misol uchun, 1814-yilda Napoleon oʻz qoʻshinlariga koʻplab oʻsmirlarni to‘plagan. Minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida qatnashdilar<ref name=":41">{{cite web|title=How did Britain let 250000 underage soldiers fight in WW1?|url=https://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20180321184716/http://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|archive-date=21 March 2018|access-date=22 January 2016|work=BBC News}}</ref><ref name=":43">[[Norman Davies]], [https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603 ''Rising '44: The Battle for Warsaw,''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603|date=6 February 2016}} Pan Books 2004 p.603</ref><ref name="Rosen2005">{{cite book|author=David M. Rosen|url=https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|title=Armies of the Young: Child Soldiers in War and Terrorism|date=January 2005|publisher=Rutgers University Press|isbn=978-0-8135-3568-5|pages=54–55|quote=The participation of Jewish children and youth in warfare was driven by a combination of necessity, honor, and moral duty.|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref><ref name="Kucherenko2011">{{cite book|last=Kucherenko|first=Olga|url=https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|title=Little Soldiers: How Soviet Children Went to War, 1941–1945|date=13 January 2011|publisher=OUP Oxford|isbn=978-0-19-161099-8|page=3|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar kuchidan XX asr va XXI asrning boshlarida Afrika, Lotin Amerikasi va Yaqin Sharqning ayrim qismlarida foydalanishda davom etildi<ref name="CSGR2004-292" /><ref name=":14" /><ref name=":02" />. Faqat mazkur ming yillikning boshidan boshlab bolalardan harbiy foydalanishni cheklash va kamaytirish boʻyicha xalqaro harakatlar boshlandi. == Hozirgi holat == === Davlat qurolli kuchlari === 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) qabul qilindi. Shundan beri global tendentsiya Straight-18 standarti sifatida 18 va undan kichik yoshdagi bolalarni qurolli kuchlarga yollashni cheklashdan iborat. Qurolli kuchlari boʻlgan koʻpgina davlatlar OPACga aʼzo boʻlishdi, unga koʻra bolalarni yollash bilan shugʻullanuvchi davlatlar bunday vaziyatda jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ majburiyatini oladi<ref name=":5" /><ref name=":7">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|title=International laws and child rights|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180202005301/https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|archive-date=2 February 2018|url-status=dead}}</ref>. Shunga qaramay, Child Soldiers International 2018-yilda 46 mamlakatda 18 yoshgacha bo‘lgan bolalar hali ham harbiy maqsadlarga jalb qilinayotgani<ref name=":39">{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/|title=Child Soldiers World Index|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=29 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329153356/http://childsoldiersworldindex.org/|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref> va o‘qitilayotgani haqida xabar berdi. Ulardan koʻpchiligi 17 yoshdan boshlab, ozroq qismi 20 yosh, kami 16 yoshdan boshlab, nomaʼlum qismi esa 16 yoshdan ham kichikroq bolalarni ishga qabul qiladi<ref name=":5">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|title=Where are child soldiers?|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180201210707/https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|archive-date=1 February 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":3" /><ref name=":6">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|page=41|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitasi va boshqalar harbiy tayyorgarlik, harbiy muhit va majburiy xizmat shartnomasi bolalar huquqlariga mos kelmasligini va oʻsmirlarni davlat qurolli kuchlariga jalb qilishni toʻxtatishga chaqirdi. Bolalar oʻsmirlik davrida sogʻlom rivojlanish huquqiga egadir<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC/C/GC/20&Lang=en|title=General comment No. 20 (2016) on the implementation of the rights of the child during adolescence|last=Committee on the Rights of the Child|year=2016|website=tbinternet.ohchr.org|language=en-us|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926052204/https://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2FC%2FGC%2F20&Lang=en|archive-date=26 September 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":3" /><ref>{{Cite web|url=https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|title=Ending the recruitment and use of children in armed conflict|last=UNICEF|year=2017|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926014225/https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|archive-date=26 September 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":19">{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|title=Children, Not Soldiers {{!}} United Nations Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180119171732/https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|archive-date=19 January 2018|url-status=live}}</ref>. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudandan (ayniqsa Darfurdan) askar bolalarni yollagan. === Nodavlat qurolli guruhlar === Bularga qurolli kuchlar, isyonchilar, terroristik tashkilotlar, partizanlar harakati, mafkuraviy yoki diniy jihatdan boshqariladigan guruhlar, qurolli ozodlik harakatlari va boshqa turdagi kvaziharbiy tashkilotlar iborat bolalardan foydalanadigan nodavlat qurolli harbiylashtirilgan tashkilotlar kiradi. 2022-yil holatiga ko'ra, BMT bolalardan bunday guruhlar tomonidan keng foydalaniladigan 12 mamlakatni aniqladi: Janubiy Amerikadagi Kolumbiya; Afrikada Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Mali, Somali, Janubiy Sudan va Sudan; Yaqin Sharqdagi Livan; G'arbiy Osiyoda Suriya va Yaman; Markaziy Osiyoda Afg'oniston; va Janubi-Sharqiy Osiyoda Myanma<ref name=":57">{{Cite web|last=UN Secretary-General|date=23 June 2022|title=Children and armed conflict: Report of the Secretary-General|url=https://documents-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N22/344/71/PDF/N2234471.pdf|url-status=live|access-date=20 August 2022|website=United Nations}}</ref>. Hamma qurolli guruhlar ham bolalardan foydalanmaydi va 1999-yildan beri 60 ga yaqin qurolli guruhlar bu amaliyotni qisqartirish yoki tugatish toʻgʻrisida kelishuvga erishgan. Masalan, 2017-yilga kelib Filippindagi Moro Islomiy Ozodlik Jabhasi (MILF) o‘z saflaridan 2000 ga yaqin bolani ozod qildi<ref>{{Cite web|url=https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|title=UN Officials congratulate MILF for completion of disengagement of children from its ranks|last=UNICEF|date=4 December 2017|website=unicef.org|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180117182557/https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|archive-date=17 January 2018|url-status=live}}</ref>, 2016-yilda Kolumbiyadagi FARC-EP partizan harakati bolalarni yollashni to‘xtatishga rozi bo‘ldi. Boshqa mamlakatlar, xususan, Afgʻoniston, Iroq, Nigeriya va Suriyada teskari tendensiya kuzatilmoqda bu yerda islomiy jangarilar va ularga qarshi boʻlgan guruhlar bolalarni yollash, oʻqitish va ulardan foydalanishni kuchaytirdilar<ref name=":17">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. === Global taxmin === 2003-yilda Brukings Institutidan PW Singer, askar oʻsmirlar hududlarda davom etayotgan mojarolarning toʻrtdan uch qismida ishtirok etishini taxmin qildi<ref name="saddam">{{cite web|url=http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|title=Facing Saddam's Child Soldiers|author=P. W. Singer|date=14 January 2003|publisher=[[Brookings Institution]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20100212100221/http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|archive-date=12 February 2010|url-status=dead|access-date=3 August 2009|author-link=P. W. Singer}}</ref>. Oʻsha yili BMTning Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi (UNOCHA) bu bolalarning koʻpchiligi 15 yoshdan oshgan, ammo baʼzilari undan yoshroq boʻlganini xabar qildi<ref name="irin">{{cite web|url=http://www.irinnews.org/report/66280/africa-too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|title=AFRICA: Too small to be fighting in anyone's war|date=December 2003|publisher=UN Office for the Coordination of Humanitarian Affairs|archive-url=https://web.archive.org/web/20130325052712/http://www.irinnews.org/Report/66280/AFRICA-Too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|archive-date=25 March 2013|url-status=dead|access-date=3 August 2009}}</ref>. Bugungi kunda qurolli toʻqnashuvlar boʻlayotgan BMT rasmiylari va boshqa uchinchi tomonlarning kirishiga toʻsqinlik qiladigan hududlarda bolalardan harbiy foydalanishning keng tarqalganligi sababli, qancha bolalar jabrlanganini taxmin qilish qiyin<ref name=":8">{{Cite news |last=Child Soldiers International |year=2017 |title=How many children are used for military purposes worldwide? |language=en |url=https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |url-status=dead |access-date=25 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180126070954/https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |archive-date=26 January 2018}}</ref>. 2017-yilda Child Soldiers International tashkiloti dunyo boʻylab bir necha oʻn minglab bolalar, ehtimol 100 000 dan ortiq bolalar mamlakat qurolli kuchlari va nodavlat harbiy tashkilotlarda harbiy taʼlim olganini hisobladi va 2018-yilda tashkilot oʻsmirlar harbiy harakatlarda qatnashish uchun foydalanilgani haqida xabar berdi. 2018-yilda ular kamida 18 qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etgan. Qizlar askar bolalarning 40 % dan ortigʻini tashkil qilishi aniqlangan<ref>{{Cite book|last=Whitman|first=Shelly|title=The Routledge Handbook of the Responsibility to Protect|publisher=Routledge Publishing|year=2012|isbn=978-0-415-60075-0|location=New York|pages=154|language=English}}</ref>. == Bolalardan foydalanishning mantiqiy asoslari == Bolalarning jismoniy va psixologik jihatdan kattalarga nisbatan yosh boʻlishlariga qaramay, mamlakat va nodavlat harbiy tashkilotlarning ularni izlashiga koʻplab sabablari bor. === Psixologik omillar === Kattalarga nisbatan, bolalarning, shu jumladan o'smir bolalarning nevrologik rivojlanmaganligi ularni ishga qabul qilishga ko'proq moyil qiladi, shuningdek, xavf-xatarlarni hisobga olmasdan, keyingi qarorlar qabul qilish ehtimolini oshiradi<ref name=":55">{{Cite news |last=Louise, R |display-authors=et al |date=17 November 2016 |title=The recruitment of children by the UK armed forces: A critique from health professionals |language=en-GB |work=Medact |url=https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |url-status=live |access-date=31 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180131192429/https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |archive-date=31 January 2018}}</ref><ref>{{Cite book |last=Strasburger |first=V C |title=Children, adolescents, and the media (Chapter 1) |publisher=Sage |others=Wilson, Barbara J., Jordan, Amy B. (Amy Beth) |year=2013 |isbn=9781412999267 |edition=Third |location=Los Angeles |oclc=820450764}}</ref><ref>{{Cite journal |last=Spear |first=L. P. |date=June 2000 |title=The adolescent brain and age-related behavioral manifestations |journal=Neuroscience and Biobehavioral Reviews |volume=24 |issue=4 |pages=417–463 |doi=10.1016/s0149-7634(00)00014-2 |issn=0149-7634 |pmid=10817843 |s2cid=14686245}}</ref>. Ushbu moyilliklarni hisobga olgan holda, Germaniya<ref>{{Cite web |last=Krennerich |first=Michael |date=30 October 2020 |title=Shadow Report Child Soldiers 2020 |url=https://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC/Shared%20Documents/DEU/INT_CRC_NGO_DEU_44158_E.pdf |url-status=live |access-date=19 August 2022 |website=UN Office of the High Commissioner for Human Rights |page=24}}</ref>, Buyuk Britaniya<ref name=":13">{{Cite web |last=Gee |first=D |year=2008 |title=Informed Choice? Armed forces recruitment practices in the United Kingdom |url=https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204740/https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017}}</ref> va AQShda<ref name=":52">{{Cite web |last=American Public Health Association |year=2012 |title=Cessation of Military Recruiting in Public Elementary and Secondary Schools |url=https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204348/https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017 |website=apha.org}}</ref> o'smirlar bilan harbiy marketing olib borish tanqid qilingan. Xuddi shu uch mamlakatda olib borilgan tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kam ta'minlangan bolalarni nishonga olishadi<ref name=":93">{{Cite book |last=Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns |title=Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany |year=2016}}</ref><ref name=":23">{{Cite web |author1=Gee, D |author2=Goodman, A |title=Army visits London's poorest schools most often |url=http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20180529080003/http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |archive-date=29 May 2018 |access-date=10 December 2017}}</ref><ref name=":13" /><ref name=":21">{{Cite journal |last1=Hagopian |first1=Amy |last2=Barker |first2=Kathy |date=1 January 2011 |title=Should We End Military Recruiting in High Schools as a Matter of Child Protection and Public Health? |journal=American Journal of Public Health |volume=101 |issue=1 |pages=19–23 |doi=10.2105/ajph.2009.183418 |issn=0090-0036 |pmc=3000735 |pmid=21088269}}</ref><ref name=":52" /><ref>{{Cite news |title=Soldiers of Misfortune: Abusive U.S. Military Recruitment and Failure to Protect Child Soldiers |language=en |work=American Civil Liberties Union |url=https://www.aclu.org/other/soldiers-misfortune-abusive-us-military-recruitment-and-failure-protect-child-soldiers |access-date=13 December 2017}}</ref>. Masalan, Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni jalb qilishni oson deb hisoblaydi, ayniqsa kambag'al oilalardan bo'lganlarni yollash yanada osonroq<ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d5bbf83278b3100018306a4/1566293898095/UK_recruitment_report_final.pdf |access-date=24 August 2019 |website=crin.org}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d4ab413eab07100015db6b6/1565176852564/FINAL+Youngest+British+army+recruits+come+disproportionately+from+England%27s+most+deprived+constituencies.pdf |access-date=24 August 2019}}</ref>. Ishga qabul qilingandan so'ng, bolalarga kattalarga qaraganda buyruqlarni osonroq bajartirish va nazorat qilish va kattalardan ko'ra din, nomus, obro'-e'tibor, qasos va burch kabi pul to'lanmaydigan rag'batlar uchun kurashishga moyildirlar<ref>{{cite journal |last1=Rosenblatt |first1=Roger |year=1984 |title=Children of War |journal=American Educator 8 |volume=1 |pages=37–41}}</ref>. Keltirilgan misollarga quyidagilar kiradi: Piter V. Singerning fikricha, oʻsmirlar osonlik bilan boshqara oladigan yengil avtomatik qurollarning global miqyosda tarqalishi bolalardan bevosita jangchilar sifatida foydalanishni yanada foydaliroq qildi<ref> Singer, Peter (2005). Children at War. New York: Pantheon Books. ISBN 9780375423499.</ref>. Romeo Daller aholining haddan tashqari koʻpayishi bolalarni harbiy tashkilotlar uchun arzon va qulay manbaga aylantirishdagi roliga ishora qilgan<ref>Dallaire, Roméo (2011). They Fight Like Soldiers, They Die Like Children: The Global Quest to Eradicate the Use of Child Soldiers. New York: Walker, and Company.</ref>. Rojer Rozenblatt oʻsmirlar kattalarga qaraganda din, sharaf, obroʻ-eʼtibor, qasos va burch kabi pul bilan olib boʻlmaydigan ragʻbatlar uchun kurashishga tayyor ekanligini taʼkidladi<ref>Rosenblatt, Roger (1984). "Children of War". American Educator 8 1: 37–41.</ref>. Bir qancha sharhlovchilar, jumladan, Bernd Beber, Kristofer Blattman, Deyv Grossman, Maykl Uessels, MakGurk va uning hamkasblari, bolalar kattalarga qaraganda itoatkor va moslashuvchan boʻlganligi sababli, ularni boshqarish, aldash va ularga yot gʻoyalar singdirish osonroq ekanligini taʼkidladilar<ref>Beber, Blattman, Bernd, Christopher (2013). "The Logic of Child Soldiering and Coercion". International Organization 67 (1): 65–104. doi:10.1017/s0020818312000409. Bu manba bu sahifada ikki marta foydalanilgan.</ref><ref>Dave., Grossman. On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society, Rev., New York: Little, Brown and Co, 2009. ISBN 9780316040938. OCLC 427757599. </ref><ref>Wessels, Michael (1997). "Child Soldiers". Bulletin of the Atomic Scientists 53 (4): 32. doi:10.1080/00963402.1997.11456787.</ref><ref>McGurk, Dennis „Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members“,. Military life: The psychology of serving in peace and combat Adler: . Westport: Praeger Security International, 2006 — 13–31 bet. ISBN 978-0275983024. </ref> Devid Gi va Reychel Teylor Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni ayniqsa kambagʻal oilalardan boʻlganlarni jalb qilish osonroq ekanligini aniqladi<ref>Gee, David; Taylor, Rachel (1 November 2016). "Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army?". The RUSI Journal 161 (6): 36–48. doi:10.1080/03071847.2016.1265837. ISSN 0307-1847.</ref><ref>Child Rights International Network. „Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK“. crin.org (21-avgust 2019-yil). Qaraldi: 24-avgust 2019-yil.</ref><ref>Child Rights International Network. „Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies“ (21-avgust 2019-yil). Qaraldi: 24-avgust 2019-yil.</ref>. Baʼzi qurolli guruhlar rahbarlarining taʼkidlashicha, oʻsmirlar oʻzlarining yosh boʻlishlariga qaramay, jangovar boʻlinmaga jangchilar sifatida oʻzlarining fazilatlarini olib kelishadi, ular koʻpincha ajoyib darajada qoʻrqmas, chaqqon va chidamlidir<ref>Beber, Bernd; Blattman, Christopher (2013). "The Logic of Child Soldiering and Coercion" (en). International Organization 67 (1): 65–104. doi:10.1017/s0020818312000409. ISSN 0020-8183.</ref>. Baʼzi oʻsmirlar harbiy tashkilotlarga majburan jalb qilinsa, aldanib yoki pul bilan olinsa, boshqalari oʻz xohishi bilan qoʻshiladi<ref>Brett, R. Young soldiers : why they choose to fight. Boulder, Colo.: Lynne Rienner Publishers, 2004. ISBN 9781588262615. OCLC 53830868.</ref><ref>Child Soldiers International. „Des Milliers de vies à réparer“ (fr) (2016). 15-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 29-yanvar 2018-yil.</ref><ref>Manba Wessels, Michael (1997). "Child Soldiers". Bulletin of the Atomic Scientists 53 (4): 32. doi:10.1080/00963402.1997.11456787.</ref>. Buning sabablari koʻp. 2004-yilda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalarni oʻrganishda Reychel Brett va Irma Spekt harbiy xizmatga kirishni ragʻbatlantiradigan bir qator omillarga ishora qildilar, xususan: Qashshoqlik, shu jumladan taʼlim yoki ishga joylashish imkoniyatlarining yetishmasligi Urushning madaniy normallashuvi Yangi doʻstlar izlash Qasos (masalan, doʻstlar va qarindoshlarning oʻldirilganini koʻrgandan keyin) „Jangchi“ roli yetuklikka oʻtish marosimini taʼminlaydi degan umidlar<ref>Brett, R. Young soldiers : why they choose to fight. Boulder, Colo.: Lynne Rienner Publishers, 2004. ISBN 9781588262615. OCLC 53830868.</ref>. XX asrning oxirlari taxminan 1990-yillarda Kambodja qurolli kuchlari tomonidan yollangan bolaning quyidagi soʻzlari koʻplab bolalarning qoʻshilish fikrlariga xosdir: <blockquote>Men ota-onamda ovqat yoʻqligi va maktabga bormasligim sababli qoʻshildim. . . Men minalar haqida oʻylardim, lekin nima ham qilishimiz mumkin — bu buyruq [oldingi chiziqqa borish]. Bir kuni kimdir mening oldimda minani bosdi va u yaralanib vafot etdi. . . O‘shanda men 60 metr narida radio yonida turgan edim. Men uning oʻlganini koʻzim bilan koʻrdim. . . Men har bir boʻlimda yosh bolalarni koʻraman. . . Ishonchim komilki, yana bir-ikki yil askarligimcha qolaman. Harbiy bo‘lishni to‘xtatsam, hech qanday mahoratim yo‘qligi uchun biror joyda ishlolmayman. Men keyin nima qilishimni bilmayman. . .<ref name=":410">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=adc88bff-1916-4317-b184-d9079e7b0bb8|archive-url=https://web.archive.org/web/20190525205613/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=adc88bff-1916-4317-b184-d9079e7b0bb8|url-status=dead|archive-date=2019-05-25|title=Global Report on Child Soldiers|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2001|website=child-soldiers.org|access-date=2018-05-16}}</ref></blockquote> == Bolalarga taʼsiri == === Qurolli mojaro === Bolalarga harbiy hayotning taʼsir koʻlami birinchi marta xalqaro hamjamiyat tomonidan BMT Bosh Assambleyasi topshirgan „Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri“ (1996-yilda) nomi bilan inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machel tomonidan tayyorlangan yirik hisobotda maʼlum qilingan<ref>Machel. „Impact of armed conflict on children“ (1996). 8-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. Hisobot, ayniqsa, yosh bolalardan foydalanish bilan bogʻliq boʻlib, har yili dunyo boʻylab koʻp minglab bolalar oʻlib ketayotgani, mayib-majruh boʻlib, psixiatrik jarohatlar olganligi haqidagi dalillarni taqdim etgan<ref>Machel. „Impact of armed conflict on children“ (1996). 8-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. Grasa Machelning hisobotidan keyin oʻtkazilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar ruhiy kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi va xatti-harakatlari bilan bogʻliq muammolarning sezilarli darajada yuqori xavfiga duch kelishadi<ref name=":15">{{Cite web|url=https://www.scribd.com/document/328940882/Child-Soldiering-Impact-on-Childhood-Development-and-Learning-Capacity|title=Child soldiering: Impact on childhood development and learning capacity|last=Boothby, N|display-authors=et al|year=2010|access-date=30 January 2018}}</ref>. Masalan, Falastin va Ugandada olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, sobiq askar bolalarning yarmidan koʻpi travmadan keyingi stress buzilishi alomatlarini koʻrsatgan va Ugandadagi har oʻninchi boladan toʻqqiztasida ruhiy tushkunlik holati ijobiy boʻlgan. Falastinlik tadqiqot olib boruvchilar, shuningdek, qurolli toʻqnashuvlarda yuqori darajadagi zoʻravonlikka duchor boʻlgan bolalar boshqa bolalarga qaraganda tajovuzkorlik va agressiyani koʻrsatish ehtimoli koʻproq ekanligini aniqladilar. Ushbu taʼsirlarning umumiy taʼsiri odatda kattalardagi qashshoqlik va doimiy ishsizlikning yuqori xavfini oʻz ichiga oladi<ref>Boothby, N. „Child soldiering: Impact on childhood development and learning capacity“ (2010). Qaraldi: 30-yanvar 2018-yil.</ref> === Qo'lga olish === Human Rights Watch tashkilotiga bergan maʼlumotlarga koʻra, qurolli kuchlar va guruhlar yollangan bolalarni hibsga olganlarida ularga koʻproq zarar yetkaziladi<ref name=":50">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|title=Children Detained in War Zones|date=28 July 2016|access-date=21 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821224149/https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|archive-date=21 August 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar koʻpincha yetarli oziq-ovqatsiz, tibbiy yordamsiz yoki boshqa gʻayriinsoniy sharoitlarda hibsga olinadi va baʼzilari hibs paytida jismoniy va jinsiy qiynoqlarga duchor boʻlishadi. Baʼzilari oilasi bilan qoʻlga olinadi yoki oila aʼzolaridan birining faoliyati tufayli hibsga olinadi. Advokatlar va qarindoshlarning har qanday sud majlisida ishtiroki koʻpincha taqiqlanadi<ref name=":50">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|title=Children Detained in War Zones|date=28 July 2016|access-date=21 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821224149/https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|archive-date=21 August 2016|url-status=live}}</ref>. === Harbiy tayyorgarlik === Boshqa tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, bolalarni, shu jumladan katta yoshdagi bolalarni harbiy xizmatga olish, hatto ular balogʻatga yetgunga qadar qurolli toʻqnashuvlarda qoʻllanilmasa ham, zararli taʼsir koʻrsatadi. Qoʻshma Shtatlardagi harbiy akademiklar harbiy tayyorgarlikni (barcha yoshdagi) doimiy stress sharoitida „intensiv singdirish“ sifatida tavsiflaydilar, uning asosiy maqsadi chaqiriluvchilarning soʻzsiz va darhol boʻysunishini oʻrgatishdir<ref>McGurk, Dennis „Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members“,. Military life: The psychology of serving in peace and combat Adler: . Westport: Praeger Security International, 2006 — 13–31 bet. ISBN 978-0275983024. </ref>. Ilmiy tadqiqotlarlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmirlar kattalarga qaraganda yuqori stressli muhitga moyil, masalan, boshlangʻich harbiy tayyorgarlikka, ayniqsa bolalik davridagi qiyinchiliklarga duchor boʻlganlar oʻzlarini koʻproq himoyasiz sezishadi. Harbiy xizmatga chaqirilganlar urushga yuborilishidan oldin ham vafot etishi mumkin. Ayniqsa AQShda oʻz joniga qasd qilishga urinish xavfi yuqori<ref>Ursano, Robert J.; Kessler, Ronald C.; Stein, Murray B.; Naifeh, James A.; Aliaga, Pablo A.; Fullerton, Carol S.; Wynn, Gary H.; Vegella, Patti L. et al. (1 July 2016). "Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers" (en). JAMA Psychiatry 73 (7): 741–9. doi:10.1001/jamapsychiatry.2016.0600. ISSN 2168-622X. PMID 27224848. PMC 4937827.</ref>. AQSh va Buyuk Britaniyada ruhiy kasalliklarning yuqori xavfi<ref>Goodwin, L.; Wessely, S.; Hotopf, M.; Jones, M.; Greenberg, N.; Rona, R. J.; Hull, L.; Fear, N. T. (2015). "Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population?" (en). Psychological Medicine 45 (9): 1881–1891. doi:10.1017/s0033291714002980. ISSN 0033-2917. PMID 25602942.</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish xavfi yuqori<ref>Head, M.; Goodwin, L.; Debell, F.; Greenberg, N.; Wessely, S.; Fear, N. T. (1 August 2016). "Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel" (en). Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology 51 (8): 1171–1180. doi:10.1007/s00127-016-1177-8. ISSN 0933-7954. PMID 26864534. PMC 4977328.</ref><ref>Mattiko, Mark J.; Olmsted, Kristine L. Rae; Brown, Janice M.; Bray, Robert M. (2011). "Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel". Addictive Behaviors 36 (6): 608–614. doi:10.1016/j.addbeh.2011.01.023. PMID 21376475</ref> va zoʻravonlik xulq-atvorining yuqori xavfi<ref>MacManus, Deirdre; Dean, Kimberlie; Jones, Margaret; Rona, Roberto J; Greenberg, Neil; Hull, Lisa; Fahy, Tom; Wessely, Simon et al. (2013). "Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study". The Lancet 381 (9870): 907–917. doi:10.1016/s0140-6736(13)60354-2. PMID 23499041.</ref><ref>Bouffard, L A (2005). "The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience". Armed Forces & Society 31 (2): 273–295. doi:10.1177/0095327x0503100206</ref><ref>Merrill, Lex L.; Crouch, Julie L.; Thomsen, Cynthia J.; Guimond, Jennifer; Milner, Joel S. (August 2005). "Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates". Military Medicine 170 (8): 705–709. doi:10.7205/milmed.170.8.705. ISSN 0026-4075. PMID 16173214.</ref> chaqiriluvchilarning harbiy xizmatga kirishdagi holatiga, yoshiga bogʻliq. Harbiy muhit, shuningdek, zoʻravonlik va jinsiy zoʻravonlikning yuqori darajasi bilan tavsiflanadi<ref>UK, Ministry of Defence. „British Army: Sexual Harassment Report“ (2015). 9-mart 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Canada, Statcan [official statistics agency]. „Sexual Misconduct in the Canadian Armed Forces, 2016“ (en). statcan.gc.ca (2016). 30-mart 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Marshall, A; Panuzio, J; Taft, C (2005). "Intimate partner violence among military veterans and active duty servicemen" (en). Clinical Psychology Review 25 (7): 862–876. doi:10.1016/j.cpr.2005.05.009. PMID 16006025</ref>. Harbiy xizmatga chaqirish amaliyotlari oʻsmirlik davridagi bolalarning zaif tomonlariga zarba berishi ham aniqlangan. Xususan, Germaniya<ref>Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns. Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany, 2016. </ref>, Buyuk Britaniya<ref>Gee, D. „Army visits London's poorest schools most often“. 29-may 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 10-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Gee. „Informed Choice? Armed forces recruitment practices in the United Kingdom“ (2008). 13-dekabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil. </ref><ref>Gee, David; Taylor, Rachel (1 November 2016). "Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army?". The RUSI Journal 161 (6): 36–48. doi:10.1080/03071847.2016.1265837. ISSN 0307-1847.</ref> va AQSh<ref>Hagopian, Amy; Barker, Kathy (1 January 2011). "Should We End Military Recruiting in High Schools as a Matter of Child Protection and Public Health?". American Journal of Public Health 101 (1): 19–23. doi:10.2105/ajph.2009.183418. ISSN 0090-0036. PMID 21088269. PMC 3000735</ref><ref>American Public Health Association. „Cessation of Military Recruiting in Public Elementary and Secondary Schools“. apha.org (2012). 13-dekabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil.</ref><ref>„Soldiers of Misfortune: Abusive U.S. Military Recruitment and Failure to Protect Child Soldiers“(ingl.), American Civil Liberties Union. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil.</ref> dalillari shuni koʻrsatdiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kambagʻal oilalardan boʻlgan bolalarni xavf va cheklovlarni oʻtkazib yuboradigan marketing yordamida nishonga olishadi. Baʼzi akademiklarning taʼkidlashicha, bunday marketing oʻsmirlik davrida hissiy jihatdan asoslangan qarorlar qabul qilishda psixologik moyillikdan foydalanadi<ref>Strasburger, V C. Children, adolescents, and the media (Chapter 1), Wilson, Barbara J., Jordan, Amy B. (Amy Beth), Third, Los Angeles: Sage, 2013. ISBN 9781412999267. OCLC 820450764</ref><ref>Louise, R. „The recruitment of children by the UK armed forces: A critique from health professionals“ (en-GB), Medact (17-noyabr 2016-yil). Qaraldi: 31-yanvar 2018-yil.</ref><ref>Spear, L. P. (June 2000). "The adolescent brain and age-related behavioral manifestations". Neuroscience and Biobehavioral Reviews 24 (4): 417–463. doi:10.1016/s0149-7634(00)00014-2. ISSN 0149-7634. PMID 10817843.</ref><ref>Medact. „House of Commons Defence Committee Inquiry into Armed Forces and Veterans Mental Health: Written Evidence Submitted by Medact“ (2018). 15-noyabr 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-mart 2018-yil. </ref>. == Xalqaro huquq == === Bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish === '''Bolaning taʼrifi''' Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya bola deb 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni deb belgilab bergan. Parij tamoyillari qurolli kuchlar yoki qurolli guruh bilan bogʻlangan bolani quyidagicha belgilaydi: <blockquote>…qurolli kuchlar yoki qurolli guruh tomonidan har qanday lavozimda, shu jumladan, ular bilan cheklanmagan holda, jangchilar, oshpazlar, yuk tashuvchilar, josuslar yoki jinsiy maqsadlar uchun, yoki boʻlmasa xabarchilar sifatida foydalaniladigan 18 yoshga to‘lmagan har qanday shaxsdir.</blockquote> Hujjat Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi tomonidan tasdiqlangan. Bu nafaqat harbiy harakatlarda qatnashayotgan balki bevosita uning yaqinida ishtirok etayotgan bolalarga tegishli. '''15 yoshgacha boʻlgan bolalar''' 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar (1977-yil, 77.2-modda)<ref name=":25">{{Cite web|url=https://www.icrc.org/eng/assets/files/other/icrc_002_0321.pdf|title=Protocols additional to the Geneva Conventions of 12 August 1949|last=International Committee of the Red Cross|year=1977|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20170307150937/https://www.icrc.org/eng/assets/files/other/icrc_002_0321.pdf|archive-date=7 March 2017|url-status=live}}</ref>, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (1989) va Xalqaro jinoiy sudning Rim statuti (2002) hammasi mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlarga va qurolli boʻlmagan kuchlarga bolalarni ishlatishni taqiqlaydi. Davlatlarning qurolli guruhlari 15 yoshgacha bo‘lgan bolalarni bevosita qurolli to‘qnashuvlarda (texnik jihatdan „jang“ harakatlarda) ishlatadigan boʻlsa bu [[urush jinoyati sifatida tan olingan<ref>{{Cite web|url=https://www.icc-cpi.int/nr/rdonlyres/ea9aeff7-5752-4f84-be94-0a655eb30e16/0/rome_statute_english.pdf|title=Rome Statute of the International Criminal Court (A/CONF.183/9)|year=1998|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180318090721/https://www.icc-cpi.int/nr/rdonlyres/ea9aeff7-5752-4f84-be94-0a655eb30e16/0/rome_statute_english.pdf|archive-date=18 March 2018|url-status=live}}</ref>. '''18 yoshgacha bo'lgan bolalar''' Qurolli kuchlarga ega boʻlgan aksariyat mamlakatlar shuningdek, bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) (2000-yil) va Bolalar mehnatining eng yomon shakllari (1999-yilda boʻlib oʻtgan) konvensiyasining yuqori standartlari bilan bogʻliq boʻlib, ular bolalarni 18 yoshga yetguncha majburiy yollashni taqiqlaydi<ref>Child Soldiers International. „International laws and child rights“(ingl.). Qaraldi: 25-yanvar 2018-yil.</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:11300:0::NO::P11300_INSTRUMENT_ID:312327|title=Ratifications of C182 – Worst Forms of Child Labour Convention, 1999 (No. 182)|last=International Labour Organization|website=ilo.org|language=en|access-date=30 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180130053725/http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:11300:0::NO::P11300_INSTRUMENT_ID:312327|archive-date=30 January 2018|url-status=live}}</ref>. OPAC protokoli, shuningdek, hali ham bolalarni (16 yoshdan boshlab) yollash bilan shugʻullanadigan hukumatlardan „18 yoshga toʻlmagan shaxslar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrishni“ talab qiladi. Bundan tashqari, OPAC nodavlat qurolli guruhlarga garchi buning qonuniy kuchi mavhum boʻlsa-da, har qanday sharoitda bolalarni yollashni taqiqlaydi<ref>Geneva Call. „Engaging nonstate armed groups on the protection of children: Towards strategic complementarity“ (2012). 22-mart 2015-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil. </ref><ref>Child Soldiers International. „A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups“ (2016). 8-mart 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 19-yanvar 2018-yil.</ref> Dunyodagi eng yuqori standart Afrikaning Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Xartiyasi<ref>African Commission on Human and Peoples' Rights. „African Charter on the Rights and Welfare of the Child“. achpr.org (2018). 21-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref> tomonidan belgilangan, u mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni har qanday sharoitda ham yollashni taqiqlaydi. Afrikaning aksariyat davlatlari Xartiyani ratifikatsiya qilgan<ref>African Commission on Human and Peoples' Rights. „African Charter on the Rights and Welfare of the Child“. achpr.org (2018). 21-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. '''Cheklovlar va bo'shliqlar''' Yuqoridagi shartnomalarning hech biri bolalarning "jangovar harakatlarda" bilvosita ishtirok etishini yoki ularda (ya'ni, jangovar harakatlardan uzoqda) harbiy amaliyotga hissa qo'shishni aniq taqiqlamaydi. OPAC aʼzosi boʻlmagan mamlakatqurolli kuchlar Jeneva konvensiyalarining I Protokolida belgilangan quyi standartlarga boʻysunadilar, bu esa qurolli kuchlarga oʻn besh yoshdan oshgan bolalarni jangovar harakatlarda qoʻllashga va ixtiyoriy ravishda kuzatuvchi sifatida qatnashgan yosh bolalardan foydalanishga guvoh boʻlsalar bu haqida xabar beradilar: Xalqaro Qizil Xoch Qoʻmitasi mojaro tomonlariga „barcha zarur choralarni koʻrish“ni taklif qildi, bu yakuniy matnda „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ kerak, bu butunlay taqiq emas, chunki amalga oshirish mumkin degan maʼnoni anglatadi „bajarilishi yoki amalga oshirilishi mumkin.“ „Harbiy harakatlarda ishtirok etish“ bandi boʻyicha muzokaralar chogʻida koʻngilli bolalarning harbiy maʼlumotlarni yigʻish va uzatish, tashishda yordam berish kabilar harbiy harakatlarga bilvosita jalb etish deb baholanadi. Biroq, 1949-yil 12-avgustdagi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha va 1977-yilda qabul qilingan Xalqaro qurolli boʻlmagan mojarolar qurbonlarini himoya qilish toʻgʻrisidagi II Protokolning 4.3.c moddasida „oʻn besh yoshga toʻlmagan bolalar“ qurolli kuchlar yoki guruhlarga chaqirilmaydi va jangovar harakatlarda qatnashishi mumkin emas". deyiladi. == Bolalarni ozod qilish va reintegratsiya qilish standartlari == OPAC hukumatlardan harbiy harakatlarda yollangan yoki foydalanilgan bolalarni o‘z yurisdiksiyasi doirasida demobilizatsiya qilishni hamda ularning jismoniy va ruhiy holatlarini tiklanishi va ijtimoiy reintegratsiyasi uchun yordam ko‘rsatishni talab qiladi<ref name="OptProto">{{cite web|url=http://www.unicef.org/crc/index_30203.html|title=UNICEF: Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child|date=30 November 2005|work=UNICEF|access-date=2 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141006095424/http://www.unicef.org/crc/index_30203.html|archive-date=6 October 2014|url-status=live}} {{cite journal|last1=Yun|first1=Seira|year=2014|title=Breaking Imaginary Barriers: Obligations of Armed Non-State Actors Under General Human Rights Law – The Case of the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child|journal=Journal of International Humanitarian Legal Studies|volume=5|issue=1–2|pages=213–257|ssrn=2556825|doi=10.1163/18781527-00501008}}</ref>. Urush, fuqarolarning tartibsizliklari, fuqarolar urushi, turli qurolli toʻqnashuvlar va boshqa favqulodda vaziyatlarda bolalar va yoshlarni, shuningdek, Birlashgan Millatlar Tashkilotining Favqulodda va qurolli toʻqnashuvlarda ayollar va bolalarni himoya qilish toʻgʻrisidagi deklaratsiyasiga muvofiq himoya qilishni taklif etadi. Qurolli guruhlarning sobiq aʼzolarini tegishli ravishda qurolsizlantirish, demobilizatsiya qilish va reintegratsiya qilish jarayonlari uchun Birlashgan Millatlar Tashkiloti 2006-yilda Integratsiyalashgan standartlarni ishlab chiqishni boshladi<ref>{{Cite book|title=Child soldiers, adult interests : the global dimensions of the Sierra Leonean tragedy|last=John-Peter.|first=Pham|date=2005|publisher=Nova Science Publishers|isbn=9781594546716|location=New York|oclc=61724289}}</ref> . == Harbiy jinoyatlar == Hozirda bolalarni urush jinoyatlari uchun urush qonunlarida belgilangan javobgarlikka tortilishi kerakmi, degan fikr mavjud. Xalqaro huquq urush jinoyatlarini sodir etgan bolalarni jinoiy javobgarlikka tortishni taqiqlamaydi, biroq Bola huquqlari to‘g‘risidagi konvensiyaning 37-moddasida belgilanganidek, bola olishi mumkin bo‘lgan jazo cheklanadi: „oʻn sakkiz yoshga toʻlmagan shaxslar tomonidan sodir etilgan jinoyatlarga o‘lim jazosi ham, ozod qilish imkoniyatisiz umrbod qamoq jazosi ham belgilanmaydi. .“ '''Syerra-Leone misoli''' Syerra-Leoneda yuz bergan fuqarolar urushidan soʻng, BMT Syerra-Leone boʻyicha Maxsus sudga (SCSL) 15 va undan katta yoshdagi sobiq jangchilarni gumanitar qonunlarni, shu jumladan urush jinoyatlarini buzganliklari uchun sud qilishni buyurdi. Biroq, Parij tamoyillari qurolli toʻqnashuvlarda qatnashgan bolalar, hatto ular jinoyatchi boʻlsa ham, birinchi navbatda qurbon sifatida koʻrilishi kerak degan fikrni ilgari surdi: Ushbu tamoyil Sud nizomida oʻz aksini topgan boʻlib, u jinoiy javobgarlikka tortishni istisno qilmagan, lekin sobiq askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiya qilish zarurligini taʼkidlab oʻtgan. Syerra-Leone mamlakat tribunalining birinchi bosh prokurori David Crane nizomni qanchalik jirkanch jinoyatlar sodir etgan bo‘lishidan qatʼi nazar, bolalarning o‘zini emas, balki bolalarni ishga yollagan kishilarni jinoiy javobgarlikka tortish foydasiga talqin qildi. '''Omar Khadr misoli''' AQShda prokurorlar kanadalik Omar Khadrni Afgʻonistonda 16 yoshga toʻlmaganida va Tolibon safida AQSh kuchlariga qarshi jang qilganlikda aybladilar. Ushbu jinoyatlarga AQSh qonunchiligiga koʻra umrbod qamoq jazosi beriladi. 2010-yilda qiynoq va tazyiq ostida boʻlgan Xadr urush qonunlarini buzgan holda qotillik, qotillikka urinish, fitna, terrorizmga moddiy yordam koʻrsatish va josuslikda aybdor deb topildi. Xadrni bir yillik qamoqdan soʻng Kanadaga deportatsiya qilinishini koʻrsatadigan kelishuv bitimining bir qismi sifatida taklif qilindi. Umar Xadr Guantanamo qamoqxonasida qoldi va Kanada hukumati uning vataniga qaytarilishini kechiktirgani uchun xalqaro tanqidlarga uchradi. Oxir-oqibat, Xadr 2012-yil sentabr oyida Kanada qamoqxonasiga oʻtkazildi va 2015-yil may oyida Alberta sudyasi tomonidan garov evaziga ozod qilindi. 2016-yilda Xadr AQShning harbiy jinoyatchi sifatida hukm qilinganligi ustidan shikoyat qilgan. BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili hukm chiqarilishidan oldin AQShning Guantanamodagi harbiy komissiyasiga maktub yozib, Khadrni reabilitatsiya dasturiga muvofiq qoʻyib yuborishni soʻrab murojaat qilgan. Oʻz maktubida u Khadr „oʻsmir askarbola hikoyasini ifodalaydi: vijdonsiz guruhlar tomonidan kattalarning oʻzlari tushunmaydigan janglarda qatnashish taklifi bilan harakat qilish uchun yollangan“.ini aytadi. == Birlashgan Millatlar Tashkilotining roli == === Tarixi === Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning yakuniy matni (1989-yilda qabul qlingan) 18 yoshgacha boʻlgan barcha bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlamaganidan keyin bolalar huquqlari himoyachilarining hafsalasi pir boʻldi va ular bu maqsadga erishish uchun yangi shartnoma tuzishni talab qila boshladilar. Natijada, yangi tashkil etilgan Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita ikkita tavsiya berdi: birinchidan, qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri boʻyicha BMTdan yirik tadqiqot oʻtkazishni soʻrash; ikkinchidan, konvensiyaga qo‘shimcha protokol bo‘yicha muzokaralar olib borish uchun BMTning Inson huquqlari bo‘yicha komissiyasi aʼzolaridan iborat ishchi guruhini tuzish. Har ikkala taklif ham qabul qilindi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitaga javob berar ekan, „qurolli toʻqnashuvlar natijasida dunyoning koʻplab qismlarida bolalarning ahvoli keskin yomonlashganini“ tan oldi va inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machelga yirik tadqiqot oʻtkazishni topshirdi. Machel hisoboti, Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri, 1996-yilda nashr etilgan Hisobotda qayd etilgan: Hech shubha yoʻqki, eng dolzarb ustuvor vazifalardan biri 18 yoshgacha boʻlgan barchani qurolli kuchlar safidan chetlashtirishdir Shu bilan birga, BMTning Inson huquqlari boʻyicha komissiyasi bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanish boʻyicha standartlarni oshirish boʻyicha muzokaralar olib borish uchun ishchi guruh tuzdi. Murakkab muzokaralar va global kampaniyadan soʻng, yangi shartnoma 2000-yilda Bolalar huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning qurolli mojarolarga jalb etilishi toʻgʻrisidagi fakultativ protokoli sifatida kelishib olindi. Shartnoma bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda bevosita ishtirok etishini ham, ularni 16 yoshdan boshlab mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga jalb qilishni ham taqiqlaydi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi 2000-yil 25-maydagi 54/263- rezolyutsiya bilan shartnomani Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokol sifatida qabul qildi. Protokol 2002-yil 12-fevralda kuchga kirdi. Bosh kotibning bolalar va qurolli mojarolar bo'yicha maxsus vakili Machelning eʼlon qilgan hisoboti BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili (SRSG-CAAC) uchun yangi mandatga olib keldi. SRSG vazifalari orasida Bosh kotibning bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha yillik hisoboti loyihasini ishlab chiqish kiradi, unda butun dunyodan bolalarni yollash va ulardan foydalanishning eng yomon holatlari roʻyxati va tavsifi sanab oʻtilgan. === Xavfsizlik Kengashi === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Xavfsizlik Kengashi muntazam ravishda munozaralar, hisobotlarni qabul qilish va „Qurolli toʻqnashuvdagi bolalar“ sarlavhasi ostida rezolyutsiyalarni qabul qilish uchun yigʻiladi. Ushbu masala boʻyicha birinchi rezolyutsiya 1261-sonli qaror 1999-yilda qabul qilingan. 2004-yilda 1539-sonli rezolyutsiya bir ovozdan qabul qilindi, u askar bolalardan foydalanishni qoraladi va BMT Bosh kotibiga monitoring va hisobot berish mexanizmi deb nomlanuvchi amaliyotni kuzatish va hisobot berish vositasini yaratishni topshirdi. === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi === Bosh kotib bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha har yili yillik hisobotini eʼlon qiladi. 2017-yilgi hisobotda 2016-yilda qurolli guruhlar tomonidan bolalardan keng foydalanilgan 14 ta davlat (Afg‘oniston, Kolumbiya, Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Iroq, Mali, Myanma (Birma) , Nigeriya, Filippin, Somali, Janubiy Sudan, Sudan, Suriya, va Yaman) va davlat qurolli kuchlari jangovar harakatlarda bolalardan foydalangan oltita davlat (Afgʻoniston, Myanma (Birma) , Somali, Sudan, Janubiy Sudan va Suriya) davlatlarini keltiradi. 2011-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun ekstremal chora-tadbirlar hisobotiga koʻra, mojaro hududlarida zoʻravonlik harakatlariga jalb qilingan bolalar masalasini koʻtargan. == Bugungi kunda harbiy xizmatdagi bolalar - mintaqa va mamlakatlar bo'yicha == Ushbu bo'lim bugungi kunda bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanishni o'z ichiga oladi. === Afrika === 2003-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotining Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi maʼlumotlariga koʻra, butun dunyo boʻylab davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarda qatnashgan bolalarning yarmidan koʻpi Afrikada boʻlgan. 2004-yilda Child Soldiers International tashkiloti maʼlumotlariga koʻra, qitʼada 100 000 bolalar davlat va nodavlat qurolli kuchlarda foydalanilgan va 2008-yildagi hisob-kitoblarga koʻra, jami 120 000 bola yoki harbiy harakatlarda qatnashgan. Afrikaning aksariyat mamlakatlari ratifikatsiya qilgan Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Afrika Xartiyasi (1990-yil) 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni barcha turdagi harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlaydi. Ushbu qabul qilingan xartiyaga qaramay, BMT maʼlumotlariga koʻra, 2016-yilda Afrikaning yetti davlatida (Markaziy Afrika Respublikasi, Nigeriya, Kongo Demokratik Respublikasi, Somali, Mali, Janubiy Sudan, Sudan) bolalar qurolli guruhlar va uchtasida (Sudan, Somali va Janubiy Sudan) davlat qurolli kuchlari tomonidan foydalanilgan. Afrikada joylashgan harbiy tashkilotlardagi bolalar sonini kamaytirish boʻyicha xalqaro saʼy-harakatlar 1997-yilda ishlab chiqilgan Keyptaun tamoyillaridan keyin boshlandi. Prinsiplar Afrika hukumatlariga oʻsha paytda muzokaralar olib borilayotgan OPAC majburiyatlarini bajarishni va harbiy xizmatga yollash uchun minimal yoshni 15 dan 18 ga oshirishni taklif qildi. Prinsiplar, shuningdek, bola askarga 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni „har qanday turdagi muntazam yoki tartibsiz qurolli kuchlar yoki guruhning har qanday maqomdagi bir qismi boʻlgan … shu jumladan jinsiy maqsadlar uchun yollangan qizlarni ham qamrab oladi“ . . ." . 2007-yilda Parijda boʻlib oʻtgan „Urushdan ozod bolalar“ konferensiyasi Parij tamoyillarini ishlab chiqdi, ular Keyptaun tamoyillarini takomillashtirish va yangilash, ularni global miqyosda qoʻllash va hozirgi bolalar askarlarini qayta integratsiya qilishning amaliy yondashuvini belgilab berdi. === Markaziy Afrika Respublikasi === Markaziy Afrika Respublikasida qurolli guruhlar tomonidan bolalardan foydalanish tarixdan keng tarqalgan. 2012 va 2015-yillar oraligʻida 10 000 ga yaqin bolalar milliy qurolli mojarolarda qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan. 2016-yil maʼlumotlariga koʻra bu haliyam davom etmoqda. Musulmon Séléka qurolli guruhlar koalitsiyasi va asosan nasroniylardan iborat Anti-balaka jangarilari bolalardan shu tarzda ayovsiz foydalangan. Baʼzilarining yoshi sakkizda . 2015-yil may oyida boʻlib oʻtgan Forum de Bangui (hukumat, parlament, qurolli guruhlar, fuqarolik jamiyati va diniy yetakchilar yig‘ilishi)da bir qator qurolli guruhlar minglab bolalarni demobilizatsiya qilish togʻrisida kelishib oldilar. 2016-yilda Markaziy Afrika Respublikasiga barqarorlik oʻlchovi qaytdi va BMT maʼlumotlariga koʻra, 2691 oʻgʻil va 1206 qiz qurolli guruhlardan rasman ajratildi. Shunga qaramay, bolalarni harbiy maqsadlarda ishga olish va ulardan foydalanish oʻsha yil davomida taxminan yana 50 foizga koʻtarildi, bu raqamlar asosan Lord qarshilik armiyasiga tegishli. === Kongo Demokratik Respublikasi === Minglab bolalar Kongo Demokratik Respublikasi (DRC) armiyasida va turli isyonchi qurolli kuchlarda xizmat qiladi. Maʼlumotlarga koʻra, Ikkinchi Kongo urushi avjida 30 000 dan ortiq bolalar mojaroning turli tomonlari bilan jang qilgan. „Kony 2012“ filmida Rabbiyning qarshilik armiyasi bu bolalarni yollagani daʼvo qilingan. Hozirgi vaqtda Kongo Demokratik Respublikasi dunyodagi eng yuqori askar bolalardan biriga ega mamlakat. Xalqaro sud urush davridagi bu amaliyotlar boʻyicha hukm chiqardi. Thomas Lubanga Dyilo, KDRdagi harbiy qoʻmondonlardan biri, 2002 va 2003-yillar oraligʻida bolalar askarlarini yollashdagi roli uchun 14 yillik qamoq jazosiga hukm qilindi. Lubanga Kongo vatanparvarlari ittifoqiga va uning qurolli qanoti Kongoni ozod qilish uchun vatanparvarlik kuchlariga rahbarlik qilgan. Bolalar Ituridagi qurolli toʻqnashuvda jang qilishga majbur boʻlishdi. === Somali === 2004-yilda Child Soldiers International tomonidan eʼlon qilingan hisobotda 1991-yildan beri 200 000 nafar bola oʻz irodasiga zid ravishda mamlakat qurolli kuch tarkiblariga jalb qilingani taxmin qilingan. 2017-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Antoniu Guterrish BMT hisobotiga izoh berib, mamlakatdagi „Ash-Shabob“ aʼzolarining 50 foizdan ortigʻini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil qiladi, baʼzi paytlari esa toʻqqiz yoshga toʻlmagani ham jangga joʻnatiladi degan edi. Hisobotda 2010-yilning 1-aprelidan 2016-yilning 31-iyuliga qadar Somalida 6163 nafar bola yollangani, ulardan 230 nafari qizlar ekanligi tasdiqlandi. „Ash-Shabob“ bu yollashning yetmish foizini tashkil qilgan. Somali milliy armiyasi ham bolalarni askarlikka yollash boʻyicha yuqori oʻrinlarda turadi. === Sudan === 2004-yilda 17 000 ga yaqin bolalar davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan. O‘sha paytdagi asosiy qurolli muxolifat guruhi — Sudan Xalq ozodlik armiyasi (SPLA) tarkibida 5000 ga yaqin bola bor edi. Baʼzi sobiq bolalar askarlik paytida sodir etgan jinoyatlari uchun oʻlimga hukm qilingan. 2006-yilda bolalar Chaddagi qochqinlar lagerlaridan ham jalb qilingan va minglab bolalar Darfurdagi mojaroga tortilgan. 2005-yilda hukumat OPAC shartnomasini ratifikatsiya qildi va 2008-yilga kelib mamlakatda bolalardan harbiy maqsadda foydalanish kamaydi, ammo davlat qurolli kuchlari ham, SPLA ham ularni yollash va ishlatishda davom etgan. Bolalardan foydalanish kamayishda davom etdi, biroq 2017-yilda BMT hukumat kuchlarida hanuz12 yoshli bolalar borligi toʻgʻrisida xabarlar oldi. === Uganda === „Ugandadagi LRA armiyasida asosan askar sifatida oʻqitilgan. Ugandadagi barcha boshqa yoki oldingi isyonchi guruhlardan farqli oʻlaroq, LRA bolalarni (yaxshisi oʻn ikki yoshdan oʻn toʻrt yoshgacha) zoʻravonlik bilan oʻgʻirlash yoki qul qilishni oʻzining asosiy usuliga aylantirgan va oʻz faoliyatini tinch aholiga hujum qilishga qaratgan“. === Zimbabve === 2003-yilda Guardian gazetasi Zimbabveda davlat tomonidan homiylik qilinadigan yoshlar qurolli kuchlari Milliy Yoshlar Xizmati tomonidan inson huquqlarining koʻplab buzilishi haqida xabar berdi. Dastlab vatanparvar yoshlar tashkiloti sifatida tashkil etilgan bu tashkilot 10 yoshdan 30 yoshgacha boʻlgan yoshlardan iborat harbiylashtirilgan guruhga aylandi va mamlakatdagi norozilikni bostirish uchun foydalanildi. Tashkilot nihoyat 2018-yilning yanvarida taqiqlangan. == Amerika == === Boliviya === 2001-yilda Boliviya hukumati 14 yoshgacha boʻlgan bolalar yollash boʻyicha tekshiruvlar paytida qurolli kuchlarga majburan chaqirilgan boʻlishi mumkinligini tan oldi. Boliviya armiyasining 40 % ga yaqinini 18 yoshdan kichiklar, yarmini esa 16 yoshdan kichiklar tashkil qiladi. 2018-yil holatiga koʻra , Boliviya bolalarni 17 yoshdan boshlab kattalar harbiy xizmatga chaqirishni boshlashga taklif qiladi. === Braziliya === Braziliyada Komando Vermelho kabi mahalliy uyushgan jinoiy guruhlar bolalarni giyohvand moddalarni tayyorlash va qotillik qilish uchun yollashadi, lekin politsiya va boshqa raqib guruhlar ularga qarshi kurashadilar. Shuningdek, braziliyalik militsionerlar bolalarni Komando Vermelyoga qarshi kurashga jalb qilganlar. === Kanada === Kanadada odamlar 16 yoshidan boshlab ota-ona ruxsati bilan Kanada kuchlarining zaxira qismiga, biroz ulgʻaygach, 17 yoshida ota-ona ruxsati bilan oddiy tarkibga qoʻshilishlari mumkin. Lekin ular 18 yoshga toʻlgunga qadar xizmat safariga koʻngilli boʻlishlari mumkin emas. === Kolumbiya === Kolumbiyadagi qurolli mojaroda, 1960-yillarning oʻrtalaridan hozirgi kungacha, qatnashgan jangchilarning toʻrtdan bir qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan va hozir ham shunday. 2004-yilda Kolumbiya bolalar askarlaridan foydalanish boʻyicha dunyoda toʻrtinchi oʻrinni egalladi. Hozirda mamlakatda qurolli guruhlarda 11-14 ming bola bor. Hukumat bilan muzokaralar chogʻida qurolli guruhlar voyaga yetmaganlarni savdolashish vositasi sifatida yollashni toʻxtatishni taklif qilishdi, ammo ularni qoniqtirmadi. Bjørkhaugning taʼkidlashicha, aksariyat bolalar askarlikka ixtiyoriy ishtirok etish va majburlashning kombinatsiyasi orqali yollangan. 1998-yilda Human Rights Watch matbuot bayonotida baʼzi partizan boʻlinmalarining 30 foizi bolalardan iborat boʻlgan . Xuddi shu press-relizda hukumat bilan bogʻliq boʻlgan harbiylashtirilgan boʻlinmalarning baʼzilari 50 foizgacha bolalardan iborat ekanligi, jumladan, sakkiz yoshli baʼzilari ham borligi taxmin qilingan. 2005-yilda Kolumbiyada 11 000 ga yaqin bola chap yoki oʻng qanot harbiy kuchlari safida xizmat qilgan. „Kolumbiyadagi bolalar jangchilarining taxminan 80 foizi ikki chap qanot partizan guruhlaridan biriga, FARC yoki ELNga tegishli. Qolgan jangchilar harbiylashtirilgan saflarda, asosan AUCda xizmat qilishadi“. P.W. Singerning soʻzlariga koʻra, FARC tomonidan 1998-yilda Guatape GESiga hujumda sakkiz yoshli jangarilar ishtirok etgan va 2001-yilda FARC oʻquv videosida 11 yoshli oʻgʻil bolalar raketalar bilan ishlayotgani tasvirlangan. Guruh shuningdek, Venesuela, Panama va Ekvadordan kelgan bolalarni ham qabul qiladi. Kolumbiya hukumati xavfsizlik kuchlari bolalarni rasman ishga qabul qilmaydi, chunki majburiy va ixtiyoriy yollash uchun qonuniy yosh 18 deb belgilangan. Shu bilan birga, talabalar harbiy oʻrta maktablarda kursant sifatida roʻyxatdan oʻtishlari va mos ravishda 16 yoki 17 yoshlilar havo kuchlari yoki milliy armiya tayyorlash dasturlariga kirishlari mumkin. Bundan tashqari, qoʻlga olingan dushman bolalari Kolumbiya harbiylari tomonidan razvedka maʼlumotlarini yigʻish uchun ishlatilgan. 2016-2017-yillarda FARC partizan guruhlariga qarshi demobilizatsiya harakatlari mojarosiga barham berib, zo‘ravonlikka jalb qilingan bolalar sonini cheklab qo‘yishiga umid qildi. Biroq, boshqa qurolli guruhlar hali demobilizatsiya qilinmagan va mojaro hozirgacha toʻliq hal etilmagan. === Kuba === Kubada o‘g‘il bolalar va qizlar uchun majburiy harbiy xizmat yoshi 17 yoshni tashkil etadi. Erkak o‘smirlarga hududiy qo‘shinlar qurolli kuchsi safiga majburiy xizmat muddatidan oldin ruxsat etilgan. === Gaiti === Gaitida siyosiy zoʻravonlik bilan shugʻullanuvchi turli erkin tashkil etilgan qurolli guruhlarda qatnashayotgan bolalar soni nomaʼlum. === Meksika === Meksikada bolalar Meksikadagi narkotiklar urushida Fors koʻrfazi karteli kabi jinoiy tashkilotlar tomonidan hukumat va boshqa raqib kartellarga qarshi kurashish uchun foydalaniladi. Ammo bularning soni maʼlum emas. Shuningdek, Grupos de autodefensa comunitaria (Avtomatik himoya guruhi) oʻz qishloqlarini mahalliy jinoiy guruhlarning zoʻravonligidan himoya qilish uchun baʼzi vaqtda bolalarni yollaydi, askar bolalarini jalb qiladigan oʻzini-oʻzi himoya qilish guruhlaridan biri bu Coordinadora Regional de Autoridades Comunitarias-Pueblos Fundadores (CRAC-PF) boʻlib, u Los Ardillos, Beltran Leyva kartelidan ajralib chiqqan jinoiy guruh bilan qarama-qarshilikda. CRAC-PF va Los Ardillos oʻrtasidagi janglar 53 kishining oʻlimiga sabab boʻlgan. === Qo'shma Shtatlar === Qoʻshma Shtatlarda 17 yoshli oʻsmirlar ota-onalarning yozma roziligi bilan qurolli kuchlarga qoʻshilishlari mumkin. 2015-yil holatiga koʻra har yili 16 000 ga yaqin 17 yoshli yigitlar harbiy xizmatga chaqiriladi. AQSH armiyasi maktablar bilan ishga yollashga boʻlgan taʼminlashni yondashuvning „tayanch toshi“ deb taʼriflaydi . Bolalar huquqlarini himoya qilish tashkilotlari AQSh qurolli kuchlari xodimlarini bolalarga tayanishini tanqid qildi. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShga harbiy xizmatga kirishning minimal yoshini 18 yoshga koʻtarishni tavsiya qildi. 1990-yillarda OPAC shartnomasi boʻyicha muzokaralarda AQSh Buyuk Britaniyaga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 dan oshmasligiga keskin qarshi chiqdi. Natijada shartnomada eng kam 16 yosh belgilangan . AQSh shartnomani 2002-yilda ratifikatsiya qilgan (lekin 2018-yil holatiga koʻra AQSh Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyani ratifikatsiya qilish amalga oshmadi). OPACga koʻra, AQSh harbiy xizmatchilariga odatda 18 yoshga toʻlgunga qadar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishni taqiqlaydi. Shunga qaramay, ular „oldinga joylashtirish“ huquqiga ega, yaʼni ular qoʻllab-quvvatlash vazifalarini bajarish uchun jangovar zonaga joylashtirilishlari mumkin. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShni ushbu siyosatni oʻzgartirishga va voyaga yetmaganlarning jangovar hududda oldindagi harakat qilish zonasiga joylashtirilmasligini taʼminlashga chaqirdi. 2003 va 2004-yillarda 60 ga yaqin voyaga yetmagan o‘smirlar xodimlarning xatoligi tufayli Afgʻoniston va Iroqqa yuborilgan. Keyinchalik Mudofaa vazirligi „vaziyatlar zudlik bilan toʻgʻirlangani va takrorlanishining oldini olish uchun choralar koʻrilgani“ni aytdi. 2008-yilda prezident Jorj Bush „Oʻsmir bolalarni askarlikdan himoya qilish toʻgʻrisida“gi qonunni imzoladi . Qonun bolalarni askarlikka yollagan harbiy kuchlarni jinoiy javobgarlikka tortadi. Shuningdek, bolalar harbiy maqsadlarda foydalaniladigan mamlakatlarga qurol sotishni taqiqlaydi. Qonunda askar bolalar taʼrifi „hukumat qurolli kuchlari tarkibida jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etgan 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxs“ ni oʻz ichiga oladi. Hujjatdan voz kechish Obama va Trump maʼmuriyati tomonidan chiqarilgan. == Yaqin Sharq == === Bahrayn === Bahraynda harbiy kursantlar, NCO stajyorlari va texnik xodimlar 15 yoshdan boshlab Bahrayn Mudofaa Kuchlari safiga kirishlari mumkin. === Eron === Eronning amaldagi qonunchiligi 16 yoshdan kichiklarni ishga olishni rasman taqiqlaydi. Eron-Iroq urushi paytida oʻgʻil bolalar Basij armiyasiga chaqirilgan, u yerda Eron hukumati tanqidchilarining fikriga koʻra, ular „jonli qalqonlar toʻlqini sifatida frontga yuborilgan“. Boshqa manbalar eronlik qurbonlarning umumiy sonini 200,000-600,000 oraligʻida deb hisoblashgan. Bir manbaga koʻra, Eron-Iroq urushida qurbon boʻlganlarning 3 foizi 14 yoshgacha boʻlgan yosh askarlar boʻlgan. Eronlik oʻgʻiil bolalar maktabni tashlab, ota-onalari Eron-Iroq urushida qatnashganlar. Iroq zobitlarining taʼkidlashicha, ular baʼzida sakkiz yoshli eronlik askar bolalarni qoʻlga olishgan. 2018-yil holatiga koʻra Eron hukumati Suriya fuqarolar urushida Asad hukumatiga sodiq kuchlar tomonida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni yollab kelmoqda. === Falastin === 2004-yilda Xalqaro bolalarni himoya qilish tashkilotining Falastin boʻlimi uchun chop etilgan Jihod Shomalyning "Bosib olingan Falastin hududlarida bolalardan foydalanish " nomli hisobotida, bir qator bolalar shahidlikni oʻzlariga gʻurur deb bilishlarini taʼkidlab, hisobotni yakunlaydi. Oʻzlarining umidsiz ahvoli uchun javobgarlikni oʻz zimmalariga olishlari va Falastin harbiylashtirilgan guruhlari tomonidan qurolli hujumlar uyushtirish uchun yollanganliklariga oʻzlari sababchi ekanliklarini aytadi. Shu bilan birga, Shomaly mamlakatlarda tizimli ishga joylashish yo‘qligini, guruhlar va Falastin hamjamiyatining yuqori martabali vakillari siyosiy strategiya sifatida bolalarni yollashga qarshi ekanini taʼkidlaydi. Shomalyning fikricha, Falastin siyosiy rahbariyati bolalarni urushga tortishni toʻxtatish uchun koʻproq ish qilishi mumkin, bu esa rahbariyatdan bolalarni oʻqitish togʻrisida va yollashni taqiqlovchi memorandumni imzolashni talab qiladi. Gʻazo sektorida hukmronlikka intilayotgan Falastin tashkiloti Hamas, Isroil mudofaa kuchlariga qarshi zoʻravonlikni qoʻzgʻatish uchun munozarali mafkuralarni askar bolalarga singdirgani maʼlum. Jorjtaun universiteti professori William OʻBrien falastinlik bolalarning Birinchi Intifadadagi faol ishtiroki haqida shunday yozadi: „Aftidan, intifada qo‘shinlarining katta qismi yoshlar, jumladan, boshlang‘ich maktab o‘quvchilari ham bor. Ular tosh, molotov kokteyli va boshqa zo‘ravonlik turlari bilan shug‘ullanadilar“. Arab jurnalisti Huda Al-Hussein 2000-yil 27-oktabr kuni Londondagi arab gazetasiga quyidagilarni yozdi: 2002-yilda askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) „bolalarning jangovar harakatlarda qatnashayotgani haqida xabarlar mavjud boʻlsa-da, qurolli guruhlar tomonidan tizimli ravishda yollanganligi haqida hech qanday dalil yoʻq“, dedi. Biroq, 2004-yilda tashkilot 2000-yil oktabridan 2004- yil martigacha falastinlik voyaga yetmaganlar ishtirokida kamida toʻqqizta hujjatlashtirilgan xudkushlik hujumi sodir boʻlganligini xabar qildi: 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida Hamas va Islom Jihodi oʻzining Eron boʻlimida „harbiy hujumlarda va mashgʻulotlarda bolalardan foydalangani“ uchun alohida taʼkidlangan. 2005-yil 23-mayda Amnesty International Falastin qurolli guruhlarini bolalardan qurolli faoliyatda foydalanishni zudlik bilan toʻxtatishga chaqirdi: „Falastin qurolli guruhlari hech qanday sharoitda qurolli hujumlar uyushtirish, qurol yoki boshqa materiallarni tashish uchun bolalardan foydalanmasligi kerak…“. === Turkiya (PKK) === Kurd-turk mojarosi paytida Kurdiston Ishchilar partiyasi (PKK) faol ravishda bolalarni yollab, oʻgʻirlab ketgan. Tashkilot Turkiya xavfsizlik kuchlari tomonidan 2000 dan ortiq bolani o‘g‘irlaganlikda ayblangan. Human Rights Watch (HRW), Birlashgan Millatlar Tashkiloti (BMT) va Xalqaro Amnistiya tashkilotining mustaqil hisobotlari 90-yillardan beri tashkilot va uning qurolli guruhlari tomonidan askarb olalar i yollash va ulardan foydalanishni tasdiqladi. 2001-yilda tashkilot tomonidan bolalarni yollash tizimli ravishda amalga oshirilgani haqida xabarlar paydo boʻldi. Tashkilotning asosan bolalarni yollash uchun tuzilgan Tabura Zaroken Sehit Agit deb nomlangan bataloni haqida bir qancha xabarlar eʼlon qilingan. Shuningdek , Kurdiston vatanparvarlar ittifoqi bolalarni o‘z safiga jalb qilgani aniqlangan. Turkiya xavfsizlik kuchlari maʼlumotlariga koʻra,Kurdiston Ishchilar partiyasi 12 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan 983 nafardan ortiq bolani oʻgʻirlab ketgan. 400 dan ortiq bola tashkilotdan qochib, xavfsizlik kuchlariga taslim bo‘lishgan. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bolalar Jamgʻarmasining 2010-yilda chop etilgan hisobotida Kurdiston Ishchilar partiyasi tomonidan bolalarni yollash juda xavfli ekani koʻrsatib oʻtilgan. 2016-yilda Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasini Iroqning Shingal mintaqasida va qoʻshni davlatlarda askar bolalar yollash orqali urush jinoyatlari sodir etganlikda ayblagan. Suriyadagi fuqarolar urushi davomida ko‘plab ommaviy axborot vositalari, jumladan Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasiga aloqador YPG tashkiloti askar bolalarni yollab, joylashtirganini tasdiqladi. Guruhning xalqaro huquqni buzgan bolalardan foydalanishni toʻxtatish haqidagi daʼvosiga qaramay, guruh bolalarni yollash va ulardan foydalanishni davom ettirdi. === Livan === Livandagi fuqarolar urushida turli tomonlar askar bolalardan foydalangan. 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida aytilishicha, Hizbulloh bolalarni harbiy xizmatga oʻrgatgan. 2017-yilda BMT mamlakatda islomiy jangarilar deb gumon qilingan qurolli guruhlar bolalarni o‘z safiga jalb qilayotgani haqida xabar berdi. === Suriya === Suriyada davom etayotgan fuqarolar urushi paytida bolalar Bashar Asadga qarshi boʻlgan guruhlarga qoʻshilishdi. 2012-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotiga isyonchilar askar bolalardan foydalangani haqidagi daʼvolar kelib tushgan, biroq ular buni tasdiqlay olishmagan. 2014-yil iyun oyida Birlashgan Millatlar Tashkiloti hisobotida aytilishicha, muxolifat bolalarni harbiy va yordamchi rollarga jalb qilgan. Yana aytilishicha, bunday qilish siyosati yoʻqdek tuyulgan boʻlsa-da, yoshni tekshirish tartiblari boʻlmagan. 2014-yilda Human Rights Watch tashkilotining xabar berishicha, isyonchi guruhlar bolalardan jang maydonlarida yaradorlarni davolash, o‘q-dorilar va boshqa yuklarni olib o‘tishdan tortib, janglar avj olgan paytda frontga, snayperchilar rolini bajarishga qadar yordam va jangovar rollarda foydalanmoqda. Turkiya hukumati oʻzaro bogʻlangan SETA tadqiqot markazi Suriya milliy armiyasining tarkibini aks ettiruvchi hisobotini askar bolalar qoʻllanilganini fosh qilgani sababli qaytarib oldi. Suriya milliy armiyasi hozirda Turkiya tomonidan moliyalashtiriladi, u 2000-yil 8-sentabrda bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishi toʻgʻrisidagi Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokolni imzolagan. Al-Monitor’ning manbalarga tayanib xabar berishicha, Turkiya Liviyaga Suriya milliy armiyasidagi bolalar askarlarini joylashtirgani maʼlum qilingan. 2021-yil iyul oyida Amerika Qoʻshma Shtatlari Turkiyani Suriya va Liviyada askar bolalardan foydalanishga aloqador davlatlar roʻyxatiga qoʻshdi. 2021-yilgi Inson huquqlari amaliyoti boʻyicha mamlakat hisobotida Suriyadagi Turkiya tomonidan qoʻllab-quvvatlanadigan kuchlardan bolalar askar sifatida yollangani haqida soʻz bordi. Kurd kuchlari ham bu taktikani qoʻllashda ayblangan. 2015-yilda Human Rights Watch tashkiloti kurd qurolli kuch rahbarlari Jeneva chaqiruvi bilan majburiyat shartnomasini imzolagani va 2014-yilning iyulidan beri 59 nafar bola, ulardan 10 nafari 15 yoshdan kichik boʻlganini daʼvo qilgan edi. Prezident Asad 2013-yilda askar bolalardan (18 yoshgacha bo‘lgan har qanday shaxs) foydalanishni taqiqlovchi qonunni qabul qildi, bu qonunni buzganlik uchun aybdorlar 10 yildan 20 yilgacha „jazoviy mehnat“ bilan jazolanishini eʼlon qildi. Hukumat kuchlariga nisbatan qonun amalda qo‘llaniladimi yoki yo‘qmi, tasdiqlanmagan va isyonchi kuchlarga qarshi Suriya hukumati safida jang qilish uchun bolalar yollangani haqida da‘volar bor. Eron hukumati Suriyada fuqarolar urushi davrida Asadga sodiq hukumat kuchlari tarafida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni jalb qilgan. === Yaman === Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili Radhika Kuomarasvami 2010-yil yanvar oyida Yamandagi qabilalar oʻrtasidagi janglarda „koʻp sonli“ oʻsmir oʻgʻil bolalar jang qilishgani haqida xabar berdi. Nodavlat notijorat tashkilot faoli Abdul-Rahmon al-Marwanining hisob-kitoblariga ko‘ra, Yamanda har yili qabilalar o‘rtasidagi janglarda 500-600 ga yaqin bola halok bo‘ladi yoki yaralanadi. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudan (ayniqsa Darfur) va Yamandan askar bolalar yollagan. Britaniya SAS maxsus kuchlari Yamanda askar bolalarni tayyorlash bilan shug‘ullangani aytiladi. Xabar qilinishicha, Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya safida jang qilayotgan askarlarning kamida 40 foizi bolalardir. Saudiya Arabistoni hutiylarga qarshi Saudiya chegarasini qoʻriqlash uchun yamanlik bolalarni askar sifatida yollaydi. 2019-yil iyun oyida AQSh Davlat kotibi Mike Pompeo Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya Yamandagi fuqarolar urushida bolalardan foydalanayotgani haqidagi ekspert xulosalarini rad etib, AQShning bolalar askarlikka yollovchi davlatlar ro‘yxatiga kiritilishiga to‘sqinlik qildi. == Osiyo == 2004-yilda oʻsmirlarning harbiy xizmatidan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) Osiyoda minglab bolalar Afgʻoniston, Myanma (Birma) , Nepal Indoneziya, Filippin, Laos va Shri-Lankadagi faol mojarolar va oʻt ochishni toʻxtatish holatlariga kelishilganda ham jangovar kuchlarga jalb qilingani haqida xabar berdi. Hukumatning mojaro zonalariga kirishni rad etishi ishtirok etgan raqamlarni hujjatlashtirishni imkonsiz qildi. 2004-yilda Myanma (Birma) hukumat qurolli kuchlari 12 yoshdan 16 yoshgacha boʻlgan bolalarni majburan yollagan va ishlatgan yagona davlat sifatida mintaqa tarixiga kirdi. Xudoning armiyasi partizan guruhini birgalikda boshqargan egizak aka-uka Jonni va Lyuter Xtolar 1997-yilda guruhni boshqara boshlaganlarida taxminan oʻn yoshda boʻlishgan. === Afg'oniston === Afgʻonistonda oʻttiz yillik fuqarolar urushi davrida qurolli kuchlar minglab askar bolalarni yollagan. Koʻpchilik hali ham Tolibonga qarshi kurashmoqda. Islom diniy maktablari yoki madrasalaridan taʼlim olganlarning baʼzilari xudkush terrorchi va qurolli hujumchilar sifatida foydalaniladi. Kamuflyaj kiyimida va shahidlik shiorlari bilan yurgan o‘g‘il bolalarning targ‘ibot videosi 2009-yilda Afg‘oniston Tolibon rahbariyati tomonidan eʼlon qilingan. Bu videoga amerikalik askarni oʻldirgan 14 yoshli Tolibon jangchisiga tasanno ham kiritilgan. === Birma/Myanma === Davlat Tinchlik va Taraqqiyot Kengashining taʼkidlashicha, Birmaning barcha askarlari koʻngilli hisoblanadi va qabul qilinganlarning hammasi 18 yoshdan katta. Human Rights Watch tashkiloti maʼlumotiga koʻra, Birma/Myanma milliy armiyasi Tatmadavda 70 000 ga yaqin oʻgʻil bolalar xizmat qilmoqda, 11 yoshgacha boʻlgan bolalar esa koʻchadan majburan olib kelinib guruhlarga qoʻshilmoqda. Guruhning xabar berishicha, dezertirlar uch yildan besh yilgacha qamoq jazosiga yoki hatto qatl etishga ham hukm qilinishi mumkin. Guruh shuningdek, taxminan 5,000-7,000 bolalar turli xil qurolli etnik muxolifat guruhlarida, xususan, Birlashgan Wa Davlat Armiyasida xizmat qilishini taʼkidladi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun 2009-yil iyun oyida hisobot eʼlon qildi, unda isyonchilar va hukumat tomonidan mamlakatda bolalarga nisbatan „jiddiy qonunbuzarliklar“ qayd etilgan. Maʼmuriyat 4-avgust kunidan boshlab keyingi oydan ular Birma/Myanmaga koʻproq oʻrganish uchun guruh yuborishlarini eʼlon qilishdi. === Shri-Lanka === Shri-Lankada bolalarning jangarilar tomonidan foydalanilishi 1983-yilda Shri-Lankadagi fuqarolar urushi boshlanganidan beri xalqaro miqyosda tan olingan muammo boʻlib kelgan. 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni asosiy yollovchilar Tamil Eelam isyonchi ozodlik yoʻlbarslari hisoblanadi. === Nepal === Nepal Kommunistik partiyasi kuchlarida taxminan 6000-9000 bola xizmat qiladi. 2010-yildan boshlab CPNning askar bolalari demobilizatsiya qilindi. === Filippin === Filippinda hukumatga qarshi kurashayotgan islomiy va kommunistik qurolli guruhlar muntazam ravishda yollangan bolalarga tayanib kurash olib boradi. 2001-yilda Human Rights Watch tashkiloti Moro Islom ozodlik fronti (MILF)dagi 10 000 askarning taxminan 13 foizini bolalar tashkil etgani va hukumatga aloqador ayrim harbiylashtirilgan kuchlar ham bolalardan foydalanayotgani haqida xabar bergan. 2016-yilda MILF 1869 nafar bolani guruhni tark etishiga ruxsat berdi va boshqa bolalarni guruhga qabul qilmaslik majburiyatini oldi. Biroq oʻsha yili BMT Filippindagi boshqa qurolli guruhlar asosan 13 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan bolalarni yollashda davom etayotgani haqida xabarlar yana davom etrdi. == Yevropa == Child Soldiers International maʼlumotlariga koʻra, Yevropada faqat 18 yoshdan kattalarni yollash tendensiyasi mavjud, aksariyat mamlakatlar ham faqat kattalarni yollashga ruxsat beradi, 2016-yilgi maʼlumotlarga koʻra qanday qurolli guruhlar bolalardan foydalanayotgani maʼlum emas edi. 2018-yil holatiga koʻra esa bir davlat, Buyuk Britaniya 16 yoshdan bolalarni, beshtasi esa 17 yoshdan (Avstriya, Kipr, Fransiya, Germaniya va Gollandiya) harbiy xizmatga jalb qilgan. Ulardan, Buyuk Britaniya eng koʻp bolalarni ishga oladi. 2016-yilda Britaniya armiyasiga yangi chaqirilganlarning taxminan chorak qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan. Barcha Yevropa davlatlari bolalarni qurolli mojarolarga jalb etish toʻgʻrisidagi ixtiyoriy protokolni ratifikatsiya qilgan, shuning uchun chaqiruv bolalar odatda balogʻatga yetgunlaricha harbiy harakatlarda foydalanilmaydi. Bolalar 1990-yillarda Birinchi Chechen urushida jangchilar sifatida ishlatilgan. === Avstriya === Avstriya bolalarni ota-onalari roziligi bilan bir yil erta, 17 yoshdan boshlab harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Kipr === Kipr bolalarni ota-onalari roziligi bilan ikki yil erta, 16 yoshdan boshlab majburiy harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Fransiya === Fransiya harbiy xizmatchilarni 17 yoshdan, harbiy texnik maktab oʻquvchilarini 16 yoshdan boshlab qabul qiladi. Qurolli kuchlarning 3 % ni 18 yoshgacha boʻlgan yoshlar tashkil etadi. === Germaniya === Germaniya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2015-yilda qurolli kuchlarning 6 foizini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil etgan. === Niderlandiya === Niderlandiya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2014-yilda uning qurolli kuchlarining 5 % 18 yoshgacha boʻlganlar boʻlgan. === Ukraina === 2014-yilda Ukraina sharqidagi qurolli mojaro paytida Donbasdagi tinchlik uchun adolat guruhi bolalarni qurolli tuzilmalarga jalb qilishning 41 ta holatini tasdiqlagan. Ulardan 37 tasi Ukraina nazorati ostida boʻlmagan hududdan, 4 tasi esa Ukraina nazorat hududidagi qurolli tuzilmalarda bolalarning ishtiroki bilan bogʻliq. Tasdiqlash imkoni boʻlmagan bolalarni ishga yollash haqida yana 31 ta murojaat boʻlgan. Ukraina tomonidan nazorat qilinmagan hududda tekshirilgan 37 ta ishning 33 tasi oʻgʻil bolalar va 4 tasi qiz bolalar; 57 % 16-17 yoshda, 35 % 15 yoshgacha boʻlgan va 8 % hollarda yoshni aniqlash mumkin boʻlmagan. === Buyuk Britaniya === Britaniya qurolli kuchlari 16 yoshdan boshlab xodimlarni jalb qilib, 15 yoshu 7 oylik bolalardan arizalarni qabul qilishni boshlaydi. Roʻyxatga olishdan oldin ota-onaning roziligi talab qilinadi. 2022-yil holatiga koʻra, Britaniya qurolli kuchlari tarkibiga kirganlarning 23 foizi 18 yoshdan kichiklar edi. Aksariyat bolalar armiyaga jalb qilingan, bu erda 2021-2022 yillarda askarlarning 30 foizi 18 yoshgacha boʻlganlar edi; koʻproq yangi askarlar boshqa yoshdagilarga qaraganda 16 yoshda edi. 16 yoshdan 17,5 yoshgacha boʻlgan armiyaga chaqirilganlar dastlab yosh guruhiga bagʻishlangan harbiy oʻquv markazida Army Foundation kollejida oʻqitiladi. 2021-yil holatiga koʻra, markaz Ofsted taʼlim inspektsiyasi tomonidan farovonlik boʻyicha „aʼlo“ deb baholangan, markazda suiisteʼmollik haqida koʻplab daʼvolar, baʼzilari isbotlangan, armiya rekordida. 2021-yilda markazda 22 nafar qizga nisbatan jinsiy huquqbuzarliklar bo‘yicha to‘qqizta tergov ochildi; bir tergovda gumon qilingan jinoyatchilarning uchtasi xodimlar boʻlgan. Vahiylar 2022-yil iyul oyida Vice News hisobotining mavzusi boʻlgan. OPAC maʼlumotlariga koʻra, Buyuk Britaniya odatda harbiy harakatlarda qatnashish uchun bolalarni chaqirmaydi, ammo chaqirilganlarni istisno qilmaydi ham. Buyuk Britaniya 2003-yildan 2010-yilgacha Iroq va Afg‘onistonga 18 yoshdan kichik bo‘lgan 22 nafar xodimni beixtiyor yubordi. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita Buyuk Britaniyani bolalar hech qanday sharoitda harbiy harakatlarda qatnasha olmasligini taʼminlash uchun oʻz siyosatini oʻzgartirishga chaqirdi. 1990-yillarda OPAC boʻyicha muzokaralarda Buyuk Britaniya AQShga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 boʻlishiga qarshi chiqdi. Bolalar huquqlarini himoya qiluvchi idoralar Buyuk Britaniya o‘z qurolli kuchlarini kadrlar bilan taʼminlashda bolalarga tayanishda davom etayotganini tanqid qildi. == Okeaniya == === Avstraliya === Avstraliya mudofaa kuchlari oʻz saflariga 16 yoshdan boshlab ota-onalarning roziligi bilan harbiy xizmatga kirishga ruxsat beradi. 18 yoshgacha boʻlgan qoʻl ostidagi yoshlarni chet elga yuborish yoki toʻgʻridan-toʻgʻri jangovar harakatlarda foydalanish mumkin emas, ularni evakuatsiya qilishning iloji boʻlmagan ekstremal holatlar bu vaziyatdan mustasno. === Yangi Zelandiya === 2018-yilning aniqlangan maʼlumotlariga koʻra, Yangi Zelandiya mudofaa kuchlariga qoʻshilishning minimal yoshi 17 yosh deb belgilangan. == Bolalardan harbiy maqsadda foydalanishni tugatish harakati == Bolalardan harbiy maqsadda keng miqyosda foydalanishganiga tarix guvoh. Faqat soʻnggi oʻn yilliklarda bu amaliyot asosli tanqid va uni tugatish uchun birgalikda saʼy-harakatlarga duch keldi. Qisman koʻplab qurolli kuchlar oʻz saflarini toʻldirishda bolalarga tayanganligi va qisman nodavlat qurolli guruhlarning xatti-harakatlariga taʼsir qilish qiyinligi sababli bu jarayon biroz sekin kechdi. == Yaqin tarix == === 1970-1980-yillar === Bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirokini cheklash boʻyicha xalqaro harakatlar 1977-yilda qabul qilingan 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar bilan boshlandi (77.2-modda). Yangi Protokollar 15 yoshgacha boʻlgan bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqladi, ammo davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarga 15 yoshdan boshlab bolalarni yollash va ulardan urushda foydalanishga ruxsat berishda davom etaverdi. Nodavlat notijorat tashkilotlari (NNTlar) bolalarni ishga yollashni butunlay taqiqlash toʻgʻrisidagi yangi shartnoma tarafdori boʻlganida, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (CRC) boʻyicha muzokaralar chogʻida qoidalar yangilandi. Qurolli kuchlari 18 yoshdan kichik boʻlganlardan foydalanayotgan baʼzi davlatlar bunga qarshilik koʻrsatdilar, shuning uchun 1989-yildagi yakuniy shartnoma matni faqat mavjud huquqiy standartni aks ettirdi xolos: 15 yoshgacha boʻlgan bolalarning harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishini taqiqlash. === 1990-yillar === XX asrning oxirlari yaʼni 1990-yillarda nodavlat notijorat tashkilotlari askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish koalitsiyasini (hozirgi Xalqaro bolalar askarlari) tashkil etishdi va ular Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada koʻrgan kamchiliklarni toʻgʻrilash maqsadida hamdard hukumatlar bilan yangi shartnoma tuzish kampaniyasida ishlashdi. Olti yil davom etgan global muzokaralardan soʻng, shartnoma 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol (OPAC) sifatida qabul qilindi. Shartnoma bolalarni harbiy xizmatga chaqirishni taqiqlab qoʻyadi, harbiy xizmatchilar 16 yoshdan kichik boʻlmasligini taʼminlaydi va harbiy harakatlarda bolalardan foydalanishni rad etadi. Shartnoma, shuningdek, nodavlat qurolli guruhlarni 18 yoshga toʻlmagan oʻsmirlarni har qanday maqsadda yollashni ham taqiqlaydi. OPAC boʻyicha muzokara olib borayotgan koʻpchilik davlatlar bolalarni yollashni taqiqlashni qoʻllab-quvvatlagan boʻlsa-da, AQSh boshchiligidagi Buyuk Britaniya bilan ittifoqdosh boʻlgan baʼzi mamlakatlar bunga eʼtiroz bildirdi. Shunday qilib, shartnoma 16 yoki 17 yoshli bolalarni ishga olishni taqiqlamaydi, garchi u davlatlarga qonunda yuqoriroq standartlarni oʻrnatishga imkon beradi. === 2000-yildan - hozirgi kungacha === Bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol qabul qilingandan soʻng, global ratifikatsiya kampaniyasi tez sur’atlar bilan rivojlandi. 2018-yilning maʼlumotlariga koʻra, OPAC 167 ta davlat tomonidan ratifikatsiya qilingan. Kampaniya, shuningdek, koʻplab davlatlarni bolalarni umuman ishga olmaslikka undadi. 2001-yilda 83 mamlakat faqat kattalarni roʻyxatga olishga ruxsat berdi. 2016-yilga kelib bu koʻrsatkich 126 taga yetdi, bu qurolli kuchlari mavjud boʻlgan mamlakatlarning 71 foizini tashkil qiladi. Taxminan 60 ga yaqin nodavlat qurolli guruhlar bolalardan foydalanishni toʻxtatish yoki qisqartirish toʻgʻrisida bitimlar tuzdilar, bu koʻpincha BMT yoki Jeneva chaqiruvi nodavlat tashkiloti vositachiligida oʻtkazildi. Child Soldiers International bergan hisobotlarga koʻra, OPAC shartnomasining muvaffaqiyati davlat qurolli kuchlari tomonidan bolalarni yollashning bosqichma-bosqich pasayishi bilan birgalikda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalar sonining qisqarishiga olib keldi. 2018-yilda berilgan maʼlumotlarga koʻra, bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish keng tarqalganligicha qolmoqda. Xususan, Boko Haram va IShIDga oʻxshagani jangari islomiy tashkilotlar hamda ularga qarshi kurashayotgan qurolli guruhlar bolalardan keng foydalanishadi. Bundan tashqari, aholisi eng koʻp boʻlgan uchta davlat — Xitoy, Hindiston va Qoʻshma Shtatlar hali ham oʻz qurolli kuchlariga 16 yoki 17 yoshli bolalarni harbiy xizmatga olinishiga ruxsat berishadi, shuningdek, „Yettilik“ guruhining beshta davlati: Kanada, Fransiya, Germaniya, Buyuk Britaniya va Amerika Qoʻshma Shtatlari ham bundan mustasno emas. == Voqealar == Qizil qoʻllar kuni — Red Hand day (shuningdek, Xalqaro askar bolalardan foydalanishga qarshi kurash kuni deb ham ataladi). Har yili 12-fevralda oʻtkaziladigan xotirlash kuni boʻlib, jamoatchilik eʼtiborini urushlar va qurolli toʻqnashuvlarda bolalardan askar sifatida ishlatish amaliyotiga qaratadi. Ushbu sana bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokolning kuchga kirishini aks ettiradi. == Bolalikning militarizatsiyasiga qarshi kurash == Oʻz qurolli kuchlariga bolalarni yollashga ruxsat bermaydigan koʻplab davlatlar taʼlim tizimi, atrof-muhit, filmlar va video oʻyinlar kabi mashhur oʻyin-kulgilar orqali bolalarga harbiy hayotni koʻrsatgani uchun tanqid qilindi.. Baʼzi sharhlovchilarning taʼkidlashicha, bolalar uchun bu marketing manipulyatsiya va harbiylikka yollash jarayonining bir qismidir va shuning uchun bu axloqiy jihatdan baholanishi kerak. Ushbu tamoyil baʼzi guruhlarni harbiy tashkilotlar va yoshlar oʻrtasidagi munosabatlarni bolalar huquqlari va sogʻligʻi nuqtai nazaridan tartibga solish uchun kampaniyaga olib keldi. Bunga misol qilib „ Urushga qarshilik ko‘rsatuvchilar“ xalqaro tashkilotining " Yoshlarning == Askarlikka olingan bolalarni reabilitatsiya qilish va reintegratsiya qilish == Child Soldiers International reintegratsiyani quyidagicha taʼriflaydi: „Ilgari qurolli kuchlar-guruhlar bilan aloqador boʻlgan bolalar tinch hayotga qaytishlari va ularning oilalari va jamiyatlarida qimmatli rol oʻynashlari uchun qoʻllab-quvvatlanadigan jarayon“. Askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiyalashga qaratilgan dasturlar UNICEF homiyligidagilar kabi koʻpincha uchta komponentni taʼkidlaydi: oilani birlashtirish-jamoa tarmogʻi, psixologik yordam va taʼlim-iqtisodiy imkoniyat. Dasturlarni muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun bu harakatlar kamida 3 yildan 5 yilgacha boʻlgan davrni oʻz ichiga oladi. Umuman olganda, reintegratsiya harakatlari bolalarni xavfsiz muhitga qaytarishga, diniy va madaniy marosimlar orqali bolaning oilasi va jamiyati nomidan kechirimlilik tuygʻusini shakllantirishga va bolaning oʻz oilasi bilan birlashishini ragʻbatlantirishga qaratilgan.harbiylashuviga qarshi kurash" dasturi, AQShdagi „Bolalarni yollashni to‘xtating“ kampaniyasi va Buyuk Britaniyadagi „Maktablardan tashqarida harbiylar“ kampaniyasini keltirish mumkin. Xuddi shunday xavotirlar Germaniya va Isroilda ham bildirilgan. Agar bola urush jinoyatlarini sodir etgan boʻlsa, reintegratsiya harakatlari qiyinlashishi mumkin, chunki bunday hollarda jamiyatda stigma va norozilik kuchayadi. Bunday vaziyatlarda bolaning ehtiyojlari jamiyatda adolat tuygʻusi bilan mutanosib boʻlishi muhimdir. Bunday vaziyatlarni zudlik bilan hal qilish kerak, chunki shunday qilinmasa, koʻplab bolalar qayta roʻyxatga olish xavfiga duch kelishadi. Shuningdek, reintegratsiyaning ikkita sohasi alohida eʼtiborga olinishi kerak: askar ayollar va bolalar askarlari orasida giyohvand moddalarni isteʼmol qilish. Giyohvand moddalar taʼsiri ostida boʻlgan yoki jinsiy yoʻl bilan yuqadigan kasalliklarga duchor boʻlgan askar bolalar oʻzlarining ehtiyojlariga mos keladigan qoʻshimcha dasturlarni talab qiladilar. eu10zl0pa9wkm7kkahrghrbh8k7wam1 2816542 2816541 2022-08-28T23:04:39Z ShHamrayev 72833 /* Harbiy jinoyatlar */ wikitext text/x-wiki {{tahrirlayapman|ShHamrayev}} Bolalar (Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada 18 yoshga toʻlmagan shaxs sifatida belgilangan) tarix davomida harbiy harakatlar va kampaniyalarda qatnashish uchun jalb qilingan<ref name="Wessells">{{cite journal|last1=Wessels|first1=Michael|title=Child Soldiers|journal=Bulletin of the Atomic Scientists|year=1997|volume=53|issue=4|page=32|doi=10.1080/00963402.1997.11456787|bibcode=1997BuAtS..53f..32W}}</ref>. Davlat qurolli kuchlari, nodavlat qurolli guruhlar va boshqa harbiy tashkilotlar tarkibidagi bola askarlar jangovar tayyorgarlikdan o‘tishi va jangovar mashg‘ulotlar uchun ishlatilishi, porterlar yoki xabarchilar kabi yordamchi rollarga tayinlanishi yoki tirik qalqon sifatida taktik ustunlik yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun ishlatilishi mumkin<ref name="Children at war">{{Cite news|url=http://www.historyextra.com/podcast/children-war|title=Children at war|work=History Extra|access-date=7 December 2017|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180112002342/http://www.historyextra.com/podcast/children-war|archive-date=12 January 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":2">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|title=The Paris Principles: Principles and guidelines on children associated with armed forces or armed groups|last=UNICEF|year=2007|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20161030083755/http://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|archive-date=30 October 2016|url-status=live}}</ref>. Masalan, minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida, gʻolib tomonda ham, magʻlub tomonda ham qatnashdilar. Bolalar kattalarga qaraganda taʼsirchanlikka koʻproq moyil boʻlganligi sababli harbiy xizmatda oson nishon hisoblanadi<ref name="ReferenceB">{{cite journal |last1=Beber, Blattman |first1=Bernd, Christopher |year=2013 |title=The Logic of Child Soldiering and Coercion |url=https://archive.org/details/sim_international-organization_winter-2013_67_1/page/65 |journal=International Organization |volume=67 |issue=1 |pages=65–104 |doi=10.1017/s0020818312000409 |doi-access=free}}</ref><ref name=":32">{{Cite book |last=Dave. |first=Grossman |title=On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society |date=2009 |publisher=Little, Brown and Co |isbn=9780316040938 |edition=Rev. |location=New York |oclc=427757599}}</ref><ref name="Wessells" /><ref name=":22">{{Cite book |author1-last=McGurk |author1-first=Dennis |title=Military life: The psychology of serving in peace and combat |author2-last=Cotting |author2-first=Dave I. |author3-last=Britt |author3-first=Thomas W. |author4-last=Adler |author4-first=Amy B. |publisher=Praeger Security International |year=2006 |isbn=978-0275983024 |editor1-last=Adler |editor1-first=Amy B. |volume=2: Operational stress |location=Westport |pages=13–31 |chapter=Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members |editor2-last=Castro |editor2-first=Carl Andrew |editor3-last=Britt |editor3-first=Thomas W.}}</ref>. Baʼzilar kuch bilan yollanadilar, boshqalari esa koʻpincha qashshoqlikdan qutulish uchun bu yoʻlni tanlaydilar<ref name="Wessells" /><ref name=":12">{{Cite book |last1=Brett |first1=R |url=https://archive.org/details/youngsoldierswhy0000bret |title=Young soldiers : why they choose to fight |last2=Specht |first2=I |publisher=Lynne Rienner Publishers |year=2004 |isbn=9781588262615 |location=Boulder, Colo. |oclc=53830868 |url-access=registration}}</ref><ref name=":103">{{Cite journal |last1=Gee |first1=David |last2=Taylor |first2=Rachel |date=1 November 2016 |title=Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army? |journal=The RUSI Journal |volume=161 |issue=6 |pages=36–48 |doi=10.1080/03071847.2016.1265837 |issn=0307-1847 |s2cid=157986637}}</ref><ref name=":82">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|title=Child Soldiers Global Report 2008|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2008|access-date=16 May 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181010192928/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|archive-date=10 October 2018|url-status=dead}}</ref>. Qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar koʻpincha psixiatrik kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi, shuningdek, tajovuzkorlikning kuchayishi kabi xulq-atvorning turli muammolariga duch kelishadi, bu esa balogʻat yoshida qashshoqlik va ishsizlikning yuqori xavfiga olib keladi. Buyuk Britaniya va AQShda olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmir bolalar orasida ularni harbiy xizmatga jalb qilish, hatto ular urushga yuborilmagan boʻlsa ham, oʻz joniga qasd qilishga urinish<ref name=":30">{{Cite journal |last1=Ursano |first1=Robert J. |last2=Kessler |first2=Ronald C. |last3=Stein |first3=Murray B. |last4=Naifeh |first4=James A. |last5=Aliaga |first5=Pablo A. |last6=Fullerton |first6=Carol S. |last7=Wynn |first7=Gary H. |last8=Vegella |first8=Patti L. |last9=Ng |first9=Tsz Hin Hinz |date=1 July 2016 |title=Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers |journal=JAMA Psychiatry |language=en |volume=73 |issue=7 |pages=741–9 |doi=10.1001/jamapsychiatry.2016.0600 |issn=2168-622X |pmc=4937827 |pmid=27224848}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/694167/20180327_Suicide_and_open_verdict_deaths_in_the_UK_Regular_Armed_Forces_1984-2017_Tables_and_Figures-O.xls|title=UK armed forces suicide and open verdict deaths: 1984–2017|last=UK, Ministry of Defence|year=2017|access-date=24 May 2018}}</ref> stress bilan bogʻliq ruhiy kasalliklar<ref name=":28">{{Cite journal |last1=Goodwin |first1=L. |last2=Wessely |first2=S. |last3=Hotopf |first3=M. |last4=Jones |first4=M. |last5=Greenberg |first5=N. |last6=Rona |first6=R. J. |last7=Hull |first7=L. |last8=Fear |first8=N. T. |year=2015 |title=Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population? |journal=Psychological Medicine |language=en |volume=45 |issue=9 |pages=1881–1891 |doi=10.1017/s0033291714002980 |issn=0033-2917 |pmid=25602942 |s2cid=3026974}}</ref><ref name=":29">{{Cite journal |last1=Martin |first1=Pamela Davis |last2=Williamson |first2=Donald A. |last3=Alfonso |first3=Anthony J. |last4=Ryan |first4=Donna H. |date=February 2006 |title=Psychological adjustment during Army basic training |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2006-02_171_2/page/157 |journal=Military Medicine |volume=171 |issue=2 |pages=157–160 |doi=10.7205/milmed.171.2.157 |issn=0026-4075 |pmid=16578988 |doi-access=free}}</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish<ref name=":31">{{Cite journal |last1=Head |first1=M. |last2=Goodwin |first2=L. |last3=Debell |first3=F. |last4=Greenberg |first4=N. |last5=Wessely |first5=S. |last6=Fear |first6=N. T. |date=1 August 2016 |title=Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel |journal=Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology |language=en |volume=51 |issue=8 |pages=1171–1180 |doi=10.1007/s00127-016-1177-8 |issn=0933-7954 |pmc=4977328 |pmid=26864534}}</ref><ref name=":33">{{Cite journal |last1=Mattiko |first1=Mark J. |last2=Olmsted |first2=Kristine L. Rae |last3=Brown |first3=Janice M. |last4=Bray |first4=Robert M. |year=2011 |title=Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel |url=https://archive.org/details/sim_addictive-behaviors_2011-06_36_6/page/608 |journal=Addictive Behaviors |volume=36 |issue=6 |pages=608–614 |doi=10.1016/j.addbeh.2011.01.023 |pmid=21376475}}</ref>, va zoʻravonlik yuzaga chiqadi<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref><ref name=":35">{{Cite journal |last=Bouffard |first=L A |year=2005 |title=The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience |url=https://archive.org/details/sim_armed-forces-and-society_winter-2005_31_2/page/273 |journal=Armed Forces & Society |volume=31 |issue=2 |pages=273–295 |doi=10.1177/0095327x0503100206 |s2cid=144559516}}</ref><ref name=":36">{{Cite journal |last1=Merrill |first1=Lex L. |last2=Crouch |first2=Julie L. |last3=Thomsen |first3=Cynthia J. |last4=Guimond |first4=Jennifer |last5=Milner |first5=Joel S. |date=August 2005 |title=Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2005-08_170_8/page/705 |journal=Military Medicine |volume=170 |issue=8 |pages=705–709 |doi=10.7205/milmed.170.8.705 |issn=0026-4075 |pmid=16173214 |doi-access=free}}</ref>. Bir qator shartnomalar bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishini kamaytirish yoki iloji boricha cheklashga qaratilgan<ref name=":3" /><ref>{{Cite web |title=Child Soldiers World Index |url=https://dallaireinstitute.org/child-soldiers-world-index/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Dallaire Institute |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Soldiers International |date=2018 |title=Why 18 Matters: A rights-based analysis of child recruitment |url=https://resourcecentre.savethechildren.net/document/why-18-matters-rights-based-analysis-child-recruitment/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Save the Children Resource Centre |language=en}}</ref>. Child Soldiers International tashkiloti bergan ma‘lumotlariga koʻra, bu kelishuvlar bolalarni ishga olishni kamaytirishga yordam bergan, ammo amaliyot baʼzi hududlarni toʻliq qamrab ololmayapti va bolalar butun dunyo boʻylab harbiy harakatlarda qatnashishda davom etmoqda. Iqtisodiy jihatdan qudratli baʼzi davlatlar 16 yoki 17 yoshli harbiy xizmatchilarga tayanishda davom etmoqda va soʻnggi yillarda qurolli toʻqnashuvlarda yosh bolalardan foydalanish koʻpaydi, chunki jangarilar harakati va ularga qarshi kurashayotgan guruhlar bolalarni koʻp sonni tashkil qilish uchun yollashadi<ref name=":3">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=Louder than words: An agenda for action to end state use of child soldiers|last=Child Soldiers International|year=2012|access-date=19 January 2018}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. == Tarix == Tarix oʻqitilgan va jang qilish uchun foydalanilgan, qoʻllab-quvvatlovchi rollarga tayinlangan, masalan, porter yoki xabarchi, jinsiy qul sifatida foydalanilgan yoki taktik ustunlik uchun tirik qalqon sifatida yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun yollangan bolalar bilan toʻla<ref name=":2" /><ref name="Children at war"/><ref name=":48">{{cite web|url=http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|title=Girl Soldiers – The cost of survival in Northern Uganda, Women News Network – WNN|date=13 January 2009|publisher=Womennewsnetwork.net|access-date=12 May 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120523212431/http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|archive-date=23 May 2012|url-status=live}}</ref> <ref>Michael Leggiere, The Fall of Napoleon: The Allied Invasion of France 1813–1814, pg.99–100</ref> Misol uchun, 1814-yilda Napoleon oʻz qoʻshinlariga koʻplab oʻsmirlarni to‘plagan. Minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida qatnashdilar<ref name=":41">{{cite web|title=How did Britain let 250000 underage soldiers fight in WW1?|url=https://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20180321184716/http://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|archive-date=21 March 2018|access-date=22 January 2016|work=BBC News}}</ref><ref name=":43">[[Norman Davies]], [https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603 ''Rising '44: The Battle for Warsaw,''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603|date=6 February 2016}} Pan Books 2004 p.603</ref><ref name="Rosen2005">{{cite book|author=David M. Rosen|url=https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|title=Armies of the Young: Child Soldiers in War and Terrorism|date=January 2005|publisher=Rutgers University Press|isbn=978-0-8135-3568-5|pages=54–55|quote=The participation of Jewish children and youth in warfare was driven by a combination of necessity, honor, and moral duty.|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref><ref name="Kucherenko2011">{{cite book|last=Kucherenko|first=Olga|url=https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|title=Little Soldiers: How Soviet Children Went to War, 1941–1945|date=13 January 2011|publisher=OUP Oxford|isbn=978-0-19-161099-8|page=3|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar kuchidan XX asr va XXI asrning boshlarida Afrika, Lotin Amerikasi va Yaqin Sharqning ayrim qismlarida foydalanishda davom etildi<ref name="CSGR2004-292" /><ref name=":14" /><ref name=":02" />. Faqat mazkur ming yillikning boshidan boshlab bolalardan harbiy foydalanishni cheklash va kamaytirish boʻyicha xalqaro harakatlar boshlandi. == Hozirgi holat == === Davlat qurolli kuchlari === 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) qabul qilindi. Shundan beri global tendentsiya Straight-18 standarti sifatida 18 va undan kichik yoshdagi bolalarni qurolli kuchlarga yollashni cheklashdan iborat. Qurolli kuchlari boʻlgan koʻpgina davlatlar OPACga aʼzo boʻlishdi, unga koʻra bolalarni yollash bilan shugʻullanuvchi davlatlar bunday vaziyatda jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ majburiyatini oladi<ref name=":5" /><ref name=":7">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|title=International laws and child rights|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180202005301/https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|archive-date=2 February 2018|url-status=dead}}</ref>. Shunga qaramay, Child Soldiers International 2018-yilda 46 mamlakatda 18 yoshgacha bo‘lgan bolalar hali ham harbiy maqsadlarga jalb qilinayotgani<ref name=":39">{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/|title=Child Soldiers World Index|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=29 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329153356/http://childsoldiersworldindex.org/|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref> va o‘qitilayotgani haqida xabar berdi. Ulardan koʻpchiligi 17 yoshdan boshlab, ozroq qismi 20 yosh, kami 16 yoshdan boshlab, nomaʼlum qismi esa 16 yoshdan ham kichikroq bolalarni ishga qabul qiladi<ref name=":5">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|title=Where are child soldiers?|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180201210707/https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|archive-date=1 February 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":3" /><ref name=":6">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|page=41|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitasi va boshqalar harbiy tayyorgarlik, harbiy muhit va majburiy xizmat shartnomasi bolalar huquqlariga mos kelmasligini va oʻsmirlarni davlat qurolli kuchlariga jalb qilishni toʻxtatishga chaqirdi. Bolalar oʻsmirlik davrida sogʻlom rivojlanish huquqiga egadir<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC/C/GC/20&Lang=en|title=General comment No. 20 (2016) on the implementation of the rights of the child during adolescence|last=Committee on the Rights of the Child|year=2016|website=tbinternet.ohchr.org|language=en-us|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926052204/https://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2FC%2FGC%2F20&Lang=en|archive-date=26 September 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":3" /><ref>{{Cite web|url=https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|title=Ending the recruitment and use of children in armed conflict|last=UNICEF|year=2017|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926014225/https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|archive-date=26 September 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":19">{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|title=Children, Not Soldiers {{!}} United Nations Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180119171732/https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|archive-date=19 January 2018|url-status=live}}</ref>. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudandan (ayniqsa Darfurdan) askar bolalarni yollagan. === Nodavlat qurolli guruhlar === Bularga qurolli kuchlar, isyonchilar, terroristik tashkilotlar, partizanlar harakati, mafkuraviy yoki diniy jihatdan boshqariladigan guruhlar, qurolli ozodlik harakatlari va boshqa turdagi kvaziharbiy tashkilotlar iborat bolalardan foydalanadigan nodavlat qurolli harbiylashtirilgan tashkilotlar kiradi. 2022-yil holatiga ko'ra, BMT bolalardan bunday guruhlar tomonidan keng foydalaniladigan 12 mamlakatni aniqladi: Janubiy Amerikadagi Kolumbiya; Afrikada Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Mali, Somali, Janubiy Sudan va Sudan; Yaqin Sharqdagi Livan; G'arbiy Osiyoda Suriya va Yaman; Markaziy Osiyoda Afg'oniston; va Janubi-Sharqiy Osiyoda Myanma<ref name=":57">{{Cite web|last=UN Secretary-General|date=23 June 2022|title=Children and armed conflict: Report of the Secretary-General|url=https://documents-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N22/344/71/PDF/N2234471.pdf|url-status=live|access-date=20 August 2022|website=United Nations}}</ref>. Hamma qurolli guruhlar ham bolalardan foydalanmaydi va 1999-yildan beri 60 ga yaqin qurolli guruhlar bu amaliyotni qisqartirish yoki tugatish toʻgʻrisida kelishuvga erishgan. Masalan, 2017-yilga kelib Filippindagi Moro Islomiy Ozodlik Jabhasi (MILF) o‘z saflaridan 2000 ga yaqin bolani ozod qildi<ref>{{Cite web|url=https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|title=UN Officials congratulate MILF for completion of disengagement of children from its ranks|last=UNICEF|date=4 December 2017|website=unicef.org|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180117182557/https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|archive-date=17 January 2018|url-status=live}}</ref>, 2016-yilda Kolumbiyadagi FARC-EP partizan harakati bolalarni yollashni to‘xtatishga rozi bo‘ldi. Boshqa mamlakatlar, xususan, Afgʻoniston, Iroq, Nigeriya va Suriyada teskari tendensiya kuzatilmoqda bu yerda islomiy jangarilar va ularga qarshi boʻlgan guruhlar bolalarni yollash, oʻqitish va ulardan foydalanishni kuchaytirdilar<ref name=":17">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. === Global taxmin === 2003-yilda Brukings Institutidan PW Singer, askar oʻsmirlar hududlarda davom etayotgan mojarolarning toʻrtdan uch qismida ishtirok etishini taxmin qildi<ref name="saddam">{{cite web|url=http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|title=Facing Saddam's Child Soldiers|author=P. W. Singer|date=14 January 2003|publisher=[[Brookings Institution]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20100212100221/http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|archive-date=12 February 2010|url-status=dead|access-date=3 August 2009|author-link=P. W. Singer}}</ref>. Oʻsha yili BMTning Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi (UNOCHA) bu bolalarning koʻpchiligi 15 yoshdan oshgan, ammo baʼzilari undan yoshroq boʻlganini xabar qildi<ref name="irin">{{cite web|url=http://www.irinnews.org/report/66280/africa-too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|title=AFRICA: Too small to be fighting in anyone's war|date=December 2003|publisher=UN Office for the Coordination of Humanitarian Affairs|archive-url=https://web.archive.org/web/20130325052712/http://www.irinnews.org/Report/66280/AFRICA-Too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|archive-date=25 March 2013|url-status=dead|access-date=3 August 2009}}</ref>. Bugungi kunda qurolli toʻqnashuvlar boʻlayotgan BMT rasmiylari va boshqa uchinchi tomonlarning kirishiga toʻsqinlik qiladigan hududlarda bolalardan harbiy foydalanishning keng tarqalganligi sababli, qancha bolalar jabrlanganini taxmin qilish qiyin<ref name=":8">{{Cite news |last=Child Soldiers International |year=2017 |title=How many children are used for military purposes worldwide? |language=en |url=https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |url-status=dead |access-date=25 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180126070954/https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |archive-date=26 January 2018}}</ref>. 2017-yilda Child Soldiers International tashkiloti dunyo boʻylab bir necha oʻn minglab bolalar, ehtimol 100 000 dan ortiq bolalar mamlakat qurolli kuchlari va nodavlat harbiy tashkilotlarda harbiy taʼlim olganini hisobladi va 2018-yilda tashkilot oʻsmirlar harbiy harakatlarda qatnashish uchun foydalanilgani haqida xabar berdi. 2018-yilda ular kamida 18 qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etgan. Qizlar askar bolalarning 40 % dan ortigʻini tashkil qilishi aniqlangan<ref>{{Cite book|last=Whitman|first=Shelly|title=The Routledge Handbook of the Responsibility to Protect|publisher=Routledge Publishing|year=2012|isbn=978-0-415-60075-0|location=New York|pages=154|language=English}}</ref>. == Bolalardan foydalanishning mantiqiy asoslari == Bolalarning jismoniy va psixologik jihatdan kattalarga nisbatan yosh boʻlishlariga qaramay, mamlakat va nodavlat harbiy tashkilotlarning ularni izlashiga koʻplab sabablari bor. === Psixologik omillar === Kattalarga nisbatan, bolalarning, shu jumladan o'smir bolalarning nevrologik rivojlanmaganligi ularni ishga qabul qilishga ko'proq moyil qiladi, shuningdek, xavf-xatarlarni hisobga olmasdan, keyingi qarorlar qabul qilish ehtimolini oshiradi<ref name=":55">{{Cite news |last=Louise, R |display-authors=et al |date=17 November 2016 |title=The recruitment of children by the UK armed forces: A critique from health professionals |language=en-GB |work=Medact |url=https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |url-status=live |access-date=31 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180131192429/https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |archive-date=31 January 2018}}</ref><ref>{{Cite book |last=Strasburger |first=V C |title=Children, adolescents, and the media (Chapter 1) |publisher=Sage |others=Wilson, Barbara J., Jordan, Amy B. (Amy Beth) |year=2013 |isbn=9781412999267 |edition=Third |location=Los Angeles |oclc=820450764}}</ref><ref>{{Cite journal |last=Spear |first=L. P. |date=June 2000 |title=The adolescent brain and age-related behavioral manifestations |journal=Neuroscience and Biobehavioral Reviews |volume=24 |issue=4 |pages=417–463 |doi=10.1016/s0149-7634(00)00014-2 |issn=0149-7634 |pmid=10817843 |s2cid=14686245}}</ref>. Ushbu moyilliklarni hisobga olgan holda, Germaniya<ref>{{Cite web |last=Krennerich |first=Michael |date=30 October 2020 |title=Shadow Report Child Soldiers 2020 |url=https://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC/Shared%20Documents/DEU/INT_CRC_NGO_DEU_44158_E.pdf |url-status=live |access-date=19 August 2022 |website=UN Office of the High Commissioner for Human Rights |page=24}}</ref>, Buyuk Britaniya<ref name=":13">{{Cite web |last=Gee |first=D |year=2008 |title=Informed Choice? Armed forces recruitment practices in the United Kingdom |url=https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204740/https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017}}</ref> va AQShda<ref name=":52">{{Cite web |last=American Public Health Association |year=2012 |title=Cessation of Military Recruiting in Public Elementary and Secondary Schools |url=https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204348/https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017 |website=apha.org}}</ref> o'smirlar bilan harbiy marketing olib borish tanqid qilingan. Xuddi shu uch mamlakatda olib borilgan tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kam ta'minlangan bolalarni nishonga olishadi<ref name=":93">{{Cite book |last=Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns |title=Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany |year=2016}}</ref><ref name=":23">{{Cite web |author1=Gee, D |author2=Goodman, A |title=Army visits London's poorest schools most often |url=http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20180529080003/http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |archive-date=29 May 2018 |access-date=10 December 2017}}</ref><ref name=":13" /><ref name=":21">{{Cite journal |last1=Hagopian |first1=Amy |last2=Barker |first2=Kathy |date=1 January 2011 |title=Should We End Military Recruiting in High Schools as a Matter of Child Protection and Public Health? |journal=American Journal of Public Health |volume=101 |issue=1 |pages=19–23 |doi=10.2105/ajph.2009.183418 |issn=0090-0036 |pmc=3000735 |pmid=21088269}}</ref><ref name=":52" /><ref>{{Cite news |title=Soldiers of Misfortune: Abusive U.S. Military Recruitment and Failure to Protect Child Soldiers |language=en |work=American Civil Liberties Union |url=https://www.aclu.org/other/soldiers-misfortune-abusive-us-military-recruitment-and-failure-protect-child-soldiers |access-date=13 December 2017}}</ref>. Masalan, Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni jalb qilishni oson deb hisoblaydi, ayniqsa kambag'al oilalardan bo'lganlarni yollash yanada osonroq<ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d5bbf83278b3100018306a4/1566293898095/UK_recruitment_report_final.pdf |access-date=24 August 2019 |website=crin.org}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d4ab413eab07100015db6b6/1565176852564/FINAL+Youngest+British+army+recruits+come+disproportionately+from+England%27s+most+deprived+constituencies.pdf |access-date=24 August 2019}}</ref>. Ishga qabul qilingandan so'ng, bolalarga kattalarga qaraganda buyruqlarni osonroq bajartirish va nazorat qilish va kattalardan ko'ra din, nomus, obro'-e'tibor, qasos va burch kabi pul to'lanmaydigan rag'batlar uchun kurashishga moyildirlar<ref>{{cite journal |last1=Rosenblatt |first1=Roger |year=1984 |title=Children of War |journal=American Educator 8 |volume=1 |pages=37–41}}</ref>. Keltirilgan misollarga quyidagilar kiradi: Piter V. Singerning fikricha, oʻsmirlar osonlik bilan boshqara oladigan yengil avtomatik qurollarning global miqyosda tarqalishi bolalardan bevosita jangchilar sifatida foydalanishni yanada foydaliroq qildi<ref> Singer, Peter (2005). Children at War. New York: Pantheon Books. ISBN 9780375423499.</ref>. Romeo Daller aholining haddan tashqari koʻpayishi bolalarni harbiy tashkilotlar uchun arzon va qulay manbaga aylantirishdagi roliga ishora qilgan<ref>Dallaire, Roméo (2011). They Fight Like Soldiers, They Die Like Children: The Global Quest to Eradicate the Use of Child Soldiers. New York: Walker, and Company.</ref>. Rojer Rozenblatt oʻsmirlar kattalarga qaraganda din, sharaf, obroʻ-eʼtibor, qasos va burch kabi pul bilan olib boʻlmaydigan ragʻbatlar uchun kurashishga tayyor ekanligini taʼkidladi<ref>Rosenblatt, Roger (1984). "Children of War". American Educator 8 1: 37–41.</ref>. Bir qancha sharhlovchilar, jumladan, Bernd Beber, Kristofer Blattman, Deyv Grossman, Maykl Uessels, MakGurk va uning hamkasblari, bolalar kattalarga qaraganda itoatkor va moslashuvchan boʻlganligi sababli, ularni boshqarish, aldash va ularga yot gʻoyalar singdirish osonroq ekanligini taʼkidladilar<ref>Beber, Blattman, Bernd, Christopher (2013). "The Logic of Child Soldiering and Coercion". International Organization 67 (1): 65–104. doi:10.1017/s0020818312000409. Bu manba bu sahifada ikki marta foydalanilgan.</ref><ref>Dave., Grossman. On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society, Rev., New York: Little, Brown and Co, 2009. ISBN 9780316040938. OCLC 427757599. </ref><ref>Wessels, Michael (1997). "Child Soldiers". Bulletin of the Atomic Scientists 53 (4): 32. doi:10.1080/00963402.1997.11456787.</ref><ref>McGurk, Dennis „Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members“,. Military life: The psychology of serving in peace and combat Adler: . Westport: Praeger Security International, 2006 — 13–31 bet. ISBN 978-0275983024. </ref> Devid Gi va Reychel Teylor Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni ayniqsa kambagʻal oilalardan boʻlganlarni jalb qilish osonroq ekanligini aniqladi<ref>Gee, David; Taylor, Rachel (1 November 2016). "Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army?". The RUSI Journal 161 (6): 36–48. doi:10.1080/03071847.2016.1265837. ISSN 0307-1847.</ref><ref>Child Rights International Network. „Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK“. crin.org (21-avgust 2019-yil). Qaraldi: 24-avgust 2019-yil.</ref><ref>Child Rights International Network. „Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies“ (21-avgust 2019-yil). Qaraldi: 24-avgust 2019-yil.</ref>. Baʼzi qurolli guruhlar rahbarlarining taʼkidlashicha, oʻsmirlar oʻzlarining yosh boʻlishlariga qaramay, jangovar boʻlinmaga jangchilar sifatida oʻzlarining fazilatlarini olib kelishadi, ular koʻpincha ajoyib darajada qoʻrqmas, chaqqon va chidamlidir<ref>Beber, Bernd; Blattman, Christopher (2013). "The Logic of Child Soldiering and Coercion" (en). International Organization 67 (1): 65–104. doi:10.1017/s0020818312000409. ISSN 0020-8183.</ref>. Baʼzi oʻsmirlar harbiy tashkilotlarga majburan jalb qilinsa, aldanib yoki pul bilan olinsa, boshqalari oʻz xohishi bilan qoʻshiladi<ref>Brett, R. Young soldiers : why they choose to fight. Boulder, Colo.: Lynne Rienner Publishers, 2004. ISBN 9781588262615. OCLC 53830868.</ref><ref>Child Soldiers International. „Des Milliers de vies à réparer“ (fr) (2016). 15-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 29-yanvar 2018-yil.</ref><ref>Manba Wessels, Michael (1997). "Child Soldiers". Bulletin of the Atomic Scientists 53 (4): 32. doi:10.1080/00963402.1997.11456787.</ref>. Buning sabablari koʻp. 2004-yilda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalarni oʻrganishda Reychel Brett va Irma Spekt harbiy xizmatga kirishni ragʻbatlantiradigan bir qator omillarga ishora qildilar, xususan: Qashshoqlik, shu jumladan taʼlim yoki ishga joylashish imkoniyatlarining yetishmasligi Urushning madaniy normallashuvi Yangi doʻstlar izlash Qasos (masalan, doʻstlar va qarindoshlarning oʻldirilganini koʻrgandan keyin) „Jangchi“ roli yetuklikka oʻtish marosimini taʼminlaydi degan umidlar<ref>Brett, R. Young soldiers : why they choose to fight. Boulder, Colo.: Lynne Rienner Publishers, 2004. ISBN 9781588262615. OCLC 53830868.</ref>. XX asrning oxirlari taxminan 1990-yillarda Kambodja qurolli kuchlari tomonidan yollangan bolaning quyidagi soʻzlari koʻplab bolalarning qoʻshilish fikrlariga xosdir: <blockquote>Men ota-onamda ovqat yoʻqligi va maktabga bormasligim sababli qoʻshildim. . . Men minalar haqida oʻylardim, lekin nima ham qilishimiz mumkin — bu buyruq [oldingi chiziqqa borish]. Bir kuni kimdir mening oldimda minani bosdi va u yaralanib vafot etdi. . . O‘shanda men 60 metr narida radio yonida turgan edim. Men uning oʻlganini koʻzim bilan koʻrdim. . . Men har bir boʻlimda yosh bolalarni koʻraman. . . Ishonchim komilki, yana bir-ikki yil askarligimcha qolaman. Harbiy bo‘lishni to‘xtatsam, hech qanday mahoratim yo‘qligi uchun biror joyda ishlolmayman. Men keyin nima qilishimni bilmayman. . .<ref name=":410">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=adc88bff-1916-4317-b184-d9079e7b0bb8|archive-url=https://web.archive.org/web/20190525205613/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=adc88bff-1916-4317-b184-d9079e7b0bb8|url-status=dead|archive-date=2019-05-25|title=Global Report on Child Soldiers|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2001|website=child-soldiers.org|access-date=2018-05-16}}</ref></blockquote> == Bolalarga taʼsiri == === Qurolli mojaro === Bolalarga harbiy hayotning taʼsir koʻlami birinchi marta xalqaro hamjamiyat tomonidan BMT Bosh Assambleyasi topshirgan „Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri“ (1996-yilda) nomi bilan inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machel tomonidan tayyorlangan yirik hisobotda maʼlum qilingan<ref>Machel. „Impact of armed conflict on children“ (1996). 8-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. Hisobot, ayniqsa, yosh bolalardan foydalanish bilan bogʻliq boʻlib, har yili dunyo boʻylab koʻp minglab bolalar oʻlib ketayotgani, mayib-majruh boʻlib, psixiatrik jarohatlar olganligi haqidagi dalillarni taqdim etgan<ref>Machel. „Impact of armed conflict on children“ (1996). 8-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. Grasa Machelning hisobotidan keyin oʻtkazilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar ruhiy kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi va xatti-harakatlari bilan bogʻliq muammolarning sezilarli darajada yuqori xavfiga duch kelishadi<ref name=":15">{{Cite web|url=https://www.scribd.com/document/328940882/Child-Soldiering-Impact-on-Childhood-Development-and-Learning-Capacity|title=Child soldiering: Impact on childhood development and learning capacity|last=Boothby, N|display-authors=et al|year=2010|access-date=30 January 2018}}</ref>. Masalan, Falastin va Ugandada olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, sobiq askar bolalarning yarmidan koʻpi travmadan keyingi stress buzilishi alomatlarini koʻrsatgan va Ugandadagi har oʻninchi boladan toʻqqiztasida ruhiy tushkunlik holati ijobiy boʻlgan. Falastinlik tadqiqot olib boruvchilar, shuningdek, qurolli toʻqnashuvlarda yuqori darajadagi zoʻravonlikka duchor boʻlgan bolalar boshqa bolalarga qaraganda tajovuzkorlik va agressiyani koʻrsatish ehtimoli koʻproq ekanligini aniqladilar. Ushbu taʼsirlarning umumiy taʼsiri odatda kattalardagi qashshoqlik va doimiy ishsizlikning yuqori xavfini oʻz ichiga oladi<ref>Boothby, N. „Child soldiering: Impact on childhood development and learning capacity“ (2010). Qaraldi: 30-yanvar 2018-yil.</ref> === Qo'lga olish === Human Rights Watch tashkilotiga bergan maʼlumotlarga koʻra, qurolli kuchlar va guruhlar yollangan bolalarni hibsga olganlarida ularga koʻproq zarar yetkaziladi<ref name=":50">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|title=Children Detained in War Zones|date=28 July 2016|access-date=21 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821224149/https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|archive-date=21 August 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar koʻpincha yetarli oziq-ovqatsiz, tibbiy yordamsiz yoki boshqa gʻayriinsoniy sharoitlarda hibsga olinadi va baʼzilari hibs paytida jismoniy va jinsiy qiynoqlarga duchor boʻlishadi. Baʼzilari oilasi bilan qoʻlga olinadi yoki oila aʼzolaridan birining faoliyati tufayli hibsga olinadi. Advokatlar va qarindoshlarning har qanday sud majlisida ishtiroki koʻpincha taqiqlanadi<ref name=":50">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|title=Children Detained in War Zones|date=28 July 2016|access-date=21 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821224149/https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|archive-date=21 August 2016|url-status=live}}</ref>. === Harbiy tayyorgarlik === Boshqa tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, bolalarni, shu jumladan katta yoshdagi bolalarni harbiy xizmatga olish, hatto ular balogʻatga yetgunga qadar qurolli toʻqnashuvlarda qoʻllanilmasa ham, zararli taʼsir koʻrsatadi. Qoʻshma Shtatlardagi harbiy akademiklar harbiy tayyorgarlikni (barcha yoshdagi) doimiy stress sharoitida „intensiv singdirish“ sifatida tavsiflaydilar, uning asosiy maqsadi chaqiriluvchilarning soʻzsiz va darhol boʻysunishini oʻrgatishdir<ref>McGurk, Dennis „Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members“,. Military life: The psychology of serving in peace and combat Adler: . Westport: Praeger Security International, 2006 — 13–31 bet. ISBN 978-0275983024. </ref>. Ilmiy tadqiqotlarlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmirlar kattalarga qaraganda yuqori stressli muhitga moyil, masalan, boshlangʻich harbiy tayyorgarlikka, ayniqsa bolalik davridagi qiyinchiliklarga duchor boʻlganlar oʻzlarini koʻproq himoyasiz sezishadi. Harbiy xizmatga chaqirilganlar urushga yuborilishidan oldin ham vafot etishi mumkin. Ayniqsa AQShda oʻz joniga qasd qilishga urinish xavfi yuqori<ref>Ursano, Robert J.; Kessler, Ronald C.; Stein, Murray B.; Naifeh, James A.; Aliaga, Pablo A.; Fullerton, Carol S.; Wynn, Gary H.; Vegella, Patti L. et al. (1 July 2016). "Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers" (en). JAMA Psychiatry 73 (7): 741–9. doi:10.1001/jamapsychiatry.2016.0600. ISSN 2168-622X. PMID 27224848. PMC 4937827.</ref>. AQSh va Buyuk Britaniyada ruhiy kasalliklarning yuqori xavfi<ref>Goodwin, L.; Wessely, S.; Hotopf, M.; Jones, M.; Greenberg, N.; Rona, R. J.; Hull, L.; Fear, N. T. (2015). "Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population?" (en). Psychological Medicine 45 (9): 1881–1891. doi:10.1017/s0033291714002980. ISSN 0033-2917. PMID 25602942.</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish xavfi yuqori<ref>Head, M.; Goodwin, L.; Debell, F.; Greenberg, N.; Wessely, S.; Fear, N. T. (1 August 2016). "Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel" (en). Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology 51 (8): 1171–1180. doi:10.1007/s00127-016-1177-8. ISSN 0933-7954. PMID 26864534. PMC 4977328.</ref><ref>Mattiko, Mark J.; Olmsted, Kristine L. Rae; Brown, Janice M.; Bray, Robert M. (2011). "Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel". Addictive Behaviors 36 (6): 608–614. doi:10.1016/j.addbeh.2011.01.023. PMID 21376475</ref> va zoʻravonlik xulq-atvorining yuqori xavfi<ref>MacManus, Deirdre; Dean, Kimberlie; Jones, Margaret; Rona, Roberto J; Greenberg, Neil; Hull, Lisa; Fahy, Tom; Wessely, Simon et al. (2013). "Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study". The Lancet 381 (9870): 907–917. doi:10.1016/s0140-6736(13)60354-2. PMID 23499041.</ref><ref>Bouffard, L A (2005). "The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience". Armed Forces & Society 31 (2): 273–295. doi:10.1177/0095327x0503100206</ref><ref>Merrill, Lex L.; Crouch, Julie L.; Thomsen, Cynthia J.; Guimond, Jennifer; Milner, Joel S. (August 2005). "Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates". Military Medicine 170 (8): 705–709. doi:10.7205/milmed.170.8.705. ISSN 0026-4075. PMID 16173214.</ref> chaqiriluvchilarning harbiy xizmatga kirishdagi holatiga, yoshiga bogʻliq. Harbiy muhit, shuningdek, zoʻravonlik va jinsiy zoʻravonlikning yuqori darajasi bilan tavsiflanadi<ref>UK, Ministry of Defence. „British Army: Sexual Harassment Report“ (2015). 9-mart 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Canada, Statcan [official statistics agency]. „Sexual Misconduct in the Canadian Armed Forces, 2016“ (en). statcan.gc.ca (2016). 30-mart 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Marshall, A; Panuzio, J; Taft, C (2005). "Intimate partner violence among military veterans and active duty servicemen" (en). Clinical Psychology Review 25 (7): 862–876. doi:10.1016/j.cpr.2005.05.009. PMID 16006025</ref>. Harbiy xizmatga chaqirish amaliyotlari oʻsmirlik davridagi bolalarning zaif tomonlariga zarba berishi ham aniqlangan. Xususan, Germaniya<ref>Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns. Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany, 2016. </ref>, Buyuk Britaniya<ref>Gee, D. „Army visits London's poorest schools most often“. 29-may 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 10-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Gee. „Informed Choice? Armed forces recruitment practices in the United Kingdom“ (2008). 13-dekabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil. </ref><ref>Gee, David; Taylor, Rachel (1 November 2016). "Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army?". The RUSI Journal 161 (6): 36–48. doi:10.1080/03071847.2016.1265837. ISSN 0307-1847.</ref> va AQSh<ref>Hagopian, Amy; Barker, Kathy (1 January 2011). "Should We End Military Recruiting in High Schools as a Matter of Child Protection and Public Health?". American Journal of Public Health 101 (1): 19–23. doi:10.2105/ajph.2009.183418. ISSN 0090-0036. PMID 21088269. PMC 3000735</ref><ref>American Public Health Association. „Cessation of Military Recruiting in Public Elementary and Secondary Schools“. apha.org (2012). 13-dekabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil.</ref><ref>„Soldiers of Misfortune: Abusive U.S. Military Recruitment and Failure to Protect Child Soldiers“(ingl.), American Civil Liberties Union. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil.</ref> dalillari shuni koʻrsatdiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kambagʻal oilalardan boʻlgan bolalarni xavf va cheklovlarni oʻtkazib yuboradigan marketing yordamida nishonga olishadi. Baʼzi akademiklarning taʼkidlashicha, bunday marketing oʻsmirlik davrida hissiy jihatdan asoslangan qarorlar qabul qilishda psixologik moyillikdan foydalanadi<ref>Strasburger, V C. Children, adolescents, and the media (Chapter 1), Wilson, Barbara J., Jordan, Amy B. (Amy Beth), Third, Los Angeles: Sage, 2013. ISBN 9781412999267. OCLC 820450764</ref><ref>Louise, R. „The recruitment of children by the UK armed forces: A critique from health professionals“ (en-GB), Medact (17-noyabr 2016-yil). Qaraldi: 31-yanvar 2018-yil.</ref><ref>Spear, L. P. (June 2000). "The adolescent brain and age-related behavioral manifestations". Neuroscience and Biobehavioral Reviews 24 (4): 417–463. doi:10.1016/s0149-7634(00)00014-2. ISSN 0149-7634. PMID 10817843.</ref><ref>Medact. „House of Commons Defence Committee Inquiry into Armed Forces and Veterans Mental Health: Written Evidence Submitted by Medact“ (2018). 15-noyabr 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-mart 2018-yil. </ref>. == Xalqaro huquq == === Bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish === '''Bolaning taʼrifi''' Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya bola deb 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni deb belgilab bergan. Parij tamoyillari qurolli kuchlar yoki qurolli guruh bilan bogʻlangan bolani quyidagicha belgilaydi: <blockquote>…qurolli kuchlar yoki qurolli guruh tomonidan har qanday lavozimda, shu jumladan, ular bilan cheklanmagan holda, jangchilar, oshpazlar, yuk tashuvchilar, josuslar yoki jinsiy maqsadlar uchun, yoki boʻlmasa xabarchilar sifatida foydalaniladigan 18 yoshga to‘lmagan har qanday shaxsdir.</blockquote> Hujjat Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi tomonidan tasdiqlangan. Bu nafaqat harbiy harakatlarda qatnashayotgan balki bevosita uning yaqinida ishtirok etayotgan bolalarga tegishli. '''15 yoshgacha boʻlgan bolalar''' 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar (1977-yil, 77.2-modda)<ref name=":25">{{Cite web|url=https://www.icrc.org/eng/assets/files/other/icrc_002_0321.pdf|title=Protocols additional to the Geneva Conventions of 12 August 1949|last=International Committee of the Red Cross|year=1977|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20170307150937/https://www.icrc.org/eng/assets/files/other/icrc_002_0321.pdf|archive-date=7 March 2017|url-status=live}}</ref>, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (1989) va Xalqaro jinoiy sudning Rim statuti (2002) hammasi mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlarga va qurolli boʻlmagan kuchlarga bolalarni ishlatishni taqiqlaydi. Davlatlarning qurolli guruhlari 15 yoshgacha bo‘lgan bolalarni bevosita qurolli to‘qnashuvlarda (texnik jihatdan „jang“ harakatlarda) ishlatadigan boʻlsa bu [[urush jinoyati sifatida tan olingan<ref>{{Cite web|url=https://www.icc-cpi.int/nr/rdonlyres/ea9aeff7-5752-4f84-be94-0a655eb30e16/0/rome_statute_english.pdf|title=Rome Statute of the International Criminal Court (A/CONF.183/9)|year=1998|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180318090721/https://www.icc-cpi.int/nr/rdonlyres/ea9aeff7-5752-4f84-be94-0a655eb30e16/0/rome_statute_english.pdf|archive-date=18 March 2018|url-status=live}}</ref>. '''18 yoshgacha bo'lgan bolalar''' Qurolli kuchlarga ega boʻlgan aksariyat mamlakatlar shuningdek, bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) (2000-yil) va Bolalar mehnatining eng yomon shakllari (1999-yilda boʻlib oʻtgan) konvensiyasining yuqori standartlari bilan bogʻliq boʻlib, ular bolalarni 18 yoshga yetguncha majburiy yollashni taqiqlaydi<ref>Child Soldiers International. „International laws and child rights“(ingl.). Qaraldi: 25-yanvar 2018-yil.</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:11300:0::NO::P11300_INSTRUMENT_ID:312327|title=Ratifications of C182 – Worst Forms of Child Labour Convention, 1999 (No. 182)|last=International Labour Organization|website=ilo.org|language=en|access-date=30 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180130053725/http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:11300:0::NO::P11300_INSTRUMENT_ID:312327|archive-date=30 January 2018|url-status=live}}</ref>. OPAC protokoli, shuningdek, hali ham bolalarni (16 yoshdan boshlab) yollash bilan shugʻullanadigan hukumatlardan „18 yoshga toʻlmagan shaxslar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrishni“ talab qiladi. Bundan tashqari, OPAC nodavlat qurolli guruhlarga garchi buning qonuniy kuchi mavhum boʻlsa-da, har qanday sharoitda bolalarni yollashni taqiqlaydi<ref>Geneva Call. „Engaging nonstate armed groups on the protection of children: Towards strategic complementarity“ (2012). 22-mart 2015-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil. </ref><ref>Child Soldiers International. „A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups“ (2016). 8-mart 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 19-yanvar 2018-yil.</ref> Dunyodagi eng yuqori standart Afrikaning Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Xartiyasi<ref>African Commission on Human and Peoples' Rights. „African Charter on the Rights and Welfare of the Child“. achpr.org (2018). 21-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref> tomonidan belgilangan, u mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni har qanday sharoitda ham yollashni taqiqlaydi. Afrikaning aksariyat davlatlari Xartiyani ratifikatsiya qilgan<ref>African Commission on Human and Peoples' Rights. „African Charter on the Rights and Welfare of the Child“. achpr.org (2018). 21-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. '''Cheklovlar va bo'shliqlar''' Yuqoridagi shartnomalarning hech biri bolalarning "jangovar harakatlarda" bilvosita ishtirok etishini yoki ularda (ya'ni, jangovar harakatlardan uzoqda) harbiy amaliyotga hissa qo'shishni aniq taqiqlamaydi. OPAC aʼzosi boʻlmagan mamlakatqurolli kuchlar Jeneva konvensiyalarining I Protokolida belgilangan quyi standartlarga boʻysunadilar, bu esa qurolli kuchlarga oʻn besh yoshdan oshgan bolalarni jangovar harakatlarda qoʻllashga va ixtiyoriy ravishda kuzatuvchi sifatida qatnashgan yosh bolalardan foydalanishga guvoh boʻlsalar bu haqida xabar beradilar: Xalqaro Qizil Xoch Qoʻmitasi mojaro tomonlariga „barcha zarur choralarni koʻrish“ni taklif qildi, bu yakuniy matnda „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ kerak, bu butunlay taqiq emas, chunki amalga oshirish mumkin degan maʼnoni anglatadi „bajarilishi yoki amalga oshirilishi mumkin.“ „Harbiy harakatlarda ishtirok etish“ bandi boʻyicha muzokaralar chogʻida koʻngilli bolalarning harbiy maʼlumotlarni yigʻish va uzatish, tashishda yordam berish kabilar harbiy harakatlarga bilvosita jalb etish deb baholanadi. Biroq, 1949-yil 12-avgustdagi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha va 1977-yilda qabul qilingan Xalqaro qurolli boʻlmagan mojarolar qurbonlarini himoya qilish toʻgʻrisidagi II Protokolning 4.3.c moddasida „oʻn besh yoshga toʻlmagan bolalar“ qurolli kuchlar yoki guruhlarga chaqirilmaydi va jangovar harakatlarda qatnashishi mumkin emas". deyiladi. == Bolalarni ozod qilish va reintegratsiya qilish standartlari == OPAC hukumatlardan harbiy harakatlarda yollangan yoki foydalanilgan bolalarni o‘z yurisdiksiyasi doirasida demobilizatsiya qilishni hamda ularning jismoniy va ruhiy holatlarini tiklanishi va ijtimoiy reintegratsiyasi uchun yordam ko‘rsatishni talab qiladi<ref name="OptProto">{{cite web|url=http://www.unicef.org/crc/index_30203.html|title=UNICEF: Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child|date=30 November 2005|work=UNICEF|access-date=2 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141006095424/http://www.unicef.org/crc/index_30203.html|archive-date=6 October 2014|url-status=live}} {{cite journal|last1=Yun|first1=Seira|year=2014|title=Breaking Imaginary Barriers: Obligations of Armed Non-State Actors Under General Human Rights Law – The Case of the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child|journal=Journal of International Humanitarian Legal Studies|volume=5|issue=1–2|pages=213–257|ssrn=2556825|doi=10.1163/18781527-00501008}}</ref>. Urush, fuqarolarning tartibsizliklari, fuqarolar urushi, turli qurolli toʻqnashuvlar va boshqa favqulodda vaziyatlarda bolalar va yoshlarni, shuningdek, Birlashgan Millatlar Tashkilotining Favqulodda va qurolli toʻqnashuvlarda ayollar va bolalarni himoya qilish toʻgʻrisidagi deklaratsiyasiga muvofiq himoya qilishni taklif etadi. Qurolli guruhlarning sobiq aʼzolarini tegishli ravishda qurolsizlantirish, demobilizatsiya qilish va reintegratsiya qilish jarayonlari uchun Birlashgan Millatlar Tashkiloti 2006-yilda Integratsiyalashgan standartlarni ishlab chiqishni boshladi<ref>{{Cite book|title=Child soldiers, adult interests : the global dimensions of the Sierra Leonean tragedy|last=John-Peter.|first=Pham|date=2005|publisher=Nova Science Publishers|isbn=9781594546716|location=New York|oclc=61724289}}</ref> . == Harbiy jinoyatlar == Hozirda bolalarni urush jinoyatlari uchun urush qonunlarida belgilangan javobgarlikka tortilishi kerakmi, degan fikr mavjud<ref name="McCollough-2008-03-10">Lauren McCollough, [http://www.crimesofwar.org/onnews/News-Khadr.html The Military Trial of Omar Khadr: Child Soldiers and the Law] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080512083222/http://www.crimesofwar.org/onnews/News-Khadr.html |date=12 May 2008 }}, [http://www.crimesofwar.org/about/about.html Crimes of War Project] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081222121657/http://www.crimesofwar.org/about/about.html |date=22 December 2008 }} 10 March 2008</ref>. Xalqaro huquq urush jinoyatlarini sodir etgan bolalarni jinoiy javobgarlikka tortishni taqiqlamaydi, biroq Bola huquqlari to‘g‘risidagi konvensiyaning 37-moddasida belgilanganidek, bola olishi mumkin bo‘lgan jazo cheklanadi: „oʻn sakkiz yoshga toʻlmagan shaxslar tomonidan sodir etilgan jinoyatlarga o‘lim jazosi ham, ozod qilish imkoniyatisiz umrbod qamoq jazosi ham belgilanmaydi“<ref>{{Cite web|url=https://genevacall.org/wp-content/uploads/dlm_uploads/2013/12/Engaging-Nonstate-Armed-Groups-on-the-Protection-of-Children-Towards-Strategic-Complementarity-International-Peace-Institute..pdf|title=Engaging nonstate armed groups on the protection of children: Towards strategic complementarity|last=Geneva Call|year=2012|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20150322034945/http://www.genevacall.org/wp-content/uploads/dlm_uploads/2013/12/Engaging-Nonstate-Armed-Groups-on-the-Protection-of-Children-Towards-Strategic-Complementarity-International-Peace-Institute..pdf|archive-date=22 March 2015|url-status=dead}}</ref>. '''Syerra-Leone misoli''' Syerra-Leoneda yuz bergan fuqarolar urushidan soʻng, BMT Syerra-Leone boʻyicha Maxsus sudga (SCSL) 15 va undan katta yoshdagi sobiq jangchilarni gumanitar qonunlarni, shu jumladan urush jinoyatlarini buzganliklari uchun sud qilishni buyurdi. Biroq, Parij tamoyillari qurolli toʻqnashuvlarda qatnashgan bolalar, hatto ular jinoyatchi boʻlsa ham, birinchi navbatda qurbon sifatida koʻrilishi kerak degan fikrni ilgari surdi: Ushbu tamoyil Sud nizomida oʻz aksini topgan boʻlib, u jinoiy javobgarlikka tortishni istisno qilmagan, lekin sobiq askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiya qilish zarurligini taʼkidlab oʻtgan. Syerra-Leone mamlakat tribunalining birinchi bosh prokurori David Crane nizomni qanchalik jirkanch jinoyatlar sodir etgan bo‘lishidan qatʼi nazar, bolalarning o‘zini emas, balki bolalarni ishga yollagan kishilarni jinoiy javobgarlikka tortish foydasiga talqin qildi. '''Omar Khadr misoli''' AQShda prokurorlar kanadalik Omar Khadrni Afgʻonistonda 16 yoshga toʻlmaganida va Tolibon safida AQSh kuchlariga qarshi jang qilganlikda aybladilar. Ushbu jinoyatlarga AQSh qonunchiligiga koʻra umrbod qamoq jazosi beriladi. 2010-yilda qiynoq va tazyiq ostida boʻlgan Xadr urush qonunlarini buzgan holda qotillik, qotillikka urinish, fitna, terrorizmga moddiy yordam koʻrsatish va josuslikda aybdor deb topildi. Xadrni bir yillik qamoqdan soʻng Kanadaga deportatsiya qilinishini koʻrsatadigan kelishuv bitimining bir qismi sifatida taklif qilindi. Umar Xadr Guantanamo qamoqxonasida qoldi va Kanada hukumati uning vataniga qaytarilishini kechiktirgani uchun xalqaro tanqidlarga uchradi. Oxir-oqibat, Xadr 2012-yil sentabr oyida Kanada qamoqxonasiga oʻtkazildi va 2015-yil may oyida Alberta sudyasi tomonidan garov evaziga ozod qilindi. 2016-yilda Xadr AQShning harbiy jinoyatchi sifatida hukm qilinganligi ustidan shikoyat qilgan. BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili hukm chiqarilishidan oldin AQShning Guantanamodagi harbiy komissiyasiga maktub yozib, Khadrni reabilitatsiya dasturiga muvofiq qoʻyib yuborishni soʻrab murojaat qilgan. Oʻz maktubida u Khadr „oʻsmir askarbola hikoyasini ifodalaydi: vijdonsiz guruhlar tomonidan kattalarning oʻzlari tushunmaydigan janglarda qatnashish taklifi bilan harakat qilish uchun yollangan“.ini aytadi. == Birlashgan Millatlar Tashkilotining roli == === Tarixi === Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning yakuniy matni (1989-yilda qabul qlingan) 18 yoshgacha boʻlgan barcha bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlamaganidan keyin bolalar huquqlari himoyachilarining hafsalasi pir boʻldi va ular bu maqsadga erishish uchun yangi shartnoma tuzishni talab qila boshladilar. Natijada, yangi tashkil etilgan Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita ikkita tavsiya berdi: birinchidan, qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri boʻyicha BMTdan yirik tadqiqot oʻtkazishni soʻrash; ikkinchidan, konvensiyaga qo‘shimcha protokol bo‘yicha muzokaralar olib borish uchun BMTning Inson huquqlari bo‘yicha komissiyasi aʼzolaridan iborat ishchi guruhini tuzish. Har ikkala taklif ham qabul qilindi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitaga javob berar ekan, „qurolli toʻqnashuvlar natijasida dunyoning koʻplab qismlarida bolalarning ahvoli keskin yomonlashganini“ tan oldi va inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machelga yirik tadqiqot oʻtkazishni topshirdi. Machel hisoboti, Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri, 1996-yilda nashr etilgan Hisobotda qayd etilgan: Hech shubha yoʻqki, eng dolzarb ustuvor vazifalardan biri 18 yoshgacha boʻlgan barchani qurolli kuchlar safidan chetlashtirishdir Shu bilan birga, BMTning Inson huquqlari boʻyicha komissiyasi bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanish boʻyicha standartlarni oshirish boʻyicha muzokaralar olib borish uchun ishchi guruh tuzdi. Murakkab muzokaralar va global kampaniyadan soʻng, yangi shartnoma 2000-yilda Bolalar huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning qurolli mojarolarga jalb etilishi toʻgʻrisidagi fakultativ protokoli sifatida kelishib olindi. Shartnoma bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda bevosita ishtirok etishini ham, ularni 16 yoshdan boshlab mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga jalb qilishni ham taqiqlaydi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi 2000-yil 25-maydagi 54/263- rezolyutsiya bilan shartnomani Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokol sifatida qabul qildi. Protokol 2002-yil 12-fevralda kuchga kirdi. Bosh kotibning bolalar va qurolli mojarolar bo'yicha maxsus vakili Machelning eʼlon qilgan hisoboti BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili (SRSG-CAAC) uchun yangi mandatga olib keldi. SRSG vazifalari orasida Bosh kotibning bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha yillik hisoboti loyihasini ishlab chiqish kiradi, unda butun dunyodan bolalarni yollash va ulardan foydalanishning eng yomon holatlari roʻyxati va tavsifi sanab oʻtilgan. === Xavfsizlik Kengashi === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Xavfsizlik Kengashi muntazam ravishda munozaralar, hisobotlarni qabul qilish va „Qurolli toʻqnashuvdagi bolalar“ sarlavhasi ostida rezolyutsiyalarni qabul qilish uchun yigʻiladi. Ushbu masala boʻyicha birinchi rezolyutsiya 1261-sonli qaror 1999-yilda qabul qilingan. 2004-yilda 1539-sonli rezolyutsiya bir ovozdan qabul qilindi, u askar bolalardan foydalanishni qoraladi va BMT Bosh kotibiga monitoring va hisobot berish mexanizmi deb nomlanuvchi amaliyotni kuzatish va hisobot berish vositasini yaratishni topshirdi. === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi === Bosh kotib bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha har yili yillik hisobotini eʼlon qiladi. 2017-yilgi hisobotda 2016-yilda qurolli guruhlar tomonidan bolalardan keng foydalanilgan 14 ta davlat (Afg‘oniston, Kolumbiya, Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Iroq, Mali, Myanma (Birma) , Nigeriya, Filippin, Somali, Janubiy Sudan, Sudan, Suriya, va Yaman) va davlat qurolli kuchlari jangovar harakatlarda bolalardan foydalangan oltita davlat (Afgʻoniston, Myanma (Birma) , Somali, Sudan, Janubiy Sudan va Suriya) davlatlarini keltiradi. 2011-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun ekstremal chora-tadbirlar hisobotiga koʻra, mojaro hududlarida zoʻravonlik harakatlariga jalb qilingan bolalar masalasini koʻtargan. == Bugungi kunda harbiy xizmatdagi bolalar - mintaqa va mamlakatlar bo'yicha == Ushbu bo'lim bugungi kunda bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanishni o'z ichiga oladi. === Afrika === 2003-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotining Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi maʼlumotlariga koʻra, butun dunyo boʻylab davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarda qatnashgan bolalarning yarmidan koʻpi Afrikada boʻlgan. 2004-yilda Child Soldiers International tashkiloti maʼlumotlariga koʻra, qitʼada 100 000 bolalar davlat va nodavlat qurolli kuchlarda foydalanilgan va 2008-yildagi hisob-kitoblarga koʻra, jami 120 000 bola yoki harbiy harakatlarda qatnashgan. Afrikaning aksariyat mamlakatlari ratifikatsiya qilgan Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Afrika Xartiyasi (1990-yil) 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni barcha turdagi harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlaydi. Ushbu qabul qilingan xartiyaga qaramay, BMT maʼlumotlariga koʻra, 2016-yilda Afrikaning yetti davlatida (Markaziy Afrika Respublikasi, Nigeriya, Kongo Demokratik Respublikasi, Somali, Mali, Janubiy Sudan, Sudan) bolalar qurolli guruhlar va uchtasida (Sudan, Somali va Janubiy Sudan) davlat qurolli kuchlari tomonidan foydalanilgan. Afrikada joylashgan harbiy tashkilotlardagi bolalar sonini kamaytirish boʻyicha xalqaro saʼy-harakatlar 1997-yilda ishlab chiqilgan Keyptaun tamoyillaridan keyin boshlandi. Prinsiplar Afrika hukumatlariga oʻsha paytda muzokaralar olib borilayotgan OPAC majburiyatlarini bajarishni va harbiy xizmatga yollash uchun minimal yoshni 15 dan 18 ga oshirishni taklif qildi. Prinsiplar, shuningdek, bola askarga 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni „har qanday turdagi muntazam yoki tartibsiz qurolli kuchlar yoki guruhning har qanday maqomdagi bir qismi boʻlgan … shu jumladan jinsiy maqsadlar uchun yollangan qizlarni ham qamrab oladi“ . . ." . 2007-yilda Parijda boʻlib oʻtgan „Urushdan ozod bolalar“ konferensiyasi Parij tamoyillarini ishlab chiqdi, ular Keyptaun tamoyillarini takomillashtirish va yangilash, ularni global miqyosda qoʻllash va hozirgi bolalar askarlarini qayta integratsiya qilishning amaliy yondashuvini belgilab berdi. === Markaziy Afrika Respublikasi === Markaziy Afrika Respublikasida qurolli guruhlar tomonidan bolalardan foydalanish tarixdan keng tarqalgan. 2012 va 2015-yillar oraligʻida 10 000 ga yaqin bolalar milliy qurolli mojarolarda qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan. 2016-yil maʼlumotlariga koʻra bu haliyam davom etmoqda. Musulmon Séléka qurolli guruhlar koalitsiyasi va asosan nasroniylardan iborat Anti-balaka jangarilari bolalardan shu tarzda ayovsiz foydalangan. Baʼzilarining yoshi sakkizda . 2015-yil may oyida boʻlib oʻtgan Forum de Bangui (hukumat, parlament, qurolli guruhlar, fuqarolik jamiyati va diniy yetakchilar yig‘ilishi)da bir qator qurolli guruhlar minglab bolalarni demobilizatsiya qilish togʻrisida kelishib oldilar. 2016-yilda Markaziy Afrika Respublikasiga barqarorlik oʻlchovi qaytdi va BMT maʼlumotlariga koʻra, 2691 oʻgʻil va 1206 qiz qurolli guruhlardan rasman ajratildi. Shunga qaramay, bolalarni harbiy maqsadlarda ishga olish va ulardan foydalanish oʻsha yil davomida taxminan yana 50 foizga koʻtarildi, bu raqamlar asosan Lord qarshilik armiyasiga tegishli. === Kongo Demokratik Respublikasi === Minglab bolalar Kongo Demokratik Respublikasi (DRC) armiyasida va turli isyonchi qurolli kuchlarda xizmat qiladi. Maʼlumotlarga koʻra, Ikkinchi Kongo urushi avjida 30 000 dan ortiq bolalar mojaroning turli tomonlari bilan jang qilgan. „Kony 2012“ filmida Rabbiyning qarshilik armiyasi bu bolalarni yollagani daʼvo qilingan. Hozirgi vaqtda Kongo Demokratik Respublikasi dunyodagi eng yuqori askar bolalardan biriga ega mamlakat. Xalqaro sud urush davridagi bu amaliyotlar boʻyicha hukm chiqardi. Thomas Lubanga Dyilo, KDRdagi harbiy qoʻmondonlardan biri, 2002 va 2003-yillar oraligʻida bolalar askarlarini yollashdagi roli uchun 14 yillik qamoq jazosiga hukm qilindi. Lubanga Kongo vatanparvarlari ittifoqiga va uning qurolli qanoti Kongoni ozod qilish uchun vatanparvarlik kuchlariga rahbarlik qilgan. Bolalar Ituridagi qurolli toʻqnashuvda jang qilishga majbur boʻlishdi. === Somali === 2004-yilda Child Soldiers International tomonidan eʼlon qilingan hisobotda 1991-yildan beri 200 000 nafar bola oʻz irodasiga zid ravishda mamlakat qurolli kuch tarkiblariga jalb qilingani taxmin qilingan. 2017-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Antoniu Guterrish BMT hisobotiga izoh berib, mamlakatdagi „Ash-Shabob“ aʼzolarining 50 foizdan ortigʻini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil qiladi, baʼzi paytlari esa toʻqqiz yoshga toʻlmagani ham jangga joʻnatiladi degan edi. Hisobotda 2010-yilning 1-aprelidan 2016-yilning 31-iyuliga qadar Somalida 6163 nafar bola yollangani, ulardan 230 nafari qizlar ekanligi tasdiqlandi. „Ash-Shabob“ bu yollashning yetmish foizini tashkil qilgan. Somali milliy armiyasi ham bolalarni askarlikka yollash boʻyicha yuqori oʻrinlarda turadi. === Sudan === 2004-yilda 17 000 ga yaqin bolalar davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan. O‘sha paytdagi asosiy qurolli muxolifat guruhi — Sudan Xalq ozodlik armiyasi (SPLA) tarkibida 5000 ga yaqin bola bor edi. Baʼzi sobiq bolalar askarlik paytida sodir etgan jinoyatlari uchun oʻlimga hukm qilingan. 2006-yilda bolalar Chaddagi qochqinlar lagerlaridan ham jalb qilingan va minglab bolalar Darfurdagi mojaroga tortilgan. 2005-yilda hukumat OPAC shartnomasini ratifikatsiya qildi va 2008-yilga kelib mamlakatda bolalardan harbiy maqsadda foydalanish kamaydi, ammo davlat qurolli kuchlari ham, SPLA ham ularni yollash va ishlatishda davom etgan. Bolalardan foydalanish kamayishda davom etdi, biroq 2017-yilda BMT hukumat kuchlarida hanuz12 yoshli bolalar borligi toʻgʻrisida xabarlar oldi. === Uganda === „Ugandadagi LRA armiyasida asosan askar sifatida oʻqitilgan. Ugandadagi barcha boshqa yoki oldingi isyonchi guruhlardan farqli oʻlaroq, LRA bolalarni (yaxshisi oʻn ikki yoshdan oʻn toʻrt yoshgacha) zoʻravonlik bilan oʻgʻirlash yoki qul qilishni oʻzining asosiy usuliga aylantirgan va oʻz faoliyatini tinch aholiga hujum qilishga qaratgan“. === Zimbabve === 2003-yilda Guardian gazetasi Zimbabveda davlat tomonidan homiylik qilinadigan yoshlar qurolli kuchlari Milliy Yoshlar Xizmati tomonidan inson huquqlarining koʻplab buzilishi haqida xabar berdi. Dastlab vatanparvar yoshlar tashkiloti sifatida tashkil etilgan bu tashkilot 10 yoshdan 30 yoshgacha boʻlgan yoshlardan iborat harbiylashtirilgan guruhga aylandi va mamlakatdagi norozilikni bostirish uchun foydalanildi. Tashkilot nihoyat 2018-yilning yanvarida taqiqlangan. == Amerika == === Boliviya === 2001-yilda Boliviya hukumati 14 yoshgacha boʻlgan bolalar yollash boʻyicha tekshiruvlar paytida qurolli kuchlarga majburan chaqirilgan boʻlishi mumkinligini tan oldi. Boliviya armiyasining 40 % ga yaqinini 18 yoshdan kichiklar, yarmini esa 16 yoshdan kichiklar tashkil qiladi. 2018-yil holatiga koʻra , Boliviya bolalarni 17 yoshdan boshlab kattalar harbiy xizmatga chaqirishni boshlashga taklif qiladi. === Braziliya === Braziliyada Komando Vermelho kabi mahalliy uyushgan jinoiy guruhlar bolalarni giyohvand moddalarni tayyorlash va qotillik qilish uchun yollashadi, lekin politsiya va boshqa raqib guruhlar ularga qarshi kurashadilar. Shuningdek, braziliyalik militsionerlar bolalarni Komando Vermelyoga qarshi kurashga jalb qilganlar. === Kanada === Kanadada odamlar 16 yoshidan boshlab ota-ona ruxsati bilan Kanada kuchlarining zaxira qismiga, biroz ulgʻaygach, 17 yoshida ota-ona ruxsati bilan oddiy tarkibga qoʻshilishlari mumkin. Lekin ular 18 yoshga toʻlgunga qadar xizmat safariga koʻngilli boʻlishlari mumkin emas. === Kolumbiya === Kolumbiyadagi qurolli mojaroda, 1960-yillarning oʻrtalaridan hozirgi kungacha, qatnashgan jangchilarning toʻrtdan bir qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan va hozir ham shunday. 2004-yilda Kolumbiya bolalar askarlaridan foydalanish boʻyicha dunyoda toʻrtinchi oʻrinni egalladi. Hozirda mamlakatda qurolli guruhlarda 11-14 ming bola bor. Hukumat bilan muzokaralar chogʻida qurolli guruhlar voyaga yetmaganlarni savdolashish vositasi sifatida yollashni toʻxtatishni taklif qilishdi, ammo ularni qoniqtirmadi. Bjørkhaugning taʼkidlashicha, aksariyat bolalar askarlikka ixtiyoriy ishtirok etish va majburlashning kombinatsiyasi orqali yollangan. 1998-yilda Human Rights Watch matbuot bayonotida baʼzi partizan boʻlinmalarining 30 foizi bolalardan iborat boʻlgan . Xuddi shu press-relizda hukumat bilan bogʻliq boʻlgan harbiylashtirilgan boʻlinmalarning baʼzilari 50 foizgacha bolalardan iborat ekanligi, jumladan, sakkiz yoshli baʼzilari ham borligi taxmin qilingan. 2005-yilda Kolumbiyada 11 000 ga yaqin bola chap yoki oʻng qanot harbiy kuchlari safida xizmat qilgan. „Kolumbiyadagi bolalar jangchilarining taxminan 80 foizi ikki chap qanot partizan guruhlaridan biriga, FARC yoki ELNga tegishli. Qolgan jangchilar harbiylashtirilgan saflarda, asosan AUCda xizmat qilishadi“. P.W. Singerning soʻzlariga koʻra, FARC tomonidan 1998-yilda Guatape GESiga hujumda sakkiz yoshli jangarilar ishtirok etgan va 2001-yilda FARC oʻquv videosida 11 yoshli oʻgʻil bolalar raketalar bilan ishlayotgani tasvirlangan. Guruh shuningdek, Venesuela, Panama va Ekvadordan kelgan bolalarni ham qabul qiladi. Kolumbiya hukumati xavfsizlik kuchlari bolalarni rasman ishga qabul qilmaydi, chunki majburiy va ixtiyoriy yollash uchun qonuniy yosh 18 deb belgilangan. Shu bilan birga, talabalar harbiy oʻrta maktablarda kursant sifatida roʻyxatdan oʻtishlari va mos ravishda 16 yoki 17 yoshlilar havo kuchlari yoki milliy armiya tayyorlash dasturlariga kirishlari mumkin. Bundan tashqari, qoʻlga olingan dushman bolalari Kolumbiya harbiylari tomonidan razvedka maʼlumotlarini yigʻish uchun ishlatilgan. 2016-2017-yillarda FARC partizan guruhlariga qarshi demobilizatsiya harakatlari mojarosiga barham berib, zo‘ravonlikka jalb qilingan bolalar sonini cheklab qo‘yishiga umid qildi. Biroq, boshqa qurolli guruhlar hali demobilizatsiya qilinmagan va mojaro hozirgacha toʻliq hal etilmagan. === Kuba === Kubada o‘g‘il bolalar va qizlar uchun majburiy harbiy xizmat yoshi 17 yoshni tashkil etadi. Erkak o‘smirlarga hududiy qo‘shinlar qurolli kuchsi safiga majburiy xizmat muddatidan oldin ruxsat etilgan. === Gaiti === Gaitida siyosiy zoʻravonlik bilan shugʻullanuvchi turli erkin tashkil etilgan qurolli guruhlarda qatnashayotgan bolalar soni nomaʼlum. === Meksika === Meksikada bolalar Meksikadagi narkotiklar urushida Fors koʻrfazi karteli kabi jinoiy tashkilotlar tomonidan hukumat va boshqa raqib kartellarga qarshi kurashish uchun foydalaniladi. Ammo bularning soni maʼlum emas. Shuningdek, Grupos de autodefensa comunitaria (Avtomatik himoya guruhi) oʻz qishloqlarini mahalliy jinoiy guruhlarning zoʻravonligidan himoya qilish uchun baʼzi vaqtda bolalarni yollaydi, askar bolalarini jalb qiladigan oʻzini-oʻzi himoya qilish guruhlaridan biri bu Coordinadora Regional de Autoridades Comunitarias-Pueblos Fundadores (CRAC-PF) boʻlib, u Los Ardillos, Beltran Leyva kartelidan ajralib chiqqan jinoiy guruh bilan qarama-qarshilikda. CRAC-PF va Los Ardillos oʻrtasidagi janglar 53 kishining oʻlimiga sabab boʻlgan. === Qo'shma Shtatlar === Qoʻshma Shtatlarda 17 yoshli oʻsmirlar ota-onalarning yozma roziligi bilan qurolli kuchlarga qoʻshilishlari mumkin. 2015-yil holatiga koʻra har yili 16 000 ga yaqin 17 yoshli yigitlar harbiy xizmatga chaqiriladi. AQSH armiyasi maktablar bilan ishga yollashga boʻlgan taʼminlashni yondashuvning „tayanch toshi“ deb taʼriflaydi . Bolalar huquqlarini himoya qilish tashkilotlari AQSh qurolli kuchlari xodimlarini bolalarga tayanishini tanqid qildi. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShga harbiy xizmatga kirishning minimal yoshini 18 yoshga koʻtarishni tavsiya qildi. 1990-yillarda OPAC shartnomasi boʻyicha muzokaralarda AQSh Buyuk Britaniyaga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 dan oshmasligiga keskin qarshi chiqdi. Natijada shartnomada eng kam 16 yosh belgilangan . AQSh shartnomani 2002-yilda ratifikatsiya qilgan (lekin 2018-yil holatiga koʻra AQSh Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyani ratifikatsiya qilish amalga oshmadi). OPACga koʻra, AQSh harbiy xizmatchilariga odatda 18 yoshga toʻlgunga qadar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishni taqiqlaydi. Shunga qaramay, ular „oldinga joylashtirish“ huquqiga ega, yaʼni ular qoʻllab-quvvatlash vazifalarini bajarish uchun jangovar zonaga joylashtirilishlari mumkin. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShni ushbu siyosatni oʻzgartirishga va voyaga yetmaganlarning jangovar hududda oldindagi harakat qilish zonasiga joylashtirilmasligini taʼminlashga chaqirdi. 2003 va 2004-yillarda 60 ga yaqin voyaga yetmagan o‘smirlar xodimlarning xatoligi tufayli Afgʻoniston va Iroqqa yuborilgan. Keyinchalik Mudofaa vazirligi „vaziyatlar zudlik bilan toʻgʻirlangani va takrorlanishining oldini olish uchun choralar koʻrilgani“ni aytdi. 2008-yilda prezident Jorj Bush „Oʻsmir bolalarni askarlikdan himoya qilish toʻgʻrisida“gi qonunni imzoladi . Qonun bolalarni askarlikka yollagan harbiy kuchlarni jinoiy javobgarlikka tortadi. Shuningdek, bolalar harbiy maqsadlarda foydalaniladigan mamlakatlarga qurol sotishni taqiqlaydi. Qonunda askar bolalar taʼrifi „hukumat qurolli kuchlari tarkibida jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etgan 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxs“ ni oʻz ichiga oladi. Hujjatdan voz kechish Obama va Trump maʼmuriyati tomonidan chiqarilgan. == Yaqin Sharq == === Bahrayn === Bahraynda harbiy kursantlar, NCO stajyorlari va texnik xodimlar 15 yoshdan boshlab Bahrayn Mudofaa Kuchlari safiga kirishlari mumkin. === Eron === Eronning amaldagi qonunchiligi 16 yoshdan kichiklarni ishga olishni rasman taqiqlaydi. Eron-Iroq urushi paytida oʻgʻil bolalar Basij armiyasiga chaqirilgan, u yerda Eron hukumati tanqidchilarining fikriga koʻra, ular „jonli qalqonlar toʻlqini sifatida frontga yuborilgan“. Boshqa manbalar eronlik qurbonlarning umumiy sonini 200,000-600,000 oraligʻida deb hisoblashgan. Bir manbaga koʻra, Eron-Iroq urushida qurbon boʻlganlarning 3 foizi 14 yoshgacha boʻlgan yosh askarlar boʻlgan. Eronlik oʻgʻiil bolalar maktabni tashlab, ota-onalari Eron-Iroq urushida qatnashganlar. Iroq zobitlarining taʼkidlashicha, ular baʼzida sakkiz yoshli eronlik askar bolalarni qoʻlga olishgan. 2018-yil holatiga koʻra Eron hukumati Suriya fuqarolar urushida Asad hukumatiga sodiq kuchlar tomonida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni yollab kelmoqda. === Falastin === 2004-yilda Xalqaro bolalarni himoya qilish tashkilotining Falastin boʻlimi uchun chop etilgan Jihod Shomalyning "Bosib olingan Falastin hududlarida bolalardan foydalanish " nomli hisobotida, bir qator bolalar shahidlikni oʻzlariga gʻurur deb bilishlarini taʼkidlab, hisobotni yakunlaydi. Oʻzlarining umidsiz ahvoli uchun javobgarlikni oʻz zimmalariga olishlari va Falastin harbiylashtirilgan guruhlari tomonidan qurolli hujumlar uyushtirish uchun yollanganliklariga oʻzlari sababchi ekanliklarini aytadi. Shu bilan birga, Shomaly mamlakatlarda tizimli ishga joylashish yo‘qligini, guruhlar va Falastin hamjamiyatining yuqori martabali vakillari siyosiy strategiya sifatida bolalarni yollashga qarshi ekanini taʼkidlaydi. Shomalyning fikricha, Falastin siyosiy rahbariyati bolalarni urushga tortishni toʻxtatish uchun koʻproq ish qilishi mumkin, bu esa rahbariyatdan bolalarni oʻqitish togʻrisida va yollashni taqiqlovchi memorandumni imzolashni talab qiladi. Gʻazo sektorida hukmronlikka intilayotgan Falastin tashkiloti Hamas, Isroil mudofaa kuchlariga qarshi zoʻravonlikni qoʻzgʻatish uchun munozarali mafkuralarni askar bolalarga singdirgani maʼlum. Jorjtaun universiteti professori William OʻBrien falastinlik bolalarning Birinchi Intifadadagi faol ishtiroki haqida shunday yozadi: „Aftidan, intifada qo‘shinlarining katta qismi yoshlar, jumladan, boshlang‘ich maktab o‘quvchilari ham bor. Ular tosh, molotov kokteyli va boshqa zo‘ravonlik turlari bilan shug‘ullanadilar“. Arab jurnalisti Huda Al-Hussein 2000-yil 27-oktabr kuni Londondagi arab gazetasiga quyidagilarni yozdi: 2002-yilda askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) „bolalarning jangovar harakatlarda qatnashayotgani haqida xabarlar mavjud boʻlsa-da, qurolli guruhlar tomonidan tizimli ravishda yollanganligi haqida hech qanday dalil yoʻq“, dedi. Biroq, 2004-yilda tashkilot 2000-yil oktabridan 2004- yil martigacha falastinlik voyaga yetmaganlar ishtirokida kamida toʻqqizta hujjatlashtirilgan xudkushlik hujumi sodir boʻlganligini xabar qildi: 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida Hamas va Islom Jihodi oʻzining Eron boʻlimida „harbiy hujumlarda va mashgʻulotlarda bolalardan foydalangani“ uchun alohida taʼkidlangan. 2005-yil 23-mayda Amnesty International Falastin qurolli guruhlarini bolalardan qurolli faoliyatda foydalanishni zudlik bilan toʻxtatishga chaqirdi: „Falastin qurolli guruhlari hech qanday sharoitda qurolli hujumlar uyushtirish, qurol yoki boshqa materiallarni tashish uchun bolalardan foydalanmasligi kerak…“. === Turkiya (PKK) === Kurd-turk mojarosi paytida Kurdiston Ishchilar partiyasi (PKK) faol ravishda bolalarni yollab, oʻgʻirlab ketgan. Tashkilot Turkiya xavfsizlik kuchlari tomonidan 2000 dan ortiq bolani o‘g‘irlaganlikda ayblangan. Human Rights Watch (HRW), Birlashgan Millatlar Tashkiloti (BMT) va Xalqaro Amnistiya tashkilotining mustaqil hisobotlari 90-yillardan beri tashkilot va uning qurolli guruhlari tomonidan askarb olalar i yollash va ulardan foydalanishni tasdiqladi. 2001-yilda tashkilot tomonidan bolalarni yollash tizimli ravishda amalga oshirilgani haqida xabarlar paydo boʻldi. Tashkilotning asosan bolalarni yollash uchun tuzilgan Tabura Zaroken Sehit Agit deb nomlangan bataloni haqida bir qancha xabarlar eʼlon qilingan. Shuningdek , Kurdiston vatanparvarlar ittifoqi bolalarni o‘z safiga jalb qilgani aniqlangan. Turkiya xavfsizlik kuchlari maʼlumotlariga koʻra,Kurdiston Ishchilar partiyasi 12 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan 983 nafardan ortiq bolani oʻgʻirlab ketgan. 400 dan ortiq bola tashkilotdan qochib, xavfsizlik kuchlariga taslim bo‘lishgan. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bolalar Jamgʻarmasining 2010-yilda chop etilgan hisobotida Kurdiston Ishchilar partiyasi tomonidan bolalarni yollash juda xavfli ekani koʻrsatib oʻtilgan. 2016-yilda Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasini Iroqning Shingal mintaqasida va qoʻshni davlatlarda askar bolalar yollash orqali urush jinoyatlari sodir etganlikda ayblagan. Suriyadagi fuqarolar urushi davomida ko‘plab ommaviy axborot vositalari, jumladan Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasiga aloqador YPG tashkiloti askar bolalarni yollab, joylashtirganini tasdiqladi. Guruhning xalqaro huquqni buzgan bolalardan foydalanishni toʻxtatish haqidagi daʼvosiga qaramay, guruh bolalarni yollash va ulardan foydalanishni davom ettirdi. === Livan === Livandagi fuqarolar urushida turli tomonlar askar bolalardan foydalangan. 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida aytilishicha, Hizbulloh bolalarni harbiy xizmatga oʻrgatgan. 2017-yilda BMT mamlakatda islomiy jangarilar deb gumon qilingan qurolli guruhlar bolalarni o‘z safiga jalb qilayotgani haqida xabar berdi. === Suriya === Suriyada davom etayotgan fuqarolar urushi paytida bolalar Bashar Asadga qarshi boʻlgan guruhlarga qoʻshilishdi. 2012-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotiga isyonchilar askar bolalardan foydalangani haqidagi daʼvolar kelib tushgan, biroq ular buni tasdiqlay olishmagan. 2014-yil iyun oyida Birlashgan Millatlar Tashkiloti hisobotida aytilishicha, muxolifat bolalarni harbiy va yordamchi rollarga jalb qilgan. Yana aytilishicha, bunday qilish siyosati yoʻqdek tuyulgan boʻlsa-da, yoshni tekshirish tartiblari boʻlmagan. 2014-yilda Human Rights Watch tashkilotining xabar berishicha, isyonchi guruhlar bolalardan jang maydonlarida yaradorlarni davolash, o‘q-dorilar va boshqa yuklarni olib o‘tishdan tortib, janglar avj olgan paytda frontga, snayperchilar rolini bajarishga qadar yordam va jangovar rollarda foydalanmoqda. Turkiya hukumati oʻzaro bogʻlangan SETA tadqiqot markazi Suriya milliy armiyasining tarkibini aks ettiruvchi hisobotini askar bolalar qoʻllanilganini fosh qilgani sababli qaytarib oldi. Suriya milliy armiyasi hozirda Turkiya tomonidan moliyalashtiriladi, u 2000-yil 8-sentabrda bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishi toʻgʻrisidagi Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokolni imzolagan. Al-Monitor’ning manbalarga tayanib xabar berishicha, Turkiya Liviyaga Suriya milliy armiyasidagi bolalar askarlarini joylashtirgani maʼlum qilingan. 2021-yil iyul oyida Amerika Qoʻshma Shtatlari Turkiyani Suriya va Liviyada askar bolalardan foydalanishga aloqador davlatlar roʻyxatiga qoʻshdi. 2021-yilgi Inson huquqlari amaliyoti boʻyicha mamlakat hisobotida Suriyadagi Turkiya tomonidan qoʻllab-quvvatlanadigan kuchlardan bolalar askar sifatida yollangani haqida soʻz bordi. Kurd kuchlari ham bu taktikani qoʻllashda ayblangan. 2015-yilda Human Rights Watch tashkiloti kurd qurolli kuch rahbarlari Jeneva chaqiruvi bilan majburiyat shartnomasini imzolagani va 2014-yilning iyulidan beri 59 nafar bola, ulardan 10 nafari 15 yoshdan kichik boʻlganini daʼvo qilgan edi. Prezident Asad 2013-yilda askar bolalardan (18 yoshgacha bo‘lgan har qanday shaxs) foydalanishni taqiqlovchi qonunni qabul qildi, bu qonunni buzganlik uchun aybdorlar 10 yildan 20 yilgacha „jazoviy mehnat“ bilan jazolanishini eʼlon qildi. Hukumat kuchlariga nisbatan qonun amalda qo‘llaniladimi yoki yo‘qmi, tasdiqlanmagan va isyonchi kuchlarga qarshi Suriya hukumati safida jang qilish uchun bolalar yollangani haqida da‘volar bor. Eron hukumati Suriyada fuqarolar urushi davrida Asadga sodiq hukumat kuchlari tarafida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni jalb qilgan. === Yaman === Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili Radhika Kuomarasvami 2010-yil yanvar oyida Yamandagi qabilalar oʻrtasidagi janglarda „koʻp sonli“ oʻsmir oʻgʻil bolalar jang qilishgani haqida xabar berdi. Nodavlat notijorat tashkilot faoli Abdul-Rahmon al-Marwanining hisob-kitoblariga ko‘ra, Yamanda har yili qabilalar o‘rtasidagi janglarda 500-600 ga yaqin bola halok bo‘ladi yoki yaralanadi. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudan (ayniqsa Darfur) va Yamandan askar bolalar yollagan. Britaniya SAS maxsus kuchlari Yamanda askar bolalarni tayyorlash bilan shug‘ullangani aytiladi. Xabar qilinishicha, Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya safida jang qilayotgan askarlarning kamida 40 foizi bolalardir. Saudiya Arabistoni hutiylarga qarshi Saudiya chegarasini qoʻriqlash uchun yamanlik bolalarni askar sifatida yollaydi. 2019-yil iyun oyida AQSh Davlat kotibi Mike Pompeo Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya Yamandagi fuqarolar urushida bolalardan foydalanayotgani haqidagi ekspert xulosalarini rad etib, AQShning bolalar askarlikka yollovchi davlatlar ro‘yxatiga kiritilishiga to‘sqinlik qildi. == Osiyo == 2004-yilda oʻsmirlarning harbiy xizmatidan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) Osiyoda minglab bolalar Afgʻoniston, Myanma (Birma) , Nepal Indoneziya, Filippin, Laos va Shri-Lankadagi faol mojarolar va oʻt ochishni toʻxtatish holatlariga kelishilganda ham jangovar kuchlarga jalb qilingani haqida xabar berdi. Hukumatning mojaro zonalariga kirishni rad etishi ishtirok etgan raqamlarni hujjatlashtirishni imkonsiz qildi. 2004-yilda Myanma (Birma) hukumat qurolli kuchlari 12 yoshdan 16 yoshgacha boʻlgan bolalarni majburan yollagan va ishlatgan yagona davlat sifatida mintaqa tarixiga kirdi. Xudoning armiyasi partizan guruhini birgalikda boshqargan egizak aka-uka Jonni va Lyuter Xtolar 1997-yilda guruhni boshqara boshlaganlarida taxminan oʻn yoshda boʻlishgan. === Afg'oniston === Afgʻonistonda oʻttiz yillik fuqarolar urushi davrida qurolli kuchlar minglab askar bolalarni yollagan. Koʻpchilik hali ham Tolibonga qarshi kurashmoqda. Islom diniy maktablari yoki madrasalaridan taʼlim olganlarning baʼzilari xudkush terrorchi va qurolli hujumchilar sifatida foydalaniladi. Kamuflyaj kiyimida va shahidlik shiorlari bilan yurgan o‘g‘il bolalarning targ‘ibot videosi 2009-yilda Afg‘oniston Tolibon rahbariyati tomonidan eʼlon qilingan. Bu videoga amerikalik askarni oʻldirgan 14 yoshli Tolibon jangchisiga tasanno ham kiritilgan. === Birma/Myanma === Davlat Tinchlik va Taraqqiyot Kengashining taʼkidlashicha, Birmaning barcha askarlari koʻngilli hisoblanadi va qabul qilinganlarning hammasi 18 yoshdan katta. Human Rights Watch tashkiloti maʼlumotiga koʻra, Birma/Myanma milliy armiyasi Tatmadavda 70 000 ga yaqin oʻgʻil bolalar xizmat qilmoqda, 11 yoshgacha boʻlgan bolalar esa koʻchadan majburan olib kelinib guruhlarga qoʻshilmoqda. Guruhning xabar berishicha, dezertirlar uch yildan besh yilgacha qamoq jazosiga yoki hatto qatl etishga ham hukm qilinishi mumkin. Guruh shuningdek, taxminan 5,000-7,000 bolalar turli xil qurolli etnik muxolifat guruhlarida, xususan, Birlashgan Wa Davlat Armiyasida xizmat qilishini taʼkidladi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun 2009-yil iyun oyida hisobot eʼlon qildi, unda isyonchilar va hukumat tomonidan mamlakatda bolalarga nisbatan „jiddiy qonunbuzarliklar“ qayd etilgan. Maʼmuriyat 4-avgust kunidan boshlab keyingi oydan ular Birma/Myanmaga koʻproq oʻrganish uchun guruh yuborishlarini eʼlon qilishdi. === Shri-Lanka === Shri-Lankada bolalarning jangarilar tomonidan foydalanilishi 1983-yilda Shri-Lankadagi fuqarolar urushi boshlanganidan beri xalqaro miqyosda tan olingan muammo boʻlib kelgan. 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni asosiy yollovchilar Tamil Eelam isyonchi ozodlik yoʻlbarslari hisoblanadi. === Nepal === Nepal Kommunistik partiyasi kuchlarida taxminan 6000-9000 bola xizmat qiladi. 2010-yildan boshlab CPNning askar bolalari demobilizatsiya qilindi. === Filippin === Filippinda hukumatga qarshi kurashayotgan islomiy va kommunistik qurolli guruhlar muntazam ravishda yollangan bolalarga tayanib kurash olib boradi. 2001-yilda Human Rights Watch tashkiloti Moro Islom ozodlik fronti (MILF)dagi 10 000 askarning taxminan 13 foizini bolalar tashkil etgani va hukumatga aloqador ayrim harbiylashtirilgan kuchlar ham bolalardan foydalanayotgani haqida xabar bergan. 2016-yilda MILF 1869 nafar bolani guruhni tark etishiga ruxsat berdi va boshqa bolalarni guruhga qabul qilmaslik majburiyatini oldi. Biroq oʻsha yili BMT Filippindagi boshqa qurolli guruhlar asosan 13 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan bolalarni yollashda davom etayotgani haqida xabarlar yana davom etrdi. == Yevropa == Child Soldiers International maʼlumotlariga koʻra, Yevropada faqat 18 yoshdan kattalarni yollash tendensiyasi mavjud, aksariyat mamlakatlar ham faqat kattalarni yollashga ruxsat beradi, 2016-yilgi maʼlumotlarga koʻra qanday qurolli guruhlar bolalardan foydalanayotgani maʼlum emas edi. 2018-yil holatiga koʻra esa bir davlat, Buyuk Britaniya 16 yoshdan bolalarni, beshtasi esa 17 yoshdan (Avstriya, Kipr, Fransiya, Germaniya va Gollandiya) harbiy xizmatga jalb qilgan. Ulardan, Buyuk Britaniya eng koʻp bolalarni ishga oladi. 2016-yilda Britaniya armiyasiga yangi chaqirilganlarning taxminan chorak qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan. Barcha Yevropa davlatlari bolalarni qurolli mojarolarga jalb etish toʻgʻrisidagi ixtiyoriy protokolni ratifikatsiya qilgan, shuning uchun chaqiruv bolalar odatda balogʻatga yetgunlaricha harbiy harakatlarda foydalanilmaydi. Bolalar 1990-yillarda Birinchi Chechen urushida jangchilar sifatida ishlatilgan. === Avstriya === Avstriya bolalarni ota-onalari roziligi bilan bir yil erta, 17 yoshdan boshlab harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Kipr === Kipr bolalarni ota-onalari roziligi bilan ikki yil erta, 16 yoshdan boshlab majburiy harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Fransiya === Fransiya harbiy xizmatchilarni 17 yoshdan, harbiy texnik maktab oʻquvchilarini 16 yoshdan boshlab qabul qiladi. Qurolli kuchlarning 3 % ni 18 yoshgacha boʻlgan yoshlar tashkil etadi. === Germaniya === Germaniya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2015-yilda qurolli kuchlarning 6 foizini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil etgan. === Niderlandiya === Niderlandiya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2014-yilda uning qurolli kuchlarining 5 % 18 yoshgacha boʻlganlar boʻlgan. === Ukraina === 2014-yilda Ukraina sharqidagi qurolli mojaro paytida Donbasdagi tinchlik uchun adolat guruhi bolalarni qurolli tuzilmalarga jalb qilishning 41 ta holatini tasdiqlagan. Ulardan 37 tasi Ukraina nazorati ostida boʻlmagan hududdan, 4 tasi esa Ukraina nazorat hududidagi qurolli tuzilmalarda bolalarning ishtiroki bilan bogʻliq. Tasdiqlash imkoni boʻlmagan bolalarni ishga yollash haqida yana 31 ta murojaat boʻlgan. Ukraina tomonidan nazorat qilinmagan hududda tekshirilgan 37 ta ishning 33 tasi oʻgʻil bolalar va 4 tasi qiz bolalar; 57 % 16-17 yoshda, 35 % 15 yoshgacha boʻlgan va 8 % hollarda yoshni aniqlash mumkin boʻlmagan. === Buyuk Britaniya === Britaniya qurolli kuchlari 16 yoshdan boshlab xodimlarni jalb qilib, 15 yoshu 7 oylik bolalardan arizalarni qabul qilishni boshlaydi. Roʻyxatga olishdan oldin ota-onaning roziligi talab qilinadi. 2022-yil holatiga koʻra, Britaniya qurolli kuchlari tarkibiga kirganlarning 23 foizi 18 yoshdan kichiklar edi. Aksariyat bolalar armiyaga jalb qilingan, bu erda 2021-2022 yillarda askarlarning 30 foizi 18 yoshgacha boʻlganlar edi; koʻproq yangi askarlar boshqa yoshdagilarga qaraganda 16 yoshda edi. 16 yoshdan 17,5 yoshgacha boʻlgan armiyaga chaqirilganlar dastlab yosh guruhiga bagʻishlangan harbiy oʻquv markazida Army Foundation kollejida oʻqitiladi. 2021-yil holatiga koʻra, markaz Ofsted taʼlim inspektsiyasi tomonidan farovonlik boʻyicha „aʼlo“ deb baholangan, markazda suiisteʼmollik haqida koʻplab daʼvolar, baʼzilari isbotlangan, armiya rekordida. 2021-yilda markazda 22 nafar qizga nisbatan jinsiy huquqbuzarliklar bo‘yicha to‘qqizta tergov ochildi; bir tergovda gumon qilingan jinoyatchilarning uchtasi xodimlar boʻlgan. Vahiylar 2022-yil iyul oyida Vice News hisobotining mavzusi boʻlgan. OPAC maʼlumotlariga koʻra, Buyuk Britaniya odatda harbiy harakatlarda qatnashish uchun bolalarni chaqirmaydi, ammo chaqirilganlarni istisno qilmaydi ham. Buyuk Britaniya 2003-yildan 2010-yilgacha Iroq va Afg‘onistonga 18 yoshdan kichik bo‘lgan 22 nafar xodimni beixtiyor yubordi. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita Buyuk Britaniyani bolalar hech qanday sharoitda harbiy harakatlarda qatnasha olmasligini taʼminlash uchun oʻz siyosatini oʻzgartirishga chaqirdi. 1990-yillarda OPAC boʻyicha muzokaralarda Buyuk Britaniya AQShga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 boʻlishiga qarshi chiqdi. Bolalar huquqlarini himoya qiluvchi idoralar Buyuk Britaniya o‘z qurolli kuchlarini kadrlar bilan taʼminlashda bolalarga tayanishda davom etayotganini tanqid qildi. == Okeaniya == === Avstraliya === Avstraliya mudofaa kuchlari oʻz saflariga 16 yoshdan boshlab ota-onalarning roziligi bilan harbiy xizmatga kirishga ruxsat beradi. 18 yoshgacha boʻlgan qoʻl ostidagi yoshlarni chet elga yuborish yoki toʻgʻridan-toʻgʻri jangovar harakatlarda foydalanish mumkin emas, ularni evakuatsiya qilishning iloji boʻlmagan ekstremal holatlar bu vaziyatdan mustasno. === Yangi Zelandiya === 2018-yilning aniqlangan maʼlumotlariga koʻra, Yangi Zelandiya mudofaa kuchlariga qoʻshilishning minimal yoshi 17 yosh deb belgilangan. == Bolalardan harbiy maqsadda foydalanishni tugatish harakati == Bolalardan harbiy maqsadda keng miqyosda foydalanishganiga tarix guvoh. Faqat soʻnggi oʻn yilliklarda bu amaliyot asosli tanqid va uni tugatish uchun birgalikda saʼy-harakatlarga duch keldi. Qisman koʻplab qurolli kuchlar oʻz saflarini toʻldirishda bolalarga tayanganligi va qisman nodavlat qurolli guruhlarning xatti-harakatlariga taʼsir qilish qiyinligi sababli bu jarayon biroz sekin kechdi. == Yaqin tarix == === 1970-1980-yillar === Bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirokini cheklash boʻyicha xalqaro harakatlar 1977-yilda qabul qilingan 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar bilan boshlandi (77.2-modda). Yangi Protokollar 15 yoshgacha boʻlgan bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqladi, ammo davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarga 15 yoshdan boshlab bolalarni yollash va ulardan urushda foydalanishga ruxsat berishda davom etaverdi. Nodavlat notijorat tashkilotlari (NNTlar) bolalarni ishga yollashni butunlay taqiqlash toʻgʻrisidagi yangi shartnoma tarafdori boʻlganida, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (CRC) boʻyicha muzokaralar chogʻida qoidalar yangilandi. Qurolli kuchlari 18 yoshdan kichik boʻlganlardan foydalanayotgan baʼzi davlatlar bunga qarshilik koʻrsatdilar, shuning uchun 1989-yildagi yakuniy shartnoma matni faqat mavjud huquqiy standartni aks ettirdi xolos: 15 yoshgacha boʻlgan bolalarning harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishini taqiqlash. === 1990-yillar === XX asrning oxirlari yaʼni 1990-yillarda nodavlat notijorat tashkilotlari askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish koalitsiyasini (hozirgi Xalqaro bolalar askarlari) tashkil etishdi va ular Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada koʻrgan kamchiliklarni toʻgʻrilash maqsadida hamdard hukumatlar bilan yangi shartnoma tuzish kampaniyasida ishlashdi. Olti yil davom etgan global muzokaralardan soʻng, shartnoma 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol (OPAC) sifatida qabul qilindi. Shartnoma bolalarni harbiy xizmatga chaqirishni taqiqlab qoʻyadi, harbiy xizmatchilar 16 yoshdan kichik boʻlmasligini taʼminlaydi va harbiy harakatlarda bolalardan foydalanishni rad etadi. Shartnoma, shuningdek, nodavlat qurolli guruhlarni 18 yoshga toʻlmagan oʻsmirlarni har qanday maqsadda yollashni ham taqiqlaydi. OPAC boʻyicha muzokara olib borayotgan koʻpchilik davlatlar bolalarni yollashni taqiqlashni qoʻllab-quvvatlagan boʻlsa-da, AQSh boshchiligidagi Buyuk Britaniya bilan ittifoqdosh boʻlgan baʼzi mamlakatlar bunga eʼtiroz bildirdi. Shunday qilib, shartnoma 16 yoki 17 yoshli bolalarni ishga olishni taqiqlamaydi, garchi u davlatlarga qonunda yuqoriroq standartlarni oʻrnatishga imkon beradi. === 2000-yildan - hozirgi kungacha === Bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol qabul qilingandan soʻng, global ratifikatsiya kampaniyasi tez sur’atlar bilan rivojlandi. 2018-yilning maʼlumotlariga koʻra, OPAC 167 ta davlat tomonidan ratifikatsiya qilingan. Kampaniya, shuningdek, koʻplab davlatlarni bolalarni umuman ishga olmaslikka undadi. 2001-yilda 83 mamlakat faqat kattalarni roʻyxatga olishga ruxsat berdi. 2016-yilga kelib bu koʻrsatkich 126 taga yetdi, bu qurolli kuchlari mavjud boʻlgan mamlakatlarning 71 foizini tashkil qiladi. Taxminan 60 ga yaqin nodavlat qurolli guruhlar bolalardan foydalanishni toʻxtatish yoki qisqartirish toʻgʻrisida bitimlar tuzdilar, bu koʻpincha BMT yoki Jeneva chaqiruvi nodavlat tashkiloti vositachiligida oʻtkazildi. Child Soldiers International bergan hisobotlarga koʻra, OPAC shartnomasining muvaffaqiyati davlat qurolli kuchlari tomonidan bolalarni yollashning bosqichma-bosqich pasayishi bilan birgalikda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalar sonining qisqarishiga olib keldi. 2018-yilda berilgan maʼlumotlarga koʻra, bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish keng tarqalganligicha qolmoqda. Xususan, Boko Haram va IShIDga oʻxshagani jangari islomiy tashkilotlar hamda ularga qarshi kurashayotgan qurolli guruhlar bolalardan keng foydalanishadi. Bundan tashqari, aholisi eng koʻp boʻlgan uchta davlat — Xitoy, Hindiston va Qoʻshma Shtatlar hali ham oʻz qurolli kuchlariga 16 yoki 17 yoshli bolalarni harbiy xizmatga olinishiga ruxsat berishadi, shuningdek, „Yettilik“ guruhining beshta davlati: Kanada, Fransiya, Germaniya, Buyuk Britaniya va Amerika Qoʻshma Shtatlari ham bundan mustasno emas. == Voqealar == Qizil qoʻllar kuni — Red Hand day (shuningdek, Xalqaro askar bolalardan foydalanishga qarshi kurash kuni deb ham ataladi). Har yili 12-fevralda oʻtkaziladigan xotirlash kuni boʻlib, jamoatchilik eʼtiborini urushlar va qurolli toʻqnashuvlarda bolalardan askar sifatida ishlatish amaliyotiga qaratadi. Ushbu sana bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokolning kuchga kirishini aks ettiradi. == Bolalikning militarizatsiyasiga qarshi kurash == Oʻz qurolli kuchlariga bolalarni yollashga ruxsat bermaydigan koʻplab davlatlar taʼlim tizimi, atrof-muhit, filmlar va video oʻyinlar kabi mashhur oʻyin-kulgilar orqali bolalarga harbiy hayotni koʻrsatgani uchun tanqid qilindi.. Baʼzi sharhlovchilarning taʼkidlashicha, bolalar uchun bu marketing manipulyatsiya va harbiylikka yollash jarayonining bir qismidir va shuning uchun bu axloqiy jihatdan baholanishi kerak. Ushbu tamoyil baʼzi guruhlarni harbiy tashkilotlar va yoshlar oʻrtasidagi munosabatlarni bolalar huquqlari va sogʻligʻi nuqtai nazaridan tartibga solish uchun kampaniyaga olib keldi. Bunga misol qilib „ Urushga qarshilik ko‘rsatuvchilar“ xalqaro tashkilotining " Yoshlarning == Askarlikka olingan bolalarni reabilitatsiya qilish va reintegratsiya qilish == Child Soldiers International reintegratsiyani quyidagicha taʼriflaydi: „Ilgari qurolli kuchlar-guruhlar bilan aloqador boʻlgan bolalar tinch hayotga qaytishlari va ularning oilalari va jamiyatlarida qimmatli rol oʻynashlari uchun qoʻllab-quvvatlanadigan jarayon“. Askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiyalashga qaratilgan dasturlar UNICEF homiyligidagilar kabi koʻpincha uchta komponentni taʼkidlaydi: oilani birlashtirish-jamoa tarmogʻi, psixologik yordam va taʼlim-iqtisodiy imkoniyat. Dasturlarni muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun bu harakatlar kamida 3 yildan 5 yilgacha boʻlgan davrni oʻz ichiga oladi. Umuman olganda, reintegratsiya harakatlari bolalarni xavfsiz muhitga qaytarishga, diniy va madaniy marosimlar orqali bolaning oilasi va jamiyati nomidan kechirimlilik tuygʻusini shakllantirishga va bolaning oʻz oilasi bilan birlashishini ragʻbatlantirishga qaratilgan.harbiylashuviga qarshi kurash" dasturi, AQShdagi „Bolalarni yollashni to‘xtating“ kampaniyasi va Buyuk Britaniyadagi „Maktablardan tashqarida harbiylar“ kampaniyasini keltirish mumkin. Xuddi shunday xavotirlar Germaniya va Isroilda ham bildirilgan. Agar bola urush jinoyatlarini sodir etgan boʻlsa, reintegratsiya harakatlari qiyinlashishi mumkin, chunki bunday hollarda jamiyatda stigma va norozilik kuchayadi. Bunday vaziyatlarda bolaning ehtiyojlari jamiyatda adolat tuygʻusi bilan mutanosib boʻlishi muhimdir. Bunday vaziyatlarni zudlik bilan hal qilish kerak, chunki shunday qilinmasa, koʻplab bolalar qayta roʻyxatga olish xavfiga duch kelishadi. Shuningdek, reintegratsiyaning ikkita sohasi alohida eʼtiborga olinishi kerak: askar ayollar va bolalar askarlari orasida giyohvand moddalarni isteʼmol qilish. Giyohvand moddalar taʼsiri ostida boʻlgan yoki jinsiy yoʻl bilan yuqadigan kasalliklarga duchor boʻlgan askar bolalar oʻzlarining ehtiyojlariga mos keladigan qoʻshimcha dasturlarni talab qiladilar. 3svvxzvyb3flao373iay7oaw1xvf49p 2816543 2816542 2022-08-28T23:14:28Z ShHamrayev 72833 /* Harbiy jinoyatlar */ wikitext text/x-wiki {{tahrirlayapman|ShHamrayev}} Bolalar (Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada 18 yoshga toʻlmagan shaxs sifatida belgilangan) tarix davomida harbiy harakatlar va kampaniyalarda qatnashish uchun jalb qilingan<ref name="Wessells">{{cite journal|last1=Wessels|first1=Michael|title=Child Soldiers|journal=Bulletin of the Atomic Scientists|year=1997|volume=53|issue=4|page=32|doi=10.1080/00963402.1997.11456787|bibcode=1997BuAtS..53f..32W}}</ref>. Davlat qurolli kuchlari, nodavlat qurolli guruhlar va boshqa harbiy tashkilotlar tarkibidagi bola askarlar jangovar tayyorgarlikdan o‘tishi va jangovar mashg‘ulotlar uchun ishlatilishi, porterlar yoki xabarchilar kabi yordamchi rollarga tayinlanishi yoki tirik qalqon sifatida taktik ustunlik yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun ishlatilishi mumkin<ref name="Children at war">{{Cite news|url=http://www.historyextra.com/podcast/children-war|title=Children at war|work=History Extra|access-date=7 December 2017|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180112002342/http://www.historyextra.com/podcast/children-war|archive-date=12 January 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":2">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|title=The Paris Principles: Principles and guidelines on children associated with armed forces or armed groups|last=UNICEF|year=2007|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20161030083755/http://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|archive-date=30 October 2016|url-status=live}}</ref>. Masalan, minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida, gʻolib tomonda ham, magʻlub tomonda ham qatnashdilar. Bolalar kattalarga qaraganda taʼsirchanlikka koʻproq moyil boʻlganligi sababli harbiy xizmatda oson nishon hisoblanadi<ref name="ReferenceB">{{cite journal |last1=Beber, Blattman |first1=Bernd, Christopher |year=2013 |title=The Logic of Child Soldiering and Coercion |url=https://archive.org/details/sim_international-organization_winter-2013_67_1/page/65 |journal=International Organization |volume=67 |issue=1 |pages=65–104 |doi=10.1017/s0020818312000409 |doi-access=free}}</ref><ref name=":32">{{Cite book |last=Dave. |first=Grossman |title=On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society |date=2009 |publisher=Little, Brown and Co |isbn=9780316040938 |edition=Rev. |location=New York |oclc=427757599}}</ref><ref name="Wessells" /><ref name=":22">{{Cite book |author1-last=McGurk |author1-first=Dennis |title=Military life: The psychology of serving in peace and combat |author2-last=Cotting |author2-first=Dave I. |author3-last=Britt |author3-first=Thomas W. |author4-last=Adler |author4-first=Amy B. |publisher=Praeger Security International |year=2006 |isbn=978-0275983024 |editor1-last=Adler |editor1-first=Amy B. |volume=2: Operational stress |location=Westport |pages=13–31 |chapter=Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members |editor2-last=Castro |editor2-first=Carl Andrew |editor3-last=Britt |editor3-first=Thomas W.}}</ref>. Baʼzilar kuch bilan yollanadilar, boshqalari esa koʻpincha qashshoqlikdan qutulish uchun bu yoʻlni tanlaydilar<ref name="Wessells" /><ref name=":12">{{Cite book |last1=Brett |first1=R |url=https://archive.org/details/youngsoldierswhy0000bret |title=Young soldiers : why they choose to fight |last2=Specht |first2=I |publisher=Lynne Rienner Publishers |year=2004 |isbn=9781588262615 |location=Boulder, Colo. |oclc=53830868 |url-access=registration}}</ref><ref name=":103">{{Cite journal |last1=Gee |first1=David |last2=Taylor |first2=Rachel |date=1 November 2016 |title=Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army? |journal=The RUSI Journal |volume=161 |issue=6 |pages=36–48 |doi=10.1080/03071847.2016.1265837 |issn=0307-1847 |s2cid=157986637}}</ref><ref name=":82">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|title=Child Soldiers Global Report 2008|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2008|access-date=16 May 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181010192928/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|archive-date=10 October 2018|url-status=dead}}</ref>. Qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar koʻpincha psixiatrik kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi, shuningdek, tajovuzkorlikning kuchayishi kabi xulq-atvorning turli muammolariga duch kelishadi, bu esa balogʻat yoshida qashshoqlik va ishsizlikning yuqori xavfiga olib keladi. Buyuk Britaniya va AQShda olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmir bolalar orasida ularni harbiy xizmatga jalb qilish, hatto ular urushga yuborilmagan boʻlsa ham, oʻz joniga qasd qilishga urinish<ref name=":30">{{Cite journal |last1=Ursano |first1=Robert J. |last2=Kessler |first2=Ronald C. |last3=Stein |first3=Murray B. |last4=Naifeh |first4=James A. |last5=Aliaga |first5=Pablo A. |last6=Fullerton |first6=Carol S. |last7=Wynn |first7=Gary H. |last8=Vegella |first8=Patti L. |last9=Ng |first9=Tsz Hin Hinz |date=1 July 2016 |title=Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers |journal=JAMA Psychiatry |language=en |volume=73 |issue=7 |pages=741–9 |doi=10.1001/jamapsychiatry.2016.0600 |issn=2168-622X |pmc=4937827 |pmid=27224848}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/694167/20180327_Suicide_and_open_verdict_deaths_in_the_UK_Regular_Armed_Forces_1984-2017_Tables_and_Figures-O.xls|title=UK armed forces suicide and open verdict deaths: 1984–2017|last=UK, Ministry of Defence|year=2017|access-date=24 May 2018}}</ref> stress bilan bogʻliq ruhiy kasalliklar<ref name=":28">{{Cite journal |last1=Goodwin |first1=L. |last2=Wessely |first2=S. |last3=Hotopf |first3=M. |last4=Jones |first4=M. |last5=Greenberg |first5=N. |last6=Rona |first6=R. J. |last7=Hull |first7=L. |last8=Fear |first8=N. T. |year=2015 |title=Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population? |journal=Psychological Medicine |language=en |volume=45 |issue=9 |pages=1881–1891 |doi=10.1017/s0033291714002980 |issn=0033-2917 |pmid=25602942 |s2cid=3026974}}</ref><ref name=":29">{{Cite journal |last1=Martin |first1=Pamela Davis |last2=Williamson |first2=Donald A. |last3=Alfonso |first3=Anthony J. |last4=Ryan |first4=Donna H. |date=February 2006 |title=Psychological adjustment during Army basic training |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2006-02_171_2/page/157 |journal=Military Medicine |volume=171 |issue=2 |pages=157–160 |doi=10.7205/milmed.171.2.157 |issn=0026-4075 |pmid=16578988 |doi-access=free}}</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish<ref name=":31">{{Cite journal |last1=Head |first1=M. |last2=Goodwin |first2=L. |last3=Debell |first3=F. |last4=Greenberg |first4=N. |last5=Wessely |first5=S. |last6=Fear |first6=N. T. |date=1 August 2016 |title=Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel |journal=Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology |language=en |volume=51 |issue=8 |pages=1171–1180 |doi=10.1007/s00127-016-1177-8 |issn=0933-7954 |pmc=4977328 |pmid=26864534}}</ref><ref name=":33">{{Cite journal |last1=Mattiko |first1=Mark J. |last2=Olmsted |first2=Kristine L. Rae |last3=Brown |first3=Janice M. |last4=Bray |first4=Robert M. |year=2011 |title=Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel |url=https://archive.org/details/sim_addictive-behaviors_2011-06_36_6/page/608 |journal=Addictive Behaviors |volume=36 |issue=6 |pages=608–614 |doi=10.1016/j.addbeh.2011.01.023 |pmid=21376475}}</ref>, va zoʻravonlik yuzaga chiqadi<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref><ref name=":35">{{Cite journal |last=Bouffard |first=L A |year=2005 |title=The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience |url=https://archive.org/details/sim_armed-forces-and-society_winter-2005_31_2/page/273 |journal=Armed Forces & Society |volume=31 |issue=2 |pages=273–295 |doi=10.1177/0095327x0503100206 |s2cid=144559516}}</ref><ref name=":36">{{Cite journal |last1=Merrill |first1=Lex L. |last2=Crouch |first2=Julie L. |last3=Thomsen |first3=Cynthia J. |last4=Guimond |first4=Jennifer |last5=Milner |first5=Joel S. |date=August 2005 |title=Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2005-08_170_8/page/705 |journal=Military Medicine |volume=170 |issue=8 |pages=705–709 |doi=10.7205/milmed.170.8.705 |issn=0026-4075 |pmid=16173214 |doi-access=free}}</ref>. Bir qator shartnomalar bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishini kamaytirish yoki iloji boricha cheklashga qaratilgan<ref name=":3" /><ref>{{Cite web |title=Child Soldiers World Index |url=https://dallaireinstitute.org/child-soldiers-world-index/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Dallaire Institute |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Soldiers International |date=2018 |title=Why 18 Matters: A rights-based analysis of child recruitment |url=https://resourcecentre.savethechildren.net/document/why-18-matters-rights-based-analysis-child-recruitment/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Save the Children Resource Centre |language=en}}</ref>. Child Soldiers International tashkiloti bergan ma‘lumotlariga koʻra, bu kelishuvlar bolalarni ishga olishni kamaytirishga yordam bergan, ammo amaliyot baʼzi hududlarni toʻliq qamrab ololmayapti va bolalar butun dunyo boʻylab harbiy harakatlarda qatnashishda davom etmoqda. Iqtisodiy jihatdan qudratli baʼzi davlatlar 16 yoki 17 yoshli harbiy xizmatchilarga tayanishda davom etmoqda va soʻnggi yillarda qurolli toʻqnashuvlarda yosh bolalardan foydalanish koʻpaydi, chunki jangarilar harakati va ularga qarshi kurashayotgan guruhlar bolalarni koʻp sonni tashkil qilish uchun yollashadi<ref name=":3">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=Louder than words: An agenda for action to end state use of child soldiers|last=Child Soldiers International|year=2012|access-date=19 January 2018}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. == Tarix == Tarix oʻqitilgan va jang qilish uchun foydalanilgan, qoʻllab-quvvatlovchi rollarga tayinlangan, masalan, porter yoki xabarchi, jinsiy qul sifatida foydalanilgan yoki taktik ustunlik uchun tirik qalqon sifatida yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun yollangan bolalar bilan toʻla<ref name=":2" /><ref name="Children at war"/><ref name=":48">{{cite web|url=http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|title=Girl Soldiers – The cost of survival in Northern Uganda, Women News Network – WNN|date=13 January 2009|publisher=Womennewsnetwork.net|access-date=12 May 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120523212431/http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|archive-date=23 May 2012|url-status=live}}</ref> <ref>Michael Leggiere, The Fall of Napoleon: The Allied Invasion of France 1813–1814, pg.99–100</ref> Misol uchun, 1814-yilda Napoleon oʻz qoʻshinlariga koʻplab oʻsmirlarni to‘plagan. Minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida qatnashdilar<ref name=":41">{{cite web|title=How did Britain let 250000 underage soldiers fight in WW1?|url=https://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20180321184716/http://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|archive-date=21 March 2018|access-date=22 January 2016|work=BBC News}}</ref><ref name=":43">[[Norman Davies]], [https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603 ''Rising '44: The Battle for Warsaw,''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603|date=6 February 2016}} Pan Books 2004 p.603</ref><ref name="Rosen2005">{{cite book|author=David M. Rosen|url=https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|title=Armies of the Young: Child Soldiers in War and Terrorism|date=January 2005|publisher=Rutgers University Press|isbn=978-0-8135-3568-5|pages=54–55|quote=The participation of Jewish children and youth in warfare was driven by a combination of necessity, honor, and moral duty.|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref><ref name="Kucherenko2011">{{cite book|last=Kucherenko|first=Olga|url=https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|title=Little Soldiers: How Soviet Children Went to War, 1941–1945|date=13 January 2011|publisher=OUP Oxford|isbn=978-0-19-161099-8|page=3|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar kuchidan XX asr va XXI asrning boshlarida Afrika, Lotin Amerikasi va Yaqin Sharqning ayrim qismlarida foydalanishda davom etildi<ref name="CSGR2004-292" /><ref name=":14" /><ref name=":02" />. Faqat mazkur ming yillikning boshidan boshlab bolalardan harbiy foydalanishni cheklash va kamaytirish boʻyicha xalqaro harakatlar boshlandi. == Hozirgi holat == === Davlat qurolli kuchlari === 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) qabul qilindi. Shundan beri global tendentsiya Straight-18 standarti sifatida 18 va undan kichik yoshdagi bolalarni qurolli kuchlarga yollashni cheklashdan iborat. Qurolli kuchlari boʻlgan koʻpgina davlatlar OPACga aʼzo boʻlishdi, unga koʻra bolalarni yollash bilan shugʻullanuvchi davlatlar bunday vaziyatda jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ majburiyatini oladi<ref name=":5" /><ref name=":7">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|title=International laws and child rights|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180202005301/https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|archive-date=2 February 2018|url-status=dead}}</ref>. Shunga qaramay, Child Soldiers International 2018-yilda 46 mamlakatda 18 yoshgacha bo‘lgan bolalar hali ham harbiy maqsadlarga jalb qilinayotgani<ref name=":39">{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/|title=Child Soldiers World Index|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=29 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329153356/http://childsoldiersworldindex.org/|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref> va o‘qitilayotgani haqida xabar berdi. Ulardan koʻpchiligi 17 yoshdan boshlab, ozroq qismi 20 yosh, kami 16 yoshdan boshlab, nomaʼlum qismi esa 16 yoshdan ham kichikroq bolalarni ishga qabul qiladi<ref name=":5">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|title=Where are child soldiers?|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180201210707/https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|archive-date=1 February 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":3" /><ref name=":6">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|page=41|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitasi va boshqalar harbiy tayyorgarlik, harbiy muhit va majburiy xizmat shartnomasi bolalar huquqlariga mos kelmasligini va oʻsmirlarni davlat qurolli kuchlariga jalb qilishni toʻxtatishga chaqirdi. Bolalar oʻsmirlik davrida sogʻlom rivojlanish huquqiga egadir<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC/C/GC/20&Lang=en|title=General comment No. 20 (2016) on the implementation of the rights of the child during adolescence|last=Committee on the Rights of the Child|year=2016|website=tbinternet.ohchr.org|language=en-us|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926052204/https://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2FC%2FGC%2F20&Lang=en|archive-date=26 September 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":3" /><ref>{{Cite web|url=https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|title=Ending the recruitment and use of children in armed conflict|last=UNICEF|year=2017|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926014225/https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|archive-date=26 September 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":19">{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|title=Children, Not Soldiers {{!}} United Nations Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180119171732/https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|archive-date=19 January 2018|url-status=live}}</ref>. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudandan (ayniqsa Darfurdan) askar bolalarni yollagan. === Nodavlat qurolli guruhlar === Bularga qurolli kuchlar, isyonchilar, terroristik tashkilotlar, partizanlar harakati, mafkuraviy yoki diniy jihatdan boshqariladigan guruhlar, qurolli ozodlik harakatlari va boshqa turdagi kvaziharbiy tashkilotlar iborat bolalardan foydalanadigan nodavlat qurolli harbiylashtirilgan tashkilotlar kiradi. 2022-yil holatiga ko'ra, BMT bolalardan bunday guruhlar tomonidan keng foydalaniladigan 12 mamlakatni aniqladi: Janubiy Amerikadagi Kolumbiya; Afrikada Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Mali, Somali, Janubiy Sudan va Sudan; Yaqin Sharqdagi Livan; G'arbiy Osiyoda Suriya va Yaman; Markaziy Osiyoda Afg'oniston; va Janubi-Sharqiy Osiyoda Myanma<ref name=":57">{{Cite web|last=UN Secretary-General|date=23 June 2022|title=Children and armed conflict: Report of the Secretary-General|url=https://documents-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N22/344/71/PDF/N2234471.pdf|url-status=live|access-date=20 August 2022|website=United Nations}}</ref>. Hamma qurolli guruhlar ham bolalardan foydalanmaydi va 1999-yildan beri 60 ga yaqin qurolli guruhlar bu amaliyotni qisqartirish yoki tugatish toʻgʻrisida kelishuvga erishgan. Masalan, 2017-yilga kelib Filippindagi Moro Islomiy Ozodlik Jabhasi (MILF) o‘z saflaridan 2000 ga yaqin bolani ozod qildi<ref>{{Cite web|url=https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|title=UN Officials congratulate MILF for completion of disengagement of children from its ranks|last=UNICEF|date=4 December 2017|website=unicef.org|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180117182557/https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|archive-date=17 January 2018|url-status=live}}</ref>, 2016-yilda Kolumbiyadagi FARC-EP partizan harakati bolalarni yollashni to‘xtatishga rozi bo‘ldi. Boshqa mamlakatlar, xususan, Afgʻoniston, Iroq, Nigeriya va Suriyada teskari tendensiya kuzatilmoqda bu yerda islomiy jangarilar va ularga qarshi boʻlgan guruhlar bolalarni yollash, oʻqitish va ulardan foydalanishni kuchaytirdilar<ref name=":17">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. === Global taxmin === 2003-yilda Brukings Institutidan PW Singer, askar oʻsmirlar hududlarda davom etayotgan mojarolarning toʻrtdan uch qismida ishtirok etishini taxmin qildi<ref name="saddam">{{cite web|url=http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|title=Facing Saddam's Child Soldiers|author=P. W. Singer|date=14 January 2003|publisher=[[Brookings Institution]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20100212100221/http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|archive-date=12 February 2010|url-status=dead|access-date=3 August 2009|author-link=P. W. Singer}}</ref>. Oʻsha yili BMTning Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi (UNOCHA) bu bolalarning koʻpchiligi 15 yoshdan oshgan, ammo baʼzilari undan yoshroq boʻlganini xabar qildi<ref name="irin">{{cite web|url=http://www.irinnews.org/report/66280/africa-too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|title=AFRICA: Too small to be fighting in anyone's war|date=December 2003|publisher=UN Office for the Coordination of Humanitarian Affairs|archive-url=https://web.archive.org/web/20130325052712/http://www.irinnews.org/Report/66280/AFRICA-Too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|archive-date=25 March 2013|url-status=dead|access-date=3 August 2009}}</ref>. Bugungi kunda qurolli toʻqnashuvlar boʻlayotgan BMT rasmiylari va boshqa uchinchi tomonlarning kirishiga toʻsqinlik qiladigan hududlarda bolalardan harbiy foydalanishning keng tarqalganligi sababli, qancha bolalar jabrlanganini taxmin qilish qiyin<ref name=":8">{{Cite news |last=Child Soldiers International |year=2017 |title=How many children are used for military purposes worldwide? |language=en |url=https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |url-status=dead |access-date=25 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180126070954/https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |archive-date=26 January 2018}}</ref>. 2017-yilda Child Soldiers International tashkiloti dunyo boʻylab bir necha oʻn minglab bolalar, ehtimol 100 000 dan ortiq bolalar mamlakat qurolli kuchlari va nodavlat harbiy tashkilotlarda harbiy taʼlim olganini hisobladi va 2018-yilda tashkilot oʻsmirlar harbiy harakatlarda qatnashish uchun foydalanilgani haqida xabar berdi. 2018-yilda ular kamida 18 qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etgan. Qizlar askar bolalarning 40 % dan ortigʻini tashkil qilishi aniqlangan<ref>{{Cite book|last=Whitman|first=Shelly|title=The Routledge Handbook of the Responsibility to Protect|publisher=Routledge Publishing|year=2012|isbn=978-0-415-60075-0|location=New York|pages=154|language=English}}</ref>. == Bolalardan foydalanishning mantiqiy asoslari == Bolalarning jismoniy va psixologik jihatdan kattalarga nisbatan yosh boʻlishlariga qaramay, mamlakat va nodavlat harbiy tashkilotlarning ularni izlashiga koʻplab sabablari bor. === Psixologik omillar === Kattalarga nisbatan, bolalarning, shu jumladan o'smir bolalarning nevrologik rivojlanmaganligi ularni ishga qabul qilishga ko'proq moyil qiladi, shuningdek, xavf-xatarlarni hisobga olmasdan, keyingi qarorlar qabul qilish ehtimolini oshiradi<ref name=":55">{{Cite news |last=Louise, R |display-authors=et al |date=17 November 2016 |title=The recruitment of children by the UK armed forces: A critique from health professionals |language=en-GB |work=Medact |url=https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |url-status=live |access-date=31 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180131192429/https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |archive-date=31 January 2018}}</ref><ref>{{Cite book |last=Strasburger |first=V C |title=Children, adolescents, and the media (Chapter 1) |publisher=Sage |others=Wilson, Barbara J., Jordan, Amy B. (Amy Beth) |year=2013 |isbn=9781412999267 |edition=Third |location=Los Angeles |oclc=820450764}}</ref><ref>{{Cite journal |last=Spear |first=L. P. |date=June 2000 |title=The adolescent brain and age-related behavioral manifestations |journal=Neuroscience and Biobehavioral Reviews |volume=24 |issue=4 |pages=417–463 |doi=10.1016/s0149-7634(00)00014-2 |issn=0149-7634 |pmid=10817843 |s2cid=14686245}}</ref>. Ushbu moyilliklarni hisobga olgan holda, Germaniya<ref>{{Cite web |last=Krennerich |first=Michael |date=30 October 2020 |title=Shadow Report Child Soldiers 2020 |url=https://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC/Shared%20Documents/DEU/INT_CRC_NGO_DEU_44158_E.pdf |url-status=live |access-date=19 August 2022 |website=UN Office of the High Commissioner for Human Rights |page=24}}</ref>, Buyuk Britaniya<ref name=":13">{{Cite web |last=Gee |first=D |year=2008 |title=Informed Choice? Armed forces recruitment practices in the United Kingdom |url=https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204740/https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017}}</ref> va AQShda<ref name=":52">{{Cite web |last=American Public Health Association |year=2012 |title=Cessation of Military Recruiting in Public Elementary and Secondary Schools |url=https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204348/https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017 |website=apha.org}}</ref> o'smirlar bilan harbiy marketing olib borish tanqid qilingan. Xuddi shu uch mamlakatda olib borilgan tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kam ta'minlangan bolalarni nishonga olishadi<ref name=":93">{{Cite book |last=Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns |title=Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany |year=2016}}</ref><ref name=":23">{{Cite web |author1=Gee, D |author2=Goodman, A |title=Army visits London's poorest schools most often |url=http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20180529080003/http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |archive-date=29 May 2018 |access-date=10 December 2017}}</ref><ref name=":13" /><ref name=":21">{{Cite journal |last1=Hagopian |first1=Amy |last2=Barker |first2=Kathy |date=1 January 2011 |title=Should We End Military Recruiting in High Schools as a Matter of Child Protection and Public Health? |journal=American Journal of Public Health |volume=101 |issue=1 |pages=19–23 |doi=10.2105/ajph.2009.183418 |issn=0090-0036 |pmc=3000735 |pmid=21088269}}</ref><ref name=":52" /><ref>{{Cite news |title=Soldiers of Misfortune: Abusive U.S. Military Recruitment and Failure to Protect Child Soldiers |language=en |work=American Civil Liberties Union |url=https://www.aclu.org/other/soldiers-misfortune-abusive-us-military-recruitment-and-failure-protect-child-soldiers |access-date=13 December 2017}}</ref>. Masalan, Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni jalb qilishni oson deb hisoblaydi, ayniqsa kambag'al oilalardan bo'lganlarni yollash yanada osonroq<ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d5bbf83278b3100018306a4/1566293898095/UK_recruitment_report_final.pdf |access-date=24 August 2019 |website=crin.org}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d4ab413eab07100015db6b6/1565176852564/FINAL+Youngest+British+army+recruits+come+disproportionately+from+England%27s+most+deprived+constituencies.pdf |access-date=24 August 2019}}</ref>. Ishga qabul qilingandan so'ng, bolalarga kattalarga qaraganda buyruqlarni osonroq bajartirish va nazorat qilish va kattalardan ko'ra din, nomus, obro'-e'tibor, qasos va burch kabi pul to'lanmaydigan rag'batlar uchun kurashishga moyildirlar<ref>{{cite journal |last1=Rosenblatt |first1=Roger |year=1984 |title=Children of War |journal=American Educator 8 |volume=1 |pages=37–41}}</ref>. Keltirilgan misollarga quyidagilar kiradi: Piter V. Singerning fikricha, oʻsmirlar osonlik bilan boshqara oladigan yengil avtomatik qurollarning global miqyosda tarqalishi bolalardan bevosita jangchilar sifatida foydalanishni yanada foydaliroq qildi<ref> Singer, Peter (2005). Children at War. New York: Pantheon Books. ISBN 9780375423499.</ref>. Romeo Daller aholining haddan tashqari koʻpayishi bolalarni harbiy tashkilotlar uchun arzon va qulay manbaga aylantirishdagi roliga ishora qilgan<ref>Dallaire, Roméo (2011). They Fight Like Soldiers, They Die Like Children: The Global Quest to Eradicate the Use of Child Soldiers. New York: Walker, and Company.</ref>. Rojer Rozenblatt oʻsmirlar kattalarga qaraganda din, sharaf, obroʻ-eʼtibor, qasos va burch kabi pul bilan olib boʻlmaydigan ragʻbatlar uchun kurashishga tayyor ekanligini taʼkidladi<ref>Rosenblatt, Roger (1984). "Children of War". American Educator 8 1: 37–41.</ref>. Bir qancha sharhlovchilar, jumladan, Bernd Beber, Kristofer Blattman, Deyv Grossman, Maykl Uessels, MakGurk va uning hamkasblari, bolalar kattalarga qaraganda itoatkor va moslashuvchan boʻlganligi sababli, ularni boshqarish, aldash va ularga yot gʻoyalar singdirish osonroq ekanligini taʼkidladilar<ref>Beber, Blattman, Bernd, Christopher (2013). "The Logic of Child Soldiering and Coercion". International Organization 67 (1): 65–104. doi:10.1017/s0020818312000409. Bu manba bu sahifada ikki marta foydalanilgan.</ref><ref>Dave., Grossman. On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society, Rev., New York: Little, Brown and Co, 2009. ISBN 9780316040938. OCLC 427757599. </ref><ref>Wessels, Michael (1997). "Child Soldiers". Bulletin of the Atomic Scientists 53 (4): 32. doi:10.1080/00963402.1997.11456787.</ref><ref>McGurk, Dennis „Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members“,. Military life: The psychology of serving in peace and combat Adler: . Westport: Praeger Security International, 2006 — 13–31 bet. ISBN 978-0275983024. </ref> Devid Gi va Reychel Teylor Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni ayniqsa kambagʻal oilalardan boʻlganlarni jalb qilish osonroq ekanligini aniqladi<ref>Gee, David; Taylor, Rachel (1 November 2016). "Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army?". The RUSI Journal 161 (6): 36–48. doi:10.1080/03071847.2016.1265837. ISSN 0307-1847.</ref><ref>Child Rights International Network. „Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK“. crin.org (21-avgust 2019-yil). Qaraldi: 24-avgust 2019-yil.</ref><ref>Child Rights International Network. „Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies“ (21-avgust 2019-yil). Qaraldi: 24-avgust 2019-yil.</ref>. Baʼzi qurolli guruhlar rahbarlarining taʼkidlashicha, oʻsmirlar oʻzlarining yosh boʻlishlariga qaramay, jangovar boʻlinmaga jangchilar sifatida oʻzlarining fazilatlarini olib kelishadi, ular koʻpincha ajoyib darajada qoʻrqmas, chaqqon va chidamlidir<ref>Beber, Bernd; Blattman, Christopher (2013). "The Logic of Child Soldiering and Coercion" (en). International Organization 67 (1): 65–104. doi:10.1017/s0020818312000409. ISSN 0020-8183.</ref>. Baʼzi oʻsmirlar harbiy tashkilotlarga majburan jalb qilinsa, aldanib yoki pul bilan olinsa, boshqalari oʻz xohishi bilan qoʻshiladi<ref>Brett, R. Young soldiers : why they choose to fight. Boulder, Colo.: Lynne Rienner Publishers, 2004. ISBN 9781588262615. OCLC 53830868.</ref><ref>Child Soldiers International. „Des Milliers de vies à réparer“ (fr) (2016). 15-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 29-yanvar 2018-yil.</ref><ref>Manba Wessels, Michael (1997). "Child Soldiers". Bulletin of the Atomic Scientists 53 (4): 32. doi:10.1080/00963402.1997.11456787.</ref>. Buning sabablari koʻp. 2004-yilda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalarni oʻrganishda Reychel Brett va Irma Spekt harbiy xizmatga kirishni ragʻbatlantiradigan bir qator omillarga ishora qildilar, xususan: Qashshoqlik, shu jumladan taʼlim yoki ishga joylashish imkoniyatlarining yetishmasligi Urushning madaniy normallashuvi Yangi doʻstlar izlash Qasos (masalan, doʻstlar va qarindoshlarning oʻldirilganini koʻrgandan keyin) „Jangchi“ roli yetuklikka oʻtish marosimini taʼminlaydi degan umidlar<ref>Brett, R. Young soldiers : why they choose to fight. Boulder, Colo.: Lynne Rienner Publishers, 2004. ISBN 9781588262615. OCLC 53830868.</ref>. XX asrning oxirlari taxminan 1990-yillarda Kambodja qurolli kuchlari tomonidan yollangan bolaning quyidagi soʻzlari koʻplab bolalarning qoʻshilish fikrlariga xosdir: <blockquote>Men ota-onamda ovqat yoʻqligi va maktabga bormasligim sababli qoʻshildim. . . Men minalar haqida oʻylardim, lekin nima ham qilishimiz mumkin — bu buyruq [oldingi chiziqqa borish]. Bir kuni kimdir mening oldimda minani bosdi va u yaralanib vafot etdi. . . O‘shanda men 60 metr narida radio yonida turgan edim. Men uning oʻlganini koʻzim bilan koʻrdim. . . Men har bir boʻlimda yosh bolalarni koʻraman. . . Ishonchim komilki, yana bir-ikki yil askarligimcha qolaman. Harbiy bo‘lishni to‘xtatsam, hech qanday mahoratim yo‘qligi uchun biror joyda ishlolmayman. Men keyin nima qilishimni bilmayman. . .<ref name=":410">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=adc88bff-1916-4317-b184-d9079e7b0bb8|archive-url=https://web.archive.org/web/20190525205613/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=adc88bff-1916-4317-b184-d9079e7b0bb8|url-status=dead|archive-date=2019-05-25|title=Global Report on Child Soldiers|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2001|website=child-soldiers.org|access-date=2018-05-16}}</ref></blockquote> == Bolalarga taʼsiri == === Qurolli mojaro === Bolalarga harbiy hayotning taʼsir koʻlami birinchi marta xalqaro hamjamiyat tomonidan BMT Bosh Assambleyasi topshirgan „Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri“ (1996-yilda) nomi bilan inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machel tomonidan tayyorlangan yirik hisobotda maʼlum qilingan<ref>Machel. „Impact of armed conflict on children“ (1996). 8-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. Hisobot, ayniqsa, yosh bolalardan foydalanish bilan bogʻliq boʻlib, har yili dunyo boʻylab koʻp minglab bolalar oʻlib ketayotgani, mayib-majruh boʻlib, psixiatrik jarohatlar olganligi haqidagi dalillarni taqdim etgan<ref>Machel. „Impact of armed conflict on children“ (1996). 8-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. Grasa Machelning hisobotidan keyin oʻtkazilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar ruhiy kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi va xatti-harakatlari bilan bogʻliq muammolarning sezilarli darajada yuqori xavfiga duch kelishadi<ref name=":15">{{Cite web|url=https://www.scribd.com/document/328940882/Child-Soldiering-Impact-on-Childhood-Development-and-Learning-Capacity|title=Child soldiering: Impact on childhood development and learning capacity|last=Boothby, N|display-authors=et al|year=2010|access-date=30 January 2018}}</ref>. Masalan, Falastin va Ugandada olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, sobiq askar bolalarning yarmidan koʻpi travmadan keyingi stress buzilishi alomatlarini koʻrsatgan va Ugandadagi har oʻninchi boladan toʻqqiztasida ruhiy tushkunlik holati ijobiy boʻlgan. Falastinlik tadqiqot olib boruvchilar, shuningdek, qurolli toʻqnashuvlarda yuqori darajadagi zoʻravonlikka duchor boʻlgan bolalar boshqa bolalarga qaraganda tajovuzkorlik va agressiyani koʻrsatish ehtimoli koʻproq ekanligini aniqladilar. Ushbu taʼsirlarning umumiy taʼsiri odatda kattalardagi qashshoqlik va doimiy ishsizlikning yuqori xavfini oʻz ichiga oladi<ref>Boothby, N. „Child soldiering: Impact on childhood development and learning capacity“ (2010). Qaraldi: 30-yanvar 2018-yil.</ref> === Qo'lga olish === Human Rights Watch tashkilotiga bergan maʼlumotlarga koʻra, qurolli kuchlar va guruhlar yollangan bolalarni hibsga olganlarida ularga koʻproq zarar yetkaziladi<ref name=":50">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|title=Children Detained in War Zones|date=28 July 2016|access-date=21 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821224149/https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|archive-date=21 August 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar koʻpincha yetarli oziq-ovqatsiz, tibbiy yordamsiz yoki boshqa gʻayriinsoniy sharoitlarda hibsga olinadi va baʼzilari hibs paytida jismoniy va jinsiy qiynoqlarga duchor boʻlishadi. Baʼzilari oilasi bilan qoʻlga olinadi yoki oila aʼzolaridan birining faoliyati tufayli hibsga olinadi. Advokatlar va qarindoshlarning har qanday sud majlisida ishtiroki koʻpincha taqiqlanadi<ref name=":50">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|title=Children Detained in War Zones|date=28 July 2016|access-date=21 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821224149/https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|archive-date=21 August 2016|url-status=live}}</ref>. === Harbiy tayyorgarlik === Boshqa tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, bolalarni, shu jumladan katta yoshdagi bolalarni harbiy xizmatga olish, hatto ular balogʻatga yetgunga qadar qurolli toʻqnashuvlarda qoʻllanilmasa ham, zararli taʼsir koʻrsatadi. Qoʻshma Shtatlardagi harbiy akademiklar harbiy tayyorgarlikni (barcha yoshdagi) doimiy stress sharoitida „intensiv singdirish“ sifatida tavsiflaydilar, uning asosiy maqsadi chaqiriluvchilarning soʻzsiz va darhol boʻysunishini oʻrgatishdir<ref>McGurk, Dennis „Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members“,. Military life: The psychology of serving in peace and combat Adler: . Westport: Praeger Security International, 2006 — 13–31 bet. ISBN 978-0275983024. </ref>. Ilmiy tadqiqotlarlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmirlar kattalarga qaraganda yuqori stressli muhitga moyil, masalan, boshlangʻich harbiy tayyorgarlikka, ayniqsa bolalik davridagi qiyinchiliklarga duchor boʻlganlar oʻzlarini koʻproq himoyasiz sezishadi. Harbiy xizmatga chaqirilganlar urushga yuborilishidan oldin ham vafot etishi mumkin. Ayniqsa AQShda oʻz joniga qasd qilishga urinish xavfi yuqori<ref>Ursano, Robert J.; Kessler, Ronald C.; Stein, Murray B.; Naifeh, James A.; Aliaga, Pablo A.; Fullerton, Carol S.; Wynn, Gary H.; Vegella, Patti L. et al. (1 July 2016). "Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers" (en). JAMA Psychiatry 73 (7): 741–9. doi:10.1001/jamapsychiatry.2016.0600. ISSN 2168-622X. PMID 27224848. PMC 4937827.</ref>. AQSh va Buyuk Britaniyada ruhiy kasalliklarning yuqori xavfi<ref>Goodwin, L.; Wessely, S.; Hotopf, M.; Jones, M.; Greenberg, N.; Rona, R. J.; Hull, L.; Fear, N. T. (2015). "Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population?" (en). Psychological Medicine 45 (9): 1881–1891. doi:10.1017/s0033291714002980. ISSN 0033-2917. PMID 25602942.</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish xavfi yuqori<ref>Head, M.; Goodwin, L.; Debell, F.; Greenberg, N.; Wessely, S.; Fear, N. T. (1 August 2016). "Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel" (en). Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology 51 (8): 1171–1180. doi:10.1007/s00127-016-1177-8. ISSN 0933-7954. PMID 26864534. PMC 4977328.</ref><ref>Mattiko, Mark J.; Olmsted, Kristine L. Rae; Brown, Janice M.; Bray, Robert M. (2011). "Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel". Addictive Behaviors 36 (6): 608–614. doi:10.1016/j.addbeh.2011.01.023. PMID 21376475</ref> va zoʻravonlik xulq-atvorining yuqori xavfi<ref>MacManus, Deirdre; Dean, Kimberlie; Jones, Margaret; Rona, Roberto J; Greenberg, Neil; Hull, Lisa; Fahy, Tom; Wessely, Simon et al. (2013). "Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study". The Lancet 381 (9870): 907–917. doi:10.1016/s0140-6736(13)60354-2. PMID 23499041.</ref><ref>Bouffard, L A (2005). "The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience". Armed Forces & Society 31 (2): 273–295. doi:10.1177/0095327x0503100206</ref><ref>Merrill, Lex L.; Crouch, Julie L.; Thomsen, Cynthia J.; Guimond, Jennifer; Milner, Joel S. (August 2005). "Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates". Military Medicine 170 (8): 705–709. doi:10.7205/milmed.170.8.705. ISSN 0026-4075. PMID 16173214.</ref> chaqiriluvchilarning harbiy xizmatga kirishdagi holatiga, yoshiga bogʻliq. Harbiy muhit, shuningdek, zoʻravonlik va jinsiy zoʻravonlikning yuqori darajasi bilan tavsiflanadi<ref>UK, Ministry of Defence. „British Army: Sexual Harassment Report“ (2015). 9-mart 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Canada, Statcan [official statistics agency]. „Sexual Misconduct in the Canadian Armed Forces, 2016“ (en). statcan.gc.ca (2016). 30-mart 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Marshall, A; Panuzio, J; Taft, C (2005). "Intimate partner violence among military veterans and active duty servicemen" (en). Clinical Psychology Review 25 (7): 862–876. doi:10.1016/j.cpr.2005.05.009. PMID 16006025</ref>. Harbiy xizmatga chaqirish amaliyotlari oʻsmirlik davridagi bolalarning zaif tomonlariga zarba berishi ham aniqlangan. Xususan, Germaniya<ref>Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns. Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany, 2016. </ref>, Buyuk Britaniya<ref>Gee, D. „Army visits London's poorest schools most often“. 29-may 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 10-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Gee. „Informed Choice? Armed forces recruitment practices in the United Kingdom“ (2008). 13-dekabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil. </ref><ref>Gee, David; Taylor, Rachel (1 November 2016). "Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army?". The RUSI Journal 161 (6): 36–48. doi:10.1080/03071847.2016.1265837. ISSN 0307-1847.</ref> va AQSh<ref>Hagopian, Amy; Barker, Kathy (1 January 2011). "Should We End Military Recruiting in High Schools as a Matter of Child Protection and Public Health?". American Journal of Public Health 101 (1): 19–23. doi:10.2105/ajph.2009.183418. ISSN 0090-0036. PMID 21088269. PMC 3000735</ref><ref>American Public Health Association. „Cessation of Military Recruiting in Public Elementary and Secondary Schools“. apha.org (2012). 13-dekabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil.</ref><ref>„Soldiers of Misfortune: Abusive U.S. Military Recruitment and Failure to Protect Child Soldiers“(ingl.), American Civil Liberties Union. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil.</ref> dalillari shuni koʻrsatdiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kambagʻal oilalardan boʻlgan bolalarni xavf va cheklovlarni oʻtkazib yuboradigan marketing yordamida nishonga olishadi. Baʼzi akademiklarning taʼkidlashicha, bunday marketing oʻsmirlik davrida hissiy jihatdan asoslangan qarorlar qabul qilishda psixologik moyillikdan foydalanadi<ref>Strasburger, V C. Children, adolescents, and the media (Chapter 1), Wilson, Barbara J., Jordan, Amy B. (Amy Beth), Third, Los Angeles: Sage, 2013. ISBN 9781412999267. OCLC 820450764</ref><ref>Louise, R. „The recruitment of children by the UK armed forces: A critique from health professionals“ (en-GB), Medact (17-noyabr 2016-yil). Qaraldi: 31-yanvar 2018-yil.</ref><ref>Spear, L. P. (June 2000). "The adolescent brain and age-related behavioral manifestations". Neuroscience and Biobehavioral Reviews 24 (4): 417–463. doi:10.1016/s0149-7634(00)00014-2. ISSN 0149-7634. PMID 10817843.</ref><ref>Medact. „House of Commons Defence Committee Inquiry into Armed Forces and Veterans Mental Health: Written Evidence Submitted by Medact“ (2018). 15-noyabr 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-mart 2018-yil. </ref>. == Xalqaro huquq == === Bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish === '''Bolaning taʼrifi''' Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya bola deb 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni deb belgilab bergan. Parij tamoyillari qurolli kuchlar yoki qurolli guruh bilan bogʻlangan bolani quyidagicha belgilaydi: <blockquote>…qurolli kuchlar yoki qurolli guruh tomonidan har qanday lavozimda, shu jumladan, ular bilan cheklanmagan holda, jangchilar, oshpazlar, yuk tashuvchilar, josuslar yoki jinsiy maqsadlar uchun, yoki boʻlmasa xabarchilar sifatida foydalaniladigan 18 yoshga to‘lmagan har qanday shaxsdir.</blockquote> Hujjat Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi tomonidan tasdiqlangan. Bu nafaqat harbiy harakatlarda qatnashayotgan balki bevosita uning yaqinida ishtirok etayotgan bolalarga tegishli. '''15 yoshgacha boʻlgan bolalar''' 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar (1977-yil, 77.2-modda)<ref name=":25">{{Cite web|url=https://www.icrc.org/eng/assets/files/other/icrc_002_0321.pdf|title=Protocols additional to the Geneva Conventions of 12 August 1949|last=International Committee of the Red Cross|year=1977|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20170307150937/https://www.icrc.org/eng/assets/files/other/icrc_002_0321.pdf|archive-date=7 March 2017|url-status=live}}</ref>, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (1989) va Xalqaro jinoiy sudning Rim statuti (2002) hammasi mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlarga va qurolli boʻlmagan kuchlarga bolalarni ishlatishni taqiqlaydi. Davlatlarning qurolli guruhlari 15 yoshgacha bo‘lgan bolalarni bevosita qurolli to‘qnashuvlarda (texnik jihatdan „jang“ harakatlarda) ishlatadigan boʻlsa bu [[urush jinoyati sifatida tan olingan<ref>{{Cite web|url=https://www.icc-cpi.int/nr/rdonlyres/ea9aeff7-5752-4f84-be94-0a655eb30e16/0/rome_statute_english.pdf|title=Rome Statute of the International Criminal Court (A/CONF.183/9)|year=1998|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180318090721/https://www.icc-cpi.int/nr/rdonlyres/ea9aeff7-5752-4f84-be94-0a655eb30e16/0/rome_statute_english.pdf|archive-date=18 March 2018|url-status=live}}</ref>. '''18 yoshgacha bo'lgan bolalar''' Qurolli kuchlarga ega boʻlgan aksariyat mamlakatlar shuningdek, bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) (2000-yil) va Bolalar mehnatining eng yomon shakllari (1999-yilda boʻlib oʻtgan) konvensiyasining yuqori standartlari bilan bogʻliq boʻlib, ular bolalarni 18 yoshga yetguncha majburiy yollashni taqiqlaydi<ref>Child Soldiers International. „International laws and child rights“(ingl.). Qaraldi: 25-yanvar 2018-yil.</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:11300:0::NO::P11300_INSTRUMENT_ID:312327|title=Ratifications of C182 – Worst Forms of Child Labour Convention, 1999 (No. 182)|last=International Labour Organization|website=ilo.org|language=en|access-date=30 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180130053725/http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:11300:0::NO::P11300_INSTRUMENT_ID:312327|archive-date=30 January 2018|url-status=live}}</ref>. OPAC protokoli, shuningdek, hali ham bolalarni (16 yoshdan boshlab) yollash bilan shugʻullanadigan hukumatlardan „18 yoshga toʻlmagan shaxslar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrishni“ talab qiladi. Bundan tashqari, OPAC nodavlat qurolli guruhlarga garchi buning qonuniy kuchi mavhum boʻlsa-da, har qanday sharoitda bolalarni yollashni taqiqlaydi<ref>Geneva Call. „Engaging nonstate armed groups on the protection of children: Towards strategic complementarity“ (2012). 22-mart 2015-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil. </ref><ref>Child Soldiers International. „A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups“ (2016). 8-mart 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 19-yanvar 2018-yil.</ref> Dunyodagi eng yuqori standart Afrikaning Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Xartiyasi<ref>African Commission on Human and Peoples' Rights. „African Charter on the Rights and Welfare of the Child“. achpr.org (2018). 21-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref> tomonidan belgilangan, u mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni har qanday sharoitda ham yollashni taqiqlaydi. Afrikaning aksariyat davlatlari Xartiyani ratifikatsiya qilgan<ref>African Commission on Human and Peoples' Rights. „African Charter on the Rights and Welfare of the Child“. achpr.org (2018). 21-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. '''Cheklovlar va bo'shliqlar''' Yuqoridagi shartnomalarning hech biri bolalarning "jangovar harakatlarda" bilvosita ishtirok etishini yoki ularda (ya'ni, jangovar harakatlardan uzoqda) harbiy amaliyotga hissa qo'shishni aniq taqiqlamaydi. OPAC aʼzosi boʻlmagan mamlakatqurolli kuchlar Jeneva konvensiyalarining I Protokolida belgilangan quyi standartlarga boʻysunadilar, bu esa qurolli kuchlarga oʻn besh yoshdan oshgan bolalarni jangovar harakatlarda qoʻllashga va ixtiyoriy ravishda kuzatuvchi sifatida qatnashgan yosh bolalardan foydalanishga guvoh boʻlsalar bu haqida xabar beradilar: Xalqaro Qizil Xoch Qoʻmitasi mojaro tomonlariga „barcha zarur choralarni koʻrish“ni taklif qildi, bu yakuniy matnda „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ kerak, bu butunlay taqiq emas, chunki amalga oshirish mumkin degan maʼnoni anglatadi „bajarilishi yoki amalga oshirilishi mumkin.“ „Harbiy harakatlarda ishtirok etish“ bandi boʻyicha muzokaralar chogʻida koʻngilli bolalarning harbiy maʼlumotlarni yigʻish va uzatish, tashishda yordam berish kabilar harbiy harakatlarga bilvosita jalb etish deb baholanadi. Biroq, 1949-yil 12-avgustdagi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha va 1977-yilda qabul qilingan Xalqaro qurolli boʻlmagan mojarolar qurbonlarini himoya qilish toʻgʻrisidagi II Protokolning 4.3.c moddasida „oʻn besh yoshga toʻlmagan bolalar“ qurolli kuchlar yoki guruhlarga chaqirilmaydi va jangovar harakatlarda qatnashishi mumkin emas". deyiladi. == Bolalarni ozod qilish va reintegratsiya qilish standartlari == OPAC hukumatlardan harbiy harakatlarda yollangan yoki foydalanilgan bolalarni o‘z yurisdiksiyasi doirasida demobilizatsiya qilishni hamda ularning jismoniy va ruhiy holatlarini tiklanishi va ijtimoiy reintegratsiyasi uchun yordam ko‘rsatishni talab qiladi<ref name="OptProto">{{cite web|url=http://www.unicef.org/crc/index_30203.html|title=UNICEF: Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child|date=30 November 2005|work=UNICEF|access-date=2 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141006095424/http://www.unicef.org/crc/index_30203.html|archive-date=6 October 2014|url-status=live}} {{cite journal|last1=Yun|first1=Seira|year=2014|title=Breaking Imaginary Barriers: Obligations of Armed Non-State Actors Under General Human Rights Law – The Case of the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child|journal=Journal of International Humanitarian Legal Studies|volume=5|issue=1–2|pages=213–257|ssrn=2556825|doi=10.1163/18781527-00501008}}</ref>. Urush, fuqarolarning tartibsizliklari, fuqarolar urushi, turli qurolli toʻqnashuvlar va boshqa favqulodda vaziyatlarda bolalar va yoshlarni, shuningdek, Birlashgan Millatlar Tashkilotining Favqulodda va qurolli toʻqnashuvlarda ayollar va bolalarni himoya qilish toʻgʻrisidagi deklaratsiyasiga muvofiq himoya qilishni taklif etadi. Qurolli guruhlarning sobiq aʼzolarini tegishli ravishda qurolsizlantirish, demobilizatsiya qilish va reintegratsiya qilish jarayonlari uchun Birlashgan Millatlar Tashkiloti 2006-yilda Integratsiyalashgan standartlarni ishlab chiqishni boshladi<ref>{{Cite book|title=Child soldiers, adult interests : the global dimensions of the Sierra Leonean tragedy|last=John-Peter.|first=Pham|date=2005|publisher=Nova Science Publishers|isbn=9781594546716|location=New York|oclc=61724289}}</ref> . == Harbiy jinoyatlar == Hozirda bolalarni urush jinoyatlari uchun urush qonunlarida belgilangan javobgarlikka tortilishi kerakmi, degan fikr mavjud<ref name="McCollough-2008-03-10">Lauren McCollough, [http://www.crimesofwar.org/onnews/News-Khadr.html The Military Trial of Omar Khadr: Child Soldiers and the Law] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080512083222/http://www.crimesofwar.org/onnews/News-Khadr.html |date=12 May 2008 }}, [http://www.crimesofwar.org/about/about.html Crimes of War Project] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081222121657/http://www.crimesofwar.org/about/about.html |date=22 December 2008 }} 10 March 2008</ref>. Xalqaro huquq urush jinoyatlarini sodir etgan bolalarni jinoiy javobgarlikka tortishni taqiqlamaydi, biroq Bola huquqlari to‘g‘risidagi konvensiyaning 37-moddasida belgilanganidek, bola olishi mumkin bo‘lgan jazo cheklanadi: „oʻn sakkiz yoshga toʻlmagan shaxslar tomonidan sodir etilgan jinoyatlarga o‘lim jazosi ham, ozod qilish imkoniyatisiz umrbod qamoq jazosi ham belgilanmaydi“<ref>{{Cite web|url=https://genevacall.org/wp-content/uploads/dlm_uploads/2013/12/Engaging-Nonstate-Armed-Groups-on-the-Protection-of-Children-Towards-Strategic-Complementarity-International-Peace-Institute..pdf|title=Engaging nonstate armed groups on the protection of children: Towards strategic complementarity|last=Geneva Call|year=2012|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20150322034945/http://www.genevacall.org/wp-content/uploads/dlm_uploads/2013/12/Engaging-Nonstate-Armed-Groups-on-the-Protection-of-Children-Towards-Strategic-Complementarity-International-Peace-Institute..pdf|archive-date=22 March 2015|url-status=dead}}</ref>. '''Syerra-Leone misoli''' Syerra-Leoneda yuz bergan fuqarolar urushidan soʻng, BMT Syerra-Leone boʻyicha Maxsus sudga (SCSL) 15 va undan katta yoshdagi sobiq jangchilarni gumanitar qonunlarni, shu jumladan urush jinoyatlarini buzganliklari uchun sud qilishni buyurdi. Biroq, Parij tamoyillari qurolli toʻqnashuvlarda qatnashgan bolalar, hatto ular jinoyatchi boʻlsa ham, birinchi navbatda qurbon sifatida koʻrilishi kerak degan fikrni ilgari surdi: Ushbu tamoyil Sud nizomida oʻz aksini topgan boʻlib, u jinoiy javobgarlikka tortishni istisno qilmagan, lekin sobiq askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiya qilish zarurligini taʼkidlab oʻtgan. Syerra-Leone mamlakat tribunalining birinchi bosh prokurori David Crane nizomni qanchalik jirkanch jinoyatlar sodir etgan bo‘lishidan qatʼi nazar, bolalarning o‘zini emas, balki bolalarni ishga yollagan kishilarni jinoiy javobgarlikka tortish foydasiga talqin qildi<ref> [http://www.diplomatie.gouv.fr/en/IMG/pdf/Paris_Conference_Principles_English_31_January.pdf The Paris Principles and Guidelines on Children associated with armed forces or armed groups] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150923215047/http://www.diplomatie.gouv.fr/en/IMG/pdf/Paris_Conference_Principles_English_31_January.pdf |date=23 September 2015 }}, February 2007. Section "Treatment of children accused of crimes under international law", p. 9 </ref>. '''Omar Khadr misoli''' AQShda prokurorlar kanadalik Omar Khadrni Afgʻonistonda 16 yoshga toʻlmaganida va Tolibon safida AQSh kuchlariga qarshi jang qilganlikda aybladilar<ref>{{cite news|url=http://ca.reuters.com/article/domesticNews/idCATRE67847020100809|title=Omar Khadr's Confession Can Be Used at Guantanamo Trial|author=Jane Sutton|date=9 August 2010|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180806024727/https://ca.reuters.com/article/domesticNews/idCATRE67847020100809|archive-date=6 August 2018|url-status=live}}</ref>. Ushbu jinoyatlarga AQSh qonunchiligiga koʻra umrbod qamoq jazosi beriladi<ref name="McCollough-2008-03-10" />. 2010-yilda qiynoq va tazyiq ostida boʻlgan Xadr urush qonunlarini buzgan holda qotillik, qotillikka urinish, fitna, terrorizmga moddiy yordam koʻrsatish va josuslikda aybdor deb topildi<ref>{{cite web|url=http://media.miamiherald.com/smedia/2010/10/26/10/stip.source.prod_affiliate.56.pdf|title=USvKhadr Stipulation of Fact|date=25 October 2010|access-date=30 November 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20111002161209/http://media.miamiherald.com/smedia/2010/10/26/10/stip.source.prod_affiliate.56.pdf|archive-date=2 October 2011|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.cnn.com/2010/US/10/25/khadr.plea/|title=Youngest Guantanamo detainee pleads guilty|last=Meserve|first=Jeanne|author2=CNN Wire Staff|date=25 October 2010|publisher=CNN|access-date=29 October 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101026132342/http://www.cnn.com/2010/US/10/25/khadr.plea/|archive-date=26 October 2010|url-status=live}}</ref>. Khadrni bir yillik qamoqdan soʻng Kanadaga deportatsiya qilinishini koʻrsatadigan kelishuv bitimining bir qismi sifatida taklif qilindi. Umar Khadr Guantanamo qamoqxonasida qoldi va Kanada hukumati uning vataniga qaytarilishini kechiktirgani uchun xalqaro tanqidlarga uchradi<ref>{{cite news | url=https://www.cbc.ca/news/world/khadr-to-return-to-canada-lawyer-1.905780 | publisher=CBC News | title=Khadr to return to Canada: lawyer | date=25 October 2010 | access-date=30 November 2011 | archive-url=https://web.archive.org/web/20101028080624/https://www.cbc.ca/news/world/khadr-to-return-to-canada-lawyer-1.905780 | archive-date=28 October 2010 | url-status=live}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.cbc.ca/news/canada/story/2012/07/20/khadr-canada-us.html |title=Toews' request delays Khadr's transfer to Canada |date=20 July 2012 |publisher=CBC News |access-date=26 July 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120727002758/http://www.cbc.ca/news/canada/story/2012/07/20/khadr-canada-us.html |archive-date=27 July 2012 |url-status=live }}</ref>. Oxir-oqibat, Khadr 2012-yil sentabr oyida Kanada qamoqxonasiga oʻtkazildi va 2015-yil may oyida Alberta sudyasi tomonidan garov evaziga ozod qilindi. 2016-yilda Xadr AQShning harbiy jinoyatchi sifatida hukm qilinganligi ustidan shikoyat qilgan<ref>{{Cite web|title = 'Freedom is way better than I thought,' says Omar Khadr|url = http://www.cbc.ca/news/canada/edmonton/omar-khadr-free-on-bail-vows-to-prove-he-is-a-good-person-1.3065692|publisher = Canadian Broadcasting Corporation|access-date = 8 February 2016|archive-url = https://web.archive.org/web/20160131211649/http://www.cbc.ca/news/canada/edmonton/omar-khadr-free-on-bail-vows-to-prove-he-is-a-good-person-1.3065692|archive-date = 31 January 2016|url-status = live}}</ref>. BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili hukm chiqarilishidan oldin AQShning Guantanamodagi harbiy komissiyasiga maktub yozib, Khadrni reabilitatsiya dasturiga muvofiq qoʻyib yuborishni soʻrab murojaat qilgan<ref name=":0">{{Cite news|url=http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|title=Khadr should go back to Canada: UN official|last=CBC News|date=27 October 2010|publisher=Canadian Broadcasting Corporation|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20171129025923/http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|archive-date=29 November 2017|url-status=live}}</ref>. Oʻz maktubida u Khadr „oʻsmir askarbola hikoyasini ifodalaydi: vijdonsiz guruhlar tomonidan kattalarning oʻzlari tushunmaydigan janglarda qatnashish taklifi bilan harakat qilish uchun yollangan“.ini aytadi<ref name=":0">{{Cite news|url=http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|title=Khadr should go back to Canada: UN official|last=CBC News|date=27 October 2010|publisher=Canadian Broadcasting Corporation|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20171129025923/http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|archive-date=29 November 2017|url-status=live}}</ref>. == Birlashgan Millatlar Tashkilotining roli == === Tarixi === Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning yakuniy matni (1989-yilda qabul qlingan) 18 yoshgacha boʻlgan barcha bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlamaganidan keyin bolalar huquqlari himoyachilarining hafsalasi pir boʻldi va ular bu maqsadga erishish uchun yangi shartnoma tuzishni talab qila boshladilar. Natijada, yangi tashkil etilgan Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita ikkita tavsiya berdi: birinchidan, qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri boʻyicha BMTdan yirik tadqiqot oʻtkazishni soʻrash; ikkinchidan, konvensiyaga qo‘shimcha protokol bo‘yicha muzokaralar olib borish uchun BMTning Inson huquqlari bo‘yicha komissiyasi aʼzolaridan iborat ishchi guruhini tuzish. Har ikkala taklif ham qabul qilindi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitaga javob berar ekan, „qurolli toʻqnashuvlar natijasida dunyoning koʻplab qismlarida bolalarning ahvoli keskin yomonlashganini“ tan oldi va inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machelga yirik tadqiqot oʻtkazishni topshirdi. Machel hisoboti, Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri, 1996-yilda nashr etilgan Hisobotda qayd etilgan: Hech shubha yoʻqki, eng dolzarb ustuvor vazifalardan biri 18 yoshgacha boʻlgan barchani qurolli kuchlar safidan chetlashtirishdir Shu bilan birga, BMTning Inson huquqlari boʻyicha komissiyasi bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanish boʻyicha standartlarni oshirish boʻyicha muzokaralar olib borish uchun ishchi guruh tuzdi. Murakkab muzokaralar va global kampaniyadan soʻng, yangi shartnoma 2000-yilda Bolalar huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning qurolli mojarolarga jalb etilishi toʻgʻrisidagi fakultativ protokoli sifatida kelishib olindi. Shartnoma bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda bevosita ishtirok etishini ham, ularni 16 yoshdan boshlab mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga jalb qilishni ham taqiqlaydi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi 2000-yil 25-maydagi 54/263- rezolyutsiya bilan shartnomani Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokol sifatida qabul qildi. Protokol 2002-yil 12-fevralda kuchga kirdi. Bosh kotibning bolalar va qurolli mojarolar bo'yicha maxsus vakili Machelning eʼlon qilgan hisoboti BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili (SRSG-CAAC) uchun yangi mandatga olib keldi. SRSG vazifalari orasida Bosh kotibning bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha yillik hisoboti loyihasini ishlab chiqish kiradi, unda butun dunyodan bolalarni yollash va ulardan foydalanishning eng yomon holatlari roʻyxati va tavsifi sanab oʻtilgan. === Xavfsizlik Kengashi === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Xavfsizlik Kengashi muntazam ravishda munozaralar, hisobotlarni qabul qilish va „Qurolli toʻqnashuvdagi bolalar“ sarlavhasi ostida rezolyutsiyalarni qabul qilish uchun yigʻiladi. Ushbu masala boʻyicha birinchi rezolyutsiya 1261-sonli qaror 1999-yilda qabul qilingan. 2004-yilda 1539-sonli rezolyutsiya bir ovozdan qabul qilindi, u askar bolalardan foydalanishni qoraladi va BMT Bosh kotibiga monitoring va hisobot berish mexanizmi deb nomlanuvchi amaliyotni kuzatish va hisobot berish vositasini yaratishni topshirdi. === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi === Bosh kotib bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha har yili yillik hisobotini eʼlon qiladi. 2017-yilgi hisobotda 2016-yilda qurolli guruhlar tomonidan bolalardan keng foydalanilgan 14 ta davlat (Afg‘oniston, Kolumbiya, Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Iroq, Mali, Myanma (Birma) , Nigeriya, Filippin, Somali, Janubiy Sudan, Sudan, Suriya, va Yaman) va davlat qurolli kuchlari jangovar harakatlarda bolalardan foydalangan oltita davlat (Afgʻoniston, Myanma (Birma) , Somali, Sudan, Janubiy Sudan va Suriya) davlatlarini keltiradi. 2011-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun ekstremal chora-tadbirlar hisobotiga koʻra, mojaro hududlarida zoʻravonlik harakatlariga jalb qilingan bolalar masalasini koʻtargan. == Bugungi kunda harbiy xizmatdagi bolalar - mintaqa va mamlakatlar bo'yicha == Ushbu bo'lim bugungi kunda bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanishni o'z ichiga oladi. === Afrika === 2003-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotining Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi maʼlumotlariga koʻra, butun dunyo boʻylab davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarda qatnashgan bolalarning yarmidan koʻpi Afrikada boʻlgan. 2004-yilda Child Soldiers International tashkiloti maʼlumotlariga koʻra, qitʼada 100 000 bolalar davlat va nodavlat qurolli kuchlarda foydalanilgan va 2008-yildagi hisob-kitoblarga koʻra, jami 120 000 bola yoki harbiy harakatlarda qatnashgan. Afrikaning aksariyat mamlakatlari ratifikatsiya qilgan Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Afrika Xartiyasi (1990-yil) 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni barcha turdagi harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlaydi. Ushbu qabul qilingan xartiyaga qaramay, BMT maʼlumotlariga koʻra, 2016-yilda Afrikaning yetti davlatida (Markaziy Afrika Respublikasi, Nigeriya, Kongo Demokratik Respublikasi, Somali, Mali, Janubiy Sudan, Sudan) bolalar qurolli guruhlar va uchtasida (Sudan, Somali va Janubiy Sudan) davlat qurolli kuchlari tomonidan foydalanilgan. Afrikada joylashgan harbiy tashkilotlardagi bolalar sonini kamaytirish boʻyicha xalqaro saʼy-harakatlar 1997-yilda ishlab chiqilgan Keyptaun tamoyillaridan keyin boshlandi. Prinsiplar Afrika hukumatlariga oʻsha paytda muzokaralar olib borilayotgan OPAC majburiyatlarini bajarishni va harbiy xizmatga yollash uchun minimal yoshni 15 dan 18 ga oshirishni taklif qildi. Prinsiplar, shuningdek, bola askarga 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni „har qanday turdagi muntazam yoki tartibsiz qurolli kuchlar yoki guruhning har qanday maqomdagi bir qismi boʻlgan … shu jumladan jinsiy maqsadlar uchun yollangan qizlarni ham qamrab oladi“ . . ." . 2007-yilda Parijda boʻlib oʻtgan „Urushdan ozod bolalar“ konferensiyasi Parij tamoyillarini ishlab chiqdi, ular Keyptaun tamoyillarini takomillashtirish va yangilash, ularni global miqyosda qoʻllash va hozirgi bolalar askarlarini qayta integratsiya qilishning amaliy yondashuvini belgilab berdi. === Markaziy Afrika Respublikasi === Markaziy Afrika Respublikasida qurolli guruhlar tomonidan bolalardan foydalanish tarixdan keng tarqalgan. 2012 va 2015-yillar oraligʻida 10 000 ga yaqin bolalar milliy qurolli mojarolarda qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan. 2016-yil maʼlumotlariga koʻra bu haliyam davom etmoqda. Musulmon Séléka qurolli guruhlar koalitsiyasi va asosan nasroniylardan iborat Anti-balaka jangarilari bolalardan shu tarzda ayovsiz foydalangan. Baʼzilarining yoshi sakkizda . 2015-yil may oyida boʻlib oʻtgan Forum de Bangui (hukumat, parlament, qurolli guruhlar, fuqarolik jamiyati va diniy yetakchilar yig‘ilishi)da bir qator qurolli guruhlar minglab bolalarni demobilizatsiya qilish togʻrisida kelishib oldilar. 2016-yilda Markaziy Afrika Respublikasiga barqarorlik oʻlchovi qaytdi va BMT maʼlumotlariga koʻra, 2691 oʻgʻil va 1206 qiz qurolli guruhlardan rasman ajratildi. Shunga qaramay, bolalarni harbiy maqsadlarda ishga olish va ulardan foydalanish oʻsha yil davomida taxminan yana 50 foizga koʻtarildi, bu raqamlar asosan Lord qarshilik armiyasiga tegishli. === Kongo Demokratik Respublikasi === Minglab bolalar Kongo Demokratik Respublikasi (DRC) armiyasida va turli isyonchi qurolli kuchlarda xizmat qiladi. Maʼlumotlarga koʻra, Ikkinchi Kongo urushi avjida 30 000 dan ortiq bolalar mojaroning turli tomonlari bilan jang qilgan. „Kony 2012“ filmida Rabbiyning qarshilik armiyasi bu bolalarni yollagani daʼvo qilingan. Hozirgi vaqtda Kongo Demokratik Respublikasi dunyodagi eng yuqori askar bolalardan biriga ega mamlakat. Xalqaro sud urush davridagi bu amaliyotlar boʻyicha hukm chiqardi. Thomas Lubanga Dyilo, KDRdagi harbiy qoʻmondonlardan biri, 2002 va 2003-yillar oraligʻida bolalar askarlarini yollashdagi roli uchun 14 yillik qamoq jazosiga hukm qilindi. Lubanga Kongo vatanparvarlari ittifoqiga va uning qurolli qanoti Kongoni ozod qilish uchun vatanparvarlik kuchlariga rahbarlik qilgan. Bolalar Ituridagi qurolli toʻqnashuvda jang qilishga majbur boʻlishdi. === Somali === 2004-yilda Child Soldiers International tomonidan eʼlon qilingan hisobotda 1991-yildan beri 200 000 nafar bola oʻz irodasiga zid ravishda mamlakat qurolli kuch tarkiblariga jalb qilingani taxmin qilingan. 2017-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Antoniu Guterrish BMT hisobotiga izoh berib, mamlakatdagi „Ash-Shabob“ aʼzolarining 50 foizdan ortigʻini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil qiladi, baʼzi paytlari esa toʻqqiz yoshga toʻlmagani ham jangga joʻnatiladi degan edi. Hisobotda 2010-yilning 1-aprelidan 2016-yilning 31-iyuliga qadar Somalida 6163 nafar bola yollangani, ulardan 230 nafari qizlar ekanligi tasdiqlandi. „Ash-Shabob“ bu yollashning yetmish foizini tashkil qilgan. Somali milliy armiyasi ham bolalarni askarlikka yollash boʻyicha yuqori oʻrinlarda turadi. === Sudan === 2004-yilda 17 000 ga yaqin bolalar davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan. O‘sha paytdagi asosiy qurolli muxolifat guruhi — Sudan Xalq ozodlik armiyasi (SPLA) tarkibida 5000 ga yaqin bola bor edi. Baʼzi sobiq bolalar askarlik paytida sodir etgan jinoyatlari uchun oʻlimga hukm qilingan. 2006-yilda bolalar Chaddagi qochqinlar lagerlaridan ham jalb qilingan va minglab bolalar Darfurdagi mojaroga tortilgan. 2005-yilda hukumat OPAC shartnomasini ratifikatsiya qildi va 2008-yilga kelib mamlakatda bolalardan harbiy maqsadda foydalanish kamaydi, ammo davlat qurolli kuchlari ham, SPLA ham ularni yollash va ishlatishda davom etgan. Bolalardan foydalanish kamayishda davom etdi, biroq 2017-yilda BMT hukumat kuchlarida hanuz12 yoshli bolalar borligi toʻgʻrisida xabarlar oldi. === Uganda === „Ugandadagi LRA armiyasida asosan askar sifatida oʻqitilgan. Ugandadagi barcha boshqa yoki oldingi isyonchi guruhlardan farqli oʻlaroq, LRA bolalarni (yaxshisi oʻn ikki yoshdan oʻn toʻrt yoshgacha) zoʻravonlik bilan oʻgʻirlash yoki qul qilishni oʻzining asosiy usuliga aylantirgan va oʻz faoliyatini tinch aholiga hujum qilishga qaratgan“. === Zimbabve === 2003-yilda Guardian gazetasi Zimbabveda davlat tomonidan homiylik qilinadigan yoshlar qurolli kuchlari Milliy Yoshlar Xizmati tomonidan inson huquqlarining koʻplab buzilishi haqida xabar berdi. Dastlab vatanparvar yoshlar tashkiloti sifatida tashkil etilgan bu tashkilot 10 yoshdan 30 yoshgacha boʻlgan yoshlardan iborat harbiylashtirilgan guruhga aylandi va mamlakatdagi norozilikni bostirish uchun foydalanildi. Tashkilot nihoyat 2018-yilning yanvarida taqiqlangan. == Amerika == === Boliviya === 2001-yilda Boliviya hukumati 14 yoshgacha boʻlgan bolalar yollash boʻyicha tekshiruvlar paytida qurolli kuchlarga majburan chaqirilgan boʻlishi mumkinligini tan oldi. Boliviya armiyasining 40 % ga yaqinini 18 yoshdan kichiklar, yarmini esa 16 yoshdan kichiklar tashkil qiladi. 2018-yil holatiga koʻra , Boliviya bolalarni 17 yoshdan boshlab kattalar harbiy xizmatga chaqirishni boshlashga taklif qiladi. === Braziliya === Braziliyada Komando Vermelho kabi mahalliy uyushgan jinoiy guruhlar bolalarni giyohvand moddalarni tayyorlash va qotillik qilish uchun yollashadi, lekin politsiya va boshqa raqib guruhlar ularga qarshi kurashadilar. Shuningdek, braziliyalik militsionerlar bolalarni Komando Vermelyoga qarshi kurashga jalb qilganlar. === Kanada === Kanadada odamlar 16 yoshidan boshlab ota-ona ruxsati bilan Kanada kuchlarining zaxira qismiga, biroz ulgʻaygach, 17 yoshida ota-ona ruxsati bilan oddiy tarkibga qoʻshilishlari mumkin. Lekin ular 18 yoshga toʻlgunga qadar xizmat safariga koʻngilli boʻlishlari mumkin emas. === Kolumbiya === Kolumbiyadagi qurolli mojaroda, 1960-yillarning oʻrtalaridan hozirgi kungacha, qatnashgan jangchilarning toʻrtdan bir qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan va hozir ham shunday. 2004-yilda Kolumbiya bolalar askarlaridan foydalanish boʻyicha dunyoda toʻrtinchi oʻrinni egalladi. Hozirda mamlakatda qurolli guruhlarda 11-14 ming bola bor. Hukumat bilan muzokaralar chogʻida qurolli guruhlar voyaga yetmaganlarni savdolashish vositasi sifatida yollashni toʻxtatishni taklif qilishdi, ammo ularni qoniqtirmadi. Bjørkhaugning taʼkidlashicha, aksariyat bolalar askarlikka ixtiyoriy ishtirok etish va majburlashning kombinatsiyasi orqali yollangan. 1998-yilda Human Rights Watch matbuot bayonotida baʼzi partizan boʻlinmalarining 30 foizi bolalardan iborat boʻlgan . Xuddi shu press-relizda hukumat bilan bogʻliq boʻlgan harbiylashtirilgan boʻlinmalarning baʼzilari 50 foizgacha bolalardan iborat ekanligi, jumladan, sakkiz yoshli baʼzilari ham borligi taxmin qilingan. 2005-yilda Kolumbiyada 11 000 ga yaqin bola chap yoki oʻng qanot harbiy kuchlari safida xizmat qilgan. „Kolumbiyadagi bolalar jangchilarining taxminan 80 foizi ikki chap qanot partizan guruhlaridan biriga, FARC yoki ELNga tegishli. Qolgan jangchilar harbiylashtirilgan saflarda, asosan AUCda xizmat qilishadi“. P.W. Singerning soʻzlariga koʻra, FARC tomonidan 1998-yilda Guatape GESiga hujumda sakkiz yoshli jangarilar ishtirok etgan va 2001-yilda FARC oʻquv videosida 11 yoshli oʻgʻil bolalar raketalar bilan ishlayotgani tasvirlangan. Guruh shuningdek, Venesuela, Panama va Ekvadordan kelgan bolalarni ham qabul qiladi. Kolumbiya hukumati xavfsizlik kuchlari bolalarni rasman ishga qabul qilmaydi, chunki majburiy va ixtiyoriy yollash uchun qonuniy yosh 18 deb belgilangan. Shu bilan birga, talabalar harbiy oʻrta maktablarda kursant sifatida roʻyxatdan oʻtishlari va mos ravishda 16 yoki 17 yoshlilar havo kuchlari yoki milliy armiya tayyorlash dasturlariga kirishlari mumkin. Bundan tashqari, qoʻlga olingan dushman bolalari Kolumbiya harbiylari tomonidan razvedka maʼlumotlarini yigʻish uchun ishlatilgan. 2016-2017-yillarda FARC partizan guruhlariga qarshi demobilizatsiya harakatlari mojarosiga barham berib, zo‘ravonlikka jalb qilingan bolalar sonini cheklab qo‘yishiga umid qildi. Biroq, boshqa qurolli guruhlar hali demobilizatsiya qilinmagan va mojaro hozirgacha toʻliq hal etilmagan. === Kuba === Kubada o‘g‘il bolalar va qizlar uchun majburiy harbiy xizmat yoshi 17 yoshni tashkil etadi. Erkak o‘smirlarga hududiy qo‘shinlar qurolli kuchsi safiga majburiy xizmat muddatidan oldin ruxsat etilgan. === Gaiti === Gaitida siyosiy zoʻravonlik bilan shugʻullanuvchi turli erkin tashkil etilgan qurolli guruhlarda qatnashayotgan bolalar soni nomaʼlum. === Meksika === Meksikada bolalar Meksikadagi narkotiklar urushida Fors koʻrfazi karteli kabi jinoiy tashkilotlar tomonidan hukumat va boshqa raqib kartellarga qarshi kurashish uchun foydalaniladi. Ammo bularning soni maʼlum emas. Shuningdek, Grupos de autodefensa comunitaria (Avtomatik himoya guruhi) oʻz qishloqlarini mahalliy jinoiy guruhlarning zoʻravonligidan himoya qilish uchun baʼzi vaqtda bolalarni yollaydi, askar bolalarini jalb qiladigan oʻzini-oʻzi himoya qilish guruhlaridan biri bu Coordinadora Regional de Autoridades Comunitarias-Pueblos Fundadores (CRAC-PF) boʻlib, u Los Ardillos, Beltran Leyva kartelidan ajralib chiqqan jinoiy guruh bilan qarama-qarshilikda. CRAC-PF va Los Ardillos oʻrtasidagi janglar 53 kishining oʻlimiga sabab boʻlgan. === Qo'shma Shtatlar === Qoʻshma Shtatlarda 17 yoshli oʻsmirlar ota-onalarning yozma roziligi bilan qurolli kuchlarga qoʻshilishlari mumkin. 2015-yil holatiga koʻra har yili 16 000 ga yaqin 17 yoshli yigitlar harbiy xizmatga chaqiriladi. AQSH armiyasi maktablar bilan ishga yollashga boʻlgan taʼminlashni yondashuvning „tayanch toshi“ deb taʼriflaydi . Bolalar huquqlarini himoya qilish tashkilotlari AQSh qurolli kuchlari xodimlarini bolalarga tayanishini tanqid qildi. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShga harbiy xizmatga kirishning minimal yoshini 18 yoshga koʻtarishni tavsiya qildi. 1990-yillarda OPAC shartnomasi boʻyicha muzokaralarda AQSh Buyuk Britaniyaga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 dan oshmasligiga keskin qarshi chiqdi. Natijada shartnomada eng kam 16 yosh belgilangan . AQSh shartnomani 2002-yilda ratifikatsiya qilgan (lekin 2018-yil holatiga koʻra AQSh Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyani ratifikatsiya qilish amalga oshmadi). OPACga koʻra, AQSh harbiy xizmatchilariga odatda 18 yoshga toʻlgunga qadar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishni taqiqlaydi. Shunga qaramay, ular „oldinga joylashtirish“ huquqiga ega, yaʼni ular qoʻllab-quvvatlash vazifalarini bajarish uchun jangovar zonaga joylashtirilishlari mumkin. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShni ushbu siyosatni oʻzgartirishga va voyaga yetmaganlarning jangovar hududda oldindagi harakat qilish zonasiga joylashtirilmasligini taʼminlashga chaqirdi. 2003 va 2004-yillarda 60 ga yaqin voyaga yetmagan o‘smirlar xodimlarning xatoligi tufayli Afgʻoniston va Iroqqa yuborilgan. Keyinchalik Mudofaa vazirligi „vaziyatlar zudlik bilan toʻgʻirlangani va takrorlanishining oldini olish uchun choralar koʻrilgani“ni aytdi. 2008-yilda prezident Jorj Bush „Oʻsmir bolalarni askarlikdan himoya qilish toʻgʻrisida“gi qonunni imzoladi . Qonun bolalarni askarlikka yollagan harbiy kuchlarni jinoiy javobgarlikka tortadi. Shuningdek, bolalar harbiy maqsadlarda foydalaniladigan mamlakatlarga qurol sotishni taqiqlaydi. Qonunda askar bolalar taʼrifi „hukumat qurolli kuchlari tarkibida jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etgan 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxs“ ni oʻz ichiga oladi. Hujjatdan voz kechish Obama va Trump maʼmuriyati tomonidan chiqarilgan. == Yaqin Sharq == === Bahrayn === Bahraynda harbiy kursantlar, NCO stajyorlari va texnik xodimlar 15 yoshdan boshlab Bahrayn Mudofaa Kuchlari safiga kirishlari mumkin. === Eron === Eronning amaldagi qonunchiligi 16 yoshdan kichiklarni ishga olishni rasman taqiqlaydi. Eron-Iroq urushi paytida oʻgʻil bolalar Basij armiyasiga chaqirilgan, u yerda Eron hukumati tanqidchilarining fikriga koʻra, ular „jonli qalqonlar toʻlqini sifatida frontga yuborilgan“. Boshqa manbalar eronlik qurbonlarning umumiy sonini 200,000-600,000 oraligʻida deb hisoblashgan. Bir manbaga koʻra, Eron-Iroq urushida qurbon boʻlganlarning 3 foizi 14 yoshgacha boʻlgan yosh askarlar boʻlgan. Eronlik oʻgʻiil bolalar maktabni tashlab, ota-onalari Eron-Iroq urushida qatnashganlar. Iroq zobitlarining taʼkidlashicha, ular baʼzida sakkiz yoshli eronlik askar bolalarni qoʻlga olishgan. 2018-yil holatiga koʻra Eron hukumati Suriya fuqarolar urushida Asad hukumatiga sodiq kuchlar tomonida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni yollab kelmoqda. === Falastin === 2004-yilda Xalqaro bolalarni himoya qilish tashkilotining Falastin boʻlimi uchun chop etilgan Jihod Shomalyning "Bosib olingan Falastin hududlarida bolalardan foydalanish " nomli hisobotida, bir qator bolalar shahidlikni oʻzlariga gʻurur deb bilishlarini taʼkidlab, hisobotni yakunlaydi. Oʻzlarining umidsiz ahvoli uchun javobgarlikni oʻz zimmalariga olishlari va Falastin harbiylashtirilgan guruhlari tomonidan qurolli hujumlar uyushtirish uchun yollanganliklariga oʻzlari sababchi ekanliklarini aytadi. Shu bilan birga, Shomaly mamlakatlarda tizimli ishga joylashish yo‘qligini, guruhlar va Falastin hamjamiyatining yuqori martabali vakillari siyosiy strategiya sifatida bolalarni yollashga qarshi ekanini taʼkidlaydi. Shomalyning fikricha, Falastin siyosiy rahbariyati bolalarni urushga tortishni toʻxtatish uchun koʻproq ish qilishi mumkin, bu esa rahbariyatdan bolalarni oʻqitish togʻrisida va yollashni taqiqlovchi memorandumni imzolashni talab qiladi. Gʻazo sektorida hukmronlikka intilayotgan Falastin tashkiloti Hamas, Isroil mudofaa kuchlariga qarshi zoʻravonlikni qoʻzgʻatish uchun munozarali mafkuralarni askar bolalarga singdirgani maʼlum. Jorjtaun universiteti professori William OʻBrien falastinlik bolalarning Birinchi Intifadadagi faol ishtiroki haqida shunday yozadi: „Aftidan, intifada qo‘shinlarining katta qismi yoshlar, jumladan, boshlang‘ich maktab o‘quvchilari ham bor. Ular tosh, molotov kokteyli va boshqa zo‘ravonlik turlari bilan shug‘ullanadilar“. Arab jurnalisti Huda Al-Hussein 2000-yil 27-oktabr kuni Londondagi arab gazetasiga quyidagilarni yozdi: 2002-yilda askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) „bolalarning jangovar harakatlarda qatnashayotgani haqida xabarlar mavjud boʻlsa-da, qurolli guruhlar tomonidan tizimli ravishda yollanganligi haqida hech qanday dalil yoʻq“, dedi. Biroq, 2004-yilda tashkilot 2000-yil oktabridan 2004- yil martigacha falastinlik voyaga yetmaganlar ishtirokida kamida toʻqqizta hujjatlashtirilgan xudkushlik hujumi sodir boʻlganligini xabar qildi: 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida Hamas va Islom Jihodi oʻzining Eron boʻlimida „harbiy hujumlarda va mashgʻulotlarda bolalardan foydalangani“ uchun alohida taʼkidlangan. 2005-yil 23-mayda Amnesty International Falastin qurolli guruhlarini bolalardan qurolli faoliyatda foydalanishni zudlik bilan toʻxtatishga chaqirdi: „Falastin qurolli guruhlari hech qanday sharoitda qurolli hujumlar uyushtirish, qurol yoki boshqa materiallarni tashish uchun bolalardan foydalanmasligi kerak…“. === Turkiya (PKK) === Kurd-turk mojarosi paytida Kurdiston Ishchilar partiyasi (PKK) faol ravishda bolalarni yollab, oʻgʻirlab ketgan. Tashkilot Turkiya xavfsizlik kuchlari tomonidan 2000 dan ortiq bolani o‘g‘irlaganlikda ayblangan. Human Rights Watch (HRW), Birlashgan Millatlar Tashkiloti (BMT) va Xalqaro Amnistiya tashkilotining mustaqil hisobotlari 90-yillardan beri tashkilot va uning qurolli guruhlari tomonidan askarb olalar i yollash va ulardan foydalanishni tasdiqladi. 2001-yilda tashkilot tomonidan bolalarni yollash tizimli ravishda amalga oshirilgani haqida xabarlar paydo boʻldi. Tashkilotning asosan bolalarni yollash uchun tuzilgan Tabura Zaroken Sehit Agit deb nomlangan bataloni haqida bir qancha xabarlar eʼlon qilingan. Shuningdek , Kurdiston vatanparvarlar ittifoqi bolalarni o‘z safiga jalb qilgani aniqlangan. Turkiya xavfsizlik kuchlari maʼlumotlariga koʻra,Kurdiston Ishchilar partiyasi 12 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan 983 nafardan ortiq bolani oʻgʻirlab ketgan. 400 dan ortiq bola tashkilotdan qochib, xavfsizlik kuchlariga taslim bo‘lishgan. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bolalar Jamgʻarmasining 2010-yilda chop etilgan hisobotida Kurdiston Ishchilar partiyasi tomonidan bolalarni yollash juda xavfli ekani koʻrsatib oʻtilgan. 2016-yilda Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasini Iroqning Shingal mintaqasida va qoʻshni davlatlarda askar bolalar yollash orqali urush jinoyatlari sodir etganlikda ayblagan. Suriyadagi fuqarolar urushi davomida ko‘plab ommaviy axborot vositalari, jumladan Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasiga aloqador YPG tashkiloti askar bolalarni yollab, joylashtirganini tasdiqladi. Guruhning xalqaro huquqni buzgan bolalardan foydalanishni toʻxtatish haqidagi daʼvosiga qaramay, guruh bolalarni yollash va ulardan foydalanishni davom ettirdi. === Livan === Livandagi fuqarolar urushida turli tomonlar askar bolalardan foydalangan. 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida aytilishicha, Hizbulloh bolalarni harbiy xizmatga oʻrgatgan. 2017-yilda BMT mamlakatda islomiy jangarilar deb gumon qilingan qurolli guruhlar bolalarni o‘z safiga jalb qilayotgani haqida xabar berdi. === Suriya === Suriyada davom etayotgan fuqarolar urushi paytida bolalar Bashar Asadga qarshi boʻlgan guruhlarga qoʻshilishdi. 2012-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotiga isyonchilar askar bolalardan foydalangani haqidagi daʼvolar kelib tushgan, biroq ular buni tasdiqlay olishmagan. 2014-yil iyun oyida Birlashgan Millatlar Tashkiloti hisobotida aytilishicha, muxolifat bolalarni harbiy va yordamchi rollarga jalb qilgan. Yana aytilishicha, bunday qilish siyosati yoʻqdek tuyulgan boʻlsa-da, yoshni tekshirish tartiblari boʻlmagan. 2014-yilda Human Rights Watch tashkilotining xabar berishicha, isyonchi guruhlar bolalardan jang maydonlarida yaradorlarni davolash, o‘q-dorilar va boshqa yuklarni olib o‘tishdan tortib, janglar avj olgan paytda frontga, snayperchilar rolini bajarishga qadar yordam va jangovar rollarda foydalanmoqda. Turkiya hukumati oʻzaro bogʻlangan SETA tadqiqot markazi Suriya milliy armiyasining tarkibini aks ettiruvchi hisobotini askar bolalar qoʻllanilganini fosh qilgani sababli qaytarib oldi. Suriya milliy armiyasi hozirda Turkiya tomonidan moliyalashtiriladi, u 2000-yil 8-sentabrda bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishi toʻgʻrisidagi Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokolni imzolagan. Al-Monitor’ning manbalarga tayanib xabar berishicha, Turkiya Liviyaga Suriya milliy armiyasidagi bolalar askarlarini joylashtirgani maʼlum qilingan. 2021-yil iyul oyida Amerika Qoʻshma Shtatlari Turkiyani Suriya va Liviyada askar bolalardan foydalanishga aloqador davlatlar roʻyxatiga qoʻshdi. 2021-yilgi Inson huquqlari amaliyoti boʻyicha mamlakat hisobotida Suriyadagi Turkiya tomonidan qoʻllab-quvvatlanadigan kuchlardan bolalar askar sifatida yollangani haqida soʻz bordi. Kurd kuchlari ham bu taktikani qoʻllashda ayblangan. 2015-yilda Human Rights Watch tashkiloti kurd qurolli kuch rahbarlari Jeneva chaqiruvi bilan majburiyat shartnomasini imzolagani va 2014-yilning iyulidan beri 59 nafar bola, ulardan 10 nafari 15 yoshdan kichik boʻlganini daʼvo qilgan edi. Prezident Asad 2013-yilda askar bolalardan (18 yoshgacha bo‘lgan har qanday shaxs) foydalanishni taqiqlovchi qonunni qabul qildi, bu qonunni buzganlik uchun aybdorlar 10 yildan 20 yilgacha „jazoviy mehnat“ bilan jazolanishini eʼlon qildi. Hukumat kuchlariga nisbatan qonun amalda qo‘llaniladimi yoki yo‘qmi, tasdiqlanmagan va isyonchi kuchlarga qarshi Suriya hukumati safida jang qilish uchun bolalar yollangani haqida da‘volar bor. Eron hukumati Suriyada fuqarolar urushi davrida Asadga sodiq hukumat kuchlari tarafida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni jalb qilgan. === Yaman === Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili Radhika Kuomarasvami 2010-yil yanvar oyida Yamandagi qabilalar oʻrtasidagi janglarda „koʻp sonli“ oʻsmir oʻgʻil bolalar jang qilishgani haqida xabar berdi. Nodavlat notijorat tashkilot faoli Abdul-Rahmon al-Marwanining hisob-kitoblariga ko‘ra, Yamanda har yili qabilalar o‘rtasidagi janglarda 500-600 ga yaqin bola halok bo‘ladi yoki yaralanadi. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudan (ayniqsa Darfur) va Yamandan askar bolalar yollagan. Britaniya SAS maxsus kuchlari Yamanda askar bolalarni tayyorlash bilan shug‘ullangani aytiladi. Xabar qilinishicha, Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya safida jang qilayotgan askarlarning kamida 40 foizi bolalardir. Saudiya Arabistoni hutiylarga qarshi Saudiya chegarasini qoʻriqlash uchun yamanlik bolalarni askar sifatida yollaydi. 2019-yil iyun oyida AQSh Davlat kotibi Mike Pompeo Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya Yamandagi fuqarolar urushida bolalardan foydalanayotgani haqidagi ekspert xulosalarini rad etib, AQShning bolalar askarlikka yollovchi davlatlar ro‘yxatiga kiritilishiga to‘sqinlik qildi. == Osiyo == 2004-yilda oʻsmirlarning harbiy xizmatidan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) Osiyoda minglab bolalar Afgʻoniston, Myanma (Birma) , Nepal Indoneziya, Filippin, Laos va Shri-Lankadagi faol mojarolar va oʻt ochishni toʻxtatish holatlariga kelishilganda ham jangovar kuchlarga jalb qilingani haqida xabar berdi. Hukumatning mojaro zonalariga kirishni rad etishi ishtirok etgan raqamlarni hujjatlashtirishni imkonsiz qildi. 2004-yilda Myanma (Birma) hukumat qurolli kuchlari 12 yoshdan 16 yoshgacha boʻlgan bolalarni majburan yollagan va ishlatgan yagona davlat sifatida mintaqa tarixiga kirdi. Xudoning armiyasi partizan guruhini birgalikda boshqargan egizak aka-uka Jonni va Lyuter Xtolar 1997-yilda guruhni boshqara boshlaganlarida taxminan oʻn yoshda boʻlishgan. === Afg'oniston === Afgʻonistonda oʻttiz yillik fuqarolar urushi davrida qurolli kuchlar minglab askar bolalarni yollagan. Koʻpchilik hali ham Tolibonga qarshi kurashmoqda. Islom diniy maktablari yoki madrasalaridan taʼlim olganlarning baʼzilari xudkush terrorchi va qurolli hujumchilar sifatida foydalaniladi. Kamuflyaj kiyimida va shahidlik shiorlari bilan yurgan o‘g‘il bolalarning targ‘ibot videosi 2009-yilda Afg‘oniston Tolibon rahbariyati tomonidan eʼlon qilingan. Bu videoga amerikalik askarni oʻldirgan 14 yoshli Tolibon jangchisiga tasanno ham kiritilgan. === Birma/Myanma === Davlat Tinchlik va Taraqqiyot Kengashining taʼkidlashicha, Birmaning barcha askarlari koʻngilli hisoblanadi va qabul qilinganlarning hammasi 18 yoshdan katta. Human Rights Watch tashkiloti maʼlumotiga koʻra, Birma/Myanma milliy armiyasi Tatmadavda 70 000 ga yaqin oʻgʻil bolalar xizmat qilmoqda, 11 yoshgacha boʻlgan bolalar esa koʻchadan majburan olib kelinib guruhlarga qoʻshilmoqda. Guruhning xabar berishicha, dezertirlar uch yildan besh yilgacha qamoq jazosiga yoki hatto qatl etishga ham hukm qilinishi mumkin. Guruh shuningdek, taxminan 5,000-7,000 bolalar turli xil qurolli etnik muxolifat guruhlarida, xususan, Birlashgan Wa Davlat Armiyasida xizmat qilishini taʼkidladi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun 2009-yil iyun oyida hisobot eʼlon qildi, unda isyonchilar va hukumat tomonidan mamlakatda bolalarga nisbatan „jiddiy qonunbuzarliklar“ qayd etilgan. Maʼmuriyat 4-avgust kunidan boshlab keyingi oydan ular Birma/Myanmaga koʻproq oʻrganish uchun guruh yuborishlarini eʼlon qilishdi. === Shri-Lanka === Shri-Lankada bolalarning jangarilar tomonidan foydalanilishi 1983-yilda Shri-Lankadagi fuqarolar urushi boshlanganidan beri xalqaro miqyosda tan olingan muammo boʻlib kelgan. 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni asosiy yollovchilar Tamil Eelam isyonchi ozodlik yoʻlbarslari hisoblanadi. === Nepal === Nepal Kommunistik partiyasi kuchlarida taxminan 6000-9000 bola xizmat qiladi. 2010-yildan boshlab CPNning askar bolalari demobilizatsiya qilindi. === Filippin === Filippinda hukumatga qarshi kurashayotgan islomiy va kommunistik qurolli guruhlar muntazam ravishda yollangan bolalarga tayanib kurash olib boradi. 2001-yilda Human Rights Watch tashkiloti Moro Islom ozodlik fronti (MILF)dagi 10 000 askarning taxminan 13 foizini bolalar tashkil etgani va hukumatga aloqador ayrim harbiylashtirilgan kuchlar ham bolalardan foydalanayotgani haqida xabar bergan. 2016-yilda MILF 1869 nafar bolani guruhni tark etishiga ruxsat berdi va boshqa bolalarni guruhga qabul qilmaslik majburiyatini oldi. Biroq oʻsha yili BMT Filippindagi boshqa qurolli guruhlar asosan 13 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan bolalarni yollashda davom etayotgani haqida xabarlar yana davom etrdi. == Yevropa == Child Soldiers International maʼlumotlariga koʻra, Yevropada faqat 18 yoshdan kattalarni yollash tendensiyasi mavjud, aksariyat mamlakatlar ham faqat kattalarni yollashga ruxsat beradi, 2016-yilgi maʼlumotlarga koʻra qanday qurolli guruhlar bolalardan foydalanayotgani maʼlum emas edi. 2018-yil holatiga koʻra esa bir davlat, Buyuk Britaniya 16 yoshdan bolalarni, beshtasi esa 17 yoshdan (Avstriya, Kipr, Fransiya, Germaniya va Gollandiya) harbiy xizmatga jalb qilgan. Ulardan, Buyuk Britaniya eng koʻp bolalarni ishga oladi. 2016-yilda Britaniya armiyasiga yangi chaqirilganlarning taxminan chorak qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan. Barcha Yevropa davlatlari bolalarni qurolli mojarolarga jalb etish toʻgʻrisidagi ixtiyoriy protokolni ratifikatsiya qilgan, shuning uchun chaqiruv bolalar odatda balogʻatga yetgunlaricha harbiy harakatlarda foydalanilmaydi. Bolalar 1990-yillarda Birinchi Chechen urushida jangchilar sifatida ishlatilgan. === Avstriya === Avstriya bolalarni ota-onalari roziligi bilan bir yil erta, 17 yoshdan boshlab harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Kipr === Kipr bolalarni ota-onalari roziligi bilan ikki yil erta, 16 yoshdan boshlab majburiy harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Fransiya === Fransiya harbiy xizmatchilarni 17 yoshdan, harbiy texnik maktab oʻquvchilarini 16 yoshdan boshlab qabul qiladi. Qurolli kuchlarning 3 % ni 18 yoshgacha boʻlgan yoshlar tashkil etadi. === Germaniya === Germaniya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2015-yilda qurolli kuchlarning 6 foizini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil etgan. === Niderlandiya === Niderlandiya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2014-yilda uning qurolli kuchlarining 5 % 18 yoshgacha boʻlganlar boʻlgan. === Ukraina === 2014-yilda Ukraina sharqidagi qurolli mojaro paytida Donbasdagi tinchlik uchun adolat guruhi bolalarni qurolli tuzilmalarga jalb qilishning 41 ta holatini tasdiqlagan. Ulardan 37 tasi Ukraina nazorati ostida boʻlmagan hududdan, 4 tasi esa Ukraina nazorat hududidagi qurolli tuzilmalarda bolalarning ishtiroki bilan bogʻliq. Tasdiqlash imkoni boʻlmagan bolalarni ishga yollash haqida yana 31 ta murojaat boʻlgan. Ukraina tomonidan nazorat qilinmagan hududda tekshirilgan 37 ta ishning 33 tasi oʻgʻil bolalar va 4 tasi qiz bolalar; 57 % 16-17 yoshda, 35 % 15 yoshgacha boʻlgan va 8 % hollarda yoshni aniqlash mumkin boʻlmagan. === Buyuk Britaniya === Britaniya qurolli kuchlari 16 yoshdan boshlab xodimlarni jalb qilib, 15 yoshu 7 oylik bolalardan arizalarni qabul qilishni boshlaydi. Roʻyxatga olishdan oldin ota-onaning roziligi talab qilinadi. 2022-yil holatiga koʻra, Britaniya qurolli kuchlari tarkibiga kirganlarning 23 foizi 18 yoshdan kichiklar edi. Aksariyat bolalar armiyaga jalb qilingan, bu erda 2021-2022 yillarda askarlarning 30 foizi 18 yoshgacha boʻlganlar edi; koʻproq yangi askarlar boshqa yoshdagilarga qaraganda 16 yoshda edi. 16 yoshdan 17,5 yoshgacha boʻlgan armiyaga chaqirilganlar dastlab yosh guruhiga bagʻishlangan harbiy oʻquv markazida Army Foundation kollejida oʻqitiladi. 2021-yil holatiga koʻra, markaz Ofsted taʼlim inspektsiyasi tomonidan farovonlik boʻyicha „aʼlo“ deb baholangan, markazda suiisteʼmollik haqida koʻplab daʼvolar, baʼzilari isbotlangan, armiya rekordida. 2021-yilda markazda 22 nafar qizga nisbatan jinsiy huquqbuzarliklar bo‘yicha to‘qqizta tergov ochildi; bir tergovda gumon qilingan jinoyatchilarning uchtasi xodimlar boʻlgan. Vahiylar 2022-yil iyul oyida Vice News hisobotining mavzusi boʻlgan. OPAC maʼlumotlariga koʻra, Buyuk Britaniya odatda harbiy harakatlarda qatnashish uchun bolalarni chaqirmaydi, ammo chaqirilganlarni istisno qilmaydi ham. Buyuk Britaniya 2003-yildan 2010-yilgacha Iroq va Afg‘onistonga 18 yoshdan kichik bo‘lgan 22 nafar xodimni beixtiyor yubordi. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita Buyuk Britaniyani bolalar hech qanday sharoitda harbiy harakatlarda qatnasha olmasligini taʼminlash uchun oʻz siyosatini oʻzgartirishga chaqirdi. 1990-yillarda OPAC boʻyicha muzokaralarda Buyuk Britaniya AQShga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 boʻlishiga qarshi chiqdi. Bolalar huquqlarini himoya qiluvchi idoralar Buyuk Britaniya o‘z qurolli kuchlarini kadrlar bilan taʼminlashda bolalarga tayanishda davom etayotganini tanqid qildi. == Okeaniya == === Avstraliya === Avstraliya mudofaa kuchlari oʻz saflariga 16 yoshdan boshlab ota-onalarning roziligi bilan harbiy xizmatga kirishga ruxsat beradi. 18 yoshgacha boʻlgan qoʻl ostidagi yoshlarni chet elga yuborish yoki toʻgʻridan-toʻgʻri jangovar harakatlarda foydalanish mumkin emas, ularni evakuatsiya qilishning iloji boʻlmagan ekstremal holatlar bu vaziyatdan mustasno. === Yangi Zelandiya === 2018-yilning aniqlangan maʼlumotlariga koʻra, Yangi Zelandiya mudofaa kuchlariga qoʻshilishning minimal yoshi 17 yosh deb belgilangan. == Bolalardan harbiy maqsadda foydalanishni tugatish harakati == Bolalardan harbiy maqsadda keng miqyosda foydalanishganiga tarix guvoh. Faqat soʻnggi oʻn yilliklarda bu amaliyot asosli tanqid va uni tugatish uchun birgalikda saʼy-harakatlarga duch keldi. Qisman koʻplab qurolli kuchlar oʻz saflarini toʻldirishda bolalarga tayanganligi va qisman nodavlat qurolli guruhlarning xatti-harakatlariga taʼsir qilish qiyinligi sababli bu jarayon biroz sekin kechdi. == Yaqin tarix == === 1970-1980-yillar === Bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirokini cheklash boʻyicha xalqaro harakatlar 1977-yilda qabul qilingan 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar bilan boshlandi (77.2-modda). Yangi Protokollar 15 yoshgacha boʻlgan bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqladi, ammo davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarga 15 yoshdan boshlab bolalarni yollash va ulardan urushda foydalanishga ruxsat berishda davom etaverdi. Nodavlat notijorat tashkilotlari (NNTlar) bolalarni ishga yollashni butunlay taqiqlash toʻgʻrisidagi yangi shartnoma tarafdori boʻlganida, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (CRC) boʻyicha muzokaralar chogʻida qoidalar yangilandi. Qurolli kuchlari 18 yoshdan kichik boʻlganlardan foydalanayotgan baʼzi davlatlar bunga qarshilik koʻrsatdilar, shuning uchun 1989-yildagi yakuniy shartnoma matni faqat mavjud huquqiy standartni aks ettirdi xolos: 15 yoshgacha boʻlgan bolalarning harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishini taqiqlash. === 1990-yillar === XX asrning oxirlari yaʼni 1990-yillarda nodavlat notijorat tashkilotlari askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish koalitsiyasini (hozirgi Xalqaro bolalar askarlari) tashkil etishdi va ular Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada koʻrgan kamchiliklarni toʻgʻrilash maqsadida hamdard hukumatlar bilan yangi shartnoma tuzish kampaniyasida ishlashdi. Olti yil davom etgan global muzokaralardan soʻng, shartnoma 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol (OPAC) sifatida qabul qilindi. Shartnoma bolalarni harbiy xizmatga chaqirishni taqiqlab qoʻyadi, harbiy xizmatchilar 16 yoshdan kichik boʻlmasligini taʼminlaydi va harbiy harakatlarda bolalardan foydalanishni rad etadi. Shartnoma, shuningdek, nodavlat qurolli guruhlarni 18 yoshga toʻlmagan oʻsmirlarni har qanday maqsadda yollashni ham taqiqlaydi. OPAC boʻyicha muzokara olib borayotgan koʻpchilik davlatlar bolalarni yollashni taqiqlashni qoʻllab-quvvatlagan boʻlsa-da, AQSh boshchiligidagi Buyuk Britaniya bilan ittifoqdosh boʻlgan baʼzi mamlakatlar bunga eʼtiroz bildirdi. Shunday qilib, shartnoma 16 yoki 17 yoshli bolalarni ishga olishni taqiqlamaydi, garchi u davlatlarga qonunda yuqoriroq standartlarni oʻrnatishga imkon beradi. === 2000-yildan - hozirgi kungacha === Bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol qabul qilingandan soʻng, global ratifikatsiya kampaniyasi tez sur’atlar bilan rivojlandi. 2018-yilning maʼlumotlariga koʻra, OPAC 167 ta davlat tomonidan ratifikatsiya qilingan. Kampaniya, shuningdek, koʻplab davlatlarni bolalarni umuman ishga olmaslikka undadi. 2001-yilda 83 mamlakat faqat kattalarni roʻyxatga olishga ruxsat berdi. 2016-yilga kelib bu koʻrsatkich 126 taga yetdi, bu qurolli kuchlari mavjud boʻlgan mamlakatlarning 71 foizini tashkil qiladi. Taxminan 60 ga yaqin nodavlat qurolli guruhlar bolalardan foydalanishni toʻxtatish yoki qisqartirish toʻgʻrisida bitimlar tuzdilar, bu koʻpincha BMT yoki Jeneva chaqiruvi nodavlat tashkiloti vositachiligida oʻtkazildi. Child Soldiers International bergan hisobotlarga koʻra, OPAC shartnomasining muvaffaqiyati davlat qurolli kuchlari tomonidan bolalarni yollashning bosqichma-bosqich pasayishi bilan birgalikda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalar sonining qisqarishiga olib keldi. 2018-yilda berilgan maʼlumotlarga koʻra, bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish keng tarqalganligicha qolmoqda. Xususan, Boko Haram va IShIDga oʻxshagani jangari islomiy tashkilotlar hamda ularga qarshi kurashayotgan qurolli guruhlar bolalardan keng foydalanishadi. Bundan tashqari, aholisi eng koʻp boʻlgan uchta davlat — Xitoy, Hindiston va Qoʻshma Shtatlar hali ham oʻz qurolli kuchlariga 16 yoki 17 yoshli bolalarni harbiy xizmatga olinishiga ruxsat berishadi, shuningdek, „Yettilik“ guruhining beshta davlati: Kanada, Fransiya, Germaniya, Buyuk Britaniya va Amerika Qoʻshma Shtatlari ham bundan mustasno emas. == Voqealar == Qizil qoʻllar kuni — Red Hand day (shuningdek, Xalqaro askar bolalardan foydalanishga qarshi kurash kuni deb ham ataladi). Har yili 12-fevralda oʻtkaziladigan xotirlash kuni boʻlib, jamoatchilik eʼtiborini urushlar va qurolli toʻqnashuvlarda bolalardan askar sifatida ishlatish amaliyotiga qaratadi. Ushbu sana bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokolning kuchga kirishini aks ettiradi. == Bolalikning militarizatsiyasiga qarshi kurash == Oʻz qurolli kuchlariga bolalarni yollashga ruxsat bermaydigan koʻplab davlatlar taʼlim tizimi, atrof-muhit, filmlar va video oʻyinlar kabi mashhur oʻyin-kulgilar orqali bolalarga harbiy hayotni koʻrsatgani uchun tanqid qilindi.. Baʼzi sharhlovchilarning taʼkidlashicha, bolalar uchun bu marketing manipulyatsiya va harbiylikka yollash jarayonining bir qismidir va shuning uchun bu axloqiy jihatdan baholanishi kerak. Ushbu tamoyil baʼzi guruhlarni harbiy tashkilotlar va yoshlar oʻrtasidagi munosabatlarni bolalar huquqlari va sogʻligʻi nuqtai nazaridan tartibga solish uchun kampaniyaga olib keldi. Bunga misol qilib „ Urushga qarshilik ko‘rsatuvchilar“ xalqaro tashkilotining " Yoshlarning == Askarlikka olingan bolalarni reabilitatsiya qilish va reintegratsiya qilish == Child Soldiers International reintegratsiyani quyidagicha taʼriflaydi: „Ilgari qurolli kuchlar-guruhlar bilan aloqador boʻlgan bolalar tinch hayotga qaytishlari va ularning oilalari va jamiyatlarida qimmatli rol oʻynashlari uchun qoʻllab-quvvatlanadigan jarayon“. Askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiyalashga qaratilgan dasturlar UNICEF homiyligidagilar kabi koʻpincha uchta komponentni taʼkidlaydi: oilani birlashtirish-jamoa tarmogʻi, psixologik yordam va taʼlim-iqtisodiy imkoniyat. Dasturlarni muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun bu harakatlar kamida 3 yildan 5 yilgacha boʻlgan davrni oʻz ichiga oladi. Umuman olganda, reintegratsiya harakatlari bolalarni xavfsiz muhitga qaytarishga, diniy va madaniy marosimlar orqali bolaning oilasi va jamiyati nomidan kechirimlilik tuygʻusini shakllantirishga va bolaning oʻz oilasi bilan birlashishini ragʻbatlantirishga qaratilgan.harbiylashuviga qarshi kurash" dasturi, AQShdagi „Bolalarni yollashni to‘xtating“ kampaniyasi va Buyuk Britaniyadagi „Maktablardan tashqarida harbiylar“ kampaniyasini keltirish mumkin. Xuddi shunday xavotirlar Germaniya va Isroilda ham bildirilgan. Agar bola urush jinoyatlarini sodir etgan boʻlsa, reintegratsiya harakatlari qiyinlashishi mumkin, chunki bunday hollarda jamiyatda stigma va norozilik kuchayadi. Bunday vaziyatlarda bolaning ehtiyojlari jamiyatda adolat tuygʻusi bilan mutanosib boʻlishi muhimdir. Bunday vaziyatlarni zudlik bilan hal qilish kerak, chunki shunday qilinmasa, koʻplab bolalar qayta roʻyxatga olish xavfiga duch kelishadi. Shuningdek, reintegratsiyaning ikkita sohasi alohida eʼtiborga olinishi kerak: askar ayollar va bolalar askarlari orasida giyohvand moddalarni isteʼmol qilish. Giyohvand moddalar taʼsiri ostida boʻlgan yoki jinsiy yoʻl bilan yuqadigan kasalliklarga duchor boʻlgan askar bolalar oʻzlarining ehtiyojlariga mos keladigan qoʻshimcha dasturlarni talab qiladilar. 9azzsw728zy39g2jasaj2ectuhun2m7 2816544 2816543 2022-08-28T23:30:43Z ShHamrayev 72833 /* Tarixi */ wikitext text/x-wiki {{tahrirlayapman|ShHamrayev}} Bolalar (Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada 18 yoshga toʻlmagan shaxs sifatida belgilangan) tarix davomida harbiy harakatlar va kampaniyalarda qatnashish uchun jalb qilingan<ref name="Wessells">{{cite journal|last1=Wessels|first1=Michael|title=Child Soldiers|journal=Bulletin of the Atomic Scientists|year=1997|volume=53|issue=4|page=32|doi=10.1080/00963402.1997.11456787|bibcode=1997BuAtS..53f..32W}}</ref>. Davlat qurolli kuchlari, nodavlat qurolli guruhlar va boshqa harbiy tashkilotlar tarkibidagi bola askarlar jangovar tayyorgarlikdan o‘tishi va jangovar mashg‘ulotlar uchun ishlatilishi, porterlar yoki xabarchilar kabi yordamchi rollarga tayinlanishi yoki tirik qalqon sifatida taktik ustunlik yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun ishlatilishi mumkin<ref name="Children at war">{{Cite news|url=http://www.historyextra.com/podcast/children-war|title=Children at war|work=History Extra|access-date=7 December 2017|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180112002342/http://www.historyextra.com/podcast/children-war|archive-date=12 January 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":2">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|title=The Paris Principles: Principles and guidelines on children associated with armed forces or armed groups|last=UNICEF|year=2007|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20161030083755/http://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|archive-date=30 October 2016|url-status=live}}</ref>. Masalan, minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida, gʻolib tomonda ham, magʻlub tomonda ham qatnashdilar. Bolalar kattalarga qaraganda taʼsirchanlikka koʻproq moyil boʻlganligi sababli harbiy xizmatda oson nishon hisoblanadi<ref name="ReferenceB">{{cite journal |last1=Beber, Blattman |first1=Bernd, Christopher |year=2013 |title=The Logic of Child Soldiering and Coercion |url=https://archive.org/details/sim_international-organization_winter-2013_67_1/page/65 |journal=International Organization |volume=67 |issue=1 |pages=65–104 |doi=10.1017/s0020818312000409 |doi-access=free}}</ref><ref name=":32">{{Cite book |last=Dave. |first=Grossman |title=On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society |date=2009 |publisher=Little, Brown and Co |isbn=9780316040938 |edition=Rev. |location=New York |oclc=427757599}}</ref><ref name="Wessells" /><ref name=":22">{{Cite book |author1-last=McGurk |author1-first=Dennis |title=Military life: The psychology of serving in peace and combat |author2-last=Cotting |author2-first=Dave I. |author3-last=Britt |author3-first=Thomas W. |author4-last=Adler |author4-first=Amy B. |publisher=Praeger Security International |year=2006 |isbn=978-0275983024 |editor1-last=Adler |editor1-first=Amy B. |volume=2: Operational stress |location=Westport |pages=13–31 |chapter=Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members |editor2-last=Castro |editor2-first=Carl Andrew |editor3-last=Britt |editor3-first=Thomas W.}}</ref>. Baʼzilar kuch bilan yollanadilar, boshqalari esa koʻpincha qashshoqlikdan qutulish uchun bu yoʻlni tanlaydilar<ref name="Wessells" /><ref name=":12">{{Cite book |last1=Brett |first1=R |url=https://archive.org/details/youngsoldierswhy0000bret |title=Young soldiers : why they choose to fight |last2=Specht |first2=I |publisher=Lynne Rienner Publishers |year=2004 |isbn=9781588262615 |location=Boulder, Colo. |oclc=53830868 |url-access=registration}}</ref><ref name=":103">{{Cite journal |last1=Gee |first1=David |last2=Taylor |first2=Rachel |date=1 November 2016 |title=Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army? |journal=The RUSI Journal |volume=161 |issue=6 |pages=36–48 |doi=10.1080/03071847.2016.1265837 |issn=0307-1847 |s2cid=157986637}}</ref><ref name=":82">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|title=Child Soldiers Global Report 2008|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2008|access-date=16 May 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181010192928/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|archive-date=10 October 2018|url-status=dead}}</ref>. Qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar koʻpincha psixiatrik kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi, shuningdek, tajovuzkorlikning kuchayishi kabi xulq-atvorning turli muammolariga duch kelishadi, bu esa balogʻat yoshida qashshoqlik va ishsizlikning yuqori xavfiga olib keladi. Buyuk Britaniya va AQShda olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmir bolalar orasida ularni harbiy xizmatga jalb qilish, hatto ular urushga yuborilmagan boʻlsa ham, oʻz joniga qasd qilishga urinish<ref name=":30">{{Cite journal |last1=Ursano |first1=Robert J. |last2=Kessler |first2=Ronald C. |last3=Stein |first3=Murray B. |last4=Naifeh |first4=James A. |last5=Aliaga |first5=Pablo A. |last6=Fullerton |first6=Carol S. |last7=Wynn |first7=Gary H. |last8=Vegella |first8=Patti L. |last9=Ng |first9=Tsz Hin Hinz |date=1 July 2016 |title=Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers |journal=JAMA Psychiatry |language=en |volume=73 |issue=7 |pages=741–9 |doi=10.1001/jamapsychiatry.2016.0600 |issn=2168-622X |pmc=4937827 |pmid=27224848}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/694167/20180327_Suicide_and_open_verdict_deaths_in_the_UK_Regular_Armed_Forces_1984-2017_Tables_and_Figures-O.xls|title=UK armed forces suicide and open verdict deaths: 1984–2017|last=UK, Ministry of Defence|year=2017|access-date=24 May 2018}}</ref> stress bilan bogʻliq ruhiy kasalliklar<ref name=":28">{{Cite journal |last1=Goodwin |first1=L. |last2=Wessely |first2=S. |last3=Hotopf |first3=M. |last4=Jones |first4=M. |last5=Greenberg |first5=N. |last6=Rona |first6=R. J. |last7=Hull |first7=L. |last8=Fear |first8=N. T. |year=2015 |title=Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population? |journal=Psychological Medicine |language=en |volume=45 |issue=9 |pages=1881–1891 |doi=10.1017/s0033291714002980 |issn=0033-2917 |pmid=25602942 |s2cid=3026974}}</ref><ref name=":29">{{Cite journal |last1=Martin |first1=Pamela Davis |last2=Williamson |first2=Donald A. |last3=Alfonso |first3=Anthony J. |last4=Ryan |first4=Donna H. |date=February 2006 |title=Psychological adjustment during Army basic training |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2006-02_171_2/page/157 |journal=Military Medicine |volume=171 |issue=2 |pages=157–160 |doi=10.7205/milmed.171.2.157 |issn=0026-4075 |pmid=16578988 |doi-access=free}}</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish<ref name=":31">{{Cite journal |last1=Head |first1=M. |last2=Goodwin |first2=L. |last3=Debell |first3=F. |last4=Greenberg |first4=N. |last5=Wessely |first5=S. |last6=Fear |first6=N. T. |date=1 August 2016 |title=Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel |journal=Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology |language=en |volume=51 |issue=8 |pages=1171–1180 |doi=10.1007/s00127-016-1177-8 |issn=0933-7954 |pmc=4977328 |pmid=26864534}}</ref><ref name=":33">{{Cite journal |last1=Mattiko |first1=Mark J. |last2=Olmsted |first2=Kristine L. Rae |last3=Brown |first3=Janice M. |last4=Bray |first4=Robert M. |year=2011 |title=Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel |url=https://archive.org/details/sim_addictive-behaviors_2011-06_36_6/page/608 |journal=Addictive Behaviors |volume=36 |issue=6 |pages=608–614 |doi=10.1016/j.addbeh.2011.01.023 |pmid=21376475}}</ref>, va zoʻravonlik yuzaga chiqadi<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref><ref name=":35">{{Cite journal |last=Bouffard |first=L A |year=2005 |title=The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience |url=https://archive.org/details/sim_armed-forces-and-society_winter-2005_31_2/page/273 |journal=Armed Forces & Society |volume=31 |issue=2 |pages=273–295 |doi=10.1177/0095327x0503100206 |s2cid=144559516}}</ref><ref name=":36">{{Cite journal |last1=Merrill |first1=Lex L. |last2=Crouch |first2=Julie L. |last3=Thomsen |first3=Cynthia J. |last4=Guimond |first4=Jennifer |last5=Milner |first5=Joel S. |date=August 2005 |title=Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2005-08_170_8/page/705 |journal=Military Medicine |volume=170 |issue=8 |pages=705–709 |doi=10.7205/milmed.170.8.705 |issn=0026-4075 |pmid=16173214 |doi-access=free}}</ref>. Bir qator shartnomalar bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishini kamaytirish yoki iloji boricha cheklashga qaratilgan<ref name=":3" /><ref>{{Cite web |title=Child Soldiers World Index |url=https://dallaireinstitute.org/child-soldiers-world-index/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Dallaire Institute |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Soldiers International |date=2018 |title=Why 18 Matters: A rights-based analysis of child recruitment |url=https://resourcecentre.savethechildren.net/document/why-18-matters-rights-based-analysis-child-recruitment/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Save the Children Resource Centre |language=en}}</ref>. Child Soldiers International tashkiloti bergan ma‘lumotlariga koʻra, bu kelishuvlar bolalarni ishga olishni kamaytirishga yordam bergan, ammo amaliyot baʼzi hududlarni toʻliq qamrab ololmayapti va bolalar butun dunyo boʻylab harbiy harakatlarda qatnashishda davom etmoqda. Iqtisodiy jihatdan qudratli baʼzi davlatlar 16 yoki 17 yoshli harbiy xizmatchilarga tayanishda davom etmoqda va soʻnggi yillarda qurolli toʻqnashuvlarda yosh bolalardan foydalanish koʻpaydi, chunki jangarilar harakati va ularga qarshi kurashayotgan guruhlar bolalarni koʻp sonni tashkil qilish uchun yollashadi<ref name=":3">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=Louder than words: An agenda for action to end state use of child soldiers|last=Child Soldiers International|year=2012|access-date=19 January 2018}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. == Tarix == Tarix oʻqitilgan va jang qilish uchun foydalanilgan, qoʻllab-quvvatlovchi rollarga tayinlangan, masalan, porter yoki xabarchi, jinsiy qul sifatida foydalanilgan yoki taktik ustunlik uchun tirik qalqon sifatida yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun yollangan bolalar bilan toʻla<ref name=":2" /><ref name="Children at war"/><ref name=":48">{{cite web|url=http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|title=Girl Soldiers – The cost of survival in Northern Uganda, Women News Network – WNN|date=13 January 2009|publisher=Womennewsnetwork.net|access-date=12 May 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120523212431/http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|archive-date=23 May 2012|url-status=live}}</ref> <ref>Michael Leggiere, The Fall of Napoleon: The Allied Invasion of France 1813–1814, pg.99–100</ref> Misol uchun, 1814-yilda Napoleon oʻz qoʻshinlariga koʻplab oʻsmirlarni to‘plagan. Minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida qatnashdilar<ref name=":41">{{cite web|title=How did Britain let 250000 underage soldiers fight in WW1?|url=https://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20180321184716/http://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|archive-date=21 March 2018|access-date=22 January 2016|work=BBC News}}</ref><ref name=":43">[[Norman Davies]], [https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603 ''Rising '44: The Battle for Warsaw,''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603|date=6 February 2016}} Pan Books 2004 p.603</ref><ref name="Rosen2005">{{cite book|author=David M. Rosen|url=https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|title=Armies of the Young: Child Soldiers in War and Terrorism|date=January 2005|publisher=Rutgers University Press|isbn=978-0-8135-3568-5|pages=54–55|quote=The participation of Jewish children and youth in warfare was driven by a combination of necessity, honor, and moral duty.|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref><ref name="Kucherenko2011">{{cite book|last=Kucherenko|first=Olga|url=https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|title=Little Soldiers: How Soviet Children Went to War, 1941–1945|date=13 January 2011|publisher=OUP Oxford|isbn=978-0-19-161099-8|page=3|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar kuchidan XX asr va XXI asrning boshlarida Afrika, Lotin Amerikasi va Yaqin Sharqning ayrim qismlarida foydalanishda davom etildi<ref name="CSGR2004-292" /><ref name=":14" /><ref name=":02" />. Faqat mazkur ming yillikning boshidan boshlab bolalardan harbiy foydalanishni cheklash va kamaytirish boʻyicha xalqaro harakatlar boshlandi. == Hozirgi holat == === Davlat qurolli kuchlari === 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) qabul qilindi. Shundan beri global tendentsiya Straight-18 standarti sifatida 18 va undan kichik yoshdagi bolalarni qurolli kuchlarga yollashni cheklashdan iborat. Qurolli kuchlari boʻlgan koʻpgina davlatlar OPACga aʼzo boʻlishdi, unga koʻra bolalarni yollash bilan shugʻullanuvchi davlatlar bunday vaziyatda jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ majburiyatini oladi<ref name=":5" /><ref name=":7">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|title=International laws and child rights|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180202005301/https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|archive-date=2 February 2018|url-status=dead}}</ref>. Shunga qaramay, Child Soldiers International 2018-yilda 46 mamlakatda 18 yoshgacha bo‘lgan bolalar hali ham harbiy maqsadlarga jalb qilinayotgani<ref name=":39">{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/|title=Child Soldiers World Index|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=29 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329153356/http://childsoldiersworldindex.org/|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref> va o‘qitilayotgani haqida xabar berdi. Ulardan koʻpchiligi 17 yoshdan boshlab, ozroq qismi 20 yosh, kami 16 yoshdan boshlab, nomaʼlum qismi esa 16 yoshdan ham kichikroq bolalarni ishga qabul qiladi<ref name=":5">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|title=Where are child soldiers?|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180201210707/https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|archive-date=1 February 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":3" /><ref name=":6">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|page=41|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitasi va boshqalar harbiy tayyorgarlik, harbiy muhit va majburiy xizmat shartnomasi bolalar huquqlariga mos kelmasligini va oʻsmirlarni davlat qurolli kuchlariga jalb qilishni toʻxtatishga chaqirdi. Bolalar oʻsmirlik davrida sogʻlom rivojlanish huquqiga egadir<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC/C/GC/20&Lang=en|title=General comment No. 20 (2016) on the implementation of the rights of the child during adolescence|last=Committee on the Rights of the Child|year=2016|website=tbinternet.ohchr.org|language=en-us|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926052204/https://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2FC%2FGC%2F20&Lang=en|archive-date=26 September 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":3" /><ref>{{Cite web|url=https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|title=Ending the recruitment and use of children in armed conflict|last=UNICEF|year=2017|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926014225/https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|archive-date=26 September 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":19">{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|title=Children, Not Soldiers {{!}} United Nations Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180119171732/https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|archive-date=19 January 2018|url-status=live}}</ref>. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudandan (ayniqsa Darfurdan) askar bolalarni yollagan. === Nodavlat qurolli guruhlar === Bularga qurolli kuchlar, isyonchilar, terroristik tashkilotlar, partizanlar harakati, mafkuraviy yoki diniy jihatdan boshqariladigan guruhlar, qurolli ozodlik harakatlari va boshqa turdagi kvaziharbiy tashkilotlar iborat bolalardan foydalanadigan nodavlat qurolli harbiylashtirilgan tashkilotlar kiradi. 2022-yil holatiga ko'ra, BMT bolalardan bunday guruhlar tomonidan keng foydalaniladigan 12 mamlakatni aniqladi: Janubiy Amerikadagi Kolumbiya; Afrikada Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Mali, Somali, Janubiy Sudan va Sudan; Yaqin Sharqdagi Livan; G'arbiy Osiyoda Suriya va Yaman; Markaziy Osiyoda Afg'oniston; va Janubi-Sharqiy Osiyoda Myanma<ref name=":57">{{Cite web|last=UN Secretary-General|date=23 June 2022|title=Children and armed conflict: Report of the Secretary-General|url=https://documents-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N22/344/71/PDF/N2234471.pdf|url-status=live|access-date=20 August 2022|website=United Nations}}</ref>. Hamma qurolli guruhlar ham bolalardan foydalanmaydi va 1999-yildan beri 60 ga yaqin qurolli guruhlar bu amaliyotni qisqartirish yoki tugatish toʻgʻrisida kelishuvga erishgan. Masalan, 2017-yilga kelib Filippindagi Moro Islomiy Ozodlik Jabhasi (MILF) o‘z saflaridan 2000 ga yaqin bolani ozod qildi<ref>{{Cite web|url=https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|title=UN Officials congratulate MILF for completion of disengagement of children from its ranks|last=UNICEF|date=4 December 2017|website=unicef.org|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180117182557/https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|archive-date=17 January 2018|url-status=live}}</ref>, 2016-yilda Kolumbiyadagi FARC-EP partizan harakati bolalarni yollashni to‘xtatishga rozi bo‘ldi. Boshqa mamlakatlar, xususan, Afgʻoniston, Iroq, Nigeriya va Suriyada teskari tendensiya kuzatilmoqda bu yerda islomiy jangarilar va ularga qarshi boʻlgan guruhlar bolalarni yollash, oʻqitish va ulardan foydalanishni kuchaytirdilar<ref name=":17">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. === Global taxmin === 2003-yilda Brukings Institutidan PW Singer, askar oʻsmirlar hududlarda davom etayotgan mojarolarning toʻrtdan uch qismida ishtirok etishini taxmin qildi<ref name="saddam">{{cite web|url=http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|title=Facing Saddam's Child Soldiers|author=P. W. Singer|date=14 January 2003|publisher=[[Brookings Institution]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20100212100221/http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|archive-date=12 February 2010|url-status=dead|access-date=3 August 2009|author-link=P. W. Singer}}</ref>. Oʻsha yili BMTning Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi (UNOCHA) bu bolalarning koʻpchiligi 15 yoshdan oshgan, ammo baʼzilari undan yoshroq boʻlganini xabar qildi<ref name="irin">{{cite web|url=http://www.irinnews.org/report/66280/africa-too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|title=AFRICA: Too small to be fighting in anyone's war|date=December 2003|publisher=UN Office for the Coordination of Humanitarian Affairs|archive-url=https://web.archive.org/web/20130325052712/http://www.irinnews.org/Report/66280/AFRICA-Too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|archive-date=25 March 2013|url-status=dead|access-date=3 August 2009}}</ref>. Bugungi kunda qurolli toʻqnashuvlar boʻlayotgan BMT rasmiylari va boshqa uchinchi tomonlarning kirishiga toʻsqinlik qiladigan hududlarda bolalardan harbiy foydalanishning keng tarqalganligi sababli, qancha bolalar jabrlanganini taxmin qilish qiyin<ref name=":8">{{Cite news |last=Child Soldiers International |year=2017 |title=How many children are used for military purposes worldwide? |language=en |url=https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |url-status=dead |access-date=25 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180126070954/https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |archive-date=26 January 2018}}</ref>. 2017-yilda Child Soldiers International tashkiloti dunyo boʻylab bir necha oʻn minglab bolalar, ehtimol 100 000 dan ortiq bolalar mamlakat qurolli kuchlari va nodavlat harbiy tashkilotlarda harbiy taʼlim olganini hisobladi va 2018-yilda tashkilot oʻsmirlar harbiy harakatlarda qatnashish uchun foydalanilgani haqida xabar berdi. 2018-yilda ular kamida 18 qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etgan. Qizlar askar bolalarning 40 % dan ortigʻini tashkil qilishi aniqlangan<ref>{{Cite book|last=Whitman|first=Shelly|title=The Routledge Handbook of the Responsibility to Protect|publisher=Routledge Publishing|year=2012|isbn=978-0-415-60075-0|location=New York|pages=154|language=English}}</ref>. == Bolalardan foydalanishning mantiqiy asoslari == Bolalarning jismoniy va psixologik jihatdan kattalarga nisbatan yosh boʻlishlariga qaramay, mamlakat va nodavlat harbiy tashkilotlarning ularni izlashiga koʻplab sabablari bor. === Psixologik omillar === Kattalarga nisbatan, bolalarning, shu jumladan o'smir bolalarning nevrologik rivojlanmaganligi ularni ishga qabul qilishga ko'proq moyil qiladi, shuningdek, xavf-xatarlarni hisobga olmasdan, keyingi qarorlar qabul qilish ehtimolini oshiradi<ref name=":55">{{Cite news |last=Louise, R |display-authors=et al |date=17 November 2016 |title=The recruitment of children by the UK armed forces: A critique from health professionals |language=en-GB |work=Medact |url=https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |url-status=live |access-date=31 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180131192429/https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |archive-date=31 January 2018}}</ref><ref>{{Cite book |last=Strasburger |first=V C |title=Children, adolescents, and the media (Chapter 1) |publisher=Sage |others=Wilson, Barbara J., Jordan, Amy B. (Amy Beth) |year=2013 |isbn=9781412999267 |edition=Third |location=Los Angeles |oclc=820450764}}</ref><ref>{{Cite journal |last=Spear |first=L. P. |date=June 2000 |title=The adolescent brain and age-related behavioral manifestations |journal=Neuroscience and Biobehavioral Reviews |volume=24 |issue=4 |pages=417–463 |doi=10.1016/s0149-7634(00)00014-2 |issn=0149-7634 |pmid=10817843 |s2cid=14686245}}</ref>. Ushbu moyilliklarni hisobga olgan holda, Germaniya<ref>{{Cite web |last=Krennerich |first=Michael |date=30 October 2020 |title=Shadow Report Child Soldiers 2020 |url=https://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC/Shared%20Documents/DEU/INT_CRC_NGO_DEU_44158_E.pdf |url-status=live |access-date=19 August 2022 |website=UN Office of the High Commissioner for Human Rights |page=24}}</ref>, Buyuk Britaniya<ref name=":13">{{Cite web |last=Gee |first=D |year=2008 |title=Informed Choice? Armed forces recruitment practices in the United Kingdom |url=https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204740/https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017}}</ref> va AQShda<ref name=":52">{{Cite web |last=American Public Health Association |year=2012 |title=Cessation of Military Recruiting in Public Elementary and Secondary Schools |url=https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204348/https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017 |website=apha.org}}</ref> o'smirlar bilan harbiy marketing olib borish tanqid qilingan. Xuddi shu uch mamlakatda olib borilgan tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kam ta'minlangan bolalarni nishonga olishadi<ref name=":93">{{Cite book |last=Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns |title=Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany |year=2016}}</ref><ref name=":23">{{Cite web |author1=Gee, D |author2=Goodman, A |title=Army visits London's poorest schools most often |url=http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20180529080003/http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |archive-date=29 May 2018 |access-date=10 December 2017}}</ref><ref name=":13" /><ref name=":21">{{Cite journal |last1=Hagopian |first1=Amy |last2=Barker |first2=Kathy |date=1 January 2011 |title=Should We End Military Recruiting in High Schools as a Matter of Child Protection and Public Health? |journal=American Journal of Public Health |volume=101 |issue=1 |pages=19–23 |doi=10.2105/ajph.2009.183418 |issn=0090-0036 |pmc=3000735 |pmid=21088269}}</ref><ref name=":52" /><ref>{{Cite news |title=Soldiers of Misfortune: Abusive U.S. Military Recruitment and Failure to Protect Child Soldiers |language=en |work=American Civil Liberties Union |url=https://www.aclu.org/other/soldiers-misfortune-abusive-us-military-recruitment-and-failure-protect-child-soldiers |access-date=13 December 2017}}</ref>. Masalan, Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni jalb qilishni oson deb hisoblaydi, ayniqsa kambag'al oilalardan bo'lganlarni yollash yanada osonroq<ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d5bbf83278b3100018306a4/1566293898095/UK_recruitment_report_final.pdf |access-date=24 August 2019 |website=crin.org}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d4ab413eab07100015db6b6/1565176852564/FINAL+Youngest+British+army+recruits+come+disproportionately+from+England%27s+most+deprived+constituencies.pdf |access-date=24 August 2019}}</ref>. Ishga qabul qilingandan so'ng, bolalarga kattalarga qaraganda buyruqlarni osonroq bajartirish va nazorat qilish va kattalardan ko'ra din, nomus, obro'-e'tibor, qasos va burch kabi pul to'lanmaydigan rag'batlar uchun kurashishga moyildirlar<ref>{{cite journal |last1=Rosenblatt |first1=Roger |year=1984 |title=Children of War |journal=American Educator 8 |volume=1 |pages=37–41}}</ref>. Keltirilgan misollarga quyidagilar kiradi: Piter V. Singerning fikricha, oʻsmirlar osonlik bilan boshqara oladigan yengil avtomatik qurollarning global miqyosda tarqalishi bolalardan bevosita jangchilar sifatida foydalanishni yanada foydaliroq qildi<ref> Singer, Peter (2005). Children at War. New York: Pantheon Books. ISBN 9780375423499.</ref>. Romeo Daller aholining haddan tashqari koʻpayishi bolalarni harbiy tashkilotlar uchun arzon va qulay manbaga aylantirishdagi roliga ishora qilgan<ref>Dallaire, Roméo (2011). They Fight Like Soldiers, They Die Like Children: The Global Quest to Eradicate the Use of Child Soldiers. New York: Walker, and Company.</ref>. Rojer Rozenblatt oʻsmirlar kattalarga qaraganda din, sharaf, obroʻ-eʼtibor, qasos va burch kabi pul bilan olib boʻlmaydigan ragʻbatlar uchun kurashishga tayyor ekanligini taʼkidladi<ref>Rosenblatt, Roger (1984). "Children of War". American Educator 8 1: 37–41.</ref>. Bir qancha sharhlovchilar, jumladan, Bernd Beber, Kristofer Blattman, Deyv Grossman, Maykl Uessels, MakGurk va uning hamkasblari, bolalar kattalarga qaraganda itoatkor va moslashuvchan boʻlganligi sababli, ularni boshqarish, aldash va ularga yot gʻoyalar singdirish osonroq ekanligini taʼkidladilar<ref>Beber, Blattman, Bernd, Christopher (2013). "The Logic of Child Soldiering and Coercion". International Organization 67 (1): 65–104. doi:10.1017/s0020818312000409. Bu manba bu sahifada ikki marta foydalanilgan.</ref><ref>Dave., Grossman. On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society, Rev., New York: Little, Brown and Co, 2009. ISBN 9780316040938. OCLC 427757599. </ref><ref>Wessels, Michael (1997). "Child Soldiers". Bulletin of the Atomic Scientists 53 (4): 32. doi:10.1080/00963402.1997.11456787.</ref><ref>McGurk, Dennis „Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members“,. Military life: The psychology of serving in peace and combat Adler: . Westport: Praeger Security International, 2006 — 13–31 bet. ISBN 978-0275983024. </ref> Devid Gi va Reychel Teylor Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni ayniqsa kambagʻal oilalardan boʻlganlarni jalb qilish osonroq ekanligini aniqladi<ref>Gee, David; Taylor, Rachel (1 November 2016). "Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army?". The RUSI Journal 161 (6): 36–48. doi:10.1080/03071847.2016.1265837. ISSN 0307-1847.</ref><ref>Child Rights International Network. „Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK“. crin.org (21-avgust 2019-yil). Qaraldi: 24-avgust 2019-yil.</ref><ref>Child Rights International Network. „Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies“ (21-avgust 2019-yil). Qaraldi: 24-avgust 2019-yil.</ref>. Baʼzi qurolli guruhlar rahbarlarining taʼkidlashicha, oʻsmirlar oʻzlarining yosh boʻlishlariga qaramay, jangovar boʻlinmaga jangchilar sifatida oʻzlarining fazilatlarini olib kelishadi, ular koʻpincha ajoyib darajada qoʻrqmas, chaqqon va chidamlidir<ref>Beber, Bernd; Blattman, Christopher (2013). "The Logic of Child Soldiering and Coercion" (en). International Organization 67 (1): 65–104. doi:10.1017/s0020818312000409. ISSN 0020-8183.</ref>. Baʼzi oʻsmirlar harbiy tashkilotlarga majburan jalb qilinsa, aldanib yoki pul bilan olinsa, boshqalari oʻz xohishi bilan qoʻshiladi<ref>Brett, R. Young soldiers : why they choose to fight. Boulder, Colo.: Lynne Rienner Publishers, 2004. ISBN 9781588262615. OCLC 53830868.</ref><ref>Child Soldiers International. „Des Milliers de vies à réparer“ (fr) (2016). 15-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 29-yanvar 2018-yil.</ref><ref>Manba Wessels, Michael (1997). "Child Soldiers". Bulletin of the Atomic Scientists 53 (4): 32. doi:10.1080/00963402.1997.11456787.</ref>. Buning sabablari koʻp. 2004-yilda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalarni oʻrganishda Reychel Brett va Irma Spekt harbiy xizmatga kirishni ragʻbatlantiradigan bir qator omillarga ishora qildilar, xususan: Qashshoqlik, shu jumladan taʼlim yoki ishga joylashish imkoniyatlarining yetishmasligi Urushning madaniy normallashuvi Yangi doʻstlar izlash Qasos (masalan, doʻstlar va qarindoshlarning oʻldirilganini koʻrgandan keyin) „Jangchi“ roli yetuklikka oʻtish marosimini taʼminlaydi degan umidlar<ref>Brett, R. Young soldiers : why they choose to fight. Boulder, Colo.: Lynne Rienner Publishers, 2004. ISBN 9781588262615. OCLC 53830868.</ref>. XX asrning oxirlari taxminan 1990-yillarda Kambodja qurolli kuchlari tomonidan yollangan bolaning quyidagi soʻzlari koʻplab bolalarning qoʻshilish fikrlariga xosdir: <blockquote>Men ota-onamda ovqat yoʻqligi va maktabga bormasligim sababli qoʻshildim. . . Men minalar haqida oʻylardim, lekin nima ham qilishimiz mumkin — bu buyruq [oldingi chiziqqa borish]. Bir kuni kimdir mening oldimda minani bosdi va u yaralanib vafot etdi. . . O‘shanda men 60 metr narida radio yonida turgan edim. Men uning oʻlganini koʻzim bilan koʻrdim. . . Men har bir boʻlimda yosh bolalarni koʻraman. . . Ishonchim komilki, yana bir-ikki yil askarligimcha qolaman. Harbiy bo‘lishni to‘xtatsam, hech qanday mahoratim yo‘qligi uchun biror joyda ishlolmayman. Men keyin nima qilishimni bilmayman. . .<ref name=":410">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=adc88bff-1916-4317-b184-d9079e7b0bb8|archive-url=https://web.archive.org/web/20190525205613/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=adc88bff-1916-4317-b184-d9079e7b0bb8|url-status=dead|archive-date=2019-05-25|title=Global Report on Child Soldiers|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2001|website=child-soldiers.org|access-date=2018-05-16}}</ref></blockquote> == Bolalarga taʼsiri == === Qurolli mojaro === Bolalarga harbiy hayotning taʼsir koʻlami birinchi marta xalqaro hamjamiyat tomonidan BMT Bosh Assambleyasi topshirgan „Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri“ (1996-yilda) nomi bilan inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machel tomonidan tayyorlangan yirik hisobotda maʼlum qilingan<ref>Machel. „Impact of armed conflict on children“ (1996). 8-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. Hisobot, ayniqsa, yosh bolalardan foydalanish bilan bogʻliq boʻlib, har yili dunyo boʻylab koʻp minglab bolalar oʻlib ketayotgani, mayib-majruh boʻlib, psixiatrik jarohatlar olganligi haqidagi dalillarni taqdim etgan<ref>Machel. „Impact of armed conflict on children“ (1996). 8-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. Grasa Machelning hisobotidan keyin oʻtkazilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar ruhiy kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi va xatti-harakatlari bilan bogʻliq muammolarning sezilarli darajada yuqori xavfiga duch kelishadi<ref name=":15">{{Cite web|url=https://www.scribd.com/document/328940882/Child-Soldiering-Impact-on-Childhood-Development-and-Learning-Capacity|title=Child soldiering: Impact on childhood development and learning capacity|last=Boothby, N|display-authors=et al|year=2010|access-date=30 January 2018}}</ref>. Masalan, Falastin va Ugandada olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, sobiq askar bolalarning yarmidan koʻpi travmadan keyingi stress buzilishi alomatlarini koʻrsatgan va Ugandadagi har oʻninchi boladan toʻqqiztasida ruhiy tushkunlik holati ijobiy boʻlgan. Falastinlik tadqiqot olib boruvchilar, shuningdek, qurolli toʻqnashuvlarda yuqori darajadagi zoʻravonlikka duchor boʻlgan bolalar boshqa bolalarga qaraganda tajovuzkorlik va agressiyani koʻrsatish ehtimoli koʻproq ekanligini aniqladilar. Ushbu taʼsirlarning umumiy taʼsiri odatda kattalardagi qashshoqlik va doimiy ishsizlikning yuqori xavfini oʻz ichiga oladi<ref>Boothby, N. „Child soldiering: Impact on childhood development and learning capacity“ (2010). Qaraldi: 30-yanvar 2018-yil.</ref> === Qo'lga olish === Human Rights Watch tashkilotiga bergan maʼlumotlarga koʻra, qurolli kuchlar va guruhlar yollangan bolalarni hibsga olganlarida ularga koʻproq zarar yetkaziladi<ref name=":50">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|title=Children Detained in War Zones|date=28 July 2016|access-date=21 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821224149/https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|archive-date=21 August 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar koʻpincha yetarli oziq-ovqatsiz, tibbiy yordamsiz yoki boshqa gʻayriinsoniy sharoitlarda hibsga olinadi va baʼzilari hibs paytida jismoniy va jinsiy qiynoqlarga duchor boʻlishadi. Baʼzilari oilasi bilan qoʻlga olinadi yoki oila aʼzolaridan birining faoliyati tufayli hibsga olinadi. Advokatlar va qarindoshlarning har qanday sud majlisida ishtiroki koʻpincha taqiqlanadi<ref name=":50">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|title=Children Detained in War Zones|date=28 July 2016|access-date=21 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821224149/https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|archive-date=21 August 2016|url-status=live}}</ref>. === Harbiy tayyorgarlik === Boshqa tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, bolalarni, shu jumladan katta yoshdagi bolalarni harbiy xizmatga olish, hatto ular balogʻatga yetgunga qadar qurolli toʻqnashuvlarda qoʻllanilmasa ham, zararli taʼsir koʻrsatadi. Qoʻshma Shtatlardagi harbiy akademiklar harbiy tayyorgarlikni (barcha yoshdagi) doimiy stress sharoitida „intensiv singdirish“ sifatida tavsiflaydilar, uning asosiy maqsadi chaqiriluvchilarning soʻzsiz va darhol boʻysunishini oʻrgatishdir<ref>McGurk, Dennis „Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members“,. Military life: The psychology of serving in peace and combat Adler: . Westport: Praeger Security International, 2006 — 13–31 bet. ISBN 978-0275983024. </ref>. Ilmiy tadqiqotlarlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmirlar kattalarga qaraganda yuqori stressli muhitga moyil, masalan, boshlangʻich harbiy tayyorgarlikka, ayniqsa bolalik davridagi qiyinchiliklarga duchor boʻlganlar oʻzlarini koʻproq himoyasiz sezishadi. Harbiy xizmatga chaqirilganlar urushga yuborilishidan oldin ham vafot etishi mumkin. Ayniqsa AQShda oʻz joniga qasd qilishga urinish xavfi yuqori<ref>Ursano, Robert J.; Kessler, Ronald C.; Stein, Murray B.; Naifeh, James A.; Aliaga, Pablo A.; Fullerton, Carol S.; Wynn, Gary H.; Vegella, Patti L. et al. (1 July 2016). "Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers" (en). JAMA Psychiatry 73 (7): 741–9. doi:10.1001/jamapsychiatry.2016.0600. ISSN 2168-622X. PMID 27224848. PMC 4937827.</ref>. AQSh va Buyuk Britaniyada ruhiy kasalliklarning yuqori xavfi<ref>Goodwin, L.; Wessely, S.; Hotopf, M.; Jones, M.; Greenberg, N.; Rona, R. J.; Hull, L.; Fear, N. T. (2015). "Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population?" (en). Psychological Medicine 45 (9): 1881–1891. doi:10.1017/s0033291714002980. ISSN 0033-2917. PMID 25602942.</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish xavfi yuqori<ref>Head, M.; Goodwin, L.; Debell, F.; Greenberg, N.; Wessely, S.; Fear, N. T. (1 August 2016). "Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel" (en). Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology 51 (8): 1171–1180. doi:10.1007/s00127-016-1177-8. ISSN 0933-7954. PMID 26864534. PMC 4977328.</ref><ref>Mattiko, Mark J.; Olmsted, Kristine L. Rae; Brown, Janice M.; Bray, Robert M. (2011). "Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel". Addictive Behaviors 36 (6): 608–614. doi:10.1016/j.addbeh.2011.01.023. PMID 21376475</ref> va zoʻravonlik xulq-atvorining yuqori xavfi<ref>MacManus, Deirdre; Dean, Kimberlie; Jones, Margaret; Rona, Roberto J; Greenberg, Neil; Hull, Lisa; Fahy, Tom; Wessely, Simon et al. (2013). "Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study". The Lancet 381 (9870): 907–917. doi:10.1016/s0140-6736(13)60354-2. PMID 23499041.</ref><ref>Bouffard, L A (2005). "The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience". Armed Forces & Society 31 (2): 273–295. doi:10.1177/0095327x0503100206</ref><ref>Merrill, Lex L.; Crouch, Julie L.; Thomsen, Cynthia J.; Guimond, Jennifer; Milner, Joel S. (August 2005). "Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates". Military Medicine 170 (8): 705–709. doi:10.7205/milmed.170.8.705. ISSN 0026-4075. PMID 16173214.</ref> chaqiriluvchilarning harbiy xizmatga kirishdagi holatiga, yoshiga bogʻliq. Harbiy muhit, shuningdek, zoʻravonlik va jinsiy zoʻravonlikning yuqori darajasi bilan tavsiflanadi<ref>UK, Ministry of Defence. „British Army: Sexual Harassment Report“ (2015). 9-mart 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Canada, Statcan [official statistics agency]. „Sexual Misconduct in the Canadian Armed Forces, 2016“ (en). statcan.gc.ca (2016). 30-mart 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Marshall, A; Panuzio, J; Taft, C (2005). "Intimate partner violence among military veterans and active duty servicemen" (en). Clinical Psychology Review 25 (7): 862–876. doi:10.1016/j.cpr.2005.05.009. PMID 16006025</ref>. Harbiy xizmatga chaqirish amaliyotlari oʻsmirlik davridagi bolalarning zaif tomonlariga zarba berishi ham aniqlangan. Xususan, Germaniya<ref>Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns. Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany, 2016. </ref>, Buyuk Britaniya<ref>Gee, D. „Army visits London's poorest schools most often“. 29-may 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 10-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Gee. „Informed Choice? Armed forces recruitment practices in the United Kingdom“ (2008). 13-dekabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil. </ref><ref>Gee, David; Taylor, Rachel (1 November 2016). "Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army?". The RUSI Journal 161 (6): 36–48. doi:10.1080/03071847.2016.1265837. ISSN 0307-1847.</ref> va AQSh<ref>Hagopian, Amy; Barker, Kathy (1 January 2011). "Should We End Military Recruiting in High Schools as a Matter of Child Protection and Public Health?". American Journal of Public Health 101 (1): 19–23. doi:10.2105/ajph.2009.183418. ISSN 0090-0036. PMID 21088269. PMC 3000735</ref><ref>American Public Health Association. „Cessation of Military Recruiting in Public Elementary and Secondary Schools“. apha.org (2012). 13-dekabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil.</ref><ref>„Soldiers of Misfortune: Abusive U.S. Military Recruitment and Failure to Protect Child Soldiers“(ingl.), American Civil Liberties Union. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil.</ref> dalillari shuni koʻrsatdiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kambagʻal oilalardan boʻlgan bolalarni xavf va cheklovlarni oʻtkazib yuboradigan marketing yordamida nishonga olishadi. Baʼzi akademiklarning taʼkidlashicha, bunday marketing oʻsmirlik davrida hissiy jihatdan asoslangan qarorlar qabul qilishda psixologik moyillikdan foydalanadi<ref>Strasburger, V C. Children, adolescents, and the media (Chapter 1), Wilson, Barbara J., Jordan, Amy B. (Amy Beth), Third, Los Angeles: Sage, 2013. ISBN 9781412999267. OCLC 820450764</ref><ref>Louise, R. „The recruitment of children by the UK armed forces: A critique from health professionals“ (en-GB), Medact (17-noyabr 2016-yil). Qaraldi: 31-yanvar 2018-yil.</ref><ref>Spear, L. P. (June 2000). "The adolescent brain and age-related behavioral manifestations". Neuroscience and Biobehavioral Reviews 24 (4): 417–463. doi:10.1016/s0149-7634(00)00014-2. ISSN 0149-7634. PMID 10817843.</ref><ref>Medact. „House of Commons Defence Committee Inquiry into Armed Forces and Veterans Mental Health: Written Evidence Submitted by Medact“ (2018). 15-noyabr 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-mart 2018-yil. </ref>. == Xalqaro huquq == === Bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish === '''Bolaning taʼrifi''' Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya bola deb 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni deb belgilab bergan. Parij tamoyillari qurolli kuchlar yoki qurolli guruh bilan bogʻlangan bolani quyidagicha belgilaydi: <blockquote>…qurolli kuchlar yoki qurolli guruh tomonidan har qanday lavozimda, shu jumladan, ular bilan cheklanmagan holda, jangchilar, oshpazlar, yuk tashuvchilar, josuslar yoki jinsiy maqsadlar uchun, yoki boʻlmasa xabarchilar sifatida foydalaniladigan 18 yoshga to‘lmagan har qanday shaxsdir.</blockquote> Hujjat Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi tomonidan tasdiqlangan. Bu nafaqat harbiy harakatlarda qatnashayotgan balki bevosita uning yaqinida ishtirok etayotgan bolalarga tegishli. '''15 yoshgacha boʻlgan bolalar''' 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar (1977-yil, 77.2-modda)<ref name=":25">{{Cite web|url=https://www.icrc.org/eng/assets/files/other/icrc_002_0321.pdf|title=Protocols additional to the Geneva Conventions of 12 August 1949|last=International Committee of the Red Cross|year=1977|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20170307150937/https://www.icrc.org/eng/assets/files/other/icrc_002_0321.pdf|archive-date=7 March 2017|url-status=live}}</ref>, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (1989) va Xalqaro jinoiy sudning Rim statuti (2002) hammasi mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlarga va qurolli boʻlmagan kuchlarga bolalarni ishlatishni taqiqlaydi. Davlatlarning qurolli guruhlari 15 yoshgacha bo‘lgan bolalarni bevosita qurolli to‘qnashuvlarda (texnik jihatdan „jang“ harakatlarda) ishlatadigan boʻlsa bu [[urush jinoyati sifatida tan olingan<ref>{{Cite web|url=https://www.icc-cpi.int/nr/rdonlyres/ea9aeff7-5752-4f84-be94-0a655eb30e16/0/rome_statute_english.pdf|title=Rome Statute of the International Criminal Court (A/CONF.183/9)|year=1998|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180318090721/https://www.icc-cpi.int/nr/rdonlyres/ea9aeff7-5752-4f84-be94-0a655eb30e16/0/rome_statute_english.pdf|archive-date=18 March 2018|url-status=live}}</ref>. '''18 yoshgacha bo'lgan bolalar''' Qurolli kuchlarga ega boʻlgan aksariyat mamlakatlar shuningdek, bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) (2000-yil) va Bolalar mehnatining eng yomon shakllari (1999-yilda boʻlib oʻtgan) konvensiyasining yuqori standartlari bilan bogʻliq boʻlib, ular bolalarni 18 yoshga yetguncha majburiy yollashni taqiqlaydi<ref>Child Soldiers International. „International laws and child rights“(ingl.). Qaraldi: 25-yanvar 2018-yil.</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:11300:0::NO::P11300_INSTRUMENT_ID:312327|title=Ratifications of C182 – Worst Forms of Child Labour Convention, 1999 (No. 182)|last=International Labour Organization|website=ilo.org|language=en|access-date=30 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180130053725/http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:11300:0::NO::P11300_INSTRUMENT_ID:312327|archive-date=30 January 2018|url-status=live}}</ref>. OPAC protokoli, shuningdek, hali ham bolalarni (16 yoshdan boshlab) yollash bilan shugʻullanadigan hukumatlardan „18 yoshga toʻlmagan shaxslar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrishni“ talab qiladi. Bundan tashqari, OPAC nodavlat qurolli guruhlarga garchi buning qonuniy kuchi mavhum boʻlsa-da, har qanday sharoitda bolalarni yollashni taqiqlaydi<ref>Geneva Call. „Engaging nonstate armed groups on the protection of children: Towards strategic complementarity“ (2012). 22-mart 2015-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil. </ref><ref>Child Soldiers International. „A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups“ (2016). 8-mart 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 19-yanvar 2018-yil.</ref> Dunyodagi eng yuqori standart Afrikaning Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Xartiyasi<ref>African Commission on Human and Peoples' Rights. „African Charter on the Rights and Welfare of the Child“. achpr.org (2018). 21-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref> tomonidan belgilangan, u mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni har qanday sharoitda ham yollashni taqiqlaydi. Afrikaning aksariyat davlatlari Xartiyani ratifikatsiya qilgan<ref>African Commission on Human and Peoples' Rights. „African Charter on the Rights and Welfare of the Child“. achpr.org (2018). 21-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. '''Cheklovlar va bo'shliqlar''' Yuqoridagi shartnomalarning hech biri bolalarning "jangovar harakatlarda" bilvosita ishtirok etishini yoki ularda (ya'ni, jangovar harakatlardan uzoqda) harbiy amaliyotga hissa qo'shishni aniq taqiqlamaydi. OPAC aʼzosi boʻlmagan mamlakatqurolli kuchlar Jeneva konvensiyalarining I Protokolida belgilangan quyi standartlarga boʻysunadilar, bu esa qurolli kuchlarga oʻn besh yoshdan oshgan bolalarni jangovar harakatlarda qoʻllashga va ixtiyoriy ravishda kuzatuvchi sifatida qatnashgan yosh bolalardan foydalanishga guvoh boʻlsalar bu haqida xabar beradilar: Xalqaro Qizil Xoch Qoʻmitasi mojaro tomonlariga „barcha zarur choralarni koʻrish“ni taklif qildi, bu yakuniy matnda „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ kerak, bu butunlay taqiq emas, chunki amalga oshirish mumkin degan maʼnoni anglatadi „bajarilishi yoki amalga oshirilishi mumkin.“ „Harbiy harakatlarda ishtirok etish“ bandi boʻyicha muzokaralar chogʻida koʻngilli bolalarning harbiy maʼlumotlarni yigʻish va uzatish, tashishda yordam berish kabilar harbiy harakatlarga bilvosita jalb etish deb baholanadi. Biroq, 1949-yil 12-avgustdagi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha va 1977-yilda qabul qilingan Xalqaro qurolli boʻlmagan mojarolar qurbonlarini himoya qilish toʻgʻrisidagi II Protokolning 4.3.c moddasida „oʻn besh yoshga toʻlmagan bolalar“ qurolli kuchlar yoki guruhlarga chaqirilmaydi va jangovar harakatlarda qatnashishi mumkin emas". deyiladi. == Bolalarni ozod qilish va reintegratsiya qilish standartlari == OPAC hukumatlardan harbiy harakatlarda yollangan yoki foydalanilgan bolalarni o‘z yurisdiksiyasi doirasida demobilizatsiya qilishni hamda ularning jismoniy va ruhiy holatlarini tiklanishi va ijtimoiy reintegratsiyasi uchun yordam ko‘rsatishni talab qiladi<ref name="OptProto">{{cite web|url=http://www.unicef.org/crc/index_30203.html|title=UNICEF: Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child|date=30 November 2005|work=UNICEF|access-date=2 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141006095424/http://www.unicef.org/crc/index_30203.html|archive-date=6 October 2014|url-status=live}} {{cite journal|last1=Yun|first1=Seira|year=2014|title=Breaking Imaginary Barriers: Obligations of Armed Non-State Actors Under General Human Rights Law – The Case of the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child|journal=Journal of International Humanitarian Legal Studies|volume=5|issue=1–2|pages=213–257|ssrn=2556825|doi=10.1163/18781527-00501008}}</ref>. Urush, fuqarolarning tartibsizliklari, fuqarolar urushi, turli qurolli toʻqnashuvlar va boshqa favqulodda vaziyatlarda bolalar va yoshlarni, shuningdek, Birlashgan Millatlar Tashkilotining Favqulodda va qurolli toʻqnashuvlarda ayollar va bolalarni himoya qilish toʻgʻrisidagi deklaratsiyasiga muvofiq himoya qilishni taklif etadi. Qurolli guruhlarning sobiq aʼzolarini tegishli ravishda qurolsizlantirish, demobilizatsiya qilish va reintegratsiya qilish jarayonlari uchun Birlashgan Millatlar Tashkiloti 2006-yilda Integratsiyalashgan standartlarni ishlab chiqishni boshladi<ref>{{Cite book|title=Child soldiers, adult interests : the global dimensions of the Sierra Leonean tragedy|last=John-Peter.|first=Pham|date=2005|publisher=Nova Science Publishers|isbn=9781594546716|location=New York|oclc=61724289}}</ref> . == Harbiy jinoyatlar == Hozirda bolalarni urush jinoyatlari uchun urush qonunlarida belgilangan javobgarlikka tortilishi kerakmi, degan fikr mavjud<ref name="McCollough-2008-03-10">Lauren McCollough, [http://www.crimesofwar.org/onnews/News-Khadr.html The Military Trial of Omar Khadr: Child Soldiers and the Law] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080512083222/http://www.crimesofwar.org/onnews/News-Khadr.html |date=12 May 2008 }}, [http://www.crimesofwar.org/about/about.html Crimes of War Project] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081222121657/http://www.crimesofwar.org/about/about.html |date=22 December 2008 }} 10 March 2008</ref>. Xalqaro huquq urush jinoyatlarini sodir etgan bolalarni jinoiy javobgarlikka tortishni taqiqlamaydi, biroq Bola huquqlari to‘g‘risidagi konvensiyaning 37-moddasida belgilanganidek, bola olishi mumkin bo‘lgan jazo cheklanadi: „oʻn sakkiz yoshga toʻlmagan shaxslar tomonidan sodir etilgan jinoyatlarga o‘lim jazosi ham, ozod qilish imkoniyatisiz umrbod qamoq jazosi ham belgilanmaydi“<ref>{{Cite web|url=https://genevacall.org/wp-content/uploads/dlm_uploads/2013/12/Engaging-Nonstate-Armed-Groups-on-the-Protection-of-Children-Towards-Strategic-Complementarity-International-Peace-Institute..pdf|title=Engaging nonstate armed groups on the protection of children: Towards strategic complementarity|last=Geneva Call|year=2012|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20150322034945/http://www.genevacall.org/wp-content/uploads/dlm_uploads/2013/12/Engaging-Nonstate-Armed-Groups-on-the-Protection-of-Children-Towards-Strategic-Complementarity-International-Peace-Institute..pdf|archive-date=22 March 2015|url-status=dead}}</ref>. '''Syerra-Leone misoli''' Syerra-Leoneda yuz bergan fuqarolar urushidan soʻng, BMT Syerra-Leone boʻyicha Maxsus sudga (SCSL) 15 va undan katta yoshdagi sobiq jangchilarni gumanitar qonunlarni, shu jumladan urush jinoyatlarini buzganliklari uchun sud qilishni buyurdi. Biroq, Parij tamoyillari qurolli toʻqnashuvlarda qatnashgan bolalar, hatto ular jinoyatchi boʻlsa ham, birinchi navbatda qurbon sifatida koʻrilishi kerak degan fikrni ilgari surdi: Ushbu tamoyil Sud nizomida oʻz aksini topgan boʻlib, u jinoiy javobgarlikka tortishni istisno qilmagan, lekin sobiq askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiya qilish zarurligini taʼkidlab oʻtgan. Syerra-Leone mamlakat tribunalining birinchi bosh prokurori David Crane nizomni qanchalik jirkanch jinoyatlar sodir etgan bo‘lishidan qatʼi nazar, bolalarning o‘zini emas, balki bolalarni ishga yollagan kishilarni jinoiy javobgarlikka tortish foydasiga talqin qildi<ref> [http://www.diplomatie.gouv.fr/en/IMG/pdf/Paris_Conference_Principles_English_31_January.pdf The Paris Principles and Guidelines on Children associated with armed forces or armed groups] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150923215047/http://www.diplomatie.gouv.fr/en/IMG/pdf/Paris_Conference_Principles_English_31_January.pdf |date=23 September 2015 }}, February 2007. Section "Treatment of children accused of crimes under international law", p. 9 </ref>. '''Omar Khadr misoli''' AQShda prokurorlar kanadalik Omar Khadrni Afgʻonistonda 16 yoshga toʻlmaganida va Tolibon safida AQSh kuchlariga qarshi jang qilganlikda aybladilar<ref>{{cite news|url=http://ca.reuters.com/article/domesticNews/idCATRE67847020100809|title=Omar Khadr's Confession Can Be Used at Guantanamo Trial|author=Jane Sutton|date=9 August 2010|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180806024727/https://ca.reuters.com/article/domesticNews/idCATRE67847020100809|archive-date=6 August 2018|url-status=live}}</ref>. Ushbu jinoyatlarga AQSh qonunchiligiga koʻra umrbod qamoq jazosi beriladi<ref name="McCollough-2008-03-10" />. 2010-yilda qiynoq va tazyiq ostida boʻlgan Xadr urush qonunlarini buzgan holda qotillik, qotillikka urinish, fitna, terrorizmga moddiy yordam koʻrsatish va josuslikda aybdor deb topildi<ref>{{cite web|url=http://media.miamiherald.com/smedia/2010/10/26/10/stip.source.prod_affiliate.56.pdf|title=USvKhadr Stipulation of Fact|date=25 October 2010|access-date=30 November 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20111002161209/http://media.miamiherald.com/smedia/2010/10/26/10/stip.source.prod_affiliate.56.pdf|archive-date=2 October 2011|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.cnn.com/2010/US/10/25/khadr.plea/|title=Youngest Guantanamo detainee pleads guilty|last=Meserve|first=Jeanne|author2=CNN Wire Staff|date=25 October 2010|publisher=CNN|access-date=29 October 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101026132342/http://www.cnn.com/2010/US/10/25/khadr.plea/|archive-date=26 October 2010|url-status=live}}</ref>. Khadrni bir yillik qamoqdan soʻng Kanadaga deportatsiya qilinishini koʻrsatadigan kelishuv bitimining bir qismi sifatida taklif qilindi. Umar Khadr Guantanamo qamoqxonasida qoldi va Kanada hukumati uning vataniga qaytarilishini kechiktirgani uchun xalqaro tanqidlarga uchradi<ref>{{cite news | url=https://www.cbc.ca/news/world/khadr-to-return-to-canada-lawyer-1.905780 | publisher=CBC News | title=Khadr to return to Canada: lawyer | date=25 October 2010 | access-date=30 November 2011 | archive-url=https://web.archive.org/web/20101028080624/https://www.cbc.ca/news/world/khadr-to-return-to-canada-lawyer-1.905780 | archive-date=28 October 2010 | url-status=live}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.cbc.ca/news/canada/story/2012/07/20/khadr-canada-us.html |title=Toews' request delays Khadr's transfer to Canada |date=20 July 2012 |publisher=CBC News |access-date=26 July 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120727002758/http://www.cbc.ca/news/canada/story/2012/07/20/khadr-canada-us.html |archive-date=27 July 2012 |url-status=live }}</ref>. Oxir-oqibat, Khadr 2012-yil sentabr oyida Kanada qamoqxonasiga oʻtkazildi va 2015-yil may oyida Alberta sudyasi tomonidan garov evaziga ozod qilindi. 2016-yilda Xadr AQShning harbiy jinoyatchi sifatida hukm qilinganligi ustidan shikoyat qilgan<ref>{{Cite web|title = 'Freedom is way better than I thought,' says Omar Khadr|url = http://www.cbc.ca/news/canada/edmonton/omar-khadr-free-on-bail-vows-to-prove-he-is-a-good-person-1.3065692|publisher = Canadian Broadcasting Corporation|access-date = 8 February 2016|archive-url = https://web.archive.org/web/20160131211649/http://www.cbc.ca/news/canada/edmonton/omar-khadr-free-on-bail-vows-to-prove-he-is-a-good-person-1.3065692|archive-date = 31 January 2016|url-status = live}}</ref>. BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili hukm chiqarilishidan oldin AQShning Guantanamodagi harbiy komissiyasiga maktub yozib, Khadrni reabilitatsiya dasturiga muvofiq qoʻyib yuborishni soʻrab murojaat qilgan<ref name=":0">{{Cite news|url=http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|title=Khadr should go back to Canada: UN official|last=CBC News|date=27 October 2010|publisher=Canadian Broadcasting Corporation|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20171129025923/http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|archive-date=29 November 2017|url-status=live}}</ref>. Oʻz maktubida u Khadr „oʻsmir askarbola hikoyasini ifodalaydi: vijdonsiz guruhlar tomonidan kattalarning oʻzlari tushunmaydigan janglarda qatnashish taklifi bilan harakat qilish uchun yollangan“.ini aytadi<ref name=":0">{{Cite news|url=http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|title=Khadr should go back to Canada: UN official|last=CBC News|date=27 October 2010|publisher=Canadian Broadcasting Corporation|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20171129025923/http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|archive-date=29 November 2017|url-status=live}}</ref>. == Birlashgan Millatlar Tashkilotining roli == === Tarixi === Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning yakuniy matni (1989-yilda qabul qlingan) 18 yoshgacha boʻlgan barcha bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlamaganidan keyin bolalar huquqlari himoyachilarining hafsalasi pir boʻldi va ular bu maqsadga erishish uchun yangi shartnoma tuzishni talab qila boshladilar<ref name=":02">{{Cite book|title=Campaigning for justice: Human rights advocacy in practice|last=Becker|first=J|publisher=Stanford University Press|year=2013|isbn=9780804774512|location=Stanford, California|pages=11–31|chapter=Campaigning to stop the use of child soldiers|oclc=837635842}}</ref><ref name=":24">{{Cite web|url=http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on Involvement of Children in Armed Conflict (OP/CAC)|last=Brett|first=R|year=2005|website=International Council on Human Rights Policy & International Commission of Jurists|access-date=4 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20120416195918/http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|archive-date=16 April 2012|url-status=live}}</ref>. Natijada, yangi tashkil etilgan Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita ikkita tavsiya berdi: birinchidan, qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri boʻyicha BMTdan yirik tadqiqot oʻtkazishni soʻrash; ikkinchidan, konvensiyaga qo‘shimcha protokol bo‘yicha muzokaralar olib borish uchun BMTning Inson huquqlari bo‘yicha komissiyasi aʼzolaridan iborat ishchi guruhini tuzish. Har ikkala taklif ham qabul qilindi<ref name=":02">{{Cite book|title=Campaigning for justice: Human rights advocacy in practice|last=Becker|first=J|publisher=Stanford University Press|year=2013|isbn=9780804774512|location=Stanford, California|pages=11–31|chapter=Campaigning to stop the use of child soldiers|oclc=837635842}}</ref><ref name=":24">{{Cite web|url=http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on Involvement of Children in Armed Conflict (OP/CAC)|last=Brett|first=R|year=2005|website=International Council on Human Rights Policy & International Commission of Jurists|access-date=4 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20120416195918/http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|archive-date=16 April 2012|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitaga javob berar ekan, „qurolli toʻqnashuvlar natijasida dunyoning koʻplab qismlarida bolalarning ahvoli keskin yomonlashganini“ tan oldi va inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machelga yirik tadqiqot oʻtkazishni topshirdi<ref name=":11">{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/mandate/special-representative-of-the-secretary-general-for-children-and-armed-conflict/|title=Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|last=Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|year=2018|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180129004604/https://childrenandarmedconflict.un.org/mandate/special-representative-of-the-secretary-general-for-children-and-armed-conflict/|archive-date=29 January 2018|url-status=live}}</ref>. Machel hisoboti, Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri, 1996-yilda nashr etilgan Hisobotda qayd etilgan: <blockquote>Hech shubha yoʻqki, eng dolzarb ustuvor vazifalardan biri 18 yoshgacha boʻlgan barchani qurolli kuchlar safidan chetlashtirishdir<ref name=":14">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/graca/a51-306_en.pdf|title=Impact of armed conflict on children|last=Machel|first=G|year=1996|access-date=2018-01-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20170708004644/https://www.unicef.org/graca/a51-306_en.pdf|archive-date=8 July 2017|url-status=live}}</ref></blockquote> Shu bilan birga, BMTning Inson huquqlari boʻyicha komissiyasi bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanish boʻyicha standartlarni oshirish boʻyicha muzokaralar olib borish uchun ishchi guruh tuzdi. Murakkab muzokaralar va global kampaniyadan soʻng, yangi shartnoma 2000-yilda Bolalar huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning qurolli mojarolarga jalb etilishi toʻgʻrisidagi fakultativ protokoli sifatida kelishib olindi. Shartnoma bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda bevosita ishtirok etishini ham, ularni 16 yoshdan boshlab mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga jalb qilishni ham taqiqlaydi<ref name=":1">{{Cite web|url=http://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/OPACCRC.aspx|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict|year=2000|website=ohchr.org|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20130502015246/http://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/OPACCRC.aspx|archive-date=2 May 2013|url-status=dead|access-date=22 March 2018}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi 2000-yil 25-maydagi 54/263- rezolyutsiya bilan shartnomani Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokol sifatida qabul qildi. Protokol 2002-yil 12-fevralda kuchga kirdi<ref>{{Cite journal|date=November 2000|title=United Nations General Assembly: Optional Protocols to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict and on the Sale of Children, Child Prostitution and Child Pornography|url=http://dx.doi.org/10.1017/s0020782900009335|journal=International Legal Materials|volume=39|issue=6|pages=1285–1297|doi=10.1017/s0020782900009335|s2cid=232255513|issn=0020-7829}}</ref>. Bosh kotibning bolalar va qurolli mojarolar bo'yicha maxsus vakili Machelning eʼlon qilgan hisoboti BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili (SRSG-CAAC) uchun yangi mandatga olib keldi. SRSG vazifalari orasida Bosh kotibning bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha yillik hisoboti loyihasini ishlab chiqish kiradi, unda butun dunyodan bolalarni yollash va ulardan foydalanishning eng yomon holatlari roʻyxati va tavsifi sanab oʻtilgan. === Xavfsizlik Kengashi === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Xavfsizlik Kengashi muntazam ravishda munozaralar, hisobotlarni qabul qilish va „Qurolli toʻqnashuvdagi bolalar“ sarlavhasi ostida rezolyutsiyalarni qabul qilish uchun yigʻiladi. Ushbu masala boʻyicha birinchi rezolyutsiya 1261-sonli qaror 1999-yilda qabul qilingan. 2004-yilda 1539-sonli rezolyutsiya bir ovozdan qabul qilindi, u askar bolalardan foydalanishni qoraladi va BMT Bosh kotibiga monitoring va hisobot berish mexanizmi deb nomlanuvchi amaliyotni kuzatish va hisobot berish vositasini yaratishni topshirdi. === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi === Bosh kotib bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha har yili yillik hisobotini eʼlon qiladi. 2017-yilgi hisobotda 2016-yilda qurolli guruhlar tomonidan bolalardan keng foydalanilgan 14 ta davlat (Afg‘oniston, Kolumbiya, Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Iroq, Mali, Myanma (Birma) , Nigeriya, Filippin, Somali, Janubiy Sudan, Sudan, Suriya, va Yaman) va davlat qurolli kuchlari jangovar harakatlarda bolalardan foydalangan oltita davlat (Afgʻoniston, Myanma (Birma) , Somali, Sudan, Janubiy Sudan va Suriya) davlatlarini keltiradi. 2011-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun ekstremal chora-tadbirlar hisobotiga koʻra, mojaro hududlarida zoʻravonlik harakatlariga jalb qilingan bolalar masalasini koʻtargan. == Bugungi kunda harbiy xizmatdagi bolalar - mintaqa va mamlakatlar bo'yicha == Ushbu bo'lim bugungi kunda bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanishni o'z ichiga oladi. === Afrika === 2003-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotining Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi maʼlumotlariga koʻra, butun dunyo boʻylab davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarda qatnashgan bolalarning yarmidan koʻpi Afrikada boʻlgan. 2004-yilda Child Soldiers International tashkiloti maʼlumotlariga koʻra, qitʼada 100 000 bolalar davlat va nodavlat qurolli kuchlarda foydalanilgan va 2008-yildagi hisob-kitoblarga koʻra, jami 120 000 bola yoki harbiy harakatlarda qatnashgan. Afrikaning aksariyat mamlakatlari ratifikatsiya qilgan Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Afrika Xartiyasi (1990-yil) 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni barcha turdagi harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlaydi. Ushbu qabul qilingan xartiyaga qaramay, BMT maʼlumotlariga koʻra, 2016-yilda Afrikaning yetti davlatida (Markaziy Afrika Respublikasi, Nigeriya, Kongo Demokratik Respublikasi, Somali, Mali, Janubiy Sudan, Sudan) bolalar qurolli guruhlar va uchtasida (Sudan, Somali va Janubiy Sudan) davlat qurolli kuchlari tomonidan foydalanilgan. Afrikada joylashgan harbiy tashkilotlardagi bolalar sonini kamaytirish boʻyicha xalqaro saʼy-harakatlar 1997-yilda ishlab chiqilgan Keyptaun tamoyillaridan keyin boshlandi. Prinsiplar Afrika hukumatlariga oʻsha paytda muzokaralar olib borilayotgan OPAC majburiyatlarini bajarishni va harbiy xizmatga yollash uchun minimal yoshni 15 dan 18 ga oshirishni taklif qildi. Prinsiplar, shuningdek, bola askarga 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni „har qanday turdagi muntazam yoki tartibsiz qurolli kuchlar yoki guruhning har qanday maqomdagi bir qismi boʻlgan … shu jumladan jinsiy maqsadlar uchun yollangan qizlarni ham qamrab oladi“ . . ." . 2007-yilda Parijda boʻlib oʻtgan „Urushdan ozod bolalar“ konferensiyasi Parij tamoyillarini ishlab chiqdi, ular Keyptaun tamoyillarini takomillashtirish va yangilash, ularni global miqyosda qoʻllash va hozirgi bolalar askarlarini qayta integratsiya qilishning amaliy yondashuvini belgilab berdi. === Markaziy Afrika Respublikasi === Markaziy Afrika Respublikasida qurolli guruhlar tomonidan bolalardan foydalanish tarixdan keng tarqalgan. 2012 va 2015-yillar oraligʻida 10 000 ga yaqin bolalar milliy qurolli mojarolarda qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan. 2016-yil maʼlumotlariga koʻra bu haliyam davom etmoqda. Musulmon Séléka qurolli guruhlar koalitsiyasi va asosan nasroniylardan iborat Anti-balaka jangarilari bolalardan shu tarzda ayovsiz foydalangan. Baʼzilarining yoshi sakkizda . 2015-yil may oyida boʻlib oʻtgan Forum de Bangui (hukumat, parlament, qurolli guruhlar, fuqarolik jamiyati va diniy yetakchilar yig‘ilishi)da bir qator qurolli guruhlar minglab bolalarni demobilizatsiya qilish togʻrisida kelishib oldilar. 2016-yilda Markaziy Afrika Respublikasiga barqarorlik oʻlchovi qaytdi va BMT maʼlumotlariga koʻra, 2691 oʻgʻil va 1206 qiz qurolli guruhlardan rasman ajratildi. Shunga qaramay, bolalarni harbiy maqsadlarda ishga olish va ulardan foydalanish oʻsha yil davomida taxminan yana 50 foizga koʻtarildi, bu raqamlar asosan Lord qarshilik armiyasiga tegishli. === Kongo Demokratik Respublikasi === Minglab bolalar Kongo Demokratik Respublikasi (DRC) armiyasida va turli isyonchi qurolli kuchlarda xizmat qiladi. Maʼlumotlarga koʻra, Ikkinchi Kongo urushi avjida 30 000 dan ortiq bolalar mojaroning turli tomonlari bilan jang qilgan. „Kony 2012“ filmida Rabbiyning qarshilik armiyasi bu bolalarni yollagani daʼvo qilingan. Hozirgi vaqtda Kongo Demokratik Respublikasi dunyodagi eng yuqori askar bolalardan biriga ega mamlakat. Xalqaro sud urush davridagi bu amaliyotlar boʻyicha hukm chiqardi. Thomas Lubanga Dyilo, KDRdagi harbiy qoʻmondonlardan biri, 2002 va 2003-yillar oraligʻida bolalar askarlarini yollashdagi roli uchun 14 yillik qamoq jazosiga hukm qilindi. Lubanga Kongo vatanparvarlari ittifoqiga va uning qurolli qanoti Kongoni ozod qilish uchun vatanparvarlik kuchlariga rahbarlik qilgan. Bolalar Ituridagi qurolli toʻqnashuvda jang qilishga majbur boʻlishdi. === Somali === 2004-yilda Child Soldiers International tomonidan eʼlon qilingan hisobotda 1991-yildan beri 200 000 nafar bola oʻz irodasiga zid ravishda mamlakat qurolli kuch tarkiblariga jalb qilingani taxmin qilingan. 2017-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Antoniu Guterrish BMT hisobotiga izoh berib, mamlakatdagi „Ash-Shabob“ aʼzolarining 50 foizdan ortigʻini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil qiladi, baʼzi paytlari esa toʻqqiz yoshga toʻlmagani ham jangga joʻnatiladi degan edi. Hisobotda 2010-yilning 1-aprelidan 2016-yilning 31-iyuliga qadar Somalida 6163 nafar bola yollangani, ulardan 230 nafari qizlar ekanligi tasdiqlandi. „Ash-Shabob“ bu yollashning yetmish foizini tashkil qilgan. Somali milliy armiyasi ham bolalarni askarlikka yollash boʻyicha yuqori oʻrinlarda turadi. === Sudan === 2004-yilda 17 000 ga yaqin bolalar davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan. O‘sha paytdagi asosiy qurolli muxolifat guruhi — Sudan Xalq ozodlik armiyasi (SPLA) tarkibida 5000 ga yaqin bola bor edi. Baʼzi sobiq bolalar askarlik paytida sodir etgan jinoyatlari uchun oʻlimga hukm qilingan. 2006-yilda bolalar Chaddagi qochqinlar lagerlaridan ham jalb qilingan va minglab bolalar Darfurdagi mojaroga tortilgan. 2005-yilda hukumat OPAC shartnomasini ratifikatsiya qildi va 2008-yilga kelib mamlakatda bolalardan harbiy maqsadda foydalanish kamaydi, ammo davlat qurolli kuchlari ham, SPLA ham ularni yollash va ishlatishda davom etgan. Bolalardan foydalanish kamayishda davom etdi, biroq 2017-yilda BMT hukumat kuchlarida hanuz12 yoshli bolalar borligi toʻgʻrisida xabarlar oldi. === Uganda === „Ugandadagi LRA armiyasida asosan askar sifatida oʻqitilgan. Ugandadagi barcha boshqa yoki oldingi isyonchi guruhlardan farqli oʻlaroq, LRA bolalarni (yaxshisi oʻn ikki yoshdan oʻn toʻrt yoshgacha) zoʻravonlik bilan oʻgʻirlash yoki qul qilishni oʻzining asosiy usuliga aylantirgan va oʻz faoliyatini tinch aholiga hujum qilishga qaratgan“. === Zimbabve === 2003-yilda Guardian gazetasi Zimbabveda davlat tomonidan homiylik qilinadigan yoshlar qurolli kuchlari Milliy Yoshlar Xizmati tomonidan inson huquqlarining koʻplab buzilishi haqida xabar berdi. Dastlab vatanparvar yoshlar tashkiloti sifatida tashkil etilgan bu tashkilot 10 yoshdan 30 yoshgacha boʻlgan yoshlardan iborat harbiylashtirilgan guruhga aylandi va mamlakatdagi norozilikni bostirish uchun foydalanildi. Tashkilot nihoyat 2018-yilning yanvarida taqiqlangan. == Amerika == === Boliviya === 2001-yilda Boliviya hukumati 14 yoshgacha boʻlgan bolalar yollash boʻyicha tekshiruvlar paytida qurolli kuchlarga majburan chaqirilgan boʻlishi mumkinligini tan oldi. Boliviya armiyasining 40 % ga yaqinini 18 yoshdan kichiklar, yarmini esa 16 yoshdan kichiklar tashkil qiladi. 2018-yil holatiga koʻra , Boliviya bolalarni 17 yoshdan boshlab kattalar harbiy xizmatga chaqirishni boshlashga taklif qiladi. === Braziliya === Braziliyada Komando Vermelho kabi mahalliy uyushgan jinoiy guruhlar bolalarni giyohvand moddalarni tayyorlash va qotillik qilish uchun yollashadi, lekin politsiya va boshqa raqib guruhlar ularga qarshi kurashadilar. Shuningdek, braziliyalik militsionerlar bolalarni Komando Vermelyoga qarshi kurashga jalb qilganlar. === Kanada === Kanadada odamlar 16 yoshidan boshlab ota-ona ruxsati bilan Kanada kuchlarining zaxira qismiga, biroz ulgʻaygach, 17 yoshida ota-ona ruxsati bilan oddiy tarkibga qoʻshilishlari mumkin. Lekin ular 18 yoshga toʻlgunga qadar xizmat safariga koʻngilli boʻlishlari mumkin emas. === Kolumbiya === Kolumbiyadagi qurolli mojaroda, 1960-yillarning oʻrtalaridan hozirgi kungacha, qatnashgan jangchilarning toʻrtdan bir qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan va hozir ham shunday. 2004-yilda Kolumbiya bolalar askarlaridan foydalanish boʻyicha dunyoda toʻrtinchi oʻrinni egalladi. Hozirda mamlakatda qurolli guruhlarda 11-14 ming bola bor. Hukumat bilan muzokaralar chogʻida qurolli guruhlar voyaga yetmaganlarni savdolashish vositasi sifatida yollashni toʻxtatishni taklif qilishdi, ammo ularni qoniqtirmadi. Bjørkhaugning taʼkidlashicha, aksariyat bolalar askarlikka ixtiyoriy ishtirok etish va majburlashning kombinatsiyasi orqali yollangan. 1998-yilda Human Rights Watch matbuot bayonotida baʼzi partizan boʻlinmalarining 30 foizi bolalardan iborat boʻlgan . Xuddi shu press-relizda hukumat bilan bogʻliq boʻlgan harbiylashtirilgan boʻlinmalarning baʼzilari 50 foizgacha bolalardan iborat ekanligi, jumladan, sakkiz yoshli baʼzilari ham borligi taxmin qilingan. 2005-yilda Kolumbiyada 11 000 ga yaqin bola chap yoki oʻng qanot harbiy kuchlari safida xizmat qilgan. „Kolumbiyadagi bolalar jangchilarining taxminan 80 foizi ikki chap qanot partizan guruhlaridan biriga, FARC yoki ELNga tegishli. Qolgan jangchilar harbiylashtirilgan saflarda, asosan AUCda xizmat qilishadi“. P.W. Singerning soʻzlariga koʻra, FARC tomonidan 1998-yilda Guatape GESiga hujumda sakkiz yoshli jangarilar ishtirok etgan va 2001-yilda FARC oʻquv videosida 11 yoshli oʻgʻil bolalar raketalar bilan ishlayotgani tasvirlangan. Guruh shuningdek, Venesuela, Panama va Ekvadordan kelgan bolalarni ham qabul qiladi. Kolumbiya hukumati xavfsizlik kuchlari bolalarni rasman ishga qabul qilmaydi, chunki majburiy va ixtiyoriy yollash uchun qonuniy yosh 18 deb belgilangan. Shu bilan birga, talabalar harbiy oʻrta maktablarda kursant sifatida roʻyxatdan oʻtishlari va mos ravishda 16 yoki 17 yoshlilar havo kuchlari yoki milliy armiya tayyorlash dasturlariga kirishlari mumkin. Bundan tashqari, qoʻlga olingan dushman bolalari Kolumbiya harbiylari tomonidan razvedka maʼlumotlarini yigʻish uchun ishlatilgan. 2016-2017-yillarda FARC partizan guruhlariga qarshi demobilizatsiya harakatlari mojarosiga barham berib, zo‘ravonlikka jalb qilingan bolalar sonini cheklab qo‘yishiga umid qildi. Biroq, boshqa qurolli guruhlar hali demobilizatsiya qilinmagan va mojaro hozirgacha toʻliq hal etilmagan. === Kuba === Kubada o‘g‘il bolalar va qizlar uchun majburiy harbiy xizmat yoshi 17 yoshni tashkil etadi. Erkak o‘smirlarga hududiy qo‘shinlar qurolli kuchsi safiga majburiy xizmat muddatidan oldin ruxsat etilgan. === Gaiti === Gaitida siyosiy zoʻravonlik bilan shugʻullanuvchi turli erkin tashkil etilgan qurolli guruhlarda qatnashayotgan bolalar soni nomaʼlum. === Meksika === Meksikada bolalar Meksikadagi narkotiklar urushida Fors koʻrfazi karteli kabi jinoiy tashkilotlar tomonidan hukumat va boshqa raqib kartellarga qarshi kurashish uchun foydalaniladi. Ammo bularning soni maʼlum emas. Shuningdek, Grupos de autodefensa comunitaria (Avtomatik himoya guruhi) oʻz qishloqlarini mahalliy jinoiy guruhlarning zoʻravonligidan himoya qilish uchun baʼzi vaqtda bolalarni yollaydi, askar bolalarini jalb qiladigan oʻzini-oʻzi himoya qilish guruhlaridan biri bu Coordinadora Regional de Autoridades Comunitarias-Pueblos Fundadores (CRAC-PF) boʻlib, u Los Ardillos, Beltran Leyva kartelidan ajralib chiqqan jinoiy guruh bilan qarama-qarshilikda. CRAC-PF va Los Ardillos oʻrtasidagi janglar 53 kishining oʻlimiga sabab boʻlgan. === Qo'shma Shtatlar === Qoʻshma Shtatlarda 17 yoshli oʻsmirlar ota-onalarning yozma roziligi bilan qurolli kuchlarga qoʻshilishlari mumkin. 2015-yil holatiga koʻra har yili 16 000 ga yaqin 17 yoshli yigitlar harbiy xizmatga chaqiriladi. AQSH armiyasi maktablar bilan ishga yollashga boʻlgan taʼminlashni yondashuvning „tayanch toshi“ deb taʼriflaydi . Bolalar huquqlarini himoya qilish tashkilotlari AQSh qurolli kuchlari xodimlarini bolalarga tayanishini tanqid qildi. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShga harbiy xizmatga kirishning minimal yoshini 18 yoshga koʻtarishni tavsiya qildi. 1990-yillarda OPAC shartnomasi boʻyicha muzokaralarda AQSh Buyuk Britaniyaga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 dan oshmasligiga keskin qarshi chiqdi. Natijada shartnomada eng kam 16 yosh belgilangan . AQSh shartnomani 2002-yilda ratifikatsiya qilgan (lekin 2018-yil holatiga koʻra AQSh Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyani ratifikatsiya qilish amalga oshmadi). OPACga koʻra, AQSh harbiy xizmatchilariga odatda 18 yoshga toʻlgunga qadar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishni taqiqlaydi. Shunga qaramay, ular „oldinga joylashtirish“ huquqiga ega, yaʼni ular qoʻllab-quvvatlash vazifalarini bajarish uchun jangovar zonaga joylashtirilishlari mumkin. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShni ushbu siyosatni oʻzgartirishga va voyaga yetmaganlarning jangovar hududda oldindagi harakat qilish zonasiga joylashtirilmasligini taʼminlashga chaqirdi. 2003 va 2004-yillarda 60 ga yaqin voyaga yetmagan o‘smirlar xodimlarning xatoligi tufayli Afgʻoniston va Iroqqa yuborilgan. Keyinchalik Mudofaa vazirligi „vaziyatlar zudlik bilan toʻgʻirlangani va takrorlanishining oldini olish uchun choralar koʻrilgani“ni aytdi. 2008-yilda prezident Jorj Bush „Oʻsmir bolalarni askarlikdan himoya qilish toʻgʻrisida“gi qonunni imzoladi . Qonun bolalarni askarlikka yollagan harbiy kuchlarni jinoiy javobgarlikka tortadi. Shuningdek, bolalar harbiy maqsadlarda foydalaniladigan mamlakatlarga qurol sotishni taqiqlaydi. Qonunda askar bolalar taʼrifi „hukumat qurolli kuchlari tarkibida jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etgan 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxs“ ni oʻz ichiga oladi. Hujjatdan voz kechish Obama va Trump maʼmuriyati tomonidan chiqarilgan. == Yaqin Sharq == === Bahrayn === Bahraynda harbiy kursantlar, NCO stajyorlari va texnik xodimlar 15 yoshdan boshlab Bahrayn Mudofaa Kuchlari safiga kirishlari mumkin. === Eron === Eronning amaldagi qonunchiligi 16 yoshdan kichiklarni ishga olishni rasman taqiqlaydi. Eron-Iroq urushi paytida oʻgʻil bolalar Basij armiyasiga chaqirilgan, u yerda Eron hukumati tanqidchilarining fikriga koʻra, ular „jonli qalqonlar toʻlqini sifatida frontga yuborilgan“. Boshqa manbalar eronlik qurbonlarning umumiy sonini 200,000-600,000 oraligʻida deb hisoblashgan. Bir manbaga koʻra, Eron-Iroq urushida qurbon boʻlganlarning 3 foizi 14 yoshgacha boʻlgan yosh askarlar boʻlgan. Eronlik oʻgʻiil bolalar maktabni tashlab, ota-onalari Eron-Iroq urushida qatnashganlar. Iroq zobitlarining taʼkidlashicha, ular baʼzida sakkiz yoshli eronlik askar bolalarni qoʻlga olishgan. 2018-yil holatiga koʻra Eron hukumati Suriya fuqarolar urushida Asad hukumatiga sodiq kuchlar tomonida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni yollab kelmoqda. === Falastin === 2004-yilda Xalqaro bolalarni himoya qilish tashkilotining Falastin boʻlimi uchun chop etilgan Jihod Shomalyning "Bosib olingan Falastin hududlarida bolalardan foydalanish " nomli hisobotida, bir qator bolalar shahidlikni oʻzlariga gʻurur deb bilishlarini taʼkidlab, hisobotni yakunlaydi. Oʻzlarining umidsiz ahvoli uchun javobgarlikni oʻz zimmalariga olishlari va Falastin harbiylashtirilgan guruhlari tomonidan qurolli hujumlar uyushtirish uchun yollanganliklariga oʻzlari sababchi ekanliklarini aytadi. Shu bilan birga, Shomaly mamlakatlarda tizimli ishga joylashish yo‘qligini, guruhlar va Falastin hamjamiyatining yuqori martabali vakillari siyosiy strategiya sifatida bolalarni yollashga qarshi ekanini taʼkidlaydi. Shomalyning fikricha, Falastin siyosiy rahbariyati bolalarni urushga tortishni toʻxtatish uchun koʻproq ish qilishi mumkin, bu esa rahbariyatdan bolalarni oʻqitish togʻrisida va yollashni taqiqlovchi memorandumni imzolashni talab qiladi. Gʻazo sektorida hukmronlikka intilayotgan Falastin tashkiloti Hamas, Isroil mudofaa kuchlariga qarshi zoʻravonlikni qoʻzgʻatish uchun munozarali mafkuralarni askar bolalarga singdirgani maʼlum. Jorjtaun universiteti professori William OʻBrien falastinlik bolalarning Birinchi Intifadadagi faol ishtiroki haqida shunday yozadi: „Aftidan, intifada qo‘shinlarining katta qismi yoshlar, jumladan, boshlang‘ich maktab o‘quvchilari ham bor. Ular tosh, molotov kokteyli va boshqa zo‘ravonlik turlari bilan shug‘ullanadilar“. Arab jurnalisti Huda Al-Hussein 2000-yil 27-oktabr kuni Londondagi arab gazetasiga quyidagilarni yozdi: 2002-yilda askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) „bolalarning jangovar harakatlarda qatnashayotgani haqida xabarlar mavjud boʻlsa-da, qurolli guruhlar tomonidan tizimli ravishda yollanganligi haqida hech qanday dalil yoʻq“, dedi. Biroq, 2004-yilda tashkilot 2000-yil oktabridan 2004- yil martigacha falastinlik voyaga yetmaganlar ishtirokida kamida toʻqqizta hujjatlashtirilgan xudkushlik hujumi sodir boʻlganligini xabar qildi: 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida Hamas va Islom Jihodi oʻzining Eron boʻlimida „harbiy hujumlarda va mashgʻulotlarda bolalardan foydalangani“ uchun alohida taʼkidlangan. 2005-yil 23-mayda Amnesty International Falastin qurolli guruhlarini bolalardan qurolli faoliyatda foydalanishni zudlik bilan toʻxtatishga chaqirdi: „Falastin qurolli guruhlari hech qanday sharoitda qurolli hujumlar uyushtirish, qurol yoki boshqa materiallarni tashish uchun bolalardan foydalanmasligi kerak…“. === Turkiya (PKK) === Kurd-turk mojarosi paytida Kurdiston Ishchilar partiyasi (PKK) faol ravishda bolalarni yollab, oʻgʻirlab ketgan. Tashkilot Turkiya xavfsizlik kuchlari tomonidan 2000 dan ortiq bolani o‘g‘irlaganlikda ayblangan. Human Rights Watch (HRW), Birlashgan Millatlar Tashkiloti (BMT) va Xalqaro Amnistiya tashkilotining mustaqil hisobotlari 90-yillardan beri tashkilot va uning qurolli guruhlari tomonidan askarb olalar i yollash va ulardan foydalanishni tasdiqladi. 2001-yilda tashkilot tomonidan bolalarni yollash tizimli ravishda amalga oshirilgani haqida xabarlar paydo boʻldi. Tashkilotning asosan bolalarni yollash uchun tuzilgan Tabura Zaroken Sehit Agit deb nomlangan bataloni haqida bir qancha xabarlar eʼlon qilingan. Shuningdek , Kurdiston vatanparvarlar ittifoqi bolalarni o‘z safiga jalb qilgani aniqlangan. Turkiya xavfsizlik kuchlari maʼlumotlariga koʻra,Kurdiston Ishchilar partiyasi 12 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan 983 nafardan ortiq bolani oʻgʻirlab ketgan. 400 dan ortiq bola tashkilotdan qochib, xavfsizlik kuchlariga taslim bo‘lishgan. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bolalar Jamgʻarmasining 2010-yilda chop etilgan hisobotida Kurdiston Ishchilar partiyasi tomonidan bolalarni yollash juda xavfli ekani koʻrsatib oʻtilgan. 2016-yilda Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasini Iroqning Shingal mintaqasida va qoʻshni davlatlarda askar bolalar yollash orqali urush jinoyatlari sodir etganlikda ayblagan. Suriyadagi fuqarolar urushi davomida ko‘plab ommaviy axborot vositalari, jumladan Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasiga aloqador YPG tashkiloti askar bolalarni yollab, joylashtirganini tasdiqladi. Guruhning xalqaro huquqni buzgan bolalardan foydalanishni toʻxtatish haqidagi daʼvosiga qaramay, guruh bolalarni yollash va ulardan foydalanishni davom ettirdi. === Livan === Livandagi fuqarolar urushida turli tomonlar askar bolalardan foydalangan. 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida aytilishicha, Hizbulloh bolalarni harbiy xizmatga oʻrgatgan. 2017-yilda BMT mamlakatda islomiy jangarilar deb gumon qilingan qurolli guruhlar bolalarni o‘z safiga jalb qilayotgani haqida xabar berdi. === Suriya === Suriyada davom etayotgan fuqarolar urushi paytida bolalar Bashar Asadga qarshi boʻlgan guruhlarga qoʻshilishdi. 2012-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotiga isyonchilar askar bolalardan foydalangani haqidagi daʼvolar kelib tushgan, biroq ular buni tasdiqlay olishmagan. 2014-yil iyun oyida Birlashgan Millatlar Tashkiloti hisobotida aytilishicha, muxolifat bolalarni harbiy va yordamchi rollarga jalb qilgan. Yana aytilishicha, bunday qilish siyosati yoʻqdek tuyulgan boʻlsa-da, yoshni tekshirish tartiblari boʻlmagan. 2014-yilda Human Rights Watch tashkilotining xabar berishicha, isyonchi guruhlar bolalardan jang maydonlarida yaradorlarni davolash, o‘q-dorilar va boshqa yuklarni olib o‘tishdan tortib, janglar avj olgan paytda frontga, snayperchilar rolini bajarishga qadar yordam va jangovar rollarda foydalanmoqda. Turkiya hukumati oʻzaro bogʻlangan SETA tadqiqot markazi Suriya milliy armiyasining tarkibini aks ettiruvchi hisobotini askar bolalar qoʻllanilganini fosh qilgani sababli qaytarib oldi. Suriya milliy armiyasi hozirda Turkiya tomonidan moliyalashtiriladi, u 2000-yil 8-sentabrda bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishi toʻgʻrisidagi Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokolni imzolagan. Al-Monitor’ning manbalarga tayanib xabar berishicha, Turkiya Liviyaga Suriya milliy armiyasidagi bolalar askarlarini joylashtirgani maʼlum qilingan. 2021-yil iyul oyida Amerika Qoʻshma Shtatlari Turkiyani Suriya va Liviyada askar bolalardan foydalanishga aloqador davlatlar roʻyxatiga qoʻshdi. 2021-yilgi Inson huquqlari amaliyoti boʻyicha mamlakat hisobotida Suriyadagi Turkiya tomonidan qoʻllab-quvvatlanadigan kuchlardan bolalar askar sifatida yollangani haqida soʻz bordi. Kurd kuchlari ham bu taktikani qoʻllashda ayblangan. 2015-yilda Human Rights Watch tashkiloti kurd qurolli kuch rahbarlari Jeneva chaqiruvi bilan majburiyat shartnomasini imzolagani va 2014-yilning iyulidan beri 59 nafar bola, ulardan 10 nafari 15 yoshdan kichik boʻlganini daʼvo qilgan edi. Prezident Asad 2013-yilda askar bolalardan (18 yoshgacha bo‘lgan har qanday shaxs) foydalanishni taqiqlovchi qonunni qabul qildi, bu qonunni buzganlik uchun aybdorlar 10 yildan 20 yilgacha „jazoviy mehnat“ bilan jazolanishini eʼlon qildi. Hukumat kuchlariga nisbatan qonun amalda qo‘llaniladimi yoki yo‘qmi, tasdiqlanmagan va isyonchi kuchlarga qarshi Suriya hukumati safida jang qilish uchun bolalar yollangani haqida da‘volar bor. Eron hukumati Suriyada fuqarolar urushi davrida Asadga sodiq hukumat kuchlari tarafida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni jalb qilgan. === Yaman === Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili Radhika Kuomarasvami 2010-yil yanvar oyida Yamandagi qabilalar oʻrtasidagi janglarda „koʻp sonli“ oʻsmir oʻgʻil bolalar jang qilishgani haqida xabar berdi. Nodavlat notijorat tashkilot faoli Abdul-Rahmon al-Marwanining hisob-kitoblariga ko‘ra, Yamanda har yili qabilalar o‘rtasidagi janglarda 500-600 ga yaqin bola halok bo‘ladi yoki yaralanadi. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudan (ayniqsa Darfur) va Yamandan askar bolalar yollagan. Britaniya SAS maxsus kuchlari Yamanda askar bolalarni tayyorlash bilan shug‘ullangani aytiladi. Xabar qilinishicha, Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya safida jang qilayotgan askarlarning kamida 40 foizi bolalardir. Saudiya Arabistoni hutiylarga qarshi Saudiya chegarasini qoʻriqlash uchun yamanlik bolalarni askar sifatida yollaydi. 2019-yil iyun oyida AQSh Davlat kotibi Mike Pompeo Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya Yamandagi fuqarolar urushida bolalardan foydalanayotgani haqidagi ekspert xulosalarini rad etib, AQShning bolalar askarlikka yollovchi davlatlar ro‘yxatiga kiritilishiga to‘sqinlik qildi. == Osiyo == 2004-yilda oʻsmirlarning harbiy xizmatidan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) Osiyoda minglab bolalar Afgʻoniston, Myanma (Birma) , Nepal Indoneziya, Filippin, Laos va Shri-Lankadagi faol mojarolar va oʻt ochishni toʻxtatish holatlariga kelishilganda ham jangovar kuchlarga jalb qilingani haqida xabar berdi. Hukumatning mojaro zonalariga kirishni rad etishi ishtirok etgan raqamlarni hujjatlashtirishni imkonsiz qildi. 2004-yilda Myanma (Birma) hukumat qurolli kuchlari 12 yoshdan 16 yoshgacha boʻlgan bolalarni majburan yollagan va ishlatgan yagona davlat sifatida mintaqa tarixiga kirdi. Xudoning armiyasi partizan guruhini birgalikda boshqargan egizak aka-uka Jonni va Lyuter Xtolar 1997-yilda guruhni boshqara boshlaganlarida taxminan oʻn yoshda boʻlishgan. === Afg'oniston === Afgʻonistonda oʻttiz yillik fuqarolar urushi davrida qurolli kuchlar minglab askar bolalarni yollagan. Koʻpchilik hali ham Tolibonga qarshi kurashmoqda. Islom diniy maktablari yoki madrasalaridan taʼlim olganlarning baʼzilari xudkush terrorchi va qurolli hujumchilar sifatida foydalaniladi. Kamuflyaj kiyimida va shahidlik shiorlari bilan yurgan o‘g‘il bolalarning targ‘ibot videosi 2009-yilda Afg‘oniston Tolibon rahbariyati tomonidan eʼlon qilingan. Bu videoga amerikalik askarni oʻldirgan 14 yoshli Tolibon jangchisiga tasanno ham kiritilgan. === Birma/Myanma === Davlat Tinchlik va Taraqqiyot Kengashining taʼkidlashicha, Birmaning barcha askarlari koʻngilli hisoblanadi va qabul qilinganlarning hammasi 18 yoshdan katta. Human Rights Watch tashkiloti maʼlumotiga koʻra, Birma/Myanma milliy armiyasi Tatmadavda 70 000 ga yaqin oʻgʻil bolalar xizmat qilmoqda, 11 yoshgacha boʻlgan bolalar esa koʻchadan majburan olib kelinib guruhlarga qoʻshilmoqda. Guruhning xabar berishicha, dezertirlar uch yildan besh yilgacha qamoq jazosiga yoki hatto qatl etishga ham hukm qilinishi mumkin. Guruh shuningdek, taxminan 5,000-7,000 bolalar turli xil qurolli etnik muxolifat guruhlarida, xususan, Birlashgan Wa Davlat Armiyasida xizmat qilishini taʼkidladi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun 2009-yil iyun oyida hisobot eʼlon qildi, unda isyonchilar va hukumat tomonidan mamlakatda bolalarga nisbatan „jiddiy qonunbuzarliklar“ qayd etilgan. Maʼmuriyat 4-avgust kunidan boshlab keyingi oydan ular Birma/Myanmaga koʻproq oʻrganish uchun guruh yuborishlarini eʼlon qilishdi. === Shri-Lanka === Shri-Lankada bolalarning jangarilar tomonidan foydalanilishi 1983-yilda Shri-Lankadagi fuqarolar urushi boshlanganidan beri xalqaro miqyosda tan olingan muammo boʻlib kelgan. 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni asosiy yollovchilar Tamil Eelam isyonchi ozodlik yoʻlbarslari hisoblanadi. === Nepal === Nepal Kommunistik partiyasi kuchlarida taxminan 6000-9000 bola xizmat qiladi. 2010-yildan boshlab CPNning askar bolalari demobilizatsiya qilindi. === Filippin === Filippinda hukumatga qarshi kurashayotgan islomiy va kommunistik qurolli guruhlar muntazam ravishda yollangan bolalarga tayanib kurash olib boradi. 2001-yilda Human Rights Watch tashkiloti Moro Islom ozodlik fronti (MILF)dagi 10 000 askarning taxminan 13 foizini bolalar tashkil etgani va hukumatga aloqador ayrim harbiylashtirilgan kuchlar ham bolalardan foydalanayotgani haqida xabar bergan. 2016-yilda MILF 1869 nafar bolani guruhni tark etishiga ruxsat berdi va boshqa bolalarni guruhga qabul qilmaslik majburiyatini oldi. Biroq oʻsha yili BMT Filippindagi boshqa qurolli guruhlar asosan 13 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan bolalarni yollashda davom etayotgani haqida xabarlar yana davom etrdi. == Yevropa == Child Soldiers International maʼlumotlariga koʻra, Yevropada faqat 18 yoshdan kattalarni yollash tendensiyasi mavjud, aksariyat mamlakatlar ham faqat kattalarni yollashga ruxsat beradi, 2016-yilgi maʼlumotlarga koʻra qanday qurolli guruhlar bolalardan foydalanayotgani maʼlum emas edi. 2018-yil holatiga koʻra esa bir davlat, Buyuk Britaniya 16 yoshdan bolalarni, beshtasi esa 17 yoshdan (Avstriya, Kipr, Fransiya, Germaniya va Gollandiya) harbiy xizmatga jalb qilgan. Ulardan, Buyuk Britaniya eng koʻp bolalarni ishga oladi. 2016-yilda Britaniya armiyasiga yangi chaqirilganlarning taxminan chorak qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan. Barcha Yevropa davlatlari bolalarni qurolli mojarolarga jalb etish toʻgʻrisidagi ixtiyoriy protokolni ratifikatsiya qilgan, shuning uchun chaqiruv bolalar odatda balogʻatga yetgunlaricha harbiy harakatlarda foydalanilmaydi. Bolalar 1990-yillarda Birinchi Chechen urushida jangchilar sifatida ishlatilgan. === Avstriya === Avstriya bolalarni ota-onalari roziligi bilan bir yil erta, 17 yoshdan boshlab harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Kipr === Kipr bolalarni ota-onalari roziligi bilan ikki yil erta, 16 yoshdan boshlab majburiy harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Fransiya === Fransiya harbiy xizmatchilarni 17 yoshdan, harbiy texnik maktab oʻquvchilarini 16 yoshdan boshlab qabul qiladi. Qurolli kuchlarning 3 % ni 18 yoshgacha boʻlgan yoshlar tashkil etadi. === Germaniya === Germaniya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2015-yilda qurolli kuchlarning 6 foizini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil etgan. === Niderlandiya === Niderlandiya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2014-yilda uning qurolli kuchlarining 5 % 18 yoshgacha boʻlganlar boʻlgan. === Ukraina === 2014-yilda Ukraina sharqidagi qurolli mojaro paytida Donbasdagi tinchlik uchun adolat guruhi bolalarni qurolli tuzilmalarga jalb qilishning 41 ta holatini tasdiqlagan. Ulardan 37 tasi Ukraina nazorati ostida boʻlmagan hududdan, 4 tasi esa Ukraina nazorat hududidagi qurolli tuzilmalarda bolalarning ishtiroki bilan bogʻliq. Tasdiqlash imkoni boʻlmagan bolalarni ishga yollash haqida yana 31 ta murojaat boʻlgan. Ukraina tomonidan nazorat qilinmagan hududda tekshirilgan 37 ta ishning 33 tasi oʻgʻil bolalar va 4 tasi qiz bolalar; 57 % 16-17 yoshda, 35 % 15 yoshgacha boʻlgan va 8 % hollarda yoshni aniqlash mumkin boʻlmagan. === Buyuk Britaniya === Britaniya qurolli kuchlari 16 yoshdan boshlab xodimlarni jalb qilib, 15 yoshu 7 oylik bolalardan arizalarni qabul qilishni boshlaydi. Roʻyxatga olishdan oldin ota-onaning roziligi talab qilinadi. 2022-yil holatiga koʻra, Britaniya qurolli kuchlari tarkibiga kirganlarning 23 foizi 18 yoshdan kichiklar edi. Aksariyat bolalar armiyaga jalb qilingan, bu erda 2021-2022 yillarda askarlarning 30 foizi 18 yoshgacha boʻlganlar edi; koʻproq yangi askarlar boshqa yoshdagilarga qaraganda 16 yoshda edi. 16 yoshdan 17,5 yoshgacha boʻlgan armiyaga chaqirilganlar dastlab yosh guruhiga bagʻishlangan harbiy oʻquv markazida Army Foundation kollejida oʻqitiladi. 2021-yil holatiga koʻra, markaz Ofsted taʼlim inspektsiyasi tomonidan farovonlik boʻyicha „aʼlo“ deb baholangan, markazda suiisteʼmollik haqida koʻplab daʼvolar, baʼzilari isbotlangan, armiya rekordida. 2021-yilda markazda 22 nafar qizga nisbatan jinsiy huquqbuzarliklar bo‘yicha to‘qqizta tergov ochildi; bir tergovda gumon qilingan jinoyatchilarning uchtasi xodimlar boʻlgan. Vahiylar 2022-yil iyul oyida Vice News hisobotining mavzusi boʻlgan. OPAC maʼlumotlariga koʻra, Buyuk Britaniya odatda harbiy harakatlarda qatnashish uchun bolalarni chaqirmaydi, ammo chaqirilganlarni istisno qilmaydi ham. Buyuk Britaniya 2003-yildan 2010-yilgacha Iroq va Afg‘onistonga 18 yoshdan kichik bo‘lgan 22 nafar xodimni beixtiyor yubordi. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita Buyuk Britaniyani bolalar hech qanday sharoitda harbiy harakatlarda qatnasha olmasligini taʼminlash uchun oʻz siyosatini oʻzgartirishga chaqirdi. 1990-yillarda OPAC boʻyicha muzokaralarda Buyuk Britaniya AQShga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 boʻlishiga qarshi chiqdi. Bolalar huquqlarini himoya qiluvchi idoralar Buyuk Britaniya o‘z qurolli kuchlarini kadrlar bilan taʼminlashda bolalarga tayanishda davom etayotganini tanqid qildi. == Okeaniya == === Avstraliya === Avstraliya mudofaa kuchlari oʻz saflariga 16 yoshdan boshlab ota-onalarning roziligi bilan harbiy xizmatga kirishga ruxsat beradi. 18 yoshgacha boʻlgan qoʻl ostidagi yoshlarni chet elga yuborish yoki toʻgʻridan-toʻgʻri jangovar harakatlarda foydalanish mumkin emas, ularni evakuatsiya qilishning iloji boʻlmagan ekstremal holatlar bu vaziyatdan mustasno. === Yangi Zelandiya === 2018-yilning aniqlangan maʼlumotlariga koʻra, Yangi Zelandiya mudofaa kuchlariga qoʻshilishning minimal yoshi 17 yosh deb belgilangan. == Bolalardan harbiy maqsadda foydalanishni tugatish harakati == Bolalardan harbiy maqsadda keng miqyosda foydalanishganiga tarix guvoh. Faqat soʻnggi oʻn yilliklarda bu amaliyot asosli tanqid va uni tugatish uchun birgalikda saʼy-harakatlarga duch keldi. Qisman koʻplab qurolli kuchlar oʻz saflarini toʻldirishda bolalarga tayanganligi va qisman nodavlat qurolli guruhlarning xatti-harakatlariga taʼsir qilish qiyinligi sababli bu jarayon biroz sekin kechdi. == Yaqin tarix == === 1970-1980-yillar === Bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirokini cheklash boʻyicha xalqaro harakatlar 1977-yilda qabul qilingan 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar bilan boshlandi (77.2-modda). Yangi Protokollar 15 yoshgacha boʻlgan bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqladi, ammo davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarga 15 yoshdan boshlab bolalarni yollash va ulardan urushda foydalanishga ruxsat berishda davom etaverdi. Nodavlat notijorat tashkilotlari (NNTlar) bolalarni ishga yollashni butunlay taqiqlash toʻgʻrisidagi yangi shartnoma tarafdori boʻlganida, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (CRC) boʻyicha muzokaralar chogʻida qoidalar yangilandi. Qurolli kuchlari 18 yoshdan kichik boʻlganlardan foydalanayotgan baʼzi davlatlar bunga qarshilik koʻrsatdilar, shuning uchun 1989-yildagi yakuniy shartnoma matni faqat mavjud huquqiy standartni aks ettirdi xolos: 15 yoshgacha boʻlgan bolalarning harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishini taqiqlash. === 1990-yillar === XX asrning oxirlari yaʼni 1990-yillarda nodavlat notijorat tashkilotlari askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish koalitsiyasini (hozirgi Xalqaro bolalar askarlari) tashkil etishdi va ular Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada koʻrgan kamchiliklarni toʻgʻrilash maqsadida hamdard hukumatlar bilan yangi shartnoma tuzish kampaniyasida ishlashdi. Olti yil davom etgan global muzokaralardan soʻng, shartnoma 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol (OPAC) sifatida qabul qilindi. Shartnoma bolalarni harbiy xizmatga chaqirishni taqiqlab qoʻyadi, harbiy xizmatchilar 16 yoshdan kichik boʻlmasligini taʼminlaydi va harbiy harakatlarda bolalardan foydalanishni rad etadi. Shartnoma, shuningdek, nodavlat qurolli guruhlarni 18 yoshga toʻlmagan oʻsmirlarni har qanday maqsadda yollashni ham taqiqlaydi. OPAC boʻyicha muzokara olib borayotgan koʻpchilik davlatlar bolalarni yollashni taqiqlashni qoʻllab-quvvatlagan boʻlsa-da, AQSh boshchiligidagi Buyuk Britaniya bilan ittifoqdosh boʻlgan baʼzi mamlakatlar bunga eʼtiroz bildirdi. Shunday qilib, shartnoma 16 yoki 17 yoshli bolalarni ishga olishni taqiqlamaydi, garchi u davlatlarga qonunda yuqoriroq standartlarni oʻrnatishga imkon beradi. === 2000-yildan - hozirgi kungacha === Bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol qabul qilingandan soʻng, global ratifikatsiya kampaniyasi tez sur’atlar bilan rivojlandi. 2018-yilning maʼlumotlariga koʻra, OPAC 167 ta davlat tomonidan ratifikatsiya qilingan. Kampaniya, shuningdek, koʻplab davlatlarni bolalarni umuman ishga olmaslikka undadi. 2001-yilda 83 mamlakat faqat kattalarni roʻyxatga olishga ruxsat berdi. 2016-yilga kelib bu koʻrsatkich 126 taga yetdi, bu qurolli kuchlari mavjud boʻlgan mamlakatlarning 71 foizini tashkil qiladi. Taxminan 60 ga yaqin nodavlat qurolli guruhlar bolalardan foydalanishni toʻxtatish yoki qisqartirish toʻgʻrisida bitimlar tuzdilar, bu koʻpincha BMT yoki Jeneva chaqiruvi nodavlat tashkiloti vositachiligida oʻtkazildi. Child Soldiers International bergan hisobotlarga koʻra, OPAC shartnomasining muvaffaqiyati davlat qurolli kuchlari tomonidan bolalarni yollashning bosqichma-bosqich pasayishi bilan birgalikda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalar sonining qisqarishiga olib keldi. 2018-yilda berilgan maʼlumotlarga koʻra, bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish keng tarqalganligicha qolmoqda. Xususan, Boko Haram va IShIDga oʻxshagani jangari islomiy tashkilotlar hamda ularga qarshi kurashayotgan qurolli guruhlar bolalardan keng foydalanishadi. Bundan tashqari, aholisi eng koʻp boʻlgan uchta davlat — Xitoy, Hindiston va Qoʻshma Shtatlar hali ham oʻz qurolli kuchlariga 16 yoki 17 yoshli bolalarni harbiy xizmatga olinishiga ruxsat berishadi, shuningdek, „Yettilik“ guruhining beshta davlati: Kanada, Fransiya, Germaniya, Buyuk Britaniya va Amerika Qoʻshma Shtatlari ham bundan mustasno emas. == Voqealar == Qizil qoʻllar kuni — Red Hand day (shuningdek, Xalqaro askar bolalardan foydalanishga qarshi kurash kuni deb ham ataladi). Har yili 12-fevralda oʻtkaziladigan xotirlash kuni boʻlib, jamoatchilik eʼtiborini urushlar va qurolli toʻqnashuvlarda bolalardan askar sifatida ishlatish amaliyotiga qaratadi. Ushbu sana bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokolning kuchga kirishini aks ettiradi. == Bolalikning militarizatsiyasiga qarshi kurash == Oʻz qurolli kuchlariga bolalarni yollashga ruxsat bermaydigan koʻplab davlatlar taʼlim tizimi, atrof-muhit, filmlar va video oʻyinlar kabi mashhur oʻyin-kulgilar orqali bolalarga harbiy hayotni koʻrsatgani uchun tanqid qilindi.. Baʼzi sharhlovchilarning taʼkidlashicha, bolalar uchun bu marketing manipulyatsiya va harbiylikka yollash jarayonining bir qismidir va shuning uchun bu axloqiy jihatdan baholanishi kerak. Ushbu tamoyil baʼzi guruhlarni harbiy tashkilotlar va yoshlar oʻrtasidagi munosabatlarni bolalar huquqlari va sogʻligʻi nuqtai nazaridan tartibga solish uchun kampaniyaga olib keldi. Bunga misol qilib „ Urushga qarshilik ko‘rsatuvchilar“ xalqaro tashkilotining " Yoshlarning == Askarlikka olingan bolalarni reabilitatsiya qilish va reintegratsiya qilish == Child Soldiers International reintegratsiyani quyidagicha taʼriflaydi: „Ilgari qurolli kuchlar-guruhlar bilan aloqador boʻlgan bolalar tinch hayotga qaytishlari va ularning oilalari va jamiyatlarida qimmatli rol oʻynashlari uchun qoʻllab-quvvatlanadigan jarayon“. Askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiyalashga qaratilgan dasturlar UNICEF homiyligidagilar kabi koʻpincha uchta komponentni taʼkidlaydi: oilani birlashtirish-jamoa tarmogʻi, psixologik yordam va taʼlim-iqtisodiy imkoniyat. Dasturlarni muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun bu harakatlar kamida 3 yildan 5 yilgacha boʻlgan davrni oʻz ichiga oladi. Umuman olganda, reintegratsiya harakatlari bolalarni xavfsiz muhitga qaytarishga, diniy va madaniy marosimlar orqali bolaning oilasi va jamiyati nomidan kechirimlilik tuygʻusini shakllantirishga va bolaning oʻz oilasi bilan birlashishini ragʻbatlantirishga qaratilgan.harbiylashuviga qarshi kurash" dasturi, AQShdagi „Bolalarni yollashni to‘xtating“ kampaniyasi va Buyuk Britaniyadagi „Maktablardan tashqarida harbiylar“ kampaniyasini keltirish mumkin. Xuddi shunday xavotirlar Germaniya va Isroilda ham bildirilgan. Agar bola urush jinoyatlarini sodir etgan boʻlsa, reintegratsiya harakatlari qiyinlashishi mumkin, chunki bunday hollarda jamiyatda stigma va norozilik kuchayadi. Bunday vaziyatlarda bolaning ehtiyojlari jamiyatda adolat tuygʻusi bilan mutanosib boʻlishi muhimdir. Bunday vaziyatlarni zudlik bilan hal qilish kerak, chunki shunday qilinmasa, koʻplab bolalar qayta roʻyxatga olish xavfiga duch kelishadi. Shuningdek, reintegratsiyaning ikkita sohasi alohida eʼtiborga olinishi kerak: askar ayollar va bolalar askarlari orasida giyohvand moddalarni isteʼmol qilish. Giyohvand moddalar taʼsiri ostida boʻlgan yoki jinsiy yoʻl bilan yuqadigan kasalliklarga duchor boʻlgan askar bolalar oʻzlarining ehtiyojlariga mos keladigan qoʻshimcha dasturlarni talab qiladilar. 4gx29hqwaywyudpairyxhscc534ke11 2817120 2816544 2022-08-29T09:51:59Z ShHamrayev 72833 /* Tarixi */ wikitext text/x-wiki {{tahrirlayapman|ShHamrayev}} Bolalar (Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada 18 yoshga toʻlmagan shaxs sifatida belgilangan) tarix davomida harbiy harakatlar va kampaniyalarda qatnashish uchun jalb qilingan<ref name="Wessells">{{cite journal|last1=Wessels|first1=Michael|title=Child Soldiers|journal=Bulletin of the Atomic Scientists|year=1997|volume=53|issue=4|page=32|doi=10.1080/00963402.1997.11456787|bibcode=1997BuAtS..53f..32W}}</ref>. Davlat qurolli kuchlari, nodavlat qurolli guruhlar va boshqa harbiy tashkilotlar tarkibidagi bola askarlar jangovar tayyorgarlikdan o‘tishi va jangovar mashg‘ulotlar uchun ishlatilishi, porterlar yoki xabarchilar kabi yordamchi rollarga tayinlanishi yoki tirik qalqon sifatida taktik ustunlik yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun ishlatilishi mumkin<ref name="Children at war">{{Cite news|url=http://www.historyextra.com/podcast/children-war|title=Children at war|work=History Extra|access-date=7 December 2017|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180112002342/http://www.historyextra.com/podcast/children-war|archive-date=12 January 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":2">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|title=The Paris Principles: Principles and guidelines on children associated with armed forces or armed groups|last=UNICEF|year=2007|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20161030083755/http://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|archive-date=30 October 2016|url-status=live}}</ref>. Masalan, minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida, gʻolib tomonda ham, magʻlub tomonda ham qatnashdilar. Bolalar kattalarga qaraganda taʼsirchanlikka koʻproq moyil boʻlganligi sababli harbiy xizmatda oson nishon hisoblanadi<ref name="ReferenceB">{{cite journal |last1=Beber, Blattman |first1=Bernd, Christopher |year=2013 |title=The Logic of Child Soldiering and Coercion |url=https://archive.org/details/sim_international-organization_winter-2013_67_1/page/65 |journal=International Organization |volume=67 |issue=1 |pages=65–104 |doi=10.1017/s0020818312000409 |doi-access=free}}</ref><ref name=":32">{{Cite book |last=Dave. |first=Grossman |title=On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society |date=2009 |publisher=Little, Brown and Co |isbn=9780316040938 |edition=Rev. |location=New York |oclc=427757599}}</ref><ref name="Wessells" /><ref name=":22">{{Cite book |author1-last=McGurk |author1-first=Dennis |title=Military life: The psychology of serving in peace and combat |author2-last=Cotting |author2-first=Dave I. |author3-last=Britt |author3-first=Thomas W. |author4-last=Adler |author4-first=Amy B. |publisher=Praeger Security International |year=2006 |isbn=978-0275983024 |editor1-last=Adler |editor1-first=Amy B. |volume=2: Operational stress |location=Westport |pages=13–31 |chapter=Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members |editor2-last=Castro |editor2-first=Carl Andrew |editor3-last=Britt |editor3-first=Thomas W.}}</ref>. Baʼzilar kuch bilan yollanadilar, boshqalari esa koʻpincha qashshoqlikdan qutulish uchun bu yoʻlni tanlaydilar<ref name="Wessells" /><ref name=":12">{{Cite book |last1=Brett |first1=R |url=https://archive.org/details/youngsoldierswhy0000bret |title=Young soldiers : why they choose to fight |last2=Specht |first2=I |publisher=Lynne Rienner Publishers |year=2004 |isbn=9781588262615 |location=Boulder, Colo. |oclc=53830868 |url-access=registration}}</ref><ref name=":103">{{Cite journal |last1=Gee |first1=David |last2=Taylor |first2=Rachel |date=1 November 2016 |title=Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army? |journal=The RUSI Journal |volume=161 |issue=6 |pages=36–48 |doi=10.1080/03071847.2016.1265837 |issn=0307-1847 |s2cid=157986637}}</ref><ref name=":82">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|title=Child Soldiers Global Report 2008|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2008|access-date=16 May 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181010192928/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|archive-date=10 October 2018|url-status=dead}}</ref>. Qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar koʻpincha psixiatrik kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi, shuningdek, tajovuzkorlikning kuchayishi kabi xulq-atvorning turli muammolariga duch kelishadi, bu esa balogʻat yoshida qashshoqlik va ishsizlikning yuqori xavfiga olib keladi. Buyuk Britaniya va AQShda olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmir bolalar orasida ularni harbiy xizmatga jalb qilish, hatto ular urushga yuborilmagan boʻlsa ham, oʻz joniga qasd qilishga urinish<ref name=":30">{{Cite journal |last1=Ursano |first1=Robert J. |last2=Kessler |first2=Ronald C. |last3=Stein |first3=Murray B. |last4=Naifeh |first4=James A. |last5=Aliaga |first5=Pablo A. |last6=Fullerton |first6=Carol S. |last7=Wynn |first7=Gary H. |last8=Vegella |first8=Patti L. |last9=Ng |first9=Tsz Hin Hinz |date=1 July 2016 |title=Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers |journal=JAMA Psychiatry |language=en |volume=73 |issue=7 |pages=741–9 |doi=10.1001/jamapsychiatry.2016.0600 |issn=2168-622X |pmc=4937827 |pmid=27224848}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/694167/20180327_Suicide_and_open_verdict_deaths_in_the_UK_Regular_Armed_Forces_1984-2017_Tables_and_Figures-O.xls|title=UK armed forces suicide and open verdict deaths: 1984–2017|last=UK, Ministry of Defence|year=2017|access-date=24 May 2018}}</ref> stress bilan bogʻliq ruhiy kasalliklar<ref name=":28">{{Cite journal |last1=Goodwin |first1=L. |last2=Wessely |first2=S. |last3=Hotopf |first3=M. |last4=Jones |first4=M. |last5=Greenberg |first5=N. |last6=Rona |first6=R. J. |last7=Hull |first7=L. |last8=Fear |first8=N. T. |year=2015 |title=Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population? |journal=Psychological Medicine |language=en |volume=45 |issue=9 |pages=1881–1891 |doi=10.1017/s0033291714002980 |issn=0033-2917 |pmid=25602942 |s2cid=3026974}}</ref><ref name=":29">{{Cite journal |last1=Martin |first1=Pamela Davis |last2=Williamson |first2=Donald A. |last3=Alfonso |first3=Anthony J. |last4=Ryan |first4=Donna H. |date=February 2006 |title=Psychological adjustment during Army basic training |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2006-02_171_2/page/157 |journal=Military Medicine |volume=171 |issue=2 |pages=157–160 |doi=10.7205/milmed.171.2.157 |issn=0026-4075 |pmid=16578988 |doi-access=free}}</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish<ref name=":31">{{Cite journal |last1=Head |first1=M. |last2=Goodwin |first2=L. |last3=Debell |first3=F. |last4=Greenberg |first4=N. |last5=Wessely |first5=S. |last6=Fear |first6=N. T. |date=1 August 2016 |title=Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel |journal=Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology |language=en |volume=51 |issue=8 |pages=1171–1180 |doi=10.1007/s00127-016-1177-8 |issn=0933-7954 |pmc=4977328 |pmid=26864534}}</ref><ref name=":33">{{Cite journal |last1=Mattiko |first1=Mark J. |last2=Olmsted |first2=Kristine L. Rae |last3=Brown |first3=Janice M. |last4=Bray |first4=Robert M. |year=2011 |title=Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel |url=https://archive.org/details/sim_addictive-behaviors_2011-06_36_6/page/608 |journal=Addictive Behaviors |volume=36 |issue=6 |pages=608–614 |doi=10.1016/j.addbeh.2011.01.023 |pmid=21376475}}</ref>, va zoʻravonlik yuzaga chiqadi<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref><ref name=":35">{{Cite journal |last=Bouffard |first=L A |year=2005 |title=The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience |url=https://archive.org/details/sim_armed-forces-and-society_winter-2005_31_2/page/273 |journal=Armed Forces & Society |volume=31 |issue=2 |pages=273–295 |doi=10.1177/0095327x0503100206 |s2cid=144559516}}</ref><ref name=":36">{{Cite journal |last1=Merrill |first1=Lex L. |last2=Crouch |first2=Julie L. |last3=Thomsen |first3=Cynthia J. |last4=Guimond |first4=Jennifer |last5=Milner |first5=Joel S. |date=August 2005 |title=Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2005-08_170_8/page/705 |journal=Military Medicine |volume=170 |issue=8 |pages=705–709 |doi=10.7205/milmed.170.8.705 |issn=0026-4075 |pmid=16173214 |doi-access=free}}</ref>. Bir qator shartnomalar bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishini kamaytirish yoki iloji boricha cheklashga qaratilgan<ref name=":3" /><ref>{{Cite web |title=Child Soldiers World Index |url=https://dallaireinstitute.org/child-soldiers-world-index/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Dallaire Institute |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Soldiers International |date=2018 |title=Why 18 Matters: A rights-based analysis of child recruitment |url=https://resourcecentre.savethechildren.net/document/why-18-matters-rights-based-analysis-child-recruitment/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Save the Children Resource Centre |language=en}}</ref>. Child Soldiers International tashkiloti bergan ma‘lumotlariga koʻra, bu kelishuvlar bolalarni ishga olishni kamaytirishga yordam bergan, ammo amaliyot baʼzi hududlarni toʻliq qamrab ololmayapti va bolalar butun dunyo boʻylab harbiy harakatlarda qatnashishda davom etmoqda. Iqtisodiy jihatdan qudratli baʼzi davlatlar 16 yoki 17 yoshli harbiy xizmatchilarga tayanishda davom etmoqda va soʻnggi yillarda qurolli toʻqnashuvlarda yosh bolalardan foydalanish koʻpaydi, chunki jangarilar harakati va ularga qarshi kurashayotgan guruhlar bolalarni koʻp sonni tashkil qilish uchun yollashadi<ref name=":3">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=Louder than words: An agenda for action to end state use of child soldiers|last=Child Soldiers International|year=2012|access-date=19 January 2018}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. == Tarix == Tarix oʻqitilgan va jang qilish uchun foydalanilgan, qoʻllab-quvvatlovchi rollarga tayinlangan, masalan, porter yoki xabarchi, jinsiy qul sifatida foydalanilgan yoki taktik ustunlik uchun tirik qalqon sifatida yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun yollangan bolalar bilan toʻla<ref name=":2" /><ref name="Children at war"/><ref name=":48">{{cite web|url=http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|title=Girl Soldiers – The cost of survival in Northern Uganda, Women News Network – WNN|date=13 January 2009|publisher=Womennewsnetwork.net|access-date=12 May 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120523212431/http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|archive-date=23 May 2012|url-status=live}}</ref> <ref>Michael Leggiere, The Fall of Napoleon: The Allied Invasion of France 1813–1814, pg.99–100</ref> Misol uchun, 1814-yilda Napoleon oʻz qoʻshinlariga koʻplab oʻsmirlarni to‘plagan. Minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida qatnashdilar<ref name=":41">{{cite web|title=How did Britain let 250000 underage soldiers fight in WW1?|url=https://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20180321184716/http://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|archive-date=21 March 2018|access-date=22 January 2016|work=BBC News}}</ref><ref name=":43">[[Norman Davies]], [https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603 ''Rising '44: The Battle for Warsaw,''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603|date=6 February 2016}} Pan Books 2004 p.603</ref><ref name="Rosen2005">{{cite book|author=David M. Rosen|url=https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|title=Armies of the Young: Child Soldiers in War and Terrorism|date=January 2005|publisher=Rutgers University Press|isbn=978-0-8135-3568-5|pages=54–55|quote=The participation of Jewish children and youth in warfare was driven by a combination of necessity, honor, and moral duty.|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref><ref name="Kucherenko2011">{{cite book|last=Kucherenko|first=Olga|url=https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|title=Little Soldiers: How Soviet Children Went to War, 1941–1945|date=13 January 2011|publisher=OUP Oxford|isbn=978-0-19-161099-8|page=3|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar kuchidan XX asr va XXI asrning boshlarida Afrika, Lotin Amerikasi va Yaqin Sharqning ayrim qismlarida foydalanishda davom etildi<ref name="CSGR2004-292" /><ref name=":14" /><ref name=":02" />. Faqat mazkur ming yillikning boshidan boshlab bolalardan harbiy foydalanishni cheklash va kamaytirish boʻyicha xalqaro harakatlar boshlandi. == Hozirgi holat == === Davlat qurolli kuchlari === 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) qabul qilindi. Shundan beri global tendentsiya Straight-18 standarti sifatida 18 va undan kichik yoshdagi bolalarni qurolli kuchlarga yollashni cheklashdan iborat. Qurolli kuchlari boʻlgan koʻpgina davlatlar OPACga aʼzo boʻlishdi, unga koʻra bolalarni yollash bilan shugʻullanuvchi davlatlar bunday vaziyatda jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ majburiyatini oladi<ref name=":5" /><ref name=":7">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|title=International laws and child rights|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180202005301/https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|archive-date=2 February 2018|url-status=dead}}</ref>. Shunga qaramay, Child Soldiers International 2018-yilda 46 mamlakatda 18 yoshgacha bo‘lgan bolalar hali ham harbiy maqsadlarga jalb qilinayotgani<ref name=":39">{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/|title=Child Soldiers World Index|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=29 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329153356/http://childsoldiersworldindex.org/|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref> va o‘qitilayotgani haqida xabar berdi. Ulardan koʻpchiligi 17 yoshdan boshlab, ozroq qismi 20 yosh, kami 16 yoshdan boshlab, nomaʼlum qismi esa 16 yoshdan ham kichikroq bolalarni ishga qabul qiladi<ref name=":5">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|title=Where are child soldiers?|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180201210707/https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|archive-date=1 February 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":3" /><ref name=":6">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|page=41|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitasi va boshqalar harbiy tayyorgarlik, harbiy muhit va majburiy xizmat shartnomasi bolalar huquqlariga mos kelmasligini va oʻsmirlarni davlat qurolli kuchlariga jalb qilishni toʻxtatishga chaqirdi. Bolalar oʻsmirlik davrida sogʻlom rivojlanish huquqiga egadir<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC/C/GC/20&Lang=en|title=General comment No. 20 (2016) on the implementation of the rights of the child during adolescence|last=Committee on the Rights of the Child|year=2016|website=tbinternet.ohchr.org|language=en-us|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926052204/https://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2FC%2FGC%2F20&Lang=en|archive-date=26 September 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":3" /><ref>{{Cite web|url=https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|title=Ending the recruitment and use of children in armed conflict|last=UNICEF|year=2017|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926014225/https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|archive-date=26 September 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":19">{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|title=Children, Not Soldiers {{!}} United Nations Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180119171732/https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|archive-date=19 January 2018|url-status=live}}</ref>. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudandan (ayniqsa Darfurdan) askar bolalarni yollagan. === Nodavlat qurolli guruhlar === Bularga qurolli kuchlar, isyonchilar, terroristik tashkilotlar, partizanlar harakati, mafkuraviy yoki diniy jihatdan boshqariladigan guruhlar, qurolli ozodlik harakatlari va boshqa turdagi kvaziharbiy tashkilotlar iborat bolalardan foydalanadigan nodavlat qurolli harbiylashtirilgan tashkilotlar kiradi. 2022-yil holatiga ko'ra, BMT bolalardan bunday guruhlar tomonidan keng foydalaniladigan 12 mamlakatni aniqladi: Janubiy Amerikadagi Kolumbiya; Afrikada Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Mali, Somali, Janubiy Sudan va Sudan; Yaqin Sharqdagi Livan; G'arbiy Osiyoda Suriya va Yaman; Markaziy Osiyoda Afg'oniston; va Janubi-Sharqiy Osiyoda Myanma<ref name=":57">{{Cite web|last=UN Secretary-General|date=23 June 2022|title=Children and armed conflict: Report of the Secretary-General|url=https://documents-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N22/344/71/PDF/N2234471.pdf|url-status=live|access-date=20 August 2022|website=United Nations}}</ref>. Hamma qurolli guruhlar ham bolalardan foydalanmaydi va 1999-yildan beri 60 ga yaqin qurolli guruhlar bu amaliyotni qisqartirish yoki tugatish toʻgʻrisida kelishuvga erishgan. Masalan, 2017-yilga kelib Filippindagi Moro Islomiy Ozodlik Jabhasi (MILF) o‘z saflaridan 2000 ga yaqin bolani ozod qildi<ref>{{Cite web|url=https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|title=UN Officials congratulate MILF for completion of disengagement of children from its ranks|last=UNICEF|date=4 December 2017|website=unicef.org|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180117182557/https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|archive-date=17 January 2018|url-status=live}}</ref>, 2016-yilda Kolumbiyadagi FARC-EP partizan harakati bolalarni yollashni to‘xtatishga rozi bo‘ldi. Boshqa mamlakatlar, xususan, Afgʻoniston, Iroq, Nigeriya va Suriyada teskari tendensiya kuzatilmoqda bu yerda islomiy jangarilar va ularga qarshi boʻlgan guruhlar bolalarni yollash, oʻqitish va ulardan foydalanishni kuchaytirdilar<ref name=":17">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. === Global taxmin === 2003-yilda Brukings Institutidan PW Singer, askar oʻsmirlar hududlarda davom etayotgan mojarolarning toʻrtdan uch qismida ishtirok etishini taxmin qildi<ref name="saddam">{{cite web|url=http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|title=Facing Saddam's Child Soldiers|author=P. W. Singer|date=14 January 2003|publisher=[[Brookings Institution]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20100212100221/http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|archive-date=12 February 2010|url-status=dead|access-date=3 August 2009|author-link=P. W. Singer}}</ref>. Oʻsha yili BMTning Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi (UNOCHA) bu bolalarning koʻpchiligi 15 yoshdan oshgan, ammo baʼzilari undan yoshroq boʻlganini xabar qildi<ref name="irin">{{cite web|url=http://www.irinnews.org/report/66280/africa-too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|title=AFRICA: Too small to be fighting in anyone's war|date=December 2003|publisher=UN Office for the Coordination of Humanitarian Affairs|archive-url=https://web.archive.org/web/20130325052712/http://www.irinnews.org/Report/66280/AFRICA-Too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|archive-date=25 March 2013|url-status=dead|access-date=3 August 2009}}</ref>. Bugungi kunda qurolli toʻqnashuvlar boʻlayotgan BMT rasmiylari va boshqa uchinchi tomonlarning kirishiga toʻsqinlik qiladigan hududlarda bolalardan harbiy foydalanishning keng tarqalganligi sababli, qancha bolalar jabrlanganini taxmin qilish qiyin<ref name=":8">{{Cite news |last=Child Soldiers International |year=2017 |title=How many children are used for military purposes worldwide? |language=en |url=https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |url-status=dead |access-date=25 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180126070954/https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |archive-date=26 January 2018}}</ref>. 2017-yilda Child Soldiers International tashkiloti dunyo boʻylab bir necha oʻn minglab bolalar, ehtimol 100 000 dan ortiq bolalar mamlakat qurolli kuchlari va nodavlat harbiy tashkilotlarda harbiy taʼlim olganini hisobladi va 2018-yilda tashkilot oʻsmirlar harbiy harakatlarda qatnashish uchun foydalanilgani haqida xabar berdi. 2018-yilda ular kamida 18 qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etgan. Qizlar askar bolalarning 40 % dan ortigʻini tashkil qilishi aniqlangan<ref>{{Cite book|last=Whitman|first=Shelly|title=The Routledge Handbook of the Responsibility to Protect|publisher=Routledge Publishing|year=2012|isbn=978-0-415-60075-0|location=New York|pages=154|language=English}}</ref>. == Bolalardan foydalanishning mantiqiy asoslari == Bolalarning jismoniy va psixologik jihatdan kattalarga nisbatan yosh boʻlishlariga qaramay, mamlakat va nodavlat harbiy tashkilotlarning ularni izlashiga koʻplab sabablari bor. === Psixologik omillar === Kattalarga nisbatan, bolalarning, shu jumladan o'smir bolalarning nevrologik rivojlanmaganligi ularni ishga qabul qilishga ko'proq moyil qiladi, shuningdek, xavf-xatarlarni hisobga olmasdan, keyingi qarorlar qabul qilish ehtimolini oshiradi<ref name=":55">{{Cite news |last=Louise, R |display-authors=et al |date=17 November 2016 |title=The recruitment of children by the UK armed forces: A critique from health professionals |language=en-GB |work=Medact |url=https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |url-status=live |access-date=31 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180131192429/https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |archive-date=31 January 2018}}</ref><ref>{{Cite book |last=Strasburger |first=V C |title=Children, adolescents, and the media (Chapter 1) |publisher=Sage |others=Wilson, Barbara J., Jordan, Amy B. (Amy Beth) |year=2013 |isbn=9781412999267 |edition=Third |location=Los Angeles |oclc=820450764}}</ref><ref>{{Cite journal |last=Spear |first=L. P. |date=June 2000 |title=The adolescent brain and age-related behavioral manifestations |journal=Neuroscience and Biobehavioral Reviews |volume=24 |issue=4 |pages=417–463 |doi=10.1016/s0149-7634(00)00014-2 |issn=0149-7634 |pmid=10817843 |s2cid=14686245}}</ref>. Ushbu moyilliklarni hisobga olgan holda, Germaniya<ref>{{Cite web |last=Krennerich |first=Michael |date=30 October 2020 |title=Shadow Report Child Soldiers 2020 |url=https://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC/Shared%20Documents/DEU/INT_CRC_NGO_DEU_44158_E.pdf |url-status=live |access-date=19 August 2022 |website=UN Office of the High Commissioner for Human Rights |page=24}}</ref>, Buyuk Britaniya<ref name=":13">{{Cite web |last=Gee |first=D |year=2008 |title=Informed Choice? Armed forces recruitment practices in the United Kingdom |url=https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204740/https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017}}</ref> va AQShda<ref name=":52">{{Cite web |last=American Public Health Association |year=2012 |title=Cessation of Military Recruiting in Public Elementary and Secondary Schools |url=https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204348/https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017 |website=apha.org}}</ref> o'smirlar bilan harbiy marketing olib borish tanqid qilingan. Xuddi shu uch mamlakatda olib borilgan tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kam ta'minlangan bolalarni nishonga olishadi<ref name=":93">{{Cite book |last=Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns |title=Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany |year=2016}}</ref><ref name=":23">{{Cite web |author1=Gee, D |author2=Goodman, A |title=Army visits London's poorest schools most often |url=http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20180529080003/http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |archive-date=29 May 2018 |access-date=10 December 2017}}</ref><ref name=":13" /><ref name=":21">{{Cite journal |last1=Hagopian |first1=Amy |last2=Barker |first2=Kathy |date=1 January 2011 |title=Should We End Military Recruiting in High Schools as a Matter of Child Protection and Public Health? |journal=American Journal of Public Health |volume=101 |issue=1 |pages=19–23 |doi=10.2105/ajph.2009.183418 |issn=0090-0036 |pmc=3000735 |pmid=21088269}}</ref><ref name=":52" /><ref>{{Cite news |title=Soldiers of Misfortune: Abusive U.S. Military Recruitment and Failure to Protect Child Soldiers |language=en |work=American Civil Liberties Union |url=https://www.aclu.org/other/soldiers-misfortune-abusive-us-military-recruitment-and-failure-protect-child-soldiers |access-date=13 December 2017}}</ref>. Masalan, Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni jalb qilishni oson deb hisoblaydi, ayniqsa kambag'al oilalardan bo'lganlarni yollash yanada osonroq<ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d5bbf83278b3100018306a4/1566293898095/UK_recruitment_report_final.pdf |access-date=24 August 2019 |website=crin.org}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d4ab413eab07100015db6b6/1565176852564/FINAL+Youngest+British+army+recruits+come+disproportionately+from+England%27s+most+deprived+constituencies.pdf |access-date=24 August 2019}}</ref>. Ishga qabul qilingandan so'ng, bolalarga kattalarga qaraganda buyruqlarni osonroq bajartirish va nazorat qilish va kattalardan ko'ra din, nomus, obro'-e'tibor, qasos va burch kabi pul to'lanmaydigan rag'batlar uchun kurashishga moyildirlar<ref>{{cite journal |last1=Rosenblatt |first1=Roger |year=1984 |title=Children of War |journal=American Educator 8 |volume=1 |pages=37–41}}</ref>. Keltirilgan misollarga quyidagilar kiradi: Piter V. Singerning fikricha, oʻsmirlar osonlik bilan boshqara oladigan yengil avtomatik qurollarning global miqyosda tarqalishi bolalardan bevosita jangchilar sifatida foydalanishni yanada foydaliroq qildi<ref> Singer, Peter (2005). Children at War. New York: Pantheon Books. ISBN 9780375423499.</ref>. Romeo Daller aholining haddan tashqari koʻpayishi bolalarni harbiy tashkilotlar uchun arzon va qulay manbaga aylantirishdagi roliga ishora qilgan<ref>Dallaire, Roméo (2011). They Fight Like Soldiers, They Die Like Children: The Global Quest to Eradicate the Use of Child Soldiers. New York: Walker, and Company.</ref>. Rojer Rozenblatt oʻsmirlar kattalarga qaraganda din, sharaf, obroʻ-eʼtibor, qasos va burch kabi pul bilan olib boʻlmaydigan ragʻbatlar uchun kurashishga tayyor ekanligini taʼkidladi<ref>Rosenblatt, Roger (1984). "Children of War". American Educator 8 1: 37–41.</ref>. Bir qancha sharhlovchilar, jumladan, Bernd Beber, Kristofer Blattman, Deyv Grossman, Maykl Uessels, MakGurk va uning hamkasblari, bolalar kattalarga qaraganda itoatkor va moslashuvchan boʻlganligi sababli, ularni boshqarish, aldash va ularga yot gʻoyalar singdirish osonroq ekanligini taʼkidladilar<ref>Beber, Blattman, Bernd, Christopher (2013). "The Logic of Child Soldiering and Coercion". International Organization 67 (1): 65–104. doi:10.1017/s0020818312000409. Bu manba bu sahifada ikki marta foydalanilgan.</ref><ref>Dave., Grossman. On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society, Rev., New York: Little, Brown and Co, 2009. ISBN 9780316040938. OCLC 427757599. </ref><ref>Wessels, Michael (1997). "Child Soldiers". Bulletin of the Atomic Scientists 53 (4): 32. doi:10.1080/00963402.1997.11456787.</ref><ref>McGurk, Dennis „Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members“,. Military life: The psychology of serving in peace and combat Adler: . Westport: Praeger Security International, 2006 — 13–31 bet. ISBN 978-0275983024. </ref> Devid Gi va Reychel Teylor Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni ayniqsa kambagʻal oilalardan boʻlganlarni jalb qilish osonroq ekanligini aniqladi<ref>Gee, David; Taylor, Rachel (1 November 2016). "Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army?". The RUSI Journal 161 (6): 36–48. doi:10.1080/03071847.2016.1265837. ISSN 0307-1847.</ref><ref>Child Rights International Network. „Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK“. crin.org (21-avgust 2019-yil). Qaraldi: 24-avgust 2019-yil.</ref><ref>Child Rights International Network. „Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies“ (21-avgust 2019-yil). Qaraldi: 24-avgust 2019-yil.</ref>. Baʼzi qurolli guruhlar rahbarlarining taʼkidlashicha, oʻsmirlar oʻzlarining yosh boʻlishlariga qaramay, jangovar boʻlinmaga jangchilar sifatida oʻzlarining fazilatlarini olib kelishadi, ular koʻpincha ajoyib darajada qoʻrqmas, chaqqon va chidamlidir<ref>Beber, Bernd; Blattman, Christopher (2013). "The Logic of Child Soldiering and Coercion" (en). International Organization 67 (1): 65–104. doi:10.1017/s0020818312000409. ISSN 0020-8183.</ref>. Baʼzi oʻsmirlar harbiy tashkilotlarga majburan jalb qilinsa, aldanib yoki pul bilan olinsa, boshqalari oʻz xohishi bilan qoʻshiladi<ref>Brett, R. Young soldiers : why they choose to fight. Boulder, Colo.: Lynne Rienner Publishers, 2004. ISBN 9781588262615. OCLC 53830868.</ref><ref>Child Soldiers International. „Des Milliers de vies à réparer“ (fr) (2016). 15-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 29-yanvar 2018-yil.</ref><ref>Manba Wessels, Michael (1997). "Child Soldiers". Bulletin of the Atomic Scientists 53 (4): 32. doi:10.1080/00963402.1997.11456787.</ref>. Buning sabablari koʻp. 2004-yilda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalarni oʻrganishda Reychel Brett va Irma Spekt harbiy xizmatga kirishni ragʻbatlantiradigan bir qator omillarga ishora qildilar, xususan: Qashshoqlik, shu jumladan taʼlim yoki ishga joylashish imkoniyatlarining yetishmasligi Urushning madaniy normallashuvi Yangi doʻstlar izlash Qasos (masalan, doʻstlar va qarindoshlarning oʻldirilganini koʻrgandan keyin) „Jangchi“ roli yetuklikka oʻtish marosimini taʼminlaydi degan umidlar<ref>Brett, R. Young soldiers : why they choose to fight. Boulder, Colo.: Lynne Rienner Publishers, 2004. ISBN 9781588262615. OCLC 53830868.</ref>. XX asrning oxirlari taxminan 1990-yillarda Kambodja qurolli kuchlari tomonidan yollangan bolaning quyidagi soʻzlari koʻplab bolalarning qoʻshilish fikrlariga xosdir: <blockquote>Men ota-onamda ovqat yoʻqligi va maktabga bormasligim sababli qoʻshildim. . . Men minalar haqida oʻylardim, lekin nima ham qilishimiz mumkin — bu buyruq [oldingi chiziqqa borish]. Bir kuni kimdir mening oldimda minani bosdi va u yaralanib vafot etdi. . . O‘shanda men 60 metr narida radio yonida turgan edim. Men uning oʻlganini koʻzim bilan koʻrdim. . . Men har bir boʻlimda yosh bolalarni koʻraman. . . Ishonchim komilki, yana bir-ikki yil askarligimcha qolaman. Harbiy bo‘lishni to‘xtatsam, hech qanday mahoratim yo‘qligi uchun biror joyda ishlolmayman. Men keyin nima qilishimni bilmayman. . .<ref name=":410">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=adc88bff-1916-4317-b184-d9079e7b0bb8|archive-url=https://web.archive.org/web/20190525205613/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=adc88bff-1916-4317-b184-d9079e7b0bb8|url-status=dead|archive-date=2019-05-25|title=Global Report on Child Soldiers|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2001|website=child-soldiers.org|access-date=2018-05-16}}</ref></blockquote> == Bolalarga taʼsiri == === Qurolli mojaro === Bolalarga harbiy hayotning taʼsir koʻlami birinchi marta xalqaro hamjamiyat tomonidan BMT Bosh Assambleyasi topshirgan „Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri“ (1996-yilda) nomi bilan inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machel tomonidan tayyorlangan yirik hisobotda maʼlum qilingan<ref>Machel. „Impact of armed conflict on children“ (1996). 8-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. Hisobot, ayniqsa, yosh bolalardan foydalanish bilan bogʻliq boʻlib, har yili dunyo boʻylab koʻp minglab bolalar oʻlib ketayotgani, mayib-majruh boʻlib, psixiatrik jarohatlar olganligi haqidagi dalillarni taqdim etgan<ref>Machel. „Impact of armed conflict on children“ (1996). 8-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. Grasa Machelning hisobotidan keyin oʻtkazilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar ruhiy kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi va xatti-harakatlari bilan bogʻliq muammolarning sezilarli darajada yuqori xavfiga duch kelishadi<ref name=":15">{{Cite web|url=https://www.scribd.com/document/328940882/Child-Soldiering-Impact-on-Childhood-Development-and-Learning-Capacity|title=Child soldiering: Impact on childhood development and learning capacity|last=Boothby, N|display-authors=et al|year=2010|access-date=30 January 2018}}</ref>. Masalan, Falastin va Ugandada olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, sobiq askar bolalarning yarmidan koʻpi travmadan keyingi stress buzilishi alomatlarini koʻrsatgan va Ugandadagi har oʻninchi boladan toʻqqiztasida ruhiy tushkunlik holati ijobiy boʻlgan. Falastinlik tadqiqot olib boruvchilar, shuningdek, qurolli toʻqnashuvlarda yuqori darajadagi zoʻravonlikka duchor boʻlgan bolalar boshqa bolalarga qaraganda tajovuzkorlik va agressiyani koʻrsatish ehtimoli koʻproq ekanligini aniqladilar. Ushbu taʼsirlarning umumiy taʼsiri odatda kattalardagi qashshoqlik va doimiy ishsizlikning yuqori xavfini oʻz ichiga oladi<ref>Boothby, N. „Child soldiering: Impact on childhood development and learning capacity“ (2010). Qaraldi: 30-yanvar 2018-yil.</ref> === Qo'lga olish === Human Rights Watch tashkilotiga bergan maʼlumotlarga koʻra, qurolli kuchlar va guruhlar yollangan bolalarni hibsga olganlarida ularga koʻproq zarar yetkaziladi<ref name=":50">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|title=Children Detained in War Zones|date=28 July 2016|access-date=21 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821224149/https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|archive-date=21 August 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar koʻpincha yetarli oziq-ovqatsiz, tibbiy yordamsiz yoki boshqa gʻayriinsoniy sharoitlarda hibsga olinadi va baʼzilari hibs paytida jismoniy va jinsiy qiynoqlarga duchor boʻlishadi. Baʼzilari oilasi bilan qoʻlga olinadi yoki oila aʼzolaridan birining faoliyati tufayli hibsga olinadi. Advokatlar va qarindoshlarning har qanday sud majlisida ishtiroki koʻpincha taqiqlanadi<ref name=":50">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|title=Children Detained in War Zones|date=28 July 2016|access-date=21 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821224149/https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|archive-date=21 August 2016|url-status=live}}</ref>. === Harbiy tayyorgarlik === Boshqa tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, bolalarni, shu jumladan katta yoshdagi bolalarni harbiy xizmatga olish, hatto ular balogʻatga yetgunga qadar qurolli toʻqnashuvlarda qoʻllanilmasa ham, zararli taʼsir koʻrsatadi. Qoʻshma Shtatlardagi harbiy akademiklar harbiy tayyorgarlikni (barcha yoshdagi) doimiy stress sharoitida „intensiv singdirish“ sifatida tavsiflaydilar, uning asosiy maqsadi chaqiriluvchilarning soʻzsiz va darhol boʻysunishini oʻrgatishdir<ref>McGurk, Dennis „Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members“,. Military life: The psychology of serving in peace and combat Adler: . Westport: Praeger Security International, 2006 — 13–31 bet. ISBN 978-0275983024. </ref>. Ilmiy tadqiqotlarlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmirlar kattalarga qaraganda yuqori stressli muhitga moyil, masalan, boshlangʻich harbiy tayyorgarlikka, ayniqsa bolalik davridagi qiyinchiliklarga duchor boʻlganlar oʻzlarini koʻproq himoyasiz sezishadi. Harbiy xizmatga chaqirilganlar urushga yuborilishidan oldin ham vafot etishi mumkin. Ayniqsa AQShda oʻz joniga qasd qilishga urinish xavfi yuqori<ref>Ursano, Robert J.; Kessler, Ronald C.; Stein, Murray B.; Naifeh, James A.; Aliaga, Pablo A.; Fullerton, Carol S.; Wynn, Gary H.; Vegella, Patti L. et al. (1 July 2016). "Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers" (en). JAMA Psychiatry 73 (7): 741–9. doi:10.1001/jamapsychiatry.2016.0600. ISSN 2168-622X. PMID 27224848. PMC 4937827.</ref>. AQSh va Buyuk Britaniyada ruhiy kasalliklarning yuqori xavfi<ref>Goodwin, L.; Wessely, S.; Hotopf, M.; Jones, M.; Greenberg, N.; Rona, R. J.; Hull, L.; Fear, N. T. (2015). "Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population?" (en). Psychological Medicine 45 (9): 1881–1891. doi:10.1017/s0033291714002980. ISSN 0033-2917. PMID 25602942.</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish xavfi yuqori<ref>Head, M.; Goodwin, L.; Debell, F.; Greenberg, N.; Wessely, S.; Fear, N. T. (1 August 2016). "Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel" (en). Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology 51 (8): 1171–1180. doi:10.1007/s00127-016-1177-8. ISSN 0933-7954. PMID 26864534. PMC 4977328.</ref><ref>Mattiko, Mark J.; Olmsted, Kristine L. Rae; Brown, Janice M.; Bray, Robert M. (2011). "Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel". Addictive Behaviors 36 (6): 608–614. doi:10.1016/j.addbeh.2011.01.023. PMID 21376475</ref> va zoʻravonlik xulq-atvorining yuqori xavfi<ref>MacManus, Deirdre; Dean, Kimberlie; Jones, Margaret; Rona, Roberto J; Greenberg, Neil; Hull, Lisa; Fahy, Tom; Wessely, Simon et al. (2013). "Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study". The Lancet 381 (9870): 907–917. doi:10.1016/s0140-6736(13)60354-2. PMID 23499041.</ref><ref>Bouffard, L A (2005). "The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience". Armed Forces & Society 31 (2): 273–295. doi:10.1177/0095327x0503100206</ref><ref>Merrill, Lex L.; Crouch, Julie L.; Thomsen, Cynthia J.; Guimond, Jennifer; Milner, Joel S. (August 2005). "Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates". Military Medicine 170 (8): 705–709. doi:10.7205/milmed.170.8.705. ISSN 0026-4075. PMID 16173214.</ref> chaqiriluvchilarning harbiy xizmatga kirishdagi holatiga, yoshiga bogʻliq. Harbiy muhit, shuningdek, zoʻravonlik va jinsiy zoʻravonlikning yuqori darajasi bilan tavsiflanadi<ref>UK, Ministry of Defence. „British Army: Sexual Harassment Report“ (2015). 9-mart 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Canada, Statcan [official statistics agency]. „Sexual Misconduct in the Canadian Armed Forces, 2016“ (en). statcan.gc.ca (2016). 30-mart 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Marshall, A; Panuzio, J; Taft, C (2005). "Intimate partner violence among military veterans and active duty servicemen" (en). Clinical Psychology Review 25 (7): 862–876. doi:10.1016/j.cpr.2005.05.009. PMID 16006025</ref>. Harbiy xizmatga chaqirish amaliyotlari oʻsmirlik davridagi bolalarning zaif tomonlariga zarba berishi ham aniqlangan. Xususan, Germaniya<ref>Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns. Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany, 2016. </ref>, Buyuk Britaniya<ref>Gee, D. „Army visits London's poorest schools most often“. 29-may 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 10-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Gee. „Informed Choice? Armed forces recruitment practices in the United Kingdom“ (2008). 13-dekabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil. </ref><ref>Gee, David; Taylor, Rachel (1 November 2016). "Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army?". The RUSI Journal 161 (6): 36–48. doi:10.1080/03071847.2016.1265837. ISSN 0307-1847.</ref> va AQSh<ref>Hagopian, Amy; Barker, Kathy (1 January 2011). "Should We End Military Recruiting in High Schools as a Matter of Child Protection and Public Health?". American Journal of Public Health 101 (1): 19–23. doi:10.2105/ajph.2009.183418. ISSN 0090-0036. PMID 21088269. PMC 3000735</ref><ref>American Public Health Association. „Cessation of Military Recruiting in Public Elementary and Secondary Schools“. apha.org (2012). 13-dekabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil.</ref><ref>„Soldiers of Misfortune: Abusive U.S. Military Recruitment and Failure to Protect Child Soldiers“(ingl.), American Civil Liberties Union. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil.</ref> dalillari shuni koʻrsatdiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kambagʻal oilalardan boʻlgan bolalarni xavf va cheklovlarni oʻtkazib yuboradigan marketing yordamida nishonga olishadi. Baʼzi akademiklarning taʼkidlashicha, bunday marketing oʻsmirlik davrida hissiy jihatdan asoslangan qarorlar qabul qilishda psixologik moyillikdan foydalanadi<ref>Strasburger, V C. Children, adolescents, and the media (Chapter 1), Wilson, Barbara J., Jordan, Amy B. (Amy Beth), Third, Los Angeles: Sage, 2013. ISBN 9781412999267. OCLC 820450764</ref><ref>Louise, R. „The recruitment of children by the UK armed forces: A critique from health professionals“ (en-GB), Medact (17-noyabr 2016-yil). Qaraldi: 31-yanvar 2018-yil.</ref><ref>Spear, L. P. (June 2000). "The adolescent brain and age-related behavioral manifestations". Neuroscience and Biobehavioral Reviews 24 (4): 417–463. doi:10.1016/s0149-7634(00)00014-2. ISSN 0149-7634. PMID 10817843.</ref><ref>Medact. „House of Commons Defence Committee Inquiry into Armed Forces and Veterans Mental Health: Written Evidence Submitted by Medact“ (2018). 15-noyabr 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-mart 2018-yil. </ref>. == Xalqaro huquq == === Bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish === '''Bolaning taʼrifi''' Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya bola deb 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni deb belgilab bergan. Parij tamoyillari qurolli kuchlar yoki qurolli guruh bilan bogʻlangan bolani quyidagicha belgilaydi: <blockquote>…qurolli kuchlar yoki qurolli guruh tomonidan har qanday lavozimda, shu jumladan, ular bilan cheklanmagan holda, jangchilar, oshpazlar, yuk tashuvchilar, josuslar yoki jinsiy maqsadlar uchun, yoki boʻlmasa xabarchilar sifatida foydalaniladigan 18 yoshga to‘lmagan har qanday shaxsdir.</blockquote> Hujjat Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi tomonidan tasdiqlangan. Bu nafaqat harbiy harakatlarda qatnashayotgan balki bevosita uning yaqinida ishtirok etayotgan bolalarga tegishli. '''15 yoshgacha boʻlgan bolalar''' 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar (1977-yil, 77.2-modda)<ref name=":25">{{Cite web|url=https://www.icrc.org/eng/assets/files/other/icrc_002_0321.pdf|title=Protocols additional to the Geneva Conventions of 12 August 1949|last=International Committee of the Red Cross|year=1977|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20170307150937/https://www.icrc.org/eng/assets/files/other/icrc_002_0321.pdf|archive-date=7 March 2017|url-status=live}}</ref>, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (1989) va Xalqaro jinoiy sudning Rim statuti (2002) hammasi mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlarga va qurolli boʻlmagan kuchlarga bolalarni ishlatishni taqiqlaydi. Davlatlarning qurolli guruhlari 15 yoshgacha bo‘lgan bolalarni bevosita qurolli to‘qnashuvlarda (texnik jihatdan „jang“ harakatlarda) ishlatadigan boʻlsa bu [[urush jinoyati sifatida tan olingan<ref>{{Cite web|url=https://www.icc-cpi.int/nr/rdonlyres/ea9aeff7-5752-4f84-be94-0a655eb30e16/0/rome_statute_english.pdf|title=Rome Statute of the International Criminal Court (A/CONF.183/9)|year=1998|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180318090721/https://www.icc-cpi.int/nr/rdonlyres/ea9aeff7-5752-4f84-be94-0a655eb30e16/0/rome_statute_english.pdf|archive-date=18 March 2018|url-status=live}}</ref>. '''18 yoshgacha bo'lgan bolalar''' Qurolli kuchlarga ega boʻlgan aksariyat mamlakatlar shuningdek, bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) (2000-yil) va Bolalar mehnatining eng yomon shakllari (1999-yilda boʻlib oʻtgan) konvensiyasining yuqori standartlari bilan bogʻliq boʻlib, ular bolalarni 18 yoshga yetguncha majburiy yollashni taqiqlaydi<ref>Child Soldiers International. „International laws and child rights“(ingl.). Qaraldi: 25-yanvar 2018-yil.</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:11300:0::NO::P11300_INSTRUMENT_ID:312327|title=Ratifications of C182 – Worst Forms of Child Labour Convention, 1999 (No. 182)|last=International Labour Organization|website=ilo.org|language=en|access-date=30 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180130053725/http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:11300:0::NO::P11300_INSTRUMENT_ID:312327|archive-date=30 January 2018|url-status=live}}</ref>. OPAC protokoli, shuningdek, hali ham bolalarni (16 yoshdan boshlab) yollash bilan shugʻullanadigan hukumatlardan „18 yoshga toʻlmagan shaxslar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrishni“ talab qiladi. Bundan tashqari, OPAC nodavlat qurolli guruhlarga garchi buning qonuniy kuchi mavhum boʻlsa-da, har qanday sharoitda bolalarni yollashni taqiqlaydi<ref>Geneva Call. „Engaging nonstate armed groups on the protection of children: Towards strategic complementarity“ (2012). 22-mart 2015-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil. </ref><ref>Child Soldiers International. „A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups“ (2016). 8-mart 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 19-yanvar 2018-yil.</ref> Dunyodagi eng yuqori standart Afrikaning Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Xartiyasi<ref>African Commission on Human and Peoples' Rights. „African Charter on the Rights and Welfare of the Child“. achpr.org (2018). 21-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref> tomonidan belgilangan, u mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni har qanday sharoitda ham yollashni taqiqlaydi. Afrikaning aksariyat davlatlari Xartiyani ratifikatsiya qilgan<ref>African Commission on Human and Peoples' Rights. „African Charter on the Rights and Welfare of the Child“. achpr.org (2018). 21-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. '''Cheklovlar va bo'shliqlar''' Yuqoridagi shartnomalarning hech biri bolalarning "jangovar harakatlarda" bilvosita ishtirok etishini yoki ularda (ya'ni, jangovar harakatlardan uzoqda) harbiy amaliyotga hissa qo'shishni aniq taqiqlamaydi. OPAC aʼzosi boʻlmagan mamlakatqurolli kuchlar Jeneva konvensiyalarining I Protokolida belgilangan quyi standartlarga boʻysunadilar, bu esa qurolli kuchlarga oʻn besh yoshdan oshgan bolalarni jangovar harakatlarda qoʻllashga va ixtiyoriy ravishda kuzatuvchi sifatida qatnashgan yosh bolalardan foydalanishga guvoh boʻlsalar bu haqida xabar beradilar: Xalqaro Qizil Xoch Qoʻmitasi mojaro tomonlariga „barcha zarur choralarni koʻrish“ni taklif qildi, bu yakuniy matnda „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ kerak, bu butunlay taqiq emas, chunki amalga oshirish mumkin degan maʼnoni anglatadi „bajarilishi yoki amalga oshirilishi mumkin.“ „Harbiy harakatlarda ishtirok etish“ bandi boʻyicha muzokaralar chogʻida koʻngilli bolalarning harbiy maʼlumotlarni yigʻish va uzatish, tashishda yordam berish kabilar harbiy harakatlarga bilvosita jalb etish deb baholanadi. Biroq, 1949-yil 12-avgustdagi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha va 1977-yilda qabul qilingan Xalqaro qurolli boʻlmagan mojarolar qurbonlarini himoya qilish toʻgʻrisidagi II Protokolning 4.3.c moddasida „oʻn besh yoshga toʻlmagan bolalar“ qurolli kuchlar yoki guruhlarga chaqirilmaydi va jangovar harakatlarda qatnashishi mumkin emas". deyiladi. == Bolalarni ozod qilish va reintegratsiya qilish standartlari == OPAC hukumatlardan harbiy harakatlarda yollangan yoki foydalanilgan bolalarni o‘z yurisdiksiyasi doirasida demobilizatsiya qilishni hamda ularning jismoniy va ruhiy holatlarini tiklanishi va ijtimoiy reintegratsiyasi uchun yordam ko‘rsatishni talab qiladi<ref name="OptProto">{{cite web|url=http://www.unicef.org/crc/index_30203.html|title=UNICEF: Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child|date=30 November 2005|work=UNICEF|access-date=2 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141006095424/http://www.unicef.org/crc/index_30203.html|archive-date=6 October 2014|url-status=live}} {{cite journal|last1=Yun|first1=Seira|year=2014|title=Breaking Imaginary Barriers: Obligations of Armed Non-State Actors Under General Human Rights Law – The Case of the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child|journal=Journal of International Humanitarian Legal Studies|volume=5|issue=1–2|pages=213–257|ssrn=2556825|doi=10.1163/18781527-00501008}}</ref>. Urush, fuqarolarning tartibsizliklari, fuqarolar urushi, turli qurolli toʻqnashuvlar va boshqa favqulodda vaziyatlarda bolalar va yoshlarni, shuningdek, Birlashgan Millatlar Tashkilotining Favqulodda va qurolli toʻqnashuvlarda ayollar va bolalarni himoya qilish toʻgʻrisidagi deklaratsiyasiga muvofiq himoya qilishni taklif etadi. Qurolli guruhlarning sobiq aʼzolarini tegishli ravishda qurolsizlantirish, demobilizatsiya qilish va reintegratsiya qilish jarayonlari uchun Birlashgan Millatlar Tashkiloti 2006-yilda Integratsiyalashgan standartlarni ishlab chiqishni boshladi<ref>{{Cite book|title=Child soldiers, adult interests : the global dimensions of the Sierra Leonean tragedy|last=John-Peter.|first=Pham|date=2005|publisher=Nova Science Publishers|isbn=9781594546716|location=New York|oclc=61724289}}</ref> . == Harbiy jinoyatlar == Hozirda bolalarni urush jinoyatlari uchun urush qonunlarida belgilangan javobgarlikka tortilishi kerakmi, degan fikr mavjud<ref name="McCollough-2008-03-10">Lauren McCollough, [http://www.crimesofwar.org/onnews/News-Khadr.html The Military Trial of Omar Khadr: Child Soldiers and the Law] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080512083222/http://www.crimesofwar.org/onnews/News-Khadr.html |date=12 May 2008 }}, [http://www.crimesofwar.org/about/about.html Crimes of War Project] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081222121657/http://www.crimesofwar.org/about/about.html |date=22 December 2008 }} 10 March 2008</ref>. Xalqaro huquq urush jinoyatlarini sodir etgan bolalarni jinoiy javobgarlikka tortishni taqiqlamaydi, biroq Bola huquqlari to‘g‘risidagi konvensiyaning 37-moddasida belgilanganidek, bola olishi mumkin bo‘lgan jazo cheklanadi: „oʻn sakkiz yoshga toʻlmagan shaxslar tomonidan sodir etilgan jinoyatlarga o‘lim jazosi ham, ozod qilish imkoniyatisiz umrbod qamoq jazosi ham belgilanmaydi“<ref>{{Cite web|url=https://genevacall.org/wp-content/uploads/dlm_uploads/2013/12/Engaging-Nonstate-Armed-Groups-on-the-Protection-of-Children-Towards-Strategic-Complementarity-International-Peace-Institute..pdf|title=Engaging nonstate armed groups on the protection of children: Towards strategic complementarity|last=Geneva Call|year=2012|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20150322034945/http://www.genevacall.org/wp-content/uploads/dlm_uploads/2013/12/Engaging-Nonstate-Armed-Groups-on-the-Protection-of-Children-Towards-Strategic-Complementarity-International-Peace-Institute..pdf|archive-date=22 March 2015|url-status=dead}}</ref>. '''Syerra-Leone misoli''' Syerra-Leoneda yuz bergan fuqarolar urushidan soʻng, BMT Syerra-Leone boʻyicha Maxsus sudga (SCSL) 15 va undan katta yoshdagi sobiq jangchilarni gumanitar qonunlarni, shu jumladan urush jinoyatlarini buzganliklari uchun sud qilishni buyurdi. Biroq, Parij tamoyillari qurolli toʻqnashuvlarda qatnashgan bolalar, hatto ular jinoyatchi boʻlsa ham, birinchi navbatda qurbon sifatida koʻrilishi kerak degan fikrni ilgari surdi: Ushbu tamoyil Sud nizomida oʻz aksini topgan boʻlib, u jinoiy javobgarlikka tortishni istisno qilmagan, lekin sobiq askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiya qilish zarurligini taʼkidlab oʻtgan. Syerra-Leone mamlakat tribunalining birinchi bosh prokurori David Crane nizomni qanchalik jirkanch jinoyatlar sodir etgan bo‘lishidan qatʼi nazar, bolalarning o‘zini emas, balki bolalarni ishga yollagan kishilarni jinoiy javobgarlikka tortish foydasiga talqin qildi<ref> [http://www.diplomatie.gouv.fr/en/IMG/pdf/Paris_Conference_Principles_English_31_January.pdf The Paris Principles and Guidelines on Children associated with armed forces or armed groups] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150923215047/http://www.diplomatie.gouv.fr/en/IMG/pdf/Paris_Conference_Principles_English_31_January.pdf |date=23 September 2015 }}, February 2007. Section "Treatment of children accused of crimes under international law", p. 9 </ref>. '''Omar Khadr misoli''' AQShda prokurorlar kanadalik Omar Khadrni Afgʻonistonda 16 yoshga toʻlmaganida va Tolibon safida AQSh kuchlariga qarshi jang qilganlikda aybladilar<ref>{{cite news|url=http://ca.reuters.com/article/domesticNews/idCATRE67847020100809|title=Omar Khadr's Confession Can Be Used at Guantanamo Trial|author=Jane Sutton|date=9 August 2010|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180806024727/https://ca.reuters.com/article/domesticNews/idCATRE67847020100809|archive-date=6 August 2018|url-status=live}}</ref>. Ushbu jinoyatlarga AQSh qonunchiligiga koʻra umrbod qamoq jazosi beriladi<ref name="McCollough-2008-03-10" />. 2010-yilda qiynoq va tazyiq ostida boʻlgan Xadr urush qonunlarini buzgan holda qotillik, qotillikka urinish, fitna, terrorizmga moddiy yordam koʻrsatish va josuslikda aybdor deb topildi<ref>{{cite web|url=http://media.miamiherald.com/smedia/2010/10/26/10/stip.source.prod_affiliate.56.pdf|title=USvKhadr Stipulation of Fact|date=25 October 2010|access-date=30 November 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20111002161209/http://media.miamiherald.com/smedia/2010/10/26/10/stip.source.prod_affiliate.56.pdf|archive-date=2 October 2011|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.cnn.com/2010/US/10/25/khadr.plea/|title=Youngest Guantanamo detainee pleads guilty|last=Meserve|first=Jeanne|author2=CNN Wire Staff|date=25 October 2010|publisher=CNN|access-date=29 October 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101026132342/http://www.cnn.com/2010/US/10/25/khadr.plea/|archive-date=26 October 2010|url-status=live}}</ref>. Khadrni bir yillik qamoqdan soʻng Kanadaga deportatsiya qilinishini koʻrsatadigan kelishuv bitimining bir qismi sifatida taklif qilindi. Umar Khadr Guantanamo qamoqxonasida qoldi va Kanada hukumati uning vataniga qaytarilishini kechiktirgani uchun xalqaro tanqidlarga uchradi<ref>{{cite news | url=https://www.cbc.ca/news/world/khadr-to-return-to-canada-lawyer-1.905780 | publisher=CBC News | title=Khadr to return to Canada: lawyer | date=25 October 2010 | access-date=30 November 2011 | archive-url=https://web.archive.org/web/20101028080624/https://www.cbc.ca/news/world/khadr-to-return-to-canada-lawyer-1.905780 | archive-date=28 October 2010 | url-status=live}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.cbc.ca/news/canada/story/2012/07/20/khadr-canada-us.html |title=Toews' request delays Khadr's transfer to Canada |date=20 July 2012 |publisher=CBC News |access-date=26 July 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120727002758/http://www.cbc.ca/news/canada/story/2012/07/20/khadr-canada-us.html |archive-date=27 July 2012 |url-status=live }}</ref>. Oxir-oqibat, Khadr 2012-yil sentabr oyida Kanada qamoqxonasiga oʻtkazildi va 2015-yil may oyida Alberta sudyasi tomonidan garov evaziga ozod qilindi. 2016-yilda Xadr AQShning harbiy jinoyatchi sifatida hukm qilinganligi ustidan shikoyat qilgan<ref>{{Cite web|title = 'Freedom is way better than I thought,' says Omar Khadr|url = http://www.cbc.ca/news/canada/edmonton/omar-khadr-free-on-bail-vows-to-prove-he-is-a-good-person-1.3065692|publisher = Canadian Broadcasting Corporation|access-date = 8 February 2016|archive-url = https://web.archive.org/web/20160131211649/http://www.cbc.ca/news/canada/edmonton/omar-khadr-free-on-bail-vows-to-prove-he-is-a-good-person-1.3065692|archive-date = 31 January 2016|url-status = live}}</ref>. BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili hukm chiqarilishidan oldin AQShning Guantanamodagi harbiy komissiyasiga maktub yozib, Khadrni reabilitatsiya dasturiga muvofiq qoʻyib yuborishni soʻrab murojaat qilgan<ref name=":0">{{Cite news|url=http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|title=Khadr should go back to Canada: UN official|last=CBC News|date=27 October 2010|publisher=Canadian Broadcasting Corporation|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20171129025923/http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|archive-date=29 November 2017|url-status=live}}</ref>. Oʻz maktubida u Khadr „oʻsmir askarbola hikoyasini ifodalaydi: vijdonsiz guruhlar tomonidan kattalarning oʻzlari tushunmaydigan janglarda qatnashish taklifi bilan harakat qilish uchun yollangan“.ini aytadi<ref name=":0">{{Cite news|url=http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|title=Khadr should go back to Canada: UN official|last=CBC News|date=27 October 2010|publisher=Canadian Broadcasting Corporation|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20171129025923/http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|archive-date=29 November 2017|url-status=live}}</ref>. == Birlashgan Millatlar Tashkilotining roli == === Tarixi === Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning yakuniy matni (1989-yilda qabul qlingan) 18 yoshgacha boʻlgan barcha bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlamaganidan keyin bolalar huquqlari himoyachilarining hafsalasi pir boʻldi va ular bu maqsadga erishish uchun yangi shartnoma tuzishni talab qila boshladilar<ref name=":02">{{Cite book|title=Campaigning for justice: Human rights advocacy in practice|last=Becker|first=J|publisher=Stanford University Press|year=2013|isbn=9780804774512|location=Stanford, California|pages=11–31|chapter=Campaigning to stop the use of child soldiers|oclc=837635842}}</ref><ref name=":24">{{Cite web|url=http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on Involvement of Children in Armed Conflict (OP/CAC)|last=Brett|first=R|year=2005|website=International Council on Human Rights Policy & International Commission of Jurists|access-date=4 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20120416195918/http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|archive-date=16 April 2012|url-status=live}}</ref>. Natijada, yangi tashkil etilgan Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita ikkita tavsiya berdi: birinchidan, qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri boʻyicha BMTdan yirik tadqiqot oʻtkazishni soʻrash; ikkinchidan, konvensiyaga qo‘shimcha protokol bo‘yicha muzokaralar olib borish uchun BMTning Inson huquqlari bo‘yicha komissiyasi aʼzolaridan iborat ishchi guruhini tuzish. Har ikkala taklif ham qabul qilindi<ref name=":02">{{Cite book|title=Campaigning for justice: Human rights advocacy in practice|last=Becker|first=J|publisher=Stanford University Press|year=2013|isbn=9780804774512|location=Stanford, California|pages=11–31|chapter=Campaigning to stop the use of child soldiers|oclc=837635842}}</ref><ref name=":24">{{Cite web|url=http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on Involvement of Children in Armed Conflict (OP/CAC)|last=Brett|first=R|year=2005|website=International Council on Human Rights Policy & International Commission of Jurists|access-date=4 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20120416195918/http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|archive-date=16 April 2012|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitaga javob berar ekan, „qurolli toʻqnashuvlar natijasida dunyoning koʻplab qismlarida bolalarning ahvoli keskin yomonlashganini“ tan oldi va inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machelga yirik tadqiqot oʻtkazishni topshirdi<ref name=":11">{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/mandate/special-representative-of-the-secretary-general-for-children-and-armed-conflict/|title=Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|last=Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|year=2018|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180129004604/https://childrenandarmedconflict.un.org/mandate/special-representative-of-the-secretary-general-for-children-and-armed-conflict/|archive-date=29 January 2018|url-status=live}}</ref>. Machel hisoboti, Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri, 1996-yilda nashr etilgan Hisobotda qayd etilgan: <blockquote>Hech shubha yoʻqki, eng dolzarb ustuvor vazifalardan biri 18 yoshgacha boʻlgan barchani qurolli kuchlar safidan chetlashtirishdir<ref name=":14">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/graca/a51-306_en.pdf|title=Impact of armed conflict on children|last=Machel|first=G|year=1996|access-date=2018-01-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20170708004644/https://www.unicef.org/graca/a51-306_en.pdf|archive-date=8 July 2017|url-status=live}}</ref></blockquote> Shu bilan birga, BMTning Inson huquqlari boʻyicha komissiyasi bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanish boʻyicha standartlarni oshirish boʻyicha muzokaralar olib borish uchun ishchi guruh tuzdi. Murakkab muzokaralar va global kampaniyadan soʻng, yangi shartnoma 2000-yilda Bolalar huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning qurolli mojarolarga jalb etilishi toʻgʻrisidagi fakultativ protokoli sifatida kelishib olindi. Shartnoma bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda bevosita ishtirok etishini ham, ularni 16 yoshdan boshlab mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga jalb qilishni ham taqiqlaydi<ref name=":1">{{Cite web|url=http://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/OPACCRC.aspx|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict|year=2000|website=ohchr.org|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20130502015246/http://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/OPACCRC.aspx|archive-date=2 May 2013|url-status=dead|access-date=22 March 2018}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi 2000-yil 25-maydagi 54/263- rezolyutsiya bilan shartnomani Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokol sifatida qabul qildi. Protokol 2002-yil 12-fevralda kuchga kirdi<ref>{{Cite journal|date=November 2000|title=United Nations General Assembly: Optional Protocols to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict and on the Sale of Children, Child Prostitution and Child Pornography|url=http://dx.doi.org/10.1017/s0020782900009335|journal=International Legal Materials|volume=39|issue=6|pages=1285–1297|doi=10.1017/s0020782900009335|s2cid=232255513|issn=0020-7829}}</ref>. === Bosh kotibning bolalar va qurolli mojarolar bo'yicha maxsus vakili === Machelning eʼlon qilgan hisoboti BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili (SRSG-CAAC) uchun yangi mandatga olib keldi<ref>Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict. „Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict“ (en-US). United Nations (2018). 29-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. SRSG vazifalari orasida Bosh kotibning bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha yillik hisoboti loyihasini ishlab chiqish kiradi, unda butun dunyodan bolalarni yollash va ulardan foydalanishning eng yomon holatlari roʻyxati va tavsifi sanab oʻtilgan<ref>{{Cite web|url=https://foreignpolicy.com/2017/08/16/confidential-u-n-report-accuses-saudi-coalition-of-killing-hundreds-of-children-in-yemen-conflict/|title=Confidential U.N. Report Accuses Saudi Coalition of Killing Hundreds of Yemeni Kids|last=Lynch|first=Colum|date=16 August 2017|website=Foreign Policy|language=en|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180323092442/https://foreignpolicy.com/2017/08/16/confidential-u-n-report-accuses-saudi-coalition-of-killing-hundreds-of-children-in-yemen-conflict/|archive-date=23 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Xavfsizlik Kengashi === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Xavfsizlik Kengashi muntazam ravishda munozaralar, hisobotlarni qabul qilish va „Qurolli toʻqnashuvdagi bolalar“ sarlavhasi ostida rezolyutsiyalarni qabul qilish uchun yigʻiladi. Ushbu masala boʻyicha birinchi rezolyutsiya 1261-sonli qaror 1999-yilda qabul qilingan. 2004-yilda 1539-sonli rezolyutsiya bir ovozdan qabul qilindi, u askar bolalardan foydalanishni qoraladi va BMT Bosh kotibiga monitoring va hisobot berish mexanizmi deb nomlanuvchi amaliyotni kuzatish va hisobot berish vositasini yaratishni topshirdi. === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi === Bosh kotib bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha har yili yillik hisobotini eʼlon qiladi. 2017-yilgi hisobotda 2016-yilda qurolli guruhlar tomonidan bolalardan keng foydalanilgan 14 ta davlat (Afg‘oniston, Kolumbiya, Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Iroq, Mali, Myanma (Birma) , Nigeriya, Filippin, Somali, Janubiy Sudan, Sudan, Suriya, va Yaman) va davlat qurolli kuchlari jangovar harakatlarda bolalardan foydalangan oltita davlat (Afgʻoniston, Myanma (Birma) , Somali, Sudan, Janubiy Sudan va Suriya) davlatlarini keltiradi. 2011-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun ekstremal chora-tadbirlar hisobotiga koʻra, mojaro hududlarida zoʻravonlik harakatlariga jalb qilingan bolalar masalasini koʻtargan. == Bugungi kunda harbiy xizmatdagi bolalar - mintaqa va mamlakatlar bo'yicha == Ushbu bo'lim bugungi kunda bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanishni o'z ichiga oladi. === Afrika === 2003-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotining Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi maʼlumotlariga koʻra, butun dunyo boʻylab davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarda qatnashgan bolalarning yarmidan koʻpi Afrikada boʻlgan. 2004-yilda Child Soldiers International tashkiloti maʼlumotlariga koʻra, qitʼada 100 000 bolalar davlat va nodavlat qurolli kuchlarda foydalanilgan va 2008-yildagi hisob-kitoblarga koʻra, jami 120 000 bola yoki harbiy harakatlarda qatnashgan. Afrikaning aksariyat mamlakatlari ratifikatsiya qilgan Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Afrika Xartiyasi (1990-yil) 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni barcha turdagi harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlaydi. Ushbu qabul qilingan xartiyaga qaramay, BMT maʼlumotlariga koʻra, 2016-yilda Afrikaning yetti davlatida (Markaziy Afrika Respublikasi, Nigeriya, Kongo Demokratik Respublikasi, Somali, Mali, Janubiy Sudan, Sudan) bolalar qurolli guruhlar va uchtasida (Sudan, Somali va Janubiy Sudan) davlat qurolli kuchlari tomonidan foydalanilgan. Afrikada joylashgan harbiy tashkilotlardagi bolalar sonini kamaytirish boʻyicha xalqaro saʼy-harakatlar 1997-yilda ishlab chiqilgan Keyptaun tamoyillaridan keyin boshlandi. Prinsiplar Afrika hukumatlariga oʻsha paytda muzokaralar olib borilayotgan OPAC majburiyatlarini bajarishni va harbiy xizmatga yollash uchun minimal yoshni 15 dan 18 ga oshirishni taklif qildi. Prinsiplar, shuningdek, bola askarga 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni „har qanday turdagi muntazam yoki tartibsiz qurolli kuchlar yoki guruhning har qanday maqomdagi bir qismi boʻlgan … shu jumladan jinsiy maqsadlar uchun yollangan qizlarni ham qamrab oladi“ . . ." . 2007-yilda Parijda boʻlib oʻtgan „Urushdan ozod bolalar“ konferensiyasi Parij tamoyillarini ishlab chiqdi, ular Keyptaun tamoyillarini takomillashtirish va yangilash, ularni global miqyosda qoʻllash va hozirgi bolalar askarlarini qayta integratsiya qilishning amaliy yondashuvini belgilab berdi. === Markaziy Afrika Respublikasi === Markaziy Afrika Respublikasida qurolli guruhlar tomonidan bolalardan foydalanish tarixdan keng tarqalgan. 2012 va 2015-yillar oraligʻida 10 000 ga yaqin bolalar milliy qurolli mojarolarda qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan. 2016-yil maʼlumotlariga koʻra bu haliyam davom etmoqda. Musulmon Séléka qurolli guruhlar koalitsiyasi va asosan nasroniylardan iborat Anti-balaka jangarilari bolalardan shu tarzda ayovsiz foydalangan. Baʼzilarining yoshi sakkizda . 2015-yil may oyida boʻlib oʻtgan Forum de Bangui (hukumat, parlament, qurolli guruhlar, fuqarolik jamiyati va diniy yetakchilar yig‘ilishi)da bir qator qurolli guruhlar minglab bolalarni demobilizatsiya qilish togʻrisida kelishib oldilar. 2016-yilda Markaziy Afrika Respublikasiga barqarorlik oʻlchovi qaytdi va BMT maʼlumotlariga koʻra, 2691 oʻgʻil va 1206 qiz qurolli guruhlardan rasman ajratildi. Shunga qaramay, bolalarni harbiy maqsadlarda ishga olish va ulardan foydalanish oʻsha yil davomida taxminan yana 50 foizga koʻtarildi, bu raqamlar asosan Lord qarshilik armiyasiga tegishli. === Kongo Demokratik Respublikasi === Minglab bolalar Kongo Demokratik Respublikasi (DRC) armiyasida va turli isyonchi qurolli kuchlarda xizmat qiladi. Maʼlumotlarga koʻra, Ikkinchi Kongo urushi avjida 30 000 dan ortiq bolalar mojaroning turli tomonlari bilan jang qilgan. „Kony 2012“ filmida Rabbiyning qarshilik armiyasi bu bolalarni yollagani daʼvo qilingan. Hozirgi vaqtda Kongo Demokratik Respublikasi dunyodagi eng yuqori askar bolalardan biriga ega mamlakat. Xalqaro sud urush davridagi bu amaliyotlar boʻyicha hukm chiqardi. Thomas Lubanga Dyilo, KDRdagi harbiy qoʻmondonlardan biri, 2002 va 2003-yillar oraligʻida bolalar askarlarini yollashdagi roli uchun 14 yillik qamoq jazosiga hukm qilindi. Lubanga Kongo vatanparvarlari ittifoqiga va uning qurolli qanoti Kongoni ozod qilish uchun vatanparvarlik kuchlariga rahbarlik qilgan. Bolalar Ituridagi qurolli toʻqnashuvda jang qilishga majbur boʻlishdi. === Somali === 2004-yilda Child Soldiers International tomonidan eʼlon qilingan hisobotda 1991-yildan beri 200 000 nafar bola oʻz irodasiga zid ravishda mamlakat qurolli kuch tarkiblariga jalb qilingani taxmin qilingan. 2017-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Antoniu Guterrish BMT hisobotiga izoh berib, mamlakatdagi „Ash-Shabob“ aʼzolarining 50 foizdan ortigʻini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil qiladi, baʼzi paytlari esa toʻqqiz yoshga toʻlmagani ham jangga joʻnatiladi degan edi. Hisobotda 2010-yilning 1-aprelidan 2016-yilning 31-iyuliga qadar Somalida 6163 nafar bola yollangani, ulardan 230 nafari qizlar ekanligi tasdiqlandi. „Ash-Shabob“ bu yollashning yetmish foizini tashkil qilgan. Somali milliy armiyasi ham bolalarni askarlikka yollash boʻyicha yuqori oʻrinlarda turadi. === Sudan === 2004-yilda 17 000 ga yaqin bolalar davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan. O‘sha paytdagi asosiy qurolli muxolifat guruhi — Sudan Xalq ozodlik armiyasi (SPLA) tarkibida 5000 ga yaqin bola bor edi. Baʼzi sobiq bolalar askarlik paytida sodir etgan jinoyatlari uchun oʻlimga hukm qilingan. 2006-yilda bolalar Chaddagi qochqinlar lagerlaridan ham jalb qilingan va minglab bolalar Darfurdagi mojaroga tortilgan. 2005-yilda hukumat OPAC shartnomasini ratifikatsiya qildi va 2008-yilga kelib mamlakatda bolalardan harbiy maqsadda foydalanish kamaydi, ammo davlat qurolli kuchlari ham, SPLA ham ularni yollash va ishlatishda davom etgan. Bolalardan foydalanish kamayishda davom etdi, biroq 2017-yilda BMT hukumat kuchlarida hanuz12 yoshli bolalar borligi toʻgʻrisida xabarlar oldi. === Uganda === „Ugandadagi LRA armiyasida asosan askar sifatida oʻqitilgan. Ugandadagi barcha boshqa yoki oldingi isyonchi guruhlardan farqli oʻlaroq, LRA bolalarni (yaxshisi oʻn ikki yoshdan oʻn toʻrt yoshgacha) zoʻravonlik bilan oʻgʻirlash yoki qul qilishni oʻzining asosiy usuliga aylantirgan va oʻz faoliyatini tinch aholiga hujum qilishga qaratgan“. === Zimbabve === 2003-yilda Guardian gazetasi Zimbabveda davlat tomonidan homiylik qilinadigan yoshlar qurolli kuchlari Milliy Yoshlar Xizmati tomonidan inson huquqlarining koʻplab buzilishi haqida xabar berdi. Dastlab vatanparvar yoshlar tashkiloti sifatida tashkil etilgan bu tashkilot 10 yoshdan 30 yoshgacha boʻlgan yoshlardan iborat harbiylashtirilgan guruhga aylandi va mamlakatdagi norozilikni bostirish uchun foydalanildi. Tashkilot nihoyat 2018-yilning yanvarida taqiqlangan. == Amerika == === Boliviya === 2001-yilda Boliviya hukumati 14 yoshgacha boʻlgan bolalar yollash boʻyicha tekshiruvlar paytida qurolli kuchlarga majburan chaqirilgan boʻlishi mumkinligini tan oldi. Boliviya armiyasining 40 % ga yaqinini 18 yoshdan kichiklar, yarmini esa 16 yoshdan kichiklar tashkil qiladi. 2018-yil holatiga koʻra , Boliviya bolalarni 17 yoshdan boshlab kattalar harbiy xizmatga chaqirishni boshlashga taklif qiladi. === Braziliya === Braziliyada Komando Vermelho kabi mahalliy uyushgan jinoiy guruhlar bolalarni giyohvand moddalarni tayyorlash va qotillik qilish uchun yollashadi, lekin politsiya va boshqa raqib guruhlar ularga qarshi kurashadilar. Shuningdek, braziliyalik militsionerlar bolalarni Komando Vermelyoga qarshi kurashga jalb qilganlar. === Kanada === Kanadada odamlar 16 yoshidan boshlab ota-ona ruxsati bilan Kanada kuchlarining zaxira qismiga, biroz ulgʻaygach, 17 yoshida ota-ona ruxsati bilan oddiy tarkibga qoʻshilishlari mumkin. Lekin ular 18 yoshga toʻlgunga qadar xizmat safariga koʻngilli boʻlishlari mumkin emas. === Kolumbiya === Kolumbiyadagi qurolli mojaroda, 1960-yillarning oʻrtalaridan hozirgi kungacha, qatnashgan jangchilarning toʻrtdan bir qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan va hozir ham shunday. 2004-yilda Kolumbiya bolalar askarlaridan foydalanish boʻyicha dunyoda toʻrtinchi oʻrinni egalladi. Hozirda mamlakatda qurolli guruhlarda 11-14 ming bola bor. Hukumat bilan muzokaralar chogʻida qurolli guruhlar voyaga yetmaganlarni savdolashish vositasi sifatida yollashni toʻxtatishni taklif qilishdi, ammo ularni qoniqtirmadi. Bjørkhaugning taʼkidlashicha, aksariyat bolalar askarlikka ixtiyoriy ishtirok etish va majburlashning kombinatsiyasi orqali yollangan. 1998-yilda Human Rights Watch matbuot bayonotida baʼzi partizan boʻlinmalarining 30 foizi bolalardan iborat boʻlgan . Xuddi shu press-relizda hukumat bilan bogʻliq boʻlgan harbiylashtirilgan boʻlinmalarning baʼzilari 50 foizgacha bolalardan iborat ekanligi, jumladan, sakkiz yoshli baʼzilari ham borligi taxmin qilingan. 2005-yilda Kolumbiyada 11 000 ga yaqin bola chap yoki oʻng qanot harbiy kuchlari safida xizmat qilgan. „Kolumbiyadagi bolalar jangchilarining taxminan 80 foizi ikki chap qanot partizan guruhlaridan biriga, FARC yoki ELNga tegishli. Qolgan jangchilar harbiylashtirilgan saflarda, asosan AUCda xizmat qilishadi“. P.W. Singerning soʻzlariga koʻra, FARC tomonidan 1998-yilda Guatape GESiga hujumda sakkiz yoshli jangarilar ishtirok etgan va 2001-yilda FARC oʻquv videosida 11 yoshli oʻgʻil bolalar raketalar bilan ishlayotgani tasvirlangan. Guruh shuningdek, Venesuela, Panama va Ekvadordan kelgan bolalarni ham qabul qiladi. Kolumbiya hukumati xavfsizlik kuchlari bolalarni rasman ishga qabul qilmaydi, chunki majburiy va ixtiyoriy yollash uchun qonuniy yosh 18 deb belgilangan. Shu bilan birga, talabalar harbiy oʻrta maktablarda kursant sifatida roʻyxatdan oʻtishlari va mos ravishda 16 yoki 17 yoshlilar havo kuchlari yoki milliy armiya tayyorlash dasturlariga kirishlari mumkin. Bundan tashqari, qoʻlga olingan dushman bolalari Kolumbiya harbiylari tomonidan razvedka maʼlumotlarini yigʻish uchun ishlatilgan. 2016-2017-yillarda FARC partizan guruhlariga qarshi demobilizatsiya harakatlari mojarosiga barham berib, zo‘ravonlikka jalb qilingan bolalar sonini cheklab qo‘yishiga umid qildi. Biroq, boshqa qurolli guruhlar hali demobilizatsiya qilinmagan va mojaro hozirgacha toʻliq hal etilmagan. === Kuba === Kubada o‘g‘il bolalar va qizlar uchun majburiy harbiy xizmat yoshi 17 yoshni tashkil etadi. Erkak o‘smirlarga hududiy qo‘shinlar qurolli kuchsi safiga majburiy xizmat muddatidan oldin ruxsat etilgan. === Gaiti === Gaitida siyosiy zoʻravonlik bilan shugʻullanuvchi turli erkin tashkil etilgan qurolli guruhlarda qatnashayotgan bolalar soni nomaʼlum. === Meksika === Meksikada bolalar Meksikadagi narkotiklar urushida Fors koʻrfazi karteli kabi jinoiy tashkilotlar tomonidan hukumat va boshqa raqib kartellarga qarshi kurashish uchun foydalaniladi. Ammo bularning soni maʼlum emas. Shuningdek, Grupos de autodefensa comunitaria (Avtomatik himoya guruhi) oʻz qishloqlarini mahalliy jinoiy guruhlarning zoʻravonligidan himoya qilish uchun baʼzi vaqtda bolalarni yollaydi, askar bolalarini jalb qiladigan oʻzini-oʻzi himoya qilish guruhlaridan biri bu Coordinadora Regional de Autoridades Comunitarias-Pueblos Fundadores (CRAC-PF) boʻlib, u Los Ardillos, Beltran Leyva kartelidan ajralib chiqqan jinoiy guruh bilan qarama-qarshilikda. CRAC-PF va Los Ardillos oʻrtasidagi janglar 53 kishining oʻlimiga sabab boʻlgan. === Qo'shma Shtatlar === Qoʻshma Shtatlarda 17 yoshli oʻsmirlar ota-onalarning yozma roziligi bilan qurolli kuchlarga qoʻshilishlari mumkin. 2015-yil holatiga koʻra har yili 16 000 ga yaqin 17 yoshli yigitlar harbiy xizmatga chaqiriladi. AQSH armiyasi maktablar bilan ishga yollashga boʻlgan taʼminlashni yondashuvning „tayanch toshi“ deb taʼriflaydi . Bolalar huquqlarini himoya qilish tashkilotlari AQSh qurolli kuchlari xodimlarini bolalarga tayanishini tanqid qildi. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShga harbiy xizmatga kirishning minimal yoshini 18 yoshga koʻtarishni tavsiya qildi. 1990-yillarda OPAC shartnomasi boʻyicha muzokaralarda AQSh Buyuk Britaniyaga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 dan oshmasligiga keskin qarshi chiqdi. Natijada shartnomada eng kam 16 yosh belgilangan . AQSh shartnomani 2002-yilda ratifikatsiya qilgan (lekin 2018-yil holatiga koʻra AQSh Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyani ratifikatsiya qilish amalga oshmadi). OPACga koʻra, AQSh harbiy xizmatchilariga odatda 18 yoshga toʻlgunga qadar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishni taqiqlaydi. Shunga qaramay, ular „oldinga joylashtirish“ huquqiga ega, yaʼni ular qoʻllab-quvvatlash vazifalarini bajarish uchun jangovar zonaga joylashtirilishlari mumkin. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShni ushbu siyosatni oʻzgartirishga va voyaga yetmaganlarning jangovar hududda oldindagi harakat qilish zonasiga joylashtirilmasligini taʼminlashga chaqirdi. 2003 va 2004-yillarda 60 ga yaqin voyaga yetmagan o‘smirlar xodimlarning xatoligi tufayli Afgʻoniston va Iroqqa yuborilgan. Keyinchalik Mudofaa vazirligi „vaziyatlar zudlik bilan toʻgʻirlangani va takrorlanishining oldini olish uchun choralar koʻrilgani“ni aytdi. 2008-yilda prezident Jorj Bush „Oʻsmir bolalarni askarlikdan himoya qilish toʻgʻrisida“gi qonunni imzoladi . Qonun bolalarni askarlikka yollagan harbiy kuchlarni jinoiy javobgarlikka tortadi. Shuningdek, bolalar harbiy maqsadlarda foydalaniladigan mamlakatlarga qurol sotishni taqiqlaydi. Qonunda askar bolalar taʼrifi „hukumat qurolli kuchlari tarkibida jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etgan 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxs“ ni oʻz ichiga oladi. Hujjatdan voz kechish Obama va Trump maʼmuriyati tomonidan chiqarilgan. == Yaqin Sharq == === Bahrayn === Bahraynda harbiy kursantlar, NCO stajyorlari va texnik xodimlar 15 yoshdan boshlab Bahrayn Mudofaa Kuchlari safiga kirishlari mumkin. === Eron === Eronning amaldagi qonunchiligi 16 yoshdan kichiklarni ishga olishni rasman taqiqlaydi. Eron-Iroq urushi paytida oʻgʻil bolalar Basij armiyasiga chaqirilgan, u yerda Eron hukumati tanqidchilarining fikriga koʻra, ular „jonli qalqonlar toʻlqini sifatida frontga yuborilgan“. Boshqa manbalar eronlik qurbonlarning umumiy sonini 200,000-600,000 oraligʻida deb hisoblashgan. Bir manbaga koʻra, Eron-Iroq urushida qurbon boʻlganlarning 3 foizi 14 yoshgacha boʻlgan yosh askarlar boʻlgan. Eronlik oʻgʻiil bolalar maktabni tashlab, ota-onalari Eron-Iroq urushida qatnashganlar. Iroq zobitlarining taʼkidlashicha, ular baʼzida sakkiz yoshli eronlik askar bolalarni qoʻlga olishgan. 2018-yil holatiga koʻra Eron hukumati Suriya fuqarolar urushida Asad hukumatiga sodiq kuchlar tomonida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni yollab kelmoqda. === Falastin === 2004-yilda Xalqaro bolalarni himoya qilish tashkilotining Falastin boʻlimi uchun chop etilgan Jihod Shomalyning "Bosib olingan Falastin hududlarida bolalardan foydalanish " nomli hisobotida, bir qator bolalar shahidlikni oʻzlariga gʻurur deb bilishlarini taʼkidlab, hisobotni yakunlaydi. Oʻzlarining umidsiz ahvoli uchun javobgarlikni oʻz zimmalariga olishlari va Falastin harbiylashtirilgan guruhlari tomonidan qurolli hujumlar uyushtirish uchun yollanganliklariga oʻzlari sababchi ekanliklarini aytadi. Shu bilan birga, Shomaly mamlakatlarda tizimli ishga joylashish yo‘qligini, guruhlar va Falastin hamjamiyatining yuqori martabali vakillari siyosiy strategiya sifatida bolalarni yollashga qarshi ekanini taʼkidlaydi. Shomalyning fikricha, Falastin siyosiy rahbariyati bolalarni urushga tortishni toʻxtatish uchun koʻproq ish qilishi mumkin, bu esa rahbariyatdan bolalarni oʻqitish togʻrisida va yollashni taqiqlovchi memorandumni imzolashni talab qiladi. Gʻazo sektorida hukmronlikka intilayotgan Falastin tashkiloti Hamas, Isroil mudofaa kuchlariga qarshi zoʻravonlikni qoʻzgʻatish uchun munozarali mafkuralarni askar bolalarga singdirgani maʼlum. Jorjtaun universiteti professori William OʻBrien falastinlik bolalarning Birinchi Intifadadagi faol ishtiroki haqida shunday yozadi: „Aftidan, intifada qo‘shinlarining katta qismi yoshlar, jumladan, boshlang‘ich maktab o‘quvchilari ham bor. Ular tosh, molotov kokteyli va boshqa zo‘ravonlik turlari bilan shug‘ullanadilar“. Arab jurnalisti Huda Al-Hussein 2000-yil 27-oktabr kuni Londondagi arab gazetasiga quyidagilarni yozdi: 2002-yilda askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) „bolalarning jangovar harakatlarda qatnashayotgani haqida xabarlar mavjud boʻlsa-da, qurolli guruhlar tomonidan tizimli ravishda yollanganligi haqida hech qanday dalil yoʻq“, dedi. Biroq, 2004-yilda tashkilot 2000-yil oktabridan 2004- yil martigacha falastinlik voyaga yetmaganlar ishtirokida kamida toʻqqizta hujjatlashtirilgan xudkushlik hujumi sodir boʻlganligini xabar qildi: 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida Hamas va Islom Jihodi oʻzining Eron boʻlimida „harbiy hujumlarda va mashgʻulotlarda bolalardan foydalangani“ uchun alohida taʼkidlangan. 2005-yil 23-mayda Amnesty International Falastin qurolli guruhlarini bolalardan qurolli faoliyatda foydalanishni zudlik bilan toʻxtatishga chaqirdi: „Falastin qurolli guruhlari hech qanday sharoitda qurolli hujumlar uyushtirish, qurol yoki boshqa materiallarni tashish uchun bolalardan foydalanmasligi kerak…“. === Turkiya (PKK) === Kurd-turk mojarosi paytida Kurdiston Ishchilar partiyasi (PKK) faol ravishda bolalarni yollab, oʻgʻirlab ketgan. Tashkilot Turkiya xavfsizlik kuchlari tomonidan 2000 dan ortiq bolani o‘g‘irlaganlikda ayblangan. Human Rights Watch (HRW), Birlashgan Millatlar Tashkiloti (BMT) va Xalqaro Amnistiya tashkilotining mustaqil hisobotlari 90-yillardan beri tashkilot va uning qurolli guruhlari tomonidan askarb olalar i yollash va ulardan foydalanishni tasdiqladi. 2001-yilda tashkilot tomonidan bolalarni yollash tizimli ravishda amalga oshirilgani haqida xabarlar paydo boʻldi. Tashkilotning asosan bolalarni yollash uchun tuzilgan Tabura Zaroken Sehit Agit deb nomlangan bataloni haqida bir qancha xabarlar eʼlon qilingan. Shuningdek , Kurdiston vatanparvarlar ittifoqi bolalarni o‘z safiga jalb qilgani aniqlangan. Turkiya xavfsizlik kuchlari maʼlumotlariga koʻra,Kurdiston Ishchilar partiyasi 12 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan 983 nafardan ortiq bolani oʻgʻirlab ketgan. 400 dan ortiq bola tashkilotdan qochib, xavfsizlik kuchlariga taslim bo‘lishgan. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bolalar Jamgʻarmasining 2010-yilda chop etilgan hisobotida Kurdiston Ishchilar partiyasi tomonidan bolalarni yollash juda xavfli ekani koʻrsatib oʻtilgan. 2016-yilda Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasini Iroqning Shingal mintaqasida va qoʻshni davlatlarda askar bolalar yollash orqali urush jinoyatlari sodir etganlikda ayblagan. Suriyadagi fuqarolar urushi davomida ko‘plab ommaviy axborot vositalari, jumladan Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasiga aloqador YPG tashkiloti askar bolalarni yollab, joylashtirganini tasdiqladi. Guruhning xalqaro huquqni buzgan bolalardan foydalanishni toʻxtatish haqidagi daʼvosiga qaramay, guruh bolalarni yollash va ulardan foydalanishni davom ettirdi. === Livan === Livandagi fuqarolar urushida turli tomonlar askar bolalardan foydalangan. 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida aytilishicha, Hizbulloh bolalarni harbiy xizmatga oʻrgatgan. 2017-yilda BMT mamlakatda islomiy jangarilar deb gumon qilingan qurolli guruhlar bolalarni o‘z safiga jalb qilayotgani haqida xabar berdi. === Suriya === Suriyada davom etayotgan fuqarolar urushi paytida bolalar Bashar Asadga qarshi boʻlgan guruhlarga qoʻshilishdi. 2012-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotiga isyonchilar askar bolalardan foydalangani haqidagi daʼvolar kelib tushgan, biroq ular buni tasdiqlay olishmagan. 2014-yil iyun oyida Birlashgan Millatlar Tashkiloti hisobotida aytilishicha, muxolifat bolalarni harbiy va yordamchi rollarga jalb qilgan. Yana aytilishicha, bunday qilish siyosati yoʻqdek tuyulgan boʻlsa-da, yoshni tekshirish tartiblari boʻlmagan. 2014-yilda Human Rights Watch tashkilotining xabar berishicha, isyonchi guruhlar bolalardan jang maydonlarida yaradorlarni davolash, o‘q-dorilar va boshqa yuklarni olib o‘tishdan tortib, janglar avj olgan paytda frontga, snayperchilar rolini bajarishga qadar yordam va jangovar rollarda foydalanmoqda. Turkiya hukumati oʻzaro bogʻlangan SETA tadqiqot markazi Suriya milliy armiyasining tarkibini aks ettiruvchi hisobotini askar bolalar qoʻllanilganini fosh qilgani sababli qaytarib oldi. Suriya milliy armiyasi hozirda Turkiya tomonidan moliyalashtiriladi, u 2000-yil 8-sentabrda bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishi toʻgʻrisidagi Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokolni imzolagan. Al-Monitor’ning manbalarga tayanib xabar berishicha, Turkiya Liviyaga Suriya milliy armiyasidagi bolalar askarlarini joylashtirgani maʼlum qilingan. 2021-yil iyul oyida Amerika Qoʻshma Shtatlari Turkiyani Suriya va Liviyada askar bolalardan foydalanishga aloqador davlatlar roʻyxatiga qoʻshdi. 2021-yilgi Inson huquqlari amaliyoti boʻyicha mamlakat hisobotida Suriyadagi Turkiya tomonidan qoʻllab-quvvatlanadigan kuchlardan bolalar askar sifatida yollangani haqida soʻz bordi. Kurd kuchlari ham bu taktikani qoʻllashda ayblangan. 2015-yilda Human Rights Watch tashkiloti kurd qurolli kuch rahbarlari Jeneva chaqiruvi bilan majburiyat shartnomasini imzolagani va 2014-yilning iyulidan beri 59 nafar bola, ulardan 10 nafari 15 yoshdan kichik boʻlganini daʼvo qilgan edi. Prezident Asad 2013-yilda askar bolalardan (18 yoshgacha bo‘lgan har qanday shaxs) foydalanishni taqiqlovchi qonunni qabul qildi, bu qonunni buzganlik uchun aybdorlar 10 yildan 20 yilgacha „jazoviy mehnat“ bilan jazolanishini eʼlon qildi. Hukumat kuchlariga nisbatan qonun amalda qo‘llaniladimi yoki yo‘qmi, tasdiqlanmagan va isyonchi kuchlarga qarshi Suriya hukumati safida jang qilish uchun bolalar yollangani haqida da‘volar bor. Eron hukumati Suriyada fuqarolar urushi davrida Asadga sodiq hukumat kuchlari tarafida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni jalb qilgan. === Yaman === Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili Radhika Kuomarasvami 2010-yil yanvar oyida Yamandagi qabilalar oʻrtasidagi janglarda „koʻp sonli“ oʻsmir oʻgʻil bolalar jang qilishgani haqida xabar berdi. Nodavlat notijorat tashkilot faoli Abdul-Rahmon al-Marwanining hisob-kitoblariga ko‘ra, Yamanda har yili qabilalar o‘rtasidagi janglarda 500-600 ga yaqin bola halok bo‘ladi yoki yaralanadi. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudan (ayniqsa Darfur) va Yamandan askar bolalar yollagan. Britaniya SAS maxsus kuchlari Yamanda askar bolalarni tayyorlash bilan shug‘ullangani aytiladi. Xabar qilinishicha, Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya safida jang qilayotgan askarlarning kamida 40 foizi bolalardir. Saudiya Arabistoni hutiylarga qarshi Saudiya chegarasini qoʻriqlash uchun yamanlik bolalarni askar sifatida yollaydi. 2019-yil iyun oyida AQSh Davlat kotibi Mike Pompeo Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya Yamandagi fuqarolar urushida bolalardan foydalanayotgani haqidagi ekspert xulosalarini rad etib, AQShning bolalar askarlikka yollovchi davlatlar ro‘yxatiga kiritilishiga to‘sqinlik qildi. == Osiyo == 2004-yilda oʻsmirlarning harbiy xizmatidan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) Osiyoda minglab bolalar Afgʻoniston, Myanma (Birma) , Nepal Indoneziya, Filippin, Laos va Shri-Lankadagi faol mojarolar va oʻt ochishni toʻxtatish holatlariga kelishilganda ham jangovar kuchlarga jalb qilingani haqida xabar berdi. Hukumatning mojaro zonalariga kirishni rad etishi ishtirok etgan raqamlarni hujjatlashtirishni imkonsiz qildi. 2004-yilda Myanma (Birma) hukumat qurolli kuchlari 12 yoshdan 16 yoshgacha boʻlgan bolalarni majburan yollagan va ishlatgan yagona davlat sifatida mintaqa tarixiga kirdi. Xudoning armiyasi partizan guruhini birgalikda boshqargan egizak aka-uka Jonni va Lyuter Xtolar 1997-yilda guruhni boshqara boshlaganlarida taxminan oʻn yoshda boʻlishgan. === Afg'oniston === Afgʻonistonda oʻttiz yillik fuqarolar urushi davrida qurolli kuchlar minglab askar bolalarni yollagan. Koʻpchilik hali ham Tolibonga qarshi kurashmoqda. Islom diniy maktablari yoki madrasalaridan taʼlim olganlarning baʼzilari xudkush terrorchi va qurolli hujumchilar sifatida foydalaniladi. Kamuflyaj kiyimida va shahidlik shiorlari bilan yurgan o‘g‘il bolalarning targ‘ibot videosi 2009-yilda Afg‘oniston Tolibon rahbariyati tomonidan eʼlon qilingan. Bu videoga amerikalik askarni oʻldirgan 14 yoshli Tolibon jangchisiga tasanno ham kiritilgan. === Birma/Myanma === Davlat Tinchlik va Taraqqiyot Kengashining taʼkidlashicha, Birmaning barcha askarlari koʻngilli hisoblanadi va qabul qilinganlarning hammasi 18 yoshdan katta. Human Rights Watch tashkiloti maʼlumotiga koʻra, Birma/Myanma milliy armiyasi Tatmadavda 70 000 ga yaqin oʻgʻil bolalar xizmat qilmoqda, 11 yoshgacha boʻlgan bolalar esa koʻchadan majburan olib kelinib guruhlarga qoʻshilmoqda. Guruhning xabar berishicha, dezertirlar uch yildan besh yilgacha qamoq jazosiga yoki hatto qatl etishga ham hukm qilinishi mumkin. Guruh shuningdek, taxminan 5,000-7,000 bolalar turli xil qurolli etnik muxolifat guruhlarida, xususan, Birlashgan Wa Davlat Armiyasida xizmat qilishini taʼkidladi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun 2009-yil iyun oyida hisobot eʼlon qildi, unda isyonchilar va hukumat tomonidan mamlakatda bolalarga nisbatan „jiddiy qonunbuzarliklar“ qayd etilgan. Maʼmuriyat 4-avgust kunidan boshlab keyingi oydan ular Birma/Myanmaga koʻproq oʻrganish uchun guruh yuborishlarini eʼlon qilishdi. === Shri-Lanka === Shri-Lankada bolalarning jangarilar tomonidan foydalanilishi 1983-yilda Shri-Lankadagi fuqarolar urushi boshlanganidan beri xalqaro miqyosda tan olingan muammo boʻlib kelgan. 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni asosiy yollovchilar Tamil Eelam isyonchi ozodlik yoʻlbarslari hisoblanadi. === Nepal === Nepal Kommunistik partiyasi kuchlarida taxminan 6000-9000 bola xizmat qiladi. 2010-yildan boshlab CPNning askar bolalari demobilizatsiya qilindi. === Filippin === Filippinda hukumatga qarshi kurashayotgan islomiy va kommunistik qurolli guruhlar muntazam ravishda yollangan bolalarga tayanib kurash olib boradi. 2001-yilda Human Rights Watch tashkiloti Moro Islom ozodlik fronti (MILF)dagi 10 000 askarning taxminan 13 foizini bolalar tashkil etgani va hukumatga aloqador ayrim harbiylashtirilgan kuchlar ham bolalardan foydalanayotgani haqida xabar bergan. 2016-yilda MILF 1869 nafar bolani guruhni tark etishiga ruxsat berdi va boshqa bolalarni guruhga qabul qilmaslik majburiyatini oldi. Biroq oʻsha yili BMT Filippindagi boshqa qurolli guruhlar asosan 13 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan bolalarni yollashda davom etayotgani haqida xabarlar yana davom etrdi. == Yevropa == Child Soldiers International maʼlumotlariga koʻra, Yevropada faqat 18 yoshdan kattalarni yollash tendensiyasi mavjud, aksariyat mamlakatlar ham faqat kattalarni yollashga ruxsat beradi, 2016-yilgi maʼlumotlarga koʻra qanday qurolli guruhlar bolalardan foydalanayotgani maʼlum emas edi. 2018-yil holatiga koʻra esa bir davlat, Buyuk Britaniya 16 yoshdan bolalarni, beshtasi esa 17 yoshdan (Avstriya, Kipr, Fransiya, Germaniya va Gollandiya) harbiy xizmatga jalb qilgan. Ulardan, Buyuk Britaniya eng koʻp bolalarni ishga oladi. 2016-yilda Britaniya armiyasiga yangi chaqirilganlarning taxminan chorak qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan. Barcha Yevropa davlatlari bolalarni qurolli mojarolarga jalb etish toʻgʻrisidagi ixtiyoriy protokolni ratifikatsiya qilgan, shuning uchun chaqiruv bolalar odatda balogʻatga yetgunlaricha harbiy harakatlarda foydalanilmaydi. Bolalar 1990-yillarda Birinchi Chechen urushida jangchilar sifatida ishlatilgan. === Avstriya === Avstriya bolalarni ota-onalari roziligi bilan bir yil erta, 17 yoshdan boshlab harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Kipr === Kipr bolalarni ota-onalari roziligi bilan ikki yil erta, 16 yoshdan boshlab majburiy harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Fransiya === Fransiya harbiy xizmatchilarni 17 yoshdan, harbiy texnik maktab oʻquvchilarini 16 yoshdan boshlab qabul qiladi. Qurolli kuchlarning 3 % ni 18 yoshgacha boʻlgan yoshlar tashkil etadi. === Germaniya === Germaniya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2015-yilda qurolli kuchlarning 6 foizini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil etgan. === Niderlandiya === Niderlandiya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2014-yilda uning qurolli kuchlarining 5 % 18 yoshgacha boʻlganlar boʻlgan. === Ukraina === 2014-yilda Ukraina sharqidagi qurolli mojaro paytida Donbasdagi tinchlik uchun adolat guruhi bolalarni qurolli tuzilmalarga jalb qilishning 41 ta holatini tasdiqlagan. Ulardan 37 tasi Ukraina nazorati ostida boʻlmagan hududdan, 4 tasi esa Ukraina nazorat hududidagi qurolli tuzilmalarda bolalarning ishtiroki bilan bogʻliq. Tasdiqlash imkoni boʻlmagan bolalarni ishga yollash haqida yana 31 ta murojaat boʻlgan. Ukraina tomonidan nazorat qilinmagan hududda tekshirilgan 37 ta ishning 33 tasi oʻgʻil bolalar va 4 tasi qiz bolalar; 57 % 16-17 yoshda, 35 % 15 yoshgacha boʻlgan va 8 % hollarda yoshni aniqlash mumkin boʻlmagan. === Buyuk Britaniya === Britaniya qurolli kuchlari 16 yoshdan boshlab xodimlarni jalb qilib, 15 yoshu 7 oylik bolalardan arizalarni qabul qilishni boshlaydi. Roʻyxatga olishdan oldin ota-onaning roziligi talab qilinadi. 2022-yil holatiga koʻra, Britaniya qurolli kuchlari tarkibiga kirganlarning 23 foizi 18 yoshdan kichiklar edi. Aksariyat bolalar armiyaga jalb qilingan, bu erda 2021-2022 yillarda askarlarning 30 foizi 18 yoshgacha boʻlganlar edi; koʻproq yangi askarlar boshqa yoshdagilarga qaraganda 16 yoshda edi. 16 yoshdan 17,5 yoshgacha boʻlgan armiyaga chaqirilganlar dastlab yosh guruhiga bagʻishlangan harbiy oʻquv markazida Army Foundation kollejida oʻqitiladi. 2021-yil holatiga koʻra, markaz Ofsted taʼlim inspektsiyasi tomonidan farovonlik boʻyicha „aʼlo“ deb baholangan, markazda suiisteʼmollik haqida koʻplab daʼvolar, baʼzilari isbotlangan, armiya rekordida. 2021-yilda markazda 22 nafar qizga nisbatan jinsiy huquqbuzarliklar bo‘yicha to‘qqizta tergov ochildi; bir tergovda gumon qilingan jinoyatchilarning uchtasi xodimlar boʻlgan. Vahiylar 2022-yil iyul oyida Vice News hisobotining mavzusi boʻlgan. OPAC maʼlumotlariga koʻra, Buyuk Britaniya odatda harbiy harakatlarda qatnashish uchun bolalarni chaqirmaydi, ammo chaqirilganlarni istisno qilmaydi ham. Buyuk Britaniya 2003-yildan 2010-yilgacha Iroq va Afg‘onistonga 18 yoshdan kichik bo‘lgan 22 nafar xodimni beixtiyor yubordi. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita Buyuk Britaniyani bolalar hech qanday sharoitda harbiy harakatlarda qatnasha olmasligini taʼminlash uchun oʻz siyosatini oʻzgartirishga chaqirdi. 1990-yillarda OPAC boʻyicha muzokaralarda Buyuk Britaniya AQShga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 boʻlishiga qarshi chiqdi. Bolalar huquqlarini himoya qiluvchi idoralar Buyuk Britaniya o‘z qurolli kuchlarini kadrlar bilan taʼminlashda bolalarga tayanishda davom etayotganini tanqid qildi. == Okeaniya == === Avstraliya === Avstraliya mudofaa kuchlari oʻz saflariga 16 yoshdan boshlab ota-onalarning roziligi bilan harbiy xizmatga kirishga ruxsat beradi. 18 yoshgacha boʻlgan qoʻl ostidagi yoshlarni chet elga yuborish yoki toʻgʻridan-toʻgʻri jangovar harakatlarda foydalanish mumkin emas, ularni evakuatsiya qilishning iloji boʻlmagan ekstremal holatlar bu vaziyatdan mustasno. === Yangi Zelandiya === 2018-yilning aniqlangan maʼlumotlariga koʻra, Yangi Zelandiya mudofaa kuchlariga qoʻshilishning minimal yoshi 17 yosh deb belgilangan. == Bolalardan harbiy maqsadda foydalanishni tugatish harakati == Bolalardan harbiy maqsadda keng miqyosda foydalanishganiga tarix guvoh. Faqat soʻnggi oʻn yilliklarda bu amaliyot asosli tanqid va uni tugatish uchun birgalikda saʼy-harakatlarga duch keldi. Qisman koʻplab qurolli kuchlar oʻz saflarini toʻldirishda bolalarga tayanganligi va qisman nodavlat qurolli guruhlarning xatti-harakatlariga taʼsir qilish qiyinligi sababli bu jarayon biroz sekin kechdi. == Yaqin tarix == === 1970-1980-yillar === Bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirokini cheklash boʻyicha xalqaro harakatlar 1977-yilda qabul qilingan 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar bilan boshlandi (77.2-modda). Yangi Protokollar 15 yoshgacha boʻlgan bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqladi, ammo davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarga 15 yoshdan boshlab bolalarni yollash va ulardan urushda foydalanishga ruxsat berishda davom etaverdi. Nodavlat notijorat tashkilotlari (NNTlar) bolalarni ishga yollashni butunlay taqiqlash toʻgʻrisidagi yangi shartnoma tarafdori boʻlganida, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (CRC) boʻyicha muzokaralar chogʻida qoidalar yangilandi. Qurolli kuchlari 18 yoshdan kichik boʻlganlardan foydalanayotgan baʼzi davlatlar bunga qarshilik koʻrsatdilar, shuning uchun 1989-yildagi yakuniy shartnoma matni faqat mavjud huquqiy standartni aks ettirdi xolos: 15 yoshgacha boʻlgan bolalarning harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishini taqiqlash. === 1990-yillar === XX asrning oxirlari yaʼni 1990-yillarda nodavlat notijorat tashkilotlari askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish koalitsiyasini (hozirgi Xalqaro bolalar askarlari) tashkil etishdi va ular Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada koʻrgan kamchiliklarni toʻgʻrilash maqsadida hamdard hukumatlar bilan yangi shartnoma tuzish kampaniyasida ishlashdi. Olti yil davom etgan global muzokaralardan soʻng, shartnoma 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol (OPAC) sifatida qabul qilindi. Shartnoma bolalarni harbiy xizmatga chaqirishni taqiqlab qoʻyadi, harbiy xizmatchilar 16 yoshdan kichik boʻlmasligini taʼminlaydi va harbiy harakatlarda bolalardan foydalanishni rad etadi. Shartnoma, shuningdek, nodavlat qurolli guruhlarni 18 yoshga toʻlmagan oʻsmirlarni har qanday maqsadda yollashni ham taqiqlaydi. OPAC boʻyicha muzokara olib borayotgan koʻpchilik davlatlar bolalarni yollashni taqiqlashni qoʻllab-quvvatlagan boʻlsa-da, AQSh boshchiligidagi Buyuk Britaniya bilan ittifoqdosh boʻlgan baʼzi mamlakatlar bunga eʼtiroz bildirdi. Shunday qilib, shartnoma 16 yoki 17 yoshli bolalarni ishga olishni taqiqlamaydi, garchi u davlatlarga qonunda yuqoriroq standartlarni oʻrnatishga imkon beradi. === 2000-yildan - hozirgi kungacha === Bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol qabul qilingandan soʻng, global ratifikatsiya kampaniyasi tez sur’atlar bilan rivojlandi. 2018-yilning maʼlumotlariga koʻra, OPAC 167 ta davlat tomonidan ratifikatsiya qilingan. Kampaniya, shuningdek, koʻplab davlatlarni bolalarni umuman ishga olmaslikka undadi. 2001-yilda 83 mamlakat faqat kattalarni roʻyxatga olishga ruxsat berdi. 2016-yilga kelib bu koʻrsatkich 126 taga yetdi, bu qurolli kuchlari mavjud boʻlgan mamlakatlarning 71 foizini tashkil qiladi. Taxminan 60 ga yaqin nodavlat qurolli guruhlar bolalardan foydalanishni toʻxtatish yoki qisqartirish toʻgʻrisida bitimlar tuzdilar, bu koʻpincha BMT yoki Jeneva chaqiruvi nodavlat tashkiloti vositachiligida oʻtkazildi. Child Soldiers International bergan hisobotlarga koʻra, OPAC shartnomasining muvaffaqiyati davlat qurolli kuchlari tomonidan bolalarni yollashning bosqichma-bosqich pasayishi bilan birgalikda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalar sonining qisqarishiga olib keldi. 2018-yilda berilgan maʼlumotlarga koʻra, bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish keng tarqalganligicha qolmoqda. Xususan, Boko Haram va IShIDga oʻxshagani jangari islomiy tashkilotlar hamda ularga qarshi kurashayotgan qurolli guruhlar bolalardan keng foydalanishadi. Bundan tashqari, aholisi eng koʻp boʻlgan uchta davlat — Xitoy, Hindiston va Qoʻshma Shtatlar hali ham oʻz qurolli kuchlariga 16 yoki 17 yoshli bolalarni harbiy xizmatga olinishiga ruxsat berishadi, shuningdek, „Yettilik“ guruhining beshta davlati: Kanada, Fransiya, Germaniya, Buyuk Britaniya va Amerika Qoʻshma Shtatlari ham bundan mustasno emas. == Voqealar == Qizil qoʻllar kuni — Red Hand day (shuningdek, Xalqaro askar bolalardan foydalanishga qarshi kurash kuni deb ham ataladi). Har yili 12-fevralda oʻtkaziladigan xotirlash kuni boʻlib, jamoatchilik eʼtiborini urushlar va qurolli toʻqnashuvlarda bolalardan askar sifatida ishlatish amaliyotiga qaratadi. Ushbu sana bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokolning kuchga kirishini aks ettiradi. == Bolalikning militarizatsiyasiga qarshi kurash == Oʻz qurolli kuchlariga bolalarni yollashga ruxsat bermaydigan koʻplab davlatlar taʼlim tizimi, atrof-muhit, filmlar va video oʻyinlar kabi mashhur oʻyin-kulgilar orqali bolalarga harbiy hayotni koʻrsatgani uchun tanqid qilindi.. Baʼzi sharhlovchilarning taʼkidlashicha, bolalar uchun bu marketing manipulyatsiya va harbiylikka yollash jarayonining bir qismidir va shuning uchun bu axloqiy jihatdan baholanishi kerak. Ushbu tamoyil baʼzi guruhlarni harbiy tashkilotlar va yoshlar oʻrtasidagi munosabatlarni bolalar huquqlari va sogʻligʻi nuqtai nazaridan tartibga solish uchun kampaniyaga olib keldi. Bunga misol qilib „ Urushga qarshilik ko‘rsatuvchilar“ xalqaro tashkilotining " Yoshlarning == Askarlikka olingan bolalarni reabilitatsiya qilish va reintegratsiya qilish == Child Soldiers International reintegratsiyani quyidagicha taʼriflaydi: „Ilgari qurolli kuchlar-guruhlar bilan aloqador boʻlgan bolalar tinch hayotga qaytishlari va ularning oilalari va jamiyatlarida qimmatli rol oʻynashlari uchun qoʻllab-quvvatlanadigan jarayon“. Askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiyalashga qaratilgan dasturlar UNICEF homiyligidagilar kabi koʻpincha uchta komponentni taʼkidlaydi: oilani birlashtirish-jamoa tarmogʻi, psixologik yordam va taʼlim-iqtisodiy imkoniyat. Dasturlarni muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun bu harakatlar kamida 3 yildan 5 yilgacha boʻlgan davrni oʻz ichiga oladi. Umuman olganda, reintegratsiya harakatlari bolalarni xavfsiz muhitga qaytarishga, diniy va madaniy marosimlar orqali bolaning oilasi va jamiyati nomidan kechirimlilik tuygʻusini shakllantirishga va bolaning oʻz oilasi bilan birlashishini ragʻbatlantirishga qaratilgan.harbiylashuviga qarshi kurash" dasturi, AQShdagi „Bolalarni yollashni to‘xtating“ kampaniyasi va Buyuk Britaniyadagi „Maktablardan tashqarida harbiylar“ kampaniyasini keltirish mumkin. Xuddi shunday xavotirlar Germaniya va Isroilda ham bildirilgan. Agar bola urush jinoyatlarini sodir etgan boʻlsa, reintegratsiya harakatlari qiyinlashishi mumkin, chunki bunday hollarda jamiyatda stigma va norozilik kuchayadi. Bunday vaziyatlarda bolaning ehtiyojlari jamiyatda adolat tuygʻusi bilan mutanosib boʻlishi muhimdir. Bunday vaziyatlarni zudlik bilan hal qilish kerak, chunki shunday qilinmasa, koʻplab bolalar qayta roʻyxatga olish xavfiga duch kelishadi. Shuningdek, reintegratsiyaning ikkita sohasi alohida eʼtiborga olinishi kerak: askar ayollar va bolalar askarlari orasida giyohvand moddalarni isteʼmol qilish. Giyohvand moddalar taʼsiri ostida boʻlgan yoki jinsiy yoʻl bilan yuqadigan kasalliklarga duchor boʻlgan askar bolalar oʻzlarining ehtiyojlariga mos keladigan qoʻshimcha dasturlarni talab qiladilar. km58m9ans52za9py6p8xqxh4r02968m 2817122 2817120 2022-08-29T09:53:09Z ShHamrayev 72833 /* Xavfsizlik Kengashi */ wikitext text/x-wiki {{tahrirlayapman|ShHamrayev}} Bolalar (Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada 18 yoshga toʻlmagan shaxs sifatida belgilangan) tarix davomida harbiy harakatlar va kampaniyalarda qatnashish uchun jalb qilingan<ref name="Wessells">{{cite journal|last1=Wessels|first1=Michael|title=Child Soldiers|journal=Bulletin of the Atomic Scientists|year=1997|volume=53|issue=4|page=32|doi=10.1080/00963402.1997.11456787|bibcode=1997BuAtS..53f..32W}}</ref>. Davlat qurolli kuchlari, nodavlat qurolli guruhlar va boshqa harbiy tashkilotlar tarkibidagi bola askarlar jangovar tayyorgarlikdan o‘tishi va jangovar mashg‘ulotlar uchun ishlatilishi, porterlar yoki xabarchilar kabi yordamchi rollarga tayinlanishi yoki tirik qalqon sifatida taktik ustunlik yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun ishlatilishi mumkin<ref name="Children at war">{{Cite news|url=http://www.historyextra.com/podcast/children-war|title=Children at war|work=History Extra|access-date=7 December 2017|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180112002342/http://www.historyextra.com/podcast/children-war|archive-date=12 January 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":2">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|title=The Paris Principles: Principles and guidelines on children associated with armed forces or armed groups|last=UNICEF|year=2007|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20161030083755/http://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|archive-date=30 October 2016|url-status=live}}</ref>. Masalan, minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida, gʻolib tomonda ham, magʻlub tomonda ham qatnashdilar. Bolalar kattalarga qaraganda taʼsirchanlikka koʻproq moyil boʻlganligi sababli harbiy xizmatda oson nishon hisoblanadi<ref name="ReferenceB">{{cite journal |last1=Beber, Blattman |first1=Bernd, Christopher |year=2013 |title=The Logic of Child Soldiering and Coercion |url=https://archive.org/details/sim_international-organization_winter-2013_67_1/page/65 |journal=International Organization |volume=67 |issue=1 |pages=65–104 |doi=10.1017/s0020818312000409 |doi-access=free}}</ref><ref name=":32">{{Cite book |last=Dave. |first=Grossman |title=On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society |date=2009 |publisher=Little, Brown and Co |isbn=9780316040938 |edition=Rev. |location=New York |oclc=427757599}}</ref><ref name="Wessells" /><ref name=":22">{{Cite book |author1-last=McGurk |author1-first=Dennis |title=Military life: The psychology of serving in peace and combat |author2-last=Cotting |author2-first=Dave I. |author3-last=Britt |author3-first=Thomas W. |author4-last=Adler |author4-first=Amy B. |publisher=Praeger Security International |year=2006 |isbn=978-0275983024 |editor1-last=Adler |editor1-first=Amy B. |volume=2: Operational stress |location=Westport |pages=13–31 |chapter=Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members |editor2-last=Castro |editor2-first=Carl Andrew |editor3-last=Britt |editor3-first=Thomas W.}}</ref>. Baʼzilar kuch bilan yollanadilar, boshqalari esa koʻpincha qashshoqlikdan qutulish uchun bu yoʻlni tanlaydilar<ref name="Wessells" /><ref name=":12">{{Cite book |last1=Brett |first1=R |url=https://archive.org/details/youngsoldierswhy0000bret |title=Young soldiers : why they choose to fight |last2=Specht |first2=I |publisher=Lynne Rienner Publishers |year=2004 |isbn=9781588262615 |location=Boulder, Colo. |oclc=53830868 |url-access=registration}}</ref><ref name=":103">{{Cite journal |last1=Gee |first1=David |last2=Taylor |first2=Rachel |date=1 November 2016 |title=Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army? |journal=The RUSI Journal |volume=161 |issue=6 |pages=36–48 |doi=10.1080/03071847.2016.1265837 |issn=0307-1847 |s2cid=157986637}}</ref><ref name=":82">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|title=Child Soldiers Global Report 2008|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2008|access-date=16 May 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181010192928/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|archive-date=10 October 2018|url-status=dead}}</ref>. Qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar koʻpincha psixiatrik kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi, shuningdek, tajovuzkorlikning kuchayishi kabi xulq-atvorning turli muammolariga duch kelishadi, bu esa balogʻat yoshida qashshoqlik va ishsizlikning yuqori xavfiga olib keladi. Buyuk Britaniya va AQShda olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmir bolalar orasida ularni harbiy xizmatga jalb qilish, hatto ular urushga yuborilmagan boʻlsa ham, oʻz joniga qasd qilishga urinish<ref name=":30">{{Cite journal |last1=Ursano |first1=Robert J. |last2=Kessler |first2=Ronald C. |last3=Stein |first3=Murray B. |last4=Naifeh |first4=James A. |last5=Aliaga |first5=Pablo A. |last6=Fullerton |first6=Carol S. |last7=Wynn |first7=Gary H. |last8=Vegella |first8=Patti L. |last9=Ng |first9=Tsz Hin Hinz |date=1 July 2016 |title=Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers |journal=JAMA Psychiatry |language=en |volume=73 |issue=7 |pages=741–9 |doi=10.1001/jamapsychiatry.2016.0600 |issn=2168-622X |pmc=4937827 |pmid=27224848}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/694167/20180327_Suicide_and_open_verdict_deaths_in_the_UK_Regular_Armed_Forces_1984-2017_Tables_and_Figures-O.xls|title=UK armed forces suicide and open verdict deaths: 1984–2017|last=UK, Ministry of Defence|year=2017|access-date=24 May 2018}}</ref> stress bilan bogʻliq ruhiy kasalliklar<ref name=":28">{{Cite journal |last1=Goodwin |first1=L. |last2=Wessely |first2=S. |last3=Hotopf |first3=M. |last4=Jones |first4=M. |last5=Greenberg |first5=N. |last6=Rona |first6=R. J. |last7=Hull |first7=L. |last8=Fear |first8=N. T. |year=2015 |title=Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population? |journal=Psychological Medicine |language=en |volume=45 |issue=9 |pages=1881–1891 |doi=10.1017/s0033291714002980 |issn=0033-2917 |pmid=25602942 |s2cid=3026974}}</ref><ref name=":29">{{Cite journal |last1=Martin |first1=Pamela Davis |last2=Williamson |first2=Donald A. |last3=Alfonso |first3=Anthony J. |last4=Ryan |first4=Donna H. |date=February 2006 |title=Psychological adjustment during Army basic training |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2006-02_171_2/page/157 |journal=Military Medicine |volume=171 |issue=2 |pages=157–160 |doi=10.7205/milmed.171.2.157 |issn=0026-4075 |pmid=16578988 |doi-access=free}}</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish<ref name=":31">{{Cite journal |last1=Head |first1=M. |last2=Goodwin |first2=L. |last3=Debell |first3=F. |last4=Greenberg |first4=N. |last5=Wessely |first5=S. |last6=Fear |first6=N. T. |date=1 August 2016 |title=Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel |journal=Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology |language=en |volume=51 |issue=8 |pages=1171–1180 |doi=10.1007/s00127-016-1177-8 |issn=0933-7954 |pmc=4977328 |pmid=26864534}}</ref><ref name=":33">{{Cite journal |last1=Mattiko |first1=Mark J. |last2=Olmsted |first2=Kristine L. Rae |last3=Brown |first3=Janice M. |last4=Bray |first4=Robert M. |year=2011 |title=Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel |url=https://archive.org/details/sim_addictive-behaviors_2011-06_36_6/page/608 |journal=Addictive Behaviors |volume=36 |issue=6 |pages=608–614 |doi=10.1016/j.addbeh.2011.01.023 |pmid=21376475}}</ref>, va zoʻravonlik yuzaga chiqadi<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref><ref name=":35">{{Cite journal |last=Bouffard |first=L A |year=2005 |title=The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience |url=https://archive.org/details/sim_armed-forces-and-society_winter-2005_31_2/page/273 |journal=Armed Forces & Society |volume=31 |issue=2 |pages=273–295 |doi=10.1177/0095327x0503100206 |s2cid=144559516}}</ref><ref name=":36">{{Cite journal |last1=Merrill |first1=Lex L. |last2=Crouch |first2=Julie L. |last3=Thomsen |first3=Cynthia J. |last4=Guimond |first4=Jennifer |last5=Milner |first5=Joel S. |date=August 2005 |title=Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2005-08_170_8/page/705 |journal=Military Medicine |volume=170 |issue=8 |pages=705–709 |doi=10.7205/milmed.170.8.705 |issn=0026-4075 |pmid=16173214 |doi-access=free}}</ref>. Bir qator shartnomalar bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishini kamaytirish yoki iloji boricha cheklashga qaratilgan<ref name=":3" /><ref>{{Cite web |title=Child Soldiers World Index |url=https://dallaireinstitute.org/child-soldiers-world-index/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Dallaire Institute |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Soldiers International |date=2018 |title=Why 18 Matters: A rights-based analysis of child recruitment |url=https://resourcecentre.savethechildren.net/document/why-18-matters-rights-based-analysis-child-recruitment/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Save the Children Resource Centre |language=en}}</ref>. Child Soldiers International tashkiloti bergan ma‘lumotlariga koʻra, bu kelishuvlar bolalarni ishga olishni kamaytirishga yordam bergan, ammo amaliyot baʼzi hududlarni toʻliq qamrab ololmayapti va bolalar butun dunyo boʻylab harbiy harakatlarda qatnashishda davom etmoqda. Iqtisodiy jihatdan qudratli baʼzi davlatlar 16 yoki 17 yoshli harbiy xizmatchilarga tayanishda davom etmoqda va soʻnggi yillarda qurolli toʻqnashuvlarda yosh bolalardan foydalanish koʻpaydi, chunki jangarilar harakati va ularga qarshi kurashayotgan guruhlar bolalarni koʻp sonni tashkil qilish uchun yollashadi<ref name=":3">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=Louder than words: An agenda for action to end state use of child soldiers|last=Child Soldiers International|year=2012|access-date=19 January 2018}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. == Tarix == Tarix oʻqitilgan va jang qilish uchun foydalanilgan, qoʻllab-quvvatlovchi rollarga tayinlangan, masalan, porter yoki xabarchi, jinsiy qul sifatida foydalanilgan yoki taktik ustunlik uchun tirik qalqon sifatida yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun yollangan bolalar bilan toʻla<ref name=":2" /><ref name="Children at war"/><ref name=":48">{{cite web|url=http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|title=Girl Soldiers – The cost of survival in Northern Uganda, Women News Network – WNN|date=13 January 2009|publisher=Womennewsnetwork.net|access-date=12 May 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120523212431/http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|archive-date=23 May 2012|url-status=live}}</ref> <ref>Michael Leggiere, The Fall of Napoleon: The Allied Invasion of France 1813–1814, pg.99–100</ref> Misol uchun, 1814-yilda Napoleon oʻz qoʻshinlariga koʻplab oʻsmirlarni to‘plagan. Minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida qatnashdilar<ref name=":41">{{cite web|title=How did Britain let 250000 underage soldiers fight in WW1?|url=https://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20180321184716/http://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|archive-date=21 March 2018|access-date=22 January 2016|work=BBC News}}</ref><ref name=":43">[[Norman Davies]], [https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603 ''Rising '44: The Battle for Warsaw,''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603|date=6 February 2016}} Pan Books 2004 p.603</ref><ref name="Rosen2005">{{cite book|author=David M. Rosen|url=https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|title=Armies of the Young: Child Soldiers in War and Terrorism|date=January 2005|publisher=Rutgers University Press|isbn=978-0-8135-3568-5|pages=54–55|quote=The participation of Jewish children and youth in warfare was driven by a combination of necessity, honor, and moral duty.|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref><ref name="Kucherenko2011">{{cite book|last=Kucherenko|first=Olga|url=https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|title=Little Soldiers: How Soviet Children Went to War, 1941–1945|date=13 January 2011|publisher=OUP Oxford|isbn=978-0-19-161099-8|page=3|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar kuchidan XX asr va XXI asrning boshlarida Afrika, Lotin Amerikasi va Yaqin Sharqning ayrim qismlarida foydalanishda davom etildi<ref name="CSGR2004-292" /><ref name=":14" /><ref name=":02" />. Faqat mazkur ming yillikning boshidan boshlab bolalardan harbiy foydalanishni cheklash va kamaytirish boʻyicha xalqaro harakatlar boshlandi. == Hozirgi holat == === Davlat qurolli kuchlari === 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) qabul qilindi. Shundan beri global tendentsiya Straight-18 standarti sifatida 18 va undan kichik yoshdagi bolalarni qurolli kuchlarga yollashni cheklashdan iborat. Qurolli kuchlari boʻlgan koʻpgina davlatlar OPACga aʼzo boʻlishdi, unga koʻra bolalarni yollash bilan shugʻullanuvchi davlatlar bunday vaziyatda jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ majburiyatini oladi<ref name=":5" /><ref name=":7">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|title=International laws and child rights|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180202005301/https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|archive-date=2 February 2018|url-status=dead}}</ref>. Shunga qaramay, Child Soldiers International 2018-yilda 46 mamlakatda 18 yoshgacha bo‘lgan bolalar hali ham harbiy maqsadlarga jalb qilinayotgani<ref name=":39">{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/|title=Child Soldiers World Index|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=29 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329153356/http://childsoldiersworldindex.org/|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref> va o‘qitilayotgani haqida xabar berdi. Ulardan koʻpchiligi 17 yoshdan boshlab, ozroq qismi 20 yosh, kami 16 yoshdan boshlab, nomaʼlum qismi esa 16 yoshdan ham kichikroq bolalarni ishga qabul qiladi<ref name=":5">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|title=Where are child soldiers?|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180201210707/https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|archive-date=1 February 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":3" /><ref name=":6">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|page=41|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitasi va boshqalar harbiy tayyorgarlik, harbiy muhit va majburiy xizmat shartnomasi bolalar huquqlariga mos kelmasligini va oʻsmirlarni davlat qurolli kuchlariga jalb qilishni toʻxtatishga chaqirdi. Bolalar oʻsmirlik davrida sogʻlom rivojlanish huquqiga egadir<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC/C/GC/20&Lang=en|title=General comment No. 20 (2016) on the implementation of the rights of the child during adolescence|last=Committee on the Rights of the Child|year=2016|website=tbinternet.ohchr.org|language=en-us|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926052204/https://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2FC%2FGC%2F20&Lang=en|archive-date=26 September 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":3" /><ref>{{Cite web|url=https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|title=Ending the recruitment and use of children in armed conflict|last=UNICEF|year=2017|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926014225/https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|archive-date=26 September 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":19">{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|title=Children, Not Soldiers {{!}} United Nations Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180119171732/https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|archive-date=19 January 2018|url-status=live}}</ref>. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudandan (ayniqsa Darfurdan) askar bolalarni yollagan. === Nodavlat qurolli guruhlar === Bularga qurolli kuchlar, isyonchilar, terroristik tashkilotlar, partizanlar harakati, mafkuraviy yoki diniy jihatdan boshqariladigan guruhlar, qurolli ozodlik harakatlari va boshqa turdagi kvaziharbiy tashkilotlar iborat bolalardan foydalanadigan nodavlat qurolli harbiylashtirilgan tashkilotlar kiradi. 2022-yil holatiga ko'ra, BMT bolalardan bunday guruhlar tomonidan keng foydalaniladigan 12 mamlakatni aniqladi: Janubiy Amerikadagi Kolumbiya; Afrikada Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Mali, Somali, Janubiy Sudan va Sudan; Yaqin Sharqdagi Livan; G'arbiy Osiyoda Suriya va Yaman; Markaziy Osiyoda Afg'oniston; va Janubi-Sharqiy Osiyoda Myanma<ref name=":57">{{Cite web|last=UN Secretary-General|date=23 June 2022|title=Children and armed conflict: Report of the Secretary-General|url=https://documents-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N22/344/71/PDF/N2234471.pdf|url-status=live|access-date=20 August 2022|website=United Nations}}</ref>. Hamma qurolli guruhlar ham bolalardan foydalanmaydi va 1999-yildan beri 60 ga yaqin qurolli guruhlar bu amaliyotni qisqartirish yoki tugatish toʻgʻrisida kelishuvga erishgan. Masalan, 2017-yilga kelib Filippindagi Moro Islomiy Ozodlik Jabhasi (MILF) o‘z saflaridan 2000 ga yaqin bolani ozod qildi<ref>{{Cite web|url=https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|title=UN Officials congratulate MILF for completion of disengagement of children from its ranks|last=UNICEF|date=4 December 2017|website=unicef.org|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180117182557/https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|archive-date=17 January 2018|url-status=live}}</ref>, 2016-yilda Kolumbiyadagi FARC-EP partizan harakati bolalarni yollashni to‘xtatishga rozi bo‘ldi. Boshqa mamlakatlar, xususan, Afgʻoniston, Iroq, Nigeriya va Suriyada teskari tendensiya kuzatilmoqda bu yerda islomiy jangarilar va ularga qarshi boʻlgan guruhlar bolalarni yollash, oʻqitish va ulardan foydalanishni kuchaytirdilar<ref name=":17">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. === Global taxmin === 2003-yilda Brukings Institutidan PW Singer, askar oʻsmirlar hududlarda davom etayotgan mojarolarning toʻrtdan uch qismida ishtirok etishini taxmin qildi<ref name="saddam">{{cite web|url=http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|title=Facing Saddam's Child Soldiers|author=P. W. Singer|date=14 January 2003|publisher=[[Brookings Institution]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20100212100221/http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|archive-date=12 February 2010|url-status=dead|access-date=3 August 2009|author-link=P. W. Singer}}</ref>. Oʻsha yili BMTning Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi (UNOCHA) bu bolalarning koʻpchiligi 15 yoshdan oshgan, ammo baʼzilari undan yoshroq boʻlganini xabar qildi<ref name="irin">{{cite web|url=http://www.irinnews.org/report/66280/africa-too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|title=AFRICA: Too small to be fighting in anyone's war|date=December 2003|publisher=UN Office for the Coordination of Humanitarian Affairs|archive-url=https://web.archive.org/web/20130325052712/http://www.irinnews.org/Report/66280/AFRICA-Too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|archive-date=25 March 2013|url-status=dead|access-date=3 August 2009}}</ref>. Bugungi kunda qurolli toʻqnashuvlar boʻlayotgan BMT rasmiylari va boshqa uchinchi tomonlarning kirishiga toʻsqinlik qiladigan hududlarda bolalardan harbiy foydalanishning keng tarqalganligi sababli, qancha bolalar jabrlanganini taxmin qilish qiyin<ref name=":8">{{Cite news |last=Child Soldiers International |year=2017 |title=How many children are used for military purposes worldwide? |language=en |url=https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |url-status=dead |access-date=25 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180126070954/https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |archive-date=26 January 2018}}</ref>. 2017-yilda Child Soldiers International tashkiloti dunyo boʻylab bir necha oʻn minglab bolalar, ehtimol 100 000 dan ortiq bolalar mamlakat qurolli kuchlari va nodavlat harbiy tashkilotlarda harbiy taʼlim olganini hisobladi va 2018-yilda tashkilot oʻsmirlar harbiy harakatlarda qatnashish uchun foydalanilgani haqida xabar berdi. 2018-yilda ular kamida 18 qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etgan. Qizlar askar bolalarning 40 % dan ortigʻini tashkil qilishi aniqlangan<ref>{{Cite book|last=Whitman|first=Shelly|title=The Routledge Handbook of the Responsibility to Protect|publisher=Routledge Publishing|year=2012|isbn=978-0-415-60075-0|location=New York|pages=154|language=English}}</ref>. == Bolalardan foydalanishning mantiqiy asoslari == Bolalarning jismoniy va psixologik jihatdan kattalarga nisbatan yosh boʻlishlariga qaramay, mamlakat va nodavlat harbiy tashkilotlarning ularni izlashiga koʻplab sabablari bor. === Psixologik omillar === Kattalarga nisbatan, bolalarning, shu jumladan o'smir bolalarning nevrologik rivojlanmaganligi ularni ishga qabul qilishga ko'proq moyil qiladi, shuningdek, xavf-xatarlarni hisobga olmasdan, keyingi qarorlar qabul qilish ehtimolini oshiradi<ref name=":55">{{Cite news |last=Louise, R |display-authors=et al |date=17 November 2016 |title=The recruitment of children by the UK armed forces: A critique from health professionals |language=en-GB |work=Medact |url=https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |url-status=live |access-date=31 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180131192429/https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |archive-date=31 January 2018}}</ref><ref>{{Cite book |last=Strasburger |first=V C |title=Children, adolescents, and the media (Chapter 1) |publisher=Sage |others=Wilson, Barbara J., Jordan, Amy B. (Amy Beth) |year=2013 |isbn=9781412999267 |edition=Third |location=Los Angeles |oclc=820450764}}</ref><ref>{{Cite journal |last=Spear |first=L. P. |date=June 2000 |title=The adolescent brain and age-related behavioral manifestations |journal=Neuroscience and Biobehavioral Reviews |volume=24 |issue=4 |pages=417–463 |doi=10.1016/s0149-7634(00)00014-2 |issn=0149-7634 |pmid=10817843 |s2cid=14686245}}</ref>. Ushbu moyilliklarni hisobga olgan holda, Germaniya<ref>{{Cite web |last=Krennerich |first=Michael |date=30 October 2020 |title=Shadow Report Child Soldiers 2020 |url=https://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC/Shared%20Documents/DEU/INT_CRC_NGO_DEU_44158_E.pdf |url-status=live |access-date=19 August 2022 |website=UN Office of the High Commissioner for Human Rights |page=24}}</ref>, Buyuk Britaniya<ref name=":13">{{Cite web |last=Gee |first=D |year=2008 |title=Informed Choice? Armed forces recruitment practices in the United Kingdom |url=https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204740/https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017}}</ref> va AQShda<ref name=":52">{{Cite web |last=American Public Health Association |year=2012 |title=Cessation of Military Recruiting in Public Elementary and Secondary Schools |url=https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204348/https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017 |website=apha.org}}</ref> o'smirlar bilan harbiy marketing olib borish tanqid qilingan. Xuddi shu uch mamlakatda olib borilgan tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kam ta'minlangan bolalarni nishonga olishadi<ref name=":93">{{Cite book |last=Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns |title=Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany |year=2016}}</ref><ref name=":23">{{Cite web |author1=Gee, D |author2=Goodman, A |title=Army visits London's poorest schools most often |url=http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20180529080003/http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |archive-date=29 May 2018 |access-date=10 December 2017}}</ref><ref name=":13" /><ref name=":21">{{Cite journal |last1=Hagopian |first1=Amy |last2=Barker |first2=Kathy |date=1 January 2011 |title=Should We End Military Recruiting in High Schools as a Matter of Child Protection and Public Health? |journal=American Journal of Public Health |volume=101 |issue=1 |pages=19–23 |doi=10.2105/ajph.2009.183418 |issn=0090-0036 |pmc=3000735 |pmid=21088269}}</ref><ref name=":52" /><ref>{{Cite news |title=Soldiers of Misfortune: Abusive U.S. Military Recruitment and Failure to Protect Child Soldiers |language=en |work=American Civil Liberties Union |url=https://www.aclu.org/other/soldiers-misfortune-abusive-us-military-recruitment-and-failure-protect-child-soldiers |access-date=13 December 2017}}</ref>. Masalan, Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni jalb qilishni oson deb hisoblaydi, ayniqsa kambag'al oilalardan bo'lganlarni yollash yanada osonroq<ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d5bbf83278b3100018306a4/1566293898095/UK_recruitment_report_final.pdf |access-date=24 August 2019 |website=crin.org}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d4ab413eab07100015db6b6/1565176852564/FINAL+Youngest+British+army+recruits+come+disproportionately+from+England%27s+most+deprived+constituencies.pdf |access-date=24 August 2019}}</ref>. Ishga qabul qilingandan so'ng, bolalarga kattalarga qaraganda buyruqlarni osonroq bajartirish va nazorat qilish va kattalardan ko'ra din, nomus, obro'-e'tibor, qasos va burch kabi pul to'lanmaydigan rag'batlar uchun kurashishga moyildirlar<ref>{{cite journal |last1=Rosenblatt |first1=Roger |year=1984 |title=Children of War |journal=American Educator 8 |volume=1 |pages=37–41}}</ref>. Keltirilgan misollarga quyidagilar kiradi: Piter V. Singerning fikricha, oʻsmirlar osonlik bilan boshqara oladigan yengil avtomatik qurollarning global miqyosda tarqalishi bolalardan bevosita jangchilar sifatida foydalanishni yanada foydaliroq qildi<ref> Singer, Peter (2005). Children at War. New York: Pantheon Books. ISBN 9780375423499.</ref>. Romeo Daller aholining haddan tashqari koʻpayishi bolalarni harbiy tashkilotlar uchun arzon va qulay manbaga aylantirishdagi roliga ishora qilgan<ref>Dallaire, Roméo (2011). They Fight Like Soldiers, They Die Like Children: The Global Quest to Eradicate the Use of Child Soldiers. New York: Walker, and Company.</ref>. Rojer Rozenblatt oʻsmirlar kattalarga qaraganda din, sharaf, obroʻ-eʼtibor, qasos va burch kabi pul bilan olib boʻlmaydigan ragʻbatlar uchun kurashishga tayyor ekanligini taʼkidladi<ref>Rosenblatt, Roger (1984). "Children of War". American Educator 8 1: 37–41.</ref>. Bir qancha sharhlovchilar, jumladan, Bernd Beber, Kristofer Blattman, Deyv Grossman, Maykl Uessels, MakGurk va uning hamkasblari, bolalar kattalarga qaraganda itoatkor va moslashuvchan boʻlganligi sababli, ularni boshqarish, aldash va ularga yot gʻoyalar singdirish osonroq ekanligini taʼkidladilar<ref>Beber, Blattman, Bernd, Christopher (2013). "The Logic of Child Soldiering and Coercion". International Organization 67 (1): 65–104. doi:10.1017/s0020818312000409. Bu manba bu sahifada ikki marta foydalanilgan.</ref><ref>Dave., Grossman. On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society, Rev., New York: Little, Brown and Co, 2009. ISBN 9780316040938. OCLC 427757599. </ref><ref>Wessels, Michael (1997). "Child Soldiers". Bulletin of the Atomic Scientists 53 (4): 32. doi:10.1080/00963402.1997.11456787.</ref><ref>McGurk, Dennis „Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members“,. Military life: The psychology of serving in peace and combat Adler: . Westport: Praeger Security International, 2006 — 13–31 bet. ISBN 978-0275983024. </ref> Devid Gi va Reychel Teylor Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni ayniqsa kambagʻal oilalardan boʻlganlarni jalb qilish osonroq ekanligini aniqladi<ref>Gee, David; Taylor, Rachel (1 November 2016). "Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army?". The RUSI Journal 161 (6): 36–48. doi:10.1080/03071847.2016.1265837. ISSN 0307-1847.</ref><ref>Child Rights International Network. „Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK“. crin.org (21-avgust 2019-yil). Qaraldi: 24-avgust 2019-yil.</ref><ref>Child Rights International Network. „Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies“ (21-avgust 2019-yil). Qaraldi: 24-avgust 2019-yil.</ref>. Baʼzi qurolli guruhlar rahbarlarining taʼkidlashicha, oʻsmirlar oʻzlarining yosh boʻlishlariga qaramay, jangovar boʻlinmaga jangchilar sifatida oʻzlarining fazilatlarini olib kelishadi, ular koʻpincha ajoyib darajada qoʻrqmas, chaqqon va chidamlidir<ref>Beber, Bernd; Blattman, Christopher (2013). "The Logic of Child Soldiering and Coercion" (en). International Organization 67 (1): 65–104. doi:10.1017/s0020818312000409. ISSN 0020-8183.</ref>. Baʼzi oʻsmirlar harbiy tashkilotlarga majburan jalb qilinsa, aldanib yoki pul bilan olinsa, boshqalari oʻz xohishi bilan qoʻshiladi<ref>Brett, R. Young soldiers : why they choose to fight. Boulder, Colo.: Lynne Rienner Publishers, 2004. ISBN 9781588262615. OCLC 53830868.</ref><ref>Child Soldiers International. „Des Milliers de vies à réparer“ (fr) (2016). 15-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 29-yanvar 2018-yil.</ref><ref>Manba Wessels, Michael (1997). "Child Soldiers". Bulletin of the Atomic Scientists 53 (4): 32. doi:10.1080/00963402.1997.11456787.</ref>. Buning sabablari koʻp. 2004-yilda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalarni oʻrganishda Reychel Brett va Irma Spekt harbiy xizmatga kirishni ragʻbatlantiradigan bir qator omillarga ishora qildilar, xususan: Qashshoqlik, shu jumladan taʼlim yoki ishga joylashish imkoniyatlarining yetishmasligi Urushning madaniy normallashuvi Yangi doʻstlar izlash Qasos (masalan, doʻstlar va qarindoshlarning oʻldirilganini koʻrgandan keyin) „Jangchi“ roli yetuklikka oʻtish marosimini taʼminlaydi degan umidlar<ref>Brett, R. Young soldiers : why they choose to fight. Boulder, Colo.: Lynne Rienner Publishers, 2004. ISBN 9781588262615. OCLC 53830868.</ref>. XX asrning oxirlari taxminan 1990-yillarda Kambodja qurolli kuchlari tomonidan yollangan bolaning quyidagi soʻzlari koʻplab bolalarning qoʻshilish fikrlariga xosdir: <blockquote>Men ota-onamda ovqat yoʻqligi va maktabga bormasligim sababli qoʻshildim. . . Men minalar haqida oʻylardim, lekin nima ham qilishimiz mumkin — bu buyruq [oldingi chiziqqa borish]. Bir kuni kimdir mening oldimda minani bosdi va u yaralanib vafot etdi. . . O‘shanda men 60 metr narida radio yonida turgan edim. Men uning oʻlganini koʻzim bilan koʻrdim. . . Men har bir boʻlimda yosh bolalarni koʻraman. . . Ishonchim komilki, yana bir-ikki yil askarligimcha qolaman. Harbiy bo‘lishni to‘xtatsam, hech qanday mahoratim yo‘qligi uchun biror joyda ishlolmayman. Men keyin nima qilishimni bilmayman. . .<ref name=":410">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=adc88bff-1916-4317-b184-d9079e7b0bb8|archive-url=https://web.archive.org/web/20190525205613/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=adc88bff-1916-4317-b184-d9079e7b0bb8|url-status=dead|archive-date=2019-05-25|title=Global Report on Child Soldiers|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2001|website=child-soldiers.org|access-date=2018-05-16}}</ref></blockquote> == Bolalarga taʼsiri == === Qurolli mojaro === Bolalarga harbiy hayotning taʼsir koʻlami birinchi marta xalqaro hamjamiyat tomonidan BMT Bosh Assambleyasi topshirgan „Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri“ (1996-yilda) nomi bilan inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machel tomonidan tayyorlangan yirik hisobotda maʼlum qilingan<ref>Machel. „Impact of armed conflict on children“ (1996). 8-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. Hisobot, ayniqsa, yosh bolalardan foydalanish bilan bogʻliq boʻlib, har yili dunyo boʻylab koʻp minglab bolalar oʻlib ketayotgani, mayib-majruh boʻlib, psixiatrik jarohatlar olganligi haqidagi dalillarni taqdim etgan<ref>Machel. „Impact of armed conflict on children“ (1996). 8-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. Grasa Machelning hisobotidan keyin oʻtkazilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar ruhiy kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi va xatti-harakatlari bilan bogʻliq muammolarning sezilarli darajada yuqori xavfiga duch kelishadi<ref name=":15">{{Cite web|url=https://www.scribd.com/document/328940882/Child-Soldiering-Impact-on-Childhood-Development-and-Learning-Capacity|title=Child soldiering: Impact on childhood development and learning capacity|last=Boothby, N|display-authors=et al|year=2010|access-date=30 January 2018}}</ref>. Masalan, Falastin va Ugandada olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, sobiq askar bolalarning yarmidan koʻpi travmadan keyingi stress buzilishi alomatlarini koʻrsatgan va Ugandadagi har oʻninchi boladan toʻqqiztasida ruhiy tushkunlik holati ijobiy boʻlgan. Falastinlik tadqiqot olib boruvchilar, shuningdek, qurolli toʻqnashuvlarda yuqori darajadagi zoʻravonlikka duchor boʻlgan bolalar boshqa bolalarga qaraganda tajovuzkorlik va agressiyani koʻrsatish ehtimoli koʻproq ekanligini aniqladilar. Ushbu taʼsirlarning umumiy taʼsiri odatda kattalardagi qashshoqlik va doimiy ishsizlikning yuqori xavfini oʻz ichiga oladi<ref>Boothby, N. „Child soldiering: Impact on childhood development and learning capacity“ (2010). Qaraldi: 30-yanvar 2018-yil.</ref> === Qo'lga olish === Human Rights Watch tashkilotiga bergan maʼlumotlarga koʻra, qurolli kuchlar va guruhlar yollangan bolalarni hibsga olganlarida ularga koʻproq zarar yetkaziladi<ref name=":50">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|title=Children Detained in War Zones|date=28 July 2016|access-date=21 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821224149/https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|archive-date=21 August 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar koʻpincha yetarli oziq-ovqatsiz, tibbiy yordamsiz yoki boshqa gʻayriinsoniy sharoitlarda hibsga olinadi va baʼzilari hibs paytida jismoniy va jinsiy qiynoqlarga duchor boʻlishadi. Baʼzilari oilasi bilan qoʻlga olinadi yoki oila aʼzolaridan birining faoliyati tufayli hibsga olinadi. Advokatlar va qarindoshlarning har qanday sud majlisida ishtiroki koʻpincha taqiqlanadi<ref name=":50">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|title=Children Detained in War Zones|date=28 July 2016|access-date=21 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821224149/https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|archive-date=21 August 2016|url-status=live}}</ref>. === Harbiy tayyorgarlik === Boshqa tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, bolalarni, shu jumladan katta yoshdagi bolalarni harbiy xizmatga olish, hatto ular balogʻatga yetgunga qadar qurolli toʻqnashuvlarda qoʻllanilmasa ham, zararli taʼsir koʻrsatadi. Qoʻshma Shtatlardagi harbiy akademiklar harbiy tayyorgarlikni (barcha yoshdagi) doimiy stress sharoitida „intensiv singdirish“ sifatida tavsiflaydilar, uning asosiy maqsadi chaqiriluvchilarning soʻzsiz va darhol boʻysunishini oʻrgatishdir<ref>McGurk, Dennis „Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members“,. Military life: The psychology of serving in peace and combat Adler: . Westport: Praeger Security International, 2006 — 13–31 bet. ISBN 978-0275983024. </ref>. Ilmiy tadqiqotlarlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmirlar kattalarga qaraganda yuqori stressli muhitga moyil, masalan, boshlangʻich harbiy tayyorgarlikka, ayniqsa bolalik davridagi qiyinchiliklarga duchor boʻlganlar oʻzlarini koʻproq himoyasiz sezishadi. Harbiy xizmatga chaqirilganlar urushga yuborilishidan oldin ham vafot etishi mumkin. Ayniqsa AQShda oʻz joniga qasd qilishga urinish xavfi yuqori<ref>Ursano, Robert J.; Kessler, Ronald C.; Stein, Murray B.; Naifeh, James A.; Aliaga, Pablo A.; Fullerton, Carol S.; Wynn, Gary H.; Vegella, Patti L. et al. (1 July 2016). "Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers" (en). JAMA Psychiatry 73 (7): 741–9. doi:10.1001/jamapsychiatry.2016.0600. ISSN 2168-622X. PMID 27224848. PMC 4937827.</ref>. AQSh va Buyuk Britaniyada ruhiy kasalliklarning yuqori xavfi<ref>Goodwin, L.; Wessely, S.; Hotopf, M.; Jones, M.; Greenberg, N.; Rona, R. J.; Hull, L.; Fear, N. T. (2015). "Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population?" (en). Psychological Medicine 45 (9): 1881–1891. doi:10.1017/s0033291714002980. ISSN 0033-2917. PMID 25602942.</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish xavfi yuqori<ref>Head, M.; Goodwin, L.; Debell, F.; Greenberg, N.; Wessely, S.; Fear, N. T. (1 August 2016). "Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel" (en). Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology 51 (8): 1171–1180. doi:10.1007/s00127-016-1177-8. ISSN 0933-7954. PMID 26864534. PMC 4977328.</ref><ref>Mattiko, Mark J.; Olmsted, Kristine L. Rae; Brown, Janice M.; Bray, Robert M. (2011). "Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel". Addictive Behaviors 36 (6): 608–614. doi:10.1016/j.addbeh.2011.01.023. PMID 21376475</ref> va zoʻravonlik xulq-atvorining yuqori xavfi<ref>MacManus, Deirdre; Dean, Kimberlie; Jones, Margaret; Rona, Roberto J; Greenberg, Neil; Hull, Lisa; Fahy, Tom; Wessely, Simon et al. (2013). "Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study". The Lancet 381 (9870): 907–917. doi:10.1016/s0140-6736(13)60354-2. PMID 23499041.</ref><ref>Bouffard, L A (2005). "The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience". Armed Forces & Society 31 (2): 273–295. doi:10.1177/0095327x0503100206</ref><ref>Merrill, Lex L.; Crouch, Julie L.; Thomsen, Cynthia J.; Guimond, Jennifer; Milner, Joel S. (August 2005). "Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates". Military Medicine 170 (8): 705–709. doi:10.7205/milmed.170.8.705. ISSN 0026-4075. PMID 16173214.</ref> chaqiriluvchilarning harbiy xizmatga kirishdagi holatiga, yoshiga bogʻliq. Harbiy muhit, shuningdek, zoʻravonlik va jinsiy zoʻravonlikning yuqori darajasi bilan tavsiflanadi<ref>UK, Ministry of Defence. „British Army: Sexual Harassment Report“ (2015). 9-mart 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Canada, Statcan [official statistics agency]. „Sexual Misconduct in the Canadian Armed Forces, 2016“ (en). statcan.gc.ca (2016). 30-mart 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Marshall, A; Panuzio, J; Taft, C (2005). "Intimate partner violence among military veterans and active duty servicemen" (en). Clinical Psychology Review 25 (7): 862–876. doi:10.1016/j.cpr.2005.05.009. PMID 16006025</ref>. Harbiy xizmatga chaqirish amaliyotlari oʻsmirlik davridagi bolalarning zaif tomonlariga zarba berishi ham aniqlangan. Xususan, Germaniya<ref>Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns. Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany, 2016. </ref>, Buyuk Britaniya<ref>Gee, D. „Army visits London's poorest schools most often“. 29-may 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 10-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Gee. „Informed Choice? Armed forces recruitment practices in the United Kingdom“ (2008). 13-dekabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil. </ref><ref>Gee, David; Taylor, Rachel (1 November 2016). "Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army?". The RUSI Journal 161 (6): 36–48. doi:10.1080/03071847.2016.1265837. ISSN 0307-1847.</ref> va AQSh<ref>Hagopian, Amy; Barker, Kathy (1 January 2011). "Should We End Military Recruiting in High Schools as a Matter of Child Protection and Public Health?". American Journal of Public Health 101 (1): 19–23. doi:10.2105/ajph.2009.183418. ISSN 0090-0036. PMID 21088269. PMC 3000735</ref><ref>American Public Health Association. „Cessation of Military Recruiting in Public Elementary and Secondary Schools“. apha.org (2012). 13-dekabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil.</ref><ref>„Soldiers of Misfortune: Abusive U.S. Military Recruitment and Failure to Protect Child Soldiers“(ingl.), American Civil Liberties Union. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil.</ref> dalillari shuni koʻrsatdiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kambagʻal oilalardan boʻlgan bolalarni xavf va cheklovlarni oʻtkazib yuboradigan marketing yordamida nishonga olishadi. Baʼzi akademiklarning taʼkidlashicha, bunday marketing oʻsmirlik davrida hissiy jihatdan asoslangan qarorlar qabul qilishda psixologik moyillikdan foydalanadi<ref>Strasburger, V C. Children, adolescents, and the media (Chapter 1), Wilson, Barbara J., Jordan, Amy B. (Amy Beth), Third, Los Angeles: Sage, 2013. ISBN 9781412999267. OCLC 820450764</ref><ref>Louise, R. „The recruitment of children by the UK armed forces: A critique from health professionals“ (en-GB), Medact (17-noyabr 2016-yil). Qaraldi: 31-yanvar 2018-yil.</ref><ref>Spear, L. P. (June 2000). "The adolescent brain and age-related behavioral manifestations". Neuroscience and Biobehavioral Reviews 24 (4): 417–463. doi:10.1016/s0149-7634(00)00014-2. ISSN 0149-7634. PMID 10817843.</ref><ref>Medact. „House of Commons Defence Committee Inquiry into Armed Forces and Veterans Mental Health: Written Evidence Submitted by Medact“ (2018). 15-noyabr 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-mart 2018-yil. </ref>. == Xalqaro huquq == === Bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish === '''Bolaning taʼrifi''' Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya bola deb 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni deb belgilab bergan. Parij tamoyillari qurolli kuchlar yoki qurolli guruh bilan bogʻlangan bolani quyidagicha belgilaydi: <blockquote>…qurolli kuchlar yoki qurolli guruh tomonidan har qanday lavozimda, shu jumladan, ular bilan cheklanmagan holda, jangchilar, oshpazlar, yuk tashuvchilar, josuslar yoki jinsiy maqsadlar uchun, yoki boʻlmasa xabarchilar sifatida foydalaniladigan 18 yoshga to‘lmagan har qanday shaxsdir.</blockquote> Hujjat Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi tomonidan tasdiqlangan. Bu nafaqat harbiy harakatlarda qatnashayotgan balki bevosita uning yaqinida ishtirok etayotgan bolalarga tegishli. '''15 yoshgacha boʻlgan bolalar''' 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar (1977-yil, 77.2-modda)<ref name=":25">{{Cite web|url=https://www.icrc.org/eng/assets/files/other/icrc_002_0321.pdf|title=Protocols additional to the Geneva Conventions of 12 August 1949|last=International Committee of the Red Cross|year=1977|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20170307150937/https://www.icrc.org/eng/assets/files/other/icrc_002_0321.pdf|archive-date=7 March 2017|url-status=live}}</ref>, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (1989) va Xalqaro jinoiy sudning Rim statuti (2002) hammasi mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlarga va qurolli boʻlmagan kuchlarga bolalarni ishlatishni taqiqlaydi. Davlatlarning qurolli guruhlari 15 yoshgacha bo‘lgan bolalarni bevosita qurolli to‘qnashuvlarda (texnik jihatdan „jang“ harakatlarda) ishlatadigan boʻlsa bu [[urush jinoyati sifatida tan olingan<ref>{{Cite web|url=https://www.icc-cpi.int/nr/rdonlyres/ea9aeff7-5752-4f84-be94-0a655eb30e16/0/rome_statute_english.pdf|title=Rome Statute of the International Criminal Court (A/CONF.183/9)|year=1998|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180318090721/https://www.icc-cpi.int/nr/rdonlyres/ea9aeff7-5752-4f84-be94-0a655eb30e16/0/rome_statute_english.pdf|archive-date=18 March 2018|url-status=live}}</ref>. '''18 yoshgacha bo'lgan bolalar''' Qurolli kuchlarga ega boʻlgan aksariyat mamlakatlar shuningdek, bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) (2000-yil) va Bolalar mehnatining eng yomon shakllari (1999-yilda boʻlib oʻtgan) konvensiyasining yuqori standartlari bilan bogʻliq boʻlib, ular bolalarni 18 yoshga yetguncha majburiy yollashni taqiqlaydi<ref>Child Soldiers International. „International laws and child rights“(ingl.). Qaraldi: 25-yanvar 2018-yil.</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:11300:0::NO::P11300_INSTRUMENT_ID:312327|title=Ratifications of C182 – Worst Forms of Child Labour Convention, 1999 (No. 182)|last=International Labour Organization|website=ilo.org|language=en|access-date=30 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180130053725/http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:11300:0::NO::P11300_INSTRUMENT_ID:312327|archive-date=30 January 2018|url-status=live}}</ref>. OPAC protokoli, shuningdek, hali ham bolalarni (16 yoshdan boshlab) yollash bilan shugʻullanadigan hukumatlardan „18 yoshga toʻlmagan shaxslar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrishni“ talab qiladi. Bundan tashqari, OPAC nodavlat qurolli guruhlarga garchi buning qonuniy kuchi mavhum boʻlsa-da, har qanday sharoitda bolalarni yollashni taqiqlaydi<ref>Geneva Call. „Engaging nonstate armed groups on the protection of children: Towards strategic complementarity“ (2012). 22-mart 2015-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil. </ref><ref>Child Soldiers International. „A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups“ (2016). 8-mart 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 19-yanvar 2018-yil.</ref> Dunyodagi eng yuqori standart Afrikaning Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Xartiyasi<ref>African Commission on Human and Peoples' Rights. „African Charter on the Rights and Welfare of the Child“. achpr.org (2018). 21-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref> tomonidan belgilangan, u mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni har qanday sharoitda ham yollashni taqiqlaydi. Afrikaning aksariyat davlatlari Xartiyani ratifikatsiya qilgan<ref>African Commission on Human and Peoples' Rights. „African Charter on the Rights and Welfare of the Child“. achpr.org (2018). 21-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. '''Cheklovlar va bo'shliqlar''' Yuqoridagi shartnomalarning hech biri bolalarning "jangovar harakatlarda" bilvosita ishtirok etishini yoki ularda (ya'ni, jangovar harakatlardan uzoqda) harbiy amaliyotga hissa qo'shishni aniq taqiqlamaydi. OPAC aʼzosi boʻlmagan mamlakatqurolli kuchlar Jeneva konvensiyalarining I Protokolida belgilangan quyi standartlarga boʻysunadilar, bu esa qurolli kuchlarga oʻn besh yoshdan oshgan bolalarni jangovar harakatlarda qoʻllashga va ixtiyoriy ravishda kuzatuvchi sifatida qatnashgan yosh bolalardan foydalanishga guvoh boʻlsalar bu haqida xabar beradilar: Xalqaro Qizil Xoch Qoʻmitasi mojaro tomonlariga „barcha zarur choralarni koʻrish“ni taklif qildi, bu yakuniy matnda „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ kerak, bu butunlay taqiq emas, chunki amalga oshirish mumkin degan maʼnoni anglatadi „bajarilishi yoki amalga oshirilishi mumkin.“ „Harbiy harakatlarda ishtirok etish“ bandi boʻyicha muzokaralar chogʻida koʻngilli bolalarning harbiy maʼlumotlarni yigʻish va uzatish, tashishda yordam berish kabilar harbiy harakatlarga bilvosita jalb etish deb baholanadi. Biroq, 1949-yil 12-avgustdagi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha va 1977-yilda qabul qilingan Xalqaro qurolli boʻlmagan mojarolar qurbonlarini himoya qilish toʻgʻrisidagi II Protokolning 4.3.c moddasida „oʻn besh yoshga toʻlmagan bolalar“ qurolli kuchlar yoki guruhlarga chaqirilmaydi va jangovar harakatlarda qatnashishi mumkin emas". deyiladi. == Bolalarni ozod qilish va reintegratsiya qilish standartlari == OPAC hukumatlardan harbiy harakatlarda yollangan yoki foydalanilgan bolalarni o‘z yurisdiksiyasi doirasida demobilizatsiya qilishni hamda ularning jismoniy va ruhiy holatlarini tiklanishi va ijtimoiy reintegratsiyasi uchun yordam ko‘rsatishni talab qiladi<ref name="OptProto">{{cite web|url=http://www.unicef.org/crc/index_30203.html|title=UNICEF: Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child|date=30 November 2005|work=UNICEF|access-date=2 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141006095424/http://www.unicef.org/crc/index_30203.html|archive-date=6 October 2014|url-status=live}} {{cite journal|last1=Yun|first1=Seira|year=2014|title=Breaking Imaginary Barriers: Obligations of Armed Non-State Actors Under General Human Rights Law – The Case of the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child|journal=Journal of International Humanitarian Legal Studies|volume=5|issue=1–2|pages=213–257|ssrn=2556825|doi=10.1163/18781527-00501008}}</ref>. Urush, fuqarolarning tartibsizliklari, fuqarolar urushi, turli qurolli toʻqnashuvlar va boshqa favqulodda vaziyatlarda bolalar va yoshlarni, shuningdek, Birlashgan Millatlar Tashkilotining Favqulodda va qurolli toʻqnashuvlarda ayollar va bolalarni himoya qilish toʻgʻrisidagi deklaratsiyasiga muvofiq himoya qilishni taklif etadi. Qurolli guruhlarning sobiq aʼzolarini tegishli ravishda qurolsizlantirish, demobilizatsiya qilish va reintegratsiya qilish jarayonlari uchun Birlashgan Millatlar Tashkiloti 2006-yilda Integratsiyalashgan standartlarni ishlab chiqishni boshladi<ref>{{Cite book|title=Child soldiers, adult interests : the global dimensions of the Sierra Leonean tragedy|last=John-Peter.|first=Pham|date=2005|publisher=Nova Science Publishers|isbn=9781594546716|location=New York|oclc=61724289}}</ref> . == Harbiy jinoyatlar == Hozirda bolalarni urush jinoyatlari uchun urush qonunlarida belgilangan javobgarlikka tortilishi kerakmi, degan fikr mavjud<ref name="McCollough-2008-03-10">Lauren McCollough, [http://www.crimesofwar.org/onnews/News-Khadr.html The Military Trial of Omar Khadr: Child Soldiers and the Law] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080512083222/http://www.crimesofwar.org/onnews/News-Khadr.html |date=12 May 2008 }}, [http://www.crimesofwar.org/about/about.html Crimes of War Project] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081222121657/http://www.crimesofwar.org/about/about.html |date=22 December 2008 }} 10 March 2008</ref>. Xalqaro huquq urush jinoyatlarini sodir etgan bolalarni jinoiy javobgarlikka tortishni taqiqlamaydi, biroq Bola huquqlari to‘g‘risidagi konvensiyaning 37-moddasida belgilanganidek, bola olishi mumkin bo‘lgan jazo cheklanadi: „oʻn sakkiz yoshga toʻlmagan shaxslar tomonidan sodir etilgan jinoyatlarga o‘lim jazosi ham, ozod qilish imkoniyatisiz umrbod qamoq jazosi ham belgilanmaydi“<ref>{{Cite web|url=https://genevacall.org/wp-content/uploads/dlm_uploads/2013/12/Engaging-Nonstate-Armed-Groups-on-the-Protection-of-Children-Towards-Strategic-Complementarity-International-Peace-Institute..pdf|title=Engaging nonstate armed groups on the protection of children: Towards strategic complementarity|last=Geneva Call|year=2012|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20150322034945/http://www.genevacall.org/wp-content/uploads/dlm_uploads/2013/12/Engaging-Nonstate-Armed-Groups-on-the-Protection-of-Children-Towards-Strategic-Complementarity-International-Peace-Institute..pdf|archive-date=22 March 2015|url-status=dead}}</ref>. '''Syerra-Leone misoli''' Syerra-Leoneda yuz bergan fuqarolar urushidan soʻng, BMT Syerra-Leone boʻyicha Maxsus sudga (SCSL) 15 va undan katta yoshdagi sobiq jangchilarni gumanitar qonunlarni, shu jumladan urush jinoyatlarini buzganliklari uchun sud qilishni buyurdi. Biroq, Parij tamoyillari qurolli toʻqnashuvlarda qatnashgan bolalar, hatto ular jinoyatchi boʻlsa ham, birinchi navbatda qurbon sifatida koʻrilishi kerak degan fikrni ilgari surdi: Ushbu tamoyil Sud nizomida oʻz aksini topgan boʻlib, u jinoiy javobgarlikka tortishni istisno qilmagan, lekin sobiq askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiya qilish zarurligini taʼkidlab oʻtgan. Syerra-Leone mamlakat tribunalining birinchi bosh prokurori David Crane nizomni qanchalik jirkanch jinoyatlar sodir etgan bo‘lishidan qatʼi nazar, bolalarning o‘zini emas, balki bolalarni ishga yollagan kishilarni jinoiy javobgarlikka tortish foydasiga talqin qildi<ref> [http://www.diplomatie.gouv.fr/en/IMG/pdf/Paris_Conference_Principles_English_31_January.pdf The Paris Principles and Guidelines on Children associated with armed forces or armed groups] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150923215047/http://www.diplomatie.gouv.fr/en/IMG/pdf/Paris_Conference_Principles_English_31_January.pdf |date=23 September 2015 }}, February 2007. Section "Treatment of children accused of crimes under international law", p. 9 </ref>. '''Omar Khadr misoli''' AQShda prokurorlar kanadalik Omar Khadrni Afgʻonistonda 16 yoshga toʻlmaganida va Tolibon safida AQSh kuchlariga qarshi jang qilganlikda aybladilar<ref>{{cite news|url=http://ca.reuters.com/article/domesticNews/idCATRE67847020100809|title=Omar Khadr's Confession Can Be Used at Guantanamo Trial|author=Jane Sutton|date=9 August 2010|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180806024727/https://ca.reuters.com/article/domesticNews/idCATRE67847020100809|archive-date=6 August 2018|url-status=live}}</ref>. Ushbu jinoyatlarga AQSh qonunchiligiga koʻra umrbod qamoq jazosi beriladi<ref name="McCollough-2008-03-10" />. 2010-yilda qiynoq va tazyiq ostida boʻlgan Xadr urush qonunlarini buzgan holda qotillik, qotillikka urinish, fitna, terrorizmga moddiy yordam koʻrsatish va josuslikda aybdor deb topildi<ref>{{cite web|url=http://media.miamiherald.com/smedia/2010/10/26/10/stip.source.prod_affiliate.56.pdf|title=USvKhadr Stipulation of Fact|date=25 October 2010|access-date=30 November 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20111002161209/http://media.miamiherald.com/smedia/2010/10/26/10/stip.source.prod_affiliate.56.pdf|archive-date=2 October 2011|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.cnn.com/2010/US/10/25/khadr.plea/|title=Youngest Guantanamo detainee pleads guilty|last=Meserve|first=Jeanne|author2=CNN Wire Staff|date=25 October 2010|publisher=CNN|access-date=29 October 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101026132342/http://www.cnn.com/2010/US/10/25/khadr.plea/|archive-date=26 October 2010|url-status=live}}</ref>. Khadrni bir yillik qamoqdan soʻng Kanadaga deportatsiya qilinishini koʻrsatadigan kelishuv bitimining bir qismi sifatida taklif qilindi. Umar Khadr Guantanamo qamoqxonasida qoldi va Kanada hukumati uning vataniga qaytarilishini kechiktirgani uchun xalqaro tanqidlarga uchradi<ref>{{cite news | url=https://www.cbc.ca/news/world/khadr-to-return-to-canada-lawyer-1.905780 | publisher=CBC News | title=Khadr to return to Canada: lawyer | date=25 October 2010 | access-date=30 November 2011 | archive-url=https://web.archive.org/web/20101028080624/https://www.cbc.ca/news/world/khadr-to-return-to-canada-lawyer-1.905780 | archive-date=28 October 2010 | url-status=live}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.cbc.ca/news/canada/story/2012/07/20/khadr-canada-us.html |title=Toews' request delays Khadr's transfer to Canada |date=20 July 2012 |publisher=CBC News |access-date=26 July 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120727002758/http://www.cbc.ca/news/canada/story/2012/07/20/khadr-canada-us.html |archive-date=27 July 2012 |url-status=live }}</ref>. Oxir-oqibat, Khadr 2012-yil sentabr oyida Kanada qamoqxonasiga oʻtkazildi va 2015-yil may oyida Alberta sudyasi tomonidan garov evaziga ozod qilindi. 2016-yilda Xadr AQShning harbiy jinoyatchi sifatida hukm qilinganligi ustidan shikoyat qilgan<ref>{{Cite web|title = 'Freedom is way better than I thought,' says Omar Khadr|url = http://www.cbc.ca/news/canada/edmonton/omar-khadr-free-on-bail-vows-to-prove-he-is-a-good-person-1.3065692|publisher = Canadian Broadcasting Corporation|access-date = 8 February 2016|archive-url = https://web.archive.org/web/20160131211649/http://www.cbc.ca/news/canada/edmonton/omar-khadr-free-on-bail-vows-to-prove-he-is-a-good-person-1.3065692|archive-date = 31 January 2016|url-status = live}}</ref>. BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili hukm chiqarilishidan oldin AQShning Guantanamodagi harbiy komissiyasiga maktub yozib, Khadrni reabilitatsiya dasturiga muvofiq qoʻyib yuborishni soʻrab murojaat qilgan<ref name=":0">{{Cite news|url=http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|title=Khadr should go back to Canada: UN official|last=CBC News|date=27 October 2010|publisher=Canadian Broadcasting Corporation|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20171129025923/http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|archive-date=29 November 2017|url-status=live}}</ref>. Oʻz maktubida u Khadr „oʻsmir askarbola hikoyasini ifodalaydi: vijdonsiz guruhlar tomonidan kattalarning oʻzlari tushunmaydigan janglarda qatnashish taklifi bilan harakat qilish uchun yollangan“.ini aytadi<ref name=":0">{{Cite news|url=http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|title=Khadr should go back to Canada: UN official|last=CBC News|date=27 October 2010|publisher=Canadian Broadcasting Corporation|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20171129025923/http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|archive-date=29 November 2017|url-status=live}}</ref>. == Birlashgan Millatlar Tashkilotining roli == === Tarixi === Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning yakuniy matni (1989-yilda qabul qlingan) 18 yoshgacha boʻlgan barcha bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlamaganidan keyin bolalar huquqlari himoyachilarining hafsalasi pir boʻldi va ular bu maqsadga erishish uchun yangi shartnoma tuzishni talab qila boshladilar<ref name=":02">{{Cite book|title=Campaigning for justice: Human rights advocacy in practice|last=Becker|first=J|publisher=Stanford University Press|year=2013|isbn=9780804774512|location=Stanford, California|pages=11–31|chapter=Campaigning to stop the use of child soldiers|oclc=837635842}}</ref><ref name=":24">{{Cite web|url=http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on Involvement of Children in Armed Conflict (OP/CAC)|last=Brett|first=R|year=2005|website=International Council on Human Rights Policy & International Commission of Jurists|access-date=4 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20120416195918/http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|archive-date=16 April 2012|url-status=live}}</ref>. Natijada, yangi tashkil etilgan Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita ikkita tavsiya berdi: birinchidan, qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri boʻyicha BMTdan yirik tadqiqot oʻtkazishni soʻrash; ikkinchidan, konvensiyaga qo‘shimcha protokol bo‘yicha muzokaralar olib borish uchun BMTning Inson huquqlari bo‘yicha komissiyasi aʼzolaridan iborat ishchi guruhini tuzish. Har ikkala taklif ham qabul qilindi<ref name=":02">{{Cite book|title=Campaigning for justice: Human rights advocacy in practice|last=Becker|first=J|publisher=Stanford University Press|year=2013|isbn=9780804774512|location=Stanford, California|pages=11–31|chapter=Campaigning to stop the use of child soldiers|oclc=837635842}}</ref><ref name=":24">{{Cite web|url=http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on Involvement of Children in Armed Conflict (OP/CAC)|last=Brett|first=R|year=2005|website=International Council on Human Rights Policy & International Commission of Jurists|access-date=4 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20120416195918/http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|archive-date=16 April 2012|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitaga javob berar ekan, „qurolli toʻqnashuvlar natijasida dunyoning koʻplab qismlarida bolalarning ahvoli keskin yomonlashganini“ tan oldi va inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machelga yirik tadqiqot oʻtkazishni topshirdi<ref name=":11">{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/mandate/special-representative-of-the-secretary-general-for-children-and-armed-conflict/|title=Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|last=Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|year=2018|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180129004604/https://childrenandarmedconflict.un.org/mandate/special-representative-of-the-secretary-general-for-children-and-armed-conflict/|archive-date=29 January 2018|url-status=live}}</ref>. Machel hisoboti, Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri, 1996-yilda nashr etilgan Hisobotda qayd etilgan: <blockquote>Hech shubha yoʻqki, eng dolzarb ustuvor vazifalardan biri 18 yoshgacha boʻlgan barchani qurolli kuchlar safidan chetlashtirishdir<ref name=":14">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/graca/a51-306_en.pdf|title=Impact of armed conflict on children|last=Machel|first=G|year=1996|access-date=2018-01-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20170708004644/https://www.unicef.org/graca/a51-306_en.pdf|archive-date=8 July 2017|url-status=live}}</ref></blockquote> Shu bilan birga, BMTning Inson huquqlari boʻyicha komissiyasi bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanish boʻyicha standartlarni oshirish boʻyicha muzokaralar olib borish uchun ishchi guruh tuzdi. Murakkab muzokaralar va global kampaniyadan soʻng, yangi shartnoma 2000-yilda Bolalar huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning qurolli mojarolarga jalb etilishi toʻgʻrisidagi fakultativ protokoli sifatida kelishib olindi. Shartnoma bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda bevosita ishtirok etishini ham, ularni 16 yoshdan boshlab mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga jalb qilishni ham taqiqlaydi<ref name=":1">{{Cite web|url=http://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/OPACCRC.aspx|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict|year=2000|website=ohchr.org|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20130502015246/http://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/OPACCRC.aspx|archive-date=2 May 2013|url-status=dead|access-date=22 March 2018}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi 2000-yil 25-maydagi 54/263- rezolyutsiya bilan shartnomani Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokol sifatida qabul qildi. Protokol 2002-yil 12-fevralda kuchga kirdi<ref>{{Cite journal|date=November 2000|title=United Nations General Assembly: Optional Protocols to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict and on the Sale of Children, Child Prostitution and Child Pornography|url=http://dx.doi.org/10.1017/s0020782900009335|journal=International Legal Materials|volume=39|issue=6|pages=1285–1297|doi=10.1017/s0020782900009335|s2cid=232255513|issn=0020-7829}}</ref>. === Bosh kotibning bolalar va qurolli mojarolar bo'yicha maxsus vakili === Machelning eʼlon qilgan hisoboti BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili (SRSG-CAAC) uchun yangi mandatga olib keldi<ref>Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict. „Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict“ (en-US). United Nations (2018). 29-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. SRSG vazifalari orasida Bosh kotibning bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha yillik hisoboti loyihasini ishlab chiqish kiradi, unda butun dunyodan bolalarni yollash va ulardan foydalanishning eng yomon holatlari roʻyxati va tavsifi sanab oʻtilgan<ref>{{Cite web|url=https://foreignpolicy.com/2017/08/16/confidential-u-n-report-accuses-saudi-coalition-of-killing-hundreds-of-children-in-yemen-conflict/|title=Confidential U.N. Report Accuses Saudi Coalition of Killing Hundreds of Yemeni Kids|last=Lynch|first=Colum|date=16 August 2017|website=Foreign Policy|language=en|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180323092442/https://foreignpolicy.com/2017/08/16/confidential-u-n-report-accuses-saudi-coalition-of-killing-hundreds-of-children-in-yemen-conflict/|archive-date=23 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Xavfsizlik Kengashi === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Xavfsizlik Kengashi muntazam ravishda munozaralar, hisobotlarni qabul qilish va „Qurolli toʻqnashuvdagi bolalar“ sarlavhasi ostida rezolyutsiyalarni qabul qilish uchun yigʻiladi. Ushbu masala boʻyicha birinchi rezolyutsiya 1261-sonli qaror 1999-yilda qabul qilingan<ref name="UN_SRES12611999">{{UN document|docid=S-RES-1261(1999)|type=Resolution|body=Security Council|year=1999|resolution_number=1261|accessdate=20 July 2008}}</ref>. 2004-yilda 1539-sonli rezolyutsiya bir ovozdan qabul qilindi, u askar bolalardan foydalanishni qoraladi va BMT Bosh kotibiga monitoring va hisobot berish mexanizmi deb nomlanuvchi amaliyotni kuzatish va hisobot berish vositasini yaratishni topshirdi<ref>{{cite news|url=http://www.reliefweb.int/rw/rwb.nsf/db900SID/ACOS-64DFZ7?OpenDocument|title=Security Council condemns recruitment of child soldiers, asks Secretary-General to devise monitoring mechanism|date=22 April 2004|publisher=[[ReliefWeb]]}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.unicef.org/protection/57929_57997.html|title=Monitoring and Reporting Mechanism (MRM) on grave violations of children's rights in situations of armed conflict|work=UNICEF|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20180323154757/https://www.unicef.org/protection/57929_57997.html|archive-date=23 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi === Bosh kotib bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha har yili yillik hisobotini eʼlon qiladi. 2017-yilgi hisobotda 2016-yilda qurolli guruhlar tomonidan bolalardan keng foydalanilgan 14 ta davlat (Afg‘oniston, Kolumbiya, Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Iroq, Mali, Myanma (Birma) , Nigeriya, Filippin, Somali, Janubiy Sudan, Sudan, Suriya, va Yaman) va davlat qurolli kuchlari jangovar harakatlarda bolalardan foydalangan oltita davlat (Afgʻoniston, Myanma (Birma) , Somali, Sudan, Janubiy Sudan va Suriya) davlatlarini keltiradi. 2011-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun ekstremal chora-tadbirlar hisobotiga koʻra, mojaro hududlarida zoʻravonlik harakatlariga jalb qilingan bolalar masalasini koʻtargan. == Bugungi kunda harbiy xizmatdagi bolalar - mintaqa va mamlakatlar bo'yicha == Ushbu bo'lim bugungi kunda bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanishni o'z ichiga oladi. === Afrika === 2003-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotining Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi maʼlumotlariga koʻra, butun dunyo boʻylab davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarda qatnashgan bolalarning yarmidan koʻpi Afrikada boʻlgan. 2004-yilda Child Soldiers International tashkiloti maʼlumotlariga koʻra, qitʼada 100 000 bolalar davlat va nodavlat qurolli kuchlarda foydalanilgan va 2008-yildagi hisob-kitoblarga koʻra, jami 120 000 bola yoki harbiy harakatlarda qatnashgan. Afrikaning aksariyat mamlakatlari ratifikatsiya qilgan Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Afrika Xartiyasi (1990-yil) 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni barcha turdagi harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlaydi. Ushbu qabul qilingan xartiyaga qaramay, BMT maʼlumotlariga koʻra, 2016-yilda Afrikaning yetti davlatida (Markaziy Afrika Respublikasi, Nigeriya, Kongo Demokratik Respublikasi, Somali, Mali, Janubiy Sudan, Sudan) bolalar qurolli guruhlar va uchtasida (Sudan, Somali va Janubiy Sudan) davlat qurolli kuchlari tomonidan foydalanilgan. Afrikada joylashgan harbiy tashkilotlardagi bolalar sonini kamaytirish boʻyicha xalqaro saʼy-harakatlar 1997-yilda ishlab chiqilgan Keyptaun tamoyillaridan keyin boshlandi. Prinsiplar Afrika hukumatlariga oʻsha paytda muzokaralar olib borilayotgan OPAC majburiyatlarini bajarishni va harbiy xizmatga yollash uchun minimal yoshni 15 dan 18 ga oshirishni taklif qildi. Prinsiplar, shuningdek, bola askarga 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni „har qanday turdagi muntazam yoki tartibsiz qurolli kuchlar yoki guruhning har qanday maqomdagi bir qismi boʻlgan … shu jumladan jinsiy maqsadlar uchun yollangan qizlarni ham qamrab oladi“ . . ." . 2007-yilda Parijda boʻlib oʻtgan „Urushdan ozod bolalar“ konferensiyasi Parij tamoyillarini ishlab chiqdi, ular Keyptaun tamoyillarini takomillashtirish va yangilash, ularni global miqyosda qoʻllash va hozirgi bolalar askarlarini qayta integratsiya qilishning amaliy yondashuvini belgilab berdi. === Markaziy Afrika Respublikasi === Markaziy Afrika Respublikasida qurolli guruhlar tomonidan bolalardan foydalanish tarixdan keng tarqalgan. 2012 va 2015-yillar oraligʻida 10 000 ga yaqin bolalar milliy qurolli mojarolarda qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan. 2016-yil maʼlumotlariga koʻra bu haliyam davom etmoqda. Musulmon Séléka qurolli guruhlar koalitsiyasi va asosan nasroniylardan iborat Anti-balaka jangarilari bolalardan shu tarzda ayovsiz foydalangan. Baʼzilarining yoshi sakkizda . 2015-yil may oyida boʻlib oʻtgan Forum de Bangui (hukumat, parlament, qurolli guruhlar, fuqarolik jamiyati va diniy yetakchilar yig‘ilishi)da bir qator qurolli guruhlar minglab bolalarni demobilizatsiya qilish togʻrisida kelishib oldilar. 2016-yilda Markaziy Afrika Respublikasiga barqarorlik oʻlchovi qaytdi va BMT maʼlumotlariga koʻra, 2691 oʻgʻil va 1206 qiz qurolli guruhlardan rasman ajratildi. Shunga qaramay, bolalarni harbiy maqsadlarda ishga olish va ulardan foydalanish oʻsha yil davomida taxminan yana 50 foizga koʻtarildi, bu raqamlar asosan Lord qarshilik armiyasiga tegishli. === Kongo Demokratik Respublikasi === Minglab bolalar Kongo Demokratik Respublikasi (DRC) armiyasida va turli isyonchi qurolli kuchlarda xizmat qiladi. Maʼlumotlarga koʻra, Ikkinchi Kongo urushi avjida 30 000 dan ortiq bolalar mojaroning turli tomonlari bilan jang qilgan. „Kony 2012“ filmida Rabbiyning qarshilik armiyasi bu bolalarni yollagani daʼvo qilingan. Hozirgi vaqtda Kongo Demokratik Respublikasi dunyodagi eng yuqori askar bolalardan biriga ega mamlakat. Xalqaro sud urush davridagi bu amaliyotlar boʻyicha hukm chiqardi. Thomas Lubanga Dyilo, KDRdagi harbiy qoʻmondonlardan biri, 2002 va 2003-yillar oraligʻida bolalar askarlarini yollashdagi roli uchun 14 yillik qamoq jazosiga hukm qilindi. Lubanga Kongo vatanparvarlari ittifoqiga va uning qurolli qanoti Kongoni ozod qilish uchun vatanparvarlik kuchlariga rahbarlik qilgan. Bolalar Ituridagi qurolli toʻqnashuvda jang qilishga majbur boʻlishdi. === Somali === 2004-yilda Child Soldiers International tomonidan eʼlon qilingan hisobotda 1991-yildan beri 200 000 nafar bola oʻz irodasiga zid ravishda mamlakat qurolli kuch tarkiblariga jalb qilingani taxmin qilingan. 2017-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Antoniu Guterrish BMT hisobotiga izoh berib, mamlakatdagi „Ash-Shabob“ aʼzolarining 50 foizdan ortigʻini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil qiladi, baʼzi paytlari esa toʻqqiz yoshga toʻlmagani ham jangga joʻnatiladi degan edi. Hisobotda 2010-yilning 1-aprelidan 2016-yilning 31-iyuliga qadar Somalida 6163 nafar bola yollangani, ulardan 230 nafari qizlar ekanligi tasdiqlandi. „Ash-Shabob“ bu yollashning yetmish foizini tashkil qilgan. Somali milliy armiyasi ham bolalarni askarlikka yollash boʻyicha yuqori oʻrinlarda turadi. === Sudan === 2004-yilda 17 000 ga yaqin bolalar davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan. O‘sha paytdagi asosiy qurolli muxolifat guruhi — Sudan Xalq ozodlik armiyasi (SPLA) tarkibida 5000 ga yaqin bola bor edi. Baʼzi sobiq bolalar askarlik paytida sodir etgan jinoyatlari uchun oʻlimga hukm qilingan. 2006-yilda bolalar Chaddagi qochqinlar lagerlaridan ham jalb qilingan va minglab bolalar Darfurdagi mojaroga tortilgan. 2005-yilda hukumat OPAC shartnomasini ratifikatsiya qildi va 2008-yilga kelib mamlakatda bolalardan harbiy maqsadda foydalanish kamaydi, ammo davlat qurolli kuchlari ham, SPLA ham ularni yollash va ishlatishda davom etgan. Bolalardan foydalanish kamayishda davom etdi, biroq 2017-yilda BMT hukumat kuchlarida hanuz12 yoshli bolalar borligi toʻgʻrisida xabarlar oldi. === Uganda === „Ugandadagi LRA armiyasida asosan askar sifatida oʻqitilgan. Ugandadagi barcha boshqa yoki oldingi isyonchi guruhlardan farqli oʻlaroq, LRA bolalarni (yaxshisi oʻn ikki yoshdan oʻn toʻrt yoshgacha) zoʻravonlik bilan oʻgʻirlash yoki qul qilishni oʻzining asosiy usuliga aylantirgan va oʻz faoliyatini tinch aholiga hujum qilishga qaratgan“. === Zimbabve === 2003-yilda Guardian gazetasi Zimbabveda davlat tomonidan homiylik qilinadigan yoshlar qurolli kuchlari Milliy Yoshlar Xizmati tomonidan inson huquqlarining koʻplab buzilishi haqida xabar berdi. Dastlab vatanparvar yoshlar tashkiloti sifatida tashkil etilgan bu tashkilot 10 yoshdan 30 yoshgacha boʻlgan yoshlardan iborat harbiylashtirilgan guruhga aylandi va mamlakatdagi norozilikni bostirish uchun foydalanildi. Tashkilot nihoyat 2018-yilning yanvarida taqiqlangan. == Amerika == === Boliviya === 2001-yilda Boliviya hukumati 14 yoshgacha boʻlgan bolalar yollash boʻyicha tekshiruvlar paytida qurolli kuchlarga majburan chaqirilgan boʻlishi mumkinligini tan oldi. Boliviya armiyasining 40 % ga yaqinini 18 yoshdan kichiklar, yarmini esa 16 yoshdan kichiklar tashkil qiladi. 2018-yil holatiga koʻra , Boliviya bolalarni 17 yoshdan boshlab kattalar harbiy xizmatga chaqirishni boshlashga taklif qiladi. === Braziliya === Braziliyada Komando Vermelho kabi mahalliy uyushgan jinoiy guruhlar bolalarni giyohvand moddalarni tayyorlash va qotillik qilish uchun yollashadi, lekin politsiya va boshqa raqib guruhlar ularga qarshi kurashadilar. Shuningdek, braziliyalik militsionerlar bolalarni Komando Vermelyoga qarshi kurashga jalb qilganlar. === Kanada === Kanadada odamlar 16 yoshidan boshlab ota-ona ruxsati bilan Kanada kuchlarining zaxira qismiga, biroz ulgʻaygach, 17 yoshida ota-ona ruxsati bilan oddiy tarkibga qoʻshilishlari mumkin. Lekin ular 18 yoshga toʻlgunga qadar xizmat safariga koʻngilli boʻlishlari mumkin emas. === Kolumbiya === Kolumbiyadagi qurolli mojaroda, 1960-yillarning oʻrtalaridan hozirgi kungacha, qatnashgan jangchilarning toʻrtdan bir qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan va hozir ham shunday. 2004-yilda Kolumbiya bolalar askarlaridan foydalanish boʻyicha dunyoda toʻrtinchi oʻrinni egalladi. Hozirda mamlakatda qurolli guruhlarda 11-14 ming bola bor. Hukumat bilan muzokaralar chogʻida qurolli guruhlar voyaga yetmaganlarni savdolashish vositasi sifatida yollashni toʻxtatishni taklif qilishdi, ammo ularni qoniqtirmadi. Bjørkhaugning taʼkidlashicha, aksariyat bolalar askarlikka ixtiyoriy ishtirok etish va majburlashning kombinatsiyasi orqali yollangan. 1998-yilda Human Rights Watch matbuot bayonotida baʼzi partizan boʻlinmalarining 30 foizi bolalardan iborat boʻlgan . Xuddi shu press-relizda hukumat bilan bogʻliq boʻlgan harbiylashtirilgan boʻlinmalarning baʼzilari 50 foizgacha bolalardan iborat ekanligi, jumladan, sakkiz yoshli baʼzilari ham borligi taxmin qilingan. 2005-yilda Kolumbiyada 11 000 ga yaqin bola chap yoki oʻng qanot harbiy kuchlari safida xizmat qilgan. „Kolumbiyadagi bolalar jangchilarining taxminan 80 foizi ikki chap qanot partizan guruhlaridan biriga, FARC yoki ELNga tegishli. Qolgan jangchilar harbiylashtirilgan saflarda, asosan AUCda xizmat qilishadi“. P.W. Singerning soʻzlariga koʻra, FARC tomonidan 1998-yilda Guatape GESiga hujumda sakkiz yoshli jangarilar ishtirok etgan va 2001-yilda FARC oʻquv videosida 11 yoshli oʻgʻil bolalar raketalar bilan ishlayotgani tasvirlangan. Guruh shuningdek, Venesuela, Panama va Ekvadordan kelgan bolalarni ham qabul qiladi. Kolumbiya hukumati xavfsizlik kuchlari bolalarni rasman ishga qabul qilmaydi, chunki majburiy va ixtiyoriy yollash uchun qonuniy yosh 18 deb belgilangan. Shu bilan birga, talabalar harbiy oʻrta maktablarda kursant sifatida roʻyxatdan oʻtishlari va mos ravishda 16 yoki 17 yoshlilar havo kuchlari yoki milliy armiya tayyorlash dasturlariga kirishlari mumkin. Bundan tashqari, qoʻlga olingan dushman bolalari Kolumbiya harbiylari tomonidan razvedka maʼlumotlarini yigʻish uchun ishlatilgan. 2016-2017-yillarda FARC partizan guruhlariga qarshi demobilizatsiya harakatlari mojarosiga barham berib, zo‘ravonlikka jalb qilingan bolalar sonini cheklab qo‘yishiga umid qildi. Biroq, boshqa qurolli guruhlar hali demobilizatsiya qilinmagan va mojaro hozirgacha toʻliq hal etilmagan. === Kuba === Kubada o‘g‘il bolalar va qizlar uchun majburiy harbiy xizmat yoshi 17 yoshni tashkil etadi. Erkak o‘smirlarga hududiy qo‘shinlar qurolli kuchsi safiga majburiy xizmat muddatidan oldin ruxsat etilgan. === Gaiti === Gaitida siyosiy zoʻravonlik bilan shugʻullanuvchi turli erkin tashkil etilgan qurolli guruhlarda qatnashayotgan bolalar soni nomaʼlum. === Meksika === Meksikada bolalar Meksikadagi narkotiklar urushida Fors koʻrfazi karteli kabi jinoiy tashkilotlar tomonidan hukumat va boshqa raqib kartellarga qarshi kurashish uchun foydalaniladi. Ammo bularning soni maʼlum emas. Shuningdek, Grupos de autodefensa comunitaria (Avtomatik himoya guruhi) oʻz qishloqlarini mahalliy jinoiy guruhlarning zoʻravonligidan himoya qilish uchun baʼzi vaqtda bolalarni yollaydi, askar bolalarini jalb qiladigan oʻzini-oʻzi himoya qilish guruhlaridan biri bu Coordinadora Regional de Autoridades Comunitarias-Pueblos Fundadores (CRAC-PF) boʻlib, u Los Ardillos, Beltran Leyva kartelidan ajralib chiqqan jinoiy guruh bilan qarama-qarshilikda. CRAC-PF va Los Ardillos oʻrtasidagi janglar 53 kishining oʻlimiga sabab boʻlgan. === Qo'shma Shtatlar === Qoʻshma Shtatlarda 17 yoshli oʻsmirlar ota-onalarning yozma roziligi bilan qurolli kuchlarga qoʻshilishlari mumkin. 2015-yil holatiga koʻra har yili 16 000 ga yaqin 17 yoshli yigitlar harbiy xizmatga chaqiriladi. AQSH armiyasi maktablar bilan ishga yollashga boʻlgan taʼminlashni yondashuvning „tayanch toshi“ deb taʼriflaydi . Bolalar huquqlarini himoya qilish tashkilotlari AQSh qurolli kuchlari xodimlarini bolalarga tayanishini tanqid qildi. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShga harbiy xizmatga kirishning minimal yoshini 18 yoshga koʻtarishni tavsiya qildi. 1990-yillarda OPAC shartnomasi boʻyicha muzokaralarda AQSh Buyuk Britaniyaga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 dan oshmasligiga keskin qarshi chiqdi. Natijada shartnomada eng kam 16 yosh belgilangan . AQSh shartnomani 2002-yilda ratifikatsiya qilgan (lekin 2018-yil holatiga koʻra AQSh Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyani ratifikatsiya qilish amalga oshmadi). OPACga koʻra, AQSh harbiy xizmatchilariga odatda 18 yoshga toʻlgunga qadar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishni taqiqlaydi. Shunga qaramay, ular „oldinga joylashtirish“ huquqiga ega, yaʼni ular qoʻllab-quvvatlash vazifalarini bajarish uchun jangovar zonaga joylashtirilishlari mumkin. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShni ushbu siyosatni oʻzgartirishga va voyaga yetmaganlarning jangovar hududda oldindagi harakat qilish zonasiga joylashtirilmasligini taʼminlashga chaqirdi. 2003 va 2004-yillarda 60 ga yaqin voyaga yetmagan o‘smirlar xodimlarning xatoligi tufayli Afgʻoniston va Iroqqa yuborilgan. Keyinchalik Mudofaa vazirligi „vaziyatlar zudlik bilan toʻgʻirlangani va takrorlanishining oldini olish uchun choralar koʻrilgani“ni aytdi. 2008-yilda prezident Jorj Bush „Oʻsmir bolalarni askarlikdan himoya qilish toʻgʻrisida“gi qonunni imzoladi . Qonun bolalarni askarlikka yollagan harbiy kuchlarni jinoiy javobgarlikka tortadi. Shuningdek, bolalar harbiy maqsadlarda foydalaniladigan mamlakatlarga qurol sotishni taqiqlaydi. Qonunda askar bolalar taʼrifi „hukumat qurolli kuchlari tarkibida jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etgan 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxs“ ni oʻz ichiga oladi. Hujjatdan voz kechish Obama va Trump maʼmuriyati tomonidan chiqarilgan. == Yaqin Sharq == === Bahrayn === Bahraynda harbiy kursantlar, NCO stajyorlari va texnik xodimlar 15 yoshdan boshlab Bahrayn Mudofaa Kuchlari safiga kirishlari mumkin. === Eron === Eronning amaldagi qonunchiligi 16 yoshdan kichiklarni ishga olishni rasman taqiqlaydi. Eron-Iroq urushi paytida oʻgʻil bolalar Basij armiyasiga chaqirilgan, u yerda Eron hukumati tanqidchilarining fikriga koʻra, ular „jonli qalqonlar toʻlqini sifatida frontga yuborilgan“. Boshqa manbalar eronlik qurbonlarning umumiy sonini 200,000-600,000 oraligʻida deb hisoblashgan. Bir manbaga koʻra, Eron-Iroq urushida qurbon boʻlganlarning 3 foizi 14 yoshgacha boʻlgan yosh askarlar boʻlgan. Eronlik oʻgʻiil bolalar maktabni tashlab, ota-onalari Eron-Iroq urushida qatnashganlar. Iroq zobitlarining taʼkidlashicha, ular baʼzida sakkiz yoshli eronlik askar bolalarni qoʻlga olishgan. 2018-yil holatiga koʻra Eron hukumati Suriya fuqarolar urushida Asad hukumatiga sodiq kuchlar tomonida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni yollab kelmoqda. === Falastin === 2004-yilda Xalqaro bolalarni himoya qilish tashkilotining Falastin boʻlimi uchun chop etilgan Jihod Shomalyning "Bosib olingan Falastin hududlarida bolalardan foydalanish " nomli hisobotida, bir qator bolalar shahidlikni oʻzlariga gʻurur deb bilishlarini taʼkidlab, hisobotni yakunlaydi. Oʻzlarining umidsiz ahvoli uchun javobgarlikni oʻz zimmalariga olishlari va Falastin harbiylashtirilgan guruhlari tomonidan qurolli hujumlar uyushtirish uchun yollanganliklariga oʻzlari sababchi ekanliklarini aytadi. Shu bilan birga, Shomaly mamlakatlarda tizimli ishga joylashish yo‘qligini, guruhlar va Falastin hamjamiyatining yuqori martabali vakillari siyosiy strategiya sifatida bolalarni yollashga qarshi ekanini taʼkidlaydi. Shomalyning fikricha, Falastin siyosiy rahbariyati bolalarni urushga tortishni toʻxtatish uchun koʻproq ish qilishi mumkin, bu esa rahbariyatdan bolalarni oʻqitish togʻrisida va yollashni taqiqlovchi memorandumni imzolashni talab qiladi. Gʻazo sektorida hukmronlikka intilayotgan Falastin tashkiloti Hamas, Isroil mudofaa kuchlariga qarshi zoʻravonlikni qoʻzgʻatish uchun munozarali mafkuralarni askar bolalarga singdirgani maʼlum. Jorjtaun universiteti professori William OʻBrien falastinlik bolalarning Birinchi Intifadadagi faol ishtiroki haqida shunday yozadi: „Aftidan, intifada qo‘shinlarining katta qismi yoshlar, jumladan, boshlang‘ich maktab o‘quvchilari ham bor. Ular tosh, molotov kokteyli va boshqa zo‘ravonlik turlari bilan shug‘ullanadilar“. Arab jurnalisti Huda Al-Hussein 2000-yil 27-oktabr kuni Londondagi arab gazetasiga quyidagilarni yozdi: 2002-yilda askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) „bolalarning jangovar harakatlarda qatnashayotgani haqida xabarlar mavjud boʻlsa-da, qurolli guruhlar tomonidan tizimli ravishda yollanganligi haqida hech qanday dalil yoʻq“, dedi. Biroq, 2004-yilda tashkilot 2000-yil oktabridan 2004- yil martigacha falastinlik voyaga yetmaganlar ishtirokida kamida toʻqqizta hujjatlashtirilgan xudkushlik hujumi sodir boʻlganligini xabar qildi: 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida Hamas va Islom Jihodi oʻzining Eron boʻlimida „harbiy hujumlarda va mashgʻulotlarda bolalardan foydalangani“ uchun alohida taʼkidlangan. 2005-yil 23-mayda Amnesty International Falastin qurolli guruhlarini bolalardan qurolli faoliyatda foydalanishni zudlik bilan toʻxtatishga chaqirdi: „Falastin qurolli guruhlari hech qanday sharoitda qurolli hujumlar uyushtirish, qurol yoki boshqa materiallarni tashish uchun bolalardan foydalanmasligi kerak…“. === Turkiya (PKK) === Kurd-turk mojarosi paytida Kurdiston Ishchilar partiyasi (PKK) faol ravishda bolalarni yollab, oʻgʻirlab ketgan. Tashkilot Turkiya xavfsizlik kuchlari tomonidan 2000 dan ortiq bolani o‘g‘irlaganlikda ayblangan. Human Rights Watch (HRW), Birlashgan Millatlar Tashkiloti (BMT) va Xalqaro Amnistiya tashkilotining mustaqil hisobotlari 90-yillardan beri tashkilot va uning qurolli guruhlari tomonidan askarb olalar i yollash va ulardan foydalanishni tasdiqladi. 2001-yilda tashkilot tomonidan bolalarni yollash tizimli ravishda amalga oshirilgani haqida xabarlar paydo boʻldi. Tashkilotning asosan bolalarni yollash uchun tuzilgan Tabura Zaroken Sehit Agit deb nomlangan bataloni haqida bir qancha xabarlar eʼlon qilingan. Shuningdek , Kurdiston vatanparvarlar ittifoqi bolalarni o‘z safiga jalb qilgani aniqlangan. Turkiya xavfsizlik kuchlari maʼlumotlariga koʻra,Kurdiston Ishchilar partiyasi 12 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan 983 nafardan ortiq bolani oʻgʻirlab ketgan. 400 dan ortiq bola tashkilotdan qochib, xavfsizlik kuchlariga taslim bo‘lishgan. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bolalar Jamgʻarmasining 2010-yilda chop etilgan hisobotida Kurdiston Ishchilar partiyasi tomonidan bolalarni yollash juda xavfli ekani koʻrsatib oʻtilgan. 2016-yilda Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasini Iroqning Shingal mintaqasida va qoʻshni davlatlarda askar bolalar yollash orqali urush jinoyatlari sodir etganlikda ayblagan. Suriyadagi fuqarolar urushi davomida ko‘plab ommaviy axborot vositalari, jumladan Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasiga aloqador YPG tashkiloti askar bolalarni yollab, joylashtirganini tasdiqladi. Guruhning xalqaro huquqni buzgan bolalardan foydalanishni toʻxtatish haqidagi daʼvosiga qaramay, guruh bolalarni yollash va ulardan foydalanishni davom ettirdi. === Livan === Livandagi fuqarolar urushida turli tomonlar askar bolalardan foydalangan. 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida aytilishicha, Hizbulloh bolalarni harbiy xizmatga oʻrgatgan. 2017-yilda BMT mamlakatda islomiy jangarilar deb gumon qilingan qurolli guruhlar bolalarni o‘z safiga jalb qilayotgani haqida xabar berdi. === Suriya === Suriyada davom etayotgan fuqarolar urushi paytida bolalar Bashar Asadga qarshi boʻlgan guruhlarga qoʻshilishdi. 2012-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotiga isyonchilar askar bolalardan foydalangani haqidagi daʼvolar kelib tushgan, biroq ular buni tasdiqlay olishmagan. 2014-yil iyun oyida Birlashgan Millatlar Tashkiloti hisobotida aytilishicha, muxolifat bolalarni harbiy va yordamchi rollarga jalb qilgan. Yana aytilishicha, bunday qilish siyosati yoʻqdek tuyulgan boʻlsa-da, yoshni tekshirish tartiblari boʻlmagan. 2014-yilda Human Rights Watch tashkilotining xabar berishicha, isyonchi guruhlar bolalardan jang maydonlarida yaradorlarni davolash, o‘q-dorilar va boshqa yuklarni olib o‘tishdan tortib, janglar avj olgan paytda frontga, snayperchilar rolini bajarishga qadar yordam va jangovar rollarda foydalanmoqda. Turkiya hukumati oʻzaro bogʻlangan SETA tadqiqot markazi Suriya milliy armiyasining tarkibini aks ettiruvchi hisobotini askar bolalar qoʻllanilganini fosh qilgani sababli qaytarib oldi. Suriya milliy armiyasi hozirda Turkiya tomonidan moliyalashtiriladi, u 2000-yil 8-sentabrda bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishi toʻgʻrisidagi Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokolni imzolagan. Al-Monitor’ning manbalarga tayanib xabar berishicha, Turkiya Liviyaga Suriya milliy armiyasidagi bolalar askarlarini joylashtirgani maʼlum qilingan. 2021-yil iyul oyida Amerika Qoʻshma Shtatlari Turkiyani Suriya va Liviyada askar bolalardan foydalanishga aloqador davlatlar roʻyxatiga qoʻshdi. 2021-yilgi Inson huquqlari amaliyoti boʻyicha mamlakat hisobotida Suriyadagi Turkiya tomonidan qoʻllab-quvvatlanadigan kuchlardan bolalar askar sifatida yollangani haqida soʻz bordi. Kurd kuchlari ham bu taktikani qoʻllashda ayblangan. 2015-yilda Human Rights Watch tashkiloti kurd qurolli kuch rahbarlari Jeneva chaqiruvi bilan majburiyat shartnomasini imzolagani va 2014-yilning iyulidan beri 59 nafar bola, ulardan 10 nafari 15 yoshdan kichik boʻlganini daʼvo qilgan edi. Prezident Asad 2013-yilda askar bolalardan (18 yoshgacha bo‘lgan har qanday shaxs) foydalanishni taqiqlovchi qonunni qabul qildi, bu qonunni buzganlik uchun aybdorlar 10 yildan 20 yilgacha „jazoviy mehnat“ bilan jazolanishini eʼlon qildi. Hukumat kuchlariga nisbatan qonun amalda qo‘llaniladimi yoki yo‘qmi, tasdiqlanmagan va isyonchi kuchlarga qarshi Suriya hukumati safida jang qilish uchun bolalar yollangani haqida da‘volar bor. Eron hukumati Suriyada fuqarolar urushi davrida Asadga sodiq hukumat kuchlari tarafida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni jalb qilgan. === Yaman === Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili Radhika Kuomarasvami 2010-yil yanvar oyida Yamandagi qabilalar oʻrtasidagi janglarda „koʻp sonli“ oʻsmir oʻgʻil bolalar jang qilishgani haqida xabar berdi. Nodavlat notijorat tashkilot faoli Abdul-Rahmon al-Marwanining hisob-kitoblariga ko‘ra, Yamanda har yili qabilalar o‘rtasidagi janglarda 500-600 ga yaqin bola halok bo‘ladi yoki yaralanadi. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudan (ayniqsa Darfur) va Yamandan askar bolalar yollagan. Britaniya SAS maxsus kuchlari Yamanda askar bolalarni tayyorlash bilan shug‘ullangani aytiladi. Xabar qilinishicha, Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya safida jang qilayotgan askarlarning kamida 40 foizi bolalardir. Saudiya Arabistoni hutiylarga qarshi Saudiya chegarasini qoʻriqlash uchun yamanlik bolalarni askar sifatida yollaydi. 2019-yil iyun oyida AQSh Davlat kotibi Mike Pompeo Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya Yamandagi fuqarolar urushida bolalardan foydalanayotgani haqidagi ekspert xulosalarini rad etib, AQShning bolalar askarlikka yollovchi davlatlar ro‘yxatiga kiritilishiga to‘sqinlik qildi. == Osiyo == 2004-yilda oʻsmirlarning harbiy xizmatidan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) Osiyoda minglab bolalar Afgʻoniston, Myanma (Birma) , Nepal Indoneziya, Filippin, Laos va Shri-Lankadagi faol mojarolar va oʻt ochishni toʻxtatish holatlariga kelishilganda ham jangovar kuchlarga jalb qilingani haqida xabar berdi. Hukumatning mojaro zonalariga kirishni rad etishi ishtirok etgan raqamlarni hujjatlashtirishni imkonsiz qildi. 2004-yilda Myanma (Birma) hukumat qurolli kuchlari 12 yoshdan 16 yoshgacha boʻlgan bolalarni majburan yollagan va ishlatgan yagona davlat sifatida mintaqa tarixiga kirdi. Xudoning armiyasi partizan guruhini birgalikda boshqargan egizak aka-uka Jonni va Lyuter Xtolar 1997-yilda guruhni boshqara boshlaganlarida taxminan oʻn yoshda boʻlishgan. === Afg'oniston === Afgʻonistonda oʻttiz yillik fuqarolar urushi davrida qurolli kuchlar minglab askar bolalarni yollagan. Koʻpchilik hali ham Tolibonga qarshi kurashmoqda. Islom diniy maktablari yoki madrasalaridan taʼlim olganlarning baʼzilari xudkush terrorchi va qurolli hujumchilar sifatida foydalaniladi. Kamuflyaj kiyimida va shahidlik shiorlari bilan yurgan o‘g‘il bolalarning targ‘ibot videosi 2009-yilda Afg‘oniston Tolibon rahbariyati tomonidan eʼlon qilingan. Bu videoga amerikalik askarni oʻldirgan 14 yoshli Tolibon jangchisiga tasanno ham kiritilgan. === Birma/Myanma === Davlat Tinchlik va Taraqqiyot Kengashining taʼkidlashicha, Birmaning barcha askarlari koʻngilli hisoblanadi va qabul qilinganlarning hammasi 18 yoshdan katta. Human Rights Watch tashkiloti maʼlumotiga koʻra, Birma/Myanma milliy armiyasi Tatmadavda 70 000 ga yaqin oʻgʻil bolalar xizmat qilmoqda, 11 yoshgacha boʻlgan bolalar esa koʻchadan majburan olib kelinib guruhlarga qoʻshilmoqda. Guruhning xabar berishicha, dezertirlar uch yildan besh yilgacha qamoq jazosiga yoki hatto qatl etishga ham hukm qilinishi mumkin. Guruh shuningdek, taxminan 5,000-7,000 bolalar turli xil qurolli etnik muxolifat guruhlarida, xususan, Birlashgan Wa Davlat Armiyasida xizmat qilishini taʼkidladi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun 2009-yil iyun oyida hisobot eʼlon qildi, unda isyonchilar va hukumat tomonidan mamlakatda bolalarga nisbatan „jiddiy qonunbuzarliklar“ qayd etilgan. Maʼmuriyat 4-avgust kunidan boshlab keyingi oydan ular Birma/Myanmaga koʻproq oʻrganish uchun guruh yuborishlarini eʼlon qilishdi. === Shri-Lanka === Shri-Lankada bolalarning jangarilar tomonidan foydalanilishi 1983-yilda Shri-Lankadagi fuqarolar urushi boshlanganidan beri xalqaro miqyosda tan olingan muammo boʻlib kelgan. 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni asosiy yollovchilar Tamil Eelam isyonchi ozodlik yoʻlbarslari hisoblanadi. === Nepal === Nepal Kommunistik partiyasi kuchlarida taxminan 6000-9000 bola xizmat qiladi. 2010-yildan boshlab CPNning askar bolalari demobilizatsiya qilindi. === Filippin === Filippinda hukumatga qarshi kurashayotgan islomiy va kommunistik qurolli guruhlar muntazam ravishda yollangan bolalarga tayanib kurash olib boradi. 2001-yilda Human Rights Watch tashkiloti Moro Islom ozodlik fronti (MILF)dagi 10 000 askarning taxminan 13 foizini bolalar tashkil etgani va hukumatga aloqador ayrim harbiylashtirilgan kuchlar ham bolalardan foydalanayotgani haqida xabar bergan. 2016-yilda MILF 1869 nafar bolani guruhni tark etishiga ruxsat berdi va boshqa bolalarni guruhga qabul qilmaslik majburiyatini oldi. Biroq oʻsha yili BMT Filippindagi boshqa qurolli guruhlar asosan 13 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan bolalarni yollashda davom etayotgani haqida xabarlar yana davom etrdi. == Yevropa == Child Soldiers International maʼlumotlariga koʻra, Yevropada faqat 18 yoshdan kattalarni yollash tendensiyasi mavjud, aksariyat mamlakatlar ham faqat kattalarni yollashga ruxsat beradi, 2016-yilgi maʼlumotlarga koʻra qanday qurolli guruhlar bolalardan foydalanayotgani maʼlum emas edi. 2018-yil holatiga koʻra esa bir davlat, Buyuk Britaniya 16 yoshdan bolalarni, beshtasi esa 17 yoshdan (Avstriya, Kipr, Fransiya, Germaniya va Gollandiya) harbiy xizmatga jalb qilgan. Ulardan, Buyuk Britaniya eng koʻp bolalarni ishga oladi. 2016-yilda Britaniya armiyasiga yangi chaqirilganlarning taxminan chorak qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan. Barcha Yevropa davlatlari bolalarni qurolli mojarolarga jalb etish toʻgʻrisidagi ixtiyoriy protokolni ratifikatsiya qilgan, shuning uchun chaqiruv bolalar odatda balogʻatga yetgunlaricha harbiy harakatlarda foydalanilmaydi. Bolalar 1990-yillarda Birinchi Chechen urushida jangchilar sifatida ishlatilgan. === Avstriya === Avstriya bolalarni ota-onalari roziligi bilan bir yil erta, 17 yoshdan boshlab harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Kipr === Kipr bolalarni ota-onalari roziligi bilan ikki yil erta, 16 yoshdan boshlab majburiy harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Fransiya === Fransiya harbiy xizmatchilarni 17 yoshdan, harbiy texnik maktab oʻquvchilarini 16 yoshdan boshlab qabul qiladi. Qurolli kuchlarning 3 % ni 18 yoshgacha boʻlgan yoshlar tashkil etadi. === Germaniya === Germaniya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2015-yilda qurolli kuchlarning 6 foizini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil etgan. === Niderlandiya === Niderlandiya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2014-yilda uning qurolli kuchlarining 5 % 18 yoshgacha boʻlganlar boʻlgan. === Ukraina === 2014-yilda Ukraina sharqidagi qurolli mojaro paytida Donbasdagi tinchlik uchun adolat guruhi bolalarni qurolli tuzilmalarga jalb qilishning 41 ta holatini tasdiqlagan. Ulardan 37 tasi Ukraina nazorati ostida boʻlmagan hududdan, 4 tasi esa Ukraina nazorat hududidagi qurolli tuzilmalarda bolalarning ishtiroki bilan bogʻliq. Tasdiqlash imkoni boʻlmagan bolalarni ishga yollash haqida yana 31 ta murojaat boʻlgan. Ukraina tomonidan nazorat qilinmagan hududda tekshirilgan 37 ta ishning 33 tasi oʻgʻil bolalar va 4 tasi qiz bolalar; 57 % 16-17 yoshda, 35 % 15 yoshgacha boʻlgan va 8 % hollarda yoshni aniqlash mumkin boʻlmagan. === Buyuk Britaniya === Britaniya qurolli kuchlari 16 yoshdan boshlab xodimlarni jalb qilib, 15 yoshu 7 oylik bolalardan arizalarni qabul qilishni boshlaydi. Roʻyxatga olishdan oldin ota-onaning roziligi talab qilinadi. 2022-yil holatiga koʻra, Britaniya qurolli kuchlari tarkibiga kirganlarning 23 foizi 18 yoshdan kichiklar edi. Aksariyat bolalar armiyaga jalb qilingan, bu erda 2021-2022 yillarda askarlarning 30 foizi 18 yoshgacha boʻlganlar edi; koʻproq yangi askarlar boshqa yoshdagilarga qaraganda 16 yoshda edi. 16 yoshdan 17,5 yoshgacha boʻlgan armiyaga chaqirilganlar dastlab yosh guruhiga bagʻishlangan harbiy oʻquv markazida Army Foundation kollejida oʻqitiladi. 2021-yil holatiga koʻra, markaz Ofsted taʼlim inspektsiyasi tomonidan farovonlik boʻyicha „aʼlo“ deb baholangan, markazda suiisteʼmollik haqida koʻplab daʼvolar, baʼzilari isbotlangan, armiya rekordida. 2021-yilda markazda 22 nafar qizga nisbatan jinsiy huquqbuzarliklar bo‘yicha to‘qqizta tergov ochildi; bir tergovda gumon qilingan jinoyatchilarning uchtasi xodimlar boʻlgan. Vahiylar 2022-yil iyul oyida Vice News hisobotining mavzusi boʻlgan. OPAC maʼlumotlariga koʻra, Buyuk Britaniya odatda harbiy harakatlarda qatnashish uchun bolalarni chaqirmaydi, ammo chaqirilganlarni istisno qilmaydi ham. Buyuk Britaniya 2003-yildan 2010-yilgacha Iroq va Afg‘onistonga 18 yoshdan kichik bo‘lgan 22 nafar xodimni beixtiyor yubordi. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita Buyuk Britaniyani bolalar hech qanday sharoitda harbiy harakatlarda qatnasha olmasligini taʼminlash uchun oʻz siyosatini oʻzgartirishga chaqirdi. 1990-yillarda OPAC boʻyicha muzokaralarda Buyuk Britaniya AQShga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 boʻlishiga qarshi chiqdi. Bolalar huquqlarini himoya qiluvchi idoralar Buyuk Britaniya o‘z qurolli kuchlarini kadrlar bilan taʼminlashda bolalarga tayanishda davom etayotganini tanqid qildi. == Okeaniya == === Avstraliya === Avstraliya mudofaa kuchlari oʻz saflariga 16 yoshdan boshlab ota-onalarning roziligi bilan harbiy xizmatga kirishga ruxsat beradi. 18 yoshgacha boʻlgan qoʻl ostidagi yoshlarni chet elga yuborish yoki toʻgʻridan-toʻgʻri jangovar harakatlarda foydalanish mumkin emas, ularni evakuatsiya qilishning iloji boʻlmagan ekstremal holatlar bu vaziyatdan mustasno. === Yangi Zelandiya === 2018-yilning aniqlangan maʼlumotlariga koʻra, Yangi Zelandiya mudofaa kuchlariga qoʻshilishning minimal yoshi 17 yosh deb belgilangan. == Bolalardan harbiy maqsadda foydalanishni tugatish harakati == Bolalardan harbiy maqsadda keng miqyosda foydalanishganiga tarix guvoh. Faqat soʻnggi oʻn yilliklarda bu amaliyot asosli tanqid va uni tugatish uchun birgalikda saʼy-harakatlarga duch keldi. Qisman koʻplab qurolli kuchlar oʻz saflarini toʻldirishda bolalarga tayanganligi va qisman nodavlat qurolli guruhlarning xatti-harakatlariga taʼsir qilish qiyinligi sababli bu jarayon biroz sekin kechdi. == Yaqin tarix == === 1970-1980-yillar === Bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirokini cheklash boʻyicha xalqaro harakatlar 1977-yilda qabul qilingan 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar bilan boshlandi (77.2-modda). Yangi Protokollar 15 yoshgacha boʻlgan bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqladi, ammo davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarga 15 yoshdan boshlab bolalarni yollash va ulardan urushda foydalanishga ruxsat berishda davom etaverdi. Nodavlat notijorat tashkilotlari (NNTlar) bolalarni ishga yollashni butunlay taqiqlash toʻgʻrisidagi yangi shartnoma tarafdori boʻlganida, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (CRC) boʻyicha muzokaralar chogʻida qoidalar yangilandi. Qurolli kuchlari 18 yoshdan kichik boʻlganlardan foydalanayotgan baʼzi davlatlar bunga qarshilik koʻrsatdilar, shuning uchun 1989-yildagi yakuniy shartnoma matni faqat mavjud huquqiy standartni aks ettirdi xolos: 15 yoshgacha boʻlgan bolalarning harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishini taqiqlash. === 1990-yillar === XX asrning oxirlari yaʼni 1990-yillarda nodavlat notijorat tashkilotlari askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish koalitsiyasini (hozirgi Xalqaro bolalar askarlari) tashkil etishdi va ular Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada koʻrgan kamchiliklarni toʻgʻrilash maqsadida hamdard hukumatlar bilan yangi shartnoma tuzish kampaniyasida ishlashdi. Olti yil davom etgan global muzokaralardan soʻng, shartnoma 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol (OPAC) sifatida qabul qilindi. Shartnoma bolalarni harbiy xizmatga chaqirishni taqiqlab qoʻyadi, harbiy xizmatchilar 16 yoshdan kichik boʻlmasligini taʼminlaydi va harbiy harakatlarda bolalardan foydalanishni rad etadi. Shartnoma, shuningdek, nodavlat qurolli guruhlarni 18 yoshga toʻlmagan oʻsmirlarni har qanday maqsadda yollashni ham taqiqlaydi. OPAC boʻyicha muzokara olib borayotgan koʻpchilik davlatlar bolalarni yollashni taqiqlashni qoʻllab-quvvatlagan boʻlsa-da, AQSh boshchiligidagi Buyuk Britaniya bilan ittifoqdosh boʻlgan baʼzi mamlakatlar bunga eʼtiroz bildirdi. Shunday qilib, shartnoma 16 yoki 17 yoshli bolalarni ishga olishni taqiqlamaydi, garchi u davlatlarga qonunda yuqoriroq standartlarni oʻrnatishga imkon beradi. === 2000-yildan - hozirgi kungacha === Bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol qabul qilingandan soʻng, global ratifikatsiya kampaniyasi tez sur’atlar bilan rivojlandi. 2018-yilning maʼlumotlariga koʻra, OPAC 167 ta davlat tomonidan ratifikatsiya qilingan. Kampaniya, shuningdek, koʻplab davlatlarni bolalarni umuman ishga olmaslikka undadi. 2001-yilda 83 mamlakat faqat kattalarni roʻyxatga olishga ruxsat berdi. 2016-yilga kelib bu koʻrsatkich 126 taga yetdi, bu qurolli kuchlari mavjud boʻlgan mamlakatlarning 71 foizini tashkil qiladi. Taxminan 60 ga yaqin nodavlat qurolli guruhlar bolalardan foydalanishni toʻxtatish yoki qisqartirish toʻgʻrisida bitimlar tuzdilar, bu koʻpincha BMT yoki Jeneva chaqiruvi nodavlat tashkiloti vositachiligida oʻtkazildi. Child Soldiers International bergan hisobotlarga koʻra, OPAC shartnomasining muvaffaqiyati davlat qurolli kuchlari tomonidan bolalarni yollashning bosqichma-bosqich pasayishi bilan birgalikda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalar sonining qisqarishiga olib keldi. 2018-yilda berilgan maʼlumotlarga koʻra, bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish keng tarqalganligicha qolmoqda. Xususan, Boko Haram va IShIDga oʻxshagani jangari islomiy tashkilotlar hamda ularga qarshi kurashayotgan qurolli guruhlar bolalardan keng foydalanishadi. Bundan tashqari, aholisi eng koʻp boʻlgan uchta davlat — Xitoy, Hindiston va Qoʻshma Shtatlar hali ham oʻz qurolli kuchlariga 16 yoki 17 yoshli bolalarni harbiy xizmatga olinishiga ruxsat berishadi, shuningdek, „Yettilik“ guruhining beshta davlati: Kanada, Fransiya, Germaniya, Buyuk Britaniya va Amerika Qoʻshma Shtatlari ham bundan mustasno emas. == Voqealar == Qizil qoʻllar kuni — Red Hand day (shuningdek, Xalqaro askar bolalardan foydalanishga qarshi kurash kuni deb ham ataladi). Har yili 12-fevralda oʻtkaziladigan xotirlash kuni boʻlib, jamoatchilik eʼtiborini urushlar va qurolli toʻqnashuvlarda bolalardan askar sifatida ishlatish amaliyotiga qaratadi. Ushbu sana bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokolning kuchga kirishini aks ettiradi. == Bolalikning militarizatsiyasiga qarshi kurash == Oʻz qurolli kuchlariga bolalarni yollashga ruxsat bermaydigan koʻplab davlatlar taʼlim tizimi, atrof-muhit, filmlar va video oʻyinlar kabi mashhur oʻyin-kulgilar orqali bolalarga harbiy hayotni koʻrsatgani uchun tanqid qilindi.. Baʼzi sharhlovchilarning taʼkidlashicha, bolalar uchun bu marketing manipulyatsiya va harbiylikka yollash jarayonining bir qismidir va shuning uchun bu axloqiy jihatdan baholanishi kerak. Ushbu tamoyil baʼzi guruhlarni harbiy tashkilotlar va yoshlar oʻrtasidagi munosabatlarni bolalar huquqlari va sogʻligʻi nuqtai nazaridan tartibga solish uchun kampaniyaga olib keldi. Bunga misol qilib „ Urushga qarshilik ko‘rsatuvchilar“ xalqaro tashkilotining " Yoshlarning == Askarlikka olingan bolalarni reabilitatsiya qilish va reintegratsiya qilish == Child Soldiers International reintegratsiyani quyidagicha taʼriflaydi: „Ilgari qurolli kuchlar-guruhlar bilan aloqador boʻlgan bolalar tinch hayotga qaytishlari va ularning oilalari va jamiyatlarida qimmatli rol oʻynashlari uchun qoʻllab-quvvatlanadigan jarayon“. Askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiyalashga qaratilgan dasturlar UNICEF homiyligidagilar kabi koʻpincha uchta komponentni taʼkidlaydi: oilani birlashtirish-jamoa tarmogʻi, psixologik yordam va taʼlim-iqtisodiy imkoniyat. Dasturlarni muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun bu harakatlar kamida 3 yildan 5 yilgacha boʻlgan davrni oʻz ichiga oladi. Umuman olganda, reintegratsiya harakatlari bolalarni xavfsiz muhitga qaytarishga, diniy va madaniy marosimlar orqali bolaning oilasi va jamiyati nomidan kechirimlilik tuygʻusini shakllantirishga va bolaning oʻz oilasi bilan birlashishini ragʻbatlantirishga qaratilgan.harbiylashuviga qarshi kurash" dasturi, AQShdagi „Bolalarni yollashni to‘xtating“ kampaniyasi va Buyuk Britaniyadagi „Maktablardan tashqarida harbiylar“ kampaniyasini keltirish mumkin. Xuddi shunday xavotirlar Germaniya va Isroilda ham bildirilgan. Agar bola urush jinoyatlarini sodir etgan boʻlsa, reintegratsiya harakatlari qiyinlashishi mumkin, chunki bunday hollarda jamiyatda stigma va norozilik kuchayadi. Bunday vaziyatlarda bolaning ehtiyojlari jamiyatda adolat tuygʻusi bilan mutanosib boʻlishi muhimdir. Bunday vaziyatlarni zudlik bilan hal qilish kerak, chunki shunday qilinmasa, koʻplab bolalar qayta roʻyxatga olish xavfiga duch kelishadi. Shuningdek, reintegratsiyaning ikkita sohasi alohida eʼtiborga olinishi kerak: askar ayollar va bolalar askarlari orasida giyohvand moddalarni isteʼmol qilish. Giyohvand moddalar taʼsiri ostida boʻlgan yoki jinsiy yoʻl bilan yuqadigan kasalliklarga duchor boʻlgan askar bolalar oʻzlarining ehtiyojlariga mos keladigan qoʻshimcha dasturlarni talab qiladilar. jojhxipmht5zsh1v6nfjjq7qywo9lju 2817126 2817122 2022-08-29T09:55:02Z ShHamrayev 72833 /* Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi */ wikitext text/x-wiki {{tahrirlayapman|ShHamrayev}} Bolalar (Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada 18 yoshga toʻlmagan shaxs sifatida belgilangan) tarix davomida harbiy harakatlar va kampaniyalarda qatnashish uchun jalb qilingan<ref name="Wessells">{{cite journal|last1=Wessels|first1=Michael|title=Child Soldiers|journal=Bulletin of the Atomic Scientists|year=1997|volume=53|issue=4|page=32|doi=10.1080/00963402.1997.11456787|bibcode=1997BuAtS..53f..32W}}</ref>. Davlat qurolli kuchlari, nodavlat qurolli guruhlar va boshqa harbiy tashkilotlar tarkibidagi bola askarlar jangovar tayyorgarlikdan o‘tishi va jangovar mashg‘ulotlar uchun ishlatilishi, porterlar yoki xabarchilar kabi yordamchi rollarga tayinlanishi yoki tirik qalqon sifatida taktik ustunlik yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun ishlatilishi mumkin<ref name="Children at war">{{Cite news|url=http://www.historyextra.com/podcast/children-war|title=Children at war|work=History Extra|access-date=7 December 2017|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180112002342/http://www.historyextra.com/podcast/children-war|archive-date=12 January 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":2">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|title=The Paris Principles: Principles and guidelines on children associated with armed forces or armed groups|last=UNICEF|year=2007|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20161030083755/http://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|archive-date=30 October 2016|url-status=live}}</ref>. Masalan, minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida, gʻolib tomonda ham, magʻlub tomonda ham qatnashdilar. Bolalar kattalarga qaraganda taʼsirchanlikka koʻproq moyil boʻlganligi sababli harbiy xizmatda oson nishon hisoblanadi<ref name="ReferenceB">{{cite journal |last1=Beber, Blattman |first1=Bernd, Christopher |year=2013 |title=The Logic of Child Soldiering and Coercion |url=https://archive.org/details/sim_international-organization_winter-2013_67_1/page/65 |journal=International Organization |volume=67 |issue=1 |pages=65–104 |doi=10.1017/s0020818312000409 |doi-access=free}}</ref><ref name=":32">{{Cite book |last=Dave. |first=Grossman |title=On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society |date=2009 |publisher=Little, Brown and Co |isbn=9780316040938 |edition=Rev. |location=New York |oclc=427757599}}</ref><ref name="Wessells" /><ref name=":22">{{Cite book |author1-last=McGurk |author1-first=Dennis |title=Military life: The psychology of serving in peace and combat |author2-last=Cotting |author2-first=Dave I. |author3-last=Britt |author3-first=Thomas W. |author4-last=Adler |author4-first=Amy B. |publisher=Praeger Security International |year=2006 |isbn=978-0275983024 |editor1-last=Adler |editor1-first=Amy B. |volume=2: Operational stress |location=Westport |pages=13–31 |chapter=Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members |editor2-last=Castro |editor2-first=Carl Andrew |editor3-last=Britt |editor3-first=Thomas W.}}</ref>. Baʼzilar kuch bilan yollanadilar, boshqalari esa koʻpincha qashshoqlikdan qutulish uchun bu yoʻlni tanlaydilar<ref name="Wessells" /><ref name=":12">{{Cite book |last1=Brett |first1=R |url=https://archive.org/details/youngsoldierswhy0000bret |title=Young soldiers : why they choose to fight |last2=Specht |first2=I |publisher=Lynne Rienner Publishers |year=2004 |isbn=9781588262615 |location=Boulder, Colo. |oclc=53830868 |url-access=registration}}</ref><ref name=":103">{{Cite journal |last1=Gee |first1=David |last2=Taylor |first2=Rachel |date=1 November 2016 |title=Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army? |journal=The RUSI Journal |volume=161 |issue=6 |pages=36–48 |doi=10.1080/03071847.2016.1265837 |issn=0307-1847 |s2cid=157986637}}</ref><ref name=":82">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|title=Child Soldiers Global Report 2008|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2008|access-date=16 May 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181010192928/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|archive-date=10 October 2018|url-status=dead}}</ref>. Qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar koʻpincha psixiatrik kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi, shuningdek, tajovuzkorlikning kuchayishi kabi xulq-atvorning turli muammolariga duch kelishadi, bu esa balogʻat yoshida qashshoqlik va ishsizlikning yuqori xavfiga olib keladi. Buyuk Britaniya va AQShda olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmir bolalar orasida ularni harbiy xizmatga jalb qilish, hatto ular urushga yuborilmagan boʻlsa ham, oʻz joniga qasd qilishga urinish<ref name=":30">{{Cite journal |last1=Ursano |first1=Robert J. |last2=Kessler |first2=Ronald C. |last3=Stein |first3=Murray B. |last4=Naifeh |first4=James A. |last5=Aliaga |first5=Pablo A. |last6=Fullerton |first6=Carol S. |last7=Wynn |first7=Gary H. |last8=Vegella |first8=Patti L. |last9=Ng |first9=Tsz Hin Hinz |date=1 July 2016 |title=Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers |journal=JAMA Psychiatry |language=en |volume=73 |issue=7 |pages=741–9 |doi=10.1001/jamapsychiatry.2016.0600 |issn=2168-622X |pmc=4937827 |pmid=27224848}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/694167/20180327_Suicide_and_open_verdict_deaths_in_the_UK_Regular_Armed_Forces_1984-2017_Tables_and_Figures-O.xls|title=UK armed forces suicide and open verdict deaths: 1984–2017|last=UK, Ministry of Defence|year=2017|access-date=24 May 2018}}</ref> stress bilan bogʻliq ruhiy kasalliklar<ref name=":28">{{Cite journal |last1=Goodwin |first1=L. |last2=Wessely |first2=S. |last3=Hotopf |first3=M. |last4=Jones |first4=M. |last5=Greenberg |first5=N. |last6=Rona |first6=R. J. |last7=Hull |first7=L. |last8=Fear |first8=N. T. |year=2015 |title=Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population? |journal=Psychological Medicine |language=en |volume=45 |issue=9 |pages=1881–1891 |doi=10.1017/s0033291714002980 |issn=0033-2917 |pmid=25602942 |s2cid=3026974}}</ref><ref name=":29">{{Cite journal |last1=Martin |first1=Pamela Davis |last2=Williamson |first2=Donald A. |last3=Alfonso |first3=Anthony J. |last4=Ryan |first4=Donna H. |date=February 2006 |title=Psychological adjustment during Army basic training |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2006-02_171_2/page/157 |journal=Military Medicine |volume=171 |issue=2 |pages=157–160 |doi=10.7205/milmed.171.2.157 |issn=0026-4075 |pmid=16578988 |doi-access=free}}</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish<ref name=":31">{{Cite journal |last1=Head |first1=M. |last2=Goodwin |first2=L. |last3=Debell |first3=F. |last4=Greenberg |first4=N. |last5=Wessely |first5=S. |last6=Fear |first6=N. T. |date=1 August 2016 |title=Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel |journal=Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology |language=en |volume=51 |issue=8 |pages=1171–1180 |doi=10.1007/s00127-016-1177-8 |issn=0933-7954 |pmc=4977328 |pmid=26864534}}</ref><ref name=":33">{{Cite journal |last1=Mattiko |first1=Mark J. |last2=Olmsted |first2=Kristine L. Rae |last3=Brown |first3=Janice M. |last4=Bray |first4=Robert M. |year=2011 |title=Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel |url=https://archive.org/details/sim_addictive-behaviors_2011-06_36_6/page/608 |journal=Addictive Behaviors |volume=36 |issue=6 |pages=608–614 |doi=10.1016/j.addbeh.2011.01.023 |pmid=21376475}}</ref>, va zoʻravonlik yuzaga chiqadi<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref><ref name=":35">{{Cite journal |last=Bouffard |first=L A |year=2005 |title=The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience |url=https://archive.org/details/sim_armed-forces-and-society_winter-2005_31_2/page/273 |journal=Armed Forces & Society |volume=31 |issue=2 |pages=273–295 |doi=10.1177/0095327x0503100206 |s2cid=144559516}}</ref><ref name=":36">{{Cite journal |last1=Merrill |first1=Lex L. |last2=Crouch |first2=Julie L. |last3=Thomsen |first3=Cynthia J. |last4=Guimond |first4=Jennifer |last5=Milner |first5=Joel S. |date=August 2005 |title=Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2005-08_170_8/page/705 |journal=Military Medicine |volume=170 |issue=8 |pages=705–709 |doi=10.7205/milmed.170.8.705 |issn=0026-4075 |pmid=16173214 |doi-access=free}}</ref>. Bir qator shartnomalar bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishini kamaytirish yoki iloji boricha cheklashga qaratilgan<ref name=":3" /><ref>{{Cite web |title=Child Soldiers World Index |url=https://dallaireinstitute.org/child-soldiers-world-index/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Dallaire Institute |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Soldiers International |date=2018 |title=Why 18 Matters: A rights-based analysis of child recruitment |url=https://resourcecentre.savethechildren.net/document/why-18-matters-rights-based-analysis-child-recruitment/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Save the Children Resource Centre |language=en}}</ref>. Child Soldiers International tashkiloti bergan ma‘lumotlariga koʻra, bu kelishuvlar bolalarni ishga olishni kamaytirishga yordam bergan, ammo amaliyot baʼzi hududlarni toʻliq qamrab ololmayapti va bolalar butun dunyo boʻylab harbiy harakatlarda qatnashishda davom etmoqda. Iqtisodiy jihatdan qudratli baʼzi davlatlar 16 yoki 17 yoshli harbiy xizmatchilarga tayanishda davom etmoqda va soʻnggi yillarda qurolli toʻqnashuvlarda yosh bolalardan foydalanish koʻpaydi, chunki jangarilar harakati va ularga qarshi kurashayotgan guruhlar bolalarni koʻp sonni tashkil qilish uchun yollashadi<ref name=":3">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=Louder than words: An agenda for action to end state use of child soldiers|last=Child Soldiers International|year=2012|access-date=19 January 2018}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. == Tarix == Tarix oʻqitilgan va jang qilish uchun foydalanilgan, qoʻllab-quvvatlovchi rollarga tayinlangan, masalan, porter yoki xabarchi, jinsiy qul sifatida foydalanilgan yoki taktik ustunlik uchun tirik qalqon sifatida yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun yollangan bolalar bilan toʻla<ref name=":2" /><ref name="Children at war"/><ref name=":48">{{cite web|url=http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|title=Girl Soldiers – The cost of survival in Northern Uganda, Women News Network – WNN|date=13 January 2009|publisher=Womennewsnetwork.net|access-date=12 May 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120523212431/http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|archive-date=23 May 2012|url-status=live}}</ref> <ref>Michael Leggiere, The Fall of Napoleon: The Allied Invasion of France 1813–1814, pg.99–100</ref> Misol uchun, 1814-yilda Napoleon oʻz qoʻshinlariga koʻplab oʻsmirlarni to‘plagan. Minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida qatnashdilar<ref name=":41">{{cite web|title=How did Britain let 250000 underage soldiers fight in WW1?|url=https://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20180321184716/http://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|archive-date=21 March 2018|access-date=22 January 2016|work=BBC News}}</ref><ref name=":43">[[Norman Davies]], [https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603 ''Rising '44: The Battle for Warsaw,''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603|date=6 February 2016}} Pan Books 2004 p.603</ref><ref name="Rosen2005">{{cite book|author=David M. Rosen|url=https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|title=Armies of the Young: Child Soldiers in War and Terrorism|date=January 2005|publisher=Rutgers University Press|isbn=978-0-8135-3568-5|pages=54–55|quote=The participation of Jewish children and youth in warfare was driven by a combination of necessity, honor, and moral duty.|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref><ref name="Kucherenko2011">{{cite book|last=Kucherenko|first=Olga|url=https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|title=Little Soldiers: How Soviet Children Went to War, 1941–1945|date=13 January 2011|publisher=OUP Oxford|isbn=978-0-19-161099-8|page=3|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar kuchidan XX asr va XXI asrning boshlarida Afrika, Lotin Amerikasi va Yaqin Sharqning ayrim qismlarida foydalanishda davom etildi<ref name="CSGR2004-292" /><ref name=":14" /><ref name=":02" />. Faqat mazkur ming yillikning boshidan boshlab bolalardan harbiy foydalanishni cheklash va kamaytirish boʻyicha xalqaro harakatlar boshlandi. == Hozirgi holat == === Davlat qurolli kuchlari === 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) qabul qilindi. Shundan beri global tendentsiya Straight-18 standarti sifatida 18 va undan kichik yoshdagi bolalarni qurolli kuchlarga yollashni cheklashdan iborat. Qurolli kuchlari boʻlgan koʻpgina davlatlar OPACga aʼzo boʻlishdi, unga koʻra bolalarni yollash bilan shugʻullanuvchi davlatlar bunday vaziyatda jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ majburiyatini oladi<ref name=":5" /><ref name=":7">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|title=International laws and child rights|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180202005301/https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|archive-date=2 February 2018|url-status=dead}}</ref>. Shunga qaramay, Child Soldiers International 2018-yilda 46 mamlakatda 18 yoshgacha bo‘lgan bolalar hali ham harbiy maqsadlarga jalb qilinayotgani<ref name=":39">{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/|title=Child Soldiers World Index|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=29 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329153356/http://childsoldiersworldindex.org/|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref> va o‘qitilayotgani haqida xabar berdi. Ulardan koʻpchiligi 17 yoshdan boshlab, ozroq qismi 20 yosh, kami 16 yoshdan boshlab, nomaʼlum qismi esa 16 yoshdan ham kichikroq bolalarni ishga qabul qiladi<ref name=":5">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|title=Where are child soldiers?|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180201210707/https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|archive-date=1 February 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":3" /><ref name=":6">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|page=41|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitasi va boshqalar harbiy tayyorgarlik, harbiy muhit va majburiy xizmat shartnomasi bolalar huquqlariga mos kelmasligini va oʻsmirlarni davlat qurolli kuchlariga jalb qilishni toʻxtatishga chaqirdi. Bolalar oʻsmirlik davrida sogʻlom rivojlanish huquqiga egadir<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC/C/GC/20&Lang=en|title=General comment No. 20 (2016) on the implementation of the rights of the child during adolescence|last=Committee on the Rights of the Child|year=2016|website=tbinternet.ohchr.org|language=en-us|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926052204/https://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2FC%2FGC%2F20&Lang=en|archive-date=26 September 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":3" /><ref>{{Cite web|url=https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|title=Ending the recruitment and use of children in armed conflict|last=UNICEF|year=2017|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926014225/https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|archive-date=26 September 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":19">{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|title=Children, Not Soldiers {{!}} United Nations Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180119171732/https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|archive-date=19 January 2018|url-status=live}}</ref>. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudandan (ayniqsa Darfurdan) askar bolalarni yollagan. === Nodavlat qurolli guruhlar === Bularga qurolli kuchlar, isyonchilar, terroristik tashkilotlar, partizanlar harakati, mafkuraviy yoki diniy jihatdan boshqariladigan guruhlar, qurolli ozodlik harakatlari va boshqa turdagi kvaziharbiy tashkilotlar iborat bolalardan foydalanadigan nodavlat qurolli harbiylashtirilgan tashkilotlar kiradi. 2022-yil holatiga ko'ra, BMT bolalardan bunday guruhlar tomonidan keng foydalaniladigan 12 mamlakatni aniqladi: Janubiy Amerikadagi Kolumbiya; Afrikada Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Mali, Somali, Janubiy Sudan va Sudan; Yaqin Sharqdagi Livan; G'arbiy Osiyoda Suriya va Yaman; Markaziy Osiyoda Afg'oniston; va Janubi-Sharqiy Osiyoda Myanma<ref name=":57">{{Cite web|last=UN Secretary-General|date=23 June 2022|title=Children and armed conflict: Report of the Secretary-General|url=https://documents-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N22/344/71/PDF/N2234471.pdf|url-status=live|access-date=20 August 2022|website=United Nations}}</ref>. Hamma qurolli guruhlar ham bolalardan foydalanmaydi va 1999-yildan beri 60 ga yaqin qurolli guruhlar bu amaliyotni qisqartirish yoki tugatish toʻgʻrisida kelishuvga erishgan. Masalan, 2017-yilga kelib Filippindagi Moro Islomiy Ozodlik Jabhasi (MILF) o‘z saflaridan 2000 ga yaqin bolani ozod qildi<ref>{{Cite web|url=https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|title=UN Officials congratulate MILF for completion of disengagement of children from its ranks|last=UNICEF|date=4 December 2017|website=unicef.org|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180117182557/https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|archive-date=17 January 2018|url-status=live}}</ref>, 2016-yilda Kolumbiyadagi FARC-EP partizan harakati bolalarni yollashni to‘xtatishga rozi bo‘ldi. Boshqa mamlakatlar, xususan, Afgʻoniston, Iroq, Nigeriya va Suriyada teskari tendensiya kuzatilmoqda bu yerda islomiy jangarilar va ularga qarshi boʻlgan guruhlar bolalarni yollash, oʻqitish va ulardan foydalanishni kuchaytirdilar<ref name=":17">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. === Global taxmin === 2003-yilda Brukings Institutidan PW Singer, askar oʻsmirlar hududlarda davom etayotgan mojarolarning toʻrtdan uch qismida ishtirok etishini taxmin qildi<ref name="saddam">{{cite web|url=http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|title=Facing Saddam's Child Soldiers|author=P. W. Singer|date=14 January 2003|publisher=[[Brookings Institution]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20100212100221/http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|archive-date=12 February 2010|url-status=dead|access-date=3 August 2009|author-link=P. W. Singer}}</ref>. Oʻsha yili BMTning Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi (UNOCHA) bu bolalarning koʻpchiligi 15 yoshdan oshgan, ammo baʼzilari undan yoshroq boʻlganini xabar qildi<ref name="irin">{{cite web|url=http://www.irinnews.org/report/66280/africa-too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|title=AFRICA: Too small to be fighting in anyone's war|date=December 2003|publisher=UN Office for the Coordination of Humanitarian Affairs|archive-url=https://web.archive.org/web/20130325052712/http://www.irinnews.org/Report/66280/AFRICA-Too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|archive-date=25 March 2013|url-status=dead|access-date=3 August 2009}}</ref>. Bugungi kunda qurolli toʻqnashuvlar boʻlayotgan BMT rasmiylari va boshqa uchinchi tomonlarning kirishiga toʻsqinlik qiladigan hududlarda bolalardan harbiy foydalanishning keng tarqalganligi sababli, qancha bolalar jabrlanganini taxmin qilish qiyin<ref name=":8">{{Cite news |last=Child Soldiers International |year=2017 |title=How many children are used for military purposes worldwide? |language=en |url=https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |url-status=dead |access-date=25 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180126070954/https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |archive-date=26 January 2018}}</ref>. 2017-yilda Child Soldiers International tashkiloti dunyo boʻylab bir necha oʻn minglab bolalar, ehtimol 100 000 dan ortiq bolalar mamlakat qurolli kuchlari va nodavlat harbiy tashkilotlarda harbiy taʼlim olganini hisobladi va 2018-yilda tashkilot oʻsmirlar harbiy harakatlarda qatnashish uchun foydalanilgani haqida xabar berdi. 2018-yilda ular kamida 18 qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etgan. Qizlar askar bolalarning 40 % dan ortigʻini tashkil qilishi aniqlangan<ref>{{Cite book|last=Whitman|first=Shelly|title=The Routledge Handbook of the Responsibility to Protect|publisher=Routledge Publishing|year=2012|isbn=978-0-415-60075-0|location=New York|pages=154|language=English}}</ref>. == Bolalardan foydalanishning mantiqiy asoslari == Bolalarning jismoniy va psixologik jihatdan kattalarga nisbatan yosh boʻlishlariga qaramay, mamlakat va nodavlat harbiy tashkilotlarning ularni izlashiga koʻplab sabablari bor. === Psixologik omillar === Kattalarga nisbatan, bolalarning, shu jumladan o'smir bolalarning nevrologik rivojlanmaganligi ularni ishga qabul qilishga ko'proq moyil qiladi, shuningdek, xavf-xatarlarni hisobga olmasdan, keyingi qarorlar qabul qilish ehtimolini oshiradi<ref name=":55">{{Cite news |last=Louise, R |display-authors=et al |date=17 November 2016 |title=The recruitment of children by the UK armed forces: A critique from health professionals |language=en-GB |work=Medact |url=https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |url-status=live |access-date=31 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180131192429/https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |archive-date=31 January 2018}}</ref><ref>{{Cite book |last=Strasburger |first=V C |title=Children, adolescents, and the media (Chapter 1) |publisher=Sage |others=Wilson, Barbara J., Jordan, Amy B. (Amy Beth) |year=2013 |isbn=9781412999267 |edition=Third |location=Los Angeles |oclc=820450764}}</ref><ref>{{Cite journal |last=Spear |first=L. P. |date=June 2000 |title=The adolescent brain and age-related behavioral manifestations |journal=Neuroscience and Biobehavioral Reviews |volume=24 |issue=4 |pages=417–463 |doi=10.1016/s0149-7634(00)00014-2 |issn=0149-7634 |pmid=10817843 |s2cid=14686245}}</ref>. Ushbu moyilliklarni hisobga olgan holda, Germaniya<ref>{{Cite web |last=Krennerich |first=Michael |date=30 October 2020 |title=Shadow Report Child Soldiers 2020 |url=https://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC/Shared%20Documents/DEU/INT_CRC_NGO_DEU_44158_E.pdf |url-status=live |access-date=19 August 2022 |website=UN Office of the High Commissioner for Human Rights |page=24}}</ref>, Buyuk Britaniya<ref name=":13">{{Cite web |last=Gee |first=D |year=2008 |title=Informed Choice? Armed forces recruitment practices in the United Kingdom |url=https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204740/https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017}}</ref> va AQShda<ref name=":52">{{Cite web |last=American Public Health Association |year=2012 |title=Cessation of Military Recruiting in Public Elementary and Secondary Schools |url=https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204348/https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017 |website=apha.org}}</ref> o'smirlar bilan harbiy marketing olib borish tanqid qilingan. Xuddi shu uch mamlakatda olib borilgan tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kam ta'minlangan bolalarni nishonga olishadi<ref name=":93">{{Cite book |last=Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns |title=Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany |year=2016}}</ref><ref name=":23">{{Cite web |author1=Gee, D |author2=Goodman, A |title=Army visits London's poorest schools most often |url=http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20180529080003/http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |archive-date=29 May 2018 |access-date=10 December 2017}}</ref><ref name=":13" /><ref name=":21">{{Cite journal |last1=Hagopian |first1=Amy |last2=Barker |first2=Kathy |date=1 January 2011 |title=Should We End Military Recruiting in High Schools as a Matter of Child Protection and Public Health? |journal=American Journal of Public Health |volume=101 |issue=1 |pages=19–23 |doi=10.2105/ajph.2009.183418 |issn=0090-0036 |pmc=3000735 |pmid=21088269}}</ref><ref name=":52" /><ref>{{Cite news |title=Soldiers of Misfortune: Abusive U.S. Military Recruitment and Failure to Protect Child Soldiers |language=en |work=American Civil Liberties Union |url=https://www.aclu.org/other/soldiers-misfortune-abusive-us-military-recruitment-and-failure-protect-child-soldiers |access-date=13 December 2017}}</ref>. Masalan, Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni jalb qilishni oson deb hisoblaydi, ayniqsa kambag'al oilalardan bo'lganlarni yollash yanada osonroq<ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d5bbf83278b3100018306a4/1566293898095/UK_recruitment_report_final.pdf |access-date=24 August 2019 |website=crin.org}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d4ab413eab07100015db6b6/1565176852564/FINAL+Youngest+British+army+recruits+come+disproportionately+from+England%27s+most+deprived+constituencies.pdf |access-date=24 August 2019}}</ref>. Ishga qabul qilingandan so'ng, bolalarga kattalarga qaraganda buyruqlarni osonroq bajartirish va nazorat qilish va kattalardan ko'ra din, nomus, obro'-e'tibor, qasos va burch kabi pul to'lanmaydigan rag'batlar uchun kurashishga moyildirlar<ref>{{cite journal |last1=Rosenblatt |first1=Roger |year=1984 |title=Children of War |journal=American Educator 8 |volume=1 |pages=37–41}}</ref>. Keltirilgan misollarga quyidagilar kiradi: Piter V. Singerning fikricha, oʻsmirlar osonlik bilan boshqara oladigan yengil avtomatik qurollarning global miqyosda tarqalishi bolalardan bevosita jangchilar sifatida foydalanishni yanada foydaliroq qildi<ref> Singer, Peter (2005). Children at War. New York: Pantheon Books. ISBN 9780375423499.</ref>. Romeo Daller aholining haddan tashqari koʻpayishi bolalarni harbiy tashkilotlar uchun arzon va qulay manbaga aylantirishdagi roliga ishora qilgan<ref>Dallaire, Roméo (2011). They Fight Like Soldiers, They Die Like Children: The Global Quest to Eradicate the Use of Child Soldiers. New York: Walker, and Company.</ref>. Rojer Rozenblatt oʻsmirlar kattalarga qaraganda din, sharaf, obroʻ-eʼtibor, qasos va burch kabi pul bilan olib boʻlmaydigan ragʻbatlar uchun kurashishga tayyor ekanligini taʼkidladi<ref>Rosenblatt, Roger (1984). "Children of War". American Educator 8 1: 37–41.</ref>. Bir qancha sharhlovchilar, jumladan, Bernd Beber, Kristofer Blattman, Deyv Grossman, Maykl Uessels, MakGurk va uning hamkasblari, bolalar kattalarga qaraganda itoatkor va moslashuvchan boʻlganligi sababli, ularni boshqarish, aldash va ularga yot gʻoyalar singdirish osonroq ekanligini taʼkidladilar<ref>Beber, Blattman, Bernd, Christopher (2013). "The Logic of Child Soldiering and Coercion". International Organization 67 (1): 65–104. doi:10.1017/s0020818312000409. Bu manba bu sahifada ikki marta foydalanilgan.</ref><ref>Dave., Grossman. On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society, Rev., New York: Little, Brown and Co, 2009. ISBN 9780316040938. OCLC 427757599. </ref><ref>Wessels, Michael (1997). "Child Soldiers". Bulletin of the Atomic Scientists 53 (4): 32. doi:10.1080/00963402.1997.11456787.</ref><ref>McGurk, Dennis „Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members“,. Military life: The psychology of serving in peace and combat Adler: . Westport: Praeger Security International, 2006 — 13–31 bet. ISBN 978-0275983024. </ref> Devid Gi va Reychel Teylor Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni ayniqsa kambagʻal oilalardan boʻlganlarni jalb qilish osonroq ekanligini aniqladi<ref>Gee, David; Taylor, Rachel (1 November 2016). "Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army?". The RUSI Journal 161 (6): 36–48. doi:10.1080/03071847.2016.1265837. ISSN 0307-1847.</ref><ref>Child Rights International Network. „Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK“. crin.org (21-avgust 2019-yil). Qaraldi: 24-avgust 2019-yil.</ref><ref>Child Rights International Network. „Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies“ (21-avgust 2019-yil). Qaraldi: 24-avgust 2019-yil.</ref>. Baʼzi qurolli guruhlar rahbarlarining taʼkidlashicha, oʻsmirlar oʻzlarining yosh boʻlishlariga qaramay, jangovar boʻlinmaga jangchilar sifatida oʻzlarining fazilatlarini olib kelishadi, ular koʻpincha ajoyib darajada qoʻrqmas, chaqqon va chidamlidir<ref>Beber, Bernd; Blattman, Christopher (2013). "The Logic of Child Soldiering and Coercion" (en). International Organization 67 (1): 65–104. doi:10.1017/s0020818312000409. ISSN 0020-8183.</ref>. Baʼzi oʻsmirlar harbiy tashkilotlarga majburan jalb qilinsa, aldanib yoki pul bilan olinsa, boshqalari oʻz xohishi bilan qoʻshiladi<ref>Brett, R. Young soldiers : why they choose to fight. Boulder, Colo.: Lynne Rienner Publishers, 2004. ISBN 9781588262615. OCLC 53830868.</ref><ref>Child Soldiers International. „Des Milliers de vies à réparer“ (fr) (2016). 15-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 29-yanvar 2018-yil.</ref><ref>Manba Wessels, Michael (1997). "Child Soldiers". Bulletin of the Atomic Scientists 53 (4): 32. doi:10.1080/00963402.1997.11456787.</ref>. Buning sabablari koʻp. 2004-yilda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalarni oʻrganishda Reychel Brett va Irma Spekt harbiy xizmatga kirishni ragʻbatlantiradigan bir qator omillarga ishora qildilar, xususan: Qashshoqlik, shu jumladan taʼlim yoki ishga joylashish imkoniyatlarining yetishmasligi Urushning madaniy normallashuvi Yangi doʻstlar izlash Qasos (masalan, doʻstlar va qarindoshlarning oʻldirilganini koʻrgandan keyin) „Jangchi“ roli yetuklikka oʻtish marosimini taʼminlaydi degan umidlar<ref>Brett, R. Young soldiers : why they choose to fight. Boulder, Colo.: Lynne Rienner Publishers, 2004. ISBN 9781588262615. OCLC 53830868.</ref>. XX asrning oxirlari taxminan 1990-yillarda Kambodja qurolli kuchlari tomonidan yollangan bolaning quyidagi soʻzlari koʻplab bolalarning qoʻshilish fikrlariga xosdir: <blockquote>Men ota-onamda ovqat yoʻqligi va maktabga bormasligim sababli qoʻshildim. . . Men minalar haqida oʻylardim, lekin nima ham qilishimiz mumkin — bu buyruq [oldingi chiziqqa borish]. Bir kuni kimdir mening oldimda minani bosdi va u yaralanib vafot etdi. . . O‘shanda men 60 metr narida radio yonida turgan edim. Men uning oʻlganini koʻzim bilan koʻrdim. . . Men har bir boʻlimda yosh bolalarni koʻraman. . . Ishonchim komilki, yana bir-ikki yil askarligimcha qolaman. Harbiy bo‘lishni to‘xtatsam, hech qanday mahoratim yo‘qligi uchun biror joyda ishlolmayman. Men keyin nima qilishimni bilmayman. . .<ref name=":410">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=adc88bff-1916-4317-b184-d9079e7b0bb8|archive-url=https://web.archive.org/web/20190525205613/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=adc88bff-1916-4317-b184-d9079e7b0bb8|url-status=dead|archive-date=2019-05-25|title=Global Report on Child Soldiers|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2001|website=child-soldiers.org|access-date=2018-05-16}}</ref></blockquote> == Bolalarga taʼsiri == === Qurolli mojaro === Bolalarga harbiy hayotning taʼsir koʻlami birinchi marta xalqaro hamjamiyat tomonidan BMT Bosh Assambleyasi topshirgan „Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri“ (1996-yilda) nomi bilan inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machel tomonidan tayyorlangan yirik hisobotda maʼlum qilingan<ref>Machel. „Impact of armed conflict on children“ (1996). 8-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. Hisobot, ayniqsa, yosh bolalardan foydalanish bilan bogʻliq boʻlib, har yili dunyo boʻylab koʻp minglab bolalar oʻlib ketayotgani, mayib-majruh boʻlib, psixiatrik jarohatlar olganligi haqidagi dalillarni taqdim etgan<ref>Machel. „Impact of armed conflict on children“ (1996). 8-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. Grasa Machelning hisobotidan keyin oʻtkazilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar ruhiy kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi va xatti-harakatlari bilan bogʻliq muammolarning sezilarli darajada yuqori xavfiga duch kelishadi<ref name=":15">{{Cite web|url=https://www.scribd.com/document/328940882/Child-Soldiering-Impact-on-Childhood-Development-and-Learning-Capacity|title=Child soldiering: Impact on childhood development and learning capacity|last=Boothby, N|display-authors=et al|year=2010|access-date=30 January 2018}}</ref>. Masalan, Falastin va Ugandada olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, sobiq askar bolalarning yarmidan koʻpi travmadan keyingi stress buzilishi alomatlarini koʻrsatgan va Ugandadagi har oʻninchi boladan toʻqqiztasida ruhiy tushkunlik holati ijobiy boʻlgan. Falastinlik tadqiqot olib boruvchilar, shuningdek, qurolli toʻqnashuvlarda yuqori darajadagi zoʻravonlikka duchor boʻlgan bolalar boshqa bolalarga qaraganda tajovuzkorlik va agressiyani koʻrsatish ehtimoli koʻproq ekanligini aniqladilar. Ushbu taʼsirlarning umumiy taʼsiri odatda kattalardagi qashshoqlik va doimiy ishsizlikning yuqori xavfini oʻz ichiga oladi<ref>Boothby, N. „Child soldiering: Impact on childhood development and learning capacity“ (2010). Qaraldi: 30-yanvar 2018-yil.</ref> === Qo'lga olish === Human Rights Watch tashkilotiga bergan maʼlumotlarga koʻra, qurolli kuchlar va guruhlar yollangan bolalarni hibsga olganlarida ularga koʻproq zarar yetkaziladi<ref name=":50">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|title=Children Detained in War Zones|date=28 July 2016|access-date=21 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821224149/https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|archive-date=21 August 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar koʻpincha yetarli oziq-ovqatsiz, tibbiy yordamsiz yoki boshqa gʻayriinsoniy sharoitlarda hibsga olinadi va baʼzilari hibs paytida jismoniy va jinsiy qiynoqlarga duchor boʻlishadi. Baʼzilari oilasi bilan qoʻlga olinadi yoki oila aʼzolaridan birining faoliyati tufayli hibsga olinadi. Advokatlar va qarindoshlarning har qanday sud majlisida ishtiroki koʻpincha taqiqlanadi<ref name=":50">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|title=Children Detained in War Zones|date=28 July 2016|access-date=21 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821224149/https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|archive-date=21 August 2016|url-status=live}}</ref>. === Harbiy tayyorgarlik === Boshqa tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, bolalarni, shu jumladan katta yoshdagi bolalarni harbiy xizmatga olish, hatto ular balogʻatga yetgunga qadar qurolli toʻqnashuvlarda qoʻllanilmasa ham, zararli taʼsir koʻrsatadi. Qoʻshma Shtatlardagi harbiy akademiklar harbiy tayyorgarlikni (barcha yoshdagi) doimiy stress sharoitida „intensiv singdirish“ sifatida tavsiflaydilar, uning asosiy maqsadi chaqiriluvchilarning soʻzsiz va darhol boʻysunishini oʻrgatishdir<ref>McGurk, Dennis „Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members“,. Military life: The psychology of serving in peace and combat Adler: . Westport: Praeger Security International, 2006 — 13–31 bet. ISBN 978-0275983024. </ref>. Ilmiy tadqiqotlarlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmirlar kattalarga qaraganda yuqori stressli muhitga moyil, masalan, boshlangʻich harbiy tayyorgarlikka, ayniqsa bolalik davridagi qiyinchiliklarga duchor boʻlganlar oʻzlarini koʻproq himoyasiz sezishadi. Harbiy xizmatga chaqirilganlar urushga yuborilishidan oldin ham vafot etishi mumkin. Ayniqsa AQShda oʻz joniga qasd qilishga urinish xavfi yuqori<ref>Ursano, Robert J.; Kessler, Ronald C.; Stein, Murray B.; Naifeh, James A.; Aliaga, Pablo A.; Fullerton, Carol S.; Wynn, Gary H.; Vegella, Patti L. et al. (1 July 2016). "Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers" (en). JAMA Psychiatry 73 (7): 741–9. doi:10.1001/jamapsychiatry.2016.0600. ISSN 2168-622X. PMID 27224848. PMC 4937827.</ref>. AQSh va Buyuk Britaniyada ruhiy kasalliklarning yuqori xavfi<ref>Goodwin, L.; Wessely, S.; Hotopf, M.; Jones, M.; Greenberg, N.; Rona, R. J.; Hull, L.; Fear, N. T. (2015). "Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population?" (en). Psychological Medicine 45 (9): 1881–1891. doi:10.1017/s0033291714002980. ISSN 0033-2917. PMID 25602942.</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish xavfi yuqori<ref>Head, M.; Goodwin, L.; Debell, F.; Greenberg, N.; Wessely, S.; Fear, N. T. (1 August 2016). "Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel" (en). Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology 51 (8): 1171–1180. doi:10.1007/s00127-016-1177-8. ISSN 0933-7954. PMID 26864534. PMC 4977328.</ref><ref>Mattiko, Mark J.; Olmsted, Kristine L. Rae; Brown, Janice M.; Bray, Robert M. (2011). "Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel". Addictive Behaviors 36 (6): 608–614. doi:10.1016/j.addbeh.2011.01.023. PMID 21376475</ref> va zoʻravonlik xulq-atvorining yuqori xavfi<ref>MacManus, Deirdre; Dean, Kimberlie; Jones, Margaret; Rona, Roberto J; Greenberg, Neil; Hull, Lisa; Fahy, Tom; Wessely, Simon et al. (2013). "Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study". The Lancet 381 (9870): 907–917. doi:10.1016/s0140-6736(13)60354-2. PMID 23499041.</ref><ref>Bouffard, L A (2005). "The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience". Armed Forces & Society 31 (2): 273–295. doi:10.1177/0095327x0503100206</ref><ref>Merrill, Lex L.; Crouch, Julie L.; Thomsen, Cynthia J.; Guimond, Jennifer; Milner, Joel S. (August 2005). "Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates". Military Medicine 170 (8): 705–709. doi:10.7205/milmed.170.8.705. ISSN 0026-4075. PMID 16173214.</ref> chaqiriluvchilarning harbiy xizmatga kirishdagi holatiga, yoshiga bogʻliq. Harbiy muhit, shuningdek, zoʻravonlik va jinsiy zoʻravonlikning yuqori darajasi bilan tavsiflanadi<ref>UK, Ministry of Defence. „British Army: Sexual Harassment Report“ (2015). 9-mart 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Canada, Statcan [official statistics agency]. „Sexual Misconduct in the Canadian Armed Forces, 2016“ (en). statcan.gc.ca (2016). 30-mart 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Marshall, A; Panuzio, J; Taft, C (2005). "Intimate partner violence among military veterans and active duty servicemen" (en). Clinical Psychology Review 25 (7): 862–876. doi:10.1016/j.cpr.2005.05.009. PMID 16006025</ref>. Harbiy xizmatga chaqirish amaliyotlari oʻsmirlik davridagi bolalarning zaif tomonlariga zarba berishi ham aniqlangan. Xususan, Germaniya<ref>Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns. Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany, 2016. </ref>, Buyuk Britaniya<ref>Gee, D. „Army visits London's poorest schools most often“. 29-may 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 10-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Gee. „Informed Choice? Armed forces recruitment practices in the United Kingdom“ (2008). 13-dekabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil. </ref><ref>Gee, David; Taylor, Rachel (1 November 2016). "Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army?". The RUSI Journal 161 (6): 36–48. doi:10.1080/03071847.2016.1265837. ISSN 0307-1847.</ref> va AQSh<ref>Hagopian, Amy; Barker, Kathy (1 January 2011). "Should We End Military Recruiting in High Schools as a Matter of Child Protection and Public Health?". American Journal of Public Health 101 (1): 19–23. doi:10.2105/ajph.2009.183418. ISSN 0090-0036. PMID 21088269. PMC 3000735</ref><ref>American Public Health Association. „Cessation of Military Recruiting in Public Elementary and Secondary Schools“. apha.org (2012). 13-dekabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil.</ref><ref>„Soldiers of Misfortune: Abusive U.S. Military Recruitment and Failure to Protect Child Soldiers“(ingl.), American Civil Liberties Union. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil.</ref> dalillari shuni koʻrsatdiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kambagʻal oilalardan boʻlgan bolalarni xavf va cheklovlarni oʻtkazib yuboradigan marketing yordamida nishonga olishadi. Baʼzi akademiklarning taʼkidlashicha, bunday marketing oʻsmirlik davrida hissiy jihatdan asoslangan qarorlar qabul qilishda psixologik moyillikdan foydalanadi<ref>Strasburger, V C. Children, adolescents, and the media (Chapter 1), Wilson, Barbara J., Jordan, Amy B. (Amy Beth), Third, Los Angeles: Sage, 2013. ISBN 9781412999267. OCLC 820450764</ref><ref>Louise, R. „The recruitment of children by the UK armed forces: A critique from health professionals“ (en-GB), Medact (17-noyabr 2016-yil). Qaraldi: 31-yanvar 2018-yil.</ref><ref>Spear, L. P. (June 2000). "The adolescent brain and age-related behavioral manifestations". Neuroscience and Biobehavioral Reviews 24 (4): 417–463. doi:10.1016/s0149-7634(00)00014-2. ISSN 0149-7634. PMID 10817843.</ref><ref>Medact. „House of Commons Defence Committee Inquiry into Armed Forces and Veterans Mental Health: Written Evidence Submitted by Medact“ (2018). 15-noyabr 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-mart 2018-yil. </ref>. == Xalqaro huquq == === Bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish === '''Bolaning taʼrifi''' Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya bola deb 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni deb belgilab bergan. Parij tamoyillari qurolli kuchlar yoki qurolli guruh bilan bogʻlangan bolani quyidagicha belgilaydi: <blockquote>…qurolli kuchlar yoki qurolli guruh tomonidan har qanday lavozimda, shu jumladan, ular bilan cheklanmagan holda, jangchilar, oshpazlar, yuk tashuvchilar, josuslar yoki jinsiy maqsadlar uchun, yoki boʻlmasa xabarchilar sifatida foydalaniladigan 18 yoshga to‘lmagan har qanday shaxsdir.</blockquote> Hujjat Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi tomonidan tasdiqlangan. Bu nafaqat harbiy harakatlarda qatnashayotgan balki bevosita uning yaqinida ishtirok etayotgan bolalarga tegishli. '''15 yoshgacha boʻlgan bolalar''' 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar (1977-yil, 77.2-modda)<ref name=":25">{{Cite web|url=https://www.icrc.org/eng/assets/files/other/icrc_002_0321.pdf|title=Protocols additional to the Geneva Conventions of 12 August 1949|last=International Committee of the Red Cross|year=1977|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20170307150937/https://www.icrc.org/eng/assets/files/other/icrc_002_0321.pdf|archive-date=7 March 2017|url-status=live}}</ref>, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (1989) va Xalqaro jinoiy sudning Rim statuti (2002) hammasi mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlarga va qurolli boʻlmagan kuchlarga bolalarni ishlatishni taqiqlaydi. Davlatlarning qurolli guruhlari 15 yoshgacha bo‘lgan bolalarni bevosita qurolli to‘qnashuvlarda (texnik jihatdan „jang“ harakatlarda) ishlatadigan boʻlsa bu [[urush jinoyati sifatida tan olingan<ref>{{Cite web|url=https://www.icc-cpi.int/nr/rdonlyres/ea9aeff7-5752-4f84-be94-0a655eb30e16/0/rome_statute_english.pdf|title=Rome Statute of the International Criminal Court (A/CONF.183/9)|year=1998|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180318090721/https://www.icc-cpi.int/nr/rdonlyres/ea9aeff7-5752-4f84-be94-0a655eb30e16/0/rome_statute_english.pdf|archive-date=18 March 2018|url-status=live}}</ref>. '''18 yoshgacha bo'lgan bolalar''' Qurolli kuchlarga ega boʻlgan aksariyat mamlakatlar shuningdek, bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) (2000-yil) va Bolalar mehnatining eng yomon shakllari (1999-yilda boʻlib oʻtgan) konvensiyasining yuqori standartlari bilan bogʻliq boʻlib, ular bolalarni 18 yoshga yetguncha majburiy yollashni taqiqlaydi<ref>Child Soldiers International. „International laws and child rights“(ingl.). Qaraldi: 25-yanvar 2018-yil.</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:11300:0::NO::P11300_INSTRUMENT_ID:312327|title=Ratifications of C182 – Worst Forms of Child Labour Convention, 1999 (No. 182)|last=International Labour Organization|website=ilo.org|language=en|access-date=30 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180130053725/http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:11300:0::NO::P11300_INSTRUMENT_ID:312327|archive-date=30 January 2018|url-status=live}}</ref>. OPAC protokoli, shuningdek, hali ham bolalarni (16 yoshdan boshlab) yollash bilan shugʻullanadigan hukumatlardan „18 yoshga toʻlmagan shaxslar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrishni“ talab qiladi. Bundan tashqari, OPAC nodavlat qurolli guruhlarga garchi buning qonuniy kuchi mavhum boʻlsa-da, har qanday sharoitda bolalarni yollashni taqiqlaydi<ref>Geneva Call. „Engaging nonstate armed groups on the protection of children: Towards strategic complementarity“ (2012). 22-mart 2015-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil. </ref><ref>Child Soldiers International. „A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups“ (2016). 8-mart 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 19-yanvar 2018-yil.</ref> Dunyodagi eng yuqori standart Afrikaning Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Xartiyasi<ref>African Commission on Human and Peoples' Rights. „African Charter on the Rights and Welfare of the Child“. achpr.org (2018). 21-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref> tomonidan belgilangan, u mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni har qanday sharoitda ham yollashni taqiqlaydi. Afrikaning aksariyat davlatlari Xartiyani ratifikatsiya qilgan<ref>African Commission on Human and Peoples' Rights. „African Charter on the Rights and Welfare of the Child“. achpr.org (2018). 21-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. '''Cheklovlar va bo'shliqlar''' Yuqoridagi shartnomalarning hech biri bolalarning "jangovar harakatlarda" bilvosita ishtirok etishini yoki ularda (ya'ni, jangovar harakatlardan uzoqda) harbiy amaliyotga hissa qo'shishni aniq taqiqlamaydi. OPAC aʼzosi boʻlmagan mamlakatqurolli kuchlar Jeneva konvensiyalarining I Protokolida belgilangan quyi standartlarga boʻysunadilar, bu esa qurolli kuchlarga oʻn besh yoshdan oshgan bolalarni jangovar harakatlarda qoʻllashga va ixtiyoriy ravishda kuzatuvchi sifatida qatnashgan yosh bolalardan foydalanishga guvoh boʻlsalar bu haqida xabar beradilar: Xalqaro Qizil Xoch Qoʻmitasi mojaro tomonlariga „barcha zarur choralarni koʻrish“ni taklif qildi, bu yakuniy matnda „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ kerak, bu butunlay taqiq emas, chunki amalga oshirish mumkin degan maʼnoni anglatadi „bajarilishi yoki amalga oshirilishi mumkin.“ „Harbiy harakatlarda ishtirok etish“ bandi boʻyicha muzokaralar chogʻida koʻngilli bolalarning harbiy maʼlumotlarni yigʻish va uzatish, tashishda yordam berish kabilar harbiy harakatlarga bilvosita jalb etish deb baholanadi. Biroq, 1949-yil 12-avgustdagi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha va 1977-yilda qabul qilingan Xalqaro qurolli boʻlmagan mojarolar qurbonlarini himoya qilish toʻgʻrisidagi II Protokolning 4.3.c moddasida „oʻn besh yoshga toʻlmagan bolalar“ qurolli kuchlar yoki guruhlarga chaqirilmaydi va jangovar harakatlarda qatnashishi mumkin emas". deyiladi. == Bolalarni ozod qilish va reintegratsiya qilish standartlari == OPAC hukumatlardan harbiy harakatlarda yollangan yoki foydalanilgan bolalarni o‘z yurisdiksiyasi doirasida demobilizatsiya qilishni hamda ularning jismoniy va ruhiy holatlarini tiklanishi va ijtimoiy reintegratsiyasi uchun yordam ko‘rsatishni talab qiladi<ref name="OptProto">{{cite web|url=http://www.unicef.org/crc/index_30203.html|title=UNICEF: Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child|date=30 November 2005|work=UNICEF|access-date=2 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141006095424/http://www.unicef.org/crc/index_30203.html|archive-date=6 October 2014|url-status=live}} {{cite journal|last1=Yun|first1=Seira|year=2014|title=Breaking Imaginary Barriers: Obligations of Armed Non-State Actors Under General Human Rights Law – The Case of the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child|journal=Journal of International Humanitarian Legal Studies|volume=5|issue=1–2|pages=213–257|ssrn=2556825|doi=10.1163/18781527-00501008}}</ref>. Urush, fuqarolarning tartibsizliklari, fuqarolar urushi, turli qurolli toʻqnashuvlar va boshqa favqulodda vaziyatlarda bolalar va yoshlarni, shuningdek, Birlashgan Millatlar Tashkilotining Favqulodda va qurolli toʻqnashuvlarda ayollar va bolalarni himoya qilish toʻgʻrisidagi deklaratsiyasiga muvofiq himoya qilishni taklif etadi. Qurolli guruhlarning sobiq aʼzolarini tegishli ravishda qurolsizlantirish, demobilizatsiya qilish va reintegratsiya qilish jarayonlari uchun Birlashgan Millatlar Tashkiloti 2006-yilda Integratsiyalashgan standartlarni ishlab chiqishni boshladi<ref>{{Cite book|title=Child soldiers, adult interests : the global dimensions of the Sierra Leonean tragedy|last=John-Peter.|first=Pham|date=2005|publisher=Nova Science Publishers|isbn=9781594546716|location=New York|oclc=61724289}}</ref> . == Harbiy jinoyatlar == Hozirda bolalarni urush jinoyatlari uchun urush qonunlarida belgilangan javobgarlikka tortilishi kerakmi, degan fikr mavjud<ref name="McCollough-2008-03-10">Lauren McCollough, [http://www.crimesofwar.org/onnews/News-Khadr.html The Military Trial of Omar Khadr: Child Soldiers and the Law] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080512083222/http://www.crimesofwar.org/onnews/News-Khadr.html |date=12 May 2008 }}, [http://www.crimesofwar.org/about/about.html Crimes of War Project] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081222121657/http://www.crimesofwar.org/about/about.html |date=22 December 2008 }} 10 March 2008</ref>. Xalqaro huquq urush jinoyatlarini sodir etgan bolalarni jinoiy javobgarlikka tortishni taqiqlamaydi, biroq Bola huquqlari to‘g‘risidagi konvensiyaning 37-moddasida belgilanganidek, bola olishi mumkin bo‘lgan jazo cheklanadi: „oʻn sakkiz yoshga toʻlmagan shaxslar tomonidan sodir etilgan jinoyatlarga o‘lim jazosi ham, ozod qilish imkoniyatisiz umrbod qamoq jazosi ham belgilanmaydi“<ref>{{Cite web|url=https://genevacall.org/wp-content/uploads/dlm_uploads/2013/12/Engaging-Nonstate-Armed-Groups-on-the-Protection-of-Children-Towards-Strategic-Complementarity-International-Peace-Institute..pdf|title=Engaging nonstate armed groups on the protection of children: Towards strategic complementarity|last=Geneva Call|year=2012|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20150322034945/http://www.genevacall.org/wp-content/uploads/dlm_uploads/2013/12/Engaging-Nonstate-Armed-Groups-on-the-Protection-of-Children-Towards-Strategic-Complementarity-International-Peace-Institute..pdf|archive-date=22 March 2015|url-status=dead}}</ref>. '''Syerra-Leone misoli''' Syerra-Leoneda yuz bergan fuqarolar urushidan soʻng, BMT Syerra-Leone boʻyicha Maxsus sudga (SCSL) 15 va undan katta yoshdagi sobiq jangchilarni gumanitar qonunlarni, shu jumladan urush jinoyatlarini buzganliklari uchun sud qilishni buyurdi. Biroq, Parij tamoyillari qurolli toʻqnashuvlarda qatnashgan bolalar, hatto ular jinoyatchi boʻlsa ham, birinchi navbatda qurbon sifatida koʻrilishi kerak degan fikrni ilgari surdi: Ushbu tamoyil Sud nizomida oʻz aksini topgan boʻlib, u jinoiy javobgarlikka tortishni istisno qilmagan, lekin sobiq askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiya qilish zarurligini taʼkidlab oʻtgan. Syerra-Leone mamlakat tribunalining birinchi bosh prokurori David Crane nizomni qanchalik jirkanch jinoyatlar sodir etgan bo‘lishidan qatʼi nazar, bolalarning o‘zini emas, balki bolalarni ishga yollagan kishilarni jinoiy javobgarlikka tortish foydasiga talqin qildi<ref> [http://www.diplomatie.gouv.fr/en/IMG/pdf/Paris_Conference_Principles_English_31_January.pdf The Paris Principles and Guidelines on Children associated with armed forces or armed groups] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150923215047/http://www.diplomatie.gouv.fr/en/IMG/pdf/Paris_Conference_Principles_English_31_January.pdf |date=23 September 2015 }}, February 2007. Section "Treatment of children accused of crimes under international law", p. 9 </ref>. '''Omar Khadr misoli''' AQShda prokurorlar kanadalik Omar Khadrni Afgʻonistonda 16 yoshga toʻlmaganida va Tolibon safida AQSh kuchlariga qarshi jang qilganlikda aybladilar<ref>{{cite news|url=http://ca.reuters.com/article/domesticNews/idCATRE67847020100809|title=Omar Khadr's Confession Can Be Used at Guantanamo Trial|author=Jane Sutton|date=9 August 2010|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180806024727/https://ca.reuters.com/article/domesticNews/idCATRE67847020100809|archive-date=6 August 2018|url-status=live}}</ref>. Ushbu jinoyatlarga AQSh qonunchiligiga koʻra umrbod qamoq jazosi beriladi<ref name="McCollough-2008-03-10" />. 2010-yilda qiynoq va tazyiq ostida boʻlgan Xadr urush qonunlarini buzgan holda qotillik, qotillikka urinish, fitna, terrorizmga moddiy yordam koʻrsatish va josuslikda aybdor deb topildi<ref>{{cite web|url=http://media.miamiherald.com/smedia/2010/10/26/10/stip.source.prod_affiliate.56.pdf|title=USvKhadr Stipulation of Fact|date=25 October 2010|access-date=30 November 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20111002161209/http://media.miamiherald.com/smedia/2010/10/26/10/stip.source.prod_affiliate.56.pdf|archive-date=2 October 2011|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.cnn.com/2010/US/10/25/khadr.plea/|title=Youngest Guantanamo detainee pleads guilty|last=Meserve|first=Jeanne|author2=CNN Wire Staff|date=25 October 2010|publisher=CNN|access-date=29 October 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101026132342/http://www.cnn.com/2010/US/10/25/khadr.plea/|archive-date=26 October 2010|url-status=live}}</ref>. Khadrni bir yillik qamoqdan soʻng Kanadaga deportatsiya qilinishini koʻrsatadigan kelishuv bitimining bir qismi sifatida taklif qilindi. Umar Khadr Guantanamo qamoqxonasida qoldi va Kanada hukumati uning vataniga qaytarilishini kechiktirgani uchun xalqaro tanqidlarga uchradi<ref>{{cite news | url=https://www.cbc.ca/news/world/khadr-to-return-to-canada-lawyer-1.905780 | publisher=CBC News | title=Khadr to return to Canada: lawyer | date=25 October 2010 | access-date=30 November 2011 | archive-url=https://web.archive.org/web/20101028080624/https://www.cbc.ca/news/world/khadr-to-return-to-canada-lawyer-1.905780 | archive-date=28 October 2010 | url-status=live}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.cbc.ca/news/canada/story/2012/07/20/khadr-canada-us.html |title=Toews' request delays Khadr's transfer to Canada |date=20 July 2012 |publisher=CBC News |access-date=26 July 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120727002758/http://www.cbc.ca/news/canada/story/2012/07/20/khadr-canada-us.html |archive-date=27 July 2012 |url-status=live }}</ref>. Oxir-oqibat, Khadr 2012-yil sentabr oyida Kanada qamoqxonasiga oʻtkazildi va 2015-yil may oyida Alberta sudyasi tomonidan garov evaziga ozod qilindi. 2016-yilda Xadr AQShning harbiy jinoyatchi sifatida hukm qilinganligi ustidan shikoyat qilgan<ref>{{Cite web|title = 'Freedom is way better than I thought,' says Omar Khadr|url = http://www.cbc.ca/news/canada/edmonton/omar-khadr-free-on-bail-vows-to-prove-he-is-a-good-person-1.3065692|publisher = Canadian Broadcasting Corporation|access-date = 8 February 2016|archive-url = https://web.archive.org/web/20160131211649/http://www.cbc.ca/news/canada/edmonton/omar-khadr-free-on-bail-vows-to-prove-he-is-a-good-person-1.3065692|archive-date = 31 January 2016|url-status = live}}</ref>. BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili hukm chiqarilishidan oldin AQShning Guantanamodagi harbiy komissiyasiga maktub yozib, Khadrni reabilitatsiya dasturiga muvofiq qoʻyib yuborishni soʻrab murojaat qilgan<ref name=":0">{{Cite news|url=http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|title=Khadr should go back to Canada: UN official|last=CBC News|date=27 October 2010|publisher=Canadian Broadcasting Corporation|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20171129025923/http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|archive-date=29 November 2017|url-status=live}}</ref>. Oʻz maktubida u Khadr „oʻsmir askarbola hikoyasini ifodalaydi: vijdonsiz guruhlar tomonidan kattalarning oʻzlari tushunmaydigan janglarda qatnashish taklifi bilan harakat qilish uchun yollangan“.ini aytadi<ref name=":0">{{Cite news|url=http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|title=Khadr should go back to Canada: UN official|last=CBC News|date=27 October 2010|publisher=Canadian Broadcasting Corporation|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20171129025923/http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|archive-date=29 November 2017|url-status=live}}</ref>. == Birlashgan Millatlar Tashkilotining roli == === Tarixi === Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning yakuniy matni (1989-yilda qabul qlingan) 18 yoshgacha boʻlgan barcha bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlamaganidan keyin bolalar huquqlari himoyachilarining hafsalasi pir boʻldi va ular bu maqsadga erishish uchun yangi shartnoma tuzishni talab qila boshladilar<ref name=":02">{{Cite book|title=Campaigning for justice: Human rights advocacy in practice|last=Becker|first=J|publisher=Stanford University Press|year=2013|isbn=9780804774512|location=Stanford, California|pages=11–31|chapter=Campaigning to stop the use of child soldiers|oclc=837635842}}</ref><ref name=":24">{{Cite web|url=http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on Involvement of Children in Armed Conflict (OP/CAC)|last=Brett|first=R|year=2005|website=International Council on Human Rights Policy & International Commission of Jurists|access-date=4 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20120416195918/http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|archive-date=16 April 2012|url-status=live}}</ref>. Natijada, yangi tashkil etilgan Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita ikkita tavsiya berdi: birinchidan, qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri boʻyicha BMTdan yirik tadqiqot oʻtkazishni soʻrash; ikkinchidan, konvensiyaga qo‘shimcha protokol bo‘yicha muzokaralar olib borish uchun BMTning Inson huquqlari bo‘yicha komissiyasi aʼzolaridan iborat ishchi guruhini tuzish. Har ikkala taklif ham qabul qilindi<ref name=":02">{{Cite book|title=Campaigning for justice: Human rights advocacy in practice|last=Becker|first=J|publisher=Stanford University Press|year=2013|isbn=9780804774512|location=Stanford, California|pages=11–31|chapter=Campaigning to stop the use of child soldiers|oclc=837635842}}</ref><ref name=":24">{{Cite web|url=http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on Involvement of Children in Armed Conflict (OP/CAC)|last=Brett|first=R|year=2005|website=International Council on Human Rights Policy & International Commission of Jurists|access-date=4 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20120416195918/http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|archive-date=16 April 2012|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitaga javob berar ekan, „qurolli toʻqnashuvlar natijasida dunyoning koʻplab qismlarida bolalarning ahvoli keskin yomonlashganini“ tan oldi va inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machelga yirik tadqiqot oʻtkazishni topshirdi<ref name=":11">{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/mandate/special-representative-of-the-secretary-general-for-children-and-armed-conflict/|title=Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|last=Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|year=2018|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180129004604/https://childrenandarmedconflict.un.org/mandate/special-representative-of-the-secretary-general-for-children-and-armed-conflict/|archive-date=29 January 2018|url-status=live}}</ref>. Machel hisoboti, Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri, 1996-yilda nashr etilgan Hisobotda qayd etilgan: <blockquote>Hech shubha yoʻqki, eng dolzarb ustuvor vazifalardan biri 18 yoshgacha boʻlgan barchani qurolli kuchlar safidan chetlashtirishdir<ref name=":14">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/graca/a51-306_en.pdf|title=Impact of armed conflict on children|last=Machel|first=G|year=1996|access-date=2018-01-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20170708004644/https://www.unicef.org/graca/a51-306_en.pdf|archive-date=8 July 2017|url-status=live}}</ref></blockquote> Shu bilan birga, BMTning Inson huquqlari boʻyicha komissiyasi bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanish boʻyicha standartlarni oshirish boʻyicha muzokaralar olib borish uchun ishchi guruh tuzdi. Murakkab muzokaralar va global kampaniyadan soʻng, yangi shartnoma 2000-yilda Bolalar huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning qurolli mojarolarga jalb etilishi toʻgʻrisidagi fakultativ protokoli sifatida kelishib olindi. Shartnoma bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda bevosita ishtirok etishini ham, ularni 16 yoshdan boshlab mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga jalb qilishni ham taqiqlaydi<ref name=":1">{{Cite web|url=http://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/OPACCRC.aspx|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict|year=2000|website=ohchr.org|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20130502015246/http://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/OPACCRC.aspx|archive-date=2 May 2013|url-status=dead|access-date=22 March 2018}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi 2000-yil 25-maydagi 54/263- rezolyutsiya bilan shartnomani Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokol sifatida qabul qildi. Protokol 2002-yil 12-fevralda kuchga kirdi<ref>{{Cite journal|date=November 2000|title=United Nations General Assembly: Optional Protocols to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict and on the Sale of Children, Child Prostitution and Child Pornography|url=http://dx.doi.org/10.1017/s0020782900009335|journal=International Legal Materials|volume=39|issue=6|pages=1285–1297|doi=10.1017/s0020782900009335|s2cid=232255513|issn=0020-7829}}</ref>. === Bosh kotibning bolalar va qurolli mojarolar bo'yicha maxsus vakili === Machelning eʼlon qilgan hisoboti BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili (SRSG-CAAC) uchun yangi mandatga olib keldi<ref>Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict. „Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict“ (en-US). United Nations (2018). 29-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. SRSG vazifalari orasida Bosh kotibning bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha yillik hisoboti loyihasini ishlab chiqish kiradi, unda butun dunyodan bolalarni yollash va ulardan foydalanishning eng yomon holatlari roʻyxati va tavsifi sanab oʻtilgan<ref>{{Cite web|url=https://foreignpolicy.com/2017/08/16/confidential-u-n-report-accuses-saudi-coalition-of-killing-hundreds-of-children-in-yemen-conflict/|title=Confidential U.N. Report Accuses Saudi Coalition of Killing Hundreds of Yemeni Kids|last=Lynch|first=Colum|date=16 August 2017|website=Foreign Policy|language=en|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180323092442/https://foreignpolicy.com/2017/08/16/confidential-u-n-report-accuses-saudi-coalition-of-killing-hundreds-of-children-in-yemen-conflict/|archive-date=23 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Xavfsizlik Kengashi === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Xavfsizlik Kengashi muntazam ravishda munozaralar, hisobotlarni qabul qilish va „Qurolli toʻqnashuvdagi bolalar“ sarlavhasi ostida rezolyutsiyalarni qabul qilish uchun yigʻiladi. Ushbu masala boʻyicha birinchi rezolyutsiya 1261-sonli qaror 1999-yilda qabul qilingan<ref name="UN_SRES12611999">{{UN document|docid=S-RES-1261(1999)|type=Resolution|body=Security Council|year=1999|resolution_number=1261|accessdate=20 July 2008}}</ref>. 2004-yilda 1539-sonli rezolyutsiya bir ovozdan qabul qilindi, u askar bolalardan foydalanishni qoraladi va BMT Bosh kotibiga monitoring va hisobot berish mexanizmi deb nomlanuvchi amaliyotni kuzatish va hisobot berish vositasini yaratishni topshirdi<ref>{{cite news|url=http://www.reliefweb.int/rw/rwb.nsf/db900SID/ACOS-64DFZ7?OpenDocument|title=Security Council condemns recruitment of child soldiers, asks Secretary-General to devise monitoring mechanism|date=22 April 2004|publisher=[[ReliefWeb]]}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.unicef.org/protection/57929_57997.html|title=Monitoring and Reporting Mechanism (MRM) on grave violations of children's rights in situations of armed conflict|work=UNICEF|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20180323154757/https://www.unicef.org/protection/57929_57997.html|archive-date=23 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi === Bosh kotib bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha har yili yillik hisobotini eʼlon qiladi<ref>{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/virtual-library/|title=Library of the Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|last=Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|year=2018|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180129013116/https://childrenandarmedconflict.un.org/virtual-library/|archive-date=29 January 2018|url-status=live}}</ref>. 2017-yilgi hisobotda 2016-yilda qurolli guruhlar tomonidan bolalardan keng foydalanilgan 14 ta davlat (Afg‘oniston, Kolumbiya, Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Iroq, Mali, Myanma (Birma) , Nigeriya, Filippin, Somali, Janubiy Sudan, Sudan, Suriya, va Yaman) va davlat qurolli kuchlari jangovar harakatlarda bolalardan foydalangan oltita davlat (Afgʻoniston, Myanma (Birma), Somali, Sudan, Janubiy Sudan va Suriya)<ref>United Nations Secretary-General. „Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017“. United Nations (2017). 25-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-yanvar 2018-yil. </ref> davlatlarini keltiradi. 2011-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun ekstremal chora-tadbirlar hisobotiga koʻra, mojaro hududlarida zoʻravonlik harakatlariga jalb qilingan bolalar masalasini koʻtargan<ref>„Extreme Measures | Abuses against Children Detained as National Security Threats“(ingl.), Human Rights Watch (28-iyul 2016-yil). Qaraldi: 28-mart 2018-yil.</ref>. == Bugungi kunda harbiy xizmatdagi bolalar - mintaqa va mamlakatlar bo'yicha == Ushbu bo'lim bugungi kunda bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanishni o'z ichiga oladi. === Afrika === 2003-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotining Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi maʼlumotlariga koʻra, butun dunyo boʻylab davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarda qatnashgan bolalarning yarmidan koʻpi Afrikada boʻlgan. 2004-yilda Child Soldiers International tashkiloti maʼlumotlariga koʻra, qitʼada 100 000 bolalar davlat va nodavlat qurolli kuchlarda foydalanilgan va 2008-yildagi hisob-kitoblarga koʻra, jami 120 000 bola yoki harbiy harakatlarda qatnashgan. Afrikaning aksariyat mamlakatlari ratifikatsiya qilgan Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Afrika Xartiyasi (1990-yil) 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni barcha turdagi harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlaydi. Ushbu qabul qilingan xartiyaga qaramay, BMT maʼlumotlariga koʻra, 2016-yilda Afrikaning yetti davlatida (Markaziy Afrika Respublikasi, Nigeriya, Kongo Demokratik Respublikasi, Somali, Mali, Janubiy Sudan, Sudan) bolalar qurolli guruhlar va uchtasida (Sudan, Somali va Janubiy Sudan) davlat qurolli kuchlari tomonidan foydalanilgan. Afrikada joylashgan harbiy tashkilotlardagi bolalar sonini kamaytirish boʻyicha xalqaro saʼy-harakatlar 1997-yilda ishlab chiqilgan Keyptaun tamoyillaridan keyin boshlandi. Prinsiplar Afrika hukumatlariga oʻsha paytda muzokaralar olib borilayotgan OPAC majburiyatlarini bajarishni va harbiy xizmatga yollash uchun minimal yoshni 15 dan 18 ga oshirishni taklif qildi. Prinsiplar, shuningdek, bola askarga 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni „har qanday turdagi muntazam yoki tartibsiz qurolli kuchlar yoki guruhning har qanday maqomdagi bir qismi boʻlgan … shu jumladan jinsiy maqsadlar uchun yollangan qizlarni ham qamrab oladi“ . . ." . 2007-yilda Parijda boʻlib oʻtgan „Urushdan ozod bolalar“ konferensiyasi Parij tamoyillarini ishlab chiqdi, ular Keyptaun tamoyillarini takomillashtirish va yangilash, ularni global miqyosda qoʻllash va hozirgi bolalar askarlarini qayta integratsiya qilishning amaliy yondashuvini belgilab berdi. === Markaziy Afrika Respublikasi === Markaziy Afrika Respublikasida qurolli guruhlar tomonidan bolalardan foydalanish tarixdan keng tarqalgan. 2012 va 2015-yillar oraligʻida 10 000 ga yaqin bolalar milliy qurolli mojarolarda qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan. 2016-yil maʼlumotlariga koʻra bu haliyam davom etmoqda. Musulmon Séléka qurolli guruhlar koalitsiyasi va asosan nasroniylardan iborat Anti-balaka jangarilari bolalardan shu tarzda ayovsiz foydalangan. Baʼzilarining yoshi sakkizda . 2015-yil may oyida boʻlib oʻtgan Forum de Bangui (hukumat, parlament, qurolli guruhlar, fuqarolik jamiyati va diniy yetakchilar yig‘ilishi)da bir qator qurolli guruhlar minglab bolalarni demobilizatsiya qilish togʻrisida kelishib oldilar. 2016-yilda Markaziy Afrika Respublikasiga barqarorlik oʻlchovi qaytdi va BMT maʼlumotlariga koʻra, 2691 oʻgʻil va 1206 qiz qurolli guruhlardan rasman ajratildi. Shunga qaramay, bolalarni harbiy maqsadlarda ishga olish va ulardan foydalanish oʻsha yil davomida taxminan yana 50 foizga koʻtarildi, bu raqamlar asosan Lord qarshilik armiyasiga tegishli. === Kongo Demokratik Respublikasi === Minglab bolalar Kongo Demokratik Respublikasi (DRC) armiyasida va turli isyonchi qurolli kuchlarda xizmat qiladi. Maʼlumotlarga koʻra, Ikkinchi Kongo urushi avjida 30 000 dan ortiq bolalar mojaroning turli tomonlari bilan jang qilgan. „Kony 2012“ filmida Rabbiyning qarshilik armiyasi bu bolalarni yollagani daʼvo qilingan. Hozirgi vaqtda Kongo Demokratik Respublikasi dunyodagi eng yuqori askar bolalardan biriga ega mamlakat. Xalqaro sud urush davridagi bu amaliyotlar boʻyicha hukm chiqardi. Thomas Lubanga Dyilo, KDRdagi harbiy qoʻmondonlardan biri, 2002 va 2003-yillar oraligʻida bolalar askarlarini yollashdagi roli uchun 14 yillik qamoq jazosiga hukm qilindi. Lubanga Kongo vatanparvarlari ittifoqiga va uning qurolli qanoti Kongoni ozod qilish uchun vatanparvarlik kuchlariga rahbarlik qilgan. Bolalar Ituridagi qurolli toʻqnashuvda jang qilishga majbur boʻlishdi. === Somali === 2004-yilda Child Soldiers International tomonidan eʼlon qilingan hisobotda 1991-yildan beri 200 000 nafar bola oʻz irodasiga zid ravishda mamlakat qurolli kuch tarkiblariga jalb qilingani taxmin qilingan. 2017-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Antoniu Guterrish BMT hisobotiga izoh berib, mamlakatdagi „Ash-Shabob“ aʼzolarining 50 foizdan ortigʻini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil qiladi, baʼzi paytlari esa toʻqqiz yoshga toʻlmagani ham jangga joʻnatiladi degan edi. Hisobotda 2010-yilning 1-aprelidan 2016-yilning 31-iyuliga qadar Somalida 6163 nafar bola yollangani, ulardan 230 nafari qizlar ekanligi tasdiqlandi. „Ash-Shabob“ bu yollashning yetmish foizini tashkil qilgan. Somali milliy armiyasi ham bolalarni askarlikka yollash boʻyicha yuqori oʻrinlarda turadi. === Sudan === 2004-yilda 17 000 ga yaqin bolalar davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan. O‘sha paytdagi asosiy qurolli muxolifat guruhi — Sudan Xalq ozodlik armiyasi (SPLA) tarkibida 5000 ga yaqin bola bor edi. Baʼzi sobiq bolalar askarlik paytida sodir etgan jinoyatlari uchun oʻlimga hukm qilingan. 2006-yilda bolalar Chaddagi qochqinlar lagerlaridan ham jalb qilingan va minglab bolalar Darfurdagi mojaroga tortilgan. 2005-yilda hukumat OPAC shartnomasini ratifikatsiya qildi va 2008-yilga kelib mamlakatda bolalardan harbiy maqsadda foydalanish kamaydi, ammo davlat qurolli kuchlari ham, SPLA ham ularni yollash va ishlatishda davom etgan. Bolalardan foydalanish kamayishda davom etdi, biroq 2017-yilda BMT hukumat kuchlarida hanuz12 yoshli bolalar borligi toʻgʻrisida xabarlar oldi. === Uganda === „Ugandadagi LRA armiyasida asosan askar sifatida oʻqitilgan. Ugandadagi barcha boshqa yoki oldingi isyonchi guruhlardan farqli oʻlaroq, LRA bolalarni (yaxshisi oʻn ikki yoshdan oʻn toʻrt yoshgacha) zoʻravonlik bilan oʻgʻirlash yoki qul qilishni oʻzining asosiy usuliga aylantirgan va oʻz faoliyatini tinch aholiga hujum qilishga qaratgan“. === Zimbabve === 2003-yilda Guardian gazetasi Zimbabveda davlat tomonidan homiylik qilinadigan yoshlar qurolli kuchlari Milliy Yoshlar Xizmati tomonidan inson huquqlarining koʻplab buzilishi haqida xabar berdi. Dastlab vatanparvar yoshlar tashkiloti sifatida tashkil etilgan bu tashkilot 10 yoshdan 30 yoshgacha boʻlgan yoshlardan iborat harbiylashtirilgan guruhga aylandi va mamlakatdagi norozilikni bostirish uchun foydalanildi. Tashkilot nihoyat 2018-yilning yanvarida taqiqlangan. == Amerika == === Boliviya === 2001-yilda Boliviya hukumati 14 yoshgacha boʻlgan bolalar yollash boʻyicha tekshiruvlar paytida qurolli kuchlarga majburan chaqirilgan boʻlishi mumkinligini tan oldi. Boliviya armiyasining 40 % ga yaqinini 18 yoshdan kichiklar, yarmini esa 16 yoshdan kichiklar tashkil qiladi. 2018-yil holatiga koʻra , Boliviya bolalarni 17 yoshdan boshlab kattalar harbiy xizmatga chaqirishni boshlashga taklif qiladi. === Braziliya === Braziliyada Komando Vermelho kabi mahalliy uyushgan jinoiy guruhlar bolalarni giyohvand moddalarni tayyorlash va qotillik qilish uchun yollashadi, lekin politsiya va boshqa raqib guruhlar ularga qarshi kurashadilar. Shuningdek, braziliyalik militsionerlar bolalarni Komando Vermelyoga qarshi kurashga jalb qilganlar. === Kanada === Kanadada odamlar 16 yoshidan boshlab ota-ona ruxsati bilan Kanada kuchlarining zaxira qismiga, biroz ulgʻaygach, 17 yoshida ota-ona ruxsati bilan oddiy tarkibga qoʻshilishlari mumkin. Lekin ular 18 yoshga toʻlgunga qadar xizmat safariga koʻngilli boʻlishlari mumkin emas. === Kolumbiya === Kolumbiyadagi qurolli mojaroda, 1960-yillarning oʻrtalaridan hozirgi kungacha, qatnashgan jangchilarning toʻrtdan bir qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan va hozir ham shunday. 2004-yilda Kolumbiya bolalar askarlaridan foydalanish boʻyicha dunyoda toʻrtinchi oʻrinni egalladi. Hozirda mamlakatda qurolli guruhlarda 11-14 ming bola bor. Hukumat bilan muzokaralar chogʻida qurolli guruhlar voyaga yetmaganlarni savdolashish vositasi sifatida yollashni toʻxtatishni taklif qilishdi, ammo ularni qoniqtirmadi. Bjørkhaugning taʼkidlashicha, aksariyat bolalar askarlikka ixtiyoriy ishtirok etish va majburlashning kombinatsiyasi orqali yollangan. 1998-yilda Human Rights Watch matbuot bayonotida baʼzi partizan boʻlinmalarining 30 foizi bolalardan iborat boʻlgan . Xuddi shu press-relizda hukumat bilan bogʻliq boʻlgan harbiylashtirilgan boʻlinmalarning baʼzilari 50 foizgacha bolalardan iborat ekanligi, jumladan, sakkiz yoshli baʼzilari ham borligi taxmin qilingan. 2005-yilda Kolumbiyada 11 000 ga yaqin bola chap yoki oʻng qanot harbiy kuchlari safida xizmat qilgan. „Kolumbiyadagi bolalar jangchilarining taxminan 80 foizi ikki chap qanot partizan guruhlaridan biriga, FARC yoki ELNga tegishli. Qolgan jangchilar harbiylashtirilgan saflarda, asosan AUCda xizmat qilishadi“. P.W. Singerning soʻzlariga koʻra, FARC tomonidan 1998-yilda Guatape GESiga hujumda sakkiz yoshli jangarilar ishtirok etgan va 2001-yilda FARC oʻquv videosida 11 yoshli oʻgʻil bolalar raketalar bilan ishlayotgani tasvirlangan. Guruh shuningdek, Venesuela, Panama va Ekvadordan kelgan bolalarni ham qabul qiladi. Kolumbiya hukumati xavfsizlik kuchlari bolalarni rasman ishga qabul qilmaydi, chunki majburiy va ixtiyoriy yollash uchun qonuniy yosh 18 deb belgilangan. Shu bilan birga, talabalar harbiy oʻrta maktablarda kursant sifatida roʻyxatdan oʻtishlari va mos ravishda 16 yoki 17 yoshlilar havo kuchlari yoki milliy armiya tayyorlash dasturlariga kirishlari mumkin. Bundan tashqari, qoʻlga olingan dushman bolalari Kolumbiya harbiylari tomonidan razvedka maʼlumotlarini yigʻish uchun ishlatilgan. 2016-2017-yillarda FARC partizan guruhlariga qarshi demobilizatsiya harakatlari mojarosiga barham berib, zo‘ravonlikka jalb qilingan bolalar sonini cheklab qo‘yishiga umid qildi. Biroq, boshqa qurolli guruhlar hali demobilizatsiya qilinmagan va mojaro hozirgacha toʻliq hal etilmagan. === Kuba === Kubada o‘g‘il bolalar va qizlar uchun majburiy harbiy xizmat yoshi 17 yoshni tashkil etadi. Erkak o‘smirlarga hududiy qo‘shinlar qurolli kuchsi safiga majburiy xizmat muddatidan oldin ruxsat etilgan. === Gaiti === Gaitida siyosiy zoʻravonlik bilan shugʻullanuvchi turli erkin tashkil etilgan qurolli guruhlarda qatnashayotgan bolalar soni nomaʼlum. === Meksika === Meksikada bolalar Meksikadagi narkotiklar urushida Fors koʻrfazi karteli kabi jinoiy tashkilotlar tomonidan hukumat va boshqa raqib kartellarga qarshi kurashish uchun foydalaniladi. Ammo bularning soni maʼlum emas. Shuningdek, Grupos de autodefensa comunitaria (Avtomatik himoya guruhi) oʻz qishloqlarini mahalliy jinoiy guruhlarning zoʻravonligidan himoya qilish uchun baʼzi vaqtda bolalarni yollaydi, askar bolalarini jalb qiladigan oʻzini-oʻzi himoya qilish guruhlaridan biri bu Coordinadora Regional de Autoridades Comunitarias-Pueblos Fundadores (CRAC-PF) boʻlib, u Los Ardillos, Beltran Leyva kartelidan ajralib chiqqan jinoiy guruh bilan qarama-qarshilikda. CRAC-PF va Los Ardillos oʻrtasidagi janglar 53 kishining oʻlimiga sabab boʻlgan. === Qo'shma Shtatlar === Qoʻshma Shtatlarda 17 yoshli oʻsmirlar ota-onalarning yozma roziligi bilan qurolli kuchlarga qoʻshilishlari mumkin. 2015-yil holatiga koʻra har yili 16 000 ga yaqin 17 yoshli yigitlar harbiy xizmatga chaqiriladi. AQSH armiyasi maktablar bilan ishga yollashga boʻlgan taʼminlashni yondashuvning „tayanch toshi“ deb taʼriflaydi . Bolalar huquqlarini himoya qilish tashkilotlari AQSh qurolli kuchlari xodimlarini bolalarga tayanishini tanqid qildi. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShga harbiy xizmatga kirishning minimal yoshini 18 yoshga koʻtarishni tavsiya qildi. 1990-yillarda OPAC shartnomasi boʻyicha muzokaralarda AQSh Buyuk Britaniyaga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 dan oshmasligiga keskin qarshi chiqdi. Natijada shartnomada eng kam 16 yosh belgilangan . AQSh shartnomani 2002-yilda ratifikatsiya qilgan (lekin 2018-yil holatiga koʻra AQSh Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyani ratifikatsiya qilish amalga oshmadi). OPACga koʻra, AQSh harbiy xizmatchilariga odatda 18 yoshga toʻlgunga qadar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishni taqiqlaydi. Shunga qaramay, ular „oldinga joylashtirish“ huquqiga ega, yaʼni ular qoʻllab-quvvatlash vazifalarini bajarish uchun jangovar zonaga joylashtirilishlari mumkin. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShni ushbu siyosatni oʻzgartirishga va voyaga yetmaganlarning jangovar hududda oldindagi harakat qilish zonasiga joylashtirilmasligini taʼminlashga chaqirdi. 2003 va 2004-yillarda 60 ga yaqin voyaga yetmagan o‘smirlar xodimlarning xatoligi tufayli Afgʻoniston va Iroqqa yuborilgan. Keyinchalik Mudofaa vazirligi „vaziyatlar zudlik bilan toʻgʻirlangani va takrorlanishining oldini olish uchun choralar koʻrilgani“ni aytdi. 2008-yilda prezident Jorj Bush „Oʻsmir bolalarni askarlikdan himoya qilish toʻgʻrisida“gi qonunni imzoladi . Qonun bolalarni askarlikka yollagan harbiy kuchlarni jinoiy javobgarlikka tortadi. Shuningdek, bolalar harbiy maqsadlarda foydalaniladigan mamlakatlarga qurol sotishni taqiqlaydi. Qonunda askar bolalar taʼrifi „hukumat qurolli kuchlari tarkibida jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etgan 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxs“ ni oʻz ichiga oladi. Hujjatdan voz kechish Obama va Trump maʼmuriyati tomonidan chiqarilgan. == Yaqin Sharq == === Bahrayn === Bahraynda harbiy kursantlar, NCO stajyorlari va texnik xodimlar 15 yoshdan boshlab Bahrayn Mudofaa Kuchlari safiga kirishlari mumkin. === Eron === Eronning amaldagi qonunchiligi 16 yoshdan kichiklarni ishga olishni rasman taqiqlaydi. Eron-Iroq urushi paytida oʻgʻil bolalar Basij armiyasiga chaqirilgan, u yerda Eron hukumati tanqidchilarining fikriga koʻra, ular „jonli qalqonlar toʻlqini sifatida frontga yuborilgan“. Boshqa manbalar eronlik qurbonlarning umumiy sonini 200,000-600,000 oraligʻida deb hisoblashgan. Bir manbaga koʻra, Eron-Iroq urushida qurbon boʻlganlarning 3 foizi 14 yoshgacha boʻlgan yosh askarlar boʻlgan. Eronlik oʻgʻiil bolalar maktabni tashlab, ota-onalari Eron-Iroq urushida qatnashganlar. Iroq zobitlarining taʼkidlashicha, ular baʼzida sakkiz yoshli eronlik askar bolalarni qoʻlga olishgan. 2018-yil holatiga koʻra Eron hukumati Suriya fuqarolar urushida Asad hukumatiga sodiq kuchlar tomonida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni yollab kelmoqda. === Falastin === 2004-yilda Xalqaro bolalarni himoya qilish tashkilotining Falastin boʻlimi uchun chop etilgan Jihod Shomalyning "Bosib olingan Falastin hududlarida bolalardan foydalanish " nomli hisobotida, bir qator bolalar shahidlikni oʻzlariga gʻurur deb bilishlarini taʼkidlab, hisobotni yakunlaydi. Oʻzlarining umidsiz ahvoli uchun javobgarlikni oʻz zimmalariga olishlari va Falastin harbiylashtirilgan guruhlari tomonidan qurolli hujumlar uyushtirish uchun yollanganliklariga oʻzlari sababchi ekanliklarini aytadi. Shu bilan birga, Shomaly mamlakatlarda tizimli ishga joylashish yo‘qligini, guruhlar va Falastin hamjamiyatining yuqori martabali vakillari siyosiy strategiya sifatida bolalarni yollashga qarshi ekanini taʼkidlaydi. Shomalyning fikricha, Falastin siyosiy rahbariyati bolalarni urushga tortishni toʻxtatish uchun koʻproq ish qilishi mumkin, bu esa rahbariyatdan bolalarni oʻqitish togʻrisida va yollashni taqiqlovchi memorandumni imzolashni talab qiladi. Gʻazo sektorida hukmronlikka intilayotgan Falastin tashkiloti Hamas, Isroil mudofaa kuchlariga qarshi zoʻravonlikni qoʻzgʻatish uchun munozarali mafkuralarni askar bolalarga singdirgani maʼlum. Jorjtaun universiteti professori William OʻBrien falastinlik bolalarning Birinchi Intifadadagi faol ishtiroki haqida shunday yozadi: „Aftidan, intifada qo‘shinlarining katta qismi yoshlar, jumladan, boshlang‘ich maktab o‘quvchilari ham bor. Ular tosh, molotov kokteyli va boshqa zo‘ravonlik turlari bilan shug‘ullanadilar“. Arab jurnalisti Huda Al-Hussein 2000-yil 27-oktabr kuni Londondagi arab gazetasiga quyidagilarni yozdi: 2002-yilda askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) „bolalarning jangovar harakatlarda qatnashayotgani haqida xabarlar mavjud boʻlsa-da, qurolli guruhlar tomonidan tizimli ravishda yollanganligi haqida hech qanday dalil yoʻq“, dedi. Biroq, 2004-yilda tashkilot 2000-yil oktabridan 2004- yil martigacha falastinlik voyaga yetmaganlar ishtirokida kamida toʻqqizta hujjatlashtirilgan xudkushlik hujumi sodir boʻlganligini xabar qildi: 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida Hamas va Islom Jihodi oʻzining Eron boʻlimida „harbiy hujumlarda va mashgʻulotlarda bolalardan foydalangani“ uchun alohida taʼkidlangan. 2005-yil 23-mayda Amnesty International Falastin qurolli guruhlarini bolalardan qurolli faoliyatda foydalanishni zudlik bilan toʻxtatishga chaqirdi: „Falastin qurolli guruhlari hech qanday sharoitda qurolli hujumlar uyushtirish, qurol yoki boshqa materiallarni tashish uchun bolalardan foydalanmasligi kerak…“. === Turkiya (PKK) === Kurd-turk mojarosi paytida Kurdiston Ishchilar partiyasi (PKK) faol ravishda bolalarni yollab, oʻgʻirlab ketgan. Tashkilot Turkiya xavfsizlik kuchlari tomonidan 2000 dan ortiq bolani o‘g‘irlaganlikda ayblangan. Human Rights Watch (HRW), Birlashgan Millatlar Tashkiloti (BMT) va Xalqaro Amnistiya tashkilotining mustaqil hisobotlari 90-yillardan beri tashkilot va uning qurolli guruhlari tomonidan askarb olalar i yollash va ulardan foydalanishni tasdiqladi. 2001-yilda tashkilot tomonidan bolalarni yollash tizimli ravishda amalga oshirilgani haqida xabarlar paydo boʻldi. Tashkilotning asosan bolalarni yollash uchun tuzilgan Tabura Zaroken Sehit Agit deb nomlangan bataloni haqida bir qancha xabarlar eʼlon qilingan. Shuningdek , Kurdiston vatanparvarlar ittifoqi bolalarni o‘z safiga jalb qilgani aniqlangan. Turkiya xavfsizlik kuchlari maʼlumotlariga koʻra,Kurdiston Ishchilar partiyasi 12 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan 983 nafardan ortiq bolani oʻgʻirlab ketgan. 400 dan ortiq bola tashkilotdan qochib, xavfsizlik kuchlariga taslim bo‘lishgan. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bolalar Jamgʻarmasining 2010-yilda chop etilgan hisobotida Kurdiston Ishchilar partiyasi tomonidan bolalarni yollash juda xavfli ekani koʻrsatib oʻtilgan. 2016-yilda Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasini Iroqning Shingal mintaqasida va qoʻshni davlatlarda askar bolalar yollash orqali urush jinoyatlari sodir etganlikda ayblagan. Suriyadagi fuqarolar urushi davomida ko‘plab ommaviy axborot vositalari, jumladan Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasiga aloqador YPG tashkiloti askar bolalarni yollab, joylashtirganini tasdiqladi. Guruhning xalqaro huquqni buzgan bolalardan foydalanishni toʻxtatish haqidagi daʼvosiga qaramay, guruh bolalarni yollash va ulardan foydalanishni davom ettirdi. === Livan === Livandagi fuqarolar urushida turli tomonlar askar bolalardan foydalangan. 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida aytilishicha, Hizbulloh bolalarni harbiy xizmatga oʻrgatgan. 2017-yilda BMT mamlakatda islomiy jangarilar deb gumon qilingan qurolli guruhlar bolalarni o‘z safiga jalb qilayotgani haqida xabar berdi. === Suriya === Suriyada davom etayotgan fuqarolar urushi paytida bolalar Bashar Asadga qarshi boʻlgan guruhlarga qoʻshilishdi. 2012-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotiga isyonchilar askar bolalardan foydalangani haqidagi daʼvolar kelib tushgan, biroq ular buni tasdiqlay olishmagan. 2014-yil iyun oyida Birlashgan Millatlar Tashkiloti hisobotida aytilishicha, muxolifat bolalarni harbiy va yordamchi rollarga jalb qilgan. Yana aytilishicha, bunday qilish siyosati yoʻqdek tuyulgan boʻlsa-da, yoshni tekshirish tartiblari boʻlmagan. 2014-yilda Human Rights Watch tashkilotining xabar berishicha, isyonchi guruhlar bolalardan jang maydonlarida yaradorlarni davolash, o‘q-dorilar va boshqa yuklarni olib o‘tishdan tortib, janglar avj olgan paytda frontga, snayperchilar rolini bajarishga qadar yordam va jangovar rollarda foydalanmoqda. Turkiya hukumati oʻzaro bogʻlangan SETA tadqiqot markazi Suriya milliy armiyasining tarkibini aks ettiruvchi hisobotini askar bolalar qoʻllanilganini fosh qilgani sababli qaytarib oldi. Suriya milliy armiyasi hozirda Turkiya tomonidan moliyalashtiriladi, u 2000-yil 8-sentabrda bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishi toʻgʻrisidagi Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokolni imzolagan. Al-Monitor’ning manbalarga tayanib xabar berishicha, Turkiya Liviyaga Suriya milliy armiyasidagi bolalar askarlarini joylashtirgani maʼlum qilingan. 2021-yil iyul oyida Amerika Qoʻshma Shtatlari Turkiyani Suriya va Liviyada askar bolalardan foydalanishga aloqador davlatlar roʻyxatiga qoʻshdi. 2021-yilgi Inson huquqlari amaliyoti boʻyicha mamlakat hisobotida Suriyadagi Turkiya tomonidan qoʻllab-quvvatlanadigan kuchlardan bolalar askar sifatida yollangani haqida soʻz bordi. Kurd kuchlari ham bu taktikani qoʻllashda ayblangan. 2015-yilda Human Rights Watch tashkiloti kurd qurolli kuch rahbarlari Jeneva chaqiruvi bilan majburiyat shartnomasini imzolagani va 2014-yilning iyulidan beri 59 nafar bola, ulardan 10 nafari 15 yoshdan kichik boʻlganini daʼvo qilgan edi. Prezident Asad 2013-yilda askar bolalardan (18 yoshgacha bo‘lgan har qanday shaxs) foydalanishni taqiqlovchi qonunni qabul qildi, bu qonunni buzganlik uchun aybdorlar 10 yildan 20 yilgacha „jazoviy mehnat“ bilan jazolanishini eʼlon qildi. Hukumat kuchlariga nisbatan qonun amalda qo‘llaniladimi yoki yo‘qmi, tasdiqlanmagan va isyonchi kuchlarga qarshi Suriya hukumati safida jang qilish uchun bolalar yollangani haqida da‘volar bor. Eron hukumati Suriyada fuqarolar urushi davrida Asadga sodiq hukumat kuchlari tarafida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni jalb qilgan. === Yaman === Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili Radhika Kuomarasvami 2010-yil yanvar oyida Yamandagi qabilalar oʻrtasidagi janglarda „koʻp sonli“ oʻsmir oʻgʻil bolalar jang qilishgani haqida xabar berdi. Nodavlat notijorat tashkilot faoli Abdul-Rahmon al-Marwanining hisob-kitoblariga ko‘ra, Yamanda har yili qabilalar o‘rtasidagi janglarda 500-600 ga yaqin bola halok bo‘ladi yoki yaralanadi. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudan (ayniqsa Darfur) va Yamandan askar bolalar yollagan. Britaniya SAS maxsus kuchlari Yamanda askar bolalarni tayyorlash bilan shug‘ullangani aytiladi. Xabar qilinishicha, Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya safida jang qilayotgan askarlarning kamida 40 foizi bolalardir. Saudiya Arabistoni hutiylarga qarshi Saudiya chegarasini qoʻriqlash uchun yamanlik bolalarni askar sifatida yollaydi. 2019-yil iyun oyida AQSh Davlat kotibi Mike Pompeo Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya Yamandagi fuqarolar urushida bolalardan foydalanayotgani haqidagi ekspert xulosalarini rad etib, AQShning bolalar askarlikka yollovchi davlatlar ro‘yxatiga kiritilishiga to‘sqinlik qildi. == Osiyo == 2004-yilda oʻsmirlarning harbiy xizmatidan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) Osiyoda minglab bolalar Afgʻoniston, Myanma (Birma) , Nepal Indoneziya, Filippin, Laos va Shri-Lankadagi faol mojarolar va oʻt ochishni toʻxtatish holatlariga kelishilganda ham jangovar kuchlarga jalb qilingani haqida xabar berdi. Hukumatning mojaro zonalariga kirishni rad etishi ishtirok etgan raqamlarni hujjatlashtirishni imkonsiz qildi. 2004-yilda Myanma (Birma) hukumat qurolli kuchlari 12 yoshdan 16 yoshgacha boʻlgan bolalarni majburan yollagan va ishlatgan yagona davlat sifatida mintaqa tarixiga kirdi. Xudoning armiyasi partizan guruhini birgalikda boshqargan egizak aka-uka Jonni va Lyuter Xtolar 1997-yilda guruhni boshqara boshlaganlarida taxminan oʻn yoshda boʻlishgan. === Afg'oniston === Afgʻonistonda oʻttiz yillik fuqarolar urushi davrida qurolli kuchlar minglab askar bolalarni yollagan. Koʻpchilik hali ham Tolibonga qarshi kurashmoqda. Islom diniy maktablari yoki madrasalaridan taʼlim olganlarning baʼzilari xudkush terrorchi va qurolli hujumchilar sifatida foydalaniladi. Kamuflyaj kiyimida va shahidlik shiorlari bilan yurgan o‘g‘il bolalarning targ‘ibot videosi 2009-yilda Afg‘oniston Tolibon rahbariyati tomonidan eʼlon qilingan. Bu videoga amerikalik askarni oʻldirgan 14 yoshli Tolibon jangchisiga tasanno ham kiritilgan. === Birma/Myanma === Davlat Tinchlik va Taraqqiyot Kengashining taʼkidlashicha, Birmaning barcha askarlari koʻngilli hisoblanadi va qabul qilinganlarning hammasi 18 yoshdan katta. Human Rights Watch tashkiloti maʼlumotiga koʻra, Birma/Myanma milliy armiyasi Tatmadavda 70 000 ga yaqin oʻgʻil bolalar xizmat qilmoqda, 11 yoshgacha boʻlgan bolalar esa koʻchadan majburan olib kelinib guruhlarga qoʻshilmoqda. Guruhning xabar berishicha, dezertirlar uch yildan besh yilgacha qamoq jazosiga yoki hatto qatl etishga ham hukm qilinishi mumkin. Guruh shuningdek, taxminan 5,000-7,000 bolalar turli xil qurolli etnik muxolifat guruhlarida, xususan, Birlashgan Wa Davlat Armiyasida xizmat qilishini taʼkidladi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun 2009-yil iyun oyida hisobot eʼlon qildi, unda isyonchilar va hukumat tomonidan mamlakatda bolalarga nisbatan „jiddiy qonunbuzarliklar“ qayd etilgan. Maʼmuriyat 4-avgust kunidan boshlab keyingi oydan ular Birma/Myanmaga koʻproq oʻrganish uchun guruh yuborishlarini eʼlon qilishdi. === Shri-Lanka === Shri-Lankada bolalarning jangarilar tomonidan foydalanilishi 1983-yilda Shri-Lankadagi fuqarolar urushi boshlanganidan beri xalqaro miqyosda tan olingan muammo boʻlib kelgan. 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni asosiy yollovchilar Tamil Eelam isyonchi ozodlik yoʻlbarslari hisoblanadi. === Nepal === Nepal Kommunistik partiyasi kuchlarida taxminan 6000-9000 bola xizmat qiladi. 2010-yildan boshlab CPNning askar bolalari demobilizatsiya qilindi. === Filippin === Filippinda hukumatga qarshi kurashayotgan islomiy va kommunistik qurolli guruhlar muntazam ravishda yollangan bolalarga tayanib kurash olib boradi. 2001-yilda Human Rights Watch tashkiloti Moro Islom ozodlik fronti (MILF)dagi 10 000 askarning taxminan 13 foizini bolalar tashkil etgani va hukumatga aloqador ayrim harbiylashtirilgan kuchlar ham bolalardan foydalanayotgani haqida xabar bergan. 2016-yilda MILF 1869 nafar bolani guruhni tark etishiga ruxsat berdi va boshqa bolalarni guruhga qabul qilmaslik majburiyatini oldi. Biroq oʻsha yili BMT Filippindagi boshqa qurolli guruhlar asosan 13 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan bolalarni yollashda davom etayotgani haqida xabarlar yana davom etrdi. == Yevropa == Child Soldiers International maʼlumotlariga koʻra, Yevropada faqat 18 yoshdan kattalarni yollash tendensiyasi mavjud, aksariyat mamlakatlar ham faqat kattalarni yollashga ruxsat beradi, 2016-yilgi maʼlumotlarga koʻra qanday qurolli guruhlar bolalardan foydalanayotgani maʼlum emas edi. 2018-yil holatiga koʻra esa bir davlat, Buyuk Britaniya 16 yoshdan bolalarni, beshtasi esa 17 yoshdan (Avstriya, Kipr, Fransiya, Germaniya va Gollandiya) harbiy xizmatga jalb qilgan. Ulardan, Buyuk Britaniya eng koʻp bolalarni ishga oladi. 2016-yilda Britaniya armiyasiga yangi chaqirilganlarning taxminan chorak qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan. Barcha Yevropa davlatlari bolalarni qurolli mojarolarga jalb etish toʻgʻrisidagi ixtiyoriy protokolni ratifikatsiya qilgan, shuning uchun chaqiruv bolalar odatda balogʻatga yetgunlaricha harbiy harakatlarda foydalanilmaydi. Bolalar 1990-yillarda Birinchi Chechen urushida jangchilar sifatida ishlatilgan. === Avstriya === Avstriya bolalarni ota-onalari roziligi bilan bir yil erta, 17 yoshdan boshlab harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Kipr === Kipr bolalarni ota-onalari roziligi bilan ikki yil erta, 16 yoshdan boshlab majburiy harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Fransiya === Fransiya harbiy xizmatchilarni 17 yoshdan, harbiy texnik maktab oʻquvchilarini 16 yoshdan boshlab qabul qiladi. Qurolli kuchlarning 3 % ni 18 yoshgacha boʻlgan yoshlar tashkil etadi. === Germaniya === Germaniya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2015-yilda qurolli kuchlarning 6 foizini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil etgan. === Niderlandiya === Niderlandiya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2014-yilda uning qurolli kuchlarining 5 % 18 yoshgacha boʻlganlar boʻlgan. === Ukraina === 2014-yilda Ukraina sharqidagi qurolli mojaro paytida Donbasdagi tinchlik uchun adolat guruhi bolalarni qurolli tuzilmalarga jalb qilishning 41 ta holatini tasdiqlagan. Ulardan 37 tasi Ukraina nazorati ostida boʻlmagan hududdan, 4 tasi esa Ukraina nazorat hududidagi qurolli tuzilmalarda bolalarning ishtiroki bilan bogʻliq. Tasdiqlash imkoni boʻlmagan bolalarni ishga yollash haqida yana 31 ta murojaat boʻlgan. Ukraina tomonidan nazorat qilinmagan hududda tekshirilgan 37 ta ishning 33 tasi oʻgʻil bolalar va 4 tasi qiz bolalar; 57 % 16-17 yoshda, 35 % 15 yoshgacha boʻlgan va 8 % hollarda yoshni aniqlash mumkin boʻlmagan. === Buyuk Britaniya === Britaniya qurolli kuchlari 16 yoshdan boshlab xodimlarni jalb qilib, 15 yoshu 7 oylik bolalardan arizalarni qabul qilishni boshlaydi. Roʻyxatga olishdan oldin ota-onaning roziligi talab qilinadi. 2022-yil holatiga koʻra, Britaniya qurolli kuchlari tarkibiga kirganlarning 23 foizi 18 yoshdan kichiklar edi. Aksariyat bolalar armiyaga jalb qilingan, bu erda 2021-2022 yillarda askarlarning 30 foizi 18 yoshgacha boʻlganlar edi; koʻproq yangi askarlar boshqa yoshdagilarga qaraganda 16 yoshda edi. 16 yoshdan 17,5 yoshgacha boʻlgan armiyaga chaqirilganlar dastlab yosh guruhiga bagʻishlangan harbiy oʻquv markazida Army Foundation kollejida oʻqitiladi. 2021-yil holatiga koʻra, markaz Ofsted taʼlim inspektsiyasi tomonidan farovonlik boʻyicha „aʼlo“ deb baholangan, markazda suiisteʼmollik haqida koʻplab daʼvolar, baʼzilari isbotlangan, armiya rekordida. 2021-yilda markazda 22 nafar qizga nisbatan jinsiy huquqbuzarliklar bo‘yicha to‘qqizta tergov ochildi; bir tergovda gumon qilingan jinoyatchilarning uchtasi xodimlar boʻlgan. Vahiylar 2022-yil iyul oyida Vice News hisobotining mavzusi boʻlgan. OPAC maʼlumotlariga koʻra, Buyuk Britaniya odatda harbiy harakatlarda qatnashish uchun bolalarni chaqirmaydi, ammo chaqirilganlarni istisno qilmaydi ham. Buyuk Britaniya 2003-yildan 2010-yilgacha Iroq va Afg‘onistonga 18 yoshdan kichik bo‘lgan 22 nafar xodimni beixtiyor yubordi. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita Buyuk Britaniyani bolalar hech qanday sharoitda harbiy harakatlarda qatnasha olmasligini taʼminlash uchun oʻz siyosatini oʻzgartirishga chaqirdi. 1990-yillarda OPAC boʻyicha muzokaralarda Buyuk Britaniya AQShga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 boʻlishiga qarshi chiqdi. Bolalar huquqlarini himoya qiluvchi idoralar Buyuk Britaniya o‘z qurolli kuchlarini kadrlar bilan taʼminlashda bolalarga tayanishda davom etayotganini tanqid qildi. == Okeaniya == === Avstraliya === Avstraliya mudofaa kuchlari oʻz saflariga 16 yoshdan boshlab ota-onalarning roziligi bilan harbiy xizmatga kirishga ruxsat beradi. 18 yoshgacha boʻlgan qoʻl ostidagi yoshlarni chet elga yuborish yoki toʻgʻridan-toʻgʻri jangovar harakatlarda foydalanish mumkin emas, ularni evakuatsiya qilishning iloji boʻlmagan ekstremal holatlar bu vaziyatdan mustasno. === Yangi Zelandiya === 2018-yilning aniqlangan maʼlumotlariga koʻra, Yangi Zelandiya mudofaa kuchlariga qoʻshilishning minimal yoshi 17 yosh deb belgilangan. == Bolalardan harbiy maqsadda foydalanishni tugatish harakati == Bolalardan harbiy maqsadda keng miqyosda foydalanishganiga tarix guvoh. Faqat soʻnggi oʻn yilliklarda bu amaliyot asosli tanqid va uni tugatish uchun birgalikda saʼy-harakatlarga duch keldi. Qisman koʻplab qurolli kuchlar oʻz saflarini toʻldirishda bolalarga tayanganligi va qisman nodavlat qurolli guruhlarning xatti-harakatlariga taʼsir qilish qiyinligi sababli bu jarayon biroz sekin kechdi. == Yaqin tarix == === 1970-1980-yillar === Bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirokini cheklash boʻyicha xalqaro harakatlar 1977-yilda qabul qilingan 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar bilan boshlandi (77.2-modda). Yangi Protokollar 15 yoshgacha boʻlgan bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqladi, ammo davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarga 15 yoshdan boshlab bolalarni yollash va ulardan urushda foydalanishga ruxsat berishda davom etaverdi. Nodavlat notijorat tashkilotlari (NNTlar) bolalarni ishga yollashni butunlay taqiqlash toʻgʻrisidagi yangi shartnoma tarafdori boʻlganida, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (CRC) boʻyicha muzokaralar chogʻida qoidalar yangilandi. Qurolli kuchlari 18 yoshdan kichik boʻlganlardan foydalanayotgan baʼzi davlatlar bunga qarshilik koʻrsatdilar, shuning uchun 1989-yildagi yakuniy shartnoma matni faqat mavjud huquqiy standartni aks ettirdi xolos: 15 yoshgacha boʻlgan bolalarning harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishini taqiqlash. === 1990-yillar === XX asrning oxirlari yaʼni 1990-yillarda nodavlat notijorat tashkilotlari askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish koalitsiyasini (hozirgi Xalqaro bolalar askarlari) tashkil etishdi va ular Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada koʻrgan kamchiliklarni toʻgʻrilash maqsadida hamdard hukumatlar bilan yangi shartnoma tuzish kampaniyasida ishlashdi. Olti yil davom etgan global muzokaralardan soʻng, shartnoma 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol (OPAC) sifatida qabul qilindi. Shartnoma bolalarni harbiy xizmatga chaqirishni taqiqlab qoʻyadi, harbiy xizmatchilar 16 yoshdan kichik boʻlmasligini taʼminlaydi va harbiy harakatlarda bolalardan foydalanishni rad etadi. Shartnoma, shuningdek, nodavlat qurolli guruhlarni 18 yoshga toʻlmagan oʻsmirlarni har qanday maqsadda yollashni ham taqiqlaydi. OPAC boʻyicha muzokara olib borayotgan koʻpchilik davlatlar bolalarni yollashni taqiqlashni qoʻllab-quvvatlagan boʻlsa-da, AQSh boshchiligidagi Buyuk Britaniya bilan ittifoqdosh boʻlgan baʼzi mamlakatlar bunga eʼtiroz bildirdi. Shunday qilib, shartnoma 16 yoki 17 yoshli bolalarni ishga olishni taqiqlamaydi, garchi u davlatlarga qonunda yuqoriroq standartlarni oʻrnatishga imkon beradi. === 2000-yildan - hozirgi kungacha === Bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol qabul qilingandan soʻng, global ratifikatsiya kampaniyasi tez sur’atlar bilan rivojlandi. 2018-yilning maʼlumotlariga koʻra, OPAC 167 ta davlat tomonidan ratifikatsiya qilingan. Kampaniya, shuningdek, koʻplab davlatlarni bolalarni umuman ishga olmaslikka undadi. 2001-yilda 83 mamlakat faqat kattalarni roʻyxatga olishga ruxsat berdi. 2016-yilga kelib bu koʻrsatkich 126 taga yetdi, bu qurolli kuchlari mavjud boʻlgan mamlakatlarning 71 foizini tashkil qiladi. Taxminan 60 ga yaqin nodavlat qurolli guruhlar bolalardan foydalanishni toʻxtatish yoki qisqartirish toʻgʻrisida bitimlar tuzdilar, bu koʻpincha BMT yoki Jeneva chaqiruvi nodavlat tashkiloti vositachiligida oʻtkazildi. Child Soldiers International bergan hisobotlarga koʻra, OPAC shartnomasining muvaffaqiyati davlat qurolli kuchlari tomonidan bolalarni yollashning bosqichma-bosqich pasayishi bilan birgalikda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalar sonining qisqarishiga olib keldi. 2018-yilda berilgan maʼlumotlarga koʻra, bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish keng tarqalganligicha qolmoqda. Xususan, Boko Haram va IShIDga oʻxshagani jangari islomiy tashkilotlar hamda ularga qarshi kurashayotgan qurolli guruhlar bolalardan keng foydalanishadi. Bundan tashqari, aholisi eng koʻp boʻlgan uchta davlat — Xitoy, Hindiston va Qoʻshma Shtatlar hali ham oʻz qurolli kuchlariga 16 yoki 17 yoshli bolalarni harbiy xizmatga olinishiga ruxsat berishadi, shuningdek, „Yettilik“ guruhining beshta davlati: Kanada, Fransiya, Germaniya, Buyuk Britaniya va Amerika Qoʻshma Shtatlari ham bundan mustasno emas. == Voqealar == Qizil qoʻllar kuni — Red Hand day (shuningdek, Xalqaro askar bolalardan foydalanishga qarshi kurash kuni deb ham ataladi). Har yili 12-fevralda oʻtkaziladigan xotirlash kuni boʻlib, jamoatchilik eʼtiborini urushlar va qurolli toʻqnashuvlarda bolalardan askar sifatida ishlatish amaliyotiga qaratadi. Ushbu sana bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokolning kuchga kirishini aks ettiradi. == Bolalikning militarizatsiyasiga qarshi kurash == Oʻz qurolli kuchlariga bolalarni yollashga ruxsat bermaydigan koʻplab davlatlar taʼlim tizimi, atrof-muhit, filmlar va video oʻyinlar kabi mashhur oʻyin-kulgilar orqali bolalarga harbiy hayotni koʻrsatgani uchun tanqid qilindi.. Baʼzi sharhlovchilarning taʼkidlashicha, bolalar uchun bu marketing manipulyatsiya va harbiylikka yollash jarayonining bir qismidir va shuning uchun bu axloqiy jihatdan baholanishi kerak. Ushbu tamoyil baʼzi guruhlarni harbiy tashkilotlar va yoshlar oʻrtasidagi munosabatlarni bolalar huquqlari va sogʻligʻi nuqtai nazaridan tartibga solish uchun kampaniyaga olib keldi. Bunga misol qilib „ Urushga qarshilik ko‘rsatuvchilar“ xalqaro tashkilotining " Yoshlarning == Askarlikka olingan bolalarni reabilitatsiya qilish va reintegratsiya qilish == Child Soldiers International reintegratsiyani quyidagicha taʼriflaydi: „Ilgari qurolli kuchlar-guruhlar bilan aloqador boʻlgan bolalar tinch hayotga qaytishlari va ularning oilalari va jamiyatlarida qimmatli rol oʻynashlari uchun qoʻllab-quvvatlanadigan jarayon“. Askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiyalashga qaratilgan dasturlar UNICEF homiyligidagilar kabi koʻpincha uchta komponentni taʼkidlaydi: oilani birlashtirish-jamoa tarmogʻi, psixologik yordam va taʼlim-iqtisodiy imkoniyat. Dasturlarni muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun bu harakatlar kamida 3 yildan 5 yilgacha boʻlgan davrni oʻz ichiga oladi. Umuman olganda, reintegratsiya harakatlari bolalarni xavfsiz muhitga qaytarishga, diniy va madaniy marosimlar orqali bolaning oilasi va jamiyati nomidan kechirimlilik tuygʻusini shakllantirishga va bolaning oʻz oilasi bilan birlashishini ragʻbatlantirishga qaratilgan.harbiylashuviga qarshi kurash" dasturi, AQShdagi „Bolalarni yollashni to‘xtating“ kampaniyasi va Buyuk Britaniyadagi „Maktablardan tashqarida harbiylar“ kampaniyasini keltirish mumkin. Xuddi shunday xavotirlar Germaniya va Isroilda ham bildirilgan. Agar bola urush jinoyatlarini sodir etgan boʻlsa, reintegratsiya harakatlari qiyinlashishi mumkin, chunki bunday hollarda jamiyatda stigma va norozilik kuchayadi. Bunday vaziyatlarda bolaning ehtiyojlari jamiyatda adolat tuygʻusi bilan mutanosib boʻlishi muhimdir. Bunday vaziyatlarni zudlik bilan hal qilish kerak, chunki shunday qilinmasa, koʻplab bolalar qayta roʻyxatga olish xavfiga duch kelishadi. Shuningdek, reintegratsiyaning ikkita sohasi alohida eʼtiborga olinishi kerak: askar ayollar va bolalar askarlari orasida giyohvand moddalarni isteʼmol qilish. Giyohvand moddalar taʼsiri ostida boʻlgan yoki jinsiy yoʻl bilan yuqadigan kasalliklarga duchor boʻlgan askar bolalar oʻzlarining ehtiyojlariga mos keladigan qoʻshimcha dasturlarni talab qiladilar. t8ku90pq0hci9aocaei3o6oebvyz07b 2817144 2817126 2022-08-29T10:02:14Z ShHamrayev 72833 /* Afrika */ wikitext text/x-wiki {{tahrirlayapman|ShHamrayev}} Bolalar (Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada 18 yoshga toʻlmagan shaxs sifatida belgilangan) tarix davomida harbiy harakatlar va kampaniyalarda qatnashish uchun jalb qilingan<ref name="Wessells">{{cite journal|last1=Wessels|first1=Michael|title=Child Soldiers|journal=Bulletin of the Atomic Scientists|year=1997|volume=53|issue=4|page=32|doi=10.1080/00963402.1997.11456787|bibcode=1997BuAtS..53f..32W}}</ref>. Davlat qurolli kuchlari, nodavlat qurolli guruhlar va boshqa harbiy tashkilotlar tarkibidagi bola askarlar jangovar tayyorgarlikdan o‘tishi va jangovar mashg‘ulotlar uchun ishlatilishi, porterlar yoki xabarchilar kabi yordamchi rollarga tayinlanishi yoki tirik qalqon sifatida taktik ustunlik yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun ishlatilishi mumkin<ref name="Children at war">{{Cite news|url=http://www.historyextra.com/podcast/children-war|title=Children at war|work=History Extra|access-date=7 December 2017|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180112002342/http://www.historyextra.com/podcast/children-war|archive-date=12 January 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":2">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|title=The Paris Principles: Principles and guidelines on children associated with armed forces or armed groups|last=UNICEF|year=2007|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20161030083755/http://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|archive-date=30 October 2016|url-status=live}}</ref>. Masalan, minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida, gʻolib tomonda ham, magʻlub tomonda ham qatnashdilar. Bolalar kattalarga qaraganda taʼsirchanlikka koʻproq moyil boʻlganligi sababli harbiy xizmatda oson nishon hisoblanadi<ref name="ReferenceB">{{cite journal |last1=Beber, Blattman |first1=Bernd, Christopher |year=2013 |title=The Logic of Child Soldiering and Coercion |url=https://archive.org/details/sim_international-organization_winter-2013_67_1/page/65 |journal=International Organization |volume=67 |issue=1 |pages=65–104 |doi=10.1017/s0020818312000409 |doi-access=free}}</ref><ref name=":32">{{Cite book |last=Dave. |first=Grossman |title=On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society |date=2009 |publisher=Little, Brown and Co |isbn=9780316040938 |edition=Rev. |location=New York |oclc=427757599}}</ref><ref name="Wessells" /><ref name=":22">{{Cite book |author1-last=McGurk |author1-first=Dennis |title=Military life: The psychology of serving in peace and combat |author2-last=Cotting |author2-first=Dave I. |author3-last=Britt |author3-first=Thomas W. |author4-last=Adler |author4-first=Amy B. |publisher=Praeger Security International |year=2006 |isbn=978-0275983024 |editor1-last=Adler |editor1-first=Amy B. |volume=2: Operational stress |location=Westport |pages=13–31 |chapter=Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members |editor2-last=Castro |editor2-first=Carl Andrew |editor3-last=Britt |editor3-first=Thomas W.}}</ref>. Baʼzilar kuch bilan yollanadilar, boshqalari esa koʻpincha qashshoqlikdan qutulish uchun bu yoʻlni tanlaydilar<ref name="Wessells" /><ref name=":12">{{Cite book |last1=Brett |first1=R |url=https://archive.org/details/youngsoldierswhy0000bret |title=Young soldiers : why they choose to fight |last2=Specht |first2=I |publisher=Lynne Rienner Publishers |year=2004 |isbn=9781588262615 |location=Boulder, Colo. |oclc=53830868 |url-access=registration}}</ref><ref name=":103">{{Cite journal |last1=Gee |first1=David |last2=Taylor |first2=Rachel |date=1 November 2016 |title=Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army? |journal=The RUSI Journal |volume=161 |issue=6 |pages=36–48 |doi=10.1080/03071847.2016.1265837 |issn=0307-1847 |s2cid=157986637}}</ref><ref name=":82">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|title=Child Soldiers Global Report 2008|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2008|access-date=16 May 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181010192928/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|archive-date=10 October 2018|url-status=dead}}</ref>. Qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar koʻpincha psixiatrik kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi, shuningdek, tajovuzkorlikning kuchayishi kabi xulq-atvorning turli muammolariga duch kelishadi, bu esa balogʻat yoshida qashshoqlik va ishsizlikning yuqori xavfiga olib keladi. Buyuk Britaniya va AQShda olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmir bolalar orasida ularni harbiy xizmatga jalb qilish, hatto ular urushga yuborilmagan boʻlsa ham, oʻz joniga qasd qilishga urinish<ref name=":30">{{Cite journal |last1=Ursano |first1=Robert J. |last2=Kessler |first2=Ronald C. |last3=Stein |first3=Murray B. |last4=Naifeh |first4=James A. |last5=Aliaga |first5=Pablo A. |last6=Fullerton |first6=Carol S. |last7=Wynn |first7=Gary H. |last8=Vegella |first8=Patti L. |last9=Ng |first9=Tsz Hin Hinz |date=1 July 2016 |title=Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers |journal=JAMA Psychiatry |language=en |volume=73 |issue=7 |pages=741–9 |doi=10.1001/jamapsychiatry.2016.0600 |issn=2168-622X |pmc=4937827 |pmid=27224848}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/694167/20180327_Suicide_and_open_verdict_deaths_in_the_UK_Regular_Armed_Forces_1984-2017_Tables_and_Figures-O.xls|title=UK armed forces suicide and open verdict deaths: 1984–2017|last=UK, Ministry of Defence|year=2017|access-date=24 May 2018}}</ref> stress bilan bogʻliq ruhiy kasalliklar<ref name=":28">{{Cite journal |last1=Goodwin |first1=L. |last2=Wessely |first2=S. |last3=Hotopf |first3=M. |last4=Jones |first4=M. |last5=Greenberg |first5=N. |last6=Rona |first6=R. J. |last7=Hull |first7=L. |last8=Fear |first8=N. T. |year=2015 |title=Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population? |journal=Psychological Medicine |language=en |volume=45 |issue=9 |pages=1881–1891 |doi=10.1017/s0033291714002980 |issn=0033-2917 |pmid=25602942 |s2cid=3026974}}</ref><ref name=":29">{{Cite journal |last1=Martin |first1=Pamela Davis |last2=Williamson |first2=Donald A. |last3=Alfonso |first3=Anthony J. |last4=Ryan |first4=Donna H. |date=February 2006 |title=Psychological adjustment during Army basic training |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2006-02_171_2/page/157 |journal=Military Medicine |volume=171 |issue=2 |pages=157–160 |doi=10.7205/milmed.171.2.157 |issn=0026-4075 |pmid=16578988 |doi-access=free}}</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish<ref name=":31">{{Cite journal |last1=Head |first1=M. |last2=Goodwin |first2=L. |last3=Debell |first3=F. |last4=Greenberg |first4=N. |last5=Wessely |first5=S. |last6=Fear |first6=N. T. |date=1 August 2016 |title=Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel |journal=Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology |language=en |volume=51 |issue=8 |pages=1171–1180 |doi=10.1007/s00127-016-1177-8 |issn=0933-7954 |pmc=4977328 |pmid=26864534}}</ref><ref name=":33">{{Cite journal |last1=Mattiko |first1=Mark J. |last2=Olmsted |first2=Kristine L. Rae |last3=Brown |first3=Janice M. |last4=Bray |first4=Robert M. |year=2011 |title=Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel |url=https://archive.org/details/sim_addictive-behaviors_2011-06_36_6/page/608 |journal=Addictive Behaviors |volume=36 |issue=6 |pages=608–614 |doi=10.1016/j.addbeh.2011.01.023 |pmid=21376475}}</ref>, va zoʻravonlik yuzaga chiqadi<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref><ref name=":35">{{Cite journal |last=Bouffard |first=L A |year=2005 |title=The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience |url=https://archive.org/details/sim_armed-forces-and-society_winter-2005_31_2/page/273 |journal=Armed Forces & Society |volume=31 |issue=2 |pages=273–295 |doi=10.1177/0095327x0503100206 |s2cid=144559516}}</ref><ref name=":36">{{Cite journal |last1=Merrill |first1=Lex L. |last2=Crouch |first2=Julie L. |last3=Thomsen |first3=Cynthia J. |last4=Guimond |first4=Jennifer |last5=Milner |first5=Joel S. |date=August 2005 |title=Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2005-08_170_8/page/705 |journal=Military Medicine |volume=170 |issue=8 |pages=705–709 |doi=10.7205/milmed.170.8.705 |issn=0026-4075 |pmid=16173214 |doi-access=free}}</ref>. Bir qator shartnomalar bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishini kamaytirish yoki iloji boricha cheklashga qaratilgan<ref name=":3" /><ref>{{Cite web |title=Child Soldiers World Index |url=https://dallaireinstitute.org/child-soldiers-world-index/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Dallaire Institute |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Soldiers International |date=2018 |title=Why 18 Matters: A rights-based analysis of child recruitment |url=https://resourcecentre.savethechildren.net/document/why-18-matters-rights-based-analysis-child-recruitment/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Save the Children Resource Centre |language=en}}</ref>. Child Soldiers International tashkiloti bergan ma‘lumotlariga koʻra, bu kelishuvlar bolalarni ishga olishni kamaytirishga yordam bergan, ammo amaliyot baʼzi hududlarni toʻliq qamrab ololmayapti va bolalar butun dunyo boʻylab harbiy harakatlarda qatnashishda davom etmoqda. Iqtisodiy jihatdan qudratli baʼzi davlatlar 16 yoki 17 yoshli harbiy xizmatchilarga tayanishda davom etmoqda va soʻnggi yillarda qurolli toʻqnashuvlarda yosh bolalardan foydalanish koʻpaydi, chunki jangarilar harakati va ularga qarshi kurashayotgan guruhlar bolalarni koʻp sonni tashkil qilish uchun yollashadi<ref name=":3">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=Louder than words: An agenda for action to end state use of child soldiers|last=Child Soldiers International|year=2012|access-date=19 January 2018}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. == Tarix == Tarix oʻqitilgan va jang qilish uchun foydalanilgan, qoʻllab-quvvatlovchi rollarga tayinlangan, masalan, porter yoki xabarchi, jinsiy qul sifatida foydalanilgan yoki taktik ustunlik uchun tirik qalqon sifatida yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun yollangan bolalar bilan toʻla<ref name=":2" /><ref name="Children at war"/><ref name=":48">{{cite web|url=http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|title=Girl Soldiers – The cost of survival in Northern Uganda, Women News Network – WNN|date=13 January 2009|publisher=Womennewsnetwork.net|access-date=12 May 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120523212431/http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|archive-date=23 May 2012|url-status=live}}</ref> <ref>Michael Leggiere, The Fall of Napoleon: The Allied Invasion of France 1813–1814, pg.99–100</ref> Misol uchun, 1814-yilda Napoleon oʻz qoʻshinlariga koʻplab oʻsmirlarni to‘plagan. Minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida qatnashdilar<ref name=":41">{{cite web|title=How did Britain let 250000 underage soldiers fight in WW1?|url=https://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20180321184716/http://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|archive-date=21 March 2018|access-date=22 January 2016|work=BBC News}}</ref><ref name=":43">[[Norman Davies]], [https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603 ''Rising '44: The Battle for Warsaw,''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603|date=6 February 2016}} Pan Books 2004 p.603</ref><ref name="Rosen2005">{{cite book|author=David M. Rosen|url=https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|title=Armies of the Young: Child Soldiers in War and Terrorism|date=January 2005|publisher=Rutgers University Press|isbn=978-0-8135-3568-5|pages=54–55|quote=The participation of Jewish children and youth in warfare was driven by a combination of necessity, honor, and moral duty.|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref><ref name="Kucherenko2011">{{cite book|last=Kucherenko|first=Olga|url=https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|title=Little Soldiers: How Soviet Children Went to War, 1941–1945|date=13 January 2011|publisher=OUP Oxford|isbn=978-0-19-161099-8|page=3|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar kuchidan XX asr va XXI asrning boshlarida Afrika, Lotin Amerikasi va Yaqin Sharqning ayrim qismlarida foydalanishda davom etildi<ref name="CSGR2004-292" /><ref name=":14" /><ref name=":02" />. Faqat mazkur ming yillikning boshidan boshlab bolalardan harbiy foydalanishni cheklash va kamaytirish boʻyicha xalqaro harakatlar boshlandi. == Hozirgi holat == === Davlat qurolli kuchlari === 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) qabul qilindi. Shundan beri global tendentsiya Straight-18 standarti sifatida 18 va undan kichik yoshdagi bolalarni qurolli kuchlarga yollashni cheklashdan iborat. Qurolli kuchlari boʻlgan koʻpgina davlatlar OPACga aʼzo boʻlishdi, unga koʻra bolalarni yollash bilan shugʻullanuvchi davlatlar bunday vaziyatda jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ majburiyatini oladi<ref name=":5" /><ref name=":7">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|title=International laws and child rights|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180202005301/https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|archive-date=2 February 2018|url-status=dead}}</ref>. Shunga qaramay, Child Soldiers International 2018-yilda 46 mamlakatda 18 yoshgacha bo‘lgan bolalar hali ham harbiy maqsadlarga jalb qilinayotgani<ref name=":39">{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/|title=Child Soldiers World Index|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=29 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329153356/http://childsoldiersworldindex.org/|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref> va o‘qitilayotgani haqida xabar berdi. Ulardan koʻpchiligi 17 yoshdan boshlab, ozroq qismi 20 yosh, kami 16 yoshdan boshlab, nomaʼlum qismi esa 16 yoshdan ham kichikroq bolalarni ishga qabul qiladi<ref name=":5">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|title=Where are child soldiers?|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180201210707/https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|archive-date=1 February 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":3" /><ref name=":6">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|page=41|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitasi va boshqalar harbiy tayyorgarlik, harbiy muhit va majburiy xizmat shartnomasi bolalar huquqlariga mos kelmasligini va oʻsmirlarni davlat qurolli kuchlariga jalb qilishni toʻxtatishga chaqirdi. Bolalar oʻsmirlik davrida sogʻlom rivojlanish huquqiga egadir<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC/C/GC/20&Lang=en|title=General comment No. 20 (2016) on the implementation of the rights of the child during adolescence|last=Committee on the Rights of the Child|year=2016|website=tbinternet.ohchr.org|language=en-us|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926052204/https://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2FC%2FGC%2F20&Lang=en|archive-date=26 September 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":3" /><ref>{{Cite web|url=https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|title=Ending the recruitment and use of children in armed conflict|last=UNICEF|year=2017|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926014225/https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|archive-date=26 September 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":19">{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|title=Children, Not Soldiers {{!}} United Nations Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180119171732/https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|archive-date=19 January 2018|url-status=live}}</ref>. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudandan (ayniqsa Darfurdan) askar bolalarni yollagan. === Nodavlat qurolli guruhlar === Bularga qurolli kuchlar, isyonchilar, terroristik tashkilotlar, partizanlar harakati, mafkuraviy yoki diniy jihatdan boshqariladigan guruhlar, qurolli ozodlik harakatlari va boshqa turdagi kvaziharbiy tashkilotlar iborat bolalardan foydalanadigan nodavlat qurolli harbiylashtirilgan tashkilotlar kiradi. 2022-yil holatiga ko'ra, BMT bolalardan bunday guruhlar tomonidan keng foydalaniladigan 12 mamlakatni aniqladi: Janubiy Amerikadagi Kolumbiya; Afrikada Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Mali, Somali, Janubiy Sudan va Sudan; Yaqin Sharqdagi Livan; G'arbiy Osiyoda Suriya va Yaman; Markaziy Osiyoda Afg'oniston; va Janubi-Sharqiy Osiyoda Myanma<ref name=":57">{{Cite web|last=UN Secretary-General|date=23 June 2022|title=Children and armed conflict: Report of the Secretary-General|url=https://documents-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N22/344/71/PDF/N2234471.pdf|url-status=live|access-date=20 August 2022|website=United Nations}}</ref>. Hamma qurolli guruhlar ham bolalardan foydalanmaydi va 1999-yildan beri 60 ga yaqin qurolli guruhlar bu amaliyotni qisqartirish yoki tugatish toʻgʻrisida kelishuvga erishgan. Masalan, 2017-yilga kelib Filippindagi Moro Islomiy Ozodlik Jabhasi (MILF) o‘z saflaridan 2000 ga yaqin bolani ozod qildi<ref>{{Cite web|url=https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|title=UN Officials congratulate MILF for completion of disengagement of children from its ranks|last=UNICEF|date=4 December 2017|website=unicef.org|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180117182557/https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|archive-date=17 January 2018|url-status=live}}</ref>, 2016-yilda Kolumbiyadagi FARC-EP partizan harakati bolalarni yollashni to‘xtatishga rozi bo‘ldi. Boshqa mamlakatlar, xususan, Afgʻoniston, Iroq, Nigeriya va Suriyada teskari tendensiya kuzatilmoqda bu yerda islomiy jangarilar va ularga qarshi boʻlgan guruhlar bolalarni yollash, oʻqitish va ulardan foydalanishni kuchaytirdilar<ref name=":17">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. === Global taxmin === 2003-yilda Brukings Institutidan PW Singer, askar oʻsmirlar hududlarda davom etayotgan mojarolarning toʻrtdan uch qismida ishtirok etishini taxmin qildi<ref name="saddam">{{cite web|url=http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|title=Facing Saddam's Child Soldiers|author=P. W. Singer|date=14 January 2003|publisher=[[Brookings Institution]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20100212100221/http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|archive-date=12 February 2010|url-status=dead|access-date=3 August 2009|author-link=P. W. Singer}}</ref>. Oʻsha yili BMTning Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi (UNOCHA) bu bolalarning koʻpchiligi 15 yoshdan oshgan, ammo baʼzilari undan yoshroq boʻlganini xabar qildi<ref name="irin">{{cite web|url=http://www.irinnews.org/report/66280/africa-too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|title=AFRICA: Too small to be fighting in anyone's war|date=December 2003|publisher=UN Office for the Coordination of Humanitarian Affairs|archive-url=https://web.archive.org/web/20130325052712/http://www.irinnews.org/Report/66280/AFRICA-Too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|archive-date=25 March 2013|url-status=dead|access-date=3 August 2009}}</ref>. Bugungi kunda qurolli toʻqnashuvlar boʻlayotgan BMT rasmiylari va boshqa uchinchi tomonlarning kirishiga toʻsqinlik qiladigan hududlarda bolalardan harbiy foydalanishning keng tarqalganligi sababli, qancha bolalar jabrlanganini taxmin qilish qiyin<ref name=":8">{{Cite news |last=Child Soldiers International |year=2017 |title=How many children are used for military purposes worldwide? |language=en |url=https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |url-status=dead |access-date=25 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180126070954/https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |archive-date=26 January 2018}}</ref>. 2017-yilda Child Soldiers International tashkiloti dunyo boʻylab bir necha oʻn minglab bolalar, ehtimol 100 000 dan ortiq bolalar mamlakat qurolli kuchlari va nodavlat harbiy tashkilotlarda harbiy taʼlim olganini hisobladi va 2018-yilda tashkilot oʻsmirlar harbiy harakatlarda qatnashish uchun foydalanilgani haqida xabar berdi. 2018-yilda ular kamida 18 qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etgan. Qizlar askar bolalarning 40 % dan ortigʻini tashkil qilishi aniqlangan<ref>{{Cite book|last=Whitman|first=Shelly|title=The Routledge Handbook of the Responsibility to Protect|publisher=Routledge Publishing|year=2012|isbn=978-0-415-60075-0|location=New York|pages=154|language=English}}</ref>. == Bolalardan foydalanishning mantiqiy asoslari == Bolalarning jismoniy va psixologik jihatdan kattalarga nisbatan yosh boʻlishlariga qaramay, mamlakat va nodavlat harbiy tashkilotlarning ularni izlashiga koʻplab sabablari bor. === Psixologik omillar === Kattalarga nisbatan, bolalarning, shu jumladan o'smir bolalarning nevrologik rivojlanmaganligi ularni ishga qabul qilishga ko'proq moyil qiladi, shuningdek, xavf-xatarlarni hisobga olmasdan, keyingi qarorlar qabul qilish ehtimolini oshiradi<ref name=":55">{{Cite news |last=Louise, R |display-authors=et al |date=17 November 2016 |title=The recruitment of children by the UK armed forces: A critique from health professionals |language=en-GB |work=Medact |url=https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |url-status=live |access-date=31 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180131192429/https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |archive-date=31 January 2018}}</ref><ref>{{Cite book |last=Strasburger |first=V C |title=Children, adolescents, and the media (Chapter 1) |publisher=Sage |others=Wilson, Barbara J., Jordan, Amy B. (Amy Beth) |year=2013 |isbn=9781412999267 |edition=Third |location=Los Angeles |oclc=820450764}}</ref><ref>{{Cite journal |last=Spear |first=L. P. |date=June 2000 |title=The adolescent brain and age-related behavioral manifestations |journal=Neuroscience and Biobehavioral Reviews |volume=24 |issue=4 |pages=417–463 |doi=10.1016/s0149-7634(00)00014-2 |issn=0149-7634 |pmid=10817843 |s2cid=14686245}}</ref>. Ushbu moyilliklarni hisobga olgan holda, Germaniya<ref>{{Cite web |last=Krennerich |first=Michael |date=30 October 2020 |title=Shadow Report Child Soldiers 2020 |url=https://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC/Shared%20Documents/DEU/INT_CRC_NGO_DEU_44158_E.pdf |url-status=live |access-date=19 August 2022 |website=UN Office of the High Commissioner for Human Rights |page=24}}</ref>, Buyuk Britaniya<ref name=":13">{{Cite web |last=Gee |first=D |year=2008 |title=Informed Choice? Armed forces recruitment practices in the United Kingdom |url=https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204740/https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017}}</ref> va AQShda<ref name=":52">{{Cite web |last=American Public Health Association |year=2012 |title=Cessation of Military Recruiting in Public Elementary and Secondary Schools |url=https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204348/https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017 |website=apha.org}}</ref> o'smirlar bilan harbiy marketing olib borish tanqid qilingan. Xuddi shu uch mamlakatda olib borilgan tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kam ta'minlangan bolalarni nishonga olishadi<ref name=":93">{{Cite book |last=Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns |title=Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany |year=2016}}</ref><ref name=":23">{{Cite web |author1=Gee, D |author2=Goodman, A |title=Army visits London's poorest schools most often |url=http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20180529080003/http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |archive-date=29 May 2018 |access-date=10 December 2017}}</ref><ref name=":13" /><ref name=":21">{{Cite journal |last1=Hagopian |first1=Amy |last2=Barker |first2=Kathy |date=1 January 2011 |title=Should We End Military Recruiting in High Schools as a Matter of Child Protection and Public Health? |journal=American Journal of Public Health |volume=101 |issue=1 |pages=19–23 |doi=10.2105/ajph.2009.183418 |issn=0090-0036 |pmc=3000735 |pmid=21088269}}</ref><ref name=":52" /><ref>{{Cite news |title=Soldiers of Misfortune: Abusive U.S. Military Recruitment and Failure to Protect Child Soldiers |language=en |work=American Civil Liberties Union |url=https://www.aclu.org/other/soldiers-misfortune-abusive-us-military-recruitment-and-failure-protect-child-soldiers |access-date=13 December 2017}}</ref>. Masalan, Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni jalb qilishni oson deb hisoblaydi, ayniqsa kambag'al oilalardan bo'lganlarni yollash yanada osonroq<ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d5bbf83278b3100018306a4/1566293898095/UK_recruitment_report_final.pdf |access-date=24 August 2019 |website=crin.org}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d4ab413eab07100015db6b6/1565176852564/FINAL+Youngest+British+army+recruits+come+disproportionately+from+England%27s+most+deprived+constituencies.pdf |access-date=24 August 2019}}</ref>. Ishga qabul qilingandan so'ng, bolalarga kattalarga qaraganda buyruqlarni osonroq bajartirish va nazorat qilish va kattalardan ko'ra din, nomus, obro'-e'tibor, qasos va burch kabi pul to'lanmaydigan rag'batlar uchun kurashishga moyildirlar<ref>{{cite journal |last1=Rosenblatt |first1=Roger |year=1984 |title=Children of War |journal=American Educator 8 |volume=1 |pages=37–41}}</ref>. Keltirilgan misollarga quyidagilar kiradi: Piter V. Singerning fikricha, oʻsmirlar osonlik bilan boshqara oladigan yengil avtomatik qurollarning global miqyosda tarqalishi bolalardan bevosita jangchilar sifatida foydalanishni yanada foydaliroq qildi<ref> Singer, Peter (2005). Children at War. New York: Pantheon Books. ISBN 9780375423499.</ref>. Romeo Daller aholining haddan tashqari koʻpayishi bolalarni harbiy tashkilotlar uchun arzon va qulay manbaga aylantirishdagi roliga ishora qilgan<ref>Dallaire, Roméo (2011). They Fight Like Soldiers, They Die Like Children: The Global Quest to Eradicate the Use of Child Soldiers. New York: Walker, and Company.</ref>. Rojer Rozenblatt oʻsmirlar kattalarga qaraganda din, sharaf, obroʻ-eʼtibor, qasos va burch kabi pul bilan olib boʻlmaydigan ragʻbatlar uchun kurashishga tayyor ekanligini taʼkidladi<ref>Rosenblatt, Roger (1984). "Children of War". American Educator 8 1: 37–41.</ref>. Bir qancha sharhlovchilar, jumladan, Bernd Beber, Kristofer Blattman, Deyv Grossman, Maykl Uessels, MakGurk va uning hamkasblari, bolalar kattalarga qaraganda itoatkor va moslashuvchan boʻlganligi sababli, ularni boshqarish, aldash va ularga yot gʻoyalar singdirish osonroq ekanligini taʼkidladilar<ref>Beber, Blattman, Bernd, Christopher (2013). "The Logic of Child Soldiering and Coercion". International Organization 67 (1): 65–104. doi:10.1017/s0020818312000409. Bu manba bu sahifada ikki marta foydalanilgan.</ref><ref>Dave., Grossman. On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society, Rev., New York: Little, Brown and Co, 2009. ISBN 9780316040938. OCLC 427757599. </ref><ref>Wessels, Michael (1997). "Child Soldiers". Bulletin of the Atomic Scientists 53 (4): 32. doi:10.1080/00963402.1997.11456787.</ref><ref>McGurk, Dennis „Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members“,. Military life: The psychology of serving in peace and combat Adler: . Westport: Praeger Security International, 2006 — 13–31 bet. ISBN 978-0275983024. </ref> Devid Gi va Reychel Teylor Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni ayniqsa kambagʻal oilalardan boʻlganlarni jalb qilish osonroq ekanligini aniqladi<ref>Gee, David; Taylor, Rachel (1 November 2016). "Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army?". The RUSI Journal 161 (6): 36–48. doi:10.1080/03071847.2016.1265837. ISSN 0307-1847.</ref><ref>Child Rights International Network. „Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK“. crin.org (21-avgust 2019-yil). Qaraldi: 24-avgust 2019-yil.</ref><ref>Child Rights International Network. „Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies“ (21-avgust 2019-yil). Qaraldi: 24-avgust 2019-yil.</ref>. Baʼzi qurolli guruhlar rahbarlarining taʼkidlashicha, oʻsmirlar oʻzlarining yosh boʻlishlariga qaramay, jangovar boʻlinmaga jangchilar sifatida oʻzlarining fazilatlarini olib kelishadi, ular koʻpincha ajoyib darajada qoʻrqmas, chaqqon va chidamlidir<ref>Beber, Bernd; Blattman, Christopher (2013). "The Logic of Child Soldiering and Coercion" (en). International Organization 67 (1): 65–104. doi:10.1017/s0020818312000409. ISSN 0020-8183.</ref>. Baʼzi oʻsmirlar harbiy tashkilotlarga majburan jalb qilinsa, aldanib yoki pul bilan olinsa, boshqalari oʻz xohishi bilan qoʻshiladi<ref>Brett, R. Young soldiers : why they choose to fight. Boulder, Colo.: Lynne Rienner Publishers, 2004. ISBN 9781588262615. OCLC 53830868.</ref><ref>Child Soldiers International. „Des Milliers de vies à réparer“ (fr) (2016). 15-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 29-yanvar 2018-yil.</ref><ref>Manba Wessels, Michael (1997). "Child Soldiers". Bulletin of the Atomic Scientists 53 (4): 32. doi:10.1080/00963402.1997.11456787.</ref>. Buning sabablari koʻp. 2004-yilda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalarni oʻrganishda Reychel Brett va Irma Spekt harbiy xizmatga kirishni ragʻbatlantiradigan bir qator omillarga ishora qildilar, xususan: Qashshoqlik, shu jumladan taʼlim yoki ishga joylashish imkoniyatlarining yetishmasligi Urushning madaniy normallashuvi Yangi doʻstlar izlash Qasos (masalan, doʻstlar va qarindoshlarning oʻldirilganini koʻrgandan keyin) „Jangchi“ roli yetuklikka oʻtish marosimini taʼminlaydi degan umidlar<ref>Brett, R. Young soldiers : why they choose to fight. Boulder, Colo.: Lynne Rienner Publishers, 2004. ISBN 9781588262615. OCLC 53830868.</ref>. XX asrning oxirlari taxminan 1990-yillarda Kambodja qurolli kuchlari tomonidan yollangan bolaning quyidagi soʻzlari koʻplab bolalarning qoʻshilish fikrlariga xosdir: <blockquote>Men ota-onamda ovqat yoʻqligi va maktabga bormasligim sababli qoʻshildim. . . Men minalar haqida oʻylardim, lekin nima ham qilishimiz mumkin — bu buyruq [oldingi chiziqqa borish]. Bir kuni kimdir mening oldimda minani bosdi va u yaralanib vafot etdi. . . O‘shanda men 60 metr narida radio yonida turgan edim. Men uning oʻlganini koʻzim bilan koʻrdim. . . Men har bir boʻlimda yosh bolalarni koʻraman. . . Ishonchim komilki, yana bir-ikki yil askarligimcha qolaman. Harbiy bo‘lishni to‘xtatsam, hech qanday mahoratim yo‘qligi uchun biror joyda ishlolmayman. Men keyin nima qilishimni bilmayman. . .<ref name=":410">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=adc88bff-1916-4317-b184-d9079e7b0bb8|archive-url=https://web.archive.org/web/20190525205613/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=adc88bff-1916-4317-b184-d9079e7b0bb8|url-status=dead|archive-date=2019-05-25|title=Global Report on Child Soldiers|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2001|website=child-soldiers.org|access-date=2018-05-16}}</ref></blockquote> == Bolalarga taʼsiri == === Qurolli mojaro === Bolalarga harbiy hayotning taʼsir koʻlami birinchi marta xalqaro hamjamiyat tomonidan BMT Bosh Assambleyasi topshirgan „Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri“ (1996-yilda) nomi bilan inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machel tomonidan tayyorlangan yirik hisobotda maʼlum qilingan<ref>Machel. „Impact of armed conflict on children“ (1996). 8-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. Hisobot, ayniqsa, yosh bolalardan foydalanish bilan bogʻliq boʻlib, har yili dunyo boʻylab koʻp minglab bolalar oʻlib ketayotgani, mayib-majruh boʻlib, psixiatrik jarohatlar olganligi haqidagi dalillarni taqdim etgan<ref>Machel. „Impact of armed conflict on children“ (1996). 8-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. Grasa Machelning hisobotidan keyin oʻtkazilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar ruhiy kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi va xatti-harakatlari bilan bogʻliq muammolarning sezilarli darajada yuqori xavfiga duch kelishadi<ref name=":15">{{Cite web|url=https://www.scribd.com/document/328940882/Child-Soldiering-Impact-on-Childhood-Development-and-Learning-Capacity|title=Child soldiering: Impact on childhood development and learning capacity|last=Boothby, N|display-authors=et al|year=2010|access-date=30 January 2018}}</ref>. Masalan, Falastin va Ugandada olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, sobiq askar bolalarning yarmidan koʻpi travmadan keyingi stress buzilishi alomatlarini koʻrsatgan va Ugandadagi har oʻninchi boladan toʻqqiztasida ruhiy tushkunlik holati ijobiy boʻlgan. Falastinlik tadqiqot olib boruvchilar, shuningdek, qurolli toʻqnashuvlarda yuqori darajadagi zoʻravonlikka duchor boʻlgan bolalar boshqa bolalarga qaraganda tajovuzkorlik va agressiyani koʻrsatish ehtimoli koʻproq ekanligini aniqladilar. Ushbu taʼsirlarning umumiy taʼsiri odatda kattalardagi qashshoqlik va doimiy ishsizlikning yuqori xavfini oʻz ichiga oladi<ref>Boothby, N. „Child soldiering: Impact on childhood development and learning capacity“ (2010). Qaraldi: 30-yanvar 2018-yil.</ref> === Qo'lga olish === Human Rights Watch tashkilotiga bergan maʼlumotlarga koʻra, qurolli kuchlar va guruhlar yollangan bolalarni hibsga olganlarida ularga koʻproq zarar yetkaziladi<ref name=":50">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|title=Children Detained in War Zones|date=28 July 2016|access-date=21 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821224149/https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|archive-date=21 August 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar koʻpincha yetarli oziq-ovqatsiz, tibbiy yordamsiz yoki boshqa gʻayriinsoniy sharoitlarda hibsga olinadi va baʼzilari hibs paytida jismoniy va jinsiy qiynoqlarga duchor boʻlishadi. Baʼzilari oilasi bilan qoʻlga olinadi yoki oila aʼzolaridan birining faoliyati tufayli hibsga olinadi. Advokatlar va qarindoshlarning har qanday sud majlisida ishtiroki koʻpincha taqiqlanadi<ref name=":50">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|title=Children Detained in War Zones|date=28 July 2016|access-date=21 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821224149/https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|archive-date=21 August 2016|url-status=live}}</ref>. === Harbiy tayyorgarlik === Boshqa tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, bolalarni, shu jumladan katta yoshdagi bolalarni harbiy xizmatga olish, hatto ular balogʻatga yetgunga qadar qurolli toʻqnashuvlarda qoʻllanilmasa ham, zararli taʼsir koʻrsatadi. Qoʻshma Shtatlardagi harbiy akademiklar harbiy tayyorgarlikni (barcha yoshdagi) doimiy stress sharoitida „intensiv singdirish“ sifatida tavsiflaydilar, uning asosiy maqsadi chaqiriluvchilarning soʻzsiz va darhol boʻysunishini oʻrgatishdir<ref>McGurk, Dennis „Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members“,. Military life: The psychology of serving in peace and combat Adler: . Westport: Praeger Security International, 2006 — 13–31 bet. ISBN 978-0275983024. </ref>. Ilmiy tadqiqotlarlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmirlar kattalarga qaraganda yuqori stressli muhitga moyil, masalan, boshlangʻich harbiy tayyorgarlikka, ayniqsa bolalik davridagi qiyinchiliklarga duchor boʻlganlar oʻzlarini koʻproq himoyasiz sezishadi. Harbiy xizmatga chaqirilganlar urushga yuborilishidan oldin ham vafot etishi mumkin. Ayniqsa AQShda oʻz joniga qasd qilishga urinish xavfi yuqori<ref>Ursano, Robert J.; Kessler, Ronald C.; Stein, Murray B.; Naifeh, James A.; Aliaga, Pablo A.; Fullerton, Carol S.; Wynn, Gary H.; Vegella, Patti L. et al. (1 July 2016). "Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers" (en). JAMA Psychiatry 73 (7): 741–9. doi:10.1001/jamapsychiatry.2016.0600. ISSN 2168-622X. PMID 27224848. PMC 4937827.</ref>. AQSh va Buyuk Britaniyada ruhiy kasalliklarning yuqori xavfi<ref>Goodwin, L.; Wessely, S.; Hotopf, M.; Jones, M.; Greenberg, N.; Rona, R. J.; Hull, L.; Fear, N. T. (2015). "Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population?" (en). Psychological Medicine 45 (9): 1881–1891. doi:10.1017/s0033291714002980. ISSN 0033-2917. PMID 25602942.</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish xavfi yuqori<ref>Head, M.; Goodwin, L.; Debell, F.; Greenberg, N.; Wessely, S.; Fear, N. T. (1 August 2016). "Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel" (en). Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology 51 (8): 1171–1180. doi:10.1007/s00127-016-1177-8. ISSN 0933-7954. PMID 26864534. PMC 4977328.</ref><ref>Mattiko, Mark J.; Olmsted, Kristine L. Rae; Brown, Janice M.; Bray, Robert M. (2011). "Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel". Addictive Behaviors 36 (6): 608–614. doi:10.1016/j.addbeh.2011.01.023. PMID 21376475</ref> va zoʻravonlik xulq-atvorining yuqori xavfi<ref>MacManus, Deirdre; Dean, Kimberlie; Jones, Margaret; Rona, Roberto J; Greenberg, Neil; Hull, Lisa; Fahy, Tom; Wessely, Simon et al. (2013). "Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study". The Lancet 381 (9870): 907–917. doi:10.1016/s0140-6736(13)60354-2. PMID 23499041.</ref><ref>Bouffard, L A (2005). "The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience". Armed Forces & Society 31 (2): 273–295. doi:10.1177/0095327x0503100206</ref><ref>Merrill, Lex L.; Crouch, Julie L.; Thomsen, Cynthia J.; Guimond, Jennifer; Milner, Joel S. (August 2005). "Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates". Military Medicine 170 (8): 705–709. doi:10.7205/milmed.170.8.705. ISSN 0026-4075. PMID 16173214.</ref> chaqiriluvchilarning harbiy xizmatga kirishdagi holatiga, yoshiga bogʻliq. Harbiy muhit, shuningdek, zoʻravonlik va jinsiy zoʻravonlikning yuqori darajasi bilan tavsiflanadi<ref>UK, Ministry of Defence. „British Army: Sexual Harassment Report“ (2015). 9-mart 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Canada, Statcan [official statistics agency]. „Sexual Misconduct in the Canadian Armed Forces, 2016“ (en). statcan.gc.ca (2016). 30-mart 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Marshall, A; Panuzio, J; Taft, C (2005). "Intimate partner violence among military veterans and active duty servicemen" (en). Clinical Psychology Review 25 (7): 862–876. doi:10.1016/j.cpr.2005.05.009. PMID 16006025</ref>. Harbiy xizmatga chaqirish amaliyotlari oʻsmirlik davridagi bolalarning zaif tomonlariga zarba berishi ham aniqlangan. Xususan, Germaniya<ref>Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns. Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany, 2016. </ref>, Buyuk Britaniya<ref>Gee, D. „Army visits London's poorest schools most often“. 29-may 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 10-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Gee. „Informed Choice? Armed forces recruitment practices in the United Kingdom“ (2008). 13-dekabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil. </ref><ref>Gee, David; Taylor, Rachel (1 November 2016). "Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army?". The RUSI Journal 161 (6): 36–48. doi:10.1080/03071847.2016.1265837. ISSN 0307-1847.</ref> va AQSh<ref>Hagopian, Amy; Barker, Kathy (1 January 2011). "Should We End Military Recruiting in High Schools as a Matter of Child Protection and Public Health?". American Journal of Public Health 101 (1): 19–23. doi:10.2105/ajph.2009.183418. ISSN 0090-0036. PMID 21088269. PMC 3000735</ref><ref>American Public Health Association. „Cessation of Military Recruiting in Public Elementary and Secondary Schools“. apha.org (2012). 13-dekabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil.</ref><ref>„Soldiers of Misfortune: Abusive U.S. Military Recruitment and Failure to Protect Child Soldiers“(ingl.), American Civil Liberties Union. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil.</ref> dalillari shuni koʻrsatdiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kambagʻal oilalardan boʻlgan bolalarni xavf va cheklovlarni oʻtkazib yuboradigan marketing yordamida nishonga olishadi. Baʼzi akademiklarning taʼkidlashicha, bunday marketing oʻsmirlik davrida hissiy jihatdan asoslangan qarorlar qabul qilishda psixologik moyillikdan foydalanadi<ref>Strasburger, V C. Children, adolescents, and the media (Chapter 1), Wilson, Barbara J., Jordan, Amy B. (Amy Beth), Third, Los Angeles: Sage, 2013. ISBN 9781412999267. OCLC 820450764</ref><ref>Louise, R. „The recruitment of children by the UK armed forces: A critique from health professionals“ (en-GB), Medact (17-noyabr 2016-yil). Qaraldi: 31-yanvar 2018-yil.</ref><ref>Spear, L. P. (June 2000). "The adolescent brain and age-related behavioral manifestations". Neuroscience and Biobehavioral Reviews 24 (4): 417–463. doi:10.1016/s0149-7634(00)00014-2. ISSN 0149-7634. PMID 10817843.</ref><ref>Medact. „House of Commons Defence Committee Inquiry into Armed Forces and Veterans Mental Health: Written Evidence Submitted by Medact“ (2018). 15-noyabr 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-mart 2018-yil. </ref>. == Xalqaro huquq == === Bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish === '''Bolaning taʼrifi''' Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya bola deb 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni deb belgilab bergan. Parij tamoyillari qurolli kuchlar yoki qurolli guruh bilan bogʻlangan bolani quyidagicha belgilaydi: <blockquote>…qurolli kuchlar yoki qurolli guruh tomonidan har qanday lavozimda, shu jumladan, ular bilan cheklanmagan holda, jangchilar, oshpazlar, yuk tashuvchilar, josuslar yoki jinsiy maqsadlar uchun, yoki boʻlmasa xabarchilar sifatida foydalaniladigan 18 yoshga to‘lmagan har qanday shaxsdir.</blockquote> Hujjat Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi tomonidan tasdiqlangan. Bu nafaqat harbiy harakatlarda qatnashayotgan balki bevosita uning yaqinida ishtirok etayotgan bolalarga tegishli. '''15 yoshgacha boʻlgan bolalar''' 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar (1977-yil, 77.2-modda)<ref name=":25">{{Cite web|url=https://www.icrc.org/eng/assets/files/other/icrc_002_0321.pdf|title=Protocols additional to the Geneva Conventions of 12 August 1949|last=International Committee of the Red Cross|year=1977|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20170307150937/https://www.icrc.org/eng/assets/files/other/icrc_002_0321.pdf|archive-date=7 March 2017|url-status=live}}</ref>, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (1989) va Xalqaro jinoiy sudning Rim statuti (2002) hammasi mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlarga va qurolli boʻlmagan kuchlarga bolalarni ishlatishni taqiqlaydi. Davlatlarning qurolli guruhlari 15 yoshgacha bo‘lgan bolalarni bevosita qurolli to‘qnashuvlarda (texnik jihatdan „jang“ harakatlarda) ishlatadigan boʻlsa bu [[urush jinoyati sifatida tan olingan<ref>{{Cite web|url=https://www.icc-cpi.int/nr/rdonlyres/ea9aeff7-5752-4f84-be94-0a655eb30e16/0/rome_statute_english.pdf|title=Rome Statute of the International Criminal Court (A/CONF.183/9)|year=1998|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180318090721/https://www.icc-cpi.int/nr/rdonlyres/ea9aeff7-5752-4f84-be94-0a655eb30e16/0/rome_statute_english.pdf|archive-date=18 March 2018|url-status=live}}</ref>. '''18 yoshgacha bo'lgan bolalar''' Qurolli kuchlarga ega boʻlgan aksariyat mamlakatlar shuningdek, bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) (2000-yil) va Bolalar mehnatining eng yomon shakllari (1999-yilda boʻlib oʻtgan) konvensiyasining yuqori standartlari bilan bogʻliq boʻlib, ular bolalarni 18 yoshga yetguncha majburiy yollashni taqiqlaydi<ref>Child Soldiers International. „International laws and child rights“(ingl.). Qaraldi: 25-yanvar 2018-yil.</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:11300:0::NO::P11300_INSTRUMENT_ID:312327|title=Ratifications of C182 – Worst Forms of Child Labour Convention, 1999 (No. 182)|last=International Labour Organization|website=ilo.org|language=en|access-date=30 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180130053725/http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:11300:0::NO::P11300_INSTRUMENT_ID:312327|archive-date=30 January 2018|url-status=live}}</ref>. OPAC protokoli, shuningdek, hali ham bolalarni (16 yoshdan boshlab) yollash bilan shugʻullanadigan hukumatlardan „18 yoshga toʻlmagan shaxslar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrishni“ talab qiladi. Bundan tashqari, OPAC nodavlat qurolli guruhlarga garchi buning qonuniy kuchi mavhum boʻlsa-da, har qanday sharoitda bolalarni yollashni taqiqlaydi<ref>Geneva Call. „Engaging nonstate armed groups on the protection of children: Towards strategic complementarity“ (2012). 22-mart 2015-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil. </ref><ref>Child Soldiers International. „A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups“ (2016). 8-mart 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 19-yanvar 2018-yil.</ref> Dunyodagi eng yuqori standart Afrikaning Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Xartiyasi<ref>African Commission on Human and Peoples' Rights. „African Charter on the Rights and Welfare of the Child“. achpr.org (2018). 21-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref> tomonidan belgilangan, u mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni har qanday sharoitda ham yollashni taqiqlaydi. Afrikaning aksariyat davlatlari Xartiyani ratifikatsiya qilgan<ref>African Commission on Human and Peoples' Rights. „African Charter on the Rights and Welfare of the Child“. achpr.org (2018). 21-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. '''Cheklovlar va bo'shliqlar''' Yuqoridagi shartnomalarning hech biri bolalarning "jangovar harakatlarda" bilvosita ishtirok etishini yoki ularda (ya'ni, jangovar harakatlardan uzoqda) harbiy amaliyotga hissa qo'shishni aniq taqiqlamaydi. OPAC aʼzosi boʻlmagan mamlakatqurolli kuchlar Jeneva konvensiyalarining I Protokolida belgilangan quyi standartlarga boʻysunadilar, bu esa qurolli kuchlarga oʻn besh yoshdan oshgan bolalarni jangovar harakatlarda qoʻllashga va ixtiyoriy ravishda kuzatuvchi sifatida qatnashgan yosh bolalardan foydalanishga guvoh boʻlsalar bu haqida xabar beradilar: Xalqaro Qizil Xoch Qoʻmitasi mojaro tomonlariga „barcha zarur choralarni koʻrish“ni taklif qildi, bu yakuniy matnda „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ kerak, bu butunlay taqiq emas, chunki amalga oshirish mumkin degan maʼnoni anglatadi „bajarilishi yoki amalga oshirilishi mumkin.“ „Harbiy harakatlarda ishtirok etish“ bandi boʻyicha muzokaralar chogʻida koʻngilli bolalarning harbiy maʼlumotlarni yigʻish va uzatish, tashishda yordam berish kabilar harbiy harakatlarga bilvosita jalb etish deb baholanadi. Biroq, 1949-yil 12-avgustdagi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha va 1977-yilda qabul qilingan Xalqaro qurolli boʻlmagan mojarolar qurbonlarini himoya qilish toʻgʻrisidagi II Protokolning 4.3.c moddasida „oʻn besh yoshga toʻlmagan bolalar“ qurolli kuchlar yoki guruhlarga chaqirilmaydi va jangovar harakatlarda qatnashishi mumkin emas". deyiladi. == Bolalarni ozod qilish va reintegratsiya qilish standartlari == OPAC hukumatlardan harbiy harakatlarda yollangan yoki foydalanilgan bolalarni o‘z yurisdiksiyasi doirasida demobilizatsiya qilishni hamda ularning jismoniy va ruhiy holatlarini tiklanishi va ijtimoiy reintegratsiyasi uchun yordam ko‘rsatishni talab qiladi<ref name="OptProto">{{cite web|url=http://www.unicef.org/crc/index_30203.html|title=UNICEF: Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child|date=30 November 2005|work=UNICEF|access-date=2 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141006095424/http://www.unicef.org/crc/index_30203.html|archive-date=6 October 2014|url-status=live}} {{cite journal|last1=Yun|first1=Seira|year=2014|title=Breaking Imaginary Barriers: Obligations of Armed Non-State Actors Under General Human Rights Law – The Case of the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child|journal=Journal of International Humanitarian Legal Studies|volume=5|issue=1–2|pages=213–257|ssrn=2556825|doi=10.1163/18781527-00501008}}</ref>. Urush, fuqarolarning tartibsizliklari, fuqarolar urushi, turli qurolli toʻqnashuvlar va boshqa favqulodda vaziyatlarda bolalar va yoshlarni, shuningdek, Birlashgan Millatlar Tashkilotining Favqulodda va qurolli toʻqnashuvlarda ayollar va bolalarni himoya qilish toʻgʻrisidagi deklaratsiyasiga muvofiq himoya qilishni taklif etadi. Qurolli guruhlarning sobiq aʼzolarini tegishli ravishda qurolsizlantirish, demobilizatsiya qilish va reintegratsiya qilish jarayonlari uchun Birlashgan Millatlar Tashkiloti 2006-yilda Integratsiyalashgan standartlarni ishlab chiqishni boshladi<ref>{{Cite book|title=Child soldiers, adult interests : the global dimensions of the Sierra Leonean tragedy|last=John-Peter.|first=Pham|date=2005|publisher=Nova Science Publishers|isbn=9781594546716|location=New York|oclc=61724289}}</ref> . == Harbiy jinoyatlar == Hozirda bolalarni urush jinoyatlari uchun urush qonunlarida belgilangan javobgarlikka tortilishi kerakmi, degan fikr mavjud<ref name="McCollough-2008-03-10">Lauren McCollough, [http://www.crimesofwar.org/onnews/News-Khadr.html The Military Trial of Omar Khadr: Child Soldiers and the Law] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080512083222/http://www.crimesofwar.org/onnews/News-Khadr.html |date=12 May 2008 }}, [http://www.crimesofwar.org/about/about.html Crimes of War Project] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081222121657/http://www.crimesofwar.org/about/about.html |date=22 December 2008 }} 10 March 2008</ref>. Xalqaro huquq urush jinoyatlarini sodir etgan bolalarni jinoiy javobgarlikka tortishni taqiqlamaydi, biroq Bola huquqlari to‘g‘risidagi konvensiyaning 37-moddasida belgilanganidek, bola olishi mumkin bo‘lgan jazo cheklanadi: „oʻn sakkiz yoshga toʻlmagan shaxslar tomonidan sodir etilgan jinoyatlarga o‘lim jazosi ham, ozod qilish imkoniyatisiz umrbod qamoq jazosi ham belgilanmaydi“<ref>{{Cite web|url=https://genevacall.org/wp-content/uploads/dlm_uploads/2013/12/Engaging-Nonstate-Armed-Groups-on-the-Protection-of-Children-Towards-Strategic-Complementarity-International-Peace-Institute..pdf|title=Engaging nonstate armed groups on the protection of children: Towards strategic complementarity|last=Geneva Call|year=2012|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20150322034945/http://www.genevacall.org/wp-content/uploads/dlm_uploads/2013/12/Engaging-Nonstate-Armed-Groups-on-the-Protection-of-Children-Towards-Strategic-Complementarity-International-Peace-Institute..pdf|archive-date=22 March 2015|url-status=dead}}</ref>. '''Syerra-Leone misoli''' Syerra-Leoneda yuz bergan fuqarolar urushidan soʻng, BMT Syerra-Leone boʻyicha Maxsus sudga (SCSL) 15 va undan katta yoshdagi sobiq jangchilarni gumanitar qonunlarni, shu jumladan urush jinoyatlarini buzganliklari uchun sud qilishni buyurdi. Biroq, Parij tamoyillari qurolli toʻqnashuvlarda qatnashgan bolalar, hatto ular jinoyatchi boʻlsa ham, birinchi navbatda qurbon sifatida koʻrilishi kerak degan fikrni ilgari surdi: Ushbu tamoyil Sud nizomida oʻz aksini topgan boʻlib, u jinoiy javobgarlikka tortishni istisno qilmagan, lekin sobiq askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiya qilish zarurligini taʼkidlab oʻtgan. Syerra-Leone mamlakat tribunalining birinchi bosh prokurori David Crane nizomni qanchalik jirkanch jinoyatlar sodir etgan bo‘lishidan qatʼi nazar, bolalarning o‘zini emas, balki bolalarni ishga yollagan kishilarni jinoiy javobgarlikka tortish foydasiga talqin qildi<ref> [http://www.diplomatie.gouv.fr/en/IMG/pdf/Paris_Conference_Principles_English_31_January.pdf The Paris Principles and Guidelines on Children associated with armed forces or armed groups] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150923215047/http://www.diplomatie.gouv.fr/en/IMG/pdf/Paris_Conference_Principles_English_31_January.pdf |date=23 September 2015 }}, February 2007. Section "Treatment of children accused of crimes under international law", p. 9 </ref>. '''Omar Khadr misoli''' AQShda prokurorlar kanadalik Omar Khadrni Afgʻonistonda 16 yoshga toʻlmaganida va Tolibon safida AQSh kuchlariga qarshi jang qilganlikda aybladilar<ref>{{cite news|url=http://ca.reuters.com/article/domesticNews/idCATRE67847020100809|title=Omar Khadr's Confession Can Be Used at Guantanamo Trial|author=Jane Sutton|date=9 August 2010|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180806024727/https://ca.reuters.com/article/domesticNews/idCATRE67847020100809|archive-date=6 August 2018|url-status=live}}</ref>. Ushbu jinoyatlarga AQSh qonunchiligiga koʻra umrbod qamoq jazosi beriladi<ref name="McCollough-2008-03-10" />. 2010-yilda qiynoq va tazyiq ostida boʻlgan Xadr urush qonunlarini buzgan holda qotillik, qotillikka urinish, fitna, terrorizmga moddiy yordam koʻrsatish va josuslikda aybdor deb topildi<ref>{{cite web|url=http://media.miamiherald.com/smedia/2010/10/26/10/stip.source.prod_affiliate.56.pdf|title=USvKhadr Stipulation of Fact|date=25 October 2010|access-date=30 November 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20111002161209/http://media.miamiherald.com/smedia/2010/10/26/10/stip.source.prod_affiliate.56.pdf|archive-date=2 October 2011|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.cnn.com/2010/US/10/25/khadr.plea/|title=Youngest Guantanamo detainee pleads guilty|last=Meserve|first=Jeanne|author2=CNN Wire Staff|date=25 October 2010|publisher=CNN|access-date=29 October 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101026132342/http://www.cnn.com/2010/US/10/25/khadr.plea/|archive-date=26 October 2010|url-status=live}}</ref>. Khadrni bir yillik qamoqdan soʻng Kanadaga deportatsiya qilinishini koʻrsatadigan kelishuv bitimining bir qismi sifatida taklif qilindi. Umar Khadr Guantanamo qamoqxonasida qoldi va Kanada hukumati uning vataniga qaytarilishini kechiktirgani uchun xalqaro tanqidlarga uchradi<ref>{{cite news | url=https://www.cbc.ca/news/world/khadr-to-return-to-canada-lawyer-1.905780 | publisher=CBC News | title=Khadr to return to Canada: lawyer | date=25 October 2010 | access-date=30 November 2011 | archive-url=https://web.archive.org/web/20101028080624/https://www.cbc.ca/news/world/khadr-to-return-to-canada-lawyer-1.905780 | archive-date=28 October 2010 | url-status=live}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.cbc.ca/news/canada/story/2012/07/20/khadr-canada-us.html |title=Toews' request delays Khadr's transfer to Canada |date=20 July 2012 |publisher=CBC News |access-date=26 July 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120727002758/http://www.cbc.ca/news/canada/story/2012/07/20/khadr-canada-us.html |archive-date=27 July 2012 |url-status=live }}</ref>. Oxir-oqibat, Khadr 2012-yil sentabr oyida Kanada qamoqxonasiga oʻtkazildi va 2015-yil may oyida Alberta sudyasi tomonidan garov evaziga ozod qilindi. 2016-yilda Xadr AQShning harbiy jinoyatchi sifatida hukm qilinganligi ustidan shikoyat qilgan<ref>{{Cite web|title = 'Freedom is way better than I thought,' says Omar Khadr|url = http://www.cbc.ca/news/canada/edmonton/omar-khadr-free-on-bail-vows-to-prove-he-is-a-good-person-1.3065692|publisher = Canadian Broadcasting Corporation|access-date = 8 February 2016|archive-url = https://web.archive.org/web/20160131211649/http://www.cbc.ca/news/canada/edmonton/omar-khadr-free-on-bail-vows-to-prove-he-is-a-good-person-1.3065692|archive-date = 31 January 2016|url-status = live}}</ref>. BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili hukm chiqarilishidan oldin AQShning Guantanamodagi harbiy komissiyasiga maktub yozib, Khadrni reabilitatsiya dasturiga muvofiq qoʻyib yuborishni soʻrab murojaat qilgan<ref name=":0">{{Cite news|url=http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|title=Khadr should go back to Canada: UN official|last=CBC News|date=27 October 2010|publisher=Canadian Broadcasting Corporation|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20171129025923/http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|archive-date=29 November 2017|url-status=live}}</ref>. Oʻz maktubida u Khadr „oʻsmir askarbola hikoyasini ifodalaydi: vijdonsiz guruhlar tomonidan kattalarning oʻzlari tushunmaydigan janglarda qatnashish taklifi bilan harakat qilish uchun yollangan“.ini aytadi<ref name=":0">{{Cite news|url=http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|title=Khadr should go back to Canada: UN official|last=CBC News|date=27 October 2010|publisher=Canadian Broadcasting Corporation|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20171129025923/http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|archive-date=29 November 2017|url-status=live}}</ref>. == Birlashgan Millatlar Tashkilotining roli == === Tarixi === Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning yakuniy matni (1989-yilda qabul qlingan) 18 yoshgacha boʻlgan barcha bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlamaganidan keyin bolalar huquqlari himoyachilarining hafsalasi pir boʻldi va ular bu maqsadga erishish uchun yangi shartnoma tuzishni talab qila boshladilar<ref name=":02">{{Cite book|title=Campaigning for justice: Human rights advocacy in practice|last=Becker|first=J|publisher=Stanford University Press|year=2013|isbn=9780804774512|location=Stanford, California|pages=11–31|chapter=Campaigning to stop the use of child soldiers|oclc=837635842}}</ref><ref name=":24">{{Cite web|url=http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on Involvement of Children in Armed Conflict (OP/CAC)|last=Brett|first=R|year=2005|website=International Council on Human Rights Policy & International Commission of Jurists|access-date=4 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20120416195918/http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|archive-date=16 April 2012|url-status=live}}</ref>. Natijada, yangi tashkil etilgan Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita ikkita tavsiya berdi: birinchidan, qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri boʻyicha BMTdan yirik tadqiqot oʻtkazishni soʻrash; ikkinchidan, konvensiyaga qo‘shimcha protokol bo‘yicha muzokaralar olib borish uchun BMTning Inson huquqlari bo‘yicha komissiyasi aʼzolaridan iborat ishchi guruhini tuzish. Har ikkala taklif ham qabul qilindi<ref name=":02">{{Cite book|title=Campaigning for justice: Human rights advocacy in practice|last=Becker|first=J|publisher=Stanford University Press|year=2013|isbn=9780804774512|location=Stanford, California|pages=11–31|chapter=Campaigning to stop the use of child soldiers|oclc=837635842}}</ref><ref name=":24">{{Cite web|url=http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on Involvement of Children in Armed Conflict (OP/CAC)|last=Brett|first=R|year=2005|website=International Council on Human Rights Policy & International Commission of Jurists|access-date=4 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20120416195918/http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|archive-date=16 April 2012|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitaga javob berar ekan, „qurolli toʻqnashuvlar natijasida dunyoning koʻplab qismlarida bolalarning ahvoli keskin yomonlashganini“ tan oldi va inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machelga yirik tadqiqot oʻtkazishni topshirdi<ref name=":11">{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/mandate/special-representative-of-the-secretary-general-for-children-and-armed-conflict/|title=Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|last=Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|year=2018|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180129004604/https://childrenandarmedconflict.un.org/mandate/special-representative-of-the-secretary-general-for-children-and-armed-conflict/|archive-date=29 January 2018|url-status=live}}</ref>. Machel hisoboti, Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri, 1996-yilda nashr etilgan Hisobotda qayd etilgan: <blockquote>Hech shubha yoʻqki, eng dolzarb ustuvor vazifalardan biri 18 yoshgacha boʻlgan barchani qurolli kuchlar safidan chetlashtirishdir<ref name=":14">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/graca/a51-306_en.pdf|title=Impact of armed conflict on children|last=Machel|first=G|year=1996|access-date=2018-01-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20170708004644/https://www.unicef.org/graca/a51-306_en.pdf|archive-date=8 July 2017|url-status=live}}</ref></blockquote> Shu bilan birga, BMTning Inson huquqlari boʻyicha komissiyasi bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanish boʻyicha standartlarni oshirish boʻyicha muzokaralar olib borish uchun ishchi guruh tuzdi. Murakkab muzokaralar va global kampaniyadan soʻng, yangi shartnoma 2000-yilda Bolalar huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning qurolli mojarolarga jalb etilishi toʻgʻrisidagi fakultativ protokoli sifatida kelishib olindi. Shartnoma bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda bevosita ishtirok etishini ham, ularni 16 yoshdan boshlab mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga jalb qilishni ham taqiqlaydi<ref name=":1">{{Cite web|url=http://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/OPACCRC.aspx|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict|year=2000|website=ohchr.org|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20130502015246/http://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/OPACCRC.aspx|archive-date=2 May 2013|url-status=dead|access-date=22 March 2018}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi 2000-yil 25-maydagi 54/263- rezolyutsiya bilan shartnomani Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokol sifatida qabul qildi. Protokol 2002-yil 12-fevralda kuchga kirdi<ref>{{Cite journal|date=November 2000|title=United Nations General Assembly: Optional Protocols to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict and on the Sale of Children, Child Prostitution and Child Pornography|url=http://dx.doi.org/10.1017/s0020782900009335|journal=International Legal Materials|volume=39|issue=6|pages=1285–1297|doi=10.1017/s0020782900009335|s2cid=232255513|issn=0020-7829}}</ref>. === Bosh kotibning bolalar va qurolli mojarolar bo'yicha maxsus vakili === Machelning eʼlon qilgan hisoboti BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili (SRSG-CAAC) uchun yangi mandatga olib keldi<ref>Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict. „Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict“ (en-US). United Nations (2018). 29-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. SRSG vazifalari orasida Bosh kotibning bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha yillik hisoboti loyihasini ishlab chiqish kiradi, unda butun dunyodan bolalarni yollash va ulardan foydalanishning eng yomon holatlari roʻyxati va tavsifi sanab oʻtilgan<ref>{{Cite web|url=https://foreignpolicy.com/2017/08/16/confidential-u-n-report-accuses-saudi-coalition-of-killing-hundreds-of-children-in-yemen-conflict/|title=Confidential U.N. Report Accuses Saudi Coalition of Killing Hundreds of Yemeni Kids|last=Lynch|first=Colum|date=16 August 2017|website=Foreign Policy|language=en|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180323092442/https://foreignpolicy.com/2017/08/16/confidential-u-n-report-accuses-saudi-coalition-of-killing-hundreds-of-children-in-yemen-conflict/|archive-date=23 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Xavfsizlik Kengashi === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Xavfsizlik Kengashi muntazam ravishda munozaralar, hisobotlarni qabul qilish va „Qurolli toʻqnashuvdagi bolalar“ sarlavhasi ostida rezolyutsiyalarni qabul qilish uchun yigʻiladi. Ushbu masala boʻyicha birinchi rezolyutsiya 1261-sonli qaror 1999-yilda qabul qilingan<ref name="UN_SRES12611999">{{UN document|docid=S-RES-1261(1999)|type=Resolution|body=Security Council|year=1999|resolution_number=1261|accessdate=20 July 2008}}</ref>. 2004-yilda 1539-sonli rezolyutsiya bir ovozdan qabul qilindi, u askar bolalardan foydalanishni qoraladi va BMT Bosh kotibiga monitoring va hisobot berish mexanizmi deb nomlanuvchi amaliyotni kuzatish va hisobot berish vositasini yaratishni topshirdi<ref>{{cite news|url=http://www.reliefweb.int/rw/rwb.nsf/db900SID/ACOS-64DFZ7?OpenDocument|title=Security Council condemns recruitment of child soldiers, asks Secretary-General to devise monitoring mechanism|date=22 April 2004|publisher=[[ReliefWeb]]}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.unicef.org/protection/57929_57997.html|title=Monitoring and Reporting Mechanism (MRM) on grave violations of children's rights in situations of armed conflict|work=UNICEF|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20180323154757/https://www.unicef.org/protection/57929_57997.html|archive-date=23 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi === Bosh kotib bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha har yili yillik hisobotini eʼlon qiladi<ref>{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/virtual-library/|title=Library of the Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|last=Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|year=2018|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180129013116/https://childrenandarmedconflict.un.org/virtual-library/|archive-date=29 January 2018|url-status=live}}</ref>. 2017-yilgi hisobotda 2016-yilda qurolli guruhlar tomonidan bolalardan keng foydalanilgan 14 ta davlat (Afg‘oniston, Kolumbiya, Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Iroq, Mali, Myanma (Birma) , Nigeriya, Filippin, Somali, Janubiy Sudan, Sudan, Suriya, va Yaman) va davlat qurolli kuchlari jangovar harakatlarda bolalardan foydalangan oltita davlat (Afgʻoniston, Myanma (Birma), Somali, Sudan, Janubiy Sudan va Suriya)<ref>United Nations Secretary-General. „Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017“. United Nations (2017). 25-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-yanvar 2018-yil. </ref> davlatlarini keltiradi. 2011-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun ekstremal chora-tadbirlar hisobotiga koʻra, mojaro hududlarida zoʻravonlik harakatlariga jalb qilingan bolalar masalasini koʻtargan<ref>„Extreme Measures | Abuses against Children Detained as National Security Threats“(ingl.), Human Rights Watch (28-iyul 2016-yil). Qaraldi: 28-mart 2018-yil.</ref>. == Bugungi kunda harbiy xizmatdagi bolalar - mintaqa va mamlakatlar bo'yicha == Ushbu bo'lim bugungi kunda bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanishni o'z ichiga oladi. === Afrika === 2003-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotining Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi maʼlumotlariga koʻra, butun dunyo boʻylab davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarda qatnashgan bolalarning yarmidan koʻpi Afrikada boʻlgan. 2004-yilda Child Soldiers International tashkiloti maʼlumotlariga koʻra, qitʼada 100 000 bolalar davlat va nodavlat qurolli kuchlarda foydalanilgan<ref name="CSUCS-1">[https://web.archive.org/web/20091226221427/http://www.child-soldiers.org/document/get?id=743 Child soldiers global report 2004: Africa Regional overview], [http://www.child-soldiers.org/contact/contact Child Soldiers International] {{webarchive|url=https://archive.today/20070703045854/http://www.child-soldiers.org/contact/contact|date=3 July 2007}}.<!--Retrieved April 2009--></ref> va 2008-yildagi hisob-kitoblarga koʻra, jami 120 000 bola yoki harbiy harakatlarda qatnashgan<ref>{{Cite journal|last=Rakisits|first=Claude|date=1 December 2008|title=Child Soldiers in the East of the Democratic Republic of the Congo|journal=Refugee Survey Quarterly|language=en|volume=27|issue=4|pages=108–122|doi=10.1093/rsq/hdn054|issn=1020-4067|url=http://doc.rero.ch/record/291705/files/hdn054.pdf}}</ref>. Afrikaning aksariyat mamlakatlari ratifikatsiya qilgan Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Afrika Xartiyasi (1990-yil) 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni barcha turdagi harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlaydi. Ushbu qabul qilingan xartiyaga qaramay, BMT maʼlumotlariga koʻra, 2016-yilda Afrikaning yetti davlatida (Markaziy Afrika Respublikasi, Nigeriya, Kongo Demokratik Respublikasi, Somali, Mali, Janubiy Sudan, Sudan) bolalar qurolli guruhlar va uchtasida (Sudan, Somali va Janubiy Sudan) davlat qurolli kuchlari tomonidan foydalanilgan<ref>United Nations Secretary-General. „Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017“. United Nations (2017). 25-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-yanvar 2018-yil.</ref>. Afrikada joylashgan harbiy tashkilotlardagi bolalar sonini kamaytirish boʻyicha xalqaro saʼy-harakatlar 1997-yilda ishlab chiqilgan Keyptaun tamoyillaridan keyin boshlandi<ref name=":18">{{cite web|url=http://www.unicef.org/emerg/files/Cape_Town_Principles(1).pdf|title=Cape Town Principles and Best Practices|date=April 1997|publisher=UNICEF|pages=8|access-date=26 August 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927182848/http://www.unicef.org/emerg/files/Cape_Town_Principles(1).pdf|archive-date=27 September 2007|url-status=live}}</ref>. Prinsiplar Afrika hukumatlariga oʻsha paytda muzokaralar olib borilayotgan OPAC majburiyatlarini bajarishni va harbiy xizmatga yollash uchun minimal yoshni 15 dan 18 ga oshirishni taklif qildi<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref>. Prinsiplar, shuningdek, bola askarga 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni „har qanday turdagi muntazam yoki tartibsiz qurolli kuchlar yoki guruhning har qanday maqomdagi bir qismi boʻlgan … shu jumladan jinsiy maqsadlar uchun yollangan qizlarni ham qamrab oladi“ . . ."<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref>. 2007-yilda Parijda boʻlib oʻtgan „Urushdan ozod bolalar“ konferensiyasi Parij tamoyillarini ishlab chiqdi, ular Keyptaun tamoyillarini takomillashtirish va yangilash, ularni global miqyosda qoʻllash va hozirgi bolalar askarlarini qayta integratsiya qilishning amaliy yondashuvini belgilab berdi<ref name="UNICEF12">[http://www.unicef.org/media/media_38208.html <nowiki>[1]</nowiki>] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180114184025/https://www.unicef.org/media/media_38208.html |date=14 January 2018 }}, UNICEF press release</ref> . === Markaziy Afrika Respublikasi === Markaziy Afrika Respublikasida qurolli guruhlar tomonidan bolalardan foydalanish tarixdan keng tarqalgan. 2012 va 2015-yillar oraligʻida 10 000 ga yaqin bolalar milliy qurolli mojarolarda qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan. 2016-yil maʼlumotlariga koʻra bu haliyam davom etmoqda. Musulmon Séléka qurolli guruhlar koalitsiyasi va asosan nasroniylardan iborat Anti-balaka jangarilari bolalardan shu tarzda ayovsiz foydalangan. Baʼzilarining yoshi sakkizda . 2015-yil may oyida boʻlib oʻtgan Forum de Bangui (hukumat, parlament, qurolli guruhlar, fuqarolik jamiyati va diniy yetakchilar yig‘ilishi)da bir qator qurolli guruhlar minglab bolalarni demobilizatsiya qilish togʻrisida kelishib oldilar. 2016-yilda Markaziy Afrika Respublikasiga barqarorlik oʻlchovi qaytdi va BMT maʼlumotlariga koʻra, 2691 oʻgʻil va 1206 qiz qurolli guruhlardan rasman ajratildi. Shunga qaramay, bolalarni harbiy maqsadlarda ishga olish va ulardan foydalanish oʻsha yil davomida taxminan yana 50 foizga koʻtarildi, bu raqamlar asosan Lord qarshilik armiyasiga tegishli. === Kongo Demokratik Respublikasi === Minglab bolalar Kongo Demokratik Respublikasi (DRC) armiyasida va turli isyonchi qurolli kuchlarda xizmat qiladi. Maʼlumotlarga koʻra, Ikkinchi Kongo urushi avjida 30 000 dan ortiq bolalar mojaroning turli tomonlari bilan jang qilgan. „Kony 2012“ filmida Rabbiyning qarshilik armiyasi bu bolalarni yollagani daʼvo qilingan. Hozirgi vaqtda Kongo Demokratik Respublikasi dunyodagi eng yuqori askar bolalardan biriga ega mamlakat. Xalqaro sud urush davridagi bu amaliyotlar boʻyicha hukm chiqardi. Thomas Lubanga Dyilo, KDRdagi harbiy qoʻmondonlardan biri, 2002 va 2003-yillar oraligʻida bolalar askarlarini yollashdagi roli uchun 14 yillik qamoq jazosiga hukm qilindi. Lubanga Kongo vatanparvarlari ittifoqiga va uning qurolli qanoti Kongoni ozod qilish uchun vatanparvarlik kuchlariga rahbarlik qilgan. Bolalar Ituridagi qurolli toʻqnashuvda jang qilishga majbur boʻlishdi. === Somali === 2004-yilda Child Soldiers International tomonidan eʼlon qilingan hisobotda 1991-yildan beri 200 000 nafar bola oʻz irodasiga zid ravishda mamlakat qurolli kuch tarkiblariga jalb qilingani taxmin qilingan. 2017-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Antoniu Guterrish BMT hisobotiga izoh berib, mamlakatdagi „Ash-Shabob“ aʼzolarining 50 foizdan ortigʻini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil qiladi, baʼzi paytlari esa toʻqqiz yoshga toʻlmagani ham jangga joʻnatiladi degan edi. Hisobotda 2010-yilning 1-aprelidan 2016-yilning 31-iyuliga qadar Somalida 6163 nafar bola yollangani, ulardan 230 nafari qizlar ekanligi tasdiqlandi. „Ash-Shabob“ bu yollashning yetmish foizini tashkil qilgan. Somali milliy armiyasi ham bolalarni askarlikka yollash boʻyicha yuqori oʻrinlarda turadi. === Sudan === 2004-yilda 17 000 ga yaqin bolalar davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan. O‘sha paytdagi asosiy qurolli muxolifat guruhi — Sudan Xalq ozodlik armiyasi (SPLA) tarkibida 5000 ga yaqin bola bor edi. Baʼzi sobiq bolalar askarlik paytida sodir etgan jinoyatlari uchun oʻlimga hukm qilingan. 2006-yilda bolalar Chaddagi qochqinlar lagerlaridan ham jalb qilingan va minglab bolalar Darfurdagi mojaroga tortilgan. 2005-yilda hukumat OPAC shartnomasini ratifikatsiya qildi va 2008-yilga kelib mamlakatda bolalardan harbiy maqsadda foydalanish kamaydi, ammo davlat qurolli kuchlari ham, SPLA ham ularni yollash va ishlatishda davom etgan. Bolalardan foydalanish kamayishda davom etdi, biroq 2017-yilda BMT hukumat kuchlarida hanuz12 yoshli bolalar borligi toʻgʻrisida xabarlar oldi. === Uganda === „Ugandadagi LRA armiyasida asosan askar sifatida oʻqitilgan. Ugandadagi barcha boshqa yoki oldingi isyonchi guruhlardan farqli oʻlaroq, LRA bolalarni (yaxshisi oʻn ikki yoshdan oʻn toʻrt yoshgacha) zoʻravonlik bilan oʻgʻirlash yoki qul qilishni oʻzining asosiy usuliga aylantirgan va oʻz faoliyatini tinch aholiga hujum qilishga qaratgan“. === Zimbabve === 2003-yilda Guardian gazetasi Zimbabveda davlat tomonidan homiylik qilinadigan yoshlar qurolli kuchlari Milliy Yoshlar Xizmati tomonidan inson huquqlarining koʻplab buzilishi haqida xabar berdi. Dastlab vatanparvar yoshlar tashkiloti sifatida tashkil etilgan bu tashkilot 10 yoshdan 30 yoshgacha boʻlgan yoshlardan iborat harbiylashtirilgan guruhga aylandi va mamlakatdagi norozilikni bostirish uchun foydalanildi. Tashkilot nihoyat 2018-yilning yanvarida taqiqlangan. == Amerika == === Boliviya === 2001-yilda Boliviya hukumati 14 yoshgacha boʻlgan bolalar yollash boʻyicha tekshiruvlar paytida qurolli kuchlarga majburan chaqirilgan boʻlishi mumkinligini tan oldi. Boliviya armiyasining 40 % ga yaqinini 18 yoshdan kichiklar, yarmini esa 16 yoshdan kichiklar tashkil qiladi. 2018-yil holatiga koʻra , Boliviya bolalarni 17 yoshdan boshlab kattalar harbiy xizmatga chaqirishni boshlashga taklif qiladi. === Braziliya === Braziliyada Komando Vermelho kabi mahalliy uyushgan jinoiy guruhlar bolalarni giyohvand moddalarni tayyorlash va qotillik qilish uchun yollashadi, lekin politsiya va boshqa raqib guruhlar ularga qarshi kurashadilar. Shuningdek, braziliyalik militsionerlar bolalarni Komando Vermelyoga qarshi kurashga jalb qilganlar. === Kanada === Kanadada odamlar 16 yoshidan boshlab ota-ona ruxsati bilan Kanada kuchlarining zaxira qismiga, biroz ulgʻaygach, 17 yoshida ota-ona ruxsati bilan oddiy tarkibga qoʻshilishlari mumkin. Lekin ular 18 yoshga toʻlgunga qadar xizmat safariga koʻngilli boʻlishlari mumkin emas. === Kolumbiya === Kolumbiyadagi qurolli mojaroda, 1960-yillarning oʻrtalaridan hozirgi kungacha, qatnashgan jangchilarning toʻrtdan bir qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan va hozir ham shunday. 2004-yilda Kolumbiya bolalar askarlaridan foydalanish boʻyicha dunyoda toʻrtinchi oʻrinni egalladi. Hozirda mamlakatda qurolli guruhlarda 11-14 ming bola bor. Hukumat bilan muzokaralar chogʻida qurolli guruhlar voyaga yetmaganlarni savdolashish vositasi sifatida yollashni toʻxtatishni taklif qilishdi, ammo ularni qoniqtirmadi. Bjørkhaugning taʼkidlashicha, aksariyat bolalar askarlikka ixtiyoriy ishtirok etish va majburlashning kombinatsiyasi orqali yollangan. 1998-yilda Human Rights Watch matbuot bayonotida baʼzi partizan boʻlinmalarining 30 foizi bolalardan iborat boʻlgan . Xuddi shu press-relizda hukumat bilan bogʻliq boʻlgan harbiylashtirilgan boʻlinmalarning baʼzilari 50 foizgacha bolalardan iborat ekanligi, jumladan, sakkiz yoshli baʼzilari ham borligi taxmin qilingan. 2005-yilda Kolumbiyada 11 000 ga yaqin bola chap yoki oʻng qanot harbiy kuchlari safida xizmat qilgan. „Kolumbiyadagi bolalar jangchilarining taxminan 80 foizi ikki chap qanot partizan guruhlaridan biriga, FARC yoki ELNga tegishli. Qolgan jangchilar harbiylashtirilgan saflarda, asosan AUCda xizmat qilishadi“. P.W. Singerning soʻzlariga koʻra, FARC tomonidan 1998-yilda Guatape GESiga hujumda sakkiz yoshli jangarilar ishtirok etgan va 2001-yilda FARC oʻquv videosida 11 yoshli oʻgʻil bolalar raketalar bilan ishlayotgani tasvirlangan. Guruh shuningdek, Venesuela, Panama va Ekvadordan kelgan bolalarni ham qabul qiladi. Kolumbiya hukumati xavfsizlik kuchlari bolalarni rasman ishga qabul qilmaydi, chunki majburiy va ixtiyoriy yollash uchun qonuniy yosh 18 deb belgilangan. Shu bilan birga, talabalar harbiy oʻrta maktablarda kursant sifatida roʻyxatdan oʻtishlari va mos ravishda 16 yoki 17 yoshlilar havo kuchlari yoki milliy armiya tayyorlash dasturlariga kirishlari mumkin. Bundan tashqari, qoʻlga olingan dushman bolalari Kolumbiya harbiylari tomonidan razvedka maʼlumotlarini yigʻish uchun ishlatilgan. 2016-2017-yillarda FARC partizan guruhlariga qarshi demobilizatsiya harakatlari mojarosiga barham berib, zo‘ravonlikka jalb qilingan bolalar sonini cheklab qo‘yishiga umid qildi. Biroq, boshqa qurolli guruhlar hali demobilizatsiya qilinmagan va mojaro hozirgacha toʻliq hal etilmagan. === Kuba === Kubada o‘g‘il bolalar va qizlar uchun majburiy harbiy xizmat yoshi 17 yoshni tashkil etadi. Erkak o‘smirlarga hududiy qo‘shinlar qurolli kuchsi safiga majburiy xizmat muddatidan oldin ruxsat etilgan. === Gaiti === Gaitida siyosiy zoʻravonlik bilan shugʻullanuvchi turli erkin tashkil etilgan qurolli guruhlarda qatnashayotgan bolalar soni nomaʼlum. === Meksika === Meksikada bolalar Meksikadagi narkotiklar urushida Fors koʻrfazi karteli kabi jinoiy tashkilotlar tomonidan hukumat va boshqa raqib kartellarga qarshi kurashish uchun foydalaniladi. Ammo bularning soni maʼlum emas. Shuningdek, Grupos de autodefensa comunitaria (Avtomatik himoya guruhi) oʻz qishloqlarini mahalliy jinoiy guruhlarning zoʻravonligidan himoya qilish uchun baʼzi vaqtda bolalarni yollaydi, askar bolalarini jalb qiladigan oʻzini-oʻzi himoya qilish guruhlaridan biri bu Coordinadora Regional de Autoridades Comunitarias-Pueblos Fundadores (CRAC-PF) boʻlib, u Los Ardillos, Beltran Leyva kartelidan ajralib chiqqan jinoiy guruh bilan qarama-qarshilikda. CRAC-PF va Los Ardillos oʻrtasidagi janglar 53 kishining oʻlimiga sabab boʻlgan. === Qo'shma Shtatlar === Qoʻshma Shtatlarda 17 yoshli oʻsmirlar ota-onalarning yozma roziligi bilan qurolli kuchlarga qoʻshilishlari mumkin. 2015-yil holatiga koʻra har yili 16 000 ga yaqin 17 yoshli yigitlar harbiy xizmatga chaqiriladi. AQSH armiyasi maktablar bilan ishga yollashga boʻlgan taʼminlashni yondashuvning „tayanch toshi“ deb taʼriflaydi . Bolalar huquqlarini himoya qilish tashkilotlari AQSh qurolli kuchlari xodimlarini bolalarga tayanishini tanqid qildi. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShga harbiy xizmatga kirishning minimal yoshini 18 yoshga koʻtarishni tavsiya qildi. 1990-yillarda OPAC shartnomasi boʻyicha muzokaralarda AQSh Buyuk Britaniyaga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 dan oshmasligiga keskin qarshi chiqdi. Natijada shartnomada eng kam 16 yosh belgilangan . AQSh shartnomani 2002-yilda ratifikatsiya qilgan (lekin 2018-yil holatiga koʻra AQSh Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyani ratifikatsiya qilish amalga oshmadi). OPACga koʻra, AQSh harbiy xizmatchilariga odatda 18 yoshga toʻlgunga qadar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishni taqiqlaydi. Shunga qaramay, ular „oldinga joylashtirish“ huquqiga ega, yaʼni ular qoʻllab-quvvatlash vazifalarini bajarish uchun jangovar zonaga joylashtirilishlari mumkin. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShni ushbu siyosatni oʻzgartirishga va voyaga yetmaganlarning jangovar hududda oldindagi harakat qilish zonasiga joylashtirilmasligini taʼminlashga chaqirdi. 2003 va 2004-yillarda 60 ga yaqin voyaga yetmagan o‘smirlar xodimlarning xatoligi tufayli Afgʻoniston va Iroqqa yuborilgan. Keyinchalik Mudofaa vazirligi „vaziyatlar zudlik bilan toʻgʻirlangani va takrorlanishining oldini olish uchun choralar koʻrilgani“ni aytdi. 2008-yilda prezident Jorj Bush „Oʻsmir bolalarni askarlikdan himoya qilish toʻgʻrisida“gi qonunni imzoladi . Qonun bolalarni askarlikka yollagan harbiy kuchlarni jinoiy javobgarlikka tortadi. Shuningdek, bolalar harbiy maqsadlarda foydalaniladigan mamlakatlarga qurol sotishni taqiqlaydi. Qonunda askar bolalar taʼrifi „hukumat qurolli kuchlari tarkibida jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etgan 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxs“ ni oʻz ichiga oladi. Hujjatdan voz kechish Obama va Trump maʼmuriyati tomonidan chiqarilgan. == Yaqin Sharq == === Bahrayn === Bahraynda harbiy kursantlar, NCO stajyorlari va texnik xodimlar 15 yoshdan boshlab Bahrayn Mudofaa Kuchlari safiga kirishlari mumkin. === Eron === Eronning amaldagi qonunchiligi 16 yoshdan kichiklarni ishga olishni rasman taqiqlaydi. Eron-Iroq urushi paytida oʻgʻil bolalar Basij armiyasiga chaqirilgan, u yerda Eron hukumati tanqidchilarining fikriga koʻra, ular „jonli qalqonlar toʻlqini sifatida frontga yuborilgan“. Boshqa manbalar eronlik qurbonlarning umumiy sonini 200,000-600,000 oraligʻida deb hisoblashgan. Bir manbaga koʻra, Eron-Iroq urushida qurbon boʻlganlarning 3 foizi 14 yoshgacha boʻlgan yosh askarlar boʻlgan. Eronlik oʻgʻiil bolalar maktabni tashlab, ota-onalari Eron-Iroq urushida qatnashganlar. Iroq zobitlarining taʼkidlashicha, ular baʼzida sakkiz yoshli eronlik askar bolalarni qoʻlga olishgan. 2018-yil holatiga koʻra Eron hukumati Suriya fuqarolar urushida Asad hukumatiga sodiq kuchlar tomonida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni yollab kelmoqda. === Falastin === 2004-yilda Xalqaro bolalarni himoya qilish tashkilotining Falastin boʻlimi uchun chop etilgan Jihod Shomalyning "Bosib olingan Falastin hududlarida bolalardan foydalanish " nomli hisobotida, bir qator bolalar shahidlikni oʻzlariga gʻurur deb bilishlarini taʼkidlab, hisobotni yakunlaydi. Oʻzlarining umidsiz ahvoli uchun javobgarlikni oʻz zimmalariga olishlari va Falastin harbiylashtirilgan guruhlari tomonidan qurolli hujumlar uyushtirish uchun yollanganliklariga oʻzlari sababchi ekanliklarini aytadi. Shu bilan birga, Shomaly mamlakatlarda tizimli ishga joylashish yo‘qligini, guruhlar va Falastin hamjamiyatining yuqori martabali vakillari siyosiy strategiya sifatida bolalarni yollashga qarshi ekanini taʼkidlaydi. Shomalyning fikricha, Falastin siyosiy rahbariyati bolalarni urushga tortishni toʻxtatish uchun koʻproq ish qilishi mumkin, bu esa rahbariyatdan bolalarni oʻqitish togʻrisida va yollashni taqiqlovchi memorandumni imzolashni talab qiladi. Gʻazo sektorida hukmronlikka intilayotgan Falastin tashkiloti Hamas, Isroil mudofaa kuchlariga qarshi zoʻravonlikni qoʻzgʻatish uchun munozarali mafkuralarni askar bolalarga singdirgani maʼlum. Jorjtaun universiteti professori William OʻBrien falastinlik bolalarning Birinchi Intifadadagi faol ishtiroki haqida shunday yozadi: „Aftidan, intifada qo‘shinlarining katta qismi yoshlar, jumladan, boshlang‘ich maktab o‘quvchilari ham bor. Ular tosh, molotov kokteyli va boshqa zo‘ravonlik turlari bilan shug‘ullanadilar“. Arab jurnalisti Huda Al-Hussein 2000-yil 27-oktabr kuni Londondagi arab gazetasiga quyidagilarni yozdi: 2002-yilda askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) „bolalarning jangovar harakatlarda qatnashayotgani haqida xabarlar mavjud boʻlsa-da, qurolli guruhlar tomonidan tizimli ravishda yollanganligi haqida hech qanday dalil yoʻq“, dedi. Biroq, 2004-yilda tashkilot 2000-yil oktabridan 2004- yil martigacha falastinlik voyaga yetmaganlar ishtirokida kamida toʻqqizta hujjatlashtirilgan xudkushlik hujumi sodir boʻlganligini xabar qildi: 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida Hamas va Islom Jihodi oʻzining Eron boʻlimida „harbiy hujumlarda va mashgʻulotlarda bolalardan foydalangani“ uchun alohida taʼkidlangan. 2005-yil 23-mayda Amnesty International Falastin qurolli guruhlarini bolalardan qurolli faoliyatda foydalanishni zudlik bilan toʻxtatishga chaqirdi: „Falastin qurolli guruhlari hech qanday sharoitda qurolli hujumlar uyushtirish, qurol yoki boshqa materiallarni tashish uchun bolalardan foydalanmasligi kerak…“. === Turkiya (PKK) === Kurd-turk mojarosi paytida Kurdiston Ishchilar partiyasi (PKK) faol ravishda bolalarni yollab, oʻgʻirlab ketgan. Tashkilot Turkiya xavfsizlik kuchlari tomonidan 2000 dan ortiq bolani o‘g‘irlaganlikda ayblangan. Human Rights Watch (HRW), Birlashgan Millatlar Tashkiloti (BMT) va Xalqaro Amnistiya tashkilotining mustaqil hisobotlari 90-yillardan beri tashkilot va uning qurolli guruhlari tomonidan askarb olalar i yollash va ulardan foydalanishni tasdiqladi. 2001-yilda tashkilot tomonidan bolalarni yollash tizimli ravishda amalga oshirilgani haqida xabarlar paydo boʻldi. Tashkilotning asosan bolalarni yollash uchun tuzilgan Tabura Zaroken Sehit Agit deb nomlangan bataloni haqida bir qancha xabarlar eʼlon qilingan. Shuningdek , Kurdiston vatanparvarlar ittifoqi bolalarni o‘z safiga jalb qilgani aniqlangan. Turkiya xavfsizlik kuchlari maʼlumotlariga koʻra,Kurdiston Ishchilar partiyasi 12 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan 983 nafardan ortiq bolani oʻgʻirlab ketgan. 400 dan ortiq bola tashkilotdan qochib, xavfsizlik kuchlariga taslim bo‘lishgan. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bolalar Jamgʻarmasining 2010-yilda chop etilgan hisobotida Kurdiston Ishchilar partiyasi tomonidan bolalarni yollash juda xavfli ekani koʻrsatib oʻtilgan. 2016-yilda Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasini Iroqning Shingal mintaqasida va qoʻshni davlatlarda askar bolalar yollash orqali urush jinoyatlari sodir etganlikda ayblagan. Suriyadagi fuqarolar urushi davomida ko‘plab ommaviy axborot vositalari, jumladan Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasiga aloqador YPG tashkiloti askar bolalarni yollab, joylashtirganini tasdiqladi. Guruhning xalqaro huquqni buzgan bolalardan foydalanishni toʻxtatish haqidagi daʼvosiga qaramay, guruh bolalarni yollash va ulardan foydalanishni davom ettirdi. === Livan === Livandagi fuqarolar urushida turli tomonlar askar bolalardan foydalangan. 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida aytilishicha, Hizbulloh bolalarni harbiy xizmatga oʻrgatgan. 2017-yilda BMT mamlakatda islomiy jangarilar deb gumon qilingan qurolli guruhlar bolalarni o‘z safiga jalb qilayotgani haqida xabar berdi. === Suriya === Suriyada davom etayotgan fuqarolar urushi paytida bolalar Bashar Asadga qarshi boʻlgan guruhlarga qoʻshilishdi. 2012-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotiga isyonchilar askar bolalardan foydalangani haqidagi daʼvolar kelib tushgan, biroq ular buni tasdiqlay olishmagan. 2014-yil iyun oyida Birlashgan Millatlar Tashkiloti hisobotida aytilishicha, muxolifat bolalarni harbiy va yordamchi rollarga jalb qilgan. Yana aytilishicha, bunday qilish siyosati yoʻqdek tuyulgan boʻlsa-da, yoshni tekshirish tartiblari boʻlmagan. 2014-yilda Human Rights Watch tashkilotining xabar berishicha, isyonchi guruhlar bolalardan jang maydonlarida yaradorlarni davolash, o‘q-dorilar va boshqa yuklarni olib o‘tishdan tortib, janglar avj olgan paytda frontga, snayperchilar rolini bajarishga qadar yordam va jangovar rollarda foydalanmoqda. Turkiya hukumati oʻzaro bogʻlangan SETA tadqiqot markazi Suriya milliy armiyasining tarkibini aks ettiruvchi hisobotini askar bolalar qoʻllanilganini fosh qilgani sababli qaytarib oldi. Suriya milliy armiyasi hozirda Turkiya tomonidan moliyalashtiriladi, u 2000-yil 8-sentabrda bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishi toʻgʻrisidagi Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokolni imzolagan. Al-Monitor’ning manbalarga tayanib xabar berishicha, Turkiya Liviyaga Suriya milliy armiyasidagi bolalar askarlarini joylashtirgani maʼlum qilingan. 2021-yil iyul oyida Amerika Qoʻshma Shtatlari Turkiyani Suriya va Liviyada askar bolalardan foydalanishga aloqador davlatlar roʻyxatiga qoʻshdi. 2021-yilgi Inson huquqlari amaliyoti boʻyicha mamlakat hisobotida Suriyadagi Turkiya tomonidan qoʻllab-quvvatlanadigan kuchlardan bolalar askar sifatida yollangani haqida soʻz bordi. Kurd kuchlari ham bu taktikani qoʻllashda ayblangan. 2015-yilda Human Rights Watch tashkiloti kurd qurolli kuch rahbarlari Jeneva chaqiruvi bilan majburiyat shartnomasini imzolagani va 2014-yilning iyulidan beri 59 nafar bola, ulardan 10 nafari 15 yoshdan kichik boʻlganini daʼvo qilgan edi. Prezident Asad 2013-yilda askar bolalardan (18 yoshgacha bo‘lgan har qanday shaxs) foydalanishni taqiqlovchi qonunni qabul qildi, bu qonunni buzganlik uchun aybdorlar 10 yildan 20 yilgacha „jazoviy mehnat“ bilan jazolanishini eʼlon qildi. Hukumat kuchlariga nisbatan qonun amalda qo‘llaniladimi yoki yo‘qmi, tasdiqlanmagan va isyonchi kuchlarga qarshi Suriya hukumati safida jang qilish uchun bolalar yollangani haqida da‘volar bor. Eron hukumati Suriyada fuqarolar urushi davrida Asadga sodiq hukumat kuchlari tarafida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni jalb qilgan. === Yaman === Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili Radhika Kuomarasvami 2010-yil yanvar oyida Yamandagi qabilalar oʻrtasidagi janglarda „koʻp sonli“ oʻsmir oʻgʻil bolalar jang qilishgani haqida xabar berdi. Nodavlat notijorat tashkilot faoli Abdul-Rahmon al-Marwanining hisob-kitoblariga ko‘ra, Yamanda har yili qabilalar o‘rtasidagi janglarda 500-600 ga yaqin bola halok bo‘ladi yoki yaralanadi. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudan (ayniqsa Darfur) va Yamandan askar bolalar yollagan. Britaniya SAS maxsus kuchlari Yamanda askar bolalarni tayyorlash bilan shug‘ullangani aytiladi. Xabar qilinishicha, Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya safida jang qilayotgan askarlarning kamida 40 foizi bolalardir. Saudiya Arabistoni hutiylarga qarshi Saudiya chegarasini qoʻriqlash uchun yamanlik bolalarni askar sifatida yollaydi. 2019-yil iyun oyida AQSh Davlat kotibi Mike Pompeo Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya Yamandagi fuqarolar urushida bolalardan foydalanayotgani haqidagi ekspert xulosalarini rad etib, AQShning bolalar askarlikka yollovchi davlatlar ro‘yxatiga kiritilishiga to‘sqinlik qildi. == Osiyo == 2004-yilda oʻsmirlarning harbiy xizmatidan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) Osiyoda minglab bolalar Afgʻoniston, Myanma (Birma) , Nepal Indoneziya, Filippin, Laos va Shri-Lankadagi faol mojarolar va oʻt ochishni toʻxtatish holatlariga kelishilganda ham jangovar kuchlarga jalb qilingani haqida xabar berdi. Hukumatning mojaro zonalariga kirishni rad etishi ishtirok etgan raqamlarni hujjatlashtirishni imkonsiz qildi. 2004-yilda Myanma (Birma) hukumat qurolli kuchlari 12 yoshdan 16 yoshgacha boʻlgan bolalarni majburan yollagan va ishlatgan yagona davlat sifatida mintaqa tarixiga kirdi. Xudoning armiyasi partizan guruhini birgalikda boshqargan egizak aka-uka Jonni va Lyuter Xtolar 1997-yilda guruhni boshqara boshlaganlarida taxminan oʻn yoshda boʻlishgan. === Afg'oniston === Afgʻonistonda oʻttiz yillik fuqarolar urushi davrida qurolli kuchlar minglab askar bolalarni yollagan. Koʻpchilik hali ham Tolibonga qarshi kurashmoqda. Islom diniy maktablari yoki madrasalaridan taʼlim olganlarning baʼzilari xudkush terrorchi va qurolli hujumchilar sifatida foydalaniladi. Kamuflyaj kiyimida va shahidlik shiorlari bilan yurgan o‘g‘il bolalarning targ‘ibot videosi 2009-yilda Afg‘oniston Tolibon rahbariyati tomonidan eʼlon qilingan. Bu videoga amerikalik askarni oʻldirgan 14 yoshli Tolibon jangchisiga tasanno ham kiritilgan. === Birma/Myanma === Davlat Tinchlik va Taraqqiyot Kengashining taʼkidlashicha, Birmaning barcha askarlari koʻngilli hisoblanadi va qabul qilinganlarning hammasi 18 yoshdan katta. Human Rights Watch tashkiloti maʼlumotiga koʻra, Birma/Myanma milliy armiyasi Tatmadavda 70 000 ga yaqin oʻgʻil bolalar xizmat qilmoqda, 11 yoshgacha boʻlgan bolalar esa koʻchadan majburan olib kelinib guruhlarga qoʻshilmoqda. Guruhning xabar berishicha, dezertirlar uch yildan besh yilgacha qamoq jazosiga yoki hatto qatl etishga ham hukm qilinishi mumkin. Guruh shuningdek, taxminan 5,000-7,000 bolalar turli xil qurolli etnik muxolifat guruhlarida, xususan, Birlashgan Wa Davlat Armiyasida xizmat qilishini taʼkidladi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun 2009-yil iyun oyida hisobot eʼlon qildi, unda isyonchilar va hukumat tomonidan mamlakatda bolalarga nisbatan „jiddiy qonunbuzarliklar“ qayd etilgan. Maʼmuriyat 4-avgust kunidan boshlab keyingi oydan ular Birma/Myanmaga koʻproq oʻrganish uchun guruh yuborishlarini eʼlon qilishdi. === Shri-Lanka === Shri-Lankada bolalarning jangarilar tomonidan foydalanilishi 1983-yilda Shri-Lankadagi fuqarolar urushi boshlanganidan beri xalqaro miqyosda tan olingan muammo boʻlib kelgan. 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni asosiy yollovchilar Tamil Eelam isyonchi ozodlik yoʻlbarslari hisoblanadi. === Nepal === Nepal Kommunistik partiyasi kuchlarida taxminan 6000-9000 bola xizmat qiladi. 2010-yildan boshlab CPNning askar bolalari demobilizatsiya qilindi. === Filippin === Filippinda hukumatga qarshi kurashayotgan islomiy va kommunistik qurolli guruhlar muntazam ravishda yollangan bolalarga tayanib kurash olib boradi. 2001-yilda Human Rights Watch tashkiloti Moro Islom ozodlik fronti (MILF)dagi 10 000 askarning taxminan 13 foizini bolalar tashkil etgani va hukumatga aloqador ayrim harbiylashtirilgan kuchlar ham bolalardan foydalanayotgani haqida xabar bergan. 2016-yilda MILF 1869 nafar bolani guruhni tark etishiga ruxsat berdi va boshqa bolalarni guruhga qabul qilmaslik majburiyatini oldi. Biroq oʻsha yili BMT Filippindagi boshqa qurolli guruhlar asosan 13 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan bolalarni yollashda davom etayotgani haqida xabarlar yana davom etrdi. == Yevropa == Child Soldiers International maʼlumotlariga koʻra, Yevropada faqat 18 yoshdan kattalarni yollash tendensiyasi mavjud, aksariyat mamlakatlar ham faqat kattalarni yollashga ruxsat beradi, 2016-yilgi maʼlumotlarga koʻra qanday qurolli guruhlar bolalardan foydalanayotgani maʼlum emas edi. 2018-yil holatiga koʻra esa bir davlat, Buyuk Britaniya 16 yoshdan bolalarni, beshtasi esa 17 yoshdan (Avstriya, Kipr, Fransiya, Germaniya va Gollandiya) harbiy xizmatga jalb qilgan. Ulardan, Buyuk Britaniya eng koʻp bolalarni ishga oladi. 2016-yilda Britaniya armiyasiga yangi chaqirilganlarning taxminan chorak qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan. Barcha Yevropa davlatlari bolalarni qurolli mojarolarga jalb etish toʻgʻrisidagi ixtiyoriy protokolni ratifikatsiya qilgan, shuning uchun chaqiruv bolalar odatda balogʻatga yetgunlaricha harbiy harakatlarda foydalanilmaydi. Bolalar 1990-yillarda Birinchi Chechen urushida jangchilar sifatida ishlatilgan. === Avstriya === Avstriya bolalarni ota-onalari roziligi bilan bir yil erta, 17 yoshdan boshlab harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Kipr === Kipr bolalarni ota-onalari roziligi bilan ikki yil erta, 16 yoshdan boshlab majburiy harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Fransiya === Fransiya harbiy xizmatchilarni 17 yoshdan, harbiy texnik maktab oʻquvchilarini 16 yoshdan boshlab qabul qiladi. Qurolli kuchlarning 3 % ni 18 yoshgacha boʻlgan yoshlar tashkil etadi. === Germaniya === Germaniya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2015-yilda qurolli kuchlarning 6 foizini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil etgan. === Niderlandiya === Niderlandiya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2014-yilda uning qurolli kuchlarining 5 % 18 yoshgacha boʻlganlar boʻlgan. === Ukraina === 2014-yilda Ukraina sharqidagi qurolli mojaro paytida Donbasdagi tinchlik uchun adolat guruhi bolalarni qurolli tuzilmalarga jalb qilishning 41 ta holatini tasdiqlagan. Ulardan 37 tasi Ukraina nazorati ostida boʻlmagan hududdan, 4 tasi esa Ukraina nazorat hududidagi qurolli tuzilmalarda bolalarning ishtiroki bilan bogʻliq. Tasdiqlash imkoni boʻlmagan bolalarni ishga yollash haqida yana 31 ta murojaat boʻlgan. Ukraina tomonidan nazorat qilinmagan hududda tekshirilgan 37 ta ishning 33 tasi oʻgʻil bolalar va 4 tasi qiz bolalar; 57 % 16-17 yoshda, 35 % 15 yoshgacha boʻlgan va 8 % hollarda yoshni aniqlash mumkin boʻlmagan. === Buyuk Britaniya === Britaniya qurolli kuchlari 16 yoshdan boshlab xodimlarni jalb qilib, 15 yoshu 7 oylik bolalardan arizalarni qabul qilishni boshlaydi. Roʻyxatga olishdan oldin ota-onaning roziligi talab qilinadi. 2022-yil holatiga koʻra, Britaniya qurolli kuchlari tarkibiga kirganlarning 23 foizi 18 yoshdan kichiklar edi. Aksariyat bolalar armiyaga jalb qilingan, bu erda 2021-2022 yillarda askarlarning 30 foizi 18 yoshgacha boʻlganlar edi; koʻproq yangi askarlar boshqa yoshdagilarga qaraganda 16 yoshda edi. 16 yoshdan 17,5 yoshgacha boʻlgan armiyaga chaqirilganlar dastlab yosh guruhiga bagʻishlangan harbiy oʻquv markazida Army Foundation kollejida oʻqitiladi. 2021-yil holatiga koʻra, markaz Ofsted taʼlim inspektsiyasi tomonidan farovonlik boʻyicha „aʼlo“ deb baholangan, markazda suiisteʼmollik haqida koʻplab daʼvolar, baʼzilari isbotlangan, armiya rekordida. 2021-yilda markazda 22 nafar qizga nisbatan jinsiy huquqbuzarliklar bo‘yicha to‘qqizta tergov ochildi; bir tergovda gumon qilingan jinoyatchilarning uchtasi xodimlar boʻlgan. Vahiylar 2022-yil iyul oyida Vice News hisobotining mavzusi boʻlgan. OPAC maʼlumotlariga koʻra, Buyuk Britaniya odatda harbiy harakatlarda qatnashish uchun bolalarni chaqirmaydi, ammo chaqirilganlarni istisno qilmaydi ham. Buyuk Britaniya 2003-yildan 2010-yilgacha Iroq va Afg‘onistonga 18 yoshdan kichik bo‘lgan 22 nafar xodimni beixtiyor yubordi. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita Buyuk Britaniyani bolalar hech qanday sharoitda harbiy harakatlarda qatnasha olmasligini taʼminlash uchun oʻz siyosatini oʻzgartirishga chaqirdi. 1990-yillarda OPAC boʻyicha muzokaralarda Buyuk Britaniya AQShga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 boʻlishiga qarshi chiqdi. Bolalar huquqlarini himoya qiluvchi idoralar Buyuk Britaniya o‘z qurolli kuchlarini kadrlar bilan taʼminlashda bolalarga tayanishda davom etayotganini tanqid qildi. == Okeaniya == === Avstraliya === Avstraliya mudofaa kuchlari oʻz saflariga 16 yoshdan boshlab ota-onalarning roziligi bilan harbiy xizmatga kirishga ruxsat beradi. 18 yoshgacha boʻlgan qoʻl ostidagi yoshlarni chet elga yuborish yoki toʻgʻridan-toʻgʻri jangovar harakatlarda foydalanish mumkin emas, ularni evakuatsiya qilishning iloji boʻlmagan ekstremal holatlar bu vaziyatdan mustasno. === Yangi Zelandiya === 2018-yilning aniqlangan maʼlumotlariga koʻra, Yangi Zelandiya mudofaa kuchlariga qoʻshilishning minimal yoshi 17 yosh deb belgilangan. == Bolalardan harbiy maqsadda foydalanishni tugatish harakati == Bolalardan harbiy maqsadda keng miqyosda foydalanishganiga tarix guvoh. Faqat soʻnggi oʻn yilliklarda bu amaliyot asosli tanqid va uni tugatish uchun birgalikda saʼy-harakatlarga duch keldi. Qisman koʻplab qurolli kuchlar oʻz saflarini toʻldirishda bolalarga tayanganligi va qisman nodavlat qurolli guruhlarning xatti-harakatlariga taʼsir qilish qiyinligi sababli bu jarayon biroz sekin kechdi. == Yaqin tarix == === 1970-1980-yillar === Bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirokini cheklash boʻyicha xalqaro harakatlar 1977-yilda qabul qilingan 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar bilan boshlandi (77.2-modda). Yangi Protokollar 15 yoshgacha boʻlgan bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqladi, ammo davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarga 15 yoshdan boshlab bolalarni yollash va ulardan urushda foydalanishga ruxsat berishda davom etaverdi. Nodavlat notijorat tashkilotlari (NNTlar) bolalarni ishga yollashni butunlay taqiqlash toʻgʻrisidagi yangi shartnoma tarafdori boʻlganida, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (CRC) boʻyicha muzokaralar chogʻida qoidalar yangilandi. Qurolli kuchlari 18 yoshdan kichik boʻlganlardan foydalanayotgan baʼzi davlatlar bunga qarshilik koʻrsatdilar, shuning uchun 1989-yildagi yakuniy shartnoma matni faqat mavjud huquqiy standartni aks ettirdi xolos: 15 yoshgacha boʻlgan bolalarning harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishini taqiqlash. === 1990-yillar === XX asrning oxirlari yaʼni 1990-yillarda nodavlat notijorat tashkilotlari askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish koalitsiyasini (hozirgi Xalqaro bolalar askarlari) tashkil etishdi va ular Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada koʻrgan kamchiliklarni toʻgʻrilash maqsadida hamdard hukumatlar bilan yangi shartnoma tuzish kampaniyasida ishlashdi. Olti yil davom etgan global muzokaralardan soʻng, shartnoma 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol (OPAC) sifatida qabul qilindi. Shartnoma bolalarni harbiy xizmatga chaqirishni taqiqlab qoʻyadi, harbiy xizmatchilar 16 yoshdan kichik boʻlmasligini taʼminlaydi va harbiy harakatlarda bolalardan foydalanishni rad etadi. Shartnoma, shuningdek, nodavlat qurolli guruhlarni 18 yoshga toʻlmagan oʻsmirlarni har qanday maqsadda yollashni ham taqiqlaydi. OPAC boʻyicha muzokara olib borayotgan koʻpchilik davlatlar bolalarni yollashni taqiqlashni qoʻllab-quvvatlagan boʻlsa-da, AQSh boshchiligidagi Buyuk Britaniya bilan ittifoqdosh boʻlgan baʼzi mamlakatlar bunga eʼtiroz bildirdi. Shunday qilib, shartnoma 16 yoki 17 yoshli bolalarni ishga olishni taqiqlamaydi, garchi u davlatlarga qonunda yuqoriroq standartlarni oʻrnatishga imkon beradi. === 2000-yildan - hozirgi kungacha === Bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol qabul qilingandan soʻng, global ratifikatsiya kampaniyasi tez sur’atlar bilan rivojlandi. 2018-yilning maʼlumotlariga koʻra, OPAC 167 ta davlat tomonidan ratifikatsiya qilingan. Kampaniya, shuningdek, koʻplab davlatlarni bolalarni umuman ishga olmaslikka undadi. 2001-yilda 83 mamlakat faqat kattalarni roʻyxatga olishga ruxsat berdi. 2016-yilga kelib bu koʻrsatkich 126 taga yetdi, bu qurolli kuchlari mavjud boʻlgan mamlakatlarning 71 foizini tashkil qiladi. Taxminan 60 ga yaqin nodavlat qurolli guruhlar bolalardan foydalanishni toʻxtatish yoki qisqartirish toʻgʻrisida bitimlar tuzdilar, bu koʻpincha BMT yoki Jeneva chaqiruvi nodavlat tashkiloti vositachiligida oʻtkazildi. Child Soldiers International bergan hisobotlarga koʻra, OPAC shartnomasining muvaffaqiyati davlat qurolli kuchlari tomonidan bolalarni yollashning bosqichma-bosqich pasayishi bilan birgalikda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalar sonining qisqarishiga olib keldi. 2018-yilda berilgan maʼlumotlarga koʻra, bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish keng tarqalganligicha qolmoqda. Xususan, Boko Haram va IShIDga oʻxshagani jangari islomiy tashkilotlar hamda ularga qarshi kurashayotgan qurolli guruhlar bolalardan keng foydalanishadi. Bundan tashqari, aholisi eng koʻp boʻlgan uchta davlat — Xitoy, Hindiston va Qoʻshma Shtatlar hali ham oʻz qurolli kuchlariga 16 yoki 17 yoshli bolalarni harbiy xizmatga olinishiga ruxsat berishadi, shuningdek, „Yettilik“ guruhining beshta davlati: Kanada, Fransiya, Germaniya, Buyuk Britaniya va Amerika Qoʻshma Shtatlari ham bundan mustasno emas. == Voqealar == Qizil qoʻllar kuni — Red Hand day (shuningdek, Xalqaro askar bolalardan foydalanishga qarshi kurash kuni deb ham ataladi). Har yili 12-fevralda oʻtkaziladigan xotirlash kuni boʻlib, jamoatchilik eʼtiborini urushlar va qurolli toʻqnashuvlarda bolalardan askar sifatida ishlatish amaliyotiga qaratadi. Ushbu sana bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokolning kuchga kirishini aks ettiradi. == Bolalikning militarizatsiyasiga qarshi kurash == Oʻz qurolli kuchlariga bolalarni yollashga ruxsat bermaydigan koʻplab davlatlar taʼlim tizimi, atrof-muhit, filmlar va video oʻyinlar kabi mashhur oʻyin-kulgilar orqali bolalarga harbiy hayotni koʻrsatgani uchun tanqid qilindi.. Baʼzi sharhlovchilarning taʼkidlashicha, bolalar uchun bu marketing manipulyatsiya va harbiylikka yollash jarayonining bir qismidir va shuning uchun bu axloqiy jihatdan baholanishi kerak. Ushbu tamoyil baʼzi guruhlarni harbiy tashkilotlar va yoshlar oʻrtasidagi munosabatlarni bolalar huquqlari va sogʻligʻi nuqtai nazaridan tartibga solish uchun kampaniyaga olib keldi. Bunga misol qilib „ Urushga qarshilik ko‘rsatuvchilar“ xalqaro tashkilotining " Yoshlarning == Askarlikka olingan bolalarni reabilitatsiya qilish va reintegratsiya qilish == Child Soldiers International reintegratsiyani quyidagicha taʼriflaydi: „Ilgari qurolli kuchlar-guruhlar bilan aloqador boʻlgan bolalar tinch hayotga qaytishlari va ularning oilalari va jamiyatlarida qimmatli rol oʻynashlari uchun qoʻllab-quvvatlanadigan jarayon“. Askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiyalashga qaratilgan dasturlar UNICEF homiyligidagilar kabi koʻpincha uchta komponentni taʼkidlaydi: oilani birlashtirish-jamoa tarmogʻi, psixologik yordam va taʼlim-iqtisodiy imkoniyat. Dasturlarni muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun bu harakatlar kamida 3 yildan 5 yilgacha boʻlgan davrni oʻz ichiga oladi. Umuman olganda, reintegratsiya harakatlari bolalarni xavfsiz muhitga qaytarishga, diniy va madaniy marosimlar orqali bolaning oilasi va jamiyati nomidan kechirimlilik tuygʻusini shakllantirishga va bolaning oʻz oilasi bilan birlashishini ragʻbatlantirishga qaratilgan.harbiylashuviga qarshi kurash" dasturi, AQShdagi „Bolalarni yollashni to‘xtating“ kampaniyasi va Buyuk Britaniyadagi „Maktablardan tashqarida harbiylar“ kampaniyasini keltirish mumkin. Xuddi shunday xavotirlar Germaniya va Isroilda ham bildirilgan. Agar bola urush jinoyatlarini sodir etgan boʻlsa, reintegratsiya harakatlari qiyinlashishi mumkin, chunki bunday hollarda jamiyatda stigma va norozilik kuchayadi. Bunday vaziyatlarda bolaning ehtiyojlari jamiyatda adolat tuygʻusi bilan mutanosib boʻlishi muhimdir. Bunday vaziyatlarni zudlik bilan hal qilish kerak, chunki shunday qilinmasa, koʻplab bolalar qayta roʻyxatga olish xavfiga duch kelishadi. Shuningdek, reintegratsiyaning ikkita sohasi alohida eʼtiborga olinishi kerak: askar ayollar va bolalar askarlari orasida giyohvand moddalarni isteʼmol qilish. Giyohvand moddalar taʼsiri ostida boʻlgan yoki jinsiy yoʻl bilan yuqadigan kasalliklarga duchor boʻlgan askar bolalar oʻzlarining ehtiyojlariga mos keladigan qoʻshimcha dasturlarni talab qiladilar. lxyyl0e1bdylakyzlxe10eaxsr05aj3 2817147 2817144 2022-08-29T10:06:02Z ShHamrayev 72833 /* Markaziy Afrika Respublikasi */ wikitext text/x-wiki {{tahrirlayapman|ShHamrayev}} Bolalar (Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada 18 yoshga toʻlmagan shaxs sifatida belgilangan) tarix davomida harbiy harakatlar va kampaniyalarda qatnashish uchun jalb qilingan<ref name="Wessells">{{cite journal|last1=Wessels|first1=Michael|title=Child Soldiers|journal=Bulletin of the Atomic Scientists|year=1997|volume=53|issue=4|page=32|doi=10.1080/00963402.1997.11456787|bibcode=1997BuAtS..53f..32W}}</ref>. Davlat qurolli kuchlari, nodavlat qurolli guruhlar va boshqa harbiy tashkilotlar tarkibidagi bola askarlar jangovar tayyorgarlikdan o‘tishi va jangovar mashg‘ulotlar uchun ishlatilishi, porterlar yoki xabarchilar kabi yordamchi rollarga tayinlanishi yoki tirik qalqon sifatida taktik ustunlik yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun ishlatilishi mumkin<ref name="Children at war">{{Cite news|url=http://www.historyextra.com/podcast/children-war|title=Children at war|work=History Extra|access-date=7 December 2017|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180112002342/http://www.historyextra.com/podcast/children-war|archive-date=12 January 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":2">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|title=The Paris Principles: Principles and guidelines on children associated with armed forces or armed groups|last=UNICEF|year=2007|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20161030083755/http://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|archive-date=30 October 2016|url-status=live}}</ref>. Masalan, minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida, gʻolib tomonda ham, magʻlub tomonda ham qatnashdilar. Bolalar kattalarga qaraganda taʼsirchanlikka koʻproq moyil boʻlganligi sababli harbiy xizmatda oson nishon hisoblanadi<ref name="ReferenceB">{{cite journal |last1=Beber, Blattman |first1=Bernd, Christopher |year=2013 |title=The Logic of Child Soldiering and Coercion |url=https://archive.org/details/sim_international-organization_winter-2013_67_1/page/65 |journal=International Organization |volume=67 |issue=1 |pages=65–104 |doi=10.1017/s0020818312000409 |doi-access=free}}</ref><ref name=":32">{{Cite book |last=Dave. |first=Grossman |title=On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society |date=2009 |publisher=Little, Brown and Co |isbn=9780316040938 |edition=Rev. |location=New York |oclc=427757599}}</ref><ref name="Wessells" /><ref name=":22">{{Cite book |author1-last=McGurk |author1-first=Dennis |title=Military life: The psychology of serving in peace and combat |author2-last=Cotting |author2-first=Dave I. |author3-last=Britt |author3-first=Thomas W. |author4-last=Adler |author4-first=Amy B. |publisher=Praeger Security International |year=2006 |isbn=978-0275983024 |editor1-last=Adler |editor1-first=Amy B. |volume=2: Operational stress |location=Westport |pages=13–31 |chapter=Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members |editor2-last=Castro |editor2-first=Carl Andrew |editor3-last=Britt |editor3-first=Thomas W.}}</ref>. Baʼzilar kuch bilan yollanadilar, boshqalari esa koʻpincha qashshoqlikdan qutulish uchun bu yoʻlni tanlaydilar<ref name="Wessells" /><ref name=":12">{{Cite book |last1=Brett |first1=R |url=https://archive.org/details/youngsoldierswhy0000bret |title=Young soldiers : why they choose to fight |last2=Specht |first2=I |publisher=Lynne Rienner Publishers |year=2004 |isbn=9781588262615 |location=Boulder, Colo. |oclc=53830868 |url-access=registration}}</ref><ref name=":103">{{Cite journal |last1=Gee |first1=David |last2=Taylor |first2=Rachel |date=1 November 2016 |title=Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army? |journal=The RUSI Journal |volume=161 |issue=6 |pages=36–48 |doi=10.1080/03071847.2016.1265837 |issn=0307-1847 |s2cid=157986637}}</ref><ref name=":82">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|title=Child Soldiers Global Report 2008|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2008|access-date=16 May 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181010192928/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|archive-date=10 October 2018|url-status=dead}}</ref>. Qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar koʻpincha psixiatrik kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi, shuningdek, tajovuzkorlikning kuchayishi kabi xulq-atvorning turli muammolariga duch kelishadi, bu esa balogʻat yoshida qashshoqlik va ishsizlikning yuqori xavfiga olib keladi. Buyuk Britaniya va AQShda olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmir bolalar orasida ularni harbiy xizmatga jalb qilish, hatto ular urushga yuborilmagan boʻlsa ham, oʻz joniga qasd qilishga urinish<ref name=":30">{{Cite journal |last1=Ursano |first1=Robert J. |last2=Kessler |first2=Ronald C. |last3=Stein |first3=Murray B. |last4=Naifeh |first4=James A. |last5=Aliaga |first5=Pablo A. |last6=Fullerton |first6=Carol S. |last7=Wynn |first7=Gary H. |last8=Vegella |first8=Patti L. |last9=Ng |first9=Tsz Hin Hinz |date=1 July 2016 |title=Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers |journal=JAMA Psychiatry |language=en |volume=73 |issue=7 |pages=741–9 |doi=10.1001/jamapsychiatry.2016.0600 |issn=2168-622X |pmc=4937827 |pmid=27224848}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/694167/20180327_Suicide_and_open_verdict_deaths_in_the_UK_Regular_Armed_Forces_1984-2017_Tables_and_Figures-O.xls|title=UK armed forces suicide and open verdict deaths: 1984–2017|last=UK, Ministry of Defence|year=2017|access-date=24 May 2018}}</ref> stress bilan bogʻliq ruhiy kasalliklar<ref name=":28">{{Cite journal |last1=Goodwin |first1=L. |last2=Wessely |first2=S. |last3=Hotopf |first3=M. |last4=Jones |first4=M. |last5=Greenberg |first5=N. |last6=Rona |first6=R. J. |last7=Hull |first7=L. |last8=Fear |first8=N. T. |year=2015 |title=Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population? |journal=Psychological Medicine |language=en |volume=45 |issue=9 |pages=1881–1891 |doi=10.1017/s0033291714002980 |issn=0033-2917 |pmid=25602942 |s2cid=3026974}}</ref><ref name=":29">{{Cite journal |last1=Martin |first1=Pamela Davis |last2=Williamson |first2=Donald A. |last3=Alfonso |first3=Anthony J. |last4=Ryan |first4=Donna H. |date=February 2006 |title=Psychological adjustment during Army basic training |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2006-02_171_2/page/157 |journal=Military Medicine |volume=171 |issue=2 |pages=157–160 |doi=10.7205/milmed.171.2.157 |issn=0026-4075 |pmid=16578988 |doi-access=free}}</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish<ref name=":31">{{Cite journal |last1=Head |first1=M. |last2=Goodwin |first2=L. |last3=Debell |first3=F. |last4=Greenberg |first4=N. |last5=Wessely |first5=S. |last6=Fear |first6=N. T. |date=1 August 2016 |title=Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel |journal=Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology |language=en |volume=51 |issue=8 |pages=1171–1180 |doi=10.1007/s00127-016-1177-8 |issn=0933-7954 |pmc=4977328 |pmid=26864534}}</ref><ref name=":33">{{Cite journal |last1=Mattiko |first1=Mark J. |last2=Olmsted |first2=Kristine L. Rae |last3=Brown |first3=Janice M. |last4=Bray |first4=Robert M. |year=2011 |title=Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel |url=https://archive.org/details/sim_addictive-behaviors_2011-06_36_6/page/608 |journal=Addictive Behaviors |volume=36 |issue=6 |pages=608–614 |doi=10.1016/j.addbeh.2011.01.023 |pmid=21376475}}</ref>, va zoʻravonlik yuzaga chiqadi<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref><ref name=":35">{{Cite journal |last=Bouffard |first=L A |year=2005 |title=The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience |url=https://archive.org/details/sim_armed-forces-and-society_winter-2005_31_2/page/273 |journal=Armed Forces & Society |volume=31 |issue=2 |pages=273–295 |doi=10.1177/0095327x0503100206 |s2cid=144559516}}</ref><ref name=":36">{{Cite journal |last1=Merrill |first1=Lex L. |last2=Crouch |first2=Julie L. |last3=Thomsen |first3=Cynthia J. |last4=Guimond |first4=Jennifer |last5=Milner |first5=Joel S. |date=August 2005 |title=Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2005-08_170_8/page/705 |journal=Military Medicine |volume=170 |issue=8 |pages=705–709 |doi=10.7205/milmed.170.8.705 |issn=0026-4075 |pmid=16173214 |doi-access=free}}</ref>. Bir qator shartnomalar bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishini kamaytirish yoki iloji boricha cheklashga qaratilgan<ref name=":3" /><ref>{{Cite web |title=Child Soldiers World Index |url=https://dallaireinstitute.org/child-soldiers-world-index/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Dallaire Institute |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Soldiers International |date=2018 |title=Why 18 Matters: A rights-based analysis of child recruitment |url=https://resourcecentre.savethechildren.net/document/why-18-matters-rights-based-analysis-child-recruitment/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Save the Children Resource Centre |language=en}}</ref>. Child Soldiers International tashkiloti bergan ma‘lumotlariga koʻra, bu kelishuvlar bolalarni ishga olishni kamaytirishga yordam bergan, ammo amaliyot baʼzi hududlarni toʻliq qamrab ololmayapti va bolalar butun dunyo boʻylab harbiy harakatlarda qatnashishda davom etmoqda. Iqtisodiy jihatdan qudratli baʼzi davlatlar 16 yoki 17 yoshli harbiy xizmatchilarga tayanishda davom etmoqda va soʻnggi yillarda qurolli toʻqnashuvlarda yosh bolalardan foydalanish koʻpaydi, chunki jangarilar harakati va ularga qarshi kurashayotgan guruhlar bolalarni koʻp sonni tashkil qilish uchun yollashadi<ref name=":3">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=Louder than words: An agenda for action to end state use of child soldiers|last=Child Soldiers International|year=2012|access-date=19 January 2018}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. == Tarix == Tarix oʻqitilgan va jang qilish uchun foydalanilgan, qoʻllab-quvvatlovchi rollarga tayinlangan, masalan, porter yoki xabarchi, jinsiy qul sifatida foydalanilgan yoki taktik ustunlik uchun tirik qalqon sifatida yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun yollangan bolalar bilan toʻla<ref name=":2" /><ref name="Children at war"/><ref name=":48">{{cite web|url=http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|title=Girl Soldiers – The cost of survival in Northern Uganda, Women News Network – WNN|date=13 January 2009|publisher=Womennewsnetwork.net|access-date=12 May 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120523212431/http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|archive-date=23 May 2012|url-status=live}}</ref> <ref>Michael Leggiere, The Fall of Napoleon: The Allied Invasion of France 1813–1814, pg.99–100</ref> Misol uchun, 1814-yilda Napoleon oʻz qoʻshinlariga koʻplab oʻsmirlarni to‘plagan. Minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida qatnashdilar<ref name=":41">{{cite web|title=How did Britain let 250000 underage soldiers fight in WW1?|url=https://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20180321184716/http://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|archive-date=21 March 2018|access-date=22 January 2016|work=BBC News}}</ref><ref name=":43">[[Norman Davies]], [https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603 ''Rising '44: The Battle for Warsaw,''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603|date=6 February 2016}} Pan Books 2004 p.603</ref><ref name="Rosen2005">{{cite book|author=David M. Rosen|url=https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|title=Armies of the Young: Child Soldiers in War and Terrorism|date=January 2005|publisher=Rutgers University Press|isbn=978-0-8135-3568-5|pages=54–55|quote=The participation of Jewish children and youth in warfare was driven by a combination of necessity, honor, and moral duty.|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref><ref name="Kucherenko2011">{{cite book|last=Kucherenko|first=Olga|url=https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|title=Little Soldiers: How Soviet Children Went to War, 1941–1945|date=13 January 2011|publisher=OUP Oxford|isbn=978-0-19-161099-8|page=3|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar kuchidan XX asr va XXI asrning boshlarida Afrika, Lotin Amerikasi va Yaqin Sharqning ayrim qismlarida foydalanishda davom etildi<ref name="CSGR2004-292" /><ref name=":14" /><ref name=":02" />. Faqat mazkur ming yillikning boshidan boshlab bolalardan harbiy foydalanishni cheklash va kamaytirish boʻyicha xalqaro harakatlar boshlandi. == Hozirgi holat == === Davlat qurolli kuchlari === 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) qabul qilindi. Shundan beri global tendentsiya Straight-18 standarti sifatida 18 va undan kichik yoshdagi bolalarni qurolli kuchlarga yollashni cheklashdan iborat. Qurolli kuchlari boʻlgan koʻpgina davlatlar OPACga aʼzo boʻlishdi, unga koʻra bolalarni yollash bilan shugʻullanuvchi davlatlar bunday vaziyatda jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ majburiyatini oladi<ref name=":5" /><ref name=":7">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|title=International laws and child rights|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180202005301/https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|archive-date=2 February 2018|url-status=dead}}</ref>. Shunga qaramay, Child Soldiers International 2018-yilda 46 mamlakatda 18 yoshgacha bo‘lgan bolalar hali ham harbiy maqsadlarga jalb qilinayotgani<ref name=":39">{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/|title=Child Soldiers World Index|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=29 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329153356/http://childsoldiersworldindex.org/|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref> va o‘qitilayotgani haqida xabar berdi. Ulardan koʻpchiligi 17 yoshdan boshlab, ozroq qismi 20 yosh, kami 16 yoshdan boshlab, nomaʼlum qismi esa 16 yoshdan ham kichikroq bolalarni ishga qabul qiladi<ref name=":5">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|title=Where are child soldiers?|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180201210707/https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|archive-date=1 February 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":3" /><ref name=":6">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|page=41|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitasi va boshqalar harbiy tayyorgarlik, harbiy muhit va majburiy xizmat shartnomasi bolalar huquqlariga mos kelmasligini va oʻsmirlarni davlat qurolli kuchlariga jalb qilishni toʻxtatishga chaqirdi. Bolalar oʻsmirlik davrida sogʻlom rivojlanish huquqiga egadir<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC/C/GC/20&Lang=en|title=General comment No. 20 (2016) on the implementation of the rights of the child during adolescence|last=Committee on the Rights of the Child|year=2016|website=tbinternet.ohchr.org|language=en-us|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926052204/https://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2FC%2FGC%2F20&Lang=en|archive-date=26 September 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":3" /><ref>{{Cite web|url=https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|title=Ending the recruitment and use of children in armed conflict|last=UNICEF|year=2017|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926014225/https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|archive-date=26 September 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":19">{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|title=Children, Not Soldiers {{!}} United Nations Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180119171732/https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|archive-date=19 January 2018|url-status=live}}</ref>. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudandan (ayniqsa Darfurdan) askar bolalarni yollagan. === Nodavlat qurolli guruhlar === Bularga qurolli kuchlar, isyonchilar, terroristik tashkilotlar, partizanlar harakati, mafkuraviy yoki diniy jihatdan boshqariladigan guruhlar, qurolli ozodlik harakatlari va boshqa turdagi kvaziharbiy tashkilotlar iborat bolalardan foydalanadigan nodavlat qurolli harbiylashtirilgan tashkilotlar kiradi. 2022-yil holatiga ko'ra, BMT bolalardan bunday guruhlar tomonidan keng foydalaniladigan 12 mamlakatni aniqladi: Janubiy Amerikadagi Kolumbiya; Afrikada Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Mali, Somali, Janubiy Sudan va Sudan; Yaqin Sharqdagi Livan; G'arbiy Osiyoda Suriya va Yaman; Markaziy Osiyoda Afg'oniston; va Janubi-Sharqiy Osiyoda Myanma<ref name=":57">{{Cite web|last=UN Secretary-General|date=23 June 2022|title=Children and armed conflict: Report of the Secretary-General|url=https://documents-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N22/344/71/PDF/N2234471.pdf|url-status=live|access-date=20 August 2022|website=United Nations}}</ref>. Hamma qurolli guruhlar ham bolalardan foydalanmaydi va 1999-yildan beri 60 ga yaqin qurolli guruhlar bu amaliyotni qisqartirish yoki tugatish toʻgʻrisida kelishuvga erishgan. Masalan, 2017-yilga kelib Filippindagi Moro Islomiy Ozodlik Jabhasi (MILF) o‘z saflaridan 2000 ga yaqin bolani ozod qildi<ref>{{Cite web|url=https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|title=UN Officials congratulate MILF for completion of disengagement of children from its ranks|last=UNICEF|date=4 December 2017|website=unicef.org|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180117182557/https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|archive-date=17 January 2018|url-status=live}}</ref>, 2016-yilda Kolumbiyadagi FARC-EP partizan harakati bolalarni yollashni to‘xtatishga rozi bo‘ldi. Boshqa mamlakatlar, xususan, Afgʻoniston, Iroq, Nigeriya va Suriyada teskari tendensiya kuzatilmoqda bu yerda islomiy jangarilar va ularga qarshi boʻlgan guruhlar bolalarni yollash, oʻqitish va ulardan foydalanishni kuchaytirdilar<ref name=":17">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. === Global taxmin === 2003-yilda Brukings Institutidan PW Singer, askar oʻsmirlar hududlarda davom etayotgan mojarolarning toʻrtdan uch qismida ishtirok etishini taxmin qildi<ref name="saddam">{{cite web|url=http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|title=Facing Saddam's Child Soldiers|author=P. W. Singer|date=14 January 2003|publisher=[[Brookings Institution]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20100212100221/http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|archive-date=12 February 2010|url-status=dead|access-date=3 August 2009|author-link=P. W. Singer}}</ref>. Oʻsha yili BMTning Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi (UNOCHA) bu bolalarning koʻpchiligi 15 yoshdan oshgan, ammo baʼzilari undan yoshroq boʻlganini xabar qildi<ref name="irin">{{cite web|url=http://www.irinnews.org/report/66280/africa-too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|title=AFRICA: Too small to be fighting in anyone's war|date=December 2003|publisher=UN Office for the Coordination of Humanitarian Affairs|archive-url=https://web.archive.org/web/20130325052712/http://www.irinnews.org/Report/66280/AFRICA-Too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|archive-date=25 March 2013|url-status=dead|access-date=3 August 2009}}</ref>. Bugungi kunda qurolli toʻqnashuvlar boʻlayotgan BMT rasmiylari va boshqa uchinchi tomonlarning kirishiga toʻsqinlik qiladigan hududlarda bolalardan harbiy foydalanishning keng tarqalganligi sababli, qancha bolalar jabrlanganini taxmin qilish qiyin<ref name=":8">{{Cite news |last=Child Soldiers International |year=2017 |title=How many children are used for military purposes worldwide? |language=en |url=https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |url-status=dead |access-date=25 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180126070954/https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |archive-date=26 January 2018}}</ref>. 2017-yilda Child Soldiers International tashkiloti dunyo boʻylab bir necha oʻn minglab bolalar, ehtimol 100 000 dan ortiq bolalar mamlakat qurolli kuchlari va nodavlat harbiy tashkilotlarda harbiy taʼlim olganini hisobladi va 2018-yilda tashkilot oʻsmirlar harbiy harakatlarda qatnashish uchun foydalanilgani haqida xabar berdi. 2018-yilda ular kamida 18 qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etgan. Qizlar askar bolalarning 40 % dan ortigʻini tashkil qilishi aniqlangan<ref>{{Cite book|last=Whitman|first=Shelly|title=The Routledge Handbook of the Responsibility to Protect|publisher=Routledge Publishing|year=2012|isbn=978-0-415-60075-0|location=New York|pages=154|language=English}}</ref>. == Bolalardan foydalanishning mantiqiy asoslari == Bolalarning jismoniy va psixologik jihatdan kattalarga nisbatan yosh boʻlishlariga qaramay, mamlakat va nodavlat harbiy tashkilotlarning ularni izlashiga koʻplab sabablari bor. === Psixologik omillar === Kattalarga nisbatan, bolalarning, shu jumladan o'smir bolalarning nevrologik rivojlanmaganligi ularni ishga qabul qilishga ko'proq moyil qiladi, shuningdek, xavf-xatarlarni hisobga olmasdan, keyingi qarorlar qabul qilish ehtimolini oshiradi<ref name=":55">{{Cite news |last=Louise, R |display-authors=et al |date=17 November 2016 |title=The recruitment of children by the UK armed forces: A critique from health professionals |language=en-GB |work=Medact |url=https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |url-status=live |access-date=31 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180131192429/https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |archive-date=31 January 2018}}</ref><ref>{{Cite book |last=Strasburger |first=V C |title=Children, adolescents, and the media (Chapter 1) |publisher=Sage |others=Wilson, Barbara J., Jordan, Amy B. (Amy Beth) |year=2013 |isbn=9781412999267 |edition=Third |location=Los Angeles |oclc=820450764}}</ref><ref>{{Cite journal |last=Spear |first=L. P. |date=June 2000 |title=The adolescent brain and age-related behavioral manifestations |journal=Neuroscience and Biobehavioral Reviews |volume=24 |issue=4 |pages=417–463 |doi=10.1016/s0149-7634(00)00014-2 |issn=0149-7634 |pmid=10817843 |s2cid=14686245}}</ref>. Ushbu moyilliklarni hisobga olgan holda, Germaniya<ref>{{Cite web |last=Krennerich |first=Michael |date=30 October 2020 |title=Shadow Report Child Soldiers 2020 |url=https://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC/Shared%20Documents/DEU/INT_CRC_NGO_DEU_44158_E.pdf |url-status=live |access-date=19 August 2022 |website=UN Office of the High Commissioner for Human Rights |page=24}}</ref>, Buyuk Britaniya<ref name=":13">{{Cite web |last=Gee |first=D |year=2008 |title=Informed Choice? Armed forces recruitment practices in the United Kingdom |url=https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204740/https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017}}</ref> va AQShda<ref name=":52">{{Cite web |last=American Public Health Association |year=2012 |title=Cessation of Military Recruiting in Public Elementary and Secondary Schools |url=https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204348/https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017 |website=apha.org}}</ref> o'smirlar bilan harbiy marketing olib borish tanqid qilingan. Xuddi shu uch mamlakatda olib borilgan tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kam ta'minlangan bolalarni nishonga olishadi<ref name=":93">{{Cite book |last=Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns |title=Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany |year=2016}}</ref><ref name=":23">{{Cite web |author1=Gee, D |author2=Goodman, A |title=Army visits London's poorest schools most often |url=http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20180529080003/http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |archive-date=29 May 2018 |access-date=10 December 2017}}</ref><ref name=":13" /><ref name=":21">{{Cite journal |last1=Hagopian |first1=Amy |last2=Barker |first2=Kathy |date=1 January 2011 |title=Should We End Military Recruiting in High Schools as a Matter of Child Protection and Public Health? |journal=American Journal of Public Health |volume=101 |issue=1 |pages=19–23 |doi=10.2105/ajph.2009.183418 |issn=0090-0036 |pmc=3000735 |pmid=21088269}}</ref><ref name=":52" /><ref>{{Cite news |title=Soldiers of Misfortune: Abusive U.S. Military Recruitment and Failure to Protect Child Soldiers |language=en |work=American Civil Liberties Union |url=https://www.aclu.org/other/soldiers-misfortune-abusive-us-military-recruitment-and-failure-protect-child-soldiers |access-date=13 December 2017}}</ref>. Masalan, Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni jalb qilishni oson deb hisoblaydi, ayniqsa kambag'al oilalardan bo'lganlarni yollash yanada osonroq<ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d5bbf83278b3100018306a4/1566293898095/UK_recruitment_report_final.pdf |access-date=24 August 2019 |website=crin.org}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d4ab413eab07100015db6b6/1565176852564/FINAL+Youngest+British+army+recruits+come+disproportionately+from+England%27s+most+deprived+constituencies.pdf |access-date=24 August 2019}}</ref>. Ishga qabul qilingandan so'ng, bolalarga kattalarga qaraganda buyruqlarni osonroq bajartirish va nazorat qilish va kattalardan ko'ra din, nomus, obro'-e'tibor, qasos va burch kabi pul to'lanmaydigan rag'batlar uchun kurashishga moyildirlar<ref>{{cite journal |last1=Rosenblatt |first1=Roger |year=1984 |title=Children of War |journal=American Educator 8 |volume=1 |pages=37–41}}</ref>. Keltirilgan misollarga quyidagilar kiradi: Piter V. Singerning fikricha, oʻsmirlar osonlik bilan boshqara oladigan yengil avtomatik qurollarning global miqyosda tarqalishi bolalardan bevosita jangchilar sifatida foydalanishni yanada foydaliroq qildi<ref> Singer, Peter (2005). Children at War. New York: Pantheon Books. ISBN 9780375423499.</ref>. Romeo Daller aholining haddan tashqari koʻpayishi bolalarni harbiy tashkilotlar uchun arzon va qulay manbaga aylantirishdagi roliga ishora qilgan<ref>Dallaire, Roméo (2011). They Fight Like Soldiers, They Die Like Children: The Global Quest to Eradicate the Use of Child Soldiers. New York: Walker, and Company.</ref>. Rojer Rozenblatt oʻsmirlar kattalarga qaraganda din, sharaf, obroʻ-eʼtibor, qasos va burch kabi pul bilan olib boʻlmaydigan ragʻbatlar uchun kurashishga tayyor ekanligini taʼkidladi<ref>Rosenblatt, Roger (1984). "Children of War". American Educator 8 1: 37–41.</ref>. Bir qancha sharhlovchilar, jumladan, Bernd Beber, Kristofer Blattman, Deyv Grossman, Maykl Uessels, MakGurk va uning hamkasblari, bolalar kattalarga qaraganda itoatkor va moslashuvchan boʻlganligi sababli, ularni boshqarish, aldash va ularga yot gʻoyalar singdirish osonroq ekanligini taʼkidladilar<ref>Beber, Blattman, Bernd, Christopher (2013). "The Logic of Child Soldiering and Coercion". International Organization 67 (1): 65–104. doi:10.1017/s0020818312000409. Bu manba bu sahifada ikki marta foydalanilgan.</ref><ref>Dave., Grossman. On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society, Rev., New York: Little, Brown and Co, 2009. ISBN 9780316040938. OCLC 427757599. </ref><ref>Wessels, Michael (1997). "Child Soldiers". Bulletin of the Atomic Scientists 53 (4): 32. doi:10.1080/00963402.1997.11456787.</ref><ref>McGurk, Dennis „Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members“,. Military life: The psychology of serving in peace and combat Adler: . Westport: Praeger Security International, 2006 — 13–31 bet. ISBN 978-0275983024. </ref> Devid Gi va Reychel Teylor Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni ayniqsa kambagʻal oilalardan boʻlganlarni jalb qilish osonroq ekanligini aniqladi<ref>Gee, David; Taylor, Rachel (1 November 2016). "Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army?". The RUSI Journal 161 (6): 36–48. doi:10.1080/03071847.2016.1265837. ISSN 0307-1847.</ref><ref>Child Rights International Network. „Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK“. crin.org (21-avgust 2019-yil). Qaraldi: 24-avgust 2019-yil.</ref><ref>Child Rights International Network. „Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies“ (21-avgust 2019-yil). Qaraldi: 24-avgust 2019-yil.</ref>. Baʼzi qurolli guruhlar rahbarlarining taʼkidlashicha, oʻsmirlar oʻzlarining yosh boʻlishlariga qaramay, jangovar boʻlinmaga jangchilar sifatida oʻzlarining fazilatlarini olib kelishadi, ular koʻpincha ajoyib darajada qoʻrqmas, chaqqon va chidamlidir<ref>Beber, Bernd; Blattman, Christopher (2013). "The Logic of Child Soldiering and Coercion" (en). International Organization 67 (1): 65–104. doi:10.1017/s0020818312000409. ISSN 0020-8183.</ref>. Baʼzi oʻsmirlar harbiy tashkilotlarga majburan jalb qilinsa, aldanib yoki pul bilan olinsa, boshqalari oʻz xohishi bilan qoʻshiladi<ref>Brett, R. Young soldiers : why they choose to fight. Boulder, Colo.: Lynne Rienner Publishers, 2004. ISBN 9781588262615. OCLC 53830868.</ref><ref>Child Soldiers International. „Des Milliers de vies à réparer“ (fr) (2016). 15-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 29-yanvar 2018-yil.</ref><ref>Manba Wessels, Michael (1997). "Child Soldiers". Bulletin of the Atomic Scientists 53 (4): 32. doi:10.1080/00963402.1997.11456787.</ref>. Buning sabablari koʻp. 2004-yilda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalarni oʻrganishda Reychel Brett va Irma Spekt harbiy xizmatga kirishni ragʻbatlantiradigan bir qator omillarga ishora qildilar, xususan: Qashshoqlik, shu jumladan taʼlim yoki ishga joylashish imkoniyatlarining yetishmasligi Urushning madaniy normallashuvi Yangi doʻstlar izlash Qasos (masalan, doʻstlar va qarindoshlarning oʻldirilganini koʻrgandan keyin) „Jangchi“ roli yetuklikka oʻtish marosimini taʼminlaydi degan umidlar<ref>Brett, R. Young soldiers : why they choose to fight. Boulder, Colo.: Lynne Rienner Publishers, 2004. ISBN 9781588262615. OCLC 53830868.</ref>. XX asrning oxirlari taxminan 1990-yillarda Kambodja qurolli kuchlari tomonidan yollangan bolaning quyidagi soʻzlari koʻplab bolalarning qoʻshilish fikrlariga xosdir: <blockquote>Men ota-onamda ovqat yoʻqligi va maktabga bormasligim sababli qoʻshildim. . . Men minalar haqida oʻylardim, lekin nima ham qilishimiz mumkin — bu buyruq [oldingi chiziqqa borish]. Bir kuni kimdir mening oldimda minani bosdi va u yaralanib vafot etdi. . . O‘shanda men 60 metr narida radio yonida turgan edim. Men uning oʻlganini koʻzim bilan koʻrdim. . . Men har bir boʻlimda yosh bolalarni koʻraman. . . Ishonchim komilki, yana bir-ikki yil askarligimcha qolaman. Harbiy bo‘lishni to‘xtatsam, hech qanday mahoratim yo‘qligi uchun biror joyda ishlolmayman. Men keyin nima qilishimni bilmayman. . .<ref name=":410">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=adc88bff-1916-4317-b184-d9079e7b0bb8|archive-url=https://web.archive.org/web/20190525205613/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=adc88bff-1916-4317-b184-d9079e7b0bb8|url-status=dead|archive-date=2019-05-25|title=Global Report on Child Soldiers|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2001|website=child-soldiers.org|access-date=2018-05-16}}</ref></blockquote> == Bolalarga taʼsiri == === Qurolli mojaro === Bolalarga harbiy hayotning taʼsir koʻlami birinchi marta xalqaro hamjamiyat tomonidan BMT Bosh Assambleyasi topshirgan „Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri“ (1996-yilda) nomi bilan inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machel tomonidan tayyorlangan yirik hisobotda maʼlum qilingan<ref>Machel. „Impact of armed conflict on children“ (1996). 8-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. Hisobot, ayniqsa, yosh bolalardan foydalanish bilan bogʻliq boʻlib, har yili dunyo boʻylab koʻp minglab bolalar oʻlib ketayotgani, mayib-majruh boʻlib, psixiatrik jarohatlar olganligi haqidagi dalillarni taqdim etgan<ref>Machel. „Impact of armed conflict on children“ (1996). 8-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. Grasa Machelning hisobotidan keyin oʻtkazilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar ruhiy kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi va xatti-harakatlari bilan bogʻliq muammolarning sezilarli darajada yuqori xavfiga duch kelishadi<ref name=":15">{{Cite web|url=https://www.scribd.com/document/328940882/Child-Soldiering-Impact-on-Childhood-Development-and-Learning-Capacity|title=Child soldiering: Impact on childhood development and learning capacity|last=Boothby, N|display-authors=et al|year=2010|access-date=30 January 2018}}</ref>. Masalan, Falastin va Ugandada olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, sobiq askar bolalarning yarmidan koʻpi travmadan keyingi stress buzilishi alomatlarini koʻrsatgan va Ugandadagi har oʻninchi boladan toʻqqiztasida ruhiy tushkunlik holati ijobiy boʻlgan. Falastinlik tadqiqot olib boruvchilar, shuningdek, qurolli toʻqnashuvlarda yuqori darajadagi zoʻravonlikka duchor boʻlgan bolalar boshqa bolalarga qaraganda tajovuzkorlik va agressiyani koʻrsatish ehtimoli koʻproq ekanligini aniqladilar. Ushbu taʼsirlarning umumiy taʼsiri odatda kattalardagi qashshoqlik va doimiy ishsizlikning yuqori xavfini oʻz ichiga oladi<ref>Boothby, N. „Child soldiering: Impact on childhood development and learning capacity“ (2010). Qaraldi: 30-yanvar 2018-yil.</ref> === Qo'lga olish === Human Rights Watch tashkilotiga bergan maʼlumotlarga koʻra, qurolli kuchlar va guruhlar yollangan bolalarni hibsga olganlarida ularga koʻproq zarar yetkaziladi<ref name=":50">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|title=Children Detained in War Zones|date=28 July 2016|access-date=21 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821224149/https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|archive-date=21 August 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar koʻpincha yetarli oziq-ovqatsiz, tibbiy yordamsiz yoki boshqa gʻayriinsoniy sharoitlarda hibsga olinadi va baʼzilari hibs paytida jismoniy va jinsiy qiynoqlarga duchor boʻlishadi. Baʼzilari oilasi bilan qoʻlga olinadi yoki oila aʼzolaridan birining faoliyati tufayli hibsga olinadi. Advokatlar va qarindoshlarning har qanday sud majlisida ishtiroki koʻpincha taqiqlanadi<ref name=":50">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|title=Children Detained in War Zones|date=28 July 2016|access-date=21 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821224149/https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|archive-date=21 August 2016|url-status=live}}</ref>. === Harbiy tayyorgarlik === Boshqa tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, bolalarni, shu jumladan katta yoshdagi bolalarni harbiy xizmatga olish, hatto ular balogʻatga yetgunga qadar qurolli toʻqnashuvlarda qoʻllanilmasa ham, zararli taʼsir koʻrsatadi. Qoʻshma Shtatlardagi harbiy akademiklar harbiy tayyorgarlikni (barcha yoshdagi) doimiy stress sharoitida „intensiv singdirish“ sifatida tavsiflaydilar, uning asosiy maqsadi chaqiriluvchilarning soʻzsiz va darhol boʻysunishini oʻrgatishdir<ref>McGurk, Dennis „Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members“,. Military life: The psychology of serving in peace and combat Adler: . Westport: Praeger Security International, 2006 — 13–31 bet. ISBN 978-0275983024. </ref>. Ilmiy tadqiqotlarlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmirlar kattalarga qaraganda yuqori stressli muhitga moyil, masalan, boshlangʻich harbiy tayyorgarlikka, ayniqsa bolalik davridagi qiyinchiliklarga duchor boʻlganlar oʻzlarini koʻproq himoyasiz sezishadi. Harbiy xizmatga chaqirilganlar urushga yuborilishidan oldin ham vafot etishi mumkin. Ayniqsa AQShda oʻz joniga qasd qilishga urinish xavfi yuqori<ref>Ursano, Robert J.; Kessler, Ronald C.; Stein, Murray B.; Naifeh, James A.; Aliaga, Pablo A.; Fullerton, Carol S.; Wynn, Gary H.; Vegella, Patti L. et al. (1 July 2016). "Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers" (en). JAMA Psychiatry 73 (7): 741–9. doi:10.1001/jamapsychiatry.2016.0600. ISSN 2168-622X. PMID 27224848. PMC 4937827.</ref>. AQSh va Buyuk Britaniyada ruhiy kasalliklarning yuqori xavfi<ref>Goodwin, L.; Wessely, S.; Hotopf, M.; Jones, M.; Greenberg, N.; Rona, R. J.; Hull, L.; Fear, N. T. (2015). "Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population?" (en). Psychological Medicine 45 (9): 1881–1891. doi:10.1017/s0033291714002980. ISSN 0033-2917. PMID 25602942.</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish xavfi yuqori<ref>Head, M.; Goodwin, L.; Debell, F.; Greenberg, N.; Wessely, S.; Fear, N. T. (1 August 2016). "Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel" (en). Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology 51 (8): 1171–1180. doi:10.1007/s00127-016-1177-8. ISSN 0933-7954. PMID 26864534. PMC 4977328.</ref><ref>Mattiko, Mark J.; Olmsted, Kristine L. Rae; Brown, Janice M.; Bray, Robert M. (2011). "Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel". Addictive Behaviors 36 (6): 608–614. doi:10.1016/j.addbeh.2011.01.023. PMID 21376475</ref> va zoʻravonlik xulq-atvorining yuqori xavfi<ref>MacManus, Deirdre; Dean, Kimberlie; Jones, Margaret; Rona, Roberto J; Greenberg, Neil; Hull, Lisa; Fahy, Tom; Wessely, Simon et al. (2013). "Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study". The Lancet 381 (9870): 907–917. doi:10.1016/s0140-6736(13)60354-2. PMID 23499041.</ref><ref>Bouffard, L A (2005). "The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience". Armed Forces & Society 31 (2): 273–295. doi:10.1177/0095327x0503100206</ref><ref>Merrill, Lex L.; Crouch, Julie L.; Thomsen, Cynthia J.; Guimond, Jennifer; Milner, Joel S. (August 2005). "Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates". Military Medicine 170 (8): 705–709. doi:10.7205/milmed.170.8.705. ISSN 0026-4075. PMID 16173214.</ref> chaqiriluvchilarning harbiy xizmatga kirishdagi holatiga, yoshiga bogʻliq. Harbiy muhit, shuningdek, zoʻravonlik va jinsiy zoʻravonlikning yuqori darajasi bilan tavsiflanadi<ref>UK, Ministry of Defence. „British Army: Sexual Harassment Report“ (2015). 9-mart 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Canada, Statcan [official statistics agency]. „Sexual Misconduct in the Canadian Armed Forces, 2016“ (en). statcan.gc.ca (2016). 30-mart 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Marshall, A; Panuzio, J; Taft, C (2005). "Intimate partner violence among military veterans and active duty servicemen" (en). Clinical Psychology Review 25 (7): 862–876. doi:10.1016/j.cpr.2005.05.009. PMID 16006025</ref>. Harbiy xizmatga chaqirish amaliyotlari oʻsmirlik davridagi bolalarning zaif tomonlariga zarba berishi ham aniqlangan. Xususan, Germaniya<ref>Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns. Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany, 2016. </ref>, Buyuk Britaniya<ref>Gee, D. „Army visits London's poorest schools most often“. 29-may 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 10-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Gee. „Informed Choice? Armed forces recruitment practices in the United Kingdom“ (2008). 13-dekabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil. </ref><ref>Gee, David; Taylor, Rachel (1 November 2016). "Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army?". The RUSI Journal 161 (6): 36–48. doi:10.1080/03071847.2016.1265837. ISSN 0307-1847.</ref> va AQSh<ref>Hagopian, Amy; Barker, Kathy (1 January 2011). "Should We End Military Recruiting in High Schools as a Matter of Child Protection and Public Health?". American Journal of Public Health 101 (1): 19–23. doi:10.2105/ajph.2009.183418. ISSN 0090-0036. PMID 21088269. PMC 3000735</ref><ref>American Public Health Association. „Cessation of Military Recruiting in Public Elementary and Secondary Schools“. apha.org (2012). 13-dekabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil.</ref><ref>„Soldiers of Misfortune: Abusive U.S. Military Recruitment and Failure to Protect Child Soldiers“(ingl.), American Civil Liberties Union. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil.</ref> dalillari shuni koʻrsatdiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kambagʻal oilalardan boʻlgan bolalarni xavf va cheklovlarni oʻtkazib yuboradigan marketing yordamida nishonga olishadi. Baʼzi akademiklarning taʼkidlashicha, bunday marketing oʻsmirlik davrida hissiy jihatdan asoslangan qarorlar qabul qilishda psixologik moyillikdan foydalanadi<ref>Strasburger, V C. Children, adolescents, and the media (Chapter 1), Wilson, Barbara J., Jordan, Amy B. (Amy Beth), Third, Los Angeles: Sage, 2013. ISBN 9781412999267. OCLC 820450764</ref><ref>Louise, R. „The recruitment of children by the UK armed forces: A critique from health professionals“ (en-GB), Medact (17-noyabr 2016-yil). Qaraldi: 31-yanvar 2018-yil.</ref><ref>Spear, L. P. (June 2000). "The adolescent brain and age-related behavioral manifestations". Neuroscience and Biobehavioral Reviews 24 (4): 417–463. doi:10.1016/s0149-7634(00)00014-2. ISSN 0149-7634. PMID 10817843.</ref><ref>Medact. „House of Commons Defence Committee Inquiry into Armed Forces and Veterans Mental Health: Written Evidence Submitted by Medact“ (2018). 15-noyabr 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-mart 2018-yil. </ref>. == Xalqaro huquq == === Bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish === '''Bolaning taʼrifi''' Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya bola deb 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni deb belgilab bergan. Parij tamoyillari qurolli kuchlar yoki qurolli guruh bilan bogʻlangan bolani quyidagicha belgilaydi: <blockquote>…qurolli kuchlar yoki qurolli guruh tomonidan har qanday lavozimda, shu jumladan, ular bilan cheklanmagan holda, jangchilar, oshpazlar, yuk tashuvchilar, josuslar yoki jinsiy maqsadlar uchun, yoki boʻlmasa xabarchilar sifatida foydalaniladigan 18 yoshga to‘lmagan har qanday shaxsdir.</blockquote> Hujjat Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi tomonidan tasdiqlangan. Bu nafaqat harbiy harakatlarda qatnashayotgan balki bevosita uning yaqinida ishtirok etayotgan bolalarga tegishli. '''15 yoshgacha boʻlgan bolalar''' 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar (1977-yil, 77.2-modda)<ref name=":25">{{Cite web|url=https://www.icrc.org/eng/assets/files/other/icrc_002_0321.pdf|title=Protocols additional to the Geneva Conventions of 12 August 1949|last=International Committee of the Red Cross|year=1977|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20170307150937/https://www.icrc.org/eng/assets/files/other/icrc_002_0321.pdf|archive-date=7 March 2017|url-status=live}}</ref>, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (1989) va Xalqaro jinoiy sudning Rim statuti (2002) hammasi mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlarga va qurolli boʻlmagan kuchlarga bolalarni ishlatishni taqiqlaydi. Davlatlarning qurolli guruhlari 15 yoshgacha bo‘lgan bolalarni bevosita qurolli to‘qnashuvlarda (texnik jihatdan „jang“ harakatlarda) ishlatadigan boʻlsa bu [[urush jinoyati sifatida tan olingan<ref>{{Cite web|url=https://www.icc-cpi.int/nr/rdonlyres/ea9aeff7-5752-4f84-be94-0a655eb30e16/0/rome_statute_english.pdf|title=Rome Statute of the International Criminal Court (A/CONF.183/9)|year=1998|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180318090721/https://www.icc-cpi.int/nr/rdonlyres/ea9aeff7-5752-4f84-be94-0a655eb30e16/0/rome_statute_english.pdf|archive-date=18 March 2018|url-status=live}}</ref>. '''18 yoshgacha bo'lgan bolalar''' Qurolli kuchlarga ega boʻlgan aksariyat mamlakatlar shuningdek, bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) (2000-yil) va Bolalar mehnatining eng yomon shakllari (1999-yilda boʻlib oʻtgan) konvensiyasining yuqori standartlari bilan bogʻliq boʻlib, ular bolalarni 18 yoshga yetguncha majburiy yollashni taqiqlaydi<ref>Child Soldiers International. „International laws and child rights“(ingl.). Qaraldi: 25-yanvar 2018-yil.</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:11300:0::NO::P11300_INSTRUMENT_ID:312327|title=Ratifications of C182 – Worst Forms of Child Labour Convention, 1999 (No. 182)|last=International Labour Organization|website=ilo.org|language=en|access-date=30 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180130053725/http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:11300:0::NO::P11300_INSTRUMENT_ID:312327|archive-date=30 January 2018|url-status=live}}</ref>. OPAC protokoli, shuningdek, hali ham bolalarni (16 yoshdan boshlab) yollash bilan shugʻullanadigan hukumatlardan „18 yoshga toʻlmagan shaxslar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrishni“ talab qiladi. Bundan tashqari, OPAC nodavlat qurolli guruhlarga garchi buning qonuniy kuchi mavhum boʻlsa-da, har qanday sharoitda bolalarni yollashni taqiqlaydi<ref>Geneva Call. „Engaging nonstate armed groups on the protection of children: Towards strategic complementarity“ (2012). 22-mart 2015-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil. </ref><ref>Child Soldiers International. „A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups“ (2016). 8-mart 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 19-yanvar 2018-yil.</ref> Dunyodagi eng yuqori standart Afrikaning Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Xartiyasi<ref>African Commission on Human and Peoples' Rights. „African Charter on the Rights and Welfare of the Child“. achpr.org (2018). 21-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref> tomonidan belgilangan, u mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni har qanday sharoitda ham yollashni taqiqlaydi. Afrikaning aksariyat davlatlari Xartiyani ratifikatsiya qilgan<ref>African Commission on Human and Peoples' Rights. „African Charter on the Rights and Welfare of the Child“. achpr.org (2018). 21-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. '''Cheklovlar va bo'shliqlar''' Yuqoridagi shartnomalarning hech biri bolalarning "jangovar harakatlarda" bilvosita ishtirok etishini yoki ularda (ya'ni, jangovar harakatlardan uzoqda) harbiy amaliyotga hissa qo'shishni aniq taqiqlamaydi. OPAC aʼzosi boʻlmagan mamlakatqurolli kuchlar Jeneva konvensiyalarining I Protokolida belgilangan quyi standartlarga boʻysunadilar, bu esa qurolli kuchlarga oʻn besh yoshdan oshgan bolalarni jangovar harakatlarda qoʻllashga va ixtiyoriy ravishda kuzatuvchi sifatida qatnashgan yosh bolalardan foydalanishga guvoh boʻlsalar bu haqida xabar beradilar: Xalqaro Qizil Xoch Qoʻmitasi mojaro tomonlariga „barcha zarur choralarni koʻrish“ni taklif qildi, bu yakuniy matnda „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ kerak, bu butunlay taqiq emas, chunki amalga oshirish mumkin degan maʼnoni anglatadi „bajarilishi yoki amalga oshirilishi mumkin.“ „Harbiy harakatlarda ishtirok etish“ bandi boʻyicha muzokaralar chogʻida koʻngilli bolalarning harbiy maʼlumotlarni yigʻish va uzatish, tashishda yordam berish kabilar harbiy harakatlarga bilvosita jalb etish deb baholanadi. Biroq, 1949-yil 12-avgustdagi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha va 1977-yilda qabul qilingan Xalqaro qurolli boʻlmagan mojarolar qurbonlarini himoya qilish toʻgʻrisidagi II Protokolning 4.3.c moddasida „oʻn besh yoshga toʻlmagan bolalar“ qurolli kuchlar yoki guruhlarga chaqirilmaydi va jangovar harakatlarda qatnashishi mumkin emas". deyiladi. == Bolalarni ozod qilish va reintegratsiya qilish standartlari == OPAC hukumatlardan harbiy harakatlarda yollangan yoki foydalanilgan bolalarni o‘z yurisdiksiyasi doirasida demobilizatsiya qilishni hamda ularning jismoniy va ruhiy holatlarini tiklanishi va ijtimoiy reintegratsiyasi uchun yordam ko‘rsatishni talab qiladi<ref name="OptProto">{{cite web|url=http://www.unicef.org/crc/index_30203.html|title=UNICEF: Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child|date=30 November 2005|work=UNICEF|access-date=2 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141006095424/http://www.unicef.org/crc/index_30203.html|archive-date=6 October 2014|url-status=live}} {{cite journal|last1=Yun|first1=Seira|year=2014|title=Breaking Imaginary Barriers: Obligations of Armed Non-State Actors Under General Human Rights Law – The Case of the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child|journal=Journal of International Humanitarian Legal Studies|volume=5|issue=1–2|pages=213–257|ssrn=2556825|doi=10.1163/18781527-00501008}}</ref>. Urush, fuqarolarning tartibsizliklari, fuqarolar urushi, turli qurolli toʻqnashuvlar va boshqa favqulodda vaziyatlarda bolalar va yoshlarni, shuningdek, Birlashgan Millatlar Tashkilotining Favqulodda va qurolli toʻqnashuvlarda ayollar va bolalarni himoya qilish toʻgʻrisidagi deklaratsiyasiga muvofiq himoya qilishni taklif etadi. Qurolli guruhlarning sobiq aʼzolarini tegishli ravishda qurolsizlantirish, demobilizatsiya qilish va reintegratsiya qilish jarayonlari uchun Birlashgan Millatlar Tashkiloti 2006-yilda Integratsiyalashgan standartlarni ishlab chiqishni boshladi<ref>{{Cite book|title=Child soldiers, adult interests : the global dimensions of the Sierra Leonean tragedy|last=John-Peter.|first=Pham|date=2005|publisher=Nova Science Publishers|isbn=9781594546716|location=New York|oclc=61724289}}</ref> . == Harbiy jinoyatlar == Hozirda bolalarni urush jinoyatlari uchun urush qonunlarida belgilangan javobgarlikka tortilishi kerakmi, degan fikr mavjud<ref name="McCollough-2008-03-10">Lauren McCollough, [http://www.crimesofwar.org/onnews/News-Khadr.html The Military Trial of Omar Khadr: Child Soldiers and the Law] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080512083222/http://www.crimesofwar.org/onnews/News-Khadr.html |date=12 May 2008 }}, [http://www.crimesofwar.org/about/about.html Crimes of War Project] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081222121657/http://www.crimesofwar.org/about/about.html |date=22 December 2008 }} 10 March 2008</ref>. Xalqaro huquq urush jinoyatlarini sodir etgan bolalarni jinoiy javobgarlikka tortishni taqiqlamaydi, biroq Bola huquqlari to‘g‘risidagi konvensiyaning 37-moddasida belgilanganidek, bola olishi mumkin bo‘lgan jazo cheklanadi: „oʻn sakkiz yoshga toʻlmagan shaxslar tomonidan sodir etilgan jinoyatlarga o‘lim jazosi ham, ozod qilish imkoniyatisiz umrbod qamoq jazosi ham belgilanmaydi“<ref>{{Cite web|url=https://genevacall.org/wp-content/uploads/dlm_uploads/2013/12/Engaging-Nonstate-Armed-Groups-on-the-Protection-of-Children-Towards-Strategic-Complementarity-International-Peace-Institute..pdf|title=Engaging nonstate armed groups on the protection of children: Towards strategic complementarity|last=Geneva Call|year=2012|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20150322034945/http://www.genevacall.org/wp-content/uploads/dlm_uploads/2013/12/Engaging-Nonstate-Armed-Groups-on-the-Protection-of-Children-Towards-Strategic-Complementarity-International-Peace-Institute..pdf|archive-date=22 March 2015|url-status=dead}}</ref>. '''Syerra-Leone misoli''' Syerra-Leoneda yuz bergan fuqarolar urushidan soʻng, BMT Syerra-Leone boʻyicha Maxsus sudga (SCSL) 15 va undan katta yoshdagi sobiq jangchilarni gumanitar qonunlarni, shu jumladan urush jinoyatlarini buzganliklari uchun sud qilishni buyurdi. Biroq, Parij tamoyillari qurolli toʻqnashuvlarda qatnashgan bolalar, hatto ular jinoyatchi boʻlsa ham, birinchi navbatda qurbon sifatida koʻrilishi kerak degan fikrni ilgari surdi: Ushbu tamoyil Sud nizomida oʻz aksini topgan boʻlib, u jinoiy javobgarlikka tortishni istisno qilmagan, lekin sobiq askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiya qilish zarurligini taʼkidlab oʻtgan. Syerra-Leone mamlakat tribunalining birinchi bosh prokurori David Crane nizomni qanchalik jirkanch jinoyatlar sodir etgan bo‘lishidan qatʼi nazar, bolalarning o‘zini emas, balki bolalarni ishga yollagan kishilarni jinoiy javobgarlikka tortish foydasiga talqin qildi<ref> [http://www.diplomatie.gouv.fr/en/IMG/pdf/Paris_Conference_Principles_English_31_January.pdf The Paris Principles and Guidelines on Children associated with armed forces or armed groups] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150923215047/http://www.diplomatie.gouv.fr/en/IMG/pdf/Paris_Conference_Principles_English_31_January.pdf |date=23 September 2015 }}, February 2007. Section "Treatment of children accused of crimes under international law", p. 9 </ref>. '''Omar Khadr misoli''' AQShda prokurorlar kanadalik Omar Khadrni Afgʻonistonda 16 yoshga toʻlmaganida va Tolibon safida AQSh kuchlariga qarshi jang qilganlikda aybladilar<ref>{{cite news|url=http://ca.reuters.com/article/domesticNews/idCATRE67847020100809|title=Omar Khadr's Confession Can Be Used at Guantanamo Trial|author=Jane Sutton|date=9 August 2010|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180806024727/https://ca.reuters.com/article/domesticNews/idCATRE67847020100809|archive-date=6 August 2018|url-status=live}}</ref>. Ushbu jinoyatlarga AQSh qonunchiligiga koʻra umrbod qamoq jazosi beriladi<ref name="McCollough-2008-03-10" />. 2010-yilda qiynoq va tazyiq ostida boʻlgan Xadr urush qonunlarini buzgan holda qotillik, qotillikka urinish, fitna, terrorizmga moddiy yordam koʻrsatish va josuslikda aybdor deb topildi<ref>{{cite web|url=http://media.miamiherald.com/smedia/2010/10/26/10/stip.source.prod_affiliate.56.pdf|title=USvKhadr Stipulation of Fact|date=25 October 2010|access-date=30 November 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20111002161209/http://media.miamiherald.com/smedia/2010/10/26/10/stip.source.prod_affiliate.56.pdf|archive-date=2 October 2011|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.cnn.com/2010/US/10/25/khadr.plea/|title=Youngest Guantanamo detainee pleads guilty|last=Meserve|first=Jeanne|author2=CNN Wire Staff|date=25 October 2010|publisher=CNN|access-date=29 October 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101026132342/http://www.cnn.com/2010/US/10/25/khadr.plea/|archive-date=26 October 2010|url-status=live}}</ref>. Khadrni bir yillik qamoqdan soʻng Kanadaga deportatsiya qilinishini koʻrsatadigan kelishuv bitimining bir qismi sifatida taklif qilindi. Umar Khadr Guantanamo qamoqxonasida qoldi va Kanada hukumati uning vataniga qaytarilishini kechiktirgani uchun xalqaro tanqidlarga uchradi<ref>{{cite news | url=https://www.cbc.ca/news/world/khadr-to-return-to-canada-lawyer-1.905780 | publisher=CBC News | title=Khadr to return to Canada: lawyer | date=25 October 2010 | access-date=30 November 2011 | archive-url=https://web.archive.org/web/20101028080624/https://www.cbc.ca/news/world/khadr-to-return-to-canada-lawyer-1.905780 | archive-date=28 October 2010 | url-status=live}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.cbc.ca/news/canada/story/2012/07/20/khadr-canada-us.html |title=Toews' request delays Khadr's transfer to Canada |date=20 July 2012 |publisher=CBC News |access-date=26 July 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120727002758/http://www.cbc.ca/news/canada/story/2012/07/20/khadr-canada-us.html |archive-date=27 July 2012 |url-status=live }}</ref>. Oxir-oqibat, Khadr 2012-yil sentabr oyida Kanada qamoqxonasiga oʻtkazildi va 2015-yil may oyida Alberta sudyasi tomonidan garov evaziga ozod qilindi. 2016-yilda Xadr AQShning harbiy jinoyatchi sifatida hukm qilinganligi ustidan shikoyat qilgan<ref>{{Cite web|title = 'Freedom is way better than I thought,' says Omar Khadr|url = http://www.cbc.ca/news/canada/edmonton/omar-khadr-free-on-bail-vows-to-prove-he-is-a-good-person-1.3065692|publisher = Canadian Broadcasting Corporation|access-date = 8 February 2016|archive-url = https://web.archive.org/web/20160131211649/http://www.cbc.ca/news/canada/edmonton/omar-khadr-free-on-bail-vows-to-prove-he-is-a-good-person-1.3065692|archive-date = 31 January 2016|url-status = live}}</ref>. BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili hukm chiqarilishidan oldin AQShning Guantanamodagi harbiy komissiyasiga maktub yozib, Khadrni reabilitatsiya dasturiga muvofiq qoʻyib yuborishni soʻrab murojaat qilgan<ref name=":0">{{Cite news|url=http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|title=Khadr should go back to Canada: UN official|last=CBC News|date=27 October 2010|publisher=Canadian Broadcasting Corporation|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20171129025923/http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|archive-date=29 November 2017|url-status=live}}</ref>. Oʻz maktubida u Khadr „oʻsmir askarbola hikoyasini ifodalaydi: vijdonsiz guruhlar tomonidan kattalarning oʻzlari tushunmaydigan janglarda qatnashish taklifi bilan harakat qilish uchun yollangan“.ini aytadi<ref name=":0">{{Cite news|url=http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|title=Khadr should go back to Canada: UN official|last=CBC News|date=27 October 2010|publisher=Canadian Broadcasting Corporation|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20171129025923/http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|archive-date=29 November 2017|url-status=live}}</ref>. == Birlashgan Millatlar Tashkilotining roli == === Tarixi === Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning yakuniy matni (1989-yilda qabul qlingan) 18 yoshgacha boʻlgan barcha bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlamaganidan keyin bolalar huquqlari himoyachilarining hafsalasi pir boʻldi va ular bu maqsadga erishish uchun yangi shartnoma tuzishni talab qila boshladilar<ref name=":02">{{Cite book|title=Campaigning for justice: Human rights advocacy in practice|last=Becker|first=J|publisher=Stanford University Press|year=2013|isbn=9780804774512|location=Stanford, California|pages=11–31|chapter=Campaigning to stop the use of child soldiers|oclc=837635842}}</ref><ref name=":24">{{Cite web|url=http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on Involvement of Children in Armed Conflict (OP/CAC)|last=Brett|first=R|year=2005|website=International Council on Human Rights Policy & International Commission of Jurists|access-date=4 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20120416195918/http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|archive-date=16 April 2012|url-status=live}}</ref>. Natijada, yangi tashkil etilgan Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita ikkita tavsiya berdi: birinchidan, qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri boʻyicha BMTdan yirik tadqiqot oʻtkazishni soʻrash; ikkinchidan, konvensiyaga qo‘shimcha protokol bo‘yicha muzokaralar olib borish uchun BMTning Inson huquqlari bo‘yicha komissiyasi aʼzolaridan iborat ishchi guruhini tuzish. Har ikkala taklif ham qabul qilindi<ref name=":02">{{Cite book|title=Campaigning for justice: Human rights advocacy in practice|last=Becker|first=J|publisher=Stanford University Press|year=2013|isbn=9780804774512|location=Stanford, California|pages=11–31|chapter=Campaigning to stop the use of child soldiers|oclc=837635842}}</ref><ref name=":24">{{Cite web|url=http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on Involvement of Children in Armed Conflict (OP/CAC)|last=Brett|first=R|year=2005|website=International Council on Human Rights Policy & International Commission of Jurists|access-date=4 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20120416195918/http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|archive-date=16 April 2012|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitaga javob berar ekan, „qurolli toʻqnashuvlar natijasida dunyoning koʻplab qismlarida bolalarning ahvoli keskin yomonlashganini“ tan oldi va inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machelga yirik tadqiqot oʻtkazishni topshirdi<ref name=":11">{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/mandate/special-representative-of-the-secretary-general-for-children-and-armed-conflict/|title=Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|last=Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|year=2018|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180129004604/https://childrenandarmedconflict.un.org/mandate/special-representative-of-the-secretary-general-for-children-and-armed-conflict/|archive-date=29 January 2018|url-status=live}}</ref>. Machel hisoboti, Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri, 1996-yilda nashr etilgan Hisobotda qayd etilgan: <blockquote>Hech shubha yoʻqki, eng dolzarb ustuvor vazifalardan biri 18 yoshgacha boʻlgan barchani qurolli kuchlar safidan chetlashtirishdir<ref name=":14">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/graca/a51-306_en.pdf|title=Impact of armed conflict on children|last=Machel|first=G|year=1996|access-date=2018-01-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20170708004644/https://www.unicef.org/graca/a51-306_en.pdf|archive-date=8 July 2017|url-status=live}}</ref></blockquote> Shu bilan birga, BMTning Inson huquqlari boʻyicha komissiyasi bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanish boʻyicha standartlarni oshirish boʻyicha muzokaralar olib borish uchun ishchi guruh tuzdi. Murakkab muzokaralar va global kampaniyadan soʻng, yangi shartnoma 2000-yilda Bolalar huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning qurolli mojarolarga jalb etilishi toʻgʻrisidagi fakultativ protokoli sifatida kelishib olindi. Shartnoma bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda bevosita ishtirok etishini ham, ularni 16 yoshdan boshlab mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga jalb qilishni ham taqiqlaydi<ref name=":1">{{Cite web|url=http://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/OPACCRC.aspx|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict|year=2000|website=ohchr.org|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20130502015246/http://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/OPACCRC.aspx|archive-date=2 May 2013|url-status=dead|access-date=22 March 2018}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi 2000-yil 25-maydagi 54/263- rezolyutsiya bilan shartnomani Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokol sifatida qabul qildi. Protokol 2002-yil 12-fevralda kuchga kirdi<ref>{{Cite journal|date=November 2000|title=United Nations General Assembly: Optional Protocols to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict and on the Sale of Children, Child Prostitution and Child Pornography|url=http://dx.doi.org/10.1017/s0020782900009335|journal=International Legal Materials|volume=39|issue=6|pages=1285–1297|doi=10.1017/s0020782900009335|s2cid=232255513|issn=0020-7829}}</ref>. === Bosh kotibning bolalar va qurolli mojarolar bo'yicha maxsus vakili === Machelning eʼlon qilgan hisoboti BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili (SRSG-CAAC) uchun yangi mandatga olib keldi<ref>Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict. „Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict“ (en-US). United Nations (2018). 29-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. SRSG vazifalari orasida Bosh kotibning bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha yillik hisoboti loyihasini ishlab chiqish kiradi, unda butun dunyodan bolalarni yollash va ulardan foydalanishning eng yomon holatlari roʻyxati va tavsifi sanab oʻtilgan<ref>{{Cite web|url=https://foreignpolicy.com/2017/08/16/confidential-u-n-report-accuses-saudi-coalition-of-killing-hundreds-of-children-in-yemen-conflict/|title=Confidential U.N. Report Accuses Saudi Coalition of Killing Hundreds of Yemeni Kids|last=Lynch|first=Colum|date=16 August 2017|website=Foreign Policy|language=en|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180323092442/https://foreignpolicy.com/2017/08/16/confidential-u-n-report-accuses-saudi-coalition-of-killing-hundreds-of-children-in-yemen-conflict/|archive-date=23 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Xavfsizlik Kengashi === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Xavfsizlik Kengashi muntazam ravishda munozaralar, hisobotlarni qabul qilish va „Qurolli toʻqnashuvdagi bolalar“ sarlavhasi ostida rezolyutsiyalarni qabul qilish uchun yigʻiladi. Ushbu masala boʻyicha birinchi rezolyutsiya 1261-sonli qaror 1999-yilda qabul qilingan<ref name="UN_SRES12611999">{{UN document|docid=S-RES-1261(1999)|type=Resolution|body=Security Council|year=1999|resolution_number=1261|accessdate=20 July 2008}}</ref>. 2004-yilda 1539-sonli rezolyutsiya bir ovozdan qabul qilindi, u askar bolalardan foydalanishni qoraladi va BMT Bosh kotibiga monitoring va hisobot berish mexanizmi deb nomlanuvchi amaliyotni kuzatish va hisobot berish vositasini yaratishni topshirdi<ref>{{cite news|url=http://www.reliefweb.int/rw/rwb.nsf/db900SID/ACOS-64DFZ7?OpenDocument|title=Security Council condemns recruitment of child soldiers, asks Secretary-General to devise monitoring mechanism|date=22 April 2004|publisher=[[ReliefWeb]]}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.unicef.org/protection/57929_57997.html|title=Monitoring and Reporting Mechanism (MRM) on grave violations of children's rights in situations of armed conflict|work=UNICEF|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20180323154757/https://www.unicef.org/protection/57929_57997.html|archive-date=23 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi === Bosh kotib bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha har yili yillik hisobotini eʼlon qiladi<ref>{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/virtual-library/|title=Library of the Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|last=Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|year=2018|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180129013116/https://childrenandarmedconflict.un.org/virtual-library/|archive-date=29 January 2018|url-status=live}}</ref>. 2017-yilgi hisobotda 2016-yilda qurolli guruhlar tomonidan bolalardan keng foydalanilgan 14 ta davlat (Afg‘oniston, Kolumbiya, Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Iroq, Mali, Myanma (Birma) , Nigeriya, Filippin, Somali, Janubiy Sudan, Sudan, Suriya, va Yaman) va davlat qurolli kuchlari jangovar harakatlarda bolalardan foydalangan oltita davlat (Afgʻoniston, Myanma (Birma), Somali, Sudan, Janubiy Sudan va Suriya)<ref>United Nations Secretary-General. „Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017“. United Nations (2017). 25-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-yanvar 2018-yil. </ref> davlatlarini keltiradi. 2011-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun ekstremal chora-tadbirlar hisobotiga koʻra, mojaro hududlarida zoʻravonlik harakatlariga jalb qilingan bolalar masalasini koʻtargan<ref>„Extreme Measures | Abuses against Children Detained as National Security Threats“(ingl.), Human Rights Watch (28-iyul 2016-yil). Qaraldi: 28-mart 2018-yil.</ref>. == Bugungi kunda harbiy xizmatdagi bolalar - mintaqa va mamlakatlar bo'yicha == Ushbu bo'lim bugungi kunda bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanishni o'z ichiga oladi. === Afrika === 2003-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotining Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi maʼlumotlariga koʻra, butun dunyo boʻylab davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarda qatnashgan bolalarning yarmidan koʻpi Afrikada boʻlgan. 2004-yilda Child Soldiers International tashkiloti maʼlumotlariga koʻra, qitʼada 100 000 bolalar davlat va nodavlat qurolli kuchlarda foydalanilgan<ref name="CSUCS-1">[https://web.archive.org/web/20091226221427/http://www.child-soldiers.org/document/get?id=743 Child soldiers global report 2004: Africa Regional overview], [http://www.child-soldiers.org/contact/contact Child Soldiers International] {{webarchive|url=https://archive.today/20070703045854/http://www.child-soldiers.org/contact/contact|date=3 July 2007}}.<!--Retrieved April 2009--></ref> va 2008-yildagi hisob-kitoblarga koʻra, jami 120 000 bola yoki harbiy harakatlarda qatnashgan<ref>{{Cite journal|last=Rakisits|first=Claude|date=1 December 2008|title=Child Soldiers in the East of the Democratic Republic of the Congo|journal=Refugee Survey Quarterly|language=en|volume=27|issue=4|pages=108–122|doi=10.1093/rsq/hdn054|issn=1020-4067|url=http://doc.rero.ch/record/291705/files/hdn054.pdf}}</ref>. Afrikaning aksariyat mamlakatlari ratifikatsiya qilgan Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Afrika Xartiyasi (1990-yil) 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni barcha turdagi harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlaydi. Ushbu qabul qilingan xartiyaga qaramay, BMT maʼlumotlariga koʻra, 2016-yilda Afrikaning yetti davlatida (Markaziy Afrika Respublikasi, Nigeriya, Kongo Demokratik Respublikasi, Somali, Mali, Janubiy Sudan, Sudan) bolalar qurolli guruhlar va uchtasida (Sudan, Somali va Janubiy Sudan) davlat qurolli kuchlari tomonidan foydalanilgan<ref>United Nations Secretary-General. „Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017“. United Nations (2017). 25-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-yanvar 2018-yil.</ref>. Afrikada joylashgan harbiy tashkilotlardagi bolalar sonini kamaytirish boʻyicha xalqaro saʼy-harakatlar 1997-yilda ishlab chiqilgan Keyptaun tamoyillaridan keyin boshlandi<ref name=":18">{{cite web|url=http://www.unicef.org/emerg/files/Cape_Town_Principles(1).pdf|title=Cape Town Principles and Best Practices|date=April 1997|publisher=UNICEF|pages=8|access-date=26 August 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927182848/http://www.unicef.org/emerg/files/Cape_Town_Principles(1).pdf|archive-date=27 September 2007|url-status=live}}</ref>. Prinsiplar Afrika hukumatlariga oʻsha paytda muzokaralar olib borilayotgan OPAC majburiyatlarini bajarishni va harbiy xizmatga yollash uchun minimal yoshni 15 dan 18 ga oshirishni taklif qildi<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref>. Prinsiplar, shuningdek, bola askarga 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni „har qanday turdagi muntazam yoki tartibsiz qurolli kuchlar yoki guruhning har qanday maqomdagi bir qismi boʻlgan … shu jumladan jinsiy maqsadlar uchun yollangan qizlarni ham qamrab oladi“ . . ."<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref>. 2007-yilda Parijda boʻlib oʻtgan „Urushdan ozod bolalar“ konferensiyasi Parij tamoyillarini ishlab chiqdi, ular Keyptaun tamoyillarini takomillashtirish va yangilash, ularni global miqyosda qoʻllash va hozirgi bolalar askarlarini qayta integratsiya qilishning amaliy yondashuvini belgilab berdi<ref name="UNICEF12">[http://www.unicef.org/media/media_38208.html <nowiki>[1]</nowiki>] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180114184025/https://www.unicef.org/media/media_38208.html |date=14 January 2018 }}, UNICEF press release</ref> . === Markaziy Afrika Respublikasi === Markaziy Afrika Respublikasida qurolli guruhlar tomonidan bolalardan foydalanish tarixdan keng tarqalgan. 2012 va 2015-yillar oraligʻida 10 000 ga yaqin bolalar milliy qurolli mojarolarda qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan<ref name=":03">{{Cite news|url=https://www.unicef.org/media/media_85654.html|title=Central African Republic: Children brutally targeted in weekend violence|last=UNICEF|access-date=13 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180114184037/https://www.unicef.org/media/media_85654.html|archive-date=14 January 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref. 2016-yil maʼlumotlariga koʻra bu haliyam davom etmoqda. Musulmon Séléka qurolli guruhlar koalitsiyasi va asosan nasroniylardan iborat Anti-balaka jangarilari bolalardan shu tarzda ayovsiz foydalangan. Baʼzilarining yoshi sakkizda<ref name=":16">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/shop/des-milliers-de-vies-rparer|title=Des Milliers de vies à réparer|last=Child Soldiers International|year=2016|website=Child Soldiers International|language=fr|access-date=13 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180115042637/https://www.child-soldiers.org/shop/des-milliers-de-vies-rparer|archive-date=15 January 2018|url-status=dead}}</ref>. 2015-yil may oyida boʻlib oʻtgan Forum de Bangui (hukumat, parlament, qurolli guruhlar, fuqarolik jamiyati va diniy yetakchilar yig‘ilishi)da bir qator qurolli guruhlar minglab bolalarni demobilizatsiya qilish togʻrisida kelishib oldilar<ref>{{Cite news|url=https://www.unicef.org/media/media_81771.html|title=Armed groups in Central African Republic agree to release thousands of children|last=UNICEF|date=5 May 2015|work=UNICEF|access-date=13 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180114184053/https://www.unicef.org/media/media_81771.html|archive-date=14 January 2018|url-status=live}}</ref>. 2016-yilda Markaziy Afrika Respublikasiga barqarorlik oʻlchovi qaytdi va BMT maʼlumotlariga koʻra, 2691 oʻgʻil va 1206 qiz qurolli guruhlardan rasman ajratildi. Shunga qaramay, bolalarni harbiy maqsadlarda ishga olish va ulardan foydalanish oʻsha yil davomida taxminan yana 50 foizga koʻtarildi, bu raqamlar asosan Lord qarshilik armiyasiga tegishli<ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. === Kongo Demokratik Respublikasi === Minglab bolalar Kongo Demokratik Respublikasi (DRC) armiyasida va turli isyonchi qurolli kuchlarda xizmat qiladi. Maʼlumotlarga koʻra, Ikkinchi Kongo urushi avjida 30 000 dan ortiq bolalar mojaroning turli tomonlari bilan jang qilgan. „Kony 2012“ filmida Rabbiyning qarshilik armiyasi bu bolalarni yollagani daʼvo qilingan. Hozirgi vaqtda Kongo Demokratik Respublikasi dunyodagi eng yuqori askar bolalardan biriga ega mamlakat. Xalqaro sud urush davridagi bu amaliyotlar boʻyicha hukm chiqardi. Thomas Lubanga Dyilo, KDRdagi harbiy qoʻmondonlardan biri, 2002 va 2003-yillar oraligʻida bolalar askarlarini yollashdagi roli uchun 14 yillik qamoq jazosiga hukm qilindi. Lubanga Kongo vatanparvarlari ittifoqiga va uning qurolli qanoti Kongoni ozod qilish uchun vatanparvarlik kuchlariga rahbarlik qilgan. Bolalar Ituridagi qurolli toʻqnashuvda jang qilishga majbur boʻlishdi. === Somali === 2004-yilda Child Soldiers International tomonidan eʼlon qilingan hisobotda 1991-yildan beri 200 000 nafar bola oʻz irodasiga zid ravishda mamlakat qurolli kuch tarkiblariga jalb qilingani taxmin qilingan. 2017-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Antoniu Guterrish BMT hisobotiga izoh berib, mamlakatdagi „Ash-Shabob“ aʼzolarining 50 foizdan ortigʻini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil qiladi, baʼzi paytlari esa toʻqqiz yoshga toʻlmagani ham jangga joʻnatiladi degan edi. Hisobotda 2010-yilning 1-aprelidan 2016-yilning 31-iyuliga qadar Somalida 6163 nafar bola yollangani, ulardan 230 nafari qizlar ekanligi tasdiqlandi. „Ash-Shabob“ bu yollashning yetmish foizini tashkil qilgan. Somali milliy armiyasi ham bolalarni askarlikka yollash boʻyicha yuqori oʻrinlarda turadi. === Sudan === 2004-yilda 17 000 ga yaqin bolalar davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan. O‘sha paytdagi asosiy qurolli muxolifat guruhi — Sudan Xalq ozodlik armiyasi (SPLA) tarkibida 5000 ga yaqin bola bor edi. Baʼzi sobiq bolalar askarlik paytida sodir etgan jinoyatlari uchun oʻlimga hukm qilingan. 2006-yilda bolalar Chaddagi qochqinlar lagerlaridan ham jalb qilingan va minglab bolalar Darfurdagi mojaroga tortilgan. 2005-yilda hukumat OPAC shartnomasini ratifikatsiya qildi va 2008-yilga kelib mamlakatda bolalardan harbiy maqsadda foydalanish kamaydi, ammo davlat qurolli kuchlari ham, SPLA ham ularni yollash va ishlatishda davom etgan. Bolalardan foydalanish kamayishda davom etdi, biroq 2017-yilda BMT hukumat kuchlarida hanuz12 yoshli bolalar borligi toʻgʻrisida xabarlar oldi. === Uganda === „Ugandadagi LRA armiyasida asosan askar sifatida oʻqitilgan. Ugandadagi barcha boshqa yoki oldingi isyonchi guruhlardan farqli oʻlaroq, LRA bolalarni (yaxshisi oʻn ikki yoshdan oʻn toʻrt yoshgacha) zoʻravonlik bilan oʻgʻirlash yoki qul qilishni oʻzining asosiy usuliga aylantirgan va oʻz faoliyatini tinch aholiga hujum qilishga qaratgan“. === Zimbabve === 2003-yilda Guardian gazetasi Zimbabveda davlat tomonidan homiylik qilinadigan yoshlar qurolli kuchlari Milliy Yoshlar Xizmati tomonidan inson huquqlarining koʻplab buzilishi haqida xabar berdi. Dastlab vatanparvar yoshlar tashkiloti sifatida tashkil etilgan bu tashkilot 10 yoshdan 30 yoshgacha boʻlgan yoshlardan iborat harbiylashtirilgan guruhga aylandi va mamlakatdagi norozilikni bostirish uchun foydalanildi. Tashkilot nihoyat 2018-yilning yanvarida taqiqlangan. == Amerika == === Boliviya === 2001-yilda Boliviya hukumati 14 yoshgacha boʻlgan bolalar yollash boʻyicha tekshiruvlar paytida qurolli kuchlarga majburan chaqirilgan boʻlishi mumkinligini tan oldi. Boliviya armiyasining 40 % ga yaqinini 18 yoshdan kichiklar, yarmini esa 16 yoshdan kichiklar tashkil qiladi. 2018-yil holatiga koʻra , Boliviya bolalarni 17 yoshdan boshlab kattalar harbiy xizmatga chaqirishni boshlashga taklif qiladi. === Braziliya === Braziliyada Komando Vermelho kabi mahalliy uyushgan jinoiy guruhlar bolalarni giyohvand moddalarni tayyorlash va qotillik qilish uchun yollashadi, lekin politsiya va boshqa raqib guruhlar ularga qarshi kurashadilar. Shuningdek, braziliyalik militsionerlar bolalarni Komando Vermelyoga qarshi kurashga jalb qilganlar. === Kanada === Kanadada odamlar 16 yoshidan boshlab ota-ona ruxsati bilan Kanada kuchlarining zaxira qismiga, biroz ulgʻaygach, 17 yoshida ota-ona ruxsati bilan oddiy tarkibga qoʻshilishlari mumkin. Lekin ular 18 yoshga toʻlgunga qadar xizmat safariga koʻngilli boʻlishlari mumkin emas. === Kolumbiya === Kolumbiyadagi qurolli mojaroda, 1960-yillarning oʻrtalaridan hozirgi kungacha, qatnashgan jangchilarning toʻrtdan bir qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan va hozir ham shunday. 2004-yilda Kolumbiya bolalar askarlaridan foydalanish boʻyicha dunyoda toʻrtinchi oʻrinni egalladi. Hozirda mamlakatda qurolli guruhlarda 11-14 ming bola bor. Hukumat bilan muzokaralar chogʻida qurolli guruhlar voyaga yetmaganlarni savdolashish vositasi sifatida yollashni toʻxtatishni taklif qilishdi, ammo ularni qoniqtirmadi. Bjørkhaugning taʼkidlashicha, aksariyat bolalar askarlikka ixtiyoriy ishtirok etish va majburlashning kombinatsiyasi orqali yollangan. 1998-yilda Human Rights Watch matbuot bayonotida baʼzi partizan boʻlinmalarining 30 foizi bolalardan iborat boʻlgan . Xuddi shu press-relizda hukumat bilan bogʻliq boʻlgan harbiylashtirilgan boʻlinmalarning baʼzilari 50 foizgacha bolalardan iborat ekanligi, jumladan, sakkiz yoshli baʼzilari ham borligi taxmin qilingan. 2005-yilda Kolumbiyada 11 000 ga yaqin bola chap yoki oʻng qanot harbiy kuchlari safida xizmat qilgan. „Kolumbiyadagi bolalar jangchilarining taxminan 80 foizi ikki chap qanot partizan guruhlaridan biriga, FARC yoki ELNga tegishli. Qolgan jangchilar harbiylashtirilgan saflarda, asosan AUCda xizmat qilishadi“. P.W. Singerning soʻzlariga koʻra, FARC tomonidan 1998-yilda Guatape GESiga hujumda sakkiz yoshli jangarilar ishtirok etgan va 2001-yilda FARC oʻquv videosida 11 yoshli oʻgʻil bolalar raketalar bilan ishlayotgani tasvirlangan. Guruh shuningdek, Venesuela, Panama va Ekvadordan kelgan bolalarni ham qabul qiladi. Kolumbiya hukumati xavfsizlik kuchlari bolalarni rasman ishga qabul qilmaydi, chunki majburiy va ixtiyoriy yollash uchun qonuniy yosh 18 deb belgilangan. Shu bilan birga, talabalar harbiy oʻrta maktablarda kursant sifatida roʻyxatdan oʻtishlari va mos ravishda 16 yoki 17 yoshlilar havo kuchlari yoki milliy armiya tayyorlash dasturlariga kirishlari mumkin. Bundan tashqari, qoʻlga olingan dushman bolalari Kolumbiya harbiylari tomonidan razvedka maʼlumotlarini yigʻish uchun ishlatilgan. 2016-2017-yillarda FARC partizan guruhlariga qarshi demobilizatsiya harakatlari mojarosiga barham berib, zo‘ravonlikka jalb qilingan bolalar sonini cheklab qo‘yishiga umid qildi. Biroq, boshqa qurolli guruhlar hali demobilizatsiya qilinmagan va mojaro hozirgacha toʻliq hal etilmagan. === Kuba === Kubada o‘g‘il bolalar va qizlar uchun majburiy harbiy xizmat yoshi 17 yoshni tashkil etadi. Erkak o‘smirlarga hududiy qo‘shinlar qurolli kuchsi safiga majburiy xizmat muddatidan oldin ruxsat etilgan. === Gaiti === Gaitida siyosiy zoʻravonlik bilan shugʻullanuvchi turli erkin tashkil etilgan qurolli guruhlarda qatnashayotgan bolalar soni nomaʼlum. === Meksika === Meksikada bolalar Meksikadagi narkotiklar urushida Fors koʻrfazi karteli kabi jinoiy tashkilotlar tomonidan hukumat va boshqa raqib kartellarga qarshi kurashish uchun foydalaniladi. Ammo bularning soni maʼlum emas. Shuningdek, Grupos de autodefensa comunitaria (Avtomatik himoya guruhi) oʻz qishloqlarini mahalliy jinoiy guruhlarning zoʻravonligidan himoya qilish uchun baʼzi vaqtda bolalarni yollaydi, askar bolalarini jalb qiladigan oʻzini-oʻzi himoya qilish guruhlaridan biri bu Coordinadora Regional de Autoridades Comunitarias-Pueblos Fundadores (CRAC-PF) boʻlib, u Los Ardillos, Beltran Leyva kartelidan ajralib chiqqan jinoiy guruh bilan qarama-qarshilikda. CRAC-PF va Los Ardillos oʻrtasidagi janglar 53 kishining oʻlimiga sabab boʻlgan. === Qo'shma Shtatlar === Qoʻshma Shtatlarda 17 yoshli oʻsmirlar ota-onalarning yozma roziligi bilan qurolli kuchlarga qoʻshilishlari mumkin. 2015-yil holatiga koʻra har yili 16 000 ga yaqin 17 yoshli yigitlar harbiy xizmatga chaqiriladi. AQSH armiyasi maktablar bilan ishga yollashga boʻlgan taʼminlashni yondashuvning „tayanch toshi“ deb taʼriflaydi . Bolalar huquqlarini himoya qilish tashkilotlari AQSh qurolli kuchlari xodimlarini bolalarga tayanishini tanqid qildi. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShga harbiy xizmatga kirishning minimal yoshini 18 yoshga koʻtarishni tavsiya qildi. 1990-yillarda OPAC shartnomasi boʻyicha muzokaralarda AQSh Buyuk Britaniyaga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 dan oshmasligiga keskin qarshi chiqdi. Natijada shartnomada eng kam 16 yosh belgilangan . AQSh shartnomani 2002-yilda ratifikatsiya qilgan (lekin 2018-yil holatiga koʻra AQSh Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyani ratifikatsiya qilish amalga oshmadi). OPACga koʻra, AQSh harbiy xizmatchilariga odatda 18 yoshga toʻlgunga qadar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishni taqiqlaydi. Shunga qaramay, ular „oldinga joylashtirish“ huquqiga ega, yaʼni ular qoʻllab-quvvatlash vazifalarini bajarish uchun jangovar zonaga joylashtirilishlari mumkin. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShni ushbu siyosatni oʻzgartirishga va voyaga yetmaganlarning jangovar hududda oldindagi harakat qilish zonasiga joylashtirilmasligini taʼminlashga chaqirdi. 2003 va 2004-yillarda 60 ga yaqin voyaga yetmagan o‘smirlar xodimlarning xatoligi tufayli Afgʻoniston va Iroqqa yuborilgan. Keyinchalik Mudofaa vazirligi „vaziyatlar zudlik bilan toʻgʻirlangani va takrorlanishining oldini olish uchun choralar koʻrilgani“ni aytdi. 2008-yilda prezident Jorj Bush „Oʻsmir bolalarni askarlikdan himoya qilish toʻgʻrisida“gi qonunni imzoladi . Qonun bolalarni askarlikka yollagan harbiy kuchlarni jinoiy javobgarlikka tortadi. Shuningdek, bolalar harbiy maqsadlarda foydalaniladigan mamlakatlarga qurol sotishni taqiqlaydi. Qonunda askar bolalar taʼrifi „hukumat qurolli kuchlari tarkibida jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etgan 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxs“ ni oʻz ichiga oladi. Hujjatdan voz kechish Obama va Trump maʼmuriyati tomonidan chiqarilgan. == Yaqin Sharq == === Bahrayn === Bahraynda harbiy kursantlar, NCO stajyorlari va texnik xodimlar 15 yoshdan boshlab Bahrayn Mudofaa Kuchlari safiga kirishlari mumkin. === Eron === Eronning amaldagi qonunchiligi 16 yoshdan kichiklarni ishga olishni rasman taqiqlaydi. Eron-Iroq urushi paytida oʻgʻil bolalar Basij armiyasiga chaqirilgan, u yerda Eron hukumati tanqidchilarining fikriga koʻra, ular „jonli qalqonlar toʻlqini sifatida frontga yuborilgan“. Boshqa manbalar eronlik qurbonlarning umumiy sonini 200,000-600,000 oraligʻida deb hisoblashgan. Bir manbaga koʻra, Eron-Iroq urushida qurbon boʻlganlarning 3 foizi 14 yoshgacha boʻlgan yosh askarlar boʻlgan. Eronlik oʻgʻiil bolalar maktabni tashlab, ota-onalari Eron-Iroq urushida qatnashganlar. Iroq zobitlarining taʼkidlashicha, ular baʼzida sakkiz yoshli eronlik askar bolalarni qoʻlga olishgan. 2018-yil holatiga koʻra Eron hukumati Suriya fuqarolar urushida Asad hukumatiga sodiq kuchlar tomonida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni yollab kelmoqda. === Falastin === 2004-yilda Xalqaro bolalarni himoya qilish tashkilotining Falastin boʻlimi uchun chop etilgan Jihod Shomalyning "Bosib olingan Falastin hududlarida bolalardan foydalanish " nomli hisobotida, bir qator bolalar shahidlikni oʻzlariga gʻurur deb bilishlarini taʼkidlab, hisobotni yakunlaydi. Oʻzlarining umidsiz ahvoli uchun javobgarlikni oʻz zimmalariga olishlari va Falastin harbiylashtirilgan guruhlari tomonidan qurolli hujumlar uyushtirish uchun yollanganliklariga oʻzlari sababchi ekanliklarini aytadi. Shu bilan birga, Shomaly mamlakatlarda tizimli ishga joylashish yo‘qligini, guruhlar va Falastin hamjamiyatining yuqori martabali vakillari siyosiy strategiya sifatida bolalarni yollashga qarshi ekanini taʼkidlaydi. Shomalyning fikricha, Falastin siyosiy rahbariyati bolalarni urushga tortishni toʻxtatish uchun koʻproq ish qilishi mumkin, bu esa rahbariyatdan bolalarni oʻqitish togʻrisida va yollashni taqiqlovchi memorandumni imzolashni talab qiladi. Gʻazo sektorida hukmronlikka intilayotgan Falastin tashkiloti Hamas, Isroil mudofaa kuchlariga qarshi zoʻravonlikni qoʻzgʻatish uchun munozarali mafkuralarni askar bolalarga singdirgani maʼlum. Jorjtaun universiteti professori William OʻBrien falastinlik bolalarning Birinchi Intifadadagi faol ishtiroki haqida shunday yozadi: „Aftidan, intifada qo‘shinlarining katta qismi yoshlar, jumladan, boshlang‘ich maktab o‘quvchilari ham bor. Ular tosh, molotov kokteyli va boshqa zo‘ravonlik turlari bilan shug‘ullanadilar“. Arab jurnalisti Huda Al-Hussein 2000-yil 27-oktabr kuni Londondagi arab gazetasiga quyidagilarni yozdi: 2002-yilda askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) „bolalarning jangovar harakatlarda qatnashayotgani haqida xabarlar mavjud boʻlsa-da, qurolli guruhlar tomonidan tizimli ravishda yollanganligi haqida hech qanday dalil yoʻq“, dedi. Biroq, 2004-yilda tashkilot 2000-yil oktabridan 2004- yil martigacha falastinlik voyaga yetmaganlar ishtirokida kamida toʻqqizta hujjatlashtirilgan xudkushlik hujumi sodir boʻlganligini xabar qildi: 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida Hamas va Islom Jihodi oʻzining Eron boʻlimida „harbiy hujumlarda va mashgʻulotlarda bolalardan foydalangani“ uchun alohida taʼkidlangan. 2005-yil 23-mayda Amnesty International Falastin qurolli guruhlarini bolalardan qurolli faoliyatda foydalanishni zudlik bilan toʻxtatishga chaqirdi: „Falastin qurolli guruhlari hech qanday sharoitda qurolli hujumlar uyushtirish, qurol yoki boshqa materiallarni tashish uchun bolalardan foydalanmasligi kerak…“. === Turkiya (PKK) === Kurd-turk mojarosi paytida Kurdiston Ishchilar partiyasi (PKK) faol ravishda bolalarni yollab, oʻgʻirlab ketgan. Tashkilot Turkiya xavfsizlik kuchlari tomonidan 2000 dan ortiq bolani o‘g‘irlaganlikda ayblangan. Human Rights Watch (HRW), Birlashgan Millatlar Tashkiloti (BMT) va Xalqaro Amnistiya tashkilotining mustaqil hisobotlari 90-yillardan beri tashkilot va uning qurolli guruhlari tomonidan askarb olalar i yollash va ulardan foydalanishni tasdiqladi. 2001-yilda tashkilot tomonidan bolalarni yollash tizimli ravishda amalga oshirilgani haqida xabarlar paydo boʻldi. Tashkilotning asosan bolalarni yollash uchun tuzilgan Tabura Zaroken Sehit Agit deb nomlangan bataloni haqida bir qancha xabarlar eʼlon qilingan. Shuningdek , Kurdiston vatanparvarlar ittifoqi bolalarni o‘z safiga jalb qilgani aniqlangan. Turkiya xavfsizlik kuchlari maʼlumotlariga koʻra,Kurdiston Ishchilar partiyasi 12 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan 983 nafardan ortiq bolani oʻgʻirlab ketgan. 400 dan ortiq bola tashkilotdan qochib, xavfsizlik kuchlariga taslim bo‘lishgan. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bolalar Jamgʻarmasining 2010-yilda chop etilgan hisobotida Kurdiston Ishchilar partiyasi tomonidan bolalarni yollash juda xavfli ekani koʻrsatib oʻtilgan. 2016-yilda Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasini Iroqning Shingal mintaqasida va qoʻshni davlatlarda askar bolalar yollash orqali urush jinoyatlari sodir etganlikda ayblagan. Suriyadagi fuqarolar urushi davomida ko‘plab ommaviy axborot vositalari, jumladan Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasiga aloqador YPG tashkiloti askar bolalarni yollab, joylashtirganini tasdiqladi. Guruhning xalqaro huquqni buzgan bolalardan foydalanishni toʻxtatish haqidagi daʼvosiga qaramay, guruh bolalarni yollash va ulardan foydalanishni davom ettirdi. === Livan === Livandagi fuqarolar urushida turli tomonlar askar bolalardan foydalangan. 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida aytilishicha, Hizbulloh bolalarni harbiy xizmatga oʻrgatgan. 2017-yilda BMT mamlakatda islomiy jangarilar deb gumon qilingan qurolli guruhlar bolalarni o‘z safiga jalb qilayotgani haqida xabar berdi. === Suriya === Suriyada davom etayotgan fuqarolar urushi paytida bolalar Bashar Asadga qarshi boʻlgan guruhlarga qoʻshilishdi. 2012-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotiga isyonchilar askar bolalardan foydalangani haqidagi daʼvolar kelib tushgan, biroq ular buni tasdiqlay olishmagan. 2014-yil iyun oyida Birlashgan Millatlar Tashkiloti hisobotida aytilishicha, muxolifat bolalarni harbiy va yordamchi rollarga jalb qilgan. Yana aytilishicha, bunday qilish siyosati yoʻqdek tuyulgan boʻlsa-da, yoshni tekshirish tartiblari boʻlmagan. 2014-yilda Human Rights Watch tashkilotining xabar berishicha, isyonchi guruhlar bolalardan jang maydonlarida yaradorlarni davolash, o‘q-dorilar va boshqa yuklarni olib o‘tishdan tortib, janglar avj olgan paytda frontga, snayperchilar rolini bajarishga qadar yordam va jangovar rollarda foydalanmoqda. Turkiya hukumati oʻzaro bogʻlangan SETA tadqiqot markazi Suriya milliy armiyasining tarkibini aks ettiruvchi hisobotini askar bolalar qoʻllanilganini fosh qilgani sababli qaytarib oldi. Suriya milliy armiyasi hozirda Turkiya tomonidan moliyalashtiriladi, u 2000-yil 8-sentabrda bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishi toʻgʻrisidagi Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokolni imzolagan. Al-Monitor’ning manbalarga tayanib xabar berishicha, Turkiya Liviyaga Suriya milliy armiyasidagi bolalar askarlarini joylashtirgani maʼlum qilingan. 2021-yil iyul oyida Amerika Qoʻshma Shtatlari Turkiyani Suriya va Liviyada askar bolalardan foydalanishga aloqador davlatlar roʻyxatiga qoʻshdi. 2021-yilgi Inson huquqlari amaliyoti boʻyicha mamlakat hisobotida Suriyadagi Turkiya tomonidan qoʻllab-quvvatlanadigan kuchlardan bolalar askar sifatida yollangani haqida soʻz bordi. Kurd kuchlari ham bu taktikani qoʻllashda ayblangan. 2015-yilda Human Rights Watch tashkiloti kurd qurolli kuch rahbarlari Jeneva chaqiruvi bilan majburiyat shartnomasini imzolagani va 2014-yilning iyulidan beri 59 nafar bola, ulardan 10 nafari 15 yoshdan kichik boʻlganini daʼvo qilgan edi. Prezident Asad 2013-yilda askar bolalardan (18 yoshgacha bo‘lgan har qanday shaxs) foydalanishni taqiqlovchi qonunni qabul qildi, bu qonunni buzganlik uchun aybdorlar 10 yildan 20 yilgacha „jazoviy mehnat“ bilan jazolanishini eʼlon qildi. Hukumat kuchlariga nisbatan qonun amalda qo‘llaniladimi yoki yo‘qmi, tasdiqlanmagan va isyonchi kuchlarga qarshi Suriya hukumati safida jang qilish uchun bolalar yollangani haqida da‘volar bor. Eron hukumati Suriyada fuqarolar urushi davrida Asadga sodiq hukumat kuchlari tarafida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni jalb qilgan. === Yaman === Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili Radhika Kuomarasvami 2010-yil yanvar oyida Yamandagi qabilalar oʻrtasidagi janglarda „koʻp sonli“ oʻsmir oʻgʻil bolalar jang qilishgani haqida xabar berdi. Nodavlat notijorat tashkilot faoli Abdul-Rahmon al-Marwanining hisob-kitoblariga ko‘ra, Yamanda har yili qabilalar o‘rtasidagi janglarda 500-600 ga yaqin bola halok bo‘ladi yoki yaralanadi. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudan (ayniqsa Darfur) va Yamandan askar bolalar yollagan. Britaniya SAS maxsus kuchlari Yamanda askar bolalarni tayyorlash bilan shug‘ullangani aytiladi. Xabar qilinishicha, Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya safida jang qilayotgan askarlarning kamida 40 foizi bolalardir. Saudiya Arabistoni hutiylarga qarshi Saudiya chegarasini qoʻriqlash uchun yamanlik bolalarni askar sifatida yollaydi. 2019-yil iyun oyida AQSh Davlat kotibi Mike Pompeo Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya Yamandagi fuqarolar urushida bolalardan foydalanayotgani haqidagi ekspert xulosalarini rad etib, AQShning bolalar askarlikka yollovchi davlatlar ro‘yxatiga kiritilishiga to‘sqinlik qildi. == Osiyo == 2004-yilda oʻsmirlarning harbiy xizmatidan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) Osiyoda minglab bolalar Afgʻoniston, Myanma (Birma) , Nepal Indoneziya, Filippin, Laos va Shri-Lankadagi faol mojarolar va oʻt ochishni toʻxtatish holatlariga kelishilganda ham jangovar kuchlarga jalb qilingani haqida xabar berdi. Hukumatning mojaro zonalariga kirishni rad etishi ishtirok etgan raqamlarni hujjatlashtirishni imkonsiz qildi. 2004-yilda Myanma (Birma) hukumat qurolli kuchlari 12 yoshdan 16 yoshgacha boʻlgan bolalarni majburan yollagan va ishlatgan yagona davlat sifatida mintaqa tarixiga kirdi. Xudoning armiyasi partizan guruhini birgalikda boshqargan egizak aka-uka Jonni va Lyuter Xtolar 1997-yilda guruhni boshqara boshlaganlarida taxminan oʻn yoshda boʻlishgan. === Afg'oniston === Afgʻonistonda oʻttiz yillik fuqarolar urushi davrida qurolli kuchlar minglab askar bolalarni yollagan. Koʻpchilik hali ham Tolibonga qarshi kurashmoqda. Islom diniy maktablari yoki madrasalaridan taʼlim olganlarning baʼzilari xudkush terrorchi va qurolli hujumchilar sifatida foydalaniladi. Kamuflyaj kiyimida va shahidlik shiorlari bilan yurgan o‘g‘il bolalarning targ‘ibot videosi 2009-yilda Afg‘oniston Tolibon rahbariyati tomonidan eʼlon qilingan. Bu videoga amerikalik askarni oʻldirgan 14 yoshli Tolibon jangchisiga tasanno ham kiritilgan. === Birma/Myanma === Davlat Tinchlik va Taraqqiyot Kengashining taʼkidlashicha, Birmaning barcha askarlari koʻngilli hisoblanadi va qabul qilinganlarning hammasi 18 yoshdan katta. Human Rights Watch tashkiloti maʼlumotiga koʻra, Birma/Myanma milliy armiyasi Tatmadavda 70 000 ga yaqin oʻgʻil bolalar xizmat qilmoqda, 11 yoshgacha boʻlgan bolalar esa koʻchadan majburan olib kelinib guruhlarga qoʻshilmoqda. Guruhning xabar berishicha, dezertirlar uch yildan besh yilgacha qamoq jazosiga yoki hatto qatl etishga ham hukm qilinishi mumkin. Guruh shuningdek, taxminan 5,000-7,000 bolalar turli xil qurolli etnik muxolifat guruhlarida, xususan, Birlashgan Wa Davlat Armiyasida xizmat qilishini taʼkidladi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun 2009-yil iyun oyida hisobot eʼlon qildi, unda isyonchilar va hukumat tomonidan mamlakatda bolalarga nisbatan „jiddiy qonunbuzarliklar“ qayd etilgan. Maʼmuriyat 4-avgust kunidan boshlab keyingi oydan ular Birma/Myanmaga koʻproq oʻrganish uchun guruh yuborishlarini eʼlon qilishdi. === Shri-Lanka === Shri-Lankada bolalarning jangarilar tomonidan foydalanilishi 1983-yilda Shri-Lankadagi fuqarolar urushi boshlanganidan beri xalqaro miqyosda tan olingan muammo boʻlib kelgan. 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni asosiy yollovchilar Tamil Eelam isyonchi ozodlik yoʻlbarslari hisoblanadi. === Nepal === Nepal Kommunistik partiyasi kuchlarida taxminan 6000-9000 bola xizmat qiladi. 2010-yildan boshlab CPNning askar bolalari demobilizatsiya qilindi. === Filippin === Filippinda hukumatga qarshi kurashayotgan islomiy va kommunistik qurolli guruhlar muntazam ravishda yollangan bolalarga tayanib kurash olib boradi. 2001-yilda Human Rights Watch tashkiloti Moro Islom ozodlik fronti (MILF)dagi 10 000 askarning taxminan 13 foizini bolalar tashkil etgani va hukumatga aloqador ayrim harbiylashtirilgan kuchlar ham bolalardan foydalanayotgani haqida xabar bergan. 2016-yilda MILF 1869 nafar bolani guruhni tark etishiga ruxsat berdi va boshqa bolalarni guruhga qabul qilmaslik majburiyatini oldi. Biroq oʻsha yili BMT Filippindagi boshqa qurolli guruhlar asosan 13 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan bolalarni yollashda davom etayotgani haqida xabarlar yana davom etrdi. == Yevropa == Child Soldiers International maʼlumotlariga koʻra, Yevropada faqat 18 yoshdan kattalarni yollash tendensiyasi mavjud, aksariyat mamlakatlar ham faqat kattalarni yollashga ruxsat beradi, 2016-yilgi maʼlumotlarga koʻra qanday qurolli guruhlar bolalardan foydalanayotgani maʼlum emas edi. 2018-yil holatiga koʻra esa bir davlat, Buyuk Britaniya 16 yoshdan bolalarni, beshtasi esa 17 yoshdan (Avstriya, Kipr, Fransiya, Germaniya va Gollandiya) harbiy xizmatga jalb qilgan. Ulardan, Buyuk Britaniya eng koʻp bolalarni ishga oladi. 2016-yilda Britaniya armiyasiga yangi chaqirilganlarning taxminan chorak qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan. Barcha Yevropa davlatlari bolalarni qurolli mojarolarga jalb etish toʻgʻrisidagi ixtiyoriy protokolni ratifikatsiya qilgan, shuning uchun chaqiruv bolalar odatda balogʻatga yetgunlaricha harbiy harakatlarda foydalanilmaydi. Bolalar 1990-yillarda Birinchi Chechen urushida jangchilar sifatida ishlatilgan. === Avstriya === Avstriya bolalarni ota-onalari roziligi bilan bir yil erta, 17 yoshdan boshlab harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Kipr === Kipr bolalarni ota-onalari roziligi bilan ikki yil erta, 16 yoshdan boshlab majburiy harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Fransiya === Fransiya harbiy xizmatchilarni 17 yoshdan, harbiy texnik maktab oʻquvchilarini 16 yoshdan boshlab qabul qiladi. Qurolli kuchlarning 3 % ni 18 yoshgacha boʻlgan yoshlar tashkil etadi. === Germaniya === Germaniya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2015-yilda qurolli kuchlarning 6 foizini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil etgan. === Niderlandiya === Niderlandiya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2014-yilda uning qurolli kuchlarining 5 % 18 yoshgacha boʻlganlar boʻlgan. === Ukraina === 2014-yilda Ukraina sharqidagi qurolli mojaro paytida Donbasdagi tinchlik uchun adolat guruhi bolalarni qurolli tuzilmalarga jalb qilishning 41 ta holatini tasdiqlagan. Ulardan 37 tasi Ukraina nazorati ostida boʻlmagan hududdan, 4 tasi esa Ukraina nazorat hududidagi qurolli tuzilmalarda bolalarning ishtiroki bilan bogʻliq. Tasdiqlash imkoni boʻlmagan bolalarni ishga yollash haqida yana 31 ta murojaat boʻlgan. Ukraina tomonidan nazorat qilinmagan hududda tekshirilgan 37 ta ishning 33 tasi oʻgʻil bolalar va 4 tasi qiz bolalar; 57 % 16-17 yoshda, 35 % 15 yoshgacha boʻlgan va 8 % hollarda yoshni aniqlash mumkin boʻlmagan. === Buyuk Britaniya === Britaniya qurolli kuchlari 16 yoshdan boshlab xodimlarni jalb qilib, 15 yoshu 7 oylik bolalardan arizalarni qabul qilishni boshlaydi. Roʻyxatga olishdan oldin ota-onaning roziligi talab qilinadi. 2022-yil holatiga koʻra, Britaniya qurolli kuchlari tarkibiga kirganlarning 23 foizi 18 yoshdan kichiklar edi. Aksariyat bolalar armiyaga jalb qilingan, bu erda 2021-2022 yillarda askarlarning 30 foizi 18 yoshgacha boʻlganlar edi; koʻproq yangi askarlar boshqa yoshdagilarga qaraganda 16 yoshda edi. 16 yoshdan 17,5 yoshgacha boʻlgan armiyaga chaqirilganlar dastlab yosh guruhiga bagʻishlangan harbiy oʻquv markazida Army Foundation kollejida oʻqitiladi. 2021-yil holatiga koʻra, markaz Ofsted taʼlim inspektsiyasi tomonidan farovonlik boʻyicha „aʼlo“ deb baholangan, markazda suiisteʼmollik haqida koʻplab daʼvolar, baʼzilari isbotlangan, armiya rekordida. 2021-yilda markazda 22 nafar qizga nisbatan jinsiy huquqbuzarliklar bo‘yicha to‘qqizta tergov ochildi; bir tergovda gumon qilingan jinoyatchilarning uchtasi xodimlar boʻlgan. Vahiylar 2022-yil iyul oyida Vice News hisobotining mavzusi boʻlgan. OPAC maʼlumotlariga koʻra, Buyuk Britaniya odatda harbiy harakatlarda qatnashish uchun bolalarni chaqirmaydi, ammo chaqirilganlarni istisno qilmaydi ham. Buyuk Britaniya 2003-yildan 2010-yilgacha Iroq va Afg‘onistonga 18 yoshdan kichik bo‘lgan 22 nafar xodimni beixtiyor yubordi. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita Buyuk Britaniyani bolalar hech qanday sharoitda harbiy harakatlarda qatnasha olmasligini taʼminlash uchun oʻz siyosatini oʻzgartirishga chaqirdi. 1990-yillarda OPAC boʻyicha muzokaralarda Buyuk Britaniya AQShga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 boʻlishiga qarshi chiqdi. Bolalar huquqlarini himoya qiluvchi idoralar Buyuk Britaniya o‘z qurolli kuchlarini kadrlar bilan taʼminlashda bolalarga tayanishda davom etayotganini tanqid qildi. == Okeaniya == === Avstraliya === Avstraliya mudofaa kuchlari oʻz saflariga 16 yoshdan boshlab ota-onalarning roziligi bilan harbiy xizmatga kirishga ruxsat beradi. 18 yoshgacha boʻlgan qoʻl ostidagi yoshlarni chet elga yuborish yoki toʻgʻridan-toʻgʻri jangovar harakatlarda foydalanish mumkin emas, ularni evakuatsiya qilishning iloji boʻlmagan ekstremal holatlar bu vaziyatdan mustasno. === Yangi Zelandiya === 2018-yilning aniqlangan maʼlumotlariga koʻra, Yangi Zelandiya mudofaa kuchlariga qoʻshilishning minimal yoshi 17 yosh deb belgilangan. == Bolalardan harbiy maqsadda foydalanishni tugatish harakati == Bolalardan harbiy maqsadda keng miqyosda foydalanishganiga tarix guvoh. Faqat soʻnggi oʻn yilliklarda bu amaliyot asosli tanqid va uni tugatish uchun birgalikda saʼy-harakatlarga duch keldi. Qisman koʻplab qurolli kuchlar oʻz saflarini toʻldirishda bolalarga tayanganligi va qisman nodavlat qurolli guruhlarning xatti-harakatlariga taʼsir qilish qiyinligi sababli bu jarayon biroz sekin kechdi. == Yaqin tarix == === 1970-1980-yillar === Bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirokini cheklash boʻyicha xalqaro harakatlar 1977-yilda qabul qilingan 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar bilan boshlandi (77.2-modda). Yangi Protokollar 15 yoshgacha boʻlgan bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqladi, ammo davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarga 15 yoshdan boshlab bolalarni yollash va ulardan urushda foydalanishga ruxsat berishda davom etaverdi. Nodavlat notijorat tashkilotlari (NNTlar) bolalarni ishga yollashni butunlay taqiqlash toʻgʻrisidagi yangi shartnoma tarafdori boʻlganida, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (CRC) boʻyicha muzokaralar chogʻida qoidalar yangilandi. Qurolli kuchlari 18 yoshdan kichik boʻlganlardan foydalanayotgan baʼzi davlatlar bunga qarshilik koʻrsatdilar, shuning uchun 1989-yildagi yakuniy shartnoma matni faqat mavjud huquqiy standartni aks ettirdi xolos: 15 yoshgacha boʻlgan bolalarning harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishini taqiqlash. === 1990-yillar === XX asrning oxirlari yaʼni 1990-yillarda nodavlat notijorat tashkilotlari askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish koalitsiyasini (hozirgi Xalqaro bolalar askarlari) tashkil etishdi va ular Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada koʻrgan kamchiliklarni toʻgʻrilash maqsadida hamdard hukumatlar bilan yangi shartnoma tuzish kampaniyasida ishlashdi. Olti yil davom etgan global muzokaralardan soʻng, shartnoma 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol (OPAC) sifatida qabul qilindi. Shartnoma bolalarni harbiy xizmatga chaqirishni taqiqlab qoʻyadi, harbiy xizmatchilar 16 yoshdan kichik boʻlmasligini taʼminlaydi va harbiy harakatlarda bolalardan foydalanishni rad etadi. Shartnoma, shuningdek, nodavlat qurolli guruhlarni 18 yoshga toʻlmagan oʻsmirlarni har qanday maqsadda yollashni ham taqiqlaydi. OPAC boʻyicha muzokara olib borayotgan koʻpchilik davlatlar bolalarni yollashni taqiqlashni qoʻllab-quvvatlagan boʻlsa-da, AQSh boshchiligidagi Buyuk Britaniya bilan ittifoqdosh boʻlgan baʼzi mamlakatlar bunga eʼtiroz bildirdi. Shunday qilib, shartnoma 16 yoki 17 yoshli bolalarni ishga olishni taqiqlamaydi, garchi u davlatlarga qonunda yuqoriroq standartlarni oʻrnatishga imkon beradi. === 2000-yildan - hozirgi kungacha === Bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol qabul qilingandan soʻng, global ratifikatsiya kampaniyasi tez sur’atlar bilan rivojlandi. 2018-yilning maʼlumotlariga koʻra, OPAC 167 ta davlat tomonidan ratifikatsiya qilingan. Kampaniya, shuningdek, koʻplab davlatlarni bolalarni umuman ishga olmaslikka undadi. 2001-yilda 83 mamlakat faqat kattalarni roʻyxatga olishga ruxsat berdi. 2016-yilga kelib bu koʻrsatkich 126 taga yetdi, bu qurolli kuchlari mavjud boʻlgan mamlakatlarning 71 foizini tashkil qiladi. Taxminan 60 ga yaqin nodavlat qurolli guruhlar bolalardan foydalanishni toʻxtatish yoki qisqartirish toʻgʻrisida bitimlar tuzdilar, bu koʻpincha BMT yoki Jeneva chaqiruvi nodavlat tashkiloti vositachiligida oʻtkazildi. Child Soldiers International bergan hisobotlarga koʻra, OPAC shartnomasining muvaffaqiyati davlat qurolli kuchlari tomonidan bolalarni yollashning bosqichma-bosqich pasayishi bilan birgalikda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalar sonining qisqarishiga olib keldi. 2018-yilda berilgan maʼlumotlarga koʻra, bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish keng tarqalganligicha qolmoqda. Xususan, Boko Haram va IShIDga oʻxshagani jangari islomiy tashkilotlar hamda ularga qarshi kurashayotgan qurolli guruhlar bolalardan keng foydalanishadi. Bundan tashqari, aholisi eng koʻp boʻlgan uchta davlat — Xitoy, Hindiston va Qoʻshma Shtatlar hali ham oʻz qurolli kuchlariga 16 yoki 17 yoshli bolalarni harbiy xizmatga olinishiga ruxsat berishadi, shuningdek, „Yettilik“ guruhining beshta davlati: Kanada, Fransiya, Germaniya, Buyuk Britaniya va Amerika Qoʻshma Shtatlari ham bundan mustasno emas. == Voqealar == Qizil qoʻllar kuni — Red Hand day (shuningdek, Xalqaro askar bolalardan foydalanishga qarshi kurash kuni deb ham ataladi). Har yili 12-fevralda oʻtkaziladigan xotirlash kuni boʻlib, jamoatchilik eʼtiborini urushlar va qurolli toʻqnashuvlarda bolalardan askar sifatida ishlatish amaliyotiga qaratadi. Ushbu sana bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokolning kuchga kirishini aks ettiradi. == Bolalikning militarizatsiyasiga qarshi kurash == Oʻz qurolli kuchlariga bolalarni yollashga ruxsat bermaydigan koʻplab davlatlar taʼlim tizimi, atrof-muhit, filmlar va video oʻyinlar kabi mashhur oʻyin-kulgilar orqali bolalarga harbiy hayotni koʻrsatgani uchun tanqid qilindi.. Baʼzi sharhlovchilarning taʼkidlashicha, bolalar uchun bu marketing manipulyatsiya va harbiylikka yollash jarayonining bir qismidir va shuning uchun bu axloqiy jihatdan baholanishi kerak. Ushbu tamoyil baʼzi guruhlarni harbiy tashkilotlar va yoshlar oʻrtasidagi munosabatlarni bolalar huquqlari va sogʻligʻi nuqtai nazaridan tartibga solish uchun kampaniyaga olib keldi. Bunga misol qilib „ Urushga qarshilik ko‘rsatuvchilar“ xalqaro tashkilotining " Yoshlarning == Askarlikka olingan bolalarni reabilitatsiya qilish va reintegratsiya qilish == Child Soldiers International reintegratsiyani quyidagicha taʼriflaydi: „Ilgari qurolli kuchlar-guruhlar bilan aloqador boʻlgan bolalar tinch hayotga qaytishlari va ularning oilalari va jamiyatlarida qimmatli rol oʻynashlari uchun qoʻllab-quvvatlanadigan jarayon“. Askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiyalashga qaratilgan dasturlar UNICEF homiyligidagilar kabi koʻpincha uchta komponentni taʼkidlaydi: oilani birlashtirish-jamoa tarmogʻi, psixologik yordam va taʼlim-iqtisodiy imkoniyat. Dasturlarni muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun bu harakatlar kamida 3 yildan 5 yilgacha boʻlgan davrni oʻz ichiga oladi. Umuman olganda, reintegratsiya harakatlari bolalarni xavfsiz muhitga qaytarishga, diniy va madaniy marosimlar orqali bolaning oilasi va jamiyati nomidan kechirimlilik tuygʻusini shakllantirishga va bolaning oʻz oilasi bilan birlashishini ragʻbatlantirishga qaratilgan.harbiylashuviga qarshi kurash" dasturi, AQShdagi „Bolalarni yollashni to‘xtating“ kampaniyasi va Buyuk Britaniyadagi „Maktablardan tashqarida harbiylar“ kampaniyasini keltirish mumkin. Xuddi shunday xavotirlar Germaniya va Isroilda ham bildirilgan. Agar bola urush jinoyatlarini sodir etgan boʻlsa, reintegratsiya harakatlari qiyinlashishi mumkin, chunki bunday hollarda jamiyatda stigma va norozilik kuchayadi. Bunday vaziyatlarda bolaning ehtiyojlari jamiyatda adolat tuygʻusi bilan mutanosib boʻlishi muhimdir. Bunday vaziyatlarni zudlik bilan hal qilish kerak, chunki shunday qilinmasa, koʻplab bolalar qayta roʻyxatga olish xavfiga duch kelishadi. Shuningdek, reintegratsiyaning ikkita sohasi alohida eʼtiborga olinishi kerak: askar ayollar va bolalar askarlari orasida giyohvand moddalarni isteʼmol qilish. Giyohvand moddalar taʼsiri ostida boʻlgan yoki jinsiy yoʻl bilan yuqadigan kasalliklarga duchor boʻlgan askar bolalar oʻzlarining ehtiyojlariga mos keladigan qoʻshimcha dasturlarni talab qiladilar. lc2o374jhjfx1xgw4p6gn5o6xh6n3kv 2817149 2817147 2022-08-29T10:06:37Z ShHamrayev 72833 /* Markaziy Afrika Respublikasi */ wikitext text/x-wiki {{tahrirlayapman|ShHamrayev}} Bolalar (Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada 18 yoshga toʻlmagan shaxs sifatida belgilangan) tarix davomida harbiy harakatlar va kampaniyalarda qatnashish uchun jalb qilingan<ref name="Wessells">{{cite journal|last1=Wessels|first1=Michael|title=Child Soldiers|journal=Bulletin of the Atomic Scientists|year=1997|volume=53|issue=4|page=32|doi=10.1080/00963402.1997.11456787|bibcode=1997BuAtS..53f..32W}}</ref>. Davlat qurolli kuchlari, nodavlat qurolli guruhlar va boshqa harbiy tashkilotlar tarkibidagi bola askarlar jangovar tayyorgarlikdan o‘tishi va jangovar mashg‘ulotlar uchun ishlatilishi, porterlar yoki xabarchilar kabi yordamchi rollarga tayinlanishi yoki tirik qalqon sifatida taktik ustunlik yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun ishlatilishi mumkin<ref name="Children at war">{{Cite news|url=http://www.historyextra.com/podcast/children-war|title=Children at war|work=History Extra|access-date=7 December 2017|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180112002342/http://www.historyextra.com/podcast/children-war|archive-date=12 January 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":2">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|title=The Paris Principles: Principles and guidelines on children associated with armed forces or armed groups|last=UNICEF|year=2007|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20161030083755/http://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|archive-date=30 October 2016|url-status=live}}</ref>. Masalan, minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida, gʻolib tomonda ham, magʻlub tomonda ham qatnashdilar. Bolalar kattalarga qaraganda taʼsirchanlikka koʻproq moyil boʻlganligi sababli harbiy xizmatda oson nishon hisoblanadi<ref name="ReferenceB">{{cite journal |last1=Beber, Blattman |first1=Bernd, Christopher |year=2013 |title=The Logic of Child Soldiering and Coercion |url=https://archive.org/details/sim_international-organization_winter-2013_67_1/page/65 |journal=International Organization |volume=67 |issue=1 |pages=65–104 |doi=10.1017/s0020818312000409 |doi-access=free}}</ref><ref name=":32">{{Cite book |last=Dave. |first=Grossman |title=On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society |date=2009 |publisher=Little, Brown and Co |isbn=9780316040938 |edition=Rev. |location=New York |oclc=427757599}}</ref><ref name="Wessells" /><ref name=":22">{{Cite book |author1-last=McGurk |author1-first=Dennis |title=Military life: The psychology of serving in peace and combat |author2-last=Cotting |author2-first=Dave I. |author3-last=Britt |author3-first=Thomas W. |author4-last=Adler |author4-first=Amy B. |publisher=Praeger Security International |year=2006 |isbn=978-0275983024 |editor1-last=Adler |editor1-first=Amy B. |volume=2: Operational stress |location=Westport |pages=13–31 |chapter=Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members |editor2-last=Castro |editor2-first=Carl Andrew |editor3-last=Britt |editor3-first=Thomas W.}}</ref>. Baʼzilar kuch bilan yollanadilar, boshqalari esa koʻpincha qashshoqlikdan qutulish uchun bu yoʻlni tanlaydilar<ref name="Wessells" /><ref name=":12">{{Cite book |last1=Brett |first1=R |url=https://archive.org/details/youngsoldierswhy0000bret |title=Young soldiers : why they choose to fight |last2=Specht |first2=I |publisher=Lynne Rienner Publishers |year=2004 |isbn=9781588262615 |location=Boulder, Colo. |oclc=53830868 |url-access=registration}}</ref><ref name=":103">{{Cite journal |last1=Gee |first1=David |last2=Taylor |first2=Rachel |date=1 November 2016 |title=Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army? |journal=The RUSI Journal |volume=161 |issue=6 |pages=36–48 |doi=10.1080/03071847.2016.1265837 |issn=0307-1847 |s2cid=157986637}}</ref><ref name=":82">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|title=Child Soldiers Global Report 2008|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2008|access-date=16 May 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181010192928/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|archive-date=10 October 2018|url-status=dead}}</ref>. Qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar koʻpincha psixiatrik kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi, shuningdek, tajovuzkorlikning kuchayishi kabi xulq-atvorning turli muammolariga duch kelishadi, bu esa balogʻat yoshida qashshoqlik va ishsizlikning yuqori xavfiga olib keladi. Buyuk Britaniya va AQShda olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmir bolalar orasida ularni harbiy xizmatga jalb qilish, hatto ular urushga yuborilmagan boʻlsa ham, oʻz joniga qasd qilishga urinish<ref name=":30">{{Cite journal |last1=Ursano |first1=Robert J. |last2=Kessler |first2=Ronald C. |last3=Stein |first3=Murray B. |last4=Naifeh |first4=James A. |last5=Aliaga |first5=Pablo A. |last6=Fullerton |first6=Carol S. |last7=Wynn |first7=Gary H. |last8=Vegella |first8=Patti L. |last9=Ng |first9=Tsz Hin Hinz |date=1 July 2016 |title=Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers |journal=JAMA Psychiatry |language=en |volume=73 |issue=7 |pages=741–9 |doi=10.1001/jamapsychiatry.2016.0600 |issn=2168-622X |pmc=4937827 |pmid=27224848}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/694167/20180327_Suicide_and_open_verdict_deaths_in_the_UK_Regular_Armed_Forces_1984-2017_Tables_and_Figures-O.xls|title=UK armed forces suicide and open verdict deaths: 1984–2017|last=UK, Ministry of Defence|year=2017|access-date=24 May 2018}}</ref> stress bilan bogʻliq ruhiy kasalliklar<ref name=":28">{{Cite journal |last1=Goodwin |first1=L. |last2=Wessely |first2=S. |last3=Hotopf |first3=M. |last4=Jones |first4=M. |last5=Greenberg |first5=N. |last6=Rona |first6=R. J. |last7=Hull |first7=L. |last8=Fear |first8=N. T. |year=2015 |title=Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population? |journal=Psychological Medicine |language=en |volume=45 |issue=9 |pages=1881–1891 |doi=10.1017/s0033291714002980 |issn=0033-2917 |pmid=25602942 |s2cid=3026974}}</ref><ref name=":29">{{Cite journal |last1=Martin |first1=Pamela Davis |last2=Williamson |first2=Donald A. |last3=Alfonso |first3=Anthony J. |last4=Ryan |first4=Donna H. |date=February 2006 |title=Psychological adjustment during Army basic training |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2006-02_171_2/page/157 |journal=Military Medicine |volume=171 |issue=2 |pages=157–160 |doi=10.7205/milmed.171.2.157 |issn=0026-4075 |pmid=16578988 |doi-access=free}}</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish<ref name=":31">{{Cite journal |last1=Head |first1=M. |last2=Goodwin |first2=L. |last3=Debell |first3=F. |last4=Greenberg |first4=N. |last5=Wessely |first5=S. |last6=Fear |first6=N. T. |date=1 August 2016 |title=Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel |journal=Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology |language=en |volume=51 |issue=8 |pages=1171–1180 |doi=10.1007/s00127-016-1177-8 |issn=0933-7954 |pmc=4977328 |pmid=26864534}}</ref><ref name=":33">{{Cite journal |last1=Mattiko |first1=Mark J. |last2=Olmsted |first2=Kristine L. Rae |last3=Brown |first3=Janice M. |last4=Bray |first4=Robert M. |year=2011 |title=Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel |url=https://archive.org/details/sim_addictive-behaviors_2011-06_36_6/page/608 |journal=Addictive Behaviors |volume=36 |issue=6 |pages=608–614 |doi=10.1016/j.addbeh.2011.01.023 |pmid=21376475}}</ref>, va zoʻravonlik yuzaga chiqadi<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref><ref name=":35">{{Cite journal |last=Bouffard |first=L A |year=2005 |title=The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience |url=https://archive.org/details/sim_armed-forces-and-society_winter-2005_31_2/page/273 |journal=Armed Forces & Society |volume=31 |issue=2 |pages=273–295 |doi=10.1177/0095327x0503100206 |s2cid=144559516}}</ref><ref name=":36">{{Cite journal |last1=Merrill |first1=Lex L. |last2=Crouch |first2=Julie L. |last3=Thomsen |first3=Cynthia J. |last4=Guimond |first4=Jennifer |last5=Milner |first5=Joel S. |date=August 2005 |title=Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2005-08_170_8/page/705 |journal=Military Medicine |volume=170 |issue=8 |pages=705–709 |doi=10.7205/milmed.170.8.705 |issn=0026-4075 |pmid=16173214 |doi-access=free}}</ref>. Bir qator shartnomalar bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishini kamaytirish yoki iloji boricha cheklashga qaratilgan<ref name=":3" /><ref>{{Cite web |title=Child Soldiers World Index |url=https://dallaireinstitute.org/child-soldiers-world-index/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Dallaire Institute |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Soldiers International |date=2018 |title=Why 18 Matters: A rights-based analysis of child recruitment |url=https://resourcecentre.savethechildren.net/document/why-18-matters-rights-based-analysis-child-recruitment/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Save the Children Resource Centre |language=en}}</ref>. Child Soldiers International tashkiloti bergan ma‘lumotlariga koʻra, bu kelishuvlar bolalarni ishga olishni kamaytirishga yordam bergan, ammo amaliyot baʼzi hududlarni toʻliq qamrab ololmayapti va bolalar butun dunyo boʻylab harbiy harakatlarda qatnashishda davom etmoqda. Iqtisodiy jihatdan qudratli baʼzi davlatlar 16 yoki 17 yoshli harbiy xizmatchilarga tayanishda davom etmoqda va soʻnggi yillarda qurolli toʻqnashuvlarda yosh bolalardan foydalanish koʻpaydi, chunki jangarilar harakati va ularga qarshi kurashayotgan guruhlar bolalarni koʻp sonni tashkil qilish uchun yollashadi<ref name=":3">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=Louder than words: An agenda for action to end state use of child soldiers|last=Child Soldiers International|year=2012|access-date=19 January 2018}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. == Tarix == Tarix oʻqitilgan va jang qilish uchun foydalanilgan, qoʻllab-quvvatlovchi rollarga tayinlangan, masalan, porter yoki xabarchi, jinsiy qul sifatida foydalanilgan yoki taktik ustunlik uchun tirik qalqon sifatida yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun yollangan bolalar bilan toʻla<ref name=":2" /><ref name="Children at war"/><ref name=":48">{{cite web|url=http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|title=Girl Soldiers – The cost of survival in Northern Uganda, Women News Network – WNN|date=13 January 2009|publisher=Womennewsnetwork.net|access-date=12 May 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120523212431/http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|archive-date=23 May 2012|url-status=live}}</ref> <ref>Michael Leggiere, The Fall of Napoleon: The Allied Invasion of France 1813–1814, pg.99–100</ref> Misol uchun, 1814-yilda Napoleon oʻz qoʻshinlariga koʻplab oʻsmirlarni to‘plagan. Minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida qatnashdilar<ref name=":41">{{cite web|title=How did Britain let 250000 underage soldiers fight in WW1?|url=https://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20180321184716/http://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|archive-date=21 March 2018|access-date=22 January 2016|work=BBC News}}</ref><ref name=":43">[[Norman Davies]], [https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603 ''Rising '44: The Battle for Warsaw,''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603|date=6 February 2016}} Pan Books 2004 p.603</ref><ref name="Rosen2005">{{cite book|author=David M. Rosen|url=https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|title=Armies of the Young: Child Soldiers in War and Terrorism|date=January 2005|publisher=Rutgers University Press|isbn=978-0-8135-3568-5|pages=54–55|quote=The participation of Jewish children and youth in warfare was driven by a combination of necessity, honor, and moral duty.|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref><ref name="Kucherenko2011">{{cite book|last=Kucherenko|first=Olga|url=https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|title=Little Soldiers: How Soviet Children Went to War, 1941–1945|date=13 January 2011|publisher=OUP Oxford|isbn=978-0-19-161099-8|page=3|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar kuchidan XX asr va XXI asrning boshlarida Afrika, Lotin Amerikasi va Yaqin Sharqning ayrim qismlarida foydalanishda davom etildi<ref name="CSGR2004-292" /><ref name=":14" /><ref name=":02" />. Faqat mazkur ming yillikning boshidan boshlab bolalardan harbiy foydalanishni cheklash va kamaytirish boʻyicha xalqaro harakatlar boshlandi. == Hozirgi holat == === Davlat qurolli kuchlari === 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) qabul qilindi. Shundan beri global tendentsiya Straight-18 standarti sifatida 18 va undan kichik yoshdagi bolalarni qurolli kuchlarga yollashni cheklashdan iborat. Qurolli kuchlari boʻlgan koʻpgina davlatlar OPACga aʼzo boʻlishdi, unga koʻra bolalarni yollash bilan shugʻullanuvchi davlatlar bunday vaziyatda jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ majburiyatini oladi<ref name=":5" /><ref name=":7">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|title=International laws and child rights|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180202005301/https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|archive-date=2 February 2018|url-status=dead}}</ref>. Shunga qaramay, Child Soldiers International 2018-yilda 46 mamlakatda 18 yoshgacha bo‘lgan bolalar hali ham harbiy maqsadlarga jalb qilinayotgani<ref name=":39">{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/|title=Child Soldiers World Index|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=29 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329153356/http://childsoldiersworldindex.org/|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref> va o‘qitilayotgani haqida xabar berdi. Ulardan koʻpchiligi 17 yoshdan boshlab, ozroq qismi 20 yosh, kami 16 yoshdan boshlab, nomaʼlum qismi esa 16 yoshdan ham kichikroq bolalarni ishga qabul qiladi<ref name=":5">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|title=Where are child soldiers?|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180201210707/https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|archive-date=1 February 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":3" /><ref name=":6">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|page=41|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitasi va boshqalar harbiy tayyorgarlik, harbiy muhit va majburiy xizmat shartnomasi bolalar huquqlariga mos kelmasligini va oʻsmirlarni davlat qurolli kuchlariga jalb qilishni toʻxtatishga chaqirdi. Bolalar oʻsmirlik davrida sogʻlom rivojlanish huquqiga egadir<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC/C/GC/20&Lang=en|title=General comment No. 20 (2016) on the implementation of the rights of the child during adolescence|last=Committee on the Rights of the Child|year=2016|website=tbinternet.ohchr.org|language=en-us|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926052204/https://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2FC%2FGC%2F20&Lang=en|archive-date=26 September 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":3" /><ref>{{Cite web|url=https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|title=Ending the recruitment and use of children in armed conflict|last=UNICEF|year=2017|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926014225/https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|archive-date=26 September 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":19">{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|title=Children, Not Soldiers {{!}} United Nations Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180119171732/https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|archive-date=19 January 2018|url-status=live}}</ref>. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudandan (ayniqsa Darfurdan) askar bolalarni yollagan. === Nodavlat qurolli guruhlar === Bularga qurolli kuchlar, isyonchilar, terroristik tashkilotlar, partizanlar harakati, mafkuraviy yoki diniy jihatdan boshqariladigan guruhlar, qurolli ozodlik harakatlari va boshqa turdagi kvaziharbiy tashkilotlar iborat bolalardan foydalanadigan nodavlat qurolli harbiylashtirilgan tashkilotlar kiradi. 2022-yil holatiga ko'ra, BMT bolalardan bunday guruhlar tomonidan keng foydalaniladigan 12 mamlakatni aniqladi: Janubiy Amerikadagi Kolumbiya; Afrikada Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Mali, Somali, Janubiy Sudan va Sudan; Yaqin Sharqdagi Livan; G'arbiy Osiyoda Suriya va Yaman; Markaziy Osiyoda Afg'oniston; va Janubi-Sharqiy Osiyoda Myanma<ref name=":57">{{Cite web|last=UN Secretary-General|date=23 June 2022|title=Children and armed conflict: Report of the Secretary-General|url=https://documents-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N22/344/71/PDF/N2234471.pdf|url-status=live|access-date=20 August 2022|website=United Nations}}</ref>. Hamma qurolli guruhlar ham bolalardan foydalanmaydi va 1999-yildan beri 60 ga yaqin qurolli guruhlar bu amaliyotni qisqartirish yoki tugatish toʻgʻrisida kelishuvga erishgan. Masalan, 2017-yilga kelib Filippindagi Moro Islomiy Ozodlik Jabhasi (MILF) o‘z saflaridan 2000 ga yaqin bolani ozod qildi<ref>{{Cite web|url=https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|title=UN Officials congratulate MILF for completion of disengagement of children from its ranks|last=UNICEF|date=4 December 2017|website=unicef.org|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180117182557/https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|archive-date=17 January 2018|url-status=live}}</ref>, 2016-yilda Kolumbiyadagi FARC-EP partizan harakati bolalarni yollashni to‘xtatishga rozi bo‘ldi. Boshqa mamlakatlar, xususan, Afgʻoniston, Iroq, Nigeriya va Suriyada teskari tendensiya kuzatilmoqda bu yerda islomiy jangarilar va ularga qarshi boʻlgan guruhlar bolalarni yollash, oʻqitish va ulardan foydalanishni kuchaytirdilar<ref name=":17">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. === Global taxmin === 2003-yilda Brukings Institutidan PW Singer, askar oʻsmirlar hududlarda davom etayotgan mojarolarning toʻrtdan uch qismida ishtirok etishini taxmin qildi<ref name="saddam">{{cite web|url=http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|title=Facing Saddam's Child Soldiers|author=P. W. Singer|date=14 January 2003|publisher=[[Brookings Institution]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20100212100221/http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|archive-date=12 February 2010|url-status=dead|access-date=3 August 2009|author-link=P. W. Singer}}</ref>. Oʻsha yili BMTning Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi (UNOCHA) bu bolalarning koʻpchiligi 15 yoshdan oshgan, ammo baʼzilari undan yoshroq boʻlganini xabar qildi<ref name="irin">{{cite web|url=http://www.irinnews.org/report/66280/africa-too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|title=AFRICA: Too small to be fighting in anyone's war|date=December 2003|publisher=UN Office for the Coordination of Humanitarian Affairs|archive-url=https://web.archive.org/web/20130325052712/http://www.irinnews.org/Report/66280/AFRICA-Too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|archive-date=25 March 2013|url-status=dead|access-date=3 August 2009}}</ref>. Bugungi kunda qurolli toʻqnashuvlar boʻlayotgan BMT rasmiylari va boshqa uchinchi tomonlarning kirishiga toʻsqinlik qiladigan hududlarda bolalardan harbiy foydalanishning keng tarqalganligi sababli, qancha bolalar jabrlanganini taxmin qilish qiyin<ref name=":8">{{Cite news |last=Child Soldiers International |year=2017 |title=How many children are used for military purposes worldwide? |language=en |url=https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |url-status=dead |access-date=25 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180126070954/https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |archive-date=26 January 2018}}</ref>. 2017-yilda Child Soldiers International tashkiloti dunyo boʻylab bir necha oʻn minglab bolalar, ehtimol 100 000 dan ortiq bolalar mamlakat qurolli kuchlari va nodavlat harbiy tashkilotlarda harbiy taʼlim olganini hisobladi va 2018-yilda tashkilot oʻsmirlar harbiy harakatlarda qatnashish uchun foydalanilgani haqida xabar berdi. 2018-yilda ular kamida 18 qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etgan. Qizlar askar bolalarning 40 % dan ortigʻini tashkil qilishi aniqlangan<ref>{{Cite book|last=Whitman|first=Shelly|title=The Routledge Handbook of the Responsibility to Protect|publisher=Routledge Publishing|year=2012|isbn=978-0-415-60075-0|location=New York|pages=154|language=English}}</ref>. == Bolalardan foydalanishning mantiqiy asoslari == Bolalarning jismoniy va psixologik jihatdan kattalarga nisbatan yosh boʻlishlariga qaramay, mamlakat va nodavlat harbiy tashkilotlarning ularni izlashiga koʻplab sabablari bor. === Psixologik omillar === Kattalarga nisbatan, bolalarning, shu jumladan o'smir bolalarning nevrologik rivojlanmaganligi ularni ishga qabul qilishga ko'proq moyil qiladi, shuningdek, xavf-xatarlarni hisobga olmasdan, keyingi qarorlar qabul qilish ehtimolini oshiradi<ref name=":55">{{Cite news |last=Louise, R |display-authors=et al |date=17 November 2016 |title=The recruitment of children by the UK armed forces: A critique from health professionals |language=en-GB |work=Medact |url=https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |url-status=live |access-date=31 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180131192429/https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |archive-date=31 January 2018}}</ref><ref>{{Cite book |last=Strasburger |first=V C |title=Children, adolescents, and the media (Chapter 1) |publisher=Sage |others=Wilson, Barbara J., Jordan, Amy B. (Amy Beth) |year=2013 |isbn=9781412999267 |edition=Third |location=Los Angeles |oclc=820450764}}</ref><ref>{{Cite journal |last=Spear |first=L. P. |date=June 2000 |title=The adolescent brain and age-related behavioral manifestations |journal=Neuroscience and Biobehavioral Reviews |volume=24 |issue=4 |pages=417–463 |doi=10.1016/s0149-7634(00)00014-2 |issn=0149-7634 |pmid=10817843 |s2cid=14686245}}</ref>. Ushbu moyilliklarni hisobga olgan holda, Germaniya<ref>{{Cite web |last=Krennerich |first=Michael |date=30 October 2020 |title=Shadow Report Child Soldiers 2020 |url=https://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC/Shared%20Documents/DEU/INT_CRC_NGO_DEU_44158_E.pdf |url-status=live |access-date=19 August 2022 |website=UN Office of the High Commissioner for Human Rights |page=24}}</ref>, Buyuk Britaniya<ref name=":13">{{Cite web |last=Gee |first=D |year=2008 |title=Informed Choice? Armed forces recruitment practices in the United Kingdom |url=https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204740/https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017}}</ref> va AQShda<ref name=":52">{{Cite web |last=American Public Health Association |year=2012 |title=Cessation of Military Recruiting in Public Elementary and Secondary Schools |url=https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204348/https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017 |website=apha.org}}</ref> o'smirlar bilan harbiy marketing olib borish tanqid qilingan. Xuddi shu uch mamlakatda olib borilgan tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kam ta'minlangan bolalarni nishonga olishadi<ref name=":93">{{Cite book |last=Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns |title=Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany |year=2016}}</ref><ref name=":23">{{Cite web |author1=Gee, D |author2=Goodman, A |title=Army visits London's poorest schools most often |url=http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20180529080003/http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |archive-date=29 May 2018 |access-date=10 December 2017}}</ref><ref name=":13" /><ref name=":21">{{Cite journal |last1=Hagopian |first1=Amy |last2=Barker |first2=Kathy |date=1 January 2011 |title=Should We End Military Recruiting in High Schools as a Matter of Child Protection and Public Health? |journal=American Journal of Public Health |volume=101 |issue=1 |pages=19–23 |doi=10.2105/ajph.2009.183418 |issn=0090-0036 |pmc=3000735 |pmid=21088269}}</ref><ref name=":52" /><ref>{{Cite news |title=Soldiers of Misfortune: Abusive U.S. Military Recruitment and Failure to Protect Child Soldiers |language=en |work=American Civil Liberties Union |url=https://www.aclu.org/other/soldiers-misfortune-abusive-us-military-recruitment-and-failure-protect-child-soldiers |access-date=13 December 2017}}</ref>. Masalan, Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni jalb qilishni oson deb hisoblaydi, ayniqsa kambag'al oilalardan bo'lganlarni yollash yanada osonroq<ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d5bbf83278b3100018306a4/1566293898095/UK_recruitment_report_final.pdf |access-date=24 August 2019 |website=crin.org}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d4ab413eab07100015db6b6/1565176852564/FINAL+Youngest+British+army+recruits+come+disproportionately+from+England%27s+most+deprived+constituencies.pdf |access-date=24 August 2019}}</ref>. Ishga qabul qilingandan so'ng, bolalarga kattalarga qaraganda buyruqlarni osonroq bajartirish va nazorat qilish va kattalardan ko'ra din, nomus, obro'-e'tibor, qasos va burch kabi pul to'lanmaydigan rag'batlar uchun kurashishga moyildirlar<ref>{{cite journal |last1=Rosenblatt |first1=Roger |year=1984 |title=Children of War |journal=American Educator 8 |volume=1 |pages=37–41}}</ref>. Keltirilgan misollarga quyidagilar kiradi: Piter V. Singerning fikricha, oʻsmirlar osonlik bilan boshqara oladigan yengil avtomatik qurollarning global miqyosda tarqalishi bolalardan bevosita jangchilar sifatida foydalanishni yanada foydaliroq qildi<ref> Singer, Peter (2005). Children at War. New York: Pantheon Books. ISBN 9780375423499.</ref>. Romeo Daller aholining haddan tashqari koʻpayishi bolalarni harbiy tashkilotlar uchun arzon va qulay manbaga aylantirishdagi roliga ishora qilgan<ref>Dallaire, Roméo (2011). They Fight Like Soldiers, They Die Like Children: The Global Quest to Eradicate the Use of Child Soldiers. New York: Walker, and Company.</ref>. Rojer Rozenblatt oʻsmirlar kattalarga qaraganda din, sharaf, obroʻ-eʼtibor, qasos va burch kabi pul bilan olib boʻlmaydigan ragʻbatlar uchun kurashishga tayyor ekanligini taʼkidladi<ref>Rosenblatt, Roger (1984). "Children of War". American Educator 8 1: 37–41.</ref>. Bir qancha sharhlovchilar, jumladan, Bernd Beber, Kristofer Blattman, Deyv Grossman, Maykl Uessels, MakGurk va uning hamkasblari, bolalar kattalarga qaraganda itoatkor va moslashuvchan boʻlganligi sababli, ularni boshqarish, aldash va ularga yot gʻoyalar singdirish osonroq ekanligini taʼkidladilar<ref>Beber, Blattman, Bernd, Christopher (2013). "The Logic of Child Soldiering and Coercion". International Organization 67 (1): 65–104. doi:10.1017/s0020818312000409. Bu manba bu sahifada ikki marta foydalanilgan.</ref><ref>Dave., Grossman. On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society, Rev., New York: Little, Brown and Co, 2009. ISBN 9780316040938. OCLC 427757599. </ref><ref>Wessels, Michael (1997). "Child Soldiers". Bulletin of the Atomic Scientists 53 (4): 32. doi:10.1080/00963402.1997.11456787.</ref><ref>McGurk, Dennis „Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members“,. Military life: The psychology of serving in peace and combat Adler: . Westport: Praeger Security International, 2006 — 13–31 bet. ISBN 978-0275983024. </ref> Devid Gi va Reychel Teylor Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni ayniqsa kambagʻal oilalardan boʻlganlarni jalb qilish osonroq ekanligini aniqladi<ref>Gee, David; Taylor, Rachel (1 November 2016). "Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army?". The RUSI Journal 161 (6): 36–48. doi:10.1080/03071847.2016.1265837. ISSN 0307-1847.</ref><ref>Child Rights International Network. „Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK“. crin.org (21-avgust 2019-yil). Qaraldi: 24-avgust 2019-yil.</ref><ref>Child Rights International Network. „Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies“ (21-avgust 2019-yil). Qaraldi: 24-avgust 2019-yil.</ref>. Baʼzi qurolli guruhlar rahbarlarining taʼkidlashicha, oʻsmirlar oʻzlarining yosh boʻlishlariga qaramay, jangovar boʻlinmaga jangchilar sifatida oʻzlarining fazilatlarini olib kelishadi, ular koʻpincha ajoyib darajada qoʻrqmas, chaqqon va chidamlidir<ref>Beber, Bernd; Blattman, Christopher (2013). "The Logic of Child Soldiering and Coercion" (en). International Organization 67 (1): 65–104. doi:10.1017/s0020818312000409. ISSN 0020-8183.</ref>. Baʼzi oʻsmirlar harbiy tashkilotlarga majburan jalb qilinsa, aldanib yoki pul bilan olinsa, boshqalari oʻz xohishi bilan qoʻshiladi<ref>Brett, R. Young soldiers : why they choose to fight. Boulder, Colo.: Lynne Rienner Publishers, 2004. ISBN 9781588262615. OCLC 53830868.</ref><ref>Child Soldiers International. „Des Milliers de vies à réparer“ (fr) (2016). 15-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 29-yanvar 2018-yil.</ref><ref>Manba Wessels, Michael (1997). "Child Soldiers". Bulletin of the Atomic Scientists 53 (4): 32. doi:10.1080/00963402.1997.11456787.</ref>. Buning sabablari koʻp. 2004-yilda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalarni oʻrganishda Reychel Brett va Irma Spekt harbiy xizmatga kirishni ragʻbatlantiradigan bir qator omillarga ishora qildilar, xususan: Qashshoqlik, shu jumladan taʼlim yoki ishga joylashish imkoniyatlarining yetishmasligi Urushning madaniy normallashuvi Yangi doʻstlar izlash Qasos (masalan, doʻstlar va qarindoshlarning oʻldirilganini koʻrgandan keyin) „Jangchi“ roli yetuklikka oʻtish marosimini taʼminlaydi degan umidlar<ref>Brett, R. Young soldiers : why they choose to fight. Boulder, Colo.: Lynne Rienner Publishers, 2004. ISBN 9781588262615. OCLC 53830868.</ref>. XX asrning oxirlari taxminan 1990-yillarda Kambodja qurolli kuchlari tomonidan yollangan bolaning quyidagi soʻzlari koʻplab bolalarning qoʻshilish fikrlariga xosdir: <blockquote>Men ota-onamda ovqat yoʻqligi va maktabga bormasligim sababli qoʻshildim. . . Men minalar haqida oʻylardim, lekin nima ham qilishimiz mumkin — bu buyruq [oldingi chiziqqa borish]. Bir kuni kimdir mening oldimda minani bosdi va u yaralanib vafot etdi. . . O‘shanda men 60 metr narida radio yonida turgan edim. Men uning oʻlganini koʻzim bilan koʻrdim. . . Men har bir boʻlimda yosh bolalarni koʻraman. . . Ishonchim komilki, yana bir-ikki yil askarligimcha qolaman. Harbiy bo‘lishni to‘xtatsam, hech qanday mahoratim yo‘qligi uchun biror joyda ishlolmayman. Men keyin nima qilishimni bilmayman. . .<ref name=":410">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=adc88bff-1916-4317-b184-d9079e7b0bb8|archive-url=https://web.archive.org/web/20190525205613/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=adc88bff-1916-4317-b184-d9079e7b0bb8|url-status=dead|archive-date=2019-05-25|title=Global Report on Child Soldiers|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2001|website=child-soldiers.org|access-date=2018-05-16}}</ref></blockquote> == Bolalarga taʼsiri == === Qurolli mojaro === Bolalarga harbiy hayotning taʼsir koʻlami birinchi marta xalqaro hamjamiyat tomonidan BMT Bosh Assambleyasi topshirgan „Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri“ (1996-yilda) nomi bilan inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machel tomonidan tayyorlangan yirik hisobotda maʼlum qilingan<ref>Machel. „Impact of armed conflict on children“ (1996). 8-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. Hisobot, ayniqsa, yosh bolalardan foydalanish bilan bogʻliq boʻlib, har yili dunyo boʻylab koʻp minglab bolalar oʻlib ketayotgani, mayib-majruh boʻlib, psixiatrik jarohatlar olganligi haqidagi dalillarni taqdim etgan<ref>Machel. „Impact of armed conflict on children“ (1996). 8-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. Grasa Machelning hisobotidan keyin oʻtkazilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar ruhiy kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi va xatti-harakatlari bilan bogʻliq muammolarning sezilarli darajada yuqori xavfiga duch kelishadi<ref name=":15">{{Cite web|url=https://www.scribd.com/document/328940882/Child-Soldiering-Impact-on-Childhood-Development-and-Learning-Capacity|title=Child soldiering: Impact on childhood development and learning capacity|last=Boothby, N|display-authors=et al|year=2010|access-date=30 January 2018}}</ref>. Masalan, Falastin va Ugandada olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, sobiq askar bolalarning yarmidan koʻpi travmadan keyingi stress buzilishi alomatlarini koʻrsatgan va Ugandadagi har oʻninchi boladan toʻqqiztasida ruhiy tushkunlik holati ijobiy boʻlgan. Falastinlik tadqiqot olib boruvchilar, shuningdek, qurolli toʻqnashuvlarda yuqori darajadagi zoʻravonlikka duchor boʻlgan bolalar boshqa bolalarga qaraganda tajovuzkorlik va agressiyani koʻrsatish ehtimoli koʻproq ekanligini aniqladilar. Ushbu taʼsirlarning umumiy taʼsiri odatda kattalardagi qashshoqlik va doimiy ishsizlikning yuqori xavfini oʻz ichiga oladi<ref>Boothby, N. „Child soldiering: Impact on childhood development and learning capacity“ (2010). Qaraldi: 30-yanvar 2018-yil.</ref> === Qo'lga olish === Human Rights Watch tashkilotiga bergan maʼlumotlarga koʻra, qurolli kuchlar va guruhlar yollangan bolalarni hibsga olganlarida ularga koʻproq zarar yetkaziladi<ref name=":50">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|title=Children Detained in War Zones|date=28 July 2016|access-date=21 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821224149/https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|archive-date=21 August 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar koʻpincha yetarli oziq-ovqatsiz, tibbiy yordamsiz yoki boshqa gʻayriinsoniy sharoitlarda hibsga olinadi va baʼzilari hibs paytida jismoniy va jinsiy qiynoqlarga duchor boʻlishadi. Baʼzilari oilasi bilan qoʻlga olinadi yoki oila aʼzolaridan birining faoliyati tufayli hibsga olinadi. Advokatlar va qarindoshlarning har qanday sud majlisida ishtiroki koʻpincha taqiqlanadi<ref name=":50">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|title=Children Detained in War Zones|date=28 July 2016|access-date=21 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821224149/https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|archive-date=21 August 2016|url-status=live}}</ref>. === Harbiy tayyorgarlik === Boshqa tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, bolalarni, shu jumladan katta yoshdagi bolalarni harbiy xizmatga olish, hatto ular balogʻatga yetgunga qadar qurolli toʻqnashuvlarda qoʻllanilmasa ham, zararli taʼsir koʻrsatadi. Qoʻshma Shtatlardagi harbiy akademiklar harbiy tayyorgarlikni (barcha yoshdagi) doimiy stress sharoitida „intensiv singdirish“ sifatida tavsiflaydilar, uning asosiy maqsadi chaqiriluvchilarning soʻzsiz va darhol boʻysunishini oʻrgatishdir<ref>McGurk, Dennis „Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members“,. Military life: The psychology of serving in peace and combat Adler: . Westport: Praeger Security International, 2006 — 13–31 bet. ISBN 978-0275983024. </ref>. Ilmiy tadqiqotlarlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmirlar kattalarga qaraganda yuqori stressli muhitga moyil, masalan, boshlangʻich harbiy tayyorgarlikka, ayniqsa bolalik davridagi qiyinchiliklarga duchor boʻlganlar oʻzlarini koʻproq himoyasiz sezishadi. Harbiy xizmatga chaqirilganlar urushga yuborilishidan oldin ham vafot etishi mumkin. Ayniqsa AQShda oʻz joniga qasd qilishga urinish xavfi yuqori<ref>Ursano, Robert J.; Kessler, Ronald C.; Stein, Murray B.; Naifeh, James A.; Aliaga, Pablo A.; Fullerton, Carol S.; Wynn, Gary H.; Vegella, Patti L. et al. (1 July 2016). "Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers" (en). JAMA Psychiatry 73 (7): 741–9. doi:10.1001/jamapsychiatry.2016.0600. ISSN 2168-622X. PMID 27224848. PMC 4937827.</ref>. AQSh va Buyuk Britaniyada ruhiy kasalliklarning yuqori xavfi<ref>Goodwin, L.; Wessely, S.; Hotopf, M.; Jones, M.; Greenberg, N.; Rona, R. J.; Hull, L.; Fear, N. T. (2015). "Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population?" (en). Psychological Medicine 45 (9): 1881–1891. doi:10.1017/s0033291714002980. ISSN 0033-2917. PMID 25602942.</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish xavfi yuqori<ref>Head, M.; Goodwin, L.; Debell, F.; Greenberg, N.; Wessely, S.; Fear, N. T. (1 August 2016). "Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel" (en). Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology 51 (8): 1171–1180. doi:10.1007/s00127-016-1177-8. ISSN 0933-7954. PMID 26864534. PMC 4977328.</ref><ref>Mattiko, Mark J.; Olmsted, Kristine L. Rae; Brown, Janice M.; Bray, Robert M. (2011). "Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel". Addictive Behaviors 36 (6): 608–614. doi:10.1016/j.addbeh.2011.01.023. PMID 21376475</ref> va zoʻravonlik xulq-atvorining yuqori xavfi<ref>MacManus, Deirdre; Dean, Kimberlie; Jones, Margaret; Rona, Roberto J; Greenberg, Neil; Hull, Lisa; Fahy, Tom; Wessely, Simon et al. (2013). "Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study". The Lancet 381 (9870): 907–917. doi:10.1016/s0140-6736(13)60354-2. PMID 23499041.</ref><ref>Bouffard, L A (2005). "The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience". Armed Forces & Society 31 (2): 273–295. doi:10.1177/0095327x0503100206</ref><ref>Merrill, Lex L.; Crouch, Julie L.; Thomsen, Cynthia J.; Guimond, Jennifer; Milner, Joel S. (August 2005). "Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates". Military Medicine 170 (8): 705–709. doi:10.7205/milmed.170.8.705. ISSN 0026-4075. PMID 16173214.</ref> chaqiriluvchilarning harbiy xizmatga kirishdagi holatiga, yoshiga bogʻliq. Harbiy muhit, shuningdek, zoʻravonlik va jinsiy zoʻravonlikning yuqori darajasi bilan tavsiflanadi<ref>UK, Ministry of Defence. „British Army: Sexual Harassment Report“ (2015). 9-mart 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Canada, Statcan [official statistics agency]. „Sexual Misconduct in the Canadian Armed Forces, 2016“ (en). statcan.gc.ca (2016). 30-mart 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Marshall, A; Panuzio, J; Taft, C (2005). "Intimate partner violence among military veterans and active duty servicemen" (en). Clinical Psychology Review 25 (7): 862–876. doi:10.1016/j.cpr.2005.05.009. PMID 16006025</ref>. Harbiy xizmatga chaqirish amaliyotlari oʻsmirlik davridagi bolalarning zaif tomonlariga zarba berishi ham aniqlangan. Xususan, Germaniya<ref>Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns. Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany, 2016. </ref>, Buyuk Britaniya<ref>Gee, D. „Army visits London's poorest schools most often“. 29-may 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 10-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Gee. „Informed Choice? Armed forces recruitment practices in the United Kingdom“ (2008). 13-dekabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil. </ref><ref>Gee, David; Taylor, Rachel (1 November 2016). "Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army?". The RUSI Journal 161 (6): 36–48. doi:10.1080/03071847.2016.1265837. ISSN 0307-1847.</ref> va AQSh<ref>Hagopian, Amy; Barker, Kathy (1 January 2011). "Should We End Military Recruiting in High Schools as a Matter of Child Protection and Public Health?". American Journal of Public Health 101 (1): 19–23. doi:10.2105/ajph.2009.183418. ISSN 0090-0036. PMID 21088269. PMC 3000735</ref><ref>American Public Health Association. „Cessation of Military Recruiting in Public Elementary and Secondary Schools“. apha.org (2012). 13-dekabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil.</ref><ref>„Soldiers of Misfortune: Abusive U.S. Military Recruitment and Failure to Protect Child Soldiers“(ingl.), American Civil Liberties Union. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil.</ref> dalillari shuni koʻrsatdiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kambagʻal oilalardan boʻlgan bolalarni xavf va cheklovlarni oʻtkazib yuboradigan marketing yordamida nishonga olishadi. Baʼzi akademiklarning taʼkidlashicha, bunday marketing oʻsmirlik davrida hissiy jihatdan asoslangan qarorlar qabul qilishda psixologik moyillikdan foydalanadi<ref>Strasburger, V C. Children, adolescents, and the media (Chapter 1), Wilson, Barbara J., Jordan, Amy B. (Amy Beth), Third, Los Angeles: Sage, 2013. ISBN 9781412999267. OCLC 820450764</ref><ref>Louise, R. „The recruitment of children by the UK armed forces: A critique from health professionals“ (en-GB), Medact (17-noyabr 2016-yil). Qaraldi: 31-yanvar 2018-yil.</ref><ref>Spear, L. P. (June 2000). "The adolescent brain and age-related behavioral manifestations". Neuroscience and Biobehavioral Reviews 24 (4): 417–463. doi:10.1016/s0149-7634(00)00014-2. ISSN 0149-7634. PMID 10817843.</ref><ref>Medact. „House of Commons Defence Committee Inquiry into Armed Forces and Veterans Mental Health: Written Evidence Submitted by Medact“ (2018). 15-noyabr 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-mart 2018-yil. </ref>. == Xalqaro huquq == === Bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish === '''Bolaning taʼrifi''' Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya bola deb 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni deb belgilab bergan. Parij tamoyillari qurolli kuchlar yoki qurolli guruh bilan bogʻlangan bolani quyidagicha belgilaydi: <blockquote>…qurolli kuchlar yoki qurolli guruh tomonidan har qanday lavozimda, shu jumladan, ular bilan cheklanmagan holda, jangchilar, oshpazlar, yuk tashuvchilar, josuslar yoki jinsiy maqsadlar uchun, yoki boʻlmasa xabarchilar sifatida foydalaniladigan 18 yoshga to‘lmagan har qanday shaxsdir.</blockquote> Hujjat Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi tomonidan tasdiqlangan. Bu nafaqat harbiy harakatlarda qatnashayotgan balki bevosita uning yaqinida ishtirok etayotgan bolalarga tegishli. '''15 yoshgacha boʻlgan bolalar''' 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar (1977-yil, 77.2-modda)<ref name=":25">{{Cite web|url=https://www.icrc.org/eng/assets/files/other/icrc_002_0321.pdf|title=Protocols additional to the Geneva Conventions of 12 August 1949|last=International Committee of the Red Cross|year=1977|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20170307150937/https://www.icrc.org/eng/assets/files/other/icrc_002_0321.pdf|archive-date=7 March 2017|url-status=live}}</ref>, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (1989) va Xalqaro jinoiy sudning Rim statuti (2002) hammasi mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlarga va qurolli boʻlmagan kuchlarga bolalarni ishlatishni taqiqlaydi. Davlatlarning qurolli guruhlari 15 yoshgacha bo‘lgan bolalarni bevosita qurolli to‘qnashuvlarda (texnik jihatdan „jang“ harakatlarda) ishlatadigan boʻlsa bu [[urush jinoyati sifatida tan olingan<ref>{{Cite web|url=https://www.icc-cpi.int/nr/rdonlyres/ea9aeff7-5752-4f84-be94-0a655eb30e16/0/rome_statute_english.pdf|title=Rome Statute of the International Criminal Court (A/CONF.183/9)|year=1998|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180318090721/https://www.icc-cpi.int/nr/rdonlyres/ea9aeff7-5752-4f84-be94-0a655eb30e16/0/rome_statute_english.pdf|archive-date=18 March 2018|url-status=live}}</ref>. '''18 yoshgacha bo'lgan bolalar''' Qurolli kuchlarga ega boʻlgan aksariyat mamlakatlar shuningdek, bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) (2000-yil) va Bolalar mehnatining eng yomon shakllari (1999-yilda boʻlib oʻtgan) konvensiyasining yuqori standartlari bilan bogʻliq boʻlib, ular bolalarni 18 yoshga yetguncha majburiy yollashni taqiqlaydi<ref>Child Soldiers International. „International laws and child rights“(ingl.). Qaraldi: 25-yanvar 2018-yil.</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:11300:0::NO::P11300_INSTRUMENT_ID:312327|title=Ratifications of C182 – Worst Forms of Child Labour Convention, 1999 (No. 182)|last=International Labour Organization|website=ilo.org|language=en|access-date=30 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180130053725/http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:11300:0::NO::P11300_INSTRUMENT_ID:312327|archive-date=30 January 2018|url-status=live}}</ref>. OPAC protokoli, shuningdek, hali ham bolalarni (16 yoshdan boshlab) yollash bilan shugʻullanadigan hukumatlardan „18 yoshga toʻlmagan shaxslar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrishni“ talab qiladi. Bundan tashqari, OPAC nodavlat qurolli guruhlarga garchi buning qonuniy kuchi mavhum boʻlsa-da, har qanday sharoitda bolalarni yollashni taqiqlaydi<ref>Geneva Call. „Engaging nonstate armed groups on the protection of children: Towards strategic complementarity“ (2012). 22-mart 2015-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil. </ref><ref>Child Soldiers International. „A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups“ (2016). 8-mart 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 19-yanvar 2018-yil.</ref> Dunyodagi eng yuqori standart Afrikaning Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Xartiyasi<ref>African Commission on Human and Peoples' Rights. „African Charter on the Rights and Welfare of the Child“. achpr.org (2018). 21-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref> tomonidan belgilangan, u mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni har qanday sharoitda ham yollashni taqiqlaydi. Afrikaning aksariyat davlatlari Xartiyani ratifikatsiya qilgan<ref>African Commission on Human and Peoples' Rights. „African Charter on the Rights and Welfare of the Child“. achpr.org (2018). 21-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. '''Cheklovlar va bo'shliqlar''' Yuqoridagi shartnomalarning hech biri bolalarning "jangovar harakatlarda" bilvosita ishtirok etishini yoki ularda (ya'ni, jangovar harakatlardan uzoqda) harbiy amaliyotga hissa qo'shishni aniq taqiqlamaydi. OPAC aʼzosi boʻlmagan mamlakatqurolli kuchlar Jeneva konvensiyalarining I Protokolida belgilangan quyi standartlarga boʻysunadilar, bu esa qurolli kuchlarga oʻn besh yoshdan oshgan bolalarni jangovar harakatlarda qoʻllashga va ixtiyoriy ravishda kuzatuvchi sifatida qatnashgan yosh bolalardan foydalanishga guvoh boʻlsalar bu haqida xabar beradilar: Xalqaro Qizil Xoch Qoʻmitasi mojaro tomonlariga „barcha zarur choralarni koʻrish“ni taklif qildi, bu yakuniy matnda „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ kerak, bu butunlay taqiq emas, chunki amalga oshirish mumkin degan maʼnoni anglatadi „bajarilishi yoki amalga oshirilishi mumkin.“ „Harbiy harakatlarda ishtirok etish“ bandi boʻyicha muzokaralar chogʻida koʻngilli bolalarning harbiy maʼlumotlarni yigʻish va uzatish, tashishda yordam berish kabilar harbiy harakatlarga bilvosita jalb etish deb baholanadi. Biroq, 1949-yil 12-avgustdagi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha va 1977-yilda qabul qilingan Xalqaro qurolli boʻlmagan mojarolar qurbonlarini himoya qilish toʻgʻrisidagi II Protokolning 4.3.c moddasida „oʻn besh yoshga toʻlmagan bolalar“ qurolli kuchlar yoki guruhlarga chaqirilmaydi va jangovar harakatlarda qatnashishi mumkin emas". deyiladi. == Bolalarni ozod qilish va reintegratsiya qilish standartlari == OPAC hukumatlardan harbiy harakatlarda yollangan yoki foydalanilgan bolalarni o‘z yurisdiksiyasi doirasida demobilizatsiya qilishni hamda ularning jismoniy va ruhiy holatlarini tiklanishi va ijtimoiy reintegratsiyasi uchun yordam ko‘rsatishni talab qiladi<ref name="OptProto">{{cite web|url=http://www.unicef.org/crc/index_30203.html|title=UNICEF: Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child|date=30 November 2005|work=UNICEF|access-date=2 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141006095424/http://www.unicef.org/crc/index_30203.html|archive-date=6 October 2014|url-status=live}} {{cite journal|last1=Yun|first1=Seira|year=2014|title=Breaking Imaginary Barriers: Obligations of Armed Non-State Actors Under General Human Rights Law – The Case of the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child|journal=Journal of International Humanitarian Legal Studies|volume=5|issue=1–2|pages=213–257|ssrn=2556825|doi=10.1163/18781527-00501008}}</ref>. Urush, fuqarolarning tartibsizliklari, fuqarolar urushi, turli qurolli toʻqnashuvlar va boshqa favqulodda vaziyatlarda bolalar va yoshlarni, shuningdek, Birlashgan Millatlar Tashkilotining Favqulodda va qurolli toʻqnashuvlarda ayollar va bolalarni himoya qilish toʻgʻrisidagi deklaratsiyasiga muvofiq himoya qilishni taklif etadi. Qurolli guruhlarning sobiq aʼzolarini tegishli ravishda qurolsizlantirish, demobilizatsiya qilish va reintegratsiya qilish jarayonlari uchun Birlashgan Millatlar Tashkiloti 2006-yilda Integratsiyalashgan standartlarni ishlab chiqishni boshladi<ref>{{Cite book|title=Child soldiers, adult interests : the global dimensions of the Sierra Leonean tragedy|last=John-Peter.|first=Pham|date=2005|publisher=Nova Science Publishers|isbn=9781594546716|location=New York|oclc=61724289}}</ref> . == Harbiy jinoyatlar == Hozirda bolalarni urush jinoyatlari uchun urush qonunlarida belgilangan javobgarlikka tortilishi kerakmi, degan fikr mavjud<ref name="McCollough-2008-03-10">Lauren McCollough, [http://www.crimesofwar.org/onnews/News-Khadr.html The Military Trial of Omar Khadr: Child Soldiers and the Law] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080512083222/http://www.crimesofwar.org/onnews/News-Khadr.html |date=12 May 2008 }}, [http://www.crimesofwar.org/about/about.html Crimes of War Project] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081222121657/http://www.crimesofwar.org/about/about.html |date=22 December 2008 }} 10 March 2008</ref>. Xalqaro huquq urush jinoyatlarini sodir etgan bolalarni jinoiy javobgarlikka tortishni taqiqlamaydi, biroq Bola huquqlari to‘g‘risidagi konvensiyaning 37-moddasida belgilanganidek, bola olishi mumkin bo‘lgan jazo cheklanadi: „oʻn sakkiz yoshga toʻlmagan shaxslar tomonidan sodir etilgan jinoyatlarga o‘lim jazosi ham, ozod qilish imkoniyatisiz umrbod qamoq jazosi ham belgilanmaydi“<ref>{{Cite web|url=https://genevacall.org/wp-content/uploads/dlm_uploads/2013/12/Engaging-Nonstate-Armed-Groups-on-the-Protection-of-Children-Towards-Strategic-Complementarity-International-Peace-Institute..pdf|title=Engaging nonstate armed groups on the protection of children: Towards strategic complementarity|last=Geneva Call|year=2012|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20150322034945/http://www.genevacall.org/wp-content/uploads/dlm_uploads/2013/12/Engaging-Nonstate-Armed-Groups-on-the-Protection-of-Children-Towards-Strategic-Complementarity-International-Peace-Institute..pdf|archive-date=22 March 2015|url-status=dead}}</ref>. '''Syerra-Leone misoli''' Syerra-Leoneda yuz bergan fuqarolar urushidan soʻng, BMT Syerra-Leone boʻyicha Maxsus sudga (SCSL) 15 va undan katta yoshdagi sobiq jangchilarni gumanitar qonunlarni, shu jumladan urush jinoyatlarini buzganliklari uchun sud qilishni buyurdi. Biroq, Parij tamoyillari qurolli toʻqnashuvlarda qatnashgan bolalar, hatto ular jinoyatchi boʻlsa ham, birinchi navbatda qurbon sifatida koʻrilishi kerak degan fikrni ilgari surdi: Ushbu tamoyil Sud nizomida oʻz aksini topgan boʻlib, u jinoiy javobgarlikka tortishni istisno qilmagan, lekin sobiq askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiya qilish zarurligini taʼkidlab oʻtgan. Syerra-Leone mamlakat tribunalining birinchi bosh prokurori David Crane nizomni qanchalik jirkanch jinoyatlar sodir etgan bo‘lishidan qatʼi nazar, bolalarning o‘zini emas, balki bolalarni ishga yollagan kishilarni jinoiy javobgarlikka tortish foydasiga talqin qildi<ref> [http://www.diplomatie.gouv.fr/en/IMG/pdf/Paris_Conference_Principles_English_31_January.pdf The Paris Principles and Guidelines on Children associated with armed forces or armed groups] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150923215047/http://www.diplomatie.gouv.fr/en/IMG/pdf/Paris_Conference_Principles_English_31_January.pdf |date=23 September 2015 }}, February 2007. Section "Treatment of children accused of crimes under international law", p. 9 </ref>. '''Omar Khadr misoli''' AQShda prokurorlar kanadalik Omar Khadrni Afgʻonistonda 16 yoshga toʻlmaganida va Tolibon safida AQSh kuchlariga qarshi jang qilganlikda aybladilar<ref>{{cite news|url=http://ca.reuters.com/article/domesticNews/idCATRE67847020100809|title=Omar Khadr's Confession Can Be Used at Guantanamo Trial|author=Jane Sutton|date=9 August 2010|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180806024727/https://ca.reuters.com/article/domesticNews/idCATRE67847020100809|archive-date=6 August 2018|url-status=live}}</ref>. Ushbu jinoyatlarga AQSh qonunchiligiga koʻra umrbod qamoq jazosi beriladi<ref name="McCollough-2008-03-10" />. 2010-yilda qiynoq va tazyiq ostida boʻlgan Xadr urush qonunlarini buzgan holda qotillik, qotillikka urinish, fitna, terrorizmga moddiy yordam koʻrsatish va josuslikda aybdor deb topildi<ref>{{cite web|url=http://media.miamiherald.com/smedia/2010/10/26/10/stip.source.prod_affiliate.56.pdf|title=USvKhadr Stipulation of Fact|date=25 October 2010|access-date=30 November 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20111002161209/http://media.miamiherald.com/smedia/2010/10/26/10/stip.source.prod_affiliate.56.pdf|archive-date=2 October 2011|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.cnn.com/2010/US/10/25/khadr.plea/|title=Youngest Guantanamo detainee pleads guilty|last=Meserve|first=Jeanne|author2=CNN Wire Staff|date=25 October 2010|publisher=CNN|access-date=29 October 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101026132342/http://www.cnn.com/2010/US/10/25/khadr.plea/|archive-date=26 October 2010|url-status=live}}</ref>. Khadrni bir yillik qamoqdan soʻng Kanadaga deportatsiya qilinishini koʻrsatadigan kelishuv bitimining bir qismi sifatida taklif qilindi. Umar Khadr Guantanamo qamoqxonasida qoldi va Kanada hukumati uning vataniga qaytarilishini kechiktirgani uchun xalqaro tanqidlarga uchradi<ref>{{cite news | url=https://www.cbc.ca/news/world/khadr-to-return-to-canada-lawyer-1.905780 | publisher=CBC News | title=Khadr to return to Canada: lawyer | date=25 October 2010 | access-date=30 November 2011 | archive-url=https://web.archive.org/web/20101028080624/https://www.cbc.ca/news/world/khadr-to-return-to-canada-lawyer-1.905780 | archive-date=28 October 2010 | url-status=live}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.cbc.ca/news/canada/story/2012/07/20/khadr-canada-us.html |title=Toews' request delays Khadr's transfer to Canada |date=20 July 2012 |publisher=CBC News |access-date=26 July 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120727002758/http://www.cbc.ca/news/canada/story/2012/07/20/khadr-canada-us.html |archive-date=27 July 2012 |url-status=live }}</ref>. Oxir-oqibat, Khadr 2012-yil sentabr oyida Kanada qamoqxonasiga oʻtkazildi va 2015-yil may oyida Alberta sudyasi tomonidan garov evaziga ozod qilindi. 2016-yilda Xadr AQShning harbiy jinoyatchi sifatida hukm qilinganligi ustidan shikoyat qilgan<ref>{{Cite web|title = 'Freedom is way better than I thought,' says Omar Khadr|url = http://www.cbc.ca/news/canada/edmonton/omar-khadr-free-on-bail-vows-to-prove-he-is-a-good-person-1.3065692|publisher = Canadian Broadcasting Corporation|access-date = 8 February 2016|archive-url = https://web.archive.org/web/20160131211649/http://www.cbc.ca/news/canada/edmonton/omar-khadr-free-on-bail-vows-to-prove-he-is-a-good-person-1.3065692|archive-date = 31 January 2016|url-status = live}}</ref>. BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili hukm chiqarilishidan oldin AQShning Guantanamodagi harbiy komissiyasiga maktub yozib, Khadrni reabilitatsiya dasturiga muvofiq qoʻyib yuborishni soʻrab murojaat qilgan<ref name=":0">{{Cite news|url=http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|title=Khadr should go back to Canada: UN official|last=CBC News|date=27 October 2010|publisher=Canadian Broadcasting Corporation|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20171129025923/http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|archive-date=29 November 2017|url-status=live}}</ref>. Oʻz maktubida u Khadr „oʻsmir askarbola hikoyasini ifodalaydi: vijdonsiz guruhlar tomonidan kattalarning oʻzlari tushunmaydigan janglarda qatnashish taklifi bilan harakat qilish uchun yollangan“.ini aytadi<ref name=":0">{{Cite news|url=http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|title=Khadr should go back to Canada: UN official|last=CBC News|date=27 October 2010|publisher=Canadian Broadcasting Corporation|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20171129025923/http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|archive-date=29 November 2017|url-status=live}}</ref>. == Birlashgan Millatlar Tashkilotining roli == === Tarixi === Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning yakuniy matni (1989-yilda qabul qlingan) 18 yoshgacha boʻlgan barcha bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlamaganidan keyin bolalar huquqlari himoyachilarining hafsalasi pir boʻldi va ular bu maqsadga erishish uchun yangi shartnoma tuzishni talab qila boshladilar<ref name=":02">{{Cite book|title=Campaigning for justice: Human rights advocacy in practice|last=Becker|first=J|publisher=Stanford University Press|year=2013|isbn=9780804774512|location=Stanford, California|pages=11–31|chapter=Campaigning to stop the use of child soldiers|oclc=837635842}}</ref><ref name=":24">{{Cite web|url=http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on Involvement of Children in Armed Conflict (OP/CAC)|last=Brett|first=R|year=2005|website=International Council on Human Rights Policy & International Commission of Jurists|access-date=4 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20120416195918/http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|archive-date=16 April 2012|url-status=live}}</ref>. Natijada, yangi tashkil etilgan Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita ikkita tavsiya berdi: birinchidan, qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri boʻyicha BMTdan yirik tadqiqot oʻtkazishni soʻrash; ikkinchidan, konvensiyaga qo‘shimcha protokol bo‘yicha muzokaralar olib borish uchun BMTning Inson huquqlari bo‘yicha komissiyasi aʼzolaridan iborat ishchi guruhini tuzish. Har ikkala taklif ham qabul qilindi<ref name=":02">{{Cite book|title=Campaigning for justice: Human rights advocacy in practice|last=Becker|first=J|publisher=Stanford University Press|year=2013|isbn=9780804774512|location=Stanford, California|pages=11–31|chapter=Campaigning to stop the use of child soldiers|oclc=837635842}}</ref><ref name=":24">{{Cite web|url=http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on Involvement of Children in Armed Conflict (OP/CAC)|last=Brett|first=R|year=2005|website=International Council on Human Rights Policy & International Commission of Jurists|access-date=4 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20120416195918/http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|archive-date=16 April 2012|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitaga javob berar ekan, „qurolli toʻqnashuvlar natijasida dunyoning koʻplab qismlarida bolalarning ahvoli keskin yomonlashganini“ tan oldi va inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machelga yirik tadqiqot oʻtkazishni topshirdi<ref name=":11">{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/mandate/special-representative-of-the-secretary-general-for-children-and-armed-conflict/|title=Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|last=Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|year=2018|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180129004604/https://childrenandarmedconflict.un.org/mandate/special-representative-of-the-secretary-general-for-children-and-armed-conflict/|archive-date=29 January 2018|url-status=live}}</ref>. Machel hisoboti, Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri, 1996-yilda nashr etilgan Hisobotda qayd etilgan: <blockquote>Hech shubha yoʻqki, eng dolzarb ustuvor vazifalardan biri 18 yoshgacha boʻlgan barchani qurolli kuchlar safidan chetlashtirishdir<ref name=":14">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/graca/a51-306_en.pdf|title=Impact of armed conflict on children|last=Machel|first=G|year=1996|access-date=2018-01-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20170708004644/https://www.unicef.org/graca/a51-306_en.pdf|archive-date=8 July 2017|url-status=live}}</ref></blockquote> Shu bilan birga, BMTning Inson huquqlari boʻyicha komissiyasi bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanish boʻyicha standartlarni oshirish boʻyicha muzokaralar olib borish uchun ishchi guruh tuzdi. Murakkab muzokaralar va global kampaniyadan soʻng, yangi shartnoma 2000-yilda Bolalar huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning qurolli mojarolarga jalb etilishi toʻgʻrisidagi fakultativ protokoli sifatida kelishib olindi. Shartnoma bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda bevosita ishtirok etishini ham, ularni 16 yoshdan boshlab mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga jalb qilishni ham taqiqlaydi<ref name=":1">{{Cite web|url=http://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/OPACCRC.aspx|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict|year=2000|website=ohchr.org|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20130502015246/http://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/OPACCRC.aspx|archive-date=2 May 2013|url-status=dead|access-date=22 March 2018}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi 2000-yil 25-maydagi 54/263- rezolyutsiya bilan shartnomani Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokol sifatida qabul qildi. Protokol 2002-yil 12-fevralda kuchga kirdi<ref>{{Cite journal|date=November 2000|title=United Nations General Assembly: Optional Protocols to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict and on the Sale of Children, Child Prostitution and Child Pornography|url=http://dx.doi.org/10.1017/s0020782900009335|journal=International Legal Materials|volume=39|issue=6|pages=1285–1297|doi=10.1017/s0020782900009335|s2cid=232255513|issn=0020-7829}}</ref>. === Bosh kotibning bolalar va qurolli mojarolar bo'yicha maxsus vakili === Machelning eʼlon qilgan hisoboti BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili (SRSG-CAAC) uchun yangi mandatga olib keldi<ref>Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict. „Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict“ (en-US). United Nations (2018). 29-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. SRSG vazifalari orasida Bosh kotibning bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha yillik hisoboti loyihasini ishlab chiqish kiradi, unda butun dunyodan bolalarni yollash va ulardan foydalanishning eng yomon holatlari roʻyxati va tavsifi sanab oʻtilgan<ref>{{Cite web|url=https://foreignpolicy.com/2017/08/16/confidential-u-n-report-accuses-saudi-coalition-of-killing-hundreds-of-children-in-yemen-conflict/|title=Confidential U.N. Report Accuses Saudi Coalition of Killing Hundreds of Yemeni Kids|last=Lynch|first=Colum|date=16 August 2017|website=Foreign Policy|language=en|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180323092442/https://foreignpolicy.com/2017/08/16/confidential-u-n-report-accuses-saudi-coalition-of-killing-hundreds-of-children-in-yemen-conflict/|archive-date=23 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Xavfsizlik Kengashi === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Xavfsizlik Kengashi muntazam ravishda munozaralar, hisobotlarni qabul qilish va „Qurolli toʻqnashuvdagi bolalar“ sarlavhasi ostida rezolyutsiyalarni qabul qilish uchun yigʻiladi. Ushbu masala boʻyicha birinchi rezolyutsiya 1261-sonli qaror 1999-yilda qabul qilingan<ref name="UN_SRES12611999">{{UN document|docid=S-RES-1261(1999)|type=Resolution|body=Security Council|year=1999|resolution_number=1261|accessdate=20 July 2008}}</ref>. 2004-yilda 1539-sonli rezolyutsiya bir ovozdan qabul qilindi, u askar bolalardan foydalanishni qoraladi va BMT Bosh kotibiga monitoring va hisobot berish mexanizmi deb nomlanuvchi amaliyotni kuzatish va hisobot berish vositasini yaratishni topshirdi<ref>{{cite news|url=http://www.reliefweb.int/rw/rwb.nsf/db900SID/ACOS-64DFZ7?OpenDocument|title=Security Council condemns recruitment of child soldiers, asks Secretary-General to devise monitoring mechanism|date=22 April 2004|publisher=[[ReliefWeb]]}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.unicef.org/protection/57929_57997.html|title=Monitoring and Reporting Mechanism (MRM) on grave violations of children's rights in situations of armed conflict|work=UNICEF|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20180323154757/https://www.unicef.org/protection/57929_57997.html|archive-date=23 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi === Bosh kotib bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha har yili yillik hisobotini eʼlon qiladi<ref>{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/virtual-library/|title=Library of the Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|last=Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|year=2018|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180129013116/https://childrenandarmedconflict.un.org/virtual-library/|archive-date=29 January 2018|url-status=live}}</ref>. 2017-yilgi hisobotda 2016-yilda qurolli guruhlar tomonidan bolalardan keng foydalanilgan 14 ta davlat (Afg‘oniston, Kolumbiya, Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Iroq, Mali, Myanma (Birma) , Nigeriya, Filippin, Somali, Janubiy Sudan, Sudan, Suriya, va Yaman) va davlat qurolli kuchlari jangovar harakatlarda bolalardan foydalangan oltita davlat (Afgʻoniston, Myanma (Birma), Somali, Sudan, Janubiy Sudan va Suriya)<ref>United Nations Secretary-General. „Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017“. United Nations (2017). 25-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-yanvar 2018-yil. </ref> davlatlarini keltiradi. 2011-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun ekstremal chora-tadbirlar hisobotiga koʻra, mojaro hududlarida zoʻravonlik harakatlariga jalb qilingan bolalar masalasini koʻtargan<ref>„Extreme Measures | Abuses against Children Detained as National Security Threats“(ingl.), Human Rights Watch (28-iyul 2016-yil). Qaraldi: 28-mart 2018-yil.</ref>. == Bugungi kunda harbiy xizmatdagi bolalar - mintaqa va mamlakatlar bo'yicha == Ushbu bo'lim bugungi kunda bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanishni o'z ichiga oladi. === Afrika === 2003-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotining Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi maʼlumotlariga koʻra, butun dunyo boʻylab davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarda qatnashgan bolalarning yarmidan koʻpi Afrikada boʻlgan. 2004-yilda Child Soldiers International tashkiloti maʼlumotlariga koʻra, qitʼada 100 000 bolalar davlat va nodavlat qurolli kuchlarda foydalanilgan<ref name="CSUCS-1">[https://web.archive.org/web/20091226221427/http://www.child-soldiers.org/document/get?id=743 Child soldiers global report 2004: Africa Regional overview], [http://www.child-soldiers.org/contact/contact Child Soldiers International] {{webarchive|url=https://archive.today/20070703045854/http://www.child-soldiers.org/contact/contact|date=3 July 2007}}.<!--Retrieved April 2009--></ref> va 2008-yildagi hisob-kitoblarga koʻra, jami 120 000 bola yoki harbiy harakatlarda qatnashgan<ref>{{Cite journal|last=Rakisits|first=Claude|date=1 December 2008|title=Child Soldiers in the East of the Democratic Republic of the Congo|journal=Refugee Survey Quarterly|language=en|volume=27|issue=4|pages=108–122|doi=10.1093/rsq/hdn054|issn=1020-4067|url=http://doc.rero.ch/record/291705/files/hdn054.pdf}}</ref>. Afrikaning aksariyat mamlakatlari ratifikatsiya qilgan Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Afrika Xartiyasi (1990-yil) 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni barcha turdagi harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlaydi. Ushbu qabul qilingan xartiyaga qaramay, BMT maʼlumotlariga koʻra, 2016-yilda Afrikaning yetti davlatida (Markaziy Afrika Respublikasi, Nigeriya, Kongo Demokratik Respublikasi, Somali, Mali, Janubiy Sudan, Sudan) bolalar qurolli guruhlar va uchtasida (Sudan, Somali va Janubiy Sudan) davlat qurolli kuchlari tomonidan foydalanilgan<ref>United Nations Secretary-General. „Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017“. United Nations (2017). 25-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-yanvar 2018-yil.</ref>. Afrikada joylashgan harbiy tashkilotlardagi bolalar sonini kamaytirish boʻyicha xalqaro saʼy-harakatlar 1997-yilda ishlab chiqilgan Keyptaun tamoyillaridan keyin boshlandi<ref name=":18">{{cite web|url=http://www.unicef.org/emerg/files/Cape_Town_Principles(1).pdf|title=Cape Town Principles and Best Practices|date=April 1997|publisher=UNICEF|pages=8|access-date=26 August 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927182848/http://www.unicef.org/emerg/files/Cape_Town_Principles(1).pdf|archive-date=27 September 2007|url-status=live}}</ref>. Prinsiplar Afrika hukumatlariga oʻsha paytda muzokaralar olib borilayotgan OPAC majburiyatlarini bajarishni va harbiy xizmatga yollash uchun minimal yoshni 15 dan 18 ga oshirishni taklif qildi<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref>. Prinsiplar, shuningdek, bola askarga 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni „har qanday turdagi muntazam yoki tartibsiz qurolli kuchlar yoki guruhning har qanday maqomdagi bir qismi boʻlgan … shu jumladan jinsiy maqsadlar uchun yollangan qizlarni ham qamrab oladi“ . . ."<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref>. 2007-yilda Parijda boʻlib oʻtgan „Urushdan ozod bolalar“ konferensiyasi Parij tamoyillarini ishlab chiqdi, ular Keyptaun tamoyillarini takomillashtirish va yangilash, ularni global miqyosda qoʻllash va hozirgi bolalar askarlarini qayta integratsiya qilishning amaliy yondashuvini belgilab berdi<ref name="UNICEF12">[http://www.unicef.org/media/media_38208.html <nowiki>[1]</nowiki>] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180114184025/https://www.unicef.org/media/media_38208.html |date=14 January 2018 }}, UNICEF press release</ref> . === Markaziy Afrika Respublikasi === Markaziy Afrika Respublikasida qurolli guruhlar tomonidan bolalardan foydalanish tarixdan keng tarqalgan. 2012 va 2015-yillar oraligʻida 10 000 ga yaqin bolalar milliy qurolli mojarolarda qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan<ref name=>{{Cite news|url=https://www.unicef.org/media/media_85654.html|title=Central African Republic: Children brutally targeted in weekend violence|last=UNICEF|access-date=13 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180114184037/https://www.unicef.org/media/media_85654.html|archive-date=14 January 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref. 2016-yil maʼlumotlariga koʻra bu haliyam davom etmoqda. Musulmon Séléka qurolli guruhlar koalitsiyasi va asosan nasroniylardan iborat Anti-balaka jangarilari bolalardan shu tarzda ayovsiz foydalangan. Baʼzilarining yoshi sakkizda<ref name=":16">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/shop/des-milliers-de-vies-rparer|title=Des Milliers de vies à réparer|last=Child Soldiers International|year=2016|website=Child Soldiers International|language=fr|access-date=13 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180115042637/https://www.child-soldiers.org/shop/des-milliers-de-vies-rparer|archive-date=15 January 2018|url-status=dead}}</ref>. 2015-yil may oyida boʻlib oʻtgan Forum de Bangui (hukumat, parlament, qurolli guruhlar, fuqarolik jamiyati va diniy yetakchilar yig‘ilishi)da bir qator qurolli guruhlar minglab bolalarni demobilizatsiya qilish togʻrisida kelishib oldilar<ref>{{Cite news|url=https://www.unicef.org/media/media_81771.html|title=Armed groups in Central African Republic agree to release thousands of children|last=UNICEF|date=5 May 2015|work=UNICEF|access-date=13 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180114184053/https://www.unicef.org/media/media_81771.html|archive-date=14 January 2018|url-status=live}}</ref>. 2016-yilda Markaziy Afrika Respublikasiga barqarorlik oʻlchovi qaytdi va BMT maʼlumotlariga koʻra, 2691 oʻgʻil va 1206 qiz qurolli guruhlardan rasman ajratildi. Shunga qaramay, bolalarni harbiy maqsadlarda ishga olish va ulardan foydalanish oʻsha yil davomida taxminan yana 50 foizga koʻtarildi, bu raqamlar asosan Lord qarshilik armiyasiga tegishli<ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. === Kongo Demokratik Respublikasi === Minglab bolalar Kongo Demokratik Respublikasi (DRC) armiyasida va turli isyonchi qurolli kuchlarda xizmat qiladi. Maʼlumotlarga koʻra, Ikkinchi Kongo urushi avjida 30 000 dan ortiq bolalar mojaroning turli tomonlari bilan jang qilgan. „Kony 2012“ filmida Rabbiyning qarshilik armiyasi bu bolalarni yollagani daʼvo qilingan. Hozirgi vaqtda Kongo Demokratik Respublikasi dunyodagi eng yuqori askar bolalardan biriga ega mamlakat. Xalqaro sud urush davridagi bu amaliyotlar boʻyicha hukm chiqardi. Thomas Lubanga Dyilo, KDRdagi harbiy qoʻmondonlardan biri, 2002 va 2003-yillar oraligʻida bolalar askarlarini yollashdagi roli uchun 14 yillik qamoq jazosiga hukm qilindi. Lubanga Kongo vatanparvarlari ittifoqiga va uning qurolli qanoti Kongoni ozod qilish uchun vatanparvarlik kuchlariga rahbarlik qilgan. Bolalar Ituridagi qurolli toʻqnashuvda jang qilishga majbur boʻlishdi. === Somali === 2004-yilda Child Soldiers International tomonidan eʼlon qilingan hisobotda 1991-yildan beri 200 000 nafar bola oʻz irodasiga zid ravishda mamlakat qurolli kuch tarkiblariga jalb qilingani taxmin qilingan. 2017-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Antoniu Guterrish BMT hisobotiga izoh berib, mamlakatdagi „Ash-Shabob“ aʼzolarining 50 foizdan ortigʻini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil qiladi, baʼzi paytlari esa toʻqqiz yoshga toʻlmagani ham jangga joʻnatiladi degan edi. Hisobotda 2010-yilning 1-aprelidan 2016-yilning 31-iyuliga qadar Somalida 6163 nafar bola yollangani, ulardan 230 nafari qizlar ekanligi tasdiqlandi. „Ash-Shabob“ bu yollashning yetmish foizini tashkil qilgan. Somali milliy armiyasi ham bolalarni askarlikka yollash boʻyicha yuqori oʻrinlarda turadi. === Sudan === 2004-yilda 17 000 ga yaqin bolalar davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan. O‘sha paytdagi asosiy qurolli muxolifat guruhi — Sudan Xalq ozodlik armiyasi (SPLA) tarkibida 5000 ga yaqin bola bor edi. Baʼzi sobiq bolalar askarlik paytida sodir etgan jinoyatlari uchun oʻlimga hukm qilingan. 2006-yilda bolalar Chaddagi qochqinlar lagerlaridan ham jalb qilingan va minglab bolalar Darfurdagi mojaroga tortilgan. 2005-yilda hukumat OPAC shartnomasini ratifikatsiya qildi va 2008-yilga kelib mamlakatda bolalardan harbiy maqsadda foydalanish kamaydi, ammo davlat qurolli kuchlari ham, SPLA ham ularni yollash va ishlatishda davom etgan. Bolalardan foydalanish kamayishda davom etdi, biroq 2017-yilda BMT hukumat kuchlarida hanuz12 yoshli bolalar borligi toʻgʻrisida xabarlar oldi. === Uganda === „Ugandadagi LRA armiyasida asosan askar sifatida oʻqitilgan. Ugandadagi barcha boshqa yoki oldingi isyonchi guruhlardan farqli oʻlaroq, LRA bolalarni (yaxshisi oʻn ikki yoshdan oʻn toʻrt yoshgacha) zoʻravonlik bilan oʻgʻirlash yoki qul qilishni oʻzining asosiy usuliga aylantirgan va oʻz faoliyatini tinch aholiga hujum qilishga qaratgan“. === Zimbabve === 2003-yilda Guardian gazetasi Zimbabveda davlat tomonidan homiylik qilinadigan yoshlar qurolli kuchlari Milliy Yoshlar Xizmati tomonidan inson huquqlarining koʻplab buzilishi haqida xabar berdi. Dastlab vatanparvar yoshlar tashkiloti sifatida tashkil etilgan bu tashkilot 10 yoshdan 30 yoshgacha boʻlgan yoshlardan iborat harbiylashtirilgan guruhga aylandi va mamlakatdagi norozilikni bostirish uchun foydalanildi. Tashkilot nihoyat 2018-yilning yanvarida taqiqlangan. == Amerika == === Boliviya === 2001-yilda Boliviya hukumati 14 yoshgacha boʻlgan bolalar yollash boʻyicha tekshiruvlar paytida qurolli kuchlarga majburan chaqirilgan boʻlishi mumkinligini tan oldi. Boliviya armiyasining 40 % ga yaqinini 18 yoshdan kichiklar, yarmini esa 16 yoshdan kichiklar tashkil qiladi. 2018-yil holatiga koʻra , Boliviya bolalarni 17 yoshdan boshlab kattalar harbiy xizmatga chaqirishni boshlashga taklif qiladi. === Braziliya === Braziliyada Komando Vermelho kabi mahalliy uyushgan jinoiy guruhlar bolalarni giyohvand moddalarni tayyorlash va qotillik qilish uchun yollashadi, lekin politsiya va boshqa raqib guruhlar ularga qarshi kurashadilar. Shuningdek, braziliyalik militsionerlar bolalarni Komando Vermelyoga qarshi kurashga jalb qilganlar. === Kanada === Kanadada odamlar 16 yoshidan boshlab ota-ona ruxsati bilan Kanada kuchlarining zaxira qismiga, biroz ulgʻaygach, 17 yoshida ota-ona ruxsati bilan oddiy tarkibga qoʻshilishlari mumkin. Lekin ular 18 yoshga toʻlgunga qadar xizmat safariga koʻngilli boʻlishlari mumkin emas. === Kolumbiya === Kolumbiyadagi qurolli mojaroda, 1960-yillarning oʻrtalaridan hozirgi kungacha, qatnashgan jangchilarning toʻrtdan bir qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan va hozir ham shunday. 2004-yilda Kolumbiya bolalar askarlaridan foydalanish boʻyicha dunyoda toʻrtinchi oʻrinni egalladi. Hozirda mamlakatda qurolli guruhlarda 11-14 ming bola bor. Hukumat bilan muzokaralar chogʻida qurolli guruhlar voyaga yetmaganlarni savdolashish vositasi sifatida yollashni toʻxtatishni taklif qilishdi, ammo ularni qoniqtirmadi. Bjørkhaugning taʼkidlashicha, aksariyat bolalar askarlikka ixtiyoriy ishtirok etish va majburlashning kombinatsiyasi orqali yollangan. 1998-yilda Human Rights Watch matbuot bayonotida baʼzi partizan boʻlinmalarining 30 foizi bolalardan iborat boʻlgan . Xuddi shu press-relizda hukumat bilan bogʻliq boʻlgan harbiylashtirilgan boʻlinmalarning baʼzilari 50 foizgacha bolalardan iborat ekanligi, jumladan, sakkiz yoshli baʼzilari ham borligi taxmin qilingan. 2005-yilda Kolumbiyada 11 000 ga yaqin bola chap yoki oʻng qanot harbiy kuchlari safida xizmat qilgan. „Kolumbiyadagi bolalar jangchilarining taxminan 80 foizi ikki chap qanot partizan guruhlaridan biriga, FARC yoki ELNga tegishli. Qolgan jangchilar harbiylashtirilgan saflarda, asosan AUCda xizmat qilishadi“. P.W. Singerning soʻzlariga koʻra, FARC tomonidan 1998-yilda Guatape GESiga hujumda sakkiz yoshli jangarilar ishtirok etgan va 2001-yilda FARC oʻquv videosida 11 yoshli oʻgʻil bolalar raketalar bilan ishlayotgani tasvirlangan. Guruh shuningdek, Venesuela, Panama va Ekvadordan kelgan bolalarni ham qabul qiladi. Kolumbiya hukumati xavfsizlik kuchlari bolalarni rasman ishga qabul qilmaydi, chunki majburiy va ixtiyoriy yollash uchun qonuniy yosh 18 deb belgilangan. Shu bilan birga, talabalar harbiy oʻrta maktablarda kursant sifatida roʻyxatdan oʻtishlari va mos ravishda 16 yoki 17 yoshlilar havo kuchlari yoki milliy armiya tayyorlash dasturlariga kirishlari mumkin. Bundan tashqari, qoʻlga olingan dushman bolalari Kolumbiya harbiylari tomonidan razvedka maʼlumotlarini yigʻish uchun ishlatilgan. 2016-2017-yillarda FARC partizan guruhlariga qarshi demobilizatsiya harakatlari mojarosiga barham berib, zo‘ravonlikka jalb qilingan bolalar sonini cheklab qo‘yishiga umid qildi. Biroq, boshqa qurolli guruhlar hali demobilizatsiya qilinmagan va mojaro hozirgacha toʻliq hal etilmagan. === Kuba === Kubada o‘g‘il bolalar va qizlar uchun majburiy harbiy xizmat yoshi 17 yoshni tashkil etadi. Erkak o‘smirlarga hududiy qo‘shinlar qurolli kuchsi safiga majburiy xizmat muddatidan oldin ruxsat etilgan. === Gaiti === Gaitida siyosiy zoʻravonlik bilan shugʻullanuvchi turli erkin tashkil etilgan qurolli guruhlarda qatnashayotgan bolalar soni nomaʼlum. === Meksika === Meksikada bolalar Meksikadagi narkotiklar urushida Fors koʻrfazi karteli kabi jinoiy tashkilotlar tomonidan hukumat va boshqa raqib kartellarga qarshi kurashish uchun foydalaniladi. Ammo bularning soni maʼlum emas. Shuningdek, Grupos de autodefensa comunitaria (Avtomatik himoya guruhi) oʻz qishloqlarini mahalliy jinoiy guruhlarning zoʻravonligidan himoya qilish uchun baʼzi vaqtda bolalarni yollaydi, askar bolalarini jalb qiladigan oʻzini-oʻzi himoya qilish guruhlaridan biri bu Coordinadora Regional de Autoridades Comunitarias-Pueblos Fundadores (CRAC-PF) boʻlib, u Los Ardillos, Beltran Leyva kartelidan ajralib chiqqan jinoiy guruh bilan qarama-qarshilikda. CRAC-PF va Los Ardillos oʻrtasidagi janglar 53 kishining oʻlimiga sabab boʻlgan. === Qo'shma Shtatlar === Qoʻshma Shtatlarda 17 yoshli oʻsmirlar ota-onalarning yozma roziligi bilan qurolli kuchlarga qoʻshilishlari mumkin. 2015-yil holatiga koʻra har yili 16 000 ga yaqin 17 yoshli yigitlar harbiy xizmatga chaqiriladi. AQSH armiyasi maktablar bilan ishga yollashga boʻlgan taʼminlashni yondashuvning „tayanch toshi“ deb taʼriflaydi . Bolalar huquqlarini himoya qilish tashkilotlari AQSh qurolli kuchlari xodimlarini bolalarga tayanishini tanqid qildi. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShga harbiy xizmatga kirishning minimal yoshini 18 yoshga koʻtarishni tavsiya qildi. 1990-yillarda OPAC shartnomasi boʻyicha muzokaralarda AQSh Buyuk Britaniyaga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 dan oshmasligiga keskin qarshi chiqdi. Natijada shartnomada eng kam 16 yosh belgilangan . AQSh shartnomani 2002-yilda ratifikatsiya qilgan (lekin 2018-yil holatiga koʻra AQSh Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyani ratifikatsiya qilish amalga oshmadi). OPACga koʻra, AQSh harbiy xizmatchilariga odatda 18 yoshga toʻlgunga qadar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishni taqiqlaydi. Shunga qaramay, ular „oldinga joylashtirish“ huquqiga ega, yaʼni ular qoʻllab-quvvatlash vazifalarini bajarish uchun jangovar zonaga joylashtirilishlari mumkin. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShni ushbu siyosatni oʻzgartirishga va voyaga yetmaganlarning jangovar hududda oldindagi harakat qilish zonasiga joylashtirilmasligini taʼminlashga chaqirdi. 2003 va 2004-yillarda 60 ga yaqin voyaga yetmagan o‘smirlar xodimlarning xatoligi tufayli Afgʻoniston va Iroqqa yuborilgan. Keyinchalik Mudofaa vazirligi „vaziyatlar zudlik bilan toʻgʻirlangani va takrorlanishining oldini olish uchun choralar koʻrilgani“ni aytdi. 2008-yilda prezident Jorj Bush „Oʻsmir bolalarni askarlikdan himoya qilish toʻgʻrisida“gi qonunni imzoladi . Qonun bolalarni askarlikka yollagan harbiy kuchlarni jinoiy javobgarlikka tortadi. Shuningdek, bolalar harbiy maqsadlarda foydalaniladigan mamlakatlarga qurol sotishni taqiqlaydi. Qonunda askar bolalar taʼrifi „hukumat qurolli kuchlari tarkibida jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etgan 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxs“ ni oʻz ichiga oladi. Hujjatdan voz kechish Obama va Trump maʼmuriyati tomonidan chiqarilgan. == Yaqin Sharq == === Bahrayn === Bahraynda harbiy kursantlar, NCO stajyorlari va texnik xodimlar 15 yoshdan boshlab Bahrayn Mudofaa Kuchlari safiga kirishlari mumkin. === Eron === Eronning amaldagi qonunchiligi 16 yoshdan kichiklarni ishga olishni rasman taqiqlaydi. Eron-Iroq urushi paytida oʻgʻil bolalar Basij armiyasiga chaqirilgan, u yerda Eron hukumati tanqidchilarining fikriga koʻra, ular „jonli qalqonlar toʻlqini sifatida frontga yuborilgan“. Boshqa manbalar eronlik qurbonlarning umumiy sonini 200,000-600,000 oraligʻida deb hisoblashgan. Bir manbaga koʻra, Eron-Iroq urushida qurbon boʻlganlarning 3 foizi 14 yoshgacha boʻlgan yosh askarlar boʻlgan. Eronlik oʻgʻiil bolalar maktabni tashlab, ota-onalari Eron-Iroq urushida qatnashganlar. Iroq zobitlarining taʼkidlashicha, ular baʼzida sakkiz yoshli eronlik askar bolalarni qoʻlga olishgan. 2018-yil holatiga koʻra Eron hukumati Suriya fuqarolar urushida Asad hukumatiga sodiq kuchlar tomonida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni yollab kelmoqda. === Falastin === 2004-yilda Xalqaro bolalarni himoya qilish tashkilotining Falastin boʻlimi uchun chop etilgan Jihod Shomalyning "Bosib olingan Falastin hududlarida bolalardan foydalanish " nomli hisobotida, bir qator bolalar shahidlikni oʻzlariga gʻurur deb bilishlarini taʼkidlab, hisobotni yakunlaydi. Oʻzlarining umidsiz ahvoli uchun javobgarlikni oʻz zimmalariga olishlari va Falastin harbiylashtirilgan guruhlari tomonidan qurolli hujumlar uyushtirish uchun yollanganliklariga oʻzlari sababchi ekanliklarini aytadi. Shu bilan birga, Shomaly mamlakatlarda tizimli ishga joylashish yo‘qligini, guruhlar va Falastin hamjamiyatining yuqori martabali vakillari siyosiy strategiya sifatida bolalarni yollashga qarshi ekanini taʼkidlaydi. Shomalyning fikricha, Falastin siyosiy rahbariyati bolalarni urushga tortishni toʻxtatish uchun koʻproq ish qilishi mumkin, bu esa rahbariyatdan bolalarni oʻqitish togʻrisida va yollashni taqiqlovchi memorandumni imzolashni talab qiladi. Gʻazo sektorida hukmronlikka intilayotgan Falastin tashkiloti Hamas, Isroil mudofaa kuchlariga qarshi zoʻravonlikni qoʻzgʻatish uchun munozarali mafkuralarni askar bolalarga singdirgani maʼlum. Jorjtaun universiteti professori William OʻBrien falastinlik bolalarning Birinchi Intifadadagi faol ishtiroki haqida shunday yozadi: „Aftidan, intifada qo‘shinlarining katta qismi yoshlar, jumladan, boshlang‘ich maktab o‘quvchilari ham bor. Ular tosh, molotov kokteyli va boshqa zo‘ravonlik turlari bilan shug‘ullanadilar“. Arab jurnalisti Huda Al-Hussein 2000-yil 27-oktabr kuni Londondagi arab gazetasiga quyidagilarni yozdi: 2002-yilda askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) „bolalarning jangovar harakatlarda qatnashayotgani haqida xabarlar mavjud boʻlsa-da, qurolli guruhlar tomonidan tizimli ravishda yollanganligi haqida hech qanday dalil yoʻq“, dedi. Biroq, 2004-yilda tashkilot 2000-yil oktabridan 2004- yil martigacha falastinlik voyaga yetmaganlar ishtirokida kamida toʻqqizta hujjatlashtirilgan xudkushlik hujumi sodir boʻlganligini xabar qildi: 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida Hamas va Islom Jihodi oʻzining Eron boʻlimida „harbiy hujumlarda va mashgʻulotlarda bolalardan foydalangani“ uchun alohida taʼkidlangan. 2005-yil 23-mayda Amnesty International Falastin qurolli guruhlarini bolalardan qurolli faoliyatda foydalanishni zudlik bilan toʻxtatishga chaqirdi: „Falastin qurolli guruhlari hech qanday sharoitda qurolli hujumlar uyushtirish, qurol yoki boshqa materiallarni tashish uchun bolalardan foydalanmasligi kerak…“. === Turkiya (PKK) === Kurd-turk mojarosi paytida Kurdiston Ishchilar partiyasi (PKK) faol ravishda bolalarni yollab, oʻgʻirlab ketgan. Tashkilot Turkiya xavfsizlik kuchlari tomonidan 2000 dan ortiq bolani o‘g‘irlaganlikda ayblangan. Human Rights Watch (HRW), Birlashgan Millatlar Tashkiloti (BMT) va Xalqaro Amnistiya tashkilotining mustaqil hisobotlari 90-yillardan beri tashkilot va uning qurolli guruhlari tomonidan askarb olalar i yollash va ulardan foydalanishni tasdiqladi. 2001-yilda tashkilot tomonidan bolalarni yollash tizimli ravishda amalga oshirilgani haqida xabarlar paydo boʻldi. Tashkilotning asosan bolalarni yollash uchun tuzilgan Tabura Zaroken Sehit Agit deb nomlangan bataloni haqida bir qancha xabarlar eʼlon qilingan. Shuningdek , Kurdiston vatanparvarlar ittifoqi bolalarni o‘z safiga jalb qilgani aniqlangan. Turkiya xavfsizlik kuchlari maʼlumotlariga koʻra,Kurdiston Ishchilar partiyasi 12 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan 983 nafardan ortiq bolani oʻgʻirlab ketgan. 400 dan ortiq bola tashkilotdan qochib, xavfsizlik kuchlariga taslim bo‘lishgan. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bolalar Jamgʻarmasining 2010-yilda chop etilgan hisobotida Kurdiston Ishchilar partiyasi tomonidan bolalarni yollash juda xavfli ekani koʻrsatib oʻtilgan. 2016-yilda Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasini Iroqning Shingal mintaqasida va qoʻshni davlatlarda askar bolalar yollash orqali urush jinoyatlari sodir etganlikda ayblagan. Suriyadagi fuqarolar urushi davomida ko‘plab ommaviy axborot vositalari, jumladan Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasiga aloqador YPG tashkiloti askar bolalarni yollab, joylashtirganini tasdiqladi. Guruhning xalqaro huquqni buzgan bolalardan foydalanishni toʻxtatish haqidagi daʼvosiga qaramay, guruh bolalarni yollash va ulardan foydalanishni davom ettirdi. === Livan === Livandagi fuqarolar urushida turli tomonlar askar bolalardan foydalangan. 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida aytilishicha, Hizbulloh bolalarni harbiy xizmatga oʻrgatgan. 2017-yilda BMT mamlakatda islomiy jangarilar deb gumon qilingan qurolli guruhlar bolalarni o‘z safiga jalb qilayotgani haqida xabar berdi. === Suriya === Suriyada davom etayotgan fuqarolar urushi paytida bolalar Bashar Asadga qarshi boʻlgan guruhlarga qoʻshilishdi. 2012-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotiga isyonchilar askar bolalardan foydalangani haqidagi daʼvolar kelib tushgan, biroq ular buni tasdiqlay olishmagan. 2014-yil iyun oyida Birlashgan Millatlar Tashkiloti hisobotida aytilishicha, muxolifat bolalarni harbiy va yordamchi rollarga jalb qilgan. Yana aytilishicha, bunday qilish siyosati yoʻqdek tuyulgan boʻlsa-da, yoshni tekshirish tartiblari boʻlmagan. 2014-yilda Human Rights Watch tashkilotining xabar berishicha, isyonchi guruhlar bolalardan jang maydonlarida yaradorlarni davolash, o‘q-dorilar va boshqa yuklarni olib o‘tishdan tortib, janglar avj olgan paytda frontga, snayperchilar rolini bajarishga qadar yordam va jangovar rollarda foydalanmoqda. Turkiya hukumati oʻzaro bogʻlangan SETA tadqiqot markazi Suriya milliy armiyasining tarkibini aks ettiruvchi hisobotini askar bolalar qoʻllanilganini fosh qilgani sababli qaytarib oldi. Suriya milliy armiyasi hozirda Turkiya tomonidan moliyalashtiriladi, u 2000-yil 8-sentabrda bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishi toʻgʻrisidagi Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokolni imzolagan. Al-Monitor’ning manbalarga tayanib xabar berishicha, Turkiya Liviyaga Suriya milliy armiyasidagi bolalar askarlarini joylashtirgani maʼlum qilingan. 2021-yil iyul oyida Amerika Qoʻshma Shtatlari Turkiyani Suriya va Liviyada askar bolalardan foydalanishga aloqador davlatlar roʻyxatiga qoʻshdi. 2021-yilgi Inson huquqlari amaliyoti boʻyicha mamlakat hisobotida Suriyadagi Turkiya tomonidan qoʻllab-quvvatlanadigan kuchlardan bolalar askar sifatida yollangani haqida soʻz bordi. Kurd kuchlari ham bu taktikani qoʻllashda ayblangan. 2015-yilda Human Rights Watch tashkiloti kurd qurolli kuch rahbarlari Jeneva chaqiruvi bilan majburiyat shartnomasini imzolagani va 2014-yilning iyulidan beri 59 nafar bola, ulardan 10 nafari 15 yoshdan kichik boʻlganini daʼvo qilgan edi. Prezident Asad 2013-yilda askar bolalardan (18 yoshgacha bo‘lgan har qanday shaxs) foydalanishni taqiqlovchi qonunni qabul qildi, bu qonunni buzganlik uchun aybdorlar 10 yildan 20 yilgacha „jazoviy mehnat“ bilan jazolanishini eʼlon qildi. Hukumat kuchlariga nisbatan qonun amalda qo‘llaniladimi yoki yo‘qmi, tasdiqlanmagan va isyonchi kuchlarga qarshi Suriya hukumati safida jang qilish uchun bolalar yollangani haqida da‘volar bor. Eron hukumati Suriyada fuqarolar urushi davrida Asadga sodiq hukumat kuchlari tarafida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni jalb qilgan. === Yaman === Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili Radhika Kuomarasvami 2010-yil yanvar oyida Yamandagi qabilalar oʻrtasidagi janglarda „koʻp sonli“ oʻsmir oʻgʻil bolalar jang qilishgani haqida xabar berdi. Nodavlat notijorat tashkilot faoli Abdul-Rahmon al-Marwanining hisob-kitoblariga ko‘ra, Yamanda har yili qabilalar o‘rtasidagi janglarda 500-600 ga yaqin bola halok bo‘ladi yoki yaralanadi. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudan (ayniqsa Darfur) va Yamandan askar bolalar yollagan. Britaniya SAS maxsus kuchlari Yamanda askar bolalarni tayyorlash bilan shug‘ullangani aytiladi. Xabar qilinishicha, Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya safida jang qilayotgan askarlarning kamida 40 foizi bolalardir. Saudiya Arabistoni hutiylarga qarshi Saudiya chegarasini qoʻriqlash uchun yamanlik bolalarni askar sifatida yollaydi. 2019-yil iyun oyida AQSh Davlat kotibi Mike Pompeo Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya Yamandagi fuqarolar urushida bolalardan foydalanayotgani haqidagi ekspert xulosalarini rad etib, AQShning bolalar askarlikka yollovchi davlatlar ro‘yxatiga kiritilishiga to‘sqinlik qildi. == Osiyo == 2004-yilda oʻsmirlarning harbiy xizmatidan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) Osiyoda minglab bolalar Afgʻoniston, Myanma (Birma) , Nepal Indoneziya, Filippin, Laos va Shri-Lankadagi faol mojarolar va oʻt ochishni toʻxtatish holatlariga kelishilganda ham jangovar kuchlarga jalb qilingani haqida xabar berdi. Hukumatning mojaro zonalariga kirishni rad etishi ishtirok etgan raqamlarni hujjatlashtirishni imkonsiz qildi. 2004-yilda Myanma (Birma) hukumat qurolli kuchlari 12 yoshdan 16 yoshgacha boʻlgan bolalarni majburan yollagan va ishlatgan yagona davlat sifatida mintaqa tarixiga kirdi. Xudoning armiyasi partizan guruhini birgalikda boshqargan egizak aka-uka Jonni va Lyuter Xtolar 1997-yilda guruhni boshqara boshlaganlarida taxminan oʻn yoshda boʻlishgan. === Afg'oniston === Afgʻonistonda oʻttiz yillik fuqarolar urushi davrida qurolli kuchlar minglab askar bolalarni yollagan. Koʻpchilik hali ham Tolibonga qarshi kurashmoqda. Islom diniy maktablari yoki madrasalaridan taʼlim olganlarning baʼzilari xudkush terrorchi va qurolli hujumchilar sifatida foydalaniladi. Kamuflyaj kiyimida va shahidlik shiorlari bilan yurgan o‘g‘il bolalarning targ‘ibot videosi 2009-yilda Afg‘oniston Tolibon rahbariyati tomonidan eʼlon qilingan. Bu videoga amerikalik askarni oʻldirgan 14 yoshli Tolibon jangchisiga tasanno ham kiritilgan. === Birma/Myanma === Davlat Tinchlik va Taraqqiyot Kengashining taʼkidlashicha, Birmaning barcha askarlari koʻngilli hisoblanadi va qabul qilinganlarning hammasi 18 yoshdan katta. Human Rights Watch tashkiloti maʼlumotiga koʻra, Birma/Myanma milliy armiyasi Tatmadavda 70 000 ga yaqin oʻgʻil bolalar xizmat qilmoqda, 11 yoshgacha boʻlgan bolalar esa koʻchadan majburan olib kelinib guruhlarga qoʻshilmoqda. Guruhning xabar berishicha, dezertirlar uch yildan besh yilgacha qamoq jazosiga yoki hatto qatl etishga ham hukm qilinishi mumkin. Guruh shuningdek, taxminan 5,000-7,000 bolalar turli xil qurolli etnik muxolifat guruhlarida, xususan, Birlashgan Wa Davlat Armiyasida xizmat qilishini taʼkidladi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun 2009-yil iyun oyida hisobot eʼlon qildi, unda isyonchilar va hukumat tomonidan mamlakatda bolalarga nisbatan „jiddiy qonunbuzarliklar“ qayd etilgan. Maʼmuriyat 4-avgust kunidan boshlab keyingi oydan ular Birma/Myanmaga koʻproq oʻrganish uchun guruh yuborishlarini eʼlon qilishdi. === Shri-Lanka === Shri-Lankada bolalarning jangarilar tomonidan foydalanilishi 1983-yilda Shri-Lankadagi fuqarolar urushi boshlanganidan beri xalqaro miqyosda tan olingan muammo boʻlib kelgan. 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni asosiy yollovchilar Tamil Eelam isyonchi ozodlik yoʻlbarslari hisoblanadi. === Nepal === Nepal Kommunistik partiyasi kuchlarida taxminan 6000-9000 bola xizmat qiladi. 2010-yildan boshlab CPNning askar bolalari demobilizatsiya qilindi. === Filippin === Filippinda hukumatga qarshi kurashayotgan islomiy va kommunistik qurolli guruhlar muntazam ravishda yollangan bolalarga tayanib kurash olib boradi. 2001-yilda Human Rights Watch tashkiloti Moro Islom ozodlik fronti (MILF)dagi 10 000 askarning taxminan 13 foizini bolalar tashkil etgani va hukumatga aloqador ayrim harbiylashtirilgan kuchlar ham bolalardan foydalanayotgani haqida xabar bergan. 2016-yilda MILF 1869 nafar bolani guruhni tark etishiga ruxsat berdi va boshqa bolalarni guruhga qabul qilmaslik majburiyatini oldi. Biroq oʻsha yili BMT Filippindagi boshqa qurolli guruhlar asosan 13 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan bolalarni yollashda davom etayotgani haqida xabarlar yana davom etrdi. == Yevropa == Child Soldiers International maʼlumotlariga koʻra, Yevropada faqat 18 yoshdan kattalarni yollash tendensiyasi mavjud, aksariyat mamlakatlar ham faqat kattalarni yollashga ruxsat beradi, 2016-yilgi maʼlumotlarga koʻra qanday qurolli guruhlar bolalardan foydalanayotgani maʼlum emas edi. 2018-yil holatiga koʻra esa bir davlat, Buyuk Britaniya 16 yoshdan bolalarni, beshtasi esa 17 yoshdan (Avstriya, Kipr, Fransiya, Germaniya va Gollandiya) harbiy xizmatga jalb qilgan. Ulardan, Buyuk Britaniya eng koʻp bolalarni ishga oladi. 2016-yilda Britaniya armiyasiga yangi chaqirilganlarning taxminan chorak qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan. Barcha Yevropa davlatlari bolalarni qurolli mojarolarga jalb etish toʻgʻrisidagi ixtiyoriy protokolni ratifikatsiya qilgan, shuning uchun chaqiruv bolalar odatda balogʻatga yetgunlaricha harbiy harakatlarda foydalanilmaydi. Bolalar 1990-yillarda Birinchi Chechen urushida jangchilar sifatida ishlatilgan. === Avstriya === Avstriya bolalarni ota-onalari roziligi bilan bir yil erta, 17 yoshdan boshlab harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Kipr === Kipr bolalarni ota-onalari roziligi bilan ikki yil erta, 16 yoshdan boshlab majburiy harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Fransiya === Fransiya harbiy xizmatchilarni 17 yoshdan, harbiy texnik maktab oʻquvchilarini 16 yoshdan boshlab qabul qiladi. Qurolli kuchlarning 3 % ni 18 yoshgacha boʻlgan yoshlar tashkil etadi. === Germaniya === Germaniya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2015-yilda qurolli kuchlarning 6 foizini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil etgan. === Niderlandiya === Niderlandiya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2014-yilda uning qurolli kuchlarining 5 % 18 yoshgacha boʻlganlar boʻlgan. === Ukraina === 2014-yilda Ukraina sharqidagi qurolli mojaro paytida Donbasdagi tinchlik uchun adolat guruhi bolalarni qurolli tuzilmalarga jalb qilishning 41 ta holatini tasdiqlagan. Ulardan 37 tasi Ukraina nazorati ostida boʻlmagan hududdan, 4 tasi esa Ukraina nazorat hududidagi qurolli tuzilmalarda bolalarning ishtiroki bilan bogʻliq. Tasdiqlash imkoni boʻlmagan bolalarni ishga yollash haqida yana 31 ta murojaat boʻlgan. Ukraina tomonidan nazorat qilinmagan hududda tekshirilgan 37 ta ishning 33 tasi oʻgʻil bolalar va 4 tasi qiz bolalar; 57 % 16-17 yoshda, 35 % 15 yoshgacha boʻlgan va 8 % hollarda yoshni aniqlash mumkin boʻlmagan. === Buyuk Britaniya === Britaniya qurolli kuchlari 16 yoshdan boshlab xodimlarni jalb qilib, 15 yoshu 7 oylik bolalardan arizalarni qabul qilishni boshlaydi. Roʻyxatga olishdan oldin ota-onaning roziligi talab qilinadi. 2022-yil holatiga koʻra, Britaniya qurolli kuchlari tarkibiga kirganlarning 23 foizi 18 yoshdan kichiklar edi. Aksariyat bolalar armiyaga jalb qilingan, bu erda 2021-2022 yillarda askarlarning 30 foizi 18 yoshgacha boʻlganlar edi; koʻproq yangi askarlar boshqa yoshdagilarga qaraganda 16 yoshda edi. 16 yoshdan 17,5 yoshgacha boʻlgan armiyaga chaqirilganlar dastlab yosh guruhiga bagʻishlangan harbiy oʻquv markazida Army Foundation kollejida oʻqitiladi. 2021-yil holatiga koʻra, markaz Ofsted taʼlim inspektsiyasi tomonidan farovonlik boʻyicha „aʼlo“ deb baholangan, markazda suiisteʼmollik haqida koʻplab daʼvolar, baʼzilari isbotlangan, armiya rekordida. 2021-yilda markazda 22 nafar qizga nisbatan jinsiy huquqbuzarliklar bo‘yicha to‘qqizta tergov ochildi; bir tergovda gumon qilingan jinoyatchilarning uchtasi xodimlar boʻlgan. Vahiylar 2022-yil iyul oyida Vice News hisobotining mavzusi boʻlgan. OPAC maʼlumotlariga koʻra, Buyuk Britaniya odatda harbiy harakatlarda qatnashish uchun bolalarni chaqirmaydi, ammo chaqirilganlarni istisno qilmaydi ham. Buyuk Britaniya 2003-yildan 2010-yilgacha Iroq va Afg‘onistonga 18 yoshdan kichik bo‘lgan 22 nafar xodimni beixtiyor yubordi. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita Buyuk Britaniyani bolalar hech qanday sharoitda harbiy harakatlarda qatnasha olmasligini taʼminlash uchun oʻz siyosatini oʻzgartirishga chaqirdi. 1990-yillarda OPAC boʻyicha muzokaralarda Buyuk Britaniya AQShga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 boʻlishiga qarshi chiqdi. Bolalar huquqlarini himoya qiluvchi idoralar Buyuk Britaniya o‘z qurolli kuchlarini kadrlar bilan taʼminlashda bolalarga tayanishda davom etayotganini tanqid qildi. == Okeaniya == === Avstraliya === Avstraliya mudofaa kuchlari oʻz saflariga 16 yoshdan boshlab ota-onalarning roziligi bilan harbiy xizmatga kirishga ruxsat beradi. 18 yoshgacha boʻlgan qoʻl ostidagi yoshlarni chet elga yuborish yoki toʻgʻridan-toʻgʻri jangovar harakatlarda foydalanish mumkin emas, ularni evakuatsiya qilishning iloji boʻlmagan ekstremal holatlar bu vaziyatdan mustasno. === Yangi Zelandiya === 2018-yilning aniqlangan maʼlumotlariga koʻra, Yangi Zelandiya mudofaa kuchlariga qoʻshilishning minimal yoshi 17 yosh deb belgilangan. == Bolalardan harbiy maqsadda foydalanishni tugatish harakati == Bolalardan harbiy maqsadda keng miqyosda foydalanishganiga tarix guvoh. Faqat soʻnggi oʻn yilliklarda bu amaliyot asosli tanqid va uni tugatish uchun birgalikda saʼy-harakatlarga duch keldi. Qisman koʻplab qurolli kuchlar oʻz saflarini toʻldirishda bolalarga tayanganligi va qisman nodavlat qurolli guruhlarning xatti-harakatlariga taʼsir qilish qiyinligi sababli bu jarayon biroz sekin kechdi. == Yaqin tarix == === 1970-1980-yillar === Bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirokini cheklash boʻyicha xalqaro harakatlar 1977-yilda qabul qilingan 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar bilan boshlandi (77.2-modda). Yangi Protokollar 15 yoshgacha boʻlgan bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqladi, ammo davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarga 15 yoshdan boshlab bolalarni yollash va ulardan urushda foydalanishga ruxsat berishda davom etaverdi. Nodavlat notijorat tashkilotlari (NNTlar) bolalarni ishga yollashni butunlay taqiqlash toʻgʻrisidagi yangi shartnoma tarafdori boʻlganida, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (CRC) boʻyicha muzokaralar chogʻida qoidalar yangilandi. Qurolli kuchlari 18 yoshdan kichik boʻlganlardan foydalanayotgan baʼzi davlatlar bunga qarshilik koʻrsatdilar, shuning uchun 1989-yildagi yakuniy shartnoma matni faqat mavjud huquqiy standartni aks ettirdi xolos: 15 yoshgacha boʻlgan bolalarning harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishini taqiqlash. === 1990-yillar === XX asrning oxirlari yaʼni 1990-yillarda nodavlat notijorat tashkilotlari askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish koalitsiyasini (hozirgi Xalqaro bolalar askarlari) tashkil etishdi va ular Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada koʻrgan kamchiliklarni toʻgʻrilash maqsadida hamdard hukumatlar bilan yangi shartnoma tuzish kampaniyasida ishlashdi. Olti yil davom etgan global muzokaralardan soʻng, shartnoma 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol (OPAC) sifatida qabul qilindi. Shartnoma bolalarni harbiy xizmatga chaqirishni taqiqlab qoʻyadi, harbiy xizmatchilar 16 yoshdan kichik boʻlmasligini taʼminlaydi va harbiy harakatlarda bolalardan foydalanishni rad etadi. Shartnoma, shuningdek, nodavlat qurolli guruhlarni 18 yoshga toʻlmagan oʻsmirlarni har qanday maqsadda yollashni ham taqiqlaydi. OPAC boʻyicha muzokara olib borayotgan koʻpchilik davlatlar bolalarni yollashni taqiqlashni qoʻllab-quvvatlagan boʻlsa-da, AQSh boshchiligidagi Buyuk Britaniya bilan ittifoqdosh boʻlgan baʼzi mamlakatlar bunga eʼtiroz bildirdi. Shunday qilib, shartnoma 16 yoki 17 yoshli bolalarni ishga olishni taqiqlamaydi, garchi u davlatlarga qonunda yuqoriroq standartlarni oʻrnatishga imkon beradi. === 2000-yildan - hozirgi kungacha === Bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol qabul qilingandan soʻng, global ratifikatsiya kampaniyasi tez sur’atlar bilan rivojlandi. 2018-yilning maʼlumotlariga koʻra, OPAC 167 ta davlat tomonidan ratifikatsiya qilingan. Kampaniya, shuningdek, koʻplab davlatlarni bolalarni umuman ishga olmaslikka undadi. 2001-yilda 83 mamlakat faqat kattalarni roʻyxatga olishga ruxsat berdi. 2016-yilga kelib bu koʻrsatkich 126 taga yetdi, bu qurolli kuchlari mavjud boʻlgan mamlakatlarning 71 foizini tashkil qiladi. Taxminan 60 ga yaqin nodavlat qurolli guruhlar bolalardan foydalanishni toʻxtatish yoki qisqartirish toʻgʻrisida bitimlar tuzdilar, bu koʻpincha BMT yoki Jeneva chaqiruvi nodavlat tashkiloti vositachiligida oʻtkazildi. Child Soldiers International bergan hisobotlarga koʻra, OPAC shartnomasining muvaffaqiyati davlat qurolli kuchlari tomonidan bolalarni yollashning bosqichma-bosqich pasayishi bilan birgalikda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalar sonining qisqarishiga olib keldi. 2018-yilda berilgan maʼlumotlarga koʻra, bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish keng tarqalganligicha qolmoqda. Xususan, Boko Haram va IShIDga oʻxshagani jangari islomiy tashkilotlar hamda ularga qarshi kurashayotgan qurolli guruhlar bolalardan keng foydalanishadi. Bundan tashqari, aholisi eng koʻp boʻlgan uchta davlat — Xitoy, Hindiston va Qoʻshma Shtatlar hali ham oʻz qurolli kuchlariga 16 yoki 17 yoshli bolalarni harbiy xizmatga olinishiga ruxsat berishadi, shuningdek, „Yettilik“ guruhining beshta davlati: Kanada, Fransiya, Germaniya, Buyuk Britaniya va Amerika Qoʻshma Shtatlari ham bundan mustasno emas. == Voqealar == Qizil qoʻllar kuni — Red Hand day (shuningdek, Xalqaro askar bolalardan foydalanishga qarshi kurash kuni deb ham ataladi). Har yili 12-fevralda oʻtkaziladigan xotirlash kuni boʻlib, jamoatchilik eʼtiborini urushlar va qurolli toʻqnashuvlarda bolalardan askar sifatida ishlatish amaliyotiga qaratadi. Ushbu sana bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokolning kuchga kirishini aks ettiradi. == Bolalikning militarizatsiyasiga qarshi kurash == Oʻz qurolli kuchlariga bolalarni yollashga ruxsat bermaydigan koʻplab davlatlar taʼlim tizimi, atrof-muhit, filmlar va video oʻyinlar kabi mashhur oʻyin-kulgilar orqali bolalarga harbiy hayotni koʻrsatgani uchun tanqid qilindi.. Baʼzi sharhlovchilarning taʼkidlashicha, bolalar uchun bu marketing manipulyatsiya va harbiylikka yollash jarayonining bir qismidir va shuning uchun bu axloqiy jihatdan baholanishi kerak. Ushbu tamoyil baʼzi guruhlarni harbiy tashkilotlar va yoshlar oʻrtasidagi munosabatlarni bolalar huquqlari va sogʻligʻi nuqtai nazaridan tartibga solish uchun kampaniyaga olib keldi. Bunga misol qilib „ Urushga qarshilik ko‘rsatuvchilar“ xalqaro tashkilotining " Yoshlarning == Askarlikka olingan bolalarni reabilitatsiya qilish va reintegratsiya qilish == Child Soldiers International reintegratsiyani quyidagicha taʼriflaydi: „Ilgari qurolli kuchlar-guruhlar bilan aloqador boʻlgan bolalar tinch hayotga qaytishlari va ularning oilalari va jamiyatlarida qimmatli rol oʻynashlari uchun qoʻllab-quvvatlanadigan jarayon“. Askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiyalashga qaratilgan dasturlar UNICEF homiyligidagilar kabi koʻpincha uchta komponentni taʼkidlaydi: oilani birlashtirish-jamoa tarmogʻi, psixologik yordam va taʼlim-iqtisodiy imkoniyat. Dasturlarni muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun bu harakatlar kamida 3 yildan 5 yilgacha boʻlgan davrni oʻz ichiga oladi. Umuman olganda, reintegratsiya harakatlari bolalarni xavfsiz muhitga qaytarishga, diniy va madaniy marosimlar orqali bolaning oilasi va jamiyati nomidan kechirimlilik tuygʻusini shakllantirishga va bolaning oʻz oilasi bilan birlashishini ragʻbatlantirishga qaratilgan.harbiylashuviga qarshi kurash" dasturi, AQShdagi „Bolalarni yollashni to‘xtating“ kampaniyasi va Buyuk Britaniyadagi „Maktablardan tashqarida harbiylar“ kampaniyasini keltirish mumkin. Xuddi shunday xavotirlar Germaniya va Isroilda ham bildirilgan. Agar bola urush jinoyatlarini sodir etgan boʻlsa, reintegratsiya harakatlari qiyinlashishi mumkin, chunki bunday hollarda jamiyatda stigma va norozilik kuchayadi. Bunday vaziyatlarda bolaning ehtiyojlari jamiyatda adolat tuygʻusi bilan mutanosib boʻlishi muhimdir. Bunday vaziyatlarni zudlik bilan hal qilish kerak, chunki shunday qilinmasa, koʻplab bolalar qayta roʻyxatga olish xavfiga duch kelishadi. Shuningdek, reintegratsiyaning ikkita sohasi alohida eʼtiborga olinishi kerak: askar ayollar va bolalar askarlari orasida giyohvand moddalarni isteʼmol qilish. Giyohvand moddalar taʼsiri ostida boʻlgan yoki jinsiy yoʻl bilan yuqadigan kasalliklarga duchor boʻlgan askar bolalar oʻzlarining ehtiyojlariga mos keladigan qoʻshimcha dasturlarni talab qiladilar. hlvus4jctvy8cce736mtc683f8j8duw 2817150 2817149 2022-08-29T10:07:23Z ShHamrayev 72833 /* Markaziy Afrika Respublikasi */ wikitext text/x-wiki {{tahrirlayapman|ShHamrayev}} Bolalar (Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada 18 yoshga toʻlmagan shaxs sifatida belgilangan) tarix davomida harbiy harakatlar va kampaniyalarda qatnashish uchun jalb qilingan<ref name="Wessells">{{cite journal|last1=Wessels|first1=Michael|title=Child Soldiers|journal=Bulletin of the Atomic Scientists|year=1997|volume=53|issue=4|page=32|doi=10.1080/00963402.1997.11456787|bibcode=1997BuAtS..53f..32W}}</ref>. Davlat qurolli kuchlari, nodavlat qurolli guruhlar va boshqa harbiy tashkilotlar tarkibidagi bola askarlar jangovar tayyorgarlikdan o‘tishi va jangovar mashg‘ulotlar uchun ishlatilishi, porterlar yoki xabarchilar kabi yordamchi rollarga tayinlanishi yoki tirik qalqon sifatida taktik ustunlik yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun ishlatilishi mumkin<ref name="Children at war">{{Cite news|url=http://www.historyextra.com/podcast/children-war|title=Children at war|work=History Extra|access-date=7 December 2017|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180112002342/http://www.historyextra.com/podcast/children-war|archive-date=12 January 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":2">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|title=The Paris Principles: Principles and guidelines on children associated with armed forces or armed groups|last=UNICEF|year=2007|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20161030083755/http://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|archive-date=30 October 2016|url-status=live}}</ref>. Masalan, minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida, gʻolib tomonda ham, magʻlub tomonda ham qatnashdilar. Bolalar kattalarga qaraganda taʼsirchanlikka koʻproq moyil boʻlganligi sababli harbiy xizmatda oson nishon hisoblanadi<ref name="ReferenceB">{{cite journal |last1=Beber, Blattman |first1=Bernd, Christopher |year=2013 |title=The Logic of Child Soldiering and Coercion |url=https://archive.org/details/sim_international-organization_winter-2013_67_1/page/65 |journal=International Organization |volume=67 |issue=1 |pages=65–104 |doi=10.1017/s0020818312000409 |doi-access=free}}</ref><ref name=":32">{{Cite book |last=Dave. |first=Grossman |title=On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society |date=2009 |publisher=Little, Brown and Co |isbn=9780316040938 |edition=Rev. |location=New York |oclc=427757599}}</ref><ref name="Wessells" /><ref name=":22">{{Cite book |author1-last=McGurk |author1-first=Dennis |title=Military life: The psychology of serving in peace and combat |author2-last=Cotting |author2-first=Dave I. |author3-last=Britt |author3-first=Thomas W. |author4-last=Adler |author4-first=Amy B. |publisher=Praeger Security International |year=2006 |isbn=978-0275983024 |editor1-last=Adler |editor1-first=Amy B. |volume=2: Operational stress |location=Westport |pages=13–31 |chapter=Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members |editor2-last=Castro |editor2-first=Carl Andrew |editor3-last=Britt |editor3-first=Thomas W.}}</ref>. Baʼzilar kuch bilan yollanadilar, boshqalari esa koʻpincha qashshoqlikdan qutulish uchun bu yoʻlni tanlaydilar<ref name="Wessells" /><ref name=":12">{{Cite book |last1=Brett |first1=R |url=https://archive.org/details/youngsoldierswhy0000bret |title=Young soldiers : why they choose to fight |last2=Specht |first2=I |publisher=Lynne Rienner Publishers |year=2004 |isbn=9781588262615 |location=Boulder, Colo. |oclc=53830868 |url-access=registration}}</ref><ref name=":103">{{Cite journal |last1=Gee |first1=David |last2=Taylor |first2=Rachel |date=1 November 2016 |title=Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army? |journal=The RUSI Journal |volume=161 |issue=6 |pages=36–48 |doi=10.1080/03071847.2016.1265837 |issn=0307-1847 |s2cid=157986637}}</ref><ref name=":82">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|title=Child Soldiers Global Report 2008|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2008|access-date=16 May 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181010192928/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|archive-date=10 October 2018|url-status=dead}}</ref>. Qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar koʻpincha psixiatrik kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi, shuningdek, tajovuzkorlikning kuchayishi kabi xulq-atvorning turli muammolariga duch kelishadi, bu esa balogʻat yoshida qashshoqlik va ishsizlikning yuqori xavfiga olib keladi. Buyuk Britaniya va AQShda olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmir bolalar orasida ularni harbiy xizmatga jalb qilish, hatto ular urushga yuborilmagan boʻlsa ham, oʻz joniga qasd qilishga urinish<ref name=":30">{{Cite journal |last1=Ursano |first1=Robert J. |last2=Kessler |first2=Ronald C. |last3=Stein |first3=Murray B. |last4=Naifeh |first4=James A. |last5=Aliaga |first5=Pablo A. |last6=Fullerton |first6=Carol S. |last7=Wynn |first7=Gary H. |last8=Vegella |first8=Patti L. |last9=Ng |first9=Tsz Hin Hinz |date=1 July 2016 |title=Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers |journal=JAMA Psychiatry |language=en |volume=73 |issue=7 |pages=741–9 |doi=10.1001/jamapsychiatry.2016.0600 |issn=2168-622X |pmc=4937827 |pmid=27224848}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/694167/20180327_Suicide_and_open_verdict_deaths_in_the_UK_Regular_Armed_Forces_1984-2017_Tables_and_Figures-O.xls|title=UK armed forces suicide and open verdict deaths: 1984–2017|last=UK, Ministry of Defence|year=2017|access-date=24 May 2018}}</ref> stress bilan bogʻliq ruhiy kasalliklar<ref name=":28">{{Cite journal |last1=Goodwin |first1=L. |last2=Wessely |first2=S. |last3=Hotopf |first3=M. |last4=Jones |first4=M. |last5=Greenberg |first5=N. |last6=Rona |first6=R. J. |last7=Hull |first7=L. |last8=Fear |first8=N. T. |year=2015 |title=Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population? |journal=Psychological Medicine |language=en |volume=45 |issue=9 |pages=1881–1891 |doi=10.1017/s0033291714002980 |issn=0033-2917 |pmid=25602942 |s2cid=3026974}}</ref><ref name=":29">{{Cite journal |last1=Martin |first1=Pamela Davis |last2=Williamson |first2=Donald A. |last3=Alfonso |first3=Anthony J. |last4=Ryan |first4=Donna H. |date=February 2006 |title=Psychological adjustment during Army basic training |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2006-02_171_2/page/157 |journal=Military Medicine |volume=171 |issue=2 |pages=157–160 |doi=10.7205/milmed.171.2.157 |issn=0026-4075 |pmid=16578988 |doi-access=free}}</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish<ref name=":31">{{Cite journal |last1=Head |first1=M. |last2=Goodwin |first2=L. |last3=Debell |first3=F. |last4=Greenberg |first4=N. |last5=Wessely |first5=S. |last6=Fear |first6=N. T. |date=1 August 2016 |title=Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel |journal=Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology |language=en |volume=51 |issue=8 |pages=1171–1180 |doi=10.1007/s00127-016-1177-8 |issn=0933-7954 |pmc=4977328 |pmid=26864534}}</ref><ref name=":33">{{Cite journal |last1=Mattiko |first1=Mark J. |last2=Olmsted |first2=Kristine L. Rae |last3=Brown |first3=Janice M. |last4=Bray |first4=Robert M. |year=2011 |title=Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel |url=https://archive.org/details/sim_addictive-behaviors_2011-06_36_6/page/608 |journal=Addictive Behaviors |volume=36 |issue=6 |pages=608–614 |doi=10.1016/j.addbeh.2011.01.023 |pmid=21376475}}</ref>, va zoʻravonlik yuzaga chiqadi<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref><ref name=":35">{{Cite journal |last=Bouffard |first=L A |year=2005 |title=The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience |url=https://archive.org/details/sim_armed-forces-and-society_winter-2005_31_2/page/273 |journal=Armed Forces & Society |volume=31 |issue=2 |pages=273–295 |doi=10.1177/0095327x0503100206 |s2cid=144559516}}</ref><ref name=":36">{{Cite journal |last1=Merrill |first1=Lex L. |last2=Crouch |first2=Julie L. |last3=Thomsen |first3=Cynthia J. |last4=Guimond |first4=Jennifer |last5=Milner |first5=Joel S. |date=August 2005 |title=Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2005-08_170_8/page/705 |journal=Military Medicine |volume=170 |issue=8 |pages=705–709 |doi=10.7205/milmed.170.8.705 |issn=0026-4075 |pmid=16173214 |doi-access=free}}</ref>. Bir qator shartnomalar bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishini kamaytirish yoki iloji boricha cheklashga qaratilgan<ref name=":3" /><ref>{{Cite web |title=Child Soldiers World Index |url=https://dallaireinstitute.org/child-soldiers-world-index/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Dallaire Institute |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Soldiers International |date=2018 |title=Why 18 Matters: A rights-based analysis of child recruitment |url=https://resourcecentre.savethechildren.net/document/why-18-matters-rights-based-analysis-child-recruitment/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Save the Children Resource Centre |language=en}}</ref>. Child Soldiers International tashkiloti bergan ma‘lumotlariga koʻra, bu kelishuvlar bolalarni ishga olishni kamaytirishga yordam bergan, ammo amaliyot baʼzi hududlarni toʻliq qamrab ololmayapti va bolalar butun dunyo boʻylab harbiy harakatlarda qatnashishda davom etmoqda. Iqtisodiy jihatdan qudratli baʼzi davlatlar 16 yoki 17 yoshli harbiy xizmatchilarga tayanishda davom etmoqda va soʻnggi yillarda qurolli toʻqnashuvlarda yosh bolalardan foydalanish koʻpaydi, chunki jangarilar harakati va ularga qarshi kurashayotgan guruhlar bolalarni koʻp sonni tashkil qilish uchun yollashadi<ref name=":3">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=Louder than words: An agenda for action to end state use of child soldiers|last=Child Soldiers International|year=2012|access-date=19 January 2018}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. == Tarix == Tarix oʻqitilgan va jang qilish uchun foydalanilgan, qoʻllab-quvvatlovchi rollarga tayinlangan, masalan, porter yoki xabarchi, jinsiy qul sifatida foydalanilgan yoki taktik ustunlik uchun tirik qalqon sifatida yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun yollangan bolalar bilan toʻla<ref name=":2" /><ref name="Children at war"/><ref name=":48">{{cite web|url=http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|title=Girl Soldiers – The cost of survival in Northern Uganda, Women News Network – WNN|date=13 January 2009|publisher=Womennewsnetwork.net|access-date=12 May 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120523212431/http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|archive-date=23 May 2012|url-status=live}}</ref> <ref>Michael Leggiere, The Fall of Napoleon: The Allied Invasion of France 1813–1814, pg.99–100</ref> Misol uchun, 1814-yilda Napoleon oʻz qoʻshinlariga koʻplab oʻsmirlarni to‘plagan. Minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida qatnashdilar<ref name=":41">{{cite web|title=How did Britain let 250000 underage soldiers fight in WW1?|url=https://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20180321184716/http://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|archive-date=21 March 2018|access-date=22 January 2016|work=BBC News}}</ref><ref name=":43">[[Norman Davies]], [https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603 ''Rising '44: The Battle for Warsaw,''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603|date=6 February 2016}} Pan Books 2004 p.603</ref><ref name="Rosen2005">{{cite book|author=David M. Rosen|url=https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|title=Armies of the Young: Child Soldiers in War and Terrorism|date=January 2005|publisher=Rutgers University Press|isbn=978-0-8135-3568-5|pages=54–55|quote=The participation of Jewish children and youth in warfare was driven by a combination of necessity, honor, and moral duty.|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref><ref name="Kucherenko2011">{{cite book|last=Kucherenko|first=Olga|url=https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|title=Little Soldiers: How Soviet Children Went to War, 1941–1945|date=13 January 2011|publisher=OUP Oxford|isbn=978-0-19-161099-8|page=3|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar kuchidan XX asr va XXI asrning boshlarida Afrika, Lotin Amerikasi va Yaqin Sharqning ayrim qismlarida foydalanishda davom etildi<ref name="CSGR2004-292" /><ref name=":14" /><ref name=":02" />. Faqat mazkur ming yillikning boshidan boshlab bolalardan harbiy foydalanishni cheklash va kamaytirish boʻyicha xalqaro harakatlar boshlandi. == Hozirgi holat == === Davlat qurolli kuchlari === 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) qabul qilindi. Shundan beri global tendentsiya Straight-18 standarti sifatida 18 va undan kichik yoshdagi bolalarni qurolli kuchlarga yollashni cheklashdan iborat. Qurolli kuchlari boʻlgan koʻpgina davlatlar OPACga aʼzo boʻlishdi, unga koʻra bolalarni yollash bilan shugʻullanuvchi davlatlar bunday vaziyatda jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ majburiyatini oladi<ref name=":5" /><ref name=":7">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|title=International laws and child rights|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180202005301/https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|archive-date=2 February 2018|url-status=dead}}</ref>. Shunga qaramay, Child Soldiers International 2018-yilda 46 mamlakatda 18 yoshgacha bo‘lgan bolalar hali ham harbiy maqsadlarga jalb qilinayotgani<ref name=":39">{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/|title=Child Soldiers World Index|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=29 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329153356/http://childsoldiersworldindex.org/|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref> va o‘qitilayotgani haqida xabar berdi. Ulardan koʻpchiligi 17 yoshdan boshlab, ozroq qismi 20 yosh, kami 16 yoshdan boshlab, nomaʼlum qismi esa 16 yoshdan ham kichikroq bolalarni ishga qabul qiladi<ref name=":5">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|title=Where are child soldiers?|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180201210707/https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|archive-date=1 February 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":3" /><ref name=":6">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|page=41|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitasi va boshqalar harbiy tayyorgarlik, harbiy muhit va majburiy xizmat shartnomasi bolalar huquqlariga mos kelmasligini va oʻsmirlarni davlat qurolli kuchlariga jalb qilishni toʻxtatishga chaqirdi. Bolalar oʻsmirlik davrida sogʻlom rivojlanish huquqiga egadir<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC/C/GC/20&Lang=en|title=General comment No. 20 (2016) on the implementation of the rights of the child during adolescence|last=Committee on the Rights of the Child|year=2016|website=tbinternet.ohchr.org|language=en-us|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926052204/https://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2FC%2FGC%2F20&Lang=en|archive-date=26 September 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":3" /><ref>{{Cite web|url=https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|title=Ending the recruitment and use of children in armed conflict|last=UNICEF|year=2017|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926014225/https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|archive-date=26 September 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":19">{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|title=Children, Not Soldiers {{!}} United Nations Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180119171732/https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|archive-date=19 January 2018|url-status=live}}</ref>. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudandan (ayniqsa Darfurdan) askar bolalarni yollagan. === Nodavlat qurolli guruhlar === Bularga qurolli kuchlar, isyonchilar, terroristik tashkilotlar, partizanlar harakati, mafkuraviy yoki diniy jihatdan boshqariladigan guruhlar, qurolli ozodlik harakatlari va boshqa turdagi kvaziharbiy tashkilotlar iborat bolalardan foydalanadigan nodavlat qurolli harbiylashtirilgan tashkilotlar kiradi. 2022-yil holatiga ko'ra, BMT bolalardan bunday guruhlar tomonidan keng foydalaniladigan 12 mamlakatni aniqladi: Janubiy Amerikadagi Kolumbiya; Afrikada Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Mali, Somali, Janubiy Sudan va Sudan; Yaqin Sharqdagi Livan; G'arbiy Osiyoda Suriya va Yaman; Markaziy Osiyoda Afg'oniston; va Janubi-Sharqiy Osiyoda Myanma<ref name=":57">{{Cite web|last=UN Secretary-General|date=23 June 2022|title=Children and armed conflict: Report of the Secretary-General|url=https://documents-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N22/344/71/PDF/N2234471.pdf|url-status=live|access-date=20 August 2022|website=United Nations}}</ref>. Hamma qurolli guruhlar ham bolalardan foydalanmaydi va 1999-yildan beri 60 ga yaqin qurolli guruhlar bu amaliyotni qisqartirish yoki tugatish toʻgʻrisida kelishuvga erishgan. Masalan, 2017-yilga kelib Filippindagi Moro Islomiy Ozodlik Jabhasi (MILF) o‘z saflaridan 2000 ga yaqin bolani ozod qildi<ref>{{Cite web|url=https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|title=UN Officials congratulate MILF for completion of disengagement of children from its ranks|last=UNICEF|date=4 December 2017|website=unicef.org|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180117182557/https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|archive-date=17 January 2018|url-status=live}}</ref>, 2016-yilda Kolumbiyadagi FARC-EP partizan harakati bolalarni yollashni to‘xtatishga rozi bo‘ldi. Boshqa mamlakatlar, xususan, Afgʻoniston, Iroq, Nigeriya va Suriyada teskari tendensiya kuzatilmoqda bu yerda islomiy jangarilar va ularga qarshi boʻlgan guruhlar bolalarni yollash, oʻqitish va ulardan foydalanishni kuchaytirdilar<ref name=":17">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. === Global taxmin === 2003-yilda Brukings Institutidan PW Singer, askar oʻsmirlar hududlarda davom etayotgan mojarolarning toʻrtdan uch qismida ishtirok etishini taxmin qildi<ref name="saddam">{{cite web|url=http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|title=Facing Saddam's Child Soldiers|author=P. W. Singer|date=14 January 2003|publisher=[[Brookings Institution]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20100212100221/http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|archive-date=12 February 2010|url-status=dead|access-date=3 August 2009|author-link=P. W. Singer}}</ref>. Oʻsha yili BMTning Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi (UNOCHA) bu bolalarning koʻpchiligi 15 yoshdan oshgan, ammo baʼzilari undan yoshroq boʻlganini xabar qildi<ref name="irin">{{cite web|url=http://www.irinnews.org/report/66280/africa-too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|title=AFRICA: Too small to be fighting in anyone's war|date=December 2003|publisher=UN Office for the Coordination of Humanitarian Affairs|archive-url=https://web.archive.org/web/20130325052712/http://www.irinnews.org/Report/66280/AFRICA-Too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|archive-date=25 March 2013|url-status=dead|access-date=3 August 2009}}</ref>. Bugungi kunda qurolli toʻqnashuvlar boʻlayotgan BMT rasmiylari va boshqa uchinchi tomonlarning kirishiga toʻsqinlik qiladigan hududlarda bolalardan harbiy foydalanishning keng tarqalganligi sababli, qancha bolalar jabrlanganini taxmin qilish qiyin<ref name=":8">{{Cite news |last=Child Soldiers International |year=2017 |title=How many children are used for military purposes worldwide? |language=en |url=https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |url-status=dead |access-date=25 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180126070954/https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |archive-date=26 January 2018}}</ref>. 2017-yilda Child Soldiers International tashkiloti dunyo boʻylab bir necha oʻn minglab bolalar, ehtimol 100 000 dan ortiq bolalar mamlakat qurolli kuchlari va nodavlat harbiy tashkilotlarda harbiy taʼlim olganini hisobladi va 2018-yilda tashkilot oʻsmirlar harbiy harakatlarda qatnashish uchun foydalanilgani haqida xabar berdi. 2018-yilda ular kamida 18 qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etgan. Qizlar askar bolalarning 40 % dan ortigʻini tashkil qilishi aniqlangan<ref>{{Cite book|last=Whitman|first=Shelly|title=The Routledge Handbook of the Responsibility to Protect|publisher=Routledge Publishing|year=2012|isbn=978-0-415-60075-0|location=New York|pages=154|language=English}}</ref>. == Bolalardan foydalanishning mantiqiy asoslari == Bolalarning jismoniy va psixologik jihatdan kattalarga nisbatan yosh boʻlishlariga qaramay, mamlakat va nodavlat harbiy tashkilotlarning ularni izlashiga koʻplab sabablari bor. === Psixologik omillar === Kattalarga nisbatan, bolalarning, shu jumladan o'smir bolalarning nevrologik rivojlanmaganligi ularni ishga qabul qilishga ko'proq moyil qiladi, shuningdek, xavf-xatarlarni hisobga olmasdan, keyingi qarorlar qabul qilish ehtimolini oshiradi<ref name=":55">{{Cite news |last=Louise, R |display-authors=et al |date=17 November 2016 |title=The recruitment of children by the UK armed forces: A critique from health professionals |language=en-GB |work=Medact |url=https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |url-status=live |access-date=31 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180131192429/https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |archive-date=31 January 2018}}</ref><ref>{{Cite book |last=Strasburger |first=V C |title=Children, adolescents, and the media (Chapter 1) |publisher=Sage |others=Wilson, Barbara J., Jordan, Amy B. (Amy Beth) |year=2013 |isbn=9781412999267 |edition=Third |location=Los Angeles |oclc=820450764}}</ref><ref>{{Cite journal |last=Spear |first=L. P. |date=June 2000 |title=The adolescent brain and age-related behavioral manifestations |journal=Neuroscience and Biobehavioral Reviews |volume=24 |issue=4 |pages=417–463 |doi=10.1016/s0149-7634(00)00014-2 |issn=0149-7634 |pmid=10817843 |s2cid=14686245}}</ref>. Ushbu moyilliklarni hisobga olgan holda, Germaniya<ref>{{Cite web |last=Krennerich |first=Michael |date=30 October 2020 |title=Shadow Report Child Soldiers 2020 |url=https://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC/Shared%20Documents/DEU/INT_CRC_NGO_DEU_44158_E.pdf |url-status=live |access-date=19 August 2022 |website=UN Office of the High Commissioner for Human Rights |page=24}}</ref>, Buyuk Britaniya<ref name=":13">{{Cite web |last=Gee |first=D |year=2008 |title=Informed Choice? Armed forces recruitment practices in the United Kingdom |url=https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204740/https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017}}</ref> va AQShda<ref name=":52">{{Cite web |last=American Public Health Association |year=2012 |title=Cessation of Military Recruiting in Public Elementary and Secondary Schools |url=https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204348/https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017 |website=apha.org}}</ref> o'smirlar bilan harbiy marketing olib borish tanqid qilingan. Xuddi shu uch mamlakatda olib borilgan tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kam ta'minlangan bolalarni nishonga olishadi<ref name=":93">{{Cite book |last=Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns |title=Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany |year=2016}}</ref><ref name=":23">{{Cite web |author1=Gee, D |author2=Goodman, A |title=Army visits London's poorest schools most often |url=http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20180529080003/http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |archive-date=29 May 2018 |access-date=10 December 2017}}</ref><ref name=":13" /><ref name=":21">{{Cite journal |last1=Hagopian |first1=Amy |last2=Barker |first2=Kathy |date=1 January 2011 |title=Should We End Military Recruiting in High Schools as a Matter of Child Protection and Public Health? |journal=American Journal of Public Health |volume=101 |issue=1 |pages=19–23 |doi=10.2105/ajph.2009.183418 |issn=0090-0036 |pmc=3000735 |pmid=21088269}}</ref><ref name=":52" /><ref>{{Cite news |title=Soldiers of Misfortune: Abusive U.S. Military Recruitment and Failure to Protect Child Soldiers |language=en |work=American Civil Liberties Union |url=https://www.aclu.org/other/soldiers-misfortune-abusive-us-military-recruitment-and-failure-protect-child-soldiers |access-date=13 December 2017}}</ref>. Masalan, Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni jalb qilishni oson deb hisoblaydi, ayniqsa kambag'al oilalardan bo'lganlarni yollash yanada osonroq<ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d5bbf83278b3100018306a4/1566293898095/UK_recruitment_report_final.pdf |access-date=24 August 2019 |website=crin.org}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d4ab413eab07100015db6b6/1565176852564/FINAL+Youngest+British+army+recruits+come+disproportionately+from+England%27s+most+deprived+constituencies.pdf |access-date=24 August 2019}}</ref>. Ishga qabul qilingandan so'ng, bolalarga kattalarga qaraganda buyruqlarni osonroq bajartirish va nazorat qilish va kattalardan ko'ra din, nomus, obro'-e'tibor, qasos va burch kabi pul to'lanmaydigan rag'batlar uchun kurashishga moyildirlar<ref>{{cite journal |last1=Rosenblatt |first1=Roger |year=1984 |title=Children of War |journal=American Educator 8 |volume=1 |pages=37–41}}</ref>. Keltirilgan misollarga quyidagilar kiradi: Piter V. Singerning fikricha, oʻsmirlar osonlik bilan boshqara oladigan yengil avtomatik qurollarning global miqyosda tarqalishi bolalardan bevosita jangchilar sifatida foydalanishni yanada foydaliroq qildi<ref> Singer, Peter (2005). Children at War. New York: Pantheon Books. ISBN 9780375423499.</ref>. Romeo Daller aholining haddan tashqari koʻpayishi bolalarni harbiy tashkilotlar uchun arzon va qulay manbaga aylantirishdagi roliga ishora qilgan<ref>Dallaire, Roméo (2011). They Fight Like Soldiers, They Die Like Children: The Global Quest to Eradicate the Use of Child Soldiers. New York: Walker, and Company.</ref>. Rojer Rozenblatt oʻsmirlar kattalarga qaraganda din, sharaf, obroʻ-eʼtibor, qasos va burch kabi pul bilan olib boʻlmaydigan ragʻbatlar uchun kurashishga tayyor ekanligini taʼkidladi<ref>Rosenblatt, Roger (1984). "Children of War". American Educator 8 1: 37–41.</ref>. Bir qancha sharhlovchilar, jumladan, Bernd Beber, Kristofer Blattman, Deyv Grossman, Maykl Uessels, MakGurk va uning hamkasblari, bolalar kattalarga qaraganda itoatkor va moslashuvchan boʻlganligi sababli, ularni boshqarish, aldash va ularga yot gʻoyalar singdirish osonroq ekanligini taʼkidladilar<ref>Beber, Blattman, Bernd, Christopher (2013). "The Logic of Child Soldiering and Coercion". International Organization 67 (1): 65–104. doi:10.1017/s0020818312000409. Bu manba bu sahifada ikki marta foydalanilgan.</ref><ref>Dave., Grossman. On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society, Rev., New York: Little, Brown and Co, 2009. ISBN 9780316040938. OCLC 427757599. </ref><ref>Wessels, Michael (1997). "Child Soldiers". Bulletin of the Atomic Scientists 53 (4): 32. doi:10.1080/00963402.1997.11456787.</ref><ref>McGurk, Dennis „Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members“,. Military life: The psychology of serving in peace and combat Adler: . Westport: Praeger Security International, 2006 — 13–31 bet. ISBN 978-0275983024. </ref> Devid Gi va Reychel Teylor Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni ayniqsa kambagʻal oilalardan boʻlganlarni jalb qilish osonroq ekanligini aniqladi<ref>Gee, David; Taylor, Rachel (1 November 2016). "Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army?". The RUSI Journal 161 (6): 36–48. doi:10.1080/03071847.2016.1265837. ISSN 0307-1847.</ref><ref>Child Rights International Network. „Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK“. crin.org (21-avgust 2019-yil). Qaraldi: 24-avgust 2019-yil.</ref><ref>Child Rights International Network. „Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies“ (21-avgust 2019-yil). Qaraldi: 24-avgust 2019-yil.</ref>. Baʼzi qurolli guruhlar rahbarlarining taʼkidlashicha, oʻsmirlar oʻzlarining yosh boʻlishlariga qaramay, jangovar boʻlinmaga jangchilar sifatida oʻzlarining fazilatlarini olib kelishadi, ular koʻpincha ajoyib darajada qoʻrqmas, chaqqon va chidamlidir<ref>Beber, Bernd; Blattman, Christopher (2013). "The Logic of Child Soldiering and Coercion" (en). International Organization 67 (1): 65–104. doi:10.1017/s0020818312000409. ISSN 0020-8183.</ref>. Baʼzi oʻsmirlar harbiy tashkilotlarga majburan jalb qilinsa, aldanib yoki pul bilan olinsa, boshqalari oʻz xohishi bilan qoʻshiladi<ref>Brett, R. Young soldiers : why they choose to fight. Boulder, Colo.: Lynne Rienner Publishers, 2004. ISBN 9781588262615. OCLC 53830868.</ref><ref>Child Soldiers International. „Des Milliers de vies à réparer“ (fr) (2016). 15-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 29-yanvar 2018-yil.</ref><ref>Manba Wessels, Michael (1997). "Child Soldiers". Bulletin of the Atomic Scientists 53 (4): 32. doi:10.1080/00963402.1997.11456787.</ref>. Buning sabablari koʻp. 2004-yilda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalarni oʻrganishda Reychel Brett va Irma Spekt harbiy xizmatga kirishni ragʻbatlantiradigan bir qator omillarga ishora qildilar, xususan: Qashshoqlik, shu jumladan taʼlim yoki ishga joylashish imkoniyatlarining yetishmasligi Urushning madaniy normallashuvi Yangi doʻstlar izlash Qasos (masalan, doʻstlar va qarindoshlarning oʻldirilganini koʻrgandan keyin) „Jangchi“ roli yetuklikka oʻtish marosimini taʼminlaydi degan umidlar<ref>Brett, R. Young soldiers : why they choose to fight. Boulder, Colo.: Lynne Rienner Publishers, 2004. ISBN 9781588262615. OCLC 53830868.</ref>. XX asrning oxirlari taxminan 1990-yillarda Kambodja qurolli kuchlari tomonidan yollangan bolaning quyidagi soʻzlari koʻplab bolalarning qoʻshilish fikrlariga xosdir: <blockquote>Men ota-onamda ovqat yoʻqligi va maktabga bormasligim sababli qoʻshildim. . . Men minalar haqida oʻylardim, lekin nima ham qilishimiz mumkin — bu buyruq [oldingi chiziqqa borish]. Bir kuni kimdir mening oldimda minani bosdi va u yaralanib vafot etdi. . . O‘shanda men 60 metr narida radio yonida turgan edim. Men uning oʻlganini koʻzim bilan koʻrdim. . . Men har bir boʻlimda yosh bolalarni koʻraman. . . Ishonchim komilki, yana bir-ikki yil askarligimcha qolaman. Harbiy bo‘lishni to‘xtatsam, hech qanday mahoratim yo‘qligi uchun biror joyda ishlolmayman. Men keyin nima qilishimni bilmayman. . .<ref name=":410">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=adc88bff-1916-4317-b184-d9079e7b0bb8|archive-url=https://web.archive.org/web/20190525205613/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=adc88bff-1916-4317-b184-d9079e7b0bb8|url-status=dead|archive-date=2019-05-25|title=Global Report on Child Soldiers|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2001|website=child-soldiers.org|access-date=2018-05-16}}</ref></blockquote> == Bolalarga taʼsiri == === Qurolli mojaro === Bolalarga harbiy hayotning taʼsir koʻlami birinchi marta xalqaro hamjamiyat tomonidan BMT Bosh Assambleyasi topshirgan „Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri“ (1996-yilda) nomi bilan inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machel tomonidan tayyorlangan yirik hisobotda maʼlum qilingan<ref>Machel. „Impact of armed conflict on children“ (1996). 8-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. Hisobot, ayniqsa, yosh bolalardan foydalanish bilan bogʻliq boʻlib, har yili dunyo boʻylab koʻp minglab bolalar oʻlib ketayotgani, mayib-majruh boʻlib, psixiatrik jarohatlar olganligi haqidagi dalillarni taqdim etgan<ref>Machel. „Impact of armed conflict on children“ (1996). 8-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. Grasa Machelning hisobotidan keyin oʻtkazilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar ruhiy kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi va xatti-harakatlari bilan bogʻliq muammolarning sezilarli darajada yuqori xavfiga duch kelishadi<ref name=":15">{{Cite web|url=https://www.scribd.com/document/328940882/Child-Soldiering-Impact-on-Childhood-Development-and-Learning-Capacity|title=Child soldiering: Impact on childhood development and learning capacity|last=Boothby, N|display-authors=et al|year=2010|access-date=30 January 2018}}</ref>. Masalan, Falastin va Ugandada olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, sobiq askar bolalarning yarmidan koʻpi travmadan keyingi stress buzilishi alomatlarini koʻrsatgan va Ugandadagi har oʻninchi boladan toʻqqiztasida ruhiy tushkunlik holati ijobiy boʻlgan. Falastinlik tadqiqot olib boruvchilar, shuningdek, qurolli toʻqnashuvlarda yuqori darajadagi zoʻravonlikka duchor boʻlgan bolalar boshqa bolalarga qaraganda tajovuzkorlik va agressiyani koʻrsatish ehtimoli koʻproq ekanligini aniqladilar. Ushbu taʼsirlarning umumiy taʼsiri odatda kattalardagi qashshoqlik va doimiy ishsizlikning yuqori xavfini oʻz ichiga oladi<ref>Boothby, N. „Child soldiering: Impact on childhood development and learning capacity“ (2010). Qaraldi: 30-yanvar 2018-yil.</ref> === Qo'lga olish === Human Rights Watch tashkilotiga bergan maʼlumotlarga koʻra, qurolli kuchlar va guruhlar yollangan bolalarni hibsga olganlarida ularga koʻproq zarar yetkaziladi<ref name=":50">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|title=Children Detained in War Zones|date=28 July 2016|access-date=21 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821224149/https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|archive-date=21 August 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar koʻpincha yetarli oziq-ovqatsiz, tibbiy yordamsiz yoki boshqa gʻayriinsoniy sharoitlarda hibsga olinadi va baʼzilari hibs paytida jismoniy va jinsiy qiynoqlarga duchor boʻlishadi. Baʼzilari oilasi bilan qoʻlga olinadi yoki oila aʼzolaridan birining faoliyati tufayli hibsga olinadi. Advokatlar va qarindoshlarning har qanday sud majlisida ishtiroki koʻpincha taqiqlanadi<ref name=":50">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|title=Children Detained in War Zones|date=28 July 2016|access-date=21 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821224149/https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|archive-date=21 August 2016|url-status=live}}</ref>. === Harbiy tayyorgarlik === Boshqa tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, bolalarni, shu jumladan katta yoshdagi bolalarni harbiy xizmatga olish, hatto ular balogʻatga yetgunga qadar qurolli toʻqnashuvlarda qoʻllanilmasa ham, zararli taʼsir koʻrsatadi. Qoʻshma Shtatlardagi harbiy akademiklar harbiy tayyorgarlikni (barcha yoshdagi) doimiy stress sharoitida „intensiv singdirish“ sifatida tavsiflaydilar, uning asosiy maqsadi chaqiriluvchilarning soʻzsiz va darhol boʻysunishini oʻrgatishdir<ref>McGurk, Dennis „Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members“,. Military life: The psychology of serving in peace and combat Adler: . Westport: Praeger Security International, 2006 — 13–31 bet. ISBN 978-0275983024. </ref>. Ilmiy tadqiqotlarlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmirlar kattalarga qaraganda yuqori stressli muhitga moyil, masalan, boshlangʻich harbiy tayyorgarlikka, ayniqsa bolalik davridagi qiyinchiliklarga duchor boʻlganlar oʻzlarini koʻproq himoyasiz sezishadi. Harbiy xizmatga chaqirilganlar urushga yuborilishidan oldin ham vafot etishi mumkin. Ayniqsa AQShda oʻz joniga qasd qilishga urinish xavfi yuqori<ref>Ursano, Robert J.; Kessler, Ronald C.; Stein, Murray B.; Naifeh, James A.; Aliaga, Pablo A.; Fullerton, Carol S.; Wynn, Gary H.; Vegella, Patti L. et al. (1 July 2016). "Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers" (en). JAMA Psychiatry 73 (7): 741–9. doi:10.1001/jamapsychiatry.2016.0600. ISSN 2168-622X. PMID 27224848. PMC 4937827.</ref>. AQSh va Buyuk Britaniyada ruhiy kasalliklarning yuqori xavfi<ref>Goodwin, L.; Wessely, S.; Hotopf, M.; Jones, M.; Greenberg, N.; Rona, R. J.; Hull, L.; Fear, N. T. (2015). "Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population?" (en). Psychological Medicine 45 (9): 1881–1891. doi:10.1017/s0033291714002980. ISSN 0033-2917. PMID 25602942.</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish xavfi yuqori<ref>Head, M.; Goodwin, L.; Debell, F.; Greenberg, N.; Wessely, S.; Fear, N. T. (1 August 2016). "Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel" (en). Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology 51 (8): 1171–1180. doi:10.1007/s00127-016-1177-8. ISSN 0933-7954. PMID 26864534. PMC 4977328.</ref><ref>Mattiko, Mark J.; Olmsted, Kristine L. Rae; Brown, Janice M.; Bray, Robert M. (2011). "Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel". Addictive Behaviors 36 (6): 608–614. doi:10.1016/j.addbeh.2011.01.023. PMID 21376475</ref> va zoʻravonlik xulq-atvorining yuqori xavfi<ref>MacManus, Deirdre; Dean, Kimberlie; Jones, Margaret; Rona, Roberto J; Greenberg, Neil; Hull, Lisa; Fahy, Tom; Wessely, Simon et al. (2013). "Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study". The Lancet 381 (9870): 907–917. doi:10.1016/s0140-6736(13)60354-2. PMID 23499041.</ref><ref>Bouffard, L A (2005). "The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience". Armed Forces & Society 31 (2): 273–295. doi:10.1177/0095327x0503100206</ref><ref>Merrill, Lex L.; Crouch, Julie L.; Thomsen, Cynthia J.; Guimond, Jennifer; Milner, Joel S. (August 2005). "Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates". Military Medicine 170 (8): 705–709. doi:10.7205/milmed.170.8.705. ISSN 0026-4075. PMID 16173214.</ref> chaqiriluvchilarning harbiy xizmatga kirishdagi holatiga, yoshiga bogʻliq. Harbiy muhit, shuningdek, zoʻravonlik va jinsiy zoʻravonlikning yuqori darajasi bilan tavsiflanadi<ref>UK, Ministry of Defence. „British Army: Sexual Harassment Report“ (2015). 9-mart 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Canada, Statcan [official statistics agency]. „Sexual Misconduct in the Canadian Armed Forces, 2016“ (en). statcan.gc.ca (2016). 30-mart 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Marshall, A; Panuzio, J; Taft, C (2005). "Intimate partner violence among military veterans and active duty servicemen" (en). Clinical Psychology Review 25 (7): 862–876. doi:10.1016/j.cpr.2005.05.009. PMID 16006025</ref>. Harbiy xizmatga chaqirish amaliyotlari oʻsmirlik davridagi bolalarning zaif tomonlariga zarba berishi ham aniqlangan. Xususan, Germaniya<ref>Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns. Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany, 2016. </ref>, Buyuk Britaniya<ref>Gee, D. „Army visits London's poorest schools most often“. 29-may 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 10-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Gee. „Informed Choice? Armed forces recruitment practices in the United Kingdom“ (2008). 13-dekabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil. </ref><ref>Gee, David; Taylor, Rachel (1 November 2016). "Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army?". The RUSI Journal 161 (6): 36–48. doi:10.1080/03071847.2016.1265837. ISSN 0307-1847.</ref> va AQSh<ref>Hagopian, Amy; Barker, Kathy (1 January 2011). "Should We End Military Recruiting in High Schools as a Matter of Child Protection and Public Health?". American Journal of Public Health 101 (1): 19–23. doi:10.2105/ajph.2009.183418. ISSN 0090-0036. PMID 21088269. PMC 3000735</ref><ref>American Public Health Association. „Cessation of Military Recruiting in Public Elementary and Secondary Schools“. apha.org (2012). 13-dekabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil.</ref><ref>„Soldiers of Misfortune: Abusive U.S. Military Recruitment and Failure to Protect Child Soldiers“(ingl.), American Civil Liberties Union. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil.</ref> dalillari shuni koʻrsatdiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kambagʻal oilalardan boʻlgan bolalarni xavf va cheklovlarni oʻtkazib yuboradigan marketing yordamida nishonga olishadi. Baʼzi akademiklarning taʼkidlashicha, bunday marketing oʻsmirlik davrida hissiy jihatdan asoslangan qarorlar qabul qilishda psixologik moyillikdan foydalanadi<ref>Strasburger, V C. Children, adolescents, and the media (Chapter 1), Wilson, Barbara J., Jordan, Amy B. (Amy Beth), Third, Los Angeles: Sage, 2013. ISBN 9781412999267. OCLC 820450764</ref><ref>Louise, R. „The recruitment of children by the UK armed forces: A critique from health professionals“ (en-GB), Medact (17-noyabr 2016-yil). Qaraldi: 31-yanvar 2018-yil.</ref><ref>Spear, L. P. (June 2000). "The adolescent brain and age-related behavioral manifestations". Neuroscience and Biobehavioral Reviews 24 (4): 417–463. doi:10.1016/s0149-7634(00)00014-2. ISSN 0149-7634. PMID 10817843.</ref><ref>Medact. „House of Commons Defence Committee Inquiry into Armed Forces and Veterans Mental Health: Written Evidence Submitted by Medact“ (2018). 15-noyabr 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-mart 2018-yil. </ref>. == Xalqaro huquq == === Bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish === '''Bolaning taʼrifi''' Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya bola deb 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni deb belgilab bergan. Parij tamoyillari qurolli kuchlar yoki qurolli guruh bilan bogʻlangan bolani quyidagicha belgilaydi: <blockquote>…qurolli kuchlar yoki qurolli guruh tomonidan har qanday lavozimda, shu jumladan, ular bilan cheklanmagan holda, jangchilar, oshpazlar, yuk tashuvchilar, josuslar yoki jinsiy maqsadlar uchun, yoki boʻlmasa xabarchilar sifatida foydalaniladigan 18 yoshga to‘lmagan har qanday shaxsdir.</blockquote> Hujjat Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi tomonidan tasdiqlangan. Bu nafaqat harbiy harakatlarda qatnashayotgan balki bevosita uning yaqinida ishtirok etayotgan bolalarga tegishli. '''15 yoshgacha boʻlgan bolalar''' 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar (1977-yil, 77.2-modda)<ref name=":25">{{Cite web|url=https://www.icrc.org/eng/assets/files/other/icrc_002_0321.pdf|title=Protocols additional to the Geneva Conventions of 12 August 1949|last=International Committee of the Red Cross|year=1977|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20170307150937/https://www.icrc.org/eng/assets/files/other/icrc_002_0321.pdf|archive-date=7 March 2017|url-status=live}}</ref>, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (1989) va Xalqaro jinoiy sudning Rim statuti (2002) hammasi mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlarga va qurolli boʻlmagan kuchlarga bolalarni ishlatishni taqiqlaydi. Davlatlarning qurolli guruhlari 15 yoshgacha bo‘lgan bolalarni bevosita qurolli to‘qnashuvlarda (texnik jihatdan „jang“ harakatlarda) ishlatadigan boʻlsa bu [[urush jinoyati sifatida tan olingan<ref>{{Cite web|url=https://www.icc-cpi.int/nr/rdonlyres/ea9aeff7-5752-4f84-be94-0a655eb30e16/0/rome_statute_english.pdf|title=Rome Statute of the International Criminal Court (A/CONF.183/9)|year=1998|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180318090721/https://www.icc-cpi.int/nr/rdonlyres/ea9aeff7-5752-4f84-be94-0a655eb30e16/0/rome_statute_english.pdf|archive-date=18 March 2018|url-status=live}}</ref>. '''18 yoshgacha bo'lgan bolalar''' Qurolli kuchlarga ega boʻlgan aksariyat mamlakatlar shuningdek, bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) (2000-yil) va Bolalar mehnatining eng yomon shakllari (1999-yilda boʻlib oʻtgan) konvensiyasining yuqori standartlari bilan bogʻliq boʻlib, ular bolalarni 18 yoshga yetguncha majburiy yollashni taqiqlaydi<ref>Child Soldiers International. „International laws and child rights“(ingl.). Qaraldi: 25-yanvar 2018-yil.</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:11300:0::NO::P11300_INSTRUMENT_ID:312327|title=Ratifications of C182 – Worst Forms of Child Labour Convention, 1999 (No. 182)|last=International Labour Organization|website=ilo.org|language=en|access-date=30 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180130053725/http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:11300:0::NO::P11300_INSTRUMENT_ID:312327|archive-date=30 January 2018|url-status=live}}</ref>. OPAC protokoli, shuningdek, hali ham bolalarni (16 yoshdan boshlab) yollash bilan shugʻullanadigan hukumatlardan „18 yoshga toʻlmagan shaxslar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrishni“ talab qiladi. Bundan tashqari, OPAC nodavlat qurolli guruhlarga garchi buning qonuniy kuchi mavhum boʻlsa-da, har qanday sharoitda bolalarni yollashni taqiqlaydi<ref>Geneva Call. „Engaging nonstate armed groups on the protection of children: Towards strategic complementarity“ (2012). 22-mart 2015-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil. </ref><ref>Child Soldiers International. „A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups“ (2016). 8-mart 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 19-yanvar 2018-yil.</ref> Dunyodagi eng yuqori standart Afrikaning Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Xartiyasi<ref>African Commission on Human and Peoples' Rights. „African Charter on the Rights and Welfare of the Child“. achpr.org (2018). 21-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref> tomonidan belgilangan, u mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni har qanday sharoitda ham yollashni taqiqlaydi. Afrikaning aksariyat davlatlari Xartiyani ratifikatsiya qilgan<ref>African Commission on Human and Peoples' Rights. „African Charter on the Rights and Welfare of the Child“. achpr.org (2018). 21-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. '''Cheklovlar va bo'shliqlar''' Yuqoridagi shartnomalarning hech biri bolalarning "jangovar harakatlarda" bilvosita ishtirok etishini yoki ularda (ya'ni, jangovar harakatlardan uzoqda) harbiy amaliyotga hissa qo'shishni aniq taqiqlamaydi. OPAC aʼzosi boʻlmagan mamlakatqurolli kuchlar Jeneva konvensiyalarining I Protokolida belgilangan quyi standartlarga boʻysunadilar, bu esa qurolli kuchlarga oʻn besh yoshdan oshgan bolalarni jangovar harakatlarda qoʻllashga va ixtiyoriy ravishda kuzatuvchi sifatida qatnashgan yosh bolalardan foydalanishga guvoh boʻlsalar bu haqida xabar beradilar: Xalqaro Qizil Xoch Qoʻmitasi mojaro tomonlariga „barcha zarur choralarni koʻrish“ni taklif qildi, bu yakuniy matnda „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ kerak, bu butunlay taqiq emas, chunki amalga oshirish mumkin degan maʼnoni anglatadi „bajarilishi yoki amalga oshirilishi mumkin.“ „Harbiy harakatlarda ishtirok etish“ bandi boʻyicha muzokaralar chogʻida koʻngilli bolalarning harbiy maʼlumotlarni yigʻish va uzatish, tashishda yordam berish kabilar harbiy harakatlarga bilvosita jalb etish deb baholanadi. Biroq, 1949-yil 12-avgustdagi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha va 1977-yilda qabul qilingan Xalqaro qurolli boʻlmagan mojarolar qurbonlarini himoya qilish toʻgʻrisidagi II Protokolning 4.3.c moddasida „oʻn besh yoshga toʻlmagan bolalar“ qurolli kuchlar yoki guruhlarga chaqirilmaydi va jangovar harakatlarda qatnashishi mumkin emas". deyiladi. == Bolalarni ozod qilish va reintegratsiya qilish standartlari == OPAC hukumatlardan harbiy harakatlarda yollangan yoki foydalanilgan bolalarni o‘z yurisdiksiyasi doirasida demobilizatsiya qilishni hamda ularning jismoniy va ruhiy holatlarini tiklanishi va ijtimoiy reintegratsiyasi uchun yordam ko‘rsatishni talab qiladi<ref name="OptProto">{{cite web|url=http://www.unicef.org/crc/index_30203.html|title=UNICEF: Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child|date=30 November 2005|work=UNICEF|access-date=2 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141006095424/http://www.unicef.org/crc/index_30203.html|archive-date=6 October 2014|url-status=live}} {{cite journal|last1=Yun|first1=Seira|year=2014|title=Breaking Imaginary Barriers: Obligations of Armed Non-State Actors Under General Human Rights Law – The Case of the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child|journal=Journal of International Humanitarian Legal Studies|volume=5|issue=1–2|pages=213–257|ssrn=2556825|doi=10.1163/18781527-00501008}}</ref>. Urush, fuqarolarning tartibsizliklari, fuqarolar urushi, turli qurolli toʻqnashuvlar va boshqa favqulodda vaziyatlarda bolalar va yoshlarni, shuningdek, Birlashgan Millatlar Tashkilotining Favqulodda va qurolli toʻqnashuvlarda ayollar va bolalarni himoya qilish toʻgʻrisidagi deklaratsiyasiga muvofiq himoya qilishni taklif etadi. Qurolli guruhlarning sobiq aʼzolarini tegishli ravishda qurolsizlantirish, demobilizatsiya qilish va reintegratsiya qilish jarayonlari uchun Birlashgan Millatlar Tashkiloti 2006-yilda Integratsiyalashgan standartlarni ishlab chiqishni boshladi<ref>{{Cite book|title=Child soldiers, adult interests : the global dimensions of the Sierra Leonean tragedy|last=John-Peter.|first=Pham|date=2005|publisher=Nova Science Publishers|isbn=9781594546716|location=New York|oclc=61724289}}</ref> . == Harbiy jinoyatlar == Hozirda bolalarni urush jinoyatlari uchun urush qonunlarida belgilangan javobgarlikka tortilishi kerakmi, degan fikr mavjud<ref name="McCollough-2008-03-10">Lauren McCollough, [http://www.crimesofwar.org/onnews/News-Khadr.html The Military Trial of Omar Khadr: Child Soldiers and the Law] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080512083222/http://www.crimesofwar.org/onnews/News-Khadr.html |date=12 May 2008 }}, [http://www.crimesofwar.org/about/about.html Crimes of War Project] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081222121657/http://www.crimesofwar.org/about/about.html |date=22 December 2008 }} 10 March 2008</ref>. Xalqaro huquq urush jinoyatlarini sodir etgan bolalarni jinoiy javobgarlikka tortishni taqiqlamaydi, biroq Bola huquqlari to‘g‘risidagi konvensiyaning 37-moddasida belgilanganidek, bola olishi mumkin bo‘lgan jazo cheklanadi: „oʻn sakkiz yoshga toʻlmagan shaxslar tomonidan sodir etilgan jinoyatlarga o‘lim jazosi ham, ozod qilish imkoniyatisiz umrbod qamoq jazosi ham belgilanmaydi“<ref>{{Cite web|url=https://genevacall.org/wp-content/uploads/dlm_uploads/2013/12/Engaging-Nonstate-Armed-Groups-on-the-Protection-of-Children-Towards-Strategic-Complementarity-International-Peace-Institute..pdf|title=Engaging nonstate armed groups on the protection of children: Towards strategic complementarity|last=Geneva Call|year=2012|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20150322034945/http://www.genevacall.org/wp-content/uploads/dlm_uploads/2013/12/Engaging-Nonstate-Armed-Groups-on-the-Protection-of-Children-Towards-Strategic-Complementarity-International-Peace-Institute..pdf|archive-date=22 March 2015|url-status=dead}}</ref>. '''Syerra-Leone misoli''' Syerra-Leoneda yuz bergan fuqarolar urushidan soʻng, BMT Syerra-Leone boʻyicha Maxsus sudga (SCSL) 15 va undan katta yoshdagi sobiq jangchilarni gumanitar qonunlarni, shu jumladan urush jinoyatlarini buzganliklari uchun sud qilishni buyurdi. Biroq, Parij tamoyillari qurolli toʻqnashuvlarda qatnashgan bolalar, hatto ular jinoyatchi boʻlsa ham, birinchi navbatda qurbon sifatida koʻrilishi kerak degan fikrni ilgari surdi: Ushbu tamoyil Sud nizomida oʻz aksini topgan boʻlib, u jinoiy javobgarlikka tortishni istisno qilmagan, lekin sobiq askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiya qilish zarurligini taʼkidlab oʻtgan. Syerra-Leone mamlakat tribunalining birinchi bosh prokurori David Crane nizomni qanchalik jirkanch jinoyatlar sodir etgan bo‘lishidan qatʼi nazar, bolalarning o‘zini emas, balki bolalarni ishga yollagan kishilarni jinoiy javobgarlikka tortish foydasiga talqin qildi<ref> [http://www.diplomatie.gouv.fr/en/IMG/pdf/Paris_Conference_Principles_English_31_January.pdf The Paris Principles and Guidelines on Children associated with armed forces or armed groups] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150923215047/http://www.diplomatie.gouv.fr/en/IMG/pdf/Paris_Conference_Principles_English_31_January.pdf |date=23 September 2015 }}, February 2007. Section "Treatment of children accused of crimes under international law", p. 9 </ref>. '''Omar Khadr misoli''' AQShda prokurorlar kanadalik Omar Khadrni Afgʻonistonda 16 yoshga toʻlmaganida va Tolibon safida AQSh kuchlariga qarshi jang qilganlikda aybladilar<ref>{{cite news|url=http://ca.reuters.com/article/domesticNews/idCATRE67847020100809|title=Omar Khadr's Confession Can Be Used at Guantanamo Trial|author=Jane Sutton|date=9 August 2010|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180806024727/https://ca.reuters.com/article/domesticNews/idCATRE67847020100809|archive-date=6 August 2018|url-status=live}}</ref>. Ushbu jinoyatlarga AQSh qonunchiligiga koʻra umrbod qamoq jazosi beriladi<ref name="McCollough-2008-03-10" />. 2010-yilda qiynoq va tazyiq ostida boʻlgan Xadr urush qonunlarini buzgan holda qotillik, qotillikka urinish, fitna, terrorizmga moddiy yordam koʻrsatish va josuslikda aybdor deb topildi<ref>{{cite web|url=http://media.miamiherald.com/smedia/2010/10/26/10/stip.source.prod_affiliate.56.pdf|title=USvKhadr Stipulation of Fact|date=25 October 2010|access-date=30 November 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20111002161209/http://media.miamiherald.com/smedia/2010/10/26/10/stip.source.prod_affiliate.56.pdf|archive-date=2 October 2011|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.cnn.com/2010/US/10/25/khadr.plea/|title=Youngest Guantanamo detainee pleads guilty|last=Meserve|first=Jeanne|author2=CNN Wire Staff|date=25 October 2010|publisher=CNN|access-date=29 October 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101026132342/http://www.cnn.com/2010/US/10/25/khadr.plea/|archive-date=26 October 2010|url-status=live}}</ref>. Khadrni bir yillik qamoqdan soʻng Kanadaga deportatsiya qilinishini koʻrsatadigan kelishuv bitimining bir qismi sifatida taklif qilindi. Umar Khadr Guantanamo qamoqxonasida qoldi va Kanada hukumati uning vataniga qaytarilishini kechiktirgani uchun xalqaro tanqidlarga uchradi<ref>{{cite news | url=https://www.cbc.ca/news/world/khadr-to-return-to-canada-lawyer-1.905780 | publisher=CBC News | title=Khadr to return to Canada: lawyer | date=25 October 2010 | access-date=30 November 2011 | archive-url=https://web.archive.org/web/20101028080624/https://www.cbc.ca/news/world/khadr-to-return-to-canada-lawyer-1.905780 | archive-date=28 October 2010 | url-status=live}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.cbc.ca/news/canada/story/2012/07/20/khadr-canada-us.html |title=Toews' request delays Khadr's transfer to Canada |date=20 July 2012 |publisher=CBC News |access-date=26 July 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120727002758/http://www.cbc.ca/news/canada/story/2012/07/20/khadr-canada-us.html |archive-date=27 July 2012 |url-status=live }}</ref>. Oxir-oqibat, Khadr 2012-yil sentabr oyida Kanada qamoqxonasiga oʻtkazildi va 2015-yil may oyida Alberta sudyasi tomonidan garov evaziga ozod qilindi. 2016-yilda Xadr AQShning harbiy jinoyatchi sifatida hukm qilinganligi ustidan shikoyat qilgan<ref>{{Cite web|title = 'Freedom is way better than I thought,' says Omar Khadr|url = http://www.cbc.ca/news/canada/edmonton/omar-khadr-free-on-bail-vows-to-prove-he-is-a-good-person-1.3065692|publisher = Canadian Broadcasting Corporation|access-date = 8 February 2016|archive-url = https://web.archive.org/web/20160131211649/http://www.cbc.ca/news/canada/edmonton/omar-khadr-free-on-bail-vows-to-prove-he-is-a-good-person-1.3065692|archive-date = 31 January 2016|url-status = live}}</ref>. BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili hukm chiqarilishidan oldin AQShning Guantanamodagi harbiy komissiyasiga maktub yozib, Khadrni reabilitatsiya dasturiga muvofiq qoʻyib yuborishni soʻrab murojaat qilgan<ref name=":0">{{Cite news|url=http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|title=Khadr should go back to Canada: UN official|last=CBC News|date=27 October 2010|publisher=Canadian Broadcasting Corporation|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20171129025923/http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|archive-date=29 November 2017|url-status=live}}</ref>. Oʻz maktubida u Khadr „oʻsmir askarbola hikoyasini ifodalaydi: vijdonsiz guruhlar tomonidan kattalarning oʻzlari tushunmaydigan janglarda qatnashish taklifi bilan harakat qilish uchun yollangan“.ini aytadi<ref name=":0">{{Cite news|url=http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|title=Khadr should go back to Canada: UN official|last=CBC News|date=27 October 2010|publisher=Canadian Broadcasting Corporation|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20171129025923/http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|archive-date=29 November 2017|url-status=live}}</ref>. == Birlashgan Millatlar Tashkilotining roli == === Tarixi === Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning yakuniy matni (1989-yilda qabul qlingan) 18 yoshgacha boʻlgan barcha bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlamaganidan keyin bolalar huquqlari himoyachilarining hafsalasi pir boʻldi va ular bu maqsadga erishish uchun yangi shartnoma tuzishni talab qila boshladilar<ref name=":02">{{Cite book|title=Campaigning for justice: Human rights advocacy in practice|last=Becker|first=J|publisher=Stanford University Press|year=2013|isbn=9780804774512|location=Stanford, California|pages=11–31|chapter=Campaigning to stop the use of child soldiers|oclc=837635842}}</ref><ref name=":24">{{Cite web|url=http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on Involvement of Children in Armed Conflict (OP/CAC)|last=Brett|first=R|year=2005|website=International Council on Human Rights Policy & International Commission of Jurists|access-date=4 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20120416195918/http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|archive-date=16 April 2012|url-status=live}}</ref>. Natijada, yangi tashkil etilgan Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita ikkita tavsiya berdi: birinchidan, qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri boʻyicha BMTdan yirik tadqiqot oʻtkazishni soʻrash; ikkinchidan, konvensiyaga qo‘shimcha protokol bo‘yicha muzokaralar olib borish uchun BMTning Inson huquqlari bo‘yicha komissiyasi aʼzolaridan iborat ishchi guruhini tuzish. Har ikkala taklif ham qabul qilindi<ref name=":02">{{Cite book|title=Campaigning for justice: Human rights advocacy in practice|last=Becker|first=J|publisher=Stanford University Press|year=2013|isbn=9780804774512|location=Stanford, California|pages=11–31|chapter=Campaigning to stop the use of child soldiers|oclc=837635842}}</ref><ref name=":24">{{Cite web|url=http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on Involvement of Children in Armed Conflict (OP/CAC)|last=Brett|first=R|year=2005|website=International Council on Human Rights Policy & International Commission of Jurists|access-date=4 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20120416195918/http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|archive-date=16 April 2012|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitaga javob berar ekan, „qurolli toʻqnashuvlar natijasida dunyoning koʻplab qismlarida bolalarning ahvoli keskin yomonlashganini“ tan oldi va inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machelga yirik tadqiqot oʻtkazishni topshirdi<ref name=":11">{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/mandate/special-representative-of-the-secretary-general-for-children-and-armed-conflict/|title=Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|last=Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|year=2018|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180129004604/https://childrenandarmedconflict.un.org/mandate/special-representative-of-the-secretary-general-for-children-and-armed-conflict/|archive-date=29 January 2018|url-status=live}}</ref>. Machel hisoboti, Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri, 1996-yilda nashr etilgan Hisobotda qayd etilgan: <blockquote>Hech shubha yoʻqki, eng dolzarb ustuvor vazifalardan biri 18 yoshgacha boʻlgan barchani qurolli kuchlar safidan chetlashtirishdir<ref name=":14">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/graca/a51-306_en.pdf|title=Impact of armed conflict on children|last=Machel|first=G|year=1996|access-date=2018-01-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20170708004644/https://www.unicef.org/graca/a51-306_en.pdf|archive-date=8 July 2017|url-status=live}}</ref></blockquote> Shu bilan birga, BMTning Inson huquqlari boʻyicha komissiyasi bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanish boʻyicha standartlarni oshirish boʻyicha muzokaralar olib borish uchun ishchi guruh tuzdi. Murakkab muzokaralar va global kampaniyadan soʻng, yangi shartnoma 2000-yilda Bolalar huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning qurolli mojarolarga jalb etilishi toʻgʻrisidagi fakultativ protokoli sifatida kelishib olindi. Shartnoma bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda bevosita ishtirok etishini ham, ularni 16 yoshdan boshlab mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga jalb qilishni ham taqiqlaydi<ref name=":1">{{Cite web|url=http://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/OPACCRC.aspx|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict|year=2000|website=ohchr.org|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20130502015246/http://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/OPACCRC.aspx|archive-date=2 May 2013|url-status=dead|access-date=22 March 2018}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi 2000-yil 25-maydagi 54/263- rezolyutsiya bilan shartnomani Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokol sifatida qabul qildi. Protokol 2002-yil 12-fevralda kuchga kirdi<ref>{{Cite journal|date=November 2000|title=United Nations General Assembly: Optional Protocols to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict and on the Sale of Children, Child Prostitution and Child Pornography|url=http://dx.doi.org/10.1017/s0020782900009335|journal=International Legal Materials|volume=39|issue=6|pages=1285–1297|doi=10.1017/s0020782900009335|s2cid=232255513|issn=0020-7829}}</ref>. === Bosh kotibning bolalar va qurolli mojarolar bo'yicha maxsus vakili === Machelning eʼlon qilgan hisoboti BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili (SRSG-CAAC) uchun yangi mandatga olib keldi<ref>Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict. „Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict“ (en-US). United Nations (2018). 29-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. SRSG vazifalari orasida Bosh kotibning bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha yillik hisoboti loyihasini ishlab chiqish kiradi, unda butun dunyodan bolalarni yollash va ulardan foydalanishning eng yomon holatlari roʻyxati va tavsifi sanab oʻtilgan<ref>{{Cite web|url=https://foreignpolicy.com/2017/08/16/confidential-u-n-report-accuses-saudi-coalition-of-killing-hundreds-of-children-in-yemen-conflict/|title=Confidential U.N. Report Accuses Saudi Coalition of Killing Hundreds of Yemeni Kids|last=Lynch|first=Colum|date=16 August 2017|website=Foreign Policy|language=en|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180323092442/https://foreignpolicy.com/2017/08/16/confidential-u-n-report-accuses-saudi-coalition-of-killing-hundreds-of-children-in-yemen-conflict/|archive-date=23 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Xavfsizlik Kengashi === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Xavfsizlik Kengashi muntazam ravishda munozaralar, hisobotlarni qabul qilish va „Qurolli toʻqnashuvdagi bolalar“ sarlavhasi ostida rezolyutsiyalarni qabul qilish uchun yigʻiladi. Ushbu masala boʻyicha birinchi rezolyutsiya 1261-sonli qaror 1999-yilda qabul qilingan<ref name="UN_SRES12611999">{{UN document|docid=S-RES-1261(1999)|type=Resolution|body=Security Council|year=1999|resolution_number=1261|accessdate=20 July 2008}}</ref>. 2004-yilda 1539-sonli rezolyutsiya bir ovozdan qabul qilindi, u askar bolalardan foydalanishni qoraladi va BMT Bosh kotibiga monitoring va hisobot berish mexanizmi deb nomlanuvchi amaliyotni kuzatish va hisobot berish vositasini yaratishni topshirdi<ref>{{cite news|url=http://www.reliefweb.int/rw/rwb.nsf/db900SID/ACOS-64DFZ7?OpenDocument|title=Security Council condemns recruitment of child soldiers, asks Secretary-General to devise monitoring mechanism|date=22 April 2004|publisher=[[ReliefWeb]]}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.unicef.org/protection/57929_57997.html|title=Monitoring and Reporting Mechanism (MRM) on grave violations of children's rights in situations of armed conflict|work=UNICEF|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20180323154757/https://www.unicef.org/protection/57929_57997.html|archive-date=23 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi === Bosh kotib bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha har yili yillik hisobotini eʼlon qiladi<ref>{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/virtual-library/|title=Library of the Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|last=Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|year=2018|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180129013116/https://childrenandarmedconflict.un.org/virtual-library/|archive-date=29 January 2018|url-status=live}}</ref>. 2017-yilgi hisobotda 2016-yilda qurolli guruhlar tomonidan bolalardan keng foydalanilgan 14 ta davlat (Afg‘oniston, Kolumbiya, Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Iroq, Mali, Myanma (Birma) , Nigeriya, Filippin, Somali, Janubiy Sudan, Sudan, Suriya, va Yaman) va davlat qurolli kuchlari jangovar harakatlarda bolalardan foydalangan oltita davlat (Afgʻoniston, Myanma (Birma), Somali, Sudan, Janubiy Sudan va Suriya)<ref>United Nations Secretary-General. „Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017“. United Nations (2017). 25-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-yanvar 2018-yil. </ref> davlatlarini keltiradi. 2011-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun ekstremal chora-tadbirlar hisobotiga koʻra, mojaro hududlarida zoʻravonlik harakatlariga jalb qilingan bolalar masalasini koʻtargan<ref>„Extreme Measures | Abuses against Children Detained as National Security Threats“(ingl.), Human Rights Watch (28-iyul 2016-yil). Qaraldi: 28-mart 2018-yil.</ref>. == Bugungi kunda harbiy xizmatdagi bolalar - mintaqa va mamlakatlar bo'yicha == Ushbu bo'lim bugungi kunda bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanishni o'z ichiga oladi. === Afrika === 2003-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotining Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi maʼlumotlariga koʻra, butun dunyo boʻylab davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarda qatnashgan bolalarning yarmidan koʻpi Afrikada boʻlgan. 2004-yilda Child Soldiers International tashkiloti maʼlumotlariga koʻra, qitʼada 100 000 bolalar davlat va nodavlat qurolli kuchlarda foydalanilgan<ref name="CSUCS-1">[https://web.archive.org/web/20091226221427/http://www.child-soldiers.org/document/get?id=743 Child soldiers global report 2004: Africa Regional overview], [http://www.child-soldiers.org/contact/contact Child Soldiers International] {{webarchive|url=https://archive.today/20070703045854/http://www.child-soldiers.org/contact/contact|date=3 July 2007}}.<!--Retrieved April 2009--></ref> va 2008-yildagi hisob-kitoblarga koʻra, jami 120 000 bola yoki harbiy harakatlarda qatnashgan<ref>{{Cite journal|last=Rakisits|first=Claude|date=1 December 2008|title=Child Soldiers in the East of the Democratic Republic of the Congo|journal=Refugee Survey Quarterly|language=en|volume=27|issue=4|pages=108–122|doi=10.1093/rsq/hdn054|issn=1020-4067|url=http://doc.rero.ch/record/291705/files/hdn054.pdf}}</ref>. Afrikaning aksariyat mamlakatlari ratifikatsiya qilgan Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Afrika Xartiyasi (1990-yil) 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni barcha turdagi harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlaydi. Ushbu qabul qilingan xartiyaga qaramay, BMT maʼlumotlariga koʻra, 2016-yilda Afrikaning yetti davlatida (Markaziy Afrika Respublikasi, Nigeriya, Kongo Demokratik Respublikasi, Somali, Mali, Janubiy Sudan, Sudan) bolalar qurolli guruhlar va uchtasida (Sudan, Somali va Janubiy Sudan) davlat qurolli kuchlari tomonidan foydalanilgan<ref>United Nations Secretary-General. „Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017“. United Nations (2017). 25-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-yanvar 2018-yil.</ref>. Afrikada joylashgan harbiy tashkilotlardagi bolalar sonini kamaytirish boʻyicha xalqaro saʼy-harakatlar 1997-yilda ishlab chiqilgan Keyptaun tamoyillaridan keyin boshlandi<ref name=":18">{{cite web|url=http://www.unicef.org/emerg/files/Cape_Town_Principles(1).pdf|title=Cape Town Principles and Best Practices|date=April 1997|publisher=UNICEF|pages=8|access-date=26 August 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927182848/http://www.unicef.org/emerg/files/Cape_Town_Principles(1).pdf|archive-date=27 September 2007|url-status=live}}</ref>. Prinsiplar Afrika hukumatlariga oʻsha paytda muzokaralar olib borilayotgan OPAC majburiyatlarini bajarishni va harbiy xizmatga yollash uchun minimal yoshni 15 dan 18 ga oshirishni taklif qildi<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref>. Prinsiplar, shuningdek, bola askarga 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni „har qanday turdagi muntazam yoki tartibsiz qurolli kuchlar yoki guruhning har qanday maqomdagi bir qismi boʻlgan … shu jumladan jinsiy maqsadlar uchun yollangan qizlarni ham qamrab oladi“ . . ."<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref>. 2007-yilda Parijda boʻlib oʻtgan „Urushdan ozod bolalar“ konferensiyasi Parij tamoyillarini ishlab chiqdi, ular Keyptaun tamoyillarini takomillashtirish va yangilash, ularni global miqyosda qoʻllash va hozirgi bolalar askarlarini qayta integratsiya qilishning amaliy yondashuvini belgilab berdi<ref name="UNICEF12">[http://www.unicef.org/media/media_38208.html <nowiki>[1]</nowiki>] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180114184025/https://www.unicef.org/media/media_38208.html |date=14 January 2018 }}, UNICEF press release</ref> . === Markaziy Afrika Respublikasi === Markaziy Afrika Respublikasida qurolli guruhlar tomonidan bolalardan foydalanish tarixdan keng tarqalgan. 2012 va 2015-yillar oraligʻida 10 000 ga yaqin bolalar milliy qurolli mojarolarda qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan<ref name=":03">{{Cite news|url=https://www.unicef.org/media/media_85654.html|title=Central African Republic: Children brutally targeted in weekend violence|last=UNICEF|access-date=13 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180114184037/https://www.unicef.org/media/media_85654.html|archive-date=14 January 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref. 2016-yil maʼlumotlariga koʻra bu haliyam davom etmoqda. Musulmon Séléka qurolli guruhlar koalitsiyasi va asosan nasroniylardan iborat Anti-balaka jangarilari bolalardan shu tarzda ayovsiz foydalangan. Baʼzilarining yoshi sakkizda<ref name=":16">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/shop/des-milliers-de-vies-rparer|title=Des Milliers de vies à réparer|last=Child Soldiers International|year=2016|website=Child Soldiers International|language=fr|access-date=13 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180115042637/https://www.child-soldiers.org/shop/des-milliers-de-vies-rparer|archive-date=15 January 2018|url-status=dead}}</ref>. 2015-yil may oyida boʻlib oʻtgan Forum de Bangui (hukumat, parlament, qurolli guruhlar, fuqarolik jamiyati va diniy yetakchilar yig‘ilishi)da bir qator qurolli guruhlar minglab bolalarni demobilizatsiya qilish togʻrisida kelishib oldilar<ref>{{Cite news|url=https://www.unicef.org/media/media_81771.html|title=Armed groups in Central African Republic agree to release thousands of children|last=UNICEF|date=5 May 2015|work=UNICEF|access-date=13 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180114184053/https://www.unicef.org/media/media_81771.html|archive-date=14 January 2018|url-status=live}}</ref>. 2016-yilda Markaziy Afrika Respublikasiga barqarorlik oʻlchovi qaytdi va BMT maʼlumotlariga koʻra, 2691 oʻgʻil va 1206 qiz qurolli guruhlardan rasman ajratildi. Shunga qaramay, bolalarni harbiy maqsadlarda ishga olish va ulardan foydalanish oʻsha yil davomida taxminan yana 50 foizga koʻtarildi, bu raqamlar asosan Lord qarshilik armiyasiga tegishli<ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. === Kongo Demokratik Respublikasi === Minglab bolalar Kongo Demokratik Respublikasi (DRC) armiyasida va turli isyonchi qurolli kuchlarda xizmat qiladi. Maʼlumotlarga koʻra, Ikkinchi Kongo urushi avjida 30 000 dan ortiq bolalar mojaroning turli tomonlari bilan jang qilgan. „Kony 2012“ filmida Rabbiyning qarshilik armiyasi bu bolalarni yollagani daʼvo qilingan. Hozirgi vaqtda Kongo Demokratik Respublikasi dunyodagi eng yuqori askar bolalardan biriga ega mamlakat. Xalqaro sud urush davridagi bu amaliyotlar boʻyicha hukm chiqardi. Thomas Lubanga Dyilo, KDRdagi harbiy qoʻmondonlardan biri, 2002 va 2003-yillar oraligʻida bolalar askarlarini yollashdagi roli uchun 14 yillik qamoq jazosiga hukm qilindi. Lubanga Kongo vatanparvarlari ittifoqiga va uning qurolli qanoti Kongoni ozod qilish uchun vatanparvarlik kuchlariga rahbarlik qilgan. Bolalar Ituridagi qurolli toʻqnashuvda jang qilishga majbur boʻlishdi. === Somali === 2004-yilda Child Soldiers International tomonidan eʼlon qilingan hisobotda 1991-yildan beri 200 000 nafar bola oʻz irodasiga zid ravishda mamlakat qurolli kuch tarkiblariga jalb qilingani taxmin qilingan. 2017-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Antoniu Guterrish BMT hisobotiga izoh berib, mamlakatdagi „Ash-Shabob“ aʼzolarining 50 foizdan ortigʻini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil qiladi, baʼzi paytlari esa toʻqqiz yoshga toʻlmagani ham jangga joʻnatiladi degan edi. Hisobotda 2010-yilning 1-aprelidan 2016-yilning 31-iyuliga qadar Somalida 6163 nafar bola yollangani, ulardan 230 nafari qizlar ekanligi tasdiqlandi. „Ash-Shabob“ bu yollashning yetmish foizini tashkil qilgan. Somali milliy armiyasi ham bolalarni askarlikka yollash boʻyicha yuqori oʻrinlarda turadi. === Sudan === 2004-yilda 17 000 ga yaqin bolalar davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan. O‘sha paytdagi asosiy qurolli muxolifat guruhi — Sudan Xalq ozodlik armiyasi (SPLA) tarkibida 5000 ga yaqin bola bor edi. Baʼzi sobiq bolalar askarlik paytida sodir etgan jinoyatlari uchun oʻlimga hukm qilingan. 2006-yilda bolalar Chaddagi qochqinlar lagerlaridan ham jalb qilingan va minglab bolalar Darfurdagi mojaroga tortilgan. 2005-yilda hukumat OPAC shartnomasini ratifikatsiya qildi va 2008-yilga kelib mamlakatda bolalardan harbiy maqsadda foydalanish kamaydi, ammo davlat qurolli kuchlari ham, SPLA ham ularni yollash va ishlatishda davom etgan. Bolalardan foydalanish kamayishda davom etdi, biroq 2017-yilda BMT hukumat kuchlarida hanuz12 yoshli bolalar borligi toʻgʻrisida xabarlar oldi. === Uganda === „Ugandadagi LRA armiyasida asosan askar sifatida oʻqitilgan. Ugandadagi barcha boshqa yoki oldingi isyonchi guruhlardan farqli oʻlaroq, LRA bolalarni (yaxshisi oʻn ikki yoshdan oʻn toʻrt yoshgacha) zoʻravonlik bilan oʻgʻirlash yoki qul qilishni oʻzining asosiy usuliga aylantirgan va oʻz faoliyatini tinch aholiga hujum qilishga qaratgan“. === Zimbabve === 2003-yilda Guardian gazetasi Zimbabveda davlat tomonidan homiylik qilinadigan yoshlar qurolli kuchlari Milliy Yoshlar Xizmati tomonidan inson huquqlarining koʻplab buzilishi haqida xabar berdi. Dastlab vatanparvar yoshlar tashkiloti sifatida tashkil etilgan bu tashkilot 10 yoshdan 30 yoshgacha boʻlgan yoshlardan iborat harbiylashtirilgan guruhga aylandi va mamlakatdagi norozilikni bostirish uchun foydalanildi. Tashkilot nihoyat 2018-yilning yanvarida taqiqlangan. == Amerika == === Boliviya === 2001-yilda Boliviya hukumati 14 yoshgacha boʻlgan bolalar yollash boʻyicha tekshiruvlar paytida qurolli kuchlarga majburan chaqirilgan boʻlishi mumkinligini tan oldi. Boliviya armiyasining 40 % ga yaqinini 18 yoshdan kichiklar, yarmini esa 16 yoshdan kichiklar tashkil qiladi. 2018-yil holatiga koʻra , Boliviya bolalarni 17 yoshdan boshlab kattalar harbiy xizmatga chaqirishni boshlashga taklif qiladi. === Braziliya === Braziliyada Komando Vermelho kabi mahalliy uyushgan jinoiy guruhlar bolalarni giyohvand moddalarni tayyorlash va qotillik qilish uchun yollashadi, lekin politsiya va boshqa raqib guruhlar ularga qarshi kurashadilar. Shuningdek, braziliyalik militsionerlar bolalarni Komando Vermelyoga qarshi kurashga jalb qilganlar. === Kanada === Kanadada odamlar 16 yoshidan boshlab ota-ona ruxsati bilan Kanada kuchlarining zaxira qismiga, biroz ulgʻaygach, 17 yoshida ota-ona ruxsati bilan oddiy tarkibga qoʻshilishlari mumkin. Lekin ular 18 yoshga toʻlgunga qadar xizmat safariga koʻngilli boʻlishlari mumkin emas. === Kolumbiya === Kolumbiyadagi qurolli mojaroda, 1960-yillarning oʻrtalaridan hozirgi kungacha, qatnashgan jangchilarning toʻrtdan bir qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan va hozir ham shunday. 2004-yilda Kolumbiya bolalar askarlaridan foydalanish boʻyicha dunyoda toʻrtinchi oʻrinni egalladi. Hozirda mamlakatda qurolli guruhlarda 11-14 ming bola bor. Hukumat bilan muzokaralar chogʻida qurolli guruhlar voyaga yetmaganlarni savdolashish vositasi sifatida yollashni toʻxtatishni taklif qilishdi, ammo ularni qoniqtirmadi. Bjørkhaugning taʼkidlashicha, aksariyat bolalar askarlikka ixtiyoriy ishtirok etish va majburlashning kombinatsiyasi orqali yollangan. 1998-yilda Human Rights Watch matbuot bayonotida baʼzi partizan boʻlinmalarining 30 foizi bolalardan iborat boʻlgan . Xuddi shu press-relizda hukumat bilan bogʻliq boʻlgan harbiylashtirilgan boʻlinmalarning baʼzilari 50 foizgacha bolalardan iborat ekanligi, jumladan, sakkiz yoshli baʼzilari ham borligi taxmin qilingan. 2005-yilda Kolumbiyada 11 000 ga yaqin bola chap yoki oʻng qanot harbiy kuchlari safida xizmat qilgan. „Kolumbiyadagi bolalar jangchilarining taxminan 80 foizi ikki chap qanot partizan guruhlaridan biriga, FARC yoki ELNga tegishli. Qolgan jangchilar harbiylashtirilgan saflarda, asosan AUCda xizmat qilishadi“. P.W. Singerning soʻzlariga koʻra, FARC tomonidan 1998-yilda Guatape GESiga hujumda sakkiz yoshli jangarilar ishtirok etgan va 2001-yilda FARC oʻquv videosida 11 yoshli oʻgʻil bolalar raketalar bilan ishlayotgani tasvirlangan. Guruh shuningdek, Venesuela, Panama va Ekvadordan kelgan bolalarni ham qabul qiladi. Kolumbiya hukumati xavfsizlik kuchlari bolalarni rasman ishga qabul qilmaydi, chunki majburiy va ixtiyoriy yollash uchun qonuniy yosh 18 deb belgilangan. Shu bilan birga, talabalar harbiy oʻrta maktablarda kursant sifatida roʻyxatdan oʻtishlari va mos ravishda 16 yoki 17 yoshlilar havo kuchlari yoki milliy armiya tayyorlash dasturlariga kirishlari mumkin. Bundan tashqari, qoʻlga olingan dushman bolalari Kolumbiya harbiylari tomonidan razvedka maʼlumotlarini yigʻish uchun ishlatilgan. 2016-2017-yillarda FARC partizan guruhlariga qarshi demobilizatsiya harakatlari mojarosiga barham berib, zo‘ravonlikka jalb qilingan bolalar sonini cheklab qo‘yishiga umid qildi. Biroq, boshqa qurolli guruhlar hali demobilizatsiya qilinmagan va mojaro hozirgacha toʻliq hal etilmagan. === Kuba === Kubada o‘g‘il bolalar va qizlar uchun majburiy harbiy xizmat yoshi 17 yoshni tashkil etadi. Erkak o‘smirlarga hududiy qo‘shinlar qurolli kuchsi safiga majburiy xizmat muddatidan oldin ruxsat etilgan. === Gaiti === Gaitida siyosiy zoʻravonlik bilan shugʻullanuvchi turli erkin tashkil etilgan qurolli guruhlarda qatnashayotgan bolalar soni nomaʼlum. === Meksika === Meksikada bolalar Meksikadagi narkotiklar urushida Fors koʻrfazi karteli kabi jinoiy tashkilotlar tomonidan hukumat va boshqa raqib kartellarga qarshi kurashish uchun foydalaniladi. Ammo bularning soni maʼlum emas. Shuningdek, Grupos de autodefensa comunitaria (Avtomatik himoya guruhi) oʻz qishloqlarini mahalliy jinoiy guruhlarning zoʻravonligidan himoya qilish uchun baʼzi vaqtda bolalarni yollaydi, askar bolalarini jalb qiladigan oʻzini-oʻzi himoya qilish guruhlaridan biri bu Coordinadora Regional de Autoridades Comunitarias-Pueblos Fundadores (CRAC-PF) boʻlib, u Los Ardillos, Beltran Leyva kartelidan ajralib chiqqan jinoiy guruh bilan qarama-qarshilikda. CRAC-PF va Los Ardillos oʻrtasidagi janglar 53 kishining oʻlimiga sabab boʻlgan. === Qo'shma Shtatlar === Qoʻshma Shtatlarda 17 yoshli oʻsmirlar ota-onalarning yozma roziligi bilan qurolli kuchlarga qoʻshilishlari mumkin. 2015-yil holatiga koʻra har yili 16 000 ga yaqin 17 yoshli yigitlar harbiy xizmatga chaqiriladi. AQSH armiyasi maktablar bilan ishga yollashga boʻlgan taʼminlashni yondashuvning „tayanch toshi“ deb taʼriflaydi . Bolalar huquqlarini himoya qilish tashkilotlari AQSh qurolli kuchlari xodimlarini bolalarga tayanishini tanqid qildi. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShga harbiy xizmatga kirishning minimal yoshini 18 yoshga koʻtarishni tavsiya qildi. 1990-yillarda OPAC shartnomasi boʻyicha muzokaralarda AQSh Buyuk Britaniyaga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 dan oshmasligiga keskin qarshi chiqdi. Natijada shartnomada eng kam 16 yosh belgilangan . AQSh shartnomani 2002-yilda ratifikatsiya qilgan (lekin 2018-yil holatiga koʻra AQSh Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyani ratifikatsiya qilish amalga oshmadi). OPACga koʻra, AQSh harbiy xizmatchilariga odatda 18 yoshga toʻlgunga qadar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishni taqiqlaydi. Shunga qaramay, ular „oldinga joylashtirish“ huquqiga ega, yaʼni ular qoʻllab-quvvatlash vazifalarini bajarish uchun jangovar zonaga joylashtirilishlari mumkin. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShni ushbu siyosatni oʻzgartirishga va voyaga yetmaganlarning jangovar hududda oldindagi harakat qilish zonasiga joylashtirilmasligini taʼminlashga chaqirdi. 2003 va 2004-yillarda 60 ga yaqin voyaga yetmagan o‘smirlar xodimlarning xatoligi tufayli Afgʻoniston va Iroqqa yuborilgan. Keyinchalik Mudofaa vazirligi „vaziyatlar zudlik bilan toʻgʻirlangani va takrorlanishining oldini olish uchun choralar koʻrilgani“ni aytdi. 2008-yilda prezident Jorj Bush „Oʻsmir bolalarni askarlikdan himoya qilish toʻgʻrisida“gi qonunni imzoladi . Qonun bolalarni askarlikka yollagan harbiy kuchlarni jinoiy javobgarlikka tortadi. Shuningdek, bolalar harbiy maqsadlarda foydalaniladigan mamlakatlarga qurol sotishni taqiqlaydi. Qonunda askar bolalar taʼrifi „hukumat qurolli kuchlari tarkibida jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etgan 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxs“ ni oʻz ichiga oladi. Hujjatdan voz kechish Obama va Trump maʼmuriyati tomonidan chiqarilgan. == Yaqin Sharq == === Bahrayn === Bahraynda harbiy kursantlar, NCO stajyorlari va texnik xodimlar 15 yoshdan boshlab Bahrayn Mudofaa Kuchlari safiga kirishlari mumkin. === Eron === Eronning amaldagi qonunchiligi 16 yoshdan kichiklarni ishga olishni rasman taqiqlaydi. Eron-Iroq urushi paytida oʻgʻil bolalar Basij armiyasiga chaqirilgan, u yerda Eron hukumati tanqidchilarining fikriga koʻra, ular „jonli qalqonlar toʻlqini sifatida frontga yuborilgan“. Boshqa manbalar eronlik qurbonlarning umumiy sonini 200,000-600,000 oraligʻida deb hisoblashgan. Bir manbaga koʻra, Eron-Iroq urushida qurbon boʻlganlarning 3 foizi 14 yoshgacha boʻlgan yosh askarlar boʻlgan. Eronlik oʻgʻiil bolalar maktabni tashlab, ota-onalari Eron-Iroq urushida qatnashganlar. Iroq zobitlarining taʼkidlashicha, ular baʼzida sakkiz yoshli eronlik askar bolalarni qoʻlga olishgan. 2018-yil holatiga koʻra Eron hukumati Suriya fuqarolar urushida Asad hukumatiga sodiq kuchlar tomonida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni yollab kelmoqda. === Falastin === 2004-yilda Xalqaro bolalarni himoya qilish tashkilotining Falastin boʻlimi uchun chop etilgan Jihod Shomalyning "Bosib olingan Falastin hududlarida bolalardan foydalanish " nomli hisobotida, bir qator bolalar shahidlikni oʻzlariga gʻurur deb bilishlarini taʼkidlab, hisobotni yakunlaydi. Oʻzlarining umidsiz ahvoli uchun javobgarlikni oʻz zimmalariga olishlari va Falastin harbiylashtirilgan guruhlari tomonidan qurolli hujumlar uyushtirish uchun yollanganliklariga oʻzlari sababchi ekanliklarini aytadi. Shu bilan birga, Shomaly mamlakatlarda tizimli ishga joylashish yo‘qligini, guruhlar va Falastin hamjamiyatining yuqori martabali vakillari siyosiy strategiya sifatida bolalarni yollashga qarshi ekanini taʼkidlaydi. Shomalyning fikricha, Falastin siyosiy rahbariyati bolalarni urushga tortishni toʻxtatish uchun koʻproq ish qilishi mumkin, bu esa rahbariyatdan bolalarni oʻqitish togʻrisida va yollashni taqiqlovchi memorandumni imzolashni talab qiladi. Gʻazo sektorida hukmronlikka intilayotgan Falastin tashkiloti Hamas, Isroil mudofaa kuchlariga qarshi zoʻravonlikni qoʻzgʻatish uchun munozarali mafkuralarni askar bolalarga singdirgani maʼlum. Jorjtaun universiteti professori William OʻBrien falastinlik bolalarning Birinchi Intifadadagi faol ishtiroki haqida shunday yozadi: „Aftidan, intifada qo‘shinlarining katta qismi yoshlar, jumladan, boshlang‘ich maktab o‘quvchilari ham bor. Ular tosh, molotov kokteyli va boshqa zo‘ravonlik turlari bilan shug‘ullanadilar“. Arab jurnalisti Huda Al-Hussein 2000-yil 27-oktabr kuni Londondagi arab gazetasiga quyidagilarni yozdi: 2002-yilda askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) „bolalarning jangovar harakatlarda qatnashayotgani haqida xabarlar mavjud boʻlsa-da, qurolli guruhlar tomonidan tizimli ravishda yollanganligi haqida hech qanday dalil yoʻq“, dedi. Biroq, 2004-yilda tashkilot 2000-yil oktabridan 2004- yil martigacha falastinlik voyaga yetmaganlar ishtirokida kamida toʻqqizta hujjatlashtirilgan xudkushlik hujumi sodir boʻlganligini xabar qildi: 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida Hamas va Islom Jihodi oʻzining Eron boʻlimida „harbiy hujumlarda va mashgʻulotlarda bolalardan foydalangani“ uchun alohida taʼkidlangan. 2005-yil 23-mayda Amnesty International Falastin qurolli guruhlarini bolalardan qurolli faoliyatda foydalanishni zudlik bilan toʻxtatishga chaqirdi: „Falastin qurolli guruhlari hech qanday sharoitda qurolli hujumlar uyushtirish, qurol yoki boshqa materiallarni tashish uchun bolalardan foydalanmasligi kerak…“. === Turkiya (PKK) === Kurd-turk mojarosi paytida Kurdiston Ishchilar partiyasi (PKK) faol ravishda bolalarni yollab, oʻgʻirlab ketgan. Tashkilot Turkiya xavfsizlik kuchlari tomonidan 2000 dan ortiq bolani o‘g‘irlaganlikda ayblangan. Human Rights Watch (HRW), Birlashgan Millatlar Tashkiloti (BMT) va Xalqaro Amnistiya tashkilotining mustaqil hisobotlari 90-yillardan beri tashkilot va uning qurolli guruhlari tomonidan askarb olalar i yollash va ulardan foydalanishni tasdiqladi. 2001-yilda tashkilot tomonidan bolalarni yollash tizimli ravishda amalga oshirilgani haqida xabarlar paydo boʻldi. Tashkilotning asosan bolalarni yollash uchun tuzilgan Tabura Zaroken Sehit Agit deb nomlangan bataloni haqida bir qancha xabarlar eʼlon qilingan. Shuningdek , Kurdiston vatanparvarlar ittifoqi bolalarni o‘z safiga jalb qilgani aniqlangan. Turkiya xavfsizlik kuchlari maʼlumotlariga koʻra,Kurdiston Ishchilar partiyasi 12 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan 983 nafardan ortiq bolani oʻgʻirlab ketgan. 400 dan ortiq bola tashkilotdan qochib, xavfsizlik kuchlariga taslim bo‘lishgan. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bolalar Jamgʻarmasining 2010-yilda chop etilgan hisobotida Kurdiston Ishchilar partiyasi tomonidan bolalarni yollash juda xavfli ekani koʻrsatib oʻtilgan. 2016-yilda Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasini Iroqning Shingal mintaqasida va qoʻshni davlatlarda askar bolalar yollash orqali urush jinoyatlari sodir etganlikda ayblagan. Suriyadagi fuqarolar urushi davomida ko‘plab ommaviy axborot vositalari, jumladan Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasiga aloqador YPG tashkiloti askar bolalarni yollab, joylashtirganini tasdiqladi. Guruhning xalqaro huquqni buzgan bolalardan foydalanishni toʻxtatish haqidagi daʼvosiga qaramay, guruh bolalarni yollash va ulardan foydalanishni davom ettirdi. === Livan === Livandagi fuqarolar urushida turli tomonlar askar bolalardan foydalangan. 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida aytilishicha, Hizbulloh bolalarni harbiy xizmatga oʻrgatgan. 2017-yilda BMT mamlakatda islomiy jangarilar deb gumon qilingan qurolli guruhlar bolalarni o‘z safiga jalb qilayotgani haqida xabar berdi. === Suriya === Suriyada davom etayotgan fuqarolar urushi paytida bolalar Bashar Asadga qarshi boʻlgan guruhlarga qoʻshilishdi. 2012-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotiga isyonchilar askar bolalardan foydalangani haqidagi daʼvolar kelib tushgan, biroq ular buni tasdiqlay olishmagan. 2014-yil iyun oyida Birlashgan Millatlar Tashkiloti hisobotida aytilishicha, muxolifat bolalarni harbiy va yordamchi rollarga jalb qilgan. Yana aytilishicha, bunday qilish siyosati yoʻqdek tuyulgan boʻlsa-da, yoshni tekshirish tartiblari boʻlmagan. 2014-yilda Human Rights Watch tashkilotining xabar berishicha, isyonchi guruhlar bolalardan jang maydonlarida yaradorlarni davolash, o‘q-dorilar va boshqa yuklarni olib o‘tishdan tortib, janglar avj olgan paytda frontga, snayperchilar rolini bajarishga qadar yordam va jangovar rollarda foydalanmoqda. Turkiya hukumati oʻzaro bogʻlangan SETA tadqiqot markazi Suriya milliy armiyasining tarkibini aks ettiruvchi hisobotini askar bolalar qoʻllanilganini fosh qilgani sababli qaytarib oldi. Suriya milliy armiyasi hozirda Turkiya tomonidan moliyalashtiriladi, u 2000-yil 8-sentabrda bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishi toʻgʻrisidagi Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokolni imzolagan. Al-Monitor’ning manbalarga tayanib xabar berishicha, Turkiya Liviyaga Suriya milliy armiyasidagi bolalar askarlarini joylashtirgani maʼlum qilingan. 2021-yil iyul oyida Amerika Qoʻshma Shtatlari Turkiyani Suriya va Liviyada askar bolalardan foydalanishga aloqador davlatlar roʻyxatiga qoʻshdi. 2021-yilgi Inson huquqlari amaliyoti boʻyicha mamlakat hisobotida Suriyadagi Turkiya tomonidan qoʻllab-quvvatlanadigan kuchlardan bolalar askar sifatida yollangani haqida soʻz bordi. Kurd kuchlari ham bu taktikani qoʻllashda ayblangan. 2015-yilda Human Rights Watch tashkiloti kurd qurolli kuch rahbarlari Jeneva chaqiruvi bilan majburiyat shartnomasini imzolagani va 2014-yilning iyulidan beri 59 nafar bola, ulardan 10 nafari 15 yoshdan kichik boʻlganini daʼvo qilgan edi. Prezident Asad 2013-yilda askar bolalardan (18 yoshgacha bo‘lgan har qanday shaxs) foydalanishni taqiqlovchi qonunni qabul qildi, bu qonunni buzganlik uchun aybdorlar 10 yildan 20 yilgacha „jazoviy mehnat“ bilan jazolanishini eʼlon qildi. Hukumat kuchlariga nisbatan qonun amalda qo‘llaniladimi yoki yo‘qmi, tasdiqlanmagan va isyonchi kuchlarga qarshi Suriya hukumati safida jang qilish uchun bolalar yollangani haqida da‘volar bor. Eron hukumati Suriyada fuqarolar urushi davrida Asadga sodiq hukumat kuchlari tarafida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni jalb qilgan. === Yaman === Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili Radhika Kuomarasvami 2010-yil yanvar oyida Yamandagi qabilalar oʻrtasidagi janglarda „koʻp sonli“ oʻsmir oʻgʻil bolalar jang qilishgani haqida xabar berdi. Nodavlat notijorat tashkilot faoli Abdul-Rahmon al-Marwanining hisob-kitoblariga ko‘ra, Yamanda har yili qabilalar o‘rtasidagi janglarda 500-600 ga yaqin bola halok bo‘ladi yoki yaralanadi. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudan (ayniqsa Darfur) va Yamandan askar bolalar yollagan. Britaniya SAS maxsus kuchlari Yamanda askar bolalarni tayyorlash bilan shug‘ullangani aytiladi. Xabar qilinishicha, Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya safida jang qilayotgan askarlarning kamida 40 foizi bolalardir. Saudiya Arabistoni hutiylarga qarshi Saudiya chegarasini qoʻriqlash uchun yamanlik bolalarni askar sifatida yollaydi. 2019-yil iyun oyida AQSh Davlat kotibi Mike Pompeo Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya Yamandagi fuqarolar urushida bolalardan foydalanayotgani haqidagi ekspert xulosalarini rad etib, AQShning bolalar askarlikka yollovchi davlatlar ro‘yxatiga kiritilishiga to‘sqinlik qildi. == Osiyo == 2004-yilda oʻsmirlarning harbiy xizmatidan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) Osiyoda minglab bolalar Afgʻoniston, Myanma (Birma) , Nepal Indoneziya, Filippin, Laos va Shri-Lankadagi faol mojarolar va oʻt ochishni toʻxtatish holatlariga kelishilganda ham jangovar kuchlarga jalb qilingani haqida xabar berdi. Hukumatning mojaro zonalariga kirishni rad etishi ishtirok etgan raqamlarni hujjatlashtirishni imkonsiz qildi. 2004-yilda Myanma (Birma) hukumat qurolli kuchlari 12 yoshdan 16 yoshgacha boʻlgan bolalarni majburan yollagan va ishlatgan yagona davlat sifatida mintaqa tarixiga kirdi. Xudoning armiyasi partizan guruhini birgalikda boshqargan egizak aka-uka Jonni va Lyuter Xtolar 1997-yilda guruhni boshqara boshlaganlarida taxminan oʻn yoshda boʻlishgan. === Afg'oniston === Afgʻonistonda oʻttiz yillik fuqarolar urushi davrida qurolli kuchlar minglab askar bolalarni yollagan. Koʻpchilik hali ham Tolibonga qarshi kurashmoqda. Islom diniy maktablari yoki madrasalaridan taʼlim olganlarning baʼzilari xudkush terrorchi va qurolli hujumchilar sifatida foydalaniladi. Kamuflyaj kiyimida va shahidlik shiorlari bilan yurgan o‘g‘il bolalarning targ‘ibot videosi 2009-yilda Afg‘oniston Tolibon rahbariyati tomonidan eʼlon qilingan. Bu videoga amerikalik askarni oʻldirgan 14 yoshli Tolibon jangchisiga tasanno ham kiritilgan. === Birma/Myanma === Davlat Tinchlik va Taraqqiyot Kengashining taʼkidlashicha, Birmaning barcha askarlari koʻngilli hisoblanadi va qabul qilinganlarning hammasi 18 yoshdan katta. Human Rights Watch tashkiloti maʼlumotiga koʻra, Birma/Myanma milliy armiyasi Tatmadavda 70 000 ga yaqin oʻgʻil bolalar xizmat qilmoqda, 11 yoshgacha boʻlgan bolalar esa koʻchadan majburan olib kelinib guruhlarga qoʻshilmoqda. Guruhning xabar berishicha, dezertirlar uch yildan besh yilgacha qamoq jazosiga yoki hatto qatl etishga ham hukm qilinishi mumkin. Guruh shuningdek, taxminan 5,000-7,000 bolalar turli xil qurolli etnik muxolifat guruhlarida, xususan, Birlashgan Wa Davlat Armiyasida xizmat qilishini taʼkidladi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun 2009-yil iyun oyida hisobot eʼlon qildi, unda isyonchilar va hukumat tomonidan mamlakatda bolalarga nisbatan „jiddiy qonunbuzarliklar“ qayd etilgan. Maʼmuriyat 4-avgust kunidan boshlab keyingi oydan ular Birma/Myanmaga koʻproq oʻrganish uchun guruh yuborishlarini eʼlon qilishdi. === Shri-Lanka === Shri-Lankada bolalarning jangarilar tomonidan foydalanilishi 1983-yilda Shri-Lankadagi fuqarolar urushi boshlanganidan beri xalqaro miqyosda tan olingan muammo boʻlib kelgan. 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni asosiy yollovchilar Tamil Eelam isyonchi ozodlik yoʻlbarslari hisoblanadi. === Nepal === Nepal Kommunistik partiyasi kuchlarida taxminan 6000-9000 bola xizmat qiladi. 2010-yildan boshlab CPNning askar bolalari demobilizatsiya qilindi. === Filippin === Filippinda hukumatga qarshi kurashayotgan islomiy va kommunistik qurolli guruhlar muntazam ravishda yollangan bolalarga tayanib kurash olib boradi. 2001-yilda Human Rights Watch tashkiloti Moro Islom ozodlik fronti (MILF)dagi 10 000 askarning taxminan 13 foizini bolalar tashkil etgani va hukumatga aloqador ayrim harbiylashtirilgan kuchlar ham bolalardan foydalanayotgani haqida xabar bergan. 2016-yilda MILF 1869 nafar bolani guruhni tark etishiga ruxsat berdi va boshqa bolalarni guruhga qabul qilmaslik majburiyatini oldi. Biroq oʻsha yili BMT Filippindagi boshqa qurolli guruhlar asosan 13 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan bolalarni yollashda davom etayotgani haqida xabarlar yana davom etrdi. == Yevropa == Child Soldiers International maʼlumotlariga koʻra, Yevropada faqat 18 yoshdan kattalarni yollash tendensiyasi mavjud, aksariyat mamlakatlar ham faqat kattalarni yollashga ruxsat beradi, 2016-yilgi maʼlumotlarga koʻra qanday qurolli guruhlar bolalardan foydalanayotgani maʼlum emas edi. 2018-yil holatiga koʻra esa bir davlat, Buyuk Britaniya 16 yoshdan bolalarni, beshtasi esa 17 yoshdan (Avstriya, Kipr, Fransiya, Germaniya va Gollandiya) harbiy xizmatga jalb qilgan. Ulardan, Buyuk Britaniya eng koʻp bolalarni ishga oladi. 2016-yilda Britaniya armiyasiga yangi chaqirilganlarning taxminan chorak qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan. Barcha Yevropa davlatlari bolalarni qurolli mojarolarga jalb etish toʻgʻrisidagi ixtiyoriy protokolni ratifikatsiya qilgan, shuning uchun chaqiruv bolalar odatda balogʻatga yetgunlaricha harbiy harakatlarda foydalanilmaydi. Bolalar 1990-yillarda Birinchi Chechen urushida jangchilar sifatida ishlatilgan. === Avstriya === Avstriya bolalarni ota-onalari roziligi bilan bir yil erta, 17 yoshdan boshlab harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Kipr === Kipr bolalarni ota-onalari roziligi bilan ikki yil erta, 16 yoshdan boshlab majburiy harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Fransiya === Fransiya harbiy xizmatchilarni 17 yoshdan, harbiy texnik maktab oʻquvchilarini 16 yoshdan boshlab qabul qiladi. Qurolli kuchlarning 3 % ni 18 yoshgacha boʻlgan yoshlar tashkil etadi. === Germaniya === Germaniya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2015-yilda qurolli kuchlarning 6 foizini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil etgan. === Niderlandiya === Niderlandiya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2014-yilda uning qurolli kuchlarining 5 % 18 yoshgacha boʻlganlar boʻlgan. === Ukraina === 2014-yilda Ukraina sharqidagi qurolli mojaro paytida Donbasdagi tinchlik uchun adolat guruhi bolalarni qurolli tuzilmalarga jalb qilishning 41 ta holatini tasdiqlagan. Ulardan 37 tasi Ukraina nazorati ostida boʻlmagan hududdan, 4 tasi esa Ukraina nazorat hududidagi qurolli tuzilmalarda bolalarning ishtiroki bilan bogʻliq. Tasdiqlash imkoni boʻlmagan bolalarni ishga yollash haqida yana 31 ta murojaat boʻlgan. Ukraina tomonidan nazorat qilinmagan hududda tekshirilgan 37 ta ishning 33 tasi oʻgʻil bolalar va 4 tasi qiz bolalar; 57 % 16-17 yoshda, 35 % 15 yoshgacha boʻlgan va 8 % hollarda yoshni aniqlash mumkin boʻlmagan. === Buyuk Britaniya === Britaniya qurolli kuchlari 16 yoshdan boshlab xodimlarni jalb qilib, 15 yoshu 7 oylik bolalardan arizalarni qabul qilishni boshlaydi. Roʻyxatga olishdan oldin ota-onaning roziligi talab qilinadi. 2022-yil holatiga koʻra, Britaniya qurolli kuchlari tarkibiga kirganlarning 23 foizi 18 yoshdan kichiklar edi. Aksariyat bolalar armiyaga jalb qilingan, bu erda 2021-2022 yillarda askarlarning 30 foizi 18 yoshgacha boʻlganlar edi; koʻproq yangi askarlar boshqa yoshdagilarga qaraganda 16 yoshda edi. 16 yoshdan 17,5 yoshgacha boʻlgan armiyaga chaqirilganlar dastlab yosh guruhiga bagʻishlangan harbiy oʻquv markazida Army Foundation kollejida oʻqitiladi. 2021-yil holatiga koʻra, markaz Ofsted taʼlim inspektsiyasi tomonidan farovonlik boʻyicha „aʼlo“ deb baholangan, markazda suiisteʼmollik haqida koʻplab daʼvolar, baʼzilari isbotlangan, armiya rekordida. 2021-yilda markazda 22 nafar qizga nisbatan jinsiy huquqbuzarliklar bo‘yicha to‘qqizta tergov ochildi; bir tergovda gumon qilingan jinoyatchilarning uchtasi xodimlar boʻlgan. Vahiylar 2022-yil iyul oyida Vice News hisobotining mavzusi boʻlgan. OPAC maʼlumotlariga koʻra, Buyuk Britaniya odatda harbiy harakatlarda qatnashish uchun bolalarni chaqirmaydi, ammo chaqirilganlarni istisno qilmaydi ham. Buyuk Britaniya 2003-yildan 2010-yilgacha Iroq va Afg‘onistonga 18 yoshdan kichik bo‘lgan 22 nafar xodimni beixtiyor yubordi. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita Buyuk Britaniyani bolalar hech qanday sharoitda harbiy harakatlarda qatnasha olmasligini taʼminlash uchun oʻz siyosatini oʻzgartirishga chaqirdi. 1990-yillarda OPAC boʻyicha muzokaralarda Buyuk Britaniya AQShga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 boʻlishiga qarshi chiqdi. Bolalar huquqlarini himoya qiluvchi idoralar Buyuk Britaniya o‘z qurolli kuchlarini kadrlar bilan taʼminlashda bolalarga tayanishda davom etayotganini tanqid qildi. == Okeaniya == === Avstraliya === Avstraliya mudofaa kuchlari oʻz saflariga 16 yoshdan boshlab ota-onalarning roziligi bilan harbiy xizmatga kirishga ruxsat beradi. 18 yoshgacha boʻlgan qoʻl ostidagi yoshlarni chet elga yuborish yoki toʻgʻridan-toʻgʻri jangovar harakatlarda foydalanish mumkin emas, ularni evakuatsiya qilishning iloji boʻlmagan ekstremal holatlar bu vaziyatdan mustasno. === Yangi Zelandiya === 2018-yilning aniqlangan maʼlumotlariga koʻra, Yangi Zelandiya mudofaa kuchlariga qoʻshilishning minimal yoshi 17 yosh deb belgilangan. == Bolalardan harbiy maqsadda foydalanishni tugatish harakati == Bolalardan harbiy maqsadda keng miqyosda foydalanishganiga tarix guvoh. Faqat soʻnggi oʻn yilliklarda bu amaliyot asosli tanqid va uni tugatish uchun birgalikda saʼy-harakatlarga duch keldi. Qisman koʻplab qurolli kuchlar oʻz saflarini toʻldirishda bolalarga tayanganligi va qisman nodavlat qurolli guruhlarning xatti-harakatlariga taʼsir qilish qiyinligi sababli bu jarayon biroz sekin kechdi. == Yaqin tarix == === 1970-1980-yillar === Bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirokini cheklash boʻyicha xalqaro harakatlar 1977-yilda qabul qilingan 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar bilan boshlandi (77.2-modda). Yangi Protokollar 15 yoshgacha boʻlgan bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqladi, ammo davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarga 15 yoshdan boshlab bolalarni yollash va ulardan urushda foydalanishga ruxsat berishda davom etaverdi. Nodavlat notijorat tashkilotlari (NNTlar) bolalarni ishga yollashni butunlay taqiqlash toʻgʻrisidagi yangi shartnoma tarafdori boʻlganida, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (CRC) boʻyicha muzokaralar chogʻida qoidalar yangilandi. Qurolli kuchlari 18 yoshdan kichik boʻlganlardan foydalanayotgan baʼzi davlatlar bunga qarshilik koʻrsatdilar, shuning uchun 1989-yildagi yakuniy shartnoma matni faqat mavjud huquqiy standartni aks ettirdi xolos: 15 yoshgacha boʻlgan bolalarning harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishini taqiqlash. === 1990-yillar === XX asrning oxirlari yaʼni 1990-yillarda nodavlat notijorat tashkilotlari askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish koalitsiyasini (hozirgi Xalqaro bolalar askarlari) tashkil etishdi va ular Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada koʻrgan kamchiliklarni toʻgʻrilash maqsadida hamdard hukumatlar bilan yangi shartnoma tuzish kampaniyasida ishlashdi. Olti yil davom etgan global muzokaralardan soʻng, shartnoma 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol (OPAC) sifatida qabul qilindi. Shartnoma bolalarni harbiy xizmatga chaqirishni taqiqlab qoʻyadi, harbiy xizmatchilar 16 yoshdan kichik boʻlmasligini taʼminlaydi va harbiy harakatlarda bolalardan foydalanishni rad etadi. Shartnoma, shuningdek, nodavlat qurolli guruhlarni 18 yoshga toʻlmagan oʻsmirlarni har qanday maqsadda yollashni ham taqiqlaydi. OPAC boʻyicha muzokara olib borayotgan koʻpchilik davlatlar bolalarni yollashni taqiqlashni qoʻllab-quvvatlagan boʻlsa-da, AQSh boshchiligidagi Buyuk Britaniya bilan ittifoqdosh boʻlgan baʼzi mamlakatlar bunga eʼtiroz bildirdi. Shunday qilib, shartnoma 16 yoki 17 yoshli bolalarni ishga olishni taqiqlamaydi, garchi u davlatlarga qonunda yuqoriroq standartlarni oʻrnatishga imkon beradi. === 2000-yildan - hozirgi kungacha === Bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol qabul qilingandan soʻng, global ratifikatsiya kampaniyasi tez sur’atlar bilan rivojlandi. 2018-yilning maʼlumotlariga koʻra, OPAC 167 ta davlat tomonidan ratifikatsiya qilingan. Kampaniya, shuningdek, koʻplab davlatlarni bolalarni umuman ishga olmaslikka undadi. 2001-yilda 83 mamlakat faqat kattalarni roʻyxatga olishga ruxsat berdi. 2016-yilga kelib bu koʻrsatkich 126 taga yetdi, bu qurolli kuchlari mavjud boʻlgan mamlakatlarning 71 foizini tashkil qiladi. Taxminan 60 ga yaqin nodavlat qurolli guruhlar bolalardan foydalanishni toʻxtatish yoki qisqartirish toʻgʻrisida bitimlar tuzdilar, bu koʻpincha BMT yoki Jeneva chaqiruvi nodavlat tashkiloti vositachiligida oʻtkazildi. Child Soldiers International bergan hisobotlarga koʻra, OPAC shartnomasining muvaffaqiyati davlat qurolli kuchlari tomonidan bolalarni yollashning bosqichma-bosqich pasayishi bilan birgalikda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalar sonining qisqarishiga olib keldi. 2018-yilda berilgan maʼlumotlarga koʻra, bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish keng tarqalganligicha qolmoqda. Xususan, Boko Haram va IShIDga oʻxshagani jangari islomiy tashkilotlar hamda ularga qarshi kurashayotgan qurolli guruhlar bolalardan keng foydalanishadi. Bundan tashqari, aholisi eng koʻp boʻlgan uchta davlat — Xitoy, Hindiston va Qoʻshma Shtatlar hali ham oʻz qurolli kuchlariga 16 yoki 17 yoshli bolalarni harbiy xizmatga olinishiga ruxsat berishadi, shuningdek, „Yettilik“ guruhining beshta davlati: Kanada, Fransiya, Germaniya, Buyuk Britaniya va Amerika Qoʻshma Shtatlari ham bundan mustasno emas. == Voqealar == Qizil qoʻllar kuni — Red Hand day (shuningdek, Xalqaro askar bolalardan foydalanishga qarshi kurash kuni deb ham ataladi). Har yili 12-fevralda oʻtkaziladigan xotirlash kuni boʻlib, jamoatchilik eʼtiborini urushlar va qurolli toʻqnashuvlarda bolalardan askar sifatida ishlatish amaliyotiga qaratadi. Ushbu sana bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokolning kuchga kirishini aks ettiradi. == Bolalikning militarizatsiyasiga qarshi kurash == Oʻz qurolli kuchlariga bolalarni yollashga ruxsat bermaydigan koʻplab davlatlar taʼlim tizimi, atrof-muhit, filmlar va video oʻyinlar kabi mashhur oʻyin-kulgilar orqali bolalarga harbiy hayotni koʻrsatgani uchun tanqid qilindi.. Baʼzi sharhlovchilarning taʼkidlashicha, bolalar uchun bu marketing manipulyatsiya va harbiylikka yollash jarayonining bir qismidir va shuning uchun bu axloqiy jihatdan baholanishi kerak. Ushbu tamoyil baʼzi guruhlarni harbiy tashkilotlar va yoshlar oʻrtasidagi munosabatlarni bolalar huquqlari va sogʻligʻi nuqtai nazaridan tartibga solish uchun kampaniyaga olib keldi. Bunga misol qilib „ Urushga qarshilik ko‘rsatuvchilar“ xalqaro tashkilotining " Yoshlarning == Askarlikka olingan bolalarni reabilitatsiya qilish va reintegratsiya qilish == Child Soldiers International reintegratsiyani quyidagicha taʼriflaydi: „Ilgari qurolli kuchlar-guruhlar bilan aloqador boʻlgan bolalar tinch hayotga qaytishlari va ularning oilalari va jamiyatlarida qimmatli rol oʻynashlari uchun qoʻllab-quvvatlanadigan jarayon“. Askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiyalashga qaratilgan dasturlar UNICEF homiyligidagilar kabi koʻpincha uchta komponentni taʼkidlaydi: oilani birlashtirish-jamoa tarmogʻi, psixologik yordam va taʼlim-iqtisodiy imkoniyat. Dasturlarni muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun bu harakatlar kamida 3 yildan 5 yilgacha boʻlgan davrni oʻz ichiga oladi. Umuman olganda, reintegratsiya harakatlari bolalarni xavfsiz muhitga qaytarishga, diniy va madaniy marosimlar orqali bolaning oilasi va jamiyati nomidan kechirimlilik tuygʻusini shakllantirishga va bolaning oʻz oilasi bilan birlashishini ragʻbatlantirishga qaratilgan.harbiylashuviga qarshi kurash" dasturi, AQShdagi „Bolalarni yollashni to‘xtating“ kampaniyasi va Buyuk Britaniyadagi „Maktablardan tashqarida harbiylar“ kampaniyasini keltirish mumkin. Xuddi shunday xavotirlar Germaniya va Isroilda ham bildirilgan. Agar bola urush jinoyatlarini sodir etgan boʻlsa, reintegratsiya harakatlari qiyinlashishi mumkin, chunki bunday hollarda jamiyatda stigma va norozilik kuchayadi. Bunday vaziyatlarda bolaning ehtiyojlari jamiyatda adolat tuygʻusi bilan mutanosib boʻlishi muhimdir. Bunday vaziyatlarni zudlik bilan hal qilish kerak, chunki shunday qilinmasa, koʻplab bolalar qayta roʻyxatga olish xavfiga duch kelishadi. Shuningdek, reintegratsiyaning ikkita sohasi alohida eʼtiborga olinishi kerak: askar ayollar va bolalar askarlari orasida giyohvand moddalarni isteʼmol qilish. Giyohvand moddalar taʼsiri ostida boʻlgan yoki jinsiy yoʻl bilan yuqadigan kasalliklarga duchor boʻlgan askar bolalar oʻzlarining ehtiyojlariga mos keladigan qoʻshimcha dasturlarni talab qiladilar. lc2o374jhjfx1xgw4p6gn5o6xh6n3kv 2817151 2817150 2022-08-29T10:07:51Z ShHamrayev 72833 /* Markaziy Afrika Respublikasi */ wikitext text/x-wiki {{tahrirlayapman|ShHamrayev}} Bolalar (Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada 18 yoshga toʻlmagan shaxs sifatida belgilangan) tarix davomida harbiy harakatlar va kampaniyalarda qatnashish uchun jalb qilingan<ref name="Wessells">{{cite journal|last1=Wessels|first1=Michael|title=Child Soldiers|journal=Bulletin of the Atomic Scientists|year=1997|volume=53|issue=4|page=32|doi=10.1080/00963402.1997.11456787|bibcode=1997BuAtS..53f..32W}}</ref>. Davlat qurolli kuchlari, nodavlat qurolli guruhlar va boshqa harbiy tashkilotlar tarkibidagi bola askarlar jangovar tayyorgarlikdan o‘tishi va jangovar mashg‘ulotlar uchun ishlatilishi, porterlar yoki xabarchilar kabi yordamchi rollarga tayinlanishi yoki tirik qalqon sifatida taktik ustunlik yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun ishlatilishi mumkin<ref name="Children at war">{{Cite news|url=http://www.historyextra.com/podcast/children-war|title=Children at war|work=History Extra|access-date=7 December 2017|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180112002342/http://www.historyextra.com/podcast/children-war|archive-date=12 January 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":2">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|title=The Paris Principles: Principles and guidelines on children associated with armed forces or armed groups|last=UNICEF|year=2007|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20161030083755/http://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|archive-date=30 October 2016|url-status=live}}</ref>. Masalan, minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida, gʻolib tomonda ham, magʻlub tomonda ham qatnashdilar. Bolalar kattalarga qaraganda taʼsirchanlikka koʻproq moyil boʻlganligi sababli harbiy xizmatda oson nishon hisoblanadi<ref name="ReferenceB">{{cite journal |last1=Beber, Blattman |first1=Bernd, Christopher |year=2013 |title=The Logic of Child Soldiering and Coercion |url=https://archive.org/details/sim_international-organization_winter-2013_67_1/page/65 |journal=International Organization |volume=67 |issue=1 |pages=65–104 |doi=10.1017/s0020818312000409 |doi-access=free}}</ref><ref name=":32">{{Cite book |last=Dave. |first=Grossman |title=On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society |date=2009 |publisher=Little, Brown and Co |isbn=9780316040938 |edition=Rev. |location=New York |oclc=427757599}}</ref><ref name="Wessells" /><ref name=":22">{{Cite book |author1-last=McGurk |author1-first=Dennis |title=Military life: The psychology of serving in peace and combat |author2-last=Cotting |author2-first=Dave I. |author3-last=Britt |author3-first=Thomas W. |author4-last=Adler |author4-first=Amy B. |publisher=Praeger Security International |year=2006 |isbn=978-0275983024 |editor1-last=Adler |editor1-first=Amy B. |volume=2: Operational stress |location=Westport |pages=13–31 |chapter=Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members |editor2-last=Castro |editor2-first=Carl Andrew |editor3-last=Britt |editor3-first=Thomas W.}}</ref>. Baʼzilar kuch bilan yollanadilar, boshqalari esa koʻpincha qashshoqlikdan qutulish uchun bu yoʻlni tanlaydilar<ref name="Wessells" /><ref name=":12">{{Cite book |last1=Brett |first1=R |url=https://archive.org/details/youngsoldierswhy0000bret |title=Young soldiers : why they choose to fight |last2=Specht |first2=I |publisher=Lynne Rienner Publishers |year=2004 |isbn=9781588262615 |location=Boulder, Colo. |oclc=53830868 |url-access=registration}}</ref><ref name=":103">{{Cite journal |last1=Gee |first1=David |last2=Taylor |first2=Rachel |date=1 November 2016 |title=Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army? |journal=The RUSI Journal |volume=161 |issue=6 |pages=36–48 |doi=10.1080/03071847.2016.1265837 |issn=0307-1847 |s2cid=157986637}}</ref><ref name=":82">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|title=Child Soldiers Global Report 2008|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2008|access-date=16 May 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181010192928/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|archive-date=10 October 2018|url-status=dead}}</ref>. Qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar koʻpincha psixiatrik kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi, shuningdek, tajovuzkorlikning kuchayishi kabi xulq-atvorning turli muammolariga duch kelishadi, bu esa balogʻat yoshida qashshoqlik va ishsizlikning yuqori xavfiga olib keladi. Buyuk Britaniya va AQShda olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmir bolalar orasida ularni harbiy xizmatga jalb qilish, hatto ular urushga yuborilmagan boʻlsa ham, oʻz joniga qasd qilishga urinish<ref name=":30">{{Cite journal |last1=Ursano |first1=Robert J. |last2=Kessler |first2=Ronald C. |last3=Stein |first3=Murray B. |last4=Naifeh |first4=James A. |last5=Aliaga |first5=Pablo A. |last6=Fullerton |first6=Carol S. |last7=Wynn |first7=Gary H. |last8=Vegella |first8=Patti L. |last9=Ng |first9=Tsz Hin Hinz |date=1 July 2016 |title=Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers |journal=JAMA Psychiatry |language=en |volume=73 |issue=7 |pages=741–9 |doi=10.1001/jamapsychiatry.2016.0600 |issn=2168-622X |pmc=4937827 |pmid=27224848}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/694167/20180327_Suicide_and_open_verdict_deaths_in_the_UK_Regular_Armed_Forces_1984-2017_Tables_and_Figures-O.xls|title=UK armed forces suicide and open verdict deaths: 1984–2017|last=UK, Ministry of Defence|year=2017|access-date=24 May 2018}}</ref> stress bilan bogʻliq ruhiy kasalliklar<ref name=":28">{{Cite journal |last1=Goodwin |first1=L. |last2=Wessely |first2=S. |last3=Hotopf |first3=M. |last4=Jones |first4=M. |last5=Greenberg |first5=N. |last6=Rona |first6=R. J. |last7=Hull |first7=L. |last8=Fear |first8=N. T. |year=2015 |title=Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population? |journal=Psychological Medicine |language=en |volume=45 |issue=9 |pages=1881–1891 |doi=10.1017/s0033291714002980 |issn=0033-2917 |pmid=25602942 |s2cid=3026974}}</ref><ref name=":29">{{Cite journal |last1=Martin |first1=Pamela Davis |last2=Williamson |first2=Donald A. |last3=Alfonso |first3=Anthony J. |last4=Ryan |first4=Donna H. |date=February 2006 |title=Psychological adjustment during Army basic training |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2006-02_171_2/page/157 |journal=Military Medicine |volume=171 |issue=2 |pages=157–160 |doi=10.7205/milmed.171.2.157 |issn=0026-4075 |pmid=16578988 |doi-access=free}}</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish<ref name=":31">{{Cite journal |last1=Head |first1=M. |last2=Goodwin |first2=L. |last3=Debell |first3=F. |last4=Greenberg |first4=N. |last5=Wessely |first5=S. |last6=Fear |first6=N. T. |date=1 August 2016 |title=Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel |journal=Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology |language=en |volume=51 |issue=8 |pages=1171–1180 |doi=10.1007/s00127-016-1177-8 |issn=0933-7954 |pmc=4977328 |pmid=26864534}}</ref><ref name=":33">{{Cite journal |last1=Mattiko |first1=Mark J. |last2=Olmsted |first2=Kristine L. Rae |last3=Brown |first3=Janice M. |last4=Bray |first4=Robert M. |year=2011 |title=Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel |url=https://archive.org/details/sim_addictive-behaviors_2011-06_36_6/page/608 |journal=Addictive Behaviors |volume=36 |issue=6 |pages=608–614 |doi=10.1016/j.addbeh.2011.01.023 |pmid=21376475}}</ref>, va zoʻravonlik yuzaga chiqadi<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref><ref name=":35">{{Cite journal |last=Bouffard |first=L A |year=2005 |title=The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience |url=https://archive.org/details/sim_armed-forces-and-society_winter-2005_31_2/page/273 |journal=Armed Forces & Society |volume=31 |issue=2 |pages=273–295 |doi=10.1177/0095327x0503100206 |s2cid=144559516}}</ref><ref name=":36">{{Cite journal |last1=Merrill |first1=Lex L. |last2=Crouch |first2=Julie L. |last3=Thomsen |first3=Cynthia J. |last4=Guimond |first4=Jennifer |last5=Milner |first5=Joel S. |date=August 2005 |title=Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2005-08_170_8/page/705 |journal=Military Medicine |volume=170 |issue=8 |pages=705–709 |doi=10.7205/milmed.170.8.705 |issn=0026-4075 |pmid=16173214 |doi-access=free}}</ref>. Bir qator shartnomalar bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishini kamaytirish yoki iloji boricha cheklashga qaratilgan<ref name=":3" /><ref>{{Cite web |title=Child Soldiers World Index |url=https://dallaireinstitute.org/child-soldiers-world-index/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Dallaire Institute |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Soldiers International |date=2018 |title=Why 18 Matters: A rights-based analysis of child recruitment |url=https://resourcecentre.savethechildren.net/document/why-18-matters-rights-based-analysis-child-recruitment/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Save the Children Resource Centre |language=en}}</ref>. Child Soldiers International tashkiloti bergan ma‘lumotlariga koʻra, bu kelishuvlar bolalarni ishga olishni kamaytirishga yordam bergan, ammo amaliyot baʼzi hududlarni toʻliq qamrab ololmayapti va bolalar butun dunyo boʻylab harbiy harakatlarda qatnashishda davom etmoqda. Iqtisodiy jihatdan qudratli baʼzi davlatlar 16 yoki 17 yoshli harbiy xizmatchilarga tayanishda davom etmoqda va soʻnggi yillarda qurolli toʻqnashuvlarda yosh bolalardan foydalanish koʻpaydi, chunki jangarilar harakati va ularga qarshi kurashayotgan guruhlar bolalarni koʻp sonni tashkil qilish uchun yollashadi<ref name=":3">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=Louder than words: An agenda for action to end state use of child soldiers|last=Child Soldiers International|year=2012|access-date=19 January 2018}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. == Tarix == Tarix oʻqitilgan va jang qilish uchun foydalanilgan, qoʻllab-quvvatlovchi rollarga tayinlangan, masalan, porter yoki xabarchi, jinsiy qul sifatida foydalanilgan yoki taktik ustunlik uchun tirik qalqon sifatida yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun yollangan bolalar bilan toʻla<ref name=":2" /><ref name="Children at war"/><ref name=":48">{{cite web|url=http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|title=Girl Soldiers – The cost of survival in Northern Uganda, Women News Network – WNN|date=13 January 2009|publisher=Womennewsnetwork.net|access-date=12 May 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120523212431/http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|archive-date=23 May 2012|url-status=live}}</ref> <ref>Michael Leggiere, The Fall of Napoleon: The Allied Invasion of France 1813–1814, pg.99–100</ref> Misol uchun, 1814-yilda Napoleon oʻz qoʻshinlariga koʻplab oʻsmirlarni to‘plagan. Minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida qatnashdilar<ref name=":41">{{cite web|title=How did Britain let 250000 underage soldiers fight in WW1?|url=https://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20180321184716/http://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|archive-date=21 March 2018|access-date=22 January 2016|work=BBC News}}</ref><ref name=":43">[[Norman Davies]], [https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603 ''Rising '44: The Battle for Warsaw,''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603|date=6 February 2016}} Pan Books 2004 p.603</ref><ref name="Rosen2005">{{cite book|author=David M. Rosen|url=https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|title=Armies of the Young: Child Soldiers in War and Terrorism|date=January 2005|publisher=Rutgers University Press|isbn=978-0-8135-3568-5|pages=54–55|quote=The participation of Jewish children and youth in warfare was driven by a combination of necessity, honor, and moral duty.|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref><ref name="Kucherenko2011">{{cite book|last=Kucherenko|first=Olga|url=https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|title=Little Soldiers: How Soviet Children Went to War, 1941–1945|date=13 January 2011|publisher=OUP Oxford|isbn=978-0-19-161099-8|page=3|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar kuchidan XX asr va XXI asrning boshlarida Afrika, Lotin Amerikasi va Yaqin Sharqning ayrim qismlarida foydalanishda davom etildi<ref name="CSGR2004-292" /><ref name=":14" /><ref name=":02" />. Faqat mazkur ming yillikning boshidan boshlab bolalardan harbiy foydalanishni cheklash va kamaytirish boʻyicha xalqaro harakatlar boshlandi. == Hozirgi holat == === Davlat qurolli kuchlari === 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) qabul qilindi. Shundan beri global tendentsiya Straight-18 standarti sifatida 18 va undan kichik yoshdagi bolalarni qurolli kuchlarga yollashni cheklashdan iborat. Qurolli kuchlari boʻlgan koʻpgina davlatlar OPACga aʼzo boʻlishdi, unga koʻra bolalarni yollash bilan shugʻullanuvchi davlatlar bunday vaziyatda jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ majburiyatini oladi<ref name=":5" /><ref name=":7">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|title=International laws and child rights|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180202005301/https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|archive-date=2 February 2018|url-status=dead}}</ref>. Shunga qaramay, Child Soldiers International 2018-yilda 46 mamlakatda 18 yoshgacha bo‘lgan bolalar hali ham harbiy maqsadlarga jalb qilinayotgani<ref name=":39">{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/|title=Child Soldiers World Index|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=29 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329153356/http://childsoldiersworldindex.org/|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref> va o‘qitilayotgani haqida xabar berdi. Ulardan koʻpchiligi 17 yoshdan boshlab, ozroq qismi 20 yosh, kami 16 yoshdan boshlab, nomaʼlum qismi esa 16 yoshdan ham kichikroq bolalarni ishga qabul qiladi<ref name=":5">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|title=Where are child soldiers?|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180201210707/https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|archive-date=1 February 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":3" /><ref name=":6">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|page=41|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitasi va boshqalar harbiy tayyorgarlik, harbiy muhit va majburiy xizmat shartnomasi bolalar huquqlariga mos kelmasligini va oʻsmirlarni davlat qurolli kuchlariga jalb qilishni toʻxtatishga chaqirdi. Bolalar oʻsmirlik davrida sogʻlom rivojlanish huquqiga egadir<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC/C/GC/20&Lang=en|title=General comment No. 20 (2016) on the implementation of the rights of the child during adolescence|last=Committee on the Rights of the Child|year=2016|website=tbinternet.ohchr.org|language=en-us|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926052204/https://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2FC%2FGC%2F20&Lang=en|archive-date=26 September 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":3" /><ref>{{Cite web|url=https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|title=Ending the recruitment and use of children in armed conflict|last=UNICEF|year=2017|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926014225/https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|archive-date=26 September 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":19">{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|title=Children, Not Soldiers {{!}} United Nations Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180119171732/https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|archive-date=19 January 2018|url-status=live}}</ref>. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudandan (ayniqsa Darfurdan) askar bolalarni yollagan. === Nodavlat qurolli guruhlar === Bularga qurolli kuchlar, isyonchilar, terroristik tashkilotlar, partizanlar harakati, mafkuraviy yoki diniy jihatdan boshqariladigan guruhlar, qurolli ozodlik harakatlari va boshqa turdagi kvaziharbiy tashkilotlar iborat bolalardan foydalanadigan nodavlat qurolli harbiylashtirilgan tashkilotlar kiradi. 2022-yil holatiga ko'ra, BMT bolalardan bunday guruhlar tomonidan keng foydalaniladigan 12 mamlakatni aniqladi: Janubiy Amerikadagi Kolumbiya; Afrikada Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Mali, Somali, Janubiy Sudan va Sudan; Yaqin Sharqdagi Livan; G'arbiy Osiyoda Suriya va Yaman; Markaziy Osiyoda Afg'oniston; va Janubi-Sharqiy Osiyoda Myanma<ref name=":57">{{Cite web|last=UN Secretary-General|date=23 June 2022|title=Children and armed conflict: Report of the Secretary-General|url=https://documents-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N22/344/71/PDF/N2234471.pdf|url-status=live|access-date=20 August 2022|website=United Nations}}</ref>. Hamma qurolli guruhlar ham bolalardan foydalanmaydi va 1999-yildan beri 60 ga yaqin qurolli guruhlar bu amaliyotni qisqartirish yoki tugatish toʻgʻrisida kelishuvga erishgan. Masalan, 2017-yilga kelib Filippindagi Moro Islomiy Ozodlik Jabhasi (MILF) o‘z saflaridan 2000 ga yaqin bolani ozod qildi<ref>{{Cite web|url=https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|title=UN Officials congratulate MILF for completion of disengagement of children from its ranks|last=UNICEF|date=4 December 2017|website=unicef.org|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180117182557/https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|archive-date=17 January 2018|url-status=live}}</ref>, 2016-yilda Kolumbiyadagi FARC-EP partizan harakati bolalarni yollashni to‘xtatishga rozi bo‘ldi. Boshqa mamlakatlar, xususan, Afgʻoniston, Iroq, Nigeriya va Suriyada teskari tendensiya kuzatilmoqda bu yerda islomiy jangarilar va ularga qarshi boʻlgan guruhlar bolalarni yollash, oʻqitish va ulardan foydalanishni kuchaytirdilar<ref name=":17">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. === Global taxmin === 2003-yilda Brukings Institutidan PW Singer, askar oʻsmirlar hududlarda davom etayotgan mojarolarning toʻrtdan uch qismida ishtirok etishini taxmin qildi<ref name="saddam">{{cite web|url=http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|title=Facing Saddam's Child Soldiers|author=P. W. Singer|date=14 January 2003|publisher=[[Brookings Institution]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20100212100221/http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|archive-date=12 February 2010|url-status=dead|access-date=3 August 2009|author-link=P. W. Singer}}</ref>. Oʻsha yili BMTning Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi (UNOCHA) bu bolalarning koʻpchiligi 15 yoshdan oshgan, ammo baʼzilari undan yoshroq boʻlganini xabar qildi<ref name="irin">{{cite web|url=http://www.irinnews.org/report/66280/africa-too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|title=AFRICA: Too small to be fighting in anyone's war|date=December 2003|publisher=UN Office for the Coordination of Humanitarian Affairs|archive-url=https://web.archive.org/web/20130325052712/http://www.irinnews.org/Report/66280/AFRICA-Too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|archive-date=25 March 2013|url-status=dead|access-date=3 August 2009}}</ref>. Bugungi kunda qurolli toʻqnashuvlar boʻlayotgan BMT rasmiylari va boshqa uchinchi tomonlarning kirishiga toʻsqinlik qiladigan hududlarda bolalardan harbiy foydalanishning keng tarqalganligi sababli, qancha bolalar jabrlanganini taxmin qilish qiyin<ref name=":8">{{Cite news |last=Child Soldiers International |year=2017 |title=How many children are used for military purposes worldwide? |language=en |url=https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |url-status=dead |access-date=25 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180126070954/https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |archive-date=26 January 2018}}</ref>. 2017-yilda Child Soldiers International tashkiloti dunyo boʻylab bir necha oʻn minglab bolalar, ehtimol 100 000 dan ortiq bolalar mamlakat qurolli kuchlari va nodavlat harbiy tashkilotlarda harbiy taʼlim olganini hisobladi va 2018-yilda tashkilot oʻsmirlar harbiy harakatlarda qatnashish uchun foydalanilgani haqida xabar berdi. 2018-yilda ular kamida 18 qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etgan. Qizlar askar bolalarning 40 % dan ortigʻini tashkil qilishi aniqlangan<ref>{{Cite book|last=Whitman|first=Shelly|title=The Routledge Handbook of the Responsibility to Protect|publisher=Routledge Publishing|year=2012|isbn=978-0-415-60075-0|location=New York|pages=154|language=English}}</ref>. == Bolalardan foydalanishning mantiqiy asoslari == Bolalarning jismoniy va psixologik jihatdan kattalarga nisbatan yosh boʻlishlariga qaramay, mamlakat va nodavlat harbiy tashkilotlarning ularni izlashiga koʻplab sabablari bor. === Psixologik omillar === Kattalarga nisbatan, bolalarning, shu jumladan o'smir bolalarning nevrologik rivojlanmaganligi ularni ishga qabul qilishga ko'proq moyil qiladi, shuningdek, xavf-xatarlarni hisobga olmasdan, keyingi qarorlar qabul qilish ehtimolini oshiradi<ref name=":55">{{Cite news |last=Louise, R |display-authors=et al |date=17 November 2016 |title=The recruitment of children by the UK armed forces: A critique from health professionals |language=en-GB |work=Medact |url=https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |url-status=live |access-date=31 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180131192429/https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |archive-date=31 January 2018}}</ref><ref>{{Cite book |last=Strasburger |first=V C |title=Children, adolescents, and the media (Chapter 1) |publisher=Sage |others=Wilson, Barbara J., Jordan, Amy B. (Amy Beth) |year=2013 |isbn=9781412999267 |edition=Third |location=Los Angeles |oclc=820450764}}</ref><ref>{{Cite journal |last=Spear |first=L. P. |date=June 2000 |title=The adolescent brain and age-related behavioral manifestations |journal=Neuroscience and Biobehavioral Reviews |volume=24 |issue=4 |pages=417–463 |doi=10.1016/s0149-7634(00)00014-2 |issn=0149-7634 |pmid=10817843 |s2cid=14686245}}</ref>. Ushbu moyilliklarni hisobga olgan holda, Germaniya<ref>{{Cite web |last=Krennerich |first=Michael |date=30 October 2020 |title=Shadow Report Child Soldiers 2020 |url=https://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC/Shared%20Documents/DEU/INT_CRC_NGO_DEU_44158_E.pdf |url-status=live |access-date=19 August 2022 |website=UN Office of the High Commissioner for Human Rights |page=24}}</ref>, Buyuk Britaniya<ref name=":13">{{Cite web |last=Gee |first=D |year=2008 |title=Informed Choice? Armed forces recruitment practices in the United Kingdom |url=https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204740/https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017}}</ref> va AQShda<ref name=":52">{{Cite web |last=American Public Health Association |year=2012 |title=Cessation of Military Recruiting in Public Elementary and Secondary Schools |url=https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204348/https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017 |website=apha.org}}</ref> o'smirlar bilan harbiy marketing olib borish tanqid qilingan. Xuddi shu uch mamlakatda olib borilgan tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kam ta'minlangan bolalarni nishonga olishadi<ref name=":93">{{Cite book |last=Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns |title=Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany |year=2016}}</ref><ref name=":23">{{Cite web |author1=Gee, D |author2=Goodman, A |title=Army visits London's poorest schools most often |url=http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20180529080003/http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |archive-date=29 May 2018 |access-date=10 December 2017}}</ref><ref name=":13" /><ref name=":21">{{Cite journal |last1=Hagopian |first1=Amy |last2=Barker |first2=Kathy |date=1 January 2011 |title=Should We End Military Recruiting in High Schools as a Matter of Child Protection and Public Health? |journal=American Journal of Public Health |volume=101 |issue=1 |pages=19–23 |doi=10.2105/ajph.2009.183418 |issn=0090-0036 |pmc=3000735 |pmid=21088269}}</ref><ref name=":52" /><ref>{{Cite news |title=Soldiers of Misfortune: Abusive U.S. Military Recruitment and Failure to Protect Child Soldiers |language=en |work=American Civil Liberties Union |url=https://www.aclu.org/other/soldiers-misfortune-abusive-us-military-recruitment-and-failure-protect-child-soldiers |access-date=13 December 2017}}</ref>. Masalan, Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni jalb qilishni oson deb hisoblaydi, ayniqsa kambag'al oilalardan bo'lganlarni yollash yanada osonroq<ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d5bbf83278b3100018306a4/1566293898095/UK_recruitment_report_final.pdf |access-date=24 August 2019 |website=crin.org}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d4ab413eab07100015db6b6/1565176852564/FINAL+Youngest+British+army+recruits+come+disproportionately+from+England%27s+most+deprived+constituencies.pdf |access-date=24 August 2019}}</ref>. Ishga qabul qilingandan so'ng, bolalarga kattalarga qaraganda buyruqlarni osonroq bajartirish va nazorat qilish va kattalardan ko'ra din, nomus, obro'-e'tibor, qasos va burch kabi pul to'lanmaydigan rag'batlar uchun kurashishga moyildirlar<ref>{{cite journal |last1=Rosenblatt |first1=Roger |year=1984 |title=Children of War |journal=American Educator 8 |volume=1 |pages=37–41}}</ref>. Keltirilgan misollarga quyidagilar kiradi: Piter V. Singerning fikricha, oʻsmirlar osonlik bilan boshqara oladigan yengil avtomatik qurollarning global miqyosda tarqalishi bolalardan bevosita jangchilar sifatida foydalanishni yanada foydaliroq qildi<ref> Singer, Peter (2005). Children at War. New York: Pantheon Books. ISBN 9780375423499.</ref>. Romeo Daller aholining haddan tashqari koʻpayishi bolalarni harbiy tashkilotlar uchun arzon va qulay manbaga aylantirishdagi roliga ishora qilgan<ref>Dallaire, Roméo (2011). They Fight Like Soldiers, They Die Like Children: The Global Quest to Eradicate the Use of Child Soldiers. New York: Walker, and Company.</ref>. Rojer Rozenblatt oʻsmirlar kattalarga qaraganda din, sharaf, obroʻ-eʼtibor, qasos va burch kabi pul bilan olib boʻlmaydigan ragʻbatlar uchun kurashishga tayyor ekanligini taʼkidladi<ref>Rosenblatt, Roger (1984). "Children of War". American Educator 8 1: 37–41.</ref>. Bir qancha sharhlovchilar, jumladan, Bernd Beber, Kristofer Blattman, Deyv Grossman, Maykl Uessels, MakGurk va uning hamkasblari, bolalar kattalarga qaraganda itoatkor va moslashuvchan boʻlganligi sababli, ularni boshqarish, aldash va ularga yot gʻoyalar singdirish osonroq ekanligini taʼkidladilar<ref>Beber, Blattman, Bernd, Christopher (2013). "The Logic of Child Soldiering and Coercion". International Organization 67 (1): 65–104. doi:10.1017/s0020818312000409. Bu manba bu sahifada ikki marta foydalanilgan.</ref><ref>Dave., Grossman. On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society, Rev., New York: Little, Brown and Co, 2009. ISBN 9780316040938. OCLC 427757599. </ref><ref>Wessels, Michael (1997). "Child Soldiers". Bulletin of the Atomic Scientists 53 (4): 32. doi:10.1080/00963402.1997.11456787.</ref><ref>McGurk, Dennis „Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members“,. Military life: The psychology of serving in peace and combat Adler: . Westport: Praeger Security International, 2006 — 13–31 bet. ISBN 978-0275983024. </ref> Devid Gi va Reychel Teylor Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni ayniqsa kambagʻal oilalardan boʻlganlarni jalb qilish osonroq ekanligini aniqladi<ref>Gee, David; Taylor, Rachel (1 November 2016). "Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army?". The RUSI Journal 161 (6): 36–48. doi:10.1080/03071847.2016.1265837. ISSN 0307-1847.</ref><ref>Child Rights International Network. „Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK“. crin.org (21-avgust 2019-yil). Qaraldi: 24-avgust 2019-yil.</ref><ref>Child Rights International Network. „Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies“ (21-avgust 2019-yil). Qaraldi: 24-avgust 2019-yil.</ref>. Baʼzi qurolli guruhlar rahbarlarining taʼkidlashicha, oʻsmirlar oʻzlarining yosh boʻlishlariga qaramay, jangovar boʻlinmaga jangchilar sifatida oʻzlarining fazilatlarini olib kelishadi, ular koʻpincha ajoyib darajada qoʻrqmas, chaqqon va chidamlidir<ref>Beber, Bernd; Blattman, Christopher (2013). "The Logic of Child Soldiering and Coercion" (en). International Organization 67 (1): 65–104. doi:10.1017/s0020818312000409. ISSN 0020-8183.</ref>. Baʼzi oʻsmirlar harbiy tashkilotlarga majburan jalb qilinsa, aldanib yoki pul bilan olinsa, boshqalari oʻz xohishi bilan qoʻshiladi<ref>Brett, R. Young soldiers : why they choose to fight. Boulder, Colo.: Lynne Rienner Publishers, 2004. ISBN 9781588262615. OCLC 53830868.</ref><ref>Child Soldiers International. „Des Milliers de vies à réparer“ (fr) (2016). 15-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 29-yanvar 2018-yil.</ref><ref>Manba Wessels, Michael (1997). "Child Soldiers". Bulletin of the Atomic Scientists 53 (4): 32. doi:10.1080/00963402.1997.11456787.</ref>. Buning sabablari koʻp. 2004-yilda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalarni oʻrganishda Reychel Brett va Irma Spekt harbiy xizmatga kirishni ragʻbatlantiradigan bir qator omillarga ishora qildilar, xususan: Qashshoqlik, shu jumladan taʼlim yoki ishga joylashish imkoniyatlarining yetishmasligi Urushning madaniy normallashuvi Yangi doʻstlar izlash Qasos (masalan, doʻstlar va qarindoshlarning oʻldirilganini koʻrgandan keyin) „Jangchi“ roli yetuklikka oʻtish marosimini taʼminlaydi degan umidlar<ref>Brett, R. Young soldiers : why they choose to fight. Boulder, Colo.: Lynne Rienner Publishers, 2004. ISBN 9781588262615. OCLC 53830868.</ref>. XX asrning oxirlari taxminan 1990-yillarda Kambodja qurolli kuchlari tomonidan yollangan bolaning quyidagi soʻzlari koʻplab bolalarning qoʻshilish fikrlariga xosdir: <blockquote>Men ota-onamda ovqat yoʻqligi va maktabga bormasligim sababli qoʻshildim. . . Men minalar haqida oʻylardim, lekin nima ham qilishimiz mumkin — bu buyruq [oldingi chiziqqa borish]. Bir kuni kimdir mening oldimda minani bosdi va u yaralanib vafot etdi. . . O‘shanda men 60 metr narida radio yonida turgan edim. Men uning oʻlganini koʻzim bilan koʻrdim. . . Men har bir boʻlimda yosh bolalarni koʻraman. . . Ishonchim komilki, yana bir-ikki yil askarligimcha qolaman. Harbiy bo‘lishni to‘xtatsam, hech qanday mahoratim yo‘qligi uchun biror joyda ishlolmayman. Men keyin nima qilishimni bilmayman. . .<ref name=":410">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=adc88bff-1916-4317-b184-d9079e7b0bb8|archive-url=https://web.archive.org/web/20190525205613/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=adc88bff-1916-4317-b184-d9079e7b0bb8|url-status=dead|archive-date=2019-05-25|title=Global Report on Child Soldiers|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2001|website=child-soldiers.org|access-date=2018-05-16}}</ref></blockquote> == Bolalarga taʼsiri == === Qurolli mojaro === Bolalarga harbiy hayotning taʼsir koʻlami birinchi marta xalqaro hamjamiyat tomonidan BMT Bosh Assambleyasi topshirgan „Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri“ (1996-yilda) nomi bilan inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machel tomonidan tayyorlangan yirik hisobotda maʼlum qilingan<ref>Machel. „Impact of armed conflict on children“ (1996). 8-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. Hisobot, ayniqsa, yosh bolalardan foydalanish bilan bogʻliq boʻlib, har yili dunyo boʻylab koʻp minglab bolalar oʻlib ketayotgani, mayib-majruh boʻlib, psixiatrik jarohatlar olganligi haqidagi dalillarni taqdim etgan<ref>Machel. „Impact of armed conflict on children“ (1996). 8-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. Grasa Machelning hisobotidan keyin oʻtkazilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar ruhiy kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi va xatti-harakatlari bilan bogʻliq muammolarning sezilarli darajada yuqori xavfiga duch kelishadi<ref name=":15">{{Cite web|url=https://www.scribd.com/document/328940882/Child-Soldiering-Impact-on-Childhood-Development-and-Learning-Capacity|title=Child soldiering: Impact on childhood development and learning capacity|last=Boothby, N|display-authors=et al|year=2010|access-date=30 January 2018}}</ref>. Masalan, Falastin va Ugandada olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, sobiq askar bolalarning yarmidan koʻpi travmadan keyingi stress buzilishi alomatlarini koʻrsatgan va Ugandadagi har oʻninchi boladan toʻqqiztasida ruhiy tushkunlik holati ijobiy boʻlgan. Falastinlik tadqiqot olib boruvchilar, shuningdek, qurolli toʻqnashuvlarda yuqori darajadagi zoʻravonlikka duchor boʻlgan bolalar boshqa bolalarga qaraganda tajovuzkorlik va agressiyani koʻrsatish ehtimoli koʻproq ekanligini aniqladilar. Ushbu taʼsirlarning umumiy taʼsiri odatda kattalardagi qashshoqlik va doimiy ishsizlikning yuqori xavfini oʻz ichiga oladi<ref>Boothby, N. „Child soldiering: Impact on childhood development and learning capacity“ (2010). Qaraldi: 30-yanvar 2018-yil.</ref> === Qo'lga olish === Human Rights Watch tashkilotiga bergan maʼlumotlarga koʻra, qurolli kuchlar va guruhlar yollangan bolalarni hibsga olganlarida ularga koʻproq zarar yetkaziladi<ref name=":50">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|title=Children Detained in War Zones|date=28 July 2016|access-date=21 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821224149/https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|archive-date=21 August 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar koʻpincha yetarli oziq-ovqatsiz, tibbiy yordamsiz yoki boshqa gʻayriinsoniy sharoitlarda hibsga olinadi va baʼzilari hibs paytida jismoniy va jinsiy qiynoqlarga duchor boʻlishadi. Baʼzilari oilasi bilan qoʻlga olinadi yoki oila aʼzolaridan birining faoliyati tufayli hibsga olinadi. Advokatlar va qarindoshlarning har qanday sud majlisida ishtiroki koʻpincha taqiqlanadi<ref name=":50">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|title=Children Detained in War Zones|date=28 July 2016|access-date=21 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821224149/https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|archive-date=21 August 2016|url-status=live}}</ref>. === Harbiy tayyorgarlik === Boshqa tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, bolalarni, shu jumladan katta yoshdagi bolalarni harbiy xizmatga olish, hatto ular balogʻatga yetgunga qadar qurolli toʻqnashuvlarda qoʻllanilmasa ham, zararli taʼsir koʻrsatadi. Qoʻshma Shtatlardagi harbiy akademiklar harbiy tayyorgarlikni (barcha yoshdagi) doimiy stress sharoitida „intensiv singdirish“ sifatida tavsiflaydilar, uning asosiy maqsadi chaqiriluvchilarning soʻzsiz va darhol boʻysunishini oʻrgatishdir<ref>McGurk, Dennis „Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members“,. Military life: The psychology of serving in peace and combat Adler: . Westport: Praeger Security International, 2006 — 13–31 bet. ISBN 978-0275983024. </ref>. Ilmiy tadqiqotlarlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmirlar kattalarga qaraganda yuqori stressli muhitga moyil, masalan, boshlangʻich harbiy tayyorgarlikka, ayniqsa bolalik davridagi qiyinchiliklarga duchor boʻlganlar oʻzlarini koʻproq himoyasiz sezishadi. Harbiy xizmatga chaqirilganlar urushga yuborilishidan oldin ham vafot etishi mumkin. Ayniqsa AQShda oʻz joniga qasd qilishga urinish xavfi yuqori<ref>Ursano, Robert J.; Kessler, Ronald C.; Stein, Murray B.; Naifeh, James A.; Aliaga, Pablo A.; Fullerton, Carol S.; Wynn, Gary H.; Vegella, Patti L. et al. (1 July 2016). "Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers" (en). JAMA Psychiatry 73 (7): 741–9. doi:10.1001/jamapsychiatry.2016.0600. ISSN 2168-622X. PMID 27224848. PMC 4937827.</ref>. AQSh va Buyuk Britaniyada ruhiy kasalliklarning yuqori xavfi<ref>Goodwin, L.; Wessely, S.; Hotopf, M.; Jones, M.; Greenberg, N.; Rona, R. J.; Hull, L.; Fear, N. T. (2015). "Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population?" (en). Psychological Medicine 45 (9): 1881–1891. doi:10.1017/s0033291714002980. ISSN 0033-2917. PMID 25602942.</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish xavfi yuqori<ref>Head, M.; Goodwin, L.; Debell, F.; Greenberg, N.; Wessely, S.; Fear, N. T. (1 August 2016). "Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel" (en). Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology 51 (8): 1171–1180. doi:10.1007/s00127-016-1177-8. ISSN 0933-7954. PMID 26864534. PMC 4977328.</ref><ref>Mattiko, Mark J.; Olmsted, Kristine L. Rae; Brown, Janice M.; Bray, Robert M. (2011). "Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel". Addictive Behaviors 36 (6): 608–614. doi:10.1016/j.addbeh.2011.01.023. PMID 21376475</ref> va zoʻravonlik xulq-atvorining yuqori xavfi<ref>MacManus, Deirdre; Dean, Kimberlie; Jones, Margaret; Rona, Roberto J; Greenberg, Neil; Hull, Lisa; Fahy, Tom; Wessely, Simon et al. (2013). "Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study". The Lancet 381 (9870): 907–917. doi:10.1016/s0140-6736(13)60354-2. PMID 23499041.</ref><ref>Bouffard, L A (2005). "The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience". Armed Forces & Society 31 (2): 273–295. doi:10.1177/0095327x0503100206</ref><ref>Merrill, Lex L.; Crouch, Julie L.; Thomsen, Cynthia J.; Guimond, Jennifer; Milner, Joel S. (August 2005). "Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates". Military Medicine 170 (8): 705–709. doi:10.7205/milmed.170.8.705. ISSN 0026-4075. PMID 16173214.</ref> chaqiriluvchilarning harbiy xizmatga kirishdagi holatiga, yoshiga bogʻliq. Harbiy muhit, shuningdek, zoʻravonlik va jinsiy zoʻravonlikning yuqori darajasi bilan tavsiflanadi<ref>UK, Ministry of Defence. „British Army: Sexual Harassment Report“ (2015). 9-mart 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Canada, Statcan [official statistics agency]. „Sexual Misconduct in the Canadian Armed Forces, 2016“ (en). statcan.gc.ca (2016). 30-mart 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Marshall, A; Panuzio, J; Taft, C (2005). "Intimate partner violence among military veterans and active duty servicemen" (en). Clinical Psychology Review 25 (7): 862–876. doi:10.1016/j.cpr.2005.05.009. PMID 16006025</ref>. Harbiy xizmatga chaqirish amaliyotlari oʻsmirlik davridagi bolalarning zaif tomonlariga zarba berishi ham aniqlangan. Xususan, Germaniya<ref>Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns. Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany, 2016. </ref>, Buyuk Britaniya<ref>Gee, D. „Army visits London's poorest schools most often“. 29-may 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 10-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Gee. „Informed Choice? Armed forces recruitment practices in the United Kingdom“ (2008). 13-dekabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil. </ref><ref>Gee, David; Taylor, Rachel (1 November 2016). "Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army?". The RUSI Journal 161 (6): 36–48. doi:10.1080/03071847.2016.1265837. ISSN 0307-1847.</ref> va AQSh<ref>Hagopian, Amy; Barker, Kathy (1 January 2011). "Should We End Military Recruiting in High Schools as a Matter of Child Protection and Public Health?". American Journal of Public Health 101 (1): 19–23. doi:10.2105/ajph.2009.183418. ISSN 0090-0036. PMID 21088269. PMC 3000735</ref><ref>American Public Health Association. „Cessation of Military Recruiting in Public Elementary and Secondary Schools“. apha.org (2012). 13-dekabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil.</ref><ref>„Soldiers of Misfortune: Abusive U.S. Military Recruitment and Failure to Protect Child Soldiers“(ingl.), American Civil Liberties Union. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil.</ref> dalillari shuni koʻrsatdiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kambagʻal oilalardan boʻlgan bolalarni xavf va cheklovlarni oʻtkazib yuboradigan marketing yordamida nishonga olishadi. Baʼzi akademiklarning taʼkidlashicha, bunday marketing oʻsmirlik davrida hissiy jihatdan asoslangan qarorlar qabul qilishda psixologik moyillikdan foydalanadi<ref>Strasburger, V C. Children, adolescents, and the media (Chapter 1), Wilson, Barbara J., Jordan, Amy B. (Amy Beth), Third, Los Angeles: Sage, 2013. ISBN 9781412999267. OCLC 820450764</ref><ref>Louise, R. „The recruitment of children by the UK armed forces: A critique from health professionals“ (en-GB), Medact (17-noyabr 2016-yil). Qaraldi: 31-yanvar 2018-yil.</ref><ref>Spear, L. P. (June 2000). "The adolescent brain and age-related behavioral manifestations". Neuroscience and Biobehavioral Reviews 24 (4): 417–463. doi:10.1016/s0149-7634(00)00014-2. ISSN 0149-7634. PMID 10817843.</ref><ref>Medact. „House of Commons Defence Committee Inquiry into Armed Forces and Veterans Mental Health: Written Evidence Submitted by Medact“ (2018). 15-noyabr 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-mart 2018-yil. </ref>. == Xalqaro huquq == === Bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish === '''Bolaning taʼrifi''' Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya bola deb 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni deb belgilab bergan. Parij tamoyillari qurolli kuchlar yoki qurolli guruh bilan bogʻlangan bolani quyidagicha belgilaydi: <blockquote>…qurolli kuchlar yoki qurolli guruh tomonidan har qanday lavozimda, shu jumladan, ular bilan cheklanmagan holda, jangchilar, oshpazlar, yuk tashuvchilar, josuslar yoki jinsiy maqsadlar uchun, yoki boʻlmasa xabarchilar sifatida foydalaniladigan 18 yoshga to‘lmagan har qanday shaxsdir.</blockquote> Hujjat Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi tomonidan tasdiqlangan. Bu nafaqat harbiy harakatlarda qatnashayotgan balki bevosita uning yaqinida ishtirok etayotgan bolalarga tegishli. '''15 yoshgacha boʻlgan bolalar''' 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar (1977-yil, 77.2-modda)<ref name=":25">{{Cite web|url=https://www.icrc.org/eng/assets/files/other/icrc_002_0321.pdf|title=Protocols additional to the Geneva Conventions of 12 August 1949|last=International Committee of the Red Cross|year=1977|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20170307150937/https://www.icrc.org/eng/assets/files/other/icrc_002_0321.pdf|archive-date=7 March 2017|url-status=live}}</ref>, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (1989) va Xalqaro jinoiy sudning Rim statuti (2002) hammasi mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlarga va qurolli boʻlmagan kuchlarga bolalarni ishlatishni taqiqlaydi. Davlatlarning qurolli guruhlari 15 yoshgacha bo‘lgan bolalarni bevosita qurolli to‘qnashuvlarda (texnik jihatdan „jang“ harakatlarda) ishlatadigan boʻlsa bu [[urush jinoyati sifatida tan olingan<ref>{{Cite web|url=https://www.icc-cpi.int/nr/rdonlyres/ea9aeff7-5752-4f84-be94-0a655eb30e16/0/rome_statute_english.pdf|title=Rome Statute of the International Criminal Court (A/CONF.183/9)|year=1998|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180318090721/https://www.icc-cpi.int/nr/rdonlyres/ea9aeff7-5752-4f84-be94-0a655eb30e16/0/rome_statute_english.pdf|archive-date=18 March 2018|url-status=live}}</ref>. '''18 yoshgacha bo'lgan bolalar''' Qurolli kuchlarga ega boʻlgan aksariyat mamlakatlar shuningdek, bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) (2000-yil) va Bolalar mehnatining eng yomon shakllari (1999-yilda boʻlib oʻtgan) konvensiyasining yuqori standartlari bilan bogʻliq boʻlib, ular bolalarni 18 yoshga yetguncha majburiy yollashni taqiqlaydi<ref>Child Soldiers International. „International laws and child rights“(ingl.). Qaraldi: 25-yanvar 2018-yil.</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:11300:0::NO::P11300_INSTRUMENT_ID:312327|title=Ratifications of C182 – Worst Forms of Child Labour Convention, 1999 (No. 182)|last=International Labour Organization|website=ilo.org|language=en|access-date=30 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180130053725/http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:11300:0::NO::P11300_INSTRUMENT_ID:312327|archive-date=30 January 2018|url-status=live}}</ref>. OPAC protokoli, shuningdek, hali ham bolalarni (16 yoshdan boshlab) yollash bilan shugʻullanadigan hukumatlardan „18 yoshga toʻlmagan shaxslar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrishni“ talab qiladi. Bundan tashqari, OPAC nodavlat qurolli guruhlarga garchi buning qonuniy kuchi mavhum boʻlsa-da, har qanday sharoitda bolalarni yollashni taqiqlaydi<ref>Geneva Call. „Engaging nonstate armed groups on the protection of children: Towards strategic complementarity“ (2012). 22-mart 2015-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil. </ref><ref>Child Soldiers International. „A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups“ (2016). 8-mart 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 19-yanvar 2018-yil.</ref> Dunyodagi eng yuqori standart Afrikaning Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Xartiyasi<ref>African Commission on Human and Peoples' Rights. „African Charter on the Rights and Welfare of the Child“. achpr.org (2018). 21-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref> tomonidan belgilangan, u mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni har qanday sharoitda ham yollashni taqiqlaydi. Afrikaning aksariyat davlatlari Xartiyani ratifikatsiya qilgan<ref>African Commission on Human and Peoples' Rights. „African Charter on the Rights and Welfare of the Child“. achpr.org (2018). 21-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. '''Cheklovlar va bo'shliqlar''' Yuqoridagi shartnomalarning hech biri bolalarning "jangovar harakatlarda" bilvosita ishtirok etishini yoki ularda (ya'ni, jangovar harakatlardan uzoqda) harbiy amaliyotga hissa qo'shishni aniq taqiqlamaydi. OPAC aʼzosi boʻlmagan mamlakatqurolli kuchlar Jeneva konvensiyalarining I Protokolida belgilangan quyi standartlarga boʻysunadilar, bu esa qurolli kuchlarga oʻn besh yoshdan oshgan bolalarni jangovar harakatlarda qoʻllashga va ixtiyoriy ravishda kuzatuvchi sifatida qatnashgan yosh bolalardan foydalanishga guvoh boʻlsalar bu haqida xabar beradilar: Xalqaro Qizil Xoch Qoʻmitasi mojaro tomonlariga „barcha zarur choralarni koʻrish“ni taklif qildi, bu yakuniy matnda „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ kerak, bu butunlay taqiq emas, chunki amalga oshirish mumkin degan maʼnoni anglatadi „bajarilishi yoki amalga oshirilishi mumkin.“ „Harbiy harakatlarda ishtirok etish“ bandi boʻyicha muzokaralar chogʻida koʻngilli bolalarning harbiy maʼlumotlarni yigʻish va uzatish, tashishda yordam berish kabilar harbiy harakatlarga bilvosita jalb etish deb baholanadi. Biroq, 1949-yil 12-avgustdagi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha va 1977-yilda qabul qilingan Xalqaro qurolli boʻlmagan mojarolar qurbonlarini himoya qilish toʻgʻrisidagi II Protokolning 4.3.c moddasida „oʻn besh yoshga toʻlmagan bolalar“ qurolli kuchlar yoki guruhlarga chaqirilmaydi va jangovar harakatlarda qatnashishi mumkin emas". deyiladi. == Bolalarni ozod qilish va reintegratsiya qilish standartlari == OPAC hukumatlardan harbiy harakatlarda yollangan yoki foydalanilgan bolalarni o‘z yurisdiksiyasi doirasida demobilizatsiya qilishni hamda ularning jismoniy va ruhiy holatlarini tiklanishi va ijtimoiy reintegratsiyasi uchun yordam ko‘rsatishni talab qiladi<ref name="OptProto">{{cite web|url=http://www.unicef.org/crc/index_30203.html|title=UNICEF: Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child|date=30 November 2005|work=UNICEF|access-date=2 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141006095424/http://www.unicef.org/crc/index_30203.html|archive-date=6 October 2014|url-status=live}} {{cite journal|last1=Yun|first1=Seira|year=2014|title=Breaking Imaginary Barriers: Obligations of Armed Non-State Actors Under General Human Rights Law – The Case of the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child|journal=Journal of International Humanitarian Legal Studies|volume=5|issue=1–2|pages=213–257|ssrn=2556825|doi=10.1163/18781527-00501008}}</ref>. Urush, fuqarolarning tartibsizliklari, fuqarolar urushi, turli qurolli toʻqnashuvlar va boshqa favqulodda vaziyatlarda bolalar va yoshlarni, shuningdek, Birlashgan Millatlar Tashkilotining Favqulodda va qurolli toʻqnashuvlarda ayollar va bolalarni himoya qilish toʻgʻrisidagi deklaratsiyasiga muvofiq himoya qilishni taklif etadi. Qurolli guruhlarning sobiq aʼzolarini tegishli ravishda qurolsizlantirish, demobilizatsiya qilish va reintegratsiya qilish jarayonlari uchun Birlashgan Millatlar Tashkiloti 2006-yilda Integratsiyalashgan standartlarni ishlab chiqishni boshladi<ref>{{Cite book|title=Child soldiers, adult interests : the global dimensions of the Sierra Leonean tragedy|last=John-Peter.|first=Pham|date=2005|publisher=Nova Science Publishers|isbn=9781594546716|location=New York|oclc=61724289}}</ref> . == Harbiy jinoyatlar == Hozirda bolalarni urush jinoyatlari uchun urush qonunlarida belgilangan javobgarlikka tortilishi kerakmi, degan fikr mavjud<ref name="McCollough-2008-03-10">Lauren McCollough, [http://www.crimesofwar.org/onnews/News-Khadr.html The Military Trial of Omar Khadr: Child Soldiers and the Law] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080512083222/http://www.crimesofwar.org/onnews/News-Khadr.html |date=12 May 2008 }}, [http://www.crimesofwar.org/about/about.html Crimes of War Project] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081222121657/http://www.crimesofwar.org/about/about.html |date=22 December 2008 }} 10 March 2008</ref>. Xalqaro huquq urush jinoyatlarini sodir etgan bolalarni jinoiy javobgarlikka tortishni taqiqlamaydi, biroq Bola huquqlari to‘g‘risidagi konvensiyaning 37-moddasida belgilanganidek, bola olishi mumkin bo‘lgan jazo cheklanadi: „oʻn sakkiz yoshga toʻlmagan shaxslar tomonidan sodir etilgan jinoyatlarga o‘lim jazosi ham, ozod qilish imkoniyatisiz umrbod qamoq jazosi ham belgilanmaydi“<ref>{{Cite web|url=https://genevacall.org/wp-content/uploads/dlm_uploads/2013/12/Engaging-Nonstate-Armed-Groups-on-the-Protection-of-Children-Towards-Strategic-Complementarity-International-Peace-Institute..pdf|title=Engaging nonstate armed groups on the protection of children: Towards strategic complementarity|last=Geneva Call|year=2012|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20150322034945/http://www.genevacall.org/wp-content/uploads/dlm_uploads/2013/12/Engaging-Nonstate-Armed-Groups-on-the-Protection-of-Children-Towards-Strategic-Complementarity-International-Peace-Institute..pdf|archive-date=22 March 2015|url-status=dead}}</ref>. '''Syerra-Leone misoli''' Syerra-Leoneda yuz bergan fuqarolar urushidan soʻng, BMT Syerra-Leone boʻyicha Maxsus sudga (SCSL) 15 va undan katta yoshdagi sobiq jangchilarni gumanitar qonunlarni, shu jumladan urush jinoyatlarini buzganliklari uchun sud qilishni buyurdi. Biroq, Parij tamoyillari qurolli toʻqnashuvlarda qatnashgan bolalar, hatto ular jinoyatchi boʻlsa ham, birinchi navbatda qurbon sifatida koʻrilishi kerak degan fikrni ilgari surdi: Ushbu tamoyil Sud nizomida oʻz aksini topgan boʻlib, u jinoiy javobgarlikka tortishni istisno qilmagan, lekin sobiq askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiya qilish zarurligini taʼkidlab oʻtgan. Syerra-Leone mamlakat tribunalining birinchi bosh prokurori David Crane nizomni qanchalik jirkanch jinoyatlar sodir etgan bo‘lishidan qatʼi nazar, bolalarning o‘zini emas, balki bolalarni ishga yollagan kishilarni jinoiy javobgarlikka tortish foydasiga talqin qildi<ref> [http://www.diplomatie.gouv.fr/en/IMG/pdf/Paris_Conference_Principles_English_31_January.pdf The Paris Principles and Guidelines on Children associated with armed forces or armed groups] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150923215047/http://www.diplomatie.gouv.fr/en/IMG/pdf/Paris_Conference_Principles_English_31_January.pdf |date=23 September 2015 }}, February 2007. Section "Treatment of children accused of crimes under international law", p. 9 </ref>. '''Omar Khadr misoli''' AQShda prokurorlar kanadalik Omar Khadrni Afgʻonistonda 16 yoshga toʻlmaganida va Tolibon safida AQSh kuchlariga qarshi jang qilganlikda aybladilar<ref>{{cite news|url=http://ca.reuters.com/article/domesticNews/idCATRE67847020100809|title=Omar Khadr's Confession Can Be Used at Guantanamo Trial|author=Jane Sutton|date=9 August 2010|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180806024727/https://ca.reuters.com/article/domesticNews/idCATRE67847020100809|archive-date=6 August 2018|url-status=live}}</ref>. Ushbu jinoyatlarga AQSh qonunchiligiga koʻra umrbod qamoq jazosi beriladi<ref name="McCollough-2008-03-10" />. 2010-yilda qiynoq va tazyiq ostida boʻlgan Xadr urush qonunlarini buzgan holda qotillik, qotillikka urinish, fitna, terrorizmga moddiy yordam koʻrsatish va josuslikda aybdor deb topildi<ref>{{cite web|url=http://media.miamiherald.com/smedia/2010/10/26/10/stip.source.prod_affiliate.56.pdf|title=USvKhadr Stipulation of Fact|date=25 October 2010|access-date=30 November 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20111002161209/http://media.miamiherald.com/smedia/2010/10/26/10/stip.source.prod_affiliate.56.pdf|archive-date=2 October 2011|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.cnn.com/2010/US/10/25/khadr.plea/|title=Youngest Guantanamo detainee pleads guilty|last=Meserve|first=Jeanne|author2=CNN Wire Staff|date=25 October 2010|publisher=CNN|access-date=29 October 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101026132342/http://www.cnn.com/2010/US/10/25/khadr.plea/|archive-date=26 October 2010|url-status=live}}</ref>. Khadrni bir yillik qamoqdan soʻng Kanadaga deportatsiya qilinishini koʻrsatadigan kelishuv bitimining bir qismi sifatida taklif qilindi. Umar Khadr Guantanamo qamoqxonasida qoldi va Kanada hukumati uning vataniga qaytarilishini kechiktirgani uchun xalqaro tanqidlarga uchradi<ref>{{cite news | url=https://www.cbc.ca/news/world/khadr-to-return-to-canada-lawyer-1.905780 | publisher=CBC News | title=Khadr to return to Canada: lawyer | date=25 October 2010 | access-date=30 November 2011 | archive-url=https://web.archive.org/web/20101028080624/https://www.cbc.ca/news/world/khadr-to-return-to-canada-lawyer-1.905780 | archive-date=28 October 2010 | url-status=live}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.cbc.ca/news/canada/story/2012/07/20/khadr-canada-us.html |title=Toews' request delays Khadr's transfer to Canada |date=20 July 2012 |publisher=CBC News |access-date=26 July 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120727002758/http://www.cbc.ca/news/canada/story/2012/07/20/khadr-canada-us.html |archive-date=27 July 2012 |url-status=live }}</ref>. Oxir-oqibat, Khadr 2012-yil sentabr oyida Kanada qamoqxonasiga oʻtkazildi va 2015-yil may oyida Alberta sudyasi tomonidan garov evaziga ozod qilindi. 2016-yilda Xadr AQShning harbiy jinoyatchi sifatida hukm qilinganligi ustidan shikoyat qilgan<ref>{{Cite web|title = 'Freedom is way better than I thought,' says Omar Khadr|url = http://www.cbc.ca/news/canada/edmonton/omar-khadr-free-on-bail-vows-to-prove-he-is-a-good-person-1.3065692|publisher = Canadian Broadcasting Corporation|access-date = 8 February 2016|archive-url = https://web.archive.org/web/20160131211649/http://www.cbc.ca/news/canada/edmonton/omar-khadr-free-on-bail-vows-to-prove-he-is-a-good-person-1.3065692|archive-date = 31 January 2016|url-status = live}}</ref>. BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili hukm chiqarilishidan oldin AQShning Guantanamodagi harbiy komissiyasiga maktub yozib, Khadrni reabilitatsiya dasturiga muvofiq qoʻyib yuborishni soʻrab murojaat qilgan<ref name=":0">{{Cite news|url=http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|title=Khadr should go back to Canada: UN official|last=CBC News|date=27 October 2010|publisher=Canadian Broadcasting Corporation|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20171129025923/http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|archive-date=29 November 2017|url-status=live}}</ref>. Oʻz maktubida u Khadr „oʻsmir askarbola hikoyasini ifodalaydi: vijdonsiz guruhlar tomonidan kattalarning oʻzlari tushunmaydigan janglarda qatnashish taklifi bilan harakat qilish uchun yollangan“.ini aytadi<ref name=":0">{{Cite news|url=http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|title=Khadr should go back to Canada: UN official|last=CBC News|date=27 October 2010|publisher=Canadian Broadcasting Corporation|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20171129025923/http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|archive-date=29 November 2017|url-status=live}}</ref>. == Birlashgan Millatlar Tashkilotining roli == === Tarixi === Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning yakuniy matni (1989-yilda qabul qlingan) 18 yoshgacha boʻlgan barcha bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlamaganidan keyin bolalar huquqlari himoyachilarining hafsalasi pir boʻldi va ular bu maqsadga erishish uchun yangi shartnoma tuzishni talab qila boshladilar<ref name=":02">{{Cite book|title=Campaigning for justice: Human rights advocacy in practice|last=Becker|first=J|publisher=Stanford University Press|year=2013|isbn=9780804774512|location=Stanford, California|pages=11–31|chapter=Campaigning to stop the use of child soldiers|oclc=837635842}}</ref><ref name=":24">{{Cite web|url=http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on Involvement of Children in Armed Conflict (OP/CAC)|last=Brett|first=R|year=2005|website=International Council on Human Rights Policy & International Commission of Jurists|access-date=4 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20120416195918/http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|archive-date=16 April 2012|url-status=live}}</ref>. Natijada, yangi tashkil etilgan Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita ikkita tavsiya berdi: birinchidan, qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri boʻyicha BMTdan yirik tadqiqot oʻtkazishni soʻrash; ikkinchidan, konvensiyaga qo‘shimcha protokol bo‘yicha muzokaralar olib borish uchun BMTning Inson huquqlari bo‘yicha komissiyasi aʼzolaridan iborat ishchi guruhini tuzish. Har ikkala taklif ham qabul qilindi<ref name=":02">{{Cite book|title=Campaigning for justice: Human rights advocacy in practice|last=Becker|first=J|publisher=Stanford University Press|year=2013|isbn=9780804774512|location=Stanford, California|pages=11–31|chapter=Campaigning to stop the use of child soldiers|oclc=837635842}}</ref><ref name=":24">{{Cite web|url=http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on Involvement of Children in Armed Conflict (OP/CAC)|last=Brett|first=R|year=2005|website=International Council on Human Rights Policy & International Commission of Jurists|access-date=4 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20120416195918/http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|archive-date=16 April 2012|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitaga javob berar ekan, „qurolli toʻqnashuvlar natijasida dunyoning koʻplab qismlarida bolalarning ahvoli keskin yomonlashganini“ tan oldi va inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machelga yirik tadqiqot oʻtkazishni topshirdi<ref name=":11">{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/mandate/special-representative-of-the-secretary-general-for-children-and-armed-conflict/|title=Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|last=Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|year=2018|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180129004604/https://childrenandarmedconflict.un.org/mandate/special-representative-of-the-secretary-general-for-children-and-armed-conflict/|archive-date=29 January 2018|url-status=live}}</ref>. Machel hisoboti, Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri, 1996-yilda nashr etilgan Hisobotda qayd etilgan: <blockquote>Hech shubha yoʻqki, eng dolzarb ustuvor vazifalardan biri 18 yoshgacha boʻlgan barchani qurolli kuchlar safidan chetlashtirishdir<ref name=":14">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/graca/a51-306_en.pdf|title=Impact of armed conflict on children|last=Machel|first=G|year=1996|access-date=2018-01-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20170708004644/https://www.unicef.org/graca/a51-306_en.pdf|archive-date=8 July 2017|url-status=live}}</ref></blockquote> Shu bilan birga, BMTning Inson huquqlari boʻyicha komissiyasi bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanish boʻyicha standartlarni oshirish boʻyicha muzokaralar olib borish uchun ishchi guruh tuzdi. Murakkab muzokaralar va global kampaniyadan soʻng, yangi shartnoma 2000-yilda Bolalar huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning qurolli mojarolarga jalb etilishi toʻgʻrisidagi fakultativ protokoli sifatida kelishib olindi. Shartnoma bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda bevosita ishtirok etishini ham, ularni 16 yoshdan boshlab mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga jalb qilishni ham taqiqlaydi<ref name=":1">{{Cite web|url=http://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/OPACCRC.aspx|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict|year=2000|website=ohchr.org|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20130502015246/http://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/OPACCRC.aspx|archive-date=2 May 2013|url-status=dead|access-date=22 March 2018}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi 2000-yil 25-maydagi 54/263- rezolyutsiya bilan shartnomani Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokol sifatida qabul qildi. Protokol 2002-yil 12-fevralda kuchga kirdi<ref>{{Cite journal|date=November 2000|title=United Nations General Assembly: Optional Protocols to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict and on the Sale of Children, Child Prostitution and Child Pornography|url=http://dx.doi.org/10.1017/s0020782900009335|journal=International Legal Materials|volume=39|issue=6|pages=1285–1297|doi=10.1017/s0020782900009335|s2cid=232255513|issn=0020-7829}}</ref>. === Bosh kotibning bolalar va qurolli mojarolar bo'yicha maxsus vakili === Machelning eʼlon qilgan hisoboti BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili (SRSG-CAAC) uchun yangi mandatga olib keldi<ref>Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict. „Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict“ (en-US). United Nations (2018). 29-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. SRSG vazifalari orasida Bosh kotibning bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha yillik hisoboti loyihasini ishlab chiqish kiradi, unda butun dunyodan bolalarni yollash va ulardan foydalanishning eng yomon holatlari roʻyxati va tavsifi sanab oʻtilgan<ref>{{Cite web|url=https://foreignpolicy.com/2017/08/16/confidential-u-n-report-accuses-saudi-coalition-of-killing-hundreds-of-children-in-yemen-conflict/|title=Confidential U.N. Report Accuses Saudi Coalition of Killing Hundreds of Yemeni Kids|last=Lynch|first=Colum|date=16 August 2017|website=Foreign Policy|language=en|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180323092442/https://foreignpolicy.com/2017/08/16/confidential-u-n-report-accuses-saudi-coalition-of-killing-hundreds-of-children-in-yemen-conflict/|archive-date=23 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Xavfsizlik Kengashi === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Xavfsizlik Kengashi muntazam ravishda munozaralar, hisobotlarni qabul qilish va „Qurolli toʻqnashuvdagi bolalar“ sarlavhasi ostida rezolyutsiyalarni qabul qilish uchun yigʻiladi. Ushbu masala boʻyicha birinchi rezolyutsiya 1261-sonli qaror 1999-yilda qabul qilingan<ref name="UN_SRES12611999">{{UN document|docid=S-RES-1261(1999)|type=Resolution|body=Security Council|year=1999|resolution_number=1261|accessdate=20 July 2008}}</ref>. 2004-yilda 1539-sonli rezolyutsiya bir ovozdan qabul qilindi, u askar bolalardan foydalanishni qoraladi va BMT Bosh kotibiga monitoring va hisobot berish mexanizmi deb nomlanuvchi amaliyotni kuzatish va hisobot berish vositasini yaratishni topshirdi<ref>{{cite news|url=http://www.reliefweb.int/rw/rwb.nsf/db900SID/ACOS-64DFZ7?OpenDocument|title=Security Council condemns recruitment of child soldiers, asks Secretary-General to devise monitoring mechanism|date=22 April 2004|publisher=[[ReliefWeb]]}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.unicef.org/protection/57929_57997.html|title=Monitoring and Reporting Mechanism (MRM) on grave violations of children's rights in situations of armed conflict|work=UNICEF|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20180323154757/https://www.unicef.org/protection/57929_57997.html|archive-date=23 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi === Bosh kotib bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha har yili yillik hisobotini eʼlon qiladi<ref>{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/virtual-library/|title=Library of the Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|last=Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|year=2018|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180129013116/https://childrenandarmedconflict.un.org/virtual-library/|archive-date=29 January 2018|url-status=live}}</ref>. 2017-yilgi hisobotda 2016-yilda qurolli guruhlar tomonidan bolalardan keng foydalanilgan 14 ta davlat (Afg‘oniston, Kolumbiya, Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Iroq, Mali, Myanma (Birma) , Nigeriya, Filippin, Somali, Janubiy Sudan, Sudan, Suriya, va Yaman) va davlat qurolli kuchlari jangovar harakatlarda bolalardan foydalangan oltita davlat (Afgʻoniston, Myanma (Birma), Somali, Sudan, Janubiy Sudan va Suriya)<ref>United Nations Secretary-General. „Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017“. United Nations (2017). 25-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-yanvar 2018-yil. </ref> davlatlarini keltiradi. 2011-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun ekstremal chora-tadbirlar hisobotiga koʻra, mojaro hududlarida zoʻravonlik harakatlariga jalb qilingan bolalar masalasini koʻtargan<ref>„Extreme Measures | Abuses against Children Detained as National Security Threats“(ingl.), Human Rights Watch (28-iyul 2016-yil). Qaraldi: 28-mart 2018-yil.</ref>. == Bugungi kunda harbiy xizmatdagi bolalar - mintaqa va mamlakatlar bo'yicha == Ushbu bo'lim bugungi kunda bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanishni o'z ichiga oladi. === Afrika === 2003-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotining Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi maʼlumotlariga koʻra, butun dunyo boʻylab davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarda qatnashgan bolalarning yarmidan koʻpi Afrikada boʻlgan. 2004-yilda Child Soldiers International tashkiloti maʼlumotlariga koʻra, qitʼada 100 000 bolalar davlat va nodavlat qurolli kuchlarda foydalanilgan<ref name="CSUCS-1">[https://web.archive.org/web/20091226221427/http://www.child-soldiers.org/document/get?id=743 Child soldiers global report 2004: Africa Regional overview], [http://www.child-soldiers.org/contact/contact Child Soldiers International] {{webarchive|url=https://archive.today/20070703045854/http://www.child-soldiers.org/contact/contact|date=3 July 2007}}.<!--Retrieved April 2009--></ref> va 2008-yildagi hisob-kitoblarga koʻra, jami 120 000 bola yoki harbiy harakatlarda qatnashgan<ref>{{Cite journal|last=Rakisits|first=Claude|date=1 December 2008|title=Child Soldiers in the East of the Democratic Republic of the Congo|journal=Refugee Survey Quarterly|language=en|volume=27|issue=4|pages=108–122|doi=10.1093/rsq/hdn054|issn=1020-4067|url=http://doc.rero.ch/record/291705/files/hdn054.pdf}}</ref>. Afrikaning aksariyat mamlakatlari ratifikatsiya qilgan Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Afrika Xartiyasi (1990-yil) 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni barcha turdagi harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlaydi. Ushbu qabul qilingan xartiyaga qaramay, BMT maʼlumotlariga koʻra, 2016-yilda Afrikaning yetti davlatida (Markaziy Afrika Respublikasi, Nigeriya, Kongo Demokratik Respublikasi, Somali, Mali, Janubiy Sudan, Sudan) bolalar qurolli guruhlar va uchtasida (Sudan, Somali va Janubiy Sudan) davlat qurolli kuchlari tomonidan foydalanilgan<ref>United Nations Secretary-General. „Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017“. United Nations (2017). 25-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-yanvar 2018-yil.</ref>. Afrikada joylashgan harbiy tashkilotlardagi bolalar sonini kamaytirish boʻyicha xalqaro saʼy-harakatlar 1997-yilda ishlab chiqilgan Keyptaun tamoyillaridan keyin boshlandi<ref name=":18">{{cite web|url=http://www.unicef.org/emerg/files/Cape_Town_Principles(1).pdf|title=Cape Town Principles and Best Practices|date=April 1997|publisher=UNICEF|pages=8|access-date=26 August 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927182848/http://www.unicef.org/emerg/files/Cape_Town_Principles(1).pdf|archive-date=27 September 2007|url-status=live}}</ref>. Prinsiplar Afrika hukumatlariga oʻsha paytda muzokaralar olib borilayotgan OPAC majburiyatlarini bajarishni va harbiy xizmatga yollash uchun minimal yoshni 15 dan 18 ga oshirishni taklif qildi<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref>. Prinsiplar, shuningdek, bola askarga 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni „har qanday turdagi muntazam yoki tartibsiz qurolli kuchlar yoki guruhning har qanday maqomdagi bir qismi boʻlgan … shu jumladan jinsiy maqsadlar uchun yollangan qizlarni ham qamrab oladi“ . . ."<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref>. 2007-yilda Parijda boʻlib oʻtgan „Urushdan ozod bolalar“ konferensiyasi Parij tamoyillarini ishlab chiqdi, ular Keyptaun tamoyillarini takomillashtirish va yangilash, ularni global miqyosda qoʻllash va hozirgi bolalar askarlarini qayta integratsiya qilishning amaliy yondashuvini belgilab berdi<ref name="UNICEF12">[http://www.unicef.org/media/media_38208.html <nowiki>[1]</nowiki>] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180114184025/https://www.unicef.org/media/media_38208.html |date=14 January 2018 }}, UNICEF press release</ref> . === Markaziy Afrika Respublikasi === Markaziy Afrika Respublikasida qurolli guruhlar tomonidan bolalardan foydalanish tarixdan keng tarqalgan. 2012 va 2015-yillar oraligʻida 10 000 ga yaqin bolalar milliy qurolli mojarolarda qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan<ref name=":03">{{Cite news|url=https://www.unicef.org/media/media_85654.html|title=Central African Republic: Children brutally targeted in weekend violence|last=UNICEF|access-date=13 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180114184037/https://www.unicef.org/media/media_85654.html|archive-date=14 January 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. 2016-yil maʼlumotlariga koʻra bu haliyam davom etmoqda. Musulmon Séléka qurolli guruhlar koalitsiyasi va asosan nasroniylardan iborat Anti-balaka jangarilari bolalardan shu tarzda ayovsiz foydalangan. Baʼzilarining yoshi sakkizda<ref name=":16">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/shop/des-milliers-de-vies-rparer|title=Des Milliers de vies à réparer|last=Child Soldiers International|year=2016|website=Child Soldiers International|language=fr|access-date=13 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180115042637/https://www.child-soldiers.org/shop/des-milliers-de-vies-rparer|archive-date=15 January 2018|url-status=dead}}</ref>. 2015-yil may oyida boʻlib oʻtgan Forum de Bangui (hukumat, parlament, qurolli guruhlar, fuqarolik jamiyati va diniy yetakchilar yig‘ilishi)da bir qator qurolli guruhlar minglab bolalarni demobilizatsiya qilish togʻrisida kelishib oldilar<ref>{{Cite news|url=https://www.unicef.org/media/media_81771.html|title=Armed groups in Central African Republic agree to release thousands of children|last=UNICEF|date=5 May 2015|work=UNICEF|access-date=13 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180114184053/https://www.unicef.org/media/media_81771.html|archive-date=14 January 2018|url-status=live}}</ref>. 2016-yilda Markaziy Afrika Respublikasiga barqarorlik oʻlchovi qaytdi va BMT maʼlumotlariga koʻra, 2691 oʻgʻil va 1206 qiz qurolli guruhlardan rasman ajratildi. Shunga qaramay, bolalarni harbiy maqsadlarda ishga olish va ulardan foydalanish oʻsha yil davomida taxminan yana 50 foizga koʻtarildi, bu raqamlar asosan Lord qarshilik armiyasiga tegishli<ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. === Kongo Demokratik Respublikasi === Minglab bolalar Kongo Demokratik Respublikasi (DRC) armiyasida va turli isyonchi qurolli kuchlarda xizmat qiladi. Maʼlumotlarga koʻra, Ikkinchi Kongo urushi avjida 30 000 dan ortiq bolalar mojaroning turli tomonlari bilan jang qilgan. „Kony 2012“ filmida Rabbiyning qarshilik armiyasi bu bolalarni yollagani daʼvo qilingan. Hozirgi vaqtda Kongo Demokratik Respublikasi dunyodagi eng yuqori askar bolalardan biriga ega mamlakat. Xalqaro sud urush davridagi bu amaliyotlar boʻyicha hukm chiqardi. Thomas Lubanga Dyilo, KDRdagi harbiy qoʻmondonlardan biri, 2002 va 2003-yillar oraligʻida bolalar askarlarini yollashdagi roli uchun 14 yillik qamoq jazosiga hukm qilindi. Lubanga Kongo vatanparvarlari ittifoqiga va uning qurolli qanoti Kongoni ozod qilish uchun vatanparvarlik kuchlariga rahbarlik qilgan. Bolalar Ituridagi qurolli toʻqnashuvda jang qilishga majbur boʻlishdi. === Somali === 2004-yilda Child Soldiers International tomonidan eʼlon qilingan hisobotda 1991-yildan beri 200 000 nafar bola oʻz irodasiga zid ravishda mamlakat qurolli kuch tarkiblariga jalb qilingani taxmin qilingan. 2017-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Antoniu Guterrish BMT hisobotiga izoh berib, mamlakatdagi „Ash-Shabob“ aʼzolarining 50 foizdan ortigʻini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil qiladi, baʼzi paytlari esa toʻqqiz yoshga toʻlmagani ham jangga joʻnatiladi degan edi. Hisobotda 2010-yilning 1-aprelidan 2016-yilning 31-iyuliga qadar Somalida 6163 nafar bola yollangani, ulardan 230 nafari qizlar ekanligi tasdiqlandi. „Ash-Shabob“ bu yollashning yetmish foizini tashkil qilgan. Somali milliy armiyasi ham bolalarni askarlikka yollash boʻyicha yuqori oʻrinlarda turadi. === Sudan === 2004-yilda 17 000 ga yaqin bolalar davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan. O‘sha paytdagi asosiy qurolli muxolifat guruhi — Sudan Xalq ozodlik armiyasi (SPLA) tarkibida 5000 ga yaqin bola bor edi. Baʼzi sobiq bolalar askarlik paytida sodir etgan jinoyatlari uchun oʻlimga hukm qilingan. 2006-yilda bolalar Chaddagi qochqinlar lagerlaridan ham jalb qilingan va minglab bolalar Darfurdagi mojaroga tortilgan. 2005-yilda hukumat OPAC shartnomasini ratifikatsiya qildi va 2008-yilga kelib mamlakatda bolalardan harbiy maqsadda foydalanish kamaydi, ammo davlat qurolli kuchlari ham, SPLA ham ularni yollash va ishlatishda davom etgan. Bolalardan foydalanish kamayishda davom etdi, biroq 2017-yilda BMT hukumat kuchlarida hanuz12 yoshli bolalar borligi toʻgʻrisida xabarlar oldi. === Uganda === „Ugandadagi LRA armiyasida asosan askar sifatida oʻqitilgan. Ugandadagi barcha boshqa yoki oldingi isyonchi guruhlardan farqli oʻlaroq, LRA bolalarni (yaxshisi oʻn ikki yoshdan oʻn toʻrt yoshgacha) zoʻravonlik bilan oʻgʻirlash yoki qul qilishni oʻzining asosiy usuliga aylantirgan va oʻz faoliyatini tinch aholiga hujum qilishga qaratgan“. === Zimbabve === 2003-yilda Guardian gazetasi Zimbabveda davlat tomonidan homiylik qilinadigan yoshlar qurolli kuchlari Milliy Yoshlar Xizmati tomonidan inson huquqlarining koʻplab buzilishi haqida xabar berdi. Dastlab vatanparvar yoshlar tashkiloti sifatida tashkil etilgan bu tashkilot 10 yoshdan 30 yoshgacha boʻlgan yoshlardan iborat harbiylashtirilgan guruhga aylandi va mamlakatdagi norozilikni bostirish uchun foydalanildi. Tashkilot nihoyat 2018-yilning yanvarida taqiqlangan. == Amerika == === Boliviya === 2001-yilda Boliviya hukumati 14 yoshgacha boʻlgan bolalar yollash boʻyicha tekshiruvlar paytida qurolli kuchlarga majburan chaqirilgan boʻlishi mumkinligini tan oldi. Boliviya armiyasining 40 % ga yaqinini 18 yoshdan kichiklar, yarmini esa 16 yoshdan kichiklar tashkil qiladi. 2018-yil holatiga koʻra , Boliviya bolalarni 17 yoshdan boshlab kattalar harbiy xizmatga chaqirishni boshlashga taklif qiladi. === Braziliya === Braziliyada Komando Vermelho kabi mahalliy uyushgan jinoiy guruhlar bolalarni giyohvand moddalarni tayyorlash va qotillik qilish uchun yollashadi, lekin politsiya va boshqa raqib guruhlar ularga qarshi kurashadilar. Shuningdek, braziliyalik militsionerlar bolalarni Komando Vermelyoga qarshi kurashga jalb qilganlar. === Kanada === Kanadada odamlar 16 yoshidan boshlab ota-ona ruxsati bilan Kanada kuchlarining zaxira qismiga, biroz ulgʻaygach, 17 yoshida ota-ona ruxsati bilan oddiy tarkibga qoʻshilishlari mumkin. Lekin ular 18 yoshga toʻlgunga qadar xizmat safariga koʻngilli boʻlishlari mumkin emas. === Kolumbiya === Kolumbiyadagi qurolli mojaroda, 1960-yillarning oʻrtalaridan hozirgi kungacha, qatnashgan jangchilarning toʻrtdan bir qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan va hozir ham shunday. 2004-yilda Kolumbiya bolalar askarlaridan foydalanish boʻyicha dunyoda toʻrtinchi oʻrinni egalladi. Hozirda mamlakatda qurolli guruhlarda 11-14 ming bola bor. Hukumat bilan muzokaralar chogʻida qurolli guruhlar voyaga yetmaganlarni savdolashish vositasi sifatida yollashni toʻxtatishni taklif qilishdi, ammo ularni qoniqtirmadi. Bjørkhaugning taʼkidlashicha, aksariyat bolalar askarlikka ixtiyoriy ishtirok etish va majburlashning kombinatsiyasi orqali yollangan. 1998-yilda Human Rights Watch matbuot bayonotida baʼzi partizan boʻlinmalarining 30 foizi bolalardan iborat boʻlgan . Xuddi shu press-relizda hukumat bilan bogʻliq boʻlgan harbiylashtirilgan boʻlinmalarning baʼzilari 50 foizgacha bolalardan iborat ekanligi, jumladan, sakkiz yoshli baʼzilari ham borligi taxmin qilingan. 2005-yilda Kolumbiyada 11 000 ga yaqin bola chap yoki oʻng qanot harbiy kuchlari safida xizmat qilgan. „Kolumbiyadagi bolalar jangchilarining taxminan 80 foizi ikki chap qanot partizan guruhlaridan biriga, FARC yoki ELNga tegishli. Qolgan jangchilar harbiylashtirilgan saflarda, asosan AUCda xizmat qilishadi“. P.W. Singerning soʻzlariga koʻra, FARC tomonidan 1998-yilda Guatape GESiga hujumda sakkiz yoshli jangarilar ishtirok etgan va 2001-yilda FARC oʻquv videosida 11 yoshli oʻgʻil bolalar raketalar bilan ishlayotgani tasvirlangan. Guruh shuningdek, Venesuela, Panama va Ekvadordan kelgan bolalarni ham qabul qiladi. Kolumbiya hukumati xavfsizlik kuchlari bolalarni rasman ishga qabul qilmaydi, chunki majburiy va ixtiyoriy yollash uchun qonuniy yosh 18 deb belgilangan. Shu bilan birga, talabalar harbiy oʻrta maktablarda kursant sifatida roʻyxatdan oʻtishlari va mos ravishda 16 yoki 17 yoshlilar havo kuchlari yoki milliy armiya tayyorlash dasturlariga kirishlari mumkin. Bundan tashqari, qoʻlga olingan dushman bolalari Kolumbiya harbiylari tomonidan razvedka maʼlumotlarini yigʻish uchun ishlatilgan. 2016-2017-yillarda FARC partizan guruhlariga qarshi demobilizatsiya harakatlari mojarosiga barham berib, zo‘ravonlikka jalb qilingan bolalar sonini cheklab qo‘yishiga umid qildi. Biroq, boshqa qurolli guruhlar hali demobilizatsiya qilinmagan va mojaro hozirgacha toʻliq hal etilmagan. === Kuba === Kubada o‘g‘il bolalar va qizlar uchun majburiy harbiy xizmat yoshi 17 yoshni tashkil etadi. Erkak o‘smirlarga hududiy qo‘shinlar qurolli kuchsi safiga majburiy xizmat muddatidan oldin ruxsat etilgan. === Gaiti === Gaitida siyosiy zoʻravonlik bilan shugʻullanuvchi turli erkin tashkil etilgan qurolli guruhlarda qatnashayotgan bolalar soni nomaʼlum. === Meksika === Meksikada bolalar Meksikadagi narkotiklar urushida Fors koʻrfazi karteli kabi jinoiy tashkilotlar tomonidan hukumat va boshqa raqib kartellarga qarshi kurashish uchun foydalaniladi. Ammo bularning soni maʼlum emas. Shuningdek, Grupos de autodefensa comunitaria (Avtomatik himoya guruhi) oʻz qishloqlarini mahalliy jinoiy guruhlarning zoʻravonligidan himoya qilish uchun baʼzi vaqtda bolalarni yollaydi, askar bolalarini jalb qiladigan oʻzini-oʻzi himoya qilish guruhlaridan biri bu Coordinadora Regional de Autoridades Comunitarias-Pueblos Fundadores (CRAC-PF) boʻlib, u Los Ardillos, Beltran Leyva kartelidan ajralib chiqqan jinoiy guruh bilan qarama-qarshilikda. CRAC-PF va Los Ardillos oʻrtasidagi janglar 53 kishining oʻlimiga sabab boʻlgan. === Qo'shma Shtatlar === Qoʻshma Shtatlarda 17 yoshli oʻsmirlar ota-onalarning yozma roziligi bilan qurolli kuchlarga qoʻshilishlari mumkin. 2015-yil holatiga koʻra har yili 16 000 ga yaqin 17 yoshli yigitlar harbiy xizmatga chaqiriladi. AQSH armiyasi maktablar bilan ishga yollashga boʻlgan taʼminlashni yondashuvning „tayanch toshi“ deb taʼriflaydi . Bolalar huquqlarini himoya qilish tashkilotlari AQSh qurolli kuchlari xodimlarini bolalarga tayanishini tanqid qildi. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShga harbiy xizmatga kirishning minimal yoshini 18 yoshga koʻtarishni tavsiya qildi. 1990-yillarda OPAC shartnomasi boʻyicha muzokaralarda AQSh Buyuk Britaniyaga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 dan oshmasligiga keskin qarshi chiqdi. Natijada shartnomada eng kam 16 yosh belgilangan . AQSh shartnomani 2002-yilda ratifikatsiya qilgan (lekin 2018-yil holatiga koʻra AQSh Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyani ratifikatsiya qilish amalga oshmadi). OPACga koʻra, AQSh harbiy xizmatchilariga odatda 18 yoshga toʻlgunga qadar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishni taqiqlaydi. Shunga qaramay, ular „oldinga joylashtirish“ huquqiga ega, yaʼni ular qoʻllab-quvvatlash vazifalarini bajarish uchun jangovar zonaga joylashtirilishlari mumkin. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShni ushbu siyosatni oʻzgartirishga va voyaga yetmaganlarning jangovar hududda oldindagi harakat qilish zonasiga joylashtirilmasligini taʼminlashga chaqirdi. 2003 va 2004-yillarda 60 ga yaqin voyaga yetmagan o‘smirlar xodimlarning xatoligi tufayli Afgʻoniston va Iroqqa yuborilgan. Keyinchalik Mudofaa vazirligi „vaziyatlar zudlik bilan toʻgʻirlangani va takrorlanishining oldini olish uchun choralar koʻrilgani“ni aytdi. 2008-yilda prezident Jorj Bush „Oʻsmir bolalarni askarlikdan himoya qilish toʻgʻrisida“gi qonunni imzoladi . Qonun bolalarni askarlikka yollagan harbiy kuchlarni jinoiy javobgarlikka tortadi. Shuningdek, bolalar harbiy maqsadlarda foydalaniladigan mamlakatlarga qurol sotishni taqiqlaydi. Qonunda askar bolalar taʼrifi „hukumat qurolli kuchlari tarkibida jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etgan 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxs“ ni oʻz ichiga oladi. Hujjatdan voz kechish Obama va Trump maʼmuriyati tomonidan chiqarilgan. == Yaqin Sharq == === Bahrayn === Bahraynda harbiy kursantlar, NCO stajyorlari va texnik xodimlar 15 yoshdan boshlab Bahrayn Mudofaa Kuchlari safiga kirishlari mumkin. === Eron === Eronning amaldagi qonunchiligi 16 yoshdan kichiklarni ishga olishni rasman taqiqlaydi. Eron-Iroq urushi paytida oʻgʻil bolalar Basij armiyasiga chaqirilgan, u yerda Eron hukumati tanqidchilarining fikriga koʻra, ular „jonli qalqonlar toʻlqini sifatida frontga yuborilgan“. Boshqa manbalar eronlik qurbonlarning umumiy sonini 200,000-600,000 oraligʻida deb hisoblashgan. Bir manbaga koʻra, Eron-Iroq urushida qurbon boʻlganlarning 3 foizi 14 yoshgacha boʻlgan yosh askarlar boʻlgan. Eronlik oʻgʻiil bolalar maktabni tashlab, ota-onalari Eron-Iroq urushida qatnashganlar. Iroq zobitlarining taʼkidlashicha, ular baʼzida sakkiz yoshli eronlik askar bolalarni qoʻlga olishgan. 2018-yil holatiga koʻra Eron hukumati Suriya fuqarolar urushida Asad hukumatiga sodiq kuchlar tomonida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni yollab kelmoqda. === Falastin === 2004-yilda Xalqaro bolalarni himoya qilish tashkilotining Falastin boʻlimi uchun chop etilgan Jihod Shomalyning "Bosib olingan Falastin hududlarida bolalardan foydalanish " nomli hisobotida, bir qator bolalar shahidlikni oʻzlariga gʻurur deb bilishlarini taʼkidlab, hisobotni yakunlaydi. Oʻzlarining umidsiz ahvoli uchun javobgarlikni oʻz zimmalariga olishlari va Falastin harbiylashtirilgan guruhlari tomonidan qurolli hujumlar uyushtirish uchun yollanganliklariga oʻzlari sababchi ekanliklarini aytadi. Shu bilan birga, Shomaly mamlakatlarda tizimli ishga joylashish yo‘qligini, guruhlar va Falastin hamjamiyatining yuqori martabali vakillari siyosiy strategiya sifatida bolalarni yollashga qarshi ekanini taʼkidlaydi. Shomalyning fikricha, Falastin siyosiy rahbariyati bolalarni urushga tortishni toʻxtatish uchun koʻproq ish qilishi mumkin, bu esa rahbariyatdan bolalarni oʻqitish togʻrisida va yollashni taqiqlovchi memorandumni imzolashni talab qiladi. Gʻazo sektorida hukmronlikka intilayotgan Falastin tashkiloti Hamas, Isroil mudofaa kuchlariga qarshi zoʻravonlikni qoʻzgʻatish uchun munozarali mafkuralarni askar bolalarga singdirgani maʼlum. Jorjtaun universiteti professori William OʻBrien falastinlik bolalarning Birinchi Intifadadagi faol ishtiroki haqida shunday yozadi: „Aftidan, intifada qo‘shinlarining katta qismi yoshlar, jumladan, boshlang‘ich maktab o‘quvchilari ham bor. Ular tosh, molotov kokteyli va boshqa zo‘ravonlik turlari bilan shug‘ullanadilar“. Arab jurnalisti Huda Al-Hussein 2000-yil 27-oktabr kuni Londondagi arab gazetasiga quyidagilarni yozdi: 2002-yilda askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) „bolalarning jangovar harakatlarda qatnashayotgani haqida xabarlar mavjud boʻlsa-da, qurolli guruhlar tomonidan tizimli ravishda yollanganligi haqida hech qanday dalil yoʻq“, dedi. Biroq, 2004-yilda tashkilot 2000-yil oktabridan 2004- yil martigacha falastinlik voyaga yetmaganlar ishtirokida kamida toʻqqizta hujjatlashtirilgan xudkushlik hujumi sodir boʻlganligini xabar qildi: 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida Hamas va Islom Jihodi oʻzining Eron boʻlimida „harbiy hujumlarda va mashgʻulotlarda bolalardan foydalangani“ uchun alohida taʼkidlangan. 2005-yil 23-mayda Amnesty International Falastin qurolli guruhlarini bolalardan qurolli faoliyatda foydalanishni zudlik bilan toʻxtatishga chaqirdi: „Falastin qurolli guruhlari hech qanday sharoitda qurolli hujumlar uyushtirish, qurol yoki boshqa materiallarni tashish uchun bolalardan foydalanmasligi kerak…“. === Turkiya (PKK) === Kurd-turk mojarosi paytida Kurdiston Ishchilar partiyasi (PKK) faol ravishda bolalarni yollab, oʻgʻirlab ketgan. Tashkilot Turkiya xavfsizlik kuchlari tomonidan 2000 dan ortiq bolani o‘g‘irlaganlikda ayblangan. Human Rights Watch (HRW), Birlashgan Millatlar Tashkiloti (BMT) va Xalqaro Amnistiya tashkilotining mustaqil hisobotlari 90-yillardan beri tashkilot va uning qurolli guruhlari tomonidan askarb olalar i yollash va ulardan foydalanishni tasdiqladi. 2001-yilda tashkilot tomonidan bolalarni yollash tizimli ravishda amalga oshirilgani haqida xabarlar paydo boʻldi. Tashkilotning asosan bolalarni yollash uchun tuzilgan Tabura Zaroken Sehit Agit deb nomlangan bataloni haqida bir qancha xabarlar eʼlon qilingan. Shuningdek , Kurdiston vatanparvarlar ittifoqi bolalarni o‘z safiga jalb qilgani aniqlangan. Turkiya xavfsizlik kuchlari maʼlumotlariga koʻra,Kurdiston Ishchilar partiyasi 12 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan 983 nafardan ortiq bolani oʻgʻirlab ketgan. 400 dan ortiq bola tashkilotdan qochib, xavfsizlik kuchlariga taslim bo‘lishgan. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bolalar Jamgʻarmasining 2010-yilda chop etilgan hisobotida Kurdiston Ishchilar partiyasi tomonidan bolalarni yollash juda xavfli ekani koʻrsatib oʻtilgan. 2016-yilda Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasini Iroqning Shingal mintaqasida va qoʻshni davlatlarda askar bolalar yollash orqali urush jinoyatlari sodir etganlikda ayblagan. Suriyadagi fuqarolar urushi davomida ko‘plab ommaviy axborot vositalari, jumladan Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasiga aloqador YPG tashkiloti askar bolalarni yollab, joylashtirganini tasdiqladi. Guruhning xalqaro huquqni buzgan bolalardan foydalanishni toʻxtatish haqidagi daʼvosiga qaramay, guruh bolalarni yollash va ulardan foydalanishni davom ettirdi. === Livan === Livandagi fuqarolar urushida turli tomonlar askar bolalardan foydalangan. 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida aytilishicha, Hizbulloh bolalarni harbiy xizmatga oʻrgatgan. 2017-yilda BMT mamlakatda islomiy jangarilar deb gumon qilingan qurolli guruhlar bolalarni o‘z safiga jalb qilayotgani haqida xabar berdi. === Suriya === Suriyada davom etayotgan fuqarolar urushi paytida bolalar Bashar Asadga qarshi boʻlgan guruhlarga qoʻshilishdi. 2012-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotiga isyonchilar askar bolalardan foydalangani haqidagi daʼvolar kelib tushgan, biroq ular buni tasdiqlay olishmagan. 2014-yil iyun oyida Birlashgan Millatlar Tashkiloti hisobotida aytilishicha, muxolifat bolalarni harbiy va yordamchi rollarga jalb qilgan. Yana aytilishicha, bunday qilish siyosati yoʻqdek tuyulgan boʻlsa-da, yoshni tekshirish tartiblari boʻlmagan. 2014-yilda Human Rights Watch tashkilotining xabar berishicha, isyonchi guruhlar bolalardan jang maydonlarida yaradorlarni davolash, o‘q-dorilar va boshqa yuklarni olib o‘tishdan tortib, janglar avj olgan paytda frontga, snayperchilar rolini bajarishga qadar yordam va jangovar rollarda foydalanmoqda. Turkiya hukumati oʻzaro bogʻlangan SETA tadqiqot markazi Suriya milliy armiyasining tarkibini aks ettiruvchi hisobotini askar bolalar qoʻllanilganini fosh qilgani sababli qaytarib oldi. Suriya milliy armiyasi hozirda Turkiya tomonidan moliyalashtiriladi, u 2000-yil 8-sentabrda bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishi toʻgʻrisidagi Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokolni imzolagan. Al-Monitor’ning manbalarga tayanib xabar berishicha, Turkiya Liviyaga Suriya milliy armiyasidagi bolalar askarlarini joylashtirgani maʼlum qilingan. 2021-yil iyul oyida Amerika Qoʻshma Shtatlari Turkiyani Suriya va Liviyada askar bolalardan foydalanishga aloqador davlatlar roʻyxatiga qoʻshdi. 2021-yilgi Inson huquqlari amaliyoti boʻyicha mamlakat hisobotida Suriyadagi Turkiya tomonidan qoʻllab-quvvatlanadigan kuchlardan bolalar askar sifatida yollangani haqida soʻz bordi. Kurd kuchlari ham bu taktikani qoʻllashda ayblangan. 2015-yilda Human Rights Watch tashkiloti kurd qurolli kuch rahbarlari Jeneva chaqiruvi bilan majburiyat shartnomasini imzolagani va 2014-yilning iyulidan beri 59 nafar bola, ulardan 10 nafari 15 yoshdan kichik boʻlganini daʼvo qilgan edi. Prezident Asad 2013-yilda askar bolalardan (18 yoshgacha bo‘lgan har qanday shaxs) foydalanishni taqiqlovchi qonunni qabul qildi, bu qonunni buzganlik uchun aybdorlar 10 yildan 20 yilgacha „jazoviy mehnat“ bilan jazolanishini eʼlon qildi. Hukumat kuchlariga nisbatan qonun amalda qo‘llaniladimi yoki yo‘qmi, tasdiqlanmagan va isyonchi kuchlarga qarshi Suriya hukumati safida jang qilish uchun bolalar yollangani haqida da‘volar bor. Eron hukumati Suriyada fuqarolar urushi davrida Asadga sodiq hukumat kuchlari tarafida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni jalb qilgan. === Yaman === Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili Radhika Kuomarasvami 2010-yil yanvar oyida Yamandagi qabilalar oʻrtasidagi janglarda „koʻp sonli“ oʻsmir oʻgʻil bolalar jang qilishgani haqida xabar berdi. Nodavlat notijorat tashkilot faoli Abdul-Rahmon al-Marwanining hisob-kitoblariga ko‘ra, Yamanda har yili qabilalar o‘rtasidagi janglarda 500-600 ga yaqin bola halok bo‘ladi yoki yaralanadi. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudan (ayniqsa Darfur) va Yamandan askar bolalar yollagan. Britaniya SAS maxsus kuchlari Yamanda askar bolalarni tayyorlash bilan shug‘ullangani aytiladi. Xabar qilinishicha, Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya safida jang qilayotgan askarlarning kamida 40 foizi bolalardir. Saudiya Arabistoni hutiylarga qarshi Saudiya chegarasini qoʻriqlash uchun yamanlik bolalarni askar sifatida yollaydi. 2019-yil iyun oyida AQSh Davlat kotibi Mike Pompeo Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya Yamandagi fuqarolar urushida bolalardan foydalanayotgani haqidagi ekspert xulosalarini rad etib, AQShning bolalar askarlikka yollovchi davlatlar ro‘yxatiga kiritilishiga to‘sqinlik qildi. == Osiyo == 2004-yilda oʻsmirlarning harbiy xizmatidan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) Osiyoda minglab bolalar Afgʻoniston, Myanma (Birma) , Nepal Indoneziya, Filippin, Laos va Shri-Lankadagi faol mojarolar va oʻt ochishni toʻxtatish holatlariga kelishilganda ham jangovar kuchlarga jalb qilingani haqida xabar berdi. Hukumatning mojaro zonalariga kirishni rad etishi ishtirok etgan raqamlarni hujjatlashtirishni imkonsiz qildi. 2004-yilda Myanma (Birma) hukumat qurolli kuchlari 12 yoshdan 16 yoshgacha boʻlgan bolalarni majburan yollagan va ishlatgan yagona davlat sifatida mintaqa tarixiga kirdi. Xudoning armiyasi partizan guruhini birgalikda boshqargan egizak aka-uka Jonni va Lyuter Xtolar 1997-yilda guruhni boshqara boshlaganlarida taxminan oʻn yoshda boʻlishgan. === Afg'oniston === Afgʻonistonda oʻttiz yillik fuqarolar urushi davrida qurolli kuchlar minglab askar bolalarni yollagan. Koʻpchilik hali ham Tolibonga qarshi kurashmoqda. Islom diniy maktablari yoki madrasalaridan taʼlim olganlarning baʼzilari xudkush terrorchi va qurolli hujumchilar sifatida foydalaniladi. Kamuflyaj kiyimida va shahidlik shiorlari bilan yurgan o‘g‘il bolalarning targ‘ibot videosi 2009-yilda Afg‘oniston Tolibon rahbariyati tomonidan eʼlon qilingan. Bu videoga amerikalik askarni oʻldirgan 14 yoshli Tolibon jangchisiga tasanno ham kiritilgan. === Birma/Myanma === Davlat Tinchlik va Taraqqiyot Kengashining taʼkidlashicha, Birmaning barcha askarlari koʻngilli hisoblanadi va qabul qilinganlarning hammasi 18 yoshdan katta. Human Rights Watch tashkiloti maʼlumotiga koʻra, Birma/Myanma milliy armiyasi Tatmadavda 70 000 ga yaqin oʻgʻil bolalar xizmat qilmoqda, 11 yoshgacha boʻlgan bolalar esa koʻchadan majburan olib kelinib guruhlarga qoʻshilmoqda. Guruhning xabar berishicha, dezertirlar uch yildan besh yilgacha qamoq jazosiga yoki hatto qatl etishga ham hukm qilinishi mumkin. Guruh shuningdek, taxminan 5,000-7,000 bolalar turli xil qurolli etnik muxolifat guruhlarida, xususan, Birlashgan Wa Davlat Armiyasida xizmat qilishini taʼkidladi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun 2009-yil iyun oyida hisobot eʼlon qildi, unda isyonchilar va hukumat tomonidan mamlakatda bolalarga nisbatan „jiddiy qonunbuzarliklar“ qayd etilgan. Maʼmuriyat 4-avgust kunidan boshlab keyingi oydan ular Birma/Myanmaga koʻproq oʻrganish uchun guruh yuborishlarini eʼlon qilishdi. === Shri-Lanka === Shri-Lankada bolalarning jangarilar tomonidan foydalanilishi 1983-yilda Shri-Lankadagi fuqarolar urushi boshlanganidan beri xalqaro miqyosda tan olingan muammo boʻlib kelgan. 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni asosiy yollovchilar Tamil Eelam isyonchi ozodlik yoʻlbarslari hisoblanadi. === Nepal === Nepal Kommunistik partiyasi kuchlarida taxminan 6000-9000 bola xizmat qiladi. 2010-yildan boshlab CPNning askar bolalari demobilizatsiya qilindi. === Filippin === Filippinda hukumatga qarshi kurashayotgan islomiy va kommunistik qurolli guruhlar muntazam ravishda yollangan bolalarga tayanib kurash olib boradi. 2001-yilda Human Rights Watch tashkiloti Moro Islom ozodlik fronti (MILF)dagi 10 000 askarning taxminan 13 foizini bolalar tashkil etgani va hukumatga aloqador ayrim harbiylashtirilgan kuchlar ham bolalardan foydalanayotgani haqida xabar bergan. 2016-yilda MILF 1869 nafar bolani guruhni tark etishiga ruxsat berdi va boshqa bolalarni guruhga qabul qilmaslik majburiyatini oldi. Biroq oʻsha yili BMT Filippindagi boshqa qurolli guruhlar asosan 13 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan bolalarni yollashda davom etayotgani haqida xabarlar yana davom etrdi. == Yevropa == Child Soldiers International maʼlumotlariga koʻra, Yevropada faqat 18 yoshdan kattalarni yollash tendensiyasi mavjud, aksariyat mamlakatlar ham faqat kattalarni yollashga ruxsat beradi, 2016-yilgi maʼlumotlarga koʻra qanday qurolli guruhlar bolalardan foydalanayotgani maʼlum emas edi. 2018-yil holatiga koʻra esa bir davlat, Buyuk Britaniya 16 yoshdan bolalarni, beshtasi esa 17 yoshdan (Avstriya, Kipr, Fransiya, Germaniya va Gollandiya) harbiy xizmatga jalb qilgan. Ulardan, Buyuk Britaniya eng koʻp bolalarni ishga oladi. 2016-yilda Britaniya armiyasiga yangi chaqirilganlarning taxminan chorak qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan. Barcha Yevropa davlatlari bolalarni qurolli mojarolarga jalb etish toʻgʻrisidagi ixtiyoriy protokolni ratifikatsiya qilgan, shuning uchun chaqiruv bolalar odatda balogʻatga yetgunlaricha harbiy harakatlarda foydalanilmaydi. Bolalar 1990-yillarda Birinchi Chechen urushida jangchilar sifatida ishlatilgan. === Avstriya === Avstriya bolalarni ota-onalari roziligi bilan bir yil erta, 17 yoshdan boshlab harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Kipr === Kipr bolalarni ota-onalari roziligi bilan ikki yil erta, 16 yoshdan boshlab majburiy harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Fransiya === Fransiya harbiy xizmatchilarni 17 yoshdan, harbiy texnik maktab oʻquvchilarini 16 yoshdan boshlab qabul qiladi. Qurolli kuchlarning 3 % ni 18 yoshgacha boʻlgan yoshlar tashkil etadi. === Germaniya === Germaniya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2015-yilda qurolli kuchlarning 6 foizini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil etgan. === Niderlandiya === Niderlandiya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2014-yilda uning qurolli kuchlarining 5 % 18 yoshgacha boʻlganlar boʻlgan. === Ukraina === 2014-yilda Ukraina sharqidagi qurolli mojaro paytida Donbasdagi tinchlik uchun adolat guruhi bolalarni qurolli tuzilmalarga jalb qilishning 41 ta holatini tasdiqlagan. Ulardan 37 tasi Ukraina nazorati ostida boʻlmagan hududdan, 4 tasi esa Ukraina nazorat hududidagi qurolli tuzilmalarda bolalarning ishtiroki bilan bogʻliq. Tasdiqlash imkoni boʻlmagan bolalarni ishga yollash haqida yana 31 ta murojaat boʻlgan. Ukraina tomonidan nazorat qilinmagan hududda tekshirilgan 37 ta ishning 33 tasi oʻgʻil bolalar va 4 tasi qiz bolalar; 57 % 16-17 yoshda, 35 % 15 yoshgacha boʻlgan va 8 % hollarda yoshni aniqlash mumkin boʻlmagan. === Buyuk Britaniya === Britaniya qurolli kuchlari 16 yoshdan boshlab xodimlarni jalb qilib, 15 yoshu 7 oylik bolalardan arizalarni qabul qilishni boshlaydi. Roʻyxatga olishdan oldin ota-onaning roziligi talab qilinadi. 2022-yil holatiga koʻra, Britaniya qurolli kuchlari tarkibiga kirganlarning 23 foizi 18 yoshdan kichiklar edi. Aksariyat bolalar armiyaga jalb qilingan, bu erda 2021-2022 yillarda askarlarning 30 foizi 18 yoshgacha boʻlganlar edi; koʻproq yangi askarlar boshqa yoshdagilarga qaraganda 16 yoshda edi. 16 yoshdan 17,5 yoshgacha boʻlgan armiyaga chaqirilganlar dastlab yosh guruhiga bagʻishlangan harbiy oʻquv markazida Army Foundation kollejida oʻqitiladi. 2021-yil holatiga koʻra, markaz Ofsted taʼlim inspektsiyasi tomonidan farovonlik boʻyicha „aʼlo“ deb baholangan, markazda suiisteʼmollik haqida koʻplab daʼvolar, baʼzilari isbotlangan, armiya rekordida. 2021-yilda markazda 22 nafar qizga nisbatan jinsiy huquqbuzarliklar bo‘yicha to‘qqizta tergov ochildi; bir tergovda gumon qilingan jinoyatchilarning uchtasi xodimlar boʻlgan. Vahiylar 2022-yil iyul oyida Vice News hisobotining mavzusi boʻlgan. OPAC maʼlumotlariga koʻra, Buyuk Britaniya odatda harbiy harakatlarda qatnashish uchun bolalarni chaqirmaydi, ammo chaqirilganlarni istisno qilmaydi ham. Buyuk Britaniya 2003-yildan 2010-yilgacha Iroq va Afg‘onistonga 18 yoshdan kichik bo‘lgan 22 nafar xodimni beixtiyor yubordi. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita Buyuk Britaniyani bolalar hech qanday sharoitda harbiy harakatlarda qatnasha olmasligini taʼminlash uchun oʻz siyosatini oʻzgartirishga chaqirdi. 1990-yillarda OPAC boʻyicha muzokaralarda Buyuk Britaniya AQShga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 boʻlishiga qarshi chiqdi. Bolalar huquqlarini himoya qiluvchi idoralar Buyuk Britaniya o‘z qurolli kuchlarini kadrlar bilan taʼminlashda bolalarga tayanishda davom etayotganini tanqid qildi. == Okeaniya == === Avstraliya === Avstraliya mudofaa kuchlari oʻz saflariga 16 yoshdan boshlab ota-onalarning roziligi bilan harbiy xizmatga kirishga ruxsat beradi. 18 yoshgacha boʻlgan qoʻl ostidagi yoshlarni chet elga yuborish yoki toʻgʻridan-toʻgʻri jangovar harakatlarda foydalanish mumkin emas, ularni evakuatsiya qilishning iloji boʻlmagan ekstremal holatlar bu vaziyatdan mustasno. === Yangi Zelandiya === 2018-yilning aniqlangan maʼlumotlariga koʻra, Yangi Zelandiya mudofaa kuchlariga qoʻshilishning minimal yoshi 17 yosh deb belgilangan. == Bolalardan harbiy maqsadda foydalanishni tugatish harakati == Bolalardan harbiy maqsadda keng miqyosda foydalanishganiga tarix guvoh. Faqat soʻnggi oʻn yilliklarda bu amaliyot asosli tanqid va uni tugatish uchun birgalikda saʼy-harakatlarga duch keldi. Qisman koʻplab qurolli kuchlar oʻz saflarini toʻldirishda bolalarga tayanganligi va qisman nodavlat qurolli guruhlarning xatti-harakatlariga taʼsir qilish qiyinligi sababli bu jarayon biroz sekin kechdi. == Yaqin tarix == === 1970-1980-yillar === Bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirokini cheklash boʻyicha xalqaro harakatlar 1977-yilda qabul qilingan 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar bilan boshlandi (77.2-modda). Yangi Protokollar 15 yoshgacha boʻlgan bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqladi, ammo davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarga 15 yoshdan boshlab bolalarni yollash va ulardan urushda foydalanishga ruxsat berishda davom etaverdi. Nodavlat notijorat tashkilotlari (NNTlar) bolalarni ishga yollashni butunlay taqiqlash toʻgʻrisidagi yangi shartnoma tarafdori boʻlganida, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (CRC) boʻyicha muzokaralar chogʻida qoidalar yangilandi. Qurolli kuchlari 18 yoshdan kichik boʻlganlardan foydalanayotgan baʼzi davlatlar bunga qarshilik koʻrsatdilar, shuning uchun 1989-yildagi yakuniy shartnoma matni faqat mavjud huquqiy standartni aks ettirdi xolos: 15 yoshgacha boʻlgan bolalarning harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishini taqiqlash. === 1990-yillar === XX asrning oxirlari yaʼni 1990-yillarda nodavlat notijorat tashkilotlari askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish koalitsiyasini (hozirgi Xalqaro bolalar askarlari) tashkil etishdi va ular Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada koʻrgan kamchiliklarni toʻgʻrilash maqsadida hamdard hukumatlar bilan yangi shartnoma tuzish kampaniyasida ishlashdi. Olti yil davom etgan global muzokaralardan soʻng, shartnoma 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol (OPAC) sifatida qabul qilindi. Shartnoma bolalarni harbiy xizmatga chaqirishni taqiqlab qoʻyadi, harbiy xizmatchilar 16 yoshdan kichik boʻlmasligini taʼminlaydi va harbiy harakatlarda bolalardan foydalanishni rad etadi. Shartnoma, shuningdek, nodavlat qurolli guruhlarni 18 yoshga toʻlmagan oʻsmirlarni har qanday maqsadda yollashni ham taqiqlaydi. OPAC boʻyicha muzokara olib borayotgan koʻpchilik davlatlar bolalarni yollashni taqiqlashni qoʻllab-quvvatlagan boʻlsa-da, AQSh boshchiligidagi Buyuk Britaniya bilan ittifoqdosh boʻlgan baʼzi mamlakatlar bunga eʼtiroz bildirdi. Shunday qilib, shartnoma 16 yoki 17 yoshli bolalarni ishga olishni taqiqlamaydi, garchi u davlatlarga qonunda yuqoriroq standartlarni oʻrnatishga imkon beradi. === 2000-yildan - hozirgi kungacha === Bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol qabul qilingandan soʻng, global ratifikatsiya kampaniyasi tez sur’atlar bilan rivojlandi. 2018-yilning maʼlumotlariga koʻra, OPAC 167 ta davlat tomonidan ratifikatsiya qilingan. Kampaniya, shuningdek, koʻplab davlatlarni bolalarni umuman ishga olmaslikka undadi. 2001-yilda 83 mamlakat faqat kattalarni roʻyxatga olishga ruxsat berdi. 2016-yilga kelib bu koʻrsatkich 126 taga yetdi, bu qurolli kuchlari mavjud boʻlgan mamlakatlarning 71 foizini tashkil qiladi. Taxminan 60 ga yaqin nodavlat qurolli guruhlar bolalardan foydalanishni toʻxtatish yoki qisqartirish toʻgʻrisida bitimlar tuzdilar, bu koʻpincha BMT yoki Jeneva chaqiruvi nodavlat tashkiloti vositachiligida oʻtkazildi. Child Soldiers International bergan hisobotlarga koʻra, OPAC shartnomasining muvaffaqiyati davlat qurolli kuchlari tomonidan bolalarni yollashning bosqichma-bosqich pasayishi bilan birgalikda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalar sonining qisqarishiga olib keldi. 2018-yilda berilgan maʼlumotlarga koʻra, bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish keng tarqalganligicha qolmoqda. Xususan, Boko Haram va IShIDga oʻxshagani jangari islomiy tashkilotlar hamda ularga qarshi kurashayotgan qurolli guruhlar bolalardan keng foydalanishadi. Bundan tashqari, aholisi eng koʻp boʻlgan uchta davlat — Xitoy, Hindiston va Qoʻshma Shtatlar hali ham oʻz qurolli kuchlariga 16 yoki 17 yoshli bolalarni harbiy xizmatga olinishiga ruxsat berishadi, shuningdek, „Yettilik“ guruhining beshta davlati: Kanada, Fransiya, Germaniya, Buyuk Britaniya va Amerika Qoʻshma Shtatlari ham bundan mustasno emas. == Voqealar == Qizil qoʻllar kuni — Red Hand day (shuningdek, Xalqaro askar bolalardan foydalanishga qarshi kurash kuni deb ham ataladi). Har yili 12-fevralda oʻtkaziladigan xotirlash kuni boʻlib, jamoatchilik eʼtiborini urushlar va qurolli toʻqnashuvlarda bolalardan askar sifatida ishlatish amaliyotiga qaratadi. Ushbu sana bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokolning kuchga kirishini aks ettiradi. == Bolalikning militarizatsiyasiga qarshi kurash == Oʻz qurolli kuchlariga bolalarni yollashga ruxsat bermaydigan koʻplab davlatlar taʼlim tizimi, atrof-muhit, filmlar va video oʻyinlar kabi mashhur oʻyin-kulgilar orqali bolalarga harbiy hayotni koʻrsatgani uchun tanqid qilindi.. Baʼzi sharhlovchilarning taʼkidlashicha, bolalar uchun bu marketing manipulyatsiya va harbiylikka yollash jarayonining bir qismidir va shuning uchun bu axloqiy jihatdan baholanishi kerak. Ushbu tamoyil baʼzi guruhlarni harbiy tashkilotlar va yoshlar oʻrtasidagi munosabatlarni bolalar huquqlari va sogʻligʻi nuqtai nazaridan tartibga solish uchun kampaniyaga olib keldi. Bunga misol qilib „ Urushga qarshilik ko‘rsatuvchilar“ xalqaro tashkilotining " Yoshlarning == Askarlikka olingan bolalarni reabilitatsiya qilish va reintegratsiya qilish == Child Soldiers International reintegratsiyani quyidagicha taʼriflaydi: „Ilgari qurolli kuchlar-guruhlar bilan aloqador boʻlgan bolalar tinch hayotga qaytishlari va ularning oilalari va jamiyatlarida qimmatli rol oʻynashlari uchun qoʻllab-quvvatlanadigan jarayon“. Askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiyalashga qaratilgan dasturlar UNICEF homiyligidagilar kabi koʻpincha uchta komponentni taʼkidlaydi: oilani birlashtirish-jamoa tarmogʻi, psixologik yordam va taʼlim-iqtisodiy imkoniyat. Dasturlarni muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun bu harakatlar kamida 3 yildan 5 yilgacha boʻlgan davrni oʻz ichiga oladi. Umuman olganda, reintegratsiya harakatlari bolalarni xavfsiz muhitga qaytarishga, diniy va madaniy marosimlar orqali bolaning oilasi va jamiyati nomidan kechirimlilik tuygʻusini shakllantirishga va bolaning oʻz oilasi bilan birlashishini ragʻbatlantirishga qaratilgan.harbiylashuviga qarshi kurash" dasturi, AQShdagi „Bolalarni yollashni to‘xtating“ kampaniyasi va Buyuk Britaniyadagi „Maktablardan tashqarida harbiylar“ kampaniyasini keltirish mumkin. Xuddi shunday xavotirlar Germaniya va Isroilda ham bildirilgan. Agar bola urush jinoyatlarini sodir etgan boʻlsa, reintegratsiya harakatlari qiyinlashishi mumkin, chunki bunday hollarda jamiyatda stigma va norozilik kuchayadi. Bunday vaziyatlarda bolaning ehtiyojlari jamiyatda adolat tuygʻusi bilan mutanosib boʻlishi muhimdir. Bunday vaziyatlarni zudlik bilan hal qilish kerak, chunki shunday qilinmasa, koʻplab bolalar qayta roʻyxatga olish xavfiga duch kelishadi. Shuningdek, reintegratsiyaning ikkita sohasi alohida eʼtiborga olinishi kerak: askar ayollar va bolalar askarlari orasida giyohvand moddalarni isteʼmol qilish. Giyohvand moddalar taʼsiri ostida boʻlgan yoki jinsiy yoʻl bilan yuqadigan kasalliklarga duchor boʻlgan askar bolalar oʻzlarining ehtiyojlariga mos keladigan qoʻshimcha dasturlarni talab qiladilar. tnluqcu2c082pycfd1l9p6sw7gvgud7 2817152 2817151 2022-08-29T10:09:24Z ShHamrayev 72833 /* Kongo Demokratik Respublikasi */ wikitext text/x-wiki {{tahrirlayapman|ShHamrayev}} Bolalar (Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada 18 yoshga toʻlmagan shaxs sifatida belgilangan) tarix davomida harbiy harakatlar va kampaniyalarda qatnashish uchun jalb qilingan<ref name="Wessells">{{cite journal|last1=Wessels|first1=Michael|title=Child Soldiers|journal=Bulletin of the Atomic Scientists|year=1997|volume=53|issue=4|page=32|doi=10.1080/00963402.1997.11456787|bibcode=1997BuAtS..53f..32W}}</ref>. Davlat qurolli kuchlari, nodavlat qurolli guruhlar va boshqa harbiy tashkilotlar tarkibidagi bola askarlar jangovar tayyorgarlikdan o‘tishi va jangovar mashg‘ulotlar uchun ishlatilishi, porterlar yoki xabarchilar kabi yordamchi rollarga tayinlanishi yoki tirik qalqon sifatida taktik ustunlik yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun ishlatilishi mumkin<ref name="Children at war">{{Cite news|url=http://www.historyextra.com/podcast/children-war|title=Children at war|work=History Extra|access-date=7 December 2017|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180112002342/http://www.historyextra.com/podcast/children-war|archive-date=12 January 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":2">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|title=The Paris Principles: Principles and guidelines on children associated with armed forces or armed groups|last=UNICEF|year=2007|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20161030083755/http://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|archive-date=30 October 2016|url-status=live}}</ref>. Masalan, minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida, gʻolib tomonda ham, magʻlub tomonda ham qatnashdilar. Bolalar kattalarga qaraganda taʼsirchanlikka koʻproq moyil boʻlganligi sababli harbiy xizmatda oson nishon hisoblanadi<ref name="ReferenceB">{{cite journal |last1=Beber, Blattman |first1=Bernd, Christopher |year=2013 |title=The Logic of Child Soldiering and Coercion |url=https://archive.org/details/sim_international-organization_winter-2013_67_1/page/65 |journal=International Organization |volume=67 |issue=1 |pages=65–104 |doi=10.1017/s0020818312000409 |doi-access=free}}</ref><ref name=":32">{{Cite book |last=Dave. |first=Grossman |title=On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society |date=2009 |publisher=Little, Brown and Co |isbn=9780316040938 |edition=Rev. |location=New York |oclc=427757599}}</ref><ref name="Wessells" /><ref name=":22">{{Cite book |author1-last=McGurk |author1-first=Dennis |title=Military life: The psychology of serving in peace and combat |author2-last=Cotting |author2-first=Dave I. |author3-last=Britt |author3-first=Thomas W. |author4-last=Adler |author4-first=Amy B. |publisher=Praeger Security International |year=2006 |isbn=978-0275983024 |editor1-last=Adler |editor1-first=Amy B. |volume=2: Operational stress |location=Westport |pages=13–31 |chapter=Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members |editor2-last=Castro |editor2-first=Carl Andrew |editor3-last=Britt |editor3-first=Thomas W.}}</ref>. Baʼzilar kuch bilan yollanadilar, boshqalari esa koʻpincha qashshoqlikdan qutulish uchun bu yoʻlni tanlaydilar<ref name="Wessells" /><ref name=":12">{{Cite book |last1=Brett |first1=R |url=https://archive.org/details/youngsoldierswhy0000bret |title=Young soldiers : why they choose to fight |last2=Specht |first2=I |publisher=Lynne Rienner Publishers |year=2004 |isbn=9781588262615 |location=Boulder, Colo. |oclc=53830868 |url-access=registration}}</ref><ref name=":103">{{Cite journal |last1=Gee |first1=David |last2=Taylor |first2=Rachel |date=1 November 2016 |title=Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army? |journal=The RUSI Journal |volume=161 |issue=6 |pages=36–48 |doi=10.1080/03071847.2016.1265837 |issn=0307-1847 |s2cid=157986637}}</ref><ref name=":82">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|title=Child Soldiers Global Report 2008|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2008|access-date=16 May 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181010192928/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|archive-date=10 October 2018|url-status=dead}}</ref>. Qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar koʻpincha psixiatrik kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi, shuningdek, tajovuzkorlikning kuchayishi kabi xulq-atvorning turli muammolariga duch kelishadi, bu esa balogʻat yoshida qashshoqlik va ishsizlikning yuqori xavfiga olib keladi. Buyuk Britaniya va AQShda olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmir bolalar orasida ularni harbiy xizmatga jalb qilish, hatto ular urushga yuborilmagan boʻlsa ham, oʻz joniga qasd qilishga urinish<ref name=":30">{{Cite journal |last1=Ursano |first1=Robert J. |last2=Kessler |first2=Ronald C. |last3=Stein |first3=Murray B. |last4=Naifeh |first4=James A. |last5=Aliaga |first5=Pablo A. |last6=Fullerton |first6=Carol S. |last7=Wynn |first7=Gary H. |last8=Vegella |first8=Patti L. |last9=Ng |first9=Tsz Hin Hinz |date=1 July 2016 |title=Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers |journal=JAMA Psychiatry |language=en |volume=73 |issue=7 |pages=741–9 |doi=10.1001/jamapsychiatry.2016.0600 |issn=2168-622X |pmc=4937827 |pmid=27224848}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/694167/20180327_Suicide_and_open_verdict_deaths_in_the_UK_Regular_Armed_Forces_1984-2017_Tables_and_Figures-O.xls|title=UK armed forces suicide and open verdict deaths: 1984–2017|last=UK, Ministry of Defence|year=2017|access-date=24 May 2018}}</ref> stress bilan bogʻliq ruhiy kasalliklar<ref name=":28">{{Cite journal |last1=Goodwin |first1=L. |last2=Wessely |first2=S. |last3=Hotopf |first3=M. |last4=Jones |first4=M. |last5=Greenberg |first5=N. |last6=Rona |first6=R. J. |last7=Hull |first7=L. |last8=Fear |first8=N. T. |year=2015 |title=Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population? |journal=Psychological Medicine |language=en |volume=45 |issue=9 |pages=1881–1891 |doi=10.1017/s0033291714002980 |issn=0033-2917 |pmid=25602942 |s2cid=3026974}}</ref><ref name=":29">{{Cite journal |last1=Martin |first1=Pamela Davis |last2=Williamson |first2=Donald A. |last3=Alfonso |first3=Anthony J. |last4=Ryan |first4=Donna H. |date=February 2006 |title=Psychological adjustment during Army basic training |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2006-02_171_2/page/157 |journal=Military Medicine |volume=171 |issue=2 |pages=157–160 |doi=10.7205/milmed.171.2.157 |issn=0026-4075 |pmid=16578988 |doi-access=free}}</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish<ref name=":31">{{Cite journal |last1=Head |first1=M. |last2=Goodwin |first2=L. |last3=Debell |first3=F. |last4=Greenberg |first4=N. |last5=Wessely |first5=S. |last6=Fear |first6=N. T. |date=1 August 2016 |title=Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel |journal=Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology |language=en |volume=51 |issue=8 |pages=1171–1180 |doi=10.1007/s00127-016-1177-8 |issn=0933-7954 |pmc=4977328 |pmid=26864534}}</ref><ref name=":33">{{Cite journal |last1=Mattiko |first1=Mark J. |last2=Olmsted |first2=Kristine L. Rae |last3=Brown |first3=Janice M. |last4=Bray |first4=Robert M. |year=2011 |title=Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel |url=https://archive.org/details/sim_addictive-behaviors_2011-06_36_6/page/608 |journal=Addictive Behaviors |volume=36 |issue=6 |pages=608–614 |doi=10.1016/j.addbeh.2011.01.023 |pmid=21376475}}</ref>, va zoʻravonlik yuzaga chiqadi<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref><ref name=":35">{{Cite journal |last=Bouffard |first=L A |year=2005 |title=The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience |url=https://archive.org/details/sim_armed-forces-and-society_winter-2005_31_2/page/273 |journal=Armed Forces & Society |volume=31 |issue=2 |pages=273–295 |doi=10.1177/0095327x0503100206 |s2cid=144559516}}</ref><ref name=":36">{{Cite journal |last1=Merrill |first1=Lex L. |last2=Crouch |first2=Julie L. |last3=Thomsen |first3=Cynthia J. |last4=Guimond |first4=Jennifer |last5=Milner |first5=Joel S. |date=August 2005 |title=Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2005-08_170_8/page/705 |journal=Military Medicine |volume=170 |issue=8 |pages=705–709 |doi=10.7205/milmed.170.8.705 |issn=0026-4075 |pmid=16173214 |doi-access=free}}</ref>. Bir qator shartnomalar bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishini kamaytirish yoki iloji boricha cheklashga qaratilgan<ref name=":3" /><ref>{{Cite web |title=Child Soldiers World Index |url=https://dallaireinstitute.org/child-soldiers-world-index/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Dallaire Institute |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Soldiers International |date=2018 |title=Why 18 Matters: A rights-based analysis of child recruitment |url=https://resourcecentre.savethechildren.net/document/why-18-matters-rights-based-analysis-child-recruitment/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Save the Children Resource Centre |language=en}}</ref>. Child Soldiers International tashkiloti bergan ma‘lumotlariga koʻra, bu kelishuvlar bolalarni ishga olishni kamaytirishga yordam bergan, ammo amaliyot baʼzi hududlarni toʻliq qamrab ololmayapti va bolalar butun dunyo boʻylab harbiy harakatlarda qatnashishda davom etmoqda. Iqtisodiy jihatdan qudratli baʼzi davlatlar 16 yoki 17 yoshli harbiy xizmatchilarga tayanishda davom etmoqda va soʻnggi yillarda qurolli toʻqnashuvlarda yosh bolalardan foydalanish koʻpaydi, chunki jangarilar harakati va ularga qarshi kurashayotgan guruhlar bolalarni koʻp sonni tashkil qilish uchun yollashadi<ref name=":3">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=Louder than words: An agenda for action to end state use of child soldiers|last=Child Soldiers International|year=2012|access-date=19 January 2018}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. == Tarix == Tarix oʻqitilgan va jang qilish uchun foydalanilgan, qoʻllab-quvvatlovchi rollarga tayinlangan, masalan, porter yoki xabarchi, jinsiy qul sifatida foydalanilgan yoki taktik ustunlik uchun tirik qalqon sifatida yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun yollangan bolalar bilan toʻla<ref name=":2" /><ref name="Children at war"/><ref name=":48">{{cite web|url=http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|title=Girl Soldiers – The cost of survival in Northern Uganda, Women News Network – WNN|date=13 January 2009|publisher=Womennewsnetwork.net|access-date=12 May 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120523212431/http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|archive-date=23 May 2012|url-status=live}}</ref> <ref>Michael Leggiere, The Fall of Napoleon: The Allied Invasion of France 1813–1814, pg.99–100</ref> Misol uchun, 1814-yilda Napoleon oʻz qoʻshinlariga koʻplab oʻsmirlarni to‘plagan. Minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida qatnashdilar<ref name=":41">{{cite web|title=How did Britain let 250000 underage soldiers fight in WW1?|url=https://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20180321184716/http://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|archive-date=21 March 2018|access-date=22 January 2016|work=BBC News}}</ref><ref name=":43">[[Norman Davies]], [https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603 ''Rising '44: The Battle for Warsaw,''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603|date=6 February 2016}} Pan Books 2004 p.603</ref><ref name="Rosen2005">{{cite book|author=David M. Rosen|url=https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|title=Armies of the Young: Child Soldiers in War and Terrorism|date=January 2005|publisher=Rutgers University Press|isbn=978-0-8135-3568-5|pages=54–55|quote=The participation of Jewish children and youth in warfare was driven by a combination of necessity, honor, and moral duty.|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref><ref name="Kucherenko2011">{{cite book|last=Kucherenko|first=Olga|url=https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|title=Little Soldiers: How Soviet Children Went to War, 1941–1945|date=13 January 2011|publisher=OUP Oxford|isbn=978-0-19-161099-8|page=3|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar kuchidan XX asr va XXI asrning boshlarida Afrika, Lotin Amerikasi va Yaqin Sharqning ayrim qismlarida foydalanishda davom etildi<ref name="CSGR2004-292" /><ref name=":14" /><ref name=":02" />. Faqat mazkur ming yillikning boshidan boshlab bolalardan harbiy foydalanishni cheklash va kamaytirish boʻyicha xalqaro harakatlar boshlandi. == Hozirgi holat == === Davlat qurolli kuchlari === 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) qabul qilindi. Shundan beri global tendentsiya Straight-18 standarti sifatida 18 va undan kichik yoshdagi bolalarni qurolli kuchlarga yollashni cheklashdan iborat. Qurolli kuchlari boʻlgan koʻpgina davlatlar OPACga aʼzo boʻlishdi, unga koʻra bolalarni yollash bilan shugʻullanuvchi davlatlar bunday vaziyatda jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ majburiyatini oladi<ref name=":5" /><ref name=":7">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|title=International laws and child rights|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180202005301/https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|archive-date=2 February 2018|url-status=dead}}</ref>. Shunga qaramay, Child Soldiers International 2018-yilda 46 mamlakatda 18 yoshgacha bo‘lgan bolalar hali ham harbiy maqsadlarga jalb qilinayotgani<ref name=":39">{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/|title=Child Soldiers World Index|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=29 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329153356/http://childsoldiersworldindex.org/|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref> va o‘qitilayotgani haqida xabar berdi. Ulardan koʻpchiligi 17 yoshdan boshlab, ozroq qismi 20 yosh, kami 16 yoshdan boshlab, nomaʼlum qismi esa 16 yoshdan ham kichikroq bolalarni ishga qabul qiladi<ref name=":5">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|title=Where are child soldiers?|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180201210707/https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|archive-date=1 February 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":3" /><ref name=":6">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|page=41|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitasi va boshqalar harbiy tayyorgarlik, harbiy muhit va majburiy xizmat shartnomasi bolalar huquqlariga mos kelmasligini va oʻsmirlarni davlat qurolli kuchlariga jalb qilishni toʻxtatishga chaqirdi. Bolalar oʻsmirlik davrida sogʻlom rivojlanish huquqiga egadir<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC/C/GC/20&Lang=en|title=General comment No. 20 (2016) on the implementation of the rights of the child during adolescence|last=Committee on the Rights of the Child|year=2016|website=tbinternet.ohchr.org|language=en-us|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926052204/https://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2FC%2FGC%2F20&Lang=en|archive-date=26 September 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":3" /><ref>{{Cite web|url=https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|title=Ending the recruitment and use of children in armed conflict|last=UNICEF|year=2017|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926014225/https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|archive-date=26 September 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":19">{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|title=Children, Not Soldiers {{!}} United Nations Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180119171732/https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|archive-date=19 January 2018|url-status=live}}</ref>. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudandan (ayniqsa Darfurdan) askar bolalarni yollagan. === Nodavlat qurolli guruhlar === Bularga qurolli kuchlar, isyonchilar, terroristik tashkilotlar, partizanlar harakati, mafkuraviy yoki diniy jihatdan boshqariladigan guruhlar, qurolli ozodlik harakatlari va boshqa turdagi kvaziharbiy tashkilotlar iborat bolalardan foydalanadigan nodavlat qurolli harbiylashtirilgan tashkilotlar kiradi. 2022-yil holatiga ko'ra, BMT bolalardan bunday guruhlar tomonidan keng foydalaniladigan 12 mamlakatni aniqladi: Janubiy Amerikadagi Kolumbiya; Afrikada Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Mali, Somali, Janubiy Sudan va Sudan; Yaqin Sharqdagi Livan; G'arbiy Osiyoda Suriya va Yaman; Markaziy Osiyoda Afg'oniston; va Janubi-Sharqiy Osiyoda Myanma<ref name=":57">{{Cite web|last=UN Secretary-General|date=23 June 2022|title=Children and armed conflict: Report of the Secretary-General|url=https://documents-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N22/344/71/PDF/N2234471.pdf|url-status=live|access-date=20 August 2022|website=United Nations}}</ref>. Hamma qurolli guruhlar ham bolalardan foydalanmaydi va 1999-yildan beri 60 ga yaqin qurolli guruhlar bu amaliyotni qisqartirish yoki tugatish toʻgʻrisida kelishuvga erishgan. Masalan, 2017-yilga kelib Filippindagi Moro Islomiy Ozodlik Jabhasi (MILF) o‘z saflaridan 2000 ga yaqin bolani ozod qildi<ref>{{Cite web|url=https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|title=UN Officials congratulate MILF for completion of disengagement of children from its ranks|last=UNICEF|date=4 December 2017|website=unicef.org|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180117182557/https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|archive-date=17 January 2018|url-status=live}}</ref>, 2016-yilda Kolumbiyadagi FARC-EP partizan harakati bolalarni yollashni to‘xtatishga rozi bo‘ldi. Boshqa mamlakatlar, xususan, Afgʻoniston, Iroq, Nigeriya va Suriyada teskari tendensiya kuzatilmoqda bu yerda islomiy jangarilar va ularga qarshi boʻlgan guruhlar bolalarni yollash, oʻqitish va ulardan foydalanishni kuchaytirdilar<ref name=":17">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. === Global taxmin === 2003-yilda Brukings Institutidan PW Singer, askar oʻsmirlar hududlarda davom etayotgan mojarolarning toʻrtdan uch qismida ishtirok etishini taxmin qildi<ref name="saddam">{{cite web|url=http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|title=Facing Saddam's Child Soldiers|author=P. W. Singer|date=14 January 2003|publisher=[[Brookings Institution]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20100212100221/http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|archive-date=12 February 2010|url-status=dead|access-date=3 August 2009|author-link=P. W. Singer}}</ref>. Oʻsha yili BMTning Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi (UNOCHA) bu bolalarning koʻpchiligi 15 yoshdan oshgan, ammo baʼzilari undan yoshroq boʻlganini xabar qildi<ref name="irin">{{cite web|url=http://www.irinnews.org/report/66280/africa-too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|title=AFRICA: Too small to be fighting in anyone's war|date=December 2003|publisher=UN Office for the Coordination of Humanitarian Affairs|archive-url=https://web.archive.org/web/20130325052712/http://www.irinnews.org/Report/66280/AFRICA-Too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|archive-date=25 March 2013|url-status=dead|access-date=3 August 2009}}</ref>. Bugungi kunda qurolli toʻqnashuvlar boʻlayotgan BMT rasmiylari va boshqa uchinchi tomonlarning kirishiga toʻsqinlik qiladigan hududlarda bolalardan harbiy foydalanishning keng tarqalganligi sababli, qancha bolalar jabrlanganini taxmin qilish qiyin<ref name=":8">{{Cite news |last=Child Soldiers International |year=2017 |title=How many children are used for military purposes worldwide? |language=en |url=https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |url-status=dead |access-date=25 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180126070954/https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |archive-date=26 January 2018}}</ref>. 2017-yilda Child Soldiers International tashkiloti dunyo boʻylab bir necha oʻn minglab bolalar, ehtimol 100 000 dan ortiq bolalar mamlakat qurolli kuchlari va nodavlat harbiy tashkilotlarda harbiy taʼlim olganini hisobladi va 2018-yilda tashkilot oʻsmirlar harbiy harakatlarda qatnashish uchun foydalanilgani haqida xabar berdi. 2018-yilda ular kamida 18 qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etgan. Qizlar askar bolalarning 40 % dan ortigʻini tashkil qilishi aniqlangan<ref>{{Cite book|last=Whitman|first=Shelly|title=The Routledge Handbook of the Responsibility to Protect|publisher=Routledge Publishing|year=2012|isbn=978-0-415-60075-0|location=New York|pages=154|language=English}}</ref>. == Bolalardan foydalanishning mantiqiy asoslari == Bolalarning jismoniy va psixologik jihatdan kattalarga nisbatan yosh boʻlishlariga qaramay, mamlakat va nodavlat harbiy tashkilotlarning ularni izlashiga koʻplab sabablari bor. === Psixologik omillar === Kattalarga nisbatan, bolalarning, shu jumladan o'smir bolalarning nevrologik rivojlanmaganligi ularni ishga qabul qilishga ko'proq moyil qiladi, shuningdek, xavf-xatarlarni hisobga olmasdan, keyingi qarorlar qabul qilish ehtimolini oshiradi<ref name=":55">{{Cite news |last=Louise, R |display-authors=et al |date=17 November 2016 |title=The recruitment of children by the UK armed forces: A critique from health professionals |language=en-GB |work=Medact |url=https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |url-status=live |access-date=31 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180131192429/https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |archive-date=31 January 2018}}</ref><ref>{{Cite book |last=Strasburger |first=V C |title=Children, adolescents, and the media (Chapter 1) |publisher=Sage |others=Wilson, Barbara J., Jordan, Amy B. (Amy Beth) |year=2013 |isbn=9781412999267 |edition=Third |location=Los Angeles |oclc=820450764}}</ref><ref>{{Cite journal |last=Spear |first=L. P. |date=June 2000 |title=The adolescent brain and age-related behavioral manifestations |journal=Neuroscience and Biobehavioral Reviews |volume=24 |issue=4 |pages=417–463 |doi=10.1016/s0149-7634(00)00014-2 |issn=0149-7634 |pmid=10817843 |s2cid=14686245}}</ref>. Ushbu moyilliklarni hisobga olgan holda, Germaniya<ref>{{Cite web |last=Krennerich |first=Michael |date=30 October 2020 |title=Shadow Report Child Soldiers 2020 |url=https://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC/Shared%20Documents/DEU/INT_CRC_NGO_DEU_44158_E.pdf |url-status=live |access-date=19 August 2022 |website=UN Office of the High Commissioner for Human Rights |page=24}}</ref>, Buyuk Britaniya<ref name=":13">{{Cite web |last=Gee |first=D |year=2008 |title=Informed Choice? Armed forces recruitment practices in the United Kingdom |url=https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204740/https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017}}</ref> va AQShda<ref name=":52">{{Cite web |last=American Public Health Association |year=2012 |title=Cessation of Military Recruiting in Public Elementary and Secondary Schools |url=https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204348/https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017 |website=apha.org}}</ref> o'smirlar bilan harbiy marketing olib borish tanqid qilingan. Xuddi shu uch mamlakatda olib borilgan tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kam ta'minlangan bolalarni nishonga olishadi<ref name=":93">{{Cite book |last=Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns |title=Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany |year=2016}}</ref><ref name=":23">{{Cite web |author1=Gee, D |author2=Goodman, A |title=Army visits London's poorest schools most often |url=http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20180529080003/http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |archive-date=29 May 2018 |access-date=10 December 2017}}</ref><ref name=":13" /><ref name=":21">{{Cite journal |last1=Hagopian |first1=Amy |last2=Barker |first2=Kathy |date=1 January 2011 |title=Should We End Military Recruiting in High Schools as a Matter of Child Protection and Public Health? |journal=American Journal of Public Health |volume=101 |issue=1 |pages=19–23 |doi=10.2105/ajph.2009.183418 |issn=0090-0036 |pmc=3000735 |pmid=21088269}}</ref><ref name=":52" /><ref>{{Cite news |title=Soldiers of Misfortune: Abusive U.S. Military Recruitment and Failure to Protect Child Soldiers |language=en |work=American Civil Liberties Union |url=https://www.aclu.org/other/soldiers-misfortune-abusive-us-military-recruitment-and-failure-protect-child-soldiers |access-date=13 December 2017}}</ref>. Masalan, Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni jalb qilishni oson deb hisoblaydi, ayniqsa kambag'al oilalardan bo'lganlarni yollash yanada osonroq<ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d5bbf83278b3100018306a4/1566293898095/UK_recruitment_report_final.pdf |access-date=24 August 2019 |website=crin.org}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d4ab413eab07100015db6b6/1565176852564/FINAL+Youngest+British+army+recruits+come+disproportionately+from+England%27s+most+deprived+constituencies.pdf |access-date=24 August 2019}}</ref>. Ishga qabul qilingandan so'ng, bolalarga kattalarga qaraganda buyruqlarni osonroq bajartirish va nazorat qilish va kattalardan ko'ra din, nomus, obro'-e'tibor, qasos va burch kabi pul to'lanmaydigan rag'batlar uchun kurashishga moyildirlar<ref>{{cite journal |last1=Rosenblatt |first1=Roger |year=1984 |title=Children of War |journal=American Educator 8 |volume=1 |pages=37–41}}</ref>. Keltirilgan misollarga quyidagilar kiradi: Piter V. Singerning fikricha, oʻsmirlar osonlik bilan boshqara oladigan yengil avtomatik qurollarning global miqyosda tarqalishi bolalardan bevosita jangchilar sifatida foydalanishni yanada foydaliroq qildi<ref> Singer, Peter (2005). Children at War. New York: Pantheon Books. ISBN 9780375423499.</ref>. Romeo Daller aholining haddan tashqari koʻpayishi bolalarni harbiy tashkilotlar uchun arzon va qulay manbaga aylantirishdagi roliga ishora qilgan<ref>Dallaire, Roméo (2011). They Fight Like Soldiers, They Die Like Children: The Global Quest to Eradicate the Use of Child Soldiers. New York: Walker, and Company.</ref>. Rojer Rozenblatt oʻsmirlar kattalarga qaraganda din, sharaf, obroʻ-eʼtibor, qasos va burch kabi pul bilan olib boʻlmaydigan ragʻbatlar uchun kurashishga tayyor ekanligini taʼkidladi<ref>Rosenblatt, Roger (1984). "Children of War". American Educator 8 1: 37–41.</ref>. Bir qancha sharhlovchilar, jumladan, Bernd Beber, Kristofer Blattman, Deyv Grossman, Maykl Uessels, MakGurk va uning hamkasblari, bolalar kattalarga qaraganda itoatkor va moslashuvchan boʻlganligi sababli, ularni boshqarish, aldash va ularga yot gʻoyalar singdirish osonroq ekanligini taʼkidladilar<ref>Beber, Blattman, Bernd, Christopher (2013). "The Logic of Child Soldiering and Coercion". International Organization 67 (1): 65–104. doi:10.1017/s0020818312000409. Bu manba bu sahifada ikki marta foydalanilgan.</ref><ref>Dave., Grossman. On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society, Rev., New York: Little, Brown and Co, 2009. ISBN 9780316040938. OCLC 427757599. </ref><ref>Wessels, Michael (1997). "Child Soldiers". Bulletin of the Atomic Scientists 53 (4): 32. doi:10.1080/00963402.1997.11456787.</ref><ref>McGurk, Dennis „Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members“,. Military life: The psychology of serving in peace and combat Adler: . Westport: Praeger Security International, 2006 — 13–31 bet. ISBN 978-0275983024. </ref> Devid Gi va Reychel Teylor Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni ayniqsa kambagʻal oilalardan boʻlganlarni jalb qilish osonroq ekanligini aniqladi<ref>Gee, David; Taylor, Rachel (1 November 2016). "Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army?". The RUSI Journal 161 (6): 36–48. doi:10.1080/03071847.2016.1265837. ISSN 0307-1847.</ref><ref>Child Rights International Network. „Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK“. crin.org (21-avgust 2019-yil). Qaraldi: 24-avgust 2019-yil.</ref><ref>Child Rights International Network. „Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies“ (21-avgust 2019-yil). Qaraldi: 24-avgust 2019-yil.</ref>. Baʼzi qurolli guruhlar rahbarlarining taʼkidlashicha, oʻsmirlar oʻzlarining yosh boʻlishlariga qaramay, jangovar boʻlinmaga jangchilar sifatida oʻzlarining fazilatlarini olib kelishadi, ular koʻpincha ajoyib darajada qoʻrqmas, chaqqon va chidamlidir<ref>Beber, Bernd; Blattman, Christopher (2013). "The Logic of Child Soldiering and Coercion" (en). International Organization 67 (1): 65–104. doi:10.1017/s0020818312000409. ISSN 0020-8183.</ref>. Baʼzi oʻsmirlar harbiy tashkilotlarga majburan jalb qilinsa, aldanib yoki pul bilan olinsa, boshqalari oʻz xohishi bilan qoʻshiladi<ref>Brett, R. Young soldiers : why they choose to fight. Boulder, Colo.: Lynne Rienner Publishers, 2004. ISBN 9781588262615. OCLC 53830868.</ref><ref>Child Soldiers International. „Des Milliers de vies à réparer“ (fr) (2016). 15-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 29-yanvar 2018-yil.</ref><ref>Manba Wessels, Michael (1997). "Child Soldiers". Bulletin of the Atomic Scientists 53 (4): 32. doi:10.1080/00963402.1997.11456787.</ref>. Buning sabablari koʻp. 2004-yilda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalarni oʻrganishda Reychel Brett va Irma Spekt harbiy xizmatga kirishni ragʻbatlantiradigan bir qator omillarga ishora qildilar, xususan: Qashshoqlik, shu jumladan taʼlim yoki ishga joylashish imkoniyatlarining yetishmasligi Urushning madaniy normallashuvi Yangi doʻstlar izlash Qasos (masalan, doʻstlar va qarindoshlarning oʻldirilganini koʻrgandan keyin) „Jangchi“ roli yetuklikka oʻtish marosimini taʼminlaydi degan umidlar<ref>Brett, R. Young soldiers : why they choose to fight. Boulder, Colo.: Lynne Rienner Publishers, 2004. ISBN 9781588262615. OCLC 53830868.</ref>. XX asrning oxirlari taxminan 1990-yillarda Kambodja qurolli kuchlari tomonidan yollangan bolaning quyidagi soʻzlari koʻplab bolalarning qoʻshilish fikrlariga xosdir: <blockquote>Men ota-onamda ovqat yoʻqligi va maktabga bormasligim sababli qoʻshildim. . . Men minalar haqida oʻylardim, lekin nima ham qilishimiz mumkin — bu buyruq [oldingi chiziqqa borish]. Bir kuni kimdir mening oldimda minani bosdi va u yaralanib vafot etdi. . . O‘shanda men 60 metr narida radio yonida turgan edim. Men uning oʻlganini koʻzim bilan koʻrdim. . . Men har bir boʻlimda yosh bolalarni koʻraman. . . Ishonchim komilki, yana bir-ikki yil askarligimcha qolaman. Harbiy bo‘lishni to‘xtatsam, hech qanday mahoratim yo‘qligi uchun biror joyda ishlolmayman. Men keyin nima qilishimni bilmayman. . .<ref name=":410">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=adc88bff-1916-4317-b184-d9079e7b0bb8|archive-url=https://web.archive.org/web/20190525205613/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=adc88bff-1916-4317-b184-d9079e7b0bb8|url-status=dead|archive-date=2019-05-25|title=Global Report on Child Soldiers|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2001|website=child-soldiers.org|access-date=2018-05-16}}</ref></blockquote> == Bolalarga taʼsiri == === Qurolli mojaro === Bolalarga harbiy hayotning taʼsir koʻlami birinchi marta xalqaro hamjamiyat tomonidan BMT Bosh Assambleyasi topshirgan „Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri“ (1996-yilda) nomi bilan inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machel tomonidan tayyorlangan yirik hisobotda maʼlum qilingan<ref>Machel. „Impact of armed conflict on children“ (1996). 8-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. Hisobot, ayniqsa, yosh bolalardan foydalanish bilan bogʻliq boʻlib, har yili dunyo boʻylab koʻp minglab bolalar oʻlib ketayotgani, mayib-majruh boʻlib, psixiatrik jarohatlar olganligi haqidagi dalillarni taqdim etgan<ref>Machel. „Impact of armed conflict on children“ (1996). 8-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. Grasa Machelning hisobotidan keyin oʻtkazilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar ruhiy kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi va xatti-harakatlari bilan bogʻliq muammolarning sezilarli darajada yuqori xavfiga duch kelishadi<ref name=":15">{{Cite web|url=https://www.scribd.com/document/328940882/Child-Soldiering-Impact-on-Childhood-Development-and-Learning-Capacity|title=Child soldiering: Impact on childhood development and learning capacity|last=Boothby, N|display-authors=et al|year=2010|access-date=30 January 2018}}</ref>. Masalan, Falastin va Ugandada olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, sobiq askar bolalarning yarmidan koʻpi travmadan keyingi stress buzilishi alomatlarini koʻrsatgan va Ugandadagi har oʻninchi boladan toʻqqiztasida ruhiy tushkunlik holati ijobiy boʻlgan. Falastinlik tadqiqot olib boruvchilar, shuningdek, qurolli toʻqnashuvlarda yuqori darajadagi zoʻravonlikka duchor boʻlgan bolalar boshqa bolalarga qaraganda tajovuzkorlik va agressiyani koʻrsatish ehtimoli koʻproq ekanligini aniqladilar. Ushbu taʼsirlarning umumiy taʼsiri odatda kattalardagi qashshoqlik va doimiy ishsizlikning yuqori xavfini oʻz ichiga oladi<ref>Boothby, N. „Child soldiering: Impact on childhood development and learning capacity“ (2010). Qaraldi: 30-yanvar 2018-yil.</ref> === Qo'lga olish === Human Rights Watch tashkilotiga bergan maʼlumotlarga koʻra, qurolli kuchlar va guruhlar yollangan bolalarni hibsga olganlarida ularga koʻproq zarar yetkaziladi<ref name=":50">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|title=Children Detained in War Zones|date=28 July 2016|access-date=21 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821224149/https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|archive-date=21 August 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar koʻpincha yetarli oziq-ovqatsiz, tibbiy yordamsiz yoki boshqa gʻayriinsoniy sharoitlarda hibsga olinadi va baʼzilari hibs paytida jismoniy va jinsiy qiynoqlarga duchor boʻlishadi. Baʼzilari oilasi bilan qoʻlga olinadi yoki oila aʼzolaridan birining faoliyati tufayli hibsga olinadi. Advokatlar va qarindoshlarning har qanday sud majlisida ishtiroki koʻpincha taqiqlanadi<ref name=":50">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|title=Children Detained in War Zones|date=28 July 2016|access-date=21 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821224149/https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|archive-date=21 August 2016|url-status=live}}</ref>. === Harbiy tayyorgarlik === Boshqa tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, bolalarni, shu jumladan katta yoshdagi bolalarni harbiy xizmatga olish, hatto ular balogʻatga yetgunga qadar qurolli toʻqnashuvlarda qoʻllanilmasa ham, zararli taʼsir koʻrsatadi. Qoʻshma Shtatlardagi harbiy akademiklar harbiy tayyorgarlikni (barcha yoshdagi) doimiy stress sharoitida „intensiv singdirish“ sifatida tavsiflaydilar, uning asosiy maqsadi chaqiriluvchilarning soʻzsiz va darhol boʻysunishini oʻrgatishdir<ref>McGurk, Dennis „Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members“,. Military life: The psychology of serving in peace and combat Adler: . Westport: Praeger Security International, 2006 — 13–31 bet. ISBN 978-0275983024. </ref>. Ilmiy tadqiqotlarlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmirlar kattalarga qaraganda yuqori stressli muhitga moyil, masalan, boshlangʻich harbiy tayyorgarlikka, ayniqsa bolalik davridagi qiyinchiliklarga duchor boʻlganlar oʻzlarini koʻproq himoyasiz sezishadi. Harbiy xizmatga chaqirilganlar urushga yuborilishidan oldin ham vafot etishi mumkin. Ayniqsa AQShda oʻz joniga qasd qilishga urinish xavfi yuqori<ref>Ursano, Robert J.; Kessler, Ronald C.; Stein, Murray B.; Naifeh, James A.; Aliaga, Pablo A.; Fullerton, Carol S.; Wynn, Gary H.; Vegella, Patti L. et al. (1 July 2016). "Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers" (en). JAMA Psychiatry 73 (7): 741–9. doi:10.1001/jamapsychiatry.2016.0600. ISSN 2168-622X. PMID 27224848. PMC 4937827.</ref>. AQSh va Buyuk Britaniyada ruhiy kasalliklarning yuqori xavfi<ref>Goodwin, L.; Wessely, S.; Hotopf, M.; Jones, M.; Greenberg, N.; Rona, R. J.; Hull, L.; Fear, N. T. (2015). "Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population?" (en). Psychological Medicine 45 (9): 1881–1891. doi:10.1017/s0033291714002980. ISSN 0033-2917. PMID 25602942.</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish xavfi yuqori<ref>Head, M.; Goodwin, L.; Debell, F.; Greenberg, N.; Wessely, S.; Fear, N. T. (1 August 2016). "Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel" (en). Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology 51 (8): 1171–1180. doi:10.1007/s00127-016-1177-8. ISSN 0933-7954. PMID 26864534. PMC 4977328.</ref><ref>Mattiko, Mark J.; Olmsted, Kristine L. Rae; Brown, Janice M.; Bray, Robert M. (2011). "Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel". Addictive Behaviors 36 (6): 608–614. doi:10.1016/j.addbeh.2011.01.023. PMID 21376475</ref> va zoʻravonlik xulq-atvorining yuqori xavfi<ref>MacManus, Deirdre; Dean, Kimberlie; Jones, Margaret; Rona, Roberto J; Greenberg, Neil; Hull, Lisa; Fahy, Tom; Wessely, Simon et al. (2013). "Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study". The Lancet 381 (9870): 907–917. doi:10.1016/s0140-6736(13)60354-2. PMID 23499041.</ref><ref>Bouffard, L A (2005). "The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience". Armed Forces & Society 31 (2): 273–295. doi:10.1177/0095327x0503100206</ref><ref>Merrill, Lex L.; Crouch, Julie L.; Thomsen, Cynthia J.; Guimond, Jennifer; Milner, Joel S. (August 2005). "Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates". Military Medicine 170 (8): 705–709. doi:10.7205/milmed.170.8.705. ISSN 0026-4075. PMID 16173214.</ref> chaqiriluvchilarning harbiy xizmatga kirishdagi holatiga, yoshiga bogʻliq. Harbiy muhit, shuningdek, zoʻravonlik va jinsiy zoʻravonlikning yuqori darajasi bilan tavsiflanadi<ref>UK, Ministry of Defence. „British Army: Sexual Harassment Report“ (2015). 9-mart 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Canada, Statcan [official statistics agency]. „Sexual Misconduct in the Canadian Armed Forces, 2016“ (en). statcan.gc.ca (2016). 30-mart 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Marshall, A; Panuzio, J; Taft, C (2005). "Intimate partner violence among military veterans and active duty servicemen" (en). Clinical Psychology Review 25 (7): 862–876. doi:10.1016/j.cpr.2005.05.009. PMID 16006025</ref>. Harbiy xizmatga chaqirish amaliyotlari oʻsmirlik davridagi bolalarning zaif tomonlariga zarba berishi ham aniqlangan. Xususan, Germaniya<ref>Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns. Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany, 2016. </ref>, Buyuk Britaniya<ref>Gee, D. „Army visits London's poorest schools most often“. 29-may 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 10-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Gee. „Informed Choice? Armed forces recruitment practices in the United Kingdom“ (2008). 13-dekabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil. </ref><ref>Gee, David; Taylor, Rachel (1 November 2016). "Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army?". The RUSI Journal 161 (6): 36–48. doi:10.1080/03071847.2016.1265837. ISSN 0307-1847.</ref> va AQSh<ref>Hagopian, Amy; Barker, Kathy (1 January 2011). "Should We End Military Recruiting in High Schools as a Matter of Child Protection and Public Health?". American Journal of Public Health 101 (1): 19–23. doi:10.2105/ajph.2009.183418. ISSN 0090-0036. PMID 21088269. PMC 3000735</ref><ref>American Public Health Association. „Cessation of Military Recruiting in Public Elementary and Secondary Schools“. apha.org (2012). 13-dekabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil.</ref><ref>„Soldiers of Misfortune: Abusive U.S. Military Recruitment and Failure to Protect Child Soldiers“(ingl.), American Civil Liberties Union. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil.</ref> dalillari shuni koʻrsatdiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kambagʻal oilalardan boʻlgan bolalarni xavf va cheklovlarni oʻtkazib yuboradigan marketing yordamida nishonga olishadi. Baʼzi akademiklarning taʼkidlashicha, bunday marketing oʻsmirlik davrida hissiy jihatdan asoslangan qarorlar qabul qilishda psixologik moyillikdan foydalanadi<ref>Strasburger, V C. Children, adolescents, and the media (Chapter 1), Wilson, Barbara J., Jordan, Amy B. (Amy Beth), Third, Los Angeles: Sage, 2013. ISBN 9781412999267. OCLC 820450764</ref><ref>Louise, R. „The recruitment of children by the UK armed forces: A critique from health professionals“ (en-GB), Medact (17-noyabr 2016-yil). Qaraldi: 31-yanvar 2018-yil.</ref><ref>Spear, L. P. (June 2000). "The adolescent brain and age-related behavioral manifestations". Neuroscience and Biobehavioral Reviews 24 (4): 417–463. doi:10.1016/s0149-7634(00)00014-2. ISSN 0149-7634. PMID 10817843.</ref><ref>Medact. „House of Commons Defence Committee Inquiry into Armed Forces and Veterans Mental Health: Written Evidence Submitted by Medact“ (2018). 15-noyabr 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-mart 2018-yil. </ref>. == Xalqaro huquq == === Bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish === '''Bolaning taʼrifi''' Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya bola deb 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni deb belgilab bergan. Parij tamoyillari qurolli kuchlar yoki qurolli guruh bilan bogʻlangan bolani quyidagicha belgilaydi: <blockquote>…qurolli kuchlar yoki qurolli guruh tomonidan har qanday lavozimda, shu jumladan, ular bilan cheklanmagan holda, jangchilar, oshpazlar, yuk tashuvchilar, josuslar yoki jinsiy maqsadlar uchun, yoki boʻlmasa xabarchilar sifatida foydalaniladigan 18 yoshga to‘lmagan har qanday shaxsdir.</blockquote> Hujjat Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi tomonidan tasdiqlangan. Bu nafaqat harbiy harakatlarda qatnashayotgan balki bevosita uning yaqinida ishtirok etayotgan bolalarga tegishli. '''15 yoshgacha boʻlgan bolalar''' 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar (1977-yil, 77.2-modda)<ref name=":25">{{Cite web|url=https://www.icrc.org/eng/assets/files/other/icrc_002_0321.pdf|title=Protocols additional to the Geneva Conventions of 12 August 1949|last=International Committee of the Red Cross|year=1977|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20170307150937/https://www.icrc.org/eng/assets/files/other/icrc_002_0321.pdf|archive-date=7 March 2017|url-status=live}}</ref>, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (1989) va Xalqaro jinoiy sudning Rim statuti (2002) hammasi mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlarga va qurolli boʻlmagan kuchlarga bolalarni ishlatishni taqiqlaydi. Davlatlarning qurolli guruhlari 15 yoshgacha bo‘lgan bolalarni bevosita qurolli to‘qnashuvlarda (texnik jihatdan „jang“ harakatlarda) ishlatadigan boʻlsa bu [[urush jinoyati sifatida tan olingan<ref>{{Cite web|url=https://www.icc-cpi.int/nr/rdonlyres/ea9aeff7-5752-4f84-be94-0a655eb30e16/0/rome_statute_english.pdf|title=Rome Statute of the International Criminal Court (A/CONF.183/9)|year=1998|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180318090721/https://www.icc-cpi.int/nr/rdonlyres/ea9aeff7-5752-4f84-be94-0a655eb30e16/0/rome_statute_english.pdf|archive-date=18 March 2018|url-status=live}}</ref>. '''18 yoshgacha bo'lgan bolalar''' Qurolli kuchlarga ega boʻlgan aksariyat mamlakatlar shuningdek, bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) (2000-yil) va Bolalar mehnatining eng yomon shakllari (1999-yilda boʻlib oʻtgan) konvensiyasining yuqori standartlari bilan bogʻliq boʻlib, ular bolalarni 18 yoshga yetguncha majburiy yollashni taqiqlaydi<ref>Child Soldiers International. „International laws and child rights“(ingl.). Qaraldi: 25-yanvar 2018-yil.</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:11300:0::NO::P11300_INSTRUMENT_ID:312327|title=Ratifications of C182 – Worst Forms of Child Labour Convention, 1999 (No. 182)|last=International Labour Organization|website=ilo.org|language=en|access-date=30 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180130053725/http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:11300:0::NO::P11300_INSTRUMENT_ID:312327|archive-date=30 January 2018|url-status=live}}</ref>. OPAC protokoli, shuningdek, hali ham bolalarni (16 yoshdan boshlab) yollash bilan shugʻullanadigan hukumatlardan „18 yoshga toʻlmagan shaxslar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrishni“ talab qiladi. Bundan tashqari, OPAC nodavlat qurolli guruhlarga garchi buning qonuniy kuchi mavhum boʻlsa-da, har qanday sharoitda bolalarni yollashni taqiqlaydi<ref>Geneva Call. „Engaging nonstate armed groups on the protection of children: Towards strategic complementarity“ (2012). 22-mart 2015-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil. </ref><ref>Child Soldiers International. „A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups“ (2016). 8-mart 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 19-yanvar 2018-yil.</ref> Dunyodagi eng yuqori standart Afrikaning Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Xartiyasi<ref>African Commission on Human and Peoples' Rights. „African Charter on the Rights and Welfare of the Child“. achpr.org (2018). 21-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref> tomonidan belgilangan, u mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni har qanday sharoitda ham yollashni taqiqlaydi. Afrikaning aksariyat davlatlari Xartiyani ratifikatsiya qilgan<ref>African Commission on Human and Peoples' Rights. „African Charter on the Rights and Welfare of the Child“. achpr.org (2018). 21-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. '''Cheklovlar va bo'shliqlar''' Yuqoridagi shartnomalarning hech biri bolalarning "jangovar harakatlarda" bilvosita ishtirok etishini yoki ularda (ya'ni, jangovar harakatlardan uzoqda) harbiy amaliyotga hissa qo'shishni aniq taqiqlamaydi. OPAC aʼzosi boʻlmagan mamlakatqurolli kuchlar Jeneva konvensiyalarining I Protokolida belgilangan quyi standartlarga boʻysunadilar, bu esa qurolli kuchlarga oʻn besh yoshdan oshgan bolalarni jangovar harakatlarda qoʻllashga va ixtiyoriy ravishda kuzatuvchi sifatida qatnashgan yosh bolalardan foydalanishga guvoh boʻlsalar bu haqida xabar beradilar: Xalqaro Qizil Xoch Qoʻmitasi mojaro tomonlariga „barcha zarur choralarni koʻrish“ni taklif qildi, bu yakuniy matnda „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ kerak, bu butunlay taqiq emas, chunki amalga oshirish mumkin degan maʼnoni anglatadi „bajarilishi yoki amalga oshirilishi mumkin.“ „Harbiy harakatlarda ishtirok etish“ bandi boʻyicha muzokaralar chogʻida koʻngilli bolalarning harbiy maʼlumotlarni yigʻish va uzatish, tashishda yordam berish kabilar harbiy harakatlarga bilvosita jalb etish deb baholanadi. Biroq, 1949-yil 12-avgustdagi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha va 1977-yilda qabul qilingan Xalqaro qurolli boʻlmagan mojarolar qurbonlarini himoya qilish toʻgʻrisidagi II Protokolning 4.3.c moddasida „oʻn besh yoshga toʻlmagan bolalar“ qurolli kuchlar yoki guruhlarga chaqirilmaydi va jangovar harakatlarda qatnashishi mumkin emas". deyiladi. == Bolalarni ozod qilish va reintegratsiya qilish standartlari == OPAC hukumatlardan harbiy harakatlarda yollangan yoki foydalanilgan bolalarni o‘z yurisdiksiyasi doirasida demobilizatsiya qilishni hamda ularning jismoniy va ruhiy holatlarini tiklanishi va ijtimoiy reintegratsiyasi uchun yordam ko‘rsatishni talab qiladi<ref name="OptProto">{{cite web|url=http://www.unicef.org/crc/index_30203.html|title=UNICEF: Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child|date=30 November 2005|work=UNICEF|access-date=2 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141006095424/http://www.unicef.org/crc/index_30203.html|archive-date=6 October 2014|url-status=live}} {{cite journal|last1=Yun|first1=Seira|year=2014|title=Breaking Imaginary Barriers: Obligations of Armed Non-State Actors Under General Human Rights Law – The Case of the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child|journal=Journal of International Humanitarian Legal Studies|volume=5|issue=1–2|pages=213–257|ssrn=2556825|doi=10.1163/18781527-00501008}}</ref>. Urush, fuqarolarning tartibsizliklari, fuqarolar urushi, turli qurolli toʻqnashuvlar va boshqa favqulodda vaziyatlarda bolalar va yoshlarni, shuningdek, Birlashgan Millatlar Tashkilotining Favqulodda va qurolli toʻqnashuvlarda ayollar va bolalarni himoya qilish toʻgʻrisidagi deklaratsiyasiga muvofiq himoya qilishni taklif etadi. Qurolli guruhlarning sobiq aʼzolarini tegishli ravishda qurolsizlantirish, demobilizatsiya qilish va reintegratsiya qilish jarayonlari uchun Birlashgan Millatlar Tashkiloti 2006-yilda Integratsiyalashgan standartlarni ishlab chiqishni boshladi<ref>{{Cite book|title=Child soldiers, adult interests : the global dimensions of the Sierra Leonean tragedy|last=John-Peter.|first=Pham|date=2005|publisher=Nova Science Publishers|isbn=9781594546716|location=New York|oclc=61724289}}</ref> . == Harbiy jinoyatlar == Hozirda bolalarni urush jinoyatlari uchun urush qonunlarida belgilangan javobgarlikka tortilishi kerakmi, degan fikr mavjud<ref name="McCollough-2008-03-10">Lauren McCollough, [http://www.crimesofwar.org/onnews/News-Khadr.html The Military Trial of Omar Khadr: Child Soldiers and the Law] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080512083222/http://www.crimesofwar.org/onnews/News-Khadr.html |date=12 May 2008 }}, [http://www.crimesofwar.org/about/about.html Crimes of War Project] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081222121657/http://www.crimesofwar.org/about/about.html |date=22 December 2008 }} 10 March 2008</ref>. Xalqaro huquq urush jinoyatlarini sodir etgan bolalarni jinoiy javobgarlikka tortishni taqiqlamaydi, biroq Bola huquqlari to‘g‘risidagi konvensiyaning 37-moddasida belgilanganidek, bola olishi mumkin bo‘lgan jazo cheklanadi: „oʻn sakkiz yoshga toʻlmagan shaxslar tomonidan sodir etilgan jinoyatlarga o‘lim jazosi ham, ozod qilish imkoniyatisiz umrbod qamoq jazosi ham belgilanmaydi“<ref>{{Cite web|url=https://genevacall.org/wp-content/uploads/dlm_uploads/2013/12/Engaging-Nonstate-Armed-Groups-on-the-Protection-of-Children-Towards-Strategic-Complementarity-International-Peace-Institute..pdf|title=Engaging nonstate armed groups on the protection of children: Towards strategic complementarity|last=Geneva Call|year=2012|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20150322034945/http://www.genevacall.org/wp-content/uploads/dlm_uploads/2013/12/Engaging-Nonstate-Armed-Groups-on-the-Protection-of-Children-Towards-Strategic-Complementarity-International-Peace-Institute..pdf|archive-date=22 March 2015|url-status=dead}}</ref>. '''Syerra-Leone misoli''' Syerra-Leoneda yuz bergan fuqarolar urushidan soʻng, BMT Syerra-Leone boʻyicha Maxsus sudga (SCSL) 15 va undan katta yoshdagi sobiq jangchilarni gumanitar qonunlarni, shu jumladan urush jinoyatlarini buzganliklari uchun sud qilishni buyurdi. Biroq, Parij tamoyillari qurolli toʻqnashuvlarda qatnashgan bolalar, hatto ular jinoyatchi boʻlsa ham, birinchi navbatda qurbon sifatida koʻrilishi kerak degan fikrni ilgari surdi: Ushbu tamoyil Sud nizomida oʻz aksini topgan boʻlib, u jinoiy javobgarlikka tortishni istisno qilmagan, lekin sobiq askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiya qilish zarurligini taʼkidlab oʻtgan. Syerra-Leone mamlakat tribunalining birinchi bosh prokurori David Crane nizomni qanchalik jirkanch jinoyatlar sodir etgan bo‘lishidan qatʼi nazar, bolalarning o‘zini emas, balki bolalarni ishga yollagan kishilarni jinoiy javobgarlikka tortish foydasiga talqin qildi<ref> [http://www.diplomatie.gouv.fr/en/IMG/pdf/Paris_Conference_Principles_English_31_January.pdf The Paris Principles and Guidelines on Children associated with armed forces or armed groups] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150923215047/http://www.diplomatie.gouv.fr/en/IMG/pdf/Paris_Conference_Principles_English_31_January.pdf |date=23 September 2015 }}, February 2007. Section "Treatment of children accused of crimes under international law", p. 9 </ref>. '''Omar Khadr misoli''' AQShda prokurorlar kanadalik Omar Khadrni Afgʻonistonda 16 yoshga toʻlmaganida va Tolibon safida AQSh kuchlariga qarshi jang qilganlikda aybladilar<ref>{{cite news|url=http://ca.reuters.com/article/domesticNews/idCATRE67847020100809|title=Omar Khadr's Confession Can Be Used at Guantanamo Trial|author=Jane Sutton|date=9 August 2010|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180806024727/https://ca.reuters.com/article/domesticNews/idCATRE67847020100809|archive-date=6 August 2018|url-status=live}}</ref>. Ushbu jinoyatlarga AQSh qonunchiligiga koʻra umrbod qamoq jazosi beriladi<ref name="McCollough-2008-03-10" />. 2010-yilda qiynoq va tazyiq ostida boʻlgan Xadr urush qonunlarini buzgan holda qotillik, qotillikka urinish, fitna, terrorizmga moddiy yordam koʻrsatish va josuslikda aybdor deb topildi<ref>{{cite web|url=http://media.miamiherald.com/smedia/2010/10/26/10/stip.source.prod_affiliate.56.pdf|title=USvKhadr Stipulation of Fact|date=25 October 2010|access-date=30 November 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20111002161209/http://media.miamiherald.com/smedia/2010/10/26/10/stip.source.prod_affiliate.56.pdf|archive-date=2 October 2011|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.cnn.com/2010/US/10/25/khadr.plea/|title=Youngest Guantanamo detainee pleads guilty|last=Meserve|first=Jeanne|author2=CNN Wire Staff|date=25 October 2010|publisher=CNN|access-date=29 October 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101026132342/http://www.cnn.com/2010/US/10/25/khadr.plea/|archive-date=26 October 2010|url-status=live}}</ref>. Khadrni bir yillik qamoqdan soʻng Kanadaga deportatsiya qilinishini koʻrsatadigan kelishuv bitimining bir qismi sifatida taklif qilindi. Umar Khadr Guantanamo qamoqxonasida qoldi va Kanada hukumati uning vataniga qaytarilishini kechiktirgani uchun xalqaro tanqidlarga uchradi<ref>{{cite news | url=https://www.cbc.ca/news/world/khadr-to-return-to-canada-lawyer-1.905780 | publisher=CBC News | title=Khadr to return to Canada: lawyer | date=25 October 2010 | access-date=30 November 2011 | archive-url=https://web.archive.org/web/20101028080624/https://www.cbc.ca/news/world/khadr-to-return-to-canada-lawyer-1.905780 | archive-date=28 October 2010 | url-status=live}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.cbc.ca/news/canada/story/2012/07/20/khadr-canada-us.html |title=Toews' request delays Khadr's transfer to Canada |date=20 July 2012 |publisher=CBC News |access-date=26 July 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120727002758/http://www.cbc.ca/news/canada/story/2012/07/20/khadr-canada-us.html |archive-date=27 July 2012 |url-status=live }}</ref>. Oxir-oqibat, Khadr 2012-yil sentabr oyida Kanada qamoqxonasiga oʻtkazildi va 2015-yil may oyida Alberta sudyasi tomonidan garov evaziga ozod qilindi. 2016-yilda Xadr AQShning harbiy jinoyatchi sifatida hukm qilinganligi ustidan shikoyat qilgan<ref>{{Cite web|title = 'Freedom is way better than I thought,' says Omar Khadr|url = http://www.cbc.ca/news/canada/edmonton/omar-khadr-free-on-bail-vows-to-prove-he-is-a-good-person-1.3065692|publisher = Canadian Broadcasting Corporation|access-date = 8 February 2016|archive-url = https://web.archive.org/web/20160131211649/http://www.cbc.ca/news/canada/edmonton/omar-khadr-free-on-bail-vows-to-prove-he-is-a-good-person-1.3065692|archive-date = 31 January 2016|url-status = live}}</ref>. BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili hukm chiqarilishidan oldin AQShning Guantanamodagi harbiy komissiyasiga maktub yozib, Khadrni reabilitatsiya dasturiga muvofiq qoʻyib yuborishni soʻrab murojaat qilgan<ref name=":0">{{Cite news|url=http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|title=Khadr should go back to Canada: UN official|last=CBC News|date=27 October 2010|publisher=Canadian Broadcasting Corporation|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20171129025923/http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|archive-date=29 November 2017|url-status=live}}</ref>. Oʻz maktubida u Khadr „oʻsmir askarbola hikoyasini ifodalaydi: vijdonsiz guruhlar tomonidan kattalarning oʻzlari tushunmaydigan janglarda qatnashish taklifi bilan harakat qilish uchun yollangan“.ini aytadi<ref name=":0">{{Cite news|url=http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|title=Khadr should go back to Canada: UN official|last=CBC News|date=27 October 2010|publisher=Canadian Broadcasting Corporation|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20171129025923/http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|archive-date=29 November 2017|url-status=live}}</ref>. == Birlashgan Millatlar Tashkilotining roli == === Tarixi === Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning yakuniy matni (1989-yilda qabul qlingan) 18 yoshgacha boʻlgan barcha bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlamaganidan keyin bolalar huquqlari himoyachilarining hafsalasi pir boʻldi va ular bu maqsadga erishish uchun yangi shartnoma tuzishni talab qila boshladilar<ref name=":02">{{Cite book|title=Campaigning for justice: Human rights advocacy in practice|last=Becker|first=J|publisher=Stanford University Press|year=2013|isbn=9780804774512|location=Stanford, California|pages=11–31|chapter=Campaigning to stop the use of child soldiers|oclc=837635842}}</ref><ref name=":24">{{Cite web|url=http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on Involvement of Children in Armed Conflict (OP/CAC)|last=Brett|first=R|year=2005|website=International Council on Human Rights Policy & International Commission of Jurists|access-date=4 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20120416195918/http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|archive-date=16 April 2012|url-status=live}}</ref>. Natijada, yangi tashkil etilgan Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita ikkita tavsiya berdi: birinchidan, qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri boʻyicha BMTdan yirik tadqiqot oʻtkazishni soʻrash; ikkinchidan, konvensiyaga qo‘shimcha protokol bo‘yicha muzokaralar olib borish uchun BMTning Inson huquqlari bo‘yicha komissiyasi aʼzolaridan iborat ishchi guruhini tuzish. Har ikkala taklif ham qabul qilindi<ref name=":02">{{Cite book|title=Campaigning for justice: Human rights advocacy in practice|last=Becker|first=J|publisher=Stanford University Press|year=2013|isbn=9780804774512|location=Stanford, California|pages=11–31|chapter=Campaigning to stop the use of child soldiers|oclc=837635842}}</ref><ref name=":24">{{Cite web|url=http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on Involvement of Children in Armed Conflict (OP/CAC)|last=Brett|first=R|year=2005|website=International Council on Human Rights Policy & International Commission of Jurists|access-date=4 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20120416195918/http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|archive-date=16 April 2012|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitaga javob berar ekan, „qurolli toʻqnashuvlar natijasida dunyoning koʻplab qismlarida bolalarning ahvoli keskin yomonlashganini“ tan oldi va inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machelga yirik tadqiqot oʻtkazishni topshirdi<ref name=":11">{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/mandate/special-representative-of-the-secretary-general-for-children-and-armed-conflict/|title=Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|last=Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|year=2018|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180129004604/https://childrenandarmedconflict.un.org/mandate/special-representative-of-the-secretary-general-for-children-and-armed-conflict/|archive-date=29 January 2018|url-status=live}}</ref>. Machel hisoboti, Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri, 1996-yilda nashr etilgan Hisobotda qayd etilgan: <blockquote>Hech shubha yoʻqki, eng dolzarb ustuvor vazifalardan biri 18 yoshgacha boʻlgan barchani qurolli kuchlar safidan chetlashtirishdir<ref name=":14">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/graca/a51-306_en.pdf|title=Impact of armed conflict on children|last=Machel|first=G|year=1996|access-date=2018-01-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20170708004644/https://www.unicef.org/graca/a51-306_en.pdf|archive-date=8 July 2017|url-status=live}}</ref></blockquote> Shu bilan birga, BMTning Inson huquqlari boʻyicha komissiyasi bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanish boʻyicha standartlarni oshirish boʻyicha muzokaralar olib borish uchun ishchi guruh tuzdi. Murakkab muzokaralar va global kampaniyadan soʻng, yangi shartnoma 2000-yilda Bolalar huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning qurolli mojarolarga jalb etilishi toʻgʻrisidagi fakultativ protokoli sifatida kelishib olindi. Shartnoma bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda bevosita ishtirok etishini ham, ularni 16 yoshdan boshlab mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga jalb qilishni ham taqiqlaydi<ref name=":1">{{Cite web|url=http://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/OPACCRC.aspx|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict|year=2000|website=ohchr.org|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20130502015246/http://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/OPACCRC.aspx|archive-date=2 May 2013|url-status=dead|access-date=22 March 2018}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi 2000-yil 25-maydagi 54/263- rezolyutsiya bilan shartnomani Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokol sifatida qabul qildi. Protokol 2002-yil 12-fevralda kuchga kirdi<ref>{{Cite journal|date=November 2000|title=United Nations General Assembly: Optional Protocols to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict and on the Sale of Children, Child Prostitution and Child Pornography|url=http://dx.doi.org/10.1017/s0020782900009335|journal=International Legal Materials|volume=39|issue=6|pages=1285–1297|doi=10.1017/s0020782900009335|s2cid=232255513|issn=0020-7829}}</ref>. === Bosh kotibning bolalar va qurolli mojarolar bo'yicha maxsus vakili === Machelning eʼlon qilgan hisoboti BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili (SRSG-CAAC) uchun yangi mandatga olib keldi<ref>Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict. „Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict“ (en-US). United Nations (2018). 29-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. SRSG vazifalari orasida Bosh kotibning bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha yillik hisoboti loyihasini ishlab chiqish kiradi, unda butun dunyodan bolalarni yollash va ulardan foydalanishning eng yomon holatlari roʻyxati va tavsifi sanab oʻtilgan<ref>{{Cite web|url=https://foreignpolicy.com/2017/08/16/confidential-u-n-report-accuses-saudi-coalition-of-killing-hundreds-of-children-in-yemen-conflict/|title=Confidential U.N. Report Accuses Saudi Coalition of Killing Hundreds of Yemeni Kids|last=Lynch|first=Colum|date=16 August 2017|website=Foreign Policy|language=en|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180323092442/https://foreignpolicy.com/2017/08/16/confidential-u-n-report-accuses-saudi-coalition-of-killing-hundreds-of-children-in-yemen-conflict/|archive-date=23 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Xavfsizlik Kengashi === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Xavfsizlik Kengashi muntazam ravishda munozaralar, hisobotlarni qabul qilish va „Qurolli toʻqnashuvdagi bolalar“ sarlavhasi ostida rezolyutsiyalarni qabul qilish uchun yigʻiladi. Ushbu masala boʻyicha birinchi rezolyutsiya 1261-sonli qaror 1999-yilda qabul qilingan<ref name="UN_SRES12611999">{{UN document|docid=S-RES-1261(1999)|type=Resolution|body=Security Council|year=1999|resolution_number=1261|accessdate=20 July 2008}}</ref>. 2004-yilda 1539-sonli rezolyutsiya bir ovozdan qabul qilindi, u askar bolalardan foydalanishni qoraladi va BMT Bosh kotibiga monitoring va hisobot berish mexanizmi deb nomlanuvchi amaliyotni kuzatish va hisobot berish vositasini yaratishni topshirdi<ref>{{cite news|url=http://www.reliefweb.int/rw/rwb.nsf/db900SID/ACOS-64DFZ7?OpenDocument|title=Security Council condemns recruitment of child soldiers, asks Secretary-General to devise monitoring mechanism|date=22 April 2004|publisher=[[ReliefWeb]]}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.unicef.org/protection/57929_57997.html|title=Monitoring and Reporting Mechanism (MRM) on grave violations of children's rights in situations of armed conflict|work=UNICEF|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20180323154757/https://www.unicef.org/protection/57929_57997.html|archive-date=23 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi === Bosh kotib bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha har yili yillik hisobotini eʼlon qiladi<ref>{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/virtual-library/|title=Library of the Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|last=Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|year=2018|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180129013116/https://childrenandarmedconflict.un.org/virtual-library/|archive-date=29 January 2018|url-status=live}}</ref>. 2017-yilgi hisobotda 2016-yilda qurolli guruhlar tomonidan bolalardan keng foydalanilgan 14 ta davlat (Afg‘oniston, Kolumbiya, Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Iroq, Mali, Myanma (Birma) , Nigeriya, Filippin, Somali, Janubiy Sudan, Sudan, Suriya, va Yaman) va davlat qurolli kuchlari jangovar harakatlarda bolalardan foydalangan oltita davlat (Afgʻoniston, Myanma (Birma), Somali, Sudan, Janubiy Sudan va Suriya)<ref>United Nations Secretary-General. „Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017“. United Nations (2017). 25-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-yanvar 2018-yil. </ref> davlatlarini keltiradi. 2011-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun ekstremal chora-tadbirlar hisobotiga koʻra, mojaro hududlarida zoʻravonlik harakatlariga jalb qilingan bolalar masalasini koʻtargan<ref>„Extreme Measures | Abuses against Children Detained as National Security Threats“(ingl.), Human Rights Watch (28-iyul 2016-yil). Qaraldi: 28-mart 2018-yil.</ref>. == Bugungi kunda harbiy xizmatdagi bolalar - mintaqa va mamlakatlar bo'yicha == Ushbu bo'lim bugungi kunda bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanishni o'z ichiga oladi. === Afrika === 2003-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotining Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi maʼlumotlariga koʻra, butun dunyo boʻylab davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarda qatnashgan bolalarning yarmidan koʻpi Afrikada boʻlgan. 2004-yilda Child Soldiers International tashkiloti maʼlumotlariga koʻra, qitʼada 100 000 bolalar davlat va nodavlat qurolli kuchlarda foydalanilgan<ref name="CSUCS-1">[https://web.archive.org/web/20091226221427/http://www.child-soldiers.org/document/get?id=743 Child soldiers global report 2004: Africa Regional overview], [http://www.child-soldiers.org/contact/contact Child Soldiers International] {{webarchive|url=https://archive.today/20070703045854/http://www.child-soldiers.org/contact/contact|date=3 July 2007}}.<!--Retrieved April 2009--></ref> va 2008-yildagi hisob-kitoblarga koʻra, jami 120 000 bola yoki harbiy harakatlarda qatnashgan<ref>{{Cite journal|last=Rakisits|first=Claude|date=1 December 2008|title=Child Soldiers in the East of the Democratic Republic of the Congo|journal=Refugee Survey Quarterly|language=en|volume=27|issue=4|pages=108–122|doi=10.1093/rsq/hdn054|issn=1020-4067|url=http://doc.rero.ch/record/291705/files/hdn054.pdf}}</ref>. Afrikaning aksariyat mamlakatlari ratifikatsiya qilgan Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Afrika Xartiyasi (1990-yil) 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni barcha turdagi harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlaydi. Ushbu qabul qilingan xartiyaga qaramay, BMT maʼlumotlariga koʻra, 2016-yilda Afrikaning yetti davlatida (Markaziy Afrika Respublikasi, Nigeriya, Kongo Demokratik Respublikasi, Somali, Mali, Janubiy Sudan, Sudan) bolalar qurolli guruhlar va uchtasida (Sudan, Somali va Janubiy Sudan) davlat qurolli kuchlari tomonidan foydalanilgan<ref>United Nations Secretary-General. „Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017“. United Nations (2017). 25-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-yanvar 2018-yil.</ref>. Afrikada joylashgan harbiy tashkilotlardagi bolalar sonini kamaytirish boʻyicha xalqaro saʼy-harakatlar 1997-yilda ishlab chiqilgan Keyptaun tamoyillaridan keyin boshlandi<ref name=":18">{{cite web|url=http://www.unicef.org/emerg/files/Cape_Town_Principles(1).pdf|title=Cape Town Principles and Best Practices|date=April 1997|publisher=UNICEF|pages=8|access-date=26 August 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927182848/http://www.unicef.org/emerg/files/Cape_Town_Principles(1).pdf|archive-date=27 September 2007|url-status=live}}</ref>. Prinsiplar Afrika hukumatlariga oʻsha paytda muzokaralar olib borilayotgan OPAC majburiyatlarini bajarishni va harbiy xizmatga yollash uchun minimal yoshni 15 dan 18 ga oshirishni taklif qildi<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref>. Prinsiplar, shuningdek, bola askarga 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni „har qanday turdagi muntazam yoki tartibsiz qurolli kuchlar yoki guruhning har qanday maqomdagi bir qismi boʻlgan … shu jumladan jinsiy maqsadlar uchun yollangan qizlarni ham qamrab oladi“ . . ."<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref>. 2007-yilda Parijda boʻlib oʻtgan „Urushdan ozod bolalar“ konferensiyasi Parij tamoyillarini ishlab chiqdi, ular Keyptaun tamoyillarini takomillashtirish va yangilash, ularni global miqyosda qoʻllash va hozirgi bolalar askarlarini qayta integratsiya qilishning amaliy yondashuvini belgilab berdi<ref name="UNICEF12">[http://www.unicef.org/media/media_38208.html <nowiki>[1]</nowiki>] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180114184025/https://www.unicef.org/media/media_38208.html |date=14 January 2018 }}, UNICEF press release</ref> . === Markaziy Afrika Respublikasi === Markaziy Afrika Respublikasida qurolli guruhlar tomonidan bolalardan foydalanish tarixdan keng tarqalgan. 2012 va 2015-yillar oraligʻida 10 000 ga yaqin bolalar milliy qurolli mojarolarda qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan<ref name=":03">{{Cite news|url=https://www.unicef.org/media/media_85654.html|title=Central African Republic: Children brutally targeted in weekend violence|last=UNICEF|access-date=13 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180114184037/https://www.unicef.org/media/media_85654.html|archive-date=14 January 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. 2016-yil maʼlumotlariga koʻra bu haliyam davom etmoqda. Musulmon Séléka qurolli guruhlar koalitsiyasi va asosan nasroniylardan iborat Anti-balaka jangarilari bolalardan shu tarzda ayovsiz foydalangan. Baʼzilarining yoshi sakkizda<ref name=":16">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/shop/des-milliers-de-vies-rparer|title=Des Milliers de vies à réparer|last=Child Soldiers International|year=2016|website=Child Soldiers International|language=fr|access-date=13 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180115042637/https://www.child-soldiers.org/shop/des-milliers-de-vies-rparer|archive-date=15 January 2018|url-status=dead}}</ref>. 2015-yil may oyida boʻlib oʻtgan Forum de Bangui (hukumat, parlament, qurolli guruhlar, fuqarolik jamiyati va diniy yetakchilar yig‘ilishi)da bir qator qurolli guruhlar minglab bolalarni demobilizatsiya qilish togʻrisida kelishib oldilar<ref>{{Cite news|url=https://www.unicef.org/media/media_81771.html|title=Armed groups in Central African Republic agree to release thousands of children|last=UNICEF|date=5 May 2015|work=UNICEF|access-date=13 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180114184053/https://www.unicef.org/media/media_81771.html|archive-date=14 January 2018|url-status=live}}</ref>. 2016-yilda Markaziy Afrika Respublikasiga barqarorlik oʻlchovi qaytdi va BMT maʼlumotlariga koʻra, 2691 oʻgʻil va 1206 qiz qurolli guruhlardan rasman ajratildi. Shunga qaramay, bolalarni harbiy maqsadlarda ishga olish va ulardan foydalanish oʻsha yil davomida taxminan yana 50 foizga koʻtarildi, bu raqamlar asosan Lord qarshilik armiyasiga tegishli<ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. === Kongo Demokratik Respublikasi === Minglab bolalar Kongo Demokratik Respublikasi (DRC) armiyasida va turli isyonchi qurolli kuchlarda xizmat qiladi. Maʼlumotlarga koʻra, Ikkinchi Kongo urushi avjida 30 000 dan ortiq bolalar mojaroning turli tomonlari bilan jang qilgan. „Kony 2012“ filmida Rabbiyning qarshilik armiyasi bu bolalarni yollagani daʼvo qilingan<ref name="guardian kony 2012">{{cite news | url=https://www.theguardian.com/global-development/2012/mar/16/kony-2012-child-soldiers-spotlight | title=Kony 2012 puts child soldiers back under the spotlight | work=[[The Guardian]] | date=16 March 2012 | access-date=16 March 2012 | author=Smith, David | archive-url=https://web.archive.org/web/20140820052154/http://www.theguardian.com/global-development/2012/mar/16/kony-2012-child-soldiers-spotlight | archive-date=20 August 2014 | url-status=live}}</ref>. Hozirgi vaqtda Kongo Demokratik Respublikasi dunyodagi eng yuqori askar bolalardan biriga ega mamlakat. Xalqaro sud urush davridagi bu amaliyotlar boʻyicha hukm chiqardi. Thomas Lubanga Dyilo, KDRdagi harbiy qoʻmondonlardan biri, 2002 va 2003-yillar oraligʻida bolalar askarlarini yollashdagi roli uchun 14 yillik qamoq jazosiga hukm qilindi. Lubanga Kongo vatanparvarlari ittifoqiga va uning qurolli qanoti Kongoni ozod qilish uchun vatanparvarlik kuchlariga rahbarlik qilgan. Bolalar Ituridagi qurolli toʻqnashuvda jang qilishga majbur boʻlishdi<ref name="The Prosecutor v. Thomas Lubanga Dyilo">{{cite web|url=http://www.icc-cpi.int/en_menus/icc/situations%20and%20cases/situations/situation%20icc%200104/related%20cases/icc%200104%200106|title=The Prosecutor v. Thomas Lubanga Dyilo|access-date=2 October 2014|url-status=dead|archive-url=https://archive.today/20140319221305/http://www.icc-cpi.int/en_menus/icc/situations%20and%20cases/situations/situation%20icc%200104/related%20cases/icc%200104%200106|archive-date=19 March 2014}}</ref>. === Somali === 2004-yilda Child Soldiers International tomonidan eʼlon qilingan hisobotda 1991-yildan beri 200 000 nafar bola oʻz irodasiga zid ravishda mamlakat qurolli kuch tarkiblariga jalb qilingani taxmin qilingan. 2017-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Antoniu Guterrish BMT hisobotiga izoh berib, mamlakatdagi „Ash-Shabob“ aʼzolarining 50 foizdan ortigʻini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil qiladi, baʼzi paytlari esa toʻqqiz yoshga toʻlmagani ham jangga joʻnatiladi degan edi. Hisobotda 2010-yilning 1-aprelidan 2016-yilning 31-iyuliga qadar Somalida 6163 nafar bola yollangani, ulardan 230 nafari qizlar ekanligi tasdiqlandi. „Ash-Shabob“ bu yollashning yetmish foizini tashkil qilgan. Somali milliy armiyasi ham bolalarni askarlikka yollash boʻyicha yuqori oʻrinlarda turadi. === Sudan === 2004-yilda 17 000 ga yaqin bolalar davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan. O‘sha paytdagi asosiy qurolli muxolifat guruhi — Sudan Xalq ozodlik armiyasi (SPLA) tarkibida 5000 ga yaqin bola bor edi. Baʼzi sobiq bolalar askarlik paytida sodir etgan jinoyatlari uchun oʻlimga hukm qilingan. 2006-yilda bolalar Chaddagi qochqinlar lagerlaridan ham jalb qilingan va minglab bolalar Darfurdagi mojaroga tortilgan. 2005-yilda hukumat OPAC shartnomasini ratifikatsiya qildi va 2008-yilga kelib mamlakatda bolalardan harbiy maqsadda foydalanish kamaydi, ammo davlat qurolli kuchlari ham, SPLA ham ularni yollash va ishlatishda davom etgan. Bolalardan foydalanish kamayishda davom etdi, biroq 2017-yilda BMT hukumat kuchlarida hanuz12 yoshli bolalar borligi toʻgʻrisida xabarlar oldi. === Uganda === „Ugandadagi LRA armiyasida asosan askar sifatida oʻqitilgan. Ugandadagi barcha boshqa yoki oldingi isyonchi guruhlardan farqli oʻlaroq, LRA bolalarni (yaxshisi oʻn ikki yoshdan oʻn toʻrt yoshgacha) zoʻravonlik bilan oʻgʻirlash yoki qul qilishni oʻzining asosiy usuliga aylantirgan va oʻz faoliyatini tinch aholiga hujum qilishga qaratgan“. === Zimbabve === 2003-yilda Guardian gazetasi Zimbabveda davlat tomonidan homiylik qilinadigan yoshlar qurolli kuchlari Milliy Yoshlar Xizmati tomonidan inson huquqlarining koʻplab buzilishi haqida xabar berdi. Dastlab vatanparvar yoshlar tashkiloti sifatida tashkil etilgan bu tashkilot 10 yoshdan 30 yoshgacha boʻlgan yoshlardan iborat harbiylashtirilgan guruhga aylandi va mamlakatdagi norozilikni bostirish uchun foydalanildi. Tashkilot nihoyat 2018-yilning yanvarida taqiqlangan. == Amerika == === Boliviya === 2001-yilda Boliviya hukumati 14 yoshgacha boʻlgan bolalar yollash boʻyicha tekshiruvlar paytida qurolli kuchlarga majburan chaqirilgan boʻlishi mumkinligini tan oldi. Boliviya armiyasining 40 % ga yaqinini 18 yoshdan kichiklar, yarmini esa 16 yoshdan kichiklar tashkil qiladi. 2018-yil holatiga koʻra , Boliviya bolalarni 17 yoshdan boshlab kattalar harbiy xizmatga chaqirishni boshlashga taklif qiladi. === Braziliya === Braziliyada Komando Vermelho kabi mahalliy uyushgan jinoiy guruhlar bolalarni giyohvand moddalarni tayyorlash va qotillik qilish uchun yollashadi, lekin politsiya va boshqa raqib guruhlar ularga qarshi kurashadilar. Shuningdek, braziliyalik militsionerlar bolalarni Komando Vermelyoga qarshi kurashga jalb qilganlar. === Kanada === Kanadada odamlar 16 yoshidan boshlab ota-ona ruxsati bilan Kanada kuchlarining zaxira qismiga, biroz ulgʻaygach, 17 yoshida ota-ona ruxsati bilan oddiy tarkibga qoʻshilishlari mumkin. Lekin ular 18 yoshga toʻlgunga qadar xizmat safariga koʻngilli boʻlishlari mumkin emas. === Kolumbiya === Kolumbiyadagi qurolli mojaroda, 1960-yillarning oʻrtalaridan hozirgi kungacha, qatnashgan jangchilarning toʻrtdan bir qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan va hozir ham shunday. 2004-yilda Kolumbiya bolalar askarlaridan foydalanish boʻyicha dunyoda toʻrtinchi oʻrinni egalladi. Hozirda mamlakatda qurolli guruhlarda 11-14 ming bola bor. Hukumat bilan muzokaralar chogʻida qurolli guruhlar voyaga yetmaganlarni savdolashish vositasi sifatida yollashni toʻxtatishni taklif qilishdi, ammo ularni qoniqtirmadi. Bjørkhaugning taʼkidlashicha, aksariyat bolalar askarlikka ixtiyoriy ishtirok etish va majburlashning kombinatsiyasi orqali yollangan. 1998-yilda Human Rights Watch matbuot bayonotida baʼzi partizan boʻlinmalarining 30 foizi bolalardan iborat boʻlgan . Xuddi shu press-relizda hukumat bilan bogʻliq boʻlgan harbiylashtirilgan boʻlinmalarning baʼzilari 50 foizgacha bolalardan iborat ekanligi, jumladan, sakkiz yoshli baʼzilari ham borligi taxmin qilingan. 2005-yilda Kolumbiyada 11 000 ga yaqin bola chap yoki oʻng qanot harbiy kuchlari safida xizmat qilgan. „Kolumbiyadagi bolalar jangchilarining taxminan 80 foizi ikki chap qanot partizan guruhlaridan biriga, FARC yoki ELNga tegishli. Qolgan jangchilar harbiylashtirilgan saflarda, asosan AUCda xizmat qilishadi“. P.W. Singerning soʻzlariga koʻra, FARC tomonidan 1998-yilda Guatape GESiga hujumda sakkiz yoshli jangarilar ishtirok etgan va 2001-yilda FARC oʻquv videosida 11 yoshli oʻgʻil bolalar raketalar bilan ishlayotgani tasvirlangan. Guruh shuningdek, Venesuela, Panama va Ekvadordan kelgan bolalarni ham qabul qiladi. Kolumbiya hukumati xavfsizlik kuchlari bolalarni rasman ishga qabul qilmaydi, chunki majburiy va ixtiyoriy yollash uchun qonuniy yosh 18 deb belgilangan. Shu bilan birga, talabalar harbiy oʻrta maktablarda kursant sifatida roʻyxatdan oʻtishlari va mos ravishda 16 yoki 17 yoshlilar havo kuchlari yoki milliy armiya tayyorlash dasturlariga kirishlari mumkin. Bundan tashqari, qoʻlga olingan dushman bolalari Kolumbiya harbiylari tomonidan razvedka maʼlumotlarini yigʻish uchun ishlatilgan. 2016-2017-yillarda FARC partizan guruhlariga qarshi demobilizatsiya harakatlari mojarosiga barham berib, zo‘ravonlikka jalb qilingan bolalar sonini cheklab qo‘yishiga umid qildi. Biroq, boshqa qurolli guruhlar hali demobilizatsiya qilinmagan va mojaro hozirgacha toʻliq hal etilmagan. === Kuba === Kubada o‘g‘il bolalar va qizlar uchun majburiy harbiy xizmat yoshi 17 yoshni tashkil etadi. Erkak o‘smirlarga hududiy qo‘shinlar qurolli kuchsi safiga majburiy xizmat muddatidan oldin ruxsat etilgan. === Gaiti === Gaitida siyosiy zoʻravonlik bilan shugʻullanuvchi turli erkin tashkil etilgan qurolli guruhlarda qatnashayotgan bolalar soni nomaʼlum. === Meksika === Meksikada bolalar Meksikadagi narkotiklar urushida Fors koʻrfazi karteli kabi jinoiy tashkilotlar tomonidan hukumat va boshqa raqib kartellarga qarshi kurashish uchun foydalaniladi. Ammo bularning soni maʼlum emas. Shuningdek, Grupos de autodefensa comunitaria (Avtomatik himoya guruhi) oʻz qishloqlarini mahalliy jinoiy guruhlarning zoʻravonligidan himoya qilish uchun baʼzi vaqtda bolalarni yollaydi, askar bolalarini jalb qiladigan oʻzini-oʻzi himoya qilish guruhlaridan biri bu Coordinadora Regional de Autoridades Comunitarias-Pueblos Fundadores (CRAC-PF) boʻlib, u Los Ardillos, Beltran Leyva kartelidan ajralib chiqqan jinoiy guruh bilan qarama-qarshilikda. CRAC-PF va Los Ardillos oʻrtasidagi janglar 53 kishining oʻlimiga sabab boʻlgan. === Qo'shma Shtatlar === Qoʻshma Shtatlarda 17 yoshli oʻsmirlar ota-onalarning yozma roziligi bilan qurolli kuchlarga qoʻshilishlari mumkin. 2015-yil holatiga koʻra har yili 16 000 ga yaqin 17 yoshli yigitlar harbiy xizmatga chaqiriladi. AQSH armiyasi maktablar bilan ishga yollashga boʻlgan taʼminlashni yondashuvning „tayanch toshi“ deb taʼriflaydi . Bolalar huquqlarini himoya qilish tashkilotlari AQSh qurolli kuchlari xodimlarini bolalarga tayanishini tanqid qildi. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShga harbiy xizmatga kirishning minimal yoshini 18 yoshga koʻtarishni tavsiya qildi. 1990-yillarda OPAC shartnomasi boʻyicha muzokaralarda AQSh Buyuk Britaniyaga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 dan oshmasligiga keskin qarshi chiqdi. Natijada shartnomada eng kam 16 yosh belgilangan . AQSh shartnomani 2002-yilda ratifikatsiya qilgan (lekin 2018-yil holatiga koʻra AQSh Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyani ratifikatsiya qilish amalga oshmadi). OPACga koʻra, AQSh harbiy xizmatchilariga odatda 18 yoshga toʻlgunga qadar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishni taqiqlaydi. Shunga qaramay, ular „oldinga joylashtirish“ huquqiga ega, yaʼni ular qoʻllab-quvvatlash vazifalarini bajarish uchun jangovar zonaga joylashtirilishlari mumkin. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShni ushbu siyosatni oʻzgartirishga va voyaga yetmaganlarning jangovar hududda oldindagi harakat qilish zonasiga joylashtirilmasligini taʼminlashga chaqirdi. 2003 va 2004-yillarda 60 ga yaqin voyaga yetmagan o‘smirlar xodimlarning xatoligi tufayli Afgʻoniston va Iroqqa yuborilgan. Keyinchalik Mudofaa vazirligi „vaziyatlar zudlik bilan toʻgʻirlangani va takrorlanishining oldini olish uchun choralar koʻrilgani“ni aytdi. 2008-yilda prezident Jorj Bush „Oʻsmir bolalarni askarlikdan himoya qilish toʻgʻrisida“gi qonunni imzoladi . Qonun bolalarni askarlikka yollagan harbiy kuchlarni jinoiy javobgarlikka tortadi. Shuningdek, bolalar harbiy maqsadlarda foydalaniladigan mamlakatlarga qurol sotishni taqiqlaydi. Qonunda askar bolalar taʼrifi „hukumat qurolli kuchlari tarkibida jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etgan 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxs“ ni oʻz ichiga oladi. Hujjatdan voz kechish Obama va Trump maʼmuriyati tomonidan chiqarilgan. == Yaqin Sharq == === Bahrayn === Bahraynda harbiy kursantlar, NCO stajyorlari va texnik xodimlar 15 yoshdan boshlab Bahrayn Mudofaa Kuchlari safiga kirishlari mumkin. === Eron === Eronning amaldagi qonunchiligi 16 yoshdan kichiklarni ishga olishni rasman taqiqlaydi. Eron-Iroq urushi paytida oʻgʻil bolalar Basij armiyasiga chaqirilgan, u yerda Eron hukumati tanqidchilarining fikriga koʻra, ular „jonli qalqonlar toʻlqini sifatida frontga yuborilgan“. Boshqa manbalar eronlik qurbonlarning umumiy sonini 200,000-600,000 oraligʻida deb hisoblashgan. Bir manbaga koʻra, Eron-Iroq urushida qurbon boʻlganlarning 3 foizi 14 yoshgacha boʻlgan yosh askarlar boʻlgan. Eronlik oʻgʻiil bolalar maktabni tashlab, ota-onalari Eron-Iroq urushida qatnashganlar. Iroq zobitlarining taʼkidlashicha, ular baʼzida sakkiz yoshli eronlik askar bolalarni qoʻlga olishgan. 2018-yil holatiga koʻra Eron hukumati Suriya fuqarolar urushida Asad hukumatiga sodiq kuchlar tomonida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni yollab kelmoqda. === Falastin === 2004-yilda Xalqaro bolalarni himoya qilish tashkilotining Falastin boʻlimi uchun chop etilgan Jihod Shomalyning "Bosib olingan Falastin hududlarida bolalardan foydalanish " nomli hisobotida, bir qator bolalar shahidlikni oʻzlariga gʻurur deb bilishlarini taʼkidlab, hisobotni yakunlaydi. Oʻzlarining umidsiz ahvoli uchun javobgarlikni oʻz zimmalariga olishlari va Falastin harbiylashtirilgan guruhlari tomonidan qurolli hujumlar uyushtirish uchun yollanganliklariga oʻzlari sababchi ekanliklarini aytadi. Shu bilan birga, Shomaly mamlakatlarda tizimli ishga joylashish yo‘qligini, guruhlar va Falastin hamjamiyatining yuqori martabali vakillari siyosiy strategiya sifatida bolalarni yollashga qarshi ekanini taʼkidlaydi. Shomalyning fikricha, Falastin siyosiy rahbariyati bolalarni urushga tortishni toʻxtatish uchun koʻproq ish qilishi mumkin, bu esa rahbariyatdan bolalarni oʻqitish togʻrisida va yollashni taqiqlovchi memorandumni imzolashni talab qiladi. Gʻazo sektorida hukmronlikka intilayotgan Falastin tashkiloti Hamas, Isroil mudofaa kuchlariga qarshi zoʻravonlikni qoʻzgʻatish uchun munozarali mafkuralarni askar bolalarga singdirgani maʼlum. Jorjtaun universiteti professori William OʻBrien falastinlik bolalarning Birinchi Intifadadagi faol ishtiroki haqida shunday yozadi: „Aftidan, intifada qo‘shinlarining katta qismi yoshlar, jumladan, boshlang‘ich maktab o‘quvchilari ham bor. Ular tosh, molotov kokteyli va boshqa zo‘ravonlik turlari bilan shug‘ullanadilar“. Arab jurnalisti Huda Al-Hussein 2000-yil 27-oktabr kuni Londondagi arab gazetasiga quyidagilarni yozdi: 2002-yilda askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) „bolalarning jangovar harakatlarda qatnashayotgani haqida xabarlar mavjud boʻlsa-da, qurolli guruhlar tomonidan tizimli ravishda yollanganligi haqida hech qanday dalil yoʻq“, dedi. Biroq, 2004-yilda tashkilot 2000-yil oktabridan 2004- yil martigacha falastinlik voyaga yetmaganlar ishtirokida kamida toʻqqizta hujjatlashtirilgan xudkushlik hujumi sodir boʻlganligini xabar qildi: 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida Hamas va Islom Jihodi oʻzining Eron boʻlimida „harbiy hujumlarda va mashgʻulotlarda bolalardan foydalangani“ uchun alohida taʼkidlangan. 2005-yil 23-mayda Amnesty International Falastin qurolli guruhlarini bolalardan qurolli faoliyatda foydalanishni zudlik bilan toʻxtatishga chaqirdi: „Falastin qurolli guruhlari hech qanday sharoitda qurolli hujumlar uyushtirish, qurol yoki boshqa materiallarni tashish uchun bolalardan foydalanmasligi kerak…“. === Turkiya (PKK) === Kurd-turk mojarosi paytida Kurdiston Ishchilar partiyasi (PKK) faol ravishda bolalarni yollab, oʻgʻirlab ketgan. Tashkilot Turkiya xavfsizlik kuchlari tomonidan 2000 dan ortiq bolani o‘g‘irlaganlikda ayblangan. Human Rights Watch (HRW), Birlashgan Millatlar Tashkiloti (BMT) va Xalqaro Amnistiya tashkilotining mustaqil hisobotlari 90-yillardan beri tashkilot va uning qurolli guruhlari tomonidan askarb olalar i yollash va ulardan foydalanishni tasdiqladi. 2001-yilda tashkilot tomonidan bolalarni yollash tizimli ravishda amalga oshirilgani haqida xabarlar paydo boʻldi. Tashkilotning asosan bolalarni yollash uchun tuzilgan Tabura Zaroken Sehit Agit deb nomlangan bataloni haqida bir qancha xabarlar eʼlon qilingan. Shuningdek , Kurdiston vatanparvarlar ittifoqi bolalarni o‘z safiga jalb qilgani aniqlangan. Turkiya xavfsizlik kuchlari maʼlumotlariga koʻra,Kurdiston Ishchilar partiyasi 12 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan 983 nafardan ortiq bolani oʻgʻirlab ketgan. 400 dan ortiq bola tashkilotdan qochib, xavfsizlik kuchlariga taslim bo‘lishgan. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bolalar Jamgʻarmasining 2010-yilda chop etilgan hisobotida Kurdiston Ishchilar partiyasi tomonidan bolalarni yollash juda xavfli ekani koʻrsatib oʻtilgan. 2016-yilda Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasini Iroqning Shingal mintaqasida va qoʻshni davlatlarda askar bolalar yollash orqali urush jinoyatlari sodir etganlikda ayblagan. Suriyadagi fuqarolar urushi davomida ko‘plab ommaviy axborot vositalari, jumladan Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasiga aloqador YPG tashkiloti askar bolalarni yollab, joylashtirganini tasdiqladi. Guruhning xalqaro huquqni buzgan bolalardan foydalanishni toʻxtatish haqidagi daʼvosiga qaramay, guruh bolalarni yollash va ulardan foydalanishni davom ettirdi. === Livan === Livandagi fuqarolar urushida turli tomonlar askar bolalardan foydalangan. 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida aytilishicha, Hizbulloh bolalarni harbiy xizmatga oʻrgatgan. 2017-yilda BMT mamlakatda islomiy jangarilar deb gumon qilingan qurolli guruhlar bolalarni o‘z safiga jalb qilayotgani haqida xabar berdi. === Suriya === Suriyada davom etayotgan fuqarolar urushi paytida bolalar Bashar Asadga qarshi boʻlgan guruhlarga qoʻshilishdi. 2012-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotiga isyonchilar askar bolalardan foydalangani haqidagi daʼvolar kelib tushgan, biroq ular buni tasdiqlay olishmagan. 2014-yil iyun oyida Birlashgan Millatlar Tashkiloti hisobotida aytilishicha, muxolifat bolalarni harbiy va yordamchi rollarga jalb qilgan. Yana aytilishicha, bunday qilish siyosati yoʻqdek tuyulgan boʻlsa-da, yoshni tekshirish tartiblari boʻlmagan. 2014-yilda Human Rights Watch tashkilotining xabar berishicha, isyonchi guruhlar bolalardan jang maydonlarida yaradorlarni davolash, o‘q-dorilar va boshqa yuklarni olib o‘tishdan tortib, janglar avj olgan paytda frontga, snayperchilar rolini bajarishga qadar yordam va jangovar rollarda foydalanmoqda. Turkiya hukumati oʻzaro bogʻlangan SETA tadqiqot markazi Suriya milliy armiyasining tarkibini aks ettiruvchi hisobotini askar bolalar qoʻllanilganini fosh qilgani sababli qaytarib oldi. Suriya milliy armiyasi hozirda Turkiya tomonidan moliyalashtiriladi, u 2000-yil 8-sentabrda bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishi toʻgʻrisidagi Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokolni imzolagan. Al-Monitor’ning manbalarga tayanib xabar berishicha, Turkiya Liviyaga Suriya milliy armiyasidagi bolalar askarlarini joylashtirgani maʼlum qilingan. 2021-yil iyul oyida Amerika Qoʻshma Shtatlari Turkiyani Suriya va Liviyada askar bolalardan foydalanishga aloqador davlatlar roʻyxatiga qoʻshdi. 2021-yilgi Inson huquqlari amaliyoti boʻyicha mamlakat hisobotida Suriyadagi Turkiya tomonidan qoʻllab-quvvatlanadigan kuchlardan bolalar askar sifatida yollangani haqida soʻz bordi. Kurd kuchlari ham bu taktikani qoʻllashda ayblangan. 2015-yilda Human Rights Watch tashkiloti kurd qurolli kuch rahbarlari Jeneva chaqiruvi bilan majburiyat shartnomasini imzolagani va 2014-yilning iyulidan beri 59 nafar bola, ulardan 10 nafari 15 yoshdan kichik boʻlganini daʼvo qilgan edi. Prezident Asad 2013-yilda askar bolalardan (18 yoshgacha bo‘lgan har qanday shaxs) foydalanishni taqiqlovchi qonunni qabul qildi, bu qonunni buzganlik uchun aybdorlar 10 yildan 20 yilgacha „jazoviy mehnat“ bilan jazolanishini eʼlon qildi. Hukumat kuchlariga nisbatan qonun amalda qo‘llaniladimi yoki yo‘qmi, tasdiqlanmagan va isyonchi kuchlarga qarshi Suriya hukumati safida jang qilish uchun bolalar yollangani haqida da‘volar bor. Eron hukumati Suriyada fuqarolar urushi davrida Asadga sodiq hukumat kuchlari tarafida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni jalb qilgan. === Yaman === Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili Radhika Kuomarasvami 2010-yil yanvar oyida Yamandagi qabilalar oʻrtasidagi janglarda „koʻp sonli“ oʻsmir oʻgʻil bolalar jang qilishgani haqida xabar berdi. Nodavlat notijorat tashkilot faoli Abdul-Rahmon al-Marwanining hisob-kitoblariga ko‘ra, Yamanda har yili qabilalar o‘rtasidagi janglarda 500-600 ga yaqin bola halok bo‘ladi yoki yaralanadi. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudan (ayniqsa Darfur) va Yamandan askar bolalar yollagan. Britaniya SAS maxsus kuchlari Yamanda askar bolalarni tayyorlash bilan shug‘ullangani aytiladi. Xabar qilinishicha, Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya safida jang qilayotgan askarlarning kamida 40 foizi bolalardir. Saudiya Arabistoni hutiylarga qarshi Saudiya chegarasini qoʻriqlash uchun yamanlik bolalarni askar sifatida yollaydi. 2019-yil iyun oyida AQSh Davlat kotibi Mike Pompeo Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya Yamandagi fuqarolar urushida bolalardan foydalanayotgani haqidagi ekspert xulosalarini rad etib, AQShning bolalar askarlikka yollovchi davlatlar ro‘yxatiga kiritilishiga to‘sqinlik qildi. == Osiyo == 2004-yilda oʻsmirlarning harbiy xizmatidan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) Osiyoda minglab bolalar Afgʻoniston, Myanma (Birma) , Nepal Indoneziya, Filippin, Laos va Shri-Lankadagi faol mojarolar va oʻt ochishni toʻxtatish holatlariga kelishilganda ham jangovar kuchlarga jalb qilingani haqida xabar berdi. Hukumatning mojaro zonalariga kirishni rad etishi ishtirok etgan raqamlarni hujjatlashtirishni imkonsiz qildi. 2004-yilda Myanma (Birma) hukumat qurolli kuchlari 12 yoshdan 16 yoshgacha boʻlgan bolalarni majburan yollagan va ishlatgan yagona davlat sifatida mintaqa tarixiga kirdi. Xudoning armiyasi partizan guruhini birgalikda boshqargan egizak aka-uka Jonni va Lyuter Xtolar 1997-yilda guruhni boshqara boshlaganlarida taxminan oʻn yoshda boʻlishgan. === Afg'oniston === Afgʻonistonda oʻttiz yillik fuqarolar urushi davrida qurolli kuchlar minglab askar bolalarni yollagan. Koʻpchilik hali ham Tolibonga qarshi kurashmoqda. Islom diniy maktablari yoki madrasalaridan taʼlim olganlarning baʼzilari xudkush terrorchi va qurolli hujumchilar sifatida foydalaniladi. Kamuflyaj kiyimida va shahidlik shiorlari bilan yurgan o‘g‘il bolalarning targ‘ibot videosi 2009-yilda Afg‘oniston Tolibon rahbariyati tomonidan eʼlon qilingan. Bu videoga amerikalik askarni oʻldirgan 14 yoshli Tolibon jangchisiga tasanno ham kiritilgan. === Birma/Myanma === Davlat Tinchlik va Taraqqiyot Kengashining taʼkidlashicha, Birmaning barcha askarlari koʻngilli hisoblanadi va qabul qilinganlarning hammasi 18 yoshdan katta. Human Rights Watch tashkiloti maʼlumotiga koʻra, Birma/Myanma milliy armiyasi Tatmadavda 70 000 ga yaqin oʻgʻil bolalar xizmat qilmoqda, 11 yoshgacha boʻlgan bolalar esa koʻchadan majburan olib kelinib guruhlarga qoʻshilmoqda. Guruhning xabar berishicha, dezertirlar uch yildan besh yilgacha qamoq jazosiga yoki hatto qatl etishga ham hukm qilinishi mumkin. Guruh shuningdek, taxminan 5,000-7,000 bolalar turli xil qurolli etnik muxolifat guruhlarida, xususan, Birlashgan Wa Davlat Armiyasida xizmat qilishini taʼkidladi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun 2009-yil iyun oyida hisobot eʼlon qildi, unda isyonchilar va hukumat tomonidan mamlakatda bolalarga nisbatan „jiddiy qonunbuzarliklar“ qayd etilgan. Maʼmuriyat 4-avgust kunidan boshlab keyingi oydan ular Birma/Myanmaga koʻproq oʻrganish uchun guruh yuborishlarini eʼlon qilishdi. === Shri-Lanka === Shri-Lankada bolalarning jangarilar tomonidan foydalanilishi 1983-yilda Shri-Lankadagi fuqarolar urushi boshlanganidan beri xalqaro miqyosda tan olingan muammo boʻlib kelgan. 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni asosiy yollovchilar Tamil Eelam isyonchi ozodlik yoʻlbarslari hisoblanadi. === Nepal === Nepal Kommunistik partiyasi kuchlarida taxminan 6000-9000 bola xizmat qiladi. 2010-yildan boshlab CPNning askar bolalari demobilizatsiya qilindi. === Filippin === Filippinda hukumatga qarshi kurashayotgan islomiy va kommunistik qurolli guruhlar muntazam ravishda yollangan bolalarga tayanib kurash olib boradi. 2001-yilda Human Rights Watch tashkiloti Moro Islom ozodlik fronti (MILF)dagi 10 000 askarning taxminan 13 foizini bolalar tashkil etgani va hukumatga aloqador ayrim harbiylashtirilgan kuchlar ham bolalardan foydalanayotgani haqida xabar bergan. 2016-yilda MILF 1869 nafar bolani guruhni tark etishiga ruxsat berdi va boshqa bolalarni guruhga qabul qilmaslik majburiyatini oldi. Biroq oʻsha yili BMT Filippindagi boshqa qurolli guruhlar asosan 13 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan bolalarni yollashda davom etayotgani haqida xabarlar yana davom etrdi. == Yevropa == Child Soldiers International maʼlumotlariga koʻra, Yevropada faqat 18 yoshdan kattalarni yollash tendensiyasi mavjud, aksariyat mamlakatlar ham faqat kattalarni yollashga ruxsat beradi, 2016-yilgi maʼlumotlarga koʻra qanday qurolli guruhlar bolalardan foydalanayotgani maʼlum emas edi. 2018-yil holatiga koʻra esa bir davlat, Buyuk Britaniya 16 yoshdan bolalarni, beshtasi esa 17 yoshdan (Avstriya, Kipr, Fransiya, Germaniya va Gollandiya) harbiy xizmatga jalb qilgan. Ulardan, Buyuk Britaniya eng koʻp bolalarni ishga oladi. 2016-yilda Britaniya armiyasiga yangi chaqirilganlarning taxminan chorak qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan. Barcha Yevropa davlatlari bolalarni qurolli mojarolarga jalb etish toʻgʻrisidagi ixtiyoriy protokolni ratifikatsiya qilgan, shuning uchun chaqiruv bolalar odatda balogʻatga yetgunlaricha harbiy harakatlarda foydalanilmaydi. Bolalar 1990-yillarda Birinchi Chechen urushida jangchilar sifatida ishlatilgan. === Avstriya === Avstriya bolalarni ota-onalari roziligi bilan bir yil erta, 17 yoshdan boshlab harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Kipr === Kipr bolalarni ota-onalari roziligi bilan ikki yil erta, 16 yoshdan boshlab majburiy harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Fransiya === Fransiya harbiy xizmatchilarni 17 yoshdan, harbiy texnik maktab oʻquvchilarini 16 yoshdan boshlab qabul qiladi. Qurolli kuchlarning 3 % ni 18 yoshgacha boʻlgan yoshlar tashkil etadi. === Germaniya === Germaniya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2015-yilda qurolli kuchlarning 6 foizini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil etgan. === Niderlandiya === Niderlandiya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2014-yilda uning qurolli kuchlarining 5 % 18 yoshgacha boʻlganlar boʻlgan. === Ukraina === 2014-yilda Ukraina sharqidagi qurolli mojaro paytida Donbasdagi tinchlik uchun adolat guruhi bolalarni qurolli tuzilmalarga jalb qilishning 41 ta holatini tasdiqlagan. Ulardan 37 tasi Ukraina nazorati ostida boʻlmagan hududdan, 4 tasi esa Ukraina nazorat hududidagi qurolli tuzilmalarda bolalarning ishtiroki bilan bogʻliq. Tasdiqlash imkoni boʻlmagan bolalarni ishga yollash haqida yana 31 ta murojaat boʻlgan. Ukraina tomonidan nazorat qilinmagan hududda tekshirilgan 37 ta ishning 33 tasi oʻgʻil bolalar va 4 tasi qiz bolalar; 57 % 16-17 yoshda, 35 % 15 yoshgacha boʻlgan va 8 % hollarda yoshni aniqlash mumkin boʻlmagan. === Buyuk Britaniya === Britaniya qurolli kuchlari 16 yoshdan boshlab xodimlarni jalb qilib, 15 yoshu 7 oylik bolalardan arizalarni qabul qilishni boshlaydi. Roʻyxatga olishdan oldin ota-onaning roziligi talab qilinadi. 2022-yil holatiga koʻra, Britaniya qurolli kuchlari tarkibiga kirganlarning 23 foizi 18 yoshdan kichiklar edi. Aksariyat bolalar armiyaga jalb qilingan, bu erda 2021-2022 yillarda askarlarning 30 foizi 18 yoshgacha boʻlganlar edi; koʻproq yangi askarlar boshqa yoshdagilarga qaraganda 16 yoshda edi. 16 yoshdan 17,5 yoshgacha boʻlgan armiyaga chaqirilganlar dastlab yosh guruhiga bagʻishlangan harbiy oʻquv markazida Army Foundation kollejida oʻqitiladi. 2021-yil holatiga koʻra, markaz Ofsted taʼlim inspektsiyasi tomonidan farovonlik boʻyicha „aʼlo“ deb baholangan, markazda suiisteʼmollik haqida koʻplab daʼvolar, baʼzilari isbotlangan, armiya rekordida. 2021-yilda markazda 22 nafar qizga nisbatan jinsiy huquqbuzarliklar bo‘yicha to‘qqizta tergov ochildi; bir tergovda gumon qilingan jinoyatchilarning uchtasi xodimlar boʻlgan. Vahiylar 2022-yil iyul oyida Vice News hisobotining mavzusi boʻlgan. OPAC maʼlumotlariga koʻra, Buyuk Britaniya odatda harbiy harakatlarda qatnashish uchun bolalarni chaqirmaydi, ammo chaqirilganlarni istisno qilmaydi ham. Buyuk Britaniya 2003-yildan 2010-yilgacha Iroq va Afg‘onistonga 18 yoshdan kichik bo‘lgan 22 nafar xodimni beixtiyor yubordi. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita Buyuk Britaniyani bolalar hech qanday sharoitda harbiy harakatlarda qatnasha olmasligini taʼminlash uchun oʻz siyosatini oʻzgartirishga chaqirdi. 1990-yillarda OPAC boʻyicha muzokaralarda Buyuk Britaniya AQShga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 boʻlishiga qarshi chiqdi. Bolalar huquqlarini himoya qiluvchi idoralar Buyuk Britaniya o‘z qurolli kuchlarini kadrlar bilan taʼminlashda bolalarga tayanishda davom etayotganini tanqid qildi. == Okeaniya == === Avstraliya === Avstraliya mudofaa kuchlari oʻz saflariga 16 yoshdan boshlab ota-onalarning roziligi bilan harbiy xizmatga kirishga ruxsat beradi. 18 yoshgacha boʻlgan qoʻl ostidagi yoshlarni chet elga yuborish yoki toʻgʻridan-toʻgʻri jangovar harakatlarda foydalanish mumkin emas, ularni evakuatsiya qilishning iloji boʻlmagan ekstremal holatlar bu vaziyatdan mustasno. === Yangi Zelandiya === 2018-yilning aniqlangan maʼlumotlariga koʻra, Yangi Zelandiya mudofaa kuchlariga qoʻshilishning minimal yoshi 17 yosh deb belgilangan. == Bolalardan harbiy maqsadda foydalanishni tugatish harakati == Bolalardan harbiy maqsadda keng miqyosda foydalanishganiga tarix guvoh. Faqat soʻnggi oʻn yilliklarda bu amaliyot asosli tanqid va uni tugatish uchun birgalikda saʼy-harakatlarga duch keldi. Qisman koʻplab qurolli kuchlar oʻz saflarini toʻldirishda bolalarga tayanganligi va qisman nodavlat qurolli guruhlarning xatti-harakatlariga taʼsir qilish qiyinligi sababli bu jarayon biroz sekin kechdi. == Yaqin tarix == === 1970-1980-yillar === Bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirokini cheklash boʻyicha xalqaro harakatlar 1977-yilda qabul qilingan 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar bilan boshlandi (77.2-modda). Yangi Protokollar 15 yoshgacha boʻlgan bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqladi, ammo davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarga 15 yoshdan boshlab bolalarni yollash va ulardan urushda foydalanishga ruxsat berishda davom etaverdi. Nodavlat notijorat tashkilotlari (NNTlar) bolalarni ishga yollashni butunlay taqiqlash toʻgʻrisidagi yangi shartnoma tarafdori boʻlganida, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (CRC) boʻyicha muzokaralar chogʻida qoidalar yangilandi. Qurolli kuchlari 18 yoshdan kichik boʻlganlardan foydalanayotgan baʼzi davlatlar bunga qarshilik koʻrsatdilar, shuning uchun 1989-yildagi yakuniy shartnoma matni faqat mavjud huquqiy standartni aks ettirdi xolos: 15 yoshgacha boʻlgan bolalarning harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishini taqiqlash. === 1990-yillar === XX asrning oxirlari yaʼni 1990-yillarda nodavlat notijorat tashkilotlari askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish koalitsiyasini (hozirgi Xalqaro bolalar askarlari) tashkil etishdi va ular Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada koʻrgan kamchiliklarni toʻgʻrilash maqsadida hamdard hukumatlar bilan yangi shartnoma tuzish kampaniyasida ishlashdi. Olti yil davom etgan global muzokaralardan soʻng, shartnoma 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol (OPAC) sifatida qabul qilindi. Shartnoma bolalarni harbiy xizmatga chaqirishni taqiqlab qoʻyadi, harbiy xizmatchilar 16 yoshdan kichik boʻlmasligini taʼminlaydi va harbiy harakatlarda bolalardan foydalanishni rad etadi. Shartnoma, shuningdek, nodavlat qurolli guruhlarni 18 yoshga toʻlmagan oʻsmirlarni har qanday maqsadda yollashni ham taqiqlaydi. OPAC boʻyicha muzokara olib borayotgan koʻpchilik davlatlar bolalarni yollashni taqiqlashni qoʻllab-quvvatlagan boʻlsa-da, AQSh boshchiligidagi Buyuk Britaniya bilan ittifoqdosh boʻlgan baʼzi mamlakatlar bunga eʼtiroz bildirdi. Shunday qilib, shartnoma 16 yoki 17 yoshli bolalarni ishga olishni taqiqlamaydi, garchi u davlatlarga qonunda yuqoriroq standartlarni oʻrnatishga imkon beradi. === 2000-yildan - hozirgi kungacha === Bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol qabul qilingandan soʻng, global ratifikatsiya kampaniyasi tez sur’atlar bilan rivojlandi. 2018-yilning maʼlumotlariga koʻra, OPAC 167 ta davlat tomonidan ratifikatsiya qilingan. Kampaniya, shuningdek, koʻplab davlatlarni bolalarni umuman ishga olmaslikka undadi. 2001-yilda 83 mamlakat faqat kattalarni roʻyxatga olishga ruxsat berdi. 2016-yilga kelib bu koʻrsatkich 126 taga yetdi, bu qurolli kuchlari mavjud boʻlgan mamlakatlarning 71 foizini tashkil qiladi. Taxminan 60 ga yaqin nodavlat qurolli guruhlar bolalardan foydalanishni toʻxtatish yoki qisqartirish toʻgʻrisida bitimlar tuzdilar, bu koʻpincha BMT yoki Jeneva chaqiruvi nodavlat tashkiloti vositachiligida oʻtkazildi. Child Soldiers International bergan hisobotlarga koʻra, OPAC shartnomasining muvaffaqiyati davlat qurolli kuchlari tomonidan bolalarni yollashning bosqichma-bosqich pasayishi bilan birgalikda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalar sonining qisqarishiga olib keldi. 2018-yilda berilgan maʼlumotlarga koʻra, bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish keng tarqalganligicha qolmoqda. Xususan, Boko Haram va IShIDga oʻxshagani jangari islomiy tashkilotlar hamda ularga qarshi kurashayotgan qurolli guruhlar bolalardan keng foydalanishadi. Bundan tashqari, aholisi eng koʻp boʻlgan uchta davlat — Xitoy, Hindiston va Qoʻshma Shtatlar hali ham oʻz qurolli kuchlariga 16 yoki 17 yoshli bolalarni harbiy xizmatga olinishiga ruxsat berishadi, shuningdek, „Yettilik“ guruhining beshta davlati: Kanada, Fransiya, Germaniya, Buyuk Britaniya va Amerika Qoʻshma Shtatlari ham bundan mustasno emas. == Voqealar == Qizil qoʻllar kuni — Red Hand day (shuningdek, Xalqaro askar bolalardan foydalanishga qarshi kurash kuni deb ham ataladi). Har yili 12-fevralda oʻtkaziladigan xotirlash kuni boʻlib, jamoatchilik eʼtiborini urushlar va qurolli toʻqnashuvlarda bolalardan askar sifatida ishlatish amaliyotiga qaratadi. Ushbu sana bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokolning kuchga kirishini aks ettiradi. == Bolalikning militarizatsiyasiga qarshi kurash == Oʻz qurolli kuchlariga bolalarni yollashga ruxsat bermaydigan koʻplab davlatlar taʼlim tizimi, atrof-muhit, filmlar va video oʻyinlar kabi mashhur oʻyin-kulgilar orqali bolalarga harbiy hayotni koʻrsatgani uchun tanqid qilindi.. Baʼzi sharhlovchilarning taʼkidlashicha, bolalar uchun bu marketing manipulyatsiya va harbiylikka yollash jarayonining bir qismidir va shuning uchun bu axloqiy jihatdan baholanishi kerak. Ushbu tamoyil baʼzi guruhlarni harbiy tashkilotlar va yoshlar oʻrtasidagi munosabatlarni bolalar huquqlari va sogʻligʻi nuqtai nazaridan tartibga solish uchun kampaniyaga olib keldi. Bunga misol qilib „ Urushga qarshilik ko‘rsatuvchilar“ xalqaro tashkilotining " Yoshlarning == Askarlikka olingan bolalarni reabilitatsiya qilish va reintegratsiya qilish == Child Soldiers International reintegratsiyani quyidagicha taʼriflaydi: „Ilgari qurolli kuchlar-guruhlar bilan aloqador boʻlgan bolalar tinch hayotga qaytishlari va ularning oilalari va jamiyatlarida qimmatli rol oʻynashlari uchun qoʻllab-quvvatlanadigan jarayon“. Askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiyalashga qaratilgan dasturlar UNICEF homiyligidagilar kabi koʻpincha uchta komponentni taʼkidlaydi: oilani birlashtirish-jamoa tarmogʻi, psixologik yordam va taʼlim-iqtisodiy imkoniyat. Dasturlarni muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun bu harakatlar kamida 3 yildan 5 yilgacha boʻlgan davrni oʻz ichiga oladi. Umuman olganda, reintegratsiya harakatlari bolalarni xavfsiz muhitga qaytarishga, diniy va madaniy marosimlar orqali bolaning oilasi va jamiyati nomidan kechirimlilik tuygʻusini shakllantirishga va bolaning oʻz oilasi bilan birlashishini ragʻbatlantirishga qaratilgan.harbiylashuviga qarshi kurash" dasturi, AQShdagi „Bolalarni yollashni to‘xtating“ kampaniyasi va Buyuk Britaniyadagi „Maktablardan tashqarida harbiylar“ kampaniyasini keltirish mumkin. Xuddi shunday xavotirlar Germaniya va Isroilda ham bildirilgan. Agar bola urush jinoyatlarini sodir etgan boʻlsa, reintegratsiya harakatlari qiyinlashishi mumkin, chunki bunday hollarda jamiyatda stigma va norozilik kuchayadi. Bunday vaziyatlarda bolaning ehtiyojlari jamiyatda adolat tuygʻusi bilan mutanosib boʻlishi muhimdir. Bunday vaziyatlarni zudlik bilan hal qilish kerak, chunki shunday qilinmasa, koʻplab bolalar qayta roʻyxatga olish xavfiga duch kelishadi. Shuningdek, reintegratsiyaning ikkita sohasi alohida eʼtiborga olinishi kerak: askar ayollar va bolalar askarlari orasida giyohvand moddalarni isteʼmol qilish. Giyohvand moddalar taʼsiri ostida boʻlgan yoki jinsiy yoʻl bilan yuqadigan kasalliklarga duchor boʻlgan askar bolalar oʻzlarining ehtiyojlariga mos keladigan qoʻshimcha dasturlarni talab qiladilar. f7lk3bsrrf6t1slzuqkj36a40pd61ki 2817155 2817152 2022-08-29T10:11:03Z ShHamrayev 72833 /* Somali */ wikitext text/x-wiki {{tahrirlayapman|ShHamrayev}} Bolalar (Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada 18 yoshga toʻlmagan shaxs sifatida belgilangan) tarix davomida harbiy harakatlar va kampaniyalarda qatnashish uchun jalb qilingan<ref name="Wessells">{{cite journal|last1=Wessels|first1=Michael|title=Child Soldiers|journal=Bulletin of the Atomic Scientists|year=1997|volume=53|issue=4|page=32|doi=10.1080/00963402.1997.11456787|bibcode=1997BuAtS..53f..32W}}</ref>. Davlat qurolli kuchlari, nodavlat qurolli guruhlar va boshqa harbiy tashkilotlar tarkibidagi bola askarlar jangovar tayyorgarlikdan o‘tishi va jangovar mashg‘ulotlar uchun ishlatilishi, porterlar yoki xabarchilar kabi yordamchi rollarga tayinlanishi yoki tirik qalqon sifatida taktik ustunlik yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun ishlatilishi mumkin<ref name="Children at war">{{Cite news|url=http://www.historyextra.com/podcast/children-war|title=Children at war|work=History Extra|access-date=7 December 2017|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180112002342/http://www.historyextra.com/podcast/children-war|archive-date=12 January 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":2">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|title=The Paris Principles: Principles and guidelines on children associated with armed forces or armed groups|last=UNICEF|year=2007|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20161030083755/http://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|archive-date=30 October 2016|url-status=live}}</ref>. Masalan, minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida, gʻolib tomonda ham, magʻlub tomonda ham qatnashdilar. Bolalar kattalarga qaraganda taʼsirchanlikka koʻproq moyil boʻlganligi sababli harbiy xizmatda oson nishon hisoblanadi<ref name="ReferenceB">{{cite journal |last1=Beber, Blattman |first1=Bernd, Christopher |year=2013 |title=The Logic of Child Soldiering and Coercion |url=https://archive.org/details/sim_international-organization_winter-2013_67_1/page/65 |journal=International Organization |volume=67 |issue=1 |pages=65–104 |doi=10.1017/s0020818312000409 |doi-access=free}}</ref><ref name=":32">{{Cite book |last=Dave. |first=Grossman |title=On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society |date=2009 |publisher=Little, Brown and Co |isbn=9780316040938 |edition=Rev. |location=New York |oclc=427757599}}</ref><ref name="Wessells" /><ref name=":22">{{Cite book |author1-last=McGurk |author1-first=Dennis |title=Military life: The psychology of serving in peace and combat |author2-last=Cotting |author2-first=Dave I. |author3-last=Britt |author3-first=Thomas W. |author4-last=Adler |author4-first=Amy B. |publisher=Praeger Security International |year=2006 |isbn=978-0275983024 |editor1-last=Adler |editor1-first=Amy B. |volume=2: Operational stress |location=Westport |pages=13–31 |chapter=Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members |editor2-last=Castro |editor2-first=Carl Andrew |editor3-last=Britt |editor3-first=Thomas W.}}</ref>. Baʼzilar kuch bilan yollanadilar, boshqalari esa koʻpincha qashshoqlikdan qutulish uchun bu yoʻlni tanlaydilar<ref name="Wessells" /><ref name=":12">{{Cite book |last1=Brett |first1=R |url=https://archive.org/details/youngsoldierswhy0000bret |title=Young soldiers : why they choose to fight |last2=Specht |first2=I |publisher=Lynne Rienner Publishers |year=2004 |isbn=9781588262615 |location=Boulder, Colo. |oclc=53830868 |url-access=registration}}</ref><ref name=":103">{{Cite journal |last1=Gee |first1=David |last2=Taylor |first2=Rachel |date=1 November 2016 |title=Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army? |journal=The RUSI Journal |volume=161 |issue=6 |pages=36–48 |doi=10.1080/03071847.2016.1265837 |issn=0307-1847 |s2cid=157986637}}</ref><ref name=":82">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|title=Child Soldiers Global Report 2008|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2008|access-date=16 May 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181010192928/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|archive-date=10 October 2018|url-status=dead}}</ref>. Qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar koʻpincha psixiatrik kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi, shuningdek, tajovuzkorlikning kuchayishi kabi xulq-atvorning turli muammolariga duch kelishadi, bu esa balogʻat yoshida qashshoqlik va ishsizlikning yuqori xavfiga olib keladi. Buyuk Britaniya va AQShda olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmir bolalar orasida ularni harbiy xizmatga jalb qilish, hatto ular urushga yuborilmagan boʻlsa ham, oʻz joniga qasd qilishga urinish<ref name=":30">{{Cite journal |last1=Ursano |first1=Robert J. |last2=Kessler |first2=Ronald C. |last3=Stein |first3=Murray B. |last4=Naifeh |first4=James A. |last5=Aliaga |first5=Pablo A. |last6=Fullerton |first6=Carol S. |last7=Wynn |first7=Gary H. |last8=Vegella |first8=Patti L. |last9=Ng |first9=Tsz Hin Hinz |date=1 July 2016 |title=Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers |journal=JAMA Psychiatry |language=en |volume=73 |issue=7 |pages=741–9 |doi=10.1001/jamapsychiatry.2016.0600 |issn=2168-622X |pmc=4937827 |pmid=27224848}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/694167/20180327_Suicide_and_open_verdict_deaths_in_the_UK_Regular_Armed_Forces_1984-2017_Tables_and_Figures-O.xls|title=UK armed forces suicide and open verdict deaths: 1984–2017|last=UK, Ministry of Defence|year=2017|access-date=24 May 2018}}</ref> stress bilan bogʻliq ruhiy kasalliklar<ref name=":28">{{Cite journal |last1=Goodwin |first1=L. |last2=Wessely |first2=S. |last3=Hotopf |first3=M. |last4=Jones |first4=M. |last5=Greenberg |first5=N. |last6=Rona |first6=R. J. |last7=Hull |first7=L. |last8=Fear |first8=N. T. |year=2015 |title=Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population? |journal=Psychological Medicine |language=en |volume=45 |issue=9 |pages=1881–1891 |doi=10.1017/s0033291714002980 |issn=0033-2917 |pmid=25602942 |s2cid=3026974}}</ref><ref name=":29">{{Cite journal |last1=Martin |first1=Pamela Davis |last2=Williamson |first2=Donald A. |last3=Alfonso |first3=Anthony J. |last4=Ryan |first4=Donna H. |date=February 2006 |title=Psychological adjustment during Army basic training |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2006-02_171_2/page/157 |journal=Military Medicine |volume=171 |issue=2 |pages=157–160 |doi=10.7205/milmed.171.2.157 |issn=0026-4075 |pmid=16578988 |doi-access=free}}</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish<ref name=":31">{{Cite journal |last1=Head |first1=M. |last2=Goodwin |first2=L. |last3=Debell |first3=F. |last4=Greenberg |first4=N. |last5=Wessely |first5=S. |last6=Fear |first6=N. T. |date=1 August 2016 |title=Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel |journal=Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology |language=en |volume=51 |issue=8 |pages=1171–1180 |doi=10.1007/s00127-016-1177-8 |issn=0933-7954 |pmc=4977328 |pmid=26864534}}</ref><ref name=":33">{{Cite journal |last1=Mattiko |first1=Mark J. |last2=Olmsted |first2=Kristine L. Rae |last3=Brown |first3=Janice M. |last4=Bray |first4=Robert M. |year=2011 |title=Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel |url=https://archive.org/details/sim_addictive-behaviors_2011-06_36_6/page/608 |journal=Addictive Behaviors |volume=36 |issue=6 |pages=608–614 |doi=10.1016/j.addbeh.2011.01.023 |pmid=21376475}}</ref>, va zoʻravonlik yuzaga chiqadi<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref><ref name=":35">{{Cite journal |last=Bouffard |first=L A |year=2005 |title=The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience |url=https://archive.org/details/sim_armed-forces-and-society_winter-2005_31_2/page/273 |journal=Armed Forces & Society |volume=31 |issue=2 |pages=273–295 |doi=10.1177/0095327x0503100206 |s2cid=144559516}}</ref><ref name=":36">{{Cite journal |last1=Merrill |first1=Lex L. |last2=Crouch |first2=Julie L. |last3=Thomsen |first3=Cynthia J. |last4=Guimond |first4=Jennifer |last5=Milner |first5=Joel S. |date=August 2005 |title=Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2005-08_170_8/page/705 |journal=Military Medicine |volume=170 |issue=8 |pages=705–709 |doi=10.7205/milmed.170.8.705 |issn=0026-4075 |pmid=16173214 |doi-access=free}}</ref>. Bir qator shartnomalar bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishini kamaytirish yoki iloji boricha cheklashga qaratilgan<ref name=":3" /><ref>{{Cite web |title=Child Soldiers World Index |url=https://dallaireinstitute.org/child-soldiers-world-index/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Dallaire Institute |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Soldiers International |date=2018 |title=Why 18 Matters: A rights-based analysis of child recruitment |url=https://resourcecentre.savethechildren.net/document/why-18-matters-rights-based-analysis-child-recruitment/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Save the Children Resource Centre |language=en}}</ref>. Child Soldiers International tashkiloti bergan ma‘lumotlariga koʻra, bu kelishuvlar bolalarni ishga olishni kamaytirishga yordam bergan, ammo amaliyot baʼzi hududlarni toʻliq qamrab ololmayapti va bolalar butun dunyo boʻylab harbiy harakatlarda qatnashishda davom etmoqda. Iqtisodiy jihatdan qudratli baʼzi davlatlar 16 yoki 17 yoshli harbiy xizmatchilarga tayanishda davom etmoqda va soʻnggi yillarda qurolli toʻqnashuvlarda yosh bolalardan foydalanish koʻpaydi, chunki jangarilar harakati va ularga qarshi kurashayotgan guruhlar bolalarni koʻp sonni tashkil qilish uchun yollashadi<ref name=":3">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=Louder than words: An agenda for action to end state use of child soldiers|last=Child Soldiers International|year=2012|access-date=19 January 2018}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. == Tarix == Tarix oʻqitilgan va jang qilish uchun foydalanilgan, qoʻllab-quvvatlovchi rollarga tayinlangan, masalan, porter yoki xabarchi, jinsiy qul sifatida foydalanilgan yoki taktik ustunlik uchun tirik qalqon sifatida yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun yollangan bolalar bilan toʻla<ref name=":2" /><ref name="Children at war"/><ref name=":48">{{cite web|url=http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|title=Girl Soldiers – The cost of survival in Northern Uganda, Women News Network – WNN|date=13 January 2009|publisher=Womennewsnetwork.net|access-date=12 May 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120523212431/http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|archive-date=23 May 2012|url-status=live}}</ref> <ref>Michael Leggiere, The Fall of Napoleon: The Allied Invasion of France 1813–1814, pg.99–100</ref> Misol uchun, 1814-yilda Napoleon oʻz qoʻshinlariga koʻplab oʻsmirlarni to‘plagan. Minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida qatnashdilar<ref name=":41">{{cite web|title=How did Britain let 250000 underage soldiers fight in WW1?|url=https://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20180321184716/http://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|archive-date=21 March 2018|access-date=22 January 2016|work=BBC News}}</ref><ref name=":43">[[Norman Davies]], [https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603 ''Rising '44: The Battle for Warsaw,''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603|date=6 February 2016}} Pan Books 2004 p.603</ref><ref name="Rosen2005">{{cite book|author=David M. Rosen|url=https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|title=Armies of the Young: Child Soldiers in War and Terrorism|date=January 2005|publisher=Rutgers University Press|isbn=978-0-8135-3568-5|pages=54–55|quote=The participation of Jewish children and youth in warfare was driven by a combination of necessity, honor, and moral duty.|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref><ref name="Kucherenko2011">{{cite book|last=Kucherenko|first=Olga|url=https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|title=Little Soldiers: How Soviet Children Went to War, 1941–1945|date=13 January 2011|publisher=OUP Oxford|isbn=978-0-19-161099-8|page=3|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar kuchidan XX asr va XXI asrning boshlarida Afrika, Lotin Amerikasi va Yaqin Sharqning ayrim qismlarida foydalanishda davom etildi<ref name="CSGR2004-292" /><ref name=":14" /><ref name=":02" />. Faqat mazkur ming yillikning boshidan boshlab bolalardan harbiy foydalanishni cheklash va kamaytirish boʻyicha xalqaro harakatlar boshlandi. == Hozirgi holat == === Davlat qurolli kuchlari === 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) qabul qilindi. Shundan beri global tendentsiya Straight-18 standarti sifatida 18 va undan kichik yoshdagi bolalarni qurolli kuchlarga yollashni cheklashdan iborat. Qurolli kuchlari boʻlgan koʻpgina davlatlar OPACga aʼzo boʻlishdi, unga koʻra bolalarni yollash bilan shugʻullanuvchi davlatlar bunday vaziyatda jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ majburiyatini oladi<ref name=":5" /><ref name=":7">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|title=International laws and child rights|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180202005301/https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|archive-date=2 February 2018|url-status=dead}}</ref>. Shunga qaramay, Child Soldiers International 2018-yilda 46 mamlakatda 18 yoshgacha bo‘lgan bolalar hali ham harbiy maqsadlarga jalb qilinayotgani<ref name=":39">{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/|title=Child Soldiers World Index|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=29 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329153356/http://childsoldiersworldindex.org/|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref> va o‘qitilayotgani haqida xabar berdi. Ulardan koʻpchiligi 17 yoshdan boshlab, ozroq qismi 20 yosh, kami 16 yoshdan boshlab, nomaʼlum qismi esa 16 yoshdan ham kichikroq bolalarni ishga qabul qiladi<ref name=":5">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|title=Where are child soldiers?|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180201210707/https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|archive-date=1 February 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":3" /><ref name=":6">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|page=41|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitasi va boshqalar harbiy tayyorgarlik, harbiy muhit va majburiy xizmat shartnomasi bolalar huquqlariga mos kelmasligini va oʻsmirlarni davlat qurolli kuchlariga jalb qilishni toʻxtatishga chaqirdi. Bolalar oʻsmirlik davrida sogʻlom rivojlanish huquqiga egadir<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC/C/GC/20&Lang=en|title=General comment No. 20 (2016) on the implementation of the rights of the child during adolescence|last=Committee on the Rights of the Child|year=2016|website=tbinternet.ohchr.org|language=en-us|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926052204/https://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2FC%2FGC%2F20&Lang=en|archive-date=26 September 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":3" /><ref>{{Cite web|url=https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|title=Ending the recruitment and use of children in armed conflict|last=UNICEF|year=2017|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926014225/https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|archive-date=26 September 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":19">{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|title=Children, Not Soldiers {{!}} United Nations Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180119171732/https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|archive-date=19 January 2018|url-status=live}}</ref>. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudandan (ayniqsa Darfurdan) askar bolalarni yollagan. === Nodavlat qurolli guruhlar === Bularga qurolli kuchlar, isyonchilar, terroristik tashkilotlar, partizanlar harakati, mafkuraviy yoki diniy jihatdan boshqariladigan guruhlar, qurolli ozodlik harakatlari va boshqa turdagi kvaziharbiy tashkilotlar iborat bolalardan foydalanadigan nodavlat qurolli harbiylashtirilgan tashkilotlar kiradi. 2022-yil holatiga ko'ra, BMT bolalardan bunday guruhlar tomonidan keng foydalaniladigan 12 mamlakatni aniqladi: Janubiy Amerikadagi Kolumbiya; Afrikada Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Mali, Somali, Janubiy Sudan va Sudan; Yaqin Sharqdagi Livan; G'arbiy Osiyoda Suriya va Yaman; Markaziy Osiyoda Afg'oniston; va Janubi-Sharqiy Osiyoda Myanma<ref name=":57">{{Cite web|last=UN Secretary-General|date=23 June 2022|title=Children and armed conflict: Report of the Secretary-General|url=https://documents-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N22/344/71/PDF/N2234471.pdf|url-status=live|access-date=20 August 2022|website=United Nations}}</ref>. Hamma qurolli guruhlar ham bolalardan foydalanmaydi va 1999-yildan beri 60 ga yaqin qurolli guruhlar bu amaliyotni qisqartirish yoki tugatish toʻgʻrisida kelishuvga erishgan. Masalan, 2017-yilga kelib Filippindagi Moro Islomiy Ozodlik Jabhasi (MILF) o‘z saflaridan 2000 ga yaqin bolani ozod qildi<ref>{{Cite web|url=https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|title=UN Officials congratulate MILF for completion of disengagement of children from its ranks|last=UNICEF|date=4 December 2017|website=unicef.org|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180117182557/https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|archive-date=17 January 2018|url-status=live}}</ref>, 2016-yilda Kolumbiyadagi FARC-EP partizan harakati bolalarni yollashni to‘xtatishga rozi bo‘ldi. Boshqa mamlakatlar, xususan, Afgʻoniston, Iroq, Nigeriya va Suriyada teskari tendensiya kuzatilmoqda bu yerda islomiy jangarilar va ularga qarshi boʻlgan guruhlar bolalarni yollash, oʻqitish va ulardan foydalanishni kuchaytirdilar<ref name=":17">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. === Global taxmin === 2003-yilda Brukings Institutidan PW Singer, askar oʻsmirlar hududlarda davom etayotgan mojarolarning toʻrtdan uch qismida ishtirok etishini taxmin qildi<ref name="saddam">{{cite web|url=http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|title=Facing Saddam's Child Soldiers|author=P. W. Singer|date=14 January 2003|publisher=[[Brookings Institution]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20100212100221/http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|archive-date=12 February 2010|url-status=dead|access-date=3 August 2009|author-link=P. W. Singer}}</ref>. Oʻsha yili BMTning Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi (UNOCHA) bu bolalarning koʻpchiligi 15 yoshdan oshgan, ammo baʼzilari undan yoshroq boʻlganini xabar qildi<ref name="irin">{{cite web|url=http://www.irinnews.org/report/66280/africa-too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|title=AFRICA: Too small to be fighting in anyone's war|date=December 2003|publisher=UN Office for the Coordination of Humanitarian Affairs|archive-url=https://web.archive.org/web/20130325052712/http://www.irinnews.org/Report/66280/AFRICA-Too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|archive-date=25 March 2013|url-status=dead|access-date=3 August 2009}}</ref>. Bugungi kunda qurolli toʻqnashuvlar boʻlayotgan BMT rasmiylari va boshqa uchinchi tomonlarning kirishiga toʻsqinlik qiladigan hududlarda bolalardan harbiy foydalanishning keng tarqalganligi sababli, qancha bolalar jabrlanganini taxmin qilish qiyin<ref name=":8">{{Cite news |last=Child Soldiers International |year=2017 |title=How many children are used for military purposes worldwide? |language=en |url=https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |url-status=dead |access-date=25 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180126070954/https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |archive-date=26 January 2018}}</ref>. 2017-yilda Child Soldiers International tashkiloti dunyo boʻylab bir necha oʻn minglab bolalar, ehtimol 100 000 dan ortiq bolalar mamlakat qurolli kuchlari va nodavlat harbiy tashkilotlarda harbiy taʼlim olganini hisobladi va 2018-yilda tashkilot oʻsmirlar harbiy harakatlarda qatnashish uchun foydalanilgani haqida xabar berdi. 2018-yilda ular kamida 18 qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etgan. Qizlar askar bolalarning 40 % dan ortigʻini tashkil qilishi aniqlangan<ref>{{Cite book|last=Whitman|first=Shelly|title=The Routledge Handbook of the Responsibility to Protect|publisher=Routledge Publishing|year=2012|isbn=978-0-415-60075-0|location=New York|pages=154|language=English}}</ref>. == Bolalardan foydalanishning mantiqiy asoslari == Bolalarning jismoniy va psixologik jihatdan kattalarga nisbatan yosh boʻlishlariga qaramay, mamlakat va nodavlat harbiy tashkilotlarning ularni izlashiga koʻplab sabablari bor. === Psixologik omillar === Kattalarga nisbatan, bolalarning, shu jumladan o'smir bolalarning nevrologik rivojlanmaganligi ularni ishga qabul qilishga ko'proq moyil qiladi, shuningdek, xavf-xatarlarni hisobga olmasdan, keyingi qarorlar qabul qilish ehtimolini oshiradi<ref name=":55">{{Cite news |last=Louise, R |display-authors=et al |date=17 November 2016 |title=The recruitment of children by the UK armed forces: A critique from health professionals |language=en-GB |work=Medact |url=https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |url-status=live |access-date=31 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180131192429/https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |archive-date=31 January 2018}}</ref><ref>{{Cite book |last=Strasburger |first=V C |title=Children, adolescents, and the media (Chapter 1) |publisher=Sage |others=Wilson, Barbara J., Jordan, Amy B. (Amy Beth) |year=2013 |isbn=9781412999267 |edition=Third |location=Los Angeles |oclc=820450764}}</ref><ref>{{Cite journal |last=Spear |first=L. P. |date=June 2000 |title=The adolescent brain and age-related behavioral manifestations |journal=Neuroscience and Biobehavioral Reviews |volume=24 |issue=4 |pages=417–463 |doi=10.1016/s0149-7634(00)00014-2 |issn=0149-7634 |pmid=10817843 |s2cid=14686245}}</ref>. Ushbu moyilliklarni hisobga olgan holda, Germaniya<ref>{{Cite web |last=Krennerich |first=Michael |date=30 October 2020 |title=Shadow Report Child Soldiers 2020 |url=https://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC/Shared%20Documents/DEU/INT_CRC_NGO_DEU_44158_E.pdf |url-status=live |access-date=19 August 2022 |website=UN Office of the High Commissioner for Human Rights |page=24}}</ref>, Buyuk Britaniya<ref name=":13">{{Cite web |last=Gee |first=D |year=2008 |title=Informed Choice? Armed forces recruitment practices in the United Kingdom |url=https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204740/https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017}}</ref> va AQShda<ref name=":52">{{Cite web |last=American Public Health Association |year=2012 |title=Cessation of Military Recruiting in Public Elementary and Secondary Schools |url=https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204348/https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017 |website=apha.org}}</ref> o'smirlar bilan harbiy marketing olib borish tanqid qilingan. Xuddi shu uch mamlakatda olib borilgan tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kam ta'minlangan bolalarni nishonga olishadi<ref name=":93">{{Cite book |last=Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns |title=Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany |year=2016}}</ref><ref name=":23">{{Cite web |author1=Gee, D |author2=Goodman, A |title=Army visits London's poorest schools most often |url=http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20180529080003/http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |archive-date=29 May 2018 |access-date=10 December 2017}}</ref><ref name=":13" /><ref name=":21">{{Cite journal |last1=Hagopian |first1=Amy |last2=Barker |first2=Kathy |date=1 January 2011 |title=Should We End Military Recruiting in High Schools as a Matter of Child Protection and Public Health? |journal=American Journal of Public Health |volume=101 |issue=1 |pages=19–23 |doi=10.2105/ajph.2009.183418 |issn=0090-0036 |pmc=3000735 |pmid=21088269}}</ref><ref name=":52" /><ref>{{Cite news |title=Soldiers of Misfortune: Abusive U.S. Military Recruitment and Failure to Protect Child Soldiers |language=en |work=American Civil Liberties Union |url=https://www.aclu.org/other/soldiers-misfortune-abusive-us-military-recruitment-and-failure-protect-child-soldiers |access-date=13 December 2017}}</ref>. Masalan, Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni jalb qilishni oson deb hisoblaydi, ayniqsa kambag'al oilalardan bo'lganlarni yollash yanada osonroq<ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d5bbf83278b3100018306a4/1566293898095/UK_recruitment_report_final.pdf |access-date=24 August 2019 |website=crin.org}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d4ab413eab07100015db6b6/1565176852564/FINAL+Youngest+British+army+recruits+come+disproportionately+from+England%27s+most+deprived+constituencies.pdf |access-date=24 August 2019}}</ref>. Ishga qabul qilingandan so'ng, bolalarga kattalarga qaraganda buyruqlarni osonroq bajartirish va nazorat qilish va kattalardan ko'ra din, nomus, obro'-e'tibor, qasos va burch kabi pul to'lanmaydigan rag'batlar uchun kurashishga moyildirlar<ref>{{cite journal |last1=Rosenblatt |first1=Roger |year=1984 |title=Children of War |journal=American Educator 8 |volume=1 |pages=37–41}}</ref>. Keltirilgan misollarga quyidagilar kiradi: Piter V. Singerning fikricha, oʻsmirlar osonlik bilan boshqara oladigan yengil avtomatik qurollarning global miqyosda tarqalishi bolalardan bevosita jangchilar sifatida foydalanishni yanada foydaliroq qildi<ref> Singer, Peter (2005). Children at War. New York: Pantheon Books. ISBN 9780375423499.</ref>. Romeo Daller aholining haddan tashqari koʻpayishi bolalarni harbiy tashkilotlar uchun arzon va qulay manbaga aylantirishdagi roliga ishora qilgan<ref>Dallaire, Roméo (2011). They Fight Like Soldiers, They Die Like Children: The Global Quest to Eradicate the Use of Child Soldiers. New York: Walker, and Company.</ref>. Rojer Rozenblatt oʻsmirlar kattalarga qaraganda din, sharaf, obroʻ-eʼtibor, qasos va burch kabi pul bilan olib boʻlmaydigan ragʻbatlar uchun kurashishga tayyor ekanligini taʼkidladi<ref>Rosenblatt, Roger (1984). "Children of War". American Educator 8 1: 37–41.</ref>. Bir qancha sharhlovchilar, jumladan, Bernd Beber, Kristofer Blattman, Deyv Grossman, Maykl Uessels, MakGurk va uning hamkasblari, bolalar kattalarga qaraganda itoatkor va moslashuvchan boʻlganligi sababli, ularni boshqarish, aldash va ularga yot gʻoyalar singdirish osonroq ekanligini taʼkidladilar<ref>Beber, Blattman, Bernd, Christopher (2013). "The Logic of Child Soldiering and Coercion". International Organization 67 (1): 65–104. doi:10.1017/s0020818312000409. Bu manba bu sahifada ikki marta foydalanilgan.</ref><ref>Dave., Grossman. On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society, Rev., New York: Little, Brown and Co, 2009. ISBN 9780316040938. OCLC 427757599. </ref><ref>Wessels, Michael (1997). "Child Soldiers". Bulletin of the Atomic Scientists 53 (4): 32. doi:10.1080/00963402.1997.11456787.</ref><ref>McGurk, Dennis „Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members“,. Military life: The psychology of serving in peace and combat Adler: . Westport: Praeger Security International, 2006 — 13–31 bet. ISBN 978-0275983024. </ref> Devid Gi va Reychel Teylor Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni ayniqsa kambagʻal oilalardan boʻlganlarni jalb qilish osonroq ekanligini aniqladi<ref>Gee, David; Taylor, Rachel (1 November 2016). "Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army?". The RUSI Journal 161 (6): 36–48. doi:10.1080/03071847.2016.1265837. ISSN 0307-1847.</ref><ref>Child Rights International Network. „Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK“. crin.org (21-avgust 2019-yil). Qaraldi: 24-avgust 2019-yil.</ref><ref>Child Rights International Network. „Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies“ (21-avgust 2019-yil). Qaraldi: 24-avgust 2019-yil.</ref>. Baʼzi qurolli guruhlar rahbarlarining taʼkidlashicha, oʻsmirlar oʻzlarining yosh boʻlishlariga qaramay, jangovar boʻlinmaga jangchilar sifatida oʻzlarining fazilatlarini olib kelishadi, ular koʻpincha ajoyib darajada qoʻrqmas, chaqqon va chidamlidir<ref>Beber, Bernd; Blattman, Christopher (2013). "The Logic of Child Soldiering and Coercion" (en). International Organization 67 (1): 65–104. doi:10.1017/s0020818312000409. ISSN 0020-8183.</ref>. Baʼzi oʻsmirlar harbiy tashkilotlarga majburan jalb qilinsa, aldanib yoki pul bilan olinsa, boshqalari oʻz xohishi bilan qoʻshiladi<ref>Brett, R. Young soldiers : why they choose to fight. Boulder, Colo.: Lynne Rienner Publishers, 2004. ISBN 9781588262615. OCLC 53830868.</ref><ref>Child Soldiers International. „Des Milliers de vies à réparer“ (fr) (2016). 15-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 29-yanvar 2018-yil.</ref><ref>Manba Wessels, Michael (1997). "Child Soldiers". Bulletin of the Atomic Scientists 53 (4): 32. doi:10.1080/00963402.1997.11456787.</ref>. Buning sabablari koʻp. 2004-yilda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalarni oʻrganishda Reychel Brett va Irma Spekt harbiy xizmatga kirishni ragʻbatlantiradigan bir qator omillarga ishora qildilar, xususan: Qashshoqlik, shu jumladan taʼlim yoki ishga joylashish imkoniyatlarining yetishmasligi Urushning madaniy normallashuvi Yangi doʻstlar izlash Qasos (masalan, doʻstlar va qarindoshlarning oʻldirilganini koʻrgandan keyin) „Jangchi“ roli yetuklikka oʻtish marosimini taʼminlaydi degan umidlar<ref>Brett, R. Young soldiers : why they choose to fight. Boulder, Colo.: Lynne Rienner Publishers, 2004. ISBN 9781588262615. OCLC 53830868.</ref>. XX asrning oxirlari taxminan 1990-yillarda Kambodja qurolli kuchlari tomonidan yollangan bolaning quyidagi soʻzlari koʻplab bolalarning qoʻshilish fikrlariga xosdir: <blockquote>Men ota-onamda ovqat yoʻqligi va maktabga bormasligim sababli qoʻshildim. . . Men minalar haqida oʻylardim, lekin nima ham qilishimiz mumkin — bu buyruq [oldingi chiziqqa borish]. Bir kuni kimdir mening oldimda minani bosdi va u yaralanib vafot etdi. . . O‘shanda men 60 metr narida radio yonida turgan edim. Men uning oʻlganini koʻzim bilan koʻrdim. . . Men har bir boʻlimda yosh bolalarni koʻraman. . . Ishonchim komilki, yana bir-ikki yil askarligimcha qolaman. Harbiy bo‘lishni to‘xtatsam, hech qanday mahoratim yo‘qligi uchun biror joyda ishlolmayman. Men keyin nima qilishimni bilmayman. . .<ref name=":410">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=adc88bff-1916-4317-b184-d9079e7b0bb8|archive-url=https://web.archive.org/web/20190525205613/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=adc88bff-1916-4317-b184-d9079e7b0bb8|url-status=dead|archive-date=2019-05-25|title=Global Report on Child Soldiers|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2001|website=child-soldiers.org|access-date=2018-05-16}}</ref></blockquote> == Bolalarga taʼsiri == === Qurolli mojaro === Bolalarga harbiy hayotning taʼsir koʻlami birinchi marta xalqaro hamjamiyat tomonidan BMT Bosh Assambleyasi topshirgan „Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri“ (1996-yilda) nomi bilan inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machel tomonidan tayyorlangan yirik hisobotda maʼlum qilingan<ref>Machel. „Impact of armed conflict on children“ (1996). 8-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. Hisobot, ayniqsa, yosh bolalardan foydalanish bilan bogʻliq boʻlib, har yili dunyo boʻylab koʻp minglab bolalar oʻlib ketayotgani, mayib-majruh boʻlib, psixiatrik jarohatlar olganligi haqidagi dalillarni taqdim etgan<ref>Machel. „Impact of armed conflict on children“ (1996). 8-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. Grasa Machelning hisobotidan keyin oʻtkazilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar ruhiy kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi va xatti-harakatlari bilan bogʻliq muammolarning sezilarli darajada yuqori xavfiga duch kelishadi<ref name=":15">{{Cite web|url=https://www.scribd.com/document/328940882/Child-Soldiering-Impact-on-Childhood-Development-and-Learning-Capacity|title=Child soldiering: Impact on childhood development and learning capacity|last=Boothby, N|display-authors=et al|year=2010|access-date=30 January 2018}}</ref>. Masalan, Falastin va Ugandada olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, sobiq askar bolalarning yarmidan koʻpi travmadan keyingi stress buzilishi alomatlarini koʻrsatgan va Ugandadagi har oʻninchi boladan toʻqqiztasida ruhiy tushkunlik holati ijobiy boʻlgan. Falastinlik tadqiqot olib boruvchilar, shuningdek, qurolli toʻqnashuvlarda yuqori darajadagi zoʻravonlikka duchor boʻlgan bolalar boshqa bolalarga qaraganda tajovuzkorlik va agressiyani koʻrsatish ehtimoli koʻproq ekanligini aniqladilar. Ushbu taʼsirlarning umumiy taʼsiri odatda kattalardagi qashshoqlik va doimiy ishsizlikning yuqori xavfini oʻz ichiga oladi<ref>Boothby, N. „Child soldiering: Impact on childhood development and learning capacity“ (2010). Qaraldi: 30-yanvar 2018-yil.</ref> === Qo'lga olish === Human Rights Watch tashkilotiga bergan maʼlumotlarga koʻra, qurolli kuchlar va guruhlar yollangan bolalarni hibsga olganlarida ularga koʻproq zarar yetkaziladi<ref name=":50">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|title=Children Detained in War Zones|date=28 July 2016|access-date=21 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821224149/https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|archive-date=21 August 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar koʻpincha yetarli oziq-ovqatsiz, tibbiy yordamsiz yoki boshqa gʻayriinsoniy sharoitlarda hibsga olinadi va baʼzilari hibs paytida jismoniy va jinsiy qiynoqlarga duchor boʻlishadi. Baʼzilari oilasi bilan qoʻlga olinadi yoki oila aʼzolaridan birining faoliyati tufayli hibsga olinadi. Advokatlar va qarindoshlarning har qanday sud majlisida ishtiroki koʻpincha taqiqlanadi<ref name=":50">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|title=Children Detained in War Zones|date=28 July 2016|access-date=21 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821224149/https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|archive-date=21 August 2016|url-status=live}}</ref>. === Harbiy tayyorgarlik === Boshqa tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, bolalarni, shu jumladan katta yoshdagi bolalarni harbiy xizmatga olish, hatto ular balogʻatga yetgunga qadar qurolli toʻqnashuvlarda qoʻllanilmasa ham, zararli taʼsir koʻrsatadi. Qoʻshma Shtatlardagi harbiy akademiklar harbiy tayyorgarlikni (barcha yoshdagi) doimiy stress sharoitida „intensiv singdirish“ sifatida tavsiflaydilar, uning asosiy maqsadi chaqiriluvchilarning soʻzsiz va darhol boʻysunishini oʻrgatishdir<ref>McGurk, Dennis „Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members“,. Military life: The psychology of serving in peace and combat Adler: . Westport: Praeger Security International, 2006 — 13–31 bet. ISBN 978-0275983024. </ref>. Ilmiy tadqiqotlarlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmirlar kattalarga qaraganda yuqori stressli muhitga moyil, masalan, boshlangʻich harbiy tayyorgarlikka, ayniqsa bolalik davridagi qiyinchiliklarga duchor boʻlganlar oʻzlarini koʻproq himoyasiz sezishadi. Harbiy xizmatga chaqirilganlar urushga yuborilishidan oldin ham vafot etishi mumkin. Ayniqsa AQShda oʻz joniga qasd qilishga urinish xavfi yuqori<ref>Ursano, Robert J.; Kessler, Ronald C.; Stein, Murray B.; Naifeh, James A.; Aliaga, Pablo A.; Fullerton, Carol S.; Wynn, Gary H.; Vegella, Patti L. et al. (1 July 2016). "Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers" (en). JAMA Psychiatry 73 (7): 741–9. doi:10.1001/jamapsychiatry.2016.0600. ISSN 2168-622X. PMID 27224848. PMC 4937827.</ref>. AQSh va Buyuk Britaniyada ruhiy kasalliklarning yuqori xavfi<ref>Goodwin, L.; Wessely, S.; Hotopf, M.; Jones, M.; Greenberg, N.; Rona, R. J.; Hull, L.; Fear, N. T. (2015). "Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population?" (en). Psychological Medicine 45 (9): 1881–1891. doi:10.1017/s0033291714002980. ISSN 0033-2917. PMID 25602942.</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish xavfi yuqori<ref>Head, M.; Goodwin, L.; Debell, F.; Greenberg, N.; Wessely, S.; Fear, N. T. (1 August 2016). "Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel" (en). Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology 51 (8): 1171–1180. doi:10.1007/s00127-016-1177-8. ISSN 0933-7954. PMID 26864534. PMC 4977328.</ref><ref>Mattiko, Mark J.; Olmsted, Kristine L. Rae; Brown, Janice M.; Bray, Robert M. (2011). "Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel". Addictive Behaviors 36 (6): 608–614. doi:10.1016/j.addbeh.2011.01.023. PMID 21376475</ref> va zoʻravonlik xulq-atvorining yuqori xavfi<ref>MacManus, Deirdre; Dean, Kimberlie; Jones, Margaret; Rona, Roberto J; Greenberg, Neil; Hull, Lisa; Fahy, Tom; Wessely, Simon et al. (2013). "Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study". The Lancet 381 (9870): 907–917. doi:10.1016/s0140-6736(13)60354-2. PMID 23499041.</ref><ref>Bouffard, L A (2005). "The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience". Armed Forces & Society 31 (2): 273–295. doi:10.1177/0095327x0503100206</ref><ref>Merrill, Lex L.; Crouch, Julie L.; Thomsen, Cynthia J.; Guimond, Jennifer; Milner, Joel S. (August 2005). "Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates". Military Medicine 170 (8): 705–709. doi:10.7205/milmed.170.8.705. ISSN 0026-4075. PMID 16173214.</ref> chaqiriluvchilarning harbiy xizmatga kirishdagi holatiga, yoshiga bogʻliq. Harbiy muhit, shuningdek, zoʻravonlik va jinsiy zoʻravonlikning yuqori darajasi bilan tavsiflanadi<ref>UK, Ministry of Defence. „British Army: Sexual Harassment Report“ (2015). 9-mart 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Canada, Statcan [official statistics agency]. „Sexual Misconduct in the Canadian Armed Forces, 2016“ (en). statcan.gc.ca (2016). 30-mart 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Marshall, A; Panuzio, J; Taft, C (2005). "Intimate partner violence among military veterans and active duty servicemen" (en). Clinical Psychology Review 25 (7): 862–876. doi:10.1016/j.cpr.2005.05.009. PMID 16006025</ref>. Harbiy xizmatga chaqirish amaliyotlari oʻsmirlik davridagi bolalarning zaif tomonlariga zarba berishi ham aniqlangan. Xususan, Germaniya<ref>Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns. Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany, 2016. </ref>, Buyuk Britaniya<ref>Gee, D. „Army visits London's poorest schools most often“. 29-may 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 10-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Gee. „Informed Choice? Armed forces recruitment practices in the United Kingdom“ (2008). 13-dekabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil. </ref><ref>Gee, David; Taylor, Rachel (1 November 2016). "Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army?". The RUSI Journal 161 (6): 36–48. doi:10.1080/03071847.2016.1265837. ISSN 0307-1847.</ref> va AQSh<ref>Hagopian, Amy; Barker, Kathy (1 January 2011). "Should We End Military Recruiting in High Schools as a Matter of Child Protection and Public Health?". American Journal of Public Health 101 (1): 19–23. doi:10.2105/ajph.2009.183418. ISSN 0090-0036. PMID 21088269. PMC 3000735</ref><ref>American Public Health Association. „Cessation of Military Recruiting in Public Elementary and Secondary Schools“. apha.org (2012). 13-dekabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil.</ref><ref>„Soldiers of Misfortune: Abusive U.S. Military Recruitment and Failure to Protect Child Soldiers“(ingl.), American Civil Liberties Union. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil.</ref> dalillari shuni koʻrsatdiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kambagʻal oilalardan boʻlgan bolalarni xavf va cheklovlarni oʻtkazib yuboradigan marketing yordamida nishonga olishadi. Baʼzi akademiklarning taʼkidlashicha, bunday marketing oʻsmirlik davrida hissiy jihatdan asoslangan qarorlar qabul qilishda psixologik moyillikdan foydalanadi<ref>Strasburger, V C. Children, adolescents, and the media (Chapter 1), Wilson, Barbara J., Jordan, Amy B. (Amy Beth), Third, Los Angeles: Sage, 2013. ISBN 9781412999267. OCLC 820450764</ref><ref>Louise, R. „The recruitment of children by the UK armed forces: A critique from health professionals“ (en-GB), Medact (17-noyabr 2016-yil). Qaraldi: 31-yanvar 2018-yil.</ref><ref>Spear, L. P. (June 2000). "The adolescent brain and age-related behavioral manifestations". Neuroscience and Biobehavioral Reviews 24 (4): 417–463. doi:10.1016/s0149-7634(00)00014-2. ISSN 0149-7634. PMID 10817843.</ref><ref>Medact. „House of Commons Defence Committee Inquiry into Armed Forces and Veterans Mental Health: Written Evidence Submitted by Medact“ (2018). 15-noyabr 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-mart 2018-yil. </ref>. == Xalqaro huquq == === Bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish === '''Bolaning taʼrifi''' Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya bola deb 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni deb belgilab bergan. Parij tamoyillari qurolli kuchlar yoki qurolli guruh bilan bogʻlangan bolani quyidagicha belgilaydi: <blockquote>…qurolli kuchlar yoki qurolli guruh tomonidan har qanday lavozimda, shu jumladan, ular bilan cheklanmagan holda, jangchilar, oshpazlar, yuk tashuvchilar, josuslar yoki jinsiy maqsadlar uchun, yoki boʻlmasa xabarchilar sifatida foydalaniladigan 18 yoshga to‘lmagan har qanday shaxsdir.</blockquote> Hujjat Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi tomonidan tasdiqlangan. Bu nafaqat harbiy harakatlarda qatnashayotgan balki bevosita uning yaqinida ishtirok etayotgan bolalarga tegishli. '''15 yoshgacha boʻlgan bolalar''' 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar (1977-yil, 77.2-modda)<ref name=":25">{{Cite web|url=https://www.icrc.org/eng/assets/files/other/icrc_002_0321.pdf|title=Protocols additional to the Geneva Conventions of 12 August 1949|last=International Committee of the Red Cross|year=1977|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20170307150937/https://www.icrc.org/eng/assets/files/other/icrc_002_0321.pdf|archive-date=7 March 2017|url-status=live}}</ref>, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (1989) va Xalqaro jinoiy sudning Rim statuti (2002) hammasi mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlarga va qurolli boʻlmagan kuchlarga bolalarni ishlatishni taqiqlaydi. Davlatlarning qurolli guruhlari 15 yoshgacha bo‘lgan bolalarni bevosita qurolli to‘qnashuvlarda (texnik jihatdan „jang“ harakatlarda) ishlatadigan boʻlsa bu [[urush jinoyati sifatida tan olingan<ref>{{Cite web|url=https://www.icc-cpi.int/nr/rdonlyres/ea9aeff7-5752-4f84-be94-0a655eb30e16/0/rome_statute_english.pdf|title=Rome Statute of the International Criminal Court (A/CONF.183/9)|year=1998|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180318090721/https://www.icc-cpi.int/nr/rdonlyres/ea9aeff7-5752-4f84-be94-0a655eb30e16/0/rome_statute_english.pdf|archive-date=18 March 2018|url-status=live}}</ref>. '''18 yoshgacha bo'lgan bolalar''' Qurolli kuchlarga ega boʻlgan aksariyat mamlakatlar shuningdek, bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) (2000-yil) va Bolalar mehnatining eng yomon shakllari (1999-yilda boʻlib oʻtgan) konvensiyasining yuqori standartlari bilan bogʻliq boʻlib, ular bolalarni 18 yoshga yetguncha majburiy yollashni taqiqlaydi<ref>Child Soldiers International. „International laws and child rights“(ingl.). Qaraldi: 25-yanvar 2018-yil.</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:11300:0::NO::P11300_INSTRUMENT_ID:312327|title=Ratifications of C182 – Worst Forms of Child Labour Convention, 1999 (No. 182)|last=International Labour Organization|website=ilo.org|language=en|access-date=30 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180130053725/http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:11300:0::NO::P11300_INSTRUMENT_ID:312327|archive-date=30 January 2018|url-status=live}}</ref>. OPAC protokoli, shuningdek, hali ham bolalarni (16 yoshdan boshlab) yollash bilan shugʻullanadigan hukumatlardan „18 yoshga toʻlmagan shaxslar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrishni“ talab qiladi. Bundan tashqari, OPAC nodavlat qurolli guruhlarga garchi buning qonuniy kuchi mavhum boʻlsa-da, har qanday sharoitda bolalarni yollashni taqiqlaydi<ref>Geneva Call. „Engaging nonstate armed groups on the protection of children: Towards strategic complementarity“ (2012). 22-mart 2015-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil. </ref><ref>Child Soldiers International. „A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups“ (2016). 8-mart 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 19-yanvar 2018-yil.</ref> Dunyodagi eng yuqori standart Afrikaning Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Xartiyasi<ref>African Commission on Human and Peoples' Rights. „African Charter on the Rights and Welfare of the Child“. achpr.org (2018). 21-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref> tomonidan belgilangan, u mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni har qanday sharoitda ham yollashni taqiqlaydi. Afrikaning aksariyat davlatlari Xartiyani ratifikatsiya qilgan<ref>African Commission on Human and Peoples' Rights. „African Charter on the Rights and Welfare of the Child“. achpr.org (2018). 21-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. '''Cheklovlar va bo'shliqlar''' Yuqoridagi shartnomalarning hech biri bolalarning "jangovar harakatlarda" bilvosita ishtirok etishini yoki ularda (ya'ni, jangovar harakatlardan uzoqda) harbiy amaliyotga hissa qo'shishni aniq taqiqlamaydi. OPAC aʼzosi boʻlmagan mamlakatqurolli kuchlar Jeneva konvensiyalarining I Protokolida belgilangan quyi standartlarga boʻysunadilar, bu esa qurolli kuchlarga oʻn besh yoshdan oshgan bolalarni jangovar harakatlarda qoʻllashga va ixtiyoriy ravishda kuzatuvchi sifatida qatnashgan yosh bolalardan foydalanishga guvoh boʻlsalar bu haqida xabar beradilar: Xalqaro Qizil Xoch Qoʻmitasi mojaro tomonlariga „barcha zarur choralarni koʻrish“ni taklif qildi, bu yakuniy matnda „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ kerak, bu butunlay taqiq emas, chunki amalga oshirish mumkin degan maʼnoni anglatadi „bajarilishi yoki amalga oshirilishi mumkin.“ „Harbiy harakatlarda ishtirok etish“ bandi boʻyicha muzokaralar chogʻida koʻngilli bolalarning harbiy maʼlumotlarni yigʻish va uzatish, tashishda yordam berish kabilar harbiy harakatlarga bilvosita jalb etish deb baholanadi. Biroq, 1949-yil 12-avgustdagi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha va 1977-yilda qabul qilingan Xalqaro qurolli boʻlmagan mojarolar qurbonlarini himoya qilish toʻgʻrisidagi II Protokolning 4.3.c moddasida „oʻn besh yoshga toʻlmagan bolalar“ qurolli kuchlar yoki guruhlarga chaqirilmaydi va jangovar harakatlarda qatnashishi mumkin emas". deyiladi. == Bolalarni ozod qilish va reintegratsiya qilish standartlari == OPAC hukumatlardan harbiy harakatlarda yollangan yoki foydalanilgan bolalarni o‘z yurisdiksiyasi doirasida demobilizatsiya qilishni hamda ularning jismoniy va ruhiy holatlarini tiklanishi va ijtimoiy reintegratsiyasi uchun yordam ko‘rsatishni talab qiladi<ref name="OptProto">{{cite web|url=http://www.unicef.org/crc/index_30203.html|title=UNICEF: Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child|date=30 November 2005|work=UNICEF|access-date=2 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141006095424/http://www.unicef.org/crc/index_30203.html|archive-date=6 October 2014|url-status=live}} {{cite journal|last1=Yun|first1=Seira|year=2014|title=Breaking Imaginary Barriers: Obligations of Armed Non-State Actors Under General Human Rights Law – The Case of the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child|journal=Journal of International Humanitarian Legal Studies|volume=5|issue=1–2|pages=213–257|ssrn=2556825|doi=10.1163/18781527-00501008}}</ref>. Urush, fuqarolarning tartibsizliklari, fuqarolar urushi, turli qurolli toʻqnashuvlar va boshqa favqulodda vaziyatlarda bolalar va yoshlarni, shuningdek, Birlashgan Millatlar Tashkilotining Favqulodda va qurolli toʻqnashuvlarda ayollar va bolalarni himoya qilish toʻgʻrisidagi deklaratsiyasiga muvofiq himoya qilishni taklif etadi. Qurolli guruhlarning sobiq aʼzolarini tegishli ravishda qurolsizlantirish, demobilizatsiya qilish va reintegratsiya qilish jarayonlari uchun Birlashgan Millatlar Tashkiloti 2006-yilda Integratsiyalashgan standartlarni ishlab chiqishni boshladi<ref>{{Cite book|title=Child soldiers, adult interests : the global dimensions of the Sierra Leonean tragedy|last=John-Peter.|first=Pham|date=2005|publisher=Nova Science Publishers|isbn=9781594546716|location=New York|oclc=61724289}}</ref> . == Harbiy jinoyatlar == Hozirda bolalarni urush jinoyatlari uchun urush qonunlarida belgilangan javobgarlikka tortilishi kerakmi, degan fikr mavjud<ref name="McCollough-2008-03-10">Lauren McCollough, [http://www.crimesofwar.org/onnews/News-Khadr.html The Military Trial of Omar Khadr: Child Soldiers and the Law] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080512083222/http://www.crimesofwar.org/onnews/News-Khadr.html |date=12 May 2008 }}, [http://www.crimesofwar.org/about/about.html Crimes of War Project] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081222121657/http://www.crimesofwar.org/about/about.html |date=22 December 2008 }} 10 March 2008</ref>. Xalqaro huquq urush jinoyatlarini sodir etgan bolalarni jinoiy javobgarlikka tortishni taqiqlamaydi, biroq Bola huquqlari to‘g‘risidagi konvensiyaning 37-moddasida belgilanganidek, bola olishi mumkin bo‘lgan jazo cheklanadi: „oʻn sakkiz yoshga toʻlmagan shaxslar tomonidan sodir etilgan jinoyatlarga o‘lim jazosi ham, ozod qilish imkoniyatisiz umrbod qamoq jazosi ham belgilanmaydi“<ref>{{Cite web|url=https://genevacall.org/wp-content/uploads/dlm_uploads/2013/12/Engaging-Nonstate-Armed-Groups-on-the-Protection-of-Children-Towards-Strategic-Complementarity-International-Peace-Institute..pdf|title=Engaging nonstate armed groups on the protection of children: Towards strategic complementarity|last=Geneva Call|year=2012|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20150322034945/http://www.genevacall.org/wp-content/uploads/dlm_uploads/2013/12/Engaging-Nonstate-Armed-Groups-on-the-Protection-of-Children-Towards-Strategic-Complementarity-International-Peace-Institute..pdf|archive-date=22 March 2015|url-status=dead}}</ref>. '''Syerra-Leone misoli''' Syerra-Leoneda yuz bergan fuqarolar urushidan soʻng, BMT Syerra-Leone boʻyicha Maxsus sudga (SCSL) 15 va undan katta yoshdagi sobiq jangchilarni gumanitar qonunlarni, shu jumladan urush jinoyatlarini buzganliklari uchun sud qilishni buyurdi. Biroq, Parij tamoyillari qurolli toʻqnashuvlarda qatnashgan bolalar, hatto ular jinoyatchi boʻlsa ham, birinchi navbatda qurbon sifatida koʻrilishi kerak degan fikrni ilgari surdi: Ushbu tamoyil Sud nizomida oʻz aksini topgan boʻlib, u jinoiy javobgarlikka tortishni istisno qilmagan, lekin sobiq askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiya qilish zarurligini taʼkidlab oʻtgan. Syerra-Leone mamlakat tribunalining birinchi bosh prokurori David Crane nizomni qanchalik jirkanch jinoyatlar sodir etgan bo‘lishidan qatʼi nazar, bolalarning o‘zini emas, balki bolalarni ishga yollagan kishilarni jinoiy javobgarlikka tortish foydasiga talqin qildi<ref> [http://www.diplomatie.gouv.fr/en/IMG/pdf/Paris_Conference_Principles_English_31_January.pdf The Paris Principles and Guidelines on Children associated with armed forces or armed groups] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150923215047/http://www.diplomatie.gouv.fr/en/IMG/pdf/Paris_Conference_Principles_English_31_January.pdf |date=23 September 2015 }}, February 2007. Section "Treatment of children accused of crimes under international law", p. 9 </ref>. '''Omar Khadr misoli''' AQShda prokurorlar kanadalik Omar Khadrni Afgʻonistonda 16 yoshga toʻlmaganida va Tolibon safida AQSh kuchlariga qarshi jang qilganlikda aybladilar<ref>{{cite news|url=http://ca.reuters.com/article/domesticNews/idCATRE67847020100809|title=Omar Khadr's Confession Can Be Used at Guantanamo Trial|author=Jane Sutton|date=9 August 2010|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180806024727/https://ca.reuters.com/article/domesticNews/idCATRE67847020100809|archive-date=6 August 2018|url-status=live}}</ref>. Ushbu jinoyatlarga AQSh qonunchiligiga koʻra umrbod qamoq jazosi beriladi<ref name="McCollough-2008-03-10" />. 2010-yilda qiynoq va tazyiq ostida boʻlgan Xadr urush qonunlarini buzgan holda qotillik, qotillikka urinish, fitna, terrorizmga moddiy yordam koʻrsatish va josuslikda aybdor deb topildi<ref>{{cite web|url=http://media.miamiherald.com/smedia/2010/10/26/10/stip.source.prod_affiliate.56.pdf|title=USvKhadr Stipulation of Fact|date=25 October 2010|access-date=30 November 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20111002161209/http://media.miamiherald.com/smedia/2010/10/26/10/stip.source.prod_affiliate.56.pdf|archive-date=2 October 2011|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.cnn.com/2010/US/10/25/khadr.plea/|title=Youngest Guantanamo detainee pleads guilty|last=Meserve|first=Jeanne|author2=CNN Wire Staff|date=25 October 2010|publisher=CNN|access-date=29 October 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101026132342/http://www.cnn.com/2010/US/10/25/khadr.plea/|archive-date=26 October 2010|url-status=live}}</ref>. Khadrni bir yillik qamoqdan soʻng Kanadaga deportatsiya qilinishini koʻrsatadigan kelishuv bitimining bir qismi sifatida taklif qilindi. Umar Khadr Guantanamo qamoqxonasida qoldi va Kanada hukumati uning vataniga qaytarilishini kechiktirgani uchun xalqaro tanqidlarga uchradi<ref>{{cite news | url=https://www.cbc.ca/news/world/khadr-to-return-to-canada-lawyer-1.905780 | publisher=CBC News | title=Khadr to return to Canada: lawyer | date=25 October 2010 | access-date=30 November 2011 | archive-url=https://web.archive.org/web/20101028080624/https://www.cbc.ca/news/world/khadr-to-return-to-canada-lawyer-1.905780 | archive-date=28 October 2010 | url-status=live}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.cbc.ca/news/canada/story/2012/07/20/khadr-canada-us.html |title=Toews' request delays Khadr's transfer to Canada |date=20 July 2012 |publisher=CBC News |access-date=26 July 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120727002758/http://www.cbc.ca/news/canada/story/2012/07/20/khadr-canada-us.html |archive-date=27 July 2012 |url-status=live }}</ref>. Oxir-oqibat, Khadr 2012-yil sentabr oyida Kanada qamoqxonasiga oʻtkazildi va 2015-yil may oyida Alberta sudyasi tomonidan garov evaziga ozod qilindi. 2016-yilda Xadr AQShning harbiy jinoyatchi sifatida hukm qilinganligi ustidan shikoyat qilgan<ref>{{Cite web|title = 'Freedom is way better than I thought,' says Omar Khadr|url = http://www.cbc.ca/news/canada/edmonton/omar-khadr-free-on-bail-vows-to-prove-he-is-a-good-person-1.3065692|publisher = Canadian Broadcasting Corporation|access-date = 8 February 2016|archive-url = https://web.archive.org/web/20160131211649/http://www.cbc.ca/news/canada/edmonton/omar-khadr-free-on-bail-vows-to-prove-he-is-a-good-person-1.3065692|archive-date = 31 January 2016|url-status = live}}</ref>. BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili hukm chiqarilishidan oldin AQShning Guantanamodagi harbiy komissiyasiga maktub yozib, Khadrni reabilitatsiya dasturiga muvofiq qoʻyib yuborishni soʻrab murojaat qilgan<ref name=":0">{{Cite news|url=http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|title=Khadr should go back to Canada: UN official|last=CBC News|date=27 October 2010|publisher=Canadian Broadcasting Corporation|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20171129025923/http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|archive-date=29 November 2017|url-status=live}}</ref>. Oʻz maktubida u Khadr „oʻsmir askarbola hikoyasini ifodalaydi: vijdonsiz guruhlar tomonidan kattalarning oʻzlari tushunmaydigan janglarda qatnashish taklifi bilan harakat qilish uchun yollangan“.ini aytadi<ref name=":0">{{Cite news|url=http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|title=Khadr should go back to Canada: UN official|last=CBC News|date=27 October 2010|publisher=Canadian Broadcasting Corporation|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20171129025923/http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|archive-date=29 November 2017|url-status=live}}</ref>. == Birlashgan Millatlar Tashkilotining roli == === Tarixi === Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning yakuniy matni (1989-yilda qabul qlingan) 18 yoshgacha boʻlgan barcha bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlamaganidan keyin bolalar huquqlari himoyachilarining hafsalasi pir boʻldi va ular bu maqsadga erishish uchun yangi shartnoma tuzishni talab qila boshladilar<ref name=":02">{{Cite book|title=Campaigning for justice: Human rights advocacy in practice|last=Becker|first=J|publisher=Stanford University Press|year=2013|isbn=9780804774512|location=Stanford, California|pages=11–31|chapter=Campaigning to stop the use of child soldiers|oclc=837635842}}</ref><ref name=":24">{{Cite web|url=http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on Involvement of Children in Armed Conflict (OP/CAC)|last=Brett|first=R|year=2005|website=International Council on Human Rights Policy & International Commission of Jurists|access-date=4 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20120416195918/http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|archive-date=16 April 2012|url-status=live}}</ref>. Natijada, yangi tashkil etilgan Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita ikkita tavsiya berdi: birinchidan, qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri boʻyicha BMTdan yirik tadqiqot oʻtkazishni soʻrash; ikkinchidan, konvensiyaga qo‘shimcha protokol bo‘yicha muzokaralar olib borish uchun BMTning Inson huquqlari bo‘yicha komissiyasi aʼzolaridan iborat ishchi guruhini tuzish. Har ikkala taklif ham qabul qilindi<ref name=":02">{{Cite book|title=Campaigning for justice: Human rights advocacy in practice|last=Becker|first=J|publisher=Stanford University Press|year=2013|isbn=9780804774512|location=Stanford, California|pages=11–31|chapter=Campaigning to stop the use of child soldiers|oclc=837635842}}</ref><ref name=":24">{{Cite web|url=http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on Involvement of Children in Armed Conflict (OP/CAC)|last=Brett|first=R|year=2005|website=International Council on Human Rights Policy & International Commission of Jurists|access-date=4 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20120416195918/http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|archive-date=16 April 2012|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitaga javob berar ekan, „qurolli toʻqnashuvlar natijasida dunyoning koʻplab qismlarida bolalarning ahvoli keskin yomonlashganini“ tan oldi va inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machelga yirik tadqiqot oʻtkazishni topshirdi<ref name=":11">{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/mandate/special-representative-of-the-secretary-general-for-children-and-armed-conflict/|title=Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|last=Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|year=2018|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180129004604/https://childrenandarmedconflict.un.org/mandate/special-representative-of-the-secretary-general-for-children-and-armed-conflict/|archive-date=29 January 2018|url-status=live}}</ref>. Machel hisoboti, Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri, 1996-yilda nashr etilgan Hisobotda qayd etilgan: <blockquote>Hech shubha yoʻqki, eng dolzarb ustuvor vazifalardan biri 18 yoshgacha boʻlgan barchani qurolli kuchlar safidan chetlashtirishdir<ref name=":14">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/graca/a51-306_en.pdf|title=Impact of armed conflict on children|last=Machel|first=G|year=1996|access-date=2018-01-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20170708004644/https://www.unicef.org/graca/a51-306_en.pdf|archive-date=8 July 2017|url-status=live}}</ref></blockquote> Shu bilan birga, BMTning Inson huquqlari boʻyicha komissiyasi bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanish boʻyicha standartlarni oshirish boʻyicha muzokaralar olib borish uchun ishchi guruh tuzdi. Murakkab muzokaralar va global kampaniyadan soʻng, yangi shartnoma 2000-yilda Bolalar huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning qurolli mojarolarga jalb etilishi toʻgʻrisidagi fakultativ protokoli sifatida kelishib olindi. Shartnoma bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda bevosita ishtirok etishini ham, ularni 16 yoshdan boshlab mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga jalb qilishni ham taqiqlaydi<ref name=":1">{{Cite web|url=http://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/OPACCRC.aspx|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict|year=2000|website=ohchr.org|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20130502015246/http://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/OPACCRC.aspx|archive-date=2 May 2013|url-status=dead|access-date=22 March 2018}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi 2000-yil 25-maydagi 54/263- rezolyutsiya bilan shartnomani Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokol sifatida qabul qildi. Protokol 2002-yil 12-fevralda kuchga kirdi<ref>{{Cite journal|date=November 2000|title=United Nations General Assembly: Optional Protocols to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict and on the Sale of Children, Child Prostitution and Child Pornography|url=http://dx.doi.org/10.1017/s0020782900009335|journal=International Legal Materials|volume=39|issue=6|pages=1285–1297|doi=10.1017/s0020782900009335|s2cid=232255513|issn=0020-7829}}</ref>. === Bosh kotibning bolalar va qurolli mojarolar bo'yicha maxsus vakili === Machelning eʼlon qilgan hisoboti BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili (SRSG-CAAC) uchun yangi mandatga olib keldi<ref>Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict. „Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict“ (en-US). United Nations (2018). 29-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. SRSG vazifalari orasida Bosh kotibning bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha yillik hisoboti loyihasini ishlab chiqish kiradi, unda butun dunyodan bolalarni yollash va ulardan foydalanishning eng yomon holatlari roʻyxati va tavsifi sanab oʻtilgan<ref>{{Cite web|url=https://foreignpolicy.com/2017/08/16/confidential-u-n-report-accuses-saudi-coalition-of-killing-hundreds-of-children-in-yemen-conflict/|title=Confidential U.N. Report Accuses Saudi Coalition of Killing Hundreds of Yemeni Kids|last=Lynch|first=Colum|date=16 August 2017|website=Foreign Policy|language=en|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180323092442/https://foreignpolicy.com/2017/08/16/confidential-u-n-report-accuses-saudi-coalition-of-killing-hundreds-of-children-in-yemen-conflict/|archive-date=23 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Xavfsizlik Kengashi === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Xavfsizlik Kengashi muntazam ravishda munozaralar, hisobotlarni qabul qilish va „Qurolli toʻqnashuvdagi bolalar“ sarlavhasi ostida rezolyutsiyalarni qabul qilish uchun yigʻiladi. Ushbu masala boʻyicha birinchi rezolyutsiya 1261-sonli qaror 1999-yilda qabul qilingan<ref name="UN_SRES12611999">{{UN document|docid=S-RES-1261(1999)|type=Resolution|body=Security Council|year=1999|resolution_number=1261|accessdate=20 July 2008}}</ref>. 2004-yilda 1539-sonli rezolyutsiya bir ovozdan qabul qilindi, u askar bolalardan foydalanishni qoraladi va BMT Bosh kotibiga monitoring va hisobot berish mexanizmi deb nomlanuvchi amaliyotni kuzatish va hisobot berish vositasini yaratishni topshirdi<ref>{{cite news|url=http://www.reliefweb.int/rw/rwb.nsf/db900SID/ACOS-64DFZ7?OpenDocument|title=Security Council condemns recruitment of child soldiers, asks Secretary-General to devise monitoring mechanism|date=22 April 2004|publisher=[[ReliefWeb]]}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.unicef.org/protection/57929_57997.html|title=Monitoring and Reporting Mechanism (MRM) on grave violations of children's rights in situations of armed conflict|work=UNICEF|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20180323154757/https://www.unicef.org/protection/57929_57997.html|archive-date=23 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi === Bosh kotib bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha har yili yillik hisobotini eʼlon qiladi<ref>{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/virtual-library/|title=Library of the Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|last=Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|year=2018|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180129013116/https://childrenandarmedconflict.un.org/virtual-library/|archive-date=29 January 2018|url-status=live}}</ref>. 2017-yilgi hisobotda 2016-yilda qurolli guruhlar tomonidan bolalardan keng foydalanilgan 14 ta davlat (Afg‘oniston, Kolumbiya, Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Iroq, Mali, Myanma (Birma) , Nigeriya, Filippin, Somali, Janubiy Sudan, Sudan, Suriya, va Yaman) va davlat qurolli kuchlari jangovar harakatlarda bolalardan foydalangan oltita davlat (Afgʻoniston, Myanma (Birma), Somali, Sudan, Janubiy Sudan va Suriya)<ref>United Nations Secretary-General. „Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017“. United Nations (2017). 25-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-yanvar 2018-yil. </ref> davlatlarini keltiradi. 2011-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun ekstremal chora-tadbirlar hisobotiga koʻra, mojaro hududlarida zoʻravonlik harakatlariga jalb qilingan bolalar masalasini koʻtargan<ref>„Extreme Measures | Abuses against Children Detained as National Security Threats“(ingl.), Human Rights Watch (28-iyul 2016-yil). Qaraldi: 28-mart 2018-yil.</ref>. == Bugungi kunda harbiy xizmatdagi bolalar - mintaqa va mamlakatlar bo'yicha == Ushbu bo'lim bugungi kunda bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanishni o'z ichiga oladi. === Afrika === 2003-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotining Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi maʼlumotlariga koʻra, butun dunyo boʻylab davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarda qatnashgan bolalarning yarmidan koʻpi Afrikada boʻlgan. 2004-yilda Child Soldiers International tashkiloti maʼlumotlariga koʻra, qitʼada 100 000 bolalar davlat va nodavlat qurolli kuchlarda foydalanilgan<ref name="CSUCS-1">[https://web.archive.org/web/20091226221427/http://www.child-soldiers.org/document/get?id=743 Child soldiers global report 2004: Africa Regional overview], [http://www.child-soldiers.org/contact/contact Child Soldiers International] {{webarchive|url=https://archive.today/20070703045854/http://www.child-soldiers.org/contact/contact|date=3 July 2007}}.<!--Retrieved April 2009--></ref> va 2008-yildagi hisob-kitoblarga koʻra, jami 120 000 bola yoki harbiy harakatlarda qatnashgan<ref>{{Cite journal|last=Rakisits|first=Claude|date=1 December 2008|title=Child Soldiers in the East of the Democratic Republic of the Congo|journal=Refugee Survey Quarterly|language=en|volume=27|issue=4|pages=108–122|doi=10.1093/rsq/hdn054|issn=1020-4067|url=http://doc.rero.ch/record/291705/files/hdn054.pdf}}</ref>. Afrikaning aksariyat mamlakatlari ratifikatsiya qilgan Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Afrika Xartiyasi (1990-yil) 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni barcha turdagi harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlaydi. Ushbu qabul qilingan xartiyaga qaramay, BMT maʼlumotlariga koʻra, 2016-yilda Afrikaning yetti davlatida (Markaziy Afrika Respublikasi, Nigeriya, Kongo Demokratik Respublikasi, Somali, Mali, Janubiy Sudan, Sudan) bolalar qurolli guruhlar va uchtasida (Sudan, Somali va Janubiy Sudan) davlat qurolli kuchlari tomonidan foydalanilgan<ref>United Nations Secretary-General. „Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017“. United Nations (2017). 25-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-yanvar 2018-yil.</ref>. Afrikada joylashgan harbiy tashkilotlardagi bolalar sonini kamaytirish boʻyicha xalqaro saʼy-harakatlar 1997-yilda ishlab chiqilgan Keyptaun tamoyillaridan keyin boshlandi<ref name=":18">{{cite web|url=http://www.unicef.org/emerg/files/Cape_Town_Principles(1).pdf|title=Cape Town Principles and Best Practices|date=April 1997|publisher=UNICEF|pages=8|access-date=26 August 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927182848/http://www.unicef.org/emerg/files/Cape_Town_Principles(1).pdf|archive-date=27 September 2007|url-status=live}}</ref>. Prinsiplar Afrika hukumatlariga oʻsha paytda muzokaralar olib borilayotgan OPAC majburiyatlarini bajarishni va harbiy xizmatga yollash uchun minimal yoshni 15 dan 18 ga oshirishni taklif qildi<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref>. Prinsiplar, shuningdek, bola askarga 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni „har qanday turdagi muntazam yoki tartibsiz qurolli kuchlar yoki guruhning har qanday maqomdagi bir qismi boʻlgan … shu jumladan jinsiy maqsadlar uchun yollangan qizlarni ham qamrab oladi“ . . ."<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref>. 2007-yilda Parijda boʻlib oʻtgan „Urushdan ozod bolalar“ konferensiyasi Parij tamoyillarini ishlab chiqdi, ular Keyptaun tamoyillarini takomillashtirish va yangilash, ularni global miqyosda qoʻllash va hozirgi bolalar askarlarini qayta integratsiya qilishning amaliy yondashuvini belgilab berdi<ref name="UNICEF12">[http://www.unicef.org/media/media_38208.html <nowiki>[1]</nowiki>] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180114184025/https://www.unicef.org/media/media_38208.html |date=14 January 2018 }}, UNICEF press release</ref> . === Markaziy Afrika Respublikasi === Markaziy Afrika Respublikasida qurolli guruhlar tomonidan bolalardan foydalanish tarixdan keng tarqalgan. 2012 va 2015-yillar oraligʻida 10 000 ga yaqin bolalar milliy qurolli mojarolarda qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan<ref name=":03">{{Cite news|url=https://www.unicef.org/media/media_85654.html|title=Central African Republic: Children brutally targeted in weekend violence|last=UNICEF|access-date=13 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180114184037/https://www.unicef.org/media/media_85654.html|archive-date=14 January 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. 2016-yil maʼlumotlariga koʻra bu haliyam davom etmoqda. Musulmon Séléka qurolli guruhlar koalitsiyasi va asosan nasroniylardan iborat Anti-balaka jangarilari bolalardan shu tarzda ayovsiz foydalangan. Baʼzilarining yoshi sakkizda<ref name=":16">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/shop/des-milliers-de-vies-rparer|title=Des Milliers de vies à réparer|last=Child Soldiers International|year=2016|website=Child Soldiers International|language=fr|access-date=13 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180115042637/https://www.child-soldiers.org/shop/des-milliers-de-vies-rparer|archive-date=15 January 2018|url-status=dead}}</ref>. 2015-yil may oyida boʻlib oʻtgan Forum de Bangui (hukumat, parlament, qurolli guruhlar, fuqarolik jamiyati va diniy yetakchilar yig‘ilishi)da bir qator qurolli guruhlar minglab bolalarni demobilizatsiya qilish togʻrisida kelishib oldilar<ref>{{Cite news|url=https://www.unicef.org/media/media_81771.html|title=Armed groups in Central African Republic agree to release thousands of children|last=UNICEF|date=5 May 2015|work=UNICEF|access-date=13 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180114184053/https://www.unicef.org/media/media_81771.html|archive-date=14 January 2018|url-status=live}}</ref>. 2016-yilda Markaziy Afrika Respublikasiga barqarorlik oʻlchovi qaytdi va BMT maʼlumotlariga koʻra, 2691 oʻgʻil va 1206 qiz qurolli guruhlardan rasman ajratildi. Shunga qaramay, bolalarni harbiy maqsadlarda ishga olish va ulardan foydalanish oʻsha yil davomida taxminan yana 50 foizga koʻtarildi, bu raqamlar asosan Lord qarshilik armiyasiga tegishli<ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. === Kongo Demokratik Respublikasi === Minglab bolalar Kongo Demokratik Respublikasi (DRC) armiyasida va turli isyonchi qurolli kuchlarda xizmat qiladi. Maʼlumotlarga koʻra, Ikkinchi Kongo urushi avjida 30 000 dan ortiq bolalar mojaroning turli tomonlari bilan jang qilgan. „Kony 2012“ filmida Rabbiyning qarshilik armiyasi bu bolalarni yollagani daʼvo qilingan<ref name="guardian kony 2012">{{cite news | url=https://www.theguardian.com/global-development/2012/mar/16/kony-2012-child-soldiers-spotlight | title=Kony 2012 puts child soldiers back under the spotlight | work=[[The Guardian]] | date=16 March 2012 | access-date=16 March 2012 | author=Smith, David | archive-url=https://web.archive.org/web/20140820052154/http://www.theguardian.com/global-development/2012/mar/16/kony-2012-child-soldiers-spotlight | archive-date=20 August 2014 | url-status=live}}</ref>. Hozirgi vaqtda Kongo Demokratik Respublikasi dunyodagi eng yuqori askar bolalardan biriga ega mamlakat. Xalqaro sud urush davridagi bu amaliyotlar boʻyicha hukm chiqardi. Thomas Lubanga Dyilo, KDRdagi harbiy qoʻmondonlardan biri, 2002 va 2003-yillar oraligʻida bolalar askarlarini yollashdagi roli uchun 14 yillik qamoq jazosiga hukm qilindi. Lubanga Kongo vatanparvarlari ittifoqiga va uning qurolli qanoti Kongoni ozod qilish uchun vatanparvarlik kuchlariga rahbarlik qilgan. Bolalar Ituridagi qurolli toʻqnashuvda jang qilishga majbur boʻlishdi<ref name="The Prosecutor v. Thomas Lubanga Dyilo">{{cite web|url=http://www.icc-cpi.int/en_menus/icc/situations%20and%20cases/situations/situation%20icc%200104/related%20cases/icc%200104%200106|title=The Prosecutor v. Thomas Lubanga Dyilo|access-date=2 October 2014|url-status=dead|archive-url=https://archive.today/20140319221305/http://www.icc-cpi.int/en_menus/icc/situations%20and%20cases/situations/situation%20icc%200104/related%20cases/icc%200104%200106|archive-date=19 March 2014}}</ref>. === Somali === 2004-yilda Child Soldiers International tomonidan eʼlon qilingan hisobotda 1991-yildan beri 200 000 nafar bola oʻz irodasiga zid ravishda mamlakat qurolli kuch tarkiblariga jalb qilingani taxmin qilingan<ref name="CSUCS-1">[https://web.archive.org/web/20091226221427/http://www.child-soldiers.org/document/get?id=743 Child soldiers global report 2004: Africa Regional overview], [http://www.child-soldiers.org/contact/contact Child Soldiers International] {{webarchive|url=https://archive.today/20070703045854/http://www.child-soldiers.org/contact/contact|date=3 July 2007}}.<!--Retrieved April 2009--></ref> . 2017-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Antoniu Guterrish BMT hisobotiga izoh berib, mamlakatdagi „Ash-Shabob“ aʼzolarining 50 foizdan ortigʻini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil qiladi, baʼzi paytlari esa toʻqqiz yoshga toʻlmagani ham jangga joʻnatiladi degan edi. Hisobotda 2010-yilning 1-aprelidan 2016-yilning 31-iyuliga qadar Somalida 6163 nafar bola yollangani, ulardan 230 nafari qizlar ekanligi tasdiqlandi. „Ash-Shabob“ bu yollashning yetmish foizini tashkil qilgan. Somali milliy armiyasi ham bolalarni askarlikka yollash boʻyicha yuqori oʻrinlarda turadi<ref name=":37">{{Cite web|url=https://www.aljazeera.com/news/2017/01/guterres-thousands-child-soldiers-fight-somalia-170120063747893.html|title=Guterres: Thousands of child soldiers fight in Somalia|publisher=Al Jazeera|access-date=28 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329054211/https://www.aljazeera.com/news/2017/01/guterres-thousands-child-soldiers-fight-somalia-170120063747893.html|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.childsoldiers.org/preventing-the-use-of-child-soldiers-in-somalia/|title=Preventing the Use of Child Soldiers in Somalia – Roméo Dallaire Child Soldiers Initiative|date=30 January 2017|work=Roméo Dallaire Child Soldiers Initiative|access-date=28 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329061157/https://www.childsoldiers.org/preventing-the-use-of-child-soldiers-in-somalia/|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref> . === Sudan === 2004-yilda 17 000 ga yaqin bolalar davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan. O‘sha paytdagi asosiy qurolli muxolifat guruhi — Sudan Xalq ozodlik armiyasi (SPLA) tarkibida 5000 ga yaqin bola bor edi. Baʼzi sobiq bolalar askarlik paytida sodir etgan jinoyatlari uchun oʻlimga hukm qilingan. 2006-yilda bolalar Chaddagi qochqinlar lagerlaridan ham jalb qilingan va minglab bolalar Darfurdagi mojaroga tortilgan. 2005-yilda hukumat OPAC shartnomasini ratifikatsiya qildi va 2008-yilga kelib mamlakatda bolalardan harbiy maqsadda foydalanish kamaydi, ammo davlat qurolli kuchlari ham, SPLA ham ularni yollash va ishlatishda davom etgan. Bolalardan foydalanish kamayishda davom etdi, biroq 2017-yilda BMT hukumat kuchlarida hanuz12 yoshli bolalar borligi toʻgʻrisida xabarlar oldi. === Uganda === „Ugandadagi LRA armiyasida asosan askar sifatida oʻqitilgan. Ugandadagi barcha boshqa yoki oldingi isyonchi guruhlardan farqli oʻlaroq, LRA bolalarni (yaxshisi oʻn ikki yoshdan oʻn toʻrt yoshgacha) zoʻravonlik bilan oʻgʻirlash yoki qul qilishni oʻzining asosiy usuliga aylantirgan va oʻz faoliyatini tinch aholiga hujum qilishga qaratgan“. === Zimbabve === 2003-yilda Guardian gazetasi Zimbabveda davlat tomonidan homiylik qilinadigan yoshlar qurolli kuchlari Milliy Yoshlar Xizmati tomonidan inson huquqlarining koʻplab buzilishi haqida xabar berdi. Dastlab vatanparvar yoshlar tashkiloti sifatida tashkil etilgan bu tashkilot 10 yoshdan 30 yoshgacha boʻlgan yoshlardan iborat harbiylashtirilgan guruhga aylandi va mamlakatdagi norozilikni bostirish uchun foydalanildi. Tashkilot nihoyat 2018-yilning yanvarida taqiqlangan. == Amerika == === Boliviya === 2001-yilda Boliviya hukumati 14 yoshgacha boʻlgan bolalar yollash boʻyicha tekshiruvlar paytida qurolli kuchlarga majburan chaqirilgan boʻlishi mumkinligini tan oldi. Boliviya armiyasining 40 % ga yaqinini 18 yoshdan kichiklar, yarmini esa 16 yoshdan kichiklar tashkil qiladi. 2018-yil holatiga koʻra , Boliviya bolalarni 17 yoshdan boshlab kattalar harbiy xizmatga chaqirishni boshlashga taklif qiladi. === Braziliya === Braziliyada Komando Vermelho kabi mahalliy uyushgan jinoiy guruhlar bolalarni giyohvand moddalarni tayyorlash va qotillik qilish uchun yollashadi, lekin politsiya va boshqa raqib guruhlar ularga qarshi kurashadilar. Shuningdek, braziliyalik militsionerlar bolalarni Komando Vermelyoga qarshi kurashga jalb qilganlar. === Kanada === Kanadada odamlar 16 yoshidan boshlab ota-ona ruxsati bilan Kanada kuchlarining zaxira qismiga, biroz ulgʻaygach, 17 yoshida ota-ona ruxsati bilan oddiy tarkibga qoʻshilishlari mumkin. Lekin ular 18 yoshga toʻlgunga qadar xizmat safariga koʻngilli boʻlishlari mumkin emas. === Kolumbiya === Kolumbiyadagi qurolli mojaroda, 1960-yillarning oʻrtalaridan hozirgi kungacha, qatnashgan jangchilarning toʻrtdan bir qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan va hozir ham shunday. 2004-yilda Kolumbiya bolalar askarlaridan foydalanish boʻyicha dunyoda toʻrtinchi oʻrinni egalladi. Hozirda mamlakatda qurolli guruhlarda 11-14 ming bola bor. Hukumat bilan muzokaralar chogʻida qurolli guruhlar voyaga yetmaganlarni savdolashish vositasi sifatida yollashni toʻxtatishni taklif qilishdi, ammo ularni qoniqtirmadi. Bjørkhaugning taʼkidlashicha, aksariyat bolalar askarlikka ixtiyoriy ishtirok etish va majburlashning kombinatsiyasi orqali yollangan. 1998-yilda Human Rights Watch matbuot bayonotida baʼzi partizan boʻlinmalarining 30 foizi bolalardan iborat boʻlgan . Xuddi shu press-relizda hukumat bilan bogʻliq boʻlgan harbiylashtirilgan boʻlinmalarning baʼzilari 50 foizgacha bolalardan iborat ekanligi, jumladan, sakkiz yoshli baʼzilari ham borligi taxmin qilingan. 2005-yilda Kolumbiyada 11 000 ga yaqin bola chap yoki oʻng qanot harbiy kuchlari safida xizmat qilgan. „Kolumbiyadagi bolalar jangchilarining taxminan 80 foizi ikki chap qanot partizan guruhlaridan biriga, FARC yoki ELNga tegishli. Qolgan jangchilar harbiylashtirilgan saflarda, asosan AUCda xizmat qilishadi“. P.W. Singerning soʻzlariga koʻra, FARC tomonidan 1998-yilda Guatape GESiga hujumda sakkiz yoshli jangarilar ishtirok etgan va 2001-yilda FARC oʻquv videosida 11 yoshli oʻgʻil bolalar raketalar bilan ishlayotgani tasvirlangan. Guruh shuningdek, Venesuela, Panama va Ekvadordan kelgan bolalarni ham qabul qiladi. Kolumbiya hukumati xavfsizlik kuchlari bolalarni rasman ishga qabul qilmaydi, chunki majburiy va ixtiyoriy yollash uchun qonuniy yosh 18 deb belgilangan. Shu bilan birga, talabalar harbiy oʻrta maktablarda kursant sifatida roʻyxatdan oʻtishlari va mos ravishda 16 yoki 17 yoshlilar havo kuchlari yoki milliy armiya tayyorlash dasturlariga kirishlari mumkin. Bundan tashqari, qoʻlga olingan dushman bolalari Kolumbiya harbiylari tomonidan razvedka maʼlumotlarini yigʻish uchun ishlatilgan. 2016-2017-yillarda FARC partizan guruhlariga qarshi demobilizatsiya harakatlari mojarosiga barham berib, zo‘ravonlikka jalb qilingan bolalar sonini cheklab qo‘yishiga umid qildi. Biroq, boshqa qurolli guruhlar hali demobilizatsiya qilinmagan va mojaro hozirgacha toʻliq hal etilmagan. === Kuba === Kubada o‘g‘il bolalar va qizlar uchun majburiy harbiy xizmat yoshi 17 yoshni tashkil etadi. Erkak o‘smirlarga hududiy qo‘shinlar qurolli kuchsi safiga majburiy xizmat muddatidan oldin ruxsat etilgan. === Gaiti === Gaitida siyosiy zoʻravonlik bilan shugʻullanuvchi turli erkin tashkil etilgan qurolli guruhlarda qatnashayotgan bolalar soni nomaʼlum. === Meksika === Meksikada bolalar Meksikadagi narkotiklar urushida Fors koʻrfazi karteli kabi jinoiy tashkilotlar tomonidan hukumat va boshqa raqib kartellarga qarshi kurashish uchun foydalaniladi. Ammo bularning soni maʼlum emas. Shuningdek, Grupos de autodefensa comunitaria (Avtomatik himoya guruhi) oʻz qishloqlarini mahalliy jinoiy guruhlarning zoʻravonligidan himoya qilish uchun baʼzi vaqtda bolalarni yollaydi, askar bolalarini jalb qiladigan oʻzini-oʻzi himoya qilish guruhlaridan biri bu Coordinadora Regional de Autoridades Comunitarias-Pueblos Fundadores (CRAC-PF) boʻlib, u Los Ardillos, Beltran Leyva kartelidan ajralib chiqqan jinoiy guruh bilan qarama-qarshilikda. CRAC-PF va Los Ardillos oʻrtasidagi janglar 53 kishining oʻlimiga sabab boʻlgan. === Qo'shma Shtatlar === Qoʻshma Shtatlarda 17 yoshli oʻsmirlar ota-onalarning yozma roziligi bilan qurolli kuchlarga qoʻshilishlari mumkin. 2015-yil holatiga koʻra har yili 16 000 ga yaqin 17 yoshli yigitlar harbiy xizmatga chaqiriladi. AQSH armiyasi maktablar bilan ishga yollashga boʻlgan taʼminlashni yondashuvning „tayanch toshi“ deb taʼriflaydi . Bolalar huquqlarini himoya qilish tashkilotlari AQSh qurolli kuchlari xodimlarini bolalarga tayanishini tanqid qildi. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShga harbiy xizmatga kirishning minimal yoshini 18 yoshga koʻtarishni tavsiya qildi. 1990-yillarda OPAC shartnomasi boʻyicha muzokaralarda AQSh Buyuk Britaniyaga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 dan oshmasligiga keskin qarshi chiqdi. Natijada shartnomada eng kam 16 yosh belgilangan . AQSh shartnomani 2002-yilda ratifikatsiya qilgan (lekin 2018-yil holatiga koʻra AQSh Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyani ratifikatsiya qilish amalga oshmadi). OPACga koʻra, AQSh harbiy xizmatchilariga odatda 18 yoshga toʻlgunga qadar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishni taqiqlaydi. Shunga qaramay, ular „oldinga joylashtirish“ huquqiga ega, yaʼni ular qoʻllab-quvvatlash vazifalarini bajarish uchun jangovar zonaga joylashtirilishlari mumkin. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShni ushbu siyosatni oʻzgartirishga va voyaga yetmaganlarning jangovar hududda oldindagi harakat qilish zonasiga joylashtirilmasligini taʼminlashga chaqirdi. 2003 va 2004-yillarda 60 ga yaqin voyaga yetmagan o‘smirlar xodimlarning xatoligi tufayli Afgʻoniston va Iroqqa yuborilgan. Keyinchalik Mudofaa vazirligi „vaziyatlar zudlik bilan toʻgʻirlangani va takrorlanishining oldini olish uchun choralar koʻrilgani“ni aytdi. 2008-yilda prezident Jorj Bush „Oʻsmir bolalarni askarlikdan himoya qilish toʻgʻrisida“gi qonunni imzoladi . Qonun bolalarni askarlikka yollagan harbiy kuchlarni jinoiy javobgarlikka tortadi. Shuningdek, bolalar harbiy maqsadlarda foydalaniladigan mamlakatlarga qurol sotishni taqiqlaydi. Qonunda askar bolalar taʼrifi „hukumat qurolli kuchlari tarkibida jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etgan 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxs“ ni oʻz ichiga oladi. Hujjatdan voz kechish Obama va Trump maʼmuriyati tomonidan chiqarilgan. == Yaqin Sharq == === Bahrayn === Bahraynda harbiy kursantlar, NCO stajyorlari va texnik xodimlar 15 yoshdan boshlab Bahrayn Mudofaa Kuchlari safiga kirishlari mumkin. === Eron === Eronning amaldagi qonunchiligi 16 yoshdan kichiklarni ishga olishni rasman taqiqlaydi. Eron-Iroq urushi paytida oʻgʻil bolalar Basij armiyasiga chaqirilgan, u yerda Eron hukumati tanqidchilarining fikriga koʻra, ular „jonli qalqonlar toʻlqini sifatida frontga yuborilgan“. Boshqa manbalar eronlik qurbonlarning umumiy sonini 200,000-600,000 oraligʻida deb hisoblashgan. Bir manbaga koʻra, Eron-Iroq urushida qurbon boʻlganlarning 3 foizi 14 yoshgacha boʻlgan yosh askarlar boʻlgan. Eronlik oʻgʻiil bolalar maktabni tashlab, ota-onalari Eron-Iroq urushida qatnashganlar. Iroq zobitlarining taʼkidlashicha, ular baʼzida sakkiz yoshli eronlik askar bolalarni qoʻlga olishgan. 2018-yil holatiga koʻra Eron hukumati Suriya fuqarolar urushida Asad hukumatiga sodiq kuchlar tomonida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni yollab kelmoqda. === Falastin === 2004-yilda Xalqaro bolalarni himoya qilish tashkilotining Falastin boʻlimi uchun chop etilgan Jihod Shomalyning "Bosib olingan Falastin hududlarida bolalardan foydalanish " nomli hisobotida, bir qator bolalar shahidlikni oʻzlariga gʻurur deb bilishlarini taʼkidlab, hisobotni yakunlaydi. Oʻzlarining umidsiz ahvoli uchun javobgarlikni oʻz zimmalariga olishlari va Falastin harbiylashtirilgan guruhlari tomonidan qurolli hujumlar uyushtirish uchun yollanganliklariga oʻzlari sababchi ekanliklarini aytadi. Shu bilan birga, Shomaly mamlakatlarda tizimli ishga joylashish yo‘qligini, guruhlar va Falastin hamjamiyatining yuqori martabali vakillari siyosiy strategiya sifatida bolalarni yollashga qarshi ekanini taʼkidlaydi. Shomalyning fikricha, Falastin siyosiy rahbariyati bolalarni urushga tortishni toʻxtatish uchun koʻproq ish qilishi mumkin, bu esa rahbariyatdan bolalarni oʻqitish togʻrisida va yollashni taqiqlovchi memorandumni imzolashni talab qiladi. Gʻazo sektorida hukmronlikka intilayotgan Falastin tashkiloti Hamas, Isroil mudofaa kuchlariga qarshi zoʻravonlikni qoʻzgʻatish uchun munozarali mafkuralarni askar bolalarga singdirgani maʼlum. Jorjtaun universiteti professori William OʻBrien falastinlik bolalarning Birinchi Intifadadagi faol ishtiroki haqida shunday yozadi: „Aftidan, intifada qo‘shinlarining katta qismi yoshlar, jumladan, boshlang‘ich maktab o‘quvchilari ham bor. Ular tosh, molotov kokteyli va boshqa zo‘ravonlik turlari bilan shug‘ullanadilar“. Arab jurnalisti Huda Al-Hussein 2000-yil 27-oktabr kuni Londondagi arab gazetasiga quyidagilarni yozdi: 2002-yilda askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) „bolalarning jangovar harakatlarda qatnashayotgani haqida xabarlar mavjud boʻlsa-da, qurolli guruhlar tomonidan tizimli ravishda yollanganligi haqida hech qanday dalil yoʻq“, dedi. Biroq, 2004-yilda tashkilot 2000-yil oktabridan 2004- yil martigacha falastinlik voyaga yetmaganlar ishtirokida kamida toʻqqizta hujjatlashtirilgan xudkushlik hujumi sodir boʻlganligini xabar qildi: 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida Hamas va Islom Jihodi oʻzining Eron boʻlimida „harbiy hujumlarda va mashgʻulotlarda bolalardan foydalangani“ uchun alohida taʼkidlangan. 2005-yil 23-mayda Amnesty International Falastin qurolli guruhlarini bolalardan qurolli faoliyatda foydalanishni zudlik bilan toʻxtatishga chaqirdi: „Falastin qurolli guruhlari hech qanday sharoitda qurolli hujumlar uyushtirish, qurol yoki boshqa materiallarni tashish uchun bolalardan foydalanmasligi kerak…“. === Turkiya (PKK) === Kurd-turk mojarosi paytida Kurdiston Ishchilar partiyasi (PKK) faol ravishda bolalarni yollab, oʻgʻirlab ketgan. Tashkilot Turkiya xavfsizlik kuchlari tomonidan 2000 dan ortiq bolani o‘g‘irlaganlikda ayblangan. Human Rights Watch (HRW), Birlashgan Millatlar Tashkiloti (BMT) va Xalqaro Amnistiya tashkilotining mustaqil hisobotlari 90-yillardan beri tashkilot va uning qurolli guruhlari tomonidan askarb olalar i yollash va ulardan foydalanishni tasdiqladi. 2001-yilda tashkilot tomonidan bolalarni yollash tizimli ravishda amalga oshirilgani haqida xabarlar paydo boʻldi. Tashkilotning asosan bolalarni yollash uchun tuzilgan Tabura Zaroken Sehit Agit deb nomlangan bataloni haqida bir qancha xabarlar eʼlon qilingan. Shuningdek , Kurdiston vatanparvarlar ittifoqi bolalarni o‘z safiga jalb qilgani aniqlangan. Turkiya xavfsizlik kuchlari maʼlumotlariga koʻra,Kurdiston Ishchilar partiyasi 12 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan 983 nafardan ortiq bolani oʻgʻirlab ketgan. 400 dan ortiq bola tashkilotdan qochib, xavfsizlik kuchlariga taslim bo‘lishgan. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bolalar Jamgʻarmasining 2010-yilda chop etilgan hisobotida Kurdiston Ishchilar partiyasi tomonidan bolalarni yollash juda xavfli ekani koʻrsatib oʻtilgan. 2016-yilda Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasini Iroqning Shingal mintaqasida va qoʻshni davlatlarda askar bolalar yollash orqali urush jinoyatlari sodir etganlikda ayblagan. Suriyadagi fuqarolar urushi davomida ko‘plab ommaviy axborot vositalari, jumladan Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasiga aloqador YPG tashkiloti askar bolalarni yollab, joylashtirganini tasdiqladi. Guruhning xalqaro huquqni buzgan bolalardan foydalanishni toʻxtatish haqidagi daʼvosiga qaramay, guruh bolalarni yollash va ulardan foydalanishni davom ettirdi. === Livan === Livandagi fuqarolar urushida turli tomonlar askar bolalardan foydalangan. 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida aytilishicha, Hizbulloh bolalarni harbiy xizmatga oʻrgatgan. 2017-yilda BMT mamlakatda islomiy jangarilar deb gumon qilingan qurolli guruhlar bolalarni o‘z safiga jalb qilayotgani haqida xabar berdi. === Suriya === Suriyada davom etayotgan fuqarolar urushi paytida bolalar Bashar Asadga qarshi boʻlgan guruhlarga qoʻshilishdi. 2012-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotiga isyonchilar askar bolalardan foydalangani haqidagi daʼvolar kelib tushgan, biroq ular buni tasdiqlay olishmagan. 2014-yil iyun oyida Birlashgan Millatlar Tashkiloti hisobotida aytilishicha, muxolifat bolalarni harbiy va yordamchi rollarga jalb qilgan. Yana aytilishicha, bunday qilish siyosati yoʻqdek tuyulgan boʻlsa-da, yoshni tekshirish tartiblari boʻlmagan. 2014-yilda Human Rights Watch tashkilotining xabar berishicha, isyonchi guruhlar bolalardan jang maydonlarida yaradorlarni davolash, o‘q-dorilar va boshqa yuklarni olib o‘tishdan tortib, janglar avj olgan paytda frontga, snayperchilar rolini bajarishga qadar yordam va jangovar rollarda foydalanmoqda. Turkiya hukumati oʻzaro bogʻlangan SETA tadqiqot markazi Suriya milliy armiyasining tarkibini aks ettiruvchi hisobotini askar bolalar qoʻllanilganini fosh qilgani sababli qaytarib oldi. Suriya milliy armiyasi hozirda Turkiya tomonidan moliyalashtiriladi, u 2000-yil 8-sentabrda bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishi toʻgʻrisidagi Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokolni imzolagan. Al-Monitor’ning manbalarga tayanib xabar berishicha, Turkiya Liviyaga Suriya milliy armiyasidagi bolalar askarlarini joylashtirgani maʼlum qilingan. 2021-yil iyul oyida Amerika Qoʻshma Shtatlari Turkiyani Suriya va Liviyada askar bolalardan foydalanishga aloqador davlatlar roʻyxatiga qoʻshdi. 2021-yilgi Inson huquqlari amaliyoti boʻyicha mamlakat hisobotida Suriyadagi Turkiya tomonidan qoʻllab-quvvatlanadigan kuchlardan bolalar askar sifatida yollangani haqida soʻz bordi. Kurd kuchlari ham bu taktikani qoʻllashda ayblangan. 2015-yilda Human Rights Watch tashkiloti kurd qurolli kuch rahbarlari Jeneva chaqiruvi bilan majburiyat shartnomasini imzolagani va 2014-yilning iyulidan beri 59 nafar bola, ulardan 10 nafari 15 yoshdan kichik boʻlganini daʼvo qilgan edi. Prezident Asad 2013-yilda askar bolalardan (18 yoshgacha bo‘lgan har qanday shaxs) foydalanishni taqiqlovchi qonunni qabul qildi, bu qonunni buzganlik uchun aybdorlar 10 yildan 20 yilgacha „jazoviy mehnat“ bilan jazolanishini eʼlon qildi. Hukumat kuchlariga nisbatan qonun amalda qo‘llaniladimi yoki yo‘qmi, tasdiqlanmagan va isyonchi kuchlarga qarshi Suriya hukumati safida jang qilish uchun bolalar yollangani haqida da‘volar bor. Eron hukumati Suriyada fuqarolar urushi davrida Asadga sodiq hukumat kuchlari tarafida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni jalb qilgan. === Yaman === Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili Radhika Kuomarasvami 2010-yil yanvar oyida Yamandagi qabilalar oʻrtasidagi janglarda „koʻp sonli“ oʻsmir oʻgʻil bolalar jang qilishgani haqida xabar berdi. Nodavlat notijorat tashkilot faoli Abdul-Rahmon al-Marwanining hisob-kitoblariga ko‘ra, Yamanda har yili qabilalar o‘rtasidagi janglarda 500-600 ga yaqin bola halok bo‘ladi yoki yaralanadi. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudan (ayniqsa Darfur) va Yamandan askar bolalar yollagan. Britaniya SAS maxsus kuchlari Yamanda askar bolalarni tayyorlash bilan shug‘ullangani aytiladi. Xabar qilinishicha, Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya safida jang qilayotgan askarlarning kamida 40 foizi bolalardir. Saudiya Arabistoni hutiylarga qarshi Saudiya chegarasini qoʻriqlash uchun yamanlik bolalarni askar sifatida yollaydi. 2019-yil iyun oyida AQSh Davlat kotibi Mike Pompeo Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya Yamandagi fuqarolar urushida bolalardan foydalanayotgani haqidagi ekspert xulosalarini rad etib, AQShning bolalar askarlikka yollovchi davlatlar ro‘yxatiga kiritilishiga to‘sqinlik qildi. == Osiyo == 2004-yilda oʻsmirlarning harbiy xizmatidan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) Osiyoda minglab bolalar Afgʻoniston, Myanma (Birma) , Nepal Indoneziya, Filippin, Laos va Shri-Lankadagi faol mojarolar va oʻt ochishni toʻxtatish holatlariga kelishilganda ham jangovar kuchlarga jalb qilingani haqida xabar berdi. Hukumatning mojaro zonalariga kirishni rad etishi ishtirok etgan raqamlarni hujjatlashtirishni imkonsiz qildi. 2004-yilda Myanma (Birma) hukumat qurolli kuchlari 12 yoshdan 16 yoshgacha boʻlgan bolalarni majburan yollagan va ishlatgan yagona davlat sifatida mintaqa tarixiga kirdi. Xudoning armiyasi partizan guruhini birgalikda boshqargan egizak aka-uka Jonni va Lyuter Xtolar 1997-yilda guruhni boshqara boshlaganlarida taxminan oʻn yoshda boʻlishgan. === Afg'oniston === Afgʻonistonda oʻttiz yillik fuqarolar urushi davrida qurolli kuchlar minglab askar bolalarni yollagan. Koʻpchilik hali ham Tolibonga qarshi kurashmoqda. Islom diniy maktablari yoki madrasalaridan taʼlim olganlarning baʼzilari xudkush terrorchi va qurolli hujumchilar sifatida foydalaniladi. Kamuflyaj kiyimida va shahidlik shiorlari bilan yurgan o‘g‘il bolalarning targ‘ibot videosi 2009-yilda Afg‘oniston Tolibon rahbariyati tomonidan eʼlon qilingan. Bu videoga amerikalik askarni oʻldirgan 14 yoshli Tolibon jangchisiga tasanno ham kiritilgan. === Birma/Myanma === Davlat Tinchlik va Taraqqiyot Kengashining taʼkidlashicha, Birmaning barcha askarlari koʻngilli hisoblanadi va qabul qilinganlarning hammasi 18 yoshdan katta. Human Rights Watch tashkiloti maʼlumotiga koʻra, Birma/Myanma milliy armiyasi Tatmadavda 70 000 ga yaqin oʻgʻil bolalar xizmat qilmoqda, 11 yoshgacha boʻlgan bolalar esa koʻchadan majburan olib kelinib guruhlarga qoʻshilmoqda. Guruhning xabar berishicha, dezertirlar uch yildan besh yilgacha qamoq jazosiga yoki hatto qatl etishga ham hukm qilinishi mumkin. Guruh shuningdek, taxminan 5,000-7,000 bolalar turli xil qurolli etnik muxolifat guruhlarida, xususan, Birlashgan Wa Davlat Armiyasida xizmat qilishini taʼkidladi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun 2009-yil iyun oyida hisobot eʼlon qildi, unda isyonchilar va hukumat tomonidan mamlakatda bolalarga nisbatan „jiddiy qonunbuzarliklar“ qayd etilgan. Maʼmuriyat 4-avgust kunidan boshlab keyingi oydan ular Birma/Myanmaga koʻproq oʻrganish uchun guruh yuborishlarini eʼlon qilishdi. === Shri-Lanka === Shri-Lankada bolalarning jangarilar tomonidan foydalanilishi 1983-yilda Shri-Lankadagi fuqarolar urushi boshlanganidan beri xalqaro miqyosda tan olingan muammo boʻlib kelgan. 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni asosiy yollovchilar Tamil Eelam isyonchi ozodlik yoʻlbarslari hisoblanadi. === Nepal === Nepal Kommunistik partiyasi kuchlarida taxminan 6000-9000 bola xizmat qiladi. 2010-yildan boshlab CPNning askar bolalari demobilizatsiya qilindi. === Filippin === Filippinda hukumatga qarshi kurashayotgan islomiy va kommunistik qurolli guruhlar muntazam ravishda yollangan bolalarga tayanib kurash olib boradi. 2001-yilda Human Rights Watch tashkiloti Moro Islom ozodlik fronti (MILF)dagi 10 000 askarning taxminan 13 foizini bolalar tashkil etgani va hukumatga aloqador ayrim harbiylashtirilgan kuchlar ham bolalardan foydalanayotgani haqida xabar bergan. 2016-yilda MILF 1869 nafar bolani guruhni tark etishiga ruxsat berdi va boshqa bolalarni guruhga qabul qilmaslik majburiyatini oldi. Biroq oʻsha yili BMT Filippindagi boshqa qurolli guruhlar asosan 13 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan bolalarni yollashda davom etayotgani haqida xabarlar yana davom etrdi. == Yevropa == Child Soldiers International maʼlumotlariga koʻra, Yevropada faqat 18 yoshdan kattalarni yollash tendensiyasi mavjud, aksariyat mamlakatlar ham faqat kattalarni yollashga ruxsat beradi, 2016-yilgi maʼlumotlarga koʻra qanday qurolli guruhlar bolalardan foydalanayotgani maʼlum emas edi. 2018-yil holatiga koʻra esa bir davlat, Buyuk Britaniya 16 yoshdan bolalarni, beshtasi esa 17 yoshdan (Avstriya, Kipr, Fransiya, Germaniya va Gollandiya) harbiy xizmatga jalb qilgan. Ulardan, Buyuk Britaniya eng koʻp bolalarni ishga oladi. 2016-yilda Britaniya armiyasiga yangi chaqirilganlarning taxminan chorak qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan. Barcha Yevropa davlatlari bolalarni qurolli mojarolarga jalb etish toʻgʻrisidagi ixtiyoriy protokolni ratifikatsiya qilgan, shuning uchun chaqiruv bolalar odatda balogʻatga yetgunlaricha harbiy harakatlarda foydalanilmaydi. Bolalar 1990-yillarda Birinchi Chechen urushida jangchilar sifatida ishlatilgan. === Avstriya === Avstriya bolalarni ota-onalari roziligi bilan bir yil erta, 17 yoshdan boshlab harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Kipr === Kipr bolalarni ota-onalari roziligi bilan ikki yil erta, 16 yoshdan boshlab majburiy harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Fransiya === Fransiya harbiy xizmatchilarni 17 yoshdan, harbiy texnik maktab oʻquvchilarini 16 yoshdan boshlab qabul qiladi. Qurolli kuchlarning 3 % ni 18 yoshgacha boʻlgan yoshlar tashkil etadi. === Germaniya === Germaniya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2015-yilda qurolli kuchlarning 6 foizini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil etgan. === Niderlandiya === Niderlandiya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2014-yilda uning qurolli kuchlarining 5 % 18 yoshgacha boʻlganlar boʻlgan. === Ukraina === 2014-yilda Ukraina sharqidagi qurolli mojaro paytida Donbasdagi tinchlik uchun adolat guruhi bolalarni qurolli tuzilmalarga jalb qilishning 41 ta holatini tasdiqlagan. Ulardan 37 tasi Ukraina nazorati ostida boʻlmagan hududdan, 4 tasi esa Ukraina nazorat hududidagi qurolli tuzilmalarda bolalarning ishtiroki bilan bogʻliq. Tasdiqlash imkoni boʻlmagan bolalarni ishga yollash haqida yana 31 ta murojaat boʻlgan. Ukraina tomonidan nazorat qilinmagan hududda tekshirilgan 37 ta ishning 33 tasi oʻgʻil bolalar va 4 tasi qiz bolalar; 57 % 16-17 yoshda, 35 % 15 yoshgacha boʻlgan va 8 % hollarda yoshni aniqlash mumkin boʻlmagan. === Buyuk Britaniya === Britaniya qurolli kuchlari 16 yoshdan boshlab xodimlarni jalb qilib, 15 yoshu 7 oylik bolalardan arizalarni qabul qilishni boshlaydi. Roʻyxatga olishdan oldin ota-onaning roziligi talab qilinadi. 2022-yil holatiga koʻra, Britaniya qurolli kuchlari tarkibiga kirganlarning 23 foizi 18 yoshdan kichiklar edi. Aksariyat bolalar armiyaga jalb qilingan, bu erda 2021-2022 yillarda askarlarning 30 foizi 18 yoshgacha boʻlganlar edi; koʻproq yangi askarlar boshqa yoshdagilarga qaraganda 16 yoshda edi. 16 yoshdan 17,5 yoshgacha boʻlgan armiyaga chaqirilganlar dastlab yosh guruhiga bagʻishlangan harbiy oʻquv markazida Army Foundation kollejida oʻqitiladi. 2021-yil holatiga koʻra, markaz Ofsted taʼlim inspektsiyasi tomonidan farovonlik boʻyicha „aʼlo“ deb baholangan, markazda suiisteʼmollik haqida koʻplab daʼvolar, baʼzilari isbotlangan, armiya rekordida. 2021-yilda markazda 22 nafar qizga nisbatan jinsiy huquqbuzarliklar bo‘yicha to‘qqizta tergov ochildi; bir tergovda gumon qilingan jinoyatchilarning uchtasi xodimlar boʻlgan. Vahiylar 2022-yil iyul oyida Vice News hisobotining mavzusi boʻlgan. OPAC maʼlumotlariga koʻra, Buyuk Britaniya odatda harbiy harakatlarda qatnashish uchun bolalarni chaqirmaydi, ammo chaqirilganlarni istisno qilmaydi ham. Buyuk Britaniya 2003-yildan 2010-yilgacha Iroq va Afg‘onistonga 18 yoshdan kichik bo‘lgan 22 nafar xodimni beixtiyor yubordi. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita Buyuk Britaniyani bolalar hech qanday sharoitda harbiy harakatlarda qatnasha olmasligini taʼminlash uchun oʻz siyosatini oʻzgartirishga chaqirdi. 1990-yillarda OPAC boʻyicha muzokaralarda Buyuk Britaniya AQShga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 boʻlishiga qarshi chiqdi. Bolalar huquqlarini himoya qiluvchi idoralar Buyuk Britaniya o‘z qurolli kuchlarini kadrlar bilan taʼminlashda bolalarga tayanishda davom etayotganini tanqid qildi. == Okeaniya == === Avstraliya === Avstraliya mudofaa kuchlari oʻz saflariga 16 yoshdan boshlab ota-onalarning roziligi bilan harbiy xizmatga kirishga ruxsat beradi. 18 yoshgacha boʻlgan qoʻl ostidagi yoshlarni chet elga yuborish yoki toʻgʻridan-toʻgʻri jangovar harakatlarda foydalanish mumkin emas, ularni evakuatsiya qilishning iloji boʻlmagan ekstremal holatlar bu vaziyatdan mustasno. === Yangi Zelandiya === 2018-yilning aniqlangan maʼlumotlariga koʻra, Yangi Zelandiya mudofaa kuchlariga qoʻshilishning minimal yoshi 17 yosh deb belgilangan. == Bolalardan harbiy maqsadda foydalanishni tugatish harakati == Bolalardan harbiy maqsadda keng miqyosda foydalanishganiga tarix guvoh. Faqat soʻnggi oʻn yilliklarda bu amaliyot asosli tanqid va uni tugatish uchun birgalikda saʼy-harakatlarga duch keldi. Qisman koʻplab qurolli kuchlar oʻz saflarini toʻldirishda bolalarga tayanganligi va qisman nodavlat qurolli guruhlarning xatti-harakatlariga taʼsir qilish qiyinligi sababli bu jarayon biroz sekin kechdi. == Yaqin tarix == === 1970-1980-yillar === Bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirokini cheklash boʻyicha xalqaro harakatlar 1977-yilda qabul qilingan 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar bilan boshlandi (77.2-modda). Yangi Protokollar 15 yoshgacha boʻlgan bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqladi, ammo davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarga 15 yoshdan boshlab bolalarni yollash va ulardan urushda foydalanishga ruxsat berishda davom etaverdi. Nodavlat notijorat tashkilotlari (NNTlar) bolalarni ishga yollashni butunlay taqiqlash toʻgʻrisidagi yangi shartnoma tarafdori boʻlganida, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (CRC) boʻyicha muzokaralar chogʻida qoidalar yangilandi. Qurolli kuchlari 18 yoshdan kichik boʻlganlardan foydalanayotgan baʼzi davlatlar bunga qarshilik koʻrsatdilar, shuning uchun 1989-yildagi yakuniy shartnoma matni faqat mavjud huquqiy standartni aks ettirdi xolos: 15 yoshgacha boʻlgan bolalarning harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishini taqiqlash. === 1990-yillar === XX asrning oxirlari yaʼni 1990-yillarda nodavlat notijorat tashkilotlari askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish koalitsiyasini (hozirgi Xalqaro bolalar askarlari) tashkil etishdi va ular Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada koʻrgan kamchiliklarni toʻgʻrilash maqsadida hamdard hukumatlar bilan yangi shartnoma tuzish kampaniyasida ishlashdi. Olti yil davom etgan global muzokaralardan soʻng, shartnoma 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol (OPAC) sifatida qabul qilindi. Shartnoma bolalarni harbiy xizmatga chaqirishni taqiqlab qoʻyadi, harbiy xizmatchilar 16 yoshdan kichik boʻlmasligini taʼminlaydi va harbiy harakatlarda bolalardan foydalanishni rad etadi. Shartnoma, shuningdek, nodavlat qurolli guruhlarni 18 yoshga toʻlmagan oʻsmirlarni har qanday maqsadda yollashni ham taqiqlaydi. OPAC boʻyicha muzokara olib borayotgan koʻpchilik davlatlar bolalarni yollashni taqiqlashni qoʻllab-quvvatlagan boʻlsa-da, AQSh boshchiligidagi Buyuk Britaniya bilan ittifoqdosh boʻlgan baʼzi mamlakatlar bunga eʼtiroz bildirdi. Shunday qilib, shartnoma 16 yoki 17 yoshli bolalarni ishga olishni taqiqlamaydi, garchi u davlatlarga qonunda yuqoriroq standartlarni oʻrnatishga imkon beradi. === 2000-yildan - hozirgi kungacha === Bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol qabul qilingandan soʻng, global ratifikatsiya kampaniyasi tez sur’atlar bilan rivojlandi. 2018-yilning maʼlumotlariga koʻra, OPAC 167 ta davlat tomonidan ratifikatsiya qilingan. Kampaniya, shuningdek, koʻplab davlatlarni bolalarni umuman ishga olmaslikka undadi. 2001-yilda 83 mamlakat faqat kattalarni roʻyxatga olishga ruxsat berdi. 2016-yilga kelib bu koʻrsatkich 126 taga yetdi, bu qurolli kuchlari mavjud boʻlgan mamlakatlarning 71 foizini tashkil qiladi. Taxminan 60 ga yaqin nodavlat qurolli guruhlar bolalardan foydalanishni toʻxtatish yoki qisqartirish toʻgʻrisida bitimlar tuzdilar, bu koʻpincha BMT yoki Jeneva chaqiruvi nodavlat tashkiloti vositachiligida oʻtkazildi. Child Soldiers International bergan hisobotlarga koʻra, OPAC shartnomasining muvaffaqiyati davlat qurolli kuchlari tomonidan bolalarni yollashning bosqichma-bosqich pasayishi bilan birgalikda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalar sonining qisqarishiga olib keldi. 2018-yilda berilgan maʼlumotlarga koʻra, bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish keng tarqalganligicha qolmoqda. Xususan, Boko Haram va IShIDga oʻxshagani jangari islomiy tashkilotlar hamda ularga qarshi kurashayotgan qurolli guruhlar bolalardan keng foydalanishadi. Bundan tashqari, aholisi eng koʻp boʻlgan uchta davlat — Xitoy, Hindiston va Qoʻshma Shtatlar hali ham oʻz qurolli kuchlariga 16 yoki 17 yoshli bolalarni harbiy xizmatga olinishiga ruxsat berishadi, shuningdek, „Yettilik“ guruhining beshta davlati: Kanada, Fransiya, Germaniya, Buyuk Britaniya va Amerika Qoʻshma Shtatlari ham bundan mustasno emas. == Voqealar == Qizil qoʻllar kuni — Red Hand day (shuningdek, Xalqaro askar bolalardan foydalanishga qarshi kurash kuni deb ham ataladi). Har yili 12-fevralda oʻtkaziladigan xotirlash kuni boʻlib, jamoatchilik eʼtiborini urushlar va qurolli toʻqnashuvlarda bolalardan askar sifatida ishlatish amaliyotiga qaratadi. Ushbu sana bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokolning kuchga kirishini aks ettiradi. == Bolalikning militarizatsiyasiga qarshi kurash == Oʻz qurolli kuchlariga bolalarni yollashga ruxsat bermaydigan koʻplab davlatlar taʼlim tizimi, atrof-muhit, filmlar va video oʻyinlar kabi mashhur oʻyin-kulgilar orqali bolalarga harbiy hayotni koʻrsatgani uchun tanqid qilindi.. Baʼzi sharhlovchilarning taʼkidlashicha, bolalar uchun bu marketing manipulyatsiya va harbiylikka yollash jarayonining bir qismidir va shuning uchun bu axloqiy jihatdan baholanishi kerak. Ushbu tamoyil baʼzi guruhlarni harbiy tashkilotlar va yoshlar oʻrtasidagi munosabatlarni bolalar huquqlari va sogʻligʻi nuqtai nazaridan tartibga solish uchun kampaniyaga olib keldi. Bunga misol qilib „ Urushga qarshilik ko‘rsatuvchilar“ xalqaro tashkilotining " Yoshlarning == Askarlikka olingan bolalarni reabilitatsiya qilish va reintegratsiya qilish == Child Soldiers International reintegratsiyani quyidagicha taʼriflaydi: „Ilgari qurolli kuchlar-guruhlar bilan aloqador boʻlgan bolalar tinch hayotga qaytishlari va ularning oilalari va jamiyatlarida qimmatli rol oʻynashlari uchun qoʻllab-quvvatlanadigan jarayon“. Askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiyalashga qaratilgan dasturlar UNICEF homiyligidagilar kabi koʻpincha uchta komponentni taʼkidlaydi: oilani birlashtirish-jamoa tarmogʻi, psixologik yordam va taʼlim-iqtisodiy imkoniyat. Dasturlarni muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun bu harakatlar kamida 3 yildan 5 yilgacha boʻlgan davrni oʻz ichiga oladi. Umuman olganda, reintegratsiya harakatlari bolalarni xavfsiz muhitga qaytarishga, diniy va madaniy marosimlar orqali bolaning oilasi va jamiyati nomidan kechirimlilik tuygʻusini shakllantirishga va bolaning oʻz oilasi bilan birlashishini ragʻbatlantirishga qaratilgan.harbiylashuviga qarshi kurash" dasturi, AQShdagi „Bolalarni yollashni to‘xtating“ kampaniyasi va Buyuk Britaniyadagi „Maktablardan tashqarida harbiylar“ kampaniyasini keltirish mumkin. Xuddi shunday xavotirlar Germaniya va Isroilda ham bildirilgan. Agar bola urush jinoyatlarini sodir etgan boʻlsa, reintegratsiya harakatlari qiyinlashishi mumkin, chunki bunday hollarda jamiyatda stigma va norozilik kuchayadi. Bunday vaziyatlarda bolaning ehtiyojlari jamiyatda adolat tuygʻusi bilan mutanosib boʻlishi muhimdir. Bunday vaziyatlarni zudlik bilan hal qilish kerak, chunki shunday qilinmasa, koʻplab bolalar qayta roʻyxatga olish xavfiga duch kelishadi. Shuningdek, reintegratsiyaning ikkita sohasi alohida eʼtiborga olinishi kerak: askar ayollar va bolalar askarlari orasida giyohvand moddalarni isteʼmol qilish. Giyohvand moddalar taʼsiri ostida boʻlgan yoki jinsiy yoʻl bilan yuqadigan kasalliklarga duchor boʻlgan askar bolalar oʻzlarining ehtiyojlariga mos keladigan qoʻshimcha dasturlarni talab qiladilar. 7etg1565osmi64zez2am8gug95m0fif 2817156 2817155 2022-08-29T10:12:24Z ShHamrayev 72833 /* Sudan */ wikitext text/x-wiki {{tahrirlayapman|ShHamrayev}} Bolalar (Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada 18 yoshga toʻlmagan shaxs sifatida belgilangan) tarix davomida harbiy harakatlar va kampaniyalarda qatnashish uchun jalb qilingan<ref name="Wessells">{{cite journal|last1=Wessels|first1=Michael|title=Child Soldiers|journal=Bulletin of the Atomic Scientists|year=1997|volume=53|issue=4|page=32|doi=10.1080/00963402.1997.11456787|bibcode=1997BuAtS..53f..32W}}</ref>. Davlat qurolli kuchlari, nodavlat qurolli guruhlar va boshqa harbiy tashkilotlar tarkibidagi bola askarlar jangovar tayyorgarlikdan o‘tishi va jangovar mashg‘ulotlar uchun ishlatilishi, porterlar yoki xabarchilar kabi yordamchi rollarga tayinlanishi yoki tirik qalqon sifatida taktik ustunlik yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun ishlatilishi mumkin<ref name="Children at war">{{Cite news|url=http://www.historyextra.com/podcast/children-war|title=Children at war|work=History Extra|access-date=7 December 2017|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180112002342/http://www.historyextra.com/podcast/children-war|archive-date=12 January 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":2">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|title=The Paris Principles: Principles and guidelines on children associated with armed forces or armed groups|last=UNICEF|year=2007|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20161030083755/http://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|archive-date=30 October 2016|url-status=live}}</ref>. Masalan, minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida, gʻolib tomonda ham, magʻlub tomonda ham qatnashdilar. Bolalar kattalarga qaraganda taʼsirchanlikka koʻproq moyil boʻlganligi sababli harbiy xizmatda oson nishon hisoblanadi<ref name="ReferenceB">{{cite journal |last1=Beber, Blattman |first1=Bernd, Christopher |year=2013 |title=The Logic of Child Soldiering and Coercion |url=https://archive.org/details/sim_international-organization_winter-2013_67_1/page/65 |journal=International Organization |volume=67 |issue=1 |pages=65–104 |doi=10.1017/s0020818312000409 |doi-access=free}}</ref><ref name=":32">{{Cite book |last=Dave. |first=Grossman |title=On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society |date=2009 |publisher=Little, Brown and Co |isbn=9780316040938 |edition=Rev. |location=New York |oclc=427757599}}</ref><ref name="Wessells" /><ref name=":22">{{Cite book |author1-last=McGurk |author1-first=Dennis |title=Military life: The psychology of serving in peace and combat |author2-last=Cotting |author2-first=Dave I. |author3-last=Britt |author3-first=Thomas W. |author4-last=Adler |author4-first=Amy B. |publisher=Praeger Security International |year=2006 |isbn=978-0275983024 |editor1-last=Adler |editor1-first=Amy B. |volume=2: Operational stress |location=Westport |pages=13–31 |chapter=Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members |editor2-last=Castro |editor2-first=Carl Andrew |editor3-last=Britt |editor3-first=Thomas W.}}</ref>. Baʼzilar kuch bilan yollanadilar, boshqalari esa koʻpincha qashshoqlikdan qutulish uchun bu yoʻlni tanlaydilar<ref name="Wessells" /><ref name=":12">{{Cite book |last1=Brett |first1=R |url=https://archive.org/details/youngsoldierswhy0000bret |title=Young soldiers : why they choose to fight |last2=Specht |first2=I |publisher=Lynne Rienner Publishers |year=2004 |isbn=9781588262615 |location=Boulder, Colo. |oclc=53830868 |url-access=registration}}</ref><ref name=":103">{{Cite journal |last1=Gee |first1=David |last2=Taylor |first2=Rachel |date=1 November 2016 |title=Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army? |journal=The RUSI Journal |volume=161 |issue=6 |pages=36–48 |doi=10.1080/03071847.2016.1265837 |issn=0307-1847 |s2cid=157986637}}</ref><ref name=":82">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|title=Child Soldiers Global Report 2008|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2008|access-date=16 May 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181010192928/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|archive-date=10 October 2018|url-status=dead}}</ref>. Qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar koʻpincha psixiatrik kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi, shuningdek, tajovuzkorlikning kuchayishi kabi xulq-atvorning turli muammolariga duch kelishadi, bu esa balogʻat yoshida qashshoqlik va ishsizlikning yuqori xavfiga olib keladi. Buyuk Britaniya va AQShda olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmir bolalar orasida ularni harbiy xizmatga jalb qilish, hatto ular urushga yuborilmagan boʻlsa ham, oʻz joniga qasd qilishga urinish<ref name=":30">{{Cite journal |last1=Ursano |first1=Robert J. |last2=Kessler |first2=Ronald C. |last3=Stein |first3=Murray B. |last4=Naifeh |first4=James A. |last5=Aliaga |first5=Pablo A. |last6=Fullerton |first6=Carol S. |last7=Wynn |first7=Gary H. |last8=Vegella |first8=Patti L. |last9=Ng |first9=Tsz Hin Hinz |date=1 July 2016 |title=Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers |journal=JAMA Psychiatry |language=en |volume=73 |issue=7 |pages=741–9 |doi=10.1001/jamapsychiatry.2016.0600 |issn=2168-622X |pmc=4937827 |pmid=27224848}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/694167/20180327_Suicide_and_open_verdict_deaths_in_the_UK_Regular_Armed_Forces_1984-2017_Tables_and_Figures-O.xls|title=UK armed forces suicide and open verdict deaths: 1984–2017|last=UK, Ministry of Defence|year=2017|access-date=24 May 2018}}</ref> stress bilan bogʻliq ruhiy kasalliklar<ref name=":28">{{Cite journal |last1=Goodwin |first1=L. |last2=Wessely |first2=S. |last3=Hotopf |first3=M. |last4=Jones |first4=M. |last5=Greenberg |first5=N. |last6=Rona |first6=R. J. |last7=Hull |first7=L. |last8=Fear |first8=N. T. |year=2015 |title=Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population? |journal=Psychological Medicine |language=en |volume=45 |issue=9 |pages=1881–1891 |doi=10.1017/s0033291714002980 |issn=0033-2917 |pmid=25602942 |s2cid=3026974}}</ref><ref name=":29">{{Cite journal |last1=Martin |first1=Pamela Davis |last2=Williamson |first2=Donald A. |last3=Alfonso |first3=Anthony J. |last4=Ryan |first4=Donna H. |date=February 2006 |title=Psychological adjustment during Army basic training |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2006-02_171_2/page/157 |journal=Military Medicine |volume=171 |issue=2 |pages=157–160 |doi=10.7205/milmed.171.2.157 |issn=0026-4075 |pmid=16578988 |doi-access=free}}</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish<ref name=":31">{{Cite journal |last1=Head |first1=M. |last2=Goodwin |first2=L. |last3=Debell |first3=F. |last4=Greenberg |first4=N. |last5=Wessely |first5=S. |last6=Fear |first6=N. T. |date=1 August 2016 |title=Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel |journal=Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology |language=en |volume=51 |issue=8 |pages=1171–1180 |doi=10.1007/s00127-016-1177-8 |issn=0933-7954 |pmc=4977328 |pmid=26864534}}</ref><ref name=":33">{{Cite journal |last1=Mattiko |first1=Mark J. |last2=Olmsted |first2=Kristine L. Rae |last3=Brown |first3=Janice M. |last4=Bray |first4=Robert M. |year=2011 |title=Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel |url=https://archive.org/details/sim_addictive-behaviors_2011-06_36_6/page/608 |journal=Addictive Behaviors |volume=36 |issue=6 |pages=608–614 |doi=10.1016/j.addbeh.2011.01.023 |pmid=21376475}}</ref>, va zoʻravonlik yuzaga chiqadi<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref><ref name=":35">{{Cite journal |last=Bouffard |first=L A |year=2005 |title=The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience |url=https://archive.org/details/sim_armed-forces-and-society_winter-2005_31_2/page/273 |journal=Armed Forces & Society |volume=31 |issue=2 |pages=273–295 |doi=10.1177/0095327x0503100206 |s2cid=144559516}}</ref><ref name=":36">{{Cite journal |last1=Merrill |first1=Lex L. |last2=Crouch |first2=Julie L. |last3=Thomsen |first3=Cynthia J. |last4=Guimond |first4=Jennifer |last5=Milner |first5=Joel S. |date=August 2005 |title=Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2005-08_170_8/page/705 |journal=Military Medicine |volume=170 |issue=8 |pages=705–709 |doi=10.7205/milmed.170.8.705 |issn=0026-4075 |pmid=16173214 |doi-access=free}}</ref>. Bir qator shartnomalar bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishini kamaytirish yoki iloji boricha cheklashga qaratilgan<ref name=":3" /><ref>{{Cite web |title=Child Soldiers World Index |url=https://dallaireinstitute.org/child-soldiers-world-index/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Dallaire Institute |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Soldiers International |date=2018 |title=Why 18 Matters: A rights-based analysis of child recruitment |url=https://resourcecentre.savethechildren.net/document/why-18-matters-rights-based-analysis-child-recruitment/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Save the Children Resource Centre |language=en}}</ref>. Child Soldiers International tashkiloti bergan ma‘lumotlariga koʻra, bu kelishuvlar bolalarni ishga olishni kamaytirishga yordam bergan, ammo amaliyot baʼzi hududlarni toʻliq qamrab ololmayapti va bolalar butun dunyo boʻylab harbiy harakatlarda qatnashishda davom etmoqda. Iqtisodiy jihatdan qudratli baʼzi davlatlar 16 yoki 17 yoshli harbiy xizmatchilarga tayanishda davom etmoqda va soʻnggi yillarda qurolli toʻqnashuvlarda yosh bolalardan foydalanish koʻpaydi, chunki jangarilar harakati va ularga qarshi kurashayotgan guruhlar bolalarni koʻp sonni tashkil qilish uchun yollashadi<ref name=":3">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=Louder than words: An agenda for action to end state use of child soldiers|last=Child Soldiers International|year=2012|access-date=19 January 2018}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. == Tarix == Tarix oʻqitilgan va jang qilish uchun foydalanilgan, qoʻllab-quvvatlovchi rollarga tayinlangan, masalan, porter yoki xabarchi, jinsiy qul sifatida foydalanilgan yoki taktik ustunlik uchun tirik qalqon sifatida yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun yollangan bolalar bilan toʻla<ref name=":2" /><ref name="Children at war"/><ref name=":48">{{cite web|url=http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|title=Girl Soldiers – The cost of survival in Northern Uganda, Women News Network – WNN|date=13 January 2009|publisher=Womennewsnetwork.net|access-date=12 May 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120523212431/http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|archive-date=23 May 2012|url-status=live}}</ref> <ref>Michael Leggiere, The Fall of Napoleon: The Allied Invasion of France 1813–1814, pg.99–100</ref> Misol uchun, 1814-yilda Napoleon oʻz qoʻshinlariga koʻplab oʻsmirlarni to‘plagan. Minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida qatnashdilar<ref name=":41">{{cite web|title=How did Britain let 250000 underage soldiers fight in WW1?|url=https://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20180321184716/http://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|archive-date=21 March 2018|access-date=22 January 2016|work=BBC News}}</ref><ref name=":43">[[Norman Davies]], [https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603 ''Rising '44: The Battle for Warsaw,''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603|date=6 February 2016}} Pan Books 2004 p.603</ref><ref name="Rosen2005">{{cite book|author=David M. Rosen|url=https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|title=Armies of the Young: Child Soldiers in War and Terrorism|date=January 2005|publisher=Rutgers University Press|isbn=978-0-8135-3568-5|pages=54–55|quote=The participation of Jewish children and youth in warfare was driven by a combination of necessity, honor, and moral duty.|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref><ref name="Kucherenko2011">{{cite book|last=Kucherenko|first=Olga|url=https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|title=Little Soldiers: How Soviet Children Went to War, 1941–1945|date=13 January 2011|publisher=OUP Oxford|isbn=978-0-19-161099-8|page=3|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar kuchidan XX asr va XXI asrning boshlarida Afrika, Lotin Amerikasi va Yaqin Sharqning ayrim qismlarida foydalanishda davom etildi<ref name="CSGR2004-292" /><ref name=":14" /><ref name=":02" />. Faqat mazkur ming yillikning boshidan boshlab bolalardan harbiy foydalanishni cheklash va kamaytirish boʻyicha xalqaro harakatlar boshlandi. == Hozirgi holat == === Davlat qurolli kuchlari === 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) qabul qilindi. Shundan beri global tendentsiya Straight-18 standarti sifatida 18 va undan kichik yoshdagi bolalarni qurolli kuchlarga yollashni cheklashdan iborat. Qurolli kuchlari boʻlgan koʻpgina davlatlar OPACga aʼzo boʻlishdi, unga koʻra bolalarni yollash bilan shugʻullanuvchi davlatlar bunday vaziyatda jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ majburiyatini oladi<ref name=":5" /><ref name=":7">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|title=International laws and child rights|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180202005301/https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|archive-date=2 February 2018|url-status=dead}}</ref>. Shunga qaramay, Child Soldiers International 2018-yilda 46 mamlakatda 18 yoshgacha bo‘lgan bolalar hali ham harbiy maqsadlarga jalb qilinayotgani<ref name=":39">{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/|title=Child Soldiers World Index|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=29 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329153356/http://childsoldiersworldindex.org/|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref> va o‘qitilayotgani haqida xabar berdi. Ulardan koʻpchiligi 17 yoshdan boshlab, ozroq qismi 20 yosh, kami 16 yoshdan boshlab, nomaʼlum qismi esa 16 yoshdan ham kichikroq bolalarni ishga qabul qiladi<ref name=":5">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|title=Where are child soldiers?|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180201210707/https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|archive-date=1 February 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":3" /><ref name=":6">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|page=41|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitasi va boshqalar harbiy tayyorgarlik, harbiy muhit va majburiy xizmat shartnomasi bolalar huquqlariga mos kelmasligini va oʻsmirlarni davlat qurolli kuchlariga jalb qilishni toʻxtatishga chaqirdi. Bolalar oʻsmirlik davrida sogʻlom rivojlanish huquqiga egadir<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC/C/GC/20&Lang=en|title=General comment No. 20 (2016) on the implementation of the rights of the child during adolescence|last=Committee on the Rights of the Child|year=2016|website=tbinternet.ohchr.org|language=en-us|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926052204/https://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2FC%2FGC%2F20&Lang=en|archive-date=26 September 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":3" /><ref>{{Cite web|url=https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|title=Ending the recruitment and use of children in armed conflict|last=UNICEF|year=2017|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926014225/https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|archive-date=26 September 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":19">{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|title=Children, Not Soldiers {{!}} United Nations Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180119171732/https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|archive-date=19 January 2018|url-status=live}}</ref>. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudandan (ayniqsa Darfurdan) askar bolalarni yollagan. === Nodavlat qurolli guruhlar === Bularga qurolli kuchlar, isyonchilar, terroristik tashkilotlar, partizanlar harakati, mafkuraviy yoki diniy jihatdan boshqariladigan guruhlar, qurolli ozodlik harakatlari va boshqa turdagi kvaziharbiy tashkilotlar iborat bolalardan foydalanadigan nodavlat qurolli harbiylashtirilgan tashkilotlar kiradi. 2022-yil holatiga ko'ra, BMT bolalardan bunday guruhlar tomonidan keng foydalaniladigan 12 mamlakatni aniqladi: Janubiy Amerikadagi Kolumbiya; Afrikada Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Mali, Somali, Janubiy Sudan va Sudan; Yaqin Sharqdagi Livan; G'arbiy Osiyoda Suriya va Yaman; Markaziy Osiyoda Afg'oniston; va Janubi-Sharqiy Osiyoda Myanma<ref name=":57">{{Cite web|last=UN Secretary-General|date=23 June 2022|title=Children and armed conflict: Report of the Secretary-General|url=https://documents-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N22/344/71/PDF/N2234471.pdf|url-status=live|access-date=20 August 2022|website=United Nations}}</ref>. Hamma qurolli guruhlar ham bolalardan foydalanmaydi va 1999-yildan beri 60 ga yaqin qurolli guruhlar bu amaliyotni qisqartirish yoki tugatish toʻgʻrisida kelishuvga erishgan. Masalan, 2017-yilga kelib Filippindagi Moro Islomiy Ozodlik Jabhasi (MILF) o‘z saflaridan 2000 ga yaqin bolani ozod qildi<ref>{{Cite web|url=https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|title=UN Officials congratulate MILF for completion of disengagement of children from its ranks|last=UNICEF|date=4 December 2017|website=unicef.org|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180117182557/https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|archive-date=17 January 2018|url-status=live}}</ref>, 2016-yilda Kolumbiyadagi FARC-EP partizan harakati bolalarni yollashni to‘xtatishga rozi bo‘ldi. Boshqa mamlakatlar, xususan, Afgʻoniston, Iroq, Nigeriya va Suriyada teskari tendensiya kuzatilmoqda bu yerda islomiy jangarilar va ularga qarshi boʻlgan guruhlar bolalarni yollash, oʻqitish va ulardan foydalanishni kuchaytirdilar<ref name=":17">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. === Global taxmin === 2003-yilda Brukings Institutidan PW Singer, askar oʻsmirlar hududlarda davom etayotgan mojarolarning toʻrtdan uch qismida ishtirok etishini taxmin qildi<ref name="saddam">{{cite web|url=http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|title=Facing Saddam's Child Soldiers|author=P. W. Singer|date=14 January 2003|publisher=[[Brookings Institution]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20100212100221/http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|archive-date=12 February 2010|url-status=dead|access-date=3 August 2009|author-link=P. W. Singer}}</ref>. Oʻsha yili BMTning Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi (UNOCHA) bu bolalarning koʻpchiligi 15 yoshdan oshgan, ammo baʼzilari undan yoshroq boʻlganini xabar qildi<ref name="irin">{{cite web|url=http://www.irinnews.org/report/66280/africa-too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|title=AFRICA: Too small to be fighting in anyone's war|date=December 2003|publisher=UN Office for the Coordination of Humanitarian Affairs|archive-url=https://web.archive.org/web/20130325052712/http://www.irinnews.org/Report/66280/AFRICA-Too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|archive-date=25 March 2013|url-status=dead|access-date=3 August 2009}}</ref>. Bugungi kunda qurolli toʻqnashuvlar boʻlayotgan BMT rasmiylari va boshqa uchinchi tomonlarning kirishiga toʻsqinlik qiladigan hududlarda bolalardan harbiy foydalanishning keng tarqalganligi sababli, qancha bolalar jabrlanganini taxmin qilish qiyin<ref name=":8">{{Cite news |last=Child Soldiers International |year=2017 |title=How many children are used for military purposes worldwide? |language=en |url=https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |url-status=dead |access-date=25 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180126070954/https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |archive-date=26 January 2018}}</ref>. 2017-yilda Child Soldiers International tashkiloti dunyo boʻylab bir necha oʻn minglab bolalar, ehtimol 100 000 dan ortiq bolalar mamlakat qurolli kuchlari va nodavlat harbiy tashkilotlarda harbiy taʼlim olganini hisobladi va 2018-yilda tashkilot oʻsmirlar harbiy harakatlarda qatnashish uchun foydalanilgani haqida xabar berdi. 2018-yilda ular kamida 18 qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etgan. Qizlar askar bolalarning 40 % dan ortigʻini tashkil qilishi aniqlangan<ref>{{Cite book|last=Whitman|first=Shelly|title=The Routledge Handbook of the Responsibility to Protect|publisher=Routledge Publishing|year=2012|isbn=978-0-415-60075-0|location=New York|pages=154|language=English}}</ref>. == Bolalardan foydalanishning mantiqiy asoslari == Bolalarning jismoniy va psixologik jihatdan kattalarga nisbatan yosh boʻlishlariga qaramay, mamlakat va nodavlat harbiy tashkilotlarning ularni izlashiga koʻplab sabablari bor. === Psixologik omillar === Kattalarga nisbatan, bolalarning, shu jumladan o'smir bolalarning nevrologik rivojlanmaganligi ularni ishga qabul qilishga ko'proq moyil qiladi, shuningdek, xavf-xatarlarni hisobga olmasdan, keyingi qarorlar qabul qilish ehtimolini oshiradi<ref name=":55">{{Cite news |last=Louise, R |display-authors=et al |date=17 November 2016 |title=The recruitment of children by the UK armed forces: A critique from health professionals |language=en-GB |work=Medact |url=https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |url-status=live |access-date=31 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180131192429/https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |archive-date=31 January 2018}}</ref><ref>{{Cite book |last=Strasburger |first=V C |title=Children, adolescents, and the media (Chapter 1) |publisher=Sage |others=Wilson, Barbara J., Jordan, Amy B. (Amy Beth) |year=2013 |isbn=9781412999267 |edition=Third |location=Los Angeles |oclc=820450764}}</ref><ref>{{Cite journal |last=Spear |first=L. P. |date=June 2000 |title=The adolescent brain and age-related behavioral manifestations |journal=Neuroscience and Biobehavioral Reviews |volume=24 |issue=4 |pages=417–463 |doi=10.1016/s0149-7634(00)00014-2 |issn=0149-7634 |pmid=10817843 |s2cid=14686245}}</ref>. Ushbu moyilliklarni hisobga olgan holda, Germaniya<ref>{{Cite web |last=Krennerich |first=Michael |date=30 October 2020 |title=Shadow Report Child Soldiers 2020 |url=https://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC/Shared%20Documents/DEU/INT_CRC_NGO_DEU_44158_E.pdf |url-status=live |access-date=19 August 2022 |website=UN Office of the High Commissioner for Human Rights |page=24}}</ref>, Buyuk Britaniya<ref name=":13">{{Cite web |last=Gee |first=D |year=2008 |title=Informed Choice? Armed forces recruitment practices in the United Kingdom |url=https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204740/https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017}}</ref> va AQShda<ref name=":52">{{Cite web |last=American Public Health Association |year=2012 |title=Cessation of Military Recruiting in Public Elementary and Secondary Schools |url=https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204348/https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017 |website=apha.org}}</ref> o'smirlar bilan harbiy marketing olib borish tanqid qilingan. Xuddi shu uch mamlakatda olib borilgan tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kam ta'minlangan bolalarni nishonga olishadi<ref name=":93">{{Cite book |last=Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns |title=Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany |year=2016}}</ref><ref name=":23">{{Cite web |author1=Gee, D |author2=Goodman, A |title=Army visits London's poorest schools most often |url=http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20180529080003/http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |archive-date=29 May 2018 |access-date=10 December 2017}}</ref><ref name=":13" /><ref name=":21">{{Cite journal |last1=Hagopian |first1=Amy |last2=Barker |first2=Kathy |date=1 January 2011 |title=Should We End Military Recruiting in High Schools as a Matter of Child Protection and Public Health? |journal=American Journal of Public Health |volume=101 |issue=1 |pages=19–23 |doi=10.2105/ajph.2009.183418 |issn=0090-0036 |pmc=3000735 |pmid=21088269}}</ref><ref name=":52" /><ref>{{Cite news |title=Soldiers of Misfortune: Abusive U.S. Military Recruitment and Failure to Protect Child Soldiers |language=en |work=American Civil Liberties Union |url=https://www.aclu.org/other/soldiers-misfortune-abusive-us-military-recruitment-and-failure-protect-child-soldiers |access-date=13 December 2017}}</ref>. Masalan, Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni jalb qilishni oson deb hisoblaydi, ayniqsa kambag'al oilalardan bo'lganlarni yollash yanada osonroq<ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d5bbf83278b3100018306a4/1566293898095/UK_recruitment_report_final.pdf |access-date=24 August 2019 |website=crin.org}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d4ab413eab07100015db6b6/1565176852564/FINAL+Youngest+British+army+recruits+come+disproportionately+from+England%27s+most+deprived+constituencies.pdf |access-date=24 August 2019}}</ref>. Ishga qabul qilingandan so'ng, bolalarga kattalarga qaraganda buyruqlarni osonroq bajartirish va nazorat qilish va kattalardan ko'ra din, nomus, obro'-e'tibor, qasos va burch kabi pul to'lanmaydigan rag'batlar uchun kurashishga moyildirlar<ref>{{cite journal |last1=Rosenblatt |first1=Roger |year=1984 |title=Children of War |journal=American Educator 8 |volume=1 |pages=37–41}}</ref>. Keltirilgan misollarga quyidagilar kiradi: Piter V. Singerning fikricha, oʻsmirlar osonlik bilan boshqara oladigan yengil avtomatik qurollarning global miqyosda tarqalishi bolalardan bevosita jangchilar sifatida foydalanishni yanada foydaliroq qildi<ref> Singer, Peter (2005). Children at War. New York: Pantheon Books. ISBN 9780375423499.</ref>. Romeo Daller aholining haddan tashqari koʻpayishi bolalarni harbiy tashkilotlar uchun arzon va qulay manbaga aylantirishdagi roliga ishora qilgan<ref>Dallaire, Roméo (2011). They Fight Like Soldiers, They Die Like Children: The Global Quest to Eradicate the Use of Child Soldiers. New York: Walker, and Company.</ref>. Rojer Rozenblatt oʻsmirlar kattalarga qaraganda din, sharaf, obroʻ-eʼtibor, qasos va burch kabi pul bilan olib boʻlmaydigan ragʻbatlar uchun kurashishga tayyor ekanligini taʼkidladi<ref>Rosenblatt, Roger (1984). "Children of War". American Educator 8 1: 37–41.</ref>. Bir qancha sharhlovchilar, jumladan, Bernd Beber, Kristofer Blattman, Deyv Grossman, Maykl Uessels, MakGurk va uning hamkasblari, bolalar kattalarga qaraganda itoatkor va moslashuvchan boʻlganligi sababli, ularni boshqarish, aldash va ularga yot gʻoyalar singdirish osonroq ekanligini taʼkidladilar<ref>Beber, Blattman, Bernd, Christopher (2013). "The Logic of Child Soldiering and Coercion". International Organization 67 (1): 65–104. doi:10.1017/s0020818312000409. Bu manba bu sahifada ikki marta foydalanilgan.</ref><ref>Dave., Grossman. On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society, Rev., New York: Little, Brown and Co, 2009. ISBN 9780316040938. OCLC 427757599. </ref><ref>Wessels, Michael (1997). "Child Soldiers". Bulletin of the Atomic Scientists 53 (4): 32. doi:10.1080/00963402.1997.11456787.</ref><ref>McGurk, Dennis „Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members“,. Military life: The psychology of serving in peace and combat Adler: . Westport: Praeger Security International, 2006 — 13–31 bet. ISBN 978-0275983024. </ref> Devid Gi va Reychel Teylor Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni ayniqsa kambagʻal oilalardan boʻlganlarni jalb qilish osonroq ekanligini aniqladi<ref>Gee, David; Taylor, Rachel (1 November 2016). "Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army?". The RUSI Journal 161 (6): 36–48. doi:10.1080/03071847.2016.1265837. ISSN 0307-1847.</ref><ref>Child Rights International Network. „Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK“. crin.org (21-avgust 2019-yil). Qaraldi: 24-avgust 2019-yil.</ref><ref>Child Rights International Network. „Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies“ (21-avgust 2019-yil). Qaraldi: 24-avgust 2019-yil.</ref>. Baʼzi qurolli guruhlar rahbarlarining taʼkidlashicha, oʻsmirlar oʻzlarining yosh boʻlishlariga qaramay, jangovar boʻlinmaga jangchilar sifatida oʻzlarining fazilatlarini olib kelishadi, ular koʻpincha ajoyib darajada qoʻrqmas, chaqqon va chidamlidir<ref>Beber, Bernd; Blattman, Christopher (2013). "The Logic of Child Soldiering and Coercion" (en). International Organization 67 (1): 65–104. doi:10.1017/s0020818312000409. ISSN 0020-8183.</ref>. Baʼzi oʻsmirlar harbiy tashkilotlarga majburan jalb qilinsa, aldanib yoki pul bilan olinsa, boshqalari oʻz xohishi bilan qoʻshiladi<ref>Brett, R. Young soldiers : why they choose to fight. Boulder, Colo.: Lynne Rienner Publishers, 2004. ISBN 9781588262615. OCLC 53830868.</ref><ref>Child Soldiers International. „Des Milliers de vies à réparer“ (fr) (2016). 15-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 29-yanvar 2018-yil.</ref><ref>Manba Wessels, Michael (1997). "Child Soldiers". Bulletin of the Atomic Scientists 53 (4): 32. doi:10.1080/00963402.1997.11456787.</ref>. Buning sabablari koʻp. 2004-yilda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalarni oʻrganishda Reychel Brett va Irma Spekt harbiy xizmatga kirishni ragʻbatlantiradigan bir qator omillarga ishora qildilar, xususan: Qashshoqlik, shu jumladan taʼlim yoki ishga joylashish imkoniyatlarining yetishmasligi Urushning madaniy normallashuvi Yangi doʻstlar izlash Qasos (masalan, doʻstlar va qarindoshlarning oʻldirilganini koʻrgandan keyin) „Jangchi“ roli yetuklikka oʻtish marosimini taʼminlaydi degan umidlar<ref>Brett, R. Young soldiers : why they choose to fight. Boulder, Colo.: Lynne Rienner Publishers, 2004. ISBN 9781588262615. OCLC 53830868.</ref>. XX asrning oxirlari taxminan 1990-yillarda Kambodja qurolli kuchlari tomonidan yollangan bolaning quyidagi soʻzlari koʻplab bolalarning qoʻshilish fikrlariga xosdir: <blockquote>Men ota-onamda ovqat yoʻqligi va maktabga bormasligim sababli qoʻshildim. . . Men minalar haqida oʻylardim, lekin nima ham qilishimiz mumkin — bu buyruq [oldingi chiziqqa borish]. Bir kuni kimdir mening oldimda minani bosdi va u yaralanib vafot etdi. . . O‘shanda men 60 metr narida radio yonida turgan edim. Men uning oʻlganini koʻzim bilan koʻrdim. . . Men har bir boʻlimda yosh bolalarni koʻraman. . . Ishonchim komilki, yana bir-ikki yil askarligimcha qolaman. Harbiy bo‘lishni to‘xtatsam, hech qanday mahoratim yo‘qligi uchun biror joyda ishlolmayman. Men keyin nima qilishimni bilmayman. . .<ref name=":410">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=adc88bff-1916-4317-b184-d9079e7b0bb8|archive-url=https://web.archive.org/web/20190525205613/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=adc88bff-1916-4317-b184-d9079e7b0bb8|url-status=dead|archive-date=2019-05-25|title=Global Report on Child Soldiers|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2001|website=child-soldiers.org|access-date=2018-05-16}}</ref></blockquote> == Bolalarga taʼsiri == === Qurolli mojaro === Bolalarga harbiy hayotning taʼsir koʻlami birinchi marta xalqaro hamjamiyat tomonidan BMT Bosh Assambleyasi topshirgan „Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri“ (1996-yilda) nomi bilan inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machel tomonidan tayyorlangan yirik hisobotda maʼlum qilingan<ref>Machel. „Impact of armed conflict on children“ (1996). 8-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. Hisobot, ayniqsa, yosh bolalardan foydalanish bilan bogʻliq boʻlib, har yili dunyo boʻylab koʻp minglab bolalar oʻlib ketayotgani, mayib-majruh boʻlib, psixiatrik jarohatlar olganligi haqidagi dalillarni taqdim etgan<ref>Machel. „Impact of armed conflict on children“ (1996). 8-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. Grasa Machelning hisobotidan keyin oʻtkazilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar ruhiy kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi va xatti-harakatlari bilan bogʻliq muammolarning sezilarli darajada yuqori xavfiga duch kelishadi<ref name=":15">{{Cite web|url=https://www.scribd.com/document/328940882/Child-Soldiering-Impact-on-Childhood-Development-and-Learning-Capacity|title=Child soldiering: Impact on childhood development and learning capacity|last=Boothby, N|display-authors=et al|year=2010|access-date=30 January 2018}}</ref>. Masalan, Falastin va Ugandada olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, sobiq askar bolalarning yarmidan koʻpi travmadan keyingi stress buzilishi alomatlarini koʻrsatgan va Ugandadagi har oʻninchi boladan toʻqqiztasida ruhiy tushkunlik holati ijobiy boʻlgan. Falastinlik tadqiqot olib boruvchilar, shuningdek, qurolli toʻqnashuvlarda yuqori darajadagi zoʻravonlikka duchor boʻlgan bolalar boshqa bolalarga qaraganda tajovuzkorlik va agressiyani koʻrsatish ehtimoli koʻproq ekanligini aniqladilar. Ushbu taʼsirlarning umumiy taʼsiri odatda kattalardagi qashshoqlik va doimiy ishsizlikning yuqori xavfini oʻz ichiga oladi<ref>Boothby, N. „Child soldiering: Impact on childhood development and learning capacity“ (2010). Qaraldi: 30-yanvar 2018-yil.</ref> === Qo'lga olish === Human Rights Watch tashkilotiga bergan maʼlumotlarga koʻra, qurolli kuchlar va guruhlar yollangan bolalarni hibsga olganlarida ularga koʻproq zarar yetkaziladi<ref name=":50">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|title=Children Detained in War Zones|date=28 July 2016|access-date=21 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821224149/https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|archive-date=21 August 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar koʻpincha yetarli oziq-ovqatsiz, tibbiy yordamsiz yoki boshqa gʻayriinsoniy sharoitlarda hibsga olinadi va baʼzilari hibs paytida jismoniy va jinsiy qiynoqlarga duchor boʻlishadi. Baʼzilari oilasi bilan qoʻlga olinadi yoki oila aʼzolaridan birining faoliyati tufayli hibsga olinadi. Advokatlar va qarindoshlarning har qanday sud majlisida ishtiroki koʻpincha taqiqlanadi<ref name=":50">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|title=Children Detained in War Zones|date=28 July 2016|access-date=21 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821224149/https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|archive-date=21 August 2016|url-status=live}}</ref>. === Harbiy tayyorgarlik === Boshqa tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, bolalarni, shu jumladan katta yoshdagi bolalarni harbiy xizmatga olish, hatto ular balogʻatga yetgunga qadar qurolli toʻqnashuvlarda qoʻllanilmasa ham, zararli taʼsir koʻrsatadi. Qoʻshma Shtatlardagi harbiy akademiklar harbiy tayyorgarlikni (barcha yoshdagi) doimiy stress sharoitida „intensiv singdirish“ sifatida tavsiflaydilar, uning asosiy maqsadi chaqiriluvchilarning soʻzsiz va darhol boʻysunishini oʻrgatishdir<ref>McGurk, Dennis „Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members“,. Military life: The psychology of serving in peace and combat Adler: . Westport: Praeger Security International, 2006 — 13–31 bet. ISBN 978-0275983024. </ref>. Ilmiy tadqiqotlarlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmirlar kattalarga qaraganda yuqori stressli muhitga moyil, masalan, boshlangʻich harbiy tayyorgarlikka, ayniqsa bolalik davridagi qiyinchiliklarga duchor boʻlganlar oʻzlarini koʻproq himoyasiz sezishadi. Harbiy xizmatga chaqirilganlar urushga yuborilishidan oldin ham vafot etishi mumkin. Ayniqsa AQShda oʻz joniga qasd qilishga urinish xavfi yuqori<ref>Ursano, Robert J.; Kessler, Ronald C.; Stein, Murray B.; Naifeh, James A.; Aliaga, Pablo A.; Fullerton, Carol S.; Wynn, Gary H.; Vegella, Patti L. et al. (1 July 2016). "Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers" (en). JAMA Psychiatry 73 (7): 741–9. doi:10.1001/jamapsychiatry.2016.0600. ISSN 2168-622X. PMID 27224848. PMC 4937827.</ref>. AQSh va Buyuk Britaniyada ruhiy kasalliklarning yuqori xavfi<ref>Goodwin, L.; Wessely, S.; Hotopf, M.; Jones, M.; Greenberg, N.; Rona, R. J.; Hull, L.; Fear, N. T. (2015). "Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population?" (en). Psychological Medicine 45 (9): 1881–1891. doi:10.1017/s0033291714002980. ISSN 0033-2917. PMID 25602942.</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish xavfi yuqori<ref>Head, M.; Goodwin, L.; Debell, F.; Greenberg, N.; Wessely, S.; Fear, N. T. (1 August 2016). "Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel" (en). Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology 51 (8): 1171–1180. doi:10.1007/s00127-016-1177-8. ISSN 0933-7954. PMID 26864534. PMC 4977328.</ref><ref>Mattiko, Mark J.; Olmsted, Kristine L. Rae; Brown, Janice M.; Bray, Robert M. (2011). "Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel". Addictive Behaviors 36 (6): 608–614. doi:10.1016/j.addbeh.2011.01.023. PMID 21376475</ref> va zoʻravonlik xulq-atvorining yuqori xavfi<ref>MacManus, Deirdre; Dean, Kimberlie; Jones, Margaret; Rona, Roberto J; Greenberg, Neil; Hull, Lisa; Fahy, Tom; Wessely, Simon et al. (2013). "Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study". The Lancet 381 (9870): 907–917. doi:10.1016/s0140-6736(13)60354-2. PMID 23499041.</ref><ref>Bouffard, L A (2005). "The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience". Armed Forces & Society 31 (2): 273–295. doi:10.1177/0095327x0503100206</ref><ref>Merrill, Lex L.; Crouch, Julie L.; Thomsen, Cynthia J.; Guimond, Jennifer; Milner, Joel S. (August 2005). "Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates". Military Medicine 170 (8): 705–709. doi:10.7205/milmed.170.8.705. ISSN 0026-4075. PMID 16173214.</ref> chaqiriluvchilarning harbiy xizmatga kirishdagi holatiga, yoshiga bogʻliq. Harbiy muhit, shuningdek, zoʻravonlik va jinsiy zoʻravonlikning yuqori darajasi bilan tavsiflanadi<ref>UK, Ministry of Defence. „British Army: Sexual Harassment Report“ (2015). 9-mart 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Canada, Statcan [official statistics agency]. „Sexual Misconduct in the Canadian Armed Forces, 2016“ (en). statcan.gc.ca (2016). 30-mart 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Marshall, A; Panuzio, J; Taft, C (2005). "Intimate partner violence among military veterans and active duty servicemen" (en). Clinical Psychology Review 25 (7): 862–876. doi:10.1016/j.cpr.2005.05.009. PMID 16006025</ref>. Harbiy xizmatga chaqirish amaliyotlari oʻsmirlik davridagi bolalarning zaif tomonlariga zarba berishi ham aniqlangan. Xususan, Germaniya<ref>Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns. Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany, 2016. </ref>, Buyuk Britaniya<ref>Gee, D. „Army visits London's poorest schools most often“. 29-may 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 10-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Gee. „Informed Choice? Armed forces recruitment practices in the United Kingdom“ (2008). 13-dekabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil. </ref><ref>Gee, David; Taylor, Rachel (1 November 2016). "Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army?". The RUSI Journal 161 (6): 36–48. doi:10.1080/03071847.2016.1265837. ISSN 0307-1847.</ref> va AQSh<ref>Hagopian, Amy; Barker, Kathy (1 January 2011). "Should We End Military Recruiting in High Schools as a Matter of Child Protection and Public Health?". American Journal of Public Health 101 (1): 19–23. doi:10.2105/ajph.2009.183418. ISSN 0090-0036. PMID 21088269. PMC 3000735</ref><ref>American Public Health Association. „Cessation of Military Recruiting in Public Elementary and Secondary Schools“. apha.org (2012). 13-dekabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil.</ref><ref>„Soldiers of Misfortune: Abusive U.S. Military Recruitment and Failure to Protect Child Soldiers“(ingl.), American Civil Liberties Union. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil.</ref> dalillari shuni koʻrsatdiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kambagʻal oilalardan boʻlgan bolalarni xavf va cheklovlarni oʻtkazib yuboradigan marketing yordamida nishonga olishadi. Baʼzi akademiklarning taʼkidlashicha, bunday marketing oʻsmirlik davrida hissiy jihatdan asoslangan qarorlar qabul qilishda psixologik moyillikdan foydalanadi<ref>Strasburger, V C. Children, adolescents, and the media (Chapter 1), Wilson, Barbara J., Jordan, Amy B. (Amy Beth), Third, Los Angeles: Sage, 2013. ISBN 9781412999267. OCLC 820450764</ref><ref>Louise, R. „The recruitment of children by the UK armed forces: A critique from health professionals“ (en-GB), Medact (17-noyabr 2016-yil). Qaraldi: 31-yanvar 2018-yil.</ref><ref>Spear, L. P. (June 2000). "The adolescent brain and age-related behavioral manifestations". Neuroscience and Biobehavioral Reviews 24 (4): 417–463. doi:10.1016/s0149-7634(00)00014-2. ISSN 0149-7634. PMID 10817843.</ref><ref>Medact. „House of Commons Defence Committee Inquiry into Armed Forces and Veterans Mental Health: Written Evidence Submitted by Medact“ (2018). 15-noyabr 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-mart 2018-yil. </ref>. == Xalqaro huquq == === Bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish === '''Bolaning taʼrifi''' Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya bola deb 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni deb belgilab bergan. Parij tamoyillari qurolli kuchlar yoki qurolli guruh bilan bogʻlangan bolani quyidagicha belgilaydi: <blockquote>…qurolli kuchlar yoki qurolli guruh tomonidan har qanday lavozimda, shu jumladan, ular bilan cheklanmagan holda, jangchilar, oshpazlar, yuk tashuvchilar, josuslar yoki jinsiy maqsadlar uchun, yoki boʻlmasa xabarchilar sifatida foydalaniladigan 18 yoshga to‘lmagan har qanday shaxsdir.</blockquote> Hujjat Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi tomonidan tasdiqlangan. Bu nafaqat harbiy harakatlarda qatnashayotgan balki bevosita uning yaqinida ishtirok etayotgan bolalarga tegishli. '''15 yoshgacha boʻlgan bolalar''' 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar (1977-yil, 77.2-modda)<ref name=":25">{{Cite web|url=https://www.icrc.org/eng/assets/files/other/icrc_002_0321.pdf|title=Protocols additional to the Geneva Conventions of 12 August 1949|last=International Committee of the Red Cross|year=1977|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20170307150937/https://www.icrc.org/eng/assets/files/other/icrc_002_0321.pdf|archive-date=7 March 2017|url-status=live}}</ref>, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (1989) va Xalqaro jinoiy sudning Rim statuti (2002) hammasi mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlarga va qurolli boʻlmagan kuchlarga bolalarni ishlatishni taqiqlaydi. Davlatlarning qurolli guruhlari 15 yoshgacha bo‘lgan bolalarni bevosita qurolli to‘qnashuvlarda (texnik jihatdan „jang“ harakatlarda) ishlatadigan boʻlsa bu [[urush jinoyati sifatida tan olingan<ref>{{Cite web|url=https://www.icc-cpi.int/nr/rdonlyres/ea9aeff7-5752-4f84-be94-0a655eb30e16/0/rome_statute_english.pdf|title=Rome Statute of the International Criminal Court (A/CONF.183/9)|year=1998|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180318090721/https://www.icc-cpi.int/nr/rdonlyres/ea9aeff7-5752-4f84-be94-0a655eb30e16/0/rome_statute_english.pdf|archive-date=18 March 2018|url-status=live}}</ref>. '''18 yoshgacha bo'lgan bolalar''' Qurolli kuchlarga ega boʻlgan aksariyat mamlakatlar shuningdek, bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) (2000-yil) va Bolalar mehnatining eng yomon shakllari (1999-yilda boʻlib oʻtgan) konvensiyasining yuqori standartlari bilan bogʻliq boʻlib, ular bolalarni 18 yoshga yetguncha majburiy yollashni taqiqlaydi<ref>Child Soldiers International. „International laws and child rights“(ingl.). Qaraldi: 25-yanvar 2018-yil.</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:11300:0::NO::P11300_INSTRUMENT_ID:312327|title=Ratifications of C182 – Worst Forms of Child Labour Convention, 1999 (No. 182)|last=International Labour Organization|website=ilo.org|language=en|access-date=30 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180130053725/http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:11300:0::NO::P11300_INSTRUMENT_ID:312327|archive-date=30 January 2018|url-status=live}}</ref>. OPAC protokoli, shuningdek, hali ham bolalarni (16 yoshdan boshlab) yollash bilan shugʻullanadigan hukumatlardan „18 yoshga toʻlmagan shaxslar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrishni“ talab qiladi. Bundan tashqari, OPAC nodavlat qurolli guruhlarga garchi buning qonuniy kuchi mavhum boʻlsa-da, har qanday sharoitda bolalarni yollashni taqiqlaydi<ref>Geneva Call. „Engaging nonstate armed groups on the protection of children: Towards strategic complementarity“ (2012). 22-mart 2015-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil. </ref><ref>Child Soldiers International. „A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups“ (2016). 8-mart 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 19-yanvar 2018-yil.</ref> Dunyodagi eng yuqori standart Afrikaning Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Xartiyasi<ref>African Commission on Human and Peoples' Rights. „African Charter on the Rights and Welfare of the Child“. achpr.org (2018). 21-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref> tomonidan belgilangan, u mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni har qanday sharoitda ham yollashni taqiqlaydi. Afrikaning aksariyat davlatlari Xartiyani ratifikatsiya qilgan<ref>African Commission on Human and Peoples' Rights. „African Charter on the Rights and Welfare of the Child“. achpr.org (2018). 21-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. '''Cheklovlar va bo'shliqlar''' Yuqoridagi shartnomalarning hech biri bolalarning "jangovar harakatlarda" bilvosita ishtirok etishini yoki ularda (ya'ni, jangovar harakatlardan uzoqda) harbiy amaliyotga hissa qo'shishni aniq taqiqlamaydi. OPAC aʼzosi boʻlmagan mamlakatqurolli kuchlar Jeneva konvensiyalarining I Protokolida belgilangan quyi standartlarga boʻysunadilar, bu esa qurolli kuchlarga oʻn besh yoshdan oshgan bolalarni jangovar harakatlarda qoʻllashga va ixtiyoriy ravishda kuzatuvchi sifatida qatnashgan yosh bolalardan foydalanishga guvoh boʻlsalar bu haqida xabar beradilar: Xalqaro Qizil Xoch Qoʻmitasi mojaro tomonlariga „barcha zarur choralarni koʻrish“ni taklif qildi, bu yakuniy matnda „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ kerak, bu butunlay taqiq emas, chunki amalga oshirish mumkin degan maʼnoni anglatadi „bajarilishi yoki amalga oshirilishi mumkin.“ „Harbiy harakatlarda ishtirok etish“ bandi boʻyicha muzokaralar chogʻida koʻngilli bolalarning harbiy maʼlumotlarni yigʻish va uzatish, tashishda yordam berish kabilar harbiy harakatlarga bilvosita jalb etish deb baholanadi. Biroq, 1949-yil 12-avgustdagi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha va 1977-yilda qabul qilingan Xalqaro qurolli boʻlmagan mojarolar qurbonlarini himoya qilish toʻgʻrisidagi II Protokolning 4.3.c moddasida „oʻn besh yoshga toʻlmagan bolalar“ qurolli kuchlar yoki guruhlarga chaqirilmaydi va jangovar harakatlarda qatnashishi mumkin emas". deyiladi. == Bolalarni ozod qilish va reintegratsiya qilish standartlari == OPAC hukumatlardan harbiy harakatlarda yollangan yoki foydalanilgan bolalarni o‘z yurisdiksiyasi doirasida demobilizatsiya qilishni hamda ularning jismoniy va ruhiy holatlarini tiklanishi va ijtimoiy reintegratsiyasi uchun yordam ko‘rsatishni talab qiladi<ref name="OptProto">{{cite web|url=http://www.unicef.org/crc/index_30203.html|title=UNICEF: Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child|date=30 November 2005|work=UNICEF|access-date=2 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141006095424/http://www.unicef.org/crc/index_30203.html|archive-date=6 October 2014|url-status=live}} {{cite journal|last1=Yun|first1=Seira|year=2014|title=Breaking Imaginary Barriers: Obligations of Armed Non-State Actors Under General Human Rights Law – The Case of the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child|journal=Journal of International Humanitarian Legal Studies|volume=5|issue=1–2|pages=213–257|ssrn=2556825|doi=10.1163/18781527-00501008}}</ref>. Urush, fuqarolarning tartibsizliklari, fuqarolar urushi, turli qurolli toʻqnashuvlar va boshqa favqulodda vaziyatlarda bolalar va yoshlarni, shuningdek, Birlashgan Millatlar Tashkilotining Favqulodda va qurolli toʻqnashuvlarda ayollar va bolalarni himoya qilish toʻgʻrisidagi deklaratsiyasiga muvofiq himoya qilishni taklif etadi. Qurolli guruhlarning sobiq aʼzolarini tegishli ravishda qurolsizlantirish, demobilizatsiya qilish va reintegratsiya qilish jarayonlari uchun Birlashgan Millatlar Tashkiloti 2006-yilda Integratsiyalashgan standartlarni ishlab chiqishni boshladi<ref>{{Cite book|title=Child soldiers, adult interests : the global dimensions of the Sierra Leonean tragedy|last=John-Peter.|first=Pham|date=2005|publisher=Nova Science Publishers|isbn=9781594546716|location=New York|oclc=61724289}}</ref> . == Harbiy jinoyatlar == Hozirda bolalarni urush jinoyatlari uchun urush qonunlarida belgilangan javobgarlikka tortilishi kerakmi, degan fikr mavjud<ref name="McCollough-2008-03-10">Lauren McCollough, [http://www.crimesofwar.org/onnews/News-Khadr.html The Military Trial of Omar Khadr: Child Soldiers and the Law] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080512083222/http://www.crimesofwar.org/onnews/News-Khadr.html |date=12 May 2008 }}, [http://www.crimesofwar.org/about/about.html Crimes of War Project] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081222121657/http://www.crimesofwar.org/about/about.html |date=22 December 2008 }} 10 March 2008</ref>. Xalqaro huquq urush jinoyatlarini sodir etgan bolalarni jinoiy javobgarlikka tortishni taqiqlamaydi, biroq Bola huquqlari to‘g‘risidagi konvensiyaning 37-moddasida belgilanganidek, bola olishi mumkin bo‘lgan jazo cheklanadi: „oʻn sakkiz yoshga toʻlmagan shaxslar tomonidan sodir etilgan jinoyatlarga o‘lim jazosi ham, ozod qilish imkoniyatisiz umrbod qamoq jazosi ham belgilanmaydi“<ref>{{Cite web|url=https://genevacall.org/wp-content/uploads/dlm_uploads/2013/12/Engaging-Nonstate-Armed-Groups-on-the-Protection-of-Children-Towards-Strategic-Complementarity-International-Peace-Institute..pdf|title=Engaging nonstate armed groups on the protection of children: Towards strategic complementarity|last=Geneva Call|year=2012|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20150322034945/http://www.genevacall.org/wp-content/uploads/dlm_uploads/2013/12/Engaging-Nonstate-Armed-Groups-on-the-Protection-of-Children-Towards-Strategic-Complementarity-International-Peace-Institute..pdf|archive-date=22 March 2015|url-status=dead}}</ref>. '''Syerra-Leone misoli''' Syerra-Leoneda yuz bergan fuqarolar urushidan soʻng, BMT Syerra-Leone boʻyicha Maxsus sudga (SCSL) 15 va undan katta yoshdagi sobiq jangchilarni gumanitar qonunlarni, shu jumladan urush jinoyatlarini buzganliklari uchun sud qilishni buyurdi. Biroq, Parij tamoyillari qurolli toʻqnashuvlarda qatnashgan bolalar, hatto ular jinoyatchi boʻlsa ham, birinchi navbatda qurbon sifatida koʻrilishi kerak degan fikrni ilgari surdi: Ushbu tamoyil Sud nizomida oʻz aksini topgan boʻlib, u jinoiy javobgarlikka tortishni istisno qilmagan, lekin sobiq askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiya qilish zarurligini taʼkidlab oʻtgan. Syerra-Leone mamlakat tribunalining birinchi bosh prokurori David Crane nizomni qanchalik jirkanch jinoyatlar sodir etgan bo‘lishidan qatʼi nazar, bolalarning o‘zini emas, balki bolalarni ishga yollagan kishilarni jinoiy javobgarlikka tortish foydasiga talqin qildi<ref> [http://www.diplomatie.gouv.fr/en/IMG/pdf/Paris_Conference_Principles_English_31_January.pdf The Paris Principles and Guidelines on Children associated with armed forces or armed groups] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150923215047/http://www.diplomatie.gouv.fr/en/IMG/pdf/Paris_Conference_Principles_English_31_January.pdf |date=23 September 2015 }}, February 2007. Section "Treatment of children accused of crimes under international law", p. 9 </ref>. '''Omar Khadr misoli''' AQShda prokurorlar kanadalik Omar Khadrni Afgʻonistonda 16 yoshga toʻlmaganida va Tolibon safida AQSh kuchlariga qarshi jang qilganlikda aybladilar<ref>{{cite news|url=http://ca.reuters.com/article/domesticNews/idCATRE67847020100809|title=Omar Khadr's Confession Can Be Used at Guantanamo Trial|author=Jane Sutton|date=9 August 2010|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180806024727/https://ca.reuters.com/article/domesticNews/idCATRE67847020100809|archive-date=6 August 2018|url-status=live}}</ref>. Ushbu jinoyatlarga AQSh qonunchiligiga koʻra umrbod qamoq jazosi beriladi<ref name="McCollough-2008-03-10" />. 2010-yilda qiynoq va tazyiq ostida boʻlgan Xadr urush qonunlarini buzgan holda qotillik, qotillikka urinish, fitna, terrorizmga moddiy yordam koʻrsatish va josuslikda aybdor deb topildi<ref>{{cite web|url=http://media.miamiherald.com/smedia/2010/10/26/10/stip.source.prod_affiliate.56.pdf|title=USvKhadr Stipulation of Fact|date=25 October 2010|access-date=30 November 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20111002161209/http://media.miamiherald.com/smedia/2010/10/26/10/stip.source.prod_affiliate.56.pdf|archive-date=2 October 2011|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.cnn.com/2010/US/10/25/khadr.plea/|title=Youngest Guantanamo detainee pleads guilty|last=Meserve|first=Jeanne|author2=CNN Wire Staff|date=25 October 2010|publisher=CNN|access-date=29 October 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101026132342/http://www.cnn.com/2010/US/10/25/khadr.plea/|archive-date=26 October 2010|url-status=live}}</ref>. Khadrni bir yillik qamoqdan soʻng Kanadaga deportatsiya qilinishini koʻrsatadigan kelishuv bitimining bir qismi sifatida taklif qilindi. Umar Khadr Guantanamo qamoqxonasida qoldi va Kanada hukumati uning vataniga qaytarilishini kechiktirgani uchun xalqaro tanqidlarga uchradi<ref>{{cite news | url=https://www.cbc.ca/news/world/khadr-to-return-to-canada-lawyer-1.905780 | publisher=CBC News | title=Khadr to return to Canada: lawyer | date=25 October 2010 | access-date=30 November 2011 | archive-url=https://web.archive.org/web/20101028080624/https://www.cbc.ca/news/world/khadr-to-return-to-canada-lawyer-1.905780 | archive-date=28 October 2010 | url-status=live}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.cbc.ca/news/canada/story/2012/07/20/khadr-canada-us.html |title=Toews' request delays Khadr's transfer to Canada |date=20 July 2012 |publisher=CBC News |access-date=26 July 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120727002758/http://www.cbc.ca/news/canada/story/2012/07/20/khadr-canada-us.html |archive-date=27 July 2012 |url-status=live }}</ref>. Oxir-oqibat, Khadr 2012-yil sentabr oyida Kanada qamoqxonasiga oʻtkazildi va 2015-yil may oyida Alberta sudyasi tomonidan garov evaziga ozod qilindi. 2016-yilda Xadr AQShning harbiy jinoyatchi sifatida hukm qilinganligi ustidan shikoyat qilgan<ref>{{Cite web|title = 'Freedom is way better than I thought,' says Omar Khadr|url = http://www.cbc.ca/news/canada/edmonton/omar-khadr-free-on-bail-vows-to-prove-he-is-a-good-person-1.3065692|publisher = Canadian Broadcasting Corporation|access-date = 8 February 2016|archive-url = https://web.archive.org/web/20160131211649/http://www.cbc.ca/news/canada/edmonton/omar-khadr-free-on-bail-vows-to-prove-he-is-a-good-person-1.3065692|archive-date = 31 January 2016|url-status = live}}</ref>. BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili hukm chiqarilishidan oldin AQShning Guantanamodagi harbiy komissiyasiga maktub yozib, Khadrni reabilitatsiya dasturiga muvofiq qoʻyib yuborishni soʻrab murojaat qilgan<ref name=":0">{{Cite news|url=http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|title=Khadr should go back to Canada: UN official|last=CBC News|date=27 October 2010|publisher=Canadian Broadcasting Corporation|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20171129025923/http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|archive-date=29 November 2017|url-status=live}}</ref>. Oʻz maktubida u Khadr „oʻsmir askarbola hikoyasini ifodalaydi: vijdonsiz guruhlar tomonidan kattalarning oʻzlari tushunmaydigan janglarda qatnashish taklifi bilan harakat qilish uchun yollangan“.ini aytadi<ref name=":0">{{Cite news|url=http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|title=Khadr should go back to Canada: UN official|last=CBC News|date=27 October 2010|publisher=Canadian Broadcasting Corporation|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20171129025923/http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|archive-date=29 November 2017|url-status=live}}</ref>. == Birlashgan Millatlar Tashkilotining roli == === Tarixi === Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning yakuniy matni (1989-yilda qabul qlingan) 18 yoshgacha boʻlgan barcha bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlamaganidan keyin bolalar huquqlari himoyachilarining hafsalasi pir boʻldi va ular bu maqsadga erishish uchun yangi shartnoma tuzishni talab qila boshladilar<ref name=":02">{{Cite book|title=Campaigning for justice: Human rights advocacy in practice|last=Becker|first=J|publisher=Stanford University Press|year=2013|isbn=9780804774512|location=Stanford, California|pages=11–31|chapter=Campaigning to stop the use of child soldiers|oclc=837635842}}</ref><ref name=":24">{{Cite web|url=http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on Involvement of Children in Armed Conflict (OP/CAC)|last=Brett|first=R|year=2005|website=International Council on Human Rights Policy & International Commission of Jurists|access-date=4 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20120416195918/http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|archive-date=16 April 2012|url-status=live}}</ref>. Natijada, yangi tashkil etilgan Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita ikkita tavsiya berdi: birinchidan, qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri boʻyicha BMTdan yirik tadqiqot oʻtkazishni soʻrash; ikkinchidan, konvensiyaga qo‘shimcha protokol bo‘yicha muzokaralar olib borish uchun BMTning Inson huquqlari bo‘yicha komissiyasi aʼzolaridan iborat ishchi guruhini tuzish. Har ikkala taklif ham qabul qilindi<ref name=":02">{{Cite book|title=Campaigning for justice: Human rights advocacy in practice|last=Becker|first=J|publisher=Stanford University Press|year=2013|isbn=9780804774512|location=Stanford, California|pages=11–31|chapter=Campaigning to stop the use of child soldiers|oclc=837635842}}</ref><ref name=":24">{{Cite web|url=http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on Involvement of Children in Armed Conflict (OP/CAC)|last=Brett|first=R|year=2005|website=International Council on Human Rights Policy & International Commission of Jurists|access-date=4 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20120416195918/http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|archive-date=16 April 2012|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitaga javob berar ekan, „qurolli toʻqnashuvlar natijasida dunyoning koʻplab qismlarida bolalarning ahvoli keskin yomonlashganini“ tan oldi va inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machelga yirik tadqiqot oʻtkazishni topshirdi<ref name=":11">{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/mandate/special-representative-of-the-secretary-general-for-children-and-armed-conflict/|title=Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|last=Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|year=2018|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180129004604/https://childrenandarmedconflict.un.org/mandate/special-representative-of-the-secretary-general-for-children-and-armed-conflict/|archive-date=29 January 2018|url-status=live}}</ref>. Machel hisoboti, Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri, 1996-yilda nashr etilgan Hisobotda qayd etilgan: <blockquote>Hech shubha yoʻqki, eng dolzarb ustuvor vazifalardan biri 18 yoshgacha boʻlgan barchani qurolli kuchlar safidan chetlashtirishdir<ref name=":14">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/graca/a51-306_en.pdf|title=Impact of armed conflict on children|last=Machel|first=G|year=1996|access-date=2018-01-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20170708004644/https://www.unicef.org/graca/a51-306_en.pdf|archive-date=8 July 2017|url-status=live}}</ref></blockquote> Shu bilan birga, BMTning Inson huquqlari boʻyicha komissiyasi bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanish boʻyicha standartlarni oshirish boʻyicha muzokaralar olib borish uchun ishchi guruh tuzdi. Murakkab muzokaralar va global kampaniyadan soʻng, yangi shartnoma 2000-yilda Bolalar huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning qurolli mojarolarga jalb etilishi toʻgʻrisidagi fakultativ protokoli sifatida kelishib olindi. Shartnoma bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda bevosita ishtirok etishini ham, ularni 16 yoshdan boshlab mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga jalb qilishni ham taqiqlaydi<ref name=":1">{{Cite web|url=http://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/OPACCRC.aspx|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict|year=2000|website=ohchr.org|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20130502015246/http://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/OPACCRC.aspx|archive-date=2 May 2013|url-status=dead|access-date=22 March 2018}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi 2000-yil 25-maydagi 54/263- rezolyutsiya bilan shartnomani Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokol sifatida qabul qildi. Protokol 2002-yil 12-fevralda kuchga kirdi<ref>{{Cite journal|date=November 2000|title=United Nations General Assembly: Optional Protocols to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict and on the Sale of Children, Child Prostitution and Child Pornography|url=http://dx.doi.org/10.1017/s0020782900009335|journal=International Legal Materials|volume=39|issue=6|pages=1285–1297|doi=10.1017/s0020782900009335|s2cid=232255513|issn=0020-7829}}</ref>. === Bosh kotibning bolalar va qurolli mojarolar bo'yicha maxsus vakili === Machelning eʼlon qilgan hisoboti BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili (SRSG-CAAC) uchun yangi mandatga olib keldi<ref>Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict. „Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict“ (en-US). United Nations (2018). 29-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. SRSG vazifalari orasida Bosh kotibning bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha yillik hisoboti loyihasini ishlab chiqish kiradi, unda butun dunyodan bolalarni yollash va ulardan foydalanishning eng yomon holatlari roʻyxati va tavsifi sanab oʻtilgan<ref>{{Cite web|url=https://foreignpolicy.com/2017/08/16/confidential-u-n-report-accuses-saudi-coalition-of-killing-hundreds-of-children-in-yemen-conflict/|title=Confidential U.N. Report Accuses Saudi Coalition of Killing Hundreds of Yemeni Kids|last=Lynch|first=Colum|date=16 August 2017|website=Foreign Policy|language=en|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180323092442/https://foreignpolicy.com/2017/08/16/confidential-u-n-report-accuses-saudi-coalition-of-killing-hundreds-of-children-in-yemen-conflict/|archive-date=23 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Xavfsizlik Kengashi === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Xavfsizlik Kengashi muntazam ravishda munozaralar, hisobotlarni qabul qilish va „Qurolli toʻqnashuvdagi bolalar“ sarlavhasi ostida rezolyutsiyalarni qabul qilish uchun yigʻiladi. Ushbu masala boʻyicha birinchi rezolyutsiya 1261-sonli qaror 1999-yilda qabul qilingan<ref name="UN_SRES12611999">{{UN document|docid=S-RES-1261(1999)|type=Resolution|body=Security Council|year=1999|resolution_number=1261|accessdate=20 July 2008}}</ref>. 2004-yilda 1539-sonli rezolyutsiya bir ovozdan qabul qilindi, u askar bolalardan foydalanishni qoraladi va BMT Bosh kotibiga monitoring va hisobot berish mexanizmi deb nomlanuvchi amaliyotni kuzatish va hisobot berish vositasini yaratishni topshirdi<ref>{{cite news|url=http://www.reliefweb.int/rw/rwb.nsf/db900SID/ACOS-64DFZ7?OpenDocument|title=Security Council condemns recruitment of child soldiers, asks Secretary-General to devise monitoring mechanism|date=22 April 2004|publisher=[[ReliefWeb]]}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.unicef.org/protection/57929_57997.html|title=Monitoring and Reporting Mechanism (MRM) on grave violations of children's rights in situations of armed conflict|work=UNICEF|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20180323154757/https://www.unicef.org/protection/57929_57997.html|archive-date=23 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi === Bosh kotib bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha har yili yillik hisobotini eʼlon qiladi<ref>{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/virtual-library/|title=Library of the Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|last=Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|year=2018|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180129013116/https://childrenandarmedconflict.un.org/virtual-library/|archive-date=29 January 2018|url-status=live}}</ref>. 2017-yilgi hisobotda 2016-yilda qurolli guruhlar tomonidan bolalardan keng foydalanilgan 14 ta davlat (Afg‘oniston, Kolumbiya, Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Iroq, Mali, Myanma (Birma) , Nigeriya, Filippin, Somali, Janubiy Sudan, Sudan, Suriya, va Yaman) va davlat qurolli kuchlari jangovar harakatlarda bolalardan foydalangan oltita davlat (Afgʻoniston, Myanma (Birma), Somali, Sudan, Janubiy Sudan va Suriya)<ref>United Nations Secretary-General. „Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017“. United Nations (2017). 25-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-yanvar 2018-yil. </ref> davlatlarini keltiradi. 2011-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun ekstremal chora-tadbirlar hisobotiga koʻra, mojaro hududlarida zoʻravonlik harakatlariga jalb qilingan bolalar masalasini koʻtargan<ref>„Extreme Measures | Abuses against Children Detained as National Security Threats“(ingl.), Human Rights Watch (28-iyul 2016-yil). Qaraldi: 28-mart 2018-yil.</ref>. == Bugungi kunda harbiy xizmatdagi bolalar - mintaqa va mamlakatlar bo'yicha == Ushbu bo'lim bugungi kunda bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanishni o'z ichiga oladi. === Afrika === 2003-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotining Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi maʼlumotlariga koʻra, butun dunyo boʻylab davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarda qatnashgan bolalarning yarmidan koʻpi Afrikada boʻlgan. 2004-yilda Child Soldiers International tashkiloti maʼlumotlariga koʻra, qitʼada 100 000 bolalar davlat va nodavlat qurolli kuchlarda foydalanilgan<ref name="CSUCS-1">[https://web.archive.org/web/20091226221427/http://www.child-soldiers.org/document/get?id=743 Child soldiers global report 2004: Africa Regional overview], [http://www.child-soldiers.org/contact/contact Child Soldiers International] {{webarchive|url=https://archive.today/20070703045854/http://www.child-soldiers.org/contact/contact|date=3 July 2007}}.<!--Retrieved April 2009--></ref> va 2008-yildagi hisob-kitoblarga koʻra, jami 120 000 bola yoki harbiy harakatlarda qatnashgan<ref>{{Cite journal|last=Rakisits|first=Claude|date=1 December 2008|title=Child Soldiers in the East of the Democratic Republic of the Congo|journal=Refugee Survey Quarterly|language=en|volume=27|issue=4|pages=108–122|doi=10.1093/rsq/hdn054|issn=1020-4067|url=http://doc.rero.ch/record/291705/files/hdn054.pdf}}</ref>. Afrikaning aksariyat mamlakatlari ratifikatsiya qilgan Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Afrika Xartiyasi (1990-yil) 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni barcha turdagi harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlaydi. Ushbu qabul qilingan xartiyaga qaramay, BMT maʼlumotlariga koʻra, 2016-yilda Afrikaning yetti davlatida (Markaziy Afrika Respublikasi, Nigeriya, Kongo Demokratik Respublikasi, Somali, Mali, Janubiy Sudan, Sudan) bolalar qurolli guruhlar va uchtasida (Sudan, Somali va Janubiy Sudan) davlat qurolli kuchlari tomonidan foydalanilgan<ref>United Nations Secretary-General. „Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017“. United Nations (2017). 25-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-yanvar 2018-yil.</ref>. Afrikada joylashgan harbiy tashkilotlardagi bolalar sonini kamaytirish boʻyicha xalqaro saʼy-harakatlar 1997-yilda ishlab chiqilgan Keyptaun tamoyillaridan keyin boshlandi<ref name=":18">{{cite web|url=http://www.unicef.org/emerg/files/Cape_Town_Principles(1).pdf|title=Cape Town Principles and Best Practices|date=April 1997|publisher=UNICEF|pages=8|access-date=26 August 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927182848/http://www.unicef.org/emerg/files/Cape_Town_Principles(1).pdf|archive-date=27 September 2007|url-status=live}}</ref>. Prinsiplar Afrika hukumatlariga oʻsha paytda muzokaralar olib borilayotgan OPAC majburiyatlarini bajarishni va harbiy xizmatga yollash uchun minimal yoshni 15 dan 18 ga oshirishni taklif qildi<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref>. Prinsiplar, shuningdek, bola askarga 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni „har qanday turdagi muntazam yoki tartibsiz qurolli kuchlar yoki guruhning har qanday maqomdagi bir qismi boʻlgan … shu jumladan jinsiy maqsadlar uchun yollangan qizlarni ham qamrab oladi“ . . ."<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref>. 2007-yilda Parijda boʻlib oʻtgan „Urushdan ozod bolalar“ konferensiyasi Parij tamoyillarini ishlab chiqdi, ular Keyptaun tamoyillarini takomillashtirish va yangilash, ularni global miqyosda qoʻllash va hozirgi bolalar askarlarini qayta integratsiya qilishning amaliy yondashuvini belgilab berdi<ref name="UNICEF12">[http://www.unicef.org/media/media_38208.html <nowiki>[1]</nowiki>] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180114184025/https://www.unicef.org/media/media_38208.html |date=14 January 2018 }}, UNICEF press release</ref> . === Markaziy Afrika Respublikasi === Markaziy Afrika Respublikasida qurolli guruhlar tomonidan bolalardan foydalanish tarixdan keng tarqalgan. 2012 va 2015-yillar oraligʻida 10 000 ga yaqin bolalar milliy qurolli mojarolarda qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan<ref name=":03">{{Cite news|url=https://www.unicef.org/media/media_85654.html|title=Central African Republic: Children brutally targeted in weekend violence|last=UNICEF|access-date=13 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180114184037/https://www.unicef.org/media/media_85654.html|archive-date=14 January 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. 2016-yil maʼlumotlariga koʻra bu haliyam davom etmoqda. Musulmon Séléka qurolli guruhlar koalitsiyasi va asosan nasroniylardan iborat Anti-balaka jangarilari bolalardan shu tarzda ayovsiz foydalangan. Baʼzilarining yoshi sakkizda<ref name=":16">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/shop/des-milliers-de-vies-rparer|title=Des Milliers de vies à réparer|last=Child Soldiers International|year=2016|website=Child Soldiers International|language=fr|access-date=13 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180115042637/https://www.child-soldiers.org/shop/des-milliers-de-vies-rparer|archive-date=15 January 2018|url-status=dead}}</ref>. 2015-yil may oyida boʻlib oʻtgan Forum de Bangui (hukumat, parlament, qurolli guruhlar, fuqarolik jamiyati va diniy yetakchilar yig‘ilishi)da bir qator qurolli guruhlar minglab bolalarni demobilizatsiya qilish togʻrisida kelishib oldilar<ref>{{Cite news|url=https://www.unicef.org/media/media_81771.html|title=Armed groups in Central African Republic agree to release thousands of children|last=UNICEF|date=5 May 2015|work=UNICEF|access-date=13 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180114184053/https://www.unicef.org/media/media_81771.html|archive-date=14 January 2018|url-status=live}}</ref>. 2016-yilda Markaziy Afrika Respublikasiga barqarorlik oʻlchovi qaytdi va BMT maʼlumotlariga koʻra, 2691 oʻgʻil va 1206 qiz qurolli guruhlardan rasman ajratildi. Shunga qaramay, bolalarni harbiy maqsadlarda ishga olish va ulardan foydalanish oʻsha yil davomida taxminan yana 50 foizga koʻtarildi, bu raqamlar asosan Lord qarshilik armiyasiga tegishli<ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. === Kongo Demokratik Respublikasi === Minglab bolalar Kongo Demokratik Respublikasi (DRC) armiyasida va turli isyonchi qurolli kuchlarda xizmat qiladi. Maʼlumotlarga koʻra, Ikkinchi Kongo urushi avjida 30 000 dan ortiq bolalar mojaroning turli tomonlari bilan jang qilgan. „Kony 2012“ filmida Rabbiyning qarshilik armiyasi bu bolalarni yollagani daʼvo qilingan<ref name="guardian kony 2012">{{cite news | url=https://www.theguardian.com/global-development/2012/mar/16/kony-2012-child-soldiers-spotlight | title=Kony 2012 puts child soldiers back under the spotlight | work=[[The Guardian]] | date=16 March 2012 | access-date=16 March 2012 | author=Smith, David | archive-url=https://web.archive.org/web/20140820052154/http://www.theguardian.com/global-development/2012/mar/16/kony-2012-child-soldiers-spotlight | archive-date=20 August 2014 | url-status=live}}</ref>. Hozirgi vaqtda Kongo Demokratik Respublikasi dunyodagi eng yuqori askar bolalardan biriga ega mamlakat. Xalqaro sud urush davridagi bu amaliyotlar boʻyicha hukm chiqardi. Thomas Lubanga Dyilo, KDRdagi harbiy qoʻmondonlardan biri, 2002 va 2003-yillar oraligʻida bolalar askarlarini yollashdagi roli uchun 14 yillik qamoq jazosiga hukm qilindi. Lubanga Kongo vatanparvarlari ittifoqiga va uning qurolli qanoti Kongoni ozod qilish uchun vatanparvarlik kuchlariga rahbarlik qilgan. Bolalar Ituridagi qurolli toʻqnashuvda jang qilishga majbur boʻlishdi<ref name="The Prosecutor v. Thomas Lubanga Dyilo">{{cite web|url=http://www.icc-cpi.int/en_menus/icc/situations%20and%20cases/situations/situation%20icc%200104/related%20cases/icc%200104%200106|title=The Prosecutor v. Thomas Lubanga Dyilo|access-date=2 October 2014|url-status=dead|archive-url=https://archive.today/20140319221305/http://www.icc-cpi.int/en_menus/icc/situations%20and%20cases/situations/situation%20icc%200104/related%20cases/icc%200104%200106|archive-date=19 March 2014}}</ref>. === Somali === 2004-yilda Child Soldiers International tomonidan eʼlon qilingan hisobotda 1991-yildan beri 200 000 nafar bola oʻz irodasiga zid ravishda mamlakat qurolli kuch tarkiblariga jalb qilingani taxmin qilingan<ref name="CSUCS-1">[https://web.archive.org/web/20091226221427/http://www.child-soldiers.org/document/get?id=743 Child soldiers global report 2004: Africa Regional overview], [http://www.child-soldiers.org/contact/contact Child Soldiers International] {{webarchive|url=https://archive.today/20070703045854/http://www.child-soldiers.org/contact/contact|date=3 July 2007}}.<!--Retrieved April 2009--></ref> . 2017-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Antoniu Guterrish BMT hisobotiga izoh berib, mamlakatdagi „Ash-Shabob“ aʼzolarining 50 foizdan ortigʻini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil qiladi, baʼzi paytlari esa toʻqqiz yoshga toʻlmagani ham jangga joʻnatiladi degan edi. Hisobotda 2010-yilning 1-aprelidan 2016-yilning 31-iyuliga qadar Somalida 6163 nafar bola yollangani, ulardan 230 nafari qizlar ekanligi tasdiqlandi. „Ash-Shabob“ bu yollashning yetmish foizini tashkil qilgan. Somali milliy armiyasi ham bolalarni askarlikka yollash boʻyicha yuqori oʻrinlarda turadi<ref name=":37">{{Cite web|url=https://www.aljazeera.com/news/2017/01/guterres-thousands-child-soldiers-fight-somalia-170120063747893.html|title=Guterres: Thousands of child soldiers fight in Somalia|publisher=Al Jazeera|access-date=28 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329054211/https://www.aljazeera.com/news/2017/01/guterres-thousands-child-soldiers-fight-somalia-170120063747893.html|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.childsoldiers.org/preventing-the-use-of-child-soldiers-in-somalia/|title=Preventing the Use of Child Soldiers in Somalia – Roméo Dallaire Child Soldiers Initiative|date=30 January 2017|work=Roméo Dallaire Child Soldiers Initiative|access-date=28 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329061157/https://www.childsoldiers.org/preventing-the-use-of-child-soldiers-in-somalia/|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref> . === Sudan === 2004-yilda 17 000 ga yaqin bolalar davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan<ref name=":51">{{Cite book|title=The social problems of children in Sub-Saharan Africa|last=Hollingsworth|first=J|publisher=Cambridge Scholars Publishing|year=2013|isbn=9781443845137|location=Newcastle upon Tyne, UK|pages=68|oclc=825978109}}</ref>. O‘sha paytdagi asosiy qurolli muxolifat guruhi — Sudan Xalq ozodlik armiyasi (SPLA) tarkibida 5000 ga yaqin bola bor edi. Baʼzi sobiq bolalar askarlik paytida sodir etgan jinoyatlari uchun oʻlimga hukm qilingan<ref name=":51">{{Cite book|title=The social problems of children in Sub-Saharan Africa|last=Hollingsworth|first=J|publisher=Cambridge Scholars Publishing|year=2013|isbn=9781443845137|location=Newcastle upon Tyne, UK|pages=68|oclc=825978109}}</ref>. 2006-yilda bolalar Chaddagi qochqinlar lagerlaridan ham jalb qilingan va minglab bolalar Darfurdagi mojaroga tortilgan<ref name=":53">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Shop/global-report-2008-1|title=Child Soldiers Global Report 2008: Sudan|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2008|website=Child Soldiers International|pages=315–320|language=en|access-date=1 April 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180402035955/https://www.child-soldiers.org/Shop/global-report-2008-1|archive-date=2 April 2018|url-status=dead}}</ref>. 2005-yilda hukumat OPAC shartnomasini ratifikatsiya qildi va 2008-yilga kelib mamlakatda bolalardan harbiy maqsadda foydalanish kamaydi, ammo davlat qurolli kuchlari ham, SPLA ham ularni yollash va ishlatishda davom etgan. Bolalardan foydalanish kamayishda davom etdi, biroq 2017-yilda BMT hukumat kuchlarida hanuz12 yoshli bolalar borligi toʻgʻrisida xabarlar oldi<ref>{{Cite web|url=https://childsoldiersworldindex.org/view/SD|title=Child Soldiers World Index: Sudan|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=1 April 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180402101439/https://childsoldiersworldindex.org/view/SD|archive-date=2 April 2018|url-status=live}}</ref><ref name="urlWitness: A Child Soldier’s Darfur Confession – 'I shot her. She is dead.' | Human Rights Watch">{{cite web |url=https://www.hrw.org/news/2015/09/09/witness-child-soldiers-darfur-confession-i-shot-her-she-dead |title=Witness: A Child Soldier's Darfur Confession – 'I shot her. She is dead.' &#124; Human Rights Watch |date=9 September 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160817133035/https://www.hrw.org/news/2015/09/09/witness-child-soldiers-darfur-confession-i-shot-her-she-dead |archive-date=17 August 2016 |url-status=live }}</ref>. === Uganda === „Ugandadagi LRA armiyasida asosan askar sifatida oʻqitilgan. Ugandadagi barcha boshqa yoki oldingi isyonchi guruhlardan farqli oʻlaroq, LRA bolalarni (yaxshisi oʻn ikki yoshdan oʻn toʻrt yoshgacha) zoʻravonlik bilan oʻgʻirlash yoki qul qilishni oʻzining asosiy usuliga aylantirgan va oʻz faoliyatini tinch aholiga hujum qilishga qaratgan“. === Zimbabve === 2003-yilda Guardian gazetasi Zimbabveda davlat tomonidan homiylik qilinadigan yoshlar qurolli kuchlari Milliy Yoshlar Xizmati tomonidan inson huquqlarining koʻplab buzilishi haqida xabar berdi. Dastlab vatanparvar yoshlar tashkiloti sifatida tashkil etilgan bu tashkilot 10 yoshdan 30 yoshgacha boʻlgan yoshlardan iborat harbiylashtirilgan guruhga aylandi va mamlakatdagi norozilikni bostirish uchun foydalanildi. Tashkilot nihoyat 2018-yilning yanvarida taqiqlangan. == Amerika == === Boliviya === 2001-yilda Boliviya hukumati 14 yoshgacha boʻlgan bolalar yollash boʻyicha tekshiruvlar paytida qurolli kuchlarga majburan chaqirilgan boʻlishi mumkinligini tan oldi. Boliviya armiyasining 40 % ga yaqinini 18 yoshdan kichiklar, yarmini esa 16 yoshdan kichiklar tashkil qiladi. 2018-yil holatiga koʻra , Boliviya bolalarni 17 yoshdan boshlab kattalar harbiy xizmatga chaqirishni boshlashga taklif qiladi. === Braziliya === Braziliyada Komando Vermelho kabi mahalliy uyushgan jinoiy guruhlar bolalarni giyohvand moddalarni tayyorlash va qotillik qilish uchun yollashadi, lekin politsiya va boshqa raqib guruhlar ularga qarshi kurashadilar. Shuningdek, braziliyalik militsionerlar bolalarni Komando Vermelyoga qarshi kurashga jalb qilganlar. === Kanada === Kanadada odamlar 16 yoshidan boshlab ota-ona ruxsati bilan Kanada kuchlarining zaxira qismiga, biroz ulgʻaygach, 17 yoshida ota-ona ruxsati bilan oddiy tarkibga qoʻshilishlari mumkin. Lekin ular 18 yoshga toʻlgunga qadar xizmat safariga koʻngilli boʻlishlari mumkin emas. === Kolumbiya === Kolumbiyadagi qurolli mojaroda, 1960-yillarning oʻrtalaridan hozirgi kungacha, qatnashgan jangchilarning toʻrtdan bir qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan va hozir ham shunday. 2004-yilda Kolumbiya bolalar askarlaridan foydalanish boʻyicha dunyoda toʻrtinchi oʻrinni egalladi. Hozirda mamlakatda qurolli guruhlarda 11-14 ming bola bor. Hukumat bilan muzokaralar chogʻida qurolli guruhlar voyaga yetmaganlarni savdolashish vositasi sifatida yollashni toʻxtatishni taklif qilishdi, ammo ularni qoniqtirmadi. Bjørkhaugning taʼkidlashicha, aksariyat bolalar askarlikka ixtiyoriy ishtirok etish va majburlashning kombinatsiyasi orqali yollangan. 1998-yilda Human Rights Watch matbuot bayonotida baʼzi partizan boʻlinmalarining 30 foizi bolalardan iborat boʻlgan . Xuddi shu press-relizda hukumat bilan bogʻliq boʻlgan harbiylashtirilgan boʻlinmalarning baʼzilari 50 foizgacha bolalardan iborat ekanligi, jumladan, sakkiz yoshli baʼzilari ham borligi taxmin qilingan. 2005-yilda Kolumbiyada 11 000 ga yaqin bola chap yoki oʻng qanot harbiy kuchlari safida xizmat qilgan. „Kolumbiyadagi bolalar jangchilarining taxminan 80 foizi ikki chap qanot partizan guruhlaridan biriga, FARC yoki ELNga tegishli. Qolgan jangchilar harbiylashtirilgan saflarda, asosan AUCda xizmat qilishadi“. P.W. Singerning soʻzlariga koʻra, FARC tomonidan 1998-yilda Guatape GESiga hujumda sakkiz yoshli jangarilar ishtirok etgan va 2001-yilda FARC oʻquv videosida 11 yoshli oʻgʻil bolalar raketalar bilan ishlayotgani tasvirlangan. Guruh shuningdek, Venesuela, Panama va Ekvadordan kelgan bolalarni ham qabul qiladi. Kolumbiya hukumati xavfsizlik kuchlari bolalarni rasman ishga qabul qilmaydi, chunki majburiy va ixtiyoriy yollash uchun qonuniy yosh 18 deb belgilangan. Shu bilan birga, talabalar harbiy oʻrta maktablarda kursant sifatida roʻyxatdan oʻtishlari va mos ravishda 16 yoki 17 yoshlilar havo kuchlari yoki milliy armiya tayyorlash dasturlariga kirishlari mumkin. Bundan tashqari, qoʻlga olingan dushman bolalari Kolumbiya harbiylari tomonidan razvedka maʼlumotlarini yigʻish uchun ishlatilgan. 2016-2017-yillarda FARC partizan guruhlariga qarshi demobilizatsiya harakatlari mojarosiga barham berib, zo‘ravonlikka jalb qilingan bolalar sonini cheklab qo‘yishiga umid qildi. Biroq, boshqa qurolli guruhlar hali demobilizatsiya qilinmagan va mojaro hozirgacha toʻliq hal etilmagan. === Kuba === Kubada o‘g‘il bolalar va qizlar uchun majburiy harbiy xizmat yoshi 17 yoshni tashkil etadi. Erkak o‘smirlarga hududiy qo‘shinlar qurolli kuchsi safiga majburiy xizmat muddatidan oldin ruxsat etilgan. === Gaiti === Gaitida siyosiy zoʻravonlik bilan shugʻullanuvchi turli erkin tashkil etilgan qurolli guruhlarda qatnashayotgan bolalar soni nomaʼlum. === Meksika === Meksikada bolalar Meksikadagi narkotiklar urushida Fors koʻrfazi karteli kabi jinoiy tashkilotlar tomonidan hukumat va boshqa raqib kartellarga qarshi kurashish uchun foydalaniladi. Ammo bularning soni maʼlum emas. Shuningdek, Grupos de autodefensa comunitaria (Avtomatik himoya guruhi) oʻz qishloqlarini mahalliy jinoiy guruhlarning zoʻravonligidan himoya qilish uchun baʼzi vaqtda bolalarni yollaydi, askar bolalarini jalb qiladigan oʻzini-oʻzi himoya qilish guruhlaridan biri bu Coordinadora Regional de Autoridades Comunitarias-Pueblos Fundadores (CRAC-PF) boʻlib, u Los Ardillos, Beltran Leyva kartelidan ajralib chiqqan jinoiy guruh bilan qarama-qarshilikda. CRAC-PF va Los Ardillos oʻrtasidagi janglar 53 kishining oʻlimiga sabab boʻlgan. === Qo'shma Shtatlar === Qoʻshma Shtatlarda 17 yoshli oʻsmirlar ota-onalarning yozma roziligi bilan qurolli kuchlarga qoʻshilishlari mumkin. 2015-yil holatiga koʻra har yili 16 000 ga yaqin 17 yoshli yigitlar harbiy xizmatga chaqiriladi. AQSH armiyasi maktablar bilan ishga yollashga boʻlgan taʼminlashni yondashuvning „tayanch toshi“ deb taʼriflaydi . Bolalar huquqlarini himoya qilish tashkilotlari AQSh qurolli kuchlari xodimlarini bolalarga tayanishini tanqid qildi. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShga harbiy xizmatga kirishning minimal yoshini 18 yoshga koʻtarishni tavsiya qildi. 1990-yillarda OPAC shartnomasi boʻyicha muzokaralarda AQSh Buyuk Britaniyaga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 dan oshmasligiga keskin qarshi chiqdi. Natijada shartnomada eng kam 16 yosh belgilangan . AQSh shartnomani 2002-yilda ratifikatsiya qilgan (lekin 2018-yil holatiga koʻra AQSh Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyani ratifikatsiya qilish amalga oshmadi). OPACga koʻra, AQSh harbiy xizmatchilariga odatda 18 yoshga toʻlgunga qadar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishni taqiqlaydi. Shunga qaramay, ular „oldinga joylashtirish“ huquqiga ega, yaʼni ular qoʻllab-quvvatlash vazifalarini bajarish uchun jangovar zonaga joylashtirilishlari mumkin. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShni ushbu siyosatni oʻzgartirishga va voyaga yetmaganlarning jangovar hududda oldindagi harakat qilish zonasiga joylashtirilmasligini taʼminlashga chaqirdi. 2003 va 2004-yillarda 60 ga yaqin voyaga yetmagan o‘smirlar xodimlarning xatoligi tufayli Afgʻoniston va Iroqqa yuborilgan. Keyinchalik Mudofaa vazirligi „vaziyatlar zudlik bilan toʻgʻirlangani va takrorlanishining oldini olish uchun choralar koʻrilgani“ni aytdi. 2008-yilda prezident Jorj Bush „Oʻsmir bolalarni askarlikdan himoya qilish toʻgʻrisida“gi qonunni imzoladi . Qonun bolalarni askarlikka yollagan harbiy kuchlarni jinoiy javobgarlikka tortadi. Shuningdek, bolalar harbiy maqsadlarda foydalaniladigan mamlakatlarga qurol sotishni taqiqlaydi. Qonunda askar bolalar taʼrifi „hukumat qurolli kuchlari tarkibida jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etgan 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxs“ ni oʻz ichiga oladi. Hujjatdan voz kechish Obama va Trump maʼmuriyati tomonidan chiqarilgan. == Yaqin Sharq == === Bahrayn === Bahraynda harbiy kursantlar, NCO stajyorlari va texnik xodimlar 15 yoshdan boshlab Bahrayn Mudofaa Kuchlari safiga kirishlari mumkin. === Eron === Eronning amaldagi qonunchiligi 16 yoshdan kichiklarni ishga olishni rasman taqiqlaydi. Eron-Iroq urushi paytida oʻgʻil bolalar Basij armiyasiga chaqirilgan, u yerda Eron hukumati tanqidchilarining fikriga koʻra, ular „jonli qalqonlar toʻlqini sifatida frontga yuborilgan“. Boshqa manbalar eronlik qurbonlarning umumiy sonini 200,000-600,000 oraligʻida deb hisoblashgan. Bir manbaga koʻra, Eron-Iroq urushida qurbon boʻlganlarning 3 foizi 14 yoshgacha boʻlgan yosh askarlar boʻlgan. Eronlik oʻgʻiil bolalar maktabni tashlab, ota-onalari Eron-Iroq urushida qatnashganlar. Iroq zobitlarining taʼkidlashicha, ular baʼzida sakkiz yoshli eronlik askar bolalarni qoʻlga olishgan. 2018-yil holatiga koʻra Eron hukumati Suriya fuqarolar urushida Asad hukumatiga sodiq kuchlar tomonida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni yollab kelmoqda. === Falastin === 2004-yilda Xalqaro bolalarni himoya qilish tashkilotining Falastin boʻlimi uchun chop etilgan Jihod Shomalyning "Bosib olingan Falastin hududlarida bolalardan foydalanish " nomli hisobotida, bir qator bolalar shahidlikni oʻzlariga gʻurur deb bilishlarini taʼkidlab, hisobotni yakunlaydi. Oʻzlarining umidsiz ahvoli uchun javobgarlikni oʻz zimmalariga olishlari va Falastin harbiylashtirilgan guruhlari tomonidan qurolli hujumlar uyushtirish uchun yollanganliklariga oʻzlari sababchi ekanliklarini aytadi. Shu bilan birga, Shomaly mamlakatlarda tizimli ishga joylashish yo‘qligini, guruhlar va Falastin hamjamiyatining yuqori martabali vakillari siyosiy strategiya sifatida bolalarni yollashga qarshi ekanini taʼkidlaydi. Shomalyning fikricha, Falastin siyosiy rahbariyati bolalarni urushga tortishni toʻxtatish uchun koʻproq ish qilishi mumkin, bu esa rahbariyatdan bolalarni oʻqitish togʻrisida va yollashni taqiqlovchi memorandumni imzolashni talab qiladi. Gʻazo sektorida hukmronlikka intilayotgan Falastin tashkiloti Hamas, Isroil mudofaa kuchlariga qarshi zoʻravonlikni qoʻzgʻatish uchun munozarali mafkuralarni askar bolalarga singdirgani maʼlum. Jorjtaun universiteti professori William OʻBrien falastinlik bolalarning Birinchi Intifadadagi faol ishtiroki haqida shunday yozadi: „Aftidan, intifada qo‘shinlarining katta qismi yoshlar, jumladan, boshlang‘ich maktab o‘quvchilari ham bor. Ular tosh, molotov kokteyli va boshqa zo‘ravonlik turlari bilan shug‘ullanadilar“. Arab jurnalisti Huda Al-Hussein 2000-yil 27-oktabr kuni Londondagi arab gazetasiga quyidagilarni yozdi: 2002-yilda askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) „bolalarning jangovar harakatlarda qatnashayotgani haqida xabarlar mavjud boʻlsa-da, qurolli guruhlar tomonidan tizimli ravishda yollanganligi haqida hech qanday dalil yoʻq“, dedi. Biroq, 2004-yilda tashkilot 2000-yil oktabridan 2004- yil martigacha falastinlik voyaga yetmaganlar ishtirokida kamida toʻqqizta hujjatlashtirilgan xudkushlik hujumi sodir boʻlganligini xabar qildi: 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida Hamas va Islom Jihodi oʻzining Eron boʻlimida „harbiy hujumlarda va mashgʻulotlarda bolalardan foydalangani“ uchun alohida taʼkidlangan. 2005-yil 23-mayda Amnesty International Falastin qurolli guruhlarini bolalardan qurolli faoliyatda foydalanishni zudlik bilan toʻxtatishga chaqirdi: „Falastin qurolli guruhlari hech qanday sharoitda qurolli hujumlar uyushtirish, qurol yoki boshqa materiallarni tashish uchun bolalardan foydalanmasligi kerak…“. === Turkiya (PKK) === Kurd-turk mojarosi paytida Kurdiston Ishchilar partiyasi (PKK) faol ravishda bolalarni yollab, oʻgʻirlab ketgan. Tashkilot Turkiya xavfsizlik kuchlari tomonidan 2000 dan ortiq bolani o‘g‘irlaganlikda ayblangan. Human Rights Watch (HRW), Birlashgan Millatlar Tashkiloti (BMT) va Xalqaro Amnistiya tashkilotining mustaqil hisobotlari 90-yillardan beri tashkilot va uning qurolli guruhlari tomonidan askarb olalar i yollash va ulardan foydalanishni tasdiqladi. 2001-yilda tashkilot tomonidan bolalarni yollash tizimli ravishda amalga oshirilgani haqida xabarlar paydo boʻldi. Tashkilotning asosan bolalarni yollash uchun tuzilgan Tabura Zaroken Sehit Agit deb nomlangan bataloni haqida bir qancha xabarlar eʼlon qilingan. Shuningdek , Kurdiston vatanparvarlar ittifoqi bolalarni o‘z safiga jalb qilgani aniqlangan. Turkiya xavfsizlik kuchlari maʼlumotlariga koʻra,Kurdiston Ishchilar partiyasi 12 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan 983 nafardan ortiq bolani oʻgʻirlab ketgan. 400 dan ortiq bola tashkilotdan qochib, xavfsizlik kuchlariga taslim bo‘lishgan. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bolalar Jamgʻarmasining 2010-yilda chop etilgan hisobotida Kurdiston Ishchilar partiyasi tomonidan bolalarni yollash juda xavfli ekani koʻrsatib oʻtilgan. 2016-yilda Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasini Iroqning Shingal mintaqasida va qoʻshni davlatlarda askar bolalar yollash orqali urush jinoyatlari sodir etganlikda ayblagan. Suriyadagi fuqarolar urushi davomida ko‘plab ommaviy axborot vositalari, jumladan Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasiga aloqador YPG tashkiloti askar bolalarni yollab, joylashtirganini tasdiqladi. Guruhning xalqaro huquqni buzgan bolalardan foydalanishni toʻxtatish haqidagi daʼvosiga qaramay, guruh bolalarni yollash va ulardan foydalanishni davom ettirdi. === Livan === Livandagi fuqarolar urushida turli tomonlar askar bolalardan foydalangan. 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida aytilishicha, Hizbulloh bolalarni harbiy xizmatga oʻrgatgan. 2017-yilda BMT mamlakatda islomiy jangarilar deb gumon qilingan qurolli guruhlar bolalarni o‘z safiga jalb qilayotgani haqida xabar berdi. === Suriya === Suriyada davom etayotgan fuqarolar urushi paytida bolalar Bashar Asadga qarshi boʻlgan guruhlarga qoʻshilishdi. 2012-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotiga isyonchilar askar bolalardan foydalangani haqidagi daʼvolar kelib tushgan, biroq ular buni tasdiqlay olishmagan. 2014-yil iyun oyida Birlashgan Millatlar Tashkiloti hisobotida aytilishicha, muxolifat bolalarni harbiy va yordamchi rollarga jalb qilgan. Yana aytilishicha, bunday qilish siyosati yoʻqdek tuyulgan boʻlsa-da, yoshni tekshirish tartiblari boʻlmagan. 2014-yilda Human Rights Watch tashkilotining xabar berishicha, isyonchi guruhlar bolalardan jang maydonlarida yaradorlarni davolash, o‘q-dorilar va boshqa yuklarni olib o‘tishdan tortib, janglar avj olgan paytda frontga, snayperchilar rolini bajarishga qadar yordam va jangovar rollarda foydalanmoqda. Turkiya hukumati oʻzaro bogʻlangan SETA tadqiqot markazi Suriya milliy armiyasining tarkibini aks ettiruvchi hisobotini askar bolalar qoʻllanilganini fosh qilgani sababli qaytarib oldi. Suriya milliy armiyasi hozirda Turkiya tomonidan moliyalashtiriladi, u 2000-yil 8-sentabrda bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishi toʻgʻrisidagi Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokolni imzolagan. Al-Monitor’ning manbalarga tayanib xabar berishicha, Turkiya Liviyaga Suriya milliy armiyasidagi bolalar askarlarini joylashtirgani maʼlum qilingan. 2021-yil iyul oyida Amerika Qoʻshma Shtatlari Turkiyani Suriya va Liviyada askar bolalardan foydalanishga aloqador davlatlar roʻyxatiga qoʻshdi. 2021-yilgi Inson huquqlari amaliyoti boʻyicha mamlakat hisobotida Suriyadagi Turkiya tomonidan qoʻllab-quvvatlanadigan kuchlardan bolalar askar sifatida yollangani haqida soʻz bordi. Kurd kuchlari ham bu taktikani qoʻllashda ayblangan. 2015-yilda Human Rights Watch tashkiloti kurd qurolli kuch rahbarlari Jeneva chaqiruvi bilan majburiyat shartnomasini imzolagani va 2014-yilning iyulidan beri 59 nafar bola, ulardan 10 nafari 15 yoshdan kichik boʻlganini daʼvo qilgan edi. Prezident Asad 2013-yilda askar bolalardan (18 yoshgacha bo‘lgan har qanday shaxs) foydalanishni taqiqlovchi qonunni qabul qildi, bu qonunni buzganlik uchun aybdorlar 10 yildan 20 yilgacha „jazoviy mehnat“ bilan jazolanishini eʼlon qildi. Hukumat kuchlariga nisbatan qonun amalda qo‘llaniladimi yoki yo‘qmi, tasdiqlanmagan va isyonchi kuchlarga qarshi Suriya hukumati safida jang qilish uchun bolalar yollangani haqida da‘volar bor. Eron hukumati Suriyada fuqarolar urushi davrida Asadga sodiq hukumat kuchlari tarafida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni jalb qilgan. === Yaman === Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili Radhika Kuomarasvami 2010-yil yanvar oyida Yamandagi qabilalar oʻrtasidagi janglarda „koʻp sonli“ oʻsmir oʻgʻil bolalar jang qilishgani haqida xabar berdi. Nodavlat notijorat tashkilot faoli Abdul-Rahmon al-Marwanining hisob-kitoblariga ko‘ra, Yamanda har yili qabilalar o‘rtasidagi janglarda 500-600 ga yaqin bola halok bo‘ladi yoki yaralanadi. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudan (ayniqsa Darfur) va Yamandan askar bolalar yollagan. Britaniya SAS maxsus kuchlari Yamanda askar bolalarni tayyorlash bilan shug‘ullangani aytiladi. Xabar qilinishicha, Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya safida jang qilayotgan askarlarning kamida 40 foizi bolalardir. Saudiya Arabistoni hutiylarga qarshi Saudiya chegarasini qoʻriqlash uchun yamanlik bolalarni askar sifatida yollaydi. 2019-yil iyun oyida AQSh Davlat kotibi Mike Pompeo Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya Yamandagi fuqarolar urushida bolalardan foydalanayotgani haqidagi ekspert xulosalarini rad etib, AQShning bolalar askarlikka yollovchi davlatlar ro‘yxatiga kiritilishiga to‘sqinlik qildi. == Osiyo == 2004-yilda oʻsmirlarning harbiy xizmatidan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) Osiyoda minglab bolalar Afgʻoniston, Myanma (Birma) , Nepal Indoneziya, Filippin, Laos va Shri-Lankadagi faol mojarolar va oʻt ochishni toʻxtatish holatlariga kelishilganda ham jangovar kuchlarga jalb qilingani haqida xabar berdi. Hukumatning mojaro zonalariga kirishni rad etishi ishtirok etgan raqamlarni hujjatlashtirishni imkonsiz qildi. 2004-yilda Myanma (Birma) hukumat qurolli kuchlari 12 yoshdan 16 yoshgacha boʻlgan bolalarni majburan yollagan va ishlatgan yagona davlat sifatida mintaqa tarixiga kirdi. Xudoning armiyasi partizan guruhini birgalikda boshqargan egizak aka-uka Jonni va Lyuter Xtolar 1997-yilda guruhni boshqara boshlaganlarida taxminan oʻn yoshda boʻlishgan. === Afg'oniston === Afgʻonistonda oʻttiz yillik fuqarolar urushi davrida qurolli kuchlar minglab askar bolalarni yollagan. Koʻpchilik hali ham Tolibonga qarshi kurashmoqda. Islom diniy maktablari yoki madrasalaridan taʼlim olganlarning baʼzilari xudkush terrorchi va qurolli hujumchilar sifatida foydalaniladi. Kamuflyaj kiyimida va shahidlik shiorlari bilan yurgan o‘g‘il bolalarning targ‘ibot videosi 2009-yilda Afg‘oniston Tolibon rahbariyati tomonidan eʼlon qilingan. Bu videoga amerikalik askarni oʻldirgan 14 yoshli Tolibon jangchisiga tasanno ham kiritilgan. === Birma/Myanma === Davlat Tinchlik va Taraqqiyot Kengashining taʼkidlashicha, Birmaning barcha askarlari koʻngilli hisoblanadi va qabul qilinganlarning hammasi 18 yoshdan katta. Human Rights Watch tashkiloti maʼlumotiga koʻra, Birma/Myanma milliy armiyasi Tatmadavda 70 000 ga yaqin oʻgʻil bolalar xizmat qilmoqda, 11 yoshgacha boʻlgan bolalar esa koʻchadan majburan olib kelinib guruhlarga qoʻshilmoqda. Guruhning xabar berishicha, dezertirlar uch yildan besh yilgacha qamoq jazosiga yoki hatto qatl etishga ham hukm qilinishi mumkin. Guruh shuningdek, taxminan 5,000-7,000 bolalar turli xil qurolli etnik muxolifat guruhlarida, xususan, Birlashgan Wa Davlat Armiyasida xizmat qilishini taʼkidladi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun 2009-yil iyun oyida hisobot eʼlon qildi, unda isyonchilar va hukumat tomonidan mamlakatda bolalarga nisbatan „jiddiy qonunbuzarliklar“ qayd etilgan. Maʼmuriyat 4-avgust kunidan boshlab keyingi oydan ular Birma/Myanmaga koʻproq oʻrganish uchun guruh yuborishlarini eʼlon qilishdi. === Shri-Lanka === Shri-Lankada bolalarning jangarilar tomonidan foydalanilishi 1983-yilda Shri-Lankadagi fuqarolar urushi boshlanganidan beri xalqaro miqyosda tan olingan muammo boʻlib kelgan. 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni asosiy yollovchilar Tamil Eelam isyonchi ozodlik yoʻlbarslari hisoblanadi. === Nepal === Nepal Kommunistik partiyasi kuchlarida taxminan 6000-9000 bola xizmat qiladi. 2010-yildan boshlab CPNning askar bolalari demobilizatsiya qilindi. === Filippin === Filippinda hukumatga qarshi kurashayotgan islomiy va kommunistik qurolli guruhlar muntazam ravishda yollangan bolalarga tayanib kurash olib boradi. 2001-yilda Human Rights Watch tashkiloti Moro Islom ozodlik fronti (MILF)dagi 10 000 askarning taxminan 13 foizini bolalar tashkil etgani va hukumatga aloqador ayrim harbiylashtirilgan kuchlar ham bolalardan foydalanayotgani haqida xabar bergan. 2016-yilda MILF 1869 nafar bolani guruhni tark etishiga ruxsat berdi va boshqa bolalarni guruhga qabul qilmaslik majburiyatini oldi. Biroq oʻsha yili BMT Filippindagi boshqa qurolli guruhlar asosan 13 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan bolalarni yollashda davom etayotgani haqida xabarlar yana davom etrdi. == Yevropa == Child Soldiers International maʼlumotlariga koʻra, Yevropada faqat 18 yoshdan kattalarni yollash tendensiyasi mavjud, aksariyat mamlakatlar ham faqat kattalarni yollashga ruxsat beradi, 2016-yilgi maʼlumotlarga koʻra qanday qurolli guruhlar bolalardan foydalanayotgani maʼlum emas edi. 2018-yil holatiga koʻra esa bir davlat, Buyuk Britaniya 16 yoshdan bolalarni, beshtasi esa 17 yoshdan (Avstriya, Kipr, Fransiya, Germaniya va Gollandiya) harbiy xizmatga jalb qilgan. Ulardan, Buyuk Britaniya eng koʻp bolalarni ishga oladi. 2016-yilda Britaniya armiyasiga yangi chaqirilganlarning taxminan chorak qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan. Barcha Yevropa davlatlari bolalarni qurolli mojarolarga jalb etish toʻgʻrisidagi ixtiyoriy protokolni ratifikatsiya qilgan, shuning uchun chaqiruv bolalar odatda balogʻatga yetgunlaricha harbiy harakatlarda foydalanilmaydi. Bolalar 1990-yillarda Birinchi Chechen urushida jangchilar sifatida ishlatilgan. === Avstriya === Avstriya bolalarni ota-onalari roziligi bilan bir yil erta, 17 yoshdan boshlab harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Kipr === Kipr bolalarni ota-onalari roziligi bilan ikki yil erta, 16 yoshdan boshlab majburiy harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Fransiya === Fransiya harbiy xizmatchilarni 17 yoshdan, harbiy texnik maktab oʻquvchilarini 16 yoshdan boshlab qabul qiladi. Qurolli kuchlarning 3 % ni 18 yoshgacha boʻlgan yoshlar tashkil etadi. === Germaniya === Germaniya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2015-yilda qurolli kuchlarning 6 foizini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil etgan. === Niderlandiya === Niderlandiya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2014-yilda uning qurolli kuchlarining 5 % 18 yoshgacha boʻlganlar boʻlgan. === Ukraina === 2014-yilda Ukraina sharqidagi qurolli mojaro paytida Donbasdagi tinchlik uchun adolat guruhi bolalarni qurolli tuzilmalarga jalb qilishning 41 ta holatini tasdiqlagan. Ulardan 37 tasi Ukraina nazorati ostida boʻlmagan hududdan, 4 tasi esa Ukraina nazorat hududidagi qurolli tuzilmalarda bolalarning ishtiroki bilan bogʻliq. Tasdiqlash imkoni boʻlmagan bolalarni ishga yollash haqida yana 31 ta murojaat boʻlgan. Ukraina tomonidan nazorat qilinmagan hududda tekshirilgan 37 ta ishning 33 tasi oʻgʻil bolalar va 4 tasi qiz bolalar; 57 % 16-17 yoshda, 35 % 15 yoshgacha boʻlgan va 8 % hollarda yoshni aniqlash mumkin boʻlmagan. === Buyuk Britaniya === Britaniya qurolli kuchlari 16 yoshdan boshlab xodimlarni jalb qilib, 15 yoshu 7 oylik bolalardan arizalarni qabul qilishni boshlaydi. Roʻyxatga olishdan oldin ota-onaning roziligi talab qilinadi. 2022-yil holatiga koʻra, Britaniya qurolli kuchlari tarkibiga kirganlarning 23 foizi 18 yoshdan kichiklar edi. Aksariyat bolalar armiyaga jalb qilingan, bu erda 2021-2022 yillarda askarlarning 30 foizi 18 yoshgacha boʻlganlar edi; koʻproq yangi askarlar boshqa yoshdagilarga qaraganda 16 yoshda edi. 16 yoshdan 17,5 yoshgacha boʻlgan armiyaga chaqirilganlar dastlab yosh guruhiga bagʻishlangan harbiy oʻquv markazida Army Foundation kollejida oʻqitiladi. 2021-yil holatiga koʻra, markaz Ofsted taʼlim inspektsiyasi tomonidan farovonlik boʻyicha „aʼlo“ deb baholangan, markazda suiisteʼmollik haqida koʻplab daʼvolar, baʼzilari isbotlangan, armiya rekordida. 2021-yilda markazda 22 nafar qizga nisbatan jinsiy huquqbuzarliklar bo‘yicha to‘qqizta tergov ochildi; bir tergovda gumon qilingan jinoyatchilarning uchtasi xodimlar boʻlgan. Vahiylar 2022-yil iyul oyida Vice News hisobotining mavzusi boʻlgan. OPAC maʼlumotlariga koʻra, Buyuk Britaniya odatda harbiy harakatlarda qatnashish uchun bolalarni chaqirmaydi, ammo chaqirilganlarni istisno qilmaydi ham. Buyuk Britaniya 2003-yildan 2010-yilgacha Iroq va Afg‘onistonga 18 yoshdan kichik bo‘lgan 22 nafar xodimni beixtiyor yubordi. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita Buyuk Britaniyani bolalar hech qanday sharoitda harbiy harakatlarda qatnasha olmasligini taʼminlash uchun oʻz siyosatini oʻzgartirishga chaqirdi. 1990-yillarda OPAC boʻyicha muzokaralarda Buyuk Britaniya AQShga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 boʻlishiga qarshi chiqdi. Bolalar huquqlarini himoya qiluvchi idoralar Buyuk Britaniya o‘z qurolli kuchlarini kadrlar bilan taʼminlashda bolalarga tayanishda davom etayotganini tanqid qildi. == Okeaniya == === Avstraliya === Avstraliya mudofaa kuchlari oʻz saflariga 16 yoshdan boshlab ota-onalarning roziligi bilan harbiy xizmatga kirishga ruxsat beradi. 18 yoshgacha boʻlgan qoʻl ostidagi yoshlarni chet elga yuborish yoki toʻgʻridan-toʻgʻri jangovar harakatlarda foydalanish mumkin emas, ularni evakuatsiya qilishning iloji boʻlmagan ekstremal holatlar bu vaziyatdan mustasno. === Yangi Zelandiya === 2018-yilning aniqlangan maʼlumotlariga koʻra, Yangi Zelandiya mudofaa kuchlariga qoʻshilishning minimal yoshi 17 yosh deb belgilangan. == Bolalardan harbiy maqsadda foydalanishni tugatish harakati == Bolalardan harbiy maqsadda keng miqyosda foydalanishganiga tarix guvoh. Faqat soʻnggi oʻn yilliklarda bu amaliyot asosli tanqid va uni tugatish uchun birgalikda saʼy-harakatlarga duch keldi. Qisman koʻplab qurolli kuchlar oʻz saflarini toʻldirishda bolalarga tayanganligi va qisman nodavlat qurolli guruhlarning xatti-harakatlariga taʼsir qilish qiyinligi sababli bu jarayon biroz sekin kechdi. == Yaqin tarix == === 1970-1980-yillar === Bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirokini cheklash boʻyicha xalqaro harakatlar 1977-yilda qabul qilingan 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar bilan boshlandi (77.2-modda). Yangi Protokollar 15 yoshgacha boʻlgan bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqladi, ammo davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarga 15 yoshdan boshlab bolalarni yollash va ulardan urushda foydalanishga ruxsat berishda davom etaverdi. Nodavlat notijorat tashkilotlari (NNTlar) bolalarni ishga yollashni butunlay taqiqlash toʻgʻrisidagi yangi shartnoma tarafdori boʻlganida, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (CRC) boʻyicha muzokaralar chogʻida qoidalar yangilandi. Qurolli kuchlari 18 yoshdan kichik boʻlganlardan foydalanayotgan baʼzi davlatlar bunga qarshilik koʻrsatdilar, shuning uchun 1989-yildagi yakuniy shartnoma matni faqat mavjud huquqiy standartni aks ettirdi xolos: 15 yoshgacha boʻlgan bolalarning harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishini taqiqlash. === 1990-yillar === XX asrning oxirlari yaʼni 1990-yillarda nodavlat notijorat tashkilotlari askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish koalitsiyasini (hozirgi Xalqaro bolalar askarlari) tashkil etishdi va ular Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada koʻrgan kamchiliklarni toʻgʻrilash maqsadida hamdard hukumatlar bilan yangi shartnoma tuzish kampaniyasida ishlashdi. Olti yil davom etgan global muzokaralardan soʻng, shartnoma 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol (OPAC) sifatida qabul qilindi. Shartnoma bolalarni harbiy xizmatga chaqirishni taqiqlab qoʻyadi, harbiy xizmatchilar 16 yoshdan kichik boʻlmasligini taʼminlaydi va harbiy harakatlarda bolalardan foydalanishni rad etadi. Shartnoma, shuningdek, nodavlat qurolli guruhlarni 18 yoshga toʻlmagan oʻsmirlarni har qanday maqsadda yollashni ham taqiqlaydi. OPAC boʻyicha muzokara olib borayotgan koʻpchilik davlatlar bolalarni yollashni taqiqlashni qoʻllab-quvvatlagan boʻlsa-da, AQSh boshchiligidagi Buyuk Britaniya bilan ittifoqdosh boʻlgan baʼzi mamlakatlar bunga eʼtiroz bildirdi. Shunday qilib, shartnoma 16 yoki 17 yoshli bolalarni ishga olishni taqiqlamaydi, garchi u davlatlarga qonunda yuqoriroq standartlarni oʻrnatishga imkon beradi. === 2000-yildan - hozirgi kungacha === Bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol qabul qilingandan soʻng, global ratifikatsiya kampaniyasi tez sur’atlar bilan rivojlandi. 2018-yilning maʼlumotlariga koʻra, OPAC 167 ta davlat tomonidan ratifikatsiya qilingan. Kampaniya, shuningdek, koʻplab davlatlarni bolalarni umuman ishga olmaslikka undadi. 2001-yilda 83 mamlakat faqat kattalarni roʻyxatga olishga ruxsat berdi. 2016-yilga kelib bu koʻrsatkich 126 taga yetdi, bu qurolli kuchlari mavjud boʻlgan mamlakatlarning 71 foizini tashkil qiladi. Taxminan 60 ga yaqin nodavlat qurolli guruhlar bolalardan foydalanishni toʻxtatish yoki qisqartirish toʻgʻrisida bitimlar tuzdilar, bu koʻpincha BMT yoki Jeneva chaqiruvi nodavlat tashkiloti vositachiligida oʻtkazildi. Child Soldiers International bergan hisobotlarga koʻra, OPAC shartnomasining muvaffaqiyati davlat qurolli kuchlari tomonidan bolalarni yollashning bosqichma-bosqich pasayishi bilan birgalikda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalar sonining qisqarishiga olib keldi. 2018-yilda berilgan maʼlumotlarga koʻra, bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish keng tarqalganligicha qolmoqda. Xususan, Boko Haram va IShIDga oʻxshagani jangari islomiy tashkilotlar hamda ularga qarshi kurashayotgan qurolli guruhlar bolalardan keng foydalanishadi. Bundan tashqari, aholisi eng koʻp boʻlgan uchta davlat — Xitoy, Hindiston va Qoʻshma Shtatlar hali ham oʻz qurolli kuchlariga 16 yoki 17 yoshli bolalarni harbiy xizmatga olinishiga ruxsat berishadi, shuningdek, „Yettilik“ guruhining beshta davlati: Kanada, Fransiya, Germaniya, Buyuk Britaniya va Amerika Qoʻshma Shtatlari ham bundan mustasno emas. == Voqealar == Qizil qoʻllar kuni — Red Hand day (shuningdek, Xalqaro askar bolalardan foydalanishga qarshi kurash kuni deb ham ataladi). Har yili 12-fevralda oʻtkaziladigan xotirlash kuni boʻlib, jamoatchilik eʼtiborini urushlar va qurolli toʻqnashuvlarda bolalardan askar sifatida ishlatish amaliyotiga qaratadi. Ushbu sana bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokolning kuchga kirishini aks ettiradi. == Bolalikning militarizatsiyasiga qarshi kurash == Oʻz qurolli kuchlariga bolalarni yollashga ruxsat bermaydigan koʻplab davlatlar taʼlim tizimi, atrof-muhit, filmlar va video oʻyinlar kabi mashhur oʻyin-kulgilar orqali bolalarga harbiy hayotni koʻrsatgani uchun tanqid qilindi.. Baʼzi sharhlovchilarning taʼkidlashicha, bolalar uchun bu marketing manipulyatsiya va harbiylikka yollash jarayonining bir qismidir va shuning uchun bu axloqiy jihatdan baholanishi kerak. Ushbu tamoyil baʼzi guruhlarni harbiy tashkilotlar va yoshlar oʻrtasidagi munosabatlarni bolalar huquqlari va sogʻligʻi nuqtai nazaridan tartibga solish uchun kampaniyaga olib keldi. Bunga misol qilib „ Urushga qarshilik ko‘rsatuvchilar“ xalqaro tashkilotining " Yoshlarning == Askarlikka olingan bolalarni reabilitatsiya qilish va reintegratsiya qilish == Child Soldiers International reintegratsiyani quyidagicha taʼriflaydi: „Ilgari qurolli kuchlar-guruhlar bilan aloqador boʻlgan bolalar tinch hayotga qaytishlari va ularning oilalari va jamiyatlarida qimmatli rol oʻynashlari uchun qoʻllab-quvvatlanadigan jarayon“. Askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiyalashga qaratilgan dasturlar UNICEF homiyligidagilar kabi koʻpincha uchta komponentni taʼkidlaydi: oilani birlashtirish-jamoa tarmogʻi, psixologik yordam va taʼlim-iqtisodiy imkoniyat. Dasturlarni muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun bu harakatlar kamida 3 yildan 5 yilgacha boʻlgan davrni oʻz ichiga oladi. Umuman olganda, reintegratsiya harakatlari bolalarni xavfsiz muhitga qaytarishga, diniy va madaniy marosimlar orqali bolaning oilasi va jamiyati nomidan kechirimlilik tuygʻusini shakllantirishga va bolaning oʻz oilasi bilan birlashishini ragʻbatlantirishga qaratilgan.harbiylashuviga qarshi kurash" dasturi, AQShdagi „Bolalarni yollashni to‘xtating“ kampaniyasi va Buyuk Britaniyadagi „Maktablardan tashqarida harbiylar“ kampaniyasini keltirish mumkin. Xuddi shunday xavotirlar Germaniya va Isroilda ham bildirilgan. Agar bola urush jinoyatlarini sodir etgan boʻlsa, reintegratsiya harakatlari qiyinlashishi mumkin, chunki bunday hollarda jamiyatda stigma va norozilik kuchayadi. Bunday vaziyatlarda bolaning ehtiyojlari jamiyatda adolat tuygʻusi bilan mutanosib boʻlishi muhimdir. Bunday vaziyatlarni zudlik bilan hal qilish kerak, chunki shunday qilinmasa, koʻplab bolalar qayta roʻyxatga olish xavfiga duch kelishadi. Shuningdek, reintegratsiyaning ikkita sohasi alohida eʼtiborga olinishi kerak: askar ayollar va bolalar askarlari orasida giyohvand moddalarni isteʼmol qilish. Giyohvand moddalar taʼsiri ostida boʻlgan yoki jinsiy yoʻl bilan yuqadigan kasalliklarga duchor boʻlgan askar bolalar oʻzlarining ehtiyojlariga mos keladigan qoʻshimcha dasturlarni talab qiladilar. 7z4pzez69ame5ay5b10f9uuf96lwkiu 2817157 2817156 2022-08-29T10:13:16Z ShHamrayev 72833 /* Uganda */ wikitext text/x-wiki {{tahrirlayapman|ShHamrayev}} Bolalar (Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada 18 yoshga toʻlmagan shaxs sifatida belgilangan) tarix davomida harbiy harakatlar va kampaniyalarda qatnashish uchun jalb qilingan<ref name="Wessells">{{cite journal|last1=Wessels|first1=Michael|title=Child Soldiers|journal=Bulletin of the Atomic Scientists|year=1997|volume=53|issue=4|page=32|doi=10.1080/00963402.1997.11456787|bibcode=1997BuAtS..53f..32W}}</ref>. Davlat qurolli kuchlari, nodavlat qurolli guruhlar va boshqa harbiy tashkilotlar tarkibidagi bola askarlar jangovar tayyorgarlikdan o‘tishi va jangovar mashg‘ulotlar uchun ishlatilishi, porterlar yoki xabarchilar kabi yordamchi rollarga tayinlanishi yoki tirik qalqon sifatida taktik ustunlik yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun ishlatilishi mumkin<ref name="Children at war">{{Cite news|url=http://www.historyextra.com/podcast/children-war|title=Children at war|work=History Extra|access-date=7 December 2017|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180112002342/http://www.historyextra.com/podcast/children-war|archive-date=12 January 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":2">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|title=The Paris Principles: Principles and guidelines on children associated with armed forces or armed groups|last=UNICEF|year=2007|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20161030083755/http://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|archive-date=30 October 2016|url-status=live}}</ref>. Masalan, minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida, gʻolib tomonda ham, magʻlub tomonda ham qatnashdilar. Bolalar kattalarga qaraganda taʼsirchanlikka koʻproq moyil boʻlganligi sababli harbiy xizmatda oson nishon hisoblanadi<ref name="ReferenceB">{{cite journal |last1=Beber, Blattman |first1=Bernd, Christopher |year=2013 |title=The Logic of Child Soldiering and Coercion |url=https://archive.org/details/sim_international-organization_winter-2013_67_1/page/65 |journal=International Organization |volume=67 |issue=1 |pages=65–104 |doi=10.1017/s0020818312000409 |doi-access=free}}</ref><ref name=":32">{{Cite book |last=Dave. |first=Grossman |title=On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society |date=2009 |publisher=Little, Brown and Co |isbn=9780316040938 |edition=Rev. |location=New York |oclc=427757599}}</ref><ref name="Wessells" /><ref name=":22">{{Cite book |author1-last=McGurk |author1-first=Dennis |title=Military life: The psychology of serving in peace and combat |author2-last=Cotting |author2-first=Dave I. |author3-last=Britt |author3-first=Thomas W. |author4-last=Adler |author4-first=Amy B. |publisher=Praeger Security International |year=2006 |isbn=978-0275983024 |editor1-last=Adler |editor1-first=Amy B. |volume=2: Operational stress |location=Westport |pages=13–31 |chapter=Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members |editor2-last=Castro |editor2-first=Carl Andrew |editor3-last=Britt |editor3-first=Thomas W.}}</ref>. Baʼzilar kuch bilan yollanadilar, boshqalari esa koʻpincha qashshoqlikdan qutulish uchun bu yoʻlni tanlaydilar<ref name="Wessells" /><ref name=":12">{{Cite book |last1=Brett |first1=R |url=https://archive.org/details/youngsoldierswhy0000bret |title=Young soldiers : why they choose to fight |last2=Specht |first2=I |publisher=Lynne Rienner Publishers |year=2004 |isbn=9781588262615 |location=Boulder, Colo. |oclc=53830868 |url-access=registration}}</ref><ref name=":103">{{Cite journal |last1=Gee |first1=David |last2=Taylor |first2=Rachel |date=1 November 2016 |title=Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army? |journal=The RUSI Journal |volume=161 |issue=6 |pages=36–48 |doi=10.1080/03071847.2016.1265837 |issn=0307-1847 |s2cid=157986637}}</ref><ref name=":82">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|title=Child Soldiers Global Report 2008|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2008|access-date=16 May 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181010192928/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|archive-date=10 October 2018|url-status=dead}}</ref>. Qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar koʻpincha psixiatrik kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi, shuningdek, tajovuzkorlikning kuchayishi kabi xulq-atvorning turli muammolariga duch kelishadi, bu esa balogʻat yoshida qashshoqlik va ishsizlikning yuqori xavfiga olib keladi. Buyuk Britaniya va AQShda olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmir bolalar orasida ularni harbiy xizmatga jalb qilish, hatto ular urushga yuborilmagan boʻlsa ham, oʻz joniga qasd qilishga urinish<ref name=":30">{{Cite journal |last1=Ursano |first1=Robert J. |last2=Kessler |first2=Ronald C. |last3=Stein |first3=Murray B. |last4=Naifeh |first4=James A. |last5=Aliaga |first5=Pablo A. |last6=Fullerton |first6=Carol S. |last7=Wynn |first7=Gary H. |last8=Vegella |first8=Patti L. |last9=Ng |first9=Tsz Hin Hinz |date=1 July 2016 |title=Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers |journal=JAMA Psychiatry |language=en |volume=73 |issue=7 |pages=741–9 |doi=10.1001/jamapsychiatry.2016.0600 |issn=2168-622X |pmc=4937827 |pmid=27224848}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/694167/20180327_Suicide_and_open_verdict_deaths_in_the_UK_Regular_Armed_Forces_1984-2017_Tables_and_Figures-O.xls|title=UK armed forces suicide and open verdict deaths: 1984–2017|last=UK, Ministry of Defence|year=2017|access-date=24 May 2018}}</ref> stress bilan bogʻliq ruhiy kasalliklar<ref name=":28">{{Cite journal |last1=Goodwin |first1=L. |last2=Wessely |first2=S. |last3=Hotopf |first3=M. |last4=Jones |first4=M. |last5=Greenberg |first5=N. |last6=Rona |first6=R. J. |last7=Hull |first7=L. |last8=Fear |first8=N. T. |year=2015 |title=Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population? |journal=Psychological Medicine |language=en |volume=45 |issue=9 |pages=1881–1891 |doi=10.1017/s0033291714002980 |issn=0033-2917 |pmid=25602942 |s2cid=3026974}}</ref><ref name=":29">{{Cite journal |last1=Martin |first1=Pamela Davis |last2=Williamson |first2=Donald A. |last3=Alfonso |first3=Anthony J. |last4=Ryan |first4=Donna H. |date=February 2006 |title=Psychological adjustment during Army basic training |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2006-02_171_2/page/157 |journal=Military Medicine |volume=171 |issue=2 |pages=157–160 |doi=10.7205/milmed.171.2.157 |issn=0026-4075 |pmid=16578988 |doi-access=free}}</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish<ref name=":31">{{Cite journal |last1=Head |first1=M. |last2=Goodwin |first2=L. |last3=Debell |first3=F. |last4=Greenberg |first4=N. |last5=Wessely |first5=S. |last6=Fear |first6=N. T. |date=1 August 2016 |title=Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel |journal=Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology |language=en |volume=51 |issue=8 |pages=1171–1180 |doi=10.1007/s00127-016-1177-8 |issn=0933-7954 |pmc=4977328 |pmid=26864534}}</ref><ref name=":33">{{Cite journal |last1=Mattiko |first1=Mark J. |last2=Olmsted |first2=Kristine L. Rae |last3=Brown |first3=Janice M. |last4=Bray |first4=Robert M. |year=2011 |title=Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel |url=https://archive.org/details/sim_addictive-behaviors_2011-06_36_6/page/608 |journal=Addictive Behaviors |volume=36 |issue=6 |pages=608–614 |doi=10.1016/j.addbeh.2011.01.023 |pmid=21376475}}</ref>, va zoʻravonlik yuzaga chiqadi<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref><ref name=":35">{{Cite journal |last=Bouffard |first=L A |year=2005 |title=The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience |url=https://archive.org/details/sim_armed-forces-and-society_winter-2005_31_2/page/273 |journal=Armed Forces & Society |volume=31 |issue=2 |pages=273–295 |doi=10.1177/0095327x0503100206 |s2cid=144559516}}</ref><ref name=":36">{{Cite journal |last1=Merrill |first1=Lex L. |last2=Crouch |first2=Julie L. |last3=Thomsen |first3=Cynthia J. |last4=Guimond |first4=Jennifer |last5=Milner |first5=Joel S. |date=August 2005 |title=Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2005-08_170_8/page/705 |journal=Military Medicine |volume=170 |issue=8 |pages=705–709 |doi=10.7205/milmed.170.8.705 |issn=0026-4075 |pmid=16173214 |doi-access=free}}</ref>. Bir qator shartnomalar bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishini kamaytirish yoki iloji boricha cheklashga qaratilgan<ref name=":3" /><ref>{{Cite web |title=Child Soldiers World Index |url=https://dallaireinstitute.org/child-soldiers-world-index/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Dallaire Institute |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Soldiers International |date=2018 |title=Why 18 Matters: A rights-based analysis of child recruitment |url=https://resourcecentre.savethechildren.net/document/why-18-matters-rights-based-analysis-child-recruitment/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Save the Children Resource Centre |language=en}}</ref>. Child Soldiers International tashkiloti bergan ma‘lumotlariga koʻra, bu kelishuvlar bolalarni ishga olishni kamaytirishga yordam bergan, ammo amaliyot baʼzi hududlarni toʻliq qamrab ololmayapti va bolalar butun dunyo boʻylab harbiy harakatlarda qatnashishda davom etmoqda. Iqtisodiy jihatdan qudratli baʼzi davlatlar 16 yoki 17 yoshli harbiy xizmatchilarga tayanishda davom etmoqda va soʻnggi yillarda qurolli toʻqnashuvlarda yosh bolalardan foydalanish koʻpaydi, chunki jangarilar harakati va ularga qarshi kurashayotgan guruhlar bolalarni koʻp sonni tashkil qilish uchun yollashadi<ref name=":3">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=Louder than words: An agenda for action to end state use of child soldiers|last=Child Soldiers International|year=2012|access-date=19 January 2018}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. == Tarix == Tarix oʻqitilgan va jang qilish uchun foydalanilgan, qoʻllab-quvvatlovchi rollarga tayinlangan, masalan, porter yoki xabarchi, jinsiy qul sifatida foydalanilgan yoki taktik ustunlik uchun tirik qalqon sifatida yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun yollangan bolalar bilan toʻla<ref name=":2" /><ref name="Children at war"/><ref name=":48">{{cite web|url=http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|title=Girl Soldiers – The cost of survival in Northern Uganda, Women News Network – WNN|date=13 January 2009|publisher=Womennewsnetwork.net|access-date=12 May 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120523212431/http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|archive-date=23 May 2012|url-status=live}}</ref> <ref>Michael Leggiere, The Fall of Napoleon: The Allied Invasion of France 1813–1814, pg.99–100</ref> Misol uchun, 1814-yilda Napoleon oʻz qoʻshinlariga koʻplab oʻsmirlarni to‘plagan. Minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida qatnashdilar<ref name=":41">{{cite web|title=How did Britain let 250000 underage soldiers fight in WW1?|url=https://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20180321184716/http://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|archive-date=21 March 2018|access-date=22 January 2016|work=BBC News}}</ref><ref name=":43">[[Norman Davies]], [https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603 ''Rising '44: The Battle for Warsaw,''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603|date=6 February 2016}} Pan Books 2004 p.603</ref><ref name="Rosen2005">{{cite book|author=David M. Rosen|url=https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|title=Armies of the Young: Child Soldiers in War and Terrorism|date=January 2005|publisher=Rutgers University Press|isbn=978-0-8135-3568-5|pages=54–55|quote=The participation of Jewish children and youth in warfare was driven by a combination of necessity, honor, and moral duty.|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref><ref name="Kucherenko2011">{{cite book|last=Kucherenko|first=Olga|url=https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|title=Little Soldiers: How Soviet Children Went to War, 1941–1945|date=13 January 2011|publisher=OUP Oxford|isbn=978-0-19-161099-8|page=3|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar kuchidan XX asr va XXI asrning boshlarida Afrika, Lotin Amerikasi va Yaqin Sharqning ayrim qismlarida foydalanishda davom etildi<ref name="CSGR2004-292" /><ref name=":14" /><ref name=":02" />. Faqat mazkur ming yillikning boshidan boshlab bolalardan harbiy foydalanishni cheklash va kamaytirish boʻyicha xalqaro harakatlar boshlandi. == Hozirgi holat == === Davlat qurolli kuchlari === 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) qabul qilindi. Shundan beri global tendentsiya Straight-18 standarti sifatida 18 va undan kichik yoshdagi bolalarni qurolli kuchlarga yollashni cheklashdan iborat. Qurolli kuchlari boʻlgan koʻpgina davlatlar OPACga aʼzo boʻlishdi, unga koʻra bolalarni yollash bilan shugʻullanuvchi davlatlar bunday vaziyatda jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ majburiyatini oladi<ref name=":5" /><ref name=":7">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|title=International laws and child rights|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180202005301/https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|archive-date=2 February 2018|url-status=dead}}</ref>. Shunga qaramay, Child Soldiers International 2018-yilda 46 mamlakatda 18 yoshgacha bo‘lgan bolalar hali ham harbiy maqsadlarga jalb qilinayotgani<ref name=":39">{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/|title=Child Soldiers World Index|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=29 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329153356/http://childsoldiersworldindex.org/|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref> va o‘qitilayotgani haqida xabar berdi. Ulardan koʻpchiligi 17 yoshdan boshlab, ozroq qismi 20 yosh, kami 16 yoshdan boshlab, nomaʼlum qismi esa 16 yoshdan ham kichikroq bolalarni ishga qabul qiladi<ref name=":5">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|title=Where are child soldiers?|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180201210707/https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|archive-date=1 February 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":3" /><ref name=":6">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|page=41|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitasi va boshqalar harbiy tayyorgarlik, harbiy muhit va majburiy xizmat shartnomasi bolalar huquqlariga mos kelmasligini va oʻsmirlarni davlat qurolli kuchlariga jalb qilishni toʻxtatishga chaqirdi. Bolalar oʻsmirlik davrida sogʻlom rivojlanish huquqiga egadir<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC/C/GC/20&Lang=en|title=General comment No. 20 (2016) on the implementation of the rights of the child during adolescence|last=Committee on the Rights of the Child|year=2016|website=tbinternet.ohchr.org|language=en-us|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926052204/https://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2FC%2FGC%2F20&Lang=en|archive-date=26 September 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":3" /><ref>{{Cite web|url=https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|title=Ending the recruitment and use of children in armed conflict|last=UNICEF|year=2017|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926014225/https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|archive-date=26 September 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":19">{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|title=Children, Not Soldiers {{!}} United Nations Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180119171732/https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|archive-date=19 January 2018|url-status=live}}</ref>. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudandan (ayniqsa Darfurdan) askar bolalarni yollagan. === Nodavlat qurolli guruhlar === Bularga qurolli kuchlar, isyonchilar, terroristik tashkilotlar, partizanlar harakati, mafkuraviy yoki diniy jihatdan boshqariladigan guruhlar, qurolli ozodlik harakatlari va boshqa turdagi kvaziharbiy tashkilotlar iborat bolalardan foydalanadigan nodavlat qurolli harbiylashtirilgan tashkilotlar kiradi. 2022-yil holatiga ko'ra, BMT bolalardan bunday guruhlar tomonidan keng foydalaniladigan 12 mamlakatni aniqladi: Janubiy Amerikadagi Kolumbiya; Afrikada Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Mali, Somali, Janubiy Sudan va Sudan; Yaqin Sharqdagi Livan; G'arbiy Osiyoda Suriya va Yaman; Markaziy Osiyoda Afg'oniston; va Janubi-Sharqiy Osiyoda Myanma<ref name=":57">{{Cite web|last=UN Secretary-General|date=23 June 2022|title=Children and armed conflict: Report of the Secretary-General|url=https://documents-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N22/344/71/PDF/N2234471.pdf|url-status=live|access-date=20 August 2022|website=United Nations}}</ref>. Hamma qurolli guruhlar ham bolalardan foydalanmaydi va 1999-yildan beri 60 ga yaqin qurolli guruhlar bu amaliyotni qisqartirish yoki tugatish toʻgʻrisida kelishuvga erishgan. Masalan, 2017-yilga kelib Filippindagi Moro Islomiy Ozodlik Jabhasi (MILF) o‘z saflaridan 2000 ga yaqin bolani ozod qildi<ref>{{Cite web|url=https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|title=UN Officials congratulate MILF for completion of disengagement of children from its ranks|last=UNICEF|date=4 December 2017|website=unicef.org|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180117182557/https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|archive-date=17 January 2018|url-status=live}}</ref>, 2016-yilda Kolumbiyadagi FARC-EP partizan harakati bolalarni yollashni to‘xtatishga rozi bo‘ldi. Boshqa mamlakatlar, xususan, Afgʻoniston, Iroq, Nigeriya va Suriyada teskari tendensiya kuzatilmoqda bu yerda islomiy jangarilar va ularga qarshi boʻlgan guruhlar bolalarni yollash, oʻqitish va ulardan foydalanishni kuchaytirdilar<ref name=":17">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. === Global taxmin === 2003-yilda Brukings Institutidan PW Singer, askar oʻsmirlar hududlarda davom etayotgan mojarolarning toʻrtdan uch qismida ishtirok etishini taxmin qildi<ref name="saddam">{{cite web|url=http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|title=Facing Saddam's Child Soldiers|author=P. W. Singer|date=14 January 2003|publisher=[[Brookings Institution]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20100212100221/http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|archive-date=12 February 2010|url-status=dead|access-date=3 August 2009|author-link=P. W. Singer}}</ref>. Oʻsha yili BMTning Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi (UNOCHA) bu bolalarning koʻpchiligi 15 yoshdan oshgan, ammo baʼzilari undan yoshroq boʻlganini xabar qildi<ref name="irin">{{cite web|url=http://www.irinnews.org/report/66280/africa-too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|title=AFRICA: Too small to be fighting in anyone's war|date=December 2003|publisher=UN Office for the Coordination of Humanitarian Affairs|archive-url=https://web.archive.org/web/20130325052712/http://www.irinnews.org/Report/66280/AFRICA-Too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|archive-date=25 March 2013|url-status=dead|access-date=3 August 2009}}</ref>. Bugungi kunda qurolli toʻqnashuvlar boʻlayotgan BMT rasmiylari va boshqa uchinchi tomonlarning kirishiga toʻsqinlik qiladigan hududlarda bolalardan harbiy foydalanishning keng tarqalganligi sababli, qancha bolalar jabrlanganini taxmin qilish qiyin<ref name=":8">{{Cite news |last=Child Soldiers International |year=2017 |title=How many children are used for military purposes worldwide? |language=en |url=https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |url-status=dead |access-date=25 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180126070954/https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |archive-date=26 January 2018}}</ref>. 2017-yilda Child Soldiers International tashkiloti dunyo boʻylab bir necha oʻn minglab bolalar, ehtimol 100 000 dan ortiq bolalar mamlakat qurolli kuchlari va nodavlat harbiy tashkilotlarda harbiy taʼlim olganini hisobladi va 2018-yilda tashkilot oʻsmirlar harbiy harakatlarda qatnashish uchun foydalanilgani haqida xabar berdi. 2018-yilda ular kamida 18 qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etgan. Qizlar askar bolalarning 40 % dan ortigʻini tashkil qilishi aniqlangan<ref>{{Cite book|last=Whitman|first=Shelly|title=The Routledge Handbook of the Responsibility to Protect|publisher=Routledge Publishing|year=2012|isbn=978-0-415-60075-0|location=New York|pages=154|language=English}}</ref>. == Bolalardan foydalanishning mantiqiy asoslari == Bolalarning jismoniy va psixologik jihatdan kattalarga nisbatan yosh boʻlishlariga qaramay, mamlakat va nodavlat harbiy tashkilotlarning ularni izlashiga koʻplab sabablari bor. === Psixologik omillar === Kattalarga nisbatan, bolalarning, shu jumladan o'smir bolalarning nevrologik rivojlanmaganligi ularni ishga qabul qilishga ko'proq moyil qiladi, shuningdek, xavf-xatarlarni hisobga olmasdan, keyingi qarorlar qabul qilish ehtimolini oshiradi<ref name=":55">{{Cite news |last=Louise, R |display-authors=et al |date=17 November 2016 |title=The recruitment of children by the UK armed forces: A critique from health professionals |language=en-GB |work=Medact |url=https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |url-status=live |access-date=31 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180131192429/https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |archive-date=31 January 2018}}</ref><ref>{{Cite book |last=Strasburger |first=V C |title=Children, adolescents, and the media (Chapter 1) |publisher=Sage |others=Wilson, Barbara J., Jordan, Amy B. (Amy Beth) |year=2013 |isbn=9781412999267 |edition=Third |location=Los Angeles |oclc=820450764}}</ref><ref>{{Cite journal |last=Spear |first=L. P. |date=June 2000 |title=The adolescent brain and age-related behavioral manifestations |journal=Neuroscience and Biobehavioral Reviews |volume=24 |issue=4 |pages=417–463 |doi=10.1016/s0149-7634(00)00014-2 |issn=0149-7634 |pmid=10817843 |s2cid=14686245}}</ref>. Ushbu moyilliklarni hisobga olgan holda, Germaniya<ref>{{Cite web |last=Krennerich |first=Michael |date=30 October 2020 |title=Shadow Report Child Soldiers 2020 |url=https://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC/Shared%20Documents/DEU/INT_CRC_NGO_DEU_44158_E.pdf |url-status=live |access-date=19 August 2022 |website=UN Office of the High Commissioner for Human Rights |page=24}}</ref>, Buyuk Britaniya<ref name=":13">{{Cite web |last=Gee |first=D |year=2008 |title=Informed Choice? Armed forces recruitment practices in the United Kingdom |url=https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204740/https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017}}</ref> va AQShda<ref name=":52">{{Cite web |last=American Public Health Association |year=2012 |title=Cessation of Military Recruiting in Public Elementary and Secondary Schools |url=https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204348/https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017 |website=apha.org}}</ref> o'smirlar bilan harbiy marketing olib borish tanqid qilingan. Xuddi shu uch mamlakatda olib borilgan tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kam ta'minlangan bolalarni nishonga olishadi<ref name=":93">{{Cite book |last=Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns |title=Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany |year=2016}}</ref><ref name=":23">{{Cite web |author1=Gee, D |author2=Goodman, A |title=Army visits London's poorest schools most often |url=http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20180529080003/http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |archive-date=29 May 2018 |access-date=10 December 2017}}</ref><ref name=":13" /><ref name=":21">{{Cite journal |last1=Hagopian |first1=Amy |last2=Barker |first2=Kathy |date=1 January 2011 |title=Should We End Military Recruiting in High Schools as a Matter of Child Protection and Public Health? |journal=American Journal of Public Health |volume=101 |issue=1 |pages=19–23 |doi=10.2105/ajph.2009.183418 |issn=0090-0036 |pmc=3000735 |pmid=21088269}}</ref><ref name=":52" /><ref>{{Cite news |title=Soldiers of Misfortune: Abusive U.S. Military Recruitment and Failure to Protect Child Soldiers |language=en |work=American Civil Liberties Union |url=https://www.aclu.org/other/soldiers-misfortune-abusive-us-military-recruitment-and-failure-protect-child-soldiers |access-date=13 December 2017}}</ref>. Masalan, Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni jalb qilishni oson deb hisoblaydi, ayniqsa kambag'al oilalardan bo'lganlarni yollash yanada osonroq<ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d5bbf83278b3100018306a4/1566293898095/UK_recruitment_report_final.pdf |access-date=24 August 2019 |website=crin.org}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d4ab413eab07100015db6b6/1565176852564/FINAL+Youngest+British+army+recruits+come+disproportionately+from+England%27s+most+deprived+constituencies.pdf |access-date=24 August 2019}}</ref>. Ishga qabul qilingandan so'ng, bolalarga kattalarga qaraganda buyruqlarni osonroq bajartirish va nazorat qilish va kattalardan ko'ra din, nomus, obro'-e'tibor, qasos va burch kabi pul to'lanmaydigan rag'batlar uchun kurashishga moyildirlar<ref>{{cite journal |last1=Rosenblatt |first1=Roger |year=1984 |title=Children of War |journal=American Educator 8 |volume=1 |pages=37–41}}</ref>. Keltirilgan misollarga quyidagilar kiradi: Piter V. Singerning fikricha, oʻsmirlar osonlik bilan boshqara oladigan yengil avtomatik qurollarning global miqyosda tarqalishi bolalardan bevosita jangchilar sifatida foydalanishni yanada foydaliroq qildi<ref> Singer, Peter (2005). Children at War. New York: Pantheon Books. ISBN 9780375423499.</ref>. Romeo Daller aholining haddan tashqari koʻpayishi bolalarni harbiy tashkilotlar uchun arzon va qulay manbaga aylantirishdagi roliga ishora qilgan<ref>Dallaire, Roméo (2011). They Fight Like Soldiers, They Die Like Children: The Global Quest to Eradicate the Use of Child Soldiers. New York: Walker, and Company.</ref>. Rojer Rozenblatt oʻsmirlar kattalarga qaraganda din, sharaf, obroʻ-eʼtibor, qasos va burch kabi pul bilan olib boʻlmaydigan ragʻbatlar uchun kurashishga tayyor ekanligini taʼkidladi<ref>Rosenblatt, Roger (1984). "Children of War". American Educator 8 1: 37–41.</ref>. Bir qancha sharhlovchilar, jumladan, Bernd Beber, Kristofer Blattman, Deyv Grossman, Maykl Uessels, MakGurk va uning hamkasblari, bolalar kattalarga qaraganda itoatkor va moslashuvchan boʻlganligi sababli, ularni boshqarish, aldash va ularga yot gʻoyalar singdirish osonroq ekanligini taʼkidladilar<ref>Beber, Blattman, Bernd, Christopher (2013). "The Logic of Child Soldiering and Coercion". International Organization 67 (1): 65–104. doi:10.1017/s0020818312000409. Bu manba bu sahifada ikki marta foydalanilgan.</ref><ref>Dave., Grossman. On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society, Rev., New York: Little, Brown and Co, 2009. ISBN 9780316040938. OCLC 427757599. </ref><ref>Wessels, Michael (1997). "Child Soldiers". Bulletin of the Atomic Scientists 53 (4): 32. doi:10.1080/00963402.1997.11456787.</ref><ref>McGurk, Dennis „Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members“,. Military life: The psychology of serving in peace and combat Adler: . Westport: Praeger Security International, 2006 — 13–31 bet. ISBN 978-0275983024. </ref> Devid Gi va Reychel Teylor Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni ayniqsa kambagʻal oilalardan boʻlganlarni jalb qilish osonroq ekanligini aniqladi<ref>Gee, David; Taylor, Rachel (1 November 2016). "Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army?". The RUSI Journal 161 (6): 36–48. doi:10.1080/03071847.2016.1265837. ISSN 0307-1847.</ref><ref>Child Rights International Network. „Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK“. crin.org (21-avgust 2019-yil). Qaraldi: 24-avgust 2019-yil.</ref><ref>Child Rights International Network. „Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies“ (21-avgust 2019-yil). Qaraldi: 24-avgust 2019-yil.</ref>. Baʼzi qurolli guruhlar rahbarlarining taʼkidlashicha, oʻsmirlar oʻzlarining yosh boʻlishlariga qaramay, jangovar boʻlinmaga jangchilar sifatida oʻzlarining fazilatlarini olib kelishadi, ular koʻpincha ajoyib darajada qoʻrqmas, chaqqon va chidamlidir<ref>Beber, Bernd; Blattman, Christopher (2013). "The Logic of Child Soldiering and Coercion" (en). International Organization 67 (1): 65–104. doi:10.1017/s0020818312000409. ISSN 0020-8183.</ref>. Baʼzi oʻsmirlar harbiy tashkilotlarga majburan jalb qilinsa, aldanib yoki pul bilan olinsa, boshqalari oʻz xohishi bilan qoʻshiladi<ref>Brett, R. Young soldiers : why they choose to fight. Boulder, Colo.: Lynne Rienner Publishers, 2004. ISBN 9781588262615. OCLC 53830868.</ref><ref>Child Soldiers International. „Des Milliers de vies à réparer“ (fr) (2016). 15-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 29-yanvar 2018-yil.</ref><ref>Manba Wessels, Michael (1997). "Child Soldiers". Bulletin of the Atomic Scientists 53 (4): 32. doi:10.1080/00963402.1997.11456787.</ref>. Buning sabablari koʻp. 2004-yilda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalarni oʻrganishda Reychel Brett va Irma Spekt harbiy xizmatga kirishni ragʻbatlantiradigan bir qator omillarga ishora qildilar, xususan: Qashshoqlik, shu jumladan taʼlim yoki ishga joylashish imkoniyatlarining yetishmasligi Urushning madaniy normallashuvi Yangi doʻstlar izlash Qasos (masalan, doʻstlar va qarindoshlarning oʻldirilganini koʻrgandan keyin) „Jangchi“ roli yetuklikka oʻtish marosimini taʼminlaydi degan umidlar<ref>Brett, R. Young soldiers : why they choose to fight. Boulder, Colo.: Lynne Rienner Publishers, 2004. ISBN 9781588262615. OCLC 53830868.</ref>. XX asrning oxirlari taxminan 1990-yillarda Kambodja qurolli kuchlari tomonidan yollangan bolaning quyidagi soʻzlari koʻplab bolalarning qoʻshilish fikrlariga xosdir: <blockquote>Men ota-onamda ovqat yoʻqligi va maktabga bormasligim sababli qoʻshildim. . . Men minalar haqida oʻylardim, lekin nima ham qilishimiz mumkin — bu buyruq [oldingi chiziqqa borish]. Bir kuni kimdir mening oldimda minani bosdi va u yaralanib vafot etdi. . . O‘shanda men 60 metr narida radio yonida turgan edim. Men uning oʻlganini koʻzim bilan koʻrdim. . . Men har bir boʻlimda yosh bolalarni koʻraman. . . Ishonchim komilki, yana bir-ikki yil askarligimcha qolaman. Harbiy bo‘lishni to‘xtatsam, hech qanday mahoratim yo‘qligi uchun biror joyda ishlolmayman. Men keyin nima qilishimni bilmayman. . .<ref name=":410">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=adc88bff-1916-4317-b184-d9079e7b0bb8|archive-url=https://web.archive.org/web/20190525205613/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=adc88bff-1916-4317-b184-d9079e7b0bb8|url-status=dead|archive-date=2019-05-25|title=Global Report on Child Soldiers|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2001|website=child-soldiers.org|access-date=2018-05-16}}</ref></blockquote> == Bolalarga taʼsiri == === Qurolli mojaro === Bolalarga harbiy hayotning taʼsir koʻlami birinchi marta xalqaro hamjamiyat tomonidan BMT Bosh Assambleyasi topshirgan „Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri“ (1996-yilda) nomi bilan inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machel tomonidan tayyorlangan yirik hisobotda maʼlum qilingan<ref>Machel. „Impact of armed conflict on children“ (1996). 8-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. Hisobot, ayniqsa, yosh bolalardan foydalanish bilan bogʻliq boʻlib, har yili dunyo boʻylab koʻp minglab bolalar oʻlib ketayotgani, mayib-majruh boʻlib, psixiatrik jarohatlar olganligi haqidagi dalillarni taqdim etgan<ref>Machel. „Impact of armed conflict on children“ (1996). 8-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. Grasa Machelning hisobotidan keyin oʻtkazilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar ruhiy kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi va xatti-harakatlari bilan bogʻliq muammolarning sezilarli darajada yuqori xavfiga duch kelishadi<ref name=":15">{{Cite web|url=https://www.scribd.com/document/328940882/Child-Soldiering-Impact-on-Childhood-Development-and-Learning-Capacity|title=Child soldiering: Impact on childhood development and learning capacity|last=Boothby, N|display-authors=et al|year=2010|access-date=30 January 2018}}</ref>. Masalan, Falastin va Ugandada olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, sobiq askar bolalarning yarmidan koʻpi travmadan keyingi stress buzilishi alomatlarini koʻrsatgan va Ugandadagi har oʻninchi boladan toʻqqiztasida ruhiy tushkunlik holati ijobiy boʻlgan. Falastinlik tadqiqot olib boruvchilar, shuningdek, qurolli toʻqnashuvlarda yuqori darajadagi zoʻravonlikka duchor boʻlgan bolalar boshqa bolalarga qaraganda tajovuzkorlik va agressiyani koʻrsatish ehtimoli koʻproq ekanligini aniqladilar. Ushbu taʼsirlarning umumiy taʼsiri odatda kattalardagi qashshoqlik va doimiy ishsizlikning yuqori xavfini oʻz ichiga oladi<ref>Boothby, N. „Child soldiering: Impact on childhood development and learning capacity“ (2010). Qaraldi: 30-yanvar 2018-yil.</ref> === Qo'lga olish === Human Rights Watch tashkilotiga bergan maʼlumotlarga koʻra, qurolli kuchlar va guruhlar yollangan bolalarni hibsga olganlarida ularga koʻproq zarar yetkaziladi<ref name=":50">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|title=Children Detained in War Zones|date=28 July 2016|access-date=21 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821224149/https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|archive-date=21 August 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar koʻpincha yetarli oziq-ovqatsiz, tibbiy yordamsiz yoki boshqa gʻayriinsoniy sharoitlarda hibsga olinadi va baʼzilari hibs paytida jismoniy va jinsiy qiynoqlarga duchor boʻlishadi. Baʼzilari oilasi bilan qoʻlga olinadi yoki oila aʼzolaridan birining faoliyati tufayli hibsga olinadi. Advokatlar va qarindoshlarning har qanday sud majlisida ishtiroki koʻpincha taqiqlanadi<ref name=":50">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|title=Children Detained in War Zones|date=28 July 2016|access-date=21 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821224149/https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|archive-date=21 August 2016|url-status=live}}</ref>. === Harbiy tayyorgarlik === Boshqa tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, bolalarni, shu jumladan katta yoshdagi bolalarni harbiy xizmatga olish, hatto ular balogʻatga yetgunga qadar qurolli toʻqnashuvlarda qoʻllanilmasa ham, zararli taʼsir koʻrsatadi. Qoʻshma Shtatlardagi harbiy akademiklar harbiy tayyorgarlikni (barcha yoshdagi) doimiy stress sharoitida „intensiv singdirish“ sifatida tavsiflaydilar, uning asosiy maqsadi chaqiriluvchilarning soʻzsiz va darhol boʻysunishini oʻrgatishdir<ref>McGurk, Dennis „Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members“,. Military life: The psychology of serving in peace and combat Adler: . Westport: Praeger Security International, 2006 — 13–31 bet. ISBN 978-0275983024. </ref>. Ilmiy tadqiqotlarlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmirlar kattalarga qaraganda yuqori stressli muhitga moyil, masalan, boshlangʻich harbiy tayyorgarlikka, ayniqsa bolalik davridagi qiyinchiliklarga duchor boʻlganlar oʻzlarini koʻproq himoyasiz sezishadi. Harbiy xizmatga chaqirilganlar urushga yuborilishidan oldin ham vafot etishi mumkin. Ayniqsa AQShda oʻz joniga qasd qilishga urinish xavfi yuqori<ref>Ursano, Robert J.; Kessler, Ronald C.; Stein, Murray B.; Naifeh, James A.; Aliaga, Pablo A.; Fullerton, Carol S.; Wynn, Gary H.; Vegella, Patti L. et al. (1 July 2016). "Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers" (en). JAMA Psychiatry 73 (7): 741–9. doi:10.1001/jamapsychiatry.2016.0600. ISSN 2168-622X. PMID 27224848. PMC 4937827.</ref>. AQSh va Buyuk Britaniyada ruhiy kasalliklarning yuqori xavfi<ref>Goodwin, L.; Wessely, S.; Hotopf, M.; Jones, M.; Greenberg, N.; Rona, R. J.; Hull, L.; Fear, N. T. (2015). "Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population?" (en). Psychological Medicine 45 (9): 1881–1891. doi:10.1017/s0033291714002980. ISSN 0033-2917. PMID 25602942.</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish xavfi yuqori<ref>Head, M.; Goodwin, L.; Debell, F.; Greenberg, N.; Wessely, S.; Fear, N. T. (1 August 2016). "Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel" (en). Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology 51 (8): 1171–1180. doi:10.1007/s00127-016-1177-8. ISSN 0933-7954. PMID 26864534. PMC 4977328.</ref><ref>Mattiko, Mark J.; Olmsted, Kristine L. Rae; Brown, Janice M.; Bray, Robert M. (2011). "Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel". Addictive Behaviors 36 (6): 608–614. doi:10.1016/j.addbeh.2011.01.023. PMID 21376475</ref> va zoʻravonlik xulq-atvorining yuqori xavfi<ref>MacManus, Deirdre; Dean, Kimberlie; Jones, Margaret; Rona, Roberto J; Greenberg, Neil; Hull, Lisa; Fahy, Tom; Wessely, Simon et al. (2013). "Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study". The Lancet 381 (9870): 907–917. doi:10.1016/s0140-6736(13)60354-2. PMID 23499041.</ref><ref>Bouffard, L A (2005). "The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience". Armed Forces & Society 31 (2): 273–295. doi:10.1177/0095327x0503100206</ref><ref>Merrill, Lex L.; Crouch, Julie L.; Thomsen, Cynthia J.; Guimond, Jennifer; Milner, Joel S. (August 2005). "Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates". Military Medicine 170 (8): 705–709. doi:10.7205/milmed.170.8.705. ISSN 0026-4075. PMID 16173214.</ref> chaqiriluvchilarning harbiy xizmatga kirishdagi holatiga, yoshiga bogʻliq. Harbiy muhit, shuningdek, zoʻravonlik va jinsiy zoʻravonlikning yuqori darajasi bilan tavsiflanadi<ref>UK, Ministry of Defence. „British Army: Sexual Harassment Report“ (2015). 9-mart 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Canada, Statcan [official statistics agency]. „Sexual Misconduct in the Canadian Armed Forces, 2016“ (en). statcan.gc.ca (2016). 30-mart 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Marshall, A; Panuzio, J; Taft, C (2005). "Intimate partner violence among military veterans and active duty servicemen" (en). Clinical Psychology Review 25 (7): 862–876. doi:10.1016/j.cpr.2005.05.009. PMID 16006025</ref>. Harbiy xizmatga chaqirish amaliyotlari oʻsmirlik davridagi bolalarning zaif tomonlariga zarba berishi ham aniqlangan. Xususan, Germaniya<ref>Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns. Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany, 2016. </ref>, Buyuk Britaniya<ref>Gee, D. „Army visits London's poorest schools most often“. 29-may 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 10-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Gee. „Informed Choice? Armed forces recruitment practices in the United Kingdom“ (2008). 13-dekabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil. </ref><ref>Gee, David; Taylor, Rachel (1 November 2016). "Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army?". The RUSI Journal 161 (6): 36–48. doi:10.1080/03071847.2016.1265837. ISSN 0307-1847.</ref> va AQSh<ref>Hagopian, Amy; Barker, Kathy (1 January 2011). "Should We End Military Recruiting in High Schools as a Matter of Child Protection and Public Health?". American Journal of Public Health 101 (1): 19–23. doi:10.2105/ajph.2009.183418. ISSN 0090-0036. PMID 21088269. PMC 3000735</ref><ref>American Public Health Association. „Cessation of Military Recruiting in Public Elementary and Secondary Schools“. apha.org (2012). 13-dekabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil.</ref><ref>„Soldiers of Misfortune: Abusive U.S. Military Recruitment and Failure to Protect Child Soldiers“(ingl.), American Civil Liberties Union. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil.</ref> dalillari shuni koʻrsatdiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kambagʻal oilalardan boʻlgan bolalarni xavf va cheklovlarni oʻtkazib yuboradigan marketing yordamida nishonga olishadi. Baʼzi akademiklarning taʼkidlashicha, bunday marketing oʻsmirlik davrida hissiy jihatdan asoslangan qarorlar qabul qilishda psixologik moyillikdan foydalanadi<ref>Strasburger, V C. Children, adolescents, and the media (Chapter 1), Wilson, Barbara J., Jordan, Amy B. (Amy Beth), Third, Los Angeles: Sage, 2013. ISBN 9781412999267. OCLC 820450764</ref><ref>Louise, R. „The recruitment of children by the UK armed forces: A critique from health professionals“ (en-GB), Medact (17-noyabr 2016-yil). Qaraldi: 31-yanvar 2018-yil.</ref><ref>Spear, L. P. (June 2000). "The adolescent brain and age-related behavioral manifestations". Neuroscience and Biobehavioral Reviews 24 (4): 417–463. doi:10.1016/s0149-7634(00)00014-2. ISSN 0149-7634. PMID 10817843.</ref><ref>Medact. „House of Commons Defence Committee Inquiry into Armed Forces and Veterans Mental Health: Written Evidence Submitted by Medact“ (2018). 15-noyabr 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-mart 2018-yil. </ref>. == Xalqaro huquq == === Bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish === '''Bolaning taʼrifi''' Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya bola deb 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni deb belgilab bergan. Parij tamoyillari qurolli kuchlar yoki qurolli guruh bilan bogʻlangan bolani quyidagicha belgilaydi: <blockquote>…qurolli kuchlar yoki qurolli guruh tomonidan har qanday lavozimda, shu jumladan, ular bilan cheklanmagan holda, jangchilar, oshpazlar, yuk tashuvchilar, josuslar yoki jinsiy maqsadlar uchun, yoki boʻlmasa xabarchilar sifatida foydalaniladigan 18 yoshga to‘lmagan har qanday shaxsdir.</blockquote> Hujjat Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi tomonidan tasdiqlangan. Bu nafaqat harbiy harakatlarda qatnashayotgan balki bevosita uning yaqinida ishtirok etayotgan bolalarga tegishli. '''15 yoshgacha boʻlgan bolalar''' 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar (1977-yil, 77.2-modda)<ref name=":25">{{Cite web|url=https://www.icrc.org/eng/assets/files/other/icrc_002_0321.pdf|title=Protocols additional to the Geneva Conventions of 12 August 1949|last=International Committee of the Red Cross|year=1977|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20170307150937/https://www.icrc.org/eng/assets/files/other/icrc_002_0321.pdf|archive-date=7 March 2017|url-status=live}}</ref>, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (1989) va Xalqaro jinoiy sudning Rim statuti (2002) hammasi mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlarga va qurolli boʻlmagan kuchlarga bolalarni ishlatishni taqiqlaydi. Davlatlarning qurolli guruhlari 15 yoshgacha bo‘lgan bolalarni bevosita qurolli to‘qnashuvlarda (texnik jihatdan „jang“ harakatlarda) ishlatadigan boʻlsa bu [[urush jinoyati sifatida tan olingan<ref>{{Cite web|url=https://www.icc-cpi.int/nr/rdonlyres/ea9aeff7-5752-4f84-be94-0a655eb30e16/0/rome_statute_english.pdf|title=Rome Statute of the International Criminal Court (A/CONF.183/9)|year=1998|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180318090721/https://www.icc-cpi.int/nr/rdonlyres/ea9aeff7-5752-4f84-be94-0a655eb30e16/0/rome_statute_english.pdf|archive-date=18 March 2018|url-status=live}}</ref>. '''18 yoshgacha bo'lgan bolalar''' Qurolli kuchlarga ega boʻlgan aksariyat mamlakatlar shuningdek, bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) (2000-yil) va Bolalar mehnatining eng yomon shakllari (1999-yilda boʻlib oʻtgan) konvensiyasining yuqori standartlari bilan bogʻliq boʻlib, ular bolalarni 18 yoshga yetguncha majburiy yollashni taqiqlaydi<ref>Child Soldiers International. „International laws and child rights“(ingl.). Qaraldi: 25-yanvar 2018-yil.</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:11300:0::NO::P11300_INSTRUMENT_ID:312327|title=Ratifications of C182 – Worst Forms of Child Labour Convention, 1999 (No. 182)|last=International Labour Organization|website=ilo.org|language=en|access-date=30 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180130053725/http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:11300:0::NO::P11300_INSTRUMENT_ID:312327|archive-date=30 January 2018|url-status=live}}</ref>. OPAC protokoli, shuningdek, hali ham bolalarni (16 yoshdan boshlab) yollash bilan shugʻullanadigan hukumatlardan „18 yoshga toʻlmagan shaxslar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrishni“ talab qiladi. Bundan tashqari, OPAC nodavlat qurolli guruhlarga garchi buning qonuniy kuchi mavhum boʻlsa-da, har qanday sharoitda bolalarni yollashni taqiqlaydi<ref>Geneva Call. „Engaging nonstate armed groups on the protection of children: Towards strategic complementarity“ (2012). 22-mart 2015-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil. </ref><ref>Child Soldiers International. „A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups“ (2016). 8-mart 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 19-yanvar 2018-yil.</ref> Dunyodagi eng yuqori standart Afrikaning Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Xartiyasi<ref>African Commission on Human and Peoples' Rights. „African Charter on the Rights and Welfare of the Child“. achpr.org (2018). 21-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref> tomonidan belgilangan, u mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni har qanday sharoitda ham yollashni taqiqlaydi. Afrikaning aksariyat davlatlari Xartiyani ratifikatsiya qilgan<ref>African Commission on Human and Peoples' Rights. „African Charter on the Rights and Welfare of the Child“. achpr.org (2018). 21-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. '''Cheklovlar va bo'shliqlar''' Yuqoridagi shartnomalarning hech biri bolalarning "jangovar harakatlarda" bilvosita ishtirok etishini yoki ularda (ya'ni, jangovar harakatlardan uzoqda) harbiy amaliyotga hissa qo'shishni aniq taqiqlamaydi. OPAC aʼzosi boʻlmagan mamlakatqurolli kuchlar Jeneva konvensiyalarining I Protokolida belgilangan quyi standartlarga boʻysunadilar, bu esa qurolli kuchlarga oʻn besh yoshdan oshgan bolalarni jangovar harakatlarda qoʻllashga va ixtiyoriy ravishda kuzatuvchi sifatida qatnashgan yosh bolalardan foydalanishga guvoh boʻlsalar bu haqida xabar beradilar: Xalqaro Qizil Xoch Qoʻmitasi mojaro tomonlariga „barcha zarur choralarni koʻrish“ni taklif qildi, bu yakuniy matnda „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ kerak, bu butunlay taqiq emas, chunki amalga oshirish mumkin degan maʼnoni anglatadi „bajarilishi yoki amalga oshirilishi mumkin.“ „Harbiy harakatlarda ishtirok etish“ bandi boʻyicha muzokaralar chogʻida koʻngilli bolalarning harbiy maʼlumotlarni yigʻish va uzatish, tashishda yordam berish kabilar harbiy harakatlarga bilvosita jalb etish deb baholanadi. Biroq, 1949-yil 12-avgustdagi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha va 1977-yilda qabul qilingan Xalqaro qurolli boʻlmagan mojarolar qurbonlarini himoya qilish toʻgʻrisidagi II Protokolning 4.3.c moddasida „oʻn besh yoshga toʻlmagan bolalar“ qurolli kuchlar yoki guruhlarga chaqirilmaydi va jangovar harakatlarda qatnashishi mumkin emas". deyiladi. == Bolalarni ozod qilish va reintegratsiya qilish standartlari == OPAC hukumatlardan harbiy harakatlarda yollangan yoki foydalanilgan bolalarni o‘z yurisdiksiyasi doirasida demobilizatsiya qilishni hamda ularning jismoniy va ruhiy holatlarini tiklanishi va ijtimoiy reintegratsiyasi uchun yordam ko‘rsatishni talab qiladi<ref name="OptProto">{{cite web|url=http://www.unicef.org/crc/index_30203.html|title=UNICEF: Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child|date=30 November 2005|work=UNICEF|access-date=2 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141006095424/http://www.unicef.org/crc/index_30203.html|archive-date=6 October 2014|url-status=live}} {{cite journal|last1=Yun|first1=Seira|year=2014|title=Breaking Imaginary Barriers: Obligations of Armed Non-State Actors Under General Human Rights Law – The Case of the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child|journal=Journal of International Humanitarian Legal Studies|volume=5|issue=1–2|pages=213–257|ssrn=2556825|doi=10.1163/18781527-00501008}}</ref>. Urush, fuqarolarning tartibsizliklari, fuqarolar urushi, turli qurolli toʻqnashuvlar va boshqa favqulodda vaziyatlarda bolalar va yoshlarni, shuningdek, Birlashgan Millatlar Tashkilotining Favqulodda va qurolli toʻqnashuvlarda ayollar va bolalarni himoya qilish toʻgʻrisidagi deklaratsiyasiga muvofiq himoya qilishni taklif etadi. Qurolli guruhlarning sobiq aʼzolarini tegishli ravishda qurolsizlantirish, demobilizatsiya qilish va reintegratsiya qilish jarayonlari uchun Birlashgan Millatlar Tashkiloti 2006-yilda Integratsiyalashgan standartlarni ishlab chiqishni boshladi<ref>{{Cite book|title=Child soldiers, adult interests : the global dimensions of the Sierra Leonean tragedy|last=John-Peter.|first=Pham|date=2005|publisher=Nova Science Publishers|isbn=9781594546716|location=New York|oclc=61724289}}</ref> . == Harbiy jinoyatlar == Hozirda bolalarni urush jinoyatlari uchun urush qonunlarida belgilangan javobgarlikka tortilishi kerakmi, degan fikr mavjud<ref name="McCollough-2008-03-10">Lauren McCollough, [http://www.crimesofwar.org/onnews/News-Khadr.html The Military Trial of Omar Khadr: Child Soldiers and the Law] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080512083222/http://www.crimesofwar.org/onnews/News-Khadr.html |date=12 May 2008 }}, [http://www.crimesofwar.org/about/about.html Crimes of War Project] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081222121657/http://www.crimesofwar.org/about/about.html |date=22 December 2008 }} 10 March 2008</ref>. Xalqaro huquq urush jinoyatlarini sodir etgan bolalarni jinoiy javobgarlikka tortishni taqiqlamaydi, biroq Bola huquqlari to‘g‘risidagi konvensiyaning 37-moddasida belgilanganidek, bola olishi mumkin bo‘lgan jazo cheklanadi: „oʻn sakkiz yoshga toʻlmagan shaxslar tomonidan sodir etilgan jinoyatlarga o‘lim jazosi ham, ozod qilish imkoniyatisiz umrbod qamoq jazosi ham belgilanmaydi“<ref>{{Cite web|url=https://genevacall.org/wp-content/uploads/dlm_uploads/2013/12/Engaging-Nonstate-Armed-Groups-on-the-Protection-of-Children-Towards-Strategic-Complementarity-International-Peace-Institute..pdf|title=Engaging nonstate armed groups on the protection of children: Towards strategic complementarity|last=Geneva Call|year=2012|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20150322034945/http://www.genevacall.org/wp-content/uploads/dlm_uploads/2013/12/Engaging-Nonstate-Armed-Groups-on-the-Protection-of-Children-Towards-Strategic-Complementarity-International-Peace-Institute..pdf|archive-date=22 March 2015|url-status=dead}}</ref>. '''Syerra-Leone misoli''' Syerra-Leoneda yuz bergan fuqarolar urushidan soʻng, BMT Syerra-Leone boʻyicha Maxsus sudga (SCSL) 15 va undan katta yoshdagi sobiq jangchilarni gumanitar qonunlarni, shu jumladan urush jinoyatlarini buzganliklari uchun sud qilishni buyurdi. Biroq, Parij tamoyillari qurolli toʻqnashuvlarda qatnashgan bolalar, hatto ular jinoyatchi boʻlsa ham, birinchi navbatda qurbon sifatida koʻrilishi kerak degan fikrni ilgari surdi: Ushbu tamoyil Sud nizomida oʻz aksini topgan boʻlib, u jinoiy javobgarlikka tortishni istisno qilmagan, lekin sobiq askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiya qilish zarurligini taʼkidlab oʻtgan. Syerra-Leone mamlakat tribunalining birinchi bosh prokurori David Crane nizomni qanchalik jirkanch jinoyatlar sodir etgan bo‘lishidan qatʼi nazar, bolalarning o‘zini emas, balki bolalarni ishga yollagan kishilarni jinoiy javobgarlikka tortish foydasiga talqin qildi<ref> [http://www.diplomatie.gouv.fr/en/IMG/pdf/Paris_Conference_Principles_English_31_January.pdf The Paris Principles and Guidelines on Children associated with armed forces or armed groups] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150923215047/http://www.diplomatie.gouv.fr/en/IMG/pdf/Paris_Conference_Principles_English_31_January.pdf |date=23 September 2015 }}, February 2007. Section "Treatment of children accused of crimes under international law", p. 9 </ref>. '''Omar Khadr misoli''' AQShda prokurorlar kanadalik Omar Khadrni Afgʻonistonda 16 yoshga toʻlmaganida va Tolibon safida AQSh kuchlariga qarshi jang qilganlikda aybladilar<ref>{{cite news|url=http://ca.reuters.com/article/domesticNews/idCATRE67847020100809|title=Omar Khadr's Confession Can Be Used at Guantanamo Trial|author=Jane Sutton|date=9 August 2010|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180806024727/https://ca.reuters.com/article/domesticNews/idCATRE67847020100809|archive-date=6 August 2018|url-status=live}}</ref>. Ushbu jinoyatlarga AQSh qonunchiligiga koʻra umrbod qamoq jazosi beriladi<ref name="McCollough-2008-03-10" />. 2010-yilda qiynoq va tazyiq ostida boʻlgan Xadr urush qonunlarini buzgan holda qotillik, qotillikka urinish, fitna, terrorizmga moddiy yordam koʻrsatish va josuslikda aybdor deb topildi<ref>{{cite web|url=http://media.miamiherald.com/smedia/2010/10/26/10/stip.source.prod_affiliate.56.pdf|title=USvKhadr Stipulation of Fact|date=25 October 2010|access-date=30 November 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20111002161209/http://media.miamiherald.com/smedia/2010/10/26/10/stip.source.prod_affiliate.56.pdf|archive-date=2 October 2011|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.cnn.com/2010/US/10/25/khadr.plea/|title=Youngest Guantanamo detainee pleads guilty|last=Meserve|first=Jeanne|author2=CNN Wire Staff|date=25 October 2010|publisher=CNN|access-date=29 October 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101026132342/http://www.cnn.com/2010/US/10/25/khadr.plea/|archive-date=26 October 2010|url-status=live}}</ref>. Khadrni bir yillik qamoqdan soʻng Kanadaga deportatsiya qilinishini koʻrsatadigan kelishuv bitimining bir qismi sifatida taklif qilindi. Umar Khadr Guantanamo qamoqxonasida qoldi va Kanada hukumati uning vataniga qaytarilishini kechiktirgani uchun xalqaro tanqidlarga uchradi<ref>{{cite news | url=https://www.cbc.ca/news/world/khadr-to-return-to-canada-lawyer-1.905780 | publisher=CBC News | title=Khadr to return to Canada: lawyer | date=25 October 2010 | access-date=30 November 2011 | archive-url=https://web.archive.org/web/20101028080624/https://www.cbc.ca/news/world/khadr-to-return-to-canada-lawyer-1.905780 | archive-date=28 October 2010 | url-status=live}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.cbc.ca/news/canada/story/2012/07/20/khadr-canada-us.html |title=Toews' request delays Khadr's transfer to Canada |date=20 July 2012 |publisher=CBC News |access-date=26 July 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120727002758/http://www.cbc.ca/news/canada/story/2012/07/20/khadr-canada-us.html |archive-date=27 July 2012 |url-status=live }}</ref>. Oxir-oqibat, Khadr 2012-yil sentabr oyida Kanada qamoqxonasiga oʻtkazildi va 2015-yil may oyida Alberta sudyasi tomonidan garov evaziga ozod qilindi. 2016-yilda Xadr AQShning harbiy jinoyatchi sifatida hukm qilinganligi ustidan shikoyat qilgan<ref>{{Cite web|title = 'Freedom is way better than I thought,' says Omar Khadr|url = http://www.cbc.ca/news/canada/edmonton/omar-khadr-free-on-bail-vows-to-prove-he-is-a-good-person-1.3065692|publisher = Canadian Broadcasting Corporation|access-date = 8 February 2016|archive-url = https://web.archive.org/web/20160131211649/http://www.cbc.ca/news/canada/edmonton/omar-khadr-free-on-bail-vows-to-prove-he-is-a-good-person-1.3065692|archive-date = 31 January 2016|url-status = live}}</ref>. BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili hukm chiqarilishidan oldin AQShning Guantanamodagi harbiy komissiyasiga maktub yozib, Khadrni reabilitatsiya dasturiga muvofiq qoʻyib yuborishni soʻrab murojaat qilgan<ref name=":0">{{Cite news|url=http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|title=Khadr should go back to Canada: UN official|last=CBC News|date=27 October 2010|publisher=Canadian Broadcasting Corporation|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20171129025923/http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|archive-date=29 November 2017|url-status=live}}</ref>. Oʻz maktubida u Khadr „oʻsmir askarbola hikoyasini ifodalaydi: vijdonsiz guruhlar tomonidan kattalarning oʻzlari tushunmaydigan janglarda qatnashish taklifi bilan harakat qilish uchun yollangan“.ini aytadi<ref name=":0">{{Cite news|url=http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|title=Khadr should go back to Canada: UN official|last=CBC News|date=27 October 2010|publisher=Canadian Broadcasting Corporation|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20171129025923/http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|archive-date=29 November 2017|url-status=live}}</ref>. == Birlashgan Millatlar Tashkilotining roli == === Tarixi === Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning yakuniy matni (1989-yilda qabul qlingan) 18 yoshgacha boʻlgan barcha bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlamaganidan keyin bolalar huquqlari himoyachilarining hafsalasi pir boʻldi va ular bu maqsadga erishish uchun yangi shartnoma tuzishni talab qila boshladilar<ref name=":02">{{Cite book|title=Campaigning for justice: Human rights advocacy in practice|last=Becker|first=J|publisher=Stanford University Press|year=2013|isbn=9780804774512|location=Stanford, California|pages=11–31|chapter=Campaigning to stop the use of child soldiers|oclc=837635842}}</ref><ref name=":24">{{Cite web|url=http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on Involvement of Children in Armed Conflict (OP/CAC)|last=Brett|first=R|year=2005|website=International Council on Human Rights Policy & International Commission of Jurists|access-date=4 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20120416195918/http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|archive-date=16 April 2012|url-status=live}}</ref>. Natijada, yangi tashkil etilgan Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita ikkita tavsiya berdi: birinchidan, qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri boʻyicha BMTdan yirik tadqiqot oʻtkazishni soʻrash; ikkinchidan, konvensiyaga qo‘shimcha protokol bo‘yicha muzokaralar olib borish uchun BMTning Inson huquqlari bo‘yicha komissiyasi aʼzolaridan iborat ishchi guruhini tuzish. Har ikkala taklif ham qabul qilindi<ref name=":02">{{Cite book|title=Campaigning for justice: Human rights advocacy in practice|last=Becker|first=J|publisher=Stanford University Press|year=2013|isbn=9780804774512|location=Stanford, California|pages=11–31|chapter=Campaigning to stop the use of child soldiers|oclc=837635842}}</ref><ref name=":24">{{Cite web|url=http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on Involvement of Children in Armed Conflict (OP/CAC)|last=Brett|first=R|year=2005|website=International Council on Human Rights Policy & International Commission of Jurists|access-date=4 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20120416195918/http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|archive-date=16 April 2012|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitaga javob berar ekan, „qurolli toʻqnashuvlar natijasida dunyoning koʻplab qismlarida bolalarning ahvoli keskin yomonlashganini“ tan oldi va inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machelga yirik tadqiqot oʻtkazishni topshirdi<ref name=":11">{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/mandate/special-representative-of-the-secretary-general-for-children-and-armed-conflict/|title=Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|last=Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|year=2018|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180129004604/https://childrenandarmedconflict.un.org/mandate/special-representative-of-the-secretary-general-for-children-and-armed-conflict/|archive-date=29 January 2018|url-status=live}}</ref>. Machel hisoboti, Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri, 1996-yilda nashr etilgan Hisobotda qayd etilgan: <blockquote>Hech shubha yoʻqki, eng dolzarb ustuvor vazifalardan biri 18 yoshgacha boʻlgan barchani qurolli kuchlar safidan chetlashtirishdir<ref name=":14">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/graca/a51-306_en.pdf|title=Impact of armed conflict on children|last=Machel|first=G|year=1996|access-date=2018-01-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20170708004644/https://www.unicef.org/graca/a51-306_en.pdf|archive-date=8 July 2017|url-status=live}}</ref></blockquote> Shu bilan birga, BMTning Inson huquqlari boʻyicha komissiyasi bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanish boʻyicha standartlarni oshirish boʻyicha muzokaralar olib borish uchun ishchi guruh tuzdi. Murakkab muzokaralar va global kampaniyadan soʻng, yangi shartnoma 2000-yilda Bolalar huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning qurolli mojarolarga jalb etilishi toʻgʻrisidagi fakultativ protokoli sifatida kelishib olindi. Shartnoma bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda bevosita ishtirok etishini ham, ularni 16 yoshdan boshlab mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga jalb qilishni ham taqiqlaydi<ref name=":1">{{Cite web|url=http://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/OPACCRC.aspx|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict|year=2000|website=ohchr.org|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20130502015246/http://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/OPACCRC.aspx|archive-date=2 May 2013|url-status=dead|access-date=22 March 2018}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi 2000-yil 25-maydagi 54/263- rezolyutsiya bilan shartnomani Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokol sifatida qabul qildi. Protokol 2002-yil 12-fevralda kuchga kirdi<ref>{{Cite journal|date=November 2000|title=United Nations General Assembly: Optional Protocols to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict and on the Sale of Children, Child Prostitution and Child Pornography|url=http://dx.doi.org/10.1017/s0020782900009335|journal=International Legal Materials|volume=39|issue=6|pages=1285–1297|doi=10.1017/s0020782900009335|s2cid=232255513|issn=0020-7829}}</ref>. === Bosh kotibning bolalar va qurolli mojarolar bo'yicha maxsus vakili === Machelning eʼlon qilgan hisoboti BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili (SRSG-CAAC) uchun yangi mandatga olib keldi<ref>Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict. „Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict“ (en-US). United Nations (2018). 29-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. SRSG vazifalari orasida Bosh kotibning bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha yillik hisoboti loyihasini ishlab chiqish kiradi, unda butun dunyodan bolalarni yollash va ulardan foydalanishning eng yomon holatlari roʻyxati va tavsifi sanab oʻtilgan<ref>{{Cite web|url=https://foreignpolicy.com/2017/08/16/confidential-u-n-report-accuses-saudi-coalition-of-killing-hundreds-of-children-in-yemen-conflict/|title=Confidential U.N. Report Accuses Saudi Coalition of Killing Hundreds of Yemeni Kids|last=Lynch|first=Colum|date=16 August 2017|website=Foreign Policy|language=en|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180323092442/https://foreignpolicy.com/2017/08/16/confidential-u-n-report-accuses-saudi-coalition-of-killing-hundreds-of-children-in-yemen-conflict/|archive-date=23 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Xavfsizlik Kengashi === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Xavfsizlik Kengashi muntazam ravishda munozaralar, hisobotlarni qabul qilish va „Qurolli toʻqnashuvdagi bolalar“ sarlavhasi ostida rezolyutsiyalarni qabul qilish uchun yigʻiladi. Ushbu masala boʻyicha birinchi rezolyutsiya 1261-sonli qaror 1999-yilda qabul qilingan<ref name="UN_SRES12611999">{{UN document|docid=S-RES-1261(1999)|type=Resolution|body=Security Council|year=1999|resolution_number=1261|accessdate=20 July 2008}}</ref>. 2004-yilda 1539-sonli rezolyutsiya bir ovozdan qabul qilindi, u askar bolalardan foydalanishni qoraladi va BMT Bosh kotibiga monitoring va hisobot berish mexanizmi deb nomlanuvchi amaliyotni kuzatish va hisobot berish vositasini yaratishni topshirdi<ref>{{cite news|url=http://www.reliefweb.int/rw/rwb.nsf/db900SID/ACOS-64DFZ7?OpenDocument|title=Security Council condemns recruitment of child soldiers, asks Secretary-General to devise monitoring mechanism|date=22 April 2004|publisher=[[ReliefWeb]]}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.unicef.org/protection/57929_57997.html|title=Monitoring and Reporting Mechanism (MRM) on grave violations of children's rights in situations of armed conflict|work=UNICEF|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20180323154757/https://www.unicef.org/protection/57929_57997.html|archive-date=23 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi === Bosh kotib bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha har yili yillik hisobotini eʼlon qiladi<ref>{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/virtual-library/|title=Library of the Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|last=Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|year=2018|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180129013116/https://childrenandarmedconflict.un.org/virtual-library/|archive-date=29 January 2018|url-status=live}}</ref>. 2017-yilgi hisobotda 2016-yilda qurolli guruhlar tomonidan bolalardan keng foydalanilgan 14 ta davlat (Afg‘oniston, Kolumbiya, Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Iroq, Mali, Myanma (Birma) , Nigeriya, Filippin, Somali, Janubiy Sudan, Sudan, Suriya, va Yaman) va davlat qurolli kuchlari jangovar harakatlarda bolalardan foydalangan oltita davlat (Afgʻoniston, Myanma (Birma), Somali, Sudan, Janubiy Sudan va Suriya)<ref>United Nations Secretary-General. „Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017“. United Nations (2017). 25-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-yanvar 2018-yil. </ref> davlatlarini keltiradi. 2011-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun ekstremal chora-tadbirlar hisobotiga koʻra, mojaro hududlarida zoʻravonlik harakatlariga jalb qilingan bolalar masalasini koʻtargan<ref>„Extreme Measures | Abuses against Children Detained as National Security Threats“(ingl.), Human Rights Watch (28-iyul 2016-yil). Qaraldi: 28-mart 2018-yil.</ref>. == Bugungi kunda harbiy xizmatdagi bolalar - mintaqa va mamlakatlar bo'yicha == Ushbu bo'lim bugungi kunda bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanishni o'z ichiga oladi. === Afrika === 2003-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotining Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi maʼlumotlariga koʻra, butun dunyo boʻylab davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarda qatnashgan bolalarning yarmidan koʻpi Afrikada boʻlgan. 2004-yilda Child Soldiers International tashkiloti maʼlumotlariga koʻra, qitʼada 100 000 bolalar davlat va nodavlat qurolli kuchlarda foydalanilgan<ref name="CSUCS-1">[https://web.archive.org/web/20091226221427/http://www.child-soldiers.org/document/get?id=743 Child soldiers global report 2004: Africa Regional overview], [http://www.child-soldiers.org/contact/contact Child Soldiers International] {{webarchive|url=https://archive.today/20070703045854/http://www.child-soldiers.org/contact/contact|date=3 July 2007}}.<!--Retrieved April 2009--></ref> va 2008-yildagi hisob-kitoblarga koʻra, jami 120 000 bola yoki harbiy harakatlarda qatnashgan<ref>{{Cite journal|last=Rakisits|first=Claude|date=1 December 2008|title=Child Soldiers in the East of the Democratic Republic of the Congo|journal=Refugee Survey Quarterly|language=en|volume=27|issue=4|pages=108–122|doi=10.1093/rsq/hdn054|issn=1020-4067|url=http://doc.rero.ch/record/291705/files/hdn054.pdf}}</ref>. Afrikaning aksariyat mamlakatlari ratifikatsiya qilgan Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Afrika Xartiyasi (1990-yil) 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni barcha turdagi harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlaydi. Ushbu qabul qilingan xartiyaga qaramay, BMT maʼlumotlariga koʻra, 2016-yilda Afrikaning yetti davlatida (Markaziy Afrika Respublikasi, Nigeriya, Kongo Demokratik Respublikasi, Somali, Mali, Janubiy Sudan, Sudan) bolalar qurolli guruhlar va uchtasida (Sudan, Somali va Janubiy Sudan) davlat qurolli kuchlari tomonidan foydalanilgan<ref>United Nations Secretary-General. „Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017“. United Nations (2017). 25-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-yanvar 2018-yil.</ref>. Afrikada joylashgan harbiy tashkilotlardagi bolalar sonini kamaytirish boʻyicha xalqaro saʼy-harakatlar 1997-yilda ishlab chiqilgan Keyptaun tamoyillaridan keyin boshlandi<ref name=":18">{{cite web|url=http://www.unicef.org/emerg/files/Cape_Town_Principles(1).pdf|title=Cape Town Principles and Best Practices|date=April 1997|publisher=UNICEF|pages=8|access-date=26 August 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927182848/http://www.unicef.org/emerg/files/Cape_Town_Principles(1).pdf|archive-date=27 September 2007|url-status=live}}</ref>. Prinsiplar Afrika hukumatlariga oʻsha paytda muzokaralar olib borilayotgan OPAC majburiyatlarini bajarishni va harbiy xizmatga yollash uchun minimal yoshni 15 dan 18 ga oshirishni taklif qildi<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref>. Prinsiplar, shuningdek, bola askarga 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni „har qanday turdagi muntazam yoki tartibsiz qurolli kuchlar yoki guruhning har qanday maqomdagi bir qismi boʻlgan … shu jumladan jinsiy maqsadlar uchun yollangan qizlarni ham qamrab oladi“ . . ."<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref>. 2007-yilda Parijda boʻlib oʻtgan „Urushdan ozod bolalar“ konferensiyasi Parij tamoyillarini ishlab chiqdi, ular Keyptaun tamoyillarini takomillashtirish va yangilash, ularni global miqyosda qoʻllash va hozirgi bolalar askarlarini qayta integratsiya qilishning amaliy yondashuvini belgilab berdi<ref name="UNICEF12">[http://www.unicef.org/media/media_38208.html <nowiki>[1]</nowiki>] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180114184025/https://www.unicef.org/media/media_38208.html |date=14 January 2018 }}, UNICEF press release</ref> . === Markaziy Afrika Respublikasi === Markaziy Afrika Respublikasida qurolli guruhlar tomonidan bolalardan foydalanish tarixdan keng tarqalgan. 2012 va 2015-yillar oraligʻida 10 000 ga yaqin bolalar milliy qurolli mojarolarda qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan<ref name=":03">{{Cite news|url=https://www.unicef.org/media/media_85654.html|title=Central African Republic: Children brutally targeted in weekend violence|last=UNICEF|access-date=13 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180114184037/https://www.unicef.org/media/media_85654.html|archive-date=14 January 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. 2016-yil maʼlumotlariga koʻra bu haliyam davom etmoqda. Musulmon Séléka qurolli guruhlar koalitsiyasi va asosan nasroniylardan iborat Anti-balaka jangarilari bolalardan shu tarzda ayovsiz foydalangan. Baʼzilarining yoshi sakkizda<ref name=":16">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/shop/des-milliers-de-vies-rparer|title=Des Milliers de vies à réparer|last=Child Soldiers International|year=2016|website=Child Soldiers International|language=fr|access-date=13 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180115042637/https://www.child-soldiers.org/shop/des-milliers-de-vies-rparer|archive-date=15 January 2018|url-status=dead}}</ref>. 2015-yil may oyida boʻlib oʻtgan Forum de Bangui (hukumat, parlament, qurolli guruhlar, fuqarolik jamiyati va diniy yetakchilar yig‘ilishi)da bir qator qurolli guruhlar minglab bolalarni demobilizatsiya qilish togʻrisida kelishib oldilar<ref>{{Cite news|url=https://www.unicef.org/media/media_81771.html|title=Armed groups in Central African Republic agree to release thousands of children|last=UNICEF|date=5 May 2015|work=UNICEF|access-date=13 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180114184053/https://www.unicef.org/media/media_81771.html|archive-date=14 January 2018|url-status=live}}</ref>. 2016-yilda Markaziy Afrika Respublikasiga barqarorlik oʻlchovi qaytdi va BMT maʼlumotlariga koʻra, 2691 oʻgʻil va 1206 qiz qurolli guruhlardan rasman ajratildi. Shunga qaramay, bolalarni harbiy maqsadlarda ishga olish va ulardan foydalanish oʻsha yil davomida taxminan yana 50 foizga koʻtarildi, bu raqamlar asosan Lord qarshilik armiyasiga tegishli<ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. === Kongo Demokratik Respublikasi === Minglab bolalar Kongo Demokratik Respublikasi (DRC) armiyasida va turli isyonchi qurolli kuchlarda xizmat qiladi. Maʼlumotlarga koʻra, Ikkinchi Kongo urushi avjida 30 000 dan ortiq bolalar mojaroning turli tomonlari bilan jang qilgan. „Kony 2012“ filmida Rabbiyning qarshilik armiyasi bu bolalarni yollagani daʼvo qilingan<ref name="guardian kony 2012">{{cite news | url=https://www.theguardian.com/global-development/2012/mar/16/kony-2012-child-soldiers-spotlight | title=Kony 2012 puts child soldiers back under the spotlight | work=[[The Guardian]] | date=16 March 2012 | access-date=16 March 2012 | author=Smith, David | archive-url=https://web.archive.org/web/20140820052154/http://www.theguardian.com/global-development/2012/mar/16/kony-2012-child-soldiers-spotlight | archive-date=20 August 2014 | url-status=live}}</ref>. Hozirgi vaqtda Kongo Demokratik Respublikasi dunyodagi eng yuqori askar bolalardan biriga ega mamlakat. Xalqaro sud urush davridagi bu amaliyotlar boʻyicha hukm chiqardi. Thomas Lubanga Dyilo, KDRdagi harbiy qoʻmondonlardan biri, 2002 va 2003-yillar oraligʻida bolalar askarlarini yollashdagi roli uchun 14 yillik qamoq jazosiga hukm qilindi. Lubanga Kongo vatanparvarlari ittifoqiga va uning qurolli qanoti Kongoni ozod qilish uchun vatanparvarlik kuchlariga rahbarlik qilgan. Bolalar Ituridagi qurolli toʻqnashuvda jang qilishga majbur boʻlishdi<ref name="The Prosecutor v. Thomas Lubanga Dyilo">{{cite web|url=http://www.icc-cpi.int/en_menus/icc/situations%20and%20cases/situations/situation%20icc%200104/related%20cases/icc%200104%200106|title=The Prosecutor v. Thomas Lubanga Dyilo|access-date=2 October 2014|url-status=dead|archive-url=https://archive.today/20140319221305/http://www.icc-cpi.int/en_menus/icc/situations%20and%20cases/situations/situation%20icc%200104/related%20cases/icc%200104%200106|archive-date=19 March 2014}}</ref>. === Somali === 2004-yilda Child Soldiers International tomonidan eʼlon qilingan hisobotda 1991-yildan beri 200 000 nafar bola oʻz irodasiga zid ravishda mamlakat qurolli kuch tarkiblariga jalb qilingani taxmin qilingan<ref name="CSUCS-1">[https://web.archive.org/web/20091226221427/http://www.child-soldiers.org/document/get?id=743 Child soldiers global report 2004: Africa Regional overview], [http://www.child-soldiers.org/contact/contact Child Soldiers International] {{webarchive|url=https://archive.today/20070703045854/http://www.child-soldiers.org/contact/contact|date=3 July 2007}}.<!--Retrieved April 2009--></ref> . 2017-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Antoniu Guterrish BMT hisobotiga izoh berib, mamlakatdagi „Ash-Shabob“ aʼzolarining 50 foizdan ortigʻini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil qiladi, baʼzi paytlari esa toʻqqiz yoshga toʻlmagani ham jangga joʻnatiladi degan edi. Hisobotda 2010-yilning 1-aprelidan 2016-yilning 31-iyuliga qadar Somalida 6163 nafar bola yollangani, ulardan 230 nafari qizlar ekanligi tasdiqlandi. „Ash-Shabob“ bu yollashning yetmish foizini tashkil qilgan. Somali milliy armiyasi ham bolalarni askarlikka yollash boʻyicha yuqori oʻrinlarda turadi<ref name=":37">{{Cite web|url=https://www.aljazeera.com/news/2017/01/guterres-thousands-child-soldiers-fight-somalia-170120063747893.html|title=Guterres: Thousands of child soldiers fight in Somalia|publisher=Al Jazeera|access-date=28 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329054211/https://www.aljazeera.com/news/2017/01/guterres-thousands-child-soldiers-fight-somalia-170120063747893.html|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.childsoldiers.org/preventing-the-use-of-child-soldiers-in-somalia/|title=Preventing the Use of Child Soldiers in Somalia – Roméo Dallaire Child Soldiers Initiative|date=30 January 2017|work=Roméo Dallaire Child Soldiers Initiative|access-date=28 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329061157/https://www.childsoldiers.org/preventing-the-use-of-child-soldiers-in-somalia/|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref> . === Sudan === 2004-yilda 17 000 ga yaqin bolalar davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan<ref name=":51">{{Cite book|title=The social problems of children in Sub-Saharan Africa|last=Hollingsworth|first=J|publisher=Cambridge Scholars Publishing|year=2013|isbn=9781443845137|location=Newcastle upon Tyne, UK|pages=68|oclc=825978109}}</ref>. O‘sha paytdagi asosiy qurolli muxolifat guruhi — Sudan Xalq ozodlik armiyasi (SPLA) tarkibida 5000 ga yaqin bola bor edi. Baʼzi sobiq bolalar askarlik paytida sodir etgan jinoyatlari uchun oʻlimga hukm qilingan<ref name=":51">{{Cite book|title=The social problems of children in Sub-Saharan Africa|last=Hollingsworth|first=J|publisher=Cambridge Scholars Publishing|year=2013|isbn=9781443845137|location=Newcastle upon Tyne, UK|pages=68|oclc=825978109}}</ref>. 2006-yilda bolalar Chaddagi qochqinlar lagerlaridan ham jalb qilingan va minglab bolalar Darfurdagi mojaroga tortilgan<ref name=":53">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Shop/global-report-2008-1|title=Child Soldiers Global Report 2008: Sudan|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2008|website=Child Soldiers International|pages=315–320|language=en|access-date=1 April 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180402035955/https://www.child-soldiers.org/Shop/global-report-2008-1|archive-date=2 April 2018|url-status=dead}}</ref>. 2005-yilda hukumat OPAC shartnomasini ratifikatsiya qildi va 2008-yilga kelib mamlakatda bolalardan harbiy maqsadda foydalanish kamaydi, ammo davlat qurolli kuchlari ham, SPLA ham ularni yollash va ishlatishda davom etgan. Bolalardan foydalanish kamayishda davom etdi, biroq 2017-yilda BMT hukumat kuchlarida hanuz12 yoshli bolalar borligi toʻgʻrisida xabarlar oldi<ref>{{Cite web|url=https://childsoldiersworldindex.org/view/SD|title=Child Soldiers World Index: Sudan|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=1 April 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180402101439/https://childsoldiersworldindex.org/view/SD|archive-date=2 April 2018|url-status=live}}</ref><ref name="urlWitness: A Child Soldier’s Darfur Confession – 'I shot her. She is dead.' | Human Rights Watch">{{cite web |url=https://www.hrw.org/news/2015/09/09/witness-child-soldiers-darfur-confession-i-shot-her-she-dead |title=Witness: A Child Soldier's Darfur Confession – 'I shot her. She is dead.' &#124; Human Rights Watch |date=9 September 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160817133035/https://www.hrw.org/news/2015/09/09/witness-child-soldiers-darfur-confession-i-shot-her-she-dead |archive-date=17 August 2016 |url-status=live }}</ref>. === Uganda === „Ugandadagi LRA armiyasida asosan askar sifatida oʻqitilgan. Ugandadagi barcha boshqa yoki oldingi isyonchi guruhlardan farqli oʻlaroq, LRA bolalarni (yaxshisi oʻn ikki yoshdan oʻn toʻrt yoshgacha) zoʻravonlik bilan oʻgʻirlash yoki qul qilishni oʻzining asosiy usuliga aylantirgan va oʻz faoliyatini tinch aholiga hujum qilishga qaratgan“<ref>Artur Bogner, Gabriele Rosenthal (2020): Child Soldiers in Context. Biographies, Familial and Collective Trajectories in Northern Uganda. Göttingen: University Press, 12. https://doi.org/10.17875/gup2020-1325</ref>. === Zimbabve === 2003-yilda Guardian gazetasi Zimbabveda davlat tomonidan homiylik qilinadigan yoshlar qurolli kuchlari Milliy Yoshlar Xizmati tomonidan inson huquqlarining koʻplab buzilishi haqida xabar berdi. Dastlab vatanparvar yoshlar tashkiloti sifatida tashkil etilgan bu tashkilot 10 yoshdan 30 yoshgacha boʻlgan yoshlardan iborat harbiylashtirilgan guruhga aylandi va mamlakatdagi norozilikni bostirish uchun foydalanildi. Tashkilot nihoyat 2018-yilning yanvarida taqiqlangan. == Amerika == === Boliviya === 2001-yilda Boliviya hukumati 14 yoshgacha boʻlgan bolalar yollash boʻyicha tekshiruvlar paytida qurolli kuchlarga majburan chaqirilgan boʻlishi mumkinligini tan oldi. Boliviya armiyasining 40 % ga yaqinini 18 yoshdan kichiklar, yarmini esa 16 yoshdan kichiklar tashkil qiladi. 2018-yil holatiga koʻra , Boliviya bolalarni 17 yoshdan boshlab kattalar harbiy xizmatga chaqirishni boshlashga taklif qiladi. === Braziliya === Braziliyada Komando Vermelho kabi mahalliy uyushgan jinoiy guruhlar bolalarni giyohvand moddalarni tayyorlash va qotillik qilish uchun yollashadi, lekin politsiya va boshqa raqib guruhlar ularga qarshi kurashadilar. Shuningdek, braziliyalik militsionerlar bolalarni Komando Vermelyoga qarshi kurashga jalb qilganlar. === Kanada === Kanadada odamlar 16 yoshidan boshlab ota-ona ruxsati bilan Kanada kuchlarining zaxira qismiga, biroz ulgʻaygach, 17 yoshida ota-ona ruxsati bilan oddiy tarkibga qoʻshilishlari mumkin. Lekin ular 18 yoshga toʻlgunga qadar xizmat safariga koʻngilli boʻlishlari mumkin emas. === Kolumbiya === Kolumbiyadagi qurolli mojaroda, 1960-yillarning oʻrtalaridan hozirgi kungacha, qatnashgan jangchilarning toʻrtdan bir qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan va hozir ham shunday. 2004-yilda Kolumbiya bolalar askarlaridan foydalanish boʻyicha dunyoda toʻrtinchi oʻrinni egalladi. Hozirda mamlakatda qurolli guruhlarda 11-14 ming bola bor. Hukumat bilan muzokaralar chogʻida qurolli guruhlar voyaga yetmaganlarni savdolashish vositasi sifatida yollashni toʻxtatishni taklif qilishdi, ammo ularni qoniqtirmadi. Bjørkhaugning taʼkidlashicha, aksariyat bolalar askarlikka ixtiyoriy ishtirok etish va majburlashning kombinatsiyasi orqali yollangan. 1998-yilda Human Rights Watch matbuot bayonotida baʼzi partizan boʻlinmalarining 30 foizi bolalardan iborat boʻlgan . Xuddi shu press-relizda hukumat bilan bogʻliq boʻlgan harbiylashtirilgan boʻlinmalarning baʼzilari 50 foizgacha bolalardan iborat ekanligi, jumladan, sakkiz yoshli baʼzilari ham borligi taxmin qilingan. 2005-yilda Kolumbiyada 11 000 ga yaqin bola chap yoki oʻng qanot harbiy kuchlari safida xizmat qilgan. „Kolumbiyadagi bolalar jangchilarining taxminan 80 foizi ikki chap qanot partizan guruhlaridan biriga, FARC yoki ELNga tegishli. Qolgan jangchilar harbiylashtirilgan saflarda, asosan AUCda xizmat qilishadi“. P.W. Singerning soʻzlariga koʻra, FARC tomonidan 1998-yilda Guatape GESiga hujumda sakkiz yoshli jangarilar ishtirok etgan va 2001-yilda FARC oʻquv videosida 11 yoshli oʻgʻil bolalar raketalar bilan ishlayotgani tasvirlangan. Guruh shuningdek, Venesuela, Panama va Ekvadordan kelgan bolalarni ham qabul qiladi. Kolumbiya hukumati xavfsizlik kuchlari bolalarni rasman ishga qabul qilmaydi, chunki majburiy va ixtiyoriy yollash uchun qonuniy yosh 18 deb belgilangan. Shu bilan birga, talabalar harbiy oʻrta maktablarda kursant sifatida roʻyxatdan oʻtishlari va mos ravishda 16 yoki 17 yoshlilar havo kuchlari yoki milliy armiya tayyorlash dasturlariga kirishlari mumkin. Bundan tashqari, qoʻlga olingan dushman bolalari Kolumbiya harbiylari tomonidan razvedka maʼlumotlarini yigʻish uchun ishlatilgan. 2016-2017-yillarda FARC partizan guruhlariga qarshi demobilizatsiya harakatlari mojarosiga barham berib, zo‘ravonlikka jalb qilingan bolalar sonini cheklab qo‘yishiga umid qildi. Biroq, boshqa qurolli guruhlar hali demobilizatsiya qilinmagan va mojaro hozirgacha toʻliq hal etilmagan. === Kuba === Kubada o‘g‘il bolalar va qizlar uchun majburiy harbiy xizmat yoshi 17 yoshni tashkil etadi. Erkak o‘smirlarga hududiy qo‘shinlar qurolli kuchsi safiga majburiy xizmat muddatidan oldin ruxsat etilgan. === Gaiti === Gaitida siyosiy zoʻravonlik bilan shugʻullanuvchi turli erkin tashkil etilgan qurolli guruhlarda qatnashayotgan bolalar soni nomaʼlum. === Meksika === Meksikada bolalar Meksikadagi narkotiklar urushida Fors koʻrfazi karteli kabi jinoiy tashkilotlar tomonidan hukumat va boshqa raqib kartellarga qarshi kurashish uchun foydalaniladi. Ammo bularning soni maʼlum emas. Shuningdek, Grupos de autodefensa comunitaria (Avtomatik himoya guruhi) oʻz qishloqlarini mahalliy jinoiy guruhlarning zoʻravonligidan himoya qilish uchun baʼzi vaqtda bolalarni yollaydi, askar bolalarini jalb qiladigan oʻzini-oʻzi himoya qilish guruhlaridan biri bu Coordinadora Regional de Autoridades Comunitarias-Pueblos Fundadores (CRAC-PF) boʻlib, u Los Ardillos, Beltran Leyva kartelidan ajralib chiqqan jinoiy guruh bilan qarama-qarshilikda. CRAC-PF va Los Ardillos oʻrtasidagi janglar 53 kishining oʻlimiga sabab boʻlgan. === Qo'shma Shtatlar === Qoʻshma Shtatlarda 17 yoshli oʻsmirlar ota-onalarning yozma roziligi bilan qurolli kuchlarga qoʻshilishlari mumkin. 2015-yil holatiga koʻra har yili 16 000 ga yaqin 17 yoshli yigitlar harbiy xizmatga chaqiriladi. AQSH armiyasi maktablar bilan ishga yollashga boʻlgan taʼminlashni yondashuvning „tayanch toshi“ deb taʼriflaydi . Bolalar huquqlarini himoya qilish tashkilotlari AQSh qurolli kuchlari xodimlarini bolalarga tayanishini tanqid qildi. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShga harbiy xizmatga kirishning minimal yoshini 18 yoshga koʻtarishni tavsiya qildi. 1990-yillarda OPAC shartnomasi boʻyicha muzokaralarda AQSh Buyuk Britaniyaga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 dan oshmasligiga keskin qarshi chiqdi. Natijada shartnomada eng kam 16 yosh belgilangan . AQSh shartnomani 2002-yilda ratifikatsiya qilgan (lekin 2018-yil holatiga koʻra AQSh Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyani ratifikatsiya qilish amalga oshmadi). OPACga koʻra, AQSh harbiy xizmatchilariga odatda 18 yoshga toʻlgunga qadar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishni taqiqlaydi. Shunga qaramay, ular „oldinga joylashtirish“ huquqiga ega, yaʼni ular qoʻllab-quvvatlash vazifalarini bajarish uchun jangovar zonaga joylashtirilishlari mumkin. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShni ushbu siyosatni oʻzgartirishga va voyaga yetmaganlarning jangovar hududda oldindagi harakat qilish zonasiga joylashtirilmasligini taʼminlashga chaqirdi. 2003 va 2004-yillarda 60 ga yaqin voyaga yetmagan o‘smirlar xodimlarning xatoligi tufayli Afgʻoniston va Iroqqa yuborilgan. Keyinchalik Mudofaa vazirligi „vaziyatlar zudlik bilan toʻgʻirlangani va takrorlanishining oldini olish uchun choralar koʻrilgani“ni aytdi. 2008-yilda prezident Jorj Bush „Oʻsmir bolalarni askarlikdan himoya qilish toʻgʻrisida“gi qonunni imzoladi . Qonun bolalarni askarlikka yollagan harbiy kuchlarni jinoiy javobgarlikka tortadi. Shuningdek, bolalar harbiy maqsadlarda foydalaniladigan mamlakatlarga qurol sotishni taqiqlaydi. Qonunda askar bolalar taʼrifi „hukumat qurolli kuchlari tarkibida jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etgan 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxs“ ni oʻz ichiga oladi. Hujjatdan voz kechish Obama va Trump maʼmuriyati tomonidan chiqarilgan. == Yaqin Sharq == === Bahrayn === Bahraynda harbiy kursantlar, NCO stajyorlari va texnik xodimlar 15 yoshdan boshlab Bahrayn Mudofaa Kuchlari safiga kirishlari mumkin. === Eron === Eronning amaldagi qonunchiligi 16 yoshdan kichiklarni ishga olishni rasman taqiqlaydi. Eron-Iroq urushi paytida oʻgʻil bolalar Basij armiyasiga chaqirilgan, u yerda Eron hukumati tanqidchilarining fikriga koʻra, ular „jonli qalqonlar toʻlqini sifatida frontga yuborilgan“. Boshqa manbalar eronlik qurbonlarning umumiy sonini 200,000-600,000 oraligʻida deb hisoblashgan. Bir manbaga koʻra, Eron-Iroq urushida qurbon boʻlganlarning 3 foizi 14 yoshgacha boʻlgan yosh askarlar boʻlgan. Eronlik oʻgʻiil bolalar maktabni tashlab, ota-onalari Eron-Iroq urushida qatnashganlar. Iroq zobitlarining taʼkidlashicha, ular baʼzida sakkiz yoshli eronlik askar bolalarni qoʻlga olishgan. 2018-yil holatiga koʻra Eron hukumati Suriya fuqarolar urushida Asad hukumatiga sodiq kuchlar tomonida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni yollab kelmoqda. === Falastin === 2004-yilda Xalqaro bolalarni himoya qilish tashkilotining Falastin boʻlimi uchun chop etilgan Jihod Shomalyning "Bosib olingan Falastin hududlarida bolalardan foydalanish " nomli hisobotida, bir qator bolalar shahidlikni oʻzlariga gʻurur deb bilishlarini taʼkidlab, hisobotni yakunlaydi. Oʻzlarining umidsiz ahvoli uchun javobgarlikni oʻz zimmalariga olishlari va Falastin harbiylashtirilgan guruhlari tomonidan qurolli hujumlar uyushtirish uchun yollanganliklariga oʻzlari sababchi ekanliklarini aytadi. Shu bilan birga, Shomaly mamlakatlarda tizimli ishga joylashish yo‘qligini, guruhlar va Falastin hamjamiyatining yuqori martabali vakillari siyosiy strategiya sifatida bolalarni yollashga qarshi ekanini taʼkidlaydi. Shomalyning fikricha, Falastin siyosiy rahbariyati bolalarni urushga tortishni toʻxtatish uchun koʻproq ish qilishi mumkin, bu esa rahbariyatdan bolalarni oʻqitish togʻrisida va yollashni taqiqlovchi memorandumni imzolashni talab qiladi. Gʻazo sektorida hukmronlikka intilayotgan Falastin tashkiloti Hamas, Isroil mudofaa kuchlariga qarshi zoʻravonlikni qoʻzgʻatish uchun munozarali mafkuralarni askar bolalarga singdirgani maʼlum. Jorjtaun universiteti professori William OʻBrien falastinlik bolalarning Birinchi Intifadadagi faol ishtiroki haqida shunday yozadi: „Aftidan, intifada qo‘shinlarining katta qismi yoshlar, jumladan, boshlang‘ich maktab o‘quvchilari ham bor. Ular tosh, molotov kokteyli va boshqa zo‘ravonlik turlari bilan shug‘ullanadilar“. Arab jurnalisti Huda Al-Hussein 2000-yil 27-oktabr kuni Londondagi arab gazetasiga quyidagilarni yozdi: 2002-yilda askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) „bolalarning jangovar harakatlarda qatnashayotgani haqida xabarlar mavjud boʻlsa-da, qurolli guruhlar tomonidan tizimli ravishda yollanganligi haqida hech qanday dalil yoʻq“, dedi. Biroq, 2004-yilda tashkilot 2000-yil oktabridan 2004- yil martigacha falastinlik voyaga yetmaganlar ishtirokida kamida toʻqqizta hujjatlashtirilgan xudkushlik hujumi sodir boʻlganligini xabar qildi: 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida Hamas va Islom Jihodi oʻzining Eron boʻlimida „harbiy hujumlarda va mashgʻulotlarda bolalardan foydalangani“ uchun alohida taʼkidlangan. 2005-yil 23-mayda Amnesty International Falastin qurolli guruhlarini bolalardan qurolli faoliyatda foydalanishni zudlik bilan toʻxtatishga chaqirdi: „Falastin qurolli guruhlari hech qanday sharoitda qurolli hujumlar uyushtirish, qurol yoki boshqa materiallarni tashish uchun bolalardan foydalanmasligi kerak…“. === Turkiya (PKK) === Kurd-turk mojarosi paytida Kurdiston Ishchilar partiyasi (PKK) faol ravishda bolalarni yollab, oʻgʻirlab ketgan. Tashkilot Turkiya xavfsizlik kuchlari tomonidan 2000 dan ortiq bolani o‘g‘irlaganlikda ayblangan. Human Rights Watch (HRW), Birlashgan Millatlar Tashkiloti (BMT) va Xalqaro Amnistiya tashkilotining mustaqil hisobotlari 90-yillardan beri tashkilot va uning qurolli guruhlari tomonidan askarb olalar i yollash va ulardan foydalanishni tasdiqladi. 2001-yilda tashkilot tomonidan bolalarni yollash tizimli ravishda amalga oshirilgani haqida xabarlar paydo boʻldi. Tashkilotning asosan bolalarni yollash uchun tuzilgan Tabura Zaroken Sehit Agit deb nomlangan bataloni haqida bir qancha xabarlar eʼlon qilingan. Shuningdek , Kurdiston vatanparvarlar ittifoqi bolalarni o‘z safiga jalb qilgani aniqlangan. Turkiya xavfsizlik kuchlari maʼlumotlariga koʻra,Kurdiston Ishchilar partiyasi 12 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan 983 nafardan ortiq bolani oʻgʻirlab ketgan. 400 dan ortiq bola tashkilotdan qochib, xavfsizlik kuchlariga taslim bo‘lishgan. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bolalar Jamgʻarmasining 2010-yilda chop etilgan hisobotida Kurdiston Ishchilar partiyasi tomonidan bolalarni yollash juda xavfli ekani koʻrsatib oʻtilgan. 2016-yilda Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasini Iroqning Shingal mintaqasida va qoʻshni davlatlarda askar bolalar yollash orqali urush jinoyatlari sodir etganlikda ayblagan. Suriyadagi fuqarolar urushi davomida ko‘plab ommaviy axborot vositalari, jumladan Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasiga aloqador YPG tashkiloti askar bolalarni yollab, joylashtirganini tasdiqladi. Guruhning xalqaro huquqni buzgan bolalardan foydalanishni toʻxtatish haqidagi daʼvosiga qaramay, guruh bolalarni yollash va ulardan foydalanishni davom ettirdi. === Livan === Livandagi fuqarolar urushida turli tomonlar askar bolalardan foydalangan. 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida aytilishicha, Hizbulloh bolalarni harbiy xizmatga oʻrgatgan. 2017-yilda BMT mamlakatda islomiy jangarilar deb gumon qilingan qurolli guruhlar bolalarni o‘z safiga jalb qilayotgani haqida xabar berdi. === Suriya === Suriyada davom etayotgan fuqarolar urushi paytida bolalar Bashar Asadga qarshi boʻlgan guruhlarga qoʻshilishdi. 2012-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotiga isyonchilar askar bolalardan foydalangani haqidagi daʼvolar kelib tushgan, biroq ular buni tasdiqlay olishmagan. 2014-yil iyun oyida Birlashgan Millatlar Tashkiloti hisobotida aytilishicha, muxolifat bolalarni harbiy va yordamchi rollarga jalb qilgan. Yana aytilishicha, bunday qilish siyosati yoʻqdek tuyulgan boʻlsa-da, yoshni tekshirish tartiblari boʻlmagan. 2014-yilda Human Rights Watch tashkilotining xabar berishicha, isyonchi guruhlar bolalardan jang maydonlarida yaradorlarni davolash, o‘q-dorilar va boshqa yuklarni olib o‘tishdan tortib, janglar avj olgan paytda frontga, snayperchilar rolini bajarishga qadar yordam va jangovar rollarda foydalanmoqda. Turkiya hukumati oʻzaro bogʻlangan SETA tadqiqot markazi Suriya milliy armiyasining tarkibini aks ettiruvchi hisobotini askar bolalar qoʻllanilganini fosh qilgani sababli qaytarib oldi. Suriya milliy armiyasi hozirda Turkiya tomonidan moliyalashtiriladi, u 2000-yil 8-sentabrda bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishi toʻgʻrisidagi Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokolni imzolagan. Al-Monitor’ning manbalarga tayanib xabar berishicha, Turkiya Liviyaga Suriya milliy armiyasidagi bolalar askarlarini joylashtirgani maʼlum qilingan. 2021-yil iyul oyida Amerika Qoʻshma Shtatlari Turkiyani Suriya va Liviyada askar bolalardan foydalanishga aloqador davlatlar roʻyxatiga qoʻshdi. 2021-yilgi Inson huquqlari amaliyoti boʻyicha mamlakat hisobotida Suriyadagi Turkiya tomonidan qoʻllab-quvvatlanadigan kuchlardan bolalar askar sifatida yollangani haqida soʻz bordi. Kurd kuchlari ham bu taktikani qoʻllashda ayblangan. 2015-yilda Human Rights Watch tashkiloti kurd qurolli kuch rahbarlari Jeneva chaqiruvi bilan majburiyat shartnomasini imzolagani va 2014-yilning iyulidan beri 59 nafar bola, ulardan 10 nafari 15 yoshdan kichik boʻlganini daʼvo qilgan edi. Prezident Asad 2013-yilda askar bolalardan (18 yoshgacha bo‘lgan har qanday shaxs) foydalanishni taqiqlovchi qonunni qabul qildi, bu qonunni buzganlik uchun aybdorlar 10 yildan 20 yilgacha „jazoviy mehnat“ bilan jazolanishini eʼlon qildi. Hukumat kuchlariga nisbatan qonun amalda qo‘llaniladimi yoki yo‘qmi, tasdiqlanmagan va isyonchi kuchlarga qarshi Suriya hukumati safida jang qilish uchun bolalar yollangani haqida da‘volar bor. Eron hukumati Suriyada fuqarolar urushi davrida Asadga sodiq hukumat kuchlari tarafida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni jalb qilgan. === Yaman === Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili Radhika Kuomarasvami 2010-yil yanvar oyida Yamandagi qabilalar oʻrtasidagi janglarda „koʻp sonli“ oʻsmir oʻgʻil bolalar jang qilishgani haqida xabar berdi. Nodavlat notijorat tashkilot faoli Abdul-Rahmon al-Marwanining hisob-kitoblariga ko‘ra, Yamanda har yili qabilalar o‘rtasidagi janglarda 500-600 ga yaqin bola halok bo‘ladi yoki yaralanadi. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudan (ayniqsa Darfur) va Yamandan askar bolalar yollagan. Britaniya SAS maxsus kuchlari Yamanda askar bolalarni tayyorlash bilan shug‘ullangani aytiladi. Xabar qilinishicha, Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya safida jang qilayotgan askarlarning kamida 40 foizi bolalardir. Saudiya Arabistoni hutiylarga qarshi Saudiya chegarasini qoʻriqlash uchun yamanlik bolalarni askar sifatida yollaydi. 2019-yil iyun oyida AQSh Davlat kotibi Mike Pompeo Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya Yamandagi fuqarolar urushida bolalardan foydalanayotgani haqidagi ekspert xulosalarini rad etib, AQShning bolalar askarlikka yollovchi davlatlar ro‘yxatiga kiritilishiga to‘sqinlik qildi. == Osiyo == 2004-yilda oʻsmirlarning harbiy xizmatidan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) Osiyoda minglab bolalar Afgʻoniston, Myanma (Birma) , Nepal Indoneziya, Filippin, Laos va Shri-Lankadagi faol mojarolar va oʻt ochishni toʻxtatish holatlariga kelishilganda ham jangovar kuchlarga jalb qilingani haqida xabar berdi. Hukumatning mojaro zonalariga kirishni rad etishi ishtirok etgan raqamlarni hujjatlashtirishni imkonsiz qildi. 2004-yilda Myanma (Birma) hukumat qurolli kuchlari 12 yoshdan 16 yoshgacha boʻlgan bolalarni majburan yollagan va ishlatgan yagona davlat sifatida mintaqa tarixiga kirdi. Xudoning armiyasi partizan guruhini birgalikda boshqargan egizak aka-uka Jonni va Lyuter Xtolar 1997-yilda guruhni boshqara boshlaganlarida taxminan oʻn yoshda boʻlishgan. === Afg'oniston === Afgʻonistonda oʻttiz yillik fuqarolar urushi davrida qurolli kuchlar minglab askar bolalarni yollagan. Koʻpchilik hali ham Tolibonga qarshi kurashmoqda. Islom diniy maktablari yoki madrasalaridan taʼlim olganlarning baʼzilari xudkush terrorchi va qurolli hujumchilar sifatida foydalaniladi. Kamuflyaj kiyimida va shahidlik shiorlari bilan yurgan o‘g‘il bolalarning targ‘ibot videosi 2009-yilda Afg‘oniston Tolibon rahbariyati tomonidan eʼlon qilingan. Bu videoga amerikalik askarni oʻldirgan 14 yoshli Tolibon jangchisiga tasanno ham kiritilgan. === Birma/Myanma === Davlat Tinchlik va Taraqqiyot Kengashining taʼkidlashicha, Birmaning barcha askarlari koʻngilli hisoblanadi va qabul qilinganlarning hammasi 18 yoshdan katta. Human Rights Watch tashkiloti maʼlumotiga koʻra, Birma/Myanma milliy armiyasi Tatmadavda 70 000 ga yaqin oʻgʻil bolalar xizmat qilmoqda, 11 yoshgacha boʻlgan bolalar esa koʻchadan majburan olib kelinib guruhlarga qoʻshilmoqda. Guruhning xabar berishicha, dezertirlar uch yildan besh yilgacha qamoq jazosiga yoki hatto qatl etishga ham hukm qilinishi mumkin. Guruh shuningdek, taxminan 5,000-7,000 bolalar turli xil qurolli etnik muxolifat guruhlarida, xususan, Birlashgan Wa Davlat Armiyasida xizmat qilishini taʼkidladi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun 2009-yil iyun oyida hisobot eʼlon qildi, unda isyonchilar va hukumat tomonidan mamlakatda bolalarga nisbatan „jiddiy qonunbuzarliklar“ qayd etilgan. Maʼmuriyat 4-avgust kunidan boshlab keyingi oydan ular Birma/Myanmaga koʻproq oʻrganish uchun guruh yuborishlarini eʼlon qilishdi. === Shri-Lanka === Shri-Lankada bolalarning jangarilar tomonidan foydalanilishi 1983-yilda Shri-Lankadagi fuqarolar urushi boshlanganidan beri xalqaro miqyosda tan olingan muammo boʻlib kelgan. 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni asosiy yollovchilar Tamil Eelam isyonchi ozodlik yoʻlbarslari hisoblanadi. === Nepal === Nepal Kommunistik partiyasi kuchlarida taxminan 6000-9000 bola xizmat qiladi. 2010-yildan boshlab CPNning askar bolalari demobilizatsiya qilindi. === Filippin === Filippinda hukumatga qarshi kurashayotgan islomiy va kommunistik qurolli guruhlar muntazam ravishda yollangan bolalarga tayanib kurash olib boradi. 2001-yilda Human Rights Watch tashkiloti Moro Islom ozodlik fronti (MILF)dagi 10 000 askarning taxminan 13 foizini bolalar tashkil etgani va hukumatga aloqador ayrim harbiylashtirilgan kuchlar ham bolalardan foydalanayotgani haqida xabar bergan. 2016-yilda MILF 1869 nafar bolani guruhni tark etishiga ruxsat berdi va boshqa bolalarni guruhga qabul qilmaslik majburiyatini oldi. Biroq oʻsha yili BMT Filippindagi boshqa qurolli guruhlar asosan 13 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan bolalarni yollashda davom etayotgani haqida xabarlar yana davom etrdi. == Yevropa == Child Soldiers International maʼlumotlariga koʻra, Yevropada faqat 18 yoshdan kattalarni yollash tendensiyasi mavjud, aksariyat mamlakatlar ham faqat kattalarni yollashga ruxsat beradi, 2016-yilgi maʼlumotlarga koʻra qanday qurolli guruhlar bolalardan foydalanayotgani maʼlum emas edi. 2018-yil holatiga koʻra esa bir davlat, Buyuk Britaniya 16 yoshdan bolalarni, beshtasi esa 17 yoshdan (Avstriya, Kipr, Fransiya, Germaniya va Gollandiya) harbiy xizmatga jalb qilgan. Ulardan, Buyuk Britaniya eng koʻp bolalarni ishga oladi. 2016-yilda Britaniya armiyasiga yangi chaqirilganlarning taxminan chorak qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan. Barcha Yevropa davlatlari bolalarni qurolli mojarolarga jalb etish toʻgʻrisidagi ixtiyoriy protokolni ratifikatsiya qilgan, shuning uchun chaqiruv bolalar odatda balogʻatga yetgunlaricha harbiy harakatlarda foydalanilmaydi. Bolalar 1990-yillarda Birinchi Chechen urushida jangchilar sifatida ishlatilgan. === Avstriya === Avstriya bolalarni ota-onalari roziligi bilan bir yil erta, 17 yoshdan boshlab harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Kipr === Kipr bolalarni ota-onalari roziligi bilan ikki yil erta, 16 yoshdan boshlab majburiy harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Fransiya === Fransiya harbiy xizmatchilarni 17 yoshdan, harbiy texnik maktab oʻquvchilarini 16 yoshdan boshlab qabul qiladi. Qurolli kuchlarning 3 % ni 18 yoshgacha boʻlgan yoshlar tashkil etadi. === Germaniya === Germaniya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2015-yilda qurolli kuchlarning 6 foizini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil etgan. === Niderlandiya === Niderlandiya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2014-yilda uning qurolli kuchlarining 5 % 18 yoshgacha boʻlganlar boʻlgan. === Ukraina === 2014-yilda Ukraina sharqidagi qurolli mojaro paytida Donbasdagi tinchlik uchun adolat guruhi bolalarni qurolli tuzilmalarga jalb qilishning 41 ta holatini tasdiqlagan. Ulardan 37 tasi Ukraina nazorati ostida boʻlmagan hududdan, 4 tasi esa Ukraina nazorat hududidagi qurolli tuzilmalarda bolalarning ishtiroki bilan bogʻliq. Tasdiqlash imkoni boʻlmagan bolalarni ishga yollash haqida yana 31 ta murojaat boʻlgan. Ukraina tomonidan nazorat qilinmagan hududda tekshirilgan 37 ta ishning 33 tasi oʻgʻil bolalar va 4 tasi qiz bolalar; 57 % 16-17 yoshda, 35 % 15 yoshgacha boʻlgan va 8 % hollarda yoshni aniqlash mumkin boʻlmagan. === Buyuk Britaniya === Britaniya qurolli kuchlari 16 yoshdan boshlab xodimlarni jalb qilib, 15 yoshu 7 oylik bolalardan arizalarni qabul qilishni boshlaydi. Roʻyxatga olishdan oldin ota-onaning roziligi talab qilinadi. 2022-yil holatiga koʻra, Britaniya qurolli kuchlari tarkibiga kirganlarning 23 foizi 18 yoshdan kichiklar edi. Aksariyat bolalar armiyaga jalb qilingan, bu erda 2021-2022 yillarda askarlarning 30 foizi 18 yoshgacha boʻlganlar edi; koʻproq yangi askarlar boshqa yoshdagilarga qaraganda 16 yoshda edi. 16 yoshdan 17,5 yoshgacha boʻlgan armiyaga chaqirilganlar dastlab yosh guruhiga bagʻishlangan harbiy oʻquv markazida Army Foundation kollejida oʻqitiladi. 2021-yil holatiga koʻra, markaz Ofsted taʼlim inspektsiyasi tomonidan farovonlik boʻyicha „aʼlo“ deb baholangan, markazda suiisteʼmollik haqida koʻplab daʼvolar, baʼzilari isbotlangan, armiya rekordida. 2021-yilda markazda 22 nafar qizga nisbatan jinsiy huquqbuzarliklar bo‘yicha to‘qqizta tergov ochildi; bir tergovda gumon qilingan jinoyatchilarning uchtasi xodimlar boʻlgan. Vahiylar 2022-yil iyul oyida Vice News hisobotining mavzusi boʻlgan. OPAC maʼlumotlariga koʻra, Buyuk Britaniya odatda harbiy harakatlarda qatnashish uchun bolalarni chaqirmaydi, ammo chaqirilganlarni istisno qilmaydi ham. Buyuk Britaniya 2003-yildan 2010-yilgacha Iroq va Afg‘onistonga 18 yoshdan kichik bo‘lgan 22 nafar xodimni beixtiyor yubordi. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita Buyuk Britaniyani bolalar hech qanday sharoitda harbiy harakatlarda qatnasha olmasligini taʼminlash uchun oʻz siyosatini oʻzgartirishga chaqirdi. 1990-yillarda OPAC boʻyicha muzokaralarda Buyuk Britaniya AQShga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 boʻlishiga qarshi chiqdi. Bolalar huquqlarini himoya qiluvchi idoralar Buyuk Britaniya o‘z qurolli kuchlarini kadrlar bilan taʼminlashda bolalarga tayanishda davom etayotganini tanqid qildi. == Okeaniya == === Avstraliya === Avstraliya mudofaa kuchlari oʻz saflariga 16 yoshdan boshlab ota-onalarning roziligi bilan harbiy xizmatga kirishga ruxsat beradi. 18 yoshgacha boʻlgan qoʻl ostidagi yoshlarni chet elga yuborish yoki toʻgʻridan-toʻgʻri jangovar harakatlarda foydalanish mumkin emas, ularni evakuatsiya qilishning iloji boʻlmagan ekstremal holatlar bu vaziyatdan mustasno. === Yangi Zelandiya === 2018-yilning aniqlangan maʼlumotlariga koʻra, Yangi Zelandiya mudofaa kuchlariga qoʻshilishning minimal yoshi 17 yosh deb belgilangan. == Bolalardan harbiy maqsadda foydalanishni tugatish harakati == Bolalardan harbiy maqsadda keng miqyosda foydalanishganiga tarix guvoh. Faqat soʻnggi oʻn yilliklarda bu amaliyot asosli tanqid va uni tugatish uchun birgalikda saʼy-harakatlarga duch keldi. Qisman koʻplab qurolli kuchlar oʻz saflarini toʻldirishda bolalarga tayanganligi va qisman nodavlat qurolli guruhlarning xatti-harakatlariga taʼsir qilish qiyinligi sababli bu jarayon biroz sekin kechdi. == Yaqin tarix == === 1970-1980-yillar === Bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirokini cheklash boʻyicha xalqaro harakatlar 1977-yilda qabul qilingan 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar bilan boshlandi (77.2-modda). Yangi Protokollar 15 yoshgacha boʻlgan bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqladi, ammo davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarga 15 yoshdan boshlab bolalarni yollash va ulardan urushda foydalanishga ruxsat berishda davom etaverdi. Nodavlat notijorat tashkilotlari (NNTlar) bolalarni ishga yollashni butunlay taqiqlash toʻgʻrisidagi yangi shartnoma tarafdori boʻlganida, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (CRC) boʻyicha muzokaralar chogʻida qoidalar yangilandi. Qurolli kuchlari 18 yoshdan kichik boʻlganlardan foydalanayotgan baʼzi davlatlar bunga qarshilik koʻrsatdilar, shuning uchun 1989-yildagi yakuniy shartnoma matni faqat mavjud huquqiy standartni aks ettirdi xolos: 15 yoshgacha boʻlgan bolalarning harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishini taqiqlash. === 1990-yillar === XX asrning oxirlari yaʼni 1990-yillarda nodavlat notijorat tashkilotlari askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish koalitsiyasini (hozirgi Xalqaro bolalar askarlari) tashkil etishdi va ular Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada koʻrgan kamchiliklarni toʻgʻrilash maqsadida hamdard hukumatlar bilan yangi shartnoma tuzish kampaniyasida ishlashdi. Olti yil davom etgan global muzokaralardan soʻng, shartnoma 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol (OPAC) sifatida qabul qilindi. Shartnoma bolalarni harbiy xizmatga chaqirishni taqiqlab qoʻyadi, harbiy xizmatchilar 16 yoshdan kichik boʻlmasligini taʼminlaydi va harbiy harakatlarda bolalardan foydalanishni rad etadi. Shartnoma, shuningdek, nodavlat qurolli guruhlarni 18 yoshga toʻlmagan oʻsmirlarni har qanday maqsadda yollashni ham taqiqlaydi. OPAC boʻyicha muzokara olib borayotgan koʻpchilik davlatlar bolalarni yollashni taqiqlashni qoʻllab-quvvatlagan boʻlsa-da, AQSh boshchiligidagi Buyuk Britaniya bilan ittifoqdosh boʻlgan baʼzi mamlakatlar bunga eʼtiroz bildirdi. Shunday qilib, shartnoma 16 yoki 17 yoshli bolalarni ishga olishni taqiqlamaydi, garchi u davlatlarga qonunda yuqoriroq standartlarni oʻrnatishga imkon beradi. === 2000-yildan - hozirgi kungacha === Bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol qabul qilingandan soʻng, global ratifikatsiya kampaniyasi tez sur’atlar bilan rivojlandi. 2018-yilning maʼlumotlariga koʻra, OPAC 167 ta davlat tomonidan ratifikatsiya qilingan. Kampaniya, shuningdek, koʻplab davlatlarni bolalarni umuman ishga olmaslikka undadi. 2001-yilda 83 mamlakat faqat kattalarni roʻyxatga olishga ruxsat berdi. 2016-yilga kelib bu koʻrsatkich 126 taga yetdi, bu qurolli kuchlari mavjud boʻlgan mamlakatlarning 71 foizini tashkil qiladi. Taxminan 60 ga yaqin nodavlat qurolli guruhlar bolalardan foydalanishni toʻxtatish yoki qisqartirish toʻgʻrisida bitimlar tuzdilar, bu koʻpincha BMT yoki Jeneva chaqiruvi nodavlat tashkiloti vositachiligida oʻtkazildi. Child Soldiers International bergan hisobotlarga koʻra, OPAC shartnomasining muvaffaqiyati davlat qurolli kuchlari tomonidan bolalarni yollashning bosqichma-bosqich pasayishi bilan birgalikda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalar sonining qisqarishiga olib keldi. 2018-yilda berilgan maʼlumotlarga koʻra, bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish keng tarqalganligicha qolmoqda. Xususan, Boko Haram va IShIDga oʻxshagani jangari islomiy tashkilotlar hamda ularga qarshi kurashayotgan qurolli guruhlar bolalardan keng foydalanishadi. Bundan tashqari, aholisi eng koʻp boʻlgan uchta davlat — Xitoy, Hindiston va Qoʻshma Shtatlar hali ham oʻz qurolli kuchlariga 16 yoki 17 yoshli bolalarni harbiy xizmatga olinishiga ruxsat berishadi, shuningdek, „Yettilik“ guruhining beshta davlati: Kanada, Fransiya, Germaniya, Buyuk Britaniya va Amerika Qoʻshma Shtatlari ham bundan mustasno emas. == Voqealar == Qizil qoʻllar kuni — Red Hand day (shuningdek, Xalqaro askar bolalardan foydalanishga qarshi kurash kuni deb ham ataladi). Har yili 12-fevralda oʻtkaziladigan xotirlash kuni boʻlib, jamoatchilik eʼtiborini urushlar va qurolli toʻqnashuvlarda bolalardan askar sifatida ishlatish amaliyotiga qaratadi. Ushbu sana bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokolning kuchga kirishini aks ettiradi. == Bolalikning militarizatsiyasiga qarshi kurash == Oʻz qurolli kuchlariga bolalarni yollashga ruxsat bermaydigan koʻplab davlatlar taʼlim tizimi, atrof-muhit, filmlar va video oʻyinlar kabi mashhur oʻyin-kulgilar orqali bolalarga harbiy hayotni koʻrsatgani uchun tanqid qilindi.. Baʼzi sharhlovchilarning taʼkidlashicha, bolalar uchun bu marketing manipulyatsiya va harbiylikka yollash jarayonining bir qismidir va shuning uchun bu axloqiy jihatdan baholanishi kerak. Ushbu tamoyil baʼzi guruhlarni harbiy tashkilotlar va yoshlar oʻrtasidagi munosabatlarni bolalar huquqlari va sogʻligʻi nuqtai nazaridan tartibga solish uchun kampaniyaga olib keldi. Bunga misol qilib „ Urushga qarshilik ko‘rsatuvchilar“ xalqaro tashkilotining " Yoshlarning == Askarlikka olingan bolalarni reabilitatsiya qilish va reintegratsiya qilish == Child Soldiers International reintegratsiyani quyidagicha taʼriflaydi: „Ilgari qurolli kuchlar-guruhlar bilan aloqador boʻlgan bolalar tinch hayotga qaytishlari va ularning oilalari va jamiyatlarida qimmatli rol oʻynashlari uchun qoʻllab-quvvatlanadigan jarayon“. Askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiyalashga qaratilgan dasturlar UNICEF homiyligidagilar kabi koʻpincha uchta komponentni taʼkidlaydi: oilani birlashtirish-jamoa tarmogʻi, psixologik yordam va taʼlim-iqtisodiy imkoniyat. Dasturlarni muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun bu harakatlar kamida 3 yildan 5 yilgacha boʻlgan davrni oʻz ichiga oladi. Umuman olganda, reintegratsiya harakatlari bolalarni xavfsiz muhitga qaytarishga, diniy va madaniy marosimlar orqali bolaning oilasi va jamiyati nomidan kechirimlilik tuygʻusini shakllantirishga va bolaning oʻz oilasi bilan birlashishini ragʻbatlantirishga qaratilgan.harbiylashuviga qarshi kurash" dasturi, AQShdagi „Bolalarni yollashni to‘xtating“ kampaniyasi va Buyuk Britaniyadagi „Maktablardan tashqarida harbiylar“ kampaniyasini keltirish mumkin. Xuddi shunday xavotirlar Germaniya va Isroilda ham bildirilgan. Agar bola urush jinoyatlarini sodir etgan boʻlsa, reintegratsiya harakatlari qiyinlashishi mumkin, chunki bunday hollarda jamiyatda stigma va norozilik kuchayadi. Bunday vaziyatlarda bolaning ehtiyojlari jamiyatda adolat tuygʻusi bilan mutanosib boʻlishi muhimdir. Bunday vaziyatlarni zudlik bilan hal qilish kerak, chunki shunday qilinmasa, koʻplab bolalar qayta roʻyxatga olish xavfiga duch kelishadi. Shuningdek, reintegratsiyaning ikkita sohasi alohida eʼtiborga olinishi kerak: askar ayollar va bolalar askarlari orasida giyohvand moddalarni isteʼmol qilish. Giyohvand moddalar taʼsiri ostida boʻlgan yoki jinsiy yoʻl bilan yuqadigan kasalliklarga duchor boʻlgan askar bolalar oʻzlarining ehtiyojlariga mos keladigan qoʻshimcha dasturlarni talab qiladilar. 1wxttf7ch0ng6k5y8a70n2dw2kq84c1 2817158 2817157 2022-08-29T10:14:12Z ShHamrayev 72833 /* Zimbabve */ wikitext text/x-wiki {{tahrirlayapman|ShHamrayev}} Bolalar (Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada 18 yoshga toʻlmagan shaxs sifatida belgilangan) tarix davomida harbiy harakatlar va kampaniyalarda qatnashish uchun jalb qilingan<ref name="Wessells">{{cite journal|last1=Wessels|first1=Michael|title=Child Soldiers|journal=Bulletin of the Atomic Scientists|year=1997|volume=53|issue=4|page=32|doi=10.1080/00963402.1997.11456787|bibcode=1997BuAtS..53f..32W}}</ref>. Davlat qurolli kuchlari, nodavlat qurolli guruhlar va boshqa harbiy tashkilotlar tarkibidagi bola askarlar jangovar tayyorgarlikdan o‘tishi va jangovar mashg‘ulotlar uchun ishlatilishi, porterlar yoki xabarchilar kabi yordamchi rollarga tayinlanishi yoki tirik qalqon sifatida taktik ustunlik yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun ishlatilishi mumkin<ref name="Children at war">{{Cite news|url=http://www.historyextra.com/podcast/children-war|title=Children at war|work=History Extra|access-date=7 December 2017|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180112002342/http://www.historyextra.com/podcast/children-war|archive-date=12 January 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":2">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|title=The Paris Principles: Principles and guidelines on children associated with armed forces or armed groups|last=UNICEF|year=2007|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20161030083755/http://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|archive-date=30 October 2016|url-status=live}}</ref>. Masalan, minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida, gʻolib tomonda ham, magʻlub tomonda ham qatnashdilar. Bolalar kattalarga qaraganda taʼsirchanlikka koʻproq moyil boʻlganligi sababli harbiy xizmatda oson nishon hisoblanadi<ref name="ReferenceB">{{cite journal |last1=Beber, Blattman |first1=Bernd, Christopher |year=2013 |title=The Logic of Child Soldiering and Coercion |url=https://archive.org/details/sim_international-organization_winter-2013_67_1/page/65 |journal=International Organization |volume=67 |issue=1 |pages=65–104 |doi=10.1017/s0020818312000409 |doi-access=free}}</ref><ref name=":32">{{Cite book |last=Dave. |first=Grossman |title=On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society |date=2009 |publisher=Little, Brown and Co |isbn=9780316040938 |edition=Rev. |location=New York |oclc=427757599}}</ref><ref name="Wessells" /><ref name=":22">{{Cite book |author1-last=McGurk |author1-first=Dennis |title=Military life: The psychology of serving in peace and combat |author2-last=Cotting |author2-first=Dave I. |author3-last=Britt |author3-first=Thomas W. |author4-last=Adler |author4-first=Amy B. |publisher=Praeger Security International |year=2006 |isbn=978-0275983024 |editor1-last=Adler |editor1-first=Amy B. |volume=2: Operational stress |location=Westport |pages=13–31 |chapter=Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members |editor2-last=Castro |editor2-first=Carl Andrew |editor3-last=Britt |editor3-first=Thomas W.}}</ref>. Baʼzilar kuch bilan yollanadilar, boshqalari esa koʻpincha qashshoqlikdan qutulish uchun bu yoʻlni tanlaydilar<ref name="Wessells" /><ref name=":12">{{Cite book |last1=Brett |first1=R |url=https://archive.org/details/youngsoldierswhy0000bret |title=Young soldiers : why they choose to fight |last2=Specht |first2=I |publisher=Lynne Rienner Publishers |year=2004 |isbn=9781588262615 |location=Boulder, Colo. |oclc=53830868 |url-access=registration}}</ref><ref name=":103">{{Cite journal |last1=Gee |first1=David |last2=Taylor |first2=Rachel |date=1 November 2016 |title=Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army? |journal=The RUSI Journal |volume=161 |issue=6 |pages=36–48 |doi=10.1080/03071847.2016.1265837 |issn=0307-1847 |s2cid=157986637}}</ref><ref name=":82">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|title=Child Soldiers Global Report 2008|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2008|access-date=16 May 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181010192928/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|archive-date=10 October 2018|url-status=dead}}</ref>. Qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar koʻpincha psixiatrik kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi, shuningdek, tajovuzkorlikning kuchayishi kabi xulq-atvorning turli muammolariga duch kelishadi, bu esa balogʻat yoshida qashshoqlik va ishsizlikning yuqori xavfiga olib keladi. Buyuk Britaniya va AQShda olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmir bolalar orasida ularni harbiy xizmatga jalb qilish, hatto ular urushga yuborilmagan boʻlsa ham, oʻz joniga qasd qilishga urinish<ref name=":30">{{Cite journal |last1=Ursano |first1=Robert J. |last2=Kessler |first2=Ronald C. |last3=Stein |first3=Murray B. |last4=Naifeh |first4=James A. |last5=Aliaga |first5=Pablo A. |last6=Fullerton |first6=Carol S. |last7=Wynn |first7=Gary H. |last8=Vegella |first8=Patti L. |last9=Ng |first9=Tsz Hin Hinz |date=1 July 2016 |title=Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers |journal=JAMA Psychiatry |language=en |volume=73 |issue=7 |pages=741–9 |doi=10.1001/jamapsychiatry.2016.0600 |issn=2168-622X |pmc=4937827 |pmid=27224848}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/694167/20180327_Suicide_and_open_verdict_deaths_in_the_UK_Regular_Armed_Forces_1984-2017_Tables_and_Figures-O.xls|title=UK armed forces suicide and open verdict deaths: 1984–2017|last=UK, Ministry of Defence|year=2017|access-date=24 May 2018}}</ref> stress bilan bogʻliq ruhiy kasalliklar<ref name=":28">{{Cite journal |last1=Goodwin |first1=L. |last2=Wessely |first2=S. |last3=Hotopf |first3=M. |last4=Jones |first4=M. |last5=Greenberg |first5=N. |last6=Rona |first6=R. J. |last7=Hull |first7=L. |last8=Fear |first8=N. T. |year=2015 |title=Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population? |journal=Psychological Medicine |language=en |volume=45 |issue=9 |pages=1881–1891 |doi=10.1017/s0033291714002980 |issn=0033-2917 |pmid=25602942 |s2cid=3026974}}</ref><ref name=":29">{{Cite journal |last1=Martin |first1=Pamela Davis |last2=Williamson |first2=Donald A. |last3=Alfonso |first3=Anthony J. |last4=Ryan |first4=Donna H. |date=February 2006 |title=Psychological adjustment during Army basic training |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2006-02_171_2/page/157 |journal=Military Medicine |volume=171 |issue=2 |pages=157–160 |doi=10.7205/milmed.171.2.157 |issn=0026-4075 |pmid=16578988 |doi-access=free}}</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish<ref name=":31">{{Cite journal |last1=Head |first1=M. |last2=Goodwin |first2=L. |last3=Debell |first3=F. |last4=Greenberg |first4=N. |last5=Wessely |first5=S. |last6=Fear |first6=N. T. |date=1 August 2016 |title=Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel |journal=Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology |language=en |volume=51 |issue=8 |pages=1171–1180 |doi=10.1007/s00127-016-1177-8 |issn=0933-7954 |pmc=4977328 |pmid=26864534}}</ref><ref name=":33">{{Cite journal |last1=Mattiko |first1=Mark J. |last2=Olmsted |first2=Kristine L. Rae |last3=Brown |first3=Janice M. |last4=Bray |first4=Robert M. |year=2011 |title=Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel |url=https://archive.org/details/sim_addictive-behaviors_2011-06_36_6/page/608 |journal=Addictive Behaviors |volume=36 |issue=6 |pages=608–614 |doi=10.1016/j.addbeh.2011.01.023 |pmid=21376475}}</ref>, va zoʻravonlik yuzaga chiqadi<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref><ref name=":35">{{Cite journal |last=Bouffard |first=L A |year=2005 |title=The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience |url=https://archive.org/details/sim_armed-forces-and-society_winter-2005_31_2/page/273 |journal=Armed Forces & Society |volume=31 |issue=2 |pages=273–295 |doi=10.1177/0095327x0503100206 |s2cid=144559516}}</ref><ref name=":36">{{Cite journal |last1=Merrill |first1=Lex L. |last2=Crouch |first2=Julie L. |last3=Thomsen |first3=Cynthia J. |last4=Guimond |first4=Jennifer |last5=Milner |first5=Joel S. |date=August 2005 |title=Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2005-08_170_8/page/705 |journal=Military Medicine |volume=170 |issue=8 |pages=705–709 |doi=10.7205/milmed.170.8.705 |issn=0026-4075 |pmid=16173214 |doi-access=free}}</ref>. Bir qator shartnomalar bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishini kamaytirish yoki iloji boricha cheklashga qaratilgan<ref name=":3" /><ref>{{Cite web |title=Child Soldiers World Index |url=https://dallaireinstitute.org/child-soldiers-world-index/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Dallaire Institute |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Soldiers International |date=2018 |title=Why 18 Matters: A rights-based analysis of child recruitment |url=https://resourcecentre.savethechildren.net/document/why-18-matters-rights-based-analysis-child-recruitment/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Save the Children Resource Centre |language=en}}</ref>. Child Soldiers International tashkiloti bergan ma‘lumotlariga koʻra, bu kelishuvlar bolalarni ishga olishni kamaytirishga yordam bergan, ammo amaliyot baʼzi hududlarni toʻliq qamrab ololmayapti va bolalar butun dunyo boʻylab harbiy harakatlarda qatnashishda davom etmoqda. Iqtisodiy jihatdan qudratli baʼzi davlatlar 16 yoki 17 yoshli harbiy xizmatchilarga tayanishda davom etmoqda va soʻnggi yillarda qurolli toʻqnashuvlarda yosh bolalardan foydalanish koʻpaydi, chunki jangarilar harakati va ularga qarshi kurashayotgan guruhlar bolalarni koʻp sonni tashkil qilish uchun yollashadi<ref name=":3">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=Louder than words: An agenda for action to end state use of child soldiers|last=Child Soldiers International|year=2012|access-date=19 January 2018}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. == Tarix == Tarix oʻqitilgan va jang qilish uchun foydalanilgan, qoʻllab-quvvatlovchi rollarga tayinlangan, masalan, porter yoki xabarchi, jinsiy qul sifatida foydalanilgan yoki taktik ustunlik uchun tirik qalqon sifatida yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun yollangan bolalar bilan toʻla<ref name=":2" /><ref name="Children at war"/><ref name=":48">{{cite web|url=http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|title=Girl Soldiers – The cost of survival in Northern Uganda, Women News Network – WNN|date=13 January 2009|publisher=Womennewsnetwork.net|access-date=12 May 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120523212431/http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|archive-date=23 May 2012|url-status=live}}</ref> <ref>Michael Leggiere, The Fall of Napoleon: The Allied Invasion of France 1813–1814, pg.99–100</ref> Misol uchun, 1814-yilda Napoleon oʻz qoʻshinlariga koʻplab oʻsmirlarni to‘plagan. Minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida qatnashdilar<ref name=":41">{{cite web|title=How did Britain let 250000 underage soldiers fight in WW1?|url=https://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20180321184716/http://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|archive-date=21 March 2018|access-date=22 January 2016|work=BBC News}}</ref><ref name=":43">[[Norman Davies]], [https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603 ''Rising '44: The Battle for Warsaw,''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603|date=6 February 2016}} Pan Books 2004 p.603</ref><ref name="Rosen2005">{{cite book|author=David M. Rosen|url=https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|title=Armies of the Young: Child Soldiers in War and Terrorism|date=January 2005|publisher=Rutgers University Press|isbn=978-0-8135-3568-5|pages=54–55|quote=The participation of Jewish children and youth in warfare was driven by a combination of necessity, honor, and moral duty.|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref><ref name="Kucherenko2011">{{cite book|last=Kucherenko|first=Olga|url=https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|title=Little Soldiers: How Soviet Children Went to War, 1941–1945|date=13 January 2011|publisher=OUP Oxford|isbn=978-0-19-161099-8|page=3|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar kuchidan XX asr va XXI asrning boshlarida Afrika, Lotin Amerikasi va Yaqin Sharqning ayrim qismlarida foydalanishda davom etildi<ref name="CSGR2004-292" /><ref name=":14" /><ref name=":02" />. Faqat mazkur ming yillikning boshidan boshlab bolalardan harbiy foydalanishni cheklash va kamaytirish boʻyicha xalqaro harakatlar boshlandi. == Hozirgi holat == === Davlat qurolli kuchlari === 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) qabul qilindi. Shundan beri global tendentsiya Straight-18 standarti sifatida 18 va undan kichik yoshdagi bolalarni qurolli kuchlarga yollashni cheklashdan iborat. Qurolli kuchlari boʻlgan koʻpgina davlatlar OPACga aʼzo boʻlishdi, unga koʻra bolalarni yollash bilan shugʻullanuvchi davlatlar bunday vaziyatda jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ majburiyatini oladi<ref name=":5" /><ref name=":7">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|title=International laws and child rights|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180202005301/https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|archive-date=2 February 2018|url-status=dead}}</ref>. Shunga qaramay, Child Soldiers International 2018-yilda 46 mamlakatda 18 yoshgacha bo‘lgan bolalar hali ham harbiy maqsadlarga jalb qilinayotgani<ref name=":39">{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/|title=Child Soldiers World Index|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=29 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329153356/http://childsoldiersworldindex.org/|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref> va o‘qitilayotgani haqida xabar berdi. Ulardan koʻpchiligi 17 yoshdan boshlab, ozroq qismi 20 yosh, kami 16 yoshdan boshlab, nomaʼlum qismi esa 16 yoshdan ham kichikroq bolalarni ishga qabul qiladi<ref name=":5">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|title=Where are child soldiers?|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180201210707/https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|archive-date=1 February 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":3" /><ref name=":6">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|page=41|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitasi va boshqalar harbiy tayyorgarlik, harbiy muhit va majburiy xizmat shartnomasi bolalar huquqlariga mos kelmasligini va oʻsmirlarni davlat qurolli kuchlariga jalb qilishni toʻxtatishga chaqirdi. Bolalar oʻsmirlik davrida sogʻlom rivojlanish huquqiga egadir<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC/C/GC/20&Lang=en|title=General comment No. 20 (2016) on the implementation of the rights of the child during adolescence|last=Committee on the Rights of the Child|year=2016|website=tbinternet.ohchr.org|language=en-us|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926052204/https://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2FC%2FGC%2F20&Lang=en|archive-date=26 September 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":3" /><ref>{{Cite web|url=https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|title=Ending the recruitment and use of children in armed conflict|last=UNICEF|year=2017|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926014225/https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|archive-date=26 September 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":19">{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|title=Children, Not Soldiers {{!}} United Nations Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180119171732/https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|archive-date=19 January 2018|url-status=live}}</ref>. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudandan (ayniqsa Darfurdan) askar bolalarni yollagan. === Nodavlat qurolli guruhlar === Bularga qurolli kuchlar, isyonchilar, terroristik tashkilotlar, partizanlar harakati, mafkuraviy yoki diniy jihatdan boshqariladigan guruhlar, qurolli ozodlik harakatlari va boshqa turdagi kvaziharbiy tashkilotlar iborat bolalardan foydalanadigan nodavlat qurolli harbiylashtirilgan tashkilotlar kiradi. 2022-yil holatiga ko'ra, BMT bolalardan bunday guruhlar tomonidan keng foydalaniladigan 12 mamlakatni aniqladi: Janubiy Amerikadagi Kolumbiya; Afrikada Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Mali, Somali, Janubiy Sudan va Sudan; Yaqin Sharqdagi Livan; G'arbiy Osiyoda Suriya va Yaman; Markaziy Osiyoda Afg'oniston; va Janubi-Sharqiy Osiyoda Myanma<ref name=":57">{{Cite web|last=UN Secretary-General|date=23 June 2022|title=Children and armed conflict: Report of the Secretary-General|url=https://documents-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N22/344/71/PDF/N2234471.pdf|url-status=live|access-date=20 August 2022|website=United Nations}}</ref>. Hamma qurolli guruhlar ham bolalardan foydalanmaydi va 1999-yildan beri 60 ga yaqin qurolli guruhlar bu amaliyotni qisqartirish yoki tugatish toʻgʻrisida kelishuvga erishgan. Masalan, 2017-yilga kelib Filippindagi Moro Islomiy Ozodlik Jabhasi (MILF) o‘z saflaridan 2000 ga yaqin bolani ozod qildi<ref>{{Cite web|url=https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|title=UN Officials congratulate MILF for completion of disengagement of children from its ranks|last=UNICEF|date=4 December 2017|website=unicef.org|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180117182557/https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|archive-date=17 January 2018|url-status=live}}</ref>, 2016-yilda Kolumbiyadagi FARC-EP partizan harakati bolalarni yollashni to‘xtatishga rozi bo‘ldi. Boshqa mamlakatlar, xususan, Afgʻoniston, Iroq, Nigeriya va Suriyada teskari tendensiya kuzatilmoqda bu yerda islomiy jangarilar va ularga qarshi boʻlgan guruhlar bolalarni yollash, oʻqitish va ulardan foydalanishni kuchaytirdilar<ref name=":17">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. === Global taxmin === 2003-yilda Brukings Institutidan PW Singer, askar oʻsmirlar hududlarda davom etayotgan mojarolarning toʻrtdan uch qismida ishtirok etishini taxmin qildi<ref name="saddam">{{cite web|url=http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|title=Facing Saddam's Child Soldiers|author=P. W. Singer|date=14 January 2003|publisher=[[Brookings Institution]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20100212100221/http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|archive-date=12 February 2010|url-status=dead|access-date=3 August 2009|author-link=P. W. Singer}}</ref>. Oʻsha yili BMTning Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi (UNOCHA) bu bolalarning koʻpchiligi 15 yoshdan oshgan, ammo baʼzilari undan yoshroq boʻlganini xabar qildi<ref name="irin">{{cite web|url=http://www.irinnews.org/report/66280/africa-too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|title=AFRICA: Too small to be fighting in anyone's war|date=December 2003|publisher=UN Office for the Coordination of Humanitarian Affairs|archive-url=https://web.archive.org/web/20130325052712/http://www.irinnews.org/Report/66280/AFRICA-Too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|archive-date=25 March 2013|url-status=dead|access-date=3 August 2009}}</ref>. Bugungi kunda qurolli toʻqnashuvlar boʻlayotgan BMT rasmiylari va boshqa uchinchi tomonlarning kirishiga toʻsqinlik qiladigan hududlarda bolalardan harbiy foydalanishning keng tarqalganligi sababli, qancha bolalar jabrlanganini taxmin qilish qiyin<ref name=":8">{{Cite news |last=Child Soldiers International |year=2017 |title=How many children are used for military purposes worldwide? |language=en |url=https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |url-status=dead |access-date=25 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180126070954/https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |archive-date=26 January 2018}}</ref>. 2017-yilda Child Soldiers International tashkiloti dunyo boʻylab bir necha oʻn minglab bolalar, ehtimol 100 000 dan ortiq bolalar mamlakat qurolli kuchlari va nodavlat harbiy tashkilotlarda harbiy taʼlim olganini hisobladi va 2018-yilda tashkilot oʻsmirlar harbiy harakatlarda qatnashish uchun foydalanilgani haqida xabar berdi. 2018-yilda ular kamida 18 qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etgan. Qizlar askar bolalarning 40 % dan ortigʻini tashkil qilishi aniqlangan<ref>{{Cite book|last=Whitman|first=Shelly|title=The Routledge Handbook of the Responsibility to Protect|publisher=Routledge Publishing|year=2012|isbn=978-0-415-60075-0|location=New York|pages=154|language=English}}</ref>. == Bolalardan foydalanishning mantiqiy asoslari == Bolalarning jismoniy va psixologik jihatdan kattalarga nisbatan yosh boʻlishlariga qaramay, mamlakat va nodavlat harbiy tashkilotlarning ularni izlashiga koʻplab sabablari bor. === Psixologik omillar === Kattalarga nisbatan, bolalarning, shu jumladan o'smir bolalarning nevrologik rivojlanmaganligi ularni ishga qabul qilishga ko'proq moyil qiladi, shuningdek, xavf-xatarlarni hisobga olmasdan, keyingi qarorlar qabul qilish ehtimolini oshiradi<ref name=":55">{{Cite news |last=Louise, R |display-authors=et al |date=17 November 2016 |title=The recruitment of children by the UK armed forces: A critique from health professionals |language=en-GB |work=Medact |url=https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |url-status=live |access-date=31 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180131192429/https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |archive-date=31 January 2018}}</ref><ref>{{Cite book |last=Strasburger |first=V C |title=Children, adolescents, and the media (Chapter 1) |publisher=Sage |others=Wilson, Barbara J., Jordan, Amy B. (Amy Beth) |year=2013 |isbn=9781412999267 |edition=Third |location=Los Angeles |oclc=820450764}}</ref><ref>{{Cite journal |last=Spear |first=L. P. |date=June 2000 |title=The adolescent brain and age-related behavioral manifestations |journal=Neuroscience and Biobehavioral Reviews |volume=24 |issue=4 |pages=417–463 |doi=10.1016/s0149-7634(00)00014-2 |issn=0149-7634 |pmid=10817843 |s2cid=14686245}}</ref>. Ushbu moyilliklarni hisobga olgan holda, Germaniya<ref>{{Cite web |last=Krennerich |first=Michael |date=30 October 2020 |title=Shadow Report Child Soldiers 2020 |url=https://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC/Shared%20Documents/DEU/INT_CRC_NGO_DEU_44158_E.pdf |url-status=live |access-date=19 August 2022 |website=UN Office of the High Commissioner for Human Rights |page=24}}</ref>, Buyuk Britaniya<ref name=":13">{{Cite web |last=Gee |first=D |year=2008 |title=Informed Choice? Armed forces recruitment practices in the United Kingdom |url=https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204740/https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017}}</ref> va AQShda<ref name=":52">{{Cite web |last=American Public Health Association |year=2012 |title=Cessation of Military Recruiting in Public Elementary and Secondary Schools |url=https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204348/https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017 |website=apha.org}}</ref> o'smirlar bilan harbiy marketing olib borish tanqid qilingan. Xuddi shu uch mamlakatda olib borilgan tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kam ta'minlangan bolalarni nishonga olishadi<ref name=":93">{{Cite book |last=Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns |title=Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany |year=2016}}</ref><ref name=":23">{{Cite web |author1=Gee, D |author2=Goodman, A |title=Army visits London's poorest schools most often |url=http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20180529080003/http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |archive-date=29 May 2018 |access-date=10 December 2017}}</ref><ref name=":13" /><ref name=":21">{{Cite journal |last1=Hagopian |first1=Amy |last2=Barker |first2=Kathy |date=1 January 2011 |title=Should We End Military Recruiting in High Schools as a Matter of Child Protection and Public Health? |journal=American Journal of Public Health |volume=101 |issue=1 |pages=19–23 |doi=10.2105/ajph.2009.183418 |issn=0090-0036 |pmc=3000735 |pmid=21088269}}</ref><ref name=":52" /><ref>{{Cite news |title=Soldiers of Misfortune: Abusive U.S. Military Recruitment and Failure to Protect Child Soldiers |language=en |work=American Civil Liberties Union |url=https://www.aclu.org/other/soldiers-misfortune-abusive-us-military-recruitment-and-failure-protect-child-soldiers |access-date=13 December 2017}}</ref>. Masalan, Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni jalb qilishni oson deb hisoblaydi, ayniqsa kambag'al oilalardan bo'lganlarni yollash yanada osonroq<ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d5bbf83278b3100018306a4/1566293898095/UK_recruitment_report_final.pdf |access-date=24 August 2019 |website=crin.org}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d4ab413eab07100015db6b6/1565176852564/FINAL+Youngest+British+army+recruits+come+disproportionately+from+England%27s+most+deprived+constituencies.pdf |access-date=24 August 2019}}</ref>. Ishga qabul qilingandan so'ng, bolalarga kattalarga qaraganda buyruqlarni osonroq bajartirish va nazorat qilish va kattalardan ko'ra din, nomus, obro'-e'tibor, qasos va burch kabi pul to'lanmaydigan rag'batlar uchun kurashishga moyildirlar<ref>{{cite journal |last1=Rosenblatt |first1=Roger |year=1984 |title=Children of War |journal=American Educator 8 |volume=1 |pages=37–41}}</ref>. Keltirilgan misollarga quyidagilar kiradi: Piter V. Singerning fikricha, oʻsmirlar osonlik bilan boshqara oladigan yengil avtomatik qurollarning global miqyosda tarqalishi bolalardan bevosita jangchilar sifatida foydalanishni yanada foydaliroq qildi<ref> Singer, Peter (2005). Children at War. New York: Pantheon Books. ISBN 9780375423499.</ref>. Romeo Daller aholining haddan tashqari koʻpayishi bolalarni harbiy tashkilotlar uchun arzon va qulay manbaga aylantirishdagi roliga ishora qilgan<ref>Dallaire, Roméo (2011). They Fight Like Soldiers, They Die Like Children: The Global Quest to Eradicate the Use of Child Soldiers. New York: Walker, and Company.</ref>. Rojer Rozenblatt oʻsmirlar kattalarga qaraganda din, sharaf, obroʻ-eʼtibor, qasos va burch kabi pul bilan olib boʻlmaydigan ragʻbatlar uchun kurashishga tayyor ekanligini taʼkidladi<ref>Rosenblatt, Roger (1984). "Children of War". American Educator 8 1: 37–41.</ref>. Bir qancha sharhlovchilar, jumladan, Bernd Beber, Kristofer Blattman, Deyv Grossman, Maykl Uessels, MakGurk va uning hamkasblari, bolalar kattalarga qaraganda itoatkor va moslashuvchan boʻlganligi sababli, ularni boshqarish, aldash va ularga yot gʻoyalar singdirish osonroq ekanligini taʼkidladilar<ref>Beber, Blattman, Bernd, Christopher (2013). "The Logic of Child Soldiering and Coercion". International Organization 67 (1): 65–104. doi:10.1017/s0020818312000409. Bu manba bu sahifada ikki marta foydalanilgan.</ref><ref>Dave., Grossman. On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society, Rev., New York: Little, Brown and Co, 2009. ISBN 9780316040938. OCLC 427757599. </ref><ref>Wessels, Michael (1997). "Child Soldiers". Bulletin of the Atomic Scientists 53 (4): 32. doi:10.1080/00963402.1997.11456787.</ref><ref>McGurk, Dennis „Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members“,. Military life: The psychology of serving in peace and combat Adler: . Westport: Praeger Security International, 2006 — 13–31 bet. ISBN 978-0275983024. </ref> Devid Gi va Reychel Teylor Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni ayniqsa kambagʻal oilalardan boʻlganlarni jalb qilish osonroq ekanligini aniqladi<ref>Gee, David; Taylor, Rachel (1 November 2016). "Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army?". The RUSI Journal 161 (6): 36–48. doi:10.1080/03071847.2016.1265837. ISSN 0307-1847.</ref><ref>Child Rights International Network. „Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK“. crin.org (21-avgust 2019-yil). Qaraldi: 24-avgust 2019-yil.</ref><ref>Child Rights International Network. „Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies“ (21-avgust 2019-yil). Qaraldi: 24-avgust 2019-yil.</ref>. Baʼzi qurolli guruhlar rahbarlarining taʼkidlashicha, oʻsmirlar oʻzlarining yosh boʻlishlariga qaramay, jangovar boʻlinmaga jangchilar sifatida oʻzlarining fazilatlarini olib kelishadi, ular koʻpincha ajoyib darajada qoʻrqmas, chaqqon va chidamlidir<ref>Beber, Bernd; Blattman, Christopher (2013). "The Logic of Child Soldiering and Coercion" (en). International Organization 67 (1): 65–104. doi:10.1017/s0020818312000409. ISSN 0020-8183.</ref>. Baʼzi oʻsmirlar harbiy tashkilotlarga majburan jalb qilinsa, aldanib yoki pul bilan olinsa, boshqalari oʻz xohishi bilan qoʻshiladi<ref>Brett, R. Young soldiers : why they choose to fight. Boulder, Colo.: Lynne Rienner Publishers, 2004. ISBN 9781588262615. OCLC 53830868.</ref><ref>Child Soldiers International. „Des Milliers de vies à réparer“ (fr) (2016). 15-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 29-yanvar 2018-yil.</ref><ref>Manba Wessels, Michael (1997). "Child Soldiers". Bulletin of the Atomic Scientists 53 (4): 32. doi:10.1080/00963402.1997.11456787.</ref>. Buning sabablari koʻp. 2004-yilda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalarni oʻrganishda Reychel Brett va Irma Spekt harbiy xizmatga kirishni ragʻbatlantiradigan bir qator omillarga ishora qildilar, xususan: Qashshoqlik, shu jumladan taʼlim yoki ishga joylashish imkoniyatlarining yetishmasligi Urushning madaniy normallashuvi Yangi doʻstlar izlash Qasos (masalan, doʻstlar va qarindoshlarning oʻldirilganini koʻrgandan keyin) „Jangchi“ roli yetuklikka oʻtish marosimini taʼminlaydi degan umidlar<ref>Brett, R. Young soldiers : why they choose to fight. Boulder, Colo.: Lynne Rienner Publishers, 2004. ISBN 9781588262615. OCLC 53830868.</ref>. XX asrning oxirlari taxminan 1990-yillarda Kambodja qurolli kuchlari tomonidan yollangan bolaning quyidagi soʻzlari koʻplab bolalarning qoʻshilish fikrlariga xosdir: <blockquote>Men ota-onamda ovqat yoʻqligi va maktabga bormasligim sababli qoʻshildim. . . Men minalar haqida oʻylardim, lekin nima ham qilishimiz mumkin — bu buyruq [oldingi chiziqqa borish]. Bir kuni kimdir mening oldimda minani bosdi va u yaralanib vafot etdi. . . O‘shanda men 60 metr narida radio yonida turgan edim. Men uning oʻlganini koʻzim bilan koʻrdim. . . Men har bir boʻlimda yosh bolalarni koʻraman. . . Ishonchim komilki, yana bir-ikki yil askarligimcha qolaman. Harbiy bo‘lishni to‘xtatsam, hech qanday mahoratim yo‘qligi uchun biror joyda ishlolmayman. Men keyin nima qilishimni bilmayman. . .<ref name=":410">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=adc88bff-1916-4317-b184-d9079e7b0bb8|archive-url=https://web.archive.org/web/20190525205613/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=adc88bff-1916-4317-b184-d9079e7b0bb8|url-status=dead|archive-date=2019-05-25|title=Global Report on Child Soldiers|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2001|website=child-soldiers.org|access-date=2018-05-16}}</ref></blockquote> == Bolalarga taʼsiri == === Qurolli mojaro === Bolalarga harbiy hayotning taʼsir koʻlami birinchi marta xalqaro hamjamiyat tomonidan BMT Bosh Assambleyasi topshirgan „Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri“ (1996-yilda) nomi bilan inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machel tomonidan tayyorlangan yirik hisobotda maʼlum qilingan<ref>Machel. „Impact of armed conflict on children“ (1996). 8-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. Hisobot, ayniqsa, yosh bolalardan foydalanish bilan bogʻliq boʻlib, har yili dunyo boʻylab koʻp minglab bolalar oʻlib ketayotgani, mayib-majruh boʻlib, psixiatrik jarohatlar olganligi haqidagi dalillarni taqdim etgan<ref>Machel. „Impact of armed conflict on children“ (1996). 8-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. Grasa Machelning hisobotidan keyin oʻtkazilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar ruhiy kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi va xatti-harakatlari bilan bogʻliq muammolarning sezilarli darajada yuqori xavfiga duch kelishadi<ref name=":15">{{Cite web|url=https://www.scribd.com/document/328940882/Child-Soldiering-Impact-on-Childhood-Development-and-Learning-Capacity|title=Child soldiering: Impact on childhood development and learning capacity|last=Boothby, N|display-authors=et al|year=2010|access-date=30 January 2018}}</ref>. Masalan, Falastin va Ugandada olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, sobiq askar bolalarning yarmidan koʻpi travmadan keyingi stress buzilishi alomatlarini koʻrsatgan va Ugandadagi har oʻninchi boladan toʻqqiztasida ruhiy tushkunlik holati ijobiy boʻlgan. Falastinlik tadqiqot olib boruvchilar, shuningdek, qurolli toʻqnashuvlarda yuqori darajadagi zoʻravonlikka duchor boʻlgan bolalar boshqa bolalarga qaraganda tajovuzkorlik va agressiyani koʻrsatish ehtimoli koʻproq ekanligini aniqladilar. Ushbu taʼsirlarning umumiy taʼsiri odatda kattalardagi qashshoqlik va doimiy ishsizlikning yuqori xavfini oʻz ichiga oladi<ref>Boothby, N. „Child soldiering: Impact on childhood development and learning capacity“ (2010). Qaraldi: 30-yanvar 2018-yil.</ref> === Qo'lga olish === Human Rights Watch tashkilotiga bergan maʼlumotlarga koʻra, qurolli kuchlar va guruhlar yollangan bolalarni hibsga olganlarida ularga koʻproq zarar yetkaziladi<ref name=":50">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|title=Children Detained in War Zones|date=28 July 2016|access-date=21 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821224149/https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|archive-date=21 August 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar koʻpincha yetarli oziq-ovqatsiz, tibbiy yordamsiz yoki boshqa gʻayriinsoniy sharoitlarda hibsga olinadi va baʼzilari hibs paytida jismoniy va jinsiy qiynoqlarga duchor boʻlishadi. Baʼzilari oilasi bilan qoʻlga olinadi yoki oila aʼzolaridan birining faoliyati tufayli hibsga olinadi. Advokatlar va qarindoshlarning har qanday sud majlisida ishtiroki koʻpincha taqiqlanadi<ref name=":50">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|title=Children Detained in War Zones|date=28 July 2016|access-date=21 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821224149/https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|archive-date=21 August 2016|url-status=live}}</ref>. === Harbiy tayyorgarlik === Boshqa tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, bolalarni, shu jumladan katta yoshdagi bolalarni harbiy xizmatga olish, hatto ular balogʻatga yetgunga qadar qurolli toʻqnashuvlarda qoʻllanilmasa ham, zararli taʼsir koʻrsatadi. Qoʻshma Shtatlardagi harbiy akademiklar harbiy tayyorgarlikni (barcha yoshdagi) doimiy stress sharoitida „intensiv singdirish“ sifatida tavsiflaydilar, uning asosiy maqsadi chaqiriluvchilarning soʻzsiz va darhol boʻysunishini oʻrgatishdir<ref>McGurk, Dennis „Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members“,. Military life: The psychology of serving in peace and combat Adler: . Westport: Praeger Security International, 2006 — 13–31 bet. ISBN 978-0275983024. </ref>. Ilmiy tadqiqotlarlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmirlar kattalarga qaraganda yuqori stressli muhitga moyil, masalan, boshlangʻich harbiy tayyorgarlikka, ayniqsa bolalik davridagi qiyinchiliklarga duchor boʻlganlar oʻzlarini koʻproq himoyasiz sezishadi. Harbiy xizmatga chaqirilganlar urushga yuborilishidan oldin ham vafot etishi mumkin. Ayniqsa AQShda oʻz joniga qasd qilishga urinish xavfi yuqori<ref>Ursano, Robert J.; Kessler, Ronald C.; Stein, Murray B.; Naifeh, James A.; Aliaga, Pablo A.; Fullerton, Carol S.; Wynn, Gary H.; Vegella, Patti L. et al. (1 July 2016). "Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers" (en). JAMA Psychiatry 73 (7): 741–9. doi:10.1001/jamapsychiatry.2016.0600. ISSN 2168-622X. PMID 27224848. PMC 4937827.</ref>. AQSh va Buyuk Britaniyada ruhiy kasalliklarning yuqori xavfi<ref>Goodwin, L.; Wessely, S.; Hotopf, M.; Jones, M.; Greenberg, N.; Rona, R. J.; Hull, L.; Fear, N. T. (2015). "Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population?" (en). Psychological Medicine 45 (9): 1881–1891. doi:10.1017/s0033291714002980. ISSN 0033-2917. PMID 25602942.</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish xavfi yuqori<ref>Head, M.; Goodwin, L.; Debell, F.; Greenberg, N.; Wessely, S.; Fear, N. T. (1 August 2016). "Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel" (en). Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology 51 (8): 1171–1180. doi:10.1007/s00127-016-1177-8. ISSN 0933-7954. PMID 26864534. PMC 4977328.</ref><ref>Mattiko, Mark J.; Olmsted, Kristine L. Rae; Brown, Janice M.; Bray, Robert M. (2011). "Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel". Addictive Behaviors 36 (6): 608–614. doi:10.1016/j.addbeh.2011.01.023. PMID 21376475</ref> va zoʻravonlik xulq-atvorining yuqori xavfi<ref>MacManus, Deirdre; Dean, Kimberlie; Jones, Margaret; Rona, Roberto J; Greenberg, Neil; Hull, Lisa; Fahy, Tom; Wessely, Simon et al. (2013). "Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study". The Lancet 381 (9870): 907–917. doi:10.1016/s0140-6736(13)60354-2. PMID 23499041.</ref><ref>Bouffard, L A (2005). "The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience". Armed Forces & Society 31 (2): 273–295. doi:10.1177/0095327x0503100206</ref><ref>Merrill, Lex L.; Crouch, Julie L.; Thomsen, Cynthia J.; Guimond, Jennifer; Milner, Joel S. (August 2005). "Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates". Military Medicine 170 (8): 705–709. doi:10.7205/milmed.170.8.705. ISSN 0026-4075. PMID 16173214.</ref> chaqiriluvchilarning harbiy xizmatga kirishdagi holatiga, yoshiga bogʻliq. Harbiy muhit, shuningdek, zoʻravonlik va jinsiy zoʻravonlikning yuqori darajasi bilan tavsiflanadi<ref>UK, Ministry of Defence. „British Army: Sexual Harassment Report“ (2015). 9-mart 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Canada, Statcan [official statistics agency]. „Sexual Misconduct in the Canadian Armed Forces, 2016“ (en). statcan.gc.ca (2016). 30-mart 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Marshall, A; Panuzio, J; Taft, C (2005). "Intimate partner violence among military veterans and active duty servicemen" (en). Clinical Psychology Review 25 (7): 862–876. doi:10.1016/j.cpr.2005.05.009. PMID 16006025</ref>. Harbiy xizmatga chaqirish amaliyotlari oʻsmirlik davridagi bolalarning zaif tomonlariga zarba berishi ham aniqlangan. Xususan, Germaniya<ref>Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns. Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany, 2016. </ref>, Buyuk Britaniya<ref>Gee, D. „Army visits London's poorest schools most often“. 29-may 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 10-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Gee. „Informed Choice? Armed forces recruitment practices in the United Kingdom“ (2008). 13-dekabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil. </ref><ref>Gee, David; Taylor, Rachel (1 November 2016). "Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army?". The RUSI Journal 161 (6): 36–48. doi:10.1080/03071847.2016.1265837. ISSN 0307-1847.</ref> va AQSh<ref>Hagopian, Amy; Barker, Kathy (1 January 2011). "Should We End Military Recruiting in High Schools as a Matter of Child Protection and Public Health?". American Journal of Public Health 101 (1): 19–23. doi:10.2105/ajph.2009.183418. ISSN 0090-0036. PMID 21088269. PMC 3000735</ref><ref>American Public Health Association. „Cessation of Military Recruiting in Public Elementary and Secondary Schools“. apha.org (2012). 13-dekabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil.</ref><ref>„Soldiers of Misfortune: Abusive U.S. Military Recruitment and Failure to Protect Child Soldiers“(ingl.), American Civil Liberties Union. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil.</ref> dalillari shuni koʻrsatdiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kambagʻal oilalardan boʻlgan bolalarni xavf va cheklovlarni oʻtkazib yuboradigan marketing yordamida nishonga olishadi. Baʼzi akademiklarning taʼkidlashicha, bunday marketing oʻsmirlik davrida hissiy jihatdan asoslangan qarorlar qabul qilishda psixologik moyillikdan foydalanadi<ref>Strasburger, V C. Children, adolescents, and the media (Chapter 1), Wilson, Barbara J., Jordan, Amy B. (Amy Beth), Third, Los Angeles: Sage, 2013. ISBN 9781412999267. OCLC 820450764</ref><ref>Louise, R. „The recruitment of children by the UK armed forces: A critique from health professionals“ (en-GB), Medact (17-noyabr 2016-yil). Qaraldi: 31-yanvar 2018-yil.</ref><ref>Spear, L. P. (June 2000). "The adolescent brain and age-related behavioral manifestations". Neuroscience and Biobehavioral Reviews 24 (4): 417–463. doi:10.1016/s0149-7634(00)00014-2. ISSN 0149-7634. PMID 10817843.</ref><ref>Medact. „House of Commons Defence Committee Inquiry into Armed Forces and Veterans Mental Health: Written Evidence Submitted by Medact“ (2018). 15-noyabr 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-mart 2018-yil. </ref>. == Xalqaro huquq == === Bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish === '''Bolaning taʼrifi''' Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya bola deb 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni deb belgilab bergan. Parij tamoyillari qurolli kuchlar yoki qurolli guruh bilan bogʻlangan bolani quyidagicha belgilaydi: <blockquote>…qurolli kuchlar yoki qurolli guruh tomonidan har qanday lavozimda, shu jumladan, ular bilan cheklanmagan holda, jangchilar, oshpazlar, yuk tashuvchilar, josuslar yoki jinsiy maqsadlar uchun, yoki boʻlmasa xabarchilar sifatida foydalaniladigan 18 yoshga to‘lmagan har qanday shaxsdir.</blockquote> Hujjat Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi tomonidan tasdiqlangan. Bu nafaqat harbiy harakatlarda qatnashayotgan balki bevosita uning yaqinida ishtirok etayotgan bolalarga tegishli. '''15 yoshgacha boʻlgan bolalar''' 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar (1977-yil, 77.2-modda)<ref name=":25">{{Cite web|url=https://www.icrc.org/eng/assets/files/other/icrc_002_0321.pdf|title=Protocols additional to the Geneva Conventions of 12 August 1949|last=International Committee of the Red Cross|year=1977|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20170307150937/https://www.icrc.org/eng/assets/files/other/icrc_002_0321.pdf|archive-date=7 March 2017|url-status=live}}</ref>, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (1989) va Xalqaro jinoiy sudning Rim statuti (2002) hammasi mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlarga va qurolli boʻlmagan kuchlarga bolalarni ishlatishni taqiqlaydi. Davlatlarning qurolli guruhlari 15 yoshgacha bo‘lgan bolalarni bevosita qurolli to‘qnashuvlarda (texnik jihatdan „jang“ harakatlarda) ishlatadigan boʻlsa bu [[urush jinoyati sifatida tan olingan<ref>{{Cite web|url=https://www.icc-cpi.int/nr/rdonlyres/ea9aeff7-5752-4f84-be94-0a655eb30e16/0/rome_statute_english.pdf|title=Rome Statute of the International Criminal Court (A/CONF.183/9)|year=1998|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180318090721/https://www.icc-cpi.int/nr/rdonlyres/ea9aeff7-5752-4f84-be94-0a655eb30e16/0/rome_statute_english.pdf|archive-date=18 March 2018|url-status=live}}</ref>. '''18 yoshgacha bo'lgan bolalar''' Qurolli kuchlarga ega boʻlgan aksariyat mamlakatlar shuningdek, bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) (2000-yil) va Bolalar mehnatining eng yomon shakllari (1999-yilda boʻlib oʻtgan) konvensiyasining yuqori standartlari bilan bogʻliq boʻlib, ular bolalarni 18 yoshga yetguncha majburiy yollashni taqiqlaydi<ref>Child Soldiers International. „International laws and child rights“(ingl.). Qaraldi: 25-yanvar 2018-yil.</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:11300:0::NO::P11300_INSTRUMENT_ID:312327|title=Ratifications of C182 – Worst Forms of Child Labour Convention, 1999 (No. 182)|last=International Labour Organization|website=ilo.org|language=en|access-date=30 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180130053725/http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:11300:0::NO::P11300_INSTRUMENT_ID:312327|archive-date=30 January 2018|url-status=live}}</ref>. OPAC protokoli, shuningdek, hali ham bolalarni (16 yoshdan boshlab) yollash bilan shugʻullanadigan hukumatlardan „18 yoshga toʻlmagan shaxslar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrishni“ talab qiladi. Bundan tashqari, OPAC nodavlat qurolli guruhlarga garchi buning qonuniy kuchi mavhum boʻlsa-da, har qanday sharoitda bolalarni yollashni taqiqlaydi<ref>Geneva Call. „Engaging nonstate armed groups on the protection of children: Towards strategic complementarity“ (2012). 22-mart 2015-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil. </ref><ref>Child Soldiers International. „A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups“ (2016). 8-mart 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 19-yanvar 2018-yil.</ref> Dunyodagi eng yuqori standart Afrikaning Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Xartiyasi<ref>African Commission on Human and Peoples' Rights. „African Charter on the Rights and Welfare of the Child“. achpr.org (2018). 21-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref> tomonidan belgilangan, u mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni har qanday sharoitda ham yollashni taqiqlaydi. Afrikaning aksariyat davlatlari Xartiyani ratifikatsiya qilgan<ref>African Commission on Human and Peoples' Rights. „African Charter on the Rights and Welfare of the Child“. achpr.org (2018). 21-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. '''Cheklovlar va bo'shliqlar''' Yuqoridagi shartnomalarning hech biri bolalarning "jangovar harakatlarda" bilvosita ishtirok etishini yoki ularda (ya'ni, jangovar harakatlardan uzoqda) harbiy amaliyotga hissa qo'shishni aniq taqiqlamaydi. OPAC aʼzosi boʻlmagan mamlakatqurolli kuchlar Jeneva konvensiyalarining I Protokolida belgilangan quyi standartlarga boʻysunadilar, bu esa qurolli kuchlarga oʻn besh yoshdan oshgan bolalarni jangovar harakatlarda qoʻllashga va ixtiyoriy ravishda kuzatuvchi sifatida qatnashgan yosh bolalardan foydalanishga guvoh boʻlsalar bu haqida xabar beradilar: Xalqaro Qizil Xoch Qoʻmitasi mojaro tomonlariga „barcha zarur choralarni koʻrish“ni taklif qildi, bu yakuniy matnda „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ kerak, bu butunlay taqiq emas, chunki amalga oshirish mumkin degan maʼnoni anglatadi „bajarilishi yoki amalga oshirilishi mumkin.“ „Harbiy harakatlarda ishtirok etish“ bandi boʻyicha muzokaralar chogʻida koʻngilli bolalarning harbiy maʼlumotlarni yigʻish va uzatish, tashishda yordam berish kabilar harbiy harakatlarga bilvosita jalb etish deb baholanadi. Biroq, 1949-yil 12-avgustdagi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha va 1977-yilda qabul qilingan Xalqaro qurolli boʻlmagan mojarolar qurbonlarini himoya qilish toʻgʻrisidagi II Protokolning 4.3.c moddasida „oʻn besh yoshga toʻlmagan bolalar“ qurolli kuchlar yoki guruhlarga chaqirilmaydi va jangovar harakatlarda qatnashishi mumkin emas". deyiladi. == Bolalarni ozod qilish va reintegratsiya qilish standartlari == OPAC hukumatlardan harbiy harakatlarda yollangan yoki foydalanilgan bolalarni o‘z yurisdiksiyasi doirasida demobilizatsiya qilishni hamda ularning jismoniy va ruhiy holatlarini tiklanishi va ijtimoiy reintegratsiyasi uchun yordam ko‘rsatishni talab qiladi<ref name="OptProto">{{cite web|url=http://www.unicef.org/crc/index_30203.html|title=UNICEF: Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child|date=30 November 2005|work=UNICEF|access-date=2 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141006095424/http://www.unicef.org/crc/index_30203.html|archive-date=6 October 2014|url-status=live}} {{cite journal|last1=Yun|first1=Seira|year=2014|title=Breaking Imaginary Barriers: Obligations of Armed Non-State Actors Under General Human Rights Law – The Case of the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child|journal=Journal of International Humanitarian Legal Studies|volume=5|issue=1–2|pages=213–257|ssrn=2556825|doi=10.1163/18781527-00501008}}</ref>. Urush, fuqarolarning tartibsizliklari, fuqarolar urushi, turli qurolli toʻqnashuvlar va boshqa favqulodda vaziyatlarda bolalar va yoshlarni, shuningdek, Birlashgan Millatlar Tashkilotining Favqulodda va qurolli toʻqnashuvlarda ayollar va bolalarni himoya qilish toʻgʻrisidagi deklaratsiyasiga muvofiq himoya qilishni taklif etadi. Qurolli guruhlarning sobiq aʼzolarini tegishli ravishda qurolsizlantirish, demobilizatsiya qilish va reintegratsiya qilish jarayonlari uchun Birlashgan Millatlar Tashkiloti 2006-yilda Integratsiyalashgan standartlarni ishlab chiqishni boshladi<ref>{{Cite book|title=Child soldiers, adult interests : the global dimensions of the Sierra Leonean tragedy|last=John-Peter.|first=Pham|date=2005|publisher=Nova Science Publishers|isbn=9781594546716|location=New York|oclc=61724289}}</ref> . == Harbiy jinoyatlar == Hozirda bolalarni urush jinoyatlari uchun urush qonunlarida belgilangan javobgarlikka tortilishi kerakmi, degan fikr mavjud<ref name="McCollough-2008-03-10">Lauren McCollough, [http://www.crimesofwar.org/onnews/News-Khadr.html The Military Trial of Omar Khadr: Child Soldiers and the Law] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080512083222/http://www.crimesofwar.org/onnews/News-Khadr.html |date=12 May 2008 }}, [http://www.crimesofwar.org/about/about.html Crimes of War Project] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081222121657/http://www.crimesofwar.org/about/about.html |date=22 December 2008 }} 10 March 2008</ref>. Xalqaro huquq urush jinoyatlarini sodir etgan bolalarni jinoiy javobgarlikka tortishni taqiqlamaydi, biroq Bola huquqlari to‘g‘risidagi konvensiyaning 37-moddasida belgilanganidek, bola olishi mumkin bo‘lgan jazo cheklanadi: „oʻn sakkiz yoshga toʻlmagan shaxslar tomonidan sodir etilgan jinoyatlarga o‘lim jazosi ham, ozod qilish imkoniyatisiz umrbod qamoq jazosi ham belgilanmaydi“<ref>{{Cite web|url=https://genevacall.org/wp-content/uploads/dlm_uploads/2013/12/Engaging-Nonstate-Armed-Groups-on-the-Protection-of-Children-Towards-Strategic-Complementarity-International-Peace-Institute..pdf|title=Engaging nonstate armed groups on the protection of children: Towards strategic complementarity|last=Geneva Call|year=2012|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20150322034945/http://www.genevacall.org/wp-content/uploads/dlm_uploads/2013/12/Engaging-Nonstate-Armed-Groups-on-the-Protection-of-Children-Towards-Strategic-Complementarity-International-Peace-Institute..pdf|archive-date=22 March 2015|url-status=dead}}</ref>. '''Syerra-Leone misoli''' Syerra-Leoneda yuz bergan fuqarolar urushidan soʻng, BMT Syerra-Leone boʻyicha Maxsus sudga (SCSL) 15 va undan katta yoshdagi sobiq jangchilarni gumanitar qonunlarni, shu jumladan urush jinoyatlarini buzganliklari uchun sud qilishni buyurdi. Biroq, Parij tamoyillari qurolli toʻqnashuvlarda qatnashgan bolalar, hatto ular jinoyatchi boʻlsa ham, birinchi navbatda qurbon sifatida koʻrilishi kerak degan fikrni ilgari surdi: Ushbu tamoyil Sud nizomida oʻz aksini topgan boʻlib, u jinoiy javobgarlikka tortishni istisno qilmagan, lekin sobiq askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiya qilish zarurligini taʼkidlab oʻtgan. Syerra-Leone mamlakat tribunalining birinchi bosh prokurori David Crane nizomni qanchalik jirkanch jinoyatlar sodir etgan bo‘lishidan qatʼi nazar, bolalarning o‘zini emas, balki bolalarni ishga yollagan kishilarni jinoiy javobgarlikka tortish foydasiga talqin qildi<ref> [http://www.diplomatie.gouv.fr/en/IMG/pdf/Paris_Conference_Principles_English_31_January.pdf The Paris Principles and Guidelines on Children associated with armed forces or armed groups] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150923215047/http://www.diplomatie.gouv.fr/en/IMG/pdf/Paris_Conference_Principles_English_31_January.pdf |date=23 September 2015 }}, February 2007. Section "Treatment of children accused of crimes under international law", p. 9 </ref>. '''Omar Khadr misoli''' AQShda prokurorlar kanadalik Omar Khadrni Afgʻonistonda 16 yoshga toʻlmaganida va Tolibon safida AQSh kuchlariga qarshi jang qilganlikda aybladilar<ref>{{cite news|url=http://ca.reuters.com/article/domesticNews/idCATRE67847020100809|title=Omar Khadr's Confession Can Be Used at Guantanamo Trial|author=Jane Sutton|date=9 August 2010|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180806024727/https://ca.reuters.com/article/domesticNews/idCATRE67847020100809|archive-date=6 August 2018|url-status=live}}</ref>. Ushbu jinoyatlarga AQSh qonunchiligiga koʻra umrbod qamoq jazosi beriladi<ref name="McCollough-2008-03-10" />. 2010-yilda qiynoq va tazyiq ostida boʻlgan Xadr urush qonunlarini buzgan holda qotillik, qotillikka urinish, fitna, terrorizmga moddiy yordam koʻrsatish va josuslikda aybdor deb topildi<ref>{{cite web|url=http://media.miamiherald.com/smedia/2010/10/26/10/stip.source.prod_affiliate.56.pdf|title=USvKhadr Stipulation of Fact|date=25 October 2010|access-date=30 November 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20111002161209/http://media.miamiherald.com/smedia/2010/10/26/10/stip.source.prod_affiliate.56.pdf|archive-date=2 October 2011|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.cnn.com/2010/US/10/25/khadr.plea/|title=Youngest Guantanamo detainee pleads guilty|last=Meserve|first=Jeanne|author2=CNN Wire Staff|date=25 October 2010|publisher=CNN|access-date=29 October 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101026132342/http://www.cnn.com/2010/US/10/25/khadr.plea/|archive-date=26 October 2010|url-status=live}}</ref>. Khadrni bir yillik qamoqdan soʻng Kanadaga deportatsiya qilinishini koʻrsatadigan kelishuv bitimining bir qismi sifatida taklif qilindi. Umar Khadr Guantanamo qamoqxonasida qoldi va Kanada hukumati uning vataniga qaytarilishini kechiktirgani uchun xalqaro tanqidlarga uchradi<ref>{{cite news | url=https://www.cbc.ca/news/world/khadr-to-return-to-canada-lawyer-1.905780 | publisher=CBC News | title=Khadr to return to Canada: lawyer | date=25 October 2010 | access-date=30 November 2011 | archive-url=https://web.archive.org/web/20101028080624/https://www.cbc.ca/news/world/khadr-to-return-to-canada-lawyer-1.905780 | archive-date=28 October 2010 | url-status=live}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.cbc.ca/news/canada/story/2012/07/20/khadr-canada-us.html |title=Toews' request delays Khadr's transfer to Canada |date=20 July 2012 |publisher=CBC News |access-date=26 July 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120727002758/http://www.cbc.ca/news/canada/story/2012/07/20/khadr-canada-us.html |archive-date=27 July 2012 |url-status=live }}</ref>. Oxir-oqibat, Khadr 2012-yil sentabr oyida Kanada qamoqxonasiga oʻtkazildi va 2015-yil may oyida Alberta sudyasi tomonidan garov evaziga ozod qilindi. 2016-yilda Xadr AQShning harbiy jinoyatchi sifatida hukm qilinganligi ustidan shikoyat qilgan<ref>{{Cite web|title = 'Freedom is way better than I thought,' says Omar Khadr|url = http://www.cbc.ca/news/canada/edmonton/omar-khadr-free-on-bail-vows-to-prove-he-is-a-good-person-1.3065692|publisher = Canadian Broadcasting Corporation|access-date = 8 February 2016|archive-url = https://web.archive.org/web/20160131211649/http://www.cbc.ca/news/canada/edmonton/omar-khadr-free-on-bail-vows-to-prove-he-is-a-good-person-1.3065692|archive-date = 31 January 2016|url-status = live}}</ref>. BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili hukm chiqarilishidan oldin AQShning Guantanamodagi harbiy komissiyasiga maktub yozib, Khadrni reabilitatsiya dasturiga muvofiq qoʻyib yuborishni soʻrab murojaat qilgan<ref name=":0">{{Cite news|url=http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|title=Khadr should go back to Canada: UN official|last=CBC News|date=27 October 2010|publisher=Canadian Broadcasting Corporation|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20171129025923/http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|archive-date=29 November 2017|url-status=live}}</ref>. Oʻz maktubida u Khadr „oʻsmir askarbola hikoyasini ifodalaydi: vijdonsiz guruhlar tomonidan kattalarning oʻzlari tushunmaydigan janglarda qatnashish taklifi bilan harakat qilish uchun yollangan“.ini aytadi<ref name=":0">{{Cite news|url=http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|title=Khadr should go back to Canada: UN official|last=CBC News|date=27 October 2010|publisher=Canadian Broadcasting Corporation|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20171129025923/http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|archive-date=29 November 2017|url-status=live}}</ref>. == Birlashgan Millatlar Tashkilotining roli == === Tarixi === Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning yakuniy matni (1989-yilda qabul qlingan) 18 yoshgacha boʻlgan barcha bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlamaganidan keyin bolalar huquqlari himoyachilarining hafsalasi pir boʻldi va ular bu maqsadga erishish uchun yangi shartnoma tuzishni talab qila boshladilar<ref name=":02">{{Cite book|title=Campaigning for justice: Human rights advocacy in practice|last=Becker|first=J|publisher=Stanford University Press|year=2013|isbn=9780804774512|location=Stanford, California|pages=11–31|chapter=Campaigning to stop the use of child soldiers|oclc=837635842}}</ref><ref name=":24">{{Cite web|url=http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on Involvement of Children in Armed Conflict (OP/CAC)|last=Brett|first=R|year=2005|website=International Council on Human Rights Policy & International Commission of Jurists|access-date=4 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20120416195918/http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|archive-date=16 April 2012|url-status=live}}</ref>. Natijada, yangi tashkil etilgan Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita ikkita tavsiya berdi: birinchidan, qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri boʻyicha BMTdan yirik tadqiqot oʻtkazishni soʻrash; ikkinchidan, konvensiyaga qo‘shimcha protokol bo‘yicha muzokaralar olib borish uchun BMTning Inson huquqlari bo‘yicha komissiyasi aʼzolaridan iborat ishchi guruhini tuzish. Har ikkala taklif ham qabul qilindi<ref name=":02">{{Cite book|title=Campaigning for justice: Human rights advocacy in practice|last=Becker|first=J|publisher=Stanford University Press|year=2013|isbn=9780804774512|location=Stanford, California|pages=11–31|chapter=Campaigning to stop the use of child soldiers|oclc=837635842}}</ref><ref name=":24">{{Cite web|url=http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on Involvement of Children in Armed Conflict (OP/CAC)|last=Brett|first=R|year=2005|website=International Council on Human Rights Policy & International Commission of Jurists|access-date=4 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20120416195918/http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|archive-date=16 April 2012|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitaga javob berar ekan, „qurolli toʻqnashuvlar natijasida dunyoning koʻplab qismlarida bolalarning ahvoli keskin yomonlashganini“ tan oldi va inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machelga yirik tadqiqot oʻtkazishni topshirdi<ref name=":11">{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/mandate/special-representative-of-the-secretary-general-for-children-and-armed-conflict/|title=Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|last=Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|year=2018|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180129004604/https://childrenandarmedconflict.un.org/mandate/special-representative-of-the-secretary-general-for-children-and-armed-conflict/|archive-date=29 January 2018|url-status=live}}</ref>. Machel hisoboti, Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri, 1996-yilda nashr etilgan Hisobotda qayd etilgan: <blockquote>Hech shubha yoʻqki, eng dolzarb ustuvor vazifalardan biri 18 yoshgacha boʻlgan barchani qurolli kuchlar safidan chetlashtirishdir<ref name=":14">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/graca/a51-306_en.pdf|title=Impact of armed conflict on children|last=Machel|first=G|year=1996|access-date=2018-01-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20170708004644/https://www.unicef.org/graca/a51-306_en.pdf|archive-date=8 July 2017|url-status=live}}</ref></blockquote> Shu bilan birga, BMTning Inson huquqlari boʻyicha komissiyasi bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanish boʻyicha standartlarni oshirish boʻyicha muzokaralar olib borish uchun ishchi guruh tuzdi. Murakkab muzokaralar va global kampaniyadan soʻng, yangi shartnoma 2000-yilda Bolalar huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning qurolli mojarolarga jalb etilishi toʻgʻrisidagi fakultativ protokoli sifatida kelishib olindi. Shartnoma bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda bevosita ishtirok etishini ham, ularni 16 yoshdan boshlab mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga jalb qilishni ham taqiqlaydi<ref name=":1">{{Cite web|url=http://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/OPACCRC.aspx|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict|year=2000|website=ohchr.org|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20130502015246/http://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/OPACCRC.aspx|archive-date=2 May 2013|url-status=dead|access-date=22 March 2018}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi 2000-yil 25-maydagi 54/263- rezolyutsiya bilan shartnomani Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokol sifatida qabul qildi. Protokol 2002-yil 12-fevralda kuchga kirdi<ref>{{Cite journal|date=November 2000|title=United Nations General Assembly: Optional Protocols to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict and on the Sale of Children, Child Prostitution and Child Pornography|url=http://dx.doi.org/10.1017/s0020782900009335|journal=International Legal Materials|volume=39|issue=6|pages=1285–1297|doi=10.1017/s0020782900009335|s2cid=232255513|issn=0020-7829}}</ref>. === Bosh kotibning bolalar va qurolli mojarolar bo'yicha maxsus vakili === Machelning eʼlon qilgan hisoboti BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili (SRSG-CAAC) uchun yangi mandatga olib keldi<ref>Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict. „Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict“ (en-US). United Nations (2018). 29-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. SRSG vazifalari orasida Bosh kotibning bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha yillik hisoboti loyihasini ishlab chiqish kiradi, unda butun dunyodan bolalarni yollash va ulardan foydalanishning eng yomon holatlari roʻyxati va tavsifi sanab oʻtilgan<ref>{{Cite web|url=https://foreignpolicy.com/2017/08/16/confidential-u-n-report-accuses-saudi-coalition-of-killing-hundreds-of-children-in-yemen-conflict/|title=Confidential U.N. Report Accuses Saudi Coalition of Killing Hundreds of Yemeni Kids|last=Lynch|first=Colum|date=16 August 2017|website=Foreign Policy|language=en|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180323092442/https://foreignpolicy.com/2017/08/16/confidential-u-n-report-accuses-saudi-coalition-of-killing-hundreds-of-children-in-yemen-conflict/|archive-date=23 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Xavfsizlik Kengashi === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Xavfsizlik Kengashi muntazam ravishda munozaralar, hisobotlarni qabul qilish va „Qurolli toʻqnashuvdagi bolalar“ sarlavhasi ostida rezolyutsiyalarni qabul qilish uchun yigʻiladi. Ushbu masala boʻyicha birinchi rezolyutsiya 1261-sonli qaror 1999-yilda qabul qilingan<ref name="UN_SRES12611999">{{UN document|docid=S-RES-1261(1999)|type=Resolution|body=Security Council|year=1999|resolution_number=1261|accessdate=20 July 2008}}</ref>. 2004-yilda 1539-sonli rezolyutsiya bir ovozdan qabul qilindi, u askar bolalardan foydalanishni qoraladi va BMT Bosh kotibiga monitoring va hisobot berish mexanizmi deb nomlanuvchi amaliyotni kuzatish va hisobot berish vositasini yaratishni topshirdi<ref>{{cite news|url=http://www.reliefweb.int/rw/rwb.nsf/db900SID/ACOS-64DFZ7?OpenDocument|title=Security Council condemns recruitment of child soldiers, asks Secretary-General to devise monitoring mechanism|date=22 April 2004|publisher=[[ReliefWeb]]}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.unicef.org/protection/57929_57997.html|title=Monitoring and Reporting Mechanism (MRM) on grave violations of children's rights in situations of armed conflict|work=UNICEF|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20180323154757/https://www.unicef.org/protection/57929_57997.html|archive-date=23 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi === Bosh kotib bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha har yili yillik hisobotini eʼlon qiladi<ref>{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/virtual-library/|title=Library of the Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|last=Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|year=2018|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180129013116/https://childrenandarmedconflict.un.org/virtual-library/|archive-date=29 January 2018|url-status=live}}</ref>. 2017-yilgi hisobotda 2016-yilda qurolli guruhlar tomonidan bolalardan keng foydalanilgan 14 ta davlat (Afg‘oniston, Kolumbiya, Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Iroq, Mali, Myanma (Birma) , Nigeriya, Filippin, Somali, Janubiy Sudan, Sudan, Suriya, va Yaman) va davlat qurolli kuchlari jangovar harakatlarda bolalardan foydalangan oltita davlat (Afgʻoniston, Myanma (Birma), Somali, Sudan, Janubiy Sudan va Suriya)<ref>United Nations Secretary-General. „Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017“. United Nations (2017). 25-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-yanvar 2018-yil. </ref> davlatlarini keltiradi. 2011-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun ekstremal chora-tadbirlar hisobotiga koʻra, mojaro hududlarida zoʻravonlik harakatlariga jalb qilingan bolalar masalasini koʻtargan<ref>„Extreme Measures | Abuses against Children Detained as National Security Threats“(ingl.), Human Rights Watch (28-iyul 2016-yil). Qaraldi: 28-mart 2018-yil.</ref>. == Bugungi kunda harbiy xizmatdagi bolalar - mintaqa va mamlakatlar bo'yicha == Ushbu bo'lim bugungi kunda bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanishni o'z ichiga oladi. === Afrika === 2003-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotining Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi maʼlumotlariga koʻra, butun dunyo boʻylab davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarda qatnashgan bolalarning yarmidan koʻpi Afrikada boʻlgan. 2004-yilda Child Soldiers International tashkiloti maʼlumotlariga koʻra, qitʼada 100 000 bolalar davlat va nodavlat qurolli kuchlarda foydalanilgan<ref name="CSUCS-1">[https://web.archive.org/web/20091226221427/http://www.child-soldiers.org/document/get?id=743 Child soldiers global report 2004: Africa Regional overview], [http://www.child-soldiers.org/contact/contact Child Soldiers International] {{webarchive|url=https://archive.today/20070703045854/http://www.child-soldiers.org/contact/contact|date=3 July 2007}}.<!--Retrieved April 2009--></ref> va 2008-yildagi hisob-kitoblarga koʻra, jami 120 000 bola yoki harbiy harakatlarda qatnashgan<ref>{{Cite journal|last=Rakisits|first=Claude|date=1 December 2008|title=Child Soldiers in the East of the Democratic Republic of the Congo|journal=Refugee Survey Quarterly|language=en|volume=27|issue=4|pages=108–122|doi=10.1093/rsq/hdn054|issn=1020-4067|url=http://doc.rero.ch/record/291705/files/hdn054.pdf}}</ref>. Afrikaning aksariyat mamlakatlari ratifikatsiya qilgan Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Afrika Xartiyasi (1990-yil) 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni barcha turdagi harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlaydi. Ushbu qabul qilingan xartiyaga qaramay, BMT maʼlumotlariga koʻra, 2016-yilda Afrikaning yetti davlatida (Markaziy Afrika Respublikasi, Nigeriya, Kongo Demokratik Respublikasi, Somali, Mali, Janubiy Sudan, Sudan) bolalar qurolli guruhlar va uchtasida (Sudan, Somali va Janubiy Sudan) davlat qurolli kuchlari tomonidan foydalanilgan<ref>United Nations Secretary-General. „Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017“. United Nations (2017). 25-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-yanvar 2018-yil.</ref>. Afrikada joylashgan harbiy tashkilotlardagi bolalar sonini kamaytirish boʻyicha xalqaro saʼy-harakatlar 1997-yilda ishlab chiqilgan Keyptaun tamoyillaridan keyin boshlandi<ref name=":18">{{cite web|url=http://www.unicef.org/emerg/files/Cape_Town_Principles(1).pdf|title=Cape Town Principles and Best Practices|date=April 1997|publisher=UNICEF|pages=8|access-date=26 August 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927182848/http://www.unicef.org/emerg/files/Cape_Town_Principles(1).pdf|archive-date=27 September 2007|url-status=live}}</ref>. Prinsiplar Afrika hukumatlariga oʻsha paytda muzokaralar olib borilayotgan OPAC majburiyatlarini bajarishni va harbiy xizmatga yollash uchun minimal yoshni 15 dan 18 ga oshirishni taklif qildi<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref>. Prinsiplar, shuningdek, bola askarga 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni „har qanday turdagi muntazam yoki tartibsiz qurolli kuchlar yoki guruhning har qanday maqomdagi bir qismi boʻlgan … shu jumladan jinsiy maqsadlar uchun yollangan qizlarni ham qamrab oladi“ . . ."<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref>. 2007-yilda Parijda boʻlib oʻtgan „Urushdan ozod bolalar“ konferensiyasi Parij tamoyillarini ishlab chiqdi, ular Keyptaun tamoyillarini takomillashtirish va yangilash, ularni global miqyosda qoʻllash va hozirgi bolalar askarlarini qayta integratsiya qilishning amaliy yondashuvini belgilab berdi<ref name="UNICEF12">[http://www.unicef.org/media/media_38208.html <nowiki>[1]</nowiki>] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180114184025/https://www.unicef.org/media/media_38208.html |date=14 January 2018 }}, UNICEF press release</ref> . === Markaziy Afrika Respublikasi === Markaziy Afrika Respublikasida qurolli guruhlar tomonidan bolalardan foydalanish tarixdan keng tarqalgan. 2012 va 2015-yillar oraligʻida 10 000 ga yaqin bolalar milliy qurolli mojarolarda qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan<ref name=":03">{{Cite news|url=https://www.unicef.org/media/media_85654.html|title=Central African Republic: Children brutally targeted in weekend violence|last=UNICEF|access-date=13 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180114184037/https://www.unicef.org/media/media_85654.html|archive-date=14 January 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. 2016-yil maʼlumotlariga koʻra bu haliyam davom etmoqda. Musulmon Séléka qurolli guruhlar koalitsiyasi va asosan nasroniylardan iborat Anti-balaka jangarilari bolalardan shu tarzda ayovsiz foydalangan. Baʼzilarining yoshi sakkizda<ref name=":16">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/shop/des-milliers-de-vies-rparer|title=Des Milliers de vies à réparer|last=Child Soldiers International|year=2016|website=Child Soldiers International|language=fr|access-date=13 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180115042637/https://www.child-soldiers.org/shop/des-milliers-de-vies-rparer|archive-date=15 January 2018|url-status=dead}}</ref>. 2015-yil may oyida boʻlib oʻtgan Forum de Bangui (hukumat, parlament, qurolli guruhlar, fuqarolik jamiyati va diniy yetakchilar yig‘ilishi)da bir qator qurolli guruhlar minglab bolalarni demobilizatsiya qilish togʻrisida kelishib oldilar<ref>{{Cite news|url=https://www.unicef.org/media/media_81771.html|title=Armed groups in Central African Republic agree to release thousands of children|last=UNICEF|date=5 May 2015|work=UNICEF|access-date=13 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180114184053/https://www.unicef.org/media/media_81771.html|archive-date=14 January 2018|url-status=live}}</ref>. 2016-yilda Markaziy Afrika Respublikasiga barqarorlik oʻlchovi qaytdi va BMT maʼlumotlariga koʻra, 2691 oʻgʻil va 1206 qiz qurolli guruhlardan rasman ajratildi. Shunga qaramay, bolalarni harbiy maqsadlarda ishga olish va ulardan foydalanish oʻsha yil davomida taxminan yana 50 foizga koʻtarildi, bu raqamlar asosan Lord qarshilik armiyasiga tegishli<ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. === Kongo Demokratik Respublikasi === Minglab bolalar Kongo Demokratik Respublikasi (DRC) armiyasida va turli isyonchi qurolli kuchlarda xizmat qiladi. Maʼlumotlarga koʻra, Ikkinchi Kongo urushi avjida 30 000 dan ortiq bolalar mojaroning turli tomonlari bilan jang qilgan. „Kony 2012“ filmida Rabbiyning qarshilik armiyasi bu bolalarni yollagani daʼvo qilingan<ref name="guardian kony 2012">{{cite news | url=https://www.theguardian.com/global-development/2012/mar/16/kony-2012-child-soldiers-spotlight | title=Kony 2012 puts child soldiers back under the spotlight | work=[[The Guardian]] | date=16 March 2012 | access-date=16 March 2012 | author=Smith, David | archive-url=https://web.archive.org/web/20140820052154/http://www.theguardian.com/global-development/2012/mar/16/kony-2012-child-soldiers-spotlight | archive-date=20 August 2014 | url-status=live}}</ref>. Hozirgi vaqtda Kongo Demokratik Respublikasi dunyodagi eng yuqori askar bolalardan biriga ega mamlakat. Xalqaro sud urush davridagi bu amaliyotlar boʻyicha hukm chiqardi. Thomas Lubanga Dyilo, KDRdagi harbiy qoʻmondonlardan biri, 2002 va 2003-yillar oraligʻida bolalar askarlarini yollashdagi roli uchun 14 yillik qamoq jazosiga hukm qilindi. Lubanga Kongo vatanparvarlari ittifoqiga va uning qurolli qanoti Kongoni ozod qilish uchun vatanparvarlik kuchlariga rahbarlik qilgan. Bolalar Ituridagi qurolli toʻqnashuvda jang qilishga majbur boʻlishdi<ref name="The Prosecutor v. Thomas Lubanga Dyilo">{{cite web|url=http://www.icc-cpi.int/en_menus/icc/situations%20and%20cases/situations/situation%20icc%200104/related%20cases/icc%200104%200106|title=The Prosecutor v. Thomas Lubanga Dyilo|access-date=2 October 2014|url-status=dead|archive-url=https://archive.today/20140319221305/http://www.icc-cpi.int/en_menus/icc/situations%20and%20cases/situations/situation%20icc%200104/related%20cases/icc%200104%200106|archive-date=19 March 2014}}</ref>. === Somali === 2004-yilda Child Soldiers International tomonidan eʼlon qilingan hisobotda 1991-yildan beri 200 000 nafar bola oʻz irodasiga zid ravishda mamlakat qurolli kuch tarkiblariga jalb qilingani taxmin qilingan<ref name="CSUCS-1">[https://web.archive.org/web/20091226221427/http://www.child-soldiers.org/document/get?id=743 Child soldiers global report 2004: Africa Regional overview], [http://www.child-soldiers.org/contact/contact Child Soldiers International] {{webarchive|url=https://archive.today/20070703045854/http://www.child-soldiers.org/contact/contact|date=3 July 2007}}.<!--Retrieved April 2009--></ref> . 2017-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Antoniu Guterrish BMT hisobotiga izoh berib, mamlakatdagi „Ash-Shabob“ aʼzolarining 50 foizdan ortigʻini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil qiladi, baʼzi paytlari esa toʻqqiz yoshga toʻlmagani ham jangga joʻnatiladi degan edi. Hisobotda 2010-yilning 1-aprelidan 2016-yilning 31-iyuliga qadar Somalida 6163 nafar bola yollangani, ulardan 230 nafari qizlar ekanligi tasdiqlandi. „Ash-Shabob“ bu yollashning yetmish foizini tashkil qilgan. Somali milliy armiyasi ham bolalarni askarlikka yollash boʻyicha yuqori oʻrinlarda turadi<ref name=":37">{{Cite web|url=https://www.aljazeera.com/news/2017/01/guterres-thousands-child-soldiers-fight-somalia-170120063747893.html|title=Guterres: Thousands of child soldiers fight in Somalia|publisher=Al Jazeera|access-date=28 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329054211/https://www.aljazeera.com/news/2017/01/guterres-thousands-child-soldiers-fight-somalia-170120063747893.html|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.childsoldiers.org/preventing-the-use-of-child-soldiers-in-somalia/|title=Preventing the Use of Child Soldiers in Somalia – Roméo Dallaire Child Soldiers Initiative|date=30 January 2017|work=Roméo Dallaire Child Soldiers Initiative|access-date=28 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329061157/https://www.childsoldiers.org/preventing-the-use-of-child-soldiers-in-somalia/|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref> . === Sudan === 2004-yilda 17 000 ga yaqin bolalar davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan<ref name=":51">{{Cite book|title=The social problems of children in Sub-Saharan Africa|last=Hollingsworth|first=J|publisher=Cambridge Scholars Publishing|year=2013|isbn=9781443845137|location=Newcastle upon Tyne, UK|pages=68|oclc=825978109}}</ref>. O‘sha paytdagi asosiy qurolli muxolifat guruhi — Sudan Xalq ozodlik armiyasi (SPLA) tarkibida 5000 ga yaqin bola bor edi. Baʼzi sobiq bolalar askarlik paytida sodir etgan jinoyatlari uchun oʻlimga hukm qilingan<ref name=":51">{{Cite book|title=The social problems of children in Sub-Saharan Africa|last=Hollingsworth|first=J|publisher=Cambridge Scholars Publishing|year=2013|isbn=9781443845137|location=Newcastle upon Tyne, UK|pages=68|oclc=825978109}}</ref>. 2006-yilda bolalar Chaddagi qochqinlar lagerlaridan ham jalb qilingan va minglab bolalar Darfurdagi mojaroga tortilgan<ref name=":53">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Shop/global-report-2008-1|title=Child Soldiers Global Report 2008: Sudan|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2008|website=Child Soldiers International|pages=315–320|language=en|access-date=1 April 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180402035955/https://www.child-soldiers.org/Shop/global-report-2008-1|archive-date=2 April 2018|url-status=dead}}</ref>. 2005-yilda hukumat OPAC shartnomasini ratifikatsiya qildi va 2008-yilga kelib mamlakatda bolalardan harbiy maqsadda foydalanish kamaydi, ammo davlat qurolli kuchlari ham, SPLA ham ularni yollash va ishlatishda davom etgan. Bolalardan foydalanish kamayishda davom etdi, biroq 2017-yilda BMT hukumat kuchlarida hanuz12 yoshli bolalar borligi toʻgʻrisida xabarlar oldi<ref>{{Cite web|url=https://childsoldiersworldindex.org/view/SD|title=Child Soldiers World Index: Sudan|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=1 April 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180402101439/https://childsoldiersworldindex.org/view/SD|archive-date=2 April 2018|url-status=live}}</ref><ref name="urlWitness: A Child Soldier’s Darfur Confession – 'I shot her. She is dead.' | Human Rights Watch">{{cite web |url=https://www.hrw.org/news/2015/09/09/witness-child-soldiers-darfur-confession-i-shot-her-she-dead |title=Witness: A Child Soldier's Darfur Confession – 'I shot her. She is dead.' &#124; Human Rights Watch |date=9 September 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160817133035/https://www.hrw.org/news/2015/09/09/witness-child-soldiers-darfur-confession-i-shot-her-she-dead |archive-date=17 August 2016 |url-status=live }}</ref>. === Uganda === „Ugandadagi LRA armiyasida asosan askar sifatida oʻqitilgan. Ugandadagi barcha boshqa yoki oldingi isyonchi guruhlardan farqli oʻlaroq, LRA bolalarni (yaxshisi oʻn ikki yoshdan oʻn toʻrt yoshgacha) zoʻravonlik bilan oʻgʻirlash yoki qul qilishni oʻzining asosiy usuliga aylantirgan va oʻz faoliyatini tinch aholiga hujum qilishga qaratgan“<ref>Artur Bogner, Gabriele Rosenthal (2020): Child Soldiers in Context. Biographies, Familial and Collective Trajectories in Northern Uganda. Göttingen: University Press, 12. https://doi.org/10.17875/gup2020-1325</ref>. === Zimbabve === 2003-yilda Guardian gazetasi Zimbabveda davlat tomonidan homiylik qilinadigan yoshlar qurolli kuchlari Milliy Yoshlar Xizmati tomonidan inson huquqlarining koʻplab buzilishi haqida xabar berdi<ref>{{Cite web|url=https://www.theguardian.com/world/2003/feb/19/zimbabwe.andrewmeldrum|title=Living in fear of Mugabe's green bombers|last=Meldrum|first=Andrew|date=19 February 2003|website=The Guardian|language=en|access-date=29 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20171115214246/https://www.theguardian.com/world/2003/feb/19/zimbabwe.andrewmeldrum|archive-date=15 November 2017|url-status=live}}</ref>. Dastlab vatanparvar yoshlar tashkiloti sifatida tashkil etilgan bu tashkilot 10 yoshdan 30 yoshgacha boʻlgan yoshlardan iborat harbiylashtirilgan guruhga aylandi va mamlakatdagi norozilikni bostirish uchun foydalanildi. Tashkilot nihoyat 2018-yilning yanvarida taqiqlangan<ref>{{Cite web|url=http://www.solidaritypeacetrust.org/reports/youth_malitia.pdf|title=National youth service training|last=Solidarity Peace Trust|year=2003|archive-url=https://web.archive.org/web/20080905194023/http://www.solidaritypeacetrust.org/reports/youth_malitia.pdf|archive-date=5 September 2008|url-status=dead|access-date=29 March 2018}}</ref> The organisation was finally banned in January 2018.<ref>{{Cite news|url=https://www.myzimbabwe.co.zw/news/15436-youths-who-had-enrolled-for-useless-national-youth-service-turned-away-as-government-bans-green-bomber-training.html|title=Youths who had enrolled for useless National Youth Service turned away as government BANS green bomber training|date=30 January 2018|work=My Zimbabwe News|access-date=29 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20180330012355/https://www.myzimbabwe.co.zw/news/15436-youths-who-had-enrolled-for-useless-national-youth-service-turned-away-as-government-bans-green-bomber-training.html|archive-date=30 March 2018|url-status=live}}</ref>. == Amerika == === Boliviya === 2001-yilda Boliviya hukumati 14 yoshgacha boʻlgan bolalar yollash boʻyicha tekshiruvlar paytida qurolli kuchlarga majburan chaqirilgan boʻlishi mumkinligini tan oldi. Boliviya armiyasining 40 % ga yaqinini 18 yoshdan kichiklar, yarmini esa 16 yoshdan kichiklar tashkil qiladi. 2018-yil holatiga koʻra , Boliviya bolalarni 17 yoshdan boshlab kattalar harbiy xizmatga chaqirishni boshlashga taklif qiladi. === Braziliya === Braziliyada Komando Vermelho kabi mahalliy uyushgan jinoiy guruhlar bolalarni giyohvand moddalarni tayyorlash va qotillik qilish uchun yollashadi, lekin politsiya va boshqa raqib guruhlar ularga qarshi kurashadilar. Shuningdek, braziliyalik militsionerlar bolalarni Komando Vermelyoga qarshi kurashga jalb qilganlar. === Kanada === Kanadada odamlar 16 yoshidan boshlab ota-ona ruxsati bilan Kanada kuchlarining zaxira qismiga, biroz ulgʻaygach, 17 yoshida ota-ona ruxsati bilan oddiy tarkibga qoʻshilishlari mumkin. Lekin ular 18 yoshga toʻlgunga qadar xizmat safariga koʻngilli boʻlishlari mumkin emas. === Kolumbiya === Kolumbiyadagi qurolli mojaroda, 1960-yillarning oʻrtalaridan hozirgi kungacha, qatnashgan jangchilarning toʻrtdan bir qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan va hozir ham shunday. 2004-yilda Kolumbiya bolalar askarlaridan foydalanish boʻyicha dunyoda toʻrtinchi oʻrinni egalladi. Hozirda mamlakatda qurolli guruhlarda 11-14 ming bola bor. Hukumat bilan muzokaralar chogʻida qurolli guruhlar voyaga yetmaganlarni savdolashish vositasi sifatida yollashni toʻxtatishni taklif qilishdi, ammo ularni qoniqtirmadi. Bjørkhaugning taʼkidlashicha, aksariyat bolalar askarlikka ixtiyoriy ishtirok etish va majburlashning kombinatsiyasi orqali yollangan. 1998-yilda Human Rights Watch matbuot bayonotida baʼzi partizan boʻlinmalarining 30 foizi bolalardan iborat boʻlgan . Xuddi shu press-relizda hukumat bilan bogʻliq boʻlgan harbiylashtirilgan boʻlinmalarning baʼzilari 50 foizgacha bolalardan iborat ekanligi, jumladan, sakkiz yoshli baʼzilari ham borligi taxmin qilingan. 2005-yilda Kolumbiyada 11 000 ga yaqin bola chap yoki oʻng qanot harbiy kuchlari safida xizmat qilgan. „Kolumbiyadagi bolalar jangchilarining taxminan 80 foizi ikki chap qanot partizan guruhlaridan biriga, FARC yoki ELNga tegishli. Qolgan jangchilar harbiylashtirilgan saflarda, asosan AUCda xizmat qilishadi“. P.W. Singerning soʻzlariga koʻra, FARC tomonidan 1998-yilda Guatape GESiga hujumda sakkiz yoshli jangarilar ishtirok etgan va 2001-yilda FARC oʻquv videosida 11 yoshli oʻgʻil bolalar raketalar bilan ishlayotgani tasvirlangan. Guruh shuningdek, Venesuela, Panama va Ekvadordan kelgan bolalarni ham qabul qiladi. Kolumbiya hukumati xavfsizlik kuchlari bolalarni rasman ishga qabul qilmaydi, chunki majburiy va ixtiyoriy yollash uchun qonuniy yosh 18 deb belgilangan. Shu bilan birga, talabalar harbiy oʻrta maktablarda kursant sifatida roʻyxatdan oʻtishlari va mos ravishda 16 yoki 17 yoshlilar havo kuchlari yoki milliy armiya tayyorlash dasturlariga kirishlari mumkin. Bundan tashqari, qoʻlga olingan dushman bolalari Kolumbiya harbiylari tomonidan razvedka maʼlumotlarini yigʻish uchun ishlatilgan. 2016-2017-yillarda FARC partizan guruhlariga qarshi demobilizatsiya harakatlari mojarosiga barham berib, zo‘ravonlikka jalb qilingan bolalar sonini cheklab qo‘yishiga umid qildi. Biroq, boshqa qurolli guruhlar hali demobilizatsiya qilinmagan va mojaro hozirgacha toʻliq hal etilmagan. === Kuba === Kubada o‘g‘il bolalar va qizlar uchun majburiy harbiy xizmat yoshi 17 yoshni tashkil etadi. Erkak o‘smirlarga hududiy qo‘shinlar qurolli kuchsi safiga majburiy xizmat muddatidan oldin ruxsat etilgan. === Gaiti === Gaitida siyosiy zoʻravonlik bilan shugʻullanuvchi turli erkin tashkil etilgan qurolli guruhlarda qatnashayotgan bolalar soni nomaʼlum. === Meksika === Meksikada bolalar Meksikadagi narkotiklar urushida Fors koʻrfazi karteli kabi jinoiy tashkilotlar tomonidan hukumat va boshqa raqib kartellarga qarshi kurashish uchun foydalaniladi. Ammo bularning soni maʼlum emas. Shuningdek, Grupos de autodefensa comunitaria (Avtomatik himoya guruhi) oʻz qishloqlarini mahalliy jinoiy guruhlarning zoʻravonligidan himoya qilish uchun baʼzi vaqtda bolalarni yollaydi, askar bolalarini jalb qiladigan oʻzini-oʻzi himoya qilish guruhlaridan biri bu Coordinadora Regional de Autoridades Comunitarias-Pueblos Fundadores (CRAC-PF) boʻlib, u Los Ardillos, Beltran Leyva kartelidan ajralib chiqqan jinoiy guruh bilan qarama-qarshilikda. CRAC-PF va Los Ardillos oʻrtasidagi janglar 53 kishining oʻlimiga sabab boʻlgan. === Qo'shma Shtatlar === Qoʻshma Shtatlarda 17 yoshli oʻsmirlar ota-onalarning yozma roziligi bilan qurolli kuchlarga qoʻshilishlari mumkin. 2015-yil holatiga koʻra har yili 16 000 ga yaqin 17 yoshli yigitlar harbiy xizmatga chaqiriladi. AQSH armiyasi maktablar bilan ishga yollashga boʻlgan taʼminlashni yondashuvning „tayanch toshi“ deb taʼriflaydi . Bolalar huquqlarini himoya qilish tashkilotlari AQSh qurolli kuchlari xodimlarini bolalarga tayanishini tanqid qildi. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShga harbiy xizmatga kirishning minimal yoshini 18 yoshga koʻtarishni tavsiya qildi. 1990-yillarda OPAC shartnomasi boʻyicha muzokaralarda AQSh Buyuk Britaniyaga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 dan oshmasligiga keskin qarshi chiqdi. Natijada shartnomada eng kam 16 yosh belgilangan . AQSh shartnomani 2002-yilda ratifikatsiya qilgan (lekin 2018-yil holatiga koʻra AQSh Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyani ratifikatsiya qilish amalga oshmadi). OPACga koʻra, AQSh harbiy xizmatchilariga odatda 18 yoshga toʻlgunga qadar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishni taqiqlaydi. Shunga qaramay, ular „oldinga joylashtirish“ huquqiga ega, yaʼni ular qoʻllab-quvvatlash vazifalarini bajarish uchun jangovar zonaga joylashtirilishlari mumkin. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShni ushbu siyosatni oʻzgartirishga va voyaga yetmaganlarning jangovar hududda oldindagi harakat qilish zonasiga joylashtirilmasligini taʼminlashga chaqirdi. 2003 va 2004-yillarda 60 ga yaqin voyaga yetmagan o‘smirlar xodimlarning xatoligi tufayli Afgʻoniston va Iroqqa yuborilgan. Keyinchalik Mudofaa vazirligi „vaziyatlar zudlik bilan toʻgʻirlangani va takrorlanishining oldini olish uchun choralar koʻrilgani“ni aytdi. 2008-yilda prezident Jorj Bush „Oʻsmir bolalarni askarlikdan himoya qilish toʻgʻrisida“gi qonunni imzoladi . Qonun bolalarni askarlikka yollagan harbiy kuchlarni jinoiy javobgarlikka tortadi. Shuningdek, bolalar harbiy maqsadlarda foydalaniladigan mamlakatlarga qurol sotishni taqiqlaydi. Qonunda askar bolalar taʼrifi „hukumat qurolli kuchlari tarkibida jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etgan 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxs“ ni oʻz ichiga oladi. Hujjatdan voz kechish Obama va Trump maʼmuriyati tomonidan chiqarilgan. == Yaqin Sharq == === Bahrayn === Bahraynda harbiy kursantlar, NCO stajyorlari va texnik xodimlar 15 yoshdan boshlab Bahrayn Mudofaa Kuchlari safiga kirishlari mumkin. === Eron === Eronning amaldagi qonunchiligi 16 yoshdan kichiklarni ishga olishni rasman taqiqlaydi. Eron-Iroq urushi paytida oʻgʻil bolalar Basij armiyasiga chaqirilgan, u yerda Eron hukumati tanqidchilarining fikriga koʻra, ular „jonli qalqonlar toʻlqini sifatida frontga yuborilgan“. Boshqa manbalar eronlik qurbonlarning umumiy sonini 200,000-600,000 oraligʻida deb hisoblashgan. Bir manbaga koʻra, Eron-Iroq urushida qurbon boʻlganlarning 3 foizi 14 yoshgacha boʻlgan yosh askarlar boʻlgan. Eronlik oʻgʻiil bolalar maktabni tashlab, ota-onalari Eron-Iroq urushida qatnashganlar. Iroq zobitlarining taʼkidlashicha, ular baʼzida sakkiz yoshli eronlik askar bolalarni qoʻlga olishgan. 2018-yil holatiga koʻra Eron hukumati Suriya fuqarolar urushida Asad hukumatiga sodiq kuchlar tomonida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni yollab kelmoqda. === Falastin === 2004-yilda Xalqaro bolalarni himoya qilish tashkilotining Falastin boʻlimi uchun chop etilgan Jihod Shomalyning "Bosib olingan Falastin hududlarida bolalardan foydalanish " nomli hisobotida, bir qator bolalar shahidlikni oʻzlariga gʻurur deb bilishlarini taʼkidlab, hisobotni yakunlaydi. Oʻzlarining umidsiz ahvoli uchun javobgarlikni oʻz zimmalariga olishlari va Falastin harbiylashtirilgan guruhlari tomonidan qurolli hujumlar uyushtirish uchun yollanganliklariga oʻzlari sababchi ekanliklarini aytadi. Shu bilan birga, Shomaly mamlakatlarda tizimli ishga joylashish yo‘qligini, guruhlar va Falastin hamjamiyatining yuqori martabali vakillari siyosiy strategiya sifatida bolalarni yollashga qarshi ekanini taʼkidlaydi. Shomalyning fikricha, Falastin siyosiy rahbariyati bolalarni urushga tortishni toʻxtatish uchun koʻproq ish qilishi mumkin, bu esa rahbariyatdan bolalarni oʻqitish togʻrisida va yollashni taqiqlovchi memorandumni imzolashni talab qiladi. Gʻazo sektorida hukmronlikka intilayotgan Falastin tashkiloti Hamas, Isroil mudofaa kuchlariga qarshi zoʻravonlikni qoʻzgʻatish uchun munozarali mafkuralarni askar bolalarga singdirgani maʼlum. Jorjtaun universiteti professori William OʻBrien falastinlik bolalarning Birinchi Intifadadagi faol ishtiroki haqida shunday yozadi: „Aftidan, intifada qo‘shinlarining katta qismi yoshlar, jumladan, boshlang‘ich maktab o‘quvchilari ham bor. Ular tosh, molotov kokteyli va boshqa zo‘ravonlik turlari bilan shug‘ullanadilar“. Arab jurnalisti Huda Al-Hussein 2000-yil 27-oktabr kuni Londondagi arab gazetasiga quyidagilarni yozdi: 2002-yilda askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) „bolalarning jangovar harakatlarda qatnashayotgani haqida xabarlar mavjud boʻlsa-da, qurolli guruhlar tomonidan tizimli ravishda yollanganligi haqida hech qanday dalil yoʻq“, dedi. Biroq, 2004-yilda tashkilot 2000-yil oktabridan 2004- yil martigacha falastinlik voyaga yetmaganlar ishtirokida kamida toʻqqizta hujjatlashtirilgan xudkushlik hujumi sodir boʻlganligini xabar qildi: 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida Hamas va Islom Jihodi oʻzining Eron boʻlimida „harbiy hujumlarda va mashgʻulotlarda bolalardan foydalangani“ uchun alohida taʼkidlangan. 2005-yil 23-mayda Amnesty International Falastin qurolli guruhlarini bolalardan qurolli faoliyatda foydalanishni zudlik bilan toʻxtatishga chaqirdi: „Falastin qurolli guruhlari hech qanday sharoitda qurolli hujumlar uyushtirish, qurol yoki boshqa materiallarni tashish uchun bolalardan foydalanmasligi kerak…“. === Turkiya (PKK) === Kurd-turk mojarosi paytida Kurdiston Ishchilar partiyasi (PKK) faol ravishda bolalarni yollab, oʻgʻirlab ketgan. Tashkilot Turkiya xavfsizlik kuchlari tomonidan 2000 dan ortiq bolani o‘g‘irlaganlikda ayblangan. Human Rights Watch (HRW), Birlashgan Millatlar Tashkiloti (BMT) va Xalqaro Amnistiya tashkilotining mustaqil hisobotlari 90-yillardan beri tashkilot va uning qurolli guruhlari tomonidan askarb olalar i yollash va ulardan foydalanishni tasdiqladi. 2001-yilda tashkilot tomonidan bolalarni yollash tizimli ravishda amalga oshirilgani haqida xabarlar paydo boʻldi. Tashkilotning asosan bolalarni yollash uchun tuzilgan Tabura Zaroken Sehit Agit deb nomlangan bataloni haqida bir qancha xabarlar eʼlon qilingan. Shuningdek , Kurdiston vatanparvarlar ittifoqi bolalarni o‘z safiga jalb qilgani aniqlangan. Turkiya xavfsizlik kuchlari maʼlumotlariga koʻra,Kurdiston Ishchilar partiyasi 12 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan 983 nafardan ortiq bolani oʻgʻirlab ketgan. 400 dan ortiq bola tashkilotdan qochib, xavfsizlik kuchlariga taslim bo‘lishgan. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bolalar Jamgʻarmasining 2010-yilda chop etilgan hisobotida Kurdiston Ishchilar partiyasi tomonidan bolalarni yollash juda xavfli ekani koʻrsatib oʻtilgan. 2016-yilda Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasini Iroqning Shingal mintaqasida va qoʻshni davlatlarda askar bolalar yollash orqali urush jinoyatlari sodir etganlikda ayblagan. Suriyadagi fuqarolar urushi davomida ko‘plab ommaviy axborot vositalari, jumladan Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasiga aloqador YPG tashkiloti askar bolalarni yollab, joylashtirganini tasdiqladi. Guruhning xalqaro huquqni buzgan bolalardan foydalanishni toʻxtatish haqidagi daʼvosiga qaramay, guruh bolalarni yollash va ulardan foydalanishni davom ettirdi. === Livan === Livandagi fuqarolar urushida turli tomonlar askar bolalardan foydalangan. 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida aytilishicha, Hizbulloh bolalarni harbiy xizmatga oʻrgatgan. 2017-yilda BMT mamlakatda islomiy jangarilar deb gumon qilingan qurolli guruhlar bolalarni o‘z safiga jalb qilayotgani haqida xabar berdi. === Suriya === Suriyada davom etayotgan fuqarolar urushi paytida bolalar Bashar Asadga qarshi boʻlgan guruhlarga qoʻshilishdi. 2012-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotiga isyonchilar askar bolalardan foydalangani haqidagi daʼvolar kelib tushgan, biroq ular buni tasdiqlay olishmagan. 2014-yil iyun oyida Birlashgan Millatlar Tashkiloti hisobotida aytilishicha, muxolifat bolalarni harbiy va yordamchi rollarga jalb qilgan. Yana aytilishicha, bunday qilish siyosati yoʻqdek tuyulgan boʻlsa-da, yoshni tekshirish tartiblari boʻlmagan. 2014-yilda Human Rights Watch tashkilotining xabar berishicha, isyonchi guruhlar bolalardan jang maydonlarida yaradorlarni davolash, o‘q-dorilar va boshqa yuklarni olib o‘tishdan tortib, janglar avj olgan paytda frontga, snayperchilar rolini bajarishga qadar yordam va jangovar rollarda foydalanmoqda. Turkiya hukumati oʻzaro bogʻlangan SETA tadqiqot markazi Suriya milliy armiyasining tarkibini aks ettiruvchi hisobotini askar bolalar qoʻllanilganini fosh qilgani sababli qaytarib oldi. Suriya milliy armiyasi hozirda Turkiya tomonidan moliyalashtiriladi, u 2000-yil 8-sentabrda bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishi toʻgʻrisidagi Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokolni imzolagan. Al-Monitor’ning manbalarga tayanib xabar berishicha, Turkiya Liviyaga Suriya milliy armiyasidagi bolalar askarlarini joylashtirgani maʼlum qilingan. 2021-yil iyul oyida Amerika Qoʻshma Shtatlari Turkiyani Suriya va Liviyada askar bolalardan foydalanishga aloqador davlatlar roʻyxatiga qoʻshdi. 2021-yilgi Inson huquqlari amaliyoti boʻyicha mamlakat hisobotida Suriyadagi Turkiya tomonidan qoʻllab-quvvatlanadigan kuchlardan bolalar askar sifatida yollangani haqida soʻz bordi. Kurd kuchlari ham bu taktikani qoʻllashda ayblangan. 2015-yilda Human Rights Watch tashkiloti kurd qurolli kuch rahbarlari Jeneva chaqiruvi bilan majburiyat shartnomasini imzolagani va 2014-yilning iyulidan beri 59 nafar bola, ulardan 10 nafari 15 yoshdan kichik boʻlganini daʼvo qilgan edi. Prezident Asad 2013-yilda askar bolalardan (18 yoshgacha bo‘lgan har qanday shaxs) foydalanishni taqiqlovchi qonunni qabul qildi, bu qonunni buzganlik uchun aybdorlar 10 yildan 20 yilgacha „jazoviy mehnat“ bilan jazolanishini eʼlon qildi. Hukumat kuchlariga nisbatan qonun amalda qo‘llaniladimi yoki yo‘qmi, tasdiqlanmagan va isyonchi kuchlarga qarshi Suriya hukumati safida jang qilish uchun bolalar yollangani haqida da‘volar bor. Eron hukumati Suriyada fuqarolar urushi davrida Asadga sodiq hukumat kuchlari tarafida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni jalb qilgan. === Yaman === Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili Radhika Kuomarasvami 2010-yil yanvar oyida Yamandagi qabilalar oʻrtasidagi janglarda „koʻp sonli“ oʻsmir oʻgʻil bolalar jang qilishgani haqida xabar berdi. Nodavlat notijorat tashkilot faoli Abdul-Rahmon al-Marwanining hisob-kitoblariga ko‘ra, Yamanda har yili qabilalar o‘rtasidagi janglarda 500-600 ga yaqin bola halok bo‘ladi yoki yaralanadi. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudan (ayniqsa Darfur) va Yamandan askar bolalar yollagan. Britaniya SAS maxsus kuchlari Yamanda askar bolalarni tayyorlash bilan shug‘ullangani aytiladi. Xabar qilinishicha, Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya safida jang qilayotgan askarlarning kamida 40 foizi bolalardir. Saudiya Arabistoni hutiylarga qarshi Saudiya chegarasini qoʻriqlash uchun yamanlik bolalarni askar sifatida yollaydi. 2019-yil iyun oyida AQSh Davlat kotibi Mike Pompeo Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya Yamandagi fuqarolar urushida bolalardan foydalanayotgani haqidagi ekspert xulosalarini rad etib, AQShning bolalar askarlikka yollovchi davlatlar ro‘yxatiga kiritilishiga to‘sqinlik qildi. == Osiyo == 2004-yilda oʻsmirlarning harbiy xizmatidan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) Osiyoda minglab bolalar Afgʻoniston, Myanma (Birma) , Nepal Indoneziya, Filippin, Laos va Shri-Lankadagi faol mojarolar va oʻt ochishni toʻxtatish holatlariga kelishilganda ham jangovar kuchlarga jalb qilingani haqida xabar berdi. Hukumatning mojaro zonalariga kirishni rad etishi ishtirok etgan raqamlarni hujjatlashtirishni imkonsiz qildi. 2004-yilda Myanma (Birma) hukumat qurolli kuchlari 12 yoshdan 16 yoshgacha boʻlgan bolalarni majburan yollagan va ishlatgan yagona davlat sifatida mintaqa tarixiga kirdi. Xudoning armiyasi partizan guruhini birgalikda boshqargan egizak aka-uka Jonni va Lyuter Xtolar 1997-yilda guruhni boshqara boshlaganlarida taxminan oʻn yoshda boʻlishgan. === Afg'oniston === Afgʻonistonda oʻttiz yillik fuqarolar urushi davrida qurolli kuchlar minglab askar bolalarni yollagan. Koʻpchilik hali ham Tolibonga qarshi kurashmoqda. Islom diniy maktablari yoki madrasalaridan taʼlim olganlarning baʼzilari xudkush terrorchi va qurolli hujumchilar sifatida foydalaniladi. Kamuflyaj kiyimida va shahidlik shiorlari bilan yurgan o‘g‘il bolalarning targ‘ibot videosi 2009-yilda Afg‘oniston Tolibon rahbariyati tomonidan eʼlon qilingan. Bu videoga amerikalik askarni oʻldirgan 14 yoshli Tolibon jangchisiga tasanno ham kiritilgan. === Birma/Myanma === Davlat Tinchlik va Taraqqiyot Kengashining taʼkidlashicha, Birmaning barcha askarlari koʻngilli hisoblanadi va qabul qilinganlarning hammasi 18 yoshdan katta. Human Rights Watch tashkiloti maʼlumotiga koʻra, Birma/Myanma milliy armiyasi Tatmadavda 70 000 ga yaqin oʻgʻil bolalar xizmat qilmoqda, 11 yoshgacha boʻlgan bolalar esa koʻchadan majburan olib kelinib guruhlarga qoʻshilmoqda. Guruhning xabar berishicha, dezertirlar uch yildan besh yilgacha qamoq jazosiga yoki hatto qatl etishga ham hukm qilinishi mumkin. Guruh shuningdek, taxminan 5,000-7,000 bolalar turli xil qurolli etnik muxolifat guruhlarida, xususan, Birlashgan Wa Davlat Armiyasida xizmat qilishini taʼkidladi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun 2009-yil iyun oyida hisobot eʼlon qildi, unda isyonchilar va hukumat tomonidan mamlakatda bolalarga nisbatan „jiddiy qonunbuzarliklar“ qayd etilgan. Maʼmuriyat 4-avgust kunidan boshlab keyingi oydan ular Birma/Myanmaga koʻproq oʻrganish uchun guruh yuborishlarini eʼlon qilishdi. === Shri-Lanka === Shri-Lankada bolalarning jangarilar tomonidan foydalanilishi 1983-yilda Shri-Lankadagi fuqarolar urushi boshlanganidan beri xalqaro miqyosda tan olingan muammo boʻlib kelgan. 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni asosiy yollovchilar Tamil Eelam isyonchi ozodlik yoʻlbarslari hisoblanadi. === Nepal === Nepal Kommunistik partiyasi kuchlarida taxminan 6000-9000 bola xizmat qiladi. 2010-yildan boshlab CPNning askar bolalari demobilizatsiya qilindi. === Filippin === Filippinda hukumatga qarshi kurashayotgan islomiy va kommunistik qurolli guruhlar muntazam ravishda yollangan bolalarga tayanib kurash olib boradi. 2001-yilda Human Rights Watch tashkiloti Moro Islom ozodlik fronti (MILF)dagi 10 000 askarning taxminan 13 foizini bolalar tashkil etgani va hukumatga aloqador ayrim harbiylashtirilgan kuchlar ham bolalardan foydalanayotgani haqida xabar bergan. 2016-yilda MILF 1869 nafar bolani guruhni tark etishiga ruxsat berdi va boshqa bolalarni guruhga qabul qilmaslik majburiyatini oldi. Biroq oʻsha yili BMT Filippindagi boshqa qurolli guruhlar asosan 13 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan bolalarni yollashda davom etayotgani haqida xabarlar yana davom etrdi. == Yevropa == Child Soldiers International maʼlumotlariga koʻra, Yevropada faqat 18 yoshdan kattalarni yollash tendensiyasi mavjud, aksariyat mamlakatlar ham faqat kattalarni yollashga ruxsat beradi, 2016-yilgi maʼlumotlarga koʻra qanday qurolli guruhlar bolalardan foydalanayotgani maʼlum emas edi. 2018-yil holatiga koʻra esa bir davlat, Buyuk Britaniya 16 yoshdan bolalarni, beshtasi esa 17 yoshdan (Avstriya, Kipr, Fransiya, Germaniya va Gollandiya) harbiy xizmatga jalb qilgan. Ulardan, Buyuk Britaniya eng koʻp bolalarni ishga oladi. 2016-yilda Britaniya armiyasiga yangi chaqirilganlarning taxminan chorak qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan. Barcha Yevropa davlatlari bolalarni qurolli mojarolarga jalb etish toʻgʻrisidagi ixtiyoriy protokolni ratifikatsiya qilgan, shuning uchun chaqiruv bolalar odatda balogʻatga yetgunlaricha harbiy harakatlarda foydalanilmaydi. Bolalar 1990-yillarda Birinchi Chechen urushida jangchilar sifatida ishlatilgan. === Avstriya === Avstriya bolalarni ota-onalari roziligi bilan bir yil erta, 17 yoshdan boshlab harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Kipr === Kipr bolalarni ota-onalari roziligi bilan ikki yil erta, 16 yoshdan boshlab majburiy harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Fransiya === Fransiya harbiy xizmatchilarni 17 yoshdan, harbiy texnik maktab oʻquvchilarini 16 yoshdan boshlab qabul qiladi. Qurolli kuchlarning 3 % ni 18 yoshgacha boʻlgan yoshlar tashkil etadi. === Germaniya === Germaniya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2015-yilda qurolli kuchlarning 6 foizini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil etgan. === Niderlandiya === Niderlandiya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2014-yilda uning qurolli kuchlarining 5 % 18 yoshgacha boʻlganlar boʻlgan. === Ukraina === 2014-yilda Ukraina sharqidagi qurolli mojaro paytida Donbasdagi tinchlik uchun adolat guruhi bolalarni qurolli tuzilmalarga jalb qilishning 41 ta holatini tasdiqlagan. Ulardan 37 tasi Ukraina nazorati ostida boʻlmagan hududdan, 4 tasi esa Ukraina nazorat hududidagi qurolli tuzilmalarda bolalarning ishtiroki bilan bogʻliq. Tasdiqlash imkoni boʻlmagan bolalarni ishga yollash haqida yana 31 ta murojaat boʻlgan. Ukraina tomonidan nazorat qilinmagan hududda tekshirilgan 37 ta ishning 33 tasi oʻgʻil bolalar va 4 tasi qiz bolalar; 57 % 16-17 yoshda, 35 % 15 yoshgacha boʻlgan va 8 % hollarda yoshni aniqlash mumkin boʻlmagan. === Buyuk Britaniya === Britaniya qurolli kuchlari 16 yoshdan boshlab xodimlarni jalb qilib, 15 yoshu 7 oylik bolalardan arizalarni qabul qilishni boshlaydi. Roʻyxatga olishdan oldin ota-onaning roziligi talab qilinadi. 2022-yil holatiga koʻra, Britaniya qurolli kuchlari tarkibiga kirganlarning 23 foizi 18 yoshdan kichiklar edi. Aksariyat bolalar armiyaga jalb qilingan, bu erda 2021-2022 yillarda askarlarning 30 foizi 18 yoshgacha boʻlganlar edi; koʻproq yangi askarlar boshqa yoshdagilarga qaraganda 16 yoshda edi. 16 yoshdan 17,5 yoshgacha boʻlgan armiyaga chaqirilganlar dastlab yosh guruhiga bagʻishlangan harbiy oʻquv markazida Army Foundation kollejida oʻqitiladi. 2021-yil holatiga koʻra, markaz Ofsted taʼlim inspektsiyasi tomonidan farovonlik boʻyicha „aʼlo“ deb baholangan, markazda suiisteʼmollik haqida koʻplab daʼvolar, baʼzilari isbotlangan, armiya rekordida. 2021-yilda markazda 22 nafar qizga nisbatan jinsiy huquqbuzarliklar bo‘yicha to‘qqizta tergov ochildi; bir tergovda gumon qilingan jinoyatchilarning uchtasi xodimlar boʻlgan. Vahiylar 2022-yil iyul oyida Vice News hisobotining mavzusi boʻlgan. OPAC maʼlumotlariga koʻra, Buyuk Britaniya odatda harbiy harakatlarda qatnashish uchun bolalarni chaqirmaydi, ammo chaqirilganlarni istisno qilmaydi ham. Buyuk Britaniya 2003-yildan 2010-yilgacha Iroq va Afg‘onistonga 18 yoshdan kichik bo‘lgan 22 nafar xodimni beixtiyor yubordi. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita Buyuk Britaniyani bolalar hech qanday sharoitda harbiy harakatlarda qatnasha olmasligini taʼminlash uchun oʻz siyosatini oʻzgartirishga chaqirdi. 1990-yillarda OPAC boʻyicha muzokaralarda Buyuk Britaniya AQShga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 boʻlishiga qarshi chiqdi. Bolalar huquqlarini himoya qiluvchi idoralar Buyuk Britaniya o‘z qurolli kuchlarini kadrlar bilan taʼminlashda bolalarga tayanishda davom etayotganini tanqid qildi. == Okeaniya == === Avstraliya === Avstraliya mudofaa kuchlari oʻz saflariga 16 yoshdan boshlab ota-onalarning roziligi bilan harbiy xizmatga kirishga ruxsat beradi. 18 yoshgacha boʻlgan qoʻl ostidagi yoshlarni chet elga yuborish yoki toʻgʻridan-toʻgʻri jangovar harakatlarda foydalanish mumkin emas, ularni evakuatsiya qilishning iloji boʻlmagan ekstremal holatlar bu vaziyatdan mustasno. === Yangi Zelandiya === 2018-yilning aniqlangan maʼlumotlariga koʻra, Yangi Zelandiya mudofaa kuchlariga qoʻshilishning minimal yoshi 17 yosh deb belgilangan. == Bolalardan harbiy maqsadda foydalanishni tugatish harakati == Bolalardan harbiy maqsadda keng miqyosda foydalanishganiga tarix guvoh. Faqat soʻnggi oʻn yilliklarda bu amaliyot asosli tanqid va uni tugatish uchun birgalikda saʼy-harakatlarga duch keldi. Qisman koʻplab qurolli kuchlar oʻz saflarini toʻldirishda bolalarga tayanganligi va qisman nodavlat qurolli guruhlarning xatti-harakatlariga taʼsir qilish qiyinligi sababli bu jarayon biroz sekin kechdi. == Yaqin tarix == === 1970-1980-yillar === Bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirokini cheklash boʻyicha xalqaro harakatlar 1977-yilda qabul qilingan 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar bilan boshlandi (77.2-modda). Yangi Protokollar 15 yoshgacha boʻlgan bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqladi, ammo davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarga 15 yoshdan boshlab bolalarni yollash va ulardan urushda foydalanishga ruxsat berishda davom etaverdi. Nodavlat notijorat tashkilotlari (NNTlar) bolalarni ishga yollashni butunlay taqiqlash toʻgʻrisidagi yangi shartnoma tarafdori boʻlganida, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (CRC) boʻyicha muzokaralar chogʻida qoidalar yangilandi. Qurolli kuchlari 18 yoshdan kichik boʻlganlardan foydalanayotgan baʼzi davlatlar bunga qarshilik koʻrsatdilar, shuning uchun 1989-yildagi yakuniy shartnoma matni faqat mavjud huquqiy standartni aks ettirdi xolos: 15 yoshgacha boʻlgan bolalarning harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishini taqiqlash. === 1990-yillar === XX asrning oxirlari yaʼni 1990-yillarda nodavlat notijorat tashkilotlari askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish koalitsiyasini (hozirgi Xalqaro bolalar askarlari) tashkil etishdi va ular Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada koʻrgan kamchiliklarni toʻgʻrilash maqsadida hamdard hukumatlar bilan yangi shartnoma tuzish kampaniyasida ishlashdi. Olti yil davom etgan global muzokaralardan soʻng, shartnoma 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol (OPAC) sifatida qabul qilindi. Shartnoma bolalarni harbiy xizmatga chaqirishni taqiqlab qoʻyadi, harbiy xizmatchilar 16 yoshdan kichik boʻlmasligini taʼminlaydi va harbiy harakatlarda bolalardan foydalanishni rad etadi. Shartnoma, shuningdek, nodavlat qurolli guruhlarni 18 yoshga toʻlmagan oʻsmirlarni har qanday maqsadda yollashni ham taqiqlaydi. OPAC boʻyicha muzokara olib borayotgan koʻpchilik davlatlar bolalarni yollashni taqiqlashni qoʻllab-quvvatlagan boʻlsa-da, AQSh boshchiligidagi Buyuk Britaniya bilan ittifoqdosh boʻlgan baʼzi mamlakatlar bunga eʼtiroz bildirdi. Shunday qilib, shartnoma 16 yoki 17 yoshli bolalarni ishga olishni taqiqlamaydi, garchi u davlatlarga qonunda yuqoriroq standartlarni oʻrnatishga imkon beradi. === 2000-yildan - hozirgi kungacha === Bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol qabul qilingandan soʻng, global ratifikatsiya kampaniyasi tez sur’atlar bilan rivojlandi. 2018-yilning maʼlumotlariga koʻra, OPAC 167 ta davlat tomonidan ratifikatsiya qilingan. Kampaniya, shuningdek, koʻplab davlatlarni bolalarni umuman ishga olmaslikka undadi. 2001-yilda 83 mamlakat faqat kattalarni roʻyxatga olishga ruxsat berdi. 2016-yilga kelib bu koʻrsatkich 126 taga yetdi, bu qurolli kuchlari mavjud boʻlgan mamlakatlarning 71 foizini tashkil qiladi. Taxminan 60 ga yaqin nodavlat qurolli guruhlar bolalardan foydalanishni toʻxtatish yoki qisqartirish toʻgʻrisida bitimlar tuzdilar, bu koʻpincha BMT yoki Jeneva chaqiruvi nodavlat tashkiloti vositachiligida oʻtkazildi. Child Soldiers International bergan hisobotlarga koʻra, OPAC shartnomasining muvaffaqiyati davlat qurolli kuchlari tomonidan bolalarni yollashning bosqichma-bosqich pasayishi bilan birgalikda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalar sonining qisqarishiga olib keldi. 2018-yilda berilgan maʼlumotlarga koʻra, bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish keng tarqalganligicha qolmoqda. Xususan, Boko Haram va IShIDga oʻxshagani jangari islomiy tashkilotlar hamda ularga qarshi kurashayotgan qurolli guruhlar bolalardan keng foydalanishadi. Bundan tashqari, aholisi eng koʻp boʻlgan uchta davlat — Xitoy, Hindiston va Qoʻshma Shtatlar hali ham oʻz qurolli kuchlariga 16 yoki 17 yoshli bolalarni harbiy xizmatga olinishiga ruxsat berishadi, shuningdek, „Yettilik“ guruhining beshta davlati: Kanada, Fransiya, Germaniya, Buyuk Britaniya va Amerika Qoʻshma Shtatlari ham bundan mustasno emas. == Voqealar == Qizil qoʻllar kuni — Red Hand day (shuningdek, Xalqaro askar bolalardan foydalanishga qarshi kurash kuni deb ham ataladi). Har yili 12-fevralda oʻtkaziladigan xotirlash kuni boʻlib, jamoatchilik eʼtiborini urushlar va qurolli toʻqnashuvlarda bolalardan askar sifatida ishlatish amaliyotiga qaratadi. Ushbu sana bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokolning kuchga kirishini aks ettiradi. == Bolalikning militarizatsiyasiga qarshi kurash == Oʻz qurolli kuchlariga bolalarni yollashga ruxsat bermaydigan koʻplab davlatlar taʼlim tizimi, atrof-muhit, filmlar va video oʻyinlar kabi mashhur oʻyin-kulgilar orqali bolalarga harbiy hayotni koʻrsatgani uchun tanqid qilindi.. Baʼzi sharhlovchilarning taʼkidlashicha, bolalar uchun bu marketing manipulyatsiya va harbiylikka yollash jarayonining bir qismidir va shuning uchun bu axloqiy jihatdan baholanishi kerak. Ushbu tamoyil baʼzi guruhlarni harbiy tashkilotlar va yoshlar oʻrtasidagi munosabatlarni bolalar huquqlari va sogʻligʻi nuqtai nazaridan tartibga solish uchun kampaniyaga olib keldi. Bunga misol qilib „ Urushga qarshilik ko‘rsatuvchilar“ xalqaro tashkilotining " Yoshlarning == Askarlikka olingan bolalarni reabilitatsiya qilish va reintegratsiya qilish == Child Soldiers International reintegratsiyani quyidagicha taʼriflaydi: „Ilgari qurolli kuchlar-guruhlar bilan aloqador boʻlgan bolalar tinch hayotga qaytishlari va ularning oilalari va jamiyatlarida qimmatli rol oʻynashlari uchun qoʻllab-quvvatlanadigan jarayon“. Askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiyalashga qaratilgan dasturlar UNICEF homiyligidagilar kabi koʻpincha uchta komponentni taʼkidlaydi: oilani birlashtirish-jamoa tarmogʻi, psixologik yordam va taʼlim-iqtisodiy imkoniyat. Dasturlarni muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun bu harakatlar kamida 3 yildan 5 yilgacha boʻlgan davrni oʻz ichiga oladi. Umuman olganda, reintegratsiya harakatlari bolalarni xavfsiz muhitga qaytarishga, diniy va madaniy marosimlar orqali bolaning oilasi va jamiyati nomidan kechirimlilik tuygʻusini shakllantirishga va bolaning oʻz oilasi bilan birlashishini ragʻbatlantirishga qaratilgan.harbiylashuviga qarshi kurash" dasturi, AQShdagi „Bolalarni yollashni to‘xtating“ kampaniyasi va Buyuk Britaniyadagi „Maktablardan tashqarida harbiylar“ kampaniyasini keltirish mumkin. Xuddi shunday xavotirlar Germaniya va Isroilda ham bildirilgan. Agar bola urush jinoyatlarini sodir etgan boʻlsa, reintegratsiya harakatlari qiyinlashishi mumkin, chunki bunday hollarda jamiyatda stigma va norozilik kuchayadi. Bunday vaziyatlarda bolaning ehtiyojlari jamiyatda adolat tuygʻusi bilan mutanosib boʻlishi muhimdir. Bunday vaziyatlarni zudlik bilan hal qilish kerak, chunki shunday qilinmasa, koʻplab bolalar qayta roʻyxatga olish xavfiga duch kelishadi. Shuningdek, reintegratsiyaning ikkita sohasi alohida eʼtiborga olinishi kerak: askar ayollar va bolalar askarlari orasida giyohvand moddalarni isteʼmol qilish. Giyohvand moddalar taʼsiri ostida boʻlgan yoki jinsiy yoʻl bilan yuqadigan kasalliklarga duchor boʻlgan askar bolalar oʻzlarining ehtiyojlariga mos keladigan qoʻshimcha dasturlarni talab qiladilar. c1rc13tq70c8dxqz73phqhw8shl7vci 2817161 2817158 2022-08-29T10:16:58Z ShHamrayev 72833 /* Boliviya */ wikitext text/x-wiki {{tahrirlayapman|ShHamrayev}} Bolalar (Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada 18 yoshga toʻlmagan shaxs sifatida belgilangan) tarix davomida harbiy harakatlar va kampaniyalarda qatnashish uchun jalb qilingan<ref name="Wessells">{{cite journal|last1=Wessels|first1=Michael|title=Child Soldiers|journal=Bulletin of the Atomic Scientists|year=1997|volume=53|issue=4|page=32|doi=10.1080/00963402.1997.11456787|bibcode=1997BuAtS..53f..32W}}</ref>. Davlat qurolli kuchlari, nodavlat qurolli guruhlar va boshqa harbiy tashkilotlar tarkibidagi bola askarlar jangovar tayyorgarlikdan o‘tishi va jangovar mashg‘ulotlar uchun ishlatilishi, porterlar yoki xabarchilar kabi yordamchi rollarga tayinlanishi yoki tirik qalqon sifatida taktik ustunlik yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun ishlatilishi mumkin<ref name="Children at war">{{Cite news|url=http://www.historyextra.com/podcast/children-war|title=Children at war|work=History Extra|access-date=7 December 2017|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180112002342/http://www.historyextra.com/podcast/children-war|archive-date=12 January 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":2">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|title=The Paris Principles: Principles and guidelines on children associated with armed forces or armed groups|last=UNICEF|year=2007|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20161030083755/http://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|archive-date=30 October 2016|url-status=live}}</ref>. Masalan, minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida, gʻolib tomonda ham, magʻlub tomonda ham qatnashdilar. Bolalar kattalarga qaraganda taʼsirchanlikka koʻproq moyil boʻlganligi sababli harbiy xizmatda oson nishon hisoblanadi<ref name="ReferenceB">{{cite journal |last1=Beber, Blattman |first1=Bernd, Christopher |year=2013 |title=The Logic of Child Soldiering and Coercion |url=https://archive.org/details/sim_international-organization_winter-2013_67_1/page/65 |journal=International Organization |volume=67 |issue=1 |pages=65–104 |doi=10.1017/s0020818312000409 |doi-access=free}}</ref><ref name=":32">{{Cite book |last=Dave. |first=Grossman |title=On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society |date=2009 |publisher=Little, Brown and Co |isbn=9780316040938 |edition=Rev. |location=New York |oclc=427757599}}</ref><ref name="Wessells" /><ref name=":22">{{Cite book |author1-last=McGurk |author1-first=Dennis |title=Military life: The psychology of serving in peace and combat |author2-last=Cotting |author2-first=Dave I. |author3-last=Britt |author3-first=Thomas W. |author4-last=Adler |author4-first=Amy B. |publisher=Praeger Security International |year=2006 |isbn=978-0275983024 |editor1-last=Adler |editor1-first=Amy B. |volume=2: Operational stress |location=Westport |pages=13–31 |chapter=Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members |editor2-last=Castro |editor2-first=Carl Andrew |editor3-last=Britt |editor3-first=Thomas W.}}</ref>. Baʼzilar kuch bilan yollanadilar, boshqalari esa koʻpincha qashshoqlikdan qutulish uchun bu yoʻlni tanlaydilar<ref name="Wessells" /><ref name=":12">{{Cite book |last1=Brett |first1=R |url=https://archive.org/details/youngsoldierswhy0000bret |title=Young soldiers : why they choose to fight |last2=Specht |first2=I |publisher=Lynne Rienner Publishers |year=2004 |isbn=9781588262615 |location=Boulder, Colo. |oclc=53830868 |url-access=registration}}</ref><ref name=":103">{{Cite journal |last1=Gee |first1=David |last2=Taylor |first2=Rachel |date=1 November 2016 |title=Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army? |journal=The RUSI Journal |volume=161 |issue=6 |pages=36–48 |doi=10.1080/03071847.2016.1265837 |issn=0307-1847 |s2cid=157986637}}</ref><ref name=":82">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|title=Child Soldiers Global Report 2008|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2008|access-date=16 May 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181010192928/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|archive-date=10 October 2018|url-status=dead}}</ref>. Qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar koʻpincha psixiatrik kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi, shuningdek, tajovuzkorlikning kuchayishi kabi xulq-atvorning turli muammolariga duch kelishadi, bu esa balogʻat yoshida qashshoqlik va ishsizlikning yuqori xavfiga olib keladi. Buyuk Britaniya va AQShda olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmir bolalar orasida ularni harbiy xizmatga jalb qilish, hatto ular urushga yuborilmagan boʻlsa ham, oʻz joniga qasd qilishga urinish<ref name=":30">{{Cite journal |last1=Ursano |first1=Robert J. |last2=Kessler |first2=Ronald C. |last3=Stein |first3=Murray B. |last4=Naifeh |first4=James A. |last5=Aliaga |first5=Pablo A. |last6=Fullerton |first6=Carol S. |last7=Wynn |first7=Gary H. |last8=Vegella |first8=Patti L. |last9=Ng |first9=Tsz Hin Hinz |date=1 July 2016 |title=Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers |journal=JAMA Psychiatry |language=en |volume=73 |issue=7 |pages=741–9 |doi=10.1001/jamapsychiatry.2016.0600 |issn=2168-622X |pmc=4937827 |pmid=27224848}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/694167/20180327_Suicide_and_open_verdict_deaths_in_the_UK_Regular_Armed_Forces_1984-2017_Tables_and_Figures-O.xls|title=UK armed forces suicide and open verdict deaths: 1984–2017|last=UK, Ministry of Defence|year=2017|access-date=24 May 2018}}</ref> stress bilan bogʻliq ruhiy kasalliklar<ref name=":28">{{Cite journal |last1=Goodwin |first1=L. |last2=Wessely |first2=S. |last3=Hotopf |first3=M. |last4=Jones |first4=M. |last5=Greenberg |first5=N. |last6=Rona |first6=R. J. |last7=Hull |first7=L. |last8=Fear |first8=N. T. |year=2015 |title=Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population? |journal=Psychological Medicine |language=en |volume=45 |issue=9 |pages=1881–1891 |doi=10.1017/s0033291714002980 |issn=0033-2917 |pmid=25602942 |s2cid=3026974}}</ref><ref name=":29">{{Cite journal |last1=Martin |first1=Pamela Davis |last2=Williamson |first2=Donald A. |last3=Alfonso |first3=Anthony J. |last4=Ryan |first4=Donna H. |date=February 2006 |title=Psychological adjustment during Army basic training |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2006-02_171_2/page/157 |journal=Military Medicine |volume=171 |issue=2 |pages=157–160 |doi=10.7205/milmed.171.2.157 |issn=0026-4075 |pmid=16578988 |doi-access=free}}</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish<ref name=":31">{{Cite journal |last1=Head |first1=M. |last2=Goodwin |first2=L. |last3=Debell |first3=F. |last4=Greenberg |first4=N. |last5=Wessely |first5=S. |last6=Fear |first6=N. T. |date=1 August 2016 |title=Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel |journal=Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology |language=en |volume=51 |issue=8 |pages=1171–1180 |doi=10.1007/s00127-016-1177-8 |issn=0933-7954 |pmc=4977328 |pmid=26864534}}</ref><ref name=":33">{{Cite journal |last1=Mattiko |first1=Mark J. |last2=Olmsted |first2=Kristine L. Rae |last3=Brown |first3=Janice M. |last4=Bray |first4=Robert M. |year=2011 |title=Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel |url=https://archive.org/details/sim_addictive-behaviors_2011-06_36_6/page/608 |journal=Addictive Behaviors |volume=36 |issue=6 |pages=608–614 |doi=10.1016/j.addbeh.2011.01.023 |pmid=21376475}}</ref>, va zoʻravonlik yuzaga chiqadi<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref><ref name=":35">{{Cite journal |last=Bouffard |first=L A |year=2005 |title=The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience |url=https://archive.org/details/sim_armed-forces-and-society_winter-2005_31_2/page/273 |journal=Armed Forces & Society |volume=31 |issue=2 |pages=273–295 |doi=10.1177/0095327x0503100206 |s2cid=144559516}}</ref><ref name=":36">{{Cite journal |last1=Merrill |first1=Lex L. |last2=Crouch |first2=Julie L. |last3=Thomsen |first3=Cynthia J. |last4=Guimond |first4=Jennifer |last5=Milner |first5=Joel S. |date=August 2005 |title=Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2005-08_170_8/page/705 |journal=Military Medicine |volume=170 |issue=8 |pages=705–709 |doi=10.7205/milmed.170.8.705 |issn=0026-4075 |pmid=16173214 |doi-access=free}}</ref>. Bir qator shartnomalar bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishini kamaytirish yoki iloji boricha cheklashga qaratilgan<ref name=":3" /><ref>{{Cite web |title=Child Soldiers World Index |url=https://dallaireinstitute.org/child-soldiers-world-index/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Dallaire Institute |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Soldiers International |date=2018 |title=Why 18 Matters: A rights-based analysis of child recruitment |url=https://resourcecentre.savethechildren.net/document/why-18-matters-rights-based-analysis-child-recruitment/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Save the Children Resource Centre |language=en}}</ref>. Child Soldiers International tashkiloti bergan ma‘lumotlariga koʻra, bu kelishuvlar bolalarni ishga olishni kamaytirishga yordam bergan, ammo amaliyot baʼzi hududlarni toʻliq qamrab ololmayapti va bolalar butun dunyo boʻylab harbiy harakatlarda qatnashishda davom etmoqda. Iqtisodiy jihatdan qudratli baʼzi davlatlar 16 yoki 17 yoshli harbiy xizmatchilarga tayanishda davom etmoqda va soʻnggi yillarda qurolli toʻqnashuvlarda yosh bolalardan foydalanish koʻpaydi, chunki jangarilar harakati va ularga qarshi kurashayotgan guruhlar bolalarni koʻp sonni tashkil qilish uchun yollashadi<ref name=":3">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=Louder than words: An agenda for action to end state use of child soldiers|last=Child Soldiers International|year=2012|access-date=19 January 2018}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. == Tarix == Tarix oʻqitilgan va jang qilish uchun foydalanilgan, qoʻllab-quvvatlovchi rollarga tayinlangan, masalan, porter yoki xabarchi, jinsiy qul sifatida foydalanilgan yoki taktik ustunlik uchun tirik qalqon sifatida yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun yollangan bolalar bilan toʻla<ref name=":2" /><ref name="Children at war"/><ref name=":48">{{cite web|url=http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|title=Girl Soldiers – The cost of survival in Northern Uganda, Women News Network – WNN|date=13 January 2009|publisher=Womennewsnetwork.net|access-date=12 May 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120523212431/http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|archive-date=23 May 2012|url-status=live}}</ref> <ref>Michael Leggiere, The Fall of Napoleon: The Allied Invasion of France 1813–1814, pg.99–100</ref> Misol uchun, 1814-yilda Napoleon oʻz qoʻshinlariga koʻplab oʻsmirlarni to‘plagan. Minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida qatnashdilar<ref name=":41">{{cite web|title=How did Britain let 250000 underage soldiers fight in WW1?|url=https://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20180321184716/http://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|archive-date=21 March 2018|access-date=22 January 2016|work=BBC News}}</ref><ref name=":43">[[Norman Davies]], [https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603 ''Rising '44: The Battle for Warsaw,''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603|date=6 February 2016}} Pan Books 2004 p.603</ref><ref name="Rosen2005">{{cite book|author=David M. Rosen|url=https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|title=Armies of the Young: Child Soldiers in War and Terrorism|date=January 2005|publisher=Rutgers University Press|isbn=978-0-8135-3568-5|pages=54–55|quote=The participation of Jewish children and youth in warfare was driven by a combination of necessity, honor, and moral duty.|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref><ref name="Kucherenko2011">{{cite book|last=Kucherenko|first=Olga|url=https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|title=Little Soldiers: How Soviet Children Went to War, 1941–1945|date=13 January 2011|publisher=OUP Oxford|isbn=978-0-19-161099-8|page=3|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar kuchidan XX asr va XXI asrning boshlarida Afrika, Lotin Amerikasi va Yaqin Sharqning ayrim qismlarida foydalanishda davom etildi<ref name="CSGR2004-292" /><ref name=":14" /><ref name=":02" />. Faqat mazkur ming yillikning boshidan boshlab bolalardan harbiy foydalanishni cheklash va kamaytirish boʻyicha xalqaro harakatlar boshlandi. == Hozirgi holat == === Davlat qurolli kuchlari === 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) qabul qilindi. Shundan beri global tendentsiya Straight-18 standarti sifatida 18 va undan kichik yoshdagi bolalarni qurolli kuchlarga yollashni cheklashdan iborat. Qurolli kuchlari boʻlgan koʻpgina davlatlar OPACga aʼzo boʻlishdi, unga koʻra bolalarni yollash bilan shugʻullanuvchi davlatlar bunday vaziyatda jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ majburiyatini oladi<ref name=":5" /><ref name=":7">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|title=International laws and child rights|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180202005301/https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|archive-date=2 February 2018|url-status=dead}}</ref>. Shunga qaramay, Child Soldiers International 2018-yilda 46 mamlakatda 18 yoshgacha bo‘lgan bolalar hali ham harbiy maqsadlarga jalb qilinayotgani<ref name=":39">{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/|title=Child Soldiers World Index|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=29 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329153356/http://childsoldiersworldindex.org/|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref> va o‘qitilayotgani haqida xabar berdi. Ulardan koʻpchiligi 17 yoshdan boshlab, ozroq qismi 20 yosh, kami 16 yoshdan boshlab, nomaʼlum qismi esa 16 yoshdan ham kichikroq bolalarni ishga qabul qiladi<ref name=":5">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|title=Where are child soldiers?|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180201210707/https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|archive-date=1 February 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":3" /><ref name=":6">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|page=41|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitasi va boshqalar harbiy tayyorgarlik, harbiy muhit va majburiy xizmat shartnomasi bolalar huquqlariga mos kelmasligini va oʻsmirlarni davlat qurolli kuchlariga jalb qilishni toʻxtatishga chaqirdi. Bolalar oʻsmirlik davrida sogʻlom rivojlanish huquqiga egadir<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC/C/GC/20&Lang=en|title=General comment No. 20 (2016) on the implementation of the rights of the child during adolescence|last=Committee on the Rights of the Child|year=2016|website=tbinternet.ohchr.org|language=en-us|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926052204/https://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2FC%2FGC%2F20&Lang=en|archive-date=26 September 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":3" /><ref>{{Cite web|url=https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|title=Ending the recruitment and use of children in armed conflict|last=UNICEF|year=2017|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926014225/https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|archive-date=26 September 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":19">{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|title=Children, Not Soldiers {{!}} United Nations Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180119171732/https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|archive-date=19 January 2018|url-status=live}}</ref>. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudandan (ayniqsa Darfurdan) askar bolalarni yollagan. === Nodavlat qurolli guruhlar === Bularga qurolli kuchlar, isyonchilar, terroristik tashkilotlar, partizanlar harakati, mafkuraviy yoki diniy jihatdan boshqariladigan guruhlar, qurolli ozodlik harakatlari va boshqa turdagi kvaziharbiy tashkilotlar iborat bolalardan foydalanadigan nodavlat qurolli harbiylashtirilgan tashkilotlar kiradi. 2022-yil holatiga ko'ra, BMT bolalardan bunday guruhlar tomonidan keng foydalaniladigan 12 mamlakatni aniqladi: Janubiy Amerikadagi Kolumbiya; Afrikada Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Mali, Somali, Janubiy Sudan va Sudan; Yaqin Sharqdagi Livan; G'arbiy Osiyoda Suriya va Yaman; Markaziy Osiyoda Afg'oniston; va Janubi-Sharqiy Osiyoda Myanma<ref name=":57">{{Cite web|last=UN Secretary-General|date=23 June 2022|title=Children and armed conflict: Report of the Secretary-General|url=https://documents-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N22/344/71/PDF/N2234471.pdf|url-status=live|access-date=20 August 2022|website=United Nations}}</ref>. Hamma qurolli guruhlar ham bolalardan foydalanmaydi va 1999-yildan beri 60 ga yaqin qurolli guruhlar bu amaliyotni qisqartirish yoki tugatish toʻgʻrisida kelishuvga erishgan. Masalan, 2017-yilga kelib Filippindagi Moro Islomiy Ozodlik Jabhasi (MILF) o‘z saflaridan 2000 ga yaqin bolani ozod qildi<ref>{{Cite web|url=https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|title=UN Officials congratulate MILF for completion of disengagement of children from its ranks|last=UNICEF|date=4 December 2017|website=unicef.org|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180117182557/https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|archive-date=17 January 2018|url-status=live}}</ref>, 2016-yilda Kolumbiyadagi FARC-EP partizan harakati bolalarni yollashni to‘xtatishga rozi bo‘ldi. Boshqa mamlakatlar, xususan, Afgʻoniston, Iroq, Nigeriya va Suriyada teskari tendensiya kuzatilmoqda bu yerda islomiy jangarilar va ularga qarshi boʻlgan guruhlar bolalarni yollash, oʻqitish va ulardan foydalanishni kuchaytirdilar<ref name=":17">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. === Global taxmin === 2003-yilda Brukings Institutidan PW Singer, askar oʻsmirlar hududlarda davom etayotgan mojarolarning toʻrtdan uch qismida ishtirok etishini taxmin qildi<ref name="saddam">{{cite web|url=http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|title=Facing Saddam's Child Soldiers|author=P. W. Singer|date=14 January 2003|publisher=[[Brookings Institution]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20100212100221/http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|archive-date=12 February 2010|url-status=dead|access-date=3 August 2009|author-link=P. W. Singer}}</ref>. Oʻsha yili BMTning Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi (UNOCHA) bu bolalarning koʻpchiligi 15 yoshdan oshgan, ammo baʼzilari undan yoshroq boʻlganini xabar qildi<ref name="irin">{{cite web|url=http://www.irinnews.org/report/66280/africa-too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|title=AFRICA: Too small to be fighting in anyone's war|date=December 2003|publisher=UN Office for the Coordination of Humanitarian Affairs|archive-url=https://web.archive.org/web/20130325052712/http://www.irinnews.org/Report/66280/AFRICA-Too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|archive-date=25 March 2013|url-status=dead|access-date=3 August 2009}}</ref>. Bugungi kunda qurolli toʻqnashuvlar boʻlayotgan BMT rasmiylari va boshqa uchinchi tomonlarning kirishiga toʻsqinlik qiladigan hududlarda bolalardan harbiy foydalanishning keng tarqalganligi sababli, qancha bolalar jabrlanganini taxmin qilish qiyin<ref name=":8">{{Cite news |last=Child Soldiers International |year=2017 |title=How many children are used for military purposes worldwide? |language=en |url=https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |url-status=dead |access-date=25 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180126070954/https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |archive-date=26 January 2018}}</ref>. 2017-yilda Child Soldiers International tashkiloti dunyo boʻylab bir necha oʻn minglab bolalar, ehtimol 100 000 dan ortiq bolalar mamlakat qurolli kuchlari va nodavlat harbiy tashkilotlarda harbiy taʼlim olganini hisobladi va 2018-yilda tashkilot oʻsmirlar harbiy harakatlarda qatnashish uchun foydalanilgani haqida xabar berdi. 2018-yilda ular kamida 18 qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etgan. Qizlar askar bolalarning 40 % dan ortigʻini tashkil qilishi aniqlangan<ref>{{Cite book|last=Whitman|first=Shelly|title=The Routledge Handbook of the Responsibility to Protect|publisher=Routledge Publishing|year=2012|isbn=978-0-415-60075-0|location=New York|pages=154|language=English}}</ref>. == Bolalardan foydalanishning mantiqiy asoslari == Bolalarning jismoniy va psixologik jihatdan kattalarga nisbatan yosh boʻlishlariga qaramay, mamlakat va nodavlat harbiy tashkilotlarning ularni izlashiga koʻplab sabablari bor. === Psixologik omillar === Kattalarga nisbatan, bolalarning, shu jumladan o'smir bolalarning nevrologik rivojlanmaganligi ularni ishga qabul qilishga ko'proq moyil qiladi, shuningdek, xavf-xatarlarni hisobga olmasdan, keyingi qarorlar qabul qilish ehtimolini oshiradi<ref name=":55">{{Cite news |last=Louise, R |display-authors=et al |date=17 November 2016 |title=The recruitment of children by the UK armed forces: A critique from health professionals |language=en-GB |work=Medact |url=https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |url-status=live |access-date=31 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180131192429/https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |archive-date=31 January 2018}}</ref><ref>{{Cite book |last=Strasburger |first=V C |title=Children, adolescents, and the media (Chapter 1) |publisher=Sage |others=Wilson, Barbara J., Jordan, Amy B. (Amy Beth) |year=2013 |isbn=9781412999267 |edition=Third |location=Los Angeles |oclc=820450764}}</ref><ref>{{Cite journal |last=Spear |first=L. P. |date=June 2000 |title=The adolescent brain and age-related behavioral manifestations |journal=Neuroscience and Biobehavioral Reviews |volume=24 |issue=4 |pages=417–463 |doi=10.1016/s0149-7634(00)00014-2 |issn=0149-7634 |pmid=10817843 |s2cid=14686245}}</ref>. Ushbu moyilliklarni hisobga olgan holda, Germaniya<ref>{{Cite web |last=Krennerich |first=Michael |date=30 October 2020 |title=Shadow Report Child Soldiers 2020 |url=https://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC/Shared%20Documents/DEU/INT_CRC_NGO_DEU_44158_E.pdf |url-status=live |access-date=19 August 2022 |website=UN Office of the High Commissioner for Human Rights |page=24}}</ref>, Buyuk Britaniya<ref name=":13">{{Cite web |last=Gee |first=D |year=2008 |title=Informed Choice? Armed forces recruitment practices in the United Kingdom |url=https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204740/https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017}}</ref> va AQShda<ref name=":52">{{Cite web |last=American Public Health Association |year=2012 |title=Cessation of Military Recruiting in Public Elementary and Secondary Schools |url=https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204348/https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017 |website=apha.org}}</ref> o'smirlar bilan harbiy marketing olib borish tanqid qilingan. Xuddi shu uch mamlakatda olib borilgan tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kam ta'minlangan bolalarni nishonga olishadi<ref name=":93">{{Cite book |last=Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns |title=Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany |year=2016}}</ref><ref name=":23">{{Cite web |author1=Gee, D |author2=Goodman, A |title=Army visits London's poorest schools most often |url=http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20180529080003/http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |archive-date=29 May 2018 |access-date=10 December 2017}}</ref><ref name=":13" /><ref name=":21">{{Cite journal |last1=Hagopian |first1=Amy |last2=Barker |first2=Kathy |date=1 January 2011 |title=Should We End Military Recruiting in High Schools as a Matter of Child Protection and Public Health? |journal=American Journal of Public Health |volume=101 |issue=1 |pages=19–23 |doi=10.2105/ajph.2009.183418 |issn=0090-0036 |pmc=3000735 |pmid=21088269}}</ref><ref name=":52" /><ref>{{Cite news |title=Soldiers of Misfortune: Abusive U.S. Military Recruitment and Failure to Protect Child Soldiers |language=en |work=American Civil Liberties Union |url=https://www.aclu.org/other/soldiers-misfortune-abusive-us-military-recruitment-and-failure-protect-child-soldiers |access-date=13 December 2017}}</ref>. Masalan, Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni jalb qilishni oson deb hisoblaydi, ayniqsa kambag'al oilalardan bo'lganlarni yollash yanada osonroq<ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d5bbf83278b3100018306a4/1566293898095/UK_recruitment_report_final.pdf |access-date=24 August 2019 |website=crin.org}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d4ab413eab07100015db6b6/1565176852564/FINAL+Youngest+British+army+recruits+come+disproportionately+from+England%27s+most+deprived+constituencies.pdf |access-date=24 August 2019}}</ref>. Ishga qabul qilingandan so'ng, bolalarga kattalarga qaraganda buyruqlarni osonroq bajartirish va nazorat qilish va kattalardan ko'ra din, nomus, obro'-e'tibor, qasos va burch kabi pul to'lanmaydigan rag'batlar uchun kurashishga moyildirlar<ref>{{cite journal |last1=Rosenblatt |first1=Roger |year=1984 |title=Children of War |journal=American Educator 8 |volume=1 |pages=37–41}}</ref>. Keltirilgan misollarga quyidagilar kiradi: Piter V. Singerning fikricha, oʻsmirlar osonlik bilan boshqara oladigan yengil avtomatik qurollarning global miqyosda tarqalishi bolalardan bevosita jangchilar sifatida foydalanishni yanada foydaliroq qildi<ref> Singer, Peter (2005). Children at War. New York: Pantheon Books. ISBN 9780375423499.</ref>. Romeo Daller aholining haddan tashqari koʻpayishi bolalarni harbiy tashkilotlar uchun arzon va qulay manbaga aylantirishdagi roliga ishora qilgan<ref>Dallaire, Roméo (2011). They Fight Like Soldiers, They Die Like Children: The Global Quest to Eradicate the Use of Child Soldiers. New York: Walker, and Company.</ref>. Rojer Rozenblatt oʻsmirlar kattalarga qaraganda din, sharaf, obroʻ-eʼtibor, qasos va burch kabi pul bilan olib boʻlmaydigan ragʻbatlar uchun kurashishga tayyor ekanligini taʼkidladi<ref>Rosenblatt, Roger (1984). "Children of War". American Educator 8 1: 37–41.</ref>. Bir qancha sharhlovchilar, jumladan, Bernd Beber, Kristofer Blattman, Deyv Grossman, Maykl Uessels, MakGurk va uning hamkasblari, bolalar kattalarga qaraganda itoatkor va moslashuvchan boʻlganligi sababli, ularni boshqarish, aldash va ularga yot gʻoyalar singdirish osonroq ekanligini taʼkidladilar<ref>Beber, Blattman, Bernd, Christopher (2013). "The Logic of Child Soldiering and Coercion". International Organization 67 (1): 65–104. doi:10.1017/s0020818312000409. Bu manba bu sahifada ikki marta foydalanilgan.</ref><ref>Dave., Grossman. On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society, Rev., New York: Little, Brown and Co, 2009. ISBN 9780316040938. OCLC 427757599. </ref><ref>Wessels, Michael (1997). "Child Soldiers". Bulletin of the Atomic Scientists 53 (4): 32. doi:10.1080/00963402.1997.11456787.</ref><ref>McGurk, Dennis „Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members“,. Military life: The psychology of serving in peace and combat Adler: . Westport: Praeger Security International, 2006 — 13–31 bet. ISBN 978-0275983024. </ref> Devid Gi va Reychel Teylor Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni ayniqsa kambagʻal oilalardan boʻlganlarni jalb qilish osonroq ekanligini aniqladi<ref>Gee, David; Taylor, Rachel (1 November 2016). "Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army?". The RUSI Journal 161 (6): 36–48. doi:10.1080/03071847.2016.1265837. ISSN 0307-1847.</ref><ref>Child Rights International Network. „Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK“. crin.org (21-avgust 2019-yil). Qaraldi: 24-avgust 2019-yil.</ref><ref>Child Rights International Network. „Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies“ (21-avgust 2019-yil). Qaraldi: 24-avgust 2019-yil.</ref>. Baʼzi qurolli guruhlar rahbarlarining taʼkidlashicha, oʻsmirlar oʻzlarining yosh boʻlishlariga qaramay, jangovar boʻlinmaga jangchilar sifatida oʻzlarining fazilatlarini olib kelishadi, ular koʻpincha ajoyib darajada qoʻrqmas, chaqqon va chidamlidir<ref>Beber, Bernd; Blattman, Christopher (2013). "The Logic of Child Soldiering and Coercion" (en). International Organization 67 (1): 65–104. doi:10.1017/s0020818312000409. ISSN 0020-8183.</ref>. Baʼzi oʻsmirlar harbiy tashkilotlarga majburan jalb qilinsa, aldanib yoki pul bilan olinsa, boshqalari oʻz xohishi bilan qoʻshiladi<ref>Brett, R. Young soldiers : why they choose to fight. Boulder, Colo.: Lynne Rienner Publishers, 2004. ISBN 9781588262615. OCLC 53830868.</ref><ref>Child Soldiers International. „Des Milliers de vies à réparer“ (fr) (2016). 15-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 29-yanvar 2018-yil.</ref><ref>Manba Wessels, Michael (1997). "Child Soldiers". Bulletin of the Atomic Scientists 53 (4): 32. doi:10.1080/00963402.1997.11456787.</ref>. Buning sabablari koʻp. 2004-yilda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalarni oʻrganishda Reychel Brett va Irma Spekt harbiy xizmatga kirishni ragʻbatlantiradigan bir qator omillarga ishora qildilar, xususan: Qashshoqlik, shu jumladan taʼlim yoki ishga joylashish imkoniyatlarining yetishmasligi Urushning madaniy normallashuvi Yangi doʻstlar izlash Qasos (masalan, doʻstlar va qarindoshlarning oʻldirilganini koʻrgandan keyin) „Jangchi“ roli yetuklikka oʻtish marosimini taʼminlaydi degan umidlar<ref>Brett, R. Young soldiers : why they choose to fight. Boulder, Colo.: Lynne Rienner Publishers, 2004. ISBN 9781588262615. OCLC 53830868.</ref>. XX asrning oxirlari taxminan 1990-yillarda Kambodja qurolli kuchlari tomonidan yollangan bolaning quyidagi soʻzlari koʻplab bolalarning qoʻshilish fikrlariga xosdir: <blockquote>Men ota-onamda ovqat yoʻqligi va maktabga bormasligim sababli qoʻshildim. . . Men minalar haqida oʻylardim, lekin nima ham qilishimiz mumkin — bu buyruq [oldingi chiziqqa borish]. Bir kuni kimdir mening oldimda minani bosdi va u yaralanib vafot etdi. . . O‘shanda men 60 metr narida radio yonida turgan edim. Men uning oʻlganini koʻzim bilan koʻrdim. . . Men har bir boʻlimda yosh bolalarni koʻraman. . . Ishonchim komilki, yana bir-ikki yil askarligimcha qolaman. Harbiy bo‘lishni to‘xtatsam, hech qanday mahoratim yo‘qligi uchun biror joyda ishlolmayman. Men keyin nima qilishimni bilmayman. . .<ref name=":410">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=adc88bff-1916-4317-b184-d9079e7b0bb8|archive-url=https://web.archive.org/web/20190525205613/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=adc88bff-1916-4317-b184-d9079e7b0bb8|url-status=dead|archive-date=2019-05-25|title=Global Report on Child Soldiers|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2001|website=child-soldiers.org|access-date=2018-05-16}}</ref></blockquote> == Bolalarga taʼsiri == === Qurolli mojaro === Bolalarga harbiy hayotning taʼsir koʻlami birinchi marta xalqaro hamjamiyat tomonidan BMT Bosh Assambleyasi topshirgan „Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri“ (1996-yilda) nomi bilan inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machel tomonidan tayyorlangan yirik hisobotda maʼlum qilingan<ref>Machel. „Impact of armed conflict on children“ (1996). 8-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. Hisobot, ayniqsa, yosh bolalardan foydalanish bilan bogʻliq boʻlib, har yili dunyo boʻylab koʻp minglab bolalar oʻlib ketayotgani, mayib-majruh boʻlib, psixiatrik jarohatlar olganligi haqidagi dalillarni taqdim etgan<ref>Machel. „Impact of armed conflict on children“ (1996). 8-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. Grasa Machelning hisobotidan keyin oʻtkazilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar ruhiy kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi va xatti-harakatlari bilan bogʻliq muammolarning sezilarli darajada yuqori xavfiga duch kelishadi<ref name=":15">{{Cite web|url=https://www.scribd.com/document/328940882/Child-Soldiering-Impact-on-Childhood-Development-and-Learning-Capacity|title=Child soldiering: Impact on childhood development and learning capacity|last=Boothby, N|display-authors=et al|year=2010|access-date=30 January 2018}}</ref>. Masalan, Falastin va Ugandada olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, sobiq askar bolalarning yarmidan koʻpi travmadan keyingi stress buzilishi alomatlarini koʻrsatgan va Ugandadagi har oʻninchi boladan toʻqqiztasida ruhiy tushkunlik holati ijobiy boʻlgan. Falastinlik tadqiqot olib boruvchilar, shuningdek, qurolli toʻqnashuvlarda yuqori darajadagi zoʻravonlikka duchor boʻlgan bolalar boshqa bolalarga qaraganda tajovuzkorlik va agressiyani koʻrsatish ehtimoli koʻproq ekanligini aniqladilar. Ushbu taʼsirlarning umumiy taʼsiri odatda kattalardagi qashshoqlik va doimiy ishsizlikning yuqori xavfini oʻz ichiga oladi<ref>Boothby, N. „Child soldiering: Impact on childhood development and learning capacity“ (2010). Qaraldi: 30-yanvar 2018-yil.</ref> === Qo'lga olish === Human Rights Watch tashkilotiga bergan maʼlumotlarga koʻra, qurolli kuchlar va guruhlar yollangan bolalarni hibsga olganlarida ularga koʻproq zarar yetkaziladi<ref name=":50">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|title=Children Detained in War Zones|date=28 July 2016|access-date=21 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821224149/https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|archive-date=21 August 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar koʻpincha yetarli oziq-ovqatsiz, tibbiy yordamsiz yoki boshqa gʻayriinsoniy sharoitlarda hibsga olinadi va baʼzilari hibs paytida jismoniy va jinsiy qiynoqlarga duchor boʻlishadi. Baʼzilari oilasi bilan qoʻlga olinadi yoki oila aʼzolaridan birining faoliyati tufayli hibsga olinadi. Advokatlar va qarindoshlarning har qanday sud majlisida ishtiroki koʻpincha taqiqlanadi<ref name=":50">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|title=Children Detained in War Zones|date=28 July 2016|access-date=21 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821224149/https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|archive-date=21 August 2016|url-status=live}}</ref>. === Harbiy tayyorgarlik === Boshqa tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, bolalarni, shu jumladan katta yoshdagi bolalarni harbiy xizmatga olish, hatto ular balogʻatga yetgunga qadar qurolli toʻqnashuvlarda qoʻllanilmasa ham, zararli taʼsir koʻrsatadi. Qoʻshma Shtatlardagi harbiy akademiklar harbiy tayyorgarlikni (barcha yoshdagi) doimiy stress sharoitida „intensiv singdirish“ sifatida tavsiflaydilar, uning asosiy maqsadi chaqiriluvchilarning soʻzsiz va darhol boʻysunishini oʻrgatishdir<ref>McGurk, Dennis „Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members“,. Military life: The psychology of serving in peace and combat Adler: . Westport: Praeger Security International, 2006 — 13–31 bet. ISBN 978-0275983024. </ref>. Ilmiy tadqiqotlarlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmirlar kattalarga qaraganda yuqori stressli muhitga moyil, masalan, boshlangʻich harbiy tayyorgarlikka, ayniqsa bolalik davridagi qiyinchiliklarga duchor boʻlganlar oʻzlarini koʻproq himoyasiz sezishadi. Harbiy xizmatga chaqirilganlar urushga yuborilishidan oldin ham vafot etishi mumkin. Ayniqsa AQShda oʻz joniga qasd qilishga urinish xavfi yuqori<ref>Ursano, Robert J.; Kessler, Ronald C.; Stein, Murray B.; Naifeh, James A.; Aliaga, Pablo A.; Fullerton, Carol S.; Wynn, Gary H.; Vegella, Patti L. et al. (1 July 2016). "Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers" (en). JAMA Psychiatry 73 (7): 741–9. doi:10.1001/jamapsychiatry.2016.0600. ISSN 2168-622X. PMID 27224848. PMC 4937827.</ref>. AQSh va Buyuk Britaniyada ruhiy kasalliklarning yuqori xavfi<ref>Goodwin, L.; Wessely, S.; Hotopf, M.; Jones, M.; Greenberg, N.; Rona, R. J.; Hull, L.; Fear, N. T. (2015). "Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population?" (en). Psychological Medicine 45 (9): 1881–1891. doi:10.1017/s0033291714002980. ISSN 0033-2917. PMID 25602942.</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish xavfi yuqori<ref>Head, M.; Goodwin, L.; Debell, F.; Greenberg, N.; Wessely, S.; Fear, N. T. (1 August 2016). "Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel" (en). Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology 51 (8): 1171–1180. doi:10.1007/s00127-016-1177-8. ISSN 0933-7954. PMID 26864534. PMC 4977328.</ref><ref>Mattiko, Mark J.; Olmsted, Kristine L. Rae; Brown, Janice M.; Bray, Robert M. (2011). "Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel". Addictive Behaviors 36 (6): 608–614. doi:10.1016/j.addbeh.2011.01.023. PMID 21376475</ref> va zoʻravonlik xulq-atvorining yuqori xavfi<ref>MacManus, Deirdre; Dean, Kimberlie; Jones, Margaret; Rona, Roberto J; Greenberg, Neil; Hull, Lisa; Fahy, Tom; Wessely, Simon et al. (2013). "Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study". The Lancet 381 (9870): 907–917. doi:10.1016/s0140-6736(13)60354-2. PMID 23499041.</ref><ref>Bouffard, L A (2005). "The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience". Armed Forces & Society 31 (2): 273–295. doi:10.1177/0095327x0503100206</ref><ref>Merrill, Lex L.; Crouch, Julie L.; Thomsen, Cynthia J.; Guimond, Jennifer; Milner, Joel S. (August 2005). "Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates". Military Medicine 170 (8): 705–709. doi:10.7205/milmed.170.8.705. ISSN 0026-4075. PMID 16173214.</ref> chaqiriluvchilarning harbiy xizmatga kirishdagi holatiga, yoshiga bogʻliq. Harbiy muhit, shuningdek, zoʻravonlik va jinsiy zoʻravonlikning yuqori darajasi bilan tavsiflanadi<ref>UK, Ministry of Defence. „British Army: Sexual Harassment Report“ (2015). 9-mart 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Canada, Statcan [official statistics agency]. „Sexual Misconduct in the Canadian Armed Forces, 2016“ (en). statcan.gc.ca (2016). 30-mart 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Marshall, A; Panuzio, J; Taft, C (2005). "Intimate partner violence among military veterans and active duty servicemen" (en). Clinical Psychology Review 25 (7): 862–876. doi:10.1016/j.cpr.2005.05.009. PMID 16006025</ref>. Harbiy xizmatga chaqirish amaliyotlari oʻsmirlik davridagi bolalarning zaif tomonlariga zarba berishi ham aniqlangan. Xususan, Germaniya<ref>Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns. Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany, 2016. </ref>, Buyuk Britaniya<ref>Gee, D. „Army visits London's poorest schools most often“. 29-may 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 10-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Gee. „Informed Choice? Armed forces recruitment practices in the United Kingdom“ (2008). 13-dekabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil. </ref><ref>Gee, David; Taylor, Rachel (1 November 2016). "Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army?". The RUSI Journal 161 (6): 36–48. doi:10.1080/03071847.2016.1265837. ISSN 0307-1847.</ref> va AQSh<ref>Hagopian, Amy; Barker, Kathy (1 January 2011). "Should We End Military Recruiting in High Schools as a Matter of Child Protection and Public Health?". American Journal of Public Health 101 (1): 19–23. doi:10.2105/ajph.2009.183418. ISSN 0090-0036. PMID 21088269. PMC 3000735</ref><ref>American Public Health Association. „Cessation of Military Recruiting in Public Elementary and Secondary Schools“. apha.org (2012). 13-dekabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil.</ref><ref>„Soldiers of Misfortune: Abusive U.S. Military Recruitment and Failure to Protect Child Soldiers“(ingl.), American Civil Liberties Union. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil.</ref> dalillari shuni koʻrsatdiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kambagʻal oilalardan boʻlgan bolalarni xavf va cheklovlarni oʻtkazib yuboradigan marketing yordamida nishonga olishadi. Baʼzi akademiklarning taʼkidlashicha, bunday marketing oʻsmirlik davrida hissiy jihatdan asoslangan qarorlar qabul qilishda psixologik moyillikdan foydalanadi<ref>Strasburger, V C. Children, adolescents, and the media (Chapter 1), Wilson, Barbara J., Jordan, Amy B. (Amy Beth), Third, Los Angeles: Sage, 2013. ISBN 9781412999267. OCLC 820450764</ref><ref>Louise, R. „The recruitment of children by the UK armed forces: A critique from health professionals“ (en-GB), Medact (17-noyabr 2016-yil). Qaraldi: 31-yanvar 2018-yil.</ref><ref>Spear, L. P. (June 2000). "The adolescent brain and age-related behavioral manifestations". Neuroscience and Biobehavioral Reviews 24 (4): 417–463. doi:10.1016/s0149-7634(00)00014-2. ISSN 0149-7634. PMID 10817843.</ref><ref>Medact. „House of Commons Defence Committee Inquiry into Armed Forces and Veterans Mental Health: Written Evidence Submitted by Medact“ (2018). 15-noyabr 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-mart 2018-yil. </ref>. == Xalqaro huquq == === Bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish === '''Bolaning taʼrifi''' Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya bola deb 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni deb belgilab bergan. Parij tamoyillari qurolli kuchlar yoki qurolli guruh bilan bogʻlangan bolani quyidagicha belgilaydi: <blockquote>…qurolli kuchlar yoki qurolli guruh tomonidan har qanday lavozimda, shu jumladan, ular bilan cheklanmagan holda, jangchilar, oshpazlar, yuk tashuvchilar, josuslar yoki jinsiy maqsadlar uchun, yoki boʻlmasa xabarchilar sifatida foydalaniladigan 18 yoshga to‘lmagan har qanday shaxsdir.</blockquote> Hujjat Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi tomonidan tasdiqlangan. Bu nafaqat harbiy harakatlarda qatnashayotgan balki bevosita uning yaqinida ishtirok etayotgan bolalarga tegishli. '''15 yoshgacha boʻlgan bolalar''' 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar (1977-yil, 77.2-modda)<ref name=":25">{{Cite web|url=https://www.icrc.org/eng/assets/files/other/icrc_002_0321.pdf|title=Protocols additional to the Geneva Conventions of 12 August 1949|last=International Committee of the Red Cross|year=1977|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20170307150937/https://www.icrc.org/eng/assets/files/other/icrc_002_0321.pdf|archive-date=7 March 2017|url-status=live}}</ref>, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (1989) va Xalqaro jinoiy sudning Rim statuti (2002) hammasi mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlarga va qurolli boʻlmagan kuchlarga bolalarni ishlatishni taqiqlaydi. Davlatlarning qurolli guruhlari 15 yoshgacha bo‘lgan bolalarni bevosita qurolli to‘qnashuvlarda (texnik jihatdan „jang“ harakatlarda) ishlatadigan boʻlsa bu [[urush jinoyati sifatida tan olingan<ref>{{Cite web|url=https://www.icc-cpi.int/nr/rdonlyres/ea9aeff7-5752-4f84-be94-0a655eb30e16/0/rome_statute_english.pdf|title=Rome Statute of the International Criminal Court (A/CONF.183/9)|year=1998|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180318090721/https://www.icc-cpi.int/nr/rdonlyres/ea9aeff7-5752-4f84-be94-0a655eb30e16/0/rome_statute_english.pdf|archive-date=18 March 2018|url-status=live}}</ref>. '''18 yoshgacha bo'lgan bolalar''' Qurolli kuchlarga ega boʻlgan aksariyat mamlakatlar shuningdek, bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) (2000-yil) va Bolalar mehnatining eng yomon shakllari (1999-yilda boʻlib oʻtgan) konvensiyasining yuqori standartlari bilan bogʻliq boʻlib, ular bolalarni 18 yoshga yetguncha majburiy yollashni taqiqlaydi<ref>Child Soldiers International. „International laws and child rights“(ingl.). Qaraldi: 25-yanvar 2018-yil.</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:11300:0::NO::P11300_INSTRUMENT_ID:312327|title=Ratifications of C182 – Worst Forms of Child Labour Convention, 1999 (No. 182)|last=International Labour Organization|website=ilo.org|language=en|access-date=30 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180130053725/http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:11300:0::NO::P11300_INSTRUMENT_ID:312327|archive-date=30 January 2018|url-status=live}}</ref>. OPAC protokoli, shuningdek, hali ham bolalarni (16 yoshdan boshlab) yollash bilan shugʻullanadigan hukumatlardan „18 yoshga toʻlmagan shaxslar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrishni“ talab qiladi. Bundan tashqari, OPAC nodavlat qurolli guruhlarga garchi buning qonuniy kuchi mavhum boʻlsa-da, har qanday sharoitda bolalarni yollashni taqiqlaydi<ref>Geneva Call. „Engaging nonstate armed groups on the protection of children: Towards strategic complementarity“ (2012). 22-mart 2015-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil. </ref><ref>Child Soldiers International. „A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups“ (2016). 8-mart 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 19-yanvar 2018-yil.</ref> Dunyodagi eng yuqori standart Afrikaning Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Xartiyasi<ref>African Commission on Human and Peoples' Rights. „African Charter on the Rights and Welfare of the Child“. achpr.org (2018). 21-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref> tomonidan belgilangan, u mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni har qanday sharoitda ham yollashni taqiqlaydi. Afrikaning aksariyat davlatlari Xartiyani ratifikatsiya qilgan<ref>African Commission on Human and Peoples' Rights. „African Charter on the Rights and Welfare of the Child“. achpr.org (2018). 21-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. '''Cheklovlar va bo'shliqlar''' Yuqoridagi shartnomalarning hech biri bolalarning "jangovar harakatlarda" bilvosita ishtirok etishini yoki ularda (ya'ni, jangovar harakatlardan uzoqda) harbiy amaliyotga hissa qo'shishni aniq taqiqlamaydi. OPAC aʼzosi boʻlmagan mamlakatqurolli kuchlar Jeneva konvensiyalarining I Protokolida belgilangan quyi standartlarga boʻysunadilar, bu esa qurolli kuchlarga oʻn besh yoshdan oshgan bolalarni jangovar harakatlarda qoʻllashga va ixtiyoriy ravishda kuzatuvchi sifatida qatnashgan yosh bolalardan foydalanishga guvoh boʻlsalar bu haqida xabar beradilar: Xalqaro Qizil Xoch Qoʻmitasi mojaro tomonlariga „barcha zarur choralarni koʻrish“ni taklif qildi, bu yakuniy matnda „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ kerak, bu butunlay taqiq emas, chunki amalga oshirish mumkin degan maʼnoni anglatadi „bajarilishi yoki amalga oshirilishi mumkin.“ „Harbiy harakatlarda ishtirok etish“ bandi boʻyicha muzokaralar chogʻida koʻngilli bolalarning harbiy maʼlumotlarni yigʻish va uzatish, tashishda yordam berish kabilar harbiy harakatlarga bilvosita jalb etish deb baholanadi. Biroq, 1949-yil 12-avgustdagi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha va 1977-yilda qabul qilingan Xalqaro qurolli boʻlmagan mojarolar qurbonlarini himoya qilish toʻgʻrisidagi II Protokolning 4.3.c moddasida „oʻn besh yoshga toʻlmagan bolalar“ qurolli kuchlar yoki guruhlarga chaqirilmaydi va jangovar harakatlarda qatnashishi mumkin emas". deyiladi. == Bolalarni ozod qilish va reintegratsiya qilish standartlari == OPAC hukumatlardan harbiy harakatlarda yollangan yoki foydalanilgan bolalarni o‘z yurisdiksiyasi doirasida demobilizatsiya qilishni hamda ularning jismoniy va ruhiy holatlarini tiklanishi va ijtimoiy reintegratsiyasi uchun yordam ko‘rsatishni talab qiladi<ref name="OptProto">{{cite web|url=http://www.unicef.org/crc/index_30203.html|title=UNICEF: Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child|date=30 November 2005|work=UNICEF|access-date=2 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141006095424/http://www.unicef.org/crc/index_30203.html|archive-date=6 October 2014|url-status=live}} {{cite journal|last1=Yun|first1=Seira|year=2014|title=Breaking Imaginary Barriers: Obligations of Armed Non-State Actors Under General Human Rights Law – The Case of the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child|journal=Journal of International Humanitarian Legal Studies|volume=5|issue=1–2|pages=213–257|ssrn=2556825|doi=10.1163/18781527-00501008}}</ref>. Urush, fuqarolarning tartibsizliklari, fuqarolar urushi, turli qurolli toʻqnashuvlar va boshqa favqulodda vaziyatlarda bolalar va yoshlarni, shuningdek, Birlashgan Millatlar Tashkilotining Favqulodda va qurolli toʻqnashuvlarda ayollar va bolalarni himoya qilish toʻgʻrisidagi deklaratsiyasiga muvofiq himoya qilishni taklif etadi. Qurolli guruhlarning sobiq aʼzolarini tegishli ravishda qurolsizlantirish, demobilizatsiya qilish va reintegratsiya qilish jarayonlari uchun Birlashgan Millatlar Tashkiloti 2006-yilda Integratsiyalashgan standartlarni ishlab chiqishni boshladi<ref>{{Cite book|title=Child soldiers, adult interests : the global dimensions of the Sierra Leonean tragedy|last=John-Peter.|first=Pham|date=2005|publisher=Nova Science Publishers|isbn=9781594546716|location=New York|oclc=61724289}}</ref> . == Harbiy jinoyatlar == Hozirda bolalarni urush jinoyatlari uchun urush qonunlarida belgilangan javobgarlikka tortilishi kerakmi, degan fikr mavjud<ref name="McCollough-2008-03-10">Lauren McCollough, [http://www.crimesofwar.org/onnews/News-Khadr.html The Military Trial of Omar Khadr: Child Soldiers and the Law] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080512083222/http://www.crimesofwar.org/onnews/News-Khadr.html |date=12 May 2008 }}, [http://www.crimesofwar.org/about/about.html Crimes of War Project] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081222121657/http://www.crimesofwar.org/about/about.html |date=22 December 2008 }} 10 March 2008</ref>. Xalqaro huquq urush jinoyatlarini sodir etgan bolalarni jinoiy javobgarlikka tortishni taqiqlamaydi, biroq Bola huquqlari to‘g‘risidagi konvensiyaning 37-moddasida belgilanganidek, bola olishi mumkin bo‘lgan jazo cheklanadi: „oʻn sakkiz yoshga toʻlmagan shaxslar tomonidan sodir etilgan jinoyatlarga o‘lim jazosi ham, ozod qilish imkoniyatisiz umrbod qamoq jazosi ham belgilanmaydi“<ref>{{Cite web|url=https://genevacall.org/wp-content/uploads/dlm_uploads/2013/12/Engaging-Nonstate-Armed-Groups-on-the-Protection-of-Children-Towards-Strategic-Complementarity-International-Peace-Institute..pdf|title=Engaging nonstate armed groups on the protection of children: Towards strategic complementarity|last=Geneva Call|year=2012|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20150322034945/http://www.genevacall.org/wp-content/uploads/dlm_uploads/2013/12/Engaging-Nonstate-Armed-Groups-on-the-Protection-of-Children-Towards-Strategic-Complementarity-International-Peace-Institute..pdf|archive-date=22 March 2015|url-status=dead}}</ref>. '''Syerra-Leone misoli''' Syerra-Leoneda yuz bergan fuqarolar urushidan soʻng, BMT Syerra-Leone boʻyicha Maxsus sudga (SCSL) 15 va undan katta yoshdagi sobiq jangchilarni gumanitar qonunlarni, shu jumladan urush jinoyatlarini buzganliklari uchun sud qilishni buyurdi. Biroq, Parij tamoyillari qurolli toʻqnashuvlarda qatnashgan bolalar, hatto ular jinoyatchi boʻlsa ham, birinchi navbatda qurbon sifatida koʻrilishi kerak degan fikrni ilgari surdi: Ushbu tamoyil Sud nizomida oʻz aksini topgan boʻlib, u jinoiy javobgarlikka tortishni istisno qilmagan, lekin sobiq askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiya qilish zarurligini taʼkidlab oʻtgan. Syerra-Leone mamlakat tribunalining birinchi bosh prokurori David Crane nizomni qanchalik jirkanch jinoyatlar sodir etgan bo‘lishidan qatʼi nazar, bolalarning o‘zini emas, balki bolalarni ishga yollagan kishilarni jinoiy javobgarlikka tortish foydasiga talqin qildi<ref> [http://www.diplomatie.gouv.fr/en/IMG/pdf/Paris_Conference_Principles_English_31_January.pdf The Paris Principles and Guidelines on Children associated with armed forces or armed groups] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150923215047/http://www.diplomatie.gouv.fr/en/IMG/pdf/Paris_Conference_Principles_English_31_January.pdf |date=23 September 2015 }}, February 2007. Section "Treatment of children accused of crimes under international law", p. 9 </ref>. '''Omar Khadr misoli''' AQShda prokurorlar kanadalik Omar Khadrni Afgʻonistonda 16 yoshga toʻlmaganida va Tolibon safida AQSh kuchlariga qarshi jang qilganlikda aybladilar<ref>{{cite news|url=http://ca.reuters.com/article/domesticNews/idCATRE67847020100809|title=Omar Khadr's Confession Can Be Used at Guantanamo Trial|author=Jane Sutton|date=9 August 2010|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180806024727/https://ca.reuters.com/article/domesticNews/idCATRE67847020100809|archive-date=6 August 2018|url-status=live}}</ref>. Ushbu jinoyatlarga AQSh qonunchiligiga koʻra umrbod qamoq jazosi beriladi<ref name="McCollough-2008-03-10" />. 2010-yilda qiynoq va tazyiq ostida boʻlgan Xadr urush qonunlarini buzgan holda qotillik, qotillikka urinish, fitna, terrorizmga moddiy yordam koʻrsatish va josuslikda aybdor deb topildi<ref>{{cite web|url=http://media.miamiherald.com/smedia/2010/10/26/10/stip.source.prod_affiliate.56.pdf|title=USvKhadr Stipulation of Fact|date=25 October 2010|access-date=30 November 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20111002161209/http://media.miamiherald.com/smedia/2010/10/26/10/stip.source.prod_affiliate.56.pdf|archive-date=2 October 2011|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.cnn.com/2010/US/10/25/khadr.plea/|title=Youngest Guantanamo detainee pleads guilty|last=Meserve|first=Jeanne|author2=CNN Wire Staff|date=25 October 2010|publisher=CNN|access-date=29 October 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101026132342/http://www.cnn.com/2010/US/10/25/khadr.plea/|archive-date=26 October 2010|url-status=live}}</ref>. Khadrni bir yillik qamoqdan soʻng Kanadaga deportatsiya qilinishini koʻrsatadigan kelishuv bitimining bir qismi sifatida taklif qilindi. Umar Khadr Guantanamo qamoqxonasida qoldi va Kanada hukumati uning vataniga qaytarilishini kechiktirgani uchun xalqaro tanqidlarga uchradi<ref>{{cite news | url=https://www.cbc.ca/news/world/khadr-to-return-to-canada-lawyer-1.905780 | publisher=CBC News | title=Khadr to return to Canada: lawyer | date=25 October 2010 | access-date=30 November 2011 | archive-url=https://web.archive.org/web/20101028080624/https://www.cbc.ca/news/world/khadr-to-return-to-canada-lawyer-1.905780 | archive-date=28 October 2010 | url-status=live}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.cbc.ca/news/canada/story/2012/07/20/khadr-canada-us.html |title=Toews' request delays Khadr's transfer to Canada |date=20 July 2012 |publisher=CBC News |access-date=26 July 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120727002758/http://www.cbc.ca/news/canada/story/2012/07/20/khadr-canada-us.html |archive-date=27 July 2012 |url-status=live }}</ref>. Oxir-oqibat, Khadr 2012-yil sentabr oyida Kanada qamoqxonasiga oʻtkazildi va 2015-yil may oyida Alberta sudyasi tomonidan garov evaziga ozod qilindi. 2016-yilda Xadr AQShning harbiy jinoyatchi sifatida hukm qilinganligi ustidan shikoyat qilgan<ref>{{Cite web|title = 'Freedom is way better than I thought,' says Omar Khadr|url = http://www.cbc.ca/news/canada/edmonton/omar-khadr-free-on-bail-vows-to-prove-he-is-a-good-person-1.3065692|publisher = Canadian Broadcasting Corporation|access-date = 8 February 2016|archive-url = https://web.archive.org/web/20160131211649/http://www.cbc.ca/news/canada/edmonton/omar-khadr-free-on-bail-vows-to-prove-he-is-a-good-person-1.3065692|archive-date = 31 January 2016|url-status = live}}</ref>. BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili hukm chiqarilishidan oldin AQShning Guantanamodagi harbiy komissiyasiga maktub yozib, Khadrni reabilitatsiya dasturiga muvofiq qoʻyib yuborishni soʻrab murojaat qilgan<ref name=":0">{{Cite news|url=http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|title=Khadr should go back to Canada: UN official|last=CBC News|date=27 October 2010|publisher=Canadian Broadcasting Corporation|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20171129025923/http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|archive-date=29 November 2017|url-status=live}}</ref>. Oʻz maktubida u Khadr „oʻsmir askarbola hikoyasini ifodalaydi: vijdonsiz guruhlar tomonidan kattalarning oʻzlari tushunmaydigan janglarda qatnashish taklifi bilan harakat qilish uchun yollangan“.ini aytadi<ref name=":0">{{Cite news|url=http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|title=Khadr should go back to Canada: UN official|last=CBC News|date=27 October 2010|publisher=Canadian Broadcasting Corporation|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20171129025923/http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|archive-date=29 November 2017|url-status=live}}</ref>. == Birlashgan Millatlar Tashkilotining roli == === Tarixi === Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning yakuniy matni (1989-yilda qabul qlingan) 18 yoshgacha boʻlgan barcha bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlamaganidan keyin bolalar huquqlari himoyachilarining hafsalasi pir boʻldi va ular bu maqsadga erishish uchun yangi shartnoma tuzishni talab qila boshladilar<ref name=":02">{{Cite book|title=Campaigning for justice: Human rights advocacy in practice|last=Becker|first=J|publisher=Stanford University Press|year=2013|isbn=9780804774512|location=Stanford, California|pages=11–31|chapter=Campaigning to stop the use of child soldiers|oclc=837635842}}</ref><ref name=":24">{{Cite web|url=http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on Involvement of Children in Armed Conflict (OP/CAC)|last=Brett|first=R|year=2005|website=International Council on Human Rights Policy & International Commission of Jurists|access-date=4 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20120416195918/http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|archive-date=16 April 2012|url-status=live}}</ref>. Natijada, yangi tashkil etilgan Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita ikkita tavsiya berdi: birinchidan, qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri boʻyicha BMTdan yirik tadqiqot oʻtkazishni soʻrash; ikkinchidan, konvensiyaga qo‘shimcha protokol bo‘yicha muzokaralar olib borish uchun BMTning Inson huquqlari bo‘yicha komissiyasi aʼzolaridan iborat ishchi guruhini tuzish. Har ikkala taklif ham qabul qilindi<ref name=":02">{{Cite book|title=Campaigning for justice: Human rights advocacy in practice|last=Becker|first=J|publisher=Stanford University Press|year=2013|isbn=9780804774512|location=Stanford, California|pages=11–31|chapter=Campaigning to stop the use of child soldiers|oclc=837635842}}</ref><ref name=":24">{{Cite web|url=http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on Involvement of Children in Armed Conflict (OP/CAC)|last=Brett|first=R|year=2005|website=International Council on Human Rights Policy & International Commission of Jurists|access-date=4 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20120416195918/http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|archive-date=16 April 2012|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitaga javob berar ekan, „qurolli toʻqnashuvlar natijasida dunyoning koʻplab qismlarida bolalarning ahvoli keskin yomonlashganini“ tan oldi va inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machelga yirik tadqiqot oʻtkazishni topshirdi<ref name=":11">{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/mandate/special-representative-of-the-secretary-general-for-children-and-armed-conflict/|title=Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|last=Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|year=2018|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180129004604/https://childrenandarmedconflict.un.org/mandate/special-representative-of-the-secretary-general-for-children-and-armed-conflict/|archive-date=29 January 2018|url-status=live}}</ref>. Machel hisoboti, Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri, 1996-yilda nashr etilgan Hisobotda qayd etilgan: <blockquote>Hech shubha yoʻqki, eng dolzarb ustuvor vazifalardan biri 18 yoshgacha boʻlgan barchani qurolli kuchlar safidan chetlashtirishdir<ref name=":14">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/graca/a51-306_en.pdf|title=Impact of armed conflict on children|last=Machel|first=G|year=1996|access-date=2018-01-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20170708004644/https://www.unicef.org/graca/a51-306_en.pdf|archive-date=8 July 2017|url-status=live}}</ref></blockquote> Shu bilan birga, BMTning Inson huquqlari boʻyicha komissiyasi bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanish boʻyicha standartlarni oshirish boʻyicha muzokaralar olib borish uchun ishchi guruh tuzdi. Murakkab muzokaralar va global kampaniyadan soʻng, yangi shartnoma 2000-yilda Bolalar huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning qurolli mojarolarga jalb etilishi toʻgʻrisidagi fakultativ protokoli sifatida kelishib olindi. Shartnoma bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda bevosita ishtirok etishini ham, ularni 16 yoshdan boshlab mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga jalb qilishni ham taqiqlaydi<ref name=":1">{{Cite web|url=http://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/OPACCRC.aspx|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict|year=2000|website=ohchr.org|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20130502015246/http://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/OPACCRC.aspx|archive-date=2 May 2013|url-status=dead|access-date=22 March 2018}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi 2000-yil 25-maydagi 54/263- rezolyutsiya bilan shartnomani Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokol sifatida qabul qildi. Protokol 2002-yil 12-fevralda kuchga kirdi<ref>{{Cite journal|date=November 2000|title=United Nations General Assembly: Optional Protocols to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict and on the Sale of Children, Child Prostitution and Child Pornography|url=http://dx.doi.org/10.1017/s0020782900009335|journal=International Legal Materials|volume=39|issue=6|pages=1285–1297|doi=10.1017/s0020782900009335|s2cid=232255513|issn=0020-7829}}</ref>. === Bosh kotibning bolalar va qurolli mojarolar bo'yicha maxsus vakili === Machelning eʼlon qilgan hisoboti BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili (SRSG-CAAC) uchun yangi mandatga olib keldi<ref>Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict. „Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict“ (en-US). United Nations (2018). 29-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. SRSG vazifalari orasida Bosh kotibning bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha yillik hisoboti loyihasini ishlab chiqish kiradi, unda butun dunyodan bolalarni yollash va ulardan foydalanishning eng yomon holatlari roʻyxati va tavsifi sanab oʻtilgan<ref>{{Cite web|url=https://foreignpolicy.com/2017/08/16/confidential-u-n-report-accuses-saudi-coalition-of-killing-hundreds-of-children-in-yemen-conflict/|title=Confidential U.N. Report Accuses Saudi Coalition of Killing Hundreds of Yemeni Kids|last=Lynch|first=Colum|date=16 August 2017|website=Foreign Policy|language=en|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180323092442/https://foreignpolicy.com/2017/08/16/confidential-u-n-report-accuses-saudi-coalition-of-killing-hundreds-of-children-in-yemen-conflict/|archive-date=23 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Xavfsizlik Kengashi === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Xavfsizlik Kengashi muntazam ravishda munozaralar, hisobotlarni qabul qilish va „Qurolli toʻqnashuvdagi bolalar“ sarlavhasi ostida rezolyutsiyalarni qabul qilish uchun yigʻiladi. Ushbu masala boʻyicha birinchi rezolyutsiya 1261-sonli qaror 1999-yilda qabul qilingan<ref name="UN_SRES12611999">{{UN document|docid=S-RES-1261(1999)|type=Resolution|body=Security Council|year=1999|resolution_number=1261|accessdate=20 July 2008}}</ref>. 2004-yilda 1539-sonli rezolyutsiya bir ovozdan qabul qilindi, u askar bolalardan foydalanishni qoraladi va BMT Bosh kotibiga monitoring va hisobot berish mexanizmi deb nomlanuvchi amaliyotni kuzatish va hisobot berish vositasini yaratishni topshirdi<ref>{{cite news|url=http://www.reliefweb.int/rw/rwb.nsf/db900SID/ACOS-64DFZ7?OpenDocument|title=Security Council condemns recruitment of child soldiers, asks Secretary-General to devise monitoring mechanism|date=22 April 2004|publisher=[[ReliefWeb]]}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.unicef.org/protection/57929_57997.html|title=Monitoring and Reporting Mechanism (MRM) on grave violations of children's rights in situations of armed conflict|work=UNICEF|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20180323154757/https://www.unicef.org/protection/57929_57997.html|archive-date=23 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi === Bosh kotib bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha har yili yillik hisobotini eʼlon qiladi<ref>{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/virtual-library/|title=Library of the Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|last=Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|year=2018|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180129013116/https://childrenandarmedconflict.un.org/virtual-library/|archive-date=29 January 2018|url-status=live}}</ref>. 2017-yilgi hisobotda 2016-yilda qurolli guruhlar tomonidan bolalardan keng foydalanilgan 14 ta davlat (Afg‘oniston, Kolumbiya, Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Iroq, Mali, Myanma (Birma) , Nigeriya, Filippin, Somali, Janubiy Sudan, Sudan, Suriya, va Yaman) va davlat qurolli kuchlari jangovar harakatlarda bolalardan foydalangan oltita davlat (Afgʻoniston, Myanma (Birma), Somali, Sudan, Janubiy Sudan va Suriya)<ref>United Nations Secretary-General. „Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017“. United Nations (2017). 25-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-yanvar 2018-yil. </ref> davlatlarini keltiradi. 2011-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun ekstremal chora-tadbirlar hisobotiga koʻra, mojaro hududlarida zoʻravonlik harakatlariga jalb qilingan bolalar masalasini koʻtargan<ref>„Extreme Measures | Abuses against Children Detained as National Security Threats“(ingl.), Human Rights Watch (28-iyul 2016-yil). Qaraldi: 28-mart 2018-yil.</ref>. == Bugungi kunda harbiy xizmatdagi bolalar - mintaqa va mamlakatlar bo'yicha == Ushbu bo'lim bugungi kunda bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanishni o'z ichiga oladi. === Afrika === 2003-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotining Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi maʼlumotlariga koʻra, butun dunyo boʻylab davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarda qatnashgan bolalarning yarmidan koʻpi Afrikada boʻlgan. 2004-yilda Child Soldiers International tashkiloti maʼlumotlariga koʻra, qitʼada 100 000 bolalar davlat va nodavlat qurolli kuchlarda foydalanilgan<ref name="CSUCS-1">[https://web.archive.org/web/20091226221427/http://www.child-soldiers.org/document/get?id=743 Child soldiers global report 2004: Africa Regional overview], [http://www.child-soldiers.org/contact/contact Child Soldiers International] {{webarchive|url=https://archive.today/20070703045854/http://www.child-soldiers.org/contact/contact|date=3 July 2007}}.<!--Retrieved April 2009--></ref> va 2008-yildagi hisob-kitoblarga koʻra, jami 120 000 bola yoki harbiy harakatlarda qatnashgan<ref>{{Cite journal|last=Rakisits|first=Claude|date=1 December 2008|title=Child Soldiers in the East of the Democratic Republic of the Congo|journal=Refugee Survey Quarterly|language=en|volume=27|issue=4|pages=108–122|doi=10.1093/rsq/hdn054|issn=1020-4067|url=http://doc.rero.ch/record/291705/files/hdn054.pdf}}</ref>. Afrikaning aksariyat mamlakatlari ratifikatsiya qilgan Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Afrika Xartiyasi (1990-yil) 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni barcha turdagi harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlaydi. Ushbu qabul qilingan xartiyaga qaramay, BMT maʼlumotlariga koʻra, 2016-yilda Afrikaning yetti davlatida (Markaziy Afrika Respublikasi, Nigeriya, Kongo Demokratik Respublikasi, Somali, Mali, Janubiy Sudan, Sudan) bolalar qurolli guruhlar va uchtasida (Sudan, Somali va Janubiy Sudan) davlat qurolli kuchlari tomonidan foydalanilgan<ref>United Nations Secretary-General. „Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017“. United Nations (2017). 25-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-yanvar 2018-yil.</ref>. Afrikada joylashgan harbiy tashkilotlardagi bolalar sonini kamaytirish boʻyicha xalqaro saʼy-harakatlar 1997-yilda ishlab chiqilgan Keyptaun tamoyillaridan keyin boshlandi<ref name=":18">{{cite web|url=http://www.unicef.org/emerg/files/Cape_Town_Principles(1).pdf|title=Cape Town Principles and Best Practices|date=April 1997|publisher=UNICEF|pages=8|access-date=26 August 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927182848/http://www.unicef.org/emerg/files/Cape_Town_Principles(1).pdf|archive-date=27 September 2007|url-status=live}}</ref>. Prinsiplar Afrika hukumatlariga oʻsha paytda muzokaralar olib borilayotgan OPAC majburiyatlarini bajarishni va harbiy xizmatga yollash uchun minimal yoshni 15 dan 18 ga oshirishni taklif qildi<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref>. Prinsiplar, shuningdek, bola askarga 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni „har qanday turdagi muntazam yoki tartibsiz qurolli kuchlar yoki guruhning har qanday maqomdagi bir qismi boʻlgan … shu jumladan jinsiy maqsadlar uchun yollangan qizlarni ham qamrab oladi“ . . ."<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref>. 2007-yilda Parijda boʻlib oʻtgan „Urushdan ozod bolalar“ konferensiyasi Parij tamoyillarini ishlab chiqdi, ular Keyptaun tamoyillarini takomillashtirish va yangilash, ularni global miqyosda qoʻllash va hozirgi bolalar askarlarini qayta integratsiya qilishning amaliy yondashuvini belgilab berdi<ref name="UNICEF12">[http://www.unicef.org/media/media_38208.html <nowiki>[1]</nowiki>] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180114184025/https://www.unicef.org/media/media_38208.html |date=14 January 2018 }}, UNICEF press release</ref> . === Markaziy Afrika Respublikasi === Markaziy Afrika Respublikasida qurolli guruhlar tomonidan bolalardan foydalanish tarixdan keng tarqalgan. 2012 va 2015-yillar oraligʻida 10 000 ga yaqin bolalar milliy qurolli mojarolarda qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan<ref name=":03">{{Cite news|url=https://www.unicef.org/media/media_85654.html|title=Central African Republic: Children brutally targeted in weekend violence|last=UNICEF|access-date=13 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180114184037/https://www.unicef.org/media/media_85654.html|archive-date=14 January 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. 2016-yil maʼlumotlariga koʻra bu haliyam davom etmoqda. Musulmon Séléka qurolli guruhlar koalitsiyasi va asosan nasroniylardan iborat Anti-balaka jangarilari bolalardan shu tarzda ayovsiz foydalangan. Baʼzilarining yoshi sakkizda<ref name=":16">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/shop/des-milliers-de-vies-rparer|title=Des Milliers de vies à réparer|last=Child Soldiers International|year=2016|website=Child Soldiers International|language=fr|access-date=13 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180115042637/https://www.child-soldiers.org/shop/des-milliers-de-vies-rparer|archive-date=15 January 2018|url-status=dead}}</ref>. 2015-yil may oyida boʻlib oʻtgan Forum de Bangui (hukumat, parlament, qurolli guruhlar, fuqarolik jamiyati va diniy yetakchilar yig‘ilishi)da bir qator qurolli guruhlar minglab bolalarni demobilizatsiya qilish togʻrisida kelishib oldilar<ref>{{Cite news|url=https://www.unicef.org/media/media_81771.html|title=Armed groups in Central African Republic agree to release thousands of children|last=UNICEF|date=5 May 2015|work=UNICEF|access-date=13 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180114184053/https://www.unicef.org/media/media_81771.html|archive-date=14 January 2018|url-status=live}}</ref>. 2016-yilda Markaziy Afrika Respublikasiga barqarorlik oʻlchovi qaytdi va BMT maʼlumotlariga koʻra, 2691 oʻgʻil va 1206 qiz qurolli guruhlardan rasman ajratildi. Shunga qaramay, bolalarni harbiy maqsadlarda ishga olish va ulardan foydalanish oʻsha yil davomida taxminan yana 50 foizga koʻtarildi, bu raqamlar asosan Lord qarshilik armiyasiga tegishli<ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. === Kongo Demokratik Respublikasi === Minglab bolalar Kongo Demokratik Respublikasi (DRC) armiyasida va turli isyonchi qurolli kuchlarda xizmat qiladi. Maʼlumotlarga koʻra, Ikkinchi Kongo urushi avjida 30 000 dan ortiq bolalar mojaroning turli tomonlari bilan jang qilgan. „Kony 2012“ filmida Rabbiyning qarshilik armiyasi bu bolalarni yollagani daʼvo qilingan<ref name="guardian kony 2012">{{cite news | url=https://www.theguardian.com/global-development/2012/mar/16/kony-2012-child-soldiers-spotlight | title=Kony 2012 puts child soldiers back under the spotlight | work=[[The Guardian]] | date=16 March 2012 | access-date=16 March 2012 | author=Smith, David | archive-url=https://web.archive.org/web/20140820052154/http://www.theguardian.com/global-development/2012/mar/16/kony-2012-child-soldiers-spotlight | archive-date=20 August 2014 | url-status=live}}</ref>. Hozirgi vaqtda Kongo Demokratik Respublikasi dunyodagi eng yuqori askar bolalardan biriga ega mamlakat. Xalqaro sud urush davridagi bu amaliyotlar boʻyicha hukm chiqardi. Thomas Lubanga Dyilo, KDRdagi harbiy qoʻmondonlardan biri, 2002 va 2003-yillar oraligʻida bolalar askarlarini yollashdagi roli uchun 14 yillik qamoq jazosiga hukm qilindi. Lubanga Kongo vatanparvarlari ittifoqiga va uning qurolli qanoti Kongoni ozod qilish uchun vatanparvarlik kuchlariga rahbarlik qilgan. Bolalar Ituridagi qurolli toʻqnashuvda jang qilishga majbur boʻlishdi<ref name="The Prosecutor v. Thomas Lubanga Dyilo">{{cite web|url=http://www.icc-cpi.int/en_menus/icc/situations%20and%20cases/situations/situation%20icc%200104/related%20cases/icc%200104%200106|title=The Prosecutor v. Thomas Lubanga Dyilo|access-date=2 October 2014|url-status=dead|archive-url=https://archive.today/20140319221305/http://www.icc-cpi.int/en_menus/icc/situations%20and%20cases/situations/situation%20icc%200104/related%20cases/icc%200104%200106|archive-date=19 March 2014}}</ref>. === Somali === 2004-yilda Child Soldiers International tomonidan eʼlon qilingan hisobotda 1991-yildan beri 200 000 nafar bola oʻz irodasiga zid ravishda mamlakat qurolli kuch tarkiblariga jalb qilingani taxmin qilingan<ref name="CSUCS-1">[https://web.archive.org/web/20091226221427/http://www.child-soldiers.org/document/get?id=743 Child soldiers global report 2004: Africa Regional overview], [http://www.child-soldiers.org/contact/contact Child Soldiers International] {{webarchive|url=https://archive.today/20070703045854/http://www.child-soldiers.org/contact/contact|date=3 July 2007}}.<!--Retrieved April 2009--></ref> . 2017-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Antoniu Guterrish BMT hisobotiga izoh berib, mamlakatdagi „Ash-Shabob“ aʼzolarining 50 foizdan ortigʻini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil qiladi, baʼzi paytlari esa toʻqqiz yoshga toʻlmagani ham jangga joʻnatiladi degan edi. Hisobotda 2010-yilning 1-aprelidan 2016-yilning 31-iyuliga qadar Somalida 6163 nafar bola yollangani, ulardan 230 nafari qizlar ekanligi tasdiqlandi. „Ash-Shabob“ bu yollashning yetmish foizini tashkil qilgan. Somali milliy armiyasi ham bolalarni askarlikka yollash boʻyicha yuqori oʻrinlarda turadi<ref name=":37">{{Cite web|url=https://www.aljazeera.com/news/2017/01/guterres-thousands-child-soldiers-fight-somalia-170120063747893.html|title=Guterres: Thousands of child soldiers fight in Somalia|publisher=Al Jazeera|access-date=28 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329054211/https://www.aljazeera.com/news/2017/01/guterres-thousands-child-soldiers-fight-somalia-170120063747893.html|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.childsoldiers.org/preventing-the-use-of-child-soldiers-in-somalia/|title=Preventing the Use of Child Soldiers in Somalia – Roméo Dallaire Child Soldiers Initiative|date=30 January 2017|work=Roméo Dallaire Child Soldiers Initiative|access-date=28 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329061157/https://www.childsoldiers.org/preventing-the-use-of-child-soldiers-in-somalia/|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref> . === Sudan === 2004-yilda 17 000 ga yaqin bolalar davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan<ref name=":51">{{Cite book|title=The social problems of children in Sub-Saharan Africa|last=Hollingsworth|first=J|publisher=Cambridge Scholars Publishing|year=2013|isbn=9781443845137|location=Newcastle upon Tyne, UK|pages=68|oclc=825978109}}</ref>. O‘sha paytdagi asosiy qurolli muxolifat guruhi — Sudan Xalq ozodlik armiyasi (SPLA) tarkibida 5000 ga yaqin bola bor edi. Baʼzi sobiq bolalar askarlik paytida sodir etgan jinoyatlari uchun oʻlimga hukm qilingan<ref name=":51">{{Cite book|title=The social problems of children in Sub-Saharan Africa|last=Hollingsworth|first=J|publisher=Cambridge Scholars Publishing|year=2013|isbn=9781443845137|location=Newcastle upon Tyne, UK|pages=68|oclc=825978109}}</ref>. 2006-yilda bolalar Chaddagi qochqinlar lagerlaridan ham jalb qilingan va minglab bolalar Darfurdagi mojaroga tortilgan<ref name=":53">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Shop/global-report-2008-1|title=Child Soldiers Global Report 2008: Sudan|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2008|website=Child Soldiers International|pages=315–320|language=en|access-date=1 April 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180402035955/https://www.child-soldiers.org/Shop/global-report-2008-1|archive-date=2 April 2018|url-status=dead}}</ref>. 2005-yilda hukumat OPAC shartnomasini ratifikatsiya qildi va 2008-yilga kelib mamlakatda bolalardan harbiy maqsadda foydalanish kamaydi, ammo davlat qurolli kuchlari ham, SPLA ham ularni yollash va ishlatishda davom etgan. Bolalardan foydalanish kamayishda davom etdi, biroq 2017-yilda BMT hukumat kuchlarida hanuz12 yoshli bolalar borligi toʻgʻrisida xabarlar oldi<ref>{{Cite web|url=https://childsoldiersworldindex.org/view/SD|title=Child Soldiers World Index: Sudan|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=1 April 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180402101439/https://childsoldiersworldindex.org/view/SD|archive-date=2 April 2018|url-status=live}}</ref><ref name="urlWitness: A Child Soldier’s Darfur Confession – 'I shot her. She is dead.' | Human Rights Watch">{{cite web |url=https://www.hrw.org/news/2015/09/09/witness-child-soldiers-darfur-confession-i-shot-her-she-dead |title=Witness: A Child Soldier's Darfur Confession – 'I shot her. She is dead.' &#124; Human Rights Watch |date=9 September 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160817133035/https://www.hrw.org/news/2015/09/09/witness-child-soldiers-darfur-confession-i-shot-her-she-dead |archive-date=17 August 2016 |url-status=live }}</ref>. === Uganda === „Ugandadagi LRA armiyasida asosan askar sifatida oʻqitilgan. Ugandadagi barcha boshqa yoki oldingi isyonchi guruhlardan farqli oʻlaroq, LRA bolalarni (yaxshisi oʻn ikki yoshdan oʻn toʻrt yoshgacha) zoʻravonlik bilan oʻgʻirlash yoki qul qilishni oʻzining asosiy usuliga aylantirgan va oʻz faoliyatini tinch aholiga hujum qilishga qaratgan“<ref>Artur Bogner, Gabriele Rosenthal (2020): Child Soldiers in Context. Biographies, Familial and Collective Trajectories in Northern Uganda. Göttingen: University Press, 12. https://doi.org/10.17875/gup2020-1325</ref>. === Zimbabve === 2003-yilda Guardian gazetasi Zimbabveda davlat tomonidan homiylik qilinadigan yoshlar qurolli kuchlari Milliy Yoshlar Xizmati tomonidan inson huquqlarining koʻplab buzilishi haqida xabar berdi<ref>{{Cite web|url=https://www.theguardian.com/world/2003/feb/19/zimbabwe.andrewmeldrum|title=Living in fear of Mugabe's green bombers|last=Meldrum|first=Andrew|date=19 February 2003|website=The Guardian|language=en|access-date=29 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20171115214246/https://www.theguardian.com/world/2003/feb/19/zimbabwe.andrewmeldrum|archive-date=15 November 2017|url-status=live}}</ref>. Dastlab vatanparvar yoshlar tashkiloti sifatida tashkil etilgan bu tashkilot 10 yoshdan 30 yoshgacha boʻlgan yoshlardan iborat harbiylashtirilgan guruhga aylandi va mamlakatdagi norozilikni bostirish uchun foydalanildi. Tashkilot nihoyat 2018-yilning yanvarida taqiqlangan<ref>{{Cite web|url=http://www.solidaritypeacetrust.org/reports/youth_malitia.pdf|title=National youth service training|last=Solidarity Peace Trust|year=2003|archive-url=https://web.archive.org/web/20080905194023/http://www.solidaritypeacetrust.org/reports/youth_malitia.pdf|archive-date=5 September 2008|url-status=dead|access-date=29 March 2018}}</ref> The organisation was finally banned in January 2018.<ref>{{Cite news|url=https://www.myzimbabwe.co.zw/news/15436-youths-who-had-enrolled-for-useless-national-youth-service-turned-away-as-government-bans-green-bomber-training.html|title=Youths who had enrolled for useless National Youth Service turned away as government BANS green bomber training|date=30 January 2018|work=My Zimbabwe News|access-date=29 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20180330012355/https://www.myzimbabwe.co.zw/news/15436-youths-who-had-enrolled-for-useless-national-youth-service-turned-away-as-government-bans-green-bomber-training.html|archive-date=30 March 2018|url-status=live}}</ref>. == Amerika == === Boliviya === 2001-yilda Boliviya hukumati 14 yoshgacha boʻlgan bolalar yollash boʻyicha tekshiruvlar paytida qurolli kuchlarga majburan chaqirilgan boʻlishi mumkinligini tan oldi<ref name="globalmarch.org">[http://www.globalmarch.org/resourcecentre/world/bolivia.pdf Global March Against Child Labour: Bolivia] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070927182849/http://www.globalmarch.org/resourcecentre/world/bolivia.pdf |date=27 September 2007 }} 2001</ref>. Boliviya armiyasining 40 % ga yaqinini 18 yoshdan kichiklar, yarmini esa 16 yoshdan kichiklar tashkil qiladi<ref name="globalmarch.org">[http://www.globalmarch.org/resourcecentre/world/bolivia.pdf Global March Against Child Labour: Bolivia] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070927182849/http://www.globalmarch.org/resourcecentre/world/bolivia.pdf |date=27 September 2007 }} 2001</ref>. 2018-yil holatiga koʻra , Boliviya bolalarni 17 yoshdan boshlab kattalar harbiy xizmatga chaqirishni boshlashga taklif qiladi<ref>{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/view/BO|title=Child Soldiers World Index: Bolivia|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=29 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180330013133/http://childsoldiersworldindex.org/view/BO|archive-date=30 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Braziliya === Braziliyada Komando Vermelho kabi mahalliy uyushgan jinoiy guruhlar bolalarni giyohvand moddalarni tayyorlash va qotillik qilish uchun yollashadi, lekin politsiya va boshqa raqib guruhlar ularga qarshi kurashadilar. Shuningdek, braziliyalik militsionerlar bolalarni Komando Vermelyoga qarshi kurashga jalb qilganlar. === Kanada === Kanadada odamlar 16 yoshidan boshlab ota-ona ruxsati bilan Kanada kuchlarining zaxira qismiga, biroz ulgʻaygach, 17 yoshida ota-ona ruxsati bilan oddiy tarkibga qoʻshilishlari mumkin. Lekin ular 18 yoshga toʻlgunga qadar xizmat safariga koʻngilli boʻlishlari mumkin emas. === Kolumbiya === Kolumbiyadagi qurolli mojaroda, 1960-yillarning oʻrtalaridan hozirgi kungacha, qatnashgan jangchilarning toʻrtdan bir qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan va hozir ham shunday. 2004-yilda Kolumbiya bolalar askarlaridan foydalanish boʻyicha dunyoda toʻrtinchi oʻrinni egalladi. Hozirda mamlakatda qurolli guruhlarda 11-14 ming bola bor. Hukumat bilan muzokaralar chogʻida qurolli guruhlar voyaga yetmaganlarni savdolashish vositasi sifatida yollashni toʻxtatishni taklif qilishdi, ammo ularni qoniqtirmadi. Bjørkhaugning taʼkidlashicha, aksariyat bolalar askarlikka ixtiyoriy ishtirok etish va majburlashning kombinatsiyasi orqali yollangan. 1998-yilda Human Rights Watch matbuot bayonotida baʼzi partizan boʻlinmalarining 30 foizi bolalardan iborat boʻlgan . Xuddi shu press-relizda hukumat bilan bogʻliq boʻlgan harbiylashtirilgan boʻlinmalarning baʼzilari 50 foizgacha bolalardan iborat ekanligi, jumladan, sakkiz yoshli baʼzilari ham borligi taxmin qilingan. 2005-yilda Kolumbiyada 11 000 ga yaqin bola chap yoki oʻng qanot harbiy kuchlari safida xizmat qilgan. „Kolumbiyadagi bolalar jangchilarining taxminan 80 foizi ikki chap qanot partizan guruhlaridan biriga, FARC yoki ELNga tegishli. Qolgan jangchilar harbiylashtirilgan saflarda, asosan AUCda xizmat qilishadi“. P.W. Singerning soʻzlariga koʻra, FARC tomonidan 1998-yilda Guatape GESiga hujumda sakkiz yoshli jangarilar ishtirok etgan va 2001-yilda FARC oʻquv videosida 11 yoshli oʻgʻil bolalar raketalar bilan ishlayotgani tasvirlangan. Guruh shuningdek, Venesuela, Panama va Ekvadordan kelgan bolalarni ham qabul qiladi. Kolumbiya hukumati xavfsizlik kuchlari bolalarni rasman ishga qabul qilmaydi, chunki majburiy va ixtiyoriy yollash uchun qonuniy yosh 18 deb belgilangan. Shu bilan birga, talabalar harbiy oʻrta maktablarda kursant sifatida roʻyxatdan oʻtishlari va mos ravishda 16 yoki 17 yoshlilar havo kuchlari yoki milliy armiya tayyorlash dasturlariga kirishlari mumkin. Bundan tashqari, qoʻlga olingan dushman bolalari Kolumbiya harbiylari tomonidan razvedka maʼlumotlarini yigʻish uchun ishlatilgan. 2016-2017-yillarda FARC partizan guruhlariga qarshi demobilizatsiya harakatlari mojarosiga barham berib, zo‘ravonlikka jalb qilingan bolalar sonini cheklab qo‘yishiga umid qildi. Biroq, boshqa qurolli guruhlar hali demobilizatsiya qilinmagan va mojaro hozirgacha toʻliq hal etilmagan. === Kuba === Kubada o‘g‘il bolalar va qizlar uchun majburiy harbiy xizmat yoshi 17 yoshni tashkil etadi. Erkak o‘smirlarga hududiy qo‘shinlar qurolli kuchsi safiga majburiy xizmat muddatidan oldin ruxsat etilgan. === Gaiti === Gaitida siyosiy zoʻravonlik bilan shugʻullanuvchi turli erkin tashkil etilgan qurolli guruhlarda qatnashayotgan bolalar soni nomaʼlum. === Meksika === Meksikada bolalar Meksikadagi narkotiklar urushida Fors koʻrfazi karteli kabi jinoiy tashkilotlar tomonidan hukumat va boshqa raqib kartellarga qarshi kurashish uchun foydalaniladi. Ammo bularning soni maʼlum emas. Shuningdek, Grupos de autodefensa comunitaria (Avtomatik himoya guruhi) oʻz qishloqlarini mahalliy jinoiy guruhlarning zoʻravonligidan himoya qilish uchun baʼzi vaqtda bolalarni yollaydi, askar bolalarini jalb qiladigan oʻzini-oʻzi himoya qilish guruhlaridan biri bu Coordinadora Regional de Autoridades Comunitarias-Pueblos Fundadores (CRAC-PF) boʻlib, u Los Ardillos, Beltran Leyva kartelidan ajralib chiqqan jinoiy guruh bilan qarama-qarshilikda. CRAC-PF va Los Ardillos oʻrtasidagi janglar 53 kishining oʻlimiga sabab boʻlgan. === Qo'shma Shtatlar === Qoʻshma Shtatlarda 17 yoshli oʻsmirlar ota-onalarning yozma roziligi bilan qurolli kuchlarga qoʻshilishlari mumkin. 2015-yil holatiga koʻra har yili 16 000 ga yaqin 17 yoshli yigitlar harbiy xizmatga chaqiriladi. AQSH armiyasi maktablar bilan ishga yollashga boʻlgan taʼminlashni yondashuvning „tayanch toshi“ deb taʼriflaydi . Bolalar huquqlarini himoya qilish tashkilotlari AQSh qurolli kuchlari xodimlarini bolalarga tayanishini tanqid qildi. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShga harbiy xizmatga kirishning minimal yoshini 18 yoshga koʻtarishni tavsiya qildi. 1990-yillarda OPAC shartnomasi boʻyicha muzokaralarda AQSh Buyuk Britaniyaga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 dan oshmasligiga keskin qarshi chiqdi. Natijada shartnomada eng kam 16 yosh belgilangan . AQSh shartnomani 2002-yilda ratifikatsiya qilgan (lekin 2018-yil holatiga koʻra AQSh Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyani ratifikatsiya qilish amalga oshmadi). OPACga koʻra, AQSh harbiy xizmatchilariga odatda 18 yoshga toʻlgunga qadar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishni taqiqlaydi. Shunga qaramay, ular „oldinga joylashtirish“ huquqiga ega, yaʼni ular qoʻllab-quvvatlash vazifalarini bajarish uchun jangovar zonaga joylashtirilishlari mumkin. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShni ushbu siyosatni oʻzgartirishga va voyaga yetmaganlarning jangovar hududda oldindagi harakat qilish zonasiga joylashtirilmasligini taʼminlashga chaqirdi. 2003 va 2004-yillarda 60 ga yaqin voyaga yetmagan o‘smirlar xodimlarning xatoligi tufayli Afgʻoniston va Iroqqa yuborilgan. Keyinchalik Mudofaa vazirligi „vaziyatlar zudlik bilan toʻgʻirlangani va takrorlanishining oldini olish uchun choralar koʻrilgani“ni aytdi. 2008-yilda prezident Jorj Bush „Oʻsmir bolalarni askarlikdan himoya qilish toʻgʻrisida“gi qonunni imzoladi . Qonun bolalarni askarlikka yollagan harbiy kuchlarni jinoiy javobgarlikka tortadi. Shuningdek, bolalar harbiy maqsadlarda foydalaniladigan mamlakatlarga qurol sotishni taqiqlaydi. Qonunda askar bolalar taʼrifi „hukumat qurolli kuchlari tarkibida jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etgan 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxs“ ni oʻz ichiga oladi. Hujjatdan voz kechish Obama va Trump maʼmuriyati tomonidan chiqarilgan. == Yaqin Sharq == === Bahrayn === Bahraynda harbiy kursantlar, NCO stajyorlari va texnik xodimlar 15 yoshdan boshlab Bahrayn Mudofaa Kuchlari safiga kirishlari mumkin. === Eron === Eronning amaldagi qonunchiligi 16 yoshdan kichiklarni ishga olishni rasman taqiqlaydi. Eron-Iroq urushi paytida oʻgʻil bolalar Basij armiyasiga chaqirilgan, u yerda Eron hukumati tanqidchilarining fikriga koʻra, ular „jonli qalqonlar toʻlqini sifatida frontga yuborilgan“. Boshqa manbalar eronlik qurbonlarning umumiy sonini 200,000-600,000 oraligʻida deb hisoblashgan. Bir manbaga koʻra, Eron-Iroq urushida qurbon boʻlganlarning 3 foizi 14 yoshgacha boʻlgan yosh askarlar boʻlgan. Eronlik oʻgʻiil bolalar maktabni tashlab, ota-onalari Eron-Iroq urushida qatnashganlar. Iroq zobitlarining taʼkidlashicha, ular baʼzida sakkiz yoshli eronlik askar bolalarni qoʻlga olishgan. 2018-yil holatiga koʻra Eron hukumati Suriya fuqarolar urushida Asad hukumatiga sodiq kuchlar tomonida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni yollab kelmoqda. === Falastin === 2004-yilda Xalqaro bolalarni himoya qilish tashkilotining Falastin boʻlimi uchun chop etilgan Jihod Shomalyning "Bosib olingan Falastin hududlarida bolalardan foydalanish " nomli hisobotida, bir qator bolalar shahidlikni oʻzlariga gʻurur deb bilishlarini taʼkidlab, hisobotni yakunlaydi. Oʻzlarining umidsiz ahvoli uchun javobgarlikni oʻz zimmalariga olishlari va Falastin harbiylashtirilgan guruhlari tomonidan qurolli hujumlar uyushtirish uchun yollanganliklariga oʻzlari sababchi ekanliklarini aytadi. Shu bilan birga, Shomaly mamlakatlarda tizimli ishga joylashish yo‘qligini, guruhlar va Falastin hamjamiyatining yuqori martabali vakillari siyosiy strategiya sifatida bolalarni yollashga qarshi ekanini taʼkidlaydi. Shomalyning fikricha, Falastin siyosiy rahbariyati bolalarni urushga tortishni toʻxtatish uchun koʻproq ish qilishi mumkin, bu esa rahbariyatdan bolalarni oʻqitish togʻrisida va yollashni taqiqlovchi memorandumni imzolashni talab qiladi. Gʻazo sektorida hukmronlikka intilayotgan Falastin tashkiloti Hamas, Isroil mudofaa kuchlariga qarshi zoʻravonlikni qoʻzgʻatish uchun munozarali mafkuralarni askar bolalarga singdirgani maʼlum. Jorjtaun universiteti professori William OʻBrien falastinlik bolalarning Birinchi Intifadadagi faol ishtiroki haqida shunday yozadi: „Aftidan, intifada qo‘shinlarining katta qismi yoshlar, jumladan, boshlang‘ich maktab o‘quvchilari ham bor. Ular tosh, molotov kokteyli va boshqa zo‘ravonlik turlari bilan shug‘ullanadilar“. Arab jurnalisti Huda Al-Hussein 2000-yil 27-oktabr kuni Londondagi arab gazetasiga quyidagilarni yozdi: 2002-yilda askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) „bolalarning jangovar harakatlarda qatnashayotgani haqida xabarlar mavjud boʻlsa-da, qurolli guruhlar tomonidan tizimli ravishda yollanganligi haqida hech qanday dalil yoʻq“, dedi. Biroq, 2004-yilda tashkilot 2000-yil oktabridan 2004- yil martigacha falastinlik voyaga yetmaganlar ishtirokida kamida toʻqqizta hujjatlashtirilgan xudkushlik hujumi sodir boʻlganligini xabar qildi: 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida Hamas va Islom Jihodi oʻzining Eron boʻlimida „harbiy hujumlarda va mashgʻulotlarda bolalardan foydalangani“ uchun alohida taʼkidlangan. 2005-yil 23-mayda Amnesty International Falastin qurolli guruhlarini bolalardan qurolli faoliyatda foydalanishni zudlik bilan toʻxtatishga chaqirdi: „Falastin qurolli guruhlari hech qanday sharoitda qurolli hujumlar uyushtirish, qurol yoki boshqa materiallarni tashish uchun bolalardan foydalanmasligi kerak…“. === Turkiya (PKK) === Kurd-turk mojarosi paytida Kurdiston Ishchilar partiyasi (PKK) faol ravishda bolalarni yollab, oʻgʻirlab ketgan. Tashkilot Turkiya xavfsizlik kuchlari tomonidan 2000 dan ortiq bolani o‘g‘irlaganlikda ayblangan. Human Rights Watch (HRW), Birlashgan Millatlar Tashkiloti (BMT) va Xalqaro Amnistiya tashkilotining mustaqil hisobotlari 90-yillardan beri tashkilot va uning qurolli guruhlari tomonidan askarb olalar i yollash va ulardan foydalanishni tasdiqladi. 2001-yilda tashkilot tomonidan bolalarni yollash tizimli ravishda amalga oshirilgani haqida xabarlar paydo boʻldi. Tashkilotning asosan bolalarni yollash uchun tuzilgan Tabura Zaroken Sehit Agit deb nomlangan bataloni haqida bir qancha xabarlar eʼlon qilingan. Shuningdek , Kurdiston vatanparvarlar ittifoqi bolalarni o‘z safiga jalb qilgani aniqlangan. Turkiya xavfsizlik kuchlari maʼlumotlariga koʻra,Kurdiston Ishchilar partiyasi 12 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan 983 nafardan ortiq bolani oʻgʻirlab ketgan. 400 dan ortiq bola tashkilotdan qochib, xavfsizlik kuchlariga taslim bo‘lishgan. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bolalar Jamgʻarmasining 2010-yilda chop etilgan hisobotida Kurdiston Ishchilar partiyasi tomonidan bolalarni yollash juda xavfli ekani koʻrsatib oʻtilgan. 2016-yilda Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasini Iroqning Shingal mintaqasida va qoʻshni davlatlarda askar bolalar yollash orqali urush jinoyatlari sodir etganlikda ayblagan. Suriyadagi fuqarolar urushi davomida ko‘plab ommaviy axborot vositalari, jumladan Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasiga aloqador YPG tashkiloti askar bolalarni yollab, joylashtirganini tasdiqladi. Guruhning xalqaro huquqni buzgan bolalardan foydalanishni toʻxtatish haqidagi daʼvosiga qaramay, guruh bolalarni yollash va ulardan foydalanishni davom ettirdi. === Livan === Livandagi fuqarolar urushida turli tomonlar askar bolalardan foydalangan. 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida aytilishicha, Hizbulloh bolalarni harbiy xizmatga oʻrgatgan. 2017-yilda BMT mamlakatda islomiy jangarilar deb gumon qilingan qurolli guruhlar bolalarni o‘z safiga jalb qilayotgani haqida xabar berdi. === Suriya === Suriyada davom etayotgan fuqarolar urushi paytida bolalar Bashar Asadga qarshi boʻlgan guruhlarga qoʻshilishdi. 2012-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotiga isyonchilar askar bolalardan foydalangani haqidagi daʼvolar kelib tushgan, biroq ular buni tasdiqlay olishmagan. 2014-yil iyun oyida Birlashgan Millatlar Tashkiloti hisobotida aytilishicha, muxolifat bolalarni harbiy va yordamchi rollarga jalb qilgan. Yana aytilishicha, bunday qilish siyosati yoʻqdek tuyulgan boʻlsa-da, yoshni tekshirish tartiblari boʻlmagan. 2014-yilda Human Rights Watch tashkilotining xabar berishicha, isyonchi guruhlar bolalardan jang maydonlarida yaradorlarni davolash, o‘q-dorilar va boshqa yuklarni olib o‘tishdan tortib, janglar avj olgan paytda frontga, snayperchilar rolini bajarishga qadar yordam va jangovar rollarda foydalanmoqda. Turkiya hukumati oʻzaro bogʻlangan SETA tadqiqot markazi Suriya milliy armiyasining tarkibini aks ettiruvchi hisobotini askar bolalar qoʻllanilganini fosh qilgani sababli qaytarib oldi. Suriya milliy armiyasi hozirda Turkiya tomonidan moliyalashtiriladi, u 2000-yil 8-sentabrda bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishi toʻgʻrisidagi Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokolni imzolagan. Al-Monitor’ning manbalarga tayanib xabar berishicha, Turkiya Liviyaga Suriya milliy armiyasidagi bolalar askarlarini joylashtirgani maʼlum qilingan. 2021-yil iyul oyida Amerika Qoʻshma Shtatlari Turkiyani Suriya va Liviyada askar bolalardan foydalanishga aloqador davlatlar roʻyxatiga qoʻshdi. 2021-yilgi Inson huquqlari amaliyoti boʻyicha mamlakat hisobotida Suriyadagi Turkiya tomonidan qoʻllab-quvvatlanadigan kuchlardan bolalar askar sifatida yollangani haqida soʻz bordi. Kurd kuchlari ham bu taktikani qoʻllashda ayblangan. 2015-yilda Human Rights Watch tashkiloti kurd qurolli kuch rahbarlari Jeneva chaqiruvi bilan majburiyat shartnomasini imzolagani va 2014-yilning iyulidan beri 59 nafar bola, ulardan 10 nafari 15 yoshdan kichik boʻlganini daʼvo qilgan edi. Prezident Asad 2013-yilda askar bolalardan (18 yoshgacha bo‘lgan har qanday shaxs) foydalanishni taqiqlovchi qonunni qabul qildi, bu qonunni buzganlik uchun aybdorlar 10 yildan 20 yilgacha „jazoviy mehnat“ bilan jazolanishini eʼlon qildi. Hukumat kuchlariga nisbatan qonun amalda qo‘llaniladimi yoki yo‘qmi, tasdiqlanmagan va isyonchi kuchlarga qarshi Suriya hukumati safida jang qilish uchun bolalar yollangani haqida da‘volar bor. Eron hukumati Suriyada fuqarolar urushi davrida Asadga sodiq hukumat kuchlari tarafida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni jalb qilgan. === Yaman === Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili Radhika Kuomarasvami 2010-yil yanvar oyida Yamandagi qabilalar oʻrtasidagi janglarda „koʻp sonli“ oʻsmir oʻgʻil bolalar jang qilishgani haqida xabar berdi. Nodavlat notijorat tashkilot faoli Abdul-Rahmon al-Marwanining hisob-kitoblariga ko‘ra, Yamanda har yili qabilalar o‘rtasidagi janglarda 500-600 ga yaqin bola halok bo‘ladi yoki yaralanadi. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudan (ayniqsa Darfur) va Yamandan askar bolalar yollagan. Britaniya SAS maxsus kuchlari Yamanda askar bolalarni tayyorlash bilan shug‘ullangani aytiladi. Xabar qilinishicha, Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya safida jang qilayotgan askarlarning kamida 40 foizi bolalardir. Saudiya Arabistoni hutiylarga qarshi Saudiya chegarasini qoʻriqlash uchun yamanlik bolalarni askar sifatida yollaydi. 2019-yil iyun oyida AQSh Davlat kotibi Mike Pompeo Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya Yamandagi fuqarolar urushida bolalardan foydalanayotgani haqidagi ekspert xulosalarini rad etib, AQShning bolalar askarlikka yollovchi davlatlar ro‘yxatiga kiritilishiga to‘sqinlik qildi. == Osiyo == 2004-yilda oʻsmirlarning harbiy xizmatidan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) Osiyoda minglab bolalar Afgʻoniston, Myanma (Birma) , Nepal Indoneziya, Filippin, Laos va Shri-Lankadagi faol mojarolar va oʻt ochishni toʻxtatish holatlariga kelishilganda ham jangovar kuchlarga jalb qilingani haqida xabar berdi. Hukumatning mojaro zonalariga kirishni rad etishi ishtirok etgan raqamlarni hujjatlashtirishni imkonsiz qildi. 2004-yilda Myanma (Birma) hukumat qurolli kuchlari 12 yoshdan 16 yoshgacha boʻlgan bolalarni majburan yollagan va ishlatgan yagona davlat sifatida mintaqa tarixiga kirdi. Xudoning armiyasi partizan guruhini birgalikda boshqargan egizak aka-uka Jonni va Lyuter Xtolar 1997-yilda guruhni boshqara boshlaganlarida taxminan oʻn yoshda boʻlishgan. === Afg'oniston === Afgʻonistonda oʻttiz yillik fuqarolar urushi davrida qurolli kuchlar minglab askar bolalarni yollagan. Koʻpchilik hali ham Tolibonga qarshi kurashmoqda. Islom diniy maktablari yoki madrasalaridan taʼlim olganlarning baʼzilari xudkush terrorchi va qurolli hujumchilar sifatida foydalaniladi. Kamuflyaj kiyimida va shahidlik shiorlari bilan yurgan o‘g‘il bolalarning targ‘ibot videosi 2009-yilda Afg‘oniston Tolibon rahbariyati tomonidan eʼlon qilingan. Bu videoga amerikalik askarni oʻldirgan 14 yoshli Tolibon jangchisiga tasanno ham kiritilgan. === Birma/Myanma === Davlat Tinchlik va Taraqqiyot Kengashining taʼkidlashicha, Birmaning barcha askarlari koʻngilli hisoblanadi va qabul qilinganlarning hammasi 18 yoshdan katta. Human Rights Watch tashkiloti maʼlumotiga koʻra, Birma/Myanma milliy armiyasi Tatmadavda 70 000 ga yaqin oʻgʻil bolalar xizmat qilmoqda, 11 yoshgacha boʻlgan bolalar esa koʻchadan majburan olib kelinib guruhlarga qoʻshilmoqda. Guruhning xabar berishicha, dezertirlar uch yildan besh yilgacha qamoq jazosiga yoki hatto qatl etishga ham hukm qilinishi mumkin. Guruh shuningdek, taxminan 5,000-7,000 bolalar turli xil qurolli etnik muxolifat guruhlarida, xususan, Birlashgan Wa Davlat Armiyasida xizmat qilishini taʼkidladi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun 2009-yil iyun oyida hisobot eʼlon qildi, unda isyonchilar va hukumat tomonidan mamlakatda bolalarga nisbatan „jiddiy qonunbuzarliklar“ qayd etilgan. Maʼmuriyat 4-avgust kunidan boshlab keyingi oydan ular Birma/Myanmaga koʻproq oʻrganish uchun guruh yuborishlarini eʼlon qilishdi. === Shri-Lanka === Shri-Lankada bolalarning jangarilar tomonidan foydalanilishi 1983-yilda Shri-Lankadagi fuqarolar urushi boshlanganidan beri xalqaro miqyosda tan olingan muammo boʻlib kelgan. 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni asosiy yollovchilar Tamil Eelam isyonchi ozodlik yoʻlbarslari hisoblanadi. === Nepal === Nepal Kommunistik partiyasi kuchlarida taxminan 6000-9000 bola xizmat qiladi. 2010-yildan boshlab CPNning askar bolalari demobilizatsiya qilindi. === Filippin === Filippinda hukumatga qarshi kurashayotgan islomiy va kommunistik qurolli guruhlar muntazam ravishda yollangan bolalarga tayanib kurash olib boradi. 2001-yilda Human Rights Watch tashkiloti Moro Islom ozodlik fronti (MILF)dagi 10 000 askarning taxminan 13 foizini bolalar tashkil etgani va hukumatga aloqador ayrim harbiylashtirilgan kuchlar ham bolalardan foydalanayotgani haqida xabar bergan. 2016-yilda MILF 1869 nafar bolani guruhni tark etishiga ruxsat berdi va boshqa bolalarni guruhga qabul qilmaslik majburiyatini oldi. Biroq oʻsha yili BMT Filippindagi boshqa qurolli guruhlar asosan 13 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan bolalarni yollashda davom etayotgani haqida xabarlar yana davom etrdi. == Yevropa == Child Soldiers International maʼlumotlariga koʻra, Yevropada faqat 18 yoshdan kattalarni yollash tendensiyasi mavjud, aksariyat mamlakatlar ham faqat kattalarni yollashga ruxsat beradi, 2016-yilgi maʼlumotlarga koʻra qanday qurolli guruhlar bolalardan foydalanayotgani maʼlum emas edi. 2018-yil holatiga koʻra esa bir davlat, Buyuk Britaniya 16 yoshdan bolalarni, beshtasi esa 17 yoshdan (Avstriya, Kipr, Fransiya, Germaniya va Gollandiya) harbiy xizmatga jalb qilgan. Ulardan, Buyuk Britaniya eng koʻp bolalarni ishga oladi. 2016-yilda Britaniya armiyasiga yangi chaqirilganlarning taxminan chorak qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan. Barcha Yevropa davlatlari bolalarni qurolli mojarolarga jalb etish toʻgʻrisidagi ixtiyoriy protokolni ratifikatsiya qilgan, shuning uchun chaqiruv bolalar odatda balogʻatga yetgunlaricha harbiy harakatlarda foydalanilmaydi. Bolalar 1990-yillarda Birinchi Chechen urushida jangchilar sifatida ishlatilgan. === Avstriya === Avstriya bolalarni ota-onalari roziligi bilan bir yil erta, 17 yoshdan boshlab harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Kipr === Kipr bolalarni ota-onalari roziligi bilan ikki yil erta, 16 yoshdan boshlab majburiy harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Fransiya === Fransiya harbiy xizmatchilarni 17 yoshdan, harbiy texnik maktab oʻquvchilarini 16 yoshdan boshlab qabul qiladi. Qurolli kuchlarning 3 % ni 18 yoshgacha boʻlgan yoshlar tashkil etadi. === Germaniya === Germaniya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2015-yilda qurolli kuchlarning 6 foizini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil etgan. === Niderlandiya === Niderlandiya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2014-yilda uning qurolli kuchlarining 5 % 18 yoshgacha boʻlganlar boʻlgan. === Ukraina === 2014-yilda Ukraina sharqidagi qurolli mojaro paytida Donbasdagi tinchlik uchun adolat guruhi bolalarni qurolli tuzilmalarga jalb qilishning 41 ta holatini tasdiqlagan. Ulardan 37 tasi Ukraina nazorati ostida boʻlmagan hududdan, 4 tasi esa Ukraina nazorat hududidagi qurolli tuzilmalarda bolalarning ishtiroki bilan bogʻliq. Tasdiqlash imkoni boʻlmagan bolalarni ishga yollash haqida yana 31 ta murojaat boʻlgan. Ukraina tomonidan nazorat qilinmagan hududda tekshirilgan 37 ta ishning 33 tasi oʻgʻil bolalar va 4 tasi qiz bolalar; 57 % 16-17 yoshda, 35 % 15 yoshgacha boʻlgan va 8 % hollarda yoshni aniqlash mumkin boʻlmagan. === Buyuk Britaniya === Britaniya qurolli kuchlari 16 yoshdan boshlab xodimlarni jalb qilib, 15 yoshu 7 oylik bolalardan arizalarni qabul qilishni boshlaydi. Roʻyxatga olishdan oldin ota-onaning roziligi talab qilinadi. 2022-yil holatiga koʻra, Britaniya qurolli kuchlari tarkibiga kirganlarning 23 foizi 18 yoshdan kichiklar edi. Aksariyat bolalar armiyaga jalb qilingan, bu erda 2021-2022 yillarda askarlarning 30 foizi 18 yoshgacha boʻlganlar edi; koʻproq yangi askarlar boshqa yoshdagilarga qaraganda 16 yoshda edi. 16 yoshdan 17,5 yoshgacha boʻlgan armiyaga chaqirilganlar dastlab yosh guruhiga bagʻishlangan harbiy oʻquv markazida Army Foundation kollejida oʻqitiladi. 2021-yil holatiga koʻra, markaz Ofsted taʼlim inspektsiyasi tomonidan farovonlik boʻyicha „aʼlo“ deb baholangan, markazda suiisteʼmollik haqida koʻplab daʼvolar, baʼzilari isbotlangan, armiya rekordida. 2021-yilda markazda 22 nafar qizga nisbatan jinsiy huquqbuzarliklar bo‘yicha to‘qqizta tergov ochildi; bir tergovda gumon qilingan jinoyatchilarning uchtasi xodimlar boʻlgan. Vahiylar 2022-yil iyul oyida Vice News hisobotining mavzusi boʻlgan. OPAC maʼlumotlariga koʻra, Buyuk Britaniya odatda harbiy harakatlarda qatnashish uchun bolalarni chaqirmaydi, ammo chaqirilganlarni istisno qilmaydi ham. Buyuk Britaniya 2003-yildan 2010-yilgacha Iroq va Afg‘onistonga 18 yoshdan kichik bo‘lgan 22 nafar xodimni beixtiyor yubordi. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita Buyuk Britaniyani bolalar hech qanday sharoitda harbiy harakatlarda qatnasha olmasligini taʼminlash uchun oʻz siyosatini oʻzgartirishga chaqirdi. 1990-yillarda OPAC boʻyicha muzokaralarda Buyuk Britaniya AQShga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 boʻlishiga qarshi chiqdi. Bolalar huquqlarini himoya qiluvchi idoralar Buyuk Britaniya o‘z qurolli kuchlarini kadrlar bilan taʼminlashda bolalarga tayanishda davom etayotganini tanqid qildi. == Okeaniya == === Avstraliya === Avstraliya mudofaa kuchlari oʻz saflariga 16 yoshdan boshlab ota-onalarning roziligi bilan harbiy xizmatga kirishga ruxsat beradi. 18 yoshgacha boʻlgan qoʻl ostidagi yoshlarni chet elga yuborish yoki toʻgʻridan-toʻgʻri jangovar harakatlarda foydalanish mumkin emas, ularni evakuatsiya qilishning iloji boʻlmagan ekstremal holatlar bu vaziyatdan mustasno. === Yangi Zelandiya === 2018-yilning aniqlangan maʼlumotlariga koʻra, Yangi Zelandiya mudofaa kuchlariga qoʻshilishning minimal yoshi 17 yosh deb belgilangan. == Bolalardan harbiy maqsadda foydalanishni tugatish harakati == Bolalardan harbiy maqsadda keng miqyosda foydalanishganiga tarix guvoh. Faqat soʻnggi oʻn yilliklarda bu amaliyot asosli tanqid va uni tugatish uchun birgalikda saʼy-harakatlarga duch keldi. Qisman koʻplab qurolli kuchlar oʻz saflarini toʻldirishda bolalarga tayanganligi va qisman nodavlat qurolli guruhlarning xatti-harakatlariga taʼsir qilish qiyinligi sababli bu jarayon biroz sekin kechdi. == Yaqin tarix == === 1970-1980-yillar === Bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirokini cheklash boʻyicha xalqaro harakatlar 1977-yilda qabul qilingan 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar bilan boshlandi (77.2-modda). Yangi Protokollar 15 yoshgacha boʻlgan bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqladi, ammo davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarga 15 yoshdan boshlab bolalarni yollash va ulardan urushda foydalanishga ruxsat berishda davom etaverdi. Nodavlat notijorat tashkilotlari (NNTlar) bolalarni ishga yollashni butunlay taqiqlash toʻgʻrisidagi yangi shartnoma tarafdori boʻlganida, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (CRC) boʻyicha muzokaralar chogʻida qoidalar yangilandi. Qurolli kuchlari 18 yoshdan kichik boʻlganlardan foydalanayotgan baʼzi davlatlar bunga qarshilik koʻrsatdilar, shuning uchun 1989-yildagi yakuniy shartnoma matni faqat mavjud huquqiy standartni aks ettirdi xolos: 15 yoshgacha boʻlgan bolalarning harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishini taqiqlash. === 1990-yillar === XX asrning oxirlari yaʼni 1990-yillarda nodavlat notijorat tashkilotlari askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish koalitsiyasini (hozirgi Xalqaro bolalar askarlari) tashkil etishdi va ular Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada koʻrgan kamchiliklarni toʻgʻrilash maqsadida hamdard hukumatlar bilan yangi shartnoma tuzish kampaniyasida ishlashdi. Olti yil davom etgan global muzokaralardan soʻng, shartnoma 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol (OPAC) sifatida qabul qilindi. Shartnoma bolalarni harbiy xizmatga chaqirishni taqiqlab qoʻyadi, harbiy xizmatchilar 16 yoshdan kichik boʻlmasligini taʼminlaydi va harbiy harakatlarda bolalardan foydalanishni rad etadi. Shartnoma, shuningdek, nodavlat qurolli guruhlarni 18 yoshga toʻlmagan oʻsmirlarni har qanday maqsadda yollashni ham taqiqlaydi. OPAC boʻyicha muzokara olib borayotgan koʻpchilik davlatlar bolalarni yollashni taqiqlashni qoʻllab-quvvatlagan boʻlsa-da, AQSh boshchiligidagi Buyuk Britaniya bilan ittifoqdosh boʻlgan baʼzi mamlakatlar bunga eʼtiroz bildirdi. Shunday qilib, shartnoma 16 yoki 17 yoshli bolalarni ishga olishni taqiqlamaydi, garchi u davlatlarga qonunda yuqoriroq standartlarni oʻrnatishga imkon beradi. === 2000-yildan - hozirgi kungacha === Bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol qabul qilingandan soʻng, global ratifikatsiya kampaniyasi tez sur’atlar bilan rivojlandi. 2018-yilning maʼlumotlariga koʻra, OPAC 167 ta davlat tomonidan ratifikatsiya qilingan. Kampaniya, shuningdek, koʻplab davlatlarni bolalarni umuman ishga olmaslikka undadi. 2001-yilda 83 mamlakat faqat kattalarni roʻyxatga olishga ruxsat berdi. 2016-yilga kelib bu koʻrsatkich 126 taga yetdi, bu qurolli kuchlari mavjud boʻlgan mamlakatlarning 71 foizini tashkil qiladi. Taxminan 60 ga yaqin nodavlat qurolli guruhlar bolalardan foydalanishni toʻxtatish yoki qisqartirish toʻgʻrisida bitimlar tuzdilar, bu koʻpincha BMT yoki Jeneva chaqiruvi nodavlat tashkiloti vositachiligida oʻtkazildi. Child Soldiers International bergan hisobotlarga koʻra, OPAC shartnomasining muvaffaqiyati davlat qurolli kuchlari tomonidan bolalarni yollashning bosqichma-bosqich pasayishi bilan birgalikda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalar sonining qisqarishiga olib keldi. 2018-yilda berilgan maʼlumotlarga koʻra, bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish keng tarqalganligicha qolmoqda. Xususan, Boko Haram va IShIDga oʻxshagani jangari islomiy tashkilotlar hamda ularga qarshi kurashayotgan qurolli guruhlar bolalardan keng foydalanishadi. Bundan tashqari, aholisi eng koʻp boʻlgan uchta davlat — Xitoy, Hindiston va Qoʻshma Shtatlar hali ham oʻz qurolli kuchlariga 16 yoki 17 yoshli bolalarni harbiy xizmatga olinishiga ruxsat berishadi, shuningdek, „Yettilik“ guruhining beshta davlati: Kanada, Fransiya, Germaniya, Buyuk Britaniya va Amerika Qoʻshma Shtatlari ham bundan mustasno emas. == Voqealar == Qizil qoʻllar kuni — Red Hand day (shuningdek, Xalqaro askar bolalardan foydalanishga qarshi kurash kuni deb ham ataladi). Har yili 12-fevralda oʻtkaziladigan xotirlash kuni boʻlib, jamoatchilik eʼtiborini urushlar va qurolli toʻqnashuvlarda bolalardan askar sifatida ishlatish amaliyotiga qaratadi. Ushbu sana bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokolning kuchga kirishini aks ettiradi. == Bolalikning militarizatsiyasiga qarshi kurash == Oʻz qurolli kuchlariga bolalarni yollashga ruxsat bermaydigan koʻplab davlatlar taʼlim tizimi, atrof-muhit, filmlar va video oʻyinlar kabi mashhur oʻyin-kulgilar orqali bolalarga harbiy hayotni koʻrsatgani uchun tanqid qilindi.. Baʼzi sharhlovchilarning taʼkidlashicha, bolalar uchun bu marketing manipulyatsiya va harbiylikka yollash jarayonining bir qismidir va shuning uchun bu axloqiy jihatdan baholanishi kerak. Ushbu tamoyil baʼzi guruhlarni harbiy tashkilotlar va yoshlar oʻrtasidagi munosabatlarni bolalar huquqlari va sogʻligʻi nuqtai nazaridan tartibga solish uchun kampaniyaga olib keldi. Bunga misol qilib „ Urushga qarshilik ko‘rsatuvchilar“ xalqaro tashkilotining " Yoshlarning == Askarlikka olingan bolalarni reabilitatsiya qilish va reintegratsiya qilish == Child Soldiers International reintegratsiyani quyidagicha taʼriflaydi: „Ilgari qurolli kuchlar-guruhlar bilan aloqador boʻlgan bolalar tinch hayotga qaytishlari va ularning oilalari va jamiyatlarida qimmatli rol oʻynashlari uchun qoʻllab-quvvatlanadigan jarayon“. Askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiyalashga qaratilgan dasturlar UNICEF homiyligidagilar kabi koʻpincha uchta komponentni taʼkidlaydi: oilani birlashtirish-jamoa tarmogʻi, psixologik yordam va taʼlim-iqtisodiy imkoniyat. Dasturlarni muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun bu harakatlar kamida 3 yildan 5 yilgacha boʻlgan davrni oʻz ichiga oladi. Umuman olganda, reintegratsiya harakatlari bolalarni xavfsiz muhitga qaytarishga, diniy va madaniy marosimlar orqali bolaning oilasi va jamiyati nomidan kechirimlilik tuygʻusini shakllantirishga va bolaning oʻz oilasi bilan birlashishini ragʻbatlantirishga qaratilgan.harbiylashuviga qarshi kurash" dasturi, AQShdagi „Bolalarni yollashni to‘xtating“ kampaniyasi va Buyuk Britaniyadagi „Maktablardan tashqarida harbiylar“ kampaniyasini keltirish mumkin. Xuddi shunday xavotirlar Germaniya va Isroilda ham bildirilgan. Agar bola urush jinoyatlarini sodir etgan boʻlsa, reintegratsiya harakatlari qiyinlashishi mumkin, chunki bunday hollarda jamiyatda stigma va norozilik kuchayadi. Bunday vaziyatlarda bolaning ehtiyojlari jamiyatda adolat tuygʻusi bilan mutanosib boʻlishi muhimdir. Bunday vaziyatlarni zudlik bilan hal qilish kerak, chunki shunday qilinmasa, koʻplab bolalar qayta roʻyxatga olish xavfiga duch kelishadi. Shuningdek, reintegratsiyaning ikkita sohasi alohida eʼtiborga olinishi kerak: askar ayollar va bolalar askarlari orasida giyohvand moddalarni isteʼmol qilish. Giyohvand moddalar taʼsiri ostida boʻlgan yoki jinsiy yoʻl bilan yuqadigan kasalliklarga duchor boʻlgan askar bolalar oʻzlarining ehtiyojlariga mos keladigan qoʻshimcha dasturlarni talab qiladilar. fpoom52hcpd4lrvev6g2v0sdptj8xal 2817206 2817161 2022-08-29T10:38:04Z ShHamrayev 72833 manba qo'shdim wikitext text/x-wiki {{tahrirlayapman|ShHamrayev}} Bolalar (Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada 18 yoshga toʻlmagan shaxs sifatida belgilangan) tarix davomida harbiy harakatlar va kampaniyalarda qatnashish uchun jalb qilingan<ref name="Wessells">{{cite journal|last1=Wessels|first1=Michael|title=Child Soldiers|journal=Bulletin of the Atomic Scientists|year=1997|volume=53|issue=4|page=32|doi=10.1080/00963402.1997.11456787|bibcode=1997BuAtS..53f..32W}}</ref>. Davlat qurolli kuchlari, nodavlat qurolli guruhlar va boshqa harbiy tashkilotlar tarkibidagi bola askarlar jangovar tayyorgarlikdan o‘tishi va jangovar mashg‘ulotlar uchun ishlatilishi, porterlar yoki xabarchilar kabi yordamchi rollarga tayinlanishi yoki tirik qalqon sifatida taktik ustunlik yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun ishlatilishi mumkin<ref name="Children at war">{{Cite news|url=http://www.historyextra.com/podcast/children-war|title=Children at war|work=History Extra|access-date=7 December 2017|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180112002342/http://www.historyextra.com/podcast/children-war|archive-date=12 January 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":2">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|title=The Paris Principles: Principles and guidelines on children associated with armed forces or armed groups|last=UNICEF|year=2007|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20161030083755/http://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|archive-date=30 October 2016|url-status=live}}</ref>. Masalan, minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida, gʻolib tomonda ham, magʻlub tomonda ham qatnashdilar. Bolalar kattalarga qaraganda taʼsirchanlikka koʻproq moyil boʻlganligi sababli harbiy xizmatda oson nishon hisoblanadi<ref name="ReferenceB">{{cite journal |last1=Beber, Blattman |first1=Bernd, Christopher |year=2013 |title=The Logic of Child Soldiering and Coercion |url=https://archive.org/details/sim_international-organization_winter-2013_67_1/page/65 |journal=International Organization |volume=67 |issue=1 |pages=65–104 |doi=10.1017/s0020818312000409 |doi-access=free}}</ref><ref name=":32">{{Cite book |last=Dave. |first=Grossman |title=On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society |date=2009 |publisher=Little, Brown and Co |isbn=9780316040938 |edition=Rev. |location=New York |oclc=427757599}}</ref><ref name="Wessells" /><ref name=":22">{{Cite book |author1-last=McGurk |author1-first=Dennis |title=Military life: The psychology of serving in peace and combat |author2-last=Cotting |author2-first=Dave I. |author3-last=Britt |author3-first=Thomas W. |author4-last=Adler |author4-first=Amy B. |publisher=Praeger Security International |year=2006 |isbn=978-0275983024 |editor1-last=Adler |editor1-first=Amy B. |volume=2: Operational stress |location=Westport |pages=13–31 |chapter=Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members |editor2-last=Castro |editor2-first=Carl Andrew |editor3-last=Britt |editor3-first=Thomas W.}}</ref>. Baʼzilar kuch bilan yollanadilar, boshqalari esa koʻpincha qashshoqlikdan qutulish uchun bu yoʻlni tanlaydilar<ref name="Wessells" /><ref name=":12">{{Cite book |last1=Brett |first1=R |url=https://archive.org/details/youngsoldierswhy0000bret |title=Young soldiers : why they choose to fight |last2=Specht |first2=I |publisher=Lynne Rienner Publishers |year=2004 |isbn=9781588262615 |location=Boulder, Colo. |oclc=53830868 |url-access=registration}}</ref><ref name=":103">{{Cite journal |last1=Gee |first1=David |last2=Taylor |first2=Rachel |date=1 November 2016 |title=Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army? |journal=The RUSI Journal |volume=161 |issue=6 |pages=36–48 |doi=10.1080/03071847.2016.1265837 |issn=0307-1847 |s2cid=157986637}}</ref><ref name=":82">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|title=Child Soldiers Global Report 2008|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2008|access-date=16 May 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181010192928/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|archive-date=10 October 2018|url-status=dead}}</ref>. Qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar koʻpincha psixiatrik kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi, shuningdek, tajovuzkorlikning kuchayishi kabi xulq-atvorning turli muammolariga duch kelishadi, bu esa balogʻat yoshida qashshoqlik va ishsizlikning yuqori xavfiga olib keladi. Buyuk Britaniya va AQShda olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmir bolalar orasida ularni harbiy xizmatga jalb qilish, hatto ular urushga yuborilmagan boʻlsa ham, oʻz joniga qasd qilishga urinish<ref name=":30">{{Cite journal |last1=Ursano |first1=Robert J. |last2=Kessler |first2=Ronald C. |last3=Stein |first3=Murray B. |last4=Naifeh |first4=James A. |last5=Aliaga |first5=Pablo A. |last6=Fullerton |first6=Carol S. |last7=Wynn |first7=Gary H. |last8=Vegella |first8=Patti L. |last9=Ng |first9=Tsz Hin Hinz |date=1 July 2016 |title=Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers |journal=JAMA Psychiatry |language=en |volume=73 |issue=7 |pages=741–9 |doi=10.1001/jamapsychiatry.2016.0600 |issn=2168-622X |pmc=4937827 |pmid=27224848}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/694167/20180327_Suicide_and_open_verdict_deaths_in_the_UK_Regular_Armed_Forces_1984-2017_Tables_and_Figures-O.xls|title=UK armed forces suicide and open verdict deaths: 1984–2017|last=UK, Ministry of Defence|year=2017|access-date=24 May 2018}}</ref> stress bilan bogʻliq ruhiy kasalliklar<ref name=":28">{{Cite journal |last1=Goodwin |first1=L. |last2=Wessely |first2=S. |last3=Hotopf |first3=M. |last4=Jones |first4=M. |last5=Greenberg |first5=N. |last6=Rona |first6=R. J. |last7=Hull |first7=L. |last8=Fear |first8=N. T. |year=2015 |title=Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population? |journal=Psychological Medicine |language=en |volume=45 |issue=9 |pages=1881–1891 |doi=10.1017/s0033291714002980 |issn=0033-2917 |pmid=25602942 |s2cid=3026974}}</ref><ref name=":29">{{Cite journal |last1=Martin |first1=Pamela Davis |last2=Williamson |first2=Donald A. |last3=Alfonso |first3=Anthony J. |last4=Ryan |first4=Donna H. |date=February 2006 |title=Psychological adjustment during Army basic training |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2006-02_171_2/page/157 |journal=Military Medicine |volume=171 |issue=2 |pages=157–160 |doi=10.7205/milmed.171.2.157 |issn=0026-4075 |pmid=16578988 |doi-access=free}}</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish<ref name=":31">{{Cite journal |last1=Head |first1=M. |last2=Goodwin |first2=L. |last3=Debell |first3=F. |last4=Greenberg |first4=N. |last5=Wessely |first5=S. |last6=Fear |first6=N. T. |date=1 August 2016 |title=Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel |journal=Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology |language=en |volume=51 |issue=8 |pages=1171–1180 |doi=10.1007/s00127-016-1177-8 |issn=0933-7954 |pmc=4977328 |pmid=26864534}}</ref><ref name=":33">{{Cite journal |last1=Mattiko |first1=Mark J. |last2=Olmsted |first2=Kristine L. Rae |last3=Brown |first3=Janice M. |last4=Bray |first4=Robert M. |year=2011 |title=Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel |url=https://archive.org/details/sim_addictive-behaviors_2011-06_36_6/page/608 |journal=Addictive Behaviors |volume=36 |issue=6 |pages=608–614 |doi=10.1016/j.addbeh.2011.01.023 |pmid=21376475}}</ref>, va zoʻravonlik yuzaga chiqadi<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref><ref name=":35">{{Cite journal |last=Bouffard |first=L A |year=2005 |title=The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience |url=https://archive.org/details/sim_armed-forces-and-society_winter-2005_31_2/page/273 |journal=Armed Forces & Society |volume=31 |issue=2 |pages=273–295 |doi=10.1177/0095327x0503100206 |s2cid=144559516}}</ref><ref name=":36">{{Cite journal |last1=Merrill |first1=Lex L. |last2=Crouch |first2=Julie L. |last3=Thomsen |first3=Cynthia J. |last4=Guimond |first4=Jennifer |last5=Milner |first5=Joel S. |date=August 2005 |title=Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2005-08_170_8/page/705 |journal=Military Medicine |volume=170 |issue=8 |pages=705–709 |doi=10.7205/milmed.170.8.705 |issn=0026-4075 |pmid=16173214 |doi-access=free}}</ref>. Bir qator shartnomalar bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishini kamaytirish yoki iloji boricha cheklashga qaratilgan<ref name=":3" /><ref>{{Cite web |title=Child Soldiers World Index |url=https://dallaireinstitute.org/child-soldiers-world-index/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Dallaire Institute |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Soldiers International |date=2018 |title=Why 18 Matters: A rights-based analysis of child recruitment |url=https://resourcecentre.savethechildren.net/document/why-18-matters-rights-based-analysis-child-recruitment/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Save the Children Resource Centre |language=en}}</ref>. Child Soldiers International tashkiloti bergan ma‘lumotlariga koʻra, bu kelishuvlar bolalarni ishga olishni kamaytirishga yordam bergan, ammo amaliyot baʼzi hududlarni toʻliq qamrab ololmayapti va bolalar butun dunyo boʻylab harbiy harakatlarda qatnashishda davom etmoqda. Iqtisodiy jihatdan qudratli baʼzi davlatlar 16 yoki 17 yoshli harbiy xizmatchilarga tayanishda davom etmoqda va soʻnggi yillarda qurolli toʻqnashuvlarda yosh bolalardan foydalanish koʻpaydi, chunki jangarilar harakati va ularga qarshi kurashayotgan guruhlar bolalarni koʻp sonni tashkil qilish uchun yollashadi<ref name=":3">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=Louder than words: An agenda for action to end state use of child soldiers|last=Child Soldiers International|year=2012|access-date=19 January 2018}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. == Tarix == Tarix oʻqitilgan va jang qilish uchun foydalanilgan, qoʻllab-quvvatlovchi rollarga tayinlangan, masalan, porter yoki xabarchi, jinsiy qul sifatida foydalanilgan yoki taktik ustunlik uchun tirik qalqon sifatida yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun yollangan bolalar bilan toʻla<ref name=":2" /><ref name="Children at war"/><ref name=":48">{{cite web|url=http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|title=Girl Soldiers – The cost of survival in Northern Uganda, Women News Network – WNN|date=13 January 2009|publisher=Womennewsnetwork.net|access-date=12 May 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120523212431/http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|archive-date=23 May 2012|url-status=live}}</ref> <ref>Michael Leggiere, The Fall of Napoleon: The Allied Invasion of France 1813–1814, pg.99–100</ref> Misol uchun, 1814-yilda Napoleon oʻz qoʻshinlariga koʻplab oʻsmirlarni to‘plagan. Minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida qatnashdilar<ref name=":41">{{cite web|title=How did Britain let 250000 underage soldiers fight in WW1?|url=https://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20180321184716/http://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|archive-date=21 March 2018|access-date=22 January 2016|work=BBC News}}</ref><ref name=":43">[[Norman Davies]], [https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603 ''Rising '44: The Battle for Warsaw,''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603|date=6 February 2016}} Pan Books 2004 p.603</ref><ref name="Rosen2005">{{cite book|author=David M. Rosen|url=https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|title=Armies of the Young: Child Soldiers in War and Terrorism|date=January 2005|publisher=Rutgers University Press|isbn=978-0-8135-3568-5|pages=54–55|quote=The participation of Jewish children and youth in warfare was driven by a combination of necessity, honor, and moral duty.|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref><ref name="Kucherenko2011">{{cite book|last=Kucherenko|first=Olga|url=https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|title=Little Soldiers: How Soviet Children Went to War, 1941–1945|date=13 January 2011|publisher=OUP Oxford|isbn=978-0-19-161099-8|page=3|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar kuchidan XX asr va XXI asrning boshlarida Afrika, Lotin Amerikasi va Yaqin Sharqning ayrim qismlarida foydalanishda davom etildi<ref name="CSGR2004-292" /><ref name=":14" /><ref name=":02" />. Faqat mazkur ming yillikning boshidan boshlab bolalardan harbiy foydalanishni cheklash va kamaytirish boʻyicha xalqaro harakatlar boshlandi. == Hozirgi holat == === Davlat qurolli kuchlari === 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) qabul qilindi. Shundan beri global tendentsiya Straight-18 standarti sifatida 18 va undan kichik yoshdagi bolalarni qurolli kuchlarga yollashni cheklashdan iborat. Qurolli kuchlari boʻlgan koʻpgina davlatlar OPACga aʼzo boʻlishdi, unga koʻra bolalarni yollash bilan shugʻullanuvchi davlatlar bunday vaziyatda jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ majburiyatini oladi<ref name=":5" /><ref name=":7">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|title=International laws and child rights|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180202005301/https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|archive-date=2 February 2018|url-status=dead}}</ref>. Shunga qaramay, Child Soldiers International 2018-yilda 46 mamlakatda 18 yoshgacha bo‘lgan bolalar hali ham harbiy maqsadlarga jalb qilinayotgani<ref name=":39">{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/|title=Child Soldiers World Index|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=29 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329153356/http://childsoldiersworldindex.org/|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref> va o‘qitilayotgani haqida xabar berdi. Ulardan koʻpchiligi 17 yoshdan boshlab, ozroq qismi 20 yosh, kami 16 yoshdan boshlab, nomaʼlum qismi esa 16 yoshdan ham kichikroq bolalarni ishga qabul qiladi<ref name=":5">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|title=Where are child soldiers?|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180201210707/https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|archive-date=1 February 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":3" /><ref name=":6">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|page=41|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitasi va boshqalar harbiy tayyorgarlik, harbiy muhit va majburiy xizmat shartnomasi bolalar huquqlariga mos kelmasligini va oʻsmirlarni davlat qurolli kuchlariga jalb qilishni toʻxtatishga chaqirdi. Bolalar oʻsmirlik davrida sogʻlom rivojlanish huquqiga egadir<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC/C/GC/20&Lang=en|title=General comment No. 20 (2016) on the implementation of the rights of the child during adolescence|last=Committee on the Rights of the Child|year=2016|website=tbinternet.ohchr.org|language=en-us|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926052204/https://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2FC%2FGC%2F20&Lang=en|archive-date=26 September 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":3" /><ref>{{Cite web|url=https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|title=Ending the recruitment and use of children in armed conflict|last=UNICEF|year=2017|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926014225/https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|archive-date=26 September 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":19">{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|title=Children, Not Soldiers {{!}} United Nations Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180119171732/https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|archive-date=19 January 2018|url-status=live}}</ref>. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudandan (ayniqsa Darfurdan) askar bolalarni yollagan. === Nodavlat qurolli guruhlar === Bularga qurolli kuchlar, isyonchilar, terroristik tashkilotlar, partizanlar harakati, mafkuraviy yoki diniy jihatdan boshqariladigan guruhlar, qurolli ozodlik harakatlari va boshqa turdagi kvaziharbiy tashkilotlar iborat bolalardan foydalanadigan nodavlat qurolli harbiylashtirilgan tashkilotlar kiradi. 2022-yil holatiga ko'ra, BMT bolalardan bunday guruhlar tomonidan keng foydalaniladigan 12 mamlakatni aniqladi: Janubiy Amerikadagi Kolumbiya; Afrikada Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Mali, Somali, Janubiy Sudan va Sudan; Yaqin Sharqdagi Livan; G'arbiy Osiyoda Suriya va Yaman; Markaziy Osiyoda Afg'oniston; va Janubi-Sharqiy Osiyoda Myanma<ref name=":57">{{Cite web|last=UN Secretary-General|date=23 June 2022|title=Children and armed conflict: Report of the Secretary-General|url=https://documents-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N22/344/71/PDF/N2234471.pdf|url-status=live|access-date=20 August 2022|website=United Nations}}</ref>. Hamma qurolli guruhlar ham bolalardan foydalanmaydi va 1999-yildan beri 60 ga yaqin qurolli guruhlar bu amaliyotni qisqartirish yoki tugatish toʻgʻrisida kelishuvga erishgan. Masalan, 2017-yilga kelib Filippindagi Moro Islomiy Ozodlik Jabhasi (MILF) o‘z saflaridan 2000 ga yaqin bolani ozod qildi<ref>{{Cite web|url=https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|title=UN Officials congratulate MILF for completion of disengagement of children from its ranks|last=UNICEF|date=4 December 2017|website=unicef.org|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180117182557/https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|archive-date=17 January 2018|url-status=live}}</ref>, 2016-yilda Kolumbiyadagi FARC-EP partizan harakati bolalarni yollashni to‘xtatishga rozi bo‘ldi. Boshqa mamlakatlar, xususan, Afgʻoniston, Iroq, Nigeriya va Suriyada teskari tendensiya kuzatilmoqda bu yerda islomiy jangarilar va ularga qarshi boʻlgan guruhlar bolalarni yollash, oʻqitish va ulardan foydalanishni kuchaytirdilar<ref name=":17">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. === Global taxmin === 2003-yilda Brukings Institutidan PW Singer, askar oʻsmirlar hududlarda davom etayotgan mojarolarning toʻrtdan uch qismida ishtirok etishini taxmin qildi<ref name="saddam">{{cite web|url=http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|title=Facing Saddam's Child Soldiers|author=P. W. Singer|date=14 January 2003|publisher=[[Brookings Institution]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20100212100221/http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|archive-date=12 February 2010|url-status=dead|access-date=3 August 2009|author-link=P. W. Singer}}</ref>. Oʻsha yili BMTning Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi (UNOCHA) bu bolalarning koʻpchiligi 15 yoshdan oshgan, ammo baʼzilari undan yoshroq boʻlganini xabar qildi<ref name="irin">{{cite web|url=http://www.irinnews.org/report/66280/africa-too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|title=AFRICA: Too small to be fighting in anyone's war|date=December 2003|publisher=UN Office for the Coordination of Humanitarian Affairs|archive-url=https://web.archive.org/web/20130325052712/http://www.irinnews.org/Report/66280/AFRICA-Too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|archive-date=25 March 2013|url-status=dead|access-date=3 August 2009}}</ref>. Bugungi kunda qurolli toʻqnashuvlar boʻlayotgan BMT rasmiylari va boshqa uchinchi tomonlarning kirishiga toʻsqinlik qiladigan hududlarda bolalardan harbiy foydalanishning keng tarqalganligi sababli, qancha bolalar jabrlanganini taxmin qilish qiyin<ref name=":8">{{Cite news |last=Child Soldiers International |year=2017 |title=How many children are used for military purposes worldwide? |language=en |url=https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |url-status=dead |access-date=25 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180126070954/https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |archive-date=26 January 2018}}</ref>. 2017-yilda Child Soldiers International tashkiloti dunyo boʻylab bir necha oʻn minglab bolalar, ehtimol 100 000 dan ortiq bolalar mamlakat qurolli kuchlari va nodavlat harbiy tashkilotlarda harbiy taʼlim olganini hisobladi va 2018-yilda tashkilot oʻsmirlar harbiy harakatlarda qatnashish uchun foydalanilgani haqida xabar berdi. 2018-yilda ular kamida 18 qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etgan. Qizlar askar bolalarning 40 % dan ortigʻini tashkil qilishi aniqlangan<ref>{{Cite book|last=Whitman|first=Shelly|title=The Routledge Handbook of the Responsibility to Protect|publisher=Routledge Publishing|year=2012|isbn=978-0-415-60075-0|location=New York|pages=154|language=English}}</ref>. == Bolalardan foydalanishning mantiqiy asoslari == Bolalarning jismoniy va psixologik jihatdan kattalarga nisbatan yosh boʻlishlariga qaramay, mamlakat va nodavlat harbiy tashkilotlarning ularni izlashiga koʻplab sabablari bor. === Psixologik omillar === Kattalarga nisbatan, bolalarning, shu jumladan o'smir bolalarning nevrologik rivojlanmaganligi ularni ishga qabul qilishga ko'proq moyil qiladi, shuningdek, xavf-xatarlarni hisobga olmasdan, keyingi qarorlar qabul qilish ehtimolini oshiradi<ref name=":55">{{Cite news |last=Louise, R |display-authors=et al |date=17 November 2016 |title=The recruitment of children by the UK armed forces: A critique from health professionals |language=en-GB |work=Medact |url=https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |url-status=live |access-date=31 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180131192429/https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |archive-date=31 January 2018}}</ref><ref>{{Cite book |last=Strasburger |first=V C |title=Children, adolescents, and the media (Chapter 1) |publisher=Sage |others=Wilson, Barbara J., Jordan, Amy B. (Amy Beth) |year=2013 |isbn=9781412999267 |edition=Third |location=Los Angeles |oclc=820450764}}</ref><ref>{{Cite journal |last=Spear |first=L. P. |date=June 2000 |title=The adolescent brain and age-related behavioral manifestations |journal=Neuroscience and Biobehavioral Reviews |volume=24 |issue=4 |pages=417–463 |doi=10.1016/s0149-7634(00)00014-2 |issn=0149-7634 |pmid=10817843 |s2cid=14686245}}</ref>. Ushbu moyilliklarni hisobga olgan holda, Germaniya<ref>{{Cite web |last=Krennerich |first=Michael |date=30 October 2020 |title=Shadow Report Child Soldiers 2020 |url=https://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC/Shared%20Documents/DEU/INT_CRC_NGO_DEU_44158_E.pdf |url-status=live |access-date=19 August 2022 |website=UN Office of the High Commissioner for Human Rights |page=24}}</ref>, Buyuk Britaniya<ref name=":13">{{Cite web |last=Gee |first=D |year=2008 |title=Informed Choice? Armed forces recruitment practices in the United Kingdom |url=https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204740/https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017}}</ref> va AQShda<ref name=":52">{{Cite web |last=American Public Health Association |year=2012 |title=Cessation of Military Recruiting in Public Elementary and Secondary Schools |url=https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204348/https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017 |website=apha.org}}</ref> o'smirlar bilan harbiy marketing olib borish tanqid qilingan. Xuddi shu uch mamlakatda olib borilgan tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kam ta'minlangan bolalarni nishonga olishadi<ref name=":93">{{Cite book |last=Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns |title=Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany |year=2016}}</ref><ref name=":23">{{Cite web |author1=Gee, D |author2=Goodman, A |title=Army visits London's poorest schools most often |url=http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20180529080003/http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |archive-date=29 May 2018 |access-date=10 December 2017}}</ref><ref name=":13" /><ref name=":21">{{Cite journal |last1=Hagopian |first1=Amy |last2=Barker |first2=Kathy |date=1 January 2011 |title=Should We End Military Recruiting in High Schools as a Matter of Child Protection and Public Health? |journal=American Journal of Public Health |volume=101 |issue=1 |pages=19–23 |doi=10.2105/ajph.2009.183418 |issn=0090-0036 |pmc=3000735 |pmid=21088269}}</ref><ref name=":52" /><ref>{{Cite news |title=Soldiers of Misfortune: Abusive U.S. Military Recruitment and Failure to Protect Child Soldiers |language=en |work=American Civil Liberties Union |url=https://www.aclu.org/other/soldiers-misfortune-abusive-us-military-recruitment-and-failure-protect-child-soldiers |access-date=13 December 2017}}</ref>. Masalan, Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni jalb qilishni oson deb hisoblaydi, ayniqsa kambag'al oilalardan bo'lganlarni yollash yanada osonroq<ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d5bbf83278b3100018306a4/1566293898095/UK_recruitment_report_final.pdf |access-date=24 August 2019 |website=crin.org}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d4ab413eab07100015db6b6/1565176852564/FINAL+Youngest+British+army+recruits+come+disproportionately+from+England%27s+most+deprived+constituencies.pdf |access-date=24 August 2019}}</ref>. Ishga qabul qilingandan so'ng, bolalarga kattalarga qaraganda buyruqlarni osonroq bajartirish va nazorat qilish va kattalardan ko'ra din, nomus, obro'-e'tibor, qasos va burch kabi pul to'lanmaydigan rag'batlar uchun kurashishga moyildirlar<ref>{{cite journal |last1=Rosenblatt |first1=Roger |year=1984 |title=Children of War |journal=American Educator 8 |volume=1 |pages=37–41}}</ref>. Keltirilgan misollarga quyidagilar kiradi: Piter V. Singerning fikricha, oʻsmirlar osonlik bilan boshqara oladigan yengil avtomatik qurollarning global miqyosda tarqalishi bolalardan bevosita jangchilar sifatida foydalanishni yanada foydaliroq qildi<ref> Singer, Peter (2005). Children at War. New York: Pantheon Books. ISBN 9780375423499.</ref>. Romeo Daller aholining haddan tashqari koʻpayishi bolalarni harbiy tashkilotlar uchun arzon va qulay manbaga aylantirishdagi roliga ishora qilgan<ref>Dallaire, Roméo (2011). They Fight Like Soldiers, They Die Like Children: The Global Quest to Eradicate the Use of Child Soldiers. New York: Walker, and Company.</ref>. Rojer Rozenblatt oʻsmirlar kattalarga qaraganda din, sharaf, obroʻ-eʼtibor, qasos va burch kabi pul bilan olib boʻlmaydigan ragʻbatlar uchun kurashishga tayyor ekanligini taʼkidladi<ref>Rosenblatt, Roger (1984). "Children of War". American Educator 8 1: 37–41.</ref>. Bir qancha sharhlovchilar, jumladan, Bernd Beber, Kristofer Blattman, Deyv Grossman, Maykl Uessels, MakGurk va uning hamkasblari, bolalar kattalarga qaraganda itoatkor va moslashuvchan boʻlganligi sababli, ularni boshqarish, aldash va ularga yot gʻoyalar singdirish osonroq ekanligini taʼkidladilar<ref>Beber, Blattman, Bernd, Christopher (2013). "The Logic of Child Soldiering and Coercion". International Organization 67 (1): 65–104. doi:10.1017/s0020818312000409. Bu manba bu sahifada ikki marta foydalanilgan.</ref><ref>Dave., Grossman. On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society, Rev., New York: Little, Brown and Co, 2009. ISBN 9780316040938. OCLC 427757599. </ref><ref>Wessels, Michael (1997). "Child Soldiers". Bulletin of the Atomic Scientists 53 (4): 32. doi:10.1080/00963402.1997.11456787.</ref><ref>McGurk, Dennis „Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members“,. Military life: The psychology of serving in peace and combat Adler: . Westport: Praeger Security International, 2006 — 13–31 bet. ISBN 978-0275983024. </ref> Devid Gi va Reychel Teylor Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni ayniqsa kambagʻal oilalardan boʻlganlarni jalb qilish osonroq ekanligini aniqladi<ref>Gee, David; Taylor, Rachel (1 November 2016). "Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army?". The RUSI Journal 161 (6): 36–48. doi:10.1080/03071847.2016.1265837. ISSN 0307-1847.</ref><ref>Child Rights International Network. „Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK“. crin.org (21-avgust 2019-yil). Qaraldi: 24-avgust 2019-yil.</ref><ref>Child Rights International Network. „Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies“ (21-avgust 2019-yil). Qaraldi: 24-avgust 2019-yil.</ref>. Baʼzi qurolli guruhlar rahbarlarining taʼkidlashicha, oʻsmirlar oʻzlarining yosh boʻlishlariga qaramay, jangovar boʻlinmaga jangchilar sifatida oʻzlarining fazilatlarini olib kelishadi, ular koʻpincha ajoyib darajada qoʻrqmas, chaqqon va chidamlidir<ref>Beber, Bernd; Blattman, Christopher (2013). "The Logic of Child Soldiering and Coercion" (en). International Organization 67 (1): 65–104. doi:10.1017/s0020818312000409. ISSN 0020-8183.</ref>. Baʼzi oʻsmirlar harbiy tashkilotlarga majburan jalb qilinsa, aldanib yoki pul bilan olinsa, boshqalari oʻz xohishi bilan qoʻshiladi<ref>Brett, R. Young soldiers : why they choose to fight. Boulder, Colo.: Lynne Rienner Publishers, 2004. ISBN 9781588262615. OCLC 53830868.</ref><ref>Child Soldiers International. „Des Milliers de vies à réparer“ (fr) (2016). 15-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 29-yanvar 2018-yil.</ref><ref>Manba Wessels, Michael (1997). "Child Soldiers". Bulletin of the Atomic Scientists 53 (4): 32. doi:10.1080/00963402.1997.11456787.</ref>. Buning sabablari koʻp. 2004-yilda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalarni oʻrganishda Reychel Brett va Irma Spekt harbiy xizmatga kirishni ragʻbatlantiradigan bir qator omillarga ishora qildilar, xususan: Qashshoqlik, shu jumladan taʼlim yoki ishga joylashish imkoniyatlarining yetishmasligi Urushning madaniy normallashuvi Yangi doʻstlar izlash Qasos (masalan, doʻstlar va qarindoshlarning oʻldirilganini koʻrgandan keyin) „Jangchi“ roli yetuklikka oʻtish marosimini taʼminlaydi degan umidlar<ref>Brett, R. Young soldiers : why they choose to fight. Boulder, Colo.: Lynne Rienner Publishers, 2004. ISBN 9781588262615. OCLC 53830868.</ref>. XX asrning oxirlari taxminan 1990-yillarda Kambodja qurolli kuchlari tomonidan yollangan bolaning quyidagi soʻzlari koʻplab bolalarning qoʻshilish fikrlariga xosdir: <blockquote>Men ota-onamda ovqat yoʻqligi va maktabga bormasligim sababli qoʻshildim. . . Men minalar haqida oʻylardim, lekin nima ham qilishimiz mumkin — bu buyruq [oldingi chiziqqa borish]. Bir kuni kimdir mening oldimda minani bosdi va u yaralanib vafot etdi. . . O‘shanda men 60 metr narida radio yonida turgan edim. Men uning oʻlganini koʻzim bilan koʻrdim. . . Men har bir boʻlimda yosh bolalarni koʻraman. . . Ishonchim komilki, yana bir-ikki yil askarligimcha qolaman. Harbiy bo‘lishni to‘xtatsam, hech qanday mahoratim yo‘qligi uchun biror joyda ishlolmayman. Men keyin nima qilishimni bilmayman. . .<ref name=":410">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=adc88bff-1916-4317-b184-d9079e7b0bb8|archive-url=https://web.archive.org/web/20190525205613/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=adc88bff-1916-4317-b184-d9079e7b0bb8|url-status=dead|archive-date=2019-05-25|title=Global Report on Child Soldiers|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2001|website=child-soldiers.org|access-date=2018-05-16}}</ref></blockquote> == Bolalarga taʼsiri == === Qurolli mojaro === Bolalarga harbiy hayotning taʼsir koʻlami birinchi marta xalqaro hamjamiyat tomonidan BMT Bosh Assambleyasi topshirgan „Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri“ (1996-yilda) nomi bilan inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machel tomonidan tayyorlangan yirik hisobotda maʼlum qilingan<ref>Machel. „Impact of armed conflict on children“ (1996). 8-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. Hisobot, ayniqsa, yosh bolalardan foydalanish bilan bogʻliq boʻlib, har yili dunyo boʻylab koʻp minglab bolalar oʻlib ketayotgani, mayib-majruh boʻlib, psixiatrik jarohatlar olganligi haqidagi dalillarni taqdim etgan<ref>Machel. „Impact of armed conflict on children“ (1996). 8-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. Grasa Machelning hisobotidan keyin oʻtkazilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar ruhiy kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi va xatti-harakatlari bilan bogʻliq muammolarning sezilarli darajada yuqori xavfiga duch kelishadi<ref name=":15">{{Cite web|url=https://www.scribd.com/document/328940882/Child-Soldiering-Impact-on-Childhood-Development-and-Learning-Capacity|title=Child soldiering: Impact on childhood development and learning capacity|last=Boothby, N|display-authors=et al|year=2010|access-date=30 January 2018}}</ref>. Masalan, Falastin va Ugandada olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, sobiq askar bolalarning yarmidan koʻpi travmadan keyingi stress buzilishi alomatlarini koʻrsatgan va Ugandadagi har oʻninchi boladan toʻqqiztasida ruhiy tushkunlik holati ijobiy boʻlgan. Falastinlik tadqiqot olib boruvchilar, shuningdek, qurolli toʻqnashuvlarda yuqori darajadagi zoʻravonlikka duchor boʻlgan bolalar boshqa bolalarga qaraganda tajovuzkorlik va agressiyani koʻrsatish ehtimoli koʻproq ekanligini aniqladilar. Ushbu taʼsirlarning umumiy taʼsiri odatda kattalardagi qashshoqlik va doimiy ishsizlikning yuqori xavfini oʻz ichiga oladi<ref>Boothby, N. „Child soldiering: Impact on childhood development and learning capacity“ (2010). Qaraldi: 30-yanvar 2018-yil.</ref> === Qo'lga olish === Human Rights Watch tashkilotiga bergan maʼlumotlarga koʻra, qurolli kuchlar va guruhlar yollangan bolalarni hibsga olganlarida ularga koʻproq zarar yetkaziladi<ref name=":50">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|title=Children Detained in War Zones|date=28 July 2016|access-date=21 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821224149/https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|archive-date=21 August 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar koʻpincha yetarli oziq-ovqatsiz, tibbiy yordamsiz yoki boshqa gʻayriinsoniy sharoitlarda hibsga olinadi va baʼzilari hibs paytida jismoniy va jinsiy qiynoqlarga duchor boʻlishadi. Baʼzilari oilasi bilan qoʻlga olinadi yoki oila aʼzolaridan birining faoliyati tufayli hibsga olinadi. Advokatlar va qarindoshlarning har qanday sud majlisida ishtiroki koʻpincha taqiqlanadi<ref name=":50">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|title=Children Detained in War Zones|date=28 July 2016|access-date=21 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821224149/https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|archive-date=21 August 2016|url-status=live}}</ref>. === Harbiy tayyorgarlik === Boshqa tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, bolalarni, shu jumladan katta yoshdagi bolalarni harbiy xizmatga olish, hatto ular balogʻatga yetgunga qadar qurolli toʻqnashuvlarda qoʻllanilmasa ham, zararli taʼsir koʻrsatadi. Qoʻshma Shtatlardagi harbiy akademiklar harbiy tayyorgarlikni (barcha yoshdagi) doimiy stress sharoitida „intensiv singdirish“ sifatida tavsiflaydilar, uning asosiy maqsadi chaqiriluvchilarning soʻzsiz va darhol boʻysunishini oʻrgatishdir<ref>McGurk, Dennis „Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members“,. Military life: The psychology of serving in peace and combat Adler: . Westport: Praeger Security International, 2006 — 13–31 bet. ISBN 978-0275983024. </ref>. Ilmiy tadqiqotlarlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmirlar kattalarga qaraganda yuqori stressli muhitga moyil, masalan, boshlangʻich harbiy tayyorgarlikka, ayniqsa bolalik davridagi qiyinchiliklarga duchor boʻlganlar oʻzlarini koʻproq himoyasiz sezishadi. Harbiy xizmatga chaqirilganlar urushga yuborilishidan oldin ham vafot etishi mumkin. Ayniqsa AQShda oʻz joniga qasd qilishga urinish xavfi yuqori<ref>Ursano, Robert J.; Kessler, Ronald C.; Stein, Murray B.; Naifeh, James A.; Aliaga, Pablo A.; Fullerton, Carol S.; Wynn, Gary H.; Vegella, Patti L. et al. (1 July 2016). "Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers" (en). JAMA Psychiatry 73 (7): 741–9. doi:10.1001/jamapsychiatry.2016.0600. ISSN 2168-622X. PMID 27224848. PMC 4937827.</ref>. AQSh va Buyuk Britaniyada ruhiy kasalliklarning yuqori xavfi<ref>Goodwin, L.; Wessely, S.; Hotopf, M.; Jones, M.; Greenberg, N.; Rona, R. J.; Hull, L.; Fear, N. T. (2015). "Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population?" (en). Psychological Medicine 45 (9): 1881–1891. doi:10.1017/s0033291714002980. ISSN 0033-2917. PMID 25602942.</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish xavfi yuqori<ref>Head, M.; Goodwin, L.; Debell, F.; Greenberg, N.; Wessely, S.; Fear, N. T. (1 August 2016). "Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel" (en). Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology 51 (8): 1171–1180. doi:10.1007/s00127-016-1177-8. ISSN 0933-7954. PMID 26864534. PMC 4977328.</ref><ref>Mattiko, Mark J.; Olmsted, Kristine L. Rae; Brown, Janice M.; Bray, Robert M. (2011). "Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel". Addictive Behaviors 36 (6): 608–614. doi:10.1016/j.addbeh.2011.01.023. PMID 21376475</ref> va zoʻravonlik xulq-atvorining yuqori xavfi<ref>MacManus, Deirdre; Dean, Kimberlie; Jones, Margaret; Rona, Roberto J; Greenberg, Neil; Hull, Lisa; Fahy, Tom; Wessely, Simon et al. (2013). "Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study". The Lancet 381 (9870): 907–917. doi:10.1016/s0140-6736(13)60354-2. PMID 23499041.</ref><ref>Bouffard, L A (2005). "The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience". Armed Forces & Society 31 (2): 273–295. doi:10.1177/0095327x0503100206</ref><ref>Merrill, Lex L.; Crouch, Julie L.; Thomsen, Cynthia J.; Guimond, Jennifer; Milner, Joel S. (August 2005). "Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates". Military Medicine 170 (8): 705–709. doi:10.7205/milmed.170.8.705. ISSN 0026-4075. PMID 16173214.</ref> chaqiriluvchilarning harbiy xizmatga kirishdagi holatiga, yoshiga bogʻliq. Harbiy muhit, shuningdek, zoʻravonlik va jinsiy zoʻravonlikning yuqori darajasi bilan tavsiflanadi<ref>UK, Ministry of Defence. „British Army: Sexual Harassment Report“ (2015). 9-mart 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Canada, Statcan [official statistics agency]. „Sexual Misconduct in the Canadian Armed Forces, 2016“ (en). statcan.gc.ca (2016). 30-mart 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Marshall, A; Panuzio, J; Taft, C (2005). "Intimate partner violence among military veterans and active duty servicemen" (en). Clinical Psychology Review 25 (7): 862–876. doi:10.1016/j.cpr.2005.05.009. PMID 16006025</ref>. Harbiy xizmatga chaqirish amaliyotlari oʻsmirlik davridagi bolalarning zaif tomonlariga zarba berishi ham aniqlangan. Xususan, Germaniya<ref>Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns. Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany, 2016. </ref>, Buyuk Britaniya<ref>Gee, D. „Army visits London's poorest schools most often“. 29-may 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 10-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Gee. „Informed Choice? Armed forces recruitment practices in the United Kingdom“ (2008). 13-dekabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil. </ref><ref>Gee, David; Taylor, Rachel (1 November 2016). "Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army?". The RUSI Journal 161 (6): 36–48. doi:10.1080/03071847.2016.1265837. ISSN 0307-1847.</ref> va AQSh<ref>Hagopian, Amy; Barker, Kathy (1 January 2011). "Should We End Military Recruiting in High Schools as a Matter of Child Protection and Public Health?". American Journal of Public Health 101 (1): 19–23. doi:10.2105/ajph.2009.183418. ISSN 0090-0036. PMID 21088269. PMC 3000735</ref><ref>American Public Health Association. „Cessation of Military Recruiting in Public Elementary and Secondary Schools“. apha.org (2012). 13-dekabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil.</ref><ref>„Soldiers of Misfortune: Abusive U.S. Military Recruitment and Failure to Protect Child Soldiers“(ingl.), American Civil Liberties Union. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil.</ref> dalillari shuni koʻrsatdiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kambagʻal oilalardan boʻlgan bolalarni xavf va cheklovlarni oʻtkazib yuboradigan marketing yordamida nishonga olishadi. Baʼzi akademiklarning taʼkidlashicha, bunday marketing oʻsmirlik davrida hissiy jihatdan asoslangan qarorlar qabul qilishda psixologik moyillikdan foydalanadi<ref>Strasburger, V C. Children, adolescents, and the media (Chapter 1), Wilson, Barbara J., Jordan, Amy B. (Amy Beth), Third, Los Angeles: Sage, 2013. ISBN 9781412999267. OCLC 820450764</ref><ref>Louise, R. „The recruitment of children by the UK armed forces: A critique from health professionals“ (en-GB), Medact (17-noyabr 2016-yil). Qaraldi: 31-yanvar 2018-yil.</ref><ref>Spear, L. P. (June 2000). "The adolescent brain and age-related behavioral manifestations". Neuroscience and Biobehavioral Reviews 24 (4): 417–463. doi:10.1016/s0149-7634(00)00014-2. ISSN 0149-7634. PMID 10817843.</ref><ref>Medact. „House of Commons Defence Committee Inquiry into Armed Forces and Veterans Mental Health: Written Evidence Submitted by Medact“ (2018). 15-noyabr 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-mart 2018-yil. </ref>. == Xalqaro huquq == === Bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish === '''Bolaning taʼrifi''' Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya bola deb 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni deb belgilab bergan. Parij tamoyillari qurolli kuchlar yoki qurolli guruh bilan bogʻlangan bolani quyidagicha belgilaydi: <blockquote>…qurolli kuchlar yoki qurolli guruh tomonidan har qanday lavozimda, shu jumladan, ular bilan cheklanmagan holda, jangchilar, oshpazlar, yuk tashuvchilar, josuslar yoki jinsiy maqsadlar uchun, yoki boʻlmasa xabarchilar sifatida foydalaniladigan 18 yoshga to‘lmagan har qanday shaxsdir.</blockquote> Hujjat Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi tomonidan tasdiqlangan. Bu nafaqat harbiy harakatlarda qatnashayotgan balki bevosita uning yaqinida ishtirok etayotgan bolalarga tegishli. '''15 yoshgacha boʻlgan bolalar''' 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar (1977-yil, 77.2-modda)<ref name=":25">{{Cite web|url=https://www.icrc.org/eng/assets/files/other/icrc_002_0321.pdf|title=Protocols additional to the Geneva Conventions of 12 August 1949|last=International Committee of the Red Cross|year=1977|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20170307150937/https://www.icrc.org/eng/assets/files/other/icrc_002_0321.pdf|archive-date=7 March 2017|url-status=live}}</ref>, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (1989) va Xalqaro jinoiy sudning Rim statuti (2002) hammasi mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlarga va qurolli boʻlmagan kuchlarga bolalarni ishlatishni taqiqlaydi. Davlatlarning qurolli guruhlari 15 yoshgacha bo‘lgan bolalarni bevosita qurolli to‘qnashuvlarda (texnik jihatdan „jang“ harakatlarda) ishlatadigan boʻlsa bu [[urush jinoyati sifatida tan olingan<ref>{{Cite web|url=https://www.icc-cpi.int/nr/rdonlyres/ea9aeff7-5752-4f84-be94-0a655eb30e16/0/rome_statute_english.pdf|title=Rome Statute of the International Criminal Court (A/CONF.183/9)|year=1998|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180318090721/https://www.icc-cpi.int/nr/rdonlyres/ea9aeff7-5752-4f84-be94-0a655eb30e16/0/rome_statute_english.pdf|archive-date=18 March 2018|url-status=live}}</ref>. '''18 yoshgacha bo'lgan bolalar''' Qurolli kuchlarga ega boʻlgan aksariyat mamlakatlar shuningdek, bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) (2000-yil) va Bolalar mehnatining eng yomon shakllari (1999-yilda boʻlib oʻtgan) konvensiyasining yuqori standartlari bilan bogʻliq boʻlib, ular bolalarni 18 yoshga yetguncha majburiy yollashni taqiqlaydi<ref>Child Soldiers International. „International laws and child rights“(ingl.). Qaraldi: 25-yanvar 2018-yil.</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:11300:0::NO::P11300_INSTRUMENT_ID:312327|title=Ratifications of C182 – Worst Forms of Child Labour Convention, 1999 (No. 182)|last=International Labour Organization|website=ilo.org|language=en|access-date=30 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180130053725/http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:11300:0::NO::P11300_INSTRUMENT_ID:312327|archive-date=30 January 2018|url-status=live}}</ref>. OPAC protokoli, shuningdek, hali ham bolalarni (16 yoshdan boshlab) yollash bilan shugʻullanadigan hukumatlardan „18 yoshga toʻlmagan shaxslar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrishni“ talab qiladi. Bundan tashqari, OPAC nodavlat qurolli guruhlarga garchi buning qonuniy kuchi mavhum boʻlsa-da, har qanday sharoitda bolalarni yollashni taqiqlaydi<ref>Geneva Call. „Engaging nonstate armed groups on the protection of children: Towards strategic complementarity“ (2012). 22-mart 2015-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil. </ref><ref>Child Soldiers International. „A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups“ (2016). 8-mart 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 19-yanvar 2018-yil.</ref> Dunyodagi eng yuqori standart Afrikaning Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Xartiyasi<ref>African Commission on Human and Peoples' Rights. „African Charter on the Rights and Welfare of the Child“. achpr.org (2018). 21-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref> tomonidan belgilangan, u mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni har qanday sharoitda ham yollashni taqiqlaydi. Afrikaning aksariyat davlatlari Xartiyani ratifikatsiya qilgan<ref>African Commission on Human and Peoples' Rights. „African Charter on the Rights and Welfare of the Child“. achpr.org (2018). 21-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. '''Cheklovlar va bo'shliqlar''' Yuqoridagi shartnomalarning hech biri bolalarning "jangovar harakatlarda" bilvosita ishtirok etishini yoki ularda (ya'ni, jangovar harakatlardan uzoqda) harbiy amaliyotga hissa qo'shishni aniq taqiqlamaydi. OPAC aʼzosi boʻlmagan mamlakatqurolli kuchlar Jeneva konvensiyalarining I Protokolida belgilangan quyi standartlarga boʻysunadilar, bu esa qurolli kuchlarga oʻn besh yoshdan oshgan bolalarni jangovar harakatlarda qoʻllashga va ixtiyoriy ravishda kuzatuvchi sifatida qatnashgan yosh bolalardan foydalanishga guvoh boʻlsalar bu haqida xabar beradilar: Xalqaro Qizil Xoch Qoʻmitasi mojaro tomonlariga „barcha zarur choralarni koʻrish“ni taklif qildi, bu yakuniy matnda „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ kerak, bu butunlay taqiq emas, chunki amalga oshirish mumkin degan maʼnoni anglatadi „bajarilishi yoki amalga oshirilishi mumkin.“ „Harbiy harakatlarda ishtirok etish“ bandi boʻyicha muzokaralar chogʻida koʻngilli bolalarning harbiy maʼlumotlarni yigʻish va uzatish, tashishda yordam berish kabilar harbiy harakatlarga bilvosita jalb etish deb baholanadi. Biroq, 1949-yil 12-avgustdagi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha va 1977-yilda qabul qilingan Xalqaro qurolli boʻlmagan mojarolar qurbonlarini himoya qilish toʻgʻrisidagi II Protokolning 4.3.c moddasida „oʻn besh yoshga toʻlmagan bolalar“ qurolli kuchlar yoki guruhlarga chaqirilmaydi va jangovar harakatlarda qatnashishi mumkin emas". deyiladi. == Bolalarni ozod qilish va reintegratsiya qilish standartlari == OPAC hukumatlardan harbiy harakatlarda yollangan yoki foydalanilgan bolalarni o‘z yurisdiksiyasi doirasida demobilizatsiya qilishni hamda ularning jismoniy va ruhiy holatlarini tiklanishi va ijtimoiy reintegratsiyasi uchun yordam ko‘rsatishni talab qiladi<ref name="OptProto">{{cite web|url=http://www.unicef.org/crc/index_30203.html|title=UNICEF: Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child|date=30 November 2005|work=UNICEF|access-date=2 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141006095424/http://www.unicef.org/crc/index_30203.html|archive-date=6 October 2014|url-status=live}} {{cite journal|last1=Yun|first1=Seira|year=2014|title=Breaking Imaginary Barriers: Obligations of Armed Non-State Actors Under General Human Rights Law – The Case of the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child|journal=Journal of International Humanitarian Legal Studies|volume=5|issue=1–2|pages=213–257|ssrn=2556825|doi=10.1163/18781527-00501008}}</ref>. Urush, fuqarolarning tartibsizliklari, fuqarolar urushi, turli qurolli toʻqnashuvlar va boshqa favqulodda vaziyatlarda bolalar va yoshlarni, shuningdek, Birlashgan Millatlar Tashkilotining Favqulodda va qurolli toʻqnashuvlarda ayollar va bolalarni himoya qilish toʻgʻrisidagi deklaratsiyasiga muvofiq himoya qilishni taklif etadi. Qurolli guruhlarning sobiq aʼzolarini tegishli ravishda qurolsizlantirish, demobilizatsiya qilish va reintegratsiya qilish jarayonlari uchun Birlashgan Millatlar Tashkiloti 2006-yilda Integratsiyalashgan standartlarni ishlab chiqishni boshladi<ref>{{Cite book|title=Child soldiers, adult interests : the global dimensions of the Sierra Leonean tragedy|last=John-Peter.|first=Pham|date=2005|publisher=Nova Science Publishers|isbn=9781594546716|location=New York|oclc=61724289}}</ref> . == Harbiy jinoyatlar == Hozirda bolalarni urush jinoyatlari uchun urush qonunlarida belgilangan javobgarlikka tortilishi kerakmi, degan fikr mavjud<ref name="McCollough-2008-03-10">Lauren McCollough, [http://www.crimesofwar.org/onnews/News-Khadr.html The Military Trial of Omar Khadr: Child Soldiers and the Law] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080512083222/http://www.crimesofwar.org/onnews/News-Khadr.html |date=12 May 2008 }}, [http://www.crimesofwar.org/about/about.html Crimes of War Project] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081222121657/http://www.crimesofwar.org/about/about.html |date=22 December 2008 }} 10 March 2008</ref>. Xalqaro huquq urush jinoyatlarini sodir etgan bolalarni jinoiy javobgarlikka tortishni taqiqlamaydi, biroq Bola huquqlari to‘g‘risidagi konvensiyaning 37-moddasida belgilanganidek, bola olishi mumkin bo‘lgan jazo cheklanadi: „oʻn sakkiz yoshga toʻlmagan shaxslar tomonidan sodir etilgan jinoyatlarga o‘lim jazosi ham, ozod qilish imkoniyatisiz umrbod qamoq jazosi ham belgilanmaydi“<ref>{{Cite web|url=https://genevacall.org/wp-content/uploads/dlm_uploads/2013/12/Engaging-Nonstate-Armed-Groups-on-the-Protection-of-Children-Towards-Strategic-Complementarity-International-Peace-Institute..pdf|title=Engaging nonstate armed groups on the protection of children: Towards strategic complementarity|last=Geneva Call|year=2012|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20150322034945/http://www.genevacall.org/wp-content/uploads/dlm_uploads/2013/12/Engaging-Nonstate-Armed-Groups-on-the-Protection-of-Children-Towards-Strategic-Complementarity-International-Peace-Institute..pdf|archive-date=22 March 2015|url-status=dead}}</ref>. '''Syerra-Leone misoli''' Syerra-Leoneda yuz bergan fuqarolar urushidan soʻng, BMT Syerra-Leone boʻyicha Maxsus sudga (SCSL) 15 va undan katta yoshdagi sobiq jangchilarni gumanitar qonunlarni, shu jumladan urush jinoyatlarini buzganliklari uchun sud qilishni buyurdi. Biroq, Parij tamoyillari qurolli toʻqnashuvlarda qatnashgan bolalar, hatto ular jinoyatchi boʻlsa ham, birinchi navbatda qurbon sifatida koʻrilishi kerak degan fikrni ilgari surdi: Ushbu tamoyil Sud nizomida oʻz aksini topgan boʻlib, u jinoiy javobgarlikka tortishni istisno qilmagan, lekin sobiq askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiya qilish zarurligini taʼkidlab oʻtgan. Syerra-Leone mamlakat tribunalining birinchi bosh prokurori David Crane nizomni qanchalik jirkanch jinoyatlar sodir etgan bo‘lishidan qatʼi nazar, bolalarning o‘zini emas, balki bolalarni ishga yollagan kishilarni jinoiy javobgarlikka tortish foydasiga talqin qildi<ref> [http://www.diplomatie.gouv.fr/en/IMG/pdf/Paris_Conference_Principles_English_31_January.pdf The Paris Principles and Guidelines on Children associated with armed forces or armed groups] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150923215047/http://www.diplomatie.gouv.fr/en/IMG/pdf/Paris_Conference_Principles_English_31_January.pdf |date=23 September 2015 }}, February 2007. Section "Treatment of children accused of crimes under international law", p. 9 </ref>. '''Omar Khadr misoli''' AQShda prokurorlar kanadalik Omar Khadrni Afgʻonistonda 16 yoshga toʻlmaganida va Tolibon safida AQSh kuchlariga qarshi jang qilganlikda aybladilar<ref>{{cite news|url=http://ca.reuters.com/article/domesticNews/idCATRE67847020100809|title=Omar Khadr's Confession Can Be Used at Guantanamo Trial|author=Jane Sutton|date=9 August 2010|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180806024727/https://ca.reuters.com/article/domesticNews/idCATRE67847020100809|archive-date=6 August 2018|url-status=live}}</ref>. Ushbu jinoyatlarga AQSh qonunchiligiga koʻra umrbod qamoq jazosi beriladi<ref name="McCollough-2008-03-10" />. 2010-yilda qiynoq va tazyiq ostida boʻlgan Xadr urush qonunlarini buzgan holda qotillik, qotillikka urinish, fitna, terrorizmga moddiy yordam koʻrsatish va josuslikda aybdor deb topildi<ref>{{cite web|url=http://media.miamiherald.com/smedia/2010/10/26/10/stip.source.prod_affiliate.56.pdf|title=USvKhadr Stipulation of Fact|date=25 October 2010|access-date=30 November 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20111002161209/http://media.miamiherald.com/smedia/2010/10/26/10/stip.source.prod_affiliate.56.pdf|archive-date=2 October 2011|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.cnn.com/2010/US/10/25/khadr.plea/|title=Youngest Guantanamo detainee pleads guilty|last=Meserve|first=Jeanne|author2=CNN Wire Staff|date=25 October 2010|publisher=CNN|access-date=29 October 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101026132342/http://www.cnn.com/2010/US/10/25/khadr.plea/|archive-date=26 October 2010|url-status=live}}</ref>. Khadrni bir yillik qamoqdan soʻng Kanadaga deportatsiya qilinishini koʻrsatadigan kelishuv bitimining bir qismi sifatida taklif qilindi. Umar Khadr Guantanamo qamoqxonasida qoldi va Kanada hukumati uning vataniga qaytarilishini kechiktirgani uchun xalqaro tanqidlarga uchradi<ref>{{cite news | url=https://www.cbc.ca/news/world/khadr-to-return-to-canada-lawyer-1.905780 | publisher=CBC News | title=Khadr to return to Canada: lawyer | date=25 October 2010 | access-date=30 November 2011 | archive-url=https://web.archive.org/web/20101028080624/https://www.cbc.ca/news/world/khadr-to-return-to-canada-lawyer-1.905780 | archive-date=28 October 2010 | url-status=live}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.cbc.ca/news/canada/story/2012/07/20/khadr-canada-us.html |title=Toews' request delays Khadr's transfer to Canada |date=20 July 2012 |publisher=CBC News |access-date=26 July 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120727002758/http://www.cbc.ca/news/canada/story/2012/07/20/khadr-canada-us.html |archive-date=27 July 2012 |url-status=live }}</ref>. Oxir-oqibat, Khadr 2012-yil sentabr oyida Kanada qamoqxonasiga oʻtkazildi va 2015-yil may oyida Alberta sudyasi tomonidan garov evaziga ozod qilindi. 2016-yilda Xadr AQShning harbiy jinoyatchi sifatida hukm qilinganligi ustidan shikoyat qilgan<ref>{{Cite web|title = 'Freedom is way better than I thought,' says Omar Khadr|url = http://www.cbc.ca/news/canada/edmonton/omar-khadr-free-on-bail-vows-to-prove-he-is-a-good-person-1.3065692|publisher = Canadian Broadcasting Corporation|access-date = 8 February 2016|archive-url = https://web.archive.org/web/20160131211649/http://www.cbc.ca/news/canada/edmonton/omar-khadr-free-on-bail-vows-to-prove-he-is-a-good-person-1.3065692|archive-date = 31 January 2016|url-status = live}}</ref>. BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili hukm chiqarilishidan oldin AQShning Guantanamodagi harbiy komissiyasiga maktub yozib, Khadrni reabilitatsiya dasturiga muvofiq qoʻyib yuborishni soʻrab murojaat qilgan<ref name=":0">{{Cite news|url=http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|title=Khadr should go back to Canada: UN official|last=CBC News|date=27 October 2010|publisher=Canadian Broadcasting Corporation|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20171129025923/http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|archive-date=29 November 2017|url-status=live}}</ref>. Oʻz maktubida u Khadr „oʻsmir askarbola hikoyasini ifodalaydi: vijdonsiz guruhlar tomonidan kattalarning oʻzlari tushunmaydigan janglarda qatnashish taklifi bilan harakat qilish uchun yollangan“.ini aytadi<ref name=":0">{{Cite news|url=http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|title=Khadr should go back to Canada: UN official|last=CBC News|date=27 October 2010|publisher=Canadian Broadcasting Corporation|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20171129025923/http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|archive-date=29 November 2017|url-status=live}}</ref>. == Birlashgan Millatlar Tashkilotining roli == === Tarixi === Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning yakuniy matni (1989-yilda qabul qlingan) 18 yoshgacha boʻlgan barcha bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlamaganidan keyin bolalar huquqlari himoyachilarining hafsalasi pir boʻldi va ular bu maqsadga erishish uchun yangi shartnoma tuzishni talab qila boshladilar<ref name=":02">{{Cite book|title=Campaigning for justice: Human rights advocacy in practice|last=Becker|first=J|publisher=Stanford University Press|year=2013|isbn=9780804774512|location=Stanford, California|pages=11–31|chapter=Campaigning to stop the use of child soldiers|oclc=837635842}}</ref><ref name=":24">{{Cite web|url=http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on Involvement of Children in Armed Conflict (OP/CAC)|last=Brett|first=R|year=2005|website=International Council on Human Rights Policy & International Commission of Jurists|access-date=4 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20120416195918/http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|archive-date=16 April 2012|url-status=live}}</ref>. Natijada, yangi tashkil etilgan Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita ikkita tavsiya berdi: birinchidan, qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri boʻyicha BMTdan yirik tadqiqot oʻtkazishni soʻrash; ikkinchidan, konvensiyaga qo‘shimcha protokol bo‘yicha muzokaralar olib borish uchun BMTning Inson huquqlari bo‘yicha komissiyasi aʼzolaridan iborat ishchi guruhini tuzish. Har ikkala taklif ham qabul qilindi<ref name=":02">{{Cite book|title=Campaigning for justice: Human rights advocacy in practice|last=Becker|first=J|publisher=Stanford University Press|year=2013|isbn=9780804774512|location=Stanford, California|pages=11–31|chapter=Campaigning to stop the use of child soldiers|oclc=837635842}}</ref><ref name=":24">{{Cite web|url=http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on Involvement of Children in Armed Conflict (OP/CAC)|last=Brett|first=R|year=2005|website=International Council on Human Rights Policy & International Commission of Jurists|access-date=4 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20120416195918/http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|archive-date=16 April 2012|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitaga javob berar ekan, „qurolli toʻqnashuvlar natijasida dunyoning koʻplab qismlarida bolalarning ahvoli keskin yomonlashganini“ tan oldi va inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machelga yirik tadqiqot oʻtkazishni topshirdi<ref name=":11">{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/mandate/special-representative-of-the-secretary-general-for-children-and-armed-conflict/|title=Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|last=Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|year=2018|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180129004604/https://childrenandarmedconflict.un.org/mandate/special-representative-of-the-secretary-general-for-children-and-armed-conflict/|archive-date=29 January 2018|url-status=live}}</ref>. Machel hisoboti, Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri, 1996-yilda nashr etilgan Hisobotda qayd etilgan: <blockquote>Hech shubha yoʻqki, eng dolzarb ustuvor vazifalardan biri 18 yoshgacha boʻlgan barchani qurolli kuchlar safidan chetlashtirishdir<ref name=":14">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/graca/a51-306_en.pdf|title=Impact of armed conflict on children|last=Machel|first=G|year=1996|access-date=2018-01-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20170708004644/https://www.unicef.org/graca/a51-306_en.pdf|archive-date=8 July 2017|url-status=live}}</ref></blockquote> Shu bilan birga, BMTning Inson huquqlari boʻyicha komissiyasi bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanish boʻyicha standartlarni oshirish boʻyicha muzokaralar olib borish uchun ishchi guruh tuzdi. Murakkab muzokaralar va global kampaniyadan soʻng, yangi shartnoma 2000-yilda Bolalar huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning qurolli mojarolarga jalb etilishi toʻgʻrisidagi fakultativ protokoli sifatida kelishib olindi. Shartnoma bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda bevosita ishtirok etishini ham, ularni 16 yoshdan boshlab mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga jalb qilishni ham taqiqlaydi<ref name=":1">{{Cite web|url=http://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/OPACCRC.aspx|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict|year=2000|website=ohchr.org|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20130502015246/http://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/OPACCRC.aspx|archive-date=2 May 2013|url-status=dead|access-date=22 March 2018}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi 2000-yil 25-maydagi 54/263- rezolyutsiya bilan shartnomani Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokol sifatida qabul qildi. Protokol 2002-yil 12-fevralda kuchga kirdi<ref>{{Cite journal|date=November 2000|title=United Nations General Assembly: Optional Protocols to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict and on the Sale of Children, Child Prostitution and Child Pornography|url=http://dx.doi.org/10.1017/s0020782900009335|journal=International Legal Materials|volume=39|issue=6|pages=1285–1297|doi=10.1017/s0020782900009335|s2cid=232255513|issn=0020-7829}}</ref>. === Bosh kotibning bolalar va qurolli mojarolar bo'yicha maxsus vakili === Machelning eʼlon qilgan hisoboti BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili (SRSG-CAAC) uchun yangi mandatga olib keldi<ref>Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict. „Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict“ (en-US). United Nations (2018). 29-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. SRSG vazifalari orasida Bosh kotibning bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha yillik hisoboti loyihasini ishlab chiqish kiradi, unda butun dunyodan bolalarni yollash va ulardan foydalanishning eng yomon holatlari roʻyxati va tavsifi sanab oʻtilgan<ref>{{Cite web|url=https://foreignpolicy.com/2017/08/16/confidential-u-n-report-accuses-saudi-coalition-of-killing-hundreds-of-children-in-yemen-conflict/|title=Confidential U.N. Report Accuses Saudi Coalition of Killing Hundreds of Yemeni Kids|last=Lynch|first=Colum|date=16 August 2017|website=Foreign Policy|language=en|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180323092442/https://foreignpolicy.com/2017/08/16/confidential-u-n-report-accuses-saudi-coalition-of-killing-hundreds-of-children-in-yemen-conflict/|archive-date=23 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Xavfsizlik Kengashi === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Xavfsizlik Kengashi muntazam ravishda munozaralar, hisobotlarni qabul qilish va „Qurolli toʻqnashuvdagi bolalar“ sarlavhasi ostida rezolyutsiyalarni qabul qilish uchun yigʻiladi. Ushbu masala boʻyicha birinchi rezolyutsiya 1261-sonli qaror 1999-yilda qabul qilingan<ref name="UN_SRES12611999">{{UN document|docid=S-RES-1261(1999)|type=Resolution|body=Security Council|year=1999|resolution_number=1261|accessdate=20 July 2008}}</ref>. 2004-yilda 1539-sonli rezolyutsiya bir ovozdan qabul qilindi, u askar bolalardan foydalanishni qoraladi va BMT Bosh kotibiga monitoring va hisobot berish mexanizmi deb nomlanuvchi amaliyotni kuzatish va hisobot berish vositasini yaratishni topshirdi<ref>{{cite news|url=http://www.reliefweb.int/rw/rwb.nsf/db900SID/ACOS-64DFZ7?OpenDocument|title=Security Council condemns recruitment of child soldiers, asks Secretary-General to devise monitoring mechanism|date=22 April 2004|publisher=[[ReliefWeb]]}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.unicef.org/protection/57929_57997.html|title=Monitoring and Reporting Mechanism (MRM) on grave violations of children's rights in situations of armed conflict|work=UNICEF|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20180323154757/https://www.unicef.org/protection/57929_57997.html|archive-date=23 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi === Bosh kotib bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha har yili yillik hisobotini eʼlon qiladi<ref>{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/virtual-library/|title=Library of the Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|last=Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|year=2018|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180129013116/https://childrenandarmedconflict.un.org/virtual-library/|archive-date=29 January 2018|url-status=live}}</ref>. 2017-yilgi hisobotda 2016-yilda qurolli guruhlar tomonidan bolalardan keng foydalanilgan 14 ta davlat (Afg‘oniston, Kolumbiya, Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Iroq, Mali, Myanma (Birma) , Nigeriya, Filippin, Somali, Janubiy Sudan, Sudan, Suriya, va Yaman) va davlat qurolli kuchlari jangovar harakatlarda bolalardan foydalangan oltita davlat (Afgʻoniston, Myanma (Birma), Somali, Sudan, Janubiy Sudan va Suriya)<ref>United Nations Secretary-General. „Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017“. United Nations (2017). 25-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-yanvar 2018-yil. </ref> davlatlarini keltiradi. 2011-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun ekstremal chora-tadbirlar hisobotiga koʻra, mojaro hududlarida zoʻravonlik harakatlariga jalb qilingan bolalar masalasini koʻtargan<ref>„Extreme Measures | Abuses against Children Detained as National Security Threats“(ingl.), Human Rights Watch (28-iyul 2016-yil). Qaraldi: 28-mart 2018-yil.</ref>. == Bugungi kunda harbiy xizmatdagi bolalar - mintaqa va mamlakatlar bo'yicha == Ushbu bo'lim bugungi kunda bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanishni o'z ichiga oladi. === Afrika === 2003-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotining Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi maʼlumotlariga koʻra, butun dunyo boʻylab davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarda qatnashgan bolalarning yarmidan koʻpi Afrikada boʻlgan. 2004-yilda Child Soldiers International tashkiloti maʼlumotlariga koʻra, qitʼada 100 000 bolalar davlat va nodavlat qurolli kuchlarda foydalanilgan<ref name="CSUCS-1">[https://web.archive.org/web/20091226221427/http://www.child-soldiers.org/document/get?id=743 Child soldiers global report 2004: Africa Regional overview], [http://www.child-soldiers.org/contact/contact Child Soldiers International] {{webarchive|url=https://archive.today/20070703045854/http://www.child-soldiers.org/contact/contact|date=3 July 2007}}.<!--Retrieved April 2009--></ref> va 2008-yildagi hisob-kitoblarga koʻra, jami 120 000 bola yoki harbiy harakatlarda qatnashgan<ref>{{Cite journal|last=Rakisits|first=Claude|date=1 December 2008|title=Child Soldiers in the East of the Democratic Republic of the Congo|journal=Refugee Survey Quarterly|language=en|volume=27|issue=4|pages=108–122|doi=10.1093/rsq/hdn054|issn=1020-4067|url=http://doc.rero.ch/record/291705/files/hdn054.pdf}}</ref>. Afrikaning aksariyat mamlakatlari ratifikatsiya qilgan Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Afrika Xartiyasi (1990-yil) 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni barcha turdagi harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlaydi. Ushbu qabul qilingan xartiyaga qaramay, BMT maʼlumotlariga koʻra, 2016-yilda Afrikaning yetti davlatida (Markaziy Afrika Respublikasi, Nigeriya, Kongo Demokratik Respublikasi, Somali, Mali, Janubiy Sudan, Sudan) bolalar qurolli guruhlar va uchtasida (Sudan, Somali va Janubiy Sudan) davlat qurolli kuchlari tomonidan foydalanilgan<ref>United Nations Secretary-General. „Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017“. United Nations (2017). 25-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-yanvar 2018-yil.</ref>. Afrikada joylashgan harbiy tashkilotlardagi bolalar sonini kamaytirish boʻyicha xalqaro saʼy-harakatlar 1997-yilda ishlab chiqilgan Keyptaun tamoyillaridan keyin boshlandi<ref name=":18">{{cite web|url=http://www.unicef.org/emerg/files/Cape_Town_Principles(1).pdf|title=Cape Town Principles and Best Practices|date=April 1997|publisher=UNICEF|pages=8|access-date=26 August 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927182848/http://www.unicef.org/emerg/files/Cape_Town_Principles(1).pdf|archive-date=27 September 2007|url-status=live}}</ref>. Prinsiplar Afrika hukumatlariga oʻsha paytda muzokaralar olib borilayotgan OPAC majburiyatlarini bajarishni va harbiy xizmatga yollash uchun minimal yoshni 15 dan 18 ga oshirishni taklif qildi<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref>. Prinsiplar, shuningdek, bola askarga 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni „har qanday turdagi muntazam yoki tartibsiz qurolli kuchlar yoki guruhning har qanday maqomdagi bir qismi boʻlgan … shu jumladan jinsiy maqsadlar uchun yollangan qizlarni ham qamrab oladi“ . . ."<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref>. 2007-yilda Parijda boʻlib oʻtgan „Urushdan ozod bolalar“ konferensiyasi Parij tamoyillarini ishlab chiqdi, ular Keyptaun tamoyillarini takomillashtirish va yangilash, ularni global miqyosda qoʻllash va hozirgi bolalar askarlarini qayta integratsiya qilishning amaliy yondashuvini belgilab berdi<ref name="UNICEF12">[http://www.unicef.org/media/media_38208.html <nowiki>[1]</nowiki>] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180114184025/https://www.unicef.org/media/media_38208.html |date=14 January 2018 }}, UNICEF press release</ref> . === Markaziy Afrika Respublikasi === Markaziy Afrika Respublikasida qurolli guruhlar tomonidan bolalardan foydalanish tarixdan keng tarqalgan. 2012 va 2015-yillar oraligʻida 10 000 ga yaqin bolalar milliy qurolli mojarolarda qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan<ref name=":03">{{Cite news|url=https://www.unicef.org/media/media_85654.html|title=Central African Republic: Children brutally targeted in weekend violence|last=UNICEF|access-date=13 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180114184037/https://www.unicef.org/media/media_85654.html|archive-date=14 January 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. 2016-yil maʼlumotlariga koʻra bu haliyam davom etmoqda. Musulmon Séléka qurolli guruhlar koalitsiyasi va asosan nasroniylardan iborat Anti-balaka jangarilari bolalardan shu tarzda ayovsiz foydalangan. Baʼzilarining yoshi sakkizda<ref name=":16">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/shop/des-milliers-de-vies-rparer|title=Des Milliers de vies à réparer|last=Child Soldiers International|year=2016|website=Child Soldiers International|language=fr|access-date=13 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180115042637/https://www.child-soldiers.org/shop/des-milliers-de-vies-rparer|archive-date=15 January 2018|url-status=dead}}</ref>. 2015-yil may oyida boʻlib oʻtgan Forum de Bangui (hukumat, parlament, qurolli guruhlar, fuqarolik jamiyati va diniy yetakchilar yig‘ilishi)da bir qator qurolli guruhlar minglab bolalarni demobilizatsiya qilish togʻrisida kelishib oldilar<ref>{{Cite news|url=https://www.unicef.org/media/media_81771.html|title=Armed groups in Central African Republic agree to release thousands of children|last=UNICEF|date=5 May 2015|work=UNICEF|access-date=13 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180114184053/https://www.unicef.org/media/media_81771.html|archive-date=14 January 2018|url-status=live}}</ref>. 2016-yilda Markaziy Afrika Respublikasiga barqarorlik oʻlchovi qaytdi va BMT maʼlumotlariga koʻra, 2691 oʻgʻil va 1206 qiz qurolli guruhlardan rasman ajratildi. Shunga qaramay, bolalarni harbiy maqsadlarda ishga olish va ulardan foydalanish oʻsha yil davomida taxminan yana 50 foizga koʻtarildi, bu raqamlar asosan Lord qarshilik armiyasiga tegishli<ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. === Kongo Demokratik Respublikasi === Minglab bolalar Kongo Demokratik Respublikasi (DRC) armiyasida va turli isyonchi qurolli kuchlarda xizmat qiladi. Maʼlumotlarga koʻra, Ikkinchi Kongo urushi avjida 30 000 dan ortiq bolalar mojaroning turli tomonlari bilan jang qilgan. „Kony 2012“ filmida Rabbiyning qarshilik armiyasi bu bolalarni yollagani daʼvo qilingan<ref name="guardian kony 2012">{{cite news | url=https://www.theguardian.com/global-development/2012/mar/16/kony-2012-child-soldiers-spotlight | title=Kony 2012 puts child soldiers back under the spotlight | work=[[The Guardian]] | date=16 March 2012 | access-date=16 March 2012 | author=Smith, David | archive-url=https://web.archive.org/web/20140820052154/http://www.theguardian.com/global-development/2012/mar/16/kony-2012-child-soldiers-spotlight | archive-date=20 August 2014 | url-status=live}}</ref>. Hozirgi vaqtda Kongo Demokratik Respublikasi dunyodagi eng yuqori askar bolalardan biriga ega mamlakat. Xalqaro sud urush davridagi bu amaliyotlar boʻyicha hukm chiqardi. Thomas Lubanga Dyilo, KDRdagi harbiy qoʻmondonlardan biri, 2002 va 2003-yillar oraligʻida bolalar askarlarini yollashdagi roli uchun 14 yillik qamoq jazosiga hukm qilindi. Lubanga Kongo vatanparvarlari ittifoqiga va uning qurolli qanoti Kongoni ozod qilish uchun vatanparvarlik kuchlariga rahbarlik qilgan. Bolalar Ituridagi qurolli toʻqnashuvda jang qilishga majbur boʻlishdi<ref name="The Prosecutor v. Thomas Lubanga Dyilo">{{cite web|url=http://www.icc-cpi.int/en_menus/icc/situations%20and%20cases/situations/situation%20icc%200104/related%20cases/icc%200104%200106|title=The Prosecutor v. Thomas Lubanga Dyilo|access-date=2 October 2014|url-status=dead|archive-url=https://archive.today/20140319221305/http://www.icc-cpi.int/en_menus/icc/situations%20and%20cases/situations/situation%20icc%200104/related%20cases/icc%200104%200106|archive-date=19 March 2014}}</ref>. === Somali === 2004-yilda Child Soldiers International tomonidan eʼlon qilingan hisobotda 1991-yildan beri 200 000 nafar bola oʻz irodasiga zid ravishda mamlakat qurolli kuch tarkiblariga jalb qilingani taxmin qilingan<ref name="CSUCS-1">[https://web.archive.org/web/20091226221427/http://www.child-soldiers.org/document/get?id=743 Child soldiers global report 2004: Africa Regional overview], [http://www.child-soldiers.org/contact/contact Child Soldiers International] {{webarchive|url=https://archive.today/20070703045854/http://www.child-soldiers.org/contact/contact|date=3 July 2007}}.<!--Retrieved April 2009--></ref> . 2017-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Antoniu Guterrish BMT hisobotiga izoh berib, mamlakatdagi „Ash-Shabob“ aʼzolarining 50 foizdan ortigʻini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil qiladi, baʼzi paytlari esa toʻqqiz yoshga toʻlmagani ham jangga joʻnatiladi degan edi. Hisobotda 2010-yilning 1-aprelidan 2016-yilning 31-iyuliga qadar Somalida 6163 nafar bola yollangani, ulardan 230 nafari qizlar ekanligi tasdiqlandi. „Ash-Shabob“ bu yollashning yetmish foizini tashkil qilgan. Somali milliy armiyasi ham bolalarni askarlikka yollash boʻyicha yuqori oʻrinlarda turadi<ref name=":37">{{Cite web|url=https://www.aljazeera.com/news/2017/01/guterres-thousands-child-soldiers-fight-somalia-170120063747893.html|title=Guterres: Thousands of child soldiers fight in Somalia|publisher=Al Jazeera|access-date=28 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329054211/https://www.aljazeera.com/news/2017/01/guterres-thousands-child-soldiers-fight-somalia-170120063747893.html|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.childsoldiers.org/preventing-the-use-of-child-soldiers-in-somalia/|title=Preventing the Use of Child Soldiers in Somalia – Roméo Dallaire Child Soldiers Initiative|date=30 January 2017|work=Roméo Dallaire Child Soldiers Initiative|access-date=28 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329061157/https://www.childsoldiers.org/preventing-the-use-of-child-soldiers-in-somalia/|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref> . === Sudan === 2004-yilda 17 000 ga yaqin bolalar davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan<ref name=":51">{{Cite book|title=The social problems of children in Sub-Saharan Africa|last=Hollingsworth|first=J|publisher=Cambridge Scholars Publishing|year=2013|isbn=9781443845137|location=Newcastle upon Tyne, UK|pages=68|oclc=825978109}}</ref>. O‘sha paytdagi asosiy qurolli muxolifat guruhi — Sudan Xalq ozodlik armiyasi (SPLA) tarkibida 5000 ga yaqin bola bor edi. Baʼzi sobiq bolalar askarlik paytida sodir etgan jinoyatlari uchun oʻlimga hukm qilingan<ref name=":51">{{Cite book|title=The social problems of children in Sub-Saharan Africa|last=Hollingsworth|first=J|publisher=Cambridge Scholars Publishing|year=2013|isbn=9781443845137|location=Newcastle upon Tyne, UK|pages=68|oclc=825978109}}</ref>. 2006-yilda bolalar Chaddagi qochqinlar lagerlaridan ham jalb qilingan va minglab bolalar Darfurdagi mojaroga tortilgan<ref name=":53">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Shop/global-report-2008-1|title=Child Soldiers Global Report 2008: Sudan|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2008|website=Child Soldiers International|pages=315–320|language=en|access-date=1 April 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180402035955/https://www.child-soldiers.org/Shop/global-report-2008-1|archive-date=2 April 2018|url-status=dead}}</ref>. 2005-yilda hukumat OPAC shartnomasini ratifikatsiya qildi va 2008-yilga kelib mamlakatda bolalardan harbiy maqsadda foydalanish kamaydi, ammo davlat qurolli kuchlari ham, SPLA ham ularni yollash va ishlatishda davom etgan. Bolalardan foydalanish kamayishda davom etdi, biroq 2017-yilda BMT hukumat kuchlarida hanuz12 yoshli bolalar borligi toʻgʻrisida xabarlar oldi<ref>{{Cite web|url=https://childsoldiersworldindex.org/view/SD|title=Child Soldiers World Index: Sudan|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=1 April 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180402101439/https://childsoldiersworldindex.org/view/SD|archive-date=2 April 2018|url-status=live}}</ref><ref name="urlWitness: A Child Soldier’s Darfur Confession – 'I shot her. She is dead.' | Human Rights Watch">{{cite web |url=https://www.hrw.org/news/2015/09/09/witness-child-soldiers-darfur-confession-i-shot-her-she-dead |title=Witness: A Child Soldier's Darfur Confession – 'I shot her. She is dead.' &#124; Human Rights Watch |date=9 September 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160817133035/https://www.hrw.org/news/2015/09/09/witness-child-soldiers-darfur-confession-i-shot-her-she-dead |archive-date=17 August 2016 |url-status=live }}</ref>. === Uganda === „Ugandadagi LRA armiyasida asosan askar sifatida oʻqitilgan. Ugandadagi barcha boshqa yoki oldingi isyonchi guruhlardan farqli oʻlaroq, LRA bolalarni (yaxshisi oʻn ikki yoshdan oʻn toʻrt yoshgacha) zoʻravonlik bilan oʻgʻirlash yoki qul qilishni oʻzining asosiy usuliga aylantirgan va oʻz faoliyatini tinch aholiga hujum qilishga qaratgan“<ref>Artur Bogner, Gabriele Rosenthal (2020): Child Soldiers in Context. Biographies, Familial and Collective Trajectories in Northern Uganda. Göttingen: University Press, 12. https://doi.org/10.17875/gup2020-1325</ref>. === Zimbabve === 2003-yilda Guardian gazetasi Zimbabveda davlat tomonidan homiylik qilinadigan yoshlar qurolli kuchlari Milliy Yoshlar Xizmati tomonidan inson huquqlarining koʻplab buzilishi haqida xabar berdi<ref>{{Cite web|url=https://www.theguardian.com/world/2003/feb/19/zimbabwe.andrewmeldrum|title=Living in fear of Mugabe's green bombers|last=Meldrum|first=Andrew|date=19 February 2003|website=The Guardian|language=en|access-date=29 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20171115214246/https://www.theguardian.com/world/2003/feb/19/zimbabwe.andrewmeldrum|archive-date=15 November 2017|url-status=live}}</ref>. Dastlab vatanparvar yoshlar tashkiloti sifatida tashkil etilgan bu tashkilot 10 yoshdan 30 yoshgacha boʻlgan yoshlardan iborat harbiylashtirilgan guruhga aylandi va mamlakatdagi norozilikni bostirish uchun foydalanildi. Tashkilot nihoyat 2018-yilning yanvarida taqiqlangan<ref>{{Cite web|url=http://www.solidaritypeacetrust.org/reports/youth_malitia.pdf|title=National youth service training|last=Solidarity Peace Trust|year=2003|archive-url=https://web.archive.org/web/20080905194023/http://www.solidaritypeacetrust.org/reports/youth_malitia.pdf|archive-date=5 September 2008|url-status=dead|access-date=29 March 2018}}</ref> The organisation was finally banned in January 2018.<ref>{{Cite news|url=https://www.myzimbabwe.co.zw/news/15436-youths-who-had-enrolled-for-useless-national-youth-service-turned-away-as-government-bans-green-bomber-training.html|title=Youths who had enrolled for useless National Youth Service turned away as government BANS green bomber training|date=30 January 2018|work=My Zimbabwe News|access-date=29 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20180330012355/https://www.myzimbabwe.co.zw/news/15436-youths-who-had-enrolled-for-useless-national-youth-service-turned-away-as-government-bans-green-bomber-training.html|archive-date=30 March 2018|url-status=live}}</ref>. == Amerika == === Boliviya === 2001-yilda Boliviya hukumati 14 yoshgacha boʻlgan bolalar yollash boʻyicha tekshiruvlar paytida qurolli kuchlarga majburan chaqirilgan boʻlishi mumkinligini tan oldi<ref name="globalmarch.org">[http://www.globalmarch.org/resourcecentre/world/bolivia.pdf Global March Against Child Labour: Bolivia] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070927182849/http://www.globalmarch.org/resourcecentre/world/bolivia.pdf |date=27 September 2007 }} 2001</ref>. Boliviya armiyasining 40 % ga yaqinini 18 yoshdan kichiklar, yarmini esa 16 yoshdan kichiklar tashkil qiladi<ref name="globalmarch.org">[http://www.globalmarch.org/resourcecentre/world/bolivia.pdf Global March Against Child Labour: Bolivia] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070927182849/http://www.globalmarch.org/resourcecentre/world/bolivia.pdf |date=27 September 2007 }} 2001</ref>. 2018-yil holatiga koʻra , Boliviya bolalarni 17 yoshdan boshlab kattalar harbiy xizmatga chaqirishni boshlashga taklif qiladi<ref>{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/view/BO|title=Child Soldiers World Index: Bolivia|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=29 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180330013133/http://childsoldiersworldindex.org/view/BO|archive-date=30 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Braziliya === Braziliyada Komando Vermelho kabi mahalliy uyushgan jinoiy guruhlar bolalarni giyohvand moddalarni tayyorlash va qotillik qilish uchun yollashadi<ref>{{Cite web|title=Como formar crianças-soldados para o crime|url=https://outraspalavras.net/outrasmidias/como-formar-criancas-soldados-para-o-crime/|access-date=2022-07-01|website=outraspalavras.net}}</ref>, lekin politsiya va boshqa raqib guruhlar ularga qarshi kurashadilar. Shuningdek, braziliyalik militsionerlar bolalarni Komando Vermelyoga qarshi kurashga jalb qilganlar<ref>{{Cite web|title=Adolescente recrutado da milícia é morto após nova investida do CV no Morro do Fubá|url=https://odia.ig.com.br/rio-de-janeiro/2022/02/6333346-adolescente-recrutado-da-milicia-e-morto-apos-nova-investida-do-cv-no-morro-do-fuba.html|access-date=2022-06-29|website=odia.ig.com.br|date=7 February 2022}}</ref>. === Kanada === Kanadada odamlar 16 yoshidan boshlab ota-ona ruxsati bilan Kanada kuchlarining zaxira qismiga, biroz ulgʻaygach, 17 yoshida ota-ona ruxsati bilan oddiy tarkibga qoʻshilishlari mumkin. Lekin ular 18 yoshga toʻlgunga qadar xizmat safariga koʻngilli boʻlishlari mumkin emas<ref name="Canadian Forces basic eligibility requirements">{{cite web|url=http://www.forces.ca/v3/engraph/resources/howtojoin_en.aspx?bhcp=1#be|title=Basic Eligibility Requirements|access-date=2 September 2007|publisher=Canadian Forces|archive-url=https://web.archive.org/web/20071013175839/http://www.forces.ca/v3/engraph/resources/howtojoin_en.aspx?bhcp=1#be|archive-date=13 October 2007|url-status=dead}}</ref>. === Kolumbiya === Kolumbiyadagi qurolli mojaroda, 1960-yillarning oʻrtalaridan hozirgi kungacha, qatnashgan jangchilarning toʻrtdan bir qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan va hozir ham shunday. 2004-yilda Kolumbiya bolalar askarlaridan foydalanish boʻyicha dunyoda toʻrtinchi oʻrinni egalladi. Hozirda mamlakatda qurolli guruhlarda 11-14 ming bola bor. Hukumat bilan muzokaralar chogʻida qurolli guruhlar voyaga yetmaganlarni savdolashish vositasi sifatida yollashni toʻxtatishni taklif qilishdi, ammo ularni qoniqtirmadi<ref name=":49">{{cite web|last=Human Rights Watch|date=September 2003|title="You'll learn not to cry": Child Combatants in Colombia|url=https://www.hrw.org/reports/2003/colombia0903/colombia0903.pdf|pages=4|access-date=29 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20160305223135/https://www.hrw.org/reports/2003/colombia0903/colombia0903.pdf|archive-date=5 March 2016|url-status=live}}</ref><ref name=":40">{{cite book|title=Overcoming Lost Childhood: Lessons from the Rehabilitation and Reintegration of Former Child Soldiers in Colombia|last=Thomas|first=Virginia|publisher=Y Care International|year=2008|location=London, England}}</ref>. Bjørkhaugning taʼkidlashicha, aksariyat bolalar askarlikka ixtiyoriy ishtirok etish va majburlashning kombinatsiyasi orqali yollangan<ref>{{citation|last=Bjørkhaug|first=Ingunn|date=28 June 2010|title=Child Soldiers in Colombia: The Recruitment of Children into Non-State Violent Armed Groups|ssrn=1650250|language=en}}</ref>. 1998-yilda Human Rights Watch matbuot bayonotida baʼzi partizan boʻlinmalarining 30 foizi bolalardan iborat boʻlgan<ref name="HRW1998">{{cite web|url=https://www.hrw.org/en/news/1998/10/07/child-soldiers-used-all-sides-colombias-armed-conflict|title=Child Soldiers Used by All Sides in Colombia's Armed Conflict|date=7 October 1998|publisher=Human Rights Watch|access-date=19 May 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100318114106/http://www.hrw.org/en/news/1998/10/07/child-soldiers-used-all-sides-colombias-armed-conflict|archive-date=18 March 2010|url-status=live}}</ref><ref name="aft">{{Cite news |author=P. W. Singer |author-link=P. W. Singer |date=Winter 2005–2006 |title=Child Soldiers |work=[[American Educator]] |url=http://www.aft.org/pubs-reports/american_educator/issues/winter05-06/singer.htm |url-status=dead |access-date=4 August 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081129115512/http://www.aft.org/pubs-reports/american_educator/issues/winter05-06/singer.htm |archive-date=29 November 2008}}</ref><ref name="HRW1998" />. Xuddi shu press-relizda hukumat bilan bogʻliq boʻlgan harbiylashtirilgan boʻlinmalarning baʼzilari 50 foizgacha bolalardan iborat ekanligi, jumladan, sakkiz yoshli baʼzilari ham borligi taxmin qilingan. 2005-yilda Kolumbiyada 11 000 ga yaqin bola chap yoki oʻng qanot harbiy kuchlari safida xizmat qilgan. „Kolumbiyadagi bolalar jangchilarining taxminan 80 foizi ikki chap qanot partizan guruhlaridan biriga, FARC yoki ELNga tegishli. Qolgan jangchilar harbiylashtirilgan saflarda, asosan AUCda xizmat qilishadi“<ref>{{cite news |date=22 February 2005 |title=Colombia: Armed Groups Send Children to War |publisher=[[Human Rights Watch]] |url=http://hrw.org/english/docs/2005/02/22/colomb10202.htm |url-status=live |access-date=5 August 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081113132809/http://www.hrw.org/english/docs/2005/02/22/colomb10202.htm |archive-date=13 November 2008}}</ref>. P.W.Singerning soʻzlariga koʻra, FARC tomonidan 1998-yilda Guatape GESiga hujumda sakkiz yoshli jangarilar ishtirok etgan va 2001-yilda FARC oʻquv videosida 11 yoshli oʻgʻil bolalar raketalar bilan ishlayotgani tasvirlangan. Guruh shuningdek, Venesuela, Panama va Ekvadordan kelgan bolalarni ham qabul qiladi. Kolumbiya hukumati xavfsizlik kuchlari bolalarni<ref>{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/view/CO|title=Child Soldiers World Index: Colombia|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=28 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329054438/http://childsoldiersworldindex.org/view/CO|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref> rasman ishga qabul qilmaydi, chunki majburiy va ixtiyoriy yollash uchun qonuniy yosh 18 deb belgilangan. Shu bilan birga, talabalar harbiy oʻrta maktablarda kursant sifatida roʻyxatdan oʻtishlari va mos ravishda 16 yoki 17 yoshlilar havo kuchlari yoki milliy armiya tayyorlash dasturlariga kirishlari mumkin. Bundan tashqari, qoʻlga olingan dushman bolalari Kolumbiya harbiylari tomonidan razvedka maʼlumotlarini yigʻish uchun ishlatilgan<ref name="Colombia2008">{{cite web|url=http://www.refworld.org/docid/486cb0f4c.html|title=Child Soldiers Global Report 2008 – Colombia|last=Child Soldiers International|year=2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20130923142748/http://www.refworld.org/docid/486cb0f4c.html|archive-date=23 September 2013|url-status=dead|access-date=22 March 2018}}</ref>. 2016-2017-yillarda FARC partizan guruhlariga qarshi demobilizatsiya harakatlari mojarosiga barham berib, zo‘ravonlikka jalb qilingan bolalar sonini cheklab qo‘yishiga umid qildi. Biroq, boshqa qurolli guruhlar hali demobilizatsiya qilinmagan va mojaro hozirgacha toʻliq hal etilmagan<ref>{{Cite news |last=Woody |first=Christopher |date=4 February 2017 |title=The last march: Colombia's most notorious rebel group is starting to disarm, but obstacles to peace still loom |work=Business Insider |url=http://www.businessinsider.com/colombia-farc-rebels-demobilization-and-peace-process-obstacles-2017-2 |url-status=live |access-date=29 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180130091252/http://www.businessinsider.com/colombia-farc-rebels-demobilization-and-peace-process-obstacles-2017-2 |archive-date=30 January 2018}}</ref>. === Kuba === Kubada o‘g‘il bolalar va qizlar uchun majburiy harbiy xizmat yoshi 17 yoshni tashkil etadi. Erkak o‘smirlarga hududiy qo‘shinlar qurolli kuchsi safiga majburiy xizmat muddatidan oldin ruxsat etilgan<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/cuba/|title=The World Factbook|access-date=2 October 2014}}</ref>. === Gaiti === Gaitida siyosiy zoʻravonlik bilan shugʻullanuvchi turli erkin tashkil etilgan qurolli guruhlarda qatnashayotgan bolalar soni nomaʼlum<ref>{{Cite web|url=http://hrw.org/children/child_soldiers_map.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20081101204543/http://hrw.org/children/child_soldiers_map.html|url-status=dead|title=Human Rights Watch: Child Soldier Map|archive-date=1 November 2008}}</ref>. === Meksika === Meksikada bolalar Meksikadagi narkotiklar urushida Fors koʻrfazi karteli kabi jinoiy tashkilotlar tomonidan hukumat va boshqa raqib kartellarga qarshi kurashish uchun foydalaniladi<ref>{{Cite web|title=In Mexico, children as young as 10 recruited by drug cartels|url=https://apnews.com/article/caribbean-mexico-city-mexico-drug-cartels-6f73f0a2277ea91eb5a39a098238ae6b|access-date=2022-07-20|website=apnews.com}}</ref>. Ammo bularning soni maʼlum emas. Shuningdek, Grupos de autodefensa comunitaria (Avtomatik himoya guruhi) oʻz qishloqlarini mahalliy jinoiy guruhlarning zoʻravonligidan himoya qilish uchun baʼzi vaqtda bolalarni yollaydi, askar bolalarini jalb qiladigan oʻzini-oʻzi himoya qilish guruhlaridan biri bu Coordinadora Regional de Autoridades Comunitarias-Pueblos Fundadores (CRAC-PF) boʻlib, u Los Ardillos, Beltran Leyva kartelidan ajralib chiqqan jinoiy guruh bilan qarama-qarshilikda<ref>{{Cite web|title=Meet the Children Being Armed to Defend a Mexican Village From Drug Cartels|url=https://www.vice.com/en/article/g5x5a7/meet-the-children-being-armed-to-defend-a-mexican-village-from-drug-cartels|access-date=2022-07-20|website=www.vice.com}}</ref>. CRAC-PF va Los Ardillos oʻrtasidagi janglar 53 kishining oʻlimiga sabab boʻlgan<ref>{{Cite web|title=UCDP - Uppsala Conflict Data Program|url=https://ucdp.uu.se/nonstate/16298|access-date=2022-07-20|website=ucdp.uu.se}}</ref>. === Qo'shma Shtatlar === Qoʻshma Shtatlarda 17 yoshli oʻsmirlar ota-onalarning yozma roziligi bilan qurolli kuchlarga qoʻshilishlari mumkin<ref>{{Cite web|url=http://www.usarec.army.mil/hq/apa/download/PRG15-16.pdf|title=2015–16 Pocket Recruiter Guide|last=US Army|year=2016|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180219030525/http://www.usarec.army.mil/hq/apa/download/PRG15-16.pdf|archive-date=19 February 2018|url-status=live}}</ref>. 2015-yil holatiga koʻra har yili 16 000 ga yaqin 17 yoshli yigitlar harbiy xizmatga chaqiriladi<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC-OP-AC/Shared%20Documents/USA/INT_CRC-OP-AC_ADR_USA_23714_E.pdf|title=USA: Annexes of the Combined Third and Fourth Periodic Report (OPAC Annex 2)|last=Committee on the Rights of the Child|year=2016|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180325112136/http://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC-OP-AC/Shared%20Documents/USA/INT_CRC-OP-AC_ADR_USA_23714_E.pdf|archive-date=25 March 2018|url-status=live}}</ref>. AQSH armiyasi maktablar bilan ishga yollashga boʻlgan taʼminlashni yondashuvning „tayanch toshi“ deb taʼriflaydi<ref>{{Cite web|url=http://www.usarec.army.mil/im/formpub/rec_pubs/man3_01.pdf|title=Recruiter handbook|last=US Army Recruiting Command|year=2011|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180219031556/http://www.usarec.army.mil/im/formpub/rec_pubs/man3_01.pdf|archive-date=19 February 2018|url-status=live}}</ref>. Bolalar huquqlarini himoya qilish tashkilotlari AQSh qurolli kuchlari xodimlarini bolalarga tayanishini tanqid qilib keladi<ref>{{Cite book|title=No Child Left Behind Act (Section 9528)|last=Government of the United States|year=2001}}</ref>. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShga harbiy xizmatga kirishning minimal yoshini 18 yoshga koʻtarishni tavsiya qildi<ref name=":27">{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2fC%2fOPAC%2fUSA%2fCO%2f1&Lang=en|title=Consideration of Reports Submitted By States Parties Under Article 8 of the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict|last=Committee on the Rights of the Child|year=2008|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180325112133/http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2fC%2fOPAC%2fUSA%2fCO%2f1&Lang=en|archive-date=25 March 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":46">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/sites/default/files/related_material/USA_HRW_NGO_Report_OPAC.pdf|title=United States of America: Compliance with the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the involvement of children in armed conflict, Submission to the Committee on the Rights of the Child|last=US Campaign to Stop the Use of Child Soldiers|year=2007|publisher=Human Rights Watch|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20140722171813/http://www.hrw.org/sites/default/files/related_material/USA_HRW_NGO_Report_OPAC.pdf|archive-date=22 July 2014|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC-OP-AC/Shared%20Documents/USA/INT_CRC-OP-AC_NGO_USA_13943_E.pdf|title=Report to the Committee on the Rights of the Child in advance of the United States of America's second periodic report on the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the involvement of children in armed conflict|last=Child Soldiers International|year=2012|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180325045243/http://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC-OP-AC/Shared%20Documents/USA/INT_CRC-OP-AC_NGO_USA_13943_E.pdf|archive-date=25 March 2018|url-status=live}}</ref>. 1990-yillarda OPAC shartnomasi boʻyicha muzokaralarda AQSh Buyuk Britaniyaga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 dan oshmasligiga keskin qarshi chiqdi. Natijada shartnomada eng kam 16 yosh belgilangan . AQSh shartnomani 2002-yilda ratifikatsiya qilgan (lekin 2018-yil holatiga koʻra AQSh Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyani ratifikatsiya qilish amalga oshmadi)<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/TreatyBodyExternal/Countries.aspx?CountryCode=USA&Lang=EN|title=Reporting status for United States of America|last=UN, Office of the High Commissioner of Human Rights|year=2018|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180314114614/http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/TreatyBodyExternal/Countries.aspx?CountryCode=USA&Lang=EN|archive-date=14 March 2018|url-status=live}}</ref>. OPACga koʻra, AQSh harbiy xizmatchilariga odatda 18 yoshga toʻlgunga qadar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishni taqiqlaydi<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC/C/OPAC/USA/Q/2/ADD.1&Lang=en|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the involvement of children in armed conflict: List of issues concerning additional and updated information related to the consideration of the second periodic report of the United States of America (CRC/C/OPAC/USA/2): Addendum|last=Committee on the Rights of the Child|year=2012|language=en-us|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180325045152/http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2FC%2FOPAC%2FUSA%2FQ%2F2%2FADD.1&Lang=en|archive-date=25 March 2018|url-status=live}}</ref>. Shunga qaramay, ular „oldinga joylashtirish“ huquqiga ega, yaʼni ular qoʻllab-quvvatlash vazifalarini bajarish uchun jangovar zonaga joylashtirilishlari mumkin. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShni ushbu siyosatni oʻzgartirishga va voyaga yetmaganlarning jangovar hududda oldindagi harakat qilish zonasiga joylashtirilmasligini taʼminlashga chaqirdi<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2fC%2fOPAC%2fUSA%2fCO%2f3-4&Lang=en|title=Concluding observations on the combined third and fourth reports submitted by the United States of America under article 8 (1) of the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the involvement of children in armed conflict|last=Committee on the Rights of the Child|year=2017|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180325052714/http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2fC%2fOPAC%2fUSA%2fCO%2f3-4&Lang=en|archive-date=25 March 2018|url-status=live}}</ref>. 2003 va 2004-yillarda 60 ga yaqin voyaga yetmagan o‘smirlar xodimlarning xatoligi tufayli Afgʻoniston va Iroqqa yuborilgan. Keyinchalik Mudofaa vazirligi „vaziyatlar zudlik bilan toʻgʻirlangani va takrorlanishining oldini olish uchun choralar koʻrilgani“ni aytdi<ref>Department of Defense, Information Paper regarding the application of child soldiers protocols, provided to Senator Barbara Boxer, November 2004.</ref>. 2008-yilda prezident Jorj Bush „Oʻsmir bolalarni askarlikdan himoya qilish toʻgʻrisida“gi qonunni imzoladi<ref>{{cite web|url=https://www.hrw.org/news/2008/10/03/united-states-bush-signs-law-child-soldiers|title=President Bush Signs Law on Child Soldiers|date=3 October 2008|publisher=[[Human Rights Watch]]|access-date=4 December 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20150402103958/http://www.hrw.org/news/2008/10/03/united-states-bush-signs-law-child-soldiers|archive-date=2 April 2015|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=https://2009-2017.state.gov/documents/organization/135981.pdf|title=The Child Soldier Prevention Act of 2008|publisher=[[United States State Department|US State Department]]|access-date=24 June 2017}}</ref>. Qonun bolalarni askarlikka yollagan harbiy kuchlarni jinoiy javobgarlikka tortadi. Shuningdek, bolalar harbiy maqsadlarda foydalaniladigan mamlakatlarga qurol sotishni taqiqlaydi. Qonunda askar bolalar taʼrifi „hukumat qurolli kuchlari tarkibida jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etgan 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxs“ ni oʻz ichiga oladi. Hujjatdan voz kechish Obama va Trump maʼmuriyati tomonidan chiqarilgan<ref>{{Cite web|last=Rogin|first=Josh|title=Obama waives penalties on countries that employ child soldiers – again!|url=https://foreignpolicy.com/2011/10/04/obama-waives-penalties-on-countries-that-employ-child-soldiers-again/|access-date=2022-04-03|website=Foreign Policy|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2019-11-04|title=Trump administration turns its back on child soldiers again|url=https://thehill.com/blogs/congress-blog/foreign-policy/468875-trump-administration-turns-its-back-on-child-soldiers/|access-date=2022-04-03|website=The Hill|language=en-US}}</ref>. == Yaqin Sharq == === Bahrayn === Bahraynda harbiy kursantlar, NCO stajyorlari va texnik xodimlar 15 yoshdan boshlab Bahrayn Mudofaa Kuchlari safiga kirishlari mumkin. === Eron === Eronning amaldagi qonunchiligi 16 yoshdan kichiklarni ishga olishni rasman taqiqlaydi. Eron-Iroq urushi paytida oʻgʻil bolalar Basij armiyasiga chaqirilgan, u yerda Eron hukumati tanqidchilarining fikriga koʻra, ular „jonli qalqonlar toʻlqini sifatida frontga yuborilgan“. Boshqa manbalar eronlik qurbonlarning umumiy sonini 200,000-600,000 oraligʻida deb hisoblashgan. Bir manbaga koʻra, Eron-Iroq urushida qurbon boʻlganlarning 3 foizi 14 yoshgacha boʻlgan yosh askarlar boʻlgan. Eronlik oʻgʻiil bolalar maktabni tashlab, ota-onalari Eron-Iroq urushida qatnashganlar. Iroq zobitlarining taʼkidlashicha, ular baʼzida sakkiz yoshli eronlik askar bolalarni qoʻlga olishgan. 2018-yil holatiga koʻra Eron hukumati Suriya fuqarolar urushida Asad hukumatiga sodiq kuchlar tomonida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni yollab kelmoqda. === Falastin === 2004-yilda Xalqaro bolalarni himoya qilish tashkilotining Falastin boʻlimi uchun chop etilgan Jihod Shomalyning "Bosib olingan Falastin hududlarida bolalardan foydalanish " nomli hisobotida, bir qator bolalar shahidlikni oʻzlariga gʻurur deb bilishlarini taʼkidlab, hisobotni yakunlaydi. Oʻzlarining umidsiz ahvoli uchun javobgarlikni oʻz zimmalariga olishlari va Falastin harbiylashtirilgan guruhlari tomonidan qurolli hujumlar uyushtirish uchun yollanganliklariga oʻzlari sababchi ekanliklarini aytadi. Shu bilan birga, Shomaly mamlakatlarda tizimli ishga joylashish yo‘qligini, guruhlar va Falastin hamjamiyatining yuqori martabali vakillari siyosiy strategiya sifatida bolalarni yollashga qarshi ekanini taʼkidlaydi. Shomalyning fikricha, Falastin siyosiy rahbariyati bolalarni urushga tortishni toʻxtatish uchun koʻproq ish qilishi mumkin, bu esa rahbariyatdan bolalarni oʻqitish togʻrisida va yollashni taqiqlovchi memorandumni imzolashni talab qiladi. Gʻazo sektorida hukmronlikka intilayotgan Falastin tashkiloti Hamas, Isroil mudofaa kuchlariga qarshi zoʻravonlikni qoʻzgʻatish uchun munozarali mafkuralarni askar bolalarga singdirgani maʼlum. Jorjtaun universiteti professori William OʻBrien falastinlik bolalarning Birinchi Intifadadagi faol ishtiroki haqida shunday yozadi: „Aftidan, intifada qo‘shinlarining katta qismi yoshlar, jumladan, boshlang‘ich maktab o‘quvchilari ham bor. Ular tosh, molotov kokteyli va boshqa zo‘ravonlik turlari bilan shug‘ullanadilar“. Arab jurnalisti Huda Al-Hussein 2000-yil 27-oktabr kuni Londondagi arab gazetasiga quyidagilarni yozdi: 2002-yilda askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) „bolalarning jangovar harakatlarda qatnashayotgani haqida xabarlar mavjud boʻlsa-da, qurolli guruhlar tomonidan tizimli ravishda yollanganligi haqida hech qanday dalil yoʻq“, dedi. Biroq, 2004-yilda tashkilot 2000-yil oktabridan 2004- yil martigacha falastinlik voyaga yetmaganlar ishtirokida kamida toʻqqizta hujjatlashtirilgan xudkushlik hujumi sodir boʻlganligini xabar qildi: 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida Hamas va Islom Jihodi oʻzining Eron boʻlimida „harbiy hujumlarda va mashgʻulotlarda bolalardan foydalangani“ uchun alohida taʼkidlangan. 2005-yil 23-mayda Amnesty International Falastin qurolli guruhlarini bolalardan qurolli faoliyatda foydalanishni zudlik bilan toʻxtatishga chaqirdi: „Falastin qurolli guruhlari hech qanday sharoitda qurolli hujumlar uyushtirish, qurol yoki boshqa materiallarni tashish uchun bolalardan foydalanmasligi kerak…“. === Turkiya (PKK) === Kurd-turk mojarosi paytida Kurdiston Ishchilar partiyasi (PKK) faol ravishda bolalarni yollab, oʻgʻirlab ketgan. Tashkilot Turkiya xavfsizlik kuchlari tomonidan 2000 dan ortiq bolani o‘g‘irlaganlikda ayblangan. Human Rights Watch (HRW), Birlashgan Millatlar Tashkiloti (BMT) va Xalqaro Amnistiya tashkilotining mustaqil hisobotlari 90-yillardan beri tashkilot va uning qurolli guruhlari tomonidan askarb olalar i yollash va ulardan foydalanishni tasdiqladi. 2001-yilda tashkilot tomonidan bolalarni yollash tizimli ravishda amalga oshirilgani haqida xabarlar paydo boʻldi. Tashkilotning asosan bolalarni yollash uchun tuzilgan Tabura Zaroken Sehit Agit deb nomlangan bataloni haqida bir qancha xabarlar eʼlon qilingan. Shuningdek , Kurdiston vatanparvarlar ittifoqi bolalarni o‘z safiga jalb qilgani aniqlangan. Turkiya xavfsizlik kuchlari maʼlumotlariga koʻra,Kurdiston Ishchilar partiyasi 12 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan 983 nafardan ortiq bolani oʻgʻirlab ketgan. 400 dan ortiq bola tashkilotdan qochib, xavfsizlik kuchlariga taslim bo‘lishgan. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bolalar Jamgʻarmasining 2010-yilda chop etilgan hisobotida Kurdiston Ishchilar partiyasi tomonidan bolalarni yollash juda xavfli ekani koʻrsatib oʻtilgan. 2016-yilda Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasini Iroqning Shingal mintaqasida va qoʻshni davlatlarda askar bolalar yollash orqali urush jinoyatlari sodir etganlikda ayblagan. Suriyadagi fuqarolar urushi davomida ko‘plab ommaviy axborot vositalari, jumladan Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasiga aloqador YPG tashkiloti askar bolalarni yollab, joylashtirganini tasdiqladi. Guruhning xalqaro huquqni buzgan bolalardan foydalanishni toʻxtatish haqidagi daʼvosiga qaramay, guruh bolalarni yollash va ulardan foydalanishni davom ettirdi. === Livan === Livandagi fuqarolar urushida turli tomonlar askar bolalardan foydalangan. 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida aytilishicha, Hizbulloh bolalarni harbiy xizmatga oʻrgatgan. 2017-yilda BMT mamlakatda islomiy jangarilar deb gumon qilingan qurolli guruhlar bolalarni o‘z safiga jalb qilayotgani haqida xabar berdi. === Suriya === Suriyada davom etayotgan fuqarolar urushi paytida bolalar Bashar Asadga qarshi boʻlgan guruhlarga qoʻshilishdi. 2012-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotiga isyonchilar askar bolalardan foydalangani haqidagi daʼvolar kelib tushgan, biroq ular buni tasdiqlay olishmagan. 2014-yil iyun oyida Birlashgan Millatlar Tashkiloti hisobotida aytilishicha, muxolifat bolalarni harbiy va yordamchi rollarga jalb qilgan. Yana aytilishicha, bunday qilish siyosati yoʻqdek tuyulgan boʻlsa-da, yoshni tekshirish tartiblari boʻlmagan. 2014-yilda Human Rights Watch tashkilotining xabar berishicha, isyonchi guruhlar bolalardan jang maydonlarida yaradorlarni davolash, o‘q-dorilar va boshqa yuklarni olib o‘tishdan tortib, janglar avj olgan paytda frontga, snayperchilar rolini bajarishga qadar yordam va jangovar rollarda foydalanmoqda. Turkiya hukumati oʻzaro bogʻlangan SETA tadqiqot markazi Suriya milliy armiyasining tarkibini aks ettiruvchi hisobotini askar bolalar qoʻllanilganini fosh qilgani sababli qaytarib oldi. Suriya milliy armiyasi hozirda Turkiya tomonidan moliyalashtiriladi, u 2000-yil 8-sentabrda bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishi toʻgʻrisidagi Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokolni imzolagan. Al-Monitor’ning manbalarga tayanib xabar berishicha, Turkiya Liviyaga Suriya milliy armiyasidagi bolalar askarlarini joylashtirgani maʼlum qilingan. 2021-yil iyul oyida Amerika Qoʻshma Shtatlari Turkiyani Suriya va Liviyada askar bolalardan foydalanishga aloqador davlatlar roʻyxatiga qoʻshdi. 2021-yilgi Inson huquqlari amaliyoti boʻyicha mamlakat hisobotida Suriyadagi Turkiya tomonidan qoʻllab-quvvatlanadigan kuchlardan bolalar askar sifatida yollangani haqida soʻz bordi. Kurd kuchlari ham bu taktikani qoʻllashda ayblangan. 2015-yilda Human Rights Watch tashkiloti kurd qurolli kuch rahbarlari Jeneva chaqiruvi bilan majburiyat shartnomasini imzolagani va 2014-yilning iyulidan beri 59 nafar bola, ulardan 10 nafari 15 yoshdan kichik boʻlganini daʼvo qilgan edi. Prezident Asad 2013-yilda askar bolalardan (18 yoshgacha bo‘lgan har qanday shaxs) foydalanishni taqiqlovchi qonunni qabul qildi, bu qonunni buzganlik uchun aybdorlar 10 yildan 20 yilgacha „jazoviy mehnat“ bilan jazolanishini eʼlon qildi. Hukumat kuchlariga nisbatan qonun amalda qo‘llaniladimi yoki yo‘qmi, tasdiqlanmagan va isyonchi kuchlarga qarshi Suriya hukumati safida jang qilish uchun bolalar yollangani haqida da‘volar bor. Eron hukumati Suriyada fuqarolar urushi davrida Asadga sodiq hukumat kuchlari tarafida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni jalb qilgan. === Yaman === Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili Radhika Kuomarasvami 2010-yil yanvar oyida Yamandagi qabilalar oʻrtasidagi janglarda „koʻp sonli“ oʻsmir oʻgʻil bolalar jang qilishgani haqida xabar berdi. Nodavlat notijorat tashkilot faoli Abdul-Rahmon al-Marwanining hisob-kitoblariga ko‘ra, Yamanda har yili qabilalar o‘rtasidagi janglarda 500-600 ga yaqin bola halok bo‘ladi yoki yaralanadi. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudan (ayniqsa Darfur) va Yamandan askar bolalar yollagan. Britaniya SAS maxsus kuchlari Yamanda askar bolalarni tayyorlash bilan shug‘ullangani aytiladi. Xabar qilinishicha, Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya safida jang qilayotgan askarlarning kamida 40 foizi bolalardir. Saudiya Arabistoni hutiylarga qarshi Saudiya chegarasini qoʻriqlash uchun yamanlik bolalarni askar sifatida yollaydi. 2019-yil iyun oyida AQSh Davlat kotibi Mike Pompeo Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya Yamandagi fuqarolar urushida bolalardan foydalanayotgani haqidagi ekspert xulosalarini rad etib, AQShning bolalar askarlikka yollovchi davlatlar ro‘yxatiga kiritilishiga to‘sqinlik qildi. == Osiyo == 2004-yilda oʻsmirlarning harbiy xizmatidan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) Osiyoda minglab bolalar Afgʻoniston, Myanma (Birma) , Nepal Indoneziya, Filippin, Laos va Shri-Lankadagi faol mojarolar va oʻt ochishni toʻxtatish holatlariga kelishilganda ham jangovar kuchlarga jalb qilingani haqida xabar berdi. Hukumatning mojaro zonalariga kirishni rad etishi ishtirok etgan raqamlarni hujjatlashtirishni imkonsiz qildi. 2004-yilda Myanma (Birma) hukumat qurolli kuchlari 12 yoshdan 16 yoshgacha boʻlgan bolalarni majburan yollagan va ishlatgan yagona davlat sifatida mintaqa tarixiga kirdi. Xudoning armiyasi partizan guruhini birgalikda boshqargan egizak aka-uka Jonni va Lyuter Xtolar 1997-yilda guruhni boshqara boshlaganlarida taxminan oʻn yoshda boʻlishgan. === Afg'oniston === Afgʻonistonda oʻttiz yillik fuqarolar urushi davrida qurolli kuchlar minglab askar bolalarni yollagan. Koʻpchilik hali ham Tolibonga qarshi kurashmoqda. Islom diniy maktablari yoki madrasalaridan taʼlim olganlarning baʼzilari xudkush terrorchi va qurolli hujumchilar sifatida foydalaniladi. Kamuflyaj kiyimida va shahidlik shiorlari bilan yurgan o‘g‘il bolalarning targ‘ibot videosi 2009-yilda Afg‘oniston Tolibon rahbariyati tomonidan eʼlon qilingan. Bu videoga amerikalik askarni oʻldirgan 14 yoshli Tolibon jangchisiga tasanno ham kiritilgan. === Birma/Myanma === Davlat Tinchlik va Taraqqiyot Kengashining taʼkidlashicha, Birmaning barcha askarlari koʻngilli hisoblanadi va qabul qilinganlarning hammasi 18 yoshdan katta. Human Rights Watch tashkiloti maʼlumotiga koʻra, Birma/Myanma milliy armiyasi Tatmadavda 70 000 ga yaqin oʻgʻil bolalar xizmat qilmoqda, 11 yoshgacha boʻlgan bolalar esa koʻchadan majburan olib kelinib guruhlarga qoʻshilmoqda. Guruhning xabar berishicha, dezertirlar uch yildan besh yilgacha qamoq jazosiga yoki hatto qatl etishga ham hukm qilinishi mumkin. Guruh shuningdek, taxminan 5,000-7,000 bolalar turli xil qurolli etnik muxolifat guruhlarida, xususan, Birlashgan Wa Davlat Armiyasida xizmat qilishini taʼkidladi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun 2009-yil iyun oyida hisobot eʼlon qildi, unda isyonchilar va hukumat tomonidan mamlakatda bolalarga nisbatan „jiddiy qonunbuzarliklar“ qayd etilgan. Maʼmuriyat 4-avgust kunidan boshlab keyingi oydan ular Birma/Myanmaga koʻproq oʻrganish uchun guruh yuborishlarini eʼlon qilishdi. === Shri-Lanka === Shri-Lankada bolalarning jangarilar tomonidan foydalanilishi 1983-yilda Shri-Lankadagi fuqarolar urushi boshlanganidan beri xalqaro miqyosda tan olingan muammo boʻlib kelgan. 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni asosiy yollovchilar Tamil Eelam isyonchi ozodlik yoʻlbarslari hisoblanadi. === Nepal === Nepal Kommunistik partiyasi kuchlarida taxminan 6000-9000 bola xizmat qiladi. 2010-yildan boshlab CPNning askar bolalari demobilizatsiya qilindi. === Filippin === Filippinda hukumatga qarshi kurashayotgan islomiy va kommunistik qurolli guruhlar muntazam ravishda yollangan bolalarga tayanib kurash olib boradi. 2001-yilda Human Rights Watch tashkiloti Moro Islom ozodlik fronti (MILF)dagi 10 000 askarning taxminan 13 foizini bolalar tashkil etgani va hukumatga aloqador ayrim harbiylashtirilgan kuchlar ham bolalardan foydalanayotgani haqida xabar bergan. 2016-yilda MILF 1869 nafar bolani guruhni tark etishiga ruxsat berdi va boshqa bolalarni guruhga qabul qilmaslik majburiyatini oldi. Biroq oʻsha yili BMT Filippindagi boshqa qurolli guruhlar asosan 13 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan bolalarni yollashda davom etayotgani haqida xabarlar yana davom etrdi. == Yevropa == Child Soldiers International maʼlumotlariga koʻra, Yevropada faqat 18 yoshdan kattalarni yollash tendensiyasi mavjud, aksariyat mamlakatlar ham faqat kattalarni yollashga ruxsat beradi, 2016-yilgi maʼlumotlarga koʻra qanday qurolli guruhlar bolalardan foydalanayotgani maʼlum emas edi. 2018-yil holatiga koʻra esa bir davlat, Buyuk Britaniya 16 yoshdan bolalarni, beshtasi esa 17 yoshdan (Avstriya, Kipr, Fransiya, Germaniya va Gollandiya) harbiy xizmatga jalb qilgan. Ulardan, Buyuk Britaniya eng koʻp bolalarni ishga oladi. 2016-yilda Britaniya armiyasiga yangi chaqirilganlarning taxminan chorak qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan. Barcha Yevropa davlatlari bolalarni qurolli mojarolarga jalb etish toʻgʻrisidagi ixtiyoriy protokolni ratifikatsiya qilgan, shuning uchun chaqiruv bolalar odatda balogʻatga yetgunlaricha harbiy harakatlarda foydalanilmaydi. Bolalar 1990-yillarda Birinchi Chechen urushida jangchilar sifatida ishlatilgan. === Avstriya === Avstriya bolalarni ota-onalari roziligi bilan bir yil erta, 17 yoshdan boshlab harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Kipr === Kipr bolalarni ota-onalari roziligi bilan ikki yil erta, 16 yoshdan boshlab majburiy harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Fransiya === Fransiya harbiy xizmatchilarni 17 yoshdan, harbiy texnik maktab oʻquvchilarini 16 yoshdan boshlab qabul qiladi. Qurolli kuchlarning 3 % ni 18 yoshgacha boʻlgan yoshlar tashkil etadi. === Germaniya === Germaniya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2015-yilda qurolli kuchlarning 6 foizini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil etgan. === Niderlandiya === Niderlandiya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2014-yilda uning qurolli kuchlarining 5 % 18 yoshgacha boʻlganlar boʻlgan. === Ukraina === 2014-yilda Ukraina sharqidagi qurolli mojaro paytida Donbasdagi tinchlik uchun adolat guruhi bolalarni qurolli tuzilmalarga jalb qilishning 41 ta holatini tasdiqlagan. Ulardan 37 tasi Ukraina nazorati ostida boʻlmagan hududdan, 4 tasi esa Ukraina nazorat hududidagi qurolli tuzilmalarda bolalarning ishtiroki bilan bogʻliq. Tasdiqlash imkoni boʻlmagan bolalarni ishga yollash haqida yana 31 ta murojaat boʻlgan. Ukraina tomonidan nazorat qilinmagan hududda tekshirilgan 37 ta ishning 33 tasi oʻgʻil bolalar va 4 tasi qiz bolalar; 57 % 16-17 yoshda, 35 % 15 yoshgacha boʻlgan va 8 % hollarda yoshni aniqlash mumkin boʻlmagan. === Buyuk Britaniya === Britaniya qurolli kuchlari 16 yoshdan boshlab xodimlarni jalb qilib, 15 yoshu 7 oylik bolalardan arizalarni qabul qilishni boshlaydi. Roʻyxatga olishdan oldin ota-onaning roziligi talab qilinadi. 2022-yil holatiga koʻra, Britaniya qurolli kuchlari tarkibiga kirganlarning 23 foizi 18 yoshdan kichiklar edi. Aksariyat bolalar armiyaga jalb qilingan, bu erda 2021-2022 yillarda askarlarning 30 foizi 18 yoshgacha boʻlganlar edi; koʻproq yangi askarlar boshqa yoshdagilarga qaraganda 16 yoshda edi. 16 yoshdan 17,5 yoshgacha boʻlgan armiyaga chaqirilganlar dastlab yosh guruhiga bagʻishlangan harbiy oʻquv markazida Army Foundation kollejida oʻqitiladi. 2021-yil holatiga koʻra, markaz Ofsted taʼlim inspektsiyasi tomonidan farovonlik boʻyicha „aʼlo“ deb baholangan, markazda suiisteʼmollik haqida koʻplab daʼvolar, baʼzilari isbotlangan, armiya rekordida. 2021-yilda markazda 22 nafar qizga nisbatan jinsiy huquqbuzarliklar bo‘yicha to‘qqizta tergov ochildi; bir tergovda gumon qilingan jinoyatchilarning uchtasi xodimlar boʻlgan. Vahiylar 2022-yil iyul oyida Vice News hisobotining mavzusi boʻlgan. OPAC maʼlumotlariga koʻra, Buyuk Britaniya odatda harbiy harakatlarda qatnashish uchun bolalarni chaqirmaydi, ammo chaqirilganlarni istisno qilmaydi ham. Buyuk Britaniya 2003-yildan 2010-yilgacha Iroq va Afg‘onistonga 18 yoshdan kichik bo‘lgan 22 nafar xodimni beixtiyor yubordi. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita Buyuk Britaniyani bolalar hech qanday sharoitda harbiy harakatlarda qatnasha olmasligini taʼminlash uchun oʻz siyosatini oʻzgartirishga chaqirdi. 1990-yillarda OPAC boʻyicha muzokaralarda Buyuk Britaniya AQShga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 boʻlishiga qarshi chiqdi. Bolalar huquqlarini himoya qiluvchi idoralar Buyuk Britaniya o‘z qurolli kuchlarini kadrlar bilan taʼminlashda bolalarga tayanishda davom etayotganini tanqid qildi. == Okeaniya == === Avstraliya === Avstraliya mudofaa kuchlari oʻz saflariga 16 yoshdan boshlab ota-onalarning roziligi bilan harbiy xizmatga kirishga ruxsat beradi. 18 yoshgacha boʻlgan qoʻl ostidagi yoshlarni chet elga yuborish yoki toʻgʻridan-toʻgʻri jangovar harakatlarda foydalanish mumkin emas, ularni evakuatsiya qilishning iloji boʻlmagan ekstremal holatlar bu vaziyatdan mustasno. === Yangi Zelandiya === 2018-yilning aniqlangan maʼlumotlariga koʻra, Yangi Zelandiya mudofaa kuchlariga qoʻshilishning minimal yoshi 17 yosh deb belgilangan. == Bolalardan harbiy maqsadda foydalanishni tugatish harakati == Bolalardan harbiy maqsadda keng miqyosda foydalanishganiga tarix guvoh. Faqat soʻnggi oʻn yilliklarda bu amaliyot asosli tanqid va uni tugatish uchun birgalikda saʼy-harakatlarga duch keldi. Qisman koʻplab qurolli kuchlar oʻz saflarini toʻldirishda bolalarga tayanganligi va qisman nodavlat qurolli guruhlarning xatti-harakatlariga taʼsir qilish qiyinligi sababli bu jarayon biroz sekin kechdi. == Yaqin tarix == === 1970-1980-yillar === Bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirokini cheklash boʻyicha xalqaro harakatlar 1977-yilda qabul qilingan 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar bilan boshlandi (77.2-modda). Yangi Protokollar 15 yoshgacha boʻlgan bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqladi, ammo davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarga 15 yoshdan boshlab bolalarni yollash va ulardan urushda foydalanishga ruxsat berishda davom etaverdi. Nodavlat notijorat tashkilotlari (NNTlar) bolalarni ishga yollashni butunlay taqiqlash toʻgʻrisidagi yangi shartnoma tarafdori boʻlganida, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (CRC) boʻyicha muzokaralar chogʻida qoidalar yangilandi. Qurolli kuchlari 18 yoshdan kichik boʻlganlardan foydalanayotgan baʼzi davlatlar bunga qarshilik koʻrsatdilar, shuning uchun 1989-yildagi yakuniy shartnoma matni faqat mavjud huquqiy standartni aks ettirdi xolos: 15 yoshgacha boʻlgan bolalarning harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishini taqiqlash. === 1990-yillar === XX asrning oxirlari yaʼni 1990-yillarda nodavlat notijorat tashkilotlari askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish koalitsiyasini (hozirgi Xalqaro bolalar askarlari) tashkil etishdi va ular Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada koʻrgan kamchiliklarni toʻgʻrilash maqsadida hamdard hukumatlar bilan yangi shartnoma tuzish kampaniyasida ishlashdi. Olti yil davom etgan global muzokaralardan soʻng, shartnoma 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol (OPAC) sifatida qabul qilindi. Shartnoma bolalarni harbiy xizmatga chaqirishni taqiqlab qoʻyadi, harbiy xizmatchilar 16 yoshdan kichik boʻlmasligini taʼminlaydi va harbiy harakatlarda bolalardan foydalanishni rad etadi. Shartnoma, shuningdek, nodavlat qurolli guruhlarni 18 yoshga toʻlmagan oʻsmirlarni har qanday maqsadda yollashni ham taqiqlaydi. OPAC boʻyicha muzokara olib borayotgan koʻpchilik davlatlar bolalarni yollashni taqiqlashni qoʻllab-quvvatlagan boʻlsa-da, AQSh boshchiligidagi Buyuk Britaniya bilan ittifoqdosh boʻlgan baʼzi mamlakatlar bunga eʼtiroz bildirdi. Shunday qilib, shartnoma 16 yoki 17 yoshli bolalarni ishga olishni taqiqlamaydi, garchi u davlatlarga qonunda yuqoriroq standartlarni oʻrnatishga imkon beradi. === 2000-yildan - hozirgi kungacha === Bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol qabul qilingandan soʻng, global ratifikatsiya kampaniyasi tez sur’atlar bilan rivojlandi. 2018-yilning maʼlumotlariga koʻra, OPAC 167 ta davlat tomonidan ratifikatsiya qilingan. Kampaniya, shuningdek, koʻplab davlatlarni bolalarni umuman ishga olmaslikka undadi. 2001-yilda 83 mamlakat faqat kattalarni roʻyxatga olishga ruxsat berdi. 2016-yilga kelib bu koʻrsatkich 126 taga yetdi, bu qurolli kuchlari mavjud boʻlgan mamlakatlarning 71 foizini tashkil qiladi. Taxminan 60 ga yaqin nodavlat qurolli guruhlar bolalardan foydalanishni toʻxtatish yoki qisqartirish toʻgʻrisida bitimlar tuzdilar, bu koʻpincha BMT yoki Jeneva chaqiruvi nodavlat tashkiloti vositachiligida oʻtkazildi. Child Soldiers International bergan hisobotlarga koʻra, OPAC shartnomasining muvaffaqiyati davlat qurolli kuchlari tomonidan bolalarni yollashning bosqichma-bosqich pasayishi bilan birgalikda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalar sonining qisqarishiga olib keldi. 2018-yilda berilgan maʼlumotlarga koʻra, bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish keng tarqalganligicha qolmoqda. Xususan, Boko Haram va IShIDga oʻxshagani jangari islomiy tashkilotlar hamda ularga qarshi kurashayotgan qurolli guruhlar bolalardan keng foydalanishadi. Bundan tashqari, aholisi eng koʻp boʻlgan uchta davlat — Xitoy, Hindiston va Qoʻshma Shtatlar hali ham oʻz qurolli kuchlariga 16 yoki 17 yoshli bolalarni harbiy xizmatga olinishiga ruxsat berishadi, shuningdek, „Yettilik“ guruhining beshta davlati: Kanada, Fransiya, Germaniya, Buyuk Britaniya va Amerika Qoʻshma Shtatlari ham bundan mustasno emas. == Voqealar == Qizil qoʻllar kuni — Red Hand day (shuningdek, Xalqaro askar bolalardan foydalanishga qarshi kurash kuni deb ham ataladi). Har yili 12-fevralda oʻtkaziladigan xotirlash kuni boʻlib, jamoatchilik eʼtiborini urushlar va qurolli toʻqnashuvlarda bolalardan askar sifatida ishlatish amaliyotiga qaratadi. Ushbu sana bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokolning kuchga kirishini aks ettiradi. == Bolalikning militarizatsiyasiga qarshi kurash == Oʻz qurolli kuchlariga bolalarni yollashga ruxsat bermaydigan koʻplab davlatlar taʼlim tizimi, atrof-muhit, filmlar va video oʻyinlar kabi mashhur oʻyin-kulgilar orqali bolalarga harbiy hayotni koʻrsatgani uchun tanqid qilindi.. Baʼzi sharhlovchilarning taʼkidlashicha, bolalar uchun bu marketing manipulyatsiya va harbiylikka yollash jarayonining bir qismidir va shuning uchun bu axloqiy jihatdan baholanishi kerak. Ushbu tamoyil baʼzi guruhlarni harbiy tashkilotlar va yoshlar oʻrtasidagi munosabatlarni bolalar huquqlari va sogʻligʻi nuqtai nazaridan tartibga solish uchun kampaniyaga olib keldi. Bunga misol qilib „ Urushga qarshilik ko‘rsatuvchilar“ xalqaro tashkilotining " Yoshlarning == Askarlikka olingan bolalarni reabilitatsiya qilish va reintegratsiya qilish == Child Soldiers International reintegratsiyani quyidagicha taʼriflaydi: „Ilgari qurolli kuchlar-guruhlar bilan aloqador boʻlgan bolalar tinch hayotga qaytishlari va ularning oilalari va jamiyatlarida qimmatli rol oʻynashlari uchun qoʻllab-quvvatlanadigan jarayon“. Askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiyalashga qaratilgan dasturlar UNICEF homiyligidagilar kabi koʻpincha uchta komponentni taʼkidlaydi: oilani birlashtirish-jamoa tarmogʻi, psixologik yordam va taʼlim-iqtisodiy imkoniyat. Dasturlarni muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun bu harakatlar kamida 3 yildan 5 yilgacha boʻlgan davrni oʻz ichiga oladi. Umuman olganda, reintegratsiya harakatlari bolalarni xavfsiz muhitga qaytarishga, diniy va madaniy marosimlar orqali bolaning oilasi va jamiyati nomidan kechirimlilik tuygʻusini shakllantirishga va bolaning oʻz oilasi bilan birlashishini ragʻbatlantirishga qaratilgan.harbiylashuviga qarshi kurash" dasturi, AQShdagi „Bolalarni yollashni to‘xtating“ kampaniyasi va Buyuk Britaniyadagi „Maktablardan tashqarida harbiylar“ kampaniyasini keltirish mumkin. Xuddi shunday xavotirlar Germaniya va Isroilda ham bildirilgan. Agar bola urush jinoyatlarini sodir etgan boʻlsa, reintegratsiya harakatlari qiyinlashishi mumkin, chunki bunday hollarda jamiyatda stigma va norozilik kuchayadi. Bunday vaziyatlarda bolaning ehtiyojlari jamiyatda adolat tuygʻusi bilan mutanosib boʻlishi muhimdir. Bunday vaziyatlarni zudlik bilan hal qilish kerak, chunki shunday qilinmasa, koʻplab bolalar qayta roʻyxatga olish xavfiga duch kelishadi. Shuningdek, reintegratsiyaning ikkita sohasi alohida eʼtiborga olinishi kerak: askar ayollar va bolalar askarlari orasida giyohvand moddalarni isteʼmol qilish. Giyohvand moddalar taʼsiri ostida boʻlgan yoki jinsiy yoʻl bilan yuqadigan kasalliklarga duchor boʻlgan askar bolalar oʻzlarining ehtiyojlariga mos keladigan qoʻshimcha dasturlarni talab qiladilar. hm0na9zs3efh0c851vrl0r19m5ynykk 2817226 2817206 2022-08-29T10:46:04Z ShHamrayev 72833 /* Yaqin Sharq */ wikitext text/x-wiki {{tahrirlayapman|ShHamrayev}} Bolalar (Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada 18 yoshga toʻlmagan shaxs sifatida belgilangan) tarix davomida harbiy harakatlar va kampaniyalarda qatnashish uchun jalb qilingan<ref name="Wessells">{{cite journal|last1=Wessels|first1=Michael|title=Child Soldiers|journal=Bulletin of the Atomic Scientists|year=1997|volume=53|issue=4|page=32|doi=10.1080/00963402.1997.11456787|bibcode=1997BuAtS..53f..32W}}</ref>. Davlat qurolli kuchlari, nodavlat qurolli guruhlar va boshqa harbiy tashkilotlar tarkibidagi bola askarlar jangovar tayyorgarlikdan o‘tishi va jangovar mashg‘ulotlar uchun ishlatilishi, porterlar yoki xabarchilar kabi yordamchi rollarga tayinlanishi yoki tirik qalqon sifatida taktik ustunlik yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun ishlatilishi mumkin<ref name="Children at war">{{Cite news|url=http://www.historyextra.com/podcast/children-war|title=Children at war|work=History Extra|access-date=7 December 2017|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180112002342/http://www.historyextra.com/podcast/children-war|archive-date=12 January 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":2">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|title=The Paris Principles: Principles and guidelines on children associated with armed forces or armed groups|last=UNICEF|year=2007|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20161030083755/http://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|archive-date=30 October 2016|url-status=live}}</ref>. Masalan, minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida, gʻolib tomonda ham, magʻlub tomonda ham qatnashdilar. Bolalar kattalarga qaraganda taʼsirchanlikka koʻproq moyil boʻlganligi sababli harbiy xizmatda oson nishon hisoblanadi<ref name="ReferenceB">{{cite journal |last1=Beber, Blattman |first1=Bernd, Christopher |year=2013 |title=The Logic of Child Soldiering and Coercion |url=https://archive.org/details/sim_international-organization_winter-2013_67_1/page/65 |journal=International Organization |volume=67 |issue=1 |pages=65–104 |doi=10.1017/s0020818312000409 |doi-access=free}}</ref><ref name=":32">{{Cite book |last=Dave. |first=Grossman |title=On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society |date=2009 |publisher=Little, Brown and Co |isbn=9780316040938 |edition=Rev. |location=New York |oclc=427757599}}</ref><ref name="Wessells" /><ref name=":22">{{Cite book |author1-last=McGurk |author1-first=Dennis |title=Military life: The psychology of serving in peace and combat |author2-last=Cotting |author2-first=Dave I. |author3-last=Britt |author3-first=Thomas W. |author4-last=Adler |author4-first=Amy B. |publisher=Praeger Security International |year=2006 |isbn=978-0275983024 |editor1-last=Adler |editor1-first=Amy B. |volume=2: Operational stress |location=Westport |pages=13–31 |chapter=Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members |editor2-last=Castro |editor2-first=Carl Andrew |editor3-last=Britt |editor3-first=Thomas W.}}</ref>. Baʼzilar kuch bilan yollanadilar, boshqalari esa koʻpincha qashshoqlikdan qutulish uchun bu yoʻlni tanlaydilar<ref name="Wessells" /><ref name=":12">{{Cite book |last1=Brett |first1=R |url=https://archive.org/details/youngsoldierswhy0000bret |title=Young soldiers : why they choose to fight |last2=Specht |first2=I |publisher=Lynne Rienner Publishers |year=2004 |isbn=9781588262615 |location=Boulder, Colo. |oclc=53830868 |url-access=registration}}</ref><ref name=":103">{{Cite journal |last1=Gee |first1=David |last2=Taylor |first2=Rachel |date=1 November 2016 |title=Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army? |journal=The RUSI Journal |volume=161 |issue=6 |pages=36–48 |doi=10.1080/03071847.2016.1265837 |issn=0307-1847 |s2cid=157986637}}</ref><ref name=":82">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|title=Child Soldiers Global Report 2008|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2008|access-date=16 May 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181010192928/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|archive-date=10 October 2018|url-status=dead}}</ref>. Qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar koʻpincha psixiatrik kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi, shuningdek, tajovuzkorlikning kuchayishi kabi xulq-atvorning turli muammolariga duch kelishadi, bu esa balogʻat yoshida qashshoqlik va ishsizlikning yuqori xavfiga olib keladi. Buyuk Britaniya va AQShda olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmir bolalar orasida ularni harbiy xizmatga jalb qilish, hatto ular urushga yuborilmagan boʻlsa ham, oʻz joniga qasd qilishga urinish<ref name=":30">{{Cite journal |last1=Ursano |first1=Robert J. |last2=Kessler |first2=Ronald C. |last3=Stein |first3=Murray B. |last4=Naifeh |first4=James A. |last5=Aliaga |first5=Pablo A. |last6=Fullerton |first6=Carol S. |last7=Wynn |first7=Gary H. |last8=Vegella |first8=Patti L. |last9=Ng |first9=Tsz Hin Hinz |date=1 July 2016 |title=Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers |journal=JAMA Psychiatry |language=en |volume=73 |issue=7 |pages=741–9 |doi=10.1001/jamapsychiatry.2016.0600 |issn=2168-622X |pmc=4937827 |pmid=27224848}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/694167/20180327_Suicide_and_open_verdict_deaths_in_the_UK_Regular_Armed_Forces_1984-2017_Tables_and_Figures-O.xls|title=UK armed forces suicide and open verdict deaths: 1984–2017|last=UK, Ministry of Defence|year=2017|access-date=24 May 2018}}</ref> stress bilan bogʻliq ruhiy kasalliklar<ref name=":28">{{Cite journal |last1=Goodwin |first1=L. |last2=Wessely |first2=S. |last3=Hotopf |first3=M. |last4=Jones |first4=M. |last5=Greenberg |first5=N. |last6=Rona |first6=R. J. |last7=Hull |first7=L. |last8=Fear |first8=N. T. |year=2015 |title=Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population? |journal=Psychological Medicine |language=en |volume=45 |issue=9 |pages=1881–1891 |doi=10.1017/s0033291714002980 |issn=0033-2917 |pmid=25602942 |s2cid=3026974}}</ref><ref name=":29">{{Cite journal |last1=Martin |first1=Pamela Davis |last2=Williamson |first2=Donald A. |last3=Alfonso |first3=Anthony J. |last4=Ryan |first4=Donna H. |date=February 2006 |title=Psychological adjustment during Army basic training |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2006-02_171_2/page/157 |journal=Military Medicine |volume=171 |issue=2 |pages=157–160 |doi=10.7205/milmed.171.2.157 |issn=0026-4075 |pmid=16578988 |doi-access=free}}</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish<ref name=":31">{{Cite journal |last1=Head |first1=M. |last2=Goodwin |first2=L. |last3=Debell |first3=F. |last4=Greenberg |first4=N. |last5=Wessely |first5=S. |last6=Fear |first6=N. T. |date=1 August 2016 |title=Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel |journal=Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology |language=en |volume=51 |issue=8 |pages=1171–1180 |doi=10.1007/s00127-016-1177-8 |issn=0933-7954 |pmc=4977328 |pmid=26864534}}</ref><ref name=":33">{{Cite journal |last1=Mattiko |first1=Mark J. |last2=Olmsted |first2=Kristine L. Rae |last3=Brown |first3=Janice M. |last4=Bray |first4=Robert M. |year=2011 |title=Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel |url=https://archive.org/details/sim_addictive-behaviors_2011-06_36_6/page/608 |journal=Addictive Behaviors |volume=36 |issue=6 |pages=608–614 |doi=10.1016/j.addbeh.2011.01.023 |pmid=21376475}}</ref>, va zoʻravonlik yuzaga chiqadi<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref><ref name=":35">{{Cite journal |last=Bouffard |first=L A |year=2005 |title=The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience |url=https://archive.org/details/sim_armed-forces-and-society_winter-2005_31_2/page/273 |journal=Armed Forces & Society |volume=31 |issue=2 |pages=273–295 |doi=10.1177/0095327x0503100206 |s2cid=144559516}}</ref><ref name=":36">{{Cite journal |last1=Merrill |first1=Lex L. |last2=Crouch |first2=Julie L. |last3=Thomsen |first3=Cynthia J. |last4=Guimond |first4=Jennifer |last5=Milner |first5=Joel S. |date=August 2005 |title=Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2005-08_170_8/page/705 |journal=Military Medicine |volume=170 |issue=8 |pages=705–709 |doi=10.7205/milmed.170.8.705 |issn=0026-4075 |pmid=16173214 |doi-access=free}}</ref>. Bir qator shartnomalar bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishini kamaytirish yoki iloji boricha cheklashga qaratilgan<ref name=":3" /><ref>{{Cite web |title=Child Soldiers World Index |url=https://dallaireinstitute.org/child-soldiers-world-index/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Dallaire Institute |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Soldiers International |date=2018 |title=Why 18 Matters: A rights-based analysis of child recruitment |url=https://resourcecentre.savethechildren.net/document/why-18-matters-rights-based-analysis-child-recruitment/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Save the Children Resource Centre |language=en}}</ref>. Child Soldiers International tashkiloti bergan ma‘lumotlariga koʻra, bu kelishuvlar bolalarni ishga olishni kamaytirishga yordam bergan, ammo amaliyot baʼzi hududlarni toʻliq qamrab ololmayapti va bolalar butun dunyo boʻylab harbiy harakatlarda qatnashishda davom etmoqda. Iqtisodiy jihatdan qudratli baʼzi davlatlar 16 yoki 17 yoshli harbiy xizmatchilarga tayanishda davom etmoqda va soʻnggi yillarda qurolli toʻqnashuvlarda yosh bolalardan foydalanish koʻpaydi, chunki jangarilar harakati va ularga qarshi kurashayotgan guruhlar bolalarni koʻp sonni tashkil qilish uchun yollashadi<ref name=":3">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=Louder than words: An agenda for action to end state use of child soldiers|last=Child Soldiers International|year=2012|access-date=19 January 2018}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. == Tarix == Tarix oʻqitilgan va jang qilish uchun foydalanilgan, qoʻllab-quvvatlovchi rollarga tayinlangan, masalan, porter yoki xabarchi, jinsiy qul sifatida foydalanilgan yoki taktik ustunlik uchun tirik qalqon sifatida yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun yollangan bolalar bilan toʻla<ref name=":2" /><ref name="Children at war"/><ref name=":48">{{cite web|url=http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|title=Girl Soldiers – The cost of survival in Northern Uganda, Women News Network – WNN|date=13 January 2009|publisher=Womennewsnetwork.net|access-date=12 May 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120523212431/http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|archive-date=23 May 2012|url-status=live}}</ref> <ref>Michael Leggiere, The Fall of Napoleon: The Allied Invasion of France 1813–1814, pg.99–100</ref> Misol uchun, 1814-yilda Napoleon oʻz qoʻshinlariga koʻplab oʻsmirlarni to‘plagan. Minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida qatnashdilar<ref name=":41">{{cite web|title=How did Britain let 250000 underage soldiers fight in WW1?|url=https://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20180321184716/http://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|archive-date=21 March 2018|access-date=22 January 2016|work=BBC News}}</ref><ref name=":43">[[Norman Davies]], [https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603 ''Rising '44: The Battle for Warsaw,''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603|date=6 February 2016}} Pan Books 2004 p.603</ref><ref name="Rosen2005">{{cite book|author=David M. Rosen|url=https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|title=Armies of the Young: Child Soldiers in War and Terrorism|date=January 2005|publisher=Rutgers University Press|isbn=978-0-8135-3568-5|pages=54–55|quote=The participation of Jewish children and youth in warfare was driven by a combination of necessity, honor, and moral duty.|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref><ref name="Kucherenko2011">{{cite book|last=Kucherenko|first=Olga|url=https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|title=Little Soldiers: How Soviet Children Went to War, 1941–1945|date=13 January 2011|publisher=OUP Oxford|isbn=978-0-19-161099-8|page=3|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar kuchidan XX asr va XXI asrning boshlarida Afrika, Lotin Amerikasi va Yaqin Sharqning ayrim qismlarida foydalanishda davom etildi<ref name="CSGR2004-292" /><ref name=":14" /><ref name=":02" />. Faqat mazkur ming yillikning boshidan boshlab bolalardan harbiy foydalanishni cheklash va kamaytirish boʻyicha xalqaro harakatlar boshlandi. == Hozirgi holat == === Davlat qurolli kuchlari === 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) qabul qilindi. Shundan beri global tendentsiya Straight-18 standarti sifatida 18 va undan kichik yoshdagi bolalarni qurolli kuchlarga yollashni cheklashdan iborat. Qurolli kuchlari boʻlgan koʻpgina davlatlar OPACga aʼzo boʻlishdi, unga koʻra bolalarni yollash bilan shugʻullanuvchi davlatlar bunday vaziyatda jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ majburiyatini oladi<ref name=":5" /><ref name=":7">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|title=International laws and child rights|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180202005301/https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|archive-date=2 February 2018|url-status=dead}}</ref>. Shunga qaramay, Child Soldiers International 2018-yilda 46 mamlakatda 18 yoshgacha bo‘lgan bolalar hali ham harbiy maqsadlarga jalb qilinayotgani<ref name=":39">{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/|title=Child Soldiers World Index|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=29 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329153356/http://childsoldiersworldindex.org/|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref> va o‘qitilayotgani haqida xabar berdi. Ulardan koʻpchiligi 17 yoshdan boshlab, ozroq qismi 20 yosh, kami 16 yoshdan boshlab, nomaʼlum qismi esa 16 yoshdan ham kichikroq bolalarni ishga qabul qiladi<ref name=":5">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|title=Where are child soldiers?|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180201210707/https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|archive-date=1 February 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":3" /><ref name=":6">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|page=41|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitasi va boshqalar harbiy tayyorgarlik, harbiy muhit va majburiy xizmat shartnomasi bolalar huquqlariga mos kelmasligini va oʻsmirlarni davlat qurolli kuchlariga jalb qilishni toʻxtatishga chaqirdi. Bolalar oʻsmirlik davrida sogʻlom rivojlanish huquqiga egadir<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC/C/GC/20&Lang=en|title=General comment No. 20 (2016) on the implementation of the rights of the child during adolescence|last=Committee on the Rights of the Child|year=2016|website=tbinternet.ohchr.org|language=en-us|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926052204/https://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2FC%2FGC%2F20&Lang=en|archive-date=26 September 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":3" /><ref>{{Cite web|url=https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|title=Ending the recruitment and use of children in armed conflict|last=UNICEF|year=2017|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926014225/https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|archive-date=26 September 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":19">{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|title=Children, Not Soldiers {{!}} United Nations Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180119171732/https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|archive-date=19 January 2018|url-status=live}}</ref>. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudandan (ayniqsa Darfurdan) askar bolalarni yollagan. === Nodavlat qurolli guruhlar === Bularga qurolli kuchlar, isyonchilar, terroristik tashkilotlar, partizanlar harakati, mafkuraviy yoki diniy jihatdan boshqariladigan guruhlar, qurolli ozodlik harakatlari va boshqa turdagi kvaziharbiy tashkilotlar iborat bolalardan foydalanadigan nodavlat qurolli harbiylashtirilgan tashkilotlar kiradi. 2022-yil holatiga ko'ra, BMT bolalardan bunday guruhlar tomonidan keng foydalaniladigan 12 mamlakatni aniqladi: Janubiy Amerikadagi Kolumbiya; Afrikada Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Mali, Somali, Janubiy Sudan va Sudan; Yaqin Sharqdagi Livan; G'arbiy Osiyoda Suriya va Yaman; Markaziy Osiyoda Afg'oniston; va Janubi-Sharqiy Osiyoda Myanma<ref name=":57">{{Cite web|last=UN Secretary-General|date=23 June 2022|title=Children and armed conflict: Report of the Secretary-General|url=https://documents-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N22/344/71/PDF/N2234471.pdf|url-status=live|access-date=20 August 2022|website=United Nations}}</ref>. Hamma qurolli guruhlar ham bolalardan foydalanmaydi va 1999-yildan beri 60 ga yaqin qurolli guruhlar bu amaliyotni qisqartirish yoki tugatish toʻgʻrisida kelishuvga erishgan. Masalan, 2017-yilga kelib Filippindagi Moro Islomiy Ozodlik Jabhasi (MILF) o‘z saflaridan 2000 ga yaqin bolani ozod qildi<ref>{{Cite web|url=https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|title=UN Officials congratulate MILF for completion of disengagement of children from its ranks|last=UNICEF|date=4 December 2017|website=unicef.org|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180117182557/https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|archive-date=17 January 2018|url-status=live}}</ref>, 2016-yilda Kolumbiyadagi FARC-EP partizan harakati bolalarni yollashni to‘xtatishga rozi bo‘ldi. Boshqa mamlakatlar, xususan, Afgʻoniston, Iroq, Nigeriya va Suriyada teskari tendensiya kuzatilmoqda bu yerda islomiy jangarilar va ularga qarshi boʻlgan guruhlar bolalarni yollash, oʻqitish va ulardan foydalanishni kuchaytirdilar<ref name=":17">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. === Global taxmin === 2003-yilda Brukings Institutidan PW Singer, askar oʻsmirlar hududlarda davom etayotgan mojarolarning toʻrtdan uch qismida ishtirok etishini taxmin qildi<ref name="saddam">{{cite web|url=http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|title=Facing Saddam's Child Soldiers|author=P. W. Singer|date=14 January 2003|publisher=[[Brookings Institution]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20100212100221/http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|archive-date=12 February 2010|url-status=dead|access-date=3 August 2009|author-link=P. W. Singer}}</ref>. Oʻsha yili BMTning Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi (UNOCHA) bu bolalarning koʻpchiligi 15 yoshdan oshgan, ammo baʼzilari undan yoshroq boʻlganini xabar qildi<ref name="irin">{{cite web|url=http://www.irinnews.org/report/66280/africa-too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|title=AFRICA: Too small to be fighting in anyone's war|date=December 2003|publisher=UN Office for the Coordination of Humanitarian Affairs|archive-url=https://web.archive.org/web/20130325052712/http://www.irinnews.org/Report/66280/AFRICA-Too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|archive-date=25 March 2013|url-status=dead|access-date=3 August 2009}}</ref>. Bugungi kunda qurolli toʻqnashuvlar boʻlayotgan BMT rasmiylari va boshqa uchinchi tomonlarning kirishiga toʻsqinlik qiladigan hududlarda bolalardan harbiy foydalanishning keng tarqalganligi sababli, qancha bolalar jabrlanganini taxmin qilish qiyin<ref name=":8">{{Cite news |last=Child Soldiers International |year=2017 |title=How many children are used for military purposes worldwide? |language=en |url=https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |url-status=dead |access-date=25 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180126070954/https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |archive-date=26 January 2018}}</ref>. 2017-yilda Child Soldiers International tashkiloti dunyo boʻylab bir necha oʻn minglab bolalar, ehtimol 100 000 dan ortiq bolalar mamlakat qurolli kuchlari va nodavlat harbiy tashkilotlarda harbiy taʼlim olganini hisobladi va 2018-yilda tashkilot oʻsmirlar harbiy harakatlarda qatnashish uchun foydalanilgani haqida xabar berdi. 2018-yilda ular kamida 18 qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etgan. Qizlar askar bolalarning 40 % dan ortigʻini tashkil qilishi aniqlangan<ref>{{Cite book|last=Whitman|first=Shelly|title=The Routledge Handbook of the Responsibility to Protect|publisher=Routledge Publishing|year=2012|isbn=978-0-415-60075-0|location=New York|pages=154|language=English}}</ref>. == Bolalardan foydalanishning mantiqiy asoslari == Bolalarning jismoniy va psixologik jihatdan kattalarga nisbatan yosh boʻlishlariga qaramay, mamlakat va nodavlat harbiy tashkilotlarning ularni izlashiga koʻplab sabablari bor. === Psixologik omillar === Kattalarga nisbatan, bolalarning, shu jumladan o'smir bolalarning nevrologik rivojlanmaganligi ularni ishga qabul qilishga ko'proq moyil qiladi, shuningdek, xavf-xatarlarni hisobga olmasdan, keyingi qarorlar qabul qilish ehtimolini oshiradi<ref name=":55">{{Cite news |last=Louise, R |display-authors=et al |date=17 November 2016 |title=The recruitment of children by the UK armed forces: A critique from health professionals |language=en-GB |work=Medact |url=https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |url-status=live |access-date=31 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180131192429/https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |archive-date=31 January 2018}}</ref><ref>{{Cite book |last=Strasburger |first=V C |title=Children, adolescents, and the media (Chapter 1) |publisher=Sage |others=Wilson, Barbara J., Jordan, Amy B. (Amy Beth) |year=2013 |isbn=9781412999267 |edition=Third |location=Los Angeles |oclc=820450764}}</ref><ref>{{Cite journal |last=Spear |first=L. P. |date=June 2000 |title=The adolescent brain and age-related behavioral manifestations |journal=Neuroscience and Biobehavioral Reviews |volume=24 |issue=4 |pages=417–463 |doi=10.1016/s0149-7634(00)00014-2 |issn=0149-7634 |pmid=10817843 |s2cid=14686245}}</ref>. Ushbu moyilliklarni hisobga olgan holda, Germaniya<ref>{{Cite web |last=Krennerich |first=Michael |date=30 October 2020 |title=Shadow Report Child Soldiers 2020 |url=https://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC/Shared%20Documents/DEU/INT_CRC_NGO_DEU_44158_E.pdf |url-status=live |access-date=19 August 2022 |website=UN Office of the High Commissioner for Human Rights |page=24}}</ref>, Buyuk Britaniya<ref name=":13">{{Cite web |last=Gee |first=D |year=2008 |title=Informed Choice? Armed forces recruitment practices in the United Kingdom |url=https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204740/https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017}}</ref> va AQShda<ref name=":52">{{Cite web |last=American Public Health Association |year=2012 |title=Cessation of Military Recruiting in Public Elementary and Secondary Schools |url=https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204348/https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017 |website=apha.org}}</ref> o'smirlar bilan harbiy marketing olib borish tanqid qilingan. Xuddi shu uch mamlakatda olib borilgan tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kam ta'minlangan bolalarni nishonga olishadi<ref name=":93">{{Cite book |last=Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns |title=Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany |year=2016}}</ref><ref name=":23">{{Cite web |author1=Gee, D |author2=Goodman, A |title=Army visits London's poorest schools most often |url=http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20180529080003/http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |archive-date=29 May 2018 |access-date=10 December 2017}}</ref><ref name=":13" /><ref name=":21">{{Cite journal |last1=Hagopian |first1=Amy |last2=Barker |first2=Kathy |date=1 January 2011 |title=Should We End Military Recruiting in High Schools as a Matter of Child Protection and Public Health? |journal=American Journal of Public Health |volume=101 |issue=1 |pages=19–23 |doi=10.2105/ajph.2009.183418 |issn=0090-0036 |pmc=3000735 |pmid=21088269}}</ref><ref name=":52" /><ref>{{Cite news |title=Soldiers of Misfortune: Abusive U.S. Military Recruitment and Failure to Protect Child Soldiers |language=en |work=American Civil Liberties Union |url=https://www.aclu.org/other/soldiers-misfortune-abusive-us-military-recruitment-and-failure-protect-child-soldiers |access-date=13 December 2017}}</ref>. Masalan, Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni jalb qilishni oson deb hisoblaydi, ayniqsa kambag'al oilalardan bo'lganlarni yollash yanada osonroq<ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d5bbf83278b3100018306a4/1566293898095/UK_recruitment_report_final.pdf |access-date=24 August 2019 |website=crin.org}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d4ab413eab07100015db6b6/1565176852564/FINAL+Youngest+British+army+recruits+come+disproportionately+from+England%27s+most+deprived+constituencies.pdf |access-date=24 August 2019}}</ref>. Ishga qabul qilingandan so'ng, bolalarga kattalarga qaraganda buyruqlarni osonroq bajartirish va nazorat qilish va kattalardan ko'ra din, nomus, obro'-e'tibor, qasos va burch kabi pul to'lanmaydigan rag'batlar uchun kurashishga moyildirlar<ref>{{cite journal |last1=Rosenblatt |first1=Roger |year=1984 |title=Children of War |journal=American Educator 8 |volume=1 |pages=37–41}}</ref>. Keltirilgan misollarga quyidagilar kiradi: Piter V. Singerning fikricha, oʻsmirlar osonlik bilan boshqara oladigan yengil avtomatik qurollarning global miqyosda tarqalishi bolalardan bevosita jangchilar sifatida foydalanishni yanada foydaliroq qildi<ref> Singer, Peter (2005). Children at War. New York: Pantheon Books. ISBN 9780375423499.</ref>. Romeo Daller aholining haddan tashqari koʻpayishi bolalarni harbiy tashkilotlar uchun arzon va qulay manbaga aylantirishdagi roliga ishora qilgan<ref>Dallaire, Roméo (2011). They Fight Like Soldiers, They Die Like Children: The Global Quest to Eradicate the Use of Child Soldiers. New York: Walker, and Company.</ref>. Rojer Rozenblatt oʻsmirlar kattalarga qaraganda din, sharaf, obroʻ-eʼtibor, qasos va burch kabi pul bilan olib boʻlmaydigan ragʻbatlar uchun kurashishga tayyor ekanligini taʼkidladi<ref>Rosenblatt, Roger (1984). "Children of War". American Educator 8 1: 37–41.</ref>. Bir qancha sharhlovchilar, jumladan, Bernd Beber, Kristofer Blattman, Deyv Grossman, Maykl Uessels, MakGurk va uning hamkasblari, bolalar kattalarga qaraganda itoatkor va moslashuvchan boʻlganligi sababli, ularni boshqarish, aldash va ularga yot gʻoyalar singdirish osonroq ekanligini taʼkidladilar<ref>Beber, Blattman, Bernd, Christopher (2013). "The Logic of Child Soldiering and Coercion". International Organization 67 (1): 65–104. doi:10.1017/s0020818312000409. Bu manba bu sahifada ikki marta foydalanilgan.</ref><ref>Dave., Grossman. On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society, Rev., New York: Little, Brown and Co, 2009. ISBN 9780316040938. OCLC 427757599. </ref><ref>Wessels, Michael (1997). "Child Soldiers". Bulletin of the Atomic Scientists 53 (4): 32. doi:10.1080/00963402.1997.11456787.</ref><ref>McGurk, Dennis „Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members“,. Military life: The psychology of serving in peace and combat Adler: . Westport: Praeger Security International, 2006 — 13–31 bet. ISBN 978-0275983024. </ref> Devid Gi va Reychel Teylor Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni ayniqsa kambagʻal oilalardan boʻlganlarni jalb qilish osonroq ekanligini aniqladi<ref>Gee, David; Taylor, Rachel (1 November 2016). "Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army?". The RUSI Journal 161 (6): 36–48. doi:10.1080/03071847.2016.1265837. ISSN 0307-1847.</ref><ref>Child Rights International Network. „Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK“. crin.org (21-avgust 2019-yil). Qaraldi: 24-avgust 2019-yil.</ref><ref>Child Rights International Network. „Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies“ (21-avgust 2019-yil). Qaraldi: 24-avgust 2019-yil.</ref>. Baʼzi qurolli guruhlar rahbarlarining taʼkidlashicha, oʻsmirlar oʻzlarining yosh boʻlishlariga qaramay, jangovar boʻlinmaga jangchilar sifatida oʻzlarining fazilatlarini olib kelishadi, ular koʻpincha ajoyib darajada qoʻrqmas, chaqqon va chidamlidir<ref>Beber, Bernd; Blattman, Christopher (2013). "The Logic of Child Soldiering and Coercion" (en). International Organization 67 (1): 65–104. doi:10.1017/s0020818312000409. ISSN 0020-8183.</ref>. Baʼzi oʻsmirlar harbiy tashkilotlarga majburan jalb qilinsa, aldanib yoki pul bilan olinsa, boshqalari oʻz xohishi bilan qoʻshiladi<ref>Brett, R. Young soldiers : why they choose to fight. Boulder, Colo.: Lynne Rienner Publishers, 2004. ISBN 9781588262615. OCLC 53830868.</ref><ref>Child Soldiers International. „Des Milliers de vies à réparer“ (fr) (2016). 15-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 29-yanvar 2018-yil.</ref><ref>Manba Wessels, Michael (1997). "Child Soldiers". Bulletin of the Atomic Scientists 53 (4): 32. doi:10.1080/00963402.1997.11456787.</ref>. Buning sabablari koʻp. 2004-yilda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalarni oʻrganishda Reychel Brett va Irma Spekt harbiy xizmatga kirishni ragʻbatlantiradigan bir qator omillarga ishora qildilar, xususan: Qashshoqlik, shu jumladan taʼlim yoki ishga joylashish imkoniyatlarining yetishmasligi Urushning madaniy normallashuvi Yangi doʻstlar izlash Qasos (masalan, doʻstlar va qarindoshlarning oʻldirilganini koʻrgandan keyin) „Jangchi“ roli yetuklikka oʻtish marosimini taʼminlaydi degan umidlar<ref>Brett, R. Young soldiers : why they choose to fight. Boulder, Colo.: Lynne Rienner Publishers, 2004. ISBN 9781588262615. OCLC 53830868.</ref>. XX asrning oxirlari taxminan 1990-yillarda Kambodja qurolli kuchlari tomonidan yollangan bolaning quyidagi soʻzlari koʻplab bolalarning qoʻshilish fikrlariga xosdir: <blockquote>Men ota-onamda ovqat yoʻqligi va maktabga bormasligim sababli qoʻshildim. . . Men minalar haqida oʻylardim, lekin nima ham qilishimiz mumkin — bu buyruq [oldingi chiziqqa borish]. Bir kuni kimdir mening oldimda minani bosdi va u yaralanib vafot etdi. . . O‘shanda men 60 metr narida radio yonida turgan edim. Men uning oʻlganini koʻzim bilan koʻrdim. . . Men har bir boʻlimda yosh bolalarni koʻraman. . . Ishonchim komilki, yana bir-ikki yil askarligimcha qolaman. Harbiy bo‘lishni to‘xtatsam, hech qanday mahoratim yo‘qligi uchun biror joyda ishlolmayman. Men keyin nima qilishimni bilmayman. . .<ref name=":410">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=adc88bff-1916-4317-b184-d9079e7b0bb8|archive-url=https://web.archive.org/web/20190525205613/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=adc88bff-1916-4317-b184-d9079e7b0bb8|url-status=dead|archive-date=2019-05-25|title=Global Report on Child Soldiers|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2001|website=child-soldiers.org|access-date=2018-05-16}}</ref></blockquote> == Bolalarga taʼsiri == === Qurolli mojaro === Bolalarga harbiy hayotning taʼsir koʻlami birinchi marta xalqaro hamjamiyat tomonidan BMT Bosh Assambleyasi topshirgan „Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri“ (1996-yilda) nomi bilan inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machel tomonidan tayyorlangan yirik hisobotda maʼlum qilingan<ref>Machel. „Impact of armed conflict on children“ (1996). 8-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. Hisobot, ayniqsa, yosh bolalardan foydalanish bilan bogʻliq boʻlib, har yili dunyo boʻylab koʻp minglab bolalar oʻlib ketayotgani, mayib-majruh boʻlib, psixiatrik jarohatlar olganligi haqidagi dalillarni taqdim etgan<ref>Machel. „Impact of armed conflict on children“ (1996). 8-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. Grasa Machelning hisobotidan keyin oʻtkazilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar ruhiy kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi va xatti-harakatlari bilan bogʻliq muammolarning sezilarli darajada yuqori xavfiga duch kelishadi<ref name=":15">{{Cite web|url=https://www.scribd.com/document/328940882/Child-Soldiering-Impact-on-Childhood-Development-and-Learning-Capacity|title=Child soldiering: Impact on childhood development and learning capacity|last=Boothby, N|display-authors=et al|year=2010|access-date=30 January 2018}}</ref>. Masalan, Falastin va Ugandada olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, sobiq askar bolalarning yarmidan koʻpi travmadan keyingi stress buzilishi alomatlarini koʻrsatgan va Ugandadagi har oʻninchi boladan toʻqqiztasida ruhiy tushkunlik holati ijobiy boʻlgan. Falastinlik tadqiqot olib boruvchilar, shuningdek, qurolli toʻqnashuvlarda yuqori darajadagi zoʻravonlikka duchor boʻlgan bolalar boshqa bolalarga qaraganda tajovuzkorlik va agressiyani koʻrsatish ehtimoli koʻproq ekanligini aniqladilar. Ushbu taʼsirlarning umumiy taʼsiri odatda kattalardagi qashshoqlik va doimiy ishsizlikning yuqori xavfini oʻz ichiga oladi<ref>Boothby, N. „Child soldiering: Impact on childhood development and learning capacity“ (2010). Qaraldi: 30-yanvar 2018-yil.</ref> === Qo'lga olish === Human Rights Watch tashkilotiga bergan maʼlumotlarga koʻra, qurolli kuchlar va guruhlar yollangan bolalarni hibsga olganlarida ularga koʻproq zarar yetkaziladi<ref name=":50">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|title=Children Detained in War Zones|date=28 July 2016|access-date=21 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821224149/https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|archive-date=21 August 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar koʻpincha yetarli oziq-ovqatsiz, tibbiy yordamsiz yoki boshqa gʻayriinsoniy sharoitlarda hibsga olinadi va baʼzilari hibs paytida jismoniy va jinsiy qiynoqlarga duchor boʻlishadi. Baʼzilari oilasi bilan qoʻlga olinadi yoki oila aʼzolaridan birining faoliyati tufayli hibsga olinadi. Advokatlar va qarindoshlarning har qanday sud majlisida ishtiroki koʻpincha taqiqlanadi<ref name=":50">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|title=Children Detained in War Zones|date=28 July 2016|access-date=21 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821224149/https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|archive-date=21 August 2016|url-status=live}}</ref>. === Harbiy tayyorgarlik === Boshqa tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, bolalarni, shu jumladan katta yoshdagi bolalarni harbiy xizmatga olish, hatto ular balogʻatga yetgunga qadar qurolli toʻqnashuvlarda qoʻllanilmasa ham, zararli taʼsir koʻrsatadi. Qoʻshma Shtatlardagi harbiy akademiklar harbiy tayyorgarlikni (barcha yoshdagi) doimiy stress sharoitida „intensiv singdirish“ sifatida tavsiflaydilar, uning asosiy maqsadi chaqiriluvchilarning soʻzsiz va darhol boʻysunishini oʻrgatishdir<ref>McGurk, Dennis „Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members“,. Military life: The psychology of serving in peace and combat Adler: . Westport: Praeger Security International, 2006 — 13–31 bet. ISBN 978-0275983024. </ref>. Ilmiy tadqiqotlarlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmirlar kattalarga qaraganda yuqori stressli muhitga moyil, masalan, boshlangʻich harbiy tayyorgarlikka, ayniqsa bolalik davridagi qiyinchiliklarga duchor boʻlganlar oʻzlarini koʻproq himoyasiz sezishadi. Harbiy xizmatga chaqirilganlar urushga yuborilishidan oldin ham vafot etishi mumkin. Ayniqsa AQShda oʻz joniga qasd qilishga urinish xavfi yuqori<ref>Ursano, Robert J.; Kessler, Ronald C.; Stein, Murray B.; Naifeh, James A.; Aliaga, Pablo A.; Fullerton, Carol S.; Wynn, Gary H.; Vegella, Patti L. et al. (1 July 2016). "Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers" (en). JAMA Psychiatry 73 (7): 741–9. doi:10.1001/jamapsychiatry.2016.0600. ISSN 2168-622X. PMID 27224848. PMC 4937827.</ref>. AQSh va Buyuk Britaniyada ruhiy kasalliklarning yuqori xavfi<ref>Goodwin, L.; Wessely, S.; Hotopf, M.; Jones, M.; Greenberg, N.; Rona, R. J.; Hull, L.; Fear, N. T. (2015). "Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population?" (en). Psychological Medicine 45 (9): 1881–1891. doi:10.1017/s0033291714002980. ISSN 0033-2917. PMID 25602942.</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish xavfi yuqori<ref>Head, M.; Goodwin, L.; Debell, F.; Greenberg, N.; Wessely, S.; Fear, N. T. (1 August 2016). "Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel" (en). Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology 51 (8): 1171–1180. doi:10.1007/s00127-016-1177-8. ISSN 0933-7954. PMID 26864534. PMC 4977328.</ref><ref>Mattiko, Mark J.; Olmsted, Kristine L. Rae; Brown, Janice M.; Bray, Robert M. (2011). "Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel". Addictive Behaviors 36 (6): 608–614. doi:10.1016/j.addbeh.2011.01.023. PMID 21376475</ref> va zoʻravonlik xulq-atvorining yuqori xavfi<ref>MacManus, Deirdre; Dean, Kimberlie; Jones, Margaret; Rona, Roberto J; Greenberg, Neil; Hull, Lisa; Fahy, Tom; Wessely, Simon et al. (2013). "Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study". The Lancet 381 (9870): 907–917. doi:10.1016/s0140-6736(13)60354-2. PMID 23499041.</ref><ref>Bouffard, L A (2005). "The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience". Armed Forces & Society 31 (2): 273–295. doi:10.1177/0095327x0503100206</ref><ref>Merrill, Lex L.; Crouch, Julie L.; Thomsen, Cynthia J.; Guimond, Jennifer; Milner, Joel S. (August 2005). "Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates". Military Medicine 170 (8): 705–709. doi:10.7205/milmed.170.8.705. ISSN 0026-4075. PMID 16173214.</ref> chaqiriluvchilarning harbiy xizmatga kirishdagi holatiga, yoshiga bogʻliq. Harbiy muhit, shuningdek, zoʻravonlik va jinsiy zoʻravonlikning yuqori darajasi bilan tavsiflanadi<ref>UK, Ministry of Defence. „British Army: Sexual Harassment Report“ (2015). 9-mart 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Canada, Statcan [official statistics agency]. „Sexual Misconduct in the Canadian Armed Forces, 2016“ (en). statcan.gc.ca (2016). 30-mart 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Marshall, A; Panuzio, J; Taft, C (2005). "Intimate partner violence among military veterans and active duty servicemen" (en). Clinical Psychology Review 25 (7): 862–876. doi:10.1016/j.cpr.2005.05.009. PMID 16006025</ref>. Harbiy xizmatga chaqirish amaliyotlari oʻsmirlik davridagi bolalarning zaif tomonlariga zarba berishi ham aniqlangan. Xususan, Germaniya<ref>Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns. Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany, 2016. </ref>, Buyuk Britaniya<ref>Gee, D. „Army visits London's poorest schools most often“. 29-may 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 10-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Gee. „Informed Choice? Armed forces recruitment practices in the United Kingdom“ (2008). 13-dekabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil. </ref><ref>Gee, David; Taylor, Rachel (1 November 2016). "Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army?". The RUSI Journal 161 (6): 36–48. doi:10.1080/03071847.2016.1265837. ISSN 0307-1847.</ref> va AQSh<ref>Hagopian, Amy; Barker, Kathy (1 January 2011). "Should We End Military Recruiting in High Schools as a Matter of Child Protection and Public Health?". American Journal of Public Health 101 (1): 19–23. doi:10.2105/ajph.2009.183418. ISSN 0090-0036. PMID 21088269. PMC 3000735</ref><ref>American Public Health Association. „Cessation of Military Recruiting in Public Elementary and Secondary Schools“. apha.org (2012). 13-dekabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil.</ref><ref>„Soldiers of Misfortune: Abusive U.S. Military Recruitment and Failure to Protect Child Soldiers“(ingl.), American Civil Liberties Union. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil.</ref> dalillari shuni koʻrsatdiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kambagʻal oilalardan boʻlgan bolalarni xavf va cheklovlarni oʻtkazib yuboradigan marketing yordamida nishonga olishadi. Baʼzi akademiklarning taʼkidlashicha, bunday marketing oʻsmirlik davrida hissiy jihatdan asoslangan qarorlar qabul qilishda psixologik moyillikdan foydalanadi<ref>Strasburger, V C. Children, adolescents, and the media (Chapter 1), Wilson, Barbara J., Jordan, Amy B. (Amy Beth), Third, Los Angeles: Sage, 2013. ISBN 9781412999267. OCLC 820450764</ref><ref>Louise, R. „The recruitment of children by the UK armed forces: A critique from health professionals“ (en-GB), Medact (17-noyabr 2016-yil). Qaraldi: 31-yanvar 2018-yil.</ref><ref>Spear, L. P. (June 2000). "The adolescent brain and age-related behavioral manifestations". Neuroscience and Biobehavioral Reviews 24 (4): 417–463. doi:10.1016/s0149-7634(00)00014-2. ISSN 0149-7634. PMID 10817843.</ref><ref>Medact. „House of Commons Defence Committee Inquiry into Armed Forces and Veterans Mental Health: Written Evidence Submitted by Medact“ (2018). 15-noyabr 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-mart 2018-yil. </ref>. == Xalqaro huquq == === Bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish === '''Bolaning taʼrifi''' Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya bola deb 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni deb belgilab bergan. Parij tamoyillari qurolli kuchlar yoki qurolli guruh bilan bogʻlangan bolani quyidagicha belgilaydi: <blockquote>…qurolli kuchlar yoki qurolli guruh tomonidan har qanday lavozimda, shu jumladan, ular bilan cheklanmagan holda, jangchilar, oshpazlar, yuk tashuvchilar, josuslar yoki jinsiy maqsadlar uchun, yoki boʻlmasa xabarchilar sifatida foydalaniladigan 18 yoshga to‘lmagan har qanday shaxsdir.</blockquote> Hujjat Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi tomonidan tasdiqlangan. Bu nafaqat harbiy harakatlarda qatnashayotgan balki bevosita uning yaqinida ishtirok etayotgan bolalarga tegishli. '''15 yoshgacha boʻlgan bolalar''' 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar (1977-yil, 77.2-modda)<ref name=":25">{{Cite web|url=https://www.icrc.org/eng/assets/files/other/icrc_002_0321.pdf|title=Protocols additional to the Geneva Conventions of 12 August 1949|last=International Committee of the Red Cross|year=1977|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20170307150937/https://www.icrc.org/eng/assets/files/other/icrc_002_0321.pdf|archive-date=7 March 2017|url-status=live}}</ref>, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (1989) va Xalqaro jinoiy sudning Rim statuti (2002) hammasi mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlarga va qurolli boʻlmagan kuchlarga bolalarni ishlatishni taqiqlaydi. Davlatlarning qurolli guruhlari 15 yoshgacha bo‘lgan bolalarni bevosita qurolli to‘qnashuvlarda (texnik jihatdan „jang“ harakatlarda) ishlatadigan boʻlsa bu [[urush jinoyati sifatida tan olingan<ref>{{Cite web|url=https://www.icc-cpi.int/nr/rdonlyres/ea9aeff7-5752-4f84-be94-0a655eb30e16/0/rome_statute_english.pdf|title=Rome Statute of the International Criminal Court (A/CONF.183/9)|year=1998|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180318090721/https://www.icc-cpi.int/nr/rdonlyres/ea9aeff7-5752-4f84-be94-0a655eb30e16/0/rome_statute_english.pdf|archive-date=18 March 2018|url-status=live}}</ref>. '''18 yoshgacha bo'lgan bolalar''' Qurolli kuchlarga ega boʻlgan aksariyat mamlakatlar shuningdek, bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) (2000-yil) va Bolalar mehnatining eng yomon shakllari (1999-yilda boʻlib oʻtgan) konvensiyasining yuqori standartlari bilan bogʻliq boʻlib, ular bolalarni 18 yoshga yetguncha majburiy yollashni taqiqlaydi<ref>Child Soldiers International. „International laws and child rights“(ingl.). Qaraldi: 25-yanvar 2018-yil.</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:11300:0::NO::P11300_INSTRUMENT_ID:312327|title=Ratifications of C182 – Worst Forms of Child Labour Convention, 1999 (No. 182)|last=International Labour Organization|website=ilo.org|language=en|access-date=30 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180130053725/http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:11300:0::NO::P11300_INSTRUMENT_ID:312327|archive-date=30 January 2018|url-status=live}}</ref>. OPAC protokoli, shuningdek, hali ham bolalarni (16 yoshdan boshlab) yollash bilan shugʻullanadigan hukumatlardan „18 yoshga toʻlmagan shaxslar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrishni“ talab qiladi. Bundan tashqari, OPAC nodavlat qurolli guruhlarga garchi buning qonuniy kuchi mavhum boʻlsa-da, har qanday sharoitda bolalarni yollashni taqiqlaydi<ref>Geneva Call. „Engaging nonstate armed groups on the protection of children: Towards strategic complementarity“ (2012). 22-mart 2015-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil. </ref><ref>Child Soldiers International. „A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups“ (2016). 8-mart 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 19-yanvar 2018-yil.</ref> Dunyodagi eng yuqori standart Afrikaning Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Xartiyasi<ref>African Commission on Human and Peoples' Rights. „African Charter on the Rights and Welfare of the Child“. achpr.org (2018). 21-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref> tomonidan belgilangan, u mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni har qanday sharoitda ham yollashni taqiqlaydi. Afrikaning aksariyat davlatlari Xartiyani ratifikatsiya qilgan<ref>African Commission on Human and Peoples' Rights. „African Charter on the Rights and Welfare of the Child“. achpr.org (2018). 21-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. '''Cheklovlar va bo'shliqlar''' Yuqoridagi shartnomalarning hech biri bolalarning "jangovar harakatlarda" bilvosita ishtirok etishini yoki ularda (ya'ni, jangovar harakatlardan uzoqda) harbiy amaliyotga hissa qo'shishni aniq taqiqlamaydi. OPAC aʼzosi boʻlmagan mamlakatqurolli kuchlar Jeneva konvensiyalarining I Protokolida belgilangan quyi standartlarga boʻysunadilar, bu esa qurolli kuchlarga oʻn besh yoshdan oshgan bolalarni jangovar harakatlarda qoʻllashga va ixtiyoriy ravishda kuzatuvchi sifatida qatnashgan yosh bolalardan foydalanishga guvoh boʻlsalar bu haqida xabar beradilar: Xalqaro Qizil Xoch Qoʻmitasi mojaro tomonlariga „barcha zarur choralarni koʻrish“ni taklif qildi, bu yakuniy matnda „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ kerak, bu butunlay taqiq emas, chunki amalga oshirish mumkin degan maʼnoni anglatadi „bajarilishi yoki amalga oshirilishi mumkin.“ „Harbiy harakatlarda ishtirok etish“ bandi boʻyicha muzokaralar chogʻida koʻngilli bolalarning harbiy maʼlumotlarni yigʻish va uzatish, tashishda yordam berish kabilar harbiy harakatlarga bilvosita jalb etish deb baholanadi. Biroq, 1949-yil 12-avgustdagi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha va 1977-yilda qabul qilingan Xalqaro qurolli boʻlmagan mojarolar qurbonlarini himoya qilish toʻgʻrisidagi II Protokolning 4.3.c moddasida „oʻn besh yoshga toʻlmagan bolalar“ qurolli kuchlar yoki guruhlarga chaqirilmaydi va jangovar harakatlarda qatnashishi mumkin emas". deyiladi. == Bolalarni ozod qilish va reintegratsiya qilish standartlari == OPAC hukumatlardan harbiy harakatlarda yollangan yoki foydalanilgan bolalarni o‘z yurisdiksiyasi doirasida demobilizatsiya qilishni hamda ularning jismoniy va ruhiy holatlarini tiklanishi va ijtimoiy reintegratsiyasi uchun yordam ko‘rsatishni talab qiladi<ref name="OptProto">{{cite web|url=http://www.unicef.org/crc/index_30203.html|title=UNICEF: Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child|date=30 November 2005|work=UNICEF|access-date=2 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141006095424/http://www.unicef.org/crc/index_30203.html|archive-date=6 October 2014|url-status=live}} {{cite journal|last1=Yun|first1=Seira|year=2014|title=Breaking Imaginary Barriers: Obligations of Armed Non-State Actors Under General Human Rights Law – The Case of the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child|journal=Journal of International Humanitarian Legal Studies|volume=5|issue=1–2|pages=213–257|ssrn=2556825|doi=10.1163/18781527-00501008}}</ref>. Urush, fuqarolarning tartibsizliklari, fuqarolar urushi, turli qurolli toʻqnashuvlar va boshqa favqulodda vaziyatlarda bolalar va yoshlarni, shuningdek, Birlashgan Millatlar Tashkilotining Favqulodda va qurolli toʻqnashuvlarda ayollar va bolalarni himoya qilish toʻgʻrisidagi deklaratsiyasiga muvofiq himoya qilishni taklif etadi. Qurolli guruhlarning sobiq aʼzolarini tegishli ravishda qurolsizlantirish, demobilizatsiya qilish va reintegratsiya qilish jarayonlari uchun Birlashgan Millatlar Tashkiloti 2006-yilda Integratsiyalashgan standartlarni ishlab chiqishni boshladi<ref>{{Cite book|title=Child soldiers, adult interests : the global dimensions of the Sierra Leonean tragedy|last=John-Peter.|first=Pham|date=2005|publisher=Nova Science Publishers|isbn=9781594546716|location=New York|oclc=61724289}}</ref> . == Harbiy jinoyatlar == Hozirda bolalarni urush jinoyatlari uchun urush qonunlarida belgilangan javobgarlikka tortilishi kerakmi, degan fikr mavjud<ref name="McCollough-2008-03-10">Lauren McCollough, [http://www.crimesofwar.org/onnews/News-Khadr.html The Military Trial of Omar Khadr: Child Soldiers and the Law] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080512083222/http://www.crimesofwar.org/onnews/News-Khadr.html |date=12 May 2008 }}, [http://www.crimesofwar.org/about/about.html Crimes of War Project] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081222121657/http://www.crimesofwar.org/about/about.html |date=22 December 2008 }} 10 March 2008</ref>. Xalqaro huquq urush jinoyatlarini sodir etgan bolalarni jinoiy javobgarlikka tortishni taqiqlamaydi, biroq Bola huquqlari to‘g‘risidagi konvensiyaning 37-moddasida belgilanganidek, bola olishi mumkin bo‘lgan jazo cheklanadi: „oʻn sakkiz yoshga toʻlmagan shaxslar tomonidan sodir etilgan jinoyatlarga o‘lim jazosi ham, ozod qilish imkoniyatisiz umrbod qamoq jazosi ham belgilanmaydi“<ref>{{Cite web|url=https://genevacall.org/wp-content/uploads/dlm_uploads/2013/12/Engaging-Nonstate-Armed-Groups-on-the-Protection-of-Children-Towards-Strategic-Complementarity-International-Peace-Institute..pdf|title=Engaging nonstate armed groups on the protection of children: Towards strategic complementarity|last=Geneva Call|year=2012|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20150322034945/http://www.genevacall.org/wp-content/uploads/dlm_uploads/2013/12/Engaging-Nonstate-Armed-Groups-on-the-Protection-of-Children-Towards-Strategic-Complementarity-International-Peace-Institute..pdf|archive-date=22 March 2015|url-status=dead}}</ref>. '''Syerra-Leone misoli''' Syerra-Leoneda yuz bergan fuqarolar urushidan soʻng, BMT Syerra-Leone boʻyicha Maxsus sudga (SCSL) 15 va undan katta yoshdagi sobiq jangchilarni gumanitar qonunlarni, shu jumladan urush jinoyatlarini buzganliklari uchun sud qilishni buyurdi. Biroq, Parij tamoyillari qurolli toʻqnashuvlarda qatnashgan bolalar, hatto ular jinoyatchi boʻlsa ham, birinchi navbatda qurbon sifatida koʻrilishi kerak degan fikrni ilgari surdi: Ushbu tamoyil Sud nizomida oʻz aksini topgan boʻlib, u jinoiy javobgarlikka tortishni istisno qilmagan, lekin sobiq askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiya qilish zarurligini taʼkidlab oʻtgan. Syerra-Leone mamlakat tribunalining birinchi bosh prokurori David Crane nizomni qanchalik jirkanch jinoyatlar sodir etgan bo‘lishidan qatʼi nazar, bolalarning o‘zini emas, balki bolalarni ishga yollagan kishilarni jinoiy javobgarlikka tortish foydasiga talqin qildi<ref> [http://www.diplomatie.gouv.fr/en/IMG/pdf/Paris_Conference_Principles_English_31_January.pdf The Paris Principles and Guidelines on Children associated with armed forces or armed groups] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150923215047/http://www.diplomatie.gouv.fr/en/IMG/pdf/Paris_Conference_Principles_English_31_January.pdf |date=23 September 2015 }}, February 2007. Section "Treatment of children accused of crimes under international law", p. 9 </ref>. '''Omar Khadr misoli''' AQShda prokurorlar kanadalik Omar Khadrni Afgʻonistonda 16 yoshga toʻlmaganida va Tolibon safida AQSh kuchlariga qarshi jang qilganlikda aybladilar<ref>{{cite news|url=http://ca.reuters.com/article/domesticNews/idCATRE67847020100809|title=Omar Khadr's Confession Can Be Used at Guantanamo Trial|author=Jane Sutton|date=9 August 2010|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180806024727/https://ca.reuters.com/article/domesticNews/idCATRE67847020100809|archive-date=6 August 2018|url-status=live}}</ref>. Ushbu jinoyatlarga AQSh qonunchiligiga koʻra umrbod qamoq jazosi beriladi<ref name="McCollough-2008-03-10" />. 2010-yilda qiynoq va tazyiq ostida boʻlgan Xadr urush qonunlarini buzgan holda qotillik, qotillikka urinish, fitna, terrorizmga moddiy yordam koʻrsatish va josuslikda aybdor deb topildi<ref>{{cite web|url=http://media.miamiherald.com/smedia/2010/10/26/10/stip.source.prod_affiliate.56.pdf|title=USvKhadr Stipulation of Fact|date=25 October 2010|access-date=30 November 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20111002161209/http://media.miamiherald.com/smedia/2010/10/26/10/stip.source.prod_affiliate.56.pdf|archive-date=2 October 2011|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.cnn.com/2010/US/10/25/khadr.plea/|title=Youngest Guantanamo detainee pleads guilty|last=Meserve|first=Jeanne|author2=CNN Wire Staff|date=25 October 2010|publisher=CNN|access-date=29 October 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101026132342/http://www.cnn.com/2010/US/10/25/khadr.plea/|archive-date=26 October 2010|url-status=live}}</ref>. Khadrni bir yillik qamoqdan soʻng Kanadaga deportatsiya qilinishini koʻrsatadigan kelishuv bitimining bir qismi sifatida taklif qilindi. Umar Khadr Guantanamo qamoqxonasida qoldi va Kanada hukumati uning vataniga qaytarilishini kechiktirgani uchun xalqaro tanqidlarga uchradi<ref>{{cite news | url=https://www.cbc.ca/news/world/khadr-to-return-to-canada-lawyer-1.905780 | publisher=CBC News | title=Khadr to return to Canada: lawyer | date=25 October 2010 | access-date=30 November 2011 | archive-url=https://web.archive.org/web/20101028080624/https://www.cbc.ca/news/world/khadr-to-return-to-canada-lawyer-1.905780 | archive-date=28 October 2010 | url-status=live}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.cbc.ca/news/canada/story/2012/07/20/khadr-canada-us.html |title=Toews' request delays Khadr's transfer to Canada |date=20 July 2012 |publisher=CBC News |access-date=26 July 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120727002758/http://www.cbc.ca/news/canada/story/2012/07/20/khadr-canada-us.html |archive-date=27 July 2012 |url-status=live }}</ref>. Oxir-oqibat, Khadr 2012-yil sentabr oyida Kanada qamoqxonasiga oʻtkazildi va 2015-yil may oyida Alberta sudyasi tomonidan garov evaziga ozod qilindi. 2016-yilda Xadr AQShning harbiy jinoyatchi sifatida hukm qilinganligi ustidan shikoyat qilgan<ref>{{Cite web|title = 'Freedom is way better than I thought,' says Omar Khadr|url = http://www.cbc.ca/news/canada/edmonton/omar-khadr-free-on-bail-vows-to-prove-he-is-a-good-person-1.3065692|publisher = Canadian Broadcasting Corporation|access-date = 8 February 2016|archive-url = https://web.archive.org/web/20160131211649/http://www.cbc.ca/news/canada/edmonton/omar-khadr-free-on-bail-vows-to-prove-he-is-a-good-person-1.3065692|archive-date = 31 January 2016|url-status = live}}</ref>. BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili hukm chiqarilishidan oldin AQShning Guantanamodagi harbiy komissiyasiga maktub yozib, Khadrni reabilitatsiya dasturiga muvofiq qoʻyib yuborishni soʻrab murojaat qilgan<ref name=":0">{{Cite news|url=http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|title=Khadr should go back to Canada: UN official|last=CBC News|date=27 October 2010|publisher=Canadian Broadcasting Corporation|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20171129025923/http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|archive-date=29 November 2017|url-status=live}}</ref>. Oʻz maktubida u Khadr „oʻsmir askarbola hikoyasini ifodalaydi: vijdonsiz guruhlar tomonidan kattalarning oʻzlari tushunmaydigan janglarda qatnashish taklifi bilan harakat qilish uchun yollangan“.ini aytadi<ref name=":0">{{Cite news|url=http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|title=Khadr should go back to Canada: UN official|last=CBC News|date=27 October 2010|publisher=Canadian Broadcasting Corporation|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20171129025923/http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|archive-date=29 November 2017|url-status=live}}</ref>. == Birlashgan Millatlar Tashkilotining roli == === Tarixi === Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning yakuniy matni (1989-yilda qabul qlingan) 18 yoshgacha boʻlgan barcha bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlamaganidan keyin bolalar huquqlari himoyachilarining hafsalasi pir boʻldi va ular bu maqsadga erishish uchun yangi shartnoma tuzishni talab qila boshladilar<ref name=":02">{{Cite book|title=Campaigning for justice: Human rights advocacy in practice|last=Becker|first=J|publisher=Stanford University Press|year=2013|isbn=9780804774512|location=Stanford, California|pages=11–31|chapter=Campaigning to stop the use of child soldiers|oclc=837635842}}</ref><ref name=":24">{{Cite web|url=http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on Involvement of Children in Armed Conflict (OP/CAC)|last=Brett|first=R|year=2005|website=International Council on Human Rights Policy & International Commission of Jurists|access-date=4 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20120416195918/http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|archive-date=16 April 2012|url-status=live}}</ref>. Natijada, yangi tashkil etilgan Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita ikkita tavsiya berdi: birinchidan, qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri boʻyicha BMTdan yirik tadqiqot oʻtkazishni soʻrash; ikkinchidan, konvensiyaga qo‘shimcha protokol bo‘yicha muzokaralar olib borish uchun BMTning Inson huquqlari bo‘yicha komissiyasi aʼzolaridan iborat ishchi guruhini tuzish. Har ikkala taklif ham qabul qilindi<ref name=":02">{{Cite book|title=Campaigning for justice: Human rights advocacy in practice|last=Becker|first=J|publisher=Stanford University Press|year=2013|isbn=9780804774512|location=Stanford, California|pages=11–31|chapter=Campaigning to stop the use of child soldiers|oclc=837635842}}</ref><ref name=":24">{{Cite web|url=http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on Involvement of Children in Armed Conflict (OP/CAC)|last=Brett|first=R|year=2005|website=International Council on Human Rights Policy & International Commission of Jurists|access-date=4 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20120416195918/http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|archive-date=16 April 2012|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitaga javob berar ekan, „qurolli toʻqnashuvlar natijasida dunyoning koʻplab qismlarida bolalarning ahvoli keskin yomonlashganini“ tan oldi va inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machelga yirik tadqiqot oʻtkazishni topshirdi<ref name=":11">{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/mandate/special-representative-of-the-secretary-general-for-children-and-armed-conflict/|title=Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|last=Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|year=2018|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180129004604/https://childrenandarmedconflict.un.org/mandate/special-representative-of-the-secretary-general-for-children-and-armed-conflict/|archive-date=29 January 2018|url-status=live}}</ref>. Machel hisoboti, Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri, 1996-yilda nashr etilgan Hisobotda qayd etilgan: <blockquote>Hech shubha yoʻqki, eng dolzarb ustuvor vazifalardan biri 18 yoshgacha boʻlgan barchani qurolli kuchlar safidan chetlashtirishdir<ref name=":14">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/graca/a51-306_en.pdf|title=Impact of armed conflict on children|last=Machel|first=G|year=1996|access-date=2018-01-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20170708004644/https://www.unicef.org/graca/a51-306_en.pdf|archive-date=8 July 2017|url-status=live}}</ref></blockquote> Shu bilan birga, BMTning Inson huquqlari boʻyicha komissiyasi bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanish boʻyicha standartlarni oshirish boʻyicha muzokaralar olib borish uchun ishchi guruh tuzdi. Murakkab muzokaralar va global kampaniyadan soʻng, yangi shartnoma 2000-yilda Bolalar huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning qurolli mojarolarga jalb etilishi toʻgʻrisidagi fakultativ protokoli sifatida kelishib olindi. Shartnoma bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda bevosita ishtirok etishini ham, ularni 16 yoshdan boshlab mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga jalb qilishni ham taqiqlaydi<ref name=":1">{{Cite web|url=http://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/OPACCRC.aspx|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict|year=2000|website=ohchr.org|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20130502015246/http://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/OPACCRC.aspx|archive-date=2 May 2013|url-status=dead|access-date=22 March 2018}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi 2000-yil 25-maydagi 54/263- rezolyutsiya bilan shartnomani Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokol sifatida qabul qildi. Protokol 2002-yil 12-fevralda kuchga kirdi<ref>{{Cite journal|date=November 2000|title=United Nations General Assembly: Optional Protocols to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict and on the Sale of Children, Child Prostitution and Child Pornography|url=http://dx.doi.org/10.1017/s0020782900009335|journal=International Legal Materials|volume=39|issue=6|pages=1285–1297|doi=10.1017/s0020782900009335|s2cid=232255513|issn=0020-7829}}</ref>. === Bosh kotibning bolalar va qurolli mojarolar bo'yicha maxsus vakili === Machelning eʼlon qilgan hisoboti BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili (SRSG-CAAC) uchun yangi mandatga olib keldi<ref>Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict. „Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict“ (en-US). United Nations (2018). 29-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. SRSG vazifalari orasida Bosh kotibning bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha yillik hisoboti loyihasini ishlab chiqish kiradi, unda butun dunyodan bolalarni yollash va ulardan foydalanishning eng yomon holatlari roʻyxati va tavsifi sanab oʻtilgan<ref>{{Cite web|url=https://foreignpolicy.com/2017/08/16/confidential-u-n-report-accuses-saudi-coalition-of-killing-hundreds-of-children-in-yemen-conflict/|title=Confidential U.N. Report Accuses Saudi Coalition of Killing Hundreds of Yemeni Kids|last=Lynch|first=Colum|date=16 August 2017|website=Foreign Policy|language=en|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180323092442/https://foreignpolicy.com/2017/08/16/confidential-u-n-report-accuses-saudi-coalition-of-killing-hundreds-of-children-in-yemen-conflict/|archive-date=23 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Xavfsizlik Kengashi === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Xavfsizlik Kengashi muntazam ravishda munozaralar, hisobotlarni qabul qilish va „Qurolli toʻqnashuvdagi bolalar“ sarlavhasi ostida rezolyutsiyalarni qabul qilish uchun yigʻiladi. Ushbu masala boʻyicha birinchi rezolyutsiya 1261-sonli qaror 1999-yilda qabul qilingan<ref name="UN_SRES12611999">{{UN document|docid=S-RES-1261(1999)|type=Resolution|body=Security Council|year=1999|resolution_number=1261|accessdate=20 July 2008}}</ref>. 2004-yilda 1539-sonli rezolyutsiya bir ovozdan qabul qilindi, u askar bolalardan foydalanishni qoraladi va BMT Bosh kotibiga monitoring va hisobot berish mexanizmi deb nomlanuvchi amaliyotni kuzatish va hisobot berish vositasini yaratishni topshirdi<ref>{{cite news|url=http://www.reliefweb.int/rw/rwb.nsf/db900SID/ACOS-64DFZ7?OpenDocument|title=Security Council condemns recruitment of child soldiers, asks Secretary-General to devise monitoring mechanism|date=22 April 2004|publisher=[[ReliefWeb]]}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.unicef.org/protection/57929_57997.html|title=Monitoring and Reporting Mechanism (MRM) on grave violations of children's rights in situations of armed conflict|work=UNICEF|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20180323154757/https://www.unicef.org/protection/57929_57997.html|archive-date=23 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi === Bosh kotib bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha har yili yillik hisobotini eʼlon qiladi<ref>{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/virtual-library/|title=Library of the Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|last=Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|year=2018|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180129013116/https://childrenandarmedconflict.un.org/virtual-library/|archive-date=29 January 2018|url-status=live}}</ref>. 2017-yilgi hisobotda 2016-yilda qurolli guruhlar tomonidan bolalardan keng foydalanilgan 14 ta davlat (Afg‘oniston, Kolumbiya, Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Iroq, Mali, Myanma (Birma) , Nigeriya, Filippin, Somali, Janubiy Sudan, Sudan, Suriya, va Yaman) va davlat qurolli kuchlari jangovar harakatlarda bolalardan foydalangan oltita davlat (Afgʻoniston, Myanma (Birma), Somali, Sudan, Janubiy Sudan va Suriya)<ref>United Nations Secretary-General. „Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017“. United Nations (2017). 25-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-yanvar 2018-yil. </ref> davlatlarini keltiradi. 2011-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun ekstremal chora-tadbirlar hisobotiga koʻra, mojaro hududlarida zoʻravonlik harakatlariga jalb qilingan bolalar masalasini koʻtargan<ref>„Extreme Measures | Abuses against Children Detained as National Security Threats“(ingl.), Human Rights Watch (28-iyul 2016-yil). Qaraldi: 28-mart 2018-yil.</ref>. == Bugungi kunda harbiy xizmatdagi bolalar - mintaqa va mamlakatlar bo'yicha == Ushbu bo'lim bugungi kunda bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanishni o'z ichiga oladi. === Afrika === 2003-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotining Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi maʼlumotlariga koʻra, butun dunyo boʻylab davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarda qatnashgan bolalarning yarmidan koʻpi Afrikada boʻlgan. 2004-yilda Child Soldiers International tashkiloti maʼlumotlariga koʻra, qitʼada 100 000 bolalar davlat va nodavlat qurolli kuchlarda foydalanilgan<ref name="CSUCS-1">[https://web.archive.org/web/20091226221427/http://www.child-soldiers.org/document/get?id=743 Child soldiers global report 2004: Africa Regional overview], [http://www.child-soldiers.org/contact/contact Child Soldiers International] {{webarchive|url=https://archive.today/20070703045854/http://www.child-soldiers.org/contact/contact|date=3 July 2007}}.<!--Retrieved April 2009--></ref> va 2008-yildagi hisob-kitoblarga koʻra, jami 120 000 bola yoki harbiy harakatlarda qatnashgan<ref>{{Cite journal|last=Rakisits|first=Claude|date=1 December 2008|title=Child Soldiers in the East of the Democratic Republic of the Congo|journal=Refugee Survey Quarterly|language=en|volume=27|issue=4|pages=108–122|doi=10.1093/rsq/hdn054|issn=1020-4067|url=http://doc.rero.ch/record/291705/files/hdn054.pdf}}</ref>. Afrikaning aksariyat mamlakatlari ratifikatsiya qilgan Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Afrika Xartiyasi (1990-yil) 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni barcha turdagi harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlaydi. Ushbu qabul qilingan xartiyaga qaramay, BMT maʼlumotlariga koʻra, 2016-yilda Afrikaning yetti davlatida (Markaziy Afrika Respublikasi, Nigeriya, Kongo Demokratik Respublikasi, Somali, Mali, Janubiy Sudan, Sudan) bolalar qurolli guruhlar va uchtasida (Sudan, Somali va Janubiy Sudan) davlat qurolli kuchlari tomonidan foydalanilgan<ref>United Nations Secretary-General. „Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017“. United Nations (2017). 25-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-yanvar 2018-yil.</ref>. Afrikada joylashgan harbiy tashkilotlardagi bolalar sonini kamaytirish boʻyicha xalqaro saʼy-harakatlar 1997-yilda ishlab chiqilgan Keyptaun tamoyillaridan keyin boshlandi<ref name=":18">{{cite web|url=http://www.unicef.org/emerg/files/Cape_Town_Principles(1).pdf|title=Cape Town Principles and Best Practices|date=April 1997|publisher=UNICEF|pages=8|access-date=26 August 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927182848/http://www.unicef.org/emerg/files/Cape_Town_Principles(1).pdf|archive-date=27 September 2007|url-status=live}}</ref>. Prinsiplar Afrika hukumatlariga oʻsha paytda muzokaralar olib borilayotgan OPAC majburiyatlarini bajarishni va harbiy xizmatga yollash uchun minimal yoshni 15 dan 18 ga oshirishni taklif qildi<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref>. Prinsiplar, shuningdek, bola askarga 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni „har qanday turdagi muntazam yoki tartibsiz qurolli kuchlar yoki guruhning har qanday maqomdagi bir qismi boʻlgan … shu jumladan jinsiy maqsadlar uchun yollangan qizlarni ham qamrab oladi“ . . ."<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref>. 2007-yilda Parijda boʻlib oʻtgan „Urushdan ozod bolalar“ konferensiyasi Parij tamoyillarini ishlab chiqdi, ular Keyptaun tamoyillarini takomillashtirish va yangilash, ularni global miqyosda qoʻllash va hozirgi bolalar askarlarini qayta integratsiya qilishning amaliy yondashuvini belgilab berdi<ref name="UNICEF12">[http://www.unicef.org/media/media_38208.html <nowiki>[1]</nowiki>] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180114184025/https://www.unicef.org/media/media_38208.html |date=14 January 2018 }}, UNICEF press release</ref> . === Markaziy Afrika Respublikasi === Markaziy Afrika Respublikasida qurolli guruhlar tomonidan bolalardan foydalanish tarixdan keng tarqalgan. 2012 va 2015-yillar oraligʻida 10 000 ga yaqin bolalar milliy qurolli mojarolarda qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan<ref name=":03">{{Cite news|url=https://www.unicef.org/media/media_85654.html|title=Central African Republic: Children brutally targeted in weekend violence|last=UNICEF|access-date=13 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180114184037/https://www.unicef.org/media/media_85654.html|archive-date=14 January 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. 2016-yil maʼlumotlariga koʻra bu haliyam davom etmoqda. Musulmon Séléka qurolli guruhlar koalitsiyasi va asosan nasroniylardan iborat Anti-balaka jangarilari bolalardan shu tarzda ayovsiz foydalangan. Baʼzilarining yoshi sakkizda<ref name=":16">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/shop/des-milliers-de-vies-rparer|title=Des Milliers de vies à réparer|last=Child Soldiers International|year=2016|website=Child Soldiers International|language=fr|access-date=13 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180115042637/https://www.child-soldiers.org/shop/des-milliers-de-vies-rparer|archive-date=15 January 2018|url-status=dead}}</ref>. 2015-yil may oyida boʻlib oʻtgan Forum de Bangui (hukumat, parlament, qurolli guruhlar, fuqarolik jamiyati va diniy yetakchilar yig‘ilishi)da bir qator qurolli guruhlar minglab bolalarni demobilizatsiya qilish togʻrisida kelishib oldilar<ref>{{Cite news|url=https://www.unicef.org/media/media_81771.html|title=Armed groups in Central African Republic agree to release thousands of children|last=UNICEF|date=5 May 2015|work=UNICEF|access-date=13 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180114184053/https://www.unicef.org/media/media_81771.html|archive-date=14 January 2018|url-status=live}}</ref>. 2016-yilda Markaziy Afrika Respublikasiga barqarorlik oʻlchovi qaytdi va BMT maʼlumotlariga koʻra, 2691 oʻgʻil va 1206 qiz qurolli guruhlardan rasman ajratildi. Shunga qaramay, bolalarni harbiy maqsadlarda ishga olish va ulardan foydalanish oʻsha yil davomida taxminan yana 50 foizga koʻtarildi, bu raqamlar asosan Lord qarshilik armiyasiga tegishli<ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. === Kongo Demokratik Respublikasi === Minglab bolalar Kongo Demokratik Respublikasi (DRC) armiyasida va turli isyonchi qurolli kuchlarda xizmat qiladi. Maʼlumotlarga koʻra, Ikkinchi Kongo urushi avjida 30 000 dan ortiq bolalar mojaroning turli tomonlari bilan jang qilgan. „Kony 2012“ filmida Rabbiyning qarshilik armiyasi bu bolalarni yollagani daʼvo qilingan<ref name="guardian kony 2012">{{cite news | url=https://www.theguardian.com/global-development/2012/mar/16/kony-2012-child-soldiers-spotlight | title=Kony 2012 puts child soldiers back under the spotlight | work=[[The Guardian]] | date=16 March 2012 | access-date=16 March 2012 | author=Smith, David | archive-url=https://web.archive.org/web/20140820052154/http://www.theguardian.com/global-development/2012/mar/16/kony-2012-child-soldiers-spotlight | archive-date=20 August 2014 | url-status=live}}</ref>. Hozirgi vaqtda Kongo Demokratik Respublikasi dunyodagi eng yuqori askar bolalardan biriga ega mamlakat. Xalqaro sud urush davridagi bu amaliyotlar boʻyicha hukm chiqardi. Thomas Lubanga Dyilo, KDRdagi harbiy qoʻmondonlardan biri, 2002 va 2003-yillar oraligʻida bolalar askarlarini yollashdagi roli uchun 14 yillik qamoq jazosiga hukm qilindi. Lubanga Kongo vatanparvarlari ittifoqiga va uning qurolli qanoti Kongoni ozod qilish uchun vatanparvarlik kuchlariga rahbarlik qilgan. Bolalar Ituridagi qurolli toʻqnashuvda jang qilishga majbur boʻlishdi<ref name="The Prosecutor v. Thomas Lubanga Dyilo">{{cite web|url=http://www.icc-cpi.int/en_menus/icc/situations%20and%20cases/situations/situation%20icc%200104/related%20cases/icc%200104%200106|title=The Prosecutor v. Thomas Lubanga Dyilo|access-date=2 October 2014|url-status=dead|archive-url=https://archive.today/20140319221305/http://www.icc-cpi.int/en_menus/icc/situations%20and%20cases/situations/situation%20icc%200104/related%20cases/icc%200104%200106|archive-date=19 March 2014}}</ref>. === Somali === 2004-yilda Child Soldiers International tomonidan eʼlon qilingan hisobotda 1991-yildan beri 200 000 nafar bola oʻz irodasiga zid ravishda mamlakat qurolli kuch tarkiblariga jalb qilingani taxmin qilingan<ref name="CSUCS-1">[https://web.archive.org/web/20091226221427/http://www.child-soldiers.org/document/get?id=743 Child soldiers global report 2004: Africa Regional overview], [http://www.child-soldiers.org/contact/contact Child Soldiers International] {{webarchive|url=https://archive.today/20070703045854/http://www.child-soldiers.org/contact/contact|date=3 July 2007}}.<!--Retrieved April 2009--></ref> . 2017-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Antoniu Guterrish BMT hisobotiga izoh berib, mamlakatdagi „Ash-Shabob“ aʼzolarining 50 foizdan ortigʻini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil qiladi, baʼzi paytlari esa toʻqqiz yoshga toʻlmagani ham jangga joʻnatiladi degan edi. Hisobotda 2010-yilning 1-aprelidan 2016-yilning 31-iyuliga qadar Somalida 6163 nafar bola yollangani, ulardan 230 nafari qizlar ekanligi tasdiqlandi. „Ash-Shabob“ bu yollashning yetmish foizini tashkil qilgan. Somali milliy armiyasi ham bolalarni askarlikka yollash boʻyicha yuqori oʻrinlarda turadi<ref name=":37">{{Cite web|url=https://www.aljazeera.com/news/2017/01/guterres-thousands-child-soldiers-fight-somalia-170120063747893.html|title=Guterres: Thousands of child soldiers fight in Somalia|publisher=Al Jazeera|access-date=28 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329054211/https://www.aljazeera.com/news/2017/01/guterres-thousands-child-soldiers-fight-somalia-170120063747893.html|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.childsoldiers.org/preventing-the-use-of-child-soldiers-in-somalia/|title=Preventing the Use of Child Soldiers in Somalia – Roméo Dallaire Child Soldiers Initiative|date=30 January 2017|work=Roméo Dallaire Child Soldiers Initiative|access-date=28 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329061157/https://www.childsoldiers.org/preventing-the-use-of-child-soldiers-in-somalia/|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref> . === Sudan === 2004-yilda 17 000 ga yaqin bolalar davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan<ref name=":51">{{Cite book|title=The social problems of children in Sub-Saharan Africa|last=Hollingsworth|first=J|publisher=Cambridge Scholars Publishing|year=2013|isbn=9781443845137|location=Newcastle upon Tyne, UK|pages=68|oclc=825978109}}</ref>. O‘sha paytdagi asosiy qurolli muxolifat guruhi — Sudan Xalq ozodlik armiyasi (SPLA) tarkibida 5000 ga yaqin bola bor edi. Baʼzi sobiq bolalar askarlik paytida sodir etgan jinoyatlari uchun oʻlimga hukm qilingan<ref name=":51">{{Cite book|title=The social problems of children in Sub-Saharan Africa|last=Hollingsworth|first=J|publisher=Cambridge Scholars Publishing|year=2013|isbn=9781443845137|location=Newcastle upon Tyne, UK|pages=68|oclc=825978109}}</ref>. 2006-yilda bolalar Chaddagi qochqinlar lagerlaridan ham jalb qilingan va minglab bolalar Darfurdagi mojaroga tortilgan<ref name=":53">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Shop/global-report-2008-1|title=Child Soldiers Global Report 2008: Sudan|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2008|website=Child Soldiers International|pages=315–320|language=en|access-date=1 April 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180402035955/https://www.child-soldiers.org/Shop/global-report-2008-1|archive-date=2 April 2018|url-status=dead}}</ref>. 2005-yilda hukumat OPAC shartnomasini ratifikatsiya qildi va 2008-yilga kelib mamlakatda bolalardan harbiy maqsadda foydalanish kamaydi, ammo davlat qurolli kuchlari ham, SPLA ham ularni yollash va ishlatishda davom etgan. Bolalardan foydalanish kamayishda davom etdi, biroq 2017-yilda BMT hukumat kuchlarida hanuz12 yoshli bolalar borligi toʻgʻrisida xabarlar oldi<ref>{{Cite web|url=https://childsoldiersworldindex.org/view/SD|title=Child Soldiers World Index: Sudan|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=1 April 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180402101439/https://childsoldiersworldindex.org/view/SD|archive-date=2 April 2018|url-status=live}}</ref><ref name="urlWitness: A Child Soldier’s Darfur Confession – 'I shot her. She is dead.' | Human Rights Watch">{{cite web |url=https://www.hrw.org/news/2015/09/09/witness-child-soldiers-darfur-confession-i-shot-her-she-dead |title=Witness: A Child Soldier's Darfur Confession – 'I shot her. She is dead.' &#124; Human Rights Watch |date=9 September 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160817133035/https://www.hrw.org/news/2015/09/09/witness-child-soldiers-darfur-confession-i-shot-her-she-dead |archive-date=17 August 2016 |url-status=live }}</ref>. === Uganda === „Ugandadagi LRA armiyasida asosan askar sifatida oʻqitilgan. Ugandadagi barcha boshqa yoki oldingi isyonchi guruhlardan farqli oʻlaroq, LRA bolalarni (yaxshisi oʻn ikki yoshdan oʻn toʻrt yoshgacha) zoʻravonlik bilan oʻgʻirlash yoki qul qilishni oʻzining asosiy usuliga aylantirgan va oʻz faoliyatini tinch aholiga hujum qilishga qaratgan“<ref>Artur Bogner, Gabriele Rosenthal (2020): Child Soldiers in Context. Biographies, Familial and Collective Trajectories in Northern Uganda. Göttingen: University Press, 12. https://doi.org/10.17875/gup2020-1325</ref>. === Zimbabve === 2003-yilda Guardian gazetasi Zimbabveda davlat tomonidan homiylik qilinadigan yoshlar qurolli kuchlari Milliy Yoshlar Xizmati tomonidan inson huquqlarining koʻplab buzilishi haqida xabar berdi<ref>{{Cite web|url=https://www.theguardian.com/world/2003/feb/19/zimbabwe.andrewmeldrum|title=Living in fear of Mugabe's green bombers|last=Meldrum|first=Andrew|date=19 February 2003|website=The Guardian|language=en|access-date=29 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20171115214246/https://www.theguardian.com/world/2003/feb/19/zimbabwe.andrewmeldrum|archive-date=15 November 2017|url-status=live}}</ref>. Dastlab vatanparvar yoshlar tashkiloti sifatida tashkil etilgan bu tashkilot 10 yoshdan 30 yoshgacha boʻlgan yoshlardan iborat harbiylashtirilgan guruhga aylandi va mamlakatdagi norozilikni bostirish uchun foydalanildi. Tashkilot nihoyat 2018-yilning yanvarida taqiqlangan<ref>{{Cite web|url=http://www.solidaritypeacetrust.org/reports/youth_malitia.pdf|title=National youth service training|last=Solidarity Peace Trust|year=2003|archive-url=https://web.archive.org/web/20080905194023/http://www.solidaritypeacetrust.org/reports/youth_malitia.pdf|archive-date=5 September 2008|url-status=dead|access-date=29 March 2018}}</ref> The organisation was finally banned in January 2018.<ref>{{Cite news|url=https://www.myzimbabwe.co.zw/news/15436-youths-who-had-enrolled-for-useless-national-youth-service-turned-away-as-government-bans-green-bomber-training.html|title=Youths who had enrolled for useless National Youth Service turned away as government BANS green bomber training|date=30 January 2018|work=My Zimbabwe News|access-date=29 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20180330012355/https://www.myzimbabwe.co.zw/news/15436-youths-who-had-enrolled-for-useless-national-youth-service-turned-away-as-government-bans-green-bomber-training.html|archive-date=30 March 2018|url-status=live}}</ref>. == Amerika == === Boliviya === 2001-yilda Boliviya hukumati 14 yoshgacha boʻlgan bolalar yollash boʻyicha tekshiruvlar paytida qurolli kuchlarga majburan chaqirilgan boʻlishi mumkinligini tan oldi<ref name="globalmarch.org">[http://www.globalmarch.org/resourcecentre/world/bolivia.pdf Global March Against Child Labour: Bolivia] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070927182849/http://www.globalmarch.org/resourcecentre/world/bolivia.pdf |date=27 September 2007 }} 2001</ref>. Boliviya armiyasining 40 % ga yaqinini 18 yoshdan kichiklar, yarmini esa 16 yoshdan kichiklar tashkil qiladi<ref name="globalmarch.org">[http://www.globalmarch.org/resourcecentre/world/bolivia.pdf Global March Against Child Labour: Bolivia] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070927182849/http://www.globalmarch.org/resourcecentre/world/bolivia.pdf |date=27 September 2007 }} 2001</ref>. 2018-yil holatiga koʻra , Boliviya bolalarni 17 yoshdan boshlab kattalar harbiy xizmatga chaqirishni boshlashga taklif qiladi<ref>{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/view/BO|title=Child Soldiers World Index: Bolivia|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=29 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180330013133/http://childsoldiersworldindex.org/view/BO|archive-date=30 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Braziliya === Braziliyada Komando Vermelho kabi mahalliy uyushgan jinoiy guruhlar bolalarni giyohvand moddalarni tayyorlash va qotillik qilish uchun yollashadi<ref>{{Cite web|title=Como formar crianças-soldados para o crime|url=https://outraspalavras.net/outrasmidias/como-formar-criancas-soldados-para-o-crime/|access-date=2022-07-01|website=outraspalavras.net}}</ref>, lekin politsiya va boshqa raqib guruhlar ularga qarshi kurashadilar. Shuningdek, braziliyalik militsionerlar bolalarni Komando Vermelyoga qarshi kurashga jalb qilganlar<ref>{{Cite web|title=Adolescente recrutado da milícia é morto após nova investida do CV no Morro do Fubá|url=https://odia.ig.com.br/rio-de-janeiro/2022/02/6333346-adolescente-recrutado-da-milicia-e-morto-apos-nova-investida-do-cv-no-morro-do-fuba.html|access-date=2022-06-29|website=odia.ig.com.br|date=7 February 2022}}</ref>. === Kanada === Kanadada odamlar 16 yoshidan boshlab ota-ona ruxsati bilan Kanada kuchlarining zaxira qismiga, biroz ulgʻaygach, 17 yoshida ota-ona ruxsati bilan oddiy tarkibga qoʻshilishlari mumkin. Lekin ular 18 yoshga toʻlgunga qadar xizmat safariga koʻngilli boʻlishlari mumkin emas<ref name="Canadian Forces basic eligibility requirements">{{cite web|url=http://www.forces.ca/v3/engraph/resources/howtojoin_en.aspx?bhcp=1#be|title=Basic Eligibility Requirements|access-date=2 September 2007|publisher=Canadian Forces|archive-url=https://web.archive.org/web/20071013175839/http://www.forces.ca/v3/engraph/resources/howtojoin_en.aspx?bhcp=1#be|archive-date=13 October 2007|url-status=dead}}</ref>. === Kolumbiya === Kolumbiyadagi qurolli mojaroda, 1960-yillarning oʻrtalaridan hozirgi kungacha, qatnashgan jangchilarning toʻrtdan bir qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan va hozir ham shunday. 2004-yilda Kolumbiya bolalar askarlaridan foydalanish boʻyicha dunyoda toʻrtinchi oʻrinni egalladi. Hozirda mamlakatda qurolli guruhlarda 11-14 ming bola bor. Hukumat bilan muzokaralar chogʻida qurolli guruhlar voyaga yetmaganlarni savdolashish vositasi sifatida yollashni toʻxtatishni taklif qilishdi, ammo ularni qoniqtirmadi<ref name=":49">{{cite web|last=Human Rights Watch|date=September 2003|title="You'll learn not to cry": Child Combatants in Colombia|url=https://www.hrw.org/reports/2003/colombia0903/colombia0903.pdf|pages=4|access-date=29 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20160305223135/https://www.hrw.org/reports/2003/colombia0903/colombia0903.pdf|archive-date=5 March 2016|url-status=live}}</ref><ref name=":40">{{cite book|title=Overcoming Lost Childhood: Lessons from the Rehabilitation and Reintegration of Former Child Soldiers in Colombia|last=Thomas|first=Virginia|publisher=Y Care International|year=2008|location=London, England}}</ref>. Bjørkhaugning taʼkidlashicha, aksariyat bolalar askarlikka ixtiyoriy ishtirok etish va majburlashning kombinatsiyasi orqali yollangan<ref>{{citation|last=Bjørkhaug|first=Ingunn|date=28 June 2010|title=Child Soldiers in Colombia: The Recruitment of Children into Non-State Violent Armed Groups|ssrn=1650250|language=en}}</ref>. 1998-yilda Human Rights Watch matbuot bayonotida baʼzi partizan boʻlinmalarining 30 foizi bolalardan iborat boʻlgan<ref name="HRW1998">{{cite web|url=https://www.hrw.org/en/news/1998/10/07/child-soldiers-used-all-sides-colombias-armed-conflict|title=Child Soldiers Used by All Sides in Colombia's Armed Conflict|date=7 October 1998|publisher=Human Rights Watch|access-date=19 May 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100318114106/http://www.hrw.org/en/news/1998/10/07/child-soldiers-used-all-sides-colombias-armed-conflict|archive-date=18 March 2010|url-status=live}}</ref><ref name="aft">{{Cite news |author=P. W. Singer |author-link=P. W. Singer |date=Winter 2005–2006 |title=Child Soldiers |work=[[American Educator]] |url=http://www.aft.org/pubs-reports/american_educator/issues/winter05-06/singer.htm |url-status=dead |access-date=4 August 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081129115512/http://www.aft.org/pubs-reports/american_educator/issues/winter05-06/singer.htm |archive-date=29 November 2008}}</ref><ref name="HRW1998" />. Xuddi shu press-relizda hukumat bilan bogʻliq boʻlgan harbiylashtirilgan boʻlinmalarning baʼzilari 50 foizgacha bolalardan iborat ekanligi, jumladan, sakkiz yoshli baʼzilari ham borligi taxmin qilingan. 2005-yilda Kolumbiyada 11 000 ga yaqin bola chap yoki oʻng qanot harbiy kuchlari safida xizmat qilgan. „Kolumbiyadagi bolalar jangchilarining taxminan 80 foizi ikki chap qanot partizan guruhlaridan biriga, FARC yoki ELNga tegishli. Qolgan jangchilar harbiylashtirilgan saflarda, asosan AUCda xizmat qilishadi“<ref>{{cite news |date=22 February 2005 |title=Colombia: Armed Groups Send Children to War |publisher=[[Human Rights Watch]] |url=http://hrw.org/english/docs/2005/02/22/colomb10202.htm |url-status=live |access-date=5 August 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081113132809/http://www.hrw.org/english/docs/2005/02/22/colomb10202.htm |archive-date=13 November 2008}}</ref>. P.W.Singerning soʻzlariga koʻra, FARC tomonidan 1998-yilda Guatape GESiga hujumda sakkiz yoshli jangarilar ishtirok etgan va 2001-yilda FARC oʻquv videosida 11 yoshli oʻgʻil bolalar raketalar bilan ishlayotgani tasvirlangan. Guruh shuningdek, Venesuela, Panama va Ekvadordan kelgan bolalarni ham qabul qiladi. Kolumbiya hukumati xavfsizlik kuchlari bolalarni<ref>{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/view/CO|title=Child Soldiers World Index: Colombia|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=28 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329054438/http://childsoldiersworldindex.org/view/CO|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref> rasman ishga qabul qilmaydi, chunki majburiy va ixtiyoriy yollash uchun qonuniy yosh 18 deb belgilangan. Shu bilan birga, talabalar harbiy oʻrta maktablarda kursant sifatida roʻyxatdan oʻtishlari va mos ravishda 16 yoki 17 yoshlilar havo kuchlari yoki milliy armiya tayyorlash dasturlariga kirishlari mumkin. Bundan tashqari, qoʻlga olingan dushman bolalari Kolumbiya harbiylari tomonidan razvedka maʼlumotlarini yigʻish uchun ishlatilgan<ref name="Colombia2008">{{cite web|url=http://www.refworld.org/docid/486cb0f4c.html|title=Child Soldiers Global Report 2008 – Colombia|last=Child Soldiers International|year=2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20130923142748/http://www.refworld.org/docid/486cb0f4c.html|archive-date=23 September 2013|url-status=dead|access-date=22 March 2018}}</ref>. 2016-2017-yillarda FARC partizan guruhlariga qarshi demobilizatsiya harakatlari mojarosiga barham berib, zo‘ravonlikka jalb qilingan bolalar sonini cheklab qo‘yishiga umid qildi. Biroq, boshqa qurolli guruhlar hali demobilizatsiya qilinmagan va mojaro hozirgacha toʻliq hal etilmagan<ref>{{Cite news |last=Woody |first=Christopher |date=4 February 2017 |title=The last march: Colombia's most notorious rebel group is starting to disarm, but obstacles to peace still loom |work=Business Insider |url=http://www.businessinsider.com/colombia-farc-rebels-demobilization-and-peace-process-obstacles-2017-2 |url-status=live |access-date=29 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180130091252/http://www.businessinsider.com/colombia-farc-rebels-demobilization-and-peace-process-obstacles-2017-2 |archive-date=30 January 2018}}</ref>. === Kuba === Kubada o‘g‘il bolalar va qizlar uchun majburiy harbiy xizmat yoshi 17 yoshni tashkil etadi. Erkak o‘smirlarga hududiy qo‘shinlar qurolli kuchsi safiga majburiy xizmat muddatidan oldin ruxsat etilgan<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/cuba/|title=The World Factbook|access-date=2 October 2014}}</ref>. === Gaiti === Gaitida siyosiy zoʻravonlik bilan shugʻullanuvchi turli erkin tashkil etilgan qurolli guruhlarda qatnashayotgan bolalar soni nomaʼlum<ref>{{Cite web|url=http://hrw.org/children/child_soldiers_map.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20081101204543/http://hrw.org/children/child_soldiers_map.html|url-status=dead|title=Human Rights Watch: Child Soldier Map|archive-date=1 November 2008}}</ref>. === Meksika === Meksikada bolalar Meksikadagi narkotiklar urushida Fors koʻrfazi karteli kabi jinoiy tashkilotlar tomonidan hukumat va boshqa raqib kartellarga qarshi kurashish uchun foydalaniladi<ref>{{Cite web|title=In Mexico, children as young as 10 recruited by drug cartels|url=https://apnews.com/article/caribbean-mexico-city-mexico-drug-cartels-6f73f0a2277ea91eb5a39a098238ae6b|access-date=2022-07-20|website=apnews.com}}</ref>. Ammo bularning soni maʼlum emas. Shuningdek, Grupos de autodefensa comunitaria (Avtomatik himoya guruhi) oʻz qishloqlarini mahalliy jinoiy guruhlarning zoʻravonligidan himoya qilish uchun baʼzi vaqtda bolalarni yollaydi, askar bolalarini jalb qiladigan oʻzini-oʻzi himoya qilish guruhlaridan biri bu Coordinadora Regional de Autoridades Comunitarias-Pueblos Fundadores (CRAC-PF) boʻlib, u Los Ardillos, Beltran Leyva kartelidan ajralib chiqqan jinoiy guruh bilan qarama-qarshilikda<ref>{{Cite web|title=Meet the Children Being Armed to Defend a Mexican Village From Drug Cartels|url=https://www.vice.com/en/article/g5x5a7/meet-the-children-being-armed-to-defend-a-mexican-village-from-drug-cartels|access-date=2022-07-20|website=www.vice.com}}</ref>. CRAC-PF va Los Ardillos oʻrtasidagi janglar 53 kishining oʻlimiga sabab boʻlgan<ref>{{Cite web|title=UCDP - Uppsala Conflict Data Program|url=https://ucdp.uu.se/nonstate/16298|access-date=2022-07-20|website=ucdp.uu.se}}</ref>. === Qo'shma Shtatlar === Qoʻshma Shtatlarda 17 yoshli oʻsmirlar ota-onalarning yozma roziligi bilan qurolli kuchlarga qoʻshilishlari mumkin<ref>{{Cite web|url=http://www.usarec.army.mil/hq/apa/download/PRG15-16.pdf|title=2015–16 Pocket Recruiter Guide|last=US Army|year=2016|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180219030525/http://www.usarec.army.mil/hq/apa/download/PRG15-16.pdf|archive-date=19 February 2018|url-status=live}}</ref>. 2015-yil holatiga koʻra har yili 16 000 ga yaqin 17 yoshli yigitlar harbiy xizmatga chaqiriladi<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC-OP-AC/Shared%20Documents/USA/INT_CRC-OP-AC_ADR_USA_23714_E.pdf|title=USA: Annexes of the Combined Third and Fourth Periodic Report (OPAC Annex 2)|last=Committee on the Rights of the Child|year=2016|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180325112136/http://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC-OP-AC/Shared%20Documents/USA/INT_CRC-OP-AC_ADR_USA_23714_E.pdf|archive-date=25 March 2018|url-status=live}}</ref>. AQSH armiyasi maktablar bilan ishga yollashga boʻlgan taʼminlashni yondashuvning „tayanch toshi“ deb taʼriflaydi<ref>{{Cite web|url=http://www.usarec.army.mil/im/formpub/rec_pubs/man3_01.pdf|title=Recruiter handbook|last=US Army Recruiting Command|year=2011|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180219031556/http://www.usarec.army.mil/im/formpub/rec_pubs/man3_01.pdf|archive-date=19 February 2018|url-status=live}}</ref>. Bolalar huquqlarini himoya qilish tashkilotlari AQSh qurolli kuchlari xodimlarini bolalarga tayanishini tanqid qilib keladi<ref>{{Cite book|title=No Child Left Behind Act (Section 9528)|last=Government of the United States|year=2001}}</ref>. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShga harbiy xizmatga kirishning minimal yoshini 18 yoshga koʻtarishni tavsiya qildi<ref name=":27">{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2fC%2fOPAC%2fUSA%2fCO%2f1&Lang=en|title=Consideration of Reports Submitted By States Parties Under Article 8 of the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict|last=Committee on the Rights of the Child|year=2008|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180325112133/http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2fC%2fOPAC%2fUSA%2fCO%2f1&Lang=en|archive-date=25 March 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":46">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/sites/default/files/related_material/USA_HRW_NGO_Report_OPAC.pdf|title=United States of America: Compliance with the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the involvement of children in armed conflict, Submission to the Committee on the Rights of the Child|last=US Campaign to Stop the Use of Child Soldiers|year=2007|publisher=Human Rights Watch|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20140722171813/http://www.hrw.org/sites/default/files/related_material/USA_HRW_NGO_Report_OPAC.pdf|archive-date=22 July 2014|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC-OP-AC/Shared%20Documents/USA/INT_CRC-OP-AC_NGO_USA_13943_E.pdf|title=Report to the Committee on the Rights of the Child in advance of the United States of America's second periodic report on the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the involvement of children in armed conflict|last=Child Soldiers International|year=2012|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180325045243/http://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC-OP-AC/Shared%20Documents/USA/INT_CRC-OP-AC_NGO_USA_13943_E.pdf|archive-date=25 March 2018|url-status=live}}</ref>. 1990-yillarda OPAC shartnomasi boʻyicha muzokaralarda AQSh Buyuk Britaniyaga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 dan oshmasligiga keskin qarshi chiqdi. Natijada shartnomada eng kam 16 yosh belgilangan . AQSh shartnomani 2002-yilda ratifikatsiya qilgan (lekin 2018-yil holatiga koʻra AQSh Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyani ratifikatsiya qilish amalga oshmadi)<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/TreatyBodyExternal/Countries.aspx?CountryCode=USA&Lang=EN|title=Reporting status for United States of America|last=UN, Office of the High Commissioner of Human Rights|year=2018|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180314114614/http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/TreatyBodyExternal/Countries.aspx?CountryCode=USA&Lang=EN|archive-date=14 March 2018|url-status=live}}</ref>. OPACga koʻra, AQSh harbiy xizmatchilariga odatda 18 yoshga toʻlgunga qadar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishni taqiqlaydi<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC/C/OPAC/USA/Q/2/ADD.1&Lang=en|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the involvement of children in armed conflict: List of issues concerning additional and updated information related to the consideration of the second periodic report of the United States of America (CRC/C/OPAC/USA/2): Addendum|last=Committee on the Rights of the Child|year=2012|language=en-us|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180325045152/http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2FC%2FOPAC%2FUSA%2FQ%2F2%2FADD.1&Lang=en|archive-date=25 March 2018|url-status=live}}</ref>. Shunga qaramay, ular „oldinga joylashtirish“ huquqiga ega, yaʼni ular qoʻllab-quvvatlash vazifalarini bajarish uchun jangovar zonaga joylashtirilishlari mumkin. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShni ushbu siyosatni oʻzgartirishga va voyaga yetmaganlarning jangovar hududda oldindagi harakat qilish zonasiga joylashtirilmasligini taʼminlashga chaqirdi<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2fC%2fOPAC%2fUSA%2fCO%2f3-4&Lang=en|title=Concluding observations on the combined third and fourth reports submitted by the United States of America under article 8 (1) of the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the involvement of children in armed conflict|last=Committee on the Rights of the Child|year=2017|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180325052714/http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2fC%2fOPAC%2fUSA%2fCO%2f3-4&Lang=en|archive-date=25 March 2018|url-status=live}}</ref>. 2003 va 2004-yillarda 60 ga yaqin voyaga yetmagan o‘smirlar xodimlarning xatoligi tufayli Afgʻoniston va Iroqqa yuborilgan. Keyinchalik Mudofaa vazirligi „vaziyatlar zudlik bilan toʻgʻirlangani va takrorlanishining oldini olish uchun choralar koʻrilgani“ni aytdi<ref>Department of Defense, Information Paper regarding the application of child soldiers protocols, provided to Senator Barbara Boxer, November 2004.</ref>. 2008-yilda prezident Jorj Bush „Oʻsmir bolalarni askarlikdan himoya qilish toʻgʻrisida“gi qonunni imzoladi<ref>{{cite web|url=https://www.hrw.org/news/2008/10/03/united-states-bush-signs-law-child-soldiers|title=President Bush Signs Law on Child Soldiers|date=3 October 2008|publisher=[[Human Rights Watch]]|access-date=4 December 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20150402103958/http://www.hrw.org/news/2008/10/03/united-states-bush-signs-law-child-soldiers|archive-date=2 April 2015|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=https://2009-2017.state.gov/documents/organization/135981.pdf|title=The Child Soldier Prevention Act of 2008|publisher=[[United States State Department|US State Department]]|access-date=24 June 2017}}</ref>. Qonun bolalarni askarlikka yollagan harbiy kuchlarni jinoiy javobgarlikka tortadi. Shuningdek, bolalar harbiy maqsadlarda foydalaniladigan mamlakatlarga qurol sotishni taqiqlaydi. Qonunda askar bolalar taʼrifi „hukumat qurolli kuchlari tarkibida jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etgan 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxs“ ni oʻz ichiga oladi. Hujjatdan voz kechish Obama va Trump maʼmuriyati tomonidan chiqarilgan<ref>{{Cite web|last=Rogin|first=Josh|title=Obama waives penalties on countries that employ child soldiers – again!|url=https://foreignpolicy.com/2011/10/04/obama-waives-penalties-on-countries-that-employ-child-soldiers-again/|access-date=2022-04-03|website=Foreign Policy|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2019-11-04|title=Trump administration turns its back on child soldiers again|url=https://thehill.com/blogs/congress-blog/foreign-policy/468875-trump-administration-turns-its-back-on-child-soldiers/|access-date=2022-04-03|website=The Hill|language=en-US}}</ref>. == Yaqin Sharq == === Bahrayn === Bahraynda harbiy kursantlar, NCO stajyorlari va texnik xodimlar 15 yoshdan boshlab Bahrayn Mudofaa Kuchlari safiga kirishlari mumkin<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/bahrain/|title=The World Factbook|access-date=2 October 2014}}</ref>. === Eron === Eronning amaldagi qonunchiligi 16 yoshdan kichiklarni ishga olishni rasman taqiqlaydi<ref name="Iran2008">{{cite web|url=http://www.unhcr.org/refworld/country,,CSCOAL,,IRN,,486cb109c,0.html|publisher=[[United Nations High Commission for Refugees]]|title=Child Soldiers Global Report 2008 – Iran|access-date=4 August 2009|date=20 May 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20121010075251/http://www.unhcr.org/refworld/country,,CSCOAL,,IRN,,486cb109c,0.html|archive-date=10 October 2012|url-status=live}}</ref>. Eron-Iroq urushi paytida oʻgʻil bolalar Basij armiyasiga chaqirilgan, u yerda Eron hukumati tanqidchilarining fikriga koʻra, ular „jonli qalqonlar toʻlqini sifatida frontga yuborilgan“<ref name="unicef-1996">{{cite web|title=The State of the World's Children 1996|url=http://www.unicef.org/sowc96/2csoldrs.htm|website=UNICEF|access-date=2 June 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20180208163922/https://www.unicef.org/sowc96/2csoldrs.htm|archive-date=8 February 2018|url-status=live}}</ref><ref name="child-labor-global-view">{{cite book|editor1-last=Schmitz|editor1-first=Cathryne L.|editor2-last=Traver|editor2-first=Elizabeth KimJin|editor3-last=Larson|editor3-first=Desi|title=Child Labor: A Global View|date=2004|publisher=Greenwood Publishing Group|isbn=978-0313322778|page=120|url=https://books.google.com/books?id=6JznQqlZmHkC&q=iran+child+soldiers&pg=PA120}}</ref>. Boshqa manbalar eronlik qurbonlarning umumiy sonini 200,000-600,000 oraligʻida deb hisoblashgan<ref name="hiro205">{{cite book|last=Hiro|first=Dilip|author-link=Dilip Hiro|title=The Longest War: The Iran-Iraq Military Conflict|publisher=Routledge|location=New York|year=1991|page=[https://archive.org/details/longestwariranir00hiro/page/205 205]|isbn=9780415904063|oclc=22347651|url-access=registration|url=https://archive.org/details/longestwariranir00hiro/page/205}}</ref><ref name="Rajaee1997">{{cite book|last=Rajaee|first=Farhang|title=Iranian Perspectives on the Iran-Iraq War|publisher=University Press of Florida|location=Gainesville|year=1997|page=2|isbn=9780813014760|oclc=492125659}}</ref><ref name="Mikaberidze2011">{{cite book|last=Mikaberidze|first=Alexander|title=Conflict and Conquest in the Islamic World: A Historical Encyclopedia|publisher=ABC-CLIO|location=Santa Barbara, California|year=2011|page=418|isbn=9781598843361|oclc=775759780}}</ref><ref>''Hammond Atlas of the 20th Century'' (1999) P. 134–35</ref><ref name="Dunnigan 1991">Dunnigan, A Quick and Dirty Guide to War (1991)</ref><ref name="Twentieth Century World History 1997">''Dictionary of Twentieth Century World History'', by Jan Palmowski (Oxford, 1997)</ref><ref name="ReferenceA">Clodfelter, Micheal, ''Warfare and Armed Conflict: A Statistical Reference to Casualty and Other Figures, 1618–1991''</ref><ref name="Chirot, Daniel 1994">Chirot, Daniel: ''Modern Tyrants: The Power and Prevalence of Evil in Our Age'' (1994)</ref><ref>"B&J": Jacob Bercovitch and Richard Jackson, ''International Conflict: A Chronological Encyclopedia of Conflicts and Their Management 1945–1995'' (1997) p. 195</ref><ref name="Iran20082" />. Bir manbaga koʻra, Eron-Iroq urushida qurbon boʻlganlarning 3 foizi 14 yoshgacha boʻlgan yosh askarlar boʻlgan<ref>{{cite web|url=http://kurzman.unc.edu/death-tolls-of-the-iran-iraq-war/|title=Death Tolls of the Iran-Iraq War|last1=Kurzman|first1=Charles|website=kurzman.unc.edu/|access-date=6 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20180321154456/http://kurzman.unc.edu/death-tolls-of-the-iran-iraq-war/|archive-date=21 March 2018|url-status=live}}</ref>. Eronlik oʻgʻiil bolalar maktabni tashlab, ota-onalari xabarisiz Eron-Iroq urushida, jumladan Muhammad Husayn Fahmida shu bolalar qatoriga kiradi. Iroq zobitlarining taʼkidlashicha, ular baʼzida sakkiz yoshli eronlik askar bolalarni qoʻlga olishgan<ref name="urlChildren at war - CSMonitor.com">{{cite journal|url=https://www.csmonitor.com/1987/1028/ekids.html|title=Children at war|journal=The Christian Science Monitor|archive-url=https://web.archive.org/web/20190102193457/https://www.csmonitor.com/1987/1028/ekids.html|archive-date=2 January 2019|url-status=live|date=28 October 1987}}</ref>. 2018-yil holatiga koʻra Eron hukumati Suriya fuqarolar urushida Asad hukumatiga sodiq kuchlar tomonida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni yollab kelmoqda. === Falastin === 2004-yilda Xalqaro bolalarni himoya qilish tashkilotining Falastin boʻlimi uchun chop etilgan Jihod Shomalyning "Bosib olingan Falastin hududlarida bolalardan foydalanish " nomli hisobotida, bir qator bolalar shahidlikni oʻzlariga gʻurur deb bilishlarini taʼkidlab, hisobotni yakunlaydi. Oʻzlarining umidsiz ahvoli uchun javobgarlikni oʻz zimmalariga olishlari va Falastin harbiylashtirilgan guruhlari tomonidan qurolli hujumlar uyushtirish uchun yollanganliklariga oʻzlari sababchi ekanliklarini aytadi. Shu bilan birga, Shomaly mamlakatlarda tizimli ishga joylashish yo‘qligini, guruhlar va Falastin hamjamiyatining yuqori martabali vakillari siyosiy strategiya sifatida bolalarni yollashga qarshi ekanini taʼkidlaydi. Shomalyning fikricha, Falastin siyosiy rahbariyati bolalarni urushga tortishni toʻxtatish uchun koʻproq ish qilishi mumkin, bu esa rahbariyatdan bolalarni oʻqitish togʻrisida va yollashni taqiqlovchi memorandumni imzolashni talab qiladi. Gʻazo sektorida hukmronlikka intilayotgan Falastin tashkiloti Hamas, Isroil mudofaa kuchlariga qarshi zoʻravonlikni qoʻzgʻatish uchun munozarali mafkuralarni askar bolalarga singdirgani maʼlum. Jorjtaun universiteti professori William OʻBrien falastinlik bolalarning Birinchi Intifadadagi faol ishtiroki haqida shunday yozadi: „Aftidan, intifada qo‘shinlarining katta qismi yoshlar, jumladan, boshlang‘ich maktab o‘quvchilari ham bor. Ular tosh, molotov kokteyli va boshqa zo‘ravonlik turlari bilan shug‘ullanadilar“. Arab jurnalisti Huda Al-Hussein 2000-yil 27-oktabr kuni Londondagi arab gazetasiga quyidagilarni yozdi: 2002-yilda askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) „bolalarning jangovar harakatlarda qatnashayotgani haqida xabarlar mavjud boʻlsa-da, qurolli guruhlar tomonidan tizimli ravishda yollanganligi haqida hech qanday dalil yoʻq“, dedi. Biroq, 2004-yilda tashkilot 2000-yil oktabridan 2004- yil martigacha falastinlik voyaga yetmaganlar ishtirokida kamida toʻqqizta hujjatlashtirilgan xudkushlik hujumi sodir boʻlganligini xabar qildi: 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida Hamas va Islom Jihodi oʻzining Eron boʻlimida „harbiy hujumlarda va mashgʻulotlarda bolalardan foydalangani“ uchun alohida taʼkidlangan. 2005-yil 23-mayda Amnesty International Falastin qurolli guruhlarini bolalardan qurolli faoliyatda foydalanishni zudlik bilan toʻxtatishga chaqirdi: „Falastin qurolli guruhlari hech qanday sharoitda qurolli hujumlar uyushtirish, qurol yoki boshqa materiallarni tashish uchun bolalardan foydalanmasligi kerak…“. === Turkiya (PKK) === Kurd-turk mojarosi paytida Kurdiston Ishchilar partiyasi (PKK) faol ravishda bolalarni yollab, oʻgʻirlab ketgan. Tashkilot Turkiya xavfsizlik kuchlari tomonidan 2000 dan ortiq bolani o‘g‘irlaganlikda ayblangan. Human Rights Watch (HRW), Birlashgan Millatlar Tashkiloti (BMT) va Xalqaro Amnistiya tashkilotining mustaqil hisobotlari 90-yillardan beri tashkilot va uning qurolli guruhlari tomonidan askarb olalar i yollash va ulardan foydalanishni tasdiqladi. 2001-yilda tashkilot tomonidan bolalarni yollash tizimli ravishda amalga oshirilgani haqida xabarlar paydo boʻldi. Tashkilotning asosan bolalarni yollash uchun tuzilgan Tabura Zaroken Sehit Agit deb nomlangan bataloni haqida bir qancha xabarlar eʼlon qilingan. Shuningdek , Kurdiston vatanparvarlar ittifoqi bolalarni o‘z safiga jalb qilgani aniqlangan. Turkiya xavfsizlik kuchlari maʼlumotlariga koʻra,Kurdiston Ishchilar partiyasi 12 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan 983 nafardan ortiq bolani oʻgʻirlab ketgan. 400 dan ortiq bola tashkilotdan qochib, xavfsizlik kuchlariga taslim bo‘lishgan. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bolalar Jamgʻarmasining 2010-yilda chop etilgan hisobotida Kurdiston Ishchilar partiyasi tomonidan bolalarni yollash juda xavfli ekani koʻrsatib oʻtilgan. 2016-yilda Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasini Iroqning Shingal mintaqasida va qoʻshni davlatlarda askar bolalar yollash orqali urush jinoyatlari sodir etganlikda ayblagan. Suriyadagi fuqarolar urushi davomida ko‘plab ommaviy axborot vositalari, jumladan Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasiga aloqador YPG tashkiloti askar bolalarni yollab, joylashtirganini tasdiqladi. Guruhning xalqaro huquqni buzgan bolalardan foydalanishni toʻxtatish haqidagi daʼvosiga qaramay, guruh bolalarni yollash va ulardan foydalanishni davom ettirdi. === Livan === Livandagi fuqarolar urushida turli tomonlar askar bolalardan foydalangan. 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida aytilishicha, Hizbulloh bolalarni harbiy xizmatga oʻrgatgan. 2017-yilda BMT mamlakatda islomiy jangarilar deb gumon qilingan qurolli guruhlar bolalarni o‘z safiga jalb qilayotgani haqida xabar berdi. === Suriya === Suriyada davom etayotgan fuqarolar urushi paytida bolalar Bashar Asadga qarshi boʻlgan guruhlarga qoʻshilishdi. 2012-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotiga isyonchilar askar bolalardan foydalangani haqidagi daʼvolar kelib tushgan, biroq ular buni tasdiqlay olishmagan. 2014-yil iyun oyida Birlashgan Millatlar Tashkiloti hisobotida aytilishicha, muxolifat bolalarni harbiy va yordamchi rollarga jalb qilgan. Yana aytilishicha, bunday qilish siyosati yoʻqdek tuyulgan boʻlsa-da, yoshni tekshirish tartiblari boʻlmagan. 2014-yilda Human Rights Watch tashkilotining xabar berishicha, isyonchi guruhlar bolalardan jang maydonlarida yaradorlarni davolash, o‘q-dorilar va boshqa yuklarni olib o‘tishdan tortib, janglar avj olgan paytda frontga, snayperchilar rolini bajarishga qadar yordam va jangovar rollarda foydalanmoqda. Turkiya hukumati oʻzaro bogʻlangan SETA tadqiqot markazi Suriya milliy armiyasining tarkibini aks ettiruvchi hisobotini askar bolalar qoʻllanilganini fosh qilgani sababli qaytarib oldi. Suriya milliy armiyasi hozirda Turkiya tomonidan moliyalashtiriladi, u 2000-yil 8-sentabrda bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishi toʻgʻrisidagi Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokolni imzolagan. Al-Monitor’ning manbalarga tayanib xabar berishicha, Turkiya Liviyaga Suriya milliy armiyasidagi bolalar askarlarini joylashtirgani maʼlum qilingan. 2021-yil iyul oyida Amerika Qoʻshma Shtatlari Turkiyani Suriya va Liviyada askar bolalardan foydalanishga aloqador davlatlar roʻyxatiga qoʻshdi. 2021-yilgi Inson huquqlari amaliyoti boʻyicha mamlakat hisobotida Suriyadagi Turkiya tomonidan qoʻllab-quvvatlanadigan kuchlardan bolalar askar sifatida yollangani haqida soʻz bordi. Kurd kuchlari ham bu taktikani qoʻllashda ayblangan. 2015-yilda Human Rights Watch tashkiloti kurd qurolli kuch rahbarlari Jeneva chaqiruvi bilan majburiyat shartnomasini imzolagani va 2014-yilning iyulidan beri 59 nafar bola, ulardan 10 nafari 15 yoshdan kichik boʻlganini daʼvo qilgan edi. Prezident Asad 2013-yilda askar bolalardan (18 yoshgacha bo‘lgan har qanday shaxs) foydalanishni taqiqlovchi qonunni qabul qildi, bu qonunni buzganlik uchun aybdorlar 10 yildan 20 yilgacha „jazoviy mehnat“ bilan jazolanishini eʼlon qildi. Hukumat kuchlariga nisbatan qonun amalda qo‘llaniladimi yoki yo‘qmi, tasdiqlanmagan va isyonchi kuchlarga qarshi Suriya hukumati safida jang qilish uchun bolalar yollangani haqida da‘volar bor. Eron hukumati Suriyada fuqarolar urushi davrida Asadga sodiq hukumat kuchlari tarafida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni jalb qilgan. === Yaman === Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili Radhika Kuomarasvami 2010-yil yanvar oyida Yamandagi qabilalar oʻrtasidagi janglarda „koʻp sonli“ oʻsmir oʻgʻil bolalar jang qilishgani haqida xabar berdi. Nodavlat notijorat tashkilot faoli Abdul-Rahmon al-Marwanining hisob-kitoblariga ko‘ra, Yamanda har yili qabilalar o‘rtasidagi janglarda 500-600 ga yaqin bola halok bo‘ladi yoki yaralanadi. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudan (ayniqsa Darfur) va Yamandan askar bolalar yollagan. Britaniya SAS maxsus kuchlari Yamanda askar bolalarni tayyorlash bilan shug‘ullangani aytiladi. Xabar qilinishicha, Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya safida jang qilayotgan askarlarning kamida 40 foizi bolalardir. Saudiya Arabistoni hutiylarga qarshi Saudiya chegarasini qoʻriqlash uchun yamanlik bolalarni askar sifatida yollaydi. 2019-yil iyun oyida AQSh Davlat kotibi Mike Pompeo Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya Yamandagi fuqarolar urushida bolalardan foydalanayotgani haqidagi ekspert xulosalarini rad etib, AQShning bolalar askarlikka yollovchi davlatlar ro‘yxatiga kiritilishiga to‘sqinlik qildi. == Osiyo == 2004-yilda oʻsmirlarning harbiy xizmatidan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) Osiyoda minglab bolalar Afgʻoniston, Myanma (Birma) , Nepal Indoneziya, Filippin, Laos va Shri-Lankadagi faol mojarolar va oʻt ochishni toʻxtatish holatlariga kelishilganda ham jangovar kuchlarga jalb qilingani haqida xabar berdi. Hukumatning mojaro zonalariga kirishni rad etishi ishtirok etgan raqamlarni hujjatlashtirishni imkonsiz qildi. 2004-yilda Myanma (Birma) hukumat qurolli kuchlari 12 yoshdan 16 yoshgacha boʻlgan bolalarni majburan yollagan va ishlatgan yagona davlat sifatida mintaqa tarixiga kirdi. Xudoning armiyasi partizan guruhini birgalikda boshqargan egizak aka-uka Jonni va Lyuter Xtolar 1997-yilda guruhni boshqara boshlaganlarida taxminan oʻn yoshda boʻlishgan. === Afg'oniston === Afgʻonistonda oʻttiz yillik fuqarolar urushi davrida qurolli kuchlar minglab askar bolalarni yollagan. Koʻpchilik hali ham Tolibonga qarshi kurashmoqda. Islom diniy maktablari yoki madrasalaridan taʼlim olganlarning baʼzilari xudkush terrorchi va qurolli hujumchilar sifatida foydalaniladi. Kamuflyaj kiyimida va shahidlik shiorlari bilan yurgan o‘g‘il bolalarning targ‘ibot videosi 2009-yilda Afg‘oniston Tolibon rahbariyati tomonidan eʼlon qilingan. Bu videoga amerikalik askarni oʻldirgan 14 yoshli Tolibon jangchisiga tasanno ham kiritilgan. === Birma/Myanma === Davlat Tinchlik va Taraqqiyot Kengashining taʼkidlashicha, Birmaning barcha askarlari koʻngilli hisoblanadi va qabul qilinganlarning hammasi 18 yoshdan katta. Human Rights Watch tashkiloti maʼlumotiga koʻra, Birma/Myanma milliy armiyasi Tatmadavda 70 000 ga yaqin oʻgʻil bolalar xizmat qilmoqda, 11 yoshgacha boʻlgan bolalar esa koʻchadan majburan olib kelinib guruhlarga qoʻshilmoqda. Guruhning xabar berishicha, dezertirlar uch yildan besh yilgacha qamoq jazosiga yoki hatto qatl etishga ham hukm qilinishi mumkin. Guruh shuningdek, taxminan 5,000-7,000 bolalar turli xil qurolli etnik muxolifat guruhlarida, xususan, Birlashgan Wa Davlat Armiyasida xizmat qilishini taʼkidladi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun 2009-yil iyun oyida hisobot eʼlon qildi, unda isyonchilar va hukumat tomonidan mamlakatda bolalarga nisbatan „jiddiy qonunbuzarliklar“ qayd etilgan. Maʼmuriyat 4-avgust kunidan boshlab keyingi oydan ular Birma/Myanmaga koʻproq oʻrganish uchun guruh yuborishlarini eʼlon qilishdi. === Shri-Lanka === Shri-Lankada bolalarning jangarilar tomonidan foydalanilishi 1983-yilda Shri-Lankadagi fuqarolar urushi boshlanganidan beri xalqaro miqyosda tan olingan muammo boʻlib kelgan. 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni asosiy yollovchilar Tamil Eelam isyonchi ozodlik yoʻlbarslari hisoblanadi. === Nepal === Nepal Kommunistik partiyasi kuchlarida taxminan 6000-9000 bola xizmat qiladi. 2010-yildan boshlab CPNning askar bolalari demobilizatsiya qilindi. === Filippin === Filippinda hukumatga qarshi kurashayotgan islomiy va kommunistik qurolli guruhlar muntazam ravishda yollangan bolalarga tayanib kurash olib boradi. 2001-yilda Human Rights Watch tashkiloti Moro Islom ozodlik fronti (MILF)dagi 10 000 askarning taxminan 13 foizini bolalar tashkil etgani va hukumatga aloqador ayrim harbiylashtirilgan kuchlar ham bolalardan foydalanayotgani haqida xabar bergan. 2016-yilda MILF 1869 nafar bolani guruhni tark etishiga ruxsat berdi va boshqa bolalarni guruhga qabul qilmaslik majburiyatini oldi. Biroq oʻsha yili BMT Filippindagi boshqa qurolli guruhlar asosan 13 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan bolalarni yollashda davom etayotgani haqida xabarlar yana davom etrdi. == Yevropa == Child Soldiers International maʼlumotlariga koʻra, Yevropada faqat 18 yoshdan kattalarni yollash tendensiyasi mavjud, aksariyat mamlakatlar ham faqat kattalarni yollashga ruxsat beradi, 2016-yilgi maʼlumotlarga koʻra qanday qurolli guruhlar bolalardan foydalanayotgani maʼlum emas edi. 2018-yil holatiga koʻra esa bir davlat, Buyuk Britaniya 16 yoshdan bolalarni, beshtasi esa 17 yoshdan (Avstriya, Kipr, Fransiya, Germaniya va Gollandiya) harbiy xizmatga jalb qilgan. Ulardan, Buyuk Britaniya eng koʻp bolalarni ishga oladi. 2016-yilda Britaniya armiyasiga yangi chaqirilganlarning taxminan chorak qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan. Barcha Yevropa davlatlari bolalarni qurolli mojarolarga jalb etish toʻgʻrisidagi ixtiyoriy protokolni ratifikatsiya qilgan, shuning uchun chaqiruv bolalar odatda balogʻatga yetgunlaricha harbiy harakatlarda foydalanilmaydi. Bolalar 1990-yillarda Birinchi Chechen urushida jangchilar sifatida ishlatilgan. === Avstriya === Avstriya bolalarni ota-onalari roziligi bilan bir yil erta, 17 yoshdan boshlab harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Kipr === Kipr bolalarni ota-onalari roziligi bilan ikki yil erta, 16 yoshdan boshlab majburiy harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Fransiya === Fransiya harbiy xizmatchilarni 17 yoshdan, harbiy texnik maktab oʻquvchilarini 16 yoshdan boshlab qabul qiladi. Qurolli kuchlarning 3 % ni 18 yoshgacha boʻlgan yoshlar tashkil etadi. === Germaniya === Germaniya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2015-yilda qurolli kuchlarning 6 foizini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil etgan. === Niderlandiya === Niderlandiya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2014-yilda uning qurolli kuchlarining 5 % 18 yoshgacha boʻlganlar boʻlgan. === Ukraina === 2014-yilda Ukraina sharqidagi qurolli mojaro paytida Donbasdagi tinchlik uchun adolat guruhi bolalarni qurolli tuzilmalarga jalb qilishning 41 ta holatini tasdiqlagan. Ulardan 37 tasi Ukraina nazorati ostida boʻlmagan hududdan, 4 tasi esa Ukraina nazorat hududidagi qurolli tuzilmalarda bolalarning ishtiroki bilan bogʻliq. Tasdiqlash imkoni boʻlmagan bolalarni ishga yollash haqida yana 31 ta murojaat boʻlgan. Ukraina tomonidan nazorat qilinmagan hududda tekshirilgan 37 ta ishning 33 tasi oʻgʻil bolalar va 4 tasi qiz bolalar; 57 % 16-17 yoshda, 35 % 15 yoshgacha boʻlgan va 8 % hollarda yoshni aniqlash mumkin boʻlmagan. === Buyuk Britaniya === Britaniya qurolli kuchlari 16 yoshdan boshlab xodimlarni jalb qilib, 15 yoshu 7 oylik bolalardan arizalarni qabul qilishni boshlaydi. Roʻyxatga olishdan oldin ota-onaning roziligi talab qilinadi. 2022-yil holatiga koʻra, Britaniya qurolli kuchlari tarkibiga kirganlarning 23 foizi 18 yoshdan kichiklar edi. Aksariyat bolalar armiyaga jalb qilingan, bu erda 2021-2022 yillarda askarlarning 30 foizi 18 yoshgacha boʻlganlar edi; koʻproq yangi askarlar boshqa yoshdagilarga qaraganda 16 yoshda edi. 16 yoshdan 17,5 yoshgacha boʻlgan armiyaga chaqirilganlar dastlab yosh guruhiga bagʻishlangan harbiy oʻquv markazida Army Foundation kollejida oʻqitiladi. 2021-yil holatiga koʻra, markaz Ofsted taʼlim inspektsiyasi tomonidan farovonlik boʻyicha „aʼlo“ deb baholangan, markazda suiisteʼmollik haqida koʻplab daʼvolar, baʼzilari isbotlangan, armiya rekordida. 2021-yilda markazda 22 nafar qizga nisbatan jinsiy huquqbuzarliklar bo‘yicha to‘qqizta tergov ochildi; bir tergovda gumon qilingan jinoyatchilarning uchtasi xodimlar boʻlgan. Vahiylar 2022-yil iyul oyida Vice News hisobotining mavzusi boʻlgan. OPAC maʼlumotlariga koʻra, Buyuk Britaniya odatda harbiy harakatlarda qatnashish uchun bolalarni chaqirmaydi, ammo chaqirilganlarni istisno qilmaydi ham. Buyuk Britaniya 2003-yildan 2010-yilgacha Iroq va Afg‘onistonga 18 yoshdan kichik bo‘lgan 22 nafar xodimni beixtiyor yubordi. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita Buyuk Britaniyani bolalar hech qanday sharoitda harbiy harakatlarda qatnasha olmasligini taʼminlash uchun oʻz siyosatini oʻzgartirishga chaqirdi. 1990-yillarda OPAC boʻyicha muzokaralarda Buyuk Britaniya AQShga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 boʻlishiga qarshi chiqdi. Bolalar huquqlarini himoya qiluvchi idoralar Buyuk Britaniya o‘z qurolli kuchlarini kadrlar bilan taʼminlashda bolalarga tayanishda davom etayotganini tanqid qildi. == Okeaniya == === Avstraliya === Avstraliya mudofaa kuchlari oʻz saflariga 16 yoshdan boshlab ota-onalarning roziligi bilan harbiy xizmatga kirishga ruxsat beradi. 18 yoshgacha boʻlgan qoʻl ostidagi yoshlarni chet elga yuborish yoki toʻgʻridan-toʻgʻri jangovar harakatlarda foydalanish mumkin emas, ularni evakuatsiya qilishning iloji boʻlmagan ekstremal holatlar bu vaziyatdan mustasno. === Yangi Zelandiya === 2018-yilning aniqlangan maʼlumotlariga koʻra, Yangi Zelandiya mudofaa kuchlariga qoʻshilishning minimal yoshi 17 yosh deb belgilangan. == Bolalardan harbiy maqsadda foydalanishni tugatish harakati == Bolalardan harbiy maqsadda keng miqyosda foydalanishganiga tarix guvoh. Faqat soʻnggi oʻn yilliklarda bu amaliyot asosli tanqid va uni tugatish uchun birgalikda saʼy-harakatlarga duch keldi. Qisman koʻplab qurolli kuchlar oʻz saflarini toʻldirishda bolalarga tayanganligi va qisman nodavlat qurolli guruhlarning xatti-harakatlariga taʼsir qilish qiyinligi sababli bu jarayon biroz sekin kechdi. == Yaqin tarix == === 1970-1980-yillar === Bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirokini cheklash boʻyicha xalqaro harakatlar 1977-yilda qabul qilingan 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar bilan boshlandi (77.2-modda). Yangi Protokollar 15 yoshgacha boʻlgan bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqladi, ammo davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarga 15 yoshdan boshlab bolalarni yollash va ulardan urushda foydalanishga ruxsat berishda davom etaverdi. Nodavlat notijorat tashkilotlari (NNTlar) bolalarni ishga yollashni butunlay taqiqlash toʻgʻrisidagi yangi shartnoma tarafdori boʻlganida, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (CRC) boʻyicha muzokaralar chogʻida qoidalar yangilandi. Qurolli kuchlari 18 yoshdan kichik boʻlganlardan foydalanayotgan baʼzi davlatlar bunga qarshilik koʻrsatdilar, shuning uchun 1989-yildagi yakuniy shartnoma matni faqat mavjud huquqiy standartni aks ettirdi xolos: 15 yoshgacha boʻlgan bolalarning harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishini taqiqlash. === 1990-yillar === XX asrning oxirlari yaʼni 1990-yillarda nodavlat notijorat tashkilotlari askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish koalitsiyasini (hozirgi Xalqaro bolalar askarlari) tashkil etishdi va ular Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada koʻrgan kamchiliklarni toʻgʻrilash maqsadida hamdard hukumatlar bilan yangi shartnoma tuzish kampaniyasida ishlashdi. Olti yil davom etgan global muzokaralardan soʻng, shartnoma 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol (OPAC) sifatida qabul qilindi. Shartnoma bolalarni harbiy xizmatga chaqirishni taqiqlab qoʻyadi, harbiy xizmatchilar 16 yoshdan kichik boʻlmasligini taʼminlaydi va harbiy harakatlarda bolalardan foydalanishni rad etadi. Shartnoma, shuningdek, nodavlat qurolli guruhlarni 18 yoshga toʻlmagan oʻsmirlarni har qanday maqsadda yollashni ham taqiqlaydi. OPAC boʻyicha muzokara olib borayotgan koʻpchilik davlatlar bolalarni yollashni taqiqlashni qoʻllab-quvvatlagan boʻlsa-da, AQSh boshchiligidagi Buyuk Britaniya bilan ittifoqdosh boʻlgan baʼzi mamlakatlar bunga eʼtiroz bildirdi. Shunday qilib, shartnoma 16 yoki 17 yoshli bolalarni ishga olishni taqiqlamaydi, garchi u davlatlarga qonunda yuqoriroq standartlarni oʻrnatishga imkon beradi. === 2000-yildan - hozirgi kungacha === Bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol qabul qilingandan soʻng, global ratifikatsiya kampaniyasi tez sur’atlar bilan rivojlandi. 2018-yilning maʼlumotlariga koʻra, OPAC 167 ta davlat tomonidan ratifikatsiya qilingan. Kampaniya, shuningdek, koʻplab davlatlarni bolalarni umuman ishga olmaslikka undadi. 2001-yilda 83 mamlakat faqat kattalarni roʻyxatga olishga ruxsat berdi. 2016-yilga kelib bu koʻrsatkich 126 taga yetdi, bu qurolli kuchlari mavjud boʻlgan mamlakatlarning 71 foizini tashkil qiladi. Taxminan 60 ga yaqin nodavlat qurolli guruhlar bolalardan foydalanishni toʻxtatish yoki qisqartirish toʻgʻrisida bitimlar tuzdilar, bu koʻpincha BMT yoki Jeneva chaqiruvi nodavlat tashkiloti vositachiligida oʻtkazildi. Child Soldiers International bergan hisobotlarga koʻra, OPAC shartnomasining muvaffaqiyati davlat qurolli kuchlari tomonidan bolalarni yollashning bosqichma-bosqich pasayishi bilan birgalikda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalar sonining qisqarishiga olib keldi. 2018-yilda berilgan maʼlumotlarga koʻra, bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish keng tarqalganligicha qolmoqda. Xususan, Boko Haram va IShIDga oʻxshagani jangari islomiy tashkilotlar hamda ularga qarshi kurashayotgan qurolli guruhlar bolalardan keng foydalanishadi. Bundan tashqari, aholisi eng koʻp boʻlgan uchta davlat — Xitoy, Hindiston va Qoʻshma Shtatlar hali ham oʻz qurolli kuchlariga 16 yoki 17 yoshli bolalarni harbiy xizmatga olinishiga ruxsat berishadi, shuningdek, „Yettilik“ guruhining beshta davlati: Kanada, Fransiya, Germaniya, Buyuk Britaniya va Amerika Qoʻshma Shtatlari ham bundan mustasno emas. == Voqealar == Qizil qoʻllar kuni — Red Hand day (shuningdek, Xalqaro askar bolalardan foydalanishga qarshi kurash kuni deb ham ataladi). Har yili 12-fevralda oʻtkaziladigan xotirlash kuni boʻlib, jamoatchilik eʼtiborini urushlar va qurolli toʻqnashuvlarda bolalardan askar sifatida ishlatish amaliyotiga qaratadi. Ushbu sana bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokolning kuchga kirishini aks ettiradi. == Bolalikning militarizatsiyasiga qarshi kurash == Oʻz qurolli kuchlariga bolalarni yollashga ruxsat bermaydigan koʻplab davlatlar taʼlim tizimi, atrof-muhit, filmlar va video oʻyinlar kabi mashhur oʻyin-kulgilar orqali bolalarga harbiy hayotni koʻrsatgani uchun tanqid qilindi.. Baʼzi sharhlovchilarning taʼkidlashicha, bolalar uchun bu marketing manipulyatsiya va harbiylikka yollash jarayonining bir qismidir va shuning uchun bu axloqiy jihatdan baholanishi kerak. Ushbu tamoyil baʼzi guruhlarni harbiy tashkilotlar va yoshlar oʻrtasidagi munosabatlarni bolalar huquqlari va sogʻligʻi nuqtai nazaridan tartibga solish uchun kampaniyaga olib keldi. Bunga misol qilib „ Urushga qarshilik ko‘rsatuvchilar“ xalqaro tashkilotining " Yoshlarning == Askarlikka olingan bolalarni reabilitatsiya qilish va reintegratsiya qilish == Child Soldiers International reintegratsiyani quyidagicha taʼriflaydi: „Ilgari qurolli kuchlar-guruhlar bilan aloqador boʻlgan bolalar tinch hayotga qaytishlari va ularning oilalari va jamiyatlarida qimmatli rol oʻynashlari uchun qoʻllab-quvvatlanadigan jarayon“. Askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiyalashga qaratilgan dasturlar UNICEF homiyligidagilar kabi koʻpincha uchta komponentni taʼkidlaydi: oilani birlashtirish-jamoa tarmogʻi, psixologik yordam va taʼlim-iqtisodiy imkoniyat. Dasturlarni muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun bu harakatlar kamida 3 yildan 5 yilgacha boʻlgan davrni oʻz ichiga oladi. Umuman olganda, reintegratsiya harakatlari bolalarni xavfsiz muhitga qaytarishga, diniy va madaniy marosimlar orqali bolaning oilasi va jamiyati nomidan kechirimlilik tuygʻusini shakllantirishga va bolaning oʻz oilasi bilan birlashishini ragʻbatlantirishga qaratilgan.harbiylashuviga qarshi kurash" dasturi, AQShdagi „Bolalarni yollashni to‘xtating“ kampaniyasi va Buyuk Britaniyadagi „Maktablardan tashqarida harbiylar“ kampaniyasini keltirish mumkin. Xuddi shunday xavotirlar Germaniya va Isroilda ham bildirilgan. Agar bola urush jinoyatlarini sodir etgan boʻlsa, reintegratsiya harakatlari qiyinlashishi mumkin, chunki bunday hollarda jamiyatda stigma va norozilik kuchayadi. Bunday vaziyatlarda bolaning ehtiyojlari jamiyatda adolat tuygʻusi bilan mutanosib boʻlishi muhimdir. Bunday vaziyatlarni zudlik bilan hal qilish kerak, chunki shunday qilinmasa, koʻplab bolalar qayta roʻyxatga olish xavfiga duch kelishadi. Shuningdek, reintegratsiyaning ikkita sohasi alohida eʼtiborga olinishi kerak: askar ayollar va bolalar askarlari orasida giyohvand moddalarni isteʼmol qilish. Giyohvand moddalar taʼsiri ostida boʻlgan yoki jinsiy yoʻl bilan yuqadigan kasalliklarga duchor boʻlgan askar bolalar oʻzlarining ehtiyojlariga mos keladigan qoʻshimcha dasturlarni talab qiladilar. bpayciq31mneffw1odpzn2klpukediu 2817246 2817226 2022-08-29T10:54:02Z ShHamrayev 72833 /* Falastin */ wikitext text/x-wiki {{tahrirlayapman|ShHamrayev}} Bolalar (Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada 18 yoshga toʻlmagan shaxs sifatida belgilangan) tarix davomida harbiy harakatlar va kampaniyalarda qatnashish uchun jalb qilingan<ref name="Wessells">{{cite journal|last1=Wessels|first1=Michael|title=Child Soldiers|journal=Bulletin of the Atomic Scientists|year=1997|volume=53|issue=4|page=32|doi=10.1080/00963402.1997.11456787|bibcode=1997BuAtS..53f..32W}}</ref>. Davlat qurolli kuchlari, nodavlat qurolli guruhlar va boshqa harbiy tashkilotlar tarkibidagi bola askarlar jangovar tayyorgarlikdan o‘tishi va jangovar mashg‘ulotlar uchun ishlatilishi, porterlar yoki xabarchilar kabi yordamchi rollarga tayinlanishi yoki tirik qalqon sifatida taktik ustunlik yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun ishlatilishi mumkin<ref name="Children at war">{{Cite news|url=http://www.historyextra.com/podcast/children-war|title=Children at war|work=History Extra|access-date=7 December 2017|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180112002342/http://www.historyextra.com/podcast/children-war|archive-date=12 January 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":2">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|title=The Paris Principles: Principles and guidelines on children associated with armed forces or armed groups|last=UNICEF|year=2007|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20161030083755/http://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|archive-date=30 October 2016|url-status=live}}</ref>. Masalan, minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida, gʻolib tomonda ham, magʻlub tomonda ham qatnashdilar. Bolalar kattalarga qaraganda taʼsirchanlikka koʻproq moyil boʻlganligi sababli harbiy xizmatda oson nishon hisoblanadi<ref name="ReferenceB">{{cite journal |last1=Beber, Blattman |first1=Bernd, Christopher |year=2013 |title=The Logic of Child Soldiering and Coercion |url=https://archive.org/details/sim_international-organization_winter-2013_67_1/page/65 |journal=International Organization |volume=67 |issue=1 |pages=65–104 |doi=10.1017/s0020818312000409 |doi-access=free}}</ref><ref name=":32">{{Cite book |last=Dave. |first=Grossman |title=On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society |date=2009 |publisher=Little, Brown and Co |isbn=9780316040938 |edition=Rev. |location=New York |oclc=427757599}}</ref><ref name="Wessells" /><ref name=":22">{{Cite book |author1-last=McGurk |author1-first=Dennis |title=Military life: The psychology of serving in peace and combat |author2-last=Cotting |author2-first=Dave I. |author3-last=Britt |author3-first=Thomas W. |author4-last=Adler |author4-first=Amy B. |publisher=Praeger Security International |year=2006 |isbn=978-0275983024 |editor1-last=Adler |editor1-first=Amy B. |volume=2: Operational stress |location=Westport |pages=13–31 |chapter=Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members |editor2-last=Castro |editor2-first=Carl Andrew |editor3-last=Britt |editor3-first=Thomas W.}}</ref>. Baʼzilar kuch bilan yollanadilar, boshqalari esa koʻpincha qashshoqlikdan qutulish uchun bu yoʻlni tanlaydilar<ref name="Wessells" /><ref name=":12">{{Cite book |last1=Brett |first1=R |url=https://archive.org/details/youngsoldierswhy0000bret |title=Young soldiers : why they choose to fight |last2=Specht |first2=I |publisher=Lynne Rienner Publishers |year=2004 |isbn=9781588262615 |location=Boulder, Colo. |oclc=53830868 |url-access=registration}}</ref><ref name=":103">{{Cite journal |last1=Gee |first1=David |last2=Taylor |first2=Rachel |date=1 November 2016 |title=Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army? |journal=The RUSI Journal |volume=161 |issue=6 |pages=36–48 |doi=10.1080/03071847.2016.1265837 |issn=0307-1847 |s2cid=157986637}}</ref><ref name=":82">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|title=Child Soldiers Global Report 2008|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2008|access-date=16 May 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181010192928/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|archive-date=10 October 2018|url-status=dead}}</ref>. Qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar koʻpincha psixiatrik kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi, shuningdek, tajovuzkorlikning kuchayishi kabi xulq-atvorning turli muammolariga duch kelishadi, bu esa balogʻat yoshida qashshoqlik va ishsizlikning yuqori xavfiga olib keladi. Buyuk Britaniya va AQShda olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmir bolalar orasida ularni harbiy xizmatga jalb qilish, hatto ular urushga yuborilmagan boʻlsa ham, oʻz joniga qasd qilishga urinish<ref name=":30">{{Cite journal |last1=Ursano |first1=Robert J. |last2=Kessler |first2=Ronald C. |last3=Stein |first3=Murray B. |last4=Naifeh |first4=James A. |last5=Aliaga |first5=Pablo A. |last6=Fullerton |first6=Carol S. |last7=Wynn |first7=Gary H. |last8=Vegella |first8=Patti L. |last9=Ng |first9=Tsz Hin Hinz |date=1 July 2016 |title=Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers |journal=JAMA Psychiatry |language=en |volume=73 |issue=7 |pages=741–9 |doi=10.1001/jamapsychiatry.2016.0600 |issn=2168-622X |pmc=4937827 |pmid=27224848}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/694167/20180327_Suicide_and_open_verdict_deaths_in_the_UK_Regular_Armed_Forces_1984-2017_Tables_and_Figures-O.xls|title=UK armed forces suicide and open verdict deaths: 1984–2017|last=UK, Ministry of Defence|year=2017|access-date=24 May 2018}}</ref> stress bilan bogʻliq ruhiy kasalliklar<ref name=":28">{{Cite journal |last1=Goodwin |first1=L. |last2=Wessely |first2=S. |last3=Hotopf |first3=M. |last4=Jones |first4=M. |last5=Greenberg |first5=N. |last6=Rona |first6=R. J. |last7=Hull |first7=L. |last8=Fear |first8=N. T. |year=2015 |title=Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population? |journal=Psychological Medicine |language=en |volume=45 |issue=9 |pages=1881–1891 |doi=10.1017/s0033291714002980 |issn=0033-2917 |pmid=25602942 |s2cid=3026974}}</ref><ref name=":29">{{Cite journal |last1=Martin |first1=Pamela Davis |last2=Williamson |first2=Donald A. |last3=Alfonso |first3=Anthony J. |last4=Ryan |first4=Donna H. |date=February 2006 |title=Psychological adjustment during Army basic training |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2006-02_171_2/page/157 |journal=Military Medicine |volume=171 |issue=2 |pages=157–160 |doi=10.7205/milmed.171.2.157 |issn=0026-4075 |pmid=16578988 |doi-access=free}}</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish<ref name=":31">{{Cite journal |last1=Head |first1=M. |last2=Goodwin |first2=L. |last3=Debell |first3=F. |last4=Greenberg |first4=N. |last5=Wessely |first5=S. |last6=Fear |first6=N. T. |date=1 August 2016 |title=Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel |journal=Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology |language=en |volume=51 |issue=8 |pages=1171–1180 |doi=10.1007/s00127-016-1177-8 |issn=0933-7954 |pmc=4977328 |pmid=26864534}}</ref><ref name=":33">{{Cite journal |last1=Mattiko |first1=Mark J. |last2=Olmsted |first2=Kristine L. Rae |last3=Brown |first3=Janice M. |last4=Bray |first4=Robert M. |year=2011 |title=Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel |url=https://archive.org/details/sim_addictive-behaviors_2011-06_36_6/page/608 |journal=Addictive Behaviors |volume=36 |issue=6 |pages=608–614 |doi=10.1016/j.addbeh.2011.01.023 |pmid=21376475}}</ref>, va zoʻravonlik yuzaga chiqadi<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref><ref name=":35">{{Cite journal |last=Bouffard |first=L A |year=2005 |title=The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience |url=https://archive.org/details/sim_armed-forces-and-society_winter-2005_31_2/page/273 |journal=Armed Forces & Society |volume=31 |issue=2 |pages=273–295 |doi=10.1177/0095327x0503100206 |s2cid=144559516}}</ref><ref name=":36">{{Cite journal |last1=Merrill |first1=Lex L. |last2=Crouch |first2=Julie L. |last3=Thomsen |first3=Cynthia J. |last4=Guimond |first4=Jennifer |last5=Milner |first5=Joel S. |date=August 2005 |title=Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2005-08_170_8/page/705 |journal=Military Medicine |volume=170 |issue=8 |pages=705–709 |doi=10.7205/milmed.170.8.705 |issn=0026-4075 |pmid=16173214 |doi-access=free}}</ref>. Bir qator shartnomalar bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishini kamaytirish yoki iloji boricha cheklashga qaratilgan<ref name=":3" /><ref>{{Cite web |title=Child Soldiers World Index |url=https://dallaireinstitute.org/child-soldiers-world-index/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Dallaire Institute |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Soldiers International |date=2018 |title=Why 18 Matters: A rights-based analysis of child recruitment |url=https://resourcecentre.savethechildren.net/document/why-18-matters-rights-based-analysis-child-recruitment/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Save the Children Resource Centre |language=en}}</ref>. Child Soldiers International tashkiloti bergan ma‘lumotlariga koʻra, bu kelishuvlar bolalarni ishga olishni kamaytirishga yordam bergan, ammo amaliyot baʼzi hududlarni toʻliq qamrab ololmayapti va bolalar butun dunyo boʻylab harbiy harakatlarda qatnashishda davom etmoqda. Iqtisodiy jihatdan qudratli baʼzi davlatlar 16 yoki 17 yoshli harbiy xizmatchilarga tayanishda davom etmoqda va soʻnggi yillarda qurolli toʻqnashuvlarda yosh bolalardan foydalanish koʻpaydi, chunki jangarilar harakati va ularga qarshi kurashayotgan guruhlar bolalarni koʻp sonni tashkil qilish uchun yollashadi<ref name=":3">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=Louder than words: An agenda for action to end state use of child soldiers|last=Child Soldiers International|year=2012|access-date=19 January 2018}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. == Tarix == Tarix oʻqitilgan va jang qilish uchun foydalanilgan, qoʻllab-quvvatlovchi rollarga tayinlangan, masalan, porter yoki xabarchi, jinsiy qul sifatida foydalanilgan yoki taktik ustunlik uchun tirik qalqon sifatida yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun yollangan bolalar bilan toʻla<ref name=":2" /><ref name="Children at war"/><ref name=":48">{{cite web|url=http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|title=Girl Soldiers – The cost of survival in Northern Uganda, Women News Network – WNN|date=13 January 2009|publisher=Womennewsnetwork.net|access-date=12 May 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120523212431/http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|archive-date=23 May 2012|url-status=live}}</ref> <ref>Michael Leggiere, The Fall of Napoleon: The Allied Invasion of France 1813–1814, pg.99–100</ref> Misol uchun, 1814-yilda Napoleon oʻz qoʻshinlariga koʻplab oʻsmirlarni to‘plagan. Minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida qatnashdilar<ref name=":41">{{cite web|title=How did Britain let 250000 underage soldiers fight in WW1?|url=https://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20180321184716/http://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|archive-date=21 March 2018|access-date=22 January 2016|work=BBC News}}</ref><ref name=":43">[[Norman Davies]], [https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603 ''Rising '44: The Battle for Warsaw,''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603|date=6 February 2016}} Pan Books 2004 p.603</ref><ref name="Rosen2005">{{cite book|author=David M. Rosen|url=https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|title=Armies of the Young: Child Soldiers in War and Terrorism|date=January 2005|publisher=Rutgers University Press|isbn=978-0-8135-3568-5|pages=54–55|quote=The participation of Jewish children and youth in warfare was driven by a combination of necessity, honor, and moral duty.|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref><ref name="Kucherenko2011">{{cite book|last=Kucherenko|first=Olga|url=https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|title=Little Soldiers: How Soviet Children Went to War, 1941–1945|date=13 January 2011|publisher=OUP Oxford|isbn=978-0-19-161099-8|page=3|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar kuchidan XX asr va XXI asrning boshlarida Afrika, Lotin Amerikasi va Yaqin Sharqning ayrim qismlarida foydalanishda davom etildi<ref name="CSGR2004-292" /><ref name=":14" /><ref name=":02" />. Faqat mazkur ming yillikning boshidan boshlab bolalardan harbiy foydalanishni cheklash va kamaytirish boʻyicha xalqaro harakatlar boshlandi. == Hozirgi holat == === Davlat qurolli kuchlari === 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) qabul qilindi. Shundan beri global tendentsiya Straight-18 standarti sifatida 18 va undan kichik yoshdagi bolalarni qurolli kuchlarga yollashni cheklashdan iborat. Qurolli kuchlari boʻlgan koʻpgina davlatlar OPACga aʼzo boʻlishdi, unga koʻra bolalarni yollash bilan shugʻullanuvchi davlatlar bunday vaziyatda jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ majburiyatini oladi<ref name=":5" /><ref name=":7">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|title=International laws and child rights|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180202005301/https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|archive-date=2 February 2018|url-status=dead}}</ref>. Shunga qaramay, Child Soldiers International 2018-yilda 46 mamlakatda 18 yoshgacha bo‘lgan bolalar hali ham harbiy maqsadlarga jalb qilinayotgani<ref name=":39">{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/|title=Child Soldiers World Index|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=29 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329153356/http://childsoldiersworldindex.org/|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref> va o‘qitilayotgani haqida xabar berdi. Ulardan koʻpchiligi 17 yoshdan boshlab, ozroq qismi 20 yosh, kami 16 yoshdan boshlab, nomaʼlum qismi esa 16 yoshdan ham kichikroq bolalarni ishga qabul qiladi<ref name=":5">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|title=Where are child soldiers?|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180201210707/https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|archive-date=1 February 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":3" /><ref name=":6">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|page=41|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitasi va boshqalar harbiy tayyorgarlik, harbiy muhit va majburiy xizmat shartnomasi bolalar huquqlariga mos kelmasligini va oʻsmirlarni davlat qurolli kuchlariga jalb qilishni toʻxtatishga chaqirdi. Bolalar oʻsmirlik davrida sogʻlom rivojlanish huquqiga egadir<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC/C/GC/20&Lang=en|title=General comment No. 20 (2016) on the implementation of the rights of the child during adolescence|last=Committee on the Rights of the Child|year=2016|website=tbinternet.ohchr.org|language=en-us|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926052204/https://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2FC%2FGC%2F20&Lang=en|archive-date=26 September 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":3" /><ref>{{Cite web|url=https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|title=Ending the recruitment and use of children in armed conflict|last=UNICEF|year=2017|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926014225/https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|archive-date=26 September 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":19">{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|title=Children, Not Soldiers {{!}} United Nations Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180119171732/https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|archive-date=19 January 2018|url-status=live}}</ref>. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudandan (ayniqsa Darfurdan) askar bolalarni yollagan. === Nodavlat qurolli guruhlar === Bularga qurolli kuchlar, isyonchilar, terroristik tashkilotlar, partizanlar harakati, mafkuraviy yoki diniy jihatdan boshqariladigan guruhlar, qurolli ozodlik harakatlari va boshqa turdagi kvaziharbiy tashkilotlar iborat bolalardan foydalanadigan nodavlat qurolli harbiylashtirilgan tashkilotlar kiradi. 2022-yil holatiga ko'ra, BMT bolalardan bunday guruhlar tomonidan keng foydalaniladigan 12 mamlakatni aniqladi: Janubiy Amerikadagi Kolumbiya; Afrikada Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Mali, Somali, Janubiy Sudan va Sudan; Yaqin Sharqdagi Livan; G'arbiy Osiyoda Suriya va Yaman; Markaziy Osiyoda Afg'oniston; va Janubi-Sharqiy Osiyoda Myanma<ref name=":57">{{Cite web|last=UN Secretary-General|date=23 June 2022|title=Children and armed conflict: Report of the Secretary-General|url=https://documents-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N22/344/71/PDF/N2234471.pdf|url-status=live|access-date=20 August 2022|website=United Nations}}</ref>. Hamma qurolli guruhlar ham bolalardan foydalanmaydi va 1999-yildan beri 60 ga yaqin qurolli guruhlar bu amaliyotni qisqartirish yoki tugatish toʻgʻrisida kelishuvga erishgan. Masalan, 2017-yilga kelib Filippindagi Moro Islomiy Ozodlik Jabhasi (MILF) o‘z saflaridan 2000 ga yaqin bolani ozod qildi<ref>{{Cite web|url=https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|title=UN Officials congratulate MILF for completion of disengagement of children from its ranks|last=UNICEF|date=4 December 2017|website=unicef.org|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180117182557/https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|archive-date=17 January 2018|url-status=live}}</ref>, 2016-yilda Kolumbiyadagi FARC-EP partizan harakati bolalarni yollashni to‘xtatishga rozi bo‘ldi. Boshqa mamlakatlar, xususan, Afgʻoniston, Iroq, Nigeriya va Suriyada teskari tendensiya kuzatilmoqda bu yerda islomiy jangarilar va ularga qarshi boʻlgan guruhlar bolalarni yollash, oʻqitish va ulardan foydalanishni kuchaytirdilar<ref name=":17">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. === Global taxmin === 2003-yilda Brukings Institutidan PW Singer, askar oʻsmirlar hududlarda davom etayotgan mojarolarning toʻrtdan uch qismida ishtirok etishini taxmin qildi<ref name="saddam">{{cite web|url=http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|title=Facing Saddam's Child Soldiers|author=P. W. Singer|date=14 January 2003|publisher=[[Brookings Institution]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20100212100221/http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|archive-date=12 February 2010|url-status=dead|access-date=3 August 2009|author-link=P. W. Singer}}</ref>. Oʻsha yili BMTning Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi (UNOCHA) bu bolalarning koʻpchiligi 15 yoshdan oshgan, ammo baʼzilari undan yoshroq boʻlganini xabar qildi<ref name="irin">{{cite web|url=http://www.irinnews.org/report/66280/africa-too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|title=AFRICA: Too small to be fighting in anyone's war|date=December 2003|publisher=UN Office for the Coordination of Humanitarian Affairs|archive-url=https://web.archive.org/web/20130325052712/http://www.irinnews.org/Report/66280/AFRICA-Too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|archive-date=25 March 2013|url-status=dead|access-date=3 August 2009}}</ref>. Bugungi kunda qurolli toʻqnashuvlar boʻlayotgan BMT rasmiylari va boshqa uchinchi tomonlarning kirishiga toʻsqinlik qiladigan hududlarda bolalardan harbiy foydalanishning keng tarqalganligi sababli, qancha bolalar jabrlanganini taxmin qilish qiyin<ref name=":8">{{Cite news |last=Child Soldiers International |year=2017 |title=How many children are used for military purposes worldwide? |language=en |url=https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |url-status=dead |access-date=25 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180126070954/https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |archive-date=26 January 2018}}</ref>. 2017-yilda Child Soldiers International tashkiloti dunyo boʻylab bir necha oʻn minglab bolalar, ehtimol 100 000 dan ortiq bolalar mamlakat qurolli kuchlari va nodavlat harbiy tashkilotlarda harbiy taʼlim olganini hisobladi va 2018-yilda tashkilot oʻsmirlar harbiy harakatlarda qatnashish uchun foydalanilgani haqida xabar berdi. 2018-yilda ular kamida 18 qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etgan. Qizlar askar bolalarning 40 % dan ortigʻini tashkil qilishi aniqlangan<ref>{{Cite book|last=Whitman|first=Shelly|title=The Routledge Handbook of the Responsibility to Protect|publisher=Routledge Publishing|year=2012|isbn=978-0-415-60075-0|location=New York|pages=154|language=English}}</ref>. == Bolalardan foydalanishning mantiqiy asoslari == Bolalarning jismoniy va psixologik jihatdan kattalarga nisbatan yosh boʻlishlariga qaramay, mamlakat va nodavlat harbiy tashkilotlarning ularni izlashiga koʻplab sabablari bor. === Psixologik omillar === Kattalarga nisbatan, bolalarning, shu jumladan o'smir bolalarning nevrologik rivojlanmaganligi ularni ishga qabul qilishga ko'proq moyil qiladi, shuningdek, xavf-xatarlarni hisobga olmasdan, keyingi qarorlar qabul qilish ehtimolini oshiradi<ref name=":55">{{Cite news |last=Louise, R |display-authors=et al |date=17 November 2016 |title=The recruitment of children by the UK armed forces: A critique from health professionals |language=en-GB |work=Medact |url=https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |url-status=live |access-date=31 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180131192429/https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |archive-date=31 January 2018}}</ref><ref>{{Cite book |last=Strasburger |first=V C |title=Children, adolescents, and the media (Chapter 1) |publisher=Sage |others=Wilson, Barbara J., Jordan, Amy B. (Amy Beth) |year=2013 |isbn=9781412999267 |edition=Third |location=Los Angeles |oclc=820450764}}</ref><ref>{{Cite journal |last=Spear |first=L. P. |date=June 2000 |title=The adolescent brain and age-related behavioral manifestations |journal=Neuroscience and Biobehavioral Reviews |volume=24 |issue=4 |pages=417–463 |doi=10.1016/s0149-7634(00)00014-2 |issn=0149-7634 |pmid=10817843 |s2cid=14686245}}</ref>. Ushbu moyilliklarni hisobga olgan holda, Germaniya<ref>{{Cite web |last=Krennerich |first=Michael |date=30 October 2020 |title=Shadow Report Child Soldiers 2020 |url=https://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC/Shared%20Documents/DEU/INT_CRC_NGO_DEU_44158_E.pdf |url-status=live |access-date=19 August 2022 |website=UN Office of the High Commissioner for Human Rights |page=24}}</ref>, Buyuk Britaniya<ref name=":13">{{Cite web |last=Gee |first=D |year=2008 |title=Informed Choice? Armed forces recruitment practices in the United Kingdom |url=https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204740/https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017}}</ref> va AQShda<ref name=":52">{{Cite web |last=American Public Health Association |year=2012 |title=Cessation of Military Recruiting in Public Elementary and Secondary Schools |url=https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204348/https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017 |website=apha.org}}</ref> o'smirlar bilan harbiy marketing olib borish tanqid qilingan. Xuddi shu uch mamlakatda olib borilgan tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kam ta'minlangan bolalarni nishonga olishadi<ref name=":93">{{Cite book |last=Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns |title=Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany |year=2016}}</ref><ref name=":23">{{Cite web |author1=Gee, D |author2=Goodman, A |title=Army visits London's poorest schools most often |url=http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20180529080003/http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |archive-date=29 May 2018 |access-date=10 December 2017}}</ref><ref name=":13" /><ref name=":21">{{Cite journal |last1=Hagopian |first1=Amy |last2=Barker |first2=Kathy |date=1 January 2011 |title=Should We End Military Recruiting in High Schools as a Matter of Child Protection and Public Health? |journal=American Journal of Public Health |volume=101 |issue=1 |pages=19–23 |doi=10.2105/ajph.2009.183418 |issn=0090-0036 |pmc=3000735 |pmid=21088269}}</ref><ref name=":52" /><ref>{{Cite news |title=Soldiers of Misfortune: Abusive U.S. Military Recruitment and Failure to Protect Child Soldiers |language=en |work=American Civil Liberties Union |url=https://www.aclu.org/other/soldiers-misfortune-abusive-us-military-recruitment-and-failure-protect-child-soldiers |access-date=13 December 2017}}</ref>. Masalan, Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni jalb qilishni oson deb hisoblaydi, ayniqsa kambag'al oilalardan bo'lganlarni yollash yanada osonroq<ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d5bbf83278b3100018306a4/1566293898095/UK_recruitment_report_final.pdf |access-date=24 August 2019 |website=crin.org}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d4ab413eab07100015db6b6/1565176852564/FINAL+Youngest+British+army+recruits+come+disproportionately+from+England%27s+most+deprived+constituencies.pdf |access-date=24 August 2019}}</ref>. Ishga qabul qilingandan so'ng, bolalarga kattalarga qaraganda buyruqlarni osonroq bajartirish va nazorat qilish va kattalardan ko'ra din, nomus, obro'-e'tibor, qasos va burch kabi pul to'lanmaydigan rag'batlar uchun kurashishga moyildirlar<ref>{{cite journal |last1=Rosenblatt |first1=Roger |year=1984 |title=Children of War |journal=American Educator 8 |volume=1 |pages=37–41}}</ref>. Keltirilgan misollarga quyidagilar kiradi: Piter V. Singerning fikricha, oʻsmirlar osonlik bilan boshqara oladigan yengil avtomatik qurollarning global miqyosda tarqalishi bolalardan bevosita jangchilar sifatida foydalanishni yanada foydaliroq qildi<ref> Singer, Peter (2005). Children at War. New York: Pantheon Books. ISBN 9780375423499.</ref>. Romeo Daller aholining haddan tashqari koʻpayishi bolalarni harbiy tashkilotlar uchun arzon va qulay manbaga aylantirishdagi roliga ishora qilgan<ref>Dallaire, Roméo (2011). They Fight Like Soldiers, They Die Like Children: The Global Quest to Eradicate the Use of Child Soldiers. New York: Walker, and Company.</ref>. Rojer Rozenblatt oʻsmirlar kattalarga qaraganda din, sharaf, obroʻ-eʼtibor, qasos va burch kabi pul bilan olib boʻlmaydigan ragʻbatlar uchun kurashishga tayyor ekanligini taʼkidladi<ref>Rosenblatt, Roger (1984). "Children of War". American Educator 8 1: 37–41.</ref>. Bir qancha sharhlovchilar, jumladan, Bernd Beber, Kristofer Blattman, Deyv Grossman, Maykl Uessels, MakGurk va uning hamkasblari, bolalar kattalarga qaraganda itoatkor va moslashuvchan boʻlganligi sababli, ularni boshqarish, aldash va ularga yot gʻoyalar singdirish osonroq ekanligini taʼkidladilar<ref>Beber, Blattman, Bernd, Christopher (2013). "The Logic of Child Soldiering and Coercion". International Organization 67 (1): 65–104. doi:10.1017/s0020818312000409. Bu manba bu sahifada ikki marta foydalanilgan.</ref><ref>Dave., Grossman. On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society, Rev., New York: Little, Brown and Co, 2009. ISBN 9780316040938. OCLC 427757599. </ref><ref>Wessels, Michael (1997). "Child Soldiers". Bulletin of the Atomic Scientists 53 (4): 32. doi:10.1080/00963402.1997.11456787.</ref><ref>McGurk, Dennis „Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members“,. Military life: The psychology of serving in peace and combat Adler: . Westport: Praeger Security International, 2006 — 13–31 bet. ISBN 978-0275983024. </ref> Devid Gi va Reychel Teylor Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni ayniqsa kambagʻal oilalardan boʻlganlarni jalb qilish osonroq ekanligini aniqladi<ref>Gee, David; Taylor, Rachel (1 November 2016). "Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army?". The RUSI Journal 161 (6): 36–48. doi:10.1080/03071847.2016.1265837. ISSN 0307-1847.</ref><ref>Child Rights International Network. „Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK“. crin.org (21-avgust 2019-yil). Qaraldi: 24-avgust 2019-yil.</ref><ref>Child Rights International Network. „Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies“ (21-avgust 2019-yil). Qaraldi: 24-avgust 2019-yil.</ref>. Baʼzi qurolli guruhlar rahbarlarining taʼkidlashicha, oʻsmirlar oʻzlarining yosh boʻlishlariga qaramay, jangovar boʻlinmaga jangchilar sifatida oʻzlarining fazilatlarini olib kelishadi, ular koʻpincha ajoyib darajada qoʻrqmas, chaqqon va chidamlidir<ref>Beber, Bernd; Blattman, Christopher (2013). "The Logic of Child Soldiering and Coercion" (en). International Organization 67 (1): 65–104. doi:10.1017/s0020818312000409. ISSN 0020-8183.</ref>. Baʼzi oʻsmirlar harbiy tashkilotlarga majburan jalb qilinsa, aldanib yoki pul bilan olinsa, boshqalari oʻz xohishi bilan qoʻshiladi<ref>Brett, R. Young soldiers : why they choose to fight. Boulder, Colo.: Lynne Rienner Publishers, 2004. ISBN 9781588262615. OCLC 53830868.</ref><ref>Child Soldiers International. „Des Milliers de vies à réparer“ (fr) (2016). 15-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 29-yanvar 2018-yil.</ref><ref>Manba Wessels, Michael (1997). "Child Soldiers". Bulletin of the Atomic Scientists 53 (4): 32. doi:10.1080/00963402.1997.11456787.</ref>. Buning sabablari koʻp. 2004-yilda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalarni oʻrganishda Reychel Brett va Irma Spekt harbiy xizmatga kirishni ragʻbatlantiradigan bir qator omillarga ishora qildilar, xususan: Qashshoqlik, shu jumladan taʼlim yoki ishga joylashish imkoniyatlarining yetishmasligi Urushning madaniy normallashuvi Yangi doʻstlar izlash Qasos (masalan, doʻstlar va qarindoshlarning oʻldirilganini koʻrgandan keyin) „Jangchi“ roli yetuklikka oʻtish marosimini taʼminlaydi degan umidlar<ref>Brett, R. Young soldiers : why they choose to fight. Boulder, Colo.: Lynne Rienner Publishers, 2004. ISBN 9781588262615. OCLC 53830868.</ref>. XX asrning oxirlari taxminan 1990-yillarda Kambodja qurolli kuchlari tomonidan yollangan bolaning quyidagi soʻzlari koʻplab bolalarning qoʻshilish fikrlariga xosdir: <blockquote>Men ota-onamda ovqat yoʻqligi va maktabga bormasligim sababli qoʻshildim. . . Men minalar haqida oʻylardim, lekin nima ham qilishimiz mumkin — bu buyruq [oldingi chiziqqa borish]. Bir kuni kimdir mening oldimda minani bosdi va u yaralanib vafot etdi. . . O‘shanda men 60 metr narida radio yonida turgan edim. Men uning oʻlganini koʻzim bilan koʻrdim. . . Men har bir boʻlimda yosh bolalarni koʻraman. . . Ishonchim komilki, yana bir-ikki yil askarligimcha qolaman. Harbiy bo‘lishni to‘xtatsam, hech qanday mahoratim yo‘qligi uchun biror joyda ishlolmayman. Men keyin nima qilishimni bilmayman. . .<ref name=":410">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=adc88bff-1916-4317-b184-d9079e7b0bb8|archive-url=https://web.archive.org/web/20190525205613/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=adc88bff-1916-4317-b184-d9079e7b0bb8|url-status=dead|archive-date=2019-05-25|title=Global Report on Child Soldiers|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2001|website=child-soldiers.org|access-date=2018-05-16}}</ref></blockquote> == Bolalarga taʼsiri == === Qurolli mojaro === Bolalarga harbiy hayotning taʼsir koʻlami birinchi marta xalqaro hamjamiyat tomonidan BMT Bosh Assambleyasi topshirgan „Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri“ (1996-yilda) nomi bilan inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machel tomonidan tayyorlangan yirik hisobotda maʼlum qilingan<ref>Machel. „Impact of armed conflict on children“ (1996). 8-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. Hisobot, ayniqsa, yosh bolalardan foydalanish bilan bogʻliq boʻlib, har yili dunyo boʻylab koʻp minglab bolalar oʻlib ketayotgani, mayib-majruh boʻlib, psixiatrik jarohatlar olganligi haqidagi dalillarni taqdim etgan<ref>Machel. „Impact of armed conflict on children“ (1996). 8-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. Grasa Machelning hisobotidan keyin oʻtkazilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar ruhiy kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi va xatti-harakatlari bilan bogʻliq muammolarning sezilarli darajada yuqori xavfiga duch kelishadi<ref name=":15">{{Cite web|url=https://www.scribd.com/document/328940882/Child-Soldiering-Impact-on-Childhood-Development-and-Learning-Capacity|title=Child soldiering: Impact on childhood development and learning capacity|last=Boothby, N|display-authors=et al|year=2010|access-date=30 January 2018}}</ref>. Masalan, Falastin va Ugandada olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, sobiq askar bolalarning yarmidan koʻpi travmadan keyingi stress buzilishi alomatlarini koʻrsatgan va Ugandadagi har oʻninchi boladan toʻqqiztasida ruhiy tushkunlik holati ijobiy boʻlgan. Falastinlik tadqiqot olib boruvchilar, shuningdek, qurolli toʻqnashuvlarda yuqori darajadagi zoʻravonlikka duchor boʻlgan bolalar boshqa bolalarga qaraganda tajovuzkorlik va agressiyani koʻrsatish ehtimoli koʻproq ekanligini aniqladilar. Ushbu taʼsirlarning umumiy taʼsiri odatda kattalardagi qashshoqlik va doimiy ishsizlikning yuqori xavfini oʻz ichiga oladi<ref>Boothby, N. „Child soldiering: Impact on childhood development and learning capacity“ (2010). Qaraldi: 30-yanvar 2018-yil.</ref> === Qo'lga olish === Human Rights Watch tashkilotiga bergan maʼlumotlarga koʻra, qurolli kuchlar va guruhlar yollangan bolalarni hibsga olganlarida ularga koʻproq zarar yetkaziladi<ref name=":50">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|title=Children Detained in War Zones|date=28 July 2016|access-date=21 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821224149/https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|archive-date=21 August 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar koʻpincha yetarli oziq-ovqatsiz, tibbiy yordamsiz yoki boshqa gʻayriinsoniy sharoitlarda hibsga olinadi va baʼzilari hibs paytida jismoniy va jinsiy qiynoqlarga duchor boʻlishadi. Baʼzilari oilasi bilan qoʻlga olinadi yoki oila aʼzolaridan birining faoliyati tufayli hibsga olinadi. Advokatlar va qarindoshlarning har qanday sud majlisida ishtiroki koʻpincha taqiqlanadi<ref name=":50">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|title=Children Detained in War Zones|date=28 July 2016|access-date=21 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821224149/https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|archive-date=21 August 2016|url-status=live}}</ref>. === Harbiy tayyorgarlik === Boshqa tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, bolalarni, shu jumladan katta yoshdagi bolalarni harbiy xizmatga olish, hatto ular balogʻatga yetgunga qadar qurolli toʻqnashuvlarda qoʻllanilmasa ham, zararli taʼsir koʻrsatadi. Qoʻshma Shtatlardagi harbiy akademiklar harbiy tayyorgarlikni (barcha yoshdagi) doimiy stress sharoitida „intensiv singdirish“ sifatida tavsiflaydilar, uning asosiy maqsadi chaqiriluvchilarning soʻzsiz va darhol boʻysunishini oʻrgatishdir<ref>McGurk, Dennis „Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members“,. Military life: The psychology of serving in peace and combat Adler: . Westport: Praeger Security International, 2006 — 13–31 bet. ISBN 978-0275983024. </ref>. Ilmiy tadqiqotlarlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmirlar kattalarga qaraganda yuqori stressli muhitga moyil, masalan, boshlangʻich harbiy tayyorgarlikka, ayniqsa bolalik davridagi qiyinchiliklarga duchor boʻlganlar oʻzlarini koʻproq himoyasiz sezishadi. Harbiy xizmatga chaqirilganlar urushga yuborilishidan oldin ham vafot etishi mumkin. Ayniqsa AQShda oʻz joniga qasd qilishga urinish xavfi yuqori<ref>Ursano, Robert J.; Kessler, Ronald C.; Stein, Murray B.; Naifeh, James A.; Aliaga, Pablo A.; Fullerton, Carol S.; Wynn, Gary H.; Vegella, Patti L. et al. (1 July 2016). "Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers" (en). JAMA Psychiatry 73 (7): 741–9. doi:10.1001/jamapsychiatry.2016.0600. ISSN 2168-622X. PMID 27224848. PMC 4937827.</ref>. AQSh va Buyuk Britaniyada ruhiy kasalliklarning yuqori xavfi<ref>Goodwin, L.; Wessely, S.; Hotopf, M.; Jones, M.; Greenberg, N.; Rona, R. J.; Hull, L.; Fear, N. T. (2015). "Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population?" (en). Psychological Medicine 45 (9): 1881–1891. doi:10.1017/s0033291714002980. ISSN 0033-2917. PMID 25602942.</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish xavfi yuqori<ref>Head, M.; Goodwin, L.; Debell, F.; Greenberg, N.; Wessely, S.; Fear, N. T. (1 August 2016). "Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel" (en). Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology 51 (8): 1171–1180. doi:10.1007/s00127-016-1177-8. ISSN 0933-7954. PMID 26864534. PMC 4977328.</ref><ref>Mattiko, Mark J.; Olmsted, Kristine L. Rae; Brown, Janice M.; Bray, Robert M. (2011). "Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel". Addictive Behaviors 36 (6): 608–614. doi:10.1016/j.addbeh.2011.01.023. PMID 21376475</ref> va zoʻravonlik xulq-atvorining yuqori xavfi<ref>MacManus, Deirdre; Dean, Kimberlie; Jones, Margaret; Rona, Roberto J; Greenberg, Neil; Hull, Lisa; Fahy, Tom; Wessely, Simon et al. (2013). "Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study". The Lancet 381 (9870): 907–917. doi:10.1016/s0140-6736(13)60354-2. PMID 23499041.</ref><ref>Bouffard, L A (2005). "The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience". Armed Forces & Society 31 (2): 273–295. doi:10.1177/0095327x0503100206</ref><ref>Merrill, Lex L.; Crouch, Julie L.; Thomsen, Cynthia J.; Guimond, Jennifer; Milner, Joel S. (August 2005). "Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates". Military Medicine 170 (8): 705–709. doi:10.7205/milmed.170.8.705. ISSN 0026-4075. PMID 16173214.</ref> chaqiriluvchilarning harbiy xizmatga kirishdagi holatiga, yoshiga bogʻliq. Harbiy muhit, shuningdek, zoʻravonlik va jinsiy zoʻravonlikning yuqori darajasi bilan tavsiflanadi<ref>UK, Ministry of Defence. „British Army: Sexual Harassment Report“ (2015). 9-mart 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Canada, Statcan [official statistics agency]. „Sexual Misconduct in the Canadian Armed Forces, 2016“ (en). statcan.gc.ca (2016). 30-mart 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Marshall, A; Panuzio, J; Taft, C (2005). "Intimate partner violence among military veterans and active duty servicemen" (en). Clinical Psychology Review 25 (7): 862–876. doi:10.1016/j.cpr.2005.05.009. PMID 16006025</ref>. Harbiy xizmatga chaqirish amaliyotlari oʻsmirlik davridagi bolalarning zaif tomonlariga zarba berishi ham aniqlangan. Xususan, Germaniya<ref>Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns. Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany, 2016. </ref>, Buyuk Britaniya<ref>Gee, D. „Army visits London's poorest schools most often“. 29-may 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 10-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Gee. „Informed Choice? Armed forces recruitment practices in the United Kingdom“ (2008). 13-dekabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil. </ref><ref>Gee, David; Taylor, Rachel (1 November 2016). "Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army?". The RUSI Journal 161 (6): 36–48. doi:10.1080/03071847.2016.1265837. ISSN 0307-1847.</ref> va AQSh<ref>Hagopian, Amy; Barker, Kathy (1 January 2011). "Should We End Military Recruiting in High Schools as a Matter of Child Protection and Public Health?". American Journal of Public Health 101 (1): 19–23. doi:10.2105/ajph.2009.183418. ISSN 0090-0036. PMID 21088269. PMC 3000735</ref><ref>American Public Health Association. „Cessation of Military Recruiting in Public Elementary and Secondary Schools“. apha.org (2012). 13-dekabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil.</ref><ref>„Soldiers of Misfortune: Abusive U.S. Military Recruitment and Failure to Protect Child Soldiers“(ingl.), American Civil Liberties Union. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil.</ref> dalillari shuni koʻrsatdiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kambagʻal oilalardan boʻlgan bolalarni xavf va cheklovlarni oʻtkazib yuboradigan marketing yordamida nishonga olishadi. Baʼzi akademiklarning taʼkidlashicha, bunday marketing oʻsmirlik davrida hissiy jihatdan asoslangan qarorlar qabul qilishda psixologik moyillikdan foydalanadi<ref>Strasburger, V C. Children, adolescents, and the media (Chapter 1), Wilson, Barbara J., Jordan, Amy B. (Amy Beth), Third, Los Angeles: Sage, 2013. ISBN 9781412999267. OCLC 820450764</ref><ref>Louise, R. „The recruitment of children by the UK armed forces: A critique from health professionals“ (en-GB), Medact (17-noyabr 2016-yil). Qaraldi: 31-yanvar 2018-yil.</ref><ref>Spear, L. P. (June 2000). "The adolescent brain and age-related behavioral manifestations". Neuroscience and Biobehavioral Reviews 24 (4): 417–463. doi:10.1016/s0149-7634(00)00014-2. ISSN 0149-7634. PMID 10817843.</ref><ref>Medact. „House of Commons Defence Committee Inquiry into Armed Forces and Veterans Mental Health: Written Evidence Submitted by Medact“ (2018). 15-noyabr 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-mart 2018-yil. </ref>. == Xalqaro huquq == === Bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish === '''Bolaning taʼrifi''' Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya bola deb 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni deb belgilab bergan. Parij tamoyillari qurolli kuchlar yoki qurolli guruh bilan bogʻlangan bolani quyidagicha belgilaydi: <blockquote>…qurolli kuchlar yoki qurolli guruh tomonidan har qanday lavozimda, shu jumladan, ular bilan cheklanmagan holda, jangchilar, oshpazlar, yuk tashuvchilar, josuslar yoki jinsiy maqsadlar uchun, yoki boʻlmasa xabarchilar sifatida foydalaniladigan 18 yoshga to‘lmagan har qanday shaxsdir.</blockquote> Hujjat Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi tomonidan tasdiqlangan. Bu nafaqat harbiy harakatlarda qatnashayotgan balki bevosita uning yaqinida ishtirok etayotgan bolalarga tegishli. '''15 yoshgacha boʻlgan bolalar''' 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar (1977-yil, 77.2-modda)<ref name=":25">{{Cite web|url=https://www.icrc.org/eng/assets/files/other/icrc_002_0321.pdf|title=Protocols additional to the Geneva Conventions of 12 August 1949|last=International Committee of the Red Cross|year=1977|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20170307150937/https://www.icrc.org/eng/assets/files/other/icrc_002_0321.pdf|archive-date=7 March 2017|url-status=live}}</ref>, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (1989) va Xalqaro jinoiy sudning Rim statuti (2002) hammasi mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlarga va qurolli boʻlmagan kuchlarga bolalarni ishlatishni taqiqlaydi. Davlatlarning qurolli guruhlari 15 yoshgacha bo‘lgan bolalarni bevosita qurolli to‘qnashuvlarda (texnik jihatdan „jang“ harakatlarda) ishlatadigan boʻlsa bu [[urush jinoyati sifatida tan olingan<ref>{{Cite web|url=https://www.icc-cpi.int/nr/rdonlyres/ea9aeff7-5752-4f84-be94-0a655eb30e16/0/rome_statute_english.pdf|title=Rome Statute of the International Criminal Court (A/CONF.183/9)|year=1998|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180318090721/https://www.icc-cpi.int/nr/rdonlyres/ea9aeff7-5752-4f84-be94-0a655eb30e16/0/rome_statute_english.pdf|archive-date=18 March 2018|url-status=live}}</ref>. '''18 yoshgacha bo'lgan bolalar''' Qurolli kuchlarga ega boʻlgan aksariyat mamlakatlar shuningdek, bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) (2000-yil) va Bolalar mehnatining eng yomon shakllari (1999-yilda boʻlib oʻtgan) konvensiyasining yuqori standartlari bilan bogʻliq boʻlib, ular bolalarni 18 yoshga yetguncha majburiy yollashni taqiqlaydi<ref>Child Soldiers International. „International laws and child rights“(ingl.). Qaraldi: 25-yanvar 2018-yil.</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:11300:0::NO::P11300_INSTRUMENT_ID:312327|title=Ratifications of C182 – Worst Forms of Child Labour Convention, 1999 (No. 182)|last=International Labour Organization|website=ilo.org|language=en|access-date=30 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180130053725/http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:11300:0::NO::P11300_INSTRUMENT_ID:312327|archive-date=30 January 2018|url-status=live}}</ref>. OPAC protokoli, shuningdek, hali ham bolalarni (16 yoshdan boshlab) yollash bilan shugʻullanadigan hukumatlardan „18 yoshga toʻlmagan shaxslar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrishni“ talab qiladi. Bundan tashqari, OPAC nodavlat qurolli guruhlarga garchi buning qonuniy kuchi mavhum boʻlsa-da, har qanday sharoitda bolalarni yollashni taqiqlaydi<ref>Geneva Call. „Engaging nonstate armed groups on the protection of children: Towards strategic complementarity“ (2012). 22-mart 2015-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil. </ref><ref>Child Soldiers International. „A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups“ (2016). 8-mart 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 19-yanvar 2018-yil.</ref> Dunyodagi eng yuqori standart Afrikaning Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Xartiyasi<ref>African Commission on Human and Peoples' Rights. „African Charter on the Rights and Welfare of the Child“. achpr.org (2018). 21-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref> tomonidan belgilangan, u mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni har qanday sharoitda ham yollashni taqiqlaydi. Afrikaning aksariyat davlatlari Xartiyani ratifikatsiya qilgan<ref>African Commission on Human and Peoples' Rights. „African Charter on the Rights and Welfare of the Child“. achpr.org (2018). 21-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. '''Cheklovlar va bo'shliqlar''' Yuqoridagi shartnomalarning hech biri bolalarning "jangovar harakatlarda" bilvosita ishtirok etishini yoki ularda (ya'ni, jangovar harakatlardan uzoqda) harbiy amaliyotga hissa qo'shishni aniq taqiqlamaydi. OPAC aʼzosi boʻlmagan mamlakatqurolli kuchlar Jeneva konvensiyalarining I Protokolida belgilangan quyi standartlarga boʻysunadilar, bu esa qurolli kuchlarga oʻn besh yoshdan oshgan bolalarni jangovar harakatlarda qoʻllashga va ixtiyoriy ravishda kuzatuvchi sifatida qatnashgan yosh bolalardan foydalanishga guvoh boʻlsalar bu haqida xabar beradilar: Xalqaro Qizil Xoch Qoʻmitasi mojaro tomonlariga „barcha zarur choralarni koʻrish“ni taklif qildi, bu yakuniy matnda „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ kerak, bu butunlay taqiq emas, chunki amalga oshirish mumkin degan maʼnoni anglatadi „bajarilishi yoki amalga oshirilishi mumkin.“ „Harbiy harakatlarda ishtirok etish“ bandi boʻyicha muzokaralar chogʻida koʻngilli bolalarning harbiy maʼlumotlarni yigʻish va uzatish, tashishda yordam berish kabilar harbiy harakatlarga bilvosita jalb etish deb baholanadi. Biroq, 1949-yil 12-avgustdagi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha va 1977-yilda qabul qilingan Xalqaro qurolli boʻlmagan mojarolar qurbonlarini himoya qilish toʻgʻrisidagi II Protokolning 4.3.c moddasida „oʻn besh yoshga toʻlmagan bolalar“ qurolli kuchlar yoki guruhlarga chaqirilmaydi va jangovar harakatlarda qatnashishi mumkin emas". deyiladi. == Bolalarni ozod qilish va reintegratsiya qilish standartlari == OPAC hukumatlardan harbiy harakatlarda yollangan yoki foydalanilgan bolalarni o‘z yurisdiksiyasi doirasida demobilizatsiya qilishni hamda ularning jismoniy va ruhiy holatlarini tiklanishi va ijtimoiy reintegratsiyasi uchun yordam ko‘rsatishni talab qiladi<ref name="OptProto">{{cite web|url=http://www.unicef.org/crc/index_30203.html|title=UNICEF: Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child|date=30 November 2005|work=UNICEF|access-date=2 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141006095424/http://www.unicef.org/crc/index_30203.html|archive-date=6 October 2014|url-status=live}} {{cite journal|last1=Yun|first1=Seira|year=2014|title=Breaking Imaginary Barriers: Obligations of Armed Non-State Actors Under General Human Rights Law – The Case of the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child|journal=Journal of International Humanitarian Legal Studies|volume=5|issue=1–2|pages=213–257|ssrn=2556825|doi=10.1163/18781527-00501008}}</ref>. Urush, fuqarolarning tartibsizliklari, fuqarolar urushi, turli qurolli toʻqnashuvlar va boshqa favqulodda vaziyatlarda bolalar va yoshlarni, shuningdek, Birlashgan Millatlar Tashkilotining Favqulodda va qurolli toʻqnashuvlarda ayollar va bolalarni himoya qilish toʻgʻrisidagi deklaratsiyasiga muvofiq himoya qilishni taklif etadi. Qurolli guruhlarning sobiq aʼzolarini tegishli ravishda qurolsizlantirish, demobilizatsiya qilish va reintegratsiya qilish jarayonlari uchun Birlashgan Millatlar Tashkiloti 2006-yilda Integratsiyalashgan standartlarni ishlab chiqishni boshladi<ref>{{Cite book|title=Child soldiers, adult interests : the global dimensions of the Sierra Leonean tragedy|last=John-Peter.|first=Pham|date=2005|publisher=Nova Science Publishers|isbn=9781594546716|location=New York|oclc=61724289}}</ref> . == Harbiy jinoyatlar == Hozirda bolalarni urush jinoyatlari uchun urush qonunlarida belgilangan javobgarlikka tortilishi kerakmi, degan fikr mavjud<ref name="McCollough-2008-03-10">Lauren McCollough, [http://www.crimesofwar.org/onnews/News-Khadr.html The Military Trial of Omar Khadr: Child Soldiers and the Law] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080512083222/http://www.crimesofwar.org/onnews/News-Khadr.html |date=12 May 2008 }}, [http://www.crimesofwar.org/about/about.html Crimes of War Project] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081222121657/http://www.crimesofwar.org/about/about.html |date=22 December 2008 }} 10 March 2008</ref>. Xalqaro huquq urush jinoyatlarini sodir etgan bolalarni jinoiy javobgarlikka tortishni taqiqlamaydi, biroq Bola huquqlari to‘g‘risidagi konvensiyaning 37-moddasida belgilanganidek, bola olishi mumkin bo‘lgan jazo cheklanadi: „oʻn sakkiz yoshga toʻlmagan shaxslar tomonidan sodir etilgan jinoyatlarga o‘lim jazosi ham, ozod qilish imkoniyatisiz umrbod qamoq jazosi ham belgilanmaydi“<ref>{{Cite web|url=https://genevacall.org/wp-content/uploads/dlm_uploads/2013/12/Engaging-Nonstate-Armed-Groups-on-the-Protection-of-Children-Towards-Strategic-Complementarity-International-Peace-Institute..pdf|title=Engaging nonstate armed groups on the protection of children: Towards strategic complementarity|last=Geneva Call|year=2012|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20150322034945/http://www.genevacall.org/wp-content/uploads/dlm_uploads/2013/12/Engaging-Nonstate-Armed-Groups-on-the-Protection-of-Children-Towards-Strategic-Complementarity-International-Peace-Institute..pdf|archive-date=22 March 2015|url-status=dead}}</ref>. '''Syerra-Leone misoli''' Syerra-Leoneda yuz bergan fuqarolar urushidan soʻng, BMT Syerra-Leone boʻyicha Maxsus sudga (SCSL) 15 va undan katta yoshdagi sobiq jangchilarni gumanitar qonunlarni, shu jumladan urush jinoyatlarini buzganliklari uchun sud qilishni buyurdi. Biroq, Parij tamoyillari qurolli toʻqnashuvlarda qatnashgan bolalar, hatto ular jinoyatchi boʻlsa ham, birinchi navbatda qurbon sifatida koʻrilishi kerak degan fikrni ilgari surdi: Ushbu tamoyil Sud nizomida oʻz aksini topgan boʻlib, u jinoiy javobgarlikka tortishni istisno qilmagan, lekin sobiq askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiya qilish zarurligini taʼkidlab oʻtgan. Syerra-Leone mamlakat tribunalining birinchi bosh prokurori David Crane nizomni qanchalik jirkanch jinoyatlar sodir etgan bo‘lishidan qatʼi nazar, bolalarning o‘zini emas, balki bolalarni ishga yollagan kishilarni jinoiy javobgarlikka tortish foydasiga talqin qildi<ref> [http://www.diplomatie.gouv.fr/en/IMG/pdf/Paris_Conference_Principles_English_31_January.pdf The Paris Principles and Guidelines on Children associated with armed forces or armed groups] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150923215047/http://www.diplomatie.gouv.fr/en/IMG/pdf/Paris_Conference_Principles_English_31_January.pdf |date=23 September 2015 }}, February 2007. Section "Treatment of children accused of crimes under international law", p. 9 </ref>. '''Omar Khadr misoli''' AQShda prokurorlar kanadalik Omar Khadrni Afgʻonistonda 16 yoshga toʻlmaganida va Tolibon safida AQSh kuchlariga qarshi jang qilganlikda aybladilar<ref>{{cite news|url=http://ca.reuters.com/article/domesticNews/idCATRE67847020100809|title=Omar Khadr's Confession Can Be Used at Guantanamo Trial|author=Jane Sutton|date=9 August 2010|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180806024727/https://ca.reuters.com/article/domesticNews/idCATRE67847020100809|archive-date=6 August 2018|url-status=live}}</ref>. Ushbu jinoyatlarga AQSh qonunchiligiga koʻra umrbod qamoq jazosi beriladi<ref name="McCollough-2008-03-10" />. 2010-yilda qiynoq va tazyiq ostida boʻlgan Xadr urush qonunlarini buzgan holda qotillik, qotillikka urinish, fitna, terrorizmga moddiy yordam koʻrsatish va josuslikda aybdor deb topildi<ref>{{cite web|url=http://media.miamiherald.com/smedia/2010/10/26/10/stip.source.prod_affiliate.56.pdf|title=USvKhadr Stipulation of Fact|date=25 October 2010|access-date=30 November 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20111002161209/http://media.miamiherald.com/smedia/2010/10/26/10/stip.source.prod_affiliate.56.pdf|archive-date=2 October 2011|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.cnn.com/2010/US/10/25/khadr.plea/|title=Youngest Guantanamo detainee pleads guilty|last=Meserve|first=Jeanne|author2=CNN Wire Staff|date=25 October 2010|publisher=CNN|access-date=29 October 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101026132342/http://www.cnn.com/2010/US/10/25/khadr.plea/|archive-date=26 October 2010|url-status=live}}</ref>. Khadrni bir yillik qamoqdan soʻng Kanadaga deportatsiya qilinishini koʻrsatadigan kelishuv bitimining bir qismi sifatida taklif qilindi. Umar Khadr Guantanamo qamoqxonasida qoldi va Kanada hukumati uning vataniga qaytarilishini kechiktirgani uchun xalqaro tanqidlarga uchradi<ref>{{cite news | url=https://www.cbc.ca/news/world/khadr-to-return-to-canada-lawyer-1.905780 | publisher=CBC News | title=Khadr to return to Canada: lawyer | date=25 October 2010 | access-date=30 November 2011 | archive-url=https://web.archive.org/web/20101028080624/https://www.cbc.ca/news/world/khadr-to-return-to-canada-lawyer-1.905780 | archive-date=28 October 2010 | url-status=live}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.cbc.ca/news/canada/story/2012/07/20/khadr-canada-us.html |title=Toews' request delays Khadr's transfer to Canada |date=20 July 2012 |publisher=CBC News |access-date=26 July 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120727002758/http://www.cbc.ca/news/canada/story/2012/07/20/khadr-canada-us.html |archive-date=27 July 2012 |url-status=live }}</ref>. Oxir-oqibat, Khadr 2012-yil sentabr oyida Kanada qamoqxonasiga oʻtkazildi va 2015-yil may oyida Alberta sudyasi tomonidan garov evaziga ozod qilindi. 2016-yilda Xadr AQShning harbiy jinoyatchi sifatida hukm qilinganligi ustidan shikoyat qilgan<ref>{{Cite web|title = 'Freedom is way better than I thought,' says Omar Khadr|url = http://www.cbc.ca/news/canada/edmonton/omar-khadr-free-on-bail-vows-to-prove-he-is-a-good-person-1.3065692|publisher = Canadian Broadcasting Corporation|access-date = 8 February 2016|archive-url = https://web.archive.org/web/20160131211649/http://www.cbc.ca/news/canada/edmonton/omar-khadr-free-on-bail-vows-to-prove-he-is-a-good-person-1.3065692|archive-date = 31 January 2016|url-status = live}}</ref>. BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili hukm chiqarilishidan oldin AQShning Guantanamodagi harbiy komissiyasiga maktub yozib, Khadrni reabilitatsiya dasturiga muvofiq qoʻyib yuborishni soʻrab murojaat qilgan<ref name=":0">{{Cite news|url=http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|title=Khadr should go back to Canada: UN official|last=CBC News|date=27 October 2010|publisher=Canadian Broadcasting Corporation|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20171129025923/http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|archive-date=29 November 2017|url-status=live}}</ref>. Oʻz maktubida u Khadr „oʻsmir askarbola hikoyasini ifodalaydi: vijdonsiz guruhlar tomonidan kattalarning oʻzlari tushunmaydigan janglarda qatnashish taklifi bilan harakat qilish uchun yollangan“.ini aytadi<ref name=":0">{{Cite news|url=http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|title=Khadr should go back to Canada: UN official|last=CBC News|date=27 October 2010|publisher=Canadian Broadcasting Corporation|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20171129025923/http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|archive-date=29 November 2017|url-status=live}}</ref>. == Birlashgan Millatlar Tashkilotining roli == === Tarixi === Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning yakuniy matni (1989-yilda qabul qlingan) 18 yoshgacha boʻlgan barcha bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlamaganidan keyin bolalar huquqlari himoyachilarining hafsalasi pir boʻldi va ular bu maqsadga erishish uchun yangi shartnoma tuzishni talab qila boshladilar<ref name=":02">{{Cite book|title=Campaigning for justice: Human rights advocacy in practice|last=Becker|first=J|publisher=Stanford University Press|year=2013|isbn=9780804774512|location=Stanford, California|pages=11–31|chapter=Campaigning to stop the use of child soldiers|oclc=837635842}}</ref><ref name=":24">{{Cite web|url=http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on Involvement of Children in Armed Conflict (OP/CAC)|last=Brett|first=R|year=2005|website=International Council on Human Rights Policy & International Commission of Jurists|access-date=4 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20120416195918/http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|archive-date=16 April 2012|url-status=live}}</ref>. Natijada, yangi tashkil etilgan Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita ikkita tavsiya berdi: birinchidan, qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri boʻyicha BMTdan yirik tadqiqot oʻtkazishni soʻrash; ikkinchidan, konvensiyaga qo‘shimcha protokol bo‘yicha muzokaralar olib borish uchun BMTning Inson huquqlari bo‘yicha komissiyasi aʼzolaridan iborat ishchi guruhini tuzish. Har ikkala taklif ham qabul qilindi<ref name=":02">{{Cite book|title=Campaigning for justice: Human rights advocacy in practice|last=Becker|first=J|publisher=Stanford University Press|year=2013|isbn=9780804774512|location=Stanford, California|pages=11–31|chapter=Campaigning to stop the use of child soldiers|oclc=837635842}}</ref><ref name=":24">{{Cite web|url=http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on Involvement of Children in Armed Conflict (OP/CAC)|last=Brett|first=R|year=2005|website=International Council on Human Rights Policy & International Commission of Jurists|access-date=4 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20120416195918/http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|archive-date=16 April 2012|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitaga javob berar ekan, „qurolli toʻqnashuvlar natijasida dunyoning koʻplab qismlarida bolalarning ahvoli keskin yomonlashganini“ tan oldi va inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machelga yirik tadqiqot oʻtkazishni topshirdi<ref name=":11">{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/mandate/special-representative-of-the-secretary-general-for-children-and-armed-conflict/|title=Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|last=Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|year=2018|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180129004604/https://childrenandarmedconflict.un.org/mandate/special-representative-of-the-secretary-general-for-children-and-armed-conflict/|archive-date=29 January 2018|url-status=live}}</ref>. Machel hisoboti, Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri, 1996-yilda nashr etilgan Hisobotda qayd etilgan: <blockquote>Hech shubha yoʻqki, eng dolzarb ustuvor vazifalardan biri 18 yoshgacha boʻlgan barchani qurolli kuchlar safidan chetlashtirishdir<ref name=":14">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/graca/a51-306_en.pdf|title=Impact of armed conflict on children|last=Machel|first=G|year=1996|access-date=2018-01-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20170708004644/https://www.unicef.org/graca/a51-306_en.pdf|archive-date=8 July 2017|url-status=live}}</ref></blockquote> Shu bilan birga, BMTning Inson huquqlari boʻyicha komissiyasi bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanish boʻyicha standartlarni oshirish boʻyicha muzokaralar olib borish uchun ishchi guruh tuzdi. Murakkab muzokaralar va global kampaniyadan soʻng, yangi shartnoma 2000-yilda Bolalar huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning qurolli mojarolarga jalb etilishi toʻgʻrisidagi fakultativ protokoli sifatida kelishib olindi. Shartnoma bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda bevosita ishtirok etishini ham, ularni 16 yoshdan boshlab mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga jalb qilishni ham taqiqlaydi<ref name=":1">{{Cite web|url=http://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/OPACCRC.aspx|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict|year=2000|website=ohchr.org|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20130502015246/http://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/OPACCRC.aspx|archive-date=2 May 2013|url-status=dead|access-date=22 March 2018}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi 2000-yil 25-maydagi 54/263- rezolyutsiya bilan shartnomani Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokol sifatida qabul qildi. Protokol 2002-yil 12-fevralda kuchga kirdi<ref>{{Cite journal|date=November 2000|title=United Nations General Assembly: Optional Protocols to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict and on the Sale of Children, Child Prostitution and Child Pornography|url=http://dx.doi.org/10.1017/s0020782900009335|journal=International Legal Materials|volume=39|issue=6|pages=1285–1297|doi=10.1017/s0020782900009335|s2cid=232255513|issn=0020-7829}}</ref>. === Bosh kotibning bolalar va qurolli mojarolar bo'yicha maxsus vakili === Machelning eʼlon qilgan hisoboti BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili (SRSG-CAAC) uchun yangi mandatga olib keldi<ref>Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict. „Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict“ (en-US). United Nations (2018). 29-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. SRSG vazifalari orasida Bosh kotibning bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha yillik hisoboti loyihasini ishlab chiqish kiradi, unda butun dunyodan bolalarni yollash va ulardan foydalanishning eng yomon holatlari roʻyxati va tavsifi sanab oʻtilgan<ref>{{Cite web|url=https://foreignpolicy.com/2017/08/16/confidential-u-n-report-accuses-saudi-coalition-of-killing-hundreds-of-children-in-yemen-conflict/|title=Confidential U.N. Report Accuses Saudi Coalition of Killing Hundreds of Yemeni Kids|last=Lynch|first=Colum|date=16 August 2017|website=Foreign Policy|language=en|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180323092442/https://foreignpolicy.com/2017/08/16/confidential-u-n-report-accuses-saudi-coalition-of-killing-hundreds-of-children-in-yemen-conflict/|archive-date=23 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Xavfsizlik Kengashi === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Xavfsizlik Kengashi muntazam ravishda munozaralar, hisobotlarni qabul qilish va „Qurolli toʻqnashuvdagi bolalar“ sarlavhasi ostida rezolyutsiyalarni qabul qilish uchun yigʻiladi. Ushbu masala boʻyicha birinchi rezolyutsiya 1261-sonli qaror 1999-yilda qabul qilingan<ref name="UN_SRES12611999">{{UN document|docid=S-RES-1261(1999)|type=Resolution|body=Security Council|year=1999|resolution_number=1261|accessdate=20 July 2008}}</ref>. 2004-yilda 1539-sonli rezolyutsiya bir ovozdan qabul qilindi, u askar bolalardan foydalanishni qoraladi va BMT Bosh kotibiga monitoring va hisobot berish mexanizmi deb nomlanuvchi amaliyotni kuzatish va hisobot berish vositasini yaratishni topshirdi<ref>{{cite news|url=http://www.reliefweb.int/rw/rwb.nsf/db900SID/ACOS-64DFZ7?OpenDocument|title=Security Council condemns recruitment of child soldiers, asks Secretary-General to devise monitoring mechanism|date=22 April 2004|publisher=[[ReliefWeb]]}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.unicef.org/protection/57929_57997.html|title=Monitoring and Reporting Mechanism (MRM) on grave violations of children's rights in situations of armed conflict|work=UNICEF|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20180323154757/https://www.unicef.org/protection/57929_57997.html|archive-date=23 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi === Bosh kotib bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha har yili yillik hisobotini eʼlon qiladi<ref>{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/virtual-library/|title=Library of the Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|last=Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|year=2018|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180129013116/https://childrenandarmedconflict.un.org/virtual-library/|archive-date=29 January 2018|url-status=live}}</ref>. 2017-yilgi hisobotda 2016-yilda qurolli guruhlar tomonidan bolalardan keng foydalanilgan 14 ta davlat (Afg‘oniston, Kolumbiya, Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Iroq, Mali, Myanma (Birma) , Nigeriya, Filippin, Somali, Janubiy Sudan, Sudan, Suriya, va Yaman) va davlat qurolli kuchlari jangovar harakatlarda bolalardan foydalangan oltita davlat (Afgʻoniston, Myanma (Birma), Somali, Sudan, Janubiy Sudan va Suriya)<ref>United Nations Secretary-General. „Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017“. United Nations (2017). 25-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-yanvar 2018-yil. </ref> davlatlarini keltiradi. 2011-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun ekstremal chora-tadbirlar hisobotiga koʻra, mojaro hududlarida zoʻravonlik harakatlariga jalb qilingan bolalar masalasini koʻtargan<ref>„Extreme Measures | Abuses against Children Detained as National Security Threats“(ingl.), Human Rights Watch (28-iyul 2016-yil). Qaraldi: 28-mart 2018-yil.</ref>. == Bugungi kunda harbiy xizmatdagi bolalar - mintaqa va mamlakatlar bo'yicha == Ushbu bo'lim bugungi kunda bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanishni o'z ichiga oladi. === Afrika === 2003-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotining Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi maʼlumotlariga koʻra, butun dunyo boʻylab davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarda qatnashgan bolalarning yarmidan koʻpi Afrikada boʻlgan. 2004-yilda Child Soldiers International tashkiloti maʼlumotlariga koʻra, qitʼada 100 000 bolalar davlat va nodavlat qurolli kuchlarda foydalanilgan<ref name="CSUCS-1">[https://web.archive.org/web/20091226221427/http://www.child-soldiers.org/document/get?id=743 Child soldiers global report 2004: Africa Regional overview], [http://www.child-soldiers.org/contact/contact Child Soldiers International] {{webarchive|url=https://archive.today/20070703045854/http://www.child-soldiers.org/contact/contact|date=3 July 2007}}.<!--Retrieved April 2009--></ref> va 2008-yildagi hisob-kitoblarga koʻra, jami 120 000 bola yoki harbiy harakatlarda qatnashgan<ref>{{Cite journal|last=Rakisits|first=Claude|date=1 December 2008|title=Child Soldiers in the East of the Democratic Republic of the Congo|journal=Refugee Survey Quarterly|language=en|volume=27|issue=4|pages=108–122|doi=10.1093/rsq/hdn054|issn=1020-4067|url=http://doc.rero.ch/record/291705/files/hdn054.pdf}}</ref>. Afrikaning aksariyat mamlakatlari ratifikatsiya qilgan Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Afrika Xartiyasi (1990-yil) 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni barcha turdagi harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlaydi. Ushbu qabul qilingan xartiyaga qaramay, BMT maʼlumotlariga koʻra, 2016-yilda Afrikaning yetti davlatida (Markaziy Afrika Respublikasi, Nigeriya, Kongo Demokratik Respublikasi, Somali, Mali, Janubiy Sudan, Sudan) bolalar qurolli guruhlar va uchtasida (Sudan, Somali va Janubiy Sudan) davlat qurolli kuchlari tomonidan foydalanilgan<ref>United Nations Secretary-General. „Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017“. United Nations (2017). 25-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-yanvar 2018-yil.</ref>. Afrikada joylashgan harbiy tashkilotlardagi bolalar sonini kamaytirish boʻyicha xalqaro saʼy-harakatlar 1997-yilda ishlab chiqilgan Keyptaun tamoyillaridan keyin boshlandi<ref name=":18">{{cite web|url=http://www.unicef.org/emerg/files/Cape_Town_Principles(1).pdf|title=Cape Town Principles and Best Practices|date=April 1997|publisher=UNICEF|pages=8|access-date=26 August 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927182848/http://www.unicef.org/emerg/files/Cape_Town_Principles(1).pdf|archive-date=27 September 2007|url-status=live}}</ref>. Prinsiplar Afrika hukumatlariga oʻsha paytda muzokaralar olib borilayotgan OPAC majburiyatlarini bajarishni va harbiy xizmatga yollash uchun minimal yoshni 15 dan 18 ga oshirishni taklif qildi<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref>. Prinsiplar, shuningdek, bola askarga 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni „har qanday turdagi muntazam yoki tartibsiz qurolli kuchlar yoki guruhning har qanday maqomdagi bir qismi boʻlgan … shu jumladan jinsiy maqsadlar uchun yollangan qizlarni ham qamrab oladi“ . . ."<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref>. 2007-yilda Parijda boʻlib oʻtgan „Urushdan ozod bolalar“ konferensiyasi Parij tamoyillarini ishlab chiqdi, ular Keyptaun tamoyillarini takomillashtirish va yangilash, ularni global miqyosda qoʻllash va hozirgi bolalar askarlarini qayta integratsiya qilishning amaliy yondashuvini belgilab berdi<ref name="UNICEF12">[http://www.unicef.org/media/media_38208.html <nowiki>[1]</nowiki>] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180114184025/https://www.unicef.org/media/media_38208.html |date=14 January 2018 }}, UNICEF press release</ref> . === Markaziy Afrika Respublikasi === Markaziy Afrika Respublikasida qurolli guruhlar tomonidan bolalardan foydalanish tarixdan keng tarqalgan. 2012 va 2015-yillar oraligʻida 10 000 ga yaqin bolalar milliy qurolli mojarolarda qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan<ref name=":03">{{Cite news|url=https://www.unicef.org/media/media_85654.html|title=Central African Republic: Children brutally targeted in weekend violence|last=UNICEF|access-date=13 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180114184037/https://www.unicef.org/media/media_85654.html|archive-date=14 January 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. 2016-yil maʼlumotlariga koʻra bu haliyam davom etmoqda. Musulmon Séléka qurolli guruhlar koalitsiyasi va asosan nasroniylardan iborat Anti-balaka jangarilari bolalardan shu tarzda ayovsiz foydalangan. Baʼzilarining yoshi sakkizda<ref name=":16">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/shop/des-milliers-de-vies-rparer|title=Des Milliers de vies à réparer|last=Child Soldiers International|year=2016|website=Child Soldiers International|language=fr|access-date=13 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180115042637/https://www.child-soldiers.org/shop/des-milliers-de-vies-rparer|archive-date=15 January 2018|url-status=dead}}</ref>. 2015-yil may oyida boʻlib oʻtgan Forum de Bangui (hukumat, parlament, qurolli guruhlar, fuqarolik jamiyati va diniy yetakchilar yig‘ilishi)da bir qator qurolli guruhlar minglab bolalarni demobilizatsiya qilish togʻrisida kelishib oldilar<ref>{{Cite news|url=https://www.unicef.org/media/media_81771.html|title=Armed groups in Central African Republic agree to release thousands of children|last=UNICEF|date=5 May 2015|work=UNICEF|access-date=13 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180114184053/https://www.unicef.org/media/media_81771.html|archive-date=14 January 2018|url-status=live}}</ref>. 2016-yilda Markaziy Afrika Respublikasiga barqarorlik oʻlchovi qaytdi va BMT maʼlumotlariga koʻra, 2691 oʻgʻil va 1206 qiz qurolli guruhlardan rasman ajratildi. Shunga qaramay, bolalarni harbiy maqsadlarda ishga olish va ulardan foydalanish oʻsha yil davomida taxminan yana 50 foizga koʻtarildi, bu raqamlar asosan Lord qarshilik armiyasiga tegishli<ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. === Kongo Demokratik Respublikasi === Minglab bolalar Kongo Demokratik Respublikasi (DRC) armiyasida va turli isyonchi qurolli kuchlarda xizmat qiladi. Maʼlumotlarga koʻra, Ikkinchi Kongo urushi avjida 30 000 dan ortiq bolalar mojaroning turli tomonlari bilan jang qilgan. „Kony 2012“ filmida Rabbiyning qarshilik armiyasi bu bolalarni yollagani daʼvo qilingan<ref name="guardian kony 2012">{{cite news | url=https://www.theguardian.com/global-development/2012/mar/16/kony-2012-child-soldiers-spotlight | title=Kony 2012 puts child soldiers back under the spotlight | work=[[The Guardian]] | date=16 March 2012 | access-date=16 March 2012 | author=Smith, David | archive-url=https://web.archive.org/web/20140820052154/http://www.theguardian.com/global-development/2012/mar/16/kony-2012-child-soldiers-spotlight | archive-date=20 August 2014 | url-status=live}}</ref>. Hozirgi vaqtda Kongo Demokratik Respublikasi dunyodagi eng yuqori askar bolalardan biriga ega mamlakat. Xalqaro sud urush davridagi bu amaliyotlar boʻyicha hukm chiqardi. Thomas Lubanga Dyilo, KDRdagi harbiy qoʻmondonlardan biri, 2002 va 2003-yillar oraligʻida bolalar askarlarini yollashdagi roli uchun 14 yillik qamoq jazosiga hukm qilindi. Lubanga Kongo vatanparvarlari ittifoqiga va uning qurolli qanoti Kongoni ozod qilish uchun vatanparvarlik kuchlariga rahbarlik qilgan. Bolalar Ituridagi qurolli toʻqnashuvda jang qilishga majbur boʻlishdi<ref name="The Prosecutor v. Thomas Lubanga Dyilo">{{cite web|url=http://www.icc-cpi.int/en_menus/icc/situations%20and%20cases/situations/situation%20icc%200104/related%20cases/icc%200104%200106|title=The Prosecutor v. Thomas Lubanga Dyilo|access-date=2 October 2014|url-status=dead|archive-url=https://archive.today/20140319221305/http://www.icc-cpi.int/en_menus/icc/situations%20and%20cases/situations/situation%20icc%200104/related%20cases/icc%200104%200106|archive-date=19 March 2014}}</ref>. === Somali === 2004-yilda Child Soldiers International tomonidan eʼlon qilingan hisobotda 1991-yildan beri 200 000 nafar bola oʻz irodasiga zid ravishda mamlakat qurolli kuch tarkiblariga jalb qilingani taxmin qilingan<ref name="CSUCS-1">[https://web.archive.org/web/20091226221427/http://www.child-soldiers.org/document/get?id=743 Child soldiers global report 2004: Africa Regional overview], [http://www.child-soldiers.org/contact/contact Child Soldiers International] {{webarchive|url=https://archive.today/20070703045854/http://www.child-soldiers.org/contact/contact|date=3 July 2007}}.<!--Retrieved April 2009--></ref> . 2017-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Antoniu Guterrish BMT hisobotiga izoh berib, mamlakatdagi „Ash-Shabob“ aʼzolarining 50 foizdan ortigʻini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil qiladi, baʼzi paytlari esa toʻqqiz yoshga toʻlmagani ham jangga joʻnatiladi degan edi. Hisobotda 2010-yilning 1-aprelidan 2016-yilning 31-iyuliga qadar Somalida 6163 nafar bola yollangani, ulardan 230 nafari qizlar ekanligi tasdiqlandi. „Ash-Shabob“ bu yollashning yetmish foizini tashkil qilgan. Somali milliy armiyasi ham bolalarni askarlikka yollash boʻyicha yuqori oʻrinlarda turadi<ref name=":37">{{Cite web|url=https://www.aljazeera.com/news/2017/01/guterres-thousands-child-soldiers-fight-somalia-170120063747893.html|title=Guterres: Thousands of child soldiers fight in Somalia|publisher=Al Jazeera|access-date=28 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329054211/https://www.aljazeera.com/news/2017/01/guterres-thousands-child-soldiers-fight-somalia-170120063747893.html|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.childsoldiers.org/preventing-the-use-of-child-soldiers-in-somalia/|title=Preventing the Use of Child Soldiers in Somalia – Roméo Dallaire Child Soldiers Initiative|date=30 January 2017|work=Roméo Dallaire Child Soldiers Initiative|access-date=28 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329061157/https://www.childsoldiers.org/preventing-the-use-of-child-soldiers-in-somalia/|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref> . === Sudan === 2004-yilda 17 000 ga yaqin bolalar davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan<ref name=":51">{{Cite book|title=The social problems of children in Sub-Saharan Africa|last=Hollingsworth|first=J|publisher=Cambridge Scholars Publishing|year=2013|isbn=9781443845137|location=Newcastle upon Tyne, UK|pages=68|oclc=825978109}}</ref>. O‘sha paytdagi asosiy qurolli muxolifat guruhi — Sudan Xalq ozodlik armiyasi (SPLA) tarkibida 5000 ga yaqin bola bor edi. Baʼzi sobiq bolalar askarlik paytida sodir etgan jinoyatlari uchun oʻlimga hukm qilingan<ref name=":51">{{Cite book|title=The social problems of children in Sub-Saharan Africa|last=Hollingsworth|first=J|publisher=Cambridge Scholars Publishing|year=2013|isbn=9781443845137|location=Newcastle upon Tyne, UK|pages=68|oclc=825978109}}</ref>. 2006-yilda bolalar Chaddagi qochqinlar lagerlaridan ham jalb qilingan va minglab bolalar Darfurdagi mojaroga tortilgan<ref name=":53">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Shop/global-report-2008-1|title=Child Soldiers Global Report 2008: Sudan|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2008|website=Child Soldiers International|pages=315–320|language=en|access-date=1 April 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180402035955/https://www.child-soldiers.org/Shop/global-report-2008-1|archive-date=2 April 2018|url-status=dead}}</ref>. 2005-yilda hukumat OPAC shartnomasini ratifikatsiya qildi va 2008-yilga kelib mamlakatda bolalardan harbiy maqsadda foydalanish kamaydi, ammo davlat qurolli kuchlari ham, SPLA ham ularni yollash va ishlatishda davom etgan. Bolalardan foydalanish kamayishda davom etdi, biroq 2017-yilda BMT hukumat kuchlarida hanuz12 yoshli bolalar borligi toʻgʻrisida xabarlar oldi<ref>{{Cite web|url=https://childsoldiersworldindex.org/view/SD|title=Child Soldiers World Index: Sudan|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=1 April 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180402101439/https://childsoldiersworldindex.org/view/SD|archive-date=2 April 2018|url-status=live}}</ref><ref name="urlWitness: A Child Soldier’s Darfur Confession – 'I shot her. She is dead.' | Human Rights Watch">{{cite web |url=https://www.hrw.org/news/2015/09/09/witness-child-soldiers-darfur-confession-i-shot-her-she-dead |title=Witness: A Child Soldier's Darfur Confession – 'I shot her. She is dead.' &#124; Human Rights Watch |date=9 September 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160817133035/https://www.hrw.org/news/2015/09/09/witness-child-soldiers-darfur-confession-i-shot-her-she-dead |archive-date=17 August 2016 |url-status=live }}</ref>. === Uganda === „Ugandadagi LRA armiyasida asosan askar sifatida oʻqitilgan. Ugandadagi barcha boshqa yoki oldingi isyonchi guruhlardan farqli oʻlaroq, LRA bolalarni (yaxshisi oʻn ikki yoshdan oʻn toʻrt yoshgacha) zoʻravonlik bilan oʻgʻirlash yoki qul qilishni oʻzining asosiy usuliga aylantirgan va oʻz faoliyatini tinch aholiga hujum qilishga qaratgan“<ref>Artur Bogner, Gabriele Rosenthal (2020): Child Soldiers in Context. Biographies, Familial and Collective Trajectories in Northern Uganda. Göttingen: University Press, 12. https://doi.org/10.17875/gup2020-1325</ref>. === Zimbabve === 2003-yilda Guardian gazetasi Zimbabveda davlat tomonidan homiylik qilinadigan yoshlar qurolli kuchlari Milliy Yoshlar Xizmati tomonidan inson huquqlarining koʻplab buzilishi haqida xabar berdi<ref>{{Cite web|url=https://www.theguardian.com/world/2003/feb/19/zimbabwe.andrewmeldrum|title=Living in fear of Mugabe's green bombers|last=Meldrum|first=Andrew|date=19 February 2003|website=The Guardian|language=en|access-date=29 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20171115214246/https://www.theguardian.com/world/2003/feb/19/zimbabwe.andrewmeldrum|archive-date=15 November 2017|url-status=live}}</ref>. Dastlab vatanparvar yoshlar tashkiloti sifatida tashkil etilgan bu tashkilot 10 yoshdan 30 yoshgacha boʻlgan yoshlardan iborat harbiylashtirilgan guruhga aylandi va mamlakatdagi norozilikni bostirish uchun foydalanildi. Tashkilot nihoyat 2018-yilning yanvarida taqiqlangan<ref>{{Cite web|url=http://www.solidaritypeacetrust.org/reports/youth_malitia.pdf|title=National youth service training|last=Solidarity Peace Trust|year=2003|archive-url=https://web.archive.org/web/20080905194023/http://www.solidaritypeacetrust.org/reports/youth_malitia.pdf|archive-date=5 September 2008|url-status=dead|access-date=29 March 2018}}</ref> The organisation was finally banned in January 2018.<ref>{{Cite news|url=https://www.myzimbabwe.co.zw/news/15436-youths-who-had-enrolled-for-useless-national-youth-service-turned-away-as-government-bans-green-bomber-training.html|title=Youths who had enrolled for useless National Youth Service turned away as government BANS green bomber training|date=30 January 2018|work=My Zimbabwe News|access-date=29 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20180330012355/https://www.myzimbabwe.co.zw/news/15436-youths-who-had-enrolled-for-useless-national-youth-service-turned-away-as-government-bans-green-bomber-training.html|archive-date=30 March 2018|url-status=live}}</ref>. == Amerika == === Boliviya === 2001-yilda Boliviya hukumati 14 yoshgacha boʻlgan bolalar yollash boʻyicha tekshiruvlar paytida qurolli kuchlarga majburan chaqirilgan boʻlishi mumkinligini tan oldi<ref name="globalmarch.org">[http://www.globalmarch.org/resourcecentre/world/bolivia.pdf Global March Against Child Labour: Bolivia] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070927182849/http://www.globalmarch.org/resourcecentre/world/bolivia.pdf |date=27 September 2007 }} 2001</ref>. Boliviya armiyasining 40 % ga yaqinini 18 yoshdan kichiklar, yarmini esa 16 yoshdan kichiklar tashkil qiladi<ref name="globalmarch.org">[http://www.globalmarch.org/resourcecentre/world/bolivia.pdf Global March Against Child Labour: Bolivia] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070927182849/http://www.globalmarch.org/resourcecentre/world/bolivia.pdf |date=27 September 2007 }} 2001</ref>. 2018-yil holatiga koʻra , Boliviya bolalarni 17 yoshdan boshlab kattalar harbiy xizmatga chaqirishni boshlashga taklif qiladi<ref>{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/view/BO|title=Child Soldiers World Index: Bolivia|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=29 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180330013133/http://childsoldiersworldindex.org/view/BO|archive-date=30 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Braziliya === Braziliyada Komando Vermelho kabi mahalliy uyushgan jinoiy guruhlar bolalarni giyohvand moddalarni tayyorlash va qotillik qilish uchun yollashadi<ref>{{Cite web|title=Como formar crianças-soldados para o crime|url=https://outraspalavras.net/outrasmidias/como-formar-criancas-soldados-para-o-crime/|access-date=2022-07-01|website=outraspalavras.net}}</ref>, lekin politsiya va boshqa raqib guruhlar ularga qarshi kurashadilar. Shuningdek, braziliyalik militsionerlar bolalarni Komando Vermelyoga qarshi kurashga jalb qilganlar<ref>{{Cite web|title=Adolescente recrutado da milícia é morto após nova investida do CV no Morro do Fubá|url=https://odia.ig.com.br/rio-de-janeiro/2022/02/6333346-adolescente-recrutado-da-milicia-e-morto-apos-nova-investida-do-cv-no-morro-do-fuba.html|access-date=2022-06-29|website=odia.ig.com.br|date=7 February 2022}}</ref>. === Kanada === Kanadada odamlar 16 yoshidan boshlab ota-ona ruxsati bilan Kanada kuchlarining zaxira qismiga, biroz ulgʻaygach, 17 yoshida ota-ona ruxsati bilan oddiy tarkibga qoʻshilishlari mumkin. Lekin ular 18 yoshga toʻlgunga qadar xizmat safariga koʻngilli boʻlishlari mumkin emas<ref name="Canadian Forces basic eligibility requirements">{{cite web|url=http://www.forces.ca/v3/engraph/resources/howtojoin_en.aspx?bhcp=1#be|title=Basic Eligibility Requirements|access-date=2 September 2007|publisher=Canadian Forces|archive-url=https://web.archive.org/web/20071013175839/http://www.forces.ca/v3/engraph/resources/howtojoin_en.aspx?bhcp=1#be|archive-date=13 October 2007|url-status=dead}}</ref>. === Kolumbiya === Kolumbiyadagi qurolli mojaroda, 1960-yillarning oʻrtalaridan hozirgi kungacha, qatnashgan jangchilarning toʻrtdan bir qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan va hozir ham shunday. 2004-yilda Kolumbiya bolalar askarlaridan foydalanish boʻyicha dunyoda toʻrtinchi oʻrinni egalladi. Hozirda mamlakatda qurolli guruhlarda 11-14 ming bola bor. Hukumat bilan muzokaralar chogʻida qurolli guruhlar voyaga yetmaganlarni savdolashish vositasi sifatida yollashni toʻxtatishni taklif qilishdi, ammo ularni qoniqtirmadi<ref name=":49">{{cite web|last=Human Rights Watch|date=September 2003|title="You'll learn not to cry": Child Combatants in Colombia|url=https://www.hrw.org/reports/2003/colombia0903/colombia0903.pdf|pages=4|access-date=29 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20160305223135/https://www.hrw.org/reports/2003/colombia0903/colombia0903.pdf|archive-date=5 March 2016|url-status=live}}</ref><ref name=":40">{{cite book|title=Overcoming Lost Childhood: Lessons from the Rehabilitation and Reintegration of Former Child Soldiers in Colombia|last=Thomas|first=Virginia|publisher=Y Care International|year=2008|location=London, England}}</ref>. Bjørkhaugning taʼkidlashicha, aksariyat bolalar askarlikka ixtiyoriy ishtirok etish va majburlashning kombinatsiyasi orqali yollangan<ref>{{citation|last=Bjørkhaug|first=Ingunn|date=28 June 2010|title=Child Soldiers in Colombia: The Recruitment of Children into Non-State Violent Armed Groups|ssrn=1650250|language=en}}</ref>. 1998-yilda Human Rights Watch matbuot bayonotida baʼzi partizan boʻlinmalarining 30 foizi bolalardan iborat boʻlgan<ref name="HRW1998">{{cite web|url=https://www.hrw.org/en/news/1998/10/07/child-soldiers-used-all-sides-colombias-armed-conflict|title=Child Soldiers Used by All Sides in Colombia's Armed Conflict|date=7 October 1998|publisher=Human Rights Watch|access-date=19 May 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100318114106/http://www.hrw.org/en/news/1998/10/07/child-soldiers-used-all-sides-colombias-armed-conflict|archive-date=18 March 2010|url-status=live}}</ref><ref name="aft">{{Cite news |author=P. W. Singer |author-link=P. W. Singer |date=Winter 2005–2006 |title=Child Soldiers |work=[[American Educator]] |url=http://www.aft.org/pubs-reports/american_educator/issues/winter05-06/singer.htm |url-status=dead |access-date=4 August 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081129115512/http://www.aft.org/pubs-reports/american_educator/issues/winter05-06/singer.htm |archive-date=29 November 2008}}</ref><ref name="HRW1998" />. Xuddi shu press-relizda hukumat bilan bogʻliq boʻlgan harbiylashtirilgan boʻlinmalarning baʼzilari 50 foizgacha bolalardan iborat ekanligi, jumladan, sakkiz yoshli baʼzilari ham borligi taxmin qilingan. 2005-yilda Kolumbiyada 11 000 ga yaqin bola chap yoki oʻng qanot harbiy kuchlari safida xizmat qilgan. „Kolumbiyadagi bolalar jangchilarining taxminan 80 foizi ikki chap qanot partizan guruhlaridan biriga, FARC yoki ELNga tegishli. Qolgan jangchilar harbiylashtirilgan saflarda, asosan AUCda xizmat qilishadi“<ref>{{cite news |date=22 February 2005 |title=Colombia: Armed Groups Send Children to War |publisher=[[Human Rights Watch]] |url=http://hrw.org/english/docs/2005/02/22/colomb10202.htm |url-status=live |access-date=5 August 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081113132809/http://www.hrw.org/english/docs/2005/02/22/colomb10202.htm |archive-date=13 November 2008}}</ref>. P.W.Singerning soʻzlariga koʻra, FARC tomonidan 1998-yilda Guatape GESiga hujumda sakkiz yoshli jangarilar ishtirok etgan va 2001-yilda FARC oʻquv videosida 11 yoshli oʻgʻil bolalar raketalar bilan ishlayotgani tasvirlangan. Guruh shuningdek, Venesuela, Panama va Ekvadordan kelgan bolalarni ham qabul qiladi. Kolumbiya hukumati xavfsizlik kuchlari bolalarni<ref>{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/view/CO|title=Child Soldiers World Index: Colombia|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=28 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329054438/http://childsoldiersworldindex.org/view/CO|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref> rasman ishga qabul qilmaydi, chunki majburiy va ixtiyoriy yollash uchun qonuniy yosh 18 deb belgilangan. Shu bilan birga, talabalar harbiy oʻrta maktablarda kursant sifatida roʻyxatdan oʻtishlari va mos ravishda 16 yoki 17 yoshlilar havo kuchlari yoki milliy armiya tayyorlash dasturlariga kirishlari mumkin. Bundan tashqari, qoʻlga olingan dushman bolalari Kolumbiya harbiylari tomonidan razvedka maʼlumotlarini yigʻish uchun ishlatilgan<ref name="Colombia2008">{{cite web|url=http://www.refworld.org/docid/486cb0f4c.html|title=Child Soldiers Global Report 2008 – Colombia|last=Child Soldiers International|year=2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20130923142748/http://www.refworld.org/docid/486cb0f4c.html|archive-date=23 September 2013|url-status=dead|access-date=22 March 2018}}</ref>. 2016-2017-yillarda FARC partizan guruhlariga qarshi demobilizatsiya harakatlari mojarosiga barham berib, zo‘ravonlikka jalb qilingan bolalar sonini cheklab qo‘yishiga umid qildi. Biroq, boshqa qurolli guruhlar hali demobilizatsiya qilinmagan va mojaro hozirgacha toʻliq hal etilmagan<ref>{{Cite news |last=Woody |first=Christopher |date=4 February 2017 |title=The last march: Colombia's most notorious rebel group is starting to disarm, but obstacles to peace still loom |work=Business Insider |url=http://www.businessinsider.com/colombia-farc-rebels-demobilization-and-peace-process-obstacles-2017-2 |url-status=live |access-date=29 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180130091252/http://www.businessinsider.com/colombia-farc-rebels-demobilization-and-peace-process-obstacles-2017-2 |archive-date=30 January 2018}}</ref>. === Kuba === Kubada o‘g‘il bolalar va qizlar uchun majburiy harbiy xizmat yoshi 17 yoshni tashkil etadi. Erkak o‘smirlarga hududiy qo‘shinlar qurolli kuchsi safiga majburiy xizmat muddatidan oldin ruxsat etilgan<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/cuba/|title=The World Factbook|access-date=2 October 2014}}</ref>. === Gaiti === Gaitida siyosiy zoʻravonlik bilan shugʻullanuvchi turli erkin tashkil etilgan qurolli guruhlarda qatnashayotgan bolalar soni nomaʼlum<ref>{{Cite web|url=http://hrw.org/children/child_soldiers_map.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20081101204543/http://hrw.org/children/child_soldiers_map.html|url-status=dead|title=Human Rights Watch: Child Soldier Map|archive-date=1 November 2008}}</ref>. === Meksika === Meksikada bolalar Meksikadagi narkotiklar urushida Fors koʻrfazi karteli kabi jinoiy tashkilotlar tomonidan hukumat va boshqa raqib kartellarga qarshi kurashish uchun foydalaniladi<ref>{{Cite web|title=In Mexico, children as young as 10 recruited by drug cartels|url=https://apnews.com/article/caribbean-mexico-city-mexico-drug-cartels-6f73f0a2277ea91eb5a39a098238ae6b|access-date=2022-07-20|website=apnews.com}}</ref>. Ammo bularning soni maʼlum emas. Shuningdek, Grupos de autodefensa comunitaria (Avtomatik himoya guruhi) oʻz qishloqlarini mahalliy jinoiy guruhlarning zoʻravonligidan himoya qilish uchun baʼzi vaqtda bolalarni yollaydi, askar bolalarini jalb qiladigan oʻzini-oʻzi himoya qilish guruhlaridan biri bu Coordinadora Regional de Autoridades Comunitarias-Pueblos Fundadores (CRAC-PF) boʻlib, u Los Ardillos, Beltran Leyva kartelidan ajralib chiqqan jinoiy guruh bilan qarama-qarshilikda<ref>{{Cite web|title=Meet the Children Being Armed to Defend a Mexican Village From Drug Cartels|url=https://www.vice.com/en/article/g5x5a7/meet-the-children-being-armed-to-defend-a-mexican-village-from-drug-cartels|access-date=2022-07-20|website=www.vice.com}}</ref>. CRAC-PF va Los Ardillos oʻrtasidagi janglar 53 kishining oʻlimiga sabab boʻlgan<ref>{{Cite web|title=UCDP - Uppsala Conflict Data Program|url=https://ucdp.uu.se/nonstate/16298|access-date=2022-07-20|website=ucdp.uu.se}}</ref>. === Qo'shma Shtatlar === Qoʻshma Shtatlarda 17 yoshli oʻsmirlar ota-onalarning yozma roziligi bilan qurolli kuchlarga qoʻshilishlari mumkin<ref>{{Cite web|url=http://www.usarec.army.mil/hq/apa/download/PRG15-16.pdf|title=2015–16 Pocket Recruiter Guide|last=US Army|year=2016|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180219030525/http://www.usarec.army.mil/hq/apa/download/PRG15-16.pdf|archive-date=19 February 2018|url-status=live}}</ref>. 2015-yil holatiga koʻra har yili 16 000 ga yaqin 17 yoshli yigitlar harbiy xizmatga chaqiriladi<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC-OP-AC/Shared%20Documents/USA/INT_CRC-OP-AC_ADR_USA_23714_E.pdf|title=USA: Annexes of the Combined Third and Fourth Periodic Report (OPAC Annex 2)|last=Committee on the Rights of the Child|year=2016|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180325112136/http://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC-OP-AC/Shared%20Documents/USA/INT_CRC-OP-AC_ADR_USA_23714_E.pdf|archive-date=25 March 2018|url-status=live}}</ref>. AQSH armiyasi maktablar bilan ishga yollashga boʻlgan taʼminlashni yondashuvning „tayanch toshi“ deb taʼriflaydi<ref>{{Cite web|url=http://www.usarec.army.mil/im/formpub/rec_pubs/man3_01.pdf|title=Recruiter handbook|last=US Army Recruiting Command|year=2011|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180219031556/http://www.usarec.army.mil/im/formpub/rec_pubs/man3_01.pdf|archive-date=19 February 2018|url-status=live}}</ref>. Bolalar huquqlarini himoya qilish tashkilotlari AQSh qurolli kuchlari xodimlarini bolalarga tayanishini tanqid qilib keladi<ref>{{Cite book|title=No Child Left Behind Act (Section 9528)|last=Government of the United States|year=2001}}</ref>. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShga harbiy xizmatga kirishning minimal yoshini 18 yoshga koʻtarishni tavsiya qildi<ref name=":27">{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2fC%2fOPAC%2fUSA%2fCO%2f1&Lang=en|title=Consideration of Reports Submitted By States Parties Under Article 8 of the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict|last=Committee on the Rights of the Child|year=2008|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180325112133/http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2fC%2fOPAC%2fUSA%2fCO%2f1&Lang=en|archive-date=25 March 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":46">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/sites/default/files/related_material/USA_HRW_NGO_Report_OPAC.pdf|title=United States of America: Compliance with the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the involvement of children in armed conflict, Submission to the Committee on the Rights of the Child|last=US Campaign to Stop the Use of Child Soldiers|year=2007|publisher=Human Rights Watch|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20140722171813/http://www.hrw.org/sites/default/files/related_material/USA_HRW_NGO_Report_OPAC.pdf|archive-date=22 July 2014|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC-OP-AC/Shared%20Documents/USA/INT_CRC-OP-AC_NGO_USA_13943_E.pdf|title=Report to the Committee on the Rights of the Child in advance of the United States of America's second periodic report on the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the involvement of children in armed conflict|last=Child Soldiers International|year=2012|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180325045243/http://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC-OP-AC/Shared%20Documents/USA/INT_CRC-OP-AC_NGO_USA_13943_E.pdf|archive-date=25 March 2018|url-status=live}}</ref>. 1990-yillarda OPAC shartnomasi boʻyicha muzokaralarda AQSh Buyuk Britaniyaga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 dan oshmasligiga keskin qarshi chiqdi. Natijada shartnomada eng kam 16 yosh belgilangan . AQSh shartnomani 2002-yilda ratifikatsiya qilgan (lekin 2018-yil holatiga koʻra AQSh Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyani ratifikatsiya qilish amalga oshmadi)<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/TreatyBodyExternal/Countries.aspx?CountryCode=USA&Lang=EN|title=Reporting status for United States of America|last=UN, Office of the High Commissioner of Human Rights|year=2018|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180314114614/http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/TreatyBodyExternal/Countries.aspx?CountryCode=USA&Lang=EN|archive-date=14 March 2018|url-status=live}}</ref>. OPACga koʻra, AQSh harbiy xizmatchilariga odatda 18 yoshga toʻlgunga qadar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishni taqiqlaydi<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC/C/OPAC/USA/Q/2/ADD.1&Lang=en|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the involvement of children in armed conflict: List of issues concerning additional and updated information related to the consideration of the second periodic report of the United States of America (CRC/C/OPAC/USA/2): Addendum|last=Committee on the Rights of the Child|year=2012|language=en-us|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180325045152/http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2FC%2FOPAC%2FUSA%2FQ%2F2%2FADD.1&Lang=en|archive-date=25 March 2018|url-status=live}}</ref>. Shunga qaramay, ular „oldinga joylashtirish“ huquqiga ega, yaʼni ular qoʻllab-quvvatlash vazifalarini bajarish uchun jangovar zonaga joylashtirilishlari mumkin. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShni ushbu siyosatni oʻzgartirishga va voyaga yetmaganlarning jangovar hududda oldindagi harakat qilish zonasiga joylashtirilmasligini taʼminlashga chaqirdi<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2fC%2fOPAC%2fUSA%2fCO%2f3-4&Lang=en|title=Concluding observations on the combined third and fourth reports submitted by the United States of America under article 8 (1) of the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the involvement of children in armed conflict|last=Committee on the Rights of the Child|year=2017|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180325052714/http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2fC%2fOPAC%2fUSA%2fCO%2f3-4&Lang=en|archive-date=25 March 2018|url-status=live}}</ref>. 2003 va 2004-yillarda 60 ga yaqin voyaga yetmagan o‘smirlar xodimlarning xatoligi tufayli Afgʻoniston va Iroqqa yuborilgan. Keyinchalik Mudofaa vazirligi „vaziyatlar zudlik bilan toʻgʻirlangani va takrorlanishining oldini olish uchun choralar koʻrilgani“ni aytdi<ref>Department of Defense, Information Paper regarding the application of child soldiers protocols, provided to Senator Barbara Boxer, November 2004.</ref>. 2008-yilda prezident Jorj Bush „Oʻsmir bolalarni askarlikdan himoya qilish toʻgʻrisida“gi qonunni imzoladi<ref>{{cite web|url=https://www.hrw.org/news/2008/10/03/united-states-bush-signs-law-child-soldiers|title=President Bush Signs Law on Child Soldiers|date=3 October 2008|publisher=[[Human Rights Watch]]|access-date=4 December 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20150402103958/http://www.hrw.org/news/2008/10/03/united-states-bush-signs-law-child-soldiers|archive-date=2 April 2015|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=https://2009-2017.state.gov/documents/organization/135981.pdf|title=The Child Soldier Prevention Act of 2008|publisher=[[United States State Department|US State Department]]|access-date=24 June 2017}}</ref>. Qonun bolalarni askarlikka yollagan harbiy kuchlarni jinoiy javobgarlikka tortadi. Shuningdek, bolalar harbiy maqsadlarda foydalaniladigan mamlakatlarga qurol sotishni taqiqlaydi. Qonunda askar bolalar taʼrifi „hukumat qurolli kuchlari tarkibida jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etgan 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxs“ ni oʻz ichiga oladi. Hujjatdan voz kechish Obama va Trump maʼmuriyati tomonidan chiqarilgan<ref>{{Cite web|last=Rogin|first=Josh|title=Obama waives penalties on countries that employ child soldiers – again!|url=https://foreignpolicy.com/2011/10/04/obama-waives-penalties-on-countries-that-employ-child-soldiers-again/|access-date=2022-04-03|website=Foreign Policy|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2019-11-04|title=Trump administration turns its back on child soldiers again|url=https://thehill.com/blogs/congress-blog/foreign-policy/468875-trump-administration-turns-its-back-on-child-soldiers/|access-date=2022-04-03|website=The Hill|language=en-US}}</ref>. == Yaqin Sharq == === Bahrayn === Bahraynda harbiy kursantlar, NCO stajyorlari va texnik xodimlar 15 yoshdan boshlab Bahrayn Mudofaa Kuchlari safiga kirishlari mumkin<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/bahrain/|title=The World Factbook|access-date=2 October 2014}}</ref>. === Eron === Eronning amaldagi qonunchiligi 16 yoshdan kichiklarni ishga olishni rasman taqiqlaydi<ref name=>{{cite web|url=http://www.unhcr.org/refworld/country,,CSCOAL,,IRN,,486cb109c,0.html|publisher=[[United Nations High Commission for Refugees]]|title=Child Soldiers Global Report 2008 – Iran|access-date=4 August 2009|date=20 May 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20121010075251/http://www.unhcr.org/refworld/country,,CSCOAL,,IRN,,486cb109c,0.html|archive-date=10 October 2012|url-status=live}}</ref>. Eron-Iroq urushi paytida oʻgʻil bolalar Basij armiyasiga chaqirilgan, u yerda Eron hukumati tanqidchilarining fikriga koʻra, ular „jonli qalqonlar toʻlqini sifatida frontga yuborilgan“<ref name="unicef-1996">{{cite web|title=The State of the World's Children 1996|url=http://www.unicef.org/sowc96/2csoldrs.htm|website=UNICEF|access-date=2 June 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20180208163922/https://www.unicef.org/sowc96/2csoldrs.htm|archive-date=8 February 2018|url-status=live}}</ref><ref name="child-labor-global-view">{{cite book|editor1-last=Schmitz|editor1-first=Cathryne L.|editor2-last=Traver|editor2-first=Elizabeth KimJin|editor3-last=Larson|editor3-first=Desi|title=Child Labor: A Global View|date=2004|publisher=Greenwood Publishing Group|isbn=978-0313322778|page=120|url=https://books.google.com/books?id=6JznQqlZmHkC&q=iran+child+soldiers&pg=PA120}}</ref>. Boshqa manbalar eronlik qurbonlarning umumiy sonini 200,000-600,000 oraligʻida deb hisoblashgan<ref name="hiro205">{{cite book|last=Hiro|first=Dilip|author-link=Dilip Hiro|title=The Longest War: The Iran-Iraq Military Conflict|publisher=Routledge|location=New York|year=1991|page=[https://archive.org/details/longestwariranir00hiro/page/205 205]|isbn=9780415904063|oclc=22347651|url-access=registration|url=https://archive.org/details/longestwariranir00hiro/page/205}}</ref><ref name="Rajaee1997">{{cite book|last=Rajaee|first=Farhang|title=Iranian Perspectives on the Iran-Iraq War|publisher=University Press of Florida|location=Gainesville|year=1997|page=2|isbn=9780813014760|oclc=492125659}}</ref><ref name="Mikaberidze2011">{{cite book|last=Mikaberidze|first=Alexander|title=Conflict and Conquest in the Islamic World: A Historical Encyclopedia|publisher=ABC-CLIO|location=Santa Barbara, California|year=2011|page=418|isbn=9781598843361|oclc=775759780}}</ref><ref>''Hammond Atlas of the 20th Century'' (1999) P. 134–35</ref><ref name="Dunnigan 1991">Dunnigan, A Quick and Dirty Guide to War (1991)</ref><ref name="Twentieth Century World History 1997">''Dictionary of Twentieth Century World History'', by Jan Palmowski (Oxford, 1997)</ref><ref name="ReferenceA">Clodfelter, Micheal, ''Warfare and Armed Conflict: A Statistical Reference to Casualty and Other Figures, 1618–1991''</ref><ref name="Chirot, Daniel 1994">Chirot, Daniel: ''Modern Tyrants: The Power and Prevalence of Evil in Our Age'' (1994)</ref><ref>"B&J": Jacob Bercovitch and Richard Jackson, ''International Conflict: A Chronological Encyclopedia of Conflicts and Their Management 1945–1995'' (1997) p. 195</ref><ref name="Iran20082" />. Bir manbaga koʻra, Eron-Iroq urushida qurbon boʻlganlarning 3 foizi 14 yoshgacha boʻlgan yosh askarlar boʻlgan<ref>{{cite web|url=http://kurzman.unc.edu/death-tolls-of-the-iran-iraq-war/|title=Death Tolls of the Iran-Iraq War|last1=Kurzman|first1=Charles|website=kurzman.unc.edu/|access-date=6 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20180321154456/http://kurzman.unc.edu/death-tolls-of-the-iran-iraq-war/|archive-date=21 March 2018|url-status=live}}</ref>. Eronlik oʻgʻiil bolalar maktabni tashlab, ota-onalari xabarisiz Eron-Iroq urushida, jumladan Muhammad Husayn Fahmida shu bolalar qatoriga kiradi. Iroq zobitlarining taʼkidlashicha, ular baʼzida sakkiz yoshli eronlik askar bolalarni qoʻlga olishgan<ref name="urlChildren at war - CSMonitor.com">{{cite journal|url=https://www.csmonitor.com/1987/1028/ekids.html|title=Children at war|journal=The Christian Science Monitor|archive-url=https://web.archive.org/web/20190102193457/https://www.csmonitor.com/1987/1028/ekids.html|archive-date=2 January 2019|url-status=live|date=28 October 1987}}</ref>. 2018-yil holatiga koʻra Eron hukumati Suriya fuqarolar urushida Asad hukumatiga sodiq kuchlar tomonida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni yollab kelmoqda. === Falastin === 2004-yilda Xalqaro bolalarni himoya qilish tashkilotining Falastin boʻlimi uchun chop etilgan Jihod Shomalyning "Bosib olingan Falastin hududlarida bolalardan foydalanish " nomli hisobotida, bir qator bolalar shahidlikni oʻzlariga gʻurur deb bilishlarini taʼkidlab, hisobotni yakunlaydi. Oʻzlarining umidsiz ahvoli uchun javobgarlikni oʻz zimmalariga olishlari va Falastin harbiylashtirilgan guruhlari tomonidan qurolli hujumlar uyushtirish uchun yollanganliklariga oʻzlari sababchi ekanliklarini aytadi. Shu bilan birga, Shomaly mamlakatlarda tizimli ishga joylashish yo‘qligini, guruhlar va Falastin hamjamiyatining yuqori martabali vakillari siyosiy strategiya sifatida bolalarni yollashga qarshi ekanini taʼkidlaydi. Shomalyning fikricha, Falastin siyosiy rahbariyati bolalarni urushga tortishni toʻxtatish uchun koʻproq ish qilishi mumkin, bu esa rahbariyatdan bolalarni oʻqitish togʻrisida va yollashni taqiqlovchi memorandumni imzolashni talab qiladi. Gʻazo sektorida hukmronlikka intilayotgan Falastin tashkiloti Hamas, Isroil mudofaa kuchlariga qarshi zoʻravonlikni qoʻzgʻatish uchun munozarali mafkuralarni askar bolalarga singdirgani maʼlum<ref>{{Cite web|url=https://www1.essex.ac.uk/armedcon/story_id/000205.pdf|title=Use of Children in the Occupied Palestinian Territories|last=Shomaly|first=Jihad|year=2004|archive-url=https://web.archive.org/web/20181129132849/https://www1.essex.ac.uk/armedcon/story_id/000205.pdf|archive-date=29 November 2018|url-status=live}}</ref>. Jorjtaun universiteti professori William OʻBrien falastinlik bolalarning Birinchi Intifadadagi faol ishtiroki haqida shunday yozadi: „Aftidan, intifada qo‘shinlarining katta qismi yoshlar, jumladan, boshlang‘ich maktab o‘quvchilari ham bor. Ular tosh, molotov kokteyli va boshqa zo‘ravonlik turlari bilan shug‘ullanadilar“<ref>Law and Morality in Israel's War With the PLO, New York</ref>. Arab jurnalisti Huda Al-Hussein 2000-yil 27-oktabr kuni Londondagi arab gazetasiga quyidagilarni yozdi: Birlashgan Millatlar Tashkiloti askar bolalarni, ayniqsa Afrikada, ularni to'dalar o'chog'iga tashlaydigan jangarilar boshliqlari nazoratidan qutqarsa-da, ba'zi Falastin rahbarlari... ongli ravishda buni tushunib yetmay, ularning oxirgi nafasigacha jang maydoniga yollaydi<ref>[http://memri.org/bin/articles.cgi?Page=archives&Area=sd&ID=SP14700 Arab Journalist Decries Palestinian Child-Soldiers] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070711030041/http://memri.org/bin/articles.cgi?Page=archives&Area=sd&ID=SP14700 |date=11 July 2007 }} translated by [[MEMRI]]. Special Dispatch 147, 1 November 2000.</ref> 2002-yilda askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) „bolalarning jangovar harakatlarda qatnashayotgani haqida xabarlar mavjud boʻlsa-da, qurolli guruhlar tomonidan tizimli ravishda yollanganligi haqida hech qanday dalil yoʻq“, dedi<ref>Jihad Shomaly, ''et al.'' [http://www.dci-pal.org/english/publ/research/2004/ChildrenPerspective.pdf Use of Children in the Occupied Palestinian Territories] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071030070650/http://www.dci-pal.org/english/publ/research/2004/ChildrenPerspective.pdf|date=30 October 2007}} Defence for Children International/Palestine Section, 2004, p. 8. Citing CSC 1371 Report, November 2002.</ref><ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/1266534.stm|title=Child soldiers in the firing line|date=8 April 2001|publisher=BBC|access-date=19 September 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20081219144053/http://news.bbc.co.uk/2/hi/1266534.stm|archive-date=19 December 2008|url-status=live}}</ref>. Biroq, 2004-yilda tashkilot 2000-yil oktabridan 2004-yil martigacha falastinlik voyaga yetmaganlar ishtirokida kamida toʻqqizta hujjatlashtirilgan xudkushlik hujumi sodir boʻlganligini xabar qildi<ref name="CSGR2004-292">{{cite web|url=http://www.child-soldiers.org/document_get.php?id=966|title=Child Soldiers Global Report 2004|archive-url=https://web.archive.org/web/20041217103244/http://www.child-soldiers.org/document_get.php?id=966|archive-date=17 December 2004|url-status=dead}}&nbsp;{{small|(2.29&nbsp;MB)}} Child Soldiers International p. 292</ref>: 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida Hamas va Islom Jihodi oʻzining Eron boʻlimida „harbiy hujumlarda va mashgʻulotlarda bolalardan foydalangani“ uchun alohida taʼkidlangan<ref name="CSGR2004-304">{{cite web|url=http://www.child-soldiers.org/document_get.php?id=966|title=Child Soldiers Global Report 2004|archive-url=https://web.archive.org/web/20041217103244/http://www.child-soldiers.org/document_get.php?id=966|archive-date=2004-12-17|url-status=dead}}&nbsp;{{small|(2.29&nbsp;MB)}} Child Soldiers International, p. 304 cites in footnote 18 that this Information is from Palestinian human rights Monitoring Group (PHRMG), March 2004.</ref>. 2005-yil 23-mayda Amnesty International Falastin qurolli guruhlarini bolalardan qurolli faoliyatda foydalanishni zudlik bilan toʻxtatishga chaqirdi: „Falastin qurolli guruhlari hech qanday sharoitda qurolli hujumlar uyushtirish, qurol yoki boshqa materiallarni tashish uchun bolalardan foydalanmasligi kerak…“<ref>[http://web.amnesty.org/library/Index/ENGMDE150332005 Israel/Occupied Territories: Palestinian armed groups must not use children] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070711013612/http://web.amnesty.org/library/Index/ENGMDE150332005|date=11 July 2007}} 23 May 2005</ref>. === Turkiya (PKK) === Kurd-turk mojarosi paytida Kurdiston Ishchilar partiyasi (PKK) faol ravishda bolalarni yollab, oʻgʻirlab ketgan. Tashkilot Turkiya xavfsizlik kuchlari tomonidan 2000 dan ortiq bolani o‘g‘irlaganlikda ayblangan. Human Rights Watch (HRW), Birlashgan Millatlar Tashkiloti (BMT) va Xalqaro Amnistiya tashkilotining mustaqil hisobotlari 90-yillardan beri tashkilot va uning qurolli guruhlari tomonidan askarb olalar i yollash va ulardan foydalanishni tasdiqladi. 2001-yilda tashkilot tomonidan bolalarni yollash tizimli ravishda amalga oshirilgani haqida xabarlar paydo boʻldi. Tashkilotning asosan bolalarni yollash uchun tuzilgan Tabura Zaroken Sehit Agit deb nomlangan bataloni haqida bir qancha xabarlar eʼlon qilingan. Shuningdek , Kurdiston vatanparvarlar ittifoqi bolalarni o‘z safiga jalb qilgani aniqlangan. Turkiya xavfsizlik kuchlari maʼlumotlariga koʻra,Kurdiston Ishchilar partiyasi 12 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan 983 nafardan ortiq bolani oʻgʻirlab ketgan. 400 dan ortiq bola tashkilotdan qochib, xavfsizlik kuchlariga taslim bo‘lishgan. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bolalar Jamgʻarmasining 2010-yilda chop etilgan hisobotida Kurdiston Ishchilar partiyasi tomonidan bolalarni yollash juda xavfli ekani koʻrsatib oʻtilgan. 2016-yilda Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasini Iroqning Shingal mintaqasida va qoʻshni davlatlarda askar bolalar yollash orqali urush jinoyatlari sodir etganlikda ayblagan. Suriyadagi fuqarolar urushi davomida ko‘plab ommaviy axborot vositalari, jumladan Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasiga aloqador YPG tashkiloti askar bolalarni yollab, joylashtirganini tasdiqladi. Guruhning xalqaro huquqni buzgan bolalardan foydalanishni toʻxtatish haqidagi daʼvosiga qaramay, guruh bolalarni yollash va ulardan foydalanishni davom ettirdi. === Livan === Livandagi fuqarolar urushida turli tomonlar askar bolalardan foydalangan. 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida aytilishicha, Hizbulloh bolalarni harbiy xizmatga oʻrgatgan. 2017-yilda BMT mamlakatda islomiy jangarilar deb gumon qilingan qurolli guruhlar bolalarni o‘z safiga jalb qilayotgani haqida xabar berdi. === Suriya === Suriyada davom etayotgan fuqarolar urushi paytida bolalar Bashar Asadga qarshi boʻlgan guruhlarga qoʻshilishdi. 2012-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotiga isyonchilar askar bolalardan foydalangani haqidagi daʼvolar kelib tushgan, biroq ular buni tasdiqlay olishmagan. 2014-yil iyun oyida Birlashgan Millatlar Tashkiloti hisobotida aytilishicha, muxolifat bolalarni harbiy va yordamchi rollarga jalb qilgan. Yana aytilishicha, bunday qilish siyosati yoʻqdek tuyulgan boʻlsa-da, yoshni tekshirish tartiblari boʻlmagan. 2014-yilda Human Rights Watch tashkilotining xabar berishicha, isyonchi guruhlar bolalardan jang maydonlarida yaradorlarni davolash, o‘q-dorilar va boshqa yuklarni olib o‘tishdan tortib, janglar avj olgan paytda frontga, snayperchilar rolini bajarishga qadar yordam va jangovar rollarda foydalanmoqda. Turkiya hukumati oʻzaro bogʻlangan SETA tadqiqot markazi Suriya milliy armiyasining tarkibini aks ettiruvchi hisobotini askar bolalar qoʻllanilganini fosh qilgani sababli qaytarib oldi. Suriya milliy armiyasi hozirda Turkiya tomonidan moliyalashtiriladi, u 2000-yil 8-sentabrda bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishi toʻgʻrisidagi Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokolni imzolagan. Al-Monitor’ning manbalarga tayanib xabar berishicha, Turkiya Liviyaga Suriya milliy armiyasidagi bolalar askarlarini joylashtirgani maʼlum qilingan. 2021-yil iyul oyida Amerika Qoʻshma Shtatlari Turkiyani Suriya va Liviyada askar bolalardan foydalanishga aloqador davlatlar roʻyxatiga qoʻshdi. 2021-yilgi Inson huquqlari amaliyoti boʻyicha mamlakat hisobotida Suriyadagi Turkiya tomonidan qoʻllab-quvvatlanadigan kuchlardan bolalar askar sifatida yollangani haqida soʻz bordi. Kurd kuchlari ham bu taktikani qoʻllashda ayblangan. 2015-yilda Human Rights Watch tashkiloti kurd qurolli kuch rahbarlari Jeneva chaqiruvi bilan majburiyat shartnomasini imzolagani va 2014-yilning iyulidan beri 59 nafar bola, ulardan 10 nafari 15 yoshdan kichik boʻlganini daʼvo qilgan edi. Prezident Asad 2013-yilda askar bolalardan (18 yoshgacha bo‘lgan har qanday shaxs) foydalanishni taqiqlovchi qonunni qabul qildi, bu qonunni buzganlik uchun aybdorlar 10 yildan 20 yilgacha „jazoviy mehnat“ bilan jazolanishini eʼlon qildi. Hukumat kuchlariga nisbatan qonun amalda qo‘llaniladimi yoki yo‘qmi, tasdiqlanmagan va isyonchi kuchlarga qarshi Suriya hukumati safida jang qilish uchun bolalar yollangani haqida da‘volar bor. Eron hukumati Suriyada fuqarolar urushi davrida Asadga sodiq hukumat kuchlari tarafida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni jalb qilgan. === Yaman === Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili Radhika Kuomarasvami 2010-yil yanvar oyida Yamandagi qabilalar oʻrtasidagi janglarda „koʻp sonli“ oʻsmir oʻgʻil bolalar jang qilishgani haqida xabar berdi. Nodavlat notijorat tashkilot faoli Abdul-Rahmon al-Marwanining hisob-kitoblariga ko‘ra, Yamanda har yili qabilalar o‘rtasidagi janglarda 500-600 ga yaqin bola halok bo‘ladi yoki yaralanadi. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudan (ayniqsa Darfur) va Yamandan askar bolalar yollagan. Britaniya SAS maxsus kuchlari Yamanda askar bolalarni tayyorlash bilan shug‘ullangani aytiladi. Xabar qilinishicha, Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya safida jang qilayotgan askarlarning kamida 40 foizi bolalardir. Saudiya Arabistoni hutiylarga qarshi Saudiya chegarasini qoʻriqlash uchun yamanlik bolalarni askar sifatida yollaydi. 2019-yil iyun oyida AQSh Davlat kotibi Mike Pompeo Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya Yamandagi fuqarolar urushida bolalardan foydalanayotgani haqidagi ekspert xulosalarini rad etib, AQShning bolalar askarlikka yollovchi davlatlar ro‘yxatiga kiritilishiga to‘sqinlik qildi. == Osiyo == 2004-yilda oʻsmirlarning harbiy xizmatidan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) Osiyoda minglab bolalar Afgʻoniston, Myanma (Birma) , Nepal Indoneziya, Filippin, Laos va Shri-Lankadagi faol mojarolar va oʻt ochishni toʻxtatish holatlariga kelishilganda ham jangovar kuchlarga jalb qilingani haqida xabar berdi. Hukumatning mojaro zonalariga kirishni rad etishi ishtirok etgan raqamlarni hujjatlashtirishni imkonsiz qildi. 2004-yilda Myanma (Birma) hukumat qurolli kuchlari 12 yoshdan 16 yoshgacha boʻlgan bolalarni majburan yollagan va ishlatgan yagona davlat sifatida mintaqa tarixiga kirdi. Xudoning armiyasi partizan guruhini birgalikda boshqargan egizak aka-uka Jonni va Lyuter Xtolar 1997-yilda guruhni boshqara boshlaganlarida taxminan oʻn yoshda boʻlishgan. === Afg'oniston === Afgʻonistonda oʻttiz yillik fuqarolar urushi davrida qurolli kuchlar minglab askar bolalarni yollagan. Koʻpchilik hali ham Tolibonga qarshi kurashmoqda. Islom diniy maktablari yoki madrasalaridan taʼlim olganlarning baʼzilari xudkush terrorchi va qurolli hujumchilar sifatida foydalaniladi. Kamuflyaj kiyimida va shahidlik shiorlari bilan yurgan o‘g‘il bolalarning targ‘ibot videosi 2009-yilda Afg‘oniston Tolibon rahbariyati tomonidan eʼlon qilingan. Bu videoga amerikalik askarni oʻldirgan 14 yoshli Tolibon jangchisiga tasanno ham kiritilgan. === Birma/Myanma === Davlat Tinchlik va Taraqqiyot Kengashining taʼkidlashicha, Birmaning barcha askarlari koʻngilli hisoblanadi va qabul qilinganlarning hammasi 18 yoshdan katta. Human Rights Watch tashkiloti maʼlumotiga koʻra, Birma/Myanma milliy armiyasi Tatmadavda 70 000 ga yaqin oʻgʻil bolalar xizmat qilmoqda, 11 yoshgacha boʻlgan bolalar esa koʻchadan majburan olib kelinib guruhlarga qoʻshilmoqda. Guruhning xabar berishicha, dezertirlar uch yildan besh yilgacha qamoq jazosiga yoki hatto qatl etishga ham hukm qilinishi mumkin. Guruh shuningdek, taxminan 5,000-7,000 bolalar turli xil qurolli etnik muxolifat guruhlarida, xususan, Birlashgan Wa Davlat Armiyasida xizmat qilishini taʼkidladi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun 2009-yil iyun oyida hisobot eʼlon qildi, unda isyonchilar va hukumat tomonidan mamlakatda bolalarga nisbatan „jiddiy qonunbuzarliklar“ qayd etilgan. Maʼmuriyat 4-avgust kunidan boshlab keyingi oydan ular Birma/Myanmaga koʻproq oʻrganish uchun guruh yuborishlarini eʼlon qilishdi. === Shri-Lanka === Shri-Lankada bolalarning jangarilar tomonidan foydalanilishi 1983-yilda Shri-Lankadagi fuqarolar urushi boshlanganidan beri xalqaro miqyosda tan olingan muammo boʻlib kelgan. 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni asosiy yollovchilar Tamil Eelam isyonchi ozodlik yoʻlbarslari hisoblanadi. === Nepal === Nepal Kommunistik partiyasi kuchlarida taxminan 6000-9000 bola xizmat qiladi. 2010-yildan boshlab CPNning askar bolalari demobilizatsiya qilindi. === Filippin === Filippinda hukumatga qarshi kurashayotgan islomiy va kommunistik qurolli guruhlar muntazam ravishda yollangan bolalarga tayanib kurash olib boradi. 2001-yilda Human Rights Watch tashkiloti Moro Islom ozodlik fronti (MILF)dagi 10 000 askarning taxminan 13 foizini bolalar tashkil etgani va hukumatga aloqador ayrim harbiylashtirilgan kuchlar ham bolalardan foydalanayotgani haqida xabar bergan. 2016-yilda MILF 1869 nafar bolani guruhni tark etishiga ruxsat berdi va boshqa bolalarni guruhga qabul qilmaslik majburiyatini oldi. Biroq oʻsha yili BMT Filippindagi boshqa qurolli guruhlar asosan 13 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan bolalarni yollashda davom etayotgani haqida xabarlar yana davom etrdi. == Yevropa == Child Soldiers International maʼlumotlariga koʻra, Yevropada faqat 18 yoshdan kattalarni yollash tendensiyasi mavjud, aksariyat mamlakatlar ham faqat kattalarni yollashga ruxsat beradi, 2016-yilgi maʼlumotlarga koʻra qanday qurolli guruhlar bolalardan foydalanayotgani maʼlum emas edi. 2018-yil holatiga koʻra esa bir davlat, Buyuk Britaniya 16 yoshdan bolalarni, beshtasi esa 17 yoshdan (Avstriya, Kipr, Fransiya, Germaniya va Gollandiya) harbiy xizmatga jalb qilgan. Ulardan, Buyuk Britaniya eng koʻp bolalarni ishga oladi. 2016-yilda Britaniya armiyasiga yangi chaqirilganlarning taxminan chorak qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan. Barcha Yevropa davlatlari bolalarni qurolli mojarolarga jalb etish toʻgʻrisidagi ixtiyoriy protokolni ratifikatsiya qilgan, shuning uchun chaqiruv bolalar odatda balogʻatga yetgunlaricha harbiy harakatlarda foydalanilmaydi. Bolalar 1990-yillarda Birinchi Chechen urushida jangchilar sifatida ishlatilgan. === Avstriya === Avstriya bolalarni ota-onalari roziligi bilan bir yil erta, 17 yoshdan boshlab harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Kipr === Kipr bolalarni ota-onalari roziligi bilan ikki yil erta, 16 yoshdan boshlab majburiy harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Fransiya === Fransiya harbiy xizmatchilarni 17 yoshdan, harbiy texnik maktab oʻquvchilarini 16 yoshdan boshlab qabul qiladi. Qurolli kuchlarning 3 % ni 18 yoshgacha boʻlgan yoshlar tashkil etadi. === Germaniya === Germaniya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2015-yilda qurolli kuchlarning 6 foizini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil etgan. === Niderlandiya === Niderlandiya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2014-yilda uning qurolli kuchlarining 5 % 18 yoshgacha boʻlganlar boʻlgan. === Ukraina === 2014-yilda Ukraina sharqidagi qurolli mojaro paytida Donbasdagi tinchlik uchun adolat guruhi bolalarni qurolli tuzilmalarga jalb qilishning 41 ta holatini tasdiqlagan. Ulardan 37 tasi Ukraina nazorati ostida boʻlmagan hududdan, 4 tasi esa Ukraina nazorat hududidagi qurolli tuzilmalarda bolalarning ishtiroki bilan bogʻliq. Tasdiqlash imkoni boʻlmagan bolalarni ishga yollash haqida yana 31 ta murojaat boʻlgan. Ukraina tomonidan nazorat qilinmagan hududda tekshirilgan 37 ta ishning 33 tasi oʻgʻil bolalar va 4 tasi qiz bolalar; 57 % 16-17 yoshda, 35 % 15 yoshgacha boʻlgan va 8 % hollarda yoshni aniqlash mumkin boʻlmagan. === Buyuk Britaniya === Britaniya qurolli kuchlari 16 yoshdan boshlab xodimlarni jalb qilib, 15 yoshu 7 oylik bolalardan arizalarni qabul qilishni boshlaydi. Roʻyxatga olishdan oldin ota-onaning roziligi talab qilinadi. 2022-yil holatiga koʻra, Britaniya qurolli kuchlari tarkibiga kirganlarning 23 foizi 18 yoshdan kichiklar edi. Aksariyat bolalar armiyaga jalb qilingan, bu erda 2021-2022 yillarda askarlarning 30 foizi 18 yoshgacha boʻlganlar edi; koʻproq yangi askarlar boshqa yoshdagilarga qaraganda 16 yoshda edi. 16 yoshdan 17,5 yoshgacha boʻlgan armiyaga chaqirilganlar dastlab yosh guruhiga bagʻishlangan harbiy oʻquv markazida Army Foundation kollejida oʻqitiladi. 2021-yil holatiga koʻra, markaz Ofsted taʼlim inspektsiyasi tomonidan farovonlik boʻyicha „aʼlo“ deb baholangan, markazda suiisteʼmollik haqida koʻplab daʼvolar, baʼzilari isbotlangan, armiya rekordida. 2021-yilda markazda 22 nafar qizga nisbatan jinsiy huquqbuzarliklar bo‘yicha to‘qqizta tergov ochildi; bir tergovda gumon qilingan jinoyatchilarning uchtasi xodimlar boʻlgan. Vahiylar 2022-yil iyul oyida Vice News hisobotining mavzusi boʻlgan. OPAC maʼlumotlariga koʻra, Buyuk Britaniya odatda harbiy harakatlarda qatnashish uchun bolalarni chaqirmaydi, ammo chaqirilganlarni istisno qilmaydi ham. Buyuk Britaniya 2003-yildan 2010-yilgacha Iroq va Afg‘onistonga 18 yoshdan kichik bo‘lgan 22 nafar xodimni beixtiyor yubordi. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita Buyuk Britaniyani bolalar hech qanday sharoitda harbiy harakatlarda qatnasha olmasligini taʼminlash uchun oʻz siyosatini oʻzgartirishga chaqirdi. 1990-yillarda OPAC boʻyicha muzokaralarda Buyuk Britaniya AQShga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 boʻlishiga qarshi chiqdi. Bolalar huquqlarini himoya qiluvchi idoralar Buyuk Britaniya o‘z qurolli kuchlarini kadrlar bilan taʼminlashda bolalarga tayanishda davom etayotganini tanqid qildi. == Okeaniya == === Avstraliya === Avstraliya mudofaa kuchlari oʻz saflariga 16 yoshdan boshlab ota-onalarning roziligi bilan harbiy xizmatga kirishga ruxsat beradi. 18 yoshgacha boʻlgan qoʻl ostidagi yoshlarni chet elga yuborish yoki toʻgʻridan-toʻgʻri jangovar harakatlarda foydalanish mumkin emas, ularni evakuatsiya qilishning iloji boʻlmagan ekstremal holatlar bu vaziyatdan mustasno. === Yangi Zelandiya === 2018-yilning aniqlangan maʼlumotlariga koʻra, Yangi Zelandiya mudofaa kuchlariga qoʻshilishning minimal yoshi 17 yosh deb belgilangan. == Bolalardan harbiy maqsadda foydalanishni tugatish harakati == Bolalardan harbiy maqsadda keng miqyosda foydalanishganiga tarix guvoh. Faqat soʻnggi oʻn yilliklarda bu amaliyot asosli tanqid va uni tugatish uchun birgalikda saʼy-harakatlarga duch keldi. Qisman koʻplab qurolli kuchlar oʻz saflarini toʻldirishda bolalarga tayanganligi va qisman nodavlat qurolli guruhlarning xatti-harakatlariga taʼsir qilish qiyinligi sababli bu jarayon biroz sekin kechdi. == Yaqin tarix == === 1970-1980-yillar === Bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirokini cheklash boʻyicha xalqaro harakatlar 1977-yilda qabul qilingan 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar bilan boshlandi (77.2-modda). Yangi Protokollar 15 yoshgacha boʻlgan bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqladi, ammo davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarga 15 yoshdan boshlab bolalarni yollash va ulardan urushda foydalanishga ruxsat berishda davom etaverdi. Nodavlat notijorat tashkilotlari (NNTlar) bolalarni ishga yollashni butunlay taqiqlash toʻgʻrisidagi yangi shartnoma tarafdori boʻlganida, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (CRC) boʻyicha muzokaralar chogʻida qoidalar yangilandi. Qurolli kuchlari 18 yoshdan kichik boʻlganlardan foydalanayotgan baʼzi davlatlar bunga qarshilik koʻrsatdilar, shuning uchun 1989-yildagi yakuniy shartnoma matni faqat mavjud huquqiy standartni aks ettirdi xolos: 15 yoshgacha boʻlgan bolalarning harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishini taqiqlash. === 1990-yillar === XX asrning oxirlari yaʼni 1990-yillarda nodavlat notijorat tashkilotlari askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish koalitsiyasini (hozirgi Xalqaro bolalar askarlari) tashkil etishdi va ular Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada koʻrgan kamchiliklarni toʻgʻrilash maqsadida hamdard hukumatlar bilan yangi shartnoma tuzish kampaniyasida ishlashdi. Olti yil davom etgan global muzokaralardan soʻng, shartnoma 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol (OPAC) sifatida qabul qilindi. Shartnoma bolalarni harbiy xizmatga chaqirishni taqiqlab qoʻyadi, harbiy xizmatchilar 16 yoshdan kichik boʻlmasligini taʼminlaydi va harbiy harakatlarda bolalardan foydalanishni rad etadi. Shartnoma, shuningdek, nodavlat qurolli guruhlarni 18 yoshga toʻlmagan oʻsmirlarni har qanday maqsadda yollashni ham taqiqlaydi. OPAC boʻyicha muzokara olib borayotgan koʻpchilik davlatlar bolalarni yollashni taqiqlashni qoʻllab-quvvatlagan boʻlsa-da, AQSh boshchiligidagi Buyuk Britaniya bilan ittifoqdosh boʻlgan baʼzi mamlakatlar bunga eʼtiroz bildirdi. Shunday qilib, shartnoma 16 yoki 17 yoshli bolalarni ishga olishni taqiqlamaydi, garchi u davlatlarga qonunda yuqoriroq standartlarni oʻrnatishga imkon beradi. === 2000-yildan - hozirgi kungacha === Bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol qabul qilingandan soʻng, global ratifikatsiya kampaniyasi tez sur’atlar bilan rivojlandi. 2018-yilning maʼlumotlariga koʻra, OPAC 167 ta davlat tomonidan ratifikatsiya qilingan. Kampaniya, shuningdek, koʻplab davlatlarni bolalarni umuman ishga olmaslikka undadi. 2001-yilda 83 mamlakat faqat kattalarni roʻyxatga olishga ruxsat berdi. 2016-yilga kelib bu koʻrsatkich 126 taga yetdi, bu qurolli kuchlari mavjud boʻlgan mamlakatlarning 71 foizini tashkil qiladi. Taxminan 60 ga yaqin nodavlat qurolli guruhlar bolalardan foydalanishni toʻxtatish yoki qisqartirish toʻgʻrisida bitimlar tuzdilar, bu koʻpincha BMT yoki Jeneva chaqiruvi nodavlat tashkiloti vositachiligida oʻtkazildi. Child Soldiers International bergan hisobotlarga koʻra, OPAC shartnomasining muvaffaqiyati davlat qurolli kuchlari tomonidan bolalarni yollashning bosqichma-bosqich pasayishi bilan birgalikda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalar sonining qisqarishiga olib keldi. 2018-yilda berilgan maʼlumotlarga koʻra, bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish keng tarqalganligicha qolmoqda. Xususan, Boko Haram va IShIDga oʻxshagani jangari islomiy tashkilotlar hamda ularga qarshi kurashayotgan qurolli guruhlar bolalardan keng foydalanishadi. Bundan tashqari, aholisi eng koʻp boʻlgan uchta davlat — Xitoy, Hindiston va Qoʻshma Shtatlar hali ham oʻz qurolli kuchlariga 16 yoki 17 yoshli bolalarni harbiy xizmatga olinishiga ruxsat berishadi, shuningdek, „Yettilik“ guruhining beshta davlati: Kanada, Fransiya, Germaniya, Buyuk Britaniya va Amerika Qoʻshma Shtatlari ham bundan mustasno emas. == Voqealar == Qizil qoʻllar kuni — Red Hand day (shuningdek, Xalqaro askar bolalardan foydalanishga qarshi kurash kuni deb ham ataladi). Har yili 12-fevralda oʻtkaziladigan xotirlash kuni boʻlib, jamoatchilik eʼtiborini urushlar va qurolli toʻqnashuvlarda bolalardan askar sifatida ishlatish amaliyotiga qaratadi. Ushbu sana bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokolning kuchga kirishini aks ettiradi. == Bolalikning militarizatsiyasiga qarshi kurash == Oʻz qurolli kuchlariga bolalarni yollashga ruxsat bermaydigan koʻplab davlatlar taʼlim tizimi, atrof-muhit, filmlar va video oʻyinlar kabi mashhur oʻyin-kulgilar orqali bolalarga harbiy hayotni koʻrsatgani uchun tanqid qilindi.. Baʼzi sharhlovchilarning taʼkidlashicha, bolalar uchun bu marketing manipulyatsiya va harbiylikka yollash jarayonining bir qismidir va shuning uchun bu axloqiy jihatdan baholanishi kerak. Ushbu tamoyil baʼzi guruhlarni harbiy tashkilotlar va yoshlar oʻrtasidagi munosabatlarni bolalar huquqlari va sogʻligʻi nuqtai nazaridan tartibga solish uchun kampaniyaga olib keldi. Bunga misol qilib „ Urushga qarshilik ko‘rsatuvchilar“ xalqaro tashkilotining " Yoshlarning == Askarlikka olingan bolalarni reabilitatsiya qilish va reintegratsiya qilish == Child Soldiers International reintegratsiyani quyidagicha taʼriflaydi: „Ilgari qurolli kuchlar-guruhlar bilan aloqador boʻlgan bolalar tinch hayotga qaytishlari va ularning oilalari va jamiyatlarida qimmatli rol oʻynashlari uchun qoʻllab-quvvatlanadigan jarayon“. Askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiyalashga qaratilgan dasturlar UNICEF homiyligidagilar kabi koʻpincha uchta komponentni taʼkidlaydi: oilani birlashtirish-jamoa tarmogʻi, psixologik yordam va taʼlim-iqtisodiy imkoniyat. Dasturlarni muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun bu harakatlar kamida 3 yildan 5 yilgacha boʻlgan davrni oʻz ichiga oladi. Umuman olganda, reintegratsiya harakatlari bolalarni xavfsiz muhitga qaytarishga, diniy va madaniy marosimlar orqali bolaning oilasi va jamiyati nomidan kechirimlilik tuygʻusini shakllantirishga va bolaning oʻz oilasi bilan birlashishini ragʻbatlantirishga qaratilgan.harbiylashuviga qarshi kurash" dasturi, AQShdagi „Bolalarni yollashni to‘xtating“ kampaniyasi va Buyuk Britaniyadagi „Maktablardan tashqarida harbiylar“ kampaniyasini keltirish mumkin. Xuddi shunday xavotirlar Germaniya va Isroilda ham bildirilgan. Agar bola urush jinoyatlarini sodir etgan boʻlsa, reintegratsiya harakatlari qiyinlashishi mumkin, chunki bunday hollarda jamiyatda stigma va norozilik kuchayadi. Bunday vaziyatlarda bolaning ehtiyojlari jamiyatda adolat tuygʻusi bilan mutanosib boʻlishi muhimdir. Bunday vaziyatlarni zudlik bilan hal qilish kerak, chunki shunday qilinmasa, koʻplab bolalar qayta roʻyxatga olish xavfiga duch kelishadi. Shuningdek, reintegratsiyaning ikkita sohasi alohida eʼtiborga olinishi kerak: askar ayollar va bolalar askarlari orasida giyohvand moddalarni isteʼmol qilish. Giyohvand moddalar taʼsiri ostida boʻlgan yoki jinsiy yoʻl bilan yuqadigan kasalliklarga duchor boʻlgan askar bolalar oʻzlarining ehtiyojlariga mos keladigan qoʻshimcha dasturlarni talab qiladilar. 8l5n83b33qkdbbkvdo0u923ckyk33ib 2817275 2817246 2022-08-29T11:05:53Z ShHamrayev 72833 manba qo'shdim wikitext text/x-wiki {{tahrirlayapman|ShHamrayev}} Bolalar (Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada 18 yoshga toʻlmagan shaxs sifatida belgilangan) tarix davomida harbiy harakatlar va kampaniyalarda qatnashish uchun jalb qilingan<ref name="Wessells">{{cite journal|last1=Wessels|first1=Michael|title=Child Soldiers|journal=Bulletin of the Atomic Scientists|year=1997|volume=53|issue=4|page=32|doi=10.1080/00963402.1997.11456787|bibcode=1997BuAtS..53f..32W}}</ref>. Davlat qurolli kuchlari, nodavlat qurolli guruhlar va boshqa harbiy tashkilotlar tarkibidagi bola askarlar jangovar tayyorgarlikdan o‘tishi va jangovar mashg‘ulotlar uchun ishlatilishi, porterlar yoki xabarchilar kabi yordamchi rollarga tayinlanishi yoki tirik qalqon sifatida taktik ustunlik yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun ishlatilishi mumkin<ref name="Children at war">{{Cite news|url=http://www.historyextra.com/podcast/children-war|title=Children at war|work=History Extra|access-date=7 December 2017|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180112002342/http://www.historyextra.com/podcast/children-war|archive-date=12 January 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":2">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|title=The Paris Principles: Principles and guidelines on children associated with armed forces or armed groups|last=UNICEF|year=2007|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20161030083755/http://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|archive-date=30 October 2016|url-status=live}}</ref>. Masalan, minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida, gʻolib tomonda ham, magʻlub tomonda ham qatnashdilar. Bolalar kattalarga qaraganda taʼsirchanlikka koʻproq moyil boʻlganligi sababli harbiy xizmatda oson nishon hisoblanadi<ref name="ReferenceB">{{cite journal |last1=Beber, Blattman |first1=Bernd, Christopher |year=2013 |title=The Logic of Child Soldiering and Coercion |url=https://archive.org/details/sim_international-organization_winter-2013_67_1/page/65 |journal=International Organization |volume=67 |issue=1 |pages=65–104 |doi=10.1017/s0020818312000409 |doi-access=free}}</ref><ref name=":32">{{Cite book |last=Dave. |first=Grossman |title=On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society |date=2009 |publisher=Little, Brown and Co |isbn=9780316040938 |edition=Rev. |location=New York |oclc=427757599}}</ref><ref name="Wessells" /><ref name=":22">{{Cite book |author1-last=McGurk |author1-first=Dennis |title=Military life: The psychology of serving in peace and combat |author2-last=Cotting |author2-first=Dave I. |author3-last=Britt |author3-first=Thomas W. |author4-last=Adler |author4-first=Amy B. |publisher=Praeger Security International |year=2006 |isbn=978-0275983024 |editor1-last=Adler |editor1-first=Amy B. |volume=2: Operational stress |location=Westport |pages=13–31 |chapter=Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members |editor2-last=Castro |editor2-first=Carl Andrew |editor3-last=Britt |editor3-first=Thomas W.}}</ref>. Baʼzilar kuch bilan yollanadilar, boshqalari esa koʻpincha qashshoqlikdan qutulish uchun bu yoʻlni tanlaydilar<ref name="Wessells" /><ref name=":12">{{Cite book |last1=Brett |first1=R |url=https://archive.org/details/youngsoldierswhy0000bret |title=Young soldiers : why they choose to fight |last2=Specht |first2=I |publisher=Lynne Rienner Publishers |year=2004 |isbn=9781588262615 |location=Boulder, Colo. |oclc=53830868 |url-access=registration}}</ref><ref name=":103">{{Cite journal |last1=Gee |first1=David |last2=Taylor |first2=Rachel |date=1 November 2016 |title=Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army? |journal=The RUSI Journal |volume=161 |issue=6 |pages=36–48 |doi=10.1080/03071847.2016.1265837 |issn=0307-1847 |s2cid=157986637}}</ref><ref name=":82">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|title=Child Soldiers Global Report 2008|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2008|access-date=16 May 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181010192928/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|archive-date=10 October 2018|url-status=dead}}</ref>. Qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar koʻpincha psixiatrik kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi, shuningdek, tajovuzkorlikning kuchayishi kabi xulq-atvorning turli muammolariga duch kelishadi, bu esa balogʻat yoshida qashshoqlik va ishsizlikning yuqori xavfiga olib keladi. Buyuk Britaniya va AQShda olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmir bolalar orasida ularni harbiy xizmatga jalb qilish, hatto ular urushga yuborilmagan boʻlsa ham, oʻz joniga qasd qilishga urinish<ref name=":30">{{Cite journal |last1=Ursano |first1=Robert J. |last2=Kessler |first2=Ronald C. |last3=Stein |first3=Murray B. |last4=Naifeh |first4=James A. |last5=Aliaga |first5=Pablo A. |last6=Fullerton |first6=Carol S. |last7=Wynn |first7=Gary H. |last8=Vegella |first8=Patti L. |last9=Ng |first9=Tsz Hin Hinz |date=1 July 2016 |title=Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers |journal=JAMA Psychiatry |language=en |volume=73 |issue=7 |pages=741–9 |doi=10.1001/jamapsychiatry.2016.0600 |issn=2168-622X |pmc=4937827 |pmid=27224848}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/694167/20180327_Suicide_and_open_verdict_deaths_in_the_UK_Regular_Armed_Forces_1984-2017_Tables_and_Figures-O.xls|title=UK armed forces suicide and open verdict deaths: 1984–2017|last=UK, Ministry of Defence|year=2017|access-date=24 May 2018}}</ref> stress bilan bogʻliq ruhiy kasalliklar<ref name=":28">{{Cite journal |last1=Goodwin |first1=L. |last2=Wessely |first2=S. |last3=Hotopf |first3=M. |last4=Jones |first4=M. |last5=Greenberg |first5=N. |last6=Rona |first6=R. J. |last7=Hull |first7=L. |last8=Fear |first8=N. T. |year=2015 |title=Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population? |journal=Psychological Medicine |language=en |volume=45 |issue=9 |pages=1881–1891 |doi=10.1017/s0033291714002980 |issn=0033-2917 |pmid=25602942 |s2cid=3026974}}</ref><ref name=":29">{{Cite journal |last1=Martin |first1=Pamela Davis |last2=Williamson |first2=Donald A. |last3=Alfonso |first3=Anthony J. |last4=Ryan |first4=Donna H. |date=February 2006 |title=Psychological adjustment during Army basic training |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2006-02_171_2/page/157 |journal=Military Medicine |volume=171 |issue=2 |pages=157–160 |doi=10.7205/milmed.171.2.157 |issn=0026-4075 |pmid=16578988 |doi-access=free}}</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish<ref name=":31">{{Cite journal |last1=Head |first1=M. |last2=Goodwin |first2=L. |last3=Debell |first3=F. |last4=Greenberg |first4=N. |last5=Wessely |first5=S. |last6=Fear |first6=N. T. |date=1 August 2016 |title=Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel |journal=Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology |language=en |volume=51 |issue=8 |pages=1171–1180 |doi=10.1007/s00127-016-1177-8 |issn=0933-7954 |pmc=4977328 |pmid=26864534}}</ref><ref name=":33">{{Cite journal |last1=Mattiko |first1=Mark J. |last2=Olmsted |first2=Kristine L. Rae |last3=Brown |first3=Janice M. |last4=Bray |first4=Robert M. |year=2011 |title=Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel |url=https://archive.org/details/sim_addictive-behaviors_2011-06_36_6/page/608 |journal=Addictive Behaviors |volume=36 |issue=6 |pages=608–614 |doi=10.1016/j.addbeh.2011.01.023 |pmid=21376475}}</ref>, va zoʻravonlik yuzaga chiqadi<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref><ref name=":35">{{Cite journal |last=Bouffard |first=L A |year=2005 |title=The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience |url=https://archive.org/details/sim_armed-forces-and-society_winter-2005_31_2/page/273 |journal=Armed Forces & Society |volume=31 |issue=2 |pages=273–295 |doi=10.1177/0095327x0503100206 |s2cid=144559516}}</ref><ref name=":36">{{Cite journal |last1=Merrill |first1=Lex L. |last2=Crouch |first2=Julie L. |last3=Thomsen |first3=Cynthia J. |last4=Guimond |first4=Jennifer |last5=Milner |first5=Joel S. |date=August 2005 |title=Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2005-08_170_8/page/705 |journal=Military Medicine |volume=170 |issue=8 |pages=705–709 |doi=10.7205/milmed.170.8.705 |issn=0026-4075 |pmid=16173214 |doi-access=free}}</ref>. Bir qator shartnomalar bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishini kamaytirish yoki iloji boricha cheklashga qaratilgan<ref name=":3" /><ref>{{Cite web |title=Child Soldiers World Index |url=https://dallaireinstitute.org/child-soldiers-world-index/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Dallaire Institute |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Soldiers International |date=2018 |title=Why 18 Matters: A rights-based analysis of child recruitment |url=https://resourcecentre.savethechildren.net/document/why-18-matters-rights-based-analysis-child-recruitment/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Save the Children Resource Centre |language=en}}</ref>. Child Soldiers International tashkiloti bergan ma‘lumotlariga koʻra, bu kelishuvlar bolalarni ishga olishni kamaytirishga yordam bergan, ammo amaliyot baʼzi hududlarni toʻliq qamrab ololmayapti va bolalar butun dunyo boʻylab harbiy harakatlarda qatnashishda davom etmoqda. Iqtisodiy jihatdan qudratli baʼzi davlatlar 16 yoki 17 yoshli harbiy xizmatchilarga tayanishda davom etmoqda va soʻnggi yillarda qurolli toʻqnashuvlarda yosh bolalardan foydalanish koʻpaydi, chunki jangarilar harakati va ularga qarshi kurashayotgan guruhlar bolalarni koʻp sonni tashkil qilish uchun yollashadi<ref name=":3">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=Louder than words: An agenda for action to end state use of child soldiers|last=Child Soldiers International|year=2012|access-date=19 January 2018}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. == Tarix == Tarix oʻqitilgan va jang qilish uchun foydalanilgan, qoʻllab-quvvatlovchi rollarga tayinlangan, masalan, porter yoki xabarchi, jinsiy qul sifatida foydalanilgan yoki taktik ustunlik uchun tirik qalqon sifatida yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun yollangan bolalar bilan toʻla<ref name=":2" /><ref name="Children at war"/><ref name=":48">{{cite web|url=http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|title=Girl Soldiers – The cost of survival in Northern Uganda, Women News Network – WNN|date=13 January 2009|publisher=Womennewsnetwork.net|access-date=12 May 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120523212431/http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|archive-date=23 May 2012|url-status=live}}</ref> <ref>Michael Leggiere, The Fall of Napoleon: The Allied Invasion of France 1813–1814, pg.99–100</ref> Misol uchun, 1814-yilda Napoleon oʻz qoʻshinlariga koʻplab oʻsmirlarni to‘plagan. Minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida qatnashdilar<ref name=":41">{{cite web|title=How did Britain let 250000 underage soldiers fight in WW1?|url=https://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20180321184716/http://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|archive-date=21 March 2018|access-date=22 January 2016|work=BBC News}}</ref><ref name=":43">[[Norman Davies]], [https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603 ''Rising '44: The Battle for Warsaw,''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603|date=6 February 2016}} Pan Books 2004 p.603</ref><ref name="Rosen2005">{{cite book|author=David M. Rosen|url=https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|title=Armies of the Young: Child Soldiers in War and Terrorism|date=January 2005|publisher=Rutgers University Press|isbn=978-0-8135-3568-5|pages=54–55|quote=The participation of Jewish children and youth in warfare was driven by a combination of necessity, honor, and moral duty.|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref><ref name="Kucherenko2011">{{cite book|last=Kucherenko|first=Olga|url=https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|title=Little Soldiers: How Soviet Children Went to War, 1941–1945|date=13 January 2011|publisher=OUP Oxford|isbn=978-0-19-161099-8|page=3|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar kuchidan XX asr va XXI asrning boshlarida Afrika, Lotin Amerikasi va Yaqin Sharqning ayrim qismlarida foydalanishda davom etildi<ref name="CSGR2004-292" /><ref name=":14" /><ref name=":02" />. Faqat mazkur ming yillikning boshidan boshlab bolalardan harbiy foydalanishni cheklash va kamaytirish boʻyicha xalqaro harakatlar boshlandi. == Hozirgi holat == === Davlat qurolli kuchlari === 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) qabul qilindi. Shundan beri global tendentsiya Straight-18 standarti sifatida 18 va undan kichik yoshdagi bolalarni qurolli kuchlarga yollashni cheklashdan iborat. Qurolli kuchlari boʻlgan koʻpgina davlatlar OPACga aʼzo boʻlishdi, unga koʻra bolalarni yollash bilan shugʻullanuvchi davlatlar bunday vaziyatda jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ majburiyatini oladi<ref name=":5" /><ref name=":7">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|title=International laws and child rights|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180202005301/https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|archive-date=2 February 2018|url-status=dead}}</ref>. Shunga qaramay, Child Soldiers International 2018-yilda 46 mamlakatda 18 yoshgacha bo‘lgan bolalar hali ham harbiy maqsadlarga jalb qilinayotgani<ref name=":39">{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/|title=Child Soldiers World Index|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=29 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329153356/http://childsoldiersworldindex.org/|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref> va o‘qitilayotgani haqida xabar berdi. Ulardan koʻpchiligi 17 yoshdan boshlab, ozroq qismi 20 yosh, kami 16 yoshdan boshlab, nomaʼlum qismi esa 16 yoshdan ham kichikroq bolalarni ishga qabul qiladi<ref name=":5">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|title=Where are child soldiers?|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180201210707/https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|archive-date=1 February 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":3" /><ref name=":6">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|page=41|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitasi va boshqalar harbiy tayyorgarlik, harbiy muhit va majburiy xizmat shartnomasi bolalar huquqlariga mos kelmasligini va oʻsmirlarni davlat qurolli kuchlariga jalb qilishni toʻxtatishga chaqirdi. Bolalar oʻsmirlik davrida sogʻlom rivojlanish huquqiga egadir<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC/C/GC/20&Lang=en|title=General comment No. 20 (2016) on the implementation of the rights of the child during adolescence|last=Committee on the Rights of the Child|year=2016|website=tbinternet.ohchr.org|language=en-us|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926052204/https://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2FC%2FGC%2F20&Lang=en|archive-date=26 September 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":3" /><ref>{{Cite web|url=https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|title=Ending the recruitment and use of children in armed conflict|last=UNICEF|year=2017|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926014225/https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|archive-date=26 September 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":19">{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|title=Children, Not Soldiers {{!}} United Nations Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180119171732/https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|archive-date=19 January 2018|url-status=live}}</ref>. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudandan (ayniqsa Darfurdan) askar bolalarni yollagan. === Nodavlat qurolli guruhlar === Bularga qurolli kuchlar, isyonchilar, terroristik tashkilotlar, partizanlar harakati, mafkuraviy yoki diniy jihatdan boshqariladigan guruhlar, qurolli ozodlik harakatlari va boshqa turdagi kvaziharbiy tashkilotlar iborat bolalardan foydalanadigan nodavlat qurolli harbiylashtirilgan tashkilotlar kiradi. 2022-yil holatiga ko'ra, BMT bolalardan bunday guruhlar tomonidan keng foydalaniladigan 12 mamlakatni aniqladi: Janubiy Amerikadagi Kolumbiya; Afrikada Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Mali, Somali, Janubiy Sudan va Sudan; Yaqin Sharqdagi Livan; G'arbiy Osiyoda Suriya va Yaman; Markaziy Osiyoda Afg'oniston; va Janubi-Sharqiy Osiyoda Myanma<ref name=":57">{{Cite web|last=UN Secretary-General|date=23 June 2022|title=Children and armed conflict: Report of the Secretary-General|url=https://documents-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N22/344/71/PDF/N2234471.pdf|url-status=live|access-date=20 August 2022|website=United Nations}}</ref>. Hamma qurolli guruhlar ham bolalardan foydalanmaydi va 1999-yildan beri 60 ga yaqin qurolli guruhlar bu amaliyotni qisqartirish yoki tugatish toʻgʻrisida kelishuvga erishgan. Masalan, 2017-yilga kelib Filippindagi Moro Islomiy Ozodlik Jabhasi (MILF) o‘z saflaridan 2000 ga yaqin bolani ozod qildi<ref>{{Cite web|url=https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|title=UN Officials congratulate MILF for completion of disengagement of children from its ranks|last=UNICEF|date=4 December 2017|website=unicef.org|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180117182557/https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|archive-date=17 January 2018|url-status=live}}</ref>, 2016-yilda Kolumbiyadagi FARC-EP partizan harakati bolalarni yollashni to‘xtatishga rozi bo‘ldi. Boshqa mamlakatlar, xususan, Afgʻoniston, Iroq, Nigeriya va Suriyada teskari tendensiya kuzatilmoqda bu yerda islomiy jangarilar va ularga qarshi boʻlgan guruhlar bolalarni yollash, oʻqitish va ulardan foydalanishni kuchaytirdilar<ref name=":17">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. === Global taxmin === 2003-yilda Brukings Institutidan PW Singer, askar oʻsmirlar hududlarda davom etayotgan mojarolarning toʻrtdan uch qismida ishtirok etishini taxmin qildi<ref name="saddam">{{cite web|url=http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|title=Facing Saddam's Child Soldiers|author=P. W. Singer|date=14 January 2003|publisher=[[Brookings Institution]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20100212100221/http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|archive-date=12 February 2010|url-status=dead|access-date=3 August 2009|author-link=P. W. Singer}}</ref>. Oʻsha yili BMTning Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi (UNOCHA) bu bolalarning koʻpchiligi 15 yoshdan oshgan, ammo baʼzilari undan yoshroq boʻlganini xabar qildi<ref name="irin">{{cite web|url=http://www.irinnews.org/report/66280/africa-too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|title=AFRICA: Too small to be fighting in anyone's war|date=December 2003|publisher=UN Office for the Coordination of Humanitarian Affairs|archive-url=https://web.archive.org/web/20130325052712/http://www.irinnews.org/Report/66280/AFRICA-Too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|archive-date=25 March 2013|url-status=dead|access-date=3 August 2009}}</ref>. Bugungi kunda qurolli toʻqnashuvlar boʻlayotgan BMT rasmiylari va boshqa uchinchi tomonlarning kirishiga toʻsqinlik qiladigan hududlarda bolalardan harbiy foydalanishning keng tarqalganligi sababli, qancha bolalar jabrlanganini taxmin qilish qiyin<ref name=":8">{{Cite news |last=Child Soldiers International |year=2017 |title=How many children are used for military purposes worldwide? |language=en |url=https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |url-status=dead |access-date=25 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180126070954/https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |archive-date=26 January 2018}}</ref>. 2017-yilda Child Soldiers International tashkiloti dunyo boʻylab bir necha oʻn minglab bolalar, ehtimol 100 000 dan ortiq bolalar mamlakat qurolli kuchlari va nodavlat harbiy tashkilotlarda harbiy taʼlim olganini hisobladi va 2018-yilda tashkilot oʻsmirlar harbiy harakatlarda qatnashish uchun foydalanilgani haqida xabar berdi. 2018-yilda ular kamida 18 qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etgan. Qizlar askar bolalarning 40 % dan ortigʻini tashkil qilishi aniqlangan<ref>{{Cite book|last=Whitman|first=Shelly|title=The Routledge Handbook of the Responsibility to Protect|publisher=Routledge Publishing|year=2012|isbn=978-0-415-60075-0|location=New York|pages=154|language=English}}</ref>. == Bolalardan foydalanishning mantiqiy asoslari == Bolalarning jismoniy va psixologik jihatdan kattalarga nisbatan yosh boʻlishlariga qaramay, mamlakat va nodavlat harbiy tashkilotlarning ularni izlashiga koʻplab sabablari bor. === Psixologik omillar === Kattalarga nisbatan, bolalarning, shu jumladan o'smir bolalarning nevrologik rivojlanmaganligi ularni ishga qabul qilishga ko'proq moyil qiladi, shuningdek, xavf-xatarlarni hisobga olmasdan, keyingi qarorlar qabul qilish ehtimolini oshiradi<ref name=":55">{{Cite news |last=Louise, R |display-authors=et al |date=17 November 2016 |title=The recruitment of children by the UK armed forces: A critique from health professionals |language=en-GB |work=Medact |url=https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |url-status=live |access-date=31 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180131192429/https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |archive-date=31 January 2018}}</ref><ref>{{Cite book |last=Strasburger |first=V C |title=Children, adolescents, and the media (Chapter 1) |publisher=Sage |others=Wilson, Barbara J., Jordan, Amy B. (Amy Beth) |year=2013 |isbn=9781412999267 |edition=Third |location=Los Angeles |oclc=820450764}}</ref><ref>{{Cite journal |last=Spear |first=L. P. |date=June 2000 |title=The adolescent brain and age-related behavioral manifestations |journal=Neuroscience and Biobehavioral Reviews |volume=24 |issue=4 |pages=417–463 |doi=10.1016/s0149-7634(00)00014-2 |issn=0149-7634 |pmid=10817843 |s2cid=14686245}}</ref>. Ushbu moyilliklarni hisobga olgan holda, Germaniya<ref>{{Cite web |last=Krennerich |first=Michael |date=30 October 2020 |title=Shadow Report Child Soldiers 2020 |url=https://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC/Shared%20Documents/DEU/INT_CRC_NGO_DEU_44158_E.pdf |url-status=live |access-date=19 August 2022 |website=UN Office of the High Commissioner for Human Rights |page=24}}</ref>, Buyuk Britaniya<ref name=":13">{{Cite web |last=Gee |first=D |year=2008 |title=Informed Choice? Armed forces recruitment practices in the United Kingdom |url=https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204740/https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017}}</ref> va AQShda<ref name=":52">{{Cite web |last=American Public Health Association |year=2012 |title=Cessation of Military Recruiting in Public Elementary and Secondary Schools |url=https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204348/https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017 |website=apha.org}}</ref> o'smirlar bilan harbiy marketing olib borish tanqid qilingan. Xuddi shu uch mamlakatda olib borilgan tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kam ta'minlangan bolalarni nishonga olishadi<ref name=":93">{{Cite book |last=Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns |title=Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany |year=2016}}</ref><ref name=":23">{{Cite web |author1=Gee, D |author2=Goodman, A |title=Army visits London's poorest schools most often |url=http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20180529080003/http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |archive-date=29 May 2018 |access-date=10 December 2017}}</ref><ref name=":13" /><ref name=":21">{{Cite journal |last1=Hagopian |first1=Amy |last2=Barker |first2=Kathy |date=1 January 2011 |title=Should We End Military Recruiting in High Schools as a Matter of Child Protection and Public Health? |journal=American Journal of Public Health |volume=101 |issue=1 |pages=19–23 |doi=10.2105/ajph.2009.183418 |issn=0090-0036 |pmc=3000735 |pmid=21088269}}</ref><ref name=":52" /><ref>{{Cite news |title=Soldiers of Misfortune: Abusive U.S. Military Recruitment and Failure to Protect Child Soldiers |language=en |work=American Civil Liberties Union |url=https://www.aclu.org/other/soldiers-misfortune-abusive-us-military-recruitment-and-failure-protect-child-soldiers |access-date=13 December 2017}}</ref>. Masalan, Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni jalb qilishni oson deb hisoblaydi, ayniqsa kambag'al oilalardan bo'lganlarni yollash yanada osonroq<ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d5bbf83278b3100018306a4/1566293898095/UK_recruitment_report_final.pdf |access-date=24 August 2019 |website=crin.org}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d4ab413eab07100015db6b6/1565176852564/FINAL+Youngest+British+army+recruits+come+disproportionately+from+England%27s+most+deprived+constituencies.pdf |access-date=24 August 2019}}</ref>. Ishga qabul qilingandan so'ng, bolalarga kattalarga qaraganda buyruqlarni osonroq bajartirish va nazorat qilish va kattalardan ko'ra din, nomus, obro'-e'tibor, qasos va burch kabi pul to'lanmaydigan rag'batlar uchun kurashishga moyildirlar<ref>{{cite journal |last1=Rosenblatt |first1=Roger |year=1984 |title=Children of War |journal=American Educator 8 |volume=1 |pages=37–41}}</ref>. Keltirilgan misollarga quyidagilar kiradi: Piter V. Singerning fikricha, oʻsmirlar osonlik bilan boshqara oladigan yengil avtomatik qurollarning global miqyosda tarqalishi bolalardan bevosita jangchilar sifatida foydalanishni yanada foydaliroq qildi<ref> Singer, Peter (2005). Children at War. New York: Pantheon Books. ISBN 9780375423499.</ref>. Romeo Daller aholining haddan tashqari koʻpayishi bolalarni harbiy tashkilotlar uchun arzon va qulay manbaga aylantirishdagi roliga ishora qilgan<ref>Dallaire, Roméo (2011). They Fight Like Soldiers, They Die Like Children: The Global Quest to Eradicate the Use of Child Soldiers. New York: Walker, and Company.</ref>. Rojer Rozenblatt oʻsmirlar kattalarga qaraganda din, sharaf, obroʻ-eʼtibor, qasos va burch kabi pul bilan olib boʻlmaydigan ragʻbatlar uchun kurashishga tayyor ekanligini taʼkidladi<ref>Rosenblatt, Roger (1984). "Children of War". American Educator 8 1: 37–41.</ref>. Bir qancha sharhlovchilar, jumladan, Bernd Beber, Kristofer Blattman, Deyv Grossman, Maykl Uessels, MakGurk va uning hamkasblari, bolalar kattalarga qaraganda itoatkor va moslashuvchan boʻlganligi sababli, ularni boshqarish, aldash va ularga yot gʻoyalar singdirish osonroq ekanligini taʼkidladilar<ref>Beber, Blattman, Bernd, Christopher (2013). "The Logic of Child Soldiering and Coercion". International Organization 67 (1): 65–104. doi:10.1017/s0020818312000409. Bu manba bu sahifada ikki marta foydalanilgan.</ref><ref>Dave., Grossman. On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society, Rev., New York: Little, Brown and Co, 2009. ISBN 9780316040938. OCLC 427757599. </ref><ref>Wessels, Michael (1997). "Child Soldiers". Bulletin of the Atomic Scientists 53 (4): 32. doi:10.1080/00963402.1997.11456787.</ref><ref>McGurk, Dennis „Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members“,. Military life: The psychology of serving in peace and combat Adler: . Westport: Praeger Security International, 2006 — 13–31 bet. ISBN 978-0275983024. </ref> Devid Gi va Reychel Teylor Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni ayniqsa kambagʻal oilalardan boʻlganlarni jalb qilish osonroq ekanligini aniqladi<ref>Gee, David; Taylor, Rachel (1 November 2016). "Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army?". The RUSI Journal 161 (6): 36–48. doi:10.1080/03071847.2016.1265837. ISSN 0307-1847.</ref><ref>Child Rights International Network. „Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK“. crin.org (21-avgust 2019-yil). Qaraldi: 24-avgust 2019-yil.</ref><ref>Child Rights International Network. „Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies“ (21-avgust 2019-yil). Qaraldi: 24-avgust 2019-yil.</ref>. Baʼzi qurolli guruhlar rahbarlarining taʼkidlashicha, oʻsmirlar oʻzlarining yosh boʻlishlariga qaramay, jangovar boʻlinmaga jangchilar sifatida oʻzlarining fazilatlarini olib kelishadi, ular koʻpincha ajoyib darajada qoʻrqmas, chaqqon va chidamlidir<ref>Beber, Bernd; Blattman, Christopher (2013). "The Logic of Child Soldiering and Coercion" (en). International Organization 67 (1): 65–104. doi:10.1017/s0020818312000409. ISSN 0020-8183.</ref>. Baʼzi oʻsmirlar harbiy tashkilotlarga majburan jalb qilinsa, aldanib yoki pul bilan olinsa, boshqalari oʻz xohishi bilan qoʻshiladi<ref>Brett, R. Young soldiers : why they choose to fight. Boulder, Colo.: Lynne Rienner Publishers, 2004. ISBN 9781588262615. OCLC 53830868.</ref><ref>Child Soldiers International. „Des Milliers de vies à réparer“ (fr) (2016). 15-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 29-yanvar 2018-yil.</ref><ref>Manba Wessels, Michael (1997). "Child Soldiers". Bulletin of the Atomic Scientists 53 (4): 32. doi:10.1080/00963402.1997.11456787.</ref>. Buning sabablari koʻp. 2004-yilda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalarni oʻrganishda Reychel Brett va Irma Spekt harbiy xizmatga kirishni ragʻbatlantiradigan bir qator omillarga ishora qildilar, xususan: Qashshoqlik, shu jumladan taʼlim yoki ishga joylashish imkoniyatlarining yetishmasligi Urushning madaniy normallashuvi Yangi doʻstlar izlash Qasos (masalan, doʻstlar va qarindoshlarning oʻldirilganini koʻrgandan keyin) „Jangchi“ roli yetuklikka oʻtish marosimini taʼminlaydi degan umidlar<ref>Brett, R. Young soldiers : why they choose to fight. Boulder, Colo.: Lynne Rienner Publishers, 2004. ISBN 9781588262615. OCLC 53830868.</ref>. XX asrning oxirlari taxminan 1990-yillarda Kambodja qurolli kuchlari tomonidan yollangan bolaning quyidagi soʻzlari koʻplab bolalarning qoʻshilish fikrlariga xosdir: <blockquote>Men ota-onamda ovqat yoʻqligi va maktabga bormasligim sababli qoʻshildim. . . Men minalar haqida oʻylardim, lekin nima ham qilishimiz mumkin — bu buyruq [oldingi chiziqqa borish]. Bir kuni kimdir mening oldimda minani bosdi va u yaralanib vafot etdi. . . O‘shanda men 60 metr narida radio yonida turgan edim. Men uning oʻlganini koʻzim bilan koʻrdim. . . Men har bir boʻlimda yosh bolalarni koʻraman. . . Ishonchim komilki, yana bir-ikki yil askarligimcha qolaman. Harbiy bo‘lishni to‘xtatsam, hech qanday mahoratim yo‘qligi uchun biror joyda ishlolmayman. Men keyin nima qilishimni bilmayman. . .<ref name=":410">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=adc88bff-1916-4317-b184-d9079e7b0bb8|archive-url=https://web.archive.org/web/20190525205613/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=adc88bff-1916-4317-b184-d9079e7b0bb8|url-status=dead|archive-date=2019-05-25|title=Global Report on Child Soldiers|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2001|website=child-soldiers.org|access-date=2018-05-16}}</ref></blockquote> == Bolalarga taʼsiri == === Qurolli mojaro === Bolalarga harbiy hayotning taʼsir koʻlami birinchi marta xalqaro hamjamiyat tomonidan BMT Bosh Assambleyasi topshirgan „Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri“ (1996-yilda) nomi bilan inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machel tomonidan tayyorlangan yirik hisobotda maʼlum qilingan<ref>Machel. „Impact of armed conflict on children“ (1996). 8-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. Hisobot, ayniqsa, yosh bolalardan foydalanish bilan bogʻliq boʻlib, har yili dunyo boʻylab koʻp minglab bolalar oʻlib ketayotgani, mayib-majruh boʻlib, psixiatrik jarohatlar olganligi haqidagi dalillarni taqdim etgan<ref>Machel. „Impact of armed conflict on children“ (1996). 8-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. Grasa Machelning hisobotidan keyin oʻtkazilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar ruhiy kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi va xatti-harakatlari bilan bogʻliq muammolarning sezilarli darajada yuqori xavfiga duch kelishadi<ref name=":15">{{Cite web|url=https://www.scribd.com/document/328940882/Child-Soldiering-Impact-on-Childhood-Development-and-Learning-Capacity|title=Child soldiering: Impact on childhood development and learning capacity|last=Boothby, N|display-authors=et al|year=2010|access-date=30 January 2018}}</ref>. Masalan, Falastin va Ugandada olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, sobiq askar bolalarning yarmidan koʻpi travmadan keyingi stress buzilishi alomatlarini koʻrsatgan va Ugandadagi har oʻninchi boladan toʻqqiztasida ruhiy tushkunlik holati ijobiy boʻlgan. Falastinlik tadqiqot olib boruvchilar, shuningdek, qurolli toʻqnashuvlarda yuqori darajadagi zoʻravonlikka duchor boʻlgan bolalar boshqa bolalarga qaraganda tajovuzkorlik va agressiyani koʻrsatish ehtimoli koʻproq ekanligini aniqladilar. Ushbu taʼsirlarning umumiy taʼsiri odatda kattalardagi qashshoqlik va doimiy ishsizlikning yuqori xavfini oʻz ichiga oladi<ref>Boothby, N. „Child soldiering: Impact on childhood development and learning capacity“ (2010). Qaraldi: 30-yanvar 2018-yil.</ref> === Qo'lga olish === Human Rights Watch tashkilotiga bergan maʼlumotlarga koʻra, qurolli kuchlar va guruhlar yollangan bolalarni hibsga olganlarida ularga koʻproq zarar yetkaziladi<ref name=":50">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|title=Children Detained in War Zones|date=28 July 2016|access-date=21 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821224149/https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|archive-date=21 August 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar koʻpincha yetarli oziq-ovqatsiz, tibbiy yordamsiz yoki boshqa gʻayriinsoniy sharoitlarda hibsga olinadi va baʼzilari hibs paytida jismoniy va jinsiy qiynoqlarga duchor boʻlishadi. Baʼzilari oilasi bilan qoʻlga olinadi yoki oila aʼzolaridan birining faoliyati tufayli hibsga olinadi. Advokatlar va qarindoshlarning har qanday sud majlisida ishtiroki koʻpincha taqiqlanadi<ref name=":50">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|title=Children Detained in War Zones|date=28 July 2016|access-date=21 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821224149/https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|archive-date=21 August 2016|url-status=live}}</ref>. === Harbiy tayyorgarlik === Boshqa tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, bolalarni, shu jumladan katta yoshdagi bolalarni harbiy xizmatga olish, hatto ular balogʻatga yetgunga qadar qurolli toʻqnashuvlarda qoʻllanilmasa ham, zararli taʼsir koʻrsatadi. Qoʻshma Shtatlardagi harbiy akademiklar harbiy tayyorgarlikni (barcha yoshdagi) doimiy stress sharoitida „intensiv singdirish“ sifatida tavsiflaydilar, uning asosiy maqsadi chaqiriluvchilarning soʻzsiz va darhol boʻysunishini oʻrgatishdir<ref>McGurk, Dennis „Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members“,. Military life: The psychology of serving in peace and combat Adler: . Westport: Praeger Security International, 2006 — 13–31 bet. ISBN 978-0275983024. </ref>. Ilmiy tadqiqotlarlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmirlar kattalarga qaraganda yuqori stressli muhitga moyil, masalan, boshlangʻich harbiy tayyorgarlikka, ayniqsa bolalik davridagi qiyinchiliklarga duchor boʻlganlar oʻzlarini koʻproq himoyasiz sezishadi. Harbiy xizmatga chaqirilganlar urushga yuborilishidan oldin ham vafot etishi mumkin. Ayniqsa AQShda oʻz joniga qasd qilishga urinish xavfi yuqori<ref>Ursano, Robert J.; Kessler, Ronald C.; Stein, Murray B.; Naifeh, James A.; Aliaga, Pablo A.; Fullerton, Carol S.; Wynn, Gary H.; Vegella, Patti L. et al. (1 July 2016). "Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers" (en). JAMA Psychiatry 73 (7): 741–9. doi:10.1001/jamapsychiatry.2016.0600. ISSN 2168-622X. PMID 27224848. PMC 4937827.</ref>. AQSh va Buyuk Britaniyada ruhiy kasalliklarning yuqori xavfi<ref>Goodwin, L.; Wessely, S.; Hotopf, M.; Jones, M.; Greenberg, N.; Rona, R. J.; Hull, L.; Fear, N. T. (2015). "Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population?" (en). Psychological Medicine 45 (9): 1881–1891. doi:10.1017/s0033291714002980. ISSN 0033-2917. PMID 25602942.</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish xavfi yuqori<ref>Head, M.; Goodwin, L.; Debell, F.; Greenberg, N.; Wessely, S.; Fear, N. T. (1 August 2016). "Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel" (en). Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology 51 (8): 1171–1180. doi:10.1007/s00127-016-1177-8. ISSN 0933-7954. PMID 26864534. PMC 4977328.</ref><ref>Mattiko, Mark J.; Olmsted, Kristine L. Rae; Brown, Janice M.; Bray, Robert M. (2011). "Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel". Addictive Behaviors 36 (6): 608–614. doi:10.1016/j.addbeh.2011.01.023. PMID 21376475</ref> va zoʻravonlik xulq-atvorining yuqori xavfi<ref>MacManus, Deirdre; Dean, Kimberlie; Jones, Margaret; Rona, Roberto J; Greenberg, Neil; Hull, Lisa; Fahy, Tom; Wessely, Simon et al. (2013). "Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study". The Lancet 381 (9870): 907–917. doi:10.1016/s0140-6736(13)60354-2. PMID 23499041.</ref><ref>Bouffard, L A (2005). "The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience". Armed Forces & Society 31 (2): 273–295. doi:10.1177/0095327x0503100206</ref><ref>Merrill, Lex L.; Crouch, Julie L.; Thomsen, Cynthia J.; Guimond, Jennifer; Milner, Joel S. (August 2005). "Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates". Military Medicine 170 (8): 705–709. doi:10.7205/milmed.170.8.705. ISSN 0026-4075. PMID 16173214.</ref> chaqiriluvchilarning harbiy xizmatga kirishdagi holatiga, yoshiga bogʻliq. Harbiy muhit, shuningdek, zoʻravonlik va jinsiy zoʻravonlikning yuqori darajasi bilan tavsiflanadi<ref>UK, Ministry of Defence. „British Army: Sexual Harassment Report“ (2015). 9-mart 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Canada, Statcan [official statistics agency]. „Sexual Misconduct in the Canadian Armed Forces, 2016“ (en). statcan.gc.ca (2016). 30-mart 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Marshall, A; Panuzio, J; Taft, C (2005). "Intimate partner violence among military veterans and active duty servicemen" (en). Clinical Psychology Review 25 (7): 862–876. doi:10.1016/j.cpr.2005.05.009. PMID 16006025</ref>. Harbiy xizmatga chaqirish amaliyotlari oʻsmirlik davridagi bolalarning zaif tomonlariga zarba berishi ham aniqlangan. Xususan, Germaniya<ref>Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns. Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany, 2016. </ref>, Buyuk Britaniya<ref>Gee, D. „Army visits London's poorest schools most often“. 29-may 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 10-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Gee. „Informed Choice? Armed forces recruitment practices in the United Kingdom“ (2008). 13-dekabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil. </ref><ref>Gee, David; Taylor, Rachel (1 November 2016). "Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army?". The RUSI Journal 161 (6): 36–48. doi:10.1080/03071847.2016.1265837. ISSN 0307-1847.</ref> va AQSh<ref>Hagopian, Amy; Barker, Kathy (1 January 2011). "Should We End Military Recruiting in High Schools as a Matter of Child Protection and Public Health?". American Journal of Public Health 101 (1): 19–23. doi:10.2105/ajph.2009.183418. ISSN 0090-0036. PMID 21088269. PMC 3000735</ref><ref>American Public Health Association. „Cessation of Military Recruiting in Public Elementary and Secondary Schools“. apha.org (2012). 13-dekabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil.</ref><ref>„Soldiers of Misfortune: Abusive U.S. Military Recruitment and Failure to Protect Child Soldiers“(ingl.), American Civil Liberties Union. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil.</ref> dalillari shuni koʻrsatdiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kambagʻal oilalardan boʻlgan bolalarni xavf va cheklovlarni oʻtkazib yuboradigan marketing yordamida nishonga olishadi. Baʼzi akademiklarning taʼkidlashicha, bunday marketing oʻsmirlik davrida hissiy jihatdan asoslangan qarorlar qabul qilishda psixologik moyillikdan foydalanadi<ref>Strasburger, V C. Children, adolescents, and the media (Chapter 1), Wilson, Barbara J., Jordan, Amy B. (Amy Beth), Third, Los Angeles: Sage, 2013. ISBN 9781412999267. OCLC 820450764</ref><ref>Louise, R. „The recruitment of children by the UK armed forces: A critique from health professionals“ (en-GB), Medact (17-noyabr 2016-yil). Qaraldi: 31-yanvar 2018-yil.</ref><ref>Spear, L. P. (June 2000). "The adolescent brain and age-related behavioral manifestations". Neuroscience and Biobehavioral Reviews 24 (4): 417–463. doi:10.1016/s0149-7634(00)00014-2. ISSN 0149-7634. PMID 10817843.</ref><ref>Medact. „House of Commons Defence Committee Inquiry into Armed Forces and Veterans Mental Health: Written Evidence Submitted by Medact“ (2018). 15-noyabr 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-mart 2018-yil. </ref>. == Xalqaro huquq == === Bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish === '''Bolaning taʼrifi''' Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya bola deb 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni deb belgilab bergan. Parij tamoyillari qurolli kuchlar yoki qurolli guruh bilan bogʻlangan bolani quyidagicha belgilaydi: <blockquote>…qurolli kuchlar yoki qurolli guruh tomonidan har qanday lavozimda, shu jumladan, ular bilan cheklanmagan holda, jangchilar, oshpazlar, yuk tashuvchilar, josuslar yoki jinsiy maqsadlar uchun, yoki boʻlmasa xabarchilar sifatida foydalaniladigan 18 yoshga to‘lmagan har qanday shaxsdir.</blockquote> Hujjat Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi tomonidan tasdiqlangan. Bu nafaqat harbiy harakatlarda qatnashayotgan balki bevosita uning yaqinida ishtirok etayotgan bolalarga tegishli. '''15 yoshgacha boʻlgan bolalar''' 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar (1977-yil, 77.2-modda)<ref name=":25">{{Cite web|url=https://www.icrc.org/eng/assets/files/other/icrc_002_0321.pdf|title=Protocols additional to the Geneva Conventions of 12 August 1949|last=International Committee of the Red Cross|year=1977|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20170307150937/https://www.icrc.org/eng/assets/files/other/icrc_002_0321.pdf|archive-date=7 March 2017|url-status=live}}</ref>, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (1989) va Xalqaro jinoiy sudning Rim statuti (2002) hammasi mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlarga va qurolli boʻlmagan kuchlarga bolalarni ishlatishni taqiqlaydi. Davlatlarning qurolli guruhlari 15 yoshgacha bo‘lgan bolalarni bevosita qurolli to‘qnashuvlarda (texnik jihatdan „jang“ harakatlarda) ishlatadigan boʻlsa bu [[urush jinoyati sifatida tan olingan<ref>{{Cite web|url=https://www.icc-cpi.int/nr/rdonlyres/ea9aeff7-5752-4f84-be94-0a655eb30e16/0/rome_statute_english.pdf|title=Rome Statute of the International Criminal Court (A/CONF.183/9)|year=1998|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180318090721/https://www.icc-cpi.int/nr/rdonlyres/ea9aeff7-5752-4f84-be94-0a655eb30e16/0/rome_statute_english.pdf|archive-date=18 March 2018|url-status=live}}</ref>. '''18 yoshgacha bo'lgan bolalar''' Qurolli kuchlarga ega boʻlgan aksariyat mamlakatlar shuningdek, bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) (2000-yil) va Bolalar mehnatining eng yomon shakllari (1999-yilda boʻlib oʻtgan) konvensiyasining yuqori standartlari bilan bogʻliq boʻlib, ular bolalarni 18 yoshga yetguncha majburiy yollashni taqiqlaydi<ref>Child Soldiers International. „International laws and child rights“(ingl.). Qaraldi: 25-yanvar 2018-yil.</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:11300:0::NO::P11300_INSTRUMENT_ID:312327|title=Ratifications of C182 – Worst Forms of Child Labour Convention, 1999 (No. 182)|last=International Labour Organization|website=ilo.org|language=en|access-date=30 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180130053725/http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:11300:0::NO::P11300_INSTRUMENT_ID:312327|archive-date=30 January 2018|url-status=live}}</ref>. OPAC protokoli, shuningdek, hali ham bolalarni (16 yoshdan boshlab) yollash bilan shugʻullanadigan hukumatlardan „18 yoshga toʻlmagan shaxslar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrishni“ talab qiladi. Bundan tashqari, OPAC nodavlat qurolli guruhlarga garchi buning qonuniy kuchi mavhum boʻlsa-da, har qanday sharoitda bolalarni yollashni taqiqlaydi<ref>Geneva Call. „Engaging nonstate armed groups on the protection of children: Towards strategic complementarity“ (2012). 22-mart 2015-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil. </ref><ref>Child Soldiers International. „A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups“ (2016). 8-mart 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 19-yanvar 2018-yil.</ref> Dunyodagi eng yuqori standart Afrikaning Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Xartiyasi<ref>African Commission on Human and Peoples' Rights. „African Charter on the Rights and Welfare of the Child“. achpr.org (2018). 21-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref> tomonidan belgilangan, u mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni har qanday sharoitda ham yollashni taqiqlaydi. Afrikaning aksariyat davlatlari Xartiyani ratifikatsiya qilgan<ref>African Commission on Human and Peoples' Rights. „African Charter on the Rights and Welfare of the Child“. achpr.org (2018). 21-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. '''Cheklovlar va bo'shliqlar''' Yuqoridagi shartnomalarning hech biri bolalarning "jangovar harakatlarda" bilvosita ishtirok etishini yoki ularda (ya'ni, jangovar harakatlardan uzoqda) harbiy amaliyotga hissa qo'shishni aniq taqiqlamaydi. OPAC aʼzosi boʻlmagan mamlakatqurolli kuchlar Jeneva konvensiyalarining I Protokolida belgilangan quyi standartlarga boʻysunadilar, bu esa qurolli kuchlarga oʻn besh yoshdan oshgan bolalarni jangovar harakatlarda qoʻllashga va ixtiyoriy ravishda kuzatuvchi sifatida qatnashgan yosh bolalardan foydalanishga guvoh boʻlsalar bu haqida xabar beradilar: Xalqaro Qizil Xoch Qoʻmitasi mojaro tomonlariga „barcha zarur choralarni koʻrish“ni taklif qildi, bu yakuniy matnda „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ kerak, bu butunlay taqiq emas, chunki amalga oshirish mumkin degan maʼnoni anglatadi „bajarilishi yoki amalga oshirilishi mumkin.“ „Harbiy harakatlarda ishtirok etish“ bandi boʻyicha muzokaralar chogʻida koʻngilli bolalarning harbiy maʼlumotlarni yigʻish va uzatish, tashishda yordam berish kabilar harbiy harakatlarga bilvosita jalb etish deb baholanadi. Biroq, 1949-yil 12-avgustdagi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha va 1977-yilda qabul qilingan Xalqaro qurolli boʻlmagan mojarolar qurbonlarini himoya qilish toʻgʻrisidagi II Protokolning 4.3.c moddasida „oʻn besh yoshga toʻlmagan bolalar“ qurolli kuchlar yoki guruhlarga chaqirilmaydi va jangovar harakatlarda qatnashishi mumkin emas". deyiladi. == Bolalarni ozod qilish va reintegratsiya qilish standartlari == OPAC hukumatlardan harbiy harakatlarda yollangan yoki foydalanilgan bolalarni o‘z yurisdiksiyasi doirasida demobilizatsiya qilishni hamda ularning jismoniy va ruhiy holatlarini tiklanishi va ijtimoiy reintegratsiyasi uchun yordam ko‘rsatishni talab qiladi<ref name="OptProto">{{cite web|url=http://www.unicef.org/crc/index_30203.html|title=UNICEF: Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child|date=30 November 2005|work=UNICEF|access-date=2 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141006095424/http://www.unicef.org/crc/index_30203.html|archive-date=6 October 2014|url-status=live}} {{cite journal|last1=Yun|first1=Seira|year=2014|title=Breaking Imaginary Barriers: Obligations of Armed Non-State Actors Under General Human Rights Law – The Case of the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child|journal=Journal of International Humanitarian Legal Studies|volume=5|issue=1–2|pages=213–257|ssrn=2556825|doi=10.1163/18781527-00501008}}</ref>. Urush, fuqarolarning tartibsizliklari, fuqarolar urushi, turli qurolli toʻqnashuvlar va boshqa favqulodda vaziyatlarda bolalar va yoshlarni, shuningdek, Birlashgan Millatlar Tashkilotining Favqulodda va qurolli toʻqnashuvlarda ayollar va bolalarni himoya qilish toʻgʻrisidagi deklaratsiyasiga muvofiq himoya qilishni taklif etadi. Qurolli guruhlarning sobiq aʼzolarini tegishli ravishda qurolsizlantirish, demobilizatsiya qilish va reintegratsiya qilish jarayonlari uchun Birlashgan Millatlar Tashkiloti 2006-yilda Integratsiyalashgan standartlarni ishlab chiqishni boshladi<ref>{{Cite book|title=Child soldiers, adult interests : the global dimensions of the Sierra Leonean tragedy|last=John-Peter.|first=Pham|date=2005|publisher=Nova Science Publishers|isbn=9781594546716|location=New York|oclc=61724289}}</ref> . == Harbiy jinoyatlar == Hozirda bolalarni urush jinoyatlari uchun urush qonunlarida belgilangan javobgarlikka tortilishi kerakmi, degan fikr mavjud<ref name="McCollough-2008-03-10">Lauren McCollough, [http://www.crimesofwar.org/onnews/News-Khadr.html The Military Trial of Omar Khadr: Child Soldiers and the Law] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080512083222/http://www.crimesofwar.org/onnews/News-Khadr.html |date=12 May 2008 }}, [http://www.crimesofwar.org/about/about.html Crimes of War Project] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081222121657/http://www.crimesofwar.org/about/about.html |date=22 December 2008 }} 10 March 2008</ref>. Xalqaro huquq urush jinoyatlarini sodir etgan bolalarni jinoiy javobgarlikka tortishni taqiqlamaydi, biroq Bola huquqlari to‘g‘risidagi konvensiyaning 37-moddasida belgilanganidek, bola olishi mumkin bo‘lgan jazo cheklanadi: „oʻn sakkiz yoshga toʻlmagan shaxslar tomonidan sodir etilgan jinoyatlarga o‘lim jazosi ham, ozod qilish imkoniyatisiz umrbod qamoq jazosi ham belgilanmaydi“<ref>{{Cite web|url=https://genevacall.org/wp-content/uploads/dlm_uploads/2013/12/Engaging-Nonstate-Armed-Groups-on-the-Protection-of-Children-Towards-Strategic-Complementarity-International-Peace-Institute..pdf|title=Engaging nonstate armed groups on the protection of children: Towards strategic complementarity|last=Geneva Call|year=2012|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20150322034945/http://www.genevacall.org/wp-content/uploads/dlm_uploads/2013/12/Engaging-Nonstate-Armed-Groups-on-the-Protection-of-Children-Towards-Strategic-Complementarity-International-Peace-Institute..pdf|archive-date=22 March 2015|url-status=dead}}</ref>. '''Syerra-Leone misoli''' Syerra-Leoneda yuz bergan fuqarolar urushidan soʻng, BMT Syerra-Leone boʻyicha Maxsus sudga (SCSL) 15 va undan katta yoshdagi sobiq jangchilarni gumanitar qonunlarni, shu jumladan urush jinoyatlarini buzganliklari uchun sud qilishni buyurdi. Biroq, Parij tamoyillari qurolli toʻqnashuvlarda qatnashgan bolalar, hatto ular jinoyatchi boʻlsa ham, birinchi navbatda qurbon sifatida koʻrilishi kerak degan fikrni ilgari surdi: Ushbu tamoyil Sud nizomida oʻz aksini topgan boʻlib, u jinoiy javobgarlikka tortishni istisno qilmagan, lekin sobiq askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiya qilish zarurligini taʼkidlab oʻtgan. Syerra-Leone mamlakat tribunalining birinchi bosh prokurori David Crane nizomni qanchalik jirkanch jinoyatlar sodir etgan bo‘lishidan qatʼi nazar, bolalarning o‘zini emas, balki bolalarni ishga yollagan kishilarni jinoiy javobgarlikka tortish foydasiga talqin qildi<ref> [http://www.diplomatie.gouv.fr/en/IMG/pdf/Paris_Conference_Principles_English_31_January.pdf The Paris Principles and Guidelines on Children associated with armed forces or armed groups] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150923215047/http://www.diplomatie.gouv.fr/en/IMG/pdf/Paris_Conference_Principles_English_31_January.pdf |date=23 September 2015 }}, February 2007. Section "Treatment of children accused of crimes under international law", p. 9 </ref>. '''Omar Khadr misoli''' AQShda prokurorlar kanadalik Omar Khadrni Afgʻonistonda 16 yoshga toʻlmaganida va Tolibon safida AQSh kuchlariga qarshi jang qilganlikda aybladilar<ref>{{cite news|url=http://ca.reuters.com/article/domesticNews/idCATRE67847020100809|title=Omar Khadr's Confession Can Be Used at Guantanamo Trial|author=Jane Sutton|date=9 August 2010|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180806024727/https://ca.reuters.com/article/domesticNews/idCATRE67847020100809|archive-date=6 August 2018|url-status=live}}</ref>. Ushbu jinoyatlarga AQSh qonunchiligiga koʻra umrbod qamoq jazosi beriladi<ref name="McCollough-2008-03-10" />. 2010-yilda qiynoq va tazyiq ostida boʻlgan Xadr urush qonunlarini buzgan holda qotillik, qotillikka urinish, fitna, terrorizmga moddiy yordam koʻrsatish va josuslikda aybdor deb topildi<ref>{{cite web|url=http://media.miamiherald.com/smedia/2010/10/26/10/stip.source.prod_affiliate.56.pdf|title=USvKhadr Stipulation of Fact|date=25 October 2010|access-date=30 November 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20111002161209/http://media.miamiherald.com/smedia/2010/10/26/10/stip.source.prod_affiliate.56.pdf|archive-date=2 October 2011|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.cnn.com/2010/US/10/25/khadr.plea/|title=Youngest Guantanamo detainee pleads guilty|last=Meserve|first=Jeanne|author2=CNN Wire Staff|date=25 October 2010|publisher=CNN|access-date=29 October 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101026132342/http://www.cnn.com/2010/US/10/25/khadr.plea/|archive-date=26 October 2010|url-status=live}}</ref>. Khadrni bir yillik qamoqdan soʻng Kanadaga deportatsiya qilinishini koʻrsatadigan kelishuv bitimining bir qismi sifatida taklif qilindi. Umar Khadr Guantanamo qamoqxonasida qoldi va Kanada hukumati uning vataniga qaytarilishini kechiktirgani uchun xalqaro tanqidlarga uchradi<ref>{{cite news | url=https://www.cbc.ca/news/world/khadr-to-return-to-canada-lawyer-1.905780 | publisher=CBC News | title=Khadr to return to Canada: lawyer | date=25 October 2010 | access-date=30 November 2011 | archive-url=https://web.archive.org/web/20101028080624/https://www.cbc.ca/news/world/khadr-to-return-to-canada-lawyer-1.905780 | archive-date=28 October 2010 | url-status=live}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.cbc.ca/news/canada/story/2012/07/20/khadr-canada-us.html |title=Toews' request delays Khadr's transfer to Canada |date=20 July 2012 |publisher=CBC News |access-date=26 July 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120727002758/http://www.cbc.ca/news/canada/story/2012/07/20/khadr-canada-us.html |archive-date=27 July 2012 |url-status=live }}</ref>. Oxir-oqibat, Khadr 2012-yil sentabr oyida Kanada qamoqxonasiga oʻtkazildi va 2015-yil may oyida Alberta sudyasi tomonidan garov evaziga ozod qilindi. 2016-yilda Xadr AQShning harbiy jinoyatchi sifatida hukm qilinganligi ustidan shikoyat qilgan<ref>{{Cite web|title = 'Freedom is way better than I thought,' says Omar Khadr|url = http://www.cbc.ca/news/canada/edmonton/omar-khadr-free-on-bail-vows-to-prove-he-is-a-good-person-1.3065692|publisher = Canadian Broadcasting Corporation|access-date = 8 February 2016|archive-url = https://web.archive.org/web/20160131211649/http://www.cbc.ca/news/canada/edmonton/omar-khadr-free-on-bail-vows-to-prove-he-is-a-good-person-1.3065692|archive-date = 31 January 2016|url-status = live}}</ref>. BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili hukm chiqarilishidan oldin AQShning Guantanamodagi harbiy komissiyasiga maktub yozib, Khadrni reabilitatsiya dasturiga muvofiq qoʻyib yuborishni soʻrab murojaat qilgan<ref name=":0">{{Cite news|url=http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|title=Khadr should go back to Canada: UN official|last=CBC News|date=27 October 2010|publisher=Canadian Broadcasting Corporation|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20171129025923/http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|archive-date=29 November 2017|url-status=live}}</ref>. Oʻz maktubida u Khadr „oʻsmir askarbola hikoyasini ifodalaydi: vijdonsiz guruhlar tomonidan kattalarning oʻzlari tushunmaydigan janglarda qatnashish taklifi bilan harakat qilish uchun yollangan“.ini aytadi<ref name=":0">{{Cite news|url=http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|title=Khadr should go back to Canada: UN official|last=CBC News|date=27 October 2010|publisher=Canadian Broadcasting Corporation|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20171129025923/http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|archive-date=29 November 2017|url-status=live}}</ref>. == Birlashgan Millatlar Tashkilotining roli == === Tarixi === Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning yakuniy matni (1989-yilda qabul qlingan) 18 yoshgacha boʻlgan barcha bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlamaganidan keyin bolalar huquqlari himoyachilarining hafsalasi pir boʻldi va ular bu maqsadga erishish uchun yangi shartnoma tuzishni talab qila boshladilar<ref name=":02">{{Cite book|title=Campaigning for justice: Human rights advocacy in practice|last=Becker|first=J|publisher=Stanford University Press|year=2013|isbn=9780804774512|location=Stanford, California|pages=11–31|chapter=Campaigning to stop the use of child soldiers|oclc=837635842}}</ref><ref name=":24">{{Cite web|url=http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on Involvement of Children in Armed Conflict (OP/CAC)|last=Brett|first=R|year=2005|website=International Council on Human Rights Policy & International Commission of Jurists|access-date=4 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20120416195918/http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|archive-date=16 April 2012|url-status=live}}</ref>. Natijada, yangi tashkil etilgan Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita ikkita tavsiya berdi: birinchidan, qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri boʻyicha BMTdan yirik tadqiqot oʻtkazishni soʻrash; ikkinchidan, konvensiyaga qo‘shimcha protokol bo‘yicha muzokaralar olib borish uchun BMTning Inson huquqlari bo‘yicha komissiyasi aʼzolaridan iborat ishchi guruhini tuzish. Har ikkala taklif ham qabul qilindi<ref name=":02">{{Cite book|title=Campaigning for justice: Human rights advocacy in practice|last=Becker|first=J|publisher=Stanford University Press|year=2013|isbn=9780804774512|location=Stanford, California|pages=11–31|chapter=Campaigning to stop the use of child soldiers|oclc=837635842}}</ref><ref name=":24">{{Cite web|url=http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on Involvement of Children in Armed Conflict (OP/CAC)|last=Brett|first=R|year=2005|website=International Council on Human Rights Policy & International Commission of Jurists|access-date=4 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20120416195918/http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|archive-date=16 April 2012|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitaga javob berar ekan, „qurolli toʻqnashuvlar natijasida dunyoning koʻplab qismlarida bolalarning ahvoli keskin yomonlashganini“ tan oldi va inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machelga yirik tadqiqot oʻtkazishni topshirdi<ref name=":11">{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/mandate/special-representative-of-the-secretary-general-for-children-and-armed-conflict/|title=Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|last=Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|year=2018|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180129004604/https://childrenandarmedconflict.un.org/mandate/special-representative-of-the-secretary-general-for-children-and-armed-conflict/|archive-date=29 January 2018|url-status=live}}</ref>. Machel hisoboti, Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri, 1996-yilda nashr etilgan Hisobotda qayd etilgan: <blockquote>Hech shubha yoʻqki, eng dolzarb ustuvor vazifalardan biri 18 yoshgacha boʻlgan barchani qurolli kuchlar safidan chetlashtirishdir<ref name=":14">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/graca/a51-306_en.pdf|title=Impact of armed conflict on children|last=Machel|first=G|year=1996|access-date=2018-01-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20170708004644/https://www.unicef.org/graca/a51-306_en.pdf|archive-date=8 July 2017|url-status=live}}</ref></blockquote> Shu bilan birga, BMTning Inson huquqlari boʻyicha komissiyasi bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanish boʻyicha standartlarni oshirish boʻyicha muzokaralar olib borish uchun ishchi guruh tuzdi. Murakkab muzokaralar va global kampaniyadan soʻng, yangi shartnoma 2000-yilda Bolalar huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning qurolli mojarolarga jalb etilishi toʻgʻrisidagi fakultativ protokoli sifatida kelishib olindi. Shartnoma bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda bevosita ishtirok etishini ham, ularni 16 yoshdan boshlab mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga jalb qilishni ham taqiqlaydi<ref name=":1">{{Cite web|url=http://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/OPACCRC.aspx|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict|year=2000|website=ohchr.org|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20130502015246/http://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/OPACCRC.aspx|archive-date=2 May 2013|url-status=dead|access-date=22 March 2018}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi 2000-yil 25-maydagi 54/263- rezolyutsiya bilan shartnomani Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokol sifatida qabul qildi. Protokol 2002-yil 12-fevralda kuchga kirdi<ref>{{Cite journal|date=November 2000|title=United Nations General Assembly: Optional Protocols to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict and on the Sale of Children, Child Prostitution and Child Pornography|url=http://dx.doi.org/10.1017/s0020782900009335|journal=International Legal Materials|volume=39|issue=6|pages=1285–1297|doi=10.1017/s0020782900009335|s2cid=232255513|issn=0020-7829}}</ref>. === Bosh kotibning bolalar va qurolli mojarolar bo'yicha maxsus vakili === Machelning eʼlon qilgan hisoboti BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili (SRSG-CAAC) uchun yangi mandatga olib keldi<ref>Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict. „Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict“ (en-US). United Nations (2018). 29-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. SRSG vazifalari orasida Bosh kotibning bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha yillik hisoboti loyihasini ishlab chiqish kiradi, unda butun dunyodan bolalarni yollash va ulardan foydalanishning eng yomon holatlari roʻyxati va tavsifi sanab oʻtilgan<ref>{{Cite web|url=https://foreignpolicy.com/2017/08/16/confidential-u-n-report-accuses-saudi-coalition-of-killing-hundreds-of-children-in-yemen-conflict/|title=Confidential U.N. Report Accuses Saudi Coalition of Killing Hundreds of Yemeni Kids|last=Lynch|first=Colum|date=16 August 2017|website=Foreign Policy|language=en|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180323092442/https://foreignpolicy.com/2017/08/16/confidential-u-n-report-accuses-saudi-coalition-of-killing-hundreds-of-children-in-yemen-conflict/|archive-date=23 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Xavfsizlik Kengashi === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Xavfsizlik Kengashi muntazam ravishda munozaralar, hisobotlarni qabul qilish va „Qurolli toʻqnashuvdagi bolalar“ sarlavhasi ostida rezolyutsiyalarni qabul qilish uchun yigʻiladi. Ushbu masala boʻyicha birinchi rezolyutsiya 1261-sonli qaror 1999-yilda qabul qilingan<ref name="UN_SRES12611999">{{UN document|docid=S-RES-1261(1999)|type=Resolution|body=Security Council|year=1999|resolution_number=1261|accessdate=20 July 2008}}</ref>. 2004-yilda 1539-sonli rezolyutsiya bir ovozdan qabul qilindi, u askar bolalardan foydalanishni qoraladi va BMT Bosh kotibiga monitoring va hisobot berish mexanizmi deb nomlanuvchi amaliyotni kuzatish va hisobot berish vositasini yaratishni topshirdi<ref>{{cite news|url=http://www.reliefweb.int/rw/rwb.nsf/db900SID/ACOS-64DFZ7?OpenDocument|title=Security Council condemns recruitment of child soldiers, asks Secretary-General to devise monitoring mechanism|date=22 April 2004|publisher=[[ReliefWeb]]}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.unicef.org/protection/57929_57997.html|title=Monitoring and Reporting Mechanism (MRM) on grave violations of children's rights in situations of armed conflict|work=UNICEF|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20180323154757/https://www.unicef.org/protection/57929_57997.html|archive-date=23 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi === Bosh kotib bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha har yili yillik hisobotini eʼlon qiladi<ref>{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/virtual-library/|title=Library of the Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|last=Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|year=2018|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180129013116/https://childrenandarmedconflict.un.org/virtual-library/|archive-date=29 January 2018|url-status=live}}</ref>. 2017-yilgi hisobotda 2016-yilda qurolli guruhlar tomonidan bolalardan keng foydalanilgan 14 ta davlat (Afg‘oniston, Kolumbiya, Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Iroq, Mali, Myanma (Birma) , Nigeriya, Filippin, Somali, Janubiy Sudan, Sudan, Suriya, va Yaman) va davlat qurolli kuchlari jangovar harakatlarda bolalardan foydalangan oltita davlat (Afgʻoniston, Myanma (Birma), Somali, Sudan, Janubiy Sudan va Suriya)<ref>United Nations Secretary-General. „Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017“. United Nations (2017). 25-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-yanvar 2018-yil. </ref> davlatlarini keltiradi. 2011-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun ekstremal chora-tadbirlar hisobotiga koʻra, mojaro hududlarida zoʻravonlik harakatlariga jalb qilingan bolalar masalasini koʻtargan<ref>„Extreme Measures | Abuses against Children Detained as National Security Threats“(ingl.), Human Rights Watch (28-iyul 2016-yil). Qaraldi: 28-mart 2018-yil.</ref>. == Bugungi kunda harbiy xizmatdagi bolalar - mintaqa va mamlakatlar bo'yicha == Ushbu bo'lim bugungi kunda bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanishni o'z ichiga oladi. === Afrika === 2003-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotining Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi maʼlumotlariga koʻra, butun dunyo boʻylab davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarda qatnashgan bolalarning yarmidan koʻpi Afrikada boʻlgan. 2004-yilda Child Soldiers International tashkiloti maʼlumotlariga koʻra, qitʼada 100 000 bolalar davlat va nodavlat qurolli kuchlarda foydalanilgan<ref name="CSUCS-1">[https://web.archive.org/web/20091226221427/http://www.child-soldiers.org/document/get?id=743 Child soldiers global report 2004: Africa Regional overview], [http://www.child-soldiers.org/contact/contact Child Soldiers International] {{webarchive|url=https://archive.today/20070703045854/http://www.child-soldiers.org/contact/contact|date=3 July 2007}}.<!--Retrieved April 2009--></ref> va 2008-yildagi hisob-kitoblarga koʻra, jami 120 000 bola yoki harbiy harakatlarda qatnashgan<ref>{{Cite journal|last=Rakisits|first=Claude|date=1 December 2008|title=Child Soldiers in the East of the Democratic Republic of the Congo|journal=Refugee Survey Quarterly|language=en|volume=27|issue=4|pages=108–122|doi=10.1093/rsq/hdn054|issn=1020-4067|url=http://doc.rero.ch/record/291705/files/hdn054.pdf}}</ref>. Afrikaning aksariyat mamlakatlari ratifikatsiya qilgan Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Afrika Xartiyasi (1990-yil) 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni barcha turdagi harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlaydi. Ushbu qabul qilingan xartiyaga qaramay, BMT maʼlumotlariga koʻra, 2016-yilda Afrikaning yetti davlatida (Markaziy Afrika Respublikasi, Nigeriya, Kongo Demokratik Respublikasi, Somali, Mali, Janubiy Sudan, Sudan) bolalar qurolli guruhlar va uchtasida (Sudan, Somali va Janubiy Sudan) davlat qurolli kuchlari tomonidan foydalanilgan<ref>United Nations Secretary-General. „Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017“. United Nations (2017). 25-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-yanvar 2018-yil.</ref>. Afrikada joylashgan harbiy tashkilotlardagi bolalar sonini kamaytirish boʻyicha xalqaro saʼy-harakatlar 1997-yilda ishlab chiqilgan Keyptaun tamoyillaridan keyin boshlandi<ref name=":18">{{cite web|url=http://www.unicef.org/emerg/files/Cape_Town_Principles(1).pdf|title=Cape Town Principles and Best Practices|date=April 1997|publisher=UNICEF|pages=8|access-date=26 August 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927182848/http://www.unicef.org/emerg/files/Cape_Town_Principles(1).pdf|archive-date=27 September 2007|url-status=live}}</ref>. Prinsiplar Afrika hukumatlariga oʻsha paytda muzokaralar olib borilayotgan OPAC majburiyatlarini bajarishni va harbiy xizmatga yollash uchun minimal yoshni 15 dan 18 ga oshirishni taklif qildi<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref>. Prinsiplar, shuningdek, bola askarga 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni „har qanday turdagi muntazam yoki tartibsiz qurolli kuchlar yoki guruhning har qanday maqomdagi bir qismi boʻlgan … shu jumladan jinsiy maqsadlar uchun yollangan qizlarni ham qamrab oladi“ . . ."<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref>. 2007-yilda Parijda boʻlib oʻtgan „Urushdan ozod bolalar“ konferensiyasi Parij tamoyillarini ishlab chiqdi, ular Keyptaun tamoyillarini takomillashtirish va yangilash, ularni global miqyosda qoʻllash va hozirgi bolalar askarlarini qayta integratsiya qilishning amaliy yondashuvini belgilab berdi<ref name="UNICEF12">[http://www.unicef.org/media/media_38208.html <nowiki>[1]</nowiki>] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180114184025/https://www.unicef.org/media/media_38208.html |date=14 January 2018 }}, UNICEF press release</ref> . === Markaziy Afrika Respublikasi === Markaziy Afrika Respublikasida qurolli guruhlar tomonidan bolalardan foydalanish tarixdan keng tarqalgan. 2012 va 2015-yillar oraligʻida 10 000 ga yaqin bolalar milliy qurolli mojarolarda qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan<ref name=":03">{{Cite news|url=https://www.unicef.org/media/media_85654.html|title=Central African Republic: Children brutally targeted in weekend violence|last=UNICEF|access-date=13 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180114184037/https://www.unicef.org/media/media_85654.html|archive-date=14 January 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. 2016-yil maʼlumotlariga koʻra bu haliyam davom etmoqda. Musulmon Séléka qurolli guruhlar koalitsiyasi va asosan nasroniylardan iborat Anti-balaka jangarilari bolalardan shu tarzda ayovsiz foydalangan. Baʼzilarining yoshi sakkizda<ref name=":16">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/shop/des-milliers-de-vies-rparer|title=Des Milliers de vies à réparer|last=Child Soldiers International|year=2016|website=Child Soldiers International|language=fr|access-date=13 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180115042637/https://www.child-soldiers.org/shop/des-milliers-de-vies-rparer|archive-date=15 January 2018|url-status=dead}}</ref>. 2015-yil may oyida boʻlib oʻtgan Forum de Bangui (hukumat, parlament, qurolli guruhlar, fuqarolik jamiyati va diniy yetakchilar yig‘ilishi)da bir qator qurolli guruhlar minglab bolalarni demobilizatsiya qilish togʻrisida kelishib oldilar<ref>{{Cite news|url=https://www.unicef.org/media/media_81771.html|title=Armed groups in Central African Republic agree to release thousands of children|last=UNICEF|date=5 May 2015|work=UNICEF|access-date=13 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180114184053/https://www.unicef.org/media/media_81771.html|archive-date=14 January 2018|url-status=live}}</ref>. 2016-yilda Markaziy Afrika Respublikasiga barqarorlik oʻlchovi qaytdi va BMT maʼlumotlariga koʻra, 2691 oʻgʻil va 1206 qiz qurolli guruhlardan rasman ajratildi. Shunga qaramay, bolalarni harbiy maqsadlarda ishga olish va ulardan foydalanish oʻsha yil davomida taxminan yana 50 foizga koʻtarildi, bu raqamlar asosan Lord qarshilik armiyasiga tegishli<ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. === Kongo Demokratik Respublikasi === Minglab bolalar Kongo Demokratik Respublikasi (DRC) armiyasida va turli isyonchi qurolli kuchlarda xizmat qiladi. Maʼlumotlarga koʻra, Ikkinchi Kongo urushi avjida 30 000 dan ortiq bolalar mojaroning turli tomonlari bilan jang qilgan. „Kony 2012“ filmida Rabbiyning qarshilik armiyasi bu bolalarni yollagani daʼvo qilingan<ref name="guardian kony 2012">{{cite news | url=https://www.theguardian.com/global-development/2012/mar/16/kony-2012-child-soldiers-spotlight | title=Kony 2012 puts child soldiers back under the spotlight | work=[[The Guardian]] | date=16 March 2012 | access-date=16 March 2012 | author=Smith, David | archive-url=https://web.archive.org/web/20140820052154/http://www.theguardian.com/global-development/2012/mar/16/kony-2012-child-soldiers-spotlight | archive-date=20 August 2014 | url-status=live}}</ref>. Hozirgi vaqtda Kongo Demokratik Respublikasi dunyodagi eng yuqori askar bolalardan biriga ega mamlakat. Xalqaro sud urush davridagi bu amaliyotlar boʻyicha hukm chiqardi. Thomas Lubanga Dyilo, KDRdagi harbiy qoʻmondonlardan biri, 2002 va 2003-yillar oraligʻida bolalar askarlarini yollashdagi roli uchun 14 yillik qamoq jazosiga hukm qilindi. Lubanga Kongo vatanparvarlari ittifoqiga va uning qurolli qanoti Kongoni ozod qilish uchun vatanparvarlik kuchlariga rahbarlik qilgan. Bolalar Ituridagi qurolli toʻqnashuvda jang qilishga majbur boʻlishdi<ref name="The Prosecutor v. Thomas Lubanga Dyilo">{{cite web|url=http://www.icc-cpi.int/en_menus/icc/situations%20and%20cases/situations/situation%20icc%200104/related%20cases/icc%200104%200106|title=The Prosecutor v. Thomas Lubanga Dyilo|access-date=2 October 2014|url-status=dead|archive-url=https://archive.today/20140319221305/http://www.icc-cpi.int/en_menus/icc/situations%20and%20cases/situations/situation%20icc%200104/related%20cases/icc%200104%200106|archive-date=19 March 2014}}</ref>. === Somali === 2004-yilda Child Soldiers International tomonidan eʼlon qilingan hisobotda 1991-yildan beri 200 000 nafar bola oʻz irodasiga zid ravishda mamlakat qurolli kuch tarkiblariga jalb qilingani taxmin qilingan<ref name="CSUCS-1">[https://web.archive.org/web/20091226221427/http://www.child-soldiers.org/document/get?id=743 Child soldiers global report 2004: Africa Regional overview], [http://www.child-soldiers.org/contact/contact Child Soldiers International] {{webarchive|url=https://archive.today/20070703045854/http://www.child-soldiers.org/contact/contact|date=3 July 2007}}.<!--Retrieved April 2009--></ref> . 2017-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Antoniu Guterrish BMT hisobotiga izoh berib, mamlakatdagi „Ash-Shabob“ aʼzolarining 50 foizdan ortigʻini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil qiladi, baʼzi paytlari esa toʻqqiz yoshga toʻlmagani ham jangga joʻnatiladi degan edi. Hisobotda 2010-yilning 1-aprelidan 2016-yilning 31-iyuliga qadar Somalida 6163 nafar bola yollangani, ulardan 230 nafari qizlar ekanligi tasdiqlandi. „Ash-Shabob“ bu yollashning yetmish foizini tashkil qilgan. Somali milliy armiyasi ham bolalarni askarlikka yollash boʻyicha yuqori oʻrinlarda turadi<ref name=":37">{{Cite web|url=https://www.aljazeera.com/news/2017/01/guterres-thousands-child-soldiers-fight-somalia-170120063747893.html|title=Guterres: Thousands of child soldiers fight in Somalia|publisher=Al Jazeera|access-date=28 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329054211/https://www.aljazeera.com/news/2017/01/guterres-thousands-child-soldiers-fight-somalia-170120063747893.html|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.childsoldiers.org/preventing-the-use-of-child-soldiers-in-somalia/|title=Preventing the Use of Child Soldiers in Somalia – Roméo Dallaire Child Soldiers Initiative|date=30 January 2017|work=Roméo Dallaire Child Soldiers Initiative|access-date=28 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329061157/https://www.childsoldiers.org/preventing-the-use-of-child-soldiers-in-somalia/|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref> . === Sudan === 2004-yilda 17 000 ga yaqin bolalar davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan<ref name=":51">{{Cite book|title=The social problems of children in Sub-Saharan Africa|last=Hollingsworth|first=J|publisher=Cambridge Scholars Publishing|year=2013|isbn=9781443845137|location=Newcastle upon Tyne, UK|pages=68|oclc=825978109}}</ref>. O‘sha paytdagi asosiy qurolli muxolifat guruhi — Sudan Xalq ozodlik armiyasi (SPLA) tarkibida 5000 ga yaqin bola bor edi. Baʼzi sobiq bolalar askarlik paytida sodir etgan jinoyatlari uchun oʻlimga hukm qilingan<ref name=":51">{{Cite book|title=The social problems of children in Sub-Saharan Africa|last=Hollingsworth|first=J|publisher=Cambridge Scholars Publishing|year=2013|isbn=9781443845137|location=Newcastle upon Tyne, UK|pages=68|oclc=825978109}}</ref>. 2006-yilda bolalar Chaddagi qochqinlar lagerlaridan ham jalb qilingan va minglab bolalar Darfurdagi mojaroga tortilgan<ref name=":53">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Shop/global-report-2008-1|title=Child Soldiers Global Report 2008: Sudan|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2008|website=Child Soldiers International|pages=315–320|language=en|access-date=1 April 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180402035955/https://www.child-soldiers.org/Shop/global-report-2008-1|archive-date=2 April 2018|url-status=dead}}</ref>. 2005-yilda hukumat OPAC shartnomasini ratifikatsiya qildi va 2008-yilga kelib mamlakatda bolalardan harbiy maqsadda foydalanish kamaydi, ammo davlat qurolli kuchlari ham, SPLA ham ularni yollash va ishlatishda davom etgan. Bolalardan foydalanish kamayishda davom etdi, biroq 2017-yilda BMT hukumat kuchlarida hanuz12 yoshli bolalar borligi toʻgʻrisida xabarlar oldi<ref>{{Cite web|url=https://childsoldiersworldindex.org/view/SD|title=Child Soldiers World Index: Sudan|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=1 April 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180402101439/https://childsoldiersworldindex.org/view/SD|archive-date=2 April 2018|url-status=live}}</ref><ref name="urlWitness: A Child Soldier’s Darfur Confession – 'I shot her. She is dead.' | Human Rights Watch">{{cite web |url=https://www.hrw.org/news/2015/09/09/witness-child-soldiers-darfur-confession-i-shot-her-she-dead |title=Witness: A Child Soldier's Darfur Confession – 'I shot her. She is dead.' &#124; Human Rights Watch |date=9 September 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160817133035/https://www.hrw.org/news/2015/09/09/witness-child-soldiers-darfur-confession-i-shot-her-she-dead |archive-date=17 August 2016 |url-status=live }}</ref>. === Uganda === „Ugandadagi LRA armiyasida asosan askar sifatida oʻqitilgan. Ugandadagi barcha boshqa yoki oldingi isyonchi guruhlardan farqli oʻlaroq, LRA bolalarni (yaxshisi oʻn ikki yoshdan oʻn toʻrt yoshgacha) zoʻravonlik bilan oʻgʻirlash yoki qul qilishni oʻzining asosiy usuliga aylantirgan va oʻz faoliyatini tinch aholiga hujum qilishga qaratgan“<ref>Artur Bogner, Gabriele Rosenthal (2020): Child Soldiers in Context. Biographies, Familial and Collective Trajectories in Northern Uganda. Göttingen: University Press, 12. https://doi.org/10.17875/gup2020-1325</ref>. === Zimbabve === 2003-yilda Guardian gazetasi Zimbabveda davlat tomonidan homiylik qilinadigan yoshlar qurolli kuchlari Milliy Yoshlar Xizmati tomonidan inson huquqlarining koʻplab buzilishi haqida xabar berdi<ref>{{Cite web|url=https://www.theguardian.com/world/2003/feb/19/zimbabwe.andrewmeldrum|title=Living in fear of Mugabe's green bombers|last=Meldrum|first=Andrew|date=19 February 2003|website=The Guardian|language=en|access-date=29 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20171115214246/https://www.theguardian.com/world/2003/feb/19/zimbabwe.andrewmeldrum|archive-date=15 November 2017|url-status=live}}</ref>. Dastlab vatanparvar yoshlar tashkiloti sifatida tashkil etilgan bu tashkilot 10 yoshdan 30 yoshgacha boʻlgan yoshlardan iborat harbiylashtirilgan guruhga aylandi va mamlakatdagi norozilikni bostirish uchun foydalanildi. Tashkilot nihoyat 2018-yilning yanvarida taqiqlangan<ref>{{Cite web|url=http://www.solidaritypeacetrust.org/reports/youth_malitia.pdf|title=National youth service training|last=Solidarity Peace Trust|year=2003|archive-url=https://web.archive.org/web/20080905194023/http://www.solidaritypeacetrust.org/reports/youth_malitia.pdf|archive-date=5 September 2008|url-status=dead|access-date=29 March 2018}}</ref> The organisation was finally banned in January 2018.<ref>{{Cite news|url=https://www.myzimbabwe.co.zw/news/15436-youths-who-had-enrolled-for-useless-national-youth-service-turned-away-as-government-bans-green-bomber-training.html|title=Youths who had enrolled for useless National Youth Service turned away as government BANS green bomber training|date=30 January 2018|work=My Zimbabwe News|access-date=29 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20180330012355/https://www.myzimbabwe.co.zw/news/15436-youths-who-had-enrolled-for-useless-national-youth-service-turned-away-as-government-bans-green-bomber-training.html|archive-date=30 March 2018|url-status=live}}</ref>. == Amerika == === Boliviya === 2001-yilda Boliviya hukumati 14 yoshgacha boʻlgan bolalar yollash boʻyicha tekshiruvlar paytida qurolli kuchlarga majburan chaqirilgan boʻlishi mumkinligini tan oldi<ref name="globalmarch.org">[http://www.globalmarch.org/resourcecentre/world/bolivia.pdf Global March Against Child Labour: Bolivia] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070927182849/http://www.globalmarch.org/resourcecentre/world/bolivia.pdf |date=27 September 2007 }} 2001</ref>. Boliviya armiyasining 40 % ga yaqinini 18 yoshdan kichiklar, yarmini esa 16 yoshdan kichiklar tashkil qiladi<ref name="globalmarch.org">[http://www.globalmarch.org/resourcecentre/world/bolivia.pdf Global March Against Child Labour: Bolivia] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070927182849/http://www.globalmarch.org/resourcecentre/world/bolivia.pdf |date=27 September 2007 }} 2001</ref>. 2018-yil holatiga koʻra , Boliviya bolalarni 17 yoshdan boshlab kattalar harbiy xizmatga chaqirishni boshlashga taklif qiladi<ref>{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/view/BO|title=Child Soldiers World Index: Bolivia|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=29 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180330013133/http://childsoldiersworldindex.org/view/BO|archive-date=30 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Braziliya === Braziliyada Komando Vermelho kabi mahalliy uyushgan jinoiy guruhlar bolalarni giyohvand moddalarni tayyorlash va qotillik qilish uchun yollashadi<ref>{{Cite web|title=Como formar crianças-soldados para o crime|url=https://outraspalavras.net/outrasmidias/como-formar-criancas-soldados-para-o-crime/|access-date=2022-07-01|website=outraspalavras.net}}</ref>, lekin politsiya va boshqa raqib guruhlar ularga qarshi kurashadilar. Shuningdek, braziliyalik militsionerlar bolalarni Komando Vermelyoga qarshi kurashga jalb qilganlar<ref>{{Cite web|title=Adolescente recrutado da milícia é morto após nova investida do CV no Morro do Fubá|url=https://odia.ig.com.br/rio-de-janeiro/2022/02/6333346-adolescente-recrutado-da-milicia-e-morto-apos-nova-investida-do-cv-no-morro-do-fuba.html|access-date=2022-06-29|website=odia.ig.com.br|date=7 February 2022}}</ref>. === Kanada === Kanadada odamlar 16 yoshidan boshlab ota-ona ruxsati bilan Kanada kuchlarining zaxira qismiga, biroz ulgʻaygach, 17 yoshida ota-ona ruxsati bilan oddiy tarkibga qoʻshilishlari mumkin. Lekin ular 18 yoshga toʻlgunga qadar xizmat safariga koʻngilli boʻlishlari mumkin emas<ref name="Canadian Forces basic eligibility requirements">{{cite web|url=http://www.forces.ca/v3/engraph/resources/howtojoin_en.aspx?bhcp=1#be|title=Basic Eligibility Requirements|access-date=2 September 2007|publisher=Canadian Forces|archive-url=https://web.archive.org/web/20071013175839/http://www.forces.ca/v3/engraph/resources/howtojoin_en.aspx?bhcp=1#be|archive-date=13 October 2007|url-status=dead}}</ref>. === Kolumbiya === Kolumbiyadagi qurolli mojaroda, 1960-yillarning oʻrtalaridan hozirgi kungacha, qatnashgan jangchilarning toʻrtdan bir qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan va hozir ham shunday. 2004-yilda Kolumbiya bolalar askarlaridan foydalanish boʻyicha dunyoda toʻrtinchi oʻrinni egalladi. Hozirda mamlakatda qurolli guruhlarda 11-14 ming bola bor. Hukumat bilan muzokaralar chogʻida qurolli guruhlar voyaga yetmaganlarni savdolashish vositasi sifatida yollashni toʻxtatishni taklif qilishdi, ammo ularni qoniqtirmadi<ref name=":49">{{cite web|last=Human Rights Watch|date=September 2003|title="You'll learn not to cry": Child Combatants in Colombia|url=https://www.hrw.org/reports/2003/colombia0903/colombia0903.pdf|pages=4|access-date=29 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20160305223135/https://www.hrw.org/reports/2003/colombia0903/colombia0903.pdf|archive-date=5 March 2016|url-status=live}}</ref><ref name=":40">{{cite book|title=Overcoming Lost Childhood: Lessons from the Rehabilitation and Reintegration of Former Child Soldiers in Colombia|last=Thomas|first=Virginia|publisher=Y Care International|year=2008|location=London, England}}</ref>. Bjørkhaugning taʼkidlashicha, aksariyat bolalar askarlikka ixtiyoriy ishtirok etish va majburlashning kombinatsiyasi orqali yollangan<ref>{{citation|last=Bjørkhaug|first=Ingunn|date=28 June 2010|title=Child Soldiers in Colombia: The Recruitment of Children into Non-State Violent Armed Groups|ssrn=1650250|language=en}}</ref>. 1998-yilda Human Rights Watch matbuot bayonotida baʼzi partizan boʻlinmalarining 30 foizi bolalardan iborat boʻlgan<ref name="HRW1998">{{cite web|url=https://www.hrw.org/en/news/1998/10/07/child-soldiers-used-all-sides-colombias-armed-conflict|title=Child Soldiers Used by All Sides in Colombia's Armed Conflict|date=7 October 1998|publisher=Human Rights Watch|access-date=19 May 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100318114106/http://www.hrw.org/en/news/1998/10/07/child-soldiers-used-all-sides-colombias-armed-conflict|archive-date=18 March 2010|url-status=live}}</ref><ref name="aft">{{Cite news |author=P. W. Singer |author-link=P. W. Singer |date=Winter 2005–2006 |title=Child Soldiers |work=[[American Educator]] |url=http://www.aft.org/pubs-reports/american_educator/issues/winter05-06/singer.htm |url-status=dead |access-date=4 August 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081129115512/http://www.aft.org/pubs-reports/american_educator/issues/winter05-06/singer.htm |archive-date=29 November 2008}}</ref><ref name="HRW1998" />. Xuddi shu press-relizda hukumat bilan bogʻliq boʻlgan harbiylashtirilgan boʻlinmalarning baʼzilari 50 foizgacha bolalardan iborat ekanligi, jumladan, sakkiz yoshli baʼzilari ham borligi taxmin qilingan. 2005-yilda Kolumbiyada 11 000 ga yaqin bola chap yoki oʻng qanot harbiy kuchlari safida xizmat qilgan. „Kolumbiyadagi bolalar jangchilarining taxminan 80 foizi ikki chap qanot partizan guruhlaridan biriga, FARC yoki ELNga tegishli. Qolgan jangchilar harbiylashtirilgan saflarda, asosan AUCda xizmat qilishadi“<ref>{{cite news |date=22 February 2005 |title=Colombia: Armed Groups Send Children to War |publisher=[[Human Rights Watch]] |url=http://hrw.org/english/docs/2005/02/22/colomb10202.htm |url-status=live |access-date=5 August 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081113132809/http://www.hrw.org/english/docs/2005/02/22/colomb10202.htm |archive-date=13 November 2008}}</ref>. P.W.Singerning soʻzlariga koʻra, FARC tomonidan 1998-yilda Guatape GESiga hujumda sakkiz yoshli jangarilar ishtirok etgan va 2001-yilda FARC oʻquv videosida 11 yoshli oʻgʻil bolalar raketalar bilan ishlayotgani tasvirlangan. Guruh shuningdek, Venesuela, Panama va Ekvadordan kelgan bolalarni ham qabul qiladi. Kolumbiya hukumati xavfsizlik kuchlari bolalarni<ref>{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/view/CO|title=Child Soldiers World Index: Colombia|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=28 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329054438/http://childsoldiersworldindex.org/view/CO|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref> rasman ishga qabul qilmaydi, chunki majburiy va ixtiyoriy yollash uchun qonuniy yosh 18 deb belgilangan. Shu bilan birga, talabalar harbiy oʻrta maktablarda kursant sifatida roʻyxatdan oʻtishlari va mos ravishda 16 yoki 17 yoshlilar havo kuchlari yoki milliy armiya tayyorlash dasturlariga kirishlari mumkin. Bundan tashqari, qoʻlga olingan dushman bolalari Kolumbiya harbiylari tomonidan razvedka maʼlumotlarini yigʻish uchun ishlatilgan<ref name="Colombia2008">{{cite web|url=http://www.refworld.org/docid/486cb0f4c.html|title=Child Soldiers Global Report 2008 – Colombia|last=Child Soldiers International|year=2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20130923142748/http://www.refworld.org/docid/486cb0f4c.html|archive-date=23 September 2013|url-status=dead|access-date=22 March 2018}}</ref>. 2016-2017-yillarda FARC partizan guruhlariga qarshi demobilizatsiya harakatlari mojarosiga barham berib, zo‘ravonlikka jalb qilingan bolalar sonini cheklab qo‘yishiga umid qildi. Biroq, boshqa qurolli guruhlar hali demobilizatsiya qilinmagan va mojaro hozirgacha toʻliq hal etilmagan<ref>{{Cite news |last=Woody |first=Christopher |date=4 February 2017 |title=The last march: Colombia's most notorious rebel group is starting to disarm, but obstacles to peace still loom |work=Business Insider |url=http://www.businessinsider.com/colombia-farc-rebels-demobilization-and-peace-process-obstacles-2017-2 |url-status=live |access-date=29 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180130091252/http://www.businessinsider.com/colombia-farc-rebels-demobilization-and-peace-process-obstacles-2017-2 |archive-date=30 January 2018}}</ref>. === Kuba === Kubada o‘g‘il bolalar va qizlar uchun majburiy harbiy xizmat yoshi 17 yoshni tashkil etadi. Erkak o‘smirlarga hududiy qo‘shinlar qurolli kuchsi safiga majburiy xizmat muddatidan oldin ruxsat etilgan<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/cuba/|title=The World Factbook|access-date=2 October 2014}}</ref>. === Gaiti === Gaitida siyosiy zoʻravonlik bilan shugʻullanuvchi turli erkin tashkil etilgan qurolli guruhlarda qatnashayotgan bolalar soni nomaʼlum<ref>{{Cite web|url=http://hrw.org/children/child_soldiers_map.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20081101204543/http://hrw.org/children/child_soldiers_map.html|url-status=dead|title=Human Rights Watch: Child Soldier Map|archive-date=1 November 2008}}</ref>. === Meksika === Meksikada bolalar Meksikadagi narkotiklar urushida Fors koʻrfazi karteli kabi jinoiy tashkilotlar tomonidan hukumat va boshqa raqib kartellarga qarshi kurashish uchun foydalaniladi<ref>{{Cite web|title=In Mexico, children as young as 10 recruited by drug cartels|url=https://apnews.com/article/caribbean-mexico-city-mexico-drug-cartels-6f73f0a2277ea91eb5a39a098238ae6b|access-date=2022-07-20|website=apnews.com}}</ref>. Ammo bularning soni maʼlum emas. Shuningdek, Grupos de autodefensa comunitaria (Avtomatik himoya guruhi) oʻz qishloqlarini mahalliy jinoiy guruhlarning zoʻravonligidan himoya qilish uchun baʼzi vaqtda bolalarni yollaydi, askar bolalarini jalb qiladigan oʻzini-oʻzi himoya qilish guruhlaridan biri bu Coordinadora Regional de Autoridades Comunitarias-Pueblos Fundadores (CRAC-PF) boʻlib, u Los Ardillos, Beltran Leyva kartelidan ajralib chiqqan jinoiy guruh bilan qarama-qarshilikda<ref>{{Cite web|title=Meet the Children Being Armed to Defend a Mexican Village From Drug Cartels|url=https://www.vice.com/en/article/g5x5a7/meet-the-children-being-armed-to-defend-a-mexican-village-from-drug-cartels|access-date=2022-07-20|website=www.vice.com}}</ref>. CRAC-PF va Los Ardillos oʻrtasidagi janglar 53 kishining oʻlimiga sabab boʻlgan<ref>{{Cite web|title=UCDP - Uppsala Conflict Data Program|url=https://ucdp.uu.se/nonstate/16298|access-date=2022-07-20|website=ucdp.uu.se}}</ref>. === Qo'shma Shtatlar === Qoʻshma Shtatlarda 17 yoshli oʻsmirlar ota-onalarning yozma roziligi bilan qurolli kuchlarga qoʻshilishlari mumkin<ref>{{Cite web|url=http://www.usarec.army.mil/hq/apa/download/PRG15-16.pdf|title=2015–16 Pocket Recruiter Guide|last=US Army|year=2016|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180219030525/http://www.usarec.army.mil/hq/apa/download/PRG15-16.pdf|archive-date=19 February 2018|url-status=live}}</ref>. 2015-yil holatiga koʻra har yili 16 000 ga yaqin 17 yoshli yigitlar harbiy xizmatga chaqiriladi<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC-OP-AC/Shared%20Documents/USA/INT_CRC-OP-AC_ADR_USA_23714_E.pdf|title=USA: Annexes of the Combined Third and Fourth Periodic Report (OPAC Annex 2)|last=Committee on the Rights of the Child|year=2016|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180325112136/http://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC-OP-AC/Shared%20Documents/USA/INT_CRC-OP-AC_ADR_USA_23714_E.pdf|archive-date=25 March 2018|url-status=live}}</ref>. AQSH armiyasi maktablar bilan ishga yollashga boʻlgan taʼminlashni yondashuvning „tayanch toshi“ deb taʼriflaydi<ref>{{Cite web|url=http://www.usarec.army.mil/im/formpub/rec_pubs/man3_01.pdf|title=Recruiter handbook|last=US Army Recruiting Command|year=2011|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180219031556/http://www.usarec.army.mil/im/formpub/rec_pubs/man3_01.pdf|archive-date=19 February 2018|url-status=live}}</ref>. Bolalar huquqlarini himoya qilish tashkilotlari AQSh qurolli kuchlari xodimlarini bolalarga tayanishini tanqid qilib keladi<ref>{{Cite book|title=No Child Left Behind Act (Section 9528)|last=Government of the United States|year=2001}}</ref>. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShga harbiy xizmatga kirishning minimal yoshini 18 yoshga koʻtarishni tavsiya qildi<ref name=":27">{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2fC%2fOPAC%2fUSA%2fCO%2f1&Lang=en|title=Consideration of Reports Submitted By States Parties Under Article 8 of the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict|last=Committee on the Rights of the Child|year=2008|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180325112133/http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2fC%2fOPAC%2fUSA%2fCO%2f1&Lang=en|archive-date=25 March 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":46">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/sites/default/files/related_material/USA_HRW_NGO_Report_OPAC.pdf|title=United States of America: Compliance with the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the involvement of children in armed conflict, Submission to the Committee on the Rights of the Child|last=US Campaign to Stop the Use of Child Soldiers|year=2007|publisher=Human Rights Watch|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20140722171813/http://www.hrw.org/sites/default/files/related_material/USA_HRW_NGO_Report_OPAC.pdf|archive-date=22 July 2014|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC-OP-AC/Shared%20Documents/USA/INT_CRC-OP-AC_NGO_USA_13943_E.pdf|title=Report to the Committee on the Rights of the Child in advance of the United States of America's second periodic report on the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the involvement of children in armed conflict|last=Child Soldiers International|year=2012|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180325045243/http://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC-OP-AC/Shared%20Documents/USA/INT_CRC-OP-AC_NGO_USA_13943_E.pdf|archive-date=25 March 2018|url-status=live}}</ref>. 1990-yillarda OPAC shartnomasi boʻyicha muzokaralarda AQSh Buyuk Britaniyaga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 dan oshmasligiga keskin qarshi chiqdi. Natijada shartnomada eng kam 16 yosh belgilangan . AQSh shartnomani 2002-yilda ratifikatsiya qilgan (lekin 2018-yil holatiga koʻra AQSh Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyani ratifikatsiya qilish amalga oshmadi)<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/TreatyBodyExternal/Countries.aspx?CountryCode=USA&Lang=EN|title=Reporting status for United States of America|last=UN, Office of the High Commissioner of Human Rights|year=2018|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180314114614/http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/TreatyBodyExternal/Countries.aspx?CountryCode=USA&Lang=EN|archive-date=14 March 2018|url-status=live}}</ref>. OPACga koʻra, AQSh harbiy xizmatchilariga odatda 18 yoshga toʻlgunga qadar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishni taqiqlaydi<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC/C/OPAC/USA/Q/2/ADD.1&Lang=en|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the involvement of children in armed conflict: List of issues concerning additional and updated information related to the consideration of the second periodic report of the United States of America (CRC/C/OPAC/USA/2): Addendum|last=Committee on the Rights of the Child|year=2012|language=en-us|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180325045152/http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2FC%2FOPAC%2FUSA%2FQ%2F2%2FADD.1&Lang=en|archive-date=25 March 2018|url-status=live}}</ref>. Shunga qaramay, ular „oldinga joylashtirish“ huquqiga ega, yaʼni ular qoʻllab-quvvatlash vazifalarini bajarish uchun jangovar zonaga joylashtirilishlari mumkin. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShni ushbu siyosatni oʻzgartirishga va voyaga yetmaganlarning jangovar hududda oldindagi harakat qilish zonasiga joylashtirilmasligini taʼminlashga chaqirdi<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2fC%2fOPAC%2fUSA%2fCO%2f3-4&Lang=en|title=Concluding observations on the combined third and fourth reports submitted by the United States of America under article 8 (1) of the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the involvement of children in armed conflict|last=Committee on the Rights of the Child|year=2017|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180325052714/http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2fC%2fOPAC%2fUSA%2fCO%2f3-4&Lang=en|archive-date=25 March 2018|url-status=live}}</ref>. 2003 va 2004-yillarda 60 ga yaqin voyaga yetmagan o‘smirlar xodimlarning xatoligi tufayli Afgʻoniston va Iroqqa yuborilgan. Keyinchalik Mudofaa vazirligi „vaziyatlar zudlik bilan toʻgʻirlangani va takrorlanishining oldini olish uchun choralar koʻrilgani“ni aytdi<ref>Department of Defense, Information Paper regarding the application of child soldiers protocols, provided to Senator Barbara Boxer, November 2004.</ref>. 2008-yilda prezident Jorj Bush „Oʻsmir bolalarni askarlikdan himoya qilish toʻgʻrisida“gi qonunni imzoladi<ref>{{cite web|url=https://www.hrw.org/news/2008/10/03/united-states-bush-signs-law-child-soldiers|title=President Bush Signs Law on Child Soldiers|date=3 October 2008|publisher=[[Human Rights Watch]]|access-date=4 December 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20150402103958/http://www.hrw.org/news/2008/10/03/united-states-bush-signs-law-child-soldiers|archive-date=2 April 2015|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=https://2009-2017.state.gov/documents/organization/135981.pdf|title=The Child Soldier Prevention Act of 2008|publisher=[[United States State Department|US State Department]]|access-date=24 June 2017}}</ref>. Qonun bolalarni askarlikka yollagan harbiy kuchlarni jinoiy javobgarlikka tortadi. Shuningdek, bolalar harbiy maqsadlarda foydalaniladigan mamlakatlarga qurol sotishni taqiqlaydi. Qonunda askar bolalar taʼrifi „hukumat qurolli kuchlari tarkibida jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etgan 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxs“ ni oʻz ichiga oladi. Hujjatdan voz kechish Obama va Trump maʼmuriyati tomonidan chiqarilgan<ref>{{Cite web|last=Rogin|first=Josh|title=Obama waives penalties on countries that employ child soldiers – again!|url=https://foreignpolicy.com/2011/10/04/obama-waives-penalties-on-countries-that-employ-child-soldiers-again/|access-date=2022-04-03|website=Foreign Policy|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2019-11-04|title=Trump administration turns its back on child soldiers again|url=https://thehill.com/blogs/congress-blog/foreign-policy/468875-trump-administration-turns-its-back-on-child-soldiers/|access-date=2022-04-03|website=The Hill|language=en-US}}</ref>. == Yaqin Sharq == === Bahrayn === Bahraynda harbiy kursantlar, NCO stajyorlari va texnik xodimlar 15 yoshdan boshlab Bahrayn Mudofaa Kuchlari safiga kirishlari mumkin<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/bahrain/|title=The World Factbook|access-date=2 October 2014}}</ref>. === Eron === Eronning amaldagi qonunchiligi 16 yoshdan kichiklarni ishga olishni rasman taqiqlaydi<ref name=>{{cite web|url=http://www.unhcr.org/refworld/country,,CSCOAL,,IRN,,486cb109c,0.html|publisher=[[United Nations High Commission for Refugees]]|title=Child Soldiers Global Report 2008 – Iran|access-date=4 August 2009|date=20 May 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20121010075251/http://www.unhcr.org/refworld/country,,CSCOAL,,IRN,,486cb109c,0.html|archive-date=10 October 2012|url-status=live}}</ref>. Eron-Iroq urushi paytida oʻgʻil bolalar Basij armiyasiga chaqirilgan, u yerda Eron hukumati tanqidchilarining fikriga koʻra, ular „jonli qalqonlar toʻlqini sifatida frontga yuborilgan“<ref name="unicef-1996">{{cite web|title=The State of the World's Children 1996|url=http://www.unicef.org/sowc96/2csoldrs.htm|website=UNICEF|access-date=2 June 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20180208163922/https://www.unicef.org/sowc96/2csoldrs.htm|archive-date=8 February 2018|url-status=live}}</ref><ref name="child-labor-global-view">{{cite book|editor1-last=Schmitz|editor1-first=Cathryne L.|editor2-last=Traver|editor2-first=Elizabeth KimJin|editor3-last=Larson|editor3-first=Desi|title=Child Labor: A Global View|date=2004|publisher=Greenwood Publishing Group|isbn=978-0313322778|page=120|url=https://books.google.com/books?id=6JznQqlZmHkC&q=iran+child+soldiers&pg=PA120}}</ref>. Boshqa manbalar eronlik qurbonlarning umumiy sonini 200,000-600,000 oraligʻida deb hisoblashgan<ref name="hiro205">{{cite book|last=Hiro|first=Dilip|author-link=Dilip Hiro|title=The Longest War: The Iran-Iraq Military Conflict|publisher=Routledge|location=New York|year=1991|page=[https://archive.org/details/longestwariranir00hiro/page/205 205]|isbn=9780415904063|oclc=22347651|url-access=registration|url=https://archive.org/details/longestwariranir00hiro/page/205}}</ref><ref name="Rajaee1997">{{cite book|last=Rajaee|first=Farhang|title=Iranian Perspectives on the Iran-Iraq War|publisher=University Press of Florida|location=Gainesville|year=1997|page=2|isbn=9780813014760|oclc=492125659}}</ref><ref name="Mikaberidze2011">{{cite book|last=Mikaberidze|first=Alexander|title=Conflict and Conquest in the Islamic World: A Historical Encyclopedia|publisher=ABC-CLIO|location=Santa Barbara, California|year=2011|page=418|isbn=9781598843361|oclc=775759780}}</ref><ref>''Hammond Atlas of the 20th Century'' (1999) P. 134–35</ref><ref name="Dunnigan 1991">Dunnigan, A Quick and Dirty Guide to War (1991)</ref><ref name="Twentieth Century World History 1997">''Dictionary of Twentieth Century World History'', by Jan Palmowski (Oxford, 1997)</ref><ref name="ReferenceA">Clodfelter, Micheal, ''Warfare and Armed Conflict: A Statistical Reference to Casualty and Other Figures, 1618–1991''</ref><ref name="Chirot, Daniel 1994">Chirot, Daniel: ''Modern Tyrants: The Power and Prevalence of Evil in Our Age'' (1994)</ref><ref>"B&J": Jacob Bercovitch and Richard Jackson, ''International Conflict: A Chronological Encyclopedia of Conflicts and Their Management 1945–1995'' (1997) p. 195</ref><ref name="Iran20082" />. Bir manbaga koʻra, Eron-Iroq urushida qurbon boʻlganlarning 3 foizi 14 yoshgacha boʻlgan yosh askarlar boʻlgan<ref>{{cite web|url=http://kurzman.unc.edu/death-tolls-of-the-iran-iraq-war/|title=Death Tolls of the Iran-Iraq War|last1=Kurzman|first1=Charles|website=kurzman.unc.edu/|access-date=6 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20180321154456/http://kurzman.unc.edu/death-tolls-of-the-iran-iraq-war/|archive-date=21 March 2018|url-status=live}}</ref>. Eronlik oʻgʻiil bolalar maktabni tashlab, ota-onalari xabarisiz Eron-Iroq urushida, jumladan Muhammad Husayn Fahmida shu bolalar qatoriga kiradi. Iroq zobitlarining taʼkidlashicha, ular baʼzida sakkiz yoshli eronlik askar bolalarni qoʻlga olishgan<ref name="urlChildren at war - CSMonitor.com">{{cite journal|url=https://www.csmonitor.com/1987/1028/ekids.html|title=Children at war|journal=The Christian Science Monitor|archive-url=https://web.archive.org/web/20190102193457/https://www.csmonitor.com/1987/1028/ekids.html|archive-date=2 January 2019|url-status=live|date=28 October 1987}}</ref>. 2018-yil holatiga koʻra Eron hukumati Suriya fuqarolar urushida Asad hukumatiga sodiq kuchlar tomonida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni yollab kelmoqda. === Falastin === 2004-yilda Xalqaro bolalarni himoya qilish tashkilotining Falastin boʻlimi uchun chop etilgan Jihod Shomalyning "Bosib olingan Falastin hududlarida bolalardan foydalanish " nomli hisobotida, bir qator bolalar shahidlikni oʻzlariga gʻurur deb bilishlarini taʼkidlab, hisobotni yakunlaydi. Oʻzlarining umidsiz ahvoli uchun javobgarlikni oʻz zimmalariga olishlari va Falastin harbiylashtirilgan guruhlari tomonidan qurolli hujumlar uyushtirish uchun yollanganliklariga oʻzlari sababchi ekanliklarini aytadi. Shu bilan birga, Shomaly mamlakatlarda tizimli ishga joylashish yo‘qligini, guruhlar va Falastin hamjamiyatining yuqori martabali vakillari siyosiy strategiya sifatida bolalarni yollashga qarshi ekanini taʼkidlaydi. Shomalyning fikricha, Falastin siyosiy rahbariyati bolalarni urushga tortishni toʻxtatish uchun koʻproq ish qilishi mumkin, bu esa rahbariyatdan bolalarni oʻqitish togʻrisida va yollashni taqiqlovchi memorandumni imzolashni talab qiladi. Gʻazo sektorida hukmronlikka intilayotgan Falastin tashkiloti Hamas, Isroil mudofaa kuchlariga qarshi zoʻravonlikni qoʻzgʻatish uchun munozarali mafkuralarni askar bolalarga singdirgani maʼlum<ref>{{Cite web|url=https://www1.essex.ac.uk/armedcon/story_id/000205.pdf|title=Use of Children in the Occupied Palestinian Territories|last=Shomaly|first=Jihad|year=2004|archive-url=https://web.archive.org/web/20181129132849/https://www1.essex.ac.uk/armedcon/story_id/000205.pdf|archive-date=29 November 2018|url-status=live}}</ref>. Jorjtaun universiteti professori William OʻBrien falastinlik bolalarning Birinchi Intifadadagi faol ishtiroki haqida shunday yozadi: „Aftidan, intifada qo‘shinlarining katta qismi yoshlar, jumladan, boshlang‘ich maktab o‘quvchilari ham bor. Ular tosh, molotov kokteyli va boshqa zo‘ravonlik turlari bilan shug‘ullanadilar“<ref>Law and Morality in Israel's War With the PLO, New York</ref>. Arab jurnalisti Huda Al-Hussein 2000-yil 27-oktabr kuni Londondagi arab gazetasiga quyidagilarni yozdi: Birlashgan Millatlar Tashkiloti askar bolalarni, ayniqsa Afrikada, ularni to'dalar o'chog'iga tashlaydigan jangarilar boshliqlari nazoratidan qutqarsa-da, ba'zi Falastin rahbarlari... ongli ravishda buni tushunib yetmay, ularning oxirgi nafasigacha jang maydoniga yollaydi<ref>[http://memri.org/bin/articles.cgi?Page=archives&Area=sd&ID=SP14700 Arab Journalist Decries Palestinian Child-Soldiers] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070711030041/http://memri.org/bin/articles.cgi?Page=archives&Area=sd&ID=SP14700 |date=11 July 2007 }} translated by [[MEMRI]]. Special Dispatch 147, 1 November 2000.</ref> 2002-yilda askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) „bolalarning jangovar harakatlarda qatnashayotgani haqida xabarlar mavjud boʻlsa-da, qurolli guruhlar tomonidan tizimli ravishda yollanganligi haqida hech qanday dalil yoʻq“, dedi<ref>Jihad Shomaly, ''et al.'' [http://www.dci-pal.org/english/publ/research/2004/ChildrenPerspective.pdf Use of Children in the Occupied Palestinian Territories] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071030070650/http://www.dci-pal.org/english/publ/research/2004/ChildrenPerspective.pdf|date=30 October 2007}} Defence for Children International/Palestine Section, 2004, p. 8. Citing CSC 1371 Report, November 2002.</ref><ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/1266534.stm|title=Child soldiers in the firing line|date=8 April 2001|publisher=BBC|access-date=19 September 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20081219144053/http://news.bbc.co.uk/2/hi/1266534.stm|archive-date=19 December 2008|url-status=live}}</ref>. Biroq, 2004-yilda tashkilot 2000-yil oktabridan 2004-yil martigacha falastinlik voyaga yetmaganlar ishtirokida kamida toʻqqizta hujjatlashtirilgan xudkushlik hujumi sodir boʻlganligini xabar qildi<ref name="CSGR2004-292">{{cite web|url=http://www.child-soldiers.org/document_get.php?id=966|title=Child Soldiers Global Report 2004|archive-url=https://web.archive.org/web/20041217103244/http://www.child-soldiers.org/document_get.php?id=966|archive-date=17 December 2004|url-status=dead}}&nbsp;{{small|(2.29&nbsp;MB)}} Child Soldiers International p. 292</ref>: 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida Hamas va Islom Jihodi oʻzining Eron boʻlimida „harbiy hujumlarda va mashgʻulotlarda bolalardan foydalangani“ uchun alohida taʼkidlangan<ref name="CSGR2004-304">{{cite web|url=http://www.child-soldiers.org/document_get.php?id=966|title=Child Soldiers Global Report 2004|archive-url=https://web.archive.org/web/20041217103244/http://www.child-soldiers.org/document_get.php?id=966|archive-date=2004-12-17|url-status=dead}}&nbsp;{{small|(2.29&nbsp;MB)}} Child Soldiers International, p. 304 cites in footnote 18 that this Information is from Palestinian human rights Monitoring Group (PHRMG), March 2004.</ref>. 2005-yil 23-mayda Amnesty International Falastin qurolli guruhlarini bolalardan qurolli faoliyatda foydalanishni zudlik bilan toʻxtatishga chaqirdi: „Falastin qurolli guruhlari hech qanday sharoitda qurolli hujumlar uyushtirish, qurol yoki boshqa materiallarni tashish uchun bolalardan foydalanmasligi kerak…“<ref>[http://web.amnesty.org/library/Index/ENGMDE150332005 Israel/Occupied Territories: Palestinian armed groups must not use children] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070711013612/http://web.amnesty.org/library/Index/ENGMDE150332005|date=11 July 2007}} 23 May 2005</ref>. === Turkiya (PKK) === Kurd-turk mojarosi paytida Kurdiston Ishchilar partiyasi (PKK) faol ravishda bolalarni yollab, oʻgʻirlab ketgan. Tashkilot Turkiya xavfsizlik kuchlari tomonidan 2000 dan ortiq bolani o‘g‘irlaganlikda ayblangan. Human Rights Watch (HRW), Birlashgan Millatlar Tashkiloti (BMT) va Xalqaro Amnistiya tashkilotining mustaqil hisobotlari 90-yillardan beri tashkilot va uning qurolli guruhlari tomonidan askarb olalar i yollash va ulardan foydalanishni tasdiqladi<ref>{{Cite web|url=https://hrwf.eu/wp-content/uploads/2016/07/Child-soldiers-in-ISIS-PKK-Boko-Haram%E2%80%A6.pdf|title=Child soldiers in ISIS, PKK, Boko Haram...|access-date=13 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20161016064155/http://hrwf.eu/wp-content/uploads/2016/07/Child-soldiers-in-ISIS-PKK-Boko-Haram%E2%80%A6.pdf|archive-date=16 October 2016|url-status=live}}</ref><ref name="hrw.org">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/12/22/iraq-armed-groups-using-child-soldiers-0|title=Iraq: Armed Groups Using Child Soldiers|date=22 December 2016|access-date=13 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20190129011816/https://www.hrw.org/news/2016/12/22/iraq-armed-groups-using-child-soldiers-0|archive-date=29 January 2019|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.refworld.org/docid/498805c428.html|title=Child Soldiers Global Report 2001 - Turkey|access-date=13 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180912111737/http://www.refworld.org/docid/498805c428.html|archive-date=12 September 2018|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.justice.gov/sites/default/files/eoir/legacy/2014/07/14/child_soldiers_2008_Global_Report.pdf|title=Child Soldiers: Global Report 2008|work=[[Child Soldiers International|Coalition to Stop the Use of Child Soldiers]]|via=justice.gov|access-date=13 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20170628062439/https://www.justice.gov/sites/default/files/eoir/legacy/2014/07/14/child_soldiers_2008_Global_Report.pdf|archive-date=28 June 2017|url-status=dead}}</ref>. 2001-yilda tashkilot tomonidan bolalarni yollash tizimli ravishda amalga oshirilgani haqida xabarlar paydo boʻldi. Tashkilotning asosan bolalarni yollash uchun tuzilgan Tabura Zaroken Sehit Agit deb nomlangan bataloni haqida bir qancha xabarlar eʼlon qilingan<ref>{{Cite news |last=Child Soldiers International |year=2001 |title=Child Soldiers Global Report 2001 – Turkey |language=en |work=Refworld |url=http://www.refworld.org/docid/498805c428.html |url-status=dead |access-date=22 March 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141029165401/http://www.refworld.org/docid/498805c428.html |archive-date=29 October 2014}}</ref>. Shuningdek, Kurdiston vatanparvarlar ittifoqi bolalarni o‘z safiga jalb qilgani aniqlangan<ref>{{cite news |last1=Refugees |first1=United Nations High Commissioner for |title=Refworld {{!}} Child Soldiers Global Report 2001 – Iraq |url=http://www.refworld.org/docid/498805f0c.html |url-status=live |access-date=7 August 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130920074539/http://www.refworld.org/docid/498805f0c.html |archive-date=20 September 2013}}</ref>. Turkiya xavfsizlik kuchlari maʼlumotlariga koʻra,Kurdiston Ishchilar partiyasi 12 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan 983 nafardan ortiq bolani oʻgʻirlab ketgan. 400 dan ortiq bola tashkilotdan qochib, xavfsizlik kuchlariga taslim bo‘lishgan. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bolalar Jamgʻarmasining 2010-yilda chop etilgan hisobotida Kurdiston Ishchilar partiyasi tomonidan bolalarni yollash juda xavfli ekani koʻrsatib oʻtilgan<ref>{{Cite web|url=https://www.aa.com.tr/en/turkey/pkk-criticized-over-child-soldiers-claims/245168|title=PKK criticized over 'child soldiers' claims|access-date=13 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181216031439/https://www.aa.com.tr/en/turkey/pkk-criticized-over-child-soldiers-claims/245168|archive-date=16 December 2018|url-status=live}}</ref>. 2016-yilda Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasini Iroqning Shingal mintaqasida va qoʻshni davlatlarda askar bolalar yollash orqali urush jinoyatlari sodir etganlikda ayblagan<ref>{{Cite web|url=http://www.rudaw.net/english/kurdistan/221220161|title=PKK commits war crime by recruiting child soldiers in Iraq, Huma|access-date=13 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181215223006/http://www.rudaw.net/english/kurdistan/221220161|archive-date=15 December 2018|url-status=live}}</ref>. Suriyadagi fuqarolar urushi davomida ko‘plab ommaviy axborot vositalari, jumladan Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasiga aloqador YPG tashkiloti askar bolalarni yollab, joylashtirganini tasdiqladi. Guruhning xalqaro huquqni buzgan bolalardan foydalanishni toʻxtatish haqidagi daʼvosiga qaramay, guruh bolalarni yollash va ulardan foydalanishni davom ettirdi<ref>{{Cite web|url=https://www.middleeastmonitor.com/20170628-us-report-ypg-recruiting-child-soldiers/|title=US report: YPG recruiting child soldiers|date=28 June 2017|access-date=12 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180212084459/https://www.middleeastmonitor.com/20170628-us-report-ypg-recruiting-child-soldiers/|archive-date=12 February 2018|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://english.alarabiya.net/en/News/middle-east/2017/06/28/US-YPG-still-recruits-child-soldiers-in-Syria.html|title=US: YPG still recruits child soldiers in Syria|date=28 June 2017|access-date=12 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180212083737/http://english.alarabiya.net/en/News/middle-east/2017/06/28/US-YPG-still-recruits-child-soldiers-in-Syria.html|archive-date=12 February 2018|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.middleeasteye.net/news/kurdish-ypg-militia-recruiting-child-soldiers-syria-hrw-930608836|title=Kurdish YPG militia recruiting child soldiers in Syria: HRW|access-date=12 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180212084730/http://www.middleeasteye.net/news/kurdish-ypg-militia-recruiting-child-soldiers-syria-hrw-930608836|archive-date=12 February 2018|url-status=live}}</ref>. 2018-yilda BMTning qurolli mojarolardagi bolalar boʻyicha yillik hisobotida 2017-yilda Xalq himoyasi boʻlinmalari va uning ayollar boʻlinmasi tomonidan 224 ta qiz bolalarni yollash holatlari qayd etilgan, bu 2016-yilga nisbatan deyarli besh baravar koʻpdir. Guruh bolalarni askarga olish uchun o‘g‘irlagani ham xabar qilingan<ref>{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2018/08/03/syria-armed-group-recruiting-children-camps|title=Syria: Armed Group Recruiting Children in Camps|date=3 August 2018|access-date=13 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20190108003545/https://www.hrw.org/news/2018/08/03/syria-armed-group-recruiting-children-camps|archive-date=8 January 2019|url-status=live}}</ref>. === Livan === Livandagi fuqarolar urushida turli tomonlar askar bolalardan foydalangan. 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida aytilishicha, Hizbulloh bolalarni harbiy xizmatga oʻrgatgan<ref name="Iran2008">{{cite web|url=http://www.unhcr.org/refworld/country,,CSCOAL,,IRN,,486cb109c,0.html|publisher=[[United Nations High Commission for Refugees]]|title=Child Soldiers Global Report 2008 – Iran|access-date=4 August 2009|date=20 May 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20121010075251/http://www.unhcr.org/refworld/country,,CSCOAL,,IRN,,486cb109c,0.html|archive-date=10 October 2012|url-status=live}}</ref>. 2017-yilda BMT mamlakatda islomiy jangarilar deb gumon qilingan qurolli guruhlar bolalarni o‘z safiga jalb qilayotgani haqida xabar berdi. === Suriya === Suriyada davom etayotgan fuqarolar urushi paytida bolalar Bashar Asadga qarshi boʻlgan guruhlarga qoʻshilishdi. 2012-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotiga isyonchilar askar bolalardan foydalangani haqidagi daʼvolar kelib tushgan, biroq ular buni tasdiqlay olishmagan<ref>{{Cite web|url=http://www.sbs.com.au/news/article/2012/03/27/syrian-rebels-accused-over-child-soldiers-un-official|title=Syrian rebels accused over child soldiers: UN official|access-date=22 August 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170823023940/http://www.sbs.com.au/news/article/2012/03/27/syrian-rebels-accused-over-child-soldiers-un-official|archive-date=23 August 2017|url-status=live}}</ref>. 2014-yil iyun oyida Birlashgan Millatlar Tashkiloti hisobotida aytilishicha, muxolifat bolalarni harbiy va yordamchi rollarga jalb qilgan. Yana aytilishicha, bunday qilish siyosati yoʻqdek tuyulgan boʻlsa-da, yoshni tekshirish tartiblari boʻlmagan. 2014-yilda Human Rights Watch tashkilotining xabar berishicha, isyonchi guruhlar bolalardan jang maydonlarida yaradorlarni davolash, o‘q-dorilar va boshqa yuklarni olib o‘tishdan tortib, janglar avj olgan paytda frontga, snayperchilar rolini bajarishga qadar yordam va jangovar rollarda foydalanmoqda<ref name="aljazeera.com">{{cite web|url=http://www.aljazeera.com/news/middleeast/2014/06/use-child-soldiers-syria-condemned-20146237583974800.html|title=Report: Syria rebels send children into war|access-date=2 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140925050405/http://www.aljazeera.com/news/middleeast/2014/06/use-child-soldiers-syria-condemned-20146237583974800.html|archive-date=25 September 2014|url-status=live}}</ref>. Turkiya hukumati oʻzaro bogʻlangan SETA tadqiqot markazi Suriya milliy armiyasining tarkibini aks ettiruvchi hisobotini askar bolalar qoʻllanilganini fosh qilgani sababli qaytarib oldi. Suriya milliy armiyasi hozirda Turkiya tomonidan moliyalashtiriladi, u 2000-yil 8-sentabrda bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishi toʻgʻrisidagi Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokolni imzolagan. Al-Monitor’ning manbalarga tayanib xabar berishicha, Turkiya Liviyaga Suriya milliy armiyasidagi bolalar askarlarini joylashtirgani maʼlum qilingan<ref>{{Cite web|url=https://ahvalnews.com/seta/pro-erdogan-think-tanks-survey-shows-child-soldiers-among-turkish-backed-syrian-opposition|title=Pro-Erdoğan think tank's survey shows child soldiers among Turkish-backed Syrian opposition|website=Ahval}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.al-monitor.com/originals/2020/05/child-soldiers-libya-syria-national-army-turkey.html|title=Report: Child soldiers deployed to Libya by Turkish-backed Syrian National Army|website=Al-Monitor: The Pulse of the Middle East}}</ref>. 2021-yil iyul oyida Amerika Qoʻshma Shtatlari Turkiyani Suriya va Liviyada askar bolalardan foydalanishga aloqador davlatlar roʻyxatiga qoʻshdi<ref name="US_Turkey_child-soldiers">{{cite web|url=https://www.reuters.com/world/middle-east/us-adds-turkey-list-countries-implicated-use-child-soldiers-2021-07-01/|title=U.S. adds Turkey to list of countries implicated in use of child soldiers|website=Reuters|date=1 July 2021}}</ref>. 2021-yilgi Inson huquqlari amaliyoti boʻyicha mamlakat hisobotida Suriyadagi Turkiya tomonidan qoʻllab-quvvatlanadigan kuchlardan bolalar askar sifatida yollangani haqida soʻz bordi<ref>[https://www.state.gov/reports/2021-country-reports-on-human-rights-practices/turkey/ 2021 Country Reports on Human Rights Practices: Turkey]</ref>. Kurd kuchlari ham bu taktikani qoʻllashda ayblangan. 2015-yilda Human Rights Watch tashkiloti kurd qurolli kuch rahbarlari Jeneva chaqiruvi bilan majburiyat shartnomasini imzolagani va 2014-yilning iyulidan beri 59 nafar bola, ulardan 10 nafari 15 yoshdan kichik boʻlganini daʼvo qilgan edi<ref>{{Cite web|url=https://www.voanews.com/a/hrw-kurdish-forces-using-child-fighters-despite-pledge-to-demobilize/2862390.html|title=Kurdish Militia Accused of Using Child Soldiers in Syria|access-date=22 August 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170823022030/https://www.voanews.com/a/hrw-kurdish-forces-using-child-fighters-despite-pledge-to-demobilize/2862390.html|archive-date=23 August 2017|url-status=live}}</ref>. Prezident Asad 2013-yilda askar bolalardan (18 yoshgacha bo‘lgan har qanday shaxs) foydalanishni taqiqlovchi qonunni qabul qildi, bu qonunni buzganlik uchun aybdorlar 10 yildan 20 yilgacha „jazoviy mehnat“ bilan jazolanishini eʼlon qildi<ref>{{cite web|url=http://www.syrianobserver.com/News/News/Assad+Issues+Law+on+Child+Soldiers|title=Assad Issues Law on Child Soldiers|access-date=2 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141006095232/http://www.syrianobserver.com/News/News/Assad+Issues+Law+on+Child+Soldiers|archive-date=6 October 2014|url-status=dead}}</ref>. Hukumat kuchlariga nisbatan qonun amalda qo‘llaniladimi yoki yo‘qmi, tasdiqlanmagan va isyonchi kuchlarga qarshi Suriya hukumati safida jang qilish uchun bolalar yollangani haqida da‘volar bor<ref name="report details">{{Cite news |last1=Sengupta |first1=Somini |date=4 February 2014 |title=U.N. Report Details Abuse of Children in Syrian War |website=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2014/02/05/world/middleeast/at-least-10000-children-killed-in-syria-un-estimates.html |url-status=live |access-date=27 February 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170904151709/https://www.nytimes.com/2014/02/05/world/middleeast/at-least-10000-children-killed-in-syria-un-estimates.html |archive-date=4 September 2017}}</ref>. Eron hukumati Suriyada fuqarolar urushi davrida Asadga sodiq hukumat kuchlari tarafida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni jalb qilgan<ref name="urlIran’s Child Soldiers in Syria | Human Rights Watch" /><ref name="WAJ" />. === Yaman === Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili Radhika Kuomarasvami 2010-yil yanvar oyida Yamandagi qabilalar oʻrtasidagi janglarda „koʻp sonli“ oʻsmir oʻgʻil bolalar jang qilishgani haqida xabar berdi. Nodavlat notijorat tashkilot faoli Abdul-Rahmon al-Marwanining hisob-kitoblariga ko‘ra, Yamanda har yili qabilalar o‘rtasidagi janglarda 500-600 ga yaqin bola halok bo‘ladi yoki yaralanadi. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudan (ayniqsa Darfur) va Yamandan askar bolalar yollagan. Britaniya SAS maxsus kuchlari Yamanda askar bolalarni tayyorlash bilan shug‘ullangani aytiladi. Xabar qilinishicha, Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya safida jang qilayotgan askarlarning kamida 40 foizi bolalardir. Saudiya Arabistoni hutiylarga qarshi Saudiya chegarasini qoʻriqlash uchun yamanlik bolalarni askar sifatida yollaydi. 2019-yil iyun oyida AQSh Davlat kotibi Mike Pompeo Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya Yamandagi fuqarolar urushida bolalardan foydalanayotgani haqidagi ekspert xulosalarini rad etib, AQShning bolalar askarlikka yollovchi davlatlar ro‘yxatiga kiritilishiga to‘sqinlik qildi. == Osiyo == 2004-yilda oʻsmirlarning harbiy xizmatidan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) Osiyoda minglab bolalar Afgʻoniston, Myanma (Birma) , Nepal Indoneziya, Filippin, Laos va Shri-Lankadagi faol mojarolar va oʻt ochishni toʻxtatish holatlariga kelishilganda ham jangovar kuchlarga jalb qilingani haqida xabar berdi. Hukumatning mojaro zonalariga kirishni rad etishi ishtirok etgan raqamlarni hujjatlashtirishni imkonsiz qildi. 2004-yilda Myanma (Birma) hukumat qurolli kuchlari 12 yoshdan 16 yoshgacha boʻlgan bolalarni majburan yollagan va ishlatgan yagona davlat sifatida mintaqa tarixiga kirdi. Xudoning armiyasi partizan guruhini birgalikda boshqargan egizak aka-uka Jonni va Lyuter Xtolar 1997-yilda guruhni boshqara boshlaganlarida taxminan oʻn yoshda boʻlishgan. === Afg'oniston === Afgʻonistonda oʻttiz yillik fuqarolar urushi davrida qurolli kuchlar minglab askar bolalarni yollagan. Koʻpchilik hali ham Tolibonga qarshi kurashmoqda. Islom diniy maktablari yoki madrasalaridan taʼlim olganlarning baʼzilari xudkush terrorchi va qurolli hujumchilar sifatida foydalaniladi. Kamuflyaj kiyimida va shahidlik shiorlari bilan yurgan o‘g‘il bolalarning targ‘ibot videosi 2009-yilda Afg‘oniston Tolibon rahbariyati tomonidan eʼlon qilingan. Bu videoga amerikalik askarni oʻldirgan 14 yoshli Tolibon jangchisiga tasanno ham kiritilgan. === Birma/Myanma === Davlat Tinchlik va Taraqqiyot Kengashining taʼkidlashicha, Birmaning barcha askarlari koʻngilli hisoblanadi va qabul qilinganlarning hammasi 18 yoshdan katta. Human Rights Watch tashkiloti maʼlumotiga koʻra, Birma/Myanma milliy armiyasi Tatmadavda 70 000 ga yaqin oʻgʻil bolalar xizmat qilmoqda, 11 yoshgacha boʻlgan bolalar esa koʻchadan majburan olib kelinib guruhlarga qoʻshilmoqda. Guruhning xabar berishicha, dezertirlar uch yildan besh yilgacha qamoq jazosiga yoki hatto qatl etishga ham hukm qilinishi mumkin. Guruh shuningdek, taxminan 5,000-7,000 bolalar turli xil qurolli etnik muxolifat guruhlarida, xususan, Birlashgan Wa Davlat Armiyasida xizmat qilishini taʼkidladi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun 2009-yil iyun oyida hisobot eʼlon qildi, unda isyonchilar va hukumat tomonidan mamlakatda bolalarga nisbatan „jiddiy qonunbuzarliklar“ qayd etilgan. Maʼmuriyat 4-avgust kunidan boshlab keyingi oydan ular Birma/Myanmaga koʻproq oʻrganish uchun guruh yuborishlarini eʼlon qilishdi. === Shri-Lanka === Shri-Lankada bolalarning jangarilar tomonidan foydalanilishi 1983-yilda Shri-Lankadagi fuqarolar urushi boshlanganidan beri xalqaro miqyosda tan olingan muammo boʻlib kelgan. 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni asosiy yollovchilar Tamil Eelam isyonchi ozodlik yoʻlbarslari hisoblanadi. === Nepal === Nepal Kommunistik partiyasi kuchlarida taxminan 6000-9000 bola xizmat qiladi. 2010-yildan boshlab CPNning askar bolalari demobilizatsiya qilindi. === Filippin === Filippinda hukumatga qarshi kurashayotgan islomiy va kommunistik qurolli guruhlar muntazam ravishda yollangan bolalarga tayanib kurash olib boradi. 2001-yilda Human Rights Watch tashkiloti Moro Islom ozodlik fronti (MILF)dagi 10 000 askarning taxminan 13 foizini bolalar tashkil etgani va hukumatga aloqador ayrim harbiylashtirilgan kuchlar ham bolalardan foydalanayotgani haqida xabar bergan. 2016-yilda MILF 1869 nafar bolani guruhni tark etishiga ruxsat berdi va boshqa bolalarni guruhga qabul qilmaslik majburiyatini oldi. Biroq oʻsha yili BMT Filippindagi boshqa qurolli guruhlar asosan 13 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan bolalarni yollashda davom etayotgani haqida xabarlar yana davom etrdi. == Yevropa == Child Soldiers International maʼlumotlariga koʻra, Yevropada faqat 18 yoshdan kattalarni yollash tendensiyasi mavjud, aksariyat mamlakatlar ham faqat kattalarni yollashga ruxsat beradi, 2016-yilgi maʼlumotlarga koʻra qanday qurolli guruhlar bolalardan foydalanayotgani maʼlum emas edi. 2018-yil holatiga koʻra esa bir davlat, Buyuk Britaniya 16 yoshdan bolalarni, beshtasi esa 17 yoshdan (Avstriya, Kipr, Fransiya, Germaniya va Gollandiya) harbiy xizmatga jalb qilgan. Ulardan, Buyuk Britaniya eng koʻp bolalarni ishga oladi. 2016-yilda Britaniya armiyasiga yangi chaqirilganlarning taxminan chorak qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan. Barcha Yevropa davlatlari bolalarni qurolli mojarolarga jalb etish toʻgʻrisidagi ixtiyoriy protokolni ratifikatsiya qilgan, shuning uchun chaqiruv bolalar odatda balogʻatga yetgunlaricha harbiy harakatlarda foydalanilmaydi. Bolalar 1990-yillarda Birinchi Chechen urushida jangchilar sifatida ishlatilgan. === Avstriya === Avstriya bolalarni ota-onalari roziligi bilan bir yil erta, 17 yoshdan boshlab harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Kipr === Kipr bolalarni ota-onalari roziligi bilan ikki yil erta, 16 yoshdan boshlab majburiy harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Fransiya === Fransiya harbiy xizmatchilarni 17 yoshdan, harbiy texnik maktab oʻquvchilarini 16 yoshdan boshlab qabul qiladi. Qurolli kuchlarning 3 % ni 18 yoshgacha boʻlgan yoshlar tashkil etadi. === Germaniya === Germaniya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2015-yilda qurolli kuchlarning 6 foizini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil etgan. === Niderlandiya === Niderlandiya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2014-yilda uning qurolli kuchlarining 5 % 18 yoshgacha boʻlganlar boʻlgan. === Ukraina === 2014-yilda Ukraina sharqidagi qurolli mojaro paytida Donbasdagi tinchlik uchun adolat guruhi bolalarni qurolli tuzilmalarga jalb qilishning 41 ta holatini tasdiqlagan. Ulardan 37 tasi Ukraina nazorati ostida boʻlmagan hududdan, 4 tasi esa Ukraina nazorat hududidagi qurolli tuzilmalarda bolalarning ishtiroki bilan bogʻliq. Tasdiqlash imkoni boʻlmagan bolalarni ishga yollash haqida yana 31 ta murojaat boʻlgan. Ukraina tomonidan nazorat qilinmagan hududda tekshirilgan 37 ta ishning 33 tasi oʻgʻil bolalar va 4 tasi qiz bolalar; 57 % 16-17 yoshda, 35 % 15 yoshgacha boʻlgan va 8 % hollarda yoshni aniqlash mumkin boʻlmagan. === Buyuk Britaniya === Britaniya qurolli kuchlari 16 yoshdan boshlab xodimlarni jalb qilib, 15 yoshu 7 oylik bolalardan arizalarni qabul qilishni boshlaydi. Roʻyxatga olishdan oldin ota-onaning roziligi talab qilinadi. 2022-yil holatiga koʻra, Britaniya qurolli kuchlari tarkibiga kirganlarning 23 foizi 18 yoshdan kichiklar edi. Aksariyat bolalar armiyaga jalb qilingan, bu erda 2021-2022 yillarda askarlarning 30 foizi 18 yoshgacha boʻlganlar edi; koʻproq yangi askarlar boshqa yoshdagilarga qaraganda 16 yoshda edi. 16 yoshdan 17,5 yoshgacha boʻlgan armiyaga chaqirilganlar dastlab yosh guruhiga bagʻishlangan harbiy oʻquv markazida Army Foundation kollejida oʻqitiladi. 2021-yil holatiga koʻra, markaz Ofsted taʼlim inspektsiyasi tomonidan farovonlik boʻyicha „aʼlo“ deb baholangan, markazda suiisteʼmollik haqida koʻplab daʼvolar, baʼzilari isbotlangan, armiya rekordida. 2021-yilda markazda 22 nafar qizga nisbatan jinsiy huquqbuzarliklar bo‘yicha to‘qqizta tergov ochildi; bir tergovda gumon qilingan jinoyatchilarning uchtasi xodimlar boʻlgan. Vahiylar 2022-yil iyul oyida Vice News hisobotining mavzusi boʻlgan. OPAC maʼlumotlariga koʻra, Buyuk Britaniya odatda harbiy harakatlarda qatnashish uchun bolalarni chaqirmaydi, ammo chaqirilganlarni istisno qilmaydi ham. Buyuk Britaniya 2003-yildan 2010-yilgacha Iroq va Afg‘onistonga 18 yoshdan kichik bo‘lgan 22 nafar xodimni beixtiyor yubordi. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita Buyuk Britaniyani bolalar hech qanday sharoitda harbiy harakatlarda qatnasha olmasligini taʼminlash uchun oʻz siyosatini oʻzgartirishga chaqirdi. 1990-yillarda OPAC boʻyicha muzokaralarda Buyuk Britaniya AQShga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 boʻlishiga qarshi chiqdi. Bolalar huquqlarini himoya qiluvchi idoralar Buyuk Britaniya o‘z qurolli kuchlarini kadrlar bilan taʼminlashda bolalarga tayanishda davom etayotganini tanqid qildi. == Okeaniya == === Avstraliya === Avstraliya mudofaa kuchlari oʻz saflariga 16 yoshdan boshlab ota-onalarning roziligi bilan harbiy xizmatga kirishga ruxsat beradi. 18 yoshgacha boʻlgan qoʻl ostidagi yoshlarni chet elga yuborish yoki toʻgʻridan-toʻgʻri jangovar harakatlarda foydalanish mumkin emas, ularni evakuatsiya qilishning iloji boʻlmagan ekstremal holatlar bu vaziyatdan mustasno. === Yangi Zelandiya === 2018-yilning aniqlangan maʼlumotlariga koʻra, Yangi Zelandiya mudofaa kuchlariga qoʻshilishning minimal yoshi 17 yosh deb belgilangan. == Bolalardan harbiy maqsadda foydalanishni tugatish harakati == Bolalardan harbiy maqsadda keng miqyosda foydalanishganiga tarix guvoh. Faqat soʻnggi oʻn yilliklarda bu amaliyot asosli tanqid va uni tugatish uchun birgalikda saʼy-harakatlarga duch keldi. Qisman koʻplab qurolli kuchlar oʻz saflarini toʻldirishda bolalarga tayanganligi va qisman nodavlat qurolli guruhlarning xatti-harakatlariga taʼsir qilish qiyinligi sababli bu jarayon biroz sekin kechdi. == Yaqin tarix == === 1970-1980-yillar === Bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirokini cheklash boʻyicha xalqaro harakatlar 1977-yilda qabul qilingan 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar bilan boshlandi (77.2-modda). Yangi Protokollar 15 yoshgacha boʻlgan bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqladi, ammo davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarga 15 yoshdan boshlab bolalarni yollash va ulardan urushda foydalanishga ruxsat berishda davom etaverdi. Nodavlat notijorat tashkilotlari (NNTlar) bolalarni ishga yollashni butunlay taqiqlash toʻgʻrisidagi yangi shartnoma tarafdori boʻlganida, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (CRC) boʻyicha muzokaralar chogʻida qoidalar yangilandi. Qurolli kuchlari 18 yoshdan kichik boʻlganlardan foydalanayotgan baʼzi davlatlar bunga qarshilik koʻrsatdilar, shuning uchun 1989-yildagi yakuniy shartnoma matni faqat mavjud huquqiy standartni aks ettirdi xolos: 15 yoshgacha boʻlgan bolalarning harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishini taqiqlash. === 1990-yillar === XX asrning oxirlari yaʼni 1990-yillarda nodavlat notijorat tashkilotlari askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish koalitsiyasini (hozirgi Xalqaro bolalar askarlari) tashkil etishdi va ular Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada koʻrgan kamchiliklarni toʻgʻrilash maqsadida hamdard hukumatlar bilan yangi shartnoma tuzish kampaniyasida ishlashdi. Olti yil davom etgan global muzokaralardan soʻng, shartnoma 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol (OPAC) sifatida qabul qilindi. Shartnoma bolalarni harbiy xizmatga chaqirishni taqiqlab qoʻyadi, harbiy xizmatchilar 16 yoshdan kichik boʻlmasligini taʼminlaydi va harbiy harakatlarda bolalardan foydalanishni rad etadi. Shartnoma, shuningdek, nodavlat qurolli guruhlarni 18 yoshga toʻlmagan oʻsmirlarni har qanday maqsadda yollashni ham taqiqlaydi. OPAC boʻyicha muzokara olib borayotgan koʻpchilik davlatlar bolalarni yollashni taqiqlashni qoʻllab-quvvatlagan boʻlsa-da, AQSh boshchiligidagi Buyuk Britaniya bilan ittifoqdosh boʻlgan baʼzi mamlakatlar bunga eʼtiroz bildirdi. Shunday qilib, shartnoma 16 yoki 17 yoshli bolalarni ishga olishni taqiqlamaydi, garchi u davlatlarga qonunda yuqoriroq standartlarni oʻrnatishga imkon beradi. === 2000-yildan - hozirgi kungacha === Bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol qabul qilingandan soʻng, global ratifikatsiya kampaniyasi tez sur’atlar bilan rivojlandi. 2018-yilning maʼlumotlariga koʻra, OPAC 167 ta davlat tomonidan ratifikatsiya qilingan. Kampaniya, shuningdek, koʻplab davlatlarni bolalarni umuman ishga olmaslikka undadi. 2001-yilda 83 mamlakat faqat kattalarni roʻyxatga olishga ruxsat berdi. 2016-yilga kelib bu koʻrsatkich 126 taga yetdi, bu qurolli kuchlari mavjud boʻlgan mamlakatlarning 71 foizini tashkil qiladi. Taxminan 60 ga yaqin nodavlat qurolli guruhlar bolalardan foydalanishni toʻxtatish yoki qisqartirish toʻgʻrisida bitimlar tuzdilar, bu koʻpincha BMT yoki Jeneva chaqiruvi nodavlat tashkiloti vositachiligida oʻtkazildi. Child Soldiers International bergan hisobotlarga koʻra, OPAC shartnomasining muvaffaqiyati davlat qurolli kuchlari tomonidan bolalarni yollashning bosqichma-bosqich pasayishi bilan birgalikda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalar sonining qisqarishiga olib keldi. 2018-yilda berilgan maʼlumotlarga koʻra, bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish keng tarqalganligicha qolmoqda. Xususan, Boko Haram va IShIDga oʻxshagani jangari islomiy tashkilotlar hamda ularga qarshi kurashayotgan qurolli guruhlar bolalardan keng foydalanishadi. Bundan tashqari, aholisi eng koʻp boʻlgan uchta davlat — Xitoy, Hindiston va Qoʻshma Shtatlar hali ham oʻz qurolli kuchlariga 16 yoki 17 yoshli bolalarni harbiy xizmatga olinishiga ruxsat berishadi, shuningdek, „Yettilik“ guruhining beshta davlati: Kanada, Fransiya, Germaniya, Buyuk Britaniya va Amerika Qoʻshma Shtatlari ham bundan mustasno emas. == Voqealar == Qizil qoʻllar kuni — Red Hand day (shuningdek, Xalqaro askar bolalardan foydalanishga qarshi kurash kuni deb ham ataladi). Har yili 12-fevralda oʻtkaziladigan xotirlash kuni boʻlib, jamoatchilik eʼtiborini urushlar va qurolli toʻqnashuvlarda bolalardan askar sifatida ishlatish amaliyotiga qaratadi. Ushbu sana bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokolning kuchga kirishini aks ettiradi. == Bolalikning militarizatsiyasiga qarshi kurash == Oʻz qurolli kuchlariga bolalarni yollashga ruxsat bermaydigan koʻplab davlatlar taʼlim tizimi, atrof-muhit, filmlar va video oʻyinlar kabi mashhur oʻyin-kulgilar orqali bolalarga harbiy hayotni koʻrsatgani uchun tanqid qilindi.. Baʼzi sharhlovchilarning taʼkidlashicha, bolalar uchun bu marketing manipulyatsiya va harbiylikka yollash jarayonining bir qismidir va shuning uchun bu axloqiy jihatdan baholanishi kerak. Ushbu tamoyil baʼzi guruhlarni harbiy tashkilotlar va yoshlar oʻrtasidagi munosabatlarni bolalar huquqlari va sogʻligʻi nuqtai nazaridan tartibga solish uchun kampaniyaga olib keldi. Bunga misol qilib „ Urushga qarshilik ko‘rsatuvchilar“ xalqaro tashkilotining " Yoshlarning == Askarlikka olingan bolalarni reabilitatsiya qilish va reintegratsiya qilish == Child Soldiers International reintegratsiyani quyidagicha taʼriflaydi: „Ilgari qurolli kuchlar-guruhlar bilan aloqador boʻlgan bolalar tinch hayotga qaytishlari va ularning oilalari va jamiyatlarida qimmatli rol oʻynashlari uchun qoʻllab-quvvatlanadigan jarayon“. Askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiyalashga qaratilgan dasturlar UNICEF homiyligidagilar kabi koʻpincha uchta komponentni taʼkidlaydi: oilani birlashtirish-jamoa tarmogʻi, psixologik yordam va taʼlim-iqtisodiy imkoniyat. Dasturlarni muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun bu harakatlar kamida 3 yildan 5 yilgacha boʻlgan davrni oʻz ichiga oladi. Umuman olganda, reintegratsiya harakatlari bolalarni xavfsiz muhitga qaytarishga, diniy va madaniy marosimlar orqali bolaning oilasi va jamiyati nomidan kechirimlilik tuygʻusini shakllantirishga va bolaning oʻz oilasi bilan birlashishini ragʻbatlantirishga qaratilgan.harbiylashuviga qarshi kurash" dasturi, AQShdagi „Bolalarni yollashni to‘xtating“ kampaniyasi va Buyuk Britaniyadagi „Maktablardan tashqarida harbiylar“ kampaniyasini keltirish mumkin. Xuddi shunday xavotirlar Germaniya va Isroilda ham bildirilgan. Agar bola urush jinoyatlarini sodir etgan boʻlsa, reintegratsiya harakatlari qiyinlashishi mumkin, chunki bunday hollarda jamiyatda stigma va norozilik kuchayadi. Bunday vaziyatlarda bolaning ehtiyojlari jamiyatda adolat tuygʻusi bilan mutanosib boʻlishi muhimdir. Bunday vaziyatlarni zudlik bilan hal qilish kerak, chunki shunday qilinmasa, koʻplab bolalar qayta roʻyxatga olish xavfiga duch kelishadi. Shuningdek, reintegratsiyaning ikkita sohasi alohida eʼtiborga olinishi kerak: askar ayollar va bolalar askarlari orasida giyohvand moddalarni isteʼmol qilish. Giyohvand moddalar taʼsiri ostida boʻlgan yoki jinsiy yoʻl bilan yuqadigan kasalliklarga duchor boʻlgan askar bolalar oʻzlarining ehtiyojlariga mos keladigan qoʻshimcha dasturlarni talab qiladilar. jmrnv6sonquqjo7p23ni8amw7ljrc21 2817280 2817275 2022-08-29T11:08:20Z ShHamrayev 72833 /* Yaman */ wikitext text/x-wiki {{tahrirlayapman|ShHamrayev}} Bolalar (Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada 18 yoshga toʻlmagan shaxs sifatida belgilangan) tarix davomida harbiy harakatlar va kampaniyalarda qatnashish uchun jalb qilingan<ref name="Wessells">{{cite journal|last1=Wessels|first1=Michael|title=Child Soldiers|journal=Bulletin of the Atomic Scientists|year=1997|volume=53|issue=4|page=32|doi=10.1080/00963402.1997.11456787|bibcode=1997BuAtS..53f..32W}}</ref>. Davlat qurolli kuchlari, nodavlat qurolli guruhlar va boshqa harbiy tashkilotlar tarkibidagi bola askarlar jangovar tayyorgarlikdan o‘tishi va jangovar mashg‘ulotlar uchun ishlatilishi, porterlar yoki xabarchilar kabi yordamchi rollarga tayinlanishi yoki tirik qalqon sifatida taktik ustunlik yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun ishlatilishi mumkin<ref name="Children at war">{{Cite news|url=http://www.historyextra.com/podcast/children-war|title=Children at war|work=History Extra|access-date=7 December 2017|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180112002342/http://www.historyextra.com/podcast/children-war|archive-date=12 January 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":2">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|title=The Paris Principles: Principles and guidelines on children associated with armed forces or armed groups|last=UNICEF|year=2007|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20161030083755/http://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|archive-date=30 October 2016|url-status=live}}</ref>. Masalan, minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida, gʻolib tomonda ham, magʻlub tomonda ham qatnashdilar. Bolalar kattalarga qaraganda taʼsirchanlikka koʻproq moyil boʻlganligi sababli harbiy xizmatda oson nishon hisoblanadi<ref name="ReferenceB">{{cite journal |last1=Beber, Blattman |first1=Bernd, Christopher |year=2013 |title=The Logic of Child Soldiering and Coercion |url=https://archive.org/details/sim_international-organization_winter-2013_67_1/page/65 |journal=International Organization |volume=67 |issue=1 |pages=65–104 |doi=10.1017/s0020818312000409 |doi-access=free}}</ref><ref name=":32">{{Cite book |last=Dave. |first=Grossman |title=On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society |date=2009 |publisher=Little, Brown and Co |isbn=9780316040938 |edition=Rev. |location=New York |oclc=427757599}}</ref><ref name="Wessells" /><ref name=":22">{{Cite book |author1-last=McGurk |author1-first=Dennis |title=Military life: The psychology of serving in peace and combat |author2-last=Cotting |author2-first=Dave I. |author3-last=Britt |author3-first=Thomas W. |author4-last=Adler |author4-first=Amy B. |publisher=Praeger Security International |year=2006 |isbn=978-0275983024 |editor1-last=Adler |editor1-first=Amy B. |volume=2: Operational stress |location=Westport |pages=13–31 |chapter=Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members |editor2-last=Castro |editor2-first=Carl Andrew |editor3-last=Britt |editor3-first=Thomas W.}}</ref>. Baʼzilar kuch bilan yollanadilar, boshqalari esa koʻpincha qashshoqlikdan qutulish uchun bu yoʻlni tanlaydilar<ref name="Wessells" /><ref name=":12">{{Cite book |last1=Brett |first1=R |url=https://archive.org/details/youngsoldierswhy0000bret |title=Young soldiers : why they choose to fight |last2=Specht |first2=I |publisher=Lynne Rienner Publishers |year=2004 |isbn=9781588262615 |location=Boulder, Colo. |oclc=53830868 |url-access=registration}}</ref><ref name=":103">{{Cite journal |last1=Gee |first1=David |last2=Taylor |first2=Rachel |date=1 November 2016 |title=Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army? |journal=The RUSI Journal |volume=161 |issue=6 |pages=36–48 |doi=10.1080/03071847.2016.1265837 |issn=0307-1847 |s2cid=157986637}}</ref><ref name=":82">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|title=Child Soldiers Global Report 2008|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2008|access-date=16 May 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181010192928/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|archive-date=10 October 2018|url-status=dead}}</ref>. Qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar koʻpincha psixiatrik kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi, shuningdek, tajovuzkorlikning kuchayishi kabi xulq-atvorning turli muammolariga duch kelishadi, bu esa balogʻat yoshida qashshoqlik va ishsizlikning yuqori xavfiga olib keladi. Buyuk Britaniya va AQShda olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmir bolalar orasida ularni harbiy xizmatga jalb qilish, hatto ular urushga yuborilmagan boʻlsa ham, oʻz joniga qasd qilishga urinish<ref name=":30">{{Cite journal |last1=Ursano |first1=Robert J. |last2=Kessler |first2=Ronald C. |last3=Stein |first3=Murray B. |last4=Naifeh |first4=James A. |last5=Aliaga |first5=Pablo A. |last6=Fullerton |first6=Carol S. |last7=Wynn |first7=Gary H. |last8=Vegella |first8=Patti L. |last9=Ng |first9=Tsz Hin Hinz |date=1 July 2016 |title=Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers |journal=JAMA Psychiatry |language=en |volume=73 |issue=7 |pages=741–9 |doi=10.1001/jamapsychiatry.2016.0600 |issn=2168-622X |pmc=4937827 |pmid=27224848}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/694167/20180327_Suicide_and_open_verdict_deaths_in_the_UK_Regular_Armed_Forces_1984-2017_Tables_and_Figures-O.xls|title=UK armed forces suicide and open verdict deaths: 1984–2017|last=UK, Ministry of Defence|year=2017|access-date=24 May 2018}}</ref> stress bilan bogʻliq ruhiy kasalliklar<ref name=":28">{{Cite journal |last1=Goodwin |first1=L. |last2=Wessely |first2=S. |last3=Hotopf |first3=M. |last4=Jones |first4=M. |last5=Greenberg |first5=N. |last6=Rona |first6=R. J. |last7=Hull |first7=L. |last8=Fear |first8=N. T. |year=2015 |title=Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population? |journal=Psychological Medicine |language=en |volume=45 |issue=9 |pages=1881–1891 |doi=10.1017/s0033291714002980 |issn=0033-2917 |pmid=25602942 |s2cid=3026974}}</ref><ref name=":29">{{Cite journal |last1=Martin |first1=Pamela Davis |last2=Williamson |first2=Donald A. |last3=Alfonso |first3=Anthony J. |last4=Ryan |first4=Donna H. |date=February 2006 |title=Psychological adjustment during Army basic training |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2006-02_171_2/page/157 |journal=Military Medicine |volume=171 |issue=2 |pages=157–160 |doi=10.7205/milmed.171.2.157 |issn=0026-4075 |pmid=16578988 |doi-access=free}}</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish<ref name=":31">{{Cite journal |last1=Head |first1=M. |last2=Goodwin |first2=L. |last3=Debell |first3=F. |last4=Greenberg |first4=N. |last5=Wessely |first5=S. |last6=Fear |first6=N. T. |date=1 August 2016 |title=Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel |journal=Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology |language=en |volume=51 |issue=8 |pages=1171–1180 |doi=10.1007/s00127-016-1177-8 |issn=0933-7954 |pmc=4977328 |pmid=26864534}}</ref><ref name=":33">{{Cite journal |last1=Mattiko |first1=Mark J. |last2=Olmsted |first2=Kristine L. Rae |last3=Brown |first3=Janice M. |last4=Bray |first4=Robert M. |year=2011 |title=Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel |url=https://archive.org/details/sim_addictive-behaviors_2011-06_36_6/page/608 |journal=Addictive Behaviors |volume=36 |issue=6 |pages=608–614 |doi=10.1016/j.addbeh.2011.01.023 |pmid=21376475}}</ref>, va zoʻravonlik yuzaga chiqadi<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref><ref name=":35">{{Cite journal |last=Bouffard |first=L A |year=2005 |title=The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience |url=https://archive.org/details/sim_armed-forces-and-society_winter-2005_31_2/page/273 |journal=Armed Forces & Society |volume=31 |issue=2 |pages=273–295 |doi=10.1177/0095327x0503100206 |s2cid=144559516}}</ref><ref name=":36">{{Cite journal |last1=Merrill |first1=Lex L. |last2=Crouch |first2=Julie L. |last3=Thomsen |first3=Cynthia J. |last4=Guimond |first4=Jennifer |last5=Milner |first5=Joel S. |date=August 2005 |title=Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2005-08_170_8/page/705 |journal=Military Medicine |volume=170 |issue=8 |pages=705–709 |doi=10.7205/milmed.170.8.705 |issn=0026-4075 |pmid=16173214 |doi-access=free}}</ref>. Bir qator shartnomalar bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishini kamaytirish yoki iloji boricha cheklashga qaratilgan<ref name=":3" /><ref>{{Cite web |title=Child Soldiers World Index |url=https://dallaireinstitute.org/child-soldiers-world-index/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Dallaire Institute |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Soldiers International |date=2018 |title=Why 18 Matters: A rights-based analysis of child recruitment |url=https://resourcecentre.savethechildren.net/document/why-18-matters-rights-based-analysis-child-recruitment/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Save the Children Resource Centre |language=en}}</ref>. Child Soldiers International tashkiloti bergan ma‘lumotlariga koʻra, bu kelishuvlar bolalarni ishga olishni kamaytirishga yordam bergan, ammo amaliyot baʼzi hududlarni toʻliq qamrab ololmayapti va bolalar butun dunyo boʻylab harbiy harakatlarda qatnashishda davom etmoqda. Iqtisodiy jihatdan qudratli baʼzi davlatlar 16 yoki 17 yoshli harbiy xizmatchilarga tayanishda davom etmoqda va soʻnggi yillarda qurolli toʻqnashuvlarda yosh bolalardan foydalanish koʻpaydi, chunki jangarilar harakati va ularga qarshi kurashayotgan guruhlar bolalarni koʻp sonni tashkil qilish uchun yollashadi<ref name=":3">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=Louder than words: An agenda for action to end state use of child soldiers|last=Child Soldiers International|year=2012|access-date=19 January 2018}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. == Tarix == Tarix oʻqitilgan va jang qilish uchun foydalanilgan, qoʻllab-quvvatlovchi rollarga tayinlangan, masalan, porter yoki xabarchi, jinsiy qul sifatida foydalanilgan yoki taktik ustunlik uchun tirik qalqon sifatida yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun yollangan bolalar bilan toʻla<ref name=":2" /><ref name="Children at war"/><ref name=":48">{{cite web|url=http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|title=Girl Soldiers – The cost of survival in Northern Uganda, Women News Network – WNN|date=13 January 2009|publisher=Womennewsnetwork.net|access-date=12 May 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120523212431/http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|archive-date=23 May 2012|url-status=live}}</ref> <ref>Michael Leggiere, The Fall of Napoleon: The Allied Invasion of France 1813–1814, pg.99–100</ref> Misol uchun, 1814-yilda Napoleon oʻz qoʻshinlariga koʻplab oʻsmirlarni to‘plagan. Minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida qatnashdilar<ref name=":41">{{cite web|title=How did Britain let 250000 underage soldiers fight in WW1?|url=https://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20180321184716/http://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|archive-date=21 March 2018|access-date=22 January 2016|work=BBC News}}</ref><ref name=":43">[[Norman Davies]], [https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603 ''Rising '44: The Battle for Warsaw,''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603|date=6 February 2016}} Pan Books 2004 p.603</ref><ref name="Rosen2005">{{cite book|author=David M. Rosen|url=https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|title=Armies of the Young: Child Soldiers in War and Terrorism|date=January 2005|publisher=Rutgers University Press|isbn=978-0-8135-3568-5|pages=54–55|quote=The participation of Jewish children and youth in warfare was driven by a combination of necessity, honor, and moral duty.|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref><ref name="Kucherenko2011">{{cite book|last=Kucherenko|first=Olga|url=https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|title=Little Soldiers: How Soviet Children Went to War, 1941–1945|date=13 January 2011|publisher=OUP Oxford|isbn=978-0-19-161099-8|page=3|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar kuchidan XX asr va XXI asrning boshlarida Afrika, Lotin Amerikasi va Yaqin Sharqning ayrim qismlarida foydalanishda davom etildi<ref name="CSGR2004-292" /><ref name=":14" /><ref name=":02" />. Faqat mazkur ming yillikning boshidan boshlab bolalardan harbiy foydalanishni cheklash va kamaytirish boʻyicha xalqaro harakatlar boshlandi. == Hozirgi holat == === Davlat qurolli kuchlari === 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) qabul qilindi. Shundan beri global tendentsiya Straight-18 standarti sifatida 18 va undan kichik yoshdagi bolalarni qurolli kuchlarga yollashni cheklashdan iborat. Qurolli kuchlari boʻlgan koʻpgina davlatlar OPACga aʼzo boʻlishdi, unga koʻra bolalarni yollash bilan shugʻullanuvchi davlatlar bunday vaziyatda jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ majburiyatini oladi<ref name=":5" /><ref name=":7">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|title=International laws and child rights|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180202005301/https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|archive-date=2 February 2018|url-status=dead}}</ref>. Shunga qaramay, Child Soldiers International 2018-yilda 46 mamlakatda 18 yoshgacha bo‘lgan bolalar hali ham harbiy maqsadlarga jalb qilinayotgani<ref name=":39">{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/|title=Child Soldiers World Index|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=29 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329153356/http://childsoldiersworldindex.org/|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref> va o‘qitilayotgani haqida xabar berdi. Ulardan koʻpchiligi 17 yoshdan boshlab, ozroq qismi 20 yosh, kami 16 yoshdan boshlab, nomaʼlum qismi esa 16 yoshdan ham kichikroq bolalarni ishga qabul qiladi<ref name=":5">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|title=Where are child soldiers?|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180201210707/https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|archive-date=1 February 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":3" /><ref name=":6">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|page=41|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitasi va boshqalar harbiy tayyorgarlik, harbiy muhit va majburiy xizmat shartnomasi bolalar huquqlariga mos kelmasligini va oʻsmirlarni davlat qurolli kuchlariga jalb qilishni toʻxtatishga chaqirdi. Bolalar oʻsmirlik davrida sogʻlom rivojlanish huquqiga egadir<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC/C/GC/20&Lang=en|title=General comment No. 20 (2016) on the implementation of the rights of the child during adolescence|last=Committee on the Rights of the Child|year=2016|website=tbinternet.ohchr.org|language=en-us|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926052204/https://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2FC%2FGC%2F20&Lang=en|archive-date=26 September 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":3" /><ref>{{Cite web|url=https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|title=Ending the recruitment and use of children in armed conflict|last=UNICEF|year=2017|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926014225/https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|archive-date=26 September 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":19">{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|title=Children, Not Soldiers {{!}} United Nations Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180119171732/https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|archive-date=19 January 2018|url-status=live}}</ref>. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudandan (ayniqsa Darfurdan) askar bolalarni yollagan. === Nodavlat qurolli guruhlar === Bularga qurolli kuchlar, isyonchilar, terroristik tashkilotlar, partizanlar harakati, mafkuraviy yoki diniy jihatdan boshqariladigan guruhlar, qurolli ozodlik harakatlari va boshqa turdagi kvaziharbiy tashkilotlar iborat bolalardan foydalanadigan nodavlat qurolli harbiylashtirilgan tashkilotlar kiradi. 2022-yil holatiga ko'ra, BMT bolalardan bunday guruhlar tomonidan keng foydalaniladigan 12 mamlakatni aniqladi: Janubiy Amerikadagi Kolumbiya; Afrikada Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Mali, Somali, Janubiy Sudan va Sudan; Yaqin Sharqdagi Livan; G'arbiy Osiyoda Suriya va Yaman; Markaziy Osiyoda Afg'oniston; va Janubi-Sharqiy Osiyoda Myanma<ref name=":57">{{Cite web|last=UN Secretary-General|date=23 June 2022|title=Children and armed conflict: Report of the Secretary-General|url=https://documents-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N22/344/71/PDF/N2234471.pdf|url-status=live|access-date=20 August 2022|website=United Nations}}</ref>. Hamma qurolli guruhlar ham bolalardan foydalanmaydi va 1999-yildan beri 60 ga yaqin qurolli guruhlar bu amaliyotni qisqartirish yoki tugatish toʻgʻrisida kelishuvga erishgan. Masalan, 2017-yilga kelib Filippindagi Moro Islomiy Ozodlik Jabhasi (MILF) o‘z saflaridan 2000 ga yaqin bolani ozod qildi<ref>{{Cite web|url=https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|title=UN Officials congratulate MILF for completion of disengagement of children from its ranks|last=UNICEF|date=4 December 2017|website=unicef.org|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180117182557/https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|archive-date=17 January 2018|url-status=live}}</ref>, 2016-yilda Kolumbiyadagi FARC-EP partizan harakati bolalarni yollashni to‘xtatishga rozi bo‘ldi. Boshqa mamlakatlar, xususan, Afgʻoniston, Iroq, Nigeriya va Suriyada teskari tendensiya kuzatilmoqda bu yerda islomiy jangarilar va ularga qarshi boʻlgan guruhlar bolalarni yollash, oʻqitish va ulardan foydalanishni kuchaytirdilar<ref name=":17">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. === Global taxmin === 2003-yilda Brukings Institutidan PW Singer, askar oʻsmirlar hududlarda davom etayotgan mojarolarning toʻrtdan uch qismida ishtirok etishini taxmin qildi<ref name="saddam">{{cite web|url=http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|title=Facing Saddam's Child Soldiers|author=P. W. Singer|date=14 January 2003|publisher=[[Brookings Institution]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20100212100221/http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|archive-date=12 February 2010|url-status=dead|access-date=3 August 2009|author-link=P. W. Singer}}</ref>. Oʻsha yili BMTning Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi (UNOCHA) bu bolalarning koʻpchiligi 15 yoshdan oshgan, ammo baʼzilari undan yoshroq boʻlganini xabar qildi<ref name="irin">{{cite web|url=http://www.irinnews.org/report/66280/africa-too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|title=AFRICA: Too small to be fighting in anyone's war|date=December 2003|publisher=UN Office for the Coordination of Humanitarian Affairs|archive-url=https://web.archive.org/web/20130325052712/http://www.irinnews.org/Report/66280/AFRICA-Too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|archive-date=25 March 2013|url-status=dead|access-date=3 August 2009}}</ref>. Bugungi kunda qurolli toʻqnashuvlar boʻlayotgan BMT rasmiylari va boshqa uchinchi tomonlarning kirishiga toʻsqinlik qiladigan hududlarda bolalardan harbiy foydalanishning keng tarqalganligi sababli, qancha bolalar jabrlanganini taxmin qilish qiyin<ref name=":8">{{Cite news |last=Child Soldiers International |year=2017 |title=How many children are used for military purposes worldwide? |language=en |url=https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |url-status=dead |access-date=25 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180126070954/https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |archive-date=26 January 2018}}</ref>. 2017-yilda Child Soldiers International tashkiloti dunyo boʻylab bir necha oʻn minglab bolalar, ehtimol 100 000 dan ortiq bolalar mamlakat qurolli kuchlari va nodavlat harbiy tashkilotlarda harbiy taʼlim olganini hisobladi va 2018-yilda tashkilot oʻsmirlar harbiy harakatlarda qatnashish uchun foydalanilgani haqida xabar berdi. 2018-yilda ular kamida 18 qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etgan. Qizlar askar bolalarning 40 % dan ortigʻini tashkil qilishi aniqlangan<ref>{{Cite book|last=Whitman|first=Shelly|title=The Routledge Handbook of the Responsibility to Protect|publisher=Routledge Publishing|year=2012|isbn=978-0-415-60075-0|location=New York|pages=154|language=English}}</ref>. == Bolalardan foydalanishning mantiqiy asoslari == Bolalarning jismoniy va psixologik jihatdan kattalarga nisbatan yosh boʻlishlariga qaramay, mamlakat va nodavlat harbiy tashkilotlarning ularni izlashiga koʻplab sabablari bor. === Psixologik omillar === Kattalarga nisbatan, bolalarning, shu jumladan o'smir bolalarning nevrologik rivojlanmaganligi ularni ishga qabul qilishga ko'proq moyil qiladi, shuningdek, xavf-xatarlarni hisobga olmasdan, keyingi qarorlar qabul qilish ehtimolini oshiradi<ref name=":55">{{Cite news |last=Louise, R |display-authors=et al |date=17 November 2016 |title=The recruitment of children by the UK armed forces: A critique from health professionals |language=en-GB |work=Medact |url=https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |url-status=live |access-date=31 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180131192429/https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |archive-date=31 January 2018}}</ref><ref>{{Cite book |last=Strasburger |first=V C |title=Children, adolescents, and the media (Chapter 1) |publisher=Sage |others=Wilson, Barbara J., Jordan, Amy B. (Amy Beth) |year=2013 |isbn=9781412999267 |edition=Third |location=Los Angeles |oclc=820450764}}</ref><ref>{{Cite journal |last=Spear |first=L. P. |date=June 2000 |title=The adolescent brain and age-related behavioral manifestations |journal=Neuroscience and Biobehavioral Reviews |volume=24 |issue=4 |pages=417–463 |doi=10.1016/s0149-7634(00)00014-2 |issn=0149-7634 |pmid=10817843 |s2cid=14686245}}</ref>. Ushbu moyilliklarni hisobga olgan holda, Germaniya<ref>{{Cite web |last=Krennerich |first=Michael |date=30 October 2020 |title=Shadow Report Child Soldiers 2020 |url=https://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC/Shared%20Documents/DEU/INT_CRC_NGO_DEU_44158_E.pdf |url-status=live |access-date=19 August 2022 |website=UN Office of the High Commissioner for Human Rights |page=24}}</ref>, Buyuk Britaniya<ref name=":13">{{Cite web |last=Gee |first=D |year=2008 |title=Informed Choice? Armed forces recruitment practices in the United Kingdom |url=https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204740/https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017}}</ref> va AQShda<ref name=":52">{{Cite web |last=American Public Health Association |year=2012 |title=Cessation of Military Recruiting in Public Elementary and Secondary Schools |url=https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204348/https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017 |website=apha.org}}</ref> o'smirlar bilan harbiy marketing olib borish tanqid qilingan. Xuddi shu uch mamlakatda olib borilgan tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kam ta'minlangan bolalarni nishonga olishadi<ref name=":93">{{Cite book |last=Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns |title=Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany |year=2016}}</ref><ref name=":23">{{Cite web |author1=Gee, D |author2=Goodman, A |title=Army visits London's poorest schools most often |url=http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20180529080003/http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |archive-date=29 May 2018 |access-date=10 December 2017}}</ref><ref name=":13" /><ref name=":21">{{Cite journal |last1=Hagopian |first1=Amy |last2=Barker |first2=Kathy |date=1 January 2011 |title=Should We End Military Recruiting in High Schools as a Matter of Child Protection and Public Health? |journal=American Journal of Public Health |volume=101 |issue=1 |pages=19–23 |doi=10.2105/ajph.2009.183418 |issn=0090-0036 |pmc=3000735 |pmid=21088269}}</ref><ref name=":52" /><ref>{{Cite news |title=Soldiers of Misfortune: Abusive U.S. Military Recruitment and Failure to Protect Child Soldiers |language=en |work=American Civil Liberties Union |url=https://www.aclu.org/other/soldiers-misfortune-abusive-us-military-recruitment-and-failure-protect-child-soldiers |access-date=13 December 2017}}</ref>. Masalan, Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni jalb qilishni oson deb hisoblaydi, ayniqsa kambag'al oilalardan bo'lganlarni yollash yanada osonroq<ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d5bbf83278b3100018306a4/1566293898095/UK_recruitment_report_final.pdf |access-date=24 August 2019 |website=crin.org}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d4ab413eab07100015db6b6/1565176852564/FINAL+Youngest+British+army+recruits+come+disproportionately+from+England%27s+most+deprived+constituencies.pdf |access-date=24 August 2019}}</ref>. Ishga qabul qilingandan so'ng, bolalarga kattalarga qaraganda buyruqlarni osonroq bajartirish va nazorat qilish va kattalardan ko'ra din, nomus, obro'-e'tibor, qasos va burch kabi pul to'lanmaydigan rag'batlar uchun kurashishga moyildirlar<ref>{{cite journal |last1=Rosenblatt |first1=Roger |year=1984 |title=Children of War |journal=American Educator 8 |volume=1 |pages=37–41}}</ref>. Keltirilgan misollarga quyidagilar kiradi: Piter V. Singerning fikricha, oʻsmirlar osonlik bilan boshqara oladigan yengil avtomatik qurollarning global miqyosda tarqalishi bolalardan bevosita jangchilar sifatida foydalanishni yanada foydaliroq qildi<ref> Singer, Peter (2005). Children at War. New York: Pantheon Books. ISBN 9780375423499.</ref>. Romeo Daller aholining haddan tashqari koʻpayishi bolalarni harbiy tashkilotlar uchun arzon va qulay manbaga aylantirishdagi roliga ishora qilgan<ref>Dallaire, Roméo (2011). They Fight Like Soldiers, They Die Like Children: The Global Quest to Eradicate the Use of Child Soldiers. New York: Walker, and Company.</ref>. Rojer Rozenblatt oʻsmirlar kattalarga qaraganda din, sharaf, obroʻ-eʼtibor, qasos va burch kabi pul bilan olib boʻlmaydigan ragʻbatlar uchun kurashishga tayyor ekanligini taʼkidladi<ref>Rosenblatt, Roger (1984). "Children of War". American Educator 8 1: 37–41.</ref>. Bir qancha sharhlovchilar, jumladan, Bernd Beber, Kristofer Blattman, Deyv Grossman, Maykl Uessels, MakGurk va uning hamkasblari, bolalar kattalarga qaraganda itoatkor va moslashuvchan boʻlganligi sababli, ularni boshqarish, aldash va ularga yot gʻoyalar singdirish osonroq ekanligini taʼkidladilar<ref>Beber, Blattman, Bernd, Christopher (2013). "The Logic of Child Soldiering and Coercion". International Organization 67 (1): 65–104. doi:10.1017/s0020818312000409. Bu manba bu sahifada ikki marta foydalanilgan.</ref><ref>Dave., Grossman. On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society, Rev., New York: Little, Brown and Co, 2009. ISBN 9780316040938. OCLC 427757599. </ref><ref>Wessels, Michael (1997). "Child Soldiers". Bulletin of the Atomic Scientists 53 (4): 32. doi:10.1080/00963402.1997.11456787.</ref><ref>McGurk, Dennis „Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members“,. Military life: The psychology of serving in peace and combat Adler: . Westport: Praeger Security International, 2006 — 13–31 bet. ISBN 978-0275983024. </ref> Devid Gi va Reychel Teylor Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni ayniqsa kambagʻal oilalardan boʻlganlarni jalb qilish osonroq ekanligini aniqladi<ref>Gee, David; Taylor, Rachel (1 November 2016). "Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army?". The RUSI Journal 161 (6): 36–48. doi:10.1080/03071847.2016.1265837. ISSN 0307-1847.</ref><ref>Child Rights International Network. „Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK“. crin.org (21-avgust 2019-yil). Qaraldi: 24-avgust 2019-yil.</ref><ref>Child Rights International Network. „Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies“ (21-avgust 2019-yil). Qaraldi: 24-avgust 2019-yil.</ref>. Baʼzi qurolli guruhlar rahbarlarining taʼkidlashicha, oʻsmirlar oʻzlarining yosh boʻlishlariga qaramay, jangovar boʻlinmaga jangchilar sifatida oʻzlarining fazilatlarini olib kelishadi, ular koʻpincha ajoyib darajada qoʻrqmas, chaqqon va chidamlidir<ref>Beber, Bernd; Blattman, Christopher (2013). "The Logic of Child Soldiering and Coercion" (en). International Organization 67 (1): 65–104. doi:10.1017/s0020818312000409. ISSN 0020-8183.</ref>. Baʼzi oʻsmirlar harbiy tashkilotlarga majburan jalb qilinsa, aldanib yoki pul bilan olinsa, boshqalari oʻz xohishi bilan qoʻshiladi<ref>Brett, R. Young soldiers : why they choose to fight. Boulder, Colo.: Lynne Rienner Publishers, 2004. ISBN 9781588262615. OCLC 53830868.</ref><ref>Child Soldiers International. „Des Milliers de vies à réparer“ (fr) (2016). 15-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 29-yanvar 2018-yil.</ref><ref>Manba Wessels, Michael (1997). "Child Soldiers". Bulletin of the Atomic Scientists 53 (4): 32. doi:10.1080/00963402.1997.11456787.</ref>. Buning sabablari koʻp. 2004-yilda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalarni oʻrganishda Reychel Brett va Irma Spekt harbiy xizmatga kirishni ragʻbatlantiradigan bir qator omillarga ishora qildilar, xususan: Qashshoqlik, shu jumladan taʼlim yoki ishga joylashish imkoniyatlarining yetishmasligi Urushning madaniy normallashuvi Yangi doʻstlar izlash Qasos (masalan, doʻstlar va qarindoshlarning oʻldirilganini koʻrgandan keyin) „Jangchi“ roli yetuklikka oʻtish marosimini taʼminlaydi degan umidlar<ref>Brett, R. Young soldiers : why they choose to fight. Boulder, Colo.: Lynne Rienner Publishers, 2004. ISBN 9781588262615. OCLC 53830868.</ref>. XX asrning oxirlari taxminan 1990-yillarda Kambodja qurolli kuchlari tomonidan yollangan bolaning quyidagi soʻzlari koʻplab bolalarning qoʻshilish fikrlariga xosdir: <blockquote>Men ota-onamda ovqat yoʻqligi va maktabga bormasligim sababli qoʻshildim. . . Men minalar haqida oʻylardim, lekin nima ham qilishimiz mumkin — bu buyruq [oldingi chiziqqa borish]. Bir kuni kimdir mening oldimda minani bosdi va u yaralanib vafot etdi. . . O‘shanda men 60 metr narida radio yonida turgan edim. Men uning oʻlganini koʻzim bilan koʻrdim. . . Men har bir boʻlimda yosh bolalarni koʻraman. . . Ishonchim komilki, yana bir-ikki yil askarligimcha qolaman. Harbiy bo‘lishni to‘xtatsam, hech qanday mahoratim yo‘qligi uchun biror joyda ishlolmayman. Men keyin nima qilishimni bilmayman. . .<ref name=":410">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=adc88bff-1916-4317-b184-d9079e7b0bb8|archive-url=https://web.archive.org/web/20190525205613/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=adc88bff-1916-4317-b184-d9079e7b0bb8|url-status=dead|archive-date=2019-05-25|title=Global Report on Child Soldiers|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2001|website=child-soldiers.org|access-date=2018-05-16}}</ref></blockquote> == Bolalarga taʼsiri == === Qurolli mojaro === Bolalarga harbiy hayotning taʼsir koʻlami birinchi marta xalqaro hamjamiyat tomonidan BMT Bosh Assambleyasi topshirgan „Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri“ (1996-yilda) nomi bilan inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machel tomonidan tayyorlangan yirik hisobotda maʼlum qilingan<ref>Machel. „Impact of armed conflict on children“ (1996). 8-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. Hisobot, ayniqsa, yosh bolalardan foydalanish bilan bogʻliq boʻlib, har yili dunyo boʻylab koʻp minglab bolalar oʻlib ketayotgani, mayib-majruh boʻlib, psixiatrik jarohatlar olganligi haqidagi dalillarni taqdim etgan<ref>Machel. „Impact of armed conflict on children“ (1996). 8-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. Grasa Machelning hisobotidan keyin oʻtkazilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar ruhiy kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi va xatti-harakatlari bilan bogʻliq muammolarning sezilarli darajada yuqori xavfiga duch kelishadi<ref name=":15">{{Cite web|url=https://www.scribd.com/document/328940882/Child-Soldiering-Impact-on-Childhood-Development-and-Learning-Capacity|title=Child soldiering: Impact on childhood development and learning capacity|last=Boothby, N|display-authors=et al|year=2010|access-date=30 January 2018}}</ref>. Masalan, Falastin va Ugandada olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, sobiq askar bolalarning yarmidan koʻpi travmadan keyingi stress buzilishi alomatlarini koʻrsatgan va Ugandadagi har oʻninchi boladan toʻqqiztasida ruhiy tushkunlik holati ijobiy boʻlgan. Falastinlik tadqiqot olib boruvchilar, shuningdek, qurolli toʻqnashuvlarda yuqori darajadagi zoʻravonlikka duchor boʻlgan bolalar boshqa bolalarga qaraganda tajovuzkorlik va agressiyani koʻrsatish ehtimoli koʻproq ekanligini aniqladilar. Ushbu taʼsirlarning umumiy taʼsiri odatda kattalardagi qashshoqlik va doimiy ishsizlikning yuqori xavfini oʻz ichiga oladi<ref>Boothby, N. „Child soldiering: Impact on childhood development and learning capacity“ (2010). Qaraldi: 30-yanvar 2018-yil.</ref> === Qo'lga olish === Human Rights Watch tashkilotiga bergan maʼlumotlarga koʻra, qurolli kuchlar va guruhlar yollangan bolalarni hibsga olganlarida ularga koʻproq zarar yetkaziladi<ref name=":50">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|title=Children Detained in War Zones|date=28 July 2016|access-date=21 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821224149/https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|archive-date=21 August 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar koʻpincha yetarli oziq-ovqatsiz, tibbiy yordamsiz yoki boshqa gʻayriinsoniy sharoitlarda hibsga olinadi va baʼzilari hibs paytida jismoniy va jinsiy qiynoqlarga duchor boʻlishadi. Baʼzilari oilasi bilan qoʻlga olinadi yoki oila aʼzolaridan birining faoliyati tufayli hibsga olinadi. Advokatlar va qarindoshlarning har qanday sud majlisida ishtiroki koʻpincha taqiqlanadi<ref name=":50">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|title=Children Detained in War Zones|date=28 July 2016|access-date=21 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821224149/https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|archive-date=21 August 2016|url-status=live}}</ref>. === Harbiy tayyorgarlik === Boshqa tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, bolalarni, shu jumladan katta yoshdagi bolalarni harbiy xizmatga olish, hatto ular balogʻatga yetgunga qadar qurolli toʻqnashuvlarda qoʻllanilmasa ham, zararli taʼsir koʻrsatadi. Qoʻshma Shtatlardagi harbiy akademiklar harbiy tayyorgarlikni (barcha yoshdagi) doimiy stress sharoitida „intensiv singdirish“ sifatida tavsiflaydilar, uning asosiy maqsadi chaqiriluvchilarning soʻzsiz va darhol boʻysunishini oʻrgatishdir<ref>McGurk, Dennis „Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members“,. Military life: The psychology of serving in peace and combat Adler: . Westport: Praeger Security International, 2006 — 13–31 bet. ISBN 978-0275983024. </ref>. Ilmiy tadqiqotlarlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmirlar kattalarga qaraganda yuqori stressli muhitga moyil, masalan, boshlangʻich harbiy tayyorgarlikka, ayniqsa bolalik davridagi qiyinchiliklarga duchor boʻlganlar oʻzlarini koʻproq himoyasiz sezishadi. Harbiy xizmatga chaqirilganlar urushga yuborilishidan oldin ham vafot etishi mumkin. Ayniqsa AQShda oʻz joniga qasd qilishga urinish xavfi yuqori<ref>Ursano, Robert J.; Kessler, Ronald C.; Stein, Murray B.; Naifeh, James A.; Aliaga, Pablo A.; Fullerton, Carol S.; Wynn, Gary H.; Vegella, Patti L. et al. (1 July 2016). "Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers" (en). JAMA Psychiatry 73 (7): 741–9. doi:10.1001/jamapsychiatry.2016.0600. ISSN 2168-622X. PMID 27224848. PMC 4937827.</ref>. AQSh va Buyuk Britaniyada ruhiy kasalliklarning yuqori xavfi<ref>Goodwin, L.; Wessely, S.; Hotopf, M.; Jones, M.; Greenberg, N.; Rona, R. J.; Hull, L.; Fear, N. T. (2015). "Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population?" (en). Psychological Medicine 45 (9): 1881–1891. doi:10.1017/s0033291714002980. ISSN 0033-2917. PMID 25602942.</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish xavfi yuqori<ref>Head, M.; Goodwin, L.; Debell, F.; Greenberg, N.; Wessely, S.; Fear, N. T. (1 August 2016). "Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel" (en). Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology 51 (8): 1171–1180. doi:10.1007/s00127-016-1177-8. ISSN 0933-7954. PMID 26864534. PMC 4977328.</ref><ref>Mattiko, Mark J.; Olmsted, Kristine L. Rae; Brown, Janice M.; Bray, Robert M. (2011). "Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel". Addictive Behaviors 36 (6): 608–614. doi:10.1016/j.addbeh.2011.01.023. PMID 21376475</ref> va zoʻravonlik xulq-atvorining yuqori xavfi<ref>MacManus, Deirdre; Dean, Kimberlie; Jones, Margaret; Rona, Roberto J; Greenberg, Neil; Hull, Lisa; Fahy, Tom; Wessely, Simon et al. (2013). "Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study". The Lancet 381 (9870): 907–917. doi:10.1016/s0140-6736(13)60354-2. PMID 23499041.</ref><ref>Bouffard, L A (2005). "The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience". Armed Forces & Society 31 (2): 273–295. doi:10.1177/0095327x0503100206</ref><ref>Merrill, Lex L.; Crouch, Julie L.; Thomsen, Cynthia J.; Guimond, Jennifer; Milner, Joel S. (August 2005). "Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates". Military Medicine 170 (8): 705–709. doi:10.7205/milmed.170.8.705. ISSN 0026-4075. PMID 16173214.</ref> chaqiriluvchilarning harbiy xizmatga kirishdagi holatiga, yoshiga bogʻliq. Harbiy muhit, shuningdek, zoʻravonlik va jinsiy zoʻravonlikning yuqori darajasi bilan tavsiflanadi<ref>UK, Ministry of Defence. „British Army: Sexual Harassment Report“ (2015). 9-mart 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Canada, Statcan [official statistics agency]. „Sexual Misconduct in the Canadian Armed Forces, 2016“ (en). statcan.gc.ca (2016). 30-mart 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Marshall, A; Panuzio, J; Taft, C (2005). "Intimate partner violence among military veterans and active duty servicemen" (en). Clinical Psychology Review 25 (7): 862–876. doi:10.1016/j.cpr.2005.05.009. PMID 16006025</ref>. Harbiy xizmatga chaqirish amaliyotlari oʻsmirlik davridagi bolalarning zaif tomonlariga zarba berishi ham aniqlangan. Xususan, Germaniya<ref>Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns. Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany, 2016. </ref>, Buyuk Britaniya<ref>Gee, D. „Army visits London's poorest schools most often“. 29-may 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 10-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Gee. „Informed Choice? Armed forces recruitment practices in the United Kingdom“ (2008). 13-dekabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil. </ref><ref>Gee, David; Taylor, Rachel (1 November 2016). "Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army?". The RUSI Journal 161 (6): 36–48. doi:10.1080/03071847.2016.1265837. ISSN 0307-1847.</ref> va AQSh<ref>Hagopian, Amy; Barker, Kathy (1 January 2011). "Should We End Military Recruiting in High Schools as a Matter of Child Protection and Public Health?". American Journal of Public Health 101 (1): 19–23. doi:10.2105/ajph.2009.183418. ISSN 0090-0036. PMID 21088269. PMC 3000735</ref><ref>American Public Health Association. „Cessation of Military Recruiting in Public Elementary and Secondary Schools“. apha.org (2012). 13-dekabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil.</ref><ref>„Soldiers of Misfortune: Abusive U.S. Military Recruitment and Failure to Protect Child Soldiers“(ingl.), American Civil Liberties Union. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil.</ref> dalillari shuni koʻrsatdiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kambagʻal oilalardan boʻlgan bolalarni xavf va cheklovlarni oʻtkazib yuboradigan marketing yordamida nishonga olishadi. Baʼzi akademiklarning taʼkidlashicha, bunday marketing oʻsmirlik davrida hissiy jihatdan asoslangan qarorlar qabul qilishda psixologik moyillikdan foydalanadi<ref>Strasburger, V C. Children, adolescents, and the media (Chapter 1), Wilson, Barbara J., Jordan, Amy B. (Amy Beth), Third, Los Angeles: Sage, 2013. ISBN 9781412999267. OCLC 820450764</ref><ref>Louise, R. „The recruitment of children by the UK armed forces: A critique from health professionals“ (en-GB), Medact (17-noyabr 2016-yil). Qaraldi: 31-yanvar 2018-yil.</ref><ref>Spear, L. P. (June 2000). "The adolescent brain and age-related behavioral manifestations". Neuroscience and Biobehavioral Reviews 24 (4): 417–463. doi:10.1016/s0149-7634(00)00014-2. ISSN 0149-7634. PMID 10817843.</ref><ref>Medact. „House of Commons Defence Committee Inquiry into Armed Forces and Veterans Mental Health: Written Evidence Submitted by Medact“ (2018). 15-noyabr 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-mart 2018-yil. </ref>. == Xalqaro huquq == === Bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish === '''Bolaning taʼrifi''' Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya bola deb 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni deb belgilab bergan. Parij tamoyillari qurolli kuchlar yoki qurolli guruh bilan bogʻlangan bolani quyidagicha belgilaydi: <blockquote>…qurolli kuchlar yoki qurolli guruh tomonidan har qanday lavozimda, shu jumladan, ular bilan cheklanmagan holda, jangchilar, oshpazlar, yuk tashuvchilar, josuslar yoki jinsiy maqsadlar uchun, yoki boʻlmasa xabarchilar sifatida foydalaniladigan 18 yoshga to‘lmagan har qanday shaxsdir.</blockquote> Hujjat Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi tomonidan tasdiqlangan. Bu nafaqat harbiy harakatlarda qatnashayotgan balki bevosita uning yaqinida ishtirok etayotgan bolalarga tegishli. '''15 yoshgacha boʻlgan bolalar''' 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar (1977-yil, 77.2-modda)<ref name=":25">{{Cite web|url=https://www.icrc.org/eng/assets/files/other/icrc_002_0321.pdf|title=Protocols additional to the Geneva Conventions of 12 August 1949|last=International Committee of the Red Cross|year=1977|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20170307150937/https://www.icrc.org/eng/assets/files/other/icrc_002_0321.pdf|archive-date=7 March 2017|url-status=live}}</ref>, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (1989) va Xalqaro jinoiy sudning Rim statuti (2002) hammasi mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlarga va qurolli boʻlmagan kuchlarga bolalarni ishlatishni taqiqlaydi. Davlatlarning qurolli guruhlari 15 yoshgacha bo‘lgan bolalarni bevosita qurolli to‘qnashuvlarda (texnik jihatdan „jang“ harakatlarda) ishlatadigan boʻlsa bu [[urush jinoyati sifatida tan olingan<ref>{{Cite web|url=https://www.icc-cpi.int/nr/rdonlyres/ea9aeff7-5752-4f84-be94-0a655eb30e16/0/rome_statute_english.pdf|title=Rome Statute of the International Criminal Court (A/CONF.183/9)|year=1998|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180318090721/https://www.icc-cpi.int/nr/rdonlyres/ea9aeff7-5752-4f84-be94-0a655eb30e16/0/rome_statute_english.pdf|archive-date=18 March 2018|url-status=live}}</ref>. '''18 yoshgacha bo'lgan bolalar''' Qurolli kuchlarga ega boʻlgan aksariyat mamlakatlar shuningdek, bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) (2000-yil) va Bolalar mehnatining eng yomon shakllari (1999-yilda boʻlib oʻtgan) konvensiyasining yuqori standartlari bilan bogʻliq boʻlib, ular bolalarni 18 yoshga yetguncha majburiy yollashni taqiqlaydi<ref>Child Soldiers International. „International laws and child rights“(ingl.). Qaraldi: 25-yanvar 2018-yil.</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:11300:0::NO::P11300_INSTRUMENT_ID:312327|title=Ratifications of C182 – Worst Forms of Child Labour Convention, 1999 (No. 182)|last=International Labour Organization|website=ilo.org|language=en|access-date=30 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180130053725/http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:11300:0::NO::P11300_INSTRUMENT_ID:312327|archive-date=30 January 2018|url-status=live}}</ref>. OPAC protokoli, shuningdek, hali ham bolalarni (16 yoshdan boshlab) yollash bilan shugʻullanadigan hukumatlardan „18 yoshga toʻlmagan shaxslar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrishni“ talab qiladi. Bundan tashqari, OPAC nodavlat qurolli guruhlarga garchi buning qonuniy kuchi mavhum boʻlsa-da, har qanday sharoitda bolalarni yollashni taqiqlaydi<ref>Geneva Call. „Engaging nonstate armed groups on the protection of children: Towards strategic complementarity“ (2012). 22-mart 2015-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil. </ref><ref>Child Soldiers International. „A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups“ (2016). 8-mart 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 19-yanvar 2018-yil.</ref> Dunyodagi eng yuqori standart Afrikaning Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Xartiyasi<ref>African Commission on Human and Peoples' Rights. „African Charter on the Rights and Welfare of the Child“. achpr.org (2018). 21-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref> tomonidan belgilangan, u mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni har qanday sharoitda ham yollashni taqiqlaydi. Afrikaning aksariyat davlatlari Xartiyani ratifikatsiya qilgan<ref>African Commission on Human and Peoples' Rights. „African Charter on the Rights and Welfare of the Child“. achpr.org (2018). 21-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. '''Cheklovlar va bo'shliqlar''' Yuqoridagi shartnomalarning hech biri bolalarning "jangovar harakatlarda" bilvosita ishtirok etishini yoki ularda (ya'ni, jangovar harakatlardan uzoqda) harbiy amaliyotga hissa qo'shishni aniq taqiqlamaydi. OPAC aʼzosi boʻlmagan mamlakatqurolli kuchlar Jeneva konvensiyalarining I Protokolida belgilangan quyi standartlarga boʻysunadilar, bu esa qurolli kuchlarga oʻn besh yoshdan oshgan bolalarni jangovar harakatlarda qoʻllashga va ixtiyoriy ravishda kuzatuvchi sifatida qatnashgan yosh bolalardan foydalanishga guvoh boʻlsalar bu haqida xabar beradilar: Xalqaro Qizil Xoch Qoʻmitasi mojaro tomonlariga „barcha zarur choralarni koʻrish“ni taklif qildi, bu yakuniy matnda „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ kerak, bu butunlay taqiq emas, chunki amalga oshirish mumkin degan maʼnoni anglatadi „bajarilishi yoki amalga oshirilishi mumkin.“ „Harbiy harakatlarda ishtirok etish“ bandi boʻyicha muzokaralar chogʻida koʻngilli bolalarning harbiy maʼlumotlarni yigʻish va uzatish, tashishda yordam berish kabilar harbiy harakatlarga bilvosita jalb etish deb baholanadi. Biroq, 1949-yil 12-avgustdagi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha va 1977-yilda qabul qilingan Xalqaro qurolli boʻlmagan mojarolar qurbonlarini himoya qilish toʻgʻrisidagi II Protokolning 4.3.c moddasida „oʻn besh yoshga toʻlmagan bolalar“ qurolli kuchlar yoki guruhlarga chaqirilmaydi va jangovar harakatlarda qatnashishi mumkin emas". deyiladi. == Bolalarni ozod qilish va reintegratsiya qilish standartlari == OPAC hukumatlardan harbiy harakatlarda yollangan yoki foydalanilgan bolalarni o‘z yurisdiksiyasi doirasida demobilizatsiya qilishni hamda ularning jismoniy va ruhiy holatlarini tiklanishi va ijtimoiy reintegratsiyasi uchun yordam ko‘rsatishni talab qiladi<ref name="OptProto">{{cite web|url=http://www.unicef.org/crc/index_30203.html|title=UNICEF: Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child|date=30 November 2005|work=UNICEF|access-date=2 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141006095424/http://www.unicef.org/crc/index_30203.html|archive-date=6 October 2014|url-status=live}} {{cite journal|last1=Yun|first1=Seira|year=2014|title=Breaking Imaginary Barriers: Obligations of Armed Non-State Actors Under General Human Rights Law – The Case of the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child|journal=Journal of International Humanitarian Legal Studies|volume=5|issue=1–2|pages=213–257|ssrn=2556825|doi=10.1163/18781527-00501008}}</ref>. Urush, fuqarolarning tartibsizliklari, fuqarolar urushi, turli qurolli toʻqnashuvlar va boshqa favqulodda vaziyatlarda bolalar va yoshlarni, shuningdek, Birlashgan Millatlar Tashkilotining Favqulodda va qurolli toʻqnashuvlarda ayollar va bolalarni himoya qilish toʻgʻrisidagi deklaratsiyasiga muvofiq himoya qilishni taklif etadi. Qurolli guruhlarning sobiq aʼzolarini tegishli ravishda qurolsizlantirish, demobilizatsiya qilish va reintegratsiya qilish jarayonlari uchun Birlashgan Millatlar Tashkiloti 2006-yilda Integratsiyalashgan standartlarni ishlab chiqishni boshladi<ref>{{Cite book|title=Child soldiers, adult interests : the global dimensions of the Sierra Leonean tragedy|last=John-Peter.|first=Pham|date=2005|publisher=Nova Science Publishers|isbn=9781594546716|location=New York|oclc=61724289}}</ref> . == Harbiy jinoyatlar == Hozirda bolalarni urush jinoyatlari uchun urush qonunlarida belgilangan javobgarlikka tortilishi kerakmi, degan fikr mavjud<ref name="McCollough-2008-03-10">Lauren McCollough, [http://www.crimesofwar.org/onnews/News-Khadr.html The Military Trial of Omar Khadr: Child Soldiers and the Law] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080512083222/http://www.crimesofwar.org/onnews/News-Khadr.html |date=12 May 2008 }}, [http://www.crimesofwar.org/about/about.html Crimes of War Project] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081222121657/http://www.crimesofwar.org/about/about.html |date=22 December 2008 }} 10 March 2008</ref>. Xalqaro huquq urush jinoyatlarini sodir etgan bolalarni jinoiy javobgarlikka tortishni taqiqlamaydi, biroq Bola huquqlari to‘g‘risidagi konvensiyaning 37-moddasida belgilanganidek, bola olishi mumkin bo‘lgan jazo cheklanadi: „oʻn sakkiz yoshga toʻlmagan shaxslar tomonidan sodir etilgan jinoyatlarga o‘lim jazosi ham, ozod qilish imkoniyatisiz umrbod qamoq jazosi ham belgilanmaydi“<ref>{{Cite web|url=https://genevacall.org/wp-content/uploads/dlm_uploads/2013/12/Engaging-Nonstate-Armed-Groups-on-the-Protection-of-Children-Towards-Strategic-Complementarity-International-Peace-Institute..pdf|title=Engaging nonstate armed groups on the protection of children: Towards strategic complementarity|last=Geneva Call|year=2012|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20150322034945/http://www.genevacall.org/wp-content/uploads/dlm_uploads/2013/12/Engaging-Nonstate-Armed-Groups-on-the-Protection-of-Children-Towards-Strategic-Complementarity-International-Peace-Institute..pdf|archive-date=22 March 2015|url-status=dead}}</ref>. '''Syerra-Leone misoli''' Syerra-Leoneda yuz bergan fuqarolar urushidan soʻng, BMT Syerra-Leone boʻyicha Maxsus sudga (SCSL) 15 va undan katta yoshdagi sobiq jangchilarni gumanitar qonunlarni, shu jumladan urush jinoyatlarini buzganliklari uchun sud qilishni buyurdi. Biroq, Parij tamoyillari qurolli toʻqnashuvlarda qatnashgan bolalar, hatto ular jinoyatchi boʻlsa ham, birinchi navbatda qurbon sifatida koʻrilishi kerak degan fikrni ilgari surdi: Ushbu tamoyil Sud nizomida oʻz aksini topgan boʻlib, u jinoiy javobgarlikka tortishni istisno qilmagan, lekin sobiq askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiya qilish zarurligini taʼkidlab oʻtgan. Syerra-Leone mamlakat tribunalining birinchi bosh prokurori David Crane nizomni qanchalik jirkanch jinoyatlar sodir etgan bo‘lishidan qatʼi nazar, bolalarning o‘zini emas, balki bolalarni ishga yollagan kishilarni jinoiy javobgarlikka tortish foydasiga talqin qildi<ref> [http://www.diplomatie.gouv.fr/en/IMG/pdf/Paris_Conference_Principles_English_31_January.pdf The Paris Principles and Guidelines on Children associated with armed forces or armed groups] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150923215047/http://www.diplomatie.gouv.fr/en/IMG/pdf/Paris_Conference_Principles_English_31_January.pdf |date=23 September 2015 }}, February 2007. Section "Treatment of children accused of crimes under international law", p. 9 </ref>. '''Omar Khadr misoli''' AQShda prokurorlar kanadalik Omar Khadrni Afgʻonistonda 16 yoshga toʻlmaganida va Tolibon safida AQSh kuchlariga qarshi jang qilganlikda aybladilar<ref>{{cite news|url=http://ca.reuters.com/article/domesticNews/idCATRE67847020100809|title=Omar Khadr's Confession Can Be Used at Guantanamo Trial|author=Jane Sutton|date=9 August 2010|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180806024727/https://ca.reuters.com/article/domesticNews/idCATRE67847020100809|archive-date=6 August 2018|url-status=live}}</ref>. Ushbu jinoyatlarga AQSh qonunchiligiga koʻra umrbod qamoq jazosi beriladi<ref name="McCollough-2008-03-10" />. 2010-yilda qiynoq va tazyiq ostida boʻlgan Xadr urush qonunlarini buzgan holda qotillik, qotillikka urinish, fitna, terrorizmga moddiy yordam koʻrsatish va josuslikda aybdor deb topildi<ref>{{cite web|url=http://media.miamiherald.com/smedia/2010/10/26/10/stip.source.prod_affiliate.56.pdf|title=USvKhadr Stipulation of Fact|date=25 October 2010|access-date=30 November 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20111002161209/http://media.miamiherald.com/smedia/2010/10/26/10/stip.source.prod_affiliate.56.pdf|archive-date=2 October 2011|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.cnn.com/2010/US/10/25/khadr.plea/|title=Youngest Guantanamo detainee pleads guilty|last=Meserve|first=Jeanne|author2=CNN Wire Staff|date=25 October 2010|publisher=CNN|access-date=29 October 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101026132342/http://www.cnn.com/2010/US/10/25/khadr.plea/|archive-date=26 October 2010|url-status=live}}</ref>. Khadrni bir yillik qamoqdan soʻng Kanadaga deportatsiya qilinishini koʻrsatadigan kelishuv bitimining bir qismi sifatida taklif qilindi. Umar Khadr Guantanamo qamoqxonasida qoldi va Kanada hukumati uning vataniga qaytarilishini kechiktirgani uchun xalqaro tanqidlarga uchradi<ref>{{cite news | url=https://www.cbc.ca/news/world/khadr-to-return-to-canada-lawyer-1.905780 | publisher=CBC News | title=Khadr to return to Canada: lawyer | date=25 October 2010 | access-date=30 November 2011 | archive-url=https://web.archive.org/web/20101028080624/https://www.cbc.ca/news/world/khadr-to-return-to-canada-lawyer-1.905780 | archive-date=28 October 2010 | url-status=live}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.cbc.ca/news/canada/story/2012/07/20/khadr-canada-us.html |title=Toews' request delays Khadr's transfer to Canada |date=20 July 2012 |publisher=CBC News |access-date=26 July 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120727002758/http://www.cbc.ca/news/canada/story/2012/07/20/khadr-canada-us.html |archive-date=27 July 2012 |url-status=live }}</ref>. Oxir-oqibat, Khadr 2012-yil sentabr oyida Kanada qamoqxonasiga oʻtkazildi va 2015-yil may oyida Alberta sudyasi tomonidan garov evaziga ozod qilindi. 2016-yilda Xadr AQShning harbiy jinoyatchi sifatida hukm qilinganligi ustidan shikoyat qilgan<ref>{{Cite web|title = 'Freedom is way better than I thought,' says Omar Khadr|url = http://www.cbc.ca/news/canada/edmonton/omar-khadr-free-on-bail-vows-to-prove-he-is-a-good-person-1.3065692|publisher = Canadian Broadcasting Corporation|access-date = 8 February 2016|archive-url = https://web.archive.org/web/20160131211649/http://www.cbc.ca/news/canada/edmonton/omar-khadr-free-on-bail-vows-to-prove-he-is-a-good-person-1.3065692|archive-date = 31 January 2016|url-status = live}}</ref>. BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili hukm chiqarilishidan oldin AQShning Guantanamodagi harbiy komissiyasiga maktub yozib, Khadrni reabilitatsiya dasturiga muvofiq qoʻyib yuborishni soʻrab murojaat qilgan<ref name=":0">{{Cite news|url=http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|title=Khadr should go back to Canada: UN official|last=CBC News|date=27 October 2010|publisher=Canadian Broadcasting Corporation|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20171129025923/http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|archive-date=29 November 2017|url-status=live}}</ref>. Oʻz maktubida u Khadr „oʻsmir askarbola hikoyasini ifodalaydi: vijdonsiz guruhlar tomonidan kattalarning oʻzlari tushunmaydigan janglarda qatnashish taklifi bilan harakat qilish uchun yollangan“.ini aytadi<ref name=":0">{{Cite news|url=http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|title=Khadr should go back to Canada: UN official|last=CBC News|date=27 October 2010|publisher=Canadian Broadcasting Corporation|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20171129025923/http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|archive-date=29 November 2017|url-status=live}}</ref>. == Birlashgan Millatlar Tashkilotining roli == === Tarixi === Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning yakuniy matni (1989-yilda qabul qlingan) 18 yoshgacha boʻlgan barcha bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlamaganidan keyin bolalar huquqlari himoyachilarining hafsalasi pir boʻldi va ular bu maqsadga erishish uchun yangi shartnoma tuzishni talab qila boshladilar<ref name=":02">{{Cite book|title=Campaigning for justice: Human rights advocacy in practice|last=Becker|first=J|publisher=Stanford University Press|year=2013|isbn=9780804774512|location=Stanford, California|pages=11–31|chapter=Campaigning to stop the use of child soldiers|oclc=837635842}}</ref><ref name=":24">{{Cite web|url=http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on Involvement of Children in Armed Conflict (OP/CAC)|last=Brett|first=R|year=2005|website=International Council on Human Rights Policy & International Commission of Jurists|access-date=4 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20120416195918/http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|archive-date=16 April 2012|url-status=live}}</ref>. Natijada, yangi tashkil etilgan Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita ikkita tavsiya berdi: birinchidan, qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri boʻyicha BMTdan yirik tadqiqot oʻtkazishni soʻrash; ikkinchidan, konvensiyaga qo‘shimcha protokol bo‘yicha muzokaralar olib borish uchun BMTning Inson huquqlari bo‘yicha komissiyasi aʼzolaridan iborat ishchi guruhini tuzish. Har ikkala taklif ham qabul qilindi<ref name=":02">{{Cite book|title=Campaigning for justice: Human rights advocacy in practice|last=Becker|first=J|publisher=Stanford University Press|year=2013|isbn=9780804774512|location=Stanford, California|pages=11–31|chapter=Campaigning to stop the use of child soldiers|oclc=837635842}}</ref><ref name=":24">{{Cite web|url=http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on Involvement of Children in Armed Conflict (OP/CAC)|last=Brett|first=R|year=2005|website=International Council on Human Rights Policy & International Commission of Jurists|access-date=4 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20120416195918/http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|archive-date=16 April 2012|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitaga javob berar ekan, „qurolli toʻqnashuvlar natijasida dunyoning koʻplab qismlarida bolalarning ahvoli keskin yomonlashganini“ tan oldi va inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machelga yirik tadqiqot oʻtkazishni topshirdi<ref name=":11">{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/mandate/special-representative-of-the-secretary-general-for-children-and-armed-conflict/|title=Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|last=Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|year=2018|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180129004604/https://childrenandarmedconflict.un.org/mandate/special-representative-of-the-secretary-general-for-children-and-armed-conflict/|archive-date=29 January 2018|url-status=live}}</ref>. Machel hisoboti, Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri, 1996-yilda nashr etilgan Hisobotda qayd etilgan: <blockquote>Hech shubha yoʻqki, eng dolzarb ustuvor vazifalardan biri 18 yoshgacha boʻlgan barchani qurolli kuchlar safidan chetlashtirishdir<ref name=":14">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/graca/a51-306_en.pdf|title=Impact of armed conflict on children|last=Machel|first=G|year=1996|access-date=2018-01-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20170708004644/https://www.unicef.org/graca/a51-306_en.pdf|archive-date=8 July 2017|url-status=live}}</ref></blockquote> Shu bilan birga, BMTning Inson huquqlari boʻyicha komissiyasi bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanish boʻyicha standartlarni oshirish boʻyicha muzokaralar olib borish uchun ishchi guruh tuzdi. Murakkab muzokaralar va global kampaniyadan soʻng, yangi shartnoma 2000-yilda Bolalar huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning qurolli mojarolarga jalb etilishi toʻgʻrisidagi fakultativ protokoli sifatida kelishib olindi. Shartnoma bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda bevosita ishtirok etishini ham, ularni 16 yoshdan boshlab mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga jalb qilishni ham taqiqlaydi<ref name=":1">{{Cite web|url=http://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/OPACCRC.aspx|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict|year=2000|website=ohchr.org|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20130502015246/http://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/OPACCRC.aspx|archive-date=2 May 2013|url-status=dead|access-date=22 March 2018}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi 2000-yil 25-maydagi 54/263- rezolyutsiya bilan shartnomani Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokol sifatida qabul qildi. Protokol 2002-yil 12-fevralda kuchga kirdi<ref>{{Cite journal|date=November 2000|title=United Nations General Assembly: Optional Protocols to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict and on the Sale of Children, Child Prostitution and Child Pornography|url=http://dx.doi.org/10.1017/s0020782900009335|journal=International Legal Materials|volume=39|issue=6|pages=1285–1297|doi=10.1017/s0020782900009335|s2cid=232255513|issn=0020-7829}}</ref>. === Bosh kotibning bolalar va qurolli mojarolar bo'yicha maxsus vakili === Machelning eʼlon qilgan hisoboti BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili (SRSG-CAAC) uchun yangi mandatga olib keldi<ref>Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict. „Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict“ (en-US). United Nations (2018). 29-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. SRSG vazifalari orasida Bosh kotibning bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha yillik hisoboti loyihasini ishlab chiqish kiradi, unda butun dunyodan bolalarni yollash va ulardan foydalanishning eng yomon holatlari roʻyxati va tavsifi sanab oʻtilgan<ref>{{Cite web|url=https://foreignpolicy.com/2017/08/16/confidential-u-n-report-accuses-saudi-coalition-of-killing-hundreds-of-children-in-yemen-conflict/|title=Confidential U.N. Report Accuses Saudi Coalition of Killing Hundreds of Yemeni Kids|last=Lynch|first=Colum|date=16 August 2017|website=Foreign Policy|language=en|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180323092442/https://foreignpolicy.com/2017/08/16/confidential-u-n-report-accuses-saudi-coalition-of-killing-hundreds-of-children-in-yemen-conflict/|archive-date=23 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Xavfsizlik Kengashi === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Xavfsizlik Kengashi muntazam ravishda munozaralar, hisobotlarni qabul qilish va „Qurolli toʻqnashuvdagi bolalar“ sarlavhasi ostida rezolyutsiyalarni qabul qilish uchun yigʻiladi. Ushbu masala boʻyicha birinchi rezolyutsiya 1261-sonli qaror 1999-yilda qabul qilingan<ref name="UN_SRES12611999">{{UN document|docid=S-RES-1261(1999)|type=Resolution|body=Security Council|year=1999|resolution_number=1261|accessdate=20 July 2008}}</ref>. 2004-yilda 1539-sonli rezolyutsiya bir ovozdan qabul qilindi, u askar bolalardan foydalanishni qoraladi va BMT Bosh kotibiga monitoring va hisobot berish mexanizmi deb nomlanuvchi amaliyotni kuzatish va hisobot berish vositasini yaratishni topshirdi<ref>{{cite news|url=http://www.reliefweb.int/rw/rwb.nsf/db900SID/ACOS-64DFZ7?OpenDocument|title=Security Council condemns recruitment of child soldiers, asks Secretary-General to devise monitoring mechanism|date=22 April 2004|publisher=[[ReliefWeb]]}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.unicef.org/protection/57929_57997.html|title=Monitoring and Reporting Mechanism (MRM) on grave violations of children's rights in situations of armed conflict|work=UNICEF|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20180323154757/https://www.unicef.org/protection/57929_57997.html|archive-date=23 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi === Bosh kotib bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha har yili yillik hisobotini eʼlon qiladi<ref>{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/virtual-library/|title=Library of the Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|last=Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|year=2018|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180129013116/https://childrenandarmedconflict.un.org/virtual-library/|archive-date=29 January 2018|url-status=live}}</ref>. 2017-yilgi hisobotda 2016-yilda qurolli guruhlar tomonidan bolalardan keng foydalanilgan 14 ta davlat (Afg‘oniston, Kolumbiya, Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Iroq, Mali, Myanma (Birma) , Nigeriya, Filippin, Somali, Janubiy Sudan, Sudan, Suriya, va Yaman) va davlat qurolli kuchlari jangovar harakatlarda bolalardan foydalangan oltita davlat (Afgʻoniston, Myanma (Birma), Somali, Sudan, Janubiy Sudan va Suriya)<ref>United Nations Secretary-General. „Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017“. United Nations (2017). 25-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-yanvar 2018-yil. </ref> davlatlarini keltiradi. 2011-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun ekstremal chora-tadbirlar hisobotiga koʻra, mojaro hududlarida zoʻravonlik harakatlariga jalb qilingan bolalar masalasini koʻtargan<ref>„Extreme Measures | Abuses against Children Detained as National Security Threats“(ingl.), Human Rights Watch (28-iyul 2016-yil). Qaraldi: 28-mart 2018-yil.</ref>. == Bugungi kunda harbiy xizmatdagi bolalar - mintaqa va mamlakatlar bo'yicha == Ushbu bo'lim bugungi kunda bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanishni o'z ichiga oladi. === Afrika === 2003-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotining Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi maʼlumotlariga koʻra, butun dunyo boʻylab davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarda qatnashgan bolalarning yarmidan koʻpi Afrikada boʻlgan. 2004-yilda Child Soldiers International tashkiloti maʼlumotlariga koʻra, qitʼada 100 000 bolalar davlat va nodavlat qurolli kuchlarda foydalanilgan<ref name="CSUCS-1">[https://web.archive.org/web/20091226221427/http://www.child-soldiers.org/document/get?id=743 Child soldiers global report 2004: Africa Regional overview], [http://www.child-soldiers.org/contact/contact Child Soldiers International] {{webarchive|url=https://archive.today/20070703045854/http://www.child-soldiers.org/contact/contact|date=3 July 2007}}.<!--Retrieved April 2009--></ref> va 2008-yildagi hisob-kitoblarga koʻra, jami 120 000 bola yoki harbiy harakatlarda qatnashgan<ref>{{Cite journal|last=Rakisits|first=Claude|date=1 December 2008|title=Child Soldiers in the East of the Democratic Republic of the Congo|journal=Refugee Survey Quarterly|language=en|volume=27|issue=4|pages=108–122|doi=10.1093/rsq/hdn054|issn=1020-4067|url=http://doc.rero.ch/record/291705/files/hdn054.pdf}}</ref>. Afrikaning aksariyat mamlakatlari ratifikatsiya qilgan Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Afrika Xartiyasi (1990-yil) 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni barcha turdagi harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlaydi. Ushbu qabul qilingan xartiyaga qaramay, BMT maʼlumotlariga koʻra, 2016-yilda Afrikaning yetti davlatida (Markaziy Afrika Respublikasi, Nigeriya, Kongo Demokratik Respublikasi, Somali, Mali, Janubiy Sudan, Sudan) bolalar qurolli guruhlar va uchtasida (Sudan, Somali va Janubiy Sudan) davlat qurolli kuchlari tomonidan foydalanilgan<ref>United Nations Secretary-General. „Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017“. United Nations (2017). 25-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-yanvar 2018-yil.</ref>. Afrikada joylashgan harbiy tashkilotlardagi bolalar sonini kamaytirish boʻyicha xalqaro saʼy-harakatlar 1997-yilda ishlab chiqilgan Keyptaun tamoyillaridan keyin boshlandi<ref name=":18">{{cite web|url=http://www.unicef.org/emerg/files/Cape_Town_Principles(1).pdf|title=Cape Town Principles and Best Practices|date=April 1997|publisher=UNICEF|pages=8|access-date=26 August 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927182848/http://www.unicef.org/emerg/files/Cape_Town_Principles(1).pdf|archive-date=27 September 2007|url-status=live}}</ref>. Prinsiplar Afrika hukumatlariga oʻsha paytda muzokaralar olib borilayotgan OPAC majburiyatlarini bajarishni va harbiy xizmatga yollash uchun minimal yoshni 15 dan 18 ga oshirishni taklif qildi<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref>. Prinsiplar, shuningdek, bola askarga 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni „har qanday turdagi muntazam yoki tartibsiz qurolli kuchlar yoki guruhning har qanday maqomdagi bir qismi boʻlgan … shu jumladan jinsiy maqsadlar uchun yollangan qizlarni ham qamrab oladi“ . . ."<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref>. 2007-yilda Parijda boʻlib oʻtgan „Urushdan ozod bolalar“ konferensiyasi Parij tamoyillarini ishlab chiqdi, ular Keyptaun tamoyillarini takomillashtirish va yangilash, ularni global miqyosda qoʻllash va hozirgi bolalar askarlarini qayta integratsiya qilishning amaliy yondashuvini belgilab berdi<ref name="UNICEF12">[http://www.unicef.org/media/media_38208.html <nowiki>[1]</nowiki>] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180114184025/https://www.unicef.org/media/media_38208.html |date=14 January 2018 }}, UNICEF press release</ref> . === Markaziy Afrika Respublikasi === Markaziy Afrika Respublikasida qurolli guruhlar tomonidan bolalardan foydalanish tarixdan keng tarqalgan. 2012 va 2015-yillar oraligʻida 10 000 ga yaqin bolalar milliy qurolli mojarolarda qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan<ref name=":03">{{Cite news|url=https://www.unicef.org/media/media_85654.html|title=Central African Republic: Children brutally targeted in weekend violence|last=UNICEF|access-date=13 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180114184037/https://www.unicef.org/media/media_85654.html|archive-date=14 January 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. 2016-yil maʼlumotlariga koʻra bu haliyam davom etmoqda. Musulmon Séléka qurolli guruhlar koalitsiyasi va asosan nasroniylardan iborat Anti-balaka jangarilari bolalardan shu tarzda ayovsiz foydalangan. Baʼzilarining yoshi sakkizda<ref name=":16">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/shop/des-milliers-de-vies-rparer|title=Des Milliers de vies à réparer|last=Child Soldiers International|year=2016|website=Child Soldiers International|language=fr|access-date=13 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180115042637/https://www.child-soldiers.org/shop/des-milliers-de-vies-rparer|archive-date=15 January 2018|url-status=dead}}</ref>. 2015-yil may oyida boʻlib oʻtgan Forum de Bangui (hukumat, parlament, qurolli guruhlar, fuqarolik jamiyati va diniy yetakchilar yig‘ilishi)da bir qator qurolli guruhlar minglab bolalarni demobilizatsiya qilish togʻrisida kelishib oldilar<ref>{{Cite news|url=https://www.unicef.org/media/media_81771.html|title=Armed groups in Central African Republic agree to release thousands of children|last=UNICEF|date=5 May 2015|work=UNICEF|access-date=13 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180114184053/https://www.unicef.org/media/media_81771.html|archive-date=14 January 2018|url-status=live}}</ref>. 2016-yilda Markaziy Afrika Respublikasiga barqarorlik oʻlchovi qaytdi va BMT maʼlumotlariga koʻra, 2691 oʻgʻil va 1206 qiz qurolli guruhlardan rasman ajratildi. Shunga qaramay, bolalarni harbiy maqsadlarda ishga olish va ulardan foydalanish oʻsha yil davomida taxminan yana 50 foizga koʻtarildi, bu raqamlar asosan Lord qarshilik armiyasiga tegishli<ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. === Kongo Demokratik Respublikasi === Minglab bolalar Kongo Demokratik Respublikasi (DRC) armiyasida va turli isyonchi qurolli kuchlarda xizmat qiladi. Maʼlumotlarga koʻra, Ikkinchi Kongo urushi avjida 30 000 dan ortiq bolalar mojaroning turli tomonlari bilan jang qilgan. „Kony 2012“ filmida Rabbiyning qarshilik armiyasi bu bolalarni yollagani daʼvo qilingan<ref name="guardian kony 2012">{{cite news | url=https://www.theguardian.com/global-development/2012/mar/16/kony-2012-child-soldiers-spotlight | title=Kony 2012 puts child soldiers back under the spotlight | work=[[The Guardian]] | date=16 March 2012 | access-date=16 March 2012 | author=Smith, David | archive-url=https://web.archive.org/web/20140820052154/http://www.theguardian.com/global-development/2012/mar/16/kony-2012-child-soldiers-spotlight | archive-date=20 August 2014 | url-status=live}}</ref>. Hozirgi vaqtda Kongo Demokratik Respublikasi dunyodagi eng yuqori askar bolalardan biriga ega mamlakat. Xalqaro sud urush davridagi bu amaliyotlar boʻyicha hukm chiqardi. Thomas Lubanga Dyilo, KDRdagi harbiy qoʻmondonlardan biri, 2002 va 2003-yillar oraligʻida bolalar askarlarini yollashdagi roli uchun 14 yillik qamoq jazosiga hukm qilindi. Lubanga Kongo vatanparvarlari ittifoqiga va uning qurolli qanoti Kongoni ozod qilish uchun vatanparvarlik kuchlariga rahbarlik qilgan. Bolalar Ituridagi qurolli toʻqnashuvda jang qilishga majbur boʻlishdi<ref name="The Prosecutor v. Thomas Lubanga Dyilo">{{cite web|url=http://www.icc-cpi.int/en_menus/icc/situations%20and%20cases/situations/situation%20icc%200104/related%20cases/icc%200104%200106|title=The Prosecutor v. Thomas Lubanga Dyilo|access-date=2 October 2014|url-status=dead|archive-url=https://archive.today/20140319221305/http://www.icc-cpi.int/en_menus/icc/situations%20and%20cases/situations/situation%20icc%200104/related%20cases/icc%200104%200106|archive-date=19 March 2014}}</ref>. === Somali === 2004-yilda Child Soldiers International tomonidan eʼlon qilingan hisobotda 1991-yildan beri 200 000 nafar bola oʻz irodasiga zid ravishda mamlakat qurolli kuch tarkiblariga jalb qilingani taxmin qilingan<ref name="CSUCS-1">[https://web.archive.org/web/20091226221427/http://www.child-soldiers.org/document/get?id=743 Child soldiers global report 2004: Africa Regional overview], [http://www.child-soldiers.org/contact/contact Child Soldiers International] {{webarchive|url=https://archive.today/20070703045854/http://www.child-soldiers.org/contact/contact|date=3 July 2007}}.<!--Retrieved April 2009--></ref> . 2017-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Antoniu Guterrish BMT hisobotiga izoh berib, mamlakatdagi „Ash-Shabob“ aʼzolarining 50 foizdan ortigʻini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil qiladi, baʼzi paytlari esa toʻqqiz yoshga toʻlmagani ham jangga joʻnatiladi degan edi. Hisobotda 2010-yilning 1-aprelidan 2016-yilning 31-iyuliga qadar Somalida 6163 nafar bola yollangani, ulardan 230 nafari qizlar ekanligi tasdiqlandi. „Ash-Shabob“ bu yollashning yetmish foizini tashkil qilgan. Somali milliy armiyasi ham bolalarni askarlikka yollash boʻyicha yuqori oʻrinlarda turadi<ref name=":37">{{Cite web|url=https://www.aljazeera.com/news/2017/01/guterres-thousands-child-soldiers-fight-somalia-170120063747893.html|title=Guterres: Thousands of child soldiers fight in Somalia|publisher=Al Jazeera|access-date=28 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329054211/https://www.aljazeera.com/news/2017/01/guterres-thousands-child-soldiers-fight-somalia-170120063747893.html|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.childsoldiers.org/preventing-the-use-of-child-soldiers-in-somalia/|title=Preventing the Use of Child Soldiers in Somalia – Roméo Dallaire Child Soldiers Initiative|date=30 January 2017|work=Roméo Dallaire Child Soldiers Initiative|access-date=28 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329061157/https://www.childsoldiers.org/preventing-the-use-of-child-soldiers-in-somalia/|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref> . === Sudan === 2004-yilda 17 000 ga yaqin bolalar davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan<ref name=":51">{{Cite book|title=The social problems of children in Sub-Saharan Africa|last=Hollingsworth|first=J|publisher=Cambridge Scholars Publishing|year=2013|isbn=9781443845137|location=Newcastle upon Tyne, UK|pages=68|oclc=825978109}}</ref>. O‘sha paytdagi asosiy qurolli muxolifat guruhi — Sudan Xalq ozodlik armiyasi (SPLA) tarkibida 5000 ga yaqin bola bor edi. Baʼzi sobiq bolalar askarlik paytida sodir etgan jinoyatlari uchun oʻlimga hukm qilingan<ref name=":51">{{Cite book|title=The social problems of children in Sub-Saharan Africa|last=Hollingsworth|first=J|publisher=Cambridge Scholars Publishing|year=2013|isbn=9781443845137|location=Newcastle upon Tyne, UK|pages=68|oclc=825978109}}</ref>. 2006-yilda bolalar Chaddagi qochqinlar lagerlaridan ham jalb qilingan va minglab bolalar Darfurdagi mojaroga tortilgan<ref name=":53">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Shop/global-report-2008-1|title=Child Soldiers Global Report 2008: Sudan|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2008|website=Child Soldiers International|pages=315–320|language=en|access-date=1 April 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180402035955/https://www.child-soldiers.org/Shop/global-report-2008-1|archive-date=2 April 2018|url-status=dead}}</ref>. 2005-yilda hukumat OPAC shartnomasini ratifikatsiya qildi va 2008-yilga kelib mamlakatda bolalardan harbiy maqsadda foydalanish kamaydi, ammo davlat qurolli kuchlari ham, SPLA ham ularni yollash va ishlatishda davom etgan. Bolalardan foydalanish kamayishda davom etdi, biroq 2017-yilda BMT hukumat kuchlarida hanuz12 yoshli bolalar borligi toʻgʻrisida xabarlar oldi<ref>{{Cite web|url=https://childsoldiersworldindex.org/view/SD|title=Child Soldiers World Index: Sudan|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=1 April 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180402101439/https://childsoldiersworldindex.org/view/SD|archive-date=2 April 2018|url-status=live}}</ref><ref name="urlWitness: A Child Soldier’s Darfur Confession – 'I shot her. She is dead.' | Human Rights Watch">{{cite web |url=https://www.hrw.org/news/2015/09/09/witness-child-soldiers-darfur-confession-i-shot-her-she-dead |title=Witness: A Child Soldier's Darfur Confession – 'I shot her. She is dead.' &#124; Human Rights Watch |date=9 September 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160817133035/https://www.hrw.org/news/2015/09/09/witness-child-soldiers-darfur-confession-i-shot-her-she-dead |archive-date=17 August 2016 |url-status=live }}</ref>. === Uganda === „Ugandadagi LRA armiyasida asosan askar sifatida oʻqitilgan. Ugandadagi barcha boshqa yoki oldingi isyonchi guruhlardan farqli oʻlaroq, LRA bolalarni (yaxshisi oʻn ikki yoshdan oʻn toʻrt yoshgacha) zoʻravonlik bilan oʻgʻirlash yoki qul qilishni oʻzining asosiy usuliga aylantirgan va oʻz faoliyatini tinch aholiga hujum qilishga qaratgan“<ref>Artur Bogner, Gabriele Rosenthal (2020): Child Soldiers in Context. Biographies, Familial and Collective Trajectories in Northern Uganda. Göttingen: University Press, 12. https://doi.org/10.17875/gup2020-1325</ref>. === Zimbabve === 2003-yilda Guardian gazetasi Zimbabveda davlat tomonidan homiylik qilinadigan yoshlar qurolli kuchlari Milliy Yoshlar Xizmati tomonidan inson huquqlarining koʻplab buzilishi haqida xabar berdi<ref>{{Cite web|url=https://www.theguardian.com/world/2003/feb/19/zimbabwe.andrewmeldrum|title=Living in fear of Mugabe's green bombers|last=Meldrum|first=Andrew|date=19 February 2003|website=The Guardian|language=en|access-date=29 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20171115214246/https://www.theguardian.com/world/2003/feb/19/zimbabwe.andrewmeldrum|archive-date=15 November 2017|url-status=live}}</ref>. Dastlab vatanparvar yoshlar tashkiloti sifatida tashkil etilgan bu tashkilot 10 yoshdan 30 yoshgacha boʻlgan yoshlardan iborat harbiylashtirilgan guruhga aylandi va mamlakatdagi norozilikni bostirish uchun foydalanildi. Tashkilot nihoyat 2018-yilning yanvarida taqiqlangan<ref>{{Cite web|url=http://www.solidaritypeacetrust.org/reports/youth_malitia.pdf|title=National youth service training|last=Solidarity Peace Trust|year=2003|archive-url=https://web.archive.org/web/20080905194023/http://www.solidaritypeacetrust.org/reports/youth_malitia.pdf|archive-date=5 September 2008|url-status=dead|access-date=29 March 2018}}</ref> The organisation was finally banned in January 2018.<ref>{{Cite news|url=https://www.myzimbabwe.co.zw/news/15436-youths-who-had-enrolled-for-useless-national-youth-service-turned-away-as-government-bans-green-bomber-training.html|title=Youths who had enrolled for useless National Youth Service turned away as government BANS green bomber training|date=30 January 2018|work=My Zimbabwe News|access-date=29 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20180330012355/https://www.myzimbabwe.co.zw/news/15436-youths-who-had-enrolled-for-useless-national-youth-service-turned-away-as-government-bans-green-bomber-training.html|archive-date=30 March 2018|url-status=live}}</ref>. == Amerika == === Boliviya === 2001-yilda Boliviya hukumati 14 yoshgacha boʻlgan bolalar yollash boʻyicha tekshiruvlar paytida qurolli kuchlarga majburan chaqirilgan boʻlishi mumkinligini tan oldi<ref name="globalmarch.org">[http://www.globalmarch.org/resourcecentre/world/bolivia.pdf Global March Against Child Labour: Bolivia] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070927182849/http://www.globalmarch.org/resourcecentre/world/bolivia.pdf |date=27 September 2007 }} 2001</ref>. Boliviya armiyasining 40 % ga yaqinini 18 yoshdan kichiklar, yarmini esa 16 yoshdan kichiklar tashkil qiladi<ref name="globalmarch.org">[http://www.globalmarch.org/resourcecentre/world/bolivia.pdf Global March Against Child Labour: Bolivia] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070927182849/http://www.globalmarch.org/resourcecentre/world/bolivia.pdf |date=27 September 2007 }} 2001</ref>. 2018-yil holatiga koʻra , Boliviya bolalarni 17 yoshdan boshlab kattalar harbiy xizmatga chaqirishni boshlashga taklif qiladi<ref>{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/view/BO|title=Child Soldiers World Index: Bolivia|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=29 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180330013133/http://childsoldiersworldindex.org/view/BO|archive-date=30 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Braziliya === Braziliyada Komando Vermelho kabi mahalliy uyushgan jinoiy guruhlar bolalarni giyohvand moddalarni tayyorlash va qotillik qilish uchun yollashadi<ref>{{Cite web|title=Como formar crianças-soldados para o crime|url=https://outraspalavras.net/outrasmidias/como-formar-criancas-soldados-para-o-crime/|access-date=2022-07-01|website=outraspalavras.net}}</ref>, lekin politsiya va boshqa raqib guruhlar ularga qarshi kurashadilar. Shuningdek, braziliyalik militsionerlar bolalarni Komando Vermelyoga qarshi kurashga jalb qilganlar<ref>{{Cite web|title=Adolescente recrutado da milícia é morto após nova investida do CV no Morro do Fubá|url=https://odia.ig.com.br/rio-de-janeiro/2022/02/6333346-adolescente-recrutado-da-milicia-e-morto-apos-nova-investida-do-cv-no-morro-do-fuba.html|access-date=2022-06-29|website=odia.ig.com.br|date=7 February 2022}}</ref>. === Kanada === Kanadada odamlar 16 yoshidan boshlab ota-ona ruxsati bilan Kanada kuchlarining zaxira qismiga, biroz ulgʻaygach, 17 yoshida ota-ona ruxsati bilan oddiy tarkibga qoʻshilishlari mumkin. Lekin ular 18 yoshga toʻlgunga qadar xizmat safariga koʻngilli boʻlishlari mumkin emas<ref name="Canadian Forces basic eligibility requirements">{{cite web|url=http://www.forces.ca/v3/engraph/resources/howtojoin_en.aspx?bhcp=1#be|title=Basic Eligibility Requirements|access-date=2 September 2007|publisher=Canadian Forces|archive-url=https://web.archive.org/web/20071013175839/http://www.forces.ca/v3/engraph/resources/howtojoin_en.aspx?bhcp=1#be|archive-date=13 October 2007|url-status=dead}}</ref>. === Kolumbiya === Kolumbiyadagi qurolli mojaroda, 1960-yillarning oʻrtalaridan hozirgi kungacha, qatnashgan jangchilarning toʻrtdan bir qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan va hozir ham shunday. 2004-yilda Kolumbiya bolalar askarlaridan foydalanish boʻyicha dunyoda toʻrtinchi oʻrinni egalladi. Hozirda mamlakatda qurolli guruhlarda 11-14 ming bola bor. Hukumat bilan muzokaralar chogʻida qurolli guruhlar voyaga yetmaganlarni savdolashish vositasi sifatida yollashni toʻxtatishni taklif qilishdi, ammo ularni qoniqtirmadi<ref name=":49">{{cite web|last=Human Rights Watch|date=September 2003|title="You'll learn not to cry": Child Combatants in Colombia|url=https://www.hrw.org/reports/2003/colombia0903/colombia0903.pdf|pages=4|access-date=29 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20160305223135/https://www.hrw.org/reports/2003/colombia0903/colombia0903.pdf|archive-date=5 March 2016|url-status=live}}</ref><ref name=":40">{{cite book|title=Overcoming Lost Childhood: Lessons from the Rehabilitation and Reintegration of Former Child Soldiers in Colombia|last=Thomas|first=Virginia|publisher=Y Care International|year=2008|location=London, England}}</ref>. Bjørkhaugning taʼkidlashicha, aksariyat bolalar askarlikka ixtiyoriy ishtirok etish va majburlashning kombinatsiyasi orqali yollangan<ref>{{citation|last=Bjørkhaug|first=Ingunn|date=28 June 2010|title=Child Soldiers in Colombia: The Recruitment of Children into Non-State Violent Armed Groups|ssrn=1650250|language=en}}</ref>. 1998-yilda Human Rights Watch matbuot bayonotida baʼzi partizan boʻlinmalarining 30 foizi bolalardan iborat boʻlgan<ref name="HRW1998">{{cite web|url=https://www.hrw.org/en/news/1998/10/07/child-soldiers-used-all-sides-colombias-armed-conflict|title=Child Soldiers Used by All Sides in Colombia's Armed Conflict|date=7 October 1998|publisher=Human Rights Watch|access-date=19 May 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100318114106/http://www.hrw.org/en/news/1998/10/07/child-soldiers-used-all-sides-colombias-armed-conflict|archive-date=18 March 2010|url-status=live}}</ref><ref name="aft">{{Cite news |author=P. W. Singer |author-link=P. W. Singer |date=Winter 2005–2006 |title=Child Soldiers |work=[[American Educator]] |url=http://www.aft.org/pubs-reports/american_educator/issues/winter05-06/singer.htm |url-status=dead |access-date=4 August 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081129115512/http://www.aft.org/pubs-reports/american_educator/issues/winter05-06/singer.htm |archive-date=29 November 2008}}</ref><ref name="HRW1998" />. Xuddi shu press-relizda hukumat bilan bogʻliq boʻlgan harbiylashtirilgan boʻlinmalarning baʼzilari 50 foizgacha bolalardan iborat ekanligi, jumladan, sakkiz yoshli baʼzilari ham borligi taxmin qilingan. 2005-yilda Kolumbiyada 11 000 ga yaqin bola chap yoki oʻng qanot harbiy kuchlari safida xizmat qilgan. „Kolumbiyadagi bolalar jangchilarining taxminan 80 foizi ikki chap qanot partizan guruhlaridan biriga, FARC yoki ELNga tegishli. Qolgan jangchilar harbiylashtirilgan saflarda, asosan AUCda xizmat qilishadi“<ref>{{cite news |date=22 February 2005 |title=Colombia: Armed Groups Send Children to War |publisher=[[Human Rights Watch]] |url=http://hrw.org/english/docs/2005/02/22/colomb10202.htm |url-status=live |access-date=5 August 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081113132809/http://www.hrw.org/english/docs/2005/02/22/colomb10202.htm |archive-date=13 November 2008}}</ref>. P.W.Singerning soʻzlariga koʻra, FARC tomonidan 1998-yilda Guatape GESiga hujumda sakkiz yoshli jangarilar ishtirok etgan va 2001-yilda FARC oʻquv videosida 11 yoshli oʻgʻil bolalar raketalar bilan ishlayotgani tasvirlangan. Guruh shuningdek, Venesuela, Panama va Ekvadordan kelgan bolalarni ham qabul qiladi. Kolumbiya hukumati xavfsizlik kuchlari bolalarni<ref>{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/view/CO|title=Child Soldiers World Index: Colombia|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=28 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329054438/http://childsoldiersworldindex.org/view/CO|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref> rasman ishga qabul qilmaydi, chunki majburiy va ixtiyoriy yollash uchun qonuniy yosh 18 deb belgilangan. Shu bilan birga, talabalar harbiy oʻrta maktablarda kursant sifatida roʻyxatdan oʻtishlari va mos ravishda 16 yoki 17 yoshlilar havo kuchlari yoki milliy armiya tayyorlash dasturlariga kirishlari mumkin. Bundan tashqari, qoʻlga olingan dushman bolalari Kolumbiya harbiylari tomonidan razvedka maʼlumotlarini yigʻish uchun ishlatilgan<ref name="Colombia2008">{{cite web|url=http://www.refworld.org/docid/486cb0f4c.html|title=Child Soldiers Global Report 2008 – Colombia|last=Child Soldiers International|year=2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20130923142748/http://www.refworld.org/docid/486cb0f4c.html|archive-date=23 September 2013|url-status=dead|access-date=22 March 2018}}</ref>. 2016-2017-yillarda FARC partizan guruhlariga qarshi demobilizatsiya harakatlari mojarosiga barham berib, zo‘ravonlikka jalb qilingan bolalar sonini cheklab qo‘yishiga umid qildi. Biroq, boshqa qurolli guruhlar hali demobilizatsiya qilinmagan va mojaro hozirgacha toʻliq hal etilmagan<ref>{{Cite news |last=Woody |first=Christopher |date=4 February 2017 |title=The last march: Colombia's most notorious rebel group is starting to disarm, but obstacles to peace still loom |work=Business Insider |url=http://www.businessinsider.com/colombia-farc-rebels-demobilization-and-peace-process-obstacles-2017-2 |url-status=live |access-date=29 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180130091252/http://www.businessinsider.com/colombia-farc-rebels-demobilization-and-peace-process-obstacles-2017-2 |archive-date=30 January 2018}}</ref>. === Kuba === Kubada o‘g‘il bolalar va qizlar uchun majburiy harbiy xizmat yoshi 17 yoshni tashkil etadi. Erkak o‘smirlarga hududiy qo‘shinlar qurolli kuchsi safiga majburiy xizmat muddatidan oldin ruxsat etilgan<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/cuba/|title=The World Factbook|access-date=2 October 2014}}</ref>. === Gaiti === Gaitida siyosiy zoʻravonlik bilan shugʻullanuvchi turli erkin tashkil etilgan qurolli guruhlarda qatnashayotgan bolalar soni nomaʼlum<ref>{{Cite web|url=http://hrw.org/children/child_soldiers_map.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20081101204543/http://hrw.org/children/child_soldiers_map.html|url-status=dead|title=Human Rights Watch: Child Soldier Map|archive-date=1 November 2008}}</ref>. === Meksika === Meksikada bolalar Meksikadagi narkotiklar urushida Fors koʻrfazi karteli kabi jinoiy tashkilotlar tomonidan hukumat va boshqa raqib kartellarga qarshi kurashish uchun foydalaniladi<ref>{{Cite web|title=In Mexico, children as young as 10 recruited by drug cartels|url=https://apnews.com/article/caribbean-mexico-city-mexico-drug-cartels-6f73f0a2277ea91eb5a39a098238ae6b|access-date=2022-07-20|website=apnews.com}}</ref>. Ammo bularning soni maʼlum emas. Shuningdek, Grupos de autodefensa comunitaria (Avtomatik himoya guruhi) oʻz qishloqlarini mahalliy jinoiy guruhlarning zoʻravonligidan himoya qilish uchun baʼzi vaqtda bolalarni yollaydi, askar bolalarini jalb qiladigan oʻzini-oʻzi himoya qilish guruhlaridan biri bu Coordinadora Regional de Autoridades Comunitarias-Pueblos Fundadores (CRAC-PF) boʻlib, u Los Ardillos, Beltran Leyva kartelidan ajralib chiqqan jinoiy guruh bilan qarama-qarshilikda<ref>{{Cite web|title=Meet the Children Being Armed to Defend a Mexican Village From Drug Cartels|url=https://www.vice.com/en/article/g5x5a7/meet-the-children-being-armed-to-defend-a-mexican-village-from-drug-cartels|access-date=2022-07-20|website=www.vice.com}}</ref>. CRAC-PF va Los Ardillos oʻrtasidagi janglar 53 kishining oʻlimiga sabab boʻlgan<ref>{{Cite web|title=UCDP - Uppsala Conflict Data Program|url=https://ucdp.uu.se/nonstate/16298|access-date=2022-07-20|website=ucdp.uu.se}}</ref>. === Qo'shma Shtatlar === Qoʻshma Shtatlarda 17 yoshli oʻsmirlar ota-onalarning yozma roziligi bilan qurolli kuchlarga qoʻshilishlari mumkin<ref>{{Cite web|url=http://www.usarec.army.mil/hq/apa/download/PRG15-16.pdf|title=2015–16 Pocket Recruiter Guide|last=US Army|year=2016|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180219030525/http://www.usarec.army.mil/hq/apa/download/PRG15-16.pdf|archive-date=19 February 2018|url-status=live}}</ref>. 2015-yil holatiga koʻra har yili 16 000 ga yaqin 17 yoshli yigitlar harbiy xizmatga chaqiriladi<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC-OP-AC/Shared%20Documents/USA/INT_CRC-OP-AC_ADR_USA_23714_E.pdf|title=USA: Annexes of the Combined Third and Fourth Periodic Report (OPAC Annex 2)|last=Committee on the Rights of the Child|year=2016|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180325112136/http://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC-OP-AC/Shared%20Documents/USA/INT_CRC-OP-AC_ADR_USA_23714_E.pdf|archive-date=25 March 2018|url-status=live}}</ref>. AQSH armiyasi maktablar bilan ishga yollashga boʻlgan taʼminlashni yondashuvning „tayanch toshi“ deb taʼriflaydi<ref>{{Cite web|url=http://www.usarec.army.mil/im/formpub/rec_pubs/man3_01.pdf|title=Recruiter handbook|last=US Army Recruiting Command|year=2011|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180219031556/http://www.usarec.army.mil/im/formpub/rec_pubs/man3_01.pdf|archive-date=19 February 2018|url-status=live}}</ref>. Bolalar huquqlarini himoya qilish tashkilotlari AQSh qurolli kuchlari xodimlarini bolalarga tayanishini tanqid qilib keladi<ref>{{Cite book|title=No Child Left Behind Act (Section 9528)|last=Government of the United States|year=2001}}</ref>. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShga harbiy xizmatga kirishning minimal yoshini 18 yoshga koʻtarishni tavsiya qildi<ref name=":27">{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2fC%2fOPAC%2fUSA%2fCO%2f1&Lang=en|title=Consideration of Reports Submitted By States Parties Under Article 8 of the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict|last=Committee on the Rights of the Child|year=2008|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180325112133/http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2fC%2fOPAC%2fUSA%2fCO%2f1&Lang=en|archive-date=25 March 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":46">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/sites/default/files/related_material/USA_HRW_NGO_Report_OPAC.pdf|title=United States of America: Compliance with the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the involvement of children in armed conflict, Submission to the Committee on the Rights of the Child|last=US Campaign to Stop the Use of Child Soldiers|year=2007|publisher=Human Rights Watch|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20140722171813/http://www.hrw.org/sites/default/files/related_material/USA_HRW_NGO_Report_OPAC.pdf|archive-date=22 July 2014|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC-OP-AC/Shared%20Documents/USA/INT_CRC-OP-AC_NGO_USA_13943_E.pdf|title=Report to the Committee on the Rights of the Child in advance of the United States of America's second periodic report on the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the involvement of children in armed conflict|last=Child Soldiers International|year=2012|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180325045243/http://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC-OP-AC/Shared%20Documents/USA/INT_CRC-OP-AC_NGO_USA_13943_E.pdf|archive-date=25 March 2018|url-status=live}}</ref>. 1990-yillarda OPAC shartnomasi boʻyicha muzokaralarda AQSh Buyuk Britaniyaga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 dan oshmasligiga keskin qarshi chiqdi. Natijada shartnomada eng kam 16 yosh belgilangan . AQSh shartnomani 2002-yilda ratifikatsiya qilgan (lekin 2018-yil holatiga koʻra AQSh Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyani ratifikatsiya qilish amalga oshmadi)<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/TreatyBodyExternal/Countries.aspx?CountryCode=USA&Lang=EN|title=Reporting status for United States of America|last=UN, Office of the High Commissioner of Human Rights|year=2018|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180314114614/http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/TreatyBodyExternal/Countries.aspx?CountryCode=USA&Lang=EN|archive-date=14 March 2018|url-status=live}}</ref>. OPACga koʻra, AQSh harbiy xizmatchilariga odatda 18 yoshga toʻlgunga qadar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishni taqiqlaydi<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC/C/OPAC/USA/Q/2/ADD.1&Lang=en|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the involvement of children in armed conflict: List of issues concerning additional and updated information related to the consideration of the second periodic report of the United States of America (CRC/C/OPAC/USA/2): Addendum|last=Committee on the Rights of the Child|year=2012|language=en-us|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180325045152/http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2FC%2FOPAC%2FUSA%2FQ%2F2%2FADD.1&Lang=en|archive-date=25 March 2018|url-status=live}}</ref>. Shunga qaramay, ular „oldinga joylashtirish“ huquqiga ega, yaʼni ular qoʻllab-quvvatlash vazifalarini bajarish uchun jangovar zonaga joylashtirilishlari mumkin. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShni ushbu siyosatni oʻzgartirishga va voyaga yetmaganlarning jangovar hududda oldindagi harakat qilish zonasiga joylashtirilmasligini taʼminlashga chaqirdi<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2fC%2fOPAC%2fUSA%2fCO%2f3-4&Lang=en|title=Concluding observations on the combined third and fourth reports submitted by the United States of America under article 8 (1) of the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the involvement of children in armed conflict|last=Committee on the Rights of the Child|year=2017|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180325052714/http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2fC%2fOPAC%2fUSA%2fCO%2f3-4&Lang=en|archive-date=25 March 2018|url-status=live}}</ref>. 2003 va 2004-yillarda 60 ga yaqin voyaga yetmagan o‘smirlar xodimlarning xatoligi tufayli Afgʻoniston va Iroqqa yuborilgan. Keyinchalik Mudofaa vazirligi „vaziyatlar zudlik bilan toʻgʻirlangani va takrorlanishining oldini olish uchun choralar koʻrilgani“ni aytdi<ref>Department of Defense, Information Paper regarding the application of child soldiers protocols, provided to Senator Barbara Boxer, November 2004.</ref>. 2008-yilda prezident Jorj Bush „Oʻsmir bolalarni askarlikdan himoya qilish toʻgʻrisida“gi qonunni imzoladi<ref>{{cite web|url=https://www.hrw.org/news/2008/10/03/united-states-bush-signs-law-child-soldiers|title=President Bush Signs Law on Child Soldiers|date=3 October 2008|publisher=[[Human Rights Watch]]|access-date=4 December 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20150402103958/http://www.hrw.org/news/2008/10/03/united-states-bush-signs-law-child-soldiers|archive-date=2 April 2015|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=https://2009-2017.state.gov/documents/organization/135981.pdf|title=The Child Soldier Prevention Act of 2008|publisher=[[United States State Department|US State Department]]|access-date=24 June 2017}}</ref>. Qonun bolalarni askarlikka yollagan harbiy kuchlarni jinoiy javobgarlikka tortadi. Shuningdek, bolalar harbiy maqsadlarda foydalaniladigan mamlakatlarga qurol sotishni taqiqlaydi. Qonunda askar bolalar taʼrifi „hukumat qurolli kuchlari tarkibida jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etgan 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxs“ ni oʻz ichiga oladi. Hujjatdan voz kechish Obama va Trump maʼmuriyati tomonidan chiqarilgan<ref>{{Cite web|last=Rogin|first=Josh|title=Obama waives penalties on countries that employ child soldiers – again!|url=https://foreignpolicy.com/2011/10/04/obama-waives-penalties-on-countries-that-employ-child-soldiers-again/|access-date=2022-04-03|website=Foreign Policy|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2019-11-04|title=Trump administration turns its back on child soldiers again|url=https://thehill.com/blogs/congress-blog/foreign-policy/468875-trump-administration-turns-its-back-on-child-soldiers/|access-date=2022-04-03|website=The Hill|language=en-US}}</ref>. == Yaqin Sharq == === Bahrayn === Bahraynda harbiy kursantlar, NCO stajyorlari va texnik xodimlar 15 yoshdan boshlab Bahrayn Mudofaa Kuchlari safiga kirishlari mumkin<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/bahrain/|title=The World Factbook|access-date=2 October 2014}}</ref>. === Eron === Eronning amaldagi qonunchiligi 16 yoshdan kichiklarni ishga olishni rasman taqiqlaydi<ref name=>{{cite web|url=http://www.unhcr.org/refworld/country,,CSCOAL,,IRN,,486cb109c,0.html|publisher=[[United Nations High Commission for Refugees]]|title=Child Soldiers Global Report 2008 – Iran|access-date=4 August 2009|date=20 May 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20121010075251/http://www.unhcr.org/refworld/country,,CSCOAL,,IRN,,486cb109c,0.html|archive-date=10 October 2012|url-status=live}}</ref>. Eron-Iroq urushi paytida oʻgʻil bolalar Basij armiyasiga chaqirilgan, u yerda Eron hukumati tanqidchilarining fikriga koʻra, ular „jonli qalqonlar toʻlqini sifatida frontga yuborilgan“<ref name="unicef-1996">{{cite web|title=The State of the World's Children 1996|url=http://www.unicef.org/sowc96/2csoldrs.htm|website=UNICEF|access-date=2 June 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20180208163922/https://www.unicef.org/sowc96/2csoldrs.htm|archive-date=8 February 2018|url-status=live}}</ref><ref name="child-labor-global-view">{{cite book|editor1-last=Schmitz|editor1-first=Cathryne L.|editor2-last=Traver|editor2-first=Elizabeth KimJin|editor3-last=Larson|editor3-first=Desi|title=Child Labor: A Global View|date=2004|publisher=Greenwood Publishing Group|isbn=978-0313322778|page=120|url=https://books.google.com/books?id=6JznQqlZmHkC&q=iran+child+soldiers&pg=PA120}}</ref>. Boshqa manbalar eronlik qurbonlarning umumiy sonini 200,000-600,000 oraligʻida deb hisoblashgan<ref name="hiro205">{{cite book|last=Hiro|first=Dilip|author-link=Dilip Hiro|title=The Longest War: The Iran-Iraq Military Conflict|publisher=Routledge|location=New York|year=1991|page=[https://archive.org/details/longestwariranir00hiro/page/205 205]|isbn=9780415904063|oclc=22347651|url-access=registration|url=https://archive.org/details/longestwariranir00hiro/page/205}}</ref><ref name="Rajaee1997">{{cite book|last=Rajaee|first=Farhang|title=Iranian Perspectives on the Iran-Iraq War|publisher=University Press of Florida|location=Gainesville|year=1997|page=2|isbn=9780813014760|oclc=492125659}}</ref><ref name="Mikaberidze2011">{{cite book|last=Mikaberidze|first=Alexander|title=Conflict and Conquest in the Islamic World: A Historical Encyclopedia|publisher=ABC-CLIO|location=Santa Barbara, California|year=2011|page=418|isbn=9781598843361|oclc=775759780}}</ref><ref>''Hammond Atlas of the 20th Century'' (1999) P. 134–35</ref><ref name="Dunnigan 1991">Dunnigan, A Quick and Dirty Guide to War (1991)</ref><ref name="Twentieth Century World History 1997">''Dictionary of Twentieth Century World History'', by Jan Palmowski (Oxford, 1997)</ref><ref name="ReferenceA">Clodfelter, Micheal, ''Warfare and Armed Conflict: A Statistical Reference to Casualty and Other Figures, 1618–1991''</ref><ref name="Chirot, Daniel 1994">Chirot, Daniel: ''Modern Tyrants: The Power and Prevalence of Evil in Our Age'' (1994)</ref><ref>"B&J": Jacob Bercovitch and Richard Jackson, ''International Conflict: A Chronological Encyclopedia of Conflicts and Their Management 1945–1995'' (1997) p. 195</ref><ref name="Iran20082" />. Bir manbaga koʻra, Eron-Iroq urushida qurbon boʻlganlarning 3 foizi 14 yoshgacha boʻlgan yosh askarlar boʻlgan<ref>{{cite web|url=http://kurzman.unc.edu/death-tolls-of-the-iran-iraq-war/|title=Death Tolls of the Iran-Iraq War|last1=Kurzman|first1=Charles|website=kurzman.unc.edu/|access-date=6 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20180321154456/http://kurzman.unc.edu/death-tolls-of-the-iran-iraq-war/|archive-date=21 March 2018|url-status=live}}</ref>. Eronlik oʻgʻiil bolalar maktabni tashlab, ota-onalari xabarisiz Eron-Iroq urushida, jumladan Muhammad Husayn Fahmida shu bolalar qatoriga kiradi. Iroq zobitlarining taʼkidlashicha, ular baʼzida sakkiz yoshli eronlik askar bolalarni qoʻlga olishgan<ref name="urlChildren at war - CSMonitor.com">{{cite journal|url=https://www.csmonitor.com/1987/1028/ekids.html|title=Children at war|journal=The Christian Science Monitor|archive-url=https://web.archive.org/web/20190102193457/https://www.csmonitor.com/1987/1028/ekids.html|archive-date=2 January 2019|url-status=live|date=28 October 1987}}</ref>. 2018-yil holatiga koʻra Eron hukumati Suriya fuqarolar urushida Asad hukumatiga sodiq kuchlar tomonida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni yollab kelmoqda. === Falastin === 2004-yilda Xalqaro bolalarni himoya qilish tashkilotining Falastin boʻlimi uchun chop etilgan Jihod Shomalyning "Bosib olingan Falastin hududlarida bolalardan foydalanish " nomli hisobotida, bir qator bolalar shahidlikni oʻzlariga gʻurur deb bilishlarini taʼkidlab, hisobotni yakunlaydi. Oʻzlarining umidsiz ahvoli uchun javobgarlikni oʻz zimmalariga olishlari va Falastin harbiylashtirilgan guruhlari tomonidan qurolli hujumlar uyushtirish uchun yollanganliklariga oʻzlari sababchi ekanliklarini aytadi. Shu bilan birga, Shomaly mamlakatlarda tizimli ishga joylashish yo‘qligini, guruhlar va Falastin hamjamiyatining yuqori martabali vakillari siyosiy strategiya sifatida bolalarni yollashga qarshi ekanini taʼkidlaydi. Shomalyning fikricha, Falastin siyosiy rahbariyati bolalarni urushga tortishni toʻxtatish uchun koʻproq ish qilishi mumkin, bu esa rahbariyatdan bolalarni oʻqitish togʻrisida va yollashni taqiqlovchi memorandumni imzolashni talab qiladi. Gʻazo sektorida hukmronlikka intilayotgan Falastin tashkiloti Hamas, Isroil mudofaa kuchlariga qarshi zoʻravonlikni qoʻzgʻatish uchun munozarali mafkuralarni askar bolalarga singdirgani maʼlum<ref>{{Cite web|url=https://www1.essex.ac.uk/armedcon/story_id/000205.pdf|title=Use of Children in the Occupied Palestinian Territories|last=Shomaly|first=Jihad|year=2004|archive-url=https://web.archive.org/web/20181129132849/https://www1.essex.ac.uk/armedcon/story_id/000205.pdf|archive-date=29 November 2018|url-status=live}}</ref>. Jorjtaun universiteti professori William OʻBrien falastinlik bolalarning Birinchi Intifadadagi faol ishtiroki haqida shunday yozadi: „Aftidan, intifada qo‘shinlarining katta qismi yoshlar, jumladan, boshlang‘ich maktab o‘quvchilari ham bor. Ular tosh, molotov kokteyli va boshqa zo‘ravonlik turlari bilan shug‘ullanadilar“<ref>Law and Morality in Israel's War With the PLO, New York</ref>. Arab jurnalisti Huda Al-Hussein 2000-yil 27-oktabr kuni Londondagi arab gazetasiga quyidagilarni yozdi: Birlashgan Millatlar Tashkiloti askar bolalarni, ayniqsa Afrikada, ularni to'dalar o'chog'iga tashlaydigan jangarilar boshliqlari nazoratidan qutqarsa-da, ba'zi Falastin rahbarlari... ongli ravishda buni tushunib yetmay, ularning oxirgi nafasigacha jang maydoniga yollaydi<ref>[http://memri.org/bin/articles.cgi?Page=archives&Area=sd&ID=SP14700 Arab Journalist Decries Palestinian Child-Soldiers] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070711030041/http://memri.org/bin/articles.cgi?Page=archives&Area=sd&ID=SP14700 |date=11 July 2007 }} translated by [[MEMRI]]. Special Dispatch 147, 1 November 2000.</ref> 2002-yilda askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) „bolalarning jangovar harakatlarda qatnashayotgani haqida xabarlar mavjud boʻlsa-da, qurolli guruhlar tomonidan tizimli ravishda yollanganligi haqida hech qanday dalil yoʻq“, dedi<ref>Jihad Shomaly, ''et al.'' [http://www.dci-pal.org/english/publ/research/2004/ChildrenPerspective.pdf Use of Children in the Occupied Palestinian Territories] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071030070650/http://www.dci-pal.org/english/publ/research/2004/ChildrenPerspective.pdf|date=30 October 2007}} Defence for Children International/Palestine Section, 2004, p. 8. Citing CSC 1371 Report, November 2002.</ref><ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/1266534.stm|title=Child soldiers in the firing line|date=8 April 2001|publisher=BBC|access-date=19 September 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20081219144053/http://news.bbc.co.uk/2/hi/1266534.stm|archive-date=19 December 2008|url-status=live}}</ref>. Biroq, 2004-yilda tashkilot 2000-yil oktabridan 2004-yil martigacha falastinlik voyaga yetmaganlar ishtirokida kamida toʻqqizta hujjatlashtirilgan xudkushlik hujumi sodir boʻlganligini xabar qildi<ref name="CSGR2004-292">{{cite web|url=http://www.child-soldiers.org/document_get.php?id=966|title=Child Soldiers Global Report 2004|archive-url=https://web.archive.org/web/20041217103244/http://www.child-soldiers.org/document_get.php?id=966|archive-date=17 December 2004|url-status=dead}}&nbsp;{{small|(2.29&nbsp;MB)}} Child Soldiers International p. 292</ref>: 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida Hamas va Islom Jihodi oʻzining Eron boʻlimida „harbiy hujumlarda va mashgʻulotlarda bolalardan foydalangani“ uchun alohida taʼkidlangan<ref name="CSGR2004-304">{{cite web|url=http://www.child-soldiers.org/document_get.php?id=966|title=Child Soldiers Global Report 2004|archive-url=https://web.archive.org/web/20041217103244/http://www.child-soldiers.org/document_get.php?id=966|archive-date=2004-12-17|url-status=dead}}&nbsp;{{small|(2.29&nbsp;MB)}} Child Soldiers International, p. 304 cites in footnote 18 that this Information is from Palestinian human rights Monitoring Group (PHRMG), March 2004.</ref>. 2005-yil 23-mayda Amnesty International Falastin qurolli guruhlarini bolalardan qurolli faoliyatda foydalanishni zudlik bilan toʻxtatishga chaqirdi: „Falastin qurolli guruhlari hech qanday sharoitda qurolli hujumlar uyushtirish, qurol yoki boshqa materiallarni tashish uchun bolalardan foydalanmasligi kerak…“<ref>[http://web.amnesty.org/library/Index/ENGMDE150332005 Israel/Occupied Territories: Palestinian armed groups must not use children] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070711013612/http://web.amnesty.org/library/Index/ENGMDE150332005|date=11 July 2007}} 23 May 2005</ref>. === Turkiya (PKK) === Kurd-turk mojarosi paytida Kurdiston Ishchilar partiyasi (PKK) faol ravishda bolalarni yollab, oʻgʻirlab ketgan. Tashkilot Turkiya xavfsizlik kuchlari tomonidan 2000 dan ortiq bolani o‘g‘irlaganlikda ayblangan. Human Rights Watch (HRW), Birlashgan Millatlar Tashkiloti (BMT) va Xalqaro Amnistiya tashkilotining mustaqil hisobotlari 90-yillardan beri tashkilot va uning qurolli guruhlari tomonidan askarb olalar i yollash va ulardan foydalanishni tasdiqladi<ref>{{Cite web|url=https://hrwf.eu/wp-content/uploads/2016/07/Child-soldiers-in-ISIS-PKK-Boko-Haram%E2%80%A6.pdf|title=Child soldiers in ISIS, PKK, Boko Haram...|access-date=13 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20161016064155/http://hrwf.eu/wp-content/uploads/2016/07/Child-soldiers-in-ISIS-PKK-Boko-Haram%E2%80%A6.pdf|archive-date=16 October 2016|url-status=live}}</ref><ref name="hrw.org">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/12/22/iraq-armed-groups-using-child-soldiers-0|title=Iraq: Armed Groups Using Child Soldiers|date=22 December 2016|access-date=13 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20190129011816/https://www.hrw.org/news/2016/12/22/iraq-armed-groups-using-child-soldiers-0|archive-date=29 January 2019|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.refworld.org/docid/498805c428.html|title=Child Soldiers Global Report 2001 - Turkey|access-date=13 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180912111737/http://www.refworld.org/docid/498805c428.html|archive-date=12 September 2018|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.justice.gov/sites/default/files/eoir/legacy/2014/07/14/child_soldiers_2008_Global_Report.pdf|title=Child Soldiers: Global Report 2008|work=[[Child Soldiers International|Coalition to Stop the Use of Child Soldiers]]|via=justice.gov|access-date=13 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20170628062439/https://www.justice.gov/sites/default/files/eoir/legacy/2014/07/14/child_soldiers_2008_Global_Report.pdf|archive-date=28 June 2017|url-status=dead}}</ref>. 2001-yilda tashkilot tomonidan bolalarni yollash tizimli ravishda amalga oshirilgani haqida xabarlar paydo boʻldi. Tashkilotning asosan bolalarni yollash uchun tuzilgan Tabura Zaroken Sehit Agit deb nomlangan bataloni haqida bir qancha xabarlar eʼlon qilingan<ref>{{Cite news |last=Child Soldiers International |year=2001 |title=Child Soldiers Global Report 2001 – Turkey |language=en |work=Refworld |url=http://www.refworld.org/docid/498805c428.html |url-status=dead |access-date=22 March 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141029165401/http://www.refworld.org/docid/498805c428.html |archive-date=29 October 2014}}</ref>. Shuningdek, Kurdiston vatanparvarlar ittifoqi bolalarni o‘z safiga jalb qilgani aniqlangan<ref>{{cite news |last1=Refugees |first1=United Nations High Commissioner for |title=Refworld {{!}} Child Soldiers Global Report 2001 – Iraq |url=http://www.refworld.org/docid/498805f0c.html |url-status=live |access-date=7 August 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130920074539/http://www.refworld.org/docid/498805f0c.html |archive-date=20 September 2013}}</ref>. Turkiya xavfsizlik kuchlari maʼlumotlariga koʻra,Kurdiston Ishchilar partiyasi 12 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan 983 nafardan ortiq bolani oʻgʻirlab ketgan. 400 dan ortiq bola tashkilotdan qochib, xavfsizlik kuchlariga taslim bo‘lishgan. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bolalar Jamgʻarmasining 2010-yilda chop etilgan hisobotida Kurdiston Ishchilar partiyasi tomonidan bolalarni yollash juda xavfli ekani koʻrsatib oʻtilgan<ref>{{Cite web|url=https://www.aa.com.tr/en/turkey/pkk-criticized-over-child-soldiers-claims/245168|title=PKK criticized over 'child soldiers' claims|access-date=13 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181216031439/https://www.aa.com.tr/en/turkey/pkk-criticized-over-child-soldiers-claims/245168|archive-date=16 December 2018|url-status=live}}</ref>. 2016-yilda Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasini Iroqning Shingal mintaqasida va qoʻshni davlatlarda askar bolalar yollash orqali urush jinoyatlari sodir etganlikda ayblagan<ref>{{Cite web|url=http://www.rudaw.net/english/kurdistan/221220161|title=PKK commits war crime by recruiting child soldiers in Iraq, Huma|access-date=13 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181215223006/http://www.rudaw.net/english/kurdistan/221220161|archive-date=15 December 2018|url-status=live}}</ref>. Suriyadagi fuqarolar urushi davomida ko‘plab ommaviy axborot vositalari, jumladan Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasiga aloqador YPG tashkiloti askar bolalarni yollab, joylashtirganini tasdiqladi. Guruhning xalqaro huquqni buzgan bolalardan foydalanishni toʻxtatish haqidagi daʼvosiga qaramay, guruh bolalarni yollash va ulardan foydalanishni davom ettirdi<ref>{{Cite web|url=https://www.middleeastmonitor.com/20170628-us-report-ypg-recruiting-child-soldiers/|title=US report: YPG recruiting child soldiers|date=28 June 2017|access-date=12 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180212084459/https://www.middleeastmonitor.com/20170628-us-report-ypg-recruiting-child-soldiers/|archive-date=12 February 2018|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://english.alarabiya.net/en/News/middle-east/2017/06/28/US-YPG-still-recruits-child-soldiers-in-Syria.html|title=US: YPG still recruits child soldiers in Syria|date=28 June 2017|access-date=12 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180212083737/http://english.alarabiya.net/en/News/middle-east/2017/06/28/US-YPG-still-recruits-child-soldiers-in-Syria.html|archive-date=12 February 2018|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.middleeasteye.net/news/kurdish-ypg-militia-recruiting-child-soldiers-syria-hrw-930608836|title=Kurdish YPG militia recruiting child soldiers in Syria: HRW|access-date=12 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180212084730/http://www.middleeasteye.net/news/kurdish-ypg-militia-recruiting-child-soldiers-syria-hrw-930608836|archive-date=12 February 2018|url-status=live}}</ref>. 2018-yilda BMTning qurolli mojarolardagi bolalar boʻyicha yillik hisobotida 2017-yilda Xalq himoyasi boʻlinmalari va uning ayollar boʻlinmasi tomonidan 224 ta qiz bolalarni yollash holatlari qayd etilgan, bu 2016-yilga nisbatan deyarli besh baravar koʻpdir. Guruh bolalarni askarga olish uchun o‘g‘irlagani ham xabar qilingan<ref>{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2018/08/03/syria-armed-group-recruiting-children-camps|title=Syria: Armed Group Recruiting Children in Camps|date=3 August 2018|access-date=13 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20190108003545/https://www.hrw.org/news/2018/08/03/syria-armed-group-recruiting-children-camps|archive-date=8 January 2019|url-status=live}}</ref>. === Livan === Livandagi fuqarolar urushida turli tomonlar askar bolalardan foydalangan. 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida aytilishicha, Hizbulloh bolalarni harbiy xizmatga oʻrgatgan<ref name="Iran2008">{{cite web|url=http://www.unhcr.org/refworld/country,,CSCOAL,,IRN,,486cb109c,0.html|publisher=[[United Nations High Commission for Refugees]]|title=Child Soldiers Global Report 2008 – Iran|access-date=4 August 2009|date=20 May 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20121010075251/http://www.unhcr.org/refworld/country,,CSCOAL,,IRN,,486cb109c,0.html|archive-date=10 October 2012|url-status=live}}</ref>. 2017-yilda BMT mamlakatda islomiy jangarilar deb gumon qilingan qurolli guruhlar bolalarni o‘z safiga jalb qilayotgani haqida xabar berdi. === Suriya === Suriyada davom etayotgan fuqarolar urushi paytida bolalar Bashar Asadga qarshi boʻlgan guruhlarga qoʻshilishdi. 2012-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotiga isyonchilar askar bolalardan foydalangani haqidagi daʼvolar kelib tushgan, biroq ular buni tasdiqlay olishmagan<ref>{{Cite web|url=http://www.sbs.com.au/news/article/2012/03/27/syrian-rebels-accused-over-child-soldiers-un-official|title=Syrian rebels accused over child soldiers: UN official|access-date=22 August 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170823023940/http://www.sbs.com.au/news/article/2012/03/27/syrian-rebels-accused-over-child-soldiers-un-official|archive-date=23 August 2017|url-status=live}}</ref>. 2014-yil iyun oyida Birlashgan Millatlar Tashkiloti hisobotida aytilishicha, muxolifat bolalarni harbiy va yordamchi rollarga jalb qilgan. Yana aytilishicha, bunday qilish siyosati yoʻqdek tuyulgan boʻlsa-da, yoshni tekshirish tartiblari boʻlmagan. 2014-yilda Human Rights Watch tashkilotining xabar berishicha, isyonchi guruhlar bolalardan jang maydonlarida yaradorlarni davolash, o‘q-dorilar va boshqa yuklarni olib o‘tishdan tortib, janglar avj olgan paytda frontga, snayperchilar rolini bajarishga qadar yordam va jangovar rollarda foydalanmoqda<ref name="aljazeera.com">{{cite web|url=http://www.aljazeera.com/news/middleeast/2014/06/use-child-soldiers-syria-condemned-20146237583974800.html|title=Report: Syria rebels send children into war|access-date=2 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140925050405/http://www.aljazeera.com/news/middleeast/2014/06/use-child-soldiers-syria-condemned-20146237583974800.html|archive-date=25 September 2014|url-status=live}}</ref>. Turkiya hukumati oʻzaro bogʻlangan SETA tadqiqot markazi Suriya milliy armiyasining tarkibini aks ettiruvchi hisobotini askar bolalar qoʻllanilganini fosh qilgani sababli qaytarib oldi. Suriya milliy armiyasi hozirda Turkiya tomonidan moliyalashtiriladi, u 2000-yil 8-sentabrda bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishi toʻgʻrisidagi Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokolni imzolagan. Al-Monitor’ning manbalarga tayanib xabar berishicha, Turkiya Liviyaga Suriya milliy armiyasidagi bolalar askarlarini joylashtirgani maʼlum qilingan<ref>{{Cite web|url=https://ahvalnews.com/seta/pro-erdogan-think-tanks-survey-shows-child-soldiers-among-turkish-backed-syrian-opposition|title=Pro-Erdoğan think tank's survey shows child soldiers among Turkish-backed Syrian opposition|website=Ahval}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.al-monitor.com/originals/2020/05/child-soldiers-libya-syria-national-army-turkey.html|title=Report: Child soldiers deployed to Libya by Turkish-backed Syrian National Army|website=Al-Monitor: The Pulse of the Middle East}}</ref>. 2021-yil iyul oyida Amerika Qoʻshma Shtatlari Turkiyani Suriya va Liviyada askar bolalardan foydalanishga aloqador davlatlar roʻyxatiga qoʻshdi<ref name="US_Turkey_child-soldiers">{{cite web|url=https://www.reuters.com/world/middle-east/us-adds-turkey-list-countries-implicated-use-child-soldiers-2021-07-01/|title=U.S. adds Turkey to list of countries implicated in use of child soldiers|website=Reuters|date=1 July 2021}}</ref>. 2021-yilgi Inson huquqlari amaliyoti boʻyicha mamlakat hisobotida Suriyadagi Turkiya tomonidan qoʻllab-quvvatlanadigan kuchlardan bolalar askar sifatida yollangani haqida soʻz bordi<ref>[https://www.state.gov/reports/2021-country-reports-on-human-rights-practices/turkey/ 2021 Country Reports on Human Rights Practices: Turkey]</ref>. Kurd kuchlari ham bu taktikani qoʻllashda ayblangan. 2015-yilda Human Rights Watch tashkiloti kurd qurolli kuch rahbarlari Jeneva chaqiruvi bilan majburiyat shartnomasini imzolagani va 2014-yilning iyulidan beri 59 nafar bola, ulardan 10 nafari 15 yoshdan kichik boʻlganini daʼvo qilgan edi<ref>{{Cite web|url=https://www.voanews.com/a/hrw-kurdish-forces-using-child-fighters-despite-pledge-to-demobilize/2862390.html|title=Kurdish Militia Accused of Using Child Soldiers in Syria|access-date=22 August 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170823022030/https://www.voanews.com/a/hrw-kurdish-forces-using-child-fighters-despite-pledge-to-demobilize/2862390.html|archive-date=23 August 2017|url-status=live}}</ref>. Prezident Asad 2013-yilda askar bolalardan (18 yoshgacha bo‘lgan har qanday shaxs) foydalanishni taqiqlovchi qonunni qabul qildi, bu qonunni buzganlik uchun aybdorlar 10 yildan 20 yilgacha „jazoviy mehnat“ bilan jazolanishini eʼlon qildi<ref>{{cite web|url=http://www.syrianobserver.com/News/News/Assad+Issues+Law+on+Child+Soldiers|title=Assad Issues Law on Child Soldiers|access-date=2 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141006095232/http://www.syrianobserver.com/News/News/Assad+Issues+Law+on+Child+Soldiers|archive-date=6 October 2014|url-status=dead}}</ref>. Hukumat kuchlariga nisbatan qonun amalda qo‘llaniladimi yoki yo‘qmi, tasdiqlanmagan va isyonchi kuchlarga qarshi Suriya hukumati safida jang qilish uchun bolalar yollangani haqida da‘volar bor<ref name="report details">{{Cite news |last1=Sengupta |first1=Somini |date=4 February 2014 |title=U.N. Report Details Abuse of Children in Syrian War |website=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2014/02/05/world/middleeast/at-least-10000-children-killed-in-syria-un-estimates.html |url-status=live |access-date=27 February 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170904151709/https://www.nytimes.com/2014/02/05/world/middleeast/at-least-10000-children-killed-in-syria-un-estimates.html |archive-date=4 September 2017}}</ref>. Eron hukumati Suriyada fuqarolar urushi davrida Asadga sodiq hukumat kuchlari tarafida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni jalb qilgan<ref name="urlIran’s Child Soldiers in Syria | Human Rights Watch" /><ref name="WAJ" />. === Yaman === Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili Radhika Kuomarasvami 2010-yil yanvar oyida Yamandagi qabilalar oʻrtasidagi janglarda „koʻp sonli“ oʻsmir oʻgʻil bolalar jang qilishgani haqida xabar berdi. Nodavlat notijorat tashkilot faoli Abdul-Rahmon al-Marwanining hisob-kitoblariga ko‘ra, Yamanda har yili qabilalar o‘rtasidagi janglarda 500-600 ga yaqin bola halok bo‘ladi yoki yaralanadi<ref name="UPI">{{Cite news |date=6 January 2010 |title=Yemen's child soldiers go to war |work=United Press International |url=http://www.upi.com/Top_News/Special/2010/01/06/Yemens-child-soldiers-go-to-war/UPI-89571262808410/ |url-status=live |access-date=10 April 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100403050546/http://www.upi.com/Top_News/Special/2010/01/06/Yemens-child-soldiers-go-to-war/UPI-89571262808410 |archive-date=3 April 2010}}</ref>. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudan (ayniqsa Darfur) va Yamandan askar bolalar yollagan<ref>{{Cite web|title=Saudi Arabia 'recruits Darfur children for Yemen war'|url=https://www.aljazeera.com/news/2018/12/29/saudi-arabia-recruited-darfur-children-to-fight-in-yemen-nyt|access-date=2 October 2021|website=www.aljazeera.com|language=en}}</ref>. Britaniya SAS maxsus kuchlari Yamanda askar bolalarni tayyorlash bilan shug‘ullangani aytiladi. Xabar qilinishicha, Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya safida jang qilayotgan askarlarning kamida 40 foizi bolalardir<ref name="urlSerious questions over SAS involvement in Yemen war | UK news | The Guardian">{{cite web|url=https://www.theguardian.com/uk-news/2019/mar/27/serious-questions-over-sas-involvement-in-yemen-war|title='Serious' questions over SAS involvement in Yemen war &#124; UK news &#124; The Guardian|website=[[TheGuardian.com]]|date=27 March 2019|format=|archive-url=https://web.archive.org/web/20190328170441/https://www.theguardian.com/uk-news/2019/mar/27/serious-questions-over-sas-involvement-in-yemen-war|archive-date=28 March 2019|url-status=live}}</ref>. Saudiya Arabistoni hutiylarga qarshi Saudiya chegarasini qoʻriqlash uchun yamanlik bolalarni askar sifatida yollaydi<nowiki><ref name="urlExclusive: Yemeni child soldiers recruited by Saudi-UAE coalition | Saudi Arabia News | Al Jazeera"></nowiki>{{cite web|url=https://www.aljazeera.com/news/middleeast/2019/03/exclusive-yemeni-child-soldiers-recruited-saudi-uae-coalition-190329132329547.html|title=Exclusive: Yemeni child soldiers recruited by Saudi-UAE coalition &#124; Saudi Arabia News &#124; Al Jazeera|archive-url=https://web.archive.org/web/20190402091726/https://www.aljazeera.com/news/middleeast/2019/03/exclusive-yemeni-child-soldiers-recruited-saudi-uae-coalition-190329132329547.html|archive-date=2 April 2019|url-status=live}}<nowiki></ref></nowiki>. 2019-yil iyun oyida AQSh Davlat kotibi Mike Pompeo Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya Yamandagi fuqarolar urushida bolalardan foydalanayotgani haqidagi ekspert xulosalarini rad etib, AQShning bolalar askarlikka yollovchi davlatlar ro‘yxatiga kiritilishiga to‘sqinlik qildi<ref name="urlPompeo blocks inclusion of Saudi Arabia on US child soldiers list | US news | The Guardian">{{Cite web|url=http://www.theguardian.com/us-news/2019/jun/18/mike-pompeo-saudi-arabia-yemen-sudan-child-soldiers|title=Pompeo blocks inclusion of Saudi Arabia on US child soldiers list|first=Reuters in|last=Washington|date=18 June 2019|website=The Guardian}}</ref>. == Osiyo == 2004-yilda oʻsmirlarning harbiy xizmatidan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) Osiyoda minglab bolalar Afgʻoniston, Myanma (Birma) , Nepal Indoneziya, Filippin, Laos va Shri-Lankadagi faol mojarolar va oʻt ochishni toʻxtatish holatlariga kelishilganda ham jangovar kuchlarga jalb qilingani haqida xabar berdi. Hukumatning mojaro zonalariga kirishni rad etishi ishtirok etgan raqamlarni hujjatlashtirishni imkonsiz qildi. 2004-yilda Myanma (Birma) hukumat qurolli kuchlari 12 yoshdan 16 yoshgacha boʻlgan bolalarni majburan yollagan va ishlatgan yagona davlat sifatida mintaqa tarixiga kirdi. Xudoning armiyasi partizan guruhini birgalikda boshqargan egizak aka-uka Jonni va Lyuter Xtolar 1997-yilda guruhni boshqara boshlaganlarida taxminan oʻn yoshda boʻlishgan. === Afg'oniston === Afgʻonistonda oʻttiz yillik fuqarolar urushi davrida qurolli kuchlar minglab askar bolalarni yollagan. Koʻpchilik hali ham Tolibonga qarshi kurashmoqda. Islom diniy maktablari yoki madrasalaridan taʼlim olganlarning baʼzilari xudkush terrorchi va qurolli hujumchilar sifatida foydalaniladi. Kamuflyaj kiyimida va shahidlik shiorlari bilan yurgan o‘g‘il bolalarning targ‘ibot videosi 2009-yilda Afg‘oniston Tolibon rahbariyati tomonidan eʼlon qilingan. Bu videoga amerikalik askarni oʻldirgan 14 yoshli Tolibon jangchisiga tasanno ham kiritilgan. === Birma/Myanma === Davlat Tinchlik va Taraqqiyot Kengashining taʼkidlashicha, Birmaning barcha askarlari koʻngilli hisoblanadi va qabul qilinganlarning hammasi 18 yoshdan katta. Human Rights Watch tashkiloti maʼlumotiga koʻra, Birma/Myanma milliy armiyasi Tatmadavda 70 000 ga yaqin oʻgʻil bolalar xizmat qilmoqda, 11 yoshgacha boʻlgan bolalar esa koʻchadan majburan olib kelinib guruhlarga qoʻshilmoqda. Guruhning xabar berishicha, dezertirlar uch yildan besh yilgacha qamoq jazosiga yoki hatto qatl etishga ham hukm qilinishi mumkin. Guruh shuningdek, taxminan 5,000-7,000 bolalar turli xil qurolli etnik muxolifat guruhlarida, xususan, Birlashgan Wa Davlat Armiyasida xizmat qilishini taʼkidladi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun 2009-yil iyun oyida hisobot eʼlon qildi, unda isyonchilar va hukumat tomonidan mamlakatda bolalarga nisbatan „jiddiy qonunbuzarliklar“ qayd etilgan. Maʼmuriyat 4-avgust kunidan boshlab keyingi oydan ular Birma/Myanmaga koʻproq oʻrganish uchun guruh yuborishlarini eʼlon qilishdi. === Shri-Lanka === Shri-Lankada bolalarning jangarilar tomonidan foydalanilishi 1983-yilda Shri-Lankadagi fuqarolar urushi boshlanganidan beri xalqaro miqyosda tan olingan muammo boʻlib kelgan. 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni asosiy yollovchilar Tamil Eelam isyonchi ozodlik yoʻlbarslari hisoblanadi. === Nepal === Nepal Kommunistik partiyasi kuchlarida taxminan 6000-9000 bola xizmat qiladi. 2010-yildan boshlab CPNning askar bolalari demobilizatsiya qilindi. === Filippin === Filippinda hukumatga qarshi kurashayotgan islomiy va kommunistik qurolli guruhlar muntazam ravishda yollangan bolalarga tayanib kurash olib boradi. 2001-yilda Human Rights Watch tashkiloti Moro Islom ozodlik fronti (MILF)dagi 10 000 askarning taxminan 13 foizini bolalar tashkil etgani va hukumatga aloqador ayrim harbiylashtirilgan kuchlar ham bolalardan foydalanayotgani haqida xabar bergan. 2016-yilda MILF 1869 nafar bolani guruhni tark etishiga ruxsat berdi va boshqa bolalarni guruhga qabul qilmaslik majburiyatini oldi. Biroq oʻsha yili BMT Filippindagi boshqa qurolli guruhlar asosan 13 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan bolalarni yollashda davom etayotgani haqida xabarlar yana davom etrdi. == Yevropa == Child Soldiers International maʼlumotlariga koʻra, Yevropada faqat 18 yoshdan kattalarni yollash tendensiyasi mavjud, aksariyat mamlakatlar ham faqat kattalarni yollashga ruxsat beradi, 2016-yilgi maʼlumotlarga koʻra qanday qurolli guruhlar bolalardan foydalanayotgani maʼlum emas edi. 2018-yil holatiga koʻra esa bir davlat, Buyuk Britaniya 16 yoshdan bolalarni, beshtasi esa 17 yoshdan (Avstriya, Kipr, Fransiya, Germaniya va Gollandiya) harbiy xizmatga jalb qilgan. Ulardan, Buyuk Britaniya eng koʻp bolalarni ishga oladi. 2016-yilda Britaniya armiyasiga yangi chaqirilganlarning taxminan chorak qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan. Barcha Yevropa davlatlari bolalarni qurolli mojarolarga jalb etish toʻgʻrisidagi ixtiyoriy protokolni ratifikatsiya qilgan, shuning uchun chaqiruv bolalar odatda balogʻatga yetgunlaricha harbiy harakatlarda foydalanilmaydi. Bolalar 1990-yillarda Birinchi Chechen urushida jangchilar sifatida ishlatilgan. === Avstriya === Avstriya bolalarni ota-onalari roziligi bilan bir yil erta, 17 yoshdan boshlab harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Kipr === Kipr bolalarni ota-onalari roziligi bilan ikki yil erta, 16 yoshdan boshlab majburiy harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Fransiya === Fransiya harbiy xizmatchilarni 17 yoshdan, harbiy texnik maktab oʻquvchilarini 16 yoshdan boshlab qabul qiladi. Qurolli kuchlarning 3 % ni 18 yoshgacha boʻlgan yoshlar tashkil etadi. === Germaniya === Germaniya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2015-yilda qurolli kuchlarning 6 foizini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil etgan. === Niderlandiya === Niderlandiya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2014-yilda uning qurolli kuchlarining 5 % 18 yoshgacha boʻlganlar boʻlgan. === Ukraina === 2014-yilda Ukraina sharqidagi qurolli mojaro paytida Donbasdagi tinchlik uchun adolat guruhi bolalarni qurolli tuzilmalarga jalb qilishning 41 ta holatini tasdiqlagan. Ulardan 37 tasi Ukraina nazorati ostida boʻlmagan hududdan, 4 tasi esa Ukraina nazorat hududidagi qurolli tuzilmalarda bolalarning ishtiroki bilan bogʻliq. Tasdiqlash imkoni boʻlmagan bolalarni ishga yollash haqida yana 31 ta murojaat boʻlgan. Ukraina tomonidan nazorat qilinmagan hududda tekshirilgan 37 ta ishning 33 tasi oʻgʻil bolalar va 4 tasi qiz bolalar; 57 % 16-17 yoshda, 35 % 15 yoshgacha boʻlgan va 8 % hollarda yoshni aniqlash mumkin boʻlmagan. === Buyuk Britaniya === Britaniya qurolli kuchlari 16 yoshdan boshlab xodimlarni jalb qilib, 15 yoshu 7 oylik bolalardan arizalarni qabul qilishni boshlaydi. Roʻyxatga olishdan oldin ota-onaning roziligi talab qilinadi. 2022-yil holatiga koʻra, Britaniya qurolli kuchlari tarkibiga kirganlarning 23 foizi 18 yoshdan kichiklar edi. Aksariyat bolalar armiyaga jalb qilingan, bu erda 2021-2022 yillarda askarlarning 30 foizi 18 yoshgacha boʻlganlar edi; koʻproq yangi askarlar boshqa yoshdagilarga qaraganda 16 yoshda edi. 16 yoshdan 17,5 yoshgacha boʻlgan armiyaga chaqirilganlar dastlab yosh guruhiga bagʻishlangan harbiy oʻquv markazida Army Foundation kollejida oʻqitiladi. 2021-yil holatiga koʻra, markaz Ofsted taʼlim inspektsiyasi tomonidan farovonlik boʻyicha „aʼlo“ deb baholangan, markazda suiisteʼmollik haqida koʻplab daʼvolar, baʼzilari isbotlangan, armiya rekordida. 2021-yilda markazda 22 nafar qizga nisbatan jinsiy huquqbuzarliklar bo‘yicha to‘qqizta tergov ochildi; bir tergovda gumon qilingan jinoyatchilarning uchtasi xodimlar boʻlgan. Vahiylar 2022-yil iyul oyida Vice News hisobotining mavzusi boʻlgan. OPAC maʼlumotlariga koʻra, Buyuk Britaniya odatda harbiy harakatlarda qatnashish uchun bolalarni chaqirmaydi, ammo chaqirilganlarni istisno qilmaydi ham. Buyuk Britaniya 2003-yildan 2010-yilgacha Iroq va Afg‘onistonga 18 yoshdan kichik bo‘lgan 22 nafar xodimni beixtiyor yubordi. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita Buyuk Britaniyani bolalar hech qanday sharoitda harbiy harakatlarda qatnasha olmasligini taʼminlash uchun oʻz siyosatini oʻzgartirishga chaqirdi. 1990-yillarda OPAC boʻyicha muzokaralarda Buyuk Britaniya AQShga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 boʻlishiga qarshi chiqdi. Bolalar huquqlarini himoya qiluvchi idoralar Buyuk Britaniya o‘z qurolli kuchlarini kadrlar bilan taʼminlashda bolalarga tayanishda davom etayotganini tanqid qildi. == Okeaniya == === Avstraliya === Avstraliya mudofaa kuchlari oʻz saflariga 16 yoshdan boshlab ota-onalarning roziligi bilan harbiy xizmatga kirishga ruxsat beradi. 18 yoshgacha boʻlgan qoʻl ostidagi yoshlarni chet elga yuborish yoki toʻgʻridan-toʻgʻri jangovar harakatlarda foydalanish mumkin emas, ularni evakuatsiya qilishning iloji boʻlmagan ekstremal holatlar bu vaziyatdan mustasno. === Yangi Zelandiya === 2018-yilning aniqlangan maʼlumotlariga koʻra, Yangi Zelandiya mudofaa kuchlariga qoʻshilishning minimal yoshi 17 yosh deb belgilangan. == Bolalardan harbiy maqsadda foydalanishni tugatish harakati == Bolalardan harbiy maqsadda keng miqyosda foydalanishganiga tarix guvoh. Faqat soʻnggi oʻn yilliklarda bu amaliyot asosli tanqid va uni tugatish uchun birgalikda saʼy-harakatlarga duch keldi. Qisman koʻplab qurolli kuchlar oʻz saflarini toʻldirishda bolalarga tayanganligi va qisman nodavlat qurolli guruhlarning xatti-harakatlariga taʼsir qilish qiyinligi sababli bu jarayon biroz sekin kechdi. == Yaqin tarix == === 1970-1980-yillar === Bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirokini cheklash boʻyicha xalqaro harakatlar 1977-yilda qabul qilingan 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar bilan boshlandi (77.2-modda). Yangi Protokollar 15 yoshgacha boʻlgan bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqladi, ammo davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarga 15 yoshdan boshlab bolalarni yollash va ulardan urushda foydalanishga ruxsat berishda davom etaverdi. Nodavlat notijorat tashkilotlari (NNTlar) bolalarni ishga yollashni butunlay taqiqlash toʻgʻrisidagi yangi shartnoma tarafdori boʻlganida, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (CRC) boʻyicha muzokaralar chogʻida qoidalar yangilandi. Qurolli kuchlari 18 yoshdan kichik boʻlganlardan foydalanayotgan baʼzi davlatlar bunga qarshilik koʻrsatdilar, shuning uchun 1989-yildagi yakuniy shartnoma matni faqat mavjud huquqiy standartni aks ettirdi xolos: 15 yoshgacha boʻlgan bolalarning harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishini taqiqlash. === 1990-yillar === XX asrning oxirlari yaʼni 1990-yillarda nodavlat notijorat tashkilotlari askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish koalitsiyasini (hozirgi Xalqaro bolalar askarlari) tashkil etishdi va ular Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada koʻrgan kamchiliklarni toʻgʻrilash maqsadida hamdard hukumatlar bilan yangi shartnoma tuzish kampaniyasida ishlashdi. Olti yil davom etgan global muzokaralardan soʻng, shartnoma 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol (OPAC) sifatida qabul qilindi. Shartnoma bolalarni harbiy xizmatga chaqirishni taqiqlab qoʻyadi, harbiy xizmatchilar 16 yoshdan kichik boʻlmasligini taʼminlaydi va harbiy harakatlarda bolalardan foydalanishni rad etadi. Shartnoma, shuningdek, nodavlat qurolli guruhlarni 18 yoshga toʻlmagan oʻsmirlarni har qanday maqsadda yollashni ham taqiqlaydi. OPAC boʻyicha muzokara olib borayotgan koʻpchilik davlatlar bolalarni yollashni taqiqlashni qoʻllab-quvvatlagan boʻlsa-da, AQSh boshchiligidagi Buyuk Britaniya bilan ittifoqdosh boʻlgan baʼzi mamlakatlar bunga eʼtiroz bildirdi. Shunday qilib, shartnoma 16 yoki 17 yoshli bolalarni ishga olishni taqiqlamaydi, garchi u davlatlarga qonunda yuqoriroq standartlarni oʻrnatishga imkon beradi. === 2000-yildan - hozirgi kungacha === Bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol qabul qilingandan soʻng, global ratifikatsiya kampaniyasi tez sur’atlar bilan rivojlandi. 2018-yilning maʼlumotlariga koʻra, OPAC 167 ta davlat tomonidan ratifikatsiya qilingan. Kampaniya, shuningdek, koʻplab davlatlarni bolalarni umuman ishga olmaslikka undadi. 2001-yilda 83 mamlakat faqat kattalarni roʻyxatga olishga ruxsat berdi. 2016-yilga kelib bu koʻrsatkich 126 taga yetdi, bu qurolli kuchlari mavjud boʻlgan mamlakatlarning 71 foizini tashkil qiladi. Taxminan 60 ga yaqin nodavlat qurolli guruhlar bolalardan foydalanishni toʻxtatish yoki qisqartirish toʻgʻrisida bitimlar tuzdilar, bu koʻpincha BMT yoki Jeneva chaqiruvi nodavlat tashkiloti vositachiligida oʻtkazildi. Child Soldiers International bergan hisobotlarga koʻra, OPAC shartnomasining muvaffaqiyati davlat qurolli kuchlari tomonidan bolalarni yollashning bosqichma-bosqich pasayishi bilan birgalikda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalar sonining qisqarishiga olib keldi. 2018-yilda berilgan maʼlumotlarga koʻra, bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish keng tarqalganligicha qolmoqda. Xususan, Boko Haram va IShIDga oʻxshagani jangari islomiy tashkilotlar hamda ularga qarshi kurashayotgan qurolli guruhlar bolalardan keng foydalanishadi. Bundan tashqari, aholisi eng koʻp boʻlgan uchta davlat — Xitoy, Hindiston va Qoʻshma Shtatlar hali ham oʻz qurolli kuchlariga 16 yoki 17 yoshli bolalarni harbiy xizmatga olinishiga ruxsat berishadi, shuningdek, „Yettilik“ guruhining beshta davlati: Kanada, Fransiya, Germaniya, Buyuk Britaniya va Amerika Qoʻshma Shtatlari ham bundan mustasno emas. == Voqealar == Qizil qoʻllar kuni — Red Hand day (shuningdek, Xalqaro askar bolalardan foydalanishga qarshi kurash kuni deb ham ataladi). Har yili 12-fevralda oʻtkaziladigan xotirlash kuni boʻlib, jamoatchilik eʼtiborini urushlar va qurolli toʻqnashuvlarda bolalardan askar sifatida ishlatish amaliyotiga qaratadi. Ushbu sana bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokolning kuchga kirishini aks ettiradi. == Bolalikning militarizatsiyasiga qarshi kurash == Oʻz qurolli kuchlariga bolalarni yollashga ruxsat bermaydigan koʻplab davlatlar taʼlim tizimi, atrof-muhit, filmlar va video oʻyinlar kabi mashhur oʻyin-kulgilar orqali bolalarga harbiy hayotni koʻrsatgani uchun tanqid qilindi.. Baʼzi sharhlovchilarning taʼkidlashicha, bolalar uchun bu marketing manipulyatsiya va harbiylikka yollash jarayonining bir qismidir va shuning uchun bu axloqiy jihatdan baholanishi kerak. Ushbu tamoyil baʼzi guruhlarni harbiy tashkilotlar va yoshlar oʻrtasidagi munosabatlarni bolalar huquqlari va sogʻligʻi nuqtai nazaridan tartibga solish uchun kampaniyaga olib keldi. Bunga misol qilib „ Urushga qarshilik ko‘rsatuvchilar“ xalqaro tashkilotining " Yoshlarning == Askarlikka olingan bolalarni reabilitatsiya qilish va reintegratsiya qilish == Child Soldiers International reintegratsiyani quyidagicha taʼriflaydi: „Ilgari qurolli kuchlar-guruhlar bilan aloqador boʻlgan bolalar tinch hayotga qaytishlari va ularning oilalari va jamiyatlarida qimmatli rol oʻynashlari uchun qoʻllab-quvvatlanadigan jarayon“. Askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiyalashga qaratilgan dasturlar UNICEF homiyligidagilar kabi koʻpincha uchta komponentni taʼkidlaydi: oilani birlashtirish-jamoa tarmogʻi, psixologik yordam va taʼlim-iqtisodiy imkoniyat. Dasturlarni muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun bu harakatlar kamida 3 yildan 5 yilgacha boʻlgan davrni oʻz ichiga oladi. Umuman olganda, reintegratsiya harakatlari bolalarni xavfsiz muhitga qaytarishga, diniy va madaniy marosimlar orqali bolaning oilasi va jamiyati nomidan kechirimlilik tuygʻusini shakllantirishga va bolaning oʻz oilasi bilan birlashishini ragʻbatlantirishga qaratilgan.harbiylashuviga qarshi kurash" dasturi, AQShdagi „Bolalarni yollashni to‘xtating“ kampaniyasi va Buyuk Britaniyadagi „Maktablardan tashqarida harbiylar“ kampaniyasini keltirish mumkin. Xuddi shunday xavotirlar Germaniya va Isroilda ham bildirilgan. Agar bola urush jinoyatlarini sodir etgan boʻlsa, reintegratsiya harakatlari qiyinlashishi mumkin, chunki bunday hollarda jamiyatda stigma va norozilik kuchayadi. Bunday vaziyatlarda bolaning ehtiyojlari jamiyatda adolat tuygʻusi bilan mutanosib boʻlishi muhimdir. Bunday vaziyatlarni zudlik bilan hal qilish kerak, chunki shunday qilinmasa, koʻplab bolalar qayta roʻyxatga olish xavfiga duch kelishadi. Shuningdek, reintegratsiyaning ikkita sohasi alohida eʼtiborga olinishi kerak: askar ayollar va bolalar askarlari orasida giyohvand moddalarni isteʼmol qilish. Giyohvand moddalar taʼsiri ostida boʻlgan yoki jinsiy yoʻl bilan yuqadigan kasalliklarga duchor boʻlgan askar bolalar oʻzlarining ehtiyojlariga mos keladigan qoʻshimcha dasturlarni talab qiladilar. g3pvkzpkg0acyqgzuis8nphx70jpn0h 2817289 2817280 2022-08-29T11:16:37Z ShHamrayev 72833 /* Yaman */ wikitext text/x-wiki {{tahrirlayapman|ShHamrayev}} Bolalar (Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada 18 yoshga toʻlmagan shaxs sifatida belgilangan) tarix davomida harbiy harakatlar va kampaniyalarda qatnashish uchun jalb qilingan<ref name="Wessells">{{cite journal|last1=Wessels|first1=Michael|title=Child Soldiers|journal=Bulletin of the Atomic Scientists|year=1997|volume=53|issue=4|page=32|doi=10.1080/00963402.1997.11456787|bibcode=1997BuAtS..53f..32W}}</ref>. Davlat qurolli kuchlari, nodavlat qurolli guruhlar va boshqa harbiy tashkilotlar tarkibidagi bola askarlar jangovar tayyorgarlikdan o‘tishi va jangovar mashg‘ulotlar uchun ishlatilishi, porterlar yoki xabarchilar kabi yordamchi rollarga tayinlanishi yoki tirik qalqon sifatida taktik ustunlik yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun ishlatilishi mumkin<ref name="Children at war">{{Cite news|url=http://www.historyextra.com/podcast/children-war|title=Children at war|work=History Extra|access-date=7 December 2017|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180112002342/http://www.historyextra.com/podcast/children-war|archive-date=12 January 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":2">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|title=The Paris Principles: Principles and guidelines on children associated with armed forces or armed groups|last=UNICEF|year=2007|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20161030083755/http://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|archive-date=30 October 2016|url-status=live}}</ref>. Masalan, minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida, gʻolib tomonda ham, magʻlub tomonda ham qatnashdilar. Bolalar kattalarga qaraganda taʼsirchanlikka koʻproq moyil boʻlganligi sababli harbiy xizmatda oson nishon hisoblanadi<ref name="ReferenceB">{{cite journal |last1=Beber, Blattman |first1=Bernd, Christopher |year=2013 |title=The Logic of Child Soldiering and Coercion |url=https://archive.org/details/sim_international-organization_winter-2013_67_1/page/65 |journal=International Organization |volume=67 |issue=1 |pages=65–104 |doi=10.1017/s0020818312000409 |doi-access=free}}</ref><ref name=":32">{{Cite book |last=Dave. |first=Grossman |title=On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society |date=2009 |publisher=Little, Brown and Co |isbn=9780316040938 |edition=Rev. |location=New York |oclc=427757599}}</ref><ref name="Wessells" /><ref name=":22">{{Cite book |author1-last=McGurk |author1-first=Dennis |title=Military life: The psychology of serving in peace and combat |author2-last=Cotting |author2-first=Dave I. |author3-last=Britt |author3-first=Thomas W. |author4-last=Adler |author4-first=Amy B. |publisher=Praeger Security International |year=2006 |isbn=978-0275983024 |editor1-last=Adler |editor1-first=Amy B. |volume=2: Operational stress |location=Westport |pages=13–31 |chapter=Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members |editor2-last=Castro |editor2-first=Carl Andrew |editor3-last=Britt |editor3-first=Thomas W.}}</ref>. Baʼzilar kuch bilan yollanadilar, boshqalari esa koʻpincha qashshoqlikdan qutulish uchun bu yoʻlni tanlaydilar<ref name="Wessells" /><ref name=":12">{{Cite book |last1=Brett |first1=R |url=https://archive.org/details/youngsoldierswhy0000bret |title=Young soldiers : why they choose to fight |last2=Specht |first2=I |publisher=Lynne Rienner Publishers |year=2004 |isbn=9781588262615 |location=Boulder, Colo. |oclc=53830868 |url-access=registration}}</ref><ref name=":103">{{Cite journal |last1=Gee |first1=David |last2=Taylor |first2=Rachel |date=1 November 2016 |title=Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army? |journal=The RUSI Journal |volume=161 |issue=6 |pages=36–48 |doi=10.1080/03071847.2016.1265837 |issn=0307-1847 |s2cid=157986637}}</ref><ref name=":82">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|title=Child Soldiers Global Report 2008|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2008|access-date=16 May 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181010192928/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|archive-date=10 October 2018|url-status=dead}}</ref>. Qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar koʻpincha psixiatrik kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi, shuningdek, tajovuzkorlikning kuchayishi kabi xulq-atvorning turli muammolariga duch kelishadi, bu esa balogʻat yoshida qashshoqlik va ishsizlikning yuqori xavfiga olib keladi. Buyuk Britaniya va AQShda olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmir bolalar orasida ularni harbiy xizmatga jalb qilish, hatto ular urushga yuborilmagan boʻlsa ham, oʻz joniga qasd qilishga urinish<ref name=":30">{{Cite journal |last1=Ursano |first1=Robert J. |last2=Kessler |first2=Ronald C. |last3=Stein |first3=Murray B. |last4=Naifeh |first4=James A. |last5=Aliaga |first5=Pablo A. |last6=Fullerton |first6=Carol S. |last7=Wynn |first7=Gary H. |last8=Vegella |first8=Patti L. |last9=Ng |first9=Tsz Hin Hinz |date=1 July 2016 |title=Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers |journal=JAMA Psychiatry |language=en |volume=73 |issue=7 |pages=741–9 |doi=10.1001/jamapsychiatry.2016.0600 |issn=2168-622X |pmc=4937827 |pmid=27224848}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/694167/20180327_Suicide_and_open_verdict_deaths_in_the_UK_Regular_Armed_Forces_1984-2017_Tables_and_Figures-O.xls|title=UK armed forces suicide and open verdict deaths: 1984–2017|last=UK, Ministry of Defence|year=2017|access-date=24 May 2018}}</ref> stress bilan bogʻliq ruhiy kasalliklar<ref name=":28">{{Cite journal |last1=Goodwin |first1=L. |last2=Wessely |first2=S. |last3=Hotopf |first3=M. |last4=Jones |first4=M. |last5=Greenberg |first5=N. |last6=Rona |first6=R. J. |last7=Hull |first7=L. |last8=Fear |first8=N. T. |year=2015 |title=Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population? |journal=Psychological Medicine |language=en |volume=45 |issue=9 |pages=1881–1891 |doi=10.1017/s0033291714002980 |issn=0033-2917 |pmid=25602942 |s2cid=3026974}}</ref><ref name=":29">{{Cite journal |last1=Martin |first1=Pamela Davis |last2=Williamson |first2=Donald A. |last3=Alfonso |first3=Anthony J. |last4=Ryan |first4=Donna H. |date=February 2006 |title=Psychological adjustment during Army basic training |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2006-02_171_2/page/157 |journal=Military Medicine |volume=171 |issue=2 |pages=157–160 |doi=10.7205/milmed.171.2.157 |issn=0026-4075 |pmid=16578988 |doi-access=free}}</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish<ref name=":31">{{Cite journal |last1=Head |first1=M. |last2=Goodwin |first2=L. |last3=Debell |first3=F. |last4=Greenberg |first4=N. |last5=Wessely |first5=S. |last6=Fear |first6=N. T. |date=1 August 2016 |title=Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel |journal=Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology |language=en |volume=51 |issue=8 |pages=1171–1180 |doi=10.1007/s00127-016-1177-8 |issn=0933-7954 |pmc=4977328 |pmid=26864534}}</ref><ref name=":33">{{Cite journal |last1=Mattiko |first1=Mark J. |last2=Olmsted |first2=Kristine L. Rae |last3=Brown |first3=Janice M. |last4=Bray |first4=Robert M. |year=2011 |title=Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel |url=https://archive.org/details/sim_addictive-behaviors_2011-06_36_6/page/608 |journal=Addictive Behaviors |volume=36 |issue=6 |pages=608–614 |doi=10.1016/j.addbeh.2011.01.023 |pmid=21376475}}</ref>, va zoʻravonlik yuzaga chiqadi<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref><ref name=":35">{{Cite journal |last=Bouffard |first=L A |year=2005 |title=The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience |url=https://archive.org/details/sim_armed-forces-and-society_winter-2005_31_2/page/273 |journal=Armed Forces & Society |volume=31 |issue=2 |pages=273–295 |doi=10.1177/0095327x0503100206 |s2cid=144559516}}</ref><ref name=":36">{{Cite journal |last1=Merrill |first1=Lex L. |last2=Crouch |first2=Julie L. |last3=Thomsen |first3=Cynthia J. |last4=Guimond |first4=Jennifer |last5=Milner |first5=Joel S. |date=August 2005 |title=Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2005-08_170_8/page/705 |journal=Military Medicine |volume=170 |issue=8 |pages=705–709 |doi=10.7205/milmed.170.8.705 |issn=0026-4075 |pmid=16173214 |doi-access=free}}</ref>. Bir qator shartnomalar bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishini kamaytirish yoki iloji boricha cheklashga qaratilgan<ref name=":3" /><ref>{{Cite web |title=Child Soldiers World Index |url=https://dallaireinstitute.org/child-soldiers-world-index/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Dallaire Institute |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Soldiers International |date=2018 |title=Why 18 Matters: A rights-based analysis of child recruitment |url=https://resourcecentre.savethechildren.net/document/why-18-matters-rights-based-analysis-child-recruitment/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Save the Children Resource Centre |language=en}}</ref>. Child Soldiers International tashkiloti bergan ma‘lumotlariga koʻra, bu kelishuvlar bolalarni ishga olishni kamaytirishga yordam bergan, ammo amaliyot baʼzi hududlarni toʻliq qamrab ololmayapti va bolalar butun dunyo boʻylab harbiy harakatlarda qatnashishda davom etmoqda. Iqtisodiy jihatdan qudratli baʼzi davlatlar 16 yoki 17 yoshli harbiy xizmatchilarga tayanishda davom etmoqda va soʻnggi yillarda qurolli toʻqnashuvlarda yosh bolalardan foydalanish koʻpaydi, chunki jangarilar harakati va ularga qarshi kurashayotgan guruhlar bolalarni koʻp sonni tashkil qilish uchun yollashadi<ref name=":3">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=Louder than words: An agenda for action to end state use of child soldiers|last=Child Soldiers International|year=2012|access-date=19 January 2018}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. == Tarix == Tarix oʻqitilgan va jang qilish uchun foydalanilgan, qoʻllab-quvvatlovchi rollarga tayinlangan, masalan, porter yoki xabarchi, jinsiy qul sifatida foydalanilgan yoki taktik ustunlik uchun tirik qalqon sifatida yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun yollangan bolalar bilan toʻla<ref name=":2" /><ref name="Children at war"/><ref name=":48">{{cite web|url=http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|title=Girl Soldiers – The cost of survival in Northern Uganda, Women News Network – WNN|date=13 January 2009|publisher=Womennewsnetwork.net|access-date=12 May 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120523212431/http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|archive-date=23 May 2012|url-status=live}}</ref> <ref>Michael Leggiere, The Fall of Napoleon: The Allied Invasion of France 1813–1814, pg.99–100</ref> Misol uchun, 1814-yilda Napoleon oʻz qoʻshinlariga koʻplab oʻsmirlarni to‘plagan. Minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida qatnashdilar<ref name=":41">{{cite web|title=How did Britain let 250000 underage soldiers fight in WW1?|url=https://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20180321184716/http://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|archive-date=21 March 2018|access-date=22 January 2016|work=BBC News}}</ref><ref name=":43">[[Norman Davies]], [https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603 ''Rising '44: The Battle for Warsaw,''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603|date=6 February 2016}} Pan Books 2004 p.603</ref><ref name="Rosen2005">{{cite book|author=David M. Rosen|url=https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|title=Armies of the Young: Child Soldiers in War and Terrorism|date=January 2005|publisher=Rutgers University Press|isbn=978-0-8135-3568-5|pages=54–55|quote=The participation of Jewish children and youth in warfare was driven by a combination of necessity, honor, and moral duty.|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref><ref name="Kucherenko2011">{{cite book|last=Kucherenko|first=Olga|url=https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|title=Little Soldiers: How Soviet Children Went to War, 1941–1945|date=13 January 2011|publisher=OUP Oxford|isbn=978-0-19-161099-8|page=3|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar kuchidan XX asr va XXI asrning boshlarida Afrika, Lotin Amerikasi va Yaqin Sharqning ayrim qismlarida foydalanishda davom etildi<ref name="CSGR2004-292" /><ref name=":14" /><ref name=":02" />. Faqat mazkur ming yillikning boshidan boshlab bolalardan harbiy foydalanishni cheklash va kamaytirish boʻyicha xalqaro harakatlar boshlandi. == Hozirgi holat == === Davlat qurolli kuchlari === 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) qabul qilindi. Shundan beri global tendentsiya Straight-18 standarti sifatida 18 va undan kichik yoshdagi bolalarni qurolli kuchlarga yollashni cheklashdan iborat. Qurolli kuchlari boʻlgan koʻpgina davlatlar OPACga aʼzo boʻlishdi, unga koʻra bolalarni yollash bilan shugʻullanuvchi davlatlar bunday vaziyatda jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ majburiyatini oladi<ref name=":5" /><ref name=":7">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|title=International laws and child rights|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180202005301/https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|archive-date=2 February 2018|url-status=dead}}</ref>. Shunga qaramay, Child Soldiers International 2018-yilda 46 mamlakatda 18 yoshgacha bo‘lgan bolalar hali ham harbiy maqsadlarga jalb qilinayotgani<ref name=":39">{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/|title=Child Soldiers World Index|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=29 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329153356/http://childsoldiersworldindex.org/|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref> va o‘qitilayotgani haqida xabar berdi. Ulardan koʻpchiligi 17 yoshdan boshlab, ozroq qismi 20 yosh, kami 16 yoshdan boshlab, nomaʼlum qismi esa 16 yoshdan ham kichikroq bolalarni ishga qabul qiladi<ref name=":5">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|title=Where are child soldiers?|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180201210707/https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|archive-date=1 February 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":3" /><ref name=":6">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|page=41|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitasi va boshqalar harbiy tayyorgarlik, harbiy muhit va majburiy xizmat shartnomasi bolalar huquqlariga mos kelmasligini va oʻsmirlarni davlat qurolli kuchlariga jalb qilishni toʻxtatishga chaqirdi. Bolalar oʻsmirlik davrida sogʻlom rivojlanish huquqiga egadir<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC/C/GC/20&Lang=en|title=General comment No. 20 (2016) on the implementation of the rights of the child during adolescence|last=Committee on the Rights of the Child|year=2016|website=tbinternet.ohchr.org|language=en-us|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926052204/https://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2FC%2FGC%2F20&Lang=en|archive-date=26 September 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":3" /><ref>{{Cite web|url=https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|title=Ending the recruitment and use of children in armed conflict|last=UNICEF|year=2017|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926014225/https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|archive-date=26 September 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":19">{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|title=Children, Not Soldiers {{!}} United Nations Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180119171732/https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|archive-date=19 January 2018|url-status=live}}</ref>. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudandan (ayniqsa Darfurdan) askar bolalarni yollagan. === Nodavlat qurolli guruhlar === Bularga qurolli kuchlar, isyonchilar, terroristik tashkilotlar, partizanlar harakati, mafkuraviy yoki diniy jihatdan boshqariladigan guruhlar, qurolli ozodlik harakatlari va boshqa turdagi kvaziharbiy tashkilotlar iborat bolalardan foydalanadigan nodavlat qurolli harbiylashtirilgan tashkilotlar kiradi. 2022-yil holatiga ko'ra, BMT bolalardan bunday guruhlar tomonidan keng foydalaniladigan 12 mamlakatni aniqladi: Janubiy Amerikadagi Kolumbiya; Afrikada Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Mali, Somali, Janubiy Sudan va Sudan; Yaqin Sharqdagi Livan; G'arbiy Osiyoda Suriya va Yaman; Markaziy Osiyoda Afg'oniston; va Janubi-Sharqiy Osiyoda Myanma<ref name=":57">{{Cite web|last=UN Secretary-General|date=23 June 2022|title=Children and armed conflict: Report of the Secretary-General|url=https://documents-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N22/344/71/PDF/N2234471.pdf|url-status=live|access-date=20 August 2022|website=United Nations}}</ref>. Hamma qurolli guruhlar ham bolalardan foydalanmaydi va 1999-yildan beri 60 ga yaqin qurolli guruhlar bu amaliyotni qisqartirish yoki tugatish toʻgʻrisida kelishuvga erishgan. Masalan, 2017-yilga kelib Filippindagi Moro Islomiy Ozodlik Jabhasi (MILF) o‘z saflaridan 2000 ga yaqin bolani ozod qildi<ref>{{Cite web|url=https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|title=UN Officials congratulate MILF for completion of disengagement of children from its ranks|last=UNICEF|date=4 December 2017|website=unicef.org|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180117182557/https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|archive-date=17 January 2018|url-status=live}}</ref>, 2016-yilda Kolumbiyadagi FARC-EP partizan harakati bolalarni yollashni to‘xtatishga rozi bo‘ldi. Boshqa mamlakatlar, xususan, Afgʻoniston, Iroq, Nigeriya va Suriyada teskari tendensiya kuzatilmoqda bu yerda islomiy jangarilar va ularga qarshi boʻlgan guruhlar bolalarni yollash, oʻqitish va ulardan foydalanishni kuchaytirdilar<ref name=":17">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. === Global taxmin === 2003-yilda Brukings Institutidan PW Singer, askar oʻsmirlar hududlarda davom etayotgan mojarolarning toʻrtdan uch qismida ishtirok etishini taxmin qildi<ref name="saddam">{{cite web|url=http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|title=Facing Saddam's Child Soldiers|author=P. W. Singer|date=14 January 2003|publisher=[[Brookings Institution]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20100212100221/http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|archive-date=12 February 2010|url-status=dead|access-date=3 August 2009|author-link=P. W. Singer}}</ref>. Oʻsha yili BMTning Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi (UNOCHA) bu bolalarning koʻpchiligi 15 yoshdan oshgan, ammo baʼzilari undan yoshroq boʻlganini xabar qildi<ref name="irin">{{cite web|url=http://www.irinnews.org/report/66280/africa-too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|title=AFRICA: Too small to be fighting in anyone's war|date=December 2003|publisher=UN Office for the Coordination of Humanitarian Affairs|archive-url=https://web.archive.org/web/20130325052712/http://www.irinnews.org/Report/66280/AFRICA-Too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|archive-date=25 March 2013|url-status=dead|access-date=3 August 2009}}</ref>. Bugungi kunda qurolli toʻqnashuvlar boʻlayotgan BMT rasmiylari va boshqa uchinchi tomonlarning kirishiga toʻsqinlik qiladigan hududlarda bolalardan harbiy foydalanishning keng tarqalganligi sababli, qancha bolalar jabrlanganini taxmin qilish qiyin<ref name=":8">{{Cite news |last=Child Soldiers International |year=2017 |title=How many children are used for military purposes worldwide? |language=en |url=https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |url-status=dead |access-date=25 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180126070954/https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |archive-date=26 January 2018}}</ref>. 2017-yilda Child Soldiers International tashkiloti dunyo boʻylab bir necha oʻn minglab bolalar, ehtimol 100 000 dan ortiq bolalar mamlakat qurolli kuchlari va nodavlat harbiy tashkilotlarda harbiy taʼlim olganini hisobladi va 2018-yilda tashkilot oʻsmirlar harbiy harakatlarda qatnashish uchun foydalanilgani haqida xabar berdi. 2018-yilda ular kamida 18 qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etgan. Qizlar askar bolalarning 40 % dan ortigʻini tashkil qilishi aniqlangan<ref>{{Cite book|last=Whitman|first=Shelly|title=The Routledge Handbook of the Responsibility to Protect|publisher=Routledge Publishing|year=2012|isbn=978-0-415-60075-0|location=New York|pages=154|language=English}}</ref>. == Bolalardan foydalanishning mantiqiy asoslari == Bolalarning jismoniy va psixologik jihatdan kattalarga nisbatan yosh boʻlishlariga qaramay, mamlakat va nodavlat harbiy tashkilotlarning ularni izlashiga koʻplab sabablari bor. === Psixologik omillar === Kattalarga nisbatan, bolalarning, shu jumladan o'smir bolalarning nevrologik rivojlanmaganligi ularni ishga qabul qilishga ko'proq moyil qiladi, shuningdek, xavf-xatarlarni hisobga olmasdan, keyingi qarorlar qabul qilish ehtimolini oshiradi<ref name=":55">{{Cite news |last=Louise, R |display-authors=et al |date=17 November 2016 |title=The recruitment of children by the UK armed forces: A critique from health professionals |language=en-GB |work=Medact |url=https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |url-status=live |access-date=31 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180131192429/https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |archive-date=31 January 2018}}</ref><ref>{{Cite book |last=Strasburger |first=V C |title=Children, adolescents, and the media (Chapter 1) |publisher=Sage |others=Wilson, Barbara J., Jordan, Amy B. (Amy Beth) |year=2013 |isbn=9781412999267 |edition=Third |location=Los Angeles |oclc=820450764}}</ref><ref>{{Cite journal |last=Spear |first=L. P. |date=June 2000 |title=The adolescent brain and age-related behavioral manifestations |journal=Neuroscience and Biobehavioral Reviews |volume=24 |issue=4 |pages=417–463 |doi=10.1016/s0149-7634(00)00014-2 |issn=0149-7634 |pmid=10817843 |s2cid=14686245}}</ref>. Ushbu moyilliklarni hisobga olgan holda, Germaniya<ref>{{Cite web |last=Krennerich |first=Michael |date=30 October 2020 |title=Shadow Report Child Soldiers 2020 |url=https://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC/Shared%20Documents/DEU/INT_CRC_NGO_DEU_44158_E.pdf |url-status=live |access-date=19 August 2022 |website=UN Office of the High Commissioner for Human Rights |page=24}}</ref>, Buyuk Britaniya<ref name=":13">{{Cite web |last=Gee |first=D |year=2008 |title=Informed Choice? Armed forces recruitment practices in the United Kingdom |url=https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204740/https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017}}</ref> va AQShda<ref name=":52">{{Cite web |last=American Public Health Association |year=2012 |title=Cessation of Military Recruiting in Public Elementary and Secondary Schools |url=https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204348/https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017 |website=apha.org}}</ref> o'smirlar bilan harbiy marketing olib borish tanqid qilingan. Xuddi shu uch mamlakatda olib borilgan tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kam ta'minlangan bolalarni nishonga olishadi<ref name=":93">{{Cite book |last=Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns |title=Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany |year=2016}}</ref><ref name=":23">{{Cite web |author1=Gee, D |author2=Goodman, A |title=Army visits London's poorest schools most often |url=http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20180529080003/http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |archive-date=29 May 2018 |access-date=10 December 2017}}</ref><ref name=":13" /><ref name=":21">{{Cite journal |last1=Hagopian |first1=Amy |last2=Barker |first2=Kathy |date=1 January 2011 |title=Should We End Military Recruiting in High Schools as a Matter of Child Protection and Public Health? |journal=American Journal of Public Health |volume=101 |issue=1 |pages=19–23 |doi=10.2105/ajph.2009.183418 |issn=0090-0036 |pmc=3000735 |pmid=21088269}}</ref><ref name=":52" /><ref>{{Cite news |title=Soldiers of Misfortune: Abusive U.S. Military Recruitment and Failure to Protect Child Soldiers |language=en |work=American Civil Liberties Union |url=https://www.aclu.org/other/soldiers-misfortune-abusive-us-military-recruitment-and-failure-protect-child-soldiers |access-date=13 December 2017}}</ref>. Masalan, Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni jalb qilishni oson deb hisoblaydi, ayniqsa kambag'al oilalardan bo'lganlarni yollash yanada osonroq<ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d5bbf83278b3100018306a4/1566293898095/UK_recruitment_report_final.pdf |access-date=24 August 2019 |website=crin.org}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d4ab413eab07100015db6b6/1565176852564/FINAL+Youngest+British+army+recruits+come+disproportionately+from+England%27s+most+deprived+constituencies.pdf |access-date=24 August 2019}}</ref>. Ishga qabul qilingandan so'ng, bolalarga kattalarga qaraganda buyruqlarni osonroq bajartirish va nazorat qilish va kattalardan ko'ra din, nomus, obro'-e'tibor, qasos va burch kabi pul to'lanmaydigan rag'batlar uchun kurashishga moyildirlar<ref>{{cite journal |last1=Rosenblatt |first1=Roger |year=1984 |title=Children of War |journal=American Educator 8 |volume=1 |pages=37–41}}</ref>. Keltirilgan misollarga quyidagilar kiradi: Piter V. Singerning fikricha, oʻsmirlar osonlik bilan boshqara oladigan yengil avtomatik qurollarning global miqyosda tarqalishi bolalardan bevosita jangchilar sifatida foydalanishni yanada foydaliroq qildi<ref> Singer, Peter (2005). Children at War. New York: Pantheon Books. ISBN 9780375423499.</ref>. Romeo Daller aholining haddan tashqari koʻpayishi bolalarni harbiy tashkilotlar uchun arzon va qulay manbaga aylantirishdagi roliga ishora qilgan<ref>Dallaire, Roméo (2011). They Fight Like Soldiers, They Die Like Children: The Global Quest to Eradicate the Use of Child Soldiers. New York: Walker, and Company.</ref>. Rojer Rozenblatt oʻsmirlar kattalarga qaraganda din, sharaf, obroʻ-eʼtibor, qasos va burch kabi pul bilan olib boʻlmaydigan ragʻbatlar uchun kurashishga tayyor ekanligini taʼkidladi<ref>Rosenblatt, Roger (1984). "Children of War". American Educator 8 1: 37–41.</ref>. Bir qancha sharhlovchilar, jumladan, Bernd Beber, Kristofer Blattman, Deyv Grossman, Maykl Uessels, MakGurk va uning hamkasblari, bolalar kattalarga qaraganda itoatkor va moslashuvchan boʻlganligi sababli, ularni boshqarish, aldash va ularga yot gʻoyalar singdirish osonroq ekanligini taʼkidladilar<ref>Beber, Blattman, Bernd, Christopher (2013). "The Logic of Child Soldiering and Coercion". International Organization 67 (1): 65–104. doi:10.1017/s0020818312000409. Bu manba bu sahifada ikki marta foydalanilgan.</ref><ref>Dave., Grossman. On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society, Rev., New York: Little, Brown and Co, 2009. ISBN 9780316040938. OCLC 427757599. </ref><ref>Wessels, Michael (1997). "Child Soldiers". Bulletin of the Atomic Scientists 53 (4): 32. doi:10.1080/00963402.1997.11456787.</ref><ref>McGurk, Dennis „Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members“,. Military life: The psychology of serving in peace and combat Adler: . Westport: Praeger Security International, 2006 — 13–31 bet. ISBN 978-0275983024. </ref> Devid Gi va Reychel Teylor Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni ayniqsa kambagʻal oilalardan boʻlganlarni jalb qilish osonroq ekanligini aniqladi<ref>Gee, David; Taylor, Rachel (1 November 2016). "Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army?". The RUSI Journal 161 (6): 36–48. doi:10.1080/03071847.2016.1265837. ISSN 0307-1847.</ref><ref>Child Rights International Network. „Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK“. crin.org (21-avgust 2019-yil). Qaraldi: 24-avgust 2019-yil.</ref><ref>Child Rights International Network. „Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies“ (21-avgust 2019-yil). Qaraldi: 24-avgust 2019-yil.</ref>. Baʼzi qurolli guruhlar rahbarlarining taʼkidlashicha, oʻsmirlar oʻzlarining yosh boʻlishlariga qaramay, jangovar boʻlinmaga jangchilar sifatida oʻzlarining fazilatlarini olib kelishadi, ular koʻpincha ajoyib darajada qoʻrqmas, chaqqon va chidamlidir<ref>Beber, Bernd; Blattman, Christopher (2013). "The Logic of Child Soldiering and Coercion" (en). International Organization 67 (1): 65–104. doi:10.1017/s0020818312000409. ISSN 0020-8183.</ref>. Baʼzi oʻsmirlar harbiy tashkilotlarga majburan jalb qilinsa, aldanib yoki pul bilan olinsa, boshqalari oʻz xohishi bilan qoʻshiladi<ref>Brett, R. Young soldiers : why they choose to fight. Boulder, Colo.: Lynne Rienner Publishers, 2004. ISBN 9781588262615. OCLC 53830868.</ref><ref>Child Soldiers International. „Des Milliers de vies à réparer“ (fr) (2016). 15-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 29-yanvar 2018-yil.</ref><ref>Manba Wessels, Michael (1997). "Child Soldiers". Bulletin of the Atomic Scientists 53 (4): 32. doi:10.1080/00963402.1997.11456787.</ref>. Buning sabablari koʻp. 2004-yilda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalarni oʻrganishda Reychel Brett va Irma Spekt harbiy xizmatga kirishni ragʻbatlantiradigan bir qator omillarga ishora qildilar, xususan: Qashshoqlik, shu jumladan taʼlim yoki ishga joylashish imkoniyatlarining yetishmasligi Urushning madaniy normallashuvi Yangi doʻstlar izlash Qasos (masalan, doʻstlar va qarindoshlarning oʻldirilganini koʻrgandan keyin) „Jangchi“ roli yetuklikka oʻtish marosimini taʼminlaydi degan umidlar<ref>Brett, R. Young soldiers : why they choose to fight. Boulder, Colo.: Lynne Rienner Publishers, 2004. ISBN 9781588262615. OCLC 53830868.</ref>. XX asrning oxirlari taxminan 1990-yillarda Kambodja qurolli kuchlari tomonidan yollangan bolaning quyidagi soʻzlari koʻplab bolalarning qoʻshilish fikrlariga xosdir: <blockquote>Men ota-onamda ovqat yoʻqligi va maktabga bormasligim sababli qoʻshildim. . . Men minalar haqida oʻylardim, lekin nima ham qilishimiz mumkin — bu buyruq [oldingi chiziqqa borish]. Bir kuni kimdir mening oldimda minani bosdi va u yaralanib vafot etdi. . . O‘shanda men 60 metr narida radio yonida turgan edim. Men uning oʻlganini koʻzim bilan koʻrdim. . . Men har bir boʻlimda yosh bolalarni koʻraman. . . Ishonchim komilki, yana bir-ikki yil askarligimcha qolaman. Harbiy bo‘lishni to‘xtatsam, hech qanday mahoratim yo‘qligi uchun biror joyda ishlolmayman. Men keyin nima qilishimni bilmayman. . .<ref name=":410">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=adc88bff-1916-4317-b184-d9079e7b0bb8|archive-url=https://web.archive.org/web/20190525205613/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=adc88bff-1916-4317-b184-d9079e7b0bb8|url-status=dead|archive-date=2019-05-25|title=Global Report on Child Soldiers|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2001|website=child-soldiers.org|access-date=2018-05-16}}</ref></blockquote> == Bolalarga taʼsiri == === Qurolli mojaro === Bolalarga harbiy hayotning taʼsir koʻlami birinchi marta xalqaro hamjamiyat tomonidan BMT Bosh Assambleyasi topshirgan „Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri“ (1996-yilda) nomi bilan inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machel tomonidan tayyorlangan yirik hisobotda maʼlum qilingan<ref>Machel. „Impact of armed conflict on children“ (1996). 8-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. Hisobot, ayniqsa, yosh bolalardan foydalanish bilan bogʻliq boʻlib, har yili dunyo boʻylab koʻp minglab bolalar oʻlib ketayotgani, mayib-majruh boʻlib, psixiatrik jarohatlar olganligi haqidagi dalillarni taqdim etgan<ref>Machel. „Impact of armed conflict on children“ (1996). 8-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. Grasa Machelning hisobotidan keyin oʻtkazilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar ruhiy kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi va xatti-harakatlari bilan bogʻliq muammolarning sezilarli darajada yuqori xavfiga duch kelishadi<ref name=":15">{{Cite web|url=https://www.scribd.com/document/328940882/Child-Soldiering-Impact-on-Childhood-Development-and-Learning-Capacity|title=Child soldiering: Impact on childhood development and learning capacity|last=Boothby, N|display-authors=et al|year=2010|access-date=30 January 2018}}</ref>. Masalan, Falastin va Ugandada olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, sobiq askar bolalarning yarmidan koʻpi travmadan keyingi stress buzilishi alomatlarini koʻrsatgan va Ugandadagi har oʻninchi boladan toʻqqiztasida ruhiy tushkunlik holati ijobiy boʻlgan. Falastinlik tadqiqot olib boruvchilar, shuningdek, qurolli toʻqnashuvlarda yuqori darajadagi zoʻravonlikka duchor boʻlgan bolalar boshqa bolalarga qaraganda tajovuzkorlik va agressiyani koʻrsatish ehtimoli koʻproq ekanligini aniqladilar. Ushbu taʼsirlarning umumiy taʼsiri odatda kattalardagi qashshoqlik va doimiy ishsizlikning yuqori xavfini oʻz ichiga oladi<ref>Boothby, N. „Child soldiering: Impact on childhood development and learning capacity“ (2010). Qaraldi: 30-yanvar 2018-yil.</ref> === Qo'lga olish === Human Rights Watch tashkilotiga bergan maʼlumotlarga koʻra, qurolli kuchlar va guruhlar yollangan bolalarni hibsga olganlarida ularga koʻproq zarar yetkaziladi<ref name=":50">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|title=Children Detained in War Zones|date=28 July 2016|access-date=21 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821224149/https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|archive-date=21 August 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar koʻpincha yetarli oziq-ovqatsiz, tibbiy yordamsiz yoki boshqa gʻayriinsoniy sharoitlarda hibsga olinadi va baʼzilari hibs paytida jismoniy va jinsiy qiynoqlarga duchor boʻlishadi. Baʼzilari oilasi bilan qoʻlga olinadi yoki oila aʼzolaridan birining faoliyati tufayli hibsga olinadi. Advokatlar va qarindoshlarning har qanday sud majlisida ishtiroki koʻpincha taqiqlanadi<ref name=":50">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|title=Children Detained in War Zones|date=28 July 2016|access-date=21 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821224149/https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|archive-date=21 August 2016|url-status=live}}</ref>. === Harbiy tayyorgarlik === Boshqa tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, bolalarni, shu jumladan katta yoshdagi bolalarni harbiy xizmatga olish, hatto ular balogʻatga yetgunga qadar qurolli toʻqnashuvlarda qoʻllanilmasa ham, zararli taʼsir koʻrsatadi. Qoʻshma Shtatlardagi harbiy akademiklar harbiy tayyorgarlikni (barcha yoshdagi) doimiy stress sharoitida „intensiv singdirish“ sifatida tavsiflaydilar, uning asosiy maqsadi chaqiriluvchilarning soʻzsiz va darhol boʻysunishini oʻrgatishdir<ref>McGurk, Dennis „Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members“,. Military life: The psychology of serving in peace and combat Adler: . Westport: Praeger Security International, 2006 — 13–31 bet. ISBN 978-0275983024. </ref>. Ilmiy tadqiqotlarlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmirlar kattalarga qaraganda yuqori stressli muhitga moyil, masalan, boshlangʻich harbiy tayyorgarlikka, ayniqsa bolalik davridagi qiyinchiliklarga duchor boʻlganlar oʻzlarini koʻproq himoyasiz sezishadi. Harbiy xizmatga chaqirilganlar urushga yuborilishidan oldin ham vafot etishi mumkin. Ayniqsa AQShda oʻz joniga qasd qilishga urinish xavfi yuqori<ref>Ursano, Robert J.; Kessler, Ronald C.; Stein, Murray B.; Naifeh, James A.; Aliaga, Pablo A.; Fullerton, Carol S.; Wynn, Gary H.; Vegella, Patti L. et al. (1 July 2016). "Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers" (en). JAMA Psychiatry 73 (7): 741–9. doi:10.1001/jamapsychiatry.2016.0600. ISSN 2168-622X. PMID 27224848. PMC 4937827.</ref>. AQSh va Buyuk Britaniyada ruhiy kasalliklarning yuqori xavfi<ref>Goodwin, L.; Wessely, S.; Hotopf, M.; Jones, M.; Greenberg, N.; Rona, R. J.; Hull, L.; Fear, N. T. (2015). "Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population?" (en). Psychological Medicine 45 (9): 1881–1891. doi:10.1017/s0033291714002980. ISSN 0033-2917. PMID 25602942.</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish xavfi yuqori<ref>Head, M.; Goodwin, L.; Debell, F.; Greenberg, N.; Wessely, S.; Fear, N. T. (1 August 2016). "Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel" (en). Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology 51 (8): 1171–1180. doi:10.1007/s00127-016-1177-8. ISSN 0933-7954. PMID 26864534. PMC 4977328.</ref><ref>Mattiko, Mark J.; Olmsted, Kristine L. Rae; Brown, Janice M.; Bray, Robert M. (2011). "Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel". Addictive Behaviors 36 (6): 608–614. doi:10.1016/j.addbeh.2011.01.023. PMID 21376475</ref> va zoʻravonlik xulq-atvorining yuqori xavfi<ref>MacManus, Deirdre; Dean, Kimberlie; Jones, Margaret; Rona, Roberto J; Greenberg, Neil; Hull, Lisa; Fahy, Tom; Wessely, Simon et al. (2013). "Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study". The Lancet 381 (9870): 907–917. doi:10.1016/s0140-6736(13)60354-2. PMID 23499041.</ref><ref>Bouffard, L A (2005). "The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience". Armed Forces & Society 31 (2): 273–295. doi:10.1177/0095327x0503100206</ref><ref>Merrill, Lex L.; Crouch, Julie L.; Thomsen, Cynthia J.; Guimond, Jennifer; Milner, Joel S. (August 2005). "Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates". Military Medicine 170 (8): 705–709. doi:10.7205/milmed.170.8.705. ISSN 0026-4075. PMID 16173214.</ref> chaqiriluvchilarning harbiy xizmatga kirishdagi holatiga, yoshiga bogʻliq. Harbiy muhit, shuningdek, zoʻravonlik va jinsiy zoʻravonlikning yuqori darajasi bilan tavsiflanadi<ref>UK, Ministry of Defence. „British Army: Sexual Harassment Report“ (2015). 9-mart 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Canada, Statcan [official statistics agency]. „Sexual Misconduct in the Canadian Armed Forces, 2016“ (en). statcan.gc.ca (2016). 30-mart 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Marshall, A; Panuzio, J; Taft, C (2005). "Intimate partner violence among military veterans and active duty servicemen" (en). Clinical Psychology Review 25 (7): 862–876. doi:10.1016/j.cpr.2005.05.009. PMID 16006025</ref>. Harbiy xizmatga chaqirish amaliyotlari oʻsmirlik davridagi bolalarning zaif tomonlariga zarba berishi ham aniqlangan. Xususan, Germaniya<ref>Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns. Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany, 2016. </ref>, Buyuk Britaniya<ref>Gee, D. „Army visits London's poorest schools most often“. 29-may 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 10-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Gee. „Informed Choice? Armed forces recruitment practices in the United Kingdom“ (2008). 13-dekabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil. </ref><ref>Gee, David; Taylor, Rachel (1 November 2016). "Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army?". The RUSI Journal 161 (6): 36–48. doi:10.1080/03071847.2016.1265837. ISSN 0307-1847.</ref> va AQSh<ref>Hagopian, Amy; Barker, Kathy (1 January 2011). "Should We End Military Recruiting in High Schools as a Matter of Child Protection and Public Health?". American Journal of Public Health 101 (1): 19–23. doi:10.2105/ajph.2009.183418. ISSN 0090-0036. PMID 21088269. PMC 3000735</ref><ref>American Public Health Association. „Cessation of Military Recruiting in Public Elementary and Secondary Schools“. apha.org (2012). 13-dekabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil.</ref><ref>„Soldiers of Misfortune: Abusive U.S. Military Recruitment and Failure to Protect Child Soldiers“(ingl.), American Civil Liberties Union. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil.</ref> dalillari shuni koʻrsatdiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kambagʻal oilalardan boʻlgan bolalarni xavf va cheklovlarni oʻtkazib yuboradigan marketing yordamida nishonga olishadi. Baʼzi akademiklarning taʼkidlashicha, bunday marketing oʻsmirlik davrida hissiy jihatdan asoslangan qarorlar qabul qilishda psixologik moyillikdan foydalanadi<ref>Strasburger, V C. Children, adolescents, and the media (Chapter 1), Wilson, Barbara J., Jordan, Amy B. (Amy Beth), Third, Los Angeles: Sage, 2013. ISBN 9781412999267. OCLC 820450764</ref><ref>Louise, R. „The recruitment of children by the UK armed forces: A critique from health professionals“ (en-GB), Medact (17-noyabr 2016-yil). Qaraldi: 31-yanvar 2018-yil.</ref><ref>Spear, L. P. (June 2000). "The adolescent brain and age-related behavioral manifestations". Neuroscience and Biobehavioral Reviews 24 (4): 417–463. doi:10.1016/s0149-7634(00)00014-2. ISSN 0149-7634. PMID 10817843.</ref><ref>Medact. „House of Commons Defence Committee Inquiry into Armed Forces and Veterans Mental Health: Written Evidence Submitted by Medact“ (2018). 15-noyabr 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-mart 2018-yil. </ref>. == Xalqaro huquq == === Bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish === '''Bolaning taʼrifi''' Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya bola deb 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni deb belgilab bergan. Parij tamoyillari qurolli kuchlar yoki qurolli guruh bilan bogʻlangan bolani quyidagicha belgilaydi: <blockquote>…qurolli kuchlar yoki qurolli guruh tomonidan har qanday lavozimda, shu jumladan, ular bilan cheklanmagan holda, jangchilar, oshpazlar, yuk tashuvchilar, josuslar yoki jinsiy maqsadlar uchun, yoki boʻlmasa xabarchilar sifatida foydalaniladigan 18 yoshga to‘lmagan har qanday shaxsdir.</blockquote> Hujjat Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi tomonidan tasdiqlangan. Bu nafaqat harbiy harakatlarda qatnashayotgan balki bevosita uning yaqinida ishtirok etayotgan bolalarga tegishli. '''15 yoshgacha boʻlgan bolalar''' 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar (1977-yil, 77.2-modda)<ref name=":25">{{Cite web|url=https://www.icrc.org/eng/assets/files/other/icrc_002_0321.pdf|title=Protocols additional to the Geneva Conventions of 12 August 1949|last=International Committee of the Red Cross|year=1977|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20170307150937/https://www.icrc.org/eng/assets/files/other/icrc_002_0321.pdf|archive-date=7 March 2017|url-status=live}}</ref>, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (1989) va Xalqaro jinoiy sudning Rim statuti (2002) hammasi mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlarga va qurolli boʻlmagan kuchlarga bolalarni ishlatishni taqiqlaydi. Davlatlarning qurolli guruhlari 15 yoshgacha bo‘lgan bolalarni bevosita qurolli to‘qnashuvlarda (texnik jihatdan „jang“ harakatlarda) ishlatadigan boʻlsa bu [[urush jinoyati sifatida tan olingan<ref>{{Cite web|url=https://www.icc-cpi.int/nr/rdonlyres/ea9aeff7-5752-4f84-be94-0a655eb30e16/0/rome_statute_english.pdf|title=Rome Statute of the International Criminal Court (A/CONF.183/9)|year=1998|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180318090721/https://www.icc-cpi.int/nr/rdonlyres/ea9aeff7-5752-4f84-be94-0a655eb30e16/0/rome_statute_english.pdf|archive-date=18 March 2018|url-status=live}}</ref>. '''18 yoshgacha bo'lgan bolalar''' Qurolli kuchlarga ega boʻlgan aksariyat mamlakatlar shuningdek, bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) (2000-yil) va Bolalar mehnatining eng yomon shakllari (1999-yilda boʻlib oʻtgan) konvensiyasining yuqori standartlari bilan bogʻliq boʻlib, ular bolalarni 18 yoshga yetguncha majburiy yollashni taqiqlaydi<ref>Child Soldiers International. „International laws and child rights“(ingl.). Qaraldi: 25-yanvar 2018-yil.</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:11300:0::NO::P11300_INSTRUMENT_ID:312327|title=Ratifications of C182 – Worst Forms of Child Labour Convention, 1999 (No. 182)|last=International Labour Organization|website=ilo.org|language=en|access-date=30 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180130053725/http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:11300:0::NO::P11300_INSTRUMENT_ID:312327|archive-date=30 January 2018|url-status=live}}</ref>. OPAC protokoli, shuningdek, hali ham bolalarni (16 yoshdan boshlab) yollash bilan shugʻullanadigan hukumatlardan „18 yoshga toʻlmagan shaxslar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrishni“ talab qiladi. Bundan tashqari, OPAC nodavlat qurolli guruhlarga garchi buning qonuniy kuchi mavhum boʻlsa-da, har qanday sharoitda bolalarni yollashni taqiqlaydi<ref>Geneva Call. „Engaging nonstate armed groups on the protection of children: Towards strategic complementarity“ (2012). 22-mart 2015-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil. </ref><ref>Child Soldiers International. „A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups“ (2016). 8-mart 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 19-yanvar 2018-yil.</ref> Dunyodagi eng yuqori standart Afrikaning Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Xartiyasi<ref>African Commission on Human and Peoples' Rights. „African Charter on the Rights and Welfare of the Child“. achpr.org (2018). 21-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref> tomonidan belgilangan, u mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni har qanday sharoitda ham yollashni taqiqlaydi. Afrikaning aksariyat davlatlari Xartiyani ratifikatsiya qilgan<ref>African Commission on Human and Peoples' Rights. „African Charter on the Rights and Welfare of the Child“. achpr.org (2018). 21-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. '''Cheklovlar va bo'shliqlar''' Yuqoridagi shartnomalarning hech biri bolalarning "jangovar harakatlarda" bilvosita ishtirok etishini yoki ularda (ya'ni, jangovar harakatlardan uzoqda) harbiy amaliyotga hissa qo'shishni aniq taqiqlamaydi. OPAC aʼzosi boʻlmagan mamlakatqurolli kuchlar Jeneva konvensiyalarining I Protokolida belgilangan quyi standartlarga boʻysunadilar, bu esa qurolli kuchlarga oʻn besh yoshdan oshgan bolalarni jangovar harakatlarda qoʻllashga va ixtiyoriy ravishda kuzatuvchi sifatida qatnashgan yosh bolalardan foydalanishga guvoh boʻlsalar bu haqida xabar beradilar: Xalqaro Qizil Xoch Qoʻmitasi mojaro tomonlariga „barcha zarur choralarni koʻrish“ni taklif qildi, bu yakuniy matnda „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ kerak, bu butunlay taqiq emas, chunki amalga oshirish mumkin degan maʼnoni anglatadi „bajarilishi yoki amalga oshirilishi mumkin.“ „Harbiy harakatlarda ishtirok etish“ bandi boʻyicha muzokaralar chogʻida koʻngilli bolalarning harbiy maʼlumotlarni yigʻish va uzatish, tashishda yordam berish kabilar harbiy harakatlarga bilvosita jalb etish deb baholanadi. Biroq, 1949-yil 12-avgustdagi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha va 1977-yilda qabul qilingan Xalqaro qurolli boʻlmagan mojarolar qurbonlarini himoya qilish toʻgʻrisidagi II Protokolning 4.3.c moddasida „oʻn besh yoshga toʻlmagan bolalar“ qurolli kuchlar yoki guruhlarga chaqirilmaydi va jangovar harakatlarda qatnashishi mumkin emas". deyiladi. == Bolalarni ozod qilish va reintegratsiya qilish standartlari == OPAC hukumatlardan harbiy harakatlarda yollangan yoki foydalanilgan bolalarni o‘z yurisdiksiyasi doirasida demobilizatsiya qilishni hamda ularning jismoniy va ruhiy holatlarini tiklanishi va ijtimoiy reintegratsiyasi uchun yordam ko‘rsatishni talab qiladi<ref name="OptProto">{{cite web|url=http://www.unicef.org/crc/index_30203.html|title=UNICEF: Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child|date=30 November 2005|work=UNICEF|access-date=2 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141006095424/http://www.unicef.org/crc/index_30203.html|archive-date=6 October 2014|url-status=live}} {{cite journal|last1=Yun|first1=Seira|year=2014|title=Breaking Imaginary Barriers: Obligations of Armed Non-State Actors Under General Human Rights Law – The Case of the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child|journal=Journal of International Humanitarian Legal Studies|volume=5|issue=1–2|pages=213–257|ssrn=2556825|doi=10.1163/18781527-00501008}}</ref>. Urush, fuqarolarning tartibsizliklari, fuqarolar urushi, turli qurolli toʻqnashuvlar va boshqa favqulodda vaziyatlarda bolalar va yoshlarni, shuningdek, Birlashgan Millatlar Tashkilotining Favqulodda va qurolli toʻqnashuvlarda ayollar va bolalarni himoya qilish toʻgʻrisidagi deklaratsiyasiga muvofiq himoya qilishni taklif etadi. Qurolli guruhlarning sobiq aʼzolarini tegishli ravishda qurolsizlantirish, demobilizatsiya qilish va reintegratsiya qilish jarayonlari uchun Birlashgan Millatlar Tashkiloti 2006-yilda Integratsiyalashgan standartlarni ishlab chiqishni boshladi<ref>{{Cite book|title=Child soldiers, adult interests : the global dimensions of the Sierra Leonean tragedy|last=John-Peter.|first=Pham|date=2005|publisher=Nova Science Publishers|isbn=9781594546716|location=New York|oclc=61724289}}</ref> . == Harbiy jinoyatlar == Hozirda bolalarni urush jinoyatlari uchun urush qonunlarida belgilangan javobgarlikka tortilishi kerakmi, degan fikr mavjud<ref name="McCollough-2008-03-10">Lauren McCollough, [http://www.crimesofwar.org/onnews/News-Khadr.html The Military Trial of Omar Khadr: Child Soldiers and the Law] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080512083222/http://www.crimesofwar.org/onnews/News-Khadr.html |date=12 May 2008 }}, [http://www.crimesofwar.org/about/about.html Crimes of War Project] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081222121657/http://www.crimesofwar.org/about/about.html |date=22 December 2008 }} 10 March 2008</ref>. Xalqaro huquq urush jinoyatlarini sodir etgan bolalarni jinoiy javobgarlikka tortishni taqiqlamaydi, biroq Bola huquqlari to‘g‘risidagi konvensiyaning 37-moddasida belgilanganidek, bola olishi mumkin bo‘lgan jazo cheklanadi: „oʻn sakkiz yoshga toʻlmagan shaxslar tomonidan sodir etilgan jinoyatlarga o‘lim jazosi ham, ozod qilish imkoniyatisiz umrbod qamoq jazosi ham belgilanmaydi“<ref>{{Cite web|url=https://genevacall.org/wp-content/uploads/dlm_uploads/2013/12/Engaging-Nonstate-Armed-Groups-on-the-Protection-of-Children-Towards-Strategic-Complementarity-International-Peace-Institute..pdf|title=Engaging nonstate armed groups on the protection of children: Towards strategic complementarity|last=Geneva Call|year=2012|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20150322034945/http://www.genevacall.org/wp-content/uploads/dlm_uploads/2013/12/Engaging-Nonstate-Armed-Groups-on-the-Protection-of-Children-Towards-Strategic-Complementarity-International-Peace-Institute..pdf|archive-date=22 March 2015|url-status=dead}}</ref>. '''Syerra-Leone misoli''' Syerra-Leoneda yuz bergan fuqarolar urushidan soʻng, BMT Syerra-Leone boʻyicha Maxsus sudga (SCSL) 15 va undan katta yoshdagi sobiq jangchilarni gumanitar qonunlarni, shu jumladan urush jinoyatlarini buzganliklari uchun sud qilishni buyurdi. Biroq, Parij tamoyillari qurolli toʻqnashuvlarda qatnashgan bolalar, hatto ular jinoyatchi boʻlsa ham, birinchi navbatda qurbon sifatida koʻrilishi kerak degan fikrni ilgari surdi: Ushbu tamoyil Sud nizomida oʻz aksini topgan boʻlib, u jinoiy javobgarlikka tortishni istisno qilmagan, lekin sobiq askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiya qilish zarurligini taʼkidlab oʻtgan. Syerra-Leone mamlakat tribunalining birinchi bosh prokurori David Crane nizomni qanchalik jirkanch jinoyatlar sodir etgan bo‘lishidan qatʼi nazar, bolalarning o‘zini emas, balki bolalarni ishga yollagan kishilarni jinoiy javobgarlikka tortish foydasiga talqin qildi<ref> [http://www.diplomatie.gouv.fr/en/IMG/pdf/Paris_Conference_Principles_English_31_January.pdf The Paris Principles and Guidelines on Children associated with armed forces or armed groups] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150923215047/http://www.diplomatie.gouv.fr/en/IMG/pdf/Paris_Conference_Principles_English_31_January.pdf |date=23 September 2015 }}, February 2007. Section "Treatment of children accused of crimes under international law", p. 9 </ref>. '''Omar Khadr misoli''' AQShda prokurorlar kanadalik Omar Khadrni Afgʻonistonda 16 yoshga toʻlmaganida va Tolibon safida AQSh kuchlariga qarshi jang qilganlikda aybladilar<ref>{{cite news|url=http://ca.reuters.com/article/domesticNews/idCATRE67847020100809|title=Omar Khadr's Confession Can Be Used at Guantanamo Trial|author=Jane Sutton|date=9 August 2010|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180806024727/https://ca.reuters.com/article/domesticNews/idCATRE67847020100809|archive-date=6 August 2018|url-status=live}}</ref>. Ushbu jinoyatlarga AQSh qonunchiligiga koʻra umrbod qamoq jazosi beriladi<ref name="McCollough-2008-03-10" />. 2010-yilda qiynoq va tazyiq ostida boʻlgan Xadr urush qonunlarini buzgan holda qotillik, qotillikka urinish, fitna, terrorizmga moddiy yordam koʻrsatish va josuslikda aybdor deb topildi<ref>{{cite web|url=http://media.miamiherald.com/smedia/2010/10/26/10/stip.source.prod_affiliate.56.pdf|title=USvKhadr Stipulation of Fact|date=25 October 2010|access-date=30 November 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20111002161209/http://media.miamiherald.com/smedia/2010/10/26/10/stip.source.prod_affiliate.56.pdf|archive-date=2 October 2011|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.cnn.com/2010/US/10/25/khadr.plea/|title=Youngest Guantanamo detainee pleads guilty|last=Meserve|first=Jeanne|author2=CNN Wire Staff|date=25 October 2010|publisher=CNN|access-date=29 October 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101026132342/http://www.cnn.com/2010/US/10/25/khadr.plea/|archive-date=26 October 2010|url-status=live}}</ref>. Khadrni bir yillik qamoqdan soʻng Kanadaga deportatsiya qilinishini koʻrsatadigan kelishuv bitimining bir qismi sifatida taklif qilindi. Umar Khadr Guantanamo qamoqxonasida qoldi va Kanada hukumati uning vataniga qaytarilishini kechiktirgani uchun xalqaro tanqidlarga uchradi<ref>{{cite news | url=https://www.cbc.ca/news/world/khadr-to-return-to-canada-lawyer-1.905780 | publisher=CBC News | title=Khadr to return to Canada: lawyer | date=25 October 2010 | access-date=30 November 2011 | archive-url=https://web.archive.org/web/20101028080624/https://www.cbc.ca/news/world/khadr-to-return-to-canada-lawyer-1.905780 | archive-date=28 October 2010 | url-status=live}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.cbc.ca/news/canada/story/2012/07/20/khadr-canada-us.html |title=Toews' request delays Khadr's transfer to Canada |date=20 July 2012 |publisher=CBC News |access-date=26 July 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120727002758/http://www.cbc.ca/news/canada/story/2012/07/20/khadr-canada-us.html |archive-date=27 July 2012 |url-status=live }}</ref>. Oxir-oqibat, Khadr 2012-yil sentabr oyida Kanada qamoqxonasiga oʻtkazildi va 2015-yil may oyida Alberta sudyasi tomonidan garov evaziga ozod qilindi. 2016-yilda Xadr AQShning harbiy jinoyatchi sifatida hukm qilinganligi ustidan shikoyat qilgan<ref>{{Cite web|title = 'Freedom is way better than I thought,' says Omar Khadr|url = http://www.cbc.ca/news/canada/edmonton/omar-khadr-free-on-bail-vows-to-prove-he-is-a-good-person-1.3065692|publisher = Canadian Broadcasting Corporation|access-date = 8 February 2016|archive-url = https://web.archive.org/web/20160131211649/http://www.cbc.ca/news/canada/edmonton/omar-khadr-free-on-bail-vows-to-prove-he-is-a-good-person-1.3065692|archive-date = 31 January 2016|url-status = live}}</ref>. BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili hukm chiqarilishidan oldin AQShning Guantanamodagi harbiy komissiyasiga maktub yozib, Khadrni reabilitatsiya dasturiga muvofiq qoʻyib yuborishni soʻrab murojaat qilgan<ref name=":0">{{Cite news|url=http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|title=Khadr should go back to Canada: UN official|last=CBC News|date=27 October 2010|publisher=Canadian Broadcasting Corporation|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20171129025923/http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|archive-date=29 November 2017|url-status=live}}</ref>. Oʻz maktubida u Khadr „oʻsmir askarbola hikoyasini ifodalaydi: vijdonsiz guruhlar tomonidan kattalarning oʻzlari tushunmaydigan janglarda qatnashish taklifi bilan harakat qilish uchun yollangan“.ini aytadi<ref name=":0">{{Cite news|url=http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|title=Khadr should go back to Canada: UN official|last=CBC News|date=27 October 2010|publisher=Canadian Broadcasting Corporation|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20171129025923/http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|archive-date=29 November 2017|url-status=live}}</ref>. == Birlashgan Millatlar Tashkilotining roli == === Tarixi === Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning yakuniy matni (1989-yilda qabul qlingan) 18 yoshgacha boʻlgan barcha bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlamaganidan keyin bolalar huquqlari himoyachilarining hafsalasi pir boʻldi va ular bu maqsadga erishish uchun yangi shartnoma tuzishni talab qila boshladilar<ref name=":02">{{Cite book|title=Campaigning for justice: Human rights advocacy in practice|last=Becker|first=J|publisher=Stanford University Press|year=2013|isbn=9780804774512|location=Stanford, California|pages=11–31|chapter=Campaigning to stop the use of child soldiers|oclc=837635842}}</ref><ref name=":24">{{Cite web|url=http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on Involvement of Children in Armed Conflict (OP/CAC)|last=Brett|first=R|year=2005|website=International Council on Human Rights Policy & International Commission of Jurists|access-date=4 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20120416195918/http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|archive-date=16 April 2012|url-status=live}}</ref>. Natijada, yangi tashkil etilgan Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita ikkita tavsiya berdi: birinchidan, qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri boʻyicha BMTdan yirik tadqiqot oʻtkazishni soʻrash; ikkinchidan, konvensiyaga qo‘shimcha protokol bo‘yicha muzokaralar olib borish uchun BMTning Inson huquqlari bo‘yicha komissiyasi aʼzolaridan iborat ishchi guruhini tuzish. Har ikkala taklif ham qabul qilindi<ref name=":02">{{Cite book|title=Campaigning for justice: Human rights advocacy in practice|last=Becker|first=J|publisher=Stanford University Press|year=2013|isbn=9780804774512|location=Stanford, California|pages=11–31|chapter=Campaigning to stop the use of child soldiers|oclc=837635842}}</ref><ref name=":24">{{Cite web|url=http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on Involvement of Children in Armed Conflict (OP/CAC)|last=Brett|first=R|year=2005|website=International Council on Human Rights Policy & International Commission of Jurists|access-date=4 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20120416195918/http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|archive-date=16 April 2012|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitaga javob berar ekan, „qurolli toʻqnashuvlar natijasida dunyoning koʻplab qismlarida bolalarning ahvoli keskin yomonlashganini“ tan oldi va inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machelga yirik tadqiqot oʻtkazishni topshirdi<ref name=":11">{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/mandate/special-representative-of-the-secretary-general-for-children-and-armed-conflict/|title=Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|last=Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|year=2018|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180129004604/https://childrenandarmedconflict.un.org/mandate/special-representative-of-the-secretary-general-for-children-and-armed-conflict/|archive-date=29 January 2018|url-status=live}}</ref>. Machel hisoboti, Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri, 1996-yilda nashr etilgan Hisobotda qayd etilgan: <blockquote>Hech shubha yoʻqki, eng dolzarb ustuvor vazifalardan biri 18 yoshgacha boʻlgan barchani qurolli kuchlar safidan chetlashtirishdir<ref name=":14">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/graca/a51-306_en.pdf|title=Impact of armed conflict on children|last=Machel|first=G|year=1996|access-date=2018-01-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20170708004644/https://www.unicef.org/graca/a51-306_en.pdf|archive-date=8 July 2017|url-status=live}}</ref></blockquote> Shu bilan birga, BMTning Inson huquqlari boʻyicha komissiyasi bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanish boʻyicha standartlarni oshirish boʻyicha muzokaralar olib borish uchun ishchi guruh tuzdi. Murakkab muzokaralar va global kampaniyadan soʻng, yangi shartnoma 2000-yilda Bolalar huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning qurolli mojarolarga jalb etilishi toʻgʻrisidagi fakultativ protokoli sifatida kelishib olindi. Shartnoma bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda bevosita ishtirok etishini ham, ularni 16 yoshdan boshlab mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga jalb qilishni ham taqiqlaydi<ref name=":1">{{Cite web|url=http://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/OPACCRC.aspx|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict|year=2000|website=ohchr.org|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20130502015246/http://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/OPACCRC.aspx|archive-date=2 May 2013|url-status=dead|access-date=22 March 2018}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi 2000-yil 25-maydagi 54/263- rezolyutsiya bilan shartnomani Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokol sifatida qabul qildi. Protokol 2002-yil 12-fevralda kuchga kirdi<ref>{{Cite journal|date=November 2000|title=United Nations General Assembly: Optional Protocols to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict and on the Sale of Children, Child Prostitution and Child Pornography|url=http://dx.doi.org/10.1017/s0020782900009335|journal=International Legal Materials|volume=39|issue=6|pages=1285–1297|doi=10.1017/s0020782900009335|s2cid=232255513|issn=0020-7829}}</ref>. === Bosh kotibning bolalar va qurolli mojarolar bo'yicha maxsus vakili === Machelning eʼlon qilgan hisoboti BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili (SRSG-CAAC) uchun yangi mandatga olib keldi<ref>Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict. „Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict“ (en-US). United Nations (2018). 29-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. SRSG vazifalari orasida Bosh kotibning bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha yillik hisoboti loyihasini ishlab chiqish kiradi, unda butun dunyodan bolalarni yollash va ulardan foydalanishning eng yomon holatlari roʻyxati va tavsifi sanab oʻtilgan<ref>{{Cite web|url=https://foreignpolicy.com/2017/08/16/confidential-u-n-report-accuses-saudi-coalition-of-killing-hundreds-of-children-in-yemen-conflict/|title=Confidential U.N. Report Accuses Saudi Coalition of Killing Hundreds of Yemeni Kids|last=Lynch|first=Colum|date=16 August 2017|website=Foreign Policy|language=en|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180323092442/https://foreignpolicy.com/2017/08/16/confidential-u-n-report-accuses-saudi-coalition-of-killing-hundreds-of-children-in-yemen-conflict/|archive-date=23 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Xavfsizlik Kengashi === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Xavfsizlik Kengashi muntazam ravishda munozaralar, hisobotlarni qabul qilish va „Qurolli toʻqnashuvdagi bolalar“ sarlavhasi ostida rezolyutsiyalarni qabul qilish uchun yigʻiladi. Ushbu masala boʻyicha birinchi rezolyutsiya 1261-sonli qaror 1999-yilda qabul qilingan<ref name="UN_SRES12611999">{{UN document|docid=S-RES-1261(1999)|type=Resolution|body=Security Council|year=1999|resolution_number=1261|accessdate=20 July 2008}}</ref>. 2004-yilda 1539-sonli rezolyutsiya bir ovozdan qabul qilindi, u askar bolalardan foydalanishni qoraladi va BMT Bosh kotibiga monitoring va hisobot berish mexanizmi deb nomlanuvchi amaliyotni kuzatish va hisobot berish vositasini yaratishni topshirdi<ref>{{cite news|url=http://www.reliefweb.int/rw/rwb.nsf/db900SID/ACOS-64DFZ7?OpenDocument|title=Security Council condemns recruitment of child soldiers, asks Secretary-General to devise monitoring mechanism|date=22 April 2004|publisher=[[ReliefWeb]]}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.unicef.org/protection/57929_57997.html|title=Monitoring and Reporting Mechanism (MRM) on grave violations of children's rights in situations of armed conflict|work=UNICEF|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20180323154757/https://www.unicef.org/protection/57929_57997.html|archive-date=23 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi === Bosh kotib bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha har yili yillik hisobotini eʼlon qiladi<ref>{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/virtual-library/|title=Library of the Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|last=Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|year=2018|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180129013116/https://childrenandarmedconflict.un.org/virtual-library/|archive-date=29 January 2018|url-status=live}}</ref>. 2017-yilgi hisobotda 2016-yilda qurolli guruhlar tomonidan bolalardan keng foydalanilgan 14 ta davlat (Afg‘oniston, Kolumbiya, Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Iroq, Mali, Myanma (Birma) , Nigeriya, Filippin, Somali, Janubiy Sudan, Sudan, Suriya, va Yaman) va davlat qurolli kuchlari jangovar harakatlarda bolalardan foydalangan oltita davlat (Afgʻoniston, Myanma (Birma), Somali, Sudan, Janubiy Sudan va Suriya)<ref>United Nations Secretary-General. „Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017“. United Nations (2017). 25-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-yanvar 2018-yil. </ref> davlatlarini keltiradi. 2011-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun ekstremal chora-tadbirlar hisobotiga koʻra, mojaro hududlarida zoʻravonlik harakatlariga jalb qilingan bolalar masalasini koʻtargan<ref>„Extreme Measures | Abuses against Children Detained as National Security Threats“(ingl.), Human Rights Watch (28-iyul 2016-yil). Qaraldi: 28-mart 2018-yil.</ref>. == Bugungi kunda harbiy xizmatdagi bolalar - mintaqa va mamlakatlar bo'yicha == Ushbu bo'lim bugungi kunda bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanishni o'z ichiga oladi. === Afrika === 2003-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotining Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi maʼlumotlariga koʻra, butun dunyo boʻylab davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarda qatnashgan bolalarning yarmidan koʻpi Afrikada boʻlgan. 2004-yilda Child Soldiers International tashkiloti maʼlumotlariga koʻra, qitʼada 100 000 bolalar davlat va nodavlat qurolli kuchlarda foydalanilgan<ref name="CSUCS-1">[https://web.archive.org/web/20091226221427/http://www.child-soldiers.org/document/get?id=743 Child soldiers global report 2004: Africa Regional overview], [http://www.child-soldiers.org/contact/contact Child Soldiers International] {{webarchive|url=https://archive.today/20070703045854/http://www.child-soldiers.org/contact/contact|date=3 July 2007}}.<!--Retrieved April 2009--></ref> va 2008-yildagi hisob-kitoblarga koʻra, jami 120 000 bola yoki harbiy harakatlarda qatnashgan<ref>{{Cite journal|last=Rakisits|first=Claude|date=1 December 2008|title=Child Soldiers in the East of the Democratic Republic of the Congo|journal=Refugee Survey Quarterly|language=en|volume=27|issue=4|pages=108–122|doi=10.1093/rsq/hdn054|issn=1020-4067|url=http://doc.rero.ch/record/291705/files/hdn054.pdf}}</ref>. Afrikaning aksariyat mamlakatlari ratifikatsiya qilgan Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Afrika Xartiyasi (1990-yil) 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni barcha turdagi harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlaydi. Ushbu qabul qilingan xartiyaga qaramay, BMT maʼlumotlariga koʻra, 2016-yilda Afrikaning yetti davlatida (Markaziy Afrika Respublikasi, Nigeriya, Kongo Demokratik Respublikasi, Somali, Mali, Janubiy Sudan, Sudan) bolalar qurolli guruhlar va uchtasida (Sudan, Somali va Janubiy Sudan) davlat qurolli kuchlari tomonidan foydalanilgan<ref>United Nations Secretary-General. „Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017“. United Nations (2017). 25-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-yanvar 2018-yil.</ref>. Afrikada joylashgan harbiy tashkilotlardagi bolalar sonini kamaytirish boʻyicha xalqaro saʼy-harakatlar 1997-yilda ishlab chiqilgan Keyptaun tamoyillaridan keyin boshlandi<ref name=":18">{{cite web|url=http://www.unicef.org/emerg/files/Cape_Town_Principles(1).pdf|title=Cape Town Principles and Best Practices|date=April 1997|publisher=UNICEF|pages=8|access-date=26 August 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927182848/http://www.unicef.org/emerg/files/Cape_Town_Principles(1).pdf|archive-date=27 September 2007|url-status=live}}</ref>. Prinsiplar Afrika hukumatlariga oʻsha paytda muzokaralar olib borilayotgan OPAC majburiyatlarini bajarishni va harbiy xizmatga yollash uchun minimal yoshni 15 dan 18 ga oshirishni taklif qildi<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref>. Prinsiplar, shuningdek, bola askarga 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni „har qanday turdagi muntazam yoki tartibsiz qurolli kuchlar yoki guruhning har qanday maqomdagi bir qismi boʻlgan … shu jumladan jinsiy maqsadlar uchun yollangan qizlarni ham qamrab oladi“ . . ."<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref>. 2007-yilda Parijda boʻlib oʻtgan „Urushdan ozod bolalar“ konferensiyasi Parij tamoyillarini ishlab chiqdi, ular Keyptaun tamoyillarini takomillashtirish va yangilash, ularni global miqyosda qoʻllash va hozirgi bolalar askarlarini qayta integratsiya qilishning amaliy yondashuvini belgilab berdi<ref name="UNICEF12">[http://www.unicef.org/media/media_38208.html <nowiki>[1]</nowiki>] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180114184025/https://www.unicef.org/media/media_38208.html |date=14 January 2018 }}, UNICEF press release</ref> . === Markaziy Afrika Respublikasi === Markaziy Afrika Respublikasida qurolli guruhlar tomonidan bolalardan foydalanish tarixdan keng tarqalgan. 2012 va 2015-yillar oraligʻida 10 000 ga yaqin bolalar milliy qurolli mojarolarda qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan<ref name=":03">{{Cite news|url=https://www.unicef.org/media/media_85654.html|title=Central African Republic: Children brutally targeted in weekend violence|last=UNICEF|access-date=13 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180114184037/https://www.unicef.org/media/media_85654.html|archive-date=14 January 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. 2016-yil maʼlumotlariga koʻra bu haliyam davom etmoqda. Musulmon Séléka qurolli guruhlar koalitsiyasi va asosan nasroniylardan iborat Anti-balaka jangarilari bolalardan shu tarzda ayovsiz foydalangan. Baʼzilarining yoshi sakkizda<ref name=":16">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/shop/des-milliers-de-vies-rparer|title=Des Milliers de vies à réparer|last=Child Soldiers International|year=2016|website=Child Soldiers International|language=fr|access-date=13 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180115042637/https://www.child-soldiers.org/shop/des-milliers-de-vies-rparer|archive-date=15 January 2018|url-status=dead}}</ref>. 2015-yil may oyida boʻlib oʻtgan Forum de Bangui (hukumat, parlament, qurolli guruhlar, fuqarolik jamiyati va diniy yetakchilar yig‘ilishi)da bir qator qurolli guruhlar minglab bolalarni demobilizatsiya qilish togʻrisida kelishib oldilar<ref>{{Cite news|url=https://www.unicef.org/media/media_81771.html|title=Armed groups in Central African Republic agree to release thousands of children|last=UNICEF|date=5 May 2015|work=UNICEF|access-date=13 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180114184053/https://www.unicef.org/media/media_81771.html|archive-date=14 January 2018|url-status=live}}</ref>. 2016-yilda Markaziy Afrika Respublikasiga barqarorlik oʻlchovi qaytdi va BMT maʼlumotlariga koʻra, 2691 oʻgʻil va 1206 qiz qurolli guruhlardan rasman ajratildi. Shunga qaramay, bolalarni harbiy maqsadlarda ishga olish va ulardan foydalanish oʻsha yil davomida taxminan yana 50 foizga koʻtarildi, bu raqamlar asosan Lord qarshilik armiyasiga tegishli<ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. === Kongo Demokratik Respublikasi === Minglab bolalar Kongo Demokratik Respublikasi (DRC) armiyasida va turli isyonchi qurolli kuchlarda xizmat qiladi. Maʼlumotlarga koʻra, Ikkinchi Kongo urushi avjida 30 000 dan ortiq bolalar mojaroning turli tomonlari bilan jang qilgan. „Kony 2012“ filmida Rabbiyning qarshilik armiyasi bu bolalarni yollagani daʼvo qilingan<ref name="guardian kony 2012">{{cite news | url=https://www.theguardian.com/global-development/2012/mar/16/kony-2012-child-soldiers-spotlight | title=Kony 2012 puts child soldiers back under the spotlight | work=[[The Guardian]] | date=16 March 2012 | access-date=16 March 2012 | author=Smith, David | archive-url=https://web.archive.org/web/20140820052154/http://www.theguardian.com/global-development/2012/mar/16/kony-2012-child-soldiers-spotlight | archive-date=20 August 2014 | url-status=live}}</ref>. Hozirgi vaqtda Kongo Demokratik Respublikasi dunyodagi eng yuqori askar bolalardan biriga ega mamlakat. Xalqaro sud urush davridagi bu amaliyotlar boʻyicha hukm chiqardi. Thomas Lubanga Dyilo, KDRdagi harbiy qoʻmondonlardan biri, 2002 va 2003-yillar oraligʻida bolalar askarlarini yollashdagi roli uchun 14 yillik qamoq jazosiga hukm qilindi. Lubanga Kongo vatanparvarlari ittifoqiga va uning qurolli qanoti Kongoni ozod qilish uchun vatanparvarlik kuchlariga rahbarlik qilgan. Bolalar Ituridagi qurolli toʻqnashuvda jang qilishga majbur boʻlishdi<ref name="The Prosecutor v. Thomas Lubanga Dyilo">{{cite web|url=http://www.icc-cpi.int/en_menus/icc/situations%20and%20cases/situations/situation%20icc%200104/related%20cases/icc%200104%200106|title=The Prosecutor v. Thomas Lubanga Dyilo|access-date=2 October 2014|url-status=dead|archive-url=https://archive.today/20140319221305/http://www.icc-cpi.int/en_menus/icc/situations%20and%20cases/situations/situation%20icc%200104/related%20cases/icc%200104%200106|archive-date=19 March 2014}}</ref>. === Somali === 2004-yilda Child Soldiers International tomonidan eʼlon qilingan hisobotda 1991-yildan beri 200 000 nafar bola oʻz irodasiga zid ravishda mamlakat qurolli kuch tarkiblariga jalb qilingani taxmin qilingan<ref name="CSUCS-1">[https://web.archive.org/web/20091226221427/http://www.child-soldiers.org/document/get?id=743 Child soldiers global report 2004: Africa Regional overview], [http://www.child-soldiers.org/contact/contact Child Soldiers International] {{webarchive|url=https://archive.today/20070703045854/http://www.child-soldiers.org/contact/contact|date=3 July 2007}}.<!--Retrieved April 2009--></ref> . 2017-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Antoniu Guterrish BMT hisobotiga izoh berib, mamlakatdagi „Ash-Shabob“ aʼzolarining 50 foizdan ortigʻini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil qiladi, baʼzi paytlari esa toʻqqiz yoshga toʻlmagani ham jangga joʻnatiladi degan edi. Hisobotda 2010-yilning 1-aprelidan 2016-yilning 31-iyuliga qadar Somalida 6163 nafar bola yollangani, ulardan 230 nafari qizlar ekanligi tasdiqlandi. „Ash-Shabob“ bu yollashning yetmish foizini tashkil qilgan. Somali milliy armiyasi ham bolalarni askarlikka yollash boʻyicha yuqori oʻrinlarda turadi<ref name=":37">{{Cite web|url=https://www.aljazeera.com/news/2017/01/guterres-thousands-child-soldiers-fight-somalia-170120063747893.html|title=Guterres: Thousands of child soldiers fight in Somalia|publisher=Al Jazeera|access-date=28 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329054211/https://www.aljazeera.com/news/2017/01/guterres-thousands-child-soldiers-fight-somalia-170120063747893.html|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.childsoldiers.org/preventing-the-use-of-child-soldiers-in-somalia/|title=Preventing the Use of Child Soldiers in Somalia – Roméo Dallaire Child Soldiers Initiative|date=30 January 2017|work=Roméo Dallaire Child Soldiers Initiative|access-date=28 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329061157/https://www.childsoldiers.org/preventing-the-use-of-child-soldiers-in-somalia/|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref> . === Sudan === 2004-yilda 17 000 ga yaqin bolalar davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan<ref name=":51">{{Cite book|title=The social problems of children in Sub-Saharan Africa|last=Hollingsworth|first=J|publisher=Cambridge Scholars Publishing|year=2013|isbn=9781443845137|location=Newcastle upon Tyne, UK|pages=68|oclc=825978109}}</ref>. O‘sha paytdagi asosiy qurolli muxolifat guruhi — Sudan Xalq ozodlik armiyasi (SPLA) tarkibida 5000 ga yaqin bola bor edi. Baʼzi sobiq bolalar askarlik paytida sodir etgan jinoyatlari uchun oʻlimga hukm qilingan<ref name=":51">{{Cite book|title=The social problems of children in Sub-Saharan Africa|last=Hollingsworth|first=J|publisher=Cambridge Scholars Publishing|year=2013|isbn=9781443845137|location=Newcastle upon Tyne, UK|pages=68|oclc=825978109}}</ref>. 2006-yilda bolalar Chaddagi qochqinlar lagerlaridan ham jalb qilingan va minglab bolalar Darfurdagi mojaroga tortilgan<ref name=":53">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Shop/global-report-2008-1|title=Child Soldiers Global Report 2008: Sudan|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2008|website=Child Soldiers International|pages=315–320|language=en|access-date=1 April 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180402035955/https://www.child-soldiers.org/Shop/global-report-2008-1|archive-date=2 April 2018|url-status=dead}}</ref>. 2005-yilda hukumat OPAC shartnomasini ratifikatsiya qildi va 2008-yilga kelib mamlakatda bolalardan harbiy maqsadda foydalanish kamaydi, ammo davlat qurolli kuchlari ham, SPLA ham ularni yollash va ishlatishda davom etgan. Bolalardan foydalanish kamayishda davom etdi, biroq 2017-yilda BMT hukumat kuchlarida hanuz12 yoshli bolalar borligi toʻgʻrisida xabarlar oldi<ref>{{Cite web|url=https://childsoldiersworldindex.org/view/SD|title=Child Soldiers World Index: Sudan|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=1 April 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180402101439/https://childsoldiersworldindex.org/view/SD|archive-date=2 April 2018|url-status=live}}</ref><ref name="urlWitness: A Child Soldier’s Darfur Confession – 'I shot her. She is dead.' | Human Rights Watch">{{cite web |url=https://www.hrw.org/news/2015/09/09/witness-child-soldiers-darfur-confession-i-shot-her-she-dead |title=Witness: A Child Soldier's Darfur Confession – 'I shot her. She is dead.' &#124; Human Rights Watch |date=9 September 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160817133035/https://www.hrw.org/news/2015/09/09/witness-child-soldiers-darfur-confession-i-shot-her-she-dead |archive-date=17 August 2016 |url-status=live }}</ref>. === Uganda === „Ugandadagi LRA armiyasida asosan askar sifatida oʻqitilgan. Ugandadagi barcha boshqa yoki oldingi isyonchi guruhlardan farqli oʻlaroq, LRA bolalarni (yaxshisi oʻn ikki yoshdan oʻn toʻrt yoshgacha) zoʻravonlik bilan oʻgʻirlash yoki qul qilishni oʻzining asosiy usuliga aylantirgan va oʻz faoliyatini tinch aholiga hujum qilishga qaratgan“<ref>Artur Bogner, Gabriele Rosenthal (2020): Child Soldiers in Context. Biographies, Familial and Collective Trajectories in Northern Uganda. Göttingen: University Press, 12. https://doi.org/10.17875/gup2020-1325</ref>. === Zimbabve === 2003-yilda Guardian gazetasi Zimbabveda davlat tomonidan homiylik qilinadigan yoshlar qurolli kuchlari Milliy Yoshlar Xizmati tomonidan inson huquqlarining koʻplab buzilishi haqida xabar berdi<ref>{{Cite web|url=https://www.theguardian.com/world/2003/feb/19/zimbabwe.andrewmeldrum|title=Living in fear of Mugabe's green bombers|last=Meldrum|first=Andrew|date=19 February 2003|website=The Guardian|language=en|access-date=29 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20171115214246/https://www.theguardian.com/world/2003/feb/19/zimbabwe.andrewmeldrum|archive-date=15 November 2017|url-status=live}}</ref>. Dastlab vatanparvar yoshlar tashkiloti sifatida tashkil etilgan bu tashkilot 10 yoshdan 30 yoshgacha boʻlgan yoshlardan iborat harbiylashtirilgan guruhga aylandi va mamlakatdagi norozilikni bostirish uchun foydalanildi. Tashkilot nihoyat 2018-yilning yanvarida taqiqlangan<ref>{{Cite web|url=http://www.solidaritypeacetrust.org/reports/youth_malitia.pdf|title=National youth service training|last=Solidarity Peace Trust|year=2003|archive-url=https://web.archive.org/web/20080905194023/http://www.solidaritypeacetrust.org/reports/youth_malitia.pdf|archive-date=5 September 2008|url-status=dead|access-date=29 March 2018}}</ref> The organisation was finally banned in January 2018.<ref>{{Cite news|url=https://www.myzimbabwe.co.zw/news/15436-youths-who-had-enrolled-for-useless-national-youth-service-turned-away-as-government-bans-green-bomber-training.html|title=Youths who had enrolled for useless National Youth Service turned away as government BANS green bomber training|date=30 January 2018|work=My Zimbabwe News|access-date=29 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20180330012355/https://www.myzimbabwe.co.zw/news/15436-youths-who-had-enrolled-for-useless-national-youth-service-turned-away-as-government-bans-green-bomber-training.html|archive-date=30 March 2018|url-status=live}}</ref>. == Amerika == === Boliviya === 2001-yilda Boliviya hukumati 14 yoshgacha boʻlgan bolalar yollash boʻyicha tekshiruvlar paytida qurolli kuchlarga majburan chaqirilgan boʻlishi mumkinligini tan oldi<ref name="globalmarch.org">[http://www.globalmarch.org/resourcecentre/world/bolivia.pdf Global March Against Child Labour: Bolivia] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070927182849/http://www.globalmarch.org/resourcecentre/world/bolivia.pdf |date=27 September 2007 }} 2001</ref>. Boliviya armiyasining 40 % ga yaqinini 18 yoshdan kichiklar, yarmini esa 16 yoshdan kichiklar tashkil qiladi<ref name="globalmarch.org">[http://www.globalmarch.org/resourcecentre/world/bolivia.pdf Global March Against Child Labour: Bolivia] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070927182849/http://www.globalmarch.org/resourcecentre/world/bolivia.pdf |date=27 September 2007 }} 2001</ref>. 2018-yil holatiga koʻra , Boliviya bolalarni 17 yoshdan boshlab kattalar harbiy xizmatga chaqirishni boshlashga taklif qiladi<ref>{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/view/BO|title=Child Soldiers World Index: Bolivia|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=29 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180330013133/http://childsoldiersworldindex.org/view/BO|archive-date=30 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Braziliya === Braziliyada Komando Vermelho kabi mahalliy uyushgan jinoiy guruhlar bolalarni giyohvand moddalarni tayyorlash va qotillik qilish uchun yollashadi<ref>{{Cite web|title=Como formar crianças-soldados para o crime|url=https://outraspalavras.net/outrasmidias/como-formar-criancas-soldados-para-o-crime/|access-date=2022-07-01|website=outraspalavras.net}}</ref>, lekin politsiya va boshqa raqib guruhlar ularga qarshi kurashadilar. Shuningdek, braziliyalik militsionerlar bolalarni Komando Vermelyoga qarshi kurashga jalb qilganlar<ref>{{Cite web|title=Adolescente recrutado da milícia é morto após nova investida do CV no Morro do Fubá|url=https://odia.ig.com.br/rio-de-janeiro/2022/02/6333346-adolescente-recrutado-da-milicia-e-morto-apos-nova-investida-do-cv-no-morro-do-fuba.html|access-date=2022-06-29|website=odia.ig.com.br|date=7 February 2022}}</ref>. === Kanada === Kanadada odamlar 16 yoshidan boshlab ota-ona ruxsati bilan Kanada kuchlarining zaxira qismiga, biroz ulgʻaygach, 17 yoshida ota-ona ruxsati bilan oddiy tarkibga qoʻshilishlari mumkin. Lekin ular 18 yoshga toʻlgunga qadar xizmat safariga koʻngilli boʻlishlari mumkin emas<ref name="Canadian Forces basic eligibility requirements">{{cite web|url=http://www.forces.ca/v3/engraph/resources/howtojoin_en.aspx?bhcp=1#be|title=Basic Eligibility Requirements|access-date=2 September 2007|publisher=Canadian Forces|archive-url=https://web.archive.org/web/20071013175839/http://www.forces.ca/v3/engraph/resources/howtojoin_en.aspx?bhcp=1#be|archive-date=13 October 2007|url-status=dead}}</ref>. === Kolumbiya === Kolumbiyadagi qurolli mojaroda, 1960-yillarning oʻrtalaridan hozirgi kungacha, qatnashgan jangchilarning toʻrtdan bir qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan va hozir ham shunday. 2004-yilda Kolumbiya bolalar askarlaridan foydalanish boʻyicha dunyoda toʻrtinchi oʻrinni egalladi. Hozirda mamlakatda qurolli guruhlarda 11-14 ming bola bor. Hukumat bilan muzokaralar chogʻida qurolli guruhlar voyaga yetmaganlarni savdolashish vositasi sifatida yollashni toʻxtatishni taklif qilishdi, ammo ularni qoniqtirmadi<ref name=":49">{{cite web|last=Human Rights Watch|date=September 2003|title="You'll learn not to cry": Child Combatants in Colombia|url=https://www.hrw.org/reports/2003/colombia0903/colombia0903.pdf|pages=4|access-date=29 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20160305223135/https://www.hrw.org/reports/2003/colombia0903/colombia0903.pdf|archive-date=5 March 2016|url-status=live}}</ref><ref name=":40">{{cite book|title=Overcoming Lost Childhood: Lessons from the Rehabilitation and Reintegration of Former Child Soldiers in Colombia|last=Thomas|first=Virginia|publisher=Y Care International|year=2008|location=London, England}}</ref>. Bjørkhaugning taʼkidlashicha, aksariyat bolalar askarlikka ixtiyoriy ishtirok etish va majburlashning kombinatsiyasi orqali yollangan<ref>{{citation|last=Bjørkhaug|first=Ingunn|date=28 June 2010|title=Child Soldiers in Colombia: The Recruitment of Children into Non-State Violent Armed Groups|ssrn=1650250|language=en}}</ref>. 1998-yilda Human Rights Watch matbuot bayonotida baʼzi partizan boʻlinmalarining 30 foizi bolalardan iborat boʻlgan<ref name="HRW1998">{{cite web|url=https://www.hrw.org/en/news/1998/10/07/child-soldiers-used-all-sides-colombias-armed-conflict|title=Child Soldiers Used by All Sides in Colombia's Armed Conflict|date=7 October 1998|publisher=Human Rights Watch|access-date=19 May 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100318114106/http://www.hrw.org/en/news/1998/10/07/child-soldiers-used-all-sides-colombias-armed-conflict|archive-date=18 March 2010|url-status=live}}</ref><ref name="aft">{{Cite news |author=P. W. Singer |author-link=P. W. Singer |date=Winter 2005–2006 |title=Child Soldiers |work=[[American Educator]] |url=http://www.aft.org/pubs-reports/american_educator/issues/winter05-06/singer.htm |url-status=dead |access-date=4 August 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081129115512/http://www.aft.org/pubs-reports/american_educator/issues/winter05-06/singer.htm |archive-date=29 November 2008}}</ref><ref name="HRW1998" />. Xuddi shu press-relizda hukumat bilan bogʻliq boʻlgan harbiylashtirilgan boʻlinmalarning baʼzilari 50 foizgacha bolalardan iborat ekanligi, jumladan, sakkiz yoshli baʼzilari ham borligi taxmin qilingan. 2005-yilda Kolumbiyada 11 000 ga yaqin bola chap yoki oʻng qanot harbiy kuchlari safida xizmat qilgan. „Kolumbiyadagi bolalar jangchilarining taxminan 80 foizi ikki chap qanot partizan guruhlaridan biriga, FARC yoki ELNga tegishli. Qolgan jangchilar harbiylashtirilgan saflarda, asosan AUCda xizmat qilishadi“<ref>{{cite news |date=22 February 2005 |title=Colombia: Armed Groups Send Children to War |publisher=[[Human Rights Watch]] |url=http://hrw.org/english/docs/2005/02/22/colomb10202.htm |url-status=live |access-date=5 August 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081113132809/http://www.hrw.org/english/docs/2005/02/22/colomb10202.htm |archive-date=13 November 2008}}</ref>. P.W.Singerning soʻzlariga koʻra, FARC tomonidan 1998-yilda Guatape GESiga hujumda sakkiz yoshli jangarilar ishtirok etgan va 2001-yilda FARC oʻquv videosida 11 yoshli oʻgʻil bolalar raketalar bilan ishlayotgani tasvirlangan. Guruh shuningdek, Venesuela, Panama va Ekvadordan kelgan bolalarni ham qabul qiladi. Kolumbiya hukumati xavfsizlik kuchlari bolalarni<ref>{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/view/CO|title=Child Soldiers World Index: Colombia|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=28 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329054438/http://childsoldiersworldindex.org/view/CO|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref> rasman ishga qabul qilmaydi, chunki majburiy va ixtiyoriy yollash uchun qonuniy yosh 18 deb belgilangan. Shu bilan birga, talabalar harbiy oʻrta maktablarda kursant sifatida roʻyxatdan oʻtishlari va mos ravishda 16 yoki 17 yoshlilar havo kuchlari yoki milliy armiya tayyorlash dasturlariga kirishlari mumkin. Bundan tashqari, qoʻlga olingan dushman bolalari Kolumbiya harbiylari tomonidan razvedka maʼlumotlarini yigʻish uchun ishlatilgan<ref name="Colombia2008">{{cite web|url=http://www.refworld.org/docid/486cb0f4c.html|title=Child Soldiers Global Report 2008 – Colombia|last=Child Soldiers International|year=2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20130923142748/http://www.refworld.org/docid/486cb0f4c.html|archive-date=23 September 2013|url-status=dead|access-date=22 March 2018}}</ref>. 2016-2017-yillarda FARC partizan guruhlariga qarshi demobilizatsiya harakatlari mojarosiga barham berib, zo‘ravonlikka jalb qilingan bolalar sonini cheklab qo‘yishiga umid qildi. Biroq, boshqa qurolli guruhlar hali demobilizatsiya qilinmagan va mojaro hozirgacha toʻliq hal etilmagan<ref>{{Cite news |last=Woody |first=Christopher |date=4 February 2017 |title=The last march: Colombia's most notorious rebel group is starting to disarm, but obstacles to peace still loom |work=Business Insider |url=http://www.businessinsider.com/colombia-farc-rebels-demobilization-and-peace-process-obstacles-2017-2 |url-status=live |access-date=29 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180130091252/http://www.businessinsider.com/colombia-farc-rebels-demobilization-and-peace-process-obstacles-2017-2 |archive-date=30 January 2018}}</ref>. === Kuba === Kubada o‘g‘il bolalar va qizlar uchun majburiy harbiy xizmat yoshi 17 yoshni tashkil etadi. Erkak o‘smirlarga hududiy qo‘shinlar qurolli kuchsi safiga majburiy xizmat muddatidan oldin ruxsat etilgan<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/cuba/|title=The World Factbook|access-date=2 October 2014}}</ref>. === Gaiti === Gaitida siyosiy zoʻravonlik bilan shugʻullanuvchi turli erkin tashkil etilgan qurolli guruhlarda qatnashayotgan bolalar soni nomaʼlum<ref>{{Cite web|url=http://hrw.org/children/child_soldiers_map.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20081101204543/http://hrw.org/children/child_soldiers_map.html|url-status=dead|title=Human Rights Watch: Child Soldier Map|archive-date=1 November 2008}}</ref>. === Meksika === Meksikada bolalar Meksikadagi narkotiklar urushida Fors koʻrfazi karteli kabi jinoiy tashkilotlar tomonidan hukumat va boshqa raqib kartellarga qarshi kurashish uchun foydalaniladi<ref>{{Cite web|title=In Mexico, children as young as 10 recruited by drug cartels|url=https://apnews.com/article/caribbean-mexico-city-mexico-drug-cartels-6f73f0a2277ea91eb5a39a098238ae6b|access-date=2022-07-20|website=apnews.com}}</ref>. Ammo bularning soni maʼlum emas. Shuningdek, Grupos de autodefensa comunitaria (Avtomatik himoya guruhi) oʻz qishloqlarini mahalliy jinoiy guruhlarning zoʻravonligidan himoya qilish uchun baʼzi vaqtda bolalarni yollaydi, askar bolalarini jalb qiladigan oʻzini-oʻzi himoya qilish guruhlaridan biri bu Coordinadora Regional de Autoridades Comunitarias-Pueblos Fundadores (CRAC-PF) boʻlib, u Los Ardillos, Beltran Leyva kartelidan ajralib chiqqan jinoiy guruh bilan qarama-qarshilikda<ref>{{Cite web|title=Meet the Children Being Armed to Defend a Mexican Village From Drug Cartels|url=https://www.vice.com/en/article/g5x5a7/meet-the-children-being-armed-to-defend-a-mexican-village-from-drug-cartels|access-date=2022-07-20|website=www.vice.com}}</ref>. CRAC-PF va Los Ardillos oʻrtasidagi janglar 53 kishining oʻlimiga sabab boʻlgan<ref>{{Cite web|title=UCDP - Uppsala Conflict Data Program|url=https://ucdp.uu.se/nonstate/16298|access-date=2022-07-20|website=ucdp.uu.se}}</ref>. === Qo'shma Shtatlar === Qoʻshma Shtatlarda 17 yoshli oʻsmirlar ota-onalarning yozma roziligi bilan qurolli kuchlarga qoʻshilishlari mumkin<ref>{{Cite web|url=http://www.usarec.army.mil/hq/apa/download/PRG15-16.pdf|title=2015–16 Pocket Recruiter Guide|last=US Army|year=2016|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180219030525/http://www.usarec.army.mil/hq/apa/download/PRG15-16.pdf|archive-date=19 February 2018|url-status=live}}</ref>. 2015-yil holatiga koʻra har yili 16 000 ga yaqin 17 yoshli yigitlar harbiy xizmatga chaqiriladi<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC-OP-AC/Shared%20Documents/USA/INT_CRC-OP-AC_ADR_USA_23714_E.pdf|title=USA: Annexes of the Combined Third and Fourth Periodic Report (OPAC Annex 2)|last=Committee on the Rights of the Child|year=2016|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180325112136/http://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC-OP-AC/Shared%20Documents/USA/INT_CRC-OP-AC_ADR_USA_23714_E.pdf|archive-date=25 March 2018|url-status=live}}</ref>. AQSH armiyasi maktablar bilan ishga yollashga boʻlgan taʼminlashni yondashuvning „tayanch toshi“ deb taʼriflaydi<ref>{{Cite web|url=http://www.usarec.army.mil/im/formpub/rec_pubs/man3_01.pdf|title=Recruiter handbook|last=US Army Recruiting Command|year=2011|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180219031556/http://www.usarec.army.mil/im/formpub/rec_pubs/man3_01.pdf|archive-date=19 February 2018|url-status=live}}</ref>. Bolalar huquqlarini himoya qilish tashkilotlari AQSh qurolli kuchlari xodimlarini bolalarga tayanishini tanqid qilib keladi<ref>{{Cite book|title=No Child Left Behind Act (Section 9528)|last=Government of the United States|year=2001}}</ref>. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShga harbiy xizmatga kirishning minimal yoshini 18 yoshga koʻtarishni tavsiya qildi<ref name=":27">{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2fC%2fOPAC%2fUSA%2fCO%2f1&Lang=en|title=Consideration of Reports Submitted By States Parties Under Article 8 of the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict|last=Committee on the Rights of the Child|year=2008|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180325112133/http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2fC%2fOPAC%2fUSA%2fCO%2f1&Lang=en|archive-date=25 March 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":46">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/sites/default/files/related_material/USA_HRW_NGO_Report_OPAC.pdf|title=United States of America: Compliance with the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the involvement of children in armed conflict, Submission to the Committee on the Rights of the Child|last=US Campaign to Stop the Use of Child Soldiers|year=2007|publisher=Human Rights Watch|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20140722171813/http://www.hrw.org/sites/default/files/related_material/USA_HRW_NGO_Report_OPAC.pdf|archive-date=22 July 2014|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC-OP-AC/Shared%20Documents/USA/INT_CRC-OP-AC_NGO_USA_13943_E.pdf|title=Report to the Committee on the Rights of the Child in advance of the United States of America's second periodic report on the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the involvement of children in armed conflict|last=Child Soldiers International|year=2012|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180325045243/http://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC-OP-AC/Shared%20Documents/USA/INT_CRC-OP-AC_NGO_USA_13943_E.pdf|archive-date=25 March 2018|url-status=live}}</ref>. 1990-yillarda OPAC shartnomasi boʻyicha muzokaralarda AQSh Buyuk Britaniyaga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 dan oshmasligiga keskin qarshi chiqdi. Natijada shartnomada eng kam 16 yosh belgilangan . AQSh shartnomani 2002-yilda ratifikatsiya qilgan (lekin 2018-yil holatiga koʻra AQSh Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyani ratifikatsiya qilish amalga oshmadi)<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/TreatyBodyExternal/Countries.aspx?CountryCode=USA&Lang=EN|title=Reporting status for United States of America|last=UN, Office of the High Commissioner of Human Rights|year=2018|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180314114614/http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/TreatyBodyExternal/Countries.aspx?CountryCode=USA&Lang=EN|archive-date=14 March 2018|url-status=live}}</ref>. OPACga koʻra, AQSh harbiy xizmatchilariga odatda 18 yoshga toʻlgunga qadar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishni taqiqlaydi<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC/C/OPAC/USA/Q/2/ADD.1&Lang=en|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the involvement of children in armed conflict: List of issues concerning additional and updated information related to the consideration of the second periodic report of the United States of America (CRC/C/OPAC/USA/2): Addendum|last=Committee on the Rights of the Child|year=2012|language=en-us|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180325045152/http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2FC%2FOPAC%2FUSA%2FQ%2F2%2FADD.1&Lang=en|archive-date=25 March 2018|url-status=live}}</ref>. Shunga qaramay, ular „oldinga joylashtirish“ huquqiga ega, yaʼni ular qoʻllab-quvvatlash vazifalarini bajarish uchun jangovar zonaga joylashtirilishlari mumkin. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShni ushbu siyosatni oʻzgartirishga va voyaga yetmaganlarning jangovar hududda oldindagi harakat qilish zonasiga joylashtirilmasligini taʼminlashga chaqirdi<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2fC%2fOPAC%2fUSA%2fCO%2f3-4&Lang=en|title=Concluding observations on the combined third and fourth reports submitted by the United States of America under article 8 (1) of the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the involvement of children in armed conflict|last=Committee on the Rights of the Child|year=2017|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180325052714/http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2fC%2fOPAC%2fUSA%2fCO%2f3-4&Lang=en|archive-date=25 March 2018|url-status=live}}</ref>. 2003 va 2004-yillarda 60 ga yaqin voyaga yetmagan o‘smirlar xodimlarning xatoligi tufayli Afgʻoniston va Iroqqa yuborilgan. Keyinchalik Mudofaa vazirligi „vaziyatlar zudlik bilan toʻgʻirlangani va takrorlanishining oldini olish uchun choralar koʻrilgani“ni aytdi<ref>Department of Defense, Information Paper regarding the application of child soldiers protocols, provided to Senator Barbara Boxer, November 2004.</ref>. 2008-yilda prezident Jorj Bush „Oʻsmir bolalarni askarlikdan himoya qilish toʻgʻrisida“gi qonunni imzoladi<ref>{{cite web|url=https://www.hrw.org/news/2008/10/03/united-states-bush-signs-law-child-soldiers|title=President Bush Signs Law on Child Soldiers|date=3 October 2008|publisher=[[Human Rights Watch]]|access-date=4 December 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20150402103958/http://www.hrw.org/news/2008/10/03/united-states-bush-signs-law-child-soldiers|archive-date=2 April 2015|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=https://2009-2017.state.gov/documents/organization/135981.pdf|title=The Child Soldier Prevention Act of 2008|publisher=[[United States State Department|US State Department]]|access-date=24 June 2017}}</ref>. Qonun bolalarni askarlikka yollagan harbiy kuchlarni jinoiy javobgarlikka tortadi. Shuningdek, bolalar harbiy maqsadlarda foydalaniladigan mamlakatlarga qurol sotishni taqiqlaydi. Qonunda askar bolalar taʼrifi „hukumat qurolli kuchlari tarkibida jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etgan 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxs“ ni oʻz ichiga oladi. Hujjatdan voz kechish Obama va Trump maʼmuriyati tomonidan chiqarilgan<ref>{{Cite web|last=Rogin|first=Josh|title=Obama waives penalties on countries that employ child soldiers – again!|url=https://foreignpolicy.com/2011/10/04/obama-waives-penalties-on-countries-that-employ-child-soldiers-again/|access-date=2022-04-03|website=Foreign Policy|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2019-11-04|title=Trump administration turns its back on child soldiers again|url=https://thehill.com/blogs/congress-blog/foreign-policy/468875-trump-administration-turns-its-back-on-child-soldiers/|access-date=2022-04-03|website=The Hill|language=en-US}}</ref>. == Yaqin Sharq == === Bahrayn === Bahraynda harbiy kursantlar, NCO stajyorlari va texnik xodimlar 15 yoshdan boshlab Bahrayn Mudofaa Kuchlari safiga kirishlari mumkin<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/bahrain/|title=The World Factbook|access-date=2 October 2014}}</ref>. === Eron === Eronning amaldagi qonunchiligi 16 yoshdan kichiklarni ishga olishni rasman taqiqlaydi<ref name=>{{cite web|url=http://www.unhcr.org/refworld/country,,CSCOAL,,IRN,,486cb109c,0.html|publisher=[[United Nations High Commission for Refugees]]|title=Child Soldiers Global Report 2008 – Iran|access-date=4 August 2009|date=20 May 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20121010075251/http://www.unhcr.org/refworld/country,,CSCOAL,,IRN,,486cb109c,0.html|archive-date=10 October 2012|url-status=live}}</ref>. Eron-Iroq urushi paytida oʻgʻil bolalar Basij armiyasiga chaqirilgan, u yerda Eron hukumati tanqidchilarining fikriga koʻra, ular „jonli qalqonlar toʻlqini sifatida frontga yuborilgan“<ref name="unicef-1996">{{cite web|title=The State of the World's Children 1996|url=http://www.unicef.org/sowc96/2csoldrs.htm|website=UNICEF|access-date=2 June 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20180208163922/https://www.unicef.org/sowc96/2csoldrs.htm|archive-date=8 February 2018|url-status=live}}</ref><ref name="child-labor-global-view">{{cite book|editor1-last=Schmitz|editor1-first=Cathryne L.|editor2-last=Traver|editor2-first=Elizabeth KimJin|editor3-last=Larson|editor3-first=Desi|title=Child Labor: A Global View|date=2004|publisher=Greenwood Publishing Group|isbn=978-0313322778|page=120|url=https://books.google.com/books?id=6JznQqlZmHkC&q=iran+child+soldiers&pg=PA120}}</ref>. Boshqa manbalar eronlik qurbonlarning umumiy sonini 200,000-600,000 oraligʻida deb hisoblashgan<ref name="hiro205">{{cite book|last=Hiro|first=Dilip|author-link=Dilip Hiro|title=The Longest War: The Iran-Iraq Military Conflict|publisher=Routledge|location=New York|year=1991|page=[https://archive.org/details/longestwariranir00hiro/page/205 205]|isbn=9780415904063|oclc=22347651|url-access=registration|url=https://archive.org/details/longestwariranir00hiro/page/205}}</ref><ref name="Rajaee1997">{{cite book|last=Rajaee|first=Farhang|title=Iranian Perspectives on the Iran-Iraq War|publisher=University Press of Florida|location=Gainesville|year=1997|page=2|isbn=9780813014760|oclc=492125659}}</ref><ref name="Mikaberidze2011">{{cite book|last=Mikaberidze|first=Alexander|title=Conflict and Conquest in the Islamic World: A Historical Encyclopedia|publisher=ABC-CLIO|location=Santa Barbara, California|year=2011|page=418|isbn=9781598843361|oclc=775759780}}</ref><ref>''Hammond Atlas of the 20th Century'' (1999) P. 134–35</ref><ref name="Dunnigan 1991">Dunnigan, A Quick and Dirty Guide to War (1991)</ref><ref name="Twentieth Century World History 1997">''Dictionary of Twentieth Century World History'', by Jan Palmowski (Oxford, 1997)</ref><ref name="ReferenceA">Clodfelter, Micheal, ''Warfare and Armed Conflict: A Statistical Reference to Casualty and Other Figures, 1618–1991''</ref><ref name="Chirot, Daniel 1994">Chirot, Daniel: ''Modern Tyrants: The Power and Prevalence of Evil in Our Age'' (1994)</ref><ref>"B&J": Jacob Bercovitch and Richard Jackson, ''International Conflict: A Chronological Encyclopedia of Conflicts and Their Management 1945–1995'' (1997) p. 195</ref><ref name="Iran20082" />. Bir manbaga koʻra, Eron-Iroq urushida qurbon boʻlganlarning 3 foizi 14 yoshgacha boʻlgan yosh askarlar boʻlgan<ref>{{cite web|url=http://kurzman.unc.edu/death-tolls-of-the-iran-iraq-war/|title=Death Tolls of the Iran-Iraq War|last1=Kurzman|first1=Charles|website=kurzman.unc.edu/|access-date=6 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20180321154456/http://kurzman.unc.edu/death-tolls-of-the-iran-iraq-war/|archive-date=21 March 2018|url-status=live}}</ref>. Eronlik oʻgʻiil bolalar maktabni tashlab, ota-onalari xabarisiz Eron-Iroq urushida, jumladan Muhammad Husayn Fahmida shu bolalar qatoriga kiradi. Iroq zobitlarining taʼkidlashicha, ular baʼzida sakkiz yoshli eronlik askar bolalarni qoʻlga olishgan<ref name="urlChildren at war - CSMonitor.com">{{cite journal|url=https://www.csmonitor.com/1987/1028/ekids.html|title=Children at war|journal=The Christian Science Monitor|archive-url=https://web.archive.org/web/20190102193457/https://www.csmonitor.com/1987/1028/ekids.html|archive-date=2 January 2019|url-status=live|date=28 October 1987}}</ref>. 2018-yil holatiga koʻra Eron hukumati Suriya fuqarolar urushida Asad hukumatiga sodiq kuchlar tomonida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni yollab kelmoqda. === Falastin === 2004-yilda Xalqaro bolalarni himoya qilish tashkilotining Falastin boʻlimi uchun chop etilgan Jihod Shomalyning "Bosib olingan Falastin hududlarida bolalardan foydalanish " nomli hisobotida, bir qator bolalar shahidlikni oʻzlariga gʻurur deb bilishlarini taʼkidlab, hisobotni yakunlaydi. Oʻzlarining umidsiz ahvoli uchun javobgarlikni oʻz zimmalariga olishlari va Falastin harbiylashtirilgan guruhlari tomonidan qurolli hujumlar uyushtirish uchun yollanganliklariga oʻzlari sababchi ekanliklarini aytadi. Shu bilan birga, Shomaly mamlakatlarda tizimli ishga joylashish yo‘qligini, guruhlar va Falastin hamjamiyatining yuqori martabali vakillari siyosiy strategiya sifatida bolalarni yollashga qarshi ekanini taʼkidlaydi. Shomalyning fikricha, Falastin siyosiy rahbariyati bolalarni urushga tortishni toʻxtatish uchun koʻproq ish qilishi mumkin, bu esa rahbariyatdan bolalarni oʻqitish togʻrisida va yollashni taqiqlovchi memorandumni imzolashni talab qiladi. Gʻazo sektorida hukmronlikka intilayotgan Falastin tashkiloti Hamas, Isroil mudofaa kuchlariga qarshi zoʻravonlikni qoʻzgʻatish uchun munozarali mafkuralarni askar bolalarga singdirgani maʼlum<ref>{{Cite web|url=https://www1.essex.ac.uk/armedcon/story_id/000205.pdf|title=Use of Children in the Occupied Palestinian Territories|last=Shomaly|first=Jihad|year=2004|archive-url=https://web.archive.org/web/20181129132849/https://www1.essex.ac.uk/armedcon/story_id/000205.pdf|archive-date=29 November 2018|url-status=live}}</ref>. Jorjtaun universiteti professori William OʻBrien falastinlik bolalarning Birinchi Intifadadagi faol ishtiroki haqida shunday yozadi: „Aftidan, intifada qo‘shinlarining katta qismi yoshlar, jumladan, boshlang‘ich maktab o‘quvchilari ham bor. Ular tosh, molotov kokteyli va boshqa zo‘ravonlik turlari bilan shug‘ullanadilar“<ref>Law and Morality in Israel's War With the PLO, New York</ref>. Arab jurnalisti Huda Al-Hussein 2000-yil 27-oktabr kuni Londondagi arab gazetasiga quyidagilarni yozdi: Birlashgan Millatlar Tashkiloti askar bolalarni, ayniqsa Afrikada, ularni to'dalar o'chog'iga tashlaydigan jangarilar boshliqlari nazoratidan qutqarsa-da, ba'zi Falastin rahbarlari... ongli ravishda buni tushunib yetmay, ularning oxirgi nafasigacha jang maydoniga yollaydi<ref>[http://memri.org/bin/articles.cgi?Page=archives&Area=sd&ID=SP14700 Arab Journalist Decries Palestinian Child-Soldiers] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070711030041/http://memri.org/bin/articles.cgi?Page=archives&Area=sd&ID=SP14700 |date=11 July 2007 }} translated by [[MEMRI]]. Special Dispatch 147, 1 November 2000.</ref> 2002-yilda askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) „bolalarning jangovar harakatlarda qatnashayotgani haqida xabarlar mavjud boʻlsa-da, qurolli guruhlar tomonidan tizimli ravishda yollanganligi haqida hech qanday dalil yoʻq“, dedi<ref>Jihad Shomaly, ''et al.'' [http://www.dci-pal.org/english/publ/research/2004/ChildrenPerspective.pdf Use of Children in the Occupied Palestinian Territories] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071030070650/http://www.dci-pal.org/english/publ/research/2004/ChildrenPerspective.pdf|date=30 October 2007}} Defence for Children International/Palestine Section, 2004, p. 8. Citing CSC 1371 Report, November 2002.</ref><ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/1266534.stm|title=Child soldiers in the firing line|date=8 April 2001|publisher=BBC|access-date=19 September 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20081219144053/http://news.bbc.co.uk/2/hi/1266534.stm|archive-date=19 December 2008|url-status=live}}</ref>. Biroq, 2004-yilda tashkilot 2000-yil oktabridan 2004-yil martigacha falastinlik voyaga yetmaganlar ishtirokida kamida toʻqqizta hujjatlashtirilgan xudkushlik hujumi sodir boʻlganligini xabar qildi<ref name="CSGR2004-292">{{cite web|url=http://www.child-soldiers.org/document_get.php?id=966|title=Child Soldiers Global Report 2004|archive-url=https://web.archive.org/web/20041217103244/http://www.child-soldiers.org/document_get.php?id=966|archive-date=17 December 2004|url-status=dead}}&nbsp;{{small|(2.29&nbsp;MB)}} Child Soldiers International p. 292</ref>: 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida Hamas va Islom Jihodi oʻzining Eron boʻlimida „harbiy hujumlarda va mashgʻulotlarda bolalardan foydalangani“ uchun alohida taʼkidlangan<ref name="CSGR2004-304">{{cite web|url=http://www.child-soldiers.org/document_get.php?id=966|title=Child Soldiers Global Report 2004|archive-url=https://web.archive.org/web/20041217103244/http://www.child-soldiers.org/document_get.php?id=966|archive-date=2004-12-17|url-status=dead}}&nbsp;{{small|(2.29&nbsp;MB)}} Child Soldiers International, p. 304 cites in footnote 18 that this Information is from Palestinian human rights Monitoring Group (PHRMG), March 2004.</ref>. 2005-yil 23-mayda Amnesty International Falastin qurolli guruhlarini bolalardan qurolli faoliyatda foydalanishni zudlik bilan toʻxtatishga chaqirdi: „Falastin qurolli guruhlari hech qanday sharoitda qurolli hujumlar uyushtirish, qurol yoki boshqa materiallarni tashish uchun bolalardan foydalanmasligi kerak…“<ref>[http://web.amnesty.org/library/Index/ENGMDE150332005 Israel/Occupied Territories: Palestinian armed groups must not use children] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070711013612/http://web.amnesty.org/library/Index/ENGMDE150332005|date=11 July 2007}} 23 May 2005</ref>. === Turkiya (PKK) === Kurd-turk mojarosi paytida Kurdiston Ishchilar partiyasi (PKK) faol ravishda bolalarni yollab, oʻgʻirlab ketgan. Tashkilot Turkiya xavfsizlik kuchlari tomonidan 2000 dan ortiq bolani o‘g‘irlaganlikda ayblangan. Human Rights Watch (HRW), Birlashgan Millatlar Tashkiloti (BMT) va Xalqaro Amnistiya tashkilotining mustaqil hisobotlari 90-yillardan beri tashkilot va uning qurolli guruhlari tomonidan askarb olalar i yollash va ulardan foydalanishni tasdiqladi<ref>{{Cite web|url=https://hrwf.eu/wp-content/uploads/2016/07/Child-soldiers-in-ISIS-PKK-Boko-Haram%E2%80%A6.pdf|title=Child soldiers in ISIS, PKK, Boko Haram...|access-date=13 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20161016064155/http://hrwf.eu/wp-content/uploads/2016/07/Child-soldiers-in-ISIS-PKK-Boko-Haram%E2%80%A6.pdf|archive-date=16 October 2016|url-status=live}}</ref><ref name="hrw.org">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/12/22/iraq-armed-groups-using-child-soldiers-0|title=Iraq: Armed Groups Using Child Soldiers|date=22 December 2016|access-date=13 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20190129011816/https://www.hrw.org/news/2016/12/22/iraq-armed-groups-using-child-soldiers-0|archive-date=29 January 2019|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.refworld.org/docid/498805c428.html|title=Child Soldiers Global Report 2001 - Turkey|access-date=13 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180912111737/http://www.refworld.org/docid/498805c428.html|archive-date=12 September 2018|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.justice.gov/sites/default/files/eoir/legacy/2014/07/14/child_soldiers_2008_Global_Report.pdf|title=Child Soldiers: Global Report 2008|work=[[Child Soldiers International|Coalition to Stop the Use of Child Soldiers]]|via=justice.gov|access-date=13 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20170628062439/https://www.justice.gov/sites/default/files/eoir/legacy/2014/07/14/child_soldiers_2008_Global_Report.pdf|archive-date=28 June 2017|url-status=dead}}</ref>. 2001-yilda tashkilot tomonidan bolalarni yollash tizimli ravishda amalga oshirilgani haqida xabarlar paydo boʻldi. Tashkilotning asosan bolalarni yollash uchun tuzilgan Tabura Zaroken Sehit Agit deb nomlangan bataloni haqida bir qancha xabarlar eʼlon qilingan<ref>{{Cite news |last=Child Soldiers International |year=2001 |title=Child Soldiers Global Report 2001 – Turkey |language=en |work=Refworld |url=http://www.refworld.org/docid/498805c428.html |url-status=dead |access-date=22 March 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141029165401/http://www.refworld.org/docid/498805c428.html |archive-date=29 October 2014}}</ref>. Shuningdek, Kurdiston vatanparvarlar ittifoqi bolalarni o‘z safiga jalb qilgani aniqlangan<ref>{{cite news |last1=Refugees |first1=United Nations High Commissioner for |title=Refworld {{!}} Child Soldiers Global Report 2001 – Iraq |url=http://www.refworld.org/docid/498805f0c.html |url-status=live |access-date=7 August 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130920074539/http://www.refworld.org/docid/498805f0c.html |archive-date=20 September 2013}}</ref>. Turkiya xavfsizlik kuchlari maʼlumotlariga koʻra,Kurdiston Ishchilar partiyasi 12 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan 983 nafardan ortiq bolani oʻgʻirlab ketgan. 400 dan ortiq bola tashkilotdan qochib, xavfsizlik kuchlariga taslim bo‘lishgan. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bolalar Jamgʻarmasining 2010-yilda chop etilgan hisobotida Kurdiston Ishchilar partiyasi tomonidan bolalarni yollash juda xavfli ekani koʻrsatib oʻtilgan<ref>{{Cite web|url=https://www.aa.com.tr/en/turkey/pkk-criticized-over-child-soldiers-claims/245168|title=PKK criticized over 'child soldiers' claims|access-date=13 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181216031439/https://www.aa.com.tr/en/turkey/pkk-criticized-over-child-soldiers-claims/245168|archive-date=16 December 2018|url-status=live}}</ref>. 2016-yilda Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasini Iroqning Shingal mintaqasida va qoʻshni davlatlarda askar bolalar yollash orqali urush jinoyatlari sodir etganlikda ayblagan<ref>{{Cite web|url=http://www.rudaw.net/english/kurdistan/221220161|title=PKK commits war crime by recruiting child soldiers in Iraq, Huma|access-date=13 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181215223006/http://www.rudaw.net/english/kurdistan/221220161|archive-date=15 December 2018|url-status=live}}</ref>. Suriyadagi fuqarolar urushi davomida ko‘plab ommaviy axborot vositalari, jumladan Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasiga aloqador YPG tashkiloti askar bolalarni yollab, joylashtirganini tasdiqladi. Guruhning xalqaro huquqni buzgan bolalardan foydalanishni toʻxtatish haqidagi daʼvosiga qaramay, guruh bolalarni yollash va ulardan foydalanishni davom ettirdi<ref>{{Cite web|url=https://www.middleeastmonitor.com/20170628-us-report-ypg-recruiting-child-soldiers/|title=US report: YPG recruiting child soldiers|date=28 June 2017|access-date=12 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180212084459/https://www.middleeastmonitor.com/20170628-us-report-ypg-recruiting-child-soldiers/|archive-date=12 February 2018|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://english.alarabiya.net/en/News/middle-east/2017/06/28/US-YPG-still-recruits-child-soldiers-in-Syria.html|title=US: YPG still recruits child soldiers in Syria|date=28 June 2017|access-date=12 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180212083737/http://english.alarabiya.net/en/News/middle-east/2017/06/28/US-YPG-still-recruits-child-soldiers-in-Syria.html|archive-date=12 February 2018|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.middleeasteye.net/news/kurdish-ypg-militia-recruiting-child-soldiers-syria-hrw-930608836|title=Kurdish YPG militia recruiting child soldiers in Syria: HRW|access-date=12 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180212084730/http://www.middleeasteye.net/news/kurdish-ypg-militia-recruiting-child-soldiers-syria-hrw-930608836|archive-date=12 February 2018|url-status=live}}</ref>. 2018-yilda BMTning qurolli mojarolardagi bolalar boʻyicha yillik hisobotida 2017-yilda Xalq himoyasi boʻlinmalari va uning ayollar boʻlinmasi tomonidan 224 ta qiz bolalarni yollash holatlari qayd etilgan, bu 2016-yilga nisbatan deyarli besh baravar koʻpdir. Guruh bolalarni askarga olish uchun o‘g‘irlagani ham xabar qilingan<ref>{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2018/08/03/syria-armed-group-recruiting-children-camps|title=Syria: Armed Group Recruiting Children in Camps|date=3 August 2018|access-date=13 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20190108003545/https://www.hrw.org/news/2018/08/03/syria-armed-group-recruiting-children-camps|archive-date=8 January 2019|url-status=live}}</ref>. === Livan === Livandagi fuqarolar urushida turli tomonlar askar bolalardan foydalangan. 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida aytilishicha, Hizbulloh bolalarni harbiy xizmatga oʻrgatgan<ref name="Iran2008">{{cite web|url=http://www.unhcr.org/refworld/country,,CSCOAL,,IRN,,486cb109c,0.html|publisher=[[United Nations High Commission for Refugees]]|title=Child Soldiers Global Report 2008 – Iran|access-date=4 August 2009|date=20 May 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20121010075251/http://www.unhcr.org/refworld/country,,CSCOAL,,IRN,,486cb109c,0.html|archive-date=10 October 2012|url-status=live}}</ref>. 2017-yilda BMT mamlakatda islomiy jangarilar deb gumon qilingan qurolli guruhlar bolalarni o‘z safiga jalb qilayotgani haqida xabar berdi. === Suriya === Suriyada davom etayotgan fuqarolar urushi paytida bolalar Bashar Asadga qarshi boʻlgan guruhlarga qoʻshilishdi. 2012-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotiga isyonchilar askar bolalardan foydalangani haqidagi daʼvolar kelib tushgan, biroq ular buni tasdiqlay olishmagan<ref>{{Cite web|url=http://www.sbs.com.au/news/article/2012/03/27/syrian-rebels-accused-over-child-soldiers-un-official|title=Syrian rebels accused over child soldiers: UN official|access-date=22 August 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170823023940/http://www.sbs.com.au/news/article/2012/03/27/syrian-rebels-accused-over-child-soldiers-un-official|archive-date=23 August 2017|url-status=live}}</ref>. 2014-yil iyun oyida Birlashgan Millatlar Tashkiloti hisobotida aytilishicha, muxolifat bolalarni harbiy va yordamchi rollarga jalb qilgan. Yana aytilishicha, bunday qilish siyosati yoʻqdek tuyulgan boʻlsa-da, yoshni tekshirish tartiblari boʻlmagan. 2014-yilda Human Rights Watch tashkilotining xabar berishicha, isyonchi guruhlar bolalardan jang maydonlarida yaradorlarni davolash, o‘q-dorilar va boshqa yuklarni olib o‘tishdan tortib, janglar avj olgan paytda frontga, snayperchilar rolini bajarishga qadar yordam va jangovar rollarda foydalanmoqda<ref name="aljazeera.com">{{cite web|url=http://www.aljazeera.com/news/middleeast/2014/06/use-child-soldiers-syria-condemned-20146237583974800.html|title=Report: Syria rebels send children into war|access-date=2 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140925050405/http://www.aljazeera.com/news/middleeast/2014/06/use-child-soldiers-syria-condemned-20146237583974800.html|archive-date=25 September 2014|url-status=live}}</ref>. Turkiya hukumati oʻzaro bogʻlangan SETA tadqiqot markazi Suriya milliy armiyasining tarkibini aks ettiruvchi hisobotini askar bolalar qoʻllanilganini fosh qilgani sababli qaytarib oldi. Suriya milliy armiyasi hozirda Turkiya tomonidan moliyalashtiriladi, u 2000-yil 8-sentabrda bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishi toʻgʻrisidagi Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokolni imzolagan. Al-Monitor’ning manbalarga tayanib xabar berishicha, Turkiya Liviyaga Suriya milliy armiyasidagi bolalar askarlarini joylashtirgani maʼlum qilingan<ref>{{Cite web|url=https://ahvalnews.com/seta/pro-erdogan-think-tanks-survey-shows-child-soldiers-among-turkish-backed-syrian-opposition|title=Pro-Erdoğan think tank's survey shows child soldiers among Turkish-backed Syrian opposition|website=Ahval}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.al-monitor.com/originals/2020/05/child-soldiers-libya-syria-national-army-turkey.html|title=Report: Child soldiers deployed to Libya by Turkish-backed Syrian National Army|website=Al-Monitor: The Pulse of the Middle East}}</ref>. 2021-yil iyul oyida Amerika Qoʻshma Shtatlari Turkiyani Suriya va Liviyada askar bolalardan foydalanishga aloqador davlatlar roʻyxatiga qoʻshdi<ref name="US_Turkey_child-soldiers">{{cite web|url=https://www.reuters.com/world/middle-east/us-adds-turkey-list-countries-implicated-use-child-soldiers-2021-07-01/|title=U.S. adds Turkey to list of countries implicated in use of child soldiers|website=Reuters|date=1 July 2021}}</ref>. 2021-yilgi Inson huquqlari amaliyoti boʻyicha mamlakat hisobotida Suriyadagi Turkiya tomonidan qoʻllab-quvvatlanadigan kuchlardan bolalar askar sifatida yollangani haqida soʻz bordi<ref>[https://www.state.gov/reports/2021-country-reports-on-human-rights-practices/turkey/ 2021 Country Reports on Human Rights Practices: Turkey]</ref>. Kurd kuchlari ham bu taktikani qoʻllashda ayblangan. 2015-yilda Human Rights Watch tashkiloti kurd qurolli kuch rahbarlari Jeneva chaqiruvi bilan majburiyat shartnomasini imzolagani va 2014-yilning iyulidan beri 59 nafar bola, ulardan 10 nafari 15 yoshdan kichik boʻlganini daʼvo qilgan edi<ref>{{Cite web|url=https://www.voanews.com/a/hrw-kurdish-forces-using-child-fighters-despite-pledge-to-demobilize/2862390.html|title=Kurdish Militia Accused of Using Child Soldiers in Syria|access-date=22 August 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170823022030/https://www.voanews.com/a/hrw-kurdish-forces-using-child-fighters-despite-pledge-to-demobilize/2862390.html|archive-date=23 August 2017|url-status=live}}</ref>. Prezident Asad 2013-yilda askar bolalardan (18 yoshgacha bo‘lgan har qanday shaxs) foydalanishni taqiqlovchi qonunni qabul qildi, bu qonunni buzganlik uchun aybdorlar 10 yildan 20 yilgacha „jazoviy mehnat“ bilan jazolanishini eʼlon qildi<ref>{{cite web|url=http://www.syrianobserver.com/News/News/Assad+Issues+Law+on+Child+Soldiers|title=Assad Issues Law on Child Soldiers|access-date=2 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141006095232/http://www.syrianobserver.com/News/News/Assad+Issues+Law+on+Child+Soldiers|archive-date=6 October 2014|url-status=dead}}</ref>. Hukumat kuchlariga nisbatan qonun amalda qo‘llaniladimi yoki yo‘qmi, tasdiqlanmagan va isyonchi kuchlarga qarshi Suriya hukumati safida jang qilish uchun bolalar yollangani haqida da‘volar bor<ref name="report details">{{Cite news |last1=Sengupta |first1=Somini |date=4 February 2014 |title=U.N. Report Details Abuse of Children in Syrian War |website=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2014/02/05/world/middleeast/at-least-10000-children-killed-in-syria-un-estimates.html |url-status=live |access-date=27 February 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170904151709/https://www.nytimes.com/2014/02/05/world/middleeast/at-least-10000-children-killed-in-syria-un-estimates.html |archive-date=4 September 2017}}</ref>. Eron hukumati Suriyada fuqarolar urushi davrida Asadga sodiq hukumat kuchlari tarafida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni jalb qilgan<ref name="urlIran’s Child Soldiers in Syria | Human Rights Watch" /><ref name="WAJ" />. === Yaman === Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili Radhika Kuomarasvami 2010-yil yanvar oyida Yamandagi qabilalar oʻrtasidagi janglarda „koʻp sonli“ oʻsmir oʻgʻil bolalar jang qilishgani haqida xabar berdi. Nodavlat notijorat tashkilot faoli Abdul-Rahmon al-Marwanining hisob-kitoblariga ko‘ra, Yamanda har yili qabilalar o‘rtasidagi janglarda 500-600 ga yaqin bola halok bo‘ladi yoki yaralanadi<ref name="UPI">{{Cite news |date=6 January 2010 |title=Yemen's child soldiers go to war |work=United Press International |url=http://www.upi.com/Top_News/Special/2010/01/06/Yemens-child-soldiers-go-to-war/UPI-89571262808410/ |url-status=live |access-date=10 April 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100403050546/http://www.upi.com/Top_News/Special/2010/01/06/Yemens-child-soldiers-go-to-war/UPI-89571262808410 |archive-date=3 April 2010}}</ref>. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudan (ayniqsa Darfur) va Yamandan askar bolalar yollagan<ref>{{Cite web|title=Saudi Arabia 'recruits Darfur children for Yemen war'|url=https://www.aljazeera.com/news/2018/12/29/saudi-arabia-recruited-darfur-children-to-fight-in-yemen-nyt|access-date=2 October 2021|website=www.aljazeera.com|language=en}}</ref>. Britaniya SAS maxsus kuchlari Yamanda askar bolalarni tayyorlash bilan shug‘ullangani aytiladi. Xabar qilinishicha, Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya safida jang qilayotgan askarlarning kamida 40 foizi bolalardir<ref name="urlSerious questions over SAS involvement in Yemen war | UK news | The Guardian">{{cite web|url=https://www.theguardian.com/uk-news/2019/mar/27/serious-questions-over-sas-involvement-in-yemen-war|title='Serious' questions over SAS involvement in Yemen war &#124; UK news &#124; The Guardian|website=[[TheGuardian.com]]|date=27 March 2019|format=|archive-url=https://web.archive.org/web/20190328170441/https://www.theguardian.com/uk-news/2019/mar/27/serious-questions-over-sas-involvement-in-yemen-war|archive-date=28 March 2019|url-status=live}}</ref>. Saudiya Arabistoni hutiylarga qarshi Saudiya chegarasini qoʻriqlash uchun yamanlik bolalarni askar sifatida yollaydi<ref name="urlExclusive: Yemeni child soldiers recruited by Saudi-UAE coalition | Saudi Arabia News | Al Jazeera">{{cite web|url=https://www.aljazeera.com/news/middleeast/2019/03/exclusive-yemeni-child-soldiers-recruited-saudi-uae-coalition-190329132329547.html|title=Exclusive: Yemeni child soldiers recruited by Saudi-UAE coalition &#124; Saudi Arabia News &#124; Al Jazeera|archive-url=https://web.archive.org/web/20190402091726/https://www.aljazeera.com/news/middleeast/2019/03/exclusive-yemeni-child-soldiers-recruited-saudi-uae-coalition-190329132329547.html|archive-date=2 April 2019|url-status=live}}</ref> 2019-yil iyun oyida AQSh Davlat kotibi Mike Pompeo Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya Yamandagi fuqarolar urushida bolalardan foydalanayotgani haqidagi ekspert xulosalarini rad etib, AQShning bolalar askarlikka yollovchi davlatlar ro‘yxatiga kiritilishiga to‘sqinlik qildi<ref name="urlPompeo blocks inclusion of Saudi Arabia on US child soldiers list | US news | The Guardian">{{Cite web|url=http://www.theguardian.com/us-news/2019/jun/18/mike-pompeo-saudi-arabia-yemen-sudan-child-soldiers|title=Pompeo blocks inclusion of Saudi Arabia on US child soldiers list|first=Reuters in|last=Washington|date=18 June 2019|website=The Guardian}}</ref>. == Osiyo == 2004-yilda oʻsmirlarning harbiy xizmatidan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) Osiyoda minglab bolalar Afgʻoniston, Myanma (Birma) , Nepal Indoneziya, Filippin, Laos va Shri-Lankadagi faol mojarolar va oʻt ochishni toʻxtatish holatlariga kelishilganda ham jangovar kuchlarga jalb qilingani haqida xabar berdi. Hukumatning mojaro zonalariga kirishni rad etishi ishtirok etgan raqamlarni hujjatlashtirishni imkonsiz qildi<ref name="CSGR2004-159">{{cite web|url=http://www.child-soldiers.org/document_get.php?id=966|archive-url=https://web.archive.org/web/20041217103244/http://www.child-soldiers.org/document_get.php?id=966|url-status=dead|archive-date=17 December 2004|title=Child Soldiers Global Report 2004}}&nbsp;{{small|(2.29&nbsp;MB)}} Child Soldiers International pp. 18,159–161</ref>. 2004-yilda Myanma (Birma) hukumat qurolli kuchlari 12 yoshdan 16 yoshgacha boʻlgan bolalarni majburan yollagan va ishlatgan yagona davlat sifatida mintaqa tarixiga kirdi<ref name="CSGR2004-159" />. ''Xudoning armiyasi'' partizan guruhini birgalikda boshqargan egizak aka-uka Jonni va Lyuter Xtolar 1997-yilda guruhni boshqara boshlaganlarida taxminan oʻn yoshda boʻlishgan. === Afg'oniston === Afgʻonistonda oʻttiz yillik fuqarolar urushi davrida qurolli kuchlar minglab askar bolalarni yollagan. Koʻpchilik hali ham Tolibonga qarshi kurashmoqda. Islom diniy maktablari yoki madrasalaridan taʼlim olganlarning baʼzilari xudkush terrorchi va qurolli hujumchilar sifatida foydalaniladi. Kamuflyaj kiyimida va shahidlik shiorlari bilan yurgan o‘g‘il bolalarning targ‘ibot videosi 2009-yilda Afg‘oniston Tolibon rahbariyati tomonidan eʼlon qilingan. Bu videoga amerikalik askarni oʻldirgan 14 yoshli Tolibon jangchisiga tasanno ham kiritilgan<ref>{{cite web|last=Sengupta|first=Kim|url=https://www.independent.co.uk/news/appeals/indy-appeal/independent-appeal-a-child-is-reborn-1849087.html|title=Independent Appeal: A child is reborn|work=The Independent|date=24 December 2009|access-date=12 May 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20101127030413/http://www.independent.co.uk/news/appeals/indy-appeal/independent-appeal-a-child-is-reborn-1849087.html|archive-date=27 November 2010|url-status=live}}</ref>. === Birma/Myanma === Davlat Tinchlik va Taraqqiyot Kengashining taʼkidlashicha, Birmaning barcha askarlari koʻngilli hisoblanadi va qabul qilinganlarning hammasi 18 yoshdan katta. Human Rights Watch tashkiloti maʼlumotiga koʻra, Birma/Myanma milliy armiyasi Tatmadavda 70 000 ga yaqin oʻgʻil bolalar xizmat qilmoqda, 11 yoshgacha boʻlgan bolalar esa koʻchadan majburan olib kelinib guruhlarga qoʻshilmoqda. Guruhning xabar berishicha, dezertirlar uch yildan besh yilgacha qamoq jazosiga yoki hatto qatl etishga ham hukm qilinishi mumkin. Guruh shuningdek, taxminan 5,000-7,000 bolalar turli xil qurolli etnik muxolifat guruhlarida, xususan, Birlashgan Wa Davlat Armiyasida xizmat qilishini taʼkidladi<ref>{{cite web|url=https://www.hrw.org/legacy/reports/2002/burma/Burma0902-01.htm#P296_16897|title='My Gun Was As Tall As Me': Summary|publisher=[[Human Rights Watch]]|year=2002|access-date=5 August 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090216093554/http://www.hrw.org/legacy/reports/2002/burma/Burma0902-01.htm#P296_16897|archive-date=16 February 2009|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun 2009-yil iyun oyida hisobot eʼlon qildi, unda isyonchilar va hukumat tomonidan mamlakatda bolalarga nisbatan „jiddiy qonunbuzarliklar“ qayd etilgan. Maʼmuriyat 4-avgust kunidan boshlab keyingi oydan ular Birma/Myanmaga koʻproq oʻrganish uchun guruh yuborishlarini eʼlon qilishdi<ref name="urlPompeo blocks inclusion of Saudi Arabia on US child soldiers list | US news | The Guardian2">{{Cite web|url=http://www.theguardian.com/us-news/2019/jun/18/mike-pompeo-saudi-arabia-yemen-sudan-child-soldiers|title=Pompeo blocks inclusion of Saudi Arabia on US child soldiers list|first=Reuters in|last=Washington|date=18 June 2019|website=The Guardian}}</ref>. === Shri-Lanka === Shri-Lankada bolalarning jangarilar tomonidan foydalanilishi 1983-yilda Shri-Lankadagi fuqarolar urushi boshlanganidan beri xalqaro miqyosda tan olingan muammo boʻlib kelgan. 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni asosiy yollovchilar Tamil Eelam isyonchi ozodlik yoʻlbarslari hisoblanadi<ref>{{Cite web|date=11 November 2004|title=Sri Lanka: Tamil Tigers Forcibly Recruit Child Soldiers|url=https://www.hrw.org/news/2004/11/11/sri-lanka-tamil-tigers-forcibly-recruit-child-soldiers|access-date=3 August 2021|website=Human Rights Watch|language=en}}</ref>. === Nepal === Nepal Kommunistik partiyasi kuchlarida taxminan 6000-9000 bola xizmat qiladi. 2010-yildan boshlab CPNning askar bolalari demobilizatsiya qilindi<ref>{{Cite web|url=https://www.unicef.org/protection/nepal_52791.html|title=Last group of Maoist child soldiers discharged in Nepal|website=UNICEF|access-date=14 April 2019|archive-date=14 April 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190414182147/https://www.unicef.org/protection/nepal_52791.html|url-status=dead}}</ref>. === Filippin === Filippinda hukumatga qarshi kurashayotgan islomiy va kommunistik qurolli guruhlar muntazam ravishda yollangan bolalarga tayanib kurash olib boradi<ref>{{Cite web|url=https://digitallibrary.un.org/record/678865|title=Report of the Secretary-General on children and armed conflict in the Philippines|last=UN Security Council|year=2013|access-date=24 May 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180525062129/https://digitallibrary.un.org/record/678865|archive-date=25 May 2018|url-status=live}}</ref>. 2001-yilda Human Rights Watch tashkiloti Moro Islom ozodlik fronti (MILF)dagi 10 000 askarning taxminan 13 foizini bolalar tashkil etgani va hukumatga aloqador ayrim harbiylashtirilgan kuchlar ham bolalardan foydalanayotgani haqida xabar bergan<ref>{{cite web|url=http://hrw.org/children/child_soldiers_map.html|title=Human Rights Watch Interactive Map of Child Soldiers|archive-url=https://web.archive.org/web/20081101204543/http://hrw.org/children/child_soldiers_map.html|archive-date=1 November 2008|url-status=dead}}</ref>. 2016-yilda MILF 1869 nafar bolani guruhni tark etishiga ruxsat berdi va boshqa bolalarni guruhga qabul qilmaslik majburiyatini oldi<ref>United Nations Secretary-General. „Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017“. United Nations (2017). 25-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-yanvar 2018-yil.</ref>. Biroq oʻsha yili BMT Filippindagi boshqa qurolli guruhlar asosan 13 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan bolalarni yollashda davom etayotgani haqida xabarlar yana davom ettirdiUnited Nations Secretary-General. „Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017“. United Nations (2017). 25-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-yanvar 2018-yil.. == Yevropa == Child Soldiers International maʼlumotlariga koʻra, Yevropada faqat 18 yoshdan kattalarni yollash tendensiyasi mavjud, aksariyat mamlakatlar ham faqat kattalarni yollashga ruxsat beradi, 2016-yilgi maʼlumotlarga koʻra qanday qurolli guruhlar bolalardan foydalanayotgani maʼlum emas edi. 2018-yil holatiga koʻra esa bir davlat, Buyuk Britaniya 16 yoshdan bolalarni, beshtasi esa 17 yoshdan (Avstriya, Kipr, Fransiya, Germaniya va Gollandiya) harbiy xizmatga jalb qilgan. Ulardan, Buyuk Britaniya eng koʻp bolalarni ishga oladi. 2016-yilda Britaniya armiyasiga yangi chaqirilganlarning taxminan chorak qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan. Barcha Yevropa davlatlari bolalarni qurolli mojarolarga jalb etish toʻgʻrisidagi ixtiyoriy protokolni ratifikatsiya qilgan, shuning uchun chaqiruv bolalar odatda balogʻatga yetgunlaricha harbiy harakatlarda foydalanilmaydi. Bolalar 1990-yillarda Birinchi Chechen urushida jangchilar sifatida ishlatilgan. === Avstriya === Avstriya bolalarni ota-onalari roziligi bilan bir yil erta, 17 yoshdan boshlab harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Kipr === Kipr bolalarni ota-onalari roziligi bilan ikki yil erta, 16 yoshdan boshlab majburiy harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi. === Fransiya === Fransiya harbiy xizmatchilarni 17 yoshdan, harbiy texnik maktab oʻquvchilarini 16 yoshdan boshlab qabul qiladi. Qurolli kuchlarning 3 % ni 18 yoshgacha boʻlgan yoshlar tashkil etadi. === Germaniya === Germaniya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2015-yilda qurolli kuchlarning 6 foizini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil etgan. === Niderlandiya === Niderlandiya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2014-yilda uning qurolli kuchlarining 5 % 18 yoshgacha boʻlganlar boʻlgan. === Ukraina === 2014-yilda Ukraina sharqidagi qurolli mojaro paytida Donbasdagi tinchlik uchun adolat guruhi bolalarni qurolli tuzilmalarga jalb qilishning 41 ta holatini tasdiqlagan. Ulardan 37 tasi Ukraina nazorati ostida boʻlmagan hududdan, 4 tasi esa Ukraina nazorat hududidagi qurolli tuzilmalarda bolalarning ishtiroki bilan bogʻliq. Tasdiqlash imkoni boʻlmagan bolalarni ishga yollash haqida yana 31 ta murojaat boʻlgan. Ukraina tomonidan nazorat qilinmagan hududda tekshirilgan 37 ta ishning 33 tasi oʻgʻil bolalar va 4 tasi qiz bolalar; 57 % 16-17 yoshda, 35 % 15 yoshgacha boʻlgan va 8 % hollarda yoshni aniqlash mumkin boʻlmagan. === Buyuk Britaniya === Britaniya qurolli kuchlari 16 yoshdan boshlab xodimlarni jalb qilib, 15 yoshu 7 oylik bolalardan arizalarni qabul qilishni boshlaydi. Roʻyxatga olishdan oldin ota-onaning roziligi talab qilinadi. 2022-yil holatiga koʻra, Britaniya qurolli kuchlari tarkibiga kirganlarning 23 foizi 18 yoshdan kichiklar edi. Aksariyat bolalar armiyaga jalb qilingan, bu erda 2021-2022 yillarda askarlarning 30 foizi 18 yoshgacha boʻlganlar edi; koʻproq yangi askarlar boshqa yoshdagilarga qaraganda 16 yoshda edi. 16 yoshdan 17,5 yoshgacha boʻlgan armiyaga chaqirilganlar dastlab yosh guruhiga bagʻishlangan harbiy oʻquv markazida Army Foundation kollejida oʻqitiladi. 2021-yil holatiga koʻra, markaz Ofsted taʼlim inspektsiyasi tomonidan farovonlik boʻyicha „aʼlo“ deb baholangan, markazda suiisteʼmollik haqida koʻplab daʼvolar, baʼzilari isbotlangan, armiya rekordida. 2021-yilda markazda 22 nafar qizga nisbatan jinsiy huquqbuzarliklar bo‘yicha to‘qqizta tergov ochildi; bir tergovda gumon qilingan jinoyatchilarning uchtasi xodimlar boʻlgan. Vahiylar 2022-yil iyul oyida Vice News hisobotining mavzusi boʻlgan. OPAC maʼlumotlariga koʻra, Buyuk Britaniya odatda harbiy harakatlarda qatnashish uchun bolalarni chaqirmaydi, ammo chaqirilganlarni istisno qilmaydi ham. Buyuk Britaniya 2003-yildan 2010-yilgacha Iroq va Afg‘onistonga 18 yoshdan kichik bo‘lgan 22 nafar xodimni beixtiyor yubordi. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita Buyuk Britaniyani bolalar hech qanday sharoitda harbiy harakatlarda qatnasha olmasligini taʼminlash uchun oʻz siyosatini oʻzgartirishga chaqirdi. 1990-yillarda OPAC boʻyicha muzokaralarda Buyuk Britaniya AQShga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 boʻlishiga qarshi chiqdi. Bolalar huquqlarini himoya qiluvchi idoralar Buyuk Britaniya o‘z qurolli kuchlarini kadrlar bilan taʼminlashda bolalarga tayanishda davom etayotganini tanqid qildi. == Okeaniya == === Avstraliya === Avstraliya mudofaa kuchlari oʻz saflariga 16 yoshdan boshlab ota-onalarning roziligi bilan harbiy xizmatga kirishga ruxsat beradi. 18 yoshgacha boʻlgan qoʻl ostidagi yoshlarni chet elga yuborish yoki toʻgʻridan-toʻgʻri jangovar harakatlarda foydalanish mumkin emas, ularni evakuatsiya qilishning iloji boʻlmagan ekstremal holatlar bu vaziyatdan mustasno. === Yangi Zelandiya === 2018-yilning aniqlangan maʼlumotlariga koʻra, Yangi Zelandiya mudofaa kuchlariga qoʻshilishning minimal yoshi 17 yosh deb belgilangan. == Bolalardan harbiy maqsadda foydalanishni tugatish harakati == Bolalardan harbiy maqsadda keng miqyosda foydalanishganiga tarix guvoh. Faqat soʻnggi oʻn yilliklarda bu amaliyot asosli tanqid va uni tugatish uchun birgalikda saʼy-harakatlarga duch keldi. Qisman koʻplab qurolli kuchlar oʻz saflarini toʻldirishda bolalarga tayanganligi va qisman nodavlat qurolli guruhlarning xatti-harakatlariga taʼsir qilish qiyinligi sababli bu jarayon biroz sekin kechdi. == Yaqin tarix == === 1970-1980-yillar === Bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirokini cheklash boʻyicha xalqaro harakatlar 1977-yilda qabul qilingan 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar bilan boshlandi (77.2-modda). Yangi Protokollar 15 yoshgacha boʻlgan bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqladi, ammo davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarga 15 yoshdan boshlab bolalarni yollash va ulardan urushda foydalanishga ruxsat berishda davom etaverdi. Nodavlat notijorat tashkilotlari (NNTlar) bolalarni ishga yollashni butunlay taqiqlash toʻgʻrisidagi yangi shartnoma tarafdori boʻlganida, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (CRC) boʻyicha muzokaralar chogʻida qoidalar yangilandi. Qurolli kuchlari 18 yoshdan kichik boʻlganlardan foydalanayotgan baʼzi davlatlar bunga qarshilik koʻrsatdilar, shuning uchun 1989-yildagi yakuniy shartnoma matni faqat mavjud huquqiy standartni aks ettirdi xolos: 15 yoshgacha boʻlgan bolalarning harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishini taqiqlash. === 1990-yillar === XX asrning oxirlari yaʼni 1990-yillarda nodavlat notijorat tashkilotlari askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish koalitsiyasini (hozirgi Xalqaro bolalar askarlari) tashkil etishdi va ular Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada koʻrgan kamchiliklarni toʻgʻrilash maqsadida hamdard hukumatlar bilan yangi shartnoma tuzish kampaniyasida ishlashdi. Olti yil davom etgan global muzokaralardan soʻng, shartnoma 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol (OPAC) sifatida qabul qilindi. Shartnoma bolalarni harbiy xizmatga chaqirishni taqiqlab qoʻyadi, harbiy xizmatchilar 16 yoshdan kichik boʻlmasligini taʼminlaydi va harbiy harakatlarda bolalardan foydalanishni rad etadi. Shartnoma, shuningdek, nodavlat qurolli guruhlarni 18 yoshga toʻlmagan oʻsmirlarni har qanday maqsadda yollashni ham taqiqlaydi. OPAC boʻyicha muzokara olib borayotgan koʻpchilik davlatlar bolalarni yollashni taqiqlashni qoʻllab-quvvatlagan boʻlsa-da, AQSh boshchiligidagi Buyuk Britaniya bilan ittifoqdosh boʻlgan baʼzi mamlakatlar bunga eʼtiroz bildirdi. Shunday qilib, shartnoma 16 yoki 17 yoshli bolalarni ishga olishni taqiqlamaydi, garchi u davlatlarga qonunda yuqoriroq standartlarni oʻrnatishga imkon beradi. === 2000-yildan - hozirgi kungacha === Bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol qabul qilingandan soʻng, global ratifikatsiya kampaniyasi tez sur’atlar bilan rivojlandi. 2018-yilning maʼlumotlariga koʻra, OPAC 167 ta davlat tomonidan ratifikatsiya qilingan. Kampaniya, shuningdek, koʻplab davlatlarni bolalarni umuman ishga olmaslikka undadi. 2001-yilda 83 mamlakat faqat kattalarni roʻyxatga olishga ruxsat berdi. 2016-yilga kelib bu koʻrsatkich 126 taga yetdi, bu qurolli kuchlari mavjud boʻlgan mamlakatlarning 71 foizini tashkil qiladi. Taxminan 60 ga yaqin nodavlat qurolli guruhlar bolalardan foydalanishni toʻxtatish yoki qisqartirish toʻgʻrisida bitimlar tuzdilar, bu koʻpincha BMT yoki Jeneva chaqiruvi nodavlat tashkiloti vositachiligida oʻtkazildi. Child Soldiers International bergan hisobotlarga koʻra, OPAC shartnomasining muvaffaqiyati davlat qurolli kuchlari tomonidan bolalarni yollashning bosqichma-bosqich pasayishi bilan birgalikda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalar sonining qisqarishiga olib keldi. 2018-yilda berilgan maʼlumotlarga koʻra, bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish keng tarqalganligicha qolmoqda. Xususan, Boko Haram va IShIDga oʻxshagani jangari islomiy tashkilotlar hamda ularga qarshi kurashayotgan qurolli guruhlar bolalardan keng foydalanishadi. Bundan tashqari, aholisi eng koʻp boʻlgan uchta davlat — Xitoy, Hindiston va Qoʻshma Shtatlar hali ham oʻz qurolli kuchlariga 16 yoki 17 yoshli bolalarni harbiy xizmatga olinishiga ruxsat berishadi, shuningdek, „Yettilik“ guruhining beshta davlati: Kanada, Fransiya, Germaniya, Buyuk Britaniya va Amerika Qoʻshma Shtatlari ham bundan mustasno emas. == Voqealar == Qizil qoʻllar kuni — Red Hand day (shuningdek, Xalqaro askar bolalardan foydalanishga qarshi kurash kuni deb ham ataladi). Har yili 12-fevralda oʻtkaziladigan xotirlash kuni boʻlib, jamoatchilik eʼtiborini urushlar va qurolli toʻqnashuvlarda bolalardan askar sifatida ishlatish amaliyotiga qaratadi. Ushbu sana bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokolning kuchga kirishini aks ettiradi. == Bolalikning militarizatsiyasiga qarshi kurash == Oʻz qurolli kuchlariga bolalarni yollashga ruxsat bermaydigan koʻplab davlatlar taʼlim tizimi, atrof-muhit, filmlar va video oʻyinlar kabi mashhur oʻyin-kulgilar orqali bolalarga harbiy hayotni koʻrsatgani uchun tanqid qilindi.. Baʼzi sharhlovchilarning taʼkidlashicha, bolalar uchun bu marketing manipulyatsiya va harbiylikka yollash jarayonining bir qismidir va shuning uchun bu axloqiy jihatdan baholanishi kerak. Ushbu tamoyil baʼzi guruhlarni harbiy tashkilotlar va yoshlar oʻrtasidagi munosabatlarni bolalar huquqlari va sogʻligʻi nuqtai nazaridan tartibga solish uchun kampaniyaga olib keldi. Bunga misol qilib „ Urushga qarshilik ko‘rsatuvchilar“ xalqaro tashkilotining " Yoshlarning == Askarlikka olingan bolalarni reabilitatsiya qilish va reintegratsiya qilish == Child Soldiers International reintegratsiyani quyidagicha taʼriflaydi: „Ilgari qurolli kuchlar-guruhlar bilan aloqador boʻlgan bolalar tinch hayotga qaytishlari va ularning oilalari va jamiyatlarida qimmatli rol oʻynashlari uchun qoʻllab-quvvatlanadigan jarayon“. Askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiyalashga qaratilgan dasturlar UNICEF homiyligidagilar kabi koʻpincha uchta komponentni taʼkidlaydi: oilani birlashtirish-jamoa tarmogʻi, psixologik yordam va taʼlim-iqtisodiy imkoniyat. Dasturlarni muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun bu harakatlar kamida 3 yildan 5 yilgacha boʻlgan davrni oʻz ichiga oladi. Umuman olganda, reintegratsiya harakatlari bolalarni xavfsiz muhitga qaytarishga, diniy va madaniy marosimlar orqali bolaning oilasi va jamiyati nomidan kechirimlilik tuygʻusini shakllantirishga va bolaning oʻz oilasi bilan birlashishini ragʻbatlantirishga qaratilgan.harbiylashuviga qarshi kurash" dasturi, AQShdagi „Bolalarni yollashni to‘xtating“ kampaniyasi va Buyuk Britaniyadagi „Maktablardan tashqarida harbiylar“ kampaniyasini keltirish mumkin. Xuddi shunday xavotirlar Germaniya va Isroilda ham bildirilgan. Agar bola urush jinoyatlarini sodir etgan boʻlsa, reintegratsiya harakatlari qiyinlashishi mumkin, chunki bunday hollarda jamiyatda stigma va norozilik kuchayadi. Bunday vaziyatlarda bolaning ehtiyojlari jamiyatda adolat tuygʻusi bilan mutanosib boʻlishi muhimdir. Bunday vaziyatlarni zudlik bilan hal qilish kerak, chunki shunday qilinmasa, koʻplab bolalar qayta roʻyxatga olish xavfiga duch kelishadi. Shuningdek, reintegratsiyaning ikkita sohasi alohida eʼtiborga olinishi kerak: askar ayollar va bolalar askarlari orasida giyohvand moddalarni isteʼmol qilish. Giyohvand moddalar taʼsiri ostida boʻlgan yoki jinsiy yoʻl bilan yuqadigan kasalliklarga duchor boʻlgan askar bolalar oʻzlarining ehtiyojlariga mos keladigan qoʻshimcha dasturlarni talab qiladilar. s2fj0kjejbp9oieu94mj92vu7m4oj76 2817306 2817289 2022-08-29T11:26:17Z ShHamrayev 72833 /* Yevropa */ wikitext text/x-wiki {{tahrirlayapman|ShHamrayev}} Bolalar (Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada 18 yoshga toʻlmagan shaxs sifatida belgilangan) tarix davomida harbiy harakatlar va kampaniyalarda qatnashish uchun jalb qilingan<ref name="Wessells">{{cite journal|last1=Wessels|first1=Michael|title=Child Soldiers|journal=Bulletin of the Atomic Scientists|year=1997|volume=53|issue=4|page=32|doi=10.1080/00963402.1997.11456787|bibcode=1997BuAtS..53f..32W}}</ref>. Davlat qurolli kuchlari, nodavlat qurolli guruhlar va boshqa harbiy tashkilotlar tarkibidagi bola askarlar jangovar tayyorgarlikdan o‘tishi va jangovar mashg‘ulotlar uchun ishlatilishi, porterlar yoki xabarchilar kabi yordamchi rollarga tayinlanishi yoki tirik qalqon sifatida taktik ustunlik yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun ishlatilishi mumkin<ref name="Children at war">{{Cite news|url=http://www.historyextra.com/podcast/children-war|title=Children at war|work=History Extra|access-date=7 December 2017|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180112002342/http://www.historyextra.com/podcast/children-war|archive-date=12 January 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":2">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|title=The Paris Principles: Principles and guidelines on children associated with armed forces or armed groups|last=UNICEF|year=2007|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20161030083755/http://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|archive-date=30 October 2016|url-status=live}}</ref>. Masalan, minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida, gʻolib tomonda ham, magʻlub tomonda ham qatnashdilar. Bolalar kattalarga qaraganda taʼsirchanlikka koʻproq moyil boʻlganligi sababli harbiy xizmatda oson nishon hisoblanadi<ref name="ReferenceB">{{cite journal |last1=Beber, Blattman |first1=Bernd, Christopher |year=2013 |title=The Logic of Child Soldiering and Coercion |url=https://archive.org/details/sim_international-organization_winter-2013_67_1/page/65 |journal=International Organization |volume=67 |issue=1 |pages=65–104 |doi=10.1017/s0020818312000409 |doi-access=free}}</ref><ref name=":32">{{Cite book |last=Dave. |first=Grossman |title=On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society |date=2009 |publisher=Little, Brown and Co |isbn=9780316040938 |edition=Rev. |location=New York |oclc=427757599}}</ref><ref name="Wessells" /><ref name=":22">{{Cite book |author1-last=McGurk |author1-first=Dennis |title=Military life: The psychology of serving in peace and combat |author2-last=Cotting |author2-first=Dave I. |author3-last=Britt |author3-first=Thomas W. |author4-last=Adler |author4-first=Amy B. |publisher=Praeger Security International |year=2006 |isbn=978-0275983024 |editor1-last=Adler |editor1-first=Amy B. |volume=2: Operational stress |location=Westport |pages=13–31 |chapter=Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members |editor2-last=Castro |editor2-first=Carl Andrew |editor3-last=Britt |editor3-first=Thomas W.}}</ref>. Baʼzilar kuch bilan yollanadilar, boshqalari esa koʻpincha qashshoqlikdan qutulish uchun bu yoʻlni tanlaydilar<ref name="Wessells" /><ref name=":12">{{Cite book |last1=Brett |first1=R |url=https://archive.org/details/youngsoldierswhy0000bret |title=Young soldiers : why they choose to fight |last2=Specht |first2=I |publisher=Lynne Rienner Publishers |year=2004 |isbn=9781588262615 |location=Boulder, Colo. |oclc=53830868 |url-access=registration}}</ref><ref name=":103">{{Cite journal |last1=Gee |first1=David |last2=Taylor |first2=Rachel |date=1 November 2016 |title=Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army? |journal=The RUSI Journal |volume=161 |issue=6 |pages=36–48 |doi=10.1080/03071847.2016.1265837 |issn=0307-1847 |s2cid=157986637}}</ref><ref name=":82">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|title=Child Soldiers Global Report 2008|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2008|access-date=16 May 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181010192928/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|archive-date=10 October 2018|url-status=dead}}</ref>. Qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar koʻpincha psixiatrik kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi, shuningdek, tajovuzkorlikning kuchayishi kabi xulq-atvorning turli muammolariga duch kelishadi, bu esa balogʻat yoshida qashshoqlik va ishsizlikning yuqori xavfiga olib keladi. Buyuk Britaniya va AQShda olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmir bolalar orasida ularni harbiy xizmatga jalb qilish, hatto ular urushga yuborilmagan boʻlsa ham, oʻz joniga qasd qilishga urinish<ref name=":30">{{Cite journal |last1=Ursano |first1=Robert J. |last2=Kessler |first2=Ronald C. |last3=Stein |first3=Murray B. |last4=Naifeh |first4=James A. |last5=Aliaga |first5=Pablo A. |last6=Fullerton |first6=Carol S. |last7=Wynn |first7=Gary H. |last8=Vegella |first8=Patti L. |last9=Ng |first9=Tsz Hin Hinz |date=1 July 2016 |title=Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers |journal=JAMA Psychiatry |language=en |volume=73 |issue=7 |pages=741–9 |doi=10.1001/jamapsychiatry.2016.0600 |issn=2168-622X |pmc=4937827 |pmid=27224848}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/694167/20180327_Suicide_and_open_verdict_deaths_in_the_UK_Regular_Armed_Forces_1984-2017_Tables_and_Figures-O.xls|title=UK armed forces suicide and open verdict deaths: 1984–2017|last=UK, Ministry of Defence|year=2017|access-date=24 May 2018}}</ref> stress bilan bogʻliq ruhiy kasalliklar<ref name=":28">{{Cite journal |last1=Goodwin |first1=L. |last2=Wessely |first2=S. |last3=Hotopf |first3=M. |last4=Jones |first4=M. |last5=Greenberg |first5=N. |last6=Rona |first6=R. J. |last7=Hull |first7=L. |last8=Fear |first8=N. T. |year=2015 |title=Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population? |journal=Psychological Medicine |language=en |volume=45 |issue=9 |pages=1881–1891 |doi=10.1017/s0033291714002980 |issn=0033-2917 |pmid=25602942 |s2cid=3026974}}</ref><ref name=":29">{{Cite journal |last1=Martin |first1=Pamela Davis |last2=Williamson |first2=Donald A. |last3=Alfonso |first3=Anthony J. |last4=Ryan |first4=Donna H. |date=February 2006 |title=Psychological adjustment during Army basic training |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2006-02_171_2/page/157 |journal=Military Medicine |volume=171 |issue=2 |pages=157–160 |doi=10.7205/milmed.171.2.157 |issn=0026-4075 |pmid=16578988 |doi-access=free}}</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish<ref name=":31">{{Cite journal |last1=Head |first1=M. |last2=Goodwin |first2=L. |last3=Debell |first3=F. |last4=Greenberg |first4=N. |last5=Wessely |first5=S. |last6=Fear |first6=N. T. |date=1 August 2016 |title=Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel |journal=Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology |language=en |volume=51 |issue=8 |pages=1171–1180 |doi=10.1007/s00127-016-1177-8 |issn=0933-7954 |pmc=4977328 |pmid=26864534}}</ref><ref name=":33">{{Cite journal |last1=Mattiko |first1=Mark J. |last2=Olmsted |first2=Kristine L. Rae |last3=Brown |first3=Janice M. |last4=Bray |first4=Robert M. |year=2011 |title=Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel |url=https://archive.org/details/sim_addictive-behaviors_2011-06_36_6/page/608 |journal=Addictive Behaviors |volume=36 |issue=6 |pages=608–614 |doi=10.1016/j.addbeh.2011.01.023 |pmid=21376475}}</ref>, va zoʻravonlik yuzaga chiqadi<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref><ref name=":35">{{Cite journal |last=Bouffard |first=L A |year=2005 |title=The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience |url=https://archive.org/details/sim_armed-forces-and-society_winter-2005_31_2/page/273 |journal=Armed Forces & Society |volume=31 |issue=2 |pages=273–295 |doi=10.1177/0095327x0503100206 |s2cid=144559516}}</ref><ref name=":36">{{Cite journal |last1=Merrill |first1=Lex L. |last2=Crouch |first2=Julie L. |last3=Thomsen |first3=Cynthia J. |last4=Guimond |first4=Jennifer |last5=Milner |first5=Joel S. |date=August 2005 |title=Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2005-08_170_8/page/705 |journal=Military Medicine |volume=170 |issue=8 |pages=705–709 |doi=10.7205/milmed.170.8.705 |issn=0026-4075 |pmid=16173214 |doi-access=free}}</ref>. Bir qator shartnomalar bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishini kamaytirish yoki iloji boricha cheklashga qaratilgan<ref name=":3" /><ref>{{Cite web |title=Child Soldiers World Index |url=https://dallaireinstitute.org/child-soldiers-world-index/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Dallaire Institute |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Soldiers International |date=2018 |title=Why 18 Matters: A rights-based analysis of child recruitment |url=https://resourcecentre.savethechildren.net/document/why-18-matters-rights-based-analysis-child-recruitment/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Save the Children Resource Centre |language=en}}</ref>. Child Soldiers International tashkiloti bergan ma‘lumotlariga koʻra, bu kelishuvlar bolalarni ishga olishni kamaytirishga yordam bergan, ammo amaliyot baʼzi hududlarni toʻliq qamrab ololmayapti va bolalar butun dunyo boʻylab harbiy harakatlarda qatnashishda davom etmoqda. Iqtisodiy jihatdan qudratli baʼzi davlatlar 16 yoki 17 yoshli harbiy xizmatchilarga tayanishda davom etmoqda va soʻnggi yillarda qurolli toʻqnashuvlarda yosh bolalardan foydalanish koʻpaydi, chunki jangarilar harakati va ularga qarshi kurashayotgan guruhlar bolalarni koʻp sonni tashkil qilish uchun yollashadi<ref name=":3">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=Louder than words: An agenda for action to end state use of child soldiers|last=Child Soldiers International|year=2012|access-date=19 January 2018}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. == Tarix == Tarix oʻqitilgan va jang qilish uchun foydalanilgan, qoʻllab-quvvatlovchi rollarga tayinlangan, masalan, porter yoki xabarchi, jinsiy qul sifatida foydalanilgan yoki taktik ustunlik uchun tirik qalqon sifatida yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun yollangan bolalar bilan toʻla<ref name=":2" /><ref name="Children at war"/><ref name=":48">{{cite web|url=http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|title=Girl Soldiers – The cost of survival in Northern Uganda, Women News Network – WNN|date=13 January 2009|publisher=Womennewsnetwork.net|access-date=12 May 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120523212431/http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|archive-date=23 May 2012|url-status=live}}</ref> <ref>Michael Leggiere, The Fall of Napoleon: The Allied Invasion of France 1813–1814, pg.99–100</ref> Misol uchun, 1814-yilda Napoleon oʻz qoʻshinlariga koʻplab oʻsmirlarni to‘plagan. Minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida qatnashdilar<ref name=":41">{{cite web|title=How did Britain let 250000 underage soldiers fight in WW1?|url=https://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20180321184716/http://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|archive-date=21 March 2018|access-date=22 January 2016|work=BBC News}}</ref><ref name=":43">[[Norman Davies]], [https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603 ''Rising '44: The Battle for Warsaw,''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603|date=6 February 2016}} Pan Books 2004 p.603</ref><ref name="Rosen2005">{{cite book|author=David M. Rosen|url=https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|title=Armies of the Young: Child Soldiers in War and Terrorism|date=January 2005|publisher=Rutgers University Press|isbn=978-0-8135-3568-5|pages=54–55|quote=The participation of Jewish children and youth in warfare was driven by a combination of necessity, honor, and moral duty.|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref><ref name="Kucherenko2011">{{cite book|last=Kucherenko|first=Olga|url=https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|title=Little Soldiers: How Soviet Children Went to War, 1941–1945|date=13 January 2011|publisher=OUP Oxford|isbn=978-0-19-161099-8|page=3|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar kuchidan XX asr va XXI asrning boshlarida Afrika, Lotin Amerikasi va Yaqin Sharqning ayrim qismlarida foydalanishda davom etildi<ref name="CSGR2004-292" /><ref name=":14" /><ref name=":02" />. Faqat mazkur ming yillikning boshidan boshlab bolalardan harbiy foydalanishni cheklash va kamaytirish boʻyicha xalqaro harakatlar boshlandi. == Hozirgi holat == === Davlat qurolli kuchlari === 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) qabul qilindi. Shundan beri global tendentsiya Straight-18 standarti sifatida 18 va undan kichik yoshdagi bolalarni qurolli kuchlarga yollashni cheklashdan iborat. Qurolli kuchlari boʻlgan koʻpgina davlatlar OPACga aʼzo boʻlishdi, unga koʻra bolalarni yollash bilan shugʻullanuvchi davlatlar bunday vaziyatda jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ majburiyatini oladi<ref name=":5" /><ref name=":7">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|title=International laws and child rights|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180202005301/https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|archive-date=2 February 2018|url-status=dead}}</ref>. Shunga qaramay, Child Soldiers International 2018-yilda 46 mamlakatda 18 yoshgacha bo‘lgan bolalar hali ham harbiy maqsadlarga jalb qilinayotgani<ref name=":39">{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/|title=Child Soldiers World Index|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=29 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329153356/http://childsoldiersworldindex.org/|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref> va o‘qitilayotgani haqida xabar berdi. Ulardan koʻpchiligi 17 yoshdan boshlab, ozroq qismi 20 yosh, kami 16 yoshdan boshlab, nomaʼlum qismi esa 16 yoshdan ham kichikroq bolalarni ishga qabul qiladi<ref name=":5">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|title=Where are child soldiers?|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180201210707/https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|archive-date=1 February 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":3" /><ref name=":6">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|page=41|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitasi va boshqalar harbiy tayyorgarlik, harbiy muhit va majburiy xizmat shartnomasi bolalar huquqlariga mos kelmasligini va oʻsmirlarni davlat qurolli kuchlariga jalb qilishni toʻxtatishga chaqirdi. Bolalar oʻsmirlik davrida sogʻlom rivojlanish huquqiga egadir<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC/C/GC/20&Lang=en|title=General comment No. 20 (2016) on the implementation of the rights of the child during adolescence|last=Committee on the Rights of the Child|year=2016|website=tbinternet.ohchr.org|language=en-us|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926052204/https://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2FC%2FGC%2F20&Lang=en|archive-date=26 September 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":3" /><ref>{{Cite web|url=https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|title=Ending the recruitment and use of children in armed conflict|last=UNICEF|year=2017|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926014225/https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|archive-date=26 September 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":19">{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|title=Children, Not Soldiers {{!}} United Nations Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180119171732/https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|archive-date=19 January 2018|url-status=live}}</ref>. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudandan (ayniqsa Darfurdan) askar bolalarni yollagan. === Nodavlat qurolli guruhlar === Bularga qurolli kuchlar, isyonchilar, terroristik tashkilotlar, partizanlar harakati, mafkuraviy yoki diniy jihatdan boshqariladigan guruhlar, qurolli ozodlik harakatlari va boshqa turdagi kvaziharbiy tashkilotlar iborat bolalardan foydalanadigan nodavlat qurolli harbiylashtirilgan tashkilotlar kiradi. 2022-yil holatiga ko'ra, BMT bolalardan bunday guruhlar tomonidan keng foydalaniladigan 12 mamlakatni aniqladi: Janubiy Amerikadagi Kolumbiya; Afrikada Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Mali, Somali, Janubiy Sudan va Sudan; Yaqin Sharqdagi Livan; G'arbiy Osiyoda Suriya va Yaman; Markaziy Osiyoda Afg'oniston; va Janubi-Sharqiy Osiyoda Myanma<ref name=":57">{{Cite web|last=UN Secretary-General|date=23 June 2022|title=Children and armed conflict: Report of the Secretary-General|url=https://documents-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N22/344/71/PDF/N2234471.pdf|url-status=live|access-date=20 August 2022|website=United Nations}}</ref>. Hamma qurolli guruhlar ham bolalardan foydalanmaydi va 1999-yildan beri 60 ga yaqin qurolli guruhlar bu amaliyotni qisqartirish yoki tugatish toʻgʻrisida kelishuvga erishgan. Masalan, 2017-yilga kelib Filippindagi Moro Islomiy Ozodlik Jabhasi (MILF) o‘z saflaridan 2000 ga yaqin bolani ozod qildi<ref>{{Cite web|url=https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|title=UN Officials congratulate MILF for completion of disengagement of children from its ranks|last=UNICEF|date=4 December 2017|website=unicef.org|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180117182557/https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|archive-date=17 January 2018|url-status=live}}</ref>, 2016-yilda Kolumbiyadagi FARC-EP partizan harakati bolalarni yollashni to‘xtatishga rozi bo‘ldi. Boshqa mamlakatlar, xususan, Afgʻoniston, Iroq, Nigeriya va Suriyada teskari tendensiya kuzatilmoqda bu yerda islomiy jangarilar va ularga qarshi boʻlgan guruhlar bolalarni yollash, oʻqitish va ulardan foydalanishni kuchaytirdilar<ref name=":17">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. === Global taxmin === 2003-yilda Brukings Institutidan PW Singer, askar oʻsmirlar hududlarda davom etayotgan mojarolarning toʻrtdan uch qismida ishtirok etishini taxmin qildi<ref name="saddam">{{cite web|url=http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|title=Facing Saddam's Child Soldiers|author=P. W. Singer|date=14 January 2003|publisher=[[Brookings Institution]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20100212100221/http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|archive-date=12 February 2010|url-status=dead|access-date=3 August 2009|author-link=P. W. Singer}}</ref>. Oʻsha yili BMTning Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi (UNOCHA) bu bolalarning koʻpchiligi 15 yoshdan oshgan, ammo baʼzilari undan yoshroq boʻlganini xabar qildi<ref name="irin">{{cite web|url=http://www.irinnews.org/report/66280/africa-too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|title=AFRICA: Too small to be fighting in anyone's war|date=December 2003|publisher=UN Office for the Coordination of Humanitarian Affairs|archive-url=https://web.archive.org/web/20130325052712/http://www.irinnews.org/Report/66280/AFRICA-Too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|archive-date=25 March 2013|url-status=dead|access-date=3 August 2009}}</ref>. Bugungi kunda qurolli toʻqnashuvlar boʻlayotgan BMT rasmiylari va boshqa uchinchi tomonlarning kirishiga toʻsqinlik qiladigan hududlarda bolalardan harbiy foydalanishning keng tarqalganligi sababli, qancha bolalar jabrlanganini taxmin qilish qiyin<ref name=":8">{{Cite news |last=Child Soldiers International |year=2017 |title=How many children are used for military purposes worldwide? |language=en |url=https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |url-status=dead |access-date=25 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180126070954/https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |archive-date=26 January 2018}}</ref>. 2017-yilda Child Soldiers International tashkiloti dunyo boʻylab bir necha oʻn minglab bolalar, ehtimol 100 000 dan ortiq bolalar mamlakat qurolli kuchlari va nodavlat harbiy tashkilotlarda harbiy taʼlim olganini hisobladi va 2018-yilda tashkilot oʻsmirlar harbiy harakatlarda qatnashish uchun foydalanilgani haqida xabar berdi. 2018-yilda ular kamida 18 qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etgan. Qizlar askar bolalarning 40 % dan ortigʻini tashkil qilishi aniqlangan<ref>{{Cite book|last=Whitman|first=Shelly|title=The Routledge Handbook of the Responsibility to Protect|publisher=Routledge Publishing|year=2012|isbn=978-0-415-60075-0|location=New York|pages=154|language=English}}</ref>. == Bolalardan foydalanishning mantiqiy asoslari == Bolalarning jismoniy va psixologik jihatdan kattalarga nisbatan yosh boʻlishlariga qaramay, mamlakat va nodavlat harbiy tashkilotlarning ularni izlashiga koʻplab sabablari bor. === Psixologik omillar === Kattalarga nisbatan, bolalarning, shu jumladan o'smir bolalarning nevrologik rivojlanmaganligi ularni ishga qabul qilishga ko'proq moyil qiladi, shuningdek, xavf-xatarlarni hisobga olmasdan, keyingi qarorlar qabul qilish ehtimolini oshiradi<ref name=":55">{{Cite news |last=Louise, R |display-authors=et al |date=17 November 2016 |title=The recruitment of children by the UK armed forces: A critique from health professionals |language=en-GB |work=Medact |url=https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |url-status=live |access-date=31 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180131192429/https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |archive-date=31 January 2018}}</ref><ref>{{Cite book |last=Strasburger |first=V C |title=Children, adolescents, and the media (Chapter 1) |publisher=Sage |others=Wilson, Barbara J., Jordan, Amy B. (Amy Beth) |year=2013 |isbn=9781412999267 |edition=Third |location=Los Angeles |oclc=820450764}}</ref><ref>{{Cite journal |last=Spear |first=L. P. |date=June 2000 |title=The adolescent brain and age-related behavioral manifestations |journal=Neuroscience and Biobehavioral Reviews |volume=24 |issue=4 |pages=417–463 |doi=10.1016/s0149-7634(00)00014-2 |issn=0149-7634 |pmid=10817843 |s2cid=14686245}}</ref>. Ushbu moyilliklarni hisobga olgan holda, Germaniya<ref>{{Cite web |last=Krennerich |first=Michael |date=30 October 2020 |title=Shadow Report Child Soldiers 2020 |url=https://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC/Shared%20Documents/DEU/INT_CRC_NGO_DEU_44158_E.pdf |url-status=live |access-date=19 August 2022 |website=UN Office of the High Commissioner for Human Rights |page=24}}</ref>, Buyuk Britaniya<ref name=":13">{{Cite web |last=Gee |first=D |year=2008 |title=Informed Choice? Armed forces recruitment practices in the United Kingdom |url=https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204740/https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017}}</ref> va AQShda<ref name=":52">{{Cite web |last=American Public Health Association |year=2012 |title=Cessation of Military Recruiting in Public Elementary and Secondary Schools |url=https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204348/https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017 |website=apha.org}}</ref> o'smirlar bilan harbiy marketing olib borish tanqid qilingan. Xuddi shu uch mamlakatda olib borilgan tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kam ta'minlangan bolalarni nishonga olishadi<ref name=":93">{{Cite book |last=Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns |title=Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany |year=2016}}</ref><ref name=":23">{{Cite web |author1=Gee, D |author2=Goodman, A |title=Army visits London's poorest schools most often |url=http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20180529080003/http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |archive-date=29 May 2018 |access-date=10 December 2017}}</ref><ref name=":13" /><ref name=":21">{{Cite journal |last1=Hagopian |first1=Amy |last2=Barker |first2=Kathy |date=1 January 2011 |title=Should We End Military Recruiting in High Schools as a Matter of Child Protection and Public Health? |journal=American Journal of Public Health |volume=101 |issue=1 |pages=19–23 |doi=10.2105/ajph.2009.183418 |issn=0090-0036 |pmc=3000735 |pmid=21088269}}</ref><ref name=":52" /><ref>{{Cite news |title=Soldiers of Misfortune: Abusive U.S. Military Recruitment and Failure to Protect Child Soldiers |language=en |work=American Civil Liberties Union |url=https://www.aclu.org/other/soldiers-misfortune-abusive-us-military-recruitment-and-failure-protect-child-soldiers |access-date=13 December 2017}}</ref>. Masalan, Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni jalb qilishni oson deb hisoblaydi, ayniqsa kambag'al oilalardan bo'lganlarni yollash yanada osonroq<ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d5bbf83278b3100018306a4/1566293898095/UK_recruitment_report_final.pdf |access-date=24 August 2019 |website=crin.org}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d4ab413eab07100015db6b6/1565176852564/FINAL+Youngest+British+army+recruits+come+disproportionately+from+England%27s+most+deprived+constituencies.pdf |access-date=24 August 2019}}</ref>. Ishga qabul qilingandan so'ng, bolalarga kattalarga qaraganda buyruqlarni osonroq bajartirish va nazorat qilish va kattalardan ko'ra din, nomus, obro'-e'tibor, qasos va burch kabi pul to'lanmaydigan rag'batlar uchun kurashishga moyildirlar<ref>{{cite journal |last1=Rosenblatt |first1=Roger |year=1984 |title=Children of War |journal=American Educator 8 |volume=1 |pages=37–41}}</ref>. Keltirilgan misollarga quyidagilar kiradi: Piter V. Singerning fikricha, oʻsmirlar osonlik bilan boshqara oladigan yengil avtomatik qurollarning global miqyosda tarqalishi bolalardan bevosita jangchilar sifatida foydalanishni yanada foydaliroq qildi<ref> Singer, Peter (2005). Children at War. New York: Pantheon Books. ISBN 9780375423499.</ref>. Romeo Daller aholining haddan tashqari koʻpayishi bolalarni harbiy tashkilotlar uchun arzon va qulay manbaga aylantirishdagi roliga ishora qilgan<ref>Dallaire, Roméo (2011). They Fight Like Soldiers, They Die Like Children: The Global Quest to Eradicate the Use of Child Soldiers. New York: Walker, and Company.</ref>. Rojer Rozenblatt oʻsmirlar kattalarga qaraganda din, sharaf, obroʻ-eʼtibor, qasos va burch kabi pul bilan olib boʻlmaydigan ragʻbatlar uchun kurashishga tayyor ekanligini taʼkidladi<ref>Rosenblatt, Roger (1984). "Children of War". American Educator 8 1: 37–41.</ref>. Bir qancha sharhlovchilar, jumladan, Bernd Beber, Kristofer Blattman, Deyv Grossman, Maykl Uessels, MakGurk va uning hamkasblari, bolalar kattalarga qaraganda itoatkor va moslashuvchan boʻlganligi sababli, ularni boshqarish, aldash va ularga yot gʻoyalar singdirish osonroq ekanligini taʼkidladilar<ref>Beber, Blattman, Bernd, Christopher (2013). "The Logic of Child Soldiering and Coercion". International Organization 67 (1): 65–104. doi:10.1017/s0020818312000409. Bu manba bu sahifada ikki marta foydalanilgan.</ref><ref>Dave., Grossman. On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society, Rev., New York: Little, Brown and Co, 2009. ISBN 9780316040938. OCLC 427757599. </ref><ref>Wessels, Michael (1997). "Child Soldiers". Bulletin of the Atomic Scientists 53 (4): 32. doi:10.1080/00963402.1997.11456787.</ref><ref>McGurk, Dennis „Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members“,. Military life: The psychology of serving in peace and combat Adler: . Westport: Praeger Security International, 2006 — 13–31 bet. ISBN 978-0275983024. </ref> Devid Gi va Reychel Teylor Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni ayniqsa kambagʻal oilalardan boʻlganlarni jalb qilish osonroq ekanligini aniqladi<ref>Gee, David; Taylor, Rachel (1 November 2016). "Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army?". The RUSI Journal 161 (6): 36–48. doi:10.1080/03071847.2016.1265837. ISSN 0307-1847.</ref><ref>Child Rights International Network. „Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK“. crin.org (21-avgust 2019-yil). Qaraldi: 24-avgust 2019-yil.</ref><ref>Child Rights International Network. „Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies“ (21-avgust 2019-yil). Qaraldi: 24-avgust 2019-yil.</ref>. Baʼzi qurolli guruhlar rahbarlarining taʼkidlashicha, oʻsmirlar oʻzlarining yosh boʻlishlariga qaramay, jangovar boʻlinmaga jangchilar sifatida oʻzlarining fazilatlarini olib kelishadi, ular koʻpincha ajoyib darajada qoʻrqmas, chaqqon va chidamlidir<ref>Beber, Bernd; Blattman, Christopher (2013). "The Logic of Child Soldiering and Coercion" (en). International Organization 67 (1): 65–104. doi:10.1017/s0020818312000409. ISSN 0020-8183.</ref>. Baʼzi oʻsmirlar harbiy tashkilotlarga majburan jalb qilinsa, aldanib yoki pul bilan olinsa, boshqalari oʻz xohishi bilan qoʻshiladi<ref>Brett, R. Young soldiers : why they choose to fight. Boulder, Colo.: Lynne Rienner Publishers, 2004. ISBN 9781588262615. OCLC 53830868.</ref><ref>Child Soldiers International. „Des Milliers de vies à réparer“ (fr) (2016). 15-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 29-yanvar 2018-yil.</ref><ref>Manba Wessels, Michael (1997). "Child Soldiers". Bulletin of the Atomic Scientists 53 (4): 32. doi:10.1080/00963402.1997.11456787.</ref>. Buning sabablari koʻp. 2004-yilda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalarni oʻrganishda Reychel Brett va Irma Spekt harbiy xizmatga kirishni ragʻbatlantiradigan bir qator omillarga ishora qildilar, xususan: Qashshoqlik, shu jumladan taʼlim yoki ishga joylashish imkoniyatlarining yetishmasligi Urushning madaniy normallashuvi Yangi doʻstlar izlash Qasos (masalan, doʻstlar va qarindoshlarning oʻldirilganini koʻrgandan keyin) „Jangchi“ roli yetuklikka oʻtish marosimini taʼminlaydi degan umidlar<ref>Brett, R. Young soldiers : why they choose to fight. Boulder, Colo.: Lynne Rienner Publishers, 2004. ISBN 9781588262615. OCLC 53830868.</ref>. XX asrning oxirlari taxminan 1990-yillarda Kambodja qurolli kuchlari tomonidan yollangan bolaning quyidagi soʻzlari koʻplab bolalarning qoʻshilish fikrlariga xosdir: <blockquote>Men ota-onamda ovqat yoʻqligi va maktabga bormasligim sababli qoʻshildim. . . Men minalar haqida oʻylardim, lekin nima ham qilishimiz mumkin — bu buyruq [oldingi chiziqqa borish]. Bir kuni kimdir mening oldimda minani bosdi va u yaralanib vafot etdi. . . O‘shanda men 60 metr narida radio yonida turgan edim. Men uning oʻlganini koʻzim bilan koʻrdim. . . Men har bir boʻlimda yosh bolalarni koʻraman. . . Ishonchim komilki, yana bir-ikki yil askarligimcha qolaman. Harbiy bo‘lishni to‘xtatsam, hech qanday mahoratim yo‘qligi uchun biror joyda ishlolmayman. Men keyin nima qilishimni bilmayman. . .<ref name=":410">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=adc88bff-1916-4317-b184-d9079e7b0bb8|archive-url=https://web.archive.org/web/20190525205613/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=adc88bff-1916-4317-b184-d9079e7b0bb8|url-status=dead|archive-date=2019-05-25|title=Global Report on Child Soldiers|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2001|website=child-soldiers.org|access-date=2018-05-16}}</ref></blockquote> == Bolalarga taʼsiri == === Qurolli mojaro === Bolalarga harbiy hayotning taʼsir koʻlami birinchi marta xalqaro hamjamiyat tomonidan BMT Bosh Assambleyasi topshirgan „Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri“ (1996-yilda) nomi bilan inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machel tomonidan tayyorlangan yirik hisobotda maʼlum qilingan<ref>Machel. „Impact of armed conflict on children“ (1996). 8-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. Hisobot, ayniqsa, yosh bolalardan foydalanish bilan bogʻliq boʻlib, har yili dunyo boʻylab koʻp minglab bolalar oʻlib ketayotgani, mayib-majruh boʻlib, psixiatrik jarohatlar olganligi haqidagi dalillarni taqdim etgan<ref>Machel. „Impact of armed conflict on children“ (1996). 8-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. Grasa Machelning hisobotidan keyin oʻtkazilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar ruhiy kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi va xatti-harakatlari bilan bogʻliq muammolarning sezilarli darajada yuqori xavfiga duch kelishadi<ref name=":15">{{Cite web|url=https://www.scribd.com/document/328940882/Child-Soldiering-Impact-on-Childhood-Development-and-Learning-Capacity|title=Child soldiering: Impact on childhood development and learning capacity|last=Boothby, N|display-authors=et al|year=2010|access-date=30 January 2018}}</ref>. Masalan, Falastin va Ugandada olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, sobiq askar bolalarning yarmidan koʻpi travmadan keyingi stress buzilishi alomatlarini koʻrsatgan va Ugandadagi har oʻninchi boladan toʻqqiztasida ruhiy tushkunlik holati ijobiy boʻlgan. Falastinlik tadqiqot olib boruvchilar, shuningdek, qurolli toʻqnashuvlarda yuqori darajadagi zoʻravonlikka duchor boʻlgan bolalar boshqa bolalarga qaraganda tajovuzkorlik va agressiyani koʻrsatish ehtimoli koʻproq ekanligini aniqladilar. Ushbu taʼsirlarning umumiy taʼsiri odatda kattalardagi qashshoqlik va doimiy ishsizlikning yuqori xavfini oʻz ichiga oladi<ref>Boothby, N. „Child soldiering: Impact on childhood development and learning capacity“ (2010). Qaraldi: 30-yanvar 2018-yil.</ref> === Qo'lga olish === Human Rights Watch tashkilotiga bergan maʼlumotlarga koʻra, qurolli kuchlar va guruhlar yollangan bolalarni hibsga olganlarida ularga koʻproq zarar yetkaziladi<ref name=":50">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|title=Children Detained in War Zones|date=28 July 2016|access-date=21 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821224149/https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|archive-date=21 August 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar koʻpincha yetarli oziq-ovqatsiz, tibbiy yordamsiz yoki boshqa gʻayriinsoniy sharoitlarda hibsga olinadi va baʼzilari hibs paytida jismoniy va jinsiy qiynoqlarga duchor boʻlishadi. Baʼzilari oilasi bilan qoʻlga olinadi yoki oila aʼzolaridan birining faoliyati tufayli hibsga olinadi. Advokatlar va qarindoshlarning har qanday sud majlisida ishtiroki koʻpincha taqiqlanadi<ref name=":50">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|title=Children Detained in War Zones|date=28 July 2016|access-date=21 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821224149/https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|archive-date=21 August 2016|url-status=live}}</ref>. === Harbiy tayyorgarlik === Boshqa tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, bolalarni, shu jumladan katta yoshdagi bolalarni harbiy xizmatga olish, hatto ular balogʻatga yetgunga qadar qurolli toʻqnashuvlarda qoʻllanilmasa ham, zararli taʼsir koʻrsatadi. Qoʻshma Shtatlardagi harbiy akademiklar harbiy tayyorgarlikni (barcha yoshdagi) doimiy stress sharoitida „intensiv singdirish“ sifatida tavsiflaydilar, uning asosiy maqsadi chaqiriluvchilarning soʻzsiz va darhol boʻysunishini oʻrgatishdir<ref>McGurk, Dennis „Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members“,. Military life: The psychology of serving in peace and combat Adler: . Westport: Praeger Security International, 2006 — 13–31 bet. ISBN 978-0275983024. </ref>. Ilmiy tadqiqotlarlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmirlar kattalarga qaraganda yuqori stressli muhitga moyil, masalan, boshlangʻich harbiy tayyorgarlikka, ayniqsa bolalik davridagi qiyinchiliklarga duchor boʻlganlar oʻzlarini koʻproq himoyasiz sezishadi. Harbiy xizmatga chaqirilganlar urushga yuborilishidan oldin ham vafot etishi mumkin. Ayniqsa AQShda oʻz joniga qasd qilishga urinish xavfi yuqori<ref>Ursano, Robert J.; Kessler, Ronald C.; Stein, Murray B.; Naifeh, James A.; Aliaga, Pablo A.; Fullerton, Carol S.; Wynn, Gary H.; Vegella, Patti L. et al. (1 July 2016). "Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers" (en). JAMA Psychiatry 73 (7): 741–9. doi:10.1001/jamapsychiatry.2016.0600. ISSN 2168-622X. PMID 27224848. PMC 4937827.</ref>. AQSh va Buyuk Britaniyada ruhiy kasalliklarning yuqori xavfi<ref>Goodwin, L.; Wessely, S.; Hotopf, M.; Jones, M.; Greenberg, N.; Rona, R. J.; Hull, L.; Fear, N. T. (2015). "Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population?" (en). Psychological Medicine 45 (9): 1881–1891. doi:10.1017/s0033291714002980. ISSN 0033-2917. PMID 25602942.</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish xavfi yuqori<ref>Head, M.; Goodwin, L.; Debell, F.; Greenberg, N.; Wessely, S.; Fear, N. T. (1 August 2016). "Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel" (en). Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology 51 (8): 1171–1180. doi:10.1007/s00127-016-1177-8. ISSN 0933-7954. PMID 26864534. PMC 4977328.</ref><ref>Mattiko, Mark J.; Olmsted, Kristine L. Rae; Brown, Janice M.; Bray, Robert M. (2011). "Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel". Addictive Behaviors 36 (6): 608–614. doi:10.1016/j.addbeh.2011.01.023. PMID 21376475</ref> va zoʻravonlik xulq-atvorining yuqori xavfi<ref>MacManus, Deirdre; Dean, Kimberlie; Jones, Margaret; Rona, Roberto J; Greenberg, Neil; Hull, Lisa; Fahy, Tom; Wessely, Simon et al. (2013). "Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study". The Lancet 381 (9870): 907–917. doi:10.1016/s0140-6736(13)60354-2. PMID 23499041.</ref><ref>Bouffard, L A (2005). "The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience". Armed Forces & Society 31 (2): 273–295. doi:10.1177/0095327x0503100206</ref><ref>Merrill, Lex L.; Crouch, Julie L.; Thomsen, Cynthia J.; Guimond, Jennifer; Milner, Joel S. (August 2005). "Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates". Military Medicine 170 (8): 705–709. doi:10.7205/milmed.170.8.705. ISSN 0026-4075. PMID 16173214.</ref> chaqiriluvchilarning harbiy xizmatga kirishdagi holatiga, yoshiga bogʻliq. Harbiy muhit, shuningdek, zoʻravonlik va jinsiy zoʻravonlikning yuqori darajasi bilan tavsiflanadi<ref>UK, Ministry of Defence. „British Army: Sexual Harassment Report“ (2015). 9-mart 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Canada, Statcan [official statistics agency]. „Sexual Misconduct in the Canadian Armed Forces, 2016“ (en). statcan.gc.ca (2016). 30-mart 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Marshall, A; Panuzio, J; Taft, C (2005). "Intimate partner violence among military veterans and active duty servicemen" (en). Clinical Psychology Review 25 (7): 862–876. doi:10.1016/j.cpr.2005.05.009. PMID 16006025</ref>. Harbiy xizmatga chaqirish amaliyotlari oʻsmirlik davridagi bolalarning zaif tomonlariga zarba berishi ham aniqlangan. Xususan, Germaniya<ref>Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns. Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany, 2016. </ref>, Buyuk Britaniya<ref>Gee, D. „Army visits London's poorest schools most often“. 29-may 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 10-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Gee. „Informed Choice? Armed forces recruitment practices in the United Kingdom“ (2008). 13-dekabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil. </ref><ref>Gee, David; Taylor, Rachel (1 November 2016). "Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army?". The RUSI Journal 161 (6): 36–48. doi:10.1080/03071847.2016.1265837. ISSN 0307-1847.</ref> va AQSh<ref>Hagopian, Amy; Barker, Kathy (1 January 2011). "Should We End Military Recruiting in High Schools as a Matter of Child Protection and Public Health?". American Journal of Public Health 101 (1): 19–23. doi:10.2105/ajph.2009.183418. ISSN 0090-0036. PMID 21088269. PMC 3000735</ref><ref>American Public Health Association. „Cessation of Military Recruiting in Public Elementary and Secondary Schools“. apha.org (2012). 13-dekabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil.</ref><ref>„Soldiers of Misfortune: Abusive U.S. Military Recruitment and Failure to Protect Child Soldiers“(ingl.), American Civil Liberties Union. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil.</ref> dalillari shuni koʻrsatdiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kambagʻal oilalardan boʻlgan bolalarni xavf va cheklovlarni oʻtkazib yuboradigan marketing yordamida nishonga olishadi. Baʼzi akademiklarning taʼkidlashicha, bunday marketing oʻsmirlik davrida hissiy jihatdan asoslangan qarorlar qabul qilishda psixologik moyillikdan foydalanadi<ref>Strasburger, V C. Children, adolescents, and the media (Chapter 1), Wilson, Barbara J., Jordan, Amy B. (Amy Beth), Third, Los Angeles: Sage, 2013. ISBN 9781412999267. OCLC 820450764</ref><ref>Louise, R. „The recruitment of children by the UK armed forces: A critique from health professionals“ (en-GB), Medact (17-noyabr 2016-yil). Qaraldi: 31-yanvar 2018-yil.</ref><ref>Spear, L. P. (June 2000). "The adolescent brain and age-related behavioral manifestations". Neuroscience and Biobehavioral Reviews 24 (4): 417–463. doi:10.1016/s0149-7634(00)00014-2. ISSN 0149-7634. PMID 10817843.</ref><ref>Medact. „House of Commons Defence Committee Inquiry into Armed Forces and Veterans Mental Health: Written Evidence Submitted by Medact“ (2018). 15-noyabr 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-mart 2018-yil. </ref>. == Xalqaro huquq == === Bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish === '''Bolaning taʼrifi''' Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya bola deb 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni deb belgilab bergan. Parij tamoyillari qurolli kuchlar yoki qurolli guruh bilan bogʻlangan bolani quyidagicha belgilaydi: <blockquote>…qurolli kuchlar yoki qurolli guruh tomonidan har qanday lavozimda, shu jumladan, ular bilan cheklanmagan holda, jangchilar, oshpazlar, yuk tashuvchilar, josuslar yoki jinsiy maqsadlar uchun, yoki boʻlmasa xabarchilar sifatida foydalaniladigan 18 yoshga to‘lmagan har qanday shaxsdir.</blockquote> Hujjat Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi tomonidan tasdiqlangan. Bu nafaqat harbiy harakatlarda qatnashayotgan balki bevosita uning yaqinida ishtirok etayotgan bolalarga tegishli. '''15 yoshgacha boʻlgan bolalar''' 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar (1977-yil, 77.2-modda)<ref name=":25">{{Cite web|url=https://www.icrc.org/eng/assets/files/other/icrc_002_0321.pdf|title=Protocols additional to the Geneva Conventions of 12 August 1949|last=International Committee of the Red Cross|year=1977|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20170307150937/https://www.icrc.org/eng/assets/files/other/icrc_002_0321.pdf|archive-date=7 March 2017|url-status=live}}</ref>, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (1989) va Xalqaro jinoiy sudning Rim statuti (2002) hammasi mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlarga va qurolli boʻlmagan kuchlarga bolalarni ishlatishni taqiqlaydi. Davlatlarning qurolli guruhlari 15 yoshgacha bo‘lgan bolalarni bevosita qurolli to‘qnashuvlarda (texnik jihatdan „jang“ harakatlarda) ishlatadigan boʻlsa bu [[urush jinoyati sifatida tan olingan<ref>{{Cite web|url=https://www.icc-cpi.int/nr/rdonlyres/ea9aeff7-5752-4f84-be94-0a655eb30e16/0/rome_statute_english.pdf|title=Rome Statute of the International Criminal Court (A/CONF.183/9)|year=1998|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180318090721/https://www.icc-cpi.int/nr/rdonlyres/ea9aeff7-5752-4f84-be94-0a655eb30e16/0/rome_statute_english.pdf|archive-date=18 March 2018|url-status=live}}</ref>. '''18 yoshgacha bo'lgan bolalar''' Qurolli kuchlarga ega boʻlgan aksariyat mamlakatlar shuningdek, bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) (2000-yil) va Bolalar mehnatining eng yomon shakllari (1999-yilda boʻlib oʻtgan) konvensiyasining yuqori standartlari bilan bogʻliq boʻlib, ular bolalarni 18 yoshga yetguncha majburiy yollashni taqiqlaydi<ref>Child Soldiers International. „International laws and child rights“(ingl.). Qaraldi: 25-yanvar 2018-yil.</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:11300:0::NO::P11300_INSTRUMENT_ID:312327|title=Ratifications of C182 – Worst Forms of Child Labour Convention, 1999 (No. 182)|last=International Labour Organization|website=ilo.org|language=en|access-date=30 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180130053725/http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:11300:0::NO::P11300_INSTRUMENT_ID:312327|archive-date=30 January 2018|url-status=live}}</ref>. OPAC protokoli, shuningdek, hali ham bolalarni (16 yoshdan boshlab) yollash bilan shugʻullanadigan hukumatlardan „18 yoshga toʻlmagan shaxslar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrishni“ talab qiladi. Bundan tashqari, OPAC nodavlat qurolli guruhlarga garchi buning qonuniy kuchi mavhum boʻlsa-da, har qanday sharoitda bolalarni yollashni taqiqlaydi<ref>Geneva Call. „Engaging nonstate armed groups on the protection of children: Towards strategic complementarity“ (2012). 22-mart 2015-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil. </ref><ref>Child Soldiers International. „A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups“ (2016). 8-mart 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 19-yanvar 2018-yil.</ref> Dunyodagi eng yuqori standart Afrikaning Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Xartiyasi<ref>African Commission on Human and Peoples' Rights. „African Charter on the Rights and Welfare of the Child“. achpr.org (2018). 21-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref> tomonidan belgilangan, u mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni har qanday sharoitda ham yollashni taqiqlaydi. Afrikaning aksariyat davlatlari Xartiyani ratifikatsiya qilgan<ref>African Commission on Human and Peoples' Rights. „African Charter on the Rights and Welfare of the Child“. achpr.org (2018). 21-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. '''Cheklovlar va bo'shliqlar''' Yuqoridagi shartnomalarning hech biri bolalarning "jangovar harakatlarda" bilvosita ishtirok etishini yoki ularda (ya'ni, jangovar harakatlardan uzoqda) harbiy amaliyotga hissa qo'shishni aniq taqiqlamaydi. OPAC aʼzosi boʻlmagan mamlakatqurolli kuchlar Jeneva konvensiyalarining I Protokolida belgilangan quyi standartlarga boʻysunadilar, bu esa qurolli kuchlarga oʻn besh yoshdan oshgan bolalarni jangovar harakatlarda qoʻllashga va ixtiyoriy ravishda kuzatuvchi sifatida qatnashgan yosh bolalardan foydalanishga guvoh boʻlsalar bu haqida xabar beradilar: Xalqaro Qizil Xoch Qoʻmitasi mojaro tomonlariga „barcha zarur choralarni koʻrish“ni taklif qildi, bu yakuniy matnda „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ kerak, bu butunlay taqiq emas, chunki amalga oshirish mumkin degan maʼnoni anglatadi „bajarilishi yoki amalga oshirilishi mumkin.“ „Harbiy harakatlarda ishtirok etish“ bandi boʻyicha muzokaralar chogʻida koʻngilli bolalarning harbiy maʼlumotlarni yigʻish va uzatish, tashishda yordam berish kabilar harbiy harakatlarga bilvosita jalb etish deb baholanadi. Biroq, 1949-yil 12-avgustdagi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha va 1977-yilda qabul qilingan Xalqaro qurolli boʻlmagan mojarolar qurbonlarini himoya qilish toʻgʻrisidagi II Protokolning 4.3.c moddasida „oʻn besh yoshga toʻlmagan bolalar“ qurolli kuchlar yoki guruhlarga chaqirilmaydi va jangovar harakatlarda qatnashishi mumkin emas". deyiladi. == Bolalarni ozod qilish va reintegratsiya qilish standartlari == OPAC hukumatlardan harbiy harakatlarda yollangan yoki foydalanilgan bolalarni o‘z yurisdiksiyasi doirasida demobilizatsiya qilishni hamda ularning jismoniy va ruhiy holatlarini tiklanishi va ijtimoiy reintegratsiyasi uchun yordam ko‘rsatishni talab qiladi<ref name="OptProto">{{cite web|url=http://www.unicef.org/crc/index_30203.html|title=UNICEF: Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child|date=30 November 2005|work=UNICEF|access-date=2 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141006095424/http://www.unicef.org/crc/index_30203.html|archive-date=6 October 2014|url-status=live}} {{cite journal|last1=Yun|first1=Seira|year=2014|title=Breaking Imaginary Barriers: Obligations of Armed Non-State Actors Under General Human Rights Law – The Case of the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child|journal=Journal of International Humanitarian Legal Studies|volume=5|issue=1–2|pages=213–257|ssrn=2556825|doi=10.1163/18781527-00501008}}</ref>. Urush, fuqarolarning tartibsizliklari, fuqarolar urushi, turli qurolli toʻqnashuvlar va boshqa favqulodda vaziyatlarda bolalar va yoshlarni, shuningdek, Birlashgan Millatlar Tashkilotining Favqulodda va qurolli toʻqnashuvlarda ayollar va bolalarni himoya qilish toʻgʻrisidagi deklaratsiyasiga muvofiq himoya qilishni taklif etadi. Qurolli guruhlarning sobiq aʼzolarini tegishli ravishda qurolsizlantirish, demobilizatsiya qilish va reintegratsiya qilish jarayonlari uchun Birlashgan Millatlar Tashkiloti 2006-yilda Integratsiyalashgan standartlarni ishlab chiqishni boshladi<ref>{{Cite book|title=Child soldiers, adult interests : the global dimensions of the Sierra Leonean tragedy|last=John-Peter.|first=Pham|date=2005|publisher=Nova Science Publishers|isbn=9781594546716|location=New York|oclc=61724289}}</ref> . == Harbiy jinoyatlar == Hozirda bolalarni urush jinoyatlari uchun urush qonunlarida belgilangan javobgarlikka tortilishi kerakmi, degan fikr mavjud<ref name="McCollough-2008-03-10">Lauren McCollough, [http://www.crimesofwar.org/onnews/News-Khadr.html The Military Trial of Omar Khadr: Child Soldiers and the Law] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080512083222/http://www.crimesofwar.org/onnews/News-Khadr.html |date=12 May 2008 }}, [http://www.crimesofwar.org/about/about.html Crimes of War Project] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081222121657/http://www.crimesofwar.org/about/about.html |date=22 December 2008 }} 10 March 2008</ref>. Xalqaro huquq urush jinoyatlarini sodir etgan bolalarni jinoiy javobgarlikka tortishni taqiqlamaydi, biroq Bola huquqlari to‘g‘risidagi konvensiyaning 37-moddasida belgilanganidek, bola olishi mumkin bo‘lgan jazo cheklanadi: „oʻn sakkiz yoshga toʻlmagan shaxslar tomonidan sodir etilgan jinoyatlarga o‘lim jazosi ham, ozod qilish imkoniyatisiz umrbod qamoq jazosi ham belgilanmaydi“<ref>{{Cite web|url=https://genevacall.org/wp-content/uploads/dlm_uploads/2013/12/Engaging-Nonstate-Armed-Groups-on-the-Protection-of-Children-Towards-Strategic-Complementarity-International-Peace-Institute..pdf|title=Engaging nonstate armed groups on the protection of children: Towards strategic complementarity|last=Geneva Call|year=2012|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20150322034945/http://www.genevacall.org/wp-content/uploads/dlm_uploads/2013/12/Engaging-Nonstate-Armed-Groups-on-the-Protection-of-Children-Towards-Strategic-Complementarity-International-Peace-Institute..pdf|archive-date=22 March 2015|url-status=dead}}</ref>. '''Syerra-Leone misoli''' Syerra-Leoneda yuz bergan fuqarolar urushidan soʻng, BMT Syerra-Leone boʻyicha Maxsus sudga (SCSL) 15 va undan katta yoshdagi sobiq jangchilarni gumanitar qonunlarni, shu jumladan urush jinoyatlarini buzganliklari uchun sud qilishni buyurdi. Biroq, Parij tamoyillari qurolli toʻqnashuvlarda qatnashgan bolalar, hatto ular jinoyatchi boʻlsa ham, birinchi navbatda qurbon sifatida koʻrilishi kerak degan fikrni ilgari surdi: Ushbu tamoyil Sud nizomida oʻz aksini topgan boʻlib, u jinoiy javobgarlikka tortishni istisno qilmagan, lekin sobiq askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiya qilish zarurligini taʼkidlab oʻtgan. Syerra-Leone mamlakat tribunalining birinchi bosh prokurori David Crane nizomni qanchalik jirkanch jinoyatlar sodir etgan bo‘lishidan qatʼi nazar, bolalarning o‘zini emas, balki bolalarni ishga yollagan kishilarni jinoiy javobgarlikka tortish foydasiga talqin qildi<ref> [http://www.diplomatie.gouv.fr/en/IMG/pdf/Paris_Conference_Principles_English_31_January.pdf The Paris Principles and Guidelines on Children associated with armed forces or armed groups] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150923215047/http://www.diplomatie.gouv.fr/en/IMG/pdf/Paris_Conference_Principles_English_31_January.pdf |date=23 September 2015 }}, February 2007. Section "Treatment of children accused of crimes under international law", p. 9 </ref>. '''Omar Khadr misoli''' AQShda prokurorlar kanadalik Omar Khadrni Afgʻonistonda 16 yoshga toʻlmaganida va Tolibon safida AQSh kuchlariga qarshi jang qilganlikda aybladilar<ref>{{cite news|url=http://ca.reuters.com/article/domesticNews/idCATRE67847020100809|title=Omar Khadr's Confession Can Be Used at Guantanamo Trial|author=Jane Sutton|date=9 August 2010|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180806024727/https://ca.reuters.com/article/domesticNews/idCATRE67847020100809|archive-date=6 August 2018|url-status=live}}</ref>. Ushbu jinoyatlarga AQSh qonunchiligiga koʻra umrbod qamoq jazosi beriladi<ref name="McCollough-2008-03-10" />. 2010-yilda qiynoq va tazyiq ostida boʻlgan Xadr urush qonunlarini buzgan holda qotillik, qotillikka urinish, fitna, terrorizmga moddiy yordam koʻrsatish va josuslikda aybdor deb topildi<ref>{{cite web|url=http://media.miamiherald.com/smedia/2010/10/26/10/stip.source.prod_affiliate.56.pdf|title=USvKhadr Stipulation of Fact|date=25 October 2010|access-date=30 November 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20111002161209/http://media.miamiherald.com/smedia/2010/10/26/10/stip.source.prod_affiliate.56.pdf|archive-date=2 October 2011|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.cnn.com/2010/US/10/25/khadr.plea/|title=Youngest Guantanamo detainee pleads guilty|last=Meserve|first=Jeanne|author2=CNN Wire Staff|date=25 October 2010|publisher=CNN|access-date=29 October 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101026132342/http://www.cnn.com/2010/US/10/25/khadr.plea/|archive-date=26 October 2010|url-status=live}}</ref>. Khadrni bir yillik qamoqdan soʻng Kanadaga deportatsiya qilinishini koʻrsatadigan kelishuv bitimining bir qismi sifatida taklif qilindi. Umar Khadr Guantanamo qamoqxonasida qoldi va Kanada hukumati uning vataniga qaytarilishini kechiktirgani uchun xalqaro tanqidlarga uchradi<ref>{{cite news | url=https://www.cbc.ca/news/world/khadr-to-return-to-canada-lawyer-1.905780 | publisher=CBC News | title=Khadr to return to Canada: lawyer | date=25 October 2010 | access-date=30 November 2011 | archive-url=https://web.archive.org/web/20101028080624/https://www.cbc.ca/news/world/khadr-to-return-to-canada-lawyer-1.905780 | archive-date=28 October 2010 | url-status=live}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.cbc.ca/news/canada/story/2012/07/20/khadr-canada-us.html |title=Toews' request delays Khadr's transfer to Canada |date=20 July 2012 |publisher=CBC News |access-date=26 July 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120727002758/http://www.cbc.ca/news/canada/story/2012/07/20/khadr-canada-us.html |archive-date=27 July 2012 |url-status=live }}</ref>. Oxir-oqibat, Khadr 2012-yil sentabr oyida Kanada qamoqxonasiga oʻtkazildi va 2015-yil may oyida Alberta sudyasi tomonidan garov evaziga ozod qilindi. 2016-yilda Xadr AQShning harbiy jinoyatchi sifatida hukm qilinganligi ustidan shikoyat qilgan<ref>{{Cite web|title = 'Freedom is way better than I thought,' says Omar Khadr|url = http://www.cbc.ca/news/canada/edmonton/omar-khadr-free-on-bail-vows-to-prove-he-is-a-good-person-1.3065692|publisher = Canadian Broadcasting Corporation|access-date = 8 February 2016|archive-url = https://web.archive.org/web/20160131211649/http://www.cbc.ca/news/canada/edmonton/omar-khadr-free-on-bail-vows-to-prove-he-is-a-good-person-1.3065692|archive-date = 31 January 2016|url-status = live}}</ref>. BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili hukm chiqarilishidan oldin AQShning Guantanamodagi harbiy komissiyasiga maktub yozib, Khadrni reabilitatsiya dasturiga muvofiq qoʻyib yuborishni soʻrab murojaat qilgan<ref name=":0">{{Cite news|url=http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|title=Khadr should go back to Canada: UN official|last=CBC News|date=27 October 2010|publisher=Canadian Broadcasting Corporation|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20171129025923/http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|archive-date=29 November 2017|url-status=live}}</ref>. Oʻz maktubida u Khadr „oʻsmir askarbola hikoyasini ifodalaydi: vijdonsiz guruhlar tomonidan kattalarning oʻzlari tushunmaydigan janglarda qatnashish taklifi bilan harakat qilish uchun yollangan“.ini aytadi<ref name=":0">{{Cite news|url=http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|title=Khadr should go back to Canada: UN official|last=CBC News|date=27 October 2010|publisher=Canadian Broadcasting Corporation|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20171129025923/http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|archive-date=29 November 2017|url-status=live}}</ref>. == Birlashgan Millatlar Tashkilotining roli == === Tarixi === Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning yakuniy matni (1989-yilda qabul qlingan) 18 yoshgacha boʻlgan barcha bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlamaganidan keyin bolalar huquqlari himoyachilarining hafsalasi pir boʻldi va ular bu maqsadga erishish uchun yangi shartnoma tuzishni talab qila boshladilar<ref name=":02">{{Cite book|title=Campaigning for justice: Human rights advocacy in practice|last=Becker|first=J|publisher=Stanford University Press|year=2013|isbn=9780804774512|location=Stanford, California|pages=11–31|chapter=Campaigning to stop the use of child soldiers|oclc=837635842}}</ref><ref name=":24">{{Cite web|url=http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on Involvement of Children in Armed Conflict (OP/CAC)|last=Brett|first=R|year=2005|website=International Council on Human Rights Policy & International Commission of Jurists|access-date=4 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20120416195918/http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|archive-date=16 April 2012|url-status=live}}</ref>. Natijada, yangi tashkil etilgan Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita ikkita tavsiya berdi: birinchidan, qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri boʻyicha BMTdan yirik tadqiqot oʻtkazishni soʻrash; ikkinchidan, konvensiyaga qo‘shimcha protokol bo‘yicha muzokaralar olib borish uchun BMTning Inson huquqlari bo‘yicha komissiyasi aʼzolaridan iborat ishchi guruhini tuzish. Har ikkala taklif ham qabul qilindi<ref name=":02">{{Cite book|title=Campaigning for justice: Human rights advocacy in practice|last=Becker|first=J|publisher=Stanford University Press|year=2013|isbn=9780804774512|location=Stanford, California|pages=11–31|chapter=Campaigning to stop the use of child soldiers|oclc=837635842}}</ref><ref name=":24">{{Cite web|url=http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on Involvement of Children in Armed Conflict (OP/CAC)|last=Brett|first=R|year=2005|website=International Council on Human Rights Policy & International Commission of Jurists|access-date=4 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20120416195918/http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|archive-date=16 April 2012|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitaga javob berar ekan, „qurolli toʻqnashuvlar natijasida dunyoning koʻplab qismlarida bolalarning ahvoli keskin yomonlashganini“ tan oldi va inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machelga yirik tadqiqot oʻtkazishni topshirdi<ref name=":11">{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/mandate/special-representative-of-the-secretary-general-for-children-and-armed-conflict/|title=Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|last=Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|year=2018|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180129004604/https://childrenandarmedconflict.un.org/mandate/special-representative-of-the-secretary-general-for-children-and-armed-conflict/|archive-date=29 January 2018|url-status=live}}</ref>. Machel hisoboti, Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri, 1996-yilda nashr etilgan Hisobotda qayd etilgan: <blockquote>Hech shubha yoʻqki, eng dolzarb ustuvor vazifalardan biri 18 yoshgacha boʻlgan barchani qurolli kuchlar safidan chetlashtirishdir<ref name=":14">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/graca/a51-306_en.pdf|title=Impact of armed conflict on children|last=Machel|first=G|year=1996|access-date=2018-01-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20170708004644/https://www.unicef.org/graca/a51-306_en.pdf|archive-date=8 July 2017|url-status=live}}</ref></blockquote> Shu bilan birga, BMTning Inson huquqlari boʻyicha komissiyasi bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanish boʻyicha standartlarni oshirish boʻyicha muzokaralar olib borish uchun ishchi guruh tuzdi. Murakkab muzokaralar va global kampaniyadan soʻng, yangi shartnoma 2000-yilda Bolalar huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning qurolli mojarolarga jalb etilishi toʻgʻrisidagi fakultativ protokoli sifatida kelishib olindi. Shartnoma bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda bevosita ishtirok etishini ham, ularni 16 yoshdan boshlab mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga jalb qilishni ham taqiqlaydi<ref name=":1">{{Cite web|url=http://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/OPACCRC.aspx|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict|year=2000|website=ohchr.org|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20130502015246/http://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/OPACCRC.aspx|archive-date=2 May 2013|url-status=dead|access-date=22 March 2018}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi 2000-yil 25-maydagi 54/263- rezolyutsiya bilan shartnomani Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokol sifatida qabul qildi. Protokol 2002-yil 12-fevralda kuchga kirdi<ref>{{Cite journal|date=November 2000|title=United Nations General Assembly: Optional Protocols to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict and on the Sale of Children, Child Prostitution and Child Pornography|url=http://dx.doi.org/10.1017/s0020782900009335|journal=International Legal Materials|volume=39|issue=6|pages=1285–1297|doi=10.1017/s0020782900009335|s2cid=232255513|issn=0020-7829}}</ref>. === Bosh kotibning bolalar va qurolli mojarolar bo'yicha maxsus vakili === Machelning eʼlon qilgan hisoboti BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili (SRSG-CAAC) uchun yangi mandatga olib keldi<ref>Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict. „Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict“ (en-US). United Nations (2018). 29-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. SRSG vazifalari orasida Bosh kotibning bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha yillik hisoboti loyihasini ishlab chiqish kiradi, unda butun dunyodan bolalarni yollash va ulardan foydalanishning eng yomon holatlari roʻyxati va tavsifi sanab oʻtilgan<ref>{{Cite web|url=https://foreignpolicy.com/2017/08/16/confidential-u-n-report-accuses-saudi-coalition-of-killing-hundreds-of-children-in-yemen-conflict/|title=Confidential U.N. Report Accuses Saudi Coalition of Killing Hundreds of Yemeni Kids|last=Lynch|first=Colum|date=16 August 2017|website=Foreign Policy|language=en|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180323092442/https://foreignpolicy.com/2017/08/16/confidential-u-n-report-accuses-saudi-coalition-of-killing-hundreds-of-children-in-yemen-conflict/|archive-date=23 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Xavfsizlik Kengashi === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Xavfsizlik Kengashi muntazam ravishda munozaralar, hisobotlarni qabul qilish va „Qurolli toʻqnashuvdagi bolalar“ sarlavhasi ostida rezolyutsiyalarni qabul qilish uchun yigʻiladi. Ushbu masala boʻyicha birinchi rezolyutsiya 1261-sonli qaror 1999-yilda qabul qilingan<ref name="UN_SRES12611999">{{UN document|docid=S-RES-1261(1999)|type=Resolution|body=Security Council|year=1999|resolution_number=1261|accessdate=20 July 2008}}</ref>. 2004-yilda 1539-sonli rezolyutsiya bir ovozdan qabul qilindi, u askar bolalardan foydalanishni qoraladi va BMT Bosh kotibiga monitoring va hisobot berish mexanizmi deb nomlanuvchi amaliyotni kuzatish va hisobot berish vositasini yaratishni topshirdi<ref>{{cite news|url=http://www.reliefweb.int/rw/rwb.nsf/db900SID/ACOS-64DFZ7?OpenDocument|title=Security Council condemns recruitment of child soldiers, asks Secretary-General to devise monitoring mechanism|date=22 April 2004|publisher=[[ReliefWeb]]}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.unicef.org/protection/57929_57997.html|title=Monitoring and Reporting Mechanism (MRM) on grave violations of children's rights in situations of armed conflict|work=UNICEF|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20180323154757/https://www.unicef.org/protection/57929_57997.html|archive-date=23 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi === Bosh kotib bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha har yili yillik hisobotini eʼlon qiladi<ref>{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/virtual-library/|title=Library of the Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|last=Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|year=2018|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180129013116/https://childrenandarmedconflict.un.org/virtual-library/|archive-date=29 January 2018|url-status=live}}</ref>. 2017-yilgi hisobotda 2016-yilda qurolli guruhlar tomonidan bolalardan keng foydalanilgan 14 ta davlat (Afg‘oniston, Kolumbiya, Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Iroq, Mali, Myanma (Birma) , Nigeriya, Filippin, Somali, Janubiy Sudan, Sudan, Suriya, va Yaman) va davlat qurolli kuchlari jangovar harakatlarda bolalardan foydalangan oltita davlat (Afgʻoniston, Myanma (Birma), Somali, Sudan, Janubiy Sudan va Suriya)<ref>United Nations Secretary-General. „Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017“. United Nations (2017). 25-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-yanvar 2018-yil. </ref> davlatlarini keltiradi. 2011-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun ekstremal chora-tadbirlar hisobotiga koʻra, mojaro hududlarida zoʻravonlik harakatlariga jalb qilingan bolalar masalasini koʻtargan<ref>„Extreme Measures | Abuses against Children Detained as National Security Threats“(ingl.), Human Rights Watch (28-iyul 2016-yil). Qaraldi: 28-mart 2018-yil.</ref>. == Bugungi kunda harbiy xizmatdagi bolalar - mintaqa va mamlakatlar bo'yicha == Ushbu bo'lim bugungi kunda bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanishni o'z ichiga oladi. === Afrika === 2003-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotining Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi maʼlumotlariga koʻra, butun dunyo boʻylab davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarda qatnashgan bolalarning yarmidan koʻpi Afrikada boʻlgan. 2004-yilda Child Soldiers International tashkiloti maʼlumotlariga koʻra, qitʼada 100 000 bolalar davlat va nodavlat qurolli kuchlarda foydalanilgan<ref name="CSUCS-1">[https://web.archive.org/web/20091226221427/http://www.child-soldiers.org/document/get?id=743 Child soldiers global report 2004: Africa Regional overview], [http://www.child-soldiers.org/contact/contact Child Soldiers International] {{webarchive|url=https://archive.today/20070703045854/http://www.child-soldiers.org/contact/contact|date=3 July 2007}}.<!--Retrieved April 2009--></ref> va 2008-yildagi hisob-kitoblarga koʻra, jami 120 000 bola yoki harbiy harakatlarda qatnashgan<ref>{{Cite journal|last=Rakisits|first=Claude|date=1 December 2008|title=Child Soldiers in the East of the Democratic Republic of the Congo|journal=Refugee Survey Quarterly|language=en|volume=27|issue=4|pages=108–122|doi=10.1093/rsq/hdn054|issn=1020-4067|url=http://doc.rero.ch/record/291705/files/hdn054.pdf}}</ref>. Afrikaning aksariyat mamlakatlari ratifikatsiya qilgan Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Afrika Xartiyasi (1990-yil) 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni barcha turdagi harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlaydi. Ushbu qabul qilingan xartiyaga qaramay, BMT maʼlumotlariga koʻra, 2016-yilda Afrikaning yetti davlatida (Markaziy Afrika Respublikasi, Nigeriya, Kongo Demokratik Respublikasi, Somali, Mali, Janubiy Sudan, Sudan) bolalar qurolli guruhlar va uchtasida (Sudan, Somali va Janubiy Sudan) davlat qurolli kuchlari tomonidan foydalanilgan<ref>United Nations Secretary-General. „Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017“. United Nations (2017). 25-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-yanvar 2018-yil.</ref>. Afrikada joylashgan harbiy tashkilotlardagi bolalar sonini kamaytirish boʻyicha xalqaro saʼy-harakatlar 1997-yilda ishlab chiqilgan Keyptaun tamoyillaridan keyin boshlandi<ref name=":18">{{cite web|url=http://www.unicef.org/emerg/files/Cape_Town_Principles(1).pdf|title=Cape Town Principles and Best Practices|date=April 1997|publisher=UNICEF|pages=8|access-date=26 August 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927182848/http://www.unicef.org/emerg/files/Cape_Town_Principles(1).pdf|archive-date=27 September 2007|url-status=live}}</ref>. Prinsiplar Afrika hukumatlariga oʻsha paytda muzokaralar olib borilayotgan OPAC majburiyatlarini bajarishni va harbiy xizmatga yollash uchun minimal yoshni 15 dan 18 ga oshirishni taklif qildi<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref>. Prinsiplar, shuningdek, bola askarga 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni „har qanday turdagi muntazam yoki tartibsiz qurolli kuchlar yoki guruhning har qanday maqomdagi bir qismi boʻlgan … shu jumladan jinsiy maqsadlar uchun yollangan qizlarni ham qamrab oladi“ . . ."<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref>. 2007-yilda Parijda boʻlib oʻtgan „Urushdan ozod bolalar“ konferensiyasi Parij tamoyillarini ishlab chiqdi, ular Keyptaun tamoyillarini takomillashtirish va yangilash, ularni global miqyosda qoʻllash va hozirgi bolalar askarlarini qayta integratsiya qilishning amaliy yondashuvini belgilab berdi<ref name="UNICEF12">[http://www.unicef.org/media/media_38208.html <nowiki>[1]</nowiki>] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180114184025/https://www.unicef.org/media/media_38208.html |date=14 January 2018 }}, UNICEF press release</ref> . === Markaziy Afrika Respublikasi === Markaziy Afrika Respublikasida qurolli guruhlar tomonidan bolalardan foydalanish tarixdan keng tarqalgan. 2012 va 2015-yillar oraligʻida 10 000 ga yaqin bolalar milliy qurolli mojarolarda qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan<ref name=":03">{{Cite news|url=https://www.unicef.org/media/media_85654.html|title=Central African Republic: Children brutally targeted in weekend violence|last=UNICEF|access-date=13 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180114184037/https://www.unicef.org/media/media_85654.html|archive-date=14 January 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. 2016-yil maʼlumotlariga koʻra bu haliyam davom etmoqda. Musulmon Séléka qurolli guruhlar koalitsiyasi va asosan nasroniylardan iborat Anti-balaka jangarilari bolalardan shu tarzda ayovsiz foydalangan. Baʼzilarining yoshi sakkizda<ref name=":16">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/shop/des-milliers-de-vies-rparer|title=Des Milliers de vies à réparer|last=Child Soldiers International|year=2016|website=Child Soldiers International|language=fr|access-date=13 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180115042637/https://www.child-soldiers.org/shop/des-milliers-de-vies-rparer|archive-date=15 January 2018|url-status=dead}}</ref>. 2015-yil may oyida boʻlib oʻtgan Forum de Bangui (hukumat, parlament, qurolli guruhlar, fuqarolik jamiyati va diniy yetakchilar yig‘ilishi)da bir qator qurolli guruhlar minglab bolalarni demobilizatsiya qilish togʻrisida kelishib oldilar<ref>{{Cite news|url=https://www.unicef.org/media/media_81771.html|title=Armed groups in Central African Republic agree to release thousands of children|last=UNICEF|date=5 May 2015|work=UNICEF|access-date=13 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180114184053/https://www.unicef.org/media/media_81771.html|archive-date=14 January 2018|url-status=live}}</ref>. 2016-yilda Markaziy Afrika Respublikasiga barqarorlik oʻlchovi qaytdi va BMT maʼlumotlariga koʻra, 2691 oʻgʻil va 1206 qiz qurolli guruhlardan rasman ajratildi. Shunga qaramay, bolalarni harbiy maqsadlarda ishga olish va ulardan foydalanish oʻsha yil davomida taxminan yana 50 foizga koʻtarildi, bu raqamlar asosan Lord qarshilik armiyasiga tegishli<ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. === Kongo Demokratik Respublikasi === Minglab bolalar Kongo Demokratik Respublikasi (DRC) armiyasida va turli isyonchi qurolli kuchlarda xizmat qiladi. Maʼlumotlarga koʻra, Ikkinchi Kongo urushi avjida 30 000 dan ortiq bolalar mojaroning turli tomonlari bilan jang qilgan. „Kony 2012“ filmida Rabbiyning qarshilik armiyasi bu bolalarni yollagani daʼvo qilingan<ref name="guardian kony 2012">{{cite news | url=https://www.theguardian.com/global-development/2012/mar/16/kony-2012-child-soldiers-spotlight | title=Kony 2012 puts child soldiers back under the spotlight | work=[[The Guardian]] | date=16 March 2012 | access-date=16 March 2012 | author=Smith, David | archive-url=https://web.archive.org/web/20140820052154/http://www.theguardian.com/global-development/2012/mar/16/kony-2012-child-soldiers-spotlight | archive-date=20 August 2014 | url-status=live}}</ref>. Hozirgi vaqtda Kongo Demokratik Respublikasi dunyodagi eng yuqori askar bolalardan biriga ega mamlakat. Xalqaro sud urush davridagi bu amaliyotlar boʻyicha hukm chiqardi. Thomas Lubanga Dyilo, KDRdagi harbiy qoʻmondonlardan biri, 2002 va 2003-yillar oraligʻida bolalar askarlarini yollashdagi roli uchun 14 yillik qamoq jazosiga hukm qilindi. Lubanga Kongo vatanparvarlari ittifoqiga va uning qurolli qanoti Kongoni ozod qilish uchun vatanparvarlik kuchlariga rahbarlik qilgan. Bolalar Ituridagi qurolli toʻqnashuvda jang qilishga majbur boʻlishdi<ref name="The Prosecutor v. Thomas Lubanga Dyilo">{{cite web|url=http://www.icc-cpi.int/en_menus/icc/situations%20and%20cases/situations/situation%20icc%200104/related%20cases/icc%200104%200106|title=The Prosecutor v. Thomas Lubanga Dyilo|access-date=2 October 2014|url-status=dead|archive-url=https://archive.today/20140319221305/http://www.icc-cpi.int/en_menus/icc/situations%20and%20cases/situations/situation%20icc%200104/related%20cases/icc%200104%200106|archive-date=19 March 2014}}</ref>. === Somali === 2004-yilda Child Soldiers International tomonidan eʼlon qilingan hisobotda 1991-yildan beri 200 000 nafar bola oʻz irodasiga zid ravishda mamlakat qurolli kuch tarkiblariga jalb qilingani taxmin qilingan<ref name="CSUCS-1">[https://web.archive.org/web/20091226221427/http://www.child-soldiers.org/document/get?id=743 Child soldiers global report 2004: Africa Regional overview], [http://www.child-soldiers.org/contact/contact Child Soldiers International] {{webarchive|url=https://archive.today/20070703045854/http://www.child-soldiers.org/contact/contact|date=3 July 2007}}.<!--Retrieved April 2009--></ref> . 2017-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Antoniu Guterrish BMT hisobotiga izoh berib, mamlakatdagi „Ash-Shabob“ aʼzolarining 50 foizdan ortigʻini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil qiladi, baʼzi paytlari esa toʻqqiz yoshga toʻlmagani ham jangga joʻnatiladi degan edi. Hisobotda 2010-yilning 1-aprelidan 2016-yilning 31-iyuliga qadar Somalida 6163 nafar bola yollangani, ulardan 230 nafari qizlar ekanligi tasdiqlandi. „Ash-Shabob“ bu yollashning yetmish foizini tashkil qilgan. Somali milliy armiyasi ham bolalarni askarlikka yollash boʻyicha yuqori oʻrinlarda turadi<ref name=":37">{{Cite web|url=https://www.aljazeera.com/news/2017/01/guterres-thousands-child-soldiers-fight-somalia-170120063747893.html|title=Guterres: Thousands of child soldiers fight in Somalia|publisher=Al Jazeera|access-date=28 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329054211/https://www.aljazeera.com/news/2017/01/guterres-thousands-child-soldiers-fight-somalia-170120063747893.html|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.childsoldiers.org/preventing-the-use-of-child-soldiers-in-somalia/|title=Preventing the Use of Child Soldiers in Somalia – Roméo Dallaire Child Soldiers Initiative|date=30 January 2017|work=Roméo Dallaire Child Soldiers Initiative|access-date=28 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329061157/https://www.childsoldiers.org/preventing-the-use-of-child-soldiers-in-somalia/|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref> . === Sudan === 2004-yilda 17 000 ga yaqin bolalar davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan<ref name=":51">{{Cite book|title=The social problems of children in Sub-Saharan Africa|last=Hollingsworth|first=J|publisher=Cambridge Scholars Publishing|year=2013|isbn=9781443845137|location=Newcastle upon Tyne, UK|pages=68|oclc=825978109}}</ref>. O‘sha paytdagi asosiy qurolli muxolifat guruhi — Sudan Xalq ozodlik armiyasi (SPLA) tarkibida 5000 ga yaqin bola bor edi. Baʼzi sobiq bolalar askarlik paytida sodir etgan jinoyatlari uchun oʻlimga hukm qilingan<ref name=":51">{{Cite book|title=The social problems of children in Sub-Saharan Africa|last=Hollingsworth|first=J|publisher=Cambridge Scholars Publishing|year=2013|isbn=9781443845137|location=Newcastle upon Tyne, UK|pages=68|oclc=825978109}}</ref>. 2006-yilda bolalar Chaddagi qochqinlar lagerlaridan ham jalb qilingan va minglab bolalar Darfurdagi mojaroga tortilgan<ref name=":53">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Shop/global-report-2008-1|title=Child Soldiers Global Report 2008: Sudan|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2008|website=Child Soldiers International|pages=315–320|language=en|access-date=1 April 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180402035955/https://www.child-soldiers.org/Shop/global-report-2008-1|archive-date=2 April 2018|url-status=dead}}</ref>. 2005-yilda hukumat OPAC shartnomasini ratifikatsiya qildi va 2008-yilga kelib mamlakatda bolalardan harbiy maqsadda foydalanish kamaydi, ammo davlat qurolli kuchlari ham, SPLA ham ularni yollash va ishlatishda davom etgan. Bolalardan foydalanish kamayishda davom etdi, biroq 2017-yilda BMT hukumat kuchlarida hanuz12 yoshli bolalar borligi toʻgʻrisida xabarlar oldi<ref>{{Cite web|url=https://childsoldiersworldindex.org/view/SD|title=Child Soldiers World Index: Sudan|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=1 April 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180402101439/https://childsoldiersworldindex.org/view/SD|archive-date=2 April 2018|url-status=live}}</ref><ref name="urlWitness: A Child Soldier’s Darfur Confession – 'I shot her. She is dead.' | Human Rights Watch">{{cite web |url=https://www.hrw.org/news/2015/09/09/witness-child-soldiers-darfur-confession-i-shot-her-she-dead |title=Witness: A Child Soldier's Darfur Confession – 'I shot her. She is dead.' &#124; Human Rights Watch |date=9 September 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160817133035/https://www.hrw.org/news/2015/09/09/witness-child-soldiers-darfur-confession-i-shot-her-she-dead |archive-date=17 August 2016 |url-status=live }}</ref>. === Uganda === „Ugandadagi LRA armiyasida asosan askar sifatida oʻqitilgan. Ugandadagi barcha boshqa yoki oldingi isyonchi guruhlardan farqli oʻlaroq, LRA bolalarni (yaxshisi oʻn ikki yoshdan oʻn toʻrt yoshgacha) zoʻravonlik bilan oʻgʻirlash yoki qul qilishni oʻzining asosiy usuliga aylantirgan va oʻz faoliyatini tinch aholiga hujum qilishga qaratgan“<ref>Artur Bogner, Gabriele Rosenthal (2020): Child Soldiers in Context. Biographies, Familial and Collective Trajectories in Northern Uganda. Göttingen: University Press, 12. https://doi.org/10.17875/gup2020-1325</ref>. === Zimbabve === 2003-yilda Guardian gazetasi Zimbabveda davlat tomonidan homiylik qilinadigan yoshlar qurolli kuchlari Milliy Yoshlar Xizmati tomonidan inson huquqlarining koʻplab buzilishi haqida xabar berdi<ref>{{Cite web|url=https://www.theguardian.com/world/2003/feb/19/zimbabwe.andrewmeldrum|title=Living in fear of Mugabe's green bombers|last=Meldrum|first=Andrew|date=19 February 2003|website=The Guardian|language=en|access-date=29 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20171115214246/https://www.theguardian.com/world/2003/feb/19/zimbabwe.andrewmeldrum|archive-date=15 November 2017|url-status=live}}</ref>. Dastlab vatanparvar yoshlar tashkiloti sifatida tashkil etilgan bu tashkilot 10 yoshdan 30 yoshgacha boʻlgan yoshlardan iborat harbiylashtirilgan guruhga aylandi va mamlakatdagi norozilikni bostirish uchun foydalanildi. Tashkilot nihoyat 2018-yilning yanvarida taqiqlangan<ref>{{Cite web|url=http://www.solidaritypeacetrust.org/reports/youth_malitia.pdf|title=National youth service training|last=Solidarity Peace Trust|year=2003|archive-url=https://web.archive.org/web/20080905194023/http://www.solidaritypeacetrust.org/reports/youth_malitia.pdf|archive-date=5 September 2008|url-status=dead|access-date=29 March 2018}}</ref> The organisation was finally banned in January 2018.<ref>{{Cite news|url=https://www.myzimbabwe.co.zw/news/15436-youths-who-had-enrolled-for-useless-national-youth-service-turned-away-as-government-bans-green-bomber-training.html|title=Youths who had enrolled for useless National Youth Service turned away as government BANS green bomber training|date=30 January 2018|work=My Zimbabwe News|access-date=29 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20180330012355/https://www.myzimbabwe.co.zw/news/15436-youths-who-had-enrolled-for-useless-national-youth-service-turned-away-as-government-bans-green-bomber-training.html|archive-date=30 March 2018|url-status=live}}</ref>. == Amerika == === Boliviya === 2001-yilda Boliviya hukumati 14 yoshgacha boʻlgan bolalar yollash boʻyicha tekshiruvlar paytida qurolli kuchlarga majburan chaqirilgan boʻlishi mumkinligini tan oldi<ref name="globalmarch.org">[http://www.globalmarch.org/resourcecentre/world/bolivia.pdf Global March Against Child Labour: Bolivia] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070927182849/http://www.globalmarch.org/resourcecentre/world/bolivia.pdf |date=27 September 2007 }} 2001</ref>. Boliviya armiyasining 40 % ga yaqinini 18 yoshdan kichiklar, yarmini esa 16 yoshdan kichiklar tashkil qiladi<ref name="globalmarch.org">[http://www.globalmarch.org/resourcecentre/world/bolivia.pdf Global March Against Child Labour: Bolivia] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070927182849/http://www.globalmarch.org/resourcecentre/world/bolivia.pdf |date=27 September 2007 }} 2001</ref>. 2018-yil holatiga koʻra , Boliviya bolalarni 17 yoshdan boshlab kattalar harbiy xizmatga chaqirishni boshlashga taklif qiladi<ref>{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/view/BO|title=Child Soldiers World Index: Bolivia|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=29 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180330013133/http://childsoldiersworldindex.org/view/BO|archive-date=30 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Braziliya === Braziliyada Komando Vermelho kabi mahalliy uyushgan jinoiy guruhlar bolalarni giyohvand moddalarni tayyorlash va qotillik qilish uchun yollashadi<ref>{{Cite web|title=Como formar crianças-soldados para o crime|url=https://outraspalavras.net/outrasmidias/como-formar-criancas-soldados-para-o-crime/|access-date=2022-07-01|website=outraspalavras.net}}</ref>, lekin politsiya va boshqa raqib guruhlar ularga qarshi kurashadilar. Shuningdek, braziliyalik militsionerlar bolalarni Komando Vermelyoga qarshi kurashga jalb qilganlar<ref>{{Cite web|title=Adolescente recrutado da milícia é morto após nova investida do CV no Morro do Fubá|url=https://odia.ig.com.br/rio-de-janeiro/2022/02/6333346-adolescente-recrutado-da-milicia-e-morto-apos-nova-investida-do-cv-no-morro-do-fuba.html|access-date=2022-06-29|website=odia.ig.com.br|date=7 February 2022}}</ref>. === Kanada === Kanadada odamlar 16 yoshidan boshlab ota-ona ruxsati bilan Kanada kuchlarining zaxira qismiga, biroz ulgʻaygach, 17 yoshida ota-ona ruxsati bilan oddiy tarkibga qoʻshilishlari mumkin. Lekin ular 18 yoshga toʻlgunga qadar xizmat safariga koʻngilli boʻlishlari mumkin emas<ref name="Canadian Forces basic eligibility requirements">{{cite web|url=http://www.forces.ca/v3/engraph/resources/howtojoin_en.aspx?bhcp=1#be|title=Basic Eligibility Requirements|access-date=2 September 2007|publisher=Canadian Forces|archive-url=https://web.archive.org/web/20071013175839/http://www.forces.ca/v3/engraph/resources/howtojoin_en.aspx?bhcp=1#be|archive-date=13 October 2007|url-status=dead}}</ref>. === Kolumbiya === Kolumbiyadagi qurolli mojaroda, 1960-yillarning oʻrtalaridan hozirgi kungacha, qatnashgan jangchilarning toʻrtdan bir qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan va hozir ham shunday. 2004-yilda Kolumbiya bolalar askarlaridan foydalanish boʻyicha dunyoda toʻrtinchi oʻrinni egalladi. Hozirda mamlakatda qurolli guruhlarda 11-14 ming bola bor. Hukumat bilan muzokaralar chogʻida qurolli guruhlar voyaga yetmaganlarni savdolashish vositasi sifatida yollashni toʻxtatishni taklif qilishdi, ammo ularni qoniqtirmadi<ref name=":49">{{cite web|last=Human Rights Watch|date=September 2003|title="You'll learn not to cry": Child Combatants in Colombia|url=https://www.hrw.org/reports/2003/colombia0903/colombia0903.pdf|pages=4|access-date=29 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20160305223135/https://www.hrw.org/reports/2003/colombia0903/colombia0903.pdf|archive-date=5 March 2016|url-status=live}}</ref><ref name=":40">{{cite book|title=Overcoming Lost Childhood: Lessons from the Rehabilitation and Reintegration of Former Child Soldiers in Colombia|last=Thomas|first=Virginia|publisher=Y Care International|year=2008|location=London, England}}</ref>. Bjørkhaugning taʼkidlashicha, aksariyat bolalar askarlikka ixtiyoriy ishtirok etish va majburlashning kombinatsiyasi orqali yollangan<ref>{{citation|last=Bjørkhaug|first=Ingunn|date=28 June 2010|title=Child Soldiers in Colombia: The Recruitment of Children into Non-State Violent Armed Groups|ssrn=1650250|language=en}}</ref>. 1998-yilda Human Rights Watch matbuot bayonotida baʼzi partizan boʻlinmalarining 30 foizi bolalardan iborat boʻlgan<ref name="HRW1998">{{cite web|url=https://www.hrw.org/en/news/1998/10/07/child-soldiers-used-all-sides-colombias-armed-conflict|title=Child Soldiers Used by All Sides in Colombia's Armed Conflict|date=7 October 1998|publisher=Human Rights Watch|access-date=19 May 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100318114106/http://www.hrw.org/en/news/1998/10/07/child-soldiers-used-all-sides-colombias-armed-conflict|archive-date=18 March 2010|url-status=live}}</ref><ref name="aft">{{Cite news |author=P. W. Singer |author-link=P. W. Singer |date=Winter 2005–2006 |title=Child Soldiers |work=[[American Educator]] |url=http://www.aft.org/pubs-reports/american_educator/issues/winter05-06/singer.htm |url-status=dead |access-date=4 August 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081129115512/http://www.aft.org/pubs-reports/american_educator/issues/winter05-06/singer.htm |archive-date=29 November 2008}}</ref><ref name="HRW1998" />. Xuddi shu press-relizda hukumat bilan bogʻliq boʻlgan harbiylashtirilgan boʻlinmalarning baʼzilari 50 foizgacha bolalardan iborat ekanligi, jumladan, sakkiz yoshli baʼzilari ham borligi taxmin qilingan. 2005-yilda Kolumbiyada 11 000 ga yaqin bola chap yoki oʻng qanot harbiy kuchlari safida xizmat qilgan. „Kolumbiyadagi bolalar jangchilarining taxminan 80 foizi ikki chap qanot partizan guruhlaridan biriga, FARC yoki ELNga tegishli. Qolgan jangchilar harbiylashtirilgan saflarda, asosan AUCda xizmat qilishadi“<ref>{{cite news |date=22 February 2005 |title=Colombia: Armed Groups Send Children to War |publisher=[[Human Rights Watch]] |url=http://hrw.org/english/docs/2005/02/22/colomb10202.htm |url-status=live |access-date=5 August 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081113132809/http://www.hrw.org/english/docs/2005/02/22/colomb10202.htm |archive-date=13 November 2008}}</ref>. P.W.Singerning soʻzlariga koʻra, FARC tomonidan 1998-yilda Guatape GESiga hujumda sakkiz yoshli jangarilar ishtirok etgan va 2001-yilda FARC oʻquv videosida 11 yoshli oʻgʻil bolalar raketalar bilan ishlayotgani tasvirlangan. Guruh shuningdek, Venesuela, Panama va Ekvadordan kelgan bolalarni ham qabul qiladi. Kolumbiya hukumati xavfsizlik kuchlari bolalarni<ref>{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/view/CO|title=Child Soldiers World Index: Colombia|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=28 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329054438/http://childsoldiersworldindex.org/view/CO|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref> rasman ishga qabul qilmaydi, chunki majburiy va ixtiyoriy yollash uchun qonuniy yosh 18 deb belgilangan. Shu bilan birga, talabalar harbiy oʻrta maktablarda kursant sifatida roʻyxatdan oʻtishlari va mos ravishda 16 yoki 17 yoshlilar havo kuchlari yoki milliy armiya tayyorlash dasturlariga kirishlari mumkin. Bundan tashqari, qoʻlga olingan dushman bolalari Kolumbiya harbiylari tomonidan razvedka maʼlumotlarini yigʻish uchun ishlatilgan<ref name="Colombia2008">{{cite web|url=http://www.refworld.org/docid/486cb0f4c.html|title=Child Soldiers Global Report 2008 – Colombia|last=Child Soldiers International|year=2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20130923142748/http://www.refworld.org/docid/486cb0f4c.html|archive-date=23 September 2013|url-status=dead|access-date=22 March 2018}}</ref>. 2016-2017-yillarda FARC partizan guruhlariga qarshi demobilizatsiya harakatlari mojarosiga barham berib, zo‘ravonlikka jalb qilingan bolalar sonini cheklab qo‘yishiga umid qildi. Biroq, boshqa qurolli guruhlar hali demobilizatsiya qilinmagan va mojaro hozirgacha toʻliq hal etilmagan<ref>{{Cite news |last=Woody |first=Christopher |date=4 February 2017 |title=The last march: Colombia's most notorious rebel group is starting to disarm, but obstacles to peace still loom |work=Business Insider |url=http://www.businessinsider.com/colombia-farc-rebels-demobilization-and-peace-process-obstacles-2017-2 |url-status=live |access-date=29 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180130091252/http://www.businessinsider.com/colombia-farc-rebels-demobilization-and-peace-process-obstacles-2017-2 |archive-date=30 January 2018}}</ref>. === Kuba === Kubada o‘g‘il bolalar va qizlar uchun majburiy harbiy xizmat yoshi 17 yoshni tashkil etadi. Erkak o‘smirlarga hududiy qo‘shinlar qurolli kuchsi safiga majburiy xizmat muddatidan oldin ruxsat etilgan<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/cuba/|title=The World Factbook|access-date=2 October 2014}}</ref>. === Gaiti === Gaitida siyosiy zoʻravonlik bilan shugʻullanuvchi turli erkin tashkil etilgan qurolli guruhlarda qatnashayotgan bolalar soni nomaʼlum<ref>{{Cite web|url=http://hrw.org/children/child_soldiers_map.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20081101204543/http://hrw.org/children/child_soldiers_map.html|url-status=dead|title=Human Rights Watch: Child Soldier Map|archive-date=1 November 2008}}</ref>. === Meksika === Meksikada bolalar Meksikadagi narkotiklar urushida Fors koʻrfazi karteli kabi jinoiy tashkilotlar tomonidan hukumat va boshqa raqib kartellarga qarshi kurashish uchun foydalaniladi<ref>{{Cite web|title=In Mexico, children as young as 10 recruited by drug cartels|url=https://apnews.com/article/caribbean-mexico-city-mexico-drug-cartels-6f73f0a2277ea91eb5a39a098238ae6b|access-date=2022-07-20|website=apnews.com}}</ref>. Ammo bularning soni maʼlum emas. Shuningdek, Grupos de autodefensa comunitaria (Avtomatik himoya guruhi) oʻz qishloqlarini mahalliy jinoiy guruhlarning zoʻravonligidan himoya qilish uchun baʼzi vaqtda bolalarni yollaydi, askar bolalarini jalb qiladigan oʻzini-oʻzi himoya qilish guruhlaridan biri bu Coordinadora Regional de Autoridades Comunitarias-Pueblos Fundadores (CRAC-PF) boʻlib, u Los Ardillos, Beltran Leyva kartelidan ajralib chiqqan jinoiy guruh bilan qarama-qarshilikda<ref>{{Cite web|title=Meet the Children Being Armed to Defend a Mexican Village From Drug Cartels|url=https://www.vice.com/en/article/g5x5a7/meet-the-children-being-armed-to-defend-a-mexican-village-from-drug-cartels|access-date=2022-07-20|website=www.vice.com}}</ref>. CRAC-PF va Los Ardillos oʻrtasidagi janglar 53 kishining oʻlimiga sabab boʻlgan<ref>{{Cite web|title=UCDP - Uppsala Conflict Data Program|url=https://ucdp.uu.se/nonstate/16298|access-date=2022-07-20|website=ucdp.uu.se}}</ref>. === Qo'shma Shtatlar === Qoʻshma Shtatlarda 17 yoshli oʻsmirlar ota-onalarning yozma roziligi bilan qurolli kuchlarga qoʻshilishlari mumkin<ref>{{Cite web|url=http://www.usarec.army.mil/hq/apa/download/PRG15-16.pdf|title=2015–16 Pocket Recruiter Guide|last=US Army|year=2016|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180219030525/http://www.usarec.army.mil/hq/apa/download/PRG15-16.pdf|archive-date=19 February 2018|url-status=live}}</ref>. 2015-yil holatiga koʻra har yili 16 000 ga yaqin 17 yoshli yigitlar harbiy xizmatga chaqiriladi<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC-OP-AC/Shared%20Documents/USA/INT_CRC-OP-AC_ADR_USA_23714_E.pdf|title=USA: Annexes of the Combined Third and Fourth Periodic Report (OPAC Annex 2)|last=Committee on the Rights of the Child|year=2016|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180325112136/http://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC-OP-AC/Shared%20Documents/USA/INT_CRC-OP-AC_ADR_USA_23714_E.pdf|archive-date=25 March 2018|url-status=live}}</ref>. AQSH armiyasi maktablar bilan ishga yollashga boʻlgan taʼminlashni yondashuvning „tayanch toshi“ deb taʼriflaydi<ref>{{Cite web|url=http://www.usarec.army.mil/im/formpub/rec_pubs/man3_01.pdf|title=Recruiter handbook|last=US Army Recruiting Command|year=2011|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180219031556/http://www.usarec.army.mil/im/formpub/rec_pubs/man3_01.pdf|archive-date=19 February 2018|url-status=live}}</ref>. Bolalar huquqlarini himoya qilish tashkilotlari AQSh qurolli kuchlari xodimlarini bolalarga tayanishini tanqid qilib keladi<ref>{{Cite book|title=No Child Left Behind Act (Section 9528)|last=Government of the United States|year=2001}}</ref>. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShga harbiy xizmatga kirishning minimal yoshini 18 yoshga koʻtarishni tavsiya qildi<ref name=":27">{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2fC%2fOPAC%2fUSA%2fCO%2f1&Lang=en|title=Consideration of Reports Submitted By States Parties Under Article 8 of the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict|last=Committee on the Rights of the Child|year=2008|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180325112133/http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2fC%2fOPAC%2fUSA%2fCO%2f1&Lang=en|archive-date=25 March 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":46">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/sites/default/files/related_material/USA_HRW_NGO_Report_OPAC.pdf|title=United States of America: Compliance with the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the involvement of children in armed conflict, Submission to the Committee on the Rights of the Child|last=US Campaign to Stop the Use of Child Soldiers|year=2007|publisher=Human Rights Watch|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20140722171813/http://www.hrw.org/sites/default/files/related_material/USA_HRW_NGO_Report_OPAC.pdf|archive-date=22 July 2014|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC-OP-AC/Shared%20Documents/USA/INT_CRC-OP-AC_NGO_USA_13943_E.pdf|title=Report to the Committee on the Rights of the Child in advance of the United States of America's second periodic report on the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the involvement of children in armed conflict|last=Child Soldiers International|year=2012|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180325045243/http://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC-OP-AC/Shared%20Documents/USA/INT_CRC-OP-AC_NGO_USA_13943_E.pdf|archive-date=25 March 2018|url-status=live}}</ref>. 1990-yillarda OPAC shartnomasi boʻyicha muzokaralarda AQSh Buyuk Britaniyaga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 dan oshmasligiga keskin qarshi chiqdi. Natijada shartnomada eng kam 16 yosh belgilangan . AQSh shartnomani 2002-yilda ratifikatsiya qilgan (lekin 2018-yil holatiga koʻra AQSh Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyani ratifikatsiya qilish amalga oshmadi)<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/TreatyBodyExternal/Countries.aspx?CountryCode=USA&Lang=EN|title=Reporting status for United States of America|last=UN, Office of the High Commissioner of Human Rights|year=2018|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180314114614/http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/TreatyBodyExternal/Countries.aspx?CountryCode=USA&Lang=EN|archive-date=14 March 2018|url-status=live}}</ref>. OPACga koʻra, AQSh harbiy xizmatchilariga odatda 18 yoshga toʻlgunga qadar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishni taqiqlaydi<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC/C/OPAC/USA/Q/2/ADD.1&Lang=en|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the involvement of children in armed conflict: List of issues concerning additional and updated information related to the consideration of the second periodic report of the United States of America (CRC/C/OPAC/USA/2): Addendum|last=Committee on the Rights of the Child|year=2012|language=en-us|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180325045152/http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2FC%2FOPAC%2FUSA%2FQ%2F2%2FADD.1&Lang=en|archive-date=25 March 2018|url-status=live}}</ref>. Shunga qaramay, ular „oldinga joylashtirish“ huquqiga ega, yaʼni ular qoʻllab-quvvatlash vazifalarini bajarish uchun jangovar zonaga joylashtirilishlari mumkin. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShni ushbu siyosatni oʻzgartirishga va voyaga yetmaganlarning jangovar hududda oldindagi harakat qilish zonasiga joylashtirilmasligini taʼminlashga chaqirdi<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2fC%2fOPAC%2fUSA%2fCO%2f3-4&Lang=en|title=Concluding observations on the combined third and fourth reports submitted by the United States of America under article 8 (1) of the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the involvement of children in armed conflict|last=Committee on the Rights of the Child|year=2017|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180325052714/http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2fC%2fOPAC%2fUSA%2fCO%2f3-4&Lang=en|archive-date=25 March 2018|url-status=live}}</ref>. 2003 va 2004-yillarda 60 ga yaqin voyaga yetmagan o‘smirlar xodimlarning xatoligi tufayli Afgʻoniston va Iroqqa yuborilgan. Keyinchalik Mudofaa vazirligi „vaziyatlar zudlik bilan toʻgʻirlangani va takrorlanishining oldini olish uchun choralar koʻrilgani“ni aytdi<ref>Department of Defense, Information Paper regarding the application of child soldiers protocols, provided to Senator Barbara Boxer, November 2004.</ref>. 2008-yilda prezident Jorj Bush „Oʻsmir bolalarni askarlikdan himoya qilish toʻgʻrisida“gi qonunni imzoladi<ref>{{cite web|url=https://www.hrw.org/news/2008/10/03/united-states-bush-signs-law-child-soldiers|title=President Bush Signs Law on Child Soldiers|date=3 October 2008|publisher=[[Human Rights Watch]]|access-date=4 December 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20150402103958/http://www.hrw.org/news/2008/10/03/united-states-bush-signs-law-child-soldiers|archive-date=2 April 2015|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=https://2009-2017.state.gov/documents/organization/135981.pdf|title=The Child Soldier Prevention Act of 2008|publisher=[[United States State Department|US State Department]]|access-date=24 June 2017}}</ref>. Qonun bolalarni askarlikka yollagan harbiy kuchlarni jinoiy javobgarlikka tortadi. Shuningdek, bolalar harbiy maqsadlarda foydalaniladigan mamlakatlarga qurol sotishni taqiqlaydi. Qonunda askar bolalar taʼrifi „hukumat qurolli kuchlari tarkibida jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etgan 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxs“ ni oʻz ichiga oladi. Hujjatdan voz kechish Obama va Trump maʼmuriyati tomonidan chiqarilgan<ref>{{Cite web|last=Rogin|first=Josh|title=Obama waives penalties on countries that employ child soldiers – again!|url=https://foreignpolicy.com/2011/10/04/obama-waives-penalties-on-countries-that-employ-child-soldiers-again/|access-date=2022-04-03|website=Foreign Policy|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2019-11-04|title=Trump administration turns its back on child soldiers again|url=https://thehill.com/blogs/congress-blog/foreign-policy/468875-trump-administration-turns-its-back-on-child-soldiers/|access-date=2022-04-03|website=The Hill|language=en-US}}</ref>. == Yaqin Sharq == === Bahrayn === Bahraynda harbiy kursantlar, NCO stajyorlari va texnik xodimlar 15 yoshdan boshlab Bahrayn Mudofaa Kuchlari safiga kirishlari mumkin<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/bahrain/|title=The World Factbook|access-date=2 October 2014}}</ref>. === Eron === Eronning amaldagi qonunchiligi 16 yoshdan kichiklarni ishga olishni rasman taqiqlaydi<ref name=>{{cite web|url=http://www.unhcr.org/refworld/country,,CSCOAL,,IRN,,486cb109c,0.html|publisher=[[United Nations High Commission for Refugees]]|title=Child Soldiers Global Report 2008 – Iran|access-date=4 August 2009|date=20 May 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20121010075251/http://www.unhcr.org/refworld/country,,CSCOAL,,IRN,,486cb109c,0.html|archive-date=10 October 2012|url-status=live}}</ref>. Eron-Iroq urushi paytida oʻgʻil bolalar Basij armiyasiga chaqirilgan, u yerda Eron hukumati tanqidchilarining fikriga koʻra, ular „jonli qalqonlar toʻlqini sifatida frontga yuborilgan“<ref name="unicef-1996">{{cite web|title=The State of the World's Children 1996|url=http://www.unicef.org/sowc96/2csoldrs.htm|website=UNICEF|access-date=2 June 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20180208163922/https://www.unicef.org/sowc96/2csoldrs.htm|archive-date=8 February 2018|url-status=live}}</ref><ref name="child-labor-global-view">{{cite book|editor1-last=Schmitz|editor1-first=Cathryne L.|editor2-last=Traver|editor2-first=Elizabeth KimJin|editor3-last=Larson|editor3-first=Desi|title=Child Labor: A Global View|date=2004|publisher=Greenwood Publishing Group|isbn=978-0313322778|page=120|url=https://books.google.com/books?id=6JznQqlZmHkC&q=iran+child+soldiers&pg=PA120}}</ref>. Boshqa manbalar eronlik qurbonlarning umumiy sonini 200,000-600,000 oraligʻida deb hisoblashgan<ref name="hiro205">{{cite book|last=Hiro|first=Dilip|author-link=Dilip Hiro|title=The Longest War: The Iran-Iraq Military Conflict|publisher=Routledge|location=New York|year=1991|page=[https://archive.org/details/longestwariranir00hiro/page/205 205]|isbn=9780415904063|oclc=22347651|url-access=registration|url=https://archive.org/details/longestwariranir00hiro/page/205}}</ref><ref name="Rajaee1997">{{cite book|last=Rajaee|first=Farhang|title=Iranian Perspectives on the Iran-Iraq War|publisher=University Press of Florida|location=Gainesville|year=1997|page=2|isbn=9780813014760|oclc=492125659}}</ref><ref name="Mikaberidze2011">{{cite book|last=Mikaberidze|first=Alexander|title=Conflict and Conquest in the Islamic World: A Historical Encyclopedia|publisher=ABC-CLIO|location=Santa Barbara, California|year=2011|page=418|isbn=9781598843361|oclc=775759780}}</ref><ref>''Hammond Atlas of the 20th Century'' (1999) P. 134–35</ref><ref name="Dunnigan 1991">Dunnigan, A Quick and Dirty Guide to War (1991)</ref><ref name="Twentieth Century World History 1997">''Dictionary of Twentieth Century World History'', by Jan Palmowski (Oxford, 1997)</ref><ref name="ReferenceA">Clodfelter, Micheal, ''Warfare and Armed Conflict: A Statistical Reference to Casualty and Other Figures, 1618–1991''</ref><ref name="Chirot, Daniel 1994">Chirot, Daniel: ''Modern Tyrants: The Power and Prevalence of Evil in Our Age'' (1994)</ref><ref>"B&J": Jacob Bercovitch and Richard Jackson, ''International Conflict: A Chronological Encyclopedia of Conflicts and Their Management 1945–1995'' (1997) p. 195</ref><ref name="Iran20082" />. Bir manbaga koʻra, Eron-Iroq urushida qurbon boʻlganlarning 3 foizi 14 yoshgacha boʻlgan yosh askarlar boʻlgan<ref>{{cite web|url=http://kurzman.unc.edu/death-tolls-of-the-iran-iraq-war/|title=Death Tolls of the Iran-Iraq War|last1=Kurzman|first1=Charles|website=kurzman.unc.edu/|access-date=6 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20180321154456/http://kurzman.unc.edu/death-tolls-of-the-iran-iraq-war/|archive-date=21 March 2018|url-status=live}}</ref>. Eronlik oʻgʻiil bolalar maktabni tashlab, ota-onalari xabarisiz Eron-Iroq urushida, jumladan Muhammad Husayn Fahmida shu bolalar qatoriga kiradi. Iroq zobitlarining taʼkidlashicha, ular baʼzida sakkiz yoshli eronlik askar bolalarni qoʻlga olishgan<ref name="urlChildren at war - CSMonitor.com">{{cite journal|url=https://www.csmonitor.com/1987/1028/ekids.html|title=Children at war|journal=The Christian Science Monitor|archive-url=https://web.archive.org/web/20190102193457/https://www.csmonitor.com/1987/1028/ekids.html|archive-date=2 January 2019|url-status=live|date=28 October 1987}}</ref>. 2018-yil holatiga koʻra Eron hukumati Suriya fuqarolar urushida Asad hukumatiga sodiq kuchlar tomonida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni yollab kelmoqda. === Falastin === 2004-yilda Xalqaro bolalarni himoya qilish tashkilotining Falastin boʻlimi uchun chop etilgan Jihod Shomalyning "Bosib olingan Falastin hududlarida bolalardan foydalanish " nomli hisobotida, bir qator bolalar shahidlikni oʻzlariga gʻurur deb bilishlarini taʼkidlab, hisobotni yakunlaydi. Oʻzlarining umidsiz ahvoli uchun javobgarlikni oʻz zimmalariga olishlari va Falastin harbiylashtirilgan guruhlari tomonidan qurolli hujumlar uyushtirish uchun yollanganliklariga oʻzlari sababchi ekanliklarini aytadi. Shu bilan birga, Shomaly mamlakatlarda tizimli ishga joylashish yo‘qligini, guruhlar va Falastin hamjamiyatining yuqori martabali vakillari siyosiy strategiya sifatida bolalarni yollashga qarshi ekanini taʼkidlaydi. Shomalyning fikricha, Falastin siyosiy rahbariyati bolalarni urushga tortishni toʻxtatish uchun koʻproq ish qilishi mumkin, bu esa rahbariyatdan bolalarni oʻqitish togʻrisida va yollashni taqiqlovchi memorandumni imzolashni talab qiladi. Gʻazo sektorida hukmronlikka intilayotgan Falastin tashkiloti Hamas, Isroil mudofaa kuchlariga qarshi zoʻravonlikni qoʻzgʻatish uchun munozarali mafkuralarni askar bolalarga singdirgani maʼlum<ref>{{Cite web|url=https://www1.essex.ac.uk/armedcon/story_id/000205.pdf|title=Use of Children in the Occupied Palestinian Territories|last=Shomaly|first=Jihad|year=2004|archive-url=https://web.archive.org/web/20181129132849/https://www1.essex.ac.uk/armedcon/story_id/000205.pdf|archive-date=29 November 2018|url-status=live}}</ref>. Jorjtaun universiteti professori William OʻBrien falastinlik bolalarning Birinchi Intifadadagi faol ishtiroki haqida shunday yozadi: „Aftidan, intifada qo‘shinlarining katta qismi yoshlar, jumladan, boshlang‘ich maktab o‘quvchilari ham bor. Ular tosh, molotov kokteyli va boshqa zo‘ravonlik turlari bilan shug‘ullanadilar“<ref>Law and Morality in Israel's War With the PLO, New York</ref>. Arab jurnalisti Huda Al-Hussein 2000-yil 27-oktabr kuni Londondagi arab gazetasiga quyidagilarni yozdi: Birlashgan Millatlar Tashkiloti askar bolalarni, ayniqsa Afrikada, ularni to'dalar o'chog'iga tashlaydigan jangarilar boshliqlari nazoratidan qutqarsa-da, ba'zi Falastin rahbarlari... ongli ravishda buni tushunib yetmay, ularning oxirgi nafasigacha jang maydoniga yollaydi<ref>[http://memri.org/bin/articles.cgi?Page=archives&Area=sd&ID=SP14700 Arab Journalist Decries Palestinian Child-Soldiers] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070711030041/http://memri.org/bin/articles.cgi?Page=archives&Area=sd&ID=SP14700 |date=11 July 2007 }} translated by [[MEMRI]]. Special Dispatch 147, 1 November 2000.</ref> 2002-yilda askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) „bolalarning jangovar harakatlarda qatnashayotgani haqida xabarlar mavjud boʻlsa-da, qurolli guruhlar tomonidan tizimli ravishda yollanganligi haqida hech qanday dalil yoʻq“, dedi<ref>Jihad Shomaly, ''et al.'' [http://www.dci-pal.org/english/publ/research/2004/ChildrenPerspective.pdf Use of Children in the Occupied Palestinian Territories] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071030070650/http://www.dci-pal.org/english/publ/research/2004/ChildrenPerspective.pdf|date=30 October 2007}} Defence for Children International/Palestine Section, 2004, p. 8. Citing CSC 1371 Report, November 2002.</ref><ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/1266534.stm|title=Child soldiers in the firing line|date=8 April 2001|publisher=BBC|access-date=19 September 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20081219144053/http://news.bbc.co.uk/2/hi/1266534.stm|archive-date=19 December 2008|url-status=live}}</ref>. Biroq, 2004-yilda tashkilot 2000-yil oktabridan 2004-yil martigacha falastinlik voyaga yetmaganlar ishtirokida kamida toʻqqizta hujjatlashtirilgan xudkushlik hujumi sodir boʻlganligini xabar qildi<ref name="CSGR2004-292">{{cite web|url=http://www.child-soldiers.org/document_get.php?id=966|title=Child Soldiers Global Report 2004|archive-url=https://web.archive.org/web/20041217103244/http://www.child-soldiers.org/document_get.php?id=966|archive-date=17 December 2004|url-status=dead}}&nbsp;{{small|(2.29&nbsp;MB)}} Child Soldiers International p. 292</ref>: 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida Hamas va Islom Jihodi oʻzining Eron boʻlimida „harbiy hujumlarda va mashgʻulotlarda bolalardan foydalangani“ uchun alohida taʼkidlangan<ref name="CSGR2004-304">{{cite web|url=http://www.child-soldiers.org/document_get.php?id=966|title=Child Soldiers Global Report 2004|archive-url=https://web.archive.org/web/20041217103244/http://www.child-soldiers.org/document_get.php?id=966|archive-date=2004-12-17|url-status=dead}}&nbsp;{{small|(2.29&nbsp;MB)}} Child Soldiers International, p. 304 cites in footnote 18 that this Information is from Palestinian human rights Monitoring Group (PHRMG), March 2004.</ref>. 2005-yil 23-mayda Amnesty International Falastin qurolli guruhlarini bolalardan qurolli faoliyatda foydalanishni zudlik bilan toʻxtatishga chaqirdi: „Falastin qurolli guruhlari hech qanday sharoitda qurolli hujumlar uyushtirish, qurol yoki boshqa materiallarni tashish uchun bolalardan foydalanmasligi kerak…“<ref>[http://web.amnesty.org/library/Index/ENGMDE150332005 Israel/Occupied Territories: Palestinian armed groups must not use children] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070711013612/http://web.amnesty.org/library/Index/ENGMDE150332005|date=11 July 2007}} 23 May 2005</ref>. === Turkiya (PKK) === Kurd-turk mojarosi paytida Kurdiston Ishchilar partiyasi (PKK) faol ravishda bolalarni yollab, oʻgʻirlab ketgan. Tashkilot Turkiya xavfsizlik kuchlari tomonidan 2000 dan ortiq bolani o‘g‘irlaganlikda ayblangan. Human Rights Watch (HRW), Birlashgan Millatlar Tashkiloti (BMT) va Xalqaro Amnistiya tashkilotining mustaqil hisobotlari 90-yillardan beri tashkilot va uning qurolli guruhlari tomonidan askarb olalar i yollash va ulardan foydalanishni tasdiqladi<ref>{{Cite web|url=https://hrwf.eu/wp-content/uploads/2016/07/Child-soldiers-in-ISIS-PKK-Boko-Haram%E2%80%A6.pdf|title=Child soldiers in ISIS, PKK, Boko Haram...|access-date=13 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20161016064155/http://hrwf.eu/wp-content/uploads/2016/07/Child-soldiers-in-ISIS-PKK-Boko-Haram%E2%80%A6.pdf|archive-date=16 October 2016|url-status=live}}</ref><ref name="hrw.org">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/12/22/iraq-armed-groups-using-child-soldiers-0|title=Iraq: Armed Groups Using Child Soldiers|date=22 December 2016|access-date=13 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20190129011816/https://www.hrw.org/news/2016/12/22/iraq-armed-groups-using-child-soldiers-0|archive-date=29 January 2019|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.refworld.org/docid/498805c428.html|title=Child Soldiers Global Report 2001 - Turkey|access-date=13 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180912111737/http://www.refworld.org/docid/498805c428.html|archive-date=12 September 2018|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.justice.gov/sites/default/files/eoir/legacy/2014/07/14/child_soldiers_2008_Global_Report.pdf|title=Child Soldiers: Global Report 2008|work=[[Child Soldiers International|Coalition to Stop the Use of Child Soldiers]]|via=justice.gov|access-date=13 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20170628062439/https://www.justice.gov/sites/default/files/eoir/legacy/2014/07/14/child_soldiers_2008_Global_Report.pdf|archive-date=28 June 2017|url-status=dead}}</ref>. 2001-yilda tashkilot tomonidan bolalarni yollash tizimli ravishda amalga oshirilgani haqida xabarlar paydo boʻldi. Tashkilotning asosan bolalarni yollash uchun tuzilgan Tabura Zaroken Sehit Agit deb nomlangan bataloni haqida bir qancha xabarlar eʼlon qilingan<ref>{{Cite news |last=Child Soldiers International |year=2001 |title=Child Soldiers Global Report 2001 – Turkey |language=en |work=Refworld |url=http://www.refworld.org/docid/498805c428.html |url-status=dead |access-date=22 March 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141029165401/http://www.refworld.org/docid/498805c428.html |archive-date=29 October 2014}}</ref>. Shuningdek, Kurdiston vatanparvarlar ittifoqi bolalarni o‘z safiga jalb qilgani aniqlangan<ref>{{cite news |last1=Refugees |first1=United Nations High Commissioner for |title=Refworld {{!}} Child Soldiers Global Report 2001 – Iraq |url=http://www.refworld.org/docid/498805f0c.html |url-status=live |access-date=7 August 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130920074539/http://www.refworld.org/docid/498805f0c.html |archive-date=20 September 2013}}</ref>. Turkiya xavfsizlik kuchlari maʼlumotlariga koʻra,Kurdiston Ishchilar partiyasi 12 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan 983 nafardan ortiq bolani oʻgʻirlab ketgan. 400 dan ortiq bola tashkilotdan qochib, xavfsizlik kuchlariga taslim bo‘lishgan. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bolalar Jamgʻarmasining 2010-yilda chop etilgan hisobotida Kurdiston Ishchilar partiyasi tomonidan bolalarni yollash juda xavfli ekani koʻrsatib oʻtilgan<ref>{{Cite web|url=https://www.aa.com.tr/en/turkey/pkk-criticized-over-child-soldiers-claims/245168|title=PKK criticized over 'child soldiers' claims|access-date=13 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181216031439/https://www.aa.com.tr/en/turkey/pkk-criticized-over-child-soldiers-claims/245168|archive-date=16 December 2018|url-status=live}}</ref>. 2016-yilda Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasini Iroqning Shingal mintaqasida va qoʻshni davlatlarda askar bolalar yollash orqali urush jinoyatlari sodir etganlikda ayblagan<ref>{{Cite web|url=http://www.rudaw.net/english/kurdistan/221220161|title=PKK commits war crime by recruiting child soldiers in Iraq, Huma|access-date=13 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181215223006/http://www.rudaw.net/english/kurdistan/221220161|archive-date=15 December 2018|url-status=live}}</ref>. Suriyadagi fuqarolar urushi davomida ko‘plab ommaviy axborot vositalari, jumladan Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasiga aloqador YPG tashkiloti askar bolalarni yollab, joylashtirganini tasdiqladi. Guruhning xalqaro huquqni buzgan bolalardan foydalanishni toʻxtatish haqidagi daʼvosiga qaramay, guruh bolalarni yollash va ulardan foydalanishni davom ettirdi<ref>{{Cite web|url=https://www.middleeastmonitor.com/20170628-us-report-ypg-recruiting-child-soldiers/|title=US report: YPG recruiting child soldiers|date=28 June 2017|access-date=12 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180212084459/https://www.middleeastmonitor.com/20170628-us-report-ypg-recruiting-child-soldiers/|archive-date=12 February 2018|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://english.alarabiya.net/en/News/middle-east/2017/06/28/US-YPG-still-recruits-child-soldiers-in-Syria.html|title=US: YPG still recruits child soldiers in Syria|date=28 June 2017|access-date=12 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180212083737/http://english.alarabiya.net/en/News/middle-east/2017/06/28/US-YPG-still-recruits-child-soldiers-in-Syria.html|archive-date=12 February 2018|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.middleeasteye.net/news/kurdish-ypg-militia-recruiting-child-soldiers-syria-hrw-930608836|title=Kurdish YPG militia recruiting child soldiers in Syria: HRW|access-date=12 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180212084730/http://www.middleeasteye.net/news/kurdish-ypg-militia-recruiting-child-soldiers-syria-hrw-930608836|archive-date=12 February 2018|url-status=live}}</ref>. 2018-yilda BMTning qurolli mojarolardagi bolalar boʻyicha yillik hisobotida 2017-yilda Xalq himoyasi boʻlinmalari va uning ayollar boʻlinmasi tomonidan 224 ta qiz bolalarni yollash holatlari qayd etilgan, bu 2016-yilga nisbatan deyarli besh baravar koʻpdir. Guruh bolalarni askarga olish uchun o‘g‘irlagani ham xabar qilingan<ref>{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2018/08/03/syria-armed-group-recruiting-children-camps|title=Syria: Armed Group Recruiting Children in Camps|date=3 August 2018|access-date=13 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20190108003545/https://www.hrw.org/news/2018/08/03/syria-armed-group-recruiting-children-camps|archive-date=8 January 2019|url-status=live}}</ref>. === Livan === Livandagi fuqarolar urushida turli tomonlar askar bolalardan foydalangan. 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida aytilishicha, Hizbulloh bolalarni harbiy xizmatga oʻrgatgan<ref name="Iran2008">{{cite web|url=http://www.unhcr.org/refworld/country,,CSCOAL,,IRN,,486cb109c,0.html|publisher=[[United Nations High Commission for Refugees]]|title=Child Soldiers Global Report 2008 – Iran|access-date=4 August 2009|date=20 May 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20121010075251/http://www.unhcr.org/refworld/country,,CSCOAL,,IRN,,486cb109c,0.html|archive-date=10 October 2012|url-status=live}}</ref>. 2017-yilda BMT mamlakatda islomiy jangarilar deb gumon qilingan qurolli guruhlar bolalarni o‘z safiga jalb qilayotgani haqida xabar berdi. === Suriya === Suriyada davom etayotgan fuqarolar urushi paytida bolalar Bashar Asadga qarshi boʻlgan guruhlarga qoʻshilishdi. 2012-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotiga isyonchilar askar bolalardan foydalangani haqidagi daʼvolar kelib tushgan, biroq ular buni tasdiqlay olishmagan<ref>{{Cite web|url=http://www.sbs.com.au/news/article/2012/03/27/syrian-rebels-accused-over-child-soldiers-un-official|title=Syrian rebels accused over child soldiers: UN official|access-date=22 August 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170823023940/http://www.sbs.com.au/news/article/2012/03/27/syrian-rebels-accused-over-child-soldiers-un-official|archive-date=23 August 2017|url-status=live}}</ref>. 2014-yil iyun oyida Birlashgan Millatlar Tashkiloti hisobotida aytilishicha, muxolifat bolalarni harbiy va yordamchi rollarga jalb qilgan. Yana aytilishicha, bunday qilish siyosati yoʻqdek tuyulgan boʻlsa-da, yoshni tekshirish tartiblari boʻlmagan. 2014-yilda Human Rights Watch tashkilotining xabar berishicha, isyonchi guruhlar bolalardan jang maydonlarida yaradorlarni davolash, o‘q-dorilar va boshqa yuklarni olib o‘tishdan tortib, janglar avj olgan paytda frontga, snayperchilar rolini bajarishga qadar yordam va jangovar rollarda foydalanmoqda<ref name="aljazeera.com">{{cite web|url=http://www.aljazeera.com/news/middleeast/2014/06/use-child-soldiers-syria-condemned-20146237583974800.html|title=Report: Syria rebels send children into war|access-date=2 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140925050405/http://www.aljazeera.com/news/middleeast/2014/06/use-child-soldiers-syria-condemned-20146237583974800.html|archive-date=25 September 2014|url-status=live}}</ref>. Turkiya hukumati oʻzaro bogʻlangan SETA tadqiqot markazi Suriya milliy armiyasining tarkibini aks ettiruvchi hisobotini askar bolalar qoʻllanilganini fosh qilgani sababli qaytarib oldi. Suriya milliy armiyasi hozirda Turkiya tomonidan moliyalashtiriladi, u 2000-yil 8-sentabrda bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishi toʻgʻrisidagi Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokolni imzolagan. Al-Monitor’ning manbalarga tayanib xabar berishicha, Turkiya Liviyaga Suriya milliy armiyasidagi bolalar askarlarini joylashtirgani maʼlum qilingan<ref>{{Cite web|url=https://ahvalnews.com/seta/pro-erdogan-think-tanks-survey-shows-child-soldiers-among-turkish-backed-syrian-opposition|title=Pro-Erdoğan think tank's survey shows child soldiers among Turkish-backed Syrian opposition|website=Ahval}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.al-monitor.com/originals/2020/05/child-soldiers-libya-syria-national-army-turkey.html|title=Report: Child soldiers deployed to Libya by Turkish-backed Syrian National Army|website=Al-Monitor: The Pulse of the Middle East}}</ref>. 2021-yil iyul oyida Amerika Qoʻshma Shtatlari Turkiyani Suriya va Liviyada askar bolalardan foydalanishga aloqador davlatlar roʻyxatiga qoʻshdi<ref name="US_Turkey_child-soldiers">{{cite web|url=https://www.reuters.com/world/middle-east/us-adds-turkey-list-countries-implicated-use-child-soldiers-2021-07-01/|title=U.S. adds Turkey to list of countries implicated in use of child soldiers|website=Reuters|date=1 July 2021}}</ref>. 2021-yilgi Inson huquqlari amaliyoti boʻyicha mamlakat hisobotida Suriyadagi Turkiya tomonidan qoʻllab-quvvatlanadigan kuchlardan bolalar askar sifatida yollangani haqida soʻz bordi<ref>[https://www.state.gov/reports/2021-country-reports-on-human-rights-practices/turkey/ 2021 Country Reports on Human Rights Practices: Turkey]</ref>. Kurd kuchlari ham bu taktikani qoʻllashda ayblangan. 2015-yilda Human Rights Watch tashkiloti kurd qurolli kuch rahbarlari Jeneva chaqiruvi bilan majburiyat shartnomasini imzolagani va 2014-yilning iyulidan beri 59 nafar bola, ulardan 10 nafari 15 yoshdan kichik boʻlganini daʼvo qilgan edi<ref>{{Cite web|url=https://www.voanews.com/a/hrw-kurdish-forces-using-child-fighters-despite-pledge-to-demobilize/2862390.html|title=Kurdish Militia Accused of Using Child Soldiers in Syria|access-date=22 August 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170823022030/https://www.voanews.com/a/hrw-kurdish-forces-using-child-fighters-despite-pledge-to-demobilize/2862390.html|archive-date=23 August 2017|url-status=live}}</ref>. Prezident Asad 2013-yilda askar bolalardan (18 yoshgacha bo‘lgan har qanday shaxs) foydalanishni taqiqlovchi qonunni qabul qildi, bu qonunni buzganlik uchun aybdorlar 10 yildan 20 yilgacha „jazoviy mehnat“ bilan jazolanishini eʼlon qildi<ref>{{cite web|url=http://www.syrianobserver.com/News/News/Assad+Issues+Law+on+Child+Soldiers|title=Assad Issues Law on Child Soldiers|access-date=2 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141006095232/http://www.syrianobserver.com/News/News/Assad+Issues+Law+on+Child+Soldiers|archive-date=6 October 2014|url-status=dead}}</ref>. Hukumat kuchlariga nisbatan qonun amalda qo‘llaniladimi yoki yo‘qmi, tasdiqlanmagan va isyonchi kuchlarga qarshi Suriya hukumati safida jang qilish uchun bolalar yollangani haqida da‘volar bor<ref name="report details">{{Cite news |last1=Sengupta |first1=Somini |date=4 February 2014 |title=U.N. Report Details Abuse of Children in Syrian War |website=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2014/02/05/world/middleeast/at-least-10000-children-killed-in-syria-un-estimates.html |url-status=live |access-date=27 February 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170904151709/https://www.nytimes.com/2014/02/05/world/middleeast/at-least-10000-children-killed-in-syria-un-estimates.html |archive-date=4 September 2017}}</ref>. Eron hukumati Suriyada fuqarolar urushi davrida Asadga sodiq hukumat kuchlari tarafida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni jalb qilgan<ref name="urlIran’s Child Soldiers in Syria | Human Rights Watch" /><ref name="WAJ" />. === Yaman === Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili Radhika Kuomarasvami 2010-yil yanvar oyida Yamandagi qabilalar oʻrtasidagi janglarda „koʻp sonli“ oʻsmir oʻgʻil bolalar jang qilishgani haqida xabar berdi. Nodavlat notijorat tashkilot faoli Abdul-Rahmon al-Marwanining hisob-kitoblariga ko‘ra, Yamanda har yili qabilalar o‘rtasidagi janglarda 500-600 ga yaqin bola halok bo‘ladi yoki yaralanadi<ref name="UPI">{{Cite news |date=6 January 2010 |title=Yemen's child soldiers go to war |work=United Press International |url=http://www.upi.com/Top_News/Special/2010/01/06/Yemens-child-soldiers-go-to-war/UPI-89571262808410/ |url-status=live |access-date=10 April 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100403050546/http://www.upi.com/Top_News/Special/2010/01/06/Yemens-child-soldiers-go-to-war/UPI-89571262808410 |archive-date=3 April 2010}}</ref>. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudan (ayniqsa Darfur) va Yamandan askar bolalar yollagan<ref>{{Cite web|title=Saudi Arabia 'recruits Darfur children for Yemen war'|url=https://www.aljazeera.com/news/2018/12/29/saudi-arabia-recruited-darfur-children-to-fight-in-yemen-nyt|access-date=2 October 2021|website=www.aljazeera.com|language=en}}</ref>. Britaniya SAS maxsus kuchlari Yamanda askar bolalarni tayyorlash bilan shug‘ullangani aytiladi. Xabar qilinishicha, Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya safida jang qilayotgan askarlarning kamida 40 foizi bolalardir<ref name="urlSerious questions over SAS involvement in Yemen war | UK news | The Guardian">{{cite web|url=https://www.theguardian.com/uk-news/2019/mar/27/serious-questions-over-sas-involvement-in-yemen-war|title='Serious' questions over SAS involvement in Yemen war &#124; UK news &#124; The Guardian|website=[[TheGuardian.com]]|date=27 March 2019|format=|archive-url=https://web.archive.org/web/20190328170441/https://www.theguardian.com/uk-news/2019/mar/27/serious-questions-over-sas-involvement-in-yemen-war|archive-date=28 March 2019|url-status=live}}</ref>. Saudiya Arabistoni hutiylarga qarshi Saudiya chegarasini qoʻriqlash uchun yamanlik bolalarni askar sifatida yollaydi<ref name="urlExclusive: Yemeni child soldiers recruited by Saudi-UAE coalition | Saudi Arabia News | Al Jazeera">{{cite web|url=https://www.aljazeera.com/news/middleeast/2019/03/exclusive-yemeni-child-soldiers-recruited-saudi-uae-coalition-190329132329547.html|title=Exclusive: Yemeni child soldiers recruited by Saudi-UAE coalition &#124; Saudi Arabia News &#124; Al Jazeera|archive-url=https://web.archive.org/web/20190402091726/https://www.aljazeera.com/news/middleeast/2019/03/exclusive-yemeni-child-soldiers-recruited-saudi-uae-coalition-190329132329547.html|archive-date=2 April 2019|url-status=live}}</ref> 2019-yil iyun oyida AQSh Davlat kotibi Mike Pompeo Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya Yamandagi fuqarolar urushida bolalardan foydalanayotgani haqidagi ekspert xulosalarini rad etib, AQShning bolalar askarlikka yollovchi davlatlar ro‘yxatiga kiritilishiga to‘sqinlik qildi<ref name="urlPompeo blocks inclusion of Saudi Arabia on US child soldiers list | US news | The Guardian">{{Cite web|url=http://www.theguardian.com/us-news/2019/jun/18/mike-pompeo-saudi-arabia-yemen-sudan-child-soldiers|title=Pompeo blocks inclusion of Saudi Arabia on US child soldiers list|first=Reuters in|last=Washington|date=18 June 2019|website=The Guardian}}</ref>. == Osiyo == 2004-yilda oʻsmirlarning harbiy xizmatidan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) Osiyoda minglab bolalar Afgʻoniston, Myanma (Birma) , Nepal Indoneziya, Filippin, Laos va Shri-Lankadagi faol mojarolar va oʻt ochishni toʻxtatish holatlariga kelishilganda ham jangovar kuchlarga jalb qilingani haqida xabar berdi. Hukumatning mojaro zonalariga kirishni rad etishi ishtirok etgan raqamlarni hujjatlashtirishni imkonsiz qildi<ref name="CSGR2004-159">{{cite web|url=http://www.child-soldiers.org/document_get.php?id=966|archive-url=https://web.archive.org/web/20041217103244/http://www.child-soldiers.org/document_get.php?id=966|url-status=dead|archive-date=17 December 2004|title=Child Soldiers Global Report 2004}}&nbsp;{{small|(2.29&nbsp;MB)}} Child Soldiers International pp. 18,159–161</ref>. 2004-yilda Myanma (Birma) hukumat qurolli kuchlari 12 yoshdan 16 yoshgacha boʻlgan bolalarni majburan yollagan va ishlatgan yagona davlat sifatida mintaqa tarixiga kirdi<ref name="CSGR2004-159" />. ''Xudoning armiyasi'' partizan guruhini birgalikda boshqargan egizak aka-uka Jonni va Lyuter Xtolar 1997-yilda guruhni boshqara boshlaganlarida taxminan oʻn yoshda boʻlishgan. === Afg'oniston === Afgʻonistonda oʻttiz yillik fuqarolar urushi davrida qurolli kuchlar minglab askar bolalarni yollagan. Koʻpchilik hali ham Tolibonga qarshi kurashmoqda. Islom diniy maktablari yoki madrasalaridan taʼlim olganlarning baʼzilari xudkush terrorchi va qurolli hujumchilar sifatida foydalaniladi. Kamuflyaj kiyimida va shahidlik shiorlari bilan yurgan o‘g‘il bolalarning targ‘ibot videosi 2009-yilda Afg‘oniston Tolibon rahbariyati tomonidan eʼlon qilingan. Bu videoga amerikalik askarni oʻldirgan 14 yoshli Tolibon jangchisiga tasanno ham kiritilgan<ref>{{cite web|last=Sengupta|first=Kim|url=https://www.independent.co.uk/news/appeals/indy-appeal/independent-appeal-a-child-is-reborn-1849087.html|title=Independent Appeal: A child is reborn|work=The Independent|date=24 December 2009|access-date=12 May 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20101127030413/http://www.independent.co.uk/news/appeals/indy-appeal/independent-appeal-a-child-is-reborn-1849087.html|archive-date=27 November 2010|url-status=live}}</ref>. === Birma/Myanma === Davlat Tinchlik va Taraqqiyot Kengashining taʼkidlashicha, Birmaning barcha askarlari koʻngilli hisoblanadi va qabul qilinganlarning hammasi 18 yoshdan katta. Human Rights Watch tashkiloti maʼlumotiga koʻra, Birma/Myanma milliy armiyasi Tatmadavda 70 000 ga yaqin oʻgʻil bolalar xizmat qilmoqda, 11 yoshgacha boʻlgan bolalar esa koʻchadan majburan olib kelinib guruhlarga qoʻshilmoqda. Guruhning xabar berishicha, dezertirlar uch yildan besh yilgacha qamoq jazosiga yoki hatto qatl etishga ham hukm qilinishi mumkin. Guruh shuningdek, taxminan 5,000-7,000 bolalar turli xil qurolli etnik muxolifat guruhlarida, xususan, Birlashgan Wa Davlat Armiyasida xizmat qilishini taʼkidladi<ref>{{cite web|url=https://www.hrw.org/legacy/reports/2002/burma/Burma0902-01.htm#P296_16897|title='My Gun Was As Tall As Me': Summary|publisher=[[Human Rights Watch]]|year=2002|access-date=5 August 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090216093554/http://www.hrw.org/legacy/reports/2002/burma/Burma0902-01.htm#P296_16897|archive-date=16 February 2009|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun 2009-yil iyun oyida hisobot eʼlon qildi, unda isyonchilar va hukumat tomonidan mamlakatda bolalarga nisbatan „jiddiy qonunbuzarliklar“ qayd etilgan. Maʼmuriyat 4-avgust kunidan boshlab keyingi oydan ular Birma/Myanmaga koʻproq oʻrganish uchun guruh yuborishlarini eʼlon qilishdi<ref name="urlPompeo blocks inclusion of Saudi Arabia on US child soldiers list | US news | The Guardian2">{{Cite web|url=http://www.theguardian.com/us-news/2019/jun/18/mike-pompeo-saudi-arabia-yemen-sudan-child-soldiers|title=Pompeo blocks inclusion of Saudi Arabia on US child soldiers list|first=Reuters in|last=Washington|date=18 June 2019|website=The Guardian}}</ref>. === Shri-Lanka === Shri-Lankada bolalarning jangarilar tomonidan foydalanilishi 1983-yilda Shri-Lankadagi fuqarolar urushi boshlanganidan beri xalqaro miqyosda tan olingan muammo boʻlib kelgan. 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni asosiy yollovchilar Tamil Eelam isyonchi ozodlik yoʻlbarslari hisoblanadi<ref>{{Cite web|date=11 November 2004|title=Sri Lanka: Tamil Tigers Forcibly Recruit Child Soldiers|url=https://www.hrw.org/news/2004/11/11/sri-lanka-tamil-tigers-forcibly-recruit-child-soldiers|access-date=3 August 2021|website=Human Rights Watch|language=en}}</ref>. === Nepal === Nepal Kommunistik partiyasi kuchlarida taxminan 6000-9000 bola xizmat qiladi. 2010-yildan boshlab CPNning askar bolalari demobilizatsiya qilindi<ref>{{Cite web|url=https://www.unicef.org/protection/nepal_52791.html|title=Last group of Maoist child soldiers discharged in Nepal|website=UNICEF|access-date=14 April 2019|archive-date=14 April 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190414182147/https://www.unicef.org/protection/nepal_52791.html|url-status=dead}}</ref>. === Filippin === Filippinda hukumatga qarshi kurashayotgan islomiy va kommunistik qurolli guruhlar muntazam ravishda yollangan bolalarga tayanib kurash olib boradi<ref>{{Cite web|url=https://digitallibrary.un.org/record/678865|title=Report of the Secretary-General on children and armed conflict in the Philippines|last=UN Security Council|year=2013|access-date=24 May 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180525062129/https://digitallibrary.un.org/record/678865|archive-date=25 May 2018|url-status=live}}</ref>. 2001-yilda Human Rights Watch tashkiloti Moro Islom ozodlik fronti (MILF)dagi 10 000 askarning taxminan 13 foizini bolalar tashkil etgani va hukumatga aloqador ayrim harbiylashtirilgan kuchlar ham bolalardan foydalanayotgani haqida xabar bergan<ref>{{cite web|url=http://hrw.org/children/child_soldiers_map.html|title=Human Rights Watch Interactive Map of Child Soldiers|archive-url=https://web.archive.org/web/20081101204543/http://hrw.org/children/child_soldiers_map.html|archive-date=1 November 2008|url-status=dead}}</ref>. 2016-yilda MILF 1869 nafar bolani guruhni tark etishiga ruxsat berdi va boshqa bolalarni guruhga qabul qilmaslik majburiyatini oldi<ref>United Nations Secretary-General. „Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017“. United Nations (2017). 25-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-yanvar 2018-yil.</ref>. Biroq oʻsha yili BMT Filippindagi boshqa qurolli guruhlar asosan 13 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan bolalarni yollashda davom etayotgani haqida xabarlar yana davom ettirdiUnited Nations Secretary-General. „Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017“. United Nations (2017). 25-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-yanvar 2018-yil.. == Yevropa == Child Soldiers International maʼlumotlariga koʻra, Yevropada faqat 18 yoshdan kattalarni yollash tendensiyasi mavjud, aksariyat mamlakatlar ham faqat kattalarni yollashga ruxsat beradi, 2016-yilgi maʼlumotlarga koʻra qanday qurolli guruhlar bolalardan foydalanayotgani maʼlum emas edi. 2018-yil holatiga koʻra esa bir davlat, Buyuk Britaniya 16 yoshdan bolalarni, beshtasi esa 17 yoshdan (Avstriya, Kipr, Fransiya, Germaniya va Gollandiya) harbiy xizmatga jalb qilgan. Ulardan, Buyuk Britaniya eng koʻp bolalarni ishga oladi. 2016-yilda Britaniya armiyasiga yangi chaqirilganlarning taxminan chorak qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan. Barcha Yevropa davlatlari bolalarni qurolli mojarolarga jalb etish toʻgʻrisidagi ixtiyoriy protokolni ratifikatsiya qilgan<ref name=":20">{{Cite web|last=United Nations|year=2018|title=United Nations Treaty Collection: 11. b Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the involvement of children in armed conflict|url=https://treaties.un.org/Pages/ViewDetails.aspx?src=IND&mtdsg_no=IV-11-b&chapter=4&lang=en|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20180206131426/https://treaties.un.org/Pages/ViewDetails.aspx?src=IND&mtdsg_no=IV-11-b&chapter=4&lang=en|archive-date=6 February 2018|access-date=5 February 2018|language=EN}}</ref>, shuning uchun chaqiruv bolalar odatda balogʻatga yetgunlaricha harbiy harakatlarda foydalanilmaydi. Bolalar 1990-yillarda Birinchi Chechen urushida jangchilar sifatida ishlatilgan<ref name=":38">{{cite web|url=http://www1.umn.edu/humanrts/commission/country52/1996_13.htm|title=UN Commission on Human Rights – The situation of human rights in the Republic of Chechnya of the Russian Federation (Mar 96)|publisher=.umn.edu|access-date=12 May 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120211102551/http://www1.umn.edu/humanrts/commission/country52/1996_13.htm|archive-date=11 February 2012|url-status=live}}</ref>. === Avstriya === Avstriya bolalarni ota-onalari roziligi bilan bir yil erta, 17 yoshdan boshlab harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi<ref>{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/view/AT|title=Child Soldiers World Index: Austria|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=28 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329054523/http://childsoldiersworldindex.org/view/AT|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Kipr === Kipr bolalarni ota-onalari roziligi bilan ikki yil erta, 16 yoshdan boshlab majburiy harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi<ref>{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/view/CY|title=Child Soldiers World Index: Cyprus|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=28 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329054457/http://childsoldiersworldindex.org/view/CY|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Fransiya === Fransiya harbiy xizmatchilarni 17 yoshdan, harbiy texnik maktab oʻquvchilarini 16 yoshdan boshlab qabul qiladi. Qurolli kuchlarning 3 % ni 18 yoshgacha boʻlgan yoshlar tashkil etadi<ref>{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/view/FR|title=Child Soldiers World Index: France|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=28 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329054435/http://childsoldiersworldindex.org/view/FR|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Germaniya === Germaniya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2015-yilda qurolli kuchlarning 6 foizini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil etgan<ref>{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/view/DE|title=Child Soldiers World Index: Germany|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=28 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329054304/http://childsoldiersworldindex.org/view/DE|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Niderlandiya === Niderlandiya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2014-yilda uning qurolli kuchlarining 5 % 18 yoshgacha boʻlganlar boʻlgan<ref>{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/view/NL|title=Child Soldiers World Index: Netherlands|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=28 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329054419/http://childsoldiersworldindex.org/view/NL|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Ukraina === 2014-yilda Ukraina sharqidagi qurolli mojaro paytida Donbasdagi tinchlik uchun adolat guruhi bolalarni qurolli tuzilmalarga jalb qilishning 41 ta holatini tasdiqlagan. Ulardan 37 tasi Ukraina nazorati ostida boʻlmagan hududdan, 4 tasi esa Ukraina nazorat hududidagi qurolli tuzilmalarda bolalarning ishtiroki bilan bogʻliq. Tasdiqlash imkoni boʻlmagan bolalarni ishga yollash haqida yana 31 ta murojaat boʻlgan<ref name=":45">{{Cite web|url=https://jfp.org.ua/system/reports/files/80/en/Justice_for_peace_in_Donbas_EUCCI_Children_in_armed_formations.pdf|title=Involvement of Children in Armed Formations During the Military Conflict in Donbas|last=Eastern-Ukrainian Centre for Civil Initiatives|year=2016|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20170211083737/https://jfp.org.ua/system/reports/files/80/en/Justice_for_peace_in_Donbas_EUCCI_Children_in_armed_formations.pdf|archive-date=11 February 2017|url-status=live}}</ref>. Ukraina tomonidan nazorat qilinmagan hududda tekshirilgan 37 ta ishning 33 tasi oʻgʻil bolalar va 4 tasi qiz bolalar; 57 % 16-17 yoshda, 35 % 15 yoshgacha boʻlgan va 8 % hollarda yoshni aniqlash mumkin boʻlmagan. === Buyuk Britaniya === Britaniya qurolli kuchlari 16 yoshdan boshlab xodimlarni jalb qilib, 15 yoshu 7 oylik bolalardan arizalarni qabul qilishni boshlaydi<ref>{{Cite web|url=https://apply.army.mod.uk/how-to-join/can-i-join/age|title=Age|last=British Army|year=2018|website=mod.uk|access-date=5 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20171204171209/https://apply.army.mod.uk/how-to-join/can-i-join/age|archive-date=4 December 2017|url-status=live}}</ref>. Roʻyxatga olishdan oldin ota-onaning roziligi talab qilinadi<ref>{{Cite web|last=Mordaunt|first=P|date=4 July 2016|title=Letter to Child Soldiers International, 4 July 2016|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=391f2315-a88e-47d6-b81b-5fc98b799af7|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308192244/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=391f2315-a88e-47d6-b81b-5fc98b799af7|archive-date=8 March 2019|access-date=11 February 2018}}</ref>. 2022-yil holatiga koʻra, Britaniya qurolli kuchlari tarkibiga kirganlarning 23 foizi 18 yoshdan kichiklar edi<ref name=":54">{{Cite web|title=UK armed forces biannual diversity statistics: April 2022|url=https://www.gov.uk/government/statistics/uk-armed-forces-biannual-diversity-statistics-april-2022|access-date=2022-08-18|website=GOV.UK|language=en}}</ref>. Aksariyat bolalar armiyaga jalb qilingan, bu erda 2021-2022 yillarda askarlarning 30 foizi 18 yoshgacha boʻlganlar edi; koʻproq yangi askarlar boshqa yoshdagilarga qaraganda 16 yoshda edi. 16 yoshdan 17,5 yoshgacha boʻlgan armiyaga chaqirilganlar dastlab yosh guruhiga bagʻishlangan harbiy oʻquv markazida Army Foundation kollejida oʻqitiladi<ref>{{cite web|last=Ofsted|date=20 October 2021|title='Welfare and duty of care in Armed Forces initial training 2020 to 2021'|url=https://www.gov.uk/government/publications/welfare-and-duty-of-care-in-armed-forces-initial-training/welfare-and-duty-of-care-in-armed-forces-initial-training-2020-to-2021#reports-in-date-order-regular-establishments|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20211020123313/https://www.gov.uk/government/publications/welfare-and-duty-of-care-in-armed-forces-initial-training/welfare-and-duty-of-care-in-armed-forces-initial-training-2020-to-2021|archive-date=20 October 2021|access-date=4 November 2021|website=Gov.uk}}</ref>. 2021-yil holatiga koʻra, markaz Ofsted taʼlim inspektsiyasi tomonidan farovonlik boʻyicha „aʼlo“ deb baholangan, markazda suiisteʼmollik haqida koʻplab daʼvolar, baʼzilari isbotlangan, armiya rekordida<ref>{{Cite web|last=British Army|date=13 December 2021|title=Freedom of Information request, ref. Army/PolSec/C/U/FOI2021/13445|url=https://www.whatdotheyknow.com/request/804174/response/1936986/attach/3/20211213%20FOI2021%2013445.pdf|url-status=live|access-date=17 August 2022|website=whatdotheyknow.com}}</ref><ref>{{Cite web|last=British Army|date=11 January 2022|title=Freedom of information request, ref. Army/Sec/C/U/FOI2021/15645|url=https://www.whatdotheyknow.com/request/818032/response/1952462/attach/3/20220111%20FOI2021%2015645.pdf|url-status=live|access-date=17 August 2022|website=whatdotheyknow.com}}</ref>. 2021-yilda markazda 22 nafar qizga nisbatan jinsiy huquqbuzarliklar bo‘yicha to‘qqizta tergov ochildi; bir tergovda gumon qilingan jinoyatchilarning uchtasi xodimlar boʻlgan<ref>{{Cite web|last=Docherty|first=Leo|date=14 April 2022|title=Armed Forces: Offences against Children|url=https://questions-statements.parliament.uk/written-questions/detail/2022-04-14/154397|url-status=live|access-date=17 August 2022|website=parliament.uk}}</ref><ref>{{Cite web|last=Docherty|first=Leo|date=16 May 2022|title=Armed Forces: Offences against Children|url=https://questions-statements.parliament.uk/written-questions/detail/2022-05-16/2317|url-status=live|access-date=17 August 2022|website=parliament.uk}}</ref>. Ular 2022-yil iyul oyida Vice News hisobotining mavzusi boʻlgan<ref>{{Cite web|title=Teenage Girls Serving in British Army Report Record Levels of Sexual Assault|url=https://www.vice.com/en/article/xgydwj/british-army-sexual-assault|access-date=2022-08-17|website=www.vice.com|language=en}}</ref>. OPAC maʼlumotlariga koʻra, Buyuk Britaniya odatda harbiy harakatlarda qatnashish uchun bolalarni chaqirmaydi, ammo chaqirilganlarni istisno qilmaydi ham. Buyuk Britaniya 2003-yildan 2010-yilgacha Iroq va Afg‘onistonga 18 yoshdan kichik bo‘lgan 22 nafar xodimni beixtiyor yubordi<ref>{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/shop/letter-from-uk-minister-of-defence-regarding-deployment-of-under-18s-on-combat-operations-1|title=Letter from UK Minister of Defence regarding deployment of under-18s on combat operations|last=Child Soldiers International|website=Child Soldiers International|language=en|access-date=5 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180418101630/https://www.child-soldiers.org/shop/letter-from-uk-minister-of-defence-regarding-deployment-of-under-18s-on-combat-operations-1|archive-date=18 April 2018|url-status=dead}}</ref>. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita Buyuk Britaniyani bolalar hech qanday sharoitda harbiy harakatlarda qatnasha olmasligini taʼminlash uchun oʻz siyosatini oʻzgartirishga chaqirdi<ref>{{Cite web|url=http://docstore.ohchr.org/SelfServices/FilesHandler.ashx?enc=6QkG1d%2fPPRiCAqhKb7yhsq3bGBgj7nnUgqOo%2fynBtO%2fECmRLeJYMRRb8lvcSbqdOqBHRHPeEfDShf9Gxj%2fukpq4N94ALY5Qdg0j45LrQBaPGQXGbBD6vlaVe0jP8YmSl1Fv0VQtoxAQPfw%2bSfBE8YQ%3d%3d|title=Consideration of Reports submitted by States Parties under Article 8 of the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict. Concluding observations: United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland|last=UN Committee on the Rights of the Child|year=2008|access-date=5 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20151024073416/http://docstore.ohchr.org/SelfServices/FilesHandler.ashx?enc=6QkG1d%2fPPRiCAqhKb7yhsq3bGBgj7nnUgqOo%2fynBtO%2fECmRLeJYMRRb8lvcSbqdOqBHRHPeEfDShf9Gxj%2fukpq4N94ALY5Qdg0j45LrQBaPGQXGbBD6vlaVe0jP8YmSl1Fv0VQtoxAQPfw%2bSfBE8YQ%3d%3d|archive-date=24 October 2015|url-status=live}}</ref>. 1990-yillarda OPAC boʻyicha muzokaralarda Buyuk Britaniya AQShga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 boʻlishiga qarshi chiqdi. Bolalar huquqlarini himoya qiluvchi idoralar Buyuk Britaniya o‘z qurolli kuchlarini kadrlar bilan taʼminlashda bolalarga tayanishda davom etayotganini tanqid qildi<ref>{{cite web|year=2016|title=Letter from UK Children's Commissioners and others to the Ministry of Defence|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=47932680-1531-498c-abe1-826acab81a37|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308192243/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=47932680-1531-498c-abe1-826acab81a37|archive-date=8 March 2019|access-date=6 December 2017}}</ref><ref>{{cite web|last=House of Commons and House of Lords Joint Committee on Human Rights|year=2009|title=Children's Rights|url=https://publications.parliament.uk/pa/jt200809/jtselect/jtrights/157/157.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20171207084547/https://publications.parliament.uk/pa/jt200809/jtselect/jtrights/157/157.pdf|archive-date=7 December 2017|access-date=6 December 2017}}</ref><ref name=":42">{{cite web|last=Committee on the Rights of the Child|year=2016|title=Concluding observations on the fifth periodic report of the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC/C/GBR/CO/5&Lang=en|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170507180512/http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2fC%2fGBR%2fCO%2f5&Lang=en|archive-date=7 May 2017|access-date=6 December 2017|website=tbinternet.ohchr.org}}</ref>. == Okeaniya == === Avstraliya === Avstraliya mudofaa kuchlari oʻz saflariga 16 yoshdan boshlab ota-onalarning roziligi bilan harbiy xizmatga kirishga ruxsat beradi. 18 yoshgacha boʻlgan qoʻl ostidagi yoshlarni chet elga yuborish yoki toʻgʻridan-toʻgʻri jangovar harakatlarda foydalanish mumkin emas, ularni evakuatsiya qilishning iloji boʻlmagan ekstremal holatlar bu vaziyatdan mustasno. === Yangi Zelandiya === 2018-yilning aniqlangan maʼlumotlariga koʻra, Yangi Zelandiya mudofaa kuchlariga qoʻshilishning minimal yoshi 17 yosh deb belgilangan. == Bolalardan harbiy maqsadda foydalanishni tugatish harakati == Bolalardan harbiy maqsadda keng miqyosda foydalanishganiga tarix guvoh. Faqat soʻnggi oʻn yilliklarda bu amaliyot asosli tanqid va uni tugatish uchun birgalikda saʼy-harakatlarga duch keldi. Qisman koʻplab qurolli kuchlar oʻz saflarini toʻldirishda bolalarga tayanganligi va qisman nodavlat qurolli guruhlarning xatti-harakatlariga taʼsir qilish qiyinligi sababli bu jarayon biroz sekin kechdi. == Yaqin tarix == === 1970-1980-yillar === Bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirokini cheklash boʻyicha xalqaro harakatlar 1977-yilda qabul qilingan 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar bilan boshlandi (77.2-modda). Yangi Protokollar 15 yoshgacha boʻlgan bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqladi, ammo davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarga 15 yoshdan boshlab bolalarni yollash va ulardan urushda foydalanishga ruxsat berishda davom etaverdi. Nodavlat notijorat tashkilotlari (NNTlar) bolalarni ishga yollashni butunlay taqiqlash toʻgʻrisidagi yangi shartnoma tarafdori boʻlganida, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (CRC) boʻyicha muzokaralar chogʻida qoidalar yangilandi. Qurolli kuchlari 18 yoshdan kichik boʻlganlardan foydalanayotgan baʼzi davlatlar bunga qarshilik koʻrsatdilar, shuning uchun 1989-yildagi yakuniy shartnoma matni faqat mavjud huquqiy standartni aks ettirdi xolos: 15 yoshgacha boʻlgan bolalarning harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishini taqiqlash. === 1990-yillar === XX asrning oxirlari yaʼni 1990-yillarda nodavlat notijorat tashkilotlari askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish koalitsiyasini (hozirgi Xalqaro bolalar askarlari) tashkil etishdi va ular Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada koʻrgan kamchiliklarni toʻgʻrilash maqsadida hamdard hukumatlar bilan yangi shartnoma tuzish kampaniyasida ishlashdi. Olti yil davom etgan global muzokaralardan soʻng, shartnoma 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol (OPAC) sifatida qabul qilindi. Shartnoma bolalarni harbiy xizmatga chaqirishni taqiqlab qoʻyadi, harbiy xizmatchilar 16 yoshdan kichik boʻlmasligini taʼminlaydi va harbiy harakatlarda bolalardan foydalanishni rad etadi. Shartnoma, shuningdek, nodavlat qurolli guruhlarni 18 yoshga toʻlmagan oʻsmirlarni har qanday maqsadda yollashni ham taqiqlaydi. OPAC boʻyicha muzokara olib borayotgan koʻpchilik davlatlar bolalarni yollashni taqiqlashni qoʻllab-quvvatlagan boʻlsa-da, AQSh boshchiligidagi Buyuk Britaniya bilan ittifoqdosh boʻlgan baʼzi mamlakatlar bunga eʼtiroz bildirdi. Shunday qilib, shartnoma 16 yoki 17 yoshli bolalarni ishga olishni taqiqlamaydi, garchi u davlatlarga qonunda yuqoriroq standartlarni oʻrnatishga imkon beradi. === 2000-yildan - hozirgi kungacha === Bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol qabul qilingandan soʻng, global ratifikatsiya kampaniyasi tez sur’atlar bilan rivojlandi. 2018-yilning maʼlumotlariga koʻra, OPAC 167 ta davlat tomonidan ratifikatsiya qilingan. Kampaniya, shuningdek, koʻplab davlatlarni bolalarni umuman ishga olmaslikka undadi. 2001-yilda 83 mamlakat faqat kattalarni roʻyxatga olishga ruxsat berdi. 2016-yilga kelib bu koʻrsatkich 126 taga yetdi, bu qurolli kuchlari mavjud boʻlgan mamlakatlarning 71 foizini tashkil qiladi. Taxminan 60 ga yaqin nodavlat qurolli guruhlar bolalardan foydalanishni toʻxtatish yoki qisqartirish toʻgʻrisida bitimlar tuzdilar, bu koʻpincha BMT yoki Jeneva chaqiruvi nodavlat tashkiloti vositachiligida oʻtkazildi. Child Soldiers International bergan hisobotlarga koʻra, OPAC shartnomasining muvaffaqiyati davlat qurolli kuchlari tomonidan bolalarni yollashning bosqichma-bosqich pasayishi bilan birgalikda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalar sonining qisqarishiga olib keldi. 2018-yilda berilgan maʼlumotlarga koʻra, bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish keng tarqalganligicha qolmoqda. Xususan, Boko Haram va IShIDga oʻxshagani jangari islomiy tashkilotlar hamda ularga qarshi kurashayotgan qurolli guruhlar bolalardan keng foydalanishadi. Bundan tashqari, aholisi eng koʻp boʻlgan uchta davlat — Xitoy, Hindiston va Qoʻshma Shtatlar hali ham oʻz qurolli kuchlariga 16 yoki 17 yoshli bolalarni harbiy xizmatga olinishiga ruxsat berishadi, shuningdek, „Yettilik“ guruhining beshta davlati: Kanada, Fransiya, Germaniya, Buyuk Britaniya va Amerika Qoʻshma Shtatlari ham bundan mustasno emas. == Voqealar == Qizil qoʻllar kuni — Red Hand day (shuningdek, Xalqaro askar bolalardan foydalanishga qarshi kurash kuni deb ham ataladi). Har yili 12-fevralda oʻtkaziladigan xotirlash kuni boʻlib, jamoatchilik eʼtiborini urushlar va qurolli toʻqnashuvlarda bolalardan askar sifatida ishlatish amaliyotiga qaratadi. Ushbu sana bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokolning kuchga kirishini aks ettiradi. == Bolalikning militarizatsiyasiga qarshi kurash == Oʻz qurolli kuchlariga bolalarni yollashga ruxsat bermaydigan koʻplab davlatlar taʼlim tizimi, atrof-muhit, filmlar va video oʻyinlar kabi mashhur oʻyin-kulgilar orqali bolalarga harbiy hayotni koʻrsatgani uchun tanqid qilindi.. Baʼzi sharhlovchilarning taʼkidlashicha, bolalar uchun bu marketing manipulyatsiya va harbiylikka yollash jarayonining bir qismidir va shuning uchun bu axloqiy jihatdan baholanishi kerak. Ushbu tamoyil baʼzi guruhlarni harbiy tashkilotlar va yoshlar oʻrtasidagi munosabatlarni bolalar huquqlari va sogʻligʻi nuqtai nazaridan tartibga solish uchun kampaniyaga olib keldi. Bunga misol qilib „ Urushga qarshilik ko‘rsatuvchilar“ xalqaro tashkilotining " Yoshlarning == Askarlikka olingan bolalarni reabilitatsiya qilish va reintegratsiya qilish == Child Soldiers International reintegratsiyani quyidagicha taʼriflaydi: „Ilgari qurolli kuchlar-guruhlar bilan aloqador boʻlgan bolalar tinch hayotga qaytishlari va ularning oilalari va jamiyatlarida qimmatli rol oʻynashlari uchun qoʻllab-quvvatlanadigan jarayon“. Askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiyalashga qaratilgan dasturlar UNICEF homiyligidagilar kabi koʻpincha uchta komponentni taʼkidlaydi: oilani birlashtirish-jamoa tarmogʻi, psixologik yordam va taʼlim-iqtisodiy imkoniyat. Dasturlarni muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun bu harakatlar kamida 3 yildan 5 yilgacha boʻlgan davrni oʻz ichiga oladi. Umuman olganda, reintegratsiya harakatlari bolalarni xavfsiz muhitga qaytarishga, diniy va madaniy marosimlar orqali bolaning oilasi va jamiyati nomidan kechirimlilik tuygʻusini shakllantirishga va bolaning oʻz oilasi bilan birlashishini ragʻbatlantirishga qaratilgan.harbiylashuviga qarshi kurash" dasturi, AQShdagi „Bolalarni yollashni to‘xtating“ kampaniyasi va Buyuk Britaniyadagi „Maktablardan tashqarida harbiylar“ kampaniyasini keltirish mumkin. Xuddi shunday xavotirlar Germaniya va Isroilda ham bildirilgan. Agar bola urush jinoyatlarini sodir etgan boʻlsa, reintegratsiya harakatlari qiyinlashishi mumkin, chunki bunday hollarda jamiyatda stigma va norozilik kuchayadi. Bunday vaziyatlarda bolaning ehtiyojlari jamiyatda adolat tuygʻusi bilan mutanosib boʻlishi muhimdir. Bunday vaziyatlarni zudlik bilan hal qilish kerak, chunki shunday qilinmasa, koʻplab bolalar qayta roʻyxatga olish xavfiga duch kelishadi. Shuningdek, reintegratsiyaning ikkita sohasi alohida eʼtiborga olinishi kerak: askar ayollar va bolalar askarlari orasida giyohvand moddalarni isteʼmol qilish. Giyohvand moddalar taʼsiri ostida boʻlgan yoki jinsiy yoʻl bilan yuqadigan kasalliklarga duchor boʻlgan askar bolalar oʻzlarining ehtiyojlariga mos keladigan qoʻshimcha dasturlarni talab qiladilar. 5g12f87ov3armwah52tt9hxnlybqyoo 2817323 2817306 2022-08-29T11:36:44Z ShHamrayev 72833 /* Okeaniya */ wikitext text/x-wiki {{tahrirlayapman|ShHamrayev}} Bolalar (Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada 18 yoshga toʻlmagan shaxs sifatida belgilangan) tarix davomida harbiy harakatlar va kampaniyalarda qatnashish uchun jalb qilingan<ref name="Wessells">{{cite journal|last1=Wessels|first1=Michael|title=Child Soldiers|journal=Bulletin of the Atomic Scientists|year=1997|volume=53|issue=4|page=32|doi=10.1080/00963402.1997.11456787|bibcode=1997BuAtS..53f..32W}}</ref>. Davlat qurolli kuchlari, nodavlat qurolli guruhlar va boshqa harbiy tashkilotlar tarkibidagi bola askarlar jangovar tayyorgarlikdan o‘tishi va jangovar mashg‘ulotlar uchun ishlatilishi, porterlar yoki xabarchilar kabi yordamchi rollarga tayinlanishi yoki tirik qalqon sifatida taktik ustunlik yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun ishlatilishi mumkin<ref name="Children at war">{{Cite news|url=http://www.historyextra.com/podcast/children-war|title=Children at war|work=History Extra|access-date=7 December 2017|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180112002342/http://www.historyextra.com/podcast/children-war|archive-date=12 January 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":2">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|title=The Paris Principles: Principles and guidelines on children associated with armed forces or armed groups|last=UNICEF|year=2007|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20161030083755/http://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|archive-date=30 October 2016|url-status=live}}</ref>. Masalan, minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida, gʻolib tomonda ham, magʻlub tomonda ham qatnashdilar. Bolalar kattalarga qaraganda taʼsirchanlikka koʻproq moyil boʻlganligi sababli harbiy xizmatda oson nishon hisoblanadi<ref name="ReferenceB">{{cite journal |last1=Beber, Blattman |first1=Bernd, Christopher |year=2013 |title=The Logic of Child Soldiering and Coercion |url=https://archive.org/details/sim_international-organization_winter-2013_67_1/page/65 |journal=International Organization |volume=67 |issue=1 |pages=65–104 |doi=10.1017/s0020818312000409 |doi-access=free}}</ref><ref name=":32">{{Cite book |last=Dave. |first=Grossman |title=On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society |date=2009 |publisher=Little, Brown and Co |isbn=9780316040938 |edition=Rev. |location=New York |oclc=427757599}}</ref><ref name="Wessells" /><ref name=":22">{{Cite book |author1-last=McGurk |author1-first=Dennis |title=Military life: The psychology of serving in peace and combat |author2-last=Cotting |author2-first=Dave I. |author3-last=Britt |author3-first=Thomas W. |author4-last=Adler |author4-first=Amy B. |publisher=Praeger Security International |year=2006 |isbn=978-0275983024 |editor1-last=Adler |editor1-first=Amy B. |volume=2: Operational stress |location=Westport |pages=13–31 |chapter=Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members |editor2-last=Castro |editor2-first=Carl Andrew |editor3-last=Britt |editor3-first=Thomas W.}}</ref>. Baʼzilar kuch bilan yollanadilar, boshqalari esa koʻpincha qashshoqlikdan qutulish uchun bu yoʻlni tanlaydilar<ref name="Wessells" /><ref name=":12">{{Cite book |last1=Brett |first1=R |url=https://archive.org/details/youngsoldierswhy0000bret |title=Young soldiers : why they choose to fight |last2=Specht |first2=I |publisher=Lynne Rienner Publishers |year=2004 |isbn=9781588262615 |location=Boulder, Colo. |oclc=53830868 |url-access=registration}}</ref><ref name=":103">{{Cite journal |last1=Gee |first1=David |last2=Taylor |first2=Rachel |date=1 November 2016 |title=Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army? |journal=The RUSI Journal |volume=161 |issue=6 |pages=36–48 |doi=10.1080/03071847.2016.1265837 |issn=0307-1847 |s2cid=157986637}}</ref><ref name=":82">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|title=Child Soldiers Global Report 2008|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2008|access-date=16 May 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181010192928/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|archive-date=10 October 2018|url-status=dead}}</ref>. Qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar koʻpincha psixiatrik kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi, shuningdek, tajovuzkorlikning kuchayishi kabi xulq-atvorning turli muammolariga duch kelishadi, bu esa balogʻat yoshida qashshoqlik va ishsizlikning yuqori xavfiga olib keladi. Buyuk Britaniya va AQShda olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmir bolalar orasida ularni harbiy xizmatga jalb qilish, hatto ular urushga yuborilmagan boʻlsa ham, oʻz joniga qasd qilishga urinish<ref name=":30">{{Cite journal |last1=Ursano |first1=Robert J. |last2=Kessler |first2=Ronald C. |last3=Stein |first3=Murray B. |last4=Naifeh |first4=James A. |last5=Aliaga |first5=Pablo A. |last6=Fullerton |first6=Carol S. |last7=Wynn |first7=Gary H. |last8=Vegella |first8=Patti L. |last9=Ng |first9=Tsz Hin Hinz |date=1 July 2016 |title=Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers |journal=JAMA Psychiatry |language=en |volume=73 |issue=7 |pages=741–9 |doi=10.1001/jamapsychiatry.2016.0600 |issn=2168-622X |pmc=4937827 |pmid=27224848}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/694167/20180327_Suicide_and_open_verdict_deaths_in_the_UK_Regular_Armed_Forces_1984-2017_Tables_and_Figures-O.xls|title=UK armed forces suicide and open verdict deaths: 1984–2017|last=UK, Ministry of Defence|year=2017|access-date=24 May 2018}}</ref> stress bilan bogʻliq ruhiy kasalliklar<ref name=":28">{{Cite journal |last1=Goodwin |first1=L. |last2=Wessely |first2=S. |last3=Hotopf |first3=M. |last4=Jones |first4=M. |last5=Greenberg |first5=N. |last6=Rona |first6=R. J. |last7=Hull |first7=L. |last8=Fear |first8=N. T. |year=2015 |title=Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population? |journal=Psychological Medicine |language=en |volume=45 |issue=9 |pages=1881–1891 |doi=10.1017/s0033291714002980 |issn=0033-2917 |pmid=25602942 |s2cid=3026974}}</ref><ref name=":29">{{Cite journal |last1=Martin |first1=Pamela Davis |last2=Williamson |first2=Donald A. |last3=Alfonso |first3=Anthony J. |last4=Ryan |first4=Donna H. |date=February 2006 |title=Psychological adjustment during Army basic training |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2006-02_171_2/page/157 |journal=Military Medicine |volume=171 |issue=2 |pages=157–160 |doi=10.7205/milmed.171.2.157 |issn=0026-4075 |pmid=16578988 |doi-access=free}}</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish<ref name=":31">{{Cite journal |last1=Head |first1=M. |last2=Goodwin |first2=L. |last3=Debell |first3=F. |last4=Greenberg |first4=N. |last5=Wessely |first5=S. |last6=Fear |first6=N. T. |date=1 August 2016 |title=Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel |journal=Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology |language=en |volume=51 |issue=8 |pages=1171–1180 |doi=10.1007/s00127-016-1177-8 |issn=0933-7954 |pmc=4977328 |pmid=26864534}}</ref><ref name=":33">{{Cite journal |last1=Mattiko |first1=Mark J. |last2=Olmsted |first2=Kristine L. Rae |last3=Brown |first3=Janice M. |last4=Bray |first4=Robert M. |year=2011 |title=Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel |url=https://archive.org/details/sim_addictive-behaviors_2011-06_36_6/page/608 |journal=Addictive Behaviors |volume=36 |issue=6 |pages=608–614 |doi=10.1016/j.addbeh.2011.01.023 |pmid=21376475}}</ref>, va zoʻravonlik yuzaga chiqadi<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref><ref name=":35">{{Cite journal |last=Bouffard |first=L A |year=2005 |title=The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience |url=https://archive.org/details/sim_armed-forces-and-society_winter-2005_31_2/page/273 |journal=Armed Forces & Society |volume=31 |issue=2 |pages=273–295 |doi=10.1177/0095327x0503100206 |s2cid=144559516}}</ref><ref name=":36">{{Cite journal |last1=Merrill |first1=Lex L. |last2=Crouch |first2=Julie L. |last3=Thomsen |first3=Cynthia J. |last4=Guimond |first4=Jennifer |last5=Milner |first5=Joel S. |date=August 2005 |title=Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2005-08_170_8/page/705 |journal=Military Medicine |volume=170 |issue=8 |pages=705–709 |doi=10.7205/milmed.170.8.705 |issn=0026-4075 |pmid=16173214 |doi-access=free}}</ref>. Bir qator shartnomalar bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishini kamaytirish yoki iloji boricha cheklashga qaratilgan<ref name=":3" /><ref>{{Cite web |title=Child Soldiers World Index |url=https://dallaireinstitute.org/child-soldiers-world-index/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Dallaire Institute |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Soldiers International |date=2018 |title=Why 18 Matters: A rights-based analysis of child recruitment |url=https://resourcecentre.savethechildren.net/document/why-18-matters-rights-based-analysis-child-recruitment/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Save the Children Resource Centre |language=en}}</ref>. Child Soldiers International tashkiloti bergan ma‘lumotlariga koʻra, bu kelishuvlar bolalarni ishga olishni kamaytirishga yordam bergan, ammo amaliyot baʼzi hududlarni toʻliq qamrab ololmayapti va bolalar butun dunyo boʻylab harbiy harakatlarda qatnashishda davom etmoqda. Iqtisodiy jihatdan qudratli baʼzi davlatlar 16 yoki 17 yoshli harbiy xizmatchilarga tayanishda davom etmoqda va soʻnggi yillarda qurolli toʻqnashuvlarda yosh bolalardan foydalanish koʻpaydi, chunki jangarilar harakati va ularga qarshi kurashayotgan guruhlar bolalarni koʻp sonni tashkil qilish uchun yollashadi<ref name=":3">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=Louder than words: An agenda for action to end state use of child soldiers|last=Child Soldiers International|year=2012|access-date=19 January 2018}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. == Tarix == Tarix oʻqitilgan va jang qilish uchun foydalanilgan, qoʻllab-quvvatlovchi rollarga tayinlangan, masalan, porter yoki xabarchi, jinsiy qul sifatida foydalanilgan yoki taktik ustunlik uchun tirik qalqon sifatida yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun yollangan bolalar bilan toʻla<ref name=":2" /><ref name="Children at war"/><ref name=":48">{{cite web|url=http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|title=Girl Soldiers – The cost of survival in Northern Uganda, Women News Network – WNN|date=13 January 2009|publisher=Womennewsnetwork.net|access-date=12 May 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120523212431/http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|archive-date=23 May 2012|url-status=live}}</ref> <ref>Michael Leggiere, The Fall of Napoleon: The Allied Invasion of France 1813–1814, pg.99–100</ref> Misol uchun, 1814-yilda Napoleon oʻz qoʻshinlariga koʻplab oʻsmirlarni to‘plagan. Minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida qatnashdilar<ref name=":41">{{cite web|title=How did Britain let 250000 underage soldiers fight in WW1?|url=https://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20180321184716/http://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|archive-date=21 March 2018|access-date=22 January 2016|work=BBC News}}</ref><ref name=":43">[[Norman Davies]], [https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603 ''Rising '44: The Battle for Warsaw,''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603|date=6 February 2016}} Pan Books 2004 p.603</ref><ref name="Rosen2005">{{cite book|author=David M. Rosen|url=https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|title=Armies of the Young: Child Soldiers in War and Terrorism|date=January 2005|publisher=Rutgers University Press|isbn=978-0-8135-3568-5|pages=54–55|quote=The participation of Jewish children and youth in warfare was driven by a combination of necessity, honor, and moral duty.|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref><ref name="Kucherenko2011">{{cite book|last=Kucherenko|first=Olga|url=https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|title=Little Soldiers: How Soviet Children Went to War, 1941–1945|date=13 January 2011|publisher=OUP Oxford|isbn=978-0-19-161099-8|page=3|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar kuchidan XX asr va XXI asrning boshlarida Afrika, Lotin Amerikasi va Yaqin Sharqning ayrim qismlarida foydalanishda davom etildi<ref name="CSGR2004-292" /><ref name=":14" /><ref name=":02" />. Faqat mazkur ming yillikning boshidan boshlab bolalardan harbiy foydalanishni cheklash va kamaytirish boʻyicha xalqaro harakatlar boshlandi. == Hozirgi holat == === Davlat qurolli kuchlari === 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) qabul qilindi. Shundan beri global tendentsiya Straight-18 standarti sifatida 18 va undan kichik yoshdagi bolalarni qurolli kuchlarga yollashni cheklashdan iborat. Qurolli kuchlari boʻlgan koʻpgina davlatlar OPACga aʼzo boʻlishdi, unga koʻra bolalarni yollash bilan shugʻullanuvchi davlatlar bunday vaziyatda jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ majburiyatini oladi<ref name=":5" /><ref name=":7">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|title=International laws and child rights|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180202005301/https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|archive-date=2 February 2018|url-status=dead}}</ref>. Shunga qaramay, Child Soldiers International 2018-yilda 46 mamlakatda 18 yoshgacha bo‘lgan bolalar hali ham harbiy maqsadlarga jalb qilinayotgani<ref name=":39">{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/|title=Child Soldiers World Index|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=29 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329153356/http://childsoldiersworldindex.org/|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref> va o‘qitilayotgani haqida xabar berdi. Ulardan koʻpchiligi 17 yoshdan boshlab, ozroq qismi 20 yosh, kami 16 yoshdan boshlab, nomaʼlum qismi esa 16 yoshdan ham kichikroq bolalarni ishga qabul qiladi<ref name=":5">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|title=Where are child soldiers?|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180201210707/https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|archive-date=1 February 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":3" /><ref name=":6">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|page=41|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitasi va boshqalar harbiy tayyorgarlik, harbiy muhit va majburiy xizmat shartnomasi bolalar huquqlariga mos kelmasligini va oʻsmirlarni davlat qurolli kuchlariga jalb qilishni toʻxtatishga chaqirdi. Bolalar oʻsmirlik davrida sogʻlom rivojlanish huquqiga egadir<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC/C/GC/20&Lang=en|title=General comment No. 20 (2016) on the implementation of the rights of the child during adolescence|last=Committee on the Rights of the Child|year=2016|website=tbinternet.ohchr.org|language=en-us|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926052204/https://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2FC%2FGC%2F20&Lang=en|archive-date=26 September 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":3" /><ref>{{Cite web|url=https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|title=Ending the recruitment and use of children in armed conflict|last=UNICEF|year=2017|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926014225/https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|archive-date=26 September 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":19">{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|title=Children, Not Soldiers {{!}} United Nations Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180119171732/https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|archive-date=19 January 2018|url-status=live}}</ref>. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudandan (ayniqsa Darfurdan) askar bolalarni yollagan. === Nodavlat qurolli guruhlar === Bularga qurolli kuchlar, isyonchilar, terroristik tashkilotlar, partizanlar harakati, mafkuraviy yoki diniy jihatdan boshqariladigan guruhlar, qurolli ozodlik harakatlari va boshqa turdagi kvaziharbiy tashkilotlar iborat bolalardan foydalanadigan nodavlat qurolli harbiylashtirilgan tashkilotlar kiradi. 2022-yil holatiga ko'ra, BMT bolalardan bunday guruhlar tomonidan keng foydalaniladigan 12 mamlakatni aniqladi: Janubiy Amerikadagi Kolumbiya; Afrikada Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Mali, Somali, Janubiy Sudan va Sudan; Yaqin Sharqdagi Livan; G'arbiy Osiyoda Suriya va Yaman; Markaziy Osiyoda Afg'oniston; va Janubi-Sharqiy Osiyoda Myanma<ref name=":57">{{Cite web|last=UN Secretary-General|date=23 June 2022|title=Children and armed conflict: Report of the Secretary-General|url=https://documents-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N22/344/71/PDF/N2234471.pdf|url-status=live|access-date=20 August 2022|website=United Nations}}</ref>. Hamma qurolli guruhlar ham bolalardan foydalanmaydi va 1999-yildan beri 60 ga yaqin qurolli guruhlar bu amaliyotni qisqartirish yoki tugatish toʻgʻrisida kelishuvga erishgan. Masalan, 2017-yilga kelib Filippindagi Moro Islomiy Ozodlik Jabhasi (MILF) o‘z saflaridan 2000 ga yaqin bolani ozod qildi<ref>{{Cite web|url=https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|title=UN Officials congratulate MILF for completion of disengagement of children from its ranks|last=UNICEF|date=4 December 2017|website=unicef.org|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180117182557/https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|archive-date=17 January 2018|url-status=live}}</ref>, 2016-yilda Kolumbiyadagi FARC-EP partizan harakati bolalarni yollashni to‘xtatishga rozi bo‘ldi. Boshqa mamlakatlar, xususan, Afgʻoniston, Iroq, Nigeriya va Suriyada teskari tendensiya kuzatilmoqda bu yerda islomiy jangarilar va ularga qarshi boʻlgan guruhlar bolalarni yollash, oʻqitish va ulardan foydalanishni kuchaytirdilar<ref name=":17">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. === Global taxmin === 2003-yilda Brukings Institutidan PW Singer, askar oʻsmirlar hududlarda davom etayotgan mojarolarning toʻrtdan uch qismida ishtirok etishini taxmin qildi<ref name="saddam">{{cite web|url=http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|title=Facing Saddam's Child Soldiers|author=P. W. Singer|date=14 January 2003|publisher=[[Brookings Institution]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20100212100221/http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|archive-date=12 February 2010|url-status=dead|access-date=3 August 2009|author-link=P. W. Singer}}</ref>. Oʻsha yili BMTning Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi (UNOCHA) bu bolalarning koʻpchiligi 15 yoshdan oshgan, ammo baʼzilari undan yoshroq boʻlganini xabar qildi<ref name="irin">{{cite web|url=http://www.irinnews.org/report/66280/africa-too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|title=AFRICA: Too small to be fighting in anyone's war|date=December 2003|publisher=UN Office for the Coordination of Humanitarian Affairs|archive-url=https://web.archive.org/web/20130325052712/http://www.irinnews.org/Report/66280/AFRICA-Too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|archive-date=25 March 2013|url-status=dead|access-date=3 August 2009}}</ref>. Bugungi kunda qurolli toʻqnashuvlar boʻlayotgan BMT rasmiylari va boshqa uchinchi tomonlarning kirishiga toʻsqinlik qiladigan hududlarda bolalardan harbiy foydalanishning keng tarqalganligi sababli, qancha bolalar jabrlanganini taxmin qilish qiyin<ref name=":8">{{Cite news |last=Child Soldiers International |year=2017 |title=How many children are used for military purposes worldwide? |language=en |url=https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |url-status=dead |access-date=25 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180126070954/https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |archive-date=26 January 2018}}</ref>. 2017-yilda Child Soldiers International tashkiloti dunyo boʻylab bir necha oʻn minglab bolalar, ehtimol 100 000 dan ortiq bolalar mamlakat qurolli kuchlari va nodavlat harbiy tashkilotlarda harbiy taʼlim olganini hisobladi va 2018-yilda tashkilot oʻsmirlar harbiy harakatlarda qatnashish uchun foydalanilgani haqida xabar berdi. 2018-yilda ular kamida 18 qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etgan. Qizlar askar bolalarning 40 % dan ortigʻini tashkil qilishi aniqlangan<ref>{{Cite book|last=Whitman|first=Shelly|title=The Routledge Handbook of the Responsibility to Protect|publisher=Routledge Publishing|year=2012|isbn=978-0-415-60075-0|location=New York|pages=154|language=English}}</ref>. == Bolalardan foydalanishning mantiqiy asoslari == Bolalarning jismoniy va psixologik jihatdan kattalarga nisbatan yosh boʻlishlariga qaramay, mamlakat va nodavlat harbiy tashkilotlarning ularni izlashiga koʻplab sabablari bor. === Psixologik omillar === Kattalarga nisbatan, bolalarning, shu jumladan o'smir bolalarning nevrologik rivojlanmaganligi ularni ishga qabul qilishga ko'proq moyil qiladi, shuningdek, xavf-xatarlarni hisobga olmasdan, keyingi qarorlar qabul qilish ehtimolini oshiradi<ref name=":55">{{Cite news |last=Louise, R |display-authors=et al |date=17 November 2016 |title=The recruitment of children by the UK armed forces: A critique from health professionals |language=en-GB |work=Medact |url=https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |url-status=live |access-date=31 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180131192429/https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |archive-date=31 January 2018}}</ref><ref>{{Cite book |last=Strasburger |first=V C |title=Children, adolescents, and the media (Chapter 1) |publisher=Sage |others=Wilson, Barbara J., Jordan, Amy B. (Amy Beth) |year=2013 |isbn=9781412999267 |edition=Third |location=Los Angeles |oclc=820450764}}</ref><ref>{{Cite journal |last=Spear |first=L. P. |date=June 2000 |title=The adolescent brain and age-related behavioral manifestations |journal=Neuroscience and Biobehavioral Reviews |volume=24 |issue=4 |pages=417–463 |doi=10.1016/s0149-7634(00)00014-2 |issn=0149-7634 |pmid=10817843 |s2cid=14686245}}</ref>. Ushbu moyilliklarni hisobga olgan holda, Germaniya<ref>{{Cite web |last=Krennerich |first=Michael |date=30 October 2020 |title=Shadow Report Child Soldiers 2020 |url=https://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC/Shared%20Documents/DEU/INT_CRC_NGO_DEU_44158_E.pdf |url-status=live |access-date=19 August 2022 |website=UN Office of the High Commissioner for Human Rights |page=24}}</ref>, Buyuk Britaniya<ref name=":13">{{Cite web |last=Gee |first=D |year=2008 |title=Informed Choice? Armed forces recruitment practices in the United Kingdom |url=https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204740/https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017}}</ref> va AQShda<ref name=":52">{{Cite web |last=American Public Health Association |year=2012 |title=Cessation of Military Recruiting in Public Elementary and Secondary Schools |url=https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204348/https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017 |website=apha.org}}</ref> o'smirlar bilan harbiy marketing olib borish tanqid qilingan. Xuddi shu uch mamlakatda olib borilgan tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kam ta'minlangan bolalarni nishonga olishadi<ref name=":93">{{Cite book |last=Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns |title=Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany |year=2016}}</ref><ref name=":23">{{Cite web |author1=Gee, D |author2=Goodman, A |title=Army visits London's poorest schools most often |url=http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20180529080003/http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |archive-date=29 May 2018 |access-date=10 December 2017}}</ref><ref name=":13" /><ref name=":21">{{Cite journal |last1=Hagopian |first1=Amy |last2=Barker |first2=Kathy |date=1 January 2011 |title=Should We End Military Recruiting in High Schools as a Matter of Child Protection and Public Health? |journal=American Journal of Public Health |volume=101 |issue=1 |pages=19–23 |doi=10.2105/ajph.2009.183418 |issn=0090-0036 |pmc=3000735 |pmid=21088269}}</ref><ref name=":52" /><ref>{{Cite news |title=Soldiers of Misfortune: Abusive U.S. Military Recruitment and Failure to Protect Child Soldiers |language=en |work=American Civil Liberties Union |url=https://www.aclu.org/other/soldiers-misfortune-abusive-us-military-recruitment-and-failure-protect-child-soldiers |access-date=13 December 2017}}</ref>. Masalan, Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni jalb qilishni oson deb hisoblaydi, ayniqsa kambag'al oilalardan bo'lganlarni yollash yanada osonroq<ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d5bbf83278b3100018306a4/1566293898095/UK_recruitment_report_final.pdf |access-date=24 August 2019 |website=crin.org}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d4ab413eab07100015db6b6/1565176852564/FINAL+Youngest+British+army+recruits+come+disproportionately+from+England%27s+most+deprived+constituencies.pdf |access-date=24 August 2019}}</ref>. Ishga qabul qilingandan so'ng, bolalarga kattalarga qaraganda buyruqlarni osonroq bajartirish va nazorat qilish va kattalardan ko'ra din, nomus, obro'-e'tibor, qasos va burch kabi pul to'lanmaydigan rag'batlar uchun kurashishga moyildirlar<ref>{{cite journal |last1=Rosenblatt |first1=Roger |year=1984 |title=Children of War |journal=American Educator 8 |volume=1 |pages=37–41}}</ref>. Keltirilgan misollarga quyidagilar kiradi: Piter V. Singerning fikricha, oʻsmirlar osonlik bilan boshqara oladigan yengil avtomatik qurollarning global miqyosda tarqalishi bolalardan bevosita jangchilar sifatida foydalanishni yanada foydaliroq qildi<ref> Singer, Peter (2005). Children at War. New York: Pantheon Books. ISBN 9780375423499.</ref>. Romeo Daller aholining haddan tashqari koʻpayishi bolalarni harbiy tashkilotlar uchun arzon va qulay manbaga aylantirishdagi roliga ishora qilgan<ref>Dallaire, Roméo (2011). They Fight Like Soldiers, They Die Like Children: The Global Quest to Eradicate the Use of Child Soldiers. New York: Walker, and Company.</ref>. Rojer Rozenblatt oʻsmirlar kattalarga qaraganda din, sharaf, obroʻ-eʼtibor, qasos va burch kabi pul bilan olib boʻlmaydigan ragʻbatlar uchun kurashishga tayyor ekanligini taʼkidladi<ref>Rosenblatt, Roger (1984). "Children of War". American Educator 8 1: 37–41.</ref>. Bir qancha sharhlovchilar, jumladan, Bernd Beber, Kristofer Blattman, Deyv Grossman, Maykl Uessels, MakGurk va uning hamkasblari, bolalar kattalarga qaraganda itoatkor va moslashuvchan boʻlganligi sababli, ularni boshqarish, aldash va ularga yot gʻoyalar singdirish osonroq ekanligini taʼkidladilar<ref>Beber, Blattman, Bernd, Christopher (2013). "The Logic of Child Soldiering and Coercion". International Organization 67 (1): 65–104. doi:10.1017/s0020818312000409. Bu manba bu sahifada ikki marta foydalanilgan.</ref><ref>Dave., Grossman. On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society, Rev., New York: Little, Brown and Co, 2009. ISBN 9780316040938. OCLC 427757599. </ref><ref>Wessels, Michael (1997). "Child Soldiers". Bulletin of the Atomic Scientists 53 (4): 32. doi:10.1080/00963402.1997.11456787.</ref><ref>McGurk, Dennis „Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members“,. Military life: The psychology of serving in peace and combat Adler: . Westport: Praeger Security International, 2006 — 13–31 bet. ISBN 978-0275983024. </ref> Devid Gi va Reychel Teylor Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni ayniqsa kambagʻal oilalardan boʻlganlarni jalb qilish osonroq ekanligini aniqladi<ref>Gee, David; Taylor, Rachel (1 November 2016). "Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army?". The RUSI Journal 161 (6): 36–48. doi:10.1080/03071847.2016.1265837. ISSN 0307-1847.</ref><ref>Child Rights International Network. „Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK“. crin.org (21-avgust 2019-yil). Qaraldi: 24-avgust 2019-yil.</ref><ref>Child Rights International Network. „Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies“ (21-avgust 2019-yil). Qaraldi: 24-avgust 2019-yil.</ref>. Baʼzi qurolli guruhlar rahbarlarining taʼkidlashicha, oʻsmirlar oʻzlarining yosh boʻlishlariga qaramay, jangovar boʻlinmaga jangchilar sifatida oʻzlarining fazilatlarini olib kelishadi, ular koʻpincha ajoyib darajada qoʻrqmas, chaqqon va chidamlidir<ref>Beber, Bernd; Blattman, Christopher (2013). "The Logic of Child Soldiering and Coercion" (en). International Organization 67 (1): 65–104. doi:10.1017/s0020818312000409. ISSN 0020-8183.</ref>. Baʼzi oʻsmirlar harbiy tashkilotlarga majburan jalb qilinsa, aldanib yoki pul bilan olinsa, boshqalari oʻz xohishi bilan qoʻshiladi<ref>Brett, R. Young soldiers : why they choose to fight. Boulder, Colo.: Lynne Rienner Publishers, 2004. ISBN 9781588262615. OCLC 53830868.</ref><ref>Child Soldiers International. „Des Milliers de vies à réparer“ (fr) (2016). 15-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 29-yanvar 2018-yil.</ref><ref>Manba Wessels, Michael (1997). "Child Soldiers". Bulletin of the Atomic Scientists 53 (4): 32. doi:10.1080/00963402.1997.11456787.</ref>. Buning sabablari koʻp. 2004-yilda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalarni oʻrganishda Reychel Brett va Irma Spekt harbiy xizmatga kirishni ragʻbatlantiradigan bir qator omillarga ishora qildilar, xususan: Qashshoqlik, shu jumladan taʼlim yoki ishga joylashish imkoniyatlarining yetishmasligi Urushning madaniy normallashuvi Yangi doʻstlar izlash Qasos (masalan, doʻstlar va qarindoshlarning oʻldirilganini koʻrgandan keyin) „Jangchi“ roli yetuklikka oʻtish marosimini taʼminlaydi degan umidlar<ref>Brett, R. Young soldiers : why they choose to fight. Boulder, Colo.: Lynne Rienner Publishers, 2004. ISBN 9781588262615. OCLC 53830868.</ref>. XX asrning oxirlari taxminan 1990-yillarda Kambodja qurolli kuchlari tomonidan yollangan bolaning quyidagi soʻzlari koʻplab bolalarning qoʻshilish fikrlariga xosdir: <blockquote>Men ota-onamda ovqat yoʻqligi va maktabga bormasligim sababli qoʻshildim. . . Men minalar haqida oʻylardim, lekin nima ham qilishimiz mumkin — bu buyruq [oldingi chiziqqa borish]. Bir kuni kimdir mening oldimda minani bosdi va u yaralanib vafot etdi. . . O‘shanda men 60 metr narida radio yonida turgan edim. Men uning oʻlganini koʻzim bilan koʻrdim. . . Men har bir boʻlimda yosh bolalarni koʻraman. . . Ishonchim komilki, yana bir-ikki yil askarligimcha qolaman. Harbiy bo‘lishni to‘xtatsam, hech qanday mahoratim yo‘qligi uchun biror joyda ishlolmayman. Men keyin nima qilishimni bilmayman. . .<ref name=":410">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=adc88bff-1916-4317-b184-d9079e7b0bb8|archive-url=https://web.archive.org/web/20190525205613/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=adc88bff-1916-4317-b184-d9079e7b0bb8|url-status=dead|archive-date=2019-05-25|title=Global Report on Child Soldiers|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2001|website=child-soldiers.org|access-date=2018-05-16}}</ref></blockquote> == Bolalarga taʼsiri == === Qurolli mojaro === Bolalarga harbiy hayotning taʼsir koʻlami birinchi marta xalqaro hamjamiyat tomonidan BMT Bosh Assambleyasi topshirgan „Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri“ (1996-yilda) nomi bilan inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machel tomonidan tayyorlangan yirik hisobotda maʼlum qilingan<ref>Machel. „Impact of armed conflict on children“ (1996). 8-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. Hisobot, ayniqsa, yosh bolalardan foydalanish bilan bogʻliq boʻlib, har yili dunyo boʻylab koʻp minglab bolalar oʻlib ketayotgani, mayib-majruh boʻlib, psixiatrik jarohatlar olganligi haqidagi dalillarni taqdim etgan<ref>Machel. „Impact of armed conflict on children“ (1996). 8-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. Grasa Machelning hisobotidan keyin oʻtkazilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar ruhiy kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi va xatti-harakatlari bilan bogʻliq muammolarning sezilarli darajada yuqori xavfiga duch kelishadi<ref name=":15">{{Cite web|url=https://www.scribd.com/document/328940882/Child-Soldiering-Impact-on-Childhood-Development-and-Learning-Capacity|title=Child soldiering: Impact on childhood development and learning capacity|last=Boothby, N|display-authors=et al|year=2010|access-date=30 January 2018}}</ref>. Masalan, Falastin va Ugandada olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, sobiq askar bolalarning yarmidan koʻpi travmadan keyingi stress buzilishi alomatlarini koʻrsatgan va Ugandadagi har oʻninchi boladan toʻqqiztasida ruhiy tushkunlik holati ijobiy boʻlgan. Falastinlik tadqiqot olib boruvchilar, shuningdek, qurolli toʻqnashuvlarda yuqori darajadagi zoʻravonlikka duchor boʻlgan bolalar boshqa bolalarga qaraganda tajovuzkorlik va agressiyani koʻrsatish ehtimoli koʻproq ekanligini aniqladilar. Ushbu taʼsirlarning umumiy taʼsiri odatda kattalardagi qashshoqlik va doimiy ishsizlikning yuqori xavfini oʻz ichiga oladi<ref>Boothby, N. „Child soldiering: Impact on childhood development and learning capacity“ (2010). Qaraldi: 30-yanvar 2018-yil.</ref> === Qo'lga olish === Human Rights Watch tashkilotiga bergan maʼlumotlarga koʻra, qurolli kuchlar va guruhlar yollangan bolalarni hibsga olganlarida ularga koʻproq zarar yetkaziladi<ref name=":50">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|title=Children Detained in War Zones|date=28 July 2016|access-date=21 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821224149/https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|archive-date=21 August 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar koʻpincha yetarli oziq-ovqatsiz, tibbiy yordamsiz yoki boshqa gʻayriinsoniy sharoitlarda hibsga olinadi va baʼzilari hibs paytida jismoniy va jinsiy qiynoqlarga duchor boʻlishadi. Baʼzilari oilasi bilan qoʻlga olinadi yoki oila aʼzolaridan birining faoliyati tufayli hibsga olinadi. Advokatlar va qarindoshlarning har qanday sud majlisida ishtiroki koʻpincha taqiqlanadi<ref name=":50">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|title=Children Detained in War Zones|date=28 July 2016|access-date=21 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821224149/https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|archive-date=21 August 2016|url-status=live}}</ref>. === Harbiy tayyorgarlik === Boshqa tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, bolalarni, shu jumladan katta yoshdagi bolalarni harbiy xizmatga olish, hatto ular balogʻatga yetgunga qadar qurolli toʻqnashuvlarda qoʻllanilmasa ham, zararli taʼsir koʻrsatadi. Qoʻshma Shtatlardagi harbiy akademiklar harbiy tayyorgarlikni (barcha yoshdagi) doimiy stress sharoitida „intensiv singdirish“ sifatida tavsiflaydilar, uning asosiy maqsadi chaqiriluvchilarning soʻzsiz va darhol boʻysunishini oʻrgatishdir<ref>McGurk, Dennis „Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members“,. Military life: The psychology of serving in peace and combat Adler: . Westport: Praeger Security International, 2006 — 13–31 bet. ISBN 978-0275983024. </ref>. Ilmiy tadqiqotlarlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmirlar kattalarga qaraganda yuqori stressli muhitga moyil, masalan, boshlangʻich harbiy tayyorgarlikka, ayniqsa bolalik davridagi qiyinchiliklarga duchor boʻlganlar oʻzlarini koʻproq himoyasiz sezishadi. Harbiy xizmatga chaqirilganlar urushga yuborilishidan oldin ham vafot etishi mumkin. Ayniqsa AQShda oʻz joniga qasd qilishga urinish xavfi yuqori<ref>Ursano, Robert J.; Kessler, Ronald C.; Stein, Murray B.; Naifeh, James A.; Aliaga, Pablo A.; Fullerton, Carol S.; Wynn, Gary H.; Vegella, Patti L. et al. (1 July 2016). "Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers" (en). JAMA Psychiatry 73 (7): 741–9. doi:10.1001/jamapsychiatry.2016.0600. ISSN 2168-622X. PMID 27224848. PMC 4937827.</ref>. AQSh va Buyuk Britaniyada ruhiy kasalliklarning yuqori xavfi<ref>Goodwin, L.; Wessely, S.; Hotopf, M.; Jones, M.; Greenberg, N.; Rona, R. J.; Hull, L.; Fear, N. T. (2015). "Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population?" (en). Psychological Medicine 45 (9): 1881–1891. doi:10.1017/s0033291714002980. ISSN 0033-2917. PMID 25602942.</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish xavfi yuqori<ref>Head, M.; Goodwin, L.; Debell, F.; Greenberg, N.; Wessely, S.; Fear, N. T. (1 August 2016). "Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel" (en). Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology 51 (8): 1171–1180. doi:10.1007/s00127-016-1177-8. ISSN 0933-7954. PMID 26864534. PMC 4977328.</ref><ref>Mattiko, Mark J.; Olmsted, Kristine L. Rae; Brown, Janice M.; Bray, Robert M. (2011). "Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel". Addictive Behaviors 36 (6): 608–614. doi:10.1016/j.addbeh.2011.01.023. PMID 21376475</ref> va zoʻravonlik xulq-atvorining yuqori xavfi<ref>MacManus, Deirdre; Dean, Kimberlie; Jones, Margaret; Rona, Roberto J; Greenberg, Neil; Hull, Lisa; Fahy, Tom; Wessely, Simon et al. (2013). "Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study". The Lancet 381 (9870): 907–917. doi:10.1016/s0140-6736(13)60354-2. PMID 23499041.</ref><ref>Bouffard, L A (2005). "The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience". Armed Forces & Society 31 (2): 273–295. doi:10.1177/0095327x0503100206</ref><ref>Merrill, Lex L.; Crouch, Julie L.; Thomsen, Cynthia J.; Guimond, Jennifer; Milner, Joel S. (August 2005). "Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates". Military Medicine 170 (8): 705–709. doi:10.7205/milmed.170.8.705. ISSN 0026-4075. PMID 16173214.</ref> chaqiriluvchilarning harbiy xizmatga kirishdagi holatiga, yoshiga bogʻliq. Harbiy muhit, shuningdek, zoʻravonlik va jinsiy zoʻravonlikning yuqori darajasi bilan tavsiflanadi<ref>UK, Ministry of Defence. „British Army: Sexual Harassment Report“ (2015). 9-mart 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Canada, Statcan [official statistics agency]. „Sexual Misconduct in the Canadian Armed Forces, 2016“ (en). statcan.gc.ca (2016). 30-mart 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Marshall, A; Panuzio, J; Taft, C (2005). "Intimate partner violence among military veterans and active duty servicemen" (en). Clinical Psychology Review 25 (7): 862–876. doi:10.1016/j.cpr.2005.05.009. PMID 16006025</ref>. Harbiy xizmatga chaqirish amaliyotlari oʻsmirlik davridagi bolalarning zaif tomonlariga zarba berishi ham aniqlangan. Xususan, Germaniya<ref>Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns. Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany, 2016. </ref>, Buyuk Britaniya<ref>Gee, D. „Army visits London's poorest schools most often“. 29-may 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 10-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Gee. „Informed Choice? Armed forces recruitment practices in the United Kingdom“ (2008). 13-dekabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil. </ref><ref>Gee, David; Taylor, Rachel (1 November 2016). "Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army?". The RUSI Journal 161 (6): 36–48. doi:10.1080/03071847.2016.1265837. ISSN 0307-1847.</ref> va AQSh<ref>Hagopian, Amy; Barker, Kathy (1 January 2011). "Should We End Military Recruiting in High Schools as a Matter of Child Protection and Public Health?". American Journal of Public Health 101 (1): 19–23. doi:10.2105/ajph.2009.183418. ISSN 0090-0036. PMID 21088269. PMC 3000735</ref><ref>American Public Health Association. „Cessation of Military Recruiting in Public Elementary and Secondary Schools“. apha.org (2012). 13-dekabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil.</ref><ref>„Soldiers of Misfortune: Abusive U.S. Military Recruitment and Failure to Protect Child Soldiers“(ingl.), American Civil Liberties Union. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil.</ref> dalillari shuni koʻrsatdiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kambagʻal oilalardan boʻlgan bolalarni xavf va cheklovlarni oʻtkazib yuboradigan marketing yordamida nishonga olishadi. Baʼzi akademiklarning taʼkidlashicha, bunday marketing oʻsmirlik davrida hissiy jihatdan asoslangan qarorlar qabul qilishda psixologik moyillikdan foydalanadi<ref>Strasburger, V C. Children, adolescents, and the media (Chapter 1), Wilson, Barbara J., Jordan, Amy B. (Amy Beth), Third, Los Angeles: Sage, 2013. ISBN 9781412999267. OCLC 820450764</ref><ref>Louise, R. „The recruitment of children by the UK armed forces: A critique from health professionals“ (en-GB), Medact (17-noyabr 2016-yil). Qaraldi: 31-yanvar 2018-yil.</ref><ref>Spear, L. P. (June 2000). "The adolescent brain and age-related behavioral manifestations". Neuroscience and Biobehavioral Reviews 24 (4): 417–463. doi:10.1016/s0149-7634(00)00014-2. ISSN 0149-7634. PMID 10817843.</ref><ref>Medact. „House of Commons Defence Committee Inquiry into Armed Forces and Veterans Mental Health: Written Evidence Submitted by Medact“ (2018). 15-noyabr 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-mart 2018-yil. </ref>. == Xalqaro huquq == === Bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish === '''Bolaning taʼrifi''' Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya bola deb 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni deb belgilab bergan. Parij tamoyillari qurolli kuchlar yoki qurolli guruh bilan bogʻlangan bolani quyidagicha belgilaydi: <blockquote>…qurolli kuchlar yoki qurolli guruh tomonidan har qanday lavozimda, shu jumladan, ular bilan cheklanmagan holda, jangchilar, oshpazlar, yuk tashuvchilar, josuslar yoki jinsiy maqsadlar uchun, yoki boʻlmasa xabarchilar sifatida foydalaniladigan 18 yoshga to‘lmagan har qanday shaxsdir.</blockquote> Hujjat Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi tomonidan tasdiqlangan. Bu nafaqat harbiy harakatlarda qatnashayotgan balki bevosita uning yaqinida ishtirok etayotgan bolalarga tegishli. '''15 yoshgacha boʻlgan bolalar''' 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar (1977-yil, 77.2-modda)<ref name=":25">{{Cite web|url=https://www.icrc.org/eng/assets/files/other/icrc_002_0321.pdf|title=Protocols additional to the Geneva Conventions of 12 August 1949|last=International Committee of the Red Cross|year=1977|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20170307150937/https://www.icrc.org/eng/assets/files/other/icrc_002_0321.pdf|archive-date=7 March 2017|url-status=live}}</ref>, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (1989) va Xalqaro jinoiy sudning Rim statuti (2002) hammasi mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlarga va qurolli boʻlmagan kuchlarga bolalarni ishlatishni taqiqlaydi. Davlatlarning qurolli guruhlari 15 yoshgacha bo‘lgan bolalarni bevosita qurolli to‘qnashuvlarda (texnik jihatdan „jang“ harakatlarda) ishlatadigan boʻlsa bu [[urush jinoyati sifatida tan olingan<ref>{{Cite web|url=https://www.icc-cpi.int/nr/rdonlyres/ea9aeff7-5752-4f84-be94-0a655eb30e16/0/rome_statute_english.pdf|title=Rome Statute of the International Criminal Court (A/CONF.183/9)|year=1998|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180318090721/https://www.icc-cpi.int/nr/rdonlyres/ea9aeff7-5752-4f84-be94-0a655eb30e16/0/rome_statute_english.pdf|archive-date=18 March 2018|url-status=live}}</ref>. '''18 yoshgacha bo'lgan bolalar''' Qurolli kuchlarga ega boʻlgan aksariyat mamlakatlar shuningdek, bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) (2000-yil) va Bolalar mehnatining eng yomon shakllari (1999-yilda boʻlib oʻtgan) konvensiyasining yuqori standartlari bilan bogʻliq boʻlib, ular bolalarni 18 yoshga yetguncha majburiy yollashni taqiqlaydi<ref>Child Soldiers International. „International laws and child rights“(ingl.). Qaraldi: 25-yanvar 2018-yil.</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:11300:0::NO::P11300_INSTRUMENT_ID:312327|title=Ratifications of C182 – Worst Forms of Child Labour Convention, 1999 (No. 182)|last=International Labour Organization|website=ilo.org|language=en|access-date=30 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180130053725/http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:11300:0::NO::P11300_INSTRUMENT_ID:312327|archive-date=30 January 2018|url-status=live}}</ref>. OPAC protokoli, shuningdek, hali ham bolalarni (16 yoshdan boshlab) yollash bilan shugʻullanadigan hukumatlardan „18 yoshga toʻlmagan shaxslar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrishni“ talab qiladi. Bundan tashqari, OPAC nodavlat qurolli guruhlarga garchi buning qonuniy kuchi mavhum boʻlsa-da, har qanday sharoitda bolalarni yollashni taqiqlaydi<ref>Geneva Call. „Engaging nonstate armed groups on the protection of children: Towards strategic complementarity“ (2012). 22-mart 2015-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil. </ref><ref>Child Soldiers International. „A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups“ (2016). 8-mart 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 19-yanvar 2018-yil.</ref> Dunyodagi eng yuqori standart Afrikaning Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Xartiyasi<ref>African Commission on Human and Peoples' Rights. „African Charter on the Rights and Welfare of the Child“. achpr.org (2018). 21-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref> tomonidan belgilangan, u mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni har qanday sharoitda ham yollashni taqiqlaydi. Afrikaning aksariyat davlatlari Xartiyani ratifikatsiya qilgan<ref>African Commission on Human and Peoples' Rights. „African Charter on the Rights and Welfare of the Child“. achpr.org (2018). 21-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. '''Cheklovlar va bo'shliqlar''' Yuqoridagi shartnomalarning hech biri bolalarning "jangovar harakatlarda" bilvosita ishtirok etishini yoki ularda (ya'ni, jangovar harakatlardan uzoqda) harbiy amaliyotga hissa qo'shishni aniq taqiqlamaydi. OPAC aʼzosi boʻlmagan mamlakatqurolli kuchlar Jeneva konvensiyalarining I Protokolida belgilangan quyi standartlarga boʻysunadilar, bu esa qurolli kuchlarga oʻn besh yoshdan oshgan bolalarni jangovar harakatlarda qoʻllashga va ixtiyoriy ravishda kuzatuvchi sifatida qatnashgan yosh bolalardan foydalanishga guvoh boʻlsalar bu haqida xabar beradilar: Xalqaro Qizil Xoch Qoʻmitasi mojaro tomonlariga „barcha zarur choralarni koʻrish“ni taklif qildi, bu yakuniy matnda „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ kerak, bu butunlay taqiq emas, chunki amalga oshirish mumkin degan maʼnoni anglatadi „bajarilishi yoki amalga oshirilishi mumkin.“ „Harbiy harakatlarda ishtirok etish“ bandi boʻyicha muzokaralar chogʻida koʻngilli bolalarning harbiy maʼlumotlarni yigʻish va uzatish, tashishda yordam berish kabilar harbiy harakatlarga bilvosita jalb etish deb baholanadi. Biroq, 1949-yil 12-avgustdagi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha va 1977-yilda qabul qilingan Xalqaro qurolli boʻlmagan mojarolar qurbonlarini himoya qilish toʻgʻrisidagi II Protokolning 4.3.c moddasida „oʻn besh yoshga toʻlmagan bolalar“ qurolli kuchlar yoki guruhlarga chaqirilmaydi va jangovar harakatlarda qatnashishi mumkin emas". deyiladi. == Bolalarni ozod qilish va reintegratsiya qilish standartlari == OPAC hukumatlardan harbiy harakatlarda yollangan yoki foydalanilgan bolalarni o‘z yurisdiksiyasi doirasida demobilizatsiya qilishni hamda ularning jismoniy va ruhiy holatlarini tiklanishi va ijtimoiy reintegratsiyasi uchun yordam ko‘rsatishni talab qiladi<ref name="OptProto">{{cite web|url=http://www.unicef.org/crc/index_30203.html|title=UNICEF: Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child|date=30 November 2005|work=UNICEF|access-date=2 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141006095424/http://www.unicef.org/crc/index_30203.html|archive-date=6 October 2014|url-status=live}} {{cite journal|last1=Yun|first1=Seira|year=2014|title=Breaking Imaginary Barriers: Obligations of Armed Non-State Actors Under General Human Rights Law – The Case of the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child|journal=Journal of International Humanitarian Legal Studies|volume=5|issue=1–2|pages=213–257|ssrn=2556825|doi=10.1163/18781527-00501008}}</ref>. Urush, fuqarolarning tartibsizliklari, fuqarolar urushi, turli qurolli toʻqnashuvlar va boshqa favqulodda vaziyatlarda bolalar va yoshlarni, shuningdek, Birlashgan Millatlar Tashkilotining Favqulodda va qurolli toʻqnashuvlarda ayollar va bolalarni himoya qilish toʻgʻrisidagi deklaratsiyasiga muvofiq himoya qilishni taklif etadi. Qurolli guruhlarning sobiq aʼzolarini tegishli ravishda qurolsizlantirish, demobilizatsiya qilish va reintegratsiya qilish jarayonlari uchun Birlashgan Millatlar Tashkiloti 2006-yilda Integratsiyalashgan standartlarni ishlab chiqishni boshladi<ref>{{Cite book|title=Child soldiers, adult interests : the global dimensions of the Sierra Leonean tragedy|last=John-Peter.|first=Pham|date=2005|publisher=Nova Science Publishers|isbn=9781594546716|location=New York|oclc=61724289}}</ref> . == Harbiy jinoyatlar == Hozirda bolalarni urush jinoyatlari uchun urush qonunlarida belgilangan javobgarlikka tortilishi kerakmi, degan fikr mavjud<ref name="McCollough-2008-03-10">Lauren McCollough, [http://www.crimesofwar.org/onnews/News-Khadr.html The Military Trial of Omar Khadr: Child Soldiers and the Law] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080512083222/http://www.crimesofwar.org/onnews/News-Khadr.html |date=12 May 2008 }}, [http://www.crimesofwar.org/about/about.html Crimes of War Project] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081222121657/http://www.crimesofwar.org/about/about.html |date=22 December 2008 }} 10 March 2008</ref>. Xalqaro huquq urush jinoyatlarini sodir etgan bolalarni jinoiy javobgarlikka tortishni taqiqlamaydi, biroq Bola huquqlari to‘g‘risidagi konvensiyaning 37-moddasida belgilanganidek, bola olishi mumkin bo‘lgan jazo cheklanadi: „oʻn sakkiz yoshga toʻlmagan shaxslar tomonidan sodir etilgan jinoyatlarga o‘lim jazosi ham, ozod qilish imkoniyatisiz umrbod qamoq jazosi ham belgilanmaydi“<ref>{{Cite web|url=https://genevacall.org/wp-content/uploads/dlm_uploads/2013/12/Engaging-Nonstate-Armed-Groups-on-the-Protection-of-Children-Towards-Strategic-Complementarity-International-Peace-Institute..pdf|title=Engaging nonstate armed groups on the protection of children: Towards strategic complementarity|last=Geneva Call|year=2012|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20150322034945/http://www.genevacall.org/wp-content/uploads/dlm_uploads/2013/12/Engaging-Nonstate-Armed-Groups-on-the-Protection-of-Children-Towards-Strategic-Complementarity-International-Peace-Institute..pdf|archive-date=22 March 2015|url-status=dead}}</ref>. '''Syerra-Leone misoli''' Syerra-Leoneda yuz bergan fuqarolar urushidan soʻng, BMT Syerra-Leone boʻyicha Maxsus sudga (SCSL) 15 va undan katta yoshdagi sobiq jangchilarni gumanitar qonunlarni, shu jumladan urush jinoyatlarini buzganliklari uchun sud qilishni buyurdi. Biroq, Parij tamoyillari qurolli toʻqnashuvlarda qatnashgan bolalar, hatto ular jinoyatchi boʻlsa ham, birinchi navbatda qurbon sifatida koʻrilishi kerak degan fikrni ilgari surdi: Ushbu tamoyil Sud nizomida oʻz aksini topgan boʻlib, u jinoiy javobgarlikka tortishni istisno qilmagan, lekin sobiq askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiya qilish zarurligini taʼkidlab oʻtgan. Syerra-Leone mamlakat tribunalining birinchi bosh prokurori David Crane nizomni qanchalik jirkanch jinoyatlar sodir etgan bo‘lishidan qatʼi nazar, bolalarning o‘zini emas, balki bolalarni ishga yollagan kishilarni jinoiy javobgarlikka tortish foydasiga talqin qildi<ref> [http://www.diplomatie.gouv.fr/en/IMG/pdf/Paris_Conference_Principles_English_31_January.pdf The Paris Principles and Guidelines on Children associated with armed forces or armed groups] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150923215047/http://www.diplomatie.gouv.fr/en/IMG/pdf/Paris_Conference_Principles_English_31_January.pdf |date=23 September 2015 }}, February 2007. Section "Treatment of children accused of crimes under international law", p. 9 </ref>. '''Omar Khadr misoli''' AQShda prokurorlar kanadalik Omar Khadrni Afgʻonistonda 16 yoshga toʻlmaganida va Tolibon safida AQSh kuchlariga qarshi jang qilganlikda aybladilar<ref>{{cite news|url=http://ca.reuters.com/article/domesticNews/idCATRE67847020100809|title=Omar Khadr's Confession Can Be Used at Guantanamo Trial|author=Jane Sutton|date=9 August 2010|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180806024727/https://ca.reuters.com/article/domesticNews/idCATRE67847020100809|archive-date=6 August 2018|url-status=live}}</ref>. Ushbu jinoyatlarga AQSh qonunchiligiga koʻra umrbod qamoq jazosi beriladi<ref name="McCollough-2008-03-10" />. 2010-yilda qiynoq va tazyiq ostida boʻlgan Xadr urush qonunlarini buzgan holda qotillik, qotillikka urinish, fitna, terrorizmga moddiy yordam koʻrsatish va josuslikda aybdor deb topildi<ref>{{cite web|url=http://media.miamiherald.com/smedia/2010/10/26/10/stip.source.prod_affiliate.56.pdf|title=USvKhadr Stipulation of Fact|date=25 October 2010|access-date=30 November 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20111002161209/http://media.miamiherald.com/smedia/2010/10/26/10/stip.source.prod_affiliate.56.pdf|archive-date=2 October 2011|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.cnn.com/2010/US/10/25/khadr.plea/|title=Youngest Guantanamo detainee pleads guilty|last=Meserve|first=Jeanne|author2=CNN Wire Staff|date=25 October 2010|publisher=CNN|access-date=29 October 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101026132342/http://www.cnn.com/2010/US/10/25/khadr.plea/|archive-date=26 October 2010|url-status=live}}</ref>. Khadrni bir yillik qamoqdan soʻng Kanadaga deportatsiya qilinishini koʻrsatadigan kelishuv bitimining bir qismi sifatida taklif qilindi. Umar Khadr Guantanamo qamoqxonasida qoldi va Kanada hukumati uning vataniga qaytarilishini kechiktirgani uchun xalqaro tanqidlarga uchradi<ref>{{cite news | url=https://www.cbc.ca/news/world/khadr-to-return-to-canada-lawyer-1.905780 | publisher=CBC News | title=Khadr to return to Canada: lawyer | date=25 October 2010 | access-date=30 November 2011 | archive-url=https://web.archive.org/web/20101028080624/https://www.cbc.ca/news/world/khadr-to-return-to-canada-lawyer-1.905780 | archive-date=28 October 2010 | url-status=live}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.cbc.ca/news/canada/story/2012/07/20/khadr-canada-us.html |title=Toews' request delays Khadr's transfer to Canada |date=20 July 2012 |publisher=CBC News |access-date=26 July 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120727002758/http://www.cbc.ca/news/canada/story/2012/07/20/khadr-canada-us.html |archive-date=27 July 2012 |url-status=live }}</ref>. Oxir-oqibat, Khadr 2012-yil sentabr oyida Kanada qamoqxonasiga oʻtkazildi va 2015-yil may oyida Alberta sudyasi tomonidan garov evaziga ozod qilindi. 2016-yilda Xadr AQShning harbiy jinoyatchi sifatida hukm qilinganligi ustidan shikoyat qilgan<ref>{{Cite web|title = 'Freedom is way better than I thought,' says Omar Khadr|url = http://www.cbc.ca/news/canada/edmonton/omar-khadr-free-on-bail-vows-to-prove-he-is-a-good-person-1.3065692|publisher = Canadian Broadcasting Corporation|access-date = 8 February 2016|archive-url = https://web.archive.org/web/20160131211649/http://www.cbc.ca/news/canada/edmonton/omar-khadr-free-on-bail-vows-to-prove-he-is-a-good-person-1.3065692|archive-date = 31 January 2016|url-status = live}}</ref>. BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili hukm chiqarilishidan oldin AQShning Guantanamodagi harbiy komissiyasiga maktub yozib, Khadrni reabilitatsiya dasturiga muvofiq qoʻyib yuborishni soʻrab murojaat qilgan<ref name=":0">{{Cite news|url=http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|title=Khadr should go back to Canada: UN official|last=CBC News|date=27 October 2010|publisher=Canadian Broadcasting Corporation|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20171129025923/http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|archive-date=29 November 2017|url-status=live}}</ref>. Oʻz maktubida u Khadr „oʻsmir askarbola hikoyasini ifodalaydi: vijdonsiz guruhlar tomonidan kattalarning oʻzlari tushunmaydigan janglarda qatnashish taklifi bilan harakat qilish uchun yollangan“.ini aytadi<ref name=":0">{{Cite news|url=http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|title=Khadr should go back to Canada: UN official|last=CBC News|date=27 October 2010|publisher=Canadian Broadcasting Corporation|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20171129025923/http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|archive-date=29 November 2017|url-status=live}}</ref>. == Birlashgan Millatlar Tashkilotining roli == === Tarixi === Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning yakuniy matni (1989-yilda qabul qlingan) 18 yoshgacha boʻlgan barcha bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlamaganidan keyin bolalar huquqlari himoyachilarining hafsalasi pir boʻldi va ular bu maqsadga erishish uchun yangi shartnoma tuzishni talab qila boshladilar<ref name=":02">{{Cite book|title=Campaigning for justice: Human rights advocacy in practice|last=Becker|first=J|publisher=Stanford University Press|year=2013|isbn=9780804774512|location=Stanford, California|pages=11–31|chapter=Campaigning to stop the use of child soldiers|oclc=837635842}}</ref><ref name=":24">{{Cite web|url=http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on Involvement of Children in Armed Conflict (OP/CAC)|last=Brett|first=R|year=2005|website=International Council on Human Rights Policy & International Commission of Jurists|access-date=4 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20120416195918/http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|archive-date=16 April 2012|url-status=live}}</ref>. Natijada, yangi tashkil etilgan Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita ikkita tavsiya berdi: birinchidan, qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri boʻyicha BMTdan yirik tadqiqot oʻtkazishni soʻrash; ikkinchidan, konvensiyaga qo‘shimcha protokol bo‘yicha muzokaralar olib borish uchun BMTning Inson huquqlari bo‘yicha komissiyasi aʼzolaridan iborat ishchi guruhini tuzish. Har ikkala taklif ham qabul qilindi<ref name=":02">{{Cite book|title=Campaigning for justice: Human rights advocacy in practice|last=Becker|first=J|publisher=Stanford University Press|year=2013|isbn=9780804774512|location=Stanford, California|pages=11–31|chapter=Campaigning to stop the use of child soldiers|oclc=837635842}}</ref><ref name=":24">{{Cite web|url=http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on Involvement of Children in Armed Conflict (OP/CAC)|last=Brett|first=R|year=2005|website=International Council on Human Rights Policy & International Commission of Jurists|access-date=4 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20120416195918/http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|archive-date=16 April 2012|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitaga javob berar ekan, „qurolli toʻqnashuvlar natijasida dunyoning koʻplab qismlarida bolalarning ahvoli keskin yomonlashganini“ tan oldi va inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machelga yirik tadqiqot oʻtkazishni topshirdi<ref name=":11">{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/mandate/special-representative-of-the-secretary-general-for-children-and-armed-conflict/|title=Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|last=Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|year=2018|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180129004604/https://childrenandarmedconflict.un.org/mandate/special-representative-of-the-secretary-general-for-children-and-armed-conflict/|archive-date=29 January 2018|url-status=live}}</ref>. Machel hisoboti, Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri, 1996-yilda nashr etilgan Hisobotda qayd etilgan: <blockquote>Hech shubha yoʻqki, eng dolzarb ustuvor vazifalardan biri 18 yoshgacha boʻlgan barchani qurolli kuchlar safidan chetlashtirishdir<ref name=":14">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/graca/a51-306_en.pdf|title=Impact of armed conflict on children|last=Machel|first=G|year=1996|access-date=2018-01-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20170708004644/https://www.unicef.org/graca/a51-306_en.pdf|archive-date=8 July 2017|url-status=live}}</ref></blockquote> Shu bilan birga, BMTning Inson huquqlari boʻyicha komissiyasi bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanish boʻyicha standartlarni oshirish boʻyicha muzokaralar olib borish uchun ishchi guruh tuzdi. Murakkab muzokaralar va global kampaniyadan soʻng, yangi shartnoma 2000-yilda Bolalar huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning qurolli mojarolarga jalb etilishi toʻgʻrisidagi fakultativ protokoli sifatida kelishib olindi. Shartnoma bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda bevosita ishtirok etishini ham, ularni 16 yoshdan boshlab mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga jalb qilishni ham taqiqlaydi<ref name=":1">{{Cite web|url=http://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/OPACCRC.aspx|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict|year=2000|website=ohchr.org|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20130502015246/http://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/OPACCRC.aspx|archive-date=2 May 2013|url-status=dead|access-date=22 March 2018}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi 2000-yil 25-maydagi 54/263- rezolyutsiya bilan shartnomani Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokol sifatida qabul qildi. Protokol 2002-yil 12-fevralda kuchga kirdi<ref>{{Cite journal|date=November 2000|title=United Nations General Assembly: Optional Protocols to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict and on the Sale of Children, Child Prostitution and Child Pornography|url=http://dx.doi.org/10.1017/s0020782900009335|journal=International Legal Materials|volume=39|issue=6|pages=1285–1297|doi=10.1017/s0020782900009335|s2cid=232255513|issn=0020-7829}}</ref>. === Bosh kotibning bolalar va qurolli mojarolar bo'yicha maxsus vakili === Machelning eʼlon qilgan hisoboti BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili (SRSG-CAAC) uchun yangi mandatga olib keldi<ref>Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict. „Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict“ (en-US). United Nations (2018). 29-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. SRSG vazifalari orasida Bosh kotibning bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha yillik hisoboti loyihasini ishlab chiqish kiradi, unda butun dunyodan bolalarni yollash va ulardan foydalanishning eng yomon holatlari roʻyxati va tavsifi sanab oʻtilgan<ref>{{Cite web|url=https://foreignpolicy.com/2017/08/16/confidential-u-n-report-accuses-saudi-coalition-of-killing-hundreds-of-children-in-yemen-conflict/|title=Confidential U.N. Report Accuses Saudi Coalition of Killing Hundreds of Yemeni Kids|last=Lynch|first=Colum|date=16 August 2017|website=Foreign Policy|language=en|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180323092442/https://foreignpolicy.com/2017/08/16/confidential-u-n-report-accuses-saudi-coalition-of-killing-hundreds-of-children-in-yemen-conflict/|archive-date=23 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Xavfsizlik Kengashi === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Xavfsizlik Kengashi muntazam ravishda munozaralar, hisobotlarni qabul qilish va „Qurolli toʻqnashuvdagi bolalar“ sarlavhasi ostida rezolyutsiyalarni qabul qilish uchun yigʻiladi. Ushbu masala boʻyicha birinchi rezolyutsiya 1261-sonli qaror 1999-yilda qabul qilingan<ref name="UN_SRES12611999">{{UN document|docid=S-RES-1261(1999)|type=Resolution|body=Security Council|year=1999|resolution_number=1261|accessdate=20 July 2008}}</ref>. 2004-yilda 1539-sonli rezolyutsiya bir ovozdan qabul qilindi, u askar bolalardan foydalanishni qoraladi va BMT Bosh kotibiga monitoring va hisobot berish mexanizmi deb nomlanuvchi amaliyotni kuzatish va hisobot berish vositasini yaratishni topshirdi<ref>{{cite news|url=http://www.reliefweb.int/rw/rwb.nsf/db900SID/ACOS-64DFZ7?OpenDocument|title=Security Council condemns recruitment of child soldiers, asks Secretary-General to devise monitoring mechanism|date=22 April 2004|publisher=[[ReliefWeb]]}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.unicef.org/protection/57929_57997.html|title=Monitoring and Reporting Mechanism (MRM) on grave violations of children's rights in situations of armed conflict|work=UNICEF|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20180323154757/https://www.unicef.org/protection/57929_57997.html|archive-date=23 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi === Bosh kotib bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha har yili yillik hisobotini eʼlon qiladi<ref>{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/virtual-library/|title=Library of the Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|last=Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|year=2018|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180129013116/https://childrenandarmedconflict.un.org/virtual-library/|archive-date=29 January 2018|url-status=live}}</ref>. 2017-yilgi hisobotda 2016-yilda qurolli guruhlar tomonidan bolalardan keng foydalanilgan 14 ta davlat (Afg‘oniston, Kolumbiya, Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Iroq, Mali, Myanma (Birma) , Nigeriya, Filippin, Somali, Janubiy Sudan, Sudan, Suriya, va Yaman) va davlat qurolli kuchlari jangovar harakatlarda bolalardan foydalangan oltita davlat (Afgʻoniston, Myanma (Birma), Somali, Sudan, Janubiy Sudan va Suriya)<ref>United Nations Secretary-General. „Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017“. United Nations (2017). 25-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-yanvar 2018-yil. </ref> davlatlarini keltiradi. 2011-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun ekstremal chora-tadbirlar hisobotiga koʻra, mojaro hududlarida zoʻravonlik harakatlariga jalb qilingan bolalar masalasini koʻtargan<ref>„Extreme Measures | Abuses against Children Detained as National Security Threats“(ingl.), Human Rights Watch (28-iyul 2016-yil). Qaraldi: 28-mart 2018-yil.</ref>. == Bugungi kunda harbiy xizmatdagi bolalar - mintaqa va mamlakatlar bo'yicha == Ushbu bo'lim bugungi kunda bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanishni o'z ichiga oladi. === Afrika === 2003-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotining Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi maʼlumotlariga koʻra, butun dunyo boʻylab davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarda qatnashgan bolalarning yarmidan koʻpi Afrikada boʻlgan. 2004-yilda Child Soldiers International tashkiloti maʼlumotlariga koʻra, qitʼada 100 000 bolalar davlat va nodavlat qurolli kuchlarda foydalanilgan<ref name="CSUCS-1">[https://web.archive.org/web/20091226221427/http://www.child-soldiers.org/document/get?id=743 Child soldiers global report 2004: Africa Regional overview], [http://www.child-soldiers.org/contact/contact Child Soldiers International] {{webarchive|url=https://archive.today/20070703045854/http://www.child-soldiers.org/contact/contact|date=3 July 2007}}.<!--Retrieved April 2009--></ref> va 2008-yildagi hisob-kitoblarga koʻra, jami 120 000 bola yoki harbiy harakatlarda qatnashgan<ref>{{Cite journal|last=Rakisits|first=Claude|date=1 December 2008|title=Child Soldiers in the East of the Democratic Republic of the Congo|journal=Refugee Survey Quarterly|language=en|volume=27|issue=4|pages=108–122|doi=10.1093/rsq/hdn054|issn=1020-4067|url=http://doc.rero.ch/record/291705/files/hdn054.pdf}}</ref>. Afrikaning aksariyat mamlakatlari ratifikatsiya qilgan Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Afrika Xartiyasi (1990-yil) 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni barcha turdagi harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlaydi. Ushbu qabul qilingan xartiyaga qaramay, BMT maʼlumotlariga koʻra, 2016-yilda Afrikaning yetti davlatida (Markaziy Afrika Respublikasi, Nigeriya, Kongo Demokratik Respublikasi, Somali, Mali, Janubiy Sudan, Sudan) bolalar qurolli guruhlar va uchtasida (Sudan, Somali va Janubiy Sudan) davlat qurolli kuchlari tomonidan foydalanilgan<ref>United Nations Secretary-General. „Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017“. United Nations (2017). 25-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-yanvar 2018-yil.</ref>. Afrikada joylashgan harbiy tashkilotlardagi bolalar sonini kamaytirish boʻyicha xalqaro saʼy-harakatlar 1997-yilda ishlab chiqilgan Keyptaun tamoyillaridan keyin boshlandi<ref name=":18">{{cite web|url=http://www.unicef.org/emerg/files/Cape_Town_Principles(1).pdf|title=Cape Town Principles and Best Practices|date=April 1997|publisher=UNICEF|pages=8|access-date=26 August 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927182848/http://www.unicef.org/emerg/files/Cape_Town_Principles(1).pdf|archive-date=27 September 2007|url-status=live}}</ref>. Prinsiplar Afrika hukumatlariga oʻsha paytda muzokaralar olib borilayotgan OPAC majburiyatlarini bajarishni va harbiy xizmatga yollash uchun minimal yoshni 15 dan 18 ga oshirishni taklif qildi<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref>. Prinsiplar, shuningdek, bola askarga 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni „har qanday turdagi muntazam yoki tartibsiz qurolli kuchlar yoki guruhning har qanday maqomdagi bir qismi boʻlgan … shu jumladan jinsiy maqsadlar uchun yollangan qizlarni ham qamrab oladi“ . . ."<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref>. 2007-yilda Parijda boʻlib oʻtgan „Urushdan ozod bolalar“ konferensiyasi Parij tamoyillarini ishlab chiqdi, ular Keyptaun tamoyillarini takomillashtirish va yangilash, ularni global miqyosda qoʻllash va hozirgi bolalar askarlarini qayta integratsiya qilishning amaliy yondashuvini belgilab berdi<ref name="UNICEF12">[http://www.unicef.org/media/media_38208.html <nowiki>[1]</nowiki>] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180114184025/https://www.unicef.org/media/media_38208.html |date=14 January 2018 }}, UNICEF press release</ref> . === Markaziy Afrika Respublikasi === Markaziy Afrika Respublikasida qurolli guruhlar tomonidan bolalardan foydalanish tarixdan keng tarqalgan. 2012 va 2015-yillar oraligʻida 10 000 ga yaqin bolalar milliy qurolli mojarolarda qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan<ref name=":03">{{Cite news|url=https://www.unicef.org/media/media_85654.html|title=Central African Republic: Children brutally targeted in weekend violence|last=UNICEF|access-date=13 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180114184037/https://www.unicef.org/media/media_85654.html|archive-date=14 January 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. 2016-yil maʼlumotlariga koʻra bu haliyam davom etmoqda. Musulmon Séléka qurolli guruhlar koalitsiyasi va asosan nasroniylardan iborat Anti-balaka jangarilari bolalardan shu tarzda ayovsiz foydalangan. Baʼzilarining yoshi sakkizda<ref name=":16">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/shop/des-milliers-de-vies-rparer|title=Des Milliers de vies à réparer|last=Child Soldiers International|year=2016|website=Child Soldiers International|language=fr|access-date=13 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180115042637/https://www.child-soldiers.org/shop/des-milliers-de-vies-rparer|archive-date=15 January 2018|url-status=dead}}</ref>. 2015-yil may oyida boʻlib oʻtgan Forum de Bangui (hukumat, parlament, qurolli guruhlar, fuqarolik jamiyati va diniy yetakchilar yig‘ilishi)da bir qator qurolli guruhlar minglab bolalarni demobilizatsiya qilish togʻrisida kelishib oldilar<ref>{{Cite news|url=https://www.unicef.org/media/media_81771.html|title=Armed groups in Central African Republic agree to release thousands of children|last=UNICEF|date=5 May 2015|work=UNICEF|access-date=13 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180114184053/https://www.unicef.org/media/media_81771.html|archive-date=14 January 2018|url-status=live}}</ref>. 2016-yilda Markaziy Afrika Respublikasiga barqarorlik oʻlchovi qaytdi va BMT maʼlumotlariga koʻra, 2691 oʻgʻil va 1206 qiz qurolli guruhlardan rasman ajratildi. Shunga qaramay, bolalarni harbiy maqsadlarda ishga olish va ulardan foydalanish oʻsha yil davomida taxminan yana 50 foizga koʻtarildi, bu raqamlar asosan Lord qarshilik armiyasiga tegishli<ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. === Kongo Demokratik Respublikasi === Minglab bolalar Kongo Demokratik Respublikasi (DRC) armiyasida va turli isyonchi qurolli kuchlarda xizmat qiladi. Maʼlumotlarga koʻra, Ikkinchi Kongo urushi avjida 30 000 dan ortiq bolalar mojaroning turli tomonlari bilan jang qilgan. „Kony 2012“ filmida Rabbiyning qarshilik armiyasi bu bolalarni yollagani daʼvo qilingan<ref name="guardian kony 2012">{{cite news | url=https://www.theguardian.com/global-development/2012/mar/16/kony-2012-child-soldiers-spotlight | title=Kony 2012 puts child soldiers back under the spotlight | work=[[The Guardian]] | date=16 March 2012 | access-date=16 March 2012 | author=Smith, David | archive-url=https://web.archive.org/web/20140820052154/http://www.theguardian.com/global-development/2012/mar/16/kony-2012-child-soldiers-spotlight | archive-date=20 August 2014 | url-status=live}}</ref>. Hozirgi vaqtda Kongo Demokratik Respublikasi dunyodagi eng yuqori askar bolalardan biriga ega mamlakat. Xalqaro sud urush davridagi bu amaliyotlar boʻyicha hukm chiqardi. Thomas Lubanga Dyilo, KDRdagi harbiy qoʻmondonlardan biri, 2002 va 2003-yillar oraligʻida bolalar askarlarini yollashdagi roli uchun 14 yillik qamoq jazosiga hukm qilindi. Lubanga Kongo vatanparvarlari ittifoqiga va uning qurolli qanoti Kongoni ozod qilish uchun vatanparvarlik kuchlariga rahbarlik qilgan. Bolalar Ituridagi qurolli toʻqnashuvda jang qilishga majbur boʻlishdi<ref name="The Prosecutor v. Thomas Lubanga Dyilo">{{cite web|url=http://www.icc-cpi.int/en_menus/icc/situations%20and%20cases/situations/situation%20icc%200104/related%20cases/icc%200104%200106|title=The Prosecutor v. Thomas Lubanga Dyilo|access-date=2 October 2014|url-status=dead|archive-url=https://archive.today/20140319221305/http://www.icc-cpi.int/en_menus/icc/situations%20and%20cases/situations/situation%20icc%200104/related%20cases/icc%200104%200106|archive-date=19 March 2014}}</ref>. === Somali === 2004-yilda Child Soldiers International tomonidan eʼlon qilingan hisobotda 1991-yildan beri 200 000 nafar bola oʻz irodasiga zid ravishda mamlakat qurolli kuch tarkiblariga jalb qilingani taxmin qilingan<ref name="CSUCS-1">[https://web.archive.org/web/20091226221427/http://www.child-soldiers.org/document/get?id=743 Child soldiers global report 2004: Africa Regional overview], [http://www.child-soldiers.org/contact/contact Child Soldiers International] {{webarchive|url=https://archive.today/20070703045854/http://www.child-soldiers.org/contact/contact|date=3 July 2007}}.<!--Retrieved April 2009--></ref> . 2017-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Antoniu Guterrish BMT hisobotiga izoh berib, mamlakatdagi „Ash-Shabob“ aʼzolarining 50 foizdan ortigʻini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil qiladi, baʼzi paytlari esa toʻqqiz yoshga toʻlmagani ham jangga joʻnatiladi degan edi. Hisobotda 2010-yilning 1-aprelidan 2016-yilning 31-iyuliga qadar Somalida 6163 nafar bola yollangani, ulardan 230 nafari qizlar ekanligi tasdiqlandi. „Ash-Shabob“ bu yollashning yetmish foizini tashkil qilgan. Somali milliy armiyasi ham bolalarni askarlikka yollash boʻyicha yuqori oʻrinlarda turadi<ref name=":37">{{Cite web|url=https://www.aljazeera.com/news/2017/01/guterres-thousands-child-soldiers-fight-somalia-170120063747893.html|title=Guterres: Thousands of child soldiers fight in Somalia|publisher=Al Jazeera|access-date=28 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329054211/https://www.aljazeera.com/news/2017/01/guterres-thousands-child-soldiers-fight-somalia-170120063747893.html|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.childsoldiers.org/preventing-the-use-of-child-soldiers-in-somalia/|title=Preventing the Use of Child Soldiers in Somalia – Roméo Dallaire Child Soldiers Initiative|date=30 January 2017|work=Roméo Dallaire Child Soldiers Initiative|access-date=28 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329061157/https://www.childsoldiers.org/preventing-the-use-of-child-soldiers-in-somalia/|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref> . === Sudan === 2004-yilda 17 000 ga yaqin bolalar davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan<ref name=":51">{{Cite book|title=The social problems of children in Sub-Saharan Africa|last=Hollingsworth|first=J|publisher=Cambridge Scholars Publishing|year=2013|isbn=9781443845137|location=Newcastle upon Tyne, UK|pages=68|oclc=825978109}}</ref>. O‘sha paytdagi asosiy qurolli muxolifat guruhi — Sudan Xalq ozodlik armiyasi (SPLA) tarkibida 5000 ga yaqin bola bor edi. Baʼzi sobiq bolalar askarlik paytida sodir etgan jinoyatlari uchun oʻlimga hukm qilingan<ref name=":51">{{Cite book|title=The social problems of children in Sub-Saharan Africa|last=Hollingsworth|first=J|publisher=Cambridge Scholars Publishing|year=2013|isbn=9781443845137|location=Newcastle upon Tyne, UK|pages=68|oclc=825978109}}</ref>. 2006-yilda bolalar Chaddagi qochqinlar lagerlaridan ham jalb qilingan va minglab bolalar Darfurdagi mojaroga tortilgan<ref name=":53">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Shop/global-report-2008-1|title=Child Soldiers Global Report 2008: Sudan|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2008|website=Child Soldiers International|pages=315–320|language=en|access-date=1 April 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180402035955/https://www.child-soldiers.org/Shop/global-report-2008-1|archive-date=2 April 2018|url-status=dead}}</ref>. 2005-yilda hukumat OPAC shartnomasini ratifikatsiya qildi va 2008-yilga kelib mamlakatda bolalardan harbiy maqsadda foydalanish kamaydi, ammo davlat qurolli kuchlari ham, SPLA ham ularni yollash va ishlatishda davom etgan. Bolalardan foydalanish kamayishda davom etdi, biroq 2017-yilda BMT hukumat kuchlarida hanuz12 yoshli bolalar borligi toʻgʻrisida xabarlar oldi<ref>{{Cite web|url=https://childsoldiersworldindex.org/view/SD|title=Child Soldiers World Index: Sudan|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=1 April 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180402101439/https://childsoldiersworldindex.org/view/SD|archive-date=2 April 2018|url-status=live}}</ref><ref name="urlWitness: A Child Soldier’s Darfur Confession – 'I shot her. She is dead.' | Human Rights Watch">{{cite web |url=https://www.hrw.org/news/2015/09/09/witness-child-soldiers-darfur-confession-i-shot-her-she-dead |title=Witness: A Child Soldier's Darfur Confession – 'I shot her. She is dead.' &#124; Human Rights Watch |date=9 September 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160817133035/https://www.hrw.org/news/2015/09/09/witness-child-soldiers-darfur-confession-i-shot-her-she-dead |archive-date=17 August 2016 |url-status=live }}</ref>. === Uganda === „Ugandadagi LRA armiyasida asosan askar sifatida oʻqitilgan. Ugandadagi barcha boshqa yoki oldingi isyonchi guruhlardan farqli oʻlaroq, LRA bolalarni (yaxshisi oʻn ikki yoshdan oʻn toʻrt yoshgacha) zoʻravonlik bilan oʻgʻirlash yoki qul qilishni oʻzining asosiy usuliga aylantirgan va oʻz faoliyatini tinch aholiga hujum qilishga qaratgan“<ref>Artur Bogner, Gabriele Rosenthal (2020): Child Soldiers in Context. Biographies, Familial and Collective Trajectories in Northern Uganda. Göttingen: University Press, 12. https://doi.org/10.17875/gup2020-1325</ref>. === Zimbabve === 2003-yilda Guardian gazetasi Zimbabveda davlat tomonidan homiylik qilinadigan yoshlar qurolli kuchlari Milliy Yoshlar Xizmati tomonidan inson huquqlarining koʻplab buzilishi haqida xabar berdi<ref>{{Cite web|url=https://www.theguardian.com/world/2003/feb/19/zimbabwe.andrewmeldrum|title=Living in fear of Mugabe's green bombers|last=Meldrum|first=Andrew|date=19 February 2003|website=The Guardian|language=en|access-date=29 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20171115214246/https://www.theguardian.com/world/2003/feb/19/zimbabwe.andrewmeldrum|archive-date=15 November 2017|url-status=live}}</ref>. Dastlab vatanparvar yoshlar tashkiloti sifatida tashkil etilgan bu tashkilot 10 yoshdan 30 yoshgacha boʻlgan yoshlardan iborat harbiylashtirilgan guruhga aylandi va mamlakatdagi norozilikni bostirish uchun foydalanildi. Tashkilot nihoyat 2018-yilning yanvarida taqiqlangan<ref>{{Cite web|url=http://www.solidaritypeacetrust.org/reports/youth_malitia.pdf|title=National youth service training|last=Solidarity Peace Trust|year=2003|archive-url=https://web.archive.org/web/20080905194023/http://www.solidaritypeacetrust.org/reports/youth_malitia.pdf|archive-date=5 September 2008|url-status=dead|access-date=29 March 2018}}</ref> The organisation was finally banned in January 2018.<ref>{{Cite news|url=https://www.myzimbabwe.co.zw/news/15436-youths-who-had-enrolled-for-useless-national-youth-service-turned-away-as-government-bans-green-bomber-training.html|title=Youths who had enrolled for useless National Youth Service turned away as government BANS green bomber training|date=30 January 2018|work=My Zimbabwe News|access-date=29 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20180330012355/https://www.myzimbabwe.co.zw/news/15436-youths-who-had-enrolled-for-useless-national-youth-service-turned-away-as-government-bans-green-bomber-training.html|archive-date=30 March 2018|url-status=live}}</ref>. == Amerika == === Boliviya === 2001-yilda Boliviya hukumati 14 yoshgacha boʻlgan bolalar yollash boʻyicha tekshiruvlar paytida qurolli kuchlarga majburan chaqirilgan boʻlishi mumkinligini tan oldi<ref name="globalmarch.org">[http://www.globalmarch.org/resourcecentre/world/bolivia.pdf Global March Against Child Labour: Bolivia] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070927182849/http://www.globalmarch.org/resourcecentre/world/bolivia.pdf |date=27 September 2007 }} 2001</ref>. Boliviya armiyasining 40 % ga yaqinini 18 yoshdan kichiklar, yarmini esa 16 yoshdan kichiklar tashkil qiladi<ref name="globalmarch.org">[http://www.globalmarch.org/resourcecentre/world/bolivia.pdf Global March Against Child Labour: Bolivia] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070927182849/http://www.globalmarch.org/resourcecentre/world/bolivia.pdf |date=27 September 2007 }} 2001</ref>. 2018-yil holatiga koʻra , Boliviya bolalarni 17 yoshdan boshlab kattalar harbiy xizmatga chaqirishni boshlashga taklif qiladi<ref>{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/view/BO|title=Child Soldiers World Index: Bolivia|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=29 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180330013133/http://childsoldiersworldindex.org/view/BO|archive-date=30 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Braziliya === Braziliyada Komando Vermelho kabi mahalliy uyushgan jinoiy guruhlar bolalarni giyohvand moddalarni tayyorlash va qotillik qilish uchun yollashadi<ref>{{Cite web|title=Como formar crianças-soldados para o crime|url=https://outraspalavras.net/outrasmidias/como-formar-criancas-soldados-para-o-crime/|access-date=2022-07-01|website=outraspalavras.net}}</ref>, lekin politsiya va boshqa raqib guruhlar ularga qarshi kurashadilar. Shuningdek, braziliyalik militsionerlar bolalarni Komando Vermelyoga qarshi kurashga jalb qilganlar<ref>{{Cite web|title=Adolescente recrutado da milícia é morto após nova investida do CV no Morro do Fubá|url=https://odia.ig.com.br/rio-de-janeiro/2022/02/6333346-adolescente-recrutado-da-milicia-e-morto-apos-nova-investida-do-cv-no-morro-do-fuba.html|access-date=2022-06-29|website=odia.ig.com.br|date=7 February 2022}}</ref>. === Kanada === Kanadada odamlar 16 yoshidan boshlab ota-ona ruxsati bilan Kanada kuchlarining zaxira qismiga, biroz ulgʻaygach, 17 yoshida ota-ona ruxsati bilan oddiy tarkibga qoʻshilishlari mumkin. Lekin ular 18 yoshga toʻlgunga qadar xizmat safariga koʻngilli boʻlishlari mumkin emas<ref name="Canadian Forces basic eligibility requirements">{{cite web|url=http://www.forces.ca/v3/engraph/resources/howtojoin_en.aspx?bhcp=1#be|title=Basic Eligibility Requirements|access-date=2 September 2007|publisher=Canadian Forces|archive-url=https://web.archive.org/web/20071013175839/http://www.forces.ca/v3/engraph/resources/howtojoin_en.aspx?bhcp=1#be|archive-date=13 October 2007|url-status=dead}}</ref>. === Kolumbiya === Kolumbiyadagi qurolli mojaroda, 1960-yillarning oʻrtalaridan hozirgi kungacha, qatnashgan jangchilarning toʻrtdan bir qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan va hozir ham shunday. 2004-yilda Kolumbiya bolalar askarlaridan foydalanish boʻyicha dunyoda toʻrtinchi oʻrinni egalladi. Hozirda mamlakatda qurolli guruhlarda 11-14 ming bola bor. Hukumat bilan muzokaralar chogʻida qurolli guruhlar voyaga yetmaganlarni savdolashish vositasi sifatida yollashni toʻxtatishni taklif qilishdi, ammo ularni qoniqtirmadi<ref name=":49">{{cite web|last=Human Rights Watch|date=September 2003|title="You'll learn not to cry": Child Combatants in Colombia|url=https://www.hrw.org/reports/2003/colombia0903/colombia0903.pdf|pages=4|access-date=29 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20160305223135/https://www.hrw.org/reports/2003/colombia0903/colombia0903.pdf|archive-date=5 March 2016|url-status=live}}</ref><ref name=":40">{{cite book|title=Overcoming Lost Childhood: Lessons from the Rehabilitation and Reintegration of Former Child Soldiers in Colombia|last=Thomas|first=Virginia|publisher=Y Care International|year=2008|location=London, England}}</ref>. Bjørkhaugning taʼkidlashicha, aksariyat bolalar askarlikka ixtiyoriy ishtirok etish va majburlashning kombinatsiyasi orqali yollangan<ref>{{citation|last=Bjørkhaug|first=Ingunn|date=28 June 2010|title=Child Soldiers in Colombia: The Recruitment of Children into Non-State Violent Armed Groups|ssrn=1650250|language=en}}</ref>. 1998-yilda Human Rights Watch matbuot bayonotida baʼzi partizan boʻlinmalarining 30 foizi bolalardan iborat boʻlgan<ref name="HRW1998">{{cite web|url=https://www.hrw.org/en/news/1998/10/07/child-soldiers-used-all-sides-colombias-armed-conflict|title=Child Soldiers Used by All Sides in Colombia's Armed Conflict|date=7 October 1998|publisher=Human Rights Watch|access-date=19 May 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100318114106/http://www.hrw.org/en/news/1998/10/07/child-soldiers-used-all-sides-colombias-armed-conflict|archive-date=18 March 2010|url-status=live}}</ref><ref name="aft">{{Cite news |author=P. W. Singer |author-link=P. W. Singer |date=Winter 2005–2006 |title=Child Soldiers |work=[[American Educator]] |url=http://www.aft.org/pubs-reports/american_educator/issues/winter05-06/singer.htm |url-status=dead |access-date=4 August 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081129115512/http://www.aft.org/pubs-reports/american_educator/issues/winter05-06/singer.htm |archive-date=29 November 2008}}</ref><ref name="HRW1998" />. Xuddi shu press-relizda hukumat bilan bogʻliq boʻlgan harbiylashtirilgan boʻlinmalarning baʼzilari 50 foizgacha bolalardan iborat ekanligi, jumladan, sakkiz yoshli baʼzilari ham borligi taxmin qilingan. 2005-yilda Kolumbiyada 11 000 ga yaqin bola chap yoki oʻng qanot harbiy kuchlari safida xizmat qilgan. „Kolumbiyadagi bolalar jangchilarining taxminan 80 foizi ikki chap qanot partizan guruhlaridan biriga, FARC yoki ELNga tegishli. Qolgan jangchilar harbiylashtirilgan saflarda, asosan AUCda xizmat qilishadi“<ref>{{cite news |date=22 February 2005 |title=Colombia: Armed Groups Send Children to War |publisher=[[Human Rights Watch]] |url=http://hrw.org/english/docs/2005/02/22/colomb10202.htm |url-status=live |access-date=5 August 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081113132809/http://www.hrw.org/english/docs/2005/02/22/colomb10202.htm |archive-date=13 November 2008}}</ref>. P.W.Singerning soʻzlariga koʻra, FARC tomonidan 1998-yilda Guatape GESiga hujumda sakkiz yoshli jangarilar ishtirok etgan va 2001-yilda FARC oʻquv videosida 11 yoshli oʻgʻil bolalar raketalar bilan ishlayotgani tasvirlangan. Guruh shuningdek, Venesuela, Panama va Ekvadordan kelgan bolalarni ham qabul qiladi. Kolumbiya hukumati xavfsizlik kuchlari bolalarni<ref>{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/view/CO|title=Child Soldiers World Index: Colombia|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=28 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329054438/http://childsoldiersworldindex.org/view/CO|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref> rasman ishga qabul qilmaydi, chunki majburiy va ixtiyoriy yollash uchun qonuniy yosh 18 deb belgilangan. Shu bilan birga, talabalar harbiy oʻrta maktablarda kursant sifatida roʻyxatdan oʻtishlari va mos ravishda 16 yoki 17 yoshlilar havo kuchlari yoki milliy armiya tayyorlash dasturlariga kirishlari mumkin. Bundan tashqari, qoʻlga olingan dushman bolalari Kolumbiya harbiylari tomonidan razvedka maʼlumotlarini yigʻish uchun ishlatilgan<ref name="Colombia2008">{{cite web|url=http://www.refworld.org/docid/486cb0f4c.html|title=Child Soldiers Global Report 2008 – Colombia|last=Child Soldiers International|year=2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20130923142748/http://www.refworld.org/docid/486cb0f4c.html|archive-date=23 September 2013|url-status=dead|access-date=22 March 2018}}</ref>. 2016-2017-yillarda FARC partizan guruhlariga qarshi demobilizatsiya harakatlari mojarosiga barham berib, zo‘ravonlikka jalb qilingan bolalar sonini cheklab qo‘yishiga umid qildi. Biroq, boshqa qurolli guruhlar hali demobilizatsiya qilinmagan va mojaro hozirgacha toʻliq hal etilmagan<ref>{{Cite news |last=Woody |first=Christopher |date=4 February 2017 |title=The last march: Colombia's most notorious rebel group is starting to disarm, but obstacles to peace still loom |work=Business Insider |url=http://www.businessinsider.com/colombia-farc-rebels-demobilization-and-peace-process-obstacles-2017-2 |url-status=live |access-date=29 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180130091252/http://www.businessinsider.com/colombia-farc-rebels-demobilization-and-peace-process-obstacles-2017-2 |archive-date=30 January 2018}}</ref>. === Kuba === Kubada o‘g‘il bolalar va qizlar uchun majburiy harbiy xizmat yoshi 17 yoshni tashkil etadi. Erkak o‘smirlarga hududiy qo‘shinlar qurolli kuchsi safiga majburiy xizmat muddatidan oldin ruxsat etilgan<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/cuba/|title=The World Factbook|access-date=2 October 2014}}</ref>. === Gaiti === Gaitida siyosiy zoʻravonlik bilan shugʻullanuvchi turli erkin tashkil etilgan qurolli guruhlarda qatnashayotgan bolalar soni nomaʼlum<ref>{{Cite web|url=http://hrw.org/children/child_soldiers_map.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20081101204543/http://hrw.org/children/child_soldiers_map.html|url-status=dead|title=Human Rights Watch: Child Soldier Map|archive-date=1 November 2008}}</ref>. === Meksika === Meksikada bolalar Meksikadagi narkotiklar urushida Fors koʻrfazi karteli kabi jinoiy tashkilotlar tomonidan hukumat va boshqa raqib kartellarga qarshi kurashish uchun foydalaniladi<ref>{{Cite web|title=In Mexico, children as young as 10 recruited by drug cartels|url=https://apnews.com/article/caribbean-mexico-city-mexico-drug-cartels-6f73f0a2277ea91eb5a39a098238ae6b|access-date=2022-07-20|website=apnews.com}}</ref>. Ammo bularning soni maʼlum emas. Shuningdek, Grupos de autodefensa comunitaria (Avtomatik himoya guruhi) oʻz qishloqlarini mahalliy jinoiy guruhlarning zoʻravonligidan himoya qilish uchun baʼzi vaqtda bolalarni yollaydi, askar bolalarini jalb qiladigan oʻzini-oʻzi himoya qilish guruhlaridan biri bu Coordinadora Regional de Autoridades Comunitarias-Pueblos Fundadores (CRAC-PF) boʻlib, u Los Ardillos, Beltran Leyva kartelidan ajralib chiqqan jinoiy guruh bilan qarama-qarshilikda<ref>{{Cite web|title=Meet the Children Being Armed to Defend a Mexican Village From Drug Cartels|url=https://www.vice.com/en/article/g5x5a7/meet-the-children-being-armed-to-defend-a-mexican-village-from-drug-cartels|access-date=2022-07-20|website=www.vice.com}}</ref>. CRAC-PF va Los Ardillos oʻrtasidagi janglar 53 kishining oʻlimiga sabab boʻlgan<ref>{{Cite web|title=UCDP - Uppsala Conflict Data Program|url=https://ucdp.uu.se/nonstate/16298|access-date=2022-07-20|website=ucdp.uu.se}}</ref>. === Qo'shma Shtatlar === Qoʻshma Shtatlarda 17 yoshli oʻsmirlar ota-onalarning yozma roziligi bilan qurolli kuchlarga qoʻshilishlari mumkin<ref>{{Cite web|url=http://www.usarec.army.mil/hq/apa/download/PRG15-16.pdf|title=2015–16 Pocket Recruiter Guide|last=US Army|year=2016|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180219030525/http://www.usarec.army.mil/hq/apa/download/PRG15-16.pdf|archive-date=19 February 2018|url-status=live}}</ref>. 2015-yil holatiga koʻra har yili 16 000 ga yaqin 17 yoshli yigitlar harbiy xizmatga chaqiriladi<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC-OP-AC/Shared%20Documents/USA/INT_CRC-OP-AC_ADR_USA_23714_E.pdf|title=USA: Annexes of the Combined Third and Fourth Periodic Report (OPAC Annex 2)|last=Committee on the Rights of the Child|year=2016|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180325112136/http://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC-OP-AC/Shared%20Documents/USA/INT_CRC-OP-AC_ADR_USA_23714_E.pdf|archive-date=25 March 2018|url-status=live}}</ref>. AQSH armiyasi maktablar bilan ishga yollashga boʻlgan taʼminlashni yondashuvning „tayanch toshi“ deb taʼriflaydi<ref>{{Cite web|url=http://www.usarec.army.mil/im/formpub/rec_pubs/man3_01.pdf|title=Recruiter handbook|last=US Army Recruiting Command|year=2011|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180219031556/http://www.usarec.army.mil/im/formpub/rec_pubs/man3_01.pdf|archive-date=19 February 2018|url-status=live}}</ref>. Bolalar huquqlarini himoya qilish tashkilotlari AQSh qurolli kuchlari xodimlarini bolalarga tayanishini tanqid qilib keladi<ref>{{Cite book|title=No Child Left Behind Act (Section 9528)|last=Government of the United States|year=2001}}</ref>. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShga harbiy xizmatga kirishning minimal yoshini 18 yoshga koʻtarishni tavsiya qildi<ref name=":27">{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2fC%2fOPAC%2fUSA%2fCO%2f1&Lang=en|title=Consideration of Reports Submitted By States Parties Under Article 8 of the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict|last=Committee on the Rights of the Child|year=2008|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180325112133/http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2fC%2fOPAC%2fUSA%2fCO%2f1&Lang=en|archive-date=25 March 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":46">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/sites/default/files/related_material/USA_HRW_NGO_Report_OPAC.pdf|title=United States of America: Compliance with the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the involvement of children in armed conflict, Submission to the Committee on the Rights of the Child|last=US Campaign to Stop the Use of Child Soldiers|year=2007|publisher=Human Rights Watch|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20140722171813/http://www.hrw.org/sites/default/files/related_material/USA_HRW_NGO_Report_OPAC.pdf|archive-date=22 July 2014|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC-OP-AC/Shared%20Documents/USA/INT_CRC-OP-AC_NGO_USA_13943_E.pdf|title=Report to the Committee on the Rights of the Child in advance of the United States of America's second periodic report on the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the involvement of children in armed conflict|last=Child Soldiers International|year=2012|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180325045243/http://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC-OP-AC/Shared%20Documents/USA/INT_CRC-OP-AC_NGO_USA_13943_E.pdf|archive-date=25 March 2018|url-status=live}}</ref>. 1990-yillarda OPAC shartnomasi boʻyicha muzokaralarda AQSh Buyuk Britaniyaga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 dan oshmasligiga keskin qarshi chiqdi. Natijada shartnomada eng kam 16 yosh belgilangan . AQSh shartnomani 2002-yilda ratifikatsiya qilgan (lekin 2018-yil holatiga koʻra AQSh Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyani ratifikatsiya qilish amalga oshmadi)<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/TreatyBodyExternal/Countries.aspx?CountryCode=USA&Lang=EN|title=Reporting status for United States of America|last=UN, Office of the High Commissioner of Human Rights|year=2018|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180314114614/http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/TreatyBodyExternal/Countries.aspx?CountryCode=USA&Lang=EN|archive-date=14 March 2018|url-status=live}}</ref>. OPACga koʻra, AQSh harbiy xizmatchilariga odatda 18 yoshga toʻlgunga qadar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishni taqiqlaydi<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC/C/OPAC/USA/Q/2/ADD.1&Lang=en|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the involvement of children in armed conflict: List of issues concerning additional and updated information related to the consideration of the second periodic report of the United States of America (CRC/C/OPAC/USA/2): Addendum|last=Committee on the Rights of the Child|year=2012|language=en-us|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180325045152/http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2FC%2FOPAC%2FUSA%2FQ%2F2%2FADD.1&Lang=en|archive-date=25 March 2018|url-status=live}}</ref>. Shunga qaramay, ular „oldinga joylashtirish“ huquqiga ega, yaʼni ular qoʻllab-quvvatlash vazifalarini bajarish uchun jangovar zonaga joylashtirilishlari mumkin. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShni ushbu siyosatni oʻzgartirishga va voyaga yetmaganlarning jangovar hududda oldindagi harakat qilish zonasiga joylashtirilmasligini taʼminlashga chaqirdi<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2fC%2fOPAC%2fUSA%2fCO%2f3-4&Lang=en|title=Concluding observations on the combined third and fourth reports submitted by the United States of America under article 8 (1) of the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the involvement of children in armed conflict|last=Committee on the Rights of the Child|year=2017|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180325052714/http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2fC%2fOPAC%2fUSA%2fCO%2f3-4&Lang=en|archive-date=25 March 2018|url-status=live}}</ref>. 2003 va 2004-yillarda 60 ga yaqin voyaga yetmagan o‘smirlar xodimlarning xatoligi tufayli Afgʻoniston va Iroqqa yuborilgan. Keyinchalik Mudofaa vazirligi „vaziyatlar zudlik bilan toʻgʻirlangani va takrorlanishining oldini olish uchun choralar koʻrilgani“ni aytdi<ref>Department of Defense, Information Paper regarding the application of child soldiers protocols, provided to Senator Barbara Boxer, November 2004.</ref>. 2008-yilda prezident Jorj Bush „Oʻsmir bolalarni askarlikdan himoya qilish toʻgʻrisida“gi qonunni imzoladi<ref>{{cite web|url=https://www.hrw.org/news/2008/10/03/united-states-bush-signs-law-child-soldiers|title=President Bush Signs Law on Child Soldiers|date=3 October 2008|publisher=[[Human Rights Watch]]|access-date=4 December 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20150402103958/http://www.hrw.org/news/2008/10/03/united-states-bush-signs-law-child-soldiers|archive-date=2 April 2015|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=https://2009-2017.state.gov/documents/organization/135981.pdf|title=The Child Soldier Prevention Act of 2008|publisher=[[United States State Department|US State Department]]|access-date=24 June 2017}}</ref>. Qonun bolalarni askarlikka yollagan harbiy kuchlarni jinoiy javobgarlikka tortadi. Shuningdek, bolalar harbiy maqsadlarda foydalaniladigan mamlakatlarga qurol sotishni taqiqlaydi. Qonunda askar bolalar taʼrifi „hukumat qurolli kuchlari tarkibida jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etgan 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxs“ ni oʻz ichiga oladi. Hujjatdan voz kechish Obama va Trump maʼmuriyati tomonidan chiqarilgan<ref>{{Cite web|last=Rogin|first=Josh|title=Obama waives penalties on countries that employ child soldiers – again!|url=https://foreignpolicy.com/2011/10/04/obama-waives-penalties-on-countries-that-employ-child-soldiers-again/|access-date=2022-04-03|website=Foreign Policy|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2019-11-04|title=Trump administration turns its back on child soldiers again|url=https://thehill.com/blogs/congress-blog/foreign-policy/468875-trump-administration-turns-its-back-on-child-soldiers/|access-date=2022-04-03|website=The Hill|language=en-US}}</ref>. == Yaqin Sharq == === Bahrayn === Bahraynda harbiy kursantlar, NCO stajyorlari va texnik xodimlar 15 yoshdan boshlab Bahrayn Mudofaa Kuchlari safiga kirishlari mumkin<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/bahrain/|title=The World Factbook|access-date=2 October 2014}}</ref>. === Eron === Eronning amaldagi qonunchiligi 16 yoshdan kichiklarni ishga olishni rasman taqiqlaydi<ref name=>{{cite web|url=http://www.unhcr.org/refworld/country,,CSCOAL,,IRN,,486cb109c,0.html|publisher=[[United Nations High Commission for Refugees]]|title=Child Soldiers Global Report 2008 – Iran|access-date=4 August 2009|date=20 May 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20121010075251/http://www.unhcr.org/refworld/country,,CSCOAL,,IRN,,486cb109c,0.html|archive-date=10 October 2012|url-status=live}}</ref>. Eron-Iroq urushi paytida oʻgʻil bolalar Basij armiyasiga chaqirilgan, u yerda Eron hukumati tanqidchilarining fikriga koʻra, ular „jonli qalqonlar toʻlqini sifatida frontga yuborilgan“<ref name="unicef-1996">{{cite web|title=The State of the World's Children 1996|url=http://www.unicef.org/sowc96/2csoldrs.htm|website=UNICEF|access-date=2 June 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20180208163922/https://www.unicef.org/sowc96/2csoldrs.htm|archive-date=8 February 2018|url-status=live}}</ref><ref name="child-labor-global-view">{{cite book|editor1-last=Schmitz|editor1-first=Cathryne L.|editor2-last=Traver|editor2-first=Elizabeth KimJin|editor3-last=Larson|editor3-first=Desi|title=Child Labor: A Global View|date=2004|publisher=Greenwood Publishing Group|isbn=978-0313322778|page=120|url=https://books.google.com/books?id=6JznQqlZmHkC&q=iran+child+soldiers&pg=PA120}}</ref>. Boshqa manbalar eronlik qurbonlarning umumiy sonini 200,000-600,000 oraligʻida deb hisoblashgan<ref name="hiro205">{{cite book|last=Hiro|first=Dilip|author-link=Dilip Hiro|title=The Longest War: The Iran-Iraq Military Conflict|publisher=Routledge|location=New York|year=1991|page=[https://archive.org/details/longestwariranir00hiro/page/205 205]|isbn=9780415904063|oclc=22347651|url-access=registration|url=https://archive.org/details/longestwariranir00hiro/page/205}}</ref><ref name="Rajaee1997">{{cite book|last=Rajaee|first=Farhang|title=Iranian Perspectives on the Iran-Iraq War|publisher=University Press of Florida|location=Gainesville|year=1997|page=2|isbn=9780813014760|oclc=492125659}}</ref><ref name="Mikaberidze2011">{{cite book|last=Mikaberidze|first=Alexander|title=Conflict and Conquest in the Islamic World: A Historical Encyclopedia|publisher=ABC-CLIO|location=Santa Barbara, California|year=2011|page=418|isbn=9781598843361|oclc=775759780}}</ref><ref>''Hammond Atlas of the 20th Century'' (1999) P. 134–35</ref><ref name="Dunnigan 1991">Dunnigan, A Quick and Dirty Guide to War (1991)</ref><ref name="Twentieth Century World History 1997">''Dictionary of Twentieth Century World History'', by Jan Palmowski (Oxford, 1997)</ref><ref name="ReferenceA">Clodfelter, Micheal, ''Warfare and Armed Conflict: A Statistical Reference to Casualty and Other Figures, 1618–1991''</ref><ref name="Chirot, Daniel 1994">Chirot, Daniel: ''Modern Tyrants: The Power and Prevalence of Evil in Our Age'' (1994)</ref><ref>"B&J": Jacob Bercovitch and Richard Jackson, ''International Conflict: A Chronological Encyclopedia of Conflicts and Their Management 1945–1995'' (1997) p. 195</ref><ref name="Iran20082" />. Bir manbaga koʻra, Eron-Iroq urushida qurbon boʻlganlarning 3 foizi 14 yoshgacha boʻlgan yosh askarlar boʻlgan<ref>{{cite web|url=http://kurzman.unc.edu/death-tolls-of-the-iran-iraq-war/|title=Death Tolls of the Iran-Iraq War|last1=Kurzman|first1=Charles|website=kurzman.unc.edu/|access-date=6 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20180321154456/http://kurzman.unc.edu/death-tolls-of-the-iran-iraq-war/|archive-date=21 March 2018|url-status=live}}</ref>. Eronlik oʻgʻiil bolalar maktabni tashlab, ota-onalari xabarisiz Eron-Iroq urushida, jumladan Muhammad Husayn Fahmida shu bolalar qatoriga kiradi. Iroq zobitlarining taʼkidlashicha, ular baʼzida sakkiz yoshli eronlik askar bolalarni qoʻlga olishgan<ref name="urlChildren at war - CSMonitor.com">{{cite journal|url=https://www.csmonitor.com/1987/1028/ekids.html|title=Children at war|journal=The Christian Science Monitor|archive-url=https://web.archive.org/web/20190102193457/https://www.csmonitor.com/1987/1028/ekids.html|archive-date=2 January 2019|url-status=live|date=28 October 1987}}</ref>. 2018-yil holatiga koʻra Eron hukumati Suriya fuqarolar urushida Asad hukumatiga sodiq kuchlar tomonida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni yollab kelmoqda. === Falastin === 2004-yilda Xalqaro bolalarni himoya qilish tashkilotining Falastin boʻlimi uchun chop etilgan Jihod Shomalyning "Bosib olingan Falastin hududlarida bolalardan foydalanish " nomli hisobotida, bir qator bolalar shahidlikni oʻzlariga gʻurur deb bilishlarini taʼkidlab, hisobotni yakunlaydi. Oʻzlarining umidsiz ahvoli uchun javobgarlikni oʻz zimmalariga olishlari va Falastin harbiylashtirilgan guruhlari tomonidan qurolli hujumlar uyushtirish uchun yollanganliklariga oʻzlari sababchi ekanliklarini aytadi. Shu bilan birga, Shomaly mamlakatlarda tizimli ishga joylashish yo‘qligini, guruhlar va Falastin hamjamiyatining yuqori martabali vakillari siyosiy strategiya sifatida bolalarni yollashga qarshi ekanini taʼkidlaydi. Shomalyning fikricha, Falastin siyosiy rahbariyati bolalarni urushga tortishni toʻxtatish uchun koʻproq ish qilishi mumkin, bu esa rahbariyatdan bolalarni oʻqitish togʻrisida va yollashni taqiqlovchi memorandumni imzolashni talab qiladi. Gʻazo sektorida hukmronlikka intilayotgan Falastin tashkiloti Hamas, Isroil mudofaa kuchlariga qarshi zoʻravonlikni qoʻzgʻatish uchun munozarali mafkuralarni askar bolalarga singdirgani maʼlum<ref>{{Cite web|url=https://www1.essex.ac.uk/armedcon/story_id/000205.pdf|title=Use of Children in the Occupied Palestinian Territories|last=Shomaly|first=Jihad|year=2004|archive-url=https://web.archive.org/web/20181129132849/https://www1.essex.ac.uk/armedcon/story_id/000205.pdf|archive-date=29 November 2018|url-status=live}}</ref>. Jorjtaun universiteti professori William OʻBrien falastinlik bolalarning Birinchi Intifadadagi faol ishtiroki haqida shunday yozadi: „Aftidan, intifada qo‘shinlarining katta qismi yoshlar, jumladan, boshlang‘ich maktab o‘quvchilari ham bor. Ular tosh, molotov kokteyli va boshqa zo‘ravonlik turlari bilan shug‘ullanadilar“<ref>Law and Morality in Israel's War With the PLO, New York</ref>. Arab jurnalisti Huda Al-Hussein 2000-yil 27-oktabr kuni Londondagi arab gazetasiga quyidagilarni yozdi: Birlashgan Millatlar Tashkiloti askar bolalarni, ayniqsa Afrikada, ularni to'dalar o'chog'iga tashlaydigan jangarilar boshliqlari nazoratidan qutqarsa-da, ba'zi Falastin rahbarlari... ongli ravishda buni tushunib yetmay, ularning oxirgi nafasigacha jang maydoniga yollaydi<ref>[http://memri.org/bin/articles.cgi?Page=archives&Area=sd&ID=SP14700 Arab Journalist Decries Palestinian Child-Soldiers] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070711030041/http://memri.org/bin/articles.cgi?Page=archives&Area=sd&ID=SP14700 |date=11 July 2007 }} translated by [[MEMRI]]. Special Dispatch 147, 1 November 2000.</ref> 2002-yilda askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) „bolalarning jangovar harakatlarda qatnashayotgani haqida xabarlar mavjud boʻlsa-da, qurolli guruhlar tomonidan tizimli ravishda yollanganligi haqida hech qanday dalil yoʻq“, dedi<ref>Jihad Shomaly, ''et al.'' [http://www.dci-pal.org/english/publ/research/2004/ChildrenPerspective.pdf Use of Children in the Occupied Palestinian Territories] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071030070650/http://www.dci-pal.org/english/publ/research/2004/ChildrenPerspective.pdf|date=30 October 2007}} Defence for Children International/Palestine Section, 2004, p. 8. Citing CSC 1371 Report, November 2002.</ref><ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/1266534.stm|title=Child soldiers in the firing line|date=8 April 2001|publisher=BBC|access-date=19 September 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20081219144053/http://news.bbc.co.uk/2/hi/1266534.stm|archive-date=19 December 2008|url-status=live}}</ref>. Biroq, 2004-yilda tashkilot 2000-yil oktabridan 2004-yil martigacha falastinlik voyaga yetmaganlar ishtirokida kamida toʻqqizta hujjatlashtirilgan xudkushlik hujumi sodir boʻlganligini xabar qildi<ref name="CSGR2004-292">{{cite web|url=http://www.child-soldiers.org/document_get.php?id=966|title=Child Soldiers Global Report 2004|archive-url=https://web.archive.org/web/20041217103244/http://www.child-soldiers.org/document_get.php?id=966|archive-date=17 December 2004|url-status=dead}}&nbsp;{{small|(2.29&nbsp;MB)}} Child Soldiers International p. 292</ref>: 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida Hamas va Islom Jihodi oʻzining Eron boʻlimida „harbiy hujumlarda va mashgʻulotlarda bolalardan foydalangani“ uchun alohida taʼkidlangan<ref name="CSGR2004-304">{{cite web|url=http://www.child-soldiers.org/document_get.php?id=966|title=Child Soldiers Global Report 2004|archive-url=https://web.archive.org/web/20041217103244/http://www.child-soldiers.org/document_get.php?id=966|archive-date=2004-12-17|url-status=dead}}&nbsp;{{small|(2.29&nbsp;MB)}} Child Soldiers International, p. 304 cites in footnote 18 that this Information is from Palestinian human rights Monitoring Group (PHRMG), March 2004.</ref>. 2005-yil 23-mayda Amnesty International Falastin qurolli guruhlarini bolalardan qurolli faoliyatda foydalanishni zudlik bilan toʻxtatishga chaqirdi: „Falastin qurolli guruhlari hech qanday sharoitda qurolli hujumlar uyushtirish, qurol yoki boshqa materiallarni tashish uchun bolalardan foydalanmasligi kerak…“<ref>[http://web.amnesty.org/library/Index/ENGMDE150332005 Israel/Occupied Territories: Palestinian armed groups must not use children] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070711013612/http://web.amnesty.org/library/Index/ENGMDE150332005|date=11 July 2007}} 23 May 2005</ref>. === Turkiya (PKK) === Kurd-turk mojarosi paytida Kurdiston Ishchilar partiyasi (PKK) faol ravishda bolalarni yollab, oʻgʻirlab ketgan. Tashkilot Turkiya xavfsizlik kuchlari tomonidan 2000 dan ortiq bolani o‘g‘irlaganlikda ayblangan. Human Rights Watch (HRW), Birlashgan Millatlar Tashkiloti (BMT) va Xalqaro Amnistiya tashkilotining mustaqil hisobotlari 90-yillardan beri tashkilot va uning qurolli guruhlari tomonidan askarb olalar i yollash va ulardan foydalanishni tasdiqladi<ref>{{Cite web|url=https://hrwf.eu/wp-content/uploads/2016/07/Child-soldiers-in-ISIS-PKK-Boko-Haram%E2%80%A6.pdf|title=Child soldiers in ISIS, PKK, Boko Haram...|access-date=13 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20161016064155/http://hrwf.eu/wp-content/uploads/2016/07/Child-soldiers-in-ISIS-PKK-Boko-Haram%E2%80%A6.pdf|archive-date=16 October 2016|url-status=live}}</ref><ref name="hrw.org">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/12/22/iraq-armed-groups-using-child-soldiers-0|title=Iraq: Armed Groups Using Child Soldiers|date=22 December 2016|access-date=13 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20190129011816/https://www.hrw.org/news/2016/12/22/iraq-armed-groups-using-child-soldiers-0|archive-date=29 January 2019|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.refworld.org/docid/498805c428.html|title=Child Soldiers Global Report 2001 - Turkey|access-date=13 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180912111737/http://www.refworld.org/docid/498805c428.html|archive-date=12 September 2018|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.justice.gov/sites/default/files/eoir/legacy/2014/07/14/child_soldiers_2008_Global_Report.pdf|title=Child Soldiers: Global Report 2008|work=[[Child Soldiers International|Coalition to Stop the Use of Child Soldiers]]|via=justice.gov|access-date=13 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20170628062439/https://www.justice.gov/sites/default/files/eoir/legacy/2014/07/14/child_soldiers_2008_Global_Report.pdf|archive-date=28 June 2017|url-status=dead}}</ref>. 2001-yilda tashkilot tomonidan bolalarni yollash tizimli ravishda amalga oshirilgani haqida xabarlar paydo boʻldi. Tashkilotning asosan bolalarni yollash uchun tuzilgan Tabura Zaroken Sehit Agit deb nomlangan bataloni haqida bir qancha xabarlar eʼlon qilingan<ref>{{Cite news |last=Child Soldiers International |year=2001 |title=Child Soldiers Global Report 2001 – Turkey |language=en |work=Refworld |url=http://www.refworld.org/docid/498805c428.html |url-status=dead |access-date=22 March 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141029165401/http://www.refworld.org/docid/498805c428.html |archive-date=29 October 2014}}</ref>. Shuningdek, Kurdiston vatanparvarlar ittifoqi bolalarni o‘z safiga jalb qilgani aniqlangan<ref>{{cite news |last1=Refugees |first1=United Nations High Commissioner for |title=Refworld {{!}} Child Soldiers Global Report 2001 – Iraq |url=http://www.refworld.org/docid/498805f0c.html |url-status=live |access-date=7 August 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130920074539/http://www.refworld.org/docid/498805f0c.html |archive-date=20 September 2013}}</ref>. Turkiya xavfsizlik kuchlari maʼlumotlariga koʻra,Kurdiston Ishchilar partiyasi 12 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan 983 nafardan ortiq bolani oʻgʻirlab ketgan. 400 dan ortiq bola tashkilotdan qochib, xavfsizlik kuchlariga taslim bo‘lishgan. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bolalar Jamgʻarmasining 2010-yilda chop etilgan hisobotida Kurdiston Ishchilar partiyasi tomonidan bolalarni yollash juda xavfli ekani koʻrsatib oʻtilgan<ref>{{Cite web|url=https://www.aa.com.tr/en/turkey/pkk-criticized-over-child-soldiers-claims/245168|title=PKK criticized over 'child soldiers' claims|access-date=13 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181216031439/https://www.aa.com.tr/en/turkey/pkk-criticized-over-child-soldiers-claims/245168|archive-date=16 December 2018|url-status=live}}</ref>. 2016-yilda Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasini Iroqning Shingal mintaqasida va qoʻshni davlatlarda askar bolalar yollash orqali urush jinoyatlari sodir etganlikda ayblagan<ref>{{Cite web|url=http://www.rudaw.net/english/kurdistan/221220161|title=PKK commits war crime by recruiting child soldiers in Iraq, Huma|access-date=13 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181215223006/http://www.rudaw.net/english/kurdistan/221220161|archive-date=15 December 2018|url-status=live}}</ref>. Suriyadagi fuqarolar urushi davomida ko‘plab ommaviy axborot vositalari, jumladan Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasiga aloqador YPG tashkiloti askar bolalarni yollab, joylashtirganini tasdiqladi. Guruhning xalqaro huquqni buzgan bolalardan foydalanishni toʻxtatish haqidagi daʼvosiga qaramay, guruh bolalarni yollash va ulardan foydalanishni davom ettirdi<ref>{{Cite web|url=https://www.middleeastmonitor.com/20170628-us-report-ypg-recruiting-child-soldiers/|title=US report: YPG recruiting child soldiers|date=28 June 2017|access-date=12 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180212084459/https://www.middleeastmonitor.com/20170628-us-report-ypg-recruiting-child-soldiers/|archive-date=12 February 2018|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://english.alarabiya.net/en/News/middle-east/2017/06/28/US-YPG-still-recruits-child-soldiers-in-Syria.html|title=US: YPG still recruits child soldiers in Syria|date=28 June 2017|access-date=12 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180212083737/http://english.alarabiya.net/en/News/middle-east/2017/06/28/US-YPG-still-recruits-child-soldiers-in-Syria.html|archive-date=12 February 2018|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.middleeasteye.net/news/kurdish-ypg-militia-recruiting-child-soldiers-syria-hrw-930608836|title=Kurdish YPG militia recruiting child soldiers in Syria: HRW|access-date=12 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180212084730/http://www.middleeasteye.net/news/kurdish-ypg-militia-recruiting-child-soldiers-syria-hrw-930608836|archive-date=12 February 2018|url-status=live}}</ref>. 2018-yilda BMTning qurolli mojarolardagi bolalar boʻyicha yillik hisobotida 2017-yilda Xalq himoyasi boʻlinmalari va uning ayollar boʻlinmasi tomonidan 224 ta qiz bolalarni yollash holatlari qayd etilgan, bu 2016-yilga nisbatan deyarli besh baravar koʻpdir. Guruh bolalarni askarga olish uchun o‘g‘irlagani ham xabar qilingan<ref>{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2018/08/03/syria-armed-group-recruiting-children-camps|title=Syria: Armed Group Recruiting Children in Camps|date=3 August 2018|access-date=13 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20190108003545/https://www.hrw.org/news/2018/08/03/syria-armed-group-recruiting-children-camps|archive-date=8 January 2019|url-status=live}}</ref>. === Livan === Livandagi fuqarolar urushida turli tomonlar askar bolalardan foydalangan. 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida aytilishicha, Hizbulloh bolalarni harbiy xizmatga oʻrgatgan<ref name="Iran2008">{{cite web|url=http://www.unhcr.org/refworld/country,,CSCOAL,,IRN,,486cb109c,0.html|publisher=[[United Nations High Commission for Refugees]]|title=Child Soldiers Global Report 2008 – Iran|access-date=4 August 2009|date=20 May 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20121010075251/http://www.unhcr.org/refworld/country,,CSCOAL,,IRN,,486cb109c,0.html|archive-date=10 October 2012|url-status=live}}</ref>. 2017-yilda BMT mamlakatda islomiy jangarilar deb gumon qilingan qurolli guruhlar bolalarni o‘z safiga jalb qilayotgani haqida xabar berdi. === Suriya === Suriyada davom etayotgan fuqarolar urushi paytida bolalar Bashar Asadga qarshi boʻlgan guruhlarga qoʻshilishdi. 2012-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotiga isyonchilar askar bolalardan foydalangani haqidagi daʼvolar kelib tushgan, biroq ular buni tasdiqlay olishmagan<ref>{{Cite web|url=http://www.sbs.com.au/news/article/2012/03/27/syrian-rebels-accused-over-child-soldiers-un-official|title=Syrian rebels accused over child soldiers: UN official|access-date=22 August 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170823023940/http://www.sbs.com.au/news/article/2012/03/27/syrian-rebels-accused-over-child-soldiers-un-official|archive-date=23 August 2017|url-status=live}}</ref>. 2014-yil iyun oyida Birlashgan Millatlar Tashkiloti hisobotida aytilishicha, muxolifat bolalarni harbiy va yordamchi rollarga jalb qilgan. Yana aytilishicha, bunday qilish siyosati yoʻqdek tuyulgan boʻlsa-da, yoshni tekshirish tartiblari boʻlmagan. 2014-yilda Human Rights Watch tashkilotining xabar berishicha, isyonchi guruhlar bolalardan jang maydonlarida yaradorlarni davolash, o‘q-dorilar va boshqa yuklarni olib o‘tishdan tortib, janglar avj olgan paytda frontga, snayperchilar rolini bajarishga qadar yordam va jangovar rollarda foydalanmoqda<ref name="aljazeera.com">{{cite web|url=http://www.aljazeera.com/news/middleeast/2014/06/use-child-soldiers-syria-condemned-20146237583974800.html|title=Report: Syria rebels send children into war|access-date=2 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140925050405/http://www.aljazeera.com/news/middleeast/2014/06/use-child-soldiers-syria-condemned-20146237583974800.html|archive-date=25 September 2014|url-status=live}}</ref>. Turkiya hukumati oʻzaro bogʻlangan SETA tadqiqot markazi Suriya milliy armiyasining tarkibini aks ettiruvchi hisobotini askar bolalar qoʻllanilganini fosh qilgani sababli qaytarib oldi. Suriya milliy armiyasi hozirda Turkiya tomonidan moliyalashtiriladi, u 2000-yil 8-sentabrda bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishi toʻgʻrisidagi Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokolni imzolagan. Al-Monitor’ning manbalarga tayanib xabar berishicha, Turkiya Liviyaga Suriya milliy armiyasidagi bolalar askarlarini joylashtirgani maʼlum qilingan<ref>{{Cite web|url=https://ahvalnews.com/seta/pro-erdogan-think-tanks-survey-shows-child-soldiers-among-turkish-backed-syrian-opposition|title=Pro-Erdoğan think tank's survey shows child soldiers among Turkish-backed Syrian opposition|website=Ahval}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.al-monitor.com/originals/2020/05/child-soldiers-libya-syria-national-army-turkey.html|title=Report: Child soldiers deployed to Libya by Turkish-backed Syrian National Army|website=Al-Monitor: The Pulse of the Middle East}}</ref>. 2021-yil iyul oyida Amerika Qoʻshma Shtatlari Turkiyani Suriya va Liviyada askar bolalardan foydalanishga aloqador davlatlar roʻyxatiga qoʻshdi<ref name="US_Turkey_child-soldiers">{{cite web|url=https://www.reuters.com/world/middle-east/us-adds-turkey-list-countries-implicated-use-child-soldiers-2021-07-01/|title=U.S. adds Turkey to list of countries implicated in use of child soldiers|website=Reuters|date=1 July 2021}}</ref>. 2021-yilgi Inson huquqlari amaliyoti boʻyicha mamlakat hisobotida Suriyadagi Turkiya tomonidan qoʻllab-quvvatlanadigan kuchlardan bolalar askar sifatida yollangani haqida soʻz bordi<ref>[https://www.state.gov/reports/2021-country-reports-on-human-rights-practices/turkey/ 2021 Country Reports on Human Rights Practices: Turkey]</ref>. Kurd kuchlari ham bu taktikani qoʻllashda ayblangan. 2015-yilda Human Rights Watch tashkiloti kurd qurolli kuch rahbarlari Jeneva chaqiruvi bilan majburiyat shartnomasini imzolagani va 2014-yilning iyulidan beri 59 nafar bola, ulardan 10 nafari 15 yoshdan kichik boʻlganini daʼvo qilgan edi<ref>{{Cite web|url=https://www.voanews.com/a/hrw-kurdish-forces-using-child-fighters-despite-pledge-to-demobilize/2862390.html|title=Kurdish Militia Accused of Using Child Soldiers in Syria|access-date=22 August 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170823022030/https://www.voanews.com/a/hrw-kurdish-forces-using-child-fighters-despite-pledge-to-demobilize/2862390.html|archive-date=23 August 2017|url-status=live}}</ref>. Prezident Asad 2013-yilda askar bolalardan (18 yoshgacha bo‘lgan har qanday shaxs) foydalanishni taqiqlovchi qonunni qabul qildi, bu qonunni buzganlik uchun aybdorlar 10 yildan 20 yilgacha „jazoviy mehnat“ bilan jazolanishini eʼlon qildi<ref>{{cite web|url=http://www.syrianobserver.com/News/News/Assad+Issues+Law+on+Child+Soldiers|title=Assad Issues Law on Child Soldiers|access-date=2 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141006095232/http://www.syrianobserver.com/News/News/Assad+Issues+Law+on+Child+Soldiers|archive-date=6 October 2014|url-status=dead}}</ref>. Hukumat kuchlariga nisbatan qonun amalda qo‘llaniladimi yoki yo‘qmi, tasdiqlanmagan va isyonchi kuchlarga qarshi Suriya hukumati safida jang qilish uchun bolalar yollangani haqida da‘volar bor<ref name="report details">{{Cite news |last1=Sengupta |first1=Somini |date=4 February 2014 |title=U.N. Report Details Abuse of Children in Syrian War |website=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2014/02/05/world/middleeast/at-least-10000-children-killed-in-syria-un-estimates.html |url-status=live |access-date=27 February 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170904151709/https://www.nytimes.com/2014/02/05/world/middleeast/at-least-10000-children-killed-in-syria-un-estimates.html |archive-date=4 September 2017}}</ref>. Eron hukumati Suriyada fuqarolar urushi davrida Asadga sodiq hukumat kuchlari tarafida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni jalb qilgan<ref name="urlIran’s Child Soldiers in Syria | Human Rights Watch" /><ref name="WAJ" />. === Yaman === Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili Radhika Kuomarasvami 2010-yil yanvar oyida Yamandagi qabilalar oʻrtasidagi janglarda „koʻp sonli“ oʻsmir oʻgʻil bolalar jang qilishgani haqida xabar berdi. Nodavlat notijorat tashkilot faoli Abdul-Rahmon al-Marwanining hisob-kitoblariga ko‘ra, Yamanda har yili qabilalar o‘rtasidagi janglarda 500-600 ga yaqin bola halok bo‘ladi yoki yaralanadi<ref name="UPI">{{Cite news |date=6 January 2010 |title=Yemen's child soldiers go to war |work=United Press International |url=http://www.upi.com/Top_News/Special/2010/01/06/Yemens-child-soldiers-go-to-war/UPI-89571262808410/ |url-status=live |access-date=10 April 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100403050546/http://www.upi.com/Top_News/Special/2010/01/06/Yemens-child-soldiers-go-to-war/UPI-89571262808410 |archive-date=3 April 2010}}</ref>. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudan (ayniqsa Darfur) va Yamandan askar bolalar yollagan<ref>{{Cite web|title=Saudi Arabia 'recruits Darfur children for Yemen war'|url=https://www.aljazeera.com/news/2018/12/29/saudi-arabia-recruited-darfur-children-to-fight-in-yemen-nyt|access-date=2 October 2021|website=www.aljazeera.com|language=en}}</ref>. Britaniya SAS maxsus kuchlari Yamanda askar bolalarni tayyorlash bilan shug‘ullangani aytiladi. Xabar qilinishicha, Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya safida jang qilayotgan askarlarning kamida 40 foizi bolalardir<ref name="urlSerious questions over SAS involvement in Yemen war | UK news | The Guardian">{{cite web|url=https://www.theguardian.com/uk-news/2019/mar/27/serious-questions-over-sas-involvement-in-yemen-war|title='Serious' questions over SAS involvement in Yemen war &#124; UK news &#124; The Guardian|website=[[TheGuardian.com]]|date=27 March 2019|format=|archive-url=https://web.archive.org/web/20190328170441/https://www.theguardian.com/uk-news/2019/mar/27/serious-questions-over-sas-involvement-in-yemen-war|archive-date=28 March 2019|url-status=live}}</ref>. Saudiya Arabistoni hutiylarga qarshi Saudiya chegarasini qoʻriqlash uchun yamanlik bolalarni askar sifatida yollaydi<ref name="urlExclusive: Yemeni child soldiers recruited by Saudi-UAE coalition | Saudi Arabia News | Al Jazeera">{{cite web|url=https://www.aljazeera.com/news/middleeast/2019/03/exclusive-yemeni-child-soldiers-recruited-saudi-uae-coalition-190329132329547.html|title=Exclusive: Yemeni child soldiers recruited by Saudi-UAE coalition &#124; Saudi Arabia News &#124; Al Jazeera|archive-url=https://web.archive.org/web/20190402091726/https://www.aljazeera.com/news/middleeast/2019/03/exclusive-yemeni-child-soldiers-recruited-saudi-uae-coalition-190329132329547.html|archive-date=2 April 2019|url-status=live}}</ref> 2019-yil iyun oyida AQSh Davlat kotibi Mike Pompeo Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya Yamandagi fuqarolar urushida bolalardan foydalanayotgani haqidagi ekspert xulosalarini rad etib, AQShning bolalar askarlikka yollovchi davlatlar ro‘yxatiga kiritilishiga to‘sqinlik qildi<ref name="urlPompeo blocks inclusion of Saudi Arabia on US child soldiers list | US news | The Guardian">{{Cite web|url=http://www.theguardian.com/us-news/2019/jun/18/mike-pompeo-saudi-arabia-yemen-sudan-child-soldiers|title=Pompeo blocks inclusion of Saudi Arabia on US child soldiers list|first=Reuters in|last=Washington|date=18 June 2019|website=The Guardian}}</ref>. == Osiyo == 2004-yilda oʻsmirlarning harbiy xizmatidan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) Osiyoda minglab bolalar Afgʻoniston, Myanma (Birma) , Nepal Indoneziya, Filippin, Laos va Shri-Lankadagi faol mojarolar va oʻt ochishni toʻxtatish holatlariga kelishilganda ham jangovar kuchlarga jalb qilingani haqida xabar berdi. Hukumatning mojaro zonalariga kirishni rad etishi ishtirok etgan raqamlarni hujjatlashtirishni imkonsiz qildi<ref name="CSGR2004-159">{{cite web|url=http://www.child-soldiers.org/document_get.php?id=966|archive-url=https://web.archive.org/web/20041217103244/http://www.child-soldiers.org/document_get.php?id=966|url-status=dead|archive-date=17 December 2004|title=Child Soldiers Global Report 2004}}&nbsp;{{small|(2.29&nbsp;MB)}} Child Soldiers International pp. 18,159–161</ref>. 2004-yilda Myanma (Birma) hukumat qurolli kuchlari 12 yoshdan 16 yoshgacha boʻlgan bolalarni majburan yollagan va ishlatgan yagona davlat sifatida mintaqa tarixiga kirdi<ref name="CSGR2004-159" />. ''Xudoning armiyasi'' partizan guruhini birgalikda boshqargan egizak aka-uka Jonni va Lyuter Xtolar 1997-yilda guruhni boshqara boshlaganlarida taxminan oʻn yoshda boʻlishgan. === Afg'oniston === Afgʻonistonda oʻttiz yillik fuqarolar urushi davrida qurolli kuchlar minglab askar bolalarni yollagan. Koʻpchilik hali ham Tolibonga qarshi kurashmoqda. Islom diniy maktablari yoki madrasalaridan taʼlim olganlarning baʼzilari xudkush terrorchi va qurolli hujumchilar sifatida foydalaniladi. Kamuflyaj kiyimida va shahidlik shiorlari bilan yurgan o‘g‘il bolalarning targ‘ibot videosi 2009-yilda Afg‘oniston Tolibon rahbariyati tomonidan eʼlon qilingan. Bu videoga amerikalik askarni oʻldirgan 14 yoshli Tolibon jangchisiga tasanno ham kiritilgan<ref>{{cite web|last=Sengupta|first=Kim|url=https://www.independent.co.uk/news/appeals/indy-appeal/independent-appeal-a-child-is-reborn-1849087.html|title=Independent Appeal: A child is reborn|work=The Independent|date=24 December 2009|access-date=12 May 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20101127030413/http://www.independent.co.uk/news/appeals/indy-appeal/independent-appeal-a-child-is-reborn-1849087.html|archive-date=27 November 2010|url-status=live}}</ref>. === Birma/Myanma === Davlat Tinchlik va Taraqqiyot Kengashining taʼkidlashicha, Birmaning barcha askarlari koʻngilli hisoblanadi va qabul qilinganlarning hammasi 18 yoshdan katta. Human Rights Watch tashkiloti maʼlumotiga koʻra, Birma/Myanma milliy armiyasi Tatmadavda 70 000 ga yaqin oʻgʻil bolalar xizmat qilmoqda, 11 yoshgacha boʻlgan bolalar esa koʻchadan majburan olib kelinib guruhlarga qoʻshilmoqda. Guruhning xabar berishicha, dezertirlar uch yildan besh yilgacha qamoq jazosiga yoki hatto qatl etishga ham hukm qilinishi mumkin. Guruh shuningdek, taxminan 5,000-7,000 bolalar turli xil qurolli etnik muxolifat guruhlarida, xususan, Birlashgan Wa Davlat Armiyasida xizmat qilishini taʼkidladi<ref>{{cite web|url=https://www.hrw.org/legacy/reports/2002/burma/Burma0902-01.htm#P296_16897|title='My Gun Was As Tall As Me': Summary|publisher=[[Human Rights Watch]]|year=2002|access-date=5 August 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090216093554/http://www.hrw.org/legacy/reports/2002/burma/Burma0902-01.htm#P296_16897|archive-date=16 February 2009|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun 2009-yil iyun oyida hisobot eʼlon qildi, unda isyonchilar va hukumat tomonidan mamlakatda bolalarga nisbatan „jiddiy qonunbuzarliklar“ qayd etilgan. Maʼmuriyat 4-avgust kunidan boshlab keyingi oydan ular Birma/Myanmaga koʻproq oʻrganish uchun guruh yuborishlarini eʼlon qilishdi<ref name="urlPompeo blocks inclusion of Saudi Arabia on US child soldiers list | US news | The Guardian2">{{Cite web|url=http://www.theguardian.com/us-news/2019/jun/18/mike-pompeo-saudi-arabia-yemen-sudan-child-soldiers|title=Pompeo blocks inclusion of Saudi Arabia on US child soldiers list|first=Reuters in|last=Washington|date=18 June 2019|website=The Guardian}}</ref>. === Shri-Lanka === Shri-Lankada bolalarning jangarilar tomonidan foydalanilishi 1983-yilda Shri-Lankadagi fuqarolar urushi boshlanganidan beri xalqaro miqyosda tan olingan muammo boʻlib kelgan. 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni asosiy yollovchilar Tamil Eelam isyonchi ozodlik yoʻlbarslari hisoblanadi<ref>{{Cite web|date=11 November 2004|title=Sri Lanka: Tamil Tigers Forcibly Recruit Child Soldiers|url=https://www.hrw.org/news/2004/11/11/sri-lanka-tamil-tigers-forcibly-recruit-child-soldiers|access-date=3 August 2021|website=Human Rights Watch|language=en}}</ref>. === Nepal === Nepal Kommunistik partiyasi kuchlarida taxminan 6000-9000 bola xizmat qiladi. 2010-yildan boshlab CPNning askar bolalari demobilizatsiya qilindi<ref>{{Cite web|url=https://www.unicef.org/protection/nepal_52791.html|title=Last group of Maoist child soldiers discharged in Nepal|website=UNICEF|access-date=14 April 2019|archive-date=14 April 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190414182147/https://www.unicef.org/protection/nepal_52791.html|url-status=dead}}</ref>. === Filippin === Filippinda hukumatga qarshi kurashayotgan islomiy va kommunistik qurolli guruhlar muntazam ravishda yollangan bolalarga tayanib kurash olib boradi<ref>{{Cite web|url=https://digitallibrary.un.org/record/678865|title=Report of the Secretary-General on children and armed conflict in the Philippines|last=UN Security Council|year=2013|access-date=24 May 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180525062129/https://digitallibrary.un.org/record/678865|archive-date=25 May 2018|url-status=live}}</ref>. 2001-yilda Human Rights Watch tashkiloti Moro Islom ozodlik fronti (MILF)dagi 10 000 askarning taxminan 13 foizini bolalar tashkil etgani va hukumatga aloqador ayrim harbiylashtirilgan kuchlar ham bolalardan foydalanayotgani haqida xabar bergan<ref>{{cite web|url=http://hrw.org/children/child_soldiers_map.html|title=Human Rights Watch Interactive Map of Child Soldiers|archive-url=https://web.archive.org/web/20081101204543/http://hrw.org/children/child_soldiers_map.html|archive-date=1 November 2008|url-status=dead}}</ref>. 2016-yilda MILF 1869 nafar bolani guruhni tark etishiga ruxsat berdi va boshqa bolalarni guruhga qabul qilmaslik majburiyatini oldi<ref>United Nations Secretary-General. „Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017“. United Nations (2017). 25-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-yanvar 2018-yil.</ref>. Biroq oʻsha yili BMT Filippindagi boshqa qurolli guruhlar asosan 13 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan bolalarni yollashda davom etayotgani haqida xabarlar yana davom ettirdiUnited Nations Secretary-General. „Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017“. United Nations (2017). 25-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-yanvar 2018-yil.. == Yevropa == Child Soldiers International maʼlumotlariga koʻra, Yevropada faqat 18 yoshdan kattalarni yollash tendensiyasi mavjud, aksariyat mamlakatlar ham faqat kattalarni yollashga ruxsat beradi, 2016-yilgi maʼlumotlarga koʻra qanday qurolli guruhlar bolalardan foydalanayotgani maʼlum emas edi. 2018-yil holatiga koʻra esa bir davlat, Buyuk Britaniya 16 yoshdan bolalarni, beshtasi esa 17 yoshdan (Avstriya, Kipr, Fransiya, Germaniya va Gollandiya) harbiy xizmatga jalb qilgan. Ulardan, Buyuk Britaniya eng koʻp bolalarni ishga oladi. 2016-yilda Britaniya armiyasiga yangi chaqirilganlarning taxminan chorak qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan. Barcha Yevropa davlatlari bolalarni qurolli mojarolarga jalb etish toʻgʻrisidagi ixtiyoriy protokolni ratifikatsiya qilgan<ref name=":20">{{Cite web|last=United Nations|year=2018|title=United Nations Treaty Collection: 11. b Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the involvement of children in armed conflict|url=https://treaties.un.org/Pages/ViewDetails.aspx?src=IND&mtdsg_no=IV-11-b&chapter=4&lang=en|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20180206131426/https://treaties.un.org/Pages/ViewDetails.aspx?src=IND&mtdsg_no=IV-11-b&chapter=4&lang=en|archive-date=6 February 2018|access-date=5 February 2018|language=EN}}</ref>, shuning uchun chaqiruv bolalar odatda balogʻatga yetgunlaricha harbiy harakatlarda foydalanilmaydi. Bolalar 1990-yillarda Birinchi Chechen urushida jangchilar sifatida ishlatilgan<ref name=":38">{{cite web|url=http://www1.umn.edu/humanrts/commission/country52/1996_13.htm|title=UN Commission on Human Rights – The situation of human rights in the Republic of Chechnya of the Russian Federation (Mar 96)|publisher=.umn.edu|access-date=12 May 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120211102551/http://www1.umn.edu/humanrts/commission/country52/1996_13.htm|archive-date=11 February 2012|url-status=live}}</ref>. === Avstriya === Avstriya bolalarni ota-onalari roziligi bilan bir yil erta, 17 yoshdan boshlab harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi<ref>{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/view/AT|title=Child Soldiers World Index: Austria|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=28 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329054523/http://childsoldiersworldindex.org/view/AT|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Kipr === Kipr bolalarni ota-onalari roziligi bilan ikki yil erta, 16 yoshdan boshlab majburiy harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi<ref>{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/view/CY|title=Child Soldiers World Index: Cyprus|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=28 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329054457/http://childsoldiersworldindex.org/view/CY|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Fransiya === Fransiya harbiy xizmatchilarni 17 yoshdan, harbiy texnik maktab oʻquvchilarini 16 yoshdan boshlab qabul qiladi. Qurolli kuchlarning 3 % ni 18 yoshgacha boʻlgan yoshlar tashkil etadi<ref>{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/view/FR|title=Child Soldiers World Index: France|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=28 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329054435/http://childsoldiersworldindex.org/view/FR|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Germaniya === Germaniya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2015-yilda qurolli kuchlarning 6 foizini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil etgan<ref>{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/view/DE|title=Child Soldiers World Index: Germany|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=28 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329054304/http://childsoldiersworldindex.org/view/DE|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Niderlandiya === Niderlandiya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2014-yilda uning qurolli kuchlarining 5 % 18 yoshgacha boʻlganlar boʻlgan<ref>{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/view/NL|title=Child Soldiers World Index: Netherlands|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=28 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329054419/http://childsoldiersworldindex.org/view/NL|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Ukraina === 2014-yilda Ukraina sharqidagi qurolli mojaro paytida Donbasdagi tinchlik uchun adolat guruhi bolalarni qurolli tuzilmalarga jalb qilishning 41 ta holatini tasdiqlagan. Ulardan 37 tasi Ukraina nazorati ostida boʻlmagan hududdan, 4 tasi esa Ukraina nazorat hududidagi qurolli tuzilmalarda bolalarning ishtiroki bilan bogʻliq. Tasdiqlash imkoni boʻlmagan bolalarni ishga yollash haqida yana 31 ta murojaat boʻlgan<ref name=":45">{{Cite web|url=https://jfp.org.ua/system/reports/files/80/en/Justice_for_peace_in_Donbas_EUCCI_Children_in_armed_formations.pdf|title=Involvement of Children in Armed Formations During the Military Conflict in Donbas|last=Eastern-Ukrainian Centre for Civil Initiatives|year=2016|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20170211083737/https://jfp.org.ua/system/reports/files/80/en/Justice_for_peace_in_Donbas_EUCCI_Children_in_armed_formations.pdf|archive-date=11 February 2017|url-status=live}}</ref>. Ukraina tomonidan nazorat qilinmagan hududda tekshirilgan 37 ta ishning 33 tasi oʻgʻil bolalar va 4 tasi qiz bolalar; 57 % 16-17 yoshda, 35 % 15 yoshgacha boʻlgan va 8 % hollarda yoshni aniqlash mumkin boʻlmagan. === Buyuk Britaniya === Britaniya qurolli kuchlari 16 yoshdan boshlab xodimlarni jalb qilib, 15 yoshu 7 oylik bolalardan arizalarni qabul qilishni boshlaydi<ref>{{Cite web|url=https://apply.army.mod.uk/how-to-join/can-i-join/age|title=Age|last=British Army|year=2018|website=mod.uk|access-date=5 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20171204171209/https://apply.army.mod.uk/how-to-join/can-i-join/age|archive-date=4 December 2017|url-status=live}}</ref>. Roʻyxatga olishdan oldin ota-onaning roziligi talab qilinadi<ref>{{Cite web|last=Mordaunt|first=P|date=4 July 2016|title=Letter to Child Soldiers International, 4 July 2016|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=391f2315-a88e-47d6-b81b-5fc98b799af7|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308192244/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=391f2315-a88e-47d6-b81b-5fc98b799af7|archive-date=8 March 2019|access-date=11 February 2018}}</ref>. 2022-yil holatiga koʻra, Britaniya qurolli kuchlari tarkibiga kirganlarning 23 foizi 18 yoshdan kichiklar edi<ref name=":54">{{Cite web|title=UK armed forces biannual diversity statistics: April 2022|url=https://www.gov.uk/government/statistics/uk-armed-forces-biannual-diversity-statistics-april-2022|access-date=2022-08-18|website=GOV.UK|language=en}}</ref>. Aksariyat bolalar armiyaga jalb qilingan, bu erda 2021-2022 yillarda askarlarning 30 foizi 18 yoshgacha boʻlganlar edi; koʻproq yangi askarlar boshqa yoshdagilarga qaraganda 16 yoshda edi. 16 yoshdan 17,5 yoshgacha boʻlgan armiyaga chaqirilganlar dastlab yosh guruhiga bagʻishlangan harbiy oʻquv markazida Army Foundation kollejida oʻqitiladi<ref>{{cite web|last=Ofsted|date=20 October 2021|title='Welfare and duty of care in Armed Forces initial training 2020 to 2021'|url=https://www.gov.uk/government/publications/welfare-and-duty-of-care-in-armed-forces-initial-training/welfare-and-duty-of-care-in-armed-forces-initial-training-2020-to-2021#reports-in-date-order-regular-establishments|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20211020123313/https://www.gov.uk/government/publications/welfare-and-duty-of-care-in-armed-forces-initial-training/welfare-and-duty-of-care-in-armed-forces-initial-training-2020-to-2021|archive-date=20 October 2021|access-date=4 November 2021|website=Gov.uk}}</ref>. 2021-yil holatiga koʻra, markaz Ofsted taʼlim inspektsiyasi tomonidan farovonlik boʻyicha „aʼlo“ deb baholangan, markazda suiisteʼmollik haqida koʻplab daʼvolar, baʼzilari isbotlangan, armiya rekordida<ref>{{Cite web|last=British Army|date=13 December 2021|title=Freedom of Information request, ref. Army/PolSec/C/U/FOI2021/13445|url=https://www.whatdotheyknow.com/request/804174/response/1936986/attach/3/20211213%20FOI2021%2013445.pdf|url-status=live|access-date=17 August 2022|website=whatdotheyknow.com}}</ref><ref>{{Cite web|last=British Army|date=11 January 2022|title=Freedom of information request, ref. Army/Sec/C/U/FOI2021/15645|url=https://www.whatdotheyknow.com/request/818032/response/1952462/attach/3/20220111%20FOI2021%2015645.pdf|url-status=live|access-date=17 August 2022|website=whatdotheyknow.com}}</ref>. 2021-yilda markazda 22 nafar qizga nisbatan jinsiy huquqbuzarliklar bo‘yicha to‘qqizta tergov ochildi; bir tergovda gumon qilingan jinoyatchilarning uchtasi xodimlar boʻlgan<ref>{{Cite web|last=Docherty|first=Leo|date=14 April 2022|title=Armed Forces: Offences against Children|url=https://questions-statements.parliament.uk/written-questions/detail/2022-04-14/154397|url-status=live|access-date=17 August 2022|website=parliament.uk}}</ref><ref>{{Cite web|last=Docherty|first=Leo|date=16 May 2022|title=Armed Forces: Offences against Children|url=https://questions-statements.parliament.uk/written-questions/detail/2022-05-16/2317|url-status=live|access-date=17 August 2022|website=parliament.uk}}</ref>. Ular 2022-yil iyul oyida Vice News hisobotining mavzusi boʻlgan<ref>{{Cite web|title=Teenage Girls Serving in British Army Report Record Levels of Sexual Assault|url=https://www.vice.com/en/article/xgydwj/british-army-sexual-assault|access-date=2022-08-17|website=www.vice.com|language=en}}</ref>. OPAC maʼlumotlariga koʻra, Buyuk Britaniya odatda harbiy harakatlarda qatnashish uchun bolalarni chaqirmaydi, ammo chaqirilganlarni istisno qilmaydi ham. Buyuk Britaniya 2003-yildan 2010-yilgacha Iroq va Afg‘onistonga 18 yoshdan kichik bo‘lgan 22 nafar xodimni beixtiyor yubordi<ref>{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/shop/letter-from-uk-minister-of-defence-regarding-deployment-of-under-18s-on-combat-operations-1|title=Letter from UK Minister of Defence regarding deployment of under-18s on combat operations|last=Child Soldiers International|website=Child Soldiers International|language=en|access-date=5 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180418101630/https://www.child-soldiers.org/shop/letter-from-uk-minister-of-defence-regarding-deployment-of-under-18s-on-combat-operations-1|archive-date=18 April 2018|url-status=dead}}</ref>. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita Buyuk Britaniyani bolalar hech qanday sharoitda harbiy harakatlarda qatnasha olmasligini taʼminlash uchun oʻz siyosatini oʻzgartirishga chaqirdi<ref>{{Cite web|url=http://docstore.ohchr.org/SelfServices/FilesHandler.ashx?enc=6QkG1d%2fPPRiCAqhKb7yhsq3bGBgj7nnUgqOo%2fynBtO%2fECmRLeJYMRRb8lvcSbqdOqBHRHPeEfDShf9Gxj%2fukpq4N94ALY5Qdg0j45LrQBaPGQXGbBD6vlaVe0jP8YmSl1Fv0VQtoxAQPfw%2bSfBE8YQ%3d%3d|title=Consideration of Reports submitted by States Parties under Article 8 of the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict. Concluding observations: United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland|last=UN Committee on the Rights of the Child|year=2008|access-date=5 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20151024073416/http://docstore.ohchr.org/SelfServices/FilesHandler.ashx?enc=6QkG1d%2fPPRiCAqhKb7yhsq3bGBgj7nnUgqOo%2fynBtO%2fECmRLeJYMRRb8lvcSbqdOqBHRHPeEfDShf9Gxj%2fukpq4N94ALY5Qdg0j45LrQBaPGQXGbBD6vlaVe0jP8YmSl1Fv0VQtoxAQPfw%2bSfBE8YQ%3d%3d|archive-date=24 October 2015|url-status=live}}</ref>. 1990-yillarda OPAC boʻyicha muzokaralarda Buyuk Britaniya AQShga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 boʻlishiga qarshi chiqdi. Bolalar huquqlarini himoya qiluvchi idoralar Buyuk Britaniya o‘z qurolli kuchlarini kadrlar bilan taʼminlashda bolalarga tayanishda davom etayotganini tanqid qildi<ref>{{cite web|year=2016|title=Letter from UK Children's Commissioners and others to the Ministry of Defence|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=47932680-1531-498c-abe1-826acab81a37|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308192243/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=47932680-1531-498c-abe1-826acab81a37|archive-date=8 March 2019|access-date=6 December 2017}}</ref><ref>{{cite web|last=House of Commons and House of Lords Joint Committee on Human Rights|year=2009|title=Children's Rights|url=https://publications.parliament.uk/pa/jt200809/jtselect/jtrights/157/157.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20171207084547/https://publications.parliament.uk/pa/jt200809/jtselect/jtrights/157/157.pdf|archive-date=7 December 2017|access-date=6 December 2017}}</ref><ref name=":42">{{cite web|last=Committee on the Rights of the Child|year=2016|title=Concluding observations on the fifth periodic report of the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC/C/GBR/CO/5&Lang=en|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170507180512/http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2fC%2fGBR%2fCO%2f5&Lang=en|archive-date=7 May 2017|access-date=6 December 2017|website=tbinternet.ohchr.org}}</ref>. == Okeaniya == === Avstraliya === Avstraliya mudofaa kuchlari oʻz saflariga 16 yoshdan boshlab ota-onalarning roziligi bilan harbiy xizmatga kirishga ruxsat beradi. 18 yoshgacha boʻlgan qoʻl ostidagi yoshlarni chet elga yuborish yoki toʻgʻridan-toʻgʻri jangovar harakatlarda foydalanish mumkin emas, ularni evakuatsiya qilishning iloji boʻlmagan ekstremal holatlar bu vaziyatdan mustasno<ref>{{cite web|title=Age & Gender|url=http://www.defencejobs.gov.au/recruitmentCentre/canIJoin/ageAndGender/|work=Defence Jobs|publisher=Department of Defence|access-date=20 April 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20110623193028/http://www.defencejobs.gov.au/recruitmentCentre/canIJoin/ageAndGender/|archive-date=23 June 2011|url-status=live}}</ref>. === Yangi Zelandiya === 2018-yilning aniqlangan maʼlumotlariga koʻra, Yangi Zelandiya mudofaa kuchlariga qoʻshilishning minimal yoshi 17 yosh deb belgilangan<ref>{{cite web|title=FAQs|url=https://www.defencecareers.mil.nz/home/faqs/|website=Defence Careers|publisher=New Zealand Defence Force|access-date=31 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180331173659/https://www.defencecareers.mil.nz/home/faqs/|archive-date=31 March 2018|url-status=live}}</ref>. == Bolalardan harbiy maqsadda foydalanishni tugatish harakati == Bolalardan harbiy maqsadda keng miqyosda foydalanishganiga tarix guvoh. Faqat soʻnggi oʻn yilliklarda bu amaliyot asosli tanqid va uni tugatish uchun birgalikda saʼy-harakatlarga duch keldi<ref>{{Cite news |last=Eigen |first=L D |date=3 November 2009 |title=Child Soldiers Are Unfortunately Nothing New |language=en-US |work=Scriptamus |url=https://scriptamus.wordpress.com/2009/11/02/child-soldiers-are-unfortunately-nothing-new |url-status=live |access-date=12 February 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180118123950/https://scriptamus.wordpress.com/2009/11/02/child-soldiers-are-unfortunately-nothing-new/ |archive-date=18 January 2018}}</ref>. Qisman koʻplab qurolli kuchlar oʻz saflarini toʻldirishda bolalarga tayanganligi va qisman nodavlat qurolli guruhlarning xatti-harakatlariga taʼsir qilish qiyinligi sababli bu jarayon biroz sekin kechdi. == Yaqin tarix == === 1970-1980-yillar === Bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirokini cheklash boʻyicha xalqaro harakatlar 1977-yilda qabul qilingan 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar bilan boshlandi (77.2-modda). Yangi Protokollar 15 yoshgacha boʻlgan bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqladi, ammo davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarga 15 yoshdan boshlab bolalarni yollash va ulardan urushda foydalanishga ruxsat berishda davom etaverdi<ref name=":10">[http://www.icrc.org/ihl.nsf/COM/470-750099?OpenDocument ICRC Commentary on Protocol I: Article 77] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071013073553/http://icrc.org/ihl.nsf/COM/470-750099?OpenDocument|date=13 October 2007}} website of the [[International Committee of the Red Cross|ICRC]] ¶ 3183–3191 also ¶ [http://www.icrc.org/ihl.nsf/COM/470-750098?OpenDocument 3171] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071013073548/http://icrc.org/ihl.nsf/COM/470-750098?OpenDocument|date=13 October 2007}}</ref>. Nodavlat notijorat tashkilotlari (NNTlar) bolalarni ishga yollashni butunlay taqiqlash toʻgʻrisidagi yangi shartnoma tarafdori boʻlganida, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (CRC) boʻyicha muzokaralar chogʻida qoidalar yangilandi. Qurolli kuchlari 18 yoshdan kichik boʻlganlardan foydalanayotgan baʼzi davlatlar bunga qarshilik koʻrsatdilar, shuning uchun 1989-yildagi yakuniy shartnoma matni faqat mavjud huquqiy standartni aks ettirdi xolos: 15 yoshgacha boʻlgan bolalarning harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishini taqiqlash. === 1990-yillar === XX asrning oxirlari yaʼni 1990-yillarda nodavlat notijorat tashkilotlari askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish koalitsiyasini (hozirgi Xalqaro bolalar askarlari) tashkil etishdi va ular Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada koʻrgan kamchiliklarni toʻgʻrilash maqsadida hamdard hukumatlar bilan yangi shartnoma tuzish kampaniyasida ishlashdi. Olti yil davom etgan global muzokaralardan soʻng, shartnoma 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol (OPAC) sifatida qabul qilindi. Shartnoma bolalarni harbiy xizmatga chaqirishni taqiqlab qoʻyadi, harbiy xizmatchilar 16 yoshdan kichik boʻlmasligini taʼminlaydi va harbiy harakatlarda bolalardan foydalanishni rad etadi. Shartnoma, shuningdek, nodavlat qurolli guruhlarni 18 yoshga toʻlmagan oʻsmirlarni har qanday maqsadda yollashni ham taqiqlaydi. OPAC boʻyicha muzokara olib borayotgan koʻpchilik davlatlar bolalarni yollashni taqiqlashni qoʻllab-quvvatlagan boʻlsa-da, AQSh boshchiligidagi Buyuk Britaniya bilan ittifoqdosh boʻlgan baʼzi mamlakatlar bunga eʼtiroz bildirdi. Shunday qilib, shartnoma 16 yoki 17 yoshli bolalarni ishga olishni taqiqlamaydi, garchi u davlatlarga qonunda yuqoriroq standartlarni oʻrnatishga imkon beradi. === 2000-yildan - hozirgi kungacha === Bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol qabul qilingandan soʻng, global ratifikatsiya kampaniyasi tez sur’atlar bilan rivojlandi. 2018-yilning maʼlumotlariga koʻra, OPAC 167 ta davlat tomonidan ratifikatsiya qilingan. Kampaniya, shuningdek, koʻplab davlatlarni bolalarni umuman ishga olmaslikka undadi. 2001-yilda 83 mamlakat faqat kattalarni roʻyxatga olishga ruxsat berdi. 2016-yilga kelib bu koʻrsatkich 126 taga yetdi, bu qurolli kuchlari mavjud boʻlgan mamlakatlarning 71 foizini tashkil qiladi. Taxminan 60 ga yaqin nodavlat qurolli guruhlar bolalardan foydalanishni toʻxtatish yoki qisqartirish toʻgʻrisida bitimlar tuzdilar, bu koʻpincha BMT yoki Jeneva chaqiruvi nodavlat tashkiloti vositachiligida oʻtkazildi. Child Soldiers International bergan hisobotlarga koʻra, OPAC shartnomasining muvaffaqiyati davlat qurolli kuchlari tomonidan bolalarni yollashning bosqichma-bosqich pasayishi bilan birgalikda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalar sonining qisqarishiga olib keldi. 2018-yilda berilgan maʼlumotlarga koʻra, bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish keng tarqalganligicha qolmoqda. Xususan, Boko Haram va IShIDga oʻxshagani jangari islomiy tashkilotlar hamda ularga qarshi kurashayotgan qurolli guruhlar bolalardan keng foydalanishadi. Bundan tashqari, aholisi eng koʻp boʻlgan uchta davlat — Xitoy, Hindiston va Qoʻshma Shtatlar hali ham oʻz qurolli kuchlariga 16 yoki 17 yoshli bolalarni harbiy xizmatga olinishiga ruxsat berishadi, shuningdek, „Yettilik“ guruhining beshta davlati: Kanada, Fransiya, Germaniya, Buyuk Britaniya va Amerika Qoʻshma Shtatlari ham bundan mustasno emas. == Voqealar == Qizil qoʻllar kuni — Red Hand day (shuningdek, Xalqaro askar bolalardan foydalanishga qarshi kurash kuni deb ham ataladi). Har yili 12-fevralda oʻtkaziladigan xotirlash kuni boʻlib, jamoatchilik eʼtiborini urushlar va qurolli toʻqnashuvlarda bolalardan askar sifatida ishlatish amaliyotiga qaratadi. Ushbu sana bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokolning kuchga kirishini aks ettiradi. == Bolalikning militarizatsiyasiga qarshi kurash == Oʻz qurolli kuchlariga bolalarni yollashga ruxsat bermaydigan koʻplab davlatlar taʼlim tizimi, atrof-muhit, filmlar va video oʻyinlar kabi mashhur oʻyin-kulgilar orqali bolalarga harbiy hayotni koʻrsatgani uchun tanqid qilindi<ref>{{Cite book|title=Spectacle Reality Resistance.|last=Gee|first=D|publisher=ForcesWatch|year=2014|isbn=9780993095504|location=London|oclc=922406573}}</ref>. Baʼzi sharhlovchilarning taʼkidlashicha, bolalar uchun bu marketing manipulyatsiya va harbiylikka yollash jarayonining bir qismidir va shuning uchun bu axloqiy jihatdan baholanishi kerak<ref name=":132" /><ref>{{Cite news |last=Veterans for Peace UK |date=3 July 2017 |title=The First Ambush: Effects of army training and employment |language=en-GB |work=Veterans For Peace UK |url=http://vfpuk.org/2017/report-the-first-ambush/ |url-status=live |access-date=12 February 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180116152208/http://vfpuk.org/2017/report-the-first-ambush/ |archive-date=16 January 2018}}</ref>. Ushbu tamoyil baʼzi guruhlarni harbiy tashkilotlar va yoshlar oʻrtasidagi munosabatlarni bolalar huquqlari va sogʻligʻi nuqtai nazaridan tartibga solish uchun kampaniyaga olib keldi<ref name=":26">{{Cite web|url=https://www.forceswatch.net/projects/details?quicktabs_3=2#quicktabs-3|title=Military Out of Schools|last=ForcesWatch|year=2018|website=forceswatch.net|language=en|access-date=12 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20170511225913/http://www.forceswatch.net/projects/details?quicktabs_3=2#quicktabs-3|archive-date=11 May 2017|url-status=dead}}</ref>. Bunga misol qilib „ Urushga qarshilik ko‘rsatuvchilar“ xalqaro tashkilotining " Yoshlarning harbiylashuviga qarshi kurash” dasturi<ref>{{Veb manbasi|url=https://antimili-youth.net/|sarlavha=Countering the Militarisation of Youth|muallif=War Resisters International|yil=2018|ish=antimili-youth.net|til=en|kirish sanasi=12 February 2018|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180213023752/https://antimili-youth.net/|arxivsana=13 February 2018}}</ref>, AQShdagi “Bolalarni yollashni to‘xtating” kampaniyasi<ref>{{Veb manbasi|url=http://srkcampaign.org/|sarlavha=Stop Recruiting Kids|yil=2018|ish=srkcampaign.org|til=en|kirish sanasi=13 February 2018|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180213201439/http://srkcampaign.org/|arxivsana=13 February 2018}}</ref> va Buyuk Britaniyadagi “Maktablardan tashqarida harbiylar” kampaniyasini keltirish mumkin<ref name=":262">{{Veb manbasi|url=https://www.forceswatch.net/projects/details?quicktabs_3=2#quicktabs-3|sarlavha=Military Out of Schools|muallif=ForcesWatch|yil=2018|ish=forceswatch.net|til=en|kirish sanasi=12 February 2018|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170511225913/http://www.forceswatch.net/projects/details?quicktabs_3=2#quicktabs-3|arxivsana=11 May 2017}}</ref>. Xuddi shunday xavotirlar Germaniya va Isroilda ham bildirilgan<ref name=":932">{{Kitob manbasi|title=Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany|last=Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns|year=2016}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://docs.google.com/viewerng/viewer?url=http://new.newprofile.org/sites/default/files/infokits/english.pdf|sarlavha=The New Profile Report on Child Recruitment in Israel|muallif=New Profile|yil=2004|kirish sanasi=10 December 2017}}</ref>. == Askarlikka olingan bolalarni reabilitatsiya qilish va reintegratsiya qilish == [[Bolalar askarlar xalqaro|Child Soldiers International]] reintegratsiyani quyidagicha ta'riflaydi: "Ilgari qurolli kuchlar-guruhlar bilan aloqador bo'lgan bolalar tinch hayotga qaytishlari va ularning oilalari va jamiyatlarida qimmatli rol o'ynashlari uchun qo'llab-quvvatlanadigan jarayon"<ref name=":44">{{Yangiliklar manbasi |title=Reintegration |language=en |work=Child Soldiers International |url=https://www.child-soldiers.org/reintegration |url-status=dead |access-date=7 March 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180308041704/https://www.child-soldiers.org/reintegration |archive-date=8 March 2018}}</ref>. Askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiyalashga qaratilgan dasturlar UNICEF homiyligidagilar kabi ko'pincha uchta komponentni ta'kidlaydi: oilani birlashtirish-jamoa tarmog'i, psixologik yordam va ta'lim-iqtisodiy imkoniyat<ref name=":412">{{Veb manbasi|sarlavha=How did Britain let 250000 underage soldiers fight in WW1?|url=https://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180321184716/http://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|arxivsana=21 March 2018|kirish sanasi=22 January 2016|ish=BBC News}}</ref><ref name="Reconstruction Unit 2002">Conflict Prevention and Reconstruction Unit. "Child Soldiers: Prevention, Demobilization, and Reintegration" May 2002</ref>. Dasturlarni muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun bu harakatlar kamida 3 yildan 5 yilgacha bo'lgan davrni o'z ichiga oladi<ref name=":412" /><ref name="Reconstruction Unit 2002" />. Umuman olganda, reintegratsiya harakatlari bolalarni xavfsiz muhitga qaytarishga, diniy va madaniy marosimlar orqali bolaning oilasi va jamiyati nomidan kechirimlilik tuyg'usini shakllantirishga va bolaning o'z oilasi bilan birlashishini rag'batlantirishga qaratilgan<ref name=":412" /><ref name="Reconstruction Unit 2002" />. Agar bola urush jinoyatlarini sodir etgan bo'lsa, reintegratsiya harakatlari qiyinlashishi mumkin, chunki bunday hollarda jamiyatda stigma va norozilik kuchayadi. Bunday vaziyatlarda bolaning ehtiyojlari jamiyatda adolat tuyg'usi bilan mutanosib bo'lishi muhimdir<ref name=":413">{{Veb manbasi|sarlavha=How did Britain let 250000 underage soldiers fight in WW1?|url=https://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180321184716/http://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|arxivsana=21 March 2018|kirish sanasi=22 January 2016|ish=BBC News}}</ref><ref name="Reconstruction Unit 20022">Conflict Prevention and Reconstruction Unit. "Child Soldiers: Prevention, Demobilization, and Reintegration" May 2002</ref>. Bunday vaziyatlarni zudlik bilan hal qilish kerak, chunki shunday qilinmasa, ko'plab bolalar qayta ro'yxatga olish xavfiga duch kelishadi<ref name=":442">{{Yangiliklar manbasi |title=Reintegration |language=en |work=Child Soldiers International |url=https://www.child-soldiers.org/reintegration |url-status=dead |access-date=7 March 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180308041704/https://www.child-soldiers.org/reintegration |archive-date=8 March 2018}}</ref>. Shuningdek, reintegratsiyaning ikkita sohasi alohida e'tiborga olinishi kerak: askar ayollar va bolalar askarlari orasida giyohvand moddalarni iste'mol qilish<ref name=":432">[[Norman Devis|Norman Davies]], [https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603 ''Rising '44: The Battle for Warsaw,''] {{Webarxiv}} Pan Books 2004 p.603</ref><ref name="Reconstruction Unit 20022" />. Giyohvand moddalar ta'siri ostida bo'lgan yoki jinsiy yo'l bilan yuqadigan kasalliklarga duchor bo'lgan askar bolalar o'zlarining ehtiyojlariga mos keladigan qo'shimcha dasturlarni talab qiladilar<ref name=":413" /><ref name="Reconstruction Unit 20022" />. == Harbiy maqsadlarda ishlatiladigan bolalarning taniqli holatlari == * [[Greys Akallo]], Uganda * [[Loung Ung]], Kambodja * [[Ismoil Beah]], Syerra-Leonelik * [[Kalvin Grem]], amerikalik * [[Koreya urushidagi talaba askarlar|Hagdobyeong]], koreys * [[Himeyuri talabalari]], yapon * [[Muhammad Husayn Fahmida|Muhammad Husayn Fahmide]], eronlik * [[Umar Xadr]], kanadalik * [[Luftwaffenhelfer]], nemis * [[Lwow Eaglets]], Polsha * [[Dominik Ongven]], Uganda == Bolalardan harbiy xizmatda foydalanishni tugatish uchun kampaniyalar == * [[:en:Child_Soldiers_International|Child Soldiers International]] * [[:en:Els_de_Temmerman|Els de Temmerman]] * [[:en:Graça_Machel|Graça Machel]] * [[:en:Roméo_Dallaire|Romeo Dallaire]] * [[:en:War_Resisters_International|War Resisters International]] (Countering Militarization of Youth programme) * [[:en:Red_Hand_Day|Red Hand Day]] doy5fc88a84ij9rayk2fbwtxcvz7dy2 2817335 2817323 2022-08-29T11:42:40Z ShHamrayev 72833 /* Bolalardan harbiy xizmatda foydalanishni tugatish uchun kampaniyalar */ wikitext text/x-wiki {{tahrirlayapman|ShHamrayev}} Bolalar (Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada 18 yoshga toʻlmagan shaxs sifatida belgilangan) tarix davomida harbiy harakatlar va kampaniyalarda qatnashish uchun jalb qilingan<ref name="Wessells">{{cite journal|last1=Wessels|first1=Michael|title=Child Soldiers|journal=Bulletin of the Atomic Scientists|year=1997|volume=53|issue=4|page=32|doi=10.1080/00963402.1997.11456787|bibcode=1997BuAtS..53f..32W}}</ref>. Davlat qurolli kuchlari, nodavlat qurolli guruhlar va boshqa harbiy tashkilotlar tarkibidagi bola askarlar jangovar tayyorgarlikdan o‘tishi va jangovar mashg‘ulotlar uchun ishlatilishi, porterlar yoki xabarchilar kabi yordamchi rollarga tayinlanishi yoki tirik qalqon sifatida taktik ustunlik yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun ishlatilishi mumkin<ref name="Children at war">{{Cite news|url=http://www.historyextra.com/podcast/children-war|title=Children at war|work=History Extra|access-date=7 December 2017|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180112002342/http://www.historyextra.com/podcast/children-war|archive-date=12 January 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":2">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|title=The Paris Principles: Principles and guidelines on children associated with armed forces or armed groups|last=UNICEF|year=2007|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20161030083755/http://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|archive-date=30 October 2016|url-status=live}}</ref>. Masalan, minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida, gʻolib tomonda ham, magʻlub tomonda ham qatnashdilar. Bolalar kattalarga qaraganda taʼsirchanlikka koʻproq moyil boʻlganligi sababli harbiy xizmatda oson nishon hisoblanadi<ref name="ReferenceB">{{cite journal |last1=Beber, Blattman |first1=Bernd, Christopher |year=2013 |title=The Logic of Child Soldiering and Coercion |url=https://archive.org/details/sim_international-organization_winter-2013_67_1/page/65 |journal=International Organization |volume=67 |issue=1 |pages=65–104 |doi=10.1017/s0020818312000409 |doi-access=free}}</ref><ref name=":32">{{Cite book |last=Dave. |first=Grossman |title=On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society |date=2009 |publisher=Little, Brown and Co |isbn=9780316040938 |edition=Rev. |location=New York |oclc=427757599}}</ref><ref name="Wessells" /><ref name=":22">{{Cite book |author1-last=McGurk |author1-first=Dennis |title=Military life: The psychology of serving in peace and combat |author2-last=Cotting |author2-first=Dave I. |author3-last=Britt |author3-first=Thomas W. |author4-last=Adler |author4-first=Amy B. |publisher=Praeger Security International |year=2006 |isbn=978-0275983024 |editor1-last=Adler |editor1-first=Amy B. |volume=2: Operational stress |location=Westport |pages=13–31 |chapter=Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members |editor2-last=Castro |editor2-first=Carl Andrew |editor3-last=Britt |editor3-first=Thomas W.}}</ref>. Baʼzilar kuch bilan yollanadilar, boshqalari esa koʻpincha qashshoqlikdan qutulish uchun bu yoʻlni tanlaydilar<ref name="Wessells" /><ref name=":12">{{Cite book |last1=Brett |first1=R |url=https://archive.org/details/youngsoldierswhy0000bret |title=Young soldiers : why they choose to fight |last2=Specht |first2=I |publisher=Lynne Rienner Publishers |year=2004 |isbn=9781588262615 |location=Boulder, Colo. |oclc=53830868 |url-access=registration}}</ref><ref name=":103">{{Cite journal |last1=Gee |first1=David |last2=Taylor |first2=Rachel |date=1 November 2016 |title=Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army? |journal=The RUSI Journal |volume=161 |issue=6 |pages=36–48 |doi=10.1080/03071847.2016.1265837 |issn=0307-1847 |s2cid=157986637}}</ref><ref name=":82">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|title=Child Soldiers Global Report 2008|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2008|access-date=16 May 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181010192928/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|archive-date=10 October 2018|url-status=dead}}</ref>. Qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar koʻpincha psixiatrik kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi, shuningdek, tajovuzkorlikning kuchayishi kabi xulq-atvorning turli muammolariga duch kelishadi, bu esa balogʻat yoshida qashshoqlik va ishsizlikning yuqori xavfiga olib keladi. Buyuk Britaniya va AQShda olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmir bolalar orasida ularni harbiy xizmatga jalb qilish, hatto ular urushga yuborilmagan boʻlsa ham, oʻz joniga qasd qilishga urinish<ref name=":30">{{Cite journal |last1=Ursano |first1=Robert J. |last2=Kessler |first2=Ronald C. |last3=Stein |first3=Murray B. |last4=Naifeh |first4=James A. |last5=Aliaga |first5=Pablo A. |last6=Fullerton |first6=Carol S. |last7=Wynn |first7=Gary H. |last8=Vegella |first8=Patti L. |last9=Ng |first9=Tsz Hin Hinz |date=1 July 2016 |title=Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers |journal=JAMA Psychiatry |language=en |volume=73 |issue=7 |pages=741–9 |doi=10.1001/jamapsychiatry.2016.0600 |issn=2168-622X |pmc=4937827 |pmid=27224848}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/694167/20180327_Suicide_and_open_verdict_deaths_in_the_UK_Regular_Armed_Forces_1984-2017_Tables_and_Figures-O.xls|title=UK armed forces suicide and open verdict deaths: 1984–2017|last=UK, Ministry of Defence|year=2017|access-date=24 May 2018}}</ref> stress bilan bogʻliq ruhiy kasalliklar<ref name=":28">{{Cite journal |last1=Goodwin |first1=L. |last2=Wessely |first2=S. |last3=Hotopf |first3=M. |last4=Jones |first4=M. |last5=Greenberg |first5=N. |last6=Rona |first6=R. J. |last7=Hull |first7=L. |last8=Fear |first8=N. T. |year=2015 |title=Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population? |journal=Psychological Medicine |language=en |volume=45 |issue=9 |pages=1881–1891 |doi=10.1017/s0033291714002980 |issn=0033-2917 |pmid=25602942 |s2cid=3026974}}</ref><ref name=":29">{{Cite journal |last1=Martin |first1=Pamela Davis |last2=Williamson |first2=Donald A. |last3=Alfonso |first3=Anthony J. |last4=Ryan |first4=Donna H. |date=February 2006 |title=Psychological adjustment during Army basic training |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2006-02_171_2/page/157 |journal=Military Medicine |volume=171 |issue=2 |pages=157–160 |doi=10.7205/milmed.171.2.157 |issn=0026-4075 |pmid=16578988 |doi-access=free}}</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish<ref name=":31">{{Cite journal |last1=Head |first1=M. |last2=Goodwin |first2=L. |last3=Debell |first3=F. |last4=Greenberg |first4=N. |last5=Wessely |first5=S. |last6=Fear |first6=N. T. |date=1 August 2016 |title=Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel |journal=Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology |language=en |volume=51 |issue=8 |pages=1171–1180 |doi=10.1007/s00127-016-1177-8 |issn=0933-7954 |pmc=4977328 |pmid=26864534}}</ref><ref name=":33">{{Cite journal |last1=Mattiko |first1=Mark J. |last2=Olmsted |first2=Kristine L. Rae |last3=Brown |first3=Janice M. |last4=Bray |first4=Robert M. |year=2011 |title=Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel |url=https://archive.org/details/sim_addictive-behaviors_2011-06_36_6/page/608 |journal=Addictive Behaviors |volume=36 |issue=6 |pages=608–614 |doi=10.1016/j.addbeh.2011.01.023 |pmid=21376475}}</ref>, va zoʻravonlik yuzaga chiqadi<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref><ref name=":35">{{Cite journal |last=Bouffard |first=L A |year=2005 |title=The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience |url=https://archive.org/details/sim_armed-forces-and-society_winter-2005_31_2/page/273 |journal=Armed Forces & Society |volume=31 |issue=2 |pages=273–295 |doi=10.1177/0095327x0503100206 |s2cid=144559516}}</ref><ref name=":36">{{Cite journal |last1=Merrill |first1=Lex L. |last2=Crouch |first2=Julie L. |last3=Thomsen |first3=Cynthia J. |last4=Guimond |first4=Jennifer |last5=Milner |first5=Joel S. |date=August 2005 |title=Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2005-08_170_8/page/705 |journal=Military Medicine |volume=170 |issue=8 |pages=705–709 |doi=10.7205/milmed.170.8.705 |issn=0026-4075 |pmid=16173214 |doi-access=free}}</ref>. Bir qator shartnomalar bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishini kamaytirish yoki iloji boricha cheklashga qaratilgan<ref name=":3" /><ref>{{Cite web |title=Child Soldiers World Index |url=https://dallaireinstitute.org/child-soldiers-world-index/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Dallaire Institute |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Soldiers International |date=2018 |title=Why 18 Matters: A rights-based analysis of child recruitment |url=https://resourcecentre.savethechildren.net/document/why-18-matters-rights-based-analysis-child-recruitment/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Save the Children Resource Centre |language=en}}</ref>. Child Soldiers International tashkiloti bergan ma‘lumotlariga koʻra, bu kelishuvlar bolalarni ishga olishni kamaytirishga yordam bergan, ammo amaliyot baʼzi hududlarni toʻliq qamrab ololmayapti va bolalar butun dunyo boʻylab harbiy harakatlarda qatnashishda davom etmoqda. Iqtisodiy jihatdan qudratli baʼzi davlatlar 16 yoki 17 yoshli harbiy xizmatchilarga tayanishda davom etmoqda va soʻnggi yillarda qurolli toʻqnashuvlarda yosh bolalardan foydalanish koʻpaydi, chunki jangarilar harakati va ularga qarshi kurashayotgan guruhlar bolalarni koʻp sonni tashkil qilish uchun yollashadi<ref name=":3">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=Louder than words: An agenda for action to end state use of child soldiers|last=Child Soldiers International|year=2012|access-date=19 January 2018}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. == Tarix == Tarix oʻqitilgan va jang qilish uchun foydalanilgan, qoʻllab-quvvatlovchi rollarga tayinlangan, masalan, porter yoki xabarchi, jinsiy qul sifatida foydalanilgan yoki taktik ustunlik uchun tirik qalqon sifatida yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun yollangan bolalar bilan toʻla<ref name=":2" /><ref name="Children at war"/><ref name=":48">{{cite web|url=http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|title=Girl Soldiers – The cost of survival in Northern Uganda, Women News Network – WNN|date=13 January 2009|publisher=Womennewsnetwork.net|access-date=12 May 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120523212431/http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|archive-date=23 May 2012|url-status=live}}</ref> <ref>Michael Leggiere, The Fall of Napoleon: The Allied Invasion of France 1813–1814, pg.99–100</ref> Misol uchun, 1814-yilda Napoleon oʻz qoʻshinlariga koʻplab oʻsmirlarni to‘plagan. Minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida qatnashdilar<ref name=":41">{{cite web|title=How did Britain let 250000 underage soldiers fight in WW1?|url=https://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20180321184716/http://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|archive-date=21 March 2018|access-date=22 January 2016|work=BBC News}}</ref><ref name=":43">[[Norman Davies]], [https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603 ''Rising '44: The Battle for Warsaw,''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603|date=6 February 2016}} Pan Books 2004 p.603</ref><ref name="Rosen2005">{{cite book|author=David M. Rosen|url=https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|title=Armies of the Young: Child Soldiers in War and Terrorism|date=January 2005|publisher=Rutgers University Press|isbn=978-0-8135-3568-5|pages=54–55|quote=The participation of Jewish children and youth in warfare was driven by a combination of necessity, honor, and moral duty.|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref><ref name="Kucherenko2011">{{cite book|last=Kucherenko|first=Olga|url=https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|title=Little Soldiers: How Soviet Children Went to War, 1941–1945|date=13 January 2011|publisher=OUP Oxford|isbn=978-0-19-161099-8|page=3|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar kuchidan XX asr va XXI asrning boshlarida Afrika, Lotin Amerikasi va Yaqin Sharqning ayrim qismlarida foydalanishda davom etildi<ref name="CSGR2004-292" /><ref name=":14" /><ref name=":02" />. Faqat mazkur ming yillikning boshidan boshlab bolalardan harbiy foydalanishni cheklash va kamaytirish boʻyicha xalqaro harakatlar boshlandi. == Hozirgi holat == === Davlat qurolli kuchlari === 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) qabul qilindi. Shundan beri global tendentsiya Straight-18 standarti sifatida 18 va undan kichik yoshdagi bolalarni qurolli kuchlarga yollashni cheklashdan iborat. Qurolli kuchlari boʻlgan koʻpgina davlatlar OPACga aʼzo boʻlishdi, unga koʻra bolalarni yollash bilan shugʻullanuvchi davlatlar bunday vaziyatda jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ majburiyatini oladi<ref name=":5" /><ref name=":7">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|title=International laws and child rights|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180202005301/https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|archive-date=2 February 2018|url-status=dead}}</ref>. Shunga qaramay, Child Soldiers International 2018-yilda 46 mamlakatda 18 yoshgacha bo‘lgan bolalar hali ham harbiy maqsadlarga jalb qilinayotgani<ref name=":39">{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/|title=Child Soldiers World Index|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=29 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329153356/http://childsoldiersworldindex.org/|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref> va o‘qitilayotgani haqida xabar berdi. Ulardan koʻpchiligi 17 yoshdan boshlab, ozroq qismi 20 yosh, kami 16 yoshdan boshlab, nomaʼlum qismi esa 16 yoshdan ham kichikroq bolalarni ishga qabul qiladi<ref name=":5">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|title=Where are child soldiers?|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180201210707/https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|archive-date=1 February 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":3" /><ref name=":6">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|page=41|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitasi va boshqalar harbiy tayyorgarlik, harbiy muhit va majburiy xizmat shartnomasi bolalar huquqlariga mos kelmasligini va oʻsmirlarni davlat qurolli kuchlariga jalb qilishni toʻxtatishga chaqirdi. Bolalar oʻsmirlik davrida sogʻlom rivojlanish huquqiga egadir<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC/C/GC/20&Lang=en|title=General comment No. 20 (2016) on the implementation of the rights of the child during adolescence|last=Committee on the Rights of the Child|year=2016|website=tbinternet.ohchr.org|language=en-us|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926052204/https://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2FC%2FGC%2F20&Lang=en|archive-date=26 September 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":3" /><ref>{{Cite web|url=https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|title=Ending the recruitment and use of children in armed conflict|last=UNICEF|year=2017|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926014225/https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|archive-date=26 September 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":19">{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|title=Children, Not Soldiers {{!}} United Nations Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180119171732/https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|archive-date=19 January 2018|url-status=live}}</ref>. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudandan (ayniqsa Darfurdan) askar bolalarni yollagan. === Nodavlat qurolli guruhlar === Bularga qurolli kuchlar, isyonchilar, terroristik tashkilotlar, partizanlar harakati, mafkuraviy yoki diniy jihatdan boshqariladigan guruhlar, qurolli ozodlik harakatlari va boshqa turdagi kvaziharbiy tashkilotlar iborat bolalardan foydalanadigan nodavlat qurolli harbiylashtirilgan tashkilotlar kiradi. 2022-yil holatiga ko'ra, BMT bolalardan bunday guruhlar tomonidan keng foydalaniladigan 12 mamlakatni aniqladi: Janubiy Amerikadagi Kolumbiya; Afrikada Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Mali, Somali, Janubiy Sudan va Sudan; Yaqin Sharqdagi Livan; G'arbiy Osiyoda Suriya va Yaman; Markaziy Osiyoda Afg'oniston; va Janubi-Sharqiy Osiyoda Myanma<ref name=":57">{{Cite web|last=UN Secretary-General|date=23 June 2022|title=Children and armed conflict: Report of the Secretary-General|url=https://documents-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N22/344/71/PDF/N2234471.pdf|url-status=live|access-date=20 August 2022|website=United Nations}}</ref>. Hamma qurolli guruhlar ham bolalardan foydalanmaydi va 1999-yildan beri 60 ga yaqin qurolli guruhlar bu amaliyotni qisqartirish yoki tugatish toʻgʻrisida kelishuvga erishgan. Masalan, 2017-yilga kelib Filippindagi Moro Islomiy Ozodlik Jabhasi (MILF) o‘z saflaridan 2000 ga yaqin bolani ozod qildi<ref>{{Cite web|url=https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|title=UN Officials congratulate MILF for completion of disengagement of children from its ranks|last=UNICEF|date=4 December 2017|website=unicef.org|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180117182557/https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|archive-date=17 January 2018|url-status=live}}</ref>, 2016-yilda Kolumbiyadagi FARC-EP partizan harakati bolalarni yollashni to‘xtatishga rozi bo‘ldi. Boshqa mamlakatlar, xususan, Afgʻoniston, Iroq, Nigeriya va Suriyada teskari tendensiya kuzatilmoqda bu yerda islomiy jangarilar va ularga qarshi boʻlgan guruhlar bolalarni yollash, oʻqitish va ulardan foydalanishni kuchaytirdilar<ref name=":17">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. === Global taxmin === 2003-yilda Brukings Institutidan PW Singer, askar oʻsmirlar hududlarda davom etayotgan mojarolarning toʻrtdan uch qismida ishtirok etishini taxmin qildi<ref name="saddam">{{cite web|url=http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|title=Facing Saddam's Child Soldiers|author=P. W. Singer|date=14 January 2003|publisher=[[Brookings Institution]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20100212100221/http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|archive-date=12 February 2010|url-status=dead|access-date=3 August 2009|author-link=P. W. Singer}}</ref>. Oʻsha yili BMTning Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi (UNOCHA) bu bolalarning koʻpchiligi 15 yoshdan oshgan, ammo baʼzilari undan yoshroq boʻlganini xabar qildi<ref name="irin">{{cite web|url=http://www.irinnews.org/report/66280/africa-too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|title=AFRICA: Too small to be fighting in anyone's war|date=December 2003|publisher=UN Office for the Coordination of Humanitarian Affairs|archive-url=https://web.archive.org/web/20130325052712/http://www.irinnews.org/Report/66280/AFRICA-Too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|archive-date=25 March 2013|url-status=dead|access-date=3 August 2009}}</ref>. Bugungi kunda qurolli toʻqnashuvlar boʻlayotgan BMT rasmiylari va boshqa uchinchi tomonlarning kirishiga toʻsqinlik qiladigan hududlarda bolalardan harbiy foydalanishning keng tarqalganligi sababli, qancha bolalar jabrlanganini taxmin qilish qiyin<ref name=":8">{{Cite news |last=Child Soldiers International |year=2017 |title=How many children are used for military purposes worldwide? |language=en |url=https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |url-status=dead |access-date=25 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180126070954/https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |archive-date=26 January 2018}}</ref>. 2017-yilda Child Soldiers International tashkiloti dunyo boʻylab bir necha oʻn minglab bolalar, ehtimol 100 000 dan ortiq bolalar mamlakat qurolli kuchlari va nodavlat harbiy tashkilotlarda harbiy taʼlim olganini hisobladi va 2018-yilda tashkilot oʻsmirlar harbiy harakatlarda qatnashish uchun foydalanilgani haqida xabar berdi. 2018-yilda ular kamida 18 qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etgan. Qizlar askar bolalarning 40 % dan ortigʻini tashkil qilishi aniqlangan<ref>{{Cite book|last=Whitman|first=Shelly|title=The Routledge Handbook of the Responsibility to Protect|publisher=Routledge Publishing|year=2012|isbn=978-0-415-60075-0|location=New York|pages=154|language=English}}</ref>. == Bolalardan foydalanishning mantiqiy asoslari == Bolalarning jismoniy va psixologik jihatdan kattalarga nisbatan yosh boʻlishlariga qaramay, mamlakat va nodavlat harbiy tashkilotlarning ularni izlashiga koʻplab sabablari bor. === Psixologik omillar === Kattalarga nisbatan, bolalarning, shu jumladan o'smir bolalarning nevrologik rivojlanmaganligi ularni ishga qabul qilishga ko'proq moyil qiladi, shuningdek, xavf-xatarlarni hisobga olmasdan, keyingi qarorlar qabul qilish ehtimolini oshiradi<ref name=":55">{{Cite news |last=Louise, R |display-authors=et al |date=17 November 2016 |title=The recruitment of children by the UK armed forces: A critique from health professionals |language=en-GB |work=Medact |url=https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |url-status=live |access-date=31 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180131192429/https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |archive-date=31 January 2018}}</ref><ref>{{Cite book |last=Strasburger |first=V C |title=Children, adolescents, and the media (Chapter 1) |publisher=Sage |others=Wilson, Barbara J., Jordan, Amy B. (Amy Beth) |year=2013 |isbn=9781412999267 |edition=Third |location=Los Angeles |oclc=820450764}}</ref><ref>{{Cite journal |last=Spear |first=L. P. |date=June 2000 |title=The adolescent brain and age-related behavioral manifestations |journal=Neuroscience and Biobehavioral Reviews |volume=24 |issue=4 |pages=417–463 |doi=10.1016/s0149-7634(00)00014-2 |issn=0149-7634 |pmid=10817843 |s2cid=14686245}}</ref>. Ushbu moyilliklarni hisobga olgan holda, Germaniya<ref>{{Cite web |last=Krennerich |first=Michael |date=30 October 2020 |title=Shadow Report Child Soldiers 2020 |url=https://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC/Shared%20Documents/DEU/INT_CRC_NGO_DEU_44158_E.pdf |url-status=live |access-date=19 August 2022 |website=UN Office of the High Commissioner for Human Rights |page=24}}</ref>, Buyuk Britaniya<ref name=":13">{{Cite web |last=Gee |first=D |year=2008 |title=Informed Choice? Armed forces recruitment practices in the United Kingdom |url=https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204740/https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017}}</ref> va AQShda<ref name=":52">{{Cite web |last=American Public Health Association |year=2012 |title=Cessation of Military Recruiting in Public Elementary and Secondary Schools |url=https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204348/https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017 |website=apha.org}}</ref> o'smirlar bilan harbiy marketing olib borish tanqid qilingan. Xuddi shu uch mamlakatda olib borilgan tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kam ta'minlangan bolalarni nishonga olishadi<ref name=":93">{{Cite book |last=Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns |title=Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany |year=2016}}</ref><ref name=":23">{{Cite web |author1=Gee, D |author2=Goodman, A |title=Army visits London's poorest schools most often |url=http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20180529080003/http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |archive-date=29 May 2018 |access-date=10 December 2017}}</ref><ref name=":13" /><ref name=":21">{{Cite journal |last1=Hagopian |first1=Amy |last2=Barker |first2=Kathy |date=1 January 2011 |title=Should We End Military Recruiting in High Schools as a Matter of Child Protection and Public Health? |journal=American Journal of Public Health |volume=101 |issue=1 |pages=19–23 |doi=10.2105/ajph.2009.183418 |issn=0090-0036 |pmc=3000735 |pmid=21088269}}</ref><ref name=":52" /><ref>{{Cite news |title=Soldiers of Misfortune: Abusive U.S. Military Recruitment and Failure to Protect Child Soldiers |language=en |work=American Civil Liberties Union |url=https://www.aclu.org/other/soldiers-misfortune-abusive-us-military-recruitment-and-failure-protect-child-soldiers |access-date=13 December 2017}}</ref>. Masalan, Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni jalb qilishni oson deb hisoblaydi, ayniqsa kambag'al oilalardan bo'lganlarni yollash yanada osonroq<ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d5bbf83278b3100018306a4/1566293898095/UK_recruitment_report_final.pdf |access-date=24 August 2019 |website=crin.org}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d4ab413eab07100015db6b6/1565176852564/FINAL+Youngest+British+army+recruits+come+disproportionately+from+England%27s+most+deprived+constituencies.pdf |access-date=24 August 2019}}</ref>. Ishga qabul qilingandan so'ng, bolalarga kattalarga qaraganda buyruqlarni osonroq bajartirish va nazorat qilish va kattalardan ko'ra din, nomus, obro'-e'tibor, qasos va burch kabi pul to'lanmaydigan rag'batlar uchun kurashishga moyildirlar<ref>{{cite journal |last1=Rosenblatt |first1=Roger |year=1984 |title=Children of War |journal=American Educator 8 |volume=1 |pages=37–41}}</ref>. Keltirilgan misollarga quyidagilar kiradi: Piter V. Singerning fikricha, oʻsmirlar osonlik bilan boshqara oladigan yengil avtomatik qurollarning global miqyosda tarqalishi bolalardan bevosita jangchilar sifatida foydalanishni yanada foydaliroq qildi<ref> Singer, Peter (2005). Children at War. New York: Pantheon Books. ISBN 9780375423499.</ref>. Romeo Daller aholining haddan tashqari koʻpayishi bolalarni harbiy tashkilotlar uchun arzon va qulay manbaga aylantirishdagi roliga ishora qilgan<ref>Dallaire, Roméo (2011). They Fight Like Soldiers, They Die Like Children: The Global Quest to Eradicate the Use of Child Soldiers. New York: Walker, and Company.</ref>. Rojer Rozenblatt oʻsmirlar kattalarga qaraganda din, sharaf, obroʻ-eʼtibor, qasos va burch kabi pul bilan olib boʻlmaydigan ragʻbatlar uchun kurashishga tayyor ekanligini taʼkidladi<ref>Rosenblatt, Roger (1984). "Children of War". American Educator 8 1: 37–41.</ref>. Bir qancha sharhlovchilar, jumladan, Bernd Beber, Kristofer Blattman, Deyv Grossman, Maykl Uessels, MakGurk va uning hamkasblari, bolalar kattalarga qaraganda itoatkor va moslashuvchan boʻlganligi sababli, ularni boshqarish, aldash va ularga yot gʻoyalar singdirish osonroq ekanligini taʼkidladilar<ref>Beber, Blattman, Bernd, Christopher (2013). "The Logic of Child Soldiering and Coercion". International Organization 67 (1): 65–104. doi:10.1017/s0020818312000409. Bu manba bu sahifada ikki marta foydalanilgan.</ref><ref>Dave., Grossman. On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society, Rev., New York: Little, Brown and Co, 2009. ISBN 9780316040938. OCLC 427757599. </ref><ref>Wessels, Michael (1997). "Child Soldiers". Bulletin of the Atomic Scientists 53 (4): 32. doi:10.1080/00963402.1997.11456787.</ref><ref>McGurk, Dennis „Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members“,. Military life: The psychology of serving in peace and combat Adler: . Westport: Praeger Security International, 2006 — 13–31 bet. ISBN 978-0275983024. </ref> Devid Gi va Reychel Teylor Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni ayniqsa kambagʻal oilalardan boʻlganlarni jalb qilish osonroq ekanligini aniqladi<ref>Gee, David; Taylor, Rachel (1 November 2016). "Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army?". The RUSI Journal 161 (6): 36–48. doi:10.1080/03071847.2016.1265837. ISSN 0307-1847.</ref><ref>Child Rights International Network. „Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK“. crin.org (21-avgust 2019-yil). Qaraldi: 24-avgust 2019-yil.</ref><ref>Child Rights International Network. „Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies“ (21-avgust 2019-yil). Qaraldi: 24-avgust 2019-yil.</ref>. Baʼzi qurolli guruhlar rahbarlarining taʼkidlashicha, oʻsmirlar oʻzlarining yosh boʻlishlariga qaramay, jangovar boʻlinmaga jangchilar sifatida oʻzlarining fazilatlarini olib kelishadi, ular koʻpincha ajoyib darajada qoʻrqmas, chaqqon va chidamlidir<ref>Beber, Bernd; Blattman, Christopher (2013). "The Logic of Child Soldiering and Coercion" (en). International Organization 67 (1): 65–104. doi:10.1017/s0020818312000409. ISSN 0020-8183.</ref>. Baʼzi oʻsmirlar harbiy tashkilotlarga majburan jalb qilinsa, aldanib yoki pul bilan olinsa, boshqalari oʻz xohishi bilan qoʻshiladi<ref>Brett, R. Young soldiers : why they choose to fight. Boulder, Colo.: Lynne Rienner Publishers, 2004. ISBN 9781588262615. OCLC 53830868.</ref><ref>Child Soldiers International. „Des Milliers de vies à réparer“ (fr) (2016). 15-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 29-yanvar 2018-yil.</ref><ref>Manba Wessels, Michael (1997). "Child Soldiers". Bulletin of the Atomic Scientists 53 (4): 32. doi:10.1080/00963402.1997.11456787.</ref>. Buning sabablari koʻp. 2004-yilda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalarni oʻrganishda Reychel Brett va Irma Spekt harbiy xizmatga kirishni ragʻbatlantiradigan bir qator omillarga ishora qildilar, xususan: Qashshoqlik, shu jumladan taʼlim yoki ishga joylashish imkoniyatlarining yetishmasligi Urushning madaniy normallashuvi Yangi doʻstlar izlash Qasos (masalan, doʻstlar va qarindoshlarning oʻldirilganini koʻrgandan keyin) „Jangchi“ roli yetuklikka oʻtish marosimini taʼminlaydi degan umidlar<ref>Brett, R. Young soldiers : why they choose to fight. Boulder, Colo.: Lynne Rienner Publishers, 2004. ISBN 9781588262615. OCLC 53830868.</ref>. XX asrning oxirlari taxminan 1990-yillarda Kambodja qurolli kuchlari tomonidan yollangan bolaning quyidagi soʻzlari koʻplab bolalarning qoʻshilish fikrlariga xosdir: <blockquote>Men ota-onamda ovqat yoʻqligi va maktabga bormasligim sababli qoʻshildim. . . Men minalar haqida oʻylardim, lekin nima ham qilishimiz mumkin — bu buyruq [oldingi chiziqqa borish]. Bir kuni kimdir mening oldimda minani bosdi va u yaralanib vafot etdi. . . O‘shanda men 60 metr narida radio yonida turgan edim. Men uning oʻlganini koʻzim bilan koʻrdim. . . Men har bir boʻlimda yosh bolalarni koʻraman. . . Ishonchim komilki, yana bir-ikki yil askarligimcha qolaman. Harbiy bo‘lishni to‘xtatsam, hech qanday mahoratim yo‘qligi uchun biror joyda ishlolmayman. Men keyin nima qilishimni bilmayman. . .<ref name=":410">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=adc88bff-1916-4317-b184-d9079e7b0bb8|archive-url=https://web.archive.org/web/20190525205613/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=adc88bff-1916-4317-b184-d9079e7b0bb8|url-status=dead|archive-date=2019-05-25|title=Global Report on Child Soldiers|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2001|website=child-soldiers.org|access-date=2018-05-16}}</ref></blockquote> == Bolalarga taʼsiri == === Qurolli mojaro === Bolalarga harbiy hayotning taʼsir koʻlami birinchi marta xalqaro hamjamiyat tomonidan BMT Bosh Assambleyasi topshirgan „Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri“ (1996-yilda) nomi bilan inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machel tomonidan tayyorlangan yirik hisobotda maʼlum qilingan<ref>Machel. „Impact of armed conflict on children“ (1996). 8-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. Hisobot, ayniqsa, yosh bolalardan foydalanish bilan bogʻliq boʻlib, har yili dunyo boʻylab koʻp minglab bolalar oʻlib ketayotgani, mayib-majruh boʻlib, psixiatrik jarohatlar olganligi haqidagi dalillarni taqdim etgan<ref>Machel. „Impact of armed conflict on children“ (1996). 8-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. Grasa Machelning hisobotidan keyin oʻtkazilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar ruhiy kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi va xatti-harakatlari bilan bogʻliq muammolarning sezilarli darajada yuqori xavfiga duch kelishadi<ref name=":15">{{Cite web|url=https://www.scribd.com/document/328940882/Child-Soldiering-Impact-on-Childhood-Development-and-Learning-Capacity|title=Child soldiering: Impact on childhood development and learning capacity|last=Boothby, N|display-authors=et al|year=2010|access-date=30 January 2018}}</ref>. Masalan, Falastin va Ugandada olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, sobiq askar bolalarning yarmidan koʻpi travmadan keyingi stress buzilishi alomatlarini koʻrsatgan va Ugandadagi har oʻninchi boladan toʻqqiztasida ruhiy tushkunlik holati ijobiy boʻlgan. Falastinlik tadqiqot olib boruvchilar, shuningdek, qurolli toʻqnashuvlarda yuqori darajadagi zoʻravonlikka duchor boʻlgan bolalar boshqa bolalarga qaraganda tajovuzkorlik va agressiyani koʻrsatish ehtimoli koʻproq ekanligini aniqladilar. Ushbu taʼsirlarning umumiy taʼsiri odatda kattalardagi qashshoqlik va doimiy ishsizlikning yuqori xavfini oʻz ichiga oladi<ref>Boothby, N. „Child soldiering: Impact on childhood development and learning capacity“ (2010). Qaraldi: 30-yanvar 2018-yil.</ref> === Qo'lga olish === Human Rights Watch tashkilotiga bergan maʼlumotlarga koʻra, qurolli kuchlar va guruhlar yollangan bolalarni hibsga olganlarida ularga koʻproq zarar yetkaziladi<ref name=":50">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|title=Children Detained in War Zones|date=28 July 2016|access-date=21 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821224149/https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|archive-date=21 August 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar koʻpincha yetarli oziq-ovqatsiz, tibbiy yordamsiz yoki boshqa gʻayriinsoniy sharoitlarda hibsga olinadi va baʼzilari hibs paytida jismoniy va jinsiy qiynoqlarga duchor boʻlishadi. Baʼzilari oilasi bilan qoʻlga olinadi yoki oila aʼzolaridan birining faoliyati tufayli hibsga olinadi. Advokatlar va qarindoshlarning har qanday sud majlisida ishtiroki koʻpincha taqiqlanadi<ref name=":50">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|title=Children Detained in War Zones|date=28 July 2016|access-date=21 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821224149/https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|archive-date=21 August 2016|url-status=live}}</ref>. === Harbiy tayyorgarlik === Boshqa tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, bolalarni, shu jumladan katta yoshdagi bolalarni harbiy xizmatga olish, hatto ular balogʻatga yetgunga qadar qurolli toʻqnashuvlarda qoʻllanilmasa ham, zararli taʼsir koʻrsatadi. Qoʻshma Shtatlardagi harbiy akademiklar harbiy tayyorgarlikni (barcha yoshdagi) doimiy stress sharoitida „intensiv singdirish“ sifatida tavsiflaydilar, uning asosiy maqsadi chaqiriluvchilarning soʻzsiz va darhol boʻysunishini oʻrgatishdir<ref>McGurk, Dennis „Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members“,. Military life: The psychology of serving in peace and combat Adler: . Westport: Praeger Security International, 2006 — 13–31 bet. ISBN 978-0275983024. </ref>. Ilmiy tadqiqotlarlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmirlar kattalarga qaraganda yuqori stressli muhitga moyil, masalan, boshlangʻich harbiy tayyorgarlikka, ayniqsa bolalik davridagi qiyinchiliklarga duchor boʻlganlar oʻzlarini koʻproq himoyasiz sezishadi. Harbiy xizmatga chaqirilganlar urushga yuborilishidan oldin ham vafot etishi mumkin. Ayniqsa AQShda oʻz joniga qasd qilishga urinish xavfi yuqori<ref>Ursano, Robert J.; Kessler, Ronald C.; Stein, Murray B.; Naifeh, James A.; Aliaga, Pablo A.; Fullerton, Carol S.; Wynn, Gary H.; Vegella, Patti L. et al. (1 July 2016). "Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers" (en). JAMA Psychiatry 73 (7): 741–9. doi:10.1001/jamapsychiatry.2016.0600. ISSN 2168-622X. PMID 27224848. PMC 4937827.</ref>. AQSh va Buyuk Britaniyada ruhiy kasalliklarning yuqori xavfi<ref>Goodwin, L.; Wessely, S.; Hotopf, M.; Jones, M.; Greenberg, N.; Rona, R. J.; Hull, L.; Fear, N. T. (2015). "Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population?" (en). Psychological Medicine 45 (9): 1881–1891. doi:10.1017/s0033291714002980. ISSN 0033-2917. PMID 25602942.</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish xavfi yuqori<ref>Head, M.; Goodwin, L.; Debell, F.; Greenberg, N.; Wessely, S.; Fear, N. T. (1 August 2016). "Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel" (en). Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology 51 (8): 1171–1180. doi:10.1007/s00127-016-1177-8. ISSN 0933-7954. PMID 26864534. PMC 4977328.</ref><ref>Mattiko, Mark J.; Olmsted, Kristine L. Rae; Brown, Janice M.; Bray, Robert M. (2011). "Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel". Addictive Behaviors 36 (6): 608–614. doi:10.1016/j.addbeh.2011.01.023. PMID 21376475</ref> va zoʻravonlik xulq-atvorining yuqori xavfi<ref>MacManus, Deirdre; Dean, Kimberlie; Jones, Margaret; Rona, Roberto J; Greenberg, Neil; Hull, Lisa; Fahy, Tom; Wessely, Simon et al. (2013). "Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study". The Lancet 381 (9870): 907–917. doi:10.1016/s0140-6736(13)60354-2. PMID 23499041.</ref><ref>Bouffard, L A (2005). "The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience". Armed Forces & Society 31 (2): 273–295. doi:10.1177/0095327x0503100206</ref><ref>Merrill, Lex L.; Crouch, Julie L.; Thomsen, Cynthia J.; Guimond, Jennifer; Milner, Joel S. (August 2005). "Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates". Military Medicine 170 (8): 705–709. doi:10.7205/milmed.170.8.705. ISSN 0026-4075. PMID 16173214.</ref> chaqiriluvchilarning harbiy xizmatga kirishdagi holatiga, yoshiga bogʻliq. Harbiy muhit, shuningdek, zoʻravonlik va jinsiy zoʻravonlikning yuqori darajasi bilan tavsiflanadi<ref>UK, Ministry of Defence. „British Army: Sexual Harassment Report“ (2015). 9-mart 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Canada, Statcan [official statistics agency]. „Sexual Misconduct in the Canadian Armed Forces, 2016“ (en). statcan.gc.ca (2016). 30-mart 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Marshall, A; Panuzio, J; Taft, C (2005). "Intimate partner violence among military veterans and active duty servicemen" (en). Clinical Psychology Review 25 (7): 862–876. doi:10.1016/j.cpr.2005.05.009. PMID 16006025</ref>. Harbiy xizmatga chaqirish amaliyotlari oʻsmirlik davridagi bolalarning zaif tomonlariga zarba berishi ham aniqlangan. Xususan, Germaniya<ref>Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns. Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany, 2016. </ref>, Buyuk Britaniya<ref>Gee, D. „Army visits London's poorest schools most often“. 29-may 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 10-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Gee. „Informed Choice? Armed forces recruitment practices in the United Kingdom“ (2008). 13-dekabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil. </ref><ref>Gee, David; Taylor, Rachel (1 November 2016). "Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army?". The RUSI Journal 161 (6): 36–48. doi:10.1080/03071847.2016.1265837. ISSN 0307-1847.</ref> va AQSh<ref>Hagopian, Amy; Barker, Kathy (1 January 2011). "Should We End Military Recruiting in High Schools as a Matter of Child Protection and Public Health?". American Journal of Public Health 101 (1): 19–23. doi:10.2105/ajph.2009.183418. ISSN 0090-0036. PMID 21088269. PMC 3000735</ref><ref>American Public Health Association. „Cessation of Military Recruiting in Public Elementary and Secondary Schools“. apha.org (2012). 13-dekabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil.</ref><ref>„Soldiers of Misfortune: Abusive U.S. Military Recruitment and Failure to Protect Child Soldiers“(ingl.), American Civil Liberties Union. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil.</ref> dalillari shuni koʻrsatdiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kambagʻal oilalardan boʻlgan bolalarni xavf va cheklovlarni oʻtkazib yuboradigan marketing yordamida nishonga olishadi. Baʼzi akademiklarning taʼkidlashicha, bunday marketing oʻsmirlik davrida hissiy jihatdan asoslangan qarorlar qabul qilishda psixologik moyillikdan foydalanadi<ref>Strasburger, V C. Children, adolescents, and the media (Chapter 1), Wilson, Barbara J., Jordan, Amy B. (Amy Beth), Third, Los Angeles: Sage, 2013. ISBN 9781412999267. OCLC 820450764</ref><ref>Louise, R. „The recruitment of children by the UK armed forces: A critique from health professionals“ (en-GB), Medact (17-noyabr 2016-yil). Qaraldi: 31-yanvar 2018-yil.</ref><ref>Spear, L. P. (June 2000). "The adolescent brain and age-related behavioral manifestations". Neuroscience and Biobehavioral Reviews 24 (4): 417–463. doi:10.1016/s0149-7634(00)00014-2. ISSN 0149-7634. PMID 10817843.</ref><ref>Medact. „House of Commons Defence Committee Inquiry into Armed Forces and Veterans Mental Health: Written Evidence Submitted by Medact“ (2018). 15-noyabr 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-mart 2018-yil. </ref>. == Xalqaro huquq == === Bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish === '''Bolaning taʼrifi''' Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya bola deb 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni deb belgilab bergan. Parij tamoyillari qurolli kuchlar yoki qurolli guruh bilan bogʻlangan bolani quyidagicha belgilaydi: <blockquote>…qurolli kuchlar yoki qurolli guruh tomonidan har qanday lavozimda, shu jumladan, ular bilan cheklanmagan holda, jangchilar, oshpazlar, yuk tashuvchilar, josuslar yoki jinsiy maqsadlar uchun, yoki boʻlmasa xabarchilar sifatida foydalaniladigan 18 yoshga to‘lmagan har qanday shaxsdir.</blockquote> Hujjat Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi tomonidan tasdiqlangan. Bu nafaqat harbiy harakatlarda qatnashayotgan balki bevosita uning yaqinida ishtirok etayotgan bolalarga tegishli. '''15 yoshgacha boʻlgan bolalar''' 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar (1977-yil, 77.2-modda)<ref name=":25">{{Cite web|url=https://www.icrc.org/eng/assets/files/other/icrc_002_0321.pdf|title=Protocols additional to the Geneva Conventions of 12 August 1949|last=International Committee of the Red Cross|year=1977|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20170307150937/https://www.icrc.org/eng/assets/files/other/icrc_002_0321.pdf|archive-date=7 March 2017|url-status=live}}</ref>, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (1989) va Xalqaro jinoiy sudning Rim statuti (2002) hammasi mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlarga va qurolli boʻlmagan kuchlarga bolalarni ishlatishni taqiqlaydi. Davlatlarning qurolli guruhlari 15 yoshgacha bo‘lgan bolalarni bevosita qurolli to‘qnashuvlarda (texnik jihatdan „jang“ harakatlarda) ishlatadigan boʻlsa bu [[urush jinoyati sifatida tan olingan<ref>{{Cite web|url=https://www.icc-cpi.int/nr/rdonlyres/ea9aeff7-5752-4f84-be94-0a655eb30e16/0/rome_statute_english.pdf|title=Rome Statute of the International Criminal Court (A/CONF.183/9)|year=1998|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180318090721/https://www.icc-cpi.int/nr/rdonlyres/ea9aeff7-5752-4f84-be94-0a655eb30e16/0/rome_statute_english.pdf|archive-date=18 March 2018|url-status=live}}</ref>. '''18 yoshgacha bo'lgan bolalar''' Qurolli kuchlarga ega boʻlgan aksariyat mamlakatlar shuningdek, bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) (2000-yil) va Bolalar mehnatining eng yomon shakllari (1999-yilda boʻlib oʻtgan) konvensiyasining yuqori standartlari bilan bogʻliq boʻlib, ular bolalarni 18 yoshga yetguncha majburiy yollashni taqiqlaydi<ref>Child Soldiers International. „International laws and child rights“(ingl.). Qaraldi: 25-yanvar 2018-yil.</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:11300:0::NO::P11300_INSTRUMENT_ID:312327|title=Ratifications of C182 – Worst Forms of Child Labour Convention, 1999 (No. 182)|last=International Labour Organization|website=ilo.org|language=en|access-date=30 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180130053725/http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:11300:0::NO::P11300_INSTRUMENT_ID:312327|archive-date=30 January 2018|url-status=live}}</ref>. OPAC protokoli, shuningdek, hali ham bolalarni (16 yoshdan boshlab) yollash bilan shugʻullanadigan hukumatlardan „18 yoshga toʻlmagan shaxslar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrishni“ talab qiladi. Bundan tashqari, OPAC nodavlat qurolli guruhlarga garchi buning qonuniy kuchi mavhum boʻlsa-da, har qanday sharoitda bolalarni yollashni taqiqlaydi<ref>Geneva Call. „Engaging nonstate armed groups on the protection of children: Towards strategic complementarity“ (2012). 22-mart 2015-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil. </ref><ref>Child Soldiers International. „A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups“ (2016). 8-mart 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 19-yanvar 2018-yil.</ref> Dunyodagi eng yuqori standart Afrikaning Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Xartiyasi<ref>African Commission on Human and Peoples' Rights. „African Charter on the Rights and Welfare of the Child“. achpr.org (2018). 21-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref> tomonidan belgilangan, u mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni har qanday sharoitda ham yollashni taqiqlaydi. Afrikaning aksariyat davlatlari Xartiyani ratifikatsiya qilgan<ref>African Commission on Human and Peoples' Rights. „African Charter on the Rights and Welfare of the Child“. achpr.org (2018). 21-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. '''Cheklovlar va bo'shliqlar''' Yuqoridagi shartnomalarning hech biri bolalarning "jangovar harakatlarda" bilvosita ishtirok etishini yoki ularda (ya'ni, jangovar harakatlardan uzoqda) harbiy amaliyotga hissa qo'shishni aniq taqiqlamaydi. OPAC aʼzosi boʻlmagan mamlakatqurolli kuchlar Jeneva konvensiyalarining I Protokolida belgilangan quyi standartlarga boʻysunadilar, bu esa qurolli kuchlarga oʻn besh yoshdan oshgan bolalarni jangovar harakatlarda qoʻllashga va ixtiyoriy ravishda kuzatuvchi sifatida qatnashgan yosh bolalardan foydalanishga guvoh boʻlsalar bu haqida xabar beradilar: Xalqaro Qizil Xoch Qoʻmitasi mojaro tomonlariga „barcha zarur choralarni koʻrish“ni taklif qildi, bu yakuniy matnda „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ kerak, bu butunlay taqiq emas, chunki amalga oshirish mumkin degan maʼnoni anglatadi „bajarilishi yoki amalga oshirilishi mumkin.“ „Harbiy harakatlarda ishtirok etish“ bandi boʻyicha muzokaralar chogʻida koʻngilli bolalarning harbiy maʼlumotlarni yigʻish va uzatish, tashishda yordam berish kabilar harbiy harakatlarga bilvosita jalb etish deb baholanadi. Biroq, 1949-yil 12-avgustdagi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha va 1977-yilda qabul qilingan Xalqaro qurolli boʻlmagan mojarolar qurbonlarini himoya qilish toʻgʻrisidagi II Protokolning 4.3.c moddasida „oʻn besh yoshga toʻlmagan bolalar“ qurolli kuchlar yoki guruhlarga chaqirilmaydi va jangovar harakatlarda qatnashishi mumkin emas". deyiladi. == Bolalarni ozod qilish va reintegratsiya qilish standartlari == OPAC hukumatlardan harbiy harakatlarda yollangan yoki foydalanilgan bolalarni o‘z yurisdiksiyasi doirasida demobilizatsiya qilishni hamda ularning jismoniy va ruhiy holatlarini tiklanishi va ijtimoiy reintegratsiyasi uchun yordam ko‘rsatishni talab qiladi<ref name="OptProto">{{cite web|url=http://www.unicef.org/crc/index_30203.html|title=UNICEF: Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child|date=30 November 2005|work=UNICEF|access-date=2 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141006095424/http://www.unicef.org/crc/index_30203.html|archive-date=6 October 2014|url-status=live}} {{cite journal|last1=Yun|first1=Seira|year=2014|title=Breaking Imaginary Barriers: Obligations of Armed Non-State Actors Under General Human Rights Law – The Case of the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child|journal=Journal of International Humanitarian Legal Studies|volume=5|issue=1–2|pages=213–257|ssrn=2556825|doi=10.1163/18781527-00501008}}</ref>. Urush, fuqarolarning tartibsizliklari, fuqarolar urushi, turli qurolli toʻqnashuvlar va boshqa favqulodda vaziyatlarda bolalar va yoshlarni, shuningdek, Birlashgan Millatlar Tashkilotining Favqulodda va qurolli toʻqnashuvlarda ayollar va bolalarni himoya qilish toʻgʻrisidagi deklaratsiyasiga muvofiq himoya qilishni taklif etadi. Qurolli guruhlarning sobiq aʼzolarini tegishli ravishda qurolsizlantirish, demobilizatsiya qilish va reintegratsiya qilish jarayonlari uchun Birlashgan Millatlar Tashkiloti 2006-yilda Integratsiyalashgan standartlarni ishlab chiqishni boshladi<ref>{{Cite book|title=Child soldiers, adult interests : the global dimensions of the Sierra Leonean tragedy|last=John-Peter.|first=Pham|date=2005|publisher=Nova Science Publishers|isbn=9781594546716|location=New York|oclc=61724289}}</ref> . == Harbiy jinoyatlar == Hozirda bolalarni urush jinoyatlari uchun urush qonunlarida belgilangan javobgarlikka tortilishi kerakmi, degan fikr mavjud<ref name="McCollough-2008-03-10">Lauren McCollough, [http://www.crimesofwar.org/onnews/News-Khadr.html The Military Trial of Omar Khadr: Child Soldiers and the Law] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080512083222/http://www.crimesofwar.org/onnews/News-Khadr.html |date=12 May 2008 }}, [http://www.crimesofwar.org/about/about.html Crimes of War Project] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081222121657/http://www.crimesofwar.org/about/about.html |date=22 December 2008 }} 10 March 2008</ref>. Xalqaro huquq urush jinoyatlarini sodir etgan bolalarni jinoiy javobgarlikka tortishni taqiqlamaydi, biroq Bola huquqlari to‘g‘risidagi konvensiyaning 37-moddasida belgilanganidek, bola olishi mumkin bo‘lgan jazo cheklanadi: „oʻn sakkiz yoshga toʻlmagan shaxslar tomonidan sodir etilgan jinoyatlarga o‘lim jazosi ham, ozod qilish imkoniyatisiz umrbod qamoq jazosi ham belgilanmaydi“<ref>{{Cite web|url=https://genevacall.org/wp-content/uploads/dlm_uploads/2013/12/Engaging-Nonstate-Armed-Groups-on-the-Protection-of-Children-Towards-Strategic-Complementarity-International-Peace-Institute..pdf|title=Engaging nonstate armed groups on the protection of children: Towards strategic complementarity|last=Geneva Call|year=2012|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20150322034945/http://www.genevacall.org/wp-content/uploads/dlm_uploads/2013/12/Engaging-Nonstate-Armed-Groups-on-the-Protection-of-Children-Towards-Strategic-Complementarity-International-Peace-Institute..pdf|archive-date=22 March 2015|url-status=dead}}</ref>. '''Syerra-Leone misoli''' Syerra-Leoneda yuz bergan fuqarolar urushidan soʻng, BMT Syerra-Leone boʻyicha Maxsus sudga (SCSL) 15 va undan katta yoshdagi sobiq jangchilarni gumanitar qonunlarni, shu jumladan urush jinoyatlarini buzganliklari uchun sud qilishni buyurdi. Biroq, Parij tamoyillari qurolli toʻqnashuvlarda qatnashgan bolalar, hatto ular jinoyatchi boʻlsa ham, birinchi navbatda qurbon sifatida koʻrilishi kerak degan fikrni ilgari surdi: Ushbu tamoyil Sud nizomida oʻz aksini topgan boʻlib, u jinoiy javobgarlikka tortishni istisno qilmagan, lekin sobiq askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiya qilish zarurligini taʼkidlab oʻtgan. Syerra-Leone mamlakat tribunalining birinchi bosh prokurori David Crane nizomni qanchalik jirkanch jinoyatlar sodir etgan bo‘lishidan qatʼi nazar, bolalarning o‘zini emas, balki bolalarni ishga yollagan kishilarni jinoiy javobgarlikka tortish foydasiga talqin qildi<ref> [http://www.diplomatie.gouv.fr/en/IMG/pdf/Paris_Conference_Principles_English_31_January.pdf The Paris Principles and Guidelines on Children associated with armed forces or armed groups] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150923215047/http://www.diplomatie.gouv.fr/en/IMG/pdf/Paris_Conference_Principles_English_31_January.pdf |date=23 September 2015 }}, February 2007. Section "Treatment of children accused of crimes under international law", p. 9 </ref>. '''Omar Khadr misoli''' AQShda prokurorlar kanadalik Omar Khadrni Afgʻonistonda 16 yoshga toʻlmaganida va Tolibon safida AQSh kuchlariga qarshi jang qilganlikda aybladilar<ref>{{cite news|url=http://ca.reuters.com/article/domesticNews/idCATRE67847020100809|title=Omar Khadr's Confession Can Be Used at Guantanamo Trial|author=Jane Sutton|date=9 August 2010|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180806024727/https://ca.reuters.com/article/domesticNews/idCATRE67847020100809|archive-date=6 August 2018|url-status=live}}</ref>. Ushbu jinoyatlarga AQSh qonunchiligiga koʻra umrbod qamoq jazosi beriladi<ref name="McCollough-2008-03-10" />. 2010-yilda qiynoq va tazyiq ostida boʻlgan Xadr urush qonunlarini buzgan holda qotillik, qotillikka urinish, fitna, terrorizmga moddiy yordam koʻrsatish va josuslikda aybdor deb topildi<ref>{{cite web|url=http://media.miamiherald.com/smedia/2010/10/26/10/stip.source.prod_affiliate.56.pdf|title=USvKhadr Stipulation of Fact|date=25 October 2010|access-date=30 November 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20111002161209/http://media.miamiherald.com/smedia/2010/10/26/10/stip.source.prod_affiliate.56.pdf|archive-date=2 October 2011|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.cnn.com/2010/US/10/25/khadr.plea/|title=Youngest Guantanamo detainee pleads guilty|last=Meserve|first=Jeanne|author2=CNN Wire Staff|date=25 October 2010|publisher=CNN|access-date=29 October 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101026132342/http://www.cnn.com/2010/US/10/25/khadr.plea/|archive-date=26 October 2010|url-status=live}}</ref>. Khadrni bir yillik qamoqdan soʻng Kanadaga deportatsiya qilinishini koʻrsatadigan kelishuv bitimining bir qismi sifatida taklif qilindi. Umar Khadr Guantanamo qamoqxonasida qoldi va Kanada hukumati uning vataniga qaytarilishini kechiktirgani uchun xalqaro tanqidlarga uchradi<ref>{{cite news | url=https://www.cbc.ca/news/world/khadr-to-return-to-canada-lawyer-1.905780 | publisher=CBC News | title=Khadr to return to Canada: lawyer | date=25 October 2010 | access-date=30 November 2011 | archive-url=https://web.archive.org/web/20101028080624/https://www.cbc.ca/news/world/khadr-to-return-to-canada-lawyer-1.905780 | archive-date=28 October 2010 | url-status=live}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.cbc.ca/news/canada/story/2012/07/20/khadr-canada-us.html |title=Toews' request delays Khadr's transfer to Canada |date=20 July 2012 |publisher=CBC News |access-date=26 July 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120727002758/http://www.cbc.ca/news/canada/story/2012/07/20/khadr-canada-us.html |archive-date=27 July 2012 |url-status=live }}</ref>. Oxir-oqibat, Khadr 2012-yil sentabr oyida Kanada qamoqxonasiga oʻtkazildi va 2015-yil may oyida Alberta sudyasi tomonidan garov evaziga ozod qilindi. 2016-yilda Xadr AQShning harbiy jinoyatchi sifatida hukm qilinganligi ustidan shikoyat qilgan<ref>{{Cite web|title = 'Freedom is way better than I thought,' says Omar Khadr|url = http://www.cbc.ca/news/canada/edmonton/omar-khadr-free-on-bail-vows-to-prove-he-is-a-good-person-1.3065692|publisher = Canadian Broadcasting Corporation|access-date = 8 February 2016|archive-url = https://web.archive.org/web/20160131211649/http://www.cbc.ca/news/canada/edmonton/omar-khadr-free-on-bail-vows-to-prove-he-is-a-good-person-1.3065692|archive-date = 31 January 2016|url-status = live}}</ref>. BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili hukm chiqarilishidan oldin AQShning Guantanamodagi harbiy komissiyasiga maktub yozib, Khadrni reabilitatsiya dasturiga muvofiq qoʻyib yuborishni soʻrab murojaat qilgan<ref name=":0">{{Cite news|url=http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|title=Khadr should go back to Canada: UN official|last=CBC News|date=27 October 2010|publisher=Canadian Broadcasting Corporation|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20171129025923/http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|archive-date=29 November 2017|url-status=live}}</ref>. Oʻz maktubida u Khadr „oʻsmir askarbola hikoyasini ifodalaydi: vijdonsiz guruhlar tomonidan kattalarning oʻzlari tushunmaydigan janglarda qatnashish taklifi bilan harakat qilish uchun yollangan“.ini aytadi<ref name=":0">{{Cite news|url=http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|title=Khadr should go back to Canada: UN official|last=CBC News|date=27 October 2010|publisher=Canadian Broadcasting Corporation|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20171129025923/http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|archive-date=29 November 2017|url-status=live}}</ref>. == Birlashgan Millatlar Tashkilotining roli == === Tarixi === Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning yakuniy matni (1989-yilda qabul qlingan) 18 yoshgacha boʻlgan barcha bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlamaganidan keyin bolalar huquqlari himoyachilarining hafsalasi pir boʻldi va ular bu maqsadga erishish uchun yangi shartnoma tuzishni talab qila boshladilar<ref name=":02">{{Cite book|title=Campaigning for justice: Human rights advocacy in practice|last=Becker|first=J|publisher=Stanford University Press|year=2013|isbn=9780804774512|location=Stanford, California|pages=11–31|chapter=Campaigning to stop the use of child soldiers|oclc=837635842}}</ref><ref name=":24">{{Cite web|url=http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on Involvement of Children in Armed Conflict (OP/CAC)|last=Brett|first=R|year=2005|website=International Council on Human Rights Policy & International Commission of Jurists|access-date=4 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20120416195918/http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|archive-date=16 April 2012|url-status=live}}</ref>. Natijada, yangi tashkil etilgan Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita ikkita tavsiya berdi: birinchidan, qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri boʻyicha BMTdan yirik tadqiqot oʻtkazishni soʻrash; ikkinchidan, konvensiyaga qo‘shimcha protokol bo‘yicha muzokaralar olib borish uchun BMTning Inson huquqlari bo‘yicha komissiyasi aʼzolaridan iborat ishchi guruhini tuzish. Har ikkala taklif ham qabul qilindi<ref name=":02">{{Cite book|title=Campaigning for justice: Human rights advocacy in practice|last=Becker|first=J|publisher=Stanford University Press|year=2013|isbn=9780804774512|location=Stanford, California|pages=11–31|chapter=Campaigning to stop the use of child soldiers|oclc=837635842}}</ref><ref name=":24">{{Cite web|url=http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on Involvement of Children in Armed Conflict (OP/CAC)|last=Brett|first=R|year=2005|website=International Council on Human Rights Policy & International Commission of Jurists|access-date=4 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20120416195918/http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|archive-date=16 April 2012|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitaga javob berar ekan, „qurolli toʻqnashuvlar natijasida dunyoning koʻplab qismlarida bolalarning ahvoli keskin yomonlashganini“ tan oldi va inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machelga yirik tadqiqot oʻtkazishni topshirdi<ref name=":11">{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/mandate/special-representative-of-the-secretary-general-for-children-and-armed-conflict/|title=Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|last=Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|year=2018|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180129004604/https://childrenandarmedconflict.un.org/mandate/special-representative-of-the-secretary-general-for-children-and-armed-conflict/|archive-date=29 January 2018|url-status=live}}</ref>. Machel hisoboti, Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri, 1996-yilda nashr etilgan Hisobotda qayd etilgan: <blockquote>Hech shubha yoʻqki, eng dolzarb ustuvor vazifalardan biri 18 yoshgacha boʻlgan barchani qurolli kuchlar safidan chetlashtirishdir<ref name=":14">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/graca/a51-306_en.pdf|title=Impact of armed conflict on children|last=Machel|first=G|year=1996|access-date=2018-01-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20170708004644/https://www.unicef.org/graca/a51-306_en.pdf|archive-date=8 July 2017|url-status=live}}</ref></blockquote> Shu bilan birga, BMTning Inson huquqlari boʻyicha komissiyasi bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanish boʻyicha standartlarni oshirish boʻyicha muzokaralar olib borish uchun ishchi guruh tuzdi. Murakkab muzokaralar va global kampaniyadan soʻng, yangi shartnoma 2000-yilda Bolalar huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning qurolli mojarolarga jalb etilishi toʻgʻrisidagi fakultativ protokoli sifatida kelishib olindi. Shartnoma bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda bevosita ishtirok etishini ham, ularni 16 yoshdan boshlab mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga jalb qilishni ham taqiqlaydi<ref name=":1">{{Cite web|url=http://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/OPACCRC.aspx|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict|year=2000|website=ohchr.org|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20130502015246/http://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/OPACCRC.aspx|archive-date=2 May 2013|url-status=dead|access-date=22 March 2018}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi 2000-yil 25-maydagi 54/263- rezolyutsiya bilan shartnomani Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokol sifatida qabul qildi. Protokol 2002-yil 12-fevralda kuchga kirdi<ref>{{Cite journal|date=November 2000|title=United Nations General Assembly: Optional Protocols to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict and on the Sale of Children, Child Prostitution and Child Pornography|url=http://dx.doi.org/10.1017/s0020782900009335|journal=International Legal Materials|volume=39|issue=6|pages=1285–1297|doi=10.1017/s0020782900009335|s2cid=232255513|issn=0020-7829}}</ref>. === Bosh kotibning bolalar va qurolli mojarolar bo'yicha maxsus vakili === Machelning eʼlon qilgan hisoboti BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili (SRSG-CAAC) uchun yangi mandatga olib keldi<ref>Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict. „Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict“ (en-US). United Nations (2018). 29-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. SRSG vazifalari orasida Bosh kotibning bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha yillik hisoboti loyihasini ishlab chiqish kiradi, unda butun dunyodan bolalarni yollash va ulardan foydalanishning eng yomon holatlari roʻyxati va tavsifi sanab oʻtilgan<ref>{{Cite web|url=https://foreignpolicy.com/2017/08/16/confidential-u-n-report-accuses-saudi-coalition-of-killing-hundreds-of-children-in-yemen-conflict/|title=Confidential U.N. Report Accuses Saudi Coalition of Killing Hundreds of Yemeni Kids|last=Lynch|first=Colum|date=16 August 2017|website=Foreign Policy|language=en|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180323092442/https://foreignpolicy.com/2017/08/16/confidential-u-n-report-accuses-saudi-coalition-of-killing-hundreds-of-children-in-yemen-conflict/|archive-date=23 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Xavfsizlik Kengashi === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Xavfsizlik Kengashi muntazam ravishda munozaralar, hisobotlarni qabul qilish va „Qurolli toʻqnashuvdagi bolalar“ sarlavhasi ostida rezolyutsiyalarni qabul qilish uchun yigʻiladi. Ushbu masala boʻyicha birinchi rezolyutsiya 1261-sonli qaror 1999-yilda qabul qilingan<ref name="UN_SRES12611999">{{UN document|docid=S-RES-1261(1999)|type=Resolution|body=Security Council|year=1999|resolution_number=1261|accessdate=20 July 2008}}</ref>. 2004-yilda 1539-sonli rezolyutsiya bir ovozdan qabul qilindi, u askar bolalardan foydalanishni qoraladi va BMT Bosh kotibiga monitoring va hisobot berish mexanizmi deb nomlanuvchi amaliyotni kuzatish va hisobot berish vositasini yaratishni topshirdi<ref>{{cite news|url=http://www.reliefweb.int/rw/rwb.nsf/db900SID/ACOS-64DFZ7?OpenDocument|title=Security Council condemns recruitment of child soldiers, asks Secretary-General to devise monitoring mechanism|date=22 April 2004|publisher=[[ReliefWeb]]}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.unicef.org/protection/57929_57997.html|title=Monitoring and Reporting Mechanism (MRM) on grave violations of children's rights in situations of armed conflict|work=UNICEF|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20180323154757/https://www.unicef.org/protection/57929_57997.html|archive-date=23 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi === Bosh kotib bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha har yili yillik hisobotini eʼlon qiladi<ref>{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/virtual-library/|title=Library of the Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|last=Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|year=2018|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180129013116/https://childrenandarmedconflict.un.org/virtual-library/|archive-date=29 January 2018|url-status=live}}</ref>. 2017-yilgi hisobotda 2016-yilda qurolli guruhlar tomonidan bolalardan keng foydalanilgan 14 ta davlat (Afg‘oniston, Kolumbiya, Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Iroq, Mali, Myanma (Birma) , Nigeriya, Filippin, Somali, Janubiy Sudan, Sudan, Suriya, va Yaman) va davlat qurolli kuchlari jangovar harakatlarda bolalardan foydalangan oltita davlat (Afgʻoniston, Myanma (Birma), Somali, Sudan, Janubiy Sudan va Suriya)<ref>United Nations Secretary-General. „Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017“. United Nations (2017). 25-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-yanvar 2018-yil. </ref> davlatlarini keltiradi. 2011-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun ekstremal chora-tadbirlar hisobotiga koʻra, mojaro hududlarida zoʻravonlik harakatlariga jalb qilingan bolalar masalasini koʻtargan<ref>„Extreme Measures | Abuses against Children Detained as National Security Threats“(ingl.), Human Rights Watch (28-iyul 2016-yil). Qaraldi: 28-mart 2018-yil.</ref>. == Bugungi kunda harbiy xizmatdagi bolalar - mintaqa va mamlakatlar bo'yicha == Ushbu bo'lim bugungi kunda bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanishni o'z ichiga oladi. === Afrika === 2003-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotining Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi maʼlumotlariga koʻra, butun dunyo boʻylab davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarda qatnashgan bolalarning yarmidan koʻpi Afrikada boʻlgan. 2004-yilda Child Soldiers International tashkiloti maʼlumotlariga koʻra, qitʼada 100 000 bolalar davlat va nodavlat qurolli kuchlarda foydalanilgan<ref name="CSUCS-1">[https://web.archive.org/web/20091226221427/http://www.child-soldiers.org/document/get?id=743 Child soldiers global report 2004: Africa Regional overview], [http://www.child-soldiers.org/contact/contact Child Soldiers International] {{webarchive|url=https://archive.today/20070703045854/http://www.child-soldiers.org/contact/contact|date=3 July 2007}}.<!--Retrieved April 2009--></ref> va 2008-yildagi hisob-kitoblarga koʻra, jami 120 000 bola yoki harbiy harakatlarda qatnashgan<ref>{{Cite journal|last=Rakisits|first=Claude|date=1 December 2008|title=Child Soldiers in the East of the Democratic Republic of the Congo|journal=Refugee Survey Quarterly|language=en|volume=27|issue=4|pages=108–122|doi=10.1093/rsq/hdn054|issn=1020-4067|url=http://doc.rero.ch/record/291705/files/hdn054.pdf}}</ref>. Afrikaning aksariyat mamlakatlari ratifikatsiya qilgan Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Afrika Xartiyasi (1990-yil) 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni barcha turdagi harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlaydi. Ushbu qabul qilingan xartiyaga qaramay, BMT maʼlumotlariga koʻra, 2016-yilda Afrikaning yetti davlatida (Markaziy Afrika Respublikasi, Nigeriya, Kongo Demokratik Respublikasi, Somali, Mali, Janubiy Sudan, Sudan) bolalar qurolli guruhlar va uchtasida (Sudan, Somali va Janubiy Sudan) davlat qurolli kuchlari tomonidan foydalanilgan<ref>United Nations Secretary-General. „Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017“. United Nations (2017). 25-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-yanvar 2018-yil.</ref>. Afrikada joylashgan harbiy tashkilotlardagi bolalar sonini kamaytirish boʻyicha xalqaro saʼy-harakatlar 1997-yilda ishlab chiqilgan Keyptaun tamoyillaridan keyin boshlandi<ref name=":18">{{cite web|url=http://www.unicef.org/emerg/files/Cape_Town_Principles(1).pdf|title=Cape Town Principles and Best Practices|date=April 1997|publisher=UNICEF|pages=8|access-date=26 August 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927182848/http://www.unicef.org/emerg/files/Cape_Town_Principles(1).pdf|archive-date=27 September 2007|url-status=live}}</ref>. Prinsiplar Afrika hukumatlariga oʻsha paytda muzokaralar olib borilayotgan OPAC majburiyatlarini bajarishni va harbiy xizmatga yollash uchun minimal yoshni 15 dan 18 ga oshirishni taklif qildi<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref>. Prinsiplar, shuningdek, bola askarga 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni „har qanday turdagi muntazam yoki tartibsiz qurolli kuchlar yoki guruhning har qanday maqomdagi bir qismi boʻlgan … shu jumladan jinsiy maqsadlar uchun yollangan qizlarni ham qamrab oladi“ . . ."<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref>. 2007-yilda Parijda boʻlib oʻtgan „Urushdan ozod bolalar“ konferensiyasi Parij tamoyillarini ishlab chiqdi, ular Keyptaun tamoyillarini takomillashtirish va yangilash, ularni global miqyosda qoʻllash va hozirgi bolalar askarlarini qayta integratsiya qilishning amaliy yondashuvini belgilab berdi<ref name="UNICEF12">[http://www.unicef.org/media/media_38208.html <nowiki>[1]</nowiki>] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180114184025/https://www.unicef.org/media/media_38208.html |date=14 January 2018 }}, UNICEF press release</ref> . === Markaziy Afrika Respublikasi === Markaziy Afrika Respublikasida qurolli guruhlar tomonidan bolalardan foydalanish tarixdan keng tarqalgan. 2012 va 2015-yillar oraligʻida 10 000 ga yaqin bolalar milliy qurolli mojarolarda qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan<ref name=":03">{{Cite news|url=https://www.unicef.org/media/media_85654.html|title=Central African Republic: Children brutally targeted in weekend violence|last=UNICEF|access-date=13 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180114184037/https://www.unicef.org/media/media_85654.html|archive-date=14 January 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. 2016-yil maʼlumotlariga koʻra bu haliyam davom etmoqda. Musulmon Séléka qurolli guruhlar koalitsiyasi va asosan nasroniylardan iborat Anti-balaka jangarilari bolalardan shu tarzda ayovsiz foydalangan. Baʼzilarining yoshi sakkizda<ref name=":16">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/shop/des-milliers-de-vies-rparer|title=Des Milliers de vies à réparer|last=Child Soldiers International|year=2016|website=Child Soldiers International|language=fr|access-date=13 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180115042637/https://www.child-soldiers.org/shop/des-milliers-de-vies-rparer|archive-date=15 January 2018|url-status=dead}}</ref>. 2015-yil may oyida boʻlib oʻtgan Forum de Bangui (hukumat, parlament, qurolli guruhlar, fuqarolik jamiyati va diniy yetakchilar yig‘ilishi)da bir qator qurolli guruhlar minglab bolalarni demobilizatsiya qilish togʻrisida kelishib oldilar<ref>{{Cite news|url=https://www.unicef.org/media/media_81771.html|title=Armed groups in Central African Republic agree to release thousands of children|last=UNICEF|date=5 May 2015|work=UNICEF|access-date=13 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180114184053/https://www.unicef.org/media/media_81771.html|archive-date=14 January 2018|url-status=live}}</ref>. 2016-yilda Markaziy Afrika Respublikasiga barqarorlik oʻlchovi qaytdi va BMT maʼlumotlariga koʻra, 2691 oʻgʻil va 1206 qiz qurolli guruhlardan rasman ajratildi. Shunga qaramay, bolalarni harbiy maqsadlarda ishga olish va ulardan foydalanish oʻsha yil davomida taxminan yana 50 foizga koʻtarildi, bu raqamlar asosan Lord qarshilik armiyasiga tegishli<ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. === Kongo Demokratik Respublikasi === Minglab bolalar Kongo Demokratik Respublikasi (DRC) armiyasida va turli isyonchi qurolli kuchlarda xizmat qiladi. Maʼlumotlarga koʻra, Ikkinchi Kongo urushi avjida 30 000 dan ortiq bolalar mojaroning turli tomonlari bilan jang qilgan. „Kony 2012“ filmida Rabbiyning qarshilik armiyasi bu bolalarni yollagani daʼvo qilingan<ref name="guardian kony 2012">{{cite news | url=https://www.theguardian.com/global-development/2012/mar/16/kony-2012-child-soldiers-spotlight | title=Kony 2012 puts child soldiers back under the spotlight | work=[[The Guardian]] | date=16 March 2012 | access-date=16 March 2012 | author=Smith, David | archive-url=https://web.archive.org/web/20140820052154/http://www.theguardian.com/global-development/2012/mar/16/kony-2012-child-soldiers-spotlight | archive-date=20 August 2014 | url-status=live}}</ref>. Hozirgi vaqtda Kongo Demokratik Respublikasi dunyodagi eng yuqori askar bolalardan biriga ega mamlakat. Xalqaro sud urush davridagi bu amaliyotlar boʻyicha hukm chiqardi. Thomas Lubanga Dyilo, KDRdagi harbiy qoʻmondonlardan biri, 2002 va 2003-yillar oraligʻida bolalar askarlarini yollashdagi roli uchun 14 yillik qamoq jazosiga hukm qilindi. Lubanga Kongo vatanparvarlari ittifoqiga va uning qurolli qanoti Kongoni ozod qilish uchun vatanparvarlik kuchlariga rahbarlik qilgan. Bolalar Ituridagi qurolli toʻqnashuvda jang qilishga majbur boʻlishdi<ref name="The Prosecutor v. Thomas Lubanga Dyilo">{{cite web|url=http://www.icc-cpi.int/en_menus/icc/situations%20and%20cases/situations/situation%20icc%200104/related%20cases/icc%200104%200106|title=The Prosecutor v. Thomas Lubanga Dyilo|access-date=2 October 2014|url-status=dead|archive-url=https://archive.today/20140319221305/http://www.icc-cpi.int/en_menus/icc/situations%20and%20cases/situations/situation%20icc%200104/related%20cases/icc%200104%200106|archive-date=19 March 2014}}</ref>. === Somali === 2004-yilda Child Soldiers International tomonidan eʼlon qilingan hisobotda 1991-yildan beri 200 000 nafar bola oʻz irodasiga zid ravishda mamlakat qurolli kuch tarkiblariga jalb qilingani taxmin qilingan<ref name="CSUCS-1">[https://web.archive.org/web/20091226221427/http://www.child-soldiers.org/document/get?id=743 Child soldiers global report 2004: Africa Regional overview], [http://www.child-soldiers.org/contact/contact Child Soldiers International] {{webarchive|url=https://archive.today/20070703045854/http://www.child-soldiers.org/contact/contact|date=3 July 2007}}.<!--Retrieved April 2009--></ref> . 2017-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Antoniu Guterrish BMT hisobotiga izoh berib, mamlakatdagi „Ash-Shabob“ aʼzolarining 50 foizdan ortigʻini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil qiladi, baʼzi paytlari esa toʻqqiz yoshga toʻlmagani ham jangga joʻnatiladi degan edi. Hisobotda 2010-yilning 1-aprelidan 2016-yilning 31-iyuliga qadar Somalida 6163 nafar bola yollangani, ulardan 230 nafari qizlar ekanligi tasdiqlandi. „Ash-Shabob“ bu yollashning yetmish foizini tashkil qilgan. Somali milliy armiyasi ham bolalarni askarlikka yollash boʻyicha yuqori oʻrinlarda turadi<ref name=":37">{{Cite web|url=https://www.aljazeera.com/news/2017/01/guterres-thousands-child-soldiers-fight-somalia-170120063747893.html|title=Guterres: Thousands of child soldiers fight in Somalia|publisher=Al Jazeera|access-date=28 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329054211/https://www.aljazeera.com/news/2017/01/guterres-thousands-child-soldiers-fight-somalia-170120063747893.html|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.childsoldiers.org/preventing-the-use-of-child-soldiers-in-somalia/|title=Preventing the Use of Child Soldiers in Somalia – Roméo Dallaire Child Soldiers Initiative|date=30 January 2017|work=Roméo Dallaire Child Soldiers Initiative|access-date=28 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329061157/https://www.childsoldiers.org/preventing-the-use-of-child-soldiers-in-somalia/|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref> . === Sudan === 2004-yilda 17 000 ga yaqin bolalar davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan<ref name=":51">{{Cite book|title=The social problems of children in Sub-Saharan Africa|last=Hollingsworth|first=J|publisher=Cambridge Scholars Publishing|year=2013|isbn=9781443845137|location=Newcastle upon Tyne, UK|pages=68|oclc=825978109}}</ref>. O‘sha paytdagi asosiy qurolli muxolifat guruhi — Sudan Xalq ozodlik armiyasi (SPLA) tarkibida 5000 ga yaqin bola bor edi. Baʼzi sobiq bolalar askarlik paytida sodir etgan jinoyatlari uchun oʻlimga hukm qilingan<ref name=":51">{{Cite book|title=The social problems of children in Sub-Saharan Africa|last=Hollingsworth|first=J|publisher=Cambridge Scholars Publishing|year=2013|isbn=9781443845137|location=Newcastle upon Tyne, UK|pages=68|oclc=825978109}}</ref>. 2006-yilda bolalar Chaddagi qochqinlar lagerlaridan ham jalb qilingan va minglab bolalar Darfurdagi mojaroga tortilgan<ref name=":53">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Shop/global-report-2008-1|title=Child Soldiers Global Report 2008: Sudan|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2008|website=Child Soldiers International|pages=315–320|language=en|access-date=1 April 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180402035955/https://www.child-soldiers.org/Shop/global-report-2008-1|archive-date=2 April 2018|url-status=dead}}</ref>. 2005-yilda hukumat OPAC shartnomasini ratifikatsiya qildi va 2008-yilga kelib mamlakatda bolalardan harbiy maqsadda foydalanish kamaydi, ammo davlat qurolli kuchlari ham, SPLA ham ularni yollash va ishlatishda davom etgan. Bolalardan foydalanish kamayishda davom etdi, biroq 2017-yilda BMT hukumat kuchlarida hanuz12 yoshli bolalar borligi toʻgʻrisida xabarlar oldi<ref>{{Cite web|url=https://childsoldiersworldindex.org/view/SD|title=Child Soldiers World Index: Sudan|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=1 April 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180402101439/https://childsoldiersworldindex.org/view/SD|archive-date=2 April 2018|url-status=live}}</ref><ref name="urlWitness: A Child Soldier’s Darfur Confession – 'I shot her. She is dead.' | Human Rights Watch">{{cite web |url=https://www.hrw.org/news/2015/09/09/witness-child-soldiers-darfur-confession-i-shot-her-she-dead |title=Witness: A Child Soldier's Darfur Confession – 'I shot her. She is dead.' &#124; Human Rights Watch |date=9 September 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160817133035/https://www.hrw.org/news/2015/09/09/witness-child-soldiers-darfur-confession-i-shot-her-she-dead |archive-date=17 August 2016 |url-status=live }}</ref>. === Uganda === „Ugandadagi LRA armiyasida asosan askar sifatida oʻqitilgan. Ugandadagi barcha boshqa yoki oldingi isyonchi guruhlardan farqli oʻlaroq, LRA bolalarni (yaxshisi oʻn ikki yoshdan oʻn toʻrt yoshgacha) zoʻravonlik bilan oʻgʻirlash yoki qul qilishni oʻzining asosiy usuliga aylantirgan va oʻz faoliyatini tinch aholiga hujum qilishga qaratgan“<ref>Artur Bogner, Gabriele Rosenthal (2020): Child Soldiers in Context. Biographies, Familial and Collective Trajectories in Northern Uganda. Göttingen: University Press, 12. https://doi.org/10.17875/gup2020-1325</ref>. === Zimbabve === 2003-yilda Guardian gazetasi Zimbabveda davlat tomonidan homiylik qilinadigan yoshlar qurolli kuchlari Milliy Yoshlar Xizmati tomonidan inson huquqlarining koʻplab buzilishi haqida xabar berdi<ref>{{Cite web|url=https://www.theguardian.com/world/2003/feb/19/zimbabwe.andrewmeldrum|title=Living in fear of Mugabe's green bombers|last=Meldrum|first=Andrew|date=19 February 2003|website=The Guardian|language=en|access-date=29 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20171115214246/https://www.theguardian.com/world/2003/feb/19/zimbabwe.andrewmeldrum|archive-date=15 November 2017|url-status=live}}</ref>. Dastlab vatanparvar yoshlar tashkiloti sifatida tashkil etilgan bu tashkilot 10 yoshdan 30 yoshgacha boʻlgan yoshlardan iborat harbiylashtirilgan guruhga aylandi va mamlakatdagi norozilikni bostirish uchun foydalanildi. Tashkilot nihoyat 2018-yilning yanvarida taqiqlangan<ref>{{Cite web|url=http://www.solidaritypeacetrust.org/reports/youth_malitia.pdf|title=National youth service training|last=Solidarity Peace Trust|year=2003|archive-url=https://web.archive.org/web/20080905194023/http://www.solidaritypeacetrust.org/reports/youth_malitia.pdf|archive-date=5 September 2008|url-status=dead|access-date=29 March 2018}}</ref> The organisation was finally banned in January 2018.<ref>{{Cite news|url=https://www.myzimbabwe.co.zw/news/15436-youths-who-had-enrolled-for-useless-national-youth-service-turned-away-as-government-bans-green-bomber-training.html|title=Youths who had enrolled for useless National Youth Service turned away as government BANS green bomber training|date=30 January 2018|work=My Zimbabwe News|access-date=29 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20180330012355/https://www.myzimbabwe.co.zw/news/15436-youths-who-had-enrolled-for-useless-national-youth-service-turned-away-as-government-bans-green-bomber-training.html|archive-date=30 March 2018|url-status=live}}</ref>. == Amerika == === Boliviya === 2001-yilda Boliviya hukumati 14 yoshgacha boʻlgan bolalar yollash boʻyicha tekshiruvlar paytida qurolli kuchlarga majburan chaqirilgan boʻlishi mumkinligini tan oldi<ref name="globalmarch.org">[http://www.globalmarch.org/resourcecentre/world/bolivia.pdf Global March Against Child Labour: Bolivia] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070927182849/http://www.globalmarch.org/resourcecentre/world/bolivia.pdf |date=27 September 2007 }} 2001</ref>. Boliviya armiyasining 40 % ga yaqinini 18 yoshdan kichiklar, yarmini esa 16 yoshdan kichiklar tashkil qiladi<ref name="globalmarch.org">[http://www.globalmarch.org/resourcecentre/world/bolivia.pdf Global March Against Child Labour: Bolivia] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070927182849/http://www.globalmarch.org/resourcecentre/world/bolivia.pdf |date=27 September 2007 }} 2001</ref>. 2018-yil holatiga koʻra , Boliviya bolalarni 17 yoshdan boshlab kattalar harbiy xizmatga chaqirishni boshlashga taklif qiladi<ref>{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/view/BO|title=Child Soldiers World Index: Bolivia|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=29 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180330013133/http://childsoldiersworldindex.org/view/BO|archive-date=30 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Braziliya === Braziliyada Komando Vermelho kabi mahalliy uyushgan jinoiy guruhlar bolalarni giyohvand moddalarni tayyorlash va qotillik qilish uchun yollashadi<ref>{{Cite web|title=Como formar crianças-soldados para o crime|url=https://outraspalavras.net/outrasmidias/como-formar-criancas-soldados-para-o-crime/|access-date=2022-07-01|website=outraspalavras.net}}</ref>, lekin politsiya va boshqa raqib guruhlar ularga qarshi kurashadilar. Shuningdek, braziliyalik militsionerlar bolalarni Komando Vermelyoga qarshi kurashga jalb qilganlar<ref>{{Cite web|title=Adolescente recrutado da milícia é morto após nova investida do CV no Morro do Fubá|url=https://odia.ig.com.br/rio-de-janeiro/2022/02/6333346-adolescente-recrutado-da-milicia-e-morto-apos-nova-investida-do-cv-no-morro-do-fuba.html|access-date=2022-06-29|website=odia.ig.com.br|date=7 February 2022}}</ref>. === Kanada === Kanadada odamlar 16 yoshidan boshlab ota-ona ruxsati bilan Kanada kuchlarining zaxira qismiga, biroz ulgʻaygach, 17 yoshida ota-ona ruxsati bilan oddiy tarkibga qoʻshilishlari mumkin. Lekin ular 18 yoshga toʻlgunga qadar xizmat safariga koʻngilli boʻlishlari mumkin emas<ref name="Canadian Forces basic eligibility requirements">{{cite web|url=http://www.forces.ca/v3/engraph/resources/howtojoin_en.aspx?bhcp=1#be|title=Basic Eligibility Requirements|access-date=2 September 2007|publisher=Canadian Forces|archive-url=https://web.archive.org/web/20071013175839/http://www.forces.ca/v3/engraph/resources/howtojoin_en.aspx?bhcp=1#be|archive-date=13 October 2007|url-status=dead}}</ref>. === Kolumbiya === Kolumbiyadagi qurolli mojaroda, 1960-yillarning oʻrtalaridan hozirgi kungacha, qatnashgan jangchilarning toʻrtdan bir qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan va hozir ham shunday. 2004-yilda Kolumbiya bolalar askarlaridan foydalanish boʻyicha dunyoda toʻrtinchi oʻrinni egalladi. Hozirda mamlakatda qurolli guruhlarda 11-14 ming bola bor. Hukumat bilan muzokaralar chogʻida qurolli guruhlar voyaga yetmaganlarni savdolashish vositasi sifatida yollashni toʻxtatishni taklif qilishdi, ammo ularni qoniqtirmadi<ref name=":49">{{cite web|last=Human Rights Watch|date=September 2003|title="You'll learn not to cry": Child Combatants in Colombia|url=https://www.hrw.org/reports/2003/colombia0903/colombia0903.pdf|pages=4|access-date=29 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20160305223135/https://www.hrw.org/reports/2003/colombia0903/colombia0903.pdf|archive-date=5 March 2016|url-status=live}}</ref><ref name=":40">{{cite book|title=Overcoming Lost Childhood: Lessons from the Rehabilitation and Reintegration of Former Child Soldiers in Colombia|last=Thomas|first=Virginia|publisher=Y Care International|year=2008|location=London, England}}</ref>. Bjørkhaugning taʼkidlashicha, aksariyat bolalar askarlikka ixtiyoriy ishtirok etish va majburlashning kombinatsiyasi orqali yollangan<ref>{{citation|last=Bjørkhaug|first=Ingunn|date=28 June 2010|title=Child Soldiers in Colombia: The Recruitment of Children into Non-State Violent Armed Groups|ssrn=1650250|language=en}}</ref>. 1998-yilda Human Rights Watch matbuot bayonotida baʼzi partizan boʻlinmalarining 30 foizi bolalardan iborat boʻlgan<ref name="HRW1998">{{cite web|url=https://www.hrw.org/en/news/1998/10/07/child-soldiers-used-all-sides-colombias-armed-conflict|title=Child Soldiers Used by All Sides in Colombia's Armed Conflict|date=7 October 1998|publisher=Human Rights Watch|access-date=19 May 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100318114106/http://www.hrw.org/en/news/1998/10/07/child-soldiers-used-all-sides-colombias-armed-conflict|archive-date=18 March 2010|url-status=live}}</ref><ref name="aft">{{Cite news |author=P. W. Singer |author-link=P. W. Singer |date=Winter 2005–2006 |title=Child Soldiers |work=[[American Educator]] |url=http://www.aft.org/pubs-reports/american_educator/issues/winter05-06/singer.htm |url-status=dead |access-date=4 August 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081129115512/http://www.aft.org/pubs-reports/american_educator/issues/winter05-06/singer.htm |archive-date=29 November 2008}}</ref><ref name="HRW1998" />. Xuddi shu press-relizda hukumat bilan bogʻliq boʻlgan harbiylashtirilgan boʻlinmalarning baʼzilari 50 foizgacha bolalardan iborat ekanligi, jumladan, sakkiz yoshli baʼzilari ham borligi taxmin qilingan. 2005-yilda Kolumbiyada 11 000 ga yaqin bola chap yoki oʻng qanot harbiy kuchlari safida xizmat qilgan. „Kolumbiyadagi bolalar jangchilarining taxminan 80 foizi ikki chap qanot partizan guruhlaridan biriga, FARC yoki ELNga tegishli. Qolgan jangchilar harbiylashtirilgan saflarda, asosan AUCda xizmat qilishadi“<ref>{{cite news |date=22 February 2005 |title=Colombia: Armed Groups Send Children to War |publisher=[[Human Rights Watch]] |url=http://hrw.org/english/docs/2005/02/22/colomb10202.htm |url-status=live |access-date=5 August 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081113132809/http://www.hrw.org/english/docs/2005/02/22/colomb10202.htm |archive-date=13 November 2008}}</ref>. P.W.Singerning soʻzlariga koʻra, FARC tomonidan 1998-yilda Guatape GESiga hujumda sakkiz yoshli jangarilar ishtirok etgan va 2001-yilda FARC oʻquv videosida 11 yoshli oʻgʻil bolalar raketalar bilan ishlayotgani tasvirlangan. Guruh shuningdek, Venesuela, Panama va Ekvadordan kelgan bolalarni ham qabul qiladi. Kolumbiya hukumati xavfsizlik kuchlari bolalarni<ref>{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/view/CO|title=Child Soldiers World Index: Colombia|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=28 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329054438/http://childsoldiersworldindex.org/view/CO|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref> rasman ishga qabul qilmaydi, chunki majburiy va ixtiyoriy yollash uchun qonuniy yosh 18 deb belgilangan. Shu bilan birga, talabalar harbiy oʻrta maktablarda kursant sifatida roʻyxatdan oʻtishlari va mos ravishda 16 yoki 17 yoshlilar havo kuchlari yoki milliy armiya tayyorlash dasturlariga kirishlari mumkin. Bundan tashqari, qoʻlga olingan dushman bolalari Kolumbiya harbiylari tomonidan razvedka maʼlumotlarini yigʻish uchun ishlatilgan<ref name="Colombia2008">{{cite web|url=http://www.refworld.org/docid/486cb0f4c.html|title=Child Soldiers Global Report 2008 – Colombia|last=Child Soldiers International|year=2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20130923142748/http://www.refworld.org/docid/486cb0f4c.html|archive-date=23 September 2013|url-status=dead|access-date=22 March 2018}}</ref>. 2016-2017-yillarda FARC partizan guruhlariga qarshi demobilizatsiya harakatlari mojarosiga barham berib, zo‘ravonlikka jalb qilingan bolalar sonini cheklab qo‘yishiga umid qildi. Biroq, boshqa qurolli guruhlar hali demobilizatsiya qilinmagan va mojaro hozirgacha toʻliq hal etilmagan<ref>{{Cite news |last=Woody |first=Christopher |date=4 February 2017 |title=The last march: Colombia's most notorious rebel group is starting to disarm, but obstacles to peace still loom |work=Business Insider |url=http://www.businessinsider.com/colombia-farc-rebels-demobilization-and-peace-process-obstacles-2017-2 |url-status=live |access-date=29 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180130091252/http://www.businessinsider.com/colombia-farc-rebels-demobilization-and-peace-process-obstacles-2017-2 |archive-date=30 January 2018}}</ref>. === Kuba === Kubada o‘g‘il bolalar va qizlar uchun majburiy harbiy xizmat yoshi 17 yoshni tashkil etadi. Erkak o‘smirlarga hududiy qo‘shinlar qurolli kuchsi safiga majburiy xizmat muddatidan oldin ruxsat etilgan<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/cuba/|title=The World Factbook|access-date=2 October 2014}}</ref>. === Gaiti === Gaitida siyosiy zoʻravonlik bilan shugʻullanuvchi turli erkin tashkil etilgan qurolli guruhlarda qatnashayotgan bolalar soni nomaʼlum<ref>{{Cite web|url=http://hrw.org/children/child_soldiers_map.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20081101204543/http://hrw.org/children/child_soldiers_map.html|url-status=dead|title=Human Rights Watch: Child Soldier Map|archive-date=1 November 2008}}</ref>. === Meksika === Meksikada bolalar Meksikadagi narkotiklar urushida Fors koʻrfazi karteli kabi jinoiy tashkilotlar tomonidan hukumat va boshqa raqib kartellarga qarshi kurashish uchun foydalaniladi<ref>{{Cite web|title=In Mexico, children as young as 10 recruited by drug cartels|url=https://apnews.com/article/caribbean-mexico-city-mexico-drug-cartels-6f73f0a2277ea91eb5a39a098238ae6b|access-date=2022-07-20|website=apnews.com}}</ref>. Ammo bularning soni maʼlum emas. Shuningdek, Grupos de autodefensa comunitaria (Avtomatik himoya guruhi) oʻz qishloqlarini mahalliy jinoiy guruhlarning zoʻravonligidan himoya qilish uchun baʼzi vaqtda bolalarni yollaydi, askar bolalarini jalb qiladigan oʻzini-oʻzi himoya qilish guruhlaridan biri bu Coordinadora Regional de Autoridades Comunitarias-Pueblos Fundadores (CRAC-PF) boʻlib, u Los Ardillos, Beltran Leyva kartelidan ajralib chiqqan jinoiy guruh bilan qarama-qarshilikda<ref>{{Cite web|title=Meet the Children Being Armed to Defend a Mexican Village From Drug Cartels|url=https://www.vice.com/en/article/g5x5a7/meet-the-children-being-armed-to-defend-a-mexican-village-from-drug-cartels|access-date=2022-07-20|website=www.vice.com}}</ref>. CRAC-PF va Los Ardillos oʻrtasidagi janglar 53 kishining oʻlimiga sabab boʻlgan<ref>{{Cite web|title=UCDP - Uppsala Conflict Data Program|url=https://ucdp.uu.se/nonstate/16298|access-date=2022-07-20|website=ucdp.uu.se}}</ref>. === Qo'shma Shtatlar === Qoʻshma Shtatlarda 17 yoshli oʻsmirlar ota-onalarning yozma roziligi bilan qurolli kuchlarga qoʻshilishlari mumkin<ref>{{Cite web|url=http://www.usarec.army.mil/hq/apa/download/PRG15-16.pdf|title=2015–16 Pocket Recruiter Guide|last=US Army|year=2016|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180219030525/http://www.usarec.army.mil/hq/apa/download/PRG15-16.pdf|archive-date=19 February 2018|url-status=live}}</ref>. 2015-yil holatiga koʻra har yili 16 000 ga yaqin 17 yoshli yigitlar harbiy xizmatga chaqiriladi<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC-OP-AC/Shared%20Documents/USA/INT_CRC-OP-AC_ADR_USA_23714_E.pdf|title=USA: Annexes of the Combined Third and Fourth Periodic Report (OPAC Annex 2)|last=Committee on the Rights of the Child|year=2016|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180325112136/http://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC-OP-AC/Shared%20Documents/USA/INT_CRC-OP-AC_ADR_USA_23714_E.pdf|archive-date=25 March 2018|url-status=live}}</ref>. AQSH armiyasi maktablar bilan ishga yollashga boʻlgan taʼminlashni yondashuvning „tayanch toshi“ deb taʼriflaydi<ref>{{Cite web|url=http://www.usarec.army.mil/im/formpub/rec_pubs/man3_01.pdf|title=Recruiter handbook|last=US Army Recruiting Command|year=2011|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180219031556/http://www.usarec.army.mil/im/formpub/rec_pubs/man3_01.pdf|archive-date=19 February 2018|url-status=live}}</ref>. Bolalar huquqlarini himoya qilish tashkilotlari AQSh qurolli kuchlari xodimlarini bolalarga tayanishini tanqid qilib keladi<ref>{{Cite book|title=No Child Left Behind Act (Section 9528)|last=Government of the United States|year=2001}}</ref>. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShga harbiy xizmatga kirishning minimal yoshini 18 yoshga koʻtarishni tavsiya qildi<ref name=":27">{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2fC%2fOPAC%2fUSA%2fCO%2f1&Lang=en|title=Consideration of Reports Submitted By States Parties Under Article 8 of the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict|last=Committee on the Rights of the Child|year=2008|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180325112133/http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2fC%2fOPAC%2fUSA%2fCO%2f1&Lang=en|archive-date=25 March 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":46">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/sites/default/files/related_material/USA_HRW_NGO_Report_OPAC.pdf|title=United States of America: Compliance with the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the involvement of children in armed conflict, Submission to the Committee on the Rights of the Child|last=US Campaign to Stop the Use of Child Soldiers|year=2007|publisher=Human Rights Watch|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20140722171813/http://www.hrw.org/sites/default/files/related_material/USA_HRW_NGO_Report_OPAC.pdf|archive-date=22 July 2014|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC-OP-AC/Shared%20Documents/USA/INT_CRC-OP-AC_NGO_USA_13943_E.pdf|title=Report to the Committee on the Rights of the Child in advance of the United States of America's second periodic report on the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the involvement of children in armed conflict|last=Child Soldiers International|year=2012|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180325045243/http://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC-OP-AC/Shared%20Documents/USA/INT_CRC-OP-AC_NGO_USA_13943_E.pdf|archive-date=25 March 2018|url-status=live}}</ref>. 1990-yillarda OPAC shartnomasi boʻyicha muzokaralarda AQSh Buyuk Britaniyaga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 dan oshmasligiga keskin qarshi chiqdi. Natijada shartnomada eng kam 16 yosh belgilangan . AQSh shartnomani 2002-yilda ratifikatsiya qilgan (lekin 2018-yil holatiga koʻra AQSh Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyani ratifikatsiya qilish amalga oshmadi)<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/TreatyBodyExternal/Countries.aspx?CountryCode=USA&Lang=EN|title=Reporting status for United States of America|last=UN, Office of the High Commissioner of Human Rights|year=2018|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180314114614/http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/TreatyBodyExternal/Countries.aspx?CountryCode=USA&Lang=EN|archive-date=14 March 2018|url-status=live}}</ref>. OPACga koʻra, AQSh harbiy xizmatchilariga odatda 18 yoshga toʻlgunga qadar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishni taqiqlaydi<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC/C/OPAC/USA/Q/2/ADD.1&Lang=en|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the involvement of children in armed conflict: List of issues concerning additional and updated information related to the consideration of the second periodic report of the United States of America (CRC/C/OPAC/USA/2): Addendum|last=Committee on the Rights of the Child|year=2012|language=en-us|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180325045152/http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2FC%2FOPAC%2FUSA%2FQ%2F2%2FADD.1&Lang=en|archive-date=25 March 2018|url-status=live}}</ref>. Shunga qaramay, ular „oldinga joylashtirish“ huquqiga ega, yaʼni ular qoʻllab-quvvatlash vazifalarini bajarish uchun jangovar zonaga joylashtirilishlari mumkin. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShni ushbu siyosatni oʻzgartirishga va voyaga yetmaganlarning jangovar hududda oldindagi harakat qilish zonasiga joylashtirilmasligini taʼminlashga chaqirdi<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2fC%2fOPAC%2fUSA%2fCO%2f3-4&Lang=en|title=Concluding observations on the combined third and fourth reports submitted by the United States of America under article 8 (1) of the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the involvement of children in armed conflict|last=Committee on the Rights of the Child|year=2017|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180325052714/http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2fC%2fOPAC%2fUSA%2fCO%2f3-4&Lang=en|archive-date=25 March 2018|url-status=live}}</ref>. 2003 va 2004-yillarda 60 ga yaqin voyaga yetmagan o‘smirlar xodimlarning xatoligi tufayli Afgʻoniston va Iroqqa yuborilgan. Keyinchalik Mudofaa vazirligi „vaziyatlar zudlik bilan toʻgʻirlangani va takrorlanishining oldini olish uchun choralar koʻrilgani“ni aytdi<ref>Department of Defense, Information Paper regarding the application of child soldiers protocols, provided to Senator Barbara Boxer, November 2004.</ref>. 2008-yilda prezident Jorj Bush „Oʻsmir bolalarni askarlikdan himoya qilish toʻgʻrisida“gi qonunni imzoladi<ref>{{cite web|url=https://www.hrw.org/news/2008/10/03/united-states-bush-signs-law-child-soldiers|title=President Bush Signs Law on Child Soldiers|date=3 October 2008|publisher=[[Human Rights Watch]]|access-date=4 December 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20150402103958/http://www.hrw.org/news/2008/10/03/united-states-bush-signs-law-child-soldiers|archive-date=2 April 2015|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=https://2009-2017.state.gov/documents/organization/135981.pdf|title=The Child Soldier Prevention Act of 2008|publisher=[[United States State Department|US State Department]]|access-date=24 June 2017}}</ref>. Qonun bolalarni askarlikka yollagan harbiy kuchlarni jinoiy javobgarlikka tortadi. Shuningdek, bolalar harbiy maqsadlarda foydalaniladigan mamlakatlarga qurol sotishni taqiqlaydi. Qonunda askar bolalar taʼrifi „hukumat qurolli kuchlari tarkibida jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etgan 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxs“ ni oʻz ichiga oladi. Hujjatdan voz kechish Obama va Trump maʼmuriyati tomonidan chiqarilgan<ref>{{Cite web|last=Rogin|first=Josh|title=Obama waives penalties on countries that employ child soldiers – again!|url=https://foreignpolicy.com/2011/10/04/obama-waives-penalties-on-countries-that-employ-child-soldiers-again/|access-date=2022-04-03|website=Foreign Policy|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2019-11-04|title=Trump administration turns its back on child soldiers again|url=https://thehill.com/blogs/congress-blog/foreign-policy/468875-trump-administration-turns-its-back-on-child-soldiers/|access-date=2022-04-03|website=The Hill|language=en-US}}</ref>. == Yaqin Sharq == === Bahrayn === Bahraynda harbiy kursantlar, NCO stajyorlari va texnik xodimlar 15 yoshdan boshlab Bahrayn Mudofaa Kuchlari safiga kirishlari mumkin<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/bahrain/|title=The World Factbook|access-date=2 October 2014}}</ref>. === Eron === Eronning amaldagi qonunchiligi 16 yoshdan kichiklarni ishga olishni rasman taqiqlaydi<ref name=>{{cite web|url=http://www.unhcr.org/refworld/country,,CSCOAL,,IRN,,486cb109c,0.html|publisher=[[United Nations High Commission for Refugees]]|title=Child Soldiers Global Report 2008 – Iran|access-date=4 August 2009|date=20 May 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20121010075251/http://www.unhcr.org/refworld/country,,CSCOAL,,IRN,,486cb109c,0.html|archive-date=10 October 2012|url-status=live}}</ref>. Eron-Iroq urushi paytida oʻgʻil bolalar Basij armiyasiga chaqirilgan, u yerda Eron hukumati tanqidchilarining fikriga koʻra, ular „jonli qalqonlar toʻlqini sifatida frontga yuborilgan“<ref name="unicef-1996">{{cite web|title=The State of the World's Children 1996|url=http://www.unicef.org/sowc96/2csoldrs.htm|website=UNICEF|access-date=2 June 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20180208163922/https://www.unicef.org/sowc96/2csoldrs.htm|archive-date=8 February 2018|url-status=live}}</ref><ref name="child-labor-global-view">{{cite book|editor1-last=Schmitz|editor1-first=Cathryne L.|editor2-last=Traver|editor2-first=Elizabeth KimJin|editor3-last=Larson|editor3-first=Desi|title=Child Labor: A Global View|date=2004|publisher=Greenwood Publishing Group|isbn=978-0313322778|page=120|url=https://books.google.com/books?id=6JznQqlZmHkC&q=iran+child+soldiers&pg=PA120}}</ref>. Boshqa manbalar eronlik qurbonlarning umumiy sonini 200,000-600,000 oraligʻida deb hisoblashgan<ref name="hiro205">{{cite book|last=Hiro|first=Dilip|author-link=Dilip Hiro|title=The Longest War: The Iran-Iraq Military Conflict|publisher=Routledge|location=New York|year=1991|page=[https://archive.org/details/longestwariranir00hiro/page/205 205]|isbn=9780415904063|oclc=22347651|url-access=registration|url=https://archive.org/details/longestwariranir00hiro/page/205}}</ref><ref name="Rajaee1997">{{cite book|last=Rajaee|first=Farhang|title=Iranian Perspectives on the Iran-Iraq War|publisher=University Press of Florida|location=Gainesville|year=1997|page=2|isbn=9780813014760|oclc=492125659}}</ref><ref name="Mikaberidze2011">{{cite book|last=Mikaberidze|first=Alexander|title=Conflict and Conquest in the Islamic World: A Historical Encyclopedia|publisher=ABC-CLIO|location=Santa Barbara, California|year=2011|page=418|isbn=9781598843361|oclc=775759780}}</ref><ref>''Hammond Atlas of the 20th Century'' (1999) P. 134–35</ref><ref name="Dunnigan 1991">Dunnigan, A Quick and Dirty Guide to War (1991)</ref><ref name="Twentieth Century World History 1997">''Dictionary of Twentieth Century World History'', by Jan Palmowski (Oxford, 1997)</ref><ref name="ReferenceA">Clodfelter, Micheal, ''Warfare and Armed Conflict: A Statistical Reference to Casualty and Other Figures, 1618–1991''</ref><ref name="Chirot, Daniel 1994">Chirot, Daniel: ''Modern Tyrants: The Power and Prevalence of Evil in Our Age'' (1994)</ref><ref>"B&J": Jacob Bercovitch and Richard Jackson, ''International Conflict: A Chronological Encyclopedia of Conflicts and Their Management 1945–1995'' (1997) p. 195</ref><ref name="Iran20082" />. Bir manbaga koʻra, Eron-Iroq urushida qurbon boʻlganlarning 3 foizi 14 yoshgacha boʻlgan yosh askarlar boʻlgan<ref>{{cite web|url=http://kurzman.unc.edu/death-tolls-of-the-iran-iraq-war/|title=Death Tolls of the Iran-Iraq War|last1=Kurzman|first1=Charles|website=kurzman.unc.edu/|access-date=6 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20180321154456/http://kurzman.unc.edu/death-tolls-of-the-iran-iraq-war/|archive-date=21 March 2018|url-status=live}}</ref>. Eronlik oʻgʻiil bolalar maktabni tashlab, ota-onalari xabarisiz Eron-Iroq urushida, jumladan Muhammad Husayn Fahmida shu bolalar qatoriga kiradi. Iroq zobitlarining taʼkidlashicha, ular baʼzida sakkiz yoshli eronlik askar bolalarni qoʻlga olishgan<ref name="urlChildren at war - CSMonitor.com">{{cite journal|url=https://www.csmonitor.com/1987/1028/ekids.html|title=Children at war|journal=The Christian Science Monitor|archive-url=https://web.archive.org/web/20190102193457/https://www.csmonitor.com/1987/1028/ekids.html|archive-date=2 January 2019|url-status=live|date=28 October 1987}}</ref>. 2018-yil holatiga koʻra Eron hukumati Suriya fuqarolar urushida Asad hukumatiga sodiq kuchlar tomonida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni yollab kelmoqda. === Falastin === 2004-yilda Xalqaro bolalarni himoya qilish tashkilotining Falastin boʻlimi uchun chop etilgan Jihod Shomalyning "Bosib olingan Falastin hududlarida bolalardan foydalanish " nomli hisobotida, bir qator bolalar shahidlikni oʻzlariga gʻurur deb bilishlarini taʼkidlab, hisobotni yakunlaydi. Oʻzlarining umidsiz ahvoli uchun javobgarlikni oʻz zimmalariga olishlari va Falastin harbiylashtirilgan guruhlari tomonidan qurolli hujumlar uyushtirish uchun yollanganliklariga oʻzlari sababchi ekanliklarini aytadi. Shu bilan birga, Shomaly mamlakatlarda tizimli ishga joylashish yo‘qligini, guruhlar va Falastin hamjamiyatining yuqori martabali vakillari siyosiy strategiya sifatida bolalarni yollashga qarshi ekanini taʼkidlaydi. Shomalyning fikricha, Falastin siyosiy rahbariyati bolalarni urushga tortishni toʻxtatish uchun koʻproq ish qilishi mumkin, bu esa rahbariyatdan bolalarni oʻqitish togʻrisida va yollashni taqiqlovchi memorandumni imzolashni talab qiladi. Gʻazo sektorida hukmronlikka intilayotgan Falastin tashkiloti Hamas, Isroil mudofaa kuchlariga qarshi zoʻravonlikni qoʻzgʻatish uchun munozarali mafkuralarni askar bolalarga singdirgani maʼlum<ref>{{Cite web|url=https://www1.essex.ac.uk/armedcon/story_id/000205.pdf|title=Use of Children in the Occupied Palestinian Territories|last=Shomaly|first=Jihad|year=2004|archive-url=https://web.archive.org/web/20181129132849/https://www1.essex.ac.uk/armedcon/story_id/000205.pdf|archive-date=29 November 2018|url-status=live}}</ref>. Jorjtaun universiteti professori William OʻBrien falastinlik bolalarning Birinchi Intifadadagi faol ishtiroki haqida shunday yozadi: „Aftidan, intifada qo‘shinlarining katta qismi yoshlar, jumladan, boshlang‘ich maktab o‘quvchilari ham bor. Ular tosh, molotov kokteyli va boshqa zo‘ravonlik turlari bilan shug‘ullanadilar“<ref>Law and Morality in Israel's War With the PLO, New York</ref>. Arab jurnalisti Huda Al-Hussein 2000-yil 27-oktabr kuni Londondagi arab gazetasiga quyidagilarni yozdi: Birlashgan Millatlar Tashkiloti askar bolalarni, ayniqsa Afrikada, ularni to'dalar o'chog'iga tashlaydigan jangarilar boshliqlari nazoratidan qutqarsa-da, ba'zi Falastin rahbarlari... ongli ravishda buni tushunib yetmay, ularning oxirgi nafasigacha jang maydoniga yollaydi<ref>[http://memri.org/bin/articles.cgi?Page=archives&Area=sd&ID=SP14700 Arab Journalist Decries Palestinian Child-Soldiers] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070711030041/http://memri.org/bin/articles.cgi?Page=archives&Area=sd&ID=SP14700 |date=11 July 2007 }} translated by [[MEMRI]]. Special Dispatch 147, 1 November 2000.</ref> 2002-yilda askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) „bolalarning jangovar harakatlarda qatnashayotgani haqida xabarlar mavjud boʻlsa-da, qurolli guruhlar tomonidan tizimli ravishda yollanganligi haqida hech qanday dalil yoʻq“, dedi<ref>Jihad Shomaly, ''et al.'' [http://www.dci-pal.org/english/publ/research/2004/ChildrenPerspective.pdf Use of Children in the Occupied Palestinian Territories] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071030070650/http://www.dci-pal.org/english/publ/research/2004/ChildrenPerspective.pdf|date=30 October 2007}} Defence for Children International/Palestine Section, 2004, p. 8. Citing CSC 1371 Report, November 2002.</ref><ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/1266534.stm|title=Child soldiers in the firing line|date=8 April 2001|publisher=BBC|access-date=19 September 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20081219144053/http://news.bbc.co.uk/2/hi/1266534.stm|archive-date=19 December 2008|url-status=live}}</ref>. Biroq, 2004-yilda tashkilot 2000-yil oktabridan 2004-yil martigacha falastinlik voyaga yetmaganlar ishtirokida kamida toʻqqizta hujjatlashtirilgan xudkushlik hujumi sodir boʻlganligini xabar qildi<ref name="CSGR2004-292">{{cite web|url=http://www.child-soldiers.org/document_get.php?id=966|title=Child Soldiers Global Report 2004|archive-url=https://web.archive.org/web/20041217103244/http://www.child-soldiers.org/document_get.php?id=966|archive-date=17 December 2004|url-status=dead}}&nbsp;{{small|(2.29&nbsp;MB)}} Child Soldiers International p. 292</ref>: 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida Hamas va Islom Jihodi oʻzining Eron boʻlimida „harbiy hujumlarda va mashgʻulotlarda bolalardan foydalangani“ uchun alohida taʼkidlangan<ref name="CSGR2004-304">{{cite web|url=http://www.child-soldiers.org/document_get.php?id=966|title=Child Soldiers Global Report 2004|archive-url=https://web.archive.org/web/20041217103244/http://www.child-soldiers.org/document_get.php?id=966|archive-date=2004-12-17|url-status=dead}}&nbsp;{{small|(2.29&nbsp;MB)}} Child Soldiers International, p. 304 cites in footnote 18 that this Information is from Palestinian human rights Monitoring Group (PHRMG), March 2004.</ref>. 2005-yil 23-mayda Amnesty International Falastin qurolli guruhlarini bolalardan qurolli faoliyatda foydalanishni zudlik bilan toʻxtatishga chaqirdi: „Falastin qurolli guruhlari hech qanday sharoitda qurolli hujumlar uyushtirish, qurol yoki boshqa materiallarni tashish uchun bolalardan foydalanmasligi kerak…“<ref>[http://web.amnesty.org/library/Index/ENGMDE150332005 Israel/Occupied Territories: Palestinian armed groups must not use children] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070711013612/http://web.amnesty.org/library/Index/ENGMDE150332005|date=11 July 2007}} 23 May 2005</ref>. === Turkiya (PKK) === Kurd-turk mojarosi paytida Kurdiston Ishchilar partiyasi (PKK) faol ravishda bolalarni yollab, oʻgʻirlab ketgan. Tashkilot Turkiya xavfsizlik kuchlari tomonidan 2000 dan ortiq bolani o‘g‘irlaganlikda ayblangan. Human Rights Watch (HRW), Birlashgan Millatlar Tashkiloti (BMT) va Xalqaro Amnistiya tashkilotining mustaqil hisobotlari 90-yillardan beri tashkilot va uning qurolli guruhlari tomonidan askarb olalar i yollash va ulardan foydalanishni tasdiqladi<ref>{{Cite web|url=https://hrwf.eu/wp-content/uploads/2016/07/Child-soldiers-in-ISIS-PKK-Boko-Haram%E2%80%A6.pdf|title=Child soldiers in ISIS, PKK, Boko Haram...|access-date=13 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20161016064155/http://hrwf.eu/wp-content/uploads/2016/07/Child-soldiers-in-ISIS-PKK-Boko-Haram%E2%80%A6.pdf|archive-date=16 October 2016|url-status=live}}</ref><ref name="hrw.org">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/12/22/iraq-armed-groups-using-child-soldiers-0|title=Iraq: Armed Groups Using Child Soldiers|date=22 December 2016|access-date=13 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20190129011816/https://www.hrw.org/news/2016/12/22/iraq-armed-groups-using-child-soldiers-0|archive-date=29 January 2019|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.refworld.org/docid/498805c428.html|title=Child Soldiers Global Report 2001 - Turkey|access-date=13 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180912111737/http://www.refworld.org/docid/498805c428.html|archive-date=12 September 2018|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.justice.gov/sites/default/files/eoir/legacy/2014/07/14/child_soldiers_2008_Global_Report.pdf|title=Child Soldiers: Global Report 2008|work=[[Child Soldiers International|Coalition to Stop the Use of Child Soldiers]]|via=justice.gov|access-date=13 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20170628062439/https://www.justice.gov/sites/default/files/eoir/legacy/2014/07/14/child_soldiers_2008_Global_Report.pdf|archive-date=28 June 2017|url-status=dead}}</ref>. 2001-yilda tashkilot tomonidan bolalarni yollash tizimli ravishda amalga oshirilgani haqida xabarlar paydo boʻldi. Tashkilotning asosan bolalarni yollash uchun tuzilgan Tabura Zaroken Sehit Agit deb nomlangan bataloni haqida bir qancha xabarlar eʼlon qilingan<ref>{{Cite news |last=Child Soldiers International |year=2001 |title=Child Soldiers Global Report 2001 – Turkey |language=en |work=Refworld |url=http://www.refworld.org/docid/498805c428.html |url-status=dead |access-date=22 March 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141029165401/http://www.refworld.org/docid/498805c428.html |archive-date=29 October 2014}}</ref>. Shuningdek, Kurdiston vatanparvarlar ittifoqi bolalarni o‘z safiga jalb qilgani aniqlangan<ref>{{cite news |last1=Refugees |first1=United Nations High Commissioner for |title=Refworld {{!}} Child Soldiers Global Report 2001 – Iraq |url=http://www.refworld.org/docid/498805f0c.html |url-status=live |access-date=7 August 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130920074539/http://www.refworld.org/docid/498805f0c.html |archive-date=20 September 2013}}</ref>. Turkiya xavfsizlik kuchlari maʼlumotlariga koʻra,Kurdiston Ishchilar partiyasi 12 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan 983 nafardan ortiq bolani oʻgʻirlab ketgan. 400 dan ortiq bola tashkilotdan qochib, xavfsizlik kuchlariga taslim bo‘lishgan. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bolalar Jamgʻarmasining 2010-yilda chop etilgan hisobotida Kurdiston Ishchilar partiyasi tomonidan bolalarni yollash juda xavfli ekani koʻrsatib oʻtilgan<ref>{{Cite web|url=https://www.aa.com.tr/en/turkey/pkk-criticized-over-child-soldiers-claims/245168|title=PKK criticized over 'child soldiers' claims|access-date=13 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181216031439/https://www.aa.com.tr/en/turkey/pkk-criticized-over-child-soldiers-claims/245168|archive-date=16 December 2018|url-status=live}}</ref>. 2016-yilda Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasini Iroqning Shingal mintaqasida va qoʻshni davlatlarda askar bolalar yollash orqali urush jinoyatlari sodir etganlikda ayblagan<ref>{{Cite web|url=http://www.rudaw.net/english/kurdistan/221220161|title=PKK commits war crime by recruiting child soldiers in Iraq, Huma|access-date=13 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181215223006/http://www.rudaw.net/english/kurdistan/221220161|archive-date=15 December 2018|url-status=live}}</ref>. Suriyadagi fuqarolar urushi davomida ko‘plab ommaviy axborot vositalari, jumladan Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasiga aloqador YPG tashkiloti askar bolalarni yollab, joylashtirganini tasdiqladi. Guruhning xalqaro huquqni buzgan bolalardan foydalanishni toʻxtatish haqidagi daʼvosiga qaramay, guruh bolalarni yollash va ulardan foydalanishni davom ettirdi<ref>{{Cite web|url=https://www.middleeastmonitor.com/20170628-us-report-ypg-recruiting-child-soldiers/|title=US report: YPG recruiting child soldiers|date=28 June 2017|access-date=12 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180212084459/https://www.middleeastmonitor.com/20170628-us-report-ypg-recruiting-child-soldiers/|archive-date=12 February 2018|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://english.alarabiya.net/en/News/middle-east/2017/06/28/US-YPG-still-recruits-child-soldiers-in-Syria.html|title=US: YPG still recruits child soldiers in Syria|date=28 June 2017|access-date=12 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180212083737/http://english.alarabiya.net/en/News/middle-east/2017/06/28/US-YPG-still-recruits-child-soldiers-in-Syria.html|archive-date=12 February 2018|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.middleeasteye.net/news/kurdish-ypg-militia-recruiting-child-soldiers-syria-hrw-930608836|title=Kurdish YPG militia recruiting child soldiers in Syria: HRW|access-date=12 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180212084730/http://www.middleeasteye.net/news/kurdish-ypg-militia-recruiting-child-soldiers-syria-hrw-930608836|archive-date=12 February 2018|url-status=live}}</ref>. 2018-yilda BMTning qurolli mojarolardagi bolalar boʻyicha yillik hisobotida 2017-yilda Xalq himoyasi boʻlinmalari va uning ayollar boʻlinmasi tomonidan 224 ta qiz bolalarni yollash holatlari qayd etilgan, bu 2016-yilga nisbatan deyarli besh baravar koʻpdir. Guruh bolalarni askarga olish uchun o‘g‘irlagani ham xabar qilingan<ref>{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2018/08/03/syria-armed-group-recruiting-children-camps|title=Syria: Armed Group Recruiting Children in Camps|date=3 August 2018|access-date=13 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20190108003545/https://www.hrw.org/news/2018/08/03/syria-armed-group-recruiting-children-camps|archive-date=8 January 2019|url-status=live}}</ref>. === Livan === Livandagi fuqarolar urushida turli tomonlar askar bolalardan foydalangan. 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida aytilishicha, Hizbulloh bolalarni harbiy xizmatga oʻrgatgan<ref name="Iran2008">{{cite web|url=http://www.unhcr.org/refworld/country,,CSCOAL,,IRN,,486cb109c,0.html|publisher=[[United Nations High Commission for Refugees]]|title=Child Soldiers Global Report 2008 – Iran|access-date=4 August 2009|date=20 May 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20121010075251/http://www.unhcr.org/refworld/country,,CSCOAL,,IRN,,486cb109c,0.html|archive-date=10 October 2012|url-status=live}}</ref>. 2017-yilda BMT mamlakatda islomiy jangarilar deb gumon qilingan qurolli guruhlar bolalarni o‘z safiga jalb qilayotgani haqida xabar berdi. === Suriya === Suriyada davom etayotgan fuqarolar urushi paytida bolalar Bashar Asadga qarshi boʻlgan guruhlarga qoʻshilishdi. 2012-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotiga isyonchilar askar bolalardan foydalangani haqidagi daʼvolar kelib tushgan, biroq ular buni tasdiqlay olishmagan<ref>{{Cite web|url=http://www.sbs.com.au/news/article/2012/03/27/syrian-rebels-accused-over-child-soldiers-un-official|title=Syrian rebels accused over child soldiers: UN official|access-date=22 August 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170823023940/http://www.sbs.com.au/news/article/2012/03/27/syrian-rebels-accused-over-child-soldiers-un-official|archive-date=23 August 2017|url-status=live}}</ref>. 2014-yil iyun oyida Birlashgan Millatlar Tashkiloti hisobotida aytilishicha, muxolifat bolalarni harbiy va yordamchi rollarga jalb qilgan. Yana aytilishicha, bunday qilish siyosati yoʻqdek tuyulgan boʻlsa-da, yoshni tekshirish tartiblari boʻlmagan. 2014-yilda Human Rights Watch tashkilotining xabar berishicha, isyonchi guruhlar bolalardan jang maydonlarida yaradorlarni davolash, o‘q-dorilar va boshqa yuklarni olib o‘tishdan tortib, janglar avj olgan paytda frontga, snayperchilar rolini bajarishga qadar yordam va jangovar rollarda foydalanmoqda<ref name="aljazeera.com">{{cite web|url=http://www.aljazeera.com/news/middleeast/2014/06/use-child-soldiers-syria-condemned-20146237583974800.html|title=Report: Syria rebels send children into war|access-date=2 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140925050405/http://www.aljazeera.com/news/middleeast/2014/06/use-child-soldiers-syria-condemned-20146237583974800.html|archive-date=25 September 2014|url-status=live}}</ref>. Turkiya hukumati oʻzaro bogʻlangan SETA tadqiqot markazi Suriya milliy armiyasining tarkibini aks ettiruvchi hisobotini askar bolalar qoʻllanilganini fosh qilgani sababli qaytarib oldi. Suriya milliy armiyasi hozirda Turkiya tomonidan moliyalashtiriladi, u 2000-yil 8-sentabrda bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishi toʻgʻrisidagi Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokolni imzolagan. Al-Monitor’ning manbalarga tayanib xabar berishicha, Turkiya Liviyaga Suriya milliy armiyasidagi bolalar askarlarini joylashtirgani maʼlum qilingan<ref>{{Cite web|url=https://ahvalnews.com/seta/pro-erdogan-think-tanks-survey-shows-child-soldiers-among-turkish-backed-syrian-opposition|title=Pro-Erdoğan think tank's survey shows child soldiers among Turkish-backed Syrian opposition|website=Ahval}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.al-monitor.com/originals/2020/05/child-soldiers-libya-syria-national-army-turkey.html|title=Report: Child soldiers deployed to Libya by Turkish-backed Syrian National Army|website=Al-Monitor: The Pulse of the Middle East}}</ref>. 2021-yil iyul oyida Amerika Qoʻshma Shtatlari Turkiyani Suriya va Liviyada askar bolalardan foydalanishga aloqador davlatlar roʻyxatiga qoʻshdi<ref name="US_Turkey_child-soldiers">{{cite web|url=https://www.reuters.com/world/middle-east/us-adds-turkey-list-countries-implicated-use-child-soldiers-2021-07-01/|title=U.S. adds Turkey to list of countries implicated in use of child soldiers|website=Reuters|date=1 July 2021}}</ref>. 2021-yilgi Inson huquqlari amaliyoti boʻyicha mamlakat hisobotida Suriyadagi Turkiya tomonidan qoʻllab-quvvatlanadigan kuchlardan bolalar askar sifatida yollangani haqida soʻz bordi<ref>[https://www.state.gov/reports/2021-country-reports-on-human-rights-practices/turkey/ 2021 Country Reports on Human Rights Practices: Turkey]</ref>. Kurd kuchlari ham bu taktikani qoʻllashda ayblangan. 2015-yilda Human Rights Watch tashkiloti kurd qurolli kuch rahbarlari Jeneva chaqiruvi bilan majburiyat shartnomasini imzolagani va 2014-yilning iyulidan beri 59 nafar bola, ulardan 10 nafari 15 yoshdan kichik boʻlganini daʼvo qilgan edi<ref>{{Cite web|url=https://www.voanews.com/a/hrw-kurdish-forces-using-child-fighters-despite-pledge-to-demobilize/2862390.html|title=Kurdish Militia Accused of Using Child Soldiers in Syria|access-date=22 August 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170823022030/https://www.voanews.com/a/hrw-kurdish-forces-using-child-fighters-despite-pledge-to-demobilize/2862390.html|archive-date=23 August 2017|url-status=live}}</ref>. Prezident Asad 2013-yilda askar bolalardan (18 yoshgacha bo‘lgan har qanday shaxs) foydalanishni taqiqlovchi qonunni qabul qildi, bu qonunni buzganlik uchun aybdorlar 10 yildan 20 yilgacha „jazoviy mehnat“ bilan jazolanishini eʼlon qildi<ref>{{cite web|url=http://www.syrianobserver.com/News/News/Assad+Issues+Law+on+Child+Soldiers|title=Assad Issues Law on Child Soldiers|access-date=2 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141006095232/http://www.syrianobserver.com/News/News/Assad+Issues+Law+on+Child+Soldiers|archive-date=6 October 2014|url-status=dead}}</ref>. Hukumat kuchlariga nisbatan qonun amalda qo‘llaniladimi yoki yo‘qmi, tasdiqlanmagan va isyonchi kuchlarga qarshi Suriya hukumati safida jang qilish uchun bolalar yollangani haqida da‘volar bor<ref name="report details">{{Cite news |last1=Sengupta |first1=Somini |date=4 February 2014 |title=U.N. Report Details Abuse of Children in Syrian War |website=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2014/02/05/world/middleeast/at-least-10000-children-killed-in-syria-un-estimates.html |url-status=live |access-date=27 February 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170904151709/https://www.nytimes.com/2014/02/05/world/middleeast/at-least-10000-children-killed-in-syria-un-estimates.html |archive-date=4 September 2017}}</ref>. Eron hukumati Suriyada fuqarolar urushi davrida Asadga sodiq hukumat kuchlari tarafida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni jalb qilgan<ref name="urlIran’s Child Soldiers in Syria | Human Rights Watch" /><ref name="WAJ" />. === Yaman === Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili Radhika Kuomarasvami 2010-yil yanvar oyida Yamandagi qabilalar oʻrtasidagi janglarda „koʻp sonli“ oʻsmir oʻgʻil bolalar jang qilishgani haqida xabar berdi. Nodavlat notijorat tashkilot faoli Abdul-Rahmon al-Marwanining hisob-kitoblariga ko‘ra, Yamanda har yili qabilalar o‘rtasidagi janglarda 500-600 ga yaqin bola halok bo‘ladi yoki yaralanadi<ref name="UPI">{{Cite news |date=6 January 2010 |title=Yemen's child soldiers go to war |work=United Press International |url=http://www.upi.com/Top_News/Special/2010/01/06/Yemens-child-soldiers-go-to-war/UPI-89571262808410/ |url-status=live |access-date=10 April 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100403050546/http://www.upi.com/Top_News/Special/2010/01/06/Yemens-child-soldiers-go-to-war/UPI-89571262808410 |archive-date=3 April 2010}}</ref>. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudan (ayniqsa Darfur) va Yamandan askar bolalar yollagan<ref>{{Cite web|title=Saudi Arabia 'recruits Darfur children for Yemen war'|url=https://www.aljazeera.com/news/2018/12/29/saudi-arabia-recruited-darfur-children-to-fight-in-yemen-nyt|access-date=2 October 2021|website=www.aljazeera.com|language=en}}</ref>. Britaniya SAS maxsus kuchlari Yamanda askar bolalarni tayyorlash bilan shug‘ullangani aytiladi. Xabar qilinishicha, Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya safida jang qilayotgan askarlarning kamida 40 foizi bolalardir<ref name="urlSerious questions over SAS involvement in Yemen war | UK news | The Guardian">{{cite web|url=https://www.theguardian.com/uk-news/2019/mar/27/serious-questions-over-sas-involvement-in-yemen-war|title='Serious' questions over SAS involvement in Yemen war &#124; UK news &#124; The Guardian|website=[[TheGuardian.com]]|date=27 March 2019|format=|archive-url=https://web.archive.org/web/20190328170441/https://www.theguardian.com/uk-news/2019/mar/27/serious-questions-over-sas-involvement-in-yemen-war|archive-date=28 March 2019|url-status=live}}</ref>. Saudiya Arabistoni hutiylarga qarshi Saudiya chegarasini qoʻriqlash uchun yamanlik bolalarni askar sifatida yollaydi<ref name="urlExclusive: Yemeni child soldiers recruited by Saudi-UAE coalition | Saudi Arabia News | Al Jazeera">{{cite web|url=https://www.aljazeera.com/news/middleeast/2019/03/exclusive-yemeni-child-soldiers-recruited-saudi-uae-coalition-190329132329547.html|title=Exclusive: Yemeni child soldiers recruited by Saudi-UAE coalition &#124; Saudi Arabia News &#124; Al Jazeera|archive-url=https://web.archive.org/web/20190402091726/https://www.aljazeera.com/news/middleeast/2019/03/exclusive-yemeni-child-soldiers-recruited-saudi-uae-coalition-190329132329547.html|archive-date=2 April 2019|url-status=live}}</ref> 2019-yil iyun oyida AQSh Davlat kotibi Mike Pompeo Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya Yamandagi fuqarolar urushida bolalardan foydalanayotgani haqidagi ekspert xulosalarini rad etib, AQShning bolalar askarlikka yollovchi davlatlar ro‘yxatiga kiritilishiga to‘sqinlik qildi<ref name="urlPompeo blocks inclusion of Saudi Arabia on US child soldiers list | US news | The Guardian">{{Cite web|url=http://www.theguardian.com/us-news/2019/jun/18/mike-pompeo-saudi-arabia-yemen-sudan-child-soldiers|title=Pompeo blocks inclusion of Saudi Arabia on US child soldiers list|first=Reuters in|last=Washington|date=18 June 2019|website=The Guardian}}</ref>. == Osiyo == 2004-yilda oʻsmirlarning harbiy xizmatidan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) Osiyoda minglab bolalar Afgʻoniston, Myanma (Birma) , Nepal Indoneziya, Filippin, Laos va Shri-Lankadagi faol mojarolar va oʻt ochishni toʻxtatish holatlariga kelishilganda ham jangovar kuchlarga jalb qilingani haqida xabar berdi. Hukumatning mojaro zonalariga kirishni rad etishi ishtirok etgan raqamlarni hujjatlashtirishni imkonsiz qildi<ref name="CSGR2004-159">{{cite web|url=http://www.child-soldiers.org/document_get.php?id=966|archive-url=https://web.archive.org/web/20041217103244/http://www.child-soldiers.org/document_get.php?id=966|url-status=dead|archive-date=17 December 2004|title=Child Soldiers Global Report 2004}}&nbsp;{{small|(2.29&nbsp;MB)}} Child Soldiers International pp. 18,159–161</ref>. 2004-yilda Myanma (Birma) hukumat qurolli kuchlari 12 yoshdan 16 yoshgacha boʻlgan bolalarni majburan yollagan va ishlatgan yagona davlat sifatida mintaqa tarixiga kirdi<ref name="CSGR2004-159" />. ''Xudoning armiyasi'' partizan guruhini birgalikda boshqargan egizak aka-uka Jonni va Lyuter Xtolar 1997-yilda guruhni boshqara boshlaganlarida taxminan oʻn yoshda boʻlishgan. === Afg'oniston === Afgʻonistonda oʻttiz yillik fuqarolar urushi davrida qurolli kuchlar minglab askar bolalarni yollagan. Koʻpchilik hali ham Tolibonga qarshi kurashmoqda. Islom diniy maktablari yoki madrasalaridan taʼlim olganlarning baʼzilari xudkush terrorchi va qurolli hujumchilar sifatida foydalaniladi. Kamuflyaj kiyimida va shahidlik shiorlari bilan yurgan o‘g‘il bolalarning targ‘ibot videosi 2009-yilda Afg‘oniston Tolibon rahbariyati tomonidan eʼlon qilingan. Bu videoga amerikalik askarni oʻldirgan 14 yoshli Tolibon jangchisiga tasanno ham kiritilgan<ref>{{cite web|last=Sengupta|first=Kim|url=https://www.independent.co.uk/news/appeals/indy-appeal/independent-appeal-a-child-is-reborn-1849087.html|title=Independent Appeal: A child is reborn|work=The Independent|date=24 December 2009|access-date=12 May 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20101127030413/http://www.independent.co.uk/news/appeals/indy-appeal/independent-appeal-a-child-is-reborn-1849087.html|archive-date=27 November 2010|url-status=live}}</ref>. === Birma/Myanma === Davlat Tinchlik va Taraqqiyot Kengashining taʼkidlashicha, Birmaning barcha askarlari koʻngilli hisoblanadi va qabul qilinganlarning hammasi 18 yoshdan katta. Human Rights Watch tashkiloti maʼlumotiga koʻra, Birma/Myanma milliy armiyasi Tatmadavda 70 000 ga yaqin oʻgʻil bolalar xizmat qilmoqda, 11 yoshgacha boʻlgan bolalar esa koʻchadan majburan olib kelinib guruhlarga qoʻshilmoqda. Guruhning xabar berishicha, dezertirlar uch yildan besh yilgacha qamoq jazosiga yoki hatto qatl etishga ham hukm qilinishi mumkin. Guruh shuningdek, taxminan 5,000-7,000 bolalar turli xil qurolli etnik muxolifat guruhlarida, xususan, Birlashgan Wa Davlat Armiyasida xizmat qilishini taʼkidladi<ref>{{cite web|url=https://www.hrw.org/legacy/reports/2002/burma/Burma0902-01.htm#P296_16897|title='My Gun Was As Tall As Me': Summary|publisher=[[Human Rights Watch]]|year=2002|access-date=5 August 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090216093554/http://www.hrw.org/legacy/reports/2002/burma/Burma0902-01.htm#P296_16897|archive-date=16 February 2009|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun 2009-yil iyun oyida hisobot eʼlon qildi, unda isyonchilar va hukumat tomonidan mamlakatda bolalarga nisbatan „jiddiy qonunbuzarliklar“ qayd etilgan. Maʼmuriyat 4-avgust kunidan boshlab keyingi oydan ular Birma/Myanmaga koʻproq oʻrganish uchun guruh yuborishlarini eʼlon qilishdi<ref name="urlPompeo blocks inclusion of Saudi Arabia on US child soldiers list | US news | The Guardian2">{{Cite web|url=http://www.theguardian.com/us-news/2019/jun/18/mike-pompeo-saudi-arabia-yemen-sudan-child-soldiers|title=Pompeo blocks inclusion of Saudi Arabia on US child soldiers list|first=Reuters in|last=Washington|date=18 June 2019|website=The Guardian}}</ref>. === Shri-Lanka === Shri-Lankada bolalarning jangarilar tomonidan foydalanilishi 1983-yilda Shri-Lankadagi fuqarolar urushi boshlanganidan beri xalqaro miqyosda tan olingan muammo boʻlib kelgan. 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni asosiy yollovchilar Tamil Eelam isyonchi ozodlik yoʻlbarslari hisoblanadi<ref>{{Cite web|date=11 November 2004|title=Sri Lanka: Tamil Tigers Forcibly Recruit Child Soldiers|url=https://www.hrw.org/news/2004/11/11/sri-lanka-tamil-tigers-forcibly-recruit-child-soldiers|access-date=3 August 2021|website=Human Rights Watch|language=en}}</ref>. === Nepal === Nepal Kommunistik partiyasi kuchlarida taxminan 6000-9000 bola xizmat qiladi. 2010-yildan boshlab CPNning askar bolalari demobilizatsiya qilindi<ref>{{Cite web|url=https://www.unicef.org/protection/nepal_52791.html|title=Last group of Maoist child soldiers discharged in Nepal|website=UNICEF|access-date=14 April 2019|archive-date=14 April 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190414182147/https://www.unicef.org/protection/nepal_52791.html|url-status=dead}}</ref>. === Filippin === Filippinda hukumatga qarshi kurashayotgan islomiy va kommunistik qurolli guruhlar muntazam ravishda yollangan bolalarga tayanib kurash olib boradi<ref>{{Cite web|url=https://digitallibrary.un.org/record/678865|title=Report of the Secretary-General on children and armed conflict in the Philippines|last=UN Security Council|year=2013|access-date=24 May 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180525062129/https://digitallibrary.un.org/record/678865|archive-date=25 May 2018|url-status=live}}</ref>. 2001-yilda Human Rights Watch tashkiloti Moro Islom ozodlik fronti (MILF)dagi 10 000 askarning taxminan 13 foizini bolalar tashkil etgani va hukumatga aloqador ayrim harbiylashtirilgan kuchlar ham bolalardan foydalanayotgani haqida xabar bergan<ref>{{cite web|url=http://hrw.org/children/child_soldiers_map.html|title=Human Rights Watch Interactive Map of Child Soldiers|archive-url=https://web.archive.org/web/20081101204543/http://hrw.org/children/child_soldiers_map.html|archive-date=1 November 2008|url-status=dead}}</ref>. 2016-yilda MILF 1869 nafar bolani guruhni tark etishiga ruxsat berdi va boshqa bolalarni guruhga qabul qilmaslik majburiyatini oldi<ref>United Nations Secretary-General. „Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017“. United Nations (2017). 25-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-yanvar 2018-yil.</ref>. Biroq oʻsha yili BMT Filippindagi boshqa qurolli guruhlar asosan 13 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan bolalarni yollashda davom etayotgani haqida xabarlar yana davom ettirdiUnited Nations Secretary-General. „Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017“. United Nations (2017). 25-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-yanvar 2018-yil.. == Yevropa == Child Soldiers International maʼlumotlariga koʻra, Yevropada faqat 18 yoshdan kattalarni yollash tendensiyasi mavjud, aksariyat mamlakatlar ham faqat kattalarni yollashga ruxsat beradi, 2016-yilgi maʼlumotlarga koʻra qanday qurolli guruhlar bolalardan foydalanayotgani maʼlum emas edi. 2018-yil holatiga koʻra esa bir davlat, Buyuk Britaniya 16 yoshdan bolalarni, beshtasi esa 17 yoshdan (Avstriya, Kipr, Fransiya, Germaniya va Gollandiya) harbiy xizmatga jalb qilgan. Ulardan, Buyuk Britaniya eng koʻp bolalarni ishga oladi. 2016-yilda Britaniya armiyasiga yangi chaqirilganlarning taxminan chorak qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan. Barcha Yevropa davlatlari bolalarni qurolli mojarolarga jalb etish toʻgʻrisidagi ixtiyoriy protokolni ratifikatsiya qilgan<ref name=":20">{{Cite web|last=United Nations|year=2018|title=United Nations Treaty Collection: 11. b Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the involvement of children in armed conflict|url=https://treaties.un.org/Pages/ViewDetails.aspx?src=IND&mtdsg_no=IV-11-b&chapter=4&lang=en|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20180206131426/https://treaties.un.org/Pages/ViewDetails.aspx?src=IND&mtdsg_no=IV-11-b&chapter=4&lang=en|archive-date=6 February 2018|access-date=5 February 2018|language=EN}}</ref>, shuning uchun chaqiruv bolalar odatda balogʻatga yetgunlaricha harbiy harakatlarda foydalanilmaydi. Bolalar 1990-yillarda Birinchi Chechen urushida jangchilar sifatida ishlatilgan<ref name=":38">{{cite web|url=http://www1.umn.edu/humanrts/commission/country52/1996_13.htm|title=UN Commission on Human Rights – The situation of human rights in the Republic of Chechnya of the Russian Federation (Mar 96)|publisher=.umn.edu|access-date=12 May 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120211102551/http://www1.umn.edu/humanrts/commission/country52/1996_13.htm|archive-date=11 February 2012|url-status=live}}</ref>. === Avstriya === Avstriya bolalarni ota-onalari roziligi bilan bir yil erta, 17 yoshdan boshlab harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi<ref>{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/view/AT|title=Child Soldiers World Index: Austria|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=28 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329054523/http://childsoldiersworldindex.org/view/AT|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Kipr === Kipr bolalarni ota-onalari roziligi bilan ikki yil erta, 16 yoshdan boshlab majburiy harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi<ref>{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/view/CY|title=Child Soldiers World Index: Cyprus|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=28 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329054457/http://childsoldiersworldindex.org/view/CY|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Fransiya === Fransiya harbiy xizmatchilarni 17 yoshdan, harbiy texnik maktab oʻquvchilarini 16 yoshdan boshlab qabul qiladi. Qurolli kuchlarning 3 % ni 18 yoshgacha boʻlgan yoshlar tashkil etadi<ref>{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/view/FR|title=Child Soldiers World Index: France|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=28 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329054435/http://childsoldiersworldindex.org/view/FR|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Germaniya === Germaniya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2015-yilda qurolli kuchlarning 6 foizini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil etgan<ref>{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/view/DE|title=Child Soldiers World Index: Germany|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=28 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329054304/http://childsoldiersworldindex.org/view/DE|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Niderlandiya === Niderlandiya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2014-yilda uning qurolli kuchlarining 5 % 18 yoshgacha boʻlganlar boʻlgan<ref>{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/view/NL|title=Child Soldiers World Index: Netherlands|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=28 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329054419/http://childsoldiersworldindex.org/view/NL|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Ukraina === 2014-yilda Ukraina sharqidagi qurolli mojaro paytida Donbasdagi tinchlik uchun adolat guruhi bolalarni qurolli tuzilmalarga jalb qilishning 41 ta holatini tasdiqlagan. Ulardan 37 tasi Ukraina nazorati ostida boʻlmagan hududdan, 4 tasi esa Ukraina nazorat hududidagi qurolli tuzilmalarda bolalarning ishtiroki bilan bogʻliq. Tasdiqlash imkoni boʻlmagan bolalarni ishga yollash haqida yana 31 ta murojaat boʻlgan<ref name=":45">{{Cite web|url=https://jfp.org.ua/system/reports/files/80/en/Justice_for_peace_in_Donbas_EUCCI_Children_in_armed_formations.pdf|title=Involvement of Children in Armed Formations During the Military Conflict in Donbas|last=Eastern-Ukrainian Centre for Civil Initiatives|year=2016|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20170211083737/https://jfp.org.ua/system/reports/files/80/en/Justice_for_peace_in_Donbas_EUCCI_Children_in_armed_formations.pdf|archive-date=11 February 2017|url-status=live}}</ref>. Ukraina tomonidan nazorat qilinmagan hududda tekshirilgan 37 ta ishning 33 tasi oʻgʻil bolalar va 4 tasi qiz bolalar; 57 % 16-17 yoshda, 35 % 15 yoshgacha boʻlgan va 8 % hollarda yoshni aniqlash mumkin boʻlmagan. === Buyuk Britaniya === Britaniya qurolli kuchlari 16 yoshdan boshlab xodimlarni jalb qilib, 15 yoshu 7 oylik bolalardan arizalarni qabul qilishni boshlaydi<ref>{{Cite web|url=https://apply.army.mod.uk/how-to-join/can-i-join/age|title=Age|last=British Army|year=2018|website=mod.uk|access-date=5 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20171204171209/https://apply.army.mod.uk/how-to-join/can-i-join/age|archive-date=4 December 2017|url-status=live}}</ref>. Roʻyxatga olishdan oldin ota-onaning roziligi talab qilinadi<ref>{{Cite web|last=Mordaunt|first=P|date=4 July 2016|title=Letter to Child Soldiers International, 4 July 2016|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=391f2315-a88e-47d6-b81b-5fc98b799af7|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308192244/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=391f2315-a88e-47d6-b81b-5fc98b799af7|archive-date=8 March 2019|access-date=11 February 2018}}</ref>. 2022-yil holatiga koʻra, Britaniya qurolli kuchlari tarkibiga kirganlarning 23 foizi 18 yoshdan kichiklar edi<ref name=":54">{{Cite web|title=UK armed forces biannual diversity statistics: April 2022|url=https://www.gov.uk/government/statistics/uk-armed-forces-biannual-diversity-statistics-april-2022|access-date=2022-08-18|website=GOV.UK|language=en}}</ref>. Aksariyat bolalar armiyaga jalb qilingan, bu erda 2021-2022 yillarda askarlarning 30 foizi 18 yoshgacha boʻlganlar edi; koʻproq yangi askarlar boshqa yoshdagilarga qaraganda 16 yoshda edi. 16 yoshdan 17,5 yoshgacha boʻlgan armiyaga chaqirilganlar dastlab yosh guruhiga bagʻishlangan harbiy oʻquv markazida Army Foundation kollejida oʻqitiladi<ref>{{cite web|last=Ofsted|date=20 October 2021|title='Welfare and duty of care in Armed Forces initial training 2020 to 2021'|url=https://www.gov.uk/government/publications/welfare-and-duty-of-care-in-armed-forces-initial-training/welfare-and-duty-of-care-in-armed-forces-initial-training-2020-to-2021#reports-in-date-order-regular-establishments|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20211020123313/https://www.gov.uk/government/publications/welfare-and-duty-of-care-in-armed-forces-initial-training/welfare-and-duty-of-care-in-armed-forces-initial-training-2020-to-2021|archive-date=20 October 2021|access-date=4 November 2021|website=Gov.uk}}</ref>. 2021-yil holatiga koʻra, markaz Ofsted taʼlim inspektsiyasi tomonidan farovonlik boʻyicha „aʼlo“ deb baholangan, markazda suiisteʼmollik haqida koʻplab daʼvolar, baʼzilari isbotlangan, armiya rekordida<ref>{{Cite web|last=British Army|date=13 December 2021|title=Freedom of Information request, ref. Army/PolSec/C/U/FOI2021/13445|url=https://www.whatdotheyknow.com/request/804174/response/1936986/attach/3/20211213%20FOI2021%2013445.pdf|url-status=live|access-date=17 August 2022|website=whatdotheyknow.com}}</ref><ref>{{Cite web|last=British Army|date=11 January 2022|title=Freedom of information request, ref. Army/Sec/C/U/FOI2021/15645|url=https://www.whatdotheyknow.com/request/818032/response/1952462/attach/3/20220111%20FOI2021%2015645.pdf|url-status=live|access-date=17 August 2022|website=whatdotheyknow.com}}</ref>. 2021-yilda markazda 22 nafar qizga nisbatan jinsiy huquqbuzarliklar bo‘yicha to‘qqizta tergov ochildi; bir tergovda gumon qilingan jinoyatchilarning uchtasi xodimlar boʻlgan<ref>{{Cite web|last=Docherty|first=Leo|date=14 April 2022|title=Armed Forces: Offences against Children|url=https://questions-statements.parliament.uk/written-questions/detail/2022-04-14/154397|url-status=live|access-date=17 August 2022|website=parliament.uk}}</ref><ref>{{Cite web|last=Docherty|first=Leo|date=16 May 2022|title=Armed Forces: Offences against Children|url=https://questions-statements.parliament.uk/written-questions/detail/2022-05-16/2317|url-status=live|access-date=17 August 2022|website=parliament.uk}}</ref>. Ular 2022-yil iyul oyida Vice News hisobotining mavzusi boʻlgan<ref>{{Cite web|title=Teenage Girls Serving in British Army Report Record Levels of Sexual Assault|url=https://www.vice.com/en/article/xgydwj/british-army-sexual-assault|access-date=2022-08-17|website=www.vice.com|language=en}}</ref>. OPAC maʼlumotlariga koʻra, Buyuk Britaniya odatda harbiy harakatlarda qatnashish uchun bolalarni chaqirmaydi, ammo chaqirilganlarni istisno qilmaydi ham. Buyuk Britaniya 2003-yildan 2010-yilgacha Iroq va Afg‘onistonga 18 yoshdan kichik bo‘lgan 22 nafar xodimni beixtiyor yubordi<ref>{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/shop/letter-from-uk-minister-of-defence-regarding-deployment-of-under-18s-on-combat-operations-1|title=Letter from UK Minister of Defence regarding deployment of under-18s on combat operations|last=Child Soldiers International|website=Child Soldiers International|language=en|access-date=5 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180418101630/https://www.child-soldiers.org/shop/letter-from-uk-minister-of-defence-regarding-deployment-of-under-18s-on-combat-operations-1|archive-date=18 April 2018|url-status=dead}}</ref>. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita Buyuk Britaniyani bolalar hech qanday sharoitda harbiy harakatlarda qatnasha olmasligini taʼminlash uchun oʻz siyosatini oʻzgartirishga chaqirdi<ref>{{Cite web|url=http://docstore.ohchr.org/SelfServices/FilesHandler.ashx?enc=6QkG1d%2fPPRiCAqhKb7yhsq3bGBgj7nnUgqOo%2fynBtO%2fECmRLeJYMRRb8lvcSbqdOqBHRHPeEfDShf9Gxj%2fukpq4N94ALY5Qdg0j45LrQBaPGQXGbBD6vlaVe0jP8YmSl1Fv0VQtoxAQPfw%2bSfBE8YQ%3d%3d|title=Consideration of Reports submitted by States Parties under Article 8 of the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict. Concluding observations: United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland|last=UN Committee on the Rights of the Child|year=2008|access-date=5 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20151024073416/http://docstore.ohchr.org/SelfServices/FilesHandler.ashx?enc=6QkG1d%2fPPRiCAqhKb7yhsq3bGBgj7nnUgqOo%2fynBtO%2fECmRLeJYMRRb8lvcSbqdOqBHRHPeEfDShf9Gxj%2fukpq4N94ALY5Qdg0j45LrQBaPGQXGbBD6vlaVe0jP8YmSl1Fv0VQtoxAQPfw%2bSfBE8YQ%3d%3d|archive-date=24 October 2015|url-status=live}}</ref>. 1990-yillarda OPAC boʻyicha muzokaralarda Buyuk Britaniya AQShga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 boʻlishiga qarshi chiqdi. Bolalar huquqlarini himoya qiluvchi idoralar Buyuk Britaniya o‘z qurolli kuchlarini kadrlar bilan taʼminlashda bolalarga tayanishda davom etayotganini tanqid qildi<ref>{{cite web|year=2016|title=Letter from UK Children's Commissioners and others to the Ministry of Defence|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=47932680-1531-498c-abe1-826acab81a37|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308192243/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=47932680-1531-498c-abe1-826acab81a37|archive-date=8 March 2019|access-date=6 December 2017}}</ref><ref>{{cite web|last=House of Commons and House of Lords Joint Committee on Human Rights|year=2009|title=Children's Rights|url=https://publications.parliament.uk/pa/jt200809/jtselect/jtrights/157/157.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20171207084547/https://publications.parliament.uk/pa/jt200809/jtselect/jtrights/157/157.pdf|archive-date=7 December 2017|access-date=6 December 2017}}</ref><ref name=":42">{{cite web|last=Committee on the Rights of the Child|year=2016|title=Concluding observations on the fifth periodic report of the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC/C/GBR/CO/5&Lang=en|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170507180512/http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2fC%2fGBR%2fCO%2f5&Lang=en|archive-date=7 May 2017|access-date=6 December 2017|website=tbinternet.ohchr.org}}</ref>. == Okeaniya == === Avstraliya === Avstraliya mudofaa kuchlari oʻz saflariga 16 yoshdan boshlab ota-onalarning roziligi bilan harbiy xizmatga kirishga ruxsat beradi. 18 yoshgacha boʻlgan qoʻl ostidagi yoshlarni chet elga yuborish yoki toʻgʻridan-toʻgʻri jangovar harakatlarda foydalanish mumkin emas, ularni evakuatsiya qilishning iloji boʻlmagan ekstremal holatlar bu vaziyatdan mustasno<ref>{{cite web|title=Age & Gender|url=http://www.defencejobs.gov.au/recruitmentCentre/canIJoin/ageAndGender/|work=Defence Jobs|publisher=Department of Defence|access-date=20 April 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20110623193028/http://www.defencejobs.gov.au/recruitmentCentre/canIJoin/ageAndGender/|archive-date=23 June 2011|url-status=live}}</ref>. === Yangi Zelandiya === 2018-yilning aniqlangan maʼlumotlariga koʻra, Yangi Zelandiya mudofaa kuchlariga qoʻshilishning minimal yoshi 17 yosh deb belgilangan<ref>{{cite web|title=FAQs|url=https://www.defencecareers.mil.nz/home/faqs/|website=Defence Careers|publisher=New Zealand Defence Force|access-date=31 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180331173659/https://www.defencecareers.mil.nz/home/faqs/|archive-date=31 March 2018|url-status=live}}</ref>. == Bolalardan harbiy maqsadda foydalanishni tugatish harakati == Bolalardan harbiy maqsadda keng miqyosda foydalanishganiga tarix guvoh. Faqat soʻnggi oʻn yilliklarda bu amaliyot asosli tanqid va uni tugatish uchun birgalikda saʼy-harakatlarga duch keldi<ref>{{Cite news |last=Eigen |first=L D |date=3 November 2009 |title=Child Soldiers Are Unfortunately Nothing New |language=en-US |work=Scriptamus |url=https://scriptamus.wordpress.com/2009/11/02/child-soldiers-are-unfortunately-nothing-new |url-status=live |access-date=12 February 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180118123950/https://scriptamus.wordpress.com/2009/11/02/child-soldiers-are-unfortunately-nothing-new/ |archive-date=18 January 2018}}</ref>. Qisman koʻplab qurolli kuchlar oʻz saflarini toʻldirishda bolalarga tayanganligi va qisman nodavlat qurolli guruhlarning xatti-harakatlariga taʼsir qilish qiyinligi sababli bu jarayon biroz sekin kechdi. == Yaqin tarix == === 1970-1980-yillar === Bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirokini cheklash boʻyicha xalqaro harakatlar 1977-yilda qabul qilingan 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar bilan boshlandi (77.2-modda). Yangi Protokollar 15 yoshgacha boʻlgan bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqladi, ammo davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarga 15 yoshdan boshlab bolalarni yollash va ulardan urushda foydalanishga ruxsat berishda davom etaverdi<ref name=":10">[http://www.icrc.org/ihl.nsf/COM/470-750099?OpenDocument ICRC Commentary on Protocol I: Article 77] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071013073553/http://icrc.org/ihl.nsf/COM/470-750099?OpenDocument|date=13 October 2007}} website of the [[International Committee of the Red Cross|ICRC]] ¶ 3183–3191 also ¶ [http://www.icrc.org/ihl.nsf/COM/470-750098?OpenDocument 3171] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071013073548/http://icrc.org/ihl.nsf/COM/470-750098?OpenDocument|date=13 October 2007}}</ref>. Nodavlat notijorat tashkilotlari (NNTlar) bolalarni ishga yollashni butunlay taqiqlash toʻgʻrisidagi yangi shartnoma tarafdori boʻlganida, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (CRC) boʻyicha muzokaralar chogʻida qoidalar yangilandi. Qurolli kuchlari 18 yoshdan kichik boʻlganlardan foydalanayotgan baʼzi davlatlar bunga qarshilik koʻrsatdilar, shuning uchun 1989-yildagi yakuniy shartnoma matni faqat mavjud huquqiy standartni aks ettirdi xolos: 15 yoshgacha boʻlgan bolalarning harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishini taqiqlash. === 1990-yillar === XX asrning oxirlari yaʼni 1990-yillarda nodavlat notijorat tashkilotlari askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish koalitsiyasini (hozirgi Xalqaro bolalar askarlari) tashkil etishdi va ular Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada koʻrgan kamchiliklarni toʻgʻrilash maqsadida hamdard hukumatlar bilan yangi shartnoma tuzish kampaniyasida ishlashdi. Olti yil davom etgan global muzokaralardan soʻng, shartnoma 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol (OPAC) sifatida qabul qilindi. Shartnoma bolalarni harbiy xizmatga chaqirishni taqiqlab qoʻyadi, harbiy xizmatchilar 16 yoshdan kichik boʻlmasligini taʼminlaydi va harbiy harakatlarda bolalardan foydalanishni rad etadi. Shartnoma, shuningdek, nodavlat qurolli guruhlarni 18 yoshga toʻlmagan oʻsmirlarni har qanday maqsadda yollashni ham taqiqlaydi. OPAC boʻyicha muzokara olib borayotgan koʻpchilik davlatlar bolalarni yollashni taqiqlashni qoʻllab-quvvatlagan boʻlsa-da, AQSh boshchiligidagi Buyuk Britaniya bilan ittifoqdosh boʻlgan baʼzi mamlakatlar bunga eʼtiroz bildirdi. Shunday qilib, shartnoma 16 yoki 17 yoshli bolalarni ishga olishni taqiqlamaydi, garchi u davlatlarga qonunda yuqoriroq standartlarni oʻrnatishga imkon beradi. === 2000-yildan - hozirgi kungacha === Bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol qabul qilingandan soʻng, global ratifikatsiya kampaniyasi tez sur’atlar bilan rivojlandi. 2018-yilning maʼlumotlariga koʻra, OPAC 167 ta davlat tomonidan ratifikatsiya qilingan. Kampaniya, shuningdek, koʻplab davlatlarni bolalarni umuman ishga olmaslikka undadi. 2001-yilda 83 mamlakat faqat kattalarni roʻyxatga olishga ruxsat berdi. 2016-yilga kelib bu koʻrsatkich 126 taga yetdi, bu qurolli kuchlari mavjud boʻlgan mamlakatlarning 71 foizini tashkil qiladi. Taxminan 60 ga yaqin nodavlat qurolli guruhlar bolalardan foydalanishni toʻxtatish yoki qisqartirish toʻgʻrisida bitimlar tuzdilar, bu koʻpincha BMT yoki Jeneva chaqiruvi nodavlat tashkiloti vositachiligida oʻtkazildi. Child Soldiers International bergan hisobotlarga koʻra, OPAC shartnomasining muvaffaqiyati davlat qurolli kuchlari tomonidan bolalarni yollashning bosqichma-bosqich pasayishi bilan birgalikda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalar sonining qisqarishiga olib keldi. 2018-yilda berilgan maʼlumotlarga koʻra, bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish keng tarqalganligicha qolmoqda. Xususan, Boko Haram va IShIDga oʻxshagani jangari islomiy tashkilotlar hamda ularga qarshi kurashayotgan qurolli guruhlar bolalardan keng foydalanishadi. Bundan tashqari, aholisi eng koʻp boʻlgan uchta davlat — Xitoy, Hindiston va Qoʻshma Shtatlar hali ham oʻz qurolli kuchlariga 16 yoki 17 yoshli bolalarni harbiy xizmatga olinishiga ruxsat berishadi, shuningdek, „Yettilik“ guruhining beshta davlati: Kanada, Fransiya, Germaniya, Buyuk Britaniya va Amerika Qoʻshma Shtatlari ham bundan mustasno emas. == Voqealar == Qizil qoʻllar kuni — Red Hand day (shuningdek, Xalqaro askar bolalardan foydalanishga qarshi kurash kuni deb ham ataladi). Har yili 12-fevralda oʻtkaziladigan xotirlash kuni boʻlib, jamoatchilik eʼtiborini urushlar va qurolli toʻqnashuvlarda bolalardan askar sifatida ishlatish amaliyotiga qaratadi. Ushbu sana bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokolning kuchga kirishini aks ettiradi. == Bolalikning militarizatsiyasiga qarshi kurash == Oʻz qurolli kuchlariga bolalarni yollashga ruxsat bermaydigan koʻplab davlatlar taʼlim tizimi, atrof-muhit, filmlar va video oʻyinlar kabi mashhur oʻyin-kulgilar orqali bolalarga harbiy hayotni koʻrsatgani uchun tanqid qilindi<ref>{{Cite book|title=Spectacle Reality Resistance.|last=Gee|first=D|publisher=ForcesWatch|year=2014|isbn=9780993095504|location=London|oclc=922406573}}</ref>. Baʼzi sharhlovchilarning taʼkidlashicha, bolalar uchun bu marketing manipulyatsiya va harbiylikka yollash jarayonining bir qismidir va shuning uchun bu axloqiy jihatdan baholanishi kerak<ref name=":132" /><ref>{{Cite news |last=Veterans for Peace UK |date=3 July 2017 |title=The First Ambush: Effects of army training and employment |language=en-GB |work=Veterans For Peace UK |url=http://vfpuk.org/2017/report-the-first-ambush/ |url-status=live |access-date=12 February 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180116152208/http://vfpuk.org/2017/report-the-first-ambush/ |archive-date=16 January 2018}}</ref>. Ushbu tamoyil baʼzi guruhlarni harbiy tashkilotlar va yoshlar oʻrtasidagi munosabatlarni bolalar huquqlari va sogʻligʻi nuqtai nazaridan tartibga solish uchun kampaniyaga olib keldi<ref name=":26">{{Cite web|url=https://www.forceswatch.net/projects/details?quicktabs_3=2#quicktabs-3|title=Military Out of Schools|last=ForcesWatch|year=2018|website=forceswatch.net|language=en|access-date=12 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20170511225913/http://www.forceswatch.net/projects/details?quicktabs_3=2#quicktabs-3|archive-date=11 May 2017|url-status=dead}}</ref>. Bunga misol qilib „ Urushga qarshilik ko‘rsatuvchilar“ xalqaro tashkilotining " Yoshlarning harbiylashuviga qarshi kurash” dasturi<ref>{{Veb manbasi|url=https://antimili-youth.net/|sarlavha=Countering the Militarisation of Youth|muallif=War Resisters International|yil=2018|ish=antimili-youth.net|til=en|kirish sanasi=12 February 2018|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180213023752/https://antimili-youth.net/|arxivsana=13 February 2018}}</ref>, AQShdagi “Bolalarni yollashni to‘xtating” kampaniyasi<ref>{{Veb manbasi|url=http://srkcampaign.org/|sarlavha=Stop Recruiting Kids|yil=2018|ish=srkcampaign.org|til=en|kirish sanasi=13 February 2018|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180213201439/http://srkcampaign.org/|arxivsana=13 February 2018}}</ref> va Buyuk Britaniyadagi “Maktablardan tashqarida harbiylar” kampaniyasini keltirish mumkin<ref name=":262">{{Veb manbasi|url=https://www.forceswatch.net/projects/details?quicktabs_3=2#quicktabs-3|sarlavha=Military Out of Schools|muallif=ForcesWatch|yil=2018|ish=forceswatch.net|til=en|kirish sanasi=12 February 2018|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170511225913/http://www.forceswatch.net/projects/details?quicktabs_3=2#quicktabs-3|arxivsana=11 May 2017}}</ref>. Xuddi shunday xavotirlar Germaniya va Isroilda ham bildirilgan<ref name=":932">{{Kitob manbasi|title=Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany|last=Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns|year=2016}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://docs.google.com/viewerng/viewer?url=http://new.newprofile.org/sites/default/files/infokits/english.pdf|sarlavha=The New Profile Report on Child Recruitment in Israel|muallif=New Profile|yil=2004|kirish sanasi=10 December 2017}}</ref>. == Askarlikka olingan bolalarni reabilitatsiya qilish va reintegratsiya qilish == [[Bolalar askarlar xalqaro|Child Soldiers International]] reintegratsiyani quyidagicha ta'riflaydi: "Ilgari qurolli kuchlar-guruhlar bilan aloqador bo'lgan bolalar tinch hayotga qaytishlari va ularning oilalari va jamiyatlarida qimmatli rol o'ynashlari uchun qo'llab-quvvatlanadigan jarayon"<ref name=":44">{{Yangiliklar manbasi |title=Reintegration |language=en |work=Child Soldiers International |url=https://www.child-soldiers.org/reintegration |url-status=dead |access-date=7 March 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180308041704/https://www.child-soldiers.org/reintegration |archive-date=8 March 2018}}</ref>. Askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiyalashga qaratilgan dasturlar UNICEF homiyligidagilar kabi ko'pincha uchta komponentni ta'kidlaydi: oilani birlashtirish-jamoa tarmog'i, psixologik yordam va ta'lim-iqtisodiy imkoniyat<ref name=":412">{{Veb manbasi|sarlavha=How did Britain let 250000 underage soldiers fight in WW1?|url=https://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180321184716/http://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|arxivsana=21 March 2018|kirish sanasi=22 January 2016|ish=BBC News}}</ref><ref name="Reconstruction Unit 2002">Conflict Prevention and Reconstruction Unit. "Child Soldiers: Prevention, Demobilization, and Reintegration" May 2002</ref>. Dasturlarni muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun bu harakatlar kamida 3 yildan 5 yilgacha bo'lgan davrni o'z ichiga oladi<ref name=":412" /><ref name="Reconstruction Unit 2002" />. Umuman olganda, reintegratsiya harakatlari bolalarni xavfsiz muhitga qaytarishga, diniy va madaniy marosimlar orqali bolaning oilasi va jamiyati nomidan kechirimlilik tuyg'usini shakllantirishga va bolaning o'z oilasi bilan birlashishini rag'batlantirishga qaratilgan<ref name=":412" /><ref name="Reconstruction Unit 2002" />. Agar bola urush jinoyatlarini sodir etgan bo'lsa, reintegratsiya harakatlari qiyinlashishi mumkin, chunki bunday hollarda jamiyatda stigma va norozilik kuchayadi. Bunday vaziyatlarda bolaning ehtiyojlari jamiyatda adolat tuyg'usi bilan mutanosib bo'lishi muhimdir<ref name=":413">{{Veb manbasi|sarlavha=How did Britain let 250000 underage soldiers fight in WW1?|url=https://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180321184716/http://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|arxivsana=21 March 2018|kirish sanasi=22 January 2016|ish=BBC News}}</ref><ref name="Reconstruction Unit 20022">Conflict Prevention and Reconstruction Unit. "Child Soldiers: Prevention, Demobilization, and Reintegration" May 2002</ref>. Bunday vaziyatlarni zudlik bilan hal qilish kerak, chunki shunday qilinmasa, ko'plab bolalar qayta ro'yxatga olish xavfiga duch kelishadi<ref name=":442">{{Yangiliklar manbasi |title=Reintegration |language=en |work=Child Soldiers International |url=https://www.child-soldiers.org/reintegration |url-status=dead |access-date=7 March 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180308041704/https://www.child-soldiers.org/reintegration |archive-date=8 March 2018}}</ref>. Shuningdek, reintegratsiyaning ikkita sohasi alohida e'tiborga olinishi kerak: askar ayollar va bolalar askarlari orasida giyohvand moddalarni iste'mol qilish<ref name=":432">[[Norman Devis|Norman Davies]], [https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603 ''Rising '44: The Battle for Warsaw,''] {{Webarxiv}} Pan Books 2004 p.603</ref><ref name="Reconstruction Unit 20022" />. Giyohvand moddalar ta'siri ostida bo'lgan yoki jinsiy yo'l bilan yuqadigan kasalliklarga duchor bo'lgan askar bolalar o'zlarining ehtiyojlariga mos keladigan qo'shimcha dasturlarni talab qiladilar<ref name=":413" /><ref name="Reconstruction Unit 20022" />. == Harbiy maqsadlarda ishlatiladigan bolalarning taniqli holatlari == * [[Greys Akallo]], Uganda * [[Loung Ung]], Kambodja * [[Ismoil Beah]], Syerra-Leonelik * [[Kalvin Grem]], amerikalik * [[Koreya urushidagi talaba askarlar|Hagdobyeong]], koreys * [[Himeyuri talabalari]], yapon * [[Muhammad Husayn Fahmida|Muhammad Husayn Fahmide]], eronlik * [[Umar Xadr]], kanadalik * [[Luftwaffenhelfer]], nemis * [[Lwow Eaglets]], Polsha * [[Dominik Ongven]], Uganda == Bolalardan harbiy xizmatda foydalanishni tugatish uchun kampaniyalar == * [[:en:Child_Soldiers_International|Child Soldiers International]] * [[:en:Els_de_Temmerman|Els de Temmerman]] * [[:en:Graça_Machel|Graça Machel]] * [[:en:Roméo_Dallaire|Romeo Dallaire]] * [[:en:War_Resisters_International|War Resisters International]] (Countering Militarization of Youth programme) * [[:en:Red_Hand_Day|Red Hand Day]] == Tegishli xalqaro huquq va standartlar == * [[Bola huquqlari toʻgʻrisida konvensiya|Bola huquqlari to'g'risidagi konvensiya]] * [[Xalqaro jinoiy sudning Rim nizomi|Xalqaro jinoiy sudning Rim statuti]] * [[Bolalar mehnatining eng yomon shakllari to'g'risidagi konvensiya]] * [[Xalqaro gumanitar huquq]] * [[Birlashgan Millatlar Tashkiloti Xavfsizlik Kengashi rezolyutsiyasi 1998-yil]] * [[Bolalar va qurolli mojarolar bo'yicha ishchi guruhi]] * [[Urushdan ozod bolalar konferentsiyasi|Parij tamoyillari (Urushdan ozod bolalar)]] == Hujjatli film == * ''[[Kony 2012]]'', hujjatli film * ''" [[La vita non perde valore]] "'' (" ''Hayot o'z qadrini yo'qotmaydi"'' ), hujjatli film == Manbalar == {{manbalar}} == Adabiyotlar == * Vautravers, A. J. (2009). Why Child Soldiers are Such a Complex Issue. Refugee Survey Quarterly, 27(4), 96–107. doi:10.1093/rsq/hdp002 * Humphreys, Jessica Dee (2015). ''Child Soldier: When Boys and Girls Are Used in War''. Toronto: Kids Can Press {{ISBN|978-1-77138-126-0}} * International Centre for Counter-Terrorism (ICCT) & The Global Center on Cooperative Security (September 2017). "Correcting the Course: Juvenile Justice Principles for Children Convicted of Violent Extremism Offenses", ''ICCT & GCCS'', 1–12. [https://icct.nl/publication/correcting-the-course-advancing-juvenile-justice-principles-for-children-convicted-of-violent-extremist-offenses/ Correcting the Course: Advancing Juvenile Justice Principles for Children Convicted of Violent Extremist Offenses] *Dr U C Jha (2018), "Child Soldiers – Practice, Law and Remedies". Vij Books India Pvt Ltd {{ISBN | 9789386457523}} *Artur Bogner, Gabriele Rosenthal (2020): Child Soldiers in Context. Biographies, Familial and Collective Trajectories in Northern Uganda. Göttingen: University Press. [https://doi.org/10.17875/gup2020-1325 Child Soldiers in Context] == Havolalar == === Targ'ibot va guruhlar === * [https://www.hrw.org/topic/childrens-rights/child-soldiers Human Rights Watch, "Child Soldiers"] * [https://www.unicef.org.uk/publications/child-soldiers-briefing/ UNICEF, "Child Soldiers"] * [https://www.warchild.ca/ War Child] * [https://watchlist.org/ Watchlist] === Malumot: Butun dunyo bo'ylab bolalar askarlar === * Child Soldiers International, historical reports: ** [https://web.archive.org/web/20180402040002/https://www.child-soldiers.org/shop/global-report-2001 Child Soldiers Global Report: 2001] ** [https://web.archive.org/web/20180402040029/https://www.child-soldiers.org/Shop/global-report-2004-1 Child Soldiers Global Report: 2004] ** [https://web.archive.org/web/20171206214053/https://www.child-soldiers.org/shop/louder-than-words-1 Louder than words: 2012] === Guvohlik va reportaj === * "[https://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/ Girl Soldiers – The cost of survival in Northern Uganda]", womennewsnetwork.net. * "[https://web.archive.org/web/20080919202241/http://www.ecmafrica.org/165641.ihtml Invisible Children—The Tragedy in Uganda, Every Child Ministries]", ecmafrica.org * "[https://web.archive.org/web/20070928110029/http://www.forlife-worldwide.com/karamoja-uganda-en.html Children of Karamoja]" (Uganda), forlife-worldwide.com * "[https://jfp.org.ua/system/reports/files/80/en/Justice_for_peace_in_Donbas_EUCCI_Children_in_armed_formations.pdf Involvement of children in armed formations during the military conflict in Donbas"] (Ukraine), jfp.org.ua * "[http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/africa/3019838.stm Sex slavery awaits Ugandan schoolgirls]", BBC News * "[http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/africa/4266789.stm Ugandan army recruiting children]", BBC News * "[http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/1383998.stm Criticism of British child soldier recruitment]", BBC News * "[https://www.theguardian.com/international/story/0,,1469358,00.html Armies of girls caught up in conflict]", ''The Guardian'' * "[https://www.motherjones.com/commentary/columns/2007/07/witness.html The Child Soldiers of Staten Island]", ''Mother Jones'' === Xalqaro institutlar === * [https://www.icrc.org/en/publication/4383-children-war International Committee of the Red Cross, "Children in war"] * [https://childrenandarmedconflict.un.org/ Special Representative of the UN Secretary General for Children and Armed Conflict] * [http://www.ilo.org/ipec/areas/Armedconflict/lang--en/index.htm International Labour Organization, "Child labour and armed conflict"] === Boshqa === * [https://middleeastinst.libsyn.com/child-soldiers-in-the-middle-east Podcast on child soldiers in the Middle East] c3cgxzh0snr3j4gkr0nt3fndi2a8je6 2817350 2817335 2022-08-29T11:53:06Z ShHamrayev 72833 turkum qo'shdim wikitext text/x-wiki {{tahrirlayapman|ShHamrayev}} Bolalar (Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada 18 yoshga toʻlmagan shaxs sifatida belgilangan) tarix davomida harbiy harakatlar va kampaniyalarda qatnashish uchun jalb qilingan<ref name="Wessells">{{cite journal|last1=Wessels|first1=Michael|title=Child Soldiers|journal=Bulletin of the Atomic Scientists|year=1997|volume=53|issue=4|page=32|doi=10.1080/00963402.1997.11456787|bibcode=1997BuAtS..53f..32W}}</ref>. Davlat qurolli kuchlari, nodavlat qurolli guruhlar va boshqa harbiy tashkilotlar tarkibidagi bola askarlar jangovar tayyorgarlikdan o‘tishi va jangovar mashg‘ulotlar uchun ishlatilishi, porterlar yoki xabarchilar kabi yordamchi rollarga tayinlanishi yoki tirik qalqon sifatida taktik ustunlik yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun ishlatilishi mumkin<ref name="Children at war">{{Cite news|url=http://www.historyextra.com/podcast/children-war|title=Children at war|work=History Extra|access-date=7 December 2017|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180112002342/http://www.historyextra.com/podcast/children-war|archive-date=12 January 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":2">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|title=The Paris Principles: Principles and guidelines on children associated with armed forces or armed groups|last=UNICEF|year=2007|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20161030083755/http://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciples310107English.pdf|archive-date=30 October 2016|url-status=live}}</ref>. Masalan, minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida, gʻolib tomonda ham, magʻlub tomonda ham qatnashdilar. Bolalar kattalarga qaraganda taʼsirchanlikka koʻproq moyil boʻlganligi sababli harbiy xizmatda oson nishon hisoblanadi<ref name="ReferenceB">{{cite journal |last1=Beber, Blattman |first1=Bernd, Christopher |year=2013 |title=The Logic of Child Soldiering and Coercion |url=https://archive.org/details/sim_international-organization_winter-2013_67_1/page/65 |journal=International Organization |volume=67 |issue=1 |pages=65–104 |doi=10.1017/s0020818312000409 |doi-access=free}}</ref><ref name=":32">{{Cite book |last=Dave. |first=Grossman |title=On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society |date=2009 |publisher=Little, Brown and Co |isbn=9780316040938 |edition=Rev. |location=New York |oclc=427757599}}</ref><ref name="Wessells" /><ref name=":22">{{Cite book |author1-last=McGurk |author1-first=Dennis |title=Military life: The psychology of serving in peace and combat |author2-last=Cotting |author2-first=Dave I. |author3-last=Britt |author3-first=Thomas W. |author4-last=Adler |author4-first=Amy B. |publisher=Praeger Security International |year=2006 |isbn=978-0275983024 |editor1-last=Adler |editor1-first=Amy B. |volume=2: Operational stress |location=Westport |pages=13–31 |chapter=Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members |editor2-last=Castro |editor2-first=Carl Andrew |editor3-last=Britt |editor3-first=Thomas W.}}</ref>. Baʼzilar kuch bilan yollanadilar, boshqalari esa koʻpincha qashshoqlikdan qutulish uchun bu yoʻlni tanlaydilar<ref name="Wessells" /><ref name=":12">{{Cite book |last1=Brett |first1=R |url=https://archive.org/details/youngsoldierswhy0000bret |title=Young soldiers : why they choose to fight |last2=Specht |first2=I |publisher=Lynne Rienner Publishers |year=2004 |isbn=9781588262615 |location=Boulder, Colo. |oclc=53830868 |url-access=registration}}</ref><ref name=":103">{{Cite journal |last1=Gee |first1=David |last2=Taylor |first2=Rachel |date=1 November 2016 |title=Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army? |journal=The RUSI Journal |volume=161 |issue=6 |pages=36–48 |doi=10.1080/03071847.2016.1265837 |issn=0307-1847 |s2cid=157986637}}</ref><ref name=":82">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|title=Child Soldiers Global Report 2008|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2008|access-date=16 May 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181010192928/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=26c0549d-aa35-4f1a-8e34-5956f8e2ec51|archive-date=10 October 2018|url-status=dead}}</ref>. Qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar koʻpincha psixiatrik kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi, shuningdek, tajovuzkorlikning kuchayishi kabi xulq-atvorning turli muammolariga duch kelishadi, bu esa balogʻat yoshida qashshoqlik va ishsizlikning yuqori xavfiga olib keladi. Buyuk Britaniya va AQShda olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmir bolalar orasida ularni harbiy xizmatga jalb qilish, hatto ular urushga yuborilmagan boʻlsa ham, oʻz joniga qasd qilishga urinish<ref name=":30">{{Cite journal |last1=Ursano |first1=Robert J. |last2=Kessler |first2=Ronald C. |last3=Stein |first3=Murray B. |last4=Naifeh |first4=James A. |last5=Aliaga |first5=Pablo A. |last6=Fullerton |first6=Carol S. |last7=Wynn |first7=Gary H. |last8=Vegella |first8=Patti L. |last9=Ng |first9=Tsz Hin Hinz |date=1 July 2016 |title=Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers |journal=JAMA Psychiatry |language=en |volume=73 |issue=7 |pages=741–9 |doi=10.1001/jamapsychiatry.2016.0600 |issn=2168-622X |pmc=4937827 |pmid=27224848}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/694167/20180327_Suicide_and_open_verdict_deaths_in_the_UK_Regular_Armed_Forces_1984-2017_Tables_and_Figures-O.xls|title=UK armed forces suicide and open verdict deaths: 1984–2017|last=UK, Ministry of Defence|year=2017|access-date=24 May 2018}}</ref> stress bilan bogʻliq ruhiy kasalliklar<ref name=":28">{{Cite journal |last1=Goodwin |first1=L. |last2=Wessely |first2=S. |last3=Hotopf |first3=M. |last4=Jones |first4=M. |last5=Greenberg |first5=N. |last6=Rona |first6=R. J. |last7=Hull |first7=L. |last8=Fear |first8=N. T. |year=2015 |title=Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population? |journal=Psychological Medicine |language=en |volume=45 |issue=9 |pages=1881–1891 |doi=10.1017/s0033291714002980 |issn=0033-2917 |pmid=25602942 |s2cid=3026974}}</ref><ref name=":29">{{Cite journal |last1=Martin |first1=Pamela Davis |last2=Williamson |first2=Donald A. |last3=Alfonso |first3=Anthony J. |last4=Ryan |first4=Donna H. |date=February 2006 |title=Psychological adjustment during Army basic training |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2006-02_171_2/page/157 |journal=Military Medicine |volume=171 |issue=2 |pages=157–160 |doi=10.7205/milmed.171.2.157 |issn=0026-4075 |pmid=16578988 |doi-access=free}}</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish<ref name=":31">{{Cite journal |last1=Head |first1=M. |last2=Goodwin |first2=L. |last3=Debell |first3=F. |last4=Greenberg |first4=N. |last5=Wessely |first5=S. |last6=Fear |first6=N. T. |date=1 August 2016 |title=Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel |journal=Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology |language=en |volume=51 |issue=8 |pages=1171–1180 |doi=10.1007/s00127-016-1177-8 |issn=0933-7954 |pmc=4977328 |pmid=26864534}}</ref><ref name=":33">{{Cite journal |last1=Mattiko |first1=Mark J. |last2=Olmsted |first2=Kristine L. Rae |last3=Brown |first3=Janice M. |last4=Bray |first4=Robert M. |year=2011 |title=Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel |url=https://archive.org/details/sim_addictive-behaviors_2011-06_36_6/page/608 |journal=Addictive Behaviors |volume=36 |issue=6 |pages=608–614 |doi=10.1016/j.addbeh.2011.01.023 |pmid=21376475}}</ref>, va zoʻravonlik yuzaga chiqadi<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref><ref name=":35">{{Cite journal |last=Bouffard |first=L A |year=2005 |title=The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience |url=https://archive.org/details/sim_armed-forces-and-society_winter-2005_31_2/page/273 |journal=Armed Forces & Society |volume=31 |issue=2 |pages=273–295 |doi=10.1177/0095327x0503100206 |s2cid=144559516}}</ref><ref name=":36">{{Cite journal |last1=Merrill |first1=Lex L. |last2=Crouch |first2=Julie L. |last3=Thomsen |first3=Cynthia J. |last4=Guimond |first4=Jennifer |last5=Milner |first5=Joel S. |date=August 2005 |title=Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates |url=https://archive.org/details/sim_military-medicine_2005-08_170_8/page/705 |journal=Military Medicine |volume=170 |issue=8 |pages=705–709 |doi=10.7205/milmed.170.8.705 |issn=0026-4075 |pmid=16173214 |doi-access=free}}</ref>. Bir qator shartnomalar bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishini kamaytirish yoki iloji boricha cheklashga qaratilgan<ref name=":3" /><ref>{{Cite web |title=Child Soldiers World Index |url=https://dallaireinstitute.org/child-soldiers-world-index/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Dallaire Institute |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Soldiers International |date=2018 |title=Why 18 Matters: A rights-based analysis of child recruitment |url=https://resourcecentre.savethechildren.net/document/why-18-matters-rights-based-analysis-child-recruitment/ |url-status=live |access-date=2022-08-19 |website=Save the Children Resource Centre |language=en}}</ref>. Child Soldiers International tashkiloti bergan ma‘lumotlariga koʻra, bu kelishuvlar bolalarni ishga olishni kamaytirishga yordam bergan, ammo amaliyot baʼzi hududlarni toʻliq qamrab ololmayapti va bolalar butun dunyo boʻylab harbiy harakatlarda qatnashishda davom etmoqda. Iqtisodiy jihatdan qudratli baʼzi davlatlar 16 yoki 17 yoshli harbiy xizmatchilarga tayanishda davom etmoqda va soʻnggi yillarda qurolli toʻqnashuvlarda yosh bolalardan foydalanish koʻpaydi, chunki jangarilar harakati va ularga qarshi kurashayotgan guruhlar bolalarni koʻp sonni tashkil qilish uchun yollashadi<ref name=":3">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=da92581e-7130-40e6-bf3a-a86b944f17dd|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=Louder than words: An agenda for action to end state use of child soldiers|last=Child Soldiers International|year=2012|access-date=19 January 2018}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. == Tarix == Tarix oʻqitilgan va jang qilish uchun foydalanilgan, qoʻllab-quvvatlovchi rollarga tayinlangan, masalan, porter yoki xabarchi, jinsiy qul sifatida foydalanilgan yoki taktik ustunlik uchun tirik qalqon sifatida yoki tashviqotda siyosiy ustunlik uchun yollangan bolalar bilan toʻla<ref name=":2" /><ref name="Children at war"/><ref name=":48">{{cite web|url=http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|title=Girl Soldiers – The cost of survival in Northern Uganda, Women News Network – WNN|date=13 January 2009|publisher=Womennewsnetwork.net|access-date=12 May 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120523212431/http://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/|archive-date=23 May 2012|url-status=live}}</ref> <ref>Michael Leggiere, The Fall of Napoleon: The Allied Invasion of France 1813–1814, pg.99–100</ref> Misol uchun, 1814-yilda Napoleon oʻz qoʻshinlariga koʻplab oʻsmirlarni to‘plagan. Minglab bolalar Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining barcha tomonlarida qatnashdilar<ref name=":41">{{cite web|title=How did Britain let 250000 underage soldiers fight in WW1?|url=https://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20180321184716/http://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|archive-date=21 March 2018|access-date=22 January 2016|work=BBC News}}</ref><ref name=":43">[[Norman Davies]], [https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603 ''Rising '44: The Battle for Warsaw,''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603|date=6 February 2016}} Pan Books 2004 p.603</ref><ref name="Rosen2005">{{cite book|author=David M. Rosen|url=https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|title=Armies of the Young: Child Soldiers in War and Terrorism|date=January 2005|publisher=Rutgers University Press|isbn=978-0-8135-3568-5|pages=54–55|quote=The participation of Jewish children and youth in warfare was driven by a combination of necessity, honor, and moral duty.|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=zQYQ0tho6mAC&pg=PA55|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref><ref name="Kucherenko2011">{{cite book|last=Kucherenko|first=Olga|url=https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|title=Little Soldiers: How Soviet Children Went to War, 1941–1945|date=13 January 2011|publisher=OUP Oxford|isbn=978-0-19-161099-8|page=3|access-date=3 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206143118/https://books.google.com/books?id=92R8Pmr6xoAC&pg=PR3-IA96|archive-date=6 February 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar kuchidan XX asr va XXI asrning boshlarida Afrika, Lotin Amerikasi va Yaqin Sharqning ayrim qismlarida foydalanishda davom etildi<ref name="CSGR2004-292" /><ref name=":14" /><ref name=":02" />. Faqat mazkur ming yillikning boshidan boshlab bolalardan harbiy foydalanishni cheklash va kamaytirish boʻyicha xalqaro harakatlar boshlandi. == Hozirgi holat == === Davlat qurolli kuchlari === 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) qabul qilindi. Shundan beri global tendentsiya Straight-18 standarti sifatida 18 va undan kichik yoshdagi bolalarni qurolli kuchlarga yollashni cheklashdan iborat. Qurolli kuchlari boʻlgan koʻpgina davlatlar OPACga aʼzo boʻlishdi, unga koʻra bolalarni yollash bilan shugʻullanuvchi davlatlar bunday vaziyatda jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ majburiyatini oladi<ref name=":5" /><ref name=":7">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|title=International laws and child rights|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180202005301/https://www.child-soldiers.org/international-laws-and-child-rights|archive-date=2 February 2018|url-status=dead}}</ref>. Shunga qaramay, Child Soldiers International 2018-yilda 46 mamlakatda 18 yoshgacha bo‘lgan bolalar hali ham harbiy maqsadlarga jalb qilinayotgani<ref name=":39">{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/|title=Child Soldiers World Index|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=29 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329153356/http://childsoldiersworldindex.org/|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref> va o‘qitilayotgani haqida xabar berdi. Ulardan koʻpchiligi 17 yoshdan boshlab, ozroq qismi 20 yosh, kami 16 yoshdan boshlab, nomaʼlum qismi esa 16 yoshdan ham kichikroq bolalarni ishga qabul qiladi<ref name=":5">{{Cite news|url=https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|title=Where are child soldiers?|last=Child Soldiers International|year=2017|access-date=25 January 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180201210707/https://www.child-soldiers.org/where-are-there-child-soldiers|archive-date=1 February 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":3" /><ref name=":6">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|page=41|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitasi va boshqalar harbiy tayyorgarlik, harbiy muhit va majburiy xizmat shartnomasi bolalar huquqlariga mos kelmasligini va oʻsmirlarni davlat qurolli kuchlariga jalb qilishni toʻxtatishga chaqirdi. Bolalar oʻsmirlik davrida sogʻlom rivojlanish huquqiga egadir<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC/C/GC/20&Lang=en|title=General comment No. 20 (2016) on the implementation of the rights of the child during adolescence|last=Committee on the Rights of the Child|year=2016|website=tbinternet.ohchr.org|language=en-us|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926052204/https://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2FC%2FGC%2F20&Lang=en|archive-date=26 September 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":3" /><ref>{{Cite web|url=https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|title=Ending the recruitment and use of children in armed conflict|last=UNICEF|year=2017|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926014225/https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2016/02/UnicefChildSoldiersbriefing_UKweb.pdf?_ga=2.190210859.1420289747.1516916352-952164330.1516916352|archive-date=26 September 2018|url-status=dead}}</ref><ref name=":19">{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|title=Children, Not Soldiers {{!}} United Nations Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180119171732/https://childrenandarmedconflict.un.org/children-not-soldiers/|archive-date=19 January 2018|url-status=live}}</ref>. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudandan (ayniqsa Darfurdan) askar bolalarni yollagan. === Nodavlat qurolli guruhlar === Bularga qurolli kuchlar, isyonchilar, terroristik tashkilotlar, partizanlar harakati, mafkuraviy yoki diniy jihatdan boshqariladigan guruhlar, qurolli ozodlik harakatlari va boshqa turdagi kvaziharbiy tashkilotlar iborat bolalardan foydalanadigan nodavlat qurolli harbiylashtirilgan tashkilotlar kiradi. 2022-yil holatiga ko'ra, BMT bolalardan bunday guruhlar tomonidan keng foydalaniladigan 12 mamlakatni aniqladi: Janubiy Amerikadagi Kolumbiya; Afrikada Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Mali, Somali, Janubiy Sudan va Sudan; Yaqin Sharqdagi Livan; G'arbiy Osiyoda Suriya va Yaman; Markaziy Osiyoda Afg'oniston; va Janubi-Sharqiy Osiyoda Myanma<ref name=":57">{{Cite web|last=UN Secretary-General|date=23 June 2022|title=Children and armed conflict: Report of the Secretary-General|url=https://documents-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N22/344/71/PDF/N2234471.pdf|url-status=live|access-date=20 August 2022|website=United Nations}}</ref>. Hamma qurolli guruhlar ham bolalardan foydalanmaydi va 1999-yildan beri 60 ga yaqin qurolli guruhlar bu amaliyotni qisqartirish yoki tugatish toʻgʻrisida kelishuvga erishgan. Masalan, 2017-yilga kelib Filippindagi Moro Islomiy Ozodlik Jabhasi (MILF) o‘z saflaridan 2000 ga yaqin bolani ozod qildi<ref>{{Cite web|url=https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|title=UN Officials congratulate MILF for completion of disengagement of children from its ranks|last=UNICEF|date=4 December 2017|website=unicef.org|access-date=25 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180117182557/https://www.unicef.org/philippines/media_27217.html|archive-date=17 January 2018|url-status=live}}</ref>, 2016-yilda Kolumbiyadagi FARC-EP partizan harakati bolalarni yollashni to‘xtatishga rozi bo‘ldi. Boshqa mamlakatlar, xususan, Afgʻoniston, Iroq, Nigeriya va Suriyada teskari tendensiya kuzatilmoqda bu yerda islomiy jangarilar va ularga qarshi boʻlgan guruhlar bolalarni yollash, oʻqitish va ulardan foydalanishni kuchaytirdilar<ref name=":17">{{Cite web|url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/821&Lang=E&Area=UNDOC|title=Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017|last=United Nations Secretary-General|year=2017|publisher=United Nations|access-date=24 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180125015450/http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S%2F2017%2F821&Lang=E&Area=UNDOC|archive-date=25 January 2018|url-status=live}}</ref>. === Global taxmin === 2003-yilda Brukings Institutidan PW Singer, askar oʻsmirlar hududlarda davom etayotgan mojarolarning toʻrtdan uch qismida ishtirok etishini taxmin qildi<ref name="saddam">{{cite web|url=http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|title=Facing Saddam's Child Soldiers|author=P. W. Singer|date=14 January 2003|publisher=[[Brookings Institution]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20100212100221/http://www.brookings.edu/papers/2003/0114iraq_singer.aspx|archive-date=12 February 2010|url-status=dead|access-date=3 August 2009|author-link=P. W. Singer}}</ref>. Oʻsha yili BMTning Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi (UNOCHA) bu bolalarning koʻpchiligi 15 yoshdan oshgan, ammo baʼzilari undan yoshroq boʻlganini xabar qildi<ref name="irin">{{cite web|url=http://www.irinnews.org/report/66280/africa-too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|title=AFRICA: Too small to be fighting in anyone's war|date=December 2003|publisher=UN Office for the Coordination of Humanitarian Affairs|archive-url=https://web.archive.org/web/20130325052712/http://www.irinnews.org/Report/66280/AFRICA-Too-small-to-be-fighting-in-anyone-s-war|archive-date=25 March 2013|url-status=dead|access-date=3 August 2009}}</ref>. Bugungi kunda qurolli toʻqnashuvlar boʻlayotgan BMT rasmiylari va boshqa uchinchi tomonlarning kirishiga toʻsqinlik qiladigan hududlarda bolalardan harbiy foydalanishning keng tarqalganligi sababli, qancha bolalar jabrlanganini taxmin qilish qiyin<ref name=":8">{{Cite news |last=Child Soldiers International |year=2017 |title=How many children are used for military purposes worldwide? |language=en |url=https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |url-status=dead |access-date=25 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180126070954/https://www.child-soldiers.org/FAQs/how-many-children-are-used-for-military-purposes-worldwide |archive-date=26 January 2018}}</ref>. 2017-yilda Child Soldiers International tashkiloti dunyo boʻylab bir necha oʻn minglab bolalar, ehtimol 100 000 dan ortiq bolalar mamlakat qurolli kuchlari va nodavlat harbiy tashkilotlarda harbiy taʼlim olganini hisobladi va 2018-yilda tashkilot oʻsmirlar harbiy harakatlarda qatnashish uchun foydalanilgani haqida xabar berdi. 2018-yilda ular kamida 18 qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etgan. Qizlar askar bolalarning 40 % dan ortigʻini tashkil qilishi aniqlangan<ref>{{Cite book|last=Whitman|first=Shelly|title=The Routledge Handbook of the Responsibility to Protect|publisher=Routledge Publishing|year=2012|isbn=978-0-415-60075-0|location=New York|pages=154|language=English}}</ref>. == Bolalardan foydalanishning mantiqiy asoslari == Bolalarning jismoniy va psixologik jihatdan kattalarga nisbatan yosh boʻlishlariga qaramay, mamlakat va nodavlat harbiy tashkilotlarning ularni izlashiga koʻplab sabablari bor. === Psixologik omillar === Kattalarga nisbatan, bolalarning, shu jumladan o'smir bolalarning nevrologik rivojlanmaganligi ularni ishga qabul qilishga ko'proq moyil qiladi, shuningdek, xavf-xatarlarni hisobga olmasdan, keyingi qarorlar qabul qilish ehtimolini oshiradi<ref name=":55">{{Cite news |last=Louise, R |display-authors=et al |date=17 November 2016 |title=The recruitment of children by the UK armed forces: A critique from health professionals |language=en-GB |work=Medact |url=https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |url-status=live |access-date=31 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180131192429/https://www.medact.org/2016/resources/reports/recruitment-children-uk-armed-forces/ |archive-date=31 January 2018}}</ref><ref>{{Cite book |last=Strasburger |first=V C |title=Children, adolescents, and the media (Chapter 1) |publisher=Sage |others=Wilson, Barbara J., Jordan, Amy B. (Amy Beth) |year=2013 |isbn=9781412999267 |edition=Third |location=Los Angeles |oclc=820450764}}</ref><ref>{{Cite journal |last=Spear |first=L. P. |date=June 2000 |title=The adolescent brain and age-related behavioral manifestations |journal=Neuroscience and Biobehavioral Reviews |volume=24 |issue=4 |pages=417–463 |doi=10.1016/s0149-7634(00)00014-2 |issn=0149-7634 |pmid=10817843 |s2cid=14686245}}</ref>. Ushbu moyilliklarni hisobga olgan holda, Germaniya<ref>{{Cite web |last=Krennerich |first=Michael |date=30 October 2020 |title=Shadow Report Child Soldiers 2020 |url=https://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC/Shared%20Documents/DEU/INT_CRC_NGO_DEU_44158_E.pdf |url-status=live |access-date=19 August 2022 |website=UN Office of the High Commissioner for Human Rights |page=24}}</ref>, Buyuk Britaniya<ref name=":13">{{Cite web |last=Gee |first=D |year=2008 |title=Informed Choice? Armed forces recruitment practices in the United Kingdom |url=https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204740/https://www.forceswatch.net/resources/informed-choice-armed-forces-recruitment-practice-united-kingdom |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017}}</ref> va AQShda<ref name=":52">{{Cite web |last=American Public Health Association |year=2012 |title=Cessation of Military Recruiting in Public Elementary and Secondary Schools |url=https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213204348/https://www.apha.org/policies-and-advocacy/public-health-policy-statements/policy-database/2014/07/23/11/19/cessation-of-military-recruiting-in-public-elementary-and-secondary-schools |archive-date=13 December 2017 |access-date=13 December 2017 |website=apha.org}}</ref> o'smirlar bilan harbiy marketing olib borish tanqid qilingan. Xuddi shu uch mamlakatda olib borilgan tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kam ta'minlangan bolalarni nishonga olishadi<ref name=":93">{{Cite book |last=Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns |title=Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany |year=2016}}</ref><ref name=":23">{{Cite web |author1=Gee, D |author2=Goodman, A |title=Army visits London's poorest schools most often |url=http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20180529080003/http://www.informedchoice.org.uk/armyvisitstoschools.pdf |archive-date=29 May 2018 |access-date=10 December 2017}}</ref><ref name=":13" /><ref name=":21">{{Cite journal |last1=Hagopian |first1=Amy |last2=Barker |first2=Kathy |date=1 January 2011 |title=Should We End Military Recruiting in High Schools as a Matter of Child Protection and Public Health? |journal=American Journal of Public Health |volume=101 |issue=1 |pages=19–23 |doi=10.2105/ajph.2009.183418 |issn=0090-0036 |pmc=3000735 |pmid=21088269}}</ref><ref name=":52" /><ref>{{Cite news |title=Soldiers of Misfortune: Abusive U.S. Military Recruitment and Failure to Protect Child Soldiers |language=en |work=American Civil Liberties Union |url=https://www.aclu.org/other/soldiers-misfortune-abusive-us-military-recruitment-and-failure-protect-child-soldiers |access-date=13 December 2017}}</ref>. Masalan, Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni jalb qilishni oson deb hisoblaydi, ayniqsa kambag'al oilalardan bo'lganlarni yollash yanada osonroq<ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d5bbf83278b3100018306a4/1566293898095/UK_recruitment_report_final.pdf |access-date=24 August 2019 |website=crin.org}}</ref><ref>{{Cite web |last=Child Rights International Network |date=21 August 2019 |title=Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies |url=https://static1.squarespace.com/static/5afadb22e17ba3eddf90c02f/t/5d4ab413eab07100015db6b6/1565176852564/FINAL+Youngest+British+army+recruits+come+disproportionately+from+England%27s+most+deprived+constituencies.pdf |access-date=24 August 2019}}</ref>. Ishga qabul qilingandan so'ng, bolalarga kattalarga qaraganda buyruqlarni osonroq bajartirish va nazorat qilish va kattalardan ko'ra din, nomus, obro'-e'tibor, qasos va burch kabi pul to'lanmaydigan rag'batlar uchun kurashishga moyildirlar<ref>{{cite journal |last1=Rosenblatt |first1=Roger |year=1984 |title=Children of War |journal=American Educator 8 |volume=1 |pages=37–41}}</ref>. Keltirilgan misollarga quyidagilar kiradi: Piter V. Singerning fikricha, oʻsmirlar osonlik bilan boshqara oladigan yengil avtomatik qurollarning global miqyosda tarqalishi bolalardan bevosita jangchilar sifatida foydalanishni yanada foydaliroq qildi<ref> Singer, Peter (2005). Children at War. New York: Pantheon Books. ISBN 9780375423499.</ref>. Romeo Daller aholining haddan tashqari koʻpayishi bolalarni harbiy tashkilotlar uchun arzon va qulay manbaga aylantirishdagi roliga ishora qilgan<ref>Dallaire, Roméo (2011). They Fight Like Soldiers, They Die Like Children: The Global Quest to Eradicate the Use of Child Soldiers. New York: Walker, and Company.</ref>. Rojer Rozenblatt oʻsmirlar kattalarga qaraganda din, sharaf, obroʻ-eʼtibor, qasos va burch kabi pul bilan olib boʻlmaydigan ragʻbatlar uchun kurashishga tayyor ekanligini taʼkidladi<ref>Rosenblatt, Roger (1984). "Children of War". American Educator 8 1: 37–41.</ref>. Bir qancha sharhlovchilar, jumladan, Bernd Beber, Kristofer Blattman, Deyv Grossman, Maykl Uessels, MakGurk va uning hamkasblari, bolalar kattalarga qaraganda itoatkor va moslashuvchan boʻlganligi sababli, ularni boshqarish, aldash va ularga yot gʻoyalar singdirish osonroq ekanligini taʼkidladilar<ref>Beber, Blattman, Bernd, Christopher (2013). "The Logic of Child Soldiering and Coercion". International Organization 67 (1): 65–104. doi:10.1017/s0020818312000409. Bu manba bu sahifada ikki marta foydalanilgan.</ref><ref>Dave., Grossman. On killing : the psychological cost of learning to kill in war and society, Rev., New York: Little, Brown and Co, 2009. ISBN 9780316040938. OCLC 427757599. </ref><ref>Wessels, Michael (1997). "Child Soldiers". Bulletin of the Atomic Scientists 53 (4): 32. doi:10.1080/00963402.1997.11456787.</ref><ref>McGurk, Dennis „Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members“,. Military life: The psychology of serving in peace and combat Adler: . Westport: Praeger Security International, 2006 — 13–31 bet. ISBN 978-0275983024. </ref> Devid Gi va Reychel Teylor Buyuk Britaniyada armiya 18 yoshdan kattalarga qaraganda 16 yoshdan boshlab bolalarni ayniqsa kambagʻal oilalardan boʻlganlarni jalb qilish osonroq ekanligini aniqladi<ref>Gee, David; Taylor, Rachel (1 November 2016). "Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army?". The RUSI Journal 161 (6): 36–48. doi:10.1080/03071847.2016.1265837. ISSN 0307-1847.</ref><ref>Child Rights International Network. „Conscription by poverty? Deprivation and army recruitment in the UK“. crin.org (21-avgust 2019-yil). Qaraldi: 24-avgust 2019-yil.</ref><ref>Child Rights International Network. „Youngest British army recruits come disproportionately from England's most deprived constituencies“ (21-avgust 2019-yil). Qaraldi: 24-avgust 2019-yil.</ref>. Baʼzi qurolli guruhlar rahbarlarining taʼkidlashicha, oʻsmirlar oʻzlarining yosh boʻlishlariga qaramay, jangovar boʻlinmaga jangchilar sifatida oʻzlarining fazilatlarini olib kelishadi, ular koʻpincha ajoyib darajada qoʻrqmas, chaqqon va chidamlidir<ref>Beber, Bernd; Blattman, Christopher (2013). "The Logic of Child Soldiering and Coercion" (en). International Organization 67 (1): 65–104. doi:10.1017/s0020818312000409. ISSN 0020-8183.</ref>. Baʼzi oʻsmirlar harbiy tashkilotlarga majburan jalb qilinsa, aldanib yoki pul bilan olinsa, boshqalari oʻz xohishi bilan qoʻshiladi<ref>Brett, R. Young soldiers : why they choose to fight. Boulder, Colo.: Lynne Rienner Publishers, 2004. ISBN 9781588262615. OCLC 53830868.</ref><ref>Child Soldiers International. „Des Milliers de vies à réparer“ (fr) (2016). 15-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 29-yanvar 2018-yil.</ref><ref>Manba Wessels, Michael (1997). "Child Soldiers". Bulletin of the Atomic Scientists 53 (4): 32. doi:10.1080/00963402.1997.11456787.</ref>. Buning sabablari koʻp. 2004-yilda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalarni oʻrganishda Reychel Brett va Irma Spekt harbiy xizmatga kirishni ragʻbatlantiradigan bir qator omillarga ishora qildilar, xususan: Qashshoqlik, shu jumladan taʼlim yoki ishga joylashish imkoniyatlarining yetishmasligi Urushning madaniy normallashuvi Yangi doʻstlar izlash Qasos (masalan, doʻstlar va qarindoshlarning oʻldirilganini koʻrgandan keyin) „Jangchi“ roli yetuklikka oʻtish marosimini taʼminlaydi degan umidlar<ref>Brett, R. Young soldiers : why they choose to fight. Boulder, Colo.: Lynne Rienner Publishers, 2004. ISBN 9781588262615. OCLC 53830868.</ref>. XX asrning oxirlari taxminan 1990-yillarda Kambodja qurolli kuchlari tomonidan yollangan bolaning quyidagi soʻzlari koʻplab bolalarning qoʻshilish fikrlariga xosdir: <blockquote>Men ota-onamda ovqat yoʻqligi va maktabga bormasligim sababli qoʻshildim. . . Men minalar haqida oʻylardim, lekin nima ham qilishimiz mumkin — bu buyruq [oldingi chiziqqa borish]. Bir kuni kimdir mening oldimda minani bosdi va u yaralanib vafot etdi. . . O‘shanda men 60 metr narida radio yonida turgan edim. Men uning oʻlganini koʻzim bilan koʻrdim. . . Men har bir boʻlimda yosh bolalarni koʻraman. . . Ishonchim komilki, yana bir-ikki yil askarligimcha qolaman. Harbiy bo‘lishni to‘xtatsam, hech qanday mahoratim yo‘qligi uchun biror joyda ishlolmayman. Men keyin nima qilishimni bilmayman. . .<ref name=":410">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=adc88bff-1916-4317-b184-d9079e7b0bb8|archive-url=https://web.archive.org/web/20190525205613/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=adc88bff-1916-4317-b184-d9079e7b0bb8|url-status=dead|archive-date=2019-05-25|title=Global Report on Child Soldiers|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2001|website=child-soldiers.org|access-date=2018-05-16}}</ref></blockquote> == Bolalarga taʼsiri == === Qurolli mojaro === Bolalarga harbiy hayotning taʼsir koʻlami birinchi marta xalqaro hamjamiyat tomonidan BMT Bosh Assambleyasi topshirgan „Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri“ (1996-yilda) nomi bilan inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machel tomonidan tayyorlangan yirik hisobotda maʼlum qilingan<ref>Machel. „Impact of armed conflict on children“ (1996). 8-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. Hisobot, ayniqsa, yosh bolalardan foydalanish bilan bogʻliq boʻlib, har yili dunyo boʻylab koʻp minglab bolalar oʻlib ketayotgani, mayib-majruh boʻlib, psixiatrik jarohatlar olganligi haqidagi dalillarni taqdim etgan<ref>Machel. „Impact of armed conflict on children“ (1996). 8-iyul 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. Grasa Machelning hisobotidan keyin oʻtkazilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, qurolli toʻqnashuvlardan omon qolgan bolalar ruhiy kasalliklar, savodxonlik va hisob-kitoblarning yomonligi va xatti-harakatlari bilan bogʻliq muammolarning sezilarli darajada yuqori xavfiga duch kelishadi<ref name=":15">{{Cite web|url=https://www.scribd.com/document/328940882/Child-Soldiering-Impact-on-Childhood-Development-and-Learning-Capacity|title=Child soldiering: Impact on childhood development and learning capacity|last=Boothby, N|display-authors=et al|year=2010|access-date=30 January 2018}}</ref>. Masalan, Falastin va Ugandada olib borilgan tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, sobiq askar bolalarning yarmidan koʻpi travmadan keyingi stress buzilishi alomatlarini koʻrsatgan va Ugandadagi har oʻninchi boladan toʻqqiztasida ruhiy tushkunlik holati ijobiy boʻlgan. Falastinlik tadqiqot olib boruvchilar, shuningdek, qurolli toʻqnashuvlarda yuqori darajadagi zoʻravonlikka duchor boʻlgan bolalar boshqa bolalarga qaraganda tajovuzkorlik va agressiyani koʻrsatish ehtimoli koʻproq ekanligini aniqladilar. Ushbu taʼsirlarning umumiy taʼsiri odatda kattalardagi qashshoqlik va doimiy ishsizlikning yuqori xavfini oʻz ichiga oladi<ref>Boothby, N. „Child soldiering: Impact on childhood development and learning capacity“ (2010). Qaraldi: 30-yanvar 2018-yil.</ref> === Qo'lga olish === Human Rights Watch tashkilotiga bergan maʼlumotlarga koʻra, qurolli kuchlar va guruhlar yollangan bolalarni hibsga olganlarida ularga koʻproq zarar yetkaziladi<ref name=":50">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|title=Children Detained in War Zones|date=28 July 2016|access-date=21 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821224149/https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|archive-date=21 August 2016|url-status=live}}</ref>. Bolalar koʻpincha yetarli oziq-ovqatsiz, tibbiy yordamsiz yoki boshqa gʻayriinsoniy sharoitlarda hibsga olinadi va baʼzilari hibs paytida jismoniy va jinsiy qiynoqlarga duchor boʻlishadi. Baʼzilari oilasi bilan qoʻlga olinadi yoki oila aʼzolaridan birining faoliyati tufayli hibsga olinadi. Advokatlar va qarindoshlarning har qanday sud majlisida ishtiroki koʻpincha taqiqlanadi<ref name=":50">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|title=Children Detained in War Zones|date=28 July 2016|access-date=21 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821224149/https://www.hrw.org/news/2016/07/28/children-detained-war-zones|archive-date=21 August 2016|url-status=live}}</ref>. === Harbiy tayyorgarlik === Boshqa tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, bolalarni, shu jumladan katta yoshdagi bolalarni harbiy xizmatga olish, hatto ular balogʻatga yetgunga qadar qurolli toʻqnashuvlarda qoʻllanilmasa ham, zararli taʼsir koʻrsatadi. Qoʻshma Shtatlardagi harbiy akademiklar harbiy tayyorgarlikni (barcha yoshdagi) doimiy stress sharoitida „intensiv singdirish“ sifatida tavsiflaydilar, uning asosiy maqsadi chaqiriluvchilarning soʻzsiz va darhol boʻysunishini oʻrgatishdir<ref>McGurk, Dennis „Joining the ranks: The role of indoctrination in transforming civilians to service members“,. Military life: The psychology of serving in peace and combat Adler: . Westport: Praeger Security International, 2006 — 13–31 bet. ISBN 978-0275983024. </ref>. Ilmiy tadqiqotlarlar shuni koʻrsatdiki, oʻsmirlar kattalarga qaraganda yuqori stressli muhitga moyil, masalan, boshlangʻich harbiy tayyorgarlikka, ayniqsa bolalik davridagi qiyinchiliklarga duchor boʻlganlar oʻzlarini koʻproq himoyasiz sezishadi. Harbiy xizmatga chaqirilganlar urushga yuborilishidan oldin ham vafot etishi mumkin. Ayniqsa AQShda oʻz joniga qasd qilishga urinish xavfi yuqori<ref>Ursano, Robert J.; Kessler, Ronald C.; Stein, Murray B.; Naifeh, James A.; Aliaga, Pablo A.; Fullerton, Carol S.; Wynn, Gary H.; Vegella, Patti L. et al. (1 July 2016). "Risk Factors, Methods, and Timing of Suicide Attempts Among US Army Soldiers" (en). JAMA Psychiatry 73 (7): 741–9. doi:10.1001/jamapsychiatry.2016.0600. ISSN 2168-622X. PMID 27224848. PMC 4937827.</ref>. AQSh va Buyuk Britaniyada ruhiy kasalliklarning yuqori xavfi<ref>Goodwin, L.; Wessely, S.; Hotopf, M.; Jones, M.; Greenberg, N.; Rona, R. J.; Hull, L.; Fear, N. T. (2015). "Are common mental disorders more prevalent in the UK serving military compared to the general working population?" (en). Psychological Medicine 45 (9): 1881–1891. doi:10.1017/s0033291714002980. ISSN 0033-2917. PMID 25602942.</ref>, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish xavfi yuqori<ref>Head, M.; Goodwin, L.; Debell, F.; Greenberg, N.; Wessely, S.; Fear, N. T. (1 August 2016). "Post-traumatic stress disorder and alcohol misuse: comorbidity in UK military personnel" (en). Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology 51 (8): 1171–1180. doi:10.1007/s00127-016-1177-8. ISSN 0933-7954. PMID 26864534. PMC 4977328.</ref><ref>Mattiko, Mark J.; Olmsted, Kristine L. Rae; Brown, Janice M.; Bray, Robert M. (2011). "Alcohol use and negative consequences among active duty military personnel". Addictive Behaviors 36 (6): 608–614. doi:10.1016/j.addbeh.2011.01.023. PMID 21376475</ref> va zoʻravonlik xulq-atvorining yuqori xavfi<ref>MacManus, Deirdre; Dean, Kimberlie; Jones, Margaret; Rona, Roberto J; Greenberg, Neil; Hull, Lisa; Fahy, Tom; Wessely, Simon et al. (2013). "Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study". The Lancet 381 (9870): 907–917. doi:10.1016/s0140-6736(13)60354-2. PMID 23499041.</ref><ref>Bouffard, L A (2005). "The Military as a Bridging Environment in Criminal Careers: Differential Outcomes of the Military Experience". Armed Forces & Society 31 (2): 273–295. doi:10.1177/0095327x0503100206</ref><ref>Merrill, Lex L.; Crouch, Julie L.; Thomsen, Cynthia J.; Guimond, Jennifer; Milner, Joel S. (August 2005). "Perpetration of severe intimate partner violence: premilitary and second year of service rates". Military Medicine 170 (8): 705–709. doi:10.7205/milmed.170.8.705. ISSN 0026-4075. PMID 16173214.</ref> chaqiriluvchilarning harbiy xizmatga kirishdagi holatiga, yoshiga bogʻliq. Harbiy muhit, shuningdek, zoʻravonlik va jinsiy zoʻravonlikning yuqori darajasi bilan tavsiflanadi<ref>UK, Ministry of Defence. „British Army: Sexual Harassment Report“ (2015). 9-mart 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Canada, Statcan [official statistics agency]. „Sexual Misconduct in the Canadian Armed Forces, 2016“ (en). statcan.gc.ca (2016). 30-mart 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Marshall, A; Panuzio, J; Taft, C (2005). "Intimate partner violence among military veterans and active duty servicemen" (en). Clinical Psychology Review 25 (7): 862–876. doi:10.1016/j.cpr.2005.05.009. PMID 16006025</ref>. Harbiy xizmatga chaqirish amaliyotlari oʻsmirlik davridagi bolalarning zaif tomonlariga zarba berishi ham aniqlangan. Xususan, Germaniya<ref>Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns. Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany, 2016. </ref>, Buyuk Britaniya<ref>Gee, D. „Army visits London's poorest schools most often“. 29-may 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 10-dekabr 2017-yil.</ref><ref>Gee. „Informed Choice? Armed forces recruitment practices in the United Kingdom“ (2008). 13-dekabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil. </ref><ref>Gee, David; Taylor, Rachel (1 November 2016). "Is it Counterproductive to Enlist Minors into the Army?". The RUSI Journal 161 (6): 36–48. doi:10.1080/03071847.2016.1265837. ISSN 0307-1847.</ref> va AQSh<ref>Hagopian, Amy; Barker, Kathy (1 January 2011). "Should We End Military Recruiting in High Schools as a Matter of Child Protection and Public Health?". American Journal of Public Health 101 (1): 19–23. doi:10.2105/ajph.2009.183418. ISSN 0090-0036. PMID 21088269. PMC 3000735</ref><ref>American Public Health Association. „Cessation of Military Recruiting in Public Elementary and Secondary Schools“. apha.org (2012). 13-dekabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil.</ref><ref>„Soldiers of Misfortune: Abusive U.S. Military Recruitment and Failure to Protect Child Soldiers“(ingl.), American Civil Liberties Union. Qaraldi: 13-dekabr 2017-yil.</ref> dalillari shuni koʻrsatdiki, ishga yollovchilar nomutanosib ravishda kambagʻal oilalardan boʻlgan bolalarni xavf va cheklovlarni oʻtkazib yuboradigan marketing yordamida nishonga olishadi. Baʼzi akademiklarning taʼkidlashicha, bunday marketing oʻsmirlik davrida hissiy jihatdan asoslangan qarorlar qabul qilishda psixologik moyillikdan foydalanadi<ref>Strasburger, V C. Children, adolescents, and the media (Chapter 1), Wilson, Barbara J., Jordan, Amy B. (Amy Beth), Third, Los Angeles: Sage, 2013. ISBN 9781412999267. OCLC 820450764</ref><ref>Louise, R. „The recruitment of children by the UK armed forces: A critique from health professionals“ (en-GB), Medact (17-noyabr 2016-yil). Qaraldi: 31-yanvar 2018-yil.</ref><ref>Spear, L. P. (June 2000). "The adolescent brain and age-related behavioral manifestations". Neuroscience and Biobehavioral Reviews 24 (4): 417–463. doi:10.1016/s0149-7634(00)00014-2. ISSN 0149-7634. PMID 10817843.</ref><ref>Medact. „House of Commons Defence Committee Inquiry into Armed Forces and Veterans Mental Health: Written Evidence Submitted by Medact“ (2018). 15-noyabr 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-mart 2018-yil. </ref>. == Xalqaro huquq == === Bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish === '''Bolaning taʼrifi''' Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya bola deb 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni deb belgilab bergan. Parij tamoyillari qurolli kuchlar yoki qurolli guruh bilan bogʻlangan bolani quyidagicha belgilaydi: <blockquote>…qurolli kuchlar yoki qurolli guruh tomonidan har qanday lavozimda, shu jumladan, ular bilan cheklanmagan holda, jangchilar, oshpazlar, yuk tashuvchilar, josuslar yoki jinsiy maqsadlar uchun, yoki boʻlmasa xabarchilar sifatida foydalaniladigan 18 yoshga to‘lmagan har qanday shaxsdir.</blockquote> Hujjat Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi tomonidan tasdiqlangan. Bu nafaqat harbiy harakatlarda qatnashayotgan balki bevosita uning yaqinida ishtirok etayotgan bolalarga tegishli. '''15 yoshgacha boʻlgan bolalar''' 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar (1977-yil, 77.2-modda)<ref name=":25">{{Cite web|url=https://www.icrc.org/eng/assets/files/other/icrc_002_0321.pdf|title=Protocols additional to the Geneva Conventions of 12 August 1949|last=International Committee of the Red Cross|year=1977|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20170307150937/https://www.icrc.org/eng/assets/files/other/icrc_002_0321.pdf|archive-date=7 March 2017|url-status=live}}</ref>, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (1989) va Xalqaro jinoiy sudning Rim statuti (2002) hammasi mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlarga va qurolli boʻlmagan kuchlarga bolalarni ishlatishni taqiqlaydi. Davlatlarning qurolli guruhlari 15 yoshgacha bo‘lgan bolalarni bevosita qurolli to‘qnashuvlarda (texnik jihatdan „jang“ harakatlarda) ishlatadigan boʻlsa bu [[urush jinoyati sifatida tan olingan<ref>{{Cite web|url=https://www.icc-cpi.int/nr/rdonlyres/ea9aeff7-5752-4f84-be94-0a655eb30e16/0/rome_statute_english.pdf|title=Rome Statute of the International Criminal Court (A/CONF.183/9)|year=1998|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180318090721/https://www.icc-cpi.int/nr/rdonlyres/ea9aeff7-5752-4f84-be94-0a655eb30e16/0/rome_statute_english.pdf|archive-date=18 March 2018|url-status=live}}</ref>. '''18 yoshgacha bo'lgan bolalar''' Qurolli kuchlarga ega boʻlgan aksariyat mamlakatlar shuningdek, bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokol (OPAC) (2000-yil) va Bolalar mehnatining eng yomon shakllari (1999-yilda boʻlib oʻtgan) konvensiyasining yuqori standartlari bilan bogʻliq boʻlib, ular bolalarni 18 yoshga yetguncha majburiy yollashni taqiqlaydi<ref>Child Soldiers International. „International laws and child rights“(ingl.). Qaraldi: 25-yanvar 2018-yil.</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:11300:0::NO::P11300_INSTRUMENT_ID:312327|title=Ratifications of C182 – Worst Forms of Child Labour Convention, 1999 (No. 182)|last=International Labour Organization|website=ilo.org|language=en|access-date=30 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180130053725/http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:11300:0::NO::P11300_INSTRUMENT_ID:312327|archive-date=30 January 2018|url-status=live}}</ref>. OPAC protokoli, shuningdek, hali ham bolalarni (16 yoshdan boshlab) yollash bilan shugʻullanadigan hukumatlardan „18 yoshga toʻlmagan shaxslar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etmasligini taʼminlash uchun barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrishni“ talab qiladi. Bundan tashqari, OPAC nodavlat qurolli guruhlarga garchi buning qonuniy kuchi mavhum boʻlsa-da, har qanday sharoitda bolalarni yollashni taqiqlaydi<ref>Geneva Call. „Engaging nonstate armed groups on the protection of children: Towards strategic complementarity“ (2012). 22-mart 2015-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil. </ref><ref>Child Soldiers International. „A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups“ (2016). 8-mart 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 19-yanvar 2018-yil.</ref> Dunyodagi eng yuqori standart Afrikaning Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Xartiyasi<ref>African Commission on Human and Peoples' Rights. „African Charter on the Rights and Welfare of the Child“. achpr.org (2018). 21-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref> tomonidan belgilangan, u mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni har qanday sharoitda ham yollashni taqiqlaydi. Afrikaning aksariyat davlatlari Xartiyani ratifikatsiya qilgan<ref>African Commission on Human and Peoples' Rights. „African Charter on the Rights and Welfare of the Child“. achpr.org (2018). 21-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. '''Cheklovlar va bo'shliqlar''' Yuqoridagi shartnomalarning hech biri bolalarning "jangovar harakatlarda" bilvosita ishtirok etishini yoki ularda (ya'ni, jangovar harakatlardan uzoqda) harbiy amaliyotga hissa qo'shishni aniq taqiqlamaydi. OPAC aʼzosi boʻlmagan mamlakatqurolli kuchlar Jeneva konvensiyalarining I Protokolida belgilangan quyi standartlarga boʻysunadilar, bu esa qurolli kuchlarga oʻn besh yoshdan oshgan bolalarni jangovar harakatlarda qoʻllashga va ixtiyoriy ravishda kuzatuvchi sifatida qatnashgan yosh bolalardan foydalanishga guvoh boʻlsalar bu haqida xabar beradilar: Xalqaro Qizil Xoch Qoʻmitasi mojaro tomonlariga „barcha zarur choralarni koʻrish“ni taklif qildi, bu yakuniy matnda „barcha mumkin boʻlgan choralarni koʻrish“ kerak, bu butunlay taqiq emas, chunki amalga oshirish mumkin degan maʼnoni anglatadi „bajarilishi yoki amalga oshirilishi mumkin.“ „Harbiy harakatlarda ishtirok etish“ bandi boʻyicha muzokaralar chogʻida koʻngilli bolalarning harbiy maʼlumotlarni yigʻish va uzatish, tashishda yordam berish kabilar harbiy harakatlarga bilvosita jalb etish deb baholanadi. Biroq, 1949-yil 12-avgustdagi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha va 1977-yilda qabul qilingan Xalqaro qurolli boʻlmagan mojarolar qurbonlarini himoya qilish toʻgʻrisidagi II Protokolning 4.3.c moddasida „oʻn besh yoshga toʻlmagan bolalar“ qurolli kuchlar yoki guruhlarga chaqirilmaydi va jangovar harakatlarda qatnashishi mumkin emas". deyiladi. == Bolalarni ozod qilish va reintegratsiya qilish standartlari == OPAC hukumatlardan harbiy harakatlarda yollangan yoki foydalanilgan bolalarni o‘z yurisdiksiyasi doirasida demobilizatsiya qilishni hamda ularning jismoniy va ruhiy holatlarini tiklanishi va ijtimoiy reintegratsiyasi uchun yordam ko‘rsatishni talab qiladi<ref name="OptProto">{{cite web|url=http://www.unicef.org/crc/index_30203.html|title=UNICEF: Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child|date=30 November 2005|work=UNICEF|access-date=2 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141006095424/http://www.unicef.org/crc/index_30203.html|archive-date=6 October 2014|url-status=live}} {{cite journal|last1=Yun|first1=Seira|year=2014|title=Breaking Imaginary Barriers: Obligations of Armed Non-State Actors Under General Human Rights Law – The Case of the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child|journal=Journal of International Humanitarian Legal Studies|volume=5|issue=1–2|pages=213–257|ssrn=2556825|doi=10.1163/18781527-00501008}}</ref>. Urush, fuqarolarning tartibsizliklari, fuqarolar urushi, turli qurolli toʻqnashuvlar va boshqa favqulodda vaziyatlarda bolalar va yoshlarni, shuningdek, Birlashgan Millatlar Tashkilotining Favqulodda va qurolli toʻqnashuvlarda ayollar va bolalarni himoya qilish toʻgʻrisidagi deklaratsiyasiga muvofiq himoya qilishni taklif etadi. Qurolli guruhlarning sobiq aʼzolarini tegishli ravishda qurolsizlantirish, demobilizatsiya qilish va reintegratsiya qilish jarayonlari uchun Birlashgan Millatlar Tashkiloti 2006-yilda Integratsiyalashgan standartlarni ishlab chiqishni boshladi<ref>{{Cite book|title=Child soldiers, adult interests : the global dimensions of the Sierra Leonean tragedy|last=John-Peter.|first=Pham|date=2005|publisher=Nova Science Publishers|isbn=9781594546716|location=New York|oclc=61724289}}</ref> . == Harbiy jinoyatlar == Hozirda bolalarni urush jinoyatlari uchun urush qonunlarida belgilangan javobgarlikka tortilishi kerakmi, degan fikr mavjud<ref name="McCollough-2008-03-10">Lauren McCollough, [http://www.crimesofwar.org/onnews/News-Khadr.html The Military Trial of Omar Khadr: Child Soldiers and the Law] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080512083222/http://www.crimesofwar.org/onnews/News-Khadr.html |date=12 May 2008 }}, [http://www.crimesofwar.org/about/about.html Crimes of War Project] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081222121657/http://www.crimesofwar.org/about/about.html |date=22 December 2008 }} 10 March 2008</ref>. Xalqaro huquq urush jinoyatlarini sodir etgan bolalarni jinoiy javobgarlikka tortishni taqiqlamaydi, biroq Bola huquqlari to‘g‘risidagi konvensiyaning 37-moddasida belgilanganidek, bola olishi mumkin bo‘lgan jazo cheklanadi: „oʻn sakkiz yoshga toʻlmagan shaxslar tomonidan sodir etilgan jinoyatlarga o‘lim jazosi ham, ozod qilish imkoniyatisiz umrbod qamoq jazosi ham belgilanmaydi“<ref>{{Cite web|url=https://genevacall.org/wp-content/uploads/dlm_uploads/2013/12/Engaging-Nonstate-Armed-Groups-on-the-Protection-of-Children-Towards-Strategic-Complementarity-International-Peace-Institute..pdf|title=Engaging nonstate armed groups on the protection of children: Towards strategic complementarity|last=Geneva Call|year=2012|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20150322034945/http://www.genevacall.org/wp-content/uploads/dlm_uploads/2013/12/Engaging-Nonstate-Armed-Groups-on-the-Protection-of-Children-Towards-Strategic-Complementarity-International-Peace-Institute..pdf|archive-date=22 March 2015|url-status=dead}}</ref>. '''Syerra-Leone misoli''' Syerra-Leoneda yuz bergan fuqarolar urushidan soʻng, BMT Syerra-Leone boʻyicha Maxsus sudga (SCSL) 15 va undan katta yoshdagi sobiq jangchilarni gumanitar qonunlarni, shu jumladan urush jinoyatlarini buzganliklari uchun sud qilishni buyurdi. Biroq, Parij tamoyillari qurolli toʻqnashuvlarda qatnashgan bolalar, hatto ular jinoyatchi boʻlsa ham, birinchi navbatda qurbon sifatida koʻrilishi kerak degan fikrni ilgari surdi: Ushbu tamoyil Sud nizomida oʻz aksini topgan boʻlib, u jinoiy javobgarlikka tortishni istisno qilmagan, lekin sobiq askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiya qilish zarurligini taʼkidlab oʻtgan. Syerra-Leone mamlakat tribunalining birinchi bosh prokurori David Crane nizomni qanchalik jirkanch jinoyatlar sodir etgan bo‘lishidan qatʼi nazar, bolalarning o‘zini emas, balki bolalarni ishga yollagan kishilarni jinoiy javobgarlikka tortish foydasiga talqin qildi<ref> [http://www.diplomatie.gouv.fr/en/IMG/pdf/Paris_Conference_Principles_English_31_January.pdf The Paris Principles and Guidelines on Children associated with armed forces or armed groups] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150923215047/http://www.diplomatie.gouv.fr/en/IMG/pdf/Paris_Conference_Principles_English_31_January.pdf |date=23 September 2015 }}, February 2007. Section "Treatment of children accused of crimes under international law", p. 9 </ref>. '''Omar Khadr misoli''' AQShda prokurorlar kanadalik Omar Khadrni Afgʻonistonda 16 yoshga toʻlmaganida va Tolibon safida AQSh kuchlariga qarshi jang qilganlikda aybladilar<ref>{{cite news|url=http://ca.reuters.com/article/domesticNews/idCATRE67847020100809|title=Omar Khadr's Confession Can Be Used at Guantanamo Trial|author=Jane Sutton|date=9 August 2010|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180806024727/https://ca.reuters.com/article/domesticNews/idCATRE67847020100809|archive-date=6 August 2018|url-status=live}}</ref>. Ushbu jinoyatlarga AQSh qonunchiligiga koʻra umrbod qamoq jazosi beriladi<ref name="McCollough-2008-03-10" />. 2010-yilda qiynoq va tazyiq ostida boʻlgan Xadr urush qonunlarini buzgan holda qotillik, qotillikka urinish, fitna, terrorizmga moddiy yordam koʻrsatish va josuslikda aybdor deb topildi<ref>{{cite web|url=http://media.miamiherald.com/smedia/2010/10/26/10/stip.source.prod_affiliate.56.pdf|title=USvKhadr Stipulation of Fact|date=25 October 2010|access-date=30 November 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20111002161209/http://media.miamiherald.com/smedia/2010/10/26/10/stip.source.prod_affiliate.56.pdf|archive-date=2 October 2011|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.cnn.com/2010/US/10/25/khadr.plea/|title=Youngest Guantanamo detainee pleads guilty|last=Meserve|first=Jeanne|author2=CNN Wire Staff|date=25 October 2010|publisher=CNN|access-date=29 October 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101026132342/http://www.cnn.com/2010/US/10/25/khadr.plea/|archive-date=26 October 2010|url-status=live}}</ref>. Khadrni bir yillik qamoqdan soʻng Kanadaga deportatsiya qilinishini koʻrsatadigan kelishuv bitimining bir qismi sifatida taklif qilindi. Umar Khadr Guantanamo qamoqxonasida qoldi va Kanada hukumati uning vataniga qaytarilishini kechiktirgani uchun xalqaro tanqidlarga uchradi<ref>{{cite news | url=https://www.cbc.ca/news/world/khadr-to-return-to-canada-lawyer-1.905780 | publisher=CBC News | title=Khadr to return to Canada: lawyer | date=25 October 2010 | access-date=30 November 2011 | archive-url=https://web.archive.org/web/20101028080624/https://www.cbc.ca/news/world/khadr-to-return-to-canada-lawyer-1.905780 | archive-date=28 October 2010 | url-status=live}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.cbc.ca/news/canada/story/2012/07/20/khadr-canada-us.html |title=Toews' request delays Khadr's transfer to Canada |date=20 July 2012 |publisher=CBC News |access-date=26 July 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120727002758/http://www.cbc.ca/news/canada/story/2012/07/20/khadr-canada-us.html |archive-date=27 July 2012 |url-status=live }}</ref>. Oxir-oqibat, Khadr 2012-yil sentabr oyida Kanada qamoqxonasiga oʻtkazildi va 2015-yil may oyida Alberta sudyasi tomonidan garov evaziga ozod qilindi. 2016-yilda Xadr AQShning harbiy jinoyatchi sifatida hukm qilinganligi ustidan shikoyat qilgan<ref>{{Cite web|title = 'Freedom is way better than I thought,' says Omar Khadr|url = http://www.cbc.ca/news/canada/edmonton/omar-khadr-free-on-bail-vows-to-prove-he-is-a-good-person-1.3065692|publisher = Canadian Broadcasting Corporation|access-date = 8 February 2016|archive-url = https://web.archive.org/web/20160131211649/http://www.cbc.ca/news/canada/edmonton/omar-khadr-free-on-bail-vows-to-prove-he-is-a-good-person-1.3065692|archive-date = 31 January 2016|url-status = live}}</ref>. BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili hukm chiqarilishidan oldin AQShning Guantanamodagi harbiy komissiyasiga maktub yozib, Khadrni reabilitatsiya dasturiga muvofiq qoʻyib yuborishni soʻrab murojaat qilgan<ref name=":0">{{Cite news|url=http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|title=Khadr should go back to Canada: UN official|last=CBC News|date=27 October 2010|publisher=Canadian Broadcasting Corporation|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20171129025923/http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|archive-date=29 November 2017|url-status=live}}</ref>. Oʻz maktubida u Khadr „oʻsmir askarbola hikoyasini ifodalaydi: vijdonsiz guruhlar tomonidan kattalarning oʻzlari tushunmaydigan janglarda qatnashish taklifi bilan harakat qilish uchun yollangan“.ini aytadi<ref name=":0">{{Cite news|url=http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|title=Khadr should go back to Canada: UN official|last=CBC News|date=27 October 2010|publisher=Canadian Broadcasting Corporation|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20171129025923/http://www.cbc.ca/news/world/khadr-should-go-back-to-canada-un-official-1.913030|archive-date=29 November 2017|url-status=live}}</ref>. == Birlashgan Millatlar Tashkilotining roli == === Tarixi === Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning yakuniy matni (1989-yilda qabul qlingan) 18 yoshgacha boʻlgan barcha bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlamaganidan keyin bolalar huquqlari himoyachilarining hafsalasi pir boʻldi va ular bu maqsadga erishish uchun yangi shartnoma tuzishni talab qila boshladilar<ref name=":02">{{Cite book|title=Campaigning for justice: Human rights advocacy in practice|last=Becker|first=J|publisher=Stanford University Press|year=2013|isbn=9780804774512|location=Stanford, California|pages=11–31|chapter=Campaigning to stop the use of child soldiers|oclc=837635842}}</ref><ref name=":24">{{Cite web|url=http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on Involvement of Children in Armed Conflict (OP/CAC)|last=Brett|first=R|year=2005|website=International Council on Human Rights Policy & International Commission of Jurists|access-date=4 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20120416195918/http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|archive-date=16 April 2012|url-status=live}}</ref>. Natijada, yangi tashkil etilgan Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita ikkita tavsiya berdi: birinchidan, qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri boʻyicha BMTdan yirik tadqiqot oʻtkazishni soʻrash; ikkinchidan, konvensiyaga qo‘shimcha protokol bo‘yicha muzokaralar olib borish uchun BMTning Inson huquqlari bo‘yicha komissiyasi aʼzolaridan iborat ishchi guruhini tuzish. Har ikkala taklif ham qabul qilindi<ref name=":02">{{Cite book|title=Campaigning for justice: Human rights advocacy in practice|last=Becker|first=J|publisher=Stanford University Press|year=2013|isbn=9780804774512|location=Stanford, California|pages=11–31|chapter=Campaigning to stop the use of child soldiers|oclc=837635842}}</ref><ref name=":24">{{Cite web|url=http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on Involvement of Children in Armed Conflict (OP/CAC)|last=Brett|first=R|year=2005|website=International Council on Human Rights Policy & International Commission of Jurists|access-date=4 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20120416195918/http://www.ichrp.org/files/papers/88/120B_-_Optional_Protocol_to_the_Convention_on_the_Rights_of_the_Child_Brett__Rachel__2005.pdf|archive-date=16 April 2012|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi Bola huquqlari boʻyicha qoʻmitaga javob berar ekan, „qurolli toʻqnashuvlar natijasida dunyoning koʻplab qismlarida bolalarning ahvoli keskin yomonlashganini“ tan oldi va inson huquqlari boʻyicha ekspert Grasa Machelga yirik tadqiqot oʻtkazishni topshirdi<ref name=":11">{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/mandate/special-representative-of-the-secretary-general-for-children-and-armed-conflict/|title=Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|last=Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|year=2018|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180129004604/https://childrenandarmedconflict.un.org/mandate/special-representative-of-the-secretary-general-for-children-and-armed-conflict/|archive-date=29 January 2018|url-status=live}}</ref>. Machel hisoboti, Qurolli mojarolarning bolalarga taʼsiri, 1996-yilda nashr etilgan Hisobotda qayd etilgan: <blockquote>Hech shubha yoʻqki, eng dolzarb ustuvor vazifalardan biri 18 yoshgacha boʻlgan barchani qurolli kuchlar safidan chetlashtirishdir<ref name=":14">{{Cite web|url=https://www.unicef.org/graca/a51-306_en.pdf|title=Impact of armed conflict on children|last=Machel|first=G|year=1996|access-date=2018-01-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20170708004644/https://www.unicef.org/graca/a51-306_en.pdf|archive-date=8 July 2017|url-status=live}}</ref></blockquote> Shu bilan birga, BMTning Inson huquqlari boʻyicha komissiyasi bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanish boʻyicha standartlarni oshirish boʻyicha muzokaralar olib borish uchun ishchi guruh tuzdi. Murakkab muzokaralar va global kampaniyadan soʻng, yangi shartnoma 2000-yilda Bolalar huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaning qurolli mojarolarga jalb etilishi toʻgʻrisidagi fakultativ protokoli sifatida kelishib olindi. Shartnoma bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda bevosita ishtirok etishini ham, ularni 16 yoshdan boshlab mamlakatqurolli kuch qurolli kuchlariga jalb qilishni ham taqiqlaydi<ref name=":1">{{Cite web|url=http://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/OPACCRC.aspx|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict|year=2000|website=ohchr.org|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20130502015246/http://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/OPACCRC.aspx|archive-date=2 May 2013|url-status=dead|access-date=22 March 2018}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi 2000-yil 25-maydagi 54/263- rezolyutsiya bilan shartnomani Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokol sifatida qabul qildi. Protokol 2002-yil 12-fevralda kuchga kirdi<ref>{{Cite journal|date=November 2000|title=United Nations General Assembly: Optional Protocols to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict and on the Sale of Children, Child Prostitution and Child Pornography|url=http://dx.doi.org/10.1017/s0020782900009335|journal=International Legal Materials|volume=39|issue=6|pages=1285–1297|doi=10.1017/s0020782900009335|s2cid=232255513|issn=0020-7829}}</ref>. === Bosh kotibning bolalar va qurolli mojarolar bo'yicha maxsus vakili === Machelning eʼlon qilgan hisoboti BMT Bosh kotibining bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili (SRSG-CAAC) uchun yangi mandatga olib keldi<ref>Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict. „Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict“ (en-US). United Nations (2018). 29-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-yanvar 2018-yil.</ref>. SRSG vazifalari orasida Bosh kotibning bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha yillik hisoboti loyihasini ishlab chiqish kiradi, unda butun dunyodan bolalarni yollash va ulardan foydalanishning eng yomon holatlari roʻyxati va tavsifi sanab oʻtilgan<ref>{{Cite web|url=https://foreignpolicy.com/2017/08/16/confidential-u-n-report-accuses-saudi-coalition-of-killing-hundreds-of-children-in-yemen-conflict/|title=Confidential U.N. Report Accuses Saudi Coalition of Killing Hundreds of Yemeni Kids|last=Lynch|first=Colum|date=16 August 2017|website=Foreign Policy|language=en|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180323092442/https://foreignpolicy.com/2017/08/16/confidential-u-n-report-accuses-saudi-coalition-of-killing-hundreds-of-children-in-yemen-conflict/|archive-date=23 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Xavfsizlik Kengashi === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Xavfsizlik Kengashi muntazam ravishda munozaralar, hisobotlarni qabul qilish va „Qurolli toʻqnashuvdagi bolalar“ sarlavhasi ostida rezolyutsiyalarni qabul qilish uchun yigʻiladi. Ushbu masala boʻyicha birinchi rezolyutsiya 1261-sonli qaror 1999-yilda qabul qilingan<ref name="UN_SRES12611999">{{UN document|docid=S-RES-1261(1999)|type=Resolution|body=Security Council|year=1999|resolution_number=1261|accessdate=20 July 2008}}</ref>. 2004-yilda 1539-sonli rezolyutsiya bir ovozdan qabul qilindi, u askar bolalardan foydalanishni qoraladi va BMT Bosh kotibiga monitoring va hisobot berish mexanizmi deb nomlanuvchi amaliyotni kuzatish va hisobot berish vositasini yaratishni topshirdi<ref>{{cite news|url=http://www.reliefweb.int/rw/rwb.nsf/db900SID/ACOS-64DFZ7?OpenDocument|title=Security Council condemns recruitment of child soldiers, asks Secretary-General to devise monitoring mechanism|date=22 April 2004|publisher=[[ReliefWeb]]}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.unicef.org/protection/57929_57997.html|title=Monitoring and Reporting Mechanism (MRM) on grave violations of children's rights in situations of armed conflict|work=UNICEF|access-date=22 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20180323154757/https://www.unicef.org/protection/57929_57997.html|archive-date=23 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi === Bosh kotib bolalar va qurolli toʻqnashuvlar boʻyicha har yili yillik hisobotini eʼlon qiladi<ref>{{Cite web|url=https://childrenandarmedconflict.un.org/virtual-library/|title=Library of the Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|last=Office of the Special Representative of the Secretary-General for Children and Armed Conflict|year=2018|publisher=United Nations|language=en-US|access-date=28 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180129013116/https://childrenandarmedconflict.un.org/virtual-library/|archive-date=29 January 2018|url-status=live}}</ref>. 2017-yilgi hisobotda 2016-yilda qurolli guruhlar tomonidan bolalardan keng foydalanilgan 14 ta davlat (Afg‘oniston, Kolumbiya, Markaziy Afrika Respublikasi, Kongo Demokratik Respublikasi, Iroq, Mali, Myanma (Birma) , Nigeriya, Filippin, Somali, Janubiy Sudan, Sudan, Suriya, va Yaman) va davlat qurolli kuchlari jangovar harakatlarda bolalardan foydalangan oltita davlat (Afgʻoniston, Myanma (Birma), Somali, Sudan, Janubiy Sudan va Suriya)<ref>United Nations Secretary-General. „Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017“. United Nations (2017). 25-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-yanvar 2018-yil. </ref> davlatlarini keltiradi. 2011-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun ekstremal chora-tadbirlar hisobotiga koʻra, mojaro hududlarida zoʻravonlik harakatlariga jalb qilingan bolalar masalasini koʻtargan<ref>„Extreme Measures | Abuses against Children Detained as National Security Threats“(ingl.), Human Rights Watch (28-iyul 2016-yil). Qaraldi: 28-mart 2018-yil.</ref>. == Bugungi kunda harbiy xizmatdagi bolalar - mintaqa va mamlakatlar bo'yicha == Ushbu bo'lim bugungi kunda bolalardan harbiy maqsadlarda foydalanishni o'z ichiga oladi. === Afrika === 2003-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotining Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish boshqarmasi maʼlumotlariga koʻra, butun dunyo boʻylab davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarda qatnashgan bolalarning yarmidan koʻpi Afrikada boʻlgan. 2004-yilda Child Soldiers International tashkiloti maʼlumotlariga koʻra, qitʼada 100 000 bolalar davlat va nodavlat qurolli kuchlarda foydalanilgan<ref name="CSUCS-1">[https://web.archive.org/web/20091226221427/http://www.child-soldiers.org/document/get?id=743 Child soldiers global report 2004: Africa Regional overview], [http://www.child-soldiers.org/contact/contact Child Soldiers International] {{webarchive|url=https://archive.today/20070703045854/http://www.child-soldiers.org/contact/contact|date=3 July 2007}}.<!--Retrieved April 2009--></ref> va 2008-yildagi hisob-kitoblarga koʻra, jami 120 000 bola yoki harbiy harakatlarda qatnashgan<ref>{{Cite journal|last=Rakisits|first=Claude|date=1 December 2008|title=Child Soldiers in the East of the Democratic Republic of the Congo|journal=Refugee Survey Quarterly|language=en|volume=27|issue=4|pages=108–122|doi=10.1093/rsq/hdn054|issn=1020-4067|url=http://doc.rero.ch/record/291705/files/hdn054.pdf}}</ref>. Afrikaning aksariyat mamlakatlari ratifikatsiya qilgan Bola huquqlari va farovonligi toʻgʻrisidagi Afrika Xartiyasi (1990-yil) 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni barcha turdagi harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqlaydi. Ushbu qabul qilingan xartiyaga qaramay, BMT maʼlumotlariga koʻra, 2016-yilda Afrikaning yetti davlatida (Markaziy Afrika Respublikasi, Nigeriya, Kongo Demokratik Respublikasi, Somali, Mali, Janubiy Sudan, Sudan) bolalar qurolli guruhlar va uchtasida (Sudan, Somali va Janubiy Sudan) davlat qurolli kuchlari tomonidan foydalanilgan<ref>United Nations Secretary-General. „Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017“. United Nations (2017). 25-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-yanvar 2018-yil.</ref>. Afrikada joylashgan harbiy tashkilotlardagi bolalar sonini kamaytirish boʻyicha xalqaro saʼy-harakatlar 1997-yilda ishlab chiqilgan Keyptaun tamoyillaridan keyin boshlandi<ref name=":18">{{cite web|url=http://www.unicef.org/emerg/files/Cape_Town_Principles(1).pdf|title=Cape Town Principles and Best Practices|date=April 1997|publisher=UNICEF|pages=8|access-date=26 August 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927182848/http://www.unicef.org/emerg/files/Cape_Town_Principles(1).pdf|archive-date=27 September 2007|url-status=live}}</ref>. Prinsiplar Afrika hukumatlariga oʻsha paytda muzokaralar olib borilayotgan OPAC majburiyatlarini bajarishni va harbiy xizmatga yollash uchun minimal yoshni 15 dan 18 ga oshirishni taklif qildi<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref>. Prinsiplar, shuningdek, bola askarga 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxsni „har qanday turdagi muntazam yoki tartibsiz qurolli kuchlar yoki guruhning har qanday maqomdagi bir qismi boʻlgan … shu jumladan jinsiy maqsadlar uchun yollangan qizlarni ham qamrab oladi“ . . ."<ref name=":34">{{Cite journal |last1=MacManus |first1=Deirdre |last2=Dean |first2=Kimberlie |last3=Jones |first3=Margaret |last4=Rona |first4=Roberto J |last5=Greenberg |first5=Neil |last6=Hull |first6=Lisa |last7=Fahy |first7=Tom |last8=Wessely |first8=Simon |last9=Fear |first9=Nicola T |year=2013 |title=Violent offending by UK military personnel deployed to Iraq and Afghanistan: a data linkage cohort study |journal=The Lancet |volume=381 |issue=9870 |pages=907–917 |doi=10.1016/s0140-6736(13)60354-2 |pmid=23499041 |s2cid=606331}}</ref>. 2007-yilda Parijda boʻlib oʻtgan „Urushdan ozod bolalar“ konferensiyasi Parij tamoyillarini ishlab chiqdi, ular Keyptaun tamoyillarini takomillashtirish va yangilash, ularni global miqyosda qoʻllash va hozirgi bolalar askarlarini qayta integratsiya qilishning amaliy yondashuvini belgilab berdi<ref name="UNICEF12">[http://www.unicef.org/media/media_38208.html <nowiki>[1]</nowiki>] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180114184025/https://www.unicef.org/media/media_38208.html |date=14 January 2018 }}, UNICEF press release</ref> . === Markaziy Afrika Respublikasi === Markaziy Afrika Respublikasida qurolli guruhlar tomonidan bolalardan foydalanish tarixdan keng tarqalgan. 2012 va 2015-yillar oraligʻida 10 000 ga yaqin bolalar milliy qurolli mojarolarda qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan<ref name=":03">{{Cite news|url=https://www.unicef.org/media/media_85654.html|title=Central African Republic: Children brutally targeted in weekend violence|last=UNICEF|access-date=13 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180114184037/https://www.unicef.org/media/media_85654.html|archive-date=14 January 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. 2016-yil maʼlumotlariga koʻra bu haliyam davom etmoqda. Musulmon Séléka qurolli guruhlar koalitsiyasi va asosan nasroniylardan iborat Anti-balaka jangarilari bolalardan shu tarzda ayovsiz foydalangan. Baʼzilarining yoshi sakkizda<ref name=":16">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/shop/des-milliers-de-vies-rparer|title=Des Milliers de vies à réparer|last=Child Soldiers International|year=2016|website=Child Soldiers International|language=fr|access-date=13 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180115042637/https://www.child-soldiers.org/shop/des-milliers-de-vies-rparer|archive-date=15 January 2018|url-status=dead}}</ref>. 2015-yil may oyida boʻlib oʻtgan Forum de Bangui (hukumat, parlament, qurolli guruhlar, fuqarolik jamiyati va diniy yetakchilar yig‘ilishi)da bir qator qurolli guruhlar minglab bolalarni demobilizatsiya qilish togʻrisida kelishib oldilar<ref>{{Cite news|url=https://www.unicef.org/media/media_81771.html|title=Armed groups in Central African Republic agree to release thousands of children|last=UNICEF|date=5 May 2015|work=UNICEF|access-date=13 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180114184053/https://www.unicef.org/media/media_81771.html|archive-date=14 January 2018|url-status=live}}</ref>. 2016-yilda Markaziy Afrika Respublikasiga barqarorlik oʻlchovi qaytdi va BMT maʼlumotlariga koʻra, 2691 oʻgʻil va 1206 qiz qurolli guruhlardan rasman ajratildi. Shunga qaramay, bolalarni harbiy maqsadlarda ishga olish va ulardan foydalanish oʻsha yil davomida taxminan yana 50 foizga koʻtarildi, bu raqamlar asosan Lord qarshilik armiyasiga tegishli<ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308184421/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=38e90749-3a76-4441-82dc-bd49f1217599|url-status=dead|archive-date=8 March 2019|title=A law unto themselves? Confronting the recruitment of children by armed groups|last=Child Soldiers International|year=2016|access-date=19 January 2018}}</ref>. === Kongo Demokratik Respublikasi === Minglab bolalar Kongo Demokratik Respublikasi (DRC) armiyasida va turli isyonchi qurolli kuchlarda xizmat qiladi. Maʼlumotlarga koʻra, Ikkinchi Kongo urushi avjida 30 000 dan ortiq bolalar mojaroning turli tomonlari bilan jang qilgan. „Kony 2012“ filmida Rabbiyning qarshilik armiyasi bu bolalarni yollagani daʼvo qilingan<ref name="guardian kony 2012">{{cite news | url=https://www.theguardian.com/global-development/2012/mar/16/kony-2012-child-soldiers-spotlight | title=Kony 2012 puts child soldiers back under the spotlight | work=[[The Guardian]] | date=16 March 2012 | access-date=16 March 2012 | author=Smith, David | archive-url=https://web.archive.org/web/20140820052154/http://www.theguardian.com/global-development/2012/mar/16/kony-2012-child-soldiers-spotlight | archive-date=20 August 2014 | url-status=live}}</ref>. Hozirgi vaqtda Kongo Demokratik Respublikasi dunyodagi eng yuqori askar bolalardan biriga ega mamlakat. Xalqaro sud urush davridagi bu amaliyotlar boʻyicha hukm chiqardi. Thomas Lubanga Dyilo, KDRdagi harbiy qoʻmondonlardan biri, 2002 va 2003-yillar oraligʻida bolalar askarlarini yollashdagi roli uchun 14 yillik qamoq jazosiga hukm qilindi. Lubanga Kongo vatanparvarlari ittifoqiga va uning qurolli qanoti Kongoni ozod qilish uchun vatanparvarlik kuchlariga rahbarlik qilgan. Bolalar Ituridagi qurolli toʻqnashuvda jang qilishga majbur boʻlishdi<ref name="The Prosecutor v. Thomas Lubanga Dyilo">{{cite web|url=http://www.icc-cpi.int/en_menus/icc/situations%20and%20cases/situations/situation%20icc%200104/related%20cases/icc%200104%200106|title=The Prosecutor v. Thomas Lubanga Dyilo|access-date=2 October 2014|url-status=dead|archive-url=https://archive.today/20140319221305/http://www.icc-cpi.int/en_menus/icc/situations%20and%20cases/situations/situation%20icc%200104/related%20cases/icc%200104%200106|archive-date=19 March 2014}}</ref>. === Somali === 2004-yilda Child Soldiers International tomonidan eʼlon qilingan hisobotda 1991-yildan beri 200 000 nafar bola oʻz irodasiga zid ravishda mamlakat qurolli kuch tarkiblariga jalb qilingani taxmin qilingan<ref name="CSUCS-1">[https://web.archive.org/web/20091226221427/http://www.child-soldiers.org/document/get?id=743 Child soldiers global report 2004: Africa Regional overview], [http://www.child-soldiers.org/contact/contact Child Soldiers International] {{webarchive|url=https://archive.today/20070703045854/http://www.child-soldiers.org/contact/contact|date=3 July 2007}}.<!--Retrieved April 2009--></ref> . 2017-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Antoniu Guterrish BMT hisobotiga izoh berib, mamlakatdagi „Ash-Shabob“ aʼzolarining 50 foizdan ortigʻini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil qiladi, baʼzi paytlari esa toʻqqiz yoshga toʻlmagani ham jangga joʻnatiladi degan edi. Hisobotda 2010-yilning 1-aprelidan 2016-yilning 31-iyuliga qadar Somalida 6163 nafar bola yollangani, ulardan 230 nafari qizlar ekanligi tasdiqlandi. „Ash-Shabob“ bu yollashning yetmish foizini tashkil qilgan. Somali milliy armiyasi ham bolalarni askarlikka yollash boʻyicha yuqori oʻrinlarda turadi<ref name=":37">{{Cite web|url=https://www.aljazeera.com/news/2017/01/guterres-thousands-child-soldiers-fight-somalia-170120063747893.html|title=Guterres: Thousands of child soldiers fight in Somalia|publisher=Al Jazeera|access-date=28 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329054211/https://www.aljazeera.com/news/2017/01/guterres-thousands-child-soldiers-fight-somalia-170120063747893.html|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.childsoldiers.org/preventing-the-use-of-child-soldiers-in-somalia/|title=Preventing the Use of Child Soldiers in Somalia – Roméo Dallaire Child Soldiers Initiative|date=30 January 2017|work=Roméo Dallaire Child Soldiers Initiative|access-date=28 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329061157/https://www.childsoldiers.org/preventing-the-use-of-child-soldiers-in-somalia/|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref> . === Sudan === 2004-yilda 17 000 ga yaqin bolalar davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlar tomonidan foydalanilgan<ref name=":51">{{Cite book|title=The social problems of children in Sub-Saharan Africa|last=Hollingsworth|first=J|publisher=Cambridge Scholars Publishing|year=2013|isbn=9781443845137|location=Newcastle upon Tyne, UK|pages=68|oclc=825978109}}</ref>. O‘sha paytdagi asosiy qurolli muxolifat guruhi — Sudan Xalq ozodlik armiyasi (SPLA) tarkibida 5000 ga yaqin bola bor edi. Baʼzi sobiq bolalar askarlik paytida sodir etgan jinoyatlari uchun oʻlimga hukm qilingan<ref name=":51">{{Cite book|title=The social problems of children in Sub-Saharan Africa|last=Hollingsworth|first=J|publisher=Cambridge Scholars Publishing|year=2013|isbn=9781443845137|location=Newcastle upon Tyne, UK|pages=68|oclc=825978109}}</ref>. 2006-yilda bolalar Chaddagi qochqinlar lagerlaridan ham jalb qilingan va minglab bolalar Darfurdagi mojaroga tortilgan<ref name=":53">{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/Shop/global-report-2008-1|title=Child Soldiers Global Report 2008: Sudan|last=Coalition to Stop the Use of Child Soldiers|year=2008|website=Child Soldiers International|pages=315–320|language=en|access-date=1 April 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180402035955/https://www.child-soldiers.org/Shop/global-report-2008-1|archive-date=2 April 2018|url-status=dead}}</ref>. 2005-yilda hukumat OPAC shartnomasini ratifikatsiya qildi va 2008-yilga kelib mamlakatda bolalardan harbiy maqsadda foydalanish kamaydi, ammo davlat qurolli kuchlari ham, SPLA ham ularni yollash va ishlatishda davom etgan. Bolalardan foydalanish kamayishda davom etdi, biroq 2017-yilda BMT hukumat kuchlarida hanuz12 yoshli bolalar borligi toʻgʻrisida xabarlar oldi<ref>{{Cite web|url=https://childsoldiersworldindex.org/view/SD|title=Child Soldiers World Index: Sudan|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=1 April 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180402101439/https://childsoldiersworldindex.org/view/SD|archive-date=2 April 2018|url-status=live}}</ref><ref name="urlWitness: A Child Soldier’s Darfur Confession – 'I shot her. She is dead.' | Human Rights Watch">{{cite web |url=https://www.hrw.org/news/2015/09/09/witness-child-soldiers-darfur-confession-i-shot-her-she-dead |title=Witness: A Child Soldier's Darfur Confession – 'I shot her. She is dead.' &#124; Human Rights Watch |date=9 September 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160817133035/https://www.hrw.org/news/2015/09/09/witness-child-soldiers-darfur-confession-i-shot-her-she-dead |archive-date=17 August 2016 |url-status=live }}</ref>. === Uganda === „Ugandadagi LRA armiyasida asosan askar sifatida oʻqitilgan. Ugandadagi barcha boshqa yoki oldingi isyonchi guruhlardan farqli oʻlaroq, LRA bolalarni (yaxshisi oʻn ikki yoshdan oʻn toʻrt yoshgacha) zoʻravonlik bilan oʻgʻirlash yoki qul qilishni oʻzining asosiy usuliga aylantirgan va oʻz faoliyatini tinch aholiga hujum qilishga qaratgan“<ref>Artur Bogner, Gabriele Rosenthal (2020): Child Soldiers in Context. Biographies, Familial and Collective Trajectories in Northern Uganda. Göttingen: University Press, 12. https://doi.org/10.17875/gup2020-1325</ref>. === Zimbabve === 2003-yilda Guardian gazetasi Zimbabveda davlat tomonidan homiylik qilinadigan yoshlar qurolli kuchlari Milliy Yoshlar Xizmati tomonidan inson huquqlarining koʻplab buzilishi haqida xabar berdi<ref>{{Cite web|url=https://www.theguardian.com/world/2003/feb/19/zimbabwe.andrewmeldrum|title=Living in fear of Mugabe's green bombers|last=Meldrum|first=Andrew|date=19 February 2003|website=The Guardian|language=en|access-date=29 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20171115214246/https://www.theguardian.com/world/2003/feb/19/zimbabwe.andrewmeldrum|archive-date=15 November 2017|url-status=live}}</ref>. Dastlab vatanparvar yoshlar tashkiloti sifatida tashkil etilgan bu tashkilot 10 yoshdan 30 yoshgacha boʻlgan yoshlardan iborat harbiylashtirilgan guruhga aylandi va mamlakatdagi norozilikni bostirish uchun foydalanildi. Tashkilot nihoyat 2018-yilning yanvarida taqiqlangan<ref>{{Cite web|url=http://www.solidaritypeacetrust.org/reports/youth_malitia.pdf|title=National youth service training|last=Solidarity Peace Trust|year=2003|archive-url=https://web.archive.org/web/20080905194023/http://www.solidaritypeacetrust.org/reports/youth_malitia.pdf|archive-date=5 September 2008|url-status=dead|access-date=29 March 2018}}</ref> The organisation was finally banned in January 2018.<ref>{{Cite news|url=https://www.myzimbabwe.co.zw/news/15436-youths-who-had-enrolled-for-useless-national-youth-service-turned-away-as-government-bans-green-bomber-training.html|title=Youths who had enrolled for useless National Youth Service turned away as government BANS green bomber training|date=30 January 2018|work=My Zimbabwe News|access-date=29 March 2018|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20180330012355/https://www.myzimbabwe.co.zw/news/15436-youths-who-had-enrolled-for-useless-national-youth-service-turned-away-as-government-bans-green-bomber-training.html|archive-date=30 March 2018|url-status=live}}</ref>. == Amerika == === Boliviya === 2001-yilda Boliviya hukumati 14 yoshgacha boʻlgan bolalar yollash boʻyicha tekshiruvlar paytida qurolli kuchlarga majburan chaqirilgan boʻlishi mumkinligini tan oldi<ref name="globalmarch.org">[http://www.globalmarch.org/resourcecentre/world/bolivia.pdf Global March Against Child Labour: Bolivia] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070927182849/http://www.globalmarch.org/resourcecentre/world/bolivia.pdf |date=27 September 2007 }} 2001</ref>. Boliviya armiyasining 40 % ga yaqinini 18 yoshdan kichiklar, yarmini esa 16 yoshdan kichiklar tashkil qiladi<ref name="globalmarch.org">[http://www.globalmarch.org/resourcecentre/world/bolivia.pdf Global March Against Child Labour: Bolivia] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070927182849/http://www.globalmarch.org/resourcecentre/world/bolivia.pdf |date=27 September 2007 }} 2001</ref>. 2018-yil holatiga koʻra , Boliviya bolalarni 17 yoshdan boshlab kattalar harbiy xizmatga chaqirishni boshlashga taklif qiladi<ref>{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/view/BO|title=Child Soldiers World Index: Bolivia|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=29 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180330013133/http://childsoldiersworldindex.org/view/BO|archive-date=30 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Braziliya === Braziliyada Komando Vermelho kabi mahalliy uyushgan jinoiy guruhlar bolalarni giyohvand moddalarni tayyorlash va qotillik qilish uchun yollashadi<ref>{{Cite web|title=Como formar crianças-soldados para o crime|url=https://outraspalavras.net/outrasmidias/como-formar-criancas-soldados-para-o-crime/|access-date=2022-07-01|website=outraspalavras.net}}</ref>, lekin politsiya va boshqa raqib guruhlar ularga qarshi kurashadilar. Shuningdek, braziliyalik militsionerlar bolalarni Komando Vermelyoga qarshi kurashga jalb qilganlar<ref>{{Cite web|title=Adolescente recrutado da milícia é morto após nova investida do CV no Morro do Fubá|url=https://odia.ig.com.br/rio-de-janeiro/2022/02/6333346-adolescente-recrutado-da-milicia-e-morto-apos-nova-investida-do-cv-no-morro-do-fuba.html|access-date=2022-06-29|website=odia.ig.com.br|date=7 February 2022}}</ref>. === Kanada === Kanadada odamlar 16 yoshidan boshlab ota-ona ruxsati bilan Kanada kuchlarining zaxira qismiga, biroz ulgʻaygach, 17 yoshida ota-ona ruxsati bilan oddiy tarkibga qoʻshilishlari mumkin. Lekin ular 18 yoshga toʻlgunga qadar xizmat safariga koʻngilli boʻlishlari mumkin emas<ref name="Canadian Forces basic eligibility requirements">{{cite web|url=http://www.forces.ca/v3/engraph/resources/howtojoin_en.aspx?bhcp=1#be|title=Basic Eligibility Requirements|access-date=2 September 2007|publisher=Canadian Forces|archive-url=https://web.archive.org/web/20071013175839/http://www.forces.ca/v3/engraph/resources/howtojoin_en.aspx?bhcp=1#be|archive-date=13 October 2007|url-status=dead}}</ref>. === Kolumbiya === Kolumbiyadagi qurolli mojaroda, 1960-yillarning oʻrtalaridan hozirgi kungacha, qatnashgan jangchilarning toʻrtdan bir qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan va hozir ham shunday. 2004-yilda Kolumbiya bolalar askarlaridan foydalanish boʻyicha dunyoda toʻrtinchi oʻrinni egalladi. Hozirda mamlakatda qurolli guruhlarda 11-14 ming bola bor. Hukumat bilan muzokaralar chogʻida qurolli guruhlar voyaga yetmaganlarni savdolashish vositasi sifatida yollashni toʻxtatishni taklif qilishdi, ammo ularni qoniqtirmadi<ref name=":49">{{cite web|last=Human Rights Watch|date=September 2003|title="You'll learn not to cry": Child Combatants in Colombia|url=https://www.hrw.org/reports/2003/colombia0903/colombia0903.pdf|pages=4|access-date=29 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20160305223135/https://www.hrw.org/reports/2003/colombia0903/colombia0903.pdf|archive-date=5 March 2016|url-status=live}}</ref><ref name=":40">{{cite book|title=Overcoming Lost Childhood: Lessons from the Rehabilitation and Reintegration of Former Child Soldiers in Colombia|last=Thomas|first=Virginia|publisher=Y Care International|year=2008|location=London, England}}</ref>. Bjørkhaugning taʼkidlashicha, aksariyat bolalar askarlikka ixtiyoriy ishtirok etish va majburlashning kombinatsiyasi orqali yollangan<ref>{{citation|last=Bjørkhaug|first=Ingunn|date=28 June 2010|title=Child Soldiers in Colombia: The Recruitment of Children into Non-State Violent Armed Groups|ssrn=1650250|language=en}}</ref>. 1998-yilda Human Rights Watch matbuot bayonotida baʼzi partizan boʻlinmalarining 30 foizi bolalardan iborat boʻlgan<ref name="HRW1998">{{cite web|url=https://www.hrw.org/en/news/1998/10/07/child-soldiers-used-all-sides-colombias-armed-conflict|title=Child Soldiers Used by All Sides in Colombia's Armed Conflict|date=7 October 1998|publisher=Human Rights Watch|access-date=19 May 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100318114106/http://www.hrw.org/en/news/1998/10/07/child-soldiers-used-all-sides-colombias-armed-conflict|archive-date=18 March 2010|url-status=live}}</ref><ref name="aft">{{Cite news |author=P. W. Singer |author-link=P. W. Singer |date=Winter 2005–2006 |title=Child Soldiers |work=[[American Educator]] |url=http://www.aft.org/pubs-reports/american_educator/issues/winter05-06/singer.htm |url-status=dead |access-date=4 August 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081129115512/http://www.aft.org/pubs-reports/american_educator/issues/winter05-06/singer.htm |archive-date=29 November 2008}}</ref><ref name="HRW1998" />. Xuddi shu press-relizda hukumat bilan bogʻliq boʻlgan harbiylashtirilgan boʻlinmalarning baʼzilari 50 foizgacha bolalardan iborat ekanligi, jumladan, sakkiz yoshli baʼzilari ham borligi taxmin qilingan. 2005-yilda Kolumbiyada 11 000 ga yaqin bola chap yoki oʻng qanot harbiy kuchlari safida xizmat qilgan. „Kolumbiyadagi bolalar jangchilarining taxminan 80 foizi ikki chap qanot partizan guruhlaridan biriga, FARC yoki ELNga tegishli. Qolgan jangchilar harbiylashtirilgan saflarda, asosan AUCda xizmat qilishadi“<ref>{{cite news |date=22 February 2005 |title=Colombia: Armed Groups Send Children to War |publisher=[[Human Rights Watch]] |url=http://hrw.org/english/docs/2005/02/22/colomb10202.htm |url-status=live |access-date=5 August 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081113132809/http://www.hrw.org/english/docs/2005/02/22/colomb10202.htm |archive-date=13 November 2008}}</ref>. P.W.Singerning soʻzlariga koʻra, FARC tomonidan 1998-yilda Guatape GESiga hujumda sakkiz yoshli jangarilar ishtirok etgan va 2001-yilda FARC oʻquv videosida 11 yoshli oʻgʻil bolalar raketalar bilan ishlayotgani tasvirlangan. Guruh shuningdek, Venesuela, Panama va Ekvadordan kelgan bolalarni ham qabul qiladi. Kolumbiya hukumati xavfsizlik kuchlari bolalarni<ref>{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/view/CO|title=Child Soldiers World Index: Colombia|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=28 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329054438/http://childsoldiersworldindex.org/view/CO|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref> rasman ishga qabul qilmaydi, chunki majburiy va ixtiyoriy yollash uchun qonuniy yosh 18 deb belgilangan. Shu bilan birga, talabalar harbiy oʻrta maktablarda kursant sifatida roʻyxatdan oʻtishlari va mos ravishda 16 yoki 17 yoshlilar havo kuchlari yoki milliy armiya tayyorlash dasturlariga kirishlari mumkin. Bundan tashqari, qoʻlga olingan dushman bolalari Kolumbiya harbiylari tomonidan razvedka maʼlumotlarini yigʻish uchun ishlatilgan<ref name="Colombia2008">{{cite web|url=http://www.refworld.org/docid/486cb0f4c.html|title=Child Soldiers Global Report 2008 – Colombia|last=Child Soldiers International|year=2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20130923142748/http://www.refworld.org/docid/486cb0f4c.html|archive-date=23 September 2013|url-status=dead|access-date=22 March 2018}}</ref>. 2016-2017-yillarda FARC partizan guruhlariga qarshi demobilizatsiya harakatlari mojarosiga barham berib, zo‘ravonlikka jalb qilingan bolalar sonini cheklab qo‘yishiga umid qildi. Biroq, boshqa qurolli guruhlar hali demobilizatsiya qilinmagan va mojaro hozirgacha toʻliq hal etilmagan<ref>{{Cite news |last=Woody |first=Christopher |date=4 February 2017 |title=The last march: Colombia's most notorious rebel group is starting to disarm, but obstacles to peace still loom |work=Business Insider |url=http://www.businessinsider.com/colombia-farc-rebels-demobilization-and-peace-process-obstacles-2017-2 |url-status=live |access-date=29 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180130091252/http://www.businessinsider.com/colombia-farc-rebels-demobilization-and-peace-process-obstacles-2017-2 |archive-date=30 January 2018}}</ref>. === Kuba === Kubada o‘g‘il bolalar va qizlar uchun majburiy harbiy xizmat yoshi 17 yoshni tashkil etadi. Erkak o‘smirlarga hududiy qo‘shinlar qurolli kuchsi safiga majburiy xizmat muddatidan oldin ruxsat etilgan<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/cuba/|title=The World Factbook|access-date=2 October 2014}}</ref>. === Gaiti === Gaitida siyosiy zoʻravonlik bilan shugʻullanuvchi turli erkin tashkil etilgan qurolli guruhlarda qatnashayotgan bolalar soni nomaʼlum<ref>{{Cite web|url=http://hrw.org/children/child_soldiers_map.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20081101204543/http://hrw.org/children/child_soldiers_map.html|url-status=dead|title=Human Rights Watch: Child Soldier Map|archive-date=1 November 2008}}</ref>. === Meksika === Meksikada bolalar Meksikadagi narkotiklar urushida Fors koʻrfazi karteli kabi jinoiy tashkilotlar tomonidan hukumat va boshqa raqib kartellarga qarshi kurashish uchun foydalaniladi<ref>{{Cite web|title=In Mexico, children as young as 10 recruited by drug cartels|url=https://apnews.com/article/caribbean-mexico-city-mexico-drug-cartels-6f73f0a2277ea91eb5a39a098238ae6b|access-date=2022-07-20|website=apnews.com}}</ref>. Ammo bularning soni maʼlum emas. Shuningdek, Grupos de autodefensa comunitaria (Avtomatik himoya guruhi) oʻz qishloqlarini mahalliy jinoiy guruhlarning zoʻravonligidan himoya qilish uchun baʼzi vaqtda bolalarni yollaydi, askar bolalarini jalb qiladigan oʻzini-oʻzi himoya qilish guruhlaridan biri bu Coordinadora Regional de Autoridades Comunitarias-Pueblos Fundadores (CRAC-PF) boʻlib, u Los Ardillos, Beltran Leyva kartelidan ajralib chiqqan jinoiy guruh bilan qarama-qarshilikda<ref>{{Cite web|title=Meet the Children Being Armed to Defend a Mexican Village From Drug Cartels|url=https://www.vice.com/en/article/g5x5a7/meet-the-children-being-armed-to-defend-a-mexican-village-from-drug-cartels|access-date=2022-07-20|website=www.vice.com}}</ref>. CRAC-PF va Los Ardillos oʻrtasidagi janglar 53 kishining oʻlimiga sabab boʻlgan<ref>{{Cite web|title=UCDP - Uppsala Conflict Data Program|url=https://ucdp.uu.se/nonstate/16298|access-date=2022-07-20|website=ucdp.uu.se}}</ref>. === Qo'shma Shtatlar === Qoʻshma Shtatlarda 17 yoshli oʻsmirlar ota-onalarning yozma roziligi bilan qurolli kuchlarga qoʻshilishlari mumkin<ref>{{Cite web|url=http://www.usarec.army.mil/hq/apa/download/PRG15-16.pdf|title=2015–16 Pocket Recruiter Guide|last=US Army|year=2016|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180219030525/http://www.usarec.army.mil/hq/apa/download/PRG15-16.pdf|archive-date=19 February 2018|url-status=live}}</ref>. 2015-yil holatiga koʻra har yili 16 000 ga yaqin 17 yoshli yigitlar harbiy xizmatga chaqiriladi<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC-OP-AC/Shared%20Documents/USA/INT_CRC-OP-AC_ADR_USA_23714_E.pdf|title=USA: Annexes of the Combined Third and Fourth Periodic Report (OPAC Annex 2)|last=Committee on the Rights of the Child|year=2016|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180325112136/http://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC-OP-AC/Shared%20Documents/USA/INT_CRC-OP-AC_ADR_USA_23714_E.pdf|archive-date=25 March 2018|url-status=live}}</ref>. AQSH armiyasi maktablar bilan ishga yollashga boʻlgan taʼminlashni yondashuvning „tayanch toshi“ deb taʼriflaydi<ref>{{Cite web|url=http://www.usarec.army.mil/im/formpub/rec_pubs/man3_01.pdf|title=Recruiter handbook|last=US Army Recruiting Command|year=2011|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180219031556/http://www.usarec.army.mil/im/formpub/rec_pubs/man3_01.pdf|archive-date=19 February 2018|url-status=live}}</ref>. Bolalar huquqlarini himoya qilish tashkilotlari AQSh qurolli kuchlari xodimlarini bolalarga tayanishini tanqid qilib keladi<ref>{{Cite book|title=No Child Left Behind Act (Section 9528)|last=Government of the United States|year=2001}}</ref>. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShga harbiy xizmatga kirishning minimal yoshini 18 yoshga koʻtarishni tavsiya qildi<ref name=":27">{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2fC%2fOPAC%2fUSA%2fCO%2f1&Lang=en|title=Consideration of Reports Submitted By States Parties Under Article 8 of the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict|last=Committee on the Rights of the Child|year=2008|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180325112133/http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2fC%2fOPAC%2fUSA%2fCO%2f1&Lang=en|archive-date=25 March 2018|url-status=live}}</ref><ref name=":46">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/sites/default/files/related_material/USA_HRW_NGO_Report_OPAC.pdf|title=United States of America: Compliance with the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the involvement of children in armed conflict, Submission to the Committee on the Rights of the Child|last=US Campaign to Stop the Use of Child Soldiers|year=2007|publisher=Human Rights Watch|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20140722171813/http://www.hrw.org/sites/default/files/related_material/USA_HRW_NGO_Report_OPAC.pdf|archive-date=22 July 2014|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC-OP-AC/Shared%20Documents/USA/INT_CRC-OP-AC_NGO_USA_13943_E.pdf|title=Report to the Committee on the Rights of the Child in advance of the United States of America's second periodic report on the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the involvement of children in armed conflict|last=Child Soldiers International|year=2012|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180325045243/http://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRC-OP-AC/Shared%20Documents/USA/INT_CRC-OP-AC_NGO_USA_13943_E.pdf|archive-date=25 March 2018|url-status=live}}</ref>. 1990-yillarda OPAC shartnomasi boʻyicha muzokaralarda AQSh Buyuk Britaniyaga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 dan oshmasligiga keskin qarshi chiqdi. Natijada shartnomada eng kam 16 yosh belgilangan . AQSh shartnomani 2002-yilda ratifikatsiya qilgan (lekin 2018-yil holatiga koʻra AQSh Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyani ratifikatsiya qilish amalga oshmadi)<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/TreatyBodyExternal/Countries.aspx?CountryCode=USA&Lang=EN|title=Reporting status for United States of America|last=UN, Office of the High Commissioner of Human Rights|year=2018|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180314114614/http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/TreatyBodyExternal/Countries.aspx?CountryCode=USA&Lang=EN|archive-date=14 March 2018|url-status=live}}</ref>. OPACga koʻra, AQSh harbiy xizmatchilariga odatda 18 yoshga toʻlgunga qadar harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishni taqiqlaydi<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC/C/OPAC/USA/Q/2/ADD.1&Lang=en|title=Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the involvement of children in armed conflict: List of issues concerning additional and updated information related to the consideration of the second periodic report of the United States of America (CRC/C/OPAC/USA/2): Addendum|last=Committee on the Rights of the Child|year=2012|language=en-us|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180325045152/http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2FC%2FOPAC%2FUSA%2FQ%2F2%2FADD.1&Lang=en|archive-date=25 March 2018|url-status=live}}</ref>. Shunga qaramay, ular „oldinga joylashtirish“ huquqiga ega, yaʼni ular qoʻllab-quvvatlash vazifalarini bajarish uchun jangovar zonaga joylashtirilishlari mumkin. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita AQShni ushbu siyosatni oʻzgartirishga va voyaga yetmaganlarning jangovar hududda oldindagi harakat qilish zonasiga joylashtirilmasligini taʼminlashga chaqirdi<ref>{{Cite web|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2fC%2fOPAC%2fUSA%2fCO%2f3-4&Lang=en|title=Concluding observations on the combined third and fourth reports submitted by the United States of America under article 8 (1) of the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the involvement of children in armed conflict|last=Committee on the Rights of the Child|year=2017|access-date=24 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180325052714/http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2fC%2fOPAC%2fUSA%2fCO%2f3-4&Lang=en|archive-date=25 March 2018|url-status=live}}</ref>. 2003 va 2004-yillarda 60 ga yaqin voyaga yetmagan o‘smirlar xodimlarning xatoligi tufayli Afgʻoniston va Iroqqa yuborilgan. Keyinchalik Mudofaa vazirligi „vaziyatlar zudlik bilan toʻgʻirlangani va takrorlanishining oldini olish uchun choralar koʻrilgani“ni aytdi<ref>Department of Defense, Information Paper regarding the application of child soldiers protocols, provided to Senator Barbara Boxer, November 2004.</ref>. 2008-yilda prezident Jorj Bush „Oʻsmir bolalarni askarlikdan himoya qilish toʻgʻrisida“gi qonunni imzoladi<ref>{{cite web|url=https://www.hrw.org/news/2008/10/03/united-states-bush-signs-law-child-soldiers|title=President Bush Signs Law on Child Soldiers|date=3 October 2008|publisher=[[Human Rights Watch]]|access-date=4 December 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20150402103958/http://www.hrw.org/news/2008/10/03/united-states-bush-signs-law-child-soldiers|archive-date=2 April 2015|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=https://2009-2017.state.gov/documents/organization/135981.pdf|title=The Child Soldier Prevention Act of 2008|publisher=[[United States State Department|US State Department]]|access-date=24 June 2017}}</ref>. Qonun bolalarni askarlikka yollagan harbiy kuchlarni jinoiy javobgarlikka tortadi. Shuningdek, bolalar harbiy maqsadlarda foydalaniladigan mamlakatlarga qurol sotishni taqiqlaydi. Qonunda askar bolalar taʼrifi „hukumat qurolli kuchlari tarkibida jangovar harakatlarda bevosita ishtirok etgan 18 yoshga toʻlmagan har qanday shaxs“ ni oʻz ichiga oladi. Hujjatdan voz kechish Obama va Trump maʼmuriyati tomonidan chiqarilgan<ref>{{Cite web|last=Rogin|first=Josh|title=Obama waives penalties on countries that employ child soldiers – again!|url=https://foreignpolicy.com/2011/10/04/obama-waives-penalties-on-countries-that-employ-child-soldiers-again/|access-date=2022-04-03|website=Foreign Policy|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2019-11-04|title=Trump administration turns its back on child soldiers again|url=https://thehill.com/blogs/congress-blog/foreign-policy/468875-trump-administration-turns-its-back-on-child-soldiers/|access-date=2022-04-03|website=The Hill|language=en-US}}</ref>. == Yaqin Sharq == === Bahrayn === Bahraynda harbiy kursantlar, NCO stajyorlari va texnik xodimlar 15 yoshdan boshlab Bahrayn Mudofaa Kuchlari safiga kirishlari mumkin<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/bahrain/|title=The World Factbook|access-date=2 October 2014}}</ref>. === Eron === Eronning amaldagi qonunchiligi 16 yoshdan kichiklarni ishga olishni rasman taqiqlaydi<ref name=>{{cite web|url=http://www.unhcr.org/refworld/country,,CSCOAL,,IRN,,486cb109c,0.html|publisher=[[United Nations High Commission for Refugees]]|title=Child Soldiers Global Report 2008 – Iran|access-date=4 August 2009|date=20 May 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20121010075251/http://www.unhcr.org/refworld/country,,CSCOAL,,IRN,,486cb109c,0.html|archive-date=10 October 2012|url-status=live}}</ref>. Eron-Iroq urushi paytida oʻgʻil bolalar Basij armiyasiga chaqirilgan, u yerda Eron hukumati tanqidchilarining fikriga koʻra, ular „jonli qalqonlar toʻlqini sifatida frontga yuborilgan“<ref name="unicef-1996">{{cite web|title=The State of the World's Children 1996|url=http://www.unicef.org/sowc96/2csoldrs.htm|website=UNICEF|access-date=2 June 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20180208163922/https://www.unicef.org/sowc96/2csoldrs.htm|archive-date=8 February 2018|url-status=live}}</ref><ref name="child-labor-global-view">{{cite book|editor1-last=Schmitz|editor1-first=Cathryne L.|editor2-last=Traver|editor2-first=Elizabeth KimJin|editor3-last=Larson|editor3-first=Desi|title=Child Labor: A Global View|date=2004|publisher=Greenwood Publishing Group|isbn=978-0313322778|page=120|url=https://books.google.com/books?id=6JznQqlZmHkC&q=iran+child+soldiers&pg=PA120}}</ref>. Boshqa manbalar eronlik qurbonlarning umumiy sonini 200,000-600,000 oraligʻida deb hisoblashgan<ref name="hiro205">{{cite book|last=Hiro|first=Dilip|author-link=Dilip Hiro|title=The Longest War: The Iran-Iraq Military Conflict|publisher=Routledge|location=New York|year=1991|page=[https://archive.org/details/longestwariranir00hiro/page/205 205]|isbn=9780415904063|oclc=22347651|url-access=registration|url=https://archive.org/details/longestwariranir00hiro/page/205}}</ref><ref name="Rajaee1997">{{cite book|last=Rajaee|first=Farhang|title=Iranian Perspectives on the Iran-Iraq War|publisher=University Press of Florida|location=Gainesville|year=1997|page=2|isbn=9780813014760|oclc=492125659}}</ref><ref name="Mikaberidze2011">{{cite book|last=Mikaberidze|first=Alexander|title=Conflict and Conquest in the Islamic World: A Historical Encyclopedia|publisher=ABC-CLIO|location=Santa Barbara, California|year=2011|page=418|isbn=9781598843361|oclc=775759780}}</ref><ref>''Hammond Atlas of the 20th Century'' (1999) P. 134–35</ref><ref name="Dunnigan 1991">Dunnigan, A Quick and Dirty Guide to War (1991)</ref><ref name="Twentieth Century World History 1997">''Dictionary of Twentieth Century World History'', by Jan Palmowski (Oxford, 1997)</ref><ref name="ReferenceA">Clodfelter, Micheal, ''Warfare and Armed Conflict: A Statistical Reference to Casualty and Other Figures, 1618–1991''</ref><ref name="Chirot, Daniel 1994">Chirot, Daniel: ''Modern Tyrants: The Power and Prevalence of Evil in Our Age'' (1994)</ref><ref>"B&J": Jacob Bercovitch and Richard Jackson, ''International Conflict: A Chronological Encyclopedia of Conflicts and Their Management 1945–1995'' (1997) p. 195</ref><ref name="Iran20082" />. Bir manbaga koʻra, Eron-Iroq urushida qurbon boʻlganlarning 3 foizi 14 yoshgacha boʻlgan yosh askarlar boʻlgan<ref>{{cite web|url=http://kurzman.unc.edu/death-tolls-of-the-iran-iraq-war/|title=Death Tolls of the Iran-Iraq War|last1=Kurzman|first1=Charles|website=kurzman.unc.edu/|access-date=6 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20180321154456/http://kurzman.unc.edu/death-tolls-of-the-iran-iraq-war/|archive-date=21 March 2018|url-status=live}}</ref>. Eronlik oʻgʻiil bolalar maktabni tashlab, ota-onalari xabarisiz Eron-Iroq urushida, jumladan Muhammad Husayn Fahmida shu bolalar qatoriga kiradi. Iroq zobitlarining taʼkidlashicha, ular baʼzida sakkiz yoshli eronlik askar bolalarni qoʻlga olishgan<ref name="urlChildren at war - CSMonitor.com">{{cite journal|url=https://www.csmonitor.com/1987/1028/ekids.html|title=Children at war|journal=The Christian Science Monitor|archive-url=https://web.archive.org/web/20190102193457/https://www.csmonitor.com/1987/1028/ekids.html|archive-date=2 January 2019|url-status=live|date=28 October 1987}}</ref>. 2018-yil holatiga koʻra Eron hukumati Suriya fuqarolar urushida Asad hukumatiga sodiq kuchlar tomonida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni yollab kelmoqda. === Falastin === 2004-yilda Xalqaro bolalarni himoya qilish tashkilotining Falastin boʻlimi uchun chop etilgan Jihod Shomalyning "Bosib olingan Falastin hududlarida bolalardan foydalanish " nomli hisobotida, bir qator bolalar shahidlikni oʻzlariga gʻurur deb bilishlarini taʼkidlab, hisobotni yakunlaydi. Oʻzlarining umidsiz ahvoli uchun javobgarlikni oʻz zimmalariga olishlari va Falastin harbiylashtirilgan guruhlari tomonidan qurolli hujumlar uyushtirish uchun yollanganliklariga oʻzlari sababchi ekanliklarini aytadi. Shu bilan birga, Shomaly mamlakatlarda tizimli ishga joylashish yo‘qligini, guruhlar va Falastin hamjamiyatining yuqori martabali vakillari siyosiy strategiya sifatida bolalarni yollashga qarshi ekanini taʼkidlaydi. Shomalyning fikricha, Falastin siyosiy rahbariyati bolalarni urushga tortishni toʻxtatish uchun koʻproq ish qilishi mumkin, bu esa rahbariyatdan bolalarni oʻqitish togʻrisida va yollashni taqiqlovchi memorandumni imzolashni talab qiladi. Gʻazo sektorida hukmronlikka intilayotgan Falastin tashkiloti Hamas, Isroil mudofaa kuchlariga qarshi zoʻravonlikni qoʻzgʻatish uchun munozarali mafkuralarni askar bolalarga singdirgani maʼlum<ref>{{Cite web|url=https://www1.essex.ac.uk/armedcon/story_id/000205.pdf|title=Use of Children in the Occupied Palestinian Territories|last=Shomaly|first=Jihad|year=2004|archive-url=https://web.archive.org/web/20181129132849/https://www1.essex.ac.uk/armedcon/story_id/000205.pdf|archive-date=29 November 2018|url-status=live}}</ref>. Jorjtaun universiteti professori William OʻBrien falastinlik bolalarning Birinchi Intifadadagi faol ishtiroki haqida shunday yozadi: „Aftidan, intifada qo‘shinlarining katta qismi yoshlar, jumladan, boshlang‘ich maktab o‘quvchilari ham bor. Ular tosh, molotov kokteyli va boshqa zo‘ravonlik turlari bilan shug‘ullanadilar“<ref>Law and Morality in Israel's War With the PLO, New York</ref>. Arab jurnalisti Huda Al-Hussein 2000-yil 27-oktabr kuni Londondagi arab gazetasiga quyidagilarni yozdi: Birlashgan Millatlar Tashkiloti askar bolalarni, ayniqsa Afrikada, ularni to'dalar o'chog'iga tashlaydigan jangarilar boshliqlari nazoratidan qutqarsa-da, ba'zi Falastin rahbarlari... ongli ravishda buni tushunib yetmay, ularning oxirgi nafasigacha jang maydoniga yollaydi<ref>[http://memri.org/bin/articles.cgi?Page=archives&Area=sd&ID=SP14700 Arab Journalist Decries Palestinian Child-Soldiers] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070711030041/http://memri.org/bin/articles.cgi?Page=archives&Area=sd&ID=SP14700 |date=11 July 2007 }} translated by [[MEMRI]]. Special Dispatch 147, 1 November 2000.</ref> 2002-yilda askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) „bolalarning jangovar harakatlarda qatnashayotgani haqida xabarlar mavjud boʻlsa-da, qurolli guruhlar tomonidan tizimli ravishda yollanganligi haqida hech qanday dalil yoʻq“, dedi<ref>Jihad Shomaly, ''et al.'' [http://www.dci-pal.org/english/publ/research/2004/ChildrenPerspective.pdf Use of Children in the Occupied Palestinian Territories] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071030070650/http://www.dci-pal.org/english/publ/research/2004/ChildrenPerspective.pdf|date=30 October 2007}} Defence for Children International/Palestine Section, 2004, p. 8. Citing CSC 1371 Report, November 2002.</ref><ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/1266534.stm|title=Child soldiers in the firing line|date=8 April 2001|publisher=BBC|access-date=19 September 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20081219144053/http://news.bbc.co.uk/2/hi/1266534.stm|archive-date=19 December 2008|url-status=live}}</ref>. Biroq, 2004-yilda tashkilot 2000-yil oktabridan 2004-yil martigacha falastinlik voyaga yetmaganlar ishtirokida kamida toʻqqizta hujjatlashtirilgan xudkushlik hujumi sodir boʻlganligini xabar qildi<ref name="CSGR2004-292">{{cite web|url=http://www.child-soldiers.org/document_get.php?id=966|title=Child Soldiers Global Report 2004|archive-url=https://web.archive.org/web/20041217103244/http://www.child-soldiers.org/document_get.php?id=966|archive-date=17 December 2004|url-status=dead}}&nbsp;{{small|(2.29&nbsp;MB)}} Child Soldiers International p. 292</ref>: 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida Hamas va Islom Jihodi oʻzining Eron boʻlimida „harbiy hujumlarda va mashgʻulotlarda bolalardan foydalangani“ uchun alohida taʼkidlangan<ref name="CSGR2004-304">{{cite web|url=http://www.child-soldiers.org/document_get.php?id=966|title=Child Soldiers Global Report 2004|archive-url=https://web.archive.org/web/20041217103244/http://www.child-soldiers.org/document_get.php?id=966|archive-date=2004-12-17|url-status=dead}}&nbsp;{{small|(2.29&nbsp;MB)}} Child Soldiers International, p. 304 cites in footnote 18 that this Information is from Palestinian human rights Monitoring Group (PHRMG), March 2004.</ref>. 2005-yil 23-mayda Amnesty International Falastin qurolli guruhlarini bolalardan qurolli faoliyatda foydalanishni zudlik bilan toʻxtatishga chaqirdi: „Falastin qurolli guruhlari hech qanday sharoitda qurolli hujumlar uyushtirish, qurol yoki boshqa materiallarni tashish uchun bolalardan foydalanmasligi kerak…“<ref>[http://web.amnesty.org/library/Index/ENGMDE150332005 Israel/Occupied Territories: Palestinian armed groups must not use children] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070711013612/http://web.amnesty.org/library/Index/ENGMDE150332005|date=11 July 2007}} 23 May 2005</ref>. === Turkiya (PKK) === Kurd-turk mojarosi paytida Kurdiston Ishchilar partiyasi (PKK) faol ravishda bolalarni yollab, oʻgʻirlab ketgan. Tashkilot Turkiya xavfsizlik kuchlari tomonidan 2000 dan ortiq bolani o‘g‘irlaganlikda ayblangan. Human Rights Watch (HRW), Birlashgan Millatlar Tashkiloti (BMT) va Xalqaro Amnistiya tashkilotining mustaqil hisobotlari 90-yillardan beri tashkilot va uning qurolli guruhlari tomonidan askarb olalar i yollash va ulardan foydalanishni tasdiqladi<ref>{{Cite web|url=https://hrwf.eu/wp-content/uploads/2016/07/Child-soldiers-in-ISIS-PKK-Boko-Haram%E2%80%A6.pdf|title=Child soldiers in ISIS, PKK, Boko Haram...|access-date=13 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20161016064155/http://hrwf.eu/wp-content/uploads/2016/07/Child-soldiers-in-ISIS-PKK-Boko-Haram%E2%80%A6.pdf|archive-date=16 October 2016|url-status=live}}</ref><ref name="hrw.org">{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2016/12/22/iraq-armed-groups-using-child-soldiers-0|title=Iraq: Armed Groups Using Child Soldiers|date=22 December 2016|access-date=13 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20190129011816/https://www.hrw.org/news/2016/12/22/iraq-armed-groups-using-child-soldiers-0|archive-date=29 January 2019|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.refworld.org/docid/498805c428.html|title=Child Soldiers Global Report 2001 - Turkey|access-date=13 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180912111737/http://www.refworld.org/docid/498805c428.html|archive-date=12 September 2018|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.justice.gov/sites/default/files/eoir/legacy/2014/07/14/child_soldiers_2008_Global_Report.pdf|title=Child Soldiers: Global Report 2008|work=[[Child Soldiers International|Coalition to Stop the Use of Child Soldiers]]|via=justice.gov|access-date=13 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20170628062439/https://www.justice.gov/sites/default/files/eoir/legacy/2014/07/14/child_soldiers_2008_Global_Report.pdf|archive-date=28 June 2017|url-status=dead}}</ref>. 2001-yilda tashkilot tomonidan bolalarni yollash tizimli ravishda amalga oshirilgani haqida xabarlar paydo boʻldi. Tashkilotning asosan bolalarni yollash uchun tuzilgan Tabura Zaroken Sehit Agit deb nomlangan bataloni haqida bir qancha xabarlar eʼlon qilingan<ref>{{Cite news |last=Child Soldiers International |year=2001 |title=Child Soldiers Global Report 2001 – Turkey |language=en |work=Refworld |url=http://www.refworld.org/docid/498805c428.html |url-status=dead |access-date=22 March 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141029165401/http://www.refworld.org/docid/498805c428.html |archive-date=29 October 2014}}</ref>. Shuningdek, Kurdiston vatanparvarlar ittifoqi bolalarni o‘z safiga jalb qilgani aniqlangan<ref>{{cite news |last1=Refugees |first1=United Nations High Commissioner for |title=Refworld {{!}} Child Soldiers Global Report 2001 – Iraq |url=http://www.refworld.org/docid/498805f0c.html |url-status=live |access-date=7 August 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130920074539/http://www.refworld.org/docid/498805f0c.html |archive-date=20 September 2013}}</ref>. Turkiya xavfsizlik kuchlari maʼlumotlariga koʻra,Kurdiston Ishchilar partiyasi 12 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan 983 nafardan ortiq bolani oʻgʻirlab ketgan. 400 dan ortiq bola tashkilotdan qochib, xavfsizlik kuchlariga taslim bo‘lishgan. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bolalar Jamgʻarmasining 2010-yilda chop etilgan hisobotida Kurdiston Ishchilar partiyasi tomonidan bolalarni yollash juda xavfli ekani koʻrsatib oʻtilgan<ref>{{Cite web|url=https://www.aa.com.tr/en/turkey/pkk-criticized-over-child-soldiers-claims/245168|title=PKK criticized over 'child soldiers' claims|access-date=13 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181216031439/https://www.aa.com.tr/en/turkey/pkk-criticized-over-child-soldiers-claims/245168|archive-date=16 December 2018|url-status=live}}</ref>. 2016-yilda Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasini Iroqning Shingal mintaqasida va qoʻshni davlatlarda askar bolalar yollash orqali urush jinoyatlari sodir etganlikda ayblagan<ref>{{Cite web|url=http://www.rudaw.net/english/kurdistan/221220161|title=PKK commits war crime by recruiting child soldiers in Iraq, Huma|access-date=13 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181215223006/http://www.rudaw.net/english/kurdistan/221220161|archive-date=15 December 2018|url-status=live}}</ref>. Suriyadagi fuqarolar urushi davomida ko‘plab ommaviy axborot vositalari, jumladan Human Rights Watch tashkiloti Kurdiston Ishchilar partiyasiga aloqador YPG tashkiloti askar bolalarni yollab, joylashtirganini tasdiqladi. Guruhning xalqaro huquqni buzgan bolalardan foydalanishni toʻxtatish haqidagi daʼvosiga qaramay, guruh bolalarni yollash va ulardan foydalanishni davom ettirdi<ref>{{Cite web|url=https://www.middleeastmonitor.com/20170628-us-report-ypg-recruiting-child-soldiers/|title=US report: YPG recruiting child soldiers|date=28 June 2017|access-date=12 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180212084459/https://www.middleeastmonitor.com/20170628-us-report-ypg-recruiting-child-soldiers/|archive-date=12 February 2018|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://english.alarabiya.net/en/News/middle-east/2017/06/28/US-YPG-still-recruits-child-soldiers-in-Syria.html|title=US: YPG still recruits child soldiers in Syria|date=28 June 2017|access-date=12 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180212083737/http://english.alarabiya.net/en/News/middle-east/2017/06/28/US-YPG-still-recruits-child-soldiers-in-Syria.html|archive-date=12 February 2018|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.middleeasteye.net/news/kurdish-ypg-militia-recruiting-child-soldiers-syria-hrw-930608836|title=Kurdish YPG militia recruiting child soldiers in Syria: HRW|access-date=12 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180212084730/http://www.middleeasteye.net/news/kurdish-ypg-militia-recruiting-child-soldiers-syria-hrw-930608836|archive-date=12 February 2018|url-status=live}}</ref>. 2018-yilda BMTning qurolli mojarolardagi bolalar boʻyicha yillik hisobotida 2017-yilda Xalq himoyasi boʻlinmalari va uning ayollar boʻlinmasi tomonidan 224 ta qiz bolalarni yollash holatlari qayd etilgan, bu 2016-yilga nisbatan deyarli besh baravar koʻpdir. Guruh bolalarni askarga olish uchun o‘g‘irlagani ham xabar qilingan<ref>{{Cite web|url=https://www.hrw.org/news/2018/08/03/syria-armed-group-recruiting-children-camps|title=Syria: Armed Group Recruiting Children in Camps|date=3 August 2018|access-date=13 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20190108003545/https://www.hrw.org/news/2018/08/03/syria-armed-group-recruiting-children-camps|archive-date=8 January 2019|url-status=live}}</ref>. === Livan === Livandagi fuqarolar urushida turli tomonlar askar bolalardan foydalangan. 2008-yil may oyida Child Soldiers International hisobotida aytilishicha, Hizbulloh bolalarni harbiy xizmatga oʻrgatgan<ref name="Iran2008">{{cite web|url=http://www.unhcr.org/refworld/country,,CSCOAL,,IRN,,486cb109c,0.html|publisher=[[United Nations High Commission for Refugees]]|title=Child Soldiers Global Report 2008 – Iran|access-date=4 August 2009|date=20 May 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20121010075251/http://www.unhcr.org/refworld/country,,CSCOAL,,IRN,,486cb109c,0.html|archive-date=10 October 2012|url-status=live}}</ref>. 2017-yilda BMT mamlakatda islomiy jangarilar deb gumon qilingan qurolli guruhlar bolalarni o‘z safiga jalb qilayotgani haqida xabar berdi. === Suriya === Suriyada davom etayotgan fuqarolar urushi paytida bolalar Bashar Asadga qarshi boʻlgan guruhlarga qoʻshilishdi. 2012-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotiga isyonchilar askar bolalardan foydalangani haqidagi daʼvolar kelib tushgan, biroq ular buni tasdiqlay olishmagan<ref>{{Cite web|url=http://www.sbs.com.au/news/article/2012/03/27/syrian-rebels-accused-over-child-soldiers-un-official|title=Syrian rebels accused over child soldiers: UN official|access-date=22 August 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170823023940/http://www.sbs.com.au/news/article/2012/03/27/syrian-rebels-accused-over-child-soldiers-un-official|archive-date=23 August 2017|url-status=live}}</ref>. 2014-yil iyun oyida Birlashgan Millatlar Tashkiloti hisobotida aytilishicha, muxolifat bolalarni harbiy va yordamchi rollarga jalb qilgan. Yana aytilishicha, bunday qilish siyosati yoʻqdek tuyulgan boʻlsa-da, yoshni tekshirish tartiblari boʻlmagan. 2014-yilda Human Rights Watch tashkilotining xabar berishicha, isyonchi guruhlar bolalardan jang maydonlarida yaradorlarni davolash, o‘q-dorilar va boshqa yuklarni olib o‘tishdan tortib, janglar avj olgan paytda frontga, snayperchilar rolini bajarishga qadar yordam va jangovar rollarda foydalanmoqda<ref name="aljazeera.com">{{cite web|url=http://www.aljazeera.com/news/middleeast/2014/06/use-child-soldiers-syria-condemned-20146237583974800.html|title=Report: Syria rebels send children into war|access-date=2 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140925050405/http://www.aljazeera.com/news/middleeast/2014/06/use-child-soldiers-syria-condemned-20146237583974800.html|archive-date=25 September 2014|url-status=live}}</ref>. Turkiya hukumati oʻzaro bogʻlangan SETA tadqiqot markazi Suriya milliy armiyasining tarkibini aks ettiruvchi hisobotini askar bolalar qoʻllanilganini fosh qilgani sababli qaytarib oldi. Suriya milliy armiyasi hozirda Turkiya tomonidan moliyalashtiriladi, u 2000-yil 8-sentabrda bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirok etishi toʻgʻrisidagi Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyaga qoʻshimcha protokolni imzolagan. Al-Monitor’ning manbalarga tayanib xabar berishicha, Turkiya Liviyaga Suriya milliy armiyasidagi bolalar askarlarini joylashtirgani maʼlum qilingan<ref>{{Cite web|url=https://ahvalnews.com/seta/pro-erdogan-think-tanks-survey-shows-child-soldiers-among-turkish-backed-syrian-opposition|title=Pro-Erdoğan think tank's survey shows child soldiers among Turkish-backed Syrian opposition|website=Ahval}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.al-monitor.com/originals/2020/05/child-soldiers-libya-syria-national-army-turkey.html|title=Report: Child soldiers deployed to Libya by Turkish-backed Syrian National Army|website=Al-Monitor: The Pulse of the Middle East}}</ref>. 2021-yil iyul oyida Amerika Qoʻshma Shtatlari Turkiyani Suriya va Liviyada askar bolalardan foydalanishga aloqador davlatlar roʻyxatiga qoʻshdi<ref name="US_Turkey_child-soldiers">{{cite web|url=https://www.reuters.com/world/middle-east/us-adds-turkey-list-countries-implicated-use-child-soldiers-2021-07-01/|title=U.S. adds Turkey to list of countries implicated in use of child soldiers|website=Reuters|date=1 July 2021}}</ref>. 2021-yilgi Inson huquqlari amaliyoti boʻyicha mamlakat hisobotida Suriyadagi Turkiya tomonidan qoʻllab-quvvatlanadigan kuchlardan bolalar askar sifatida yollangani haqida soʻz bordi<ref>[https://www.state.gov/reports/2021-country-reports-on-human-rights-practices/turkey/ 2021 Country Reports on Human Rights Practices: Turkey]</ref>. Kurd kuchlari ham bu taktikani qoʻllashda ayblangan. 2015-yilda Human Rights Watch tashkiloti kurd qurolli kuch rahbarlari Jeneva chaqiruvi bilan majburiyat shartnomasini imzolagani va 2014-yilning iyulidan beri 59 nafar bola, ulardan 10 nafari 15 yoshdan kichik boʻlganini daʼvo qilgan edi<ref>{{Cite web|url=https://www.voanews.com/a/hrw-kurdish-forces-using-child-fighters-despite-pledge-to-demobilize/2862390.html|title=Kurdish Militia Accused of Using Child Soldiers in Syria|access-date=22 August 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170823022030/https://www.voanews.com/a/hrw-kurdish-forces-using-child-fighters-despite-pledge-to-demobilize/2862390.html|archive-date=23 August 2017|url-status=live}}</ref>. Prezident Asad 2013-yilda askar bolalardan (18 yoshgacha bo‘lgan har qanday shaxs) foydalanishni taqiqlovchi qonunni qabul qildi, bu qonunni buzganlik uchun aybdorlar 10 yildan 20 yilgacha „jazoviy mehnat“ bilan jazolanishini eʼlon qildi<ref>{{cite web|url=http://www.syrianobserver.com/News/News/Assad+Issues+Law+on+Child+Soldiers|title=Assad Issues Law on Child Soldiers|access-date=2 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141006095232/http://www.syrianobserver.com/News/News/Assad+Issues+Law+on+Child+Soldiers|archive-date=6 October 2014|url-status=dead}}</ref>. Hukumat kuchlariga nisbatan qonun amalda qo‘llaniladimi yoki yo‘qmi, tasdiqlanmagan va isyonchi kuchlarga qarshi Suriya hukumati safida jang qilish uchun bolalar yollangani haqida da‘volar bor<ref name="report details">{{Cite news |last1=Sengupta |first1=Somini |date=4 February 2014 |title=U.N. Report Details Abuse of Children in Syrian War |website=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2014/02/05/world/middleeast/at-least-10000-children-killed-in-syria-un-estimates.html |url-status=live |access-date=27 February 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170904151709/https://www.nytimes.com/2014/02/05/world/middleeast/at-least-10000-children-killed-in-syria-un-estimates.html |archive-date=4 September 2017}}</ref>. Eron hukumati Suriyada fuqarolar urushi davrida Asadga sodiq hukumat kuchlari tarafida jang qilish uchun Eron va Afg‘onistondan bolalarni jalb qilgan<ref name="urlIran’s Child Soldiers in Syria | Human Rights Watch" /><ref name="WAJ" />. === Yaman === Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bolalar va qurolli mojarolar boʻyicha maxsus vakili Radhika Kuomarasvami 2010-yil yanvar oyida Yamandagi qabilalar oʻrtasidagi janglarda „koʻp sonli“ oʻsmir oʻgʻil bolalar jang qilishgani haqida xabar berdi. Nodavlat notijorat tashkilot faoli Abdul-Rahmon al-Marwanining hisob-kitoblariga ko‘ra, Yamanda har yili qabilalar o‘rtasidagi janglarda 500-600 ga yaqin bola halok bo‘ladi yoki yaralanadi<ref name="UPI">{{Cite news |date=6 January 2010 |title=Yemen's child soldiers go to war |work=United Press International |url=http://www.upi.com/Top_News/Special/2010/01/06/Yemens-child-soldiers-go-to-war/UPI-89571262808410/ |url-status=live |access-date=10 April 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100403050546/http://www.upi.com/Top_News/Special/2010/01/06/Yemens-child-soldiers-go-to-war/UPI-89571262808410 |archive-date=3 April 2010}}</ref>. Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari Yamandagi fuqarolar urushi paytida (2015-yildan hozirgi kungacha) Husiylarga qarshi kurashish uchun Sudan (ayniqsa Darfur) va Yamandan askar bolalar yollagan<ref>{{Cite web|title=Saudi Arabia 'recruits Darfur children for Yemen war'|url=https://www.aljazeera.com/news/2018/12/29/saudi-arabia-recruited-darfur-children-to-fight-in-yemen-nyt|access-date=2 October 2021|website=www.aljazeera.com|language=en}}</ref>. Britaniya SAS maxsus kuchlari Yamanda askar bolalarni tayyorlash bilan shug‘ullangani aytiladi. Xabar qilinishicha, Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya safida jang qilayotgan askarlarning kamida 40 foizi bolalardir<ref name="urlSerious questions over SAS involvement in Yemen war | UK news | The Guardian">{{cite web|url=https://www.theguardian.com/uk-news/2019/mar/27/serious-questions-over-sas-involvement-in-yemen-war|title='Serious' questions over SAS involvement in Yemen war &#124; UK news &#124; The Guardian|website=[[TheGuardian.com]]|date=27 March 2019|format=|archive-url=https://web.archive.org/web/20190328170441/https://www.theguardian.com/uk-news/2019/mar/27/serious-questions-over-sas-involvement-in-yemen-war|archive-date=28 March 2019|url-status=live}}</ref>. Saudiya Arabistoni hutiylarga qarshi Saudiya chegarasini qoʻriqlash uchun yamanlik bolalarni askar sifatida yollaydi<ref name="urlExclusive: Yemeni child soldiers recruited by Saudi-UAE coalition | Saudi Arabia News | Al Jazeera">{{cite web|url=https://www.aljazeera.com/news/middleeast/2019/03/exclusive-yemeni-child-soldiers-recruited-saudi-uae-coalition-190329132329547.html|title=Exclusive: Yemeni child soldiers recruited by Saudi-UAE coalition &#124; Saudi Arabia News &#124; Al Jazeera|archive-url=https://web.archive.org/web/20190402091726/https://www.aljazeera.com/news/middleeast/2019/03/exclusive-yemeni-child-soldiers-recruited-saudi-uae-coalition-190329132329547.html|archive-date=2 April 2019|url-status=live}}</ref> 2019-yil iyun oyida AQSh Davlat kotibi Mike Pompeo Saudiya Arabistoni boshchiligidagi koalitsiya Yamandagi fuqarolar urushida bolalardan foydalanayotgani haqidagi ekspert xulosalarini rad etib, AQShning bolalar askarlikka yollovchi davlatlar ro‘yxatiga kiritilishiga to‘sqinlik qildi<ref name="urlPompeo blocks inclusion of Saudi Arabia on US child soldiers list | US news | The Guardian">{{Cite web|url=http://www.theguardian.com/us-news/2019/jun/18/mike-pompeo-saudi-arabia-yemen-sudan-child-soldiers|title=Pompeo blocks inclusion of Saudi Arabia on US child soldiers list|first=Reuters in|last=Washington|date=18 June 2019|website=The Guardian}}</ref>. == Osiyo == 2004-yilda oʻsmirlarning harbiy xizmatidan foydalanishni toʻxtatish boʻyicha koalitsiya (hozirgi Xalqaro askar bolalar) Osiyoda minglab bolalar Afgʻoniston, Myanma (Birma) , Nepal Indoneziya, Filippin, Laos va Shri-Lankadagi faol mojarolar va oʻt ochishni toʻxtatish holatlariga kelishilganda ham jangovar kuchlarga jalb qilingani haqida xabar berdi. Hukumatning mojaro zonalariga kirishni rad etishi ishtirok etgan raqamlarni hujjatlashtirishni imkonsiz qildi<ref name="CSGR2004-159">{{cite web|url=http://www.child-soldiers.org/document_get.php?id=966|archive-url=https://web.archive.org/web/20041217103244/http://www.child-soldiers.org/document_get.php?id=966|url-status=dead|archive-date=17 December 2004|title=Child Soldiers Global Report 2004}}&nbsp;{{small|(2.29&nbsp;MB)}} Child Soldiers International pp. 18,159–161</ref>. 2004-yilda Myanma (Birma) hukumat qurolli kuchlari 12 yoshdan 16 yoshgacha boʻlgan bolalarni majburan yollagan va ishlatgan yagona davlat sifatida mintaqa tarixiga kirdi<ref name="CSGR2004-159" />. ''Xudoning armiyasi'' partizan guruhini birgalikda boshqargan egizak aka-uka Jonni va Lyuter Xtolar 1997-yilda guruhni boshqara boshlaganlarida taxminan oʻn yoshda boʻlishgan. === Afg'oniston === Afgʻonistonda oʻttiz yillik fuqarolar urushi davrida qurolli kuchlar minglab askar bolalarni yollagan. Koʻpchilik hali ham Tolibonga qarshi kurashmoqda. Islom diniy maktablari yoki madrasalaridan taʼlim olganlarning baʼzilari xudkush terrorchi va qurolli hujumchilar sifatida foydalaniladi. Kamuflyaj kiyimida va shahidlik shiorlari bilan yurgan o‘g‘il bolalarning targ‘ibot videosi 2009-yilda Afg‘oniston Tolibon rahbariyati tomonidan eʼlon qilingan. Bu videoga amerikalik askarni oʻldirgan 14 yoshli Tolibon jangchisiga tasanno ham kiritilgan<ref>{{cite web|last=Sengupta|first=Kim|url=https://www.independent.co.uk/news/appeals/indy-appeal/independent-appeal-a-child-is-reborn-1849087.html|title=Independent Appeal: A child is reborn|work=The Independent|date=24 December 2009|access-date=12 May 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20101127030413/http://www.independent.co.uk/news/appeals/indy-appeal/independent-appeal-a-child-is-reborn-1849087.html|archive-date=27 November 2010|url-status=live}}</ref>. === Birma/Myanma === Davlat Tinchlik va Taraqqiyot Kengashining taʼkidlashicha, Birmaning barcha askarlari koʻngilli hisoblanadi va qabul qilinganlarning hammasi 18 yoshdan katta. Human Rights Watch tashkiloti maʼlumotiga koʻra, Birma/Myanma milliy armiyasi Tatmadavda 70 000 ga yaqin oʻgʻil bolalar xizmat qilmoqda, 11 yoshgacha boʻlgan bolalar esa koʻchadan majburan olib kelinib guruhlarga qoʻshilmoqda. Guruhning xabar berishicha, dezertirlar uch yildan besh yilgacha qamoq jazosiga yoki hatto qatl etishga ham hukm qilinishi mumkin. Guruh shuningdek, taxminan 5,000-7,000 bolalar turli xil qurolli etnik muxolifat guruhlarida, xususan, Birlashgan Wa Davlat Armiyasida xizmat qilishini taʼkidladi<ref>{{cite web|url=https://www.hrw.org/legacy/reports/2002/burma/Burma0902-01.htm#P296_16897|title='My Gun Was As Tall As Me': Summary|publisher=[[Human Rights Watch]]|year=2002|access-date=5 August 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090216093554/http://www.hrw.org/legacy/reports/2002/burma/Burma0902-01.htm#P296_16897|archive-date=16 February 2009|url-status=live}}</ref>. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Pan Gi Mun 2009-yil iyun oyida hisobot eʼlon qildi, unda isyonchilar va hukumat tomonidan mamlakatda bolalarga nisbatan „jiddiy qonunbuzarliklar“ qayd etilgan. Maʼmuriyat 4-avgust kunidan boshlab keyingi oydan ular Birma/Myanmaga koʻproq oʻrganish uchun guruh yuborishlarini eʼlon qilishdi<ref name="urlPompeo blocks inclusion of Saudi Arabia on US child soldiers list | US news | The Guardian2">{{Cite web|url=http://www.theguardian.com/us-news/2019/jun/18/mike-pompeo-saudi-arabia-yemen-sudan-child-soldiers|title=Pompeo blocks inclusion of Saudi Arabia on US child soldiers list|first=Reuters in|last=Washington|date=18 June 2019|website=The Guardian}}</ref>. === Shri-Lanka === Shri-Lankada bolalarning jangarilar tomonidan foydalanilishi 1983-yilda Shri-Lankadagi fuqarolar urushi boshlanganidan beri xalqaro miqyosda tan olingan muammo boʻlib kelgan. 18 yoshgacha boʻlgan bolalarni asosiy yollovchilar Tamil Eelam isyonchi ozodlik yoʻlbarslari hisoblanadi<ref>{{Cite web|date=11 November 2004|title=Sri Lanka: Tamil Tigers Forcibly Recruit Child Soldiers|url=https://www.hrw.org/news/2004/11/11/sri-lanka-tamil-tigers-forcibly-recruit-child-soldiers|access-date=3 August 2021|website=Human Rights Watch|language=en}}</ref>. === Nepal === Nepal Kommunistik partiyasi kuchlarida taxminan 6000-9000 bola xizmat qiladi. 2010-yildan boshlab CPNning askar bolalari demobilizatsiya qilindi<ref>{{Cite web|url=https://www.unicef.org/protection/nepal_52791.html|title=Last group of Maoist child soldiers discharged in Nepal|website=UNICEF|access-date=14 April 2019|archive-date=14 April 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190414182147/https://www.unicef.org/protection/nepal_52791.html|url-status=dead}}</ref>. === Filippin === Filippinda hukumatga qarshi kurashayotgan islomiy va kommunistik qurolli guruhlar muntazam ravishda yollangan bolalarga tayanib kurash olib boradi<ref>{{Cite web|url=https://digitallibrary.un.org/record/678865|title=Report of the Secretary-General on children and armed conflict in the Philippines|last=UN Security Council|year=2013|access-date=24 May 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180525062129/https://digitallibrary.un.org/record/678865|archive-date=25 May 2018|url-status=live}}</ref>. 2001-yilda Human Rights Watch tashkiloti Moro Islom ozodlik fronti (MILF)dagi 10 000 askarning taxminan 13 foizini bolalar tashkil etgani va hukumatga aloqador ayrim harbiylashtirilgan kuchlar ham bolalardan foydalanayotgani haqida xabar bergan<ref>{{cite web|url=http://hrw.org/children/child_soldiers_map.html|title=Human Rights Watch Interactive Map of Child Soldiers|archive-url=https://web.archive.org/web/20081101204543/http://hrw.org/children/child_soldiers_map.html|archive-date=1 November 2008|url-status=dead}}</ref>. 2016-yilda MILF 1869 nafar bolani guruhni tark etishiga ruxsat berdi va boshqa bolalarni guruhga qabul qilmaslik majburiyatini oldi<ref>United Nations Secretary-General. „Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017“. United Nations (2017). 25-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-yanvar 2018-yil.</ref>. Biroq oʻsha yili BMT Filippindagi boshqa qurolli guruhlar asosan 13 yoshdan 17 yoshgacha boʻlgan bolalarni yollashda davom etayotgani haqida xabarlar yana davom ettirdiUnited Nations Secretary-General. „Report of the Secretary-General: Children and armed conflict, 2017“. United Nations (2017). 25-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 24-yanvar 2018-yil.. == Yevropa == Child Soldiers International maʼlumotlariga koʻra, Yevropada faqat 18 yoshdan kattalarni yollash tendensiyasi mavjud, aksariyat mamlakatlar ham faqat kattalarni yollashga ruxsat beradi, 2016-yilgi maʼlumotlarga koʻra qanday qurolli guruhlar bolalardan foydalanayotgani maʼlum emas edi. 2018-yil holatiga koʻra esa bir davlat, Buyuk Britaniya 16 yoshdan bolalarni, beshtasi esa 17 yoshdan (Avstriya, Kipr, Fransiya, Germaniya va Gollandiya) harbiy xizmatga jalb qilgan. Ulardan, Buyuk Britaniya eng koʻp bolalarni ishga oladi. 2016-yilda Britaniya armiyasiga yangi chaqirilganlarning taxminan chorak qismi 18 yoshdan kichik boʻlgan. Barcha Yevropa davlatlari bolalarni qurolli mojarolarga jalb etish toʻgʻrisidagi ixtiyoriy protokolni ratifikatsiya qilgan<ref name=":20">{{Cite web|last=United Nations|year=2018|title=United Nations Treaty Collection: 11. b Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the involvement of children in armed conflict|url=https://treaties.un.org/Pages/ViewDetails.aspx?src=IND&mtdsg_no=IV-11-b&chapter=4&lang=en|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20180206131426/https://treaties.un.org/Pages/ViewDetails.aspx?src=IND&mtdsg_no=IV-11-b&chapter=4&lang=en|archive-date=6 February 2018|access-date=5 February 2018|language=EN}}</ref>, shuning uchun chaqiruv bolalar odatda balogʻatga yetgunlaricha harbiy harakatlarda foydalanilmaydi. Bolalar 1990-yillarda Birinchi Chechen urushida jangchilar sifatida ishlatilgan<ref name=":38">{{cite web|url=http://www1.umn.edu/humanrts/commission/country52/1996_13.htm|title=UN Commission on Human Rights – The situation of human rights in the Republic of Chechnya of the Russian Federation (Mar 96)|publisher=.umn.edu|access-date=12 May 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120211102551/http://www1.umn.edu/humanrts/commission/country52/1996_13.htm|archive-date=11 February 2012|url-status=live}}</ref>. === Avstriya === Avstriya bolalarni ota-onalari roziligi bilan bir yil erta, 17 yoshdan boshlab harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi<ref>{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/view/AT|title=Child Soldiers World Index: Austria|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=28 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329054523/http://childsoldiersworldindex.org/view/AT|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Kipr === Kipr bolalarni ota-onalari roziligi bilan ikki yil erta, 16 yoshdan boshlab majburiy harbiy xizmatni boshlashga taklif qiladi<ref>{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/view/CY|title=Child Soldiers World Index: Cyprus|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=28 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329054457/http://childsoldiersworldindex.org/view/CY|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Fransiya === Fransiya harbiy xizmatchilarni 17 yoshdan, harbiy texnik maktab oʻquvchilarini 16 yoshdan boshlab qabul qiladi. Qurolli kuchlarning 3 % ni 18 yoshgacha boʻlgan yoshlar tashkil etadi<ref>{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/view/FR|title=Child Soldiers World Index: France|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=28 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329054435/http://childsoldiersworldindex.org/view/FR|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Germaniya === Germaniya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2015-yilda qurolli kuchlarning 6 foizini 18 yoshgacha boʻlganlar tashkil etgan<ref>{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/view/DE|title=Child Soldiers World Index: Germany|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=28 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329054304/http://childsoldiersworldindex.org/view/DE|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Niderlandiya === Niderlandiya harbiy xizmatga 17 yoshdan boshlab qabul qiladi. 2014-yilda uning qurolli kuchlarining 5 % 18 yoshgacha boʻlganlar boʻlgan<ref>{{Cite web|url=http://childsoldiersworldindex.org/view/NL|title=Child Soldiers World Index: Netherlands|last=Child Soldiers International|year=2018|website=childsoldiersworldindex.org|language=en|access-date=28 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180329054419/http://childsoldiersworldindex.org/view/NL|archive-date=29 March 2018|url-status=live}}</ref>. === Ukraina === 2014-yilda Ukraina sharqidagi qurolli mojaro paytida Donbasdagi tinchlik uchun adolat guruhi bolalarni qurolli tuzilmalarga jalb qilishning 41 ta holatini tasdiqlagan. Ulardan 37 tasi Ukraina nazorati ostida boʻlmagan hududdan, 4 tasi esa Ukraina nazorat hududidagi qurolli tuzilmalarda bolalarning ishtiroki bilan bogʻliq. Tasdiqlash imkoni boʻlmagan bolalarni ishga yollash haqida yana 31 ta murojaat boʻlgan<ref name=":45">{{Cite web|url=https://jfp.org.ua/system/reports/files/80/en/Justice_for_peace_in_Donbas_EUCCI_Children_in_armed_formations.pdf|title=Involvement of Children in Armed Formations During the Military Conflict in Donbas|last=Eastern-Ukrainian Centre for Civil Initiatives|year=2016|access-date=22 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20170211083737/https://jfp.org.ua/system/reports/files/80/en/Justice_for_peace_in_Donbas_EUCCI_Children_in_armed_formations.pdf|archive-date=11 February 2017|url-status=live}}</ref>. Ukraina tomonidan nazorat qilinmagan hududda tekshirilgan 37 ta ishning 33 tasi oʻgʻil bolalar va 4 tasi qiz bolalar; 57 % 16-17 yoshda, 35 % 15 yoshgacha boʻlgan va 8 % hollarda yoshni aniqlash mumkin boʻlmagan. === Buyuk Britaniya === Britaniya qurolli kuchlari 16 yoshdan boshlab xodimlarni jalb qilib, 15 yoshu 7 oylik bolalardan arizalarni qabul qilishni boshlaydi<ref>{{Cite web|url=https://apply.army.mod.uk/how-to-join/can-i-join/age|title=Age|last=British Army|year=2018|website=mod.uk|access-date=5 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20171204171209/https://apply.army.mod.uk/how-to-join/can-i-join/age|archive-date=4 December 2017|url-status=live}}</ref>. Roʻyxatga olishdan oldin ota-onaning roziligi talab qilinadi<ref>{{Cite web|last=Mordaunt|first=P|date=4 July 2016|title=Letter to Child Soldiers International, 4 July 2016|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=391f2315-a88e-47d6-b81b-5fc98b799af7|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308192244/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=391f2315-a88e-47d6-b81b-5fc98b799af7|archive-date=8 March 2019|access-date=11 February 2018}}</ref>. 2022-yil holatiga koʻra, Britaniya qurolli kuchlari tarkibiga kirganlarning 23 foizi 18 yoshdan kichiklar edi<ref name=":54">{{Cite web|title=UK armed forces biannual diversity statistics: April 2022|url=https://www.gov.uk/government/statistics/uk-armed-forces-biannual-diversity-statistics-april-2022|access-date=2022-08-18|website=GOV.UK|language=en}}</ref>. Aksariyat bolalar armiyaga jalb qilingan, bu erda 2021-2022 yillarda askarlarning 30 foizi 18 yoshgacha boʻlganlar edi; koʻproq yangi askarlar boshqa yoshdagilarga qaraganda 16 yoshda edi. 16 yoshdan 17,5 yoshgacha boʻlgan armiyaga chaqirilganlar dastlab yosh guruhiga bagʻishlangan harbiy oʻquv markazida Army Foundation kollejida oʻqitiladi<ref>{{cite web|last=Ofsted|date=20 October 2021|title='Welfare and duty of care in Armed Forces initial training 2020 to 2021'|url=https://www.gov.uk/government/publications/welfare-and-duty-of-care-in-armed-forces-initial-training/welfare-and-duty-of-care-in-armed-forces-initial-training-2020-to-2021#reports-in-date-order-regular-establishments|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20211020123313/https://www.gov.uk/government/publications/welfare-and-duty-of-care-in-armed-forces-initial-training/welfare-and-duty-of-care-in-armed-forces-initial-training-2020-to-2021|archive-date=20 October 2021|access-date=4 November 2021|website=Gov.uk}}</ref>. 2021-yil holatiga koʻra, markaz Ofsted taʼlim inspektsiyasi tomonidan farovonlik boʻyicha „aʼlo“ deb baholangan, markazda suiisteʼmollik haqida koʻplab daʼvolar, baʼzilari isbotlangan, armiya rekordida<ref>{{Cite web|last=British Army|date=13 December 2021|title=Freedom of Information request, ref. Army/PolSec/C/U/FOI2021/13445|url=https://www.whatdotheyknow.com/request/804174/response/1936986/attach/3/20211213%20FOI2021%2013445.pdf|url-status=live|access-date=17 August 2022|website=whatdotheyknow.com}}</ref><ref>{{Cite web|last=British Army|date=11 January 2022|title=Freedom of information request, ref. Army/Sec/C/U/FOI2021/15645|url=https://www.whatdotheyknow.com/request/818032/response/1952462/attach/3/20220111%20FOI2021%2015645.pdf|url-status=live|access-date=17 August 2022|website=whatdotheyknow.com}}</ref>. 2021-yilda markazda 22 nafar qizga nisbatan jinsiy huquqbuzarliklar bo‘yicha to‘qqizta tergov ochildi; bir tergovda gumon qilingan jinoyatchilarning uchtasi xodimlar boʻlgan<ref>{{Cite web|last=Docherty|first=Leo|date=14 April 2022|title=Armed Forces: Offences against Children|url=https://questions-statements.parliament.uk/written-questions/detail/2022-04-14/154397|url-status=live|access-date=17 August 2022|website=parliament.uk}}</ref><ref>{{Cite web|last=Docherty|first=Leo|date=16 May 2022|title=Armed Forces: Offences against Children|url=https://questions-statements.parliament.uk/written-questions/detail/2022-05-16/2317|url-status=live|access-date=17 August 2022|website=parliament.uk}}</ref>. Ular 2022-yil iyul oyida Vice News hisobotining mavzusi boʻlgan<ref>{{Cite web|title=Teenage Girls Serving in British Army Report Record Levels of Sexual Assault|url=https://www.vice.com/en/article/xgydwj/british-army-sexual-assault|access-date=2022-08-17|website=www.vice.com|language=en}}</ref>. OPAC maʼlumotlariga koʻra, Buyuk Britaniya odatda harbiy harakatlarda qatnashish uchun bolalarni chaqirmaydi, ammo chaqirilganlarni istisno qilmaydi ham. Buyuk Britaniya 2003-yildan 2010-yilgacha Iroq va Afg‘onistonga 18 yoshdan kichik bo‘lgan 22 nafar xodimni beixtiyor yubordi<ref>{{Cite web|url=https://www.child-soldiers.org/shop/letter-from-uk-minister-of-defence-regarding-deployment-of-under-18s-on-combat-operations-1|title=Letter from UK Minister of Defence regarding deployment of under-18s on combat operations|last=Child Soldiers International|website=Child Soldiers International|language=en|access-date=5 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180418101630/https://www.child-soldiers.org/shop/letter-from-uk-minister-of-defence-regarding-deployment-of-under-18s-on-combat-operations-1|archive-date=18 April 2018|url-status=dead}}</ref>. Bola huquqlari boʻyicha qoʻmita Buyuk Britaniyani bolalar hech qanday sharoitda harbiy harakatlarda qatnasha olmasligini taʼminlash uchun oʻz siyosatini oʻzgartirishga chaqirdi<ref>{{Cite web|url=http://docstore.ohchr.org/SelfServices/FilesHandler.ashx?enc=6QkG1d%2fPPRiCAqhKb7yhsq3bGBgj7nnUgqOo%2fynBtO%2fECmRLeJYMRRb8lvcSbqdOqBHRHPeEfDShf9Gxj%2fukpq4N94ALY5Qdg0j45LrQBaPGQXGbBD6vlaVe0jP8YmSl1Fv0VQtoxAQPfw%2bSfBE8YQ%3d%3d|title=Consideration of Reports submitted by States Parties under Article 8 of the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict. Concluding observations: United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland|last=UN Committee on the Rights of the Child|year=2008|access-date=5 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20151024073416/http://docstore.ohchr.org/SelfServices/FilesHandler.ashx?enc=6QkG1d%2fPPRiCAqhKb7yhsq3bGBgj7nnUgqOo%2fynBtO%2fECmRLeJYMRRb8lvcSbqdOqBHRHPeEfDShf9Gxj%2fukpq4N94ALY5Qdg0j45LrQBaPGQXGbBD6vlaVe0jP8YmSl1Fv0VQtoxAQPfw%2bSfBE8YQ%3d%3d|archive-date=24 October 2015|url-status=live}}</ref>. 1990-yillarda OPAC boʻyicha muzokaralarda Buyuk Britaniya AQShga qoʻshilib, global minimal askarlik yoshi 18 boʻlishiga qarshi chiqdi. Bolalar huquqlarini himoya qiluvchi idoralar Buyuk Britaniya o‘z qurolli kuchlarini kadrlar bilan taʼminlashda bolalarga tayanishda davom etayotganini tanqid qildi<ref>{{cite web|year=2016|title=Letter from UK Children's Commissioners and others to the Ministry of Defence|url=https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=47932680-1531-498c-abe1-826acab81a37|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20190308192243/https://www.child-soldiers.org/Handlers/Download.ashx?IDMF=47932680-1531-498c-abe1-826acab81a37|archive-date=8 March 2019|access-date=6 December 2017}}</ref><ref>{{cite web|last=House of Commons and House of Lords Joint Committee on Human Rights|year=2009|title=Children's Rights|url=https://publications.parliament.uk/pa/jt200809/jtselect/jtrights/157/157.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20171207084547/https://publications.parliament.uk/pa/jt200809/jtselect/jtrights/157/157.pdf|archive-date=7 December 2017|access-date=6 December 2017}}</ref><ref name=":42">{{cite web|last=Committee on the Rights of the Child|year=2016|title=Concluding observations on the fifth periodic report of the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland|url=http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC/C/GBR/CO/5&Lang=en|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170507180512/http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC%2fC%2fGBR%2fCO%2f5&Lang=en|archive-date=7 May 2017|access-date=6 December 2017|website=tbinternet.ohchr.org}}</ref>. == Okeaniya == === Avstraliya === Avstraliya mudofaa kuchlari oʻz saflariga 16 yoshdan boshlab ota-onalarning roziligi bilan harbiy xizmatga kirishga ruxsat beradi. 18 yoshgacha boʻlgan qoʻl ostidagi yoshlarni chet elga yuborish yoki toʻgʻridan-toʻgʻri jangovar harakatlarda foydalanish mumkin emas, ularni evakuatsiya qilishning iloji boʻlmagan ekstremal holatlar bu vaziyatdan mustasno<ref>{{cite web|title=Age & Gender|url=http://www.defencejobs.gov.au/recruitmentCentre/canIJoin/ageAndGender/|work=Defence Jobs|publisher=Department of Defence|access-date=20 April 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20110623193028/http://www.defencejobs.gov.au/recruitmentCentre/canIJoin/ageAndGender/|archive-date=23 June 2011|url-status=live}}</ref>. === Yangi Zelandiya === 2018-yilning aniqlangan maʼlumotlariga koʻra, Yangi Zelandiya mudofaa kuchlariga qoʻshilishning minimal yoshi 17 yosh deb belgilangan<ref>{{cite web|title=FAQs|url=https://www.defencecareers.mil.nz/home/faqs/|website=Defence Careers|publisher=New Zealand Defence Force|access-date=31 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180331173659/https://www.defencecareers.mil.nz/home/faqs/|archive-date=31 March 2018|url-status=live}}</ref>. == Bolalardan harbiy maqsadda foydalanishni tugatish harakati == Bolalardan harbiy maqsadda keng miqyosda foydalanishganiga tarix guvoh. Faqat soʻnggi oʻn yilliklarda bu amaliyot asosli tanqid va uni tugatish uchun birgalikda saʼy-harakatlarga duch keldi<ref>{{Cite news |last=Eigen |first=L D |date=3 November 2009 |title=Child Soldiers Are Unfortunately Nothing New |language=en-US |work=Scriptamus |url=https://scriptamus.wordpress.com/2009/11/02/child-soldiers-are-unfortunately-nothing-new |url-status=live |access-date=12 February 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180118123950/https://scriptamus.wordpress.com/2009/11/02/child-soldiers-are-unfortunately-nothing-new/ |archive-date=18 January 2018}}</ref>. Qisman koʻplab qurolli kuchlar oʻz saflarini toʻldirishda bolalarga tayanganligi va qisman nodavlat qurolli guruhlarning xatti-harakatlariga taʼsir qilish qiyinligi sababli bu jarayon biroz sekin kechdi. == Yaqin tarix == === 1970-1980-yillar === Bolalarning qurolli toʻqnashuvlarda ishtirokini cheklash boʻyicha xalqaro harakatlar 1977-yilda qabul qilingan 1949-yilgi Jeneva konvensiyalariga qoʻshimcha protokollar bilan boshlandi (77.2-modda). Yangi Protokollar 15 yoshgacha boʻlgan bolalarni harbiy xizmatga jalb qilishni taqiqladi, ammo davlat qurolli kuchlari va nodavlat qurolli guruhlarga 15 yoshdan boshlab bolalarni yollash va ulardan urushda foydalanishga ruxsat berishda davom etaverdi<ref name=":10">[http://www.icrc.org/ihl.nsf/COM/470-750099?OpenDocument ICRC Commentary on Protocol I: Article 77] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071013073553/http://icrc.org/ihl.nsf/COM/470-750099?OpenDocument|date=13 October 2007}} website of the [[International Committee of the Red Cross|ICRC]] ¶ 3183–3191 also ¶ [http://www.icrc.org/ihl.nsf/COM/470-750098?OpenDocument 3171] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071013073548/http://icrc.org/ihl.nsf/COM/470-750098?OpenDocument|date=13 October 2007}}</ref>. Nodavlat notijorat tashkilotlari (NNTlar) bolalarni ishga yollashni butunlay taqiqlash toʻgʻrisidagi yangi shartnoma tarafdori boʻlganida, Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiya (CRC) boʻyicha muzokaralar chogʻida qoidalar yangilandi. Qurolli kuchlari 18 yoshdan kichik boʻlganlardan foydalanayotgan baʼzi davlatlar bunga qarshilik koʻrsatdilar, shuning uchun 1989-yildagi yakuniy shartnoma matni faqat mavjud huquqiy standartni aks ettirdi xolos: 15 yoshgacha boʻlgan bolalarning harbiy harakatlarda bevosita ishtirok etishini taqiqlash. === 1990-yillar === XX asrning oxirlari yaʼni 1990-yillarda nodavlat notijorat tashkilotlari askar bolalardan foydalanishni toʻxtatish koalitsiyasini (hozirgi Xalqaro bolalar askarlari) tashkil etishdi va ular Bola huquqlari toʻgʻrisidagi konvensiyada koʻrgan kamchiliklarni toʻgʻrilash maqsadida hamdard hukumatlar bilan yangi shartnoma tuzish kampaniyasida ishlashdi. Olti yil davom etgan global muzokaralardan soʻng, shartnoma 2000-yilda bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol (OPAC) sifatida qabul qilindi. Shartnoma bolalarni harbiy xizmatga chaqirishni taqiqlab qoʻyadi, harbiy xizmatchilar 16 yoshdan kichik boʻlmasligini taʼminlaydi va harbiy harakatlarda bolalardan foydalanishni rad etadi. Shartnoma, shuningdek, nodavlat qurolli guruhlarni 18 yoshga toʻlmagan oʻsmirlarni har qanday maqsadda yollashni ham taqiqlaydi. OPAC boʻyicha muzokara olib borayotgan koʻpchilik davlatlar bolalarni yollashni taqiqlashni qoʻllab-quvvatlagan boʻlsa-da, AQSh boshchiligidagi Buyuk Britaniya bilan ittifoqdosh boʻlgan baʼzi mamlakatlar bunga eʼtiroz bildirdi. Shunday qilib, shartnoma 16 yoki 17 yoshli bolalarni ishga olishni taqiqlamaydi, garchi u davlatlarga qonunda yuqoriroq standartlarni oʻrnatishga imkon beradi. === 2000-yildan - hozirgi kungacha === Bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish boʻyicha fakultativ protokol qabul qilingandan soʻng, global ratifikatsiya kampaniyasi tez sur’atlar bilan rivojlandi. 2018-yilning maʼlumotlariga koʻra, OPAC 167 ta davlat tomonidan ratifikatsiya qilingan. Kampaniya, shuningdek, koʻplab davlatlarni bolalarni umuman ishga olmaslikka undadi. 2001-yilda 83 mamlakat faqat kattalarni roʻyxatga olishga ruxsat berdi. 2016-yilga kelib bu koʻrsatkich 126 taga yetdi, bu qurolli kuchlari mavjud boʻlgan mamlakatlarning 71 foizini tashkil qiladi. Taxminan 60 ga yaqin nodavlat qurolli guruhlar bolalardan foydalanishni toʻxtatish yoki qisqartirish toʻgʻrisida bitimlar tuzdilar, bu koʻpincha BMT yoki Jeneva chaqiruvi nodavlat tashkiloti vositachiligida oʻtkazildi. Child Soldiers International bergan hisobotlarga koʻra, OPAC shartnomasining muvaffaqiyati davlat qurolli kuchlari tomonidan bolalarni yollashning bosqichma-bosqich pasayishi bilan birgalikda butun dunyo boʻylab harbiy tashkilotlardagi bolalar sonining qisqarishiga olib keldi. 2018-yilda berilgan maʼlumotlarga koʻra, bolalarni ishga olish va ulardan foydalanish keng tarqalganligicha qolmoqda. Xususan, Boko Haram va IShIDga oʻxshagani jangari islomiy tashkilotlar hamda ularga qarshi kurashayotgan qurolli guruhlar bolalardan keng foydalanishadi. Bundan tashqari, aholisi eng koʻp boʻlgan uchta davlat — Xitoy, Hindiston va Qoʻshma Shtatlar hali ham oʻz qurolli kuchlariga 16 yoki 17 yoshli bolalarni harbiy xizmatga olinishiga ruxsat berishadi, shuningdek, „Yettilik“ guruhining beshta davlati: Kanada, Fransiya, Germaniya, Buyuk Britaniya va Amerika Qoʻshma Shtatlari ham bundan mustasno emas. == Voqealar == Qizil qoʻllar kuni — Red Hand day (shuningdek, Xalqaro askar bolalardan foydalanishga qarshi kurash kuni deb ham ataladi). Har yili 12-fevralda oʻtkaziladigan xotirlash kuni boʻlib, jamoatchilik eʼtiborini urushlar va qurolli toʻqnashuvlarda bolalardan askar sifatida ishlatish amaliyotiga qaratadi. Ushbu sana bolalarni qurolli mojarolarga jalb qilish toʻgʻrisidagi fakultativ protokolning kuchga kirishini aks ettiradi. == Bolalikning militarizatsiyasiga qarshi kurash == Oʻz qurolli kuchlariga bolalarni yollashga ruxsat bermaydigan koʻplab davlatlar taʼlim tizimi, atrof-muhit, filmlar va video oʻyinlar kabi mashhur oʻyin-kulgilar orqali bolalarga harbiy hayotni koʻrsatgani uchun tanqid qilindi<ref>{{Cite book|title=Spectacle Reality Resistance.|last=Gee|first=D|publisher=ForcesWatch|year=2014|isbn=9780993095504|location=London|oclc=922406573}}</ref>. Baʼzi sharhlovchilarning taʼkidlashicha, bolalar uchun bu marketing manipulyatsiya va harbiylikka yollash jarayonining bir qismidir va shuning uchun bu axloqiy jihatdan baholanishi kerak<ref name=":132" /><ref>{{Cite news |last=Veterans for Peace UK |date=3 July 2017 |title=The First Ambush: Effects of army training and employment |language=en-GB |work=Veterans For Peace UK |url=http://vfpuk.org/2017/report-the-first-ambush/ |url-status=live |access-date=12 February 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180116152208/http://vfpuk.org/2017/report-the-first-ambush/ |archive-date=16 January 2018}}</ref>. Ushbu tamoyil baʼzi guruhlarni harbiy tashkilotlar va yoshlar oʻrtasidagi munosabatlarni bolalar huquqlari va sogʻligʻi nuqtai nazaridan tartibga solish uchun kampaniyaga olib keldi<ref name=":26">{{Cite web|url=https://www.forceswatch.net/projects/details?quicktabs_3=2#quicktabs-3|title=Military Out of Schools|last=ForcesWatch|year=2018|website=forceswatch.net|language=en|access-date=12 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20170511225913/http://www.forceswatch.net/projects/details?quicktabs_3=2#quicktabs-3|archive-date=11 May 2017|url-status=dead}}</ref>. Bunga misol qilib „ Urushga qarshilik ko‘rsatuvchilar“ xalqaro tashkilotining " Yoshlarning harbiylashuviga qarshi kurash” dasturi<ref>{{Veb manbasi|url=https://antimili-youth.net/|sarlavha=Countering the Militarisation of Youth|muallif=War Resisters International|yil=2018|ish=antimili-youth.net|til=en|kirish sanasi=12 February 2018|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180213023752/https://antimili-youth.net/|arxivsana=13 February 2018}}</ref>, AQShdagi “Bolalarni yollashni to‘xtating” kampaniyasi<ref>{{Veb manbasi|url=http://srkcampaign.org/|sarlavha=Stop Recruiting Kids|yil=2018|ish=srkcampaign.org|til=en|kirish sanasi=13 February 2018|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180213201439/http://srkcampaign.org/|arxivsana=13 February 2018}}</ref> va Buyuk Britaniyadagi “Maktablardan tashqarida harbiylar” kampaniyasini keltirish mumkin<ref name=":262">{{Veb manbasi|url=https://www.forceswatch.net/projects/details?quicktabs_3=2#quicktabs-3|sarlavha=Military Out of Schools|muallif=ForcesWatch|yil=2018|ish=forceswatch.net|til=en|kirish sanasi=12 February 2018|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170511225913/http://www.forceswatch.net/projects/details?quicktabs_3=2#quicktabs-3|arxivsana=11 May 2017}}</ref>. Xuddi shunday xavotirlar Germaniya va Isroilda ham bildirilgan<ref name=":932">{{Kitob manbasi|title=Opinion of the Commission for Children's Concerns on the relationship between the military and young people in Germany|last=Germany, Bundestag Commission for Children's Concerns|year=2016}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://docs.google.com/viewerng/viewer?url=http://new.newprofile.org/sites/default/files/infokits/english.pdf|sarlavha=The New Profile Report on Child Recruitment in Israel|muallif=New Profile|yil=2004|kirish sanasi=10 December 2017}}</ref>. == Askarlikka olingan bolalarni reabilitatsiya qilish va reintegratsiya qilish == [[Bolalar askarlar xalqaro|Child Soldiers International]] reintegratsiyani quyidagicha ta'riflaydi: "Ilgari qurolli kuchlar-guruhlar bilan aloqador bo'lgan bolalar tinch hayotga qaytishlari va ularning oilalari va jamiyatlarida qimmatli rol o'ynashlari uchun qo'llab-quvvatlanadigan jarayon"<ref name=":44">{{Yangiliklar manbasi |title=Reintegration |language=en |work=Child Soldiers International |url=https://www.child-soldiers.org/reintegration |url-status=dead |access-date=7 March 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180308041704/https://www.child-soldiers.org/reintegration |archive-date=8 March 2018}}</ref>. Askar bolalarni reabilitatsiya qilish va qayta integratsiyalashga qaratilgan dasturlar UNICEF homiyligidagilar kabi ko'pincha uchta komponentni ta'kidlaydi: oilani birlashtirish-jamoa tarmog'i, psixologik yordam va ta'lim-iqtisodiy imkoniyat<ref name=":412">{{Veb manbasi|sarlavha=How did Britain let 250000 underage soldiers fight in WW1?|url=https://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180321184716/http://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|arxivsana=21 March 2018|kirish sanasi=22 January 2016|ish=BBC News}}</ref><ref name="Reconstruction Unit 2002">Conflict Prevention and Reconstruction Unit. "Child Soldiers: Prevention, Demobilization, and Reintegration" May 2002</ref>. Dasturlarni muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun bu harakatlar kamida 3 yildan 5 yilgacha bo'lgan davrni o'z ichiga oladi<ref name=":412" /><ref name="Reconstruction Unit 2002" />. Umuman olganda, reintegratsiya harakatlari bolalarni xavfsiz muhitga qaytarishga, diniy va madaniy marosimlar orqali bolaning oilasi va jamiyati nomidan kechirimlilik tuyg'usini shakllantirishga va bolaning o'z oilasi bilan birlashishini rag'batlantirishga qaratilgan<ref name=":412" /><ref name="Reconstruction Unit 2002" />. Agar bola urush jinoyatlarini sodir etgan bo'lsa, reintegratsiya harakatlari qiyinlashishi mumkin, chunki bunday hollarda jamiyatda stigma va norozilik kuchayadi. Bunday vaziyatlarda bolaning ehtiyojlari jamiyatda adolat tuyg'usi bilan mutanosib bo'lishi muhimdir<ref name=":413">{{Veb manbasi|sarlavha=How did Britain let 250000 underage soldiers fight in WW1?|url=https://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180321184716/http://www.bbc.co.uk/guides/zcvdhyc|arxivsana=21 March 2018|kirish sanasi=22 January 2016|ish=BBC News}}</ref><ref name="Reconstruction Unit 20022">Conflict Prevention and Reconstruction Unit. "Child Soldiers: Prevention, Demobilization, and Reintegration" May 2002</ref>. Bunday vaziyatlarni zudlik bilan hal qilish kerak, chunki shunday qilinmasa, ko'plab bolalar qayta ro'yxatga olish xavfiga duch kelishadi<ref name=":442">{{Yangiliklar manbasi |title=Reintegration |language=en |work=Child Soldiers International |url=https://www.child-soldiers.org/reintegration |url-status=dead |access-date=7 March 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180308041704/https://www.child-soldiers.org/reintegration |archive-date=8 March 2018}}</ref>. Shuningdek, reintegratsiyaning ikkita sohasi alohida e'tiborga olinishi kerak: askar ayollar va bolalar askarlari orasida giyohvand moddalarni iste'mol qilish<ref name=":432">[[Norman Devis|Norman Davies]], [https://books.google.com/books?id=Jzxt9FFBDPwC&pg=PA603 ''Rising '44: The Battle for Warsaw,''] {{Webarxiv}} Pan Books 2004 p.603</ref><ref name="Reconstruction Unit 20022" />. Giyohvand moddalar ta'siri ostida bo'lgan yoki jinsiy yo'l bilan yuqadigan kasalliklarga duchor bo'lgan askar bolalar o'zlarining ehtiyojlariga mos keladigan qo'shimcha dasturlarni talab qiladilar<ref name=":413" /><ref name="Reconstruction Unit 20022" />. == Harbiy maqsadlarda ishlatiladigan bolalarning taniqli holatlari == * [[Greys Akallo]], Uganda * [[Loung Ung]], Kambodja * [[Ismoil Beah]], Syerra-Leonelik * [[Kalvin Grem]], amerikalik * [[Koreya urushidagi talaba askarlar|Hagdobyeong]], koreys * [[Himeyuri talabalari]], yapon * [[Muhammad Husayn Fahmida|Muhammad Husayn Fahmide]], eronlik * [[Umar Xadr]], kanadalik * [[Luftwaffenhelfer]], nemis * [[Lwow Eaglets]], Polsha * [[Dominik Ongven]], Uganda == Bolalardan harbiy xizmatda foydalanishni tugatish uchun kampaniyalar == * [[:en:Child_Soldiers_International|Child Soldiers International]] * [[:en:Els_de_Temmerman|Els de Temmerman]] * [[:en:Graça_Machel|Graça Machel]] * [[:en:Roméo_Dallaire|Romeo Dallaire]] * [[:en:War_Resisters_International|War Resisters International]] (Countering Militarization of Youth programme) * [[:en:Red_Hand_Day|Red Hand Day]] == Tegishli xalqaro huquq va standartlar == * [[Bola huquqlari toʻgʻrisida konvensiya|Bola huquqlari to'g'risidagi konvensiya]] * [[Xalqaro jinoiy sudning Rim nizomi|Xalqaro jinoiy sudning Rim statuti]] * [[Bolalar mehnatining eng yomon shakllari to'g'risidagi konvensiya]] * [[Xalqaro gumanitar huquq]] * [[Birlashgan Millatlar Tashkiloti Xavfsizlik Kengashi rezolyutsiyasi 1998-yil]] * [[Bolalar va qurolli mojarolar bo'yicha ishchi guruhi]] * [[Urushdan ozod bolalar konferentsiyasi|Parij tamoyillari (Urushdan ozod bolalar)]] == Hujjatli film == * ''[[Kony 2012]]'', hujjatli film * ''" [[La vita non perde valore]] "'' (" ''Hayot o'z qadrini yo'qotmaydi"'' ), hujjatli film == Manbalar == {{manbalar}} == Adabiyotlar == * Vautravers, A. J. (2009). Why Child Soldiers are Such a Complex Issue. Refugee Survey Quarterly, 27(4), 96–107. doi:10.1093/rsq/hdp002 * Humphreys, Jessica Dee (2015). ''Child Soldier: When Boys and Girls Are Used in War''. Toronto: Kids Can Press {{ISBN|978-1-77138-126-0}} * International Centre for Counter-Terrorism (ICCT) & The Global Center on Cooperative Security (September 2017). "Correcting the Course: Juvenile Justice Principles for Children Convicted of Violent Extremism Offenses", ''ICCT & GCCS'', 1–12. [https://icct.nl/publication/correcting-the-course-advancing-juvenile-justice-principles-for-children-convicted-of-violent-extremist-offenses/ Correcting the Course: Advancing Juvenile Justice Principles for Children Convicted of Violent Extremist Offenses] *Dr U C Jha (2018), "Child Soldiers – Practice, Law and Remedies". Vij Books India Pvt Ltd {{ISBN | 9789386457523}} *Artur Bogner, Gabriele Rosenthal (2020): Child Soldiers in Context. Biographies, Familial and Collective Trajectories in Northern Uganda. Göttingen: University Press. [https://doi.org/10.17875/gup2020-1325 Child Soldiers in Context] == Havolalar == === Targ'ibot va guruhlar === * [https://www.hrw.org/topic/childrens-rights/child-soldiers Human Rights Watch, "Child Soldiers"] * [https://www.unicef.org.uk/publications/child-soldiers-briefing/ UNICEF, "Child Soldiers"] * [https://www.warchild.ca/ War Child] * [https://watchlist.org/ Watchlist] === Malumot: Butun dunyo bo'ylab bolalar askarlar === * Child Soldiers International, historical reports: ** [https://web.archive.org/web/20180402040002/https://www.child-soldiers.org/shop/global-report-2001 Child Soldiers Global Report: 2001] ** [https://web.archive.org/web/20180402040029/https://www.child-soldiers.org/Shop/global-report-2004-1 Child Soldiers Global Report: 2004] ** [https://web.archive.org/web/20171206214053/https://www.child-soldiers.org/shop/louder-than-words-1 Louder than words: 2012] === Guvohlik va reportaj === * "[https://womennewsnetwork.net/2009/01/13/ugandagirlsoldier809/ Girl Soldiers – The cost of survival in Northern Uganda]", womennewsnetwork.net. * "[https://web.archive.org/web/20080919202241/http://www.ecmafrica.org/165641.ihtml Invisible Children—The Tragedy in Uganda, Every Child Ministries]", ecmafrica.org * "[https://web.archive.org/web/20070928110029/http://www.forlife-worldwide.com/karamoja-uganda-en.html Children of Karamoja]" (Uganda), forlife-worldwide.com * "[https://jfp.org.ua/system/reports/files/80/en/Justice_for_peace_in_Donbas_EUCCI_Children_in_armed_formations.pdf Involvement of children in armed formations during the military conflict in Donbas"] (Ukraine), jfp.org.ua * "[http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/africa/3019838.stm Sex slavery awaits Ugandan schoolgirls]", BBC News * "[http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/africa/4266789.stm Ugandan army recruiting children]", BBC News * "[http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/1383998.stm Criticism of British child soldier recruitment]", BBC News * "[https://www.theguardian.com/international/story/0,,1469358,00.html Armies of girls caught up in conflict]", ''The Guardian'' * "[https://www.motherjones.com/commentary/columns/2007/07/witness.html The Child Soldiers of Staten Island]", ''Mother Jones'' === Xalqaro institutlar === * [https://www.icrc.org/en/publication/4383-children-war International Committee of the Red Cross, "Children in war"] * [https://childrenandarmedconflict.un.org/ Special Representative of the UN Secretary General for Children and Armed Conflict] * [http://www.ilo.org/ipec/areas/Armedconflict/lang--en/index.htm International Labour Organization, "Child labour and armed conflict"] === Boshqa === * [https://middleeastinst.libsyn.com/child-soldiers-in-the-middle-east Podcast on child soldiers in the Middle East] [[Turkum:Inson huquqlarining buzilishi]] [[Turkum:Urushlar]] [[Turkum:Bola huquqlari]] cqfwiy9jax0ab8qyeu7z5107sdecsol Xalqaro suzish federasiyasi 0 783093 2816678 2812630 2022-08-29T05:12:07Z Daniya71 70410 добавлена литература wikitext text/x-wiki {{manba}} {{Tashkilot bilgiqutisi |name = Xalqaro suzish federasiyasi |tasvir = FINA logo cropped.jpg |caption = Water is our world |abbreviation = FINA |motto = |formation = [[1908-yil]] |extinction = |type = |status = |purpose = |headquarters = {{flagicon|SUI}}[[Lozanna]] |location = |region_served = |membership = 207 ta milliy federasiyalar |language = |leader_title = Prezident |leader_name = [https://en.wikipedia.org/wiki/Husain_Al-Musallam Husain Al-Musallam] |main_organ = |parent_organization = |affiliations = |num_staff = |num_volunteers = |budget = |website = [https://www.fina.org/ fina.org] |remarks = }} '''Xalqaro suzish federasiyasi ('''{{Lang-fr|Fédération Internationale de Natation}} qisqartma. '''FINA''') — bu suv sportining ayrim (eng ommabop) turlarini rivojlantirishning asosiy yo‘nalishlarini belgilaydigan milliy suzish federasiyalarining aksariyatini birlashtirgan tashkilot. Ayni paytda ularga: suzish, [[suvga sakrash]], [[sinxron suzish]], [[suv polosi]], ochiq suvda suzish kiradi. FINA egidligi ostida suv sporti bo‘yicha jahon chempionati va boshqa xalqaro musobaqalar o‘tkaziladi. [[Shveysariya|Shveysariyaning]] [[Lozanna]] shahrida FINAning shtab-kvartirasi joylashgan. FINA [[Xalqaro olimpiada qoʻmitasi|XOQ]] tomonidan rasman tan olingan va Olimpiya o‘yinlarida suzish bo‘yicha musobaqalarni tashkil etishda hamda uning hamkorlaridan biri hisoblanadi. Ayni paytda tashkilotga 207 ta milliy suzish federasiyalari a’zo. == Tarixi == Xalqaro suzish federasiyasi [[1908]]-yil [[19-iyun|19-iyunda]] [[Buyuk Britaniya|Buyuk Britaniyaning]] [[London]] shahrida, [[1908]]-yil yozgi [[Olimpiada oʻyinlari|Olimpiya o‘yinlari]] yakunlangandan so‘ng, eng mashhur suv sporti turlari bo‘yicha musobaqalar qoida va me’yorlarini standartlashtirish bo‘yicha sa’y-harakatlarni birlashtirish maqsadida tashkil etilgan. Ushbu tashkilotga asos solinishida milliy suzish federasiyalari [[Belgiya]], [[Buyuk Britaniya]], [[Vengriya]], [[Germaniya]], [[Daniya]], [[Finlyandiya]], [[Fransiya]] va [[Shvetsiya|Shvesiya]] davlatlari bosh bo‘lgan:. [[1928]]-yilga kelib tashkilotni 28 ta a’zosi bo‘lgan. [[1978]]-yilga kelib esa ularning soni 75 taga oshadi, [[2000]]-yilda 174 ta milliy federasiyalar, ayni kunda FINAga 207 ta milliy suzish federasiyalari a’zo bo‘lgan. [[2009]]-yildan buyon FINA prezidenti doktor Julio Sezar Maglione sanaladi. == FINA homiyligidagi musobaqalar == * Suv sporti bo‘yicha jahon chempionati * Qisqa masofada suzish bo‘yicha jahon chempionati * Suzish bo‘yicha yoshlar o‘rtasidagi jahon chempionati * Suvga sakrash bo‘yicha o‘smirlar o‘rtasidagi jahon chempionati * Ochiq suvda suzish bo‘yicha jahon chempionati * Suzish bo‘yicha faxriylar o‘rtasidagi jahon chempionati Bundan tashqari, FINAning bevosita ishtirokida har yili o‘tkazadigan bir qator sport musobaqalari bor, undagi tashkilot homiy sifatida ishtirok etadi, bular: * FINA suzish bo‘yicha Jahon kubogi * Suvga sakrash bo‘yicha Jahon kubogi * FINA sakrash bo‘yicha jahon seriyasi * Jahon suv polo ligasi * FINA Jahon kubogi suv polosi * Suzish marafoni bo‘yicha Jahon kubogi == Tashkilot a'zolari == [[2009]]-yil mart holatiga ko‘ra, 207 ta milliy suzish federasiyasi tashkilotga a’zo bo‘lgan. Tashkilot safida eng so‘nggi o‘rinni Chad va Jibuti milliy suzish federasiyalari egalladi. Tarkibiy jihatdan, FINA butun dunyo bo‘ylab qit’alar va mintaqalar darajasida suzish musobaqalarini boshqaradigan 5 ta konfederasiyaga bo‘lingan. Milliy federasiyalar ham FINA, ham ularning mintaqaviy konfederasiyasi a’zolari hisoblanadi. [[Fayl:World_Map_FINA.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/World_Map_FINA.svg/400px-World_Map_FINA.svg.png|left|400x400px]] * <span style="background-color:#FF66FF;">Osiyo (43):</span> Osiyo havaskorlar suzish federatsiyasi * <span style="background-color:orange;">Afrika (45):</span> Afrika suzish konfederatsiyasi * <span style="background-color:#FF6666;">Amerika (40):</span> Amerika havaskor suzish ittifoqi * <span style="background-color:#6666FF;">Yevropa (50):</span> Yevropa suzish ligasi * <span style="background-color:yellow;">Okeaniya (13):</span> Okeaniya suzish uyushmasi == Adabiyot == XOQ va Xalqaro sport uyushmalari: qo'llanma. ''Comp. A. O. Romanov'' - M .: Jismoniy tarbiya va sport, 1979 yil. == Havolalar == * [http://www.fina.org/ FINA rasmiy sayti] af0umn33mzxx1vgaducw7hkzejt87f1 Foydalanuvchi munozarasi:DONABDU2003 3 783149 2816240 2812560 2022-08-28T16:57:57Z Optima D 72251 [[Birlashgan Arab Respublikasi]] oʻchirishga nomzod sifatida koʻrsatildi wikitext text/x-wiki == BMT A'zolari == Menu [[Foydalanuvchi:DONABDU2003|DONABDU2003]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:DONABDU2003|munozara]]) 06:31, 26-Avgust 2022 (UTC) == [[Birlashgan Arab Respublikasi]] maqolasi oʻchirishga nomzod qilib koʻrsatildi == <div class="afd-notice"> <div class="floatleft" style="margin-bottom:0">[[Fayl:Ambox warning orange.svg|48px|alt=|link=]]</div> Siz tomoningizdan yaratilgan '''[[Birlashgan Arab Respublikasi]]''' maqolasi oʻchirishga nomzod sifatida koʻrsatildi. Chunki, maqolangiz [[VP:Qoida va koʻrsatmalar|Vikipediya qoida va koʻrsatmalariga]] mos kelmaydi, shuning uchun [[Vikipediya:Sahifalarni oʻchirish qoidalari|oʻchirilishi]] lozim. Maqolangizni oʻchirish masalasi [[VP:Konsensus|konsensus]]ga erishilgunga qadar [[Vikipediya:Oʻchirishga/Birlashgan Arab Respublikasi]] sahifasida muhokama qilinadi. Muhokamada hamma, jumladan siz ham qatnasha olasiz. Muhokama davomida ham maqolada tahrirlar qilishingiz mumkin, biroq uning tepasidagi {{tl|oʻchirishga}} andozasini olib tashlamasligingiz kerak. [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 16:57, 28-Avgust 2022 (UTC) </div> ac3uidsh9n7cym9xgsumsuuo80jj8i5 2816320 2816240 2022-08-28T17:23:03Z Artemev Nikolay 46453 wikitext text/x-wiki {{hello|--[[Foydalanuvchi:Artemev Nikolay|Artemev Nikolay]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Artemev Nikolay|munozara]]) 17:22, 28-Avgust 2022 (UTC)}} == BMT A'zolari == Menu [[Foydalanuvchi:DONABDU2003|DONABDU2003]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:DONABDU2003|munozara]]) 06:31, 26-Avgust 2022 (UTC) == [[Birlashgan Arab Respublikasi]] maqolasi oʻchirishga nomzod qilib koʻrsatildi == <div class="afd-notice"> <div class="floatleft" style="margin-bottom:0">[[Fayl:Ambox warning orange.svg|48px|alt=|link=]]</div> Siz tomoningizdan yaratilgan '''[[Birlashgan Arab Respublikasi]]''' maqolasi oʻchirishga nomzod sifatida koʻrsatildi. Chunki, maqolangiz [[VP:Qoida va koʻrsatmalar|Vikipediya qoida va koʻrsatmalariga]] mos kelmaydi, shuning uchun [[Vikipediya:Sahifalarni oʻchirish qoidalari|oʻchirilishi]] lozim. Maqolangizni oʻchirish masalasi [[VP:Konsensus|konsensus]]ga erishilgunga qadar [[Vikipediya:Oʻchirishga/Birlashgan Arab Respublikasi]] sahifasida muhokama qilinadi. Muhokamada hamma, jumladan siz ham qatnasha olasiz. Muhokama davomida ham maqolada tahrirlar qilishingiz mumkin, biroq uning tepasidagi {{tl|oʻchirishga}} andozasini olib tashlamasligingiz kerak. [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 16:57, 28-Avgust 2022 (UTC) </div> e6j28bs9l0yo9rj4c71nxz7wy8nux5i Vikipediya munozarasi:Maqolalarni nomlash (kishilar ismlari) 5 783161 2816141 2815716 2022-08-28T15:59:35Z Malikxan 33427 /* Sharq tillaridan ismlar transliti */ + wikitext text/x-wiki == Rus tilidan translit qilingan ismlar == Salom Vikipediya! Menda bir savol bor, @[[User:Nataev|Nodir ogʻa]]. Rus tilidan ismlarni qay yoʻsinda transliteratsiya qilgan maʼqul. Harfma harf ruschasini oʻzbekchaga oʻgirish kerakmi? Keyin, inglizlarda '''<nowiki> Большие Вязёмы </nowiki>''' kabi soʻzlardagi '''<nowiki>Ы́</nowiki>''' harfi '''y''' sifatida [https://en.wikipedia.org/wiki/Bolshiye_Vyazyomy translit qilinadi] Bizda bu tartib qanday boʻladi. Maslahatim, '''Vikipediya:Rus tilidan translit qilish asoslari''' nomli boʻlim yaratib, keng omma bilan yorqin misollar orqali qoidalar ishlash kerak. [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 07:03, 26-Avgust 2022 (UTC) : Ruscha <nowiki>„ы“</nowiki> oʻrniga „i“ ishlataveramiz. Oʻzbekcha „i“ ham <nowiki>„и“</nowiki>, ham <nowiki>„ы“</nowiki> ga mos keladi. Meni ismim bunga yaqqol misol. [[Foydalanuvchi:Nataev|<span style="color:red;">N</span><span style="color:blue;">ataev</span>]] <sup>[[Foydalanuvchi munozarasi:Nataev|munozara]]</sup> 08:49, 26-Avgust 2022 (UTC) == Sharq tillaridan ismlar transliti == Yapon, Xitoy, Koreys tilidagi ismlar, nomlar translitida koreyscha talaffuzi orqali translit qilamizmi yoki ingliz/rus ogʻalarimizdan tikka koʻchiramizmi? [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 07:05, 26-Avgust 2022 (UTC) : Ochigʻi, bilmayman. Bugunga qadar ruslarga qarab transliteratsiya qilib kelganimizni hisob oladigan boʻlsak, shunday qilishda davom etish kerak, degan boʻlardim. [[Foydalanuvchi:Nataev|<span style="color:red;">N</span><span style="color:blue;">ataev</span>]] <sup>[[Foydalanuvchi munozarasi:Nataev|munozara]]</sup> 10:18, 28-Avgust 2022 (UTC) :: Talaffuziga yaqin qilib translit qilishni qoʻllagan boʻlardim. Misol sifatida xitoycha ismlarni olsak, inglizlar xitoycha talaffuziga yaqin qilib olishadi. Masalan, [[:en:Xi Jinping]] (习近平) ni olsak, ruslar ''Jingping''ni ''Цзиньпин'', deb yozadi, talaffuz qiladi. [https://www.youtube.com/watch?v=tL-uGoeZrao&t=8s Mana bu yerda] esa ''Jinping'' deyapti. Bundan tashqari, [https://kun.uz/uz/news/2022/06/17/sos-ozbek-tilidagi-xorijiy-atoqli-nomlar-va-sozlar-imlosida-hanuzgacha-yakdillik-yoq mana bu maqolada] aytilganidek, ''Tszinpin''da boshi va oxiridagi tovush xitoy tilida bunday talaffuz qilinmaydi. Ularda ''Jinping'' shaklida talaffuz qilinadi va oxirida „-pin“ emas, „-ping“ boʻladi. :: [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 15:59, 28-Avgust 2022 (UTC) == C va W harflari == Yana men. Menda bir savol bor. Ismlarni aslidek yozish kerak degan qoida borkuya lekin, nega biz alifbomizda yoʻq harflardan foydalanishga majburmiz? Ularni vaziyatga koʻra muqobiligi alishtirmoq kerak nazdimda. Bu faqat ismlarda emas, joy, sport klublari va hokazo nomlarda ham shu savol bor. Dunyo tillari yetakchisi ingliz tili alifbosida yoʻq harfdan foydalanmaydi. Masalan bizning Gʻ va Oʻ harflarni tinchkina oʻgirib qoʻya qolishadi. [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 07:10, 26-Avgust 2022 (UTC) : @[[Foydalanuvchi:Optima D|Optima D]]: [[:en:Recep Tayyip Erdoğan]], [[:en:Abdullah Gül]] maqolalariga qarang. Inglizcha alifboda ''ğ'', ''ü'' harflari yoʻq, lekin ular aslidek yozishgan. Maqola boshida, ismdan keyin talaffuzini keltirsak, muammo boʻlmaydi. Yoki [[:en:Gʻafur Gʻulom]] maqolasiga qarang. Ularda ''gʻ'' harfi yoʻq. Alifbomizda yoʻq harflarni muqobiliga almashtirishga kelsak, masalan, [[Whitney Houston]]ni olaylik. Uni, masalan, w ni v bilan almashtirib, ''Vhitney Houston'', deb yozamizmi? Lotin yozuvidan foydalanadigan barcha tillarda asli lotin yozuvida yoziladigan kishilar ismlari aslidek yoziladi. Istisno faqat ozarbayjonlar va bir nechta kichik xalqlar. Joylar, sport klublari, shirkatlarga kelsak, masalan, [[Walmart]]ni bizda ''w'' yoʻq deb Valmart yoki Ualmart, deb yozgan paytimizda, Facebookda ''c''ni ''s'' bilan almashtirib, Fasebook, deb yozishimiz kerak boʻladi. Bizda c yoʻq, lekin qolgan f, a, e, b, o, k harflari bor. Bu mantiqsizlik boʻladi. : [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 08:12, 26-Avgust 2022 (UTC) :: Umuman olganda, kishilar ismlari (albatta, asli lotin yozuvida boʻlmasa, translit qilamiz), shirkatlar, sport klublari, qoʻshiq/albom nomlarini translit qilish gʻalati boʻladi. Masalan, ''[[:en:Saving All My Love for You]]''ni ''Seyving Ol May Lav fo Yu'', deb translit qilamizmi? :) :: [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] '''<sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup>''' 10:52, 26-Avgust 2022 (UTC) ::: {{u|Malikxan}}ning fikrlariga qoʻshilaman. Lotin yozuvida ismlarini aslidek — asl harflari va [[diakritik belgilar]]i bilan yozaveramiz. [[Foydalanuvchi:Nataev|<span style="color:red;">N</span><span style="color:blue;">ataev</span>]] <sup>[[Foydalanuvchi munozarasi:Nataev|munozara]]</sup> 10:21, 28-Avgust 2022 (UTC) jqb5pxchxxh5xj8t21ij8ca8yca6l2f O‘zbekiston suzish federasiyasi 0 783165 2816629 2812644 2022-08-29T04:26:13Z Daniya71 70410 добавлены источники и ссылки wikitext text/x-wiki {{Tashkilot bilgiqutisi |name = O‘zbekiston suzish federasiyasi |tasvir = |caption = |abbreviation = |motto = |formation = [[1939-yil]] |extinction = |type = sport federasiyasi |status = |purpose = |headquarters = |location = |region_served = |membership = |language = |leader_title = Rais |leader_name = Quvondiq Sanaqulov |main_organ = |parent_organization = |affiliations = |num_staff = |num_volunteers = |budget = |website = [https://aquatics.uz/ aquatics.uz] |remarks = }} '''O‘zbekiston suzish federasiyasi''' - ixtiyoriy asosda sportchilar, murabbiylar, havaskorlar, suv sporti faxriylari hamda suzish, [[sinxron suzish]], [[suvga sakrash]], [[suv polosi]] va ochiq suv sporti turlari bo‘yicha faoliyat yurituvchi barcha jismoniy shaxslarni birlashtirgan nodavlat notijorat tashkilotdir. O‘zbekiston suzish federasiyasi Osiyo suzish federasiyasi (AASF) va [[Xalqaro suzish federasiyasi|Xalqaro suzish federasiyalari]] (FINA) a’zosi hisoblanadi. == Tarixi == [[1939]]-yilda O‘zbekistonda O‘zbekiston SSR suzish federasiyasi tashkil etildi<ref>[https://aquatics.uz/tarix-va-yutuqlar Tarix va yutuqlar] ''Aquatics.uz''</ref>. [[1960]]-yillarda [[Toshkent|Toshkentda]] (Jismoniy tarbiya instituti qoshida, Harbiy sport klubi boshchiligidagi “Mehnat” sport jamiyati) [[Navoiy viloyati]] va boshqa viloyatlarda ochiq va yopiq basseynlar qurilib, foydalanishga topshirildi. Tez orada Babanina, Ustinova, Iskandarova, Konov, Zabolotnov kabi mamlakatimiz sportchilari turli musobaqalarda muvaffaqiyat qozonishdi, shuningdek, [[Olimpiada oʻyinlari|Olimpiya o‘yinlarida]] ham ishtirok etishdi. Ayni paytda mamlakatda 200 dan ortiq suv havzalari mavjud. [[1992]]-yilda yangi suzish federasiyasiga asos solindi,  ammo bir muncha vaqt o‘tgach, u yana qayta tashkil etildi va suv sportining 4  ta turi tashkilotning yurisdiksiyasiga o‘tdi. Bularga: suzish, suv polosi, sinxron suzish va dayving kirdi<ref>[https://www.gazeta.uz/ru/2013/02/28/swimming/ Федерации водных видов спорта объединены в Федерацию плавания] Gazeta.uz 28.02.2013</ref>. [[Xalqaro suzish federasiyasi]] (FINA) misolida suv sporti turlari bo‘yicha malakali va ilg‘or sportchilarni tayyorlash uchun xalqaro amaliyot asosida federasiya tashkil etilgan. == O'zbekiston terma jamoalari == * [https://ru.aquatics.uz/plavanie Suzish] * [https://ru.aquatics.uz/sinhron-noe-artisticheskoe-plavanie Sinxron suzish] * [https://ru.aquatics.uz/pryzhki-v-vodu Suvga sakrash] * [https://ru.aquatics.uz/vodnoe-polo-1 Suv polosi] == Manbalar == 8eqcvxm1a51hu6mxt3lj7zejmt7g8lx Vikipediya munozarasi:Maqolalarni nomlash (xorijiy soʻzlar) 5 783166 2816042 2812809 2022-08-28T14:26:57Z Ximik1991 19816 Translit +1 wikitext text/x-wiki == Tarjima emas translit? == Tushunishim boʻyicha manba oʻlaroq topilmagan qiyinroq soʻzlarni tarjima emas translit qilmoq kerakmi? [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 07:14, 26-Avgust 2022 (UTC) : Yoʻq, xorijiy soʻzlarni ishlatishda uch holat boʻlishi mumkin: tarjima qilish, translit qilish, aslidek yozish. Shuni sahifada tushuntirishga harakat qildim. Yanada koʻproq misol va manba topish kerak. [[Foydalanuvchi:Nataev|<span style="color:red;">N</span><span style="color:blue;">ataev</span>]] <sup>[[Foydalanuvchi munozarasi:Nataev|munozara]]</sup> 08:23, 26-Avgust 2022 (UTC) == Transliteratsiya == Kishilar ismlarini mayli aslidek yozaylik, lekin boshqa soʻzlarni translit qilish toʻgʻri deb oʻylayman. Chunki, men ham har lotin alifbosidagi soʻzni oʻqiy olmayman. [[Foydalanuvchi:Ximik1991|Ximik1991]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Ximik1991|munozara]]) 14:26, 28-Avgust 2022 (UTC) gvmho0w3y0amjcd5o341rricgr4vox6 2816889 2816042 2022-08-29T06:44:16Z Nataev 3628 wikitext text/x-wiki == Maqolalarni nomlash == === Fikrlar === ==== Tarjima emas translit? ==== Tushunishim boʻyicha manba oʻlaroq topilmagan qiyinroq soʻzlarni tarjima emas translit qilmoq kerakmi? [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 07:14, 26-Avgust 2022 (UTC) : Yoʻq, xorijiy soʻzlarni ishlatishda uch holat boʻlishi mumkin: tarjima qilish, translit qilish, aslidek yozish. Shuni sahifada tushuntirishga harakat qildim. Yanada koʻproq misol va manba topish kerak. [[Foydalanuvchi:Nataev|<span style="color:red;">N</span><span style="color:blue;">ataev</span>]] <sup>[[Foydalanuvchi munozarasi:Nataev|munozara]]</sup> 08:23, 26-Avgust 2022 (UTC) ==== Transliteratsiya ==== Kishilar ismlarini mayli aslidek yozaylik, lekin boshqa soʻzlarni translit qilish toʻgʻri deb oʻylayman. Chunki, men ham har lotin alifbosidagi soʻzni oʻqiy olmayman. [[Foydalanuvchi:Ximik1991|Ximik1991]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Ximik1991|munozara]]) 14:26, 28-Avgust 2022 (UTC) : Fikringiz uchun rahmat. Asosiy sahifada yozganimdek, oʻzbekcha Vikipediya eng avvalo oʻzbek tili soʻzlashadigan oʻquvchi uchun moʻljallangan. [[Foydalanuvchi:Nataev|<span style="color:red;">N</span><span style="color:blue;">ataev</span>]] <sup>[[Foydalanuvchi munozarasi:Nataev|munozara]]</sup> 06:44, 29-Avgust 2022 (UTC) 7svyfcigt59lsc68c3g4a15z5wg9fcx 2816975 2816889 2022-08-29T07:32:03Z Panpanchik 72616 /* Fikrlar */ wikitext text/x-wiki == Maqolalarni nomlash == === Fikrlar === ==== Tarjima emas translit? ==== Tushunishim boʻyicha manba oʻlaroq topilmagan qiyinroq soʻzlarni tarjima emas translit qilmoq kerakmi? [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 07:14, 26-Avgust 2022 (UTC) : Yoʻq, xorijiy soʻzlarni ishlatishda uch holat boʻlishi mumkin: tarjima qilish, translit qilish, aslidek yozish. Shuni sahifada tushuntirishga harakat qildim. Yanada koʻproq misol va manba topish kerak. [[Foydalanuvchi:Nataev|<span style="color:red;">N</span><span style="color:blue;">ataev</span>]] <sup>[[Foydalanuvchi munozarasi:Nataev|munozara]]</sup> 08:23, 26-Avgust 2022 (UTC) ==== Transliteratsiya ==== Kishilar ismlarini mayli aslidek yozaylik, lekin boshqa soʻzlarni translit qilish toʻgʻri deb oʻylayman. Chunki, men ham har lotin alifbosidagi soʻzni oʻqiy olmayman. [[Foydalanuvchi:Ximik1991|Ximik1991]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Ximik1991|munozara]]) 14:26, 28-Avgust 2022 (UTC) : Fikringiz uchun rahmat. Asosiy sahifada yozganimdek, oʻzbekcha Vikipediya eng avvalo oʻzbek tili soʻzlashadigan oʻquvchi uchun moʻljallangan. [[Foydalanuvchi:Nataev|<span style="color:red;">N</span><span style="color:blue;">ataev</span>]] <sup>[[Foydalanuvchi munozarasi:Nataev|munozara]]</sup> 06:44, 29-Avgust 2022 (UTC) ==== Istisno holat ==== Agarda enwiki yo umuman boshqa vikipediadagi o'sha tilga bog'liq frazalar taniqli tarjima lug'atlarida muqobil variyanti keltirilsa ham uni o'zbekchalashtirish mumkin bo'lmay qoladimi? Shaxslar va joy nomlaridagi o'zgarishsiz qolish qoidasi-ku maylin lekin ayrim frazalarni balki o'zbekchalashtirish maqulroqdir... Masalan colour revolution atamasini rangli inqilob ko'rinishida. Va yana bir holat. Masalan Baron Myunxauzen sindromini oladigan bo'lsak... U biz bilganimizdek Myunxauzen shaklida bo'ladimi yoki ingilizchadagidek Munchausen sindromimi??? [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 07:32, 29-Avgust 2022 (UTC) nyk1fcgj08e0xw8wxlxiwie8dorcxh6 2816977 2816975 2022-08-29T07:34:31Z Panpanchik 72616 /* Istisno holat */ Javob wikitext text/x-wiki == Maqolalarni nomlash == === Fikrlar === ==== Tarjima emas translit? ==== Tushunishim boʻyicha manba oʻlaroq topilmagan qiyinroq soʻzlarni tarjima emas translit qilmoq kerakmi? [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 07:14, 26-Avgust 2022 (UTC) : Yoʻq, xorijiy soʻzlarni ishlatishda uch holat boʻlishi mumkin: tarjima qilish, translit qilish, aslidek yozish. Shuni sahifada tushuntirishga harakat qildim. Yanada koʻproq misol va manba topish kerak. [[Foydalanuvchi:Nataev|<span style="color:red;">N</span><span style="color:blue;">ataev</span>]] <sup>[[Foydalanuvchi munozarasi:Nataev|munozara]]</sup> 08:23, 26-Avgust 2022 (UTC) ==== Transliteratsiya ==== Kishilar ismlarini mayli aslidek yozaylik, lekin boshqa soʻzlarni translit qilish toʻgʻri deb oʻylayman. Chunki, men ham har lotin alifbosidagi soʻzni oʻqiy olmayman. [[Foydalanuvchi:Ximik1991|Ximik1991]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Ximik1991|munozara]]) 14:26, 28-Avgust 2022 (UTC) : Fikringiz uchun rahmat. Asosiy sahifada yozganimdek, oʻzbekcha Vikipediya eng avvalo oʻzbek tili soʻzlashadigan oʻquvchi uchun moʻljallangan. [[Foydalanuvchi:Nataev|<span style="color:red;">N</span><span style="color:blue;">ataev</span>]] <sup>[[Foydalanuvchi munozarasi:Nataev|munozara]]</sup> 06:44, 29-Avgust 2022 (UTC) ==== Istisno holat ==== Agarda enwiki yo umuman boshqa vikipediadagi o'sha tilga bog'liq frazalar taniqli tarjima lug'atlarida muqobil variyanti keltirilsa ham uni o'zbekchalashtirish mumkin bo'lmay qoladimi? Shaxslar va joy nomlaridagi o'zgarishsiz qolish qoidasi-ku maylin lekin ayrim frazalarni balki o'zbekchalashtirish maqulroqdir... Masalan colour revolution atamasini rangli inqilob ko'rinishida. Va yana bir holat. Masalan Baron Myunxauzen sindromini oladigan bo'lsak... U biz bilganimizdek Myunxauzen shaklida bo'ladimi yoki ingilizchadagidek Munchausen sindromimi??? [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 07:32, 29-Avgust 2022 (UTC) :Bu holatni keltirishimdan maqsad asli inglizchani bilmagan odamga dark horse effekti haqida gapirilsa unda o'rganish bo'yocha muammo bo'lishi mumkin. Lekin qora ot deyilsa balki osonroq va yaxshiroq tushuna olar...[[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 07:34, 29-Avgust 2022 (UTC) i68a2f64vn5d1j3m7bovft8bpr5am90 2816979 2816977 2022-08-29T07:34:54Z Panpanchik 72616 /* Istisno holat */ wikitext text/x-wiki == Maqolalarni nomlash == === Fikrlar === ==== Tarjima emas translit? ==== Tushunishim boʻyicha manba oʻlaroq topilmagan qiyinroq soʻzlarni tarjima emas translit qilmoq kerakmi? [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 07:14, 26-Avgust 2022 (UTC) : Yoʻq, xorijiy soʻzlarni ishlatishda uch holat boʻlishi mumkin: tarjima qilish, translit qilish, aslidek yozish. Shuni sahifada tushuntirishga harakat qildim. Yanada koʻproq misol va manba topish kerak. [[Foydalanuvchi:Nataev|<span style="color:red;">N</span><span style="color:blue;">ataev</span>]] <sup>[[Foydalanuvchi munozarasi:Nataev|munozara]]</sup> 08:23, 26-Avgust 2022 (UTC) ==== Transliteratsiya ==== Kishilar ismlarini mayli aslidek yozaylik, lekin boshqa soʻzlarni translit qilish toʻgʻri deb oʻylayman. Chunki, men ham har lotin alifbosidagi soʻzni oʻqiy olmayman. [[Foydalanuvchi:Ximik1991|Ximik1991]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Ximik1991|munozara]]) 14:26, 28-Avgust 2022 (UTC) : Fikringiz uchun rahmat. Asosiy sahifada yozganimdek, oʻzbekcha Vikipediya eng avvalo oʻzbek tili soʻzlashadigan oʻquvchi uchun moʻljallangan. [[Foydalanuvchi:Nataev|<span style="color:red;">N</span><span style="color:blue;">ataev</span>]] <sup>[[Foydalanuvchi munozarasi:Nataev|munozara]]</sup> 06:44, 29-Avgust 2022 (UTC) ==== Istisno holat ==== Agarda enwiki yo umuman boshqa vikipediadagi oʻsha tilga bogʻliq frazalar taniqli tarjima lugʻatlarida muqobil variyanti keltirilsa ham uni oʻzbekchalashtirish mumkin boʻlmay qoladimi? Shaxslar va joy nomlaridagi oʻzgarishsiz qolish qoidasi-ku maylin lekin ayrim frazalarni balki oʻzbekchalashtirish maqulroqdir… Masalan colour revolution atamasini rangli inqilob koʻrinishida. Va yana bir holat. Masalan Baron Myunxauzen sindromini oladigan boʻlsak… U biz bilganimizdek Myunxauzen shaklida boʻladimi yoki ingilizchadagidek Munchausen sindromimi??? [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 07:32, 29-Avgust 2022 (UTC) : Bu holatni keltirishimdan maqsad asli inglizchani bilmagan odamga dark horse effekti haqida gapirilsa unda oʻrganish boʻyicha muammo boʻlishi mumkin. Lekin qora ot deyilsa balki osonroq va yaxshiroq tushuna olar…[[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 07:34, 29-Avgust 2022 (UTC) ppg3rwapdh83p348zmgb27mclvmvaxd Medilandshaft 0 783170 2816820 2812743 2022-08-29T06:17:01Z BaxtiyJahon 75776 wikitext text/x-wiki [[Tasvir:Business use of social media in the UK.png|thumb|250px|ijtimoit tarmoq media landshafti]] '''Media landshaft''' — [[1997]]-yilda EJC veb-saytining kichik boʻlimi sifatida boshlangan, ammo yaqinda har bir mamlakat boʻyicha kengaytirilgan maqolalar va qoʻshimcha faktlar bilan maxsus koʻrinishlarga ega boʻldi<ref>[https://www.comminit.com/content/media-landscapes-online-resource Media Landscapes Online Resource]</ref> Medi landshaftni 7 ta qiyosiy kategoryalar asosida oʻrganishimiz mumkun. * cheksiz mazmun, shakl va taqdimot oqimining xilma-xilligi; * [[Integratsiya|integratsiyalashgan]] va [[Konvergensiya|konvergent]] [[media]] sanoati; * ommaviy kommunikatsiyadan tarmoq aloqasiga oʻtish; * integratsiyalashgan tartibga solish modeli; * [[OAV|ommaviy axborot vositalaridan]] koʻproq va yaxshilangan foydalanish uslubi; * [[media]] qabul qiluvchini media foydalanuvchi va media [[hammuallifi]] (media ishlab chiqaruvchisi) bilan almashtirish * odatiy „onlayn“ muloqot uslubi == Mediatizatsiya nazariyasi == Mediatizatsiya nazariyasi ommaviy axborot vositalarining kuchi va taʼsiri haqidagi ijtimoiy nazariyaga barcha xususiyatlarni kiritishga intiladi degan qarash mavjud. Bu ommaviy axborot vositalarining jamiyatning barcha sohalariga (sohalariga) va media foydalanuvchining kundalik hayotiga kirib borishiga qaratilgan tadqiqotlarga eʼtibor qaratish orqali amalga oshiriladi. [[Effekt]] nazariyasining sabablarga urgʻu berishidan farqli oʻlaroq, mediatizatsiya jarayoni sifatida ommaviy axborot vositalariga urgʻu beriladi. Mediatatsiya nazariyasi ommaviy axborot vositalaridan foydalanuvchilarning oʻz dunyosi haqidagi idroki ommaviy axborot vositalarining [[dunyo]], odamlar, [[siyosat]], [[iqtisodiyot]], [[sport]], [[san'at]] va boshqalarning vakillari tomonidan qanday shakllantirilishini tushuntirish usuli sifatida tavsiflanadi. U ommaviy axborot vositalarining oʻzi qanday qilib hayotning bir qismiga aylanishini va ommaviy axborot vositalarining oʻziga xos madaniyat ekanligini tushuntirishga harakat qiladi. Mediatizatsiya nazariyasini yangi media nazariyasi sifatida taʼriflab boʻlmasa-da, uni media nazariyasining boshqa koʻrinishlaridan ajratib turadigan bir qator urgʻularni ochib beradi, yaʼni * jamiyatning bir qismi sifatida ommaviy axborot vositalariga urgʻu beradi (taʼkidlar ommaviy axborot vositalari va jamiyat jamiyatdagi ommaviy axborot vositalariga) * ijtimoiy [[nazariya]] sifatida media nazariyasi; * mediatizatsiya [[globallashuv]] * [[Individuallik|individuallashuv]]va [[Tijorat|tijoratlashuvning]] ijtimoiy jarayonlariga teng keladigan ijtimoiy [[Transformatsiya|transformatsiya jarayoni]] sifatida * ommaviy axborot vositalari kundalik tajriba sifatida. Mediatizatsiya nazariyasi meʼyoriy media nazariyasi raqamli [[media landshaft]]ida oʻzining eviristik qiymatini yoʻqotganligi haqidagi tanqidga sabab boʻladi. Yangi media landshaftida meʼyoriy media nazariyasiga asoslangan media etikasi jurnalistikaga chuqur yoʻnaltirilgan(professional [[jurnalistika]]). [[Jurnalistika]] yangi media [[landshaft]]ining faqat kichik bir qismi boʻlib, u turli jurnalistik boʻlmagan mazmun va shakllarni oʻz ichiga oladi. Yangi media landshafti, shuningdek, [[media-meyker]] yoki [[prodyuser]] (shuningdek, jurnalistika) sifatida media foydalanuvchchilarni ham qamrab oladi. Keyin mediatizatsiya nazariyasi natijasida media etikasi oʻrniga aloqa etikasi meʼyoriy media nazariyasi uchun yanada kengroq asos sifatida koʻrib chiqilishi kerakligi taʼkidlanadi<ref>[https://www.researchgate.net/publication/330309494_The_impact_of_the_digital_media_landscape_on_media_theory_From_effect_theory_to_mediatisation_theory The impact of the digital media landscape on media theory: From effect theory to mediatisation theory]</ref>. == Ommaviy axborot vositalari hamma joyda… == [[Tasvir:Australian Census 2011 demographic map - Australia by SLA - BCP field 7214 Persons Information media and telecommunications Total.svg|left|220px|2011-yilgi aholini roʻyxatga olish natijalariga koʻra, 15 yoshdan oshganlar ommaviy axborot vositalari va telekommunikatsiya sanoati holati hisoblangan, Avstraliya. Xarita statistik mahalliy hudud boʻyicha geografik boʻlinmalarga boʻlingan. Oʻrtacha qiymatdan yuqori va past boʻlinish shkalasiga eʼtibor bering|thumb]] Dunyo boʻylab yuz minglab anʼanaviy (eshittirish va bosma) ommaviy axborot vositalari mavjud. Birgina [[Rossiya]]da [[2010]]-yilda ro‘yxatdan o‘tgan [[Gazeta|gazetalar]] soni [[35 000]] ta, 2004-yilga kelib esa taxminan 10 000 ta [[radio]] va [[televidenie]] stansiyalari mavjud edi<ref>[https://aceproject.org/ace-en/topics/me/meb/default/ The Media landscape today]</ref>. Bundan tashqari, [[Blog|bloglar]], [[Ijtimoiy tarmoq|ijtimoiy media tarmoqlari]] va boshqalar kabi yangi ommaviy axborot vositalari bugungi kunda [[OAV]] nimani anglatishini va unga kim kirishi mumkinligini koʻrsatadigan keng qamrovli oʻlchovni yaratishga bel bogʻlagan. Ommaviy axborot vositalarining xilma-xilligi va yetib borishi asrida biz [[Global muammolar|"global jarayonlarda"]]da — yagona, tabaqalanmagan [[Axborot jamiyati|axborot jamiyatida]] yashayapmiz, deb taxmin qilish oson. Shunga qaramay, odamlarning, xususan, oʻquvchilarning maʼlumotlarga kirishi milliy va submilliy [[Kontekst|kontekstlarga]] qarab juda katta farq qiladi. Butun dunyo boʻylab [[siyosat]] (hozirgi va tarixiy), [[Media savodxonlik|media savodxonligi]], elektr energiyasidan foydalanish, boylik, geografik joylashuv va madaniyat kabi jihatlar milliy darajadagi [[ommaviy axborot vositalari]]ning keng doirasini yaratishga yordam beradi. [[Media landshaft]]ining tabiati koʻp jihatdan ommaviy axborot vositalarining [[Saylov|saylovlarda]] qanday rol oʻynashini aniqlaydi. Bu natijalarga erishish, siyosiy moyillik va siyosiy munozara shartlarini belgilash tendentsiyalari kiradi. Ommaviy axborot vositalarini xaritalash yaʼni [[medialandshaft]] ko‘pchilik saylovda ishtirok etayotgan manfaatdor tomonlar uchun qanday ommaviy axborot vositalari mavjudligi, uning kuchli va zaif tomonlari va undan kim foydalanishi mumkinligini tushunish uchun muhimdir. Muayyan mamlakat uchun ommaviy [[media]] xaritani yaratish boʻyicha puxta mashq mahalliy ommaviy axborot vositalariga qarashdan koʻra koʻproq narsani talab qiladi: u hech boʻlmaganda xalqaro manbalardan keladigan ommaviy axborot vositalarining keng doirasini hisobga olishga harakat qilishi kerak. [[OAV]] mavjudligi va yoritilishini tekshirish ham yetarli emas. Toʻgʻri tahlil qilish, shuningdek, [[mulkchilik]], [[boylik]], [[siyosiy tarix]], qonunchilik bazasi va [[madaniyat]] kabi xususiyatlarning [[media landshaft]] dinamikasiga taʼsirini hisobga olishi kerak. Demokratik [[Demokratik saylovlar, saylov huquqlari va erkinlari standartlari to‘g‘risidagi Konvensiya|saylovlarni]] amalga oshirishda media landshaftining ko‘p qatlamlari va nozik jihatlarini har tomonlama tushunish, ayniqsa, muhim ahamiyatga ega. Media tahlilchilarning fikriga koʻra{{quote|...sog'lom demokratiya gullab-yashnashi uchun to'g'ri va xolis ma'lumotlarga ega bo'lish har qachongidan ham muhimroq. Fuqarolar, ommaviy axborot vositalari va davlat o'rtasida ishonch sharoitlarini yaxshilash hamda boshqaruv kun tartibini amalga oshirish va qo'llab-quvvatlash uchun ushbu kirish juda muhimdir.”}} Media landshaftlariga eng muhim taʼsirlardan biri bu boylik va [[Iqtisodiy erkinlik indeksi|iqtisodiy farovonlikdir]]. Bu ham ommaviy axborot vositalarining [[Egalik huquqi|egalik huquqiga]] ham taʼsir qiladi. Misol uchun, [[Reklama|reklamadan]] daromad olish imkoniyati kam boʻlgan hududda, agar [[moliya]] toʻgʻridan-toʻgʻri tashqi manbalardan, masalan, badavlat shaxslar yoki [[Donor (maʼnolari)|donorlar]] hisobidan taʼminlanmasa, koʻpincha [[mustaqil]] [[mahalliy]] [[ommaviy axborot vositalari]] yetishmaydi. Koʻpincha mustaqil (xususiy) ommaviy axborot vositalari shaharlar atrofida toʻplangan boʻlib, ulardan tashqariga chiqa olmaydi. Garchi bu kamayib borayotgan boʻlsa-da, hali ham dunyoda qishloq joylarida mavjud boʻlgan yagona [[milliy]] ommaviy axborot vositalari [[davlat]] yoki [[hukumat]] ommaviy [[axborot]] vositalaridir. „Raqamli boʻlinish“ atamasi zamonaviy ommaviy axborot vositalaridan foydalanish nuqtai nazaridan aholi oʻrtasidagi tengsizlikni ifodalash uchun yaratilgan. Dunyo boʻylab ommaviy axborot vositalari, eng [[Qashshoqlik|qashshoq]] mamlakatlardan tashqari, tobora koʻproq [[Transmilliy kompaniyalar roʻyxati|transmilliy]] [[media]] kompaniyalari nazorati ostida. Koʻpincha iqtisodiy masalalariga qaramay, transmilliy media kompaniyalariga kirish ham ortib bormoqda. Misol uchun, [[Afg'oniston]]da [[2002|2002-yilgacha]] [[Radioeshittirish|radioeshittirish vositalari]]dan foydalanish davlatga qarashli boʻlgan ommaviy axborot vositalari tarmogʻi bilan cheklangan edi, [[BBC]] va [[Amerika Ovozi]] (VoA) kabi koʻp millatli [[AM radiostansiyalari]] bundan mustasno. Keyingi oʻn yil davomida media landshaft keskin oʻzgardi, mustaqil va [[xususiy]] [[milliy]] [[teleradiokompaniyalar]] gullab-yashnadi. Biroq, milliy ommaviy axborot vositalari hali ham kam boʻlgan hududlarda ham, [[sun'iy yo'ldosh]] orqali koʻpmillatli ommaviy axborot vositalariga kirish turli darajada maʼlumotlarga kirish imkoniyatini rivojlantirdi. Biroq, boylik ommaviy axborot vositalarining mavjudligiga taʼsir qiluvchi yagona omil emas. [[Siyosiy]] va [[madaniy an'analar]] ham muhim hal qiluvchi omil hisoblanadi. Masalan, aksariyat [[Yevropa]] mamlakatlarida radioeshittirishlar [[davlat]] yoki [[jamoat]] [[mulk]]i boʻlishining kuchli anʼanalariga ega. [[Fransiya]] faqat [[1980|1980-yillarda]] xususiy eshittirishni qonuniylashtirgan. Harbiy yoki bir partiyaviy boshqaruv tarixiga ega boʻlgan mamlakatlar ommaviy axborot vositalari ustidan davlat nazorati boʻyicha oʻzlarining anʼanalarini ishlab chiqqan boʻlishi ajablanarli emas. [[1960]] va [[1970|1970-yillarda]] [[Lotin Amerikasida]] xususiy ommaviy axborot vositalari koʻpincha harbiy diktatura bilan bogʻliq edi. Mamlakatdagi ommaviy axborot vositalarining tarixiy konteksti tomoshabinlarning ishonch tendentsiyalariga taʼsir qiladi, bu esa oʻz navbatida tinglovchilarga taʼsir qiladi. Bu maʼlum turdagi ommaviy axborot vositalarining rivojlanishini ragʻbatlantirish yoki toʻxtatish imkoniyatiga ega. [[Media]] muhitining yana bir muhim jihati — bu siyosiy erkinlik va [[So'z erkinligi|soʻz erkinligiga]] hurmat anʼanalari va huquqiy asoslarining mustahkamligidir. Ommaviy axborot vositalari soʻz erkinligi va axborotdan foydalanishning mustahkam [[Konstitutsiyaviy huquq|konstitutsiyaviy]] va qonuniy kafolatlari himoyasi ostida faoliyat yuritishi maʼqul. Masalan, radioeshittirish chastotalarini taqsimlash qanchalik adolatli va shaffof jarayon ekanligi teleradiokompaniyalarning saylov vaqtida oʻz majburiyatlarini qanday bajarishiga sezilarli taʼsir koʻrsatishi mumkin. Xuddi shunday, [[Senzura|senzura]] yoki ommaviy axborot vositalarining jismoniy qoʻrqitish tarixi [[jurnalist|jurnalistlar]] va [[muharrir|muharirlar]] uchun [[saylov]]larni yoritishda doimiy tahdid sifatida paydo boʻlishi mumkin. Xalqaro ommaviy axborot vositalariga kirishga mamlakatning huquqiy siyosati ham katta taʼsir koʻrsatishi mumkin. Masalan, [[Shimoliy Koreya]] [[hukumat]]i xalqaro media sahnasidan deyarli butunlay yakkalanib qolishdan oʻzini asrab qola olmadi. Hozirda ([[2012]]) mamlakatda keng polosali maʼlumotlar tarmogʻi mavjud emas va [[Internet]] [[sun'iy yo'ldosh]] qabul qiluvchilarga oʻta nazorat ostida boʻlgan holatlar yoki hukumat va elita qatlam vakillari foydalanishi uchun ruxsat berilmaydi. [[Iqtisod|Iqtisodiy]] farovon, tarix [[Plyuralizm|plyuralizmi]], [[so'z erkinligi]] va [[mustaqillik]]ka ega boʻlgan mamlakatlar turli xil va barqaror ommaviy axborot vositalarini etishtirish imkoniyatiga ega boʻladi. Kasbiy [[standartlar]] ham yuqoriroq boʻlishi mumkin (garchi rivojlangan [[demokratik]] davlatlarda baʼzan zaif ommaviy axborot vositalari etikasi [[Korrelyasiya|korrelyatsiya]] aniq emasligini koʻrsatadi). Eng muhimi, taʼsirlar va tarixlarning kombinatsiyasi ommaviy axborot vositalarining saylovni qanchalik samarali va adolatli yoritishiga zamin yaratadi. [[Tasvir:Renfe Media Distancia-Andalucía.svg|thumb|250px|Andalusiyadagi mintaqaviy RENFE xizmatlari]] Muayyan mamlakatning media landshaftini tushunish odamlarning ommaviy axborot vositalaridan qanday foydalanishini tushunishni ham oʻz ichiga oladi. Ommaviy axborot vositalarining mavjudligi bilan bir qatorda, odamlarning shaxsiy xohish-istaklari, ish joyi va tartiblari, yangiliklar manbalariga umumiy ishonch, shuningdek, umumiy media savodxonligi kabi boshqa omillar ham mavjud. Rivojlanayotgan dunyodan olingan ikkita qisqa misol odamlarning maʼlumot olish yoʻlida qanday keng farqlar boʻlishi mumkinligini koʻrsatadi. [[Oltoy]] tomonidan [[2010-yilda]] [[Afg'onistonda]] oʻtkazilgan tadqiqot shuni koʻrsatdiki, aholining atigi [[13]] foizi maʼlumot olish uchun bosma nashrlarga murojaat qilgan. Bu past foiz [[savodxonlik]] darajasi va undan foydalanish natijasidir<ref>[https://aceproject.org/ace-en/topics/me/meb/default#_ednref3 "Afghan Media in 2010, A Synthesis, " report by Altai Consulting (funding by USAID), (2010), 101 — 102 ]</ref>. [[2012|2012-yilda]] [[Nigeriya|Nigeriyada]] oʻtkazilgan tadqiqot shuni koʻrsatdiki, radiodan foydalanish [[qishloq]] va [[shahar|shaharlarda]] umuman bir xil boʻlsa-da va har 10 [[respondentdan]] 4 nafari radio tinglashini aytgan. Soʻrovdan bir hafta oldin [[mobil telefonlarida]] shahar aholisi qishloq aholisiga qaraganda bir hafta ichida koʻproq [[televizor]] koʻrgan. Bu farqlar bir mamlakatning ommaviy axborot vositalaridan foydalanish tartibini boshqasidan ajratib turadi va saylovlar vaqtida ommaviy axborot vositalaridan foydalanishga taʼsir qiladi. Saylov kampaniyalari va jarayonlarida elektron yoki bosma ommaviy axborot vositalariga qoʻshimcha ravishda va baʼzi hollarda toʻgʻridan-toʻgʻri shaxsiy muloqot katta ahamiyatga ega boʻlib qolmoqda. Shunga qaramay, bunday holatlarda ham ommaviy axborot vositalari siyosiy axborotni etkazishda muhim rol oʻynaydi. Qishloq jamoalari mustaqil ommaviy axborot vositalaridan toʻgʻridan-toʻgʻri foydalanish imkoniga ega boʻlmagan taqdirda ham, matbuot tomonidan yaratilgan maʼlumotlar baribir umumiy muomalaga kiradi va qaysidir bosqichda qishloq saylovchilariga yetib borishi mumkin. „Axborot posbonlari“ oʻzlari axborot manbai sifatida ommaviy axborot vositalariga tayanishi mumkin va shuning uchun matbuotdan olgan narsalarini yetkazishadi. Shu sababli, ogʻzaki nutq baʼzi hollarda siyosiy maʼlumotlarning bevosita manbai boʻlishi mumkin boʻlsa-da, ommaviy axborot vositalari muomaladagi axborot massasiga muhim hissa qoʻshishi mumkin. Tomoshabinlarni tahlil qilish koʻpincha tezda eskiradi, chunki bugungi media muhitida afzalliklar va kirish juda tez oʻzgarib turadi. Masalan, 2008-yilda AQShdagi Pew tadqiqot markazi tomonidan oʻtkazilgan tadqiqot shuni koʻrsatdiki, bir yil ichida Internet yangiliklari isteʼmoli deyarli ikki baravarga, yaʼni 24 foizdan 40 foizga oshgan.[v] Umumiy yangiliklarni isteʼmol qilish saylov bilan bogʻliq yangiliklar isteʼmoliga aylanmaydi. Misol uchun, 2006-yilda eʼlon qilingan hisobotda global auditoriyaning siyosiy kampaniya reklamalariga munosabati va yaqinligini oʻrganuvchi hisobotda „siyosiy reklama — siyosiy muloqotning eng masxaralangan shakli“ ekanligi aniqlangan<ref>[http://eprints.lse.ac.uk/2540 Margaret Scammell Political advertising: Why is it so boring? (2007 online version), 4-5 accessed August 13, 2012]</ref>. Siyosiy reklamalarning ommabopligi past boʻlishi mumkin boʻlsa-da, odamlar saylov haqida umumiy maʼlumot olish uchun maxsus ommaviy axborot vositalariga murojaat qilishlari haqida koʻrsatmalar mavjud. Ijtimoiy tarmoqlarning saylovchilar tanloviga taʼsiri qizgʻin tadqiqot diqqat markazidagi soʻnggi sohadir. Bir tadqiqot shuni koʻrsatdiki, ijtimoiy tarmoq foydalanuvchilari boʻlgan amerikalik katta yoshlilarning 82 foizidan 51 foizi 2012 yilgi AQSh prezidentligiga nomzodlar haqida koʻproq maʼlumot olish uchun ijtimoiy tarmoqlardan foydalanadi.<ref>[http://www.prnewswire.com/news-releases/get-on-twitter-and-facebook-or-get-out-of-the-race-132939343.html "Get on Twitter and Facebook, or Get Out of the Race; New Digitas Study Finds Six in Ten Social Media Users Expect Candidates to Have a Social Media Presence, " PR Newswire, October 31, 2012]</ref> == Ilmiy izlanishlar == Bu sohada bir qancha magistr va dontarantlar ilmiy ishlar olib bormoqda hususan bugungi kunda, UzJOKU Doktarantura talabasi Otamurodova ilmiy izlanish olib bormoqda va Media landshaft atamasi bo'yicha xalqaro miqyosda bir qancha ilmiy ma'qolalarini e'lon qildi<ref name="oak.uz">{{kitob manbasi |last1=Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Олий аттестация комиссияси Бюллетени |first1=Бюллетени |title=Бюллетень |date=2022 |publisher=© Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Олий аттестация комиссияси, 2022 йил |isbn=2181-5763 |pages=235 |url=https://oak.uz/userfiles/files/2022-2-son.pdf |accessdate=29.08.2022 11:16}}</ref> == Manbalar == {{manbalar}} if44r2xx4b5oc0hiswvs3rl6lo1r5b4 2816825 2816820 2022-08-29T06:19:49Z BaxtiyJahon 75776 /* Ilmiy izlanishlar */ sahifasidagi imlo xatoni to'g'rilladim wikitext text/x-wiki [[Tasvir:Business use of social media in the UK.png|thumb|250px|ijtimoit tarmoq media landshafti]] '''Media landshaft''' — [[1997]]-yilda EJC veb-saytining kichik boʻlimi sifatida boshlangan, ammo yaqinda har bir mamlakat boʻyicha kengaytirilgan maqolalar va qoʻshimcha faktlar bilan maxsus koʻrinishlarga ega boʻldi<ref>[https://www.comminit.com/content/media-landscapes-online-resource Media Landscapes Online Resource]</ref> Medi landshaftni 7 ta qiyosiy kategoryalar asosida oʻrganishimiz mumkun. * cheksiz mazmun, shakl va taqdimot oqimining xilma-xilligi; * [[Integratsiya|integratsiyalashgan]] va [[Konvergensiya|konvergent]] [[media]] sanoati; * ommaviy kommunikatsiyadan tarmoq aloqasiga oʻtish; * integratsiyalashgan tartibga solish modeli; * [[OAV|ommaviy axborot vositalaridan]] koʻproq va yaxshilangan foydalanish uslubi; * [[media]] qabul qiluvchini media foydalanuvchi va media [[hammuallifi]] (media ishlab chiqaruvchisi) bilan almashtirish * odatiy „onlayn“ muloqot uslubi == Mediatizatsiya nazariyasi == Mediatizatsiya nazariyasi ommaviy axborot vositalarining kuchi va taʼsiri haqidagi ijtimoiy nazariyaga barcha xususiyatlarni kiritishga intiladi degan qarash mavjud. Bu ommaviy axborot vositalarining jamiyatning barcha sohalariga (sohalariga) va media foydalanuvchining kundalik hayotiga kirib borishiga qaratilgan tadqiqotlarga eʼtibor qaratish orqali amalga oshiriladi. [[Effekt]] nazariyasining sabablarga urgʻu berishidan farqli oʻlaroq, mediatizatsiya jarayoni sifatida ommaviy axborot vositalariga urgʻu beriladi. Mediatatsiya nazariyasi ommaviy axborot vositalaridan foydalanuvchilarning oʻz dunyosi haqidagi idroki ommaviy axborot vositalarining [[dunyo]], odamlar, [[siyosat]], [[iqtisodiyot]], [[sport]], [[san'at]] va boshqalarning vakillari tomonidan qanday shakllantirilishini tushuntirish usuli sifatida tavsiflanadi. U ommaviy axborot vositalarining oʻzi qanday qilib hayotning bir qismiga aylanishini va ommaviy axborot vositalarining oʻziga xos madaniyat ekanligini tushuntirishga harakat qiladi. Mediatizatsiya nazariyasini yangi media nazariyasi sifatida taʼriflab boʻlmasa-da, uni media nazariyasining boshqa koʻrinishlaridan ajratib turadigan bir qator urgʻularni ochib beradi, yaʼni * jamiyatning bir qismi sifatida ommaviy axborot vositalariga urgʻu beradi (taʼkidlar ommaviy axborot vositalari va jamiyat jamiyatdagi ommaviy axborot vositalariga) * ijtimoiy [[nazariya]] sifatida media nazariyasi; * mediatizatsiya [[globallashuv]] * [[Individuallik|individuallashuv]]va [[Tijorat|tijoratlashuvning]] ijtimoiy jarayonlariga teng keladigan ijtimoiy [[Transformatsiya|transformatsiya jarayoni]] sifatida * ommaviy axborot vositalari kundalik tajriba sifatida. Mediatizatsiya nazariyasi meʼyoriy media nazariyasi raqamli [[media landshaft]]ida oʻzining eviristik qiymatini yoʻqotganligi haqidagi tanqidga sabab boʻladi. Yangi media landshaftida meʼyoriy media nazariyasiga asoslangan media etikasi jurnalistikaga chuqur yoʻnaltirilgan(professional [[jurnalistika]]). [[Jurnalistika]] yangi media [[landshaft]]ining faqat kichik bir qismi boʻlib, u turli jurnalistik boʻlmagan mazmun va shakllarni oʻz ichiga oladi. Yangi media landshafti, shuningdek, [[media-meyker]] yoki [[prodyuser]] (shuningdek, jurnalistika) sifatida media foydalanuvchchilarni ham qamrab oladi. Keyin mediatizatsiya nazariyasi natijasida media etikasi oʻrniga aloqa etikasi meʼyoriy media nazariyasi uchun yanada kengroq asos sifatida koʻrib chiqilishi kerakligi taʼkidlanadi<ref>[https://www.researchgate.net/publication/330309494_The_impact_of_the_digital_media_landscape_on_media_theory_From_effect_theory_to_mediatisation_theory The impact of the digital media landscape on media theory: From effect theory to mediatisation theory]</ref>. == Ommaviy axborot vositalari hamma joyda… == [[Tasvir:Australian Census 2011 demographic map - Australia by SLA - BCP field 7214 Persons Information media and telecommunications Total.svg|left|220px|2011-yilgi aholini roʻyxatga olish natijalariga koʻra, 15 yoshdan oshganlar ommaviy axborot vositalari va telekommunikatsiya sanoati holati hisoblangan, Avstraliya. Xarita statistik mahalliy hudud boʻyicha geografik boʻlinmalarga boʻlingan. Oʻrtacha qiymatdan yuqori va past boʻlinish shkalasiga eʼtibor bering|thumb]] Dunyo boʻylab yuz minglab anʼanaviy (eshittirish va bosma) ommaviy axborot vositalari mavjud. Birgina [[Rossiya]]da [[2010]]-yilda ro‘yxatdan o‘tgan [[Gazeta|gazetalar]] soni [[35 000]] ta, 2004-yilga kelib esa taxminan 10 000 ta [[radio]] va [[televidenie]] stansiyalari mavjud edi<ref>[https://aceproject.org/ace-en/topics/me/meb/default/ The Media landscape today]</ref>. Bundan tashqari, [[Blog|bloglar]], [[Ijtimoiy tarmoq|ijtimoiy media tarmoqlari]] va boshqalar kabi yangi ommaviy axborot vositalari bugungi kunda [[OAV]] nimani anglatishini va unga kim kirishi mumkinligini koʻrsatadigan keng qamrovli oʻlchovni yaratishga bel bogʻlagan. Ommaviy axborot vositalarining xilma-xilligi va yetib borishi asrida biz [[Global muammolar|"global jarayonlarda"]]da — yagona, tabaqalanmagan [[Axborot jamiyati|axborot jamiyatida]] yashayapmiz, deb taxmin qilish oson. Shunga qaramay, odamlarning, xususan, oʻquvchilarning maʼlumotlarga kirishi milliy va submilliy [[Kontekst|kontekstlarga]] qarab juda katta farq qiladi. Butun dunyo boʻylab [[siyosat]] (hozirgi va tarixiy), [[Media savodxonlik|media savodxonligi]], elektr energiyasidan foydalanish, boylik, geografik joylashuv va madaniyat kabi jihatlar milliy darajadagi [[ommaviy axborot vositalari]]ning keng doirasini yaratishga yordam beradi. [[Media landshaft]]ining tabiati koʻp jihatdan ommaviy axborot vositalarining [[Saylov|saylovlarda]] qanday rol oʻynashini aniqlaydi. Bu natijalarga erishish, siyosiy moyillik va siyosiy munozara shartlarini belgilash tendentsiyalari kiradi. Ommaviy axborot vositalarini xaritalash yaʼni [[medialandshaft]] ko‘pchilik saylovda ishtirok etayotgan manfaatdor tomonlar uchun qanday ommaviy axborot vositalari mavjudligi, uning kuchli va zaif tomonlari va undan kim foydalanishi mumkinligini tushunish uchun muhimdir. Muayyan mamlakat uchun ommaviy [[media]] xaritani yaratish boʻyicha puxta mashq mahalliy ommaviy axborot vositalariga qarashdan koʻra koʻproq narsani talab qiladi: u hech boʻlmaganda xalqaro manbalardan keladigan ommaviy axborot vositalarining keng doirasini hisobga olishga harakat qilishi kerak. [[OAV]] mavjudligi va yoritilishini tekshirish ham yetarli emas. Toʻgʻri tahlil qilish, shuningdek, [[mulkchilik]], [[boylik]], [[siyosiy tarix]], qonunchilik bazasi va [[madaniyat]] kabi xususiyatlarning [[media landshaft]] dinamikasiga taʼsirini hisobga olishi kerak. Demokratik [[Demokratik saylovlar, saylov huquqlari va erkinlari standartlari to‘g‘risidagi Konvensiya|saylovlarni]] amalga oshirishda media landshaftining ko‘p qatlamlari va nozik jihatlarini har tomonlama tushunish, ayniqsa, muhim ahamiyatga ega. Media tahlilchilarning fikriga koʻra{{quote|...sog'lom demokratiya gullab-yashnashi uchun to'g'ri va xolis ma'lumotlarga ega bo'lish har qachongidan ham muhimroq. Fuqarolar, ommaviy axborot vositalari va davlat o'rtasida ishonch sharoitlarini yaxshilash hamda boshqaruv kun tartibini amalga oshirish va qo'llab-quvvatlash uchun ushbu kirish juda muhimdir.”}} Media landshaftlariga eng muhim taʼsirlardan biri bu boylik va [[Iqtisodiy erkinlik indeksi|iqtisodiy farovonlikdir]]. Bu ham ommaviy axborot vositalarining [[Egalik huquqi|egalik huquqiga]] ham taʼsir qiladi. Misol uchun, [[Reklama|reklamadan]] daromad olish imkoniyati kam boʻlgan hududda, agar [[moliya]] toʻgʻridan-toʻgʻri tashqi manbalardan, masalan, badavlat shaxslar yoki [[Donor (maʼnolari)|donorlar]] hisobidan taʼminlanmasa, koʻpincha [[mustaqil]] [[mahalliy]] [[ommaviy axborot vositalari]] yetishmaydi. Koʻpincha mustaqil (xususiy) ommaviy axborot vositalari shaharlar atrofida toʻplangan boʻlib, ulardan tashqariga chiqa olmaydi. Garchi bu kamayib borayotgan boʻlsa-da, hali ham dunyoda qishloq joylarida mavjud boʻlgan yagona [[milliy]] ommaviy axborot vositalari [[davlat]] yoki [[hukumat]] ommaviy [[axborot]] vositalaridir. „Raqamli boʻlinish“ atamasi zamonaviy ommaviy axborot vositalaridan foydalanish nuqtai nazaridan aholi oʻrtasidagi tengsizlikni ifodalash uchun yaratilgan. Dunyo boʻylab ommaviy axborot vositalari, eng [[Qashshoqlik|qashshoq]] mamlakatlardan tashqari, tobora koʻproq [[Transmilliy kompaniyalar roʻyxati|transmilliy]] [[media]] kompaniyalari nazorati ostida. Koʻpincha iqtisodiy masalalariga qaramay, transmilliy media kompaniyalariga kirish ham ortib bormoqda. Misol uchun, [[Afg'oniston]]da [[2002|2002-yilgacha]] [[Radioeshittirish|radioeshittirish vositalari]]dan foydalanish davlatga qarashli boʻlgan ommaviy axborot vositalari tarmogʻi bilan cheklangan edi, [[BBC]] va [[Amerika Ovozi]] (VoA) kabi koʻp millatli [[AM radiostansiyalari]] bundan mustasno. Keyingi oʻn yil davomida media landshaft keskin oʻzgardi, mustaqil va [[xususiy]] [[milliy]] [[teleradiokompaniyalar]] gullab-yashnadi. Biroq, milliy ommaviy axborot vositalari hali ham kam boʻlgan hududlarda ham, [[sun'iy yo'ldosh]] orqali koʻpmillatli ommaviy axborot vositalariga kirish turli darajada maʼlumotlarga kirish imkoniyatini rivojlantirdi. Biroq, boylik ommaviy axborot vositalarining mavjudligiga taʼsir qiluvchi yagona omil emas. [[Siyosiy]] va [[madaniy an'analar]] ham muhim hal qiluvchi omil hisoblanadi. Masalan, aksariyat [[Yevropa]] mamlakatlarida radioeshittirishlar [[davlat]] yoki [[jamoat]] [[mulk]]i boʻlishining kuchli anʼanalariga ega. [[Fransiya]] faqat [[1980|1980-yillarda]] xususiy eshittirishni qonuniylashtirgan. Harbiy yoki bir partiyaviy boshqaruv tarixiga ega boʻlgan mamlakatlar ommaviy axborot vositalari ustidan davlat nazorati boʻyicha oʻzlarining anʼanalarini ishlab chiqqan boʻlishi ajablanarli emas. [[1960]] va [[1970|1970-yillarda]] [[Lotin Amerikasida]] xususiy ommaviy axborot vositalari koʻpincha harbiy diktatura bilan bogʻliq edi. Mamlakatdagi ommaviy axborot vositalarining tarixiy konteksti tomoshabinlarning ishonch tendentsiyalariga taʼsir qiladi, bu esa oʻz navbatida tinglovchilarga taʼsir qiladi. Bu maʼlum turdagi ommaviy axborot vositalarining rivojlanishini ragʻbatlantirish yoki toʻxtatish imkoniyatiga ega. [[Media]] muhitining yana bir muhim jihati — bu siyosiy erkinlik va [[So'z erkinligi|soʻz erkinligiga]] hurmat anʼanalari va huquqiy asoslarining mustahkamligidir. Ommaviy axborot vositalari soʻz erkinligi va axborotdan foydalanishning mustahkam [[Konstitutsiyaviy huquq|konstitutsiyaviy]] va qonuniy kafolatlari himoyasi ostida faoliyat yuritishi maʼqul. Masalan, radioeshittirish chastotalarini taqsimlash qanchalik adolatli va shaffof jarayon ekanligi teleradiokompaniyalarning saylov vaqtida oʻz majburiyatlarini qanday bajarishiga sezilarli taʼsir koʻrsatishi mumkin. Xuddi shunday, [[Senzura|senzura]] yoki ommaviy axborot vositalarining jismoniy qoʻrqitish tarixi [[jurnalist|jurnalistlar]] va [[muharrir|muharirlar]] uchun [[saylov]]larni yoritishda doimiy tahdid sifatida paydo boʻlishi mumkin. Xalqaro ommaviy axborot vositalariga kirishga mamlakatning huquqiy siyosati ham katta taʼsir koʻrsatishi mumkin. Masalan, [[Shimoliy Koreya]] [[hukumat]]i xalqaro media sahnasidan deyarli butunlay yakkalanib qolishdan oʻzini asrab qola olmadi. Hozirda ([[2012]]) mamlakatda keng polosali maʼlumotlar tarmogʻi mavjud emas va [[Internet]] [[sun'iy yo'ldosh]] qabul qiluvchilarga oʻta nazorat ostida boʻlgan holatlar yoki hukumat va elita qatlam vakillari foydalanishi uchun ruxsat berilmaydi. [[Iqtisod|Iqtisodiy]] farovon, tarix [[Plyuralizm|plyuralizmi]], [[so'z erkinligi]] va [[mustaqillik]]ka ega boʻlgan mamlakatlar turli xil va barqaror ommaviy axborot vositalarini etishtirish imkoniyatiga ega boʻladi. Kasbiy [[standartlar]] ham yuqoriroq boʻlishi mumkin (garchi rivojlangan [[demokratik]] davlatlarda baʼzan zaif ommaviy axborot vositalari etikasi [[Korrelyasiya|korrelyatsiya]] aniq emasligini koʻrsatadi). Eng muhimi, taʼsirlar va tarixlarning kombinatsiyasi ommaviy axborot vositalarining saylovni qanchalik samarali va adolatli yoritishiga zamin yaratadi. [[Tasvir:Renfe Media Distancia-Andalucía.svg|thumb|250px|Andalusiyadagi mintaqaviy RENFE xizmatlari]] Muayyan mamlakatning media landshaftini tushunish odamlarning ommaviy axborot vositalaridan qanday foydalanishini tushunishni ham oʻz ichiga oladi. Ommaviy axborot vositalarining mavjudligi bilan bir qatorda, odamlarning shaxsiy xohish-istaklari, ish joyi va tartiblari, yangiliklar manbalariga umumiy ishonch, shuningdek, umumiy media savodxonligi kabi boshqa omillar ham mavjud. Rivojlanayotgan dunyodan olingan ikkita qisqa misol odamlarning maʼlumot olish yoʻlida qanday keng farqlar boʻlishi mumkinligini koʻrsatadi. [[Oltoy]] tomonidan [[2010-yilda]] [[Afg'onistonda]] oʻtkazilgan tadqiqot shuni koʻrsatdiki, aholining atigi [[13]] foizi maʼlumot olish uchun bosma nashrlarga murojaat qilgan. Bu past foiz [[savodxonlik]] darajasi va undan foydalanish natijasidir<ref>[https://aceproject.org/ace-en/topics/me/meb/default#_ednref3 "Afghan Media in 2010, A Synthesis, " report by Altai Consulting (funding by USAID), (2010), 101 — 102 ]</ref>. [[2012|2012-yilda]] [[Nigeriya|Nigeriyada]] oʻtkazilgan tadqiqot shuni koʻrsatdiki, radiodan foydalanish [[qishloq]] va [[shahar|shaharlarda]] umuman bir xil boʻlsa-da va har 10 [[respondentdan]] 4 nafari radio tinglashini aytgan. Soʻrovdan bir hafta oldin [[mobil telefonlarida]] shahar aholisi qishloq aholisiga qaraganda bir hafta ichida koʻproq [[televizor]] koʻrgan. Bu farqlar bir mamlakatning ommaviy axborot vositalaridan foydalanish tartibini boshqasidan ajratib turadi va saylovlar vaqtida ommaviy axborot vositalaridan foydalanishga taʼsir qiladi. Saylov kampaniyalari va jarayonlarida elektron yoki bosma ommaviy axborot vositalariga qoʻshimcha ravishda va baʼzi hollarda toʻgʻridan-toʻgʻri shaxsiy muloqot katta ahamiyatga ega boʻlib qolmoqda. Shunga qaramay, bunday holatlarda ham ommaviy axborot vositalari siyosiy axborotni etkazishda muhim rol oʻynaydi. Qishloq jamoalari mustaqil ommaviy axborot vositalaridan toʻgʻridan-toʻgʻri foydalanish imkoniga ega boʻlmagan taqdirda ham, matbuot tomonidan yaratilgan maʼlumotlar baribir umumiy muomalaga kiradi va qaysidir bosqichda qishloq saylovchilariga yetib borishi mumkin. „Axborot posbonlari“ oʻzlari axborot manbai sifatida ommaviy axborot vositalariga tayanishi mumkin va shuning uchun matbuotdan olgan narsalarini yetkazishadi. Shu sababli, ogʻzaki nutq baʼzi hollarda siyosiy maʼlumotlarning bevosita manbai boʻlishi mumkin boʻlsa-da, ommaviy axborot vositalari muomaladagi axborot massasiga muhim hissa qoʻshishi mumkin. Tomoshabinlarni tahlil qilish koʻpincha tezda eskiradi, chunki bugungi media muhitida afzalliklar va kirish juda tez oʻzgarib turadi. Masalan, 2008-yilda AQShdagi Pew tadqiqot markazi tomonidan oʻtkazilgan tadqiqot shuni koʻrsatdiki, bir yil ichida Internet yangiliklari isteʼmoli deyarli ikki baravarga, yaʼni 24 foizdan 40 foizga oshgan.[v] Umumiy yangiliklarni isteʼmol qilish saylov bilan bogʻliq yangiliklar isteʼmoliga aylanmaydi. Misol uchun, 2006-yilda eʼlon qilingan hisobotda global auditoriyaning siyosiy kampaniya reklamalariga munosabati va yaqinligini oʻrganuvchi hisobotda „siyosiy reklama — siyosiy muloqotning eng masxaralangan shakli“ ekanligi aniqlangan<ref>[http://eprints.lse.ac.uk/2540 Margaret Scammell Political advertising: Why is it so boring? (2007 online version), 4-5 accessed August 13, 2012]</ref>. Siyosiy reklamalarning ommabopligi past boʻlishi mumkin boʻlsa-da, odamlar saylov haqida umumiy maʼlumot olish uchun maxsus ommaviy axborot vositalariga murojaat qilishlari haqida koʻrsatmalar mavjud. Ijtimoiy tarmoqlarning saylovchilar tanloviga taʼsiri qizgʻin tadqiqot diqqat markazidagi soʻnggi sohadir. Bir tadqiqot shuni koʻrsatdiki, ijtimoiy tarmoq foydalanuvchilari boʻlgan amerikalik katta yoshlilarning 82 foizidan 51 foizi 2012 yilgi AQSh prezidentligiga nomzodlar haqida koʻproq maʼlumot olish uchun ijtimoiy tarmoqlardan foydalanadi.<ref>[http://www.prnewswire.com/news-releases/get-on-twitter-and-facebook-or-get-out-of-the-race-132939343.html "Get on Twitter and Facebook, or Get Out of the Race; New Digitas Study Finds Six in Ten Social Media Users Expect Candidates to Have a Social Media Presence, " PR Newswire, October 31, 2012]</ref> == Ilmiy izlanishlar == Bu sohada bir qancha magistr va doktarantlar ilmiy ishlar olib bormoqda hususan bugungi kunda, UzJOKU Doktarantura talabasi M.Otamurodova ilmiy izlanish olib bormoqda va Media landshaft atamasi bo'yicha xalqaro miqyosda bir qancha ilmiy ma'qolalarini e'lon qildi<ref name="oak.uz">{{kitob manbasi |last1=Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Олий аттестация комиссияси Бюллетени |first1=Бюллетени |title=Бюллетень |date=2022 |publisher=© Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Олий аттестация комиссияси, 2022 йил |isbn=2181-5763 |pages=235 |url=https://oak.uz/userfiles/files/2022-2-son.pdf |accessdate=29.08.2022 11:16}}</ref> == Manbalar == {{manbalar}} oxw2i8368um75jflv6uhryyaa206yup Musa Qal’a qamali 0 783332 2816755 2813328 2022-08-29T05:52:34Z Laziz Baxtiyorov 56023 „[[:en:Special:Redirect/revision/1088372372|Siege of Musa Qala]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Urush bilgiqutisi|conflict=Musa Qala qamali|qismi=Afg‘onistondagi urush tarixi (2001–2021)|tasvir=<div style="width:240px; background:transparent"> <div style="position:relative; width:240px">[[File:Afghanistan locator map.svg|240px]]<br/><div style="position:absolute;z-index:200; top:{{#expr:(100 * (38.757-32.4433)/ (38.757-29.306) ) round 1}}%; left:{{#expr:(100 * (64.7444-60.069) / (75.126-60.069)) round 1}}%; height:0; width:0; margin:0; padding:0;"> <div style="position:relative; top:-4px; left:-4px; width:8px; text-align:center; z-index:201">[[File:Red pog.svg|8x8px]]</div> <div style="font-size:110%; line-height:110%; position:relative; top:-1.5em; left:0.5em; text-align:left; width:6em; z-index:202;"> <span style="padding:1px;background:none">'''Musa Qala'''</span> </div> </div> </div>|sana=2006-yil 17-iyul - 12-sentabr|yer=[[Helmand viloyati]] [[Afgʻoniston]]|natija=Noma'lum. Har ikki kuch pozitsiyasidan chekingan|tomon1={{flagicon|UK}} [[Buyuk Britaniya]]<br/> {{flagicon|Denmark}} [[Daniya]] <br/> {{flagicon|Afghanistan}} [[Afgʻoniston Islom Respublikasi]] <br/> {{flagicon|Canada}} [[Kanada]] <br/> {{flagicon|USA}} [[AQSh]]|tomon2={{flagicon|Afghanistan|Taliban}} [[Tolibon]]|qomondon1=<b>Jangovar guruh:</b><br/> {{flagicon|UK}} Ed Butler <br/> <b>Garnizon:</b><br/> {{flagicon|UK}} mayor Nick Wight Boycott <br/> {{flagicon|Denmark}} mayor Lars Ulslev Johannesen <br/> {{flagicon|UK}} mayor Adam Jowett|qomondon2=Mulla Abdul Mannan<ref name="Asia Times1">{{cite web |url=http://www.atimes.com/atimes/South_Asia/HL07Df04.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20061208224356/http://atimes.com/atimes/South_Asia/HL07Df04.html |url-status=unfit |archive-date=2006-12-08 |title=Rough justice and blooming poppies |access-date=2008-11-13 |last=Shahzad |first=Syad Saleem |date=2006-12-07 |publisher=[[Asia Times Online]]}}</ref><br/> Mulla Abdul Ghafour, [[:en:Abdul Ghafour (Taliban commander)|en]]|kuch1=<b>Garnizon:</b> 25-170 (ISAF kuchlari)<br/>70-80 (ANP kuchlari) <b>Yordamchi kuchlar:</b><br/> 500 gacha<ref name="BBC1"/>|kuch2=Noma'lum|qurbon1={{flagicon|UK}} 7 qurbon<ref name="Times1">{{cite web |url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/asia/article2240429.ece |title=Pure hell of the siege of Musa Qala |access-date=2008-11-13 |last=Reynolds |first=D.J. |date=2007-08-12 |work=[[The Times]]}}</ref> <br/> {{flagicon|Denmark}} 7 yarador<ref>{{cite web |url=http://avisen.dk/danskere-i-krig-35-dage-i-lortehullet_62389.aspx |title=Danskere i krig: 35 dage i lortehullet |access-date=2008-11-13 |last= Lund |first=Michael |date=2007-10-07 |language=da |publisher=[[Avisen]]}}</ref>|qurbon2=tasdiqlangan qurbonlar soni taxminan 200 nafar}}{{Campaignbox Afgʻonistonda AQSh urushi}}2006-yil 17-iyuldan 12-sentabrga qadar [[Afgʻoniston|Afg'onistonning]] [[Hilmand viloyati|Hilmand viloyatida]] '''Muso Qal'a qamal qilingan edi'''. Xalqaro xavfsizlik kuchlari (ISAF) qoʻshinlari va afgʻon xavfsizlik kuchlarining kichik qismi Musa Qalʼa tumani markazida [[Tolibon]] isyonchilari tomonidan qamalga olinadi. == Muso Qal'adagi vaziyat == Muso Qalʼa (“Muso qalʼasi”)<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/asia/article4333805.ece|sarlavha=Bungs and bungling in Musa Qala: British dreams of building utopia crumble|kirish sanasi=2008-12-12|muallif=Loyd|ism=Anthony|sana=2008-07-15|ish=[[The Times]]}}</ref> — [[Musa Qala tumani|Muso Qalʼa tumanining]] ma'muriy markazi boʻlib, [[Hilmand|Hilmand daryosining]] irmogʻi boʻlgan Muso Qalʻa daryosi boʻyida joylashgan. Uning aholisi 15 000 yoki 20 000<ref name="Telegraph12">{{Veb manbasi|ism=Tom|muallif=Coghlan|url=https://www.telegraph.co.uk/news/main.jhtml?xml=/news/2007/12/09/wafg909.xml|arxivurl=https://web.archive.org/web/20071212203536/http://www.telegraph.co.uk/news/main.jhtml?xml=/news/2007/12/09/wafg909.xml|arxivsana=2007-12-12|sarlavha=Battle for Taliban stronghold intensifies|kirish sanasi=2009-02-12|nashriyot=[[The Daily Telegraph]]|sana=2007-12-12}}</ref><ref name="Fox">{{Veb manbasi|ism=Fisnik|muallif=Abrashi|url=http://www.foxnews.com/printer_friendly_wires/2007Dec15/0,4675,AfghanMusaQala,00.html|sarlavha=Troops Patrol Former Taliban Town|kirish sanasi=2009-02-12|sana=2007-12-15|nashriyot=[[Fox News]]}}</ref> atrofida deb baholanadi. Ular oltita asosiy urugʻga boʻlingan Alizai [[Pushtunlar|pushtun]] qabilasiga mansubdir<ref name="SWJ">{{Veb manbasi|url=http://smallwarsjournal.com/mag/docs-temp/96-donnelly.pdf|sarlavha=Musa Qala: Adapting to the Realities of Modern Counterinsurgency|kirish sanasi=2008-11-11|muallif=Donnelly|ism=Thomas|yil=2008|nashriyot=[[Small Wars Journal]]}}</ref>. Klanlar o'rtasidagi janjal odatiy hodisa. Chunki klanlar kuch va resurslar uchun doimiy raqobatlashadilar<ref name="Burke">{{Veb manbasi|url=https://www.theguardian.com/world/2007/feb/04/afghanistan.jasonburke|sarlavha=Taliban town seizure throws Afghan policy into disarray|kirish sanasi=2009-02-09|muallif=Burke|ism=Jason|muallifhavola=Jason Burke|sana=2007-02-04|nashriyot=[[The Guardian]]}}</ref>. 2001-yilda AQSh boshchiligidagi intervensiya Tolibonni hokimiyatdan siqib chiqarganida mahalliy qabila a'zolari Karzay ma'muriyatini qabul qilishdi va ular Tolibonni o'z hududlarida partizan urushi amaliyotini boshlamaslikka ko'ndirishdi. Xalq qo‘llab-quvvatlashisiz qolgan jangarilar Muso Qal’ani tashlab, yaqin atrofdagi qishloqlarda panoh topishga majbur bo‘ldi. Biroq xalqning hukumatdan sekin-asta hafsalasi pir bo'ldi. 2003-yilda Hilmand viloyati gubernatori Sher Muhammad Oxundzoda isyonchilar boshpanasi bo‘lgan [[Baghran tumani|Bag‘ron tumanidagi]] Axtak qishlog‘ida reyd o‘tkazdi. Natijada 80 kishi halok bo‘lgan, ularning aksariyati tinch aholi vakillari edi. Gubernator marhumlarning qarindoshlariga tovon puli to‘lashga va’da bergan, biroq va’dasini bajarmagan. Qayta qurish va'dalari ham bajarilmadi. Qabila a'zolari mahalliy amaldorlarning poraxo'rligi va o'g'riligidan g'azabga keldi. 2006-yilga kelib, Tolibon Muso Qal'ada o'z ta'sirini qayta tikladi. Buni ular gubernator Oxundzoda va uning qurolli kuchlari tahqirlanishi bilan izohladilar<ref>Giustozzi, p.60</ref>. == ISAF qo'shinlari joylashtirilishi == [[Fayl:Musa_Qala_Police_01.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Musa_Qala_Police_01.jpg/220px-Musa_Qala_Police_01.jpg|right|thumb| "Koko" 2008-yilda Musa Qala politsiyasi boshlig'i. Bir britaniyalik ofitserning so'zlariga ko'ra, "U qo'rqinchli va ajoyib yigit" edi.]] 2006-yilda ISAF mandati Afg‘oniston janubidagi notinch viloyatlar uchun kengaytirildi. Britaniyaning Hilmand bo'linmasi ishchi guruhning maxsus bo'limiga aylandi. Afyun savdosi bilan shug'ullangani va qo'zg'olonchilar bilan aloqasi tufayli inglizlar Oxundzodani o'z lavozimidan chetlashtirishni talab qildilar. Uning o'rnini egallagan muhandis Muhammad Dovud mahalliy qo'llovga ega bo'lmadi. Oxundzada jangarilari faol bo'lmagani sababli Tolibon hokimiyatdagi bo'shliqni to'ldirishga intildi va vaziyat tez orada yomonlashdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.iwpr.net/index.php?apc_state=hen&s=o&o=l=EN&p=arr&s=f&o=342923|sarlavha=Helmand Ex-Governor Joins Karzai Blame Game|kirish sanasi=2009-03-16|muallif=Dayee|ism=Mohammad Ilyas|sana=2008-02-26|nashriyot=[[Institute for War and Peace Reporting|IWPR]]}}</ref><ref>Giustozzi, p.63</ref>. 18-may kuni Muso Qal’adagi [[Afgʻoniston milliy politsiyasi|Afg‘oniston milliy politsiyasi]] qo‘zg‘olonchilar hujumiga uchradi. 20 nafar politsiyachi halok bo‘ldi<ref>Bishop, p.52</ref>. Britaniyaning Pathfinder platoni vazvodi politsiyaga yordam berish uchun besh kun davomida Muso Qal'aga joylashtirildi va amerika birligi guruhi bilan almashtirildi. 14-iyun kuni ularga Muso Qal’aga qaytish buyurildi. Mayor Nik Uayt-Boykot qo'mondonligidagi 25 kishilik Pathfinder vzvodi birinchi navbatda mobil [[razvedka]] bo'linmasi edi. Shuning uchun garnizon vazifalarini bajarish ularga mos emas edi. Biroq, jangovar guruhning resurslari allaqachon deyarli tugagan va boshqa bo'linmalar ham mavjud emas edi. Musa Qal'a tumani markazi 10 metrlik devor bilan o'ralgan sement va loydan qurilgan binolardan iborat edi. Ma'muriy binolar shahar o'rtasida joylashgan bo'lib, ular mahalliy politsiya shtab-kvartirasi, qamoqxona va amerikaliklar tomonidan qurilgan klinika edi. Pathfinderlar majmua markazidagi binoni egallab olishdi va uchta sangarni (mustahkamlangan ustunlar) o'rnatdilar. Ulardan biri o'zlari joylashgan binoning tomiga, biri sharqqa, bozor tomonga qaragan, ikkinchisi esa majmua devorlari tashqarisidagi binoga o'rnatildi. Eng baland bino qamoqxona bo'lib, tez orada uning tomiga guruh tomonidan o'rnatilgan pulemyot "Alamo" laqabini oldi<ref>Bishop, p.153</ref>. Afg‘oniston milliy politsiyasining (ANP) 80 kishilik otryadi tuman markazini boshqargan. Mahalliy aholi ularni o'g'rilik va [[Pedofiliya|pedofiliyada]] ayblab, ulardan nafratlangan. Ularning Abdul Vulli ismli lideri inglizlar va Tolibonga "Koko" nomi bilan tanish edi. U Afg‘onistondagi 30 yillik urush faxriysi, sobiq Tolibon bo‘lib, isyonchilar bilan muntazam aloqada bo‘lgan va ularning harakatlari haqida ko'p ma’lumotga ega edi<ref>Bishop, p.154</ref>. Inglizlarning ta'kidlashicha, Muso qal'a politsiyasi intizomsiz va o'z vazifalarini bajarishda sust edi<ref>Bishop, p.158</ref>, lekin ular isyonchilarga qarshi kurashishga ham tayyor edilar<ref>Bishop, p.53 and p.158</ref>. Pathfinders kelganidan ikki hafta o'tgach, Amerika konvoyi yaqin atrofdagi yashil zonada pistirmaga uchradi va bir nechta transport vositalarini yo'qotdi. Amerikaliklar bu hujumga B-1 bombardimonchi samolyoti havo hujumi va AH-64 Apache vertolyotlarining hujumlari bilan javob qaytarishdi. Bu voqeadan so‘ng Muso Qal’a aholisi qochib keta boshladi. Britaniya razvedkasi Tolibon tuman markazini o‘rab olganini taxmin qildi. Ertasi kuni koalitsiya samolyotlari shahar ustidan past parvozlarni amalga oshirdi va bazaga o'q uzilgan bo'lsa-da, hech qanday hujum sodir bo'lmadi. Pathfindersga 6 ta vzvod, B kompaniyasi, 3 PARA (Gvardiya parashyut vzvodlari) qo'shildi va ular shahar bo'ylab patrul qila boshlashdi. 1-iyulga kelib, aholi asta-sekin uylariga qayta boshladi<ref>Bishop, p.156</ref>. 6-iyul kuni Pathfinders G vzvodi va 7 RHA bilan almashtirilishi rejalashtirilgan edi. Ushbu guruhlar yashil zona orqali Musa Qalaga borishlari kerak edi. Pathfinders marshrut xavfsizligini ta'minlash uchun Land Rover WIMIKda ANP kontingentini kuzatib borishdi. Ular isyonchilar tomonidan o'qqa tutilganda politsiyachilar dushmanlar bilan jang qilish uchun saflarini buzishdi. Ertasi kungi urinish ham muvaffaqiyatsizlikka uchraganidan so'ng gvardiya desantchilari ishga tushirildi. Maydonga I Batareyadan 20 o'qchi, 7 RHA, 15 muhandis, 5 Daniya va 10 ANA askaridan iborat aralash kuch kiritildi. Muhandislar bazaning mudofaasini mahalliy materiallar bilan mustahkamlashga kirishdilar<ref>Bishop, p.159</ref>. == Qamal ostida == {| class="toccolours" cellspacing="5" style="float: right; margin-left: 1em; margin-right: 2em; font-size: 85%; background:#c6dbf7; width:25em; max-width: 40%;" | style="text-align: left;" |“Jangchilarning aksariyati haqiqiy toliblar emas edi. Chet eldan kelganlar ham bor edi. Ko‘pchilik hukumatdan, uning talon-tarojligi va korrupsiyasidan g‘azablangan mahalliy erkaklar bo‘lib, ularni masjidlardagi voizlar chet elliklarga qarshi kurashishga undashdi”. |- | style="text-align: left;" | Vakil Hoji Muhammad Naim. Muso Qala oqsoqoli<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/article617310.ece|sarlavha=After the fighting and dying, the Taleban return as British depart|kirish sanasi=2009-02-11|muallif=Loyn|ism=Anthony|sana=2006-10-30|ish=The Times}}</ref>. |} 17-iyul kuni soat birlarda inglizlar tungi ko‘rish moslamalari yordamida tuman markaziga yaqinlashib kelayotgan bir nechta shubhali holatlarni kuzatishdi. Oradan ko‘p o‘tmay, Tolibon to‘rt-besh marotaba o‘q uzdi, keyin kichik qurollardan o‘q uzildi. Pathfinders guruhi ushbu holatga SA-80 miltiqlari, pulemyotlar va 51 mm minomyotlar bilan javob qaytarishdi. Uayt-Boykot bir guruh isyonchilar boshpana topgan yaqin atrofdagi binoga artilleriyadan zarba berishni buyurdi. Tasodif tufayli masjid binosi zarbadan katta zarar ko'rdi va ko'p sonli Tolibon halok bo'ldi. Politsiya boshlig'i "Koko" Tolibon yuk mashinalari yaqin atrofdagi vodiy bo'ylab harakatlanayotgani haqida xabar bergach, garnizon havo hujumi chaqirib, ulardan birini yo'q qildi. Keyinroq ikki qo‘zg‘olonchi baza tomon sudralib ketayotganida pulemyotdan o‘qqa tutildi. Britaniya razvedkasi Tolibon katta yo'qotishlarga uchraganini taxmin qildi va ertasi kuni taqdim etilgan hisobotda Uayt-Boykot "burni qonli" bo'lganiga umid qilayotganini bildirdi. Ushbu yo'qotishlar toliblarning 19-iyulga o‘tar kechasi qayta to‘planib, tuman markaziga tomon harakatlanishiga to‘sqinlik qilmadi. Himoyachilar artilleriya guruhlarini yordamga chaqirdi va bir nechta samolyotlar osmondan isyonchilar hujumini qaytardi. Shundan so'ng, ular har oqshom kichik hujumlar uchun qaytib kelishdi. Bu vaqtga kelib Pathfinders dalada olti hafta qolishdi. Natijada, ularda charchoq alomatlari paydo bo'la boshladi. Shu bilan birga ularning jihozlari og'ir sharoitlarda doimiy foydalanish natijasida eskirib ketmoqda edi. Ular MOWAG Eagle zirhli mashinalari bilan jihozlangan 140 kishilik Daniya razvedka otryadi tomonidan ozod qilinishi kerak edi. Daniya kuchlari ingliz signallari bo'yicha mutaxassislar hamrohligida 21-iyul kuni Kamp Bastionni tark etishdi. G‘arbdan Muso Qal’aga yaqinlashayotganda, Pathfinders Tolibon guruhlari ularni pistirmaga tushirish uchun qayta to‘planayotganini kuzatishdi. Harrier GR7 isyonchilarga qarshi yo‘naltirildi va bir nechtasi o‘ldirildi<ref>Bishop, p.162</ref>. Tolibon yo‘lni bochkalar bilan to‘sib, Daniya kolonnasiga uch tomondan pulemyot va avtomatlar bilan hujum qildi. Bir zirhli mashina minaga uchrab vayron bo‘lib, uning uch ekipaj a’zosi yaralanganida kolonna to‘xtab qoldi. B-1 bombardimonchi samolyoti Tolibon pozitsiyalariga havo hujumini uyushtirgandan so‘ng cho‘lga chekindi. Garnizonda oziq-ovqat va suv tugab, askarlar echki sutini ichishga majbur bo'ldi. O'q-dorilar zahirasi ham tugaydi va tungi ko'rish qurilmalari uchun batareyalar ham yo'q edi. Tolibon 24-iyul kuni tuman markaziga eng yirik hujumni uyushtirish uchun 300 nafar jangari bazaning har tomonidan o'rab olishdi. Hujum RPG zarbasi bilan boshlandi. Natijada sangarlardan biri vayron bo'lib, Daniya askari majmua tashqarisiga otilib ketdi. Pathfinders harbiy xizmatchisi Mark Uilson eski karavotdan foydalanib, qo'shma devorga ko'tarildi va jarohatlangan Daniya askariga dushman xavfsiz joyga o'tishi uchun yordam berdi. Ushbu xizmati uchun u keyinchalik Harbiy xoch bilan taqdirlandi<ref name="Bishop164">Bishop, p.164</ref>. Havo yordami yetib kelishi uchun 90 daqiqa vaqt kerak bo'ldi. Bu vaqt davomida baza uzluksiz o'qqa tutildi. Agar Daniya kolonnasi Tolibonning Now Zaddan kelayotgan qo'shimcha kuchlarini to'xtatib qolmaganida, vaziyat yanada og'irroq bo'lar edi. 26-iyul kuni koalitsiya samolyotlari Tolibonning ma'lum pozitsiyalariga oltita 1000 funtli bomba tashlaganidan so'ng, yordam kuchlari nihoyat Muso Qal'aga bostirib kirish imkoniga ega bo'lishdi. ANP qo‘riqchisi tomonidan tasodifan otib qo'yilgan Pathfinder serjantidan tashqari qurbonlar bo'lmadi<ref name="Bishop164" />. Daniyalik zobit mayor Lars Ulslev Yoxannesen Musa Qala tumani markazida qo'mondonlikni o'z qo'liga oldi. 27-iyul kuni havo hujumi natijasida bazaga tutash masjidning xatoli tufayli vayron qilinishi politsiya boshlig‘i va shahar oqsoqollarini g‘azablantiradi. Yoxannesen sho‘ro chaqirib, masjidni koalitsiyalar hisobidan qayta qurishga va’da berishi kerak edi. Aholini shahardan evakuatsiya qilish kerakmi, degan savolga Yoxannesen qolish kerak, deb javob berdi. Ammo keyingi kunlarda aholi asta-sekin uylarini tashlab, Tolibon va koalitsiya o'rtasidagi jang maydoni vazifasini bajarayotgan hududni tark etdi. == Naxod operatsiyasi == Pathfindersni evakuatsiya qilish hali ham inglizlar uchun ustuvor vazifa edi. “Naxod operatsiyasi” nomini olgan dastlabki urinish 1-avgust kuni amalga oshirildi, biroq muvaffaqiyatsiz yakunlandi. D eskadron otliq polkining patrulidan iborat yordam kuchlari shahar chetida pistirmaga uchradi. Spartan quroli yo'l chetiga o'rnatilgan bomba portlashi natijasida vayron bo'ldi, patrul qo'mondoni kapitan Aleks Eida va ikki askar, kichik leytenant Ralf Jonson va Lens-kapral Ross Nikolls halok bo'ldi. Ularni qutqarish uchun kelgan Scimitar bir nechta RPG zarbalari natijasida vayron bo'ldi va uning ekipajini evakuatsiya qilish ehtiyoji tug'ildi. Ekipaj qo'mondoni kapral Mik Flinn omon qolganlar uchun javobgarlikni o'z zimmasiga oldi. Lens-efektor Endryu Radford jarohatlangan hamkasbini qutqarayotganida o'qqa tutildi. O'z harakatlari uchun ular keyinchalik mos ravishda Harbiy xoch va Jasoratli xoch bilan taqdirlandilar. Keyinroq jasadlarni olish va har qanday harbiy jihozlarni yo‘q qilish uchun Britaniya desantchilaridan iborat bir kompaniya havo orqali hududga safarbar qilindi<ref>Bishop, p.166</ref>. Britaniyaliklar Naxod operatsiyasi muvaffaqiyatsizligidan bir qancha saboqlar oldilar. An'anaviy uzoq masofali zirhli razvedka bo'linmalari rolida ishlaydigan otliq qo'shinlari Qandahordagi shtab-kvartirasida edi. Ularning vaziyatdan xabardorligi va noaniq buyruqlari muvaffaqiyatsizlikka olib keldi. Natijada, ular jangovar guruhga o'tkazildi va aholi punktlarida piyoda qo'shinlar yordamisiz zirhli qismlarni joylashtirish g'oyasidan voz kechildi<ref>Fergusson, p.244-245</ref>. Holat, shuningdek, Tolibon Muso Qal'a atrofidagi hududni qattiq nazorat qilayotganini va to'liq jangovar guruh operatsiyasidan boshqa hech narsa garnizonni ozod qila olmasligini ko'rsatdi. == Ilon chaqishi operatsiyasi == Ishchi kuchi tanqisligiga javoban qirollik Irlandiya polkidan ikkita [[vzvod]] va minomyot bo'limi va deyarli barcha ko'ngillilar Afg'onistonga yuborildi. Vzvod va minomyot qo'shinlari [[Sommedagi jang|Sommeda]] Pathfinders o'rnini egallashi kerak edi. ''Mar Chichel'' ([[Pushtu tili|pashtu]] tilida ilon chaqishi) nomini olgan operatsiya koalitsiya tomonidan Hilmandda 500 askar ishtirokida amalga oshirilgan va 6-avgustda boshlangan eng yirik operatsiya edi<ref name="Times2">{{Veb manbasi|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/asia/article650967.ece|sarlavha=Pathfinders on a four-day mission fight off eight-week Taleban siege|kirish sanasi=2008-11-13|muallif=Albone|ism=Tim|sana=2006-09-27|ish=[[The Times]]}}</ref>. Birinchi harakatda qirollik Irlandiya bo'linmalari va desantchilar otryadi 3 PARA B va C kompaniyalari uchun Musa Qal'aning g'arbiy tomoniga qo'nish zonasini ta'minladi. Keyin 300 kishi avtomat nayzalarini o'rnatib, oldinga siljishdi. Shu bilan birga, LAV III zirhli transport vositalaridagi Kanada bo'linmasi yashil hududni yorib o'tdi va Daniya qo'shinlari bilan bog'lanishda yordam berdi. Keyin Pathfinders sakkiz hafta bo'lgan Muso Qal'adan chiqib ketishga muvaffaq bo'ldi. O'tgan haftalardan uch haftasi doimiy hujum ostida o'tgan edi<ref name="Times2" />. Tolibon guruhlari B-1 tomonidan kuchli bombardimon qilinganidan so'ng chekingan edi va operatsiyaga faqat vaqti-vaqti bilan kichik qarshilik ko'rsatildi. Biroq Britaniya ta'minot karvoni chiqib ketayotganda kuchli o'qqa tutildi. Qirollik logistik korpusining oddiy askari Andrew Cutts halok bo'ldi. Oksfordshir sudyasi tomonidan o'tkazilgan surishtiruv, Andrew Cutts, ehtimol, Britaniya pozitsiyalaridan "do'stlarga o't ochish " qurboni bo'lgan degan xulosaga keldi<ref>{{Veb manbasi|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/england/nottinghamshire/7208862.stm|sarlavha=Soldier killed by friendly fire|kirish sanasi=2008-11-13|sana=2008-01-28|nashriyot=[[BBC]]}}</ref>. == Qamal yangilanishi == Tolibon hujumlari oʻz arsenalidagi barcha qurollardan, jumladan, pulemyotlar, RPGlar, minomyotlar va Xitoyda ishlab chiqarilgan 107 mm kalibrli raketalardan foydalangan holda qaytadan boshlandi. 140 Daniya askari va 38 Qirollik Irlandiya Reynjersidan iborat koalitsiya kuchlari tuman markaziga kiritildi. Griffinlar nomi bilan tanilgan Daniya eskadroni bazaning sangarlariga o'rnatilgan 50 kalibrli sakkizta og'ir pulemyotga ega bo'lib, ularga har tomonlama qulay pozitsiyani ta'minlardi. Zirhli mashinalar uchun rampalar qurib, qo'shma devorlar ustidan ham o'q uzishlari mumkin edi. Qirollik Irlandiya korpusining ikkita 81 millimetrli minomyotlari va koalitsiya havo yordamini hisobga olganda Tolibonni ushlab turish uchun kuchlar yetarli edi. Minomyotlar yaqin atrofdagi binolarni boshpana qilgan isyonchilarni siqib chiqarishda samarali bo'ldi<ref>Bishop, p. 229</ref>. [[Fayl:B-1_Afghanistan_December_08.JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/B-1_Afghanistan_December_08.JPG/220px-B-1_Afghanistan_December_08.JPG|left|thumb| Afg'oniston ustida uchayotgan B-1]] 12-avgust kuni mayor Yoxannesen garnizonga o'zlarining ochiq pozitsiyalarini evakuatsiya qilishlarini e'lon qildi. 1-avgust kuni ISAF qo'mondonlikni o'z zimmasiga olgan britaniyalik general Devid Richards "vzvod uyi" strategiyasidan noroziligini bildirgan edi. Biroq mahalliy hokimiyat Muso Qal’aning Tolibon qo‘liga o‘tishidan cho‘chigan va Hilmand gubernatori Afg‘oniston bosh vaziriga murojaat qilgan. Siyosiy bosim ostida ISAFning mavjudligi muddati uzaytirildi. ISAF garnizoni arosatda qoldi. Ularning halok bo'lganlarni evakuatsiya qilish vertolyotlari uchun xavf tug'dirishi mumkin bo'lgan shahardagi koalitsiya patrullarini cheklagani tuman markazi butunlay Tolibon nazorati ostiga o'tib ketishini anglatardi<ref>Bishop, p. 235</ref>. To'rt haftadan so'ng Griffinlar Muso Qal'adan olib ketildi. Ular qirollik Irlandiya polkining Barossa vzvodi bilan almashtirildi va bu yerga mayor Adam Jowett boshchiligidagi 3 PARA xodimlaridan tuzilgan maxsus kampaniya shtab-kvartirasi joylashtirildi. Ishchi guruhlarning jangovar tartibida yangi bo'linma E harfini oldi va shu tariqa "Oson kompaniya" nomini oldi. Daniyaliklar "Koko" va uning isyonchilar bilan aloqalariga shubha bilan qarashdi. Shuning uchun doimiy politsiya kuchlari o'rniga Shimoliy Afg'onistondan kelgan mahalliy aholi bilan qabilaviy aloqadan xoli yetmishta pashtun bo'lmagan zobitlar tayinlandi. Bu esa Afg'onistonda sodiqlik masalasida shubha uyg'otdi.<ref>Bishop, p. 238</ref>. 500 dan ortiq askar ishtirokidagi “Atomi operatsiyasi” 25-avgust kuni Muso Qal’a politsiya kuchlarini kuchaytirish maqsadida o‘tkazildi<ref name="BBC1">{{Veb manbasi|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/5287032.stm|sarlavha=UK troops reinforce Afghan town|kirish sanasi=2009-02-06|sana=2006-09-25|nashriyot=[[BBC]]}}</ref>. Griffinlarning ketishi baza mudofaasi zaiflashishiga olib keldi. Chunki Easy Company atigi ikkita 50 kalibrli pulemyot va to'qqizta 7,62 × 51 mm kalibrli NATO GPMGlariga ega edi. Tolibon koalitsiyaning jangovar qudrati pasayib ketganidan xabar topgach tuman markaziga qarshi hujumlarini boshladi. Bir necha marta qo'zg'olonchilar qo'shma devorlarga osilib chiqishdi va [[Granata|qo'l granatalari]] uloqtirishga harakat qilishdi. 26-avgust kuni isyonchi guruh, keyinchalik 150 nafarga yetgan deb taxmin qilingan, tuman markaziga ommaviy hujum uyushtirdi. Hujum A-10 samolyotining havo mujdofaasidan so'ng to'xtadi, ammo ertasi kuni soat tonggi 4:55 da qayta boshlanib, 7:00gacha davom etdi. Otishma paytida Lens-efektor Jon Xetherington, shuningdek, bir necha toliblar o'ldirildi. Ularning jasadlari ko'chalarda qolib ketdi. So'zsiz kelishuvga ko'ra, isyonchilarga ularni olib chiqishga ruxsat berildi. O'sha vaqtga kelib, Tolibonning frontal hujumlari katta yo'qotish bilan barbod bo'ldi. Ularning ta'minot liniyalari cho'lda Mobil Operatsiyalar Guruhlarida faoliyat yuritgan D eskadron HCR tomonidan uzib qo'yildi. Bir muddat qo‘zg‘olonchilar minomyot va raketalar bilan uzoq masofadan zarba berib, orqaga qaytishga majbur bo‘lishdi. 1-sentabr kuni minomyot hujumidan birida Reynjer Anare Drayva o'ldirildi va qirollik Irlandiya polkining kaprali Pol Myurxed qattiq jarohati tufayli keyinroq vafot etdi<ref>Bishop, pp. 243–244</ref>. 2-sentabr kuni yana oltita britaniyalik askar yaralandi. Uch kundan keyin Tolibon yana bazaga bostirib kirishga urindi, biroq himoyachilar Harriers va A-10 samolyotlarining havo yordami bilan hujumni qaytarishdi<ref>Bishop, p. 251</ref>. 6-sentabr kuni kasevak Chinook ikki yarador askarni evakuatsiya qilish uchun Musa Qal’aga uchdi. Biroq Tolibonlar bunday harakatni kutishgan va vertolyotga qarata o‘t ochib, uni orqaga qaytishga majbur qilgan. Kamp Bastionga qaytib kelgan ekipaj samolyotlari to'rtta zarbaga uchraganini, ulardan biri rotor pichog'ini deyarli uzib qo'yganini aniqladi. O'sha kuni kechqurun Muso Qal'aga yana bir kazevak missiyasi yuborildi. Bu safar uni Apachi, A-10 va AC-130 Spectre qurolli kuchlari kuzatib bordi. Bu holat Tolibonni harakatsizlatirib, Chinookga o'z missiyasini bajarishga imkon berdi<ref>Bishop, p. 250</ref>. == Musa Qala shartnomasi == {| class="toccolours" cellspacing="5" style="float: right; margin-left: 1em; margin-right: 2em; font-size: 85%; background:#c6dbf7; width:25em; max-width: 40%;" | style="text-align: left;" |" <nowiki>[...]</nowiki> kasbiy, shaxsiy va ma'naviy jihatdan men o'z qo'shinlarimni tizimisiz bunday doimiy xavf ostida ushlab turolmasdim." |- | style="text-align: left;" | Brigada rahbari Ed Butler<ref name="Bishop254">Bishop, p.254</ref> |} Samarali mudofaaga qaramay, Easy Companyning ahvoli yomonlashishda davom etdi. 40 kun ichida ular 100 dan ortiq hujumni qaytardilar<ref name="Bishop254">Bishop, p.254</ref>. Ular uchun vaqtlarida faqatgina oltita ta'minot parvozi amalga oshirildi va tez orada o'q-dorilar zahirasi kamayib keta boshladi. 8-sentabrga kelib, minomyotchilar jamoasining Minimi qurollari uchun 81 mm kalibrli o'q dorilar zahirasi tugagach, Daniyaliklar qodlirib ketgan 5.56 mm kalibrli o'qlardan foydalana boshladi. Shu bilan birga, Britaniya qo'mondonligida bahslar davom etdi. Brigada rahbari Butler Muso qal'adan tezda chiqib ketish tarafdori edi. Chunki uning fikricha, koalitsiyaning mavjudligi chidab bo'lmas javobgarlikni keltirib chiqaradi. Razvedka ma'lumotlariga ko'ra, Tolibon bazaning mustahkamligi vertolyotlar ta'minotiga bog'liqligini aniqlagan va ulardan bittasini yo'q qilishga urinib ko'rishgan. Shu bilan ular ruhiy g'alabasiga erishgan. Bunday voqea afg'on missiyasi haqida Britaniya jamoatchilik fikriga ham salbiy ta'sir ko'rsatdi. Butler Afg'onistonga tashrif buyurgan Britaniya armiyasi Bosh shtabining yangi boshlig'i ser Richard Dannattga va Doimiy qo'shma shtabga o'z qarashlarini oshkor qildi. Shunga ko'ra, 8-sentabr kuni Easy Company ularni moliyalashtirish to'xtatilishi haqida xabar oldi. Ammo bu reja general Richardsning qattiq qarshiliklariga uchradi. U so'zsiz chekinish qo'zg'olonchilar tomonidan XIX asrda Qandahor yaqinida Britaniya brigadasi afg'on kuchlari tomonidan mag'lubiyatga uchragan Mayvand jangi bilan taqqoslanadigan tarixiy muvaffaqiyatsizlik sifatida talqin qilinishini tushundi. Hilmand aholisi britaniyaliklarni ishonchsiz deb hisoblar va ular Tolibonni qo'llab-quvvatlashga tayyor edilar<ref>Bishop, p.255</ref>. Richards [[Birlashgan Qirollik bosh vaziri|bosh vazirning]] tashqi siyosat va mudofaa bo'yicha maslahatchisi ser Nayjel Sheynvald va mudofaa shtabi boshlig'i ser Jok Stirrupdan yordam olishga harakat qildi. Muso Qal'aning tashlab ketilishini falokat deb bilgan afg'on hukumati ham bu qarorga qarshi chiqdi. Oxir-oqibat, qamal sabab paydo bo'lgan qiyinchiliklarni tugatishni istagan Muso Qal'a aholisining o'zi muammoni hal qildi. Janglarda shahar markazining katta qismi vayron boʻlgan. Mavjud holat aholining koʻp qismi yaqin atrofdagi qishloqlarga qochib, ularning savdo qilishlariga, hosilni yigʻish yoki bolalarini maktabga yuborishlariga toʻsqinlik qilgan. 26-avgust kuni bozorda sodir bo‘lgan otishmada ayol va uning bolasi halok bo‘ldi. Shahar oqsoqollari ularning azoblanishida Tolibon va koalitsiyani birdek aybladi. Avvaliga ular qo‘zg‘olonchilarga murojaat qilib, faqat muzokaralargina boshi berk ko‘chadan olib chiqishi mumkinligiga ishontirishga harakat qilishdi. Tuman markazini zabt etishga bo‘lgan muvaffaqiyatsiz urinishlarda og‘ir jabr ko‘rgan Tolibon ham bunga darrov rozi bo‘ldi. Keyin oqsoqollar o'zlarining takliflarini gubernator Dovudga oshkor qilishdi. U esa ushbu taklifni 12-sentabr kuni brigada rahbari Butlerga yetkazdi. Qo'zg'olonchilar kelishuvni qabul qilishga tayyorliklari tasdiqlanganidan so'ng 21:41da kuchga kirgan otashkesim o'rnatishni buyurdi<ref>Bishop, p.257</ref>. Ertasi kuni 60 nafar oqsoqollardan iborat delegatsiya mayor Adam Jovett bilan vaziyatni muhokama qilish maqsadida tuman markaziga tashrif buyurdi. Tashrif Jovettni ularning rejasi jiddiy ekanligiga ishontirdi va tushdan keyin Muso Qal'aning g'arbidagi cho'lda kengash bo'lib o'tdi. Britaniyaliklardan brigada rahbari Butler va Tashqi ishlar vazirligi vakili ishtirok etdi. Oqsoqollarga qora kiyingan, Butler Tolibon deb ta'riflagan, ammo muhokamada qatnashmagan erkaklar hamrohlik qilishgan. General Richards, agar sulh bir oy davom etsa, ikkala tomon ham chekinib, shahar ustidan nazoratni aholiga topshirishi mumkinligini ta'kidladi. Oqsoqollar rozi bo'lishib, garnizonni oziq-ovqat va suv bilan ta'minlashga va'da berishdi<ref>Bishop, p.259</ref>. Avvaliga Easy Company sulhga ishonmadi va mudofaalarini mustahkamlashda davom etdilar. Ammo Muso Qal'ada tinchlik hukm surdi. Bu esa aholiga normal hayotga qaytish imkonini berdi. Muso qal’ani oqsoqollarga topshirish uchun hokim Dovud tomonidan tuzilgan 14 banddan iborat reja bosqichma-bosqich amalga oshirildi. Ushbu rejaga ko'ra<nowiki/>[[Afgʻoniston davlat bayrogʻi|, Afg'oniston bayrog'i]] tuman markazida hilpirab turishda davom etadi. Oqsoqollar esa mahalliy politsiya kuchlarini tuzish uchun 60 nafar oila a'zolarini tanlab, qayta qurish va rivojlantirish loyihalarini davom ettirishga ruxsat berishadi<ref>Bishop, p.260</ref><ref name="NYT1">{{Veb manbasi|url=https://www.nytimes.com/2006/12/02/world/asia/02afghan.html|sarlavha=Taliban Truce in District of Afghanistan Sets Off Debate|kirish sanasi=2008-11-13|muallif=Gall|ism=Carlotta|muallifhavola=Carlotta Gall|sana=2006-11-29|ish=[[The New York Times]]}}</ref>. 13-oktabr kuni Muso Qal'adan Easy Companyning olib chiqilishi bo'lib o'tdi. Shu vaqtga qadar Helmand ishchi guruhi 3 ta qo'mondon brigadasi tomonidan qabul qilindi va Ed Butler o'rniga brigadir Jerri Tomas keldi. Chiqib ketish xavfsizligini ta'minlash maqsadida yangi kelgan komandolar uchun Omer operatsiyasi deb nomlangan birinchi keng ko'lamli hujum operatsiyasi bo'ldi<ref>Southby-Tailyour, p. 60</ref>. Oqsoqollar bilan kelishuvga ko'ra, Easy Company afg'on yuk mashinalarida evakuatsiya qilinishi kerak edi. Ular uchun oqsoqollar xavfsiz o'tishni kafolatlashga va'da berishdi, har bir yuk mashinasiga oqsoqollar chiqishdi. Operatsiya o'q uzilmasdan muammosiz o'tdi va konvoy cho'lda 42-komando a'zolari bilan xavfsiz uchrashishga muvaffaq bo'ldi. Oqsoqollar mayor Jovett va polkovnik Mett Xolms, 42-Commando qo'mondoni, bilan so'nggi kengash o'tkazdilar. Ularga hamkorlik uchun minnatdorchilik bildirildi va koalitsiyaning Muso Qal'adagi doimiy mavjudligi nihoyasiga yetdi<ref>Southby-Tailyour, p. 61</ref>. == Reaksiyalar va oqibatlar == Kelishuv nafaqat Afg'onistonda, balki koalitsiya rahbariyati orasida ham jiddiy tanqidlarga sabab bo'ldi. Amalga oshirilgan kelishuv ba'zan isyonchilarga katta yon berish sifatida qaraldi. Parlament a'zosi va 1990-yillarda Tolibonga qarshi kurashgan [[Shimoliy ittifoq|Afg'oniston Shimoliy Alyansining]] sobiq a'zosi [[Sayid Mustafo Kazemi]] bu rejani "mamlakatni vayron qilish modeli" deb atadi<ref name="NYT1">{{Veb manbasi|url=https://www.nytimes.com/2006/12/02/world/asia/02afghan.html|sarlavha=Taliban Truce in District of Afghanistan Sets Off Debate|kirish sanasi=2008-11-13|muallif=Gall|ism=Carlotta|muallifhavola=Carlotta Gall|sana=2006-11-29|ish=[[The New York Times]]}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFGallWafa,_Abdul_Waheed2006">[[Karlotta Gall|Gall, Carlotta]]; Wafa, Abdul Waheed (2006-11-29). [https://www.nytimes.com/2006/12/02/world/asia/02afghan.html "Taliban Truce in District of Afghanistan Sets Off Debate"]. ''[[The New York Times]]''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2008-11-13</span></span>.</cite></ref>. Parlamentning yana bir a'zosi Noorulhaq Olemi kelishuvni hukumatni zaiflashtirib, an'anaviy qabila rahbariyatini kuchaytirish, Afg'onistondagi demokratik institutlar ta'sirini cheklash deb tanqid qildi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2006/11/19/AR2006111901254_pf.html|sarlavha=In Afghanistan's South, Mixed Signals for Help|kirish sanasi=2008-11-13|muallif=Constable|ism=Pamela|sana=2006-11-20|ish=[[The Washington Post]]}}</ref>. Amerika rasmiylari Tolibon koalitsiya kuchlari chiqib ketishi bilanoq Muso Qal'ani qo'lga olishiga ishongan va isyonchilarga nisbatan tajovuzkorroq yondashuvni ma'qullagan<ref>Fergusson, p.268</ref>. Richardsdan keyin ISAF qo'mondoni lavozimini egallagan general Den K. MakNeill kelishuvga qarshi ekanligini bildirdi. Aksincha, inglizlar kelishuvni "Afg'on yechimi" modeli sifatida taqdim etdilar va AQShning tanqidi ikki ittifoqchi o'rtasidagi munosabatlarning keskinlashishiga olib keldi va bu masala bo'yicha eng past darajaga yetdi<ref name="Burke">{{Veb manbasi|url=https://www.theguardian.com/world/2007/feb/04/afghanistan.jasonburke|sarlavha=Taliban town seizure throws Afghan policy into disarray|kirish sanasi=2009-02-09|muallif=Burke|ism=Jason|muallifhavola=Jason Burke|sana=2007-02-04|nashriyot=[[The Guardian]]}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFBurke2007">[[Jeyson Burk|Burke, Jason]] (2007-02-04). [https://www.theguardian.com/world/2007/feb/04/afghanistan.jasonburke "Taliban town seizure throws Afghan policy into disarray"]. [[The Guardian]]<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2009-02-09</span></span>.</cite></ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.independent.co.uk/news/world/politics/troops-locked-down-by-suicide-bombers-422104.html|sarlavha=Troops 'locked down' by suicide bombers|kirish sanasi=2009-02-09|muallif=Whitaker|ism=Raymond|sana=2006-10-26|nashriyot=[[The Independent]]}}</ref>. Ko'pgina afg'on rasmiylari, prezident Karzayning o'zi ham, ehtiyotkorona nuqtai nazarga ega bo'lib, bu kelishuv muvafaqqiyatli bo'lish yoki bo'lmasligidan qat'iy nazar kelishuvni qo'llab-quvvatladilar<ref name="NYT1" />. Chet el aralashuvi, giyohvand moddalar savdosi va qabilalar o'rtasidagi raqobatni kuchaytirgan Helmand viloyatidagi beqaror vaziyat oxir-oqibat zaif sulhning buzilishiga olib keldi. Inglizlar juda uzoqqa chekinmadilar va isyonchilar guruhlari bilan muntazam ravishda to'qnashib, shahar atrofida patrul qilishni davom ettirdilar<ref name="SWJ">{{Veb manbasi|url=http://smallwarsjournal.com/mag/docs-temp/96-donnelly.pdf|sarlavha=Musa Qala: Adapting to the Realities of Modern Counterinsurgency|kirish sanasi=2008-11-11|muallif=Donnelly|ism=Thomas|yil=2008|nashriyot=[[Small Wars Journal]]}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFDonnellyShmitt,_Gary2008">Donnelly, Thomas; Shmitt, Gary (2008). [http://smallwarsjournal.com/mag/docs-temp/96-donnelly.pdf "Musa Qala: Adapting to the Realities of Modern Counterinsurgency"] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. [[Kichik urushlar jurnali|Small Wars Journal]]<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2008-11-11</span></span>.</cite></ref>. 2007-yil boshida oqsoqollar mulla Abdulg‘afurni Muso qal’adan chiqarib yuborishdi. Keyinroq koalitsiya havo hujumi natijasida Mulla G‘afurning ukasi va 20 nafar izdoshi halok bo‘ldi. Oqsoqollar hujumda qatnashgan degan gumonda qasos olishga qaror qilgan Mulla G‘afur 2-fevral kuni shaharga bostirib kirgan 200-300 nafar jangaridan iborat guruhni boshqargan. Ular militsiyani qurolsizlantirib, hukumat binolarini vayron qildilar va sulh bo‘yicha muzokara olib borgan oqsoqollar boshlig‘i Hoji Shoh og‘ani qatl qildilar<ref name="Burke">{{Veb manbasi|url=https://www.theguardian.com/world/2007/feb/04/afghanistan.jasonburke|sarlavha=Taliban town seizure throws Afghan policy into disarray|kirish sanasi=2009-02-09|muallif=Burke|ism=Jason|muallifhavola=Jason Burke|sana=2007-02-04|nashriyot=[[The Guardian]]}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFBurke2007">[[Jeyson Burk|Burke, Jason]] (2007-02-04). [https://www.theguardian.com/world/2007/feb/04/afghanistan.jasonburke "Taliban town seizure throws Afghan policy into disarray"]. [[The Guardian]]<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2009-02-09</span></span>.</cite></ref><ref>Bishop; p. 267</ref>. 4-fevralda NATO havo hujumida Mulla G‘afur, 14-fevraldagi yana bir zarbada esa Mulla Manan halok bo‘ldi. Biroq Tolibon Muso Qal’a ustidan nazoratni saqlab qoldi. Ular shaharga oʻz hukmronligini oʻrnatib, ayollarning harakatini cheklab, soliqlar undirib, harbiy xizmatga chaqirishdi. Ayni paytda qoʻshni tumanlardagi operatsiyalar uchun Muso qalʼadan ham foydalanishdi. 2007-yil 7-dekabrdan boshlab koalitsiya hujum boshladi va isyonchilarni hududdan haydab chiqardi<ref name="SWJ" />. == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> === Adabiyotlar === * {{Kitob manbasi|last=Bishop|first=Patrick|title=3 Para|year=2007|publisher=Harper Collins|location=London|isbn=978-0-00-725778-2}} * {{Kitob manbasi|last=Fergusson|first=James|title=A Million Bullets: The Real Story of the British Army in Afghanistan|year=2008|publisher=Bantam Press|location=London|isbn=978-0-593-05903-6}} * {{Kitob manbasi|last=Giustozzi|first=Antonio|title=Koran, Kalashnikov and Laptop: The Neo-Taliban Insurgency in Afghanistan|year=2007|publisher=Hurst|location=London|isbn=978-1-85065-873-3}} * {{Kitob manbasi|last=Southby-Tailyour|first=Ewen|title=3 Commando Brigade, Helmand, Afghanistan|year=2008|publisher=Ebury Press|location=London|isbn=978-0-09-192695-3}} * {{Kitob manbasi|last=Jowett|first=Adam|title=No Way Out: The Searing True Story of Men Under Siege|year=2018|publisher=Pan Books|location=London|isbn=978-1-50-986473-7}} == Tashqi havolalar == * {{Veb manbasi|url=http://www.ctc.usma.edu/sentinel/CTCSentinel-Vol1Iss8.pdf|sarlavha=The High Stakes Battle for the Future of Musa Qala|kirish sanasi=2008-11-16|muallif=Isby|ism=David|sana=July 2008|nashriyot=[[CTC Sentinel]]([[West Point]])}} * {{Veb manbasi|url=http://www.janes.com/news/security/terrorism/jtsm/jtsm080404_1_n.shtml|sarlavha=The battle for Musa Qala|kirish sanasi=2008-11-13|sana=2008-04-04|nashriyot=[[Jane's Information Group|Jane's]]}} * {{Veb manbasi|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/article617310.ece|sarlavha=After the fighting and dying, the Taleban return as British depart|kirish sanasi=2009-01-02|muallif=Loyd|ism=Anthony|sana=2006-10-30|ish=The Times}} * {{Veb manbasi|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/uk/article656693.ece|sarlavha=British troops in secret truce with the Taliban|kirish sanasi=2009-01-02|muallif=Smith|ism=Michael|sana=2006-10-01|ish=The Times}} [[Turkum:Afgʻoniston urushi]] ctndlr05f4l1elnzfsn21drtilygkpw 2816757 2816755 2022-08-29T05:52:57Z Laziz Baxtiyorov 56023 wikitext text/x-wiki {{Urush bilgiqutisi|conflict=Musa Qala qamali|qismi=Afg‘onistondagi urush tarixi (2001–2021)|tasvir=<div style="width:240px; background:transparent"> <div style="position:relative; width:240px">[[File:Afghanistan locator map.svg|240px]]<br/><div style="position:absolute;z-index:200; top:{{#expr:(100 * (38.757-32.4433)/ (38.757-29.306) ) round 1}}%; left:{{#expr:(100 * (64.7444-60.069) / (75.126-60.069)) round 1}}%; height:0; width:0; margin:0; padding:0;"> <div style="position:relative; top:-4px; left:-4px; width:8px; text-align:center; z-index:201">[[File:Red pog.svg|8x8px]]</div> <div style="font-size:110%; line-height:110%; position:relative; top:-1.5em; left:0.5em; text-align:left; width:6em; z-index:202;"> <span style="padding:1px;background:none">'''Musa Qala'''</span> </div> </div> </div>|sana=2006-yil 17-iyul — 12-sentabr|yer=[[Helmand viloyati]] [[Afgʻoniston]]|natija=Nomaʼlum. Har ikki kuch pozitsiyasidan chekingan|tomon1={{flagicon|UK}} [[Buyuk Britaniya]]<br /> {{flagicon|Denmark}} [[Daniya]] <br /> {{flagicon|Afghanistan}} [[Afgʻoniston Islom Respublikasi]] <br /> {{flagicon|Canada}} [[Kanada]] <br /> {{flagicon|USA}} [[AQSh]]|tomon2={{flagicon|Afghanistan|Taliban}} [[Tolibon]]|qomondon1='''Jangovar guruh:'''<br /> {{flagicon|UK}} Ed Butler <br /> '''Garnizon:'''<br /> {{flagicon|UK}} mayor Nick Wight Boycott <br /> {{flagicon|Denmark}} mayor Lars Ulslev Johannesen <br /> {{flagicon|UK}} mayor Adam Jowett|qomondon2=Mulla Abdul Mannan<ref name="Asia Times1">{{cite web |url=http://www.atimes.com/atimes/South_Asia/HL07Df04.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20061208224356/http://atimes.com/atimes/South_Asia/HL07Df04.html |url-status=unfit |archive-date=2006-12-08 |title=Rough justice and blooming poppies |access-date=2008-11-13 |last=Shahzad |first=Syad Saleem |date=2006-12-07 |publisher=[[Asia Times Online]]}}</ref><br /> Mulla Abdul Ghafour, [[:en:Abdul Ghafour (Taliban commander)|en]]|kuch1='''Garnizon:''' 25-170 (ISAF kuchlari)<br />70-80 (ANP kuchlari) '''Yordamchi kuchlar:'''<br /> 500 gacha<ref name="BBC1"/>|kuch2=Nomaʼlum|qurbon1={{flagicon|UK}} 7 qurbon<ref name="Times1">{{cite web |url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/asia/article2240429.ece |title=Pure hell of the siege of Musa Qala |access-date=2008-11-13 |last=Reynolds |first=D.J. |date=2007-08-12 |work=[[The Times]]}}</ref> <br /> {{flagicon|Denmark}} 7 yarador<ref>{{cite web |url=http://avisen.dk/danskere-i-krig-35-dage-i-lortehullet_62389.aspx |title=Danskere i krig: 35 dage i lortehullet |access-date=2008-11-13 |last= Lund |first=Michael |date=2007-10-07 |language=da |publisher=[[Avisen]]}}</ref>|qurbon2=tasdiqlangan qurbonlar soni taxminan 200 nafar}}{{Campaignbox Afgʻonistonda AQSh urushi}}2006-yil 17-iyuldan 12-sentabrga qadar [[Afgʻoniston|Afgʻonistonning]] [[Hilmand viloyati|Hilmand viloyatida]] '''Muso Qal’a qamal qilingan edi'''. Xalqaro xavfsizlik kuchlari (ISAF) qoʻshinlari va afgʻon xavfsizlik kuchlarining kichik qismi Musa Qalʼa tumani markazida [[Tolibon]] isyonchilari tomonidan qamalga olinadi. == Muso Qal’adagi vaziyat == Muso Qalʼa („Muso qalʼasi“)<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/asia/article4333805.ece|sarlavha=Bungs and bungling in Musa Qala: British dreams of building utopia crumble|kirish sanasi=2008-12-12|muallif=Loyd|ism=Anthony|sana=2008-07-15|ish=[[The Times]]}}</ref> — [[Musa Qala tumani|Muso Qalʼa tumanining]] maʼmuriy markazi boʻlib, [[Hilmand|Hilmand daryosining]] irmogʻi boʻlgan Muso Qalʻa daryosi boʻyida joylashgan. Uning aholisi 15 000 yoki 20 000<ref name="Telegraph12">{{Veb manbasi|ism=Tom|muallif=Coghlan|url=https://www.telegraph.co.uk/news/main.jhtml?xml=/news/2007/12/09/wafg909.xml|arxivurl=https://web.archive.org/web/20071212203536/http://www.telegraph.co.uk/news/main.jhtml?xml=/news/2007/12/09/wafg909.xml|arxivsana=2007-12-12|sarlavha=Battle for Taliban stronghold intensifies|kirish sanasi=2009-02-12|nashriyot=[[The Daily Telegraph]]|sana=2007-12-12}}</ref><ref name="Fox">{{Veb manbasi|ism=Fisnik|muallif=Abrashi|url=http://www.foxnews.com/printer_friendly_wires/2007Dec15/0,4675,AfghanMusaQala,00.html|sarlavha=Troops Patrol Former Taliban Town|kirish sanasi=2009-02-12|sana=2007-12-15|nashriyot=[[Fox News]]}}</ref> atrofida deb baholanadi. Ular oltita asosiy urugʻga boʻlingan Alizai [[Pushtunlar|pushtun]] qabilasiga mansubdir<ref name="SWJ">{{Veb manbasi|url=http://smallwarsjournal.com/mag/docs-temp/96-donnelly.pdf|sarlavha=Musa Qala: Adapting to the Realities of Modern Counterinsurgency|kirish sanasi=2008-11-11|muallif=Donnelly|ism=Thomas|yil=2008|nashriyot=[[Small Wars Journal]]}}</ref>. Klanlar oʻrtasidagi janjal odatiy hodisa. Chunki klanlar kuch va resurslar uchun doimiy raqobatlashadilar<ref name="Burke">{{Veb manbasi|url=https://www.theguardian.com/world/2007/feb/04/afghanistan.jasonburke|sarlavha=Taliban town seizure throws Afghan policy into disarray|kirish sanasi=2009-02-09|muallif=Burke|ism=Jason|muallifhavola=Jason Burke|sana=2007-02-04|nashriyot=[[The Guardian]]}}</ref>. 2001-yilda AQSh boshchiligidagi intervensiya Tolibonni hokimiyatdan siqib chiqarganida mahalliy qabila aʼzolari Karzay maʼmuriyatini qabul qilishdi va ular Tolibonni oʻz hududlarida partizan urushi amaliyotini boshlamaslikka koʻndirishdi. Xalq qo‘llab-quvvatlashisiz qolgan jangarilar Muso Qal’ani tashlab, yaqin atrofdagi qishloqlarda panoh topishga majbur bo‘ldi. Biroq xalqning hukumatdan sekin-asta hafsalasi pir boʻldi. 2003-yilda Hilmand viloyati gubernatori Sher Muhammad Oxundzoda isyonchilar boshpanasi bo‘lgan [[Baghran tumani|Bag‘ron tumanidagi]] Axtak qishlog‘ida reyd o‘tkazdi. Natijada 80 kishi halok bo‘lgan, ularning aksariyati tinch aholi vakillari edi. Gubernator marhumlarning qarindoshlariga tovon puli to‘lashga vaʼda bergan, biroq vaʼdasini bajarmagan. Qayta qurish vaʼdalari ham bajarilmadi. Qabila aʼzolari mahalliy amaldorlarning poraxoʻrligi va oʻgʻriligidan gʻazabga keldi. 2006-yilga kelib, Tolibon Muso Qal’ada oʻz taʼsirini qayta tikladi. Buni ular gubernator Oxundzoda va uning qurolli kuchlari tahqirlanishi bilan izohladilar<ref>Giustozzi, p.60</ref>. == ISAF qoʻshinlari joylashtirilishi == [[Fayl:Musa_Qala_Police_01.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Musa_Qala_Police_01.jpg/220px-Musa_Qala_Police_01.jpg|right|thumb| „Koko“ 2008-yilda Musa Qala politsiyasi boshligʻi. Bir britaniyalik ofitserning soʻzlariga koʻra, „U qoʻrqinchli va ajoyib yigit“ edi.]] 2006-yilda ISAF mandati Afg‘oniston janubidagi notinch viloyatlar uchun kengaytirildi. Britaniyaning Hilmand boʻlinmasi ishchi guruhning maxsus boʻlimiga aylandi. Afyun savdosi bilan shugʻullangani va qoʻzgʻolonchilar bilan aloqasi tufayli inglizlar Oxundzodani oʻz lavozimidan chetlashtirishni talab qildilar. Uning oʻrnini egallagan muhandis Muhammad Dovud mahalliy qoʻllovga ega boʻlmadi. Oxundzada jangarilari faol boʻlmagani sababli Tolibon hokimiyatdagi boʻshliqni toʻldirishga intildi va vaziyat tez orada yomonlashdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.iwpr.net/index.php?apc_state=hen&s=o&o=l=EN&p=arr&s=f&o=342923|sarlavha=Helmand Ex-Governor Joins Karzai Blame Game|kirish sanasi=2009-03-16|muallif=Dayee|ism=Mohammad Ilyas|sana=2008-02-26|nashriyot=[[Institute for War and Peace Reporting|IWPR]]}}</ref><ref>Giustozzi, p.63</ref>. 18-may kuni Muso Qal’adagi [[Afgʻoniston milliy politsiyasi|Afg‘oniston milliy politsiyasi]] qo‘zg‘olonchilar hujumiga uchradi. 20 nafar politsiyachi halok bo‘ldi<ref>Bishop, p.52</ref>. Britaniyaning Pathfinder platoni vazvodi politsiyaga yordam berish uchun besh kun davomida Muso Qal’aga joylashtirildi va amerika birligi guruhi bilan almashtirildi. 14-iyun kuni ularga Muso Qal’aga qaytish buyurildi. Mayor Nik Uayt-Boykot qoʻmondonligidagi 25 kishilik Pathfinder vzvodi birinchi navbatda mobil [[razvedka]] boʻlinmasi edi. Shuning uchun garnizon vazifalarini bajarish ularga mos emas edi. Biroq, jangovar guruhning resurslari allaqachon deyarli tugagan va boshqa boʻlinmalar ham mavjud emas edi. Musa Qal’a tumani markazi 10 metrlik devor bilan oʻralgan sement va loydan qurilgan binolardan iborat edi. Maʼmuriy binolar shahar oʻrtasida joylashgan boʻlib, ular mahalliy politsiya shtab-kvartirasi, qamoqxona va amerikaliklar tomonidan qurilgan klinika edi. Pathfinderlar majmua markazidagi binoni egallab olishdi va uchta sangarni (mustahkamlangan ustunlar) oʻrnatdilar. Ulardan biri oʻzlari joylashgan binoning tomiga, biri sharqqa, bozor tomonga qaragan, ikkinchisi esa majmua devorlari tashqarisidagi binoga oʻrnatildi. Eng baland bino qamoqxona boʻlib, tez orada uning tomiga guruh tomonidan oʻrnatilgan pulemyot „Alamo“ laqabini oldi<ref>Bishop, p.153</ref>. Afg‘oniston milliy politsiyasining (ANP) 80 kishilik otryadi tuman markazini boshqargan. Mahalliy aholi ularni oʻgʻrilik va [[Pedofiliya|pedofiliyada]] ayblab, ulardan nafratlangan. Ularning Abdul Vulli ismli lideri inglizlar va Tolibonga „Koko“ nomi bilan tanish edi. U Afg‘onistondagi 30 yillik urush faxriysi, sobiq Tolibon bo‘lib, isyonchilar bilan muntazam aloqada bo‘lgan va ularning harakatlari haqida koʻp maʼlumotga ega edi<ref>Bishop, p.154</ref>. Inglizlarning taʼkidlashicha, Muso qal’a politsiyasi intizomsiz va oʻz vazifalarini bajarishda sust edi<ref>Bishop, p.158</ref>, lekin ular isyonchilarga qarshi kurashishga ham tayyor edilar<ref>Bishop, p.53 and p.158</ref>. Pathfinders kelganidan ikki hafta oʻtgach, Amerika konvoyi yaqin atrofdagi yashil zonada pistirmaga uchradi va bir nechta transport vositalarini yoʻqotdi. Amerikaliklar bu hujumga B-1 bombardimonchi samolyoti havo hujumi va AH-64 Apache vertolyotlarining hujumlari bilan javob qaytarishdi. Bu voqeadan so‘ng Muso Qal’a aholisi qochib keta boshladi. Britaniya razvedkasi Tolibon tuman markazini o‘rab olganini taxmin qildi. Ertasi kuni koalitsiya samolyotlari shahar ustidan past parvozlarni amalga oshirdi va bazaga oʻq uzilgan boʻlsa-da, hech qanday hujum sodir boʻlmadi. Pathfindersga 6 ta vzvod, B kompaniyasi, 3 PARA (Gvardiya parashyut vzvodlari) qoʻshildi va ular shahar boʻylab patrul qila boshlashdi. 1-iyulga kelib, aholi asta-sekin uylariga qayta boshladi<ref>Bishop, p.156</ref>. 6-iyul kuni Pathfinders G vzvodi va 7 RHA bilan almashtirilishi rejalashtirilgan edi. Ushbu guruhlar yashil zona orqali Musa Qalaga borishlari kerak edi. Pathfinders marshrut xavfsizligini taʼminlash uchun Land Rover WIMIKda ANP kontingentini kuzatib borishdi. Ular isyonchilar tomonidan oʻqqa tutilganda politsiyachilar dushmanlar bilan jang qilish uchun saflarini buzishdi. Ertasi kungi urinish ham muvaffaqiyatsizlikka uchraganidan soʻng gvardiya desantchilari ishga tushirildi. Maydonga I Batareyadan 20 oʻqchi, 7 RHA, 15 muhandis, 5 Daniya va 10 ANA askaridan iborat aralash kuch kiritildi. Muhandislar bazaning mudofaasini mahalliy materiallar bilan mustahkamlashga kirishdilar<ref>Bishop, p.159</ref>. == Qamal ostida == {| class="toccolours" cellspacing="5" style="float: right; margin-left: 1em; margin-right: 2em; font-size: 85%; background:#c6dbf7; width:25em; max-width: 40%;" | style="text-align: left;" |"Jangchilarning aksariyati haqiqiy toliblar emas edi. Chet eldan kelganlar ham bor edi. Ko‘pchilik hukumatdan, uning talon-tarojligi va korrupsiyasidan g‘azablangan mahalliy erkaklar bo‘lib, ularni masjidlardagi voizlar chet elliklarga qarshi kurashishga undashdi". |- | style="text-align: left;" | Vakil Hoji Muhammad Naim. Muso Qala oqsoqoli<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/article617310.ece|sarlavha=After the fighting and dying, the Taleban return as British depart|kirish sanasi=2009-02-11|muallif=Loyn|ism=Anthony|sana=2006-10-30|ish=The Times}}</ref>. |} 17-iyul kuni soat birlarda inglizlar tungi ko‘rish moslamalari yordamida tuman markaziga yaqinlashib kelayotgan bir nechta shubhali holatlarni kuzatishdi. Oradan ko‘p o‘tmay, Tolibon to‘rt-besh marotaba o‘q uzdi, keyin kichik qurollardan o‘q uzildi. Pathfinders guruhi ushbu holatga SA-80 miltiqlari, pulemyotlar va 51 mm minomyotlar bilan javob qaytarishdi. Uayt-Boykot bir guruh isyonchilar boshpana topgan yaqin atrofdagi binoga artilleriyadan zarba berishni buyurdi. Tasodif tufayli masjid binosi zarbadan katta zarar koʻrdi va koʻp sonli Tolibon halok boʻldi. Politsiya boshligʻi „Koko“ Tolibon yuk mashinalari yaqin atrofdagi vodiy boʻylab harakatlanayotgani haqida xabar bergach, garnizon havo hujumi chaqirib, ulardan birini yoʻq qildi. Keyinroq ikki qo‘zg‘olonchi baza tomon sudralib ketayotganida pulemyotdan o‘qqa tutildi. Britaniya razvedkasi Tolibon katta yoʻqotishlarga uchraganini taxmin qildi va ertasi kuni taqdim etilgan hisobotda Uayt-Boykot „burni qonli“ boʻlganiga umid qilayotganini bildirdi. Ushbu yoʻqotishlar toliblarning 19-iyulga o‘tar kechasi qayta to‘planib, tuman markaziga tomon harakatlanishiga to‘sqinlik qilmadi. Himoyachilar artilleriya guruhlarini yordamga chaqirdi va bir nechta samolyotlar osmondan isyonchilar hujumini qaytardi. Shundan soʻng, ular har oqshom kichik hujumlar uchun qaytib kelishdi. Bu vaqtga kelib Pathfinders dalada olti hafta qolishdi. Natijada, ularda charchoq alomatlari paydo boʻla boshladi. Shu bilan birga ularning jihozlari ogʻir sharoitlarda doimiy foydalanish natijasida eskirib ketmoqda edi. Ular MOWAG Eagle zirhli mashinalari bilan jihozlangan 140 kishilik Daniya razvedka otryadi tomonidan ozod qilinishi kerak edi. Daniya kuchlari ingliz signallari boʻyicha mutaxassislar hamrohligida 21-iyul kuni Kamp Bastionni tark etishdi. G‘arbdan Muso Qal’aga yaqinlashayotganda, Pathfinders Tolibon guruhlari ularni pistirmaga tushirish uchun qayta to‘planayotganini kuzatishdi. Harrier GR7 isyonchilarga qarshi yo‘naltirildi va bir nechtasi o‘ldirildi<ref>Bishop, p.162</ref>. Tolibon yo‘lni bochkalar bilan to‘sib, Daniya kolonnasiga uch tomondan pulemyot va avtomatlar bilan hujum qildi. Bir zirhli mashina minaga uchrab vayron bo‘lib, uning uch ekipaj aʼzosi yaralanganida kolonna to‘xtab qoldi. B-1 bombardimonchi samolyoti Tolibon pozitsiyalariga havo hujumini uyushtirgandan so‘ng cho‘lga chekindi. Garnizonda oziq-ovqat va suv tugab, askarlar echki sutini ichishga majbur boʻldi. Oʻq-dorilar zahirasi ham tugaydi va tungi koʻrish qurilmalari uchun batareyalar ham yoʻq edi. Tolibon 24-iyul kuni tuman markaziga eng yirik hujumni uyushtirish uchun 300 nafar jangari bazaning har tomonidan oʻrab olishdi. Hujum RPG zarbasi bilan boshlandi. Natijada sangarlardan biri vayron boʻlib, Daniya askari majmua tashqarisiga otilib ketdi. Pathfinders harbiy xizmatchisi Mark Uilson eski karavotdan foydalanib, qoʻshma devorga koʻtarildi va jarohatlangan Daniya askariga dushman xavfsiz joyga oʻtishi uchun yordam berdi. Ushbu xizmati uchun u keyinchalik Harbiy xoch bilan taqdirlandi<ref name="Bishop164">Bishop, p.164</ref>. Havo yordami yetib kelishi uchun 90 daqiqa vaqt kerak boʻldi. Bu vaqt davomida baza uzluksiz oʻqqa tutildi. Agar Daniya kolonnasi Tolibonning Now Zaddan kelayotgan qoʻshimcha kuchlarini toʻxtatib qolmaganida, vaziyat yanada ogʻirroq boʻlar edi. 26-iyul kuni koalitsiya samolyotlari Tolibonning maʼlum pozitsiyalariga oltita 1000 funtli bomba tashlaganidan soʻng, yordam kuchlari nihoyat Muso Qal’aga bostirib kirish imkoniga ega boʻlishdi. ANP qo‘riqchisi tomonidan tasodifan otib qoʻyilgan Pathfinder serjantidan tashqari qurbonlar boʻlmadi<ref name="Bishop164" />. Daniyalik zobit mayor Lars Ulslev Yoxannesen Musa Qala tumani markazida qoʻmondonlikni oʻz qoʻliga oldi. 27-iyul kuni havo hujumi natijasida bazaga tutash masjidning xatoli tufayli vayron qilinishi politsiya boshlig‘i va shahar oqsoqollarini g‘azablantiradi. Yoxannesen sho‘ro chaqirib, masjidni koalitsiyalar hisobidan qayta qurishga vaʼda berishi kerak edi. Aholini shahardan evakuatsiya qilish kerakmi, degan savolga Yoxannesen qolish kerak, deb javob berdi. Ammo keyingi kunlarda aholi asta-sekin uylarini tashlab, Tolibon va koalitsiya oʻrtasidagi jang maydoni vazifasini bajarayotgan hududni tark etdi. == Naxod operatsiyasi == Pathfindersni evakuatsiya qilish hali ham inglizlar uchun ustuvor vazifa edi. „Naxod operatsiyasi“ nomini olgan dastlabki urinish 1-avgust kuni amalga oshirildi, biroq muvaffaqiyatsiz yakunlandi. D eskadron otliq polkining patrulidan iborat yordam kuchlari shahar chetida pistirmaga uchradi. Spartan quroli yoʻl chetiga oʻrnatilgan bomba portlashi natijasida vayron boʻldi, patrul qoʻmondoni kapitan Aleks Eida va ikki askar, kichik leytenant Ralf Jonson va Lens-kapral Ross Nikolls halok boʻldi. Ularni qutqarish uchun kelgan Scimitar bir nechta RPG zarbalari natijasida vayron boʻldi va uning ekipajini evakuatsiya qilish ehtiyoji tugʻildi. Ekipaj qoʻmondoni kapral Mik Flinn omon qolganlar uchun javobgarlikni oʻz zimmasiga oldi. Lens-efektor Endryu Radford jarohatlangan hamkasbini qutqarayotganida oʻqqa tutildi. Oʻz harakatlari uchun ular keyinchalik mos ravishda Harbiy xoch va Jasoratli xoch bilan taqdirlandilar. Keyinroq jasadlarni olish va har qanday harbiy jihozlarni yo‘q qilish uchun Britaniya desantchilaridan iborat bir kompaniya havo orqali hududga safarbar qilindi<ref>Bishop, p.166</ref>. Britaniyaliklar Naxod operatsiyasi muvaffaqiyatsizligidan bir qancha saboqlar oldilar. Anʼanaviy uzoq masofali zirhli razvedka boʻlinmalari rolida ishlaydigan otliq qoʻshinlari Qandahordagi shtab-kvartirasida edi. Ularning vaziyatdan xabardorligi va noaniq buyruqlari muvaffaqiyatsizlikka olib keldi. Natijada, ular jangovar guruhga oʻtkazildi va aholi punktlarida piyoda qoʻshinlar yordamisiz zirhli qismlarni joylashtirish gʻoyasidan voz kechildi<ref>Fergusson, p.244-245</ref>. Holat, shuningdek, Tolibon Muso Qal’a atrofidagi hududni qattiq nazorat qilayotganini va toʻliq jangovar guruh operatsiyasidan boshqa hech narsa garnizonni ozod qila olmasligini koʻrsatdi. == Ilon chaqishi operatsiyasi == Ishchi kuchi tanqisligiga javoban qirollik Irlandiya polkidan ikkita [[vzvod]] va minomyot boʻlimi va deyarli barcha koʻngillilar Afgʻonistonga yuborildi. Vzvod va minomyot qoʻshinlari [[Sommedagi jang|Sommeda]] Pathfinders oʻrnini egallashi kerak edi. ''Mar Chichel'' ([[Pushtu tili|pashtu]] tilida ilon chaqishi) nomini olgan operatsiya koalitsiya tomonidan Hilmandda 500 askar ishtirokida amalga oshirilgan va 6-avgustda boshlangan eng yirik operatsiya edi<ref name="Times2">{{Veb manbasi|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/asia/article650967.ece|sarlavha=Pathfinders on a four-day mission fight off eight-week Taleban siege|kirish sanasi=2008-11-13|muallif=Albone|ism=Tim|sana=2006-09-27|ish=[[The Times]]}}</ref>. Birinchi harakatda qirollik Irlandiya boʻlinmalari va desantchilar otryadi 3 PARA B va C kompaniyalari uchun Musa Qal’aning gʻarbiy tomoniga qoʻnish zonasini taʼminladi. Keyin 300 kishi avtomat nayzalarini oʻrnatib, oldinga siljishdi. Shu bilan birga, LAV III zirhli transport vositalaridagi Kanada boʻlinmasi yashil hududni yorib oʻtdi va Daniya qoʻshinlari bilan bogʻlanishda yordam berdi. Keyin Pathfinders sakkiz hafta boʻlgan Muso Qal’adan chiqib ketishga muvaffaq boʻldi. Oʻtgan haftalardan uch haftasi doimiy hujum ostida oʻtgan edi<ref name="Times2" />. Tolibon guruhlari B-1 tomonidan kuchli bombardimon qilinganidan soʻng chekingan edi va operatsiyaga faqat vaqti-vaqti bilan kichik qarshilik koʻrsatildi. Biroq Britaniya taʼminot karvoni chiqib ketayotganda kuchli oʻqqa tutildi. Qirollik logistik korpusining oddiy askari Andrew Cutts halok boʻldi. Oksfordshir sudyasi tomonidan oʻtkazilgan surishtiruv, Andrew Cutts, ehtimol, Britaniya pozitsiyalaridan "doʻstlarga oʻt ochish " qurboni boʻlgan degan xulosaga keldi<ref>{{Veb manbasi|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/england/nottinghamshire/7208862.stm|sarlavha=Soldier killed by friendly fire|kirish sanasi=2008-11-13|sana=2008-01-28|nashriyot=[[BBC]]}}</ref>. == Qamal yangilanishi == Tolibon hujumlari oʻz arsenalidagi barcha qurollardan, jumladan, pulemyotlar, RPGlar, minomyotlar va Xitoyda ishlab chiqarilgan 107 mm kalibrli raketalardan foydalangan holda qaytadan boshlandi. 140 Daniya askari va 38 Qirollik Irlandiya Reynjersidan iborat koalitsiya kuchlari tuman markaziga kiritildi. Griffinlar nomi bilan tanilgan Daniya eskadroni bazaning sangarlariga oʻrnatilgan 50 kalibrli sakkizta ogʻir pulemyotga ega boʻlib, ularga har tomonlama qulay pozitsiyani taʼminlardi. Zirhli mashinalar uchun rampalar qurib, qoʻshma devorlar ustidan ham oʻq uzishlari mumkin edi. Qirollik Irlandiya korpusining ikkita 81 millimetrli minomyotlari va koalitsiya havo yordamini hisobga olganda Tolibonni ushlab turish uchun kuchlar yetarli edi. Minomyotlar yaqin atrofdagi binolarni boshpana qilgan isyonchilarni siqib chiqarishda samarali boʻldi<ref>Bishop, p. 229</ref>. [[Fayl:B-1_Afghanistan_December_08.JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/B-1_Afghanistan_December_08.JPG/220px-B-1_Afghanistan_December_08.JPG|left|thumb| Afgʻoniston ustida uchayotgan B-1]] 12-avgust kuni mayor Yoxannesen garnizonga oʻzlarining ochiq pozitsiyalarini evakuatsiya qilishlarini eʼlon qildi. 1-avgust kuni ISAF qoʻmondonlikni oʻz zimmasiga olgan britaniyalik general Devid Richards „vzvod uyi“ strategiyasidan noroziligini bildirgan edi. Biroq mahalliy hokimiyat Muso Qal’aning Tolibon qo‘liga o‘tishidan cho‘chigan va Hilmand gubernatori Afg‘oniston bosh vaziriga murojaat qilgan. Siyosiy bosim ostida ISAFning mavjudligi muddati uzaytirildi. ISAF garnizoni arosatda qoldi. Ularning halok boʻlganlarni evakuatsiya qilish vertolyotlari uchun xavf tugʻdirishi mumkin boʻlgan shahardagi koalitsiya patrullarini cheklagani tuman markazi butunlay Tolibon nazorati ostiga oʻtib ketishini anglatardi<ref>Bishop, p. 235</ref>. Toʻrt haftadan soʻng Griffinlar Muso Qal’adan olib ketildi. Ular qirollik Irlandiya polkining Barossa vzvodi bilan almashtirildi va bu yerga mayor Adam Jowett boshchiligidagi 3 PARA xodimlaridan tuzilgan maxsus kampaniya shtab-kvartirasi joylashtirildi. Ishchi guruhlarning jangovar tartibida yangi boʻlinma E harfini oldi va shu tariqa „Oson kompaniya“ nomini oldi. Daniyaliklar „Koko“ va uning isyonchilar bilan aloqalariga shubha bilan qarashdi. Shuning uchun doimiy politsiya kuchlari oʻrniga Shimoliy Afgʻonistondan kelgan mahalliy aholi bilan qabilaviy aloqadan xoli yetmishta pashtun boʻlmagan zobitlar tayinlandi. Bu esa Afgʻonistonda sodiqlik masalasida shubha uygʻotdi.<ref>Bishop, p. 238</ref>. 500 dan ortiq askar ishtirokidagi „Atomi operatsiyasi“ 25-avgust kuni Muso Qal’a politsiya kuchlarini kuchaytirish maqsadida o‘tkazildi<ref name="BBC1">{{Veb manbasi|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/5287032.stm|sarlavha=UK troops reinforce Afghan town|kirish sanasi=2009-02-06|sana=2006-09-25|nashriyot=[[BBC]]}}</ref>. Griffinlarning ketishi baza mudofaasi zaiflashishiga olib keldi. Chunki Easy Company atigi ikkita 50 kalibrli pulemyot va toʻqqizta 7,62 × 51 mm kalibrli NATO GPMGlariga ega edi. Tolibon koalitsiyaning jangovar qudrati pasayib ketganidan xabar topgach tuman markaziga qarshi hujumlarini boshladi. Bir necha marta qoʻzgʻolonchilar qoʻshma devorlarga osilib chiqishdi va [[Granata|qoʻl granatalari]] uloqtirishga harakat qilishdi. 26-avgust kuni isyonchi guruh, keyinchalik 150 nafarga yetgan deb taxmin qilingan, tuman markaziga ommaviy hujum uyushtirdi. Hujum A-10 samolyotining havo mujdofaasidan soʻng toʻxtadi, ammo ertasi kuni soat tonggi 4:55 da qayta boshlanib, 7:00gacha davom etdi. Otishma paytida Lens-efektor Jon Xetherington, shuningdek, bir necha toliblar oʻldirildi. Ularning jasadlari koʻchalarda qolib ketdi. Soʻzsiz kelishuvga koʻra, isyonchilarga ularni olib chiqishga ruxsat berildi. Oʻsha vaqtga kelib, Tolibonning frontal hujumlari katta yoʻqotish bilan barbod boʻldi. Ularning taʼminot liniyalari choʻlda Mobil Operatsiyalar Guruhlarida faoliyat yuritgan D eskadron HCR tomonidan uzib qoʻyildi. Bir muddat qo‘zg‘olonchilar minomyot va raketalar bilan uzoq masofadan zarba berib, orqaga qaytishga majbur bo‘lishdi. 1-sentabr kuni minomyot hujumidan birida Reynjer Anare Drayva oʻldirildi va qirollik Irlandiya polkining kaprali Pol Myurxed qattiq jarohati tufayli keyinroq vafot etdi<ref>Bishop, pp. 243-244</ref>. 2-sentabr kuni yana oltita britaniyalik askar yaralandi. Uch kundan keyin Tolibon yana bazaga bostirib kirishga urindi, biroq himoyachilar Harriers va A-10 samolyotlarining havo yordami bilan hujumni qaytarishdi<ref>Bishop, p. 251</ref>. 6-sentabr kuni kasevak Chinook ikki yarador askarni evakuatsiya qilish uchun Musa Qal’aga uchdi. Biroq Tolibonlar bunday harakatni kutishgan va vertolyotga qarata o‘t ochib, uni orqaga qaytishga majbur qilgan. Kamp Bastionga qaytib kelgan ekipaj samolyotlari toʻrtta zarbaga uchraganini, ulardan biri rotor pichogʻini deyarli uzib qoʻyganini aniqladi. Oʻsha kuni kechqurun Muso Qal’aga yana bir kazevak missiyasi yuborildi. Bu safar uni Apachi, A-10 va AC-130 Spectre qurolli kuchlari kuzatib bordi. Bu holat Tolibonni harakatsizlatirib, Chinookga oʻz missiyasini bajarishga imkon berdi<ref>Bishop, p. 250</ref>. == Musa Qala shartnomasi == {| class="toccolours" cellspacing="5" style="float: right; margin-left: 1em; margin-right: 2em; font-size: 85%; background:#c6dbf7; width:25em; max-width: 40%;" | style="text-align: left;" |" <nowiki>[...]</nowiki> kasbiy, shaxsiy va maʼnaviy jihatdan men oʻz qoʻshinlarimni tizimisiz bunday doimiy xavf ostida ushlab turolmasdim." |- | style="text-align: left;" | Brigada rahbari Ed Butler<ref name="Bishop254">Bishop, p.254</ref> |} Samarali mudofaaga qaramay, Easy Companyning ahvoli yomonlashishda davom etdi. 40 kun ichida ular 100 dan ortiq hujumni qaytardilar<ref name="Bishop254">Bishop, p.254</ref>. Ular uchun vaqtlarida faqatgina oltita taʼminot parvozi amalga oshirildi va tez orada oʻq-dorilar zahirasi kamayib keta boshladi. 8-sentabrga kelib, minomyotchilar jamoasining Minimi qurollari uchun 81 mm kalibrli oʻq dorilar zahirasi tugagach, Daniyaliklar qodlirib ketgan 5.56 mm kalibrli oʻqlardan foydalana boshladi. Shu bilan birga, Britaniya qoʻmondonligida bahslar davom etdi. Brigada rahbari Butler Muso qal’adan tezda chiqib ketish tarafdori edi. Chunki uning fikricha, koalitsiyaning mavjudligi chidab boʻlmas javobgarlikni keltirib chiqaradi. Razvedka maʼlumotlariga koʻra, Tolibon bazaning mustahkamligi vertolyotlar taʼminotiga bogʻliqligini aniqlagan va ulardan bittasini yoʻq qilishga urinib koʻrishgan. Shu bilan ular ruhiy gʻalabasiga erishgan. Bunday voqea afgʻon missiyasi haqida Britaniya jamoatchilik fikriga ham salbiy taʼsir koʻrsatdi. Butler Afgʻonistonga tashrif buyurgan Britaniya armiyasi Bosh shtabining yangi boshligʻi ser Richard Dannattga va Doimiy qoʻshma shtabga oʻz qarashlarini oshkor qildi. Shunga koʻra, 8-sentabr kuni Easy Company ularni moliyalashtirish toʻxtatilishi haqida xabar oldi. Ammo bu reja general Richardsning qattiq qarshiliklariga uchradi. U soʻzsiz chekinish qoʻzgʻolonchilar tomonidan XIX asrda Qandahor yaqinida Britaniya brigadasi afgʻon kuchlari tomonidan magʻlubiyatga uchragan Mayvand jangi bilan taqqoslanadigan tarixiy muvaffaqiyatsizlik sifatida talqin qilinishini tushundi. Hilmand aholisi britaniyaliklarni ishonchsiz deb hisoblar va ular Tolibonni qoʻllab-quvvatlashga tayyor edilar<ref>Bishop, p.255</ref>. Richards [[Birlashgan Qirollik bosh vaziri|bosh vazirning]] tashqi siyosat va mudofaa boʻyicha maslahatchisi ser Nayjel Sheynvald va mudofaa shtabi boshligʻi ser Jok Stirrupdan yordam olishga harakat qildi. Muso Qal’aning tashlab ketilishini falokat deb bilgan afgʻon hukumati ham bu qarorga qarshi chiqdi. Oxir-oqibat, qamal sabab paydo boʻlgan qiyinchiliklarni tugatishni istagan Muso Qal’a aholisining oʻzi muammoni hal qildi. Janglarda shahar markazining katta qismi vayron boʻlgan. Mavjud holat aholining koʻp qismi yaqin atrofdagi qishloqlarga qochib, ularning savdo qilishlariga, hosilni yigʻish yoki bolalarini maktabga yuborishlariga toʻsqinlik qilgan. 26-avgust kuni bozorda sodir bo‘lgan otishmada ayol va uning bolasi halok bo‘ldi. Shahar oqsoqollari ularning azoblanishida Tolibon va koalitsiyani birdek aybladi. Avvaliga ular qo‘zg‘olonchilarga murojaat qilib, faqat muzokaralargina boshi berk ko‘chadan olib chiqishi mumkinligiga ishontirishga harakat qilishdi. Tuman markazini zabt etishga bo‘lgan muvaffaqiyatsiz urinishlarda og‘ir jabr ko‘rgan Tolibon ham bunga darrov rozi bo‘ldi. Keyin oqsoqollar oʻzlarining takliflarini gubernator Dovudga oshkor qilishdi. U esa ushbu taklifni 12-sentabr kuni brigada rahbari Butlerga yetkazdi. Qoʻzgʻolonchilar kelishuvni qabul qilishga tayyorliklari tasdiqlanganidan soʻng 21:41da kuchga kirgan otashkesim oʻrnatishni buyurdi<ref>Bishop, p.257</ref>. Ertasi kuni 60 nafar oqsoqollardan iborat delegatsiya mayor Adam Jovett bilan vaziyatni muhokama qilish maqsadida tuman markaziga tashrif buyurdi. Tashrif Jovettni ularning rejasi jiddiy ekanligiga ishontirdi va tushdan keyin Muso Qal’aning gʻarbidagi choʻlda kengash boʻlib oʻtdi. Britaniyaliklardan brigada rahbari Butler va Tashqi ishlar vazirligi vakili ishtirok etdi. Oqsoqollarga qora kiyingan, Butler Tolibon deb taʼriflagan, ammo muhokamada qatnashmagan erkaklar hamrohlik qilishgan. General Richards, agar sulh bir oy davom etsa, ikkala tomon ham chekinib, shahar ustidan nazoratni aholiga topshirishi mumkinligini taʼkidladi. Oqsoqollar rozi boʻlishib, garnizonni oziq-ovqat va suv bilan taʼminlashga vaʼda berishdi<ref>Bishop, p.259</ref>. Avvaliga Easy Company sulhga ishonmadi va mudofaalarini mustahkamlashda davom etdilar. Ammo Muso Qal’ada tinchlik hukm surdi. Bu esa aholiga normal hayotga qaytish imkonini berdi. Muso qal’ani oqsoqollarga topshirish uchun hokim Dovud tomonidan tuzilgan 14 banddan iborat reja bosqichma-bosqich amalga oshirildi. Ushbu rejaga koʻra<nowiki/>[[Afgʻoniston davlat bayrogʻi|, Afgʻoniston bayrogʻi]] tuman markazida hilpirab turishda davom etadi. Oqsoqollar esa mahalliy politsiya kuchlarini tuzish uchun 60 nafar oila aʼzolarini tanlab, qayta qurish va rivojlantirish loyihalarini davom ettirishga ruxsat berishadi<ref>Bishop, p.260</ref><ref name="NYT1">{{Veb manbasi|url=https://www.nytimes.com/2006/12/02/world/asia/02afghan.html|sarlavha=Taliban Truce in District of Afghanistan Sets Off Debate|kirish sanasi=2008-11-13|muallif=Gall|ism=Carlotta|muallifhavola=Carlotta Gall|sana=2006-11-29|ish=[[The New York Times]]}}</ref>. 13-oktabr kuni Muso Qal’adan Easy Companyning olib chiqilishi boʻlib oʻtdi. Shu vaqtga qadar Helmand ishchi guruhi 3 ta qoʻmondon brigadasi tomonidan qabul qilindi va Ed Butler oʻrniga brigadir Jerri Tomas keldi. Chiqib ketish xavfsizligini taʼminlash maqsadida yangi kelgan komandolar uchun Omer operatsiyasi deb nomlangan birinchi keng koʻlamli hujum operatsiyasi boʻldi<ref>Southby-Tailyour, p. 60</ref>. Oqsoqollar bilan kelishuvga koʻra, Easy Company afgʻon yuk mashinalarida evakuatsiya qilinishi kerak edi. Ular uchun oqsoqollar xavfsiz oʻtishni kafolatlashga vaʼda berishdi, har bir yuk mashinasiga oqsoqollar chiqishdi. Operatsiya oʻq uzilmasdan muammosiz oʻtdi va konvoy choʻlda 42-komando aʼzolari bilan xavfsiz uchrashishga muvaffaq boʻldi. Oqsoqollar mayor Jovett va polkovnik Mett Xolms, 42-Commando qoʻmondoni, bilan soʻnggi kengash oʻtkazdilar. Ularga hamkorlik uchun minnatdorchilik bildirildi va koalitsiyaning Muso Qal’adagi doimiy mavjudligi nihoyasiga yetdi<ref>Southby-Tailyour, p. 61</ref>. == Reaksiyalar va oqibatlar == Kelishuv nafaqat Afgʻonistonda, balki koalitsiya rahbariyati orasida ham jiddiy tanqidlarga sabab boʻldi. Amalga oshirilgan kelishuv baʼzan isyonchilarga katta yon berish sifatida qaraldi. Parlament aʼzosi va 1990-yillarda Tolibonga qarshi kurashgan [[Shimoliy ittifoq|Afgʻoniston Shimoliy Alyansining]] sobiq aʼzosi [[Sayid Mustafo Kazemi]] bu rejani „mamlakatni vayron qilish modeli“ deb atadi<ref name="NYT1">{{Veb manbasi|url=https://www.nytimes.com/2006/12/02/world/asia/02afghan.html|sarlavha=Taliban Truce in District of Afghanistan Sets Off Debate|kirish sanasi=2008-11-13|muallif=Gall|ism=Carlotta|muallifhavola=Carlotta Gall|sana=2006-11-29|ish=[[The New York Times]]}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFGallWafa,_Abdul_Waheed2006">[[Karlotta Gall|Gall, Carlotta]]; Wafa, Abdul Waheed (2006-11-29). [https://www.nytimes.com/2006/12/02/world/asia/02afghan.html „Taliban Truce in District of Afghanistan Sets Off Debate“]. ''[[The New York Times]]''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2008-11-13</span></span>.</cite></ref>. Parlamentning yana bir aʼzosi Noorulhaq Olemi kelishuvni hukumatni zaiflashtirib, anʼanaviy qabila rahbariyatini kuchaytirish, Afgʻonistondagi demokratik institutlar taʼsirini cheklash deb tanqid qildi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2006/11/19/AR2006111901254_pf.html|sarlavha=In Afghanistan's South, Mixed Signals for Help|kirish sanasi=2008-11-13|muallif=Constable|ism=Pamela|sana=2006-11-20|ish=[[The Washington Post]]}}</ref>. Amerika rasmiylari Tolibon koalitsiya kuchlari chiqib ketishi bilanoq Muso Qal’ani qoʻlga olishiga ishongan va isyonchilarga nisbatan tajovuzkorroq yondashuvni maʼqullagan<ref>Fergusson, p.268</ref>. Richardsdan keyin ISAF qoʻmondoni lavozimini egallagan general Den K. MakNeill kelishuvga qarshi ekanligini bildirdi. Aksincha, inglizlar kelishuvni „Afgʻon yechimi“ modeli sifatida taqdim etdilar va AQShning tanqidi ikki ittifoqchi oʻrtasidagi munosabatlarning keskinlashishiga olib keldi va bu masala boʻyicha eng past darajaga yetdi<ref name="Burke">{{Veb manbasi|url=https://www.theguardian.com/world/2007/feb/04/afghanistan.jasonburke|sarlavha=Taliban town seizure throws Afghan policy into disarray|kirish sanasi=2009-02-09|muallif=Burke|ism=Jason|muallifhavola=Jason Burke|sana=2007-02-04|nashriyot=[[The Guardian]]}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFBurke2007">[[Jeyson Burk|Burke, Jason]] (2007-02-04). [https://www.theguardian.com/world/2007/feb/04/afghanistan.jasonburke „Taliban town seizure throws Afghan policy into disarray“]. [[The Guardian]]<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2009-02-09</span></span>.</cite></ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.independent.co.uk/news/world/politics/troops-locked-down-by-suicide-bombers-422104.html|sarlavha=Troops 'locked down' by suicide bombers|kirish sanasi=2009-02-09|muallif=Whitaker|ism=Raymond|sana=2006-10-26|nashriyot=[[The Independent]]}}</ref>. Koʻpgina afgʻon rasmiylari, prezident Karzayning oʻzi ham, ehtiyotkorona nuqtai nazarga ega boʻlib, bu kelishuv muvafaqqiyatli boʻlish yoki boʻlmasligidan qatʼiy nazar kelishuvni qoʻllab-quvvatladilar<ref name="NYT1" />. Chet el aralashuvi, giyohvand moddalar savdosi va qabilalar oʻrtasidagi raqobatni kuchaytirgan Helmand viloyatidagi beqaror vaziyat oxir-oqibat zaif sulhning buzilishiga olib keldi. Inglizlar juda uzoqqa chekinmadilar va isyonchilar guruhlari bilan muntazam ravishda toʻqnashib, shahar atrofida patrul qilishni davom ettirdilar<ref name="SWJ">{{Veb manbasi|url=http://smallwarsjournal.com/mag/docs-temp/96-donnelly.pdf|sarlavha=Musa Qala: Adapting to the Realities of Modern Counterinsurgency|kirish sanasi=2008-11-11|muallif=Donnelly|ism=Thomas|yil=2008|nashriyot=[[Small Wars Journal]]}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFDonnellyShmitt,_Gary2008">Donnelly, Thomas; Shmitt, Gary (2008). [http://smallwarsjournal.com/mag/docs-temp/96-donnelly.pdf „Musa Qala: Adapting to the Realities of Modern Counterinsurgency“] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. [[Kichik urushlar jurnali|Small Wars Journal]]<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2008-11-11</span></span>.</cite></ref>. 2007-yil boshida oqsoqollar mulla Abdulg‘afurni Muso qal’adan chiqarib yuborishdi. Keyinroq koalitsiya havo hujumi natijasida Mulla G‘afurning ukasi va 20 nafar izdoshi halok bo‘ldi. Oqsoqollar hujumda qatnashgan degan gumonda qasos olishga qaror qilgan Mulla G‘afur 2-fevral kuni shaharga bostirib kirgan 200-300 nafar jangaridan iborat guruhni boshqargan. Ular militsiyani qurolsizlantirib, hukumat binolarini vayron qildilar va sulh bo‘yicha muzokara olib borgan oqsoqollar boshlig‘i Hoji Shoh og‘ani qatl qildilar<ref name="Burke">{{Veb manbasi|url=https://www.theguardian.com/world/2007/feb/04/afghanistan.jasonburke|sarlavha=Taliban town seizure throws Afghan policy into disarray|kirish sanasi=2009-02-09|muallif=Burke|ism=Jason|muallifhavola=Jason Burke|sana=2007-02-04|nashriyot=[[The Guardian]]}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFBurke2007">[[Jeyson Burk|Burke, Jason]] (2007-02-04). [https://www.theguardian.com/world/2007/feb/04/afghanistan.jasonburke „Taliban town seizure throws Afghan policy into disarray“]. [[The Guardian]]<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2009-02-09</span></span>.</cite></ref><ref>Bishop; p. 267</ref>. 4-fevralda NATO havo hujumida Mulla G‘afur, 14-fevraldagi yana bir zarbada esa Mulla Manan halok bo‘ldi. Biroq Tolibon Muso Qal’a ustidan nazoratni saqlab qoldi. Ular shaharga oʻz hukmronligini oʻrnatib, ayollarning harakatini cheklab, soliqlar undirib, harbiy xizmatga chaqirishdi. Ayni paytda qoʻshni tumanlardagi operatsiyalar uchun Muso qalʼadan ham foydalanishdi. 2007-yil 7-dekabrdan boshlab koalitsiya hujum boshladi va isyonchilarni hududdan haydab chiqardi<ref name="SWJ" />. == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> === Adabiyotlar === * {{Kitob manbasi|last=Bishop|first=Patrick|title=3 Para|year=2007|publisher=Harper Collins|location=London|isbn=978-0-00-725778-2}} * {{Kitob manbasi|last=Fergusson|first=James|title=A Million Bullets: The Real Story of the British Army in Afghanistan|year=2008|publisher=Bantam Press|location=London|isbn=978-0-593-05903-6}} * {{Kitob manbasi|last=Giustozzi|first=Antonio|title=Koran, Kalashnikov and Laptop: The Neo-Taliban Insurgency in Afghanistan|year=2007|publisher=Hurst|location=London|isbn=978-1-85065-873-3}} * {{Kitob manbasi|last=Southby-Tailyour|first=Ewen|title=3 Commando Brigade, Helmand, Afghanistan|year=2008|publisher=Ebury Press|location=London|isbn=978-0-09-192695-3}} * {{Kitob manbasi|last=Jowett|first=Adam|title=No Way Out: The Searing True Story of Men Under Siege|year=2018|publisher=Pan Books|location=London|isbn=978-1-50-986473-7}} == Tashqi havolalar == * {{Veb manbasi|url=http://www.ctc.usma.edu/sentinel/CTCSentinel-Vol1Iss8.pdf|sarlavha=The High Stakes Battle for the Future of Musa Qala|kirish sanasi=2008-11-16|muallif=Isby|ism=David|sana=July 2008|nashriyot=[[CTC Sentinel]]([[West Point]])}} * {{Veb manbasi|url=http://www.janes.com/news/security/terrorism/jtsm/jtsm080404_1_n.shtml|sarlavha=The battle for Musa Qala|kirish sanasi=2008-11-13|sana=2008-04-04|nashriyot=[[Jane's Information Group|Jane's]]}} * {{Veb manbasi|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/article617310.ece|sarlavha=After the fighting and dying, the Taleban return as British depart|kirish sanasi=2009-01-02|muallif=Loyd|ism=Anthony|sana=2006-10-30|ish=The Times}} * {{Veb manbasi|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/uk/article656693.ece|sarlavha=British troops in secret truce with the Taliban|kirish sanasi=2009-01-02|muallif=Smith|ism=Michael|sana=2006-10-01|ish=The Times}} [[Turkum:Afgʻoniston urushi]] 6vbkt4p6rh9z8gma3lr3a1gi1q6omr2 2816761 2816757 2022-08-29T05:53:24Z Laziz Baxtiyorov 56023 Laziz Baxtiyorov [[Musa Qala qamali]] sahifasini [[Musa Qal’a qamali]]ga koʻchirdi wikitext text/x-wiki {{Urush bilgiqutisi|conflict=Musa Qala qamali|qismi=Afg‘onistondagi urush tarixi (2001–2021)|tasvir=<div style="width:240px; background:transparent"> <div style="position:relative; width:240px">[[File:Afghanistan locator map.svg|240px]]<br/><div style="position:absolute;z-index:200; top:{{#expr:(100 * (38.757-32.4433)/ (38.757-29.306) ) round 1}}%; left:{{#expr:(100 * (64.7444-60.069) / (75.126-60.069)) round 1}}%; height:0; width:0; margin:0; padding:0;"> <div style="position:relative; top:-4px; left:-4px; width:8px; text-align:center; z-index:201">[[File:Red pog.svg|8x8px]]</div> <div style="font-size:110%; line-height:110%; position:relative; top:-1.5em; left:0.5em; text-align:left; width:6em; z-index:202;"> <span style="padding:1px;background:none">'''Musa Qala'''</span> </div> </div> </div>|sana=2006-yil 17-iyul — 12-sentabr|yer=[[Helmand viloyati]] [[Afgʻoniston]]|natija=Nomaʼlum. Har ikki kuch pozitsiyasidan chekingan|tomon1={{flagicon|UK}} [[Buyuk Britaniya]]<br /> {{flagicon|Denmark}} [[Daniya]] <br /> {{flagicon|Afghanistan}} [[Afgʻoniston Islom Respublikasi]] <br /> {{flagicon|Canada}} [[Kanada]] <br /> {{flagicon|USA}} [[AQSh]]|tomon2={{flagicon|Afghanistan|Taliban}} [[Tolibon]]|qomondon1='''Jangovar guruh:'''<br /> {{flagicon|UK}} Ed Butler <br /> '''Garnizon:'''<br /> {{flagicon|UK}} mayor Nick Wight Boycott <br /> {{flagicon|Denmark}} mayor Lars Ulslev Johannesen <br /> {{flagicon|UK}} mayor Adam Jowett|qomondon2=Mulla Abdul Mannan<ref name="Asia Times1">{{cite web |url=http://www.atimes.com/atimes/South_Asia/HL07Df04.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20061208224356/http://atimes.com/atimes/South_Asia/HL07Df04.html |url-status=unfit |archive-date=2006-12-08 |title=Rough justice and blooming poppies |access-date=2008-11-13 |last=Shahzad |first=Syad Saleem |date=2006-12-07 |publisher=[[Asia Times Online]]}}</ref><br /> Mulla Abdul Ghafour, [[:en:Abdul Ghafour (Taliban commander)|en]]|kuch1='''Garnizon:''' 25-170 (ISAF kuchlari)<br />70-80 (ANP kuchlari) '''Yordamchi kuchlar:'''<br /> 500 gacha<ref name="BBC1"/>|kuch2=Nomaʼlum|qurbon1={{flagicon|UK}} 7 qurbon<ref name="Times1">{{cite web |url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/asia/article2240429.ece |title=Pure hell of the siege of Musa Qala |access-date=2008-11-13 |last=Reynolds |first=D.J. |date=2007-08-12 |work=[[The Times]]}}</ref> <br /> {{flagicon|Denmark}} 7 yarador<ref>{{cite web |url=http://avisen.dk/danskere-i-krig-35-dage-i-lortehullet_62389.aspx |title=Danskere i krig: 35 dage i lortehullet |access-date=2008-11-13 |last= Lund |first=Michael |date=2007-10-07 |language=da |publisher=[[Avisen]]}}</ref>|qurbon2=tasdiqlangan qurbonlar soni taxminan 200 nafar}}{{Campaignbox Afgʻonistonda AQSh urushi}}2006-yil 17-iyuldan 12-sentabrga qadar [[Afgʻoniston|Afgʻonistonning]] [[Hilmand viloyati|Hilmand viloyatida]] '''Muso Qal’a qamal qilingan edi'''. Xalqaro xavfsizlik kuchlari (ISAF) qoʻshinlari va afgʻon xavfsizlik kuchlarining kichik qismi Musa Qalʼa tumani markazida [[Tolibon]] isyonchilari tomonidan qamalga olinadi. == Muso Qal’adagi vaziyat == Muso Qalʼa („Muso qalʼasi“)<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/asia/article4333805.ece|sarlavha=Bungs and bungling in Musa Qala: British dreams of building utopia crumble|kirish sanasi=2008-12-12|muallif=Loyd|ism=Anthony|sana=2008-07-15|ish=[[The Times]]}}</ref> — [[Musa Qala tumani|Muso Qalʼa tumanining]] maʼmuriy markazi boʻlib, [[Hilmand|Hilmand daryosining]] irmogʻi boʻlgan Muso Qalʻa daryosi boʻyida joylashgan. Uning aholisi 15 000 yoki 20 000<ref name="Telegraph12">{{Veb manbasi|ism=Tom|muallif=Coghlan|url=https://www.telegraph.co.uk/news/main.jhtml?xml=/news/2007/12/09/wafg909.xml|arxivurl=https://web.archive.org/web/20071212203536/http://www.telegraph.co.uk/news/main.jhtml?xml=/news/2007/12/09/wafg909.xml|arxivsana=2007-12-12|sarlavha=Battle for Taliban stronghold intensifies|kirish sanasi=2009-02-12|nashriyot=[[The Daily Telegraph]]|sana=2007-12-12}}</ref><ref name="Fox">{{Veb manbasi|ism=Fisnik|muallif=Abrashi|url=http://www.foxnews.com/printer_friendly_wires/2007Dec15/0,4675,AfghanMusaQala,00.html|sarlavha=Troops Patrol Former Taliban Town|kirish sanasi=2009-02-12|sana=2007-12-15|nashriyot=[[Fox News]]}}</ref> atrofida deb baholanadi. Ular oltita asosiy urugʻga boʻlingan Alizai [[Pushtunlar|pushtun]] qabilasiga mansubdir<ref name="SWJ">{{Veb manbasi|url=http://smallwarsjournal.com/mag/docs-temp/96-donnelly.pdf|sarlavha=Musa Qala: Adapting to the Realities of Modern Counterinsurgency|kirish sanasi=2008-11-11|muallif=Donnelly|ism=Thomas|yil=2008|nashriyot=[[Small Wars Journal]]}}</ref>. Klanlar oʻrtasidagi janjal odatiy hodisa. Chunki klanlar kuch va resurslar uchun doimiy raqobatlashadilar<ref name="Burke">{{Veb manbasi|url=https://www.theguardian.com/world/2007/feb/04/afghanistan.jasonburke|sarlavha=Taliban town seizure throws Afghan policy into disarray|kirish sanasi=2009-02-09|muallif=Burke|ism=Jason|muallifhavola=Jason Burke|sana=2007-02-04|nashriyot=[[The Guardian]]}}</ref>. 2001-yilda AQSh boshchiligidagi intervensiya Tolibonni hokimiyatdan siqib chiqarganida mahalliy qabila aʼzolari Karzay maʼmuriyatini qabul qilishdi va ular Tolibonni oʻz hududlarida partizan urushi amaliyotini boshlamaslikka koʻndirishdi. Xalq qo‘llab-quvvatlashisiz qolgan jangarilar Muso Qal’ani tashlab, yaqin atrofdagi qishloqlarda panoh topishga majbur bo‘ldi. Biroq xalqning hukumatdan sekin-asta hafsalasi pir boʻldi. 2003-yilda Hilmand viloyati gubernatori Sher Muhammad Oxundzoda isyonchilar boshpanasi bo‘lgan [[Baghran tumani|Bag‘ron tumanidagi]] Axtak qishlog‘ida reyd o‘tkazdi. Natijada 80 kishi halok bo‘lgan, ularning aksariyati tinch aholi vakillari edi. Gubernator marhumlarning qarindoshlariga tovon puli to‘lashga vaʼda bergan, biroq vaʼdasini bajarmagan. Qayta qurish vaʼdalari ham bajarilmadi. Qabila aʼzolari mahalliy amaldorlarning poraxoʻrligi va oʻgʻriligidan gʻazabga keldi. 2006-yilga kelib, Tolibon Muso Qal’ada oʻz taʼsirini qayta tikladi. Buni ular gubernator Oxundzoda va uning qurolli kuchlari tahqirlanishi bilan izohladilar<ref>Giustozzi, p.60</ref>. == ISAF qoʻshinlari joylashtirilishi == [[Fayl:Musa_Qala_Police_01.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Musa_Qala_Police_01.jpg/220px-Musa_Qala_Police_01.jpg|right|thumb| „Koko“ 2008-yilda Musa Qala politsiyasi boshligʻi. Bir britaniyalik ofitserning soʻzlariga koʻra, „U qoʻrqinchli va ajoyib yigit“ edi.]] 2006-yilda ISAF mandati Afg‘oniston janubidagi notinch viloyatlar uchun kengaytirildi. Britaniyaning Hilmand boʻlinmasi ishchi guruhning maxsus boʻlimiga aylandi. Afyun savdosi bilan shugʻullangani va qoʻzgʻolonchilar bilan aloqasi tufayli inglizlar Oxundzodani oʻz lavozimidan chetlashtirishni talab qildilar. Uning oʻrnini egallagan muhandis Muhammad Dovud mahalliy qoʻllovga ega boʻlmadi. Oxundzada jangarilari faol boʻlmagani sababli Tolibon hokimiyatdagi boʻshliqni toʻldirishga intildi va vaziyat tez orada yomonlashdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.iwpr.net/index.php?apc_state=hen&s=o&o=l=EN&p=arr&s=f&o=342923|sarlavha=Helmand Ex-Governor Joins Karzai Blame Game|kirish sanasi=2009-03-16|muallif=Dayee|ism=Mohammad Ilyas|sana=2008-02-26|nashriyot=[[Institute for War and Peace Reporting|IWPR]]}}</ref><ref>Giustozzi, p.63</ref>. 18-may kuni Muso Qal’adagi [[Afgʻoniston milliy politsiyasi|Afg‘oniston milliy politsiyasi]] qo‘zg‘olonchilar hujumiga uchradi. 20 nafar politsiyachi halok bo‘ldi<ref>Bishop, p.52</ref>. Britaniyaning Pathfinder platoni vazvodi politsiyaga yordam berish uchun besh kun davomida Muso Qal’aga joylashtirildi va amerika birligi guruhi bilan almashtirildi. 14-iyun kuni ularga Muso Qal’aga qaytish buyurildi. Mayor Nik Uayt-Boykot qoʻmondonligidagi 25 kishilik Pathfinder vzvodi birinchi navbatda mobil [[razvedka]] boʻlinmasi edi. Shuning uchun garnizon vazifalarini bajarish ularga mos emas edi. Biroq, jangovar guruhning resurslari allaqachon deyarli tugagan va boshqa boʻlinmalar ham mavjud emas edi. Musa Qal’a tumani markazi 10 metrlik devor bilan oʻralgan sement va loydan qurilgan binolardan iborat edi. Maʼmuriy binolar shahar oʻrtasida joylashgan boʻlib, ular mahalliy politsiya shtab-kvartirasi, qamoqxona va amerikaliklar tomonidan qurilgan klinika edi. Pathfinderlar majmua markazidagi binoni egallab olishdi va uchta sangarni (mustahkamlangan ustunlar) oʻrnatdilar. Ulardan biri oʻzlari joylashgan binoning tomiga, biri sharqqa, bozor tomonga qaragan, ikkinchisi esa majmua devorlari tashqarisidagi binoga oʻrnatildi. Eng baland bino qamoqxona boʻlib, tez orada uning tomiga guruh tomonidan oʻrnatilgan pulemyot „Alamo“ laqabini oldi<ref>Bishop, p.153</ref>. Afg‘oniston milliy politsiyasining (ANP) 80 kishilik otryadi tuman markazini boshqargan. Mahalliy aholi ularni oʻgʻrilik va [[Pedofiliya|pedofiliyada]] ayblab, ulardan nafratlangan. Ularning Abdul Vulli ismli lideri inglizlar va Tolibonga „Koko“ nomi bilan tanish edi. U Afg‘onistondagi 30 yillik urush faxriysi, sobiq Tolibon bo‘lib, isyonchilar bilan muntazam aloqada bo‘lgan va ularning harakatlari haqida koʻp maʼlumotga ega edi<ref>Bishop, p.154</ref>. Inglizlarning taʼkidlashicha, Muso qal’a politsiyasi intizomsiz va oʻz vazifalarini bajarishda sust edi<ref>Bishop, p.158</ref>, lekin ular isyonchilarga qarshi kurashishga ham tayyor edilar<ref>Bishop, p.53 and p.158</ref>. Pathfinders kelganidan ikki hafta oʻtgach, Amerika konvoyi yaqin atrofdagi yashil zonada pistirmaga uchradi va bir nechta transport vositalarini yoʻqotdi. Amerikaliklar bu hujumga B-1 bombardimonchi samolyoti havo hujumi va AH-64 Apache vertolyotlarining hujumlari bilan javob qaytarishdi. Bu voqeadan so‘ng Muso Qal’a aholisi qochib keta boshladi. Britaniya razvedkasi Tolibon tuman markazini o‘rab olganini taxmin qildi. Ertasi kuni koalitsiya samolyotlari shahar ustidan past parvozlarni amalga oshirdi va bazaga oʻq uzilgan boʻlsa-da, hech qanday hujum sodir boʻlmadi. Pathfindersga 6 ta vzvod, B kompaniyasi, 3 PARA (Gvardiya parashyut vzvodlari) qoʻshildi va ular shahar boʻylab patrul qila boshlashdi. 1-iyulga kelib, aholi asta-sekin uylariga qayta boshladi<ref>Bishop, p.156</ref>. 6-iyul kuni Pathfinders G vzvodi va 7 RHA bilan almashtirilishi rejalashtirilgan edi. Ushbu guruhlar yashil zona orqali Musa Qalaga borishlari kerak edi. Pathfinders marshrut xavfsizligini taʼminlash uchun Land Rover WIMIKda ANP kontingentini kuzatib borishdi. Ular isyonchilar tomonidan oʻqqa tutilganda politsiyachilar dushmanlar bilan jang qilish uchun saflarini buzishdi. Ertasi kungi urinish ham muvaffaqiyatsizlikka uchraganidan soʻng gvardiya desantchilari ishga tushirildi. Maydonga I Batareyadan 20 oʻqchi, 7 RHA, 15 muhandis, 5 Daniya va 10 ANA askaridan iborat aralash kuch kiritildi. Muhandislar bazaning mudofaasini mahalliy materiallar bilan mustahkamlashga kirishdilar<ref>Bishop, p.159</ref>. == Qamal ostida == {| class="toccolours" cellspacing="5" style="float: right; margin-left: 1em; margin-right: 2em; font-size: 85%; background:#c6dbf7; width:25em; max-width: 40%;" | style="text-align: left;" |"Jangchilarning aksariyati haqiqiy toliblar emas edi. Chet eldan kelganlar ham bor edi. Ko‘pchilik hukumatdan, uning talon-tarojligi va korrupsiyasidan g‘azablangan mahalliy erkaklar bo‘lib, ularni masjidlardagi voizlar chet elliklarga qarshi kurashishga undashdi". |- | style="text-align: left;" | Vakil Hoji Muhammad Naim. Muso Qala oqsoqoli<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/article617310.ece|sarlavha=After the fighting and dying, the Taleban return as British depart|kirish sanasi=2009-02-11|muallif=Loyn|ism=Anthony|sana=2006-10-30|ish=The Times}}</ref>. |} 17-iyul kuni soat birlarda inglizlar tungi ko‘rish moslamalari yordamida tuman markaziga yaqinlashib kelayotgan bir nechta shubhali holatlarni kuzatishdi. Oradan ko‘p o‘tmay, Tolibon to‘rt-besh marotaba o‘q uzdi, keyin kichik qurollardan o‘q uzildi. Pathfinders guruhi ushbu holatga SA-80 miltiqlari, pulemyotlar va 51 mm minomyotlar bilan javob qaytarishdi. Uayt-Boykot bir guruh isyonchilar boshpana topgan yaqin atrofdagi binoga artilleriyadan zarba berishni buyurdi. Tasodif tufayli masjid binosi zarbadan katta zarar koʻrdi va koʻp sonli Tolibon halok boʻldi. Politsiya boshligʻi „Koko“ Tolibon yuk mashinalari yaqin atrofdagi vodiy boʻylab harakatlanayotgani haqida xabar bergach, garnizon havo hujumi chaqirib, ulardan birini yoʻq qildi. Keyinroq ikki qo‘zg‘olonchi baza tomon sudralib ketayotganida pulemyotdan o‘qqa tutildi. Britaniya razvedkasi Tolibon katta yoʻqotishlarga uchraganini taxmin qildi va ertasi kuni taqdim etilgan hisobotda Uayt-Boykot „burni qonli“ boʻlganiga umid qilayotganini bildirdi. Ushbu yoʻqotishlar toliblarning 19-iyulga o‘tar kechasi qayta to‘planib, tuman markaziga tomon harakatlanishiga to‘sqinlik qilmadi. Himoyachilar artilleriya guruhlarini yordamga chaqirdi va bir nechta samolyotlar osmondan isyonchilar hujumini qaytardi. Shundan soʻng, ular har oqshom kichik hujumlar uchun qaytib kelishdi. Bu vaqtga kelib Pathfinders dalada olti hafta qolishdi. Natijada, ularda charchoq alomatlari paydo boʻla boshladi. Shu bilan birga ularning jihozlari ogʻir sharoitlarda doimiy foydalanish natijasida eskirib ketmoqda edi. Ular MOWAG Eagle zirhli mashinalari bilan jihozlangan 140 kishilik Daniya razvedka otryadi tomonidan ozod qilinishi kerak edi. Daniya kuchlari ingliz signallari boʻyicha mutaxassislar hamrohligida 21-iyul kuni Kamp Bastionni tark etishdi. G‘arbdan Muso Qal’aga yaqinlashayotganda, Pathfinders Tolibon guruhlari ularni pistirmaga tushirish uchun qayta to‘planayotganini kuzatishdi. Harrier GR7 isyonchilarga qarshi yo‘naltirildi va bir nechtasi o‘ldirildi<ref>Bishop, p.162</ref>. Tolibon yo‘lni bochkalar bilan to‘sib, Daniya kolonnasiga uch tomondan pulemyot va avtomatlar bilan hujum qildi. Bir zirhli mashina minaga uchrab vayron bo‘lib, uning uch ekipaj aʼzosi yaralanganida kolonna to‘xtab qoldi. B-1 bombardimonchi samolyoti Tolibon pozitsiyalariga havo hujumini uyushtirgandan so‘ng cho‘lga chekindi. Garnizonda oziq-ovqat va suv tugab, askarlar echki sutini ichishga majbur boʻldi. Oʻq-dorilar zahirasi ham tugaydi va tungi koʻrish qurilmalari uchun batareyalar ham yoʻq edi. Tolibon 24-iyul kuni tuman markaziga eng yirik hujumni uyushtirish uchun 300 nafar jangari bazaning har tomonidan oʻrab olishdi. Hujum RPG zarbasi bilan boshlandi. Natijada sangarlardan biri vayron boʻlib, Daniya askari majmua tashqarisiga otilib ketdi. Pathfinders harbiy xizmatchisi Mark Uilson eski karavotdan foydalanib, qoʻshma devorga koʻtarildi va jarohatlangan Daniya askariga dushman xavfsiz joyga oʻtishi uchun yordam berdi. Ushbu xizmati uchun u keyinchalik Harbiy xoch bilan taqdirlandi<ref name="Bishop164">Bishop, p.164</ref>. Havo yordami yetib kelishi uchun 90 daqiqa vaqt kerak boʻldi. Bu vaqt davomida baza uzluksiz oʻqqa tutildi. Agar Daniya kolonnasi Tolibonning Now Zaddan kelayotgan qoʻshimcha kuchlarini toʻxtatib qolmaganida, vaziyat yanada ogʻirroq boʻlar edi. 26-iyul kuni koalitsiya samolyotlari Tolibonning maʼlum pozitsiyalariga oltita 1000 funtli bomba tashlaganidan soʻng, yordam kuchlari nihoyat Muso Qal’aga bostirib kirish imkoniga ega boʻlishdi. ANP qo‘riqchisi tomonidan tasodifan otib qoʻyilgan Pathfinder serjantidan tashqari qurbonlar boʻlmadi<ref name="Bishop164" />. Daniyalik zobit mayor Lars Ulslev Yoxannesen Musa Qala tumani markazida qoʻmondonlikni oʻz qoʻliga oldi. 27-iyul kuni havo hujumi natijasida bazaga tutash masjidning xatoli tufayli vayron qilinishi politsiya boshlig‘i va shahar oqsoqollarini g‘azablantiradi. Yoxannesen sho‘ro chaqirib, masjidni koalitsiyalar hisobidan qayta qurishga vaʼda berishi kerak edi. Aholini shahardan evakuatsiya qilish kerakmi, degan savolga Yoxannesen qolish kerak, deb javob berdi. Ammo keyingi kunlarda aholi asta-sekin uylarini tashlab, Tolibon va koalitsiya oʻrtasidagi jang maydoni vazifasini bajarayotgan hududni tark etdi. == Naxod operatsiyasi == Pathfindersni evakuatsiya qilish hali ham inglizlar uchun ustuvor vazifa edi. „Naxod operatsiyasi“ nomini olgan dastlabki urinish 1-avgust kuni amalga oshirildi, biroq muvaffaqiyatsiz yakunlandi. D eskadron otliq polkining patrulidan iborat yordam kuchlari shahar chetida pistirmaga uchradi. Spartan quroli yoʻl chetiga oʻrnatilgan bomba portlashi natijasida vayron boʻldi, patrul qoʻmondoni kapitan Aleks Eida va ikki askar, kichik leytenant Ralf Jonson va Lens-kapral Ross Nikolls halok boʻldi. Ularni qutqarish uchun kelgan Scimitar bir nechta RPG zarbalari natijasida vayron boʻldi va uning ekipajini evakuatsiya qilish ehtiyoji tugʻildi. Ekipaj qoʻmondoni kapral Mik Flinn omon qolganlar uchun javobgarlikni oʻz zimmasiga oldi. Lens-efektor Endryu Radford jarohatlangan hamkasbini qutqarayotganida oʻqqa tutildi. Oʻz harakatlari uchun ular keyinchalik mos ravishda Harbiy xoch va Jasoratli xoch bilan taqdirlandilar. Keyinroq jasadlarni olish va har qanday harbiy jihozlarni yo‘q qilish uchun Britaniya desantchilaridan iborat bir kompaniya havo orqali hududga safarbar qilindi<ref>Bishop, p.166</ref>. Britaniyaliklar Naxod operatsiyasi muvaffaqiyatsizligidan bir qancha saboqlar oldilar. Anʼanaviy uzoq masofali zirhli razvedka boʻlinmalari rolida ishlaydigan otliq qoʻshinlari Qandahordagi shtab-kvartirasida edi. Ularning vaziyatdan xabardorligi va noaniq buyruqlari muvaffaqiyatsizlikka olib keldi. Natijada, ular jangovar guruhga oʻtkazildi va aholi punktlarida piyoda qoʻshinlar yordamisiz zirhli qismlarni joylashtirish gʻoyasidan voz kechildi<ref>Fergusson, p.244-245</ref>. Holat, shuningdek, Tolibon Muso Qal’a atrofidagi hududni qattiq nazorat qilayotganini va toʻliq jangovar guruh operatsiyasidan boshqa hech narsa garnizonni ozod qila olmasligini koʻrsatdi. == Ilon chaqishi operatsiyasi == Ishchi kuchi tanqisligiga javoban qirollik Irlandiya polkidan ikkita [[vzvod]] va minomyot boʻlimi va deyarli barcha koʻngillilar Afgʻonistonga yuborildi. Vzvod va minomyot qoʻshinlari [[Sommedagi jang|Sommeda]] Pathfinders oʻrnini egallashi kerak edi. ''Mar Chichel'' ([[Pushtu tili|pashtu]] tilida ilon chaqishi) nomini olgan operatsiya koalitsiya tomonidan Hilmandda 500 askar ishtirokida amalga oshirilgan va 6-avgustda boshlangan eng yirik operatsiya edi<ref name="Times2">{{Veb manbasi|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/asia/article650967.ece|sarlavha=Pathfinders on a four-day mission fight off eight-week Taleban siege|kirish sanasi=2008-11-13|muallif=Albone|ism=Tim|sana=2006-09-27|ish=[[The Times]]}}</ref>. Birinchi harakatda qirollik Irlandiya boʻlinmalari va desantchilar otryadi 3 PARA B va C kompaniyalari uchun Musa Qal’aning gʻarbiy tomoniga qoʻnish zonasini taʼminladi. Keyin 300 kishi avtomat nayzalarini oʻrnatib, oldinga siljishdi. Shu bilan birga, LAV III zirhli transport vositalaridagi Kanada boʻlinmasi yashil hududni yorib oʻtdi va Daniya qoʻshinlari bilan bogʻlanishda yordam berdi. Keyin Pathfinders sakkiz hafta boʻlgan Muso Qal’adan chiqib ketishga muvaffaq boʻldi. Oʻtgan haftalardan uch haftasi doimiy hujum ostida oʻtgan edi<ref name="Times2" />. Tolibon guruhlari B-1 tomonidan kuchli bombardimon qilinganidan soʻng chekingan edi va operatsiyaga faqat vaqti-vaqti bilan kichik qarshilik koʻrsatildi. Biroq Britaniya taʼminot karvoni chiqib ketayotganda kuchli oʻqqa tutildi. Qirollik logistik korpusining oddiy askari Andrew Cutts halok boʻldi. Oksfordshir sudyasi tomonidan oʻtkazilgan surishtiruv, Andrew Cutts, ehtimol, Britaniya pozitsiyalaridan "doʻstlarga oʻt ochish " qurboni boʻlgan degan xulosaga keldi<ref>{{Veb manbasi|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/england/nottinghamshire/7208862.stm|sarlavha=Soldier killed by friendly fire|kirish sanasi=2008-11-13|sana=2008-01-28|nashriyot=[[BBC]]}}</ref>. == Qamal yangilanishi == Tolibon hujumlari oʻz arsenalidagi barcha qurollardan, jumladan, pulemyotlar, RPGlar, minomyotlar va Xitoyda ishlab chiqarilgan 107 mm kalibrli raketalardan foydalangan holda qaytadan boshlandi. 140 Daniya askari va 38 Qirollik Irlandiya Reynjersidan iborat koalitsiya kuchlari tuman markaziga kiritildi. Griffinlar nomi bilan tanilgan Daniya eskadroni bazaning sangarlariga oʻrnatilgan 50 kalibrli sakkizta ogʻir pulemyotga ega boʻlib, ularga har tomonlama qulay pozitsiyani taʼminlardi. Zirhli mashinalar uchun rampalar qurib, qoʻshma devorlar ustidan ham oʻq uzishlari mumkin edi. Qirollik Irlandiya korpusining ikkita 81 millimetrli minomyotlari va koalitsiya havo yordamini hisobga olganda Tolibonni ushlab turish uchun kuchlar yetarli edi. Minomyotlar yaqin atrofdagi binolarni boshpana qilgan isyonchilarni siqib chiqarishda samarali boʻldi<ref>Bishop, p. 229</ref>. [[Fayl:B-1_Afghanistan_December_08.JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/B-1_Afghanistan_December_08.JPG/220px-B-1_Afghanistan_December_08.JPG|left|thumb| Afgʻoniston ustida uchayotgan B-1]] 12-avgust kuni mayor Yoxannesen garnizonga oʻzlarining ochiq pozitsiyalarini evakuatsiya qilishlarini eʼlon qildi. 1-avgust kuni ISAF qoʻmondonlikni oʻz zimmasiga olgan britaniyalik general Devid Richards „vzvod uyi“ strategiyasidan noroziligini bildirgan edi. Biroq mahalliy hokimiyat Muso Qal’aning Tolibon qo‘liga o‘tishidan cho‘chigan va Hilmand gubernatori Afg‘oniston bosh vaziriga murojaat qilgan. Siyosiy bosim ostida ISAFning mavjudligi muddati uzaytirildi. ISAF garnizoni arosatda qoldi. Ularning halok boʻlganlarni evakuatsiya qilish vertolyotlari uchun xavf tugʻdirishi mumkin boʻlgan shahardagi koalitsiya patrullarini cheklagani tuman markazi butunlay Tolibon nazorati ostiga oʻtib ketishini anglatardi<ref>Bishop, p. 235</ref>. Toʻrt haftadan soʻng Griffinlar Muso Qal’adan olib ketildi. Ular qirollik Irlandiya polkining Barossa vzvodi bilan almashtirildi va bu yerga mayor Adam Jowett boshchiligidagi 3 PARA xodimlaridan tuzilgan maxsus kampaniya shtab-kvartirasi joylashtirildi. Ishchi guruhlarning jangovar tartibida yangi boʻlinma E harfini oldi va shu tariqa „Oson kompaniya“ nomini oldi. Daniyaliklar „Koko“ va uning isyonchilar bilan aloqalariga shubha bilan qarashdi. Shuning uchun doimiy politsiya kuchlari oʻrniga Shimoliy Afgʻonistondan kelgan mahalliy aholi bilan qabilaviy aloqadan xoli yetmishta pashtun boʻlmagan zobitlar tayinlandi. Bu esa Afgʻonistonda sodiqlik masalasida shubha uygʻotdi.<ref>Bishop, p. 238</ref>. 500 dan ortiq askar ishtirokidagi „Atomi operatsiyasi“ 25-avgust kuni Muso Qal’a politsiya kuchlarini kuchaytirish maqsadida o‘tkazildi<ref name="BBC1">{{Veb manbasi|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/5287032.stm|sarlavha=UK troops reinforce Afghan town|kirish sanasi=2009-02-06|sana=2006-09-25|nashriyot=[[BBC]]}}</ref>. Griffinlarning ketishi baza mudofaasi zaiflashishiga olib keldi. Chunki Easy Company atigi ikkita 50 kalibrli pulemyot va toʻqqizta 7,62 × 51 mm kalibrli NATO GPMGlariga ega edi. Tolibon koalitsiyaning jangovar qudrati pasayib ketganidan xabar topgach tuman markaziga qarshi hujumlarini boshladi. Bir necha marta qoʻzgʻolonchilar qoʻshma devorlarga osilib chiqishdi va [[Granata|qoʻl granatalari]] uloqtirishga harakat qilishdi. 26-avgust kuni isyonchi guruh, keyinchalik 150 nafarga yetgan deb taxmin qilingan, tuman markaziga ommaviy hujum uyushtirdi. Hujum A-10 samolyotining havo mujdofaasidan soʻng toʻxtadi, ammo ertasi kuni soat tonggi 4:55 da qayta boshlanib, 7:00gacha davom etdi. Otishma paytida Lens-efektor Jon Xetherington, shuningdek, bir necha toliblar oʻldirildi. Ularning jasadlari koʻchalarda qolib ketdi. Soʻzsiz kelishuvga koʻra, isyonchilarga ularni olib chiqishga ruxsat berildi. Oʻsha vaqtga kelib, Tolibonning frontal hujumlari katta yoʻqotish bilan barbod boʻldi. Ularning taʼminot liniyalari choʻlda Mobil Operatsiyalar Guruhlarida faoliyat yuritgan D eskadron HCR tomonidan uzib qoʻyildi. Bir muddat qo‘zg‘olonchilar minomyot va raketalar bilan uzoq masofadan zarba berib, orqaga qaytishga majbur bo‘lishdi. 1-sentabr kuni minomyot hujumidan birida Reynjer Anare Drayva oʻldirildi va qirollik Irlandiya polkining kaprali Pol Myurxed qattiq jarohati tufayli keyinroq vafot etdi<ref>Bishop, pp. 243-244</ref>. 2-sentabr kuni yana oltita britaniyalik askar yaralandi. Uch kundan keyin Tolibon yana bazaga bostirib kirishga urindi, biroq himoyachilar Harriers va A-10 samolyotlarining havo yordami bilan hujumni qaytarishdi<ref>Bishop, p. 251</ref>. 6-sentabr kuni kasevak Chinook ikki yarador askarni evakuatsiya qilish uchun Musa Qal’aga uchdi. Biroq Tolibonlar bunday harakatni kutishgan va vertolyotga qarata o‘t ochib, uni orqaga qaytishga majbur qilgan. Kamp Bastionga qaytib kelgan ekipaj samolyotlari toʻrtta zarbaga uchraganini, ulardan biri rotor pichogʻini deyarli uzib qoʻyganini aniqladi. Oʻsha kuni kechqurun Muso Qal’aga yana bir kazevak missiyasi yuborildi. Bu safar uni Apachi, A-10 va AC-130 Spectre qurolli kuchlari kuzatib bordi. Bu holat Tolibonni harakatsizlatirib, Chinookga oʻz missiyasini bajarishga imkon berdi<ref>Bishop, p. 250</ref>. == Musa Qala shartnomasi == {| class="toccolours" cellspacing="5" style="float: right; margin-left: 1em; margin-right: 2em; font-size: 85%; background:#c6dbf7; width:25em; max-width: 40%;" | style="text-align: left;" |" <nowiki>[...]</nowiki> kasbiy, shaxsiy va maʼnaviy jihatdan men oʻz qoʻshinlarimni tizimisiz bunday doimiy xavf ostida ushlab turolmasdim." |- | style="text-align: left;" | Brigada rahbari Ed Butler<ref name="Bishop254">Bishop, p.254</ref> |} Samarali mudofaaga qaramay, Easy Companyning ahvoli yomonlashishda davom etdi. 40 kun ichida ular 100 dan ortiq hujumni qaytardilar<ref name="Bishop254">Bishop, p.254</ref>. Ular uchun vaqtlarida faqatgina oltita taʼminot parvozi amalga oshirildi va tez orada oʻq-dorilar zahirasi kamayib keta boshladi. 8-sentabrga kelib, minomyotchilar jamoasining Minimi qurollari uchun 81 mm kalibrli oʻq dorilar zahirasi tugagach, Daniyaliklar qodlirib ketgan 5.56 mm kalibrli oʻqlardan foydalana boshladi. Shu bilan birga, Britaniya qoʻmondonligida bahslar davom etdi. Brigada rahbari Butler Muso qal’adan tezda chiqib ketish tarafdori edi. Chunki uning fikricha, koalitsiyaning mavjudligi chidab boʻlmas javobgarlikni keltirib chiqaradi. Razvedka maʼlumotlariga koʻra, Tolibon bazaning mustahkamligi vertolyotlar taʼminotiga bogʻliqligini aniqlagan va ulardan bittasini yoʻq qilishga urinib koʻrishgan. Shu bilan ular ruhiy gʻalabasiga erishgan. Bunday voqea afgʻon missiyasi haqida Britaniya jamoatchilik fikriga ham salbiy taʼsir koʻrsatdi. Butler Afgʻonistonga tashrif buyurgan Britaniya armiyasi Bosh shtabining yangi boshligʻi ser Richard Dannattga va Doimiy qoʻshma shtabga oʻz qarashlarini oshkor qildi. Shunga koʻra, 8-sentabr kuni Easy Company ularni moliyalashtirish toʻxtatilishi haqida xabar oldi. Ammo bu reja general Richardsning qattiq qarshiliklariga uchradi. U soʻzsiz chekinish qoʻzgʻolonchilar tomonidan XIX asrda Qandahor yaqinida Britaniya brigadasi afgʻon kuchlari tomonidan magʻlubiyatga uchragan Mayvand jangi bilan taqqoslanadigan tarixiy muvaffaqiyatsizlik sifatida talqin qilinishini tushundi. Hilmand aholisi britaniyaliklarni ishonchsiz deb hisoblar va ular Tolibonni qoʻllab-quvvatlashga tayyor edilar<ref>Bishop, p.255</ref>. Richards [[Birlashgan Qirollik bosh vaziri|bosh vazirning]] tashqi siyosat va mudofaa boʻyicha maslahatchisi ser Nayjel Sheynvald va mudofaa shtabi boshligʻi ser Jok Stirrupdan yordam olishga harakat qildi. Muso Qal’aning tashlab ketilishini falokat deb bilgan afgʻon hukumati ham bu qarorga qarshi chiqdi. Oxir-oqibat, qamal sabab paydo boʻlgan qiyinchiliklarni tugatishni istagan Muso Qal’a aholisining oʻzi muammoni hal qildi. Janglarda shahar markazining katta qismi vayron boʻlgan. Mavjud holat aholining koʻp qismi yaqin atrofdagi qishloqlarga qochib, ularning savdo qilishlariga, hosilni yigʻish yoki bolalarini maktabga yuborishlariga toʻsqinlik qilgan. 26-avgust kuni bozorda sodir bo‘lgan otishmada ayol va uning bolasi halok bo‘ldi. Shahar oqsoqollari ularning azoblanishida Tolibon va koalitsiyani birdek aybladi. Avvaliga ular qo‘zg‘olonchilarga murojaat qilib, faqat muzokaralargina boshi berk ko‘chadan olib chiqishi mumkinligiga ishontirishga harakat qilishdi. Tuman markazini zabt etishga bo‘lgan muvaffaqiyatsiz urinishlarda og‘ir jabr ko‘rgan Tolibon ham bunga darrov rozi bo‘ldi. Keyin oqsoqollar oʻzlarining takliflarini gubernator Dovudga oshkor qilishdi. U esa ushbu taklifni 12-sentabr kuni brigada rahbari Butlerga yetkazdi. Qoʻzgʻolonchilar kelishuvni qabul qilishga tayyorliklari tasdiqlanganidan soʻng 21:41da kuchga kirgan otashkesim oʻrnatishni buyurdi<ref>Bishop, p.257</ref>. Ertasi kuni 60 nafar oqsoqollardan iborat delegatsiya mayor Adam Jovett bilan vaziyatni muhokama qilish maqsadida tuman markaziga tashrif buyurdi. Tashrif Jovettni ularning rejasi jiddiy ekanligiga ishontirdi va tushdan keyin Muso Qal’aning gʻarbidagi choʻlda kengash boʻlib oʻtdi. Britaniyaliklardan brigada rahbari Butler va Tashqi ishlar vazirligi vakili ishtirok etdi. Oqsoqollarga qora kiyingan, Butler Tolibon deb taʼriflagan, ammo muhokamada qatnashmagan erkaklar hamrohlik qilishgan. General Richards, agar sulh bir oy davom etsa, ikkala tomon ham chekinib, shahar ustidan nazoratni aholiga topshirishi mumkinligini taʼkidladi. Oqsoqollar rozi boʻlishib, garnizonni oziq-ovqat va suv bilan taʼminlashga vaʼda berishdi<ref>Bishop, p.259</ref>. Avvaliga Easy Company sulhga ishonmadi va mudofaalarini mustahkamlashda davom etdilar. Ammo Muso Qal’ada tinchlik hukm surdi. Bu esa aholiga normal hayotga qaytish imkonini berdi. Muso qal’ani oqsoqollarga topshirish uchun hokim Dovud tomonidan tuzilgan 14 banddan iborat reja bosqichma-bosqich amalga oshirildi. Ushbu rejaga koʻra<nowiki/>[[Afgʻoniston davlat bayrogʻi|, Afgʻoniston bayrogʻi]] tuman markazida hilpirab turishda davom etadi. Oqsoqollar esa mahalliy politsiya kuchlarini tuzish uchun 60 nafar oila aʼzolarini tanlab, qayta qurish va rivojlantirish loyihalarini davom ettirishga ruxsat berishadi<ref>Bishop, p.260</ref><ref name="NYT1">{{Veb manbasi|url=https://www.nytimes.com/2006/12/02/world/asia/02afghan.html|sarlavha=Taliban Truce in District of Afghanistan Sets Off Debate|kirish sanasi=2008-11-13|muallif=Gall|ism=Carlotta|muallifhavola=Carlotta Gall|sana=2006-11-29|ish=[[The New York Times]]}}</ref>. 13-oktabr kuni Muso Qal’adan Easy Companyning olib chiqilishi boʻlib oʻtdi. Shu vaqtga qadar Helmand ishchi guruhi 3 ta qoʻmondon brigadasi tomonidan qabul qilindi va Ed Butler oʻrniga brigadir Jerri Tomas keldi. Chiqib ketish xavfsizligini taʼminlash maqsadida yangi kelgan komandolar uchun Omer operatsiyasi deb nomlangan birinchi keng koʻlamli hujum operatsiyasi boʻldi<ref>Southby-Tailyour, p. 60</ref>. Oqsoqollar bilan kelishuvga koʻra, Easy Company afgʻon yuk mashinalarida evakuatsiya qilinishi kerak edi. Ular uchun oqsoqollar xavfsiz oʻtishni kafolatlashga vaʼda berishdi, har bir yuk mashinasiga oqsoqollar chiqishdi. Operatsiya oʻq uzilmasdan muammosiz oʻtdi va konvoy choʻlda 42-komando aʼzolari bilan xavfsiz uchrashishga muvaffaq boʻldi. Oqsoqollar mayor Jovett va polkovnik Mett Xolms, 42-Commando qoʻmondoni, bilan soʻnggi kengash oʻtkazdilar. Ularga hamkorlik uchun minnatdorchilik bildirildi va koalitsiyaning Muso Qal’adagi doimiy mavjudligi nihoyasiga yetdi<ref>Southby-Tailyour, p. 61</ref>. == Reaksiyalar va oqibatlar == Kelishuv nafaqat Afgʻonistonda, balki koalitsiya rahbariyati orasida ham jiddiy tanqidlarga sabab boʻldi. Amalga oshirilgan kelishuv baʼzan isyonchilarga katta yon berish sifatida qaraldi. Parlament aʼzosi va 1990-yillarda Tolibonga qarshi kurashgan [[Shimoliy ittifoq|Afgʻoniston Shimoliy Alyansining]] sobiq aʼzosi [[Sayid Mustafo Kazemi]] bu rejani „mamlakatni vayron qilish modeli“ deb atadi<ref name="NYT1">{{Veb manbasi|url=https://www.nytimes.com/2006/12/02/world/asia/02afghan.html|sarlavha=Taliban Truce in District of Afghanistan Sets Off Debate|kirish sanasi=2008-11-13|muallif=Gall|ism=Carlotta|muallifhavola=Carlotta Gall|sana=2006-11-29|ish=[[The New York Times]]}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFGallWafa,_Abdul_Waheed2006">[[Karlotta Gall|Gall, Carlotta]]; Wafa, Abdul Waheed (2006-11-29). [https://www.nytimes.com/2006/12/02/world/asia/02afghan.html „Taliban Truce in District of Afghanistan Sets Off Debate“]. ''[[The New York Times]]''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2008-11-13</span></span>.</cite></ref>. Parlamentning yana bir aʼzosi Noorulhaq Olemi kelishuvni hukumatni zaiflashtirib, anʼanaviy qabila rahbariyatini kuchaytirish, Afgʻonistondagi demokratik institutlar taʼsirini cheklash deb tanqid qildi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2006/11/19/AR2006111901254_pf.html|sarlavha=In Afghanistan's South, Mixed Signals for Help|kirish sanasi=2008-11-13|muallif=Constable|ism=Pamela|sana=2006-11-20|ish=[[The Washington Post]]}}</ref>. Amerika rasmiylari Tolibon koalitsiya kuchlari chiqib ketishi bilanoq Muso Qal’ani qoʻlga olishiga ishongan va isyonchilarga nisbatan tajovuzkorroq yondashuvni maʼqullagan<ref>Fergusson, p.268</ref>. Richardsdan keyin ISAF qoʻmondoni lavozimini egallagan general Den K. MakNeill kelishuvga qarshi ekanligini bildirdi. Aksincha, inglizlar kelishuvni „Afgʻon yechimi“ modeli sifatida taqdim etdilar va AQShning tanqidi ikki ittifoqchi oʻrtasidagi munosabatlarning keskinlashishiga olib keldi va bu masala boʻyicha eng past darajaga yetdi<ref name="Burke">{{Veb manbasi|url=https://www.theguardian.com/world/2007/feb/04/afghanistan.jasonburke|sarlavha=Taliban town seizure throws Afghan policy into disarray|kirish sanasi=2009-02-09|muallif=Burke|ism=Jason|muallifhavola=Jason Burke|sana=2007-02-04|nashriyot=[[The Guardian]]}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFBurke2007">[[Jeyson Burk|Burke, Jason]] (2007-02-04). [https://www.theguardian.com/world/2007/feb/04/afghanistan.jasonburke „Taliban town seizure throws Afghan policy into disarray“]. [[The Guardian]]<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2009-02-09</span></span>.</cite></ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.independent.co.uk/news/world/politics/troops-locked-down-by-suicide-bombers-422104.html|sarlavha=Troops 'locked down' by suicide bombers|kirish sanasi=2009-02-09|muallif=Whitaker|ism=Raymond|sana=2006-10-26|nashriyot=[[The Independent]]}}</ref>. Koʻpgina afgʻon rasmiylari, prezident Karzayning oʻzi ham, ehtiyotkorona nuqtai nazarga ega boʻlib, bu kelishuv muvafaqqiyatli boʻlish yoki boʻlmasligidan qatʼiy nazar kelishuvni qoʻllab-quvvatladilar<ref name="NYT1" />. Chet el aralashuvi, giyohvand moddalar savdosi va qabilalar oʻrtasidagi raqobatni kuchaytirgan Helmand viloyatidagi beqaror vaziyat oxir-oqibat zaif sulhning buzilishiga olib keldi. Inglizlar juda uzoqqa chekinmadilar va isyonchilar guruhlari bilan muntazam ravishda toʻqnashib, shahar atrofida patrul qilishni davom ettirdilar<ref name="SWJ">{{Veb manbasi|url=http://smallwarsjournal.com/mag/docs-temp/96-donnelly.pdf|sarlavha=Musa Qala: Adapting to the Realities of Modern Counterinsurgency|kirish sanasi=2008-11-11|muallif=Donnelly|ism=Thomas|yil=2008|nashriyot=[[Small Wars Journal]]}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFDonnellyShmitt,_Gary2008">Donnelly, Thomas; Shmitt, Gary (2008). [http://smallwarsjournal.com/mag/docs-temp/96-donnelly.pdf „Musa Qala: Adapting to the Realities of Modern Counterinsurgency“] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. [[Kichik urushlar jurnali|Small Wars Journal]]<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2008-11-11</span></span>.</cite></ref>. 2007-yil boshida oqsoqollar mulla Abdulg‘afurni Muso qal’adan chiqarib yuborishdi. Keyinroq koalitsiya havo hujumi natijasida Mulla G‘afurning ukasi va 20 nafar izdoshi halok bo‘ldi. Oqsoqollar hujumda qatnashgan degan gumonda qasos olishga qaror qilgan Mulla G‘afur 2-fevral kuni shaharga bostirib kirgan 200-300 nafar jangaridan iborat guruhni boshqargan. Ular militsiyani qurolsizlantirib, hukumat binolarini vayron qildilar va sulh bo‘yicha muzokara olib borgan oqsoqollar boshlig‘i Hoji Shoh og‘ani qatl qildilar<ref name="Burke">{{Veb manbasi|url=https://www.theguardian.com/world/2007/feb/04/afghanistan.jasonburke|sarlavha=Taliban town seizure throws Afghan policy into disarray|kirish sanasi=2009-02-09|muallif=Burke|ism=Jason|muallifhavola=Jason Burke|sana=2007-02-04|nashriyot=[[The Guardian]]}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFBurke2007">[[Jeyson Burk|Burke, Jason]] (2007-02-04). [https://www.theguardian.com/world/2007/feb/04/afghanistan.jasonburke „Taliban town seizure throws Afghan policy into disarray“]. [[The Guardian]]<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2009-02-09</span></span>.</cite></ref><ref>Bishop; p. 267</ref>. 4-fevralda NATO havo hujumida Mulla G‘afur, 14-fevraldagi yana bir zarbada esa Mulla Manan halok bo‘ldi. Biroq Tolibon Muso Qal’a ustidan nazoratni saqlab qoldi. Ular shaharga oʻz hukmronligini oʻrnatib, ayollarning harakatini cheklab, soliqlar undirib, harbiy xizmatga chaqirishdi. Ayni paytda qoʻshni tumanlardagi operatsiyalar uchun Muso qalʼadan ham foydalanishdi. 2007-yil 7-dekabrdan boshlab koalitsiya hujum boshladi va isyonchilarni hududdan haydab chiqardi<ref name="SWJ" />. == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> === Adabiyotlar === * {{Kitob manbasi|last=Bishop|first=Patrick|title=3 Para|year=2007|publisher=Harper Collins|location=London|isbn=978-0-00-725778-2}} * {{Kitob manbasi|last=Fergusson|first=James|title=A Million Bullets: The Real Story of the British Army in Afghanistan|year=2008|publisher=Bantam Press|location=London|isbn=978-0-593-05903-6}} * {{Kitob manbasi|last=Giustozzi|first=Antonio|title=Koran, Kalashnikov and Laptop: The Neo-Taliban Insurgency in Afghanistan|year=2007|publisher=Hurst|location=London|isbn=978-1-85065-873-3}} * {{Kitob manbasi|last=Southby-Tailyour|first=Ewen|title=3 Commando Brigade, Helmand, Afghanistan|year=2008|publisher=Ebury Press|location=London|isbn=978-0-09-192695-3}} * {{Kitob manbasi|last=Jowett|first=Adam|title=No Way Out: The Searing True Story of Men Under Siege|year=2018|publisher=Pan Books|location=London|isbn=978-1-50-986473-7}} == Tashqi havolalar == * {{Veb manbasi|url=http://www.ctc.usma.edu/sentinel/CTCSentinel-Vol1Iss8.pdf|sarlavha=The High Stakes Battle for the Future of Musa Qala|kirish sanasi=2008-11-16|muallif=Isby|ism=David|sana=July 2008|nashriyot=[[CTC Sentinel]]([[West Point]])}} * {{Veb manbasi|url=http://www.janes.com/news/security/terrorism/jtsm/jtsm080404_1_n.shtml|sarlavha=The battle for Musa Qala|kirish sanasi=2008-11-13|sana=2008-04-04|nashriyot=[[Jane's Information Group|Jane's]]}} * {{Veb manbasi|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/article617310.ece|sarlavha=After the fighting and dying, the Taleban return as British depart|kirish sanasi=2009-01-02|muallif=Loyd|ism=Anthony|sana=2006-10-30|ish=The Times}} * {{Veb manbasi|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/uk/article656693.ece|sarlavha=British troops in secret truce with the Taliban|kirish sanasi=2009-01-02|muallif=Smith|ism=Michael|sana=2006-10-01|ish=The Times}} [[Turkum:Afgʻoniston urushi]] 6vbkt4p6rh9z8gma3lr3a1gi1q6omr2 2816771 2816761 2022-08-29T05:55:00Z Laziz Baxtiyorov 56023 wikitext text/x-wiki {{Urush bilgiqutisi|conflict=Musa Qala qamali|qismi=Afg‘onistondagi urush tarixi (2001–2021)|tasvir=<div style="width:240px; background:transparent"> <div style="position:relative; width:240px">[[File:Afghanistan locator map.svg|240px]]<br/><div style="position:absolute;z-index:200; top:{{#expr:(100 * (38.757-32.4433)/ (38.757-29.306) ) round 1}}%; left:{{#expr:(100 * (64.7444-60.069) / (75.126-60.069)) round 1}}%; height:0; width:0; margin:0; padding:0;"> <div style="position:relative; top:-4px; left:-4px; width:8px; text-align:center; z-index:201">[[File:Red pog.svg|8x8px]]</div> <div style="font-size:110%; line-height:110%; position:relative; top:-1.5em; left:0.5em; text-align:left; width:6em; z-index:202;"> <span style="padding:1px;background:none">'''Musa Qala'''</span> </div> </div> </div>|sana=2006-yil 17-iyul — 12-sentabr|yer=[[Helmand viloyati]] [[Afgʻoniston]]|natija=Nomaʼlum. Har ikki kuch pozitsiyasidan chekingan|raqib1={{flagicon|UK}} [[Buyuk Britaniya]]<br /> {{flagicon|Denmark}} [[Daniya]] <br /> {{flagicon|Afghanistan}} [[Afgʻoniston Islom Respublikasi]] <br /> {{flagicon|Canada}} [[Kanada]] <br /> {{flagicon|USA}} [[AQSh]]|raqib2={{flagicon|Afghanistan|Taliban}} [[Tolibon]]|qomondon1='''Jangovar guruh:'''<br /> {{flagicon|UK}} Ed Butler <br /> '''Garnizon:'''<br /> {{flagicon|UK}} mayor Nick Wight Boycott <br /> {{flagicon|Denmark}} mayor Lars Ulslev Johannesen <br /> {{flagicon|UK}} mayor Adam Jowett|qomondon2=Mulla Abdul Mannan<ref name="Asia Times1">{{cite web |url=http://www.atimes.com/atimes/South_Asia/HL07Df04.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20061208224356/http://atimes.com/atimes/South_Asia/HL07Df04.html |url-status=unfit |archive-date=2006-12-08 |title=Rough justice and blooming poppies |access-date=2008-11-13 |last=Shahzad |first=Syad Saleem |date=2006-12-07 |publisher=[[Asia Times Online]]}}</ref><br /> Mulla Abdul Ghafour, [[:en:Abdul Ghafour (Taliban commander)|en]]|kuch1='''Garnizon:''' 25-170 (ISAF kuchlari)<br />70-80 (ANP kuchlari) '''Yordamchi kuchlar:'''<br /> 500 gacha<ref name="BBC1"/>|kuch2=Nomaʼlum|yoqotishlar1={{flagicon|UK}} 7 qurbon<ref name="Times1">{{cite web |url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/asia/article2240429.ece |title=Pure hell of the siege of Musa Qala |access-date=2008-11-13 |last=Reynolds |first=D.J. |date=2007-08-12 |work=[[The Times]]}}</ref> <br /> {{flagicon|Denmark}} 7 yarador<ref>{{cite web |url=http://avisen.dk/danskere-i-krig-35-dage-i-lortehullet_62389.aspx |title=Danskere i krig: 35 dage i lortehullet |access-date=2008-11-13 |last= Lund |first=Michael |date=2007-10-07 |language=da |publisher=[[Avisen]]}}</ref>|yoqotishlar2=tasdiqlangan qurbonlar soni taxminan 200 nafar}}{{Campaignbox Afgʻonistonda AQSh urushi}}2006-yil 17-iyuldan 12-sentabrga qadar [[Afgʻoniston|Afgʻonistonning]] [[Hilmand viloyati|Hilmand viloyatida]] '''Muso Qal’a qamal qilingan edi'''. Xalqaro xavfsizlik kuchlari (ISAF) qoʻshinlari va afgʻon xavfsizlik kuchlarining kichik qismi Musa Qalʼa tumani markazida [[Tolibon]] isyonchilari tomonidan qamalga olinadi. == Muso Qal’adagi vaziyat == Muso Qalʼa („Muso qalʼasi“)<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/asia/article4333805.ece|sarlavha=Bungs and bungling in Musa Qala: British dreams of building utopia crumble|kirish sanasi=2008-12-12|muallif=Loyd|ism=Anthony|sana=2008-07-15|ish=[[The Times]]}}</ref> — [[Musa Qala tumani|Muso Qalʼa tumanining]] maʼmuriy markazi boʻlib, [[Hilmand|Hilmand daryosining]] irmogʻi boʻlgan Muso Qalʻa daryosi boʻyida joylashgan. Uning aholisi 15 000 yoki 20 000<ref name="Telegraph12">{{Veb manbasi|ism=Tom|muallif=Coghlan|url=https://www.telegraph.co.uk/news/main.jhtml?xml=/news/2007/12/09/wafg909.xml|arxivurl=https://web.archive.org/web/20071212203536/http://www.telegraph.co.uk/news/main.jhtml?xml=/news/2007/12/09/wafg909.xml|arxivsana=2007-12-12|sarlavha=Battle for Taliban stronghold intensifies|kirish sanasi=2009-02-12|nashriyot=[[The Daily Telegraph]]|sana=2007-12-12}}</ref><ref name="Fox">{{Veb manbasi|ism=Fisnik|muallif=Abrashi|url=http://www.foxnews.com/printer_friendly_wires/2007Dec15/0,4675,AfghanMusaQala,00.html|sarlavha=Troops Patrol Former Taliban Town|kirish sanasi=2009-02-12|sana=2007-12-15|nashriyot=[[Fox News]]}}</ref> atrofida deb baholanadi. Ular oltita asosiy urugʻga boʻlingan Alizai [[Pushtunlar|pushtun]] qabilasiga mansubdir<ref name="SWJ">{{Veb manbasi|url=http://smallwarsjournal.com/mag/docs-temp/96-donnelly.pdf|sarlavha=Musa Qala: Adapting to the Realities of Modern Counterinsurgency|kirish sanasi=2008-11-11|muallif=Donnelly|ism=Thomas|yil=2008|nashriyot=[[Small Wars Journal]]}}</ref>. Klanlar oʻrtasidagi janjal odatiy hodisa. Chunki klanlar kuch va resurslar uchun doimiy raqobatlashadilar<ref name="Burke">{{Veb manbasi|url=https://www.theguardian.com/world/2007/feb/04/afghanistan.jasonburke|sarlavha=Taliban town seizure throws Afghan policy into disarray|kirish sanasi=2009-02-09|muallif=Burke|ism=Jason|muallifhavola=Jason Burke|sana=2007-02-04|nashriyot=[[The Guardian]]}}</ref>. 2001-yilda AQSh boshchiligidagi intervensiya Tolibonni hokimiyatdan siqib chiqarganida mahalliy qabila aʼzolari Karzay maʼmuriyatini qabul qilishdi va ular Tolibonni oʻz hududlarida partizan urushi amaliyotini boshlamaslikka koʻndirishdi. Xalq qo‘llab-quvvatlashisiz qolgan jangarilar Muso Qal’ani tashlab, yaqin atrofdagi qishloqlarda panoh topishga majbur bo‘ldi. Biroq xalqning hukumatdan sekin-asta hafsalasi pir boʻldi. 2003-yilda Hilmand viloyati gubernatori Sher Muhammad Oxundzoda isyonchilar boshpanasi bo‘lgan [[Baghran tumani|Bag‘ron tumanidagi]] Axtak qishlog‘ida reyd o‘tkazdi. Natijada 80 kishi halok bo‘lgan, ularning aksariyati tinch aholi vakillari edi. Gubernator marhumlarning qarindoshlariga tovon puli to‘lashga vaʼda bergan, biroq vaʼdasini bajarmagan. Qayta qurish vaʼdalari ham bajarilmadi. Qabila aʼzolari mahalliy amaldorlarning poraxoʻrligi va oʻgʻriligidan gʻazabga keldi. 2006-yilga kelib, Tolibon Muso Qal’ada oʻz taʼsirini qayta tikladi. Buni ular gubernator Oxundzoda va uning qurolli kuchlari tahqirlanishi bilan izohladilar<ref>Giustozzi, p.60</ref>. == ISAF qoʻshinlari joylashtirilishi == [[Fayl:Musa_Qala_Police_01.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Musa_Qala_Police_01.jpg/220px-Musa_Qala_Police_01.jpg|right|thumb| „Koko“ 2008-yilda Musa Qala politsiyasi boshligʻi. Bir britaniyalik ofitserning soʻzlariga koʻra, „U qoʻrqinchli va ajoyib yigit“ edi.]] 2006-yilda ISAF mandati Afg‘oniston janubidagi notinch viloyatlar uchun kengaytirildi. Britaniyaning Hilmand boʻlinmasi ishchi guruhning maxsus boʻlimiga aylandi. Afyun savdosi bilan shugʻullangani va qoʻzgʻolonchilar bilan aloqasi tufayli inglizlar Oxundzodani oʻz lavozimidan chetlashtirishni talab qildilar. Uning oʻrnini egallagan muhandis Muhammad Dovud mahalliy qoʻllovga ega boʻlmadi. Oxundzada jangarilari faol boʻlmagani sababli Tolibon hokimiyatdagi boʻshliqni toʻldirishga intildi va vaziyat tez orada yomonlashdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.iwpr.net/index.php?apc_state=hen&s=o&o=l=EN&p=arr&s=f&o=342923|sarlavha=Helmand Ex-Governor Joins Karzai Blame Game|kirish sanasi=2009-03-16|muallif=Dayee|ism=Mohammad Ilyas|sana=2008-02-26|nashriyot=[[Institute for War and Peace Reporting|IWPR]]}}</ref><ref>Giustozzi, p.63</ref>. 18-may kuni Muso Qal’adagi [[Afgʻoniston milliy politsiyasi|Afg‘oniston milliy politsiyasi]] qo‘zg‘olonchilar hujumiga uchradi. 20 nafar politsiyachi halok bo‘ldi<ref>Bishop, p.52</ref>. Britaniyaning Pathfinder platoni vazvodi politsiyaga yordam berish uchun besh kun davomida Muso Qal’aga joylashtirildi va amerika birligi guruhi bilan almashtirildi. 14-iyun kuni ularga Muso Qal’aga qaytish buyurildi. Mayor Nik Uayt-Boykot qoʻmondonligidagi 25 kishilik Pathfinder vzvodi birinchi navbatda mobil [[razvedka]] boʻlinmasi edi. Shuning uchun garnizon vazifalarini bajarish ularga mos emas edi. Biroq, jangovar guruhning resurslari allaqachon deyarli tugagan va boshqa boʻlinmalar ham mavjud emas edi. Musa Qal’a tumani markazi 10 metrlik devor bilan oʻralgan sement va loydan qurilgan binolardan iborat edi. Maʼmuriy binolar shahar oʻrtasida joylashgan boʻlib, ular mahalliy politsiya shtab-kvartirasi, qamoqxona va amerikaliklar tomonidan qurilgan klinika edi. Pathfinderlar majmua markazidagi binoni egallab olishdi va uchta sangarni (mustahkamlangan ustunlar) oʻrnatdilar. Ulardan biri oʻzlari joylashgan binoning tomiga, biri sharqqa, bozor tomonga qaragan, ikkinchisi esa majmua devorlari tashqarisidagi binoga oʻrnatildi. Eng baland bino qamoqxona boʻlib, tez orada uning tomiga guruh tomonidan oʻrnatilgan pulemyot „Alamo“ laqabini oldi<ref>Bishop, p.153</ref>. Afg‘oniston milliy politsiyasining (ANP) 80 kishilik otryadi tuman markazini boshqargan. Mahalliy aholi ularni oʻgʻrilik va [[Pedofiliya|pedofiliyada]] ayblab, ulardan nafratlangan. Ularning Abdul Vulli ismli lideri inglizlar va Tolibonga „Koko“ nomi bilan tanish edi. U Afg‘onistondagi 30 yillik urush faxriysi, sobiq Tolibon bo‘lib, isyonchilar bilan muntazam aloqada bo‘lgan va ularning harakatlari haqida koʻp maʼlumotga ega edi<ref>Bishop, p.154</ref>. Inglizlarning taʼkidlashicha, Muso qal’a politsiyasi intizomsiz va oʻz vazifalarini bajarishda sust edi<ref>Bishop, p.158</ref>, lekin ular isyonchilarga qarshi kurashishga ham tayyor edilar<ref>Bishop, p.53 and p.158</ref>. Pathfinders kelganidan ikki hafta oʻtgach, Amerika konvoyi yaqin atrofdagi yashil zonada pistirmaga uchradi va bir nechta transport vositalarini yoʻqotdi. Amerikaliklar bu hujumga B-1 bombardimonchi samolyoti havo hujumi va AH-64 Apache vertolyotlarining hujumlari bilan javob qaytarishdi. Bu voqeadan so‘ng Muso Qal’a aholisi qochib keta boshladi. Britaniya razvedkasi Tolibon tuman markazini o‘rab olganini taxmin qildi. Ertasi kuni koalitsiya samolyotlari shahar ustidan past parvozlarni amalga oshirdi va bazaga oʻq uzilgan boʻlsa-da, hech qanday hujum sodir boʻlmadi. Pathfindersga 6 ta vzvod, B kompaniyasi, 3 PARA (Gvardiya parashyut vzvodlari) qoʻshildi va ular shahar boʻylab patrul qila boshlashdi. 1-iyulga kelib, aholi asta-sekin uylariga qayta boshladi<ref>Bishop, p.156</ref>. 6-iyul kuni Pathfinders G vzvodi va 7 RHA bilan almashtirilishi rejalashtirilgan edi. Ushbu guruhlar yashil zona orqali Musa Qalaga borishlari kerak edi. Pathfinders marshrut xavfsizligini taʼminlash uchun Land Rover WIMIKda ANP kontingentini kuzatib borishdi. Ular isyonchilar tomonidan oʻqqa tutilganda politsiyachilar dushmanlar bilan jang qilish uchun saflarini buzishdi. Ertasi kungi urinish ham muvaffaqiyatsizlikka uchraganidan soʻng gvardiya desantchilari ishga tushirildi. Maydonga I Batareyadan 20 oʻqchi, 7 RHA, 15 muhandis, 5 Daniya va 10 ANA askaridan iborat aralash kuch kiritildi. Muhandislar bazaning mudofaasini mahalliy materiallar bilan mustahkamlashga kirishdilar<ref>Bishop, p.159</ref>. == Qamal ostida == {| class="toccolours" cellspacing="5" style="float: right; margin-left: 1em; margin-right: 2em; font-size: 85%; background:#c6dbf7; width:25em; max-width: 40%;" | style="text-align: left;" |"Jangchilarning aksariyati haqiqiy toliblar emas edi. Chet eldan kelganlar ham bor edi. Ko‘pchilik hukumatdan, uning talon-tarojligi va korrupsiyasidan g‘azablangan mahalliy erkaklar bo‘lib, ularni masjidlardagi voizlar chet elliklarga qarshi kurashishga undashdi". |- | style="text-align: left;" | Vakil Hoji Muhammad Naim. Muso Qala oqsoqoli<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/article617310.ece|sarlavha=After the fighting and dying, the Taleban return as British depart|kirish sanasi=2009-02-11|muallif=Loyn|ism=Anthony|sana=2006-10-30|ish=The Times}}</ref>. |} 17-iyul kuni soat birlarda inglizlar tungi ko‘rish moslamalari yordamida tuman markaziga yaqinlashib kelayotgan bir nechta shubhali holatlarni kuzatishdi. Oradan ko‘p o‘tmay, Tolibon to‘rt-besh marotaba o‘q uzdi, keyin kichik qurollardan o‘q uzildi. Pathfinders guruhi ushbu holatga SA-80 miltiqlari, pulemyotlar va 51 mm minomyotlar bilan javob qaytarishdi. Uayt-Boykot bir guruh isyonchilar boshpana topgan yaqin atrofdagi binoga artilleriyadan zarba berishni buyurdi. Tasodif tufayli masjid binosi zarbadan katta zarar koʻrdi va koʻp sonli Tolibon halok boʻldi. Politsiya boshligʻi „Koko“ Tolibon yuk mashinalari yaqin atrofdagi vodiy boʻylab harakatlanayotgani haqida xabar bergach, garnizon havo hujumi chaqirib, ulardan birini yoʻq qildi. Keyinroq ikki qo‘zg‘olonchi baza tomon sudralib ketayotganida pulemyotdan o‘qqa tutildi. Britaniya razvedkasi Tolibon katta yoʻqotishlarga uchraganini taxmin qildi va ertasi kuni taqdim etilgan hisobotda Uayt-Boykot „burni qonli“ boʻlganiga umid qilayotganini bildirdi. Ushbu yoʻqotishlar toliblarning 19-iyulga o‘tar kechasi qayta to‘planib, tuman markaziga tomon harakatlanishiga to‘sqinlik qilmadi. Himoyachilar artilleriya guruhlarini yordamga chaqirdi va bir nechta samolyotlar osmondan isyonchilar hujumini qaytardi. Shundan soʻng, ular har oqshom kichik hujumlar uchun qaytib kelishdi. Bu vaqtga kelib Pathfinders dalada olti hafta qolishdi. Natijada, ularda charchoq alomatlari paydo boʻla boshladi. Shu bilan birga ularning jihozlari ogʻir sharoitlarda doimiy foydalanish natijasida eskirib ketmoqda edi. Ular MOWAG Eagle zirhli mashinalari bilan jihozlangan 140 kishilik Daniya razvedka otryadi tomonidan ozod qilinishi kerak edi. Daniya kuchlari ingliz signallari boʻyicha mutaxassislar hamrohligida 21-iyul kuni Kamp Bastionni tark etishdi. G‘arbdan Muso Qal’aga yaqinlashayotganda, Pathfinders Tolibon guruhlari ularni pistirmaga tushirish uchun qayta to‘planayotganini kuzatishdi. Harrier GR7 isyonchilarga qarshi yo‘naltirildi va bir nechtasi o‘ldirildi<ref>Bishop, p.162</ref>. Tolibon yo‘lni bochkalar bilan to‘sib, Daniya kolonnasiga uch tomondan pulemyot va avtomatlar bilan hujum qildi. Bir zirhli mashina minaga uchrab vayron bo‘lib, uning uch ekipaj aʼzosi yaralanganida kolonna to‘xtab qoldi. B-1 bombardimonchi samolyoti Tolibon pozitsiyalariga havo hujumini uyushtirgandan so‘ng cho‘lga chekindi. Garnizonda oziq-ovqat va suv tugab, askarlar echki sutini ichishga majbur boʻldi. Oʻq-dorilar zahirasi ham tugaydi va tungi koʻrish qurilmalari uchun batareyalar ham yoʻq edi. Tolibon 24-iyul kuni tuman markaziga eng yirik hujumni uyushtirish uchun 300 nafar jangari bazaning har tomonidan oʻrab olishdi. Hujum RPG zarbasi bilan boshlandi. Natijada sangarlardan biri vayron boʻlib, Daniya askari majmua tashqarisiga otilib ketdi. Pathfinders harbiy xizmatchisi Mark Uilson eski karavotdan foydalanib, qoʻshma devorga koʻtarildi va jarohatlangan Daniya askariga dushman xavfsiz joyga oʻtishi uchun yordam berdi. Ushbu xizmati uchun u keyinchalik Harbiy xoch bilan taqdirlandi<ref name="Bishop164">Bishop, p.164</ref>. Havo yordami yetib kelishi uchun 90 daqiqa vaqt kerak boʻldi. Bu vaqt davomida baza uzluksiz oʻqqa tutildi. Agar Daniya kolonnasi Tolibonning Now Zaddan kelayotgan qoʻshimcha kuchlarini toʻxtatib qolmaganida, vaziyat yanada ogʻirroq boʻlar edi. 26-iyul kuni koalitsiya samolyotlari Tolibonning maʼlum pozitsiyalariga oltita 1000 funtli bomba tashlaganidan soʻng, yordam kuchlari nihoyat Muso Qal’aga bostirib kirish imkoniga ega boʻlishdi. ANP qo‘riqchisi tomonidan tasodifan otib qoʻyilgan Pathfinder serjantidan tashqari qurbonlar boʻlmadi<ref name="Bishop164" />. Daniyalik zobit mayor Lars Ulslev Yoxannesen Musa Qala tumani markazida qoʻmondonlikni oʻz qoʻliga oldi. 27-iyul kuni havo hujumi natijasida bazaga tutash masjidning xatoli tufayli vayron qilinishi politsiya boshlig‘i va shahar oqsoqollarini g‘azablantiradi. Yoxannesen sho‘ro chaqirib, masjidni koalitsiyalar hisobidan qayta qurishga vaʼda berishi kerak edi. Aholini shahardan evakuatsiya qilish kerakmi, degan savolga Yoxannesen qolish kerak, deb javob berdi. Ammo keyingi kunlarda aholi asta-sekin uylarini tashlab, Tolibon va koalitsiya oʻrtasidagi jang maydoni vazifasini bajarayotgan hududni tark etdi. == Naxod operatsiyasi == Pathfindersni evakuatsiya qilish hali ham inglizlar uchun ustuvor vazifa edi. „Naxod operatsiyasi“ nomini olgan dastlabki urinish 1-avgust kuni amalga oshirildi, biroq muvaffaqiyatsiz yakunlandi. D eskadron otliq polkining patrulidan iborat yordam kuchlari shahar chetida pistirmaga uchradi. Spartan quroli yoʻl chetiga oʻrnatilgan bomba portlashi natijasida vayron boʻldi, patrul qoʻmondoni kapitan Aleks Eida va ikki askar, kichik leytenant Ralf Jonson va Lens-kapral Ross Nikolls halok boʻldi. Ularni qutqarish uchun kelgan Scimitar bir nechta RPG zarbalari natijasida vayron boʻldi va uning ekipajini evakuatsiya qilish ehtiyoji tugʻildi. Ekipaj qoʻmondoni kapral Mik Flinn omon qolganlar uchun javobgarlikni oʻz zimmasiga oldi. Lens-efektor Endryu Radford jarohatlangan hamkasbini qutqarayotganida oʻqqa tutildi. Oʻz harakatlari uchun ular keyinchalik mos ravishda Harbiy xoch va Jasoratli xoch bilan taqdirlandilar. Keyinroq jasadlarni olish va har qanday harbiy jihozlarni yo‘q qilish uchun Britaniya desantchilaridan iborat bir kompaniya havo orqali hududga safarbar qilindi<ref>Bishop, p.166</ref>. Britaniyaliklar Naxod operatsiyasi muvaffaqiyatsizligidan bir qancha saboqlar oldilar. Anʼanaviy uzoq masofali zirhli razvedka boʻlinmalari rolida ishlaydigan otliq qoʻshinlari Qandahordagi shtab-kvartirasida edi. Ularning vaziyatdan xabardorligi va noaniq buyruqlari muvaffaqiyatsizlikka olib keldi. Natijada, ular jangovar guruhga oʻtkazildi va aholi punktlarida piyoda qoʻshinlar yordamisiz zirhli qismlarni joylashtirish gʻoyasidan voz kechildi<ref>Fergusson, p.244-245</ref>. Holat, shuningdek, Tolibon Muso Qal’a atrofidagi hududni qattiq nazorat qilayotganini va toʻliq jangovar guruh operatsiyasidan boshqa hech narsa garnizonni ozod qila olmasligini koʻrsatdi. == Ilon chaqishi operatsiyasi == Ishchi kuchi tanqisligiga javoban qirollik Irlandiya polkidan ikkita [[vzvod]] va minomyot boʻlimi va deyarli barcha koʻngillilar Afgʻonistonga yuborildi. Vzvod va minomyot qoʻshinlari [[Sommedagi jang|Sommeda]] Pathfinders oʻrnini egallashi kerak edi. ''Mar Chichel'' ([[Pushtu tili|pashtu]] tilida ilon chaqishi) nomini olgan operatsiya koalitsiya tomonidan Hilmandda 500 askar ishtirokida amalga oshirilgan va 6-avgustda boshlangan eng yirik operatsiya edi<ref name="Times2">{{Veb manbasi|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/asia/article650967.ece|sarlavha=Pathfinders on a four-day mission fight off eight-week Taleban siege|kirish sanasi=2008-11-13|muallif=Albone|ism=Tim|sana=2006-09-27|ish=[[The Times]]}}</ref>. Birinchi harakatda qirollik Irlandiya boʻlinmalari va desantchilar otryadi 3 PARA B va C kompaniyalari uchun Musa Qal’aning gʻarbiy tomoniga qoʻnish zonasini taʼminladi. Keyin 300 kishi avtomat nayzalarini oʻrnatib, oldinga siljishdi. Shu bilan birga, LAV III zirhli transport vositalaridagi Kanada boʻlinmasi yashil hududni yorib oʻtdi va Daniya qoʻshinlari bilan bogʻlanishda yordam berdi. Keyin Pathfinders sakkiz hafta boʻlgan Muso Qal’adan chiqib ketishga muvaffaq boʻldi. Oʻtgan haftalardan uch haftasi doimiy hujum ostida oʻtgan edi<ref name="Times2" />. Tolibon guruhlari B-1 tomonidan kuchli bombardimon qilinganidan soʻng chekingan edi va operatsiyaga faqat vaqti-vaqti bilan kichik qarshilik koʻrsatildi. Biroq Britaniya taʼminot karvoni chiqib ketayotganda kuchli oʻqqa tutildi. Qirollik logistik korpusining oddiy askari Andrew Cutts halok boʻldi. Oksfordshir sudyasi tomonidan oʻtkazilgan surishtiruv, Andrew Cutts, ehtimol, Britaniya pozitsiyalaridan "doʻstlarga oʻt ochish " qurboni boʻlgan degan xulosaga keldi<ref>{{Veb manbasi|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/england/nottinghamshire/7208862.stm|sarlavha=Soldier killed by friendly fire|kirish sanasi=2008-11-13|sana=2008-01-28|nashriyot=[[BBC]]}}</ref>. == Qamal yangilanishi == Tolibon hujumlari oʻz arsenalidagi barcha qurollardan, jumladan, pulemyotlar, RPGlar, minomyotlar va Xitoyda ishlab chiqarilgan 107 mm kalibrli raketalardan foydalangan holda qaytadan boshlandi. 140 Daniya askari va 38 Qirollik Irlandiya Reynjersidan iborat koalitsiya kuchlari tuman markaziga kiritildi. Griffinlar nomi bilan tanilgan Daniya eskadroni bazaning sangarlariga oʻrnatilgan 50 kalibrli sakkizta ogʻir pulemyotga ega boʻlib, ularga har tomonlama qulay pozitsiyani taʼminlardi. Zirhli mashinalar uchun rampalar qurib, qoʻshma devorlar ustidan ham oʻq uzishlari mumkin edi. Qirollik Irlandiya korpusining ikkita 81 millimetrli minomyotlari va koalitsiya havo yordamini hisobga olganda Tolibonni ushlab turish uchun kuchlar yetarli edi. Minomyotlar yaqin atrofdagi binolarni boshpana qilgan isyonchilarni siqib chiqarishda samarali boʻldi<ref>Bishop, p. 229</ref>. [[Fayl:B-1_Afghanistan_December_08.JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/B-1_Afghanistan_December_08.JPG/220px-B-1_Afghanistan_December_08.JPG|left|thumb| Afgʻoniston ustida uchayotgan B-1]] 12-avgust kuni mayor Yoxannesen garnizonga oʻzlarining ochiq pozitsiyalarini evakuatsiya qilishlarini eʼlon qildi. 1-avgust kuni ISAF qoʻmondonlikni oʻz zimmasiga olgan britaniyalik general Devid Richards „vzvod uyi“ strategiyasidan noroziligini bildirgan edi. Biroq mahalliy hokimiyat Muso Qal’aning Tolibon qo‘liga o‘tishidan cho‘chigan va Hilmand gubernatori Afg‘oniston bosh vaziriga murojaat qilgan. Siyosiy bosim ostida ISAFning mavjudligi muddati uzaytirildi. ISAF garnizoni arosatda qoldi. Ularning halok boʻlganlarni evakuatsiya qilish vertolyotlari uchun xavf tugʻdirishi mumkin boʻlgan shahardagi koalitsiya patrullarini cheklagani tuman markazi butunlay Tolibon nazorati ostiga oʻtib ketishini anglatardi<ref>Bishop, p. 235</ref>. Toʻrt haftadan soʻng Griffinlar Muso Qal’adan olib ketildi. Ular qirollik Irlandiya polkining Barossa vzvodi bilan almashtirildi va bu yerga mayor Adam Jowett boshchiligidagi 3 PARA xodimlaridan tuzilgan maxsus kampaniya shtab-kvartirasi joylashtirildi. Ishchi guruhlarning jangovar tartibida yangi boʻlinma E harfini oldi va shu tariqa „Oson kompaniya“ nomini oldi. Daniyaliklar „Koko“ va uning isyonchilar bilan aloqalariga shubha bilan qarashdi. Shuning uchun doimiy politsiya kuchlari oʻrniga Shimoliy Afgʻonistondan kelgan mahalliy aholi bilan qabilaviy aloqadan xoli yetmishta pashtun boʻlmagan zobitlar tayinlandi. Bu esa Afgʻonistonda sodiqlik masalasida shubha uygʻotdi.<ref>Bishop, p. 238</ref>. 500 dan ortiq askar ishtirokidagi „Atomi operatsiyasi“ 25-avgust kuni Muso Qal’a politsiya kuchlarini kuchaytirish maqsadida o‘tkazildi<ref name="BBC1">{{Veb manbasi|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/5287032.stm|sarlavha=UK troops reinforce Afghan town|kirish sanasi=2009-02-06|sana=2006-09-25|nashriyot=[[BBC]]}}</ref>. Griffinlarning ketishi baza mudofaasi zaiflashishiga olib keldi. Chunki Easy Company atigi ikkita 50 kalibrli pulemyot va toʻqqizta 7,62 × 51 mm kalibrli NATO GPMGlariga ega edi. Tolibon koalitsiyaning jangovar qudrati pasayib ketganidan xabar topgach tuman markaziga qarshi hujumlarini boshladi. Bir necha marta qoʻzgʻolonchilar qoʻshma devorlarga osilib chiqishdi va [[Granata|qoʻl granatalari]] uloqtirishga harakat qilishdi. 26-avgust kuni isyonchi guruh, keyinchalik 150 nafarga yetgan deb taxmin qilingan, tuman markaziga ommaviy hujum uyushtirdi. Hujum A-10 samolyotining havo mujdofaasidan soʻng toʻxtadi, ammo ertasi kuni soat tonggi 4:55 da qayta boshlanib, 7:00gacha davom etdi. Otishma paytida Lens-efektor Jon Xetherington, shuningdek, bir necha toliblar oʻldirildi. Ularning jasadlari koʻchalarda qolib ketdi. Soʻzsiz kelishuvga koʻra, isyonchilarga ularni olib chiqishga ruxsat berildi. Oʻsha vaqtga kelib, Tolibonning frontal hujumlari katta yoʻqotish bilan barbod boʻldi. Ularning taʼminot liniyalari choʻlda Mobil Operatsiyalar Guruhlarida faoliyat yuritgan D eskadron HCR tomonidan uzib qoʻyildi. Bir muddat qo‘zg‘olonchilar minomyot va raketalar bilan uzoq masofadan zarba berib, orqaga qaytishga majbur bo‘lishdi. 1-sentabr kuni minomyot hujumidan birida Reynjer Anare Drayva oʻldirildi va qirollik Irlandiya polkining kaprali Pol Myurxed qattiq jarohati tufayli keyinroq vafot etdi<ref>Bishop, pp. 243-244</ref>. 2-sentabr kuni yana oltita britaniyalik askar yaralandi. Uch kundan keyin Tolibon yana bazaga bostirib kirishga urindi, biroq himoyachilar Harriers va A-10 samolyotlarining havo yordami bilan hujumni qaytarishdi<ref>Bishop, p. 251</ref>. 6-sentabr kuni kasevak Chinook ikki yarador askarni evakuatsiya qilish uchun Musa Qal’aga uchdi. Biroq Tolibonlar bunday harakatni kutishgan va vertolyotga qarata o‘t ochib, uni orqaga qaytishga majbur qilgan. Kamp Bastionga qaytib kelgan ekipaj samolyotlari toʻrtta zarbaga uchraganini, ulardan biri rotor pichogʻini deyarli uzib qoʻyganini aniqladi. Oʻsha kuni kechqurun Muso Qal’aga yana bir kazevak missiyasi yuborildi. Bu safar uni Apachi, A-10 va AC-130 Spectre qurolli kuchlari kuzatib bordi. Bu holat Tolibonni harakatsizlatirib, Chinookga oʻz missiyasini bajarishga imkon berdi<ref>Bishop, p. 250</ref>. == Musa Qala shartnomasi == {| class="toccolours" cellspacing="5" style="float: right; margin-left: 1em; margin-right: 2em; font-size: 85%; background:#c6dbf7; width:25em; max-width: 40%;" | style="text-align: left;" |" <nowiki>[...]</nowiki> kasbiy, shaxsiy va maʼnaviy jihatdan men oʻz qoʻshinlarimni tizimisiz bunday doimiy xavf ostida ushlab turolmasdim." |- | style="text-align: left;" | Brigada rahbari Ed Butler<ref name="Bishop254">Bishop, p.254</ref> |} Samarali mudofaaga qaramay, Easy Companyning ahvoli yomonlashishda davom etdi. 40 kun ichida ular 100 dan ortiq hujumni qaytardilar<ref name="Bishop254">Bishop, p.254</ref>. Ular uchun vaqtlarida faqatgina oltita taʼminot parvozi amalga oshirildi va tez orada oʻq-dorilar zahirasi kamayib keta boshladi. 8-sentabrga kelib, minomyotchilar jamoasining Minimi qurollari uchun 81 mm kalibrli oʻq dorilar zahirasi tugagach, Daniyaliklar qodlirib ketgan 5.56 mm kalibrli oʻqlardan foydalana boshladi. Shu bilan birga, Britaniya qoʻmondonligida bahslar davom etdi. Brigada rahbari Butler Muso qal’adan tezda chiqib ketish tarafdori edi. Chunki uning fikricha, koalitsiyaning mavjudligi chidab boʻlmas javobgarlikni keltirib chiqaradi. Razvedka maʼlumotlariga koʻra, Tolibon bazaning mustahkamligi vertolyotlar taʼminotiga bogʻliqligini aniqlagan va ulardan bittasini yoʻq qilishga urinib koʻrishgan. Shu bilan ular ruhiy gʻalabasiga erishgan. Bunday voqea afgʻon missiyasi haqida Britaniya jamoatchilik fikriga ham salbiy taʼsir koʻrsatdi. Butler Afgʻonistonga tashrif buyurgan Britaniya armiyasi Bosh shtabining yangi boshligʻi ser Richard Dannattga va Doimiy qoʻshma shtabga oʻz qarashlarini oshkor qildi. Shunga koʻra, 8-sentabr kuni Easy Company ularni moliyalashtirish toʻxtatilishi haqida xabar oldi. Ammo bu reja general Richardsning qattiq qarshiliklariga uchradi. U soʻzsiz chekinish qoʻzgʻolonchilar tomonidan XIX asrda Qandahor yaqinida Britaniya brigadasi afgʻon kuchlari tomonidan magʻlubiyatga uchragan Mayvand jangi bilan taqqoslanadigan tarixiy muvaffaqiyatsizlik sifatida talqin qilinishini tushundi. Hilmand aholisi britaniyaliklarni ishonchsiz deb hisoblar va ular Tolibonni qoʻllab-quvvatlashga tayyor edilar<ref>Bishop, p.255</ref>. Richards [[Birlashgan Qirollik bosh vaziri|bosh vazirning]] tashqi siyosat va mudofaa boʻyicha maslahatchisi ser Nayjel Sheynvald va mudofaa shtabi boshligʻi ser Jok Stirrupdan yordam olishga harakat qildi. Muso Qal’aning tashlab ketilishini falokat deb bilgan afgʻon hukumati ham bu qarorga qarshi chiqdi. Oxir-oqibat, qamal sabab paydo boʻlgan qiyinchiliklarni tugatishni istagan Muso Qal’a aholisining oʻzi muammoni hal qildi. Janglarda shahar markazining katta qismi vayron boʻlgan. Mavjud holat aholining koʻp qismi yaqin atrofdagi qishloqlarga qochib, ularning savdo qilishlariga, hosilni yigʻish yoki bolalarini maktabga yuborishlariga toʻsqinlik qilgan. 26-avgust kuni bozorda sodir bo‘lgan otishmada ayol va uning bolasi halok bo‘ldi. Shahar oqsoqollari ularning azoblanishida Tolibon va koalitsiyani birdek aybladi. Avvaliga ular qo‘zg‘olonchilarga murojaat qilib, faqat muzokaralargina boshi berk ko‘chadan olib chiqishi mumkinligiga ishontirishga harakat qilishdi. Tuman markazini zabt etishga bo‘lgan muvaffaqiyatsiz urinishlarda og‘ir jabr ko‘rgan Tolibon ham bunga darrov rozi bo‘ldi. Keyin oqsoqollar oʻzlarining takliflarini gubernator Dovudga oshkor qilishdi. U esa ushbu taklifni 12-sentabr kuni brigada rahbari Butlerga yetkazdi. Qoʻzgʻolonchilar kelishuvni qabul qilishga tayyorliklari tasdiqlanganidan soʻng 21:41da kuchga kirgan otashkesim oʻrnatishni buyurdi<ref>Bishop, p.257</ref>. Ertasi kuni 60 nafar oqsoqollardan iborat delegatsiya mayor Adam Jovett bilan vaziyatni muhokama qilish maqsadida tuman markaziga tashrif buyurdi. Tashrif Jovettni ularning rejasi jiddiy ekanligiga ishontirdi va tushdan keyin Muso Qal’aning gʻarbidagi choʻlda kengash boʻlib oʻtdi. Britaniyaliklardan brigada rahbari Butler va Tashqi ishlar vazirligi vakili ishtirok etdi. Oqsoqollarga qora kiyingan, Butler Tolibon deb taʼriflagan, ammo muhokamada qatnashmagan erkaklar hamrohlik qilishgan. General Richards, agar sulh bir oy davom etsa, ikkala tomon ham chekinib, shahar ustidan nazoratni aholiga topshirishi mumkinligini taʼkidladi. Oqsoqollar rozi boʻlishib, garnizonni oziq-ovqat va suv bilan taʼminlashga vaʼda berishdi<ref>Bishop, p.259</ref>. Avvaliga Easy Company sulhga ishonmadi va mudofaalarini mustahkamlashda davom etdilar. Ammo Muso Qal’ada tinchlik hukm surdi. Bu esa aholiga normal hayotga qaytish imkonini berdi. Muso qal’ani oqsoqollarga topshirish uchun hokim Dovud tomonidan tuzilgan 14 banddan iborat reja bosqichma-bosqich amalga oshirildi. Ushbu rejaga koʻra<nowiki/>[[Afgʻoniston davlat bayrogʻi|, Afgʻoniston bayrogʻi]] tuman markazida hilpirab turishda davom etadi. Oqsoqollar esa mahalliy politsiya kuchlarini tuzish uchun 60 nafar oila aʼzolarini tanlab, qayta qurish va rivojlantirish loyihalarini davom ettirishga ruxsat berishadi<ref>Bishop, p.260</ref><ref name="NYT1">{{Veb manbasi|url=https://www.nytimes.com/2006/12/02/world/asia/02afghan.html|sarlavha=Taliban Truce in District of Afghanistan Sets Off Debate|kirish sanasi=2008-11-13|muallif=Gall|ism=Carlotta|muallifhavola=Carlotta Gall|sana=2006-11-29|ish=[[The New York Times]]}}</ref>. 13-oktabr kuni Muso Qal’adan Easy Companyning olib chiqilishi boʻlib oʻtdi. Shu vaqtga qadar Helmand ishchi guruhi 3 ta qoʻmondon brigadasi tomonidan qabul qilindi va Ed Butler oʻrniga brigadir Jerri Tomas keldi. Chiqib ketish xavfsizligini taʼminlash maqsadida yangi kelgan komandolar uchun Omer operatsiyasi deb nomlangan birinchi keng koʻlamli hujum operatsiyasi boʻldi<ref>Southby-Tailyour, p. 60</ref>. Oqsoqollar bilan kelishuvga koʻra, Easy Company afgʻon yuk mashinalarida evakuatsiya qilinishi kerak edi. Ular uchun oqsoqollar xavfsiz oʻtishni kafolatlashga vaʼda berishdi, har bir yuk mashinasiga oqsoqollar chiqishdi. Operatsiya oʻq uzilmasdan muammosiz oʻtdi va konvoy choʻlda 42-komando aʼzolari bilan xavfsiz uchrashishga muvaffaq boʻldi. Oqsoqollar mayor Jovett va polkovnik Mett Xolms, 42-Commando qoʻmondoni, bilan soʻnggi kengash oʻtkazdilar. Ularga hamkorlik uchun minnatdorchilik bildirildi va koalitsiyaning Muso Qal’adagi doimiy mavjudligi nihoyasiga yetdi<ref>Southby-Tailyour, p. 61</ref>. == Reaksiyalar va oqibatlar == Kelishuv nafaqat Afgʻonistonda, balki koalitsiya rahbariyati orasida ham jiddiy tanqidlarga sabab boʻldi. Amalga oshirilgan kelishuv baʼzan isyonchilarga katta yon berish sifatida qaraldi. Parlament aʼzosi va 1990-yillarda Tolibonga qarshi kurashgan [[Shimoliy ittifoq|Afgʻoniston Shimoliy Alyansining]] sobiq aʼzosi [[Sayid Mustafo Kazemi]] bu rejani „mamlakatni vayron qilish modeli“ deb atadi<ref name="NYT1">{{Veb manbasi|url=https://www.nytimes.com/2006/12/02/world/asia/02afghan.html|sarlavha=Taliban Truce in District of Afghanistan Sets Off Debate|kirish sanasi=2008-11-13|muallif=Gall|ism=Carlotta|muallifhavola=Carlotta Gall|sana=2006-11-29|ish=[[The New York Times]]}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFGallWafa,_Abdul_Waheed2006">[[Karlotta Gall|Gall, Carlotta]]; Wafa, Abdul Waheed (2006-11-29). [https://www.nytimes.com/2006/12/02/world/asia/02afghan.html „Taliban Truce in District of Afghanistan Sets Off Debate“]. ''[[The New York Times]]''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2008-11-13</span></span>.</cite></ref>. Parlamentning yana bir aʼzosi Noorulhaq Olemi kelishuvni hukumatni zaiflashtirib, anʼanaviy qabila rahbariyatini kuchaytirish, Afgʻonistondagi demokratik institutlar taʼsirini cheklash deb tanqid qildi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2006/11/19/AR2006111901254_pf.html|sarlavha=In Afghanistan's South, Mixed Signals for Help|kirish sanasi=2008-11-13|muallif=Constable|ism=Pamela|sana=2006-11-20|ish=[[The Washington Post]]}}</ref>. Amerika rasmiylari Tolibon koalitsiya kuchlari chiqib ketishi bilanoq Muso Qal’ani qoʻlga olishiga ishongan va isyonchilarga nisbatan tajovuzkorroq yondashuvni maʼqullagan<ref>Fergusson, p.268</ref>. Richardsdan keyin ISAF qoʻmondoni lavozimini egallagan general Den K. MakNeill kelishuvga qarshi ekanligini bildirdi. Aksincha, inglizlar kelishuvni „Afgʻon yechimi“ modeli sifatida taqdim etdilar va AQShning tanqidi ikki ittifoqchi oʻrtasidagi munosabatlarning keskinlashishiga olib keldi va bu masala boʻyicha eng past darajaga yetdi<ref name="Burke">{{Veb manbasi|url=https://www.theguardian.com/world/2007/feb/04/afghanistan.jasonburke|sarlavha=Taliban town seizure throws Afghan policy into disarray|kirish sanasi=2009-02-09|muallif=Burke|ism=Jason|muallifhavola=Jason Burke|sana=2007-02-04|nashriyot=[[The Guardian]]}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFBurke2007">[[Jeyson Burk|Burke, Jason]] (2007-02-04). [https://www.theguardian.com/world/2007/feb/04/afghanistan.jasonburke „Taliban town seizure throws Afghan policy into disarray“]. [[The Guardian]]<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2009-02-09</span></span>.</cite></ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.independent.co.uk/news/world/politics/troops-locked-down-by-suicide-bombers-422104.html|sarlavha=Troops 'locked down' by suicide bombers|kirish sanasi=2009-02-09|muallif=Whitaker|ism=Raymond|sana=2006-10-26|nashriyot=[[The Independent]]}}</ref>. Koʻpgina afgʻon rasmiylari, prezident Karzayning oʻzi ham, ehtiyotkorona nuqtai nazarga ega boʻlib, bu kelishuv muvafaqqiyatli boʻlish yoki boʻlmasligidan qatʼiy nazar kelishuvni qoʻllab-quvvatladilar<ref name="NYT1" />. Chet el aralashuvi, giyohvand moddalar savdosi va qabilalar oʻrtasidagi raqobatni kuchaytirgan Helmand viloyatidagi beqaror vaziyat oxir-oqibat zaif sulhning buzilishiga olib keldi. Inglizlar juda uzoqqa chekinmadilar va isyonchilar guruhlari bilan muntazam ravishda toʻqnashib, shahar atrofida patrul qilishni davom ettirdilar<ref name="SWJ">{{Veb manbasi|url=http://smallwarsjournal.com/mag/docs-temp/96-donnelly.pdf|sarlavha=Musa Qala: Adapting to the Realities of Modern Counterinsurgency|kirish sanasi=2008-11-11|muallif=Donnelly|ism=Thomas|yil=2008|nashriyot=[[Small Wars Journal]]}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFDonnellyShmitt,_Gary2008">Donnelly, Thomas; Shmitt, Gary (2008). [http://smallwarsjournal.com/mag/docs-temp/96-donnelly.pdf „Musa Qala: Adapting to the Realities of Modern Counterinsurgency“] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. [[Kichik urushlar jurnali|Small Wars Journal]]<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2008-11-11</span></span>.</cite></ref>. 2007-yil boshida oqsoqollar mulla Abdulg‘afurni Muso qal’adan chiqarib yuborishdi. Keyinroq koalitsiya havo hujumi natijasida Mulla G‘afurning ukasi va 20 nafar izdoshi halok bo‘ldi. Oqsoqollar hujumda qatnashgan degan gumonda qasos olishga qaror qilgan Mulla G‘afur 2-fevral kuni shaharga bostirib kirgan 200-300 nafar jangaridan iborat guruhni boshqargan. Ular militsiyani qurolsizlantirib, hukumat binolarini vayron qildilar va sulh bo‘yicha muzokara olib borgan oqsoqollar boshlig‘i Hoji Shoh og‘ani qatl qildilar<ref name="Burke">{{Veb manbasi|url=https://www.theguardian.com/world/2007/feb/04/afghanistan.jasonburke|sarlavha=Taliban town seizure throws Afghan policy into disarray|kirish sanasi=2009-02-09|muallif=Burke|ism=Jason|muallifhavola=Jason Burke|sana=2007-02-04|nashriyot=[[The Guardian]]}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFBurke2007">[[Jeyson Burk|Burke, Jason]] (2007-02-04). [https://www.theguardian.com/world/2007/feb/04/afghanistan.jasonburke „Taliban town seizure throws Afghan policy into disarray“]. [[The Guardian]]<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2009-02-09</span></span>.</cite></ref><ref>Bishop; p. 267</ref>. 4-fevralda NATO havo hujumida Mulla G‘afur, 14-fevraldagi yana bir zarbada esa Mulla Manan halok bo‘ldi. Biroq Tolibon Muso Qal’a ustidan nazoratni saqlab qoldi. Ular shaharga oʻz hukmronligini oʻrnatib, ayollarning harakatini cheklab, soliqlar undirib, harbiy xizmatga chaqirishdi. Ayni paytda qoʻshni tumanlardagi operatsiyalar uchun Muso qalʼadan ham foydalanishdi. 2007-yil 7-dekabrdan boshlab koalitsiya hujum boshladi va isyonchilarni hududdan haydab chiqardi<ref name="SWJ" />. == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> === Adabiyotlar === * {{Kitob manbasi|last=Bishop|first=Patrick|title=3 Para|year=2007|publisher=Harper Collins|location=London|isbn=978-0-00-725778-2}} * {{Kitob manbasi|last=Fergusson|first=James|title=A Million Bullets: The Real Story of the British Army in Afghanistan|year=2008|publisher=Bantam Press|location=London|isbn=978-0-593-05903-6}} * {{Kitob manbasi|last=Giustozzi|first=Antonio|title=Koran, Kalashnikov and Laptop: The Neo-Taliban Insurgency in Afghanistan|year=2007|publisher=Hurst|location=London|isbn=978-1-85065-873-3}} * {{Kitob manbasi|last=Southby-Tailyour|first=Ewen|title=3 Commando Brigade, Helmand, Afghanistan|year=2008|publisher=Ebury Press|location=London|isbn=978-0-09-192695-3}} * {{Kitob manbasi|last=Jowett|first=Adam|title=No Way Out: The Searing True Story of Men Under Siege|year=2018|publisher=Pan Books|location=London|isbn=978-1-50-986473-7}} == Tashqi havolalar == * {{Veb manbasi|url=http://www.ctc.usma.edu/sentinel/CTCSentinel-Vol1Iss8.pdf|sarlavha=The High Stakes Battle for the Future of Musa Qala|kirish sanasi=2008-11-16|muallif=Isby|ism=David|sana=July 2008|nashriyot=[[CTC Sentinel]]([[West Point]])}} * {{Veb manbasi|url=http://www.janes.com/news/security/terrorism/jtsm/jtsm080404_1_n.shtml|sarlavha=The battle for Musa Qala|kirish sanasi=2008-11-13|sana=2008-04-04|nashriyot=[[Jane's Information Group|Jane's]]}} * {{Veb manbasi|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/article617310.ece|sarlavha=After the fighting and dying, the Taleban return as British depart|kirish sanasi=2009-01-02|muallif=Loyd|ism=Anthony|sana=2006-10-30|ish=The Times}} * {{Veb manbasi|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/uk/article656693.ece|sarlavha=British troops in secret truce with the Taliban|kirish sanasi=2009-01-02|muallif=Smith|ism=Michael|sana=2006-10-01|ish=The Times}} [[Turkum:Afgʻoniston urushi]] 1pz8k0rp6lkag85q5ol3rq6zt8cgwea 2816773 2816771 2022-08-29T05:55:54Z Laziz Baxtiyorov 56023 wikitext text/x-wiki {{Urush bilgiqutisi|conflict=Musa Qala qamali|qismi=Afg‘onistondagi urush tarixi (2001–2021)|tasvir=<div style="width:240px; background:transparent"> <div style="position:relative; width:240px">[[File:Afghanistan locator map.svg|240px]]<br/><div style="position:absolute;z-index:200; top:{{#expr:(100 * (38.757-32.4433)/ (38.757-29.306) ) round 1}}%; left:{{#expr:(100 * (64.7444-60.069) / (75.126-60.069)) round 1}}%; height:0; width:0; margin:0; padding:0;"> <div style="position:relative; top:-4px; left:-4px; width:8px; text-align:center; z-index:201">[[File:Red pog.svg|8x8px]]</div> <div style="font-size:110%; line-height:110%; position:relative; top:-1.5em; left:0.5em; text-align:left; width:6em; z-index:202;"> <span style="padding:1px;background:none">'''Musa Qala'''</span> </div> </div> </div>|sana=2006-yil 17-iyul — 12-sentabr|yer=[[Helmand viloyati]] [[Afgʻoniston]]|natija=Nomaʼlum. Har ikki kuch pozitsiyasidan chekingan|raqib1={{flagicon|UK}} [[Buyuk Britaniya]]<br /> {{flagicon|Denmark}} [[Daniya]] <br /> {{flagicon|Afghanistan}} [[Afgʻoniston Islom Respublikasi]] <br /> {{flagicon|Canada}} [[Kanada]] <br /> {{flagicon|USA}} [[AQSh]]|raqib2={{flagicon|Afghanistan|Taliban}} [[Tolibon]]|qomondon1='''Jangovar guruh:'''<br /> {{flagicon|UK}} Ed Butler <br /> '''Garnizon:'''<br /> {{flagicon|UK}} mayor Nick Wight Boycott <br /> {{flagicon|Denmark}} mayor Lars Ulslev Johannesen <br /> {{flagicon|UK}} mayor Adam Jowett|qomondon2=Mulla Abdul Mannan<ref name="Asia Times1">{{cite web |url=http://www.atimes.com/atimes/South_Asia/HL07Df04.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20061208224356/http://atimes.com/atimes/South_Asia/HL07Df04.html |url-status=unfit |archive-date=2006-12-08 |title=Rough justice and blooming poppies |access-date=2008-11-13 |last=Shahzad |first=Syad Saleem |date=2006-12-07 |publisher=[[Asia Times Online]]}}</ref><br /> Mulla Abdul Ghafour, [[:en:Abdul Ghafour (Taliban commander)|en]]|kuch1='''Garnizon:''' 25-170 (ISAF kuchlari)<br />70-80 (ANP kuchlari) '''Yordamchi kuchlar:'''<br /> 500 gacha<ref name="BBC1"/>|kuch2=Nomaʼlum|yoqotishlar1={{flagicon|UK}} 7 qurbon<ref name="Times1">{{cite web |url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/asia/article2240429.ece |title=Pure hell of the siege of Musa Qala |access-date=2008-11-13 |last=Reynolds |first=D.J. |date=2007-08-12 |work=[[The Times]]}}</ref> <br /> {{flagicon|Denmark}} 7 yarador<ref>{{cite web |url=http://avisen.dk/danskere-i-krig-35-dage-i-lortehullet_62389.aspx |title=Danskere i krig: 35 dage i lortehullet |access-date=2008-11-13 |last= Lund |first=Michael |date=2007-10-07 |language=da |publisher=[[Avisen]]}}</ref>|yoqotishlar2=tasdiqlangan qurbonlar soni taxminan 200 nafar}}{{Campaignbox Afgʻonistonda AQSh urushi}}2006-yil 17-iyuldan 12-sentabrga qadar [[Afgʻoniston|Afgʻonistonning]] [[Hilmand viloyati|Hilmand viloyatida]] '''Muso Qal’a qamal qilingan edi'''. Xalqaro xavfsizlik kuchlari (ISAF) qoʻshinlari va afgʻon xavfsizlik kuchlarining kichik qismi Musa Qalʼa tumani markazida [[Tolibon]] isyonchilari tomonidan qamalga olinadi. == Muso Qal’adagi vaziyat == Muso Qalʼa („Muso qalʼasi“)<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/asia/article4333805.ece|sarlavha=Bungs and bungling in Musa Qala: British dreams of building utopia crumble|kirish sanasi=2008-12-12|muallif=Loyd|ism=Anthony|sana=2008-07-15|ish=[[The Times]]}}</ref> — [[Musa Qala tumani|Muso Qalʼa tumanining]] maʼmuriy markazi boʻlib, [[Hilmand|Hilmand daryosining]] irmogʻi boʻlgan Muso Qalʻa daryosi boʻyida joylashgan. Uning aholisi 15 000 yoki 20 000<ref name="Telegraph12">{{Veb manbasi|ism=Tom|muallif=Coghlan|url=https://www.telegraph.co.uk/news/main.jhtml?xml=/news/2007/12/09/wafg909.xml|arxivurl=https://web.archive.org/web/20071212203536/http://www.telegraph.co.uk/news/main.jhtml?xml=/news/2007/12/09/wafg909.xml|arxivsana=2007-12-12|sarlavha=Battle for Taliban stronghold intensifies|kirish sanasi=2009-02-12|nashriyot=[[The Daily Telegraph]]|sana=2007-12-12}}</ref><ref name="Fox">{{Veb manbasi|ism=Fisnik|muallif=Abrashi|url=http://www.foxnews.com/printer_friendly_wires/2007Dec15/0,4675,AfghanMusaQala,00.html|sarlavha=Troops Patrol Former Taliban Town|kirish sanasi=2009-02-12|sana=2007-12-15|nashriyot=[[Fox News]]}}</ref> atrofida deb baholanadi. Ular oltita asosiy urugʻga boʻlingan Alizai [[Pushtunlar|pushtun]] qabilasiga mansubdir<ref name="SWJ"/>. Klanlar oʻrtasidagi janjal odatiy hodisa. Chunki klanlar kuch va resurslar uchun doimiy raqobatlashadilar<ref name="Burke">{{Veb manbasi|url=https://www.theguardian.com/world/2007/feb/04/afghanistan.jasonburke|sarlavha=Taliban town seizure throws Afghan policy into disarray|kirish sanasi=2009-02-09|muallif=Burke|ism=Jason|muallifhavola=Jason Burke|sana=2007-02-04|nashriyot=[[The Guardian]]}}</ref>. 2001-yilda AQSh boshchiligidagi intervensiya Tolibonni hokimiyatdan siqib chiqarganida mahalliy qabila aʼzolari Karzay maʼmuriyatini qabul qilishdi va ular Tolibonni oʻz hududlarida partizan urushi amaliyotini boshlamaslikka koʻndirishdi. Xalq qo‘llab-quvvatlashisiz qolgan jangarilar Muso Qal’ani tashlab, yaqin atrofdagi qishloqlarda panoh topishga majbur bo‘ldi. Biroq xalqning hukumatdan sekin-asta hafsalasi pir boʻldi. 2003-yilda Hilmand viloyati gubernatori Sher Muhammad Oxundzoda isyonchilar boshpanasi bo‘lgan [[Baghran tumani|Bag‘ron tumanidagi]] Axtak qishlog‘ida reyd o‘tkazdi. Natijada 80 kishi halok bo‘lgan, ularning aksariyati tinch aholi vakillari edi. Gubernator marhumlarning qarindoshlariga tovon puli to‘lashga vaʼda bergan, biroq vaʼdasini bajarmagan. Qayta qurish vaʼdalari ham bajarilmadi. Qabila aʼzolari mahalliy amaldorlarning poraxoʻrligi va oʻgʻriligidan gʻazabga keldi. 2006-yilga kelib, Tolibon Muso Qal’ada oʻz taʼsirini qayta tikladi. Buni ular gubernator Oxundzoda va uning qurolli kuchlari tahqirlanishi bilan izohladilar<ref>Giustozzi, p.60</ref>. == ISAF qoʻshinlari joylashtirilishi == [[Fayl:Musa_Qala_Police_01.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Musa_Qala_Police_01.jpg/220px-Musa_Qala_Police_01.jpg|right|thumb| „Koko“ 2008-yilda Musa Qala politsiyasi boshligʻi. Bir britaniyalik ofitserning soʻzlariga koʻra, „U qoʻrqinchli va ajoyib yigit“ edi.]] 2006-yilda ISAF mandati Afg‘oniston janubidagi notinch viloyatlar uchun kengaytirildi. Britaniyaning Hilmand boʻlinmasi ishchi guruhning maxsus boʻlimiga aylandi. Afyun savdosi bilan shugʻullangani va qoʻzgʻolonchilar bilan aloqasi tufayli inglizlar Oxundzodani oʻz lavozimidan chetlashtirishni talab qildilar. Uning oʻrnini egallagan muhandis Muhammad Dovud mahalliy qoʻllovga ega boʻlmadi. Oxundzada jangarilari faol boʻlmagani sababli Tolibon hokimiyatdagi boʻshliqni toʻldirishga intildi va vaziyat tez orada yomonlashdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.iwpr.net/index.php?apc_state=hen&s=o&o=l=EN&p=arr&s=f&o=342923|sarlavha=Helmand Ex-Governor Joins Karzai Blame Game|kirish sanasi=2009-03-16|muallif=Dayee|ism=Mohammad Ilyas|sana=2008-02-26|nashriyot=[[Institute for War and Peace Reporting|IWPR]]}}</ref><ref>Giustozzi, p.63</ref>. 18-may kuni Muso Qal’adagi [[Afgʻoniston milliy politsiyasi|Afg‘oniston milliy politsiyasi]] qo‘zg‘olonchilar hujumiga uchradi. 20 nafar politsiyachi halok bo‘ldi<ref>Bishop, p.52</ref>. Britaniyaning Pathfinder platoni vazvodi politsiyaga yordam berish uchun besh kun davomida Muso Qal’aga joylashtirildi va amerika birligi guruhi bilan almashtirildi. 14-iyun kuni ularga Muso Qal’aga qaytish buyurildi. Mayor Nik Uayt-Boykot qoʻmondonligidagi 25 kishilik Pathfinder vzvodi birinchi navbatda mobil [[razvedka]] boʻlinmasi edi. Shuning uchun garnizon vazifalarini bajarish ularga mos emas edi. Biroq, jangovar guruhning resurslari allaqachon deyarli tugagan va boshqa boʻlinmalar ham mavjud emas edi. Musa Qal’a tumani markazi 10 metrlik devor bilan oʻralgan sement va loydan qurilgan binolardan iborat edi. Maʼmuriy binolar shahar oʻrtasida joylashgan boʻlib, ular mahalliy politsiya shtab-kvartirasi, qamoqxona va amerikaliklar tomonidan qurilgan klinika edi. Pathfinderlar majmua markazidagi binoni egallab olishdi va uchta sangarni (mustahkamlangan ustunlar) oʻrnatdilar. Ulardan biri oʻzlari joylashgan binoning tomiga, biri sharqqa, bozor tomonga qaragan, ikkinchisi esa majmua devorlari tashqarisidagi binoga oʻrnatildi. Eng baland bino qamoqxona boʻlib, tez orada uning tomiga guruh tomonidan oʻrnatilgan pulemyot „Alamo“ laqabini oldi<ref>Bishop, p.153</ref>. Afg‘oniston milliy politsiyasining (ANP) 80 kishilik otryadi tuman markazini boshqargan. Mahalliy aholi ularni oʻgʻrilik va [[Pedofiliya|pedofiliyada]] ayblab, ulardan nafratlangan. Ularning Abdul Vulli ismli lideri inglizlar va Tolibonga „Koko“ nomi bilan tanish edi. U Afg‘onistondagi 30 yillik urush faxriysi, sobiq Tolibon bo‘lib, isyonchilar bilan muntazam aloqada bo‘lgan va ularning harakatlari haqida koʻp maʼlumotga ega edi<ref>Bishop, p.154</ref>. Inglizlarning taʼkidlashicha, Muso qal’a politsiyasi intizomsiz va oʻz vazifalarini bajarishda sust edi<ref>Bishop, p.158</ref>, lekin ular isyonchilarga qarshi kurashishga ham tayyor edilar<ref>Bishop, p.53 and p.158</ref>. Pathfinders kelganidan ikki hafta oʻtgach, Amerika konvoyi yaqin atrofdagi yashil zonada pistirmaga uchradi va bir nechta transport vositalarini yoʻqotdi. Amerikaliklar bu hujumga B-1 bombardimonchi samolyoti havo hujumi va AH-64 Apache vertolyotlarining hujumlari bilan javob qaytarishdi. Bu voqeadan so‘ng Muso Qal’a aholisi qochib keta boshladi. Britaniya razvedkasi Tolibon tuman markazini o‘rab olganini taxmin qildi. Ertasi kuni koalitsiya samolyotlari shahar ustidan past parvozlarni amalga oshirdi va bazaga oʻq uzilgan boʻlsa-da, hech qanday hujum sodir boʻlmadi. Pathfindersga 6 ta vzvod, B kompaniyasi, 3 PARA (Gvardiya parashyut vzvodlari) qoʻshildi va ular shahar boʻylab patrul qila boshlashdi. 1-iyulga kelib, aholi asta-sekin uylariga qayta boshladi<ref>Bishop, p.156</ref>. 6-iyul kuni Pathfinders G vzvodi va 7 RHA bilan almashtirilishi rejalashtirilgan edi. Ushbu guruhlar yashil zona orqali Musa Qalaga borishlari kerak edi. Pathfinders marshrut xavfsizligini taʼminlash uchun Land Rover WIMIKda ANP kontingentini kuzatib borishdi. Ular isyonchilar tomonidan oʻqqa tutilganda politsiyachilar dushmanlar bilan jang qilish uchun saflarini buzishdi. Ertasi kungi urinish ham muvaffaqiyatsizlikka uchraganidan soʻng gvardiya desantchilari ishga tushirildi. Maydonga I Batareyadan 20 oʻqchi, 7 RHA, 15 muhandis, 5 Daniya va 10 ANA askaridan iborat aralash kuch kiritildi. Muhandislar bazaning mudofaasini mahalliy materiallar bilan mustahkamlashga kirishdilar<ref>Bishop, p.159</ref>. == Qamal ostida == {| class="toccolours" cellspacing="5" style="float: right; margin-left: 1em; margin-right: 2em; font-size: 85%; background:#c6dbf7; width:25em; max-width: 40%;" | style="text-align: left;" |"Jangchilarning aksariyati haqiqiy toliblar emas edi. Chet eldan kelganlar ham bor edi. Ko‘pchilik hukumatdan, uning talon-tarojligi va korrupsiyasidan g‘azablangan mahalliy erkaklar bo‘lib, ularni masjidlardagi voizlar chet elliklarga qarshi kurashishga undashdi". |- | style="text-align: left;" | Vakil Hoji Muhammad Naim. Muso Qala oqsoqoli<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/article617310.ece|sarlavha=After the fighting and dying, the Taleban return as British depart|kirish sanasi=2009-02-11|muallif=Loyn|ism=Anthony|sana=2006-10-30|ish=The Times}}</ref>. |} 17-iyul kuni soat birlarda inglizlar tungi ko‘rish moslamalari yordamida tuman markaziga yaqinlashib kelayotgan bir nechta shubhali holatlarni kuzatishdi. Oradan ko‘p o‘tmay, Tolibon to‘rt-besh marotaba o‘q uzdi, keyin kichik qurollardan o‘q uzildi. Pathfinders guruhi ushbu holatga SA-80 miltiqlari, pulemyotlar va 51 mm minomyotlar bilan javob qaytarishdi. Uayt-Boykot bir guruh isyonchilar boshpana topgan yaqin atrofdagi binoga artilleriyadan zarba berishni buyurdi. Tasodif tufayli masjid binosi zarbadan katta zarar koʻrdi va koʻp sonli Tolibon halok boʻldi. Politsiya boshligʻi „Koko“ Tolibon yuk mashinalari yaqin atrofdagi vodiy boʻylab harakatlanayotgani haqida xabar bergach, garnizon havo hujumi chaqirib, ulardan birini yoʻq qildi. Keyinroq ikki qo‘zg‘olonchi baza tomon sudralib ketayotganida pulemyotdan o‘qqa tutildi. Britaniya razvedkasi Tolibon katta yoʻqotishlarga uchraganini taxmin qildi va ertasi kuni taqdim etilgan hisobotda Uayt-Boykot „burni qonli“ boʻlganiga umid qilayotganini bildirdi. Ushbu yoʻqotishlar toliblarning 19-iyulga o‘tar kechasi qayta to‘planib, tuman markaziga tomon harakatlanishiga to‘sqinlik qilmadi. Himoyachilar artilleriya guruhlarini yordamga chaqirdi va bir nechta samolyotlar osmondan isyonchilar hujumini qaytardi. Shundan soʻng, ular har oqshom kichik hujumlar uchun qaytib kelishdi. Bu vaqtga kelib Pathfinders dalada olti hafta qolishdi. Natijada, ularda charchoq alomatlari paydo boʻla boshladi. Shu bilan birga ularning jihozlari ogʻir sharoitlarda doimiy foydalanish natijasida eskirib ketmoqda edi. Ular MOWAG Eagle zirhli mashinalari bilan jihozlangan 140 kishilik Daniya razvedka otryadi tomonidan ozod qilinishi kerak edi. Daniya kuchlari ingliz signallari boʻyicha mutaxassislar hamrohligida 21-iyul kuni Kamp Bastionni tark etishdi. G‘arbdan Muso Qal’aga yaqinlashayotganda, Pathfinders Tolibon guruhlari ularni pistirmaga tushirish uchun qayta to‘planayotganini kuzatishdi. Harrier GR7 isyonchilarga qarshi yo‘naltirildi va bir nechtasi o‘ldirildi<ref>Bishop, p.162</ref>. Tolibon yo‘lni bochkalar bilan to‘sib, Daniya kolonnasiga uch tomondan pulemyot va avtomatlar bilan hujum qildi. Bir zirhli mashina minaga uchrab vayron bo‘lib, uning uch ekipaj aʼzosi yaralanganida kolonna to‘xtab qoldi. B-1 bombardimonchi samolyoti Tolibon pozitsiyalariga havo hujumini uyushtirgandan so‘ng cho‘lga chekindi. Garnizonda oziq-ovqat va suv tugab, askarlar echki sutini ichishga majbur boʻldi. Oʻq-dorilar zahirasi ham tugaydi va tungi koʻrish qurilmalari uchun batareyalar ham yoʻq edi. Tolibon 24-iyul kuni tuman markaziga eng yirik hujumni uyushtirish uchun 300 nafar jangari bazaning har tomonidan oʻrab olishdi. Hujum RPG zarbasi bilan boshlandi. Natijada sangarlardan biri vayron boʻlib, Daniya askari majmua tashqarisiga otilib ketdi. Pathfinders harbiy xizmatchisi Mark Uilson eski karavotdan foydalanib, qoʻshma devorga koʻtarildi va jarohatlangan Daniya askariga dushman xavfsiz joyga oʻtishi uchun yordam berdi. Ushbu xizmati uchun u keyinchalik Harbiy xoch bilan taqdirlandi<ref name="Bishop164">Bishop, p.164</ref>. Havo yordami yetib kelishi uchun 90 daqiqa vaqt kerak boʻldi. Bu vaqt davomida baza uzluksiz oʻqqa tutildi. Agar Daniya kolonnasi Tolibonning Now Zaddan kelayotgan qoʻshimcha kuchlarini toʻxtatib qolmaganida, vaziyat yanada ogʻirroq boʻlar edi. 26-iyul kuni koalitsiya samolyotlari Tolibonning maʼlum pozitsiyalariga oltita 1000 funtli bomba tashlaganidan soʻng, yordam kuchlari nihoyat Muso Qal’aga bostirib kirish imkoniga ega boʻlishdi. ANP qo‘riqchisi tomonidan tasodifan otib qoʻyilgan Pathfinder serjantidan tashqari qurbonlar boʻlmadi<ref name="Bishop164" />. Daniyalik zobit mayor Lars Ulslev Yoxannesen Musa Qala tumani markazida qoʻmondonlikni oʻz qoʻliga oldi. 27-iyul kuni havo hujumi natijasida bazaga tutash masjidning xatoli tufayli vayron qilinishi politsiya boshlig‘i va shahar oqsoqollarini g‘azablantiradi. Yoxannesen sho‘ro chaqirib, masjidni koalitsiyalar hisobidan qayta qurishga vaʼda berishi kerak edi. Aholini shahardan evakuatsiya qilish kerakmi, degan savolga Yoxannesen qolish kerak, deb javob berdi. Ammo keyingi kunlarda aholi asta-sekin uylarini tashlab, Tolibon va koalitsiya oʻrtasidagi jang maydoni vazifasini bajarayotgan hududni tark etdi. == Naxod operatsiyasi == Pathfindersni evakuatsiya qilish hali ham inglizlar uchun ustuvor vazifa edi. „Naxod operatsiyasi“ nomini olgan dastlabki urinish 1-avgust kuni amalga oshirildi, biroq muvaffaqiyatsiz yakunlandi. D eskadron otliq polkining patrulidan iborat yordam kuchlari shahar chetida pistirmaga uchradi. Spartan quroli yoʻl chetiga oʻrnatilgan bomba portlashi natijasida vayron boʻldi, patrul qoʻmondoni kapitan Aleks Eida va ikki askar, kichik leytenant Ralf Jonson va Lens-kapral Ross Nikolls halok boʻldi. Ularni qutqarish uchun kelgan Scimitar bir nechta RPG zarbalari natijasida vayron boʻldi va uning ekipajini evakuatsiya qilish ehtiyoji tugʻildi. Ekipaj qoʻmondoni kapral Mik Flinn omon qolganlar uchun javobgarlikni oʻz zimmasiga oldi. Lens-efektor Endryu Radford jarohatlangan hamkasbini qutqarayotganida oʻqqa tutildi. Oʻz harakatlari uchun ular keyinchalik mos ravishda Harbiy xoch va Jasoratli xoch bilan taqdirlandilar. Keyinroq jasadlarni olish va har qanday harbiy jihozlarni yo‘q qilish uchun Britaniya desantchilaridan iborat bir kompaniya havo orqali hududga safarbar qilindi<ref>Bishop, p.166</ref>. Britaniyaliklar Naxod operatsiyasi muvaffaqiyatsizligidan bir qancha saboqlar oldilar. Anʼanaviy uzoq masofali zirhli razvedka boʻlinmalari rolida ishlaydigan otliq qoʻshinlari Qandahordagi shtab-kvartirasida edi. Ularning vaziyatdan xabardorligi va noaniq buyruqlari muvaffaqiyatsizlikka olib keldi. Natijada, ular jangovar guruhga oʻtkazildi va aholi punktlarida piyoda qoʻshinlar yordamisiz zirhli qismlarni joylashtirish gʻoyasidan voz kechildi<ref>Fergusson, p.244-245</ref>. Holat, shuningdek, Tolibon Muso Qal’a atrofidagi hududni qattiq nazorat qilayotganini va toʻliq jangovar guruh operatsiyasidan boshqa hech narsa garnizonni ozod qila olmasligini koʻrsatdi. == Ilon chaqishi operatsiyasi == Ishchi kuchi tanqisligiga javoban qirollik Irlandiya polkidan ikkita [[vzvod]] va minomyot boʻlimi va deyarli barcha koʻngillilar Afgʻonistonga yuborildi. Vzvod va minomyot qoʻshinlari [[Sommedagi jang|Sommeda]] Pathfinders oʻrnini egallashi kerak edi. ''Mar Chichel'' ([[Pushtu tili|pashtu]] tilida ilon chaqishi) nomini olgan operatsiya koalitsiya tomonidan Hilmandda 500 askar ishtirokida amalga oshirilgan va 6-avgustda boshlangan eng yirik operatsiya edi<ref name="Times2">{{Veb manbasi|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/asia/article650967.ece|sarlavha=Pathfinders on a four-day mission fight off eight-week Taleban siege|kirish sanasi=2008-11-13|muallif=Albone|ism=Tim|sana=2006-09-27|ish=[[The Times]]}}</ref>. Birinchi harakatda qirollik Irlandiya boʻlinmalari va desantchilar otryadi 3 PARA B va C kompaniyalari uchun Musa Qal’aning gʻarbiy tomoniga qoʻnish zonasini taʼminladi. Keyin 300 kishi avtomat nayzalarini oʻrnatib, oldinga siljishdi. Shu bilan birga, LAV III zirhli transport vositalaridagi Kanada boʻlinmasi yashil hududni yorib oʻtdi va Daniya qoʻshinlari bilan bogʻlanishda yordam berdi. Keyin Pathfinders sakkiz hafta boʻlgan Muso Qal’adan chiqib ketishga muvaffaq boʻldi. Oʻtgan haftalardan uch haftasi doimiy hujum ostida oʻtgan edi<ref name="Times2" />. Tolibon guruhlari B-1 tomonidan kuchli bombardimon qilinganidan soʻng chekingan edi va operatsiyaga faqat vaqti-vaqti bilan kichik qarshilik koʻrsatildi. Biroq Britaniya taʼminot karvoni chiqib ketayotganda kuchli oʻqqa tutildi. Qirollik logistik korpusining oddiy askari Andrew Cutts halok boʻldi. Oksfordshir sudyasi tomonidan oʻtkazilgan surishtiruv, Andrew Cutts, ehtimol, Britaniya pozitsiyalaridan "doʻstlarga oʻt ochish " qurboni boʻlgan degan xulosaga keldi<ref>{{Veb manbasi|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/england/nottinghamshire/7208862.stm|sarlavha=Soldier killed by friendly fire|kirish sanasi=2008-11-13|sana=2008-01-28|nashriyot=[[BBC]]}}</ref>. == Qamal yangilanishi == Tolibon hujumlari oʻz arsenalidagi barcha qurollardan, jumladan, pulemyotlar, RPGlar, minomyotlar va Xitoyda ishlab chiqarilgan 107 mm kalibrli raketalardan foydalangan holda qaytadan boshlandi. 140 Daniya askari va 38 Qirollik Irlandiya Reynjersidan iborat koalitsiya kuchlari tuman markaziga kiritildi. Griffinlar nomi bilan tanilgan Daniya eskadroni bazaning sangarlariga oʻrnatilgan 50 kalibrli sakkizta ogʻir pulemyotga ega boʻlib, ularga har tomonlama qulay pozitsiyani taʼminlardi. Zirhli mashinalar uchun rampalar qurib, qoʻshma devorlar ustidan ham oʻq uzishlari mumkin edi. Qirollik Irlandiya korpusining ikkita 81 millimetrli minomyotlari va koalitsiya havo yordamini hisobga olganda Tolibonni ushlab turish uchun kuchlar yetarli edi. Minomyotlar yaqin atrofdagi binolarni boshpana qilgan isyonchilarni siqib chiqarishda samarali boʻldi<ref>Bishop, p. 229</ref>. [[Fayl:B-1_Afghanistan_December_08.JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/B-1_Afghanistan_December_08.JPG/220px-B-1_Afghanistan_December_08.JPG|left|thumb| Afgʻoniston ustida uchayotgan B-1]] 12-avgust kuni mayor Yoxannesen garnizonga oʻzlarining ochiq pozitsiyalarini evakuatsiya qilishlarini eʼlon qildi. 1-avgust kuni ISAF qoʻmondonlikni oʻz zimmasiga olgan britaniyalik general Devid Richards „vzvod uyi“ strategiyasidan noroziligini bildirgan edi. Biroq mahalliy hokimiyat Muso Qal’aning Tolibon qo‘liga o‘tishidan cho‘chigan va Hilmand gubernatori Afg‘oniston bosh vaziriga murojaat qilgan. Siyosiy bosim ostida ISAFning mavjudligi muddati uzaytirildi. ISAF garnizoni arosatda qoldi. Ularning halok boʻlganlarni evakuatsiya qilish vertolyotlari uchun xavf tugʻdirishi mumkin boʻlgan shahardagi koalitsiya patrullarini cheklagani tuman markazi butunlay Tolibon nazorati ostiga oʻtib ketishini anglatardi<ref>Bishop, p. 235</ref>. Toʻrt haftadan soʻng Griffinlar Muso Qal’adan olib ketildi. Ular qirollik Irlandiya polkining Barossa vzvodi bilan almashtirildi va bu yerga mayor Adam Jowett boshchiligidagi 3 PARA xodimlaridan tuzilgan maxsus kampaniya shtab-kvartirasi joylashtirildi. Ishchi guruhlarning jangovar tartibida yangi boʻlinma E harfini oldi va shu tariqa „Oson kompaniya“ nomini oldi. Daniyaliklar „Koko“ va uning isyonchilar bilan aloqalariga shubha bilan qarashdi. Shuning uchun doimiy politsiya kuchlari oʻrniga Shimoliy Afgʻonistondan kelgan mahalliy aholi bilan qabilaviy aloqadan xoli yetmishta pashtun boʻlmagan zobitlar tayinlandi. Bu esa Afgʻonistonda sodiqlik masalasida shubha uygʻotdi.<ref>Bishop, p. 238</ref>. 500 dan ortiq askar ishtirokidagi „Atomi operatsiyasi“ 25-avgust kuni Muso Qal’a politsiya kuchlarini kuchaytirish maqsadida o‘tkazildi<ref name="BBC1">{{Veb manbasi|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/5287032.stm|sarlavha=UK troops reinforce Afghan town|kirish sanasi=2009-02-06|sana=2006-09-25|nashriyot=[[BBC]]}}</ref>. Griffinlarning ketishi baza mudofaasi zaiflashishiga olib keldi. Chunki Easy Company atigi ikkita 50 kalibrli pulemyot va toʻqqizta 7,62 × 51 mm kalibrli NATO GPMGlariga ega edi. Tolibon koalitsiyaning jangovar qudrati pasayib ketganidan xabar topgach tuman markaziga qarshi hujumlarini boshladi. Bir necha marta qoʻzgʻolonchilar qoʻshma devorlarga osilib chiqishdi va [[Granata|qoʻl granatalari]] uloqtirishga harakat qilishdi. 26-avgust kuni isyonchi guruh, keyinchalik 150 nafarga yetgan deb taxmin qilingan, tuman markaziga ommaviy hujum uyushtirdi. Hujum A-10 samolyotining havo mujdofaasidan soʻng toʻxtadi, ammo ertasi kuni soat tonggi 4:55 da qayta boshlanib, 7:00gacha davom etdi. Otishma paytida Lens-efektor Jon Xetherington, shuningdek, bir necha toliblar oʻldirildi. Ularning jasadlari koʻchalarda qolib ketdi. Soʻzsiz kelishuvga koʻra, isyonchilarga ularni olib chiqishga ruxsat berildi. Oʻsha vaqtga kelib, Tolibonning frontal hujumlari katta yoʻqotish bilan barbod boʻldi. Ularning taʼminot liniyalari choʻlda Mobil Operatsiyalar Guruhlarida faoliyat yuritgan D eskadron HCR tomonidan uzib qoʻyildi. Bir muddat qo‘zg‘olonchilar minomyot va raketalar bilan uzoq masofadan zarba berib, orqaga qaytishga majbur bo‘lishdi. 1-sentabr kuni minomyot hujumidan birida Reynjer Anare Drayva oʻldirildi va qirollik Irlandiya polkining kaprali Pol Myurxed qattiq jarohati tufayli keyinroq vafot etdi<ref>Bishop, pp. 243-244</ref>. 2-sentabr kuni yana oltita britaniyalik askar yaralandi. Uch kundan keyin Tolibon yana bazaga bostirib kirishga urindi, biroq himoyachilar Harriers va A-10 samolyotlarining havo yordami bilan hujumni qaytarishdi<ref>Bishop, p. 251</ref>. 6-sentabr kuni kasevak Chinook ikki yarador askarni evakuatsiya qilish uchun Musa Qal’aga uchdi. Biroq Tolibonlar bunday harakatni kutishgan va vertolyotga qarata o‘t ochib, uni orqaga qaytishga majbur qilgan. Kamp Bastionga qaytib kelgan ekipaj samolyotlari toʻrtta zarbaga uchraganini, ulardan biri rotor pichogʻini deyarli uzib qoʻyganini aniqladi. Oʻsha kuni kechqurun Muso Qal’aga yana bir kazevak missiyasi yuborildi. Bu safar uni Apachi, A-10 va AC-130 Spectre qurolli kuchlari kuzatib bordi. Bu holat Tolibonni harakatsizlatirib, Chinookga oʻz missiyasini bajarishga imkon berdi<ref>Bishop, p. 250</ref>. == Musa Qala shartnomasi == {| class="toccolours" cellspacing="5" style="float: right; margin-left: 1em; margin-right: 2em; font-size: 85%; background:#c6dbf7; width:25em; max-width: 40%;" | style="text-align: left;" |" <nowiki>[...]</nowiki> kasbiy, shaxsiy va maʼnaviy jihatdan men oʻz qoʻshinlarimni tizimisiz bunday doimiy xavf ostida ushlab turolmasdim." |- | style="text-align: left;" | Brigada rahbari Ed Butler<ref name="Bishop254">Bishop, p.254</ref> |} Samarali mudofaaga qaramay, Easy Companyning ahvoli yomonlashishda davom etdi. 40 kun ichida ular 100 dan ortiq hujumni qaytardilar<ref name="Bishop254">Bishop, p.254</ref>. Ular uchun vaqtlarida faqatgina oltita taʼminot parvozi amalga oshirildi va tez orada oʻq-dorilar zahirasi kamayib keta boshladi. 8-sentabrga kelib, minomyotchilar jamoasining Minimi qurollari uchun 81 mm kalibrli oʻq dorilar zahirasi tugagach, Daniyaliklar qodlirib ketgan 5.56 mm kalibrli oʻqlardan foydalana boshladi. Shu bilan birga, Britaniya qoʻmondonligida bahslar davom etdi. Brigada rahbari Butler Muso qal’adan tezda chiqib ketish tarafdori edi. Chunki uning fikricha, koalitsiyaning mavjudligi chidab boʻlmas javobgarlikni keltirib chiqaradi. Razvedka maʼlumotlariga koʻra, Tolibon bazaning mustahkamligi vertolyotlar taʼminotiga bogʻliqligini aniqlagan va ulardan bittasini yoʻq qilishga urinib koʻrishgan. Shu bilan ular ruhiy gʻalabasiga erishgan. Bunday voqea afgʻon missiyasi haqida Britaniya jamoatchilik fikriga ham salbiy taʼsir koʻrsatdi. Butler Afgʻonistonga tashrif buyurgan Britaniya armiyasi Bosh shtabining yangi boshligʻi ser Richard Dannattga va Doimiy qoʻshma shtabga oʻz qarashlarini oshkor qildi. Shunga koʻra, 8-sentabr kuni Easy Company ularni moliyalashtirish toʻxtatilishi haqida xabar oldi. Ammo bu reja general Richardsning qattiq qarshiliklariga uchradi. U soʻzsiz chekinish qoʻzgʻolonchilar tomonidan XIX asrda Qandahor yaqinida Britaniya brigadasi afgʻon kuchlari tomonidan magʻlubiyatga uchragan Mayvand jangi bilan taqqoslanadigan tarixiy muvaffaqiyatsizlik sifatida talqin qilinishini tushundi. Hilmand aholisi britaniyaliklarni ishonchsiz deb hisoblar va ular Tolibonni qoʻllab-quvvatlashga tayyor edilar<ref>Bishop, p.255</ref>. Richards [[Birlashgan Qirollik bosh vaziri|bosh vazirning]] tashqi siyosat va mudofaa boʻyicha maslahatchisi ser Nayjel Sheynvald va mudofaa shtabi boshligʻi ser Jok Stirrupdan yordam olishga harakat qildi. Muso Qal’aning tashlab ketilishini falokat deb bilgan afgʻon hukumati ham bu qarorga qarshi chiqdi. Oxir-oqibat, qamal sabab paydo boʻlgan qiyinchiliklarni tugatishni istagan Muso Qal’a aholisining oʻzi muammoni hal qildi. Janglarda shahar markazining katta qismi vayron boʻlgan. Mavjud holat aholining koʻp qismi yaqin atrofdagi qishloqlarga qochib, ularning savdo qilishlariga, hosilni yigʻish yoki bolalarini maktabga yuborishlariga toʻsqinlik qilgan. 26-avgust kuni bozorda sodir bo‘lgan otishmada ayol va uning bolasi halok bo‘ldi. Shahar oqsoqollari ularning azoblanishida Tolibon va koalitsiyani birdek aybladi. Avvaliga ular qo‘zg‘olonchilarga murojaat qilib, faqat muzokaralargina boshi berk ko‘chadan olib chiqishi mumkinligiga ishontirishga harakat qilishdi. Tuman markazini zabt etishga bo‘lgan muvaffaqiyatsiz urinishlarda og‘ir jabr ko‘rgan Tolibon ham bunga darrov rozi bo‘ldi. Keyin oqsoqollar oʻzlarining takliflarini gubernator Dovudga oshkor qilishdi. U esa ushbu taklifni 12-sentabr kuni brigada rahbari Butlerga yetkazdi. Qoʻzgʻolonchilar kelishuvni qabul qilishga tayyorliklari tasdiqlanganidan soʻng 21:41da kuchga kirgan otashkesim oʻrnatishni buyurdi<ref>Bishop, p.257</ref>. Ertasi kuni 60 nafar oqsoqollardan iborat delegatsiya mayor Adam Jovett bilan vaziyatni muhokama qilish maqsadida tuman markaziga tashrif buyurdi. Tashrif Jovettni ularning rejasi jiddiy ekanligiga ishontirdi va tushdan keyin Muso Qal’aning gʻarbidagi choʻlda kengash boʻlib oʻtdi. Britaniyaliklardan brigada rahbari Butler va Tashqi ishlar vazirligi vakili ishtirok etdi. Oqsoqollarga qora kiyingan, Butler Tolibon deb taʼriflagan, ammo muhokamada qatnashmagan erkaklar hamrohlik qilishgan. General Richards, agar sulh bir oy davom etsa, ikkala tomon ham chekinib, shahar ustidan nazoratni aholiga topshirishi mumkinligini taʼkidladi. Oqsoqollar rozi boʻlishib, garnizonni oziq-ovqat va suv bilan taʼminlashga vaʼda berishdi<ref>Bishop, p.259</ref>. Avvaliga Easy Company sulhga ishonmadi va mudofaalarini mustahkamlashda davom etdilar. Ammo Muso Qal’ada tinchlik hukm surdi. Bu esa aholiga normal hayotga qaytish imkonini berdi. Muso qal’ani oqsoqollarga topshirish uchun hokim Dovud tomonidan tuzilgan 14 banddan iborat reja bosqichma-bosqich amalga oshirildi. Ushbu rejaga koʻra<nowiki/>[[Afgʻoniston davlat bayrogʻi|, Afgʻoniston bayrogʻi]] tuman markazida hilpirab turishda davom etadi. Oqsoqollar esa mahalliy politsiya kuchlarini tuzish uchun 60 nafar oila aʼzolarini tanlab, qayta qurish va rivojlantirish loyihalarini davom ettirishga ruxsat berishadi<ref>Bishop, p.260</ref><ref name="NYT1">{{Veb manbasi|url=https://www.nytimes.com/2006/12/02/world/asia/02afghan.html|sarlavha=Taliban Truce in District of Afghanistan Sets Off Debate|kirish sanasi=2008-11-13|muallif=Gall|ism=Carlotta|muallifhavola=Carlotta Gall|sana=2006-11-29|ish=[[The New York Times]]}}</ref>. 13-oktabr kuni Muso Qal’adan Easy Companyning olib chiqilishi boʻlib oʻtdi. Shu vaqtga qadar Helmand ishchi guruhi 3 ta qoʻmondon brigadasi tomonidan qabul qilindi va Ed Butler oʻrniga brigadir Jerri Tomas keldi. Chiqib ketish xavfsizligini taʼminlash maqsadida yangi kelgan komandolar uchun Omer operatsiyasi deb nomlangan birinchi keng koʻlamli hujum operatsiyasi boʻldi<ref>Southby-Tailyour, p. 60</ref>. Oqsoqollar bilan kelishuvga koʻra, Easy Company afgʻon yuk mashinalarida evakuatsiya qilinishi kerak edi. Ular uchun oqsoqollar xavfsiz oʻtishni kafolatlashga vaʼda berishdi, har bir yuk mashinasiga oqsoqollar chiqishdi. Operatsiya oʻq uzilmasdan muammosiz oʻtdi va konvoy choʻlda 42-komando aʼzolari bilan xavfsiz uchrashishga muvaffaq boʻldi. Oqsoqollar mayor Jovett va polkovnik Mett Xolms, 42-Commando qoʻmondoni, bilan soʻnggi kengash oʻtkazdilar. Ularga hamkorlik uchun minnatdorchilik bildirildi va koalitsiyaning Muso Qal’adagi doimiy mavjudligi nihoyasiga yetdi<ref>Southby-Tailyour, p. 61</ref>. == Reaksiyalar va oqibatlar == Kelishuv nafaqat Afgʻonistonda, balki koalitsiya rahbariyati orasida ham jiddiy tanqidlarga sabab boʻldi. Amalga oshirilgan kelishuv baʼzan isyonchilarga katta yon berish sifatida qaraldi. Parlament aʼzosi va 1990-yillarda Tolibonga qarshi kurashgan [[Shimoliy ittifoq|Afgʻoniston Shimoliy Alyansining]] sobiq aʼzosi [[Sayid Mustafo Kazemi]] bu rejani „mamlakatni vayron qilish modeli“ deb atadi<ref name="NYT1">{{Veb manbasi|url=https://www.nytimes.com/2006/12/02/world/asia/02afghan.html|sarlavha=Taliban Truce in District of Afghanistan Sets Off Debate|kirish sanasi=2008-11-13|muallif=Gall|ism=Carlotta|muallifhavola=Carlotta Gall|sana=2006-11-29|ish=[[The New York Times]]}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFGallWafa,_Abdul_Waheed2006">[[Karlotta Gall|Gall, Carlotta]]; Wafa, Abdul Waheed (2006-11-29). [https://www.nytimes.com/2006/12/02/world/asia/02afghan.html „Taliban Truce in District of Afghanistan Sets Off Debate“]. ''[[The New York Times]]''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2008-11-13</span></span>.</cite></ref>. Parlamentning yana bir aʼzosi Noorulhaq Olemi kelishuvni hukumatni zaiflashtirib, anʼanaviy qabila rahbariyatini kuchaytirish, Afgʻonistondagi demokratik institutlar taʼsirini cheklash deb tanqid qildi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2006/11/19/AR2006111901254_pf.html|sarlavha=In Afghanistan's South, Mixed Signals for Help|kirish sanasi=2008-11-13|muallif=Constable|ism=Pamela|sana=2006-11-20|ish=[[The Washington Post]]}}</ref>. Amerika rasmiylari Tolibon koalitsiya kuchlari chiqib ketishi bilanoq Muso Qal’ani qoʻlga olishiga ishongan va isyonchilarga nisbatan tajovuzkorroq yondashuvni maʼqullagan<ref>Fergusson, p.268</ref>. Richardsdan keyin ISAF qoʻmondoni lavozimini egallagan general Den K. MakNeill kelishuvga qarshi ekanligini bildirdi. Aksincha, inglizlar kelishuvni „Afgʻon yechimi“ modeli sifatida taqdim etdilar va AQShning tanqidi ikki ittifoqchi oʻrtasidagi munosabatlarning keskinlashishiga olib keldi va bu masala boʻyicha eng past darajaga yetdi<ref name="Burke">{{Veb manbasi|url=https://www.theguardian.com/world/2007/feb/04/afghanistan.jasonburke|sarlavha=Taliban town seizure throws Afghan policy into disarray|kirish sanasi=2009-02-09|muallif=Burke|ism=Jason|muallifhavola=Jason Burke|sana=2007-02-04|nashriyot=[[The Guardian]]}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFBurke2007">[[Jeyson Burk|Burke, Jason]] (2007-02-04). [https://www.theguardian.com/world/2007/feb/04/afghanistan.jasonburke „Taliban town seizure throws Afghan policy into disarray“]. [[The Guardian]]<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2009-02-09</span></span>.</cite></ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.independent.co.uk/news/world/politics/troops-locked-down-by-suicide-bombers-422104.html|sarlavha=Troops 'locked down' by suicide bombers|kirish sanasi=2009-02-09|muallif=Whitaker|ism=Raymond|sana=2006-10-26|nashriyot=[[The Independent]]}}</ref>. Koʻpgina afgʻon rasmiylari, prezident Karzayning oʻzi ham, ehtiyotkorona nuqtai nazarga ega boʻlib, bu kelishuv muvafaqqiyatli boʻlish yoki boʻlmasligidan qatʼiy nazar kelishuvni qoʻllab-quvvatladilar<ref name="NYT1" />. Chet el aralashuvi, giyohvand moddalar savdosi va qabilalar oʻrtasidagi raqobatni kuchaytirgan Helmand viloyatidagi beqaror vaziyat oxir-oqibat zaif sulhning buzilishiga olib keldi. Inglizlar juda uzoqqa chekinmadilar va isyonchilar guruhlari bilan muntazam ravishda toʻqnashib, shahar atrofida patrul qilishni davom ettirdilar<ref name="SWJ">{{Veb manbasi|url=http://smallwarsjournal.com/mag/docs-temp/96-donnelly.pdf|sarlavha=Musa Qala: Adapting to the Realities of Modern Counterinsurgency|kirish sanasi=2008-11-11|muallif=Donnelly|ism=Thomas|yil=2008|nashriyot=[[Small Wars Journal]]}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFDonnellyShmitt,_Gary2008">Donnelly, Thomas; Shmitt, Gary (2008). [http://smallwarsjournal.com/mag/docs-temp/96-donnelly.pdf „Musa Qala: Adapting to the Realities of Modern Counterinsurgency“] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. [[Kichik urushlar jurnali|Small Wars Journal]]<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2008-11-11</span></span>.</cite></ref>. 2007-yil boshida oqsoqollar mulla Abdulg‘afurni Muso qal’adan chiqarib yuborishdi. Keyinroq koalitsiya havo hujumi natijasida Mulla G‘afurning ukasi va 20 nafar izdoshi halok bo‘ldi. Oqsoqollar hujumda qatnashgan degan gumonda qasos olishga qaror qilgan Mulla G‘afur 2-fevral kuni shaharga bostirib kirgan 200-300 nafar jangaridan iborat guruhni boshqargan. Ular militsiyani qurolsizlantirib, hukumat binolarini vayron qildilar va sulh bo‘yicha muzokara olib borgan oqsoqollar boshlig‘i Hoji Shoh og‘ani qatl qildilar<ref name="Burke">{{Veb manbasi|url=https://www.theguardian.com/world/2007/feb/04/afghanistan.jasonburke|sarlavha=Taliban town seizure throws Afghan policy into disarray|kirish sanasi=2009-02-09|muallif=Burke|ism=Jason|muallifhavola=Jason Burke|sana=2007-02-04|nashriyot=[[The Guardian]]}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFBurke2007">[[Jeyson Burk|Burke, Jason]] (2007-02-04). [https://www.theguardian.com/world/2007/feb/04/afghanistan.jasonburke „Taliban town seizure throws Afghan policy into disarray“]. [[The Guardian]]<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2009-02-09</span></span>.</cite></ref><ref>Bishop; p. 267</ref>. 4-fevralda NATO havo hujumida Mulla G‘afur, 14-fevraldagi yana bir zarbada esa Mulla Manan halok bo‘ldi. Biroq Tolibon Muso Qal’a ustidan nazoratni saqlab qoldi. Ular shaharga oʻz hukmronligini oʻrnatib, ayollarning harakatini cheklab, soliqlar undirib, harbiy xizmatga chaqirishdi. Ayni paytda qoʻshni tumanlardagi operatsiyalar uchun Muso qalʼadan ham foydalanishdi. 2007-yil 7-dekabrdan boshlab koalitsiya hujum boshladi va isyonchilarni hududdan haydab chiqardi<ref name="SWJ" />. == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> === Adabiyotlar === * {{Kitob manbasi|last=Bishop|first=Patrick|title=3 Para|year=2007|publisher=Harper Collins|location=London|isbn=978-0-00-725778-2}} * {{Kitob manbasi|last=Fergusson|first=James|title=A Million Bullets: The Real Story of the British Army in Afghanistan|year=2008|publisher=Bantam Press|location=London|isbn=978-0-593-05903-6}} * {{Kitob manbasi|last=Giustozzi|first=Antonio|title=Koran, Kalashnikov and Laptop: The Neo-Taliban Insurgency in Afghanistan|year=2007|publisher=Hurst|location=London|isbn=978-1-85065-873-3}} * {{Kitob manbasi|last=Southby-Tailyour|first=Ewen|title=3 Commando Brigade, Helmand, Afghanistan|year=2008|publisher=Ebury Press|location=London|isbn=978-0-09-192695-3}} * {{Kitob manbasi|last=Jowett|first=Adam|title=No Way Out: The Searing True Story of Men Under Siege|year=2018|publisher=Pan Books|location=London|isbn=978-1-50-986473-7}} == Tashqi havolalar == * {{Veb manbasi|url=http://www.ctc.usma.edu/sentinel/CTCSentinel-Vol1Iss8.pdf|sarlavha=The High Stakes Battle for the Future of Musa Qala|kirish sanasi=2008-11-16|muallif=Isby|ism=David|sana=July 2008|nashriyot=[[CTC Sentinel]]([[West Point]])}} * {{Veb manbasi|url=http://www.janes.com/news/security/terrorism/jtsm/jtsm080404_1_n.shtml|sarlavha=The battle for Musa Qala|kirish sanasi=2008-11-13|sana=2008-04-04|nashriyot=[[Jane's Information Group|Jane's]]}} * {{Veb manbasi|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/article617310.ece|sarlavha=After the fighting and dying, the Taleban return as British depart|kirish sanasi=2009-01-02|muallif=Loyd|ism=Anthony|sana=2006-10-30|ish=The Times}} * {{Veb manbasi|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/uk/article656693.ece|sarlavha=British troops in secret truce with the Taliban|kirish sanasi=2009-01-02|muallif=Smith|ism=Michael|sana=2006-10-01|ish=The Times}} [[Turkum:Afgʻoniston urushi]] t9vsitm8khxawd7e7ioad578xexvjvc 2816781 2816773 2022-08-29T05:57:15Z Laziz Baxtiyorov 56023 wikitext text/x-wiki {{Urush bilgiqutisi|conflict=Musa Qala qamali|qismi=Afg‘onistondagi urush tarixi (2001–2021)|tasvir=<div style="width:240px; background:transparent"> <div style="position:relative; width:240px">[[File:Afghanistan locator map.svg|240px]]<br/><div style="position:absolute;z-index:200; top:{{#expr:(100 * (38.757-32.4433)/ (38.757-29.306) ) round 1}}%; left:{{#expr:(100 * (64.7444-60.069) / (75.126-60.069)) round 1}}%; height:0; width:0; margin:0; padding:0;"> <div style="position:relative; top:-4px; left:-4px; width:8px; text-align:center; z-index:201">[[File:Red pog.svg|8x8px]]</div> <div style="font-size:110%; line-height:110%; position:relative; top:-1.5em; left:0.5em; text-align:left; width:6em; z-index:202;"> <span style="padding:1px;background:none">'''Musa Qala'''</span> </div> </div> </div>|sana=2006-yil 17-iyul — 12-sentabr|yer=[[Helmand viloyati]] [[Afgʻoniston]]|natija=Nomaʼlum. Har ikki kuch pozitsiyasidan chekingan|raqib1={{flagicon|UK}} [[Buyuk Britaniya]]<br /> {{flagicon|Denmark}} [[Daniya]] <br /> {{flagicon|Afghanistan}} [[Afgʻoniston Islom Respublikasi]] <br /> {{flagicon|Canada}} [[Kanada]] <br /> {{flagicon|USA}} [[AQSh]]|raqib2={{flagicon|Afghanistan|Taliban}} [[Tolibon]]|qomondon1='''Jangovar guruh:'''<br /> {{flagicon|UK}} Ed Butler <br /> '''Garnizon:'''<br /> {{flagicon|UK}} mayor Nick Wight Boycott <br /> {{flagicon|Denmark}} mayor Lars Ulslev Johannesen <br /> {{flagicon|UK}} mayor Adam Jowett|qomondon2=Mulla Abdul Mannan<ref name="Asia Times1">{{cite web |url=http://www.atimes.com/atimes/South_Asia/HL07Df04.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20061208224356/http://atimes.com/atimes/South_Asia/HL07Df04.html |url-status=unfit |archive-date=2006-12-08 |title=Rough justice and blooming poppies |access-date=2008-11-13 |last=Shahzad |first=Syad Saleem |date=2006-12-07 |publisher=[[Asia Times Online]]}}</ref><br /> Mulla Abdul Ghafour, [[:en:Abdul Ghafour (Taliban commander)|en]]|kuch1='''Garnizon:''' 25-170 (ISAF kuchlari)<br />70-80 (ANP kuchlari) '''Yordamchi kuchlar:'''<br /> 500 gacha<ref name="BBC1"/>|kuch2=Nomaʼlum|yoqotishlar1={{flagicon|UK}} 7 qurbon<ref name="Times1">{{cite web |url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/asia/article2240429.ece |title=Pure hell of the siege of Musa Qala |access-date=2008-11-13 |last=Reynolds |first=D.J. |date=2007-08-12 |work=[[The Times]]}}</ref> <br /> {{flagicon|Denmark}} 7 yarador<ref>{{cite web |url=http://avisen.dk/danskere-i-krig-35-dage-i-lortehullet_62389.aspx |title=Danskere i krig: 35 dage i lortehullet |access-date=2008-11-13 |last= Lund |first=Michael |date=2007-10-07 |language=da |publisher=[[Avisen]]}}</ref>|yoqotishlar2=tasdiqlangan qurbonlar soni taxminan 200 nafar}}{{Campaignbox Afgʻonistonda AQSh urushi}}2006-yil 17-iyuldan 12-sentabrga qadar [[Afgʻoniston|Afgʻonistonning]] [[Hilmand viloyati|Hilmand viloyatida]] '''Muso Qal’a qamal qilingan edi'''. Xalqaro xavfsizlik kuchlari (ISAF) qoʻshinlari va afgʻon xavfsizlik kuchlarining kichik qismi Musa Qalʼa tumani markazida [[Tolibon]] isyonchilari tomonidan qamalga olinadi. == Muso Qal’adagi vaziyat == Muso Qalʼa („Muso qalʼasi“)<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/asia/article4333805.ece|sarlavha=Bungs and bungling in Musa Qala: British dreams of building utopia crumble|kirish sanasi=2008-12-12|muallif=Loyd|ism=Anthony|sana=2008-07-15|ish=[[The Times]]}}</ref> — [[Musa Qala tumani|Muso Qalʼa tumanining]] maʼmuriy markazi boʻlib, [[Hilmand|Hilmand daryosining]] irmogʻi boʻlgan Muso Qalʻa daryosi boʻyida joylashgan. Uning aholisi 15 000 yoki 20 000<ref name="Telegraph12">{{Veb manbasi|ism=Tom|muallif=Coghlan|url=https://www.telegraph.co.uk/news/main.jhtml?xml=/news/2007/12/09/wafg909.xml|arxivurl=https://web.archive.org/web/20071212203536/http://www.telegraph.co.uk/news/main.jhtml?xml=/news/2007/12/09/wafg909.xml|arxivsana=2007-12-12|sarlavha=Battle for Taliban stronghold intensifies|kirish sanasi=2009-02-12|nashriyot=[[The Daily Telegraph]]|sana=2007-12-12}}</ref><ref name="Fox">{{Veb manbasi|ism=Fisnik|muallif=Abrashi|url=http://www.foxnews.com/printer_friendly_wires/2007Dec15/0,4675,AfghanMusaQala,00.html|sarlavha=Troops Patrol Former Taliban Town|kirish sanasi=2009-02-12|sana=2007-12-15|nashriyot=[[Fox News]]}}</ref> atrofida deb baholanadi. Ular oltita asosiy urugʻga boʻlingan Alizai [[Pushtunlar|pushtun]] qabilasiga mansubdir<ref name="SWJ"/>. Klanlar oʻrtasidagi janjal odatiy hodisa. Chunki klanlar kuch va resurslar uchun doimiy raqobatlashadilar<ref name="Burke"/>. 2001-yilda AQSh boshchiligidagi intervensiya Tolibonni hokimiyatdan siqib chiqarganida mahalliy qabila aʼzolari Karzay maʼmuriyatini qabul qilishdi va ular Tolibonni oʻz hududlarida partizan urushi amaliyotini boshlamaslikka koʻndirishdi. Xalq qo‘llab-quvvatlashisiz qolgan jangarilar Muso Qal’ani tashlab, yaqin atrofdagi qishloqlarda panoh topishga majbur bo‘ldi. Biroq xalqning hukumatdan sekin-asta hafsalasi pir boʻldi. 2003-yilda Hilmand viloyati gubernatori Sher Muhammad Oxundzoda isyonchilar boshpanasi bo‘lgan [[Baghran tumani|Bag‘ron tumanidagi]] Axtak qishlog‘ida reyd o‘tkazdi. Natijada 80 kishi halok bo‘lgan, ularning aksariyati tinch aholi vakillari edi. Gubernator marhumlarning qarindoshlariga tovon puli to‘lashga vaʼda bergan, biroq vaʼdasini bajarmagan. Qayta qurish vaʼdalari ham bajarilmadi. Qabila aʼzolari mahalliy amaldorlarning poraxoʻrligi va oʻgʻriligidan gʻazabga keldi. 2006-yilga kelib, Tolibon Muso Qal’ada oʻz taʼsirini qayta tikladi. Buni ular gubernator Oxundzoda va uning qurolli kuchlari tahqirlanishi bilan izohladilar<ref>Giustozzi, p.60</ref>. == ISAF qoʻshinlari joylashtirilishi == [[Fayl:Musa_Qala_Police_01.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Musa_Qala_Police_01.jpg/220px-Musa_Qala_Police_01.jpg|right|thumb| „Koko“ 2008-yilda Musa Qala politsiyasi boshligʻi. Bir britaniyalik ofitserning soʻzlariga koʻra, „U qoʻrqinchli va ajoyib yigit“ edi.]] 2006-yilda ISAF mandati Afg‘oniston janubidagi notinch viloyatlar uchun kengaytirildi. Britaniyaning Hilmand boʻlinmasi ishchi guruhning maxsus boʻlimiga aylandi. Afyun savdosi bilan shugʻullangani va qoʻzgʻolonchilar bilan aloqasi tufayli inglizlar Oxundzodani oʻz lavozimidan chetlashtirishni talab qildilar. Uning oʻrnini egallagan muhandis Muhammad Dovud mahalliy qoʻllovga ega boʻlmadi. Oxundzada jangarilari faol boʻlmagani sababli Tolibon hokimiyatdagi boʻshliqni toʻldirishga intildi va vaziyat tez orada yomonlashdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.iwpr.net/index.php?apc_state=hen&s=o&o=l=EN&p=arr&s=f&o=342923|sarlavha=Helmand Ex-Governor Joins Karzai Blame Game|kirish sanasi=2009-03-16|muallif=Dayee|ism=Mohammad Ilyas|sana=2008-02-26|nashriyot=[[Institute for War and Peace Reporting|IWPR]]}}</ref><ref>Giustozzi, p.63</ref>. 18-may kuni Muso Qal’adagi [[Afgʻoniston milliy politsiyasi|Afg‘oniston milliy politsiyasi]] qo‘zg‘olonchilar hujumiga uchradi. 20 nafar politsiyachi halok bo‘ldi<ref>Bishop, p.52</ref>. Britaniyaning Pathfinder platoni vazvodi politsiyaga yordam berish uchun besh kun davomida Muso Qal’aga joylashtirildi va amerika birligi guruhi bilan almashtirildi. 14-iyun kuni ularga Muso Qal’aga qaytish buyurildi. Mayor Nik Uayt-Boykot qoʻmondonligidagi 25 kishilik Pathfinder vzvodi birinchi navbatda mobil [[razvedka]] boʻlinmasi edi. Shuning uchun garnizon vazifalarini bajarish ularga mos emas edi. Biroq, jangovar guruhning resurslari allaqachon deyarli tugagan va boshqa boʻlinmalar ham mavjud emas edi. Musa Qal’a tumani markazi 10 metrlik devor bilan oʻralgan sement va loydan qurilgan binolardan iborat edi. Maʼmuriy binolar shahar oʻrtasida joylashgan boʻlib, ular mahalliy politsiya shtab-kvartirasi, qamoqxona va amerikaliklar tomonidan qurilgan klinika edi. Pathfinderlar majmua markazidagi binoni egallab olishdi va uchta sangarni (mustahkamlangan ustunlar) oʻrnatdilar. Ulardan biri oʻzlari joylashgan binoning tomiga, biri sharqqa, bozor tomonga qaragan, ikkinchisi esa majmua devorlari tashqarisidagi binoga oʻrnatildi. Eng baland bino qamoqxona boʻlib, tez orada uning tomiga guruh tomonidan oʻrnatilgan pulemyot „Alamo“ laqabini oldi<ref>Bishop, p.153</ref>. Afg‘oniston milliy politsiyasining (ANP) 80 kishilik otryadi tuman markazini boshqargan. Mahalliy aholi ularni oʻgʻrilik va [[Pedofiliya|pedofiliyada]] ayblab, ulardan nafratlangan. Ularning Abdul Vulli ismli lideri inglizlar va Tolibonga „Koko“ nomi bilan tanish edi. U Afg‘onistondagi 30 yillik urush faxriysi, sobiq Tolibon bo‘lib, isyonchilar bilan muntazam aloqada bo‘lgan va ularning harakatlari haqida koʻp maʼlumotga ega edi<ref>Bishop, p.154</ref>. Inglizlarning taʼkidlashicha, Muso qal’a politsiyasi intizomsiz va oʻz vazifalarini bajarishda sust edi<ref>Bishop, p.158</ref>, lekin ular isyonchilarga qarshi kurashishga ham tayyor edilar<ref>Bishop, p.53 and p.158</ref>. Pathfinders kelganidan ikki hafta oʻtgach, Amerika konvoyi yaqin atrofdagi yashil zonada pistirmaga uchradi va bir nechta transport vositalarini yoʻqotdi. Amerikaliklar bu hujumga B-1 bombardimonchi samolyoti havo hujumi va AH-64 Apache vertolyotlarining hujumlari bilan javob qaytarishdi. Bu voqeadan so‘ng Muso Qal’a aholisi qochib keta boshladi. Britaniya razvedkasi Tolibon tuman markazini o‘rab olganini taxmin qildi. Ertasi kuni koalitsiya samolyotlari shahar ustidan past parvozlarni amalga oshirdi va bazaga oʻq uzilgan boʻlsa-da, hech qanday hujum sodir boʻlmadi. Pathfindersga 6 ta vzvod, B kompaniyasi, 3 PARA (Gvardiya parashyut vzvodlari) qoʻshildi va ular shahar boʻylab patrul qila boshlashdi. 1-iyulga kelib, aholi asta-sekin uylariga qayta boshladi<ref>Bishop, p.156</ref>. 6-iyul kuni Pathfinders G vzvodi va 7 RHA bilan almashtirilishi rejalashtirilgan edi. Ushbu guruhlar yashil zona orqali Musa Qalaga borishlari kerak edi. Pathfinders marshrut xavfsizligini taʼminlash uchun Land Rover WIMIKda ANP kontingentini kuzatib borishdi. Ular isyonchilar tomonidan oʻqqa tutilganda politsiyachilar dushmanlar bilan jang qilish uchun saflarini buzishdi. Ertasi kungi urinish ham muvaffaqiyatsizlikka uchraganidan soʻng gvardiya desantchilari ishga tushirildi. Maydonga I Batareyadan 20 oʻqchi, 7 RHA, 15 muhandis, 5 Daniya va 10 ANA askaridan iborat aralash kuch kiritildi. Muhandislar bazaning mudofaasini mahalliy materiallar bilan mustahkamlashga kirishdilar<ref>Bishop, p.159</ref>. == Qamal ostida == {| class="toccolours" cellspacing="5" style="float: right; margin-left: 1em; margin-right: 2em; font-size: 85%; background:#c6dbf7; width:25em; max-width: 40%;" | style="text-align: left;" |"Jangchilarning aksariyati haqiqiy toliblar emas edi. Chet eldan kelganlar ham bor edi. Ko‘pchilik hukumatdan, uning talon-tarojligi va korrupsiyasidan g‘azablangan mahalliy erkaklar bo‘lib, ularni masjidlardagi voizlar chet elliklarga qarshi kurashishga undashdi". |- | style="text-align: left;" | Vakil Hoji Muhammad Naim. Muso Qala oqsoqoli<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/article617310.ece|sarlavha=After the fighting and dying, the Taleban return as British depart|kirish sanasi=2009-02-11|muallif=Loyn|ism=Anthony|sana=2006-10-30|ish=The Times}}</ref>. |} 17-iyul kuni soat birlarda inglizlar tungi ko‘rish moslamalari yordamida tuman markaziga yaqinlashib kelayotgan bir nechta shubhali holatlarni kuzatishdi. Oradan ko‘p o‘tmay, Tolibon to‘rt-besh marotaba o‘q uzdi, keyin kichik qurollardan o‘q uzildi. Pathfinders guruhi ushbu holatga SA-80 miltiqlari, pulemyotlar va 51 mm minomyotlar bilan javob qaytarishdi. Uayt-Boykot bir guruh isyonchilar boshpana topgan yaqin atrofdagi binoga artilleriyadan zarba berishni buyurdi. Tasodif tufayli masjid binosi zarbadan katta zarar koʻrdi va koʻp sonli Tolibon halok boʻldi. Politsiya boshligʻi „Koko“ Tolibon yuk mashinalari yaqin atrofdagi vodiy boʻylab harakatlanayotgani haqida xabar bergach, garnizon havo hujumi chaqirib, ulardan birini yoʻq qildi. Keyinroq ikki qo‘zg‘olonchi baza tomon sudralib ketayotganida pulemyotdan o‘qqa tutildi. Britaniya razvedkasi Tolibon katta yoʻqotishlarga uchraganini taxmin qildi va ertasi kuni taqdim etilgan hisobotda Uayt-Boykot „burni qonli“ boʻlganiga umid qilayotganini bildirdi. Ushbu yoʻqotishlar toliblarning 19-iyulga o‘tar kechasi qayta to‘planib, tuman markaziga tomon harakatlanishiga to‘sqinlik qilmadi. Himoyachilar artilleriya guruhlarini yordamga chaqirdi va bir nechta samolyotlar osmondan isyonchilar hujumini qaytardi. Shundan soʻng, ular har oqshom kichik hujumlar uchun qaytib kelishdi. Bu vaqtga kelib Pathfinders dalada olti hafta qolishdi. Natijada, ularda charchoq alomatlari paydo boʻla boshladi. Shu bilan birga ularning jihozlari ogʻir sharoitlarda doimiy foydalanish natijasida eskirib ketmoqda edi. Ular MOWAG Eagle zirhli mashinalari bilan jihozlangan 140 kishilik Daniya razvedka otryadi tomonidan ozod qilinishi kerak edi. Daniya kuchlari ingliz signallari boʻyicha mutaxassislar hamrohligida 21-iyul kuni Kamp Bastionni tark etishdi. G‘arbdan Muso Qal’aga yaqinlashayotganda, Pathfinders Tolibon guruhlari ularni pistirmaga tushirish uchun qayta to‘planayotganini kuzatishdi. Harrier GR7 isyonchilarga qarshi yo‘naltirildi va bir nechtasi o‘ldirildi<ref>Bishop, p.162</ref>. Tolibon yo‘lni bochkalar bilan to‘sib, Daniya kolonnasiga uch tomondan pulemyot va avtomatlar bilan hujum qildi. Bir zirhli mashina minaga uchrab vayron bo‘lib, uning uch ekipaj aʼzosi yaralanganida kolonna to‘xtab qoldi. B-1 bombardimonchi samolyoti Tolibon pozitsiyalariga havo hujumini uyushtirgandan so‘ng cho‘lga chekindi. Garnizonda oziq-ovqat va suv tugab, askarlar echki sutini ichishga majbur boʻldi. Oʻq-dorilar zahirasi ham tugaydi va tungi koʻrish qurilmalari uchun batareyalar ham yoʻq edi. Tolibon 24-iyul kuni tuman markaziga eng yirik hujumni uyushtirish uchun 300 nafar jangari bazaning har tomonidan oʻrab olishdi. Hujum RPG zarbasi bilan boshlandi. Natijada sangarlardan biri vayron boʻlib, Daniya askari majmua tashqarisiga otilib ketdi. Pathfinders harbiy xizmatchisi Mark Uilson eski karavotdan foydalanib, qoʻshma devorga koʻtarildi va jarohatlangan Daniya askariga dushman xavfsiz joyga oʻtishi uchun yordam berdi. Ushbu xizmati uchun u keyinchalik Harbiy xoch bilan taqdirlandi<ref name="Bishop164">Bishop, p.164</ref>. Havo yordami yetib kelishi uchun 90 daqiqa vaqt kerak boʻldi. Bu vaqt davomida baza uzluksiz oʻqqa tutildi. Agar Daniya kolonnasi Tolibonning Now Zaddan kelayotgan qoʻshimcha kuchlarini toʻxtatib qolmaganida, vaziyat yanada ogʻirroq boʻlar edi. 26-iyul kuni koalitsiya samolyotlari Tolibonning maʼlum pozitsiyalariga oltita 1000 funtli bomba tashlaganidan soʻng, yordam kuchlari nihoyat Muso Qal’aga bostirib kirish imkoniga ega boʻlishdi. ANP qo‘riqchisi tomonidan tasodifan otib qoʻyilgan Pathfinder serjantidan tashqari qurbonlar boʻlmadi<ref name="Bishop164" />. Daniyalik zobit mayor Lars Ulslev Yoxannesen Musa Qala tumani markazida qoʻmondonlikni oʻz qoʻliga oldi. 27-iyul kuni havo hujumi natijasida bazaga tutash masjidning xatoli tufayli vayron qilinishi politsiya boshlig‘i va shahar oqsoqollarini g‘azablantiradi. Yoxannesen sho‘ro chaqirib, masjidni koalitsiyalar hisobidan qayta qurishga vaʼda berishi kerak edi. Aholini shahardan evakuatsiya qilish kerakmi, degan savolga Yoxannesen qolish kerak, deb javob berdi. Ammo keyingi kunlarda aholi asta-sekin uylarini tashlab, Tolibon va koalitsiya oʻrtasidagi jang maydoni vazifasini bajarayotgan hududni tark etdi. == Naxod operatsiyasi == Pathfindersni evakuatsiya qilish hali ham inglizlar uchun ustuvor vazifa edi. „Naxod operatsiyasi“ nomini olgan dastlabki urinish 1-avgust kuni amalga oshirildi, biroq muvaffaqiyatsiz yakunlandi. D eskadron otliq polkining patrulidan iborat yordam kuchlari shahar chetida pistirmaga uchradi. Spartan quroli yoʻl chetiga oʻrnatilgan bomba portlashi natijasida vayron boʻldi, patrul qoʻmondoni kapitan Aleks Eida va ikki askar, kichik leytenant Ralf Jonson va Lens-kapral Ross Nikolls halok boʻldi. Ularni qutqarish uchun kelgan Scimitar bir nechta RPG zarbalari natijasida vayron boʻldi va uning ekipajini evakuatsiya qilish ehtiyoji tugʻildi. Ekipaj qoʻmondoni kapral Mik Flinn omon qolganlar uchun javobgarlikni oʻz zimmasiga oldi. Lens-efektor Endryu Radford jarohatlangan hamkasbini qutqarayotganida oʻqqa tutildi. Oʻz harakatlari uchun ular keyinchalik mos ravishda Harbiy xoch va Jasoratli xoch bilan taqdirlandilar. Keyinroq jasadlarni olish va har qanday harbiy jihozlarni yo‘q qilish uchun Britaniya desantchilaridan iborat bir kompaniya havo orqali hududga safarbar qilindi<ref>Bishop, p.166</ref>. Britaniyaliklar Naxod operatsiyasi muvaffaqiyatsizligidan bir qancha saboqlar oldilar. Anʼanaviy uzoq masofali zirhli razvedka boʻlinmalari rolida ishlaydigan otliq qoʻshinlari Qandahordagi shtab-kvartirasida edi. Ularning vaziyatdan xabardorligi va noaniq buyruqlari muvaffaqiyatsizlikka olib keldi. Natijada, ular jangovar guruhga oʻtkazildi va aholi punktlarida piyoda qoʻshinlar yordamisiz zirhli qismlarni joylashtirish gʻoyasidan voz kechildi<ref>Fergusson, p.244-245</ref>. Holat, shuningdek, Tolibon Muso Qal’a atrofidagi hududni qattiq nazorat qilayotganini va toʻliq jangovar guruh operatsiyasidan boshqa hech narsa garnizonni ozod qila olmasligini koʻrsatdi. == Ilon chaqishi operatsiyasi == Ishchi kuchi tanqisligiga javoban qirollik Irlandiya polkidan ikkita [[vzvod]] va minomyot boʻlimi va deyarli barcha koʻngillilar Afgʻonistonga yuborildi. Vzvod va minomyot qoʻshinlari [[Sommedagi jang|Sommeda]] Pathfinders oʻrnini egallashi kerak edi. ''Mar Chichel'' ([[Pushtu tili|pashtu]] tilida ilon chaqishi) nomini olgan operatsiya koalitsiya tomonidan Hilmandda 500 askar ishtirokida amalga oshirilgan va 6-avgustda boshlangan eng yirik operatsiya edi<ref name="Times2">{{Veb manbasi|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/asia/article650967.ece|sarlavha=Pathfinders on a four-day mission fight off eight-week Taleban siege|kirish sanasi=2008-11-13|muallif=Albone|ism=Tim|sana=2006-09-27|ish=[[The Times]]}}</ref>. Birinchi harakatda qirollik Irlandiya boʻlinmalari va desantchilar otryadi 3 PARA B va C kompaniyalari uchun Musa Qal’aning gʻarbiy tomoniga qoʻnish zonasini taʼminladi. Keyin 300 kishi avtomat nayzalarini oʻrnatib, oldinga siljishdi. Shu bilan birga, LAV III zirhli transport vositalaridagi Kanada boʻlinmasi yashil hududni yorib oʻtdi va Daniya qoʻshinlari bilan bogʻlanishda yordam berdi. Keyin Pathfinders sakkiz hafta boʻlgan Muso Qal’adan chiqib ketishga muvaffaq boʻldi. Oʻtgan haftalardan uch haftasi doimiy hujum ostida oʻtgan edi<ref name="Times2" />. Tolibon guruhlari B-1 tomonidan kuchli bombardimon qilinganidan soʻng chekingan edi va operatsiyaga faqat vaqti-vaqti bilan kichik qarshilik koʻrsatildi. Biroq Britaniya taʼminot karvoni chiqib ketayotganda kuchli oʻqqa tutildi. Qirollik logistik korpusining oddiy askari Andrew Cutts halok boʻldi. Oksfordshir sudyasi tomonidan oʻtkazilgan surishtiruv, Andrew Cutts, ehtimol, Britaniya pozitsiyalaridan "doʻstlarga oʻt ochish " qurboni boʻlgan degan xulosaga keldi<ref>{{Veb manbasi|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/england/nottinghamshire/7208862.stm|sarlavha=Soldier killed by friendly fire|kirish sanasi=2008-11-13|sana=2008-01-28|nashriyot=[[BBC]]}}</ref>. == Qamal yangilanishi == Tolibon hujumlari oʻz arsenalidagi barcha qurollardan, jumladan, pulemyotlar, RPGlar, minomyotlar va Xitoyda ishlab chiqarilgan 107 mm kalibrli raketalardan foydalangan holda qaytadan boshlandi. 140 Daniya askari va 38 Qirollik Irlandiya Reynjersidan iborat koalitsiya kuchlari tuman markaziga kiritildi. Griffinlar nomi bilan tanilgan Daniya eskadroni bazaning sangarlariga oʻrnatilgan 50 kalibrli sakkizta ogʻir pulemyotga ega boʻlib, ularga har tomonlama qulay pozitsiyani taʼminlardi. Zirhli mashinalar uchun rampalar qurib, qoʻshma devorlar ustidan ham oʻq uzishlari mumkin edi. Qirollik Irlandiya korpusining ikkita 81 millimetrli minomyotlari va koalitsiya havo yordamini hisobga olganda Tolibonni ushlab turish uchun kuchlar yetarli edi. Minomyotlar yaqin atrofdagi binolarni boshpana qilgan isyonchilarni siqib chiqarishda samarali boʻldi<ref>Bishop, p. 229</ref>. [[Fayl:B-1_Afghanistan_December_08.JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/B-1_Afghanistan_December_08.JPG/220px-B-1_Afghanistan_December_08.JPG|left|thumb| Afgʻoniston ustida uchayotgan B-1]] 12-avgust kuni mayor Yoxannesen garnizonga oʻzlarining ochiq pozitsiyalarini evakuatsiya qilishlarini eʼlon qildi. 1-avgust kuni ISAF qoʻmondonlikni oʻz zimmasiga olgan britaniyalik general Devid Richards „vzvod uyi“ strategiyasidan noroziligini bildirgan edi. Biroq mahalliy hokimiyat Muso Qal’aning Tolibon qo‘liga o‘tishidan cho‘chigan va Hilmand gubernatori Afg‘oniston bosh vaziriga murojaat qilgan. Siyosiy bosim ostida ISAFning mavjudligi muddati uzaytirildi. ISAF garnizoni arosatda qoldi. Ularning halok boʻlganlarni evakuatsiya qilish vertolyotlari uchun xavf tugʻdirishi mumkin boʻlgan shahardagi koalitsiya patrullarini cheklagani tuman markazi butunlay Tolibon nazorati ostiga oʻtib ketishini anglatardi<ref>Bishop, p. 235</ref>. Toʻrt haftadan soʻng Griffinlar Muso Qal’adan olib ketildi. Ular qirollik Irlandiya polkining Barossa vzvodi bilan almashtirildi va bu yerga mayor Adam Jowett boshchiligidagi 3 PARA xodimlaridan tuzilgan maxsus kampaniya shtab-kvartirasi joylashtirildi. Ishchi guruhlarning jangovar tartibida yangi boʻlinma E harfini oldi va shu tariqa „Oson kompaniya“ nomini oldi. Daniyaliklar „Koko“ va uning isyonchilar bilan aloqalariga shubha bilan qarashdi. Shuning uchun doimiy politsiya kuchlari oʻrniga Shimoliy Afgʻonistondan kelgan mahalliy aholi bilan qabilaviy aloqadan xoli yetmishta pashtun boʻlmagan zobitlar tayinlandi. Bu esa Afgʻonistonda sodiqlik masalasida shubha uygʻotdi.<ref>Bishop, p. 238</ref>. 500 dan ortiq askar ishtirokidagi „Atomi operatsiyasi“ 25-avgust kuni Muso Qal’a politsiya kuchlarini kuchaytirish maqsadida o‘tkazildi<ref name="BBC1">{{Veb manbasi|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/5287032.stm|sarlavha=UK troops reinforce Afghan town|kirish sanasi=2009-02-06|sana=2006-09-25|nashriyot=[[BBC]]}}</ref>. Griffinlarning ketishi baza mudofaasi zaiflashishiga olib keldi. Chunki Easy Company atigi ikkita 50 kalibrli pulemyot va toʻqqizta 7,62 × 51 mm kalibrli NATO GPMGlariga ega edi. Tolibon koalitsiyaning jangovar qudrati pasayib ketganidan xabar topgach tuman markaziga qarshi hujumlarini boshladi. Bir necha marta qoʻzgʻolonchilar qoʻshma devorlarga osilib chiqishdi va [[Granata|qoʻl granatalari]] uloqtirishga harakat qilishdi. 26-avgust kuni isyonchi guruh, keyinchalik 150 nafarga yetgan deb taxmin qilingan, tuman markaziga ommaviy hujum uyushtirdi. Hujum A-10 samolyotining havo mujdofaasidan soʻng toʻxtadi, ammo ertasi kuni soat tonggi 4:55 da qayta boshlanib, 7:00gacha davom etdi. Otishma paytida Lens-efektor Jon Xetherington, shuningdek, bir necha toliblar oʻldirildi. Ularning jasadlari koʻchalarda qolib ketdi. Soʻzsiz kelishuvga koʻra, isyonchilarga ularni olib chiqishga ruxsat berildi. Oʻsha vaqtga kelib, Tolibonning frontal hujumlari katta yoʻqotish bilan barbod boʻldi. Ularning taʼminot liniyalari choʻlda Mobil Operatsiyalar Guruhlarida faoliyat yuritgan D eskadron HCR tomonidan uzib qoʻyildi. Bir muddat qo‘zg‘olonchilar minomyot va raketalar bilan uzoq masofadan zarba berib, orqaga qaytishga majbur bo‘lishdi. 1-sentabr kuni minomyot hujumidan birida Reynjer Anare Drayva oʻldirildi va qirollik Irlandiya polkining kaprali Pol Myurxed qattiq jarohati tufayli keyinroq vafot etdi<ref>Bishop, pp. 243-244</ref>. 2-sentabr kuni yana oltita britaniyalik askar yaralandi. Uch kundan keyin Tolibon yana bazaga bostirib kirishga urindi, biroq himoyachilar Harriers va A-10 samolyotlarining havo yordami bilan hujumni qaytarishdi<ref>Bishop, p. 251</ref>. 6-sentabr kuni kasevak Chinook ikki yarador askarni evakuatsiya qilish uchun Musa Qal’aga uchdi. Biroq Tolibonlar bunday harakatni kutishgan va vertolyotga qarata o‘t ochib, uni orqaga qaytishga majbur qilgan. Kamp Bastionga qaytib kelgan ekipaj samolyotlari toʻrtta zarbaga uchraganini, ulardan biri rotor pichogʻini deyarli uzib qoʻyganini aniqladi. Oʻsha kuni kechqurun Muso Qal’aga yana bir kazevak missiyasi yuborildi. Bu safar uni Apachi, A-10 va AC-130 Spectre qurolli kuchlari kuzatib bordi. Bu holat Tolibonni harakatsizlatirib, Chinookga oʻz missiyasini bajarishga imkon berdi<ref>Bishop, p. 250</ref>. == Musa Qala shartnomasi == {| class="toccolours" cellspacing="5" style="float: right; margin-left: 1em; margin-right: 2em; font-size: 85%; background:#c6dbf7; width:25em; max-width: 40%;" | style="text-align: left;" |" <nowiki>[...]</nowiki> kasbiy, shaxsiy va maʼnaviy jihatdan men oʻz qoʻshinlarimni tizimisiz bunday doimiy xavf ostida ushlab turolmasdim." |- | style="text-align: left;" | Brigada rahbari Ed Butler<ref name="Bishop254">Bishop, p.254</ref> |} Samarali mudofaaga qaramay, Easy Companyning ahvoli yomonlashishda davom etdi. 40 kun ichida ular 100 dan ortiq hujumni qaytardilar<ref name="Bishop254">Bishop, p.254</ref>. Ular uchun vaqtlarida faqatgina oltita taʼminot parvozi amalga oshirildi va tez orada oʻq-dorilar zahirasi kamayib keta boshladi. 8-sentabrga kelib, minomyotchilar jamoasining Minimi qurollari uchun 81 mm kalibrli oʻq dorilar zahirasi tugagach, Daniyaliklar qodlirib ketgan 5.56 mm kalibrli oʻqlardan foydalana boshladi. Shu bilan birga, Britaniya qoʻmondonligida bahslar davom etdi. Brigada rahbari Butler Muso qal’adan tezda chiqib ketish tarafdori edi. Chunki uning fikricha, koalitsiyaning mavjudligi chidab boʻlmas javobgarlikni keltirib chiqaradi. Razvedka maʼlumotlariga koʻra, Tolibon bazaning mustahkamligi vertolyotlar taʼminotiga bogʻliqligini aniqlagan va ulardan bittasini yoʻq qilishga urinib koʻrishgan. Shu bilan ular ruhiy gʻalabasiga erishgan. Bunday voqea afgʻon missiyasi haqida Britaniya jamoatchilik fikriga ham salbiy taʼsir koʻrsatdi. Butler Afgʻonistonga tashrif buyurgan Britaniya armiyasi Bosh shtabining yangi boshligʻi ser Richard Dannattga va Doimiy qoʻshma shtabga oʻz qarashlarini oshkor qildi. Shunga koʻra, 8-sentabr kuni Easy Company ularni moliyalashtirish toʻxtatilishi haqida xabar oldi. Ammo bu reja general Richardsning qattiq qarshiliklariga uchradi. U soʻzsiz chekinish qoʻzgʻolonchilar tomonidan XIX asrda Qandahor yaqinida Britaniya brigadasi afgʻon kuchlari tomonidan magʻlubiyatga uchragan Mayvand jangi bilan taqqoslanadigan tarixiy muvaffaqiyatsizlik sifatida talqin qilinishini tushundi. Hilmand aholisi britaniyaliklarni ishonchsiz deb hisoblar va ular Tolibonni qoʻllab-quvvatlashga tayyor edilar<ref>Bishop, p.255</ref>. Richards [[Birlashgan Qirollik bosh vaziri|bosh vazirning]] tashqi siyosat va mudofaa boʻyicha maslahatchisi ser Nayjel Sheynvald va mudofaa shtabi boshligʻi ser Jok Stirrupdan yordam olishga harakat qildi. Muso Qal’aning tashlab ketilishini falokat deb bilgan afgʻon hukumati ham bu qarorga qarshi chiqdi. Oxir-oqibat, qamal sabab paydo boʻlgan qiyinchiliklarni tugatishni istagan Muso Qal’a aholisining oʻzi muammoni hal qildi. Janglarda shahar markazining katta qismi vayron boʻlgan. Mavjud holat aholining koʻp qismi yaqin atrofdagi qishloqlarga qochib, ularning savdo qilishlariga, hosilni yigʻish yoki bolalarini maktabga yuborishlariga toʻsqinlik qilgan. 26-avgust kuni bozorda sodir bo‘lgan otishmada ayol va uning bolasi halok bo‘ldi. Shahar oqsoqollari ularning azoblanishida Tolibon va koalitsiyani birdek aybladi. Avvaliga ular qo‘zg‘olonchilarga murojaat qilib, faqat muzokaralargina boshi berk ko‘chadan olib chiqishi mumkinligiga ishontirishga harakat qilishdi. Tuman markazini zabt etishga bo‘lgan muvaffaqiyatsiz urinishlarda og‘ir jabr ko‘rgan Tolibon ham bunga darrov rozi bo‘ldi. Keyin oqsoqollar oʻzlarining takliflarini gubernator Dovudga oshkor qilishdi. U esa ushbu taklifni 12-sentabr kuni brigada rahbari Butlerga yetkazdi. Qoʻzgʻolonchilar kelishuvni qabul qilishga tayyorliklari tasdiqlanganidan soʻng 21:41da kuchga kirgan otashkesim oʻrnatishni buyurdi<ref>Bishop, p.257</ref>. Ertasi kuni 60 nafar oqsoqollardan iborat delegatsiya mayor Adam Jovett bilan vaziyatni muhokama qilish maqsadida tuman markaziga tashrif buyurdi. Tashrif Jovettni ularning rejasi jiddiy ekanligiga ishontirdi va tushdan keyin Muso Qal’aning gʻarbidagi choʻlda kengash boʻlib oʻtdi. Britaniyaliklardan brigada rahbari Butler va Tashqi ishlar vazirligi vakili ishtirok etdi. Oqsoqollarga qora kiyingan, Butler Tolibon deb taʼriflagan, ammo muhokamada qatnashmagan erkaklar hamrohlik qilishgan. General Richards, agar sulh bir oy davom etsa, ikkala tomon ham chekinib, shahar ustidan nazoratni aholiga topshirishi mumkinligini taʼkidladi. Oqsoqollar rozi boʻlishib, garnizonni oziq-ovqat va suv bilan taʼminlashga vaʼda berishdi<ref>Bishop, p.259</ref>. Avvaliga Easy Company sulhga ishonmadi va mudofaalarini mustahkamlashda davom etdilar. Ammo Muso Qal’ada tinchlik hukm surdi. Bu esa aholiga normal hayotga qaytish imkonini berdi. Muso qal’ani oqsoqollarga topshirish uchun hokim Dovud tomonidan tuzilgan 14 banddan iborat reja bosqichma-bosqich amalga oshirildi. Ushbu rejaga koʻra<nowiki/>[[Afgʻoniston davlat bayrogʻi|, Afgʻoniston bayrogʻi]] tuman markazida hilpirab turishda davom etadi. Oqsoqollar esa mahalliy politsiya kuchlarini tuzish uchun 60 nafar oila aʼzolarini tanlab, qayta qurish va rivojlantirish loyihalarini davom ettirishga ruxsat berishadi<ref>Bishop, p.260</ref><ref name="NYT1"/>. 13-oktabr kuni Muso Qal’adan Easy Companyning olib chiqilishi boʻlib oʻtdi. Shu vaqtga qadar Helmand ishchi guruhi 3 ta qoʻmondon brigadasi tomonidan qabul qilindi va Ed Butler oʻrniga brigadir Jerri Tomas keldi. Chiqib ketish xavfsizligini taʼminlash maqsadida yangi kelgan komandolar uchun Omer operatsiyasi deb nomlangan birinchi keng koʻlamli hujum operatsiyasi boʻldi<ref>Southby-Tailyour, p. 60</ref>. Oqsoqollar bilan kelishuvga koʻra, Easy Company afgʻon yuk mashinalarida evakuatsiya qilinishi kerak edi. Ular uchun oqsoqollar xavfsiz oʻtishni kafolatlashga vaʼda berishdi, har bir yuk mashinasiga oqsoqollar chiqishdi. Operatsiya oʻq uzilmasdan muammosiz oʻtdi va konvoy choʻlda 42-komando aʼzolari bilan xavfsiz uchrashishga muvaffaq boʻldi. Oqsoqollar mayor Jovett va polkovnik Mett Xolms, 42-Commando qoʻmondoni, bilan soʻnggi kengash oʻtkazdilar. Ularga hamkorlik uchun minnatdorchilik bildirildi va koalitsiyaning Muso Qal’adagi doimiy mavjudligi nihoyasiga yetdi<ref>Southby-Tailyour, p. 61</ref>. == Reaksiyalar va oqibatlar == Kelishuv nafaqat Afgʻonistonda, balki koalitsiya rahbariyati orasida ham jiddiy tanqidlarga sabab boʻldi. Amalga oshirilgan kelishuv baʼzan isyonchilarga katta yon berish sifatida qaraldi. Parlament aʼzosi va 1990-yillarda Tolibonga qarshi kurashgan [[Shimoliy ittifoq|Afgʻoniston Shimoliy Alyansining]] sobiq aʼzosi [[Sayid Mustafo Kazemi]] bu rejani „mamlakatni vayron qilish modeli“ deb atadi<ref name="NYT1">{{Veb manbasi|url=https://www.nytimes.com/2006/12/02/world/asia/02afghan.html|sarlavha=Taliban Truce in District of Afghanistan Sets Off Debate|kirish sanasi=2008-11-13|muallif=Gall|ism=Carlotta|muallifhavola=Carlotta Gall|sana=2006-11-29|ish=[[The New York Times]]}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFGallWafa,_Abdul_Waheed2006">[[Karlotta Gall|Gall, Carlotta]]; Wafa, Abdul Waheed (2006-11-29). [https://www.nytimes.com/2006/12/02/world/asia/02afghan.html „Taliban Truce in District of Afghanistan Sets Off Debate“]. ''[[The New York Times]]''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2008-11-13</span></span>.</cite></ref>. Parlamentning yana bir aʼzosi Noorulhaq Olemi kelishuvni hukumatni zaiflashtirib, anʼanaviy qabila rahbariyatini kuchaytirish, Afgʻonistondagi demokratik institutlar taʼsirini cheklash deb tanqid qildi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2006/11/19/AR2006111901254_pf.html|sarlavha=In Afghanistan's South, Mixed Signals for Help|kirish sanasi=2008-11-13|muallif=Constable|ism=Pamela|sana=2006-11-20|ish=[[The Washington Post]]}}</ref>. Amerika rasmiylari Tolibon koalitsiya kuchlari chiqib ketishi bilanoq Muso Qal’ani qoʻlga olishiga ishongan va isyonchilarga nisbatan tajovuzkorroq yondashuvni maʼqullagan<ref>Fergusson, p.268</ref>. Richardsdan keyin ISAF qoʻmondoni lavozimini egallagan general Den K. MakNeill kelishuvga qarshi ekanligini bildirdi. Aksincha, inglizlar kelishuvni „Afgʻon yechimi“ modeli sifatida taqdim etdilar va AQShning tanqidi ikki ittifoqchi oʻrtasidagi munosabatlarning keskinlashishiga olib keldi va bu masala boʻyicha eng past darajaga yetdi<ref name="Burke">{{Veb manbasi|url=https://www.theguardian.com/world/2007/feb/04/afghanistan.jasonburke|sarlavha=Taliban town seizure throws Afghan policy into disarray|kirish sanasi=2009-02-09|muallif=Burke|ism=Jason|muallifhavola=Jason Burke|sana=2007-02-04|nashriyot=[[The Guardian]]}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFBurke2007">[[Jeyson Burk|Burke, Jason]] (2007-02-04). [https://www.theguardian.com/world/2007/feb/04/afghanistan.jasonburke „Taliban town seizure throws Afghan policy into disarray“]. [[The Guardian]]<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2009-02-09</span></span>.</cite></ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.independent.co.uk/news/world/politics/troops-locked-down-by-suicide-bombers-422104.html|sarlavha=Troops 'locked down' by suicide bombers|kirish sanasi=2009-02-09|muallif=Whitaker|ism=Raymond|sana=2006-10-26|nashriyot=[[The Independent]]}}</ref>. Koʻpgina afgʻon rasmiylari, prezident Karzayning oʻzi ham, ehtiyotkorona nuqtai nazarga ega boʻlib, bu kelishuv muvafaqqiyatli boʻlish yoki boʻlmasligidan qatʼiy nazar kelishuvni qoʻllab-quvvatladilar<ref name="NYT1" />. Chet el aralashuvi, giyohvand moddalar savdosi va qabilalar oʻrtasidagi raqobatni kuchaytirgan Helmand viloyatidagi beqaror vaziyat oxir-oqibat zaif sulhning buzilishiga olib keldi. Inglizlar juda uzoqqa chekinmadilar va isyonchilar guruhlari bilan muntazam ravishda toʻqnashib, shahar atrofida patrul qilishni davom ettirdilar<ref name="SWJ">{{Veb manbasi|url=http://smallwarsjournal.com/mag/docs-temp/96-donnelly.pdf|sarlavha=Musa Qala: Adapting to the Realities of Modern Counterinsurgency|kirish sanasi=2008-11-11|muallif=Donnelly|ism=Thomas|yil=2008|nashriyot=[[Small Wars Journal]]}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFDonnellyShmitt,_Gary2008">Donnelly, Thomas; Shmitt, Gary (2008). [http://smallwarsjournal.com/mag/docs-temp/96-donnelly.pdf „Musa Qala: Adapting to the Realities of Modern Counterinsurgency“] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. [[Kichik urushlar jurnali|Small Wars Journal]]<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2008-11-11</span></span>.</cite></ref>. 2007-yil boshida oqsoqollar mulla Abdulg‘afurni Muso qal’adan chiqarib yuborishdi. Keyinroq koalitsiya havo hujumi natijasida Mulla G‘afurning ukasi va 20 nafar izdoshi halok bo‘ldi. Oqsoqollar hujumda qatnashgan degan gumonda qasos olishga qaror qilgan Mulla G‘afur 2-fevral kuni shaharga bostirib kirgan 200-300 nafar jangaridan iborat guruhni boshqargan. Ular militsiyani qurolsizlantirib, hukumat binolarini vayron qildilar va sulh bo‘yicha muzokara olib borgan oqsoqollar boshlig‘i Hoji Shoh og‘ani qatl qildilar<ref name="Burke"/><ref>Bishop; p. 267</ref>. 4-fevralda NATO havo hujumida Mulla G‘afur, 14-fevraldagi yana bir zarbada esa Mulla Manan halok bo‘ldi. Biroq Tolibon Muso Qal’a ustidan nazoratni saqlab qoldi. Ular shaharga oʻz hukmronligini oʻrnatib, ayollarning harakatini cheklab, soliqlar undirib, harbiy xizmatga chaqirishdi. Ayni paytda qoʻshni tumanlardagi operatsiyalar uchun Muso qalʼadan ham foydalanishdi. 2007-yil 7-dekabrdan boshlab koalitsiya hujum boshladi va isyonchilarni hududdan haydab chiqardi<ref name="SWJ" />. == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> === Adabiyotlar === * {{Kitob manbasi|last=Bishop|first=Patrick|title=3 Para|year=2007|publisher=Harper Collins|location=London|isbn=978-0-00-725778-2}} * {{Kitob manbasi|last=Fergusson|first=James|title=A Million Bullets: The Real Story of the British Army in Afghanistan|year=2008|publisher=Bantam Press|location=London|isbn=978-0-593-05903-6}} * {{Kitob manbasi|last=Giustozzi|first=Antonio|title=Koran, Kalashnikov and Laptop: The Neo-Taliban Insurgency in Afghanistan|year=2007|publisher=Hurst|location=London|isbn=978-1-85065-873-3}} * {{Kitob manbasi|last=Southby-Tailyour|first=Ewen|title=3 Commando Brigade, Helmand, Afghanistan|year=2008|publisher=Ebury Press|location=London|isbn=978-0-09-192695-3}} * {{Kitob manbasi|last=Jowett|first=Adam|title=No Way Out: The Searing True Story of Men Under Siege|year=2018|publisher=Pan Books|location=London|isbn=978-1-50-986473-7}} == Tashqi havolalar == * {{Veb manbasi|url=http://www.ctc.usma.edu/sentinel/CTCSentinel-Vol1Iss8.pdf|sarlavha=The High Stakes Battle for the Future of Musa Qala|kirish sanasi=2008-11-16|muallif=Isby|ism=David|sana=July 2008|nashriyot=[[CTC Sentinel]]([[West Point]])}} * {{Veb manbasi|url=http://www.janes.com/news/security/terrorism/jtsm/jtsm080404_1_n.shtml|sarlavha=The battle for Musa Qala|kirish sanasi=2008-11-13|sana=2008-04-04|nashriyot=[[Jane's Information Group|Jane's]]}} * {{Veb manbasi|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/article617310.ece|sarlavha=After the fighting and dying, the Taleban return as British depart|kirish sanasi=2009-01-02|muallif=Loyd|ism=Anthony|sana=2006-10-30|ish=The Times}} * {{Veb manbasi|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/uk/article656693.ece|sarlavha=British troops in secret truce with the Taliban|kirish sanasi=2009-01-02|muallif=Smith|ism=Michael|sana=2006-10-01|ish=The Times}} [[Turkum:Afgʻoniston urushi]] 25wchqlpof0n44ijgze45nukvhufjvv 2816792 2816781 2022-08-29T05:59:22Z Laziz Baxtiyorov 56023 wikitext text/x-wiki {{Urush bilgiqutisi|conflict=Musa Qala qamali|qismi=Afg‘onistondagi urush tarixi (2001–2021)|tasvir=<div style="width:240px; background:transparent"> <div style="position:relative; width:240px">[[File:Afghanistan locator map.svg|240px]]<br/><div style="position:absolute;z-index:200; top:{{#expr:(100 * (38.757-32.4433)/ (38.757-29.306) ) round 1}}%; left:{{#expr:(100 * (64.7444-60.069) / (75.126-60.069)) round 1}}%; height:0; width:0; margin:0; padding:0;"> <div style="position:relative; top:-4px; left:-4px; width:8px; text-align:center; z-index:201">[[File:Red pog.svg|8x8px]]</div> <div style="font-size:110%; line-height:110%; position:relative; top:-1.5em; left:0.5em; text-align:left; width:6em; z-index:202;"> <span style="padding:1px;background:none">'''Musa Qala'''</span> </div> </div> </div>|sana=2006-yil 17-iyul — 12-sentabr|yer=[[Helmand viloyati]] [[Afgʻoniston]]|natija=Nomaʼlum. Har ikki kuch pozitsiyasidan chekingan|raqib1={{flagicon|UK}} [[Buyuk Britaniya]]<br /> {{flagicon|Denmark}} [[Daniya]] <br /> {{flagicon|Afghanistan}} [[Afgʻoniston Islom Respublikasi]] <br /> {{flagicon|Canada}} [[Kanada]] <br /> {{flagicon|USA}} [[AQSh]]|raqib2={{flagicon|Afghanistan|Taliban}} [[Tolibon]]|qomondon1='''Jangovar guruh:'''<br /> {{flagicon|UK}} Ed Butler <br /> '''Garnizon:'''<br /> {{flagicon|UK}} mayor Nick Wight Boycott <br /> {{flagicon|Denmark}} mayor Lars Ulslev Johannesen <br /> {{flagicon|UK}} mayor Adam Jowett|qomondon2=Mulla Abdul Mannan<ref name="Asia Times1">{{cite web |url=http://www.atimes.com/atimes/South_Asia/HL07Df04.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20061208224356/http://atimes.com/atimes/South_Asia/HL07Df04.html |url-status=unfit |archive-date=2006-12-08 |title=Rough justice and blooming poppies |access-date=2008-11-13 |last=Shahzad |first=Syad Saleem |date=2006-12-07 |publisher=[[Asia Times Online]]}}</ref><br /> [[Mulla Abdul Ghafour]], [[:en:Abdul Ghafour (Taliban commander)|en]]|kuch1='''Garnizon:''' 25-170 (ISAF kuchlari)<br />70-80 (ANP kuchlari) '''Yordamchi kuchlar:'''<br /> 500 gacha<ref name="BBC1"/>|kuch2=Nomaʼlum|yoqotishlar1={{flagicon|UK}} 7 qurbon<ref name="Times1">{{cite web |url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/asia/article2240429.ece |title=Pure hell of the siege of Musa Qala |access-date=2008-11-13 |last=Reynolds |first=D.J. |date=2007-08-12 |work=[[The Times]]}}</ref> <br /> {{flagicon|Denmark}} 7 yarador<ref>{{cite web |url=http://avisen.dk/danskere-i-krig-35-dage-i-lortehullet_62389.aspx |title=Danskere i krig: 35 dage i lortehullet |access-date=2008-11-13 |last= Lund |first=Michael |date=2007-10-07 |language=da |publisher=[[Avisen]]}}</ref>|yoqotishlar2=tasdiqlangan qurbonlar soni taxminan 200 nafar}}{{Campaignbox Afgʻonistonda AQSh urushi}}2006-yil 17-iyuldan 12-sentabrga qadar [[Afgʻoniston|Afgʻonistonning]] [[Hilmand viloyati|Hilmand viloyatida]] '''Muso Qal’a qamal qilingan edi'''. Xalqaro xavfsizlik kuchlari (ISAF) qoʻshinlari va afgʻon xavfsizlik kuchlarining kichik qismi Musa Qalʼa tumani markazida [[Tolibon]] isyonchilari tomonidan qamalga olinadi. == Muso Qal’adagi vaziyat == Muso Qalʼa („Muso qalʼasi“)<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/asia/article4333805.ece|sarlavha=Bungs and bungling in Musa Qala: British dreams of building utopia crumble|kirish sanasi=2008-12-12|muallif=Loyd|ism=Anthony|sana=2008-07-15|ish=[[The Times]]}}</ref> — [[Musa Qala tumani|Muso Qalʼa tumanining]] maʼmuriy markazi boʻlib, [[Hilmand|Hilmand daryosining]] irmogʻi boʻlgan Muso Qalʻa daryosi boʻyida joylashgan. Uning aholisi 15 000 yoki 20 000<ref name="Telegraph12">{{Veb manbasi|ism=Tom|muallif=Coghlan|url=https://www.telegraph.co.uk/news/main.jhtml?xml=/news/2007/12/09/wafg909.xml|arxivurl=https://web.archive.org/web/20071212203536/http://www.telegraph.co.uk/news/main.jhtml?xml=/news/2007/12/09/wafg909.xml|arxivsana=2007-12-12|sarlavha=Battle for Taliban stronghold intensifies|kirish sanasi=2009-02-12|nashriyot=[[The Daily Telegraph]]|sana=2007-12-12}}</ref><ref name="Fox">{{Veb manbasi|ism=Fisnik|muallif=Abrashi|url=http://www.foxnews.com/printer_friendly_wires/2007Dec15/0,4675,AfghanMusaQala,00.html|sarlavha=Troops Patrol Former Taliban Town|kirish sanasi=2009-02-12|sana=2007-12-15|nashriyot=[[Fox News]]}}</ref> atrofida deb baholanadi. Ular oltita asosiy urugʻga boʻlingan Alizai [[Pushtunlar|pushtun]] qabilasiga mansubdir<ref name="SWJ"/>. Klanlar oʻrtasidagi janjal odatiy hodisa. Chunki klanlar kuch va resurslar uchun doimiy raqobatlashadilar<ref name="Burke"/>. 2001-yilda AQSh boshchiligidagi intervensiya Tolibonni hokimiyatdan siqib chiqarganida mahalliy qabila aʼzolari Karzay maʼmuriyatini qabul qilishdi va ular Tolibonni oʻz hududlarida partizan urushi amaliyotini boshlamaslikka koʻndirishdi. Xalq qo‘llab-quvvatlashisiz qolgan jangarilar Muso Qal’ani tashlab, yaqin atrofdagi qishloqlarda panoh topishga majbur bo‘ldi. Biroq xalqning hukumatdan sekin-asta hafsalasi pir boʻldi. 2003-yilda Hilmand viloyati gubernatori Sher Muhammad Oxundzoda isyonchilar boshpanasi bo‘lgan [[Baghran tumani|Bag‘ron tumanidagi]] Axtak qishlog‘ida reyd o‘tkazdi. Natijada 80 kishi halok bo‘lgan, ularning aksariyati tinch aholi vakillari edi. Gubernator marhumlarning qarindoshlariga tovon puli to‘lashga vaʼda bergan, biroq vaʼdasini bajarmagan. Qayta qurish vaʼdalari ham bajarilmadi. Qabila aʼzolari mahalliy amaldorlarning poraxoʻrligi va oʻgʻriligidan gʻazabga keldi. 2006-yilga kelib, Tolibon Muso Qal’ada oʻz taʼsirini qayta tikladi. Buni ular gubernator Oxundzoda va uning qurolli kuchlari tahqirlanishi bilan izohladilar<ref>Giustozzi, p.60</ref>. == ISAF qoʻshinlari joylashtirilishi == [[Fayl:Musa_Qala_Police_01.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Musa_Qala_Police_01.jpg/220px-Musa_Qala_Police_01.jpg|right|thumb| „Koko“ 2008-yilda Musa Qala politsiyasi boshligʻi. Bir britaniyalik ofitserning soʻzlariga koʻra, „U qoʻrqinchli va ajoyib yigit“ edi.]] 2006-yilda ISAF mandati Afg‘oniston janubidagi notinch viloyatlar uchun kengaytirildi. Britaniyaning Hilmand boʻlinmasi ishchi guruhning maxsus boʻlimiga aylandi. Afyun savdosi bilan shugʻullangani va qoʻzgʻolonchilar bilan aloqasi tufayli inglizlar Oxundzodani oʻz lavozimidan chetlashtirishni talab qildilar. Uning oʻrnini egallagan muhandis Muhammad Dovud mahalliy qoʻllovga ega boʻlmadi. Oxundzada jangarilari faol boʻlmagani sababli Tolibon hokimiyatdagi boʻshliqni toʻldirishga intildi va vaziyat tez orada yomonlashdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.iwpr.net/index.php?apc_state=hen&s=o&o=l=EN&p=arr&s=f&o=342923|sarlavha=Helmand Ex-Governor Joins Karzai Blame Game|kirish sanasi=2009-03-16|muallif=Dayee|ism=Mohammad Ilyas|sana=2008-02-26|nashriyot=[[Institute for War and Peace Reporting|IWPR]]}}</ref><ref>Giustozzi, p.63</ref>. 18-may kuni Muso Qal’adagi [[Afgʻoniston milliy politsiyasi|Afg‘oniston milliy politsiyasi]] qo‘zg‘olonchilar hujumiga uchradi. 20 nafar politsiyachi halok bo‘ldi<ref>Bishop, p.52</ref>. Britaniyaning Pathfinder platoni vazvodi politsiyaga yordam berish uchun besh kun davomida Muso Qal’aga joylashtirildi va amerika birligi guruhi bilan almashtirildi. 14-iyun kuni ularga Muso Qal’aga qaytish buyurildi. Mayor Nik Uayt-Boykot qoʻmondonligidagi 25 kishilik Pathfinder vzvodi birinchi navbatda mobil [[razvedka]] boʻlinmasi edi. Shuning uchun garnizon vazifalarini bajarish ularga mos emas edi. Biroq, jangovar guruhning resurslari allaqachon deyarli tugagan va boshqa boʻlinmalar ham mavjud emas edi. Musa Qal’a tumani markazi 10 metrlik devor bilan oʻralgan sement va loydan qurilgan binolardan iborat edi. Maʼmuriy binolar shahar oʻrtasida joylashgan boʻlib, ular mahalliy politsiya shtab-kvartirasi, qamoqxona va amerikaliklar tomonidan qurilgan klinika edi. Pathfinderlar majmua markazidagi binoni egallab olishdi va uchta sangarni (mustahkamlangan ustunlar) oʻrnatdilar. Ulardan biri oʻzlari joylashgan binoning tomiga, biri sharqqa, bozor tomonga qaragan, ikkinchisi esa majmua devorlari tashqarisidagi binoga oʻrnatildi. Eng baland bino qamoqxona boʻlib, tez orada uning tomiga guruh tomonidan oʻrnatilgan pulemyot „Alamo“ laqabini oldi<ref>Bishop, p.153</ref>. Afg‘oniston milliy politsiyasining (ANP) 80 kishilik otryadi tuman markazini boshqargan. Mahalliy aholi ularni oʻgʻrilik va [[Pedofiliya|pedofiliyada]] ayblab, ulardan nafratlangan. Ularning Abdul Vulli ismli lideri inglizlar va Tolibonga „Koko“ nomi bilan tanish edi. U Afg‘onistondagi 30 yillik urush faxriysi, sobiq Tolibon bo‘lib, isyonchilar bilan muntazam aloqada bo‘lgan va ularning harakatlari haqida koʻp maʼlumotga ega edi<ref>Bishop, p.154</ref>. Inglizlarning taʼkidlashicha, Muso qal’a politsiyasi intizomsiz va oʻz vazifalarini bajarishda sust edi<ref>Bishop, p.158</ref>, lekin ular isyonchilarga qarshi kurashishga ham tayyor edilar<ref>Bishop, p.53 and p.158</ref>. Pathfinders kelganidan ikki hafta oʻtgach, Amerika konvoyi yaqin atrofdagi yashil zonada pistirmaga uchradi va bir nechta transport vositalarini yoʻqotdi. Amerikaliklar bu hujumga B-1 bombardimonchi samolyoti havo hujumi va AH-64 Apache vertolyotlarining hujumlari bilan javob qaytarishdi. Bu voqeadan so‘ng Muso Qal’a aholisi qochib keta boshladi. Britaniya razvedkasi Tolibon tuman markazini o‘rab olganini taxmin qildi. Ertasi kuni koalitsiya samolyotlari shahar ustidan past parvozlarni amalga oshirdi va bazaga oʻq uzilgan boʻlsa-da, hech qanday hujum sodir boʻlmadi. Pathfindersga 6 ta vzvod, B kompaniyasi, 3 PARA (Gvardiya parashyut vzvodlari) qoʻshildi va ular shahar boʻylab patrul qila boshlashdi. 1-iyulga kelib, aholi asta-sekin uylariga qayta boshladi<ref>Bishop, p.156</ref>. 6-iyul kuni Pathfinders G vzvodi va 7 RHA bilan almashtirilishi rejalashtirilgan edi. Ushbu guruhlar yashil zona orqali Musa Qalaga borishlari kerak edi. Pathfinders marshrut xavfsizligini taʼminlash uchun Land Rover WIMIKda ANP kontingentini kuzatib borishdi. Ular isyonchilar tomonidan oʻqqa tutilganda politsiyachilar dushmanlar bilan jang qilish uchun saflarini buzishdi. Ertasi kungi urinish ham muvaffaqiyatsizlikka uchraganidan soʻng gvardiya desantchilari ishga tushirildi. Maydonga I Batareyadan 20 oʻqchi, 7 RHA, 15 muhandis, 5 Daniya va 10 ANA askaridan iborat aralash kuch kiritildi. Muhandislar bazaning mudofaasini mahalliy materiallar bilan mustahkamlashga kirishdilar<ref>Bishop, p.159</ref>. == Qamal ostida == {| class="toccolours" cellspacing="5" style="float: right; margin-left: 1em; margin-right: 2em; font-size: 85%; background:#c6dbf7; width:25em; max-width: 40%;" | style="text-align: left;" |"Jangchilarning aksariyati haqiqiy toliblar emas edi. Chet eldan kelganlar ham bor edi. Ko‘pchilik hukumatdan, uning talon-tarojligi va korrupsiyasidan g‘azablangan mahalliy erkaklar bo‘lib, ularni masjidlardagi voizlar chet elliklarga qarshi kurashishga undashdi". |- | style="text-align: left;" | Vakil Hoji Muhammad Naim. Muso Qala oqsoqoli<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/article617310.ece|sarlavha=After the fighting and dying, the Taleban return as British depart|kirish sanasi=2009-02-11|muallif=Loyn|ism=Anthony|sana=2006-10-30|ish=The Times}}</ref>. |} 17-iyul kuni soat birlarda inglizlar tungi ko‘rish moslamalari yordamida tuman markaziga yaqinlashib kelayotgan bir nechta shubhali holatlarni kuzatishdi. Oradan ko‘p o‘tmay, Tolibon to‘rt-besh marotaba o‘q uzdi, keyin kichik qurollardan o‘q uzildi. Pathfinders guruhi ushbu holatga SA-80 miltiqlari, pulemyotlar va 51 mm minomyotlar bilan javob qaytarishdi. Uayt-Boykot bir guruh isyonchilar boshpana topgan yaqin atrofdagi binoga artilleriyadan zarba berishni buyurdi. Tasodif tufayli masjid binosi zarbadan katta zarar koʻrdi va koʻp sonli Tolibon halok boʻldi. Politsiya boshligʻi „Koko“ Tolibon yuk mashinalari yaqin atrofdagi vodiy boʻylab harakatlanayotgani haqida xabar bergach, garnizon havo hujumi chaqirib, ulardan birini yoʻq qildi. Keyinroq ikki qo‘zg‘olonchi baza tomon sudralib ketayotganida pulemyotdan o‘qqa tutildi. Britaniya razvedkasi Tolibon katta yoʻqotishlarga uchraganini taxmin qildi va ertasi kuni taqdim etilgan hisobotda Uayt-Boykot „burni qonli“ boʻlganiga umid qilayotganini bildirdi. Ushbu yoʻqotishlar toliblarning 19-iyulga o‘tar kechasi qayta to‘planib, tuman markaziga tomon harakatlanishiga to‘sqinlik qilmadi. Himoyachilar artilleriya guruhlarini yordamga chaqirdi va bir nechta samolyotlar osmondan isyonchilar hujumini qaytardi. Shundan soʻng, ular har oqshom kichik hujumlar uchun qaytib kelishdi. Bu vaqtga kelib Pathfinders dalada olti hafta qolishdi. Natijada, ularda charchoq alomatlari paydo boʻla boshladi. Shu bilan birga ularning jihozlari ogʻir sharoitlarda doimiy foydalanish natijasida eskirib ketmoqda edi. Ular MOWAG Eagle zirhli mashinalari bilan jihozlangan 140 kishilik Daniya razvedka otryadi tomonidan ozod qilinishi kerak edi. Daniya kuchlari ingliz signallari boʻyicha mutaxassislar hamrohligida 21-iyul kuni Kamp Bastionni tark etishdi. G‘arbdan Muso Qal’aga yaqinlashayotganda, Pathfinders Tolibon guruhlari ularni pistirmaga tushirish uchun qayta to‘planayotganini kuzatishdi. Harrier GR7 isyonchilarga qarshi yo‘naltirildi va bir nechtasi o‘ldirildi<ref>Bishop, p.162</ref>. Tolibon yo‘lni bochkalar bilan to‘sib, Daniya kolonnasiga uch tomondan pulemyot va avtomatlar bilan hujum qildi. Bir zirhli mashina minaga uchrab vayron bo‘lib, uning uch ekipaj aʼzosi yaralanganida kolonna to‘xtab qoldi. B-1 bombardimonchi samolyoti Tolibon pozitsiyalariga havo hujumini uyushtirgandan so‘ng cho‘lga chekindi. Garnizonda oziq-ovqat va suv tugab, askarlar echki sutini ichishga majbur boʻldi. Oʻq-dorilar zahirasi ham tugaydi va tungi koʻrish qurilmalari uchun batareyalar ham yoʻq edi. Tolibon 24-iyul kuni tuman markaziga eng yirik hujumni uyushtirish uchun 300 nafar jangari bazaning har tomonidan oʻrab olishdi. Hujum RPG zarbasi bilan boshlandi. Natijada sangarlardan biri vayron boʻlib, Daniya askari majmua tashqarisiga otilib ketdi. Pathfinders harbiy xizmatchisi Mark Uilson eski karavotdan foydalanib, qoʻshma devorga koʻtarildi va jarohatlangan Daniya askariga dushman xavfsiz joyga oʻtishi uchun yordam berdi. Ushbu xizmati uchun u keyinchalik Harbiy xoch bilan taqdirlandi<ref name="Bishop164">Bishop, p.164</ref>. Havo yordami yetib kelishi uchun 90 daqiqa vaqt kerak boʻldi. Bu vaqt davomida baza uzluksiz oʻqqa tutildi. Agar Daniya kolonnasi Tolibonning Now Zaddan kelayotgan qoʻshimcha kuchlarini toʻxtatib qolmaganida, vaziyat yanada ogʻirroq boʻlar edi. 26-iyul kuni koalitsiya samolyotlari Tolibonning maʼlum pozitsiyalariga oltita 1000 funtli bomba tashlaganidan soʻng, yordam kuchlari nihoyat Muso Qal’aga bostirib kirish imkoniga ega boʻlishdi. ANP qo‘riqchisi tomonidan tasodifan otib qoʻyilgan Pathfinder serjantidan tashqari qurbonlar boʻlmadi<ref name="Bishop164" />. Daniyalik zobit mayor Lars Ulslev Yoxannesen Musa Qala tumani markazida qoʻmondonlikni oʻz qoʻliga oldi. 27-iyul kuni havo hujumi natijasida bazaga tutash masjidning xatoli tufayli vayron qilinishi politsiya boshlig‘i va shahar oqsoqollarini g‘azablantiradi. Yoxannesen sho‘ro chaqirib, masjidni koalitsiyalar hisobidan qayta qurishga vaʼda berishi kerak edi. Aholini shahardan evakuatsiya qilish kerakmi, degan savolga Yoxannesen qolish kerak, deb javob berdi. Ammo keyingi kunlarda aholi asta-sekin uylarini tashlab, Tolibon va koalitsiya oʻrtasidagi jang maydoni vazifasini bajarayotgan hududni tark etdi. == Naxod operatsiyasi == Pathfindersni evakuatsiya qilish hali ham inglizlar uchun ustuvor vazifa edi. „Naxod operatsiyasi“ nomini olgan dastlabki urinish 1-avgust kuni amalga oshirildi, biroq muvaffaqiyatsiz yakunlandi. D eskadron otliq polkining patrulidan iborat yordam kuchlari shahar chetida pistirmaga uchradi. Spartan quroli yoʻl chetiga oʻrnatilgan bomba portlashi natijasida vayron boʻldi, patrul qoʻmondoni kapitan Aleks Eida va ikki askar, kichik leytenant Ralf Jonson va Lens-kapral Ross Nikolls halok boʻldi. Ularni qutqarish uchun kelgan Scimitar bir nechta RPG zarbalari natijasida vayron boʻldi va uning ekipajini evakuatsiya qilish ehtiyoji tugʻildi. Ekipaj qoʻmondoni kapral Mik Flinn omon qolganlar uchun javobgarlikni oʻz zimmasiga oldi. Lens-efektor Endryu Radford jarohatlangan hamkasbini qutqarayotganida oʻqqa tutildi. Oʻz harakatlari uchun ular keyinchalik mos ravishda Harbiy xoch va Jasoratli xoch bilan taqdirlandilar. Keyinroq jasadlarni olish va har qanday harbiy jihozlarni yo‘q qilish uchun Britaniya desantchilaridan iborat bir kompaniya havo orqali hududga safarbar qilindi<ref>Bishop, p.166</ref>. Britaniyaliklar Naxod operatsiyasi muvaffaqiyatsizligidan bir qancha saboqlar oldilar. Anʼanaviy uzoq masofali zirhli razvedka boʻlinmalari rolida ishlaydigan otliq qoʻshinlari Qandahordagi shtab-kvartirasida edi. Ularning vaziyatdan xabardorligi va noaniq buyruqlari muvaffaqiyatsizlikka olib keldi. Natijada, ular jangovar guruhga oʻtkazildi va aholi punktlarida piyoda qoʻshinlar yordamisiz zirhli qismlarni joylashtirish gʻoyasidan voz kechildi<ref>Fergusson, p.244-245</ref>. Holat, shuningdek, Tolibon Muso Qal’a atrofidagi hududni qattiq nazorat qilayotganini va toʻliq jangovar guruh operatsiyasidan boshqa hech narsa garnizonni ozod qila olmasligini koʻrsatdi. == Ilon chaqishi operatsiyasi == Ishchi kuchi tanqisligiga javoban qirollik Irlandiya polkidan ikkita [[vzvod]] va minomyot boʻlimi va deyarli barcha koʻngillilar Afgʻonistonga yuborildi. Vzvod va minomyot qoʻshinlari [[Sommedagi jang|Sommeda]] Pathfinders oʻrnini egallashi kerak edi. ''Mar Chichel'' ([[Pushtu tili|pashtu]] tilida ilon chaqishi) nomini olgan operatsiya koalitsiya tomonidan Hilmandda 500 askar ishtirokida amalga oshirilgan va 6-avgustda boshlangan eng yirik operatsiya edi<ref name="Times2">{{Veb manbasi|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/asia/article650967.ece|sarlavha=Pathfinders on a four-day mission fight off eight-week Taleban siege|kirish sanasi=2008-11-13|muallif=Albone|ism=Tim|sana=2006-09-27|ish=[[The Times]]}}</ref>. Birinchi harakatda qirollik Irlandiya boʻlinmalari va desantchilar otryadi 3 PARA B va C kompaniyalari uchun Musa Qal’aning gʻarbiy tomoniga qoʻnish zonasini taʼminladi. Keyin 300 kishi avtomat nayzalarini oʻrnatib, oldinga siljishdi. Shu bilan birga, LAV III zirhli transport vositalaridagi Kanada boʻlinmasi yashil hududni yorib oʻtdi va Daniya qoʻshinlari bilan bogʻlanishda yordam berdi. Keyin Pathfinders sakkiz hafta boʻlgan Muso Qal’adan chiqib ketishga muvaffaq boʻldi. Oʻtgan haftalardan uch haftasi doimiy hujum ostida oʻtgan edi<ref name="Times2" />. Tolibon guruhlari B-1 tomonidan kuchli bombardimon qilinganidan soʻng chekingan edi va operatsiyaga faqat vaqti-vaqti bilan kichik qarshilik koʻrsatildi. Biroq Britaniya taʼminot karvoni chiqib ketayotganda kuchli oʻqqa tutildi. Qirollik logistik korpusining oddiy askari Andrew Cutts halok boʻldi. Oksfordshir sudyasi tomonidan oʻtkazilgan surishtiruv, Andrew Cutts, ehtimol, Britaniya pozitsiyalaridan "doʻstlarga oʻt ochish " qurboni boʻlgan degan xulosaga keldi<ref>{{Veb manbasi|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/england/nottinghamshire/7208862.stm|sarlavha=Soldier killed by friendly fire|kirish sanasi=2008-11-13|sana=2008-01-28|nashriyot=[[BBC]]}}</ref>. == Qamal yangilanishi == Tolibon hujumlari oʻz arsenalidagi barcha qurollardan, jumladan, pulemyotlar, RPGlar, minomyotlar va Xitoyda ishlab chiqarilgan 107 mm kalibrli raketalardan foydalangan holda qaytadan boshlandi. 140 Daniya askari va 38 Qirollik Irlandiya Reynjersidan iborat koalitsiya kuchlari tuman markaziga kiritildi. Griffinlar nomi bilan tanilgan Daniya eskadroni bazaning sangarlariga oʻrnatilgan 50 kalibrli sakkizta ogʻir pulemyotga ega boʻlib, ularga har tomonlama qulay pozitsiyani taʼminlardi. Zirhli mashinalar uchun rampalar qurib, qoʻshma devorlar ustidan ham oʻq uzishlari mumkin edi. Qirollik Irlandiya korpusining ikkita 81 millimetrli minomyotlari va koalitsiya havo yordamini hisobga olganda Tolibonni ushlab turish uchun kuchlar yetarli edi. Minomyotlar yaqin atrofdagi binolarni boshpana qilgan isyonchilarni siqib chiqarishda samarali boʻldi<ref>Bishop, p. 229</ref>. [[Fayl:B-1_Afghanistan_December_08.JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/B-1_Afghanistan_December_08.JPG/220px-B-1_Afghanistan_December_08.JPG|left|thumb| Afgʻoniston ustida uchayotgan B-1]] 12-avgust kuni mayor Yoxannesen garnizonga oʻzlarining ochiq pozitsiyalarini evakuatsiya qilishlarini eʼlon qildi. 1-avgust kuni ISAF qoʻmondonlikni oʻz zimmasiga olgan britaniyalik general Devid Richards „vzvod uyi“ strategiyasidan noroziligini bildirgan edi. Biroq mahalliy hokimiyat Muso Qal’aning Tolibon qo‘liga o‘tishidan cho‘chigan va Hilmand gubernatori Afg‘oniston bosh vaziriga murojaat qilgan. Siyosiy bosim ostida ISAFning mavjudligi muddati uzaytirildi. ISAF garnizoni arosatda qoldi. Ularning halok boʻlganlarni evakuatsiya qilish vertolyotlari uchun xavf tugʻdirishi mumkin boʻlgan shahardagi koalitsiya patrullarini cheklagani tuman markazi butunlay Tolibon nazorati ostiga oʻtib ketishini anglatardi<ref>Bishop, p. 235</ref>. Toʻrt haftadan soʻng Griffinlar Muso Qal’adan olib ketildi. Ular qirollik Irlandiya polkining Barossa vzvodi bilan almashtirildi va bu yerga mayor Adam Jowett boshchiligidagi 3 PARA xodimlaridan tuzilgan maxsus kampaniya shtab-kvartirasi joylashtirildi. Ishchi guruhlarning jangovar tartibida yangi boʻlinma E harfini oldi va shu tariqa „Oson kompaniya“ nomini oldi. Daniyaliklar „Koko“ va uning isyonchilar bilan aloqalariga shubha bilan qarashdi. Shuning uchun doimiy politsiya kuchlari oʻrniga Shimoliy Afgʻonistondan kelgan mahalliy aholi bilan qabilaviy aloqadan xoli yetmishta pashtun boʻlmagan zobitlar tayinlandi. Bu esa Afgʻonistonda sodiqlik masalasida shubha uygʻotdi.<ref>Bishop, p. 238</ref>. 500 dan ortiq askar ishtirokidagi „Atomi operatsiyasi“ 25-avgust kuni Muso Qal’a politsiya kuchlarini kuchaytirish maqsadida o‘tkazildi<ref name="BBC1">{{Veb manbasi|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/5287032.stm|sarlavha=UK troops reinforce Afghan town|kirish sanasi=2009-02-06|sana=2006-09-25|nashriyot=[[BBC]]}}</ref>. Griffinlarning ketishi baza mudofaasi zaiflashishiga olib keldi. Chunki Easy Company atigi ikkita 50 kalibrli pulemyot va toʻqqizta 7,62 × 51 mm kalibrli NATO GPMGlariga ega edi. Tolibon koalitsiyaning jangovar qudrati pasayib ketganidan xabar topgach tuman markaziga qarshi hujumlarini boshladi. Bir necha marta qoʻzgʻolonchilar qoʻshma devorlarga osilib chiqishdi va [[Granata|qoʻl granatalari]] uloqtirishga harakat qilishdi. 26-avgust kuni isyonchi guruh, keyinchalik 150 nafarga yetgan deb taxmin qilingan, tuman markaziga ommaviy hujum uyushtirdi. Hujum A-10 samolyotining havo mujdofaasidan soʻng toʻxtadi, ammo ertasi kuni soat tonggi 4:55 da qayta boshlanib, 7:00gacha davom etdi. Otishma paytida Lens-efektor Jon Xetherington, shuningdek, bir necha toliblar oʻldirildi. Ularning jasadlari koʻchalarda qolib ketdi. Soʻzsiz kelishuvga koʻra, isyonchilarga ularni olib chiqishga ruxsat berildi. Oʻsha vaqtga kelib, Tolibonning frontal hujumlari katta yoʻqotish bilan barbod boʻldi. Ularning taʼminot liniyalari choʻlda Mobil Operatsiyalar Guruhlarida faoliyat yuritgan D eskadron HCR tomonidan uzib qoʻyildi. Bir muddat qo‘zg‘olonchilar minomyot va raketalar bilan uzoq masofadan zarba berib, orqaga qaytishga majbur bo‘lishdi. 1-sentabr kuni minomyot hujumidan birida Reynjer Anare Drayva oʻldirildi va qirollik Irlandiya polkining kaprali Pol Myurxed qattiq jarohati tufayli keyinroq vafot etdi<ref>Bishop, pp. 243-244</ref>. 2-sentabr kuni yana oltita britaniyalik askar yaralandi. Uch kundan keyin Tolibon yana bazaga bostirib kirishga urindi, biroq himoyachilar Harriers va A-10 samolyotlarining havo yordami bilan hujumni qaytarishdi<ref>Bishop, p. 251</ref>. 6-sentabr kuni kasevak Chinook ikki yarador askarni evakuatsiya qilish uchun Musa Qal’aga uchdi. Biroq Tolibonlar bunday harakatni kutishgan va vertolyotga qarata o‘t ochib, uni orqaga qaytishga majbur qilgan. Kamp Bastionga qaytib kelgan ekipaj samolyotlari toʻrtta zarbaga uchraganini, ulardan biri rotor pichogʻini deyarli uzib qoʻyganini aniqladi. Oʻsha kuni kechqurun Muso Qal’aga yana bir kazevak missiyasi yuborildi. Bu safar uni Apachi, A-10 va AC-130 Spectre qurolli kuchlari kuzatib bordi. Bu holat Tolibonni harakatsizlatirib, Chinookga oʻz missiyasini bajarishga imkon berdi<ref>Bishop, p. 250</ref>. == Musa Qala shartnomasi == {| class="toccolours" cellspacing="5" style="float: right; margin-left: 1em; margin-right: 2em; font-size: 85%; background:#c6dbf7; width:25em; max-width: 40%;" | style="text-align: left;" |" <nowiki>[...]</nowiki> kasbiy, shaxsiy va maʼnaviy jihatdan men oʻz qoʻshinlarimni tizimisiz bunday doimiy xavf ostida ushlab turolmasdim." |- | style="text-align: left;" | Brigada rahbari Ed Butler<ref name="Bishop254">Bishop, p.254</ref> |} Samarali mudofaaga qaramay, Easy Companyning ahvoli yomonlashishda davom etdi. 40 kun ichida ular 100 dan ortiq hujumni qaytardilar<ref name="Bishop254">Bishop, p.254</ref>. Ular uchun vaqtlarida faqatgina oltita taʼminot parvozi amalga oshirildi va tez orada oʻq-dorilar zahirasi kamayib keta boshladi. 8-sentabrga kelib, minomyotchilar jamoasining Minimi qurollari uchun 81 mm kalibrli oʻq dorilar zahirasi tugagach, Daniyaliklar qodlirib ketgan 5.56 mm kalibrli oʻqlardan foydalana boshladi. Shu bilan birga, Britaniya qoʻmondonligida bahslar davom etdi. Brigada rahbari Butler Muso qal’adan tezda chiqib ketish tarafdori edi. Chunki uning fikricha, koalitsiyaning mavjudligi chidab boʻlmas javobgarlikni keltirib chiqaradi. Razvedka maʼlumotlariga koʻra, Tolibon bazaning mustahkamligi vertolyotlar taʼminotiga bogʻliqligini aniqlagan va ulardan bittasini yoʻq qilishga urinib koʻrishgan. Shu bilan ular ruhiy gʻalabasiga erishgan. Bunday voqea afgʻon missiyasi haqida Britaniya jamoatchilik fikriga ham salbiy taʼsir koʻrsatdi. Butler Afgʻonistonga tashrif buyurgan Britaniya armiyasi Bosh shtabining yangi boshligʻi ser Richard Dannattga va Doimiy qoʻshma shtabga oʻz qarashlarini oshkor qildi. Shunga koʻra, 8-sentabr kuni Easy Company ularni moliyalashtirish toʻxtatilishi haqida xabar oldi. Ammo bu reja general Richardsning qattiq qarshiliklariga uchradi. U soʻzsiz chekinish qoʻzgʻolonchilar tomonidan XIX asrda Qandahor yaqinida Britaniya brigadasi afgʻon kuchlari tomonidan magʻlubiyatga uchragan Mayvand jangi bilan taqqoslanadigan tarixiy muvaffaqiyatsizlik sifatida talqin qilinishini tushundi. Hilmand aholisi britaniyaliklarni ishonchsiz deb hisoblar va ular Tolibonni qoʻllab-quvvatlashga tayyor edilar<ref>Bishop, p.255</ref>. Richards [[Birlashgan Qirollik bosh vaziri|bosh vazirning]] tashqi siyosat va mudofaa boʻyicha maslahatchisi ser Nayjel Sheynvald va mudofaa shtabi boshligʻi ser Jok Stirrupdan yordam olishga harakat qildi. Muso Qal’aning tashlab ketilishini falokat deb bilgan afgʻon hukumati ham bu qarorga qarshi chiqdi. Oxir-oqibat, qamal sabab paydo boʻlgan qiyinchiliklarni tugatishni istagan Muso Qal’a aholisining oʻzi muammoni hal qildi. Janglarda shahar markazining katta qismi vayron boʻlgan. Mavjud holat aholining koʻp qismi yaqin atrofdagi qishloqlarga qochib, ularning savdo qilishlariga, hosilni yigʻish yoki bolalarini maktabga yuborishlariga toʻsqinlik qilgan. 26-avgust kuni bozorda sodir bo‘lgan otishmada ayol va uning bolasi halok bo‘ldi. Shahar oqsoqollari ularning azoblanishida Tolibon va koalitsiyani birdek aybladi. Avvaliga ular qo‘zg‘olonchilarga murojaat qilib, faqat muzokaralargina boshi berk ko‘chadan olib chiqishi mumkinligiga ishontirishga harakat qilishdi. Tuman markazini zabt etishga bo‘lgan muvaffaqiyatsiz urinishlarda og‘ir jabr ko‘rgan Tolibon ham bunga darrov rozi bo‘ldi. Keyin oqsoqollar oʻzlarining takliflarini gubernator Dovudga oshkor qilishdi. U esa ushbu taklifni 12-sentabr kuni brigada rahbari Butlerga yetkazdi. Qoʻzgʻolonchilar kelishuvni qabul qilishga tayyorliklari tasdiqlanganidan soʻng 21:41da kuchga kirgan otashkesim oʻrnatishni buyurdi<ref>Bishop, p.257</ref>. Ertasi kuni 60 nafar oqsoqollardan iborat delegatsiya mayor Adam Jovett bilan vaziyatni muhokama qilish maqsadida tuman markaziga tashrif buyurdi. Tashrif Jovettni ularning rejasi jiddiy ekanligiga ishontirdi va tushdan keyin Muso Qal’aning gʻarbidagi choʻlda kengash boʻlib oʻtdi. Britaniyaliklardan brigada rahbari Butler va Tashqi ishlar vazirligi vakili ishtirok etdi. Oqsoqollarga qora kiyingan, Butler Tolibon deb taʼriflagan, ammo muhokamada qatnashmagan erkaklar hamrohlik qilishgan. General Richards, agar sulh bir oy davom etsa, ikkala tomon ham chekinib, shahar ustidan nazoratni aholiga topshirishi mumkinligini taʼkidladi. Oqsoqollar rozi boʻlishib, garnizonni oziq-ovqat va suv bilan taʼminlashga vaʼda berishdi<ref>Bishop, p.259</ref>. Avvaliga Easy Company sulhga ishonmadi va mudofaalarini mustahkamlashda davom etdilar. Ammo Muso Qal’ada tinchlik hukm surdi. Bu esa aholiga normal hayotga qaytish imkonini berdi. Muso qal’ani oqsoqollarga topshirish uchun hokim Dovud tomonidan tuzilgan 14 banddan iborat reja bosqichma-bosqich amalga oshirildi. Ushbu rejaga koʻra<nowiki/>[[Afgʻoniston davlat bayrogʻi|, Afgʻoniston bayrogʻi]] tuman markazida hilpirab turishda davom etadi. Oqsoqollar esa mahalliy politsiya kuchlarini tuzish uchun 60 nafar oila aʼzolarini tanlab, qayta qurish va rivojlantirish loyihalarini davom ettirishga ruxsat berishadi<ref>Bishop, p.260</ref><ref name="NYT1"/>. 13-oktabr kuni Muso Qal’adan Easy Companyning olib chiqilishi boʻlib oʻtdi. Shu vaqtga qadar Helmand ishchi guruhi 3 ta qoʻmondon brigadasi tomonidan qabul qilindi va Ed Butler oʻrniga brigadir Jerri Tomas keldi. Chiqib ketish xavfsizligini taʼminlash maqsadida yangi kelgan komandolar uchun Omer operatsiyasi deb nomlangan birinchi keng koʻlamli hujum operatsiyasi boʻldi<ref>Southby-Tailyour, p. 60</ref>. Oqsoqollar bilan kelishuvga koʻra, Easy Company afgʻon yuk mashinalarida evakuatsiya qilinishi kerak edi. Ular uchun oqsoqollar xavfsiz oʻtishni kafolatlashga vaʼda berishdi, har bir yuk mashinasiga oqsoqollar chiqishdi. Operatsiya oʻq uzilmasdan muammosiz oʻtdi va konvoy choʻlda 42-komando aʼzolari bilan xavfsiz uchrashishga muvaffaq boʻldi. Oqsoqollar mayor Jovett va polkovnik Mett Xolms, 42-Commando qoʻmondoni, bilan soʻnggi kengash oʻtkazdilar. Ularga hamkorlik uchun minnatdorchilik bildirildi va koalitsiyaning Muso Qal’adagi doimiy mavjudligi nihoyasiga yetdi<ref>Southby-Tailyour, p. 61</ref>. == Reaksiyalar va oqibatlar == Kelishuv nafaqat Afgʻonistonda, balki koalitsiya rahbariyati orasida ham jiddiy tanqidlarga sabab boʻldi. Amalga oshirilgan kelishuv baʼzan isyonchilarga katta yon berish sifatida qaraldi. Parlament aʼzosi va 1990-yillarda Tolibonga qarshi kurashgan [[Shimoliy ittifoq|Afgʻoniston Shimoliy Alyansining]] sobiq aʼzosi [[Sayid Mustafo Kazemi]] bu rejani „mamlakatni vayron qilish modeli“ deb atadi<ref name="NYT1">{{Veb manbasi|url=https://www.nytimes.com/2006/12/02/world/asia/02afghan.html|sarlavha=Taliban Truce in District of Afghanistan Sets Off Debate|kirish sanasi=2008-11-13|muallif=Gall|ism=Carlotta|muallifhavola=Carlotta Gall|sana=2006-11-29|ish=[[The New York Times]]}}</ref>. Parlamentning yana bir aʼzosi Noorulhaq Olemi kelishuvni hukumatni zaiflashtirib, anʼanaviy qabila rahbariyatini kuchaytirish, Afgʻonistondagi demokratik institutlar taʼsirini cheklash deb tanqid qildi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2006/11/19/AR2006111901254_pf.html|sarlavha=In Afghanistan's South, Mixed Signals for Help|kirish sanasi=2008-11-13|muallif=Constable|ism=Pamela|sana=2006-11-20|ish=[[The Washington Post]]}}</ref>. Amerika rasmiylari Tolibon koalitsiya kuchlari chiqib ketishi bilanoq Muso Qal’ani qoʻlga olishiga ishongan va isyonchilarga nisbatan tajovuzkorroq yondashuvni maʼqullagan<ref>Fergusson, p.268</ref>. Richardsdan keyin ISAF qoʻmondoni lavozimini egallagan general Den K. MakNeill kelishuvga qarshi ekanligini bildirdi. Aksincha, inglizlar kelishuvni „Afgʻon yechimi“ modeli sifatida taqdim etdilar va AQShning tanqidi ikki ittifoqchi oʻrtasidagi munosabatlarning keskinlashishiga olib keldi va bu masala boʻyicha eng past darajaga yetdi<ref name="Burke">{{Veb manbasi|url=https://www.theguardian.com/world/2007/feb/04/afghanistan.jasonburke|sarlavha=Taliban town seizure throws Afghan policy into disarray|kirish sanasi=2009-02-09|muallif=Burke|ism=Jason|muallifhavola=Jason Burke|sana=2007-02-04|nashriyot=[[The Guardian]]}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.independent.co.uk/news/world/politics/troops-locked-down-by-suicide-bombers-422104.html|sarlavha=Troops 'locked down' by suicide bombers|kirish sanasi=2009-02-09|muallif=Whitaker|ism=Raymond|sana=2006-10-26|nashriyot=[[The Independent]]}}</ref>. Koʻpgina afgʻon rasmiylari, prezident Karzayning oʻzi ham, ehtiyotkorona nuqtai nazarga ega boʻlib, bu kelishuv muvafaqqiyatli boʻlish yoki boʻlmasligidan qatʼiy nazar kelishuvni qoʻllab-quvvatladilar<ref name="NYT1" />. Chet el aralashuvi, giyohvand moddalar savdosi va qabilalar oʻrtasidagi raqobatni kuchaytirgan Helmand viloyatidagi beqaror vaziyat oxir-oqibat zaif sulhning buzilishiga olib keldi. Inglizlar juda uzoqqa chekinmadilar va isyonchilar guruhlari bilan muntazam ravishda toʻqnashib, shahar atrofida patrul qilishni davom ettirdilar<ref name="SWJ">{{Veb manbasi|url=http://smallwarsjournal.com/mag/docs-temp/96-donnelly.pdf|sarlavha=Musa Qala: Adapting to the Realities of Modern Counterinsurgency|kirish sanasi=2008-11-11|muallif=Donnelly|ism=Thomas|yil=2008|nashriyot=[[Small Wars Journal]]}}</ref>. 2007-yil boshida oqsoqollar mulla Abdulg‘afurni Muso qal’adan chiqarib yuborishdi. Keyinroq koalitsiya havo hujumi natijasida Mulla G‘afurning ukasi va 20 nafar izdoshi halok bo‘ldi. Oqsoqollar hujumda qatnashgan degan gumonda qasos olishga qaror qilgan Mulla G‘afur 2-fevral kuni shaharga bostirib kirgan 200-300 nafar jangaridan iborat guruhni boshqargan. Ular militsiyani qurolsizlantirib, hukumat binolarini vayron qildilar va sulh bo‘yicha muzokara olib borgan oqsoqollar boshlig‘i Hoji Shoh og‘ani qatl qildilar<ref name="Burke"/><ref>Bishop; p. 267</ref>. 4-fevralda NATO havo hujumida Mulla G‘afur, 14-fevraldagi yana bir zarbada esa Mulla Manan halok bo‘ldi. Biroq Tolibon Muso Qal’a ustidan nazoratni saqlab qoldi. Ular shaharga oʻz hukmronligini oʻrnatib, ayollarning harakatini cheklab, soliqlar undirib, harbiy xizmatga chaqirishdi. Ayni paytda qoʻshni tumanlardagi operatsiyalar uchun Muso qalʼadan ham foydalanishdi. 2007-yil 7-dekabrdan boshlab koalitsiya hujum boshladi va isyonchilarni hududdan haydab chiqardi<ref name="SWJ" />. == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> === Adabiyotlar === * {{Kitob manbasi|last=Bishop|first=Patrick|title=3 Para|year=2007|publisher=Harper Collins|location=London|isbn=978-0-00-725778-2}} * {{Kitob manbasi|last=Fergusson|first=James|title=A Million Bullets: The Real Story of the British Army in Afghanistan|year=2008|publisher=Bantam Press|location=London|isbn=978-0-593-05903-6}} * {{Kitob manbasi|last=Giustozzi|first=Antonio|title=Koran, Kalashnikov and Laptop: The Neo-Taliban Insurgency in Afghanistan|year=2007|publisher=Hurst|location=London|isbn=978-1-85065-873-3}} * {{Kitob manbasi|last=Southby-Tailyour|first=Ewen|title=3 Commando Brigade, Helmand, Afghanistan|year=2008|publisher=Ebury Press|location=London|isbn=978-0-09-192695-3}} * {{Kitob manbasi|last=Jowett|first=Adam|title=No Way Out: The Searing True Story of Men Under Siege|year=2018|publisher=Pan Books|location=London|isbn=978-1-50-986473-7}} == Tashqi havolalar == * {{Veb manbasi|url=http://www.ctc.usma.edu/sentinel/CTCSentinel-Vol1Iss8.pdf|sarlavha=The High Stakes Battle for the Future of Musa Qala|kirish sanasi=2008-11-16|muallif=Isby|ism=David|sana=July 2008|nashriyot=[[CTC Sentinel]]([[West Point]])}} * {{Veb manbasi|url=http://www.janes.com/news/security/terrorism/jtsm/jtsm080404_1_n.shtml|sarlavha=The battle for Musa Qala|kirish sanasi=2008-11-13|sana=2008-04-04|nashriyot=[[Jane's Information Group|Jane's]]}} * {{Veb manbasi|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/article617310.ece|sarlavha=After the fighting and dying, the Taleban return as British depart|kirish sanasi=2009-01-02|muallif=Loyd|ism=Anthony|sana=2006-10-30|ish=The Times}} * {{Veb manbasi|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/uk/article656693.ece|sarlavha=British troops in secret truce with the Taliban|kirish sanasi=2009-01-02|muallif=Smith|ism=Michael|sana=2006-10-01|ish=The Times}} [[Turkum:Afgʻoniston urushi]] kjm5jqrmdfb5gv318p9xt9uasvbo1u6 13 Reasons Why 0 783344 2816301 2813445 2022-08-28T17:17:23Z Finikchik 74243 /* Havola */ wikitext text/x-wiki {{Telekoʻrsatuv bilgiqutisi |tasvir= [[File:13-reasons-why-5888f5cfd8122.png|200px|]] |janr={{Plainlist| * [[Oʻsmirlar dramasi]] * [[Fantastika]] * [[Psixologik triller]] }}|muallif=|asoslangan=Jay Asherning "[[Thirteen Reasons Why]]" kitobi|rollarda={{Plainlist| * [[Dylan Minnette]] * [[Katherine Langford]] * [[Christian Navarro]] * [[Alisha Boe]] * [[Brandon Flynn]] * [[Justin Prentice]] * [[Miles Heizer]] * [[Ross Butler (actor)|Ross Butler]] * [[Devin Druid]] * [[Amy Hargreaves]] * [[Derek Luke]] * [[Kate Walsh (actress)|Kate Walsh]] * [[Brian d'Arcy James]] * [[Grace Saif]] * [[Brenda Strong]] * [[Timothy Granaderos]] * [[Mark Pellegrino]] * [[Tyler Barnhardt]] * Jan Luis Castellanos * Deaken Bluman * [[Gary Sinise]] }}|sharhlovchi={{Plainlist| * Katherine Langford (1-mavsum) * Various (2-mavsum) * Grace Saif (3-mavsum) * Dylan Minnette (4-mavsum) }}|qismlar_boshidagi_musiqa="Oh in This World of Dread, Carry On" [[Eskmo]]|bastakor=Eskmo|mamlakat=AQSh|til=Ingliz|mavsumlar_soni=4|qismlar_soni=49|ijrochi_produser={{Plainlist| * [[Selena Gomez]] * Marvin Matyka * [[Diana Son]] * [[Tom McCarthy (director)|Tom McCarthy]] * [[Joy Gorman Wettels]] * [[Steve Golin]] * [[Michael Sugar]] * Mandy Teefey * Kristel Laiblin }}|produser={{Plainlist| * Joseph Incaprera }}|muharrir=Leo Trombetta|kinematografiya=Andrij Parekh|qism_davomiyligi=49-98 minut|studiya={{Plainlist| * July Moon Productions * Kicked to the Curb Productions * [[Brian Yorkey|That Kid Ed Productions]] * [[Anonymous Content]] * [[Paramount Television Studios]] }}|telekanal=[[Netflix]]|tasvir_formati=[[Ultra HD]]|ilk_efirga_chiqqan_sanasi={{Start date|2017|3|31}}|oxirgi_efirga_chiqqan_sanasi={{End date|2020|6|5}}}} '''„13 Reasons Why“''' — Amerika [[o'smirlar dramasi]] teleseriali [[Brian Yorkey]] tomonidan [[Netflix]] uchun ishlab chiqilgan va yozuvchi Jay Asherning 2007-yildagi „[[Thirteen Reasons Why]]“ (Nega bundayligining oʻn uch sababi'')'' romani asosida yaratilgan. Serial oʻrta maktab oʻquvchisi [[Hannah Baker|Hannah Bakerning]] ([[Katherine Langford]]) oʻz joniga qasd qilish oqibatlari va [[Clay Jensen]] ([[Dylan Minnette]]) haqida<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.tvguide.com/tvshows/13-reasons-why/1032508|sarlavha=13 Reasons Why|ish=TVGuide|kirish sanasi=January 17, 2020|arxivsana=January 13, 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200113210935/https://www.tvguide.com/tvshows/13-reasons-why/1032508/}}</ref>. Hannah oʻlimidan oldin bir quti kassetali lentalarni qoldiradi, unda u nima uchun hayotini tugatishni tanlaganligi va uning oʻlimida aybdor deb hisoblagan odamlar haqida batafsil maʼlumot beradi. Koʻrsatuv o‘zining turli hikoyalari orqali zamonaviy yoshlarga taalluqli bo‘lgan keng ko‘lamli ijtimoiy muammolarni o‘rganadi va tasvirlaydi. Serial iyul oyida „Moon Productions“, „Kicked to the Curb Productions“, „That Kid Ed Productions“, „[[Anonymous Content]]“ va [[Paramount Television]]" kompaniyalari tomonidan birinchi mavsumda Yorkey va [[Diana Son|Diana Sonning]] prodyuserligida ishlangan. Clay Jensen va Hannah Baker rollarini Dylan Minnette va [[Katherine Langford|Ketherine]] Lengfor ijro etadilar. „[[Universal Pictures|Universal Pictures“]] kompaniyasining „Thirteen Reasons Why“ga asoslangan filmi 2011-yilning fevralida ishlab chiqila boshlagan, filmda [[Selena Gomez]] Hannah rolini ijro etishi kerak boʻlgan ammo filmni suratga olish rad etilgan va „[[Netflix]]“ 2015-yil oktabr oyida cheklangan serial sifatida filmni qayta ishlashga buyurtma bergan<ref name="Wagmeister">{{Veb manbasi|url=https://variety.com/2015/tv/news/selena-gomez-13-reasons-why-netflix-1201620194/|sarlavha=Netflix Adapting ''13 Reasons Why'' Into Selena Gomez Series (Exclusive)|muallif=Wagmeister|ism=Elizabeth|ish=[[Variety (magazine)|Variety]]|sana=October 29, 2015|kirish sanasi=June 14, 2018|arxivsana=May 1, 2017|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170501141002/http://variety.com/2015/tv/news/selena-gomez-13-reasons-why-netflix-1201620194/}}</ref>. Birinchi mavsum 2017-yil 31-martda „Netflix“da namoyish etildi. Mavsum uning hissiy ogʻirligi, mavzulari, qahramonning rivojlanishi va aktyorlik oʻyinlari, xususan, Minnette va Langfordning sahnalari tanqidchilar va tomoshabinlarning ijobiy baholarini oldi. Oʻzining ijrosi uchun Langford [[Oltin globus|"Oltin globus"]] mukofotining „Eng yaxshi aktrisa — televidenie dramasida“ nominatsiyasini oldi<ref name="eonline.com 2018 golden globe noms drama">{{Citation|title=2018 Golden Globe TV Nominations - Drama|url=https://www.eonline.com/ca/videos/266991/2018-golden-globe-tv-nominations-drama|access-date=October 7, 2019|archivedate=September 5, 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190905141327/https://www.eonline.com/ca/videos/266991/2018-golden-globe-tv-nominations-drama}}</ref>. Biroq, uning oʻz joniga qasd qilish, jinsiy tajovuz, zoʻravonlik va zoʻrlash (boshqa yetuk kontent bilan birga) kabi masalalarning grafik tasviri ruhiy salomatlik mutaxassislarining xavotirlariga sabab boʻlgan. Bunga javoban, „Netflix“ kompaniyasi 2018-yil mart oyida har bir mavsum boshida tomoshabinlarni ogohlantiruvchi mavsum mavzulari haqida kartalar qoʻshdi<ref name="Libbey">{{Yangiliklar manbasi |last=Libbey |first=Peter |date=March 22, 2018 |title=Netflix Adds a Warning Video to ''13 Reasons Why'' |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2018/03/22/arts/television/netflix-warning-video-13-reasons-why.html |url-status=live |access-date=June 13, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180613161435/https://www.nytimes.com/2018/03/22/arts/television/netflix-warning-video-13-reasons-why.html |archive-date=June 13, 2018}}</ref>. 2019-yil iyul oyida „Netflix“ birinchi mavsumning yakuniy epizodida o‘z joniga qasd qilish sahnasini tahrir qildi<ref name="cbs">{{Veb manbasi|url=https://www.cbsnews.com/news/13-reasons-why-suicide-scene-hannah-baker-season-finale-death-katherine-langford-season-1-episode-13/|sarlavha=Netflix deletes graphic suicide scene from first season of "13 Reasons Why"|ish=[[CBS News]]|kirish sanasi=October 7, 2019|arxivsana=July 17, 2019|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190717143535/https://www.cbsnews.com/news/13-reasons-why-suicide-scene-hannah-baker-season-finale-death-katherine-langford-season-1-episode-13/}}</ref>. 2017-yilning may oyida „Netflix“ „13 Reasons Why“ dastlabki 13 ta epizodning muvaffaqiyati tufayli ikkinchi mavsum uchun yangilangan;<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.hollywoodreporter.com/amp/live-feed/big-little-lies-13-reasons-why-17-execs-why-they-keep-renewing-limited-series-1056663|sarlavha=17 Execs Explain Why They Keep Renewing Limited Series|muallif=Goldberg|ism=Lesley|sana=November 7, 2017|nashriyot=[[The Hollywood Reporter]]|kirish sanasi=February 1, 2020|arxivsana=February 1, 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200201012107/https://www.hollywoodreporter.com/amp/live-feed/big-little-lies-13-reasons-why-17-execs-why-they-keep-renewing-limited-series-1056663}}</ref> ikkinchi fasl 2018-yil 18-mayda chiqqan va umuman salbiy tanqidiy sharhlar bilan kutib olingan. Ikkinchi mavsumning chiqishi bilan bir vaqtda „Netflix“ tomoshabinlarni serialda yoritilgan baʼzi mavzular haqida ogohlantirgan va depressiya, tashvish hamda boshqa ruhiy salomatlik muammolari bilan ogʻrigan odamlar uchun yordamchi veb-saytini taqdim etgan film aktyorlari ishtirokidagi video chiqargan<ref name="filmindustry.network">{{Veb manbasi|url=https://filmindustry.network/13-reasons-why-season-2-starts-mental-health-debate/32974|sarlavha=13 Reasons Why: Season 2 starts mental health debate|sana=May 18, 2018|ish=Film Industry Network|kirish sanasi=October 7, 2019}}</ref>. Uchinchi mavsum 2018-yil iyun oyida buyurtma qilingan va 2019-yil 23-avgustda chiqarilgan. 2019-yil avgust oyida serial toʻrtinchi va oxirgi mavsum uchun yangilangan, uning premyerasi 2020-yil 5-iyun kuni boʻlib oʻtdi<ref name="S3PremiereDate&S4Renewal">{{Veb manbasi|url=https://deadline.com/2019/08/13-reasons-why-season-3-premiere-date-netflix-august-23-season-four-final-1202658562/|sarlavha=''13 Reasons Why'': Netflix Orders Fourth & Final Season Of Controversial Drama, Sets Season 3 Premiere Date|muallif=White|ism=Peter|ish=Deadline Hollywood|sana=August 1, 2019|kirish sanasi=August 1, 2019|arxivsana=August 1, 2019|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190801143304/https://deadline.com/2019/08/13-reasons-why-season-3-premiere-date-netflix-august-23-season-four-final-1202658562/}}</ref><ref name="S4PremiereDate">{{Veb manbasi|url=https://deadline.com/video/13-reasons-why-netflix-premiere-date-fourth-final-season-cast-says-goodbye-watch/|sarlavha=''13 Reasons Why'': Netflix Sets Premiere Date For Fourth & Final Season, Cast Says Goodbye – Watch|muallif=Petski|ism=Denise|sana=May 11, 2020|ish=Deadline Hollywood|kirish sanasi=May 11, 2020|arxivsana=May 11, 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200511155930/https://deadline.com/video/13-reasons-why-netflix-premiere-date-fourth-final-season-cast-says-goodbye-watch/}}</ref>. == Syujet == Serial 2010-yillarning oxirida [[Kaliforniya|Kaliforniyaning]] Evergreen okrugida boʻlib oʻtadi. Serialdagi asosiy qahramonlarning aksariyati „Liberty“ o‘rta maktabi o‘quvchilari boʻladi. Birinchi mavsumda oʻzining old ayvonidan kassetalar toʻplamini topib olgan „Liberty“ talabasi Clay Jensen haqida. Kassetalar oʻz joniga qasd qilgan sobiq „Liberty“ talabasi Hannah Bakerniki ekanligi maʼlum va u nega bunday qilganining oʻn uchta sababini lentalarda yozib qoldirgan boʻladi. Har bir lentada quyidagi odamlar uchun sabablar yoziladi: Justin Foley, Jessica Davis, Alex Standall, Tyler Down, Courtney Crimsen, Marcus Cole, Zach Dempsey, Ryan Shaver, Sheri Holland, Clay, Hannahning oʻzi, [[Bryce Walker]], va Kevin Porter (lenta mavzulari orasida oʻquvchi boʻlmagan yagona maktab maslahatchisi). Ushbu mavsumda oʻqish paytida duch kelgan jarohatlari va oxir-oqibat oʻlimiga olib kelgan voqealarga tobora koʻproq oydinlik kiritadigan Hannahning hotiralari aks etadi. Ikkinchi mavsumda Hannahning ota-onasi maktab okrugini sudga berishadi, mavsum davomida Hannahning lentalari Internetga tarqaladi. Birinchi mavsum voqealarining oqibatlari va bu oqibatlar „Liberty“ talabalarining hayotiga qanday taʼsir qilganligi koʻrsatilgan. Mavsum oxirida Tyler bezori Monty tomonidan qattiq shikastlanganidan keyin maktabda otishma sodir etishga urinib koʻradi, ammo bu urunish Klay va Tony tomonidan toʻxtatiladi. Tony Tylerni mashinada olib ketishidan oldin Taylerning quroli Klayga beriladi. Ani Achola ismli yangi ayol qahramonni tanishtiradigan va oʻtgan mavsumdagi voqealardan sakkiz oy oʻtib sodir boʻladigan 3-faslda Klay va uning doʻstlari Tylerni maktabdagi otishma urinishini berkitish va uning tuzalishiga yordam berish uchun kurashadilar. Bryce oʻldirilganidan soʻng lenta sub’ektlari oʻrtasida keskinlik kuchayadi, Klay gumondorga aylanadi. Brycening oʻlimidan soʻng, uning oʻtmishdagi harakatlari va Hannahning kassetalari tinglaganidan soʻng qanday odamga aylanganligi tekshiriladi. Toʻrtinchi va oxirgi mavsumda „Liberty“ maktab talabalari yaqinlashib kelayotgan bitiruvni rejalashtirayotgan bir vaqtda Bryce va Monty oʻlimidan soʻng Klay ruhiy salomatlik bilan bogʻliq muammolarni rivojlana boshlaydi.  {{Multiple image|Dylan Minnette in 2018.jpg}}{{Multiple image}} == Epizodlar == {| class="wikitable" |+ ! !Mavsum !Epizodlar !Chiqarilgan |- | |1 |13 |31-mart 2017-yil |- | |3 |13 |18-may 2018-yil |- | |2 |13 |23-avgust 2019-yil |- | |4 |10 |5-iyun 2020-yil |} == Qabul qilinishi == === Tanqidiy javob === Birinchi fasl ijobiy baholarga ega boʻlib, aktyorlik mahorati (ayniqsa, Minnett, Langford va Walsh), rejissyorlik, hikoya, vizual tasvirlar, mavzular, qorongʻulikdagi manba materialining takomillashuvi va kattalar mavzusiga yetuk yondashuv uchun maqtov olgan. „IGN“ kompaniyasidan Jesse Schedeen „''13 Reasons Why“'' filmini maqtaydi, unga 10 balldan 9,2 ball berib, „Ajoyib“ serial „juda kuchli va taʼsirchan serial“ ekanligini va „XXI asrning eng yaxshi o‘rta maktab dramalari qatoridan joy olganini“ taʼkidlagan<ref name="IGNresponse">{{Veb manbasi|url=https://www.ign.com/articles/2017/04/05/13-reasons-why-season-1-review|sarlavha=13 Reasons Why: Season 1 Review|ish=[[IGN]]|sana=April 5, 2017|muallif=Schedeen|ism=Jesse|kirish sanasi=April 6, 2017|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170406014923/http://www.ign.com/articles/2017/04/05/13-reasons-why-season-1-review|arxivsana=April 6, 2017}}</ref>. == Munozara == Serial chiqqandan soʻng, „Amerika bolalar va oʻsmirlar psixiatriya akademiyasi jurnali“da (inglizcha: Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry) chop etilgan tadqiqot „Netflix“ serialni chiqara boshlanganidan keyin bir oy ichida oʻsmirlar oʻrtasida oʻz joniga qasd qilish 28,9 foizga oshganini aniqlagan<ref>{{Veb manbasi|muallif=Whyte|ism=Chelsea|sana=2 May 2019|sarlavha=Did Netflix's 13 Reasons Why really increase suicide rates?|url=https://www.newscientist.com/article/2201621-did-netflixs-13-reasons-why-really-increase-suicide-rates/|kirish sanasi=2022-08-04|ish=[[New Scientist]]|til=en-US}}</ref><ref name="Bridge2020">{{Cite journal|last=Bridge|first1=Jeffrey A.|title=Association Between the Release of Netflix's 13 Reasons Why and Suicide Rates in the United States: An Interrupted Time Series Analysis|journal=Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry|date=February 1, 2020|volume=59|issue=2|page=1|url=https://www.jaacap.org/article/S0890-8567(19)30288-6/fulltext#%20|access-date=August 19, 2020|archivedate=September 18, 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200918210824/https://jaacap.org/article/S0890-8567(19)30288-6/fulltext#%20}}</ref>. === Tanqid === ''"13 Reasons Why"''ning chiqarilishi 900 000 dan 1,5 milliongacha boʻlgan{{Nbsp}}Qoʻshma Shtatlarda oʻz joniga qasd qilish bilan bogʻliq yana millionlab Google qidiruvlari, shu jumladan, „qanday qilib oʻz joniga qasd qilish kerak“ degan soʻrovlar 26 foizga, „oʻz joniga qasd qilish“ 18 foizga va „qanday qilib oʻzini oʻzi oʻldirish“ qidiruvlari 9 foizga oʻsgan<ref>{{Cite journal|last=Ayers|first1=John W.|last2=Althouse|first2=Benjamin M.|last3=Leas|first3=Eric C.|last4=Dredze|first4=Mark|last5=Allem|first5=Jon-Patrick|date=2017|title=Internet Searches for Suicide Following the Release of ''13 Reasons Why''|journal=JAMA Internal Medicine|volume=177|issue=10|pages=1527–1529|doi=10.1001/jamainternmed.2017.3333|pmc=5820689|pmid=28759671}}</ref>. Oʻz joniga qasd qilish haqidagi maʼlumotni qidirish bilan oʻz joniga qasd qilish xavfi oʻrtasidagi bogʻliqlik aniq boʻlmasa-da<ref>{{Cite journal|last=Mok|first1=K|last2=Jorm|first2=AF|last3=Pirkis|first3=J|date=August 2015|title=Suicide-related Internet use: A review.|journal=The Australian and New Zealand Journal of Psychiatry|volume=49|issue=8|pages=697–705|doi=10.1177/0004867415569797|pmid=25698810}}</ref>, oʻziga shikast yetkazish holatlari bolalar kasalxonasida kuzatilgan<ref>{{Cite journal|last=Cooper|first1=Michael Townsend|last2=Bard|first2=David|last3=Wallace|first3=Rebecca|last4=Gillaspy|first4=Stephen|last5=Deleon|first5=Stephanie|date=2018|title=Suicide Attempt Admissions From a Single Children's Hospital Before and After the Introduction of Netflix Series 13 Reasons Why|journal=Journal of Adolescent Health|volume=63|issue=6|pages=688–693|doi=10.1016/j.jadohealth.2018.08.028|pmid=30454731}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Till|first1=Benedikt|last2=Vesely|first2=Christine|last3=Mairhofer|first3=Dunja|last4=Braun|first4=Marlies|last5=Niederkrotenthaler|first5=Thomas|date=2019|title=Reports of Adolescent Psychiatric Outpatients on the Impact of the TV Series ''13 Reasons Why'': A Qualitative Study|journal=Journal of Adolescent Health|volume=64|issue=3|pages=414–415|doi=10.1016/j.jadohealth.2018.11.021|pmid=30819333}}</ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |date=July 16, 2019 |title=Netflix removes 13 Reasons Why suicide scene |work=BBC News |url=https://www.bbc.com/news/entertainment-arts-49001246 |url-status=live |access-date=July 16, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190716140128/https://www.bbc.com/news/entertainment-arts-49001246 |archive-date=July 16, 2019}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://deadline.com/2019/07/netflix-edits-13-reasons-why-suicide-scene-1202646773/|sarlavha=Netflix Edits ''13 Reasons Why'' Suicide Scene Following Complaints|muallif=Bennett|ism=Anita|sana=July 16, 2019|ish=Deadline|kirish sanasi=October 7, 2019|arxivsana=October 2, 2019|arxivurl=https://web.archive.org/web/20191002080837/https://deadline.com/2019/07/netflix-edits-13-reasons-why-suicide-scene-1202646773/}}</ref>. Ijrochi prodyuser [[Selena Gomez]] serialni atrofidagi bahs-munozaralardan himoya qilib shunday degan: {{Quote|Biz kitobga juda sodiq qolganmiz, Jay Asher go‘zal fojiali, murakkab, ammo bezovta qiluvchi hikoya yaratgan va biz uni boricha yoritib berishga harakat qilganmiz... Va albatta, nima bo'lishidan qat'i nazar, javoblar, tanqidlar bo'ladi. To'g'ri bu mavzu haqida gapirish oson emas, lekin biz buni yaratganimizdan hursandman.}} == Yana qarang == * [[Generation Z]] * [[Me Too harakati|Mee Too harakati]] * [[Millennials]] == Manbalar == {{manbalar}} == Havola == * {{IMDbda film}} [[Turkum:Zoʻrlash bilan bogʻliq televizion dasturlar]] [[Turkum:Ingliz tilidagi televizion shoular]] 1cp32v3ykjirvtqlr0v7sb60ejj2i6v Shoxruz Norxonov 0 783517 2815990 2814104 2022-08-28T13:40:54Z AnvarxonM 75105 wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography|name=Shoxruz Norxonov|image=|fullname=Shoxruz Norxonov|birth_date={{Birth date and age|1993|04|13|df=y}}|birth_place=[[Toshkent]], [[O'zbekiston]]|height=|position=[[Forward (association football)|Forward]]|currentclub=[[So'g'diyona (futbol klubi)|So'g'diyona Jizzax]]|clubnumber=11|youthyears1=|youthclubs1=|years1=2013-2017|clubs1=[[FC Obod|Obod]]|caps1=55|goals1=17|years2=2017|clubs2=[[FC Bunyodkor|Bunyodkor]]|caps2=10|goals2=2|years3=2018-|clubs3=[[Sogdiana Jizzakh]]|caps3=116|goals3=42|nationalyears1=2020-|nationalteam1=[[Uzbekistan national football team|Uzbekistan]]|nationalcaps1=2|nationalgoals1=0|club-update=4 July 2022|nationalteam-update=23 February 2020 (UTC)}} Shoxruz Norxonov (rus Шохруз Норхонов: Shoxruz Norxonov 1993-yil 13-aprelda tugʻilgan) — oʻzbekistonlik futbolchi , Jizzaxning " [[Soʻgʻdiyona (futbol klubi)|Soʻgʻdiyona]] " klubi hujumchisi . == Klub Karyerasi == Faoliyatini [[Oqtepa (futbol klubi)|Oqtepa]] jamoasida boshlagan. Shoxruz Norxonov faoliyati [[Toshkent]]<nowiki/>ning [[Obod (futbol klubi)|Obod]] klubi orqali tanilgan. Obod klubida 2016-2017 yillarda [[Futbol boʻyicha Oʻzbekiston chempionati — Superliga|O'zbekiston Oliy ligasi]]<nowiki/>da (''hozirda [[O'zbekiston Superligasi to'purarlari|O'zbekiston Superligasi]]'') 43 ts oyin o'tkazib 17 gol urgan holda klub to'purari bo'lgan. 2017-yil [[Bunyodkor PFK|Bunyodkor]] klubi bilan shartnoma tuzdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://olamsport.com/oz/news/bunyodkor-shoxruz-norxonovni-oz-safiga-qoshib-oldi|sarlavha=“Bunyodkor” SHoxruz Norxonovni o'z safiga qo'shib oldi|arxivurl=https://olamsport.com/oz/news/bunyodkor-shoxruz-norxonovni-oz-safiga-qoshib-oldi|arxivsana=2017. 06. 06|sana=2017. 06. 06|kirish sanasi=28.08.2022}}</ref>. 2018-yil So'g'diyona safiga o'tdi. <ref>{{Veb manbasi|url=https://championat.uz/oz/news/shoxruz-norxonovga-sogdiyona-qiziqmoqda|sarlavha=SHoxruz Norxonovga "So'g'diyona" qiziqmoqda|arxivurl=https://championat.uz/oz/news/shoxruz-norxonovga-sogdiyona-qiziqmoqda|arxivsana=08 fev 2018|sana=08 fev 2018|kirish sanasi=22.08.2022}}</ref> {| class="wikitable" |+ !# !Klub !Mavsum ! |- | |Oqtepa |2011-2012 | |- | |Istiqlol |2012-2014 | |- | |Obod |2015-2017 | |- | |Bunyodkor |2017-2018 | |- | |So'g'diyona |2018-2022 | |} === Klublar bo'yicha osiyo kuboklarida === == Xalqar maydon == Shoxruz Ilk bor terma jamoaga 2016-yil Jahon chempionati 3-saralash bosqichi ilk turida Suriyaga qarshi o'yin uchun chaqirilgan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.the-uff.com//|sarlavha=UFF|arxivurl=https://www.the-uff.com//|arxivsana=2016-yil|sana=2016-yil|kirish sanasi=2016-yil}}</ref> == Faxrlar == '''Soʻgʻdiyona''' * [[Oliy Liga|O‘zbekiston Superligasi]]<nowiki/>da ikkinchi o'rin sohibi: 2021 '''Obod''' * [[Oʻzbekiston Pro ligasi]] gʻolibi: 2015 yil '''Bunyodkor''' * [[Oʻzbekiston Kubogi|O‘zbekiston kubogi]] sohibi: 2017 yil == Adabiyotlar == # [https://www.transfermarkt.com/shokhruz-norkhonov/profil/spieler/459554][https://int.soccerway.com/players/shoxrux-norxonov/347869/ Shoxruz Norxonov] Soccerway # [https://www.transfermarkt.com/shokhruz-norkhonov/profil/spieler/459554 Shoxruz Norxonov. Transfermarket.] == Tashqi havolalar == [[Turkum:Oʻzbekiston futbolchilari]] 90vc7esmuwpzl9kxtrcpv60ney9foiz Jamshid Boltaboev 0 783521 2816681 2814047 2022-08-29T05:14:16Z Panda D 74095 Matn vikilashtirilmagan, adabiyotlar bo'limidan tushunarsiz belgilar. wikitext text/x-wiki {{wikify}} {{Infobox football biography|name=Jamshid Boltaboev|birth_date={{birth date and age|1996|10|3}}|birth_place=[[Kegeyli]], Uzbekistan|height={{height|m=1.74}}|position=[[Defender (association football)|FB]]/[[defender (association football)|CB]]/[[Midfielder|CDM]]|currentclub=[[Sogdiana Jizzakh]]|clubnumber=14|youthyears1=|youthclubs1=[[Pakhtakor Tashkent FK]]|years1=2014–2018|clubs1=[[Pakhtakor Tashkent FK]]|caps1=|goals1=|years2=2019–|clubs2=[[Sogdiana Jizzakh]]|caps2=4|goals2=0|nationalyears1=2013|nationalteam1=[[Uzbekistan national under-17 football team|Uzbekistan U17]]|nationalcaps1=3|nationalgoals1=1|nationalyears2=2014|nationalteam2=[[Uzbekistan national under-19 football team|Uzbekistan U19]]|nationalcaps2=4|nationalgoals2=0|nationalyears3=2016|nationalteam3=[[Uzbekistan national under-23 football team|Uzbekistan U23]]|nationalcaps3=2|nationalgoals3=0|nationalyears4=2016|nationalteam4=[[Uzbekistan national football team|Uzbekistan]]|nationalcaps4=1|nationalgoals4=0}} '''Jamshid Boltaboev''' (1996-yil 3-oktabrda tugʻilgan) — oʻzbek professional futbolchisi, “ Soʻgʻdiyona Jizzax ” va Oʻzbekiston milliy terma jamoasida oʻynaydi . Ko'p qirrali himoyachi o'yinchi, u quyidagi pozitsiyalarda harakat qilishi mumkin: markaziy himoyachi , o'ng qanot himoyachisi va himoyachi yarim himoyachisi . == Yoshlik karerasi == 2012 yilgi Osiyo U-16 chempionatidan ko'p o'tmay , u xorijlik Yevropa skautlarini shunday hayratda qoldirdiki, bir qancha klublar sinov takliflarini yuborishdi, ammo u "Monako"ni tanladi va " As Monaco" akademiyasi bilan olti kunlik mashg'ulotlarda qatnashdi va o'rtoqlik uchrashuvida qatnashdi. mos. == Xalqaro == U 23 yoshgacha bo'lgan futbol bo'yicha O'zbekiston milliy terma jamoasi safidagi ilk o'yinida Osiyo grandi Janubiy Koreya U- 23ga qarshi o'yinda 72-daqiqada Iroq U-23ga qarshi o'yinni o'tkazib yuborib, qizil kartochka oldi . 2013 yilda sobiq U-17 terma jamoasi hamyurtlari Akobir To'raev va Izzatilla Abdullayevlar bilan birga yilning eng yaxshi yosh futbolchisi deb topildi . == Yutuqlar == * '''2 karra O'zbekiston''' Ligasi g'olibi * 2 karra '''O‘zbekiston Superkubogi sohibi''' * 1x Yilning eng yaxshi yosh futbolchisi mukofoti == Mahalliy klublar statistikasi == {| class="wikitable" !'''Mavsum''' !'''Liga ilovalari''' !'''Kubok ilovalari''' !'''Jami ilovalar''' !'''Jami maqsadlar''' |- |2016 yil |27 |2 |29 |2 |- |2015 yil | - | - | - | - |- |2014 yil |6 |4 |10 |1 |} == Xalqaro maqsadlar == {| class="wikitable" !# !Raqib !Yil !Natija !Gol urdi |- |1. |Xorvatiya U17 |2013 yil |2-1 |1 |} == Adabiyotlar == # '''^''' # '''^''' # '''^''' # '''^''' == Tashqi havolalar == [[Turkum:Oʻzbekiston futbolchilari]] 2s362c1h3pccpboe4mvrcnevnoi3ont Munozara:Metallurg (Stadion, Bekobod) 1 783543 2815945 2814135 2022-08-28T12:59:37Z AnvarxonM 75105 /* Xatolar */ Javob wikitext text/x-wiki == Xatolar == @[[Foydalanuvchi:AnvarxonM|AnvarxonM]] Maqolada manbalardan foydalansangiz juda go'zal maqola bo'lar edi! Matndagi orfografik xatolar va jumlalar ma'nosiga ham e'tibor bering! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 07:31, 27-Avgust 2022 (UTC) :Albatta, Rahmat. [[Foydalanuvchi:AnvarxonM|AnvarxonM]] 12:59, 28-Avgust 2022 (UTC) ele11gjcxrb4b1p4ak9go2mkru5zjyd 2816649 2815945 2022-08-29T04:39:59Z AnvarxonM 75105 /* Xatolar */ Javob wikitext text/x-wiki == Xatolar == @[[Foydalanuvchi:AnvarxonM|AnvarxonM]] Maqolada manbalardan foydalansangiz juda go'zal maqola bo'lar edi! Matndagi orfografik xatolar va jumlalar ma'nosiga ham e'tibor bering! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 07:31, 27-Avgust 2022 (UTC) :Albatta, Rahmat. [[Foydalanuvchi:AnvarxonM|AnvarxonM]] 12:59, 28-Avgust 2022 (UTC) :@[[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] Stadionni qayta nomlanishni taklif etibsiz. O'zbekiston 2 ta Metallurg stadioni mavjud va ikkisi ham taniqli. Stadion nomiga joy nomi ham shu sababli qo'shilgan. [[Foydalanuvchi:AnvarxonM|AnvarxonM]] 04:39, 29-Avgust 2022 (UTC) csq6tpu0faf7waqbevvnlqk59kolian Munozara:Markaziy (stadion, Qo'qon) 1 783547 2815939 2814155 2022-08-28T12:58:10Z AnvarxonM 75105 /* Xatolar */ Javob wikitext text/x-wiki == Xatolar == @[[Foydalanuvchi:AnvarxonM|AnvarxonM]] Maqolani tarjima qilish yoki yaratmoqlik paytida uning nomi, matni, ma'lumotlarini har qaysi holatdagi insonga tushunarliroq va qulayroq bo'lishiga harakat qilsangiz ajoyib bo'lar edi! Matnda orfografik xatoliklarga e'tibor berishingizni so'rayman! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 07:43, 27-Avgust 2022 (UTC) :Albatta, Rahmat. [[Foydalanuvchi:AnvarxonM|AnvarxonM]] 12:58, 28-Avgust 2022 (UTC) 31vawfdndy3yl54ao07dbsw1yv3wnun Munozara:Paxtachi tuman tarixi muzeyi 1 783551 2816784 2814191 2022-08-29T05:57:58Z Jamshid Avazovich Djurakulov 77365 /* Maqola ensiklopedik! */ wikitext text/x-wiki == Maqola ensiklopedik! == Assalom alaykum Ushbu maqolani oʻchirilishiga roziman! --[[Foydalanuvchi:Jamshid Avazovich Djurakulov|Jamshid Avazovich Djurakulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Jamshid Avazovich Djurakulov|munozara]]) 05:57, 29-Avgust 2022 (UTC) mxsuubbmlms5fpapdg7js370x690gl1 2816788 2816784 2022-08-29T05:58:32Z Jamshid Avazovich Djurakulov 77365 /* Maqola ensiklopedik! */ wikitext text/x-wiki Xatolarni tushundim! Assalom alaykum Ushbu maqolani oʻchirilishiga roziman! --[[Foydalanuvchi:Jamshid Avazovich Djurakulov|Jamshid Avazovich Djurakulov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Jamshid Avazovich Djurakulov|munozara]]) 05:57, 29-Avgust 2022 (UTC) 06iqrxykm7varzxkpqy0sz67f8zczux Moshtabiblar 0 783571 2816829 2814301 2022-08-29T06:23:32Z Panda D 74095 wikitext text/x-wiki {{Tahrirlayapman|[[Foydalanuvchi:Panda D]]}} '''Moshtabiblar''' — Sharq tabobatiga oʻz hissasini qoʻshgan Toshkentlik tabiblar sulolasi. Sulola tarixi uzoq oʻtmishga ega. Rivoyatlarga koʻra, Amir Temurning dardiga ham shu sulolaning bobokaloni Moshtabib malham boʻlgan ekan. Hatto Moshtabiblar ajdodi Amir Temurdan avval Chigʻatoy ulusi davrida ham „Xoʻja xon tabib“ nomi bilan mahshur boʻlganligi haqida hikoya qilinadi. Moshtabiblar sulolasining ulugʻi singan qoʻl yoki oyoqni taxtakachlab gilmoya surib qoʻyish usulidan mohirona foydalangan. Bu usul necha yuz yillardan beri avloddan avlodga oʻtib kelmoqda.<br /> „Moshtabib“ atamasi haqida xalq oʻrtasida bir necha taxminlar bor. Unga koʻra, Haj ibodati niyatida yoʻlga chiqqan tabib bobolarimiz yoʻlda uchragan bemorlarni davolaganlar. „Shoshlik tabib — Shoh tabib“ atamasi balki oʻsha asrlarda rasm boʻlgandir. Boshqa bir tahminlarga koʻra, „Moshtabib“, „Mostabib“, yaʼni singan yoʻki chiqqan joyni moslab va jipslab qoʻyuvchi kabi maʼnolardan kelib chiqgan degan tahminlar bor.<br /> Tarixda nomi qolgan Moshtabiblarning ulugʻlari Azimhoji, Arbobboy, Mutalboy, Muhammad Shukur oʻz davrining olim va ulamolari boʻlish bilan bir qatorda tabiblikda ham shuhrat qozonishgan.<br /> Sulolaning keyingi avlodlari Muhammad Ibrohim (1871-1952), Muhammad Sobir (1900-1966), Abdujabbor Muhammad Sobir oʻgʻli (1934-2006) uzoq yillae davomida Shayxontohur tumanining Gulbozor mahallasida yashab, tabibchilik sohasida faoliyat olib borishgan. Muhammad Sobir oʻgli bemorlarni davolashda oʻz usuli bilan tayyorlagan dori-darmonlar, shuningdek, singan joyni qimirlatmaslik uchun tol novdasidan taxtakach yasab „taxtakachlash“ usulidan foydalangan. Mashhur professor travmatolog Odil Shokirov bilan yaqin hamkorlik qilgan, vrachlarga bemorlarni xalq tabobati usullaridan foydalanib davolash boʻyicha zarur maslahalatlar bergan. <ref>{{cite encyclopedia |title= Moshtabiblar |encyclopedia= Toshkent: Ensiklopediya |date= |year= 2009 |last= |first= |publisher= Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi Davlat ilmiy nashriyoti |location= Toshkent | editor-last = Toʻxliyev | editor-first = Nurislom |id= |url= |access-date= |page= 364 }}</ref>. == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Tabiblar]] [[Turkum: O'zbek tabiblari]] duya89ztdwbqnjn1vu3aizwphu4kp98 Munozara:Gʻuzor stadioni 1 783575 2816566 2814266 2022-08-29T02:20:04Z AnvarxonM 75105 AnvarxonM [[Munozara:G'uzor stadioni]] sahifasini [[Munozara:Gʻuzor stadioni]]ga koʻchirdi: Gʻuzor stadioni wikitext text/x-wiki == Xatolar == @[[Foydalanuvchi:AnvarxonM|AnvarxonM]] Iltimos hurmatli foydalanuvchi maqolalarni chop etishdan avval sifatiga, xatolariga, jumlalarga e'tiborli bo'lishingizni so'rab qolar edim! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 09:26, 27-Avgust 2022 (UTC) km2gk5uavbjwb15doxx2iwt9dfwze7u Andoza:Taʼlim bilgiqutisi 10 783620 2816882 2814572 2022-08-29T06:41:36Z Yoshlar ishlari agentligi 74288 [[Special:Contributions/Laziz Baxtiyorov|Laziz Baxtiyorov]] ([[User talk:Laziz Baxtiyorov|munozara]]) tomonidan qilingan 2814572-sonli tahrir qaytarildi wikitext text/x-wiki {{Bilgiquti |ism = {{{country name|Place}}}da ta'lim |image = {{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{image|{{{agency image|}}}}}}|size={{{image size|{{{image_size|{{{imagesize|{{{image_size|}}}}}}}}}}}}|sizedefault=frameless|alt={{{alt|}}}}} |caption = | headerstyle = background:#ccccff |header1 = {{#if:{{{agency|}}}|{{{agency}}}|{{#if:{{{leader names|}}}|Educational oversight}}}} |label2 = {{#if: {{{leader titles|}}} | {{{leader titles}}} | Leader(s) }} |data2 = {{{leader names|}}} |label3 = {{{leader title 2|}}} |data3 = {{{leader names 2|}}} |label4 = {{{leader title 3|}}} |data4 = {{{leader names 3|}}} |header5 = {{#if: {{{funding per student|}}}{{{budget|}}}| Milliy taʼlim byudjeti{{#if: {{{budget year|}}} | ({{{budget year|}}})}}}} |label6 = Byudjet |data6 = {{{budget|}}} |label7 = Talaba boshiga |data7 = {{{funding per student|}}} |header10 = {{#if:{{{primary languages|}}}{{{system type|}}}{{{established dates|}}}|Asosiy tafsilotlar}} |label11 = Boshlangʻich tillar |data11 = {{{primary languages|}}} |label12 = Tizim turi |data12 = {{{system type|}}} |label13 = {{#if: {{{established events|}}} | {{{established events}}} | Established }} |data13 = {{{established dates|}}} |header15 = {{#if:{{{literacy women|}}}{{{literacy men|}}}{{{literacy total|}}}| Savodxonlik {{#if: {{{literacy year|}}}|({{{literacy year|}}})}}}} |label16 = Jami |data16 = {{{literacy total|}}} |label17 = Ayol |data17 = {{{literacy men|}}} |label18 = Erkak |data18 = {{{literacy women|}}} |header20 = {{#if: {{{enroll total|}}} | Taʼlim oluvchilar {{#if: {{{enrollment year|}}}|({{{enrollment year|}}})}}}} |label21 = Jami: |data21 = {{{enroll total|}}} |label22 = Boshlangʻich |data22 = {{{enroll primary|}}} |label23 = Oʻrta |data23 = {{{enroll secondary|}}} |label24 = Oʻrta-maxsus |data24 = {{{enroll post-secondary|}}} |header25 = {{#if: {{{attain post-secondary|}}}{{{attain secondary|}}} | Statistik maʼlumotlar {{#if: {{{attainment year|}}}|({{{attainment year|}}})}}}} |label26 = [[Oʻrta taʼlim|Oʻrta maʼlumot diplomlari]] |data26 = {{{attain secondary|}}} |label27 = [[Oʻrta-maxsus taʼlim|Oʻrta-maxsus maʼlumot<br/> diplomlari]] |data27 = {{{attain post-secondary|}}} |belowstyle = text-align: left;background:#e6e6ff; |below = {{{footnotes|}}} }}{{#invoke:Check for unknown parameters|check|unknown={{main other|[[Category:Pages using infobox education in country with unknown parameters|_VALUE_{{PAGENAME}}]]}}|preview=Page using [[Template:Infobox education by place]] with unknown parameter "_VALUE_"|ignoreblank=y| agency | agency image | attain post-secondary | attain secondary | attainment year | budget | budget year | country name | enroll post-secondary | enroll primary | enroll secondary | enroll total | enrollment year | established dates | established events | footnotes | funding per student | leader names | leader names 2 | leader names 3 | leader titles | leader title 2 | leader title 3 | literacy men | literacy total | literacy women | literacy year | primary languages | system type }}<noinclude> {{documentation}}<!-- PLEASE ADD THIS TEMPLATE'S CATEGORIES AND INTERWIKIS TO THE /doc SUBPAGE, THANKS --> </noinclude> 15jsxkjdmy2xkvdz6l98jrwygpw1pyz 2816978 2816882 2022-08-29T07:34:49Z Laziz Baxtiyorov 56023 [[Special:Contributions/Laziz Baxtiyorov|Laziz Baxtiyorov]] ([[User talk:Laziz Baxtiyorov|munozara]]) tomonidan qilingan 2814556-sonli tahrir qaytarildi wikitext text/x-wiki {{Bilgiquti |title = {{{country name|Place}}}da ta'lim |image = {{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{image|{{{agency image|}}}}}}|size={{{image size|{{{image_size|{{{imagesize|{{{image_size|}}}}}}}}}}}}|sizedefault=frameless|alt={{{alt|}}}}} |caption = | headerstyle = background:#ccccff |header1 = {{#if:{{{agency|}}}|{{{agency}}}|{{#if:{{{leader names|}}}|Educational oversight}}}} |label2 = {{#if: {{{leader titles|}}} | {{{leader titles}}} | Leader(s) }} |data2 = {{{leader names|}}} |label3 = {{{leader title 2|}}} |data3 = {{{leader names 2|}}} |label4 = {{{leader title 3|}}} |data4 = {{{leader names 3|}}} |header5 = {{#if: {{{funding per student|}}}{{{budget|}}}| Milliy taʼlim byudjeti{{#if: {{{budget year|}}} | ({{{budget year|}}})}}}} |label6 = Byudjet |data6 = {{{budget|}}} |label7 = Talaba boshiga |data7 = {{{funding per student|}}} |header10 = {{#if:{{{primary languages|}}}{{{system type|}}}{{{established dates|}}}|Asosiy tafsilotlar}} |label11 = Boshlangʻich tillar |data11 = {{{primary languages|}}} |label12 = Tizim turi |data12 = {{{system type|}}} |label13 = {{#if: {{{established events|}}} | {{{established events}}} | Established }} |data13 = {{{established dates|}}} |header15 = {{#if:{{{literacy women|}}}{{{literacy men|}}}{{{literacy total|}}}| Savodxonlik {{#if: {{{literacy year|}}}|({{{literacy year|}}})}}}} |label16 = Jami |data16 = {{{literacy total|}}} |label17 = Ayol |data17 = {{{literacy men|}}} |label18 = Erkak |data18 = {{{literacy women|}}} |header20 = {{#if: {{{enroll total|}}} | Taʼlim oluvchilar {{#if: {{{enrollment year|}}}|({{{enrollment year|}}})}}}} |label21 = Jami: |data21 = {{{enroll total|}}} |label22 = Boshlangʻich |data22 = {{{enroll primary|}}} |label23 = Oʻrta |data23 = {{{enroll secondary|}}} |label24 = Oʻrta-maxsus |data24 = {{{enroll post-secondary|}}} |header25 = {{#if: {{{attain post-secondary|}}}{{{attain secondary|}}} | Statistik maʼlumotlar {{#if: {{{attainment year|}}}|({{{attainment year|}}})}}}} |label26 = [[Oʻrta taʼlim|Oʻrta maʼlumot diplomlari]] |data26 = {{{attain secondary|}}} |label27 = [[Oʻrta-maxsus taʼlim|Oʻrta-maxsus maʼlumot<br/> diplomlari]] |data27 = {{{attain post-secondary|}}} |belowstyle = text-align: left;background:#e6e6ff; |below = {{{footnotes|}}} }}{{#invoke:Check for unknown parameters|check|unknown={{main other|[[Category:Pages using infobox education in country with unknown parameters|_VALUE_{{PAGENAME}}]]}}|preview=Page using [[Template:Infobox education by place]] with unknown parameter "_VALUE_"|ignoreblank=y| agency | agency image | attain post-secondary | attain secondary | attainment year | budget | budget year | country name | enroll post-secondary | enroll primary | enroll secondary | enroll total | enrollment year | established dates | established events | footnotes | funding per student | leader names | leader names 2 | leader names 3 | leader titles | leader title 2 | leader title 3 | literacy men | literacy total | literacy women | literacy year | primary languages | system type }}<noinclude> {{documentation}}<!-- PLEASE ADD THIS TEMPLATE'S CATEGORIES AND INTERWIKIS TO THE /doc SUBPAGE, THANKS --> </noinclude> co5slssoe26156h1cei9oyc9e6t26ij 2816980 2816978 2022-08-29T07:35:03Z Laziz Baxtiyorov 56023 [[Special:Contributions/Laziz Baxtiyorov|Laziz Baxtiyorov]] ([[User talk:Laziz Baxtiyorov|munozara]]) tomonidan qilingan 2814555-sonli tahrir qaytarildi wikitext text/x-wiki {{#invoke:infobox|infoboxTemplate |title = {{{country name|Place}}}da ta'lim |image = {{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{image|{{{agency image|}}}}}}|size={{{image size|{{{image_size|{{{imagesize|{{{image_size|}}}}}}}}}}}}|sizedefault=frameless|alt={{{alt|}}}}} |caption = | headerstyle = background:#ccccff |header1 = {{#if:{{{agency|}}}|{{{agency}}}|{{#if:{{{leader names|}}}|Educational oversight}}}} |label2 = {{#if: {{{leader titles|}}} | {{{leader titles}}} | Leader(s) }} |data2 = {{{leader names|}}} |label3 = {{{leader title 2|}}} |data3 = {{{leader names 2|}}} |label4 = {{{leader title 3|}}} |data4 = {{{leader names 3|}}} |header5 = {{#if: {{{funding per student|}}}{{{budget|}}}| Milliy taʼlim byudjeti{{#if: {{{budget year|}}} | ({{{budget year|}}})}}}} |label6 = Byudjet |data6 = {{{budget|}}} |label7 = Talaba boshiga |data7 = {{{funding per student|}}} |header10 = {{#if:{{{primary languages|}}}{{{system type|}}}{{{established dates|}}}|Asosiy tafsilotlar}} |label11 = Boshlangʻich tillar |data11 = {{{primary languages|}}} |label12 = Tizim turi |data12 = {{{system type|}}} |label13 = {{#if: {{{established events|}}} | {{{established events}}} | Established }} |data13 = {{{established dates|}}} |header15 = {{#if:{{{literacy women|}}}{{{literacy men|}}}{{{literacy total|}}}| Savodxonlik {{#if: {{{literacy year|}}}|({{{literacy year|}}})}}}} |label16 = Jami |data16 = {{{literacy total|}}} |label17 = Ayol |data17 = {{{literacy men|}}} |label18 = Erkak |data18 = {{{literacy women|}}} |header20 = {{#if: {{{enroll total|}}} | Taʼlim oluvchilar {{#if: {{{enrollment year|}}}|({{{enrollment year|}}})}}}} |label21 = Jami: |data21 = {{{enroll total|}}} |label22 = Boshlangʻich |data22 = {{{enroll primary|}}} |label23 = Oʻrta |data23 = {{{enroll secondary|}}} |label24 = Oʻrta-maxsus |data24 = {{{enroll post-secondary|}}} |header25 = {{#if: {{{attain post-secondary|}}}{{{attain secondary|}}} | Statistik maʼlumotlar {{#if: {{{attainment year|}}}|({{{attainment year|}}})}}}} |label26 = [[Oʻrta taʼlim|Oʻrta maʼlumot diplomlari]] |data26 = {{{attain secondary|}}} |label27 = [[Oʻrta-maxsus taʼlim|Oʻrta-maxsus maʼlumot<br/> diplomlari]] |data27 = {{{attain post-secondary|}}} |belowstyle = text-align: left;background:#e6e6ff; |below = {{{footnotes|}}} }}{{#invoke:Check for unknown parameters|check|unknown={{main other|[[Category:Pages using infobox education in country with unknown parameters|_VALUE_{{PAGENAME}}]]}}|preview=Page using [[Template:Infobox education by place]] with unknown parameter "_VALUE_"|ignoreblank=y| agency | agency image | attain post-secondary | attain secondary | attainment year | budget | budget year | country name | enroll post-secondary | enroll primary | enroll secondary | enroll total | enrollment year | established dates | established events | footnotes | funding per student | leader names | leader names 2 | leader names 3 | leader titles | leader title 2 | leader title 3 | literacy men | literacy total | literacy women | literacy year | primary languages | system type }}<noinclude> {{documentation}}<!-- PLEASE ADD THIS TEMPLATE'S CATEGORIES AND INTERWIKIS TO THE /doc SUBPAGE, THANKS --> </noinclude> 78bxt9dqbzsewmakuhm9o9c3ylcvdx2 2816981 2816980 2022-08-29T07:35:48Z Laziz Baxtiyorov 56023 wikitext text/x-wiki {{Taʼlim bilgiqutisi |title = {{{country name|Place}}}da ta'lim |image = {{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{image|{{{agency image|}}}}}}|size={{{image size|{{{image_size|{{{imagesize|{{{image_size|}}}}}}}}}}}}|sizedefault=frameless|alt={{{alt|}}}}} |caption = | headerstyle = background:#ccccff |header1 = {{#if:{{{agency|}}}|{{{agency}}}|{{#if:{{{leader names|}}}|Educational oversight}}}} |label2 = {{#if: {{{leader titles|}}} | {{{leader titles}}} | Leader(s) }} |data2 = {{{leader names|}}} |label3 = {{{leader title 2|}}} |data3 = {{{leader names 2|}}} |label4 = {{{leader title 3|}}} |data4 = {{{leader names 3|}}} |header5 = {{#if: {{{funding per student|}}}{{{budget|}}}| Milliy taʼlim byudjeti{{#if: {{{budget year|}}} | ({{{budget year|}}})}}}} |label6 = Byudjet |data6 = {{{budget|}}} |label7 = Talaba boshiga |data7 = {{{funding per student|}}} |header10 = {{#if:{{{primary languages|}}}{{{system type|}}}{{{established dates|}}}|Asosiy tafsilotlar}} |label11 = Boshlangʻich tillar |data11 = {{{primary languages|}}} |label12 = Tizim turi |data12 = {{{system type|}}} |label13 = {{#if: {{{established events|}}} | {{{established events}}} | Established }} |data13 = {{{established dates|}}} |header15 = {{#if:{{{literacy women|}}}{{{literacy men|}}}{{{literacy total|}}}| Savodxonlik {{#if: {{{literacy year|}}}|({{{literacy year|}}})}}}} |label16 = Jami |data16 = {{{literacy total|}}} |label17 = Ayol |data17 = {{{literacy men|}}} |label18 = Erkak |data18 = {{{literacy women|}}} |header20 = {{#if: {{{enroll total|}}} | Taʼlim oluvchilar {{#if: {{{enrollment year|}}}|({{{enrollment year|}}})}}}} |label21 = Jami: |data21 = {{{enroll total|}}} |label22 = Boshlangʻich |data22 = {{{enroll primary|}}} |label23 = Oʻrta |data23 = {{{enroll secondary|}}} |label24 = Oʻrta-maxsus |data24 = {{{enroll post-secondary|}}} |header25 = {{#if: {{{attain post-secondary|}}}{{{attain secondary|}}} | Statistik maʼlumotlar {{#if: {{{attainment year|}}}|({{{attainment year|}}})}}}} |label26 = [[Oʻrta taʼlim|Oʻrta maʼlumot diplomlari]] |data26 = {{{attain secondary|}}} |label27 = [[Oʻrta-maxsus taʼlim|Oʻrta-maxsus maʼlumot<br/> diplomlari]] |data27 = {{{attain post-secondary|}}} |belowstyle = text-align: left;background:#e6e6ff; |below = {{{footnotes|}}} }}{{#invoke:Check for unknown parameters|check|unknown={{main other|[[Category:Pages using infobox education in country with unknown parameters|_VALUE_{{PAGENAME}}]]}}|preview=Page using [[Template:Infobox education by place]] with unknown parameter "_VALUE_"|ignoreblank=y| agency | agency image | attain post-secondary | attain secondary | attainment year | budget | budget year | country name | enroll post-secondary | enroll primary | enroll secondary | enroll total | enrollment year | established dates | established events | footnotes | funding per student | leader names | leader names 2 | leader names 3 | leader titles | leader title 2 | leader title 3 | literacy men | literacy total | literacy women | literacy year | primary languages | system type }}<noinclude> {{documentation}}<!-- PLEASE ADD THIS TEMPLATE'S CATEGORIES AND INTERWIKIS TO THE /doc SUBPAGE, THANKS --> </noinclude> enjxjducpwtv2u8lqr7kzbqbmtz301k 2816982 2816981 2022-08-29T07:36:08Z Laziz Baxtiyorov 56023 wikitext text/x-wiki {{Bilgiquti |title = {{{country name|Place}}}da ta'lim |image = {{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{image|{{{agency image|}}}}}}|size={{{image size|{{{image_size|{{{imagesize|{{{image_size|}}}}}}}}}}}}|sizedefault=frameless|alt={{{alt|}}}}} |caption = | headerstyle = background:#ccccff |header1 = {{#if:{{{agency|}}}|{{{agency}}}|{{#if:{{{leader names|}}}|Educational oversight}}}} |label2 = {{#if: {{{leader titles|}}} | {{{leader titles}}} | Leader(s) }} |data2 = {{{leader names|}}} |label3 = {{{leader title 2|}}} |data3 = {{{leader names 2|}}} |label4 = {{{leader title 3|}}} |data4 = {{{leader names 3|}}} |header5 = {{#if: {{{funding per student|}}}{{{budget|}}}| Milliy taʼlim byudjeti{{#if: {{{budget year|}}} | ({{{budget year|}}})}}}} |label6 = Byudjet |data6 = {{{budget|}}} |label7 = Talaba boshiga |data7 = {{{funding per student|}}} |header10 = {{#if:{{{primary languages|}}}{{{system type|}}}{{{established dates|}}}|Asosiy tafsilotlar}} |label11 = Boshlangʻich tillar |data11 = {{{primary languages|}}} |label12 = Tizim turi |data12 = {{{system type|}}} |label13 = {{#if: {{{established events|}}} | {{{established events}}} | Established }} |data13 = {{{established dates|}}} |header15 = {{#if:{{{literacy women|}}}{{{literacy men|}}}{{{literacy total|}}}| Savodxonlik {{#if: {{{literacy year|}}}|({{{literacy year|}}})}}}} |label16 = Jami |data16 = {{{literacy total|}}} |label17 = Ayol |data17 = {{{literacy men|}}} |label18 = Erkak |data18 = {{{literacy women|}}} |header20 = {{#if: {{{enroll total|}}} | Taʼlim oluvchilar {{#if: {{{enrollment year|}}}|({{{enrollment year|}}})}}}} |label21 = Jami: |data21 = {{{enroll total|}}} |label22 = Boshlangʻich |data22 = {{{enroll primary|}}} |label23 = Oʻrta |data23 = {{{enroll secondary|}}} |label24 = Oʻrta-maxsus |data24 = {{{enroll post-secondary|}}} |header25 = {{#if: {{{attain post-secondary|}}}{{{attain secondary|}}} | Statistik maʼlumotlar {{#if: {{{attainment year|}}}|({{{attainment year|}}})}}}} |label26 = [[Oʻrta taʼlim|Oʻrta maʼlumot diplomlari]] |data26 = {{{attain secondary|}}} |label27 = [[Oʻrta-maxsus taʼlim|Oʻrta-maxsus maʼlumot<br/> diplomlari]] |data27 = {{{attain post-secondary|}}} |belowstyle = text-align: left;background:#e6e6ff; |below = {{{footnotes|}}} }}{{#invoke:Check for unknown parameters|check|unknown={{main other|[[Category:Pages using infobox education in country with unknown parameters|_VALUE_{{PAGENAME}}]]}}|preview=Page using [[Template:Infobox education by place]] with unknown parameter "_VALUE_"|ignoreblank=y| agency | agency image | attain post-secondary | attain secondary | attainment year | budget | budget year | country name | enroll post-secondary | enroll primary | enroll secondary | enroll total | enrollment year | established dates | established events | footnotes | funding per student | leader names | leader names 2 | leader names 3 | leader titles | leader title 2 | leader title 3 | literacy men | literacy total | literacy women | literacy year | primary languages | system type }}<noinclude> {{documentation}}<!-- PLEASE ADD THIS TEMPLATE'S CATEGORIES AND INTERWIKIS TO THE /doc SUBPAGE, THANKS --> </noinclude> co5slssoe26156h1cei9oyc9e6t26ij Beruniy Alimov 0 783664 2816633 2814757 2022-08-29T04:28:27Z Dilbar Elamanova (Ismatullayeva) 76997 wikitext text/x-wiki {{Davlat arbobi bilgiqutisi | ismi = Beruniy Sultonovich Alimov | tasvir = Beruniy Alimov.jpg | uzunlik = 250px | lavozim =[[Oʻzbekiston prezidenti]]ning matbuot kotibi v.b. | bayroq =Flag of Uzbekistan.svg | bayroq2 =Emblem of Uzbekistan.svg | boshlanish davri =[[2008-yil]]dan | tugash davri =[[2009-yil]]gacha | premyer =[[Shavkat Mirziyoyev]] | prezident =[[Islom Karimov]] | oʻtmishdoshi =[[Alisher Azizxoʻjayev]] | vorisi =[[Ulugʻbek Hasanov]] | tugʻilgan sanasi ={{birth date and age|1973|9|4}} | tugʻilgan joyi ={{TavalludJoyi|Xorazm}} | fuqaroligi ={{UZB}} | millati =Oʻzbek | partiya = partiyasiz | bolalari =2 | dini =[[Islom]] | kasbi =jurnalist, tarjimon | ilmiy unvoni =[[filologiya]] fanlari doktori | maʼlumoti =oliy | mukofotlari =Oltin qalam }} 8b11jeoz1zaw8be3fn2btradr0y1fa5 2816644 2816633 2022-08-29T04:34:36Z Dilbar Elamanova (Ismatullayeva) 76997 wikitext text/x-wiki Beruniy Sultonovich Alimov ([[1974|1974-yil]] [[4-sentabr|4-sentyabr]], [[Xorazm viloyati|Xorazm]] viloyati) — taniqli o'zbek jurnalisti, tarjimon, fan doktori. Bugungi kunga qadar bir qancha nufuzli lavozimlar egasi. Fan doktori.{{Davlat arbobi bilgiqutisi | ismi = Beruniy Sultonovich Alimov | tasvir = Beruniy Alimov.jpg | uzunlik = 250px | lavozim =[[Oʻzbekiston prezidenti]]ning matbuot kotibi v.b. | bayroq =Flag of Uzbekistan.svg | bayroq2 =Emblem of Uzbekistan.svg | boshlanish davri =[[2008-yil]]dan | tugash davri =[[2009-yil]]gacha | premyer =[[Shavkat Mirziyoyev]] | prezident =[[Islom Karimov]] | oʻtmishdoshi =[[Alisher Azizxoʻjayev]] | vorisi =[[Ulugʻbek Hasanov]] | tugʻilgan sanasi ={{birth date and age|1973|9|4}} | tugʻilgan joyi ={{TavalludJoyi|Xorazm}} | fuqaroligi ={{UZB}} | millati =Oʻzbek | partiya = partiyasiz | bolalari =2 | dini =[[Islom]] | kasbi =jurnalist, tarjimon | ilmiy unvoni =[[filologiya]] fanlari doktori | maʼlumoti =oliy | mukofotlari =Oltin qalam }} g4hxeexb5tzcnw8u0xfmjpjfrei5eir 2816854 2816644 2022-08-29T06:34:07Z Dilbar Elamanova (Ismatullayeva) 76997 wikitext text/x-wiki Beruniy Sultonovich Alimov ([[1974|1974-yil]] [[4-sentabr|4-sentyabr]], [[Xorazm viloyati|Xorazm]] viloyati) — taniqli o'zbek jurnalisti, tarjimon, fan doktori. Bugungi kunga qadar bir qancha nufuzli lavozimlar egasi. Fan doktori.{{Davlat arbobi bilgiqutisi | ismi = Beruniy Sultonovich Alimov | tasvir = Beruniy Alimov.jpg | uzunlik = 250px | lavozim =[[Oʻzbekiston prezidenti]]ning matbuot kotibi v.b. | bayroq =Flag of Uzbekistan.svg | bayroq2 =Emblem of Uzbekistan.svg | boshlanish davri =[[2008-yil]]dan | tugash davri =[[2009-yil]]gacha | premyer =[[Shavkat Mirziyoyev]] | prezident =[[Islom Karimov]] | oʻtmishdoshi =[[Alisher Azizxoʻjayev]] | vorisi =[[Ulugʻbek Hasanov]] | tugʻilgan sanasi ={{birth date and age|1973|9|4}} | tugʻilgan joyi ={{TavalludJoyi|Xorazm}} | fuqaroligi ={{UZB}} | millati =Oʻzbek | partiya = partiyasiz | bolalari =2 | dini =[[Islom]] | kasbi =jurnalist, tarjimon | ilmiy unvoni =[[filologiya]] fanlari doktori | maʼlumoti =oliy | mukofotlari =Oltin qalam }} == Hayoti va faoliyati == Beruniy Alimov [[Ziyolilar|ziyoli]] oilasida tug'ilgan. 1995-yilda [[Oʻzbekiston milliy universiteti|O'zbekiston milliy uvirersitetini]] [[jurnalistika]] mutaxassisligi bo'yicha tamomlagan. 3au0pfmkraa3u8dydjdeomijpvolb5q 2816970 2816854 2022-08-29T07:26:03Z Dilbar Elamanova (Ismatullayeva) 76997 wikitext text/x-wiki {{thr|[[Foydalanuvchi:Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)|Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)|munozara]]) 07:25, 29-Avgust 2022 (UTC)}} Beruniy Sultonovich Alimov ([[1974|1974-yil]] [[4-sentabr|4-sentyabr]], [[Xorazm viloyati|Xorazm]] viloyati) — taniqli o'zbek jurnalisti, tarjimon, fan doktori. Bugungi kunga qadar bir qancha nufuzli lavozimlar egasi. Fan doktori.{{Davlat arbobi bilgiqutisi | ismi = Beruniy Sultonovich Alimov | tasvir = Beruniy Alimov.jpg | uzunlik = 250px | lavozim =[[Oʻzbekiston prezidenti]]ning matbuot kotibi v.b. | bayroq =Flag of Uzbekistan.svg | bayroq2 =Emblem of Uzbekistan.svg | boshlanish davri =[[2008-yil]]dan | tugash davri =[[2009-yil]]gacha | premyer =[[Shavkat Mirziyoyev]] | prezident =[[Islom Karimov]] | oʻtmishdoshi =[[Alisher Azizxoʻjayev]] | vorisi =[[Ulugʻbek Hasanov]] | tugʻilgan sanasi ={{birth date and age|1973|9|4}} | tugʻilgan joyi ={{TavalludJoyi|Xorazm}} | fuqaroligi ={{UZB}} | millati =Oʻzbek | partiya = partiyasiz | bolalari =2 | dini =[[Islom]] | kasbi =jurnalist, tarjimon | ilmiy unvoni =[[filologiya]] fanlari doktori | maʼlumoti =oliy | mukofotlari =Oltin qalam }} == Hayoti va faoliyati == Beruniy Alimov [[Ziyolilar|ziyoli]] oilasida tug'ilgan. 1995-yilda [[Oʻzbekiston milliy universiteti|O'zbekiston milliy uvirersitetini]] [[jurnalistika]] mutaxassisligi bo'yicha tamomlagan. np4yup3ygffe8xeolw62sbw8242ebkj 2816990 2816970 2022-08-29T07:45:42Z Dilbar Elamanova (Ismatullayeva) 76997 wikitext text/x-wiki {{thr|[[Foydalanuvchi:Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)|Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)|munozara]]) 07:25, 29-Avgust 2022 (UTC)}} Beruniy Sultonovich Alimov ([[1974|1974-yil]] [[4-sentabr|4-sentyabr]], [[Xorazm viloyati|Xorazm]] viloyati) — taniqli o'zbek jurnalisti, tarjimon, fan doktori. Bugungi kunga qadar bir qancha nufuzli lavozimlar egasi. Fan doktori.{{Davlat arbobi bilgiqutisi | ismi = Beruniy Sultonovich Alimov | tasvir = Beruniy Alimov.jpg | uzunlik = 250px | lavozim =[[Oʻzbekiston prezidenti]]ning matbuot kotibi v.b. | bayroq =Flag of Uzbekistan.svg | bayroq2 =Emblem of Uzbekistan.svg | boshlanish davri =[[2008-yil]]dan | tugash davri =[[2009-yil]]gacha | premyer =[[Shavkat Mirziyoyev]] | prezident =[[Islom Karimov]] | oʻtmishdoshi =[[Alisher Azizxoʻjayev]] | vorisi =[[Ulugʻbek Hasanov]] | tugʻilgan sanasi ={{birth date and age|1973|9|4}} | tugʻilgan joyi ={{TavalludJoyi|Xorazm}} | fuqaroligi ={{UZB}} | millati =Oʻzbek | partiya = partiyasiz | bolalari =2 | dini =[[Islom]] | kasbi =jurnalist, tarjimon | ilmiy unvoni =[[filologiya]] fanlari doktori | maʼlumoti =oliy | mukofotlari =Oltin qalam }} == Hayoti va faoliyati == Beruniy Alimov [[Ziyolilar|ziyoli]] oilasida tug'ilgan. 1995-yilda [[Oʻzbekiston milliy universiteti|O'zbekiston milliy uvirersitetini]] [[jurnalistika]] mutaxassisligi bo'yicha tamomlagan. === Mehnat faoliyati === Mehnat faoliyatini [[Oʻzbekiston milliy teleradiokompaniyasi|O'zbekiston Milliy teleradiokompaniyasining]] "Axborot" direksiyasida boshlagan. 1994—1996-yillar MTRK "Axborot" direksiyasi tarjimoni, muxbiri, sharhlovchisi, 1996—1997-yillar O'zbekiston Respublikasining Buyuk Britaniyadagi elchixonasi 3-kotibi — press-attashesi, 1m6xwthxyq91hso6xu7xen317lmrrvq 2817036 2816990 2022-08-29T08:30:10Z Dilbar Elamanova (Ismatullayeva) 76997 wikitext text/x-wiki {{thr|[[Foydalanuvchi:Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)|Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)|munozara]]) 07:25, 29-Avgust 2022 (UTC)}} Beruniy Sultonovich Alimov ([[1974|1974-yil]] [[4-sentabr|4-sentyabr]], [[Xorazm viloyati|Xorazm]] viloyati) — taniqli o'zbek jurnalisti, tarjimon, fan doktori. Bugungi kunga qadar bir qancha nufuzli lavozimlar egasi. Fan doktori.{{Davlat arbobi bilgiqutisi | ismi = Beruniy Sultonovich Alimov | tasvir = Beruniy Alimov.jpg | uzunlik = 250px | lavozim =[[Oʻzbekiston prezidenti]]ning matbuot kotibi v.b. | bayroq =Flag of Uzbekistan.svg | bayroq2 =Emblem of Uzbekistan.svg | boshlanish davri =[[2008-yil]]dan | tugash davri =[[2009-yil]]gacha | premyer =[[Shavkat Mirziyoyev]] | prezident =[[Islom Karimov]] | oʻtmishdoshi =[[Alisher Azizxoʻjayev]] | vorisi =[[Ulugʻbek Hasanov]] | tugʻilgan sanasi ={{birth date and age|1973|9|4}} | tugʻilgan joyi ={{TavalludJoyi|Xorazm}} | fuqaroligi ={{UZB}} | millati =Oʻzbek | partiya = partiyasiz | bolalari =2 | dini =[[Islom]] | kasbi =jurnalist, tarjimon | ilmiy unvoni =[[filologiya]] fanlari doktori | maʼlumoti =oliy | mukofotlari =Oltin qalam }} == Hayoti va faoliyati == Beruniy Alimov [[Ziyolilar|ziyoli]] oilasida tug'ilgan. 1995-yilda [[Oʻzbekiston milliy universiteti|O'zbekiston milliy uvirersitetini]] [[jurnalistika]] mutaxassisligi bo'yicha tamomlagan. === Mehnat faoliyati === Mehnat faoliyatini [[Oʻzbekiston milliy teleradiokompaniyasi|O'zbekiston Milliy teleradiokompaniyasining]] "Axborot" direksiyasida boshlagan. 1994—1996-yillar MTRK "Axborot" direksiyasi tarjimoni, muxbiri, sharhlovchisi, 1996—1997-yillar O'zbekiston Respublikasining [[Birlashgan Qirollik|Buyuk Britaniyadagi]] [[Elchixona|elchixonasi]] 3-kotibi — [[Press-attashe|press-attashesi]], 1998—2000-yillar [[Oʻzbekiston Respublikasi investitsiyalar va tashqi savdo vazirligi|O‘zbekiston Respublikasi tashqi iqtisodiy aloqalar vazirligi]] matbuot kotibi, 2001—2005-yillar O‘zbekiston Respublikasining [[Yaponiya|Yaponiyadagi]] elchixonasi 2-kotibi, 2005—2008-yillar [[Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti devoni|O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Devoni]] bosh konsultanti, 2008—2009-yillar [[Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti|O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining]] Matbuot kotibi vazifasini bajaruvchi, 2009—2011-yillar O‘zbekiston Respublikasining [[Rossiya|Rossiya Federatsiyasidagi]] elchixonasi 1-kotibi, 2011—2012-yillar [[O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi|O‘zbekiston Matbuot va axborot agentligining]] Axborot xizmati rahbari, 2012—2015-yillar O‘zbekiston Milliy universiteti Oliy jurnalistika kurslari rahbari vazifasini bajargan. 2014-yildan hozirgi vaqtga qadar [[Oʻzbekiston davlat jahon tillari universiteti|O‘zbekiston davlat jahon tillari universiteti]] [[Xalqaro jurnalistika fakulteti]] [[Dotsent|dotsenti]]. 2021-yildan Yangi media ta’lim markazi [[Nodavlat sektori|NNT]] direktori hisoblanadi. Bundan tashqari, o‘rindoshlik faoliyati asosida [["O‘zbekiston adabiyoti va san’ati"|“O‘zbekiston adabiyoti va san’ati”]] [[Gazeta|gazetasi]] [[Musahhih|musahhihi]] (1993), [[Oila va jamiyat|“Oila va jamiyat”]] gazetasi muxbiri (1994), [[International House Tashkent akademik litseyi|Inter National House Tashkent akademik liseyi]] o‘qituvchisi (1999), [[Jurnalistlarni qayta tayyorlash markazi]] tereneri (2015—2021), [[Oʻzbekiston jurnalistika va ommaviy kommunikatsiyalar universiteti|O‘zbekiston jurnalistika va ommaviy kommunikasiyalar universiteti]] katta o‘qituvchisi (2018—2020), [[Facebook]] mintaqaviy tahlilchisi (2019—2020), [[Texas]] ([[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQSH]]) universiteti kommunikasiya fakulteti stajer-tadqiqotchisi (2019), YeXHT/DIIHB ([[Yevropa xavfsizlik va hamkorlik tashkiloti|Yevropa Xavfsizlik va Hamkorlik Tashkilotining]] Demokratik institutlar va inson huhuqlari bo‘yicha byurosi) [[Missiya|missiyasi]] tarkibida O‘zbekiston Respublikasida [[parlament]] saylovlari (2019) va Prezident saylovlari (2021)da media monitor, [[AQSH Global media agentligi|AQSH Global media agentligining]] O‘zbekistondagi loyihalari kordinatori (2020—2021), Toshkentdagi [[Webster Universiteti|Vebster universiteti]] ad’yunkt [[professor]] assistenti (2020-yildan hozirga qadar), “Yangi media ta’lim markazi” nodavlat notijorat tashkiloti direktori (2021-yildan hozirga qadar) vazifasida faoliyat yuritgan va yuritib kelmoqda. s9y5amfoehzx2pl75kdabv2irqx12d5 2817079 2817036 2022-08-29T09:17:56Z Dilbar Elamanova (Ismatullayeva) 76997 wikitext text/x-wiki {{thr|[[Foydalanuvchi:Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)|Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)|munozara]]) 07:25, 29-Avgust 2022 (UTC)}} Beruniy Sultonovich Alimov ([[1974|1974-yil]] [[4-sentabr|4-sentyabr]], [[Xorazm viloyati|Xorazm]] viloyati) — taniqli o'zbek jurnalisti, tarjimon, fan doktori. Bugungi kunga qadar bir qancha nufuzli lavozimlar egasi. Fan doktori.{{Davlat arbobi bilgiqutisi | ismi = Beruniy Sultonovich Alimov | tasvir = Beruniy Alimov.jpg | uzunlik = 250px | lavozim =[[Oʻzbekiston prezidenti]]ning matbuot kotibi v.b. | bayroq =Flag of Uzbekistan.svg | bayroq2 =Emblem of Uzbekistan.svg | boshlanish davri =[[2008-yil]]dan | tugash davri =[[2009-yil]]gacha | premyer =[[Shavkat Mirziyoyev]] | prezident =[[Islom Karimov]] | oʻtmishdoshi =[[Alisher Azizxoʻjayev]] | vorisi =[[Ulugʻbek Hasanov]] | tugʻilgan sanasi ={{birth date and age|1973|9|4}} | tugʻilgan joyi ={{TavalludJoyi|Xorazm}} | fuqaroligi ={{UZB}} | millati =Oʻzbek | partiya = partiyasiz | bolalari =2 | dini =[[Islom]] | kasbi =jurnalist, tarjimon | ilmiy unvoni =[[filologiya]] fanlari doktori | maʼlumoti =oliy | mukofotlari =Oltin qalam }} == Hayoti va faoliyati == Beruniy Alimov [[Ziyolilar|ziyoli]] oilasida tug'ilgan. 1995-yilda [[Oʻzbekiston milliy universiteti|O'zbekiston milliy uvirersitetini]] [[jurnalistika]] mutaxassisligi bo'yicha tamomlagan. 1993—1994-yillarda Hindiston ommaviy kommunikatsiya institutida tahsil olgan. 2018-yildan falsafa doktori, 2021-yildan filologiya fanlari doktori hisoblanadi. === Mehnat faoliyati === Mehnat faoliyatini [[Oʻzbekiston milliy teleradiokompaniyasi|O'zbekiston Milliy teleradiokompaniyasining]] "Axborot" direksiyasida boshlagan. 1994—1996-yillar MTRK "Axborot" direksiyasi tarjimoni, muxbiri, sharhlovchisi, 1996—1997-yillar O'zbekiston Respublikasining [[Birlashgan Qirollik|Buyuk Britaniyadagi]] [[Elchixona|elchixonasi]] 3-kotibi — [[Press-attashe|press-attashesi]], 1998—2000-yillar [[Oʻzbekiston Respublikasi investitsiyalar va tashqi savdo vazirligi|O‘zbekiston Respublikasi tashqi iqtisodiy aloqalar vazirligi]] matbuot kotibi, 2001—2005-yillar O‘zbekiston Respublikasining [[Yaponiya|Yaponiyadagi]] elchixonasi 2-kotibi, 2005—2008-yillar [[Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti devoni|O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Devoni]] bosh konsultanti, 2008—2009-yillar [[Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti|O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining]] Matbuot kotibi vazifasini bajaruvchi, 2009—2011-yillar O‘zbekiston Respublikasining [[Rossiya|Rossiya Federatsiyasidagi]] elchixonasi 1-kotibi, 2011—2012-yillar [[O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi|O‘zbekiston Matbuot va axborot agentligining]] Axborot xizmati rahbari, 2012—2015-yillar O‘zbekiston Milliy universiteti Oliy jurnalistika kurslari rahbari vazifasini bajargan. 2014-yildan hozirgi vaqtga qadar [[Oʻzbekiston davlat jahon tillari universiteti|O‘zbekiston davlat jahon tillari universiteti]] [[Xalqaro jurnalistika fakulteti]] [[Dotsent|dotsenti]]. 2021-yildan Yangi media ta’lim markazi [[Nodavlat sektori|NNT]] direktori hisoblanadi. Bundan tashqari, o‘rindoshlik faoliyati asosida [["O‘zbekiston adabiyoti va san’ati"|“O‘zbekiston adabiyoti va san’ati”]] [[Gazeta|gazetasi]] [[Musahhih|musahhihi]] (1993), [[Oila va jamiyat|“Oila va jamiyat”]] gazetasi muxbiri (1994), [[International House Tashkent akademik litseyi|Inter National House Tashkent akademik liseyi]] o‘qituvchisi (1999), [[Jurnalistlarni qayta tayyorlash markazi]] tereneri (2015—2021), [[Oʻzbekiston jurnalistika va ommaviy kommunikatsiyalar universiteti|O‘zbekiston jurnalistika va ommaviy kommunikasiyalar universiteti]] katta o‘qituvchisi (2018—2020), [[Facebook]] mintaqaviy tahlilchisi (2019—2020), [[Texas]] ([[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQSH]]) universiteti kommunikasiya fakulteti stajer-tadqiqotchisi (2019), YeXHT/DIIHB ([[Yevropa xavfsizlik va hamkorlik tashkiloti|Yevropa Xavfsizlik va Hamkorlik Tashkilotining]] Demokratik institutlar va inson huhuqlari bo‘yicha byurosi) [[Missiya|missiyasi]] tarkibida O‘zbekiston Respublikasida [[parlament]] saylovlari (2019) va Prezident saylovlari (2021)da media monitor, [[AQSH Global media agentligi|AQSH Global media agentligining]] O‘zbekistondagi loyihalari kordinatori (2020—2021), Toshkentdagi [[Webster Universiteti|Vebster universiteti]] ad’yunkt [[professor]] assistenti (2020-yildan hozirga qadar), “Yangi media ta’lim markazi” nodavlat notijorat tashkiloti direktori (2021-yildan hozirga qadar) vazifasida faoliyat yuritgan va yuritib kelmoqda. === Ilmiy faoliyati === Beruniy Alimovning ilmiy tadqiqotlari yuzasidan 100 dan ziyod ilmiy maqolalari mahalliy va chet el ilmiy jurnallarida, xususan, Google Scholar va Scopus ilmiy maqolalar bazasida indekslanadigan jurnallarda nashr etilgan. “XXI asr media muhitida O‘zbekiston imijini shakllantirishning nazariy-kognitiv aspektlari (AQSH, Buyuk Britaniya, Rossiya va O‘zbekiston OAV materiallari misolida)”. === Mukofotlari === 2006-yil «O‘zbekiston mustaqilligining 15 yilligi» esdalik nishoni bilan taqdirlangan. 2020-yil «Huquqiy targ‘ibot ishlari a’lochisi» ko‘krak nishonini olgan. 8cpef9nas9ezhh0nld86f6go9n0qdhr 2817082 2817079 2022-08-29T09:24:38Z Dilbar Elamanova (Ismatullayeva) 76997 wikitext text/x-wiki {{thr|[[Foydalanuvchi:Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)|Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)|munozara]]) 07:25, 29-Avgust 2022 (UTC)}} Beruniy Sultonovich Alimov ([[1974|1974-yil]] [[4-sentabr|4-sentyabr]], [[Xorazm viloyati|Xorazm]] viloyati) — taniqli o'zbek jurnalisti, tarjimon, fan doktori. Bugungi kunga qadar bir qancha nufuzli lavozimlar egasi. Fan doktori.{{Davlat arbobi bilgiqutisi | ismi = Beruniy Sultonovich Alimov | tasvir = Beruniy Alimov.jpg | uzunlik = 250px | lavozim =[[Oʻzbekiston prezidenti]]ning matbuot kotibi v.b. | bayroq =Flag of Uzbekistan.svg | bayroq2 =Emblem of Uzbekistan.svg | boshlanish davri =[[2008-yil]]dan | tugash davri =[[2009-yil]]gacha | premyer =[[Shavkat Mirziyoyev]] | prezident =[[Islom Karimov]] | oʻtmishdoshi =[[Alisher Azizxoʻjayev]] | vorisi =[[Ulugʻbek Hasanov]] | tugʻilgan sanasi ={{birth date and age|1973|9|4}} | tugʻilgan joyi ={{TavalludJoyi|Xorazm}} | fuqaroligi ={{UZB}} | millati =Oʻzbek | partiya = partiyasiz | bolalari =2 | dini =[[Islom]] | kasbi =jurnalist, tarjimon | ilmiy unvoni =[[filologiya]] fanlari doktori | maʼlumoti =oliy | mukofotlari =Oltin qalam }} == Hayoti va faoliyati == Beruniy Alimov [[Ziyolilar|ziyoli]] oilasida tug'ilgan. 1995-yilda [[Oʻzbekiston milliy universiteti|O'zbekiston milliy uvirersitetini]] [[jurnalistika]] mutaxassisligi bo'yicha tamomlagan. 1993—1994-yillarda Hindiston ommaviy kommunikatsiya institutida tahsil olgan. 2018-yildan falsafa doktori, 2021-yildan filologiya fanlari doktori hisoblanadi. === Mehnat faoliyati === Mehnat faoliyatini [[Oʻzbekiston milliy teleradiokompaniyasi|O'zbekiston Milliy teleradiokompaniyasining]] "Axborot" direksiyasida boshlagan. 1994—1996-yillar MTRK "Axborot" direksiyasi tarjimoni, muxbiri, sharhlovchisi, 1996—1997-yillar O'zbekiston Respublikasining [[Birlashgan Qirollik|Buyuk Britaniyadagi]] [[Elchixona|elchixonasi]] 3-kotibi — [[Press-attashe|press-attashesi]], 1998—2000-yillar [[Oʻzbekiston Respublikasi investitsiyalar va tashqi savdo vazirligi|O‘zbekiston Respublikasi tashqi iqtisodiy aloqalar vazirligi]] matbuot kotibi, 2001—2005-yillar O‘zbekiston Respublikasining [[Yaponiya|Yaponiyadagi]] elchixonasi 2-kotibi, 2005—2008-yillar [[Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti devoni|O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Devoni]] bosh konsultanti, 2008—2009-yillar [[Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti|O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining]] Matbuot kotibi vazifasini bajaruvchi, 2009—2011-yillar O‘zbekiston Respublikasining [[Rossiya|Rossiya Federatsiyasidagi]] elchixonasi 1-kotibi, 2011—2012-yillar [[O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi|O‘zbekiston Matbuot va axborot agentligining]] Axborot xizmati rahbari, 2012—2015-yillar O‘zbekiston Milliy universiteti Oliy jurnalistika kurslari rahbari vazifasini bajargan. 2014-yildan hozirgi vaqtga qadar [[Oʻzbekiston davlat jahon tillari universiteti|O‘zbekiston davlat jahon tillari universiteti]] [[Xalqaro jurnalistika fakulteti]] [[Dotsent|dotsenti]]. 2021-yildan Yangi media ta’lim markazi [[Nodavlat sektori|NNT]] direktori hisoblanadi. Bundan tashqari, o‘rindoshlik faoliyati asosida [["O‘zbekiston adabiyoti va san’ati"|“O‘zbekiston adabiyoti va san’ati”]] [[Gazeta|gazetasi]] [[Musahhih|musahhihi]] (1993), [[Oila va jamiyat|“Oila va jamiyat”]] gazetasi muxbiri (1994), [[International House Tashkent akademik litseyi|Inter National House Tashkent akademik liseyi]] o‘qituvchisi (1999), [[Jurnalistlarni qayta tayyorlash markazi]] tereneri (2015—2021), [[Oʻzbekiston jurnalistika va ommaviy kommunikatsiyalar universiteti|O‘zbekiston jurnalistika va ommaviy kommunikasiyalar universiteti]] katta o‘qituvchisi (2018—2020), [[Facebook]] mintaqaviy tahlilchisi (2019—2020), [[Texas]] ([[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQSH]]) universiteti kommunikasiya fakulteti stajer-tadqiqotchisi (2019), YeXHT/DIIHB ([[Yevropa xavfsizlik va hamkorlik tashkiloti|Yevropa Xavfsizlik va Hamkorlik Tashkilotining]] Demokratik institutlar va inson huhuqlari bo‘yicha byurosi) [[Missiya|missiyasi]] tarkibida O‘zbekiston Respublikasida [[parlament]] saylovlari (2019) va Prezident saylovlari (2021)da media monitor, [[AQSH Global media agentligi|AQSH Global media agentligining]] O‘zbekistondagi loyihalari kordinatori (2020—2021), Toshkentdagi [[Webster Universiteti|Vebster universiteti]] ad’yunkt [[professor]] assistenti (2020-yildan hozirga qadar), “Yangi media ta’lim markazi” nodavlat notijorat tashkiloti direktori (2021-yildan hozirga qadar) vazifasida faoliyat yuritgan va yuritib kelmoqda. === Mukofotlari === 2006-yil «O‘zbekiston mustaqilligining 15 yilligi» esdalik nishoni bilan taqdirlangan. 2020-yil «Huquqiy targ‘ibot ishlari a’lochisi» ko‘krak nishonini olgan. === Ilmiy faoliyati === Beruniy Alimovning ilmiy tadqiqotlari yuzasidan 100 dan ziyod ilmiy maqolalari mahalliy va chet el ilmiy jurnallarida, xususan, Google Scholar va Scopus ilmiy maqolalar bazasida indekslanadigan jurnallarda nashr etilgan. Doktorlik ishini “XXI asr media muhitida O‘zbekiston imijini shakllantirishning nazariy-kognitiv aspektlari (AQSH, Buyuk Britaniya, Rossiya va O‘zbekiston OAV materiallari misolida)” mavzusida yoqlagan. iyory3feu9ts85xin168q8p5uamp3m6 2817097 2817082 2022-08-29T09:39:27Z Dilbar Elamanova (Ismatullayeva) 76997 wikitext text/x-wiki {{thr|[[Foydalanuvchi:Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)|Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)|munozara]]) 07:25, 29-Avgust 2022 (UTC)}} Beruniy Sultonovich Alimov ([[1974|1974-yil]] [[4-sentabr|4-sentyabr]], [[Xorazm viloyati|Xorazm]] viloyati) — taniqli o'zbek jurnalisti, tarjimon, fan doktori. Bugungi kunga qadar bir qancha nufuzli lavozimlar egasi. Fan doktori.{{Davlat arbobi bilgiqutisi | ismi = Beruniy Sultonovich Alimov | tasvir = Beruniy Alimov.jpg | uzunlik = 250px | lavozim =[[Oʻzbekiston prezidenti]]ning matbuot kotibi v.b. | bayroq =Flag of Uzbekistan.svg | bayroq2 =Emblem of Uzbekistan.svg | boshlanish davri =[[2008-yil]]dan | tugash davri =[[2009-yil]]gacha | premyer =[[Shavkat Mirziyoyev]] | prezident =[[Islom Karimov]] | oʻtmishdoshi =[[Alisher Azizxoʻjayev]] | vorisi =[[Ulugʻbek Hasanov]] | tugʻilgan sanasi ={{birth date and age|1973|9|4}} | tugʻilgan joyi ={{TavalludJoyi|Xorazm}} | fuqaroligi ={{UZB}} | millati =Oʻzbek | partiya = partiyasiz | bolalari =2 | dini =[[Islom]] | kasbi =jurnalist, tarjimon | ilmiy unvoni =[[filologiya]] fanlari doktori | maʼlumoti =oliy | mukofotlari =Oltin qalam }} == Hayoti va faoliyati == Beruniy Alimov [[Ziyolilar|ziyoli]] oilasida tug'ilgan. 1995-yilda [[Oʻzbekiston milliy universiteti|O'zbekiston milliy uvirersitetini]] [[jurnalistika]] mutaxassisligi bo'yicha tamomlagan. 1993—1994-yillarda Hindiston ommaviy kommunikatsiya institutida tahsil olgan. 2018-yildan falsafa doktori, 2021-yildan filologiya fanlari doktori hisoblanadi. === Mehnat faoliyati === Mehnat faoliyatini [[Oʻzbekiston milliy teleradiokompaniyasi|O'zbekiston Milliy teleradiokompaniyasining]] "Axborot" direksiyasida boshlagan. 1994—1996-yillar MTRK "Axborot" direksiyasi tarjimoni, muxbiri, sharhlovchisi, 1996—1997-yillar O'zbekiston Respublikasining [[Birlashgan Qirollik|Buyuk Britaniyadagi]] [[Elchixona|elchixonasi]] 3-kotibi — [[Press-attashe|press-attashesi]], 1998—2000-yillar [[Oʻzbekiston Respublikasi investitsiyalar va tashqi savdo vazirligi|O‘zbekiston Respublikasi tashqi iqtisodiy aloqalar vazirligi]] matbuot kotibi, 2001—2005-yillar O‘zbekiston Respublikasining [[Yaponiya|Yaponiyadagi]] elchixonasi 2-kotibi, 2005—2008-yillar [[Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti devoni|O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Devoni]] bosh konsultanti, 2008—2009-yillar [[Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti|O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining]] Matbuot kotibi vazifasini bajaruvchi, 2009—2011-yillar O‘zbekiston Respublikasining [[Rossiya|Rossiya Federatsiyasidagi]] elchixonasi 1-kotibi, 2011—2012-yillar [[O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi|O‘zbekiston Matbuot va axborot agentligining]] Axborot xizmati rahbari, 2012—2015-yillar O‘zbekiston Milliy universiteti Oliy jurnalistika kurslari rahbari vazifasini bajargan. 2014-yildan hozirgi vaqtga qadar [[Oʻzbekiston davlat jahon tillari universiteti|O‘zbekiston davlat jahon tillari universiteti]] [[Xalqaro jurnalistika fakulteti]] [[Dotsent|dotsenti]]. 2021-yildan Yangi media ta’lim markazi [[Nodavlat sektori|NNT]] direktori hisoblanadi. Bundan tashqari, o‘rindoshlik faoliyati asosida [["O‘zbekiston adabiyoti va san’ati"|“O‘zbekiston adabiyoti va san’ati”]] [[Gazeta|gazetasi]] [[Musahhih|musahhihi]] (1993), [[Oila va jamiyat|“Oila va jamiyat”]] gazetasi muxbiri (1994), [[International House Tashkent akademik litseyi|Inter National House Tashkent akademik liseyi]] o‘qituvchisi (1999), [[Jurnalistlarni qayta tayyorlash markazi]] tereneri (2015—2021), [[Oʻzbekiston jurnalistika va ommaviy kommunikatsiyalar universiteti|O‘zbekiston jurnalistika va ommaviy kommunikasiyalar universiteti]] katta o‘qituvchisi (2018—2020), [[Facebook]] mintaqaviy tahlilchisi (2019—2020), [[Texas]] ([[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQSH]]) universiteti kommunikasiya fakulteti stajer-tadqiqotchisi (2019), YeXHT/DIIHB ([[Yevropa xavfsizlik va hamkorlik tashkiloti|Yevropa Xavfsizlik va Hamkorlik Tashkilotining]] Demokratik institutlar va inson huhuqlari bo‘yicha byurosi) [[Missiya|missiyasi]] tarkibida O‘zbekiston Respublikasida [[parlament]] saylovlari (2019) va Prezident saylovlari (2021)da media monitor, [[AQSH Global media agentligi|AQSH Global media agentligining]] O‘zbekistondagi loyihalari kordinatori (2020—2021), Toshkentdagi [[Webster Universiteti|Vebster universiteti]] ad’yunkt [[professor]] assistenti (2020-yildan hozirga qadar), “Yangi media ta’lim markazi” nodavlat notijorat tashkiloti direktori (2021-yildan hozirga qadar) vazifasida faoliyat yuritgan va yuritib kelmoqda. === Mukofotlari === 2006-yil «O‘zbekiston mustaqilligining 15 yilligi» esdalik nishoni bilan taqdirlangan. 2020-yil «Huquqiy targ‘ibot ishlari a’lochisi» ko‘krak nishonini olgan. === Ilmiy faoliyati === Beruniy Alimovning ilmiy tadqiqotlari yuzasidan 100 dan ziyod ilmiy maqolalari mahalliy va chet el ilmiy jurnallarida, xususan, Google Scholar va Scopus ilmiy maqolalar bazasida indekslanadigan jurnallarda nashr etilgan. Doktorlik ishini “XXI asr media muhitida O‘zbekiston imijini shakllantirishning nazariy-kognitiv aspektlari (AQSH, Buyuk Britaniya, Rossiya va O‘zbekiston OAV materiallari misolida)” mavzusida yoqlagan. ==== Ilmiy ishlar ro'yxati: ==== 1.      Alimov B.S. Internet elchixona. 3D shaklidagi diplomatik missiya, u  qanday faoliyat yuritadi? // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2012. – №1-2. – B. 42-45 (10.00.00; № 5). 2.      Alimov B.S. Axborot sohasidagi yangi islohotlar // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2012. – №3. – B. 14-18 (10.00.00; № 5). 3.      Alimov B.S. Muxbir – AKT dizayneri // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2012. – №4-6. – B. 28-30 (10.00.00; № 5). 4.      Alimov B.S. Jahon media makonida O‘zbekiston imiji // O‘zbekiston matbuoti. – T:, 2013. – №1. – B. 28-31 (10.00.00; № 5). 5.      Alimov B.S. Ommaviy axborot vositalarining milliy domendagi shakllanishi // O‘zbekiston Milliy universiteti xabarlari, – T:, 2013. – №1. – B. 32-35 (10.00.00; № 15). 6.      Alimov B.S. Axborot xizmatida press-relizning tutgan o‘rni va roli // O‘zbekiston matbuoti. – T:, 2013. – №3. – B. 47-51 (10.00.00; № 5). 7.      Alimov B.S. Xalqaro axborot makoni: ommaga tezkor, xolis va haqqoniy xabarlar yetkazishda jurnalist ixtisoslashuvining dolzarb masalalari // O‘zbekiston Milliy universiteti xabarlari, – T:, 2013. – №4/1. –B. 222-226 (10.00.00; № 15). 8.      Alimov B.S. Teleradiokanallar va Internetda o‘zbek tili targ‘iboti // Til va adabiyot ta’limi, – T:, 2013. – №12. – B. 47-48 (10.00.00; № 9). 9.      Alimov B.S. Globallashuv jarayonida yosh muxbirlarning o‘quv-amaliyot ko‘nikmalari // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2013. – №5. – B. 24-25 (10.00.00; № 5). 10.    Alimov B.S. Zamonaviy jurnalistikaning birinchi talabi // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2013. – №6. – B. 5-6 (10.00.00; № 5). 11.    Alimov B.S. Portrayals of Uzbekistan’s image in the global media space // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz. – T:, 2014. – №1 (1).  (10.00.00; № 17). 12.    Alimov B.S. Axborot globallashuvida janr, til, tasvir mahorati // Til va adabiyot ta’limi, – T:, 2014 yil, – №5. – B. 39-41 (10.00.00; № 9) 13.    Alimov B.S. Xalqaro imijni oshirishda professional etika normalarining o‘rni va roli // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2014 yil. – №2. 18-20 b., – №3. – B. 68-69 (10.00.00; № 5). 14.    Alimov B.S. Jahon media makonida mamlakat media imijini mustahkamlashning iqtisodiy-tashkiliy asoslari // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz. – T:, 2014 yil. – №4. – B. 108-117 (10.00.00; № 17). 15.    Alimov B.S. Portrayal of Uzbekistan’s Image in the Global Media Space // Sontemporary Sentral Asia, volume XVIII. May-December, New Delhi, 2014. Jawaharlal Nehru University, India. ISSN: 0973-5690. – P. 25-31 (10.00.00; № 12). 16.    Alimov B.S. Jahon media makonida mamlakat imijini oshirishda milliy jurnalistikaning o‘rni // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2015. – №2. – B. 60-63 (10.00.00; № 5). 17.    Alimov B.S. Davlatchilik va unga rahnamolik haqidagi qarashlar silsilasi // Qaraqalpaq davlat universiteti xabarshыsы, QQDU, Nukus, 2015. – №2. – B. 61-66 (10.00.00; № 12). 18.    Alimov B.S. Jahon media makonida mamlakat media imijini mustahkamlashning iqtisodiy-tashkiliy asoslari // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz, – T:, 2015.  – №4 (maxsus son). – B. 138-148 (10.00.00; № 17). 19.    Alimov B.S. Rol sosialnыx setey v povыshenii imidja stranы v mirovom media prostranstve // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2015. – №4. – B. 48-51 (10.00.00; № 5). 20.    Alimov B.S. Ijtimoiy tarmoqlar va ularning mamlakat imijini shakllantirishdagi o‘rni // O‘zbekiston Milliy universiteti xabarlari, – T:, 2015. – №3. – B. 286-290 (10.00.00; № 15). 21.    Alimov B.S. Xorijiy OAVda O‘zbekistonda kechayotgan islohotlarga munosabatlarning xilma-xilligi muammosi // Qaraqalpaq davlat universiteti xabarshыsы, QQDU, Nukus. – T:, 2015. – №3. – B. 106-111 (10.00.00; № 12). 22.    Alimov B.S. On the Diversity of Attitudes in the Foreign Mass Media towards the Reforms in Uzbekistan // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz, – T:, 2015. – №4 (8). – B. 138-147 (10.00.00; № 17). 23.    Alimov B.S. Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyatining ochiqligini ta’minlashda sosial tarmoqlar aspekti // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2015. – №5-6. – B.10-11 (10.00.00; № 5). 24.    Alimov B.S. Theoretical foundations of shaping the media image of the newly independent states and the problem of disputable cases // International Journal of Multidisciplinary Research and Development. New Delhi, 2015, № 7. Volume: 2, Issue: 7, – P. 433-437. www.allsubjectjournal.com, ISSN: 2349-4182. (5) Global Impact Factor. 0.543. 25.    Alimov B.S. Rol imidja stranы v mejdunarodnom mediaprostranstve  // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz, – T:, 2016.  – №4. – B. 151-157 (10.00.00; № 17). 26.    Alimov B.S. Znacheniye SMI Uzbekistana v formirovanii imidja gosudarstva na mirovoy arene // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2016. – №3. – B. 48-51 (10.00.00; № 5). 27.    Alimov B.S. Mahalliy matbuot nashrlari: “ha”mi yoki “yo‘q” // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2016. – №4. –B. 10-11 (10.00.00; № 5). 28.    Alimov B.S. Jurnalistika ta’limi: xalqaro hamkorlikning yangi bosqichi  // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz, – T:, 2016. – №5.  – B. 246-250 (10.00.00; № 17). 29.    Alimov B.S., Wontai S. Uzbekistan’s Image Portrayed by World Media. // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz, – T:, 2017. – №2.  – B. 151-166 (10.00.00; № 17). 30.    Alimov B.S. O‘zbekiston jurnalistikasi tarixiy bosqichlar kesimida // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2017. № 2-3 con. –B. 10-15 (10.00.00; № 5). 31.    Alimov B.S. Axborot – yangi neft // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2017. № 4-6 con. –B. 30-34 (10.00.00; № 5). 32.    Alimov B.S. Jahon media makonida mamlakat imijini rivojlantirish imkoniyatlari va jurnalistikada mahorat masalalari. Axborot xizmatlari xodimlari, OAV vakillari, jurnalistika fakultetlarida tahsil olayotgan talabalar  uchun nazariy-uslubiy qo‘llanma. – T., 2015. – B. 136. 33.    Alimov B.S. Mamlakat media imijini rivojlantirishda milliy ommaviy kommunikasiya vositalarining o‘rni: nazariy va amaliy aspektlar. Jurnalistika fakultetlarida tahsil olayotgan talabalar, OAV vakillari, axborot xizmatlari xodimlari va tadqiqotchilar uchun ilmiy-nazariy qo‘llanma. – T., 2015. – B. 108. 34.    Alimov B.S. Uzbek culture and superstitions. Indian Institute of Mass Communications // “Echo” magazine. New Delhi, 1994. – P. 16-17. 35.    Alimov B.S. Uzbekistan is a country of original traditions and culture // Uzbekistan at the doorstep of the third millennium. Budapest, 1998. – P 277-287. 36.    Alimov B.S. “Uzbekskaya model” v ocherednoy raz podtverdila svoyu jiznesposobnost i effektivnost // 18 let Gosudarstvennoy Nezavisimosti Respubliki Uzbekistan. Moskva, 2009 g. Izdatel – “Parallel”. – S. 40-41. 37.    Alimov B.S. Impuls razvitiyu SHOS // Islam Karimov o 19-letii Nezavisimosti. Moskva, 2010. Izdatel – “Parallel”. – S. 19-20. 38.    Alimov B.S. Uzbekistan: shag k shirokim vozmojnostyam // Respublika Uzbekistan. Moskva, 2011. Izdatel – “Parallel”. – S. 8-15. 39.    Alimov B.S. Uzbekistan-Rossiya: uglubleniye strategicheskogo razvitiya // Respublika Uzbekistan. Moskva, 2012. Izdatel – “Parallel”. – S 16-19. 40.    Alimov B.S. Oliy jurnalistika kurslarida o‘quv-amaliyot ko‘nikmalari // “Oliy jurnalistika kurslarida ixtisoslashuv masalalari” mavzuida I ilmiy-amaliy seminar materiallari to‘plami. “O‘zbekiston” nashriyoti. – T:, 2012, 11 dekabr. – B. 24-26. 41.    Alimov B.S. O‘zbek tilidagi audiovizual materiallarning dunyo media maydoniga tarqatilishida Internetning o‘rni // Telejurnalistika masalalari bo‘yicha ilmiy anjuman materiallar to‘plami. – T:, 2013, aprel. “Sharq” nashriyoti. – B. 54-60. 42.    Alimov B.S. Jamoatchilik aloqalarini boshqarish vositalari. Press-reliz, anons, sharh hamda ma’lumotlarni yozish qoidalari // Toshkent davlat yuridik institutining “Davlat tili: muammo va yechimlar” nomli ilmiy maqolalar to‘plami, – T:, 2013 yil, may. – №3. – B. 218-225. 43.    Alimov B.S. Jahon media makonida O‘zbekiston imijini yaratish masalalari // XXI asrda media-tadqiqotlar. Ilmiy maqolalar to‘plami. – T:, 2013, 12 iyun. “O‘zbekiston” nashriyoti. – B. 221-226. 44.    Alimov B.S. Problemы imidja Uzbekistana v mirovom media-prostranstve // Sbornik tezisov mejdunarodnoy konferensii “Sovremennыye sosialnыye kommunikasii v sisteme sivilizasii i kulturы”. Sankt-Peterburgskiy institut vneshneekonomicheskix svyazey, ekonomiki i prava.18-19 noyabrya 2013g. – S. 9. 45.    Alimov B.S. Globallashuv jarayonida yosh jurnalistlarning o‘quv-amaliyot ko‘nikmalari // “Oliy jurnalistika kurslarida ixtisoslashuv masalalari” mavzuida II ilmiy-amaliy seminar materiallari to‘plami. Toshkent. Gʻafur Gʻulom nomidagi nashriyot-matbaa ijodiy uyi. – T:, 2013, 27 noyabr. – B. 36-40. 46.    Alimov B.S. Das image Usbekistans im globalen informationsraum // “Wostok” magazine. Berlin, 2013, Issue №4. – P. 48-50. 47.    Alimov B.S. Aholiga tezkor, xolis va haqqoniy axborot yetkazishda jurnalist ixtisoslashuvining dolzarb masalalari // Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyati ustidan jamoatchilik nazoratini ta’minlashda OAV mas’uliyatini oshirish masalalari mavzusida tashkil etilgan konferensiya ma’ruzalari to‘plami. O‘zbekiston mustaqil bosma ommaviy axborot vositalari va axborot agentliklarini qo‘llab-quvvatlash va rivojlantirish jamoat fondi. I to‘plam. – T:, 2013. – B. 68-76. 48.    Alimov B.S. Axborot xizmatini boshqarish vositalari – Press-reliz, anons, sharh hamda ma’lumotlarni yozish qoidalari // Axborot xizmatlarining OAV bilan o‘zrao aloqalarini mustahkamlashning dolzarb masalalari mavzusida tashkil etilgan tadbir ma’ruzalari to‘plami. O‘zbekiston mustaqil bosma ommaviy axborot vositalari va axborot agentliklarini qo‘llab-quvvatlash va rivojlantirish jamoat fondi. III to‘plam. – T:, 2013. – B. 4-16. 49.    Alimov B.S. Problemы imidja Uzbekistana v mirovom mediaprostranstve // “Kazaxstan. Spektr” (KISI – Kazaxstanskiy institut strategicheskix issledovaniy pri Prezidente Respubliki Kazaxstan) nauchnыy jurnal. Astana, 2014, – №1. – S. 95-101. 50.    Alimov B.S. Shifting sands // Open Central Asia.  London, 2014 summer issue, – P. 12-14. 51.    Alimov B.S. Perekryostok progressa: Novыy Uzbekistan. Ilerleme yollarinin kesisme noktasi: Yeni Ozbekistan // Jurnal “Diyalog Avrasia”. Stambul, 2014. – №42. 2014g., – S. 72-75. 52.    Alimov B.S. Xalqaro jurnalist kadrlarni tayyorlashda mediata’lim va media-imij masalalarining uyg‘unligi // O‘zDJTU Xalqaro jurnalistika fakultetida “Globallashuv jarayonida mediata’lim muammolari” mavzuida o‘tkazilgan respublika ilmiy-amaliy anjumani materiallari to‘plami. – T:, 2014, 12 dekabr. – B. 20-24. 53.    Alimov B.S. Sayov kunida OAV faoliyati // “Ommaviy axborot vositalarida saylov jarayonlarini yoritish masalalari”. – T:, 2014, 7-12 iyul. Konferensiya materiallari to‘plami. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi davlat boshqaruvi akademiyasi. – T., 2015, fevral. – B. 102-110. 54.    Alimov B.S. Problemы imidja Uzbekistana v mirovom media-prostranstve // “Milliy Internet-jurnalistikasini rivojlantirishning dolzarb masalalari”. 2014 yil 18-19 sentyabr. Respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi materiallari to‘plami. O‘zbekiston mustaqil bosma ommaviy axborot vositalari va axborot agentliklarini qo‘llab-quvvatlash va rivojlantirish jamoat fondi. – T:, 2015, fevral. – B. 67-74. 55.    Alimov B.S. Dunya medyasinda Ozbekistan’in imaji // Yevrosiyo yozuvchilari uyushmasining “Qardes qalemler” jurnali. Ankara, 2015, №3. – B. 91-94. 56.    Alimov B.S. Imkoniyatlar va istaklar hamohangligi davom etadi // “Xalq og‘zaki ijodi yoshlar va xorijliklar nigohida”. Xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya “Sarhad bilmas do‘stlik” maqolalar to‘plami. – T:, 2015 yil 8 aprel. Temuriylar tarixi Davlat muzeyi. O‘zbekiston Fanlar Akademiyasi. “O‘zbekiston-Hindiston” do‘tslik jamiyati. – B.19-20. 57.    Alimov B.S. Modern aspects of teaching broadcast journalism // “Audiovizual jurnalistikaning nazariyasi va amaliyoti: ta’lim, bilim va amaliy tajriba masalalari”. Respublika II  ilmiy-amaliy konferensiyaci materiallari to‘plami. O‘zMU jurnalistika fakulteti “Televideniye va radioeshittirishlar” kafedrasi.  – T:, 2015, 4 iyun. – B.29-31. 58.    Alimov B.S. Dunyoni anglash va globalizasiyaning tarixiy ildizlari // Madaniy meros davati. F-1-114 raqamli fundamental grantning ilmiy ocherk va maqolalar to‘plami. – T:, 2015, may. – B.105-111. 59.    Alimov B.S. Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyatining ochiqligini ijtimoiy tarmoqlar orqali ta’minlash // “Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyatining ochiqligi – axborot olishda fuqarolarning konstitusiyaviy huquqi ta’minlanishining muhim kafolati: O‘zbekiston tajribasi”. Xalqaro konferensiya materiallari to‘plami. Samarqand, 2015, 17 sentyabr.– B.109-112. 60.    Alimov B.S. The world public relations as an instrument of frank relations // Mejdunarodnaya nauchno-prakticheskaya konferensiya “Lichnost, obщyestvo, gosudarstvo, pravo: problemы sootnosheniya i vzaimodeystviya”. Praga, 2015, 15-16 oktyabrya. – S. 98-104. 61.    Alimov B.S. Axborot globallashuvi jarayonida jurnalistikaning yangi vazifalari // O‘zDJTU xalqaro jurnalistika fakultetida tashkil qilingan “Axborotlashgan jamiyatda yoshlar media savodxonligini oshirishning dolzarb muammolari” mavzusidagi respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi materiallari to‘plami. – T:, 2015, 18 dekabr. – B. 53-58. 62.    Alimov B.S. “Modern aspects of teaching broadcasting journalism” // “Ta’lim va fan – barqaror rivojlanish manfaatlari yo‘lida” nomli xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya materiallari to‘plami. – T:, 2016, 6-8 aprel, O‘zMU. – B. 49-50. 63.    Alimov B.S. Jahon media makonida xalqaro jurnalistikaning o‘rni, nufuzi va ahamiyati // “Globallashuv jarayoni va ommaviy axborot vositalari faoliyati” respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi to‘plami. QQDU. Nukus, 2016, 6 may,  – B. 27-32. 64.    Alimov B.S. Markaziy Osiyo mintaqasi mavzusining vujudga kelish jarayoni // “Ommaviy axborot vositalarida til, uslub va tahrir masalalari” mavzuidagi respublika IV ilmiy-amaliy konferensiya materiallari. O‘zMU. – T:, 2016, 13 may, – B. 20-24. 65.    Alimov B.S. Mamlakat imijini oshirishda audiovizual jurnalistikaning ahamiyati // “Televideniye va zamon” respublika ilmiy-amaliy konferensiya materiallari to‘plami. O‘zMU. – T:, 2016, 10 iyun, – B. 50-54. 66.    Alimov B.S. Elektron hukumat va imij hamohangligi // “Onlayn jurnalistika: kecha va bugun” respublika ilmiy-amaliy konferensiya materiallari to‘plami. O‘zDJTU. – T:, 2018, – B. 47-50. 67. Alimov B.S. Media muhitda O‘zbekiston imiji. Monografiya. – Toshkent: Ta’lim-media, 2020. – 214 b. 68. Alimov B.S. XXI asr media muhitida mamlakat imijini shakllantirish masalalari // Filologiya masalalari. – Toshkent, 2018. – № 3. – B. 145-152. (10.00.00; № 18). 69. Alimov B.S. Mamlakat imijining nazariy-kognitiv aspektlari // Til va adabiyot ta’limi. – Toshkent, 2018. – № 10. – B. 45-46. (10.00.00; № 9). 70. Alimov B.S. Novыy mediaoblik Uzbekistana // O‘zbekistonda xorijiy tillar. – Toshkent, 2019. – № 1. – B. 150-162. (10.00.00; № 17). 71. Alimov B.S. The Role of Uzbek Information Agencies in the Development of Country's Image // Journal for Studies in Management and Planning. – Volume 05. Issue 06. June 2019. Impact Factor 5.4. – P 21-27.  (6). 72. Alimov B.S. Issues of Domestic Journalism Ethics in Shaping Uzbekistan’s International Image // European Journal of Business & Social Sciences. – Volume 07. Issue 10. July 2019. Impact Factor 6.76. – P 98-110. (5). 73. Alimov B.S. O‘zbekistondagi yetakchi axborot agentliklari materillari tahlili // O‘zbekistonda xorijiy tillar. – Toshkent, 2019. – № 4. – B. 113-122. (10.00.00; № 17). 74. Alimov B.S. Milliy audiovizual tarmoqlarning mamlakat imijini rivojlantirishdagi ahamiyati // FarDU Ilmiy xabarlar. – Farg‘ona, 2019. – № 4. – B. 171-175. (10.00.00; № 20). 75. Alimov B.S. Mamlakat imiji va chet el sarmoyalari: o‘zaro bog‘liqlikning muhim jihatlari // O‘zbekistonda xorijiy tillar. – Toshkent, 2020. – № 1. – B. 122-134. (10.00.00; № 17). 76. Alimov B.S. Problems of Journalism Ethics, as Part of the Process of Shaping Uzbekistan’s Image in the World Media Space // SCOPUS indexed magazine. International Journal of Psychosocial Rehabilitation. – Vol. 24. Special Issue 1. – United Kingdom, 2020. – P. 620-634. 77. Alimov B.S. O‘zbekiston imijini oshirishda milliy publisistikaning roli // O‘zbekistonda xorijiy tillar. – Toshkent, 2020. –№ 3 (32). – B.218-228. (10.00.00; № 17). 78. Alimov B.S. Media image as an important meaning of Uzbekistan’s image formation: theoretical and cognitive aspects // Filologiya masalalari. – Toshkent, 2020. –№ 3. – B. 205-233. (10.00.00; № 18). 79. Alimov B.S. Gʻarb mamlakatlari mediasida xorijiy mamlakat (hudud) imijiga nisbatan munosabatlarning saqlanib qolishi muammosi // Ilim ha’m ja’miyet. – Nukus, 2020. – № 4. – B. 33-34. (10.00.00; № 2). 80. Alimov B.S. Elektron hukumat va imij hamohangligi // Onlayn jurnalistika: kecha va bugun: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. O‘zDJTU. 2018 yil 30 aprel. – Toshkent, 2018. – B. 47-50. 81.  Alimov B.S. Zamonaviy media muhitda mamlakat imijining kognitiv aspektlari // Zamonaviy elektron OAV faoliyatining taraqqiyoti tendensiyalari: Resp. ilmiy-amaliy anjumani material. to‘p. O‘zDJTU, 2018 yil 30 aprel. – Toshkent, 2018. – B. 24-26. 82. Alimov B.S. How journalism students san be fluent in multiple languages? // Xorijiy tillarni o‘qitish va amaliy lingvistika: Xalq. ilmiy-amaliy anjuman material. to‘p. O‘zDJTU, 2018 yil 10-11 may. – Toshkent, 2018. – B. 27-29. 83.  Alimov B.S. Internetga yangi munosabat davri keldi // Globallashuv jarayoni va ommaviy axborot vositalari: Resp. ilmiy anjuman material. to‘p. QQDU, 2018 yil 28 may. – Nukus, 2018. – B. 47-51. 84. Alimov B.S. Learning languages maybe not enough in journalism // Jurnalistika ta’lim modellari: professional standartlarning integrasiyalashuvi: Xalq. ilmiy konf. material. to‘p. 2018 yil 24-25 noyabr. – Turkiston, Qozog‘iston Respublikasi. – B. 94-96. 85.  Alimov B.S. Mamlakat imijini yuksaltirishda onlayn segmentning o‘rni // On-line jurnalistikaning dolzarb masalalari: Xalq. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. 2018 yil 12 dekabr. – Toshkent, 2018. – B. 31-33. 86.  Alimov B.S. Cognitive aspects of the formation of Uzbekistan’s image in the media environment of the XXI century // Rediscovery of Asian Values: O‘zbekiston-Koreya xalq. media konf. 2019 yil 15 fevral. – Toshkent, 2019. – B. 55-60 b. 87. Alimov B.S. Issues of Uzbekistan’s image // Media, Human, Society in Asia: International scientific and practical Conference. Seoul, Republic of Korea, April 19, 2019. – P. 195-200. 88.  Alimov B.S. Yoshlarning ijtimoiy tarmoklar orqali mamlakat imijini oshirishdagi roli // Yoshlar innovasion faolligini oshirishning dolzarb vazifalari: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. 2019 yil 27 aprel. – Toshkent, 2019. – B. 75-78. 89. Alimov B.S. Ijtimoiy tarmoklar va imij hamohangligi // Zamonaviy elektron ommaviy axborot vositalarining taraqqiyot tendensiyalari: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. O‘zDJTU, 2019 yil 26 aprel. – Toshkent, 2019. – B. 15-17. 90.  Alimov B.S. Osnovы media imidja Uzbekistana // Globallashuv jarayonida Ommaviy axborot vositalarining roli: Xalq. ilmiy anjuman material. to‘p. 2019 yil 22 aprel. – Nukus, 2019. – B. 121-123. 91. Alimov B.S. Imij yaratishda semantik freymlarning ahamiyati // Ommaviy axborot vositalarida til, uslub va tahrir masalalari: Resp. VII an’anaviy ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. O‘zMU, 2019 yil 28 may. – Toshkent, 2019. – B. 23-27. 92.     Alimov B.S. Mamlakat imijining xorijiy investisiyalar oqimiga ta’siri xususida // O‘zbekiston Respublikasi Konstitusiyasi: fan, ta’lim va yoshlar tarbiyasi: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. Moskva davlat universitetining Toshkent filiali, 2019 yil 3 dekabr. – Toshkent, 2019. – B. 122-128. 93.     Alimov B.S. Uzbekistan Is Shaping Its New Image. // Mediakommunikasiya va PR: yangi texnologiyalar va zamonaviy yondashuvlar: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. O‘zDJTU, 2019 yil 13 dekabr. – Toshkent, 2019. – B. 18-20. 94.    Alimov B.S. Uzbekistan Is Shaping Its New Media Image // Cutting-edge science – 2020: Materials of the XVII International scientific and practical Conference. May 20, 2020.  – Sheffield, United Kingdom, 2020. – P 235-237. 95.    Alimov B.S. The coexistence of journalism ethics and national interests // Globallasыo‘ prosesinde g‘alaba xabar qurallarыnың roli: Xalq. ilmiy konf. to‘p. QQDU, 2020 yil 26 may. – Nukus, 2020. – B. 86-91. 96.    Alimov B.S. Turizm mahsulotlari targ‘iboti va mamlakat imijining hamohangligi masalasi // Madaniyatlararo kommunikasiya va turizm: Xalq. ilmiy konf. elektron to‘p. O‘zbek tili va adabiyoti universiteti, fledu.uz, 2020 yil 15 iyun. – Toshkent, 2020. 97.     Alimov B.S. O‘zbekistonning xalqaro maydondagi ijobiy imijini mustahkamlash konsepsiyasi loyihasi xususida // Globallashuv davrida PR va xalqaro kommunikasiyalar: an’analar va innovasion yondashuv: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. O‘zJOKU, 2020 yil 26 mart. – Toshkent, 2020. – B. 18-22. 98.     Alimov B.S. Media makonda milliy manfaatlar. O‘quv qo‘llanma. – Toshkent: Ta’lim-media, 2019. – 240 b. 99.     Alimov B.S., Sulaymonova S.R. Jurnalistikada media va axborot savodxonligi. O‘quv qo‘llanma. 2019 yil 7 fevral. – 159 b. Elektron resurs. <nowiki>http://mooc.tuit.uz</nowiki> 100.   Alimov B.S., Nishonova G.U., Shukurova G.R., Qosimova N.S., O‘sarov O.A., O‘rolova D.O. Zamonaviy media muhitda PR xizmatlar. J. VIII – Toshkent: «O‘zbekiston» NMIU, 2019, – 512 b. 101. Alimov B.S., The problems of media image of Uzbekistan. Mejdunarodnaya nauchno-prakticheskaya konferensiya «Medialingvistika i stilistika: problemы i perspektivы». 22 oktyabrya 2020 goda. Tadjikskiy nasionalnыy universitet Fakultet jurnalistiki Kafedra stilistiki i literaturnogo redaktirovaniya. – Dushanbe, 2020. – S. 39-46. 102.  Özbekistan'in turizm imaji sorunu Dünya medyasinda. “Turk madaniyati va san’ati” xalqaro ilmiy-amaliy simpoziumi materiallari to‘plami. 2-jild. – Anqara, 2020. – B. 193-194. k94yar1grnioojxisadkl23e8tlzzm6 2817113 2817097 2022-08-29T09:48:43Z Dilbar Elamanova (Ismatullayeva) 76997 /* Ilmiy ishlar ro'yxati: */ wikitext text/x-wiki {{thr|[[Foydalanuvchi:Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)|Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)|munozara]]) 07:25, 29-Avgust 2022 (UTC)}} Beruniy Sultonovich Alimov ([[1974|1974-yil]] [[4-sentabr|4-sentyabr]], [[Xorazm viloyati|Xorazm]] viloyati) — taniqli o'zbek jurnalisti, tarjimon, fan doktori. Bugungi kunga qadar bir qancha nufuzli lavozimlar egasi. Fan doktori.{{Davlat arbobi bilgiqutisi | ismi = Beruniy Sultonovich Alimov | tasvir = Beruniy Alimov.jpg | uzunlik = 250px | lavozim =[[Oʻzbekiston prezidenti]]ning matbuot kotibi v.b. | bayroq =Flag of Uzbekistan.svg | bayroq2 =Emblem of Uzbekistan.svg | boshlanish davri =[[2008-yil]]dan | tugash davri =[[2009-yil]]gacha | premyer =[[Shavkat Mirziyoyev]] | prezident =[[Islom Karimov]] | oʻtmishdoshi =[[Alisher Azizxoʻjayev]] | vorisi =[[Ulugʻbek Hasanov]] | tugʻilgan sanasi ={{birth date and age|1973|9|4}} | tugʻilgan joyi ={{TavalludJoyi|Xorazm}} | fuqaroligi ={{UZB}} | millati =Oʻzbek | partiya = partiyasiz | bolalari =2 | dini =[[Islom]] | kasbi =jurnalist, tarjimon | ilmiy unvoni =[[filologiya]] fanlari doktori | maʼlumoti =oliy | mukofotlari =Oltin qalam }} == Hayoti va faoliyati == Beruniy Alimov [[Ziyolilar|ziyoli]] oilasida tug'ilgan. 1995-yilda [[Oʻzbekiston milliy universiteti|O'zbekiston milliy uvirersitetini]] [[jurnalistika]] mutaxassisligi bo'yicha tamomlagan. 1993—1994-yillarda Hindiston ommaviy kommunikatsiya institutida tahsil olgan. 2018-yildan falsafa doktori, 2021-yildan filologiya fanlari doktori hisoblanadi. === Mehnat faoliyati === Mehnat faoliyatini [[Oʻzbekiston milliy teleradiokompaniyasi|O'zbekiston Milliy teleradiokompaniyasining]] "Axborot" direksiyasida boshlagan. 1994—1996-yillar MTRK "Axborot" direksiyasi tarjimoni, muxbiri, sharhlovchisi, 1996—1997-yillar O'zbekiston Respublikasining [[Birlashgan Qirollik|Buyuk Britaniyadagi]] [[Elchixona|elchixonasi]] 3-kotibi — [[Press-attashe|press-attashesi]], 1998—2000-yillar [[Oʻzbekiston Respublikasi investitsiyalar va tashqi savdo vazirligi|O‘zbekiston Respublikasi tashqi iqtisodiy aloqalar vazirligi]] matbuot kotibi, 2001—2005-yillar O‘zbekiston Respublikasining [[Yaponiya|Yaponiyadagi]] elchixonasi 2-kotibi, 2005—2008-yillar [[Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti devoni|O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Devoni]] bosh konsultanti, 2008—2009-yillar [[Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti|O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining]] Matbuot kotibi vazifasini bajaruvchi, 2009—2011-yillar O‘zbekiston Respublikasining [[Rossiya|Rossiya Federatsiyasidagi]] elchixonasi 1-kotibi, 2011—2012-yillar [[O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi|O‘zbekiston Matbuot va axborot agentligining]] Axborot xizmati rahbari, 2012—2015-yillar O‘zbekiston Milliy universiteti Oliy jurnalistika kurslari rahbari vazifasini bajargan. 2014-yildan hozirgi vaqtga qadar [[Oʻzbekiston davlat jahon tillari universiteti|O‘zbekiston davlat jahon tillari universiteti]] [[Xalqaro jurnalistika fakulteti]] [[Dotsent|dotsenti]]. 2021-yildan Yangi media ta’lim markazi [[Nodavlat sektori|NNT]] direktori hisoblanadi. Bundan tashqari, o‘rindoshlik faoliyati asosida [["O‘zbekiston adabiyoti va san’ati"|“O‘zbekiston adabiyoti va san’ati”]] [[Gazeta|gazetasi]] [[Musahhih|musahhihi]] (1993), [[Oila va jamiyat|“Oila va jamiyat”]] gazetasi muxbiri (1994), [[International House Tashkent akademik litseyi|Inter National House Tashkent akademik liseyi]] o‘qituvchisi (1999), [[Jurnalistlarni qayta tayyorlash markazi]] tereneri (2015—2021), [[Oʻzbekiston jurnalistika va ommaviy kommunikatsiyalar universiteti|O‘zbekiston jurnalistika va ommaviy kommunikasiyalar universiteti]] katta o‘qituvchisi (2018—2020), [[Facebook]] mintaqaviy tahlilchisi (2019—2020), [[Texas]] ([[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQSH]]) universiteti kommunikasiya fakulteti stajer-tadqiqotchisi (2019), YeXHT/DIIHB ([[Yevropa xavfsizlik va hamkorlik tashkiloti|Yevropa Xavfsizlik va Hamkorlik Tashkilotining]] Demokratik institutlar va inson huhuqlari bo‘yicha byurosi) [[Missiya|missiyasi]] tarkibida O‘zbekiston Respublikasida [[parlament]] saylovlari (2019) va Prezident saylovlari (2021)da media monitor, [[AQSH Global media agentligi|AQSH Global media agentligining]] O‘zbekistondagi loyihalari kordinatori (2020—2021), Toshkentdagi [[Webster Universiteti|Vebster universiteti]] ad’yunkt [[professor]] assistenti (2020-yildan hozirga qadar), “Yangi media ta’lim markazi” nodavlat notijorat tashkiloti direktori (2021-yildan hozirga qadar) vazifasida faoliyat yuritgan va yuritib kelmoqda. === Mukofotlari === 2006-yil «O‘zbekiston mustaqilligining 15 yilligi» esdalik nishoni bilan taqdirlangan. 2020-yil «Huquqiy targ‘ibot ishlari a’lochisi» ko‘krak nishonini olgan. === Ilmiy faoliyati === Beruniy Alimovning ilmiy tadqiqotlari yuzasidan 100 dan ziyod ilmiy maqolalari mahalliy va chet el ilmiy jurnallarida, xususan, Google Scholar va Scopus ilmiy maqolalar bazasida indekslanadigan jurnallarda nashr etilgan. Doktorlik ishini “XXI asr media muhitida O‘zbekiston imijini shakllantirishning nazariy-kognitiv aspektlari (AQSH, Buyuk Britaniya, Rossiya va O‘zbekiston OAV materiallari misolida)” mavzusida yoqlagan. ==== Ilmiy ishlar ro'yxati: ==== # Alimov B.S. Internet elchixona. 3D shaklidagi diplomatik missiya, u  qanday faoliyat yuritadi? // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2012. – №1-2. – B. 42-45 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Axborot sohasidagi yangi islohotlar // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2012. – №3. – B. 14-18 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Muxbir – AKT dizayneri // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2012. – №4-6. – B. 28-30 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Jahon media makonida O‘zbekiston imiji // O‘zbekiston matbuoti. – T:, 2013. – №1. – B. 28-31 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Ommaviy axborot vositalarining milliy domendagi shakllanishi // O‘zbekiston Milliy universiteti xabarlari, – T:, 2013. – №1. – B. 32-35 (10.00.00; № 15). # Alimov B.S. Axborot xizmatida press-relizning tutgan o‘rni va roli // O‘zbekiston matbuoti. – T:, 2013. – №3. – B. 47-51 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Xalqaro axborot makoni: ommaga tezkor, xolis va haqqoniy xabarlar yetkazishda jurnalist ixtisoslashuvining dolzarb masalalari // O‘zbekiston Milliy universiteti xabarlari, – T:, 2013. – №4/1. –B. 222-226 (10.00.00; № 15). # Alimov B.S. Teleradiokanallar va Internetda o‘zbek tili targ‘iboti // Til va adabiyot ta’limi, – T:, 2013. – №12. – B. 47-48 (10.00.00; № 9). # Alimov B.S. Globallashuv jarayonida yosh muxbirlarning o‘quv-amaliyot ko‘nikmalari // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2013. – №5. – B. 24-25 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Zamonaviy jurnalistikaning birinchi talabi // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2013. – №6. – B. 5-6 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Portrayals of Uzbekistan’s image in the global media space // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz. – T:, 2014. – №1 (1).  (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Axborot globallashuvida janr, til, tasvir mahorati // Til va adabiyot ta’limi, – T:, 2014 yil, – №5. – B. 39-41 (10.00.00; № 9) # Alimov B.S. Xalqaro imijni oshirishda professional etika normalarining o‘rni va roli // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2014 yil. – №2. 18-20 b., – №3. – B. 68-69 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Jahon media makonida mamlakat media imijini mustahkamlashning iqtisodiy-tashkiliy asoslari // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz. – T:, 2014 yil. – №4. – B. 108-117 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Portrayal of Uzbekistan’s Image in the Global Media Space // Sontemporary Sentral Asia, volume XVIII. May-December, New Delhi, 2014. Jawaharlal Nehru University, India. ISSN: 0973-5690. – P. 25-31 (10.00.00; № 12). # Alimov B.S. Jahon media makonida mamlakat imijini oshirishda milliy jurnalistikaning o‘rni // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2015. – №2. – B. 60-63 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Davlatchilik va unga rahnamolik haqidagi qarashlar silsilasi // Qaraqalpaq davlat universiteti xabarshыsы, QQDU, Nukus, 2015. – №2. – B. 61-66 (10.00.00; № 12). # Alimov B.S. Jahon media makonida mamlakat media imijini mustahkamlashning iqtisodiy-tashkiliy asoslari // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz, – T:, 2015.  – №4 (maxsus son). – B. 138-148 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Rol sosialnыx setey v povыshenii imidja stranы v mirovom media prostranstve // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2015. – №4. – B. 48-51 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Ijtimoiy tarmoqlar va ularning mamlakat imijini shakllantirishdagi o‘rni // O‘zbekiston Milliy universiteti xabarlari, – T:, 2015. – №3. – B. 286-290 (10.00.00; № 15). # Alimov B.S. Xorijiy OAVda O‘zbekistonda kechayotgan islohotlarga munosabatlarning xilma-xilligi muammosi // Qaraqalpaq davlat universiteti xabarshыsы, QQDU, Nukus. – T:, 2015. – №3. – B. 106-111 (10.00.00; № 12). # Alimov B.S. On the Diversity of Attitudes in the Foreign Mass Media towards the Reforms in Uzbekistan // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz, – T:, 2015. – №4 (8). – B. 138-147 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyatining ochiqligini ta’minlashda sosial tarmoqlar aspekti // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2015. – №5-6. – B.10-11 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Theoretical foundations of shaping the media image of the newly independent states and the problem of disputable cases // International Journal of Multidisciplinary Research and Development. New Delhi, 2015, № 7. Volume: 2, Issue: 7, – P. 433-437. www.allsubjectjournal.com, ISSN: 2349-4182. (5) Global Impact Factor. 0.543. # Alimov B.S. Rol imidja stranы v mejdunarodnom mediaprostranstve  // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz, – T:, 2016.  – №4. – B. 151-157 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Znacheniye SMI Uzbekistana v formirovanii imidja gosudarstva na mirovoy arene // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2016. – №3. – B. 48-51 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Mahalliy matbuot nashrlari: “ha”mi yoki “yo‘q” // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2016. – №4. –B. 10-11 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Jurnalistika ta’limi: xalqaro hamkorlikning yangi bosqichi  // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz, – T:, 2016. – №5.  – B. 246-250 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S., Wontai S. Uzbekistan’s Image Portrayed by World Media. // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz, – T:, 2017. – №2.  – B. 151-166 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. O‘zbekiston jurnalistikasi tarixiy bosqichlar kesimida // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2017. № 2-3 con. –B. 10-15 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Axborot – yangi neft // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2017. № 4-6 con. –B. 30-34 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Jahon media makonida mamlakat imijini rivojlantirish imkoniyatlari va jurnalistikada mahorat masalalari. Axborot xizmatlari xodimlari, OAV vakillari, jurnalistika fakultetlarida tahsil olayotgan talabalar  uchun nazariy-uslubiy qo‘llanma. – T., 2015. – B. 136. # Alimov B.S. Mamlakat media imijini rivojlantirishda milliy ommaviy kommunikasiya vositalarining o‘rni: nazariy va amaliy aspektlar. Jurnalistika fakultetlarida tahsil olayotgan talabalar, OAV vakillari, axborot xizmatlari xodimlari va tadqiqotchilar uchun ilmiy-nazariy qo‘llanma. – T., 2015. – B. 108. # Alimov B.S. Uzbek culture and superstitions. Indian Institute of Mass Communications // “Echo” magazine. New Delhi, 1994. – P. 16-17. # Alimov B.S. Uzbekistan is a country of original traditions and culture // Uzbekistan at the doorstep of the third millennium. Budapest, 1998. – P 277-287. # Alimov B.S. “Uzbekskaya model” v ocherednoy raz podtverdila svoyu jiznesposobnost i effektivnost // 18 let Gosudarstvennoy Nezavisimosti Respubliki Uzbekistan. Moskva, 2009 g. Izdatel – “Parallel”. – S. 40-41. # Alimov B.S. Impuls razvitiyu SHOS // Islam Karimov o 19-letii Nezavisimosti. Moskva, 2010. Izdatel – “Parallel”. – S. 19-20. # Alimov B.S. Uzbekistan: shag k shirokim vozmojnostyam // Respublika Uzbekistan. Moskva, 2011. Izdatel – “Parallel”. – S. 8-15. # Alimov B.S. Uzbekistan-Rossiya: uglubleniye strategicheskogo razvitiya // Respublika Uzbekistan. Moskva, 2012. Izdatel – “Parallel”. – S 16-19. # Alimov B.S. Oliy jurnalistika kurslarida o‘quv-amaliyot ko‘nikmalari // “Oliy jurnalistika kurslarida ixtisoslashuv masalalari” mavzuida I ilmiy-amaliy seminar materiallari to‘plami. “O‘zbekiston” nashriyoti. – T:, 2012, 11 dekabr. – B. 24-26. # Alimov B.S. O‘zbek tilidagi audiovizual materiallarning dunyo media maydoniga tarqatilishida Internetning o‘rni // Telejurnalistika masalalari bo‘yicha ilmiy anjuman materiallar to‘plami. – T:, 2013, aprel. “Sharq” nashriyoti. – B. 54-60. # Alimov B.S. Jamoatchilik aloqalarini boshqarish vositalari. Press-reliz, anons, sharh hamda ma’lumotlarni yozish qoidalari // Toshkent davlat yuridik institutining “Davlat tili: muammo va yechimlar” nomli ilmiy maqolalar to‘plami, – T:, 2013 yil, may. – №3. – B. 218-225. # Alimov B.S. Jahon media makonida O‘zbekiston imijini yaratish masalalari // XXI asrda media-tadqiqotlar. Ilmiy maqolalar to‘plami. – T:, 2013, 12 iyun. “O‘zbekiston” nashriyoti. – B. 221-226. # Alimov B.S. Problemы imidja Uzbekistana v mirovom media-prostranstve // Sbornik tezisov mejdunarodnoy konferensii “Sovremennыye sosialnыye kommunikasii v sisteme sivilizasii i kulturы”. Sankt-Peterburgskiy institut vneshneekonomicheskix svyazey, ekonomiki i prava.18-19 noyabrya 2013g. – S. 9. # Alimov B.S. Globallashuv jarayonida yosh jurnalistlarning o‘quv-amaliyot ko‘nikmalari // “Oliy jurnalistika kurslarida ixtisoslashuv masalalari” mavzuida II ilmiy-amaliy seminar materiallari to‘plami. Toshkent. Gʻafur Gʻulom nomidagi nashriyot-matbaa ijodiy uyi. – T:, 2013, 27 noyabr. – B. 36-40. # Alimov B.S. Das image Usbekistans im globalen informationsraum // “Wostok” magazine. Berlin, 2013, Issue №4. – P. 48-50. # Alimov B.S. Aholiga tezkor, xolis va haqqoniy axborot yetkazishda jurnalist ixtisoslashuvining dolzarb masalalari // Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyati ustidan jamoatchilik nazoratini ta’minlashda OAV mas’uliyatini oshirish masalalari mavzusida tashkil etilgan konferensiya ma’ruzalari to‘plami. O‘zbekiston mustaqil bosma ommaviy axborot vositalari va axborot agentliklarini qo‘llab-quvvatlash va rivojlantirish jamoat fondi. I to‘plam. – T:, 2013. – B. 68-76. # Alimov B.S. Axborot xizmatini boshqarish vositalari – Press-reliz, anons, sharh hamda ma’lumotlarni yozish qoidalari // Axborot xizmatlarining OAV bilan o‘zrao aloqalarini mustahkamlashning dolzarb masalalari mavzusida tashkil etilgan tadbir ma’ruzalari to‘plami. O‘zbekiston mustaqil bosma ommaviy axborot vositalari va axborot agentliklarini qo‘llab-quvvatlash va rivojlantirish jamoat fondi. III to‘plam. – T:, 2013. – B. 4-16. # Alimov B.S. Problemы imidja Uzbekistana v mirovom mediaprostranstve // “Kazaxstan. Spektr” (KISI – Kazaxstanskiy institut strategicheskix issledovaniy pri Prezidente Respubliki Kazaxstan) nauchnыy jurnal. Astana, 2014, – №1. – S. 95-101. # Alimov B.S. Shifting sands // Open Central Asia.  London, 2014 summer issue, – P. 12-14. # Alimov B.S. Perekryostok progressa: Novыy Uzbekistan. Ilerleme yollarinin kesisme noktasi: Yeni Ozbekistan // Jurnal “Diyalog Avrasia”. Stambul, 2014. – №42. 2014g., – S. 72-75. # Alimov B.S. Xalqaro jurnalist kadrlarni tayyorlashda mediata’lim va media-imij masalalarining uyg‘unligi // O‘zDJTU Xalqaro jurnalistika fakultetida “Globallashuv jarayonida mediata’lim muammolari” mavzuida o‘tkazilgan respublika ilmiy-amaliy anjumani materiallari to‘plami. – T:, 2014, 12 dekabr. – B. 20-24. # Alimov B.S. Sayov kunida OAV faoliyati // “Ommaviy axborot vositalarida saylov jarayonlarini yoritish masalalari”. – T:, 2014, 7-12 iyul. Konferensiya materiallari to‘plami. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi davlat boshqaruvi akademiyasi. – T., 2015, fevral. – B. 102-110. # Alimov B.S. Problemы imidja Uzbekistana v mirovom media-prostranstve // “Milliy Internet-jurnalistikasini rivojlantirishning dolzarb masalalari”. 2014 yil 18-19 sentyabr. Respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi materiallari to‘plami. O‘zbekiston mustaqil bosma ommaviy axborot vositalari va axborot agentliklarini qo‘llab-quvvatlash va rivojlantirish jamoat fondi. – T:, 2015, fevral. – B. 67-74. # Alimov B.S. Dunya medyasinda Ozbekistan’in imaji // Yevrosiyo yozuvchilari uyushmasining “Qardes qalemler” jurnali. Ankara, 2015, №3. – B. 91-94. # Alimov B.S. Imkoniyatlar va istaklar hamohangligi davom etadi // “Xalq og‘zaki ijodi yoshlar va xorijliklar nigohida”. Xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya “Sarhad bilmas do‘stlik” maqolalar to‘plami. – T:, 2015 yil 8 aprel. Temuriylar tarixi Davlat muzeyi. O‘zbekiston Fanlar Akademiyasi. “O‘zbekiston-Hindiston” do‘tslik jamiyati. – B.19-20. # Alimov B.S. Modern aspects of teaching broadcast journalism // “Audiovizual jurnalistikaning nazariyasi va amaliyoti: ta’lim, bilim va amaliy tajriba masalalari”. Respublika II  ilmiy-amaliy konferensiyaci materiallari to‘plami. O‘zMU jurnalistika fakulteti “Televideniye va radioeshittirishlar” kafedrasi.  – T:, 2015, 4 iyun. – B.29-31. # Alimov B.S. Dunyoni anglash va globalizasiyaning tarixiy ildizlari // Madaniy meros davati. F-1-114 raqamli fundamental grantning ilmiy ocherk va maqolalar to‘plami. – T:, 2015, may. – B.105-111. # Alimov B.S. Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyatining ochiqligini ijtimoiy tarmoqlar orqali ta’minlash // “Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyatining ochiqligi – axborot olishda fuqarolarning konstitusiyaviy huquqi ta’minlanishining muhim kafolati: O‘zbekiston tajribasi”. Xalqaro konferensiya materiallari to‘plami. Samarqand, 2015, 17 sentyabr.– B.109-112. # Alimov B.S. The world public relations as an instrument of frank relations // Mejdunarodnaya nauchno-prakticheskaya konferensiya “Lichnost, obщyestvo, gosudarstvo, pravo: problemы sootnosheniya i vzaimodeystviya”. Praga, 2015, 15-16 oktyabrya. – S. 98-104. # Alimov B.S. Axborot globallashuvi jarayonida jurnalistikaning yangi vazifalari // O‘zDJTU xalqaro jurnalistika fakultetida tashkil qilingan “Axborotlashgan jamiyatda yoshlar media savodxonligini oshirishning dolzarb muammolari” mavzusidagi respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi materiallari to‘plami. – T:, 2015, 18 dekabr. – B. 53-58. # Alimov B.S. “Modern aspects of teaching broadcasting journalism” // “Ta’lim va fan – barqaror rivojlanish manfaatlari yo‘lida” nomli xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya materiallari to‘plami. – T:, 2016, 6-8 aprel, O‘zMU. – B. 49-50. # Alimov B.S. Jahon media makonida xalqaro jurnalistikaning o‘rni, nufuzi va ahamiyati // “Globallashuv jarayoni va ommaviy axborot vositalari faoliyati” respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi to‘plami. QQDU. Nukus, 2016, 6 may,  – B. 27-32. # Alimov B.S. Markaziy Osiyo mintaqasi mavzusining vujudga kelish jarayoni // “Ommaviy axborot vositalarida til, uslub va tahrir masalalari” mavzuidagi respublika IV ilmiy-amaliy konferensiya materiallari. O‘zMU. – T:, 2016, 13 may, – B. 20-24. # Alimov B.S. Mamlakat imijini oshirishda audiovizual jurnalistikaning ahamiyati // “Televideniye va zamon” respublika ilmiy-amaliy konferensiya materiallari to‘plami. O‘zMU. – T:, 2016, 10 iyun, – B. 50-54. # Alimov B.S. Elektron hukumat va imij hamohangligi // “Onlayn jurnalistika: kecha va bugun” respublika ilmiy-amaliy konferensiya materiallari to‘plami. O‘zDJTU. – T:, 2018, – B. 47-50. # Alimov B.S. Media muhitda O‘zbekiston imiji. Monografiya. – Toshkent: Ta’lim-media, 2020. – 214 b. # Alimov B.S. XXI asr media muhitida mamlakat imijini shakllantirish masalalari // Filologiya masalalari. – Toshkent, 2018. – № 3. – B. 145-152. (10.00.00; № 18). # Alimov B.S. Mamlakat imijining nazariy-kognitiv aspektlari // Til va adabiyot ta’limi. – Toshkent, 2018. – № 10. – B. 45-46. (10.00.00; № 9). # Alimov B.S. Novыy mediaoblik Uzbekistana // O‘zbekistonda xorijiy tillar. – Toshkent, 2019. – № 1. – B. 150-162. (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. The Role of Uzbek Information Agencies in the Development of Country's Image // Journal for Studies in Management and Planning. – Volume 05. Issue 06. June 2019. Impact Factor 5.4. – P 21-27.  (6). # Alimov B.S. Issues of Domestic Journalism Ethics in Shaping Uzbekistan’s International Image // European Journal of Business & Social Sciences. – Volume 07. Issue 10. July 2019. Impact Factor 6.76. – P 98-110. (5). # Alimov B.S. O‘zbekistondagi yetakchi axborot agentliklari materillari tahlili // O‘zbekistonda xorijiy tillar. – Toshkent, 2019. – № 4. – B. 113-122. (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Milliy audiovizual tarmoqlarning mamlakat imijini rivojlantirishdagi ahamiyati // FarDU Ilmiy xabarlar. – Farg‘ona, 2019. – № 4. – B. 171-175. (10.00.00; № 20). # Alimov B.S. Mamlakat imiji va chet el sarmoyalari: o‘zaro bog‘liqlikning muhim jihatlari // O‘zbekistonda xorijiy tillar. – Toshkent, 2020. – № 1. – B. 122-134. (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Problems of Journalism Ethics, as Part of the Process of Shaping Uzbekistan’s Image in the World Media Space // SCOPUS indexed magazine. International Journal of Psychosocial Rehabilitation. – Vol. 24. Special Issue 1. – United Kingdom, 2020. – P. 620-634. # Alimov B.S. O‘zbekiston imijini oshirishda milliy publisistikaning roli // O‘zbekistonda xorijiy tillar. – Toshkent, 2020. –№ 3 (32). – B.218-228. (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Media image as an important meaning of Uzbekistan’s image formation: theoretical and cognitive aspects // Filologiya masalalari. – Toshkent, 2020. –№ 3. – B. 205-233. (10.00.00; № 18). # Alimov B.S. Gʻarb mamlakatlari mediasida xorijiy mamlakat (hudud) imijiga nisbatan munosabatlarning saqlanib qolishi muammosi // Ilim ha’m ja’miyet. – Nukus, 2020. – № 4. – B. 33-34. (10.00.00; № 2). # Alimov B.S. Elektron hukumat va imij hamohangligi // Onlayn jurnalistika: kecha va bugun: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. O‘zDJTU. 2018 yil 30 aprel. – Toshkent, 2018. – B. 47-50. # Alimov B.S. Zamonaviy media muhitda mamlakat imijining kognitiv aspektlari // Zamonaviy elektron OAV faoliyatining taraqqiyoti tendensiyalari: Resp. ilmiy-amaliy anjumani material. to‘p. O‘zDJTU, 2018 yil 30 aprel. – Toshkent, 2018. – B. 24-26. # Alimov B.S. How journalism students san be fluent in multiple languages? // Xorijiy tillarni o‘qitish va amaliy lingvistika: Xalq. ilmiy-amaliy anjuman material. to‘p. O‘zDJTU, 2018 yil 10-11 may. – Toshkent, 2018. – B. 27-29. # Alimov B.S. Internetga yangi munosabat davri keldi // Globallashuv jarayoni va ommaviy axborot vositalari: Resp. ilmiy anjuman material. to‘p. QQDU, 2018 yil 28 may. – Nukus, 2018. – B. 47-51. # Alimov B.S. Learning languages maybe not enough in journalism // Jurnalistika ta’lim modellari: professional standartlarning integrasiyalashuvi: Xalq. ilmiy konf. material. to‘p. 2018 yil 24-25 noyabr. – Turkiston, Qozog‘iston Respublikasi. – B. 94-96. # Alimov B.S. Mamlakat imijini yuksaltirishda onlayn segmentning o‘rni // On-line jurnalistikaning dolzarb masalalari: Xalq. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. 2018 yil 12 dekabr. – Toshkent, 2018. – B. 31-33. # Alimov B.S. Cognitive aspects of the formation of Uzbekistan’s image in the media environment of the XXI century // Rediscovery of Asian Values: O‘zbekiston-Koreya xalq. media konf. 2019 yil 15 fevral. – Toshkent, 2019. – B. 55-60 b. # Alimov B.S. Issues of Uzbekistan’s image // Media, Human, Society in Asia: International scientific and practical Conference. Seoul, Republic of Korea, April 19, 2019. – P. 195-200. # Alimov B.S. Yoshlarning ijtimoiy tarmoklar orqali mamlakat imijini oshirishdagi roli // Yoshlar innovasion faolligini oshirishning dolzarb vazifalari: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. 2019 yil 27 aprel. – Toshkent, 2019. – B. 75-78. # Alimov B.S. Ijtimoiy tarmoklar va imij hamohangligi // Zamonaviy elektron ommaviy axborot vositalarining taraqqiyot tendensiyalari: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. O‘zDJTU, 2019 yil 26 aprel. – Toshkent, 2019. – B. 15-17. # Alimov B.S. Osnovы media imidja Uzbekistana // Globallashuv jarayonida Ommaviy axborot vositalarining roli: Xalq. ilmiy anjuman material. to‘p. 2019 yil 22 aprel. – Nukus, 2019. – B. 121-123. # Alimov B.S. Imij yaratishda semantik freymlarning ahamiyati // Ommaviy axborot vositalarida til, uslub va tahrir masalalari: Resp. VII an’anaviy ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. O‘zMU, 2019 yil 28 may. – Toshkent, 2019. – B. 23-27. # Alimov B.S. Mamlakat imijining xorijiy investisiyalar oqimiga ta’siri xususida // O‘zbekiston Respublikasi Konstitusiyasi: fan, ta’lim va yoshlar tarbiyasi: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. Moskva davlat universitetining Toshkent filiali, 2019 yil 3 dekabr. – Toshkent, 2019. – B. 122-128. # Alimov B.S. Uzbekistan Is Shaping Its New Image. // Mediakommunikasiya va PR: yangi texnologiyalar va zamonaviy yondashuvlar: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. O‘zDJTU, 2019 yil 13 dekabr. – Toshkent, 2019. – B. 18-20. # Alimov B.S. Uzbekistan Is Shaping Its New Media Image // Cutting-edge science – 2020: Materials of the XVII International scientific and practical Conference. May 20, 2020.  – Sheffield, United Kingdom, 2020. – P 235-237. # Alimov B.S. The coexistence of journalism ethics and national interests // Globallasыo‘ prosesinde g‘alaba xabar qurallarыnың roli: Xalq. ilmiy konf. to‘p. QQDU, 2020 yil 26 may. – Nukus, 2020. – B. 86-91. # Alimov B.S. Turizm mahsulotlari targ‘iboti va mamlakat imijining hamohangligi masalasi // Madaniyatlararo kommunikasiya va turizm: Xalq. ilmiy konf. elektron to‘p. O‘zbek tili va adabiyoti universiteti, fledu.uz, 2020 yil 15 iyun. – Toshkent, 2020. # Alimov B.S. O‘zbekistonning xalqaro maydondagi ijobiy imijini mustahkamlash konsepsiyasi loyihasi xususida // Globallashuv davrida PR va xalqaro kommunikasiyalar: an’analar va innovasion yondashuv: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. O‘zJOKU, 2020 yil 26 mart. – Toshkent, 2020. – B. 18-22. # Alimov B.S. Media makonda milliy manfaatlar. O‘quv qo‘llanma. – Toshkent: Ta’lim-media, 2019. – 240 b. # Alimov B.S., Sulaymonova S.R. Jurnalistikada media va axborot savodxonligi. O‘quv qo‘llanma. 2019 yil 7 fevral. – 159 b. Elektron resurs. <nowiki>http://mooc.tuit.uz</nowiki> # Alimov B.S., Nishonova G.U., Shukurova G.R., Qosimova N.S., O‘sarov O.A., O‘rolova D.O. Zamonaviy media muhitda PR xizmatlar. J. VIII – Toshkent: «O‘zbekiston» NMIU, 2019, – 512 b. # Alimov B.S., The problems of media image of Uzbekistan. Mejdunarodnaya nauchno-prakticheskaya konferensiya «Medialingvistika i stilistika: problemы i perspektivы». 22 oktyabrya 2020 goda. Tadjikskiy nasionalnыy universitet Fakultet jurnalistiki Kafedra stilistiki i literaturnogo redaktirovaniya. – Dushanbe, 2020. – S. 39-46. # Özbekistan'in turizm imaji sorunu Dünya medyasinda. “Turk madaniyati va san’ati” xalqaro ilmiy-amaliy simpoziumi materiallari to‘plami. 2-jild. – Anqara, 2020. – B. 193-194. 0akvm4td41l963sgjijg6f7iagp8p0z 2817119 2817113 2022-08-29T09:51:56Z Dilbar Elamanova (Ismatullayeva) 76997 /* Ilmiy ishlar ro'yxati: */ wikitext text/x-wiki {{thr|[[Foydalanuvchi:Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)|Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)|munozara]]) 07:25, 29-Avgust 2022 (UTC)}} Beruniy Sultonovich Alimov ([[1974|1974-yil]] [[4-sentabr|4-sentyabr]], [[Xorazm viloyati|Xorazm]] viloyati) — taniqli o'zbek jurnalisti, tarjimon, fan doktori. Bugungi kunga qadar bir qancha nufuzli lavozimlar egasi. Fan doktori.{{Davlat arbobi bilgiqutisi | ismi = Beruniy Sultonovich Alimov | tasvir = Beruniy Alimov.jpg | uzunlik = 250px | lavozim =[[Oʻzbekiston prezidenti]]ning matbuot kotibi v.b. | bayroq =Flag of Uzbekistan.svg | bayroq2 =Emblem of Uzbekistan.svg | boshlanish davri =[[2008-yil]]dan | tugash davri =[[2009-yil]]gacha | premyer =[[Shavkat Mirziyoyev]] | prezident =[[Islom Karimov]] | oʻtmishdoshi =[[Alisher Azizxoʻjayev]] | vorisi =[[Ulugʻbek Hasanov]] | tugʻilgan sanasi ={{birth date and age|1973|9|4}} | tugʻilgan joyi ={{TavalludJoyi|Xorazm}} | fuqaroligi ={{UZB}} | millati =Oʻzbek | partiya = partiyasiz | bolalari =2 | dini =[[Islom]] | kasbi =jurnalist, tarjimon | ilmiy unvoni =[[filologiya]] fanlari doktori | maʼlumoti =oliy | mukofotlari =Oltin qalam }} == Hayoti va faoliyati == Beruniy Alimov [[Ziyolilar|ziyoli]] oilasida tug'ilgan. 1995-yilda [[Oʻzbekiston milliy universiteti|O'zbekiston milliy uvirersitetini]] [[jurnalistika]] mutaxassisligi bo'yicha tamomlagan. 1993—1994-yillarda Hindiston ommaviy kommunikatsiya institutida tahsil olgan. 2018-yildan falsafa doktori, 2021-yildan filologiya fanlari doktori hisoblanadi. === Mehnat faoliyati === Mehnat faoliyatini [[Oʻzbekiston milliy teleradiokompaniyasi|O'zbekiston Milliy teleradiokompaniyasining]] "Axborot" direksiyasida boshlagan. 1994—1996-yillar MTRK "Axborot" direksiyasi tarjimoni, muxbiri, sharhlovchisi, 1996—1997-yillar O'zbekiston Respublikasining [[Birlashgan Qirollik|Buyuk Britaniyadagi]] [[Elchixona|elchixonasi]] 3-kotibi — [[Press-attashe|press-attashesi]], 1998—2000-yillar [[Oʻzbekiston Respublikasi investitsiyalar va tashqi savdo vazirligi|O‘zbekiston Respublikasi tashqi iqtisodiy aloqalar vazirligi]] matbuot kotibi, 2001—2005-yillar O‘zbekiston Respublikasining [[Yaponiya|Yaponiyadagi]] elchixonasi 2-kotibi, 2005—2008-yillar [[Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti devoni|O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Devoni]] bosh konsultanti, 2008—2009-yillar [[Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti|O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining]] Matbuot kotibi vazifasini bajaruvchi, 2009—2011-yillar O‘zbekiston Respublikasining [[Rossiya|Rossiya Federatsiyasidagi]] elchixonasi 1-kotibi, 2011—2012-yillar [[O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi|O‘zbekiston Matbuot va axborot agentligining]] Axborot xizmati rahbari, 2012—2015-yillar O‘zbekiston Milliy universiteti Oliy jurnalistika kurslari rahbari vazifasini bajargan. 2014-yildan hozirgi vaqtga qadar [[Oʻzbekiston davlat jahon tillari universiteti|O‘zbekiston davlat jahon tillari universiteti]] [[Xalqaro jurnalistika fakulteti]] [[Dotsent|dotsenti]]. 2021-yildan Yangi media ta’lim markazi [[Nodavlat sektori|NNT]] direktori hisoblanadi. Bundan tashqari, o‘rindoshlik faoliyati asosida [["O‘zbekiston adabiyoti va san’ati"|“O‘zbekiston adabiyoti va san’ati”]] [[Gazeta|gazetasi]] [[Musahhih|musahhihi]] (1993), [[Oila va jamiyat|“Oila va jamiyat”]] gazetasi muxbiri (1994), [[International House Tashkent akademik litseyi|Inter National House Tashkent akademik liseyi]] o‘qituvchisi (1999), [[Jurnalistlarni qayta tayyorlash markazi]] tereneri (2015—2021), [[Oʻzbekiston jurnalistika va ommaviy kommunikatsiyalar universiteti|O‘zbekiston jurnalistika va ommaviy kommunikasiyalar universiteti]] katta o‘qituvchisi (2018—2020), [[Facebook]] mintaqaviy tahlilchisi (2019—2020), [[Texas]] ([[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQSH]]) universiteti kommunikasiya fakulteti stajer-tadqiqotchisi (2019), YeXHT/DIIHB ([[Yevropa xavfsizlik va hamkorlik tashkiloti|Yevropa Xavfsizlik va Hamkorlik Tashkilotining]] Demokratik institutlar va inson huhuqlari bo‘yicha byurosi) [[Missiya|missiyasi]] tarkibida O‘zbekiston Respublikasida [[parlament]] saylovlari (2019) va Prezident saylovlari (2021)da media monitor, [[AQSH Global media agentligi|AQSH Global media agentligining]] O‘zbekistondagi loyihalari kordinatori (2020—2021), Toshkentdagi [[Webster Universiteti|Vebster universiteti]] ad’yunkt [[professor]] assistenti (2020-yildan hozirga qadar), “Yangi media ta’lim markazi” nodavlat notijorat tashkiloti direktori (2021-yildan hozirga qadar) vazifasida faoliyat yuritgan va yuritib kelmoqda. === Mukofotlari === 2006-yil «O‘zbekiston mustaqilligining 15 yilligi» esdalik nishoni bilan taqdirlangan. 2020-yil «Huquqiy targ‘ibot ishlari a’lochisi» ko‘krak nishonini olgan. === Ilmiy faoliyati === Beruniy Alimovning ilmiy tadqiqotlari yuzasidan 100 dan ziyod ilmiy maqolalari mahalliy va chet el ilmiy jurnallarida, xususan, Google Scholar va Scopus ilmiy maqolalar bazasida indekslanadigan jurnallarda nashr etilgan. Doktorlik ishini “XXI asr media muhitida O‘zbekiston imijini shakllantirishning nazariy-kognitiv aspektlari (AQSH, Buyuk Britaniya, Rossiya va O‘zbekiston OAV materiallari misolida)” mavzusida yoqlagan. ==== Ilmiy ishlar ro'yxati: ==== # Alimov B.S. Internet elchixona. 3D shaklidagi diplomatik missiya, u  qanday faoliyat yuritadi? // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2012. – №1-2. – B. 42-45 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Axborot sohasidagi yangi islohotlar // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2012. – №3. – B. 14-18 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Muxbir – AKT dizayneri // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2012. – №4-6. – B. 28-30 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Jahon media makonida O‘zbekiston imiji // O‘zbekiston matbuoti. – T:, 2013. – №1. – B. 28-31 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Ommaviy axborot vositalarining milliy domendagi shakllanishi // O‘zbekiston Milliy universiteti xabarlari, – T:, 2013. – №1. – B. 32-35 (10.00.00; № 15). # Alimov B.S. Axborot xizmatida press-relizning tutgan o‘rni va roli // O‘zbekiston matbuoti. – T:, 2013. – №3. – B. 47-51 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Xalqaro axborot makoni: ommaga tezkor, xolis va haqqoniy xabarlar yetkazishda jurnalist ixtisoslashuvining dolzarb masalalari // O‘zbekiston Milliy universiteti xabarlari, – T:, 2013. – №4/1. –B. 222-226 (10.00.00; № 15). # Alimov B.S. Teleradiokanallar va Internetda o‘zbek tili targ‘iboti // Til va adabiyot ta’limi, – T:, 2013. – №12. – B. 47-48 (10.00.00; № 9). # Alimov B.S. Globallashuv jarayonida yosh muxbirlarning o‘quv-amaliyot ko‘nikmalari // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2013. – №5. – B. 24-25 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Zamonaviy jurnalistikaning birinchi talabi // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2013. – №6. – B. 5-6 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Portrayals of Uzbekistan’s image in the global media space // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz. – T:, 2014. – №1 (1).  (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Axborot globallashuvida janr, til, tasvir mahorati // Til va adabiyot ta’limi, – T:, 2014 yil, – №5. – B. 39-41 (10.00.00; № 9) # Alimov B.S. Xalqaro imijni oshirishda professional etika normalarining o‘rni va roli // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2014 yil. – №2. 18-20 b., – №3. – B. 68-69 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Jahon media makonida mamlakat media imijini mustahkamlashning iqtisodiy-tashkiliy asoslari // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz. – T:, 2014 yil. – №4. – B. 108-117 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Portrayal of Uzbekistan’s Image in the Global Media Space // Sontemporary Sentral Asia, volume XVIII. May-December, New Delhi, 2014. Jawaharlal Nehru University, India. ISSN: 0973-5690. – P. 25-31 (10.00.00; № 12). # Alimov B.S. Jahon media makonida mamlakat imijini oshirishda milliy jurnalistikaning o‘rni // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2015. – №2. – B. 60-63 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Davlatchilik va unga rahnamolik haqidagi qarashlar silsilasi // Qaraqalpaq davlat universiteti xabarshыsы, QQDU, Nukus, 2015. – №2. – B. 61-66 (10.00.00; № 12). # Alimov B.S. Jahon media makonida mamlakat media imijini mustahkamlashning iqtisodiy-tashkiliy asoslari // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz, – T:, 2015.  – №4 (maxsus son). – B. 138-148 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Rol sosialnыx setey v povыshenii imidja stranы v mirovom media prostranstve // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2015. – №4. – B. 48-51 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Ijtimoiy tarmoqlar va ularning mamlakat imijini shakllantirishdagi o‘rni // O‘zbekiston Milliy universiteti xabarlari, – T:, 2015. – №3. – B. 286-290 (10.00.00; № 15). # Alimov B.S. Xorijiy OAVda O‘zbekistonda kechayotgan islohotlarga munosabatlarning xilma-xilligi muammosi // Qaraqalpaq davlat universiteti xabarshыsы, QQDU, Nukus. – T:, 2015. – №3. – B. 106-111 (10.00.00; № 12). # Alimov B.S. On the Diversity of Attitudes in the Foreign Mass Media towards the Reforms in Uzbekistan // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz, – T:, 2015. – №4 (8). – B. 138-147 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyatining ochiqligini ta’minlashda sosial tarmoqlar aspekti // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2015. – №5-6. – B.10-11 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Theoretical foundations of shaping the media image of the newly independent states and the problem of disputable cases // International Journal of Multidisciplinary Research and Development. New Delhi, 2015, № 7. Volume: 2, Issue: 7, – P. 433-437. www.allsubjectjournal.com, ISSN: 2349-4182. (5) Global Impact Factor. 0.543. # Alimov B.S. Rol imidja stranы v mejdunarodnom mediaprostranstve  // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz, – T:, 2016.  – №4. – B. 151-157 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Znacheniye SMI Uzbekistana v formirovanii imidja gosudarstva na mirovoy arene // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2016. – №3. – B. 48-51 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Mahalliy matbuot nashrlari: “ha”mi yoki “yo‘q” // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2016. – №4. –B. 10-11 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Jurnalistika ta’limi: xalqaro hamkorlikning yangi bosqichi  // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz, – T:, 2016. – №5.  – B. 246-250 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S., Wontai S. Uzbekistan’s Image Portrayed by World Media. // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz, – T:, 2017. – №2.  – B. 151-166 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. O‘zbekiston jurnalistikasi tarixiy bosqichlar kesimida // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2017. № 2-3 con. –B. 10-15 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Axborot – yangi neft // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2017. № 4-6 con. –B. 30-34 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Jahon media makonida mamlakat imijini rivojlantirish imkoniyatlari va jurnalistikada mahorat masalalari. Axborot xizmatlari xodimlari, OAV vakillari, jurnalistika fakultetlarida tahsil olayotgan talabalar  uchun nazariy-uslubiy qo‘llanma. – T., 2015. – B. 136. # Alimov B.S. Mamlakat media imijini rivojlantirishda milliy ommaviy kommunikasiya vositalarining o‘rni: nazariy va amaliy aspektlar. Jurnalistika fakultetlarida tahsil olayotgan talabalar, OAV vakillari, axborot xizmatlari xodimlari va tadqiqotchilar uchun ilmiy-nazariy qo‘llanma. – T., 2015. – B. 108. # Alimov B.S. Uzbek culture and superstitions. Indian Institute of Mass Communications // “Echo” magazine. New Delhi, 1994. – P. 16-17. # Alimov B.S. Uzbekistan is a country of original traditions and culture // Uzbekistan at the doorstep of the third millennium. Budapest, 1998. – P 277-287. # Alimov B.S. “Uzbekskaya model” v ocherednoy raz podtverdila svoyu jiznesposobnost i effektivnost // 18 let Gosudarstvennoy Nezavisimosti Respubliki Uzbekistan. Moskva, 2009 g. Izdatel – “Parallel”. – S. 40-41. # Alimov B.S. Impuls razvitiyu SHOS // Islam Karimov o 19-letii Nezavisimosti. Moskva, 2010. Izdatel – “Parallel”. – S. 19-20. # Alimov B.S. Uzbekistan: shag k shirokim vozmojnostyam // Respublika Uzbekistan. Moskva, 2011. Izdatel – “Parallel”. – S. 8-15. # Alimov B.S. Uzbekistan-Rossiya: uglubleniye strategicheskogo razvitiya // Respublika Uzbekistan. Moskva, 2012. Izdatel – “Parallel”. – S 16-19. # Alimov B.S. Oliy jurnalistika kurslarida o‘quv-amaliyot ko‘nikmalari // “Oliy jurnalistika kurslarida ixtisoslashuv masalalari” mavzuida I ilmiy-amaliy seminar materiallari to‘plami. “O‘zbekiston” nashriyoti. – T:, 2012, 11 dekabr. – B. 24-26. # Alimov B.S. O‘zbek tilidagi audiovizual materiallarning dunyo media maydoniga tarqatilishida Internetning o‘rni // Telejurnalistika masalalari bo‘yicha ilmiy anjuman materiallar to‘plami. – T:, 2013, aprel. “Sharq” nashriyoti. – B. 54-60. # Alimov B.S. Jamoatchilik aloqalarini boshqarish vositalari. Press-reliz, anons, sharh hamda ma’lumotlarni yozish qoidalari // Toshkent davlat yuridik institutining “Davlat tili: muammo va yechimlar” nomli ilmiy maqolalar to‘plami, – T:, 2013 yil, may. – №3. – B. 218-225. # Alimov B.S. Jahon media makonida O‘zbekiston imijini yaratish masalalari // XXI asrda media-tadqiqotlar. Ilmiy maqolalar to‘plami. – T:, 2013, 12 iyun. “O‘zbekiston” nashriyoti. – B. 221-226. # Alimov B.S. Problemы imidja Uzbekistana v mirovom media-prostranstve // Sbornik tezisov mejdunarodnoy konferensii “Sovremennыye sosialnыye kommunikasii v sisteme sivilizasii i kulturы”. Sankt-Peterburgskiy institut vneshneekonomicheskix svyazey, ekonomiki i prava.18-19 noyabrya 2013g. – S. 9. # Alimov B.S. Globallashuv jarayonida yosh jurnalistlarning o‘quv-amaliyot ko‘nikmalari // “Oliy jurnalistika kurslarida ixtisoslashuv masalalari” mavzuida II ilmiy-amaliy seminar materiallari to‘plami. Toshkent. Gʻafur Gʻulom nomidagi nashriyot-matbaa ijodiy uyi. – T:, 2013, 27 noyabr. – B. 36-40. # Alimov B.S. Das image Usbekistans im globalen informationsraum // “Wostok” magazine. Berlin, 2013, Issue №4. – P. 48-50. # Alimov B.S. Aholiga tezkor, xolis va haqqoniy axborot yetkazishda jurnalist ixtisoslashuvining dolzarb masalalari // Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyati ustidan jamoatchilik nazoratini ta’minlashda OAV mas’uliyatini oshirish masalalari mavzusida tashkil etilgan konferensiya ma’ruzalari to‘plami. O‘zbekiston mustaqil bosma ommaviy axborot vositalari va axborot agentliklarini qo‘llab-quvvatlash va rivojlantirish jamoat fondi. I to‘plam. – T:, 2013. – B. 68-76. # Alimov B.S. Axborot xizmatini boshqarish vositalari – Press-reliz, anons, sharh hamda ma’lumotlarni yozish qoidalari // Axborot xizmatlarining OAV bilan o‘zrao aloqalarini mustahkamlashning dolzarb masalalari mavzusida tashkil etilgan tadbir ma’ruzalari to‘plami. O‘zbekiston mustaqil bosma ommaviy axborot vositalari va axborot agentliklarini qo‘llab-quvvatlash va rivojlantirish jamoat fondi. III to‘plam. – T:, 2013. – B. 4-16. # Alimov B.S. Problemы imidja Uzbekistana v mirovom mediaprostranstve // “Kazaxstan. Spektr” (KISI – Kazaxstanskiy institut strategicheskix issledovaniy pri Prezidente Respubliki Kazaxstan) nauchnыy jurnal. Astana, 2014, – №1. – S. 95-101. # Alimov B.S. Shifting sands // Open Central Asia.  London, 2014 summer issue, – P. 12-14. # Alimov B.S. Perekryostok progressa: Novыy Uzbekistan. Ilerleme yollarinin kesisme noktasi: Yeni Ozbekistan // Jurnal “Diyalog Avrasia”. Stambul, 2014. – №42. 2014g., – S. 72-75. # Alimov B.S. Xalqaro jurnalist kadrlarni tayyorlashda mediata’lim va media-imij masalalarining uyg‘unligi // O‘zDJTU Xalqaro jurnalistika fakultetida “Globallashuv jarayonida mediata’lim muammolari” mavzuida o‘tkazilgan respublika ilmiy-amaliy anjumani materiallari to‘plami. – T:, 2014, 12 dekabr. – B. 20-24. # Alimov B.S. Sayov kunida OAV faoliyati // “Ommaviy axborot vositalarida saylov jarayonlarini yoritish masalalari”. – T:, 2014, 7-12 iyul. Konferensiya materiallari to‘plami. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi davlat boshqaruvi akademiyasi. – T., 2015, fevral. – B. 102-110. # Alimov B.S. Problemы imidja Uzbekistana v mirovom media-prostranstve // “Milliy Internet-jurnalistikasini rivojlantirishning dolzarb masalalari”. 2014 yil 18-19 sentyabr. Respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi materiallari to‘plami. O‘zbekiston mustaqil bosma ommaviy axborot vositalari va axborot agentliklarini qo‘llab-quvvatlash va rivojlantirish jamoat fondi. – T:, 2015, fevral. – B. 67-74. # Alimov B.S. Dunya medyasinda Ozbekistan’in imaji // Yevrosiyo yozuvchilari uyushmasining “Qardes qalemler” jurnali. Ankara, 2015, №3. – B. 91-94. # Alimov B.S. Imkoniyatlar va istaklar hamohangligi davom etadi // “Xalq og‘zaki ijodi yoshlar va xorijliklar nigohida”. Xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya “Sarhad bilmas do‘stlik” maqolalar to‘plami. – T:, 2015 yil 8 aprel. Temuriylar tarixi Davlat muzeyi. O‘zbekiston Fanlar Akademiyasi. “O‘zbekiston-Hindiston” do‘tslik jamiyati. – B.19-20. # Alimov B.S. Modern aspects of teaching broadcast journalism // “Audiovizual jurnalistikaning nazariyasi va amaliyoti: ta’lim, bilim va amaliy tajriba masalalari”. Respublika II  ilmiy-amaliy konferensiyaci materiallari to‘plami. O‘zMU jurnalistika fakulteti “Televideniye va radioeshittirishlar” kafedrasi.  – T:, 2015, 4 iyun. – B.29-31. # Alimov B.S. Dunyoni anglash va globalizasiyaning tarixiy ildizlari // Madaniy meros davati. F-1-114 raqamli fundamental grantning ilmiy ocherk va maqolalar to‘plami. – T:, 2015, may. – B.105-111. # Alimov B.S. Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyatining ochiqligini ijtimoiy tarmoqlar orqali ta’minlash // “Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyatining ochiqligi – axborot olishda fuqarolarning konstitusiyaviy huquqi ta’minlanishining muhim kafolati: O‘zbekiston tajribasi”. Xalqaro konferensiya materiallari to‘plami. Samarqand, 2015, 17 sentyabr.– B.109-112. # Alimov B.S. The world public relations as an instrument of frank relations // Mejdunarodnaya nauchno-prakticheskaya konferensiya “Lichnost, obщyestvo, gosudarstvo, pravo: problemы sootnosheniya i vzaimodeystviya”. Praga, 2015, 15-16 oktyabrya. – S. 98-104. # Alimov B.S. Axborot globallashuvi jarayonida jurnalistikaning yangi vazifalari // O‘zDJTU xalqaro jurnalistika fakultetida tashkil qilingan “Axborotlashgan jamiyatda yoshlar media savodxonligini oshirishning dolzarb muammolari” mavzusidagi respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi materiallari to‘plami. – T:, 2015, 18 dekabr. – B. 53-58. # Alimov B.S. “Modern aspects of teaching broadcasting journalism” // “Ta’lim va fan – barqaror rivojlanish manfaatlari yo‘lida” nomli xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya materiallari to‘plami. – T:, 2016, 6-8 aprel, O‘zMU. – B. 49-50. # Alimov B.S. Jahon media makonida xalqaro jurnalistikaning o‘rni, nufuzi va ahamiyati // “Globallashuv jarayoni va ommaviy axborot vositalari faoliyati” respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi to‘plami. QQDU. Nukus, 2016, 6 may,  – B. 27-32. # Alimov B.S. Markaziy Osiyo mintaqasi mavzusining vujudga kelish jarayoni // “Ommaviy axborot vositalarida til, uslub va tahrir masalalari” mavzuidagi respublika IV ilmiy-amaliy konferensiya materiallari. O‘zMU. – T:, 2016, 13 may, – B. 20-24. # Alimov B.S. Mamlakat imijini oshirishda audiovizual jurnalistikaning ahamiyati // “Televideniye va zamon” respublika ilmiy-amaliy konferensiya materiallari to‘plami. O‘zMU. – T:, 2016, 10 iyun, – B. 50-54. # Alimov B.S. Elektron hukumat va imij hamohangligi // “Onlayn jurnalistika: kecha va bugun” respublika ilmiy-amaliy konferensiya materiallari to‘plami. O‘zDJTU. – T:, 2018, – B. 47-50. # Alimov B.S. Media muhitda O‘zbekiston imiji. Monografiya. – Toshkent: Ta’lim-media, 2020. – 214 b. # Alimov B.S. XXI asr media muhitida mamlakat imijini shakllantirish masalalari // Filologiya masalalari. – Toshkent, 2018. – № 3. – B. 145-152. (10.00.00; № 18). # Alimov B.S. Mamlakat imijining nazariy-kognitiv aspektlari // Til va adabiyot ta’limi. – Toshkent, 2018. – № 10. – B. 45-46. (10.00.00; № 9). # Alimov B.S. Novыy mediaoblik Uzbekistana // O‘zbekistonda xorijiy tillar. – Toshkent, 2019. – № 1. – B. 150-162. (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. The Role of Uzbek Information Agencies in the Development of Country's Image // Journal for Studies in Management and Planning. – Volume 05. Issue 06. June 2019. Impact Factor 5.4. – P 21-27.  (6). # Alimov B.S. Issues of Domestic Journalism Ethics in Shaping Uzbekistan’s International Image // European Journal of Business & Social Sciences. – Volume 07. Issue 10. July 2019. Impact Factor 6.76. – P 98-110. (5). # Alimov B.S. O‘zbekistondagi yetakchi axborot agentliklari materillari tahlili // O‘zbekistonda xorijiy tillar. – Toshkent, 2019. – № 4. – B. 113-122. (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Milliy audiovizual tarmoqlarning mamlakat imijini rivojlantirishdagi ahamiyati // FarDU Ilmiy xabarlar. – Farg‘ona, 2019. – № 4. – B. 171-175. (10.00.00; № 20). # Alimov B.S. Mamlakat imiji va chet el sarmoyalari: o‘zaro bog‘liqlikning muhim jihatlari // O‘zbekistonda xorijiy tillar. – Toshkent, 2020. – № 1. – B. 122-134. (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Problems of Journalism Ethics, as Part of the Process of Shaping Uzbekistan’s Image in the World Media Space // SCOPUS indexed magazine. International Journal of Psychosocial Rehabilitation. – Vol. 24. Special Issue 1. – United Kingdom, 2020. – P. 620-634. # Alimov B.S. O‘zbekiston imijini oshirishda milliy publisistikaning roli // O‘zbekistonda xorijiy tillar. – Toshkent, 2020. –№ 3 (32). – B.218-228. (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Media image as an important meaning of Uzbekistan’s image formation: theoretical and cognitive aspects // Filologiya masalalari. – Toshkent, 2020. –№ 3. – B. 205-233. (10.00.00; № 18). # Alimov B.S. Gʻarb mamlakatlari mediasida xorijiy mamlakat (hudud) imijiga nisbatan munosabatlarning saqlanib qolishi muammosi // Ilim ha’m ja’miyet. – Nukus, 2020. – № 4. – B. 33-34. (10.00.00; № 2). # Alimov B.S. Elektron hukumat va imij hamohangligi // Onlayn jurnalistika: kecha va bugun: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. O‘zDJTU. 2018 yil 30 aprel. – Toshkent, 2018. – B. 47-50. # Alimov B.S. Zamonaviy media muhitda mamlakat imijining kognitiv aspektlari // Zamonaviy elektron OAV faoliyatining taraqqiyoti tendensiyalari: Resp. ilmiy-amaliy anjumani material. to‘p. O‘zDJTU, 2018 yil 30 aprel. – Toshkent, 2018. – B. 24-26. # Alimov B.S. How journalism students san be fluent in multiple languages? // Xorijiy tillarni o‘qitish va amaliy lingvistika: Xalq. ilmiy-amaliy anjuman material. to‘p. O‘zDJTU, 2018 yil 10-11 may. – Toshkent, 2018. – B. 27-29. # Alimov B.S. Internetga yangi munosabat davri keldi // Globallashuv jarayoni va ommaviy axborot vositalari: Resp. ilmiy anjuman material. to‘p. QQDU, 2018 yil 28 may. – Nukus, 2018. – B. 47-51. # Alimov B.S. Learning languages maybe not enough in journalism // Jurnalistika ta’lim modellari: professional standartlarning integrasiyalashuvi: Xalq. ilmiy konf. material. to‘p. 2018 yil 24-25 noyabr. – Turkiston, Qozog‘iston Respublikasi. – B. 94-96. # Alimov B.S. Mamlakat imijini yuksaltirishda onlayn segmentning o‘rni // On-line jurnalistikaning dolzarb masalalari: Xalq. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. 2018 yil 12 dekabr. – Toshkent, 2018. – B. 31-33. # Alimov B.S. Cognitive aspects of the formation of Uzbekistan’s image in the media environment of the XXI century // Rediscovery of Asian Values: O‘zbekiston-Koreya xalq. media konf. 2019 yil 15 fevral. – Toshkent, 2019. – B. 55-60 b. # Alimov B.S. Issues of Uzbekistan’s image // Media, Human, Society in Asia: International scientific and practical Conference. Seoul, Republic of Korea, April 19, 2019. – P. 195-200. # Alimov B.S. Yoshlarning ijtimoiy tarmoklar orqali mamlakat imijini oshirishdagi roli // Yoshlar innovasion faolligini oshirishning dolzarb vazifalari: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. 2019 yil 27 aprel. – Toshkent, 2019. – B. 75-78. # Alimov B.S. Ijtimoiy tarmoklar va imij hamohangligi // Zamonaviy elektron ommaviy axborot vositalarining taraqqiyot tendensiyalari: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. O‘zDJTU, 2019 yil 26 aprel. – Toshkent, 2019. – B. 15-17. # Alimov B.S. Osnovы media imidja Uzbekistana // Globallashuv jarayonida Ommaviy axborot vositalarining roli: Xalq. ilmiy anjuman material. to‘p. 2019 yil 22 aprel. – Nukus, 2019. – B. 121-123. # Alimov B.S. Imij yaratishda semantik freymlarning ahamiyati // Ommaviy axborot vositalarida til, uslub va tahrir masalalari: Resp. VII an’anaviy ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. O‘zMU, 2019 yil 28 may. – Toshkent, 2019. – B. 23-27. # Alimov B.S. Mamlakat imijining xorijiy investisiyalar oqimiga ta’siri xususida // O‘zbekiston Respublikasi Konstitusiyasi: fan, ta’lim va yoshlar tarbiyasi: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. Moskva davlat universitetining Toshkent filiali, 2019 yil 3 dekabr. – Toshkent, 2019. – B. 122-128. # Alimov B.S. Uzbekistan Is Shaping Its New Image. // Mediakommunikasiya va PR: yangi texnologiyalar va zamonaviy yondashuvlar: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. O‘zDJTU, 2019 yil 13 dekabr. – Toshkent, 2019. – B. 18-20. # Alimov B.S. Uzbekistan Is Shaping Its New Media Image // Cutting-edge science – 2020: Materials of the XVII International scientific and practical Conference. May 20, 2020.  – Sheffield, United Kingdom, 2020. – P 235-237. # Alimov B.S. The coexistence of journalism ethics and national interests // Globallasыo‘ prosesinde g‘alaba xabar qurallarыnың roli: Xalq. ilmiy konf. to‘p. QQDU, 2020 yil 26 may. – Nukus, 2020. – B. 86-91. # Alimov B.S. Turizm mahsulotlari targ‘iboti va mamlakat imijining hamohangligi masalasi // Madaniyatlararo kommunikasiya va turizm: Xalq. ilmiy konf. elektron to‘p. O‘zbek tili va adabiyoti universiteti, fledu.uz, 2020 yil 15 iyun. – Toshkent, 2020. # Alimov B.S. O‘zbekistonning xalqaro maydondagi ijobiy imijini mustahkamlash konsepsiyasi loyihasi xususida // Globallashuv davrida PR va xalqaro kommunikasiyalar: an’analar va innovasion yondashuv: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. O‘zJOKU, 2020 yil 26 mart. – Toshkent, 2020. – B. 18-22. # Alimov B.S. Media makonda milliy manfaatlar. O‘quv qo‘llanma. – Toshkent: Ta’lim-media, 2019. – 240 b. # Alimov B.S., Sulaymonova S.R. Jurnalistikada media va axborot savodxonligi. O‘quv qo‘llanma. 2019 yil 7 fevral. – 159 b. Elektron resurs. <nowiki>http://mooc.tuit.uz</nowiki> # Alimov B.S., Nishonova G.U., Shukurova G.R., Qosimova N.S., O‘sarov O.A., O‘rolova D.O. Zamonaviy media muhitda PR xizmatlar. J. VIII – Toshkent: «O‘zbekiston» NMIU, 2019, – 512 b. # Alimov B.S., The problems of media image of Uzbekistan. Mejdunarodnaya nauchno-prakticheskaya konferensiya «Medialingvistika i stilistika: problemы i perspektivы». 22 oktyabrya 2020 goda. Tadjikskiy nasionalnыy universitet Fakultet jurnalistiki Kafedra stilistiki i literaturnogo redaktirovaniya. – Dushanbe, 2020. – S. 39-46. # Özbekistan'in turizm imaji sorunu Dünya medyasinda. “Turk madaniyati va san’ati” xalqaro ilmiy-amaliy simpoziumi materiallari to‘plami. 2-jild. – Anqara, 2020. – B. 193-194. e2qfalxztha452gwhvdw31486abnai6 2817125 2817119 2022-08-29T09:54:49Z Dilbar Elamanova (Ismatullayeva) 76997 wikitext text/x-wiki {{thr|[[Foydalanuvchi:Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)|Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)|munozara]]) 07:25, 29-Avgust 2022 (UTC)}} Beruniy Sultonovich Alimov ([[1974|1974-yil]] [[4-sentabr|4-sentyabr]], [[Xorazm viloyati|Xorazm]] viloyati) — taniqli o'zbek jurnalisti, tarjimon, fan doktori. Bugungi kunga qadar bir qancha nufuzli lavozimlar egasi. Fan doktori.{{Davlat arbobi bilgiqutisi | ismi = Beruniy Sultonovich Alimov | tasvir = Beruniy Alimov.jpg | uzunlik = 250px | lavozim =[[Oʻzbekiston prezidenti]]ning matbuot kotibi v.b. | bayroq =Flag of Uzbekistan.svg | bayroq2 =Emblem of Uzbekistan.svg | boshlanish davri =[[2008-yil]]dan | tugash davri =[[2009-yil]]gacha | premyer =[[Shavkat Mirziyoyev]] | prezident =[[Islom Karimov]] | oʻtmishdoshi =[[Alisher Azizxoʻjayev]] | vorisi =[[Ulugʻbek Hasanov]] | tugʻilgan sanasi ={{birth date and age|1973|9|4}} | tugʻilgan joyi ={{TavalludJoyi|Xorazm}} | fuqaroligi ={{UZB}} | millati =Oʻzbek | partiya = partiyasiz | bolalari =2 | dini =[[Islom]] | kasbi =jurnalist, tarjimon | ilmiy unvoni =[[filologiya]] fanlari doktori | maʼlumoti =oliy | mukofotlari =Oltin qalam }} == Hayoti va faoliyati == Beruniy Alimov [[Ziyolilar|ziyoli]] oilasida tug'ilgan. 1995-yilda [[Oʻzbekiston milliy universiteti|O'zbekiston milliy uvirersitetini]] [[jurnalistika]] mutaxassisligi bo'yicha tamomlagan. 1993—1994-yillarda Hindiston ommaviy kommunikatsiya institutida tahsil olgan. 2018-yildan falsafa doktori, 2021-yildan filologiya fanlari doktori hisoblanadi. === Mehnat faoliyati === Mehnat faoliyatini [[Oʻzbekiston milliy teleradiokompaniyasi|O'zbekiston Milliy teleradiokompaniyasining]] "Axborot" direksiyasida boshlagan. 1994—1996-yillar MTRK "Axborot" direksiyasi tarjimoni, muxbiri, sharhlovchisi, 1996—1997-yillar O'zbekiston Respublikasining [[Birlashgan Qirollik|Buyuk Britaniyadagi]] [[Elchixona|elchixonasi]] 3-kotibi — [[Press-attashe|press-attashesi]], 1998—2000-yillar [[Oʻzbekiston Respublikasi investitsiyalar va tashqi savdo vazirligi|O‘zbekiston Respublikasi tashqi iqtisodiy aloqalar vazirligi]] matbuot kotibi, 2001—2005-yillar O‘zbekiston Respublikasining [[Yaponiya|Yaponiyadagi]] elchixonasi 2-kotibi, 2005—2008-yillar [[Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti devoni|O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Devoni]] bosh konsultanti, 2008—2009-yillar [[Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti|O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining]] Matbuot kotibi vazifasini bajaruvchi, 2009—2011-yillar O‘zbekiston Respublikasining [[Rossiya|Rossiya Federatsiyasidagi]] elchixonasi 1-kotibi, 2011—2012-yillar [[O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi|O‘zbekiston Matbuot va axborot agentligining]] Axborot xizmati rahbari, 2012—2015-yillar O‘zbekiston Milliy universiteti Oliy jurnalistika kurslari rahbari vazifasini bajargan. 2014-yildan hozirgi vaqtga qadar [[Oʻzbekiston davlat jahon tillari universiteti|O‘zbekiston davlat jahon tillari universiteti]] [[Xalqaro jurnalistika fakulteti]] [[Dotsent|dotsenti]]. 2021-yildan Yangi media ta’lim markazi [[Nodavlat sektori|NNT]] direktori hisoblanadi. Bundan tashqari, o‘rindoshlik faoliyati asosida [["O‘zbekiston adabiyoti va san’ati"|“O‘zbekiston adabiyoti va san’ati”]] [[Gazeta|gazetasi]] [[Musahhih|musahhihi]] (1993), [[Oila va jamiyat|“Oila va jamiyat”]] gazetasi muxbiri (1994), [[International House Tashkent akademik litseyi|Inter National House Tashkent akademik liseyi]] o‘qituvchisi (1999), [[Jurnalistlarni qayta tayyorlash markazi]] tereneri (2015—2021), [[Oʻzbekiston jurnalistika va ommaviy kommunikatsiyalar universiteti|O‘zbekiston jurnalistika va ommaviy kommunikasiyalar universiteti]] katta o‘qituvchisi (2018—2020), [[Facebook]] mintaqaviy tahlilchisi (2019—2020), [[Texas]] ([[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQSH]]) universiteti kommunikasiya fakulteti stajer-tadqiqotchisi (2019), YeXHT/DIIHB ([[Yevropa xavfsizlik va hamkorlik tashkiloti|Yevropa Xavfsizlik va Hamkorlik Tashkilotining]] Demokratik institutlar va inson huhuqlari bo‘yicha byurosi) [[Missiya|missiyasi]] tarkibida O‘zbekiston Respublikasida [[parlament]] saylovlari (2019) va Prezident saylovlari (2021)da media monitor, [[AQSH Global media agentligi|AQSH Global media agentligining]] O‘zbekistondagi loyihalari kordinatori (2020—2021), Toshkentdagi [[Webster Universiteti|Vebster universiteti]] ad’yunkt [[professor]] assistenti (2020-yildan hozirga qadar), “Yangi media ta’lim markazi” nodavlat notijorat tashkiloti direktori (2021-yildan hozirga qadar) vazifasida faoliyat yuritgan va yuritib kelmoqda. === Mukofotlari === 2006-yil «O‘zbekiston mustaqilligining 15 yilligi» esdalik nishoni bilan taqdirlangan. 2020-yil «Huquqiy targ‘ibot ishlari a’lochisi» ko‘krak nishonini olgan. === Ilmiy faoliyati === Beruniy Alimovning ilmiy tadqiqotlari yuzasidan 100 dan ziyod ilmiy maqolalari mahalliy va chet el ilmiy jurnallarida, xususan, Google Scholar va Scopus ilmiy maqolalar bazasida indekslanadigan jurnallarda nashr etilgan. Doktorlik ishini “XXI asr media muhitida O‘zbekiston imijini shakllantirishning nazariy-kognitiv aspektlari (AQSH, Buyuk Britaniya, Rossiya va O‘zbekiston OAV materiallari misolida)” mavzusida yoqlagan. ==== Ilmiy ishlar ro'yxati: ==== # Alimov B.S. Internet elchixona. 3D shaklidagi diplomatik missiya, u  qanday faoliyat yuritadi? // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2012. – №1-2. – B. 42-45 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Axborot sohasidagi yangi islohotlar // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2012. – №3. – B. 14-18 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Muxbir – AKT dizayneri // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2012. – №4-6. – B. 28-30 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Jahon media makonida O‘zbekiston imiji // O‘zbekiston matbuoti. – T:, 2013. – №1. – B. 28-31 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Ommaviy axborot vositalarining milliy domendagi shakllanishi // O‘zbekiston Milliy universiteti xabarlari, – T:, 2013. – №1. – B. 32-35 (10.00.00; № 15). # Alimov B.S. Axborot xizmatida press-relizning tutgan o‘rni va roli // O‘zbekiston matbuoti. – T:, 2013. – №3. – B. 47-51 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Xalqaro axborot makoni: ommaga tezkor, xolis va haqqoniy xabarlar yetkazishda jurnalist ixtisoslashuvining dolzarb masalalari // O‘zbekiston Milliy universiteti xabarlari, – T:, 2013. – №4/1. –B. 222-226 (10.00.00; № 15). # Alimov B.S. Teleradiokanallar va Internetda o‘zbek tili targ‘iboti // Til va adabiyot ta’limi, – T:, 2013. – №12. – B. 47-48 (10.00.00; № 9). # Alimov B.S. Globallashuv jarayonida yosh muxbirlarning o‘quv-amaliyot ko‘nikmalari // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2013. – №5. – B. 24-25 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Zamonaviy jurnalistikaning birinchi talabi // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2013. – №6. – B. 5-6 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Portrayals of Uzbekistan’s image in the global media space // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz. – T:, 2014. – №1 (1).  (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Axborot globallashuvida janr, til, tasvir mahorati // Til va adabiyot ta’limi, – T:, 2014 yil, – №5. – B. 39-41 (10.00.00; № 9) # Alimov B.S. Xalqaro imijni oshirishda professional etika normalarining o‘rni va roli // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2014 yil. – №2. 18-20 b., – №3. – B. 68-69 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Jahon media makonida mamlakat media imijini mustahkamlashning iqtisodiy-tashkiliy asoslari // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz. – T:, 2014 yil. – №4. – B. 108-117 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Portrayal of Uzbekistan’s Image in the Global Media Space // Sontemporary Sentral Asia, volume XVIII. May-December, New Delhi, 2014. Jawaharlal Nehru University, India. ISSN: 0973-5690. – P. 25-31 (10.00.00; № 12). # Alimov B.S. Jahon media makonida mamlakat imijini oshirishda milliy jurnalistikaning o‘rni // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2015. – №2. – B. 60-63 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Davlatchilik va unga rahnamolik haqidagi qarashlar silsilasi // Qaraqalpaq davlat universiteti xabarshыsы, QQDU, Nukus, 2015. – №2. – B. 61-66 (10.00.00; № 12). # Alimov B.S. Jahon media makonida mamlakat media imijini mustahkamlashning iqtisodiy-tashkiliy asoslari // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz, – T:, 2015.  – №4 (maxsus son). – B. 138-148 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Rol sosialnыx setey v povыshenii imidja stranы v mirovom media prostranstve // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2015. – №4. – B. 48-51 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Ijtimoiy tarmoqlar va ularning mamlakat imijini shakllantirishdagi o‘rni // O‘zbekiston Milliy universiteti xabarlari, – T:, 2015. – №3. – B. 286-290 (10.00.00; № 15). # Alimov B.S. Xorijiy OAVda O‘zbekistonda kechayotgan islohotlarga munosabatlarning xilma-xilligi muammosi // Qaraqalpaq davlat universiteti xabarshыsы, QQDU, Nukus. – T:, 2015. – №3. – B. 106-111 (10.00.00; № 12). # Alimov B.S. On the Diversity of Attitudes in the Foreign Mass Media towards the Reforms in Uzbekistan // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz, – T:, 2015. – №4 (8). – B. 138-147 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyatining ochiqligini ta’minlashda sosial tarmoqlar aspekti // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2015. – №5-6. – B.10-11 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Theoretical foundations of shaping the media image of the newly independent states and the problem of disputable cases // International Journal of Multidisciplinary Research and Development. New Delhi, 2015, № 7. Volume: 2, Issue: 7, – P. 433-437. www.allsubjectjournal.com, ISSN: 2349-4182. (5) Global Impact Factor. 0.543. # Alimov B.S. Rol imidja stranы v mejdunarodnom mediaprostranstve  // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz, – T:, 2016.  – №4. – B. 151-157 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Znacheniye SMI Uzbekistana v formirovanii imidja gosudarstva na mirovoy arene // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2016. – №3. – B. 48-51 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Mahalliy matbuot nashrlari: “ha”mi yoki “yo‘q” // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2016. – №4. –B. 10-11 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Jurnalistika ta’limi: xalqaro hamkorlikning yangi bosqichi  // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz, – T:, 2016. – №5.  – B. 246-250 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S., Wontai S. Uzbekistan’s Image Portrayed by World Media. // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz, – T:, 2017. – №2.  – B. 151-166 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. O‘zbekiston jurnalistikasi tarixiy bosqichlar kesimida // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2017. № 2-3 con. –B. 10-15 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Axborot – yangi neft // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2017. № 4-6 con. –B. 30-34 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Jahon media makonida mamlakat imijini rivojlantirish imkoniyatlari va jurnalistikada mahorat masalalari. Axborot xizmatlari xodimlari, OAV vakillari, jurnalistika fakultetlarida tahsil olayotgan talabalar  uchun nazariy-uslubiy qo‘llanma. – T., 2015. – B. 136. # Alimov B.S. Mamlakat media imijini rivojlantirishda milliy ommaviy kommunikasiya vositalarining o‘rni: nazariy va amaliy aspektlar. Jurnalistika fakultetlarida tahsil olayotgan talabalar, OAV vakillari, axborot xizmatlari xodimlari va tadqiqotchilar uchun ilmiy-nazariy qo‘llanma. – T., 2015. – B. 108. # Alimov B.S. Uzbek culture and superstitions. Indian Institute of Mass Communications // “Echo” magazine. New Delhi, 1994. – P. 16-17. # Alimov B.S. Uzbekistan is a country of original traditions and culture // Uzbekistan at the doorstep of the third millennium. Budapest, 1998. – P 277-287. # Alimov B.S. “Uzbekskaya model” v ocherednoy raz podtverdila svoyu jiznesposobnost i effektivnost // 18 let Gosudarstvennoy Nezavisimosti Respubliki Uzbekistan. Moskva, 2009 g. Izdatel – “Parallel”. – S. 40-41. # Alimov B.S. Impuls razvitiyu SHOS // Islam Karimov o 19-letii Nezavisimosti. Moskva, 2010. Izdatel – “Parallel”. – S. 19-20. # Alimov B.S. Uzbekistan: shag k shirokim vozmojnostyam // Respublika Uzbekistan. Moskva, 2011. Izdatel – “Parallel”. – S. 8-15. # Alimov B.S. Uzbekistan-Rossiya: uglubleniye strategicheskogo razvitiya // Respublika Uzbekistan. Moskva, 2012. Izdatel – “Parallel”. – S 16-19. # Alimov B.S. Oliy jurnalistika kurslarida o‘quv-amaliyot ko‘nikmalari // “Oliy jurnalistika kurslarida ixtisoslashuv masalalari” mavzuida I ilmiy-amaliy seminar materiallari to‘plami. “O‘zbekiston” nashriyoti. – T:, 2012, 11 dekabr. – B. 24-26. # Alimov B.S. O‘zbek tilidagi audiovizual materiallarning dunyo media maydoniga tarqatilishida Internetning o‘rni // Telejurnalistika masalalari bo‘yicha ilmiy anjuman materiallar to‘plami. – T:, 2013, aprel. “Sharq” nashriyoti. – B. 54-60. # Alimov B.S. Jamoatchilik aloqalarini boshqarish vositalari. Press-reliz, anons, sharh hamda ma’lumotlarni yozish qoidalari // Toshkent davlat yuridik institutining “Davlat tili: muammo va yechimlar” nomli ilmiy maqolalar to‘plami, – T:, 2013 yil, may. – №3. – B. 218-225. # Alimov B.S. Jahon media makonida O‘zbekiston imijini yaratish masalalari // XXI asrda media-tadqiqotlar. Ilmiy maqolalar to‘plami. – T:, 2013, 12 iyun. “O‘zbekiston” nashriyoti. – B. 221-226. # Alimov B.S. Problemы imidja Uzbekistana v mirovom media-prostranstve // Sbornik tezisov mejdunarodnoy konferensii “Sovremennыye sosialnыye kommunikasii v sisteme sivilizasii i kulturы”. Sankt-Peterburgskiy institut vneshneekonomicheskix svyazey, ekonomiki i prava.18-19 noyabrya 2013g. – S. 9. # Alimov B.S. Globallashuv jarayonida yosh jurnalistlarning o‘quv-amaliyot ko‘nikmalari // “Oliy jurnalistika kurslarida ixtisoslashuv masalalari” mavzuida II ilmiy-amaliy seminar materiallari to‘plami. Toshkent. Gʻafur Gʻulom nomidagi nashriyot-matbaa ijodiy uyi. – T:, 2013, 27 noyabr. – B. 36-40. # Alimov B.S. Das image Usbekistans im globalen informationsraum // “Wostok” magazine. Berlin, 2013, Issue №4. – P. 48-50. # Alimov B.S. Aholiga tezkor, xolis va haqqoniy axborot yetkazishda jurnalist ixtisoslashuvining dolzarb masalalari // Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyati ustidan jamoatchilik nazoratini ta’minlashda OAV mas’uliyatini oshirish masalalari mavzusida tashkil etilgan konferensiya ma’ruzalari to‘plami. O‘zbekiston mustaqil bosma ommaviy axborot vositalari va axborot agentliklarini qo‘llab-quvvatlash va rivojlantirish jamoat fondi. I to‘plam. – T:, 2013. – B. 68-76. # Alimov B.S. Axborot xizmatini boshqarish vositalari – Press-reliz, anons, sharh hamda ma’lumotlarni yozish qoidalari // Axborot xizmatlarining OAV bilan o‘zrao aloqalarini mustahkamlashning dolzarb masalalari mavzusida tashkil etilgan tadbir ma’ruzalari to‘plami. O‘zbekiston mustaqil bosma ommaviy axborot vositalari va axborot agentliklarini qo‘llab-quvvatlash va rivojlantirish jamoat fondi. III to‘plam. – T:, 2013. – B. 4-16. # Alimov B.S. Problemы imidja Uzbekistana v mirovom mediaprostranstve // “Kazaxstan. Spektr” (KISI – Kazaxstanskiy institut strategicheskix issledovaniy pri Prezidente Respubliki Kazaxstan) nauchnыy jurnal. Astana, 2014, – №1. – S. 95-101. # Alimov B.S. Shifting sands // Open Central Asia.  London, 2014 summer issue, – P. 12-14. # Alimov B.S. Perekryostok progressa: Novыy Uzbekistan. Ilerleme yollarinin kesisme noktasi: Yeni Ozbekistan // Jurnal “Diyalog Avrasia”. Stambul, 2014. – №42. 2014g., – S. 72-75. # Alimov B.S. Xalqaro jurnalist kadrlarni tayyorlashda mediata’lim va media-imij masalalarining uyg‘unligi // O‘zDJTU Xalqaro jurnalistika fakultetida “Globallashuv jarayonida mediata’lim muammolari” mavzuida o‘tkazilgan respublika ilmiy-amaliy anjumani materiallari to‘plami. – T:, 2014, 12 dekabr. – B. 20-24. # Alimov B.S. Sayov kunida OAV faoliyati // “Ommaviy axborot vositalarida saylov jarayonlarini yoritish masalalari”. – T:, 2014, 7-12 iyul. Konferensiya materiallari to‘plami. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi davlat boshqaruvi akademiyasi. – T., 2015, fevral. – B. 102-110. # Alimov B.S. Problemы imidja Uzbekistana v mirovom media-prostranstve // “Milliy Internet-jurnalistikasini rivojlantirishning dolzarb masalalari”. 2014 yil 18-19 sentyabr. Respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi materiallari to‘plami. O‘zbekiston mustaqil bosma ommaviy axborot vositalari va axborot agentliklarini qo‘llab-quvvatlash va rivojlantirish jamoat fondi. – T:, 2015, fevral. – B. 67-74. # Alimov B.S. Dunya medyasinda Ozbekistan’in imaji // Yevrosiyo yozuvchilari uyushmasining “Qardes qalemler” jurnali. Ankara, 2015, №3. – B. 91-94. # Alimov B.S. Imkoniyatlar va istaklar hamohangligi davom etadi // “Xalq og‘zaki ijodi yoshlar va xorijliklar nigohida”. Xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya “Sarhad bilmas do‘stlik” maqolalar to‘plami. – T:, 2015 yil 8 aprel. Temuriylar tarixi Davlat muzeyi. O‘zbekiston Fanlar Akademiyasi. “O‘zbekiston-Hindiston” do‘tslik jamiyati. – B.19-20. # Alimov B.S. Modern aspects of teaching broadcast journalism // “Audiovizual jurnalistikaning nazariyasi va amaliyoti: ta’lim, bilim va amaliy tajriba masalalari”. Respublika II  ilmiy-amaliy konferensiyaci materiallari to‘plami. O‘zMU jurnalistika fakulteti “Televideniye va radioeshittirishlar” kafedrasi.  – T:, 2015, 4 iyun. – B.29-31. # Alimov B.S. Dunyoni anglash va globalizasiyaning tarixiy ildizlari // Madaniy meros davati. F-1-114 raqamli fundamental grantning ilmiy ocherk va maqolalar to‘plami. – T:, 2015, may. – B.105-111. # Alimov B.S. Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyatining ochiqligini ijtimoiy tarmoqlar orqali ta’minlash // “Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyatining ochiqligi – axborot olishda fuqarolarning konstitusiyaviy huquqi ta’minlanishining muhim kafolati: O‘zbekiston tajribasi”. Xalqaro konferensiya materiallari to‘plami. Samarqand, 2015, 17 sentyabr.– B.109-112. # Alimov B.S. The world public relations as an instrument of frank relations // Mejdunarodnaya nauchno-prakticheskaya konferensiya “Lichnost, obщyestvo, gosudarstvo, pravo: problemы sootnosheniya i vzaimodeystviya”. Praga, 2015, 15-16 oktyabrya. – S. 98-104. # Alimov B.S. Axborot globallashuvi jarayonida jurnalistikaning yangi vazifalari // O‘zDJTU xalqaro jurnalistika fakultetida tashkil qilingan “Axborotlashgan jamiyatda yoshlar media savodxonligini oshirishning dolzarb muammolari” mavzusidagi respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi materiallari to‘plami. – T:, 2015, 18 dekabr. – B. 53-58. # Alimov B.S. “Modern aspects of teaching broadcasting journalism” // “Ta’lim va fan – barqaror rivojlanish manfaatlari yo‘lida” nomli xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya materiallari to‘plami. – T:, 2016, 6-8 aprel, O‘zMU. – B. 49-50. # Alimov B.S. Jahon media makonida xalqaro jurnalistikaning o‘rni, nufuzi va ahamiyati // “Globallashuv jarayoni va ommaviy axborot vositalari faoliyati” respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi to‘plami. QQDU. Nukus, 2016, 6 may,  – B. 27-32. # Alimov B.S. Markaziy Osiyo mintaqasi mavzusining vujudga kelish jarayoni // “Ommaviy axborot vositalarida til, uslub va tahrir masalalari” mavzuidagi respublika IV ilmiy-amaliy konferensiya materiallari. O‘zMU. – T:, 2016, 13 may, – B. 20-24. # Alimov B.S. Mamlakat imijini oshirishda audiovizual jurnalistikaning ahamiyati // “Televideniye va zamon” respublika ilmiy-amaliy konferensiya materiallari to‘plami. O‘zMU. – T:, 2016, 10 iyun, – B. 50-54. # Alimov B.S. Elektron hukumat va imij hamohangligi // “Onlayn jurnalistika: kecha va bugun” respublika ilmiy-amaliy konferensiya materiallari to‘plami. O‘zDJTU. – T:, 2018, – B. 47-50. # Alimov B.S. Media muhitda O‘zbekiston imiji. Monografiya. – Toshkent: Ta’lim-media, 2020. – 214 b. # Alimov B.S. XXI asr media muhitida mamlakat imijini shakllantirish masalalari // Filologiya masalalari. – Toshkent, 2018. – № 3. – B. 145-152. (10.00.00; № 18). # Alimov B.S. Mamlakat imijining nazariy-kognitiv aspektlari // Til va adabiyot ta’limi. – Toshkent, 2018. – № 10. – B. 45-46. (10.00.00; № 9). # Alimov B.S. Novыy mediaoblik Uzbekistana // O‘zbekistonda xorijiy tillar. – Toshkent, 2019. – № 1. – B. 150-162. (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. The Role of Uzbek Information Agencies in the Development of Country's Image // Journal for Studies in Management and Planning. – Volume 05. Issue 06. June 2019. Impact Factor 5.4. – P 21-27.  (6). # Alimov B.S. Issues of Domestic Journalism Ethics in Shaping Uzbekistan’s International Image // European Journal of Business & Social Sciences. – Volume 07. Issue 10. July 2019. Impact Factor 6.76. – P 98-110. (5). # Alimov B.S. O‘zbekistondagi yetakchi axborot agentliklari materillari tahlili // O‘zbekistonda xorijiy tillar. – Toshkent, 2019. – № 4. – B. 113-122. (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Milliy audiovizual tarmoqlarning mamlakat imijini rivojlantirishdagi ahamiyati // FarDU Ilmiy xabarlar. – Farg‘ona, 2019. – № 4. – B. 171-175. (10.00.00; № 20). # Alimov B.S. Mamlakat imiji va chet el sarmoyalari: o‘zaro bog‘liqlikning muhim jihatlari // O‘zbekistonda xorijiy tillar. – Toshkent, 2020. – № 1. – B. 122-134. (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Problems of Journalism Ethics, as Part of the Process of Shaping Uzbekistan’s Image in the World Media Space // SCOPUS indexed magazine. International Journal of Psychosocial Rehabilitation. – Vol. 24. Special Issue 1. – United Kingdom, 2020. – P. 620-634. # Alimov B.S. O‘zbekiston imijini oshirishda milliy publisistikaning roli // O‘zbekistonda xorijiy tillar. – Toshkent, 2020. –№ 3 (32). – B.218-228. (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Media image as an important meaning of Uzbekistan’s image formation: theoretical and cognitive aspects // Filologiya masalalari. – Toshkent, 2020. –№ 3. – B. 205-233. (10.00.00; № 18). # Alimov B.S. Gʻarb mamlakatlari mediasida xorijiy mamlakat (hudud) imijiga nisbatan munosabatlarning saqlanib qolishi muammosi // Ilim ha’m ja’miyet. – Nukus, 2020. – № 4. – B. 33-34. (10.00.00; № 2). # Alimov B.S. Elektron hukumat va imij hamohangligi // Onlayn jurnalistika: kecha va bugun: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. O‘zDJTU. 2018 yil 30 aprel. – Toshkent, 2018. – B. 47-50. # Alimov B.S. Zamonaviy media muhitda mamlakat imijining kognitiv aspektlari // Zamonaviy elektron OAV faoliyatining taraqqiyoti tendensiyalari: Resp. ilmiy-amaliy anjumani material. to‘p. O‘zDJTU, 2018 yil 30 aprel. – Toshkent, 2018. – B. 24-26. # Alimov B.S. How journalism students san be fluent in multiple languages? // Xorijiy tillarni o‘qitish va amaliy lingvistika: Xalq. ilmiy-amaliy anjuman material. to‘p. O‘zDJTU, 2018 yil 10-11 may. – Toshkent, 2018. – B. 27-29. # Alimov B.S. Internetga yangi munosabat davri keldi // Globallashuv jarayoni va ommaviy axborot vositalari: Resp. ilmiy anjuman material. to‘p. QQDU, 2018 yil 28 may. – Nukus, 2018. – B. 47-51. # Alimov B.S. Learning languages maybe not enough in journalism // Jurnalistika ta’lim modellari: professional standartlarning integrasiyalashuvi: Xalq. ilmiy konf. material. to‘p. 2018 yil 24-25 noyabr. – Turkiston, Qozog‘iston Respublikasi. – B. 94-96. # Alimov B.S. Mamlakat imijini yuksaltirishda onlayn segmentning o‘rni // On-line jurnalistikaning dolzarb masalalari: Xalq. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. 2018 yil 12 dekabr. – Toshkent, 2018. – B. 31-33. # Alimov B.S. Cognitive aspects of the formation of Uzbekistan’s image in the media environment of the XXI century // Rediscovery of Asian Values: O‘zbekiston-Koreya xalq. media konf. 2019 yil 15 fevral. – Toshkent, 2019. – B. 55-60 b. # Alimov B.S. Issues of Uzbekistan’s image // Media, Human, Society in Asia: International scientific and practical Conference. Seoul, Republic of Korea, April 19, 2019. – P. 195-200. # Alimov B.S. Yoshlarning ijtimoiy tarmoklar orqali mamlakat imijini oshirishdagi roli // Yoshlar innovasion faolligini oshirishning dolzarb vazifalari: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. 2019 yil 27 aprel. – Toshkent, 2019. – B. 75-78. # Alimov B.S. Ijtimoiy tarmoklar va imij hamohangligi // Zamonaviy elektron ommaviy axborot vositalarining taraqqiyot tendensiyalari: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. O‘zDJTU, 2019 yil 26 aprel. – Toshkent, 2019. – B. 15-17. # Alimov B.S. Osnovы media imidja Uzbekistana // Globallashuv jarayonida Ommaviy axborot vositalarining roli: Xalq. ilmiy anjuman material. to‘p. 2019 yil 22 aprel. – Nukus, 2019. – B. 121-123. # Alimov B.S. Imij yaratishda semantik freymlarning ahamiyati // Ommaviy axborot vositalarida til, uslub va tahrir masalalari: Resp. VII an’anaviy ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. O‘zMU, 2019 yil 28 may. – Toshkent, 2019. – B. 23-27. # Alimov B.S. Mamlakat imijining xorijiy investisiyalar oqimiga ta’siri xususida // O‘zbekiston Respublikasi Konstitusiyasi: fan, ta’lim va yoshlar tarbiyasi: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. Moskva davlat universitetining Toshkent filiali, 2019 yil 3 dekabr. – Toshkent, 2019. – B. 122-128. # Alimov B.S. Uzbekistan Is Shaping Its New Image. // Mediakommunikasiya va PR: yangi texnologiyalar va zamonaviy yondashuvlar: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. O‘zDJTU, 2019 yil 13 dekabr. – Toshkent, 2019. – B. 18-20. # Alimov B.S. Uzbekistan Is Shaping Its New Media Image // Cutting-edge science – 2020: Materials of the XVII International scientific and practical Conference. May 20, 2020.  – Sheffield, United Kingdom, 2020. – P 235-237. # Alimov B.S. The coexistence of journalism ethics and national interests // Globallasыo‘ prosesinde g‘alaba xabar qurallarыnың roli: Xalq. ilmiy konf. to‘p. QQDU, 2020 yil 26 may. – Nukus, 2020. – B. 86-91. # Alimov B.S. Turizm mahsulotlari targ‘iboti va mamlakat imijining hamohangligi masalasi // Madaniyatlararo kommunikasiya va turizm: Xalq. ilmiy konf. elektron to‘p. O‘zbek tili va adabiyoti universiteti, fledu.uz, 2020 yil 15 iyun. – Toshkent, 2020. # Alimov B.S. O‘zbekistonning xalqaro maydondagi ijobiy imijini mustahkamlash konsepsiyasi loyihasi xususida // Globallashuv davrida PR va xalqaro kommunikasiyalar: an’analar va innovasion yondashuv: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. O‘zJOKU, 2020 yil 26 mart. – Toshkent, 2020. – B. 18-22. # Alimov B.S. Media makonda milliy manfaatlar. O‘quv qo‘llanma. – Toshkent: Ta’lim-media, 2019. – 240 b. # Alimov B.S., Sulaymonova S.R. Jurnalistikada media va axborot savodxonligi. O‘quv qo‘llanma. 2019 yil 7 fevral. – 159 b. Elektron resurs. <nowiki>http://mooc.tuit.uz</nowiki> # Alimov B.S., Nishonova G.U., Shukurova G.R., Qosimova N.S., O‘sarov O.A., O‘rolova D.O. Zamonaviy media muhitda PR xizmatlar. J. VIII – Toshkent: «O‘zbekiston» NMIU, 2019, – 512 b. # Alimov B.S., The problems of media image of Uzbekistan. Mejdunarodnaya nauchno-prakticheskaya konferensiya «Medialingvistika i stilistika: problemы i perspektivы». 22 oktyabrya 2020 goda. Tadjikskiy nasionalnыy universitet Fakultet jurnalistiki Kafedra stilistiki i literaturnogo redaktirovaniya. – Dushanbe, 2020. – S. 39-46. # Özbekistan'in turizm imaji sorunu Dünya medyasinda. “Turk madaniyati va san’ati” xalqaro ilmiy-amaliy simpoziumi materiallari to‘plami. 2-jild. – Anqara, 2020. – B. 193-194. == Havolalar == # http://beruniyalimov.uz/archives/911 # https://www.linkedin.com/in/dr-beruniy-alimov-90395236/ # https://www.youtube.com/channel/UCkoXv49ZNKAGn7ztBwEP4YA?view_as=subscriber # https://scholar.google.com/citations?user=itw2v4EAAAAJ&hl=ru # https://www.researchgate.net/profile/Beruniy-Alimov # https://www.facebook.com/beruni.alim 4ji001ylui5ztnpizuhodrdron8ao4d 2817135 2817125 2022-08-29T09:59:32Z Dilbar Elamanova (Ismatullayeva) 76997 /* Ilmiy faoliyati */ wikitext text/x-wiki {{thr|[[Foydalanuvchi:Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)|Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Dilbar Elamanova (Ismatullayeva)|munozara]]) 07:25, 29-Avgust 2022 (UTC)}} Beruniy Sultonovich Alimov ([[1974|1974-yil]] [[4-sentabr|4-sentyabr]], [[Xorazm viloyati|Xorazm]] viloyati) — taniqli o'zbek jurnalisti, tarjimon, fan doktori. Bugungi kunga qadar bir qancha nufuzli lavozimlar egasi. Fan doktori.{{Davlat arbobi bilgiqutisi | ismi = Beruniy Sultonovich Alimov | tasvir = Beruniy Alimov.jpg | uzunlik = 250px | lavozim =[[Oʻzbekiston prezidenti]]ning matbuot kotibi v.b. | bayroq =Flag of Uzbekistan.svg | bayroq2 =Emblem of Uzbekistan.svg | boshlanish davri =[[2008-yil]]dan | tugash davri =[[2009-yil]]gacha | premyer =[[Shavkat Mirziyoyev]] | prezident =[[Islom Karimov]] | oʻtmishdoshi =[[Alisher Azizxoʻjayev]] | vorisi =[[Ulugʻbek Hasanov]] | tugʻilgan sanasi ={{birth date and age|1973|9|4}} | tugʻilgan joyi ={{TavalludJoyi|Xorazm}} | fuqaroligi ={{UZB}} | millati =Oʻzbek | partiya = partiyasiz | bolalari =2 | dini =[[Islom]] | kasbi =jurnalist, tarjimon | ilmiy unvoni =[[filologiya]] fanlari doktori | maʼlumoti =oliy | mukofotlari =Oltin qalam }} == Hayoti va faoliyati == Beruniy Alimov [[Ziyolilar|ziyoli]] oilasida tug'ilgan. 1995-yilda [[Oʻzbekiston milliy universiteti|O'zbekiston milliy uvirersitetini]] [[jurnalistika]] mutaxassisligi bo'yicha tamomlagan. 1993—1994-yillarda Hindiston ommaviy kommunikatsiya institutida tahsil olgan. 2018-yildan falsafa doktori, 2021-yildan filologiya fanlari doktori hisoblanadi. BBC Akademiyasining ToT-trenerlar uchun trening kursini (2017) tamomlagan. === Mehnat faoliyati === Mehnat faoliyatini [[Oʻzbekiston milliy teleradiokompaniyasi|O'zbekiston Milliy teleradiokompaniyasining]] "Axborot" direksiyasida boshlagan. 1994—1996-yillar MTRK "Axborot" direksiyasi tarjimoni, muxbiri, sharhlovchisi, 1996—1997-yillar O'zbekiston Respublikasining [[Birlashgan Qirollik|Buyuk Britaniyadagi]] [[Elchixona|elchixonasi]] 3-kotibi — [[Press-attashe|press-attashesi]], 1998—2000-yillar [[Oʻzbekiston Respublikasi investitsiyalar va tashqi savdo vazirligi|O‘zbekiston Respublikasi tashqi iqtisodiy aloqalar vazirligi]] matbuot kotibi, 2001—2005-yillar O‘zbekiston Respublikasining [[Yaponiya|Yaponiyadagi]] elchixonasi 2-kotibi, 2005—2008-yillar [[Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti devoni|O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Devoni]] bosh konsultanti, 2008—2009-yillar [[Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti|O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining]] Matbuot kotibi vazifasini bajaruvchi, 2009—2011-yillar O‘zbekiston Respublikasining [[Rossiya|Rossiya Federatsiyasidagi]] elchixonasi 1-kotibi, 2011—2012-yillar [[O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi|O‘zbekiston Matbuot va axborot agentligining]] Axborot xizmati rahbari, 2012—2015-yillar O‘zbekiston Milliy universiteti Oliy jurnalistika kurslari rahbari vazifasini bajargan. 2014-yildan hozirgi vaqtga qadar [[Oʻzbekiston davlat jahon tillari universiteti|O‘zbekiston davlat jahon tillari universiteti]] [[Xalqaro jurnalistika fakulteti]] [[Dotsent|dotsenti]]. 2021-yildan Yangi media ta’lim markazi [[Nodavlat sektori|NNT]] direktori hisoblanadi. Bundan tashqari, o‘rindoshlik faoliyati asosida [["O‘zbekiston adabiyoti va san’ati"|“O‘zbekiston adabiyoti va san’ati”]] [[Gazeta|gazetasi]] [[Musahhih|musahhihi]] (1993), [[Oila va jamiyat|“Oila va jamiyat”]] gazetasi muxbiri (1994), [[International House Tashkent akademik litseyi|Inter National House Tashkent akademik liseyi]] o‘qituvchisi (1999), [[Jurnalistlarni qayta tayyorlash markazi]] tereneri (2015—2021), [[Oʻzbekiston jurnalistika va ommaviy kommunikatsiyalar universiteti|O‘zbekiston jurnalistika va ommaviy kommunikasiyalar universiteti]] katta o‘qituvchisi (2018—2020), [[Facebook]] mintaqaviy tahlilchisi (2019—2020), [[Texas]] ([[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQSH]]) universiteti kommunikasiya fakulteti stajer-tadqiqotchisi (2019), YeXHT/DIIHB ([[Yevropa xavfsizlik va hamkorlik tashkiloti|Yevropa Xavfsizlik va Hamkorlik Tashkilotining]] Demokratik institutlar va inson huhuqlari bo‘yicha byurosi) [[Missiya|missiyasi]] tarkibida O‘zbekiston Respublikasida [[parlament]] saylovlari (2019) va Prezident saylovlari (2021)da media monitor, [[AQSH Global media agentligi|AQSH Global media agentligining]] O‘zbekistondagi loyihalari kordinatori (2020—2021), Toshkentdagi [[Webster Universiteti|Vebster universiteti]] ad’yunkt [[professor]] assistenti (2020-yildan hozirga qadar), “Yangi media ta’lim markazi” nodavlat notijorat tashkiloti direktori (2021-yildan hozirga qadar) vazifasida faoliyat yuritgan va yuritib kelmoqda. === Mukofotlari === 2006-yil «O‘zbekiston mustaqilligining 15 yilligi» esdalik nishoni bilan taqdirlangan. 2020-yil «Huquqiy targ‘ibot ishlari a’lochisi» ko‘krak nishonini olgan. === Ilmiy faoliyati === Beruniy Alimovning ilmiy tadqiqotlari yuzasidan 100 dan ziyod ilmiy maqolalari mahalliy va chet el ilmiy jurnallarida, xususan, Google Scholar va Scopus ilmiy maqolalar bazasida indekslanadigan jurnallarda nashr etilgan. Doktorlik ishini “XXI asr media muhitida O‘zbekiston imijini shakllantirishning nazariy-kognitiv aspektlari (AQSH, Buyuk Britaniya, Rossiya va O‘zbekiston OAV materiallari misolida)” mavzusida yoqlagan. ==== Ilmiy ishlar ro'yxati: ==== # Alimov B.S. Internet elchixona. 3D shaklidagi diplomatik missiya, u  qanday faoliyat yuritadi? // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2012. – №1-2. – B. 42-45 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Axborot sohasidagi yangi islohotlar // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2012. – №3. – B. 14-18 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Muxbir – AKT dizayneri // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2012. – №4-6. – B. 28-30 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Jahon media makonida O‘zbekiston imiji // O‘zbekiston matbuoti. – T:, 2013. – №1. – B. 28-31 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Ommaviy axborot vositalarining milliy domendagi shakllanishi // O‘zbekiston Milliy universiteti xabarlari, – T:, 2013. – №1. – B. 32-35 (10.00.00; № 15). # Alimov B.S. Axborot xizmatida press-relizning tutgan o‘rni va roli // O‘zbekiston matbuoti. – T:, 2013. – №3. – B. 47-51 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Xalqaro axborot makoni: ommaga tezkor, xolis va haqqoniy xabarlar yetkazishda jurnalist ixtisoslashuvining dolzarb masalalari // O‘zbekiston Milliy universiteti xabarlari, – T:, 2013. – №4/1. –B. 222-226 (10.00.00; № 15). # Alimov B.S. Teleradiokanallar va Internetda o‘zbek tili targ‘iboti // Til va adabiyot ta’limi, – T:, 2013. – №12. – B. 47-48 (10.00.00; № 9). # Alimov B.S. Globallashuv jarayonida yosh muxbirlarning o‘quv-amaliyot ko‘nikmalari // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2013. – №5. – B. 24-25 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Zamonaviy jurnalistikaning birinchi talabi // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2013. – №6. – B. 5-6 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Portrayals of Uzbekistan’s image in the global media space // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz. – T:, 2014. – №1 (1).  (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Axborot globallashuvida janr, til, tasvir mahorati // Til va adabiyot ta’limi, – T:, 2014 yil, – №5. – B. 39-41 (10.00.00; № 9) # Alimov B.S. Xalqaro imijni oshirishda professional etika normalarining o‘rni va roli // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2014 yil. – №2. 18-20 b., – №3. – B. 68-69 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Jahon media makonida mamlakat media imijini mustahkamlashning iqtisodiy-tashkiliy asoslari // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz. – T:, 2014 yil. – №4. – B. 108-117 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Portrayal of Uzbekistan’s Image in the Global Media Space // Sontemporary Sentral Asia, volume XVIII. May-December, New Delhi, 2014. Jawaharlal Nehru University, India. ISSN: 0973-5690. – P. 25-31 (10.00.00; № 12). # Alimov B.S. Jahon media makonida mamlakat imijini oshirishda milliy jurnalistikaning o‘rni // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2015. – №2. – B. 60-63 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Davlatchilik va unga rahnamolik haqidagi qarashlar silsilasi // Qaraqalpaq davlat universiteti xabarshыsы, QQDU, Nukus, 2015. – №2. – B. 61-66 (10.00.00; № 12). # Alimov B.S. Jahon media makonida mamlakat media imijini mustahkamlashning iqtisodiy-tashkiliy asoslari // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz, – T:, 2015.  – №4 (maxsus son). – B. 138-148 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Rol sosialnыx setey v povыshenii imidja stranы v mirovom media prostranstve // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2015. – №4. – B. 48-51 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Ijtimoiy tarmoqlar va ularning mamlakat imijini shakllantirishdagi o‘rni // O‘zbekiston Milliy universiteti xabarlari, – T:, 2015. – №3. – B. 286-290 (10.00.00; № 15). # Alimov B.S. Xorijiy OAVda O‘zbekistonda kechayotgan islohotlarga munosabatlarning xilma-xilligi muammosi // Qaraqalpaq davlat universiteti xabarshыsы, QQDU, Nukus. – T:, 2015. – №3. – B. 106-111 (10.00.00; № 12). # Alimov B.S. On the Diversity of Attitudes in the Foreign Mass Media towards the Reforms in Uzbekistan // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz, – T:, 2015. – №4 (8). – B. 138-147 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyatining ochiqligini ta’minlashda sosial tarmoqlar aspekti // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2015. – №5-6. – B.10-11 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Theoretical foundations of shaping the media image of the newly independent states and the problem of disputable cases // International Journal of Multidisciplinary Research and Development. New Delhi, 2015, № 7. Volume: 2, Issue: 7, – P. 433-437. www.allsubjectjournal.com, ISSN: 2349-4182. (5) Global Impact Factor. 0.543. # Alimov B.S. Rol imidja stranы v mejdunarodnom mediaprostranstve  // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz, – T:, 2016.  – №4. – B. 151-157 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Znacheniye SMI Uzbekistana v formirovanii imidja gosudarstva na mirovoy arene // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2016. – №3. – B. 48-51 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Mahalliy matbuot nashrlari: “ha”mi yoki “yo‘q” // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2016. – №4. –B. 10-11 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Jurnalistika ta’limi: xalqaro hamkorlikning yangi bosqichi  // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz, – T:, 2016. – №5.  – B. 246-250 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S., Wontai S. Uzbekistan’s Image Portrayed by World Media. // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz, – T:, 2017. – №2.  – B. 151-166 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. O‘zbekiston jurnalistikasi tarixiy bosqichlar kesimida // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2017. № 2-3 con. –B. 10-15 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Axborot – yangi neft // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2017. № 4-6 con. –B. 30-34 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Jahon media makonida mamlakat imijini rivojlantirish imkoniyatlari va jurnalistikada mahorat masalalari. Axborot xizmatlari xodimlari, OAV vakillari, jurnalistika fakultetlarida tahsil olayotgan talabalar  uchun nazariy-uslubiy qo‘llanma. – T., 2015. – B. 136. # Alimov B.S. Mamlakat media imijini rivojlantirishda milliy ommaviy kommunikasiya vositalarining o‘rni: nazariy va amaliy aspektlar. Jurnalistika fakultetlarida tahsil olayotgan talabalar, OAV vakillari, axborot xizmatlari xodimlari va tadqiqotchilar uchun ilmiy-nazariy qo‘llanma. – T., 2015. – B. 108. # Alimov B.S. Uzbek culture and superstitions. Indian Institute of Mass Communications // “Echo” magazine. New Delhi, 1994. – P. 16-17. # Alimov B.S. Uzbekistan is a country of original traditions and culture // Uzbekistan at the doorstep of the third millennium. Budapest, 1998. – P 277-287. # Alimov B.S. “Uzbekskaya model” v ocherednoy raz podtverdila svoyu jiznesposobnost i effektivnost // 18 let Gosudarstvennoy Nezavisimosti Respubliki Uzbekistan. Moskva, 2009 g. Izdatel – “Parallel”. – S. 40-41. # Alimov B.S. Impuls razvitiyu SHOS // Islam Karimov o 19-letii Nezavisimosti. Moskva, 2010. Izdatel – “Parallel”. – S. 19-20. # Alimov B.S. Uzbekistan: shag k shirokim vozmojnostyam // Respublika Uzbekistan. Moskva, 2011. Izdatel – “Parallel”. – S. 8-15. # Alimov B.S. Uzbekistan-Rossiya: uglubleniye strategicheskogo razvitiya // Respublika Uzbekistan. Moskva, 2012. Izdatel – “Parallel”. – S 16-19. # Alimov B.S. Oliy jurnalistika kurslarida o‘quv-amaliyot ko‘nikmalari // “Oliy jurnalistika kurslarida ixtisoslashuv masalalari” mavzuida I ilmiy-amaliy seminar materiallari to‘plami. “O‘zbekiston” nashriyoti. – T:, 2012, 11 dekabr. – B. 24-26. # Alimov B.S. O‘zbek tilidagi audiovizual materiallarning dunyo media maydoniga tarqatilishida Internetning o‘rni // Telejurnalistika masalalari bo‘yicha ilmiy anjuman materiallar to‘plami. – T:, 2013, aprel. “Sharq” nashriyoti. – B. 54-60. # Alimov B.S. Jamoatchilik aloqalarini boshqarish vositalari. Press-reliz, anons, sharh hamda ma’lumotlarni yozish qoidalari // Toshkent davlat yuridik institutining “Davlat tili: muammo va yechimlar” nomli ilmiy maqolalar to‘plami, – T:, 2013 yil, may. – №3. – B. 218-225. # Alimov B.S. Jahon media makonida O‘zbekiston imijini yaratish masalalari // XXI asrda media-tadqiqotlar. Ilmiy maqolalar to‘plami. – T:, 2013, 12 iyun. “O‘zbekiston” nashriyoti. – B. 221-226. # Alimov B.S. Problemы imidja Uzbekistana v mirovom media-prostranstve // Sbornik tezisov mejdunarodnoy konferensii “Sovremennыye sosialnыye kommunikasii v sisteme sivilizasii i kulturы”. Sankt-Peterburgskiy institut vneshneekonomicheskix svyazey, ekonomiki i prava.18-19 noyabrya 2013g. – S. 9. # Alimov B.S. Globallashuv jarayonida yosh jurnalistlarning o‘quv-amaliyot ko‘nikmalari // “Oliy jurnalistika kurslarida ixtisoslashuv masalalari” mavzuida II ilmiy-amaliy seminar materiallari to‘plami. Toshkent. Gʻafur Gʻulom nomidagi nashriyot-matbaa ijodiy uyi. – T:, 2013, 27 noyabr. – B. 36-40. # Alimov B.S. Das image Usbekistans im globalen informationsraum // “Wostok” magazine. Berlin, 2013, Issue №4. – P. 48-50. # Alimov B.S. Aholiga tezkor, xolis va haqqoniy axborot yetkazishda jurnalist ixtisoslashuvining dolzarb masalalari // Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyati ustidan jamoatchilik nazoratini ta’minlashda OAV mas’uliyatini oshirish masalalari mavzusida tashkil etilgan konferensiya ma’ruzalari to‘plami. O‘zbekiston mustaqil bosma ommaviy axborot vositalari va axborot agentliklarini qo‘llab-quvvatlash va rivojlantirish jamoat fondi. I to‘plam. – T:, 2013. – B. 68-76. # Alimov B.S. Axborot xizmatini boshqarish vositalari – Press-reliz, anons, sharh hamda ma’lumotlarni yozish qoidalari // Axborot xizmatlarining OAV bilan o‘zrao aloqalarini mustahkamlashning dolzarb masalalari mavzusida tashkil etilgan tadbir ma’ruzalari to‘plami. O‘zbekiston mustaqil bosma ommaviy axborot vositalari va axborot agentliklarini qo‘llab-quvvatlash va rivojlantirish jamoat fondi. III to‘plam. – T:, 2013. – B. 4-16. # Alimov B.S. Problemы imidja Uzbekistana v mirovom mediaprostranstve // “Kazaxstan. Spektr” (KISI – Kazaxstanskiy institut strategicheskix issledovaniy pri Prezidente Respubliki Kazaxstan) nauchnыy jurnal. Astana, 2014, – №1. – S. 95-101. # Alimov B.S. Shifting sands // Open Central Asia.  London, 2014 summer issue, – P. 12-14. # Alimov B.S. Perekryostok progressa: Novыy Uzbekistan. Ilerleme yollarinin kesisme noktasi: Yeni Ozbekistan // Jurnal “Diyalog Avrasia”. Stambul, 2014. – №42. 2014g., – S. 72-75. # Alimov B.S. Xalqaro jurnalist kadrlarni tayyorlashda mediata’lim va media-imij masalalarining uyg‘unligi // O‘zDJTU Xalqaro jurnalistika fakultetida “Globallashuv jarayonida mediata’lim muammolari” mavzuida o‘tkazilgan respublika ilmiy-amaliy anjumani materiallari to‘plami. – T:, 2014, 12 dekabr. – B. 20-24. # Alimov B.S. Sayov kunida OAV faoliyati // “Ommaviy axborot vositalarida saylov jarayonlarini yoritish masalalari”. – T:, 2014, 7-12 iyul. Konferensiya materiallari to‘plami. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi davlat boshqaruvi akademiyasi. – T., 2015, fevral. – B. 102-110. # Alimov B.S. Problemы imidja Uzbekistana v mirovom media-prostranstve // “Milliy Internet-jurnalistikasini rivojlantirishning dolzarb masalalari”. 2014 yil 18-19 sentyabr. Respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi materiallari to‘plami. O‘zbekiston mustaqil bosma ommaviy axborot vositalari va axborot agentliklarini qo‘llab-quvvatlash va rivojlantirish jamoat fondi. – T:, 2015, fevral. – B. 67-74. # Alimov B.S. Dunya medyasinda Ozbekistan’in imaji // Yevrosiyo yozuvchilari uyushmasining “Qardes qalemler” jurnali. Ankara, 2015, №3. – B. 91-94. # Alimov B.S. Imkoniyatlar va istaklar hamohangligi davom etadi // “Xalq og‘zaki ijodi yoshlar va xorijliklar nigohida”. Xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya “Sarhad bilmas do‘stlik” maqolalar to‘plami. – T:, 2015 yil 8 aprel. Temuriylar tarixi Davlat muzeyi. O‘zbekiston Fanlar Akademiyasi. “O‘zbekiston-Hindiston” do‘tslik jamiyati. – B.19-20. # Alimov B.S. Modern aspects of teaching broadcast journalism // “Audiovizual jurnalistikaning nazariyasi va amaliyoti: ta’lim, bilim va amaliy tajriba masalalari”. Respublika II  ilmiy-amaliy konferensiyaci materiallari to‘plami. O‘zMU jurnalistika fakulteti “Televideniye va radioeshittirishlar” kafedrasi.  – T:, 2015, 4 iyun. – B.29-31. # Alimov B.S. Dunyoni anglash va globalizasiyaning tarixiy ildizlari // Madaniy meros davati. F-1-114 raqamli fundamental grantning ilmiy ocherk va maqolalar to‘plami. – T:, 2015, may. – B.105-111. # Alimov B.S. Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyatining ochiqligini ijtimoiy tarmoqlar orqali ta’minlash // “Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyatining ochiqligi – axborot olishda fuqarolarning konstitusiyaviy huquqi ta’minlanishining muhim kafolati: O‘zbekiston tajribasi”. Xalqaro konferensiya materiallari to‘plami. Samarqand, 2015, 17 sentyabr.– B.109-112. # Alimov B.S. The world public relations as an instrument of frank relations // Mejdunarodnaya nauchno-prakticheskaya konferensiya “Lichnost, obщyestvo, gosudarstvo, pravo: problemы sootnosheniya i vzaimodeystviya”. Praga, 2015, 15-16 oktyabrya. – S. 98-104. # Alimov B.S. Axborot globallashuvi jarayonida jurnalistikaning yangi vazifalari // O‘zDJTU xalqaro jurnalistika fakultetida tashkil qilingan “Axborotlashgan jamiyatda yoshlar media savodxonligini oshirishning dolzarb muammolari” mavzusidagi respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi materiallari to‘plami. – T:, 2015, 18 dekabr. – B. 53-58. # Alimov B.S. “Modern aspects of teaching broadcasting journalism” // “Ta’lim va fan – barqaror rivojlanish manfaatlari yo‘lida” nomli xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya materiallari to‘plami. – T:, 2016, 6-8 aprel, O‘zMU. – B. 49-50. # Alimov B.S. Jahon media makonida xalqaro jurnalistikaning o‘rni, nufuzi va ahamiyati // “Globallashuv jarayoni va ommaviy axborot vositalari faoliyati” respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi to‘plami. QQDU. Nukus, 2016, 6 may,  – B. 27-32. # Alimov B.S. Markaziy Osiyo mintaqasi mavzusining vujudga kelish jarayoni // “Ommaviy axborot vositalarida til, uslub va tahrir masalalari” mavzuidagi respublika IV ilmiy-amaliy konferensiya materiallari. O‘zMU. – T:, 2016, 13 may, – B. 20-24. # Alimov B.S. Mamlakat imijini oshirishda audiovizual jurnalistikaning ahamiyati // “Televideniye va zamon” respublika ilmiy-amaliy konferensiya materiallari to‘plami. O‘zMU. – T:, 2016, 10 iyun, – B. 50-54. # Alimov B.S. Elektron hukumat va imij hamohangligi // “Onlayn jurnalistika: kecha va bugun” respublika ilmiy-amaliy konferensiya materiallari to‘plami. O‘zDJTU. – T:, 2018, – B. 47-50. # Alimov B.S. Media muhitda O‘zbekiston imiji. Monografiya. – Toshkent: Ta’lim-media, 2020. – 214 b. # Alimov B.S. XXI asr media muhitida mamlakat imijini shakllantirish masalalari // Filologiya masalalari. – Toshkent, 2018. – № 3. – B. 145-152. (10.00.00; № 18). # Alimov B.S. Mamlakat imijining nazariy-kognitiv aspektlari // Til va adabiyot ta’limi. – Toshkent, 2018. – № 10. – B. 45-46. (10.00.00; № 9). # Alimov B.S. Novыy mediaoblik Uzbekistana // O‘zbekistonda xorijiy tillar. – Toshkent, 2019. – № 1. – B. 150-162. (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. The Role of Uzbek Information Agencies in the Development of Country's Image // Journal for Studies in Management and Planning. – Volume 05. Issue 06. June 2019. Impact Factor 5.4. – P 21-27.  (6). # Alimov B.S. Issues of Domestic Journalism Ethics in Shaping Uzbekistan’s International Image // European Journal of Business & Social Sciences. – Volume 07. Issue 10. July 2019. Impact Factor 6.76. – P 98-110. (5). # Alimov B.S. O‘zbekistondagi yetakchi axborot agentliklari materillari tahlili // O‘zbekistonda xorijiy tillar. – Toshkent, 2019. – № 4. – B. 113-122. (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Milliy audiovizual tarmoqlarning mamlakat imijini rivojlantirishdagi ahamiyati // FarDU Ilmiy xabarlar. – Farg‘ona, 2019. – № 4. – B. 171-175. (10.00.00; № 20). # Alimov B.S. Mamlakat imiji va chet el sarmoyalari: o‘zaro bog‘liqlikning muhim jihatlari // O‘zbekistonda xorijiy tillar. – Toshkent, 2020. – № 1. – B. 122-134. (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Problems of Journalism Ethics, as Part of the Process of Shaping Uzbekistan’s Image in the World Media Space // SCOPUS indexed magazine. International Journal of Psychosocial Rehabilitation. – Vol. 24. Special Issue 1. – United Kingdom, 2020. – P. 620-634. # Alimov B.S. O‘zbekiston imijini oshirishda milliy publisistikaning roli // O‘zbekistonda xorijiy tillar. – Toshkent, 2020. –№ 3 (32). – B.218-228. (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Media image as an important meaning of Uzbekistan’s image formation: theoretical and cognitive aspects // Filologiya masalalari. – Toshkent, 2020. –№ 3. – B. 205-233. (10.00.00; № 18). # Alimov B.S. Gʻarb mamlakatlari mediasida xorijiy mamlakat (hudud) imijiga nisbatan munosabatlarning saqlanib qolishi muammosi // Ilim ha’m ja’miyet. – Nukus, 2020. – № 4. – B. 33-34. (10.00.00; № 2). # Alimov B.S. Elektron hukumat va imij hamohangligi // Onlayn jurnalistika: kecha va bugun: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. O‘zDJTU. 2018 yil 30 aprel. – Toshkent, 2018. – B. 47-50. # Alimov B.S. Zamonaviy media muhitda mamlakat imijining kognitiv aspektlari // Zamonaviy elektron OAV faoliyatining taraqqiyoti tendensiyalari: Resp. ilmiy-amaliy anjumani material. to‘p. O‘zDJTU, 2018 yil 30 aprel. – Toshkent, 2018. – B. 24-26. # Alimov B.S. How journalism students san be fluent in multiple languages? // Xorijiy tillarni o‘qitish va amaliy lingvistika: Xalq. ilmiy-amaliy anjuman material. to‘p. O‘zDJTU, 2018 yil 10-11 may. – Toshkent, 2018. – B. 27-29. # Alimov B.S. Internetga yangi munosabat davri keldi // Globallashuv jarayoni va ommaviy axborot vositalari: Resp. ilmiy anjuman material. to‘p. QQDU, 2018 yil 28 may. – Nukus, 2018. – B. 47-51. # Alimov B.S. Learning languages maybe not enough in journalism // Jurnalistika ta’lim modellari: professional standartlarning integrasiyalashuvi: Xalq. ilmiy konf. material. to‘p. 2018 yil 24-25 noyabr. – Turkiston, Qozog‘iston Respublikasi. – B. 94-96. # Alimov B.S. Mamlakat imijini yuksaltirishda onlayn segmentning o‘rni // On-line jurnalistikaning dolzarb masalalari: Xalq. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. 2018 yil 12 dekabr. – Toshkent, 2018. – B. 31-33. # Alimov B.S. Cognitive aspects of the formation of Uzbekistan’s image in the media environment of the XXI century // Rediscovery of Asian Values: O‘zbekiston-Koreya xalq. media konf. 2019 yil 15 fevral. – Toshkent, 2019. – B. 55-60 b. # Alimov B.S. Issues of Uzbekistan’s image // Media, Human, Society in Asia: International scientific and practical Conference. Seoul, Republic of Korea, April 19, 2019. – P. 195-200. # Alimov B.S. Yoshlarning ijtimoiy tarmoklar orqali mamlakat imijini oshirishdagi roli // Yoshlar innovasion faolligini oshirishning dolzarb vazifalari: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. 2019 yil 27 aprel. – Toshkent, 2019. – B. 75-78. # Alimov B.S. Ijtimoiy tarmoklar va imij hamohangligi // Zamonaviy elektron ommaviy axborot vositalarining taraqqiyot tendensiyalari: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. O‘zDJTU, 2019 yil 26 aprel. – Toshkent, 2019. – B. 15-17. # Alimov B.S. Osnovы media imidja Uzbekistana // Globallashuv jarayonida Ommaviy axborot vositalarining roli: Xalq. ilmiy anjuman material. to‘p. 2019 yil 22 aprel. – Nukus, 2019. – B. 121-123. # Alimov B.S. Imij yaratishda semantik freymlarning ahamiyati // Ommaviy axborot vositalarida til, uslub va tahrir masalalari: Resp. VII an’anaviy ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. O‘zMU, 2019 yil 28 may. – Toshkent, 2019. – B. 23-27. # Alimov B.S. Mamlakat imijining xorijiy investisiyalar oqimiga ta’siri xususida // O‘zbekiston Respublikasi Konstitusiyasi: fan, ta’lim va yoshlar tarbiyasi: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. Moskva davlat universitetining Toshkent filiali, 2019 yil 3 dekabr. – Toshkent, 2019. – B. 122-128. # Alimov B.S. Uzbekistan Is Shaping Its New Image. // Mediakommunikasiya va PR: yangi texnologiyalar va zamonaviy yondashuvlar: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. O‘zDJTU, 2019 yil 13 dekabr. – Toshkent, 2019. – B. 18-20. # Alimov B.S. Uzbekistan Is Shaping Its New Media Image // Cutting-edge science – 2020: Materials of the XVII International scientific and practical Conference. May 20, 2020.  – Sheffield, United Kingdom, 2020. – P 235-237. # Alimov B.S. The coexistence of journalism ethics and national interests // Globallasыo‘ prosesinde g‘alaba xabar qurallarыnың roli: Xalq. ilmiy konf. to‘p. QQDU, 2020 yil 26 may. – Nukus, 2020. – B. 86-91. # Alimov B.S. Turizm mahsulotlari targ‘iboti va mamlakat imijining hamohangligi masalasi // Madaniyatlararo kommunikasiya va turizm: Xalq. ilmiy konf. elektron to‘p. O‘zbek tili va adabiyoti universiteti, fledu.uz, 2020 yil 15 iyun. – Toshkent, 2020. # Alimov B.S. O‘zbekistonning xalqaro maydondagi ijobiy imijini mustahkamlash konsepsiyasi loyihasi xususida // Globallashuv davrida PR va xalqaro kommunikasiyalar: an’analar va innovasion yondashuv: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. O‘zJOKU, 2020 yil 26 mart. – Toshkent, 2020. – B. 18-22. # Alimov B.S. Media makonda milliy manfaatlar. O‘quv qo‘llanma. – Toshkent: Ta’lim-media, 2019. – 240 b. # Alimov B.S., Sulaymonova S.R. Jurnalistikada media va axborot savodxonligi. O‘quv qo‘llanma. 2019 yil 7 fevral. – 159 b. Elektron resurs. <nowiki>http://mooc.tuit.uz</nowiki> # Alimov B.S., Nishonova G.U., Shukurova G.R., Qosimova N.S., O‘sarov O.A., O‘rolova D.O. Zamonaviy media muhitda PR xizmatlar. J. VIII – Toshkent: «O‘zbekiston» NMIU, 2019, – 512 b. # Alimov B.S., The problems of media image of Uzbekistan. Mejdunarodnaya nauchno-prakticheskaya konferensiya «Medialingvistika i stilistika: problemы i perspektivы». 22 oktyabrya 2020 goda. Tadjikskiy nasionalnыy universitet Fakultet jurnalistiki Kafedra stilistiki i literaturnogo redaktirovaniya. – Dushanbe, 2020. – S. 39-46. # Özbekistan'in turizm imaji sorunu Dünya medyasinda. “Turk madaniyati va san’ati” xalqaro ilmiy-amaliy simpoziumi materiallari to‘plami. 2-jild. – Anqara, 2020. – B. 193-194. == Havolalar == # http://beruniyalimov.uz/archives/911 # https://www.linkedin.com/in/dr-beruniy-alimov-90395236/ # https://www.youtube.com/channel/UCkoXv49ZNKAGn7ztBwEP4YA?view_as=subscriber # https://scholar.google.com/citations?user=itw2v4EAAAAJ&hl=ru # https://www.researchgate.net/profile/Beruniy-Alimov # https://www.facebook.com/beruni.alim slky87lq0quc7cyybwytb4dzu5lk1xp 2817138 2817135 2022-08-29T10:00:10Z Dilbar Elamanova (Ismatullayeva) 76997 wikitext text/x-wiki Beruniy Sultonovich Alimov ([[1974|1974-yil]] [[4-sentabr|4-sentyabr]], [[Xorazm viloyati|Xorazm]] viloyati) — taniqli o'zbek jurnalisti, tarjimon, fan doktori. Bugungi kunga qadar bir qancha nufuzli lavozimlar egasi. Fan doktori.{{Davlat arbobi bilgiqutisi | ismi = Beruniy Sultonovich Alimov | tasvir = Beruniy Alimov.jpg | uzunlik = 250px | lavozim =[[Oʻzbekiston prezidenti]]ning matbuot kotibi v.b. | bayroq =Flag of Uzbekistan.svg | bayroq2 =Emblem of Uzbekistan.svg | boshlanish davri =[[2008-yil]]dan | tugash davri =[[2009-yil]]gacha | premyer =[[Shavkat Mirziyoyev]] | prezident =[[Islom Karimov]] | oʻtmishdoshi =[[Alisher Azizxoʻjayev]] | vorisi =[[Ulugʻbek Hasanov]] | tugʻilgan sanasi ={{birth date and age|1973|9|4}} | tugʻilgan joyi ={{TavalludJoyi|Xorazm}} | fuqaroligi ={{UZB}} | millati =Oʻzbek | partiya = partiyasiz | bolalari =2 | dini =[[Islom]] | kasbi =jurnalist, tarjimon | ilmiy unvoni =[[filologiya]] fanlari doktori | maʼlumoti =oliy | mukofotlari =Oltin qalam }} == Hayoti va faoliyati == Beruniy Alimov [[Ziyolilar|ziyoli]] oilasida tug'ilgan. 1995-yilda [[Oʻzbekiston milliy universiteti|O'zbekiston milliy uvirersitetini]] [[jurnalistika]] mutaxassisligi bo'yicha tamomlagan. 1993—1994-yillarda Hindiston ommaviy kommunikatsiya institutida tahsil olgan. 2018-yildan falsafa doktori, 2021-yildan filologiya fanlari doktori hisoblanadi. BBC Akademiyasining ToT-trenerlar uchun trening kursini (2017) tamomlagan. === Mehnat faoliyati === Mehnat faoliyatini [[Oʻzbekiston milliy teleradiokompaniyasi|O'zbekiston Milliy teleradiokompaniyasining]] "Axborot" direksiyasida boshlagan. 1994—1996-yillar MTRK "Axborot" direksiyasi tarjimoni, muxbiri, sharhlovchisi, 1996—1997-yillar O'zbekiston Respublikasining [[Birlashgan Qirollik|Buyuk Britaniyadagi]] [[Elchixona|elchixonasi]] 3-kotibi — [[Press-attashe|press-attashesi]], 1998—2000-yillar [[Oʻzbekiston Respublikasi investitsiyalar va tashqi savdo vazirligi|O‘zbekiston Respublikasi tashqi iqtisodiy aloqalar vazirligi]] matbuot kotibi, 2001—2005-yillar O‘zbekiston Respublikasining [[Yaponiya|Yaponiyadagi]] elchixonasi 2-kotibi, 2005—2008-yillar [[Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti devoni|O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Devoni]] bosh konsultanti, 2008—2009-yillar [[Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti|O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining]] Matbuot kotibi vazifasini bajaruvchi, 2009—2011-yillar O‘zbekiston Respublikasining [[Rossiya|Rossiya Federatsiyasidagi]] elchixonasi 1-kotibi, 2011—2012-yillar [[O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi|O‘zbekiston Matbuot va axborot agentligining]] Axborot xizmati rahbari, 2012—2015-yillar O‘zbekiston Milliy universiteti Oliy jurnalistika kurslari rahbari vazifasini bajargan. 2014-yildan hozirgi vaqtga qadar [[Oʻzbekiston davlat jahon tillari universiteti|O‘zbekiston davlat jahon tillari universiteti]] [[Xalqaro jurnalistika fakulteti]] [[Dotsent|dotsenti]]. 2021-yildan Yangi media ta’lim markazi [[Nodavlat sektori|NNT]] direktori hisoblanadi. Bundan tashqari, o‘rindoshlik faoliyati asosida [["O‘zbekiston adabiyoti va san’ati"|“O‘zbekiston adabiyoti va san’ati”]] [[Gazeta|gazetasi]] [[Musahhih|musahhihi]] (1993), [[Oila va jamiyat|“Oila va jamiyat”]] gazetasi muxbiri (1994), [[International House Tashkent akademik litseyi|Inter National House Tashkent akademik liseyi]] o‘qituvchisi (1999), [[Jurnalistlarni qayta tayyorlash markazi]] tereneri (2015—2021), [[Oʻzbekiston jurnalistika va ommaviy kommunikatsiyalar universiteti|O‘zbekiston jurnalistika va ommaviy kommunikasiyalar universiteti]] katta o‘qituvchisi (2018—2020), [[Facebook]] mintaqaviy tahlilchisi (2019—2020), [[Texas]] ([[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQSH]]) universiteti kommunikasiya fakulteti stajer-tadqiqotchisi (2019), YeXHT/DIIHB ([[Yevropa xavfsizlik va hamkorlik tashkiloti|Yevropa Xavfsizlik va Hamkorlik Tashkilotining]] Demokratik institutlar va inson huhuqlari bo‘yicha byurosi) [[Missiya|missiyasi]] tarkibida O‘zbekiston Respublikasida [[parlament]] saylovlari (2019) va Prezident saylovlari (2021)da media monitor, [[AQSH Global media agentligi|AQSH Global media agentligining]] O‘zbekistondagi loyihalari kordinatori (2020—2021), Toshkentdagi [[Webster Universiteti|Vebster universiteti]] ad’yunkt [[professor]] assistenti (2020-yildan hozirga qadar), “Yangi media ta’lim markazi” nodavlat notijorat tashkiloti direktori (2021-yildan hozirga qadar) vazifasida faoliyat yuritgan va yuritib kelmoqda. === Mukofotlari === 2006-yil «O‘zbekiston mustaqilligining 15 yilligi» esdalik nishoni bilan taqdirlangan. 2020-yil «Huquqiy targ‘ibot ishlari a’lochisi» ko‘krak nishonini olgan. === Ilmiy faoliyati === Beruniy Alimovning ilmiy tadqiqotlari yuzasidan 100 dan ziyod ilmiy maqolalari mahalliy va chet el ilmiy jurnallarida, xususan, Google Scholar va Scopus ilmiy maqolalar bazasida indekslanadigan jurnallarda nashr etilgan. Doktorlik ishini “XXI asr media muhitida O‘zbekiston imijini shakllantirishning nazariy-kognitiv aspektlari (AQSH, Buyuk Britaniya, Rossiya va O‘zbekiston OAV materiallari misolida)” mavzusida yoqlagan. ==== Ilmiy ishlar ro'yxati: ==== # Alimov B.S. Internet elchixona. 3D shaklidagi diplomatik missiya, u  qanday faoliyat yuritadi? // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2012. – №1-2. – B. 42-45 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Axborot sohasidagi yangi islohotlar // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2012. – №3. – B. 14-18 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Muxbir – AKT dizayneri // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2012. – №4-6. – B. 28-30 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Jahon media makonida O‘zbekiston imiji // O‘zbekiston matbuoti. – T:, 2013. – №1. – B. 28-31 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Ommaviy axborot vositalarining milliy domendagi shakllanishi // O‘zbekiston Milliy universiteti xabarlari, – T:, 2013. – №1. – B. 32-35 (10.00.00; № 15). # Alimov B.S. Axborot xizmatida press-relizning tutgan o‘rni va roli // O‘zbekiston matbuoti. – T:, 2013. – №3. – B. 47-51 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Xalqaro axborot makoni: ommaga tezkor, xolis va haqqoniy xabarlar yetkazishda jurnalist ixtisoslashuvining dolzarb masalalari // O‘zbekiston Milliy universiteti xabarlari, – T:, 2013. – №4/1. –B. 222-226 (10.00.00; № 15). # Alimov B.S. Teleradiokanallar va Internetda o‘zbek tili targ‘iboti // Til va adabiyot ta’limi, – T:, 2013. – №12. – B. 47-48 (10.00.00; № 9). # Alimov B.S. Globallashuv jarayonida yosh muxbirlarning o‘quv-amaliyot ko‘nikmalari // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2013. – №5. – B. 24-25 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Zamonaviy jurnalistikaning birinchi talabi // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2013. – №6. – B. 5-6 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Portrayals of Uzbekistan’s image in the global media space // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz. – T:, 2014. – №1 (1).  (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Axborot globallashuvida janr, til, tasvir mahorati // Til va adabiyot ta’limi, – T:, 2014 yil, – №5. – B. 39-41 (10.00.00; № 9) # Alimov B.S. Xalqaro imijni oshirishda professional etika normalarining o‘rni va roli // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2014 yil. – №2. 18-20 b., – №3. – B. 68-69 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Jahon media makonida mamlakat media imijini mustahkamlashning iqtisodiy-tashkiliy asoslari // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz. – T:, 2014 yil. – №4. – B. 108-117 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Portrayal of Uzbekistan’s Image in the Global Media Space // Sontemporary Sentral Asia, volume XVIII. May-December, New Delhi, 2014. Jawaharlal Nehru University, India. ISSN: 0973-5690. – P. 25-31 (10.00.00; № 12). # Alimov B.S. Jahon media makonida mamlakat imijini oshirishda milliy jurnalistikaning o‘rni // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2015. – №2. – B. 60-63 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Davlatchilik va unga rahnamolik haqidagi qarashlar silsilasi // Qaraqalpaq davlat universiteti xabarshыsы, QQDU, Nukus, 2015. – №2. – B. 61-66 (10.00.00; № 12). # Alimov B.S. Jahon media makonida mamlakat media imijini mustahkamlashning iqtisodiy-tashkiliy asoslari // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz, – T:, 2015.  – №4 (maxsus son). – B. 138-148 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Rol sosialnыx setey v povыshenii imidja stranы v mirovom media prostranstve // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2015. – №4. – B. 48-51 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Ijtimoiy tarmoqlar va ularning mamlakat imijini shakllantirishdagi o‘rni // O‘zbekiston Milliy universiteti xabarlari, – T:, 2015. – №3. – B. 286-290 (10.00.00; № 15). # Alimov B.S. Xorijiy OAVda O‘zbekistonda kechayotgan islohotlarga munosabatlarning xilma-xilligi muammosi // Qaraqalpaq davlat universiteti xabarshыsы, QQDU, Nukus. – T:, 2015. – №3. – B. 106-111 (10.00.00; № 12). # Alimov B.S. On the Diversity of Attitudes in the Foreign Mass Media towards the Reforms in Uzbekistan // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz, – T:, 2015. – №4 (8). – B. 138-147 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyatining ochiqligini ta’minlashda sosial tarmoqlar aspekti // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2015. – №5-6. – B.10-11 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Theoretical foundations of shaping the media image of the newly independent states and the problem of disputable cases // International Journal of Multidisciplinary Research and Development. New Delhi, 2015, № 7. Volume: 2, Issue: 7, – P. 433-437. www.allsubjectjournal.com, ISSN: 2349-4182. (5) Global Impact Factor. 0.543. # Alimov B.S. Rol imidja stranы v mejdunarodnom mediaprostranstve  // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz, – T:, 2016.  – №4. – B. 151-157 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Znacheniye SMI Uzbekistana v formirovanii imidja gosudarstva na mirovoy arene // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2016. – №3. – B. 48-51 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Mahalliy matbuot nashrlari: “ha”mi yoki “yo‘q” // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2016. – №4. –B. 10-11 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Jurnalistika ta’limi: xalqaro hamkorlikning yangi bosqichi  // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz, – T:, 2016. – №5.  – B. 246-250 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S., Wontai S. Uzbekistan’s Image Portrayed by World Media. // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz, – T:, 2017. – №2.  – B. 151-166 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. O‘zbekiston jurnalistikasi tarixiy bosqichlar kesimida // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2017. № 2-3 con. –B. 10-15 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Axborot – yangi neft // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2017. № 4-6 con. –B. 30-34 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Jahon media makonida mamlakat imijini rivojlantirish imkoniyatlari va jurnalistikada mahorat masalalari. Axborot xizmatlari xodimlari, OAV vakillari, jurnalistika fakultetlarida tahsil olayotgan talabalar  uchun nazariy-uslubiy qo‘llanma. – T., 2015. – B. 136. # Alimov B.S. Mamlakat media imijini rivojlantirishda milliy ommaviy kommunikasiya vositalarining o‘rni: nazariy va amaliy aspektlar. Jurnalistika fakultetlarida tahsil olayotgan talabalar, OAV vakillari, axborot xizmatlari xodimlari va tadqiqotchilar uchun ilmiy-nazariy qo‘llanma. – T., 2015. – B. 108. # Alimov B.S. Uzbek culture and superstitions. Indian Institute of Mass Communications // “Echo” magazine. New Delhi, 1994. – P. 16-17. # Alimov B.S. Uzbekistan is a country of original traditions and culture // Uzbekistan at the doorstep of the third millennium. Budapest, 1998. – P 277-287. # Alimov B.S. “Uzbekskaya model” v ocherednoy raz podtverdila svoyu jiznesposobnost i effektivnost // 18 let Gosudarstvennoy Nezavisimosti Respubliki Uzbekistan. Moskva, 2009 g. Izdatel – “Parallel”. – S. 40-41. # Alimov B.S. Impuls razvitiyu SHOS // Islam Karimov o 19-letii Nezavisimosti. Moskva, 2010. Izdatel – “Parallel”. – S. 19-20. # Alimov B.S. Uzbekistan: shag k shirokim vozmojnostyam // Respublika Uzbekistan. Moskva, 2011. Izdatel – “Parallel”. – S. 8-15. # Alimov B.S. Uzbekistan-Rossiya: uglubleniye strategicheskogo razvitiya // Respublika Uzbekistan. Moskva, 2012. Izdatel – “Parallel”. – S 16-19. # Alimov B.S. Oliy jurnalistika kurslarida o‘quv-amaliyot ko‘nikmalari // “Oliy jurnalistika kurslarida ixtisoslashuv masalalari” mavzuida I ilmiy-amaliy seminar materiallari to‘plami. “O‘zbekiston” nashriyoti. – T:, 2012, 11 dekabr. – B. 24-26. # Alimov B.S. O‘zbek tilidagi audiovizual materiallarning dunyo media maydoniga tarqatilishida Internetning o‘rni // Telejurnalistika masalalari bo‘yicha ilmiy anjuman materiallar to‘plami. – T:, 2013, aprel. “Sharq” nashriyoti. – B. 54-60. # Alimov B.S. Jamoatchilik aloqalarini boshqarish vositalari. Press-reliz, anons, sharh hamda ma’lumotlarni yozish qoidalari // Toshkent davlat yuridik institutining “Davlat tili: muammo va yechimlar” nomli ilmiy maqolalar to‘plami, – T:, 2013 yil, may. – №3. – B. 218-225. # Alimov B.S. Jahon media makonida O‘zbekiston imijini yaratish masalalari // XXI asrda media-tadqiqotlar. Ilmiy maqolalar to‘plami. – T:, 2013, 12 iyun. “O‘zbekiston” nashriyoti. – B. 221-226. # Alimov B.S. Problemы imidja Uzbekistana v mirovom media-prostranstve // Sbornik tezisov mejdunarodnoy konferensii “Sovremennыye sosialnыye kommunikasii v sisteme sivilizasii i kulturы”. Sankt-Peterburgskiy institut vneshneekonomicheskix svyazey, ekonomiki i prava.18-19 noyabrya 2013g. – S. 9. # Alimov B.S. Globallashuv jarayonida yosh jurnalistlarning o‘quv-amaliyot ko‘nikmalari // “Oliy jurnalistika kurslarida ixtisoslashuv masalalari” mavzuida II ilmiy-amaliy seminar materiallari to‘plami. Toshkent. Gʻafur Gʻulom nomidagi nashriyot-matbaa ijodiy uyi. – T:, 2013, 27 noyabr. – B. 36-40. # Alimov B.S. Das image Usbekistans im globalen informationsraum // “Wostok” magazine. Berlin, 2013, Issue №4. – P. 48-50. # Alimov B.S. Aholiga tezkor, xolis va haqqoniy axborot yetkazishda jurnalist ixtisoslashuvining dolzarb masalalari // Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyati ustidan jamoatchilik nazoratini ta’minlashda OAV mas’uliyatini oshirish masalalari mavzusida tashkil etilgan konferensiya ma’ruzalari to‘plami. O‘zbekiston mustaqil bosma ommaviy axborot vositalari va axborot agentliklarini qo‘llab-quvvatlash va rivojlantirish jamoat fondi. I to‘plam. – T:, 2013. – B. 68-76. # Alimov B.S. Axborot xizmatini boshqarish vositalari – Press-reliz, anons, sharh hamda ma’lumotlarni yozish qoidalari // Axborot xizmatlarining OAV bilan o‘zrao aloqalarini mustahkamlashning dolzarb masalalari mavzusida tashkil etilgan tadbir ma’ruzalari to‘plami. O‘zbekiston mustaqil bosma ommaviy axborot vositalari va axborot agentliklarini qo‘llab-quvvatlash va rivojlantirish jamoat fondi. III to‘plam. – T:, 2013. – B. 4-16. # Alimov B.S. Problemы imidja Uzbekistana v mirovom mediaprostranstve // “Kazaxstan. Spektr” (KISI – Kazaxstanskiy institut strategicheskix issledovaniy pri Prezidente Respubliki Kazaxstan) nauchnыy jurnal. Astana, 2014, – №1. – S. 95-101. # Alimov B.S. Shifting sands // Open Central Asia.  London, 2014 summer issue, – P. 12-14. # Alimov B.S. Perekryostok progressa: Novыy Uzbekistan. Ilerleme yollarinin kesisme noktasi: Yeni Ozbekistan // Jurnal “Diyalog Avrasia”. Stambul, 2014. – №42. 2014g., – S. 72-75. # Alimov B.S. Xalqaro jurnalist kadrlarni tayyorlashda mediata’lim va media-imij masalalarining uyg‘unligi // O‘zDJTU Xalqaro jurnalistika fakultetida “Globallashuv jarayonida mediata’lim muammolari” mavzuida o‘tkazilgan respublika ilmiy-amaliy anjumani materiallari to‘plami. – T:, 2014, 12 dekabr. – B. 20-24. # Alimov B.S. Sayov kunida OAV faoliyati // “Ommaviy axborot vositalarida saylov jarayonlarini yoritish masalalari”. – T:, 2014, 7-12 iyul. Konferensiya materiallari to‘plami. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi davlat boshqaruvi akademiyasi. – T., 2015, fevral. – B. 102-110. # Alimov B.S. Problemы imidja Uzbekistana v mirovom media-prostranstve // “Milliy Internet-jurnalistikasini rivojlantirishning dolzarb masalalari”. 2014 yil 18-19 sentyabr. Respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi materiallari to‘plami. O‘zbekiston mustaqil bosma ommaviy axborot vositalari va axborot agentliklarini qo‘llab-quvvatlash va rivojlantirish jamoat fondi. – T:, 2015, fevral. – B. 67-74. # Alimov B.S. Dunya medyasinda Ozbekistan’in imaji // Yevrosiyo yozuvchilari uyushmasining “Qardes qalemler” jurnali. Ankara, 2015, №3. – B. 91-94. # Alimov B.S. Imkoniyatlar va istaklar hamohangligi davom etadi // “Xalq og‘zaki ijodi yoshlar va xorijliklar nigohida”. Xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya “Sarhad bilmas do‘stlik” maqolalar to‘plami. – T:, 2015 yil 8 aprel. Temuriylar tarixi Davlat muzeyi. O‘zbekiston Fanlar Akademiyasi. “O‘zbekiston-Hindiston” do‘tslik jamiyati. – B.19-20. # Alimov B.S. Modern aspects of teaching broadcast journalism // “Audiovizual jurnalistikaning nazariyasi va amaliyoti: ta’lim, bilim va amaliy tajriba masalalari”. Respublika II  ilmiy-amaliy konferensiyaci materiallari to‘plami. O‘zMU jurnalistika fakulteti “Televideniye va radioeshittirishlar” kafedrasi.  – T:, 2015, 4 iyun. – B.29-31. # Alimov B.S. Dunyoni anglash va globalizasiyaning tarixiy ildizlari // Madaniy meros davati. F-1-114 raqamli fundamental grantning ilmiy ocherk va maqolalar to‘plami. – T:, 2015, may. – B.105-111. # Alimov B.S. Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyatining ochiqligini ijtimoiy tarmoqlar orqali ta’minlash // “Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyatining ochiqligi – axborot olishda fuqarolarning konstitusiyaviy huquqi ta’minlanishining muhim kafolati: O‘zbekiston tajribasi”. Xalqaro konferensiya materiallari to‘plami. Samarqand, 2015, 17 sentyabr.– B.109-112. # Alimov B.S. The world public relations as an instrument of frank relations // Mejdunarodnaya nauchno-prakticheskaya konferensiya “Lichnost, obщyestvo, gosudarstvo, pravo: problemы sootnosheniya i vzaimodeystviya”. Praga, 2015, 15-16 oktyabrya. – S. 98-104. # Alimov B.S. Axborot globallashuvi jarayonida jurnalistikaning yangi vazifalari // O‘zDJTU xalqaro jurnalistika fakultetida tashkil qilingan “Axborotlashgan jamiyatda yoshlar media savodxonligini oshirishning dolzarb muammolari” mavzusidagi respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi materiallari to‘plami. – T:, 2015, 18 dekabr. – B. 53-58. # Alimov B.S. “Modern aspects of teaching broadcasting journalism” // “Ta’lim va fan – barqaror rivojlanish manfaatlari yo‘lida” nomli xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya materiallari to‘plami. – T:, 2016, 6-8 aprel, O‘zMU. – B. 49-50. # Alimov B.S. Jahon media makonida xalqaro jurnalistikaning o‘rni, nufuzi va ahamiyati // “Globallashuv jarayoni va ommaviy axborot vositalari faoliyati” respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi to‘plami. QQDU. Nukus, 2016, 6 may,  – B. 27-32. # Alimov B.S. Markaziy Osiyo mintaqasi mavzusining vujudga kelish jarayoni // “Ommaviy axborot vositalarida til, uslub va tahrir masalalari” mavzuidagi respublika IV ilmiy-amaliy konferensiya materiallari. O‘zMU. – T:, 2016, 13 may, – B. 20-24. # Alimov B.S. Mamlakat imijini oshirishda audiovizual jurnalistikaning ahamiyati // “Televideniye va zamon” respublika ilmiy-amaliy konferensiya materiallari to‘plami. O‘zMU. – T:, 2016, 10 iyun, – B. 50-54. # Alimov B.S. Elektron hukumat va imij hamohangligi // “Onlayn jurnalistika: kecha va bugun” respublika ilmiy-amaliy konferensiya materiallari to‘plami. O‘zDJTU. – T:, 2018, – B. 47-50. # Alimov B.S. Media muhitda O‘zbekiston imiji. Monografiya. – Toshkent: Ta’lim-media, 2020. – 214 b. # Alimov B.S. XXI asr media muhitida mamlakat imijini shakllantirish masalalari // Filologiya masalalari. – Toshkent, 2018. – № 3. – B. 145-152. (10.00.00; № 18). # Alimov B.S. Mamlakat imijining nazariy-kognitiv aspektlari // Til va adabiyot ta’limi. – Toshkent, 2018. – № 10. – B. 45-46. (10.00.00; № 9). # Alimov B.S. Novыy mediaoblik Uzbekistana // O‘zbekistonda xorijiy tillar. – Toshkent, 2019. – № 1. – B. 150-162. (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. The Role of Uzbek Information Agencies in the Development of Country's Image // Journal for Studies in Management and Planning. – Volume 05. Issue 06. June 2019. Impact Factor 5.4. – P 21-27.  (6). # Alimov B.S. Issues of Domestic Journalism Ethics in Shaping Uzbekistan’s International Image // European Journal of Business & Social Sciences. – Volume 07. Issue 10. July 2019. Impact Factor 6.76. – P 98-110. (5). # Alimov B.S. O‘zbekistondagi yetakchi axborot agentliklari materillari tahlili // O‘zbekistonda xorijiy tillar. – Toshkent, 2019. – № 4. – B. 113-122. (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Milliy audiovizual tarmoqlarning mamlakat imijini rivojlantirishdagi ahamiyati // FarDU Ilmiy xabarlar. – Farg‘ona, 2019. – № 4. – B. 171-175. (10.00.00; № 20). # Alimov B.S. Mamlakat imiji va chet el sarmoyalari: o‘zaro bog‘liqlikning muhim jihatlari // O‘zbekistonda xorijiy tillar. – Toshkent, 2020. – № 1. – B. 122-134. (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Problems of Journalism Ethics, as Part of the Process of Shaping Uzbekistan’s Image in the World Media Space // SCOPUS indexed magazine. International Journal of Psychosocial Rehabilitation. – Vol. 24. Special Issue 1. – United Kingdom, 2020. – P. 620-634. # Alimov B.S. O‘zbekiston imijini oshirishda milliy publisistikaning roli // O‘zbekistonda xorijiy tillar. – Toshkent, 2020. –№ 3 (32). – B.218-228. (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Media image as an important meaning of Uzbekistan’s image formation: theoretical and cognitive aspects // Filologiya masalalari. – Toshkent, 2020. –№ 3. – B. 205-233. (10.00.00; № 18). # Alimov B.S. Gʻarb mamlakatlari mediasida xorijiy mamlakat (hudud) imijiga nisbatan munosabatlarning saqlanib qolishi muammosi // Ilim ha’m ja’miyet. – Nukus, 2020. – № 4. – B. 33-34. (10.00.00; № 2). # Alimov B.S. Elektron hukumat va imij hamohangligi // Onlayn jurnalistika: kecha va bugun: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. O‘zDJTU. 2018 yil 30 aprel. – Toshkent, 2018. – B. 47-50. # Alimov B.S. Zamonaviy media muhitda mamlakat imijining kognitiv aspektlari // Zamonaviy elektron OAV faoliyatining taraqqiyoti tendensiyalari: Resp. ilmiy-amaliy anjumani material. to‘p. O‘zDJTU, 2018 yil 30 aprel. – Toshkent, 2018. – B. 24-26. # Alimov B.S. How journalism students san be fluent in multiple languages? // Xorijiy tillarni o‘qitish va amaliy lingvistika: Xalq. ilmiy-amaliy anjuman material. to‘p. O‘zDJTU, 2018 yil 10-11 may. – Toshkent, 2018. – B. 27-29. # Alimov B.S. Internetga yangi munosabat davri keldi // Globallashuv jarayoni va ommaviy axborot vositalari: Resp. ilmiy anjuman material. to‘p. QQDU, 2018 yil 28 may. – Nukus, 2018. – B. 47-51. # Alimov B.S. Learning languages maybe not enough in journalism // Jurnalistika ta’lim modellari: professional standartlarning integrasiyalashuvi: Xalq. ilmiy konf. material. to‘p. 2018 yil 24-25 noyabr. – Turkiston, Qozog‘iston Respublikasi. – B. 94-96. # Alimov B.S. Mamlakat imijini yuksaltirishda onlayn segmentning o‘rni // On-line jurnalistikaning dolzarb masalalari: Xalq. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. 2018 yil 12 dekabr. – Toshkent, 2018. – B. 31-33. # Alimov B.S. Cognitive aspects of the formation of Uzbekistan’s image in the media environment of the XXI century // Rediscovery of Asian Values: O‘zbekiston-Koreya xalq. media konf. 2019 yil 15 fevral. – Toshkent, 2019. – B. 55-60 b. # Alimov B.S. Issues of Uzbekistan’s image // Media, Human, Society in Asia: International scientific and practical Conference. Seoul, Republic of Korea, April 19, 2019. – P. 195-200. # Alimov B.S. Yoshlarning ijtimoiy tarmoklar orqali mamlakat imijini oshirishdagi roli // Yoshlar innovasion faolligini oshirishning dolzarb vazifalari: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. 2019 yil 27 aprel. – Toshkent, 2019. – B. 75-78. # Alimov B.S. Ijtimoiy tarmoklar va imij hamohangligi // Zamonaviy elektron ommaviy axborot vositalarining taraqqiyot tendensiyalari: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. O‘zDJTU, 2019 yil 26 aprel. – Toshkent, 2019. – B. 15-17. # Alimov B.S. Osnovы media imidja Uzbekistana // Globallashuv jarayonida Ommaviy axborot vositalarining roli: Xalq. ilmiy anjuman material. to‘p. 2019 yil 22 aprel. – Nukus, 2019. – B. 121-123. # Alimov B.S. Imij yaratishda semantik freymlarning ahamiyati // Ommaviy axborot vositalarida til, uslub va tahrir masalalari: Resp. VII an’anaviy ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. O‘zMU, 2019 yil 28 may. – Toshkent, 2019. – B. 23-27. # Alimov B.S. Mamlakat imijining xorijiy investisiyalar oqimiga ta’siri xususida // O‘zbekiston Respublikasi Konstitusiyasi: fan, ta’lim va yoshlar tarbiyasi: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. Moskva davlat universitetining Toshkent filiali, 2019 yil 3 dekabr. – Toshkent, 2019. – B. 122-128. # Alimov B.S. Uzbekistan Is Shaping Its New Image. // Mediakommunikasiya va PR: yangi texnologiyalar va zamonaviy yondashuvlar: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. O‘zDJTU, 2019 yil 13 dekabr. – Toshkent, 2019. – B. 18-20. # Alimov B.S. Uzbekistan Is Shaping Its New Media Image // Cutting-edge science – 2020: Materials of the XVII International scientific and practical Conference. May 20, 2020.  – Sheffield, United Kingdom, 2020. – P 235-237. # Alimov B.S. The coexistence of journalism ethics and national interests // Globallasыo‘ prosesinde g‘alaba xabar qurallarыnың roli: Xalq. ilmiy konf. to‘p. QQDU, 2020 yil 26 may. – Nukus, 2020. – B. 86-91. # Alimov B.S. Turizm mahsulotlari targ‘iboti va mamlakat imijining hamohangligi masalasi // Madaniyatlararo kommunikasiya va turizm: Xalq. ilmiy konf. elektron to‘p. O‘zbek tili va adabiyoti universiteti, fledu.uz, 2020 yil 15 iyun. – Toshkent, 2020. # Alimov B.S. O‘zbekistonning xalqaro maydondagi ijobiy imijini mustahkamlash konsepsiyasi loyihasi xususida // Globallashuv davrida PR va xalqaro kommunikasiyalar: an’analar va innovasion yondashuv: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. O‘zJOKU, 2020 yil 26 mart. – Toshkent, 2020. – B. 18-22. # Alimov B.S. Media makonda milliy manfaatlar. O‘quv qo‘llanma. – Toshkent: Ta’lim-media, 2019. – 240 b. # Alimov B.S., Sulaymonova S.R. Jurnalistikada media va axborot savodxonligi. O‘quv qo‘llanma. 2019 yil 7 fevral. – 159 b. Elektron resurs. <nowiki>http://mooc.tuit.uz</nowiki> # Alimov B.S., Nishonova G.U., Shukurova G.R., Qosimova N.S., O‘sarov O.A., O‘rolova D.O. Zamonaviy media muhitda PR xizmatlar. J. VIII – Toshkent: «O‘zbekiston» NMIU, 2019, – 512 b. # Alimov B.S., The problems of media image of Uzbekistan. Mejdunarodnaya nauchno-prakticheskaya konferensiya «Medialingvistika i stilistika: problemы i perspektivы». 22 oktyabrya 2020 goda. Tadjikskiy nasionalnыy universitet Fakultet jurnalistiki Kafedra stilistiki i literaturnogo redaktirovaniya. – Dushanbe, 2020. – S. 39-46. # Özbekistan'in turizm imaji sorunu Dünya medyasinda. “Turk madaniyati va san’ati” xalqaro ilmiy-amaliy simpoziumi materiallari to‘plami. 2-jild. – Anqara, 2020. – B. 193-194. == Havolalar == # http://beruniyalimov.uz/archives/911 # https://www.linkedin.com/in/dr-beruniy-alimov-90395236/ # https://www.youtube.com/channel/UCkoXv49ZNKAGn7ztBwEP4YA?view_as=subscriber # https://scholar.google.com/citations?user=itw2v4EAAAAJ&hl=ru # https://www.researchgate.net/profile/Beruniy-Alimov # https://www.facebook.com/beruni.alim 1v2ayt3e8mnqvqd5zvlq800ovqa51x3 2817140 2817138 2022-08-29T10:00:59Z Dilbar Elamanova (Ismatullayeva) 76997 wikitext text/x-wiki Beruniy Sultonovich Alimov ([[1974|1974-yil]] [[4-sentabr|4-sentyabr]], [[Xorazm viloyati|Xorazm]] viloyati) — taniqli o'zbek jurnalisti, tarjimon, fan doktori. Bugungi kunga qadar bir qancha nufuzli lavozimlar egasi. Fan doktori.{{Davlat arbobi bilgiqutisi | ismi = Beruniy Sultonovich Alimov | tasvir = Beruniy Alimov.jpg | uzunlik = 250px | lavozim =[[Oʻzbekiston prezidenti]]ning matbuot kotibi v.b. | bayroq =Flag of Uzbekistan.svg | bayroq2 =Emblem of Uzbekistan.svg | boshlanish davri =[[2008-yil]]dan | tugash davri =[[2009-yil]]gacha | premyer =[[Shavkat Mirziyoyev]] | prezident =[[Islom Karimov]] | oʻtmishdoshi =[[Alisher Azizxoʻjayev]] | vorisi =[[Ulugʻbek Hasanov]] | tugʻilgan sanasi ={{birth date and age|1973|9|4}} | tugʻilgan joyi ={{TavalludJoyi|Xorazm}} | fuqaroligi ={{UZB}} | millati =Oʻzbek | partiya = partiyasiz | bolalari =2 | dini =[[Islom]] | kasbi =jurnalist, tarjimon | ilmiy unvoni =[[filologiya]] fanlari doktori | maʼlumoti =oliy | mukofotlari =Oltin qalam }} == Hayoti va faoliyati == Beruniy Alimov [[Ziyolilar|ziyoli]] oilasida tug'ilgan. 1995-yilda [[Oʻzbekiston milliy universiteti|O'zbekiston milliy uvirersitetini]] [[jurnalistika]] mutaxassisligi bo'yicha tamomlagan. 1993—1994-yillarda Hindiston ommaviy kommunikatsiya institutida tahsil olgan. 2018-yildan falsafa doktori, 2021-yildan filologiya fanlari doktori hisoblanadi. BBC Akademiyasining ToT-trenerlar uchun trening kursini (2017) tamomlagan. === Mehnat faoliyati === Mehnat faoliyatini [[Oʻzbekiston milliy teleradiokompaniyasi|O'zbekiston Milliy teleradiokompaniyasining]] "Axborot" direksiyasida boshlagan. 1994—1996-yillar MTRK "Axborot" direksiyasi tarjimoni, muxbiri, sharhlovchisi, 1996—1997-yillar O'zbekiston Respublikasining [[Birlashgan Qirollik|Buyuk Britaniyadagi]] [[Elchixona|elchixonasi]] 3-kotibi — [[Press-attashe|press-attashesi]], 1998—2000-yillar [[Oʻzbekiston Respublikasi investitsiyalar va tashqi savdo vazirligi|O‘zbekiston Respublikasi tashqi iqtisodiy aloqalar vazirligi]] matbuot kotibi, 2001—2005-yillar O‘zbekiston Respublikasining [[Yaponiya|Yaponiyadagi]] elchixonasi 2-kotibi, 2005—2008-yillar [[Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti devoni|O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Devoni]] bosh konsultanti, 2008—2009-yillar [[Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti|O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining]] Matbuot kotibi vazifasini bajaruvchi, 2009—2011-yillar O‘zbekiston Respublikasining [[Rossiya|Rossiya Federatsiyasidagi]] elchixonasi 1-kotibi, 2011—2012-yillar [[O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi|O‘zbekiston Matbuot va axborot agentligining]] Axborot xizmati rahbari, 2012—2015-yillar O‘zbekiston Milliy universiteti Oliy jurnalistika kurslari rahbari vazifasini bajargan. 2014-yildan hozirgi vaqtga qadar [[Oʻzbekiston davlat jahon tillari universiteti|O‘zbekiston davlat jahon tillari universiteti]] [[Xalqaro jurnalistika fakulteti]] [[Dotsent|dotsenti]]. 2021-yildan Yangi media ta’lim markazi [[Nodavlat sektori|NNT]] direktori hisoblanadi. Bundan tashqari, o‘rindoshlik faoliyati asosida [["O‘zbekiston adabiyoti va san’ati"|“O‘zbekiston adabiyoti va san’ati”]] [[Gazeta|gazetasi]] [[Musahhih|musahhihi]] (1993), [[Oila va jamiyat|“Oila va jamiyat”]] gazetasi muxbiri (1994), [[International House Tashkent akademik litseyi|Inter National House Tashkent akademik liseyi]] o‘qituvchisi (1999), [[Jurnalistlarni qayta tayyorlash markazi]] tereneri (2015—2021), [[Oʻzbekiston jurnalistika va ommaviy kommunikatsiyalar universiteti|O‘zbekiston jurnalistika va ommaviy kommunikasiyalar universiteti]] katta o‘qituvchisi (2018—2020), [[Facebook]] mintaqaviy tahlilchisi (2019—2020), [[Texas]] ([[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQSH]]) universiteti kommunikasiya fakulteti stajer-tadqiqotchisi (2019), YeXHT/DIIHB ([[Yevropa xavfsizlik va hamkorlik tashkiloti|Yevropa Xavfsizlik va Hamkorlik Tashkilotining]] Demokratik institutlar va inson huhuqlari bo‘yicha byurosi) [[Missiya|missiyasi]] tarkibida O‘zbekiston Respublikasida [[parlament]] saylovlari (2019) va Prezident saylovlari (2021)da media monitor, [[AQSH Global media agentligi|AQSH Global media agentligining]] O‘zbekistondagi loyihalari kordinatori (2020—2021), Toshkentdagi [[Webster Universiteti|Vebster universiteti]] ad’yunkt [[professor]] assistenti (2020-yildan hozirga qadar), “Yangi media ta’lim markazi” nodavlat notijorat tashkiloti direktori (2021-yildan hozirga qadar) vazifasida faoliyat yuritgan va yuritib kelmoqda. === Ilmiy faoliyati === Beruniy Alimovning ilmiy tadqiqotlari yuzasidan 100 dan ziyod ilmiy maqolalari mahalliy va chet el ilmiy jurnallarida, xususan, Google Scholar va Scopus ilmiy maqolalar bazasida indekslanadigan jurnallarda nashr etilgan. Doktorlik ishini “XXI asr media muhitida O‘zbekiston imijini shakllantirishning nazariy-kognitiv aspektlari (AQSH, Buyuk Britaniya, Rossiya va O‘zbekiston OAV materiallari misolida)” mavzusida yoqlagan. ==== Ilmiy ishlar ro'yxati: ==== # Alimov B.S. Internet elchixona. 3D shaklidagi diplomatik missiya, u  qanday faoliyat yuritadi? // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2012. – №1-2. – B. 42-45 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Axborot sohasidagi yangi islohotlar // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2012. – №3. – B. 14-18 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Muxbir – AKT dizayneri // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2012. – №4-6. – B. 28-30 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Jahon media makonida O‘zbekiston imiji // O‘zbekiston matbuoti. – T:, 2013. – №1. – B. 28-31 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Ommaviy axborot vositalarining milliy domendagi shakllanishi // O‘zbekiston Milliy universiteti xabarlari, – T:, 2013. – №1. – B. 32-35 (10.00.00; № 15). # Alimov B.S. Axborot xizmatida press-relizning tutgan o‘rni va roli // O‘zbekiston matbuoti. – T:, 2013. – №3. – B. 47-51 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Xalqaro axborot makoni: ommaga tezkor, xolis va haqqoniy xabarlar yetkazishda jurnalist ixtisoslashuvining dolzarb masalalari // O‘zbekiston Milliy universiteti xabarlari, – T:, 2013. – №4/1. –B. 222-226 (10.00.00; № 15). # Alimov B.S. Teleradiokanallar va Internetda o‘zbek tili targ‘iboti // Til va adabiyot ta’limi, – T:, 2013. – №12. – B. 47-48 (10.00.00; № 9). # Alimov B.S. Globallashuv jarayonida yosh muxbirlarning o‘quv-amaliyot ko‘nikmalari // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2013. – №5. – B. 24-25 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Zamonaviy jurnalistikaning birinchi talabi // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2013. – №6. – B. 5-6 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Portrayals of Uzbekistan’s image in the global media space // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz. – T:, 2014. – №1 (1).  (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Axborot globallashuvida janr, til, tasvir mahorati // Til va adabiyot ta’limi, – T:, 2014 yil, – №5. – B. 39-41 (10.00.00; № 9) # Alimov B.S. Xalqaro imijni oshirishda professional etika normalarining o‘rni va roli // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2014 yil. – №2. 18-20 b., – №3. – B. 68-69 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Jahon media makonida mamlakat media imijini mustahkamlashning iqtisodiy-tashkiliy asoslari // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz. – T:, 2014 yil. – №4. – B. 108-117 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Portrayal of Uzbekistan’s Image in the Global Media Space // Sontemporary Sentral Asia, volume XVIII. May-December, New Delhi, 2014. Jawaharlal Nehru University, India. ISSN: 0973-5690. – P. 25-31 (10.00.00; № 12). # Alimov B.S. Jahon media makonida mamlakat imijini oshirishda milliy jurnalistikaning o‘rni // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2015. – №2. – B. 60-63 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Davlatchilik va unga rahnamolik haqidagi qarashlar silsilasi // Qaraqalpaq davlat universiteti xabarshыsы, QQDU, Nukus, 2015. – №2. – B. 61-66 (10.00.00; № 12). # Alimov B.S. Jahon media makonida mamlakat media imijini mustahkamlashning iqtisodiy-tashkiliy asoslari // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz, – T:, 2015.  – №4 (maxsus son). – B. 138-148 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Rol sosialnыx setey v povыshenii imidja stranы v mirovom media prostranstve // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2015. – №4. – B. 48-51 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Ijtimoiy tarmoqlar va ularning mamlakat imijini shakllantirishdagi o‘rni // O‘zbekiston Milliy universiteti xabarlari, – T:, 2015. – №3. – B. 286-290 (10.00.00; № 15). # Alimov B.S. Xorijiy OAVda O‘zbekistonda kechayotgan islohotlarga munosabatlarning xilma-xilligi muammosi // Qaraqalpaq davlat universiteti xabarshыsы, QQDU, Nukus. – T:, 2015. – №3. – B. 106-111 (10.00.00; № 12). # Alimov B.S. On the Diversity of Attitudes in the Foreign Mass Media towards the Reforms in Uzbekistan // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz, – T:, 2015. – №4 (8). – B. 138-147 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyatining ochiqligini ta’minlashda sosial tarmoqlar aspekti // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2015. – №5-6. – B.10-11 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Theoretical foundations of shaping the media image of the newly independent states and the problem of disputable cases // International Journal of Multidisciplinary Research and Development. New Delhi, 2015, № 7. Volume: 2, Issue: 7, – P. 433-437. www.allsubjectjournal.com, ISSN: 2349-4182. (5) Global Impact Factor. 0.543. # Alimov B.S. Rol imidja stranы v mejdunarodnom mediaprostranstve  // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz, – T:, 2016.  – №4. – B. 151-157 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Znacheniye SMI Uzbekistana v formirovanii imidja gosudarstva na mirovoy arene // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2016. – №3. – B. 48-51 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Mahalliy matbuot nashrlari: “ha”mi yoki “yo‘q” // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2016. – №4. –B. 10-11 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Jurnalistika ta’limi: xalqaro hamkorlikning yangi bosqichi  // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz, – T:, 2016. – №5.  – B. 246-250 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S., Wontai S. Uzbekistan’s Image Portrayed by World Media. // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz, – T:, 2017. – №2.  – B. 151-166 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. O‘zbekiston jurnalistikasi tarixiy bosqichlar kesimida // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2017. № 2-3 con. –B. 10-15 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Axborot – yangi neft // O‘zbekiston matbuoti, – T:, 2017. № 4-6 con. –B. 30-34 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Jahon media makonida mamlakat imijini rivojlantirish imkoniyatlari va jurnalistikada mahorat masalalari. Axborot xizmatlari xodimlari, OAV vakillari, jurnalistika fakultetlarida tahsil olayotgan talabalar  uchun nazariy-uslubiy qo‘llanma. – T., 2015. – B. 136. # Alimov B.S. Mamlakat media imijini rivojlantirishda milliy ommaviy kommunikasiya vositalarining o‘rni: nazariy va amaliy aspektlar. Jurnalistika fakultetlarida tahsil olayotgan talabalar, OAV vakillari, axborot xizmatlari xodimlari va tadqiqotchilar uchun ilmiy-nazariy qo‘llanma. – T., 2015. – B. 108. # Alimov B.S. Uzbek culture and superstitions. Indian Institute of Mass Communications // “Echo” magazine. New Delhi, 1994. – P. 16-17. # Alimov B.S. Uzbekistan is a country of original traditions and culture // Uzbekistan at the doorstep of the third millennium. Budapest, 1998. – P 277-287. # Alimov B.S. “Uzbekskaya model” v ocherednoy raz podtverdila svoyu jiznesposobnost i effektivnost // 18 let Gosudarstvennoy Nezavisimosti Respubliki Uzbekistan. Moskva, 2009 g. Izdatel – “Parallel”. – S. 40-41. # Alimov B.S. Impuls razvitiyu SHOS // Islam Karimov o 19-letii Nezavisimosti. Moskva, 2010. Izdatel – “Parallel”. – S. 19-20. # Alimov B.S. Uzbekistan: shag k shirokim vozmojnostyam // Respublika Uzbekistan. Moskva, 2011. Izdatel – “Parallel”. – S. 8-15. # Alimov B.S. Uzbekistan-Rossiya: uglubleniye strategicheskogo razvitiya // Respublika Uzbekistan. Moskva, 2012. Izdatel – “Parallel”. – S 16-19. # Alimov B.S. Oliy jurnalistika kurslarida o‘quv-amaliyot ko‘nikmalari // “Oliy jurnalistika kurslarida ixtisoslashuv masalalari” mavzuida I ilmiy-amaliy seminar materiallari to‘plami. “O‘zbekiston” nashriyoti. – T:, 2012, 11 dekabr. – B. 24-26. # Alimov B.S. O‘zbek tilidagi audiovizual materiallarning dunyo media maydoniga tarqatilishida Internetning o‘rni // Telejurnalistika masalalari bo‘yicha ilmiy anjuman materiallar to‘plami. – T:, 2013, aprel. “Sharq” nashriyoti. – B. 54-60. # Alimov B.S. Jamoatchilik aloqalarini boshqarish vositalari. Press-reliz, anons, sharh hamda ma’lumotlarni yozish qoidalari // Toshkent davlat yuridik institutining “Davlat tili: muammo va yechimlar” nomli ilmiy maqolalar to‘plami, – T:, 2013 yil, may. – №3. – B. 218-225. # Alimov B.S. Jahon media makonida O‘zbekiston imijini yaratish masalalari // XXI asrda media-tadqiqotlar. Ilmiy maqolalar to‘plami. – T:, 2013, 12 iyun. “O‘zbekiston” nashriyoti. – B. 221-226. # Alimov B.S. Problemы imidja Uzbekistana v mirovom media-prostranstve // Sbornik tezisov mejdunarodnoy konferensii “Sovremennыye sosialnыye kommunikasii v sisteme sivilizasii i kulturы”. Sankt-Peterburgskiy institut vneshneekonomicheskix svyazey, ekonomiki i prava.18-19 noyabrya 2013g. – S. 9. # Alimov B.S. Globallashuv jarayonida yosh jurnalistlarning o‘quv-amaliyot ko‘nikmalari // “Oliy jurnalistika kurslarida ixtisoslashuv masalalari” mavzuida II ilmiy-amaliy seminar materiallari to‘plami. Toshkent. Gʻafur Gʻulom nomidagi nashriyot-matbaa ijodiy uyi. – T:, 2013, 27 noyabr. – B. 36-40. # Alimov B.S. Das image Usbekistans im globalen informationsraum // “Wostok” magazine. Berlin, 2013, Issue №4. – P. 48-50. # Alimov B.S. Aholiga tezkor, xolis va haqqoniy axborot yetkazishda jurnalist ixtisoslashuvining dolzarb masalalari // Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyati ustidan jamoatchilik nazoratini ta’minlashda OAV mas’uliyatini oshirish masalalari mavzusida tashkil etilgan konferensiya ma’ruzalari to‘plami. O‘zbekiston mustaqil bosma ommaviy axborot vositalari va axborot agentliklarini qo‘llab-quvvatlash va rivojlantirish jamoat fondi. I to‘plam. – T:, 2013. – B. 68-76. # Alimov B.S. Axborot xizmatini boshqarish vositalari – Press-reliz, anons, sharh hamda ma’lumotlarni yozish qoidalari // Axborot xizmatlarining OAV bilan o‘zrao aloqalarini mustahkamlashning dolzarb masalalari mavzusida tashkil etilgan tadbir ma’ruzalari to‘plami. O‘zbekiston mustaqil bosma ommaviy axborot vositalari va axborot agentliklarini qo‘llab-quvvatlash va rivojlantirish jamoat fondi. III to‘plam. – T:, 2013. – B. 4-16. # Alimov B.S. Problemы imidja Uzbekistana v mirovom mediaprostranstve // “Kazaxstan. Spektr” (KISI – Kazaxstanskiy institut strategicheskix issledovaniy pri Prezidente Respubliki Kazaxstan) nauchnыy jurnal. Astana, 2014, – №1. – S. 95-101. # Alimov B.S. Shifting sands // Open Central Asia.  London, 2014 summer issue, – P. 12-14. # Alimov B.S. Perekryostok progressa: Novыy Uzbekistan. Ilerleme yollarinin kesisme noktasi: Yeni Ozbekistan // Jurnal “Diyalog Avrasia”. Stambul, 2014. – №42. 2014g., – S. 72-75. # Alimov B.S. Xalqaro jurnalist kadrlarni tayyorlashda mediata’lim va media-imij masalalarining uyg‘unligi // O‘zDJTU Xalqaro jurnalistika fakultetida “Globallashuv jarayonida mediata’lim muammolari” mavzuida o‘tkazilgan respublika ilmiy-amaliy anjumani materiallari to‘plami. – T:, 2014, 12 dekabr. – B. 20-24. # Alimov B.S. Sayov kunida OAV faoliyati // “Ommaviy axborot vositalarida saylov jarayonlarini yoritish masalalari”. – T:, 2014, 7-12 iyul. Konferensiya materiallari to‘plami. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi davlat boshqaruvi akademiyasi. – T., 2015, fevral. – B. 102-110. # Alimov B.S. Problemы imidja Uzbekistana v mirovom media-prostranstve // “Milliy Internet-jurnalistikasini rivojlantirishning dolzarb masalalari”. 2014 yil 18-19 sentyabr. Respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi materiallari to‘plami. O‘zbekiston mustaqil bosma ommaviy axborot vositalari va axborot agentliklarini qo‘llab-quvvatlash va rivojlantirish jamoat fondi. – T:, 2015, fevral. – B. 67-74. # Alimov B.S. Dunya medyasinda Ozbekistan’in imaji // Yevrosiyo yozuvchilari uyushmasining “Qardes qalemler” jurnali. Ankara, 2015, №3. – B. 91-94. # Alimov B.S. Imkoniyatlar va istaklar hamohangligi davom etadi // “Xalq og‘zaki ijodi yoshlar va xorijliklar nigohida”. Xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya “Sarhad bilmas do‘stlik” maqolalar to‘plami. – T:, 2015 yil 8 aprel. Temuriylar tarixi Davlat muzeyi. O‘zbekiston Fanlar Akademiyasi. “O‘zbekiston-Hindiston” do‘tslik jamiyati. – B.19-20. # Alimov B.S. Modern aspects of teaching broadcast journalism // “Audiovizual jurnalistikaning nazariyasi va amaliyoti: ta’lim, bilim va amaliy tajriba masalalari”. Respublika II  ilmiy-amaliy konferensiyaci materiallari to‘plami. O‘zMU jurnalistika fakulteti “Televideniye va radioeshittirishlar” kafedrasi.  – T:, 2015, 4 iyun. – B.29-31. # Alimov B.S. Dunyoni anglash va globalizasiyaning tarixiy ildizlari // Madaniy meros davati. F-1-114 raqamli fundamental grantning ilmiy ocherk va maqolalar to‘plami. – T:, 2015, may. – B.105-111. # Alimov B.S. Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyatining ochiqligini ijtimoiy tarmoqlar orqali ta’minlash // “Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyatining ochiqligi – axborot olishda fuqarolarning konstitusiyaviy huquqi ta’minlanishining muhim kafolati: O‘zbekiston tajribasi”. Xalqaro konferensiya materiallari to‘plami. Samarqand, 2015, 17 sentyabr.– B.109-112. # Alimov B.S. The world public relations as an instrument of frank relations // Mejdunarodnaya nauchno-prakticheskaya konferensiya “Lichnost, obщyestvo, gosudarstvo, pravo: problemы sootnosheniya i vzaimodeystviya”. Praga, 2015, 15-16 oktyabrya. – S. 98-104. # Alimov B.S. Axborot globallashuvi jarayonida jurnalistikaning yangi vazifalari // O‘zDJTU xalqaro jurnalistika fakultetida tashkil qilingan “Axborotlashgan jamiyatda yoshlar media savodxonligini oshirishning dolzarb muammolari” mavzusidagi respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi materiallari to‘plami. – T:, 2015, 18 dekabr. – B. 53-58. # Alimov B.S. “Modern aspects of teaching broadcasting journalism” // “Ta’lim va fan – barqaror rivojlanish manfaatlari yo‘lida” nomli xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya materiallari to‘plami. – T:, 2016, 6-8 aprel, O‘zMU. – B. 49-50. # Alimov B.S. Jahon media makonida xalqaro jurnalistikaning o‘rni, nufuzi va ahamiyati // “Globallashuv jarayoni va ommaviy axborot vositalari faoliyati” respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi to‘plami. QQDU. Nukus, 2016, 6 may,  – B. 27-32. # Alimov B.S. Markaziy Osiyo mintaqasi mavzusining vujudga kelish jarayoni // “Ommaviy axborot vositalarida til, uslub va tahrir masalalari” mavzuidagi respublika IV ilmiy-amaliy konferensiya materiallari. O‘zMU. – T:, 2016, 13 may, – B. 20-24. # Alimov B.S. Mamlakat imijini oshirishda audiovizual jurnalistikaning ahamiyati // “Televideniye va zamon” respublika ilmiy-amaliy konferensiya materiallari to‘plami. O‘zMU. – T:, 2016, 10 iyun, – B. 50-54. # Alimov B.S. Elektron hukumat va imij hamohangligi // “Onlayn jurnalistika: kecha va bugun” respublika ilmiy-amaliy konferensiya materiallari to‘plami. O‘zDJTU. – T:, 2018, – B. 47-50. # Alimov B.S. Media muhitda O‘zbekiston imiji. Monografiya. – Toshkent: Ta’lim-media, 2020. – 214 b. # Alimov B.S. XXI asr media muhitida mamlakat imijini shakllantirish masalalari // Filologiya masalalari. – Toshkent, 2018. – № 3. – B. 145-152. (10.00.00; № 18). # Alimov B.S. Mamlakat imijining nazariy-kognitiv aspektlari // Til va adabiyot ta’limi. – Toshkent, 2018. – № 10. – B. 45-46. (10.00.00; № 9). # Alimov B.S. Novыy mediaoblik Uzbekistana // O‘zbekistonda xorijiy tillar. – Toshkent, 2019. – № 1. – B. 150-162. (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. The Role of Uzbek Information Agencies in the Development of Country's Image // Journal for Studies in Management and Planning. – Volume 05. Issue 06. June 2019. Impact Factor 5.4. – P 21-27.  (6). # Alimov B.S. Issues of Domestic Journalism Ethics in Shaping Uzbekistan’s International Image // European Journal of Business & Social Sciences. – Volume 07. Issue 10. July 2019. Impact Factor 6.76. – P 98-110. (5). # Alimov B.S. O‘zbekistondagi yetakchi axborot agentliklari materillari tahlili // O‘zbekistonda xorijiy tillar. – Toshkent, 2019. – № 4. – B. 113-122. (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Milliy audiovizual tarmoqlarning mamlakat imijini rivojlantirishdagi ahamiyati // FarDU Ilmiy xabarlar. – Farg‘ona, 2019. – № 4. – B. 171-175. (10.00.00; № 20). # Alimov B.S. Mamlakat imiji va chet el sarmoyalari: o‘zaro bog‘liqlikning muhim jihatlari // O‘zbekistonda xorijiy tillar. – Toshkent, 2020. – № 1. – B. 122-134. (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Problems of Journalism Ethics, as Part of the Process of Shaping Uzbekistan’s Image in the World Media Space // SCOPUS indexed magazine. International Journal of Psychosocial Rehabilitation. – Vol. 24. Special Issue 1. – United Kingdom, 2020. – P. 620-634. # Alimov B.S. O‘zbekiston imijini oshirishda milliy publisistikaning roli // O‘zbekistonda xorijiy tillar. – Toshkent, 2020. –№ 3 (32). – B.218-228. (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Media image as an important meaning of Uzbekistan’s image formation: theoretical and cognitive aspects // Filologiya masalalari. – Toshkent, 2020. –№ 3. – B. 205-233. (10.00.00; № 18). # Alimov B.S. Gʻarb mamlakatlari mediasida xorijiy mamlakat (hudud) imijiga nisbatan munosabatlarning saqlanib qolishi muammosi // Ilim ha’m ja’miyet. – Nukus, 2020. – № 4. – B. 33-34. (10.00.00; № 2). # Alimov B.S. Elektron hukumat va imij hamohangligi // Onlayn jurnalistika: kecha va bugun: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. O‘zDJTU. 2018 yil 30 aprel. – Toshkent, 2018. – B. 47-50. # Alimov B.S. Zamonaviy media muhitda mamlakat imijining kognitiv aspektlari // Zamonaviy elektron OAV faoliyatining taraqqiyoti tendensiyalari: Resp. ilmiy-amaliy anjumani material. to‘p. O‘zDJTU, 2018 yil 30 aprel. – Toshkent, 2018. – B. 24-26. # Alimov B.S. How journalism students san be fluent in multiple languages? // Xorijiy tillarni o‘qitish va amaliy lingvistika: Xalq. ilmiy-amaliy anjuman material. to‘p. O‘zDJTU, 2018 yil 10-11 may. – Toshkent, 2018. – B. 27-29. # Alimov B.S. Internetga yangi munosabat davri keldi // Globallashuv jarayoni va ommaviy axborot vositalari: Resp. ilmiy anjuman material. to‘p. QQDU, 2018 yil 28 may. – Nukus, 2018. – B. 47-51. # Alimov B.S. Learning languages maybe not enough in journalism // Jurnalistika ta’lim modellari: professional standartlarning integrasiyalashuvi: Xalq. ilmiy konf. material. to‘p. 2018 yil 24-25 noyabr. – Turkiston, Qozog‘iston Respublikasi. – B. 94-96. # Alimov B.S. Mamlakat imijini yuksaltirishda onlayn segmentning o‘rni // On-line jurnalistikaning dolzarb masalalari: Xalq. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. 2018 yil 12 dekabr. – Toshkent, 2018. – B. 31-33. # Alimov B.S. Cognitive aspects of the formation of Uzbekistan’s image in the media environment of the XXI century // Rediscovery of Asian Values: O‘zbekiston-Koreya xalq. media konf. 2019 yil 15 fevral. – Toshkent, 2019. – B. 55-60 b. # Alimov B.S. Issues of Uzbekistan’s image // Media, Human, Society in Asia: International scientific and practical Conference. Seoul, Republic of Korea, April 19, 2019. – P. 195-200. # Alimov B.S. Yoshlarning ijtimoiy tarmoklar orqali mamlakat imijini oshirishdagi roli // Yoshlar innovasion faolligini oshirishning dolzarb vazifalari: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. 2019 yil 27 aprel. – Toshkent, 2019. – B. 75-78. # Alimov B.S. Ijtimoiy tarmoklar va imij hamohangligi // Zamonaviy elektron ommaviy axborot vositalarining taraqqiyot tendensiyalari: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. O‘zDJTU, 2019 yil 26 aprel. – Toshkent, 2019. – B. 15-17. # Alimov B.S. Osnovы media imidja Uzbekistana // Globallashuv jarayonida Ommaviy axborot vositalarining roli: Xalq. ilmiy anjuman material. to‘p. 2019 yil 22 aprel. – Nukus, 2019. – B. 121-123. # Alimov B.S. Imij yaratishda semantik freymlarning ahamiyati // Ommaviy axborot vositalarida til, uslub va tahrir masalalari: Resp. VII an’anaviy ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. O‘zMU, 2019 yil 28 may. – Toshkent, 2019. – B. 23-27. # Alimov B.S. Mamlakat imijining xorijiy investisiyalar oqimiga ta’siri xususida // O‘zbekiston Respublikasi Konstitusiyasi: fan, ta’lim va yoshlar tarbiyasi: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. Moskva davlat universitetining Toshkent filiali, 2019 yil 3 dekabr. – Toshkent, 2019. – B. 122-128. # Alimov B.S. Uzbekistan Is Shaping Its New Image. // Mediakommunikasiya va PR: yangi texnologiyalar va zamonaviy yondashuvlar: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. O‘zDJTU, 2019 yil 13 dekabr. – Toshkent, 2019. – B. 18-20. # Alimov B.S. Uzbekistan Is Shaping Its New Media Image // Cutting-edge science – 2020: Materials of the XVII International scientific and practical Conference. May 20, 2020.  – Sheffield, United Kingdom, 2020. – P 235-237. # Alimov B.S. The coexistence of journalism ethics and national interests // Globallasыo‘ prosesinde g‘alaba xabar qurallarыnың roli: Xalq. ilmiy konf. to‘p. QQDU, 2020 yil 26 may. – Nukus, 2020. – B. 86-91. # Alimov B.S. Turizm mahsulotlari targ‘iboti va mamlakat imijining hamohangligi masalasi // Madaniyatlararo kommunikasiya va turizm: Xalq. ilmiy konf. elektron to‘p. O‘zbek tili va adabiyoti universiteti, fledu.uz, 2020 yil 15 iyun. – Toshkent, 2020. # Alimov B.S. O‘zbekistonning xalqaro maydondagi ijobiy imijini mustahkamlash konsepsiyasi loyihasi xususida // Globallashuv davrida PR va xalqaro kommunikasiyalar: an’analar va innovasion yondashuv: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. O‘zJOKU, 2020 yil 26 mart. – Toshkent, 2020. – B. 18-22. # Alimov B.S. Media makonda milliy manfaatlar. O‘quv qo‘llanma. – Toshkent: Ta’lim-media, 2019. – 240 b. # Alimov B.S., Sulaymonova S.R. Jurnalistikada media va axborot savodxonligi. O‘quv qo‘llanma. 2019 yil 7 fevral. – 159 b. Elektron resurs. <nowiki>http://mooc.tuit.uz</nowiki> # Alimov B.S., Nishonova G.U., Shukurova G.R., Qosimova N.S., O‘sarov O.A., O‘rolova D.O. Zamonaviy media muhitda PR xizmatlar. J. VIII – Toshkent: «O‘zbekiston» NMIU, 2019, – 512 b. # Alimov B.S., The problems of media image of Uzbekistan. Mejdunarodnaya nauchno-prakticheskaya konferensiya «Medialingvistika i stilistika: problemы i perspektivы». 22 oktyabrya 2020 goda. Tadjikskiy nasionalnыy universitet Fakultet jurnalistiki Kafedra stilistiki i literaturnogo redaktirovaniya. – Dushanbe, 2020. – S. 39-46. # Özbekistan'in turizm imaji sorunu Dünya medyasinda. “Turk madaniyati va san’ati” xalqaro ilmiy-amaliy simpoziumi materiallari to‘plami. 2-jild. – Anqara, 2020. – B. 193-194. === Mukofotlari === 2006-yil «O‘zbekiston mustaqilligining 15 yilligi» esdalik nishoni bilan taqdirlangan. 2020-yil «Huquqiy targ‘ibot ishlari a’lochisi» ko‘krak nishonini olgan. == Havolalar == # http://beruniyalimov.uz/archives/911 # https://www.linkedin.com/in/dr-beruniy-alimov-90395236/ # https://www.youtube.com/channel/UCkoXv49ZNKAGn7ztBwEP4YA?view_as=subscriber # https://scholar.google.com/citations?user=itw2v4EAAAAJ&hl=ru # https://www.researchgate.net/profile/Beruniy-Alimov # https://www.facebook.com/beruni.alim ekrhx79m7yqwlt7kqsic4rpbp7vzkun 2817142 2817140 2022-08-29T10:01:36Z Dilbar Elamanova (Ismatullayeva) 76997 wikitext text/x-wiki Beruniy Sultonovich Alimov ([[1974|1974-yil]] [[4-sentabr|4-sentyabr]], [[Xorazm viloyati|Xorazm]] viloyati) — taniqli oʻzbek jurnalisti, tarjimon, fan doktori. Bugungi kunga qadar bir qancha nufuzli lavozimlar egasi. Fan doktori.{{Davlat arbobi bilgiqutisi | ismi = Beruniy Sultonovich Alimov | tasvir = Beruniy Alimov.jpg | uzunlik = 250px | lavozim =[[Oʻzbekiston prezidenti]]ning matbuot kotibi v.b. | bayroq =Flag of Uzbekistan.svg | bayroq2 =Emblem of Uzbekistan.svg | boshlanish davri =[[2008-yil]]dan | tugash davri =[[2009-yil]]gacha | premyer =[[Shavkat Mirziyoyev]] | prezident =[[Islom Karimov]] | oʻtmishdoshi =[[Alisher Azizxoʻjayev]] | vorisi =[[Ulugʻbek Hasanov]] | tugʻilgan sanasi ={{birth date and age|1973|9|4}} | tugʻilgan joyi ={{TavalludJoyi|Xorazm}} | fuqaroligi ={{UZB}} | millati =Oʻzbek | partiya = partiyasiz | bolalari =2 | dini =[[Islom]] | kasbi =jurnalist, tarjimon | ilmiy unvoni =[[filologiya]] fanlari doktori | maʼlumoti =oliy | mukofotlari =Oltin qalam }} == Hayoti va faoliyati == Beruniy Alimov [[Ziyolilar|ziyoli]] oilasida tugʻilgan. 1995-yilda [[Oʻzbekiston milliy universiteti|Oʻzbekiston milliy uvirersitetini]] [[jurnalistika]] mutaxassisligi boʻyicha tamomlagan. 1993—1994-yillarda Hindiston ommaviy kommunikatsiya institutida tahsil olgan. 2018-yildan falsafa doktori, 2021-yildan filologiya fanlari doktori hisoblanadi. BBC Akademiyasining ToT-trenerlar uchun trening kursini (2017) tamomlagan. === Mehnat faoliyati === Mehnat faoliyatini [[Oʻzbekiston milliy teleradiokompaniyasi|Oʻzbekiston Milliy teleradiokompaniyasining]] „Axborot“ direksiyasida boshlagan. 1994—1996-yillar MTRK „Axborot“ direksiyasi tarjimoni, muxbiri, sharhlovchisi, 1996—1997-yillar Oʻzbekiston Respublikasining [[Birlashgan Qirollik|Buyuk Britaniyadagi]] [[Elchixona|elchixonasi]] 3-kotibi — [[Press-attashe|press-attashesi]], 1998—2000-yillar [[Oʻzbekiston Respublikasi investitsiyalar va tashqi savdo vazirligi|O‘zbekiston Respublikasi tashqi iqtisodiy aloqalar vazirligi]] matbuot kotibi, 2001—2005-yillar O‘zbekiston Respublikasining [[Yaponiya|Yaponiyadagi]] elchixonasi 2-kotibi, 2005—2008-yillar [[Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti devoni|O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Devoni]] bosh konsultanti, 2008—2009-yillar [[Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti|O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining]] Matbuot kotibi vazifasini bajaruvchi, 2009—2011-yillar O‘zbekiston Respublikasining [[Rossiya|Rossiya Federatsiyasidagi]] elchixonasi 1-kotibi, 2011—2012-yillar [[O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi|O‘zbekiston Matbuot va axborot agentligining]] Axborot xizmati rahbari, 2012—2015-yillar O‘zbekiston Milliy universiteti Oliy jurnalistika kurslari rahbari vazifasini bajargan. 2014-yildan hozirgi vaqtga qadar [[Oʻzbekiston davlat jahon tillari universiteti|O‘zbekiston davlat jahon tillari universiteti]] [[Xalqaro jurnalistika fakulteti]] [[Dotsent|dotsenti]]. 2021-yildan Yangi media taʼlim markazi [[Nodavlat sektori|NNT]] direktori hisoblanadi. Bundan tashqari, o‘rindoshlik faoliyati asosida [["O‘zbekiston adabiyoti va san’ati"|"O‘zbekiston adabiyoti va sanʼati"]] [[Gazeta|gazetasi]] [[Musahhih|musahhihi]] (1993), [[Oila va jamiyat|"Oila va jamiyat"]] gazetasi muxbiri (1994), [[International House Tashkent akademik litseyi|Inter National House Tashkent akademik liseyi]] o‘qituvchisi (1999), [[Jurnalistlarni qayta tayyorlash markazi]] tereneri (2015—2021), [[Oʻzbekiston jurnalistika va ommaviy kommunikatsiyalar universiteti|O‘zbekiston jurnalistika va ommaviy kommunikasiyalar universiteti]] katta o‘qituvchisi (2018—2020), [[Facebook]] mintaqaviy tahlilchisi (2019—2020), [[Texas]] ([[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQSH]]) universiteti kommunikasiya fakulteti stajer-tadqiqotchisi (2019), YeXHT/DIIHB ([[Yevropa xavfsizlik va hamkorlik tashkiloti|Yevropa Xavfsizlik va Hamkorlik Tashkilotining]] Demokratik institutlar va inson huhuqlari bo‘yicha byurosi) [[Missiya|missiyasi]] tarkibida O‘zbekiston Respublikasida [[parlament]] saylovlari (2019) va Prezident saylovlari (2021)da media monitor, [[AQSH Global media agentligi|AQSH Global media agentligining]] O‘zbekistondagi loyihalari kordinatori (2020—2021), Toshkentdagi [[Webster Universiteti|Vebster universiteti]] ad’yunkt [[professor]] assistenti (2020-yildan hozirga qadar), „Yangi media taʼlim markazi“ nodavlat notijorat tashkiloti direktori (2021-yildan hozirga qadar) vazifasida faoliyat yuritgan va yuritib kelmoqda. === Ilmiy faoliyati === Beruniy Alimovning ilmiy tadqiqotlari yuzasidan 100 dan ziyod ilmiy maqolalari mahalliy va chet el ilmiy jurnallarida, xususan, Google Scholar va Scopus ilmiy maqolalar bazasida indekslanadigan jurnallarda nashr etilgan. Doktorlik ishini „XXI asr media muhitida O‘zbekiston imijini shakllantirishning nazariy-kognitiv aspektlari (AQSH, Buyuk Britaniya, Rossiya va O‘zbekiston OAV materiallari misolida)“ mavzusida yoqlagan. ==== Ilmiy ishlar roʻyxati: ==== # Alimov B.S. Internet elchixona. 3D shaklidagi diplomatik missiya, u  qanday faoliyat yuritadi? // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2012. — № 1-2. — B. 42-45 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Axborot sohasidagi yangi islohotlar // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2012. — № 3. — B. 14-18 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Muxbir — AKT dizayneri // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2012. — № 4-6. — B. 28-30 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Jahon media makonida O‘zbekiston imiji // O‘zbekiston matbuoti. — T:, 2013. — № 1. — B. 28-31 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Ommaviy axborot vositalarining milliy domendagi shakllanishi // O‘zbekiston Milliy universiteti xabarlari, — T:, 2013. — № 1. — B. 32-35 (10.00.00; № 15). # Alimov B.S. Axborot xizmatida press-relizning tutgan o‘rni va roli // O‘zbekiston matbuoti. — T:, 2013. — № 3. — B. 47-51 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Xalqaro axborot makoni: ommaga tezkor, xolis va haqqoniy xabarlar yetkazishda jurnalist ixtisoslashuvining dolzarb masalalari // O‘zbekiston Milliy universiteti xabarlari, — T:, 2013. — № 4/1. -B. 222-226 (10.00.00; № 15). # Alimov B.S. Teleradiokanallar va Internetda o‘zbek tili targ‘iboti // Til va adabiyot taʼlimi, — T:, 2013. — № 12. — B. 47-48 (10.00.00; № 9). # Alimov B.S. Globallashuv jarayonida yosh muxbirlarning o‘quv-amaliyot ko‘nikmalari // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2013. — № 5. — B. 24-25 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Zamonaviy jurnalistikaning birinchi talabi // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2013. — № 6. — B. 5-6 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Portrayals of Uzbekistanʼs image in the global media space // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz. — T:, 2014. — № 1 (1).  (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Axborot globallashuvida janr, til, tasvir mahorati // Til va adabiyot taʼlimi, — T:, 2014 yil, — № 5. — B. 39-41 (10.00.00; № 9) # Alimov B.S. Xalqaro imijni oshirishda professional etika normalarining o‘rni va roli // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2014 yil. — № 2. 18-20 b., — № 3. — B. 68-69 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Jahon media makonida mamlakat media imijini mustahkamlashning iqtisodiy-tashkiliy asoslari // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz. — T:, 2014 yil. — № 4. — B. 108-117 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Portrayal of Uzbekistanʼs Image in the Global Media Space // Sontemporary Sentral Asia, volume XVIII. May-December, New Delhi, 2014. Jawaharlal Nehru University, India. ISSN: 0973-5690. — P. 25-31 (10.00.00; № 12). # Alimov B.S. Jahon media makonida mamlakat imijini oshirishda milliy jurnalistikaning o‘rni // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2015. — № 2. — B. 60-63 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Davlatchilik va unga rahnamolik haqidagi qarashlar silsilasi // Qaraqalpaq davlat universiteti xabarshisi, QQDU, Nukus, 2015. — № 2. — B. 61-66 (10.00.00; № 12). # Alimov B.S. Jahon media makonida mamlakat media imijini mustahkamlashning iqtisodiy-tashkiliy asoslari // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz, — T:, 2015.  - № 4 (maxsus son). — B. 138-148 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Rol sosialnix setey v povishenii imidja strani v mirovom media prostranstve // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2015. — № 4. — B. 48-51 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Ijtimoiy tarmoqlar va ularning mamlakat imijini shakllantirishdagi o‘rni // O‘zbekiston Milliy universiteti xabarlari, — T:, 2015. — № 3. — B. 286-290 (10.00.00; № 15). # Alimov B.S. Xorijiy OAVda O‘zbekistonda kechayotgan islohotlarga munosabatlarning xilma-xilligi muammosi // Qaraqalpaq davlat universiteti xabarshisi, QQDU, Nukus. — T:, 2015. — № 3. — B. 106-111 (10.00.00; № 12). # Alimov B.S. On the Diversity of Attitudes in the Foreign Mass Media towards the Reforms in Uzbekistan // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz, — T:, 2015. — № 4 (8). — B. 138-147 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyatining ochiqligini taʼminlashda sosial tarmoqlar aspekti // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2015. — № 5-6. — B.10-11 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Theoretical foundations of shaping the media image of the newly independent states and the problem of disputable cases // International Journal of Multidisciplinary Research and Development. New Delhi, 2015, № 7. Volume: 2, Issue: 7, — P. 433-437. www.allsubjectjournal.com, ISSN: 2349-4182. (5) Global Impact Factor. 0.543. # Alimov B.S. Rol imidja strani v mejdunarodnom mediaprostranstve  // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz, — T:, 2016.  - № 4. — B. 151-157 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Znacheniye SMI Uzbekistana v formirovanii imidja gosudarstva na mirovoy arene // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2016. — № 3. — B. 48-51 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Mahalliy matbuot nashrlari: „ha“mi yoki „yo‘q“ // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2016. — № 4. -B. 10-11 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Jurnalistika taʼlimi: xalqaro hamkorlikning yangi bosqichi  // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz, — T:, 2016. — № 5.  - B. 246-250 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S., Wontai S. Uzbekistanʼs Image Portrayed by World Media. // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz, — T:, 2017. — № 2.  - B. 151-166 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. O‘zbekiston jurnalistikasi tarixiy bosqichlar kesimida // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2017. № 2-3 con. -B. 10-15 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Axborot — yangi neft // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2017. № 4-6 con. -B. 30-34 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Jahon media makonida mamlakat imijini rivojlantirish imkoniyatlari va jurnalistikada mahorat masalalari. Axborot xizmatlari xodimlari, OAV vakillari, jurnalistika fakultetlarida tahsil olayotgan talabalar  uchun nazariy-uslubiy qo‘llanma. — T., 2015. — B. 136. # Alimov B.S. Mamlakat media imijini rivojlantirishda milliy ommaviy kommunikasiya vositalarining o‘rni: nazariy va amaliy aspektlar. Jurnalistika fakultetlarida tahsil olayotgan talabalar, OAV vakillari, axborot xizmatlari xodimlari va tadqiqotchilar uchun ilmiy-nazariy qo‘llanma. — T., 2015. — B. 108. # Alimov B.S. Uzbek culture and superstitions. Indian Institute of Mass Communications // „Echo“ magazine. New Delhi, 1994. — P. 16-17. # Alimov B.S. Uzbekistan is a country of original traditions and culture // Uzbekistan at the doorstep of the third millennium. Budapest, 1998. — P 277-287. # Alimov B.S. „Uzbekskaya model“ v ocherednoy raz podtverdila svoyu jiznesposobnost i effektivnost // 18 let Gosudarstvennoy Nezavisimosti Respubliki Uzbekistan. Moskva, 2009 g. Izdatel — „Parallel“. — S. 40-41. # Alimov B.S. Impuls razvitiyu SHOS // Islam Karimov o 19-letii Nezavisimosti. Moskva, 2010. Izdatel — „Parallel“. — S. 19-20. # Alimov B.S. Uzbekistan: shag k shirokim vozmojnostyam // Respublika Uzbekistan. Moskva, 2011. Izdatel — „Parallel“. — S. 8-15. # Alimov B.S. Uzbekistan-Rossiya: uglubleniye strategicheskogo razvitiya // Respublika Uzbekistan. Moskva, 2012. Izdatel — „Parallel“. — S 16-19. # Alimov B.S. Oliy jurnalistika kurslarida o‘quv-amaliyot ko‘nikmalari // „Oliy jurnalistika kurslarida ixtisoslashuv masalalari“ mavzuida I ilmiy-amaliy seminar materiallari to‘plami. „O‘zbekiston“ nashriyoti. — T:, 2012, 11 dekabr. — B. 24-26. # Alimov B.S. O‘zbek tilidagi audiovizual materiallarning dunyo media maydoniga tarqatilishida Internetning o‘rni // Telejurnalistika masalalari bo‘yicha ilmiy anjuman materiallar to‘plami. — T:, 2013, aprel. „Sharq“ nashriyoti. — B. 54-60. # Alimov B.S. Jamoatchilik aloqalarini boshqarish vositalari. Press-reliz, anons, sharh hamda maʼlumotlarni yozish qoidalari // Toshkent davlat yuridik institutining „Davlat tili: muammo va yechimlar“ nomli ilmiy maqolalar to‘plami, — T:, 2013 yil, may. — № 3. — B. 218-225. # Alimov B.S. Jahon media makonida O‘zbekiston imijini yaratish masalalari // XXI asrda media-tadqiqotlar. Ilmiy maqolalar to‘plami. — T:, 2013, 12 iyun. „O‘zbekiston“ nashriyoti. — B. 221-226. # Alimov B.S. Problemi imidja Uzbekistana v mirovom media-prostranstve // Sbornik tezisov mejdunarodnoy konferensii „Sovremenniye sosialniye kommunikasii v sisteme sivilizasii i kulturi“. Sankt-Peterburgskiy institut vneshneekonomicheskix svyazey, ekonomiki i prava.18-19 noyabrya 2013g. — S. 9. # Alimov B.S. Globallashuv jarayonida yosh jurnalistlarning o‘quv-amaliyot ko‘nikmalari // „Oliy jurnalistika kurslarida ixtisoslashuv masalalari“ mavzuida II ilmiy-amaliy seminar materiallari to‘plami. Toshkent. Gʻafur Gʻulom nomidagi nashriyot-matbaa ijodiy uyi. — T:, 2013, 27 noyabr. — B. 36-40. # Alimov B.S. Das image Usbekistans im globalen informationsraum // „Wostok“ magazine. Berlin, 2013, Issue № 4. — P. 48-50. # Alimov B.S. Aholiga tezkor, xolis va haqqoniy axborot yetkazishda jurnalist ixtisoslashuvining dolzarb masalalari // Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyati ustidan jamoatchilik nazoratini taʼminlashda OAV mas’uliyatini oshirish masalalari mavzusida tashkil etilgan konferensiya maʼruzalari to‘plami. O‘zbekiston mustaqil bosma ommaviy axborot vositalari va axborot agentliklarini qo‘llab-quvvatlash va rivojlantirish jamoat fondi. I to‘plam. — T:, 2013. — B. 68-76. # Alimov B.S. Axborot xizmatini boshqarish vositalari — Press-reliz, anons, sharh hamda maʼlumotlarni yozish qoidalari // Axborot xizmatlarining OAV bilan o‘zrao aloqalarini mustahkamlashning dolzarb masalalari mavzusida tashkil etilgan tadbir maʼruzalari to‘plami. O‘zbekiston mustaqil bosma ommaviy axborot vositalari va axborot agentliklarini qo‘llab-quvvatlash va rivojlantirish jamoat fondi. III to‘plam. — T:, 2013. — B. 4-16. # Alimov B.S. Problemi imidja Uzbekistana v mirovom mediaprostranstve // „Kazaxstan. Spektr“ (KISI — Kazaxstanskiy institut strategicheskix issledovaniy pri Prezidente Respubliki Kazaxstan) nauchniy jurnal. Astana, 2014, — № 1. — S. 95-101. # Alimov B.S. Shifting sands // Open Central Asia.  London, 2014 summer issue, — P. 12-14. # Alimov B.S. Perekryostok progressa: Noviy Uzbekistan. Ilerleme yollarinin kesisme noktasi: Yeni Ozbekistan // Jurnal „Diyalog Avrasia“. Stambul, 2014. — № 42. 2014g., — S. 72-75. # Alimov B.S. Xalqaro jurnalist kadrlarni tayyorlashda mediataʼlim va media-imij masalalarining uyg‘unligi // O‘zDJTU Xalqaro jurnalistika fakultetida „Globallashuv jarayonida mediataʼlim muammolari“ mavzuida o‘tkazilgan respublika ilmiy-amaliy anjumani materiallari to‘plami. — T:, 2014, 12 dekabr. — B. 20-24. # Alimov B.S. Sayov kunida OAV faoliyati // „Ommaviy axborot vositalarida saylov jarayonlarini yoritish masalalari“. — T:, 2014, 7-12 iyul. Konferensiya materiallari to‘plami. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi davlat boshqaruvi akademiyasi. — T., 2015, fevral. — B. 102-110. # Alimov B.S. Problemi imidja Uzbekistana v mirovom media-prostranstve // „Milliy Internet-jurnalistikasini rivojlantirishning dolzarb masalalari“. 2014 yil 18-19 sentyabr. Respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi materiallari to‘plami. O‘zbekiston mustaqil bosma ommaviy axborot vositalari va axborot agentliklarini qo‘llab-quvvatlash va rivojlantirish jamoat fondi. — T:, 2015, fevral. — B. 67-74. # Alimov B.S. Dunya medyasinda Ozbekistanʼin imaji // Yevrosiyo yozuvchilari uyushmasining „Qardes qalemler“ jurnali. Ankara, 2015, № 3. — B. 91-94. # Alimov B.S. Imkoniyatlar va istaklar hamohangligi davom etadi // „Xalq og‘zaki ijodi yoshlar va xorijliklar nigohida“. Xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya „Sarhad bilmas do‘stlik“ maqolalar to‘plami. — T:, 2015 yil 8 aprel. Temuriylar tarixi Davlat muzeyi. O‘zbekiston Fanlar Akademiyasi. „O‘zbekiston-Hindiston“ do‘tslik jamiyati. — B.19-20. # Alimov B.S. Modern aspects of teaching broadcast journalism // „Audiovizual jurnalistikaning nazariyasi va amaliyoti: taʼlim, bilim va amaliy tajriba masalalari“. Respublika II  ilmiy-amaliy konferensiyaci materiallari to‘plami. O‘zMU jurnalistika fakulteti „Televideniye va radioeshittirishlar“ kafedrasi.  - T:, 2015, 4 iyun. — B.29-31. # Alimov B.S. Dunyoni anglash va globalizasiyaning tarixiy ildizlari // Madaniy meros davati. F-1-114 raqamli fundamental grantning ilmiy ocherk va maqolalar to‘plami. — T:, 2015, may. — B.105-111. # Alimov B.S. Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyatining ochiqligini ijtimoiy tarmoqlar orqali taʼminlash // „Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyatining ochiqligi — axborot olishda fuqarolarning konstitusiyaviy huquqi taʼminlanishining muhim kafolati: O‘zbekiston tajribasi“. Xalqaro konferensiya materiallari to‘plami. Samarqand, 2015, 17 sentyabr.- B.109-112. # Alimov B.S. The world public relations as an instrument of frank relations // Mejdunarodnaya nauchno-prakticheskaya konferensiya „Lichnost, obщyestvo, gosudarstvo, pravo: problemi sootnosheniya i vzaimodeystviya“. Praga, 2015, 15-16 oktyabrya. — S. 98-104. # Alimov B.S. Axborot globallashuvi jarayonida jurnalistikaning yangi vazifalari // O‘zDJTU xalqaro jurnalistika fakultetida tashkil qilingan „Axborotlashgan jamiyatda yoshlar media savodxonligini oshirishning dolzarb muammolari“ mavzusidagi respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi materiallari to‘plami. — T:, 2015, 18 dekabr. — B. 53-58. # Alimov B.S. „Modern aspects of teaching broadcasting journalism“ // „Taʼlim va fan — barqaror rivojlanish manfaatlari yo‘lida“ nomli xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya materiallari to‘plami. — T:, 2016, 6-8 aprel, O‘zMU. — B. 49-50. # Alimov B.S. Jahon media makonida xalqaro jurnalistikaning o‘rni, nufuzi va ahamiyati // „Globallashuv jarayoni va ommaviy axborot vositalari faoliyati“ respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi to‘plami. QQDU. Nukus, 2016, 6 may,  - B. 27-32. # Alimov B.S. Markaziy Osiyo mintaqasi mavzusining vujudga kelish jarayoni // „Ommaviy axborot vositalarida til, uslub va tahrir masalalari“ mavzuidagi respublika IV ilmiy-amaliy konferensiya materiallari. O‘zMU. — T:, 2016, 13 may, — B. 20-24. # Alimov B.S. Mamlakat imijini oshirishda audiovizual jurnalistikaning ahamiyati // „Televideniye va zamon“ respublika ilmiy-amaliy konferensiya materiallari to‘plami. O‘zMU. — T:, 2016, 10 iyun, — B. 50-54. # Alimov B.S. Elektron hukumat va imij hamohangligi // „Onlayn jurnalistika: kecha va bugun“ respublika ilmiy-amaliy konferensiya materiallari to‘plami. O‘zDJTU. — T:, 2018, — B. 47-50. # Alimov B.S. Media muhitda O‘zbekiston imiji. Monografiya. — Toshkent: Taʼlim-media, 2020. — 214 b. # Alimov B.S. XXI asr media muhitida mamlakat imijini shakllantirish masalalari // Filologiya masalalari. — Toshkent, 2018. — № 3. — B. 145-152. (10.00.00; № 18). # Alimov B.S. Mamlakat imijining nazariy-kognitiv aspektlari // Til va adabiyot taʼlimi. — Toshkent, 2018. — № 10. — B. 45-46. (10.00.00; № 9). # Alimov B.S. Noviy mediaoblik Uzbekistana // O‘zbekistonda xorijiy tillar. — Toshkent, 2019. — № 1. — B. 150-162. (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. The Role of Uzbek Information Agencies in the Development of Country’s Image // Journal for Studies in Management and Planning. — Volume 05. Issue 06. June 2019. Impact Factor 5.4. — P 21-27.  (6). # Alimov B.S. Issues of Domestic Journalism Ethics in Shaping Uzbekistanʼs International Image // European Journal of Business & Social Sciences. — Volume 07. Issue 10. July 2019. Impact Factor 6.76. — P 98-110. (5). # Alimov B.S. O‘zbekistondagi yetakchi axborot agentliklari materillari tahlili // O‘zbekistonda xorijiy tillar. — Toshkent, 2019. — № 4. — B. 113-122. (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Milliy audiovizual tarmoqlarning mamlakat imijini rivojlantirishdagi ahamiyati // FarDU Ilmiy xabarlar. — Farg‘ona, 2019. — № 4. — B. 171-175. (10.00.00; № 20). # Alimov B.S. Mamlakat imiji va chet el sarmoyalari: o‘zaro bog‘liqlikning muhim jihatlari // O‘zbekistonda xorijiy tillar. — Toshkent, 2020. — № 1. — B. 122-134. (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Problems of Journalism Ethics, as Part of the Process of Shaping Uzbekistanʼs Image in the World Media Space // SCOPUS indexed magazine. International Journal of Psychosocial Rehabilitation. — Vol. 24. Special Issue 1. — United Kingdom, 2020. — P. 620-634. # Alimov B.S. O‘zbekiston imijini oshirishda milliy publisistikaning roli // O‘zbekistonda xorijiy tillar. — Toshkent, 2020. -№ 3 (32). — B.218-228. (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Media image as an important meaning of Uzbekistanʼs image formation: theoretical and cognitive aspects // Filologiya masalalari. — Toshkent, 2020. -№ 3. — B. 205-233. (10.00.00; № 18). # Alimov B.S. Gʻarb mamlakatlari mediasida xorijiy mamlakat (hudud) imijiga nisbatan munosabatlarning saqlanib qolishi muammosi // Ilim haʼm jaʼmiyet. — Nukus, 2020. — № 4. — B. 33-34. (10.00.00; № 2). # Alimov B.S. Elektron hukumat va imij hamohangligi // Onlayn jurnalistika: kecha va bugun: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. O‘zDJTU. 2018 yil 30 aprel. — Toshkent, 2018. — B. 47-50. # Alimov B.S. Zamonaviy media muhitda mamlakat imijining kognitiv aspektlari // Zamonaviy elektron OAV faoliyatining taraqqiyoti tendensiyalari: Resp. ilmiy-amaliy anjumani material. to‘p. O‘zDJTU, 2018 yil 30 aprel. — Toshkent, 2018. — B. 24-26. # Alimov B.S. How journalism students san be fluent in multiple languages? // Xorijiy tillarni o‘qitish va amaliy lingvistika: Xalq. ilmiy-amaliy anjuman material. to‘p. O‘zDJTU, 2018 yil 10-11 may. — Toshkent, 2018. — B. 27-29. # Alimov B.S. Internetga yangi munosabat davri keldi // Globallashuv jarayoni va ommaviy axborot vositalari: Resp. ilmiy anjuman material. to‘p. QQDU, 2018 yil 28 may. — Nukus, 2018. — B. 47-51. # Alimov B.S. Learning languages maybe not enough in journalism // Jurnalistika taʼlim modellari: professional standartlarning integrasiyalashuvi: Xalq. ilmiy konf. material. to‘p. 2018 yil 24-25 noyabr. — Turkiston, Qozog‘iston Respublikasi. — B. 94-96. # Alimov B.S. Mamlakat imijini yuksaltirishda onlayn segmentning o‘rni // On-line jurnalistikaning dolzarb masalalari: Xalq. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. 2018 yil 12 dekabr. — Toshkent, 2018. — B. 31-33. # Alimov B.S. Cognitive aspects of the formation of Uzbekistanʼs image in the media environment of the XXI century // Rediscovery of Asian Values: O‘zbekiston-Koreya xalq. media konf. 2019 yil 15 fevral. — Toshkent, 2019. — B. 55-60 b. # Alimov B.S. Issues of Uzbekistanʼs image // Media, Human, Society in Asia: International scientific and practical Conference. Seoul, Republic of Korea, April 19, 2019. — P. 195-200. # Alimov B.S. Yoshlarning ijtimoiy tarmoklar orqali mamlakat imijini oshirishdagi roli // Yoshlar innovasion faolligini oshirishning dolzarb vazifalari: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. 2019 yil 27 aprel. — Toshkent, 2019. — B. 75-78. # Alimov B.S. Ijtimoiy tarmoklar va imij hamohangligi // Zamonaviy elektron ommaviy axborot vositalarining taraqqiyot tendensiyalari: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. O‘zDJTU, 2019 yil 26 aprel. — Toshkent, 2019. — B. 15-17. # Alimov B.S. Osnovi media imidja Uzbekistana // Globallashuv jarayonida Ommaviy axborot vositalarining roli: Xalq. ilmiy anjuman material. to‘p. 2019 yil 22 aprel. — Nukus, 2019. — B. 121-123. # Alimov B.S. Imij yaratishda semantik freymlarning ahamiyati // Ommaviy axborot vositalarida til, uslub va tahrir masalalari: Resp. VII anʼanaviy ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. O‘zMU, 2019 yil 28 may. — Toshkent, 2019. — B. 23-27. # Alimov B.S. Mamlakat imijining xorijiy investisiyalar oqimiga taʼsiri xususida // O‘zbekiston Respublikasi Konstitusiyasi: fan, taʼlim va yoshlar tarbiyasi: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. Moskva davlat universitetining Toshkent filiali, 2019 yil 3 dekabr. — Toshkent, 2019. — B. 122-128. # Alimov B.S. Uzbekistan Is Shaping Its New Image. // Mediakommunikasiya va PR: yangi texnologiyalar va zamonaviy yondashuvlar: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. O‘zDJTU, 2019 yil 13 dekabr. — Toshkent, 2019. — B. 18-20. # Alimov B.S. Uzbekistan Is Shaping Its New Media Image // Cutting-edge science — 2020: Materials of the XVII International scientific and practical Conference. May 20, 2020.  — Sheffield, United Kingdom, 2020. — P 235-237. # Alimov B.S. The coexistence of journalism ethics and national interests // Globallasio‘ prosesinde g‘alaba xabar qurallariniң roli: Xalq. ilmiy konf. to‘p. QQDU, 2020 yil 26 may. — Nukus, 2020. — B. 86-91. # Alimov B.S. Turizm mahsulotlari targ‘iboti va mamlakat imijining hamohangligi masalasi // Madaniyatlararo kommunikasiya va turizm: Xalq. ilmiy konf. elektron to‘p. O‘zbek tili va adabiyoti universiteti, fledu.uz, 2020 yil 15 iyun. — Toshkent, 2020. # Alimov B.S. O‘zbekistonning xalqaro maydondagi ijobiy imijini mustahkamlash konsepsiyasi loyihasi xususida // Globallashuv davrida PR va xalqaro kommunikasiyalar: anʼanalar va innovasion yondashuv: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. O‘zJOKU, 2020 yil 26 mart. — Toshkent, 2020. — B. 18-22. # Alimov B.S. Media makonda milliy manfaatlar. O‘quv qo‘llanma. — Toshkent: Taʼlim-media, 2019. — 240 b. # Alimov B.S., Sulaymonova S.R. Jurnalistikada media va axborot savodxonligi. O‘quv qo‘llanma. 2019 yil 7 fevral. — 159 b. Elektron resurs. <nowiki>http://mooc.tuit.uz</nowiki> # Alimov B.S., Nishonova G.U., Shukurova G.R., Qosimova N.S., O‘sarov O.A., O‘rolova D.O. Zamonaviy media muhitda PR xizmatlar. J. VIII — Toshkent: „O‘zbekiston“ NMIU, 2019, — 512 b. # Alimov B.S., The problems of media image of Uzbekistan. Mejdunarodnaya nauchno-prakticheskaya konferensiya „Medialingvistika i stilistika: problemi i perspektivi“. 22 oktyabrya 2020 goda. Tadjikskiy nasionalniy universitet Fakultet jurnalistiki Kafedra stilistiki i literaturnogo redaktirovaniya. — Dushanbe, 2020. — S. 39-46. # Özbekistanʼin turizm imaji sorunu Dünya medyasinda. „Turk madaniyati va sanʼati“ xalqaro ilmiy-amaliy simpoziumi materiallari to‘plami. 2-jild. — Anqara, 2020. — B. 193-194. === Mukofotlari === 2006-yil „O‘zbekiston mustaqilligining 15 yilligi“ esdalik nishoni bilan taqdirlangan. 2020-yil „Huquqiy targ‘ibot ishlari aʼlochisi“ ko‘krak nishonini olgan. == Havolalar == # http://beruniyalimov.uz/archives/911 # https://www.linkedin.com/in/dr-beruniy-alimov-90395236/ # https://www.youtube.com/channel/UCkoXv49ZNKAGn7ztBwEP4YA?view_as=subscriber # https://scholar.google.com/citations?user=itw2v4EAAAAJ&hl=ru # https://www.researchgate.net/profile/Beruniy-Alimov # https://www.facebook.com/beruni.alim olt0olwgjryv24i6itsta23mbrue5tl 2817145 2817142 2022-08-29T10:02:15Z Dilbar Elamanova (Ismatullayeva) 76997 /* Hayoti va faoliyati */ wikitext text/x-wiki Beruniy Sultonovich Alimov ([[1974|1974-yil]] [[4-sentabr|4-sentyabr]], [[Xorazm viloyati|Xorazm]] viloyati) — taniqli oʻzbek jurnalisti, tarjimon, fan doktori. Bugungi kunga qadar bir qancha nufuzli lavozimlar egasi. Fan doktori.{{Davlat arbobi bilgiqutisi | ismi = Beruniy Sultonovich Alimov | tasvir = Beruniy Alimov.jpg | uzunlik = 250px | lavozim =[[Oʻzbekiston prezidenti]]ning matbuot kotibi v.b. | bayroq =Flag of Uzbekistan.svg | bayroq2 =Emblem of Uzbekistan.svg | boshlanish davri =[[2008-yil]]dan | tugash davri =[[2009-yil]]gacha | premyer =[[Shavkat Mirziyoyev]] | prezident =[[Islom Karimov]] | oʻtmishdoshi =[[Alisher Azizxoʻjayev]] | vorisi =[[Ulugʻbek Hasanov]] | tugʻilgan sanasi ={{birth date and age|1973|9|4}} | tugʻilgan joyi ={{TavalludJoyi|Xorazm}} | fuqaroligi ={{UZB}} | millati =Oʻzbek | partiya = partiyasiz | bolalari =2 | dini =[[Islom]] | kasbi =jurnalist, tarjimon | ilmiy unvoni =[[filologiya]] fanlari doktori | maʼlumoti =oliy | mukofotlari =Oltin qalam }} == Hayoti va faoliyati == Beruniy Alimov [[Ziyolilar|ziyoli]] oilasida tugʻilgan. 1995-yilda [[Oʻzbekiston milliy universiteti|Oʻzbekiston milliy uvirersitetini]] [[jurnalistika]] mutaxassisligi boʻyicha tamomlagan. 1993—1994-yillarda Hindiston ommaviy kommunikatsiya institutida tahsil olgan. 2018-yildan falsafa doktori, 2021-yildan filologiya fanlari doktori hisoblanadi. BBC Akademiyasining ToT-trenerlar uchun trening kursini (2017) tamomlagan. === Mehnat faoliyati === Mehnat faoliyatini [[Oʻzbekiston milliy teleradiokompaniyasi|Oʻzbekiston Milliy teleradiokompaniyasining]] „Axborot“ direksiyasida boshlagan. 1994—1996-yillar MTRK „Axborot“ direksiyasi tarjimoni, muxbiri, sharhlovchisi, 1996—1997-yillar Oʻzbekiston Respublikasining [[Birlashgan Qirollik|Buyuk Britaniyadagi]] [[Elchixona|elchixonasi]] 3-kotibi — [[Press-attashe|press-attashesi]], 1998—2000-yillar [[Oʻzbekiston Respublikasi investitsiyalar va tashqi savdo vazirligi|O‘zbekiston Respublikasi tashqi iqtisodiy aloqalar vazirligi]] matbuot kotibi, 2001—2005-yillar O‘zbekiston Respublikasining [[Yaponiya|Yaponiyadagi]] elchixonasi 2-kotibi, 2005—2008-yillar [[Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti devoni|O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Devoni]] bosh konsultanti, 2008—2009-yillar [[Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti|O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining]] Matbuot kotibi vazifasini bajaruvchi, 2009—2011-yillar O‘zbekiston Respublikasining [[Rossiya|Rossiya Federatsiyasidagi]] elchixonasi 1-kotibi, 2011—2012-yillar [[O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi|O‘zbekiston Matbuot va axborot agentligining]] Axborot xizmati rahbari, 2012—2015-yillar O‘zbekiston Milliy universiteti Oliy jurnalistika kurslari rahbari vazifasini bajargan. 2014-yildan hozirgi vaqtga qadar [[Oʻzbekiston davlat jahon tillari universiteti|O‘zbekiston davlat jahon tillari universiteti]] [[Xalqaro jurnalistika fakulteti]] [[Dotsent|dotsenti]]. 2021-yildan Yangi media taʼlim markazi [[Nodavlat sektori|NNT]] direktori hisoblanadi. Bundan tashqari, o‘rindoshlik faoliyati asosida [["O‘zbekiston adabiyoti va san’ati"|"O‘zbekiston adabiyoti va sanʼati"]] [[Gazeta|gazetasi]] [[Musahhih|musahhihi]] (1993), [[Oila va jamiyat|"Oila va jamiyat"]] gazetasi muxbiri (1994), [[International House Tashkent akademik litseyi|Inter National House Tashkent akademik liseyi]] o‘qituvchisi (1999), [[Jurnalistlarni qayta tayyorlash markazi]] tereneri (2015—2021), [[Oʻzbekiston jurnalistika va ommaviy kommunikatsiyalar universiteti|O‘zbekiston jurnalistika va ommaviy kommunikasiyalar universiteti]] katta o‘qituvchisi (2018—2020), [[Facebook]] mintaqaviy tahlilchisi (2019—2020), [[Texas]] ([[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQSH]]) universiteti kommunikasiya fakulteti stajer-tadqiqotchisi (2019), YeXHT/DIIHB ([[Yevropa xavfsizlik va hamkorlik tashkiloti|Yevropa Xavfsizlik va Hamkorlik Tashkilotining]] Demokratik institutlar va inson huhuqlari bo‘yicha byurosi) [[Missiya|missiyasi]] tarkibida O‘zbekiston Respublikasida [[parlament]] saylovlari (2019) va Prezident saylovlari (2021)da media monitor, [[AQSH Global media agentligi|AQSH Global media agentligining]] O‘zbekistondagi loyihalari kordinatori (2020—2021), Toshkentdagi [[Webster Universiteti|Vebster universiteti]] ad’yunkt [[professor]] assistenti (2020-yildan hozirga qadar), „Yangi media taʼlim markazi“ nodavlat notijorat tashkiloti direktori (2021-yildan hozirga qadar) vazifasida faoliyat yuritgan va yuritib kelmoqda. === Ilmiy faoliyati === Beruniy Alimovning ilmiy tadqiqotlari yuzasidan 100 dan ziyod ilmiy maqolalari mahalliy va chet el ilmiy jurnallarida, xususan, Google Scholar va Scopus ilmiy maqolalar bazasida indekslanadigan jurnallarda nashr etilgan. Doktorlik ishini „XXI asr media muhitida O‘zbekiston imijini shakllantirishning nazariy-kognitiv aspektlari (AQSH, Buyuk Britaniya, Rossiya va O‘zbekiston OAV materiallari misolida)“ mavzusida yoqlagan. ==== Ilmiy ishlar roʻyxati: ==== # Alimov B.S. Internet elchixona. 3D shaklidagi diplomatik missiya, u  qanday faoliyat yuritadi? // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2012. — № 1-2. — B. 42-45 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Axborot sohasidagi yangi islohotlar // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2012. — № 3. — B. 14-18 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Muxbir — AKT dizayneri // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2012. — № 4-6. — B. 28-30 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Jahon media makonida O‘zbekiston imiji // O‘zbekiston matbuoti. — T:, 2013. — № 1. — B. 28-31 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Ommaviy axborot vositalarining milliy domendagi shakllanishi // O‘zbekiston Milliy universiteti xabarlari, — T:, 2013. — № 1. — B. 32-35 (10.00.00; № 15). # Alimov B.S. Axborot xizmatida press-relizning tutgan o‘rni va roli // O‘zbekiston matbuoti. — T:, 2013. — № 3. — B. 47-51 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Xalqaro axborot makoni: ommaga tezkor, xolis va haqqoniy xabarlar yetkazishda jurnalist ixtisoslashuvining dolzarb masalalari // O‘zbekiston Milliy universiteti xabarlari, — T:, 2013. — № 4/1. -B. 222-226 (10.00.00; № 15). # Alimov B.S. Teleradiokanallar va Internetda o‘zbek tili targ‘iboti // Til va adabiyot taʼlimi, — T:, 2013. — № 12. — B. 47-48 (10.00.00; № 9). # Alimov B.S. Globallashuv jarayonida yosh muxbirlarning o‘quv-amaliyot ko‘nikmalari // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2013. — № 5. — B. 24-25 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Zamonaviy jurnalistikaning birinchi talabi // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2013. — № 6. — B. 5-6 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Portrayals of Uzbekistanʼs image in the global media space // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz. — T:, 2014. — № 1 (1).  (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Axborot globallashuvida janr, til, tasvir mahorati // Til va adabiyot taʼlimi, — T:, 2014 yil, — № 5. — B. 39-41 (10.00.00; № 9) # Alimov B.S. Xalqaro imijni oshirishda professional etika normalarining o‘rni va roli // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2014 yil. — № 2. 18-20 b., — № 3. — B. 68-69 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Jahon media makonida mamlakat media imijini mustahkamlashning iqtisodiy-tashkiliy asoslari // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz. — T:, 2014 yil. — № 4. — B. 108-117 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Portrayal of Uzbekistanʼs Image in the Global Media Space // Sontemporary Sentral Asia, volume XVIII. May-December, New Delhi, 2014. Jawaharlal Nehru University, India. ISSN: 0973-5690. — P. 25-31 (10.00.00; № 12). # Alimov B.S. Jahon media makonida mamlakat imijini oshirishda milliy jurnalistikaning o‘rni // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2015. — № 2. — B. 60-63 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Davlatchilik va unga rahnamolik haqidagi qarashlar silsilasi // Qaraqalpaq davlat universiteti xabarshisi, QQDU, Nukus, 2015. — № 2. — B. 61-66 (10.00.00; № 12). # Alimov B.S. Jahon media makonida mamlakat media imijini mustahkamlashning iqtisodiy-tashkiliy asoslari // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz, — T:, 2015.  - № 4 (maxsus son). — B. 138-148 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Rol sosialnix setey v povishenii imidja strani v mirovom media prostranstve // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2015. — № 4. — B. 48-51 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Ijtimoiy tarmoqlar va ularning mamlakat imijini shakllantirishdagi o‘rni // O‘zbekiston Milliy universiteti xabarlari, — T:, 2015. — № 3. — B. 286-290 (10.00.00; № 15). # Alimov B.S. Xorijiy OAVda O‘zbekistonda kechayotgan islohotlarga munosabatlarning xilma-xilligi muammosi // Qaraqalpaq davlat universiteti xabarshisi, QQDU, Nukus. — T:, 2015. — № 3. — B. 106-111 (10.00.00; № 12). # Alimov B.S. On the Diversity of Attitudes in the Foreign Mass Media towards the Reforms in Uzbekistan // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz, — T:, 2015. — № 4 (8). — B. 138-147 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyatining ochiqligini taʼminlashda sosial tarmoqlar aspekti // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2015. — № 5-6. — B.10-11 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Theoretical foundations of shaping the media image of the newly independent states and the problem of disputable cases // International Journal of Multidisciplinary Research and Development. New Delhi, 2015, № 7. Volume: 2, Issue: 7, — P. 433-437. www.allsubjectjournal.com, ISSN: 2349-4182. (5) Global Impact Factor. 0.543. # Alimov B.S. Rol imidja strani v mejdunarodnom mediaprostranstve  // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz, — T:, 2016.  - № 4. — B. 151-157 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Znacheniye SMI Uzbekistana v formirovanii imidja gosudarstva na mirovoy arene // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2016. — № 3. — B. 48-51 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Mahalliy matbuot nashrlari: „ha“mi yoki „yo‘q“ // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2016. — № 4. -B. 10-11 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Jurnalistika taʼlimi: xalqaro hamkorlikning yangi bosqichi  // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz, — T:, 2016. — № 5.  - B. 246-250 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S., Wontai S. Uzbekistanʼs Image Portrayed by World Media. // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz, — T:, 2017. — № 2.  - B. 151-166 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. O‘zbekiston jurnalistikasi tarixiy bosqichlar kesimida // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2017. № 2-3 con. -B. 10-15 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Axborot — yangi neft // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2017. № 4-6 con. -B. 30-34 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Jahon media makonida mamlakat imijini rivojlantirish imkoniyatlari va jurnalistikada mahorat masalalari. Axborot xizmatlari xodimlari, OAV vakillari, jurnalistika fakultetlarida tahsil olayotgan talabalar  uchun nazariy-uslubiy qo‘llanma. — T., 2015. — B. 136. # Alimov B.S. Mamlakat media imijini rivojlantirishda milliy ommaviy kommunikasiya vositalarining o‘rni: nazariy va amaliy aspektlar. Jurnalistika fakultetlarida tahsil olayotgan talabalar, OAV vakillari, axborot xizmatlari xodimlari va tadqiqotchilar uchun ilmiy-nazariy qo‘llanma. — T., 2015. — B. 108. # Alimov B.S. Uzbek culture and superstitions. Indian Institute of Mass Communications // „Echo“ magazine. New Delhi, 1994. — P. 16-17. # Alimov B.S. Uzbekistan is a country of original traditions and culture // Uzbekistan at the doorstep of the third millennium. Budapest, 1998. — P 277-287. # Alimov B.S. „Uzbekskaya model“ v ocherednoy raz podtverdila svoyu jiznesposobnost i effektivnost // 18 let Gosudarstvennoy Nezavisimosti Respubliki Uzbekistan. Moskva, 2009 g. Izdatel — „Parallel“. — S. 40-41. # Alimov B.S. Impuls razvitiyu SHOS // Islam Karimov o 19-letii Nezavisimosti. Moskva, 2010. Izdatel — „Parallel“. — S. 19-20. # Alimov B.S. Uzbekistan: shag k shirokim vozmojnostyam // Respublika Uzbekistan. Moskva, 2011. Izdatel — „Parallel“. — S. 8-15. # Alimov B.S. Uzbekistan-Rossiya: uglubleniye strategicheskogo razvitiya // Respublika Uzbekistan. Moskva, 2012. Izdatel — „Parallel“. — S 16-19. # Alimov B.S. Oliy jurnalistika kurslarida o‘quv-amaliyot ko‘nikmalari // „Oliy jurnalistika kurslarida ixtisoslashuv masalalari“ mavzuida I ilmiy-amaliy seminar materiallari to‘plami. „O‘zbekiston“ nashriyoti. — T:, 2012, 11 dekabr. — B. 24-26. # Alimov B.S. O‘zbek tilidagi audiovizual materiallarning dunyo media maydoniga tarqatilishida Internetning o‘rni // Telejurnalistika masalalari bo‘yicha ilmiy anjuman materiallar to‘plami. — T:, 2013, aprel. „Sharq“ nashriyoti. — B. 54-60. # Alimov B.S. Jamoatchilik aloqalarini boshqarish vositalari. Press-reliz, anons, sharh hamda maʼlumotlarni yozish qoidalari // Toshkent davlat yuridik institutining „Davlat tili: muammo va yechimlar“ nomli ilmiy maqolalar to‘plami, — T:, 2013 yil, may. — № 3. — B. 218-225. # Alimov B.S. Jahon media makonida O‘zbekiston imijini yaratish masalalari // XXI asrda media-tadqiqotlar. Ilmiy maqolalar to‘plami. — T:, 2013, 12 iyun. „O‘zbekiston“ nashriyoti. — B. 221-226. # Alimov B.S. Problemi imidja Uzbekistana v mirovom media-prostranstve // Sbornik tezisov mejdunarodnoy konferensii „Sovremenniye sosialniye kommunikasii v sisteme sivilizasii i kulturi“. Sankt-Peterburgskiy institut vneshneekonomicheskix svyazey, ekonomiki i prava.18-19 noyabrya 2013g. — S. 9. # Alimov B.S. Globallashuv jarayonida yosh jurnalistlarning o‘quv-amaliyot ko‘nikmalari // „Oliy jurnalistika kurslarida ixtisoslashuv masalalari“ mavzuida II ilmiy-amaliy seminar materiallari to‘plami. Toshkent. Gʻafur Gʻulom nomidagi nashriyot-matbaa ijodiy uyi. — T:, 2013, 27 noyabr. — B. 36-40. # Alimov B.S. Das image Usbekistans im globalen informationsraum // „Wostok“ magazine. Berlin, 2013, Issue № 4. — P. 48-50. # Alimov B.S. Aholiga tezkor, xolis va haqqoniy axborot yetkazishda jurnalist ixtisoslashuvining dolzarb masalalari // Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyati ustidan jamoatchilik nazoratini taʼminlashda OAV mas’uliyatini oshirish masalalari mavzusida tashkil etilgan konferensiya maʼruzalari to‘plami. O‘zbekiston mustaqil bosma ommaviy axborot vositalari va axborot agentliklarini qo‘llab-quvvatlash va rivojlantirish jamoat fondi. I to‘plam. — T:, 2013. — B. 68-76. # Alimov B.S. Axborot xizmatini boshqarish vositalari — Press-reliz, anons, sharh hamda maʼlumotlarni yozish qoidalari // Axborot xizmatlarining OAV bilan o‘zrao aloqalarini mustahkamlashning dolzarb masalalari mavzusida tashkil etilgan tadbir maʼruzalari to‘plami. O‘zbekiston mustaqil bosma ommaviy axborot vositalari va axborot agentliklarini qo‘llab-quvvatlash va rivojlantirish jamoat fondi. III to‘plam. — T:, 2013. — B. 4-16. # Alimov B.S. Problemi imidja Uzbekistana v mirovom mediaprostranstve // „Kazaxstan. Spektr“ (KISI — Kazaxstanskiy institut strategicheskix issledovaniy pri Prezidente Respubliki Kazaxstan) nauchniy jurnal. Astana, 2014, — № 1. — S. 95-101. # Alimov B.S. Shifting sands // Open Central Asia.  London, 2014 summer issue, — P. 12-14. # Alimov B.S. Perekryostok progressa: Noviy Uzbekistan. Ilerleme yollarinin kesisme noktasi: Yeni Ozbekistan // Jurnal „Diyalog Avrasia“. Stambul, 2014. — № 42. 2014g., — S. 72-75. # Alimov B.S. Xalqaro jurnalist kadrlarni tayyorlashda mediataʼlim va media-imij masalalarining uyg‘unligi // O‘zDJTU Xalqaro jurnalistika fakultetida „Globallashuv jarayonida mediataʼlim muammolari“ mavzuida o‘tkazilgan respublika ilmiy-amaliy anjumani materiallari to‘plami. — T:, 2014, 12 dekabr. — B. 20-24. # Alimov B.S. Sayov kunida OAV faoliyati // „Ommaviy axborot vositalarida saylov jarayonlarini yoritish masalalari“. — T:, 2014, 7-12 iyul. Konferensiya materiallari to‘plami. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi davlat boshqaruvi akademiyasi. — T., 2015, fevral. — B. 102-110. # Alimov B.S. Problemi imidja Uzbekistana v mirovom media-prostranstve // „Milliy Internet-jurnalistikasini rivojlantirishning dolzarb masalalari“. 2014 yil 18-19 sentyabr. Respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi materiallari to‘plami. O‘zbekiston mustaqil bosma ommaviy axborot vositalari va axborot agentliklarini qo‘llab-quvvatlash va rivojlantirish jamoat fondi. — T:, 2015, fevral. — B. 67-74. # Alimov B.S. Dunya medyasinda Ozbekistanʼin imaji // Yevrosiyo yozuvchilari uyushmasining „Qardes qalemler“ jurnali. Ankara, 2015, № 3. — B. 91-94. # Alimov B.S. Imkoniyatlar va istaklar hamohangligi davom etadi // „Xalq og‘zaki ijodi yoshlar va xorijliklar nigohida“. Xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya „Sarhad bilmas do‘stlik“ maqolalar to‘plami. — T:, 2015 yil 8 aprel. Temuriylar tarixi Davlat muzeyi. O‘zbekiston Fanlar Akademiyasi. „O‘zbekiston-Hindiston“ do‘tslik jamiyati. — B.19-20. # Alimov B.S. Modern aspects of teaching broadcast journalism // „Audiovizual jurnalistikaning nazariyasi va amaliyoti: taʼlim, bilim va amaliy tajriba masalalari“. Respublika II  ilmiy-amaliy konferensiyaci materiallari to‘plami. O‘zMU jurnalistika fakulteti „Televideniye va radioeshittirishlar“ kafedrasi.  - T:, 2015, 4 iyun. — B.29-31. # Alimov B.S. Dunyoni anglash va globalizasiyaning tarixiy ildizlari // Madaniy meros davati. F-1-114 raqamli fundamental grantning ilmiy ocherk va maqolalar to‘plami. — T:, 2015, may. — B.105-111. # Alimov B.S. Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyatining ochiqligini ijtimoiy tarmoqlar orqali taʼminlash // „Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyatining ochiqligi — axborot olishda fuqarolarning konstitusiyaviy huquqi taʼminlanishining muhim kafolati: O‘zbekiston tajribasi“. Xalqaro konferensiya materiallari to‘plami. Samarqand, 2015, 17 sentyabr.- B.109-112. # Alimov B.S. The world public relations as an instrument of frank relations // Mejdunarodnaya nauchno-prakticheskaya konferensiya „Lichnost, obщyestvo, gosudarstvo, pravo: problemi sootnosheniya i vzaimodeystviya“. Praga, 2015, 15-16 oktyabrya. — S. 98-104. # Alimov B.S. Axborot globallashuvi jarayonida jurnalistikaning yangi vazifalari // O‘zDJTU xalqaro jurnalistika fakultetida tashkil qilingan „Axborotlashgan jamiyatda yoshlar media savodxonligini oshirishning dolzarb muammolari“ mavzusidagi respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi materiallari to‘plami. — T:, 2015, 18 dekabr. — B. 53-58. # Alimov B.S. „Modern aspects of teaching broadcasting journalism“ // „Taʼlim va fan — barqaror rivojlanish manfaatlari yo‘lida“ nomli xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya materiallari to‘plami. — T:, 2016, 6-8 aprel, O‘zMU. — B. 49-50. # Alimov B.S. Jahon media makonida xalqaro jurnalistikaning o‘rni, nufuzi va ahamiyati // „Globallashuv jarayoni va ommaviy axborot vositalari faoliyati“ respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi to‘plami. QQDU. Nukus, 2016, 6 may,  - B. 27-32. # Alimov B.S. Markaziy Osiyo mintaqasi mavzusining vujudga kelish jarayoni // „Ommaviy axborot vositalarida til, uslub va tahrir masalalari“ mavzuidagi respublika IV ilmiy-amaliy konferensiya materiallari. O‘zMU. — T:, 2016, 13 may, — B. 20-24. # Alimov B.S. Mamlakat imijini oshirishda audiovizual jurnalistikaning ahamiyati // „Televideniye va zamon“ respublika ilmiy-amaliy konferensiya materiallari to‘plami. O‘zMU. — T:, 2016, 10 iyun, — B. 50-54. # Alimov B.S. Elektron hukumat va imij hamohangligi // „Onlayn jurnalistika: kecha va bugun“ respublika ilmiy-amaliy konferensiya materiallari to‘plami. O‘zDJTU. — T:, 2018, — B. 47-50. # Alimov B.S. Media muhitda O‘zbekiston imiji. Monografiya. — Toshkent: Taʼlim-media, 2020. — 214 b. # Alimov B.S. XXI asr media muhitida mamlakat imijini shakllantirish masalalari // Filologiya masalalari. — Toshkent, 2018. — № 3. — B. 145-152. (10.00.00; № 18). # Alimov B.S. Mamlakat imijining nazariy-kognitiv aspektlari // Til va adabiyot taʼlimi. — Toshkent, 2018. — № 10. — B. 45-46. (10.00.00; № 9). # Alimov B.S. Noviy mediaoblik Uzbekistana // O‘zbekistonda xorijiy tillar. — Toshkent, 2019. — № 1. — B. 150-162. (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. The Role of Uzbek Information Agencies in the Development of Country’s Image // Journal for Studies in Management and Planning. — Volume 05. Issue 06. June 2019. Impact Factor 5.4. — P 21-27.  (6). # Alimov B.S. Issues of Domestic Journalism Ethics in Shaping Uzbekistanʼs International Image // European Journal of Business & Social Sciences. — Volume 07. Issue 10. July 2019. Impact Factor 6.76. — P 98-110. (5). # Alimov B.S. O‘zbekistondagi yetakchi axborot agentliklari materillari tahlili // O‘zbekistonda xorijiy tillar. — Toshkent, 2019. — № 4. — B. 113-122. (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Milliy audiovizual tarmoqlarning mamlakat imijini rivojlantirishdagi ahamiyati // FarDU Ilmiy xabarlar. — Farg‘ona, 2019. — № 4. — B. 171-175. (10.00.00; № 20). # Alimov B.S. Mamlakat imiji va chet el sarmoyalari: o‘zaro bog‘liqlikning muhim jihatlari // O‘zbekistonda xorijiy tillar. — Toshkent, 2020. — № 1. — B. 122-134. (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Problems of Journalism Ethics, as Part of the Process of Shaping Uzbekistanʼs Image in the World Media Space // SCOPUS indexed magazine. International Journal of Psychosocial Rehabilitation. — Vol. 24. Special Issue 1. — United Kingdom, 2020. — P. 620-634. # Alimov B.S. O‘zbekiston imijini oshirishda milliy publisistikaning roli // O‘zbekistonda xorijiy tillar. — Toshkent, 2020. -№ 3 (32). — B.218-228. (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Media image as an important meaning of Uzbekistanʼs image formation: theoretical and cognitive aspects // Filologiya masalalari. — Toshkent, 2020. -№ 3. — B. 205-233. (10.00.00; № 18). # Alimov B.S. Gʻarb mamlakatlari mediasida xorijiy mamlakat (hudud) imijiga nisbatan munosabatlarning saqlanib qolishi muammosi // Ilim haʼm jaʼmiyet. — Nukus, 2020. — № 4. — B. 33-34. (10.00.00; № 2). # Alimov B.S. Elektron hukumat va imij hamohangligi // Onlayn jurnalistika: kecha va bugun: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. O‘zDJTU. 2018 yil 30 aprel. — Toshkent, 2018. — B. 47-50. # Alimov B.S. Zamonaviy media muhitda mamlakat imijining kognitiv aspektlari // Zamonaviy elektron OAV faoliyatining taraqqiyoti tendensiyalari: Resp. ilmiy-amaliy anjumani material. to‘p. O‘zDJTU, 2018 yil 30 aprel. — Toshkent, 2018. — B. 24-26. # Alimov B.S. How journalism students san be fluent in multiple languages? // Xorijiy tillarni o‘qitish va amaliy lingvistika: Xalq. ilmiy-amaliy anjuman material. to‘p. O‘zDJTU, 2018 yil 10-11 may. — Toshkent, 2018. — B. 27-29. # Alimov B.S. Internetga yangi munosabat davri keldi // Globallashuv jarayoni va ommaviy axborot vositalari: Resp. ilmiy anjuman material. to‘p. QQDU, 2018 yil 28 may. — Nukus, 2018. — B. 47-51. # Alimov B.S. Learning languages maybe not enough in journalism // Jurnalistika taʼlim modellari: professional standartlarning integrasiyalashuvi: Xalq. ilmiy konf. material. to‘p. 2018 yil 24-25 noyabr. — Turkiston, Qozog‘iston Respublikasi. — B. 94-96. # Alimov B.S. Mamlakat imijini yuksaltirishda onlayn segmentning o‘rni // On-line jurnalistikaning dolzarb masalalari: Xalq. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. 2018 yil 12 dekabr. — Toshkent, 2018. — B. 31-33. # Alimov B.S. Cognitive aspects of the formation of Uzbekistanʼs image in the media environment of the XXI century // Rediscovery of Asian Values: O‘zbekiston-Koreya xalq. media konf. 2019 yil 15 fevral. — Toshkent, 2019. — B. 55-60 b. # Alimov B.S. Issues of Uzbekistanʼs image // Media, Human, Society in Asia: International scientific and practical Conference. Seoul, Republic of Korea, April 19, 2019. — P. 195-200. # Alimov B.S. Yoshlarning ijtimoiy tarmoklar orqali mamlakat imijini oshirishdagi roli // Yoshlar innovasion faolligini oshirishning dolzarb vazifalari: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. 2019 yil 27 aprel. — Toshkent, 2019. — B. 75-78. # Alimov B.S. Ijtimoiy tarmoklar va imij hamohangligi // Zamonaviy elektron ommaviy axborot vositalarining taraqqiyot tendensiyalari: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. O‘zDJTU, 2019 yil 26 aprel. — Toshkent, 2019. — B. 15-17. # Alimov B.S. Osnovi media imidja Uzbekistana // Globallashuv jarayonida Ommaviy axborot vositalarining roli: Xalq. ilmiy anjuman material. to‘p. 2019 yil 22 aprel. — Nukus, 2019. — B. 121-123. # Alimov B.S. Imij yaratishda semantik freymlarning ahamiyati // Ommaviy axborot vositalarida til, uslub va tahrir masalalari: Resp. VII anʼanaviy ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. O‘zMU, 2019 yil 28 may. — Toshkent, 2019. — B. 23-27. # Alimov B.S. Mamlakat imijining xorijiy investisiyalar oqimiga taʼsiri xususida // O‘zbekiston Respublikasi Konstitusiyasi: fan, taʼlim va yoshlar tarbiyasi: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. Moskva davlat universitetining Toshkent filiali, 2019 yil 3 dekabr. — Toshkent, 2019. — B. 122-128. # Alimov B.S. Uzbekistan Is Shaping Its New Image. // Mediakommunikasiya va PR: yangi texnologiyalar va zamonaviy yondashuvlar: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. O‘zDJTU, 2019 yil 13 dekabr. — Toshkent, 2019. — B. 18-20. # Alimov B.S. Uzbekistan Is Shaping Its New Media Image // Cutting-edge science — 2020: Materials of the XVII International scientific and practical Conference. May 20, 2020.  — Sheffield, United Kingdom, 2020. — P 235-237. # Alimov B.S. The coexistence of journalism ethics and national interests // Globallasio‘ prosesinde g‘alaba xabar qurallariniң roli: Xalq. ilmiy konf. to‘p. QQDU, 2020 yil 26 may. — Nukus, 2020. — B. 86-91. # Alimov B.S. Turizm mahsulotlari targ‘iboti va mamlakat imijining hamohangligi masalasi // Madaniyatlararo kommunikasiya va turizm: Xalq. ilmiy konf. elektron to‘p. O‘zbek tili va adabiyoti universiteti, fledu.uz, 2020 yil 15 iyun. — Toshkent, 2020. # Alimov B.S. O‘zbekistonning xalqaro maydondagi ijobiy imijini mustahkamlash konsepsiyasi loyihasi xususida // Globallashuv davrida PR va xalqaro kommunikasiyalar: anʼanalar va innovasion yondashuv: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. O‘zJOKU, 2020 yil 26 mart. — Toshkent, 2020. — B. 18-22. # Alimov B.S. Media makonda milliy manfaatlar. O‘quv qo‘llanma. — Toshkent: Taʼlim-media, 2019. — 240 b. # Alimov B.S., Sulaymonova S.R. Jurnalistikada media va axborot savodxonligi. O‘quv qo‘llanma. 2019 yil 7 fevral. — 159 b. Elektron resurs. <nowiki>http://mooc.tuit.uz</nowiki> # Alimov B.S., Nishonova G.U., Shukurova G.R., Qosimova N.S., O‘sarov O.A., O‘rolova D.O. Zamonaviy media muhitda PR xizmatlar. J. VIII — Toshkent: „O‘zbekiston“ NMIU, 2019, — 512 b. # Alimov B.S., The problems of media image of Uzbekistan. Mejdunarodnaya nauchno-prakticheskaya konferensiya „Medialingvistika i stilistika: problemi i perspektivi“. 22 oktyabrya 2020 goda. Tadjikskiy nasionalniy universitet Fakultet jurnalistiki Kafedra stilistiki i literaturnogo redaktirovaniya. — Dushanbe, 2020. — S. 39-46. # O‘zbekistanʼin turizm imaji sorunu Dünya medyasinda. „Turk madaniyati va sanʼati“ xalqaro ilmiy-amaliy simpoziumi materiallari to‘plami. 2-jild. — Anqara, 2020. — B. 193-194. === Mukofotlari === 2006-yil „O‘zbekiston mustaqilligining 15 yilligi“ esdalik nishoni bilan taqdirlangan. 2020-yil „Huquqiy targ‘ibot ishlari aʼlochisi“ ko‘krak nishonini olgan. == Havolalar == # http://beruniyalimov.uz/archives/911 # https://www.linkedin.com/in/dr-beruniy-alimov-90395236/ # https://www.youtube.com/channel/UCkoXv49ZNKAGn7ztBwEP4YA?view_as=subscriber # https://scholar.google.com/citations?user=itw2v4EAAAAJ&hl=ru # https://www.researchgate.net/profile/Beruniy-Alimov # https://www.facebook.com/beruni.alim te5c5rghsowtf7uoeqzj417n9861xjv 2817164 2817145 2022-08-29T10:17:15Z Umarxon III 18267 /* Mehnat faoliyati */ wikitext text/x-wiki Beruniy Sultonovich Alimov ([[1974|1974-yil]] [[4-sentabr|4-sentyabr]], [[Xorazm viloyati|Xorazm]] viloyati) — taniqli oʻzbek jurnalisti, tarjimon, fan doktori. Bugungi kunga qadar bir qancha nufuzli lavozimlar egasi. Fan doktori.{{Davlat arbobi bilgiqutisi | ismi = Beruniy Sultonovich Alimov | tasvir = Beruniy Alimov.jpg | uzunlik = 250px | lavozim =[[Oʻzbekiston prezidenti]]ning matbuot kotibi v.b. | bayroq =Flag of Uzbekistan.svg | bayroq2 =Emblem of Uzbekistan.svg | boshlanish davri =[[2008-yil]]dan | tugash davri =[[2009-yil]]gacha | premyer =[[Shavkat Mirziyoyev]] | prezident =[[Islom Karimov]] | oʻtmishdoshi =[[Alisher Azizxoʻjayev]] | vorisi =[[Ulugʻbek Hasanov]] | tugʻilgan sanasi ={{birth date and age|1973|9|4}} | tugʻilgan joyi ={{TavalludJoyi|Xorazm}} | fuqaroligi ={{UZB}} | millati =Oʻzbek | partiya = partiyasiz | bolalari =2 | dini =[[Islom]] | kasbi =jurnalist, tarjimon | ilmiy unvoni =[[filologiya]] fanlari doktori | maʼlumoti =oliy | mukofotlari =Oltin qalam }} == Hayoti va faoliyati == Beruniy Alimov [[Ziyolilar|ziyoli]] oilasida tugʻilgan. 1995-yilda [[Oʻzbekiston milliy universiteti|Oʻzbekiston milliy uvirersitetini]] [[jurnalistika]] mutaxassisligi boʻyicha tamomlagan. 1993—1994-yillarda Hindiston ommaviy kommunikatsiya institutida tahsil olgan. 2018-yildan falsafa doktori, 2021-yildan filologiya fanlari doktori hisoblanadi. BBC Akademiyasining ToT-trenerlar uchun trening kursini (2017) tamomlagan. === Mehnat faoliyati === Mehnat faoliyatini [[Oʻzbekiston milliy teleradiokompaniyasi|Oʻzbekiston Milliy teleradiokompaniyasining]] „Axborot“ direksiyasida boshlagan. 1994—1996-yillar MTRK „Axborot“ direksiyasi tarjimoni, muxbiri, sharhlovchisi, 1996—1997-yillar Oʻzbekiston Respublikasining [[Birlashgan Qirollik|Buyuk Britaniyadagi]] [[Elchixona|elchixonasi]] 3-kotibi — [[attashe|press-attashesi]], 1998—2000-yillar [[Oʻzbekiston Respublikasi investitsiyalar va tashqi savdo vazirligi|O‘zbekiston Respublikasi tashqi iqtisodiy aloqalar vazirligi]] matbuot kotibi, 2001—2005-yillar O‘zbekiston Respublikasining [[Yaponiya|Yaponiyadagi]] elchixonasi 2-kotibi, 2005—2008-yillar [[Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti devoni]] bosh konsultanti, 2008—2009-yillar [[Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti]]ning Matbuot kotibi vazifasini bajaruvchi, 2009—2011-yillar O‘zbekiston Respublikasining [[Rossiya|Rossiya Federatsiyasidagi]] elchixonasi 1-kotibi, 2011—2012-yillar [[O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi|O‘zbekiston Matbuot va axborot agentligining]] Axborot xizmati rahbari, 2012—2015-yillar O‘zbekiston Milliy universiteti Oliy jurnalistika kurslari rahbari vazifasini bajargan. 2014-yildan hozirgi vaqtga qadar [[Oʻzbekiston davlat jahon tillari universiteti|O‘zbekiston davlat jahon tillari universiteti]] [[Xalqaro jurnalistika fakulteti]] [[Dotsent|dotsenti]]. 2021-yildan Yangi media taʼlim markazi [[Nodavlat sektori|NNT]] direktori hisoblanadi. Bundan tashqari, o‘rindoshlik faoliyati asosida [["O‘zbekiston adabiyoti va san’ati"|"O‘zbekiston adabiyoti va sanʼati"]] [[Gazeta|gazetasi]] [[Musahhih|musahhihi]] (1993), [[Oila va jamiyat|"Oila va jamiyat"]] gazetasi muxbiri (1994), [[International House Tashkent akademik litseyi]] o‘qituvchisi (1999), [[Jurnalistlarni qayta tayyorlash markazi]] tereneri (2015—2021), [[Oʻzbekiston jurnalistika va ommaviy kommunikatsiyalar universiteti|O‘zbekiston jurnalistika va ommaviy kommunikasiyalar universiteti]] katta o‘qituvchisi (2018—2020), [[Facebook]] mintaqaviy tahlilchisi (2019—2020), [[Texas]] ([[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQSH]]) universiteti kommunikasiya fakulteti stajer-tadqiqotchisi (2019), YeXHT/DIIHB ([[Yevropa xavfsizlik va hamkorlik tashkiloti|Yevropa Xavfsizlik va Hamkorlik Tashkilotining]] Demokratik institutlar va inson huhuqlari bo‘yicha byurosi) [[Missiya|missiyasi]] tarkibida [[|]]Respublikasida [[parlament]] saylovlari (2019) va [[Oʻzbekiston prezidentlik saylovlari (2021)|2021-yilgi Prezident saylovlari]]da media monitor, [[AQSH Global media agentligi|AQSH Global media agentligining]] O‘zbekistondagi loyihalari koordinatori (2020—2021), Toshkentdagi [[Webster Universiteti|Vebster universiteti]] ad’yunkt [[professor]] assistenti (2020-yildan hozirga qadar), „Yangi media taʼlim markazi“ nodavlat notijorat tashkiloti direktori (2021-yildan hozirga qadar) vazifasida faoliyat yuritib kelmoqda. === Ilmiy faoliyati === Beruniy Alimovning ilmiy tadqiqotlari yuzasidan 100 dan ziyod ilmiy maqolalari mahalliy va chet el ilmiy jurnallarida, xususan, Google Scholar va Scopus ilmiy maqolalar bazasida indekslanadigan jurnallarda nashr etilgan. Doktorlik ishini „XXI asr media muhitida O‘zbekiston imijini shakllantirishning nazariy-kognitiv aspektlari (AQSH, Buyuk Britaniya, Rossiya va O‘zbekiston OAV materiallari misolida)“ mavzusida yoqlagan. ==== Ilmiy ishlar roʻyxati: ==== # Alimov B.S. Internet elchixona. 3D shaklidagi diplomatik missiya, u  qanday faoliyat yuritadi? // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2012. — № 1-2. — B. 42-45 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Axborot sohasidagi yangi islohotlar // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2012. — № 3. — B. 14-18 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Muxbir — AKT dizayneri // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2012. — № 4-6. — B. 28-30 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Jahon media makonida O‘zbekiston imiji // O‘zbekiston matbuoti. — T:, 2013. — № 1. — B. 28-31 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Ommaviy axborot vositalarining milliy domendagi shakllanishi // O‘zbekiston Milliy universiteti xabarlari, — T:, 2013. — № 1. — B. 32-35 (10.00.00; № 15). # Alimov B.S. Axborot xizmatida press-relizning tutgan o‘rni va roli // O‘zbekiston matbuoti. — T:, 2013. — № 3. — B. 47-51 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Xalqaro axborot makoni: ommaga tezkor, xolis va haqqoniy xabarlar yetkazishda jurnalist ixtisoslashuvining dolzarb masalalari // O‘zbekiston Milliy universiteti xabarlari, — T:, 2013. — № 4/1. -B. 222-226 (10.00.00; № 15). # Alimov B.S. Teleradiokanallar va Internetda o‘zbek tili targ‘iboti // Til va adabiyot taʼlimi, — T:, 2013. — № 12. — B. 47-48 (10.00.00; № 9). # Alimov B.S. Globallashuv jarayonida yosh muxbirlarning o‘quv-amaliyot ko‘nikmalari // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2013. — № 5. — B. 24-25 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Zamonaviy jurnalistikaning birinchi talabi // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2013. — № 6. — B. 5-6 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Portrayals of Uzbekistanʼs image in the global media space // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz. — T:, 2014. — № 1 (1).  (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Axborot globallashuvida janr, til, tasvir mahorati // Til va adabiyot taʼlimi, — T:, 2014 yil, — № 5. — B. 39-41 (10.00.00; № 9) # Alimov B.S. Xalqaro imijni oshirishda professional etika normalarining o‘rni va roli // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2014 yil. — № 2. 18-20 b., — № 3. — B. 68-69 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Jahon media makonida mamlakat media imijini mustahkamlashning iqtisodiy-tashkiliy asoslari // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz. — T:, 2014 yil. — № 4. — B. 108-117 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Portrayal of Uzbekistanʼs Image in the Global Media Space // Sontemporary Sentral Asia, volume XVIII. May-December, New Delhi, 2014. Jawaharlal Nehru University, India. ISSN: 0973-5690. — P. 25-31 (10.00.00; № 12). # Alimov B.S. Jahon media makonida mamlakat imijini oshirishda milliy jurnalistikaning o‘rni // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2015. — № 2. — B. 60-63 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Davlatchilik va unga rahnamolik haqidagi qarashlar silsilasi // Qaraqalpaq davlat universiteti xabarshisi, QQDU, Nukus, 2015. — № 2. — B. 61-66 (10.00.00; № 12). # Alimov B.S. Jahon media makonida mamlakat media imijini mustahkamlashning iqtisodiy-tashkiliy asoslari // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz, — T:, 2015.  - № 4 (maxsus son). — B. 138-148 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Rol sosialnix setey v povishenii imidja strani v mirovom media prostranstve // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2015. — № 4. — B. 48-51 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Ijtimoiy tarmoqlar va ularning mamlakat imijini shakllantirishdagi o‘rni // O‘zbekiston Milliy universiteti xabarlari, — T:, 2015. — № 3. — B. 286-290 (10.00.00; № 15). # Alimov B.S. Xorijiy OAVda O‘zbekistonda kechayotgan islohotlarga munosabatlarning xilma-xilligi muammosi // Qaraqalpaq davlat universiteti xabarshisi, QQDU, Nukus. — T:, 2015. — № 3. — B. 106-111 (10.00.00; № 12). # Alimov B.S. On the Diversity of Attitudes in the Foreign Mass Media towards the Reforms in Uzbekistan // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz, — T:, 2015. — № 4 (8). — B. 138-147 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyatining ochiqligini taʼminlashda sosial tarmoqlar aspekti // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2015. — № 5-6. — B.10-11 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Theoretical foundations of shaping the media image of the newly independent states and the problem of disputable cases // International Journal of Multidisciplinary Research and Development. New Delhi, 2015, № 7. Volume: 2, Issue: 7, — P. 433-437. www.allsubjectjournal.com, ISSN: 2349-4182. (5) Global Impact Factor. 0.543. # Alimov B.S. Rol imidja strani v mejdunarodnom mediaprostranstve  // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz, — T:, 2016.  - № 4. — B. 151-157 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Znacheniye SMI Uzbekistana v formirovanii imidja gosudarstva na mirovoy arene // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2016. — № 3. — B. 48-51 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Mahalliy matbuot nashrlari: „ha“mi yoki „yo‘q“ // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2016. — № 4. -B. 10-11 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Jurnalistika taʼlimi: xalqaro hamkorlikning yangi bosqichi  // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz, — T:, 2016. — № 5.  - B. 246-250 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S., Wontai S. Uzbekistanʼs Image Portrayed by World Media. // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz, — T:, 2017. — № 2.  - B. 151-166 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. O‘zbekiston jurnalistikasi tarixiy bosqichlar kesimida // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2017. № 2-3 con. -B. 10-15 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Axborot — yangi neft // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2017. № 4-6 con. -B. 30-34 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Jahon media makonida mamlakat imijini rivojlantirish imkoniyatlari va jurnalistikada mahorat masalalari. Axborot xizmatlari xodimlari, OAV vakillari, jurnalistika fakultetlarida tahsil olayotgan talabalar  uchun nazariy-uslubiy qo‘llanma. — T., 2015. — B. 136. # Alimov B.S. Mamlakat media imijini rivojlantirishda milliy ommaviy kommunikasiya vositalarining o‘rni: nazariy va amaliy aspektlar. Jurnalistika fakultetlarida tahsil olayotgan talabalar, OAV vakillari, axborot xizmatlari xodimlari va tadqiqotchilar uchun ilmiy-nazariy qo‘llanma. — T., 2015. — B. 108. # Alimov B.S. Uzbek culture and superstitions. Indian Institute of Mass Communications // „Echo“ magazine. New Delhi, 1994. — P. 16-17. # Alimov B.S. Uzbekistan is a country of original traditions and culture // Uzbekistan at the doorstep of the third millennium. Budapest, 1998. — P 277-287. # Alimov B.S. „Uzbekskaya model“ v ocherednoy raz podtverdila svoyu jiznesposobnost i effektivnost // 18 let Gosudarstvennoy Nezavisimosti Respubliki Uzbekistan. Moskva, 2009 g. Izdatel — „Parallel“. — S. 40-41. # Alimov B.S. Impuls razvitiyu SHOS // Islam Karimov o 19-letii Nezavisimosti. Moskva, 2010. Izdatel — „Parallel“. — S. 19-20. # Alimov B.S. Uzbekistan: shag k shirokim vozmojnostyam // Respublika Uzbekistan. Moskva, 2011. Izdatel — „Parallel“. — S. 8-15. # Alimov B.S. Uzbekistan-Rossiya: uglubleniye strategicheskogo razvitiya // Respublika Uzbekistan. Moskva, 2012. Izdatel — „Parallel“. — S 16-19. # Alimov B.S. Oliy jurnalistika kurslarida o‘quv-amaliyot ko‘nikmalari // „Oliy jurnalistika kurslarida ixtisoslashuv masalalari“ mavzuida I ilmiy-amaliy seminar materiallari to‘plami. „O‘zbekiston“ nashriyoti. — T:, 2012, 11 dekabr. — B. 24-26. # Alimov B.S. O‘zbek tilidagi audiovizual materiallarning dunyo media maydoniga tarqatilishida Internetning o‘rni // Telejurnalistika masalalari bo‘yicha ilmiy anjuman materiallar to‘plami. — T:, 2013, aprel. „Sharq“ nashriyoti. — B. 54-60. # Alimov B.S. Jamoatchilik aloqalarini boshqarish vositalari. Press-reliz, anons, sharh hamda maʼlumotlarni yozish qoidalari // Toshkent davlat yuridik institutining „Davlat tili: muammo va yechimlar“ nomli ilmiy maqolalar to‘plami, — T:, 2013 yil, may. — № 3. — B. 218-225. # Alimov B.S. Jahon media makonida O‘zbekiston imijini yaratish masalalari // XXI asrda media-tadqiqotlar. Ilmiy maqolalar to‘plami. — T:, 2013, 12 iyun. „O‘zbekiston“ nashriyoti. — B. 221-226. # Alimov B.S. Problemi imidja Uzbekistana v mirovom media-prostranstve // Sbornik tezisov mejdunarodnoy konferensii „Sovremenniye sosialniye kommunikasii v sisteme sivilizasii i kulturi“. Sankt-Peterburgskiy institut vneshneekonomicheskix svyazey, ekonomiki i prava.18-19 noyabrya 2013g. — S. 9. # Alimov B.S. Globallashuv jarayonida yosh jurnalistlarning o‘quv-amaliyot ko‘nikmalari // „Oliy jurnalistika kurslarida ixtisoslashuv masalalari“ mavzuida II ilmiy-amaliy seminar materiallari to‘plami. Toshkent. Gʻafur Gʻulom nomidagi nashriyot-matbaa ijodiy uyi. — T:, 2013, 27 noyabr. — B. 36-40. # Alimov B.S. Das image Usbekistans im globalen informationsraum // „Wostok“ magazine. Berlin, 2013, Issue № 4. — P. 48-50. # Alimov B.S. Aholiga tezkor, xolis va haqqoniy axborot yetkazishda jurnalist ixtisoslashuvining dolzarb masalalari // Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyati ustidan jamoatchilik nazoratini taʼminlashda OAV mas’uliyatini oshirish masalalari mavzusida tashkil etilgan konferensiya maʼruzalari to‘plami. O‘zbekiston mustaqil bosma ommaviy axborot vositalari va axborot agentliklarini qo‘llab-quvvatlash va rivojlantirish jamoat fondi. I to‘plam. — T:, 2013. — B. 68-76. # Alimov B.S. Axborot xizmatini boshqarish vositalari — Press-reliz, anons, sharh hamda maʼlumotlarni yozish qoidalari // Axborot xizmatlarining OAV bilan o‘zrao aloqalarini mustahkamlashning dolzarb masalalari mavzusida tashkil etilgan tadbir maʼruzalari to‘plami. O‘zbekiston mustaqil bosma ommaviy axborot vositalari va axborot agentliklarini qo‘llab-quvvatlash va rivojlantirish jamoat fondi. III to‘plam. — T:, 2013. — B. 4-16. # Alimov B.S. Problemi imidja Uzbekistana v mirovom mediaprostranstve // „Kazaxstan. Spektr“ (KISI — Kazaxstanskiy institut strategicheskix issledovaniy pri Prezidente Respubliki Kazaxstan) nauchniy jurnal. Astana, 2014, — № 1. — S. 95-101. # Alimov B.S. Shifting sands // Open Central Asia.  London, 2014 summer issue, — P. 12-14. # Alimov B.S. Perekryostok progressa: Noviy Uzbekistan. Ilerleme yollarinin kesisme noktasi: Yeni Ozbekistan // Jurnal „Diyalog Avrasia“. Stambul, 2014. — № 42. 2014g., — S. 72-75. # Alimov B.S. Xalqaro jurnalist kadrlarni tayyorlashda mediataʼlim va media-imij masalalarining uyg‘unligi // O‘zDJTU Xalqaro jurnalistika fakultetida „Globallashuv jarayonida mediataʼlim muammolari“ mavzuida o‘tkazilgan respublika ilmiy-amaliy anjumani materiallari to‘plami. — T:, 2014, 12 dekabr. — B. 20-24. # Alimov B.S. Sayov kunida OAV faoliyati // „Ommaviy axborot vositalarida saylov jarayonlarini yoritish masalalari“. — T:, 2014, 7-12 iyul. Konferensiya materiallari to‘plami. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi davlat boshqaruvi akademiyasi. — T., 2015, fevral. — B. 102-110. # Alimov B.S. Problemi imidja Uzbekistana v mirovom media-prostranstve // „Milliy Internet-jurnalistikasini rivojlantirishning dolzarb masalalari“. 2014 yil 18-19 sentyabr. Respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi materiallari to‘plami. O‘zbekiston mustaqil bosma ommaviy axborot vositalari va axborot agentliklarini qo‘llab-quvvatlash va rivojlantirish jamoat fondi. — T:, 2015, fevral. — B. 67-74. # Alimov B.S. Dunya medyasinda Ozbekistanʼin imaji // Yevrosiyo yozuvchilari uyushmasining „Qardes qalemler“ jurnali. Ankara, 2015, № 3. — B. 91-94. # Alimov B.S. Imkoniyatlar va istaklar hamohangligi davom etadi // „Xalq og‘zaki ijodi yoshlar va xorijliklar nigohida“. Xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya „Sarhad bilmas do‘stlik“ maqolalar to‘plami. — T:, 2015 yil 8 aprel. Temuriylar tarixi Davlat muzeyi. O‘zbekiston Fanlar Akademiyasi. „O‘zbekiston-Hindiston“ do‘tslik jamiyati. — B.19-20. # Alimov B.S. Modern aspects of teaching broadcast journalism // „Audiovizual jurnalistikaning nazariyasi va amaliyoti: taʼlim, bilim va amaliy tajriba masalalari“. Respublika II  ilmiy-amaliy konferensiyaci materiallari to‘plami. O‘zMU jurnalistika fakulteti „Televideniye va radioeshittirishlar“ kafedrasi.  - T:, 2015, 4 iyun. — B.29-31. # Alimov B.S. Dunyoni anglash va globalizasiyaning tarixiy ildizlari // Madaniy meros davati. F-1-114 raqamli fundamental grantning ilmiy ocherk va maqolalar to‘plami. — T:, 2015, may. — B.105-111. # Alimov B.S. Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyatining ochiqligini ijtimoiy tarmoqlar orqali taʼminlash // „Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyatining ochiqligi — axborot olishda fuqarolarning konstitusiyaviy huquqi taʼminlanishining muhim kafolati: O‘zbekiston tajribasi“. Xalqaro konferensiya materiallari to‘plami. Samarqand, 2015, 17 sentyabr.- B.109-112. # Alimov B.S. The world public relations as an instrument of frank relations // Mejdunarodnaya nauchno-prakticheskaya konferensiya „Lichnost, obщyestvo, gosudarstvo, pravo: problemi sootnosheniya i vzaimodeystviya“. Praga, 2015, 15-16 oktyabrya. — S. 98-104. # Alimov B.S. Axborot globallashuvi jarayonida jurnalistikaning yangi vazifalari // O‘zDJTU xalqaro jurnalistika fakultetida tashkil qilingan „Axborotlashgan jamiyatda yoshlar media savodxonligini oshirishning dolzarb muammolari“ mavzusidagi respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi materiallari to‘plami. — T:, 2015, 18 dekabr. — B. 53-58. # Alimov B.S. „Modern aspects of teaching broadcasting journalism“ // „Taʼlim va fan — barqaror rivojlanish manfaatlari yo‘lida“ nomli xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya materiallari to‘plami. — T:, 2016, 6-8 aprel, O‘zMU. — B. 49-50. # Alimov B.S. Jahon media makonida xalqaro jurnalistikaning o‘rni, nufuzi va ahamiyati // „Globallashuv jarayoni va ommaviy axborot vositalari faoliyati“ respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi to‘plami. QQDU. Nukus, 2016, 6 may,  - B. 27-32. # Alimov B.S. Markaziy Osiyo mintaqasi mavzusining vujudga kelish jarayoni // „Ommaviy axborot vositalarida til, uslub va tahrir masalalari“ mavzuidagi respublika IV ilmiy-amaliy konferensiya materiallari. O‘zMU. — T:, 2016, 13 may, — B. 20-24. # Alimov B.S. Mamlakat imijini oshirishda audiovizual jurnalistikaning ahamiyati // „Televideniye va zamon“ respublika ilmiy-amaliy konferensiya materiallari to‘plami. O‘zMU. — T:, 2016, 10 iyun, — B. 50-54. # Alimov B.S. Elektron hukumat va imij hamohangligi // „Onlayn jurnalistika: kecha va bugun“ respublika ilmiy-amaliy konferensiya materiallari to‘plami. O‘zDJTU. — T:, 2018, — B. 47-50. # Alimov B.S. Media muhitda O‘zbekiston imiji. Monografiya. — Toshkent: Taʼlim-media, 2020. — 214 b. # Alimov B.S. XXI asr media muhitida mamlakat imijini shakllantirish masalalari // Filologiya masalalari. — Toshkent, 2018. — № 3. — B. 145-152. (10.00.00; № 18). # Alimov B.S. Mamlakat imijining nazariy-kognitiv aspektlari // Til va adabiyot taʼlimi. — Toshkent, 2018. — № 10. — B. 45-46. (10.00.00; № 9). # Alimov B.S. Noviy mediaoblik Uzbekistana // O‘zbekistonda xorijiy tillar. — Toshkent, 2019. — № 1. — B. 150-162. (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. The Role of Uzbek Information Agencies in the Development of Country’s Image // Journal for Studies in Management and Planning. — Volume 05. Issue 06. June 2019. Impact Factor 5.4. — P 21-27.  (6). # Alimov B.S. Issues of Domestic Journalism Ethics in Shaping Uzbekistanʼs International Image // European Journal of Business & Social Sciences. — Volume 07. Issue 10. July 2019. Impact Factor 6.76. — P 98-110. (5). # Alimov B.S. O‘zbekistondagi yetakchi axborot agentliklari materillari tahlili // O‘zbekistonda xorijiy tillar. — Toshkent, 2019. — № 4. — B. 113-122. (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Milliy audiovizual tarmoqlarning mamlakat imijini rivojlantirishdagi ahamiyati // FarDU Ilmiy xabarlar. — Farg‘ona, 2019. — № 4. — B. 171-175. (10.00.00; № 20). # Alimov B.S. Mamlakat imiji va chet el sarmoyalari: o‘zaro bog‘liqlikning muhim jihatlari // O‘zbekistonda xorijiy tillar. — Toshkent, 2020. — № 1. — B. 122-134. (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Problems of Journalism Ethics, as Part of the Process of Shaping Uzbekistanʼs Image in the World Media Space // SCOPUS indexed magazine. International Journal of Psychosocial Rehabilitation. — Vol. 24. Special Issue 1. — United Kingdom, 2020. — P. 620-634. # Alimov B.S. O‘zbekiston imijini oshirishda milliy publisistikaning roli // O‘zbekistonda xorijiy tillar. — Toshkent, 2020. -№ 3 (32). — B.218-228. (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Media image as an important meaning of Uzbekistanʼs image formation: theoretical and cognitive aspects // Filologiya masalalari. — Toshkent, 2020. -№ 3. — B. 205-233. (10.00.00; № 18). # Alimov B.S. Gʻarb mamlakatlari mediasida xorijiy mamlakat (hudud) imijiga nisbatan munosabatlarning saqlanib qolishi muammosi // Ilim haʼm jaʼmiyet. — Nukus, 2020. — № 4. — B. 33-34. (10.00.00; № 2). # Alimov B.S. Elektron hukumat va imij hamohangligi // Onlayn jurnalistika: kecha va bugun: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. O‘zDJTU. 2018 yil 30 aprel. — Toshkent, 2018. — B. 47-50. # Alimov B.S. Zamonaviy media muhitda mamlakat imijining kognitiv aspektlari // Zamonaviy elektron OAV faoliyatining taraqqiyoti tendensiyalari: Resp. ilmiy-amaliy anjumani material. to‘p. O‘zDJTU, 2018 yil 30 aprel. — Toshkent, 2018. — B. 24-26. # Alimov B.S. How journalism students san be fluent in multiple languages? // Xorijiy tillarni o‘qitish va amaliy lingvistika: Xalq. ilmiy-amaliy anjuman material. to‘p. O‘zDJTU, 2018 yil 10-11 may. — Toshkent, 2018. — B. 27-29. # Alimov B.S. Internetga yangi munosabat davri keldi // Globallashuv jarayoni va ommaviy axborot vositalari: Resp. ilmiy anjuman material. to‘p. QQDU, 2018 yil 28 may. — Nukus, 2018. — B. 47-51. # Alimov B.S. Learning languages maybe not enough in journalism // Jurnalistika taʼlim modellari: professional standartlarning integrasiyalashuvi: Xalq. ilmiy konf. material. to‘p. 2018 yil 24-25 noyabr. — Turkiston, Qozog‘iston Respublikasi. — B. 94-96. # Alimov B.S. Mamlakat imijini yuksaltirishda onlayn segmentning o‘rni // On-line jurnalistikaning dolzarb masalalari: Xalq. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. 2018 yil 12 dekabr. — Toshkent, 2018. — B. 31-33. # Alimov B.S. Cognitive aspects of the formation of Uzbekistanʼs image in the media environment of the XXI century // Rediscovery of Asian Values: O‘zbekiston-Koreya xalq. media konf. 2019 yil 15 fevral. — Toshkent, 2019. — B. 55-60 b. # Alimov B.S. Issues of Uzbekistanʼs image // Media, Human, Society in Asia: International scientific and practical Conference. Seoul, Republic of Korea, April 19, 2019. — P. 195-200. # Alimov B.S. Yoshlarning ijtimoiy tarmoklar orqali mamlakat imijini oshirishdagi roli // Yoshlar innovasion faolligini oshirishning dolzarb vazifalari: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. 2019 yil 27 aprel. — Toshkent, 2019. — B. 75-78. # Alimov B.S. Ijtimoiy tarmoklar va imij hamohangligi // Zamonaviy elektron ommaviy axborot vositalarining taraqqiyot tendensiyalari: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. O‘zDJTU, 2019 yil 26 aprel. — Toshkent, 2019. — B. 15-17. # Alimov B.S. Osnovi media imidja Uzbekistana // Globallashuv jarayonida Ommaviy axborot vositalarining roli: Xalq. ilmiy anjuman material. to‘p. 2019 yil 22 aprel. — Nukus, 2019. — B. 121-123. # Alimov B.S. Imij yaratishda semantik freymlarning ahamiyati // Ommaviy axborot vositalarida til, uslub va tahrir masalalari: Resp. VII anʼanaviy ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. O‘zMU, 2019 yil 28 may. — Toshkent, 2019. — B. 23-27. # Alimov B.S. Mamlakat imijining xorijiy investisiyalar oqimiga taʼsiri xususida // O‘zbekiston Respublikasi Konstitusiyasi: fan, taʼlim va yoshlar tarbiyasi: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. Moskva davlat universitetining Toshkent filiali, 2019 yil 3 dekabr. — Toshkent, 2019. — B. 122-128. # Alimov B.S. Uzbekistan Is Shaping Its New Image. // Mediakommunikasiya va PR: yangi texnologiyalar va zamonaviy yondashuvlar: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. O‘zDJTU, 2019 yil 13 dekabr. — Toshkent, 2019. — B. 18-20. # Alimov B.S. Uzbekistan Is Shaping Its New Media Image // Cutting-edge science — 2020: Materials of the XVII International scientific and practical Conference. May 20, 2020.  — Sheffield, United Kingdom, 2020. — P 235-237. # Alimov B.S. The coexistence of journalism ethics and national interests // Globallasio‘ prosesinde g‘alaba xabar qurallariniң roli: Xalq. ilmiy konf. to‘p. QQDU, 2020 yil 26 may. — Nukus, 2020. — B. 86-91. # Alimov B.S. Turizm mahsulotlari targ‘iboti va mamlakat imijining hamohangligi masalasi // Madaniyatlararo kommunikasiya va turizm: Xalq. ilmiy konf. elektron to‘p. O‘zbek tili va adabiyoti universiteti, fledu.uz, 2020 yil 15 iyun. — Toshkent, 2020. # Alimov B.S. O‘zbekistonning xalqaro maydondagi ijobiy imijini mustahkamlash konsepsiyasi loyihasi xususida // Globallashuv davrida PR va xalqaro kommunikasiyalar: anʼanalar va innovasion yondashuv: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. O‘zJOKU, 2020 yil 26 mart. — Toshkent, 2020. — B. 18-22. # Alimov B.S. Media makonda milliy manfaatlar. O‘quv qo‘llanma. — Toshkent: Taʼlim-media, 2019. — 240 b. # Alimov B.S., Sulaymonova S.R. Jurnalistikada media va axborot savodxonligi. O‘quv qo‘llanma. 2019 yil 7 fevral. — 159 b. Elektron resurs. <nowiki>http://mooc.tuit.uz</nowiki> # Alimov B.S., Nishonova G.U., Shukurova G.R., Qosimova N.S., O‘sarov O.A., O‘rolova D.O. Zamonaviy media muhitda PR xizmatlar. J. VIII — Toshkent: „O‘zbekiston“ NMIU, 2019, — 512 b. # Alimov B.S., The problems of media image of Uzbekistan. Mejdunarodnaya nauchno-prakticheskaya konferensiya „Medialingvistika i stilistika: problemi i perspektivi“. 22 oktyabrya 2020 goda. Tadjikskiy nasionalniy universitet Fakultet jurnalistiki Kafedra stilistiki i literaturnogo redaktirovaniya. — Dushanbe, 2020. — S. 39-46. # O‘zbekistanʼin turizm imaji sorunu Dünya medyasinda. „Turk madaniyati va sanʼati“ xalqaro ilmiy-amaliy simpoziumi materiallari to‘plami. 2-jild. — Anqara, 2020. — B. 193-194. === Mukofotlari === 2006-yil „O‘zbekiston mustaqilligining 15 yilligi“ esdalik nishoni bilan taqdirlangan. 2020-yil „Huquqiy targ‘ibot ishlari aʼlochisi“ ko‘krak nishonini olgan. == Havolalar == # http://beruniyalimov.uz/archives/911 # https://www.linkedin.com/in/dr-beruniy-alimov-90395236/ # https://www.youtube.com/channel/UCkoXv49ZNKAGn7ztBwEP4YA?view_as=subscriber # https://scholar.google.com/citations?user=itw2v4EAAAAJ&hl=ru # https://www.researchgate.net/profile/Beruniy-Alimov # https://www.facebook.com/beruni.alim 5otxd3lrf2dksfg8uyh7qzzsjpsglzh 2817173 2817164 2022-08-29T10:24:16Z Umarxon III 18267 wikitext text/x-wiki {{Davlat arbobi bilgiqutisi | ismi = Beruniy Sultonovich Alimov | tasvir = Beruniy Alimov.jpg | uzunlik = 250px | lavozim =[[Oʻzbekiston prezidenti]]ning matbuot kotibi v.b. | bayroq =Flag of Uzbekistan.svg | bayroq2 =Emblem of Uzbekistan.svg | boshlanish davri =[[2008-yil]]dan | tugash davri =[[2009-yil]]gacha | premyer =[[Shavkat Mirziyoyev]] | prezident =[[Islom Karimov]] | oʻtmishdoshi =[[Alisher Azizxoʻjayev]] | vorisi =[[Ulugʻbek Hasanov]] | tugʻilgan sanasi ={{birth date and age|1973|9|4}} | tugʻilgan joyi ={{TavalludJoyi|Xorazm}} | fuqaroligi ={{UZB}} | millati =Oʻzbek | partiya = partiyasiz | bolalari =2 | dini =[[Islom]] | kasbi =jurnalist, tarjimon | ilmiy unvoni =[[filologiya]] fanlari doktori | maʼlumoti =oliy | mukofotlari =Oltin qalam }} '''Beruniy Sultonovich Alimov''' ([[1974|1974-yil]] [[4-sentabr|4-sentyabr]], [[Xorazm viloyati|Xorazm]] viloyati) — taniqli oʻzbek jurnalisti, tarjimon, fan doktori. == Hayoti va faoliyati == Beruniy Alimov [[Ziyolilar|ziyoli]] oilasida tugʻilgan. 1995-yilda [[Oʻzbekiston milliy universiteti|Oʻzbekiston milliy uvirersitetini]] [[jurnalistika]] mutaxassisligi boʻyicha tamomlagan. 1993—1994-yillarda Hindiston ommaviy kommunikatsiya institutida tahsil olgan. 2018-yildan falsafa doktori, 2021-yildan filologiya fanlari doktori hisoblanadi. BBC Akademiyasining ToT-trenerlar uchun trening kursini (2017) tamomlagan. === Mehnat faoliyati === Mehnat faoliyatini [[Oʻzbekiston milliy teleradiokompaniyasi]] „Axborot“ direksiyasida boshlagan. 1994—1996-yillar MTRK „Axborot“ direksiyasi tarjimoni, muxbiri, sharhlovchisi, 1996-1997-yillar Oʻzbekiston Respublikasining [[Birlashgan Qirollik|Buyuk Britaniyadagi]] [[Elchixona|elchixonasi]] 3-kotibi — [[attashe|press-attashesi]], 1998—2000-yillar [[Oʻzbekiston Respublikasi investitsiyalar va tashqi savdo vazirligi|O‘zbekiston Respublikasi tashqi iqtisodiy aloqalar vazirligi]] matbuot kotibi, 2001—2005-yillar O‘zbekiston Respublikasining [[Yaponiya|Yaponiyadagi]] elchixonasi 2-kotibi, 2005—2008-yillar [[Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti devoni]] bosh konsultanti, 2008—2009-yillar [[Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti]]ning Matbuot kotibi vazifasini bajaruvchi, 2009—2011-yillar O‘zbekiston Respublikasining [[Rossiya|Rossiya Federatsiyasidagi]] elchixonasi 1-kotibi, 2011—2012-yillar [[O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi|O‘zbekiston Matbuot va axborot agentligining]] Axborot xizmati rahbari, 2012—2015-yillar O‘zbekiston Milliy universiteti Oliy jurnalistika kurslari rahbari vazifasini bajargan. 2014-yildan hozirgi vaqtga qadar [[Oʻzbekiston davlat jahon tillari universiteti|O‘zbekiston davlat jahon tillari universiteti]] Xalqaro jurnalistika fakulteti [[Dotsent|dotsenti]]. 2021-yildan Yangi media taʼlim markazi [[Nodavlat sektori|NNT]] direktori hisoblanadi. Bundan tashqari, o‘rindoshlik faoliyati asosida [["O‘zbekiston adabiyoti va san’ati"|"O‘zbekiston adabiyoti va sanʼati"]] [[Gazeta|gazetasi]] [[Musahhih|musahhihi]] (1993), [[Oila va jamiyat|"Oila va jamiyat"]] gazetasi muxbiri (1994), [[International House Tashkent akademik litseyi]] o‘qituvchisi (1999), [[Jurnalistlarni qayta tayyorlash markazi]] tereneri (2015—2021), [[Oʻzbekiston jurnalistika va ommaviy kommunikatsiyalar universiteti|O‘zbekiston jurnalistika va ommaviy kommunikasiyalar universiteti]] katta o‘qituvchisi (2018—2020), [[Facebook]] mintaqaviy tahlilchisi (2019—2020), [[Texas]] ([[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQSH]]) universiteti kommunikasiya fakulteti stajer-tadqiqotchisi (2019), YeXHT/DIIHB ([[Yevropa xavfsizlik va hamkorlik tashkiloti|Yevropa Xavfsizlik va Hamkorlik Tashkilotining]] Demokratik institutlar va inson huhuqlari bo‘yicha byurosi) [[Missiya|missiyasi]] tarkibida Respublikasida parlament saylovlari (2019) va [[Oʻzbekiston prezidentlik saylovlari (2021)|2021-yilgi Prezident saylovlari]]da media monitor, [[AQSH Global media agentligi|AQSH Global media agentligining]] O‘zbekistondagi loyihalari koordinatori (2020—2021), Toshkentdagi [[Webster Universiteti|Vebster universiteti]] ad’yunkt [[professor]] assistenti (2020-yildan hozirga qadar), „Yangi media taʼlim markazi“ nodavlat notijorat tashkiloti direktori (2021-yildan hozirga qadar) vazifasida faoliyat yuritib kelmoqda. === Ilmiy faoliyati === Beruniy Alimovning ilmiy tadqiqotlari yuzasidan 100 dan ziyod ilmiy maqolalari mahalliy va chet el ilmiy jurnallarida, xususan, Google Scholar va Scopus ilmiy maqolalar bazasida indekslanadigan jurnallarda nashr etilgan. Doktorlik ishini „XXI asr media muhitida O‘zbekiston imijini shakllantirishning nazariy-kognitiv aspektlari (AQSH, Buyuk Britaniya, Rossiya va O‘zbekiston OAV materiallari misolida)“ mavzusida yoqlagan. ==== Ilmiy ishlar roʻyxati: ==== # Alimov B.S. Internet elchixona. 3D shaklidagi diplomatik missiya, u  qanday faoliyat yuritadi? // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2012. — № 1-2. — B. 42-45 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Axborot sohasidagi yangi islohotlar // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2012. — № 3. — B. 14-18 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Muxbir — AKT dizayneri // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2012. — № 4-6. — B. 28-30 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Jahon media makonida O‘zbekiston imiji // O‘zbekiston matbuoti. — T:, 2013. — № 1. — B. 28-31 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Ommaviy axborot vositalarining milliy domendagi shakllanishi // O‘zbekiston Milliy universiteti xabarlari, — T:, 2013. — № 1. — B. 32-35 (10.00.00; № 15). # Alimov B.S. Axborot xizmatida press-relizning tutgan o‘rni va roli // O‘zbekiston matbuoti. — T:, 2013. — № 3. — B. 47-51 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Xalqaro axborot makoni: ommaga tezkor, xolis va haqqoniy xabarlar yetkazishda jurnalist ixtisoslashuvining dolzarb masalalari // O‘zbekiston Milliy universiteti xabarlari, — T:, 2013. — № 4/1. -B. 222-226 (10.00.00; № 15). # Alimov B.S. Teleradiokanallar va Internetda o‘zbek tili targ‘iboti // Til va adabiyot taʼlimi, — T:, 2013. — № 12. — B. 47-48 (10.00.00; № 9). # Alimov B.S. Globallashuv jarayonida yosh muxbirlarning o‘quv-amaliyot ko‘nikmalari // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2013. — № 5. — B. 24-25 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Zamonaviy jurnalistikaning birinchi talabi // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2013. — № 6. — B. 5-6 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Portrayals of Uzbekistanʼs image in the global media space // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz. — T:, 2014. — № 1 (1).  (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Axborot globallashuvida janr, til, tasvir mahorati // Til va adabiyot taʼlimi, — T:, 2014 yil, — № 5. — B. 39-41 (10.00.00; № 9) # Alimov B.S. Xalqaro imijni oshirishda professional etika normalarining o‘rni va roli // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2014 yil. — № 2. 18-20 b., — № 3. — B. 68-69 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Jahon media makonida mamlakat media imijini mustahkamlashning iqtisodiy-tashkiliy asoslari // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz. — T:, 2014 yil. — № 4. — B. 108-117 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Portrayal of Uzbekistanʼs Image in the Global Media Space // Sontemporary Sentral Asia, volume XVIII. May-December, New Delhi, 2014. Jawaharlal Nehru University, India. ISSN: 0973-5690. — P. 25-31 (10.00.00; № 12). # Alimov B.S. Jahon media makonida mamlakat imijini oshirishda milliy jurnalistikaning o‘rni // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2015. — № 2. — B. 60-63 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Davlatchilik va unga rahnamolik haqidagi qarashlar silsilasi // Qaraqalpaq davlat universiteti xabarshisi, QQDU, Nukus, 2015. — № 2. — B. 61-66 (10.00.00; № 12). # Alimov B.S. Jahon media makonida mamlakat media imijini mustahkamlashning iqtisodiy-tashkiliy asoslari // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz, — T:, 2015.  - № 4 (maxsus son). — B. 138-148 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Rol sosialnix setey v povishenii imidja strani v mirovom media prostranstve // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2015. — № 4. — B. 48-51 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Ijtimoiy tarmoqlar va ularning mamlakat imijini shakllantirishdagi o‘rni // O‘zbekiston Milliy universiteti xabarlari, — T:, 2015. — № 3. — B. 286-290 (10.00.00; № 15). # Alimov B.S. Xorijiy OAVda O‘zbekistonda kechayotgan islohotlarga munosabatlarning xilma-xilligi muammosi // Qaraqalpaq davlat universiteti xabarshisi, QQDU, Nukus. — T:, 2015. — № 3. — B. 106-111 (10.00.00; № 12). # Alimov B.S. On the Diversity of Attitudes in the Foreign Mass Media towards the Reforms in Uzbekistan // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz, — T:, 2015. — № 4 (8). — B. 138-147 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyatining ochiqligini taʼminlashda sosial tarmoqlar aspekti // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2015. — № 5-6. — B.10-11 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Theoretical foundations of shaping the media image of the newly independent states and the problem of disputable cases // International Journal of Multidisciplinary Research and Development. New Delhi, 2015, № 7. Volume: 2, Issue: 7, — P. 433-437. www.allsubjectjournal.com, ISSN: 2349-4182. (5) Global Impact Factor. 0.543. # Alimov B.S. Rol imidja strani v mejdunarodnom mediaprostranstve  // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz, — T:, 2016.  - № 4. — B. 151-157 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Znacheniye SMI Uzbekistana v formirovanii imidja gosudarstva na mirovoy arene // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2016. — № 3. — B. 48-51 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Mahalliy matbuot nashrlari: „ha“mi yoki „yo‘q“ // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2016. — № 4. -B. 10-11 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Jurnalistika taʼlimi: xalqaro hamkorlikning yangi bosqichi  // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz, — T:, 2016. — № 5.  - B. 246-250 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S., Wontai S. Uzbekistanʼs Image Portrayed by World Media. // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz, — T:, 2017. — № 2.  - B. 151-166 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. O‘zbekiston jurnalistikasi tarixiy bosqichlar kesimida // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2017. № 2-3 con. -B. 10-15 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Axborot — yangi neft // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2017. № 4-6 con. -B. 30-34 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Jahon media makonida mamlakat imijini rivojlantirish imkoniyatlari va jurnalistikada mahorat masalalari. Axborot xizmatlari xodimlari, OAV vakillari, jurnalistika fakultetlarida tahsil olayotgan talabalar  uchun nazariy-uslubiy qo‘llanma. — T., 2015. — B. 136. # Alimov B.S. Mamlakat media imijini rivojlantirishda milliy ommaviy kommunikasiya vositalarining o‘rni: nazariy va amaliy aspektlar. Jurnalistika fakultetlarida tahsil olayotgan talabalar, OAV vakillari, axborot xizmatlari xodimlari va tadqiqotchilar uchun ilmiy-nazariy qo‘llanma. — T., 2015. — B. 108. # Alimov B.S. Uzbek culture and superstitions. Indian Institute of Mass Communications // „Echo“ magazine. New Delhi, 1994. — P. 16-17. # Alimov B.S. Uzbekistan is a country of original traditions and culture // Uzbekistan at the doorstep of the third millennium. Budapest, 1998. — P 277-287. # Alimov B.S. „Uzbekskaya model“ v ocherednoy raz podtverdila svoyu jiznesposobnost i effektivnost // 18 let Gosudarstvennoy Nezavisimosti Respubliki Uzbekistan. Moskva, 2009 g. Izdatel — „Parallel“. — S. 40-41. # Alimov B.S. Impuls razvitiyu SHOS // Islam Karimov o 19-letii Nezavisimosti. Moskva, 2010. Izdatel — „Parallel“. — S. 19-20. # Alimov B.S. Uzbekistan: shag k shirokim vozmojnostyam // Respublika Uzbekistan. Moskva, 2011. Izdatel — „Parallel“. — S. 8-15. # Alimov B.S. Uzbekistan-Rossiya: uglubleniye strategicheskogo razvitiya // Respublika Uzbekistan. Moskva, 2012. Izdatel — „Parallel“. — S 16-19. # Alimov B.S. Oliy jurnalistika kurslarida o‘quv-amaliyot ko‘nikmalari // „Oliy jurnalistika kurslarida ixtisoslashuv masalalari“ mavzuida I ilmiy-amaliy seminar materiallari to‘plami. „O‘zbekiston“ nashriyoti. — T:, 2012, 11 dekabr. — B. 24-26. # Alimov B.S. O‘zbek tilidagi audiovizual materiallarning dunyo media maydoniga tarqatilishida Internetning o‘rni // Telejurnalistika masalalari bo‘yicha ilmiy anjuman materiallar to‘plami. — T:, 2013, aprel. „Sharq“ nashriyoti. — B. 54-60. # Alimov B.S. Jamoatchilik aloqalarini boshqarish vositalari. Press-reliz, anons, sharh hamda maʼlumotlarni yozish qoidalari // Toshkent davlat yuridik institutining „Davlat tili: muammo va yechimlar“ nomli ilmiy maqolalar to‘plami, — T:, 2013 yil, may. — № 3. — B. 218-225. # Alimov B.S. Jahon media makonida O‘zbekiston imijini yaratish masalalari // XXI asrda media-tadqiqotlar. Ilmiy maqolalar to‘plami. — T:, 2013, 12 iyun. „O‘zbekiston“ nashriyoti. — B. 221-226. # Alimov B.S. Problemi imidja Uzbekistana v mirovom media-prostranstve // Sbornik tezisov mejdunarodnoy konferensii „Sovremenniye sosialniye kommunikasii v sisteme sivilizasii i kulturi“. Sankt-Peterburgskiy institut vneshneekonomicheskix svyazey, ekonomiki i prava.18-19 noyabrya 2013g. — S. 9. # Alimov B.S. Globallashuv jarayonida yosh jurnalistlarning o‘quv-amaliyot ko‘nikmalari // „Oliy jurnalistika kurslarida ixtisoslashuv masalalari“ mavzuida II ilmiy-amaliy seminar materiallari to‘plami. Toshkent. Gʻafur Gʻulom nomidagi nashriyot-matbaa ijodiy uyi. — T:, 2013, 27 noyabr. — B. 36-40. # Alimov B.S. Das image Usbekistans im globalen informationsraum // „Wostok“ magazine. Berlin, 2013, Issue № 4. — P. 48-50. # Alimov B.S. Aholiga tezkor, xolis va haqqoniy axborot yetkazishda jurnalist ixtisoslashuvining dolzarb masalalari // Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyati ustidan jamoatchilik nazoratini taʼminlashda OAV mas’uliyatini oshirish masalalari mavzusida tashkil etilgan konferensiya maʼruzalari to‘plami. O‘zbekiston mustaqil bosma ommaviy axborot vositalari va axborot agentliklarini qo‘llab-quvvatlash va rivojlantirish jamoat fondi. I to‘plam. — T:, 2013. — B. 68-76. # Alimov B.S. Axborot xizmatini boshqarish vositalari — Press-reliz, anons, sharh hamda maʼlumotlarni yozish qoidalari // Axborot xizmatlarining OAV bilan o‘zrao aloqalarini mustahkamlashning dolzarb masalalari mavzusida tashkil etilgan tadbir maʼruzalari to‘plami. O‘zbekiston mustaqil bosma ommaviy axborot vositalari va axborot agentliklarini qo‘llab-quvvatlash va rivojlantirish jamoat fondi. III to‘plam. — T:, 2013. — B. 4-16. # Alimov B.S. Problemi imidja Uzbekistana v mirovom mediaprostranstve // „Kazaxstan. Spektr“ (KISI — Kazaxstanskiy institut strategicheskix issledovaniy pri Prezidente Respubliki Kazaxstan) nauchniy jurnal. Astana, 2014, — № 1. — S. 95-101. # Alimov B.S. Shifting sands // Open Central Asia.  London, 2014 summer issue, — P. 12-14. # Alimov B.S. Perekryostok progressa: Noviy Uzbekistan. Ilerleme yollarinin kesisme noktasi: Yeni Ozbekistan // Jurnal „Diyalog Avrasia“. Stambul, 2014. — № 42. 2014g., — S. 72-75. # Alimov B.S. Xalqaro jurnalist kadrlarni tayyorlashda mediataʼlim va media-imij masalalarining uyg‘unligi // O‘zDJTU Xalqaro jurnalistika fakultetida „Globallashuv jarayonida mediataʼlim muammolari“ mavzuida o‘tkazilgan respublika ilmiy-amaliy anjumani materiallari to‘plami. — T:, 2014, 12 dekabr. — B. 20-24. # Alimov B.S. Sayov kunida OAV faoliyati // „Ommaviy axborot vositalarida saylov jarayonlarini yoritish masalalari“. — T:, 2014, 7-12 iyul. Konferensiya materiallari to‘plami. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi davlat boshqaruvi akademiyasi. — T., 2015, fevral. — B. 102-110. # Alimov B.S. Problemi imidja Uzbekistana v mirovom media-prostranstve // „Milliy Internet-jurnalistikasini rivojlantirishning dolzarb masalalari“. 2014 yil 18-19 sentyabr. Respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi materiallari to‘plami. O‘zbekiston mustaqil bosma ommaviy axborot vositalari va axborot agentliklarini qo‘llab-quvvatlash va rivojlantirish jamoat fondi. — T:, 2015, fevral. — B. 67-74. # Alimov B.S. Dunya medyasinda Ozbekistanʼin imaji // Yevrosiyo yozuvchilari uyushmasining „Qardes qalemler“ jurnali. Ankara, 2015, № 3. — B. 91-94. # Alimov B.S. Imkoniyatlar va istaklar hamohangligi davom etadi // „Xalq og‘zaki ijodi yoshlar va xorijliklar nigohida“. Xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya „Sarhad bilmas do‘stlik“ maqolalar to‘plami. — T:, 2015 yil 8 aprel. Temuriylar tarixi Davlat muzeyi. O‘zbekiston Fanlar Akademiyasi. „O‘zbekiston-Hindiston“ do‘tslik jamiyati. — B.19-20. # Alimov B.S. Modern aspects of teaching broadcast journalism // „Audiovizual jurnalistikaning nazariyasi va amaliyoti: taʼlim, bilim va amaliy tajriba masalalari“. Respublika II  ilmiy-amaliy konferensiyaci materiallari to‘plami. O‘zMU jurnalistika fakulteti „Televideniye va radioeshittirishlar“ kafedrasi.  - T:, 2015, 4 iyun. — B.29-31. # Alimov B.S. Dunyoni anglash va globalizasiyaning tarixiy ildizlari // Madaniy meros davati. F-1-114 raqamli fundamental grantning ilmiy ocherk va maqolalar to‘plami. — T:, 2015, may. — B.105-111. # Alimov B.S. Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyatining ochiqligini ijtimoiy tarmoqlar orqali taʼminlash // „Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyatining ochiqligi — axborot olishda fuqarolarning konstitusiyaviy huquqi taʼminlanishining muhim kafolati: O‘zbekiston tajribasi“. Xalqaro konferensiya materiallari to‘plami. Samarqand, 2015, 17 sentyabr.- B.109-112. # Alimov B.S. The world public relations as an instrument of frank relations // Mejdunarodnaya nauchno-prakticheskaya konferensiya „Lichnost, obщyestvo, gosudarstvo, pravo: problemi sootnosheniya i vzaimodeystviya“. Praga, 2015, 15-16 oktyabrya. — S. 98-104. # Alimov B.S. Axborot globallashuvi jarayonida jurnalistikaning yangi vazifalari // O‘zDJTU xalqaro jurnalistika fakultetida tashkil qilingan „Axborotlashgan jamiyatda yoshlar media savodxonligini oshirishning dolzarb muammolari“ mavzusidagi respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi materiallari to‘plami. — T:, 2015, 18 dekabr. — B. 53-58. # Alimov B.S. „Modern aspects of teaching broadcasting journalism“ // „Taʼlim va fan — barqaror rivojlanish manfaatlari yo‘lida“ nomli xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya materiallari to‘plami. — T:, 2016, 6-8 aprel, O‘zMU. — B. 49-50. # Alimov B.S. Jahon media makonida xalqaro jurnalistikaning o‘rni, nufuzi va ahamiyati // „Globallashuv jarayoni va ommaviy axborot vositalari faoliyati“ respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi to‘plami. QQDU. Nukus, 2016, 6 may,  - B. 27-32. # Alimov B.S. Markaziy Osiyo mintaqasi mavzusining vujudga kelish jarayoni // „Ommaviy axborot vositalarida til, uslub va tahrir masalalari“ mavzuidagi respublika IV ilmiy-amaliy konferensiya materiallari. O‘zMU. — T:, 2016, 13 may, — B. 20-24. # Alimov B.S. Mamlakat imijini oshirishda audiovizual jurnalistikaning ahamiyati // „Televideniye va zamon“ respublika ilmiy-amaliy konferensiya materiallari to‘plami. O‘zMU. — T:, 2016, 10 iyun, — B. 50-54. # Alimov B.S. Elektron hukumat va imij hamohangligi // „Onlayn jurnalistika: kecha va bugun“ respublika ilmiy-amaliy konferensiya materiallari to‘plami. O‘zDJTU. — T:, 2018, — B. 47-50. # Alimov B.S. Media muhitda O‘zbekiston imiji. Monografiya. — Toshkent: Taʼlim-media, 2020. — 214 b. # Alimov B.S. XXI asr media muhitida mamlakat imijini shakllantirish masalalari // Filologiya masalalari. — Toshkent, 2018. — № 3. — B. 145-152. (10.00.00; № 18). # Alimov B.S. Mamlakat imijining nazariy-kognitiv aspektlari // Til va adabiyot taʼlimi. — Toshkent, 2018. — № 10. — B. 45-46. (10.00.00; № 9). # Alimov B.S. Noviy mediaoblik Uzbekistana // O‘zbekistonda xorijiy tillar. — Toshkent, 2019. — № 1. — B. 150-162. (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. The Role of Uzbek Information Agencies in the Development of Country’s Image // Journal for Studies in Management and Planning. — Volume 05. Issue 06. June 2019. Impact Factor 5.4. — P 21-27.  (6). # Alimov B.S. Issues of Domestic Journalism Ethics in Shaping Uzbekistanʼs International Image // European Journal of Business & Social Sciences. — Volume 07. Issue 10. July 2019. Impact Factor 6.76. — P 98-110. (5). # Alimov B.S. O‘zbekistondagi yetakchi axborot agentliklari materillari tahlili // O‘zbekistonda xorijiy tillar. — Toshkent, 2019. — № 4. — B. 113-122. (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Milliy audiovizual tarmoqlarning mamlakat imijini rivojlantirishdagi ahamiyati // FarDU Ilmiy xabarlar. — Farg‘ona, 2019. — № 4. — B. 171-175. (10.00.00; № 20). # Alimov B.S. Mamlakat imiji va chet el sarmoyalari: o‘zaro bog‘liqlikning muhim jihatlari // O‘zbekistonda xorijiy tillar. — Toshkent, 2020. — № 1. — B. 122-134. (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Problems of Journalism Ethics, as Part of the Process of Shaping Uzbekistanʼs Image in the World Media Space // SCOPUS indexed magazine. International Journal of Psychosocial Rehabilitation. — Vol. 24. Special Issue 1. — United Kingdom, 2020. — P. 620-634. # Alimov B.S. O‘zbekiston imijini oshirishda milliy publisistikaning roli // O‘zbekistonda xorijiy tillar. — Toshkent, 2020. -№ 3 (32). — B.218-228. (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Media image as an important meaning of Uzbekistanʼs image formation: theoretical and cognitive aspects // Filologiya masalalari. — Toshkent, 2020. -№ 3. — B. 205-233. (10.00.00; № 18). # Alimov B.S. Gʻarb mamlakatlari mediasida xorijiy mamlakat (hudud) imijiga nisbatan munosabatlarning saqlanib qolishi muammosi // Ilim haʼm jaʼmiyet. — Nukus, 2020. — № 4. — B. 33-34. (10.00.00; № 2). # Alimov B.S. Elektron hukumat va imij hamohangligi // Onlayn jurnalistika: kecha va bugun: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. O‘zDJTU. 2018 yil 30 aprel. — Toshkent, 2018. — B. 47-50. # Alimov B.S. Zamonaviy media muhitda mamlakat imijining kognitiv aspektlari // Zamonaviy elektron OAV faoliyatining taraqqiyoti tendensiyalari: Resp. ilmiy-amaliy anjumani material. to‘p. O‘zDJTU, 2018 yil 30 aprel. — Toshkent, 2018. — B. 24-26. # Alimov B.S. How journalism students san be fluent in multiple languages? // Xorijiy tillarni o‘qitish va amaliy lingvistika: Xalq. ilmiy-amaliy anjuman material. to‘p. O‘zDJTU, 2018 yil 10-11 may. — Toshkent, 2018. — B. 27-29. # Alimov B.S. Internetga yangi munosabat davri keldi // Globallashuv jarayoni va ommaviy axborot vositalari: Resp. ilmiy anjuman material. to‘p. QQDU, 2018 yil 28 may. — Nukus, 2018. — B. 47-51. # Alimov B.S. Learning languages maybe not enough in journalism // Jurnalistika taʼlim modellari: professional standartlarning integrasiyalashuvi: Xalq. ilmiy konf. material. to‘p. 2018 yil 24-25 noyabr. — Turkiston, Qozog‘iston Respublikasi. — B. 94-96. # Alimov B.S. Mamlakat imijini yuksaltirishda onlayn segmentning o‘rni // On-line jurnalistikaning dolzarb masalalari: Xalq. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. 2018 yil 12 dekabr. — Toshkent, 2018. — B. 31-33. # Alimov B.S. Cognitive aspects of the formation of Uzbekistanʼs image in the media environment of the XXI century // Rediscovery of Asian Values: O‘zbekiston-Koreya xalq. media konf. 2019 yil 15 fevral. — Toshkent, 2019. — B. 55-60 b. # Alimov B.S. Issues of Uzbekistanʼs image // Media, Human, Society in Asia: International scientific and practical Conference. Seoul, Republic of Korea, April 19, 2019. — P. 195-200. # Alimov B.S. Yoshlarning ijtimoiy tarmoklar orqali mamlakat imijini oshirishdagi roli // Yoshlar innovasion faolligini oshirishning dolzarb vazifalari: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. 2019 yil 27 aprel. — Toshkent, 2019. — B. 75-78. # Alimov B.S. Ijtimoiy tarmoklar va imij hamohangligi // Zamonaviy elektron ommaviy axborot vositalarining taraqqiyot tendensiyalari: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. O‘zDJTU, 2019 yil 26 aprel. — Toshkent, 2019. — B. 15-17. # Alimov B.S. Osnovi media imidja Uzbekistana // Globallashuv jarayonida Ommaviy axborot vositalarining roli: Xalq. ilmiy anjuman material. to‘p. 2019 yil 22 aprel. — Nukus, 2019. — B. 121-123. # Alimov B.S. Imij yaratishda semantik freymlarning ahamiyati // Ommaviy axborot vositalarida til, uslub va tahrir masalalari: Resp. VII anʼanaviy ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. O‘zMU, 2019 yil 28 may. — Toshkent, 2019. — B. 23-27. # Alimov B.S. Mamlakat imijining xorijiy investisiyalar oqimiga taʼsiri xususida // O‘zbekiston Respublikasi Konstitusiyasi: fan, taʼlim va yoshlar tarbiyasi: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. Moskva davlat universitetining Toshkent filiali, 2019 yil 3 dekabr. — Toshkent, 2019. — B. 122-128. # Alimov B.S. Uzbekistan Is Shaping Its New Image. // Mediakommunikasiya va PR: yangi texnologiyalar va zamonaviy yondashuvlar: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. O‘zDJTU, 2019 yil 13 dekabr. — Toshkent, 2019. — B. 18-20. # Alimov B.S. Uzbekistan Is Shaping Its New Media Image // Cutting-edge science — 2020: Materials of the XVII International scientific and practical Conference. May 20, 2020.  — Sheffield, United Kingdom, 2020. — P 235-237. # Alimov B.S. The coexistence of journalism ethics and national interests // Globallasio‘ prosesinde g‘alaba xabar qurallariniң roli: Xalq. ilmiy konf. to‘p. QQDU, 2020 yil 26 may. — Nukus, 2020. — B. 86-91. # Alimov B.S. Turizm mahsulotlari targ‘iboti va mamlakat imijining hamohangligi masalasi // Madaniyatlararo kommunikasiya va turizm: Xalq. ilmiy konf. elektron to‘p. O‘zbek tili va adabiyoti universiteti, fledu.uz, 2020 yil 15 iyun. — Toshkent, 2020. # Alimov B.S. O‘zbekistonning xalqaro maydondagi ijobiy imijini mustahkamlash konsepsiyasi loyihasi xususida // Globallashuv davrida PR va xalqaro kommunikasiyalar: anʼanalar va innovasion yondashuv: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. O‘zJOKU, 2020 yil 26 mart. — Toshkent, 2020. — B. 18-22. # Alimov B.S. Media makonda milliy manfaatlar. O‘quv qo‘llanma. — Toshkent: Taʼlim-media, 2019. — 240 b. # Alimov B.S., Sulaymonova S.R. Jurnalistikada media va axborot savodxonligi. O‘quv qo‘llanma. 2019 yil 7 fevral. — 159 b. Elektron resurs. <nowiki>http://mooc.tuit.uz</nowiki> # Alimov B.S., Nishonova G.U., Shukurova G.R., Qosimova N.S., O‘sarov O.A., O‘rolova D.O. Zamonaviy media muhitda PR xizmatlar. J. VIII — Toshkent: „O‘zbekiston“ NMIU, 2019, — 512 b. # Alimov B.S., The problems of media image of Uzbekistan. Mejdunarodnaya nauchno-prakticheskaya konferensiya „Medialingvistika i stilistika: problemi i perspektivi“. 22 oktyabrya 2020 goda. Tadjikskiy nasionalniy universitet Fakultet jurnalistiki Kafedra stilistiki i literaturnogo redaktirovaniya. — Dushanbe, 2020. — S. 39-46. # O‘zbekistanʼin turizm imaji sorunu Dünya medyasinda. „Turk madaniyati va sanʼati“ xalqaro ilmiy-amaliy simpoziumi materiallari to‘plami. 2-jild. — Anqara, 2020. — B. 193-194. === Mukofotlari === 2006-yil „O‘zbekiston mustaqilligining 15 yilligi“ esdalik nishoni bilan taqdirlangan. 2020-yil „Huquqiy targ‘ibot ishlari aʼlochisi“ ko‘krak nishonini olgan. == Havolalar == # http://beruniyalimov.uz/archives/911 # https://www.linkedin.com/in/dr-beruniy-alimov-90395236/ # https://www.youtube.com/channel/UCkoXv49ZNKAGn7ztBwEP4YA?view_as=subscriber # https://scholar.google.com/citations?user=itw2v4EAAAAJ&hl=ru # https://www.researchgate.net/profile/Beruniy-Alimov # https://www.facebook.com/beruni.alim rpt38klqji8t5gzvcyrc0gjoi04srat 2817258 2817173 2022-08-29T10:59:00Z Dilbar Elamanova (Ismatullayeva) 76997 wikitext text/x-wiki {{Davlat arbobi bilgiqutisi | ismi = Beruniy Sultonovich Alimov | tasvir = Beruniy Alimov.jpg | uzunlik = 250px | lavozim =[[Oʻzbekiston prezidenti]]ning matbuot kotibi v.b. | bayroq =Flag of Uzbekistan.svg | bayroq2 =Emblem of Uzbekistan.svg | boshlanish davri =[[2008-yil]]dan | tugash davri =[[2009-yil]]gacha | premyer =[[Shavkat Mirziyoyev]] | prezident =[[Islom Karimov]] | oʻtmishdoshi =[[Alisher Azizxoʻjayev]] | vorisi =[[Ulugʻbek Hasanov]] | tugʻilgan sanasi ={{birth date and age|1973|9|4}} | tugʻilgan joyi ={{TavalludJoyi|Xorazm}} | fuqaroligi ={{UZB}} | millati =Oʻzbek | partiya = partiyasiz | bolalari =2 | dini =[[Islom]] | kasbi =jurnalist, tarjimon | ilmiy unvoni =[[filologiya]] fanlari doktori | maʼlumoti =oliy | mukofotlari =Oltin qalam }} '''Beruniy Sultonovich Alimov''' ([[1974|1974-yil]] [[4-sentabr|4-sentyabr]], [[Xorazm viloyati|Xorazm]] viloyati) — taniqli oʻzbek [[Jurnalist|jurnalisti]], [[tarjimon]], [[fan doktori]]. == Hayoti va faoliyati == Beruniy Alimov [[Ziyolilar|ziyoli]] oilasida tugʻilgan. 1995-yilda [[Oʻzbekiston milliy universiteti|Oʻzbekiston milliy uvirersitetini]] [[jurnalistika]] mutaxassisligi boʻyicha tamomlagan. 1993—1994-yillarda [[Hindiston ommaviy kommunikatsiya institutida]] tahsil olgan. 2018-yildan [[falsafa doktori]], 2021-yildan filologiya fanlari doktori hisoblanadi. BBC Akademiyasining ToT-trenerlar uchun trening kursini (2017) tamomlagan. === Mehnat faoliyati === Mehnat faoliyatini [[Oʻzbekiston milliy teleradiokompaniyasi]] „Axborot“ direksiyasida boshlagan. 1994—1996-yillar MTRK „Axborot“ direksiyasi tarjimoni, muxbiri, sharhlovchisi, 1996-1997-yillar Oʻzbekiston Respublikasining [[Birlashgan Qirollik|Buyuk Britaniyadagi]] [[Elchixona|elchixonasi]] 3-kotibi — [[attashe|press-attashesi]], 1998—2000-yillar [[Oʻzbekiston Respublikasi investitsiyalar va tashqi savdo vazirligi|O‘zbekiston Respublikasi tashqi iqtisodiy aloqalar vazirligi]] matbuot kotibi, 2001—2005-yillar O‘zbekiston Respublikasining [[Yaponiya|Yaponiyadagi]] elchixonasi 2-kotibi, 2005—2008-yillar [[Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti devoni]] bosh konsultanti, 2008—2009-yillar [[Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti]]ning Matbuot kotibi vazifasini bajaruvchi, 2009—2011-yillar O‘zbekiston Respublikasining [[Rossiya|Rossiya Federatsiyasidagi]] elchixonasi 1-kotibi, 2011—2012-yillar [[O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi|O‘zbekiston Matbuot va axborot agentligining]] Axborot xizmati rahbari, 2012—2015-yillar O‘zbekiston Milliy universiteti Oliy jurnalistika kurslari rahbari vazifasini bajargan. 2014-yildan hozirgi vaqtga qadar [[Oʻzbekiston davlat jahon tillari universiteti|O‘zbekiston davlat jahon tillari universiteti]] Xalqaro jurnalistika fakulteti [[Dotsent|dotsenti]]. 2021-yildan Yangi media taʼlim markazi [[Nodavlat sektori|NNT]] direktori hisoblanadi. Bundan tashqari, o‘rindoshlik faoliyati asosida [["O‘zbekiston adabiyoti va san’ati"|"O‘zbekiston adabiyoti va sanʼati"]] [[Gazeta|gazetasi]] [[Musahhih|musahhihi]] (1993), [[Oila va jamiyat|"Oila va jamiyat"]] gazetasi muxbiri (1994), [[International House Tashkent akademik litseyi]] o‘qituvchisi (1999), [[Jurnalistlarni qayta tayyorlash markazi]] tereneri (2015—2021), [[Oʻzbekiston jurnalistika va ommaviy kommunikatsiyalar universiteti|O‘zbekiston jurnalistika va ommaviy kommunikasiyalar universiteti]] katta o‘qituvchisi (2018—2020), [[Facebook]] mintaqaviy tahlilchisi (2019—2020), [[Texas]] ([[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQSH]]) universiteti kommunikasiya fakulteti stajer-tadqiqotchisi (2019), YeXHT/DIIHB ([[Yevropa xavfsizlik va hamkorlik tashkiloti|Yevropa Xavfsizlik va Hamkorlik Tashkilotining]] Demokratik institutlar va inson huhuqlari bo‘yicha byurosi) [[Missiya|missiyasi]] tarkibida Respublikasida parlament saylovlari (2019) va [[Oʻzbekiston prezidentlik saylovlari (2021)|2021-yilgi Prezident saylovlari]]da media monitor, [[AQSH Global media agentligi|AQSH Global media agentligining]] O‘zbekistondagi loyihalari koordinatori (2020—2021), Toshkentdagi [[Webster Universiteti|Vebster universiteti]] ad’yunkt [[professor]] assistenti (2020-yildan hozirga qadar), „Yangi media taʼlim markazi“ nodavlat notijorat tashkiloti direktori (2021-yildan hozirga qadar) vazifasida faoliyat yuritib kelmoqda. === Ilmiy faoliyati === Beruniy Alimovning ilmiy tadqiqotlari yuzasidan 100 dan ziyod ilmiy maqolalari mahalliy va chet el ilmiy [[Jurnal|jurnallarida]], xususan, Google Scholar va Scopus ilmiy maqolalar bazasida [[Indeks|indekslanadigan]] jurnallarda nashr etilgan. Doktorlik ishini „XXI asr media muhitida O‘zbekiston imijini shakllantirishning nazariy-kognitiv aspektlari (AQSH, Buyuk Britaniya, Rossiya va O‘zbekiston OAV materiallari misolida)“ mavzusida yoqlagan. ==== Ilmiy ishlar roʻyxati: ==== # Alimov B.S. Internet elchixona. 3D shaklidagi diplomatik missiya, u  qanday faoliyat yuritadi? // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2012. — № 1-2. — B. 42-45 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Axborot sohasidagi yangi islohotlar // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2012. — № 3. — B. 14-18 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Muxbir — AKT dizayneri // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2012. — № 4-6. — B. 28-30 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Jahon media makonida O‘zbekiston imiji // O‘zbekiston matbuoti. — T:, 2013. — № 1. — B. 28-31 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Ommaviy axborot vositalarining milliy domendagi shakllanishi // O‘zbekiston Milliy universiteti xabarlari, — T:, 2013. — № 1. — B. 32-35 (10.00.00; № 15). # Alimov B.S. Axborot xizmatida press-relizning tutgan o‘rni va roli // O‘zbekiston matbuoti. — T:, 2013. — № 3. — B. 47-51 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Xalqaro axborot makoni: ommaga tezkor, xolis va haqqoniy xabarlar yetkazishda jurnalist ixtisoslashuvining dolzarb masalalari // O‘zbekiston Milliy universiteti xabarlari, — T:, 2013. — № 4/1. -B. 222-226 (10.00.00; № 15). # Alimov B.S. Teleradiokanallar va Internetda o‘zbek tili targ‘iboti // Til va adabiyot taʼlimi, — T:, 2013. — № 12. — B. 47-48 (10.00.00; № 9). # Alimov B.S. Globallashuv jarayonida yosh muxbirlarning o‘quv-amaliyot ko‘nikmalari // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2013. — № 5. — B. 24-25 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Zamonaviy jurnalistikaning birinchi talabi // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2013. — № 6. — B. 5-6 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Portrayals of Uzbekistanʼs image in the global media space // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz. — T:, 2014. — № 1 (1).  (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Axborot globallashuvida janr, til, tasvir mahorati // Til va adabiyot taʼlimi, — T:, 2014 yil, — № 5. — B. 39-41 (10.00.00; № 9) # Alimov B.S. Xalqaro imijni oshirishda professional etika normalarining o‘rni va roli // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2014 yil. — № 2. 18-20 b., — № 3. — B. 68-69 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Jahon media makonida mamlakat media imijini mustahkamlashning iqtisodiy-tashkiliy asoslari // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz. — T:, 2014 yil. — № 4. — B. 108-117 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Portrayal of Uzbekistanʼs Image in the Global Media Space // Sontemporary Sentral Asia, volume XVIII. May-December, New Delhi, 2014. Jawaharlal Nehru University, India. ISSN: 0973-5690. — P. 25-31 (10.00.00; № 12). # Alimov B.S. Jahon media makonida mamlakat imijini oshirishda milliy jurnalistikaning o‘rni // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2015. — № 2. — B. 60-63 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Davlatchilik va unga rahnamolik haqidagi qarashlar silsilasi // Qaraqalpaq davlat universiteti xabarshisi, QQDU, Nukus, 2015. — № 2. — B. 61-66 (10.00.00; № 12). # Alimov B.S. Jahon media makonida mamlakat media imijini mustahkamlashning iqtisodiy-tashkiliy asoslari // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz, — T:, 2015.  - № 4 (maxsus son). — B. 138-148 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Rol sosialnix setey v povishenii imidja strani v mirovom media prostranstve // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2015. — № 4. — B. 48-51 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Ijtimoiy tarmoqlar va ularning mamlakat imijini shakllantirishdagi o‘rni // O‘zbekiston Milliy universiteti xabarlari, — T:, 2015. — № 3. — B. 286-290 (10.00.00; № 15). # Alimov B.S. Xorijiy OAVda O‘zbekistonda kechayotgan islohotlarga munosabatlarning xilma-xilligi muammosi // Qaraqalpaq davlat universiteti xabarshisi, QQDU, Nukus. — T:, 2015. — № 3. — B. 106-111 (10.00.00; № 12). # Alimov B.S. On the Diversity of Attitudes in the Foreign Mass Media towards the Reforms in Uzbekistan // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz, — T:, 2015. — № 4 (8). — B. 138-147 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyatining ochiqligini taʼminlashda sosial tarmoqlar aspekti // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2015. — № 5-6. — B.10-11 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Theoretical foundations of shaping the media image of the newly independent states and the problem of disputable cases // International Journal of Multidisciplinary Research and Development. New Delhi, 2015, № 7. Volume: 2, Issue: 7, — P. 433-437. www.allsubjectjournal.com, ISSN: 2349-4182. (5) Global Impact Factor. 0.543. # Alimov B.S. Rol imidja strani v mejdunarodnom mediaprostranstve  // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz, — T:, 2016.  - № 4. — B. 151-157 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Znacheniye SMI Uzbekistana v formirovanii imidja gosudarstva na mirovoy arene // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2016. — № 3. — B. 48-51 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Mahalliy matbuot nashrlari: „ha“mi yoki „yo‘q“ // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2016. — № 4. -B. 10-11 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Jurnalistika taʼlimi: xalqaro hamkorlikning yangi bosqichi  // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz, — T:, 2016. — № 5.  - B. 246-250 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S., Wontai S. Uzbekistanʼs Image Portrayed by World Media. // O‘zbekistonda xorijiy tillar, fledu.uz, — T:, 2017. — № 2.  - B. 151-166 (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. O‘zbekiston jurnalistikasi tarixiy bosqichlar kesimida // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2017. № 2-3 con. -B. 10-15 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Axborot — yangi neft // O‘zbekiston matbuoti, — T:, 2017. № 4-6 con. -B. 30-34 (10.00.00; № 5). # Alimov B.S. Jahon media makonida mamlakat imijini rivojlantirish imkoniyatlari va jurnalistikada mahorat masalalari. Axborot xizmatlari xodimlari, OAV vakillari, jurnalistika fakultetlarida tahsil olayotgan talabalar  uchun nazariy-uslubiy qo‘llanma. — T., 2015. — B. 136. # Alimov B.S. Mamlakat media imijini rivojlantirishda milliy ommaviy kommunikasiya vositalarining o‘rni: nazariy va amaliy aspektlar. Jurnalistika fakultetlarida tahsil olayotgan talabalar, OAV vakillari, axborot xizmatlari xodimlari va tadqiqotchilar uchun ilmiy-nazariy qo‘llanma. — T., 2015. — B. 108. # Alimov B.S. Uzbek culture and superstitions. Indian Institute of Mass Communications // „Echo“ magazine. New Delhi, 1994. — P. 16-17. # Alimov B.S. Uzbekistan is a country of original traditions and culture // Uzbekistan at the doorstep of the third millennium. Budapest, 1998. — P 277-287. # Alimov B.S. „Uzbekskaya model“ v ocherednoy raz podtverdila svoyu jiznesposobnost i effektivnost // 18 let Gosudarstvennoy Nezavisimosti Respubliki Uzbekistan. Moskva, 2009 g. Izdatel — „Parallel“. — S. 40-41. # Alimov B.S. Impuls razvitiyu SHOS // Islam Karimov o 19-letii Nezavisimosti. Moskva, 2010. Izdatel — „Parallel“. — S. 19-20. # Alimov B.S. Uzbekistan: shag k shirokim vozmojnostyam // Respublika Uzbekistan. Moskva, 2011. Izdatel — „Parallel“. — S. 8-15. # Alimov B.S. Uzbekistan-Rossiya: uglubleniye strategicheskogo razvitiya // Respublika Uzbekistan. Moskva, 2012. Izdatel — „Parallel“. — S 16-19. # Alimov B.S. Oliy jurnalistika kurslarida o‘quv-amaliyot ko‘nikmalari // „Oliy jurnalistika kurslarida ixtisoslashuv masalalari“ mavzuida I ilmiy-amaliy seminar materiallari to‘plami. „O‘zbekiston“ nashriyoti. — T:, 2012, 11 dekabr. — B. 24-26. # Alimov B.S. O‘zbek tilidagi audiovizual materiallarning dunyo media maydoniga tarqatilishida Internetning o‘rni // Telejurnalistika masalalari bo‘yicha ilmiy anjuman materiallar to‘plami. — T:, 2013, aprel. „Sharq“ nashriyoti. — B. 54-60. # Alimov B.S. Jamoatchilik aloqalarini boshqarish vositalari. Press-reliz, anons, sharh hamda maʼlumotlarni yozish qoidalari // Toshkent davlat yuridik institutining „Davlat tili: muammo va yechimlar“ nomli ilmiy maqolalar to‘plami, — T:, 2013 yil, may. — № 3. — B. 218-225. # Alimov B.S. Jahon media makonida O‘zbekiston imijini yaratish masalalari // XXI asrda media-tadqiqotlar. Ilmiy maqolalar to‘plami. — T:, 2013, 12 iyun. „O‘zbekiston“ nashriyoti. — B. 221-226. # Alimov B.S. Problemi imidja Uzbekistana v mirovom media-prostranstve // Sbornik tezisov mejdunarodnoy konferensii „Sovremenniye sosialniye kommunikasii v sisteme sivilizasii i kulturi“. Sankt-Peterburgskiy institut vneshneekonomicheskix svyazey, ekonomiki i prava.18-19 noyabrya 2013g. — S. 9. # Alimov B.S. Globallashuv jarayonida yosh jurnalistlarning o‘quv-amaliyot ko‘nikmalari // „Oliy jurnalistika kurslarida ixtisoslashuv masalalari“ mavzuida II ilmiy-amaliy seminar materiallari to‘plami. Toshkent. Gʻafur Gʻulom nomidagi nashriyot-matbaa ijodiy uyi. — T:, 2013, 27 noyabr. — B. 36-40. # Alimov B.S. Das image Usbekistans im globalen informationsraum // „Wostok“ magazine. Berlin, 2013, Issue № 4. — P. 48-50. # Alimov B.S. Aholiga tezkor, xolis va haqqoniy axborot yetkazishda jurnalist ixtisoslashuvining dolzarb masalalari // Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyati ustidan jamoatchilik nazoratini taʼminlashda OAV mas’uliyatini oshirish masalalari mavzusida tashkil etilgan konferensiya maʼruzalari to‘plami. O‘zbekiston mustaqil bosma ommaviy axborot vositalari va axborot agentliklarini qo‘llab-quvvatlash va rivojlantirish jamoat fondi. I to‘plam. — T:, 2013. — B. 68-76. # Alimov B.S. Axborot xizmatini boshqarish vositalari — Press-reliz, anons, sharh hamda maʼlumotlarni yozish qoidalari // Axborot xizmatlarining OAV bilan o‘zrao aloqalarini mustahkamlashning dolzarb masalalari mavzusida tashkil etilgan tadbir maʼruzalari to‘plami. O‘zbekiston mustaqil bosma ommaviy axborot vositalari va axborot agentliklarini qo‘llab-quvvatlash va rivojlantirish jamoat fondi. III to‘plam. — T:, 2013. — B. 4-16. # Alimov B.S. Problemi imidja Uzbekistana v mirovom mediaprostranstve // „Kazaxstan. Spektr“ (KISI — Kazaxstanskiy institut strategicheskix issledovaniy pri Prezidente Respubliki Kazaxstan) nauchniy jurnal. Astana, 2014, — № 1. — S. 95-101. # Alimov B.S. Shifting sands // Open Central Asia.  London, 2014 summer issue, — P. 12-14. # Alimov B.S. Perekryostok progressa: Noviy Uzbekistan. Ilerleme yollarinin kesisme noktasi: Yeni Ozbekistan // Jurnal „Diyalog Avrasia“. Stambul, 2014. — № 42. 2014g., — S. 72-75. # Alimov B.S. Xalqaro jurnalist kadrlarni tayyorlashda mediataʼlim va media-imij masalalarining uyg‘unligi // O‘zDJTU Xalqaro jurnalistika fakultetida „Globallashuv jarayonida mediataʼlim muammolari“ mavzuida o‘tkazilgan respublika ilmiy-amaliy anjumani materiallari to‘plami. — T:, 2014, 12 dekabr. — B. 20-24. # Alimov B.S. Sayov kunida OAV faoliyati // „Ommaviy axborot vositalarida saylov jarayonlarini yoritish masalalari“. — T:, 2014, 7-12 iyul. Konferensiya materiallari to‘plami. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi davlat boshqaruvi akademiyasi. — T., 2015, fevral. — B. 102-110. # Alimov B.S. Problemi imidja Uzbekistana v mirovom media-prostranstve // „Milliy Internet-jurnalistikasini rivojlantirishning dolzarb masalalari“. 2014 yil 18-19 sentyabr. Respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi materiallari to‘plami. O‘zbekiston mustaqil bosma ommaviy axborot vositalari va axborot agentliklarini qo‘llab-quvvatlash va rivojlantirish jamoat fondi. — T:, 2015, fevral. — B. 67-74. # Alimov B.S. Dunya medyasinda Ozbekistanʼin imaji // Yevrosiyo yozuvchilari uyushmasining „Qardes qalemler“ jurnali. Ankara, 2015, № 3. — B. 91-94. # Alimov B.S. Imkoniyatlar va istaklar hamohangligi davom etadi // „Xalq og‘zaki ijodi yoshlar va xorijliklar nigohida“. Xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya „Sarhad bilmas do‘stlik“ maqolalar to‘plami. — T:, 2015 yil 8 aprel. Temuriylar tarixi Davlat muzeyi. O‘zbekiston Fanlar Akademiyasi. „O‘zbekiston-Hindiston“ do‘tslik jamiyati. — B.19-20. # Alimov B.S. Modern aspects of teaching broadcast journalism // „Audiovizual jurnalistikaning nazariyasi va amaliyoti: taʼlim, bilim va amaliy tajriba masalalari“. Respublika II  ilmiy-amaliy konferensiyaci materiallari to‘plami. O‘zMU jurnalistika fakulteti „Televideniye va radioeshittirishlar“ kafedrasi.  - T:, 2015, 4 iyun. — B.29-31. # Alimov B.S. Dunyoni anglash va globalizasiyaning tarixiy ildizlari // Madaniy meros davati. F-1-114 raqamli fundamental grantning ilmiy ocherk va maqolalar to‘plami. — T:, 2015, may. — B.105-111. # Alimov B.S. Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyatining ochiqligini ijtimoiy tarmoqlar orqali taʼminlash // „Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyatining ochiqligi — axborot olishda fuqarolarning konstitusiyaviy huquqi taʼminlanishining muhim kafolati: O‘zbekiston tajribasi“. Xalqaro konferensiya materiallari to‘plami. Samarqand, 2015, 17 sentyabr.- B.109-112. # Alimov B.S. The world public relations as an instrument of frank relations // Mejdunarodnaya nauchno-prakticheskaya konferensiya „Lichnost, obщyestvo, gosudarstvo, pravo: problemi sootnosheniya i vzaimodeystviya“. Praga, 2015, 15-16 oktyabrya. — S. 98-104. # Alimov B.S. Axborot globallashuvi jarayonida jurnalistikaning yangi vazifalari // O‘zDJTU xalqaro jurnalistika fakultetida tashkil qilingan „Axborotlashgan jamiyatda yoshlar media savodxonligini oshirishning dolzarb muammolari“ mavzusidagi respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi materiallari to‘plami. — T:, 2015, 18 dekabr. — B. 53-58. # Alimov B.S. „Modern aspects of teaching broadcasting journalism“ // „Taʼlim va fan — barqaror rivojlanish manfaatlari yo‘lida“ nomli xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya materiallari to‘plami. — T:, 2016, 6-8 aprel, O‘zMU. — B. 49-50. # Alimov B.S. Jahon media makonida xalqaro jurnalistikaning o‘rni, nufuzi va ahamiyati // „Globallashuv jarayoni va ommaviy axborot vositalari faoliyati“ respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi to‘plami. QQDU. Nukus, 2016, 6 may,  - B. 27-32. # Alimov B.S. Markaziy Osiyo mintaqasi mavzusining vujudga kelish jarayoni // „Ommaviy axborot vositalarida til, uslub va tahrir masalalari“ mavzuidagi respublika IV ilmiy-amaliy konferensiya materiallari. O‘zMU. — T:, 2016, 13 may, — B. 20-24. # Alimov B.S. Mamlakat imijini oshirishda audiovizual jurnalistikaning ahamiyati // „Televideniye va zamon“ respublika ilmiy-amaliy konferensiya materiallari to‘plami. O‘zMU. — T:, 2016, 10 iyun, — B. 50-54. # Alimov B.S. Elektron hukumat va imij hamohangligi // „Onlayn jurnalistika: kecha va bugun“ respublika ilmiy-amaliy konferensiya materiallari to‘plami. O‘zDJTU. — T:, 2018, — B. 47-50. # Alimov B.S. Media muhitda O‘zbekiston imiji. Monografiya. — Toshkent: Taʼlim-media, 2020. — 214 b. # Alimov B.S. XXI asr media muhitida mamlakat imijini shakllantirish masalalari // Filologiya masalalari. — Toshkent, 2018. — № 3. — B. 145-152. (10.00.00; № 18). # Alimov B.S. Mamlakat imijining nazariy-kognitiv aspektlari // Til va adabiyot taʼlimi. — Toshkent, 2018. — № 10. — B. 45-46. (10.00.00; № 9). # Alimov B.S. Noviy mediaoblik Uzbekistana // O‘zbekistonda xorijiy tillar. — Toshkent, 2019. — № 1. — B. 150-162. (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. The Role of Uzbek Information Agencies in the Development of Country’s Image // Journal for Studies in Management and Planning. — Volume 05. Issue 06. June 2019. Impact Factor 5.4. — P 21-27.  (6). # Alimov B.S. Issues of Domestic Journalism Ethics in Shaping Uzbekistanʼs International Image // European Journal of Business & Social Sciences. — Volume 07. Issue 10. July 2019. Impact Factor 6.76. — P 98-110. (5). # Alimov B.S. O‘zbekistondagi yetakchi axborot agentliklari materillari tahlili // O‘zbekistonda xorijiy tillar. — Toshkent, 2019. — № 4. — B. 113-122. (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Milliy audiovizual tarmoqlarning mamlakat imijini rivojlantirishdagi ahamiyati // FarDU Ilmiy xabarlar. — Farg‘ona, 2019. — № 4. — B. 171-175. (10.00.00; № 20). # Alimov B.S. Mamlakat imiji va chet el sarmoyalari: o‘zaro bog‘liqlikning muhim jihatlari // O‘zbekistonda xorijiy tillar. — Toshkent, 2020. — № 1. — B. 122-134. (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Problems of Journalism Ethics, as Part of the Process of Shaping Uzbekistanʼs Image in the World Media Space // SCOPUS indexed magazine. International Journal of Psychosocial Rehabilitation. — Vol. 24. Special Issue 1. — United Kingdom, 2020. — P. 620-634. # Alimov B.S. O‘zbekiston imijini oshirishda milliy publisistikaning roli // O‘zbekistonda xorijiy tillar. — Toshkent, 2020. -№ 3 (32). — B.218-228. (10.00.00; № 17). # Alimov B.S. Media image as an important meaning of Uzbekistanʼs image formation: theoretical and cognitive aspects // Filologiya masalalari. — Toshkent, 2020. -№ 3. — B. 205-233. (10.00.00; № 18). # Alimov B.S. Gʻarb mamlakatlari mediasida xorijiy mamlakat (hudud) imijiga nisbatan munosabatlarning saqlanib qolishi muammosi // Ilim haʼm jaʼmiyet. — Nukus, 2020. — № 4. — B. 33-34. (10.00.00; № 2). # Alimov B.S. Elektron hukumat va imij hamohangligi // Onlayn jurnalistika: kecha va bugun: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. O‘zDJTU. 2018 yil 30 aprel. — Toshkent, 2018. — B. 47-50. # Alimov B.S. Zamonaviy media muhitda mamlakat imijining kognitiv aspektlari // Zamonaviy elektron OAV faoliyatining taraqqiyoti tendensiyalari: Resp. ilmiy-amaliy anjumani material. to‘p. O‘zDJTU, 2018 yil 30 aprel. — Toshkent, 2018. — B. 24-26. # Alimov B.S. How journalism students san be fluent in multiple languages? // Xorijiy tillarni o‘qitish va amaliy lingvistika: Xalq. ilmiy-amaliy anjuman material. to‘p. O‘zDJTU, 2018 yil 10-11 may. — Toshkent, 2018. — B. 27-29. # Alimov B.S. Internetga yangi munosabat davri keldi // Globallashuv jarayoni va ommaviy axborot vositalari: Resp. ilmiy anjuman material. to‘p. QQDU, 2018 yil 28 may. — Nukus, 2018. — B. 47-51. # Alimov B.S. Learning languages maybe not enough in journalism // Jurnalistika taʼlim modellari: professional standartlarning integrasiyalashuvi: Xalq. ilmiy konf. material. to‘p. 2018 yil 24-25 noyabr. — Turkiston, Qozog‘iston Respublikasi. — B. 94-96. # Alimov B.S. Mamlakat imijini yuksaltirishda onlayn segmentning o‘rni // On-line jurnalistikaning dolzarb masalalari: Xalq. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. 2018 yil 12 dekabr. — Toshkent, 2018. — B. 31-33. # Alimov B.S. Cognitive aspects of the formation of Uzbekistanʼs image in the media environment of the XXI century // Rediscovery of Asian Values: O‘zbekiston-Koreya xalq. media konf. 2019 yil 15 fevral. — Toshkent, 2019. — B. 55-60 b. # Alimov B.S. Issues of Uzbekistanʼs image // Media, Human, Society in Asia: International scientific and practical Conference. Seoul, Republic of Korea, April 19, 2019. — P. 195-200. # Alimov B.S. Yoshlarning ijtimoiy tarmoklar orqali mamlakat imijini oshirishdagi roli // Yoshlar innovasion faolligini oshirishning dolzarb vazifalari: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. 2019 yil 27 aprel. — Toshkent, 2019. — B. 75-78. # Alimov B.S. Ijtimoiy tarmoklar va imij hamohangligi // Zamonaviy elektron ommaviy axborot vositalarining taraqqiyot tendensiyalari: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. O‘zDJTU, 2019 yil 26 aprel. — Toshkent, 2019. — B. 15-17. # Alimov B.S. Osnovi media imidja Uzbekistana // Globallashuv jarayonida Ommaviy axborot vositalarining roli: Xalq. ilmiy anjuman material. to‘p. 2019 yil 22 aprel. — Nukus, 2019. — B. 121-123. # Alimov B.S. Imij yaratishda semantik freymlarning ahamiyati // Ommaviy axborot vositalarida til, uslub va tahrir masalalari: Resp. VII anʼanaviy ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. O‘zMU, 2019 yil 28 may. — Toshkent, 2019. — B. 23-27. # Alimov B.S. Mamlakat imijining xorijiy investisiyalar oqimiga taʼsiri xususida // O‘zbekiston Respublikasi Konstitusiyasi: fan, taʼlim va yoshlar tarbiyasi: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. Moskva davlat universitetining Toshkent filiali, 2019 yil 3 dekabr. — Toshkent, 2019. — B. 122-128. # Alimov B.S. Uzbekistan Is Shaping Its New Image. // Mediakommunikasiya va PR: yangi texnologiyalar va zamonaviy yondashuvlar: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. O‘zDJTU, 2019 yil 13 dekabr. — Toshkent, 2019. — B. 18-20. # Alimov B.S. Uzbekistan Is Shaping Its New Media Image // Cutting-edge science — 2020: Materials of the XVII International scientific and practical Conference. May 20, 2020.  — Sheffield, United Kingdom, 2020. — P 235-237. # Alimov B.S. The coexistence of journalism ethics and national interests // Globallasio‘ prosesinde g‘alaba xabar qurallariniң roli: Xalq. ilmiy konf. to‘p. QQDU, 2020 yil 26 may. — Nukus, 2020. — B. 86-91. # Alimov B.S. Turizm mahsulotlari targ‘iboti va mamlakat imijining hamohangligi masalasi // Madaniyatlararo kommunikasiya va turizm: Xalq. ilmiy konf. elektron to‘p. O‘zbek tili va adabiyoti universiteti, fledu.uz, 2020 yil 15 iyun. — Toshkent, 2020. # Alimov B.S. O‘zbekistonning xalqaro maydondagi ijobiy imijini mustahkamlash konsepsiyasi loyihasi xususida // Globallashuv davrida PR va xalqaro kommunikasiyalar: anʼanalar va innovasion yondashuv: Resp. ilmiy-amaliy konf. material. to‘p. O‘zJOKU, 2020 yil 26 mart. — Toshkent, 2020. — B. 18-22. # Alimov B.S. Media makonda milliy manfaatlar. O‘quv qo‘llanma. — Toshkent: Taʼlim-media, 2019. — 240 b. # Alimov B.S., Sulaymonova S.R. Jurnalistikada media va axborot savodxonligi. O‘quv qo‘llanma. 2019 yil 7 fevral. — 159 b. Elektron resurs. <nowiki>http://mooc.tuit.uz</nowiki> # Alimov B.S., Nishonova G.U., Shukurova G.R., Qosimova N.S., O‘sarov O.A., O‘rolova D.O. Zamonaviy media muhitda PR xizmatlar. J. VIII — Toshkent: „O‘zbekiston“ NMIU, 2019, — 512 b. # Alimov B.S., The problems of media image of Uzbekistan. Mejdunarodnaya nauchno-prakticheskaya konferensiya „Medialingvistika i stilistika: problemi i perspektivi“. 22 oktyabrya 2020 goda. Tadjikskiy nasionalniy universitet Fakultet jurnalistiki Kafedra stilistiki i literaturnogo redaktirovaniya. — Dushanbe, 2020. — S. 39-46. # O‘zbekistanʼin turizm imaji sorunu Dünya medyasinda. „Turk madaniyati va sanʼati“ xalqaro ilmiy-amaliy simpoziumi materiallari to‘plami. 2-jild. — Anqara, 2020. — B. 193-194. === Mukofotlari === 2006-yil „O‘zbekiston mustaqilligining 15 yilligi“ esdalik nishoni bilan taqdirlangan. 2020-yil „Huquqiy targ‘ibot ishlari aʼlochisi“ ko‘krak nishonini olgan. == Havolalar == # http://beruniyalimov.uz/archives/911 # https://www.linkedin.com/in/dr-beruniy-alimov-90395236/ # https://www.youtube.com/channel/UCkoXv49ZNKAGn7ztBwEP4YA?view_as=subscriber # https://scholar.google.com/citations?user=itw2v4EAAAAJ&hl=ru # https://www.researchgate.net/profile/Beruniy-Alimov # https://www.facebook.com/beruni.alim om74nhpa5fl7mqutgi38vihjpg39mq3 Odil Ikrom 0 783737 2817240 2815025 2022-08-29T10:50:46Z Usmonip 76348 wikitext text/x-wiki {{Adib bilgiqutisi|Ism=Odil Ikrom|Surat= Odil Ikrom.jpg |Tavallud sanasi=1960-yil 26-yanvar|Kasb=Shoir, tarjimon|Magnum opus=Xo'jand davlat universiteti|Mukofot=Abu Abdulloh Rudakiy nomidagi Tojikiston davlat mukofoti|Tavallud joyi=Ko'lkent, [[Isfara]], [[Sug'd]], [[Tojikiston]]}} '''Odil Ikrom (Ikromov)''' — 1960-yil 26-yanvarda [[Tojikiston|Tojikiston Respublikasi]], [[Sugʻd (viloyat)|Sugʻd viloyati]], [[Isfara]] tumanidagi Koʻlkent qishlogʻida tugʻilgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://manzur.uz/?p=1510|sarlavha=«СЕНИ ҚАНДАЙ ҚИЛИБ УНУТАЙ АХИР, ЁДИНГ ИЛК МУҲАББАТ ЁДИДАЙ ШИРИН…»|sana=12.04.2019|kirish sanasi=27.08.2022}}</ref>. [[Oʻzbekiston Yozuvchilar uyushmasi|Oʻzbekiston Yozuvchilari uyushmasi]] aʼzosi, shoir va tarjimon. Abu Abdulloh Rudakiy nomidagi Tojikiston davlat mukofoti sohibi. == Hayoti == Odil Ikrom Tojikistonda tavallud topgan. 1967-1977 yillarda Isfara tuman Koʻlkent qishlogʻidagi 35-sonli oʻrta maktabda tahsil olgan<ref name=":0">{{Veb manbasi|url=https://kh-davron.uz/kutubxona/uzbek/odil-ikrom-sherlar-va-taxammul-kitobi.html|sarlavha=Odil Ikrom. She’rlar va «Taxammul» kitobi.|sana=26.01.2014|kirish sanasi=28.07.2022}}</ref>. 1977-81-yillarda Leninobod davlat pedagogika institutining (hozirda Xoʻjand davlat universiteti) tarix-filologiya fakulteti, oʻzbek tili va adabiyoti boʻlimida oʻqigan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bbc.com/uzbek/lotin/2013/07/130726_latin_talking_point_odil_ikrom|sarlavha="Ma‘naviy masnaviy"ning har lahzasidan ta‘sirlanganimni aytib ado qilolmasam kerak"|sana=26.07.2013|kirish sanasi=27.08.2022}}</ref>. 1990-yil SSSR Yozuvchilar Ittifoqi aʼzoligiga qabul qilingan. 1981 — 1983 yillarda Hisor tumanining Shahrinav shaharchasidagi 8-o‘rta maktabda o‘zbek tili va adabiyoti fanidan dars bergan. 1983 — 1985 yillarda „Sovet Tojikistoni“ (hozirgi „Xalq ovozi“) jumhuriyat ro‘znomasining maorif va madaniyat, partiya turmushi, adabiyot va sanʼat bo‘limlarining maxsus muxbiri,1985-2000-yillar oraligʻida Oʻzbekiston radiosi adabiy-dramatik eshittirishlar bosh tahririyatida va Oʻzbekiston Yozuvchilar uyushmasi qoshidagi Tarjima va adabiy aloqalar markazida boʻlim mudiri lavozimida faoliyat yuritgan. Oilali, farzandlari bor. == Ijodiy faoliyati == === Sheʼriy toʻplamlari === Shoirning ilk kitobi „Ufq daraxti“ 1990-yilda Gʻafur Gʻulom nomidagi adabiyot va sanʼat nashriyoti tomonidan „Shoirning ilk kitobi“ ruknida chop etilgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://ziyouz.uz/durdona-toplamlar/shoirning-ilk-kitobi-turkumi-1988-1992/|sarlavha=«Shoirning ilk kitobi» turkumi (1988-1997)|sana=02.03.2017|kirish sanasi=27.08.2022}}</ref>. Shundan keyin shoirning „Tahajjud“ („Xuroson“ nashriyoti, Xoʻjand, 2007), „Tahammul“ (Rahim Jalil nomidagi davlat nashriyoti, Xoʻjand, 2012), „Iqtido“, „Uzlat“ (Rahim Jalil nomidagi davlat nashriyoti, Xoʻjand, 2012), „Xayol maqbarasi“ („Pravo Press“ nashriyoti, Toshkent,2020) kabi sheʼriy kitoblari nashrdan chiqqan<ref>{{Veb manbasi|url=http://manzur.uz/?p=1510|sarlavha=«СЕНИ ҚАНДАЙ ҚИЛИБ УНУТАЙ АХИР, ЁДИНГ ИЛК МУҲАББАТ ЁДИДАЙ ШИРИН…»|sana=12.04.2019|kirish sanasi=27.08.2022}}</ref><ref name=":0" /><ref>{{Veb manbasi|url=https://kh-davron.uz/kutubxona/uzbek/odil-ikrom-xayol-maqbarasi.html|sarlavha=Odil Ikrom. «Xayol maqbarasi» kitobidan she’rlar|sana=26.01.2022|kirish sanasi=27.08.2022}}</ref>. === Tarjima asarlari === Odil Ikrom rus, ingliz, fors va tojik shoirlarining ijodini oʻzbek tiliga oʻgirib keladi. Jumladan, fors shoirasi Furugʻ Farruxzoddan tarjimalari dastlab „Asr ovozi“ (Gʻafur Gʻulom nomidagi adabiyot va sanʼat nashriyoti, Toshkent, 1988) nomli toʻplamga kiritilgan. 2019-yilda Furugʻ Farruxzodning sheʼrlari „Qaygʻu guli“ nomi ostida „Akademnashr“ nashriyoti tomonidan nashr etildi. Bundan tashqari, Zahiriy Samarqandiyning „Makrunniso“ nasriy asarini „Xotinlar makri“ (Gʻafur Gʻulom nomidagi nashriyot-matbaa birlashmasi, 1992; Rahim Jalil nomidagi davlat nashriyoti, 2012) nomi bilan oʻzbek tiliga tarjima qilgan. „Onaginam“ (Rahim Jalil nomidagi davlat nashriyoti, Xoʻjand, 2012; „Noshirlik yogʻdusi“ nashriyoti, Toshkent, 2019) kitobida esa Tojikiston xalq shoiri [[Loiq Sheraliy|Loyiq Sherali]] ijodidan oʻgirmalari oʻrin olgan. Qolaversa, tojik shoiri Ozaraxshning „Xayrli tong“, alban-amerikalik shoir [[Gjekë Marinaj]]<nowiki/>ning „46 sahifa“ (Mirzohid Muzaffar bilan birgalikda)<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.issuewire.com/americans-poetry-inspires-in-uzbekistan-1662269440749328|sarlavha=American's poetry inspires in Uzbekistan|kirish sanasi=27.08.2022}}</ref>, „Zamonaviy tojik sheʼriyati antologiyasi“ („Adabiyot“ nashriyoti, Toshkent, 2022) sheʼriy toʻplamlarini, Muhammad Iqbol (Pokiston), Nodir Nodirpur (Eron), Farzona (Tojikiston) kabi shoirlar sheʼrlari va Mirzo Bedil masnaviylari, Naqibxon Togʻralning gʻazallarini oʻzbek tiliga oʻgirgan. === "Masnaviy Maʼnaviy" tarjimasi === U mavlono [[Jaloliddin Rumiy]]ning olti kitobdan iborat „Maʼnaviy masnaviy“ asarini fors tilidan oʻzbek tiliga toʻliq tarjima qilgan. 2021-yilda asarning birinchi kitobi Gʻafur Gʻulom nomidagi nashriyot-matbaa uyi tomonidan chop etildi. Ayni shu yili „Pravo Press“ nashriyoti asarning birinchi kitobini oʻzbek va tojik tillarida nashrdan chiqardi. Professor Nodira Afoqova ushbu tarjima haqida quyidagi fikrlarni bildirgan:<blockquote>"Biz tarixiy hodisa ila ro‘baro‘ turibmiz. Bu tarixiy hodisa — muhtasham Jaloliddin Rumiy „Masnaviyi maʼnaviy“sining o‘zbek tilidagi tarjimasidir. Bu muazzam badiiy obidani bu gal betakror shoir va mutarjim Odil Ikrom tarjimasida o‘z tilimizda mutolaa qilish baxtiga muyassar bo‘lib turibmiz"<ref>{{Veb manbasi|url=https://nodirabegim.uz/archives/3836|sarlavha=ИНСОНИЯТНИНГ СЎЗ ОСМОНИДАГИ МЕЪРОЖИ|sana=11.03.2021|kirish sanasi=27.08.2022}}</ref>. </blockquote>Shuningdek, filologiya fanlari doktori, yozuvchi Ulugʻbek Hamdam "Global dunyodagi yoʻlchi yulduzlar yoxud „Masnaviy“dan taralgan yogʻdu" nomli maqolasida Odil Ikrom tarjimasi haqida iliq fikrlarni bildirgan:<blockquote>"Odil Ikromgacha „Masnaviy“dek shoh asarning tarjimasi yo‘q edimi? Bor edi. Bo‘lganda qandoq. Marhum shoir Asqar Mahkam uning ikki kitobini izohlar bilan o‘z tarjimasida eʼlon qilgandi, afsuski, qolganiga ulgurmadi — erta qaytish qildi. O‘zbekiston xalq shoiri, ulkan tarjimon Jamol Kamol „Masnaviy“ning to‘liq tarjimasini ilk bor o‘zbek o‘quvchilariga taqdim etdi… Mana, nihoyat, qo‘limizda muazzam asarning uchinchi — o‘zbekcha o‘girmasi turibdi. Buning ko‘zga ilk tashlanguvchi xususiyati shuki, u chindan ham o‘zbekcha ifodada jaranglagan"<ref>{{Veb manbasi|url=https://kh-davron.uz/kutubxona/islomiy-adabiyot/tasavvuf/ulugbek-hamdam-global-dunyodagi-yolchi-yulduzlar-yoki-masnaviydan-taralgan-yogdu.html|sarlavha=Ulug’bek Hamdam. Global dunyodagi yo’lchi yulduz(lar) yoki «Masnaviy»dan taralgan yog’du|sana=15.04.2022|kirish sanasi=27.08.2022}}</ref>.</blockquote> <gallery> Xayol maqbarasi kitob.jpg|Odil Ikromning "Xayol maqbarasi" she'riy to'plami Masnaviy kitobi o'zbekcha.jpg|jaloliddin Rumiyning "Ma'naviy masnaviy" asari birinchi kitobi (Odil Ikrom tarjimasida) Zamonaviy tojik she'riyati antologiyasi.jpg|Odil Ikrom tarjimasidagi "Zamonaviy tojik adabiyoti antologiyasi" Loyiq sherali onaginam.jpg|Loyiq Sheralining "Onaginam" kitobi Odil Ikrom tarjimasida Odil Ikrom shogirdlari bilan.jpg|Shoir xotini va shogirdlari bilan (2022-yil 19-avgust) </gallery> == Mukofotlari == 2022-yilda Odil Ikrom tojik adabiyoti namunalarini dunyoga targʻib qilish borasidagi xizmatlari uchun Tojikiston prezidenti [[Emomali Rahmon]] tomonidan Abu Abdulloh Rudakiy nomidagi davlat mukofoti bilan taqdirlandi<ref>{{Veb manbasi|url=https://uza.uz/uz/posts/ozbekistonlik-tarzhimonga-tozhikiston-davlat-mukofoti-berildi_402098|sarlavha=Ўзбекистонлик таржимонга Тожикистон Давлат мукофоти берилди|sana=25.08.2022|kirish sanasi=27.08.2022}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://nuz.uz/kultura-i-iskusstvo/1253101-emomali-rahmon-nagradil-uzbekistanskogo-perevodchika-odila-ikroma-gosudarstvennoj-premiej-tadzhikistana.html|sarlavha=Эмомали Рахмон наградил узбекистанского переводчика Одила Икрома Государственной премией Таджикистана|sana=26.08.2022|kirish sanasi=27.08.2022}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://pressa.tj/barandagoni-%D2%B7oizai-r%D3%AFdak%D3%A3-va-navisandai-hal%D2%9B%D3%A3-kistand-on%D2%B3o/|sarlavha=https://pressa.tj/barandagoni-%D2%B7oizai-r%D3%AFdak%D3%A3-va-navisandai-hal%D2%9B%D3%A3-kistand-on%D2%B3o/|sana=25.08.2022|kirish sanasi=27.08.2022}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://president.tj/node/29010|sarlavha=Маросими супоридани мукофотҳои давлатӣ|sana=25.08.2022|kirish sanasi=27.08.2022}}</ref>. == Manbalar == [[Turkum:Shoirlar]] [[Turkum:Shoir va yozuvchilar]] [[Turkum:Tarjimonlar]] bnjkk2bw9e8n5evnh9ejhp9q1uec8qn Buyuk hujum 0 783760 2817361 2814964 2022-08-29T11:57:00Z Alpasli 73352 wikitext text/x-wiki {{tahrirlayapman|Alpasli}} '''Buyuk hujum''', (Turkcha: Büyük Taarruz, inglizcha: Great Offensive) Turkiya ozodlik urushi davrida Turkiya armiyasining Yunon armiyasiga qarshi amalga oshirgan umumiy hujum sanaladi. Majlisda hujum qilish borasida bir qarorga kelingach, 1922-yil 14-avgust kuni hujum qilish uchun harakat boshlab yuboriladi. Hujum 1922-yilning 26-avgust kuni amalga oshiriladi. 9-sentyabr kuni esa Turk armiyasi Izmirga kirib boradi. 18-sentyabr kuni butun yunon armiyasi Anadolu tuproqlaridan chiqib ketishi bilan urush nihoyasiga yetgan edi. == Buyuk hujumdan avvalgi vaziyat == Turk armiyasi Sakarya jangida gʻalabaga erishgan boʻlisa ham yunon armiyasini surib chiqaradigan yoki magʻlubiyatga uchratadigan ahvolda emas edi. Turkiya armiyasida umumiy hujumni amalga oshirishi uchun juda katta kamchiliklari mavjud boʻlib, bu kamchiliklarni toʻldirish uchun xalqdan soʻngi bor yordam ham soʻraladi. Butun manbalardan eng soʻngiga qadar foydalanilib, tayyorgarliklar boshlab yuboriladi. Askarlar va ofitserlar hujum uchun maxsus taʼlimdan oʻtkaziladi. Mamlakatdagi butun manbalar armiya ixtiyoriga beriladi. Janglar deyarli yakunlangan sharqiy va janubiy frontlardagi askarlar gʻarbiy frontga yoʻnaltiriladi. Boshqa tomondan Istanbulda turib Turkiya ozodlik harakatini qoʻllab-quvvatlagan tashkilotlar Antanta davlatlarining omborlaridan oʻgʻirlangan qurol-yarogʻlarni Anqaraga yuborib turishadi. Turk armiyasi birinchi bor hujumga oʻtayotgani tufayli yunon armiyasidan son jihatidan ustun boʻlishga majbur edi. Turk armiyasi bir yillik tayyorgarlikdan soʻnggina 186 mingga yetadi. Anadoʻluda bu davrga kelib 200 ming yunon askari bor edi. Turk armiyasi qanchalik harakat qilmasin otliq qoʻshindan boshqa hech qanday ustunlikka ega boʻla olmaydi. Hujum harakati yaqinlashgan sari Sakarya maydon jangidan avval chiqarilgan va muddati uch marotaba uzaytirilgan, hamda 4-avgust kuni tugashi kerak boʻlgan bosh qoʻmondonlik muddati masalasi kun tartibida turgan edi. Bu masala boʻyicha Mustafa Kemal posho 20-iyul kuni Turkiya Buyuk Millat Majlisi (TBMM)da qilgan nutqida: „Armiyaning moddiy va maʼnaviy kuchi milliy gʻoya va maʼnaviy kuchi umumiy maqsadimizni ishonch bilan bajara oladigan darajaga chiqib oldi. Shu sababli ulugʻ majlimizning vakolatiga ortiq hojat qolmadi“, deb aytadi. Shundan soʻng bosh qoʻmondonlik masalasi majlis aʼzolarining bir ovozdan qoʻllab-quvvatlashi ortidan muddatsiz qilib belgilanadi. Sakarya maydon jangidan soʻng jamoatchilik va majlis aʼzolari hujumga oʻtish borasida sabrsizlana boshlaydilar. Bu voqealardan soʻng Mustafa Kemal posho 1922-yilning 6-mart kuni TBMMning maxfiy yigʻilishida: „Armiyamizning maqsadi hujumga oʻtishdir. Faqat, bu hujumni biroz kechiktirishga majburmiz. Sababi tayyorgarliklarimizni yakunlashimiz uchun bizga biroz vaqt kerak boʻladi. Yarim tayyorgarlik bilan, yarim tadbirlar bilan qilinadigan hujum, hujum qilmaslikdan ham koʻra yomonroq oqibatlarga olib keladi“, deb aytan edi. 1922-yilning iyun oyining oʻrtalarida bosh qoʻmondon Mustafa Kemal posho hujumga soʻngi tayyorgarliklarni olib borish toʻgʻrisidagi maxfiy qarorini eʼlon qiladi. Hujumdan asosiy maqsad dushman tomonning urush olib borish qobilyatini butunlay yoʻqqa chiqarish, toʻliq gʻalabani taʼminlash edi. Tayyorlab chiqilgan buyuk hujumning rejasiga koʻra 1-armiya Afyonqorahisor tumanining janubiy qismidan shimoliga toʻgʻri hujumga oʻtganida, Afyonqorahisorning sharqiy va shimoliy qismida joylashgan 2-armiya qismlari bir vaqtda hujumga oʻtib, gʻalabani taʼminlashi kerak edi. Bundan tashqari 1-armiya qismlariga bu hududda joylashgan yunon armiyasining birlashishiga yoʻl qoʻymasdan, Doʻgerda joylashgan yunon qoʻshinlarini chalgʻitish topshirigʻi berilgan edi. 5-otliq qoʻshinga esa Ahir togʻlarini oshib oʻtib dushmanning yon va orqa tomonidan hujum qilib, Izmir bilan telegraf va temir yoʻl aloqasini kesishi kerak edi. Bu hujum orqali yunon armiyasini toʻliq magʻlubiyatga uchratish rejalashtirilgan edi. Mustafa Kemal Posho 1922-yil 19-avgust kuni Anqaradan Oqshaharga borib, 26-avgust kuni hujumga oʻtish haqida buyruq beradi. == Buyuk hujumning amalga oshirilishi == 1922-yilning 26-avgust kechasi 5-armiya otliq qismlari Ahir togʻlarida joylashgan Balikkaya mavzeyiga hujum qilib, yunon qoʻshinlarining orqa qismini egallashni boshlab yuboradi. Mavzeda janglar tonga qadar davom etadi. 26-avgust tongida bosh qoʻmondon Mustafa Kemal posho yonida generallardan Fevri posho va gʻarbiy front qoʻmondoni İsmet posho bilan frontdagi janglarni boshqaruvini olib borish uchun Kojatepadagi oʻz oʻrinlarini egallashadi. Buyuk hujum shu yerda boshlanib, toʻpchilar erta tong soat 04.30 da ogohlantiruvchi toʻp otishlari bilan boshlagan harakat, 05:00 da dushmanning muhim qismlariga tinimsiz toʻp zarbasi bilan berish bilan davom etadi. Turk piyodalari ertalab 06:00 da Tinaztepaga yaqinlashib, telegraf simlarini kesib tashlashadi va bu yerdagi yunon qismlarini magʻlubiyatga uchratib, Tinaztepani qoʻlga kiritishadi. Shundan soʻng soat 09:00 da Belentepa, keyinroq esa kalejik — Sivrisi qoʻlga kiritishadi. Hujumning birinchi kunidayoq 1-armiya qismlari Katta Kalejiktepadan Chigiltepaga qadar joylashgan 15 kilometrlik bir hududni va yunon qoʻshinlari joylashgan birinchi mavzelarni qoʻlga kiritadi. 5-otliq armiyasi dushman qismlarining taʼminot boʻlinmalariga zarba berib, muvaffaqiyatli harakat olib boradi. 27-avgust bozor kuni erta tongda Turk armiyasi butun front boʻylab yangidan hujumga oʻtadi. Bu hujum asosan shtik (nayza) orqali amalga oshiriladi. Shu kuni turk harbiy qismlari Afyonkarahisarni qaytarib oladi. Bosh qoʻmondonlik qarorgohi va gʻarbiy front qoʻmondonligining qarorgohi Afyonkarahisarga koʻchadi. 28-avgust va 29-avgust seshanba kunlari muvaffaqiyatli amalga oshirilgan hujum harakati, 5-boʻlim yunon qismlarini qurshovga tushib qolishi bilan yakunlanadi. 29-avgust kechasi umumiy vaziyatni koʻzdan chiqarib chiqqan qoʻmondonlar darhol hujumga oʻtib, tezkor gʻalabaga erishish rejasini tuzib chiqishadi. Dushmanning chekinish yoʻllarini toʻsilishi va dushmanning toʻqnashuvga undash orqali magʻlubiyatga amalga oshirilishi zarur edi. 1922-yil 30-avgust chorshanba kuni hujumga oʻtgan Turk armiyasi toʻliq gʻalabaga erishadi. Buyuk hujum Turkiya respublikasining tarixiga bosh qoʻmondonlikning maydon jangidagi gʻalabasi sifatida kiritiladi. 1922-yil 30-avgust Buyuk hujumning soʻngida dushman armiyasining katta qismi toʻrt tomondan qurshovga olinib, shaxsan Mustafa Kemal poshoning Zafertepadan turib olib borgan qoʻmondonligi ostida toʻliq magʻlubiyatga uchratiladi. Shu kuni turk harbiy qismlari Kutahyani bosib oladi. Anadoʻludagi yunon armiyasining yarmi yoʻq qilinadi yoki asirga olinadi. Qolgan qismi esa uch guruh boʻlinib ortga chekinadi. Mustafa Kemal posho Chalkoʻydagi yigʻilishda Fevzi posho va İsmet posho bilan uchrashib, yunon askarlarining qolgan qismini ortidan tushish, Izmir boʻylab harakat qilish haqida topshiriq beradi: „Ordular, ilk hedefiniz Akdenizdir, İleri!“ (Askarlar, ilk manzilingiz Oʻrtayer dengizidir, olgʻa!), deb buyruq beradi. 1922-yil 1-sentyabr kuni Turk armiyasi qochib boryotgan yunon armiyasining ortidan tushadi. Jangdan qochayotgan yunon armiyasi Izmir, Dikili ve Mudanyaga tartibsiz ravishda qocha boshlaydi. Yunon qoʻshinlarining bosh qoʻmondoni Nikolaos Trikupis va ofitserlari bilan 6.000 askar Afyonlik Ahmet Çavuş yetakchiligidagi armiya tomonidan Ushak yaqinlarida asirga tushiriladi. Trikupis yunon qoʻshinlarining bosh qoʻmondoni etib tayinlanganini Ushakda, Mustafa Kemal poshodan eshitadi. Turk armiyasi bu jangda 15 kun yoʻl yurib, 450 kilometr masofani bosib oʻtadi va 1922-yil 9-sentyabr kuni Izmirga kiradi. Yuzboshi Şerefittin Bey Izmirdagi hukumat binosiga, 5-otliq tumanining yetakchisi Yuzboshi Zeki Bey qoʻmondonlik binosiga, Reşat Bey esa Kadifekalega turk bayrogʻini oʻrnatishadi. Buyuk hujum boshlanganidan 4-sentyabrga qadar yunon armiyasi 321 kilometrlik masofada ortga chekinadi. 7-sentyabr kuni Turk armiyasi Izmir shahriga 40 kilometrgacha yaqin kelib qolgandi. 1922-yil 9-sentyabr kuni New York Times gazetasi armiya yoʻqotishlari borasida toʻxtalib oʻtadi. Unga koʻra yunon armiyasi 910 ta toʻp, 1.200 ta yuk mashinasi, 200 avtomabil, 11 ta samolyot, 5000 ta pulyemot, 40.000 ta miltiq va 400 vagonlik qurol-yarogʻ borligini qayd qilib oʻtadi. Bundan tashqari 20.000 yunon askarining asir tushganini aytib oʻtiladi. Yunon armiyasining 200.000 kishi ekanligi, shundan yarmi halok boʻlganini va 50 minga yaqini qochib ulgurganini tahmin qiladi. Buyk hujum boshlanganidan beri qoʻlga olingan va turk armiyasining ehtiyojidan ortiq boʻlgan 8.371 ot, 8.430 hoʻkiz, 8.711 ta eshak, 14.430 ta qoʻy va 440 ta tuya xalqqa tarqatiladi. Buyuk hujumdan soʻng asirga tushgan yunon askarlarining soni 20.826 nafar edi. Bulardan 23 ta batalyon tuzilib, oʻzlari tomonidan buzib tashlangan temir yoʻllarni qayta taʼmirlash uchun ishlatiladi. Buyuk hujum boshlanganidan buyon turk armiyasining yoʻqotishi (26-avgustdan 9-sentyabrga qadar 2.318 ta oʻlim, 9.360 yarador, 1.697 bedarak yoʻqolgan va 101 ta asirdan iborat boʻlgan edi. 18-sentyabrga qadar, yaʼni yunon askarlarining Erdakdan chekinib, Gʻarbiy Onadoʻludagi yunon qoʻshinlarining haydab chiqilishigacha (24-kun davomida) jami, 2.543 kishi halok boʻladi. (146 ta ofitser, 2.397 ta askar) va 9.855 yarador, (378 ta ofitser va 9.477 askar) berilgan edi. 9-sentyabr kuni Turk qoʻshinlari Izmirga kiradi. 11-sentyabrda Bursa, Focha, Gemlik va Orhaneli, 12-sentyabr kuni Mudanya, Qirqogʻoch, Urla, 13-sentyabrda Soma, 14-Sentyabrda Bergama, Dikili va Karajabey, 15-sentyabr Alachati va Ayvalik, 16-sentyabr Chashma, 17-sentyabr Qoraburun, Bandirma va 18-sentyabr kuni Biga va Erdek kabi hududlar ozod qilinadi. 1922-yil 11-oktyabr kuni imzolangan „Mudanya tinchlik shartnomasi“ bilan sharqiy Trakya hech qanday harbiy toʻqnashuvlarsiz yunon armiyasidan ozod qilinadi. 1923-yil 24-iyul kuni imzolangan Lozan shartnomasi bilan urush rasman nihoyasiga yetadi va Turkiya mustaqilligini butun dunyoga qabul qildiradi. Mustafa Kemal posho „Buyuk hujum“da erishilgan gʻalabaning muhimligini 1924-yil 30-avgust kuni qilgan nutqida shunday ifodalaydi: „Hech shubhasiz yangi Turk davlatining, yosh Turkiya respublikasining tamali aynan shu yerda qoʻyildi. Bu maydonda oqqan qonlar, bu samoda uchib yurgan shahid ruhlar davlat va respublikamizning abadiy muhofizlaridir…“ Tarixchi Isaiah Friedman yunonlarning Kichik Osiyodagi magʻlubiyati togʻrisida shunday deydi: „Yunon armiyasining kutilmagan bu magʻlubiyati qiyomatga teng edi. Toʻrt kun ichida butun yunon armiyasi Kichik Osiyoda yoʻq qilindi yoki dengizga toʻkildi“ [[Fayl:Ankara_Ulus_15_August_1922.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Ankara_Ulus_15_August_1922.jpg/180px-Ankara_Ulus_15_August_1922.jpg|left|thumb|180x180px| 1922-yil avgust oyi oʻrtalarida urushga qoʻshilgan soʻnggi qoʻshinlar Anqara Ulus maydonidan tantanali marosim va duolar bilan frontga joʻnatilmoqda]] [[Fayl:British_officer_inspecting_Greek_troops_(Anatolia_1919-1922).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/British_officer_inspecting_Greek_troops_%28Anatolia_1919-1922 %29.jpg/200px-British_officer_inspecting_Greek_troops_%28Anatolia_1919-1922 %29.jpg|thumb|200x200px| Britaniya zobiti (chapdan ikkinchi) yunon askarlarini tekshiruvdan oʻtkazmoqda]] [[Fayl:Commanders_of_the_Turkish_War_of_Independence.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/35/Commanders_of_the_Turkish_War_of_Independence.jpg/200px-Commanders_of_the_Turkish_War_of_Independence.jpg|thumb|200x200px| Mustaqillik urushi qoʻmondonlari: ''chapdan oʻngga tomon:'' Mirliva Asim (Gündüz), Mirliva Ali Hikmet (Ayerdem), Ferik Ali Sait (Akbaytoʻgʻan), Mirliva Shukrü Naili [[Şükrü Naili Gökberk|(Gökberk)]], Mirliva Kazim (İnanç), Ferik Fahrettin (Altay), Mirliva Kemalettin Sami (Gökçen), Mirliva Cafer Tayyar (Eğilmez), Mirliva Izzettin (Çalışlar)]] [[Fayl:Turkish_infantry_in_trench.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Turkish_infantry_in_trench.jpg/200px-Turkish_infantry_in_trench.jpg|thumb|292x292px| Hujum oldidan turk askarlari]] [[Fayl:Turkish_cavalry_during_mopping‐up_operation_1922.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Turkish_cavalry_during_mopping%E2%80%90up_operation_1922.jpg/200px-Turkish_cavalry_during_mopping%E2%80%90up_operation_1922.jpg|right|thumb|200x200px| Otliqlar [[Izmir]] tomon tarqalib ketgan yunon qoʻshinlarini taʼqib qilish va yoʻq qilishda muhim xizmatlar koʻrsatdilar. Fotosuratda turk otliq qo‘shinlarining oldinga siljishi ko‘rsatib oʻtilgan.]] [[Fayl:Turkish_village_burned_down.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/Turkish_village_burned_down.jpg/270px-Turkish_village_burned_down.jpg|right|thumb|270x270px| Chekinib borayotgan yunon askarlari turk qishloqlarini yondirmoqda.]] [[Fayl:Greek_POW_officers_1922.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Greek_POW_officers_1922.jpg/180px-Greek_POW_officers_1922.jpg|left|thumb|180x180px| Asirga olingan yunon zobitlari ([[Anqara]], 1922-yil 29-sentyabr).]] [[Turkum:Urushlar]] 15yn6o22b6dk078q5wnc5ff60ygzaxa Darigʻa Nazarboyeva 0 783781 2816881 2815473 2022-08-29T06:41:26Z Muzaffar Turgunov 72207 wikitext text/x-wiki {{Davlat arbobi bilgiqutisi|ismi=Darigʻa Nursultanovna Nazarboyeva|asl ismi={{lang-kk|Дариға Нұрсұлтанқызы Назарбаева}}|tasvir=Dariga Nazarbayeva 2019-10-17.jpg|lavozim=Qozog‘iston Respublikasi parlamenti Senatining 7-raisi|boshlanish davri=2019-yil 20-mart|tugash davri=2020-yil 2-may|prezident=Qosim-Jomart Tokaeq|vitse-prezident=[[Qasim-Jomart Toqaev]]|vazir=Maulen Ashimbaev|partiyasi=[[Asar partiyasi]], [[Nur Otan partiyasi]]|taʼlim=M. V. Lomonosov nomidagi Moskva davlat universiteti (MDU), Forobiy nomidagi qozoq milliy universiteti|ilmiy darajasi=Siyosiy va iqtisod fanlari doktori, tarix fanlari nomzodi|tavallud sanasi=1963-yil 7-may|tavallud joyi=Temirtau, Qaragʻanda viloyati, Qozogʻiston SSR, {{SSSR}}|otasi=[[Nursulton Nazarboyev]]|onasi=[[Sara Nazarboyeva]]|bolalari=Nurali Aliyev [[Aysulton Nazarboyev ]]Venera Nazarboyeva|mukofotlari=Baris ordeni, Parasat ordeni|bayroq={{KAZ}}|bayroq uzunligi=20}} '''Darigʻa Nursultanovna Nazarboyeva''' (1963-yil 7-mayda [[Temirtau]], [[Qaragʻandi (viloyat)|Qaragʻanda viloyati]]) — ijtimoiy va davlat arbobi, siyosatchi. 2019-yil 20-martdan 2020-yil 2-maygacha Qozogʻiston Respublikasi parlamenti Senati raisi. Tarix fanlari nomzodi, siyosiy fanlar doktori. Qozog‘istonning birinchi prezidenti [[Nursulton Nazarboyev|Nursulton Nazarboyevning]] to‘ng‘ich qizi. 2021-yildan Qozog‘iston Respublikasi parlamenti Majilining VII chaqiriq deputati. == Ish va siyosiy martaba == * 1980-1983-yillar — [[Moskva davlat universiteti|M.]] [[Moskva davlat universiteti|V.]] [[Moskva davlat universiteti|Lomonosov nomidagi MDU]] tarix fakultetida tahsil olgan. * 1983-1985-yillar — S. M. Kirov nomidagi KazMU tarix fakulteti talabasi. * 1985-1987-yillar — M. V. Lomonosov nomidagi MDU tarix fakulteti stajyor-tadqiqotchisi. * 1987-1990 — M. V. Lomonosov nomidagi Moskva davlat universitetining aspiranti. * 1992-1994-yillarda — „Böbek“ bolalar xayriya fondi vitse-prezidenti.<ref name="zakonPS">{{Veb manbasi|url=https://online.zakon.kz/Document/?doc_id=30099807#pos=1;-65|sarlavha=Назарбаева Дарига Нурсултановна (персональная справка)|kirish sanasi=2019-06-17}}</ref> * 1994-1995-yillarda — „Qozogʻiston teleradiokompaniyasi“ respublika korporatsiyasi vitse-prezidenti, „Xabar“ milliy teleagentligi direktori.<ref name="365info1">{{Veb manbasi|url=https://365info.kz/2019/03/biografiya-darigi-nazarbaevoj|sarlavha=Биография Дариги Назарбаевой|nashriyot=365info.kz|kirish sanasi=2019-06-17}}</ref> * 1995-1998-yillarda — „ Xabar“ agentligi Respublika davlat korxonasi bosh direktori.<ref name="365info1" /> * 1998-2001 — „Xabar“ agentligi prezidenti.<ref name="365info1" /> * 2001-2004 — „Xabar“ agentligi AK direktorlar kengashi raisi.<ref name="365info1" /> * 2004 yil 19-sentyabr — 2007-yil 20-iyun — Qozogʻiston Respublikasi Parlamenti Majilisining III chaqiriq deputati („ Asar“ Respublika partiyasi roʻyxatida), 2005-yil fevraldan 2007-yil 20-iyungacha — etakchi. „Viloyat“ deputatlar guruhi.<ref name="zakonPS" /> * 2007-yildan — Qozogʻiston Respublikasi Birinchi Prezidenti jamgʻarmasi direktori.<ref name="365info1" /> * 2012-yil 20-yanvardan 2015-yil sentabrgacha — Qozogʻiston Respublikasi Parlamenti Majilisining 5-chaqiriq deputati („ Nur Otan“ Xalq demokratik partiyasi roʻyxatida), ijtimoiy-madaniy rivojlanish va fan qoʻmitasi raisi.<ref name="zakonPS" /> * 2014-yil 3-apreldan 2015-yil sentabrgacha — Qozog‘iston Respublikasi parlamenti Majilisi raisining o‘rinbosari, „Nur Otan“ fraksiyasi rahbari.<ref name="zakonPS" /> * 2015-yil 11-sentyabrdan 2016 yil 13 sentyabrgacha — Qozogʻiston Respublikasi Bosh vazirining oʻrinbosari.<ref name="zakonPS" /> * 2016-yil 13-sentabrdan 2019-yil 20-martgacha — Qozogʻiston Respublikasi parlamenti Senati deputati, xalqaro munosabatlar, mudofaa va xavfsizlik boʻyicha doimiy qoʻmita raisi.<ref name="zakonPS" /> * 2019-yil 20-mart — 2020-yil 2-may — Qozog‘iston Respublikasi parlamenti Senati raisi.<ref name="kursiv1">{{Veb manbasi|url=https://kursiv.kz/news/politika/2019-03/dariga-nazarbaeva-stala-spikerom-senata-parlamenta-kazakhstana|sarlavha=Дарига Назарбаева стала спикером Сената Парламента Казахстана|sana=2019-03-20|kirish sanasi=2019-06-17}}</ref> * 2021-yildan — Qozogʻiston Respublikasi parlamenti Majilisining VII chaqiriq deputati. == Boshqa lavozimlar == * Qozog‘iston Respublikasi YuNESKO ishlari bo‘yicha Milliy komissiyasining sobiq aʼzosi; * Qozogʻiston gimnastika federatsiyasining sobiq faxriy prezidenti; * Xalqaro televideniya sanʼati va fanlari akademiyasi direktorlar kengashining sobiq aʼzosi (Nyu-York); * Yevroosiyo strategik tadqiqotlar markazining sobiq prezidenti (Moskva); * Yevroosiyo televideniye akademiyasining sobiq vitse-prezidenti (Moskva); * Yevroosiyo teleforumi tashkiliy qo‘mitasining sobiq hamraisi (Moskva); * „Yevrosiyo“ xalqaro iqtisodiy akademiyasining sobiq aʼzosi; * „Degdar“ gumanitar jamgʻarmasi Vasiylik kengashi raisi; * „Asar-Bereke“ OFY vasiylik kengashi raisi; * „Qozogʻiston yoshlar kongressi“ ZTB Vasiylik kengashi raisi; * Butunjahon rus matbuoti assotsiatsiyasi vitse-prezidenti; * „Yastar Desires“ RKO vasiylik kengashi raisi; * Senatorlar kengashi raisi == Bilim == 1980-yilda [[Olmaota|Olmaota shahridagi]] K.Satpaev nomidagi 56-sonli gimnaziyani tamomlagan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.voxpopuli.kz/history/legendarnye-shkoly-almaty--12348.html|sarlavha=Легендарные школы Алматы|nashriyot=Vox Populi|muallif=Святослав Антонов|sana=2015-09-03|kirish sanasi=2019-06-17}}</ref><ref name="kursiv1">{{Veb manbasi|url=https://kursiv.kz/news/politika/2019-03/dariga-nazarbaeva-stala-spikerom-senata-parlamenta-kazakhstana|sarlavha=Дарига Назарбаева стала спикером Сената Парламента Казахстана|sana=2019-03-20|kirish sanasi=2019-06-17}}</ref> 1980-1983-yillarda [[Moskva davlat universiteti|M.V.Lomonosov nomidagi Moskva davlat universitetining]] tarix fakultetida tahsil olgan. 1985-yilda [[Qozoq milliy universiteti|S.M.Kirov nomidagi Qozogʻiston davlat universiteti]] tugatdi.<ref name="ria1">{{Veb manbasi|url=https://ria.ru/20190320/1551953440.html|sarlavha=Биография Дариги Назарбаевой|nashriyot=РИА Новости|kirish sanasi=2019-06-17}}</ref> 1991-yilda professor I.Lomonosov nomidagi MDU. V.Grigoryeva ilmiy rahbarligida tarix fanlari nomzodi ilmiy darajasini olish uchun „Italiyada 1947-yilgi respublika konstitutsiyasining qabul qilinishi atrofidagi siyosiy kurash“ (mutaxassislik 07.00.03-umumiy tarix) mavzusida nomzodlik dissertatsiyasini himoya qildi. Rasmiy raqiblar — h. d. N. P. Komolova va boshqalar. h. k. V. N. Yana. Yetakchi tashkilot — SSSR Xalqaro mehnat harakati instituti.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Назарбаева Д. Н.|url=https://dlib.rsl.ru/viewer/01000072319#?page=1|sarlavha=Политическая борьба в Италии вокруг принятия республиканской конституции 1947 г.: автореф. дис. … канд. истор. наук: 07.00.03 / МГУ им. М. В. Ломоносова. — Москва, 1990. — 18 с.|kirish sanasi=2019-06-17}}</ref> 1998-yilda Rossiya Federatsiyasi Prezidenti huzuridagi Rossiya Fanlar akademiyasida (23.00.02 — siyosiy institutlar ixtisosligi) „Yangi mustaqil davlatlarda siyosiy tizimlarni demokratlashtirish“ mavzusida siyosiy fanlar doktori ilmiy darajasini olish uchun nomzodlik dissertatsiyasini himoya qilgan. va jarayonlar). Ilmiy maslahatchi — faylasuf. h. d., professor V.S.Komarovskiy. Rasmiy raqiblar — e. h. d., professor D.V.Valovoy, siyosiy fanlar doktori, professor A.A.Chichanovskiy va sotsiologiya fanlari doktori, professor M.M.Tajin. Yetakchi tashkilot — Rossiya Fanlar akademiyasining Ijtimoiy va siyosiy tadqiqotlar instituti.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Назарбаева Д. Н.|url=https://dlib.rsl.ru/viewer/01000227858#?page=1|sarlavha=Демократизация политических систем стран Содружества Независимых Государств: опыт, проблемы, приоритеты : автореф. дис. … д-ра полит. наук: 23.00.02 / Рос. академия гос. службы при Президенте РФ. — Москва, 1998. — 52 с.|kirish sanasi=2019-06-17}}</ref> [[Qozoq tili|Qozoq]], [[Rus tili|rus]], [[Ingliz tili|ingliz]] va [[Italyan tili|italyan]] tillarini biladi.<ref name="ria1">{{Veb manbasi|url=https://ria.ru/20190320/1551953440.html|sarlavha=Биография Дариги Назарбаевой|nashriyot=РИА Новости|kirish sanasi=2019-06-17}}</ref> == Xabar agentligi == Darigʻa Nazarboyevaning kasbiy yoʻli 1992-yilda onasi [[Sara Nazarboyeva]] tomonidan asos solingan „Bobek“ bolalar xayriya jamgʻarmasi vitse-prezidenti etib tayinlanganidan boshlangan. Jamgʻarma mustaqil Qozogʻistonda bolalarga yordam berishga qaratilgan birinchi tashkilot edi.<ref name="camonitor1">{{Veb manbasi|url=https://camonitor.kz/18288-dariga-nazarbaeva-s-chego-nachinalas-karera-samoy-vliyatelnoy-zhenschiny-v-kazahstane.html|sarlavha=Дарига Назарбаева: с чего начиналась карьера самой влиятельной женщины в Казахстане|nashriyot=Central Asia Monitor|sana=2015-10-02|kirish sanasi=2019-06-17}}<nowiki>}}</nowiki></ref> 1994-yilda Darigʻa Nazarboyeva [[Qazaqstan (TV kanali)|"Qozogʻiston teleradiokompaniyasi" respublika korporatsiyasi]] vitse-prezidenti etib tayinlandi. 1995-yilda Qozogʻiston televideniesi axborot xizmati negizida „Xabar“ telekanali tashkil etildi.Darig‘a Nazarboyeva rahbarligida „Xabar“ o‘zining muxbirlar tarmog‘ini rivojlantirdi, yangi jihozlar bilan taʼminlandi va mamlakat telekanallari orasida yetakchi o‘rinni egalladi. „Xabar“dan tashqari, Darig‘a Nazarboyevaga aloqador shaxslar „Yevropa plyus“ radiostansiyasi,KTK,NTK telekompaniyalari, mashhur „Karavan“ gazetasini sotib olgan.Yangi media-xoldingni boshqarish uchun „TV-media“ va „Alma-media“ kompaniyalari tashkil etildi. 1998-yilda „Xabar“ yopiq aksiyadorlik jamiyatiga aylantirildi va Dariga Nazarboyeva YoAJ prezidenti, 2001-yildan esa direktorlar kengashi raisi lavozimini egalladi.<ref name="camonitor1">{{Veb manbasi|url=https://camonitor.kz/18288-dariga-nazarbaeva-s-chego-nachinalas-karera-samoy-vliyatelnoy-zhenschiny-v-kazahstane.html|sarlavha=Дарига Назарбаева: с чего начиналась карьера самой влиятельной женщины в Казахстане|nashriyot=Central Asia Monitor|sana=2015-10-02|kirish sanasi=2019-06-17}}<nowiki>}}</nowiki></ref> 1999-yilda Darigʻa Nazarboyeva koʻmagida „Olmaota — mening birinchi muhabbatim!“ „Xabar“ agentligi tomonidan ilk bor retro-festival o‘tkazildi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://kaztag.kz/ru/news/festival-alma-ata-moya-pervaya-lyubov-budet-otlichatsya-ot-proshlykh-svoey-tematikoy-organizatory|muallif=Мадина Алимханова|sarlavha=Фестиваль «Алма-Ата – моя первая любовь» будет отличаться от прошлых своей тематикой — организаторы|sana=2011-09-13|kirish sanasi=2019-06-17}}</ref> Festivalning asosiy gʻoyasi Olmaota aholisining avlodlar oʻrtasidagi maʼnaviy aloqasini saqlab qolish,Olmaota shahrining mamlakatning madaniy markazi maqomini qoʻllab-quvvatlash,1960-1980-yillar oʻziga xos madaniyat va shaharning maʼnaviy muhitini jonlantirish edi. 2001-yil iyun oyida Moskvada boʻlib oʻtgan „Axborot: 21-asr chaqirigʻi“ nomli axborot hamkorligi boʻyicha Butunjahon kongressida Darigʻa Nazarboyeva doimiy faoliyat yurituvchi Yevroosiyo media-forumini tashkil etishni taklif qildi. Uning qayd etishicha, media-forum ishtirokchilari Yevroosiyo axborot makonini yaratish, davlat va ommaviy axborot vositalari o‘rtasidagi munosabatlar, shuningdek, jurnalistikaning axloqiy meʼyorlari masalalarini muhokama qilishlari mumkin.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.rosbalt.ru/main/2001/06/26/12788.html|sarlavha=Дочь президента Казахстана предложила учредить постоянный Евразийский медиафорум|nashriyot=Росбалт|sana=2001-06-26|kirish sanasi=2019-06-17}}</ref> Birinchi Yevroosiyo mediaforumi 2002-yil aprel oyida Olmaota shahrida boʻlib oʻtdi, uni Qozogʻiston Respublikasi Prezidenti Nursulton Nazarboyev tabrik soʻzi bilan ochdi. 2002-yilda Qozogʻiston jurnalistlarining I qurultoyi ochildi, 27-aprelda Qozogʻiston Jurnalistlari Kongressi tashabbus guruhining yigʻilishida Darigʻa Nazarboyeva ijroiya qoʻmitasi raisi etib saylandi. Jurnalistlarning odob-axloq kodeksini yaratish masalasi birinchi marta mazkur qurultoyda ko‘tarildi.<ref name="camonitor1">{{Veb manbasi|url=https://camonitor.kz/18288-dariga-nazarbaeva-s-chego-nachinalas-karera-samoy-vliyatelnoy-zhenschiny-v-kazahstane.html|sarlavha=Дарига Назарбаева: с чего начиналась карьера самой влиятельной женщины в Казахстане|nashriyot=Central Asia Monitor|sana=2015-10-02|kirish sanasi=2019-06-17}}<nowiki>}}</nowiki></ref> == Manbalar == {{Manbalar|2}} [[Turkum:Ostonaning 10 yilligi medali sohiblari]] [[Turkum:Parasat ordeni sohiblari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1963-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:7-mayda tugʻilganlar]] [[Turkum:Qozogʻiston davlat arboblari]] [[Turkum:Qozogʻiston Bosh vazirlari]] [[Turkum:Qozogʻiston davlat rahbarlari]] [[Turkum:Qozogʻiston]] 6kqcg4oqs8f7upfk3nrdeceo1vwmanv 2816887 2816881 2022-08-29T06:42:39Z Muzaffar Turgunov 72207 wikitext text/x-wiki {{Davlat arbobi bilgiqutisi|ismi=Darigʻa Nursultanovna Nazarboyeva|asl ismi={{lang-kk|Дариға Нұрсұлтанқызы Назарбаева}}|tasvir=Dariga Nazarbayeva 2019-10-17.jpg|lavozim=Qozog‘iston Respublikasi parlamenti Senatining 7-raisi|boshlanish davri=2019-yil 20-mart|tugash davri=2020-yil 2-may|prezident=Qosim-Jomart Tokaeq|vitse-prezident=[[Qasim-Jomart Toqaev]]|vazir=Maulen Ashimbaev|partiyasi=[[Asar partiyasi]], [[Nur Otan partiyasi]]|taʼlim=M. V. Lomonosov nomidagi Moskva davlat universiteti (MDU), Forobiy nomidagi qozoq milliy universiteti|ilmiy darajasi=Siyosiy va iqtisod fanlari doktori, tarix fanlari nomzodi|tavallud sanasi=1963-yil 7-may|tavallud joyi=Temirtau, Qaragʻanda viloyati, Qozogʻiston SSR, {{SSSR}}|otasi=[[Nursulton Nazarboyev]]|onasi=[[Sara Nazarboyeva]]|bolalari=Nurali Aliyev, [[Aysulton Nazarboyev]], Venera Nazarboyeva|mukofotlari=Baris ordeni, Parasat ordeni|bayroq={{KAZ}}|bayroq uzunligi=20}} '''Darigʻa Nursultanovna Nazarboyeva''' (1963-yil 7-mayda [[Temirtau]], [[Qaragʻandi (viloyat)|Qaragʻanda viloyati]]) — ijtimoiy va davlat arbobi, siyosatchi. 2019-yil 20-martdan 2020-yil 2-maygacha Qozogʻiston Respublikasi parlamenti Senati raisi. Tarix fanlari nomzodi, siyosiy fanlar doktori. Qozog‘istonning birinchi prezidenti [[Nursulton Nazarboyev|Nursulton Nazarboyevning]] to‘ng‘ich qizi. 2021-yildan Qozog‘iston Respublikasi parlamenti Majilining VII chaqiriq deputati. == Ish va siyosiy martaba == * 1980-1983-yillar — [[Moskva davlat universiteti|M.]] [[Moskva davlat universiteti|V.]] [[Moskva davlat universiteti|Lomonosov nomidagi MDU]] tarix fakultetida tahsil olgan. * 1983-1985-yillar — S. M. Kirov nomidagi KazMU tarix fakulteti talabasi. * 1985-1987-yillar — M. V. Lomonosov nomidagi MDU tarix fakulteti stajyor-tadqiqotchisi. * 1987-1990 — M. V. Lomonosov nomidagi Moskva davlat universitetining aspiranti. * 1992-1994-yillarda — „Böbek“ bolalar xayriya fondi vitse-prezidenti.<ref name="zakonPS">{{Veb manbasi|url=https://online.zakon.kz/Document/?doc_id=30099807#pos=1;-65|sarlavha=Назарбаева Дарига Нурсултановна (персональная справка)|kirish sanasi=2019-06-17}}</ref> * 1994-1995-yillarda — „Qozogʻiston teleradiokompaniyasi“ respublika korporatsiyasi vitse-prezidenti, „Xabar“ milliy teleagentligi direktori.<ref name="365info1">{{Veb manbasi|url=https://365info.kz/2019/03/biografiya-darigi-nazarbaevoj|sarlavha=Биография Дариги Назарбаевой|nashriyot=365info.kz|kirish sanasi=2019-06-17}}</ref> * 1995-1998-yillarda — „ Xabar“ agentligi Respublika davlat korxonasi bosh direktori.<ref name="365info1" /> * 1998-2001 — „Xabar“ agentligi prezidenti.<ref name="365info1" /> * 2001-2004 — „Xabar“ agentligi AK direktorlar kengashi raisi.<ref name="365info1" /> * 2004 yil 19-sentyabr — 2007-yil 20-iyun — Qozogʻiston Respublikasi Parlamenti Majilisining III chaqiriq deputati („ Asar“ Respublika partiyasi roʻyxatida), 2005-yil fevraldan 2007-yil 20-iyungacha — etakchi. „Viloyat“ deputatlar guruhi.<ref name="zakonPS" /> * 2007-yildan — Qozogʻiston Respublikasi Birinchi Prezidenti jamgʻarmasi direktori.<ref name="365info1" /> * 2012-yil 20-yanvardan 2015-yil sentabrgacha — Qozogʻiston Respublikasi Parlamenti Majilisining 5-chaqiriq deputati („ Nur Otan“ Xalq demokratik partiyasi roʻyxatida), ijtimoiy-madaniy rivojlanish va fan qoʻmitasi raisi.<ref name="zakonPS" /> * 2014-yil 3-apreldan 2015-yil sentabrgacha — Qozog‘iston Respublikasi parlamenti Majilisi raisining o‘rinbosari, „Nur Otan“ fraksiyasi rahbari.<ref name="zakonPS" /> * 2015-yil 11-sentyabrdan 2016 yil 13 sentyabrgacha — Qozogʻiston Respublikasi Bosh vazirining oʻrinbosari.<ref name="zakonPS" /> * 2016-yil 13-sentabrdan 2019-yil 20-martgacha — Qozogʻiston Respublikasi parlamenti Senati deputati, xalqaro munosabatlar, mudofaa va xavfsizlik boʻyicha doimiy qoʻmita raisi.<ref name="zakonPS" /> * 2019-yil 20-mart — 2020-yil 2-may — Qozog‘iston Respublikasi parlamenti Senati raisi.<ref name="kursiv1">{{Veb manbasi|url=https://kursiv.kz/news/politika/2019-03/dariga-nazarbaeva-stala-spikerom-senata-parlamenta-kazakhstana|sarlavha=Дарига Назарбаева стала спикером Сената Парламента Казахстана|sana=2019-03-20|kirish sanasi=2019-06-17}}</ref> * 2021-yildan — Qozogʻiston Respublikasi parlamenti Majilisining VII chaqiriq deputati. == Boshqa lavozimlar == * Qozog‘iston Respublikasi YuNESKO ishlari bo‘yicha Milliy komissiyasining sobiq aʼzosi; * Qozogʻiston gimnastika federatsiyasining sobiq faxriy prezidenti; * Xalqaro televideniya sanʼati va fanlari akademiyasi direktorlar kengashining sobiq aʼzosi (Nyu-York); * Yevroosiyo strategik tadqiqotlar markazining sobiq prezidenti (Moskva); * Yevroosiyo televideniye akademiyasining sobiq vitse-prezidenti (Moskva); * Yevroosiyo teleforumi tashkiliy qo‘mitasining sobiq hamraisi (Moskva); * „Yevrosiyo“ xalqaro iqtisodiy akademiyasining sobiq aʼzosi; * „Degdar“ gumanitar jamgʻarmasi Vasiylik kengashi raisi; * „Asar-Bereke“ OFY vasiylik kengashi raisi; * „Qozogʻiston yoshlar kongressi“ ZTB Vasiylik kengashi raisi; * Butunjahon rus matbuoti assotsiatsiyasi vitse-prezidenti; * „Yastar Desires“ RKO vasiylik kengashi raisi; * Senatorlar kengashi raisi == Bilim == 1980-yilda [[Olmaota|Olmaota shahridagi]] K.Satpaev nomidagi 56-sonli gimnaziyani tamomlagan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.voxpopuli.kz/history/legendarnye-shkoly-almaty--12348.html|sarlavha=Легендарные школы Алматы|nashriyot=Vox Populi|muallif=Святослав Антонов|sana=2015-09-03|kirish sanasi=2019-06-17}}</ref><ref name="kursiv1">{{Veb manbasi|url=https://kursiv.kz/news/politika/2019-03/dariga-nazarbaeva-stala-spikerom-senata-parlamenta-kazakhstana|sarlavha=Дарига Назарбаева стала спикером Сената Парламента Казахстана|sana=2019-03-20|kirish sanasi=2019-06-17}}</ref> 1980-1983-yillarda [[Moskva davlat universiteti|M.V.Lomonosov nomidagi Moskva davlat universitetining]] tarix fakultetida tahsil olgan. 1985-yilda [[Qozoq milliy universiteti|S.M.Kirov nomidagi Qozogʻiston davlat universiteti]] tugatdi.<ref name="ria1">{{Veb manbasi|url=https://ria.ru/20190320/1551953440.html|sarlavha=Биография Дариги Назарбаевой|nashriyot=РИА Новости|kirish sanasi=2019-06-17}}</ref> 1991-yilda professor I.Lomonosov nomidagi MDU. V.Grigoryeva ilmiy rahbarligida tarix fanlari nomzodi ilmiy darajasini olish uchun „Italiyada 1947-yilgi respublika konstitutsiyasining qabul qilinishi atrofidagi siyosiy kurash“ (mutaxassislik 07.00.03-umumiy tarix) mavzusida nomzodlik dissertatsiyasini himoya qildi. Rasmiy raqiblar — h. d. N. P. Komolova va boshqalar. h. k. V. N. Yana. Yetakchi tashkilot — SSSR Xalqaro mehnat harakati instituti.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Назарбаева Д. Н.|url=https://dlib.rsl.ru/viewer/01000072319#?page=1|sarlavha=Политическая борьба в Италии вокруг принятия республиканской конституции 1947 г.: автореф. дис. … канд. истор. наук: 07.00.03 / МГУ им. М. В. Ломоносова. — Москва, 1990. — 18 с.|kirish sanasi=2019-06-17}}</ref> 1998-yilda Rossiya Federatsiyasi Prezidenti huzuridagi Rossiya Fanlar akademiyasida (23.00.02 — siyosiy institutlar ixtisosligi) „Yangi mustaqil davlatlarda siyosiy tizimlarni demokratlashtirish“ mavzusida siyosiy fanlar doktori ilmiy darajasini olish uchun nomzodlik dissertatsiyasini himoya qilgan. va jarayonlar). Ilmiy maslahatchi — faylasuf. h. d., professor V.S.Komarovskiy. Rasmiy raqiblar — e. h. d., professor D.V.Valovoy, siyosiy fanlar doktori, professor A.A.Chichanovskiy va sotsiologiya fanlari doktori, professor M.M.Tajin. Yetakchi tashkilot — Rossiya Fanlar akademiyasining Ijtimoiy va siyosiy tadqiqotlar instituti.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Назарбаева Д. Н.|url=https://dlib.rsl.ru/viewer/01000227858#?page=1|sarlavha=Демократизация политических систем стран Содружества Независимых Государств: опыт, проблемы, приоритеты : автореф. дис. … д-ра полит. наук: 23.00.02 / Рос. академия гос. службы при Президенте РФ. — Москва, 1998. — 52 с.|kirish sanasi=2019-06-17}}</ref> [[Qozoq tili|Qozoq]], [[Rus tili|rus]], [[Ingliz tili|ingliz]] va [[Italyan tili|italyan]] tillarini biladi.<ref name="ria1">{{Veb manbasi|url=https://ria.ru/20190320/1551953440.html|sarlavha=Биография Дариги Назарбаевой|nashriyot=РИА Новости|kirish sanasi=2019-06-17}}</ref> == Xabar agentligi == Darigʻa Nazarboyevaning kasbiy yoʻli 1992-yilda onasi [[Sara Nazarboyeva]] tomonidan asos solingan „Bobek“ bolalar xayriya jamgʻarmasi vitse-prezidenti etib tayinlanganidan boshlangan. Jamgʻarma mustaqil Qozogʻistonda bolalarga yordam berishga qaratilgan birinchi tashkilot edi.<ref name="camonitor1">{{Veb manbasi|url=https://camonitor.kz/18288-dariga-nazarbaeva-s-chego-nachinalas-karera-samoy-vliyatelnoy-zhenschiny-v-kazahstane.html|sarlavha=Дарига Назарбаева: с чего начиналась карьера самой влиятельной женщины в Казахстане|nashriyot=Central Asia Monitor|sana=2015-10-02|kirish sanasi=2019-06-17}}<nowiki>}}</nowiki></ref> 1994-yilda Darigʻa Nazarboyeva [[Qazaqstan (TV kanali)|"Qozogʻiston teleradiokompaniyasi" respublika korporatsiyasi]] vitse-prezidenti etib tayinlandi. 1995-yilda Qozogʻiston televideniesi axborot xizmati negizida „Xabar“ telekanali tashkil etildi.Darig‘a Nazarboyeva rahbarligida „Xabar“ o‘zining muxbirlar tarmog‘ini rivojlantirdi, yangi jihozlar bilan taʼminlandi va mamlakat telekanallari orasida yetakchi o‘rinni egalladi. „Xabar“dan tashqari, Darig‘a Nazarboyevaga aloqador shaxslar „Yevropa plyus“ radiostansiyasi,KTK,NTK telekompaniyalari, mashhur „Karavan“ gazetasini sotib olgan.Yangi media-xoldingni boshqarish uchun „TV-media“ va „Alma-media“ kompaniyalari tashkil etildi. 1998-yilda „Xabar“ yopiq aksiyadorlik jamiyatiga aylantirildi va Dariga Nazarboyeva YoAJ prezidenti, 2001-yildan esa direktorlar kengashi raisi lavozimini egalladi.<ref name="camonitor1">{{Veb manbasi|url=https://camonitor.kz/18288-dariga-nazarbaeva-s-chego-nachinalas-karera-samoy-vliyatelnoy-zhenschiny-v-kazahstane.html|sarlavha=Дарига Назарбаева: с чего начиналась карьера самой влиятельной женщины в Казахстане|nashriyot=Central Asia Monitor|sana=2015-10-02|kirish sanasi=2019-06-17}}<nowiki>}}</nowiki></ref> 1999-yilda Darigʻa Nazarboyeva koʻmagida „Olmaota — mening birinchi muhabbatim!“ „Xabar“ agentligi tomonidan ilk bor retro-festival o‘tkazildi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://kaztag.kz/ru/news/festival-alma-ata-moya-pervaya-lyubov-budet-otlichatsya-ot-proshlykh-svoey-tematikoy-organizatory|muallif=Мадина Алимханова|sarlavha=Фестиваль «Алма-Ата – моя первая любовь» будет отличаться от прошлых своей тематикой — организаторы|sana=2011-09-13|kirish sanasi=2019-06-17}}</ref> Festivalning asosiy gʻoyasi Olmaota aholisining avlodlar oʻrtasidagi maʼnaviy aloqasini saqlab qolish,Olmaota shahrining mamlakatning madaniy markazi maqomini qoʻllab-quvvatlash,1960-1980-yillar oʻziga xos madaniyat va shaharning maʼnaviy muhitini jonlantirish edi. 2001-yil iyun oyida Moskvada boʻlib oʻtgan „Axborot: 21-asr chaqirigʻi“ nomli axborot hamkorligi boʻyicha Butunjahon kongressida Darigʻa Nazarboyeva doimiy faoliyat yurituvchi Yevroosiyo media-forumini tashkil etishni taklif qildi. Uning qayd etishicha, media-forum ishtirokchilari Yevroosiyo axborot makonini yaratish, davlat va ommaviy axborot vositalari o‘rtasidagi munosabatlar, shuningdek, jurnalistikaning axloqiy meʼyorlari masalalarini muhokama qilishlari mumkin.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.rosbalt.ru/main/2001/06/26/12788.html|sarlavha=Дочь президента Казахстана предложила учредить постоянный Евразийский медиафорум|nashriyot=Росбалт|sana=2001-06-26|kirish sanasi=2019-06-17}}</ref> Birinchi Yevroosiyo mediaforumi 2002-yil aprel oyida Olmaota shahrida boʻlib oʻtdi, uni Qozogʻiston Respublikasi Prezidenti Nursulton Nazarboyev tabrik soʻzi bilan ochdi. 2002-yilda Qozogʻiston jurnalistlarining I qurultoyi ochildi, 27-aprelda Qozogʻiston Jurnalistlari Kongressi tashabbus guruhining yigʻilishida Darigʻa Nazarboyeva ijroiya qoʻmitasi raisi etib saylandi. Jurnalistlarning odob-axloq kodeksini yaratish masalasi birinchi marta mazkur qurultoyda ko‘tarildi.<ref name="camonitor1">{{Veb manbasi|url=https://camonitor.kz/18288-dariga-nazarbaeva-s-chego-nachinalas-karera-samoy-vliyatelnoy-zhenschiny-v-kazahstane.html|sarlavha=Дарига Назарбаева: с чего начиналась карьера самой влиятельной женщины в Казахстане|nashriyot=Central Asia Monitor|sana=2015-10-02|kirish sanasi=2019-06-17}}<nowiki>}}</nowiki></ref> == Manbalar == {{Manbalar|2}} [[Turkum:Ostonaning 10 yilligi medali sohiblari]] [[Turkum:Parasat ordeni sohiblari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1963-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:7-mayda tugʻilganlar]] [[Turkum:Qozogʻiston davlat arboblari]] [[Turkum:Qozogʻiston Bosh vazirlari]] [[Turkum:Qozogʻiston davlat rahbarlari]] [[Turkum:Qozogʻiston]] ek47d71ycryuiysckiufivsxhxfl081 BT Consumer 0 783799 2816257 2815112 2022-08-28T17:04:28Z FaridShavkatullayev 72137 /* Havolalar */ wikitext text/x-wiki {{Infobox company | name = BT Consumer | tasvir = BT logo 2019.svg | logo_size = 175px | caption = | type = tarmoqlangan shirkat | fate = | traded_as = | predecessor = BT Retail | successor = | foundation = | founder = | defunct = | headquarters = One Braham Street, [[London]], [[Buyuk Britaniya]] | locations = | region_served = [[Buyuk Britaniya]] | key_people = '''Marc Allera'''<br><small>(bosh direktor)</small><ref>{{cite web|title=Consumer|url=https://www.bt.com/about/bt/our-company/group-businesses/consumer|access-date=24 September 2020|publisher=BT}}</ref> | industry = Telekommunikatsiya | products = Statsionar telefon xizmati * mobil telefon xizmati * keng polosali internet xizmati * raqamli televizor xizmati | brands = BT <br /> [[EE Limited|EE]] <br /> [[Plusnet]] | services = | revenue = | operating_income = | net_income = | aum = | owner = <!-- Per [[Template:Infobox company]], it states: "If the company is majority-owned by a single entity and as such is a subsidiary or division, omit the owner field and use the parent field instead." --> | num_employees = | parent = [[BT Group]] | divisions = | subsid = | homepage = {{url|http://www.bt.com}} | footnotes = }} '''BT Consumer''' [[Buyuk Britaniya]]<nowiki/>dagi BT Group telekommunikatsiya kompaniyasining asosiy chakana boʻlinmasi boʻlib, [[Birlashgan Qirollik|Buyuk Britaniyadagi]] [[Birlashgan Qirollik|isteʼmolchilarga]] statsionar, mobil, keng polosali va [[Raqamli televideniye|raqamli televideniyeni]] taqdim etadi. U BT boʻlinmalaridan ushbu xizmatlarning baʼzilariga kirishni sotib oladi: Openreach va [[EE Limited|EE]]. Ushbu BT Consumer kompaniyasi Buyuk Britaniyadagi eng yirik isteʼmolchi statsionar va keng polosali ISP hisoblanadi.<ref name="BT Consumer">{{Veb manbasi|sarlavha=Consumer|url=http://www.btplc.com/Thegroup/Ourcompany/Groupbusinesses/btconsumer/index.htm|ish=BT Group|kirish sanasi=24 November 2017|til=en}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Facts & Figures|url=http://media.ofcom.org.uk/facts/|nashriyot=Ofcom|kirish sanasi=2 February 2016}}</ref> U '''BT Business''' (hozirda BT Enterprise bilan birlashtirilgan) bilan birga 2013-yilda '''BT Retail''' boʻlimidan ikki tomonlama ajralib chiqqandan soʻng, BTga mijozlariga yaxshiroq xizmat koʻrsatish va oʻzining strategik ustuvorliklarini amalga oshirishga koʻproq eʼtibor qaratish imkonini berish uchun tashkil etilgan. U BT Chakana savdo kompaniyasining isteʼmolchi operatsiyalarini oʻz zimmasiga oldi, bunda BT Consumer bilan birga BT Wi-fi (BT Enterprises qismi) va BT Irelandning isteʼmolchi qismi ishtirok etdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=BT Retail splits into two businesses |work=BT Today |publisher=BT Group PLC |url=https://www.btplc.com/BTToday/NewsList/BTRetailsplitsintotwobusinesses/index.htm |url-status=dead |access-date=28 January 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160223103027/https://www.btplc.com/BTToday/NewsList/BTRetailsplitsintotwobusinesses/index.htm |archive-date=23 February 2016}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Williams |first=Christopher |date=30 July 2013 |title=BT splits BT Retail division to focus on BSkyB battle |work=The Telegraph |url=https://www.telegraph.co.uk/finance/newsbysector/mediatechnologyandtelecoms/telecoms/10210947/BT-splits-BT-Retail-division-to-focus-on-BSkyB-battle.html |access-date=28 January 2016}}</ref> U BTning yangi tashkiliy tuzilmasidan keyin 2016-yil aprel oyida [[EE Limited|EE]] sotib olinganidan keyin kuchga kirganidan keyin oʻz nomini saqlab qoldi, boʻlinmaga hech qanday oʻzgartirish kiritilmadi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=1 February 2016 |title=BT announces new structure |work=BT News |publisher=BT Group PLC |url=http://www.btplc.com/news/#/pressreleases/bt-announces-new-structure-1304769 |access-date=24 November 2017}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=1 February 2016 |title=BT reports a 24% jump in quarterly profits amid revamp |work=BBC News |url=https://www.bbc.co.uk/news/business-35457574 |access-date=24 November 2017}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Palmer |first=Kate |date=1 February 2016 |title=BT unveils management overhaul as it reports 'seven-year high' in revenue growth |work=The Daily Telegraph |url=https://www.telegraph.co.uk/finance/newsbysector/mediatechnologyandtelecoms/telecoms/12133217/BT-unveils-new-structure-as-it-posts-best-revenue-growth-in-seven-years.html |access-date=24 November 2017}}</ref> 2017-yil 28-iyulda BT operatsion modelini soddalashtirish, mas’uliyatni kuchaytirish va uni oʻzgartirishni tezlashtirish uchun tashkiliy oʻzgarishlarni eʼlon qildi va oʻzining BT Consumer va EE boʻlinmalarini uchta brend — BT, EE boʻyicha faoliyat yuritadigan yangi yagona BT Consumer boʻlinmasiga birlashtirishni oʻz zimmasiga oldi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=English |first=Simon |date=28 July 2017 |title=BT hints at its next boss in shake-up of consumer arm |work=London Evening Standard |url=https://www.standard.co.uk/business/bt-hints-at-its-next-boss-in-shakeup-of-consumer-arm-a3598541.html |access-date=24 November 2017}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=28 July 2017 |title=Organisation and senior management changes at BT |language=en |work=BT News & Media |publisher=BT Group PLC |url=http://www.btplc.com/news/index.htm#/pressreleases/organisation-and-senior-management-changes-at-bt-2086252 |access-date=24 November 2017}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Gwynn |first=Simon |date=28 July 2017 |title=BT brings EE and Consumer under combined leadership |work=Campaign |url=https://www.campaignlive.co.uk/article/bt-brings-ee-consumer-combined-leadership/1440724 |access-date=24 November 2017}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Hoscik |first=Martin |date=28 July 2017 |title=BT brings EE, Plusnet and BT brands into a new unified consumer division |work=SEENIT |url=http://www.seenit.co.uk/bt-brings-ee-plusnet-and-bt-brands-into-a-new-unified-consumer-division/ |access-date=24 November 2017}}</ref> 2018-yilning 1-aprelidan kuchga kiradi.<ref name="BT Consumer"/> == Mahsulotlar va tarixi == BT Consumer milliy miqyosda keng polosali, IPTV va uyali aloqa xizmatlarini taqdim etadi. Ushbu shirkat BT Wi-Fi ulanish nuqtasi xizmatiga kirishni taʼminlaydi. 2020-yildan boshlab BT Consumer Smart Hub 2 orqali qo‘ng‘iroqlarni amalga oshirish va qabul qilish imkonini beruvchi Digital Voice (VOiP) xizmatini joriy etish orqali umumiy kommutatsiyalangan telefon tarmog‘ini (PSTN) 2025-yilda o‘chirishga tayyorgarlik ko‘ra boshladi. 2015-yil mart oyida BT Buyuk Britaniyada oʻzining mobil virtual tarmoq operatori (MVNO) mahsuloti [[BT Mobile|BT]] Mobileni ishga tushirdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=25 March 2015 |title=BT launches UK’s best value 4G mobile data deal as a reward for its BT broadband customers |work=BT Group PLC |url=http://www.btplc.com/news/Articles/ShowArticle.cfm?ArticleID=F596A3F4-3584-43AD-BD6B-78109A7CF253 |access-date=3 February 2016}}</ref> 2014-yil mart oyida MVNO kelishuvidan keyin EE tarmogʻidan foydalanadigan xizmat<ref name="BT returns to mobile phone market">{{Yangiliklar manbasi |date=25 March 2015 |title=BT returns to mobile phone market |work=BBC News |url=https://www.bbc.co.uk/news/technology-32047642 |access-date=3 February 2016}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=25 March 2014 |title=BT and EE confirm UK MVNO agreement |work=BT Group PLC |url=http://www.btplc.com/news/articles/showarticle.cfm?articleid=%7Bfd88e526-0c9f-4fd0-b07f-da7508c6b06b%7D |access-date=3 February 2016}}</ref> BTning 2002-yildan beri, BT Cellnet [[O2 (Buyuk Britaniya)|O2]] hosil qilish uchun oʻchirilganidan beri uyali aloqa xizmatlarini birinchi taklifi edi.<ref name=":0">{{Yangiliklar manbasi |date=12 January 2005 |title=MMO2 offers small investor buyout |language=en-GB |work=BBC News |url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/business/4167453.stm |access-date=15 September 2017}}</ref> Shuningdek, u 2013-yilda Ofcom tomonidan oʻtkazilgan [[4G]] auktsionida yutib olingan BT spektridan foydalangan.<ref name="BT returns to mobile phone market" /><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=20 February 2013 |title=Ofcom announces winners of the 4G mobile auction. |work=Ofcom |url=http://media.ofcom.org.uk/news/2013/winners-of-the-4g-mobile-auction/ |access-date=3 February 2016}}</ref> Keyingi yili, 2016-yil 29-yanvarda, BT Groupning 12,5 milliard [[funt sterling]]<nowiki/>ga EE sotib olishi Buyuk Britaniyaning raqobat va bozorlar boshqarmasi tomonidan rasman tasdiqlanganidan keyin rasman yakunlandi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=29 January 2016 |title=BT Group PLC Completion of the acquisition of EE Limited |work=4-traders |url=http://www.4-traders.com/BT-GROUP-PLC-4003616/news/BT-Group-PLC-Completion-of-the-acquisition-of-EE-Limited-21767295/ |url-status=dead |access-date=3 February 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160529111146/http://www.4-traders.com/BT-GROUP-PLC-4003616/news/BT-Group-PLC-Completion-of-the-acquisition-of-EE-Limited-21767295/ |archive-date=29 May 2016}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=EE is now part of BT|url=http://ee.co.uk/help/ee-is-now-part-of-bt|kirish sanasi=3 February 2016|nashriyot=EE Limited}}</ref><ref>{{Veb manbasi|muallif=Farrell-Davies|ism=Sean-Rob|sana=15 January 2016|sarlavha=BT's £12.5bn EE takeover gets green light|url=http://www.theguardian.com/business/2016/jan/15/bt-ee-takeover-green-light-cma|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220522114740/https://www.theguardian.com/business/2016/jan/15/bt-ee-takeover-green-light-cma|arxivsana=22 May 2022|kirish sanasi=22 May 2022|ish=[[The Guardian]]|til=en}}</ref> BT Mobile EE kompaniyasining [[4G]] tarmogʻi orqali telefonlar va faqat SIM kartalarni taklif qiladi, shuningdek, keng polosali xizmatdan foyadalandigan mijozlar mobil mahsulotlarga chegirma olishlari mumkin. EE shirkatining [[5G]] tarmogʻi ishga tushirilgandan soʻng, tezroq tarmoqdan foydalanmoqchi boʻlgan BT Mobile mijozlari EE orqali mahsulotlarni olishga jalb etildi. Shundan keyin BT Mobile esa [[5G]] xizmatlarini taklif qilishdan voz kechdi. 2020-yil 29-yanvarda BT shirkati [[Buyuk Britaniya]] va [[Irlandiya]] oʻzining yangi filliallarida isteʼmolchi biznesidagi mijozlarga xizmat ko‘rsatish qo‘ng‘iroqlarining 100 foiziga javob berish majburiyatini bajarganini eʼlon qildi va bu jarayonda buni amalga oshirgan yagona yirik aloqa provayderiga aylanib qoldi. Majburiyatning bir qismi sifatida qoʻngʻiroqlar mijozlarning tegishli soʻrovlarini koʻrib chiqishga qodir boʻlgan eng yaqin aloqa markaziga yoʻnaltiriladi, bu isteʼmolchi bosh direktori ''Marc Allera''ning aytishicha, mijozlarimizga shaxsiy va mahalliy xizmat koʻrsatishning bir qismidir.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=BT completes 100% onshoring of customer service calls to the UK and Ireland to deliver personal and local customer service|url=https://newsroom.bt.com/bt-completes-100-onshoring-of-customer-service-calls-to-the-uk-and-ireland-to-deliver-personal-and-local-customer-service/|kirish sanasi=22 May 2022|ish=BT Group|til=en}}</ref> 2021-yil fevral oyida BT va [[EE Limited|EE]] oʻzining keng polosali statsionar xizmatlari quvvatini mobil tarmogʻi bilan birlashtirgan yangi uy [[Wi-Fi]] xizmatini ishga tushirdi va oʻz xizmatini yanada takomillashtirdi. Hybrid Connect qurilmasining joriy etilishi bilan Smart Hub 2 orqali ulanishni yo‘qotgan mijozlar avtomatik ravishda EE mobil tarmog‘iga ulanadi va ularga BT uzilib bo‘lmaydigan deb taʼriflagan uzluksiz uzilishni taqdim etadi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Metz|ism=Axel|sana=3 February 2021|sarlavha=BT and EE launch “unbreakable” home Wi-Fi|url=https://www.techradar.com/uk/news/bt-and-ee-launch-unbreakable-home-wi-fi|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220522112235/https://www.techradar.com/uk/news/bt-and-ee-launch-unbreakable-home-wi-fi|arxivsana=22 May 2022|kirish sanasi=22 May 2022|ish=TechRadar|til=en}}</ref> == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> == Havolalar == * {{Rasmiy sayt|http://www.bt.com}} [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:BT group]] {{Navbox | name = BT Group | title = [[BT Group|<span style="color:white;">BT Group</span>]] | state = {{{state<includeonly>|autocollapse</includeonly>}}} | bodyclass = hlist | basestyle = background: #553A99; color: white | image = [[File:BT logo 2019.svg|70px|BT logo, introduced 2019]] | group1 = Boʻlimlar<br />va<br />shoʻba korxonalar | list1 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Consumer]] * [[BT Business and Public Sector]] * [[BT Global Services]] * [[BT Wholesale and Ventures]] * [[BT Research]] * [[Openreach]] * [[EE Limited|EE]] * [[Plusnet]] * [[BT Ireland]] * [[BT Italia]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Global Marine Systems|BT Marine]] * [[dabs.com]] * [[Hibu]] ** <small>Yell Group (sobiq nom)</small> * [[Plusnet | Madasafish]] ** <small>[[Plusnet]]ga aylangan</small> * [[Manx Telecom]] * [[O2 (Buyuk Britaniya)]] * [[O2 (Ireland)]] * [[Telefónica Germany|O2 (Germany)]] * [[Ribbit (telecommunications company)|Ribbit]] * [[Concert Communications Services]] * [[Telecomsoft]] * [[Tymnet]] * [[International Network Services Inc.|International Network Services]] * [[Dialcom]] * [[Telfort]] * [[LineOne]] * [[Swindon Cable]] * [[6GMOBILE]] * [[Open....]] }} | group2 = Mahsulotlar<br />va<br />xizmatlar | list2 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Broadband]] * [[BT Superfast Fibre]] * [[BT Mobile]] * [[BT TV]] * [[BT Sport]] * [[BT Wi-fi]] * [[BT Smart Hub]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[BT Fusion]] * [[BT Highway]] * BT Inspiration * [[BT Versatility]] * [[BT Voyager]] * [[BT MyDonate]] * [[BT MyPlace]] * [[Telecom Gold]] * [[Micronet 800]] * [[Merlin M4000]] }} | group3 = Binolar<br />va<br />obyektlar | list3 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[Adastral Park]] * [[Baynard_House, London|Baynard House]] * [[BT Centre]] * [[BT Tower|BT Tower (London)]] * [[BT Tower (Birmingham)]] * [[BT Tower (Swansea)]] * [[BT Riverside Tower]] * [[Stadium House, Cardiff|Stadium House]] * [[Charwelton BT Tower]] * [[Faraday Building]] * [[Goonhilly Satellite Earth Station|Goonhilly Cornwall]] * [[Guardian telephone exchange|Guardian Exchange Manchester]] * [[Madley Communications Centre]] * [[National Network Management Centre]] * [[Peterborough transmitting station]] * [[Zouches Farm transmitting station]] * [[Heaton Park BT Tower]] * [[Purdown BT Tower]] * [[Pye Green BT Tower]] * [[Stokenchurch BT Tower]] * [[Sutton Common BT Tower]] * [[Tinshill BT Tower]] * [[Tolsford Hill BT Tower]] * [[Wotton-under-Edge BT Tower]] * [[Red telephone box]] * [[KX telephone boxes]] * [[LinkUK]] * [[TAT-14]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Anchor telephone exchange]] * [[Bletchley Park#Site 2|Bletchley Park]] * [[CS Sovereign|CS ''Sovereign'']] * [[De Vere Horwood Estate#College|Horwood House]] * [[Kingsway telephone exchange]] * [[Leafield Technical Centre]] * [[Mondial House]] * [[Stag Lane Aerodrome]] * [[Graham Hills Building|Marland House]] * [[Telephone House]] * [[Post Office Research Station]] * [[Sheffield Telephone House]] * [[Portishead Radio]] * [[Criggion Radio Station]] * [[Rugby Radio Station]] * [[British Telecom microwave network|Microwave network]] * [[TAT-1]] * [[TAT-8]] * [[TAT-9]] * [[CANTAT-2]] * [[SAT-2]] * [[UK-Belgium 5]] }} | group4 = Dasturlar<br />va<br />standartlar | list4 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left;background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT 21CN]] * [[BT site engineering code]] * [[Speaking clock#United Kingdom|BT Speaking Clock]] * [[British telephone socket]] * [[Cable jetting]] * [[Customer Service System]] * [[Advanced Mobile Location]] * [[Digital Access Carrier System]] * [[Digital Access Signalling System 2]] * [[System X (telephony)|System X]] * [[System Y]] * [[ADSL Max]] * [[Redcare]] * [[1-5-7-1]] * [[YouView]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[Digital Access Signalling System 1]] * [[Digital Private Network Signalling System]] * [[Fixed-Mobile Convergence Alliance]] * [[Go!Messenger]] * [[International Packet Switched Service]] * [[NHSnet]] * [[N3 (NHS)]] * [[Packet Switch Stream]] * [[Prestel]] * [[TXE]] * [[TXK]] }} | group5 = Tarixi | list5 = * [[BT Group#History|BT Group]] * [[Post Office Telecommunications]] * [[General Post Office]] * [[Electric Telegraph Company]] | group6 = Boshqalar | list6 = * [[BT Archives]] * [[BT Museum]] * [[BT Digital Music Awards]] * [[BT Sport Action Woman Awards]] * [[Buzby]] * [[Connected Earth]] * [[:Category:British Telecom people|People]] * [[Young Scientist and Technology Exhibition]] * [[British Telecommunications plc v. Prodigy]] }} bxdvrmd7kh2i3652njdgpu6uzszyqje Buolma Joʻrayeva 0 783807 2816034 2815345 2022-08-28T14:15:55Z Humoyun Qodirov 72834 /* Havolalar */ wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat bilgiqutisi|kasbi=Toʻqimachilik sanoati xodimi, yigiruvchi|tavallud sanasi=[[1935|1935-yil]]|tavallud joyi= [[Toshkent viloyati]]|fuqaroligi={{SSSR}}|vafot sanasi=Nomaʼlum|mukofotlari={{Lenin ordeni}} {{Lenin ordeni}} {{Oktabr Inqilobi ordeni}}|unvoni={{Sotsialistik Mehnat Qahramoni}}|portret=|eni=200px}} '''Buolma Joʻrayeva''' ([[1935|1935-yil]], [[Toshkent viloyati]], [[Oʻzbekiston Sovet Sotsialistik Respublikasi|Oʻzbekiston SSR]], [[Sovet Sotsialistik Respublikalari Ittifoqi|SSSR]] — ?) — [[Yigiruvchilik|yigiruvchi]], [[Sotsialistik Mehnat Qahramoni]] ([[1971]]), [[Sovet Ittifoqi Kommunistik Partiyasi|KPSS]] a'zosi ([[1965]])<ref>{{kitob manbasi|title=Oʻzbek Sovet Ensiklopediyasi|year=1973|edition=IV tom|publisher=OʻzSE Bosh redaksiyasi|location=Toshkent|page=407|editor=}}</ref>. == Tarjimai holi == [[1935|1935-yili]] [[Toshkent viloyati|Toshkent viloyatida]] tavallud topgan. [[Ulugʻ Vatan urushi (atama)|Ulugʻ Vatan urushida]] bolalar uyida tarbiya topganidan soʻng, mehnat faoliyatini 1951-yildan [[Toshkent toʻqimachilik kombinati|Toshkent toʻqimachilik kombinatida]] [[Toʻquvchilik|toʻquvchilikdan]] boshlagan. Dastlab Buolma Joʻrayeva toʻquvchi-yoshlar komsomol brigadasida ishlagan. 1970-yilda Buolma Joʻrayeva shaxsiy sotsialistik majburiyatlarini va [[sakkizinchi beshyillik]] (1966—1970) rejasida ishlab chiqarish topshiriqlarini muddatidan oldin bajargan, koʻplab malakali toʻquvchi kadrlar yetishtirgan. == Mukofotlari == * [[„Oʻroq va bolgʻa“ oltin medali]] (1971-yil 4-aprel); * [[Lenin ordeni]] (1966); * [[Oktabr Inqilobi ordeni]] bilan taqdirlangan. == Manbalar == {{manbalar}} == Havolalar == * [https://newspaperarchive.com/other-articles-clipping-jan-21-1983-2124228/ „Sovet Oʻzbekistoni“ gazetasi (21.01.1983)] * [https://newspaperarchive.com/other-articles-clipping-may-11-1971-2113128/ „Sovet Oʻzbekistoni“ gazetasi (11.05.1971)] * [https://tunnel.ru/post-1977-09/ „Krugozor“ jurnali №9 (162) 1977-yil] [[Turkum:Lenin ordeni sohiblari]] [[Turkum:Sotsialistik Mehnat Qahramonlari]] [[Turkum:1935-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Oʻzbekiston tarixi]] [[Turkum:WikiAyollar]] alp9nx41gnk6vr16ysj601byvesip4i BT Global Services 0 783854 2816260 2815380 2022-08-28T17:04:49Z FaridShavkatullayev 72137 /* Havolalar */ wikitext text/x-wiki {{Infobox company | name = BT Global | tasvir = BT logo 2019.svg | logo_size = 175px | caption = | type = Tarmoqlangan shirkat | fate = | traded_as = | predecessor = | successor = | foundation = {{Start date and age|df=yes|2000}} | founder = | defunct = | headquarters = One Braham Street,<br />[[London]], {{Buyuk Britaniya bayrogʻi}} [[Buyuk Britaniya]] | locations = 180 countries | region_served = dunyo boʻylab | key_people = '''Bas Burger'''<br /><small>(bosh direktor)</small><ref name=":0">{{Cite news|url=http://www.globalservices.bt.com/uk/en/news/bas-burger-to-become-global-services-ceo|title=Bas Burger to become CEO of BT's Global Services business|access-date=2017-05-31|language=en}}</ref> | industry = Telekommunikatsiya | products = * ''Tarmoq xavfsizligi xizmati'' * ''aloqa markazlari'' * ''birlashtirilgan aloqa xizmati'' * ''axborot texnologiyalari va telekommunikatsiya tarmogʻi'' | services = | revenue = | operating_income = | net_income = | aum = | owner = | num_employees = 17,000<ref name="BT Global Services" /> | parent = [[BT Group]] | divisions = | subsid = | homepage = {{url|http://www.bt.com/globalservices}} | footnotes = }} '''BT Global''' [[Birlashgan Qirollik|Buyuk Britaniya]] telekommunikatsiya kompaniyasi BT Groupning butun dunyo boʻylab [[Transmilliy korporatsiya|transmilliy kompaniyalarga]] global xavfsizlik, bulut va tarmoq xizmatlarini taqdim etuvchi boʻlinmasi boʻlib, 180 mamlakatda faoliyat yuritadi.<ref name="BT Global Services">{{Veb manbasi|sarlavha=Global|url=http://www.btplc.com/Thegroup/Ourcompany/Groupbusinesses/BTGlobal/index.htm|ish=BT Group|kirish sanasi=26 November 2017|til=en}}</ref> 2000-yil iyul oyida '''BT Ignite''' sifatida tashkil etilgan.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=BT Global Services (previously BT Ignite)|url=https://www.budde.com.au/Research/BT-Global-Services-previously-BT-Ignite|ish=BuddeComm|kirish sanasi=26 November 2017}}</ref> == Tarixi == === Qayta nomlash === BT Group 1984-yildagi telekommunikatsiyalar toʻgʻrisidagi qonundan keyin xususiy korporatsiya sifatida faoliyat yurita boshladi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.technology-training.co.uk/historyoftelecomsregulationinuk_45.php|sarlavha=History of Telecoms Regulation in UK|ish=training.co.uk|kirish sanasi=23 Jan 2015}}</ref> 1990-yillarda, milliy telekommunikatsiya monopoliyalarining boʻshashishi va hozirgi liberallashtirilgan bozor oʻrtasida, BT Group oʻzining asosan Birlashgan Qirollikda joylashgan koʻp millatli mijozlariga xizmat koʻrsatish uchun bir qator alyanslarga kirdi. 90-yillardan 2000-yillarning boshigacha oʻsha paytda British Telecom nomi bilan tanilgan BT Group kurash olib bordi. Kompaniya kuchli sherikni qoʻlga kirita olmadi, xalqaro miqyosda kengayish uchun kurashdi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/business/1323096.stm|ish=BBC News|sana=10 May 2001|sarlavha=Q&A: What now for BT?|kirish sanasi=23 Jan 2015}}</ref> 2002-yilda ittifoq tuzishga urinish natijasida ([[AT&T]] bilan 2-kontsert) bekor qilindi. Shundan soʻng kompaniya bir qator qoʻshma korxonalarni, qisman egalik qiluvchi aktivlarni va toʻliq egalik qiluvchi shoʻba korxonalarni bugungi kunda mavjud boʻlgan yagona korxonaga birlashtirishga majbur boʻldi.  2002-yil 1-aprelda BTning sobiq Concert mijozlari bilan tuzilgan shartnomalari BT Global va BT Retail kompaniyalariga oʻtkazildi. BT Ignite 2003-yil aprel oyida BT Global nomini oldi. 2003-yil oxiriga kelib, BT Global kompaniyasining 50 % ga yaqin 5000 ga yaqin xodimlari Buyuk Britaniyadan tashqarida ishlashga majbur boʻldi.<ref name="BTReport_2003">{{Citation|title=BT Global|publisher=btplc.com|date=2003|url=http://www.btplc.com/report/report03/Businessreview/BTGlobalServices.htm}}</ref> === Sotib olishlar === 2002 va 2009-yillar oraligʻida Global boʻlinma oʻzining global izini kengaytirish va mijozlarga biznes taklifini kengaytirish uchun bir qator xaridlarni amalga oshirdi. 2005-yilda [[Reyter|Reutersning]] oʻsha paytdagi tarmoq boʻlimi Radianz,<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.networkworld.com/article/2319690/wireless/bt-signs-hefty-reuters-contract--buys-radianz.html|sarlavha=BT signs hefty Reuters contract, buys Radianz|sana=Mar 10, 2005|muallif=Laura Rohde|ish=www.networkworld.com|kirish sanasi=23 Jan 2015}}</ref> global tarmoq operatori Infonet 2005-yilda,<ref>{{Veb manbasi|url=http://news.cnet.com/British-Telecom-to-buy-Infonet/2100-1037_3-5442816.html|sarlavha=British Telecom to buy Infonet|ish=news.cnet.com|sana=November 8, 2004|muallif=Dinesh C. Sharma|kirish sanasi=23 Jan 2015}}</ref> 2006-yilda Counterpane qimmatli qogʻozlar bozori yetakchisi,<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.computerweekly.com/news/2240078847/BT-acquires-Counterpane-for-managed-network-security|sarlavha=BT acquires Counterpane for managed network security|sana=26 October 2006|muallif=Antony Savvas|ish=www.computerweekly.com|kirish sanasi=23 Jan 2015}}</ref> AQShning IT konsalting kompaniyasi International Network Services Corp. (INS) 2007-yilda <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.computerweekly.com/news/2240079893/BT-buys-US-consultant-INS|sarlavha=BT buys US consultant INS|muallif=Antony Savvas|ish=www.computerweekly.com|kirish sanasi=23 Jan 2015|sana=2 Feb 2007}}</ref> va Osiyo tizim integratori Frontline 2008-yilda eng yaxshi shirkatlar qatoridan oʻrin egalladi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.asiaone.com/News/The+Straits+Times/Story/A1Story20080325-56007.html|sarlavha=BT completes acquisition of Frontline|muallif=Chua Hian Hou|sana=Mar 25, 2008|ish=news.asiaone.com|kirish sanasi=23 Jan 2015|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150128113648/http://news.asiaone.com/News/The+Straits+Times/Story/A1Story20080325-56007.html|arxivsana=28 January 2015}}</ref> 2016-yilda Global yagona aloqa va hamkorlik yechimlari provayderi boʻlgan IP Trade SAni <ref>{{Yangiliklar manbasi |title=BT to acquire IP Trade SA to boost unified communications solutions for trading floors and control rooms |language=en |url=http://www.globalservices.bt.com/uk/en/news/bt-ip-trade-acquisition |access-date=2017-02-10}}</ref> sotib olish boʻyicha shartnoma imzoladi. == Xaridorlar == 2005-yilda Global FIATga xizmat koʻrsatishda aloqa va IT xizmatlarini koʻrsatish boʻyicha koʻp yillik autsorsing shartnomasini 40 mamlakatda besh yil davomida 450 million yevro (303 million funt sterling) qiymatidagi shartnomada yutib oldi. BT, shuningdek, Fiatning shoʻba korxonasi Atlanetni 80 million yevroga sotib oldi, u Fiat va Italiya boʻylab boshqa biznes mijozlariga ichki telekommunikatsiya xizmatlarini taqdim eta boshladi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=13 December 2005 |title=BT Wins Fiat, Buys Atlanet |work=LightReading |url=http://www.lightreading.com/services-apps/bt-wins-fiat-buys-atlanet/d/d-id/621126 |access-date=30 January 2016}}</ref> 2006-yilda Atlanet Albacom bilan birlashtirilib, BT Italia tashkil etildi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=27 September 2006 |title=Albacom, Atlanet re-brand as BT Italia |work=Telecompaper |url=http://www.telecompaper.com/news/albacom-atlanet-rebrand-as-bt-italia--531670 |access-date=30 January 2016}}</ref> 2006-yilda Global dunyodagi 60 dan ortiq mamlakatlardagi 900 ga yaqin hududlarda [[PepsiCo kompaniyasi|PepsiCo]] shirkatiga aloqa va IT xizmatlarini taqdim etish hamda tarmoq infratuzilmasini yangilash uchun 100 million funt sterlingga yetti yillik autsorsing shartnomasini imzoladi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Fildes |first=Nic |date=4 October 2006 |title=BT agrees 100&nbsp;m communications deal with PepsiCo |work=The Independent |url=https://www.independent.co.uk/news/business/news/bt-agrees-163100m-communications-deal-with-pepsico-418802.html |access-date=30 January 2016}}</ref> 2008-yilda Global 80 dan ortiq mamlakatlardagi 1100 dan ortiq joylarda [[Procter & Gamble|Procter & Gamble kompaniyasiga]] aloqa va IT xizmatlarini taqdim etish uchun 650 million dollarlik (332 million funt sterling) besh yillik autsorsing shartnomasini imzoladi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Hoover |first=J. Nicholas |date=10 June 2008 |title=Procter & Gamble Signs $650 Million Outsourcing Deal With BT |work=InformationWeek |url=http://www.informationweek.com/it-strategy/procter-and-gamble-signs-$650-million-outsourcing-deal-with-bt/d/d-id/1068739? |access-date=30 January 2016}}</ref> 2016-yil yanvar oyida Global [[BBC]] bilan 2017-yil aprel oyidan boshlab, Atos orqali [[Vodafone]] Buyuk Britaniya bilan qolgan shartnomasini tugatgandan soʻng, oʻz radioeshittirish tarmogʻini taqdim etish uchun 100 million funt sterlingga yetti yillik shartnoma imzoladi. Bitim [[BBC]]<nowiki/>ning Birlashgan Qirollikdagi barcha saytlarini, jumladan 21 ta radioeshittirish markazlari va mahalliy radiostansiyalarni bog‘laydigan, shuningdek, xorijdagi byurolari va hamkorlari bilan bog‘laydigan yangi, zamonaviy tarmoqqa o‘tishiga kelishib olindi. U barcha video, audio va maʼlumotlar trafigini, shuningdek, statsionar telefon xizmati, ISDN va keng polosali internet xizmatlarni amalga oshirishi bitimda belgilab qoʻyildi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=29 January 2016 |title=BBC announces next-generation broadcast network for the digital age |work=BBC |url=https://www.bbc.co.uk/mediacentre/latestnews/2016/next-gen-broadcast-network |access-date=30 January 2016}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Williams |first=Christopher |date=29 January 2016 |title=BBC awards £100m network deal to BT |work=The Telegraph |url=https://www.telegraph.co.uk/finance/newsbysector/mediatechnologyandtelecoms/media/12128365/BBC-awards-100m-network-deal-to-BT.html |access-date=30 January 2016}}</ref> 2016-yil 10-fevralda Global kompaniyasi ''Bromley London Borough Kengashi'' bilan birgalikda kompyuter va maʼlumotlar markazi xizmatlarini yetkazib berish uchun 9 million funt sterlingdan ortiq boʻlgan besh yillik shartnoma imzolanganini eʼlon qildi. Shartnoma Vestminster shahar kengashi, Kensington va Chelsi qirollik okrugi hamda Hammersmit, Fulxem kengashlari tomonidan tashkil etilgan axborot va kommunikatsiya texnologiyalari (AKT) xizmatlari boʻyicha umumiy London doiraviy kelishuvining bir qismi sifatida BT tomonidan qonuniy ravishda yutib olingan.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=10 February 2016 |title=BT wins multi-million pound contract with Bromley Council |language=en |work=BT Global Services |publisher=BT |url=http://www.globalservices.bt.com/uk/en/news/bt-wins-contract-with-bromley-council |access-date=24 March 2017}}</ref> Global shuningdek, Komatsu<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Komatsu chooses BT for its global IT infrastructure |language=en |url=http://www.globalservices.bt.com/uk/en/news/komatsu-chooses-bt-for-its-global-it-infrastructure |access-date=2017-02-10}}</ref> va Randstad Holding uchun global tarmoqqa ulangan IT mulklarini boshqaradi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=BT lands transformation deal with Randstad |language=en |url=http://www.globalservices.bt.com/uk/en/news/bt-lands-transformation-deal-with-randstad |access-date=2017-02-10}}</ref> 2019-yil yanvar oyida BT Xitoy Sanoat va axborot texnologiyalari vazirligidan xizmatlarni toʻgʻridan-toʻgʻri xitoylik mijozlarga sotish imkonini beradigan ikkita milliy telekommunikatsiya litsenziyasini olgan birinchi xalqaro shirkat boʻldi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.thetimes.co.uk/article/bt-wins-licence-to-sell-service-direct-to-chinese-consumers-5rf5s8pzd|sarlavha=BT wins licence to sell service direct to Chinese consumers|sana=2019-01-25|ish=The Times}}</ref> == Moliya == 2009-yil boshida global oʻzining bosh direktori François Barrault isteʼfoga chiqqanidan koʻp oʻtmay, yomon „xarajat nazorati“<ref>{{Veb manbasi|url=http://news.zdnet.co.uk/itmanagement/0,1000000308,39600666,00.htm|sarlavha=NPfIT future in question as BT reviews contract|nashriyot=ZD Net|sana=2009-01-23}}</ref> tufayli 340 million funt sterlingni hisobdan chiqardi. Yil oxirida kompaniya 8,8 milliard funt sterling sotilganiga qaramay, 2,1 milliard funt sterling zarar koʻrdi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.cio.co.uk/news/3209754/bt-global-services-boss-leaves-after-just-15-months/?olo=BusinessUpdate|sarlavha=BT Global boss leaves after just 15 months|sana=2010-01-08|nashriyot=IDG's CIO UK|kirish sanasi=2010-01-08}}</ref> Keyin global 2009-10 moliyaviy yil davomida EBITDA, operatsion foyda va operatsion pul oqimining sezilarli oʻsishiga olib keladigan xarajatlarni tejash tashabbuslarini oʻz ichiga olgan transformatsiya dasturidan oʻtdi.<ref name="Annual reports">{{Veb manbasi|url=http://btplc.com/Sharesandperformance/Annualreportandreview/index.htm|sarlavha=Annual reports|ish=btplc.com|til=en|kirish sanasi=2017-05-31}}</ref> 2010-yil may oyida BT Osiyo-Tinch okeani mintaqasida oʻz imkoniyatlarini oshirish uchun investitsiya rejasini eʼlon qildi. 2010-11 moliyaviy yil oxiriga kelib, global mijozlarga buyurtmalarni yiliga 10 % ga oshirdi, rentabellikni oshirdi, natijada bir yil oldingi operatsion pul oqimi ijobiy boʻldi.<ref name="Annual reports" /> Globalning 2016-2017 yildagi umumiy daromadi 5 milliard [[funt sterling]]<nowiki/>dan oshdi.<ref name="Annual reports"/> 2017-18 moliyaviy yilida Global 5 milliard [[funt sterling]] daromad, 434 million funt sterling EBITDA hamda 10 million funt sterling operatsion foyda haqida xabar berdi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://btplc.com/Sharesandperformance/Financialreportingandnews/Annualreportandreview/pdf/2018_BT_Annual_Report.pdf|sarlavha=BT Group plc Annual Report & Form 20-F 2018, p92}}</ref> == Boshqaruv == 2004-yildan 2008-yilgacha François Barrault BT Global kompaniyasining bosh direktori va BT International prezidenti boʻlib ishlagan, moliyaviy koʻrsatkichlarning yomonligi tufayli kompaniyani tark etgan. Uning oʻrniga Hanif Lalani keldi.<ref name="TheGuardian_Barrault_2009">{{Citation|last=Wray|first1=Richard|title=BT boss blamed for loss of 15,000 jobs pockets £2m bonus|journal=[[The Guardian]]|date=May 27, 2009|url=https://www.theguardian.com/business/2009/may/27/bt-barrault-bonus-outrage}}</ref> Jeff Kelly 2010-yil boshida bosh direktor etib tayinlangan edi.<ref name="Telegraph_Kelly_2010">{{Citation|title=BT appoints Jeff Kelly as new head of Global|journal=The Telegraph|date=January 8, 2010|url=https://www.telegraph.co.uk/finance/newsbysector/mediatechnologyandtelecoms/telecoms/6950291/BT-appoints-Jeff-Kelly-as-new-head-of-Global-Services.html}}</ref> Luis Alvares 2012-yil oktyabr oyida<ref name="BTPLChome">{{Veb manbasi|sarlavha=BT Global|url=http://btplc.com/Thegroup/Ourcompany/Groupbusinesses/BTGlobalServices/index.htm|nashriyot=BT Group PLC|kirish sanasi=2 February 2016}}</ref> bosh direktor etib tayinlangan. Bungacha Alvares BTning Yevropa, Yaqin Sharq, Afrika va Lotin Amerikasidagi operatsiyalarida prezidenti bo‘lib ishlagan.<ref name="CITYAM_Oliver">{{Citation|last=Smith|first1=Oliver|title=The man behind BT's recovery in global business|journal=CityAM|date=May 12, 2014|url=http://www.cityam.com/article/1399861822/man-behind-bt-s-recovery-global-business}}</ref> Bas Burger 2017-yilning 1-iyunida bosh direktor etib tayinlangan. Martin Smith bosh moliya direktori, Kevin Taylor Osiyo, Yaqin Sharq va Afrikadagi BT prezidenti, Chet Patel kontinental Yevropadagi Transformatsiyalar bo‘yicha bosh direktor va BT prezidenti,<ref name="FT_Patel_2017">{{Citation|url=https://www.ft.com/content/aa87463d-0d74-3d74-a390-8b8cdf4f84f5|title=BT appoints veteran to lead continental division|publisher=Financial Times|date=2017-02-22}}</ref> Ashish Gupta Buyuk Britaniyadagi BT va Global Banking prezidenti va Moliyaviy xizmatlar va Jennifer Artley BT kompaniyasining Amerikadagi prezidenti.<ref name="BTGLobal_Team">{{Citation|title=Meet the Team|journal=BT|url=https://www.globalservices.bt.com/en/aboutus/leadership|access-date=May 26, 2018}}</ref> BT Global kompaniyasi Qualsys sifat menejmenti tizimida ishlaydigan biznes boshqaruv tizimiga ega.<ref>{{Veb manbasi|url=https://qualsys.co.uk/case-studies/bt-global-services-quality-management-system/|sarlavha=Case Studies &#124; Resources &#124; Ideagen}}</ref> == Manbalar == {{Manbalar |2}} == Havolalar == * {{Rasmiy sayt|http://www.bt.com/globalservices}} [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:BT group]] {{Navbox | name = BT Group | title = [[BT Group|<span style="color:white;">BT Group</span>]] | state = {{{state<includeonly>|autocollapse</includeonly>}}} | bodyclass = hlist | basestyle = background: #553A99; color: white | image = [[File:BT logo 2019.svg|70px|BT logo, introduced 2019]] | group1 = Boʻlimlar<br />va<br />shoʻba korxonalar | list1 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Consumer]] * [[BT Business and Public Sector]] * [[BT Global Services]] * [[BT Wholesale and Ventures]] * [[BT Research]] * [[Openreach]] * [[EE Limited|EE]] * [[Plusnet]] * [[BT Ireland]] * [[BT Italia]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Global Marine Systems|BT Marine]] * [[dabs.com]] * [[Hibu]] ** <small>Yell Group (sobiq nom)</small> * [[Plusnet | Madasafish]] ** <small>[[Plusnet]]ga aylangan</small> * [[Manx Telecom]] * [[O2 (Buyuk Britaniya)]] * [[O2 (Ireland)]] * [[Telefónica Germany|O2 (Germany)]] * [[Ribbit (telecommunications company)|Ribbit]] * [[Concert Communications Services]] * [[Telecomsoft]] * [[Tymnet]] * [[International Network Services Inc.|International Network Services]] * [[Dialcom]] * [[Telfort]] * [[LineOne]] * [[Swindon Cable]] * [[6GMOBILE]] * [[Open....]] }} | group2 = Mahsulotlar<br />va<br />xizmatlar | list2 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Broadband]] * [[BT Superfast Fibre]] * [[BT Mobile]] * [[BT TV]] * [[BT Sport]] * [[BT Wi-fi]] * [[BT Smart Hub]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[BT Fusion]] * [[BT Highway]] * BT Inspiration * [[BT Versatility]] * [[BT Voyager]] * [[BT MyDonate]] * [[BT MyPlace]] * [[Telecom Gold]] * [[Micronet 800]] * [[Merlin M4000]] }} | group3 = Binolar<br />va<br />obyektlar | list3 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[Adastral Park]] * [[Baynard_House, London|Baynard House]] * [[BT Centre]] * [[BT Tower|BT Tower (London)]] * [[BT Tower (Birmingham)]] * [[BT Tower (Swansea)]] * [[BT Riverside Tower]] * [[Stadium House, Cardiff|Stadium House]] * [[Charwelton BT Tower]] * [[Faraday Building]] * [[Goonhilly Satellite Earth Station|Goonhilly Cornwall]] * [[Guardian telephone exchange|Guardian Exchange Manchester]] * [[Madley Communications Centre]] * [[National Network Management Centre]] * [[Peterborough transmitting station]] * [[Zouches Farm transmitting station]] * [[Heaton Park BT Tower]] * [[Purdown BT Tower]] * [[Pye Green BT Tower]] * [[Stokenchurch BT Tower]] * [[Sutton Common BT Tower]] * [[Tinshill BT Tower]] * [[Tolsford Hill BT Tower]] * [[Wotton-under-Edge BT Tower]] * [[Red telephone box]] * [[KX telephone boxes]] * [[LinkUK]] * [[TAT-14]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Anchor telephone exchange]] * [[Bletchley Park#Site 2|Bletchley Park]] * [[CS Sovereign|CS ''Sovereign'']] * [[De Vere Horwood Estate#College|Horwood House]] * [[Kingsway telephone exchange]] * [[Leafield Technical Centre]] * [[Mondial House]] * [[Stag Lane Aerodrome]] * [[Graham Hills Building|Marland House]] * [[Telephone House]] * [[Post Office Research Station]] * [[Sheffield Telephone House]] * [[Portishead Radio]] * [[Criggion Radio Station]] * [[Rugby Radio Station]] * [[British Telecom microwave network|Microwave network]] * [[TAT-1]] * [[TAT-8]] * [[TAT-9]] * [[CANTAT-2]] * [[SAT-2]] * [[UK-Belgium 5]] }} | group4 = Dasturlar<br />va<br />standartlar | list4 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left;background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT 21CN]] * [[BT site engineering code]] * [[Speaking clock#United Kingdom|BT Speaking Clock]] * [[British telephone socket]] * [[Cable jetting]] * [[Customer Service System]] * [[Advanced Mobile Location]] * [[Digital Access Carrier System]] * [[Digital Access Signalling System 2]] * [[System X (telephony)|System X]] * [[System Y]] * [[ADSL Max]] * [[Redcare]] * [[1-5-7-1]] * [[YouView]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[Digital Access Signalling System 1]] * [[Digital Private Network Signalling System]] * [[Fixed-Mobile Convergence Alliance]] * [[Go!Messenger]] * [[International Packet Switched Service]] * [[NHSnet]] * [[N3 (NHS)]] * [[Packet Switch Stream]] * [[Prestel]] * [[TXE]] * [[TXK]] }} | group5 = Tarixi | list5 = * [[BT Group#History|BT Group]] * [[Post Office Telecommunications]] * [[General Post Office]] * [[Electric Telegraph Company]] | group6 = Boshqalar | list6 = * [[BT Archives]] * [[BT Museum]] * [[BT Digital Music Awards]] * [[BT Sport Action Woman Awards]] * [[Buzby]] * [[Connected Earth]] * [[:Category:British Telecom people|People]] * [[Young Scientist and Technology Exhibition]] * [[British Telecommunications plc v. Prodigy]] }} 7pye3uhjkd51788k0nlm18rxfnulxrb BT Wholesale and Ventures 0 783861 2816268 2815393 2022-08-28T17:06:26Z FaridShavkatullayev 72137 /* Havolalar */ wikitext text/x-wiki {{Infobox company | name = BT Wholesale and Ventures | tasvir = BT Wholesale 2019.svg | caption = | type = Tarmoqlangan shirkat | fate = | traded_as = | predecessor = | successor = BT Enterprise | foundation = | founder = | defunct = | headquarters = BT Centre, [[London]], {{Buyuk Britaniya bayrogʻi}} [[Buyuk Britaniya]] | locations = | region_served = [[Buyuk Britaniya]] | key_people = | industry = Telekommunikatsiya | products = * ''Telefon xizmati'' * ''keng polosali internet xizmati'' * ''raqamli televizor'' * ''axborot texnologiyalari va telekommunikatsiya tarmogʻi'' * ''taksofon'' * katalog yechimlari xizmati * ''uy xavfsizligi xizmati'' | services = Wholesale leasing | revenue = | operating_income = | net_income = | aum = | owner = | num_employees = | parent = BT Group | divisions = | subsid = | homepage = {{url|http://www.btwholesale.com/}} | footnotes = }} '''BT Wholesale and Ventures''' [[Buyuk Britaniya oroli|Buyuk Britaniyadagi]] [[Birlashgan Qirollik|aloqa]] provayderlariga (CPs) ovozli, keng polosali internet xizmati, maʼlumotlar, xoslangan aloqa va boshqariladigan tarmoq, shuningdek, IT xizmatlarini taqdim etuvchi BT Group telekommunikatsiya kompaniyasining boʻlinmasi boʻlgan. U 2018-yil oktabr oyida BT Enterprise tashkil etish uchun BTning Biznes va davlat sektori bo‘limi bilan birlashtirilgan. Wholesale and Ventures BT ning boshqa boʻlinmalari xizmatlarini taqdim etdi: [[BT Consumer]], [[BT Business and Public Sector]] va [[EE Limited|EE]] . Shuningdek, shirkat media kompaniyalari va teleradiokompaniyalariga xizmatlarni taklif qildi. U 999, 118 500 va telefonda eshita olmaydigan yoki gapira olmaydiganlarga yordam beradigan ''Next Generation Text Service'' xizmati orqali Qirllokdagi mijozlariga ovozli xizmatlarni taqdim etdi. 2018-yil aprel oyida kompaniyaning o‘sha paytdagi bosh direktori ''Gavin Patterson'' ulgurji savdo va korxonalar shirkatining Biznes va davlat sektori bo‘limi bilan yangi tashkil etilgan BT Enterprise bo‘limiga birlashtirilishini eʼlon qildi. Bu BT oʻz takliflarini biznes sifatida kuchaytirish maqsadida oʻz faoliyatini soddalashtirishga qaror qilishi natijasida sodir boʻldi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=18 April 2018 |title=BT forms new business unit BT Enterprise |work=BT Group |url=https://newsroom.bt.com/bt-forms-new-business-unit-bt-enterprise/ |access-date=1 April 2022}}</ref> Wholesale va Ventures ilgari '''BT Wholesale''' nomi bilan tanilgan boʻlib, BTning [[EE Limited|EE]] sotib olinganidan keyin 2016-yil aprel oyida kuchga kirgan yangi tashkiliy tuzilmasidan keyin oʻz nomini olgan, soʻngra mavjud BT Wholesale boʻlinmasini ham oʻz ichiga olgan. EE mobil virtual tarmoq operatori biznesi, shuningdek, Fleet, Payphones va Directories kabi baʼzi ixtisoslashgan korxonalar.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=1 February 2016 |title=BT announces new structure |work=BT News |publisher=BT Group PLC |url=http://www.btplc.com/news/#/pressreleases/bt-announces-new-structure-1304769 |access-date=24 November 2017}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=1 February 2016 |title=BT reports a 24% jump in quarterly profits amid revamp |work=BBC News |url=https://www.bbc.co.uk/news/business-35457574 |access-date=24 November 2017}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Palmer |first=Kate |date=1 February 2016 |title=BT unveils management overhaul as it reports 'seven-year high' in revenue growth |work=The Daily Telegraph |url=https://www.telegraph.co.uk/finance/newsbysector/mediatechnologyandtelecoms/telecoms/12133217/BT-unveils-new-structure-as-it-posts-best-revenue-growth-in-seven-years.html |access-date=24 November 2017}}</ref> Qayta tuzilish vaqtida uning korxonalar tomoniga quyidagi korxonalar kiradi:<ref name="BT Wholesale and Ventures">{{Veb manbasi|sarlavha=Wholesale & Ventures|url=http://www.btplc.com/Thegroup/Ourcompany/Groupbusinesses/BTWholesale/index.htm|kirish sanasi=24 November 2017|ish=BT Group|til=en}}</ref> * BT Redcare — Buyuk Britaniyadagi uylar va korxonalarni bosqinchilar, tasodifiy yongʻin yoki oʻt qoʻyishdan himoya qiladi * BT kabellari — bir qator kabellar va aksessuarlarni qoʻllab-quvvatlaydi va taʼminlaydi * Directory Solutions — maʼlumotnoma mahsulotlari va xizmatlarini ishlab chiqaruvchilar uchun Buyuk Britaniyaning katalog maʼlumotlarining yagona distribyutori. * BT telefon kitobi — Buyuk Britaniyadagi biznes va turar-joylar roʻyxatini oʻz ichiga olgan yagona maʼlumotnoma * Taksofonlar (Qizil telefon qutisi, KX seriyasi, LinkUK) — telefon qoʻngʻiroqlarini boshqaradi va [[reklama]], [[Bankomat|kassa mashinalari]], [[Wi-Fi]] va kichik uyali mobil ulanish nuqtalari kabi qoʻshimcha xizmatlarni taqdim etadi. * BT Supply Chain — Guruh korxonalari va uning tashqi mijozlar bazasi uchun [[Taʼminot zanjiri boshqaruvi|taʼminot zanjiri boshqaruvini taʼminlaydi]] == Mahsulotlar == === Wholesale keng polosali internet xizmati === Wholesale keng polosali ulanish (WBC) — BT Wholesale shirkatining 24 tagacha Birlashgan Qirollikda Mbit/s ADSL2+ taklifi. WBC ADSL Max mahsulotini almashtirdi. Bu, shuningdek, BTning mahalliy toladan joygacha xizmatiga ham tegishli. ==== IP oqimi ==== IPstream Buyuk Britaniyada eng koʻp ishlatiladigan [[Ulgurji savdo|ulgurji]] keng polosali internet xizmatidir. BT shirkatining Wholesale xizmati internet provayderlar va IPTV provayderlariga sotadi, ular undan Openreach telefon liniyalari orqali mijozlarga [[ADSL]] xizmatlarini taqdim etish uchun foydalanadilar.  IPstream mahsuloti oxirgi foydalanuvchi binolari va provayderlar tanlagan oʻzaro bogʻlanish nuqtasi oʻrtasida maʼlumotlarni tashishni oʻz ichiga oladi. BT yuk balansi kabi vazifalar uchun tarmoqning operatsion nazoratiga ega. Elektron pochta serverlari kabi boshqa xizmatlar bilan bir qatorda internetga va internetdan maʼlumotlarning tranziti ISP zimmasida.  IPStream provayderlar tomonidan keng qoʻllaniladi, chunki oʻz provayder tarmogʻini yaratishga qaraganda uni oʻrnatish arzonroq va ancha qulay, shuningdek, texnik xizmat koʻrsatish xarajatlari kamroq. Bu provayderlar uchun foydalanish xarajatlari IPstreamdan foydalangan holda oʻz tarmogʻiga qaraganda yuqoriroq ekanligi bilan muvozanatlanadi. Datastream bu [[Buyuk Britaniya|Birlashgan Qirollik]]<nowiki/>dagi ISPlar BT uskunasidan foydalanadigan, lekin oʻzlarining IP transportidan foydalanadigan shunga oʻxshash tizim hisoblanadi.  BT Wholesale mahalliy halqa va almashinuvga kirish uchun Openreach toʻlaydi. IPStreamga alternativa mahalliy loop ajratishdir, bunda Internet provayder ushbu imkoniyatlarni Openreachdan toʻgʻridan toʻgʻri oladi va maʼlumotlar oqimini keyingi tashish uchun baʼzi bir tartiblarini amalga oshiradi.  Shu va shunga oʻxshash xizmatlar yagona dominant internet provayderi mavjud boʻlgan boshqa mamlakatlarda taklif etiladi, masalan, [[Avstraliya]]<nowiki/>dagi Telstra.  IPstream asosan BT tomonidan Wholesale keng polosali internet xizmati foydasiga isteʼfoga chiqdi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=BT Retire 20CN IPStream Connect Broadband Services at 425 UK Exchanges|url=http://www.ispreview.co.uk/index.php/2012/05/bt-retire-20cn-ipstream-connect-broadband-services-at-425-uk-exchanges.html}}</ref> == Manbalar == {{Manbalar |2}} == Havolalar == * {{Rasmiy sayt|http://www.btwholesale.com}} [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:BT group]] {{Navbox | name = BT Group | title = [[BT Group|<span style="color:white;">BT Group</span>]] | state = {{{state<includeonly>|autocollapse</includeonly>}}} | bodyclass = hlist | basestyle = background: #553A99; color: white | image = [[File:BT logo 2019.svg|70px|BT logo, introduced 2019]] | group1 = Boʻlimlar<br />va<br />shoʻba korxonalar | list1 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Consumer]] * [[BT Business and Public Sector]] * [[BT Global Services]] * [[BT Wholesale and Ventures]] * [[BT Research]] * [[Openreach]] * [[EE Limited|EE]] * [[Plusnet]] * [[BT Ireland]] * [[BT Italia]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Global Marine Systems|BT Marine]] * [[dabs.com]] * [[Hibu]] ** <small>Yell Group (sobiq nom)</small> * [[Plusnet | Madasafish]] ** <small>[[Plusnet]]ga aylangan</small> * [[Manx Telecom]] * [[O2 (Buyuk Britaniya)]] * [[O2 (Ireland)]] * [[Telefónica Germany|O2 (Germany)]] * [[Ribbit (telecommunications company)|Ribbit]] * [[Concert Communications Services]] * [[Telecomsoft]] * [[Tymnet]] * [[International Network Services Inc.|International Network Services]] * [[Dialcom]] * [[Telfort]] * [[LineOne]] * [[Swindon Cable]] * [[6GMOBILE]] * [[Open....]] }} | group2 = Mahsulotlar<br />va<br />xizmatlar | list2 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Broadband]] * [[BT Superfast Fibre]] * [[BT Mobile]] * [[BT TV]] * [[BT Sport]] * [[BT Wi-fi]] * [[BT Smart Hub]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[BT Fusion]] * [[BT Highway]] * BT Inspiration * [[BT Versatility]] * [[BT Voyager]] * [[BT MyDonate]] * [[BT MyPlace]] * [[Telecom Gold]] * [[Micronet 800]] * [[Merlin M4000]] }} | group3 = Binolar<br />va<br />obyektlar | list3 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[Adastral Park]] * [[Baynard_House, London|Baynard House]] * [[BT Centre]] * [[BT Tower|BT Tower (London)]] * [[BT Tower (Birmingham)]] * [[BT Tower (Swansea)]] * [[BT Riverside Tower]] * [[Stadium House, Cardiff|Stadium House]] * [[Charwelton BT Tower]] * [[Faraday Building]] * [[Goonhilly Satellite Earth Station|Goonhilly Cornwall]] * [[Guardian telephone exchange|Guardian Exchange Manchester]] * [[Madley Communications Centre]] * [[National Network Management Centre]] * [[Peterborough transmitting station]] * [[Zouches Farm transmitting station]] * [[Heaton Park BT Tower]] * [[Purdown BT Tower]] * [[Pye Green BT Tower]] * [[Stokenchurch BT Tower]] * [[Sutton Common BT Tower]] * [[Tinshill BT Tower]] * [[Tolsford Hill BT Tower]] * [[Wotton-under-Edge BT Tower]] * [[Red telephone box]] * [[KX telephone boxes]] * [[LinkUK]] * [[TAT-14]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Anchor telephone exchange]] * [[Bletchley Park#Site 2|Bletchley Park]] * [[CS Sovereign|CS ''Sovereign'']] * [[De Vere Horwood Estate#College|Horwood House]] * [[Kingsway telephone exchange]] * [[Leafield Technical Centre]] * [[Mondial House]] * [[Stag Lane Aerodrome]] * [[Graham Hills Building|Marland House]] * [[Telephone House]] * [[Post Office Research Station]] * [[Sheffield Telephone House]] * [[Portishead Radio]] * [[Criggion Radio Station]] * [[Rugby Radio Station]] * [[British Telecom microwave network|Microwave network]] * [[TAT-1]] * [[TAT-8]] * [[TAT-9]] * [[CANTAT-2]] * [[SAT-2]] * [[UK-Belgium 5]] }} | group4 = Dasturlar<br />va<br />standartlar | list4 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left;background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT 21CN]] * [[BT site engineering code]] * [[Speaking clock#United Kingdom|BT Speaking Clock]] * [[British telephone socket]] * [[Cable jetting]] * [[Customer Service System]] * [[Advanced Mobile Location]] * [[Digital Access Carrier System]] * [[Digital Access Signalling System 2]] * [[System X (telephony)|System X]] * [[System Y]] * [[ADSL Max]] * [[Redcare]] * [[1-5-7-1]] * [[YouView]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[Digital Access Signalling System 1]] * [[Digital Private Network Signalling System]] * [[Fixed-Mobile Convergence Alliance]] * [[Go!Messenger]] * [[International Packet Switched Service]] * [[NHSnet]] * [[N3 (NHS)]] * [[Packet Switch Stream]] * [[Prestel]] * [[TXE]] * [[TXK]] }} | group5 = Tarixi | list5 = * [[BT Group#History|BT Group]] * [[Post Office Telecommunications]] * [[General Post Office]] * [[Electric Telegraph Company]] | group6 = Boshqalar | list6 = * [[BT Archives]] * [[BT Museum]] * [[BT Digital Music Awards]] * [[BT Sport Action Woman Awards]] * [[Buzby]] * [[Connected Earth]] * [[:Category:British Telecom people|People]] * [[Young Scientist and Technology Exhibition]] * [[British Telecommunications plc v. Prodigy]] }} s0y8229078tfbebc7czpjbfh5ki878k Jack and the Cuckoo-Clock Heart 0 783871 2816196 2815458 2022-08-28T16:38:38Z Finikchik 74243 wikitext text/x-wiki {{Film bilgiqutisi|nomi=Jack and the Cuckoo-Clock Heart|tasvir=Jack_and_the_Cuckoo-Clock_Heart.jpg|izoh=|rejissor={{Plainlist| * Stéphane Berla * [[Mathias Malzieu]]}}|produser={{Plainlist| * [[Luc Besson]] * [[Virginie Silla|Virginie Silla-Besson]]}}|ssenariynavis=Mathias Malzieu|rollarda=|bastakor=[[Dionysos]]|muharrir=Soline Guyonneau|studiya={{Plainlist| * Duran * [[EuropaCorp]] * [[France 3 Cinéma]] * uFilm * Walking the Dog}}|premyera_sanasi={{Film date|df=yes|2013|11|17|Arras Film Festival|2013|12|20|AQSh|2014|01|15|Meksika|2014|02|05|Fransiya}}|davomiyligi=93 minut|mamlakat=Fransiya|til=Ingliz<br />Ispan<br />Fransuz|budjet=$23 million|daromad=$3.5 million}} '''''"Jack and the Cuckoo-Clock Heart"''''' — (tarjimasi: Jek va kakkuli soat yurak) 2013-yilda yaratilgan fransuz [[3D]] [[Kompyuter-animatsion|animatsion]] [[Musiqiy film|musiqiy]] [[fantastik film]], fransuz rok guruhi „Dionysos“ning kontseptual albomi va guruh solisti Mathias Malzieu tomonidan yozilgan "La Mécanique du cœur" (Yurak mexanikasi) romaniga asoslangan. Filmning barcha musiqasi „Dionysos“ tomonidan ijro etilgan. Asl [[Fransuz tili|frantsuz tilidagi]] „Jack et la mécanique du cœur“ (Jek va yurak mexanikasi) film 2013-yil oktabr oyida namoyish etilgan, ingliz, nemis, fin va ispan tillaridagi versiyalari esa 2014-yilda chiqarilgan. == Qisqacha bayoni == Jack 1874-yilda [[Edinburgh|Edinburghda]] eng sovuq kunlarning birida tugʻiladi. Haddan tashqari sovuq tufayli u urmaydigan muzlagan yurak bilan dunyoga keladi. Doya Madlen uning yuragini moʻrt, lekin ishlaydigan kakkuli soatga almashtirib, Jackning hayotini saqlab qoladi. Shundan so‘ng uning bevaqt o‘limini oldini olish uchun Madlen unga uchta qoidani maslahat beradi: soatni hech qachon qoʻllari bilan o‘ynamaslik, o‘zini yo‘qotib qo‘ymaslik va sevib qolmaslik. Jackning onasi, farzandini Madlen yaxshiroq tarbiyalashiga ishonch hosil qilib, faqat oʻziga maʼlum boʻlgan sabablarga koʻra Jackni tashlab ketadi. Farzand tugʻishga qodir boʻlmagan Madlen uni oʻz farzandidek sevib tarbiyalaydi. Jack oʻn yoshga toʻlish kunida Madlen uchta qoidani uni birinchi marta shaharga olib borishdan oldin takrorlaydi. Jack shaharda Miss Akatsiya ismli qizni uchratib qoladi va unga oshiq boʻladi. Koʻp oʻtmay maktabni boshlaganidan soʻng, u Miss Akatsiyani sevib qolgan bezori Joeni uchratadi. Undan yoshi kattaroq boʻlgan hasadgoʻy Joe va uning yonini oluvchi oʻquvchilar toʻdasi Jackni keyingi toʻrt yil davomida azoblaydi. Joening hujumi paytida Jack soatining kukusi Joening koʻzini oʻyib oladi va Jack uni oʻldirib qoʻydim deya uyiga yuguradi. Madlen Jackning qochishiga yordam beradi. Jack tun-u kun Miss Akatsiyani yana bir bor koʻrishni xohlaydi va birinchi film direktori sehrgar [[Georges Méliès]] bilan uchrashadi. Georges uning yuragini tiklashga yordam beradi va Miss Akatsiyani qidirishda Jackga hamroh boʻlishga rozi boʻladi. Ular Akatsiyani qidirish uchun [[Ispaniya|Ispaniyaning]] [[Andalusiya]] shahriga boradilar. Uzoq safardan keyin ular Andalusiyadagi sirkka yetib kelishadi. Jack Miss Akatsiyani topadi, lekin Georges unga oʻz shaxsini oshkor qilmaslikni maslahat beradi. Jack Akatsiya bilan doʻstlashishni davom ettiradi va his-tuygʻularini baham koʻrishdan qochadi. Akatsiya yuragi oʻtmishdagi kimgadir tegishli ekanligiga ishora qiladi. Oʻsha oʻtmishdagi odam Jack boʻlib chiqadi. Jack nihoyat oʻzini oshkor qilish yoʻlini topadi va Miss Akatsiyaga uning yuragini ochuvchi kalitni beradi. Jack va Miss Akatsiya birga qochib ketishlaridan oldin, bezori Joe paydo boʻladi. U Akatsiyaga Jackning kakku soat yuragining uchta qoidasini tushuntirib, ularning birga boʻlishiga toʻsqinlik qilishga urinadi. Miss Akatsiya, Joe bilan suhbatlashgandan soʻng, Jackning oʻlimiga sababchi boʻlishni hohlamay, uni sevib qolishiga yoʻl qoʻymaslikka qaror qiladi. Akatsiya Jack bilan qochib ketish taklifini rad etadi va Joe bilan ketadi. Jack bu soʻzlarni eshitib, yuragining vintlarini yulib tashlaydi. Joe aravada Akatsiyaga Jack Madlenning yordami bilan qochib ketganidan soʻng, Madlen qamoqqa yuborilganini va u yerda koʻp oʻtmay vafot etganini aytadi. Mish-mishlarga koʻra, u singan yurakdan vafot etgan. Miss Akatsiya Jack yuragining kaliti oʻzida ekanligi esiga tushadi va uni qidirish uchun qaytib keladi. U Jackning Edinburghdagi uyiga joʻnab ketganini bilib, tezda uning orqasidan ergashadi. Jack uyiga yetib borgach, Madlen bilan nimalar sodir boʻlganini unga aytib berishadi. Shuningdek, Jack unga ona boʻlish quvonchini berganini va Madlen uni qanday ulgʻayishini oʻylab tashvishlanaganini aytishadi. Miss Akatsiya Jackni Madlenning qabri oldida sovuqda titrab turganini koʻradi. Akatsiya kalitdan foydalanib soatini burishga harakat qiladi, lekin Jack kalitni uloqtirib yuboradi va kalitdan foydalanishdan oʻlimni afzal koʻradi. Keyin ular boʻsa oladilar va Jack uchun vaqt toʻxtaydi. Jack muzlagan qor parchalardan zinapoya sifatida osmonga koʻtarilayotganda fonda qoʻshiq yangraydi, film qora rangga aylanadi va tugaydi. == Dublyajda == * Mathias Malzieu — Jack * Olivia Ruiz — Miss Akatsiya * Grand Corps Malade — Joe * Jean Rochefort — Mélièsrolida * Rossy de Palma — Luna * Arthur H — Artur * Dani — [[Brigitte Helm]] * Alain Bashung — [[Jack Ripper]] == Ishlab chiqaruvchi == Rejissyorlar Stéphane Berla (guruhning oldingi [[Klip|videokliplari]] rejissyori) va Mathias Malzieu. Film dastlab 2012-yil 17-oktabrda Fransiyada<ref name="release">{{Veb manbasi|url=http://www.animeland.com/news/voir/3272/Prochaines-SORTIES-CINEMA-en-France|sarlavha=Prochaines SORTIES CINÉMA en France|sana=1 February 2012|kirish sanasi=1 February 2012|ish=Animeland.com|til=fr}}</ref> chiqishi kerak edi, biroq nomaʼlum sabablarga koʻra 2013-yil oktabrigacha kechiktirilgan<ref name="release" />. Keyinchalik maʼlum boʻlishicha, Frantsiyaning „Duran Duboi“ animatsion studiyasining (Quinta guruhidan) bankrotligi kechikishga olib kelgan. == Tanlovlar va mukofotlar == Film animatsiya sanoatida katta eʼtirofga sazovor boʻlgan: * Film CineMagic kinofestivalining 25 yilligi uchun ochilish filmi sifatida tanlangan<ref>{{Veb manbasi|url=https://cineuropa.org/en/newsdetail/280936/|sarlavha=Jack and the Cuckoo-Clock Heart to open Cinemagic|ish=Cineuropa - the best of european cinema|til=en|kirish sanasi=2019-08-24}}</ref>. * 2014-yilgi European Film Award mukofotida „eng yaxshi animatsion badiiy film“ sifatida nomzod bo‘lgan uchta filmdan biri edi, biroq „The Art of Happiness“ filmiga yutqazgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://cineuropa.org/en/newsdetail/263815/|sarlavha=The European Film Academy nominates three animated films|ish=Cineuropa - the best of european cinema|til=en|kirish sanasi=2019-08-24}}</ref>. == Manbalar == {{manbalar}} == Havolalar == * {{IMDbda film|1181840}} * {{Bcdb title|151825}} jil3x5kfs3a728mgwd2cqlmmztfblnu 2816282 2816196 2022-08-28T17:10:48Z Finikchik 74243 wikitext text/x-wiki {{Film bilgiqutisi|nomi=Jack and the Cuckoo-Clock Heart|tasvir=Jack_and_the_Cuckoo-Clock_Heart.jpg|izoh=|rejissor={{Plainlist| * Stéphane Berla * [[Mathias Malzieu]]}}|produser={{Plainlist| * [[Luc Besson]] * [[Virginie Silla|Virginie Silla-Besson]]}}|ssenariynavis=Mathias Malzieu|rollarda=|bastakor=[[Dionysos]]|muharrir=Soline Guyonneau|studiya={{Plainlist| * Duran * [[EuropaCorp]] * [[France 3 Cinéma]] * uFilm * Walking the Dog}}|premyera_sanasi={{Film date|df=yes|2013|11|17|Arras Film Festival|2013|12|20|AQSh|2014|01|15|Meksika|2014|02|05|Fransiya}}|davomiyligi=93 minut|mamlakat=Fransiya|til=Ingliz<br />Ispan<br />Fransuz|budjet=$23 million|daromad=$3.5 million}} '''''„Jack and the Cuckoo-Clock Heart“''''' — (tarjimasi: Jek va kakkuli soat yurak) 2013-yilda yaratilgan fransuz [[3D]] [[Kompyuter-animatsion|animatsion]] [[Musiqiy film|musiqiy]] [[fantastik film]], fransuz rok guruhi „Dionysos“ning kontseptual albomi va guruh solisti Mathias Malzieu tomonidan yozilgan „La Mécanique du cœur“ (Yurak mexanikasi) romaniga asoslangan. Filmning barcha musiqasi „Dionysos“ tomonidan ijro etilgan. Asl [[Fransuz tili|frantsuz tilidagi]] „Jack et la mécanique du cœur“ (Jek va yurak mexanikasi) film 2013-yil oktabr oyida namoyish etilgan, ingliz, nemis, fin va ispan tillaridagi versiyalari esa 2014-yilda chiqarilgan. == Qisqacha bayoni == Jack 1874-yilda [[Edinburgh|Edinburghda]] eng sovuq kunlarning birida tugʻiladi. Haddan tashqari sovuq tufayli u urmaydigan muzlagan yurak bilan dunyoga keladi. Doya Madlen uning yuragini moʻrt, lekin ishlaydigan kakkuli soatga almashtirib, Jackning hayotini saqlab qoladi. Shundan so‘ng uning bevaqt o‘limini oldini olish uchun Madlen unga uchta qoidani maslahat beradi: soatni hech qachon qoʻllari bilan o‘ynamaslik, o‘zini yo‘qotib qo‘ymaslik va sevib qolmaslik. Jackning onasi, farzandini Madlen yaxshiroq tarbiyalashiga ishonch hosil qilib, faqat oʻziga maʼlum boʻlgan sabablarga koʻra Jackni tashlab ketadi. Farzand tugʻishga qodir boʻlmagan Madlen uni oʻz farzandidek sevib tarbiyalaydi. Jack oʻn yoshga toʻlish kunida Madlen uchta qoidani uni birinchi marta shaharga olib borishdan oldin takrorlaydi. Jack shaharda Miss Akatsiya ismli qizni uchratib qoladi va unga oshiq boʻladi. Koʻp oʻtmay maktabni boshlaganidan soʻng, u Miss Akatsiyani sevib qolgan bezori Joeni uchratadi. Undan yoshi kattaroq boʻlgan hasadgoʻy Joe va uning yonini oluvchi oʻquvchilar toʻdasi Jackni keyingi toʻrt yil davomida azoblaydi. Joening hujumi paytida Jack soatining kukusi Joening koʻzini oʻyib oladi va Jack uni oʻldirib qoʻydim deya uyiga yuguradi. Madlen Jackning qochishiga yordam beradi. Jack tun-u kun Miss Akatsiyani yana bir bor koʻrishni xohlaydi va birinchi film direktori sehrgar [[Georges Méliès]] bilan uchrashadi. Georges uning yuragini tiklashga yordam beradi va Miss Akatsiyani qidirishda Jackga hamroh boʻlishga rozi boʻladi. Ular Akatsiyani qidirish uchun [[Ispaniya|Ispaniyaning]] [[Andalusiya]] shahriga boradilar. Uzoq safardan keyin ular Andalusiyadagi sirkka yetib kelishadi. Jack Miss Akatsiyani topadi, lekin Georges unga oʻz shaxsini oshkor qilmaslikni maslahat beradi. Jack Akatsiya bilan doʻstlashishni davom ettiradi va his-tuygʻularini baham koʻrishdan qochadi. Akatsiya yuragi oʻtmishdagi kimgadir tegishli ekanligiga ishora qiladi. Oʻsha oʻtmishdagi odam Jack boʻlib chiqadi. Jack nihoyat oʻzini oshkor qilish yoʻlini topadi va Miss Akatsiyaga uning yuragini ochuvchi kalitni beradi. Jack va Miss Akatsiya birga qochib ketishlaridan oldin, bezori Joe paydo boʻladi. U Akatsiyaga Jackning kakku soat yuragining uchta qoidasini tushuntirib, ularning birga boʻlishiga toʻsqinlik qilishga urinadi. Miss Akatsiya, Joe bilan suhbatlashgandan soʻng, Jackning oʻlimiga sababchi boʻlishni hohlamay, uni sevib qolishiga yoʻl qoʻymaslikka qaror qiladi. Akatsiya Jack bilan qochib ketish taklifini rad etadi va Joe bilan ketadi. Jack bu soʻzlarni eshitib, yuragining vintlarini yulib tashlaydi. Joe aravada Akatsiyaga Jack Madlenning yordami bilan qochib ketganidan soʻng, Madlen qamoqqa yuborilganini va u yerda koʻp oʻtmay vafot etganini aytadi. Mish-mishlarga koʻra, u singan yurakdan vafot etgan. Miss Akatsiya Jack yuragining kaliti oʻzida ekanligi esiga tushadi va uni qidirish uchun qaytib keladi. U Jackning Edinburghdagi uyiga joʻnab ketganini bilib, tezda uning orqasidan ergashadi. Jack uyiga yetib borgach, Madlen bilan nimalar sodir boʻlganini unga aytib berishadi. Shuningdek, Jack unga ona boʻlish quvonchini berganini va Madlen uni qanday ulgʻayishini oʻylab tashvishlanaganini aytishadi. Miss Akatsiya Jackni Madlenning qabri oldida sovuqda titrab turganini koʻradi. Akatsiya kalitdan foydalanib soatini burishga harakat qiladi, lekin Jack kalitni uloqtirib yuboradi va kalitdan foydalanishdan oʻlimni afzal koʻradi. Keyin ular boʻsa oladilar va Jack uchun vaqt toʻxtaydi. Jack muzlagan qor parchalardan zinapoya sifatida osmonga koʻtarilayotganda fonda qoʻshiq yangraydi, film qora rangga aylanadi va tugaydi. == Dublyajda == * Mathias Malzieu — Jack * Olivia Ruiz — Miss Akatsiya * Grand Corps Malade — Joe * Jean Rochefort — Mélièsrolida * Rossy de Palma — Luna * Arthur H — Artur * Dani — [[Brigitte Helm]] * Alain Bashung — [[Jack Ripper]] == Ishlab chiqaruvchi == Rejissyorlar Stéphane Berla (guruhning oldingi [[Klip|videokliplari]] rejissyori) va Mathias Malzieu. Film dastlab 2012-yil 17-oktabrda Fransiyada<ref name="release">{{Veb manbasi|url=http://www.animeland.com/news/voir/3272/Prochaines-SORTIES-CINEMA-en-France|sarlavha=Prochaines SORTIES CINÉMA en France|sana=1 February 2012|kirish sanasi=1 February 2012|ish=Animeland.com|til=fr}}</ref> chiqishi kerak edi, biroq nomaʼlum sabablarga koʻra 2013-yil oktabrigacha kechiktirilgan<ref name="release" />. Keyinchalik maʼlum boʻlishicha, Frantsiyaning „Duran Duboi“ animatsion studiyasining (Quinta guruhidan) bankrotligi kechikishga olib kelgan. == Tanlovlar va mukofotlar == Film animatsiya sanoatida katta eʼtirofga sazovor boʻlgan: * Film CineMagic kinofestivalining 25 yilligi uchun ochilish filmi sifatida tanlangan<ref>{{Veb manbasi|url=https://cineuropa.org/en/newsdetail/280936/|sarlavha=Jack and the Cuckoo-Clock Heart to open Cinemagic|ish=Cineuropa - the best of european cinema|til=en|kirish sanasi=2019-08-24}}</ref>. * 2014-yilgi European Film Award mukofotida „eng yaxshi animatsion badiiy film“ sifatida nomzod bo‘lgan uchta filmdan biri edi, biroq „The Art of Happiness“ filmiga yutqazgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://cineuropa.org/en/newsdetail/263815/|sarlavha=The European Film Academy nominates three animated films|ish=Cineuropa - the best of european cinema|til=en|kirish sanasi=2019-08-24}}</ref>. == Manbalar == {{manbalar}} == Havolalar == * {{IMDbda film|1181840}} * {{Bcdb title|151825}} 0e9j7wdjdwfoncsnwhk53064q2exm9c 2816285 2816282 2022-08-28T17:11:45Z Finikchik 74243 wikitext text/x-wiki {{Film bilgiqutisi|nomi=Jack and the Cuckoo-Clock Heart|tasvir=Jack_and_the_Cuckoo-Clock_Heart.jpg|izoh=|rejissor={{Plainlist| * Stéphane Berla * [[Mathias Malzieu]]}}|produser={{Plainlist| * [[Luc Besson]] * [[Virginie Silla|Virginie Silla-Besson]]}}|ssenariynavis=Mathias Malzieu|rollarda=|bastakor=[[Dionysos]]|muharrir=Soline Guyonneau|studiya={{Plainlist| * Duran * [[EuropaCorp]] * [[France 3 Cinéma]] * uFilm * Walking the Dog}}|premyera_sanasi={{Film date|df=yes|2013|11|17|Arras Film Festival|2013|12|20|AQSh|2014|01|15|Meksika|2014|02|05|Fransiya}}|davomiyligi=93 minut|mamlakat=Fransiya|til=Ingliz<br />Ispan<br />Fransuz|budjet=$23 million|daromad=$3.5 million}} '''''„Jack and the Cuckoo-Clock Heart“''''' — (tarjimasi: Jek va kakkuli soat yurak) 2013-yilda yaratilgan fransuz [[3D]] [[Kompyuter-animatsion|animatsion]] [[Musiqiy film|musiqiy]] [[fantastik film]], fransuz rok guruhi „Dionysos“ning kontseptual albomiga va guruh solisti Mathias Malzieu tomonidan yozilgan „La Mécanique du cœur“ (Yurak mexanikasi) romaniga asoslangan. Filmning barcha musiqasi „Dionysos“ tomonidan ijro etilgan. Asl [[Fransuz tili|frantsuz tilidagi]] „Jack et la mécanique du cœur“ (Jek va yurak mexanikasi) film 2013-yil oktabr oyida namoyish etilgan, ingliz, nemis, fin va ispan tillaridagi versiyalari esa 2014-yilda chiqarilgan. == Qisqacha bayoni == Jack 1874-yilda [[Edinburgh|Edinburghda]] eng sovuq kunlarning birida tugʻiladi. Haddan tashqari sovuq tufayli u urmaydigan muzlagan yurak bilan dunyoga keladi. Doya Madlen uning yuragini moʻrt, lekin ishlaydigan kakkuli soatga almashtirib, Jackning hayotini saqlab qoladi. Shundan so‘ng uning bevaqt o‘limini oldini olish uchun Madlen unga uchta qoidani maslahat beradi: soatni hech qachon qoʻllari bilan o‘ynamaslik, o‘zini yo‘qotib qo‘ymaslik va sevib qolmaslik. Jackning onasi, farzandini Madlen yaxshiroq tarbiyalashiga ishonch hosil qilib, faqat oʻziga maʼlum boʻlgan sabablarga koʻra Jackni tashlab ketadi. Farzand tugʻishga qodir boʻlmagan Madlen uni oʻz farzandidek sevib tarbiyalaydi. Jack oʻn yoshga toʻlish kunida Madlen uchta qoidani uni birinchi marta shaharga olib borishdan oldin takrorlaydi. Jack shaharda Miss Akatsiya ismli qizni uchratib qoladi va unga oshiq boʻladi. Koʻp oʻtmay maktabni boshlaganidan soʻng, u Miss Akatsiyani sevib qolgan bezori Joeni uchratadi. Undan yoshi kattaroq boʻlgan hasadgoʻy Joe va uning yonini oluvchi oʻquvchilar toʻdasi Jackni keyingi toʻrt yil davomida azoblaydi. Joening hujumi paytida Jack soatining kukusi Joening koʻzini oʻyib oladi va Jack uni oʻldirib qoʻydim deya uyiga yuguradi. Madlen Jackning qochishiga yordam beradi. Jack tun-u kun Miss Akatsiyani yana bir bor koʻrishni xohlaydi va birinchi film direktori sehrgar [[Georges Méliès]] bilan uchrashadi. Georges uning yuragini tiklashga yordam beradi va Miss Akatsiyani qidirishda Jackga hamroh boʻlishga rozi boʻladi. Ular Akatsiyani qidirish uchun [[Ispaniya|Ispaniyaning]] [[Andalusiya]] shahriga boradilar. Uzoq safardan keyin ular Andalusiyadagi sirkka yetib kelishadi. Jack Miss Akatsiyani topadi, lekin Georges unga oʻz shaxsini oshkor qilmaslikni maslahat beradi. Jack Akatsiya bilan doʻstlashishni davom ettiradi va his-tuygʻularini baham koʻrishdan qochadi. Akatsiya yuragi oʻtmishdagi kimgadir tegishli ekanligiga ishora qiladi. Oʻsha oʻtmishdagi odam Jack boʻlib chiqadi. Jack nihoyat oʻzini oshkor qilish yoʻlini topadi va Miss Akatsiyaga uning yuragini ochuvchi kalitni beradi. Jack va Miss Akatsiya birga qochib ketishlaridan oldin, bezori Joe paydo boʻladi. U Akatsiyaga Jackning kakku soat yuragining uchta qoidasini tushuntirib, ularning birga boʻlishiga toʻsqinlik qilishga urinadi. Miss Akatsiya, Joe bilan suhbatlashgandan soʻng, Jackning oʻlimiga sababchi boʻlishni hohlamay, uni sevib qolishiga yoʻl qoʻymaslikka qaror qiladi. Akatsiya Jack bilan qochib ketish taklifini rad etadi va Joe bilan ketadi. Jack bu soʻzlarni eshitib, yuragining vintlarini yulib tashlaydi. Joe aravada Akatsiyaga Jack Madlenning yordami bilan qochib ketganidan soʻng, Madlen qamoqqa yuborilganini va u yerda koʻp oʻtmay vafot etganini aytadi. Mish-mishlarga koʻra, u singan yurakdan vafot etgan. Miss Akatsiya Jack yuragining kaliti oʻzida ekanligi esiga tushadi va uni qidirish uchun qaytib keladi. U Jackning Edinburghdagi uyiga joʻnab ketganini bilib, tezda uning orqasidan ergashadi. Jack uyiga yetib borgach, Madlen bilan nimalar sodir boʻlganini unga aytib berishadi. Shuningdek, Jack unga ona boʻlish quvonchini berganini va Madlen uni qanday ulgʻayishini oʻylab tashvishlanaganini aytishadi. Miss Akatsiya Jackni Madlenning qabri oldida sovuqda titrab turganini koʻradi. Akatsiya kalitdan foydalanib soatini burishga harakat qiladi, lekin Jack kalitni uloqtirib yuboradi va kalitdan foydalanishdan oʻlimni afzal koʻradi. Keyin ular boʻsa oladilar va Jack uchun vaqt toʻxtaydi. Jack muzlagan qor parchalardan zinapoya sifatida osmonga koʻtarilayotganda fonda qoʻshiq yangraydi, film qora rangga aylanadi va tugaydi. == Dublyajda == * Mathias Malzieu — Jack * Olivia Ruiz — Miss Akatsiya * Grand Corps Malade — Joe * Jean Rochefort — Mélièsrolida * Rossy de Palma — Luna * Arthur H — Artur * Dani — [[Brigitte Helm]] * Alain Bashung — [[Jack Ripper]] == Ishlab chiqaruvchi == Rejissyorlar Stéphane Berla (guruhning oldingi [[Klip|videokliplari]] rejissyori) va Mathias Malzieu. Film dastlab 2012-yil 17-oktabrda Fransiyada<ref name="release">{{Veb manbasi|url=http://www.animeland.com/news/voir/3272/Prochaines-SORTIES-CINEMA-en-France|sarlavha=Prochaines SORTIES CINÉMA en France|sana=1 February 2012|kirish sanasi=1 February 2012|ish=Animeland.com|til=fr}}</ref> chiqishi kerak edi, biroq nomaʼlum sabablarga koʻra 2013-yil oktabrigacha kechiktirilgan<ref name="release" />. Keyinchalik maʼlum boʻlishicha, Frantsiyaning „Duran Duboi“ animatsion studiyasining (Quinta guruhidan) bankrotligi kechikishga olib kelgan. == Tanlovlar va mukofotlar == Film animatsiya sanoatida katta eʼtirofga sazovor boʻlgan: * Film CineMagic kinofestivalining 25 yilligi uchun ochilish filmi sifatida tanlangan<ref>{{Veb manbasi|url=https://cineuropa.org/en/newsdetail/280936/|sarlavha=Jack and the Cuckoo-Clock Heart to open Cinemagic|ish=Cineuropa - the best of european cinema|til=en|kirish sanasi=2019-08-24}}</ref>. * 2014-yilgi European Film Award mukofotida „eng yaxshi animatsion badiiy film“ sifatida nomzod bo‘lgan uchta filmdan biri edi, biroq „The Art of Happiness“ filmiga yutqazgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://cineuropa.org/en/newsdetail/263815/|sarlavha=The European Film Academy nominates three animated films|ish=Cineuropa - the best of european cinema|til=en|kirish sanasi=2019-08-24}}</ref>. == Manbalar == {{manbalar}} == Havolalar == * {{IMDbda film|1181840}} * {{Bcdb title|151825}} 1dnqy5io2d8m94j13c44oe2ubzx0k1u 2816297 2816285 2022-08-28T17:15:38Z Finikchik 74243 wikitext text/x-wiki {{Film bilgiqutisi|nomi=Jack and the Cuckoo-Clock Heart|tasvir=Jack_and_the_Cuckoo-Clock_Heart.jpg|izoh=|rejissor={{Plainlist| * Stéphane Berla * [[Mathias Malzieu]]}}|produser={{Plainlist| * [[Luc Besson]] * [[Virginie Silla|Virginie Silla-Besson]]}}|ssenariynavis=Mathias Malzieu|rollarda=|bastakor=[[Dionysos]]|muharrir=Soline Guyonneau|studiya={{Plainlist| * Duran * [[EuropaCorp]] * [[France 3 Cinéma]] * uFilm * Walking the Dog}}|premyera_sanasi={{Film date|df=yes|2013|11|17|Arras Film Festival|2013|12|20|AQSh|2014|01|15|Meksika|2014|02|05|Fransiya}}|davomiyligi=93 minut|mamlakat=Fransiya|til=Ingliz<br />Ispan<br />Fransuz|budjet=$23 million|daromad=$3.5 million}} '''''„Jack and the Cuckoo-Clock Heart“''''' — (tarjimasi: Jek va kakkuli soat yurak) 2013-yilda yaratilgan fransuz [[3D]] [[Kompyuter-animatsion|animatsion]] [[Musiqiy film|musiqiy]] [[fantastik film]], fransuz rok guruhi „Dionysos“ning kontseptual albomiga va guruh solisti Mathias Malzieu tomonidan yozilgan „La Mécanique du cœur“ (Yurak mexanikasi) romaniga asoslangan. Filmdagi barcha musiqa „Dionysos“ tomonidan ijro etilgan. Asl [[Fransuz tili|frantsuz tilidagi]] „Jack et la mécanique du cœur“ (Jek va yurak mexanikasi) film 2013-yil oktabr oyida namoyish etilgan, ingliz, nemis, fin va ispan tillaridagi versiyalari esa 2014-yilda chiqarilgan. == Qisqacha bayoni == Jack 1874-yilda [[Edinburgh|Edinburghda]] eng sovuq kunlarning birida tugʻiladi. Haddan tashqari sovuq tufayli u urmaydigan muzlagan yurak bilan dunyoga keladi. Doya Madlen uning yuragini moʻrt, lekin ishlaydigan kakkuli soatga almashtirib, Jackning hayotini saqlab qoladi. Shundan so‘ng uning bevaqt o‘limini oldini olish uchun Madlen unga uchta qoidani maslahat beradi: soatni hech qachon qoʻllari bilan o‘ynamaslik, o‘zini yo‘qotib qo‘ymaslik va sevib qolmaslik. Jackning onasi, farzandini Madlen yaxshiroq tarbiyalashiga ishonch hosil qilib, faqat oʻziga maʼlum boʻlgan sabablarga koʻra Jackni tashlab ketadi. Farzand tugʻishga qodir boʻlmagan Madlen uni oʻz farzandidek sevib tarbiyalaydi. Jack oʻn yoshga toʻlish kunida Madlen uchta qoidani uni birinchi marta shaharga olib borishdan oldin takrorlaydi. Jack shaharda Miss Akatsiya ismli qizni uchratib qoladi va unga oshiq boʻladi. Koʻp oʻtmay maktabni boshlaganidan soʻng, u Miss Akatsiyani sevib qolgan bezori Joeni uchratadi. Undan yoshi kattaroq boʻlgan hasadgoʻy Joe va uning yonini oluvchi oʻquvchilar toʻdasi Jackni keyingi toʻrt yil davomida azoblaydi. Joening hujumi paytida Jack soatining kukusi Joening koʻzini oʻyib oladi va Jack uni oʻldirib qoʻydim deya uyiga yuguradi. Madlen Jackning qochishiga yordam beradi. Jack tun-u kun Miss Akatsiyani yana bir bor koʻrishni xohlaydi va birinchi film direktori sehrgar [[Georges Méliès]] bilan uchrashadi. Georges uning yuragini tiklashga yordam beradi va Miss Akatsiyani qidirishda Jackga hamroh boʻlishga rozi boʻladi. Ular Akatsiyani qidirish uchun [[Ispaniya|Ispaniyaning]] [[Andalusiya]] shahriga boradilar. Uzoq safardan keyin ular Andalusiyadagi sirkka yetib kelishadi. Jack Miss Akatsiyani topadi, lekin Georges unga oʻz shaxsini oshkor qilmaslikni maslahat beradi. Jack Akatsiya bilan doʻstlashishni davom ettiradi va his-tuygʻularini baham koʻrishdan qochadi. Akatsiya yuragi oʻtmishdagi kimgadir tegishli ekanligiga ishora qiladi. Oʻsha oʻtmishdagi odam Jack boʻlib chiqadi. Jack nihoyat oʻzini oshkor qilish yoʻlini topadi va Miss Akatsiyaga uning yuragini ochuvchi kalitni beradi. Jack va Miss Akatsiya birga qochib ketishlaridan oldin, bezori Joe paydo boʻladi. U Akatsiyaga Jackning kakku soat yuragining uchta qoidasini tushuntirib, ularning birga boʻlishiga toʻsqinlik qilishga urinadi. Miss Akatsiya, Joe bilan suhbatlashgandan soʻng, Jackning oʻlimiga sababchi boʻlishni hohlamay, uni sevib qolishiga yoʻl qoʻymaslikka qaror qiladi. Akatsiya Jack bilan qochib ketish taklifini rad etadi va Joe bilan ketadi. Jack bu soʻzlarni eshitib, yuragining vintlarini yulib tashlaydi. Joe aravada Akatsiyaga Jack Madlenning yordami bilan qochib ketganidan soʻng, Madlen qamoqqa yuborilganini va u yerda koʻp oʻtmay vafot etganini aytadi. Mish-mishlarga koʻra, u singan yurakdan vafot etgan. Miss Akatsiya Jack yuragining kaliti oʻzida ekanligi esiga tushadi va uni qidirish uchun qaytib keladi. U Jackning Edinburghdagi uyiga joʻnab ketganini bilib, tezda uning orqasidan ergashadi. Jack uyiga yetib borgach, Madlen bilan nimalar sodir boʻlganini unga aytib berishadi. Shuningdek, Jack unga ona boʻlish quvonchini berganini va Madlen uni qanday ulgʻayishini oʻylab tashvishlanaganini aytishadi. Miss Akatsiya Jackni Madlenning qabri oldida sovuqda titrab turganini koʻradi. Akatsiya kalitdan foydalanib soatini burishga harakat qiladi, lekin Jack kalitni uloqtirib yuboradi va kalitdan foydalanishdan oʻlimni afzal koʻradi. Keyin ular boʻsa oladilar va Jack uchun vaqt toʻxtaydi. Jack muzlagan qor parchalardan zinapoya sifatida osmonga koʻtarilayotganda fonda qoʻshiq yangraydi, film qora rangga aylanadi va tugaydi. == Dublyajda == * Mathias Malzieu — Jack * Olivia Ruiz — Miss Akatsiya * Grand Corps Malade — Joe * Jean Rochefort — Mélièsrolida * Rossy de Palma — Luna * Arthur H — Artur * Dani — [[Brigitte Helm]] * Alain Bashung — [[Jack Ripper]] == Ishlab chiqaruvchi == Rejissyorlar Stéphane Berla (guruhning oldingi [[Klip|videokliplari]] rejissyori) va Mathias Malzieu. Film dastlab 2012-yil 17-oktabrda Fransiyada<ref name="release">{{Veb manbasi|url=http://www.animeland.com/news/voir/3272/Prochaines-SORTIES-CINEMA-en-France|sarlavha=Prochaines SORTIES CINÉMA en France|sana=1 February 2012|kirish sanasi=1 February 2012|ish=Animeland.com|til=fr}}</ref> chiqishi kerak edi, biroq nomaʼlum sabablarga koʻra 2013-yil oktabrigacha kechiktirilgan<ref name="release" />. Keyinchalik maʼlum boʻlishicha, Frantsiyaning „Duran Duboi“ animatsion studiyasining (Quinta guruhidan) bankrotligi kechikishga olib kelgan. == Tanlovlar va mukofotlar == Film animatsiya sanoatida katta eʼtirofga sazovor boʻlgan: * Film CineMagic kinofestivalining 25 yilligi uchun ochilish filmi sifatida tanlangan<ref>{{Veb manbasi|url=https://cineuropa.org/en/newsdetail/280936/|sarlavha=Jack and the Cuckoo-Clock Heart to open Cinemagic|ish=Cineuropa - the best of european cinema|til=en|kirish sanasi=2019-08-24}}</ref>. * 2014-yilgi European Film Award mukofotida „eng yaxshi animatsion badiiy film“ sifatida nomzod bo‘lgan uchta filmdan biri edi, biroq „The Art of Happiness“ filmiga yutqazgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://cineuropa.org/en/newsdetail/263815/|sarlavha=The European Film Academy nominates three animated films|ish=Cineuropa - the best of european cinema|til=en|kirish sanasi=2019-08-24}}</ref>. == Manbalar == {{manbalar}} == Havolalar == * {{IMDbda film|1181840}} * {{Bcdb title|151825}} 9ayeaahkcouf3nxuvas3kqkpppb3jch Mil. av. 1370 0 783877 2816140 2815453 2022-08-28T15:59:04Z Artemev Nikolay 46453 wikitext text/x-wiki {{D}} '''Mil. av. 1370''' {{Year nav|-1370}} k02bvmtcm5p07jaw2ups6ozfwoh9rar Andrea Consigli 0 783879 2816186 2815460 2022-08-28T16:32:41Z SanjarStamov 75319 /* Manbalar */ wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Andrea Consigli|tasvir=Andrea_Consigli.jpg|izoh=|boʻyi=1.89 m|tavallud_sana={{birth date and age|1987|01|27|df=y}}|tavallud_joyi=[[Cormano]], Italiya|joriyklub=[[U.S. Sassuolo Calcio|Sassuolo]]|klubraqami=47|pozitsiya=[[Darvozabon]]|yoshlikyillari1=2004-2006|yoshlikklublari1=[[Atalanta B.C.|Atalanta]]|yillar1=2006-2014|klublar1=[[Atalanta B.C.|Atalanta]]|isht1=193|gollar1=0|yillar2=2006-2007|klublar2=→ [[S.S. Sambenedettese Calcio|Sambenedettese]] (ijara)|isht2=32|gollar2=0|yillar3=2007-2008|klublar3=→ [[Rimini Calcio F.C.|Rimini]] (ijara)|isht3=35|gollar3=0|yillar4=2014-|klublar4=[[U.S. Sassuolo Calcio|Sassuolo]]|isht4=289|gollar4=0|milliyyillar1=2003|milliyjamoa1=[[Italiya U16]]|milliyisht1=8|milliygollar1=0|milliyyillar2=2003-2004|milliyjamoa2=[[Italiya U17]]|milliyisht2=4|milliygollar2=0|milliyyillar3=2004-2005|milliyjamoa3=[[Italiya U18]]|milliyisht3=7|milliygollar3=0|milliyyillar4=2005-2006|milliyjamoa4=[[Italiya U19]]|milliyisht4=7|milliygollar4=0|milliyyillar5=2005-2007|milliyjamoa5=[[Italiya U20]]|milliyisht5=5|milliygollar5=0|milliyyillar6=2006-2009|milliyjamoa6=[[Italiya U21]]|milliyisht6=20|milliygollar6=0|milliyyillar7=2008|milliyjamoa7=[[Italiya U23]]|milliyisht7=1|milliygollar7=0|milliyyillar8=2008|milliyjamoa8=|milliyisht8=1|milliygollar8=0 <!--refer to FIFA player-->|pcupdate=21:31, 20 August 2022 (UTC)|ntupdate=21 April 2015}} '''Andrea Consigli''' (1987-yil 27-yanvarda tugʻilgan) — italiyalik professional [[Futbol|futbolchi]], „Sassuolo“da [[Darvozabon (futbol)|darvozabon]] sifatida oʻynaydi. == Klublardagi faoliyati == [[Cormano]] shahrida tugʻilgan Consigli, Atalantanıng yoshlar jamoasi faoliyatini boshlagan. Birinchi jamoada tajriba orttirish uchun yosh darvozabon 2006-07-yilgi mavsumda C1 Seriya vakili Sambenedettesega ijaraga berildi. Keyingi mavsumda u B Seriyaning Rimini jamoasiga ijaraga berildi. Ijaralardan soʻng Atalanta jamoasiga qaytib keladi va 1-raqam ostida oʻynay boshlaydi. 2014-yil 1-sentabrda Consigli 3 million yevro evaziga [[Serie A|A Seriyaning]] „Sassuolo“ jamoasiga o‘tdi<ref>[http://www.sassuolocalcio.it/articles/?id=5&aid=762/calciomercato-arrivano-consigli-e-taider-kurtic-alla-fiorentina Calciomercato: arrivano Consigli e Taider. Kurtic alla Fiorentina]. ''sassuolocalcio.it''</ref><ref>U.S. Sassuolo Calcio S.r.l. ''bilancio'' (financial report and accounts) on 31 December 2014 (in Italian), [http://www.registroimprese.it PDF purchased from Italian C.C.I.A.A.]</ref>. == Xalqaro faoliyati == Konsigli Italiya U21 terma jamoasi bilan 2006-yilning 15-avgustida Xorvatiyaga qarshi oʻrtoqlik uchrashuvida debyut qilgan. Keyin u bosh murabbiy [[Pierluigi Casiraghi|Pyerluiji Kasiragi]] tomonidan 2007-yilgi U-21 chempionati uchun tarkibda uchinchi darvozabon sifatida tanlandi. Oʻsha musobaqadan soʻng u Italiya U-21 terma jamoasida 2009-yilgi U-21 chempionatiga qadar asosiy darvozabon boʻldi. 2008-yilda u Italiya olimpiya terma jamoasi bilan [[2008-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|2008-yilgi Yozgi Olimpiya oʻyinlarida]] [[Emiliano Viviano|Emiliano Vivianodan]] keyingi asosiy darvozabon sifatida ishtirok etdi. U 2012-yilning 15-avgust kuni Bernda boʻlib oʻtgan [[Angliya milliy futbol terma jamoasi|Angliyaga]] qarshi oʻrtoqlik oʻyiniga bosh murabbiy Chezare Prandelli tomonidan [[Italiya milliy futbol terma jamoasi|Italiya terma jamoasiga]] ilk chaqiruvini oldi. == Oʻyin uslubi == Tajribali va ishonchli darvozabon<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Velluzzi |first=Francesco |date=30 April 2020 |title=Consigli: "Paradiso Sassuolo: vedevamo l'alta classifica, ora solo incertezze" |language=it |work=La Gazzetta dello Sport |url=https://www.gazzetta.it/Calcio/Serie-A/Sassuolo/30-04-2020/sassuolo-intervista-portiere-andrea-consigli-370597270356_preview.shtml |access-date=27 July 2020}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.football-italia.net/SerieA/match/69998|sarlavha=Sassuolo vs Frosinone|nashriyot=www.football-italia.net|sana=6 June 2016|kirish sanasi=28 July 2020}}</ref>. Consigli yoshligida mahoratli darvozabon sanalgan va oʻzining darvozabonlik texnikasi, tezkor reflekslari, zarbani toʻxtatish va yakkama-yakka vaziyatlardagi qobiliyati bilan mashhur boʻlgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://bleacherreport.com/articles/1597530|sarlavha=3 Potential Long-Term Replacements for Gigi Buffon at Juventus|nashriyot=Bleacher Report|muallif=Bonetti|ism=Matteo|sana=9 April 2013|kirish sanasi=27 July 2020}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://bleacherreport.com/articles/2682063-how-ac-milan-and-others-have-benefitted-from-atalantas-production-line|sarlavha=How AC Milan and Others Have Benefitted from Atalanta's Production Line|nashriyot=Bleacher Report|muallif=Newman|ism=Blair|sana=16 December 2016|kirish sanasi=27 July 2020}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://bleacherreport.com/articles/2041309-ranking-the-busiest-goalkeepers-from-europes-top-five-leagues|sarlavha=Ranking the Busiest Goalkeepers from Europe's Top 5 Leagues|nashriyot=Bleacher Report|muallif=Peters|ism=Jerrad|sana=24 April 2014|kirish sanasi=27 July 2020}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.panorama.it/sport/21a-giornata-lasagna-carpi-juan-jesus-inter-rigore?rebelltitem=3#rebelltitem3|sarlavha=Difensori|nashriyot=Panorama|til=it|muallif=Politanò|ism=Matteo|sana=25 January 2016|kirish sanasi=27 July 2020}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.football-italia.net/20810/top-10-uncapped-players|sarlavha=Top 10 uncapped players|nashriyot=www.football-italia.net|muallif=Labbate|ism=Antonio|sana=5 July 2012|kirish sanasi=28 July 2020}}</ref><ref name="Under nelle mani di Consigli" />. U shuningdek, butun faoliyati davomida [[penalti]]<nowiki/>larni qaytarish boʻyicha qobiliyati bilan ajralib turadi. 2009-yildan buyon 364 oʻyinda 19 ta penaltini qaytarib A Seriya tarixidagi eng koʻp penaltilarni qaytargan darvozabonlar orasida uchinchi oʻrinni egalladi<ref name="Handanovic come Pagliuca">{{Veb manbasi|url=https://sport.sky.it/calcio/serie-a/2020/01/12/handanovic-rigori-parati-serie-a-classifica|sarlavha=Handanovic come Pagliuca, la classifica dei migliori pararigori della storia della Serie A|nashriyot=sport.sky.it|til=it|sana=12 January 2020}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://sport.sky.it/calcio/serie-a/2019/04/29/consigli-sassuolo-pararigori-statistiche|sarlavha=Consigli il para-rigori, 3 su 4 nell'ultimo mese|nashriyot=sport.sky.it|til=it|sana=29 April 2019|kirish sanasi=27 July 2020}}</ref>. Darvozabon sifatida uning kumiri — Janluiji Buffon<ref name="Under nelle mani di Consigli">{{Yangiliklar manbasi |last=Bianchi |first=Fabio |date=21 June 2009 |title=Under nelle mani di Consigli "Prima l'Europeo, poi Lippi" |language=it |work=La Gazzetta dello Sport |url=https://www.gazzetta.it/Calcio/Nazionale/21-06-2009/under-mani-consigli-50573816474.shtml |access-date=28 July 2020}}</ref>. == Faoliyat statistikasi == {| class="wikitable" style="text-align: center" |+Appearances and goals by club, season and competition ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" |Mavsum ! colspan="3" |Liga ! colspan="2" |Milliy kubok ! colspan="2" |Kontinental ! colspan="2" |Boshqa ! colspan="2" |Jami |- !Divizion !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar |- |Sambenedettese (ijara) |2006-07 |Serie C |32 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |32 |0 |- |Rimini (ijara) |2007-08 |Serie B |35 |0 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |37 |0 |- | rowspan="8" |Atalanta |2008-09 | rowspan="2" |[[Serie A]] |17 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |18 |0 |- |2009-10 |31 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |32 |0 |- |2010-11 |Serie B |40 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |41 |0 |- |2011-12 | rowspan="4" |Serie A |35 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |36 |0 |- |2012-13 |35 |0 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |37 |0 |- |2013-14 |35 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |36 |0 |- |2014-15 |0 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |1 |0 |- ! colspan="2" |Jami !193 !0 !8 !0 !0 !0 !0 !0 !201 !0 |- | rowspan="10" |Sassuolo |2014-15 | rowspan="9" |Serie A |35 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |35 |0 |- |2015-16 |37 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |38 |0 |- |2016-17 |37 |0 |0 |0 |9 |0 | colspan="2" |— |46 |0 |- |2017-18 |37 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |38 |0 |- |2018-19 |36 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |37 |0 |- |2019-20 |31 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |32 |0 |- |2020-21 |37 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |37 |0 |- |2021-22 |37 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |37 |0 |- |2022-23 |2 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |3 |0 |- ! colspan="2" |Jami !289 !0 !5 !0 !9 !0 !0 !0 !303 !0 |- ! colspan="3" |Faoliyatidagi jami !549 !0 !15 !0 !9 !0 !0 !0 !573 !0 |} == Yutuqlari == === Klub === '''Atalanta''' * Campionato Jovanissimi Nazionali: 2001-02 * B seriya : 2001-02, 2010-11 '''Italiya U21''' * 21 yoshgacha boʻlgan futbolchilar oʻrtasidagi Yevropa chempionati bronza medali: 2009<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.uefa.com/newsfiles/19078.pdf|sarlavha=Regulations of the UEFA European Under-21 Championship 2007/09|nashriyot=UEFA.com|kirish sanasi=27 July 2020}}</ref> == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> [[Turkum:Italiya futbolchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1987-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:WikiFutbol]] [[Turkum:WikiSport]] t3jgkjt8fjyjlw6gg4vhhpr1gkzbevo Asar partiyasi 0 783882 2816899 2815484 2022-08-29T06:53:50Z Panda D 74095 Matnda ref tegida xatolik bor. wikitext text/x-wiki {{Xatolar}} '''"Asar" Respublika partiyasi''' ({{Lang-kk|«Асар» Республикалық партиясы}}, ''taxminiy tarjimasi — butun dunyo boʻyicha'') — [[Qozogʻiston|Qozogʻistonda]] [[2003|2003-2006-yillarda]] faoliyat yuritgan siyosiy partiya<nowiki/>[[2006|.]] [[2003]]-[[25-oktabr|yil 25-oktabrda]] „Asar“ jamoat birlashmasi<ref name="new">{{Veb manbasi|muallif=Nomad|sarlavha=В Алматы состоялся первый учредительный съезд новой республиканской партии «Асар»|url=https://nomad.su/?a=3-200310270014|til=ru|kirish sanasi=2008-11-10|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100327152537/http://www.nomad.su/?a=3-200310270014|arxivsana=2010-03-27}}</ref> negizida tashkil etilgan. [[2006]]-[[4-iyul|yil 4-iyulda]] [[Amanat partiyasi|"Otan" Respublika siyosiy partiyasi]] bilan birlashish toʻgʻrisida qaror qabul qilindi<ref name="end">{{Veb manbasi|muallif=Kazakhstan today|sarlavha=Партия «Асар» приняла решение о слиянии с пропрезидентской партией «Отан»|url=https://zonakz.net/articles/14951|til=ru|kirish sanasi=2008-11-10}}</ref>. == Tarixi == Partiya [[2003]][[25-oktabr|-yil 25-oktabrda]] [[Qozogʻiston|Qozog‘istonning]] barcha viloyatlaridan 1100 nafar delegat ishtirokida [[Olmaota|Olmaota shahrida]] bo‘lib o‘tgan taʼsis qurultoyida tashkil etilgan. Qurultoyda partiya Ustavi va Dasturi qabul qilindi hamda partiya raisligiga saylovlar o‘tkazildi va u bir ovozdan [[Darigʻa Nazarboyeva|Darig‘a Nazarboyevani]] sayladi. Partiya Siyosiy Kengashi tarkibiga Raushan Sarsembayeva,Gulnora Iksanova,Yerlan Karin va boshqa taniqli shaxslar kiritilgan.Partiya raisining eʼlon qilingan maʼruzasiga koʻra, partiya [[Nursulton Nazarboyev|Nursulton Nazarboyevning]] „Qozogʻiston-2030“ dasturini mutlaq qadriyat deb tan olgan va mafkura sifatida siyosiy markazchilikni tanlagan<ref name="new">{{Veb manbasi|muallif=Nomad|sarlavha=В Алматы состоялся первый учредительный съезд новой республиканской партии «Асар»|url=https://nomad.su/?a=3-200310270014|til=ru|kirish sanasi=2008-11-10|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100327152537/http://www.nomad.su/?a=3-200310270014|arxivsana=2010-03-27}}</ref>. [[2003]]-[[19-dekabr|yil 19-dekabrda]] partiya Qozogʻiston Respublikasi Adliya vazirligining Roʻyxatga olish xizmati qoʻmitasi tomonidan roʻyxatga olingan<ref>{{Veb manbasi|muallif=Фергана.ру|sarlavha=В Минюсте РК зарегистрирована Республиканская партия «Асар»|url=http://www.ferghana.ru/article.php?id=2442|til=ru|kirish sanasi=2008-11-10|arxivurl=https://www.webcitation.org/66K1qsexh?url=http://www.fergananews.com/article.php?id=2442|arxivsana=2012-03-21}}</ref>. [[2004]][[27-yanvar|-yil 27-yanvarda]] parlamentda „Asar“ partiyasining fraksiyasi tashkil etildi, uning tarkibiga senatorlar Rashit Axmetov, Farit Galimov, Musirali Utebaev, Svetlana Djalmagambetova, Abish Kekilboyev, Nurlig‘aim Dzholdasbayeva, Jandarbek Deputat Kakishev va Malayzbek Kakishevlar, <a href="./Eleuboev, Uzaqkali Bialaevich" rel="mw:WikiLink" data-linkid="69" data-cx="{&amp;quot;adapted&amp;quot;:false,&amp;quot;sourceTitle&amp;quot;:{&amp;quot;title&amp;quot;:&amp;quot;Елеубаев, Узаккали Биалаевич&amp;quot;,&amp;quot;pageprops&amp;quot;:{&amp;quot;wikibase_item&amp;quot;:&amp;quot;Q12577723&amp;quot;},&amp;quot;pagelanguage&amp;quot;:&amp;quot;ru&amp;quot;},&amp;quot;targetFrom&amp;quot;:&amp;quot;mt&amp;quot;}" class="cx-link" id="mwNA" title="Eleuboev, Uzaqkali Bialaevich">Yeleuboev</a>, <a href="./Sarsenov, Nurdaulet Jumagulovich" rel="mw:WikiLink" data-linkid="70" data-cx="{&amp;quot;adapted&amp;quot;:false,&amp;quot;sourceTitle&amp;quot;:{&amp;quot;title&amp;quot;:&amp;quot;Сарсенов, Нурдаулет Жумагулович&amp;quot;,&amp;quot;pageprops&amp;quot;:{&amp;quot;wikibase_item&amp;quot;:&amp;quot;Q16435444&amp;quot;},&amp;quot;pagelanguage&amp;quot;:&amp;quot;ru&amp;quot;},&amp;quot;targetFrom&amp;quot;:&amp;quot;mt&amp;quot;}" class="cx-link" id="mwNQ" title="Sarsenov, Nurdaulet Jumagulovich">Nurdaulet Sarsenov</a> kirdi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Kaztoday|sarlavha=В парламенте РК создана фракция партии «Асар»|url=https://nomad.su/?a=3-200401280026|til=ru|kirish sanasi=2008-11-10|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100327231901/http://www.nomad.su/?a=3-200401280026|arxivsana=2010-03-27}}</ref>. 2004-yilgi parlament saylovlari natijalariga koʻra, partiya partiya roʻyxati boʻyicha 541 239 (11,38 %) ovozni qoʻlga kiritdi va Majlisda bir oʻrinni qoʻlga kiritdi, Darigʻa Nazarboyeva partiya roʻyxati boʻyicha deputat boʻldi<ref>Postanovlenie Tsentralnoy izbiratelnoy komissii Respubliki Kazaxstan ot 27 sentyabrya 2004 goda N 142/206 O raspredelenii deputatskix mandatov po itogam golosovaniya po partiynim spiskam na viborax deputatov Majilisa Parlamenta Respubliki Kazaxstan, sostoyavshixsya 19 sentyabrya 2004 goda</ref>. Bir mandatli okruglar boʻyicha parlamentga uchta vakil — amaldagi deputat Uzoqqali Yeleuboyev, shuningdek, Sergey Kiselev va Vera Suxorukova<ref>{{Veb manbasi|muallif=Д. Ашимбаев|sarlavha=Новый Мажилис: штрихи к портрету|url=https://kazbio.info/?S=36|til=ru|kirish sanasi=2008-11-10|arxivurl=https://web.archive.org/web/20081211042145/http://www.kazbio.info/?S=36|arxivsana=2008-12-11}}</ref> oʻtdi. [[2005]]-[[19-avgust|yil 19-avgustda]] 16 ta senator saylovi boʻlib oʻtdi, unda [[Gʻarbiy Qozogʻiston (viloyat)|Gʻarbiy Qozogʻiston viloyatidan]] Senat deputati etib „Asar“ aʼzosi Axmetov Rashit saylandi. [[2006]]-[[4-iyul|yil 4-iyulda]] partiyaning navbatdan tashqari qurultoyi boʻlib oʻtdi va unda [[Amanat partiyasi|"Otan" Respublika siyosiy partiyasi]] bilan birlashish toʻgʻrisida qaror qabul qilindi<ref name="end">{{Veb manbasi|muallif=Kazakhstan today|sarlavha=Партия «Асар» приняла решение о слиянии с пропрезидентской партией «Отан»|url=https://zonakz.net/articles/14951|til=ru|kirish sanasi=2008-11-10}}</ref>. == Tuzilishi == Partiya Ustaviga ko‘ra, uning tashkiliy tuzilmasi hududiy asosda qurilgan, partiya bo‘limlari Qozog‘istonning barcha viloyatlarida, [[Nur-Sulton|Ostona]] va [[Olmaota]] shaharlarida faoliyat yuritgan. Partiyaning boshqaruv organlari Qurultoy, Siyosiy Kengash va Markaziy Kengash edi.Qurultoy partiyaning oliy boshqaruv organi bo‘lib, qurultoylar navbatdagi va navbatdan tashqari bo‘lishi mumkin edi.Ustavga koʻra navbatdagi qurultoylar toʻrt yilda bir marta, navbatdan tashqari sʼyezdlar esa partiya Markaziy Kengashi,Siyosiy Kengash tashabbusi bilan yoki barcha partiya aʼzolarining kamida uchdan<ref>Ustav Obщestvennogo obʼedineniya "Respublikanskaya partiya „Asar“ </ref> qismining tashabbusi bilan chaqirilishi mumkin edi.<ref>Ustav Obщestvennogo obʼedineniya "Respublikanskaya partiya „Asar“ </ref>. == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Qozogʻiston davlat rahbarlari]] [[Turkum:Qozogʻiston]] [[Turkum:Qozogʻiston davlat arboblari]] b1q5wymjvmjhmt65yf185uy8hvyfl7o 2816941 2816899 2022-08-29T07:11:13Z Muzaffar Turgunov 72207 wikitext text/x-wiki '''"Asar" Respublika partiyasi''' ({{Lang-kk|«Асар» Республикалық партиясы}}, ''taxminiy tarjimasi — butun dunyo boʻyicha'') — [[Qozogʻiston|Qozogʻistonda]] [[2003|2003-2006-yillarda]] faoliyat yuritgan siyosiy partiya<nowiki/>[[2006|.]] [[2003]]-[[25-oktabr|yil 25-oktabrda]] „Asar“ jamoat birlashmasi<ref name="new">{{Veb manbasi|muallif=Nomad|sarlavha=В Алматы состоялся первый учредительный съезд новой республиканской партии «Асар»|url=https://nomad.su/?a=3-200310270014|til=ru|kirish sanasi=2008-11-10|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100327152537/http://www.nomad.su/?a=3-200310270014|arxivsana=2010-03-27}}</ref> negizida tashkil etilgan. [[2006]]-[[4-iyul|yil 4-iyulda]] [[Amanat partiyasi|"Otan" Respublika siyosiy partiyasi]] bilan birlashish toʻgʻrisida qaror qabul qilindi<ref name="end">{{Veb manbasi|muallif=Kazakhstan today|sarlavha=Партия «Асар» приняла решение о слиянии с пропрезидентской партией «Отан»|url=https://zonakz.net/articles/14951|til=ru|kirish sanasi=2008-11-10}}</ref>. == Tarixi == Partiya [[2003]][[25-oktabr|-yil 25-oktabrda]] [[Qozogʻiston|Qozog‘istonning]] barcha viloyatlaridan 1100 nafar delegat ishtirokida [[Olmaota|Olmaota shahrida]] bo‘lib o‘tgan taʼsis qurultoyida tashkil etilgan. Qurultoyda partiya Ustavi va Dasturi qabul qilindi hamda partiya raisligiga saylovlar o‘tkazildi va u bir ovozdan [[Darigʻa Nazarboyeva|Darig‘a Nazarboyevani]] sayladi. Partiya Siyosiy Kengashi tarkibiga Raushan Sarsembayeva,Gulnora Iksanova,Yerlan Karin va boshqa taniqli shaxslar kiritilgan.Partiya raisining eʼlon qilingan maʼruzasiga koʻra, partiya [[Nursulton Nazarboyev|Nursulton Nazarboyevning]] „Qozogʻiston-2030“ dasturini mutlaq qadriyat deb tan olgan va mafkura sifatida siyosiy markazchilikni tanlagan<ref name="new">{{Veb manbasi|muallif=Nomad|sarlavha=В Алматы состоялся первый учредительный съезд новой республиканской партии «Асар»|url=https://nomad.su/?a=3-200310270014|til=ru|kirish sanasi=2008-11-10|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100327152537/http://www.nomad.su/?a=3-200310270014|arxivsana=2010-03-27}}</ref>. [[2003]]-[[19-dekabr|yil 19-dekabrda]] partiya Qozogʻiston Respublikasi Adliya vazirligining Roʻyxatga olish xizmati qoʻmitasi tomonidan roʻyxatga olingan<ref>{{Veb manbasi|muallif=Фергана.ру|sarlavha=В Минюсте РК зарегистрирована Республиканская партия «Асар»|url=http://www.ferghana.ru/article.php?id=2442|til=ru|kirish sanasi=2008-11-10|arxivurl=https://www.webcitation.org/66K1qsexh?url=http://www.fergananews.com/article.php?id=2442|arxivsana=2012-03-21}}</ref>. [[2004]][[27-yanvar|-yil 27-yanvarda]] parlamentda „Asar“ partiyasining fraksiyasi tashkil etildi, uning tarkibiga senatorlar Rashit Axmetov, Farit Galimov, Musirali Utebaev, Svetlana Djalmagambetova, Abish Kekilboyev, Nurlig‘aim Dzholdasbayeva, Jandarbek Deputat Kakishev va Malayzbek Kakishevlar kirdi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Kaztoday|sarlavha=В парламенте РК создана фракция партии «Асар»|url=https://nomad.su/?a=3-200401280026|til=ru|kirish sanasi=2008-11-10|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100327231901/http://www.nomad.su/?a=3-200401280026|arxivsana=2010-03-27}}</ref>. 2004-yilgi parlament saylovlari natijalariga koʻra, partiya partiya roʻyxati boʻyicha 541 239 (11,38 %) ovozni qoʻlga kiritdi va Majlisda bir oʻrinni qoʻlga kiritdi, Darigʻa Nazarboyeva partiya roʻyxati boʻyicha deputat boʻldi<ref>Postanovlenie Tsentralnoy izbiratelnoy komissii Respubliki Kazaxstan ot 27 sentyabrya 2004 goda N 142/206 O raspredelenii deputatskix mandatov po itogam golosovaniya po partiynim spiskam na viborax deputatov Majilisa Parlamenta Respubliki Kazaxstan, sostoyavshixsya 19 sentyabrya 2004 goda</ref>. Bir mandatli okruglar boʻyicha parlamentga uchta vakil — amaldagi deputat Uzoqqali Yeleuboyev, shuningdek, Sergey Kiselev va Vera Suxorukova<ref>{{Veb manbasi|muallif=Д. Ашимбаев|sarlavha=Новый Мажилис: штрихи к портрету|url=https://kazbio.info/?S=36|til=ru|kirish sanasi=2008-11-10|arxivurl=https://web.archive.org/web/20081211042145/http://www.kazbio.info/?S=36|arxivsana=2008-12-11}}</ref> oʻtdi. [[2005]]-[[19-avgust|yil 19-avgustda]] 16 ta senator saylovi boʻlib oʻtdi, unda [[Gʻarbiy Qozogʻiston (viloyat)|Gʻarbiy Qozogʻiston viloyatidan]] Senat deputati etib „Asar“ aʼzosi Axmetov Rashit saylandi. [[2006]]-[[4-iyul|yil 4-iyulda]] partiyaning navbatdan tashqari qurultoyi boʻlib oʻtdi va unda [[Amanat partiyasi|"Otan" Respublika siyosiy partiyasi]] bilan birlashish toʻgʻrisida qaror qabul qilindi<ref name="end">{{Veb manbasi|muallif=Kazakhstan today|sarlavha=Партия «Асар» приняла решение о слиянии с пропрезидентской партией «Отан»|url=https://zonakz.net/articles/14951|til=ru|kirish sanasi=2008-11-10}}</ref>. == Tuzilishi == Partiya Ustaviga ko‘ra, uning tashkiliy tuzilmasi hududiy asosda qurilgan, partiya bo‘limlari Qozog‘istonning barcha viloyatlarida, [[Nur-Sulton|Ostona]] va [[Olmaota]] shaharlarida faoliyat yuritgan. Partiyaning boshqaruv organlari Qurultoy, Siyosiy Kengash va Markaziy Kengash edi.Qurultoy partiyaning oliy boshqaruv organi bo‘lib, qurultoylar navbatdagi va navbatdan tashqari bo‘lishi mumkin edi.Ustavga koʻra navbatdagi qurultoylar toʻrt yilda bir marta, navbatdan tashqari sʼyezdlar esa partiya Markaziy Kengashi,Siyosiy Kengash tashabbusi bilan yoki barcha partiya aʼzolarining kamida uchdan<ref>Ustav Obщestvennogo obʼedineniya "Respublikanskaya partiya „Asar“ </ref> qismining tashabbusi bilan chaqirilishi mumkin edi.<ref>Ustav Obщestvennogo obʼedineniya "Respublikanskaya partiya „Asar“ </ref>. == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Qozogʻiston davlat rahbarlari]] [[Turkum:Qozogʻiston]] [[Turkum:Qozogʻiston davlat arboblari]] b5vefhn8fs6jmardlwkmqq74c1oz2bj BT Research 0 783883 2816266 2815482 2022-08-28T17:06:11Z FaridShavkatullayev 72137 /* Havolalar */ wikitext text/x-wiki {{Shirkat bilgiqutisi | name = BT Research | tasvir = BT_logo_2019.png | bgcolor = <!-- header background colour --> | fgcolor = <!-- header text colour --> | image = | image_border = | size = 180px | alt = <!-- alt text; see [[WP:ALT]] --> | caption = | map = <!-- optional --> | msize = <!-- map size, optional, default 200px --> | malt = <!-- map alt text --> | mcaption = <!-- optional --> | abbreviation = | motto = | foundation = 1921 | extinction = <!-- date of extinction, optional --> | type = Tarmoqlangan shirkat | status = | industry = Telekommunikatsiya tadqiqotlari | headquarters = [[London]], {{Buyuk Britaniya bayrogʻi}} [[Buyuk Britaniya]] | location = [[Adastral Park]], [[Martlesham]], Suffolk, IP5 3RE | coords = <!-- Coordinates of location using a coordinates template --> | region_served = | membership = | leader_title = | leader_name = | main_organ = | parent = [[BT Group]] | affiliations = | num_staff = | num_volunteers = | budget = | website = [http://www.btplc.com/innovation/ www.btplc.com/innovation] | remarks = }} '''BT Research''' ilgari Britaniya pochta boʻlimining bir qismi boʻlgan BT Groupning tadqiqot boʻlimidir. Ushbu kompaniya birinchi marta 1921-yilda Dollis Hill, [[London]]<nowiki/>da pochta boʻlimi tadqiqot stantsiyasi sifatida tashkil etilgan. 1968-yilda BT shirkati tadqiqotini Angliyaning Suffolk grafligidagi Ipsvich yaqinidagi Martlesham Heathdagi eski Qirollik havo kuchlari stansiyasining bir qismiga asoslangan Martlesham Heathdagi yangi qismga koʻchirdi, keyinchalik uning nomi ''Adastral Park'' deb oʻzgartirildi. == Joylashuvi == [[Fayl:Adastral_Hub2.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/68/Adastral_Hub2.jpg/200px-Adastral_Hub2.jpg|left|thumb|200x200px| Adastral bogʻi]] BTning asosiy tadqiqot muassasasi Buyuk Britaniyada, Suffolk okrugidagi Ipsvich yaqinidagi Adastral Parkda joylashgan. Adastral Park sayti birinchi marta 1968-yilda Martlesham Heath pochta boʻlimi laboratoriyalari<ref>English Heritage MOW 'Y' Series Y 6507 etc</ref> sifatida rejalashtirilgan edi va 1971-yilda qurib bitkazilgan. Bugungi kunda BT va uning baʼzi hamkor kompaniyalaridan 4000 ga yaqin tadqiqot va ishlanmalarni oʻz ichiga olgan obyektga aylandi. Global miqyosda BT Pekin, Boston va Abu-Dabida qoʻshimcha tadqiqot laboratoriyalariga ega. Qirollik havo kuchlari Martlesham Heathdagi Suffolkdagi saytning tub joy aholisi edi. Eksperimental samolyotlarning sinov parvozlari aerodromdan uchib ketdi va Park uchun doimiy eʼtibor boʻlgan tajriba va innovatsiyalar qadimiy oʻtmishini aks ettirish uchun moʻljallangan. MPBW tomonidan yaratilgan dastlabki modellar va rejalar 1960-yillardagi Thunderbirds teleserialining taʼsirini koʻrsatadi. == Faoliyatlar == === Hozirgi tadqiqot mavzulari === Asosiy mavzu yoʻnalishlari: * IT xizmatlari, dasturiy taʼminot va tizimlar * Narsalar interneti (IoT) * Katta maʼlumotlar * Internetning kelajagi va tarmoq transformatsiyasi * Mobillik va konvergentsiya * Internetning kelajagi va semantik razvedka * Axborot va xavfsizlik tizimlari * Mijozlarga xizmat koʻrsatish va tizimlar * Raqamli uy va ijtimoiy aloqa == Akademik tadqiqot hamkorlari == BT jahon miqyosida 20 dan ortiq mashhur hududlarida akademiklar va talabalar bilan yaqindan hamkorlik qiladi. Buyuk Britaniyadagi [[Cambridge universiteti|Kembrij universiteti]], AQShdagi [[Massachusetts texnologiya instituti|Massachusets texnologiya instituti]] (MIT) va Xitoyning Tsingxua universiteti bilan mustahkam hamkorlik qiladi. BT shuningdek, Hindiston va Buyuk Britaniyaning 22 sanoat va akademik hamkorlaridan iborat konsorsium boʻlgan Hindiston-Buyuk Britaniya ilgʻor texnologiyalar markaziga rahbarlik qiladi. == Tarixi == [[Fayl:BT,_Martlesham_Heath_-_geograph.org.uk_-_161633.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/BT%2C_Martlesham_Heath_-_geograph.org.uk_-_161633.jpg/180px-BT%2C_Martlesham_Heath_-_geograph.org.uk_-_161633.jpg|right|thumb|180x180px| Bosh bino]] Kompaniyadagi tadqiqotlar birinchi marta 1921-yilda Dollis Xill, Londondagi pochta boʻlimi tadqiqot stantsiyasida tashkil etilgan. 1968-yilda BT tadqiqotini Suffolkdagi Martlesham Xitdagi yangi saytga koʻchirishni boshladi. 1969-yil oxiriga kelib, Martleshamda tadqiqotchilarning kichik guruhlari ishladilar. Birinchi yangi tadqiqot binosi 1975-yil 21-noyabrda [[Elizabeth II|Buyuk Britaniya qirolichasi Yelizaveta II]] tomonidan rasman ochilgan. Arxitektor janob Stanislaw Spielrein ARIBA jamoat binolari va ishlari vazirligi [MPBW] edi.<ref>RIBA Kalendar 1964-5, p.215</ref> Yangi binoda 1700 kishi turardi. == Patentlar == XX asrning oxiriga kelib, sayt 10 000 dan ortiq yangi patentlarni ishlab chiqardi. == BT Research innovatsiyalari == 2006-yil oktyabr — BT keng polosali BT tarmog‘ida professional spamerlar va botnet bilan zararlangan mijozlarni kuzatish va ularga qarshi kurashish uchun dunyodagi birinchi to‘liq avtomatlashtirilgan spam-buster tizimini joriy qildi. 2002-yil iyun — tadqiqot va ishlanmalar guruhlari [[Buyuk Britaniya]]<nowiki/>ning birinchi tijorat keng polosali internetga kirish xizmatini ishga tushirishga imkon beruvchi yangi biznes tizimlari toʻplamini ishlab chiqdi. 1999-yil iyul — BT tijorat optik tolali uzatishni 80 Gbit/s ga oshirganini eʼlon qildi. BT laboratoriyalari dunyodagi eng tez fotonik raqamli tarmoq komponenti regeneratorni namoyish etdi. 1995-yil iyun — BT tadqiqoti talab boʻyicha videoni ishlab chiqdi va ishlab chiqdi, u mahalliy hududda Ipsvich — Kolchester 2500 mijoz bilan sinovdan oʻtkazildi. U [[Apple]] tomonidan taqdim etilgan dekoder bilan mis kabellar orqali abonent liniyasida ([[ADSL|assimetrik raqamli abonent liniyasi]]) assimetrik maʼlumotlardan foydalangan. 1987-yil avgust — BT tadqiqot laboratoriyalari tomonidan nutqning kompyuter yordamida dunyodagi birinchi lahzali tarjimasi taqdim etildi. 1982-yil aprel — Yevropaning birinchi sunʼiy yoʻldosh uzatish xizmati Adastral Parkning sunʼiy yoʻldosh antennalari Eutelsat tomonidan boshqariladigan orbital sinov sunʼiy yoʻldoshiga televizion signallarni yuborib, Finlyandiya va Norvegiya fuqarolariga (ingliz tilida) signallarni qabul qilish imkonini yaratdi. 1979-yil sentyabr — GPO dunyodagi birinchi maʼlumotlarni koʻrish tarmogʻi Prestelni ishga tushirdi. == Manbalar == {{Manbalar |2}} == Havolalar == * [http://www.btplc.com/Innovation/Journal/BTTJ/BTTJHome.aspx BT Texnologiya jurnali] * [http://www.btplc.com/ BT group] * [https://atadastral.co.uk/ Adastral bogʻi] [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:BT group]] {{Navbox | name = BT Group | title = [[BT Group|<span style="color:white;">BT Group</span>]] | state = {{{state<includeonly>|autocollapse</includeonly>}}} | bodyclass = hlist | basestyle = background: #553A99; color: white | image = [[File:BT logo 2019.svg|70px|BT logo, introduced 2019]] | group1 = Boʻlimlar<br />va<br />shoʻba korxonalar | list1 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Consumer]] * [[BT Business and Public Sector]] * [[BT Global Services]] * [[BT Wholesale and Ventures]] * [[BT Research]] * [[Openreach]] * [[EE Limited|EE]] * [[Plusnet]] * [[BT Ireland]] * [[BT Italia]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Global Marine Systems|BT Marine]] * [[dabs.com]] * [[Hibu]] ** <small>Yell Group (sobiq nom)</small> * [[Plusnet | Madasafish]] ** <small>[[Plusnet]]ga aylangan</small> * [[Manx Telecom]] * [[O2 (Buyuk Britaniya)]] * [[O2 (Ireland)]] * [[Telefónica Germany|O2 (Germany)]] * [[Ribbit (telecommunications company)|Ribbit]] * [[Concert Communications Services]] * [[Telecomsoft]] * [[Tymnet]] * [[International Network Services Inc.|International Network Services]] * [[Dialcom]] * [[Telfort]] * [[LineOne]] * [[Swindon Cable]] * [[6GMOBILE]] * [[Open....]] }} | group2 = Mahsulotlar<br />va<br />xizmatlar | list2 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Broadband]] * [[BT Superfast Fibre]] * [[BT Mobile]] * [[BT TV]] * [[BT Sport]] * [[BT Wi-fi]] * [[BT Smart Hub]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[BT Fusion]] * [[BT Highway]] * BT Inspiration * [[BT Versatility]] * [[BT Voyager]] * [[BT MyDonate]] * [[BT MyPlace]] * [[Telecom Gold]] * [[Micronet 800]] * [[Merlin M4000]] }} | group3 = Binolar<br />va<br />obyektlar | list3 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[Adastral Park]] * [[Baynard_House, London|Baynard House]] * [[BT Centre]] * [[BT Tower|BT Tower (London)]] * [[BT Tower (Birmingham)]] * [[BT Tower (Swansea)]] * [[BT Riverside Tower]] * [[Stadium House, Cardiff|Stadium House]] * [[Charwelton BT Tower]] * [[Faraday Building]] * [[Goonhilly Satellite Earth Station|Goonhilly Cornwall]] * [[Guardian telephone exchange|Guardian Exchange Manchester]] * [[Madley Communications Centre]] * [[National Network Management Centre]] * [[Peterborough transmitting station]] * [[Zouches Farm transmitting station]] * [[Heaton Park BT Tower]] * [[Purdown BT Tower]] * [[Pye Green BT Tower]] * [[Stokenchurch BT Tower]] * [[Sutton Common BT Tower]] * [[Tinshill BT Tower]] * [[Tolsford Hill BT Tower]] * [[Wotton-under-Edge BT Tower]] * [[Red telephone box]] * [[KX telephone boxes]] * [[LinkUK]] * [[TAT-14]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Anchor telephone exchange]] * [[Bletchley Park#Site 2|Bletchley Park]] * [[CS Sovereign|CS ''Sovereign'']] * [[De Vere Horwood Estate#College|Horwood House]] * [[Kingsway telephone exchange]] * [[Leafield Technical Centre]] * [[Mondial House]] * [[Stag Lane Aerodrome]] * [[Graham Hills Building|Marland House]] * [[Telephone House]] * [[Post Office Research Station]] * [[Sheffield Telephone House]] * [[Portishead Radio]] * [[Criggion Radio Station]] * [[Rugby Radio Station]] * [[British Telecom microwave network|Microwave network]] * [[TAT-1]] * [[TAT-8]] * [[TAT-9]] * [[CANTAT-2]] * [[SAT-2]] * [[UK-Belgium 5]] }} | group4 = Dasturlar<br />va<br />standartlar | list4 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left;background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT 21CN]] * [[BT site engineering code]] * [[Speaking clock#United Kingdom|BT Speaking Clock]] * [[British telephone socket]] * [[Cable jetting]] * [[Customer Service System]] * [[Advanced Mobile Location]] * [[Digital Access Carrier System]] * [[Digital Access Signalling System 2]] * [[System X (telephony)|System X]] * [[System Y]] * [[ADSL Max]] * [[Redcare]] * [[1-5-7-1]] * [[YouView]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[Digital Access Signalling System 1]] * [[Digital Private Network Signalling System]] * [[Fixed-Mobile Convergence Alliance]] * [[Go!Messenger]] * [[International Packet Switched Service]] * [[NHSnet]] * [[N3 (NHS)]] * [[Packet Switch Stream]] * [[Prestel]] * [[TXE]] * [[TXK]] }} | group5 = Tarixi | list5 = * [[BT Group#History|BT Group]] * [[Post Office Telecommunications]] * [[General Post Office]] * [[Electric Telegraph Company]] | group6 = Boshqalar | list6 = * [[BT Archives]] * [[BT Museum]] * [[BT Digital Music Awards]] * [[BT Sport Action Woman Awards]] * [[Buzby]] * [[Connected Earth]] * [[:Category:British Telecom people|People]] * [[Young Scientist and Technology Exhibition]] * [[British Telecommunications plc v. Prodigy]] }} kzb4fbv3texjhhd0yvk013tg1ot45sp Munozara:Asar partiyasi 1 783887 2816904 2815489 2022-08-29T06:55:32Z Panda D 74095 /* Xatolik */ yangi mavzu wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} == Xatolik == @[[Foydalanuvchi:Muzaffar Turgunov|Muzaffar Turgunov]] Matnda ref tegida xatolik bor, qayta tahrirlab ko'rib chiqsangiz go'zal bo'lar edi! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 06:55, 29-Avgust 2022 (UTC) qv4dhjo6mwk6i7amgxen3o5x8xnzel1 2816942 2816904 2022-08-29T07:11:42Z Muzaffar Turgunov 72207 /* Xatolik */ Javob wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} == Xatolik == @[[Foydalanuvchi:Muzaffar Turgunov|Muzaffar Turgunov]] Matnda ref tegida xatolik bor, qayta tahrirlab ko'rib chiqsangiz go'zal bo'lar edi! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 06:55, 29-Avgust 2022 (UTC) :To'g'irladim rahmat [[Foydalanuvchi:Muzaffar Turgunov|Muzaffar Turgunov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Muzaffar Turgunov|munozara]]) 07:11, 29-Avgust 2022 (UTC) dcd54j983ogatcdnn8yldc5v3bmf05k BT Ireland 0 783893 2816261 2815514 2022-08-28T17:05:04Z FaridShavkatullayev 72137 /* Havolalar */ wikitext text/x-wiki {{Shirkat bilgiqutisi | name = BT Ireland | tasvir = BT_logo_2019.png | logo_size = 180px | type = qoʻshma korxona | foundation = 1990 | industry = Telekommunikatsiya | homepage = [https://www.btireland.com/ BT Ireland] | parent = [[BT Group]] | vebsayti = [http://www.btireland.ie/ www.btireland.ie] }} '''BT Communications Limited''' — Irlandiyadagi telekommunikatsiya va internet kompaniyasi. Bu BT Groupning shoʻba korxonasi hisoblanadi. == Tarixi == === Esat Telecom === Kompaniya 1990-yilda biznes magnat Denis OʻBrien boshchiligidagi konsorsium tomonidan tashkil etilgan va dastlab Esat Telecom nomi bilan tanilgan. Esat nomi, ''Éireann Satellite'' soʻzining qisqartmasi boʻlib, OʻBienning 1977-yil ITU chastota rejalari boʻyicha Irlandiyaning aloqa sunʼiy yoʻldoshi litsenziyasi uchun arizasiga bogʻliq boʻlsa-da, Irlandiyada telekommunikatsiyalar bilan koʻproq bogʻlanadi. Esat Telecom telekommunikatsiyalar boʻyicha litsenziya olish uchun Aloqa Departamentiga bir necha bor murojaat qilgan va nihoyat 1993-yil mart oyida cheklangan litsenziyaga ega boʻlgan. Kompaniya oʻz xizmatlarini rasman 1994-yil 20-aprelda boshlagan. Bu Bord Telecom Éireann (hozirgi Eircom) ning birinchi mahalliy raqobatchisi edi va dastlab ushbu kompaniyadan ijaraga olingan liniyalarni qayta sotgandan soʻng, qoʻngʻiroqlarni oʻz tarmogʻiga yoʻnaltirish uchun avtodiallerlardan foydalangan. Ushbu qurilmalar munozarali boʻlib chiqdi, Telecom Éireann sudga murojaat qilish bilan tahdid qildi va aloqa departamenti bular Esatning cheklangan litsenziyasini buzish deb daʼvo qildi. Biroq, Esatning Yevropa Komissiyasiga bergan shikoyati qanoatlantirildi va oxir-oqibat 1997-yilda Telekommunikatsiyalarni tartibga solish boʻyicha yangi direktor Telecom Éireannga qoʻngʻiroqlarni Esat tarmogʻiga oʻtkazish xizmatini taqdim etishni buyurdi. 1996-yilda Esat Telecom Telenor AB bilan birgalikda beshta boshqa konsortsiumga qarshi ikkinchi [[GSM]] mobil telekommunikatsiya litsenziyasi uchun muvaffaqiyatli ishtirok etdi. Moriarty tribunali 2008-yilda litsenziyaning berilishiga OʻBrien tomonidan energetika va kommunikatsiyalar vaziri Michael Lowryga qilgan toʻlovlari taʼsir qilganini aniqladi. 1997-yil 7-noyabrda ''Esat Telecom Group plc'' birlamchi ommaviy taklifni oʻtkazdi va Irlandiya fond birjasi, [[London fond birjasi]] va [[Nasdaq|NASDAQ]] fond bozorida roʻyxatga olingan.  Dastlab kompaniya faqat korporativ mijozlarga moʻljallangan edi, lekin 1998 yil 1 dekabrdan Irlandiya telekommunikatsiya bozori toʻliq tartibga solinmaganidan keyin mahalliy mijozlar ham ''Esat Clear'' brendi ostida nishonga olindi. 1300 mijoz hali ishga tushmasdanoq roʻyxatdan oʻtgan. 1999-yilda Esat Internet-provayderlar bozoriga dastlab EUnet Ireland kompaniyasini sotib olib, Esat Netga aylandi. Shuningdek, 1999-yilda Esat Telecom Éireann va RTÉ kompaniyalariga tegishli boʻlgan Cablelink Limited kabel va televideniye kompaniyasiga taklif qildi. Biroq, NTL gʻalaba qozondi. 1999-yilda shirkat Irlandiya va Buyuk Britaniya oʻrtasida ikkita optik suv osti kabelini yotqizgan birinchi toʻliq Irlandiya kompaniyasi boʻldi. Hech qaysi kompaniya bunday marraga erisha olmadi va shundan beri davlat tashqarisidagi operatorlar oʻzlarining optik suv osti kabellarini oʻrnatishga muvaffaq boʻlishdi. === Esat BT === 1999-yilda Esat va Telenor oʻrtasidagi munosabatlar Esat Digifone mobil qoʻshma korxonasi qanday ishlashi kerakligi haqida keskinlashdi. Telenor '''Denis OʻBrayenni''' Esat Digifone raisi lavozimidan olib tashlashga va Esat nomini kompaniyadan olib tashlashga harakat qildi. Oxir-oqibat, 1999-yil noyabr oyida Telenor vaziyatni hal qilish yoʻli sifatida Esat Telecom Group plc ning toʻliq ustav kapitaliga taklif qildi. Taklif Esat kengashi tomonidan rad etildi va shuning uchun dushmanlik bilan egallab olish urinishiga aylandi. Buni himoya qilish uchun 2000-yil yanvar oyida British Telecommunications plc (hozirgi BT Group) Esat boshqaruv kengashi tomonidan qoʻllab-quvvatlangan kompaniyani sotib olish boʻyicha doʻstona taklif bilan chiqdi. Esat BTning toʻliq sho<nowiki>''</nowiki>ba korxonasiga aylandi va fond bozoridan chiqarildi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Smyth|ism=Patrick|sarlavha=Takeover of Esat by BT given go-ahead|url=https://www.irishtimes.com/business/takeover-of-esat-by-bt-given-go-ahead-1.260635|kirish sanasi=2021-09-23|ish=The Irish Times|til=en}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sana=2000-01-12|sarlavha=BT launches £1.5bn Esat rescue|url=http://www.theguardian.com/business/2000/jan/12/7|kirish sanasi=2021-09-23|ish=the Guardian|til=en}}</ref> BT Esatni sotib olgach, ular biznesni [[Shimoliy Irlandiya|Shimoliy Irlandiyadagi]] shoʻba korxonasi BT (NI) bilan birlashtirishni boshlab yubordilar. Keyin birlashtirilgan shirkat BT Communications (Ireland) Limited sifatida roʻyxatdan oʻtkazildi. Shirkatning asosiy faoliyati statsionar telekommunikatsiya sohasida boʻlib, u [[Shimoliy Irlandiya|Shimoliy Irlandiyada]] oʻz tarmogʻiga ega va Irlandiyadagi temir yoʻl tarmogʻini toʻldiradigan yoʻl boʻylab qurilgan tarmoqqa egalik qiladi. Tarmoqni qurish bosqichi 1997-yil avgust oyida boshlangan va u oʻzining statsionar aloqa operatori Eircomdan quvvatni ijaraga oladi. Kompaniya BT tomonidan sotib olinganidan soʻng, Esat Telecom 2002-yilda Esat BT nomi bilan qayta brendlandi va oʻz logotipini BT piper bilan almashtirdi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Smyth|ism=Jamie|sarlavha=Esat BT finally changes its name to BT Ireland|url=https://www.irishtimes.com/business/esat-bt-finally-changes-its-name-to-bt-ireland-1.431564|kirish sanasi=2021-09-23|ish=The Irish Times|til=en}}</ref> === BT Irlandiya === 2004-yil oxirida, 2005-yil aprel oyidan boshlab kompaniya nomi Esat BTdan BT Irelandga oʻzgarishi eʼlon qilindi. Shirkat yuqori darajadagi korporativ mijozlarni qoʻlga kiritdi. Eircom hali ham Irlandiya Respublikasida statsionar telekommunikatsiyalar tarmogʻining 73 % dan ortiq ulushini boshqaradi. Esat BT Group shirkati tarkibidagi barcha kompaniya nomlari 2005-yil mart oyida Kompaniyalarni roʻyxatga olish idorasida BT sifatida rasman qayta roʻyxatdan oʻtkazildi. 12-aprelda kompaniya rasmiy ravishda BT Ireland nomini oldi. 2009-yil 22-iyulda BT Ireland Irlandiyadagi ko‘plab isteʼmolchi biznes operatsiyalarini, qolgan dial-up internet operatsiyalaridan tashqari, Vodafone Irelandga o‘tkazishga qaror qildi. Yirik sanoat va tijorat mijozlari BTda qoladigan boʻldi. Hamkorlik doirasida [[Vodafone]] BT tarmogʻi orqali ovozli va keng polosali internet xizmatlarini taqdim etadi. Bitim 2009-yil avgust oyida tasdiqlangan raqobat uchun mas`ul boʻlgan organ tomonidan tasdiqlanishi kerak edi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=26 August 2009 |title=BT/Vodafone Ireland Deal Approved |publisher=LightReading |url=https://www.lightreading.com/broadband/bt-vodafone-ireland-deal-approved/d/d-id/670227 |access-date=1 January 2021}}</ref> BT Ireland Shimoliy Irlandiyada hech qanday infratuzilmaga ega emas edi, bevosita BT Group (Buyuk Britaniya)ga tegishli boʻlgan. == Esat Digifone == Esat Digifone, Eircellga birinchi raqobatchi boʻlgan GSM mobil telefon tarmogʻi dastlab Esat Telecom va Telenor shirkatlari oʻrtasidagi qoʻshma korxona edi. Biroq Esat BTga sotilgach, ushbu mobil boʻlinma BT Wireless tarkibiga kirdi. Oxir-oqibat, O2 plc nomi bilan ajralib chiqdi va oʻz navbatida 2005-yilda Ispaniyada joylashgan [[Telefónica]] tomonidan sotib olindi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.theregister.co.uk/2005/10/31/o2_telefonica/|sarlavha=Spain's Telefonica to buy O2}}</ref> ([[Yevropa Ittifoqi]] 2006-yilda tasdiqlangan).<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.theregister.co.uk/2006/01/11/o2_eu_roam/|sarlavha=EC waves through O2 buy-out}}</ref> Kompaniya endi rasmiy ravishda Telefónica O2 Ireland Limited sifatida roʻyxatga olingan, ammo [[O2 (Buyuk Britaniya)|O<sub>2</sub>]] sifatida savdo qiladi. 2013-yil iyun oyida Hutchison Whampoa 780 million yevroga O2 ning Irlandiya qoʻlini sotib olishini eʼlon qildi. Sotish tugagandan soʻng O2 endi Hutchison Whampoa shoʻba korxonasi Three Ireland bilan birlashtirildi.  == Manbalar == {{Manbalar |2}} == Havolalar == * [http://www.btireland.ie/ BT Irlandiya] * [http://www.btnorthernireland.com/ BT Shimoliy Irlandiya] [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:BT group]] {{Navbox | name = BT Group | title = [[BT Group|<span style="color:white;">BT Group</span>]] | state = {{{state<includeonly>|autocollapse</includeonly>}}} | bodyclass = hlist | basestyle = background: #553A99; color: white | image = [[File:BT logo 2019.svg|70px|BT logo, introduced 2019]] | group1 = Boʻlimlar<br />va<br />shoʻba korxonalar | list1 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Consumer]] * [[BT Business and Public Sector]] * [[BT Global Services]] * [[BT Wholesale and Ventures]] * [[BT Research]] * [[Openreach]] * [[EE Limited|EE]] * [[Plusnet]] * [[BT Ireland]] * [[BT Italia]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Global Marine Systems|BT Marine]] * [[dabs.com]] * [[Hibu]] ** <small>Yell Group (sobiq nom)</small> * [[Plusnet | Madasafish]] ** <small>[[Plusnet]]ga aylangan</small> * [[Manx Telecom]] * [[O2 (Buyuk Britaniya)]] * [[O2 (Ireland)]] * [[Telefónica Germany|O2 (Germany)]] * [[Ribbit (telecommunications company)|Ribbit]] * [[Concert Communications Services]] * [[Telecomsoft]] * [[Tymnet]] * [[International Network Services Inc.|International Network Services]] * [[Dialcom]] * [[Telfort]] * [[LineOne]] * [[Swindon Cable]] * [[6GMOBILE]] * [[Open....]] }} | group2 = Mahsulotlar<br />va<br />xizmatlar | list2 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Broadband]] * [[BT Superfast Fibre]] * [[BT Mobile]] * [[BT TV]] * [[BT Sport]] * [[BT Wi-fi]] * [[BT Smart Hub]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[BT Fusion]] * [[BT Highway]] * BT Inspiration * [[BT Versatility]] * [[BT Voyager]] * [[BT MyDonate]] * [[BT MyPlace]] * [[Telecom Gold]] * [[Micronet 800]] * [[Merlin M4000]] }} | group3 = Binolar<br />va<br />obyektlar | list3 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[Adastral Park]] * [[Baynard_House, London|Baynard House]] * [[BT Centre]] * [[BT Tower|BT Tower (London)]] * [[BT Tower (Birmingham)]] * [[BT Tower (Swansea)]] * [[BT Riverside Tower]] * [[Stadium House, Cardiff|Stadium House]] * [[Charwelton BT Tower]] * [[Faraday Building]] * [[Goonhilly Satellite Earth Station|Goonhilly Cornwall]] * [[Guardian telephone exchange|Guardian Exchange Manchester]] * [[Madley Communications Centre]] * [[National Network Management Centre]] * [[Peterborough transmitting station]] * [[Zouches Farm transmitting station]] * [[Heaton Park BT Tower]] * [[Purdown BT Tower]] * [[Pye Green BT Tower]] * [[Stokenchurch BT Tower]] * [[Sutton Common BT Tower]] * [[Tinshill BT Tower]] * [[Tolsford Hill BT Tower]] * [[Wotton-under-Edge BT Tower]] * [[Red telephone box]] * [[KX telephone boxes]] * [[LinkUK]] * [[TAT-14]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Anchor telephone exchange]] * [[Bletchley Park#Site 2|Bletchley Park]] * [[CS Sovereign|CS ''Sovereign'']] * [[De Vere Horwood Estate#College|Horwood House]] * [[Kingsway telephone exchange]] * [[Leafield Technical Centre]] * [[Mondial House]] * [[Stag Lane Aerodrome]] * [[Graham Hills Building|Marland House]] * [[Telephone House]] * [[Post Office Research Station]] * [[Sheffield Telephone House]] * [[Portishead Radio]] * [[Criggion Radio Station]] * [[Rugby Radio Station]] * [[British Telecom microwave network|Microwave network]] * [[TAT-1]] * [[TAT-8]] * [[TAT-9]] * [[CANTAT-2]] * [[SAT-2]] * [[UK-Belgium 5]] }} | group4 = Dasturlar<br />va<br />standartlar | list4 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left;background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT 21CN]] * [[BT site engineering code]] * [[Speaking clock#United Kingdom|BT Speaking Clock]] * [[British telephone socket]] * [[Cable jetting]] * [[Customer Service System]] * [[Advanced Mobile Location]] * [[Digital Access Carrier System]] * [[Digital Access Signalling System 2]] * [[System X (telephony)|System X]] * [[System Y]] * [[ADSL Max]] * [[Redcare]] * [[1-5-7-1]] * [[YouView]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[Digital Access Signalling System 1]] * [[Digital Private Network Signalling System]] * [[Fixed-Mobile Convergence Alliance]] * [[Go!Messenger]] * [[International Packet Switched Service]] * [[NHSnet]] * [[N3 (NHS)]] * [[Packet Switch Stream]] * [[Prestel]] * [[TXE]] * [[TXK]] }} | group5 = Tarixi | list5 = * [[BT Group#History|BT Group]] * [[Post Office Telecommunications]] * [[General Post Office]] * [[Electric Telegraph Company]] | group6 = Boshqalar | list6 = * [[BT Archives]] * [[BT Museum]] * [[BT Digital Music Awards]] * [[BT Sport Action Woman Awards]] * [[Buzby]] * [[Connected Earth]] * [[:Category:British Telecom people|People]] * [[Young Scientist and Technology Exhibition]] * [[British Telecommunications plc v. Prodigy]] }} 9dv5y6b4jel560xh7kyqt4xbsmmu5mr Calvin Stengs 0 783916 2816236 2815609 2022-08-28T16:56:13Z SanjarStamov 75319 /* Xalqaro martaba */ wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Calvin Stengs|toʻliqism=Calvin Stengs|tavallud_sana={{birth date and age|df=yes|1998|12|18}}|tavallud_joyi=[[Nieuw-Vennep]], Niderlandiya|boʻyi=1.82 m<ref>{{cite web |url=https://www.ogcnice.com/en/fiche/3481/calvin-stengs.html |title=Calvin Stengs |publisher=OGC Nice |access-date=5 August 2022 }}</ref>|pozitsiya=[[Vinger]]|joriyklub=[[OGC Nice|Nice]]|klubraqami=22|yoshlikyillari1=|yoshlikklublari1=SV DIOS|yoshlikyillari2=|yoshlikklublari2=[[HFC Haarlem]]|yoshlikyillari3=2010-2016|yoshlikklublari3=[[AZ Alkmaar|AZ]]|yillar1=2016-2019|klublar1=[[Jong AZ]]|isht1=24|gollar1=6|yillar2=2017-2021|klublar2=[[AZ Alkmaar|AZ]]|isht2=78|gollar2=15|yillar3=2021-|klublar3=[[OGC Nice|Nice]]|isht3=24|gollar3=1|milliyyillar1=2019-2021|milliyjamoa1=[[Niderlandiya U21]]|milliyisht1=6|milliygollar1=3|milliyyillar2=2019-|milliyjamoa2=[[Niderlandiya]]|milliyisht2=7|milliygollar2=0|club-update=23:40, 11-May 2022 (UTC)|tasvir=RC Lens — OGC Nice (10-04-2022) 51 (cropped).jpg|izoh=}} '''Calvin Stengs''' (1998-yil 18-dekabrda tugʻilgan) — gollandiyalik professional [[Futbol|futbolchi]], 1-Liganing „Nice“ klubi va [[Niderlandlar milliy futbol terma jamoasi|Gollandiya terma jamoasida]] [[Yarimhimoyachi (futbol)|qanot himoyachisi]] sifatida oʻynaydi. AZ akademiyasining tarbiyalanuvchisi boʻlgan Stengs 2017-18-yilgi mavsumda asosiy jamoaga qoʻshildi. U 2021-yilda Fransiyaning „Nice“ klubi bilan shartnoma imzolagan. Xalqaro miqyosda Stengs Niderlandiya vakili boʻlib, 2019-yil noyabr oyida kattalar jamoasida debyut qilgan. == Klublardagi faoliyati == === AZ === Shimoliy Gollandiyaning Nieu-Vennep shahrida tugʻilgan Stengs 12 yoshida AZning yoshlar akademiyasiga qoʻshiladi. U ilgari mahalliy SV DIOS va HFC Haarlem jamoalarida oʻynagan edi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=5 March 2017 |title=Voormaalig DIOS-speler Stengs debuteert in AZ 1 |work=433magazine.nl |publisher=433Magazine |url=https://www.433magazine.nl/nieuws/haarlemmermeer/15120954/-voormalig-dios--speler-stengs-debuteert-in-az-1 |access-date=28 September 2019}}</ref>. U 2016-17-yilgi mavsumda uchinchi divizionda oʻynab, AZ zaxirasigacha koʻtarildi. Oʻsha mavsumda u 22 ta oʻyinda maydonga tushib, 6 ta gol urdi va 8 ta golli uzatmani amalga oshirdi<ref name="Stengs">{{Veb manbasi|url=https://www.vi.nl/spelers/calvin-stengs/profiel|sarlavha=C. Stengs - Profiel - Voetbal International|ish=vi.nl|nashriyot=[[Voetbal International]]|kirish sanasi=28 September 2019}}</ref>. Uning zaxiradan maydonga tushib koʻrsatgan kuchli o‘yinlarini jamoa bosh murabbiyi Jon van den Brom payqab qoldi va 2017-yil 5-mart kuni Stengs Erediviziyada „Excelsior“ga qarshi o‘z uyida boʻlib oʻtgan o‘yinda AZ safida professional debyut qildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Spelerspagina AZ - Calvin Stengs |work=az.nl |publisher=AZ |url=https://www.az.nl/nl/teams/spelers/az/calvin-stengs |access-date=28 September 2019}}</ref>. Stengs 2017-18-yilgi mavsum oldidan AZ asosiy jamoasiga qoʻshildi va u klubdagi ilk oʻyinini 12-avgust kuni PSV Eyndxovenga qarshi oʻyinda oʻtkazdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=12 August 2017 |title=PSV 3 - 2 AZ Alkmaar - Match Report & Highlights |work=skysports.com |publisher=Sky Sports |url=https://www.skysports.com/football/psv-vs-az-alkmaar/372791 |access-date=28 September 2019}}</ref>. Uchrashuvning 7-daqiqasida u tizzasini jarohat olib maydonni tark etdi va jarohati tufayli u uchun mavsum ertaroq oʻz yakuniga yetdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Freezer |first=David |title=No Dutch recall for Norwich City ace Tim Krul |language=en |url=https://www.eveningnews24.co.uk/sport/norwich-city/holland-coach-messages-city-number-one-1-6346545 |access-date=14 November 2019}}</ref>. Stengs 2018-yil noyabr oyida jarohatidan 15 oy oʻtgach asosiy jamoa safiga qaytdi. 2019-yilning 16-yanvarida u „Utrext“ ga qarshi o‘yinda (3:0) „AZ“ safidagi birinchi golini kiritdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=19 January 2019 |title=AZ Alkmaar 3 - 0 FC Utrecht - Match Report & Highlights |work=skysports.com |publisher=Sky Sports |url=https://www.skysports.com/football/az-alkmaar-vs-utrecht/390347 |access-date=28 September 2019}}</ref>. Stengs 2018-19-yilgi mavsumni 21 oʻyindagi 3 ta gol va 4 ta golli uzatma bilan yakunladi.  2019-yilning 25-iyulida [[Shvetsiya|Shvetsiyaning]] BK Hacken klubiga qarshi o‘z uyida b`olib oʻtgan oʻyinda Stengs Yevropa ligasidagi debyutini qildi. U Yevropadagi ilk golini Shvetsiyadagi javob o‘yinida kiritdi va AZ 3:0 hisobida g‘alaba qozonib, musobaqada oldinga chiqib oldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=1 August 2019 |title=Nollat och utslaget efter nybörjarmissen |work=aftonbladet.se |publisher=Aftonbladet |url=https://www.aftonbladet.se/sportbladet/fotboll/a/opeQQV/nollat-och-utslaget-efter-nyborjarmissen |access-date=28 September 2019}}</ref>. === Nice === 2021-yil 14-iyul kuni 1-Liganing „Nice“ klubi Stengs bilan 5 yillik shartnoma imzolaganini eʼlon qildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=14 July 2021 |title=Calvin Stengs signs for Nice |work=ogcnice.com |publisher=[[OGC Nice]] |url=https://www.ogcnice.com/en/news/43160/calvin-stengs-signs-for-nice- |access-date=15 July 2021}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Official – Calvin Stengs joins OGC Nice|url=https://www.getfootballnewsfrance.com/2021/official-calvin-stengs-joins-ogc-nice/|ish=www.getfootballnewsfrance.com|sana=14 July 2021|kirish sanasi=15 July 2021}}</ref><ref name="SFM – Stengs – OM">{{Veb manbasi|sarlavha=Στενγκς πενταετίας στη Νις!|url=https://www.sport-fm.gr/article/podosfairo/stengks-anakoinwthike-gia-pede-xronia-apo-ti-nis/4190681|ish=www.sport-fm.gr|sana=15 July 2021|kirish sanasi=15 July 2021|til=el}}</ref>. 2021-yil 28-avgustda u klubdagi debyutini ligada „Bordo“ga qarshi oʻyinda oʻtkazdi. U 36-daqiqada jarohat olgan [[Justin Kluivert|Jastin Klyuyvertning]] oʻrniga maydonga tushdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=28 August 2021 |title=Eerste goal Justin Kluivert voor OGC Nice, debuut Calvin Stengs |language=nl |work=Telegraaf |url=https://www.telegraaf.nl/sport/1952101323/eerste-goal-justin-kluivert-voor-ogc-nice-debuut-calvin-stengs}}</ref>. 25-sentabr kuni u o‘zining birinchi golini „Sent-Etyen“ga qarshi 3:0 hisobida g‘alaba qozonilgan oʻyinda kiritdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=25 September 2021 |title=Stengs helpt Nice met eerste doelpunt in Frankrijk aan zege op Saint-Étienne |language=nl |work=NU |url=https://www.nu.nl/voetbal/6159060/stengs-helpt-nice-met-eerste-doelpunt-in-frankrijk-aan-zege-op-saint-etienne.html}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=25 September 2021 |title=Stengs makes it 0-2 for Nice as Saint-Etienne defense keeps struggling |language=en-us |work=beIN SPORTS USA |url=https://www.beinsports.com/us/ligue-1/video/stengs-makes-it-0-2-for-nice-as-saint-etienne/1755658}}</ref>. == Xalqaro faoliyati == Gollandiyada tug‘ilgan Stengs asli surinamlik<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.natiosuriname.com/p/profvoetballers-van-surinaamse-afkomst.html|sarlavha=Profvoetballers van Surinaamse afkomst|ish=Natio Suriname &#124; Voetbal}}</ref>. Stengs Gollandiyaning 21 yoshgacha boʻlgan terma jamoasi safida 2019-yilning 24-mart kuni AQShga qarshi oʻrtoqlik oʻyinida debyut qilgan<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=24 March 2019 |title=Jong Oranje - Jong Verenigde Staten |work=onsoranje.nl |publisher=OnsOranje |url=https://www.onsoranje.nl/teams/185185/uitslagen/wedstrijd/31323 |access-date=28 September 2019}}</ref>. 2019-yil 19-noyabr kuni Stengs [[Niderlandlar milliy futbol terma jamoasi|Gollandiya terma jamoasi safida]] Estoniyaga qarshi Yevro-2020 saralash o‘yinida debyut qildi va 5:0 hisobidagi g‘alaba qozonilgan oʻyinda ikkita golli uzatmani amalga oshirdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=19 November 2019 |title=Nederland - Estland |work=onsoranje.nl |publisher=OnsOranje |url=https://www.onsoranje.nl/teams/185184/uitslagen/wedstrijd/31171 |access-date=20 November 2019}}</ref>. == Faoliyat statistikasi == === Klub === {| class="wikitable" style="text-align:center" ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" |Mavsum ! colspan="3" |Liga ! colspan="2" |Kubok ! colspan="2" |Kontinental ! colspan="2" |Boshqa ! colspan="2" |Jami |- !Divizion !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar |- | rowspan="4" |Jong AZ |2016-17 |Tweede Divisie |22 |6 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |22 |6 |- |2017-18 |Eerste Divisie |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |0 |0 |- |2018-19 |Eerste Divisie |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |2 |0 |- ! colspan="2" |Jami !24 !6 ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— !24 !6 |- | rowspan="6" |AZ |2016-17 |Eredivisie |1 |0 |1 |0 |0 |0 |4 |2 |6 |2 |- |2017-18 |Eredivisie |1 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |1 |0 |- |2018-19 |Eredivisie |21 |3 |4 |2 |0 |0 | colspan="2" |— |25 |5 |- |2019-20 |Eredivisie |25 |5 |3 |0 |14 |5 | colspan="2" |— |42 |10 |- |2020-21 |Eredivisie |30 |7 |1 |0 |8 |0 | colspan="2" |— |39 |7 |- ! colspan="2" |Jami !78 !15 !9 !2 !22 !5 !4 !2 !113 !24 |- | rowspan="3" |Nice |2021-22 |Ligue 1 |24 |1 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |26 |1 |- |2022-23 |Ligue 1 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |- ! colspan="2" |Jami !24 !1 !2 !0 !0 !0 !0 !0 !26 !1 |- ! colspan="3" |Faoliyatidagi jami !126 !22 !11 !2 !22 !5 !4 !2 !163 !31 |} == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Niderlandlar futbolchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1998-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:WikiFutbol]] [[Turkum:WikiSport]] 8i0sva2b3g0zpr00bi26td1lk2h61d5 2816247 2816236 2022-08-28T16:59:48Z SanjarStamov 75319 /* AZ */ wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Calvin Stengs|toʻliqism=Calvin Stengs|tavallud_sana={{birth date and age|df=yes|1998|12|18}}|tavallud_joyi=[[Nieuw-Vennep]], Niderlandiya|boʻyi=1.82 m<ref>{{cite web |url=https://www.ogcnice.com/en/fiche/3481/calvin-stengs.html |title=Calvin Stengs |publisher=OGC Nice |access-date=5 August 2022 }}</ref>|pozitsiya=[[Vinger]]|joriyklub=[[OGC Nice|Nice]]|klubraqami=22|yoshlikyillari1=|yoshlikklublari1=SV DIOS|yoshlikyillari2=|yoshlikklublari2=[[HFC Haarlem]]|yoshlikyillari3=2010-2016|yoshlikklublari3=[[AZ Alkmaar|AZ]]|yillar1=2016-2019|klublar1=[[Jong AZ]]|isht1=24|gollar1=6|yillar2=2017-2021|klublar2=[[AZ Alkmaar|AZ]]|isht2=78|gollar2=15|yillar3=2021-|klublar3=[[OGC Nice|Nice]]|isht3=24|gollar3=1|milliyyillar1=2019-2021|milliyjamoa1=[[Niderlandiya U21]]|milliyisht1=6|milliygollar1=3|milliyyillar2=2019-|milliyjamoa2=[[Niderlandiya]]|milliyisht2=7|milliygollar2=0|club-update=23:40, 11-May 2022 (UTC)|tasvir=RC Lens - OGC Nice (10-04-2022) 51 (cropped).jpg|izoh=}} '''Calvin Stengs''' (1998-yil 18-dekabrda tugʻilgan) — gollandiyalik professional [[Futbol|futbolchi]], 1-Liganing „Nice“ klubi va [[Niderlandlar milliy futbol terma jamoasi|Gollandiya terma jamoasida]] [[Yarimhimoyachi (futbol)|qanot himoyachisi]] sifatida oʻynaydi. AZ akademiyasining tarbiyalanuvchisi boʻlgan Stengs 2017-18-yilgi mavsumda asosiy jamoaga qoʻshildi. U 2021-yilda Fransiyaning „Nice“ klubi bilan shartnoma imzolagan. Xalqaro miqyosda Stengs Niderlandiya vakili boʻlib, 2019-yil noyabr oyida kattalar jamoasida debyut qilgan. == Klublardagi faoliyati == === AZ === Shimoliy Gollandiyaning Nieu-Vennep shahrida tugʻilgan Stengs 12 yoshida AZning yoshlar akademiyasiga qoʻshiladi. U ilgari mahalliy SV DIOS va HFC Haarlem jamoalarida oʻynagan edi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=5 March 2017 |title=Voormaalig DIOS-speler Stengs debuteert in AZ 1 |work=433magazine.nl |publisher=433Magazine |url=https://www.433magazine.nl/nieuws/haarlemmermeer/15120954/-voormalig-dios--speler-stengs-debuteert-in-az-1 |access-date=28 September 2019}}</ref>. U 2016-17-yilgi mavsumda uchinchi divizionda oʻynab, AZ zaxirasigacha koʻtarildi. Oʻsha mavsumda u 22 ta oʻyinda maydonga tushib, 6 ta gol urdi va 8 ta golli uzatmani amalga oshirdi<ref name="Stengs">{{Veb manbasi|url=https://www.vi.nl/spelers/calvin-stengs/profiel|sarlavha=C. Stengs - Profiel - Voetbal International|ish=vi.nl|nashriyot=[[Voetbal International]]|kirish sanasi=28 September 2019}}</ref>. Uning zaxiradan maydonga tushib koʻrsatgan kuchli o‘yinlarini jamoa bosh murabbiyi Jon van den Brom payqab qoldi va 2017-yil 5-mart kuni Stengs Erediviziyada „Excelsior“ga qarshi o‘z uyida boʻlib oʻtgan o‘yinda AZ safida professional debyut qildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Spelerspagina AZ - Calvin Stengs |work=az.nl |publisher=AZ |url=https://www.az.nl/nl/teams/spelers/az/calvin-stengs |access-date=28 September 2019}}</ref>. Stengs 2017-18-yilgi mavsum oldidan AZ asosiy jamoasiga qoʻshildi va u klubdagi ilk oʻyinini 12-avgust kuni PSV Eyndxovenga qarshi oʻyinda oʻtkazdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=12 August 2017 |title=PSV 3 - 2 AZ Alkmaar - Match Report & Highlights |work=skysports.com |publisher=Sky Sports |url=https://www.skysports.com/football/psv-vs-az-alkmaar/372791 |access-date=28 September 2019}}</ref>. Uchrashuvning 7-daqiqasida u tizzasini jarohat olib maydonni tark etdi va jarohati tufayli u uchun mavsum ertaroq oʻz yakuniga yetdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Freezer |first=David |title=No Dutch recall for Norwich City ace Tim Krul |language=en |url=https://www.eveningnews24.co.uk/sport/norwich-city/holland-coach-messages-city-number-one-1-6346545 |access-date=14 November 2019}}</ref>. Stengs 2018-yil noyabr oyida jarohatidan 15 oy oʻtgach asosiy jamoa safiga qaytdi. 2019-yilning 16-yanvarida u „Utrext“ ga qarshi o‘yinda (3:0) „AZ“ safidagi birinchi golini kiritdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=19 January 2019 |title=AZ Alkmaar 3 - 0 FC Utrecht - Match Report & Highlights |work=skysports.com |publisher=Sky Sports |url=https://www.skysports.com/football/az-alkmaar-vs-utrecht/390347 |access-date=28 September 2019}}</ref>. Stengs 2018-19-yilgi mavsumni 21 oʻyindagi 3 ta gol va 4 ta golli uzatma bilan yakunladi.  2019-yilning 25-iyulida [[Shvetsiya|Shvetsiyaning]] BK Hacken klubiga qarshi o‘z uyida b`olib oʻtgan oʻyinda Stengs Yevropa ligasidagi debyutini qildi. U Yevropadagi ilk golini Shvetsiyadagi javob o‘yinida kiritdi va AZ 3:0 hisobida g‘alaba qozonib, musobaqada oldinga chiqib oldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=1 August 2019 |title=Nollat och utslaget efter nybörjarmissen |work=aftonbladet.se |publisher=Aftonbladet |url=https://www.aftonbladet.se/sportbladet/fotboll/a/opeQQV/nollat-och-utslaget-efter-nyborjarmissen |access-date=28 September 2019}}</ref>. === Nice === 2021-yil 14-iyul kuni 1-Liganing „Nice“ klubi Stengs bilan 5 yillik shartnoma imzolaganini eʼlon qildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=14 July 2021 |title=Calvin Stengs signs for Nice |work=ogcnice.com |publisher=[[OGC Nice]] |url=https://www.ogcnice.com/en/news/43160/calvin-stengs-signs-for-nice- |access-date=15 July 2021}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Official – Calvin Stengs joins OGC Nice|url=https://www.getfootballnewsfrance.com/2021/official-calvin-stengs-joins-ogc-nice/|ish=www.getfootballnewsfrance.com|sana=14 July 2021|kirish sanasi=15 July 2021}}</ref><ref name="SFM – Stengs – OM">{{Veb manbasi|sarlavha=Στενγκς πενταετίας στη Νις!|url=https://www.sport-fm.gr/article/podosfairo/stengks-anakoinwthike-gia-pede-xronia-apo-ti-nis/4190681|ish=www.sport-fm.gr|sana=15 July 2021|kirish sanasi=15 July 2021|til=el}}</ref>. 2021-yil 28-avgustda u klubdagi debyutini ligada „Bordo“ga qarshi oʻyinda oʻtkazdi. U 36-daqiqada jarohat olgan [[Justin Kluivert|Jastin Klyuyvertning]] oʻrniga maydonga tushdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=28 August 2021 |title=Eerste goal Justin Kluivert voor OGC Nice, debuut Calvin Stengs |language=nl |work=Telegraaf |url=https://www.telegraaf.nl/sport/1952101323/eerste-goal-justin-kluivert-voor-ogc-nice-debuut-calvin-stengs}}</ref>. 25-sentabr kuni u o‘zining birinchi golini „Sent-Etyen“ga qarshi 3:0 hisobida g‘alaba qozonilgan oʻyinda kiritdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=25 September 2021 |title=Stengs helpt Nice met eerste doelpunt in Frankrijk aan zege op Saint-Étienne |language=nl |work=NU |url=https://www.nu.nl/voetbal/6159060/stengs-helpt-nice-met-eerste-doelpunt-in-frankrijk-aan-zege-op-saint-etienne.html}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=25 September 2021 |title=Stengs makes it 0-2 for Nice as Saint-Etienne defense keeps struggling |language=en-us |work=beIN SPORTS USA |url=https://www.beinsports.com/us/ligue-1/video/stengs-makes-it-0-2-for-nice-as-saint-etienne/1755658}}</ref>. == Xalqaro faoliyati == Gollandiyada tug‘ilgan Stengs asli surinamlik<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.natiosuriname.com/p/profvoetballers-van-surinaamse-afkomst.html|sarlavha=Profvoetballers van Surinaamse afkomst|ish=Natio Suriname &#124; Voetbal}}</ref>. Stengs Gollandiyaning 21 yoshgacha boʻlgan terma jamoasi safida 2019-yilning 24-mart kuni AQShga qarshi oʻrtoqlik oʻyinida debyut qilgan<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=24 March 2019 |title=Jong Oranje - Jong Verenigde Staten |work=onsoranje.nl |publisher=OnsOranje |url=https://www.onsoranje.nl/teams/185185/uitslagen/wedstrijd/31323 |access-date=28 September 2019}}</ref>. 2019-yil 19-noyabr kuni Stengs [[Niderlandlar milliy futbol terma jamoasi|Gollandiya terma jamoasi safida]] Estoniyaga qarshi Yevro-2020 saralash o‘yinida debyut qildi va 5:0 hisobidagi g‘alaba qozonilgan oʻyinda ikkita golli uzatmani amalga oshirdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=19 November 2019 |title=Nederland - Estland |work=onsoranje.nl |publisher=OnsOranje |url=https://www.onsoranje.nl/teams/185184/uitslagen/wedstrijd/31171 |access-date=20 November 2019}}</ref>. == Faoliyat statistikasi == === Klub === {| class="wikitable" style="text-align:center" ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" |Mavsum ! colspan="3" |Liga ! colspan="2" |Kubok ! colspan="2" |Kontinental ! colspan="2" |Boshqa ! colspan="2" |Jami |- !Divizion !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar |- | rowspan="4" |Jong AZ |2016-17 |Tweede Divisie |22 |6 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |22 |6 |- |2017-18 |Eerste Divisie |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |0 |0 |- |2018-19 |Eerste Divisie |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |2 |0 |- ! colspan="2" |Jami !24 !6 ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— !24 !6 |- | rowspan="6" |AZ |2016-17 |Eredivisie |1 |0 |1 |0 |0 |0 |4 |2 |6 |2 |- |2017-18 |Eredivisie |1 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |1 |0 |- |2018-19 |Eredivisie |21 |3 |4 |2 |0 |0 | colspan="2" |— |25 |5 |- |2019-20 |Eredivisie |25 |5 |3 |0 |14 |5 | colspan="2" |— |42 |10 |- |2020-21 |Eredivisie |30 |7 |1 |0 |8 |0 | colspan="2" |— |39 |7 |- ! colspan="2" |Jami !78 !15 !9 !2 !22 !5 !4 !2 !113 !24 |- | rowspan="3" |Nice |2021-22 |Ligue 1 |24 |1 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |26 |1 |- |2022-23 |Ligue 1 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |- ! colspan="2" |Jami !24 !1 !2 !0 !0 !0 !0 !0 !26 !1 |- ! colspan="3" |Faoliyatidagi jami !126 !22 !11 !2 !22 !5 !4 !2 !163 !31 |} == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Niderlandlar futbolchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1998-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:WikiFutbol]] [[Turkum:WikiSport]] 8it5af73k7ygilh61x7ft4wnfa31yom 2816250 2816247 2022-08-28T17:00:17Z SanjarStamov 75319 wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Calvin Stengs|toʻliqism=Calvin Stengs|tavallud_sana={{birth date and age|df=yes|1998|12|18}}|tavallud_joyi=[[Nieuw-Vennep]], Niderlandiya|boʻyi=1.82 m<ref>{{cite web |url=https://www.ogcnice.com/en/fiche/3481/calvin-stengs.html |title=Calvin Stengs |publisher=OGC Nice |access-date=5 August 2022 }}</ref>|pozitsiya=[[Vinger]]|joriyklub=[[OGC Nice|Nice]]|klubraqami=22|yoshlikyillari1=|yoshlikklublari1=SV DIOS|yoshlikyillari2=|yoshlikklublari2=[[HFC Haarlem]]|yoshlikyillari3=2010-2016|yoshlikklublari3=[[AZ Alkmaar|AZ]]|yillar1=2016-2019|klublar1=[[Jong AZ]]|isht1=24|gollar1=6|yillar2=2017-2021|klublar2=[[AZ Alkmaar|AZ]]|isht2=78|gollar2=15|yillar3=2021-|klublar3=[[OGC Nice|Nice]]|isht3=24|gollar3=1|milliyyillar1=2019-2021|milliyjamoa1=[[Niderlandiya U21]]|milliyisht1=6|milliygollar1=3|milliyyillar2=2019-|milliyjamoa2=[[Niderlandiya]]|milliyisht2=7|milliygollar2=0|club-update=23:40, 11-May 2022 (UTC)|tasvir=RC Lens — OGC Nice (10-04-2022) 51 (cropped).jpg|izoh=}} '''Calvin Stengs''' (1998-yil 18-dekabrda tugʻilgan) — gollandiyalik professional [[Futbol|futbolchi]], 1-Liganing „Nice“ klubi va [[Niderlandlar milliy futbol terma jamoasi|Gollandiya terma jamoasida]] [[Yarimhimoyachi (futbol)|qanot himoyachisi]] sifatida oʻynaydi. AZ akademiyasining tarbiyalanuvchisi boʻlgan Stengs 2017-18-yilgi mavsumda asosiy jamoaga qoʻshildi. U 2021-yilda Fransiyaning „Nice“ klubi bilan shartnoma imzolagan. Xalqaro miqyosda Stengs Niderlandiya vakili boʻlib, 2019-yil noyabr oyida kattalar jamoasida debyut qilgan. == Klublardagi faoliyati == === AZ === Shimoliy Gollandiyaning Nieu-Vennep shahrida tugʻilgan Stengs 12 yoshida AZning yoshlar akademiyasiga qoʻshiladi. U ilgari mahalliy SV DIOS va HFC Haarlem jamoalarida oʻynagan edi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=5 March 2017 |title=Voormaalig DIOS-speler Stengs debuteert in AZ 1 |work=433magazine.nl |publisher=433Magazine |url=https://www.433magazine.nl/nieuws/haarlemmermeer/15120954/-voormalig-dios--speler-stengs-debuteert-in-az-1 |access-date=28 September 2019}}</ref>. U 2016-17-yilgi mavsumda uchinchi divizionda oʻynab, AZ zaxirasigacha koʻtarildi. Oʻsha mavsumda u 22 ta oʻyinda maydonga tushib, 6 ta gol urdi va 8 ta golli uzatmani amalga oshirdi<ref name="Stengs">{{Veb manbasi|url=https://www.vi.nl/spelers/calvin-stengs/profiel|sarlavha=C. Stengs - Profiel - Voetbal International|ish=vi.nl|nashriyot=[[Voetbal International]]|kirish sanasi=28 September 2019}}</ref>. Uning zaxiradan maydonga tushib koʻrsatgan kuchli o‘yinlarini jamoa bosh murabbiyi Jon van den Brom payqab qoldi va 2017-yil 5-mart kuni Stengs Erediviziyada „Excelsior“ga qarshi o‘z uyida boʻlib oʻtgan o‘yinda AZ safida professional debyut qildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Spelerspagina AZ - Calvin Stengs |work=az.nl |publisher=AZ |url=https://www.az.nl/nl/teams/spelers/az/calvin-stengs |access-date=28 September 2019}}</ref>. Stengs 2017-18-yilgi mavsum oldidan AZ asosiy jamoasiga qoʻshildi va u klubdagi ilk oʻyinini 12-avgust kuni PSV Eyndxovenga qarshi oʻyinda oʻtkazdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=12 August 2017 |title=PSV 3 - 2 AZ Alkmaar - Match Report & Highlights |work=skysports.com |publisher=Sky Sports |url=https://www.skysports.com/football/psv-vs-az-alkmaar/372791 |access-date=28 September 2019}}</ref>. Uchrashuvning 7-daqiqasida u tizzasini jarohat olib maydonni tark etdi va jarohati tufayli u uchun mavsum ertaroq oʻz yakuniga yetdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Freezer |first=David |title=No Dutch recall for Norwich City ace Tim Krul |language=en |url=https://www.eveningnews24.co.uk/sport/norwich-city/holland-coach-messages-city-number-one-1-6346545 |access-date=14 November 2019}}</ref>. Stengs 2018-yil noyabr oyida jarohatidan 15 oy oʻtgach asosiy jamoa safiga qaytdi. 2019-yilning 16-yanvarida u „Utrext“ ga qarshi o‘yinda (3:0) „AZ“ safidagi birinchi golini kiritdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=19 January 2019 |title=AZ Alkmaar 3 - 0 FC Utrecht - Match Report & Highlights |work=skysports.com |publisher=Sky Sports |url=https://www.skysports.com/football/az-alkmaar-vs-utrecht/390347 |access-date=28 September 2019}}</ref>. Stengs 2018-19-yilgi mavsumni 21 oʻyindagi 3 ta gol va 4 ta golli uzatma bilan yakunladi.  2019-yilning 25-iyulida [[Shvetsiya|Shvetsiyaning]] BK Hacken klubiga qarshi o‘z uyida b`olib oʻtgan oʻyinda Stengs Yevropa ligasidagi debyutini qildi. U Yevropadagi ilk golini Shvetsiyadagi javob o‘yinida kiritdi va AZ 3:0 hisobida g‘alaba qozonib, musobaqada oldinga chiqib oldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=1 August 2019 |title=Nollat och utslaget efter nybörjarmissen |work=aftonbladet.se |publisher=Aftonbladet |url=https://www.aftonbladet.se/sportbladet/fotboll/a/opeQQV/nollat-och-utslaget-efter-nyborjarmissen |access-date=28 September 2019}}</ref>. === Nice === 2021-yil 14-iyul kuni 1-Liganing „Nice“ klubi Stengs bilan 5 yillik shartnoma imzolaganini eʼlon qildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=14 July 2021 |title=Calvin Stengs signs for Nice |work=ogcnice.com |publisher=[[OGC Nice]] |url=https://www.ogcnice.com/en/news/43160/calvin-stengs-signs-for-nice- |access-date=15 July 2021}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Official – Calvin Stengs joins OGC Nice|url=https://www.getfootballnewsfrance.com/2021/official-calvin-stengs-joins-ogc-nice/|ish=www.getfootballnewsfrance.com|sana=14 July 2021|kirish sanasi=15 July 2021}}</ref><ref name="SFM – Stengs – OM">{{Veb manbasi|sarlavha=Στενγκς πενταετίας στη Νις!|url=https://www.sport-fm.gr/article/podosfairo/stengks-anakoinwthike-gia-pede-xronia-apo-ti-nis/4190681|ish=www.sport-fm.gr|sana=15 July 2021|kirish sanasi=15 July 2021|til=el}}</ref>. 2021-yil 28-avgustda u klubdagi debyutini ligada „Bordo“ga qarshi oʻyinda oʻtkazdi. U 36-daqiqada jarohat olgan [[Justin Kluivert|Jastin Klyuyvertning]] oʻrniga maydonga tushdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=28 August 2021 |title=Eerste goal Justin Kluivert voor OGC Nice, debuut Calvin Stengs |language=nl |work=Telegraaf |url=https://www.telegraaf.nl/sport/1952101323/eerste-goal-justin-kluivert-voor-ogc-nice-debuut-calvin-stengs}}</ref>. 25-sentabr kuni u o‘zining birinchi golini „Sent-Etyen“ga qarshi 3:0 hisobida g‘alaba qozonilgan oʻyinda kiritdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=25 September 2021 |title=Stengs helpt Nice met eerste doelpunt in Frankrijk aan zege op Saint-Étienne |language=nl |work=NU |url=https://www.nu.nl/voetbal/6159060/stengs-helpt-nice-met-eerste-doelpunt-in-frankrijk-aan-zege-op-saint-etienne.html}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=25 September 2021 |title=Stengs makes it 0-2 for Nice as Saint-Etienne defense keeps struggling |language=en-us |work=beIN SPORTS USA |url=https://www.beinsports.com/us/ligue-1/video/stengs-makes-it-0-2-for-nice-as-saint-etienne/1755658}}</ref>. == Xalqaro faoliyati == Gollandiyada tug‘ilgan Stengs asli surinamlik<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.natiosuriname.com/p/profvoetballers-van-surinaamse-afkomst.html|sarlavha=Profvoetballers van Surinaamse afkomst|ish=Natio Suriname &#124; Voetbal}}</ref>. Stengs Gollandiyaning 21 yoshgacha boʻlgan terma jamoasi safida 2019-yilning 24-mart kuni AQShga qarshi oʻrtoqlik oʻyinida debyut qilgan<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=24 March 2019 |title=Jong Oranje - Jong Verenigde Staten |work=onsoranje.nl |publisher=OnsOranje |url=https://www.onsoranje.nl/teams/185185/uitslagen/wedstrijd/31323 |access-date=28 September 2019}}</ref>. 2019-yil 19-noyabr kuni Stengs [[Niderlandlar milliy futbol terma jamoasi|Gollandiya terma jamoasi safida]] Estoniyaga qarshi Yevro-2020 saralash o‘yinida debyut qildi va 5:0 hisobidagi g‘alaba qozonilgan oʻyinda ikkita golli uzatmani amalga oshirdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=19 November 2019 |title=Nederland - Estland |work=onsoranje.nl |publisher=OnsOranje |url=https://www.onsoranje.nl/teams/185184/uitslagen/wedstrijd/31171 |access-date=20 November 2019}}</ref>. == Faoliyat statistikasi == === Klub === {| class="wikitable" style="text-align:center" ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" |Mavsum ! colspan="3" |Liga ! colspan="2" |Kubok ! colspan="2" |Kontinental ! colspan="2" |Boshqa ! colspan="2" |Jami |- !Divizion !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar |- | rowspan="4" |Jong AZ |2016-17 |Tweede Divisie |22 |6 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |22 |6 |- |2017-18 |Eerste Divisie |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |0 |0 |- |2018-19 |Eerste Divisie |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |2 |0 |- ! colspan="2" |Jami !24 !6 ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— !24 !6 |- | rowspan="6" |AZ |2016-17 |Eredivisie |1 |0 |1 |0 |0 |0 |4 |2 |6 |2 |- |2017-18 |Eredivisie |1 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |1 |0 |- |2018-19 |Eredivisie |21 |3 |4 |2 |0 |0 | colspan="2" |— |25 |5 |- |2019-20 |Eredivisie |25 |5 |3 |0 |14 |5 | colspan="2" |— |42 |10 |- |2020-21 |Eredivisie |30 |7 |1 |0 |8 |0 | colspan="2" |— |39 |7 |- ! colspan="2" |Jami !78 !15 !9 !2 !22 !5 !4 !2 !113 !24 |- | rowspan="3" |Nice |2021-22 |Ligue 1 |24 |1 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |26 |1 |- |2022-23 |Ligue 1 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |- ! colspan="2" |Jami !24 !1 !2 !0 !0 !0 !0 !0 !26 !1 |- ! colspan="3" |Faoliyatidagi jami !126 !22 !11 !2 !22 !5 !4 !2 !163 !31 |} == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Niderlandlar futbolchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1998-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:WikiFutbol]] [[Turkum:WikiSport]] 8i0sva2b3g0zpr00bi26td1lk2h61d5 2816278 2816250 2022-08-28T17:08:35Z SanjarStamov 75319 /* Klublardagi faoliyati */ wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Calvin Stengs|toʻliqism=Calvin Stengs|tavallud_sana={{birth date and age|df=yes|1998|12|18}}|tavallud_joyi=[[Nieuw-Vennep]], Niderlandiya|boʻyi=1.82 m<ref>{{cite web |url=https://www.ogcnice.com/en/fiche/3481/calvin-stengs.html |title=Calvin Stengs |publisher=OGC Nice |access-date=5 August 2022 }}</ref>|pozitsiya=[[Vinger]]|joriyklub=[[OGC Nice|Nice]]|klubraqami=22|yoshlikyillari1=|yoshlikklublari1=SV DIOS|yoshlikyillari2=|yoshlikklublari2=[[HFC Haarlem]]|yoshlikyillari3=2010-2016|yoshlikklublari3=[[AZ Alkmaar|AZ]]|yillar1=2016-2019|klublar1=[[Jong AZ]]|isht1=24|gollar1=6|yillar2=2017-2021|klublar2=[[AZ Alkmaar|AZ]]|isht2=78|gollar2=15|yillar3=2021-|klublar3=[[OGC Nice|Nice]]|isht3=24|gollar3=1|milliyyillar1=2019-2021|milliyjamoa1=[[Niderlandiya U21]]|milliyisht1=6|milliygollar1=3|milliyyillar2=2019-|milliyjamoa2=[[Niderlandiya]]|milliyisht2=7|milliygollar2=0|club-update=23:40, 11-May 2022 (UTC)|tasvir=RC Lens - OGC Nice (10-04-2022) 51.jpg|izoh=}} '''Calvin Stengs''' (1998-yil 18-dekabrda tugʻilgan) — gollandiyalik professional [[Futbol|futbolchi]], 1-Liganing „Nice“ klubi va [[Niderlandlar milliy futbol terma jamoasi|Gollandiya terma jamoasida]] [[Yarimhimoyachi (futbol)|qanot himoyachisi]] sifatida oʻynaydi. AZ akademiyasining tarbiyalanuvchisi boʻlgan Stengs 2017-18-yilgi mavsumda asosiy jamoaga qoʻshildi. U 2021-yilda Fransiyaning „Nice“ klubi bilan shartnoma imzolagan. Xalqaro miqyosda Stengs Niderlandiya vakili boʻlib, 2019-yil noyabr oyida kattalar jamoasida debyut qilgan. == Klublardagi faoliyati == === AZ === Shimoliy Gollandiyaning Nieu-Vennep shahrida tugʻilgan Stengs 12 yoshida AZning yoshlar akademiyasiga qoʻshiladi. U ilgari mahalliy SV DIOS va HFC Haarlem jamoalarida oʻynagan edi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=5 March 2017 |title=Voormaalig DIOS-speler Stengs debuteert in AZ 1 |work=433magazine.nl |publisher=433Magazine |url=https://www.433magazine.nl/nieuws/haarlemmermeer/15120954/-voormalig-dios--speler-stengs-debuteert-in-az-1 |access-date=28 September 2019}}</ref>. U 2016-17-yilgi mavsumda uchinchi divizionda oʻynab, AZ zaxirasigacha koʻtarildi. Oʻsha mavsumda u 22 ta oʻyinda maydonga tushib, 6 ta gol urdi va 8 ta golli uzatmani amalga oshirdi<ref name="Stengs">{{Veb manbasi|url=https://www.vi.nl/spelers/calvin-stengs/profiel|sarlavha=C. Stengs - Profiel - Voetbal International|ish=vi.nl|nashriyot=[[Voetbal International]]|kirish sanasi=28 September 2019}}</ref>. Uning zaxiradan maydonga tushib koʻrsatgan kuchli o‘yinlarini jamoa bosh murabbiyi Jon van den Brom payqab qoldi va 2017-yil 5-mart kuni Stengs Erediviziyada „Excelsior“ga qarshi o‘z uyida boʻlib oʻtgan o‘yinda AZ safida professional debyut qildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Spelerspagina AZ - Calvin Stengs |work=az.nl |publisher=AZ |url=https://www.az.nl/nl/teams/spelers/az/calvin-stengs |access-date=28 September 2019}}</ref>. Stengs 2017-18-yilgi mavsum oldidan AZ asosiy jamoasiga qoʻshildi va u klubdagi ilk oʻyinini 12-avgust kuni PSV Eyndxovenga qarshi oʻyinda oʻtkazdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=12 August 2017 |title=PSV 3 - 2 AZ Alkmaar - Match Report & Highlights |work=skysports.com |publisher=Sky Sports |url=https://www.skysports.com/football/psv-vs-az-alkmaar/372791 |access-date=28 September 2019}}</ref>. Uchrashuvning 7-daqiqasida u tizzasini jarohat olib maydonni tark etdi va jarohati tufayli u uchun mavsum ertaroq oʻz yakuniga yetdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Freezer |first=David |title=No Dutch recall for Norwich City ace Tim Krul |language=en |url=https://www.eveningnews24.co.uk/sport/norwich-city/holland-coach-messages-city-number-one-1-6346545 |access-date=14 November 2019}}</ref>. Stengs 2018-yil noyabr oyida jarohatidan 15 oy oʻtgach asosiy jamoa safiga qaytdi. 2019-yilning 16-yanvarida u „Utrext“ ga qarshi o‘yinda (3:0) „AZ“ safidagi birinchi golini kiritdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=19 January 2019 |title=AZ Alkmaar 3 - 0 FC Utrecht - Match Report & Highlights |work=skysports.com |publisher=Sky Sports |url=https://www.skysports.com/football/az-alkmaar-vs-utrecht/390347 |access-date=28 September 2019}}</ref>. Stengs 2018-19-yilgi mavsumni 21 oʻyindagi 3 ta gol va 4 ta golli uzatma bilan yakunladi.  2019-yilning 25-iyulida [[Shvetsiya|Shvetsiyaning]] BK Hacken klubiga qarshi o‘z uyida b`olib oʻtgan oʻyinda Stengs Yevropa ligasidagi debyutini qildi. U Yevropadagi ilk golini Shvetsiyadagi javob o‘yinida kiritdi va AZ 3:0 hisobida g‘alaba qozonib, musobaqada oldinga chiqib oldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=1 August 2019 |title=Nollat och utslaget efter nybörjarmissen |work=aftonbladet.se |publisher=Aftonbladet |url=https://www.aftonbladet.se/sportbladet/fotboll/a/opeQQV/nollat-och-utslaget-efter-nyborjarmissen |access-date=28 September 2019}}</ref>. === Nice === 2021-yil 14-iyul kuni 1-Liganing „Nice“ klubi Stengs bilan 5 yillik shartnoma imzolaganini eʼlon qildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=14 July 2021 |title=Calvin Stengs signs for Nice |work=ogcnice.com |publisher=[[OGC Nice]] |url=https://www.ogcnice.com/en/news/43160/calvin-stengs-signs-for-nice- |access-date=15 July 2021}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Official – Calvin Stengs joins OGC Nice|url=https://www.getfootballnewsfrance.com/2021/official-calvin-stengs-joins-ogc-nice/|ish=www.getfootballnewsfrance.com|sana=14 July 2021|kirish sanasi=15 July 2021}}</ref><ref name="SFM – Stengs – OM">{{Veb manbasi|sarlavha=Στενγκς πενταετίας στη Νις!|url=https://www.sport-fm.gr/article/podosfairo/stengks-anakoinwthike-gia-pede-xronia-apo-ti-nis/4190681|ish=www.sport-fm.gr|sana=15 July 2021|kirish sanasi=15 July 2021|til=el}}</ref>. 2021-yil 28-avgustda u klubdagi debyutini ligada „Bordo“ga qarshi oʻyinda oʻtkazdi. U 36-daqiqada jarohat olgan [[Justin Kluivert|Jastin Klyuyvertning]] oʻrniga maydonga tushdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=28 August 2021 |title=Eerste goal Justin Kluivert voor OGC Nice, debuut Calvin Stengs |language=nl |work=Telegraaf |url=https://www.telegraaf.nl/sport/1952101323/eerste-goal-justin-kluivert-voor-ogc-nice-debuut-calvin-stengs}}</ref>. 25-sentabr kuni u o‘zining birinchi golini „Sent-Etyen“ga qarshi 3:0 hisobida g‘alaba qozonilgan oʻyinda kiritdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=25 September 2021 |title=Stengs helpt Nice met eerste doelpunt in Frankrijk aan zege op Saint-Étienne |language=nl |work=NU |url=https://www.nu.nl/voetbal/6159060/stengs-helpt-nice-met-eerste-doelpunt-in-frankrijk-aan-zege-op-saint-etienne.html}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=25 September 2021 |title=Stengs makes it 0-2 for Nice as Saint-Etienne defense keeps struggling |language=en-us |work=beIN SPORTS USA |url=https://www.beinsports.com/us/ligue-1/video/stengs-makes-it-0-2-for-nice-as-saint-etienne/1755658}}</ref>. == Xalqaro faoliyati == Gollandiyada tug‘ilgan Stengs asli surinamlik<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.natiosuriname.com/p/profvoetballers-van-surinaamse-afkomst.html|sarlavha=Profvoetballers van Surinaamse afkomst|ish=Natio Suriname &#124; Voetbal}}</ref>. Stengs Gollandiyaning 21 yoshgacha boʻlgan terma jamoasi safida 2019-yilning 24-mart kuni AQShga qarshi oʻrtoqlik oʻyinida debyut qilgan<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=24 March 2019 |title=Jong Oranje - Jong Verenigde Staten |work=onsoranje.nl |publisher=OnsOranje |url=https://www.onsoranje.nl/teams/185185/uitslagen/wedstrijd/31323 |access-date=28 September 2019}}</ref>. 2019-yil 19-noyabr kuni Stengs [[Niderlandlar milliy futbol terma jamoasi|Gollandiya terma jamoasi safida]] Estoniyaga qarshi Yevro-2020 saralash o‘yinida debyut qildi va 5:0 hisobidagi g‘alaba qozonilgan oʻyinda ikkita golli uzatmani amalga oshirdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=19 November 2019 |title=Nederland - Estland |work=onsoranje.nl |publisher=OnsOranje |url=https://www.onsoranje.nl/teams/185184/uitslagen/wedstrijd/31171 |access-date=20 November 2019}}</ref>. == Faoliyat statistikasi == === Klub === {| class="wikitable" style="text-align:center" ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" |Mavsum ! colspan="3" |Liga ! colspan="2" |Kubok ! colspan="2" |Kontinental ! colspan="2" |Boshqa ! colspan="2" |Jami |- !Divizion !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar |- | rowspan="4" |Jong AZ |2016-17 |Tweede Divisie |22 |6 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |22 |6 |- |2017-18 |Eerste Divisie |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |0 |0 |- |2018-19 |Eerste Divisie |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |2 |0 |- ! colspan="2" |Jami !24 !6 ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— !24 !6 |- | rowspan="6" |AZ |2016-17 |Eredivisie |1 |0 |1 |0 |0 |0 |4 |2 |6 |2 |- |2017-18 |Eredivisie |1 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |1 |0 |- |2018-19 |Eredivisie |21 |3 |4 |2 |0 |0 | colspan="2" |— |25 |5 |- |2019-20 |Eredivisie |25 |5 |3 |0 |14 |5 | colspan="2" |— |42 |10 |- |2020-21 |Eredivisie |30 |7 |1 |0 |8 |0 | colspan="2" |— |39 |7 |- ! colspan="2" |Jami !78 !15 !9 !2 !22 !5 !4 !2 !113 !24 |- | rowspan="3" |Nice |2021-22 |Ligue 1 |24 |1 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |26 |1 |- |2022-23 |Ligue 1 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |- ! colspan="2" |Jami !24 !1 !2 !0 !0 !0 !0 !0 !26 !1 |- ! colspan="3" |Faoliyatidagi jami !126 !22 !11 !2 !22 !5 !4 !2 !163 !31 |} == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Niderlandlar futbolchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1998-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:WikiFutbol]] [[Turkum:WikiSport]] 7uow0o1s4fcjcqtl2wml5pj8wt29evi 2816319 2816278 2022-08-28T17:22:52Z SanjarStamov 75319 /* Klublardagi faoliyati */ wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Calvin Stengs|toʻliqism=Calvin Stengs|tavallud_sana={{birth date and age|df=yes|1998|12|18}}|tavallud_joyi=[[Nieuw-Vennep]], Niderlandiya|boʻyi=1.82 m<ref>{{cite web |url=https://www.ogcnice.com/en/fiche/3481/calvin-stengs.html |title=Calvin Stengs |publisher=OGC Nice |access-date=5 August 2022 }}</ref>|pozitsiya=[[Vinger]]|joriyklub=[[OGC Nice|Nice]]|klubraqami=22|yoshlikyillari1=|yoshlikklublari1=SV DIOS|yoshlikyillari2=|yoshlikklublari2=[[HFC Haarlem]]|yoshlikyillari3=2010-2016|yoshlikklublari3=[[AZ Alkmaar|AZ]]|yillar1=2016-2019|klublar1=[[Jong AZ]]|isht1=24|gollar1=6|yillar2=2017-2021|klublar2=[[AZ Alkmaar|AZ]]|isht2=78|gollar2=15|yillar3=2021-|klublar3=[[OGC Nice|Nice]]|isht3=24|gollar3=1|milliyyillar1=2019-2021|milliyjamoa1=[[Niderlandiya U21]]|milliyisht1=6|milliygollar1=3|milliyyillar2=2019-|milliyjamoa2=[[Niderlandiya]]|milliyisht2=7|milliygollar2=0|club-update=23:40, 11-May 2022 (UTC)|tasvir=RC Lens - OGC Nice (10-04-2022) 51.jpg|izoh=}} '''Calvin Stengs''' (1998-yil 18-dekabrda tugʻilgan) — gollandiyalik professional [[Futbol|futbolchi]], 1-Liganing „Nice“ klubi va [[Niderlandlar milliy futbol terma jamoasi|Gollandiya terma jamoasida]] [[Yarimhimoyachi (futbol)|qanot himoyachisi]] sifatida oʻynaydi. AZ akademiyasining tarbiyalanuvchisi boʻlgan Stengs 2017-2018-yilgi mavsumda asosiy jamoaga qoʻshildi. U 2021-yilda Fransiyaning „Nice“ klubi bilan shartnoma imzolagan. Xalqaro miqyosda Stengs Niderlandiya vakili boʻlib, 2019-yil noyabr oyida kattalar jamoasida debyut qilgan. == Klublardagi faoliyati == === AZ === Shimoliy Gollandiyaning Nieu-Vennep shahrida tugʻilgan Stengs 12 yoshida AZning yoshlar akademiyasiga qoʻshiladi. U ilgari mahalliy SV DIOS va HFC Haarlem jamoalarida oʻynagan edi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=5 March 2017 |title=Voormaalig DIOS-speler Stengs debuteert in AZ 1 |work=433magazine.nl |publisher=433Magazine |url=https://www.433magazine.nl/nieuws/haarlemmermeer/15120954/-voormalig-dios--speler-stengs-debuteert-in-az-1 |access-date=28 September 2019}}</ref>. U 2016-2017-yilgi mavsumda uchinchi divizionda oʻynab, AZ zaxirasigacha koʻtarildi. Oʻsha mavsumda u 22 ta oʻyinda maydonga tushib, 6 ta gol urdi va 8 ta golli uzatmani amalga oshirdi<ref name="Stengs">{{Veb manbasi|url=https://www.vi.nl/spelers/calvin-stengs/profiel|sarlavha=C. Stengs - Profiel - Voetbal International|ish=vi.nl|nashriyot=[[Voetbal International]]|kirish sanasi=28 September 2019}}</ref>. Uning zaxiradan maydonga tushib koʻrsatgan kuchli o‘yinlarini jamoa bosh murabbiyi Jon van den Brom payqab qoldi va 2017-yil 5-mart kuni Stengs Erediviziyada „Excelsior“ga qarshi o‘z uyida boʻlib oʻtgan o‘yinda AZ safida professional debyut qildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Spelerspagina AZ - Calvin Stengs |work=az.nl |publisher=AZ |url=https://www.az.nl/nl/teams/spelers/az/calvin-stengs |access-date=28 September 2019}}</ref>. Stengs 2017-2018-yilgi mavsum oldidan AZ asosiy jamoasiga qoʻshildi va u klubdagi ilk oʻyinini 12-avgust kuni PSV Eyndxovenga qarshi oʻyinda oʻtkazdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=12 August 2017 |title=PSV 3 - 2 AZ Alkmaar - Match Report & Highlights |work=skysports.com |publisher=Sky Sports |url=https://www.skysports.com/football/psv-vs-az-alkmaar/372791 |access-date=28 September 2019}}</ref>. Uchrashuvning 7-daqiqasida u tizzasini jarohat olib maydonni tark etdi va jarohati tufayli u uchun mavsum ertaroq oʻz yakuniga yetdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Freezer |first=David |title=No Dutch recall for Norwich City ace Tim Krul |language=en |url=https://www.eveningnews24.co.uk/sport/norwich-city/holland-coach-messages-city-number-one-1-6346545 |access-date=14 November 2019}}</ref>. Stengs 2018-yil noyabr oyida jarohatidan 15 oy oʻtgach asosiy jamoa safiga qaytdi. 2019-yilning 16-yanvarida u „Utrext“ ga qarshi o‘yinda (3:0) „AZ“ safidagi birinchi golini kiritdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=19 January 2019 |title=AZ Alkmaar 3 - 0 FC Utrecht - Match Report & Highlights |work=skysports.com |publisher=Sky Sports |url=https://www.skysports.com/football/az-alkmaar-vs-utrecht/390347 |access-date=28 September 2019}}</ref>. Stengs 2018-2019-yilgi mavsumni 21 oʻyindagi 3 ta gol va 4 ta golli uzatma bilan yakunladi.  2019-yilning 25-iyulida [[Shvetsiya|Shvetsiyaning]] BK Hacken klubiga qarshi o‘z uyida b`olib oʻtgan oʻyinda Stengs Yevropa ligasidagi debyutini qildi. U Yevropadagi ilk golini Shvetsiyadagi javob o‘yinida kiritdi va AZ 3:0 hisobida g‘alaba qozonib, musobaqada oldinga chiqib oldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=1 August 2019 |title=Nollat och utslaget efter nybörjarmissen |work=aftonbladet.se |publisher=Aftonbladet |url=https://www.aftonbladet.se/sportbladet/fotboll/a/opeQQV/nollat-och-utslaget-efter-nyborjarmissen |access-date=28 September 2019}}</ref>. === Nice === 2021-yil 14-iyul kuni 1-Liganing „Nice“ klubi Stengs bilan 5 yillik shartnoma imzolaganini eʼlon qildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=14 July 2021 |title=Calvin Stengs signs for Nice |work=ogcnice.com |publisher=[[OGC Nice]] |url=https://www.ogcnice.com/en/news/43160/calvin-stengs-signs-for-nice- |access-date=15 July 2021}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Official – Calvin Stengs joins OGC Nice|url=https://www.getfootballnewsfrance.com/2021/official-calvin-stengs-joins-ogc-nice/|ish=www.getfootballnewsfrance.com|sana=14 July 2021|kirish sanasi=15 July 2021}}</ref><ref name="SFM – Stengs – OM">{{Veb manbasi|sarlavha=Στενγκς πενταετίας στη Νις!|url=https://www.sport-fm.gr/article/podosfairo/stengks-anakoinwthike-gia-pede-xronia-apo-ti-nis/4190681|ish=www.sport-fm.gr|sana=15 July 2021|kirish sanasi=15 July 2021|til=el}}</ref>. 2021-yil 28-avgustda u klubdagi debyutini ligada „Bordo“ga qarshi oʻyinda oʻtkazdi. U 36-daqiqada jarohat olgan [[Justin Kluivert|Jastin Klyuyvertning]] oʻrniga maydonga tushdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=28 August 2021 |title=Eerste goal Justin Kluivert voor OGC Nice, debuut Calvin Stengs |language=nl |work=Telegraaf |url=https://www.telegraaf.nl/sport/1952101323/eerste-goal-justin-kluivert-voor-ogc-nice-debuut-calvin-stengs}}</ref>. 25-sentabr kuni u o‘zining birinchi golini „Sent-Etyen“ga qarshi 3:0 hisobida g‘alaba qozonilgan oʻyinda kiritdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=25 September 2021 |title=Stengs helpt Nice met eerste doelpunt in Frankrijk aan zege op Saint-Étienne |language=nl |work=NU |url=https://www.nu.nl/voetbal/6159060/stengs-helpt-nice-met-eerste-doelpunt-in-frankrijk-aan-zege-op-saint-etienne.html}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=25 September 2021 |title=Stengs makes it 0-2 for Nice as Saint-Etienne defense keeps struggling |language=en-us |work=beIN SPORTS USA |url=https://www.beinsports.com/us/ligue-1/video/stengs-makes-it-0-2-for-nice-as-saint-etienne/1755658}}</ref>. == Xalqaro faoliyati == Gollandiyada tug‘ilgan Stengs asli surinamlik<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.natiosuriname.com/p/profvoetballers-van-surinaamse-afkomst.html|sarlavha=Profvoetballers van Surinaamse afkomst|ish=Natio Suriname &#124; Voetbal}}</ref>. Stengs Gollandiyaning 21 yoshgacha boʻlgan terma jamoasi safida 2019-yilning 24-mart kuni AQShga qarshi oʻrtoqlik oʻyinida debyut qilgan<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=24 March 2019 |title=Jong Oranje - Jong Verenigde Staten |work=onsoranje.nl |publisher=OnsOranje |url=https://www.onsoranje.nl/teams/185185/uitslagen/wedstrijd/31323 |access-date=28 September 2019}}</ref>. 2019-yil 19-noyabr kuni Stengs [[Niderlandlar milliy futbol terma jamoasi|Gollandiya terma jamoasi safida]] Estoniyaga qarshi Yevro-2020 saralash o‘yinida debyut qildi va 5:0 hisobidagi g‘alaba qozonilgan oʻyinda ikkita golli uzatmani amalga oshirdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=19 November 2019 |title=Nederland - Estland |work=onsoranje.nl |publisher=OnsOranje |url=https://www.onsoranje.nl/teams/185184/uitslagen/wedstrijd/31171 |access-date=20 November 2019}}</ref>. == Faoliyat statistikasi == === Klub === {| class="wikitable" style="text-align:center" ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" |Mavsum ! colspan="3" |Liga ! colspan="2" |Kubok ! colspan="2" |Kontinental ! colspan="2" |Boshqa ! colspan="2" |Jami |- !Divizion !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar |- | rowspan="4" |Jong AZ |2016-2017 |Tweede Divisie |22 |6 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |22 |6 |- |2017-2018 |Eerste Divisie |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |0 |0 |- |2018-2019 |Eerste Divisie |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |2 |0 |- ! colspan="2" |Jami !24 !6 ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— !24 !6 |- | rowspan="6" |AZ |2016-2017 |Eredivisie |1 |0 |1 |0 |0 |0 |4 |2 |6 |2 |- |2017-2018 |Eredivisie |1 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |1 |0 |- |2018-2019 |Eredivisie |21 |3 |4 |2 |0 |0 | colspan="2" |— |25 |5 |- |2019-2020 |Eredivisie |25 |5 |3 |0 |14 |5 | colspan="2" |— |42 |10 |- |2020-2021 |Eredivisie |30 |7 |1 |0 |8 |0 | colspan="2" |— |39 |7 |- ! colspan="2" |Jami !78 !15 !9 !2 !22 !5 !4 !2 !113 !24 |- | rowspan="3" |Nice |2021-2022 |Ligue 1 |24 |1 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |26 |1 |- |2022-2023 |Ligue 1 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |- ! colspan="2" |Jami !24 !1 !2 !0 !0 !0 !0 !0 !26 !1 |- ! colspan="3" |Faoliyatidagi jami !126 !22 !11 !2 !22 !5 !4 !2 !163 !31 |} == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Niderlandlar futbolchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1998-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:WikiFutbol]] [[Turkum:WikiSport]] 36x1il2yb1tmdp29ntthpmc259mq4u8 Robin Gosens 0 783917 2816803 2815614 2022-08-29T06:06:47Z SanjarStamov 75319 /* Klub karerasi */ wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Robin Gosens|tasvir=Robin Gosens 01 (cropped).jpg|izoh=|toʻliqism=Robin Everardus Gosens<ref>{{cite web |url=https://media.atalanta.it/wp-content/uploads/2020/01/Atalanta-SPAL-20%C2%B0-giornata-serie-A.pdf |title=Campionato Serie A TIM 2019/2020: Atalanta B.C. vs S.P.A.L. |work=[[Atalanta B.C.]] |page=4 |year=2020 |access-date=4 September 2020 |language=it |url-status=live |archive-url=https://megalodon.jp/ref/2020-0904-2130-48/https://media.atalanta.it:443/wp-content/uploads/2020/01/Atalanta-SPAL-20%C2%B0-giornata-serie-A.pdf |archive-date=4 September 2020}}</ref>|tavallud_sana={{birth date and age|1994|7|5|df=yes}}|tavallud_joyi=[[Emmerich am Rhein]], Germaniya|joriyklub=[[Inter Milan]]|klubraqami=8|boʻyi=1.83 m<ref>{{cite web|url=https://www.atalanta.it/personaggi/robin-gosens/|title=Robin Gosens|publisher=Atalanta B.C.|archive-url=https://web.archive.org/web/20210423004325/https://www.atalanta.it/personaggi/robin-gosens/|archive-date=23 April 2021}}</ref>|pozitsiya=[[Chap qanot himoyachisi]]<ref name="lwb">[https://worldfootballindex.com/2020/07/robin-gosens-the-atalanta-left-back-set-to-make-his-mark-for-germany/ Robin Gosens: The Atalanta Left-Back Set To Make His Mark For Germany]</ref><ref name="machine">[https://www.footballtransfers.com/en/transfer-news/uk-premier-league/2021/06/who-is-robin-gosens-germany-atalanta-sensation Who is Germany machine Robin Gosens? The most under-paid player in football]</ref>|yoshlikyillari1=2000–2007|yoshlikklublari1=Fortuna Elten|yoshlikyillari2=2007–2009|yoshlikklublari2=[[1. FC Bocholt]]|yoshlikyillari3=2009–2012|yoshlikklublari3=VfL Rhede|yoshlikyillari4=2012–2014|yoshlikklublari4=[[SBV Vitesse|Vitesse]]|yillar1=2014–2015|klublar1=[[SBV Vitesse|Vitesse]]|isht1=0|gollar1=0|yillar2=2014–2015|klublar2=→ [[FC Dordrecht|Dordrecht]] (ijara)|isht2=47|gollar2=3|yillar3=2015–2017|klublar3=[[Heracles Almelo]]|isht3=60|gollar3=4|yillar4=2017–2022|klublar4=[[Atalanta B.C.|Atalanta]]|isht4=121|gollar4=25|yillar5=2022|klublar5=→ [[Inter Milan]] (ijara)|isht5=7|gollar5=0|yillar6=2022–|klublar6=[[Inter Milan]]|isht6=3|gollar6=0|milliyyillar1=2020–|milliyjamoa1=[[Germany national football team|Germaniya]]|milliyisht1=13|milliygollar1=2|club-update=23:11, 26 August 2022 (UTC)|ntupdate=20:37, 8 September 2021 (UTC)}} '''Robin Everardus Gosens''' (1994-yil 5-iyulda tug'ilgan) - nemis professional [[Futbol|futbolchisi]], A Seriyaning „<nowiki/>[[Internazionale Milano (futbol klubi)|Inter"]] klubi va [[Germaniya milliy futbol terma jamoasi|Germaniya terma jamoasida]] [[Himoyachi (futbol)|chap]] qanot himoyachisi sifatida o'ynaydi. == Klublardagi faoliyati == === Vitesse === [[Emmerich am Rhein|Emmerich am Reyn]] shahrida tug'ilgan Gosens Fortuna Elteni mahalliy klublarida faoliyatini boshlagan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.theguardian.com/football/blog/2021/jun/19/robin-gosens-unlikely-hero-anything-possible-germany-portugal-euro-2020|sarlavha=Unlikely hero Robin Gosens shows Germany anything is possible|ish=The Guardian|sana=19 June 2021}}</ref>. 2012-yil 4-iyulda Vitessening yoshlar tarkibiga qo'shilgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.fupa.net/berichte/robin-gosens-wechselt-zu-vitesse-arnhem-25081.html|sarlavha=Robin Gosens wechselt zu Vitesse Arnhem|nashriyot=FuPa|til=de|sana=4 July 2012|kirish sanasi=28 January 2015}}</ref>. 2013-yilning 13-avgustida u klub bilan birinchi professional shartnomasini imzolaydi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.derwesten.de/sport/lokalsport/emmerich-rees-isselburg/geglueckter-sprung-in-den-profikader-id8311975.html|sarlavha=Nachwuchs-Fußballer Robin Gosens unterschreibt Vertrag bei Vitesse Arnheim|sana=13 August 2013|nashriyot=WAZ|til=de|kirish sanasi=28 January 2015}}</ref>. Bungacha u Bundesliga giganti „Borussia Dortmund" bilan sinov mashg'ulotlarida muvaffaqiyatsizlikka uchragan edi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.dfb.de/news/detail/robin-gosens-amateur-football-is-part-of-my-dna-223125/|sarlavha=Robin Gosens: "Amateur football is part of my DNA"|ish=dfb.de|sana=20 December 2020}}</ref>. ==== FC Dordrecht (ijara) ==== 2014-yilning 14-yanvarida Gosens mavsum oxirigacha Dordrext klubiga ijaraga berildi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.vitesse.nl/vitessenl/nieuws/detail/4085|sarlavha=Gosens op huurbasis naar FC Dordrecht|nashriyot=Vitesse's official website|til=nl|sana=14 January 2014|kirish sanasi=28 January 2015}}</ref>. U professional debyutini uch kundan so'ng SBV Excelsiorga qarshi o`yinda o'tkazdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.rijnmond.nl/sport/17-01-2014/boeiende-regioderby-eindigt-onbeslist-1-1|sarlavha=Boeiende regioderby eindigt onbeslist (1–1)|nashriyot=[[RTV Rijnmond]]|til=nl|sana=17 January 2014|kirish sanasi=28 January 2015}}</ref>. Gosens 7-fevral kuni o'zining birinchi professional golini urdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.rijnmond.nl/sport/07-02-2014/fc-dordrecht-ruim-langs-fc-emmen|sarlavha=FC Dordrecht ruim langs FC Emmen|nashriyot=RTV Rijnmond|til=nl|sana=7 February 2014|kirish sanasi=28 January 2015}}</ref>. 2014-yilning 29-mayida Gosensning ijara muddati yana bir yilga uzaytirildi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.vitesse.nl/vitessenl/nieuws/detail/4449|sarlavha=Robin Gosens en Mo Hamdaoui op huurbasis naar FC Dordrecht|nashriyot=Vitesse's official website|til=nl|sana=29 May 2014|kirish sanasi=28 January 2015}}</ref> va u Erediviziyadagi debyutini 9 avgustda SC Heerenveenga qarshi o`yinda o`tkazdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://totaldutchfootball.com/2014/08/09/eredivisie-heerenveen-1-2-fc-dordrecht/|sarlavha=Eredivisie: Heerenveen 1–2 FC Dordrecht|nashriyot=Total Dutch Football|sana=9 August 2014|kirish sanasi=28 January 2015}}</ref>. U musobaqadagi ilk golini 20-sentabr kuni „Excelsior”ga qarshi safardagi o`yinda kiritdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.goal.com/nl/match/excelsior-vs-fc-dordrecht/1690567/report|sarlavha=Rijnmondse streekderby onbeslist|nashriyot=Goal.com|til=nl|sana=20 September 2014|kirish sanasi=28 January 2015}}</ref>. === Heracles Almelo === 2015-yil 4-iyun kuni Gosens Heracles Almeloga o'tgani e'lon qilindi<ref>[http://www.voetbalprimeur.nl/nieuws/439509/heracles-heeft-de-smaak-te-pakken-en-legt-transfervrije-vitessenaar-vast.html Heracles heeft de smaak te pakken en legt transfervrije Vitessenaar vast] (Dutch). </ref>. === Atalanta === 2017-yilning 2-iyunida Gosens Italiyaning „Atalanta" jamoasiga o'tgani e'lon qilindi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.atalanta.it/site/paginalive/comunicati-dal-club/Stagione-2016-2017/2017-06/02-06-Calcimercato-ingaggiato-Gosens.html|sarlavha=Robin Gosens all'Atalanta|nashriyot=Atalanta's official website|til=nl|sana=2 June 2017|kirish sanasi=6 June 2017}}</ref>. 2019-yil 18-sentabrda Gosens [[UEFA Chempionlar Ligasi|Chempionlar ligasidagi]] debyutini Zagrebning „Dinamo” siga qarshi o‘tkazdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=2019-11-26 |title=Atalanta v Dinamo Zagreb |language=en-GB |url=https://www.bbc.com/sport/football/50567017 |access-date=2019-12-12}}</ref>. 2019-yilning 11-dekabrida u Chempionlar ligasidagi ilk golini safarda Donetskning „<nowiki/>[[Shaxtyor (futbol klubi)|Shaxtyor]] ”iga qarshi o‘yinda (3:0) kiritdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bbc.com/sport/football/50749854|sarlavha=Shakhtar Donetsk 0–3 Atalanta|ish=BBC Sport|sana=11 December 2019}}</ref>. 2020-yil 25-noyabrda u Chempionlar ligasidagi ikkinchi golini Enfildda „<nowiki/>[[Liverpool F.C.|Liverpool]]” qarshi o`yinda kiritdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bbc.com/sport/football/55061148|sarlavha=Liverpool 0–2 Atalanta|ish=BBC Sport|sana=25 November 2020}}</ref>. Gosens o'zini A Seriyaning eng yaxshi qanot himoyachilaridan biri sifatida ko'rsatdi va hujumda ham, himoyada ham o'zini namoyon qila oldi. 2019–2020 va 2020–2021 mavsumlarida u mos ravishda 10 ta va 12 ta gol urib, „Atalanta”ning mavsumdagi eng yaxshi toʻpurarlaridan biri boʻldi. === Inter Milan === 2022-yilning 27-yanvarida [[Internazionale Milano (futbol klubi)|Milanning „Inter” klubi]] Gosensni mavsum oxirigacha ijaraga olganini, agar ma’lum shartlar bajarilsa, sotib olish majburiyatini olganini e’lon qildi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.inter.it/en/news/2022/01/27/robin-gosens-new-inter-player.html|sarlavha=Robin Gosens signs for Inter|nashriyot=Inter Milan|sana=27 January 2022|kirish sanasi=27 January 2022}}</ref>. == Xalqaro faoliyati == 2020-yil 25-avgust kuni Gosens [[Germaniya milliy futbol terma jamoasi|Germaniya milliy futbol jamoasi]] vakili sifatida birinchi chaqiruvini oldi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.dw.com/en/germany-squad-announcement-atalantas-robin-gosens-wins-first-call-up/a-53175821|sarlavha=Germany squad announcement: Atalanta's Robin Gosens wins first call up &#124; DW &#124; 25.08.2020|ish=DW.COM}}</ref>. U 3-sentabr kuni [[Ispaniya milliy futbol terma jamoasi|Ispaniyaga]] qarshi UEFA Millatlar Ligasi 2020-2021 o'yinida debyut qildi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.kicker.de/4636100/spielbericht/deutschland/spanien-932|sarlavha=90.+6! Gaya gleicht erst in der Schlusssekunde aus|nashriyot=kicker.de|sana=3 September 2020|til=de}}</ref>. 2021-yil 19-mayda u UEFA Yevro-2020 terma jamoasiga kiritildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=19 May 2021 |title=JOACHIM LÖW ANNOUNCES HIS SQUAD FOR EURO 2020 |publisher=dfb.de |url=https://www.dfb.de/en/news/detail/joachim-loew-announces-his-squad-for-euro-2020-227605/?no_cache=1&cHash=5171f7ce13b823cda5f964d7e714c756 |access-date=19 May 2021}}</ref>. 2021-yil 19-iyunda u Yevro-2020 guruh bosqichida [[Portugaliya milliy futbol terma jamoasi|Portugaliya]] ustidan 4:2 hisobida g'alaba qozonilgan o'yinda gol urdi va golli uzatmani amalga oshirdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.theguardian.com/football/2021/jun/19/portugal-germany-euro-2020-match-report|sarlavha=Gosens inspires resurgent Germany to thrilling 4-2 victory over Portugal|ish=The Guardian|sana=19 June 2021}}</ref>. == Shaxsiy hayoti == Gosensning otasi Gollandiyalik, onasi esa Germaniyalik. Shuning uchun ham Gosensda Germaniya va Gollandiya pasportlari mavjud<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.soccernews.nl/news/555739/robin-gosens-overweegt-voor-nederlands-elftal-te-kiezen|sarlavha=Robin Gosens overweegt voor Nederlands elftal te kiezen|ish=www.soccernews.nl}}</ref>. == Faoliyatining statistikasi == === Klub === {| class="wikitable" style="text-align: center" ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" |Mavsum ! colspan="3" |Liga ! colspan="2" |Kubok ! colspan="2" |Yevropa ! colspan="2" |Boshqa ! colspan="2" |Jami |- !Divizion !O`yinlar !Gollar !O`yinlar !Gollar !O`yinlar !Gollar !O`yinlar !Gollar !O`yinlar !Gollar |- | rowspan="3" |Dordrecht (ijara) |2013–14 |Eerste Divisie |16 |1 |0 |0 | colspan="2" |– |4 |0 |20 |1 |- |2014–15 |Eredivisie |31 |2 |2 |0 | colspan="2" |– | colspan="2" |– |33 |2 |- ! colspan="2" |Jami !47 !3 !2 !0 ! colspan="2" |– !4 !0 !53 !3 |- | rowspan="3" |Heracles Almelo |2015–16 | rowspan="2" |Eredivisie |32 |2 |3 |1 | colspan="2" |– |3 |0 |38 |3 |- |2016–17 |28 |2 |2 |0 |2 |0 | colspan="2" |– |32 |2 |- ! colspan="2" |Jami !60 !4 !5 !1 !2 !0 !3 !0 !70 !5 |- | rowspan="6" |Atalanta |2017–18 | rowspan="5" |[[Serie A]] |21 |1 |2 |0 |3 |1 | colspan="2" |– |26 |2 |- |2018–19 |28 |3 |3 |0 |5 |0 | colspan="2" |– |36 |3 |- |2019–20 |34 |9 |1 |0 |8 |1 | colspan="2" |– |43 |10 |- |2020–21 |32 |11 |5 |0 |7 |1 | colspan="2" |– |44 |12 |- |2021–22 |6 |1 |0 |0 |2 |1 | colspan="2" |– |8 |2 |- ! colspan="2" |Jami !121 !25 !11 !0 !25 !4 ! colspan="2" |– !157 !29 |- |[[Internazionale Milano (futbol klubi)|Inter Milan]] (ijara) |2021–22 | rowspan="2" |Serie A |7 |0 |2 |1 |0 |0 | colspan="2" |– |9 |1 |- | rowspan="2" |Inter Milan |2022–23 |3 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |3 |0 |- ! colspan="2" |Jami !10 !0 !2 !1 !0 !0 !0 !0 !12 !1 |- ! colspan="3" |Faoliyatidagi jami !238 !32 !20 !2 !27 !4 !7 !0 !292 !38 |} === Xalqaro === {| class="wikitable" style="text-align:center" | colspan="4" |[[Germaniya milliy futbol terma jamoasi|Germaniya]] |- ! Yil ! O`yinlar ! Gollar |- | 2020 | 4 | 0 |- | 2021 | 9 | 2 |- ! Jami ! 13 ! 2 |} : ''.'' {| class="wikitable sortable" |+ ! Yo'q. ! Sana ! Joy ! Qopqoq ! Raqib ! Hisob ! Natija ! Musobaqa |- | align="center" | 1 | 2021-yil 7-iyun | Merkur Spiel-Arena, [[Dusseldorf|Dyusseldorf]], Germaniya | align="center" | 7 |{{Fb|LVA}} | align="center" | '''1''' – 0 | align="center" | 7–1 | [[Oʻrtoqlik uchrashuvi|O`rtoqlik uchrashuv]] |- | align="center" | 2 | 2021-yil 19-iyun | [[Allianz Arena]], [[München|Myunxen]], Germaniya | align="center" | 9 |{{Fb|POR}} | align="center" | '''4''' – 1 | align="center" | 4–2 | UEFA Yevro 2020 |} == Yutuqlari == '''Inter Milan''' * Italiya kubogi : 2021–2022 '''Individual''' * A Seriyaning eng yaxshi jamoasi : 2019–2020<ref>{{Veb manbasi|url=https://football-italia.net/gran-gala-del-calcio-the-winners/|sarlavha=Gran Galà del Calcio: The winners|sana=19 March 2021|nashriyot=Football Italia|kirish sanasi=19 March 2021}}</ref> == Ma == {{Manbalar}} [[Turkum:Germaniya futbolchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1994-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:WikiFutbol]] [[Turkum:WikiSport]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] a4hte2bhaqfzm1qca5h9mcjkzoudklh 2816807 2816803 2022-08-29T06:07:14Z SanjarStamov 75319 wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Robin Gosens|tasvir=Robin Gosens 01 (cropped).jpg|izoh=|toʻliqism=Robin Everardus Gosens<ref>{{cite web |url=https://media.atalanta.it/wp-content/uploads/2020/01/Atalanta-SPAL-20%C2%B0-giornata-serie-A.pdf |title=Campionato Serie A TIM 2019/2020: Atalanta B.C. vs S.P.A.L. |work=[[Atalanta B.C.]] |page=4 |year=2020 |access-date=4 September 2020 |language=it |url-status=live |archive-url=https://megalodon.jp/ref/2020-0904-2130-48/https://media.atalanta.it:443/wp-content/uploads/2020/01/Atalanta-SPAL-20%C2%B0-giornata-serie-A.pdf |archive-date=4 September 2020}}</ref>|tavallud_sana={{birth date and age|1994|7|5|df=yes}}|tavallud_joyi=[[Emmerich am Rhein]], Germaniya|joriyklub=[[Inter Milan]]|klubraqami=8|boʻyi=1.83 m<ref>{{cite web|url=https://www.atalanta.it/personaggi/robin-gosens/|title=Robin Gosens|publisher=Atalanta B.C.|archive-url=https://web.archive.org/web/20210423004325/https://www.atalanta.it/personaggi/robin-gosens/|archive-date=23 April 2021}}</ref>|pozitsiya=[[Chap qanot himoyachisi]]<ref name="lwb">[https://worldfootballindex.com/2020/07/robin-gosens-the-atalanta-left-back-set-to-make-his-mark-for-germany/ Robin Gosens: The Atalanta Left-Back Set To Make His Mark For Germany]</ref><ref name="machine">[https://www.footballtransfers.com/en/transfer-news/uk-premier-league/2021/06/who-is-robin-gosens-germany-atalanta-sensation Who is Germany machine Robin Gosens? The most under-paid player in football]</ref>|yoshlikyillari1=2000-2007|yoshlikklublari1=Fortuna Elten|yoshlikyillari2=2007-2009|yoshlikklublari2=[[1. FC Bocholt]]|yoshlikyillari3=2009-2012|yoshlikklublari3=VfL Rhede|yoshlikyillari4=2012-2014|yoshlikklublari4=[[SBV Vitesse|Vitesse]]|yillar1=2014-2015|klublar1=[[SBV Vitesse|Vitesse]]|isht1=0|gollar1=0|yillar2=2014-2015|klublar2=→ [[FC Dordrecht|Dordrecht]] (ijara)|isht2=47|gollar2=3|yillar3=2015-2017|klublar3=[[Heracles Almelo]]|isht3=60|gollar3=4|yillar4=2017-2022|klublar4=[[Atalanta B.C.|Atalanta]]|isht4=121|gollar4=25|yillar5=2022|klublar5=→ [[Inter Milan]] (ijara)|isht5=7|gollar5=0|yillar6=2022-|klublar6=[[Inter Milan]]|isht6=3|gollar6=0|milliyyillar1=2020-|milliyjamoa1=[[Germany national football team|Germaniya]]|milliyisht1=13|milliygollar1=2|club-update=23:11, 26 August 2022 (UTC)|ntupdate=20:37, 8 September 2021 (UTC)}} '''Robin Everardus Gosens''' (1994-yil 5-iyulda tugʻilgan) — nemis professional [[Futbol|futbolchisi]], A Seriyaning „<nowiki/>[[Internazionale Milano (futbol klubi)|Inter“]] klubi va [[Germaniya milliy futbol terma jamoasi|Germaniya terma jamoasida]] [[Himoyachi (futbol)|chap]] qanot himoyachisi sifatida oʻynaydi. == Klublardagi faoliyati == === Vitesse === [[Emmerich am Rhein|Emmerich am Reyn]] shahrida tugʻilgan Gosens Fortuna Elteni mahalliy klublarida faoliyatini boshlagan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.theguardian.com/football/blog/2021/jun/19/robin-gosens-unlikely-hero-anything-possible-germany-portugal-euro-2020|sarlavha=Unlikely hero Robin Gosens shows Germany anything is possible|ish=The Guardian|sana=19 June 2021}}</ref>. 2012-yil 4-iyulda Vitessening yoshlar tarkibiga qoʻshilgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.fupa.net/berichte/robin-gosens-wechselt-zu-vitesse-arnhem-25081.html|sarlavha=Robin Gosens wechselt zu Vitesse Arnhem|nashriyot=FuPa|til=de|sana=4 July 2012|kirish sanasi=28 January 2015}}</ref>. 2013-yilning 13-avgustida u klub bilan birinchi professional shartnomasini imzolaydi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.derwesten.de/sport/lokalsport/emmerich-rees-isselburg/geglueckter-sprung-in-den-profikader-id8311975.html|sarlavha=Nachwuchs-Fußballer Robin Gosens unterschreibt Vertrag bei Vitesse Arnheim|sana=13 August 2013|nashriyot=WAZ|til=de|kirish sanasi=28 January 2015}}</ref>. Bungacha u Bundesliga giganti „Borussia Dortmund“ bilan sinov mashgʻulotlarida muvaffaqiyatsizlikka uchragan edi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.dfb.de/news/detail/robin-gosens-amateur-football-is-part-of-my-dna-223125/|sarlavha=Robin Gosens: "Amateur football is part of my DNA"|ish=dfb.de|sana=20 December 2020}}</ref>. ==== FC Dordrecht (ijara) ==== 2014-yilning 14-yanvarida Gosens mavsum oxirigacha Dordrext klubiga ijaraga berildi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.vitesse.nl/vitessenl/nieuws/detail/4085|sarlavha=Gosens op huurbasis naar FC Dordrecht|nashriyot=Vitesse's official website|til=nl|sana=14 January 2014|kirish sanasi=28 January 2015}}</ref>. U professional debyutini uch kundan soʻng SBV Excelsiorga qarshi oʻyinda oʻtkazdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.rijnmond.nl/sport/17-01-2014/boeiende-regioderby-eindigt-onbeslist-1-1|sarlavha=Boeiende regioderby eindigt onbeslist (1–1)|nashriyot=[[RTV Rijnmond]]|til=nl|sana=17 January 2014|kirish sanasi=28 January 2015}}</ref>. Gosens 7-fevral kuni oʻzining birinchi professional golini urdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.rijnmond.nl/sport/07-02-2014/fc-dordrecht-ruim-langs-fc-emmen|sarlavha=FC Dordrecht ruim langs FC Emmen|nashriyot=RTV Rijnmond|til=nl|sana=7 February 2014|kirish sanasi=28 January 2015}}</ref>. 2014-yilning 29-mayida Gosensning ijara muddati yana bir yilga uzaytirildi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.vitesse.nl/vitessenl/nieuws/detail/4449|sarlavha=Robin Gosens en Mo Hamdaoui op huurbasis naar FC Dordrecht|nashriyot=Vitesse's official website|til=nl|sana=29 May 2014|kirish sanasi=28 January 2015}}</ref> va u Erediviziyadagi debyutini 9 avgustda SC Heerenveenga qarshi oʻyinda oʻtkazdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://totaldutchfootball.com/2014/08/09/eredivisie-heerenveen-1-2-fc-dordrecht/|sarlavha=Eredivisie: Heerenveen 1–2 FC Dordrecht|nashriyot=Total Dutch Football|sana=9 August 2014|kirish sanasi=28 January 2015}}</ref>. U musobaqadagi ilk golini 20-sentabr kuni „Excelsior“ga qarshi safardagi oʻyinda kiritdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.goal.com/nl/match/excelsior-vs-fc-dordrecht/1690567/report|sarlavha=Rijnmondse streekderby onbeslist|nashriyot=Goal.com|til=nl|sana=20 September 2014|kirish sanasi=28 January 2015}}</ref>. === Heracles Almelo === 2015-yil 4-iyun kuni Gosens Heracles Almeloga oʻtgani eʼlon qilindi<ref>[http://www.voetbalprimeur.nl/nieuws/439509/heracles-heeft-de-smaak-te-pakken-en-legt-transfervrije-vitessenaar-vast.html Heracles heeft de smaak te pakken en legt transfervrije Vitessenaar vast] (Dutch). </ref>. === Atalanta === 2017-yilning 2-iyunida Gosens Italiyaning „Atalanta“ jamoasiga oʻtgani eʼlon qilindi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.atalanta.it/site/paginalive/comunicati-dal-club/Stagione-2016-2017/2017-06/02-06-Calcimercato-ingaggiato-Gosens.html|sarlavha=Robin Gosens all'Atalanta|nashriyot=Atalanta's official website|til=nl|sana=2 June 2017|kirish sanasi=6 June 2017}}</ref>. 2019-yil 18-sentabrda Gosens [[UEFA Chempionlar Ligasi|Chempionlar ligasidagi]] debyutini Zagrebning „Dinamo“ siga qarshi o‘tkazdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=2019-11-26 |title=Atalanta v Dinamo Zagreb |language=en-GB |url=https://www.bbc.com/sport/football/50567017 |access-date=2019-12-12}}</ref>. 2019-yilning 11-dekabrida u Chempionlar ligasidagi ilk golini safarda Donetskning "<nowiki/>[[Shaxtyor (futbol klubi)|Shaxtyor]] "iga qarshi o‘yinda (3:0) kiritdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bbc.com/sport/football/50749854|sarlavha=Shakhtar Donetsk 0–3 Atalanta|ish=BBC Sport|sana=11 December 2019}}</ref>. 2020-yil 25-noyabrda u Chempionlar ligasidagi ikkinchi golini Enfildda „<nowiki/>[[Liverpool F.C.|Liverpool]]“ qarshi oʻyinda kiritdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bbc.com/sport/football/55061148|sarlavha=Liverpool 0–2 Atalanta|ish=BBC Sport|sana=25 November 2020}}</ref>. Gosens oʻzini A Seriyaning eng yaxshi qanot himoyachilaridan biri sifatida koʻrsatdi va hujumda ham, himoyada ham oʻzini namoyon qila oldi. 2019-2020 va 2020-2021 mavsumlarida u mos ravishda 10 ta va 12 ta gol urib, „Atalanta“ning mavsumdagi eng yaxshi toʻpurarlaridan biri boʻldi. === Inter Milan === 2022-yilning 27-yanvarida [[Internazionale Milano (futbol klubi)|Milanning „Inter“ klubi]] Gosensni mavsum oxirigacha ijaraga olganini, agar maʼlum shartlar bajarilsa, sotib olish majburiyatini olganini eʼlon qildi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.inter.it/en/news/2022/01/27/robin-gosens-new-inter-player.html|sarlavha=Robin Gosens signs for Inter|nashriyot=Inter Milan|sana=27 January 2022|kirish sanasi=27 January 2022}}</ref>. == Xalqaro faoliyati == 2020-yil 25-avgust kuni Gosens [[Germaniya milliy futbol terma jamoasi|Germaniya milliy futbol jamoasi]] vakili sifatida birinchi chaqiruvini oldi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.dw.com/en/germany-squad-announcement-atalantas-robin-gosens-wins-first-call-up/a-53175821|sarlavha=Germany squad announcement: Atalanta's Robin Gosens wins first call up &#124; DW &#124; 25.08.2020|ish=DW.COM}}</ref>. U 3-sentabr kuni [[Ispaniya milliy futbol terma jamoasi|Ispaniyaga]] qarshi UEFA Millatlar Ligasi 2020-2021 oʻyinida debyut qildi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.kicker.de/4636100/spielbericht/deutschland/spanien-932|sarlavha=90.+6! Gaya gleicht erst in der Schlusssekunde aus|nashriyot=kicker.de|sana=3 September 2020|til=de}}</ref>. 2021-yil 19-mayda u UEFA Yevro-2020 terma jamoasiga kiritildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=19 May 2021 |title=JOACHIM LÖW ANNOUNCES HIS SQUAD FOR EURO 2020 |publisher=dfb.de |url=https://www.dfb.de/en/news/detail/joachim-loew-announces-his-squad-for-euro-2020-227605/?no_cache=1&cHash=5171f7ce13b823cda5f964d7e714c756 |access-date=19 May 2021}}</ref>. 2021-yil 19-iyunda u Yevro-2020 guruh bosqichida [[Portugaliya milliy futbol terma jamoasi|Portugaliya]] ustidan 4:2 hisobida gʻalaba qozonilgan oʻyinda gol urdi va golli uzatmani amalga oshirdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.theguardian.com/football/2021/jun/19/portugal-germany-euro-2020-match-report|sarlavha=Gosens inspires resurgent Germany to thrilling 4-2 victory over Portugal|ish=The Guardian|sana=19 June 2021}}</ref>. == Shaxsiy hayoti == Gosensning otasi Gollandiyalik, onasi esa Germaniyalik. Shuning uchun ham Gosensda Germaniya va Gollandiya pasportlari mavjud<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.soccernews.nl/news/555739/robin-gosens-overweegt-voor-nederlands-elftal-te-kiezen|sarlavha=Robin Gosens overweegt voor Nederlands elftal te kiezen|ish=www.soccernews.nl}}</ref>. == Faoliyatining statistikasi == === Klub === {| class="wikitable" style="text-align: center" ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" |Mavsum ! colspan="3" |Liga ! colspan="2" |Kubok ! colspan="2" |Yevropa ! colspan="2" |Boshqa ! colspan="2" |Jami |- !Divizion !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar |- | rowspan="3" |Dordrecht (ijara) |2013-14 |Eerste Divisie |16 |1 |0 |0 | colspan="2" |- |4 |0 |20 |1 |- |2014-15 |Eredivisie |31 |2 |2 |0 | colspan="2" |- | colspan="2" |- |33 |2 |- ! colspan="2" |Jami !47 !3 !2 !0 ! colspan="2" |- !4 !0 !53 !3 |- | rowspan="3" |Heracles Almelo |2015-16 | rowspan="2" |Eredivisie |32 |2 |3 |1 | colspan="2" |- |3 |0 |38 |3 |- |2016-17 |28 |2 |2 |0 |2 |0 | colspan="2" |- |32 |2 |- ! colspan="2" |Jami !60 !4 !5 !1 !2 !0 !3 !0 !70 !5 |- | rowspan="6" |Atalanta |2017-18 | rowspan="5" |[[Serie A]] |21 |1 |2 |0 |3 |1 | colspan="2" |- |26 |2 |- |2018-19 |28 |3 |3 |0 |5 |0 | colspan="2" |- |36 |3 |- |2019-20 |34 |9 |1 |0 |8 |1 | colspan="2" |- |43 |10 |- |2020-21 |32 |11 |5 |0 |7 |1 | colspan="2" |- |44 |12 |- |2021-22 |6 |1 |0 |0 |2 |1 | colspan="2" |- |8 |2 |- ! colspan="2" |Jami !121 !25 !11 !0 !25 !4 ! colspan="2" |- !157 !29 |- |[[Internazionale Milano (futbol klubi)|Inter Milan]] (ijara) |2021-22 | rowspan="2" |Serie A |7 |0 |2 |1 |0 |0 | colspan="2" |- |9 |1 |- | rowspan="2" |Inter Milan |2022-23 |3 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |3 |0 |- ! colspan="2" |Jami !10 !0 !2 !1 !0 !0 !0 !0 !12 !1 |- ! colspan="3" |Faoliyatidagi jami !238 !32 !20 !2 !27 !4 !7 !0 !292 !38 |} === Xalqaro === {| class="wikitable" style="text-align:center" | colspan="4" |[[Germaniya milliy futbol terma jamoasi|Germaniya]] |- ! Yil ! Oʻyinlar ! Gollar |- | 2020 | 4 | 0 |- | 2021 | 9 | 2 |- ! Jami ! 13 ! 2 |} : ''.'' {| class="wikitable sortable" |+ ! Yoʻq. ! Sana ! Joy ! Qopqoq ! Raqib ! Hisob ! Natija ! Musobaqa |- | align="center" | 1 | 2021-yil 7-iyun | Merkur Spiel-Arena, [[Dusseldorf|Dyusseldorf]], Germaniya | align="center" | 7 |{{Fb|LVA}} | align="center" | '''1''' — 0 | align="center" | 7-1 | [[Oʻrtoqlik uchrashuvi|Oʻrtoqlik uchrashuv]] |- | align="center" | 2 | 2021-yil 19-iyun | [[Allianz Arena]], [[München|Myunxen]], Germaniya | align="center" | 9 |{{Fb|POR}} | align="center" | '''4''' — 1 | align="center" | 4-2 | UEFA Yevro 2020 |} == Yutuqlari == '''Inter Milan''' * Italiya kubogi : 2021-2022 '''Individual''' * A Seriyaning eng yaxshi jamoasi : 2019-2020<ref>{{Veb manbasi|url=https://football-italia.net/gran-gala-del-calcio-the-winners/|sarlavha=Gran Galà del Calcio: The winners|sana=19 March 2021|nashriyot=Football Italia|kirish sanasi=19 March 2021}}</ref> == Ma == {{Manbalar}} [[Turkum:Germaniya futbolchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1994-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:WikiFutbol]] [[Turkum:WikiSport]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] 6t3m5kegkinnve8ffevvjpn4yr822za 2816810 2816807 2022-08-29T06:08:06Z SanjarStamov 75319 /* Ma */ wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Robin Gosens|tasvir=Robin Gosens 01 (cropped).jpg|izoh=|toʻliqism=Robin Everardus Gosens<ref>{{cite web |url=https://media.atalanta.it/wp-content/uploads/2020/01/Atalanta-SPAL-20%C2%B0-giornata-serie-A.pdf |title=Campionato Serie A TIM 2019/2020: Atalanta B.C. vs S.P.A.L. |work=[[Atalanta B.C.]] |page=4 |year=2020 |access-date=4 September 2020 |language=it |url-status=live |archive-url=https://megalodon.jp/ref/2020-0904-2130-48/https://media.atalanta.it:443/wp-content/uploads/2020/01/Atalanta-SPAL-20%C2%B0-giornata-serie-A.pdf |archive-date=4 September 2020}}</ref>|tavallud_sana={{birth date and age|1994|7|5|df=yes}}|tavallud_joyi=[[Emmerich am Rhein]], Germaniya|joriyklub=[[Inter Milan]]|klubraqami=8|boʻyi=1.83 m<ref>{{cite web|url=https://www.atalanta.it/personaggi/robin-gosens/|title=Robin Gosens|publisher=Atalanta B.C.|archive-url=https://web.archive.org/web/20210423004325/https://www.atalanta.it/personaggi/robin-gosens/|archive-date=23 April 2021}}</ref>|pozitsiya=[[Chap qanot himoyachisi]]<ref name="lwb">[https://worldfootballindex.com/2020/07/robin-gosens-the-atalanta-left-back-set-to-make-his-mark-for-germany/ Robin Gosens: The Atalanta Left-Back Set To Make His Mark For Germany]</ref><ref name="machine">[https://www.footballtransfers.com/en/transfer-news/uk-premier-league/2021/06/who-is-robin-gosens-germany-atalanta-sensation Who is Germany machine Robin Gosens? The most under-paid player in football]</ref>|yoshlikyillari1=2000-2007|yoshlikklublari1=Fortuna Elten|yoshlikyillari2=2007-2009|yoshlikklublari2=[[1. FC Bocholt]]|yoshlikyillari3=2009-2012|yoshlikklublari3=VfL Rhede|yoshlikyillari4=2012-2014|yoshlikklublari4=[[SBV Vitesse|Vitesse]]|yillar1=2014-2015|klublar1=[[SBV Vitesse|Vitesse]]|isht1=0|gollar1=0|yillar2=2014-2015|klublar2=→ [[FC Dordrecht|Dordrecht]] (ijara)|isht2=47|gollar2=3|yillar3=2015-2017|klublar3=[[Heracles Almelo]]|isht3=60|gollar3=4|yillar4=2017-2022|klublar4=[[Atalanta B.C.|Atalanta]]|isht4=121|gollar4=25|yillar5=2022|klublar5=→ [[Inter Milan]] (ijara)|isht5=7|gollar5=0|yillar6=2022-|klublar6=[[Inter Milan]]|isht6=3|gollar6=0|milliyyillar1=2020-|milliyjamoa1=[[Germany national football team|Germaniya]]|milliyisht1=13|milliygollar1=2|club-update=23:11, 26 August 2022 (UTC)|ntupdate=20:37, 8 September 2021 (UTC)}} '''Robin Everardus Gosens''' (1994-yil 5-iyulda tugʻilgan) — nemis professional [[Futbol|futbolchisi]], A Seriyaning „<nowiki/>[[Internazionale Milano (futbol klubi)|Inter“]] klubi va [[Germaniya milliy futbol terma jamoasi|Germaniya terma jamoasida]] [[Himoyachi (futbol)|chap]] qanot himoyachisi sifatida oʻynaydi. == Klublardagi faoliyati == === Vitesse === [[Emmerich am Rhein|Emmerich am Reyn]] shahrida tugʻilgan Gosens Fortuna Elteni mahalliy klublarida faoliyatini boshlagan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.theguardian.com/football/blog/2021/jun/19/robin-gosens-unlikely-hero-anything-possible-germany-portugal-euro-2020|sarlavha=Unlikely hero Robin Gosens shows Germany anything is possible|ish=The Guardian|sana=19 June 2021}}</ref>. 2012-yil 4-iyulda Vitessening yoshlar tarkibiga qoʻshilgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.fupa.net/berichte/robin-gosens-wechselt-zu-vitesse-arnhem-25081.html|sarlavha=Robin Gosens wechselt zu Vitesse Arnhem|nashriyot=FuPa|til=de|sana=4 July 2012|kirish sanasi=28 January 2015}}</ref>. 2013-yilning 13-avgustida u klub bilan birinchi professional shartnomasini imzolaydi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.derwesten.de/sport/lokalsport/emmerich-rees-isselburg/geglueckter-sprung-in-den-profikader-id8311975.html|sarlavha=Nachwuchs-Fußballer Robin Gosens unterschreibt Vertrag bei Vitesse Arnheim|sana=13 August 2013|nashriyot=WAZ|til=de|kirish sanasi=28 January 2015}}</ref>. Bungacha u Bundesliga giganti „Borussia Dortmund“ bilan sinov mashgʻulotlarida muvaffaqiyatsizlikka uchragan edi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.dfb.de/news/detail/robin-gosens-amateur-football-is-part-of-my-dna-223125/|sarlavha=Robin Gosens: "Amateur football is part of my DNA"|ish=dfb.de|sana=20 December 2020}}</ref>. ==== FC Dordrecht (ijara) ==== 2014-yilning 14-yanvarida Gosens mavsum oxirigacha Dordrext klubiga ijaraga berildi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.vitesse.nl/vitessenl/nieuws/detail/4085|sarlavha=Gosens op huurbasis naar FC Dordrecht|nashriyot=Vitesse's official website|til=nl|sana=14 January 2014|kirish sanasi=28 January 2015}}</ref>. U professional debyutini uch kundan soʻng SBV Excelsiorga qarshi oʻyinda oʻtkazdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.rijnmond.nl/sport/17-01-2014/boeiende-regioderby-eindigt-onbeslist-1-1|sarlavha=Boeiende regioderby eindigt onbeslist (1–1)|nashriyot=[[RTV Rijnmond]]|til=nl|sana=17 January 2014|kirish sanasi=28 January 2015}}</ref>. Gosens 7-fevral kuni oʻzining birinchi professional golini urdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.rijnmond.nl/sport/07-02-2014/fc-dordrecht-ruim-langs-fc-emmen|sarlavha=FC Dordrecht ruim langs FC Emmen|nashriyot=RTV Rijnmond|til=nl|sana=7 February 2014|kirish sanasi=28 January 2015}}</ref>. 2014-yilning 29-mayida Gosensning ijara muddati yana bir yilga uzaytirildi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.vitesse.nl/vitessenl/nieuws/detail/4449|sarlavha=Robin Gosens en Mo Hamdaoui op huurbasis naar FC Dordrecht|nashriyot=Vitesse's official website|til=nl|sana=29 May 2014|kirish sanasi=28 January 2015}}</ref> va u Erediviziyadagi debyutini 9 avgustda SC Heerenveenga qarshi oʻyinda oʻtkazdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://totaldutchfootball.com/2014/08/09/eredivisie-heerenveen-1-2-fc-dordrecht/|sarlavha=Eredivisie: Heerenveen 1–2 FC Dordrecht|nashriyot=Total Dutch Football|sana=9 August 2014|kirish sanasi=28 January 2015}}</ref>. U musobaqadagi ilk golini 20-sentabr kuni „Excelsior“ga qarshi safardagi oʻyinda kiritdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.goal.com/nl/match/excelsior-vs-fc-dordrecht/1690567/report|sarlavha=Rijnmondse streekderby onbeslist|nashriyot=Goal.com|til=nl|sana=20 September 2014|kirish sanasi=28 January 2015}}</ref>. === Heracles Almelo === 2015-yil 4-iyun kuni Gosens Heracles Almeloga oʻtgani eʼlon qilindi<ref>[http://www.voetbalprimeur.nl/nieuws/439509/heracles-heeft-de-smaak-te-pakken-en-legt-transfervrije-vitessenaar-vast.html Heracles heeft de smaak te pakken en legt transfervrije Vitessenaar vast] (Dutch). </ref>. === Atalanta === 2017-yilning 2-iyunida Gosens Italiyaning „Atalanta“ jamoasiga oʻtgani eʼlon qilindi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.atalanta.it/site/paginalive/comunicati-dal-club/Stagione-2016-2017/2017-06/02-06-Calcimercato-ingaggiato-Gosens.html|sarlavha=Robin Gosens all'Atalanta|nashriyot=Atalanta's official website|til=nl|sana=2 June 2017|kirish sanasi=6 June 2017}}</ref>. 2019-yil 18-sentabrda Gosens [[UEFA Chempionlar Ligasi|Chempionlar ligasidagi]] debyutini Zagrebning „Dinamo“ siga qarshi o‘tkazdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=2019-11-26 |title=Atalanta v Dinamo Zagreb |language=en-GB |url=https://www.bbc.com/sport/football/50567017 |access-date=2019-12-12}}</ref>. 2019-yilning 11-dekabrida u Chempionlar ligasidagi ilk golini safarda Donetskning "<nowiki/>[[Shaxtyor (futbol klubi)|Shaxtyor]] "iga qarshi o‘yinda (3:0) kiritdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bbc.com/sport/football/50749854|sarlavha=Shakhtar Donetsk 0–3 Atalanta|ish=BBC Sport|sana=11 December 2019}}</ref>. 2020-yil 25-noyabrda u Chempionlar ligasidagi ikkinchi golini Enfildda „<nowiki/>[[Liverpool F.C.|Liverpool]]“ qarshi oʻyinda kiritdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bbc.com/sport/football/55061148|sarlavha=Liverpool 0–2 Atalanta|ish=BBC Sport|sana=25 November 2020}}</ref>. Gosens oʻzini A Seriyaning eng yaxshi qanot himoyachilaridan biri sifatida koʻrsatdi va hujumda ham, himoyada ham oʻzini namoyon qila oldi. 2019-2020 va 2020-2021 mavsumlarida u mos ravishda 10 ta va 12 ta gol urib, „Atalanta“ning mavsumdagi eng yaxshi toʻpurarlaridan biri boʻldi. === Inter Milan === 2022-yilning 27-yanvarida [[Internazionale Milano (futbol klubi)|Milanning „Inter“ klubi]] Gosensni mavsum oxirigacha ijaraga olganini, agar maʼlum shartlar bajarilsa, sotib olish majburiyatini olganini eʼlon qildi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.inter.it/en/news/2022/01/27/robin-gosens-new-inter-player.html|sarlavha=Robin Gosens signs for Inter|nashriyot=Inter Milan|sana=27 January 2022|kirish sanasi=27 January 2022}}</ref>. == Xalqaro faoliyati == 2020-yil 25-avgust kuni Gosens [[Germaniya milliy futbol terma jamoasi|Germaniya milliy futbol jamoasi]] vakili sifatida birinchi chaqiruvini oldi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.dw.com/en/germany-squad-announcement-atalantas-robin-gosens-wins-first-call-up/a-53175821|sarlavha=Germany squad announcement: Atalanta's Robin Gosens wins first call up &#124; DW &#124; 25.08.2020|ish=DW.COM}}</ref>. U 3-sentabr kuni [[Ispaniya milliy futbol terma jamoasi|Ispaniyaga]] qarshi UEFA Millatlar Ligasi 2020-2021 oʻyinida debyut qildi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.kicker.de/4636100/spielbericht/deutschland/spanien-932|sarlavha=90.+6! Gaya gleicht erst in der Schlusssekunde aus|nashriyot=kicker.de|sana=3 September 2020|til=de}}</ref>. 2021-yil 19-mayda u UEFA Yevro-2020 terma jamoasiga kiritildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=19 May 2021 |title=JOACHIM LÖW ANNOUNCES HIS SQUAD FOR EURO 2020 |publisher=dfb.de |url=https://www.dfb.de/en/news/detail/joachim-loew-announces-his-squad-for-euro-2020-227605/?no_cache=1&cHash=5171f7ce13b823cda5f964d7e714c756 |access-date=19 May 2021}}</ref>. 2021-yil 19-iyunda u Yevro-2020 guruh bosqichida [[Portugaliya milliy futbol terma jamoasi|Portugaliya]] ustidan 4:2 hisobida gʻalaba qozonilgan oʻyinda gol urdi va golli uzatmani amalga oshirdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.theguardian.com/football/2021/jun/19/portugal-germany-euro-2020-match-report|sarlavha=Gosens inspires resurgent Germany to thrilling 4-2 victory over Portugal|ish=The Guardian|sana=19 June 2021}}</ref>. == Shaxsiy hayoti == Gosensning otasi Gollandiyalik, onasi esa Germaniyalik. Shuning uchun ham Gosensda Germaniya va Gollandiya pasportlari mavjud<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.soccernews.nl/news/555739/robin-gosens-overweegt-voor-nederlands-elftal-te-kiezen|sarlavha=Robin Gosens overweegt voor Nederlands elftal te kiezen|ish=www.soccernews.nl}}</ref>. == Faoliyatining statistikasi == === Klub === {| class="wikitable" style="text-align: center" ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" |Mavsum ! colspan="3" |Liga ! colspan="2" |Kubok ! colspan="2" |Yevropa ! colspan="2" |Boshqa ! colspan="2" |Jami |- !Divizion !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar |- | rowspan="3" |Dordrecht (ijara) |2013-14 |Eerste Divisie |16 |1 |0 |0 | colspan="2" |- |4 |0 |20 |1 |- |2014-15 |Eredivisie |31 |2 |2 |0 | colspan="2" |- | colspan="2" |- |33 |2 |- ! colspan="2" |Jami !47 !3 !2 !0 ! colspan="2" |- !4 !0 !53 !3 |- | rowspan="3" |Heracles Almelo |2015-16 | rowspan="2" |Eredivisie |32 |2 |3 |1 | colspan="2" |- |3 |0 |38 |3 |- |2016-17 |28 |2 |2 |0 |2 |0 | colspan="2" |- |32 |2 |- ! colspan="2" |Jami !60 !4 !5 !1 !2 !0 !3 !0 !70 !5 |- | rowspan="6" |Atalanta |2017-18 | rowspan="5" |[[Serie A]] |21 |1 |2 |0 |3 |1 | colspan="2" |- |26 |2 |- |2018-19 |28 |3 |3 |0 |5 |0 | colspan="2" |- |36 |3 |- |2019-20 |34 |9 |1 |0 |8 |1 | colspan="2" |- |43 |10 |- |2020-21 |32 |11 |5 |0 |7 |1 | colspan="2" |- |44 |12 |- |2021-22 |6 |1 |0 |0 |2 |1 | colspan="2" |- |8 |2 |- ! colspan="2" |Jami !121 !25 !11 !0 !25 !4 ! colspan="2" |- !157 !29 |- |[[Internazionale Milano (futbol klubi)|Inter Milan]] (ijara) |2021-22 | rowspan="2" |Serie A |7 |0 |2 |1 |0 |0 | colspan="2" |- |9 |1 |- | rowspan="2" |Inter Milan |2022-23 |3 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |3 |0 |- ! colspan="2" |Jami !10 !0 !2 !1 !0 !0 !0 !0 !12 !1 |- ! colspan="3" |Faoliyatidagi jami !238 !32 !20 !2 !27 !4 !7 !0 !292 !38 |} === Xalqaro === {| class="wikitable" style="text-align:center" | colspan="4" |[[Germaniya milliy futbol terma jamoasi|Germaniya]] |- ! Yil ! Oʻyinlar ! Gollar |- | 2020 | 4 | 0 |- | 2021 | 9 | 2 |- ! Jami ! 13 ! 2 |} : ''.'' {| class="wikitable sortable" |+ ! Yoʻq. ! Sana ! Joy ! Qopqoq ! Raqib ! Hisob ! Natija ! Musobaqa |- | align="center" | 1 | 2021-yil 7-iyun | Merkur Spiel-Arena, [[Dusseldorf|Dyusseldorf]], Germaniya | align="center" | 7 |{{Fb|LVA}} | align="center" | '''1''' — 0 | align="center" | 7-1 | [[Oʻrtoqlik uchrashuvi|Oʻrtoqlik uchrashuv]] |- | align="center" | 2 | 2021-yil 19-iyun | [[Allianz Arena]], [[München|Myunxen]], Germaniya | align="center" | 9 |{{Fb|POR}} | align="center" | '''4''' — 1 | align="center" | 4-2 | UEFA Yevro 2020 |} == Yutuqlari == '''Inter Milan''' * Italiya kubogi : 2021-2022 '''Individual''' * A Seriyaning eng yaxshi jamoasi : 2019-2020<ref>{{Veb manbasi|url=https://football-italia.net/gran-gala-del-calcio-the-winners/|sarlavha=Gran Galà del Calcio: The winners|sana=19 March 2021|nashriyot=Football Italia|kirish sanasi=19 March 2021}}</ref> == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Germaniya futbolchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1994-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:WikiFutbol]] [[Turkum:WikiSport]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] 9hnab5j7pqoauf8ywbiq9g3ktu6anx1 Frederik Rønnow 0 783931 2816984 2815655 2022-08-29T07:39:53Z SanjarStamov 75319 /* Klublardagi faoliyati */ wikitext text/x-wiki {{thr|[[Foydalanuvchi:SanjarStamov|SanjarStamov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:SanjarStamov|munozara]]) 08:50, 28-Avgust 2022 (UTC)}}{{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Frederik Rønnow|tasvir=FrederikRönnow.jpg|izoh=|toʻliqism=Frederik Riis Rønnow<ref>{{cite web |url=https://tournament.fifadata.com/documents/FWC/2018/pdf/FWC_2018_SQUADLISTS.PDF |title=2018 FIFA World Cup Russia – List of Players |website=FIFA.com |publisher=Fédération Internationale de Football Association |date=4 June 2018 |access-date=19 June 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180619164139/https://tournament.fifadata.com/documents/FWC/2018/pdf/FWC_2018_SQUADLISTS.PDF |archive-date=19 June 2018}}</ref>|tavallud_sana={{birth date and age|1992|8|4|df=y}}|tavallud_joyi=[[Horsens]], [[Daniya]]|boʻyi=1.88 m<ref>{{cite web | url = https://www.fc-union-berlin.de/de/fussball/profis/kader/detail/Frederik-R-nnow-13056w/2022-23-67e/ | title = Frederik Rønnow | publisher = 1. FC Union Berlin | access-date = 4 August 2022}}</ref>|joriyklub=[[1. FC Union Berlin|Union Berlin]]|klubraqami=19|pozitsiya=[[Darvozabon]]|yoshlikyillari1=|yoshlikklublari1=Stensballe IK|yoshlikyillari2=|yoshlikklublari2=[[AC Horsens]]|yillar1=2010–2015|klublar1=[[AC Horsens]]|isht1=56|gollar1=0|yillar2=2013–2014|klublar2=→ [[Esbjerg fB]] (ijara)|isht2=18|gollar2=0|yillar3=2015–2018|klublar3=[[Brondby]]|isht3=99|gollar3=0|yillar4=2018–2021|klublar4=[[Eintracht Frankfurt]]|isht4=11|gollar4=0|yillar5=2020–2021|klublar5=→ [[FC Schalke 04|Schalke 04]] (ijara)|isht5=11|gollar5=0|yillar6=2021–|klublar6=[[1. FC Union Berlin|Union Berlin]]|isht6=4|gollar6=0|milliyyillar1=2010|milliyjamoa1=[[Daniya U18]]|milliyisht1=4|milliygollar1=0|milliyyillar2=2010–2011|milliyjamoa2=[[Daniya U19]]|milliyisht2=3|milliygollar2=0|milliyyillar3=2012|milliyjamoa3=[[Daniya U20]]|milliyisht3=1|milliygollar3=0|milliyyillar4=2012–2015|milliyjamoa4=[[Daniya U21]]|milliyisht4=14|milliygollar4=0|milliyyillar5=2016–|milliyjamoa5=[[Daniya]]|milliyisht5=8|milliygollar5=0|club-update=9 April 2022}} '''Frederik Riis Rønnow''' (1992-yil 4-avgustda tug'ilgan) - daniyalik professional [[Futbol|futbolchi]], [[Bundesliga]] klubi Union Berlin va Daniya terma jamoasida [[Darvozabon (futbol)|darvozabon]] sifatida o'ynaydi. == Klublardagi faoliyati == === Horsens === Rønnow o'z faoliyatini 16 yoshida Horsens klubi Stensballe IKda yosh futbolchi sifatida boshlagan. U jamoadagi debyutini 2011-yil 7-sentyabrda Daniya kubogi doirasidagi Xolstebroga qarshi o‘yinda o‘tkazdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Andersen |first=Torben |date=7 September 2011 |title=5-0: Frederik Rønnow fik en rolig debut |language=da |work=hsfo.dk |url=https://hsfo.dk/artikel/5-0-frederik-r%C3%B8nnow-fik-en-rolig-debut}}</ref>. Daniya U21 terma jamoasida asosiy darvozabon bo`lgan va 2012-2013-yilgi mavsumda Horsens jamoasida yilning eng yaxshi o'yinchisi mukofotiga sazovor bo'lgan<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Anker-Møller |first=Kristian |date=23 May 2013 |title=Frederik Rønnow årets spiller i Horsens |language=da |work=bold.dk |url=https://www.bold.dk/fodbold/nyheder/Frederik-Roennow-aarets-spiller-i-Horsens/}}</ref>. Horsens Daniya Superligasidan tushib ketganidan keyin Daniya 1-divizionida o'ynamoqda<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Anker-Møller |first=Kristian |date=22 May 2013 |title=Rønnow-agent: Ikke optimalt med 1. div. |language=da |work=bold.dk |url=https://www.bold.dk/fodbold/nyheder/Roennow-agent-Ikke-optimalt-med-1-div/}}</ref>. Natijada, 2013-yil 5-iyulda Rønnow Lukash Hradekki ketganidan so'ng Superliga klubi Esbjerg fBga mavsumiy ijaraga o'tdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=EfB lejer Frederik Rønnow i AC Horsens|url=http://www.efb.dk/nyhed/nyheder_fodbold_0705092515|ish=Esbjerg fB|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170812233809/http://www.efb.dk/nyhed/nyheder_fodbold_0705092515|arxivsana=12 August 2017|til=da|sana=5 July 2013}}</ref>. === Brondby === 201-yil iyul oyida Rønnow Brøndby IF bilan to'rt yillik shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=AC Horsens sælger Frederik Rønnow til Brøndby IF|url=http://www.achorsens.dk/ac-horsens-saelger-frederik-roennow-til-broendby-if|ish=AC Horsens|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180407053957/http://www.achorsens.dk/ac-horsens-saelger-frederik-roennow-til-broendby-if|arxivsana=7 April 2018|til=da|sana=2 July 2015}}</ref>. U [[UEFA Yevropa Ligasi|UEFA Yevropa ligasida]] ikki o'yin o'tkazdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Hansen |first=Nicolai Sabro |date=20 August 2015 |title=Video: Rønnow med et af få BIF-lyspunkter mod PAOK |language=da |work=Tipsbladet.dk |url=https://www.tipsbladet.dk/nyhed/europa-league/video-roennow-med-et-af-faa-bif-lyspunkter-mod-paok}}</ref>. 2016-2017-yilgi mavsumda Rønnow Yevropa ligasi saralashida ettita o'yin o'tkazib, ularning birida u qizil kartochkaga oladi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=18 August 2016 |title=Udvist Brøndby-målmand efter græske klø: Der var film - TV 2 |language=da-DK |work=sport.tv2.dk |url=https://sport.tv2.dk/fodbold/2016-08-18-udvist-brondby-malmand-efter-graeske-klo-der-var-film}}</ref>. U, shuningdek, Daniya kubogi turnirida uch marta maydonga tushadi va oddiy mavsum hamda chempionat bosqichida jami 34 o'yinda maydonga tushadi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Frederik Rønnow, statistik for superligaen 2016/2017 - SuperStats|url=https://superstats.dk/spillere/spiller?id=2523&aar=2016/2017|ish=superstats.dk|kirish sanasi=11 December 2021}}</ref>. Brøndby bilan so'nggi 2017-2018 mavsumida jamoa ligada ikkinchi o'rinni egalladi va bosh murabbiy Aleksandr Zorniger qo'l ostida Silkeborg IFni 3:1 hisobida mag'lub etib, kubokni qo'lga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://sport.tv2.dk/fodbold/2018-05-10-broendby-er-pokalmester-ender-ti-aars-pokaltoerke|sarlavha=Brøndby er pokalmester - ender ti års pokaltørke - TV 2|sana=10 May 2018}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.eurosport.com/football/dbu-pokalen/2017-2018/live-brondby-if-silkeborg-if_mtc954491/live.shtml|sarlavha=Brøndby IF - Silkeborg IF live - 10 May 2018|sana=10 May 2018}}</ref>. === Eintracht Frankfurt === 2018-yil aprel oyida Rønnow 2018-yil iyul oyida [[Eintracht Frankfurt|Frankfurtning]] „Eintracht” klubiga o‘tishi e’lon qilindi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bundesliga.com/en/news/Bundesliga/lukas-hradecky-eintracht-frankfurt-goalkeeper-departure-kovac-frederik-ronnow-478579.jsp|sarlavha=Eintracht Frankfurt goalkeeper Lukas Hradecky confirms summer departure}}</ref>. U 2018-yilning 12-avgustida Germaniya Superkubogida debyut qiladi<ref name="FCB gewinnt Supercup - Lewandowski macht den Unterschied">{{Veb manbasi|sarlavha=FCB gewinnt Supercup - Lewandowski macht den Unterschied|url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/startseite/d-supercup-fb-1/2018/1/4213948/spielanalyse_eintracht-frankfurt-32_bayern-muenchen-14.html|ish=kicker.de|nashriyot=kicker|kirish sanasi=9 February 2019|til=de}}</ref>. U asosiy darvozabon sifatida olib kelindi va „Eintracht"ning dastlabki uchta raqobatbardosh o'yinida maydonga tushadi. Ishonchsiz o'yinlar tufayli „Eintracht" yozgi transfer oynasi tugashiga oz vaqt qolganda [[Paris Saint-Germain FC|Parijdan]] Kevin Trappni ijaraga oldi va Rønnow asosiy tarkibdagi joyini yo'qotdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=31 August 2018 |title=Offiziell: Kevin Trapp zurück bei Eintracht Frankfurt |language=de |work=sport.de |url=https://www.sport.de/news/ne3341938/offiziell-kevin-trapp-zurueck-bei-eintracht-frankfurt/}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Nøhr |first=Mikkel |date=27 December 2018 |title=Rønnow: Ingen tvivl om at Trapp er nummer et |language=da |work=bold.dk |url=https://www.bold.dk/fodbold/nyheder/roennow-ingen-tvivl-om-at-trapp-er-nummer-et/}}</ref>. Trapp 2018-2019-yilgi mavsumdan so'ng doimiy shartnoma imzoladi, biroq jarohat oldi va 2019-2020-yilgi mavsumning birinchi yarmida safdan chiqdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=1 October 2019 |title=Kevin Trapp fehlt Eintracht Frankfurt bis Jahresende |language=de |work=SPORT1 |url=https://www.sport1.de/news/fussball/bundesliga/2019/10/kevin-trapp-verletzt-sich-und-faellt-is-jahresende-aus}}</ref>. ==== "Schalke 04" ijarasi ==== 2020-yil 30-sentabrda u bir yillik ijara asosida [[Schalke 04|“Schalke 04”ga]] o‘tdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://schalke04.de/en/team/frederik-roennow-joins-fc-schalke-04-loan/|sarlavha=Frederik Rönnow joins FC Schalke 04 on loan|nashriyot=FC Schalke 04|sana=30 September 2020|kirish sanasi=30 September 2020}}</ref>. Rønnow dastlab Ralf Fermanni o`rniga asosiy darvozabon sifatida qo`shildi va Bundesligada 7ta o'yinda maydonga tushdi. Keyin, u jarohat olganidan so`ng jamoada yana Ferman asosiy darvozabonga aylandi. Mavsum oxiriga kelib, Ferman yana jarohat olgandan keyin Rønnow yana to'rtta o'yinda maydonga tushdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=12 January 2021 |title=Kurioser Grund: Warum Ralf Fährmann beim FC Schalke 04 die Nummer eins ist |language=de |work=Ruhr24 |url=https://www.ruhr24.de/sport/s04/fc-schalke-04-ralf-faehrmann-torwart-nummer-eins-tor-grund-christian-gross-s04-gelsenkirchen-90160393.html}}</ref>. === Union Berlin === 2021-yil 20-iyulda Rønnow uch yillik shartnoma asosida Union Berlinga o`tadi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.fc-union-berlin.de/de/union-live/news/profis/Frederik-Roennow-wird-Unioner-20389e/|sarlavha=Frederik Rönnow wird Unioner|nashriyot=Union Berlin|sana=20 July 2021|kirish sanasi=20 July 2021|til=de}}</ref> va dastlab klubdagi faoliyatini zaxiradan boshlaydi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Karkos |first=Sebastian |date=3 August 2021 |title=Rönnows Kampfansage an Luthe – "Ich habe Geduld, aber..." |language=de |work=bz-berlin.de |url=https://www.bz-berlin.de/berlin-sport/union-berlin/roennows-kampfansage-an-luthe-ich-habe-geduld-aber}}</ref>. U debyutini 27-oktyabr kuni DFB-Pokal o'yinida Waldhof Mannheimga qarshi o'tkazdi va jamoasi bilan 3:1 hisobida g'alaba qozondi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Waldhof Mannheim vs. Union Berlin - 27 October 2021 - Soccerway|url=https://int.soccerway.com/matches/2021/10/27/germany/dfb-pokal/sv-waldhof-mannheim-07/1-fc-union-berlin/3633941/|ish=int.soccerway.com|kirish sanasi=14 November 2021}}</ref>. == Xalqaro faoliyati == Bir nechta Daniya yoshlar terma jamoalarida o'ynagach, u 2016-yilning 9-martida yangi bosh murabbiy Age Xareyde tomonidan Islandiya va Shotlandiyaga qarshi o'rtoqlik o'yinlarida Daniya terma jamoasi vakili sifatida chaqirilgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.twtd.co.uk/ipswich-town-news/29225/knudsen-in-danish-squad|sarlavha=Knudsen in Danish Squad|nashriyot=twtd.co.uk|sana=9 March 2016|kirish sanasi=10 June 2016}}</ref>. 2018-yil iyun oyida u Daniya terma jamoasining 2018-yil Rossiyada bo'lib o'tadigan futbol bo'yicha Jahon chempionatiga boradigan asosiy tarkibiga kiritildi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Crawford|ism=Stephen|sarlavha=Revealed: Every World Cup 2018 squad - Final 23-man lists|url=https://www.goal.com/en-gb/news/revealed-every-world-cup-2018-squad-23-man-preliminary-lists/oa0atsduflsv1nsf6oqk576rb|ish=Goal|kirish sanasi=16 July 2019|sana=4 June 2018}}</ref>. == Faoliyatining statistikasi == === Klub === {| class="wikitable" style="text-align:center" |+ ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" |Mavsum ! colspan="3" |Liga ! colspan="2" |Kubok ! colspan="2" |Yevropa ! colspan="2" |Boshqa ! colspan="2" |Jami |- !Divizion !O`yinlar !Goals !O`yinlar !Gollar !O`yinlar !Gollar !O`yinlar !Gollar !O`yinlar !Gollar |- | rowspan="5" |Horsens |2010–11 |Superliga |0 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |0 |0 |- |2011–12 |Superliga |11 |0 |5 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |16 |0 |- |2012–13 |Superliga |33 |0 |4 |0 |4 |0 | colspan="2" |— |41 |0 |- |2014–15 |1st Division |12 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |12 |0 |- ! colspan="2" |Jami !56 !0 !9 !0 !4 !0 ! colspan="2" |— !69 !0 |- |Esbjerg (ijara) |2013–14 |Superliga |18 |0 |0 |0 |8 |0 | colspan="2" |— |26 |0 |- | rowspan="4" |Brøndby |2015–16 |Superliga |29 |0 |3 |0 |2 |0 | colspan="2" |— |34 |0 |- |2016–17 |Superliga |34 |0 |3 |0 |7 |0 | colspan="2" |— |44 |0 |- |2017–18 |Superliga |36 |0 |2 |0 |3 |0 | colspan="2" |— |41 |0 |- ! colspan="2" |Jami !99 !0 !8 !0 !12 !0 ! colspan="2" |— !119 !0 |- | rowspan="3" |[[Eintracht Frankfurt]] |2018–19 |[[Bundesliga]] |2 |0 |1 |0 |2 |0 |1 |0 |6 |0 |- |2019–20 |Bundesliga |9 |0 |1 |0 |5 |0 | colspan="2" |— |15 |0 |- ! colspan="2" |Jami !11 !0 !2 !0 !7 !0 !1 !0 !21 !0 |- |[[Schalke 04]] (ijara) |2020–21 |Bundesliga |11 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |11 |0 |- |Union Berlin |2021–22 |Bundesliga |7 |0 |3 |0 |3 |0 | colspan="2" |— |13 |0 |- ! colspan="3" |Faoliyatidagi jami !202 !0 !22 !0 !34 !0 !1 !0 !259 !0 |} === Xalqaro === {| class="wikitable" style="text-align:center" |+ ! Milliy terma jamoa ! Yil ! O`yinlar ! Gollar |- | rowspan="4" | Daniya | 2016 | 4 | 0 |- | 2017 | 2 | 0 |- | 2018 | 1 | 0 |- | 2020 | 1 | 0 |- ! colspan="2" | Jami ! 8 ! 0 |} == Yutuqlari == '''Brondby''' * Daniya kubogi : 2017–18 == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> == Tashqi havolalar == * Frederik Rønnow at the Danish Football Association (in Danish) * [http://www.danskfodbold.com/spiller.php?ligaid=2001&spillerid=11396 Official Danish League Stats] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1992-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Futbol]] [[Turkum:WikiFutbol]] [[Turkum:WikiSport]] hatpp2f41mct1rl6h6eopy1adoz1d59 2816985 2816984 2022-08-29T07:41:37Z SanjarStamov 75319 /* Horsens */ wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Frederik Rønnow|tasvir=FrederikRönnow.jpg|izoh=|toʻliqism=Frederik Riis Rønnow<ref>{{cite web |url=https://tournament.fifadata.com/documents/FWC/2018/pdf/FWC_2018_SQUADLISTS.PDF |title=2018 FIFA World Cup Russia – List of Players |website=FIFA.com |publisher=Fédération Internationale de Football Association |date=4 June 2018 |access-date=19 June 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180619164139/https://tournament.fifadata.com/documents/FWC/2018/pdf/FWC_2018_SQUADLISTS.PDF |archive-date=19 June 2018}}</ref>|tavallud_sana={{birth date and age|1992|8|4|df=y}}|tavallud_joyi=[[Horsens]], [[Daniya]]|boʻyi=1.88 m<ref>{{cite web | url = https://www.fc-union-berlin.de/de/fussball/profis/kader/detail/Frederik-R-nnow-13056w/2022-23-67e/ | title = Frederik Rønnow | publisher = 1. FC Union Berlin | access-date = 4 August 2022}}</ref>|joriyklub=[[1. FC Union Berlin|Union Berlin]]|klubraqami=19|pozitsiya=[[Darvozabon]]|yoshlikyillari1=|yoshlikklublari1=Stensballe IK|yoshlikyillari2=|yoshlikklublari2=[[AC Horsens]]|yillar1=2010-2015|klublar1=[[AC Horsens]]|isht1=56|gollar1=0|yillar2=2013-2014|klublar2=→ [[Esbjerg fB]] (ijara)|isht2=18|gollar2=0|yillar3=2015-2018|klublar3=[[Brondby]]|isht3=99|gollar3=0|yillar4=2018-2021|klublar4=[[Eintracht Frankfurt]]|isht4=11|gollar4=0|yillar5=2020-2021|klublar5=→ [[FC Schalke 04|Schalke 04]] (ijara)|isht5=11|gollar5=0|yillar6=2021-|klublar6=[[1. FC Union Berlin|Union Berlin]]|isht6=4|gollar6=0|milliyyillar1=2010|milliyjamoa1=[[Daniya U18]]|milliyisht1=4|milliygollar1=0|milliyyillar2=2010-2011|milliyjamoa2=[[Daniya U19]]|milliyisht2=3|milliygollar2=0|milliyyillar3=2012|milliyjamoa3=[[Daniya U20]]|milliyisht3=1|milliygollar3=0|milliyyillar4=2012-2015|milliyjamoa4=[[Daniya U21]]|milliyisht4=14|milliygollar4=0|milliyyillar5=2016-|milliyjamoa5=[[Daniya]]|milliyisht5=8|milliygollar5=0|club-update=9 April 2022}} '''Frederik Riis Rønnow''' (1992-yil 4-avgustda tugʻilgan) — daniyalik professional [[Futbol|futbolchi]], [[Bundesliga]] klubi Union Berlin va Daniya terma jamoasida [[Darvozabon (futbol)|darvozabon]] sifatida oʻynaydi. == Klublardagi faoliyati == === Horsens === Rønnow oʻz faoliyatini 16 yoshida Horsens klubi Stensballe IKda yosh futbolchi sifatida boshlagan. U jamoadagi debyutini 2011-yil 7-sentyabrda Daniya kubogi doirasidagi Xolstebroga qarshi o‘yinda o‘tkazdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Andersen |first=Torben |date=7 September 2011 |title=5-0: Frederik Rønnow fik en rolig debut |language=da |work=hsfo.dk |url=https://hsfo.dk/artikel/5-0-frederik-r%C3%B8nnow-fik-en-rolig-debut}}</ref>. Daniya U21 terma jamoasida asosiy darvozabon boʻlgan va 2012-2013-yilgi mavsumda Horsens jamoasida yilning eng yaxshi oʻyinchisi mukofotiga sazovor boʻlgan<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Anker-Møller |first=Kristian |date=23 May 2013 |title=Frederik Rønnow årets spiller i Horsens |language=da |work=bold.dk |url=https://www.bold.dk/fodbold/nyheder/Frederik-Roennow-aarets-spiller-i-Horsens/}}</ref>. Horsens Daniya Superligasidan tushib ketganidan keyin Daniya 1-divizionida oʻynamoqda<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Anker-Møller |first=Kristian |date=22 May 2013 |title=Rønnow-agent: Ikke optimalt med 1. div. |language=da |work=bold.dk |url=https://www.bold.dk/fodbold/nyheder/Roennow-agent-Ikke-optimalt-med-1-div/}}</ref>. Natijada, 2013-yil 5-iyulda Rønnow Lukash Hradekki ketganidan soʻng Superliga klubi Esbjerg fBga mavsumiy ijaraga oʻtdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=EfB lejer Frederik Rønnow i AC Horsens|url=http://www.efb.dk/nyhed/nyheder_fodbold_0705092515|ish=Esbjerg fB|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170812233809/http://www.efb.dk/nyhed/nyheder_fodbold_0705092515|arxivsana=12 August 2017|til=da|sana=5 July 2013}}</ref>. === Brondby === 201-yil iyul oyida Rønnow Brøndby IF bilan toʻrt yillik shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=AC Horsens sælger Frederik Rønnow til Brøndby IF|url=http://www.achorsens.dk/ac-horsens-saelger-frederik-roennow-til-broendby-if|ish=AC Horsens|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180407053957/http://www.achorsens.dk/ac-horsens-saelger-frederik-roennow-til-broendby-if|arxivsana=7 April 2018|til=da|sana=2 July 2015}}</ref>. U [[UEFA Yevropa Ligasi|UEFA Yevropa ligasida]] ikki oʻyin oʻtkazdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Hansen |first=Nicolai Sabro |date=20 August 2015 |title=Video: Rønnow med et af få BIF-lyspunkter mod PAOK |language=da |work=Tipsbladet.dk |url=https://www.tipsbladet.dk/nyhed/europa-league/video-roennow-med-et-af-faa-bif-lyspunkter-mod-paok}}</ref>. 2016-2017-yilgi mavsumda Rønnow Yevropa ligasi saralashida ettita oʻyin oʻtkazib, ularning birida u qizil kartochkaga oladi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=18 August 2016 |title=Udvist Brøndby-målmand efter græske klø: Der var film - TV 2 |language=da-DK |work=sport.tv2.dk |url=https://sport.tv2.dk/fodbold/2016-08-18-udvist-brondby-malmand-efter-graeske-klo-der-var-film}}</ref>. U, shuningdek, Daniya kubogi turnirida uch marta maydonga tushadi va oddiy mavsum hamda chempionat bosqichida jami 34 oʻyinda maydonga tushadi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Frederik Rønnow, statistik for superligaen 2016/2017 - SuperStats|url=https://superstats.dk/spillere/spiller?id=2523&aar=2016/2017|ish=superstats.dk|kirish sanasi=11 December 2021}}</ref>. Brøndby bilan soʻnggi 2017-2018 mavsumida jamoa ligada ikkinchi oʻrinni egalladi va bosh murabbiy Aleksandr Zorniger qoʻl ostida Silkeborg IFni 3:1 hisobida magʻlub etib, kubokni qoʻlga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://sport.tv2.dk/fodbold/2018-05-10-broendby-er-pokalmester-ender-ti-aars-pokaltoerke|sarlavha=Brøndby er pokalmester - ender ti års pokaltørke - TV 2|sana=10 May 2018}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.eurosport.com/football/dbu-pokalen/2017-2018/live-brondby-if-silkeborg-if_mtc954491/live.shtml|sarlavha=Brøndby IF - Silkeborg IF live - 10 May 2018|sana=10 May 2018}}</ref>. === Eintracht Frankfurt === 2018-yil aprel oyida Rønnow 2018-yil iyul oyida [[Eintracht Frankfurt|Frankfurtning]] „Eintracht“ klubiga o‘tishi eʼlon qilindi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bundesliga.com/en/news/Bundesliga/lukas-hradecky-eintracht-frankfurt-goalkeeper-departure-kovac-frederik-ronnow-478579.jsp|sarlavha=Eintracht Frankfurt goalkeeper Lukas Hradecky confirms summer departure}}</ref>. U 2018-yilning 12-avgustida Germaniya Superkubogida debyut qiladi<ref name="FCB gewinnt Supercup - Lewandowski macht den Unterschied">{{Veb manbasi|sarlavha=FCB gewinnt Supercup - Lewandowski macht den Unterschied|url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/startseite/d-supercup-fb-1/2018/1/4213948/spielanalyse_eintracht-frankfurt-32_bayern-muenchen-14.html|ish=kicker.de|nashriyot=kicker|kirish sanasi=9 February 2019|til=de}}</ref>. U asosiy darvozabon sifatida olib kelindi va „Eintracht“ning dastlabki uchta raqobatbardosh oʻyinida maydonga tushadi. Ishonchsiz oʻyinlar tufayli „Eintracht“ yozgi transfer oynasi tugashiga oz vaqt qolganda [[Paris Saint-Germain FC|Parijdan]] Kevin Trappni ijaraga oldi va Rønnow asosiy tarkibdagi joyini yoʻqotdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=31 August 2018 |title=Offiziell: Kevin Trapp zurück bei Eintracht Frankfurt |language=de |work=sport.de |url=https://www.sport.de/news/ne3341938/offiziell-kevin-trapp-zurueck-bei-eintracht-frankfurt/}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Nøhr |first=Mikkel |date=27 December 2018 |title=Rønnow: Ingen tvivl om at Trapp er nummer et |language=da |work=bold.dk |url=https://www.bold.dk/fodbold/nyheder/roennow-ingen-tvivl-om-at-trapp-er-nummer-et/}}</ref>. Trapp 2018-2019-yilgi mavsumdan soʻng doimiy shartnoma imzoladi, biroq jarohat oldi va 2019-2020-yilgi mavsumning birinchi yarmida safdan chiqdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=1 October 2019 |title=Kevin Trapp fehlt Eintracht Frankfurt bis Jahresende |language=de |work=SPORT1 |url=https://www.sport1.de/news/fussball/bundesliga/2019/10/kevin-trapp-verletzt-sich-und-faellt-is-jahresende-aus}}</ref>. === = "Schalke 04" ijarasi === 2020-yil 30-sentabrda u bir yillik ijara asosida [[Schalke 04|"Schalke 04"ga]] o‘tdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://schalke04.de/en/team/frederik-roennow-joins-fc-schalke-04-loan/|sarlavha=Frederik Rönnow joins FC Schalke 04 on loan|nashriyot=FC Schalke 04|sana=30 September 2020|kirish sanasi=30 September 2020}}</ref>. Rønnow dastlab Ralf Fermanni oʻrniga asosiy darvozabon sifatida qoʻshildi va Bundesligada 7ta oʻyinda maydonga tushdi. Keyin, u jarohat olganidan soʻng jamoada yana Ferman asosiy darvozabonga aylandi. Mavsum oxiriga kelib, Ferman yana jarohat olgandan keyin Rønnow yana toʻrtta oʻyinda maydonga tushdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=12 January 2021 |title=Kurioser Grund: Warum Ralf Fährmann beim FC Schalke 04 die Nummer eins ist |language=de |work=Ruhr24 |url=https://www.ruhr24.de/sport/s04/fc-schalke-04-ralf-faehrmann-torwart-nummer-eins-tor-grund-christian-gross-s04-gelsenkirchen-90160393.html}}</ref>. === Union Berlin === 2021-yil 20-iyulda Rønnow uch yillik shartnoma asosida Union Berlinga oʻtadi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.fc-union-berlin.de/de/union-live/news/profis/Frederik-Roennow-wird-Unioner-20389e/|sarlavha=Frederik Rönnow wird Unioner|nashriyot=Union Berlin|sana=20 July 2021|kirish sanasi=20 July 2021|til=de}}</ref> va dastlab klubdagi faoliyatini zaxiradan boshlaydi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Karkos |first=Sebastian |date=3 August 2021 |title=Rönnows Kampfansage an Luthe – "Ich habe Geduld, aber..." |language=de |work=bz-berlin.de |url=https://www.bz-berlin.de/berlin-sport/union-berlin/roennows-kampfansage-an-luthe-ich-habe-geduld-aber}}</ref>. U debyutini 27-oktyabr kuni DFB-Pokal oʻyinida Waldhof Mannheimga qarshi oʻtkazdi va jamoasi bilan 3:1 hisobida gʻalaba qozondi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Waldhof Mannheim vs. Union Berlin - 27 October 2021 - Soccerway|url=https://int.soccerway.com/matches/2021/10/27/germany/dfb-pokal/sv-waldhof-mannheim-07/1-fc-union-berlin/3633941/|ish=int.soccerway.com|kirish sanasi=14 November 2021}}</ref>. == Xalqaro faoliyati == Bir nechta Daniya yoshlar terma jamoalarida oʻynagach, u 2016-yilning 9-martida yangi bosh murabbiy Age Xareyde tomonidan Islandiya va Shotlandiyaga qarshi oʻrtoqlik oʻyinlarida Daniya terma jamoasi vakili sifatida chaqirilgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.twtd.co.uk/ipswich-town-news/29225/knudsen-in-danish-squad|sarlavha=Knudsen in Danish Squad|nashriyot=twtd.co.uk|sana=9 March 2016|kirish sanasi=10 June 2016}}</ref>. 2018-yil iyun oyida u Daniya terma jamoasining 2018-yil Rossiyada boʻlib oʻtadigan futbol boʻyicha Jahon chempionatiga boradigan asosiy tarkibiga kiritildi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Crawford|ism=Stephen|sarlavha=Revealed: Every World Cup 2018 squad - Final 23-man lists|url=https://www.goal.com/en-gb/news/revealed-every-world-cup-2018-squad-23-man-preliminary-lists/oa0atsduflsv1nsf6oqk576rb|ish=Goal|kirish sanasi=16 July 2019|sana=4 June 2018}}</ref>. == Faoliyatining statistikasi == === Klub === {| class="wikitable" style="text-align:center" |+ ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" |Mavsum ! colspan="3" |Liga ! colspan="2" |Kubok ! colspan="2" |Yevropa ! colspan="2" |Boshqa ! colspan="2" |Jami |- !Divizion !Oʻyinlar !Goals !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar |- | rowspan="5" |Horsens |2010-11 |Superliga |0 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |0 |0 |- |2011-12 |Superliga |11 |0 |5 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |16 |0 |- |2012-13 |Superliga |33 |0 |4 |0 |4 |0 | colspan="2" |— |41 |0 |- |2014-15 |1st Division |12 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |12 |0 |- ! colspan="2" |Jami !56 !0 !9 !0 !4 !0 ! colspan="2" |— !69 !0 |- |Esbjerg (ijara) |2013-14 |Superliga |18 |0 |0 |0 |8 |0 | colspan="2" |— |26 |0 |- | rowspan="4" |Brøndby |2015-16 |Superliga |29 |0 |3 |0 |2 |0 | colspan="2" |— |34 |0 |- |2016-17 |Superliga |34 |0 |3 |0 |7 |0 | colspan="2" |— |44 |0 |- |2017-18 |Superliga |36 |0 |2 |0 |3 |0 | colspan="2" |— |41 |0 |- ! colspan="2" |Jami !99 !0 !8 !0 !12 !0 ! colspan="2" |— !119 !0 |- | rowspan="3" |[[Eintracht Frankfurt]] |2018-19 |[[Bundesliga]] |2 |0 |1 |0 |2 |0 |1 |0 |6 |0 |- |2019-20 |Bundesliga |9 |0 |1 |0 |5 |0 | colspan="2" |— |15 |0 |- ! colspan="2" |Jami !11 !0 !2 !0 !7 !0 !1 !0 !21 !0 |- |[[Schalke 04]] (ijara) |2020-21 |Bundesliga |11 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |11 |0 |- |Union Berlin |2021-22 |Bundesliga |7 |0 |3 |0 |3 |0 | colspan="2" |— |13 |0 |- ! colspan="3" |Faoliyatidagi jami !202 !0 !22 !0 !34 !0 !1 !0 !259 !0 |} === Xalqaro === {| class="wikitable" style="text-align:center" |+ ! Milliy terma jamoa ! Yil ! Oʻyinlar ! Gollar |- | rowspan="4" | Daniya | 2016 | 4 | 0 |- | 2017 | 2 | 0 |- | 2018 | 1 | 0 |- | 2020 | 1 | 0 |- ! colspan="2" | Jami ! 8 ! 0 |} == Yutuqlari == '''Brondby''' * Daniya kubogi : 2017-18 == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> == Tashqi havolalar == * Frederik Rønnow at the Danish Football Association (in Danish) * [http://www.danskfodbold.com/spiller.php?ligaid=2001&spillerid=11396 Official Danish League Stats] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1992-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Futbol]] [[Turkum:WikiFutbol]] [[Turkum:WikiSport]] hwozztzuhm5r2anlzinxfcippky62pz Brad Miller 0 783937 2816293 2815676 2022-08-28T17:14:52Z Malikxan 33427 Malikxan [[Brad Miller (basketbolchi)]] sahifasini [[Brad Miller]]ga koʻchirdi wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | name = Brad Miller | image = Brad Miller.jpg | caption = Miller Chicago Bulls jamoasida, 2009-yil | height_ft = 6 | height_in = 11 | weight_lb = 244 | nationality = [[amerikalik]] | birth_date = {{birth date and age|1976|04|12}} | birth_place = [[Kendallville, Indiana]] | high_school = *[[East Noble High School|East Noble]]<br />(Kendallville, Indiana) * [[Maine Central Institute]]<br />([[Pittsfield, Maine]]) | college = [[Purdue Boilermakers men's basketball|Purdue]] (1994-1998) | draft_year = 1998 | career_position = [[Markaz]]iy oʻyinchi | career_number = 40, 52 | career_start = 1998 | career_end = 2012 | highlights = *2× [[List of NBA All-Stars|NBA All-Star]] ({{nasg|2003}}, {{nasg|2004}}) | bbr = millebr01 | medal_templates = {{Medal|Country|{{USA}}}} {{Medal|Comp|World Championships}} {{Medal|Bronze| [[1998 FIBA World Championship|1998 Athens]] | [[USA national basketball team|USA]]}} {{Medal|Bronze| [[2006 FIBA World Championship|2006 Japan]] | [[USA national basketball team|USA]]}} }} '''Bredley Alan Miller''' (1976-yil 12-aprelda tugʻilgan) — amerikalik sobiq professional [[Basketbol|basketbolchi]]. Ikki karra NBA All-Star, oltita [[National Basketball Association|Milliy Basketbol Assotsiatsiyasi]] (NBA) jamoasida oʻynagan. == Kollej karyerasi == MCI Meyn markaziy institutida bir mavsum davomida Meyn maktab basketboli oʻynagandan soʻng, Miller oʻz shtatiga qaytib, Indiana shtatining West Lafayette shahrida joylashgan [[Purdue universiteti|Purdue universitetida]] oʻqishga kirdi va u yerda bosh murabbiy Jin Kedi va yordamchi murabbiylar Bryus Veber va Frenk Kendrik qoʻl ostida oʻynadi. Oʻzining birinchi mavsumida, katta Cuonzo Martin bilan birga, u the Boilermakers jamoasini 25-7 rekordiga olib keldi. Yoʻl davomida u Katta oʻnta konferentsiya sarlavhasi va NCAA ikkinchi raundida ishtirok etdi. U bir o‘yinda o‘rtacha 6,5 ochko va 5,4 ribaund to‘plagan. Purduedagi faoliyati davomida Miller 800 ribaund qayd etgan besh nafar basketbolchidan (Jo Barri Kerroll, [[Terry Dischinger|Terri Dischinger]], Uolter Jordan va [[Robbie Hummel|Robbi Xummel]]) biriga aylandi va maktab tarixida 1500 ochko, 800 ribaund va 250 golga assistentlik qilgan birinchi basketbolchiga aylandi. . == Professional martabasi == === Livorno (1998) === Kollejdan soʻng, NBA blokirovkasi tufayli Miller oʻz faoliyatini Italiya A Seriyasida Bini Viaggi Livorno bilan uch oy davomida boshladi.<ref>[http://195.56.77.208/player/?id=MIL-BRA-76 Lega A Basket]</ref> === Charlotte Hornets (1999-2000) === Keyin Miller 1999-yilda Charlotte Hornets tomonidan nomaʼlum erkin agent sifatida imzolandi. U Hornets safida ikki mavsum oʻynadi. 1999-yil 24-martda u 25 ochkoga ega boʻlib, 9-9 zarba va chiziqdan 7-7 ball oldi. 1999-yil 5-mayda Boston Celticsga qarshi o‘yinda 32 ochko to‘plagan va 13 ta ribaund bilan mavsumdagi eng yuqori ko‘rsatkichga erishdi. Hornets keyingi mavsumda pley-offga chiqdi, u erda ular Filadelfiya 76ersga 1-3 hisobida magʻlub boʻlishdi. Oʻzining birinchi pley-off seriyasida Miller oʻrtacha 7,5 ochkoni 52 foizga toʻpladi. === Chicago Bulls (2000-2002) === Hornets bilan ikki mavsumdan soʻng, Miller [[Chicago Bulls]] bilan erkin agent sifatida shartnoma imzoladi. 2002-yil yanvar oyida u [[Los Angeles Lakers|Los-Anjeles Leykers]] jamoasining markaziy vakili Shakil OʻNil bilan sudda janjallashib qolgan. U Charlz Okli bilan OʻNilga nisbatan qattiq qoʻpollik qilganidan keyin, OʻNil boshining orqa tomonini silkitganda Miller uzoqlashdi; OʻNil uchta oʻyinga diskvalifikatsiya qilinadi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=January 13, 2002 |title=Shaq to be sacked |work=CNN.com |agency=Associated Press |url=http://sportsillustrated.cnn.com/basketball/news/2002/01/13/shaq_punches_ap/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20040221184747/http://sportsillustrated.cnn.com/basketball/news/2002/01/13/shaq_punches_ap/ |archive-date=February 21, 2004}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.nytimes.com/2002/01/15/sports/pro-basketball-o-neal-s-punch-costs-him-3-games.html|sarlavha=PRO BASKETBALL; O'Neal's Punch Costs Him 3 Games|ish=New York Times|sana=January 15, 2002|kirish sanasi=November 10, 2017}}</ref> „Chicago Bulls“ bilan oʻynagan vaqtini deyarli ikki baravar oshirib, u 2001-02-yilgi mavsumda oʻrtacha 12,7 ochko toʻpladi va 46 foiz natija qayd etdi. === Indiana Peysers (2002-2003) === U 2001-02 yilgi mavsumni har bir oʻyinda oʻrtacha 15,1 ochko va 8,2 ribaund bilan yakunladi. Peysers bilan oʻzining birinchi va yagona toʻliq mavsumi davomida u oʻzining birinchi NBA All-Star jamoasini oʻsha yili [[Detroit Pistons|Detroyt Pistonsdagi]] Ben Uolles bilan birga All-Star unvoniga sazovor boʻlgan birinchi chaqirilmagan basketbolchilardan biriga aylantirdi. Peysers ketma-ket 6-mavsumda pley-off yoʻllanmasini qoʻlga kiritdi va u erda „Seltiks“ga 2:4 hisobida magʻlub boʻldi. === Sakramento Kings (2003-2009) === [[Fayl:Brad_Miller_serving_soda.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Brad_Miller_serving_soda.jpg/220px-Brad_Miller_serving_soda.jpg|left|thumb| Bred Miller 2006-yil]] 2003-yil offseason davomida Miller Sacramento Kings bilan shartnoma imzolash va savdoda ishtirok etdi. U Indiana bilan koʻp yillik shartnomaga imzo chekdi va keyin Shot Pollard evaziga Kingsga almashtirildi. Xuddi shu savdoda qirollar Xedo Turkoʻgʻlini [[San Antonio Spurs|San Antonio Spursga]], San Antonio Denni Ferrini Indianaga va Indiana [[Ron Mercer|Ron Merserni]] San Antonioga almashtirdi. Kings bilan shartnoma imzolayotganda Miller: "''Men Indianada qolishni xohlardim, ammo agentim „Sakramento“ bilan ishlashim mumkin boʻlgan pul juda yaxshi ekanligini aytdi va men boshqa hech qachon bunday shartnomaga erisha olmayman''", dedi. 2003-yil 21-noyabrda Miller „Orlando Magic“ ustidan qozonilgan g‘alabada 22 ochko, 14 ribaund va 10 golli uzatma bilan faoliyatidagi ilk „tribl-dabl“ini qayd etdi. Bir oydan kamroq vaqt oʻtgach, Miller 18 ochko, 15 ribaund va 10 golli uzatma bilan yana bir tripl-dubl qayd etdi. „Qirollar“ bilan birinchi mavsumida oʻrtacha 14,1 ochko va 10,3 ribaund toʻplagan holda, u NBA yulduzlari oʻyinida ketma-ket oʻynash uchun ovoz berdi. Pley-offda Sakramento Gʻarbiy konferensiya yarim finalida Minnesota Timberwulvesga 3:4 hisobida yutqazdi. 2009-yil 14-yanvarda Miller oʻzining birinchi 30/20 oʻyinini 30 ochko va 22 ribaund bilan [[Golden State Warriors]] ustidan gʻalaba qozondi. U oʻzining besh yarim mavsumini qirollar bilan bir oʻyinda oʻrtacha 13 ochko, 8 ribaund va 4 golli uzatma bilan yakunladi. === Chicagoga qaytish (2009-2010) === [[Fayl:Brad_Miller_block_Bulls_vs_Wizards.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Brad_Miller_block_Bulls_vs_Wizards.jpg/220px-Brad_Miller_block_Bulls_vs_Wizards.jpg|right|thumb| Miller Chicago Bulls jamoasida 2009-yilda]] 2009-yil 18-fevralda Kings Miller va Jon Salmonsni Drew Guden, Andres Nocioni, Maykl Ruffin (keyinchalik Portlend Trail Blazersga Ike Diogu uchun almashdi) va Sedrik Simmons uchun Chicago Bullsga almashtirish boʻyicha taxminiy kelishuvga erishdi. Yosh jamoada faxriy ishtirok sifatida Miller hujumchi /markaziy Joakim Noah bilan „Qirollar“ bilan ikki yillik mavsumdan keyingi oʻyinlardan soʻng 2009-yilgi NBA pley-offida qatnashish uchun chuqurroq boʻyoq qoʻshdi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://sports.espn.go.com/nba/news/story?id=3916703|sarlavha=Bulls get Miller, Salmons from Kings in big deal|sana=February 18, 2009}}</ref> 28-aprel kuni Miller „Boston Seltiks“ posboni Rajon Rondo tomonidan labini kesib oldi va Sharqiy konferensiyaning birinchi raundining 5-o‘yini oxirida o‘yindagi hal qiluvchi jarima zarbalarini o‘tkazib yubordi. Oltinchi oʻyin davomida 7 ta qoʻshimcha taymlar seriyasining oltinchi oʻyinida va labiga 7 ta tikuvdan soʻng u 23 ochko va 10 ta ribaunt bilan dubl-dublni amalga oshirdi. Miller 2009-yilgi pley-off bosqichidagi yetti oʻyin davomida oʻrtacha 10,3 ochko, 7,9 ribaund va 1,3 assistni qayd etgan. U 7 ta uch ochkolik toʻpning 5 tasini (71,4 %) amalga oshirdi va 79,2 % jarima zarbasi chizigʻidan zarba berdi. === Houston Rockets (2010-2011) === 2010-yil 17-iyulda Miller Houston Rockets bilan 15 million dollarlik uch yillik shartnoma imzoladi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://sports.espn.go.com/nba/news/story?id=5388602|sarlavha=Miller, Rockets agree to three-year, 115M deal|sana=July 17, 2010}}</ref> U Yao Mingni qoʻllab-quvvatlashi va Rocketsga qimmatli sugʻurta polisini taqdim etishi kutilgan edi. 2010-yil 12-noyabrda Miller Roketsga kelganidan keyingi ilk startida u 23 ochko, 8 ta ribaund va 5 ta golli uzatmani amalga oshirdi. 2010-yil 3-dekabrda Miller o‘zining mavsumdagi eng yuqori 23 ochkosini qo‘lga kiritdi va maydondan 7-7, shu jumladan shahar markazidan 3-3 va yomon chiziqdan 6-7 ball oldi. === Minnesota Timberwolves (2011-2012) === 2011-yilgi NBA loyihasi paytida Miller Donatas Motiejunas va Jonni Flinnning huquqlarini Xyustonga yuborgan shartnomada Nikola Mirotich huquqlari bilan birga Minnesota Timberwulvesga almashtirildi. 2011-yilning may oyida „Rokets“ aʼzosi boʻlgan vaqtida chap tizzasidagi tizzasining mikro sinishi operatsiyasi tufayli, u 2011-12-yilgi mavsumning taxminiy boshida „boʻrilar“ safida oʻynashni boshlashiga shubha bilan qaradi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=June 4, 2011 |title=Rockets center Miller reveals he had microfracture surgery |work=CNN |url=http://sportsillustrated.cnn.com/2011/writers/sam_amick/06/04/brad.miller.surgery/index.html}}</ref> 2012-yil 12-yanvarda Miller jamoa bilan birinchi marta tizzasini himoya qilish uchun yarim kortda qattiq mashq qildi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.twincities.com/timberwolves/ci_19729467|sarlavha=Ricky Rubio believes team has playoff potential|sana=January 12, 2012}}</ref> U 2012-yilning 29-yanvarida jamoa bilan debyut qilgan.<ref>[http://www.startribune.com/sports/wolves/138302559.html Miller feels nerves in brief debut for Wolves]</ref> Mavsumdan keyin esa Millerning agenti Miller nafaqaga chiqish borasida bir qarorga kelmaganini aytdi.<ref>[https://archive.today/20130209005029/http://www.wane.com/dpp/sports/local_sports/wane-indiana-brad-miller-may-not-be-done-jwh Brad Miller May Not Be Done With NBA]</ref> 2012-yilning 13-iyulida Miller Nyu-Orlean Hornetsga, so‘ngra 2012-yil 27-iyulda uch jamoa bilan tuzilgan shartnoma doirasida [[Phoenix Suns|Feniks Sunsga almashtirildi]].<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.nba.com/suns/suns-acquire-johnson-and-pick-trade-lopez-and-warrick|sarlavha=Suns Acquire Johnson and Pick, Trade Lopez and Warrick|ish=NBA.com|sana=July 27, 2012|kirish sanasi=July 29, 2012}}</ref> 2012-yilning 15-avgustida, jamoa Jermeyn OʻNil bilan shartnoma imzolaganida, uni „Suns“ tark etdi.<ref>[http://www.nba.com/suns/suns-sign-jermaine-oneal Suns Sign Jermaine OʻNeal]</ref> Keyinchalik Miller nafaqaga chiqish qarorini yana bir bor tasdiqladi. == Xalqaro martabasi == Kollejdagi faoliyatini yakunlaganidan koʻp oʻtmay, Bred 1998-yilgi FIBA Jahon chempionatida AQSh terma jamoasiga qoʻshildi. NBA blokirovkasi paytida jamoada ligadan oʻyinchilar yoʻq edi. Miller sobiq Purdue jamoasi Jimmi Oliver bilan birga AQSh jamoasini bronza medaliga olib chiqdi. U NBA murabbiyi Rudi Tomjanovich qoʻl ostida oʻynagan. Miller 2006-yilgi FIBA Jahon chempionatida ishtirok etgan AQSh terma jamoasi aʼzosi sifatida tanlangan va u yerda [[LeBron James|LeBron Jeyms]], Karmelo Entoni va Duayt Xovard kabi NBA oʻyinchilari bilan birga oʻynagan. Jamoaning yaxshilanishi haqida koʻp shov-shuvlardan soʻng, musobaqa yarim final oʻyinida Gretsiyaga magʻlub boʻlish bilan yakunlandi. Jamoa [[Argentina|Argentinani]] magʻlub etib, bronza medali bilan yakunlandi. Turnir oldidan AQShga Miller kabi yaxshi oʻq uzadigan katta odam kerakligi haqidagi daʼvolarga qaramay, u turnirda kamdan-kam oʻynadi va hal qiluvchi yarim finaldagi magʻlubiyatda hech qanday oʻyin vaqtini qayd etmadi. Jamoani Dyuk bosh murabbiyi Mayk Krzyzewski boshqargan. == Karyera haqida eslatmalar == 2005-2006-yillarda Miller har bir o‘yinda o‘rtacha 4,7 golli uzatmani amalga oshirdi, bu ligada 29-o‘rin uchun yaxshi, lekin boshqa markazchilar o‘rtacha ko‘rsatkichidan ancha yuqori (Ben Uolles 1,9 APG bilan markazlar orasida ikkinchi edi). Kings tomonidan boshqariladigan Prinston huquqbuzarligi Millerga yaxshi oʻtuvchi boʻlishga imkon berdi va uni talab qildi va u odatda ligadagi eng yaxshi oʻyinchilardan biri sifatida tan olindi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |year=2004 |title=Kingly appearance: versatile big man Brad Miller fits right in with his slick-passing Sacramento teammates, but he's the reason the team might be just different enough to finally win a championship |work=The Sporting News |url=http://findarticles.com/p/articles/mi_m1208/is_4_228/ai_112647665}}</ref> Miller oʻz oʻyiniga uch ochkolik zarba ham qoʻshdi. == NBA martaba statistikasi == {{NBA o'yinchi statistikasi afsonasi}} === Muntazam mavsum === {{NBA o'yinchisi statistikasi boshlanishi}} |- | align="left" | {{NBA yili|1998}} | align="left" | [[1998–99 Charlotte Hornets season|Charlotte]] | 38 || 0 || 12.3 || '''.565''' || '''.500''' || .794 || 3.1 || .6 || .2 || .5 || 6.3 |- | align="left" | {{NBA yili|1999}} | align="left" | [[1999–2000 Charlotte Hornets season|Charlotte]] | 55 || 4 || 17.5 || .461 || .000 || .785 || 5.3 || .8 || .4 || .6 || 7.7 |- | align="left" | {{NBA yili|2000}} | align="left" | [[2000–01 Chicago Bulls season|Chicago]] | 57 || 45 || 25.2 || .435 || .200 || .743 || 7.4 || 1.9 || .6 || .7 || 8.9 |- | align="left" | {{NBA yili|2001}} | align="left" | [[2001–02 Chicago Bulls season|Chicago]] | 48 || 47 || 29.0 || .460 || '''.500''' || .751 || 8.4 || 2.1 || 1.1 || .6 || 12.7 |- | align="left" | {{NBA yili|2001}} | align="left" | [[2001–02 Indiana Pacers season|Indiana]] | 28 || 28 || 31.1 || .562 || .333 || .823 || 7.9 || 1.8 || .9 || .4 || 15.1 |- | align="left" | {{NBA yili|2002}} | align="left" | [[2002–03 Indiana Pacers season|Indiana]] | 73 || 72 || 31.1 || .493 || .313 || .818 || 8.3 || 2.6 || .9 || .6 || 13.1 |- | align="left" | {{NBA yili|2003}} | align="left" | [[2003–04 Sacramento Kings season|Sacramento]] | 72 || 53 || 36.4 || .510 || .316 || .778 || '''10.3''' || 4.3 || .9 || '''1.2''' || 14.1 |- | align="left" | {{NBA yili|2004}} | align="left" | [[2004–05 Sacramento Kings season|Sacramento]] | 56 || 56 || '''37.3''' || .524 || .263 || .812 || 9.3 || 3.9 || '''1.2''' || '''1.2''' || '''15.6''' |- | align="left" | {{NBA yili|2005}} | align="left" | [[2005–06 Sacramento Kings season|Sacramento]] | 79 || '''79''' || 37.0 || .495 || .386 || .828 || 7.8 || '''4.7''' || .8 || .8 || 15.0 |- | align="left" | {{NBA yili|2006}} | align="left" | [[2006–07 Sacramento Kings season|Sacramento]] | 63 || 56 || 28.3 || .453 || .152 || .772 || 6.4 || 3.6 || .6 || .6 || 9.0 |- | align="left" | {{NBA yili|2007}} | align="left" | [[2007–08 Sacramento Kings season|Sacramento]] | 72 || 72 || 34.9 || .463 || .311 || .848 || 9.5 || 3.7 || 1.0 || 1.0 || 13.4 |- | align="left" | {{NBA yili|2008}} | align="left" | [[2008–09 Sacramento Kings season|Sacramento]] | 43 || 43 || 31.5 || .474 || .465 || .801 || 8.0 || 3.4 || .7 || .6 || 11.9 |- | align="left" | {{NBA yili|2008}} | align="left" | [[2008–09 Chicago Bulls season|Chicago]] | 27 || 0 || 27.6 || .478 || .231 || '''.853''' || 7.4 || 3.2 || .8 || .4 || 11.8 |- | align="left" | {{NBA yili|2009}} | align="left" | [[2009–10 Chicago Bulls season|Chicago]] | '''82''' || 37 || 23.8 || .430 || .280 || .827 || 4.9 || 1.9 || .5 || .4 || 8.8 |- | align="left" | {{NBA yili|2010}} | align="left" | [[2010–11 Houston Rockets season|Houston]] | 60 || 5 || 16.9 || .446 || .374 || .830 || 3.7 || 2.4 || .5 || .4 || 6.4 |- | align="left" | {{NBA yili|2011}} | align="left" | [[2011–12 Minnesota Timberwolves season|Minnesota]] | 15 || 1 || 9.7 || .333 || .467 || .833 || 1.3 || 1.6 || .3 || .1 || 2.3 |- class="sortbottom" | style="text-align:center;" colspan="2"| Career | 868 || 598 || 28.3 || .480 || .330 || .804 || 7.1 || 2.8 || .7 || .7 || 11.2 |- class="sortbottom" | style="text-align:center;" colspan="2"| All-Star | 2 || 0 || 13.5 || .667 || .000 || .500 || 4.5 || 1.5 || .0 || .0 || 6.5 {{S-end}} === Pley-off === {{NBA o'yinchisi statistikasi boshlanishi}} |- | align="left" | [[2000 NBA Playoffs|2000]] | align="left" | [[1999–2000 Charlotte Hornets season|Charlotte]] | 4 || 0 || 15.5 || .529 || .000 || .800 || 3.3 || .8 || .0 || .8 || 7.5 |- | align="left" | [[2002 NBA Playoffs|2002]] | align="left" | [[2001–02 Indiana Pacers season|Indiana]] | 5 || 5 || '''36.0''' || .455 || .000 || .800 || '''9.8''' || 1.4 || .8 || .4 || '''11.2''' |- | align="left" | [[2003 NBA Playoffs|2003]] | align="left" | [[2002–03 Indiana Pacers season|Indiana]] | 6 || '''6''' || 22.5 || .450 || .000 || .727 || 5.5 || 2.5 || .8 || .0 || 8.7 |- | align="left" | [[2004 NBA Playoffs|2004]] | align="left" | [[2003–04 Sacramento Kings season|Sacramento]] | '''12''' || 0 || 30.5 || .527 || .143 || .604 || 8.7 || '''3.2''' || .8 || '''.9''' || 10.5 |- | align="left" | [[2005 NBA Playoffs|2005]] | align="left" | [[2004–05 Sacramento Kings season|Sacramento]] | 5 || 4 || 27.8 || '''.575''' || .000 || .714 || 3.8 || '''3.2''' || .2 || .6 || '''11.2''' |- | align="left" | [[2006 NBA Playoffs|2006]] | align="left" | [[2005–06 Sacramento Kings season|Sacramento]] | 6 || '''6''' || 27.7 || .404 || .143 || .923 || 3.0 || 2.5 || '''1.2''' || .8 || 9.2 |- | align="left" | [[2009 NBA Playoffs|2009]] | align="left" | [[2008–09 Chicago Bulls season|Chicago]] | 7 || 0 || 26.6 || .471 || '''.714''' || .792 || 7.9 || 1.3 || .3 || '''.9''' || 10.3 |- | align="left" | [[2010 NBA Playoffs|2010]] | align="left" | [[2009–10 Chicago Bulls season|Chicago]] | 5 || 0 || 18.6 || .370 || .000 || '''1.000''' || 3.6 || .8 || .0 || .2 || 5.4 |- class="sortbottom" | style="text-align:center;" colspan="2"| Career | 50 || 21 || 26.6 || .478 || .259 || .742 || 6.2 || 2.1 || .6 || .6 || 9.5 {{S-end}} == Manbalar == {{Manbalar}} == Tashqi havolalar == NBA.com Profile — Brad Miller [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1976-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] sxbkzncl6ndq353w8l57ubm0u91ay6u CNN International 0 783948 2816321 2815744 2022-08-28T17:23:05Z BaxtiyJahon 75776 wikitext text/x-wiki [[Category:Articles with short description]] [[Category:Short description is different from Wikidata]] [[Category:Articles with short description]] '''CNN International''' ('''CNNI''', oddiygina '''CNN''' deb nomlanadi) CNN Globalga tegishli xalqaro [[Televideniye|telekanaldir]]. CNN International butun dunyo boʻylab yangiliklar bilan bogʻliq dasturlarni olib boradi; u [[CNN]] ning milliy va xalqaro axborot byurolari bilan hamkorlik qiladi. CNN International butun dunyo boʻylab turli xil televideniya platformalarida olib boriladi va [[Atlanta]], [[New York (shahar)|Nyu-York]], [[London|Londondagi]] AQSH ichidagi va [[Mumbay]], [[Hong Kong|Gonkong]] va [[Abu-Dabi|Abu Dabi]] kabi yirik shaharlarda studiyalardan efirga uzatiladi. Baʼzi mamlakatlarda u bepul efir tarmogʻi sifatida mavjud. Xizmatlar va yaangiliklar dasturi [[BBC World News]], France 24, CNA, [[Deutsche Welle|DW]], CGTN, WION, NHK World yoki Al Jazeera English kabi chet el bozoriga qaratilgan. == Tarixi == === Dastlabki yillar === [[Fayl:CNN-International-Logo.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/CNN-International-Logo.svg/110px-CNN-International-Logo.svg.png|left|thumb| 1985-yildan 1995-yilgacha CNN International logotipi]] CNN International 1985-yil 1-sentabrda efirga uzata boshladi, dastlab mehmonxonalarda amerikalik ishbilarmon sayohatchilar uchun efirga uzatildi. CNNI uchun birinchi studiya CNNning Techwood deb nomlanuvchi asl studiya binosida boʻlib, oʻsha paytda Turner Broadcasting System-ning barcha telekanallari joylashgan edi. Bugungi kunda bu yerda koʻngilochar kanallar joylashgan Turner Studios majmuasi joylashgan. Tarmoq dasturlarining katta qismi dastlab ikkita mahalliy CNN kanallarining simulyastiyalaridan iborat edi ([[CNN|CNN/US]] va Headline News). Buyuk Britaniyada kanal 1987-yil 17-sentyabrda efirga chiqa boshladi, ofis London, Old Burlington Street 25/28 manzilida joylashgan edi<ref>[https://www.ofcom.org.uk/__data/assets/pdf_file/0025/217870/Cable-Authority-annual-report-and-accounts-1987-88.pdf Cable Authority annual report and accounts 1987-88 — Ofcom (page 25)] // 1988</ref>. Biroq, 1990-yilda CNNI tomonidan, ayniqsa xalqaro tomoshabinlar uchun ishlab chiqarilgan yangiliklar dasturlari miqdori sezilarli darajada oshdi. 1994-yilda yangi tahririyat va studiya majmuasi qurildi, chunki CNN BBC Jahon Xizmati televideniyasining yangiliklar dasturlari bilan raqobatlashishga qaror qildi. CNNI xalqaro yoʻnaltirilgan axborot kanali sifatida paydo boʻldi, uning xodimlari turli milliy kelib chiqishiga ega, garchi AQSh tarafdori boʻlgan tahririyat tarafkashlikda ayblovlar saqlanib qolsa ham. CNN International 1997-yil 4-iyulda Ozodlik medali bilan taqdirlangan. === Yangi xalqaro davr (1995-2006) === [[Fayl:CNN_International_logo_1995.png|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/CNN_International_logo_1995.png/110px-CNN_International_logo_1995.png|left|thumb| CNN International logotipi 1995-yil 1-fevraldan 2005-yil 31-dekabrgacha]] 1995-yilda direktor Morgan Almeyda CNNI ning xilma-xil global bozoriga yoʻnaltirilgan progressiv rebrending strategiyasini belgilab berdi, bu esa efirni kamroq amerikacha koʻrinishga olib keladi va yanada toza, soddaroq „xalqaro“ estetika bilan davom etadi. Kanal logotipidagi „International“ so‘zi globus bilan almashtirildi. === 2006-2009 yillardagi yangilanish === Tarmoq 2006-yilda Mark Rayt va London agentligi Kemistry tomonidan boshqariladigan yana bir yirik rebrending tashabbusini amalga oshirdi. Tiker suzgich bilan almashtirildi, ekrandagi grafikalar yanada birlashtirildi va 2007-yil oktyabridan 2008-yil avgustigacha yangi studiyalar asta-sekin chiqarildi. AQShda CNNI Shimoliy Amerika CNNfn moliyaviy kanali orqali 2004-yil dekabrida tugatilgunga qadar bir kechada va dam olish kunlarida tarqatilgan. Endi u mustaqil, toʻliq vaqtli kanal sifatida, odatda Time Warner Cable, AT&amp;amp;T U-Verse, Verizon FiOS va Cox Communications kabi obuna provayderlarining yuqori darajadagi paketlarining bir qismi sifatida mavjud. === Chegaralardan tashqariga chiqish (2009-2013) === 2009-yil yanvarigacha boʻlgan oy davomida CNN International Yevropaning asosiy auditoriyasiga moʻljallangan koʻproq dasturlarni moslashtirdi, ularning bir nechtasi CNN International shaxslaridan, xususan, ''Amanpour'' intervyu dasturidan keyin nomlanadi. 2009-yil 21-sentabrda kanal yangi logotip bilan birga „Chegaralardan tashqariga chiqish“ yangi shiorini ishga tushirdi va oʻzining umumiy yangiliklar uzatmalarini (''World News'', ''CNN Today'', ''World News Asia'', ''World News Europe'' va ''Your World Today'') birlashtirdi. ''Jahon hisoboti'' deb nomlangan yagona yangiliklar dasturi ostida ham eshittirishlar olib chiqilidi. „Chegaralardan tashqariga chiqish“ shiori ushbu qatordagi maʼlumotlarni va koʻplab auditoriyani taqdim etadigan xalqaro rivojlanish istiqbollariga eʼtibor berdi. 2009-yil 11-yanvarda Al Jazeera English bilan toʻgʻridan-toʻgʻri raqobat qilish uchun tarmoq yangi ishlab chiqarish markazini ishga tushirdi: [[Birlashgan Arab Amirliklari|Birlashgan Arab Amirliklarida]] joylashgan CNN [[Abu-Dabi|Abu Dhabi]], keyin esa CNN International oʻz jadvaliga yarim soatlik shoularni [[Oʻrta Sharq|Yaqin Sharq]] tomoshabinlari uchun ''Prism'' uchun yangi kechki bosh dasturi bilan moslashtirdi. 2010-yilda CNN International oʻz jadvalini yaxshilash maqsadida kechki dasturlar uchun yangi eshittirishlarni ishga tushirdi. 2011-yilda CNN AQSh dasturlari CNN International dasturiga qoʻshildi. === This is CNN (2013-yildan hozirgi kungacha) === "This is CNN" CNN International rebrendini yangi toʻplamlar va toʻliq 16:9 yuqori aniqlikdagi efirga uzatiladi. „Bu CNN“ shiori AQShdagi [[CNN]] tarmogʻida ham qoʻllaniladi. 2003-yildan 2019-yil mayigacha CNN International boshqaruvchi direktori Toni Maddoks hisoblangan<ref>[https://www.theguardian.com/world/2012/sep/04/cnn-international-documentary-bahrain-arab-spring-repression Why didnʼt CNNʼs international arm air its own documentary on Bahrainʼs Arab Spring repression?] </ref>. 2019-yilda CNN International xarajatlarni kamaytirish uchun Londonda joylashgan dasturlari va xodimlarini qisqartirishini eʼlon qildi, CNNI yiliga 10 million dollar yoʻqotdi<ref name="Waterson">{{Veb manbasi|url=https://www.theguardian.com/media/2019/may/28/cnn-preparing-cuts-london-based-news-operation|sarlavha=CNN preparing to make cuts at London-based news operation|ism=Jim|muallif=Waterson|ish=The Guardian|sana=29 May 2019|kirish sanasi=May 28, 2019|arxivsana=July 6, 2019|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190706200723/https://www.theguardian.com/media/2019/may/28/cnn-preparing-cuts-london-based-news-operation}}</ref>. 2022-yilda WarnerMedia Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirishi sababli [[Rossiyaning Ukrainaga bosqini (2022)|Rossiyadagi]] CNN International telekanalini yopdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.cnn.com/2022/03/09/media/warnermedia-discovery-russia/index.html|sarlavha=WarnerMedia and Discovery join the stampede of businesses leaving Russia &#124; CNN Business|ish=[[CNN]]|sana=March 9, 2022}}</ref>. == Mintaqaviy va onlayn versiyalari == CNN Internationalning beshta varianti mavjud: * CNN International Asia Pacific, [[Hong Kong|Gonkong]], Xitoy va [[Taypey]], Tayvanda joylashgan * CNN International Yevropa/Yaqin Sharq/Afrika, London, Buyuk Britaniyada joylashgan * Lotin Amerikasidagi CNN International, [[Atlanta|Atlanta, Jorjiya]], AQShda joylashgan * CNN International Shimoliy Amerika, [[Atlanta|Atlanta, Jorjiya]], AQShda joylashgan * Hindistonning [[Nyu Deli|Nyu-Dehli shahrida]] joylashgan CNN International South Asia Turli mintaqaviy versiyalarning jadvallari endi bir-biridan unchalik farq qilmaydi, ammo reklama tanaffuslaridagi kontent kabi kichik oʻzgarishlar mavjud (masalan, ob-havo prognozlari va mahalliy efir vaqtlari koʻrsatilgan). CNN maʼlum qilishicha, Xitoyning materikdagi translyatsiyasi boʻyicha kelishuv signali Xitoy tomonidan boshqariladigan sunʼiy yoʻldosh orqali oʻtishi kerakligi haqidagi kelishuvni oʻz ichiga oladi. 2015-yil iyun oyida CNN International CNNgo xizmati orqali ishtirokchi televizion provayderlarda CNN/AQSh abonentlari uchun Amerika Qoʻshma Shtatlarda onlayn tarzda taqdim etildi<ref name="tvnewser-cnngo">{{Veb manbasi|sarlavha=CNN International Now Available on CNNgo|url=http://www.adweek.com/tvnewser/cnn-international-now-available-on-cnngo/266213|ish=TVNewser|kirish sanasi=July 2, 2015|arxivsana=July 2, 2015|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150702034555/http://www.adweek.com/tvnewser/cnn-international-now-available-on-cnngo/266213}}</ref>. === CNNj === [[Fayl:CNNj_channel_logo.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/CNNj_channel_logo.svg/175px-CNNj_channel_logo.svg.png|thumb|175x175px| CNNj kanali logotipi]] '''CNNj''' — Yaponiya kabel televideniyesi tomonidan tarqatilgan CNN International telekanalining yaponcha versiyasi boʻlib, birinchi marta 2003-yil 1-martda ishga tushirilgan. CNNj maxsus yapon auditoriyasi uchun moʻljallangan boʻlib, mahalliy vaqt bilan 7.00 dan 0.00 gacha (0.00 dan 17.00 EET gacha) barcha dasturlar yapon tiliga tarjima qilinadi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.cnnasiapacific.com/factsheets/partnersandjv/?catID=19|sarlavha=CNN Partners|nashriyot=cnnasiapacific.com|kirish sanasi=12 May 2010|arxivurl=https://archive.today/20120729154345/http://www.cnnasiapacific.com/factsheets/partnersandjv/?catID=19#|arxivsana=2012-07-29}}</ref>. 2010-yil oxiridan boshlab CNN USning yuqori aniqlikdagi tasmasi Yaponiyada amerikalik tomoshabinlar uchun „CNN/US HD“ nomi bilan ishga tushirildi. == Dasturlar == === Yangilik dasturlari === * ''Amanpur'' * ''Anderson Kuper 360°'' ; CNN/US tomonidan ishlab chiqarilgan * ''CNN Newsroom'' ; CNN/US tomonidan ishlab chiqarilgan * ''CNN Newsroom'' * ''Don Limon bugun kechasi'' ; CNN/US tomonidan ishlab chiqarilgan * ''Dunyoni bogʻlang'' * ''Erin Burnett Outfront'' ; CNN/US tomonidan ishlab chiqarilgan * ''Farid Zakariya GPS'' ; CNN/US tomonidan ishlab chiqarilgan * ''Julia Chatterli bilan birinchi harakat'' * ''Hala Gorani Bu kecha'' * ''Ichki siyosat'' ; CNN/US tomonidan ishlab chiqarilgan * ''Yangi kun'' ; CNN/US tomonidan ishlab chiqarilgan * ''Quest biznes demakdir'' * ''Ishonchli manbalar'' ; CNN/US tomonidan ishlab chiqarilgan * ''Smerconish'' ; CNN/US tomonidan ishlab chiqarilgan * ''Ittifoqning davlati'' ; CNN/US tomonidan ishlab chiqarilgan * ''Jeyk Tapper bilan boshlovchi'' ; CNN/US tomonidan ishlab chiqarilgan * ''Wolf Blitzer bilan vaziyat xonasi'' ; CNN/US tomonidan ishlab chiqarilgan * ''Jahon sporti'' * ''Sizning bugungi dunyongiz Iso Soares va Kiril Vanier bilan'' === Jurnal dasturlari === * ''Afrika ovozlari'' * ''Questning eng yaxshisi'' * ''CNN Business Traveller'' — Richard Quest tomonidan taqdim etilgan * ''CNN Marketplace Afrika'' * ''Living Golf'' — Sheyn OʻDonoghue tomonidan taqdim etilgan * ''24 soat ichida'' * ''Afrika ichida'' * ''Xitoy haqida'' — Kristi Lu Stout tomonidan taqdim etilgan * ''Tech For Good'' — Kristi Lu Stout tomonidan taqdim etilgan * ''Byanka Nobilo bilan qisqacha maʼlumot'' * ''Gʻolib xabar'' — Ali Vance tomonidan taqdim etilgan === Oldingi dasturlar === * ''BackStory'' * ''CNNGo'' * ''CNN Today'' (2004-2009; 2014-2019) * ''CNN suhbati'' * ''Cuomo Prime Time'' (2017-2021); CNN/US tomonidan ishlab chiqarilgan * ''Diplomatik litsenziya'' (1994-2006); Birlashgan Millatlar Tashkiloti uchun munozaralar xususiyati * ''CNN uchun iReport'' * ''Xalqaro ish stoli'' (2009-2019) * ''Ertaga ixtiro qilish: Pandemiya davridagi texnologiya'' — Kristi Lu Stout tomonidan taqdim etilgan * ''CNN Money'' — Meggi Leyk tomonidan taqdim etilgan * ''MainSail'' (2004-2018); Shirley Robertson tomonidan taqdim etilgan * ''Aaron Braun bilan NewsNight'' (2001-2005); tok-shou; CNN/US tomonidan ishlab chiqarilgan * ''Yangiliklar oqimi'' (2010-2019); Kristi Lu Stout tomonidan taqdim etilgan * ''Oxirgi nashr'' (1993-2009); tok-shou; CNN/US tomonidan ishlab chiqarilgan * ''Larri King Live'' (1985-2010); tok-shou; CNN/US tomonidan ishlab chiqarilgan * ''Piers Morgan Live'' (2011-2014); tok-shou; CNN/US tomonidan ishlab chiqarilgan * ''[[Kate Bolduan|Kate Bolduan bilan Amerika shtati]]'' * ''Koʻrish xonasi'' * ''Jahon biznesi bugun'' * ''Jahon yangiliklari'' (2009 yilgacha) * ''Jahon hisoboti'' == Yuqori aniqlik == [[Fayl:CNN_HD.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/CNN_HD.svg/260px-CNN_HD.svg.png|left|thumb|260x260px]] '''CNN International HD''' — bu 2012-yil sentabr oyida ishga tushirilgan 1920x1080i oʻlchamdagi kanalning [[Yuqori aniqlikdagi televideniye|yuqori aniqlikdagi]] [[1080i|simulcast]] tasmasi hisoblanadi. 2013-yil 3-iyungacha faqat CNN/AQSh dasturlari HD formatda mavjud edi, CNN International uchun tayyorlangan shoular esa 4:3 [[576i]] formatida ishlab chiqarilgan. 2013-yil fevral oyida CNN Internationalning Yevropa SD tasmasi HD tasmasini kichraytirish orqali keng ekranda eshittirishni boshladi. 2003-yilning mart oyida CNN/US va CNN International telekanallarining jonli efiri boʻlgan CNNj telekanali ishga tushirilgandan soʻng<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.cnnasiapacific.com/factsheets/partnersandjv/?catID=19|sarlavha=CNN Partners|nashriyot=cnnasiapacific.com|kirish sanasi=16 April 2020|arxivurl=https://archive.today/20120729154345/http://www.cnnasiapacific.com/factsheets/partnersandjv/?catID=19#|arxivsana=2012-07-29}}</ref>, 2010-yil oxiridan boshlab Yaponiyada '''CNNHD''' nomi ostida CNN/US telekanalining yuqori aniqlikdagi tasmasi ishga tushirildi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.jctv.co.jp/images/press101108.pdf|sarlavha=Archived copy|kirish sanasi=April 16, 2020|arxivsana=February 22, 2016|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160222141451/http://www.jctv.co.jp/images/press101108.pdf}}</ref>. 2016-yil 28-iyun kuni CNN International HD Buyuk Britaniyadagi Sky mijozlari uchun (jumladan, Freesat from Sky-da), 506 yoki 579-kanalda ishga tushirildi. HD versiyasi Britaniya orollarida bepul efirga uzatiladi va sunʼiy yoʻldosh va IPTV xizmatlarida taqdim etdi, shuningdek, CNN International rasmiy Buyuk Britaniya video sayti orqali Buyuk Britaniya foydalanuvchilari uchun jonli efirda uzatiladi.da CNN International HD-ni ommaviy ravishda sotmaydi. == Onlayn == CNN 1995-yil 30-avgustda CNN.com (dastlab ''CNN Interactive'' deb nomlanuvchi tajriba) yangiliklar veb-saytini debyut qildi. Sayt oʻzining birinchi oʻn yilligida ortib borayotgan qiziqishni oʻziga tortdi va hozirda dunyodagi eng mashhur yangiliklar veb-saytlaridan biri hisoblanadi. [[Blog|Bloglar]], ijtimoiy tarmoqlar va foydalanuvchilar tomonidan yaratilgan kontentning keng tarqalishi saytga taʼsir koʻrsatdi. 2009-yil aprel oyida CNN.com Nielsen/NetRatings maʼlumotlariga koʻra AQShdagi noyob foydalanuvchilarning onlayn global yangiliklar saytlari orasida uchinchi oʻrinni egalladi; oʻtgan yilga nisbatan 11 % oʻsish bilan yakunladi. CNN Pipeline pullik obuna xizmati, uning tegishli veb-sayti va toʻrttagacha manbadan (yoki „quvurlardan“) jonli video oqimlarini, CNN hikoyalari va hisobotlariga talab boʻyicha kirishni taʼminlovchi kontentni yetkazib berish mijozining nomi edi. kompyuter foydalanuvchilari uchun qalqib chiquvchi „yangiliklar ogohlantirishlari“. Oʻrnatish mumkin boʻlgan mijoz [[Microsoft Windows]] bilan ishlaydigan shaxsiy kompyuter foydalanuvchilari uchun mavjud edi. Oʻrnatishni talab qilmaydigan brauzerga asoslangan „veb-mijoz“ ham mavjud edi. 2007 yil iyul oyida xizmat toʻxtatildi va uning oʻrniga bepul oqim xizmati oʻtkazildi. ''Judi Vudraffning „Ichki siyosat“'' nomli dolzarb yangiliklar dasturi 2005-yilda bloglar to‘plamini taqdim etgan birinchi CNN dasturi edi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Johnson |first=Peter |date=March 20, 2005 |title=It's prime time for blogs on CNN's 'Inside Politics' |publisher=USA Today |url=http://usatoday30.usatoday.com/life/columnist/mediamix/2005-03-20-media-mix_x.htm |url-status=live |access-date=January 24, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121021192505/http://usatoday30.usatoday.com/life/columnist/mediamix/2005-03-20-media-mix_x.htm |archive-date=October 21, 2012}}</ref>. 2006-yilda CNN CNN Exchange va CNN iReport ni ishga tushirdi, bu tashabbuslar CNN brendi doirasida [[blog]] yuritishdan tortib fuqarolik jurnalistikasigacha boʻlgan barcha sohalarning taʼsirini yanada joriy etish va markazlashtirishga qaratilgan. Foydalanuvchilar tomonidan taqdim etilgan fotosuratlar va videolarni aks ettiruvchi CNN iReport koʻpchiligi hali oʻrta maktab yoki kollejda oʻqiyotgan havaskor jurnalistlar tomonidan taqdim etilgan professional koʻrinishdagi hisobotlar bilan sezilarli natijalarga erishdi. 2008-yil boshida CNN uyda CNN qabul qiladiganlar uchun jonli efirni davom ettira boshladi<ref name="CNNlivestreaming">{{Veb manbasi|url=http://edition.cnn.com/video/flashLive/live.html|sarlavha=CNN.com Live|ish=Edition.cnn.com|kirish sanasi=August 7, 2016|arxivsana=August 4, 2016|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160804003045/http://edition.cnn.com/video/flashLive/live.html}}</ref>. CNN International jonli efirda, RealNetworks SuperPass obunasining bir qismi sifatida AQShdan tashqarida CNN ham bir nechta [[RSS|RSS tasmalari]] va podkastlarni taklif etdi. 2008-yil 18-aprelda CNN.com xitoylik xakerlar tomonidan 2008-yil Tibetdagi tartibsizliklarni yoritgani uchun qasos sifatida nishonga olingan edi. CNN xabariga koʻra, ular boʻlajak hujum haqidagi xabarlar tarqalgach, profilaktika choralarini koʻrgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://edition.cnn.com/2008/TECH/04/18/cnn.websites/|sarlavha=CNN Web site targeted - CNN.com|ish=Edition.cnn.com|sana=April 18, 2008|kirish sanasi=August 7, 2016|arxivsana=March 20, 2016|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160320082517/http://edition.cnn.com/2008/TECH/04/18/cnn.websites/}}</ref>. Kompaniya 2008-yilgi Technology &amp;amp; Engineering Emmy mukofotlarida integratsiyalashgan va portativ IP-ga asoslangan jonli, tahrirlash va saqlash va oldinga yo‘naltirish raqamli yangiliklar yig‘ish tizimini ishlab chiqish va amalga oshirish uchun taqdirlandi. 2009-yil 24-oktyabrda CNN CNN.com veb-saytining yangi versiyasini ishga tushirdi va unga foydalanuvchilar oʻz foydalanuvchi nomlarini yaratishi mumkin boʻlgan yangi „roʻyxatdan oʻtish“ opsiyasini qoʻshdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Welcome to the New CNN.com&nbsp;– Interactive tour |publisher=CNN |url=http://edition.cnn.com/interactive/relaunch/ |url-status=live |access-date=February 20, 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100210075931/http://edition.cnn.com/interactive/relaunch/ |archive-date=February 10, 2010}}</ref>. Biroq, veb-saytda arxivlangan yangiliklarning aksariyati oʻchirildi. CNN ham mashhur video almashish saytida [[YouTube|YouTube kanaliga]] ega, ammo uning videolarini faqat Amerika Qoʻshma Shtatlarda koʻrish mumkin, bu butun dunyo boʻylab YouTube foydalanuvchilari orasida tanqidga uchragan. CNN shuningdek, CNN Newsource boʻlimi boʻlgan CNN Wire deb nomlanuvchi [[Informatsion agentlik|simli xizmatni]] ham yuritadi. <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.cnnnewsource.com/newsource/|sarlavha=Our resources are your resources|ish=CNN Newsource|kirish sanasi=October 9, 2021|arxivsana=October 21, 2021|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211021214617/https://www.cnnnewsource.com/newsource/|iqtibos=At CNN Newsource, we understand what you need to build a differentiated news presence across ALL platforms, whether digital, broadcast or print. That's why CNN Wire provides you with critical stories, images, photos and graphics across a wide range of breaking and topical news.}}</ref> == Byurolar == [[Fayl:CNN_News_bureaus_world.png|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/CNN_News_bureaus_world.png/220px-CNN_News_bureaus_world.png|thumb| CNN byurosining manzillari]] [[Fayl:Cnncenter.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Cnncenter.jpg/220px-Cnncenter.jpg|right|thumb| Atlantadagi CNN markazi]] [[Fayl:CNN_Center_studios.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/CNN_Center_studios.jpg/220px-CNN_Center_studios.jpg|thumb| CNN Center studiyalari]] === Amerika Qoʻshma Shtatlar === * '''[[Atlanta]] (bosh qarorgoh)''' * '''[[Boston]]''' * '''[[Chicago|Chikago]]''' * [[Columbus (Ohio)|Kolumb]] * '''[[Dallas]]''' * '''[[Denver]]''' * [[Hyuston|Xyuston]] * [[Las Vegas|Las-Vegas]] * '''[[Los Anjeles]]''' * '''[[Mayami]]''' * [[Minneapolis]] * [[Yangi Orlean]] * '''[[New York (shahar)|Nyu-York shahri]]''' * [[Orlando (Florida)|Orlando]] * [[Filadelfiya]] * [[Phoenix (Arizona)|Feniks]] * Roli — Durham * '''[[San Francisco|San-Fransisko]]''' * [[Seattle|Sietl]] * '''[[Vashington (shahar)|Vashington, DC]]''' === Butun dunyoda === * '''[[Abu-Dabi]], Birlashgan Arab Amirliklari''' (Yaqin Sharq mintaqaviy shtab-kvartirasi) * [[Amman]], Iordaniya * [[Bagʻdod|Bagʻdod]], Iroq * [[Bangkok]], Tailand * [[Pekin]], Xitoy * [[Bayrut]], Livan * [[Belgrad]], Serbiya; [[Sarayevo]], Bosniya va Gertsegovina; [[Zagreb]], Xorvatiya ('''N1''' sobiq Yugoslaviya mintaqaviy shtab-kvartirasi) * [[Berlin]], Germaniya * [[Buenos Ayres|Buenos-Ayres]], Argentina * [[Qohira]], Misr * [[Dubay]], Birlashgan Arab Amirliklari * [[Frankfurtmayn|Frankfurt]], Germaniya * [[Gavana|Havana]], Kuba * '''[[Hong Kong|Gonkong]], Xitoy''' (Osiyo Tinch okeani mintaqaviy shtab-kvartirasi) * [[Islomobod]], Pokiston * '''[[Istanbul]], Turkiya''' ('''CNN Turk''') * '''[[Jakarta]], Indoneziya''' ('''CNN Indoneziya''') * [[Quddus]] * '''[[Yoxannesburg]], Janubiy Afrika''' (Afrika mintaqaviy shtab-kvartirasi) * [[Kobul (shahar)|Kobul]], Afgʻoniston * [[Kuala Lumpur|Kuala-Lumpur]], Malayziya * [[Lagos (Nigeriya)|Lagos]], Nigeriya * '''[[London]], Buyuk Britaniya''' (Yevropa mintaqaviy shtab-kvartirasi) * [[Madrid]], Ispaniya * '''Manila, Filippin''' ('''CNN Filippin''') * '''[[Mexiko shahri|Mexiko Siti]], Meksika''' (Lotin Amerikasi mintaqaviy shtab-kvartirasi) * [[Monreal (Kanada)|Monreal, Kvebek]], Kanada * [[Moskva]], Rossiya * [[Mumbay]], Hindiston * [[Nayrobi]], Keniya * '''[[Nyu Deli|Yangi Dehli]], Hindiston''' (Janubiy Osiyo, mintaqaviy shtab-kvartirasi) * [[Ottava (Kanada)|Ottava, Ontario]], Kanada * [[Parij]], Fransiya * [[Rio-de-Janeyro]], Braziliya * [[Rim]], Italiya * '''[[Santyago]], Chili''' ('''CNN Chili''') * '''[[San-Paulu (shahar)|San-Paulu]], Braziliya''' ('''CNN Brazil''') * [[Seul]], Janubiy Koreya * [[Shanxay]], Xitoy * [[Singapur]] * [[Sidney]], Avstraliya * '''[[Tirana]], Albaniya''' ('''A2 CNN''') * '''[[Tokio]], Yaponiya''' ('''CNNj''') * [[Vancouver|Vankuver, Britaniya Kolumbiyasi]], Kanada CNN byurosi boʻlmagan dunyoning baʼzi qismlarida mahalliy filial stansiyalari orqali eshittirshlar amalga oshiriladi. == Hozirgi shaxslar == {| style="width:100%;" | width="20%" | ; Anchorlar va xostlar * Jon Berman — ''Yangi kunning'' ish kunlari langari, CNN AQSh langari * Alisyn Camerota — ''Yangi kunning'' ish kunlari langari, CNN AQSh langari * Viktor Blekvell — ''Yangi kun shanba'' va ''Yangi kun yakshanbasining'' dam olish kunlari langari * Kristi Pol — ''Yangi kun shanba'' va ''Yangi kun yakshanba'' dam olish kunlari langari * [[Kate Bolduan]] — ''Amerika shtati'' langari, CNN AQSh langari * [[Christiane Amanpour|Kristian Amanpur — Amanpurning]] langari ''.'', bosh xalqaro langar * [[Anderson Cooper|Anderson Kuper]] — ''Anderson Kuper 360°'' langari, CNN AQSh langari, muxbir * Erin Burnett — ''Erin Burnett Outfront'' langari, CNN AQSh langari * Bekki Anderson — Bekki Anderson bilan ''Connect the World'' langari * Zain Asher — ''CNN Newsroom'' langari va ''Market Place Africa'' boshlovchisi * Don Limon — ''Don Limonning bugun'' langari, CNN AQSh langari, muxbiri * Wolf Blitzer — ''The Situation Room'' langari, CNN AQSh langari, muxbir * Kim Brunxuber — ''CNN Newsroom'' langari * [[Farid Zakariya]] — ''Farid Zakariya GPS'' langari, CNN AQSh langari, muxbir * Samuel Burke — ''iReport'' langari, texnologiya muxbiri * Brayan Stelter — ''Ishonchli manbalar'' langari, CNN AQSh langari, bosh OAV muxbiri * Maykl Smerkonish — ''Smerconish langari'', CNN AQSh langari, muxbir * Rosemary Church — ''CNN Newsroom'' langari * Amanda Devis — ''World Sport'' langari, ''The Circuit'' boshlovchisi * [[Jon King (jurnalist)|Jon King]] — ''Inside Politics'' langari, CNN AQSh langari, bosh milliy muxbir * Jeyk Tapper — " ''The Lead'' and ''State of the Union'' " langari, CNN AQSh langari, Vashingtondagi bosh muxbiri * Jon Defterios — ''Yaqin Sharq bozorining'' langari * Maks Foster — langar, London muxbiri * [[Bianna Golodryga]] — ''Amanpurning langari.'', global masalalar boʻyicha katta tahlilchi * Hala Gorani — ''Hala Gorani bugun kechasi'' langari * Maykl Xolms — ''CNN Newsroom'' langari * Rhiannon Jones — ''Dzyudo'' olamining boshlovchisi, ''Jahon sportining'' toʻldiruvchisi * Lynda Kinkade — ''CNN Newsroom'' langari * Kristina Makfarleyn — ''World Sport'' langari, ''CNN Newsroom'' va ''Alpine Edge'' boshlovchisi * Richard Quest — ''Quest Means Business'', ''Marketplace Europe'' va ''Business Travellerning'' langari * Kate Riley — ''Jahon sportining'' langari * Don Riddell — ''Jahon sportining'' langari * Shirli Robertson — ''MainSail boshlovchisi'' * Nikki Shilds — ''Supercharged'' boshlovchisi * Endi Skoulz — ''Jahon'' sportiga hissa qoʻshuvchi * Patrik Snell — ''Jahon sportining'' langari * Kristie Lu Stout — ''Tech For Good'' va boshqa xususiyatli dasturlarning langari * Aleks Tomas — ''World Sport'' langari, ''Jahon regbi'' boshlovchisi * Ali Vance — ''Winning Post'' boshlovchisi * Kiril Vanier — ''bugungi'' dunyongizning langari * Jon Vause — ''CNN Newsroom'' langari, muxbir * Haynes Uord — ''Jahon'' sportiga hissa qoʻshuvchi * Coy Wire — ''Jahon'' sportiga hissa qoʻshuvchi | style="width:20%;" | ; Meteorologlar va muxbirlar * Jim Bittermann — Parijda joylashgan katta xalqaro muxbir * Metyu Chance — Moskvadagi katta xalqaro muxbir * Anna Koren — Gonkongdagi xalqaro muxbir * Arva Damon — Istanbuldagi katta xalqaro muxbir * Nima Elbagir — katta xalqaro muxbir * Sara Ganim — Atlanta muxbiri * Paula Xankoks — Seul muxbiri * Pedram Javaheri — meteorolog * Alison Kosik — Nyu-York fond birjasi muxbiri * Saima Mohsin — Bangkokdagi xalqaro muxbir * Paula Nyuton — Kanada — maxsus muxbir va toʻldirish langari * Byanka Nobilo — London muxbiri * Frederik Pleitgen — Berlin muxbiri * Nik Robertson — xalqaro diplomatik muharrir * Richard Rot — Birlashgan Millatlar Tashkilotining katta muxbiri * Sara Sidner — katta xalqaro muxbir * Barbara Starr — Vashingtondagi Pentagon muxbiri * Nik Paton Uolsh — katta xalqaro muxbir * Klarissa Uord — bosh xalqaro muxbir |} == Tanqid == [[Fayl:CNN_International.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/14/CNN_International.jpg/220px-CNN_International.jpg|thumb| CNN International logotipi Atlantadagi CNN Center ichida koʻrilgan stolda]] === AQSh markazlashgan nuqtai nazardan ayblovlar === Sobiq CNN Pekin va Tokio byurosi rahbari Rebekka MakKinnon CNN International yangiliklar yigʻish ustuvorliklari „CNN USA uchun qiziqarli boʻlgan hikoyalar va hisobotlarni ishlab chiqarish“ uchun qanday Shunga qaramay, Xalqaro aloqalar kengashida bo‘lgan va keyinchalik „ Al Jazeera English“ telekanalining Yaqin Sharqdagi muxbiri bo‘lib ishlagan sobiq muxbir Jeyn Arraf xalqaro masalalar bo‘yicha gapirganda, CNN International odatda unga CNNʼdan ko‘ra ko‘proq efir vaqtini berishini taʼkidladi. /BIZ. Oʻz navbatida, CNNning sobiq rahbari Eason Jordan CNN Internationalning „xalqaro“ nuqtai nazarini himoya qilib, „CNN International nima qilishidan qatʼi nazar, CNNning shtab-kvartirasi Qoʻshma Shtatlarda boʻlsa, odamlar buni Amerika xizmati deb aytishadi“ . Ammo haqiqat shundaki, bu Qoʻshma Shtatlarda joylashgan xalqaro xizmat va biz bu haqda hech qanday uzr soʻramaymiz." <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.tbsjournal.com/Archives/Spring02/jordan.html|sarlavha=TBS Interview: Eason Jordan, CNN Chief News Executive|kirish sanasi=January 28, 2007|arxivurl=https://web.archive.org/web/20061230185016/http://www.tbsjournal.com/Archives/Spring02/jordan.html|arxivsana=December 30, 2006}}</ref> == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> [[Turkum:Buyuk Britaniya telekanallari]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] 5xq3kndu4f2439qk1rr6ei6ccaufbu3 2816331 2816321 2022-08-28T17:30:00Z BaxtiyJahon 75776 /* Hozirgi shaxslar */ wikitext text/x-wiki [[Category:Articles with short description]] [[Category:Short description is different from Wikidata]] [[Category:Articles with short description]] '''CNN International''' ('''CNNI''', oddiygina '''CNN''' deb nomlanadi) CNN Globalga tegishli xalqaro [[Televideniye|telekanaldir]]. CNN International butun dunyo boʻylab yangiliklar bilan bogʻliq dasturlarni olib boradi; u [[CNN]] ning milliy va xalqaro axborot byurolari bilan hamkorlik qiladi. CNN International butun dunyo boʻylab turli xil televideniya platformalarida olib boriladi va [[Atlanta]], [[New York (shahar)|Nyu-York]], [[London|Londondagi]] AQSH ichidagi va [[Mumbay]], [[Hong Kong|Gonkong]] va [[Abu-Dabi|Abu Dabi]] kabi yirik shaharlarda studiyalardan efirga uzatiladi. Baʼzi mamlakatlarda u bepul efir tarmogʻi sifatida mavjud. Xizmatlar va yaangiliklar dasturi [[BBC World News]], France 24, CNA, [[Deutsche Welle|DW]], CGTN, WION, NHK World yoki Al Jazeera English kabi chet el bozoriga qaratilgan. == Tarixi == === Dastlabki yillar === [[Fayl:CNN-International-Logo.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/CNN-International-Logo.svg/110px-CNN-International-Logo.svg.png|left|thumb| 1985-yildan 1995-yilgacha CNN International logotipi]] CNN International 1985-yil 1-sentabrda efirga uzata boshladi, dastlab mehmonxonalarda amerikalik ishbilarmon sayohatchilar uchun efirga uzatildi. CNNI uchun birinchi studiya CNNning Techwood deb nomlanuvchi asl studiya binosida boʻlib, oʻsha paytda Turner Broadcasting System-ning barcha telekanallari joylashgan edi. Bugungi kunda bu yerda koʻngilochar kanallar joylashgan Turner Studios majmuasi joylashgan. Tarmoq dasturlarining katta qismi dastlab ikkita mahalliy CNN kanallarining simulyastiyalaridan iborat edi ([[CNN|CNN/US]] va Headline News). Buyuk Britaniyada kanal 1987-yil 17-sentyabrda efirga chiqa boshladi, ofis London, Old Burlington Street 25/28 manzilida joylashgan edi<ref>[https://www.ofcom.org.uk/__data/assets/pdf_file/0025/217870/Cable-Authority-annual-report-and-accounts-1987-88.pdf Cable Authority annual report and accounts 1987-88 — Ofcom (page 25)] // 1988</ref>. Biroq, 1990-yilda CNNI tomonidan, ayniqsa xalqaro tomoshabinlar uchun ishlab chiqarilgan yangiliklar dasturlari miqdori sezilarli darajada oshdi. 1994-yilda yangi tahririyat va studiya majmuasi qurildi, chunki CNN BBC Jahon Xizmati televideniyasining yangiliklar dasturlari bilan raqobatlashishga qaror qildi. CNNI xalqaro yoʻnaltirilgan axborot kanali sifatida paydo boʻldi, uning xodimlari turli milliy kelib chiqishiga ega, garchi AQSh tarafdori boʻlgan tahririyat tarafkashlikda ayblovlar saqlanib qolsa ham. CNN International 1997-yil 4-iyulda Ozodlik medali bilan taqdirlangan. === Yangi xalqaro davr (1995-2006) === [[Fayl:CNN_International_logo_1995.png|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/CNN_International_logo_1995.png/110px-CNN_International_logo_1995.png|left|thumb| CNN International logotipi 1995-yil 1-fevraldan 2005-yil 31-dekabrgacha]] 1995-yilda direktor Morgan Almeyda CNNI ning xilma-xil global bozoriga yoʻnaltirilgan progressiv rebrending strategiyasini belgilab berdi, bu esa efirni kamroq amerikacha koʻrinishga olib keladi va yanada toza, soddaroq „xalqaro“ estetika bilan davom etadi. Kanal logotipidagi „International“ so‘zi globus bilan almashtirildi. === 2006-2009 yillardagi yangilanish === Tarmoq 2006-yilda Mark Rayt va London agentligi Kemistry tomonidan boshqariladigan yana bir yirik rebrending tashabbusini amalga oshirdi. Tiker suzgich bilan almashtirildi, ekrandagi grafikalar yanada birlashtirildi va 2007-yil oktyabridan 2008-yil avgustigacha yangi studiyalar asta-sekin chiqarildi. AQShda CNNI Shimoliy Amerika CNNfn moliyaviy kanali orqali 2004-yil dekabrida tugatilgunga qadar bir kechada va dam olish kunlarida tarqatilgan. Endi u mustaqil, toʻliq vaqtli kanal sifatida, odatda Time Warner Cable, AT&amp;amp;T U-Verse, Verizon FiOS va Cox Communications kabi obuna provayderlarining yuqori darajadagi paketlarining bir qismi sifatida mavjud. === Chegaralardan tashqariga chiqish (2009-2013) === 2009-yil yanvarigacha boʻlgan oy davomida CNN International Yevropaning asosiy auditoriyasiga moʻljallangan koʻproq dasturlarni moslashtirdi, ularning bir nechtasi CNN International shaxslaridan, xususan, ''Amanpour'' intervyu dasturidan keyin nomlanadi. 2009-yil 21-sentabrda kanal yangi logotip bilan birga „Chegaralardan tashqariga chiqish“ yangi shiorini ishga tushirdi va oʻzining umumiy yangiliklar uzatmalarini (''World News'', ''CNN Today'', ''World News Asia'', ''World News Europe'' va ''Your World Today'') birlashtirdi. ''Jahon hisoboti'' deb nomlangan yagona yangiliklar dasturi ostida ham eshittirishlar olib chiqilidi. „Chegaralardan tashqariga chiqish“ shiori ushbu qatordagi maʼlumotlarni va koʻplab auditoriyani taqdim etadigan xalqaro rivojlanish istiqbollariga eʼtibor berdi. 2009-yil 11-yanvarda Al Jazeera English bilan toʻgʻridan-toʻgʻri raqobat qilish uchun tarmoq yangi ishlab chiqarish markazini ishga tushirdi: [[Birlashgan Arab Amirliklari|Birlashgan Arab Amirliklarida]] joylashgan CNN [[Abu-Dabi|Abu Dhabi]], keyin esa CNN International oʻz jadvaliga yarim soatlik shoularni [[Oʻrta Sharq|Yaqin Sharq]] tomoshabinlari uchun ''Prism'' uchun yangi kechki bosh dasturi bilan moslashtirdi. 2010-yilda CNN International oʻz jadvalini yaxshilash maqsadida kechki dasturlar uchun yangi eshittirishlarni ishga tushirdi. 2011-yilda CNN AQSh dasturlari CNN International dasturiga qoʻshildi. === This is CNN (2013-yildan hozirgi kungacha) === "This is CNN" CNN International rebrendini yangi toʻplamlar va toʻliq 16:9 yuqori aniqlikdagi efirga uzatiladi. „Bu CNN“ shiori AQShdagi [[CNN]] tarmogʻida ham qoʻllaniladi. 2003-yildan 2019-yil mayigacha CNN International boshqaruvchi direktori Toni Maddoks hisoblangan<ref>[https://www.theguardian.com/world/2012/sep/04/cnn-international-documentary-bahrain-arab-spring-repression Why didnʼt CNNʼs international arm air its own documentary on Bahrainʼs Arab Spring repression?] </ref>. 2019-yilda CNN International xarajatlarni kamaytirish uchun Londonda joylashgan dasturlari va xodimlarini qisqartirishini eʼlon qildi, CNNI yiliga 10 million dollar yoʻqotdi<ref name="Waterson">{{Veb manbasi|url=https://www.theguardian.com/media/2019/may/28/cnn-preparing-cuts-london-based-news-operation|sarlavha=CNN preparing to make cuts at London-based news operation|ism=Jim|muallif=Waterson|ish=The Guardian|sana=29 May 2019|kirish sanasi=May 28, 2019|arxivsana=July 6, 2019|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190706200723/https://www.theguardian.com/media/2019/may/28/cnn-preparing-cuts-london-based-news-operation}}</ref>. 2022-yilda WarnerMedia Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirishi sababli [[Rossiyaning Ukrainaga bosqini (2022)|Rossiyadagi]] CNN International telekanalini yopdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.cnn.com/2022/03/09/media/warnermedia-discovery-russia/index.html|sarlavha=WarnerMedia and Discovery join the stampede of businesses leaving Russia &#124; CNN Business|ish=[[CNN]]|sana=March 9, 2022}}</ref>. == Mintaqaviy va onlayn versiyalari == CNN Internationalning beshta varianti mavjud: * CNN International Asia Pacific, [[Hong Kong|Gonkong]], Xitoy va [[Taypey]], Tayvanda joylashgan * CNN International Yevropa/Yaqin Sharq/Afrika, London, Buyuk Britaniyada joylashgan * Lotin Amerikasidagi CNN International, [[Atlanta|Atlanta, Jorjiya]], AQShda joylashgan * CNN International Shimoliy Amerika, [[Atlanta|Atlanta, Jorjiya]], AQShda joylashgan * Hindistonning [[Nyu Deli|Nyu-Dehli shahrida]] joylashgan CNN International South Asia Turli mintaqaviy versiyalarning jadvallari endi bir-biridan unchalik farq qilmaydi, ammo reklama tanaffuslaridagi kontent kabi kichik oʻzgarishlar mavjud (masalan, ob-havo prognozlari va mahalliy efir vaqtlari koʻrsatilgan). CNN maʼlum qilishicha, Xitoyning materikdagi translyatsiyasi boʻyicha kelishuv signali Xitoy tomonidan boshqariladigan sunʼiy yoʻldosh orqali oʻtishi kerakligi haqidagi kelishuvni oʻz ichiga oladi. 2015-yil iyun oyida CNN International CNNgo xizmati orqali ishtirokchi televizion provayderlarda CNN/AQSh abonentlari uchun Amerika Qoʻshma Shtatlarda onlayn tarzda taqdim etildi<ref name="tvnewser-cnngo">{{Veb manbasi|sarlavha=CNN International Now Available on CNNgo|url=http://www.adweek.com/tvnewser/cnn-international-now-available-on-cnngo/266213|ish=TVNewser|kirish sanasi=July 2, 2015|arxivsana=July 2, 2015|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150702034555/http://www.adweek.com/tvnewser/cnn-international-now-available-on-cnngo/266213}}</ref>. === CNNj === [[Fayl:CNNj_channel_logo.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/CNNj_channel_logo.svg/175px-CNNj_channel_logo.svg.png|thumb|175x175px| CNNj kanali logotipi]] '''CNNj''' — Yaponiya kabel televideniyesi tomonidan tarqatilgan CNN International telekanalining yaponcha versiyasi boʻlib, birinchi marta 2003-yil 1-martda ishga tushirilgan. CNNj maxsus yapon auditoriyasi uchun moʻljallangan boʻlib, mahalliy vaqt bilan 7.00 dan 0.00 gacha (0.00 dan 17.00 EET gacha) barcha dasturlar yapon tiliga tarjima qilinadi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.cnnasiapacific.com/factsheets/partnersandjv/?catID=19|sarlavha=CNN Partners|nashriyot=cnnasiapacific.com|kirish sanasi=12 May 2010|arxivurl=https://archive.today/20120729154345/http://www.cnnasiapacific.com/factsheets/partnersandjv/?catID=19#|arxivsana=2012-07-29}}</ref>. 2010-yil oxiridan boshlab CNN USning yuqori aniqlikdagi tasmasi Yaponiyada amerikalik tomoshabinlar uchun „CNN/US HD“ nomi bilan ishga tushirildi. == Dasturlar == === Yangilik dasturlari === * ''Amanpur'' * ''Anderson Kuper 360°'' ; CNN/US tomonidan ishlab chiqarilgan * ''CNN Newsroom'' ; CNN/US tomonidan ishlab chiqarilgan * ''CNN Newsroom'' * ''Don Limon bugun kechasi'' ; CNN/US tomonidan ishlab chiqarilgan * ''Dunyoni bogʻlang'' * ''Erin Burnett Outfront'' ; CNN/US tomonidan ishlab chiqarilgan * ''Farid Zakariya GPS'' ; CNN/US tomonidan ishlab chiqarilgan * ''Julia Chatterli bilan birinchi harakat'' * ''Hala Gorani Bu kecha'' * ''Ichki siyosat'' ; CNN/US tomonidan ishlab chiqarilgan * ''Yangi kun'' ; CNN/US tomonidan ishlab chiqarilgan * ''Quest biznes demakdir'' * ''Ishonchli manbalar'' ; CNN/US tomonidan ishlab chiqarilgan * ''Smerconish'' ; CNN/US tomonidan ishlab chiqarilgan * ''Ittifoqning davlati'' ; CNN/US tomonidan ishlab chiqarilgan * ''Jeyk Tapper bilan boshlovchi'' ; CNN/US tomonidan ishlab chiqarilgan * ''Wolf Blitzer bilan vaziyat xonasi'' ; CNN/US tomonidan ishlab chiqarilgan * ''Jahon sporti'' * ''Sizning bugungi dunyongiz Iso Soares va Kiril Vanier bilan'' === Jurnal dasturlari === * ''Afrika ovozlari'' * ''Questning eng yaxshisi'' * ''CNN Business Traveller'' — Richard Quest tomonidan taqdim etilgan * ''CNN Marketplace Afrika'' * ''Living Golf'' — Sheyn OʻDonoghue tomonidan taqdim etilgan * ''24 soat ichida'' * ''Afrika ichida'' * ''Xitoy haqida'' — Kristi Lu Stout tomonidan taqdim etilgan * ''Tech For Good'' — Kristi Lu Stout tomonidan taqdim etilgan * ''Byanka Nobilo bilan qisqacha maʼlumot'' * ''Gʻolib xabar'' — Ali Vance tomonidan taqdim etilgan === Oldingi dasturlar === * ''BackStory'' * ''CNNGo'' * ''CNN Today'' (2004-2009; 2014-2019) * ''CNN suhbati'' * ''Cuomo Prime Time'' (2017-2021); CNN/US tomonidan ishlab chiqarilgan * ''Diplomatik litsenziya'' (1994-2006); Birlashgan Millatlar Tashkiloti uchun munozaralar xususiyati * ''CNN uchun iReport'' * ''Xalqaro ish stoli'' (2009-2019) * ''Ertaga ixtiro qilish: Pandemiya davridagi texnologiya'' — Kristi Lu Stout tomonidan taqdim etilgan * ''CNN Money'' — Meggi Leyk tomonidan taqdim etilgan * ''MainSail'' (2004-2018); Shirley Robertson tomonidan taqdim etilgan * ''Aaron Braun bilan NewsNight'' (2001-2005); tok-shou; CNN/US tomonidan ishlab chiqarilgan * ''Yangiliklar oqimi'' (2010-2019); Kristi Lu Stout tomonidan taqdim etilgan * ''Oxirgi nashr'' (1993-2009); tok-shou; CNN/US tomonidan ishlab chiqarilgan * ''Larri King Live'' (1985-2010); tok-shou; CNN/US tomonidan ishlab chiqarilgan * ''Piers Morgan Live'' (2011-2014); tok-shou; CNN/US tomonidan ishlab chiqarilgan * ''[[Kate Bolduan|Kate Bolduan bilan Amerika shtati]]'' * ''Koʻrish xonasi'' * ''Jahon biznesi bugun'' * ''Jahon yangiliklari'' (2009 yilgacha) * ''Jahon hisoboti'' == Yuqori aniqlik == [[Fayl:CNN_HD.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/CNN_HD.svg/260px-CNN_HD.svg.png|left|thumb|260x260px]] '''CNN International HD''' — bu 2012-yil sentabr oyida ishga tushirilgan 1920x1080i oʻlchamdagi kanalning [[Yuqori aniqlikdagi televideniye|yuqori aniqlikdagi]] [[1080i|simulcast]] tasmasi hisoblanadi. 2013-yil 3-iyungacha faqat CNN/AQSh dasturlari HD formatda mavjud edi, CNN International uchun tayyorlangan shoular esa 4:3 [[576i]] formatida ishlab chiqarilgan. 2013-yil fevral oyida CNN Internationalning Yevropa SD tasmasi HD tasmasini kichraytirish orqali keng ekranda eshittirishni boshladi. 2003-yilning mart oyida CNN/US va CNN International telekanallarining jonli efiri boʻlgan CNNj telekanali ishga tushirilgandan soʻng<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.cnnasiapacific.com/factsheets/partnersandjv/?catID=19|sarlavha=CNN Partners|nashriyot=cnnasiapacific.com|kirish sanasi=16 April 2020|arxivurl=https://archive.today/20120729154345/http://www.cnnasiapacific.com/factsheets/partnersandjv/?catID=19#|arxivsana=2012-07-29}}</ref>, 2010-yil oxiridan boshlab Yaponiyada '''CNNHD''' nomi ostida CNN/US telekanalining yuqori aniqlikdagi tasmasi ishga tushirildi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.jctv.co.jp/images/press101108.pdf|sarlavha=Archived copy|kirish sanasi=April 16, 2020|arxivsana=February 22, 2016|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160222141451/http://www.jctv.co.jp/images/press101108.pdf}}</ref>. 2016-yil 28-iyun kuni CNN International HD Buyuk Britaniyadagi Sky mijozlari uchun (jumladan, Freesat from Sky-da), 506 yoki 579-kanalda ishga tushirildi. HD versiyasi Britaniya orollarida bepul efirga uzatiladi va sunʼiy yoʻldosh va IPTV xizmatlarida taqdim etdi, shuningdek, CNN International rasmiy Buyuk Britaniya video sayti orqali Buyuk Britaniya foydalanuvchilari uchun jonli efirda uzatiladi.da CNN International HD-ni ommaviy ravishda sotmaydi. == Onlayn == CNN 1995-yil 30-avgustda CNN.com (dastlab ''CNN Interactive'' deb nomlanuvchi tajriba) yangiliklar veb-saytini debyut qildi. Sayt oʻzining birinchi oʻn yilligida ortib borayotgan qiziqishni oʻziga tortdi va hozirda dunyodagi eng mashhur yangiliklar veb-saytlaridan biri hisoblanadi. [[Blog|Bloglar]], ijtimoiy tarmoqlar va foydalanuvchilar tomonidan yaratilgan kontentning keng tarqalishi saytga taʼsir koʻrsatdi. 2009-yil aprel oyida CNN.com Nielsen/NetRatings maʼlumotlariga koʻra AQShdagi noyob foydalanuvchilarning onlayn global yangiliklar saytlari orasida uchinchi oʻrinni egalladi; oʻtgan yilga nisbatan 11 % oʻsish bilan yakunladi. CNN Pipeline pullik obuna xizmati, uning tegishli veb-sayti va toʻrttagacha manbadan (yoki „quvurlardan“) jonli video oqimlarini, CNN hikoyalari va hisobotlariga talab boʻyicha kirishni taʼminlovchi kontentni yetkazib berish mijozining nomi edi. kompyuter foydalanuvchilari uchun qalqib chiquvchi „yangiliklar ogohlantirishlari“. Oʻrnatish mumkin boʻlgan mijoz [[Microsoft Windows]] bilan ishlaydigan shaxsiy kompyuter foydalanuvchilari uchun mavjud edi. Oʻrnatishni talab qilmaydigan brauzerga asoslangan „veb-mijoz“ ham mavjud edi. 2007 yil iyul oyida xizmat toʻxtatildi va uning oʻrniga bepul oqim xizmati oʻtkazildi. ''Judi Vudraffning „Ichki siyosat“'' nomli dolzarb yangiliklar dasturi 2005-yilda bloglar to‘plamini taqdim etgan birinchi CNN dasturi edi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Johnson |first=Peter |date=March 20, 2005 |title=It's prime time for blogs on CNN's 'Inside Politics' |publisher=USA Today |url=http://usatoday30.usatoday.com/life/columnist/mediamix/2005-03-20-media-mix_x.htm |url-status=live |access-date=January 24, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121021192505/http://usatoday30.usatoday.com/life/columnist/mediamix/2005-03-20-media-mix_x.htm |archive-date=October 21, 2012}}</ref>. 2006-yilda CNN CNN Exchange va CNN iReport ni ishga tushirdi, bu tashabbuslar CNN brendi doirasida [[blog]] yuritishdan tortib fuqarolik jurnalistikasigacha boʻlgan barcha sohalarning taʼsirini yanada joriy etish va markazlashtirishga qaratilgan. Foydalanuvchilar tomonidan taqdim etilgan fotosuratlar va videolarni aks ettiruvchi CNN iReport koʻpchiligi hali oʻrta maktab yoki kollejda oʻqiyotgan havaskor jurnalistlar tomonidan taqdim etilgan professional koʻrinishdagi hisobotlar bilan sezilarli natijalarga erishdi. 2008-yil boshida CNN uyda CNN qabul qiladiganlar uchun jonli efirni davom ettira boshladi<ref name="CNNlivestreaming">{{Veb manbasi|url=http://edition.cnn.com/video/flashLive/live.html|sarlavha=CNN.com Live|ish=Edition.cnn.com|kirish sanasi=August 7, 2016|arxivsana=August 4, 2016|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160804003045/http://edition.cnn.com/video/flashLive/live.html}}</ref>. CNN International jonli efirda, RealNetworks SuperPass obunasining bir qismi sifatida AQShdan tashqarida CNN ham bir nechta [[RSS|RSS tasmalari]] va podkastlarni taklif etdi. 2008-yil 18-aprelda CNN.com xitoylik xakerlar tomonidan 2008-yil Tibetdagi tartibsizliklarni yoritgani uchun qasos sifatida nishonga olingan edi. CNN xabariga koʻra, ular boʻlajak hujum haqidagi xabarlar tarqalgach, profilaktika choralarini koʻrgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://edition.cnn.com/2008/TECH/04/18/cnn.websites/|sarlavha=CNN Web site targeted - CNN.com|ish=Edition.cnn.com|sana=April 18, 2008|kirish sanasi=August 7, 2016|arxivsana=March 20, 2016|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160320082517/http://edition.cnn.com/2008/TECH/04/18/cnn.websites/}}</ref>. Kompaniya 2008-yilgi Technology &amp;amp; Engineering Emmy mukofotlarida integratsiyalashgan va portativ IP-ga asoslangan jonli, tahrirlash va saqlash va oldinga yo‘naltirish raqamli yangiliklar yig‘ish tizimini ishlab chiqish va amalga oshirish uchun taqdirlandi. 2009-yil 24-oktyabrda CNN CNN.com veb-saytining yangi versiyasini ishga tushirdi va unga foydalanuvchilar oʻz foydalanuvchi nomlarini yaratishi mumkin boʻlgan yangi „roʻyxatdan oʻtish“ opsiyasini qoʻshdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Welcome to the New CNN.com&nbsp;– Interactive tour |publisher=CNN |url=http://edition.cnn.com/interactive/relaunch/ |url-status=live |access-date=February 20, 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100210075931/http://edition.cnn.com/interactive/relaunch/ |archive-date=February 10, 2010}}</ref>. Biroq, veb-saytda arxivlangan yangiliklarning aksariyati oʻchirildi. CNN ham mashhur video almashish saytida [[YouTube|YouTube kanaliga]] ega, ammo uning videolarini faqat Amerika Qoʻshma Shtatlarda koʻrish mumkin, bu butun dunyo boʻylab YouTube foydalanuvchilari orasida tanqidga uchragan. CNN shuningdek, CNN Newsource boʻlimi boʻlgan CNN Wire deb nomlanuvchi [[Informatsion agentlik|simli xizmatni]] ham yuritadi. <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.cnnnewsource.com/newsource/|sarlavha=Our resources are your resources|ish=CNN Newsource|kirish sanasi=October 9, 2021|arxivsana=October 21, 2021|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211021214617/https://www.cnnnewsource.com/newsource/|iqtibos=At CNN Newsource, we understand what you need to build a differentiated news presence across ALL platforms, whether digital, broadcast or print. That's why CNN Wire provides you with critical stories, images, photos and graphics across a wide range of breaking and topical news.}}</ref> == Byurolar == [[Fayl:CNN_News_bureaus_world.png|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/CNN_News_bureaus_world.png/220px-CNN_News_bureaus_world.png|thumb| CNN byurosining manzillari]] [[Fayl:Cnncenter.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Cnncenter.jpg/220px-Cnncenter.jpg|right|thumb| Atlantadagi CNN markazi]] [[Fayl:CNN_Center_studios.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/CNN_Center_studios.jpg/220px-CNN_Center_studios.jpg|thumb| CNN Center studiyalari]] === Amerika Qoʻshma Shtatlar === * '''[[Atlanta]] (bosh qarorgoh)''' * '''[[Boston]]''' * '''[[Chicago|Chikago]]''' * [[Columbus (Ohio)|Kolumb]] * '''[[Dallas]]''' * '''[[Denver]]''' * [[Hyuston|Xyuston]] * [[Las Vegas|Las-Vegas]] * '''[[Los Anjeles]]''' * '''[[Mayami]]''' * [[Minneapolis]] * [[Yangi Orlean]] * '''[[New York (shahar)|Nyu-York shahri]]''' * [[Orlando (Florida)|Orlando]] * [[Filadelfiya]] * [[Phoenix (Arizona)|Feniks]] * Roli — Durham * '''[[San Francisco|San-Fransisko]]''' * [[Seattle|Sietl]] * '''[[Vashington (shahar)|Vashington, DC]]''' === Butun dunyoda === * '''[[Abu-Dabi]], Birlashgan Arab Amirliklari''' (Yaqin Sharq mintaqaviy shtab-kvartirasi) * [[Amman]], Iordaniya * [[Bagʻdod|Bagʻdod]], Iroq * [[Bangkok]], Tailand * [[Pekin]], Xitoy * [[Bayrut]], Livan * [[Belgrad]], Serbiya; [[Sarayevo]], Bosniya va Gertsegovina; [[Zagreb]], Xorvatiya ('''N1''' sobiq Yugoslaviya mintaqaviy shtab-kvartirasi) * [[Berlin]], Germaniya * [[Buenos Ayres|Buenos-Ayres]], Argentina * [[Qohira]], Misr * [[Dubay]], Birlashgan Arab Amirliklari * [[Frankfurtmayn|Frankfurt]], Germaniya * [[Gavana|Havana]], Kuba * '''[[Hong Kong|Gonkong]], Xitoy''' (Osiyo Tinch okeani mintaqaviy shtab-kvartirasi) * [[Islomobod]], Pokiston * '''[[Istanbul]], Turkiya''' ('''CNN Turk''') * '''[[Jakarta]], Indoneziya''' ('''CNN Indoneziya''') * [[Quddus]] * '''[[Yoxannesburg]], Janubiy Afrika''' (Afrika mintaqaviy shtab-kvartirasi) * [[Kobul (shahar)|Kobul]], Afgʻoniston * [[Kuala Lumpur|Kuala-Lumpur]], Malayziya * [[Lagos (Nigeriya)|Lagos]], Nigeriya * '''[[London]], Buyuk Britaniya''' (Yevropa mintaqaviy shtab-kvartirasi) * [[Madrid]], Ispaniya * '''Manila, Filippin''' ('''CNN Filippin''') * '''[[Mexiko shahri|Mexiko Siti]], Meksika''' (Lotin Amerikasi mintaqaviy shtab-kvartirasi) * [[Monreal (Kanada)|Monreal, Kvebek]], Kanada * [[Moskva]], Rossiya * [[Mumbay]], Hindiston * [[Nayrobi]], Keniya * '''[[Nyu Deli|Yangi Dehli]], Hindiston''' (Janubiy Osiyo, mintaqaviy shtab-kvartirasi) * [[Ottava (Kanada)|Ottava, Ontario]], Kanada * [[Parij]], Fransiya * [[Rio-de-Janeyro]], Braziliya * [[Rim]], Italiya * '''[[Santyago]], Chili''' ('''CNN Chili''') * '''[[San-Paulu (shahar)|San-Paulu]], Braziliya''' ('''CNN Brazil''') * [[Seul]], Janubiy Koreya * [[Shanxay]], Xitoy * [[Singapur]] * [[Sidney]], Avstraliya * '''[[Tirana]], Albaniya''' ('''A2 CNN''') * '''[[Tokio]], Yaponiya''' ('''CNNj''') * [[Vancouver|Vankuver, Britaniya Kolumbiyasi]], Kanada CNN byurosi boʻlmagan dunyoning baʼzi qismlarida mahalliy filial stansiyalari orqali eshittirshlar amalga oshiriladi. == Hozirgi shaxslar == {| style="width:100%;" | width="20%" | ; Boshlovchilar va efirlar * Jon Berman — ''Yangi kunning'' ish kunlari langari, CNN AQSh boshlovchisi * Alisyn Camerota — ''Yangi kunning'' ish kunlari langari, CNN AQSh boshlovchisi * Viktor Blekvell — ''Yangi kun shanba'' va ''Yangi kun yakshanbasining'' dam olish kunlari boshlovchisi * Kristi Pol — ''Yangi kun shanba'' va ''Yangi kun yakshanba'' dam olish kunlari boshlovchisi * [[Kate Bolduan]] — ''Amerika shtati'' boshlovchisi, CNN AQSh boshlovchisi * [[Christiane Amanpour|Kristian Amanpur — Amanpurning]] boshlovchisi ''.'', bosh xalqaro boshlovchisi * [[Anderson Cooper|Anderson Kuper]] — ''Anderson Kuper 360°'' boshlovchisi, CNN AQSh boshlovchisii, muxbir * Erin Burnett — ''Erin Burnett Outfront'' boshlovchisi, CNN AQSh boshlovchisi * Bekki Anderson — Bekki Anderson bilan ''Connect the World'' boshlovchisi * Zain Asher — ''CNN Newsroom'' langari va ''Market Place Africa'' boshlovchisi * Don Limon — ''Don Limonning bugun'' boshlovchisi, CNN AQSh langari, muxbiri * Wolf Blitzer — ''The Situation Room'' boshlovchisi, CNN AQSh boshlovchisi, muxbir * Kim Brunxuber — ''CNN Newsroom'' boshlovchisi * [[Farid Zakariya]] — ''Farid Zakariya GPS'' boshlovchisi, CNN AQSh boshlovchisi, muxbir * Samuel Burke — ''iReport'' boshlovchisi, texnologiya muxbiri * Brayan Stelter — ''Ishonchli manbalar'' boshlovchisii, CNN AQSh boshlovchisi, bosh OAV muxbiri * Maykl Smerkonish — ''Smerconish boshlovchisi'', CNN AQSh boshlovchisi, muxbir * Rosemary Church — ''CNN Newsroom'' boshlovchisi * Amanda Devis — ''World Sport'' boshlovchisi, ''The Circuit'' boshlovchisi * [[Jon King (jurnalist)|Jon King]] — ''Inside Politics'' boshlovchisi, CNN AQSh boshlovchisi, bosh milliy muxbir * Jeyk Tapper — " ''The Lead'' and ''State of the Union'' " boshlovchisi, CNN AQSh boshlovchisi, Vashingtondagi bosh muxbiri * Jon Defterios — ''Yaqin Sharq bozorining'' boshlovchisi * Maks Foster — boshlovchi, London muxbiri * [[Bianna Golodryga]] — ''Amanpurning boshlovchisi'', global masalalar boʻyicha katta tahlilchi * Hala Gorani — ''Hala Gorani bugun kechasi'' boshlovchisi * Maykl Xolms — ''CNN Newsroom'' boshlovchisi * Rhiannon Jones — ''Dzyudo'' olamining boshlovchisi, ''Jahon sportining'' Sharhlovchisi * Lynda Kinkade — ''CNN Newsroom'' boshlovchisi * Kristina Makfarleyn — ''World Sport'' boshlovchisi, ''CNN Newsroom'' va ''Alpine Edge'' boshlovchisi * Richard Quest — ''Quest Means Business'', ''Marketplace Europe'' va ''Business Travellerning'' boshlovchisi * Kate Riley — ''Jahon sportining'' boshlovchisi * Don Riddell — ''Jahon sportining'' boshlovchisi * Shirli Robertson — ''MainSail boshlovchisi'' * Nikki Shilds — ''Supercharged'' boshlovchisi * Endi Skoulz — ''Jahon'' sportiga hissa qoʻshuvchi * Patrik Snell — ''Jahon sportining'' boshlovchisi * Kristie Lu Stout — ''Tech For Good'' va boshqa xususiyatli dasturlarning boshlovchisi * Aleks Tomas — ''World Sport'' boshlovchisi, ''Jahon regbi'' boshlovchisi * Ali Vance — ''Winning Post'' boshlovchisi * Kiril Vanier — ''bugungi'' dunyongizning boshlovchisi * Jon Vause — ''CNN Newsroom'' boshlovchisi, muxbir * Haynes Uord — ''Jahon'' sportiga hissa qoʻshuvchi * Coy Wire — ''Jahon'' sportiga hissa qoʻshuvchi | style="width:20%;" | ; Meteorologlar va muxbirlar * Jim Bittermann — Parijda joylashgan katta xalqaro muxbir * Metyu Chance — Moskvadagi katta xalqaro muxbir * Anna Koren — Gonkongdagi xalqaro muxbir * Arva Damon — Istanbuldagi katta xalqaro muxbir * Nima Elbagir — katta xalqaro muxbir * Sara Ganim — Atlanta muxbiri * Paula Xankoks — Seul muxbiri * Pedram Javaheri — meteorolog * Alison Kosik — Nyu-York fond birjasi muxbiri * Saima Mohsin — Bangkokdagi xalqaro muxbir * Paula Nyuton — Kanada — maxsus muxbir va toʻldirish langari * Byanka Nobilo — London muxbiri * Frederik Pleitgen — Berlin muxbiri * Nik Robertson — xalqaro diplomatik muharrir * Richard Rot — Birlashgan Millatlar Tashkilotining katta muxbiri * Sara Sidner — katta xalqaro muxbir * Barbara Starr — Vashingtondagi Pentagon muxbiri * Nik Paton Uolsh — katta xalqaro muxbir * Klarissa Uord — bosh xalqaro muxbir |} == Tanqid == [[Fayl:CNN_International.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/14/CNN_International.jpg/220px-CNN_International.jpg|thumb| CNN International logotipi Atlantadagi CNN Center ichida koʻrilgan stolda]] === AQSh markazlashgan nuqtai nazardan ayblovlar === Sobiq CNN Pekin va Tokio byurosi rahbari Rebekka MakKinnon CNN International yangiliklar yigʻish ustuvorliklari „CNN USA uchun qiziqarli boʻlgan hikoyalar va hisobotlarni ishlab chiqarish“ uchun qanday Shunga qaramay, Xalqaro aloqalar kengashida bo‘lgan va keyinchalik „ Al Jazeera English“ telekanalining Yaqin Sharqdagi muxbiri bo‘lib ishlagan sobiq muxbir Jeyn Arraf xalqaro masalalar bo‘yicha gapirganda, CNN International odatda unga CNNʼdan ko‘ra ko‘proq efir vaqtini berishini taʼkidladi. /BIZ. Oʻz navbatida, CNNning sobiq rahbari Eason Jordan CNN Internationalning „xalqaro“ nuqtai nazarini himoya qilib, „CNN International nima qilishidan qatʼi nazar, CNNning shtab-kvartirasi Qoʻshma Shtatlarda boʻlsa, odamlar buni Amerika xizmati deb aytishadi“ . Ammo haqiqat shundaki, bu Qoʻshma Shtatlarda joylashgan xalqaro xizmat va biz bu haqda hech qanday uzr soʻramaymiz." <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.tbsjournal.com/Archives/Spring02/jordan.html|sarlavha=TBS Interview: Eason Jordan, CNN Chief News Executive|kirish sanasi=January 28, 2007|arxivurl=https://web.archive.org/web/20061230185016/http://www.tbsjournal.com/Archives/Spring02/jordan.html|arxivsana=December 30, 2006}}</ref> == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> [[Turkum:Buyuk Britaniya telekanallari]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] 3n15i2wfeqza937slb454xjler41s4v Xronik alkogolizm 0 783950 2816121 2815749 2022-08-28T15:51:22Z Artemev Nikolay 46453 wikitext text/x-wiki {{Birlashtirish|Alkogolizm}} '''Xronik alkogolizm''' — spirtli ichimliklarni uzoq vaqt, surunkasiga meʼyoridan ortiq ichish natijasida sekin-asta avj oladigan kasallik. Dastlab odam koʻp ichgani bilan o'zini zaharlangandek his qilmaydi, qusmaydi, „ichkilikni koʻtaradigan“ boʻlib qoladi; u ichkilikka xirs qoʻyib butun fikri-zikriichib, mast boʻlishga moyil boʻlib qoladi, faqat mastlik holidagina u orom topgandek boʻladi. Boshqa paytlarda oʻzini lanj sezib, noxush bo;lib yuradi. Avzoyi buzilib, mehnat qobiliyati pasayib ketadi. Kerakli ichkiligini ichib olgandan keyin chehrasi ochilib, koʻngli joyiga tushadi, ruhan tetiklashib qoladi. [[Fayl:Alcoholism_is_a_Prision.JPG|thumb|Alkogolizmga mukkasidan ketish]] Surunkali [[Alkogolizm|alkogolizmning]] rivojlanishi bilan qaram odamda salbiy fazilatlar kuchayadi, u [[Xudbinlik|xudbin]], qattiqqoʻl va boshqalarga toqat qilmay qoladi. U oʻz nuqtai nazarini har qanday qarshilikni gʻazab va tajovuz bilan qabul qiladi, shuning uchun uni turmush tarzini oʻzgartirishga harakat qilish juda mushkul. Uning uchun hamma narsaning markazida alkogol va u bilan bogʻliq narsalar turadi. Asta-sekin, qaram odam oʻz ishiga, oilasiga qiziqishni yoʻqotadi, u yaqinlarining ehtiyojlari haqida qaygʻurishdan toʻxtaydi<ref>{{Veb manbasi|url=https://narcorehab.com/articles/hronicheskij-alkogolizm/|sarlavha=Syrynkali alkogolizm|kirish sanasi=28-08-2022}}</ref>. Vaqt oʻtishi bilan ichkilikka xirs qoʻyish tobora kuchayib, kishi huddi haddan tashqari ochqolgan, chanqagan odam koʻyiga tushadi, shunda uning koʻz qorachiqlari kengayib, aʼzoyi badanini ter bosadi. Mastlikning birinchi holatdagi beradigan rohati ham kamayadi, u edni insonni boʻshashtirmaydi, tinchlantirmaydi ham, aksincha serharakat, tinib-tinchimas qilib qoʻyadi. Bemor ichkilik ichmagan vaqti lanj, paishonxotir ahvolda boʻladi, ammo ichib olgach jonlanib, harakatlari chaqqonlashadi. Lekin bunday koʻngil hushlikdan u tezgina tajanglik, gʻazabga tushadigan, yigʻlayveradigan holatga oʻtib qolishi, shuningdek, unda oʻrinsiz rashk, janjalkashlik, bosqinchilik ruhi paydo boʻlishi mumkin<ref>{{Kitob manbasi|title=Salomatlik ensiklopediyasi|year=1985-yil|page=450}}</ref>. == Dunyo miqyosida tarqalishi == Xronik alkogolizm — bu kasallikning xalqaro tasnifidan (ICD) chiqarib tashlangan tashxisning eskirgan nomi. ICD — 10 ning yangi versiyasida „alkogolga qaramlik sindromi“ atamasi qoʻllaniladi. Jahon sogʻliqni saqlash tashkilotining hisobotiga koʻra, sayyoramizda 70 millionga yaqin odam alkogolizmdan aziyat chekmoqda. Bugungi kunda [[Rossiya|Rossiyada]] ogʻir ichuvchilar toifasiga aholining 10 foizi kiradi, ularda erkaklarning ulushi ayollarnikidan 5-10 baravar ortiq. [[Fayl:Death_rates_from_alcohol_use_disorders_UK.svg|left|thumb|Alkagol taʼsirida kuzatilgan oʻlim holatlari (1990-2019)]] 1950-yillarga qadar Yevropa va Amerika mamlakatlaridagi jamiyat va shifokorlar ongida alkogolizm kasallik sifatida emas, balki insonning axloqiy zaifligi, buzuqligi, irodasizligi natijasida paydo boʻladigan illat sifatida qaralgan.Keyingi yillarda ilmiy tadqiqotlar natijasida ushbu kasallik biologik, psixologik va ijtimoiy kabi koʻplab omillarni oʻz ichiga olganligi koʻrsatildi<ref>{{Veb manbasi|url=https://alandmed.ru/blog/chronic-alcoholism/|sarlavha=Chronic alcoholism|kirish sanasi=28-08-2022}}</ref>. == Sabablari == Surunkali alkogolizm bu kimyoviy qaramlikdir. Tana [[Etanol|etanolning]] yana bir dozasini talab qiladi, shuning uchun bemor doimiy [[Alkogolli ichimliklar|alkogol]], spirtli ichimliklar isteʼmolidan oʻzini toʻxtata olmaydi. Ammo kasallikka olib keladigan predispozitsiya qiluvchi omillar ham mavjud: * Yangi jamoada moslashishdagi qiyinchiliklar. * Oʻzaro munosabatlarni buzmaslik uchun hamkasblar bilan birga ichish majburiyadi. * Irsiyat (agar oilada allaqachon ichkilikbozliklar avjiga olgan boʻlsa). * Oiladagi muammolar yoki toʻliq yolgʻizlik. * Spirtli degidrogenaza deb ataladigan fermentning minimal miqdori. * Doimiy stress va ruhiy azob. == Belgilari == Koʻp ichadigan odam sogʻligʻida quyidagi holatlar kuzatiladi: * [[shamollash]]; * yaralar va jarohatlar; * surunkali bosh ogʻrigʻi; * oshqozon-ichak traktining buzilishi; * uyqu buzilishi haqida tez-tez shikoyatlar. Tashqi belgilar: * yuzning qizarishi; * qizargan koʻzlar; * barmoqlarning titrashi (ayniqsa ertalab); * [[chekish]]; * koʻz qovog'idagi doimiy koʻkarishlar; * toʻgʻri harakatlana olmaslik; * mushaklar kuchsizligi, oyoq va toʻpiqda ogʻriq; == Manbalar == {{manbalar}} b8q05esiy2x999g4nev9l0te85j7tqy Tyubaj 0 783958 2815830 2815796 2022-08-28T11:59:36Z Panpanchik 72616 wikitext text/x-wiki '''Tyubaj''' (fransuzcha tubage — trubka, zond, intubatsiya) — oʻt pufagining baʼzi kasalliklarida [[safro]] (oʻt suyuqligi) ajralib chiqishini yaxshilaydigan va safro turib qolishini bartaraf etadigan muolaja turi. Uy sharoitida tyubaj faqat shifokor tavsiyasi bilan amalga oshiriladi<ref name=":0">{{Kitob manbasi|title=Salomatlik ensiklopediyasi|year=1985-yil|page=429}}</ref>. Ushbu protsedura oʻt yoʻllarining diskinezi, xolelitiyoz bilan bogʻliq boʻlmagan surunkali [[xoletsistit]], safro turgʻunligi bilan kechadigan gepatit, surunkali pankreatit, duodenit, shuningdek, opistorxozdan keyingi reabilitatsiya davrida qoʻllaniladi<ref name="med">{{книга|заглавие=1. Малая медицинская энциклопедия. — М.: Медицинская энциклопедия. 1991—96 гг. 2. Первая медицинская помощь. — М.: Большая Российская Энциклопедия. 1994 г. 3. Энциклопедический словарь медицинских терминов. — М.: Советская энциклопедия. — 1982—1984 гг|часть=Тюбаж|год=|автор=|язык=ru}}</ref><ref name="dic">{{книга|заглавие=Большой медицинский словарь|часть=тюбаж|год=2000|автор=|язык=ru}}</ref>. == Jarayon == Koʻpincha shifokor nahorga soda eritmasi (yarim stakan suvga 1-2 choy qoshiq) ichishni tavsiya qiladi. Bundan keyin oʻng biqinda yotib, oʻng qovurgʻa ustiga sochiqqa oʻralgan gorelka qoʻyib qoʻyish kerak. Bu holatda 45 daqiqa yotish keyin bir stakan magniy sulfat eritmasi (1 stakan qaynatilgan iliq suvga 1 choy qoshiq magniy sulfat qoʻshib) ichib, oʻng biqinga garelka qoʻyilib yana 30 daqiqia yotiladi. Bundan keyin asta-sekin ½-1 stakan 40-50° darajagacha ilitilgan mineral suv ichish va shu holatda yana 45 daqiqa yotish tavsiya qilinadi. Bu holat bir necha marotaba qaytarilgandan soʻnggina ijobiy natija koʻrsatishi mumkin. Muolaja davomiyligi shifokor tomonidan belgilanadi. == Qoʻllash mumkin boʻlmagan holatlar == Tubajga qarshi koʻrsatmalar: oʻtkir kasalliklar, tosh xoletsistit, surunkali jarayonning kuchayishi (xoletsistit, [[pankreatit]], [[gepatit]], eroziv duodenit, oshqozon yarasi) mumkin; shuningdek, nazofarenks (farenksin burun qismi), [[qiziloʻngach]], ishemik va gipertoniya ogʻir shakllari, jigar portal [[Sirroz|sirrozi]] organik kasalliklarda qoʻllanilishi taqiqlanadi. Mazkur muolajani shifokor ruhsatisiz amalga oshirish tavsiya etilmaydi!<ref name=":0" /> == Manbalar == {{manbalar}} sezbxn3pk1fnd9omk378bwth4yal2i8 2817000 2815830 2022-08-29T07:52:41Z Panpanchik 72616 wikitext text/x-wiki '''Tyubaj''' (fransuzcha tubage — trubka, zond, intubatsiya) — oʻt pufagining baʼzi kasalliklarida [[safro]] (oʻt suyuqligi) ajralib chiqishini yaxshilaydigan va safro turib qolishini bartaraf etadigan muolaja turi. Uy sharoitida tyubaj faqat shifokor tavsiyasi bilan amalga oshiriladi<ref name=":0">{{Kitob manbasi|title=Salomatlik ensiklopediyasi|year=1985-yil|page=429}}</ref>. Ushbu protsedura oʻt yoʻllarining diskinezi, xolelitiyoz bilan bogʻliq boʻlmagan surunkali [[xoletsistit]], safro turgʻunligi bilan kechadigan gepatit, surunkali pankreatit, duodenit, shuningdek, opistorxozdan keyingi reabilitatsiya davrida qoʻllaniladi<ref name="med">{{книга|заглавие=1. Малая медицинская энциклопедия. — М.: Медицинская энциклопедия. 1991—96 гг. 2. Первая медицинская помощь. — М.: Большая Российская Энциклопедия. 1994 г. 3. Энциклопедический словарь медицинских терминов. — М.: Советская энциклопедия. — 1982—1984 гг|часть=Тюбаж|год=|автор=|язык=ru}}</ref><ref name="dic">{{книга|заглавие=Большой медицинский словарь|часть=тюбаж|год=2000|автор=|язык=ru}}</ref>. == Jarayon == Koʻpincha shifokor nahorga soda eritmasi (yarim stakan suvga 1-2 choy qoshiq) ichishni tavsiya qiladi. Bundan keyin oʻng biqinda yotib, oʻng qovurgʻa ustiga sochiqqa oʻralgan gorelka qoʻyib qoʻyish kerak. Bu holatda 45 daqiqa yotish keyin bir stakan magniy sulfat eritmasi (1 stakan qaynatilgan iliq suvga 1 choy qoshiq magniy sulfat qoʻshib) ichib, oʻng biqinga garelka qoʻyilib yana 30 daqiqia yotiladi. Bundan keyin asta-sekin ½-1 stakan 40-50° darajagacha ilitilgan mineral suv ichish va shu holatda yana 45 daqiqa yotish tavsiya qilinadi. Bu holat bir necha marotaba qaytarilgandan soʻnggina ijobiy natija koʻrsatishi mumkin. Muolaja davomiyligi shifokor tomonidan belgilanadi. == Qoʻllash mumkin boʻlmagan holatlar == Tubajga qarshi koʻrsatmalar: oʻtkir kasalliklar, tosh xoletsistit, surunkali jarayonning kuchayishi (xoletsistit, [[pankreatit]], [[gepatit]], eroziv duodenit, oshqozon yarasi) mumkin; shuningdek, nazofarenks (farenksin burun qismi), [[qiziloʻngach]], ishemik va gipertoniya ogʻir shakllari, jigar portal [[Sirroz|sirrozi]] organik kasalliklarda qoʻllanilishi taqiqlanadi. Mazkur muolajani shifokor ruhsatisiz amalga oshirish tavsiya etilmaydi!<ref name=":0" /> == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Tibbiyot]] p1kstd4u9q777wduqpko9v19v7kerb7 2817001 2817000 2022-08-29T07:53:14Z Panpanchik 72616 wikitext text/x-wiki '''Tyubaj''' (fransuzcha tubage — trubka, zond, intubatsiya) — oʻt pufagining baʼzi kasalliklarida [[safro]] (oʻt suyuqligi) ajralib chiqishini yaxshilaydigan va safro turib qolishini bartaraf etadigan muolaja turi. Uy sharoitida tyubaj faqat shifokor tavsiyasi bilan amalga oshiriladi<ref name=":0">{{Kitob manbasi|title=Salomatlik ensiklopediyasi|year=1985-yil|page=429}}</ref>. Ushbu protsedura oʻt yoʻllarining diskinezi, xolelitiyoz bilan bogʻliq boʻlmagan surunkali [[xoletsistit]], safro turgʻunligi bilan kechadigan gepatit, surunkali pankreatit, duodenit, shuningdek, opistorxozdan keyingi reabilitatsiya davrida qoʻllaniladi<ref name="med">{{книга|заглавие=1. Малая медицинская энциклопедия. — М.: Медицинская энциклопедия. 1991—96 гг. 2. Первая медицинская помощь. — М.: Большая Российская Энциклопедия. 1994 г. 3. Энциклопедический словарь медицинских терминов. — М.: Советская энциклопедия. — 1982—1984 гг|часть=Тюбаж|год=|автор=|язык=ru}}</ref><ref name="dic">{{книга|заглавие=Большой медицинский словарь|часть=тюбаж|год=2000|автор=|язык=ru}}</ref>. == Jarayon == Koʻpincha shifokor nahorga soda eritmasi (yarim stakan suvga 1-2 choy qoshiq) ichishni tavsiya qiladi. Bundan keyin oʻng biqinda yotib, oʻng qovurgʻa ustiga sochiqqa oʻralgan gorelka qoʻyib qoʻyish kerak. Bu holatda 45 daqiqa yotish keyin bir stakan magniy sulfat eritmasi (1 stakan qaynatilgan iliq suvga 1 choy qoshiq magniy sulfat qoʻshib) ichib, oʻng biqinga garelka qoʻyilib yana 30 daqiqia yotiladi. Bundan keyin asta-sekin ½-1 stakan 40-50° darajagacha ilitilgan mineral suv ichish va shu holatda yana 45 daqiqa yotish tavsiya qilinadi. Bu holat bir necha marotaba qaytarilgandan soʻnggina ijobiy natija koʻrsatishi mumkin. Muolaja davomiyligi shifokor tomonidan belgilanadi. == Qoʻllash mumkin boʻlmagan holatlar == Tubajga qarshi koʻrsatmalar: oʻtkir kasalliklar, tosh xoletsistit, surunkali jarayonning kuchayishi (xoletsistit, [[pankreatit]], [[gepatit]], eroziv duodenit, oshqozon yarasi) mumkin; shuningdek, nazofarenks (farenksin burun qismi), [[qiziloʻngach]], ishemik va gipertoniya ogʻir shakllari, jigar portal [[Sirroz|sirrozi]] organik kasalliklarda qoʻllanilishi taqiqlanadi. Mazkur muolajani shifokor ruhsatisiz amalga oshirish tavsiya etilmaydi!<ref name=":0" /> == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Tibbiyot]] [[Turkum:Davolash usullari]] 4fnrmifg3iz3df49whmiqv5bdsrpmh3 Yevgeniy Belov 0 783960 2815831 2815827 2022-08-28T12:00:15Z Akhrarova Ezoza 56652 wikitext text/x-wiki {{Davlat arbobi |ismi = Yevgeniy Vladimirovich Belov |tasvir = |uzunlik = |lavozimi = MDHda Rossiya Federatsiyasining doimiy vakili |boshlanish davri = [[2003-yil]] [[28-iyul]] |tugash davri = [[2009-yil]] [[14-avgust]]gacha |prezident = [[Vladimir Putin]] |premyer = |oʻtmishdoshi = [[Vyacheslav Vorobyov]] |vorisi = [[Sergey Kopeyko]] |lavozimi_2 = Rossiya Federatsiyasining Tojikistondagi favqulodda va Muxtor elchisi |boshlanish davri_2 = [[1996-yil]] [[3-oktabr]] |tugash davri_2 = [[2000-yil]] [[28-aprel]]gacha |prezident_2 = [[Boris Yeltsin]]<br>[[Vladimir Putin]] |premyer_2 = |oʻtmishdoshi_2 = [[Mechislav Senkevich]] |vorisi_2 = [[Maksim Peshkov]] |tavallud sanasi = {{tugʻilgan sanasi va yoshi|1942|7|18}} |tavallud joyi = {{TavalludJoyi|Krasnoyarsk}}, [[SSSR]] |mukofotlari = {{Shon-sharaf belgisi ordeni}} }} '''Yevgeniy Vladimirovich Belov''' ([[1942|1942-]][[18-iyul|yil 18 -iyul]], [[Krasnoyarsk]], [[Sovet Sotsialistik Respublikalari Ittifoqi|SSSR]] — [[2015|2015-]][[19-iyun|yil 19-iyun]], [[Moskva]], [[Rossiya]]<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.mid.ru/bdomp/personnel-matters.nsf/81ba746fc6ca9aa8442579a30028c987/02601c85046cb6be43257e690049c473!OpenDocument|sarlavha=МИД России {{!}} 06/19/2015 {{!}} O konchine Belova Ye.V<!-- Заголовок добавлен ботом -->|kirish sanasi=2015-06-19|arxivsana=2015-06-19|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150619175453/http://www.mid.ru/bdomp/personnel-matters.nsf/81ba746fc6ca9aa8442579a30028c987/02601c85046cb6be43257e690049c473!OpenDocument}}</ref>) — [[Rossiya|rus]] [[Diplomat|diplomati]]. [[Rossiya Federatsiyasi Prezidentining Faxriy yorlig'i]] soʻvrindori ([[2010]]-[[17-fevral|yil)]]. == Biografiya == Yevgeniy [[1942|1942-]][[18-iyul|yil 18-iyulda]] [[Krasnoyarsk]] oʻlkasining Znamenka shahrida tavallud topgan. [[1959]]-yildan — [[Moskva viloyati]] 61-sonli mexanizatsiya boʻlimining duradgori. [[1966|1966-yil]] — Moskva energetika institutini tamomlagan. Oʻsha yildan — Moskva viloyati, Kaliningrad shahridagi eksperimental [[Muhandis|muhandislik]] markaziy konstruktorlik byurosining muhandisi. [[1970]]-yildan — [[Butunittifoq leninchi kommunistik yoshlar soyuzi|komsomol]] shahar qoʻmitasi birinchi kotibi. [[1974]]-yildan — [[Sovet Ittifoqi Kommunistik Partiyasi|KPSS]] shahar qoʻmitasining sanoat va transport boʻlimi mudiri. Soʻngra, 1977-yildan <nowiki/>[[KPSS]] Kaliningrad shahar qoʻmitasi kotibi etib tayinlangan. [[1985|1985-yil]] — SSSR Tashqi ishlar vazirligi Diplomatik akademiyasini tamomlagan. 1985-yildan esa SSSRning [[Mozambik]] Respublikasidagi elchixonasi maslahatchisi, SSSR Tashqi ishlar vazirligining katta maslahatchisi, Rossiyaning [[Turkmaniston|Turkmanistondagi]] [[Elchixona|elchixonasi]] maslahatchisi-elchisi. [[1996|1996-]][[3-oktabr|yil 3-oktyabr]] — [[2000]]-[[28-aprel|yil 28-aprel]] — Rossiya Federatsiyasining [[Tojikiston]] Respublikasidagi Favqulodda va Muxtor Elchisi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.kremlin.ru/acts/bank/10111|sarlavha=Указ Президента Российской Федерации от 03.10.1996 г. № 1419 "О назначении Белова Е.В. Чрезвычайным и Полномочным Послом Российской Федерации в Республике Таджикистан"|kirish sanasi=2016-08-13|arxivsana=2016-08-20|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160820133714/http://www.kremlin.ru/acts/bank/10111}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.kremlin.ru/acts/bank/15431|sarlavha=Указ Президента Российской Федерации от 28.04.2000 г. № 760 "О Белове Е.В."|kirish sanasi=2016-08-13|arxivsana=2016-08-20|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160820132356/http://www.kremlin.ru/acts/bank/15431}}</ref>. Yevgeniy Belov [[2000]]-[[Noyabr|yil noyabrdan]] [[2003|2003-]][[Iyul|yil iyulgacha]] Rossiya Federatsiyasi Tashqi ishlar vazirligining Federatsiya, parlament va ijtimoiy-siyosiy tashkilotlar sub’ektlari bilan aloqalar departamenti direktori. [[2003]]-[[28-iyul|yil 28]]-iyul — [[2009]]-[[14-iyul|yil 14-iyul]] — Rossiya Federatsiyasining [[Minsk]] shahridagi Mustaqil Davlatlar Hamdoʻstligining normativ va boshqa organlaridagi doimiy vakili ([[Belarus]])<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.kremlin.ru/acts/bank/19767|sarlavha=Указ Президента Российской Федерации от 28.07.2003 г. № 845 "О назначении Белова Е.В. Постоянным представителем Российской Федерации при уставных и других органах Содружества Независимых Государств в Минске, Республика Белоруссия"|kirish sanasi=2016-08-13|arxivsana=2016-08-20|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160820134241/http://www.kremlin.ru/acts/bank/19767}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.kremlin.ru/acts/bank/29558|sarlavha=Указ Президента Российской Федерации от 14 июля 2009 года № 802 «О Белове Е. В.»|kirish sanasi=2016-08-13|arxivsana=2016-08-20|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160820132518/http://www.kremlin.ru/acts/bank/29558}}</ref>. Yevgeniy [[Fan nomzodi|Tarix fanlari nomzodi]]. Undan tashqari, u [[Fransuz tili|fransuz]] va [[Portugal tili|portugal]] tillarini yaxshi bilardi. Yevgeniy Vladimirovich Belov [[2015|2015-]][[19-iyun|yil 19-iyunda]] Moskva shahrida vafot etgan. == Diplomatik daraja == * 2-darajali favqulodda va muxtor elchi (1992-yil)<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.kremlin.ru/acts/bank/2208|sarlavha=Указ Президента Российской Федерации от 16.10.1992 г. № 1251 "О присвоении Белову Е. В. дипломатического ранга Чрезвычайного и Полномочного Посланника 2 класса"|kirish sanasi=2016-08-13|arxivsana=2016-08-20|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160820134238/http://www.kremlin.ru/acts/bank/2208}}</ref> * 1-darajali favqulodda va muxtor elchi * Favqulodda va muxtor elchi (1997-yil)<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.kremlin.ru/acts/bank/11691|sarlavha=Указ Президента Российской Федерации от 17.11.1997 г. № 1236 "О присвоении Белову Е.В. дипломатического ранга Чрезвычайного и Полномочного Посла"|kirish sanasi=2016-08-13|arxivsana=2016-08-20|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160820133139/http://www.kremlin.ru/acts/bank/11691}}</ref> == Mukofotlar == * [[Faxriy Ordeni (Rossiya)|"Faxriy" ordeni]] ([[1997]]-[[1-iyul|yil 1-iyul]]) — ''tojiklararo kelishuv masalalarini hal etishdagi faol ishtiroki uchun''<ref>[https://archive.is/20120907040437/www.pravoteka.ru/pst/1037/518423.html Ukaz Prezidenta Rossiyskoy Federatsii ot 1 iyulya 1997 goda № 663 „O nagrajdenii gosudarstvennimi nagradami Rossiyskoy Federatsii“]</ref>; * [[„Shon-sharaf belgisi“ ordeni|"Shon-sharaf belgisi" ordeni]]; * [["Mehnat faxriysi" medali|"Mehnatdagi farqi uchun" medali]]; * „Vladimir Ilich Lenin tavalludining 100 yilligi munosabati bilan“ medali; * [["Rossiya dengiz flotiga 300 yil" yubiley medali|"Rossiya flotiga 300 yil" yubiley medali]]; * [["Moskvaning 850 yilligi xotirasiga" medali]]; * [[„Jangovar hamdoʻstlikni mustahkamlash uchun“ medali (Rossiya Mudofaa vazirligi)|"Hamdoʻstlikni mustahkamlash uchun" medali (Rossiya Mudofaa vazirligi)]]; * II darajali „Harbiy jasorat uchun“ medali (Mudofaa vazirligi); * [[Rossiya Federatsiyasi Prezidentining Faxriy yorlig'i]] ([[2010]]-[[17-fevral|yil 17-fevral]]) — ''xalqaro hamkorlikni rivojlantirishdagi xizmatlari va koʻp yillik vijdonli mehnati uchun''<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.kremlin.ru/acts/bank/30647|sarlavha=Распоряжение Президента Российской Федерации от 17 февраля 2010 года № 105-рп «О награждении Почётной грамотой Президента Российской Федерации и объявлении благодарности Президента Российской Федерации»|kirish sanasi=2018-12-22|arxivsana=2018-12-22|arxivurl=https://web.archive.org/web/20181222173445/http://www.kremlin.ru/acts/bank/30647}}</ref>; * Rossiya Federatsiyasi Prezidentining minnatdorchiligi ([[2001|2001-]][[7-mart|yil 7-mart]]) — ''Rossiya Federatsiyasining tashqi siyosatini amalga oshirishdagi xizmatlari va koʻp yillik samarali diplomatik faoliyati uchun''<ref>[https://archive.is/20120907181215/www.pravoteka.ru/pst/849/424438.html Rasporyajenie Prezidenta Rossiyskoy Federatsii ot 7 marta 2001 goda № 113-rp „O pooщrenii Belova Ye. V.“]</ref>; * Moskva viloyati, Korolev shahrining faxriy fuqarosi (2003)<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.korolev.ru/cp/r56337.html|sarlavha=Решение «О присвоении звания „Почётный гражданин города“ Белову Е. В.»|kirish sanasi=2008-08-27|arxivurl=https://web.archive.org/web/20050313222109/http://www.korolev.ru/cp/r56337.html|arxivsana=2005-03-13}}</ref>; * „Doʻstlik“ ordeni (Tojikiston) — ''Rossiya-Tojikiston munosabatlarini mustahkamlashdagi xizmatlari, Tojikistonda tinchlik va milliy totuvlikni oʻrnatish toʻgʻrisidagi bosh kelishuvni amalga oshirishda shaxsiy yordami uchun''; * Lenin komsomol mukofoti; * [[Dushanbe]] shahrining faxriy fuqarosi (Tojikiston). == Sm. shuningdek == * Rossiya Federatsiyasining xalqaro tashkilotlardagi vakillari roʻyxati * Rossiya Federatsiyasining Osiyo davlatlaridagi elchilari roʻyxati == Manbalar == {{Manbalar|2}} == Havolalar == * [https://web.archive.org/web/20090215123442/http://korolev.ru/cp/belov.html Korolev shahrining rasmiy veb-saytida tarjimai hol] [[Turkum:Hurmat Belgisi ordeni sohiblari]] [[Turkum:Hurmat ordeni sohiblari (Rossiya)]] [[Turkum:Alifbo boʻyicha shaxsiyatlar]] [[Turkum:Moskvada vafot etganlar]] [[Turkum:2015-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:19-iyunda vafot etganlar]] [[Turkum:1942-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:18-iyulda tugʻilganlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] 1kda4rchktys4vmxiahyxonf8m2w6mq Daruma qoʻgʻirchogʻi 0 783966 2815829 2022-08-28T11:59:21Z Panpanchik 72616 „[[:en:Special:Redirect/revision/1101693193|Daruma doll]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki [[Fayl:Daruma_doll,_cut_out,_03.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Daruma_doll%2C_cut_out%2C_03.jpg/300px-Daruma_doll%2C_cut_out%2C_03.jpg|thumb| ''Daruma'' qo'g'irchoq]] {{Nixongo|'''''Daruma'' qo'g'irchog'i'''|達磨|daruma}} — [[Buddizm|buddizmning]] Zen anʼanasi asoschisi Bodxidxarma sharafiga ishlangan, ichi boʻsh, yumaloq yapon anʼanaviy qoʻgʻirchoqlarining bir turi. Bu qo'g'irchoqlar, odatda qizil ko'rinishda va soqolli odam (Bodhidxarma) tasviri tushirilangan bo'ladi, shuningdek, mintaqa va rassomga qarab rang va dizaynda bir-biridan farqlanishi mumkin. Ba'zilar tomonidan o'yinchoq hisoblansa-da, Daruma ramziy ma'noga va boy dizaynga ega, qo'g'irchoq ko'proq yaponiyaliklar uchun omad timsoli sifatida qaraladi. Daruma qo'g'irchoqlari qat'iyatlilik ramzi sifatida ko'riladi  va omad tilash ma'nosida sovg'a qilinadi. Qo'g'irchoq ko'plab buddist ibodatxonalari tomonidan turli maqsadlar jumladan tijorat maqsadida ishlab chiqarilgan. == Foydalanish == Sotib olinganda, figuraning ko'zlari oq rangda bo'yalmagan holatda bo'ladi. Keyin foydalanuvchi o'zi erishmoqchi bo'lgan tilakni tilaydi figuraning chap ko'zini xitoy yoki yapon siyohini bo'yaydi. Istalgan maqsadga erishilgach, o'ng ko'z ham chiziladi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.welovedaruma.com/en/about_daruma.html|sarlavha=WE LOVE DARUMA – About Daruma Dolls|ish=www.welovedaruma.com|kirish sanasi=24 February 2018}}</ref>. Bu an'ana odatda yangi yil oldi o'tkaziladi. == Bodhidharma == [[Fayl:BodhidharmaYoshitoshi1887.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/BodhidharmaYoshitoshi1887.jpg/220px-BodhidharmaYoshitoshi1887.jpg|thumb| Bodhidxarma, Yoshitoshi tomonidan yog'ochdan yasalgan bosma, 1887 yil]] Bodhidxarma -- milodiy V-Vi asrlarida yashagan [[Buddizm|buddist]] rohib. U an'anaviy ravishda Ch'an (Zen) ning [[Xitoy|Xitoydagi]] davomchisi sifatida qabul qilinadi. Bodhidharma haqida juda oz zamonaviy biografik ma'lumotlar saqlanib qolgan va ko'plab ma'lumotlar afsonalarga asoslanadi. Bir an'anaga ko'ra, Bodhidharma meditatsiya bilan shug'ullanishligi bilan ham shuhrat qozongan. Afsonaga ko'ra, u to'qqiz yil davomida qimirlamay meditatsiya paytida devorga qarab o'tirgan, uning oyoqlari va qo'llari [[Atrofiya|atrofiyaga]] duchor bo'lgan<ref>[[Daruma doll#Reference-idChapin1946|Chapin, Helen B. "Three Early Portraits of Bodhidharma".]] p. 93</ref>. Yana bir mashhur afsonaga ko'ra, to'qqiz yillik meditatsiya paytida uxlab qolgach, u o'zidan g'azablanib, yana uxlab qolmaslik uchun qovoqlarini kesib tashlagan. Uning qovoqlaridan esa choy daraxti paydo bo'lgan. Xitoyning asosiy manbalariga ko'ra, Bodhidharma G'arbiy mintaqalardan kelib chiqqan bo'lib, u asli O'rta Osiyolik, ammo Hindiston yarimorolini ham o'z ichiga olishi mumkin bo'lgan "fors o'rta osiyolik" yoki "janubiy hindistonlik ... buyuk zot Hindiston qirolining uchinchi o'g'li" bo'lgan" degan taxminlar ham mavjud<ref>Emmanuel Francis (2011), [https://journals.equinoxpub.com/index.php/ROSA/article/view/15172 ''The Genealogy of the Pallavas: From Brahmins to Kings''], Religions of South Asia, Vol. 5, No. 1/5.2 (2011)</ref>{{Sfn|Jorgensen|2000}}. Butun [[Budda sanʼati|buddizm sanʼatida]] Bodhidharma xitoylik boʻlmagan, gʻazablangan, soqolli, keng koʻzli odam sifatida tasvirlangan. Bodhidharma Chan matnlarida "Moviy ko'zli vahshiy" ( {{Lang-zh|碧眼胡}}) deb tilga olinadi. [[Fayl:Daruma_doll.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Daruma_doll.jpg/200px-Daruma_doll.jpg|thumb|200x200px| Bir ko'zi tilak uchun to'ldirilgan daruma qo'g'irchoq]] == Bolalar o'yinlari == [[Fayl:Darumaotoshi.JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Darumaotoshi.JPG/170px-Darumaotoshi.JPG|thumb| Daruma Otoshi. Daruma xarakteri, bolg'a va kamalak rangli qismlar.]] Ko'pgina bolalar o'yinlarida Daruma haqida eslatib o'tiladi, jumladan ({{Lang-ja|雪だるま}} ) qor odamlari " Yukidaruma " deb ataladi, tom ma'noda bu ''qor daruma'' degan ma'noni bildiradi. Ehtimol, shakli Daruma bilan bog'liq bo'lganligi sababli shunday atalishi ham mumkin, qorbolalar odatda uchta o'rniga ikkita yumaloq qorto'pidan yasaladi<ref>{{Veb manbasi|muallif=|ism=|sana=|sarlavha=Netsuke in the form of a boy rolling a yuki daruma, or snowman|url=https://collections.ashmolean.org/collection/browse-9148/object/24894|arxivurl=|arxivsana=|kirish sanasi=15 February 2021|ish=collections.ashmolean.org}}</ref>. Darumasan ga Koronda Amerikaninf Qizil chiroq/Yashil chiroq oʻyiniga juda o'xshash. {{Nixongo|''Daruma Otoshi''|だるま落とし}} - an'anaviy o'yin daruma qo'g'irchog'i bilan besh qismga bo'lingan, odatda kamalak ranglarida, yuqoridan pastgacha: bosh - erkak yuzi, ko'k, yashil, sariq, qizil qismlardan iborat o'yinchoq aksesuariga ega. O'yin rangli bo'laklarning har biriga kichik bolg'acha yordamida pastdan yuqoriga qarab urilib, o'yin davomida uning qismlarini to'liq buzib yubormaslik qoidasi asosida o'ynaladi. == Ommaviy madaniyatda == [[Pokémon|Pokemon o'yinida]] Darumaka va Darmanitan Daruma qo'g'irchog'i asosida yaratilgan. ''As the Gods Will'' filmi va uning davomiy qismlari mangasida Daruma qo‘g‘irchog‘i o‘rta maktab sinfini Daruma-san ga koronda o‘yinini o‘ynashga majbur qiladi, unda talabalar g‘alaba qozonish uchun qo'g'irchoqning orqa tomonidagi qizil tugmani bosishlari kerak bo;ladi. Qo'g'irchoqning qo'liga tushgan talabalar muqarar o'limga uchraydilar. == Ma'lumotnomalar == <references group="" responsive="0"></references> g99v906nrm2kqndjq78q2mqtjporta0 2815833 2815829 2022-08-28T12:00:46Z Panpanchik 72616 wikitext text/x-wiki [[Fayl:Daruma_doll,_cut_out,_03.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Daruma_doll%2C_cut_out%2C_03.jpg/300px-Daruma_doll%2C_cut_out%2C_03.jpg|left|thumb| ''Daruma'' qoʻgʻirchoq]] {{Nixongo|'''''Daruma'' qo'g'irchog'i'''|達磨|daruma}} — [[Buddizm|buddizmning]] Zen anʼanasi asoschisi Bodxidxarma sharafiga ishlangan, ichi boʻsh, yumaloq yapon anʼanaviy qoʻgʻirchoqlarining bir turi. Bu qoʻgʻirchoqlar, odatda qizil koʻrinishda va soqolli odam (Bodhidxarma) tasviri tushirilangan boʻladi, shuningdek, mintaqa va rassomga qarab rang va dizaynda bir-biridan farqlanishi mumkin. Baʼzilar tomonidan oʻyinchoq hisoblansa-da, Daruma ramziy maʼnoga va boy dizaynga ega, qoʻgʻirchoq koʻproq yaponiyaliklar uchun omad timsoli sifatida qaraladi. Daruma qoʻgʻirchoqlari qatʼiyatlilik ramzi sifatida koʻriladi  va omad tilash maʼnosida sovgʻa qilinadi. Qoʻgʻirchoq koʻplab buddist ibodatxonalari tomonidan turli maqsadlar jumladan tijorat maqsadida ishlab chiqarilgan. == Foydalanish == Sotib olinganda, figuraning koʻzlari oq rangda boʻyalmagan holatda boʻladi. Keyin foydalanuvchi oʻzi erishmoqchi boʻlgan tilakni tilaydi figuraning chap koʻzini xitoy yoki yapon siyohini boʻyaydi. Istalgan maqsadga erishilgach, oʻng koʻz ham chiziladi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.welovedaruma.com/en/about_daruma.html|sarlavha=WE LOVE DARUMA – About Daruma Dolls|ish=www.welovedaruma.com|kirish sanasi=24 February 2018}}</ref>. Bu anʼana odatda yangi yil oldi oʻtkaziladi. == Bodhidharma == [[Fayl:BodhidharmaYoshitoshi1887.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/BodhidharmaYoshitoshi1887.jpg/220px-BodhidharmaYoshitoshi1887.jpg|thumb| Bodhidxarma, Yoshitoshi tomonidan yogʻochdan yasalgan bosma, 1887 yil]] Bodhidxarma — milodiy V-Vi asrlarida yashagan [[Buddizm|buddist]] rohib. U anʼanaviy ravishda Ch’an (Zen) ning [[Xitoy|Xitoydagi]] davomchisi sifatida qabul qilinadi. Bodhidharma haqida juda oz zamonaviy biografik maʼlumotlar saqlanib qolgan va koʻplab maʼlumotlar afsonalarga asoslanadi. Bir anʼanaga koʻra, Bodhidharma meditatsiya bilan shugʻullanishligi bilan ham shuhrat qozongan. Afsonaga koʻra, u toʻqqiz yil davomida qimirlamay meditatsiya paytida devorga qarab oʻtirgan, uning oyoqlari va qoʻllari [[Atrofiya|atrofiyaga]] duchor boʻlgan<ref>[[Daruma doll#Reference-idChapin1946|Chapin, Helen B. „Three Early Portraits of Bodhidharma“.]] p. 93</ref>. Yana bir mashhur afsonaga koʻra, toʻqqiz yillik meditatsiya paytida uxlab qolgach, u oʻzidan gʻazablanib, yana uxlab qolmaslik uchun qovoqlarini kesib tashlagan. Uning qovoqlaridan esa choy daraxti paydo boʻlgan. Xitoyning asosiy manbalariga koʻra, Bodhidharma Gʻarbiy mintaqalardan kelib chiqqan boʻlib, u asli Oʻrta Osiyolik, ammo Hindiston yarimorolini ham oʻz ichiga olishi mumkin boʻlgan „fors oʻrta osiyolik“ yoki „janubiy hindistonlik … buyuk zot Hindiston qirolining uchinchi oʻgʻli“ boʻlgan" degan taxminlar ham mavjud<ref>Emmanuel Francis (2011), [https://journals.equinoxpub.com/index.php/ROSA/article/view/15172 ''The Genealogy of the Pallavas: From Brahmins to Kings''], Religions of South Asia, Vol. 5, No. 1/5.2 (2011)</ref>{{Sfn|Jorgensen|2000}}. Butun [[Budda sanʼati|buddizm sanʼatida]] Bodhidharma xitoylik boʻlmagan, gʻazablangan, soqolli, keng koʻzli odam sifatida tasvirlangan. Bodhidharma Chan matnlarida „Moviy koʻzli vahshiy“ ({{Lang-zh|碧眼胡}}) deb tilga olinadi. [[Fayl:Daruma_doll.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Daruma_doll.jpg/200px-Daruma_doll.jpg|left|thumb|200x200px| Bir koʻzi tilak uchun toʻldirilgan daruma qoʻgʻirchoq]] == Bolalar oʻyinlari == [[Fayl:Darumaotoshi.JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Darumaotoshi.JPG/170px-Darumaotoshi.JPG|thumb| Daruma Otoshi. Daruma xarakteri, bolgʻa va kamalak rangli qismlar.]] Koʻpgina bolalar oʻyinlarida Daruma haqida eslatib oʻtiladi, jumladan ({{Lang-ja|雪だるま}}) qor odamlari " Yukidaruma " deb ataladi, tom maʼnoda bu ''qor daruma'' degan maʼnoni bildiradi. Ehtimol, shakli Daruma bilan bogʻliq boʻlganligi sababli shunday atalishi ham mumkin, qorbolalar odatda uchta oʻrniga ikkita yumaloq qortoʻpidan yasaladi<ref>{{Veb manbasi|muallif=|ism=|sana=|sarlavha=Netsuke in the form of a boy rolling a yuki daruma, or snowman|url=https://collections.ashmolean.org/collection/browse-9148/object/24894|arxivurl=|arxivsana=|kirish sanasi=15 February 2021|ish=collections.ashmolean.org}}</ref>. Darumasan ga Koronda Amerikaninf Qizil chiroq/Yashil chiroq oʻyiniga juda oʻxshash. {{Nixongo|''Daruma Otoshi''|だるま落とし}} - anʼanaviy oʻyin daruma qoʻgʻirchogʻi bilan besh qismga boʻlingan, odatda kamalak ranglarida, yuqoridan pastgacha: bosh — erkak yuzi, koʻk, yashil, sariq, qizil qismlardan iborat oʻyinchoq aksesuariga ega. Oʻyin rangli boʻlaklarning har biriga kichik bolgʻacha yordamida pastdan yuqoriga qarab urilib, oʻyin davomida uning qismlarini toʻliq buzib yubormaslik qoidasi asosida oʻynaladi. == Ommaviy madaniyatda == [[Pokémon|Pokemon oʻyinida]] Darumaka va Darmanitan Daruma qoʻgʻirchogʻi asosida yaratilgan. ''As the Gods Will'' filmi va uning davomiy qismlari mangasida Daruma qo‘g‘irchog‘i o‘rta maktab sinfini Daruma-san ga koronda o‘yinini o‘ynashga majbur qiladi, unda talabalar g‘alaba qozonish uchun qoʻgʻirchoqning orqa tomonidagi qizil tugmani bosishlari kerak bo;ladi. Qoʻgʻirchoqning qoʻliga tushgan talabalar muqarar oʻlimga uchraydilar. == Manbalar == {{manbalar}} 5osimtk9q42zbv27ajpr1caokpzhwex 2815857 2815833 2022-08-28T12:11:02Z Panpanchik 72616 wikitext text/x-wiki [[Fayl:Daruma_doll,_cut_out,_03.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Daruma_doll%2C_cut_out%2C_03.jpg/300px-Daruma_doll%2C_cut_out%2C_03.jpg|left|thumb| ''Daruma'' qoʻgʻirchoq]] {{Nixongo|'''''Daruma'' qo'g'irchog'i'''|達磨|daruma}} — [[Buddizm|buddizmning]] Zen anʼanasi asoschisi Bodxidxarma sharafiga ishlangan, ichi boʻsh, yumaloq yapon anʼanaviy qoʻgʻirchoqlarining bir turi. Bu qoʻgʻirchoqlar, odatda qizil koʻrinishda va soqolli odam (Bodhidxarma) tasviri tushirilangan boʻladi, shuningdek, mintaqa va rassomga qarab rang va dizaynda bir-biridan farqlanishi mumkin. Baʼzilar tomonidan oʻyinchoq hisoblansa-da, Daruma ramziy maʼnoga va boy dizaynga ega, qoʻgʻirchoq koʻproq yaponiyaliklar uchun omad timsoli sifatida qaraladi. Daruma qoʻgʻirchoqlari qatʼiyatlilik ramzi sifatida koʻriladi  va omad tilash maʼnosida sovgʻa qilinadi. Qoʻgʻirchoq koʻplab buddist ibodatxonalari tomonidan turli maqsadlar jumladan tijorat maqsadida ishlab chiqarilgan. == Foydalanish == Sotib olinganda, figuraning koʻzlari oq rangda boʻyalmagan holatda boʻladi. Keyin foydalanuvchi oʻzi erishmoqchi boʻlgan tilakni tilaydi figuraning chap koʻzini xitoy yoki yapon siyohini boʻyaydi. Istalgan maqsadga erishilgach, oʻng koʻz ham chiziladi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.welovedaruma.com/en/about_daruma.html|sarlavha=WE LOVE DARUMA – About Daruma Dolls|ish=www.welovedaruma.com|kirish sanasi=24 February 2018}}</ref>. Bu anʼana odatda yangi yil oldi oʻtkaziladi. == Bodhidharma == [[Fayl:BodhidharmaYoshitoshi1887.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/BodhidharmaYoshitoshi1887.jpg/220px-BodhidharmaYoshitoshi1887.jpg|thumb| Bodhidharma, Yoshitoshi tomonidan yogʻochdan yasalgan bosma, 1887-yil]] Bodhidxarma — milodiy V-Vi asrlarida yashagan [[Buddizm|buddist]] rohib. U anʼanaviy ravishda Ch’an (Zen) ning [[Xitoy|Xitoydagi]] davomchisi sifatida qabul qilinadi. Bodhidharma haqida juda oz zamonaviy biografik maʼlumotlar saqlanib qolgan va koʻplab maʼlumotlar afsonalarga asoslanadi. Bir anʼanaga koʻra, Bodhidharma meditatsiya bilan shugʻullanishligi bilan ham shuhrat qozongan. Afsonaga koʻra, u toʻqqiz yil davomida qimirlamay meditatsiya paytida devorga qarab oʻtirgan, uning oyoqlari va qoʻllari [[Atrofiya|atrofiyaga]] duchor boʻlgan<ref>[[Daruma doll#Reference-idChapin1946|Chapin, Helen B. „Three Early Portraits of Bodhidharma“.]] p. 93</ref>. Yana bir mashhur afsonaga koʻra, toʻqqiz yillik meditatsiya paytida uxlab qolgach, u oʻzidan gʻazablanib, yana uxlab qolmaslik uchun qovoqlarini kesib tashlagan. Uning qovoqlaridan esa choy daraxti paydo boʻlgan. Xitoyning asosiy manbalariga koʻra, Bodhidharma Gʻarbiy mintaqalardan kelib chiqqan boʻlib, u asli Oʻrta Osiyolik, ammo Hindiston yarimorolini ham oʻz ichiga olishi mumkin boʻlgan „fors oʻrta osiyolik“ yoki „janubiy hindistonlik … buyuk zot Hindiston qirolining uchinchi oʻgʻli“ boʻlgan" degan taxminlar ham mavjud<ref>Emmanuel Francis (2011), [https://journals.equinoxpub.com/index.php/ROSA/article/view/15172 ''The Genealogy of the Pallavas: From Brahmins to Kings''], Religions of South Asia, Vol. 5, No. 1/5.2 (2011)</ref>{{Sfn|Jorgensen|2000}}. Butun [[Budda sanʼati|buddizm sanʼatida]] Bodhidharma xitoylik boʻlmagan, gʻazablangan, soqolli, keng koʻzli odam sifatida tasvirlangan. Bodhidharma Chan matnlarida „Moviy koʻzli vahshiy“ ({{Lang-zh|碧眼胡}}) deb tilga olinadi. [[Fayl:Daruma_doll.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Daruma_doll.jpg/200px-Daruma_doll.jpg|left|thumb|200x200px| Bir koʻzi tilak uchun toʻldirilgan daruma qoʻgʻirchoq]] == Bolalar oʻyinlari == [[Fayl:Darumaotoshi.JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Darumaotoshi.JPG/170px-Darumaotoshi.JPG|thumb| Daruma Otoshi. Daruma xarakteri, bolgʻa va kamalak rangli qismlar.]] Koʻpgina bolalar oʻyinlarida Daruma haqida eslatib oʻtiladi, jumladan ({{Lang-ja|雪だるま}}) qor odamlari " Yukidaruma " deb ataladi, tom maʼnoda bu ''qor daruma'' degan maʼnoni bildiradi. Ehtimol, shakli Daruma bilan bogʻliq boʻlganligi sababli shunday atalishi ham mumkin, qorbolalar odatda uchta oʻrniga ikkita yumaloq qortoʻpidan yasaladi<ref>{{Veb manbasi|muallif=|ism=|sana=|sarlavha=Netsuke in the form of a boy rolling a yuki daruma, or snowman|url=https://collections.ashmolean.org/collection/browse-9148/object/24894|arxivurl=|arxivsana=|kirish sanasi=15 February 2021|ish=collections.ashmolean.org}}</ref>. Darumasan ga Koronda Amerikaninf Qizil chiroq/Yashil chiroq oʻyiniga juda oʻxshash. {{Nixongo|''Daruma Otoshi''|だるま落とし}} - anʼanaviy oʻyin daruma qoʻgʻirchogʻi bilan besh qismga boʻlingan, odatda kamalak ranglarida, yuqoridan pastgacha: bosh — erkak yuzi, koʻk, yashil, sariq, qizil qismlardan iborat oʻyinchoq aksesuariga ega. Oʻyin rangli boʻlaklarning har biriga kichik bolgʻacha yordamida pastdan yuqoriga qarab urilib, oʻyin davomida uning qismlarini toʻliq buzib yubormaslik qoidasi asosida oʻynaladi. == Ommaviy madaniyatda == [[Pokémon|Pokemon oʻyinida]] Darumaka va Darmanitan Daruma qoʻgʻirchogʻi asosida yaratilgan. ''As the Gods Will'' filmi va uning davomiy qismlari mangasida Daruma qo‘g‘irchog‘i o‘rta maktab sinfini Daruma-san ga koronda o‘yinini o‘ynashga majbur qiladi, unda talabalar g‘alaba qozonish uchun qoʻgʻirchoqning orqa tomonidagi qizil tugmani bosishlari kerak bo;ladi. Qoʻgʻirchoqning qoʻliga tushgan talabalar muqarar oʻlimga uchraydilar. == Manbalar == {{manbalar}} 5slp0ak6dthaoh5p4i9f3u32vp1dqe7 Foydalanuvchi:Nizomiddinxo'jayev Komron Kamoliddin o'g'li 2 783967 2815832 2022-08-28T12:00:29Z Nizomiddinxo'jayev Komron Kamoliddin o'g'li 78102 Nizomiddinxo'jayev Komron Targetolog mutaxassis wikitext text/x-wiki Nizomiddinxo'jayev Komron Kamoliddin o'g'li. (tugʻ. 24-Fevral, 2004-yil, [[Uchtepa tumani]], [[Toshkent shahar]] . Oʻzbekiston Respublikasining fuqorosi. 57ppfhtefuh5woluu88uhrgjjcfr8x4 2815872 2815832 2022-08-28T12:17:15Z Panpanchik 72616 wikitext text/x-wiki {{d}} Nizomiddinxo'jayev Komron Kamoliddin o'g'li. (tugʻ. 24-Fevral, 2004-yil, [[Uchtepa tumani]], [[Toshkent shahar]] . Oʻzbekiston Respublikasining fuqorosi. gjppaayakmx6xmtv8hy8xexyuia33jj 2815962 2815872 2022-08-28T13:10:56Z Nizomiddinxo'jayev Komron Kamoliddin o'g'li 78102 Nizomiddinxo'jayev Komron Targetolog mutaxassis wikitext text/x-wiki Nizomiddinxo'jayev Komron Kamoliddin o'g'li. (tugʻ. 24-Fevral, 2004-yil, [[Uchtepa tumani]], [[Toshkent shahar]] . Oʻzbekiston Respublikasining fuqorosi. 57ppfhtefuh5woluu88uhrgjjcfr8x4 Miyaga oʻrnashib qoladigan kuy 0 783968 2815835 2022-08-28T12:00:49Z Optima D 72251 „[[:en:Special:Redirect/revision/1102823706|Earworm]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki '''Quloq qurti''' ({{Lang-en|Earworm}}), shuningdek, '''miya qurti'''<ref name="Musicophilia">{{Kitob manbasi|last=Sacks|first=Oliver|title=[[Musicophilia|Musicophilia: Tales of Music and the Brain]]|publisher=First Vintage Books|year=2007|isbn=978-1-4000-3353-9|pages=41–48|authorlink=Oliver Sacks}}</ref>, '''yopishqoq musiqa''', '''tiqilib''' '''qolgan qo'shiq sindromi'''<ref name="theworld2">{{Yangiliklar manbasi |last=Chatterjee |first=Rhitu |date=2012-03-07 |title=Earworms: Why songs get stuck in our heads |work=BBC News |url=https://www.bbc.com/news/magazine-17105759}}</ref>, yoki ko'pincha, quloq qurtlaridan so'ng hosil bo'luvchi '''ixtiyorsiz''' '''musiqiy tasvirlar''' (IMT)<ref name="Jakubowski Finkel Stewart Müllensiefen 2017 pp. 122–1352">{{Cite journal|last=Jakubowski|first1=Kelly|last2=Finkel|first2=Sebastian|last3=Stewart|first3=Lauren|last4=Müllensiefen|first4=Daniel|year=2017|title=Dissecting an earworm: Melodic features and song popularity predict involuntary musical imagery|url=https://www.apa.org/pubs/journals/releases/aca-aca0000090.pdf|journal=[[Psychology of Aesthetics, Creativity, and the Arts]]|publisher=American Psychological Association (APA)|volume=11|issue=2|pages=122–135|doi=10.1037/aca0000090|issn=1931-390X}}</ref><ref name=":0">{{Cite journal|title=The classification of involuntary musical imagery: The case for earworms|last=Williams|first1=T. I.|year=2015|journal=Psychomusicology: Music, Mind, & Brain|volume=15|number=1|pages=5–13|publisher=[[American Psychological Association]]|doi=10.1037/pmu0000082|url=https://centaur.reading.ac.uk/40630/2/Classification%20of%20INMI%20revision%203%20-%20Centaur.pdf}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Williamson|first1=Victoria J.|last2=Jilka|first2=Sagar R.|last3=Fry|first3=Joshua|last4=Finkel|first4=Sebastian|last5=Müllensiefen|first5=Daniel|last6=Stewart|first6=Lauren|date=2011-09-27|title=How do "earworms" start? Classifying the everyday circumstances of Involuntary Musical Imagery|journal=Psychology of Music|volume=40|issue=3|pages=259–284|doi=10.1177/0305735611418553}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Filippidi|first1=I.|last2=Timmers|first2=R.|journal=Psychomusicology: Music, Mind, & Brain|title=Relationships between everyday music listening habits and involuntary musical imagery: Does music listening condition musical imagery?|pages=312–326|year=2017|volume=27|number=4|publisher=[[American Psychological Association]]|doi=10.1037/pmu0000194}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Jakubowski|first1=Kelly|last2=Farrugia|first2=Nicolas|last3=Halpern|first3=Andrea R.|last4=Sankarpandi|first4=Sathish K.|last5=Stewart|first5=Lauren|date=2015-11-01|title=The speed of our mental soundtracks: Tracking the tempo of involuntary musical imagery in everyday life|url=|journal=[[Memory & Cognition]]|volume=43|issue=8|pages=1229–1242|doi=10.3758/s13421-015-0531-5|issn=1532-5946|pmc=4624826|pmid=26122757}}</ref> deb ham ataladi. Bu ijro etilmagan paytda ham odamning ongini doimiy ravishda egallab turadigan jozibali va/yoki esda qolarli musiqa yoki so'z<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Oxford Dictionaries: "earworm"|url=http://oxforddictionaries.com/us/definition/american_english/earworm|kirish sanasi=July 4, 2013|nashriyot=Oxford University Press}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Halpern|first1=Andrea R.|last2=Bartlett|first2=James C.|date=2011-04-01|title=The Persistence of Musical Memories: A Descriptive Study of Earworms|url=https://online.ucpress.edu/mp/article-abstract/28/4/425/62495/The-Persistence-of-Musical-Memories-A-Descriptive?redirectedFrom=fulltext|journal=[[Music Perception]]|volume=28|issue=4|pages=425–432|doi=10.1525/mp.2011.28.4.425|issn=0730-7829}}</ref>. Yorliq sifatida ixtiyorsiz musiqiy tasvirlar faqat quloq qurtlari bilan chegaralanib qolmaydi. Musiqiy gallyutsinatsiyalar ham, garchi ular bir xil bo'lmasa-da, ushbu toifaga kiradi<ref name=":0" /><ref>{{Cite journal|last=Hemming|first1=J.|last2=Merrill|first2=J.|year=2015|title=On the distinction between involuntary musical imagery, musical hallucinosis, and musical hallucinations|journal=Psychomusicology: Music, Mind, & Brain|volume=25|issue=4|pages=435–442|publisher=[[American Psychological Association]]|doi=10.1037/pmu0000112}}</ref>. Quloq qurtlari [[Xotira|ixtiyorsiz xotira]]<nowiki/>ning keng tarqalgan turi hisoblanadi<ref name=":12">{{Cite journal|last=Moeck|first1=E. K.|last2=Hyman|first2=I. E|last3=Takarangi|first3=M. K. Y.|year=2018|journal=Psychomusicology: Music, Mind, & Brain|title=Understanding the overlap between positive and negative involuntary cognitions using instrumental earworms|publisher=[[American Psychological Association]]|volume=28|number=3|pages=164–177|doi=10.1037/pmu0000217}}</ref>. Quloq qurtlarini tasvirlash uchun tez-tez qo'llaniladigan iboralarning ba'zilari "musiqiy tasvirni takrorlash" va "ixtiyorsiz musiqiy tasvir" kabi jumlalarni o'z ichiga oladi<ref name="Musicophilia" /><ref>{{Cite journal|last=Liikkanen|first1=L. A.|year=2012|title=Inducing involuntary musical imagery: An experimental study|url=http://www.helsinki.fi/~liikkane/2011-INMI-MusSci.pdf|journal=[[Musicae Scientiae]]|volume=16|issue=2|pages=217–234|doi=10.1177/1029864912440770}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Liikkanen|first1=Lassi A.|year=2008|title=Music in Everymind: Commonality of Involuntary Musical Imagery|url=http://i.org.helsinki.fi/lassial/files/publications/080904-Music_in_everymind_pdf.pdf|journal=Proceedings of the 10th International Conference on Music Perception and Cognition (ICMPC 10)|place=Sapporo, Japan|pages=408–412|isbn=978-4-9904208-0-2|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140203150256/http://i.org.helsinki.fi/lassial/files/publications/080904-Music_in_everymind_pdf.pdf|archivedate=2014-02-03}}</ref>. Quloq qurti, ya'ni, [[Ingliz tili|inglizcha]]: ''earworm'' so'zi, nemis tilidagi ''Ohrwurm'' so'zining [[kalka]]<nowiki/>si — nusxasidir<ref>[http://www.wordspy.com/words/earworm.asp "earworm"], wordspy.com</ref><ref>[https://www.dwds.de/wb/Ohrwurm "Ohrwurm"], www.dwds.de</ref>. Eng qadimiy ingliz tilida yozilgan [[Desmond Bagley]]<nowiki/>ning 1978-yilgi ''[[Flyaway]]'' romanida kitob muallifi so'zning asosini nemischadan kelib chiqqanligiga ishora qiladi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Kruszelnicki|ism=Dr Karl|sana=2016-11-29|sarlavha=The earworms you can't get out of your head|url=https://www.abc.net.au/radionational/programs/greatmomentsinscience/the-earworms-you-cant-get-out-of-your-head/8064664|kirish sanasi=2022-05-01|ish=ABC Radio National|til=en}}</ref>. Ushbu hodisani o'rgangan tadqiqotchilar orasida [[Theodor Reik]]<ref>{{cite book|last=Reik|first=Theodor|year=1953|title=The Haunting Melody: Psychoanalytic Experiences in Life and Music|publisher=Grove Press|location=New York}}</ref>, Sean Bennett<ref>{{cite thesis|url=http://www.seanbennett.net/music/essays.html|first=Sean|last=Bennett|title=Musical Imagery Repetition|publisher=Cambridge University|type=Master|date=August 30, 2002}}</ref>, [[Oliver Sacks]]<ref name="Musicophilia2">{{cite book|last=Sacks|first=Oliver|title=[[Musicophilia|Musicophilia: Tales of Music and the Brain]]|publisher=First Vintage Books|year=2007|isbn=978-1-4000-3353-9|pages=41–48|author-link=Oliver Sacks}}</ref>, [[Daniel Levitin]]<ref name="Levitin2">{{cite book|last=Levitin|first=Daniel|author-link=Daniel Levitin|title=This Is Your Brain on Music: The Science of a Human Obsession|url=https://books.google.com/books?id=_B3CEBJhhBQC&q=%22this+is+your+brain+on+music%22+levitin+ocd&pg=PT111|access-date=August 7, 2012|year=2006|publisher=Dutton, Penguin|location=New York|isbn=0452288525}}</ref>, James Kellaris<ref>{{cite journal|first=James J.|last=Kellaris|title=Identifying Properties of Tunes That Get 'Stuck in Your Head'|journal=Proceedings of the Society for Consumer Psychology|date=Winter 2001|location=Scottsdale, Arizona|publisher=[[American Psychological Society]]|pages=66–67}}</ref>, Philip Beaman<ref name="beaman2">{{cite journal|vauthors=Beaman CP, Williams TI|title=Earworms (stuck song syndrome): towards a natural history of intrusive thoughts|journal=[[British Journal of Psychology]]|volume=101|issue=Pt 4|pages=637–653|date=November 2010|pmid=19948084|doi=10.1348/000712609X479636|url=https://zenodo.org/record/894433}}</ref>, Vicky Williamson<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.co.uk/news/magazine-17105759|title=Earworms: Why songs get stuck in our heads|last=Chatterjee|first=Rhitu|date=March 6, 2012|work=BBC News|access-date=March 7, 2012}}</ref>, [[Diana Deutsch]]<ref name="Deutsch20192">{{cite book|last=Deutsch|first=D.|title=Musical Illusions and Phantom Words: How Music and Speech Unlock Mysteries of the Brain|chapter=Catchy Music and Earworms|year=2019|pages=116–127|url=https://global.oup.com/academic/product/musical-illusions-and-phantom-words-9780190206833|publisher=Oxford University Press|lccn=2018051786|author-link=Diana Deutsch|isbn=9780190206833}}</ref> va [[Peter Szendy]]<ref>{{Kitob manbasi|url=http://www.oup.com/us/catalog/general/subject/Music/Philosophy/?view=usa&ci=9780823234387|first=Peter|last=Szendy|title=Hits. Philosophy in the Jukebox|others=translated by William Bishop|publisher=Fordham University Press|year=2012}}</ref> va yana boshqa olimlar mavjud. Bu hodisani [[eshitish gallyutsinatsiyasi]] olib keladigan miyaning temporal quloq yumshoq qismiga zarar yetkazish natijasida yuzaga kelgan noyob tibbiy holat — [[palinakuzis]] bilan aralashtirib yubormaslik kerak<ref>{{Kitob manbasi|last=Moore|first=David R.|title=The Oxford Handbook of Auditory Science: The Auditory Brain|url=https://books.google.com/books?id=BAHHJymFle8C&q=palinacousis+definition&pg=PA535|accessdate=July 3, 2013|date=January 21, 2010|publisher=Oxford University Press|page=535|isbn=9780199233281}}</ref>. == Yana qarang == * [[Idée fixe]] * [[Fonologik sikl]] * [[Tetris effekti]] == Manbalar == == Adabiyotlar == * {{Kitob manbasi|title=On Repeat: How Music Plays the Mind|last=Elizabeth Hellmuth Margulis|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0199990825|year=2013|ref=none}} * {{Yangiliklar manbasi |last=Vadim Prokhorov |date=June 22, 2006 |title=Can't get it out of my head |work=[[The Guardian]] |url=https://www.theguardian.com/music/2006/jun/22/popandrock |ref=none}} * {{Citation|last=Divya Singhal|title=Why this Kolaveri Di: Maddening Phenomenon of Earworm|date=December 8, 2011|ssrn=1969781|ref=none}} == Havolalar == * London Goldsmith universitetida [https://www.gold.ac.uk/music-mind-brain/imis/ Majburiy usiqiy Tasvirlar Skalasi (MMTS)] . * {{cite web|url=http://tvtropes.org/pmwiki/pmwiki.php/Main/EarWorm|title=Quloqqurti TVda va pop musiqiy madaniyatida|publisher=TV Tropes}} * {{cite magazine|url=https://www.theatlantic.com/health/archive/2014/01/why-songs-get-stuck-in-your-head/282997/|title=Why Songs Get Stuck in Your Head|last=Margulis|first=Elizabeth Hellmuth|magazine=[[The Atlantic]]|date=January 16, 2014|ref=none}} [[Turkum:Neologizm]] [[Turkum:Musiqa terminologiyasi]] [[Turkum:Musiqa psixologiyasi]] [[Turkum:Musiqa]] 0idkql53752b9hlzocczgvqwxgdasiu 2815843 2815835 2022-08-28T12:02:01Z Optima D 72251 wikitext text/x-wiki '''Quloq qurti''' ({{Lang-en|Earworm}}), shuningdek, '''miya qurti'''<ref name="Musicophilia">{{Kitob manbasi|last=Sacks|first=Oliver|title=[[Musicophilia|Musicophilia: Tales of Music and the Brain]]|publisher=First Vintage Books|year=2007|isbn=978-1-4000-3353-9|pages=41–48|authorlink=Oliver Sacks}}</ref>, '''yopishqoq musiqa''', '''tiqilib''' '''qolgan qoʻshiq sindromi'''<ref name="theworld2">{{Yangiliklar manbasi |last=Chatterjee |first=Rhitu |date=2012-03-07 |title=Earworms: Why songs get stuck in our heads |work=BBC News |url=https://www.bbc.com/news/magazine-17105759}}</ref>, yoki koʻpincha, quloq qurtlaridan soʻng hosil boʻluvchi '''ixtiyorsiz''' '''musiqiy tasvirlar''' (IMT)<ref name="Jakubowski Finkel Stewart Müllensiefen 2017 pp. 122–1352">{{Cite journal|last=Jakubowski|first1=Kelly|last2=Finkel|first2=Sebastian|last3=Stewart|first3=Lauren|last4=Müllensiefen|first4=Daniel|year=2017|title=Dissecting an earworm: Melodic features and song popularity predict involuntary musical imagery|url=https://www.apa.org/pubs/journals/releases/aca-aca0000090.pdf|journal=[[Psychology of Aesthetics, Creativity, and the Arts]]|publisher=American Psychological Association (APA)|volume=11|issue=2|pages=122–135|doi=10.1037/aca0000090|issn=1931-390X}}</ref><ref name=":0">{{Cite journal|title=The classification of involuntary musical imagery: The case for earworms|last=Williams|first1=T. I.|year=2015|journal=Psychomusicology: Music, Mind, & Brain|volume=15|number=1|pages=5–13|publisher=[[American Psychological Association]]|doi=10.1037/pmu0000082|url=https://centaur.reading.ac.uk/40630/2/Classification%20of%20INMI%20revision%203%20-%20Centaur.pdf}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Williamson|first1=Victoria J.|last2=Jilka|first2=Sagar R.|last3=Fry|first3=Joshua|last4=Finkel|first4=Sebastian|last5=Müllensiefen|first5=Daniel|last6=Stewart|first6=Lauren|date=2011-09-27|title=How do "earworms" start? Classifying the everyday circumstances of Involuntary Musical Imagery|journal=Psychology of Music|volume=40|issue=3|pages=259–284|doi=10.1177/0305735611418553}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Filippidi|first1=I.|last2=Timmers|first2=R.|journal=Psychomusicology: Music, Mind, & Brain|title=Relationships between everyday music listening habits and involuntary musical imagery: Does music listening condition musical imagery?|pages=312–326|year=2017|volume=27|number=4|publisher=[[American Psychological Association]]|doi=10.1037/pmu0000194}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Jakubowski|first1=Kelly|last2=Farrugia|first2=Nicolas|last3=Halpern|first3=Andrea R.|last4=Sankarpandi|first4=Sathish K.|last5=Stewart|first5=Lauren|date=2015-11-01|title=The speed of our mental soundtracks: Tracking the tempo of involuntary musical imagery in everyday life|url=|journal=[[Memory & Cognition]]|volume=43|issue=8|pages=1229–1242|doi=10.3758/s13421-015-0531-5|issn=1532-5946|pmc=4624826|pmid=26122757}}</ref> deb ham ataladi. Bu ijro etilmagan paytda ham odamning ongini doimiy ravishda egallab turadigan jozibali va/yoki esda qolarli musiqa yoki soʻz<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Oxford Dictionaries: "earworm"|url=http://oxforddictionaries.com/us/definition/american_english/earworm|kirish sanasi=July 4, 2013|nashriyot=Oxford University Press}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Halpern|first1=Andrea R.|last2=Bartlett|first2=James C.|date=2011-04-01|title=The Persistence of Musical Memories: A Descriptive Study of Earworms|url=https://online.ucpress.edu/mp/article-abstract/28/4/425/62495/The-Persistence-of-Musical-Memories-A-Descriptive?redirectedFrom=fulltext|journal=[[Music Perception]]|volume=28|issue=4|pages=425–432|doi=10.1525/mp.2011.28.4.425|issn=0730-7829}}</ref>. Yorliq sifatida ixtiyorsiz musiqiy tasvirlar faqat quloq qurtlari bilan chegaralanib qolmaydi. Musiqiy gallyutsinatsiyalar ham, garchi ular bir xil boʻlmasa-da, ushbu toifaga kiradi<ref name=":0" /><ref>{{Cite journal|last=Hemming|first1=J.|last2=Merrill|first2=J.|year=2015|title=On the distinction between involuntary musical imagery, musical hallucinosis, and musical hallucinations|journal=Psychomusicology: Music, Mind, & Brain|volume=25|issue=4|pages=435–442|publisher=[[American Psychological Association]]|doi=10.1037/pmu0000112}}</ref>. Quloq qurtlari [[Xotira|ixtiyorsiz xotira]]<nowiki/>ning keng tarqalgan turi hisoblanadi<ref name=":12">{{Cite journal|last=Moeck|first1=E. K.|last2=Hyman|first2=I. E|last3=Takarangi|first3=M. K. Y.|year=2018|journal=Psychomusicology: Music, Mind, & Brain|title=Understanding the overlap between positive and negative involuntary cognitions using instrumental earworms|publisher=[[American Psychological Association]]|volume=28|number=3|pages=164–177|doi=10.1037/pmu0000217}}</ref>. Quloq qurtlarini tasvirlash uchun tez-tez qoʻllaniladigan iboralarning baʼzilari „musiqiy tasvirni takrorlash“ va „ixtiyorsiz musiqiy tasvir“ kabi jumlalarni oʻz ichiga oladi<ref name="Musicophilia" /><ref>{{Cite journal|last=Liikkanen|first1=L. A.|year=2012|title=Inducing involuntary musical imagery: An experimental study|url=http://www.helsinki.fi/~liikkane/2011-INMI-MusSci.pdf|journal=[[Musicae Scientiae]]|volume=16|issue=2|pages=217–234|doi=10.1177/1029864912440770}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Liikkanen|first1=Lassi A.|year=2008|title=Music in Everymind: Commonality of Involuntary Musical Imagery|url=http://i.org.helsinki.fi/lassial/files/publications/080904-Music_in_everymind_pdf.pdf|journal=Proceedings of the 10th International Conference on Music Perception and Cognition (ICMPC 10)|place=Sapporo, Japan|pages=408–412|isbn=978-4-9904208-0-2|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140203150256/http://i.org.helsinki.fi/lassial/files/publications/080904-Music_in_everymind_pdf.pdf|archivedate=2014-02-03}}</ref>. Quloq qurti, yaʼni, [[Ingliz tili|inglizcha]]: ''earworm'' soʻzi, nemis tilidagi ''Ohrwurm'' soʻzining [[kalka]]<nowiki/>si — nusxasidir<ref>[http://www.wordspy.com/words/earworm.asp „earworm“], wordspy.com</ref><ref>[https://www.dwds.de/wb/Ohrwurm „Ohrwurm“], www.dwds.de</ref>. Eng qadimiy ingliz tilida yozilgan [[Desmond Bagley]]<nowiki/>ning 1978-yilgi ''[[Flyaway]]'' romanida kitob muallifi soʻzning asosini nemischadan kelib chiqqanligiga ishora qiladi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Kruszelnicki|ism=Dr Karl|sana=2016-11-29|sarlavha=The earworms you can't get out of your head|url=https://www.abc.net.au/radionational/programs/greatmomentsinscience/the-earworms-you-cant-get-out-of-your-head/8064664|kirish sanasi=2022-05-01|ish=ABC Radio National|til=en}}</ref>. Ushbu hodisani oʻrgangan tadqiqotchilar orasida [[Theodor Reik]]<ref>{{cite book|last=Reik|first=Theodor|year=1953|title=The Haunting Melody: Psychoanalytic Experiences in Life and Music|publisher=Grove Press|location=New York}}</ref>, Sean Bennett<ref>{{cite thesis|url=http://www.seanbennett.net/music/essays.html|first=Sean|last=Bennett|title=Musical Imagery Repetition|publisher=Cambridge University|type=Master|date=August 30, 2002}}</ref>, [[Oliver Sacks]]<ref name="Musicophilia2">{{cite book|last=Sacks|first=Oliver|title=[[Musicophilia|Musicophilia: Tales of Music and the Brain]]|publisher=First Vintage Books|year=2007|isbn=978-1-4000-3353-9|pages=41–48|author-link=Oliver Sacks}}</ref>, [[Daniel Levitin]]<ref name="Levitin2">{{cite book|last=Levitin|first=Daniel|author-link=Daniel Levitin|title=This Is Your Brain on Music: The Science of a Human Obsession|url=https://books.google.com/books?id=_B3CEBJhhBQC&q=%22this+is+your+brain+on+music%22+levitin+ocd&pg=PT111|access-date=August 7, 2012|year=2006|publisher=Dutton, Penguin|location=New York|isbn=0452288525}}</ref>, James Kellaris<ref>{{cite journal|first=James J.|last=Kellaris|title=Identifying Properties of Tunes That Get 'Stuck in Your Head'|journal=Proceedings of the Society for Consumer Psychology|date=Winter 2001|location=Scottsdale, Arizona|publisher=[[American Psychological Society]]|pages=66–67}}</ref>, Philip Beaman<ref name="beaman2">{{cite journal|vauthors=Beaman CP, Williams TI|title=Earworms (stuck song syndrome): towards a natural history of intrusive thoughts|journal=[[British Journal of Psychology]]|volume=101|issue=Pt 4|pages=637–653|date=November 2010|pmid=19948084|doi=10.1348/000712609X479636|url=https://zenodo.org/record/894433}}</ref>, Vicky Williamson<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.co.uk/news/magazine-17105759|title=Earworms: Why songs get stuck in our heads|last=Chatterjee|first=Rhitu|date=March 6, 2012|work=BBC News|access-date=March 7, 2012}}</ref>, [[Diana Deutsch]]<ref name="Deutsch20192">{{cite book|last=Deutsch|first=D.|title=Musical Illusions and Phantom Words: How Music and Speech Unlock Mysteries of the Brain|chapter=Catchy Music and Earworms|year=2019|pages=116–127|url=https://global.oup.com/academic/product/musical-illusions-and-phantom-words-9780190206833|publisher=Oxford University Press|lccn=2018051786|author-link=Diana Deutsch|isbn=9780190206833}}</ref> va [[Peter Szendy]]<ref>{{Kitob manbasi|url=http://www.oup.com/us/catalog/general/subject/Music/Philosophy/?view=usa&ci=9780823234387|first=Peter|last=Szendy|title=Hits. Philosophy in the Jukebox|others=translated by William Bishop|publisher=Fordham University Press|year=2012}}</ref> va yana boshqa olimlar mavjud. Bu hodisani [[eshitish gallyutsinatsiyasi]] olib keladigan miyaning temporal quloq yumshoq qismiga zarar yetkazish natijasida yuzaga kelgan noyob tibbiy holat — [[palinakuzis]] bilan aralashtirib yubormaslik kerak<ref>{{Kitob manbasi|last=Moore|first=David R.|title=The Oxford Handbook of Auditory Science: The Auditory Brain|url=https://books.google.com/books?id=BAHHJymFle8C&q=palinacousis+definition&pg=PA535|accessdate=July 3, 2013|date=January 21, 2010|publisher=Oxford University Press|page=535|isbn=9780199233281}}</ref>. == Yana qarang == * [[Idée fixe]] * [[Fonologik sikl]] * [[Tetris effekti]] == Manbalar == {{manbalar}} == Adabiyotlar == * {{Kitob manbasi|title=On Repeat: How Music Plays the Mind|last=Elizabeth Hellmuth Margulis|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0199990825|year=2013|ref=none}} * {{Yangiliklar manbasi |last=Vadim Prokhorov |date=June 22, 2006 |title=Can't get it out of my head |work=[[The Guardian]] |url=https://www.theguardian.com/music/2006/jun/22/popandrock |ref=none}} * {{Citation|last=Divya Singhal|title=Why this Kolaveri Di: Maddening Phenomenon of Earworm|date=December 8, 2011|ssrn=1969781|ref=none}} == Havolalar == * London Goldsmith universitetida [https://www.gold.ac.uk/music-mind-brain/imis/ Majburiy usiqiy Tasvirlar Skalasi (MMTS)] . * {{cite web|url=http://tvtropes.org/pmwiki/pmwiki.php/Main/EarWorm|title=Quloqqurti TVda va pop musiqiy madaniyatida|publisher=TV Tropes}} * {{cite magazine|url=https://www.theatlantic.com/health/archive/2014/01/why-songs-get-stuck-in-your-head/282997/|title=Why Songs Get Stuck in Your Head|last=Margulis|first=Elizabeth Hellmuth|magazine=[[The Atlantic]]|date=January 16, 2014|ref=none}} [[Turkum:Neologizm]] [[Turkum:Musiqa terminologiyasi]] [[Turkum:Musiqa psixologiyasi]] [[Turkum:Musiqa]] 0wx6j6ijyzsi0qnqvmw9xbbzirwu5r9 2815852 2815843 2022-08-28T12:06:34Z Optima D 72251 wikitext text/x-wiki '''Quloq qurti''' ({{Lang-en|Earworm}}), shuningdek, '''miya qurti'''<ref name="Musicophilia">{{Kitob manbasi|last=Sacks|first=Oliver|title=[[Musicophilia|Musicophilia: Tales of Music and the Brain]]|publisher=First Vintage Books|year=2007|isbn=978-1-4000-3353-9|pages=41–48|authorlink=Oliver Sacks}}</ref>, '''yopishqoq musiqa''', '''tiqilib''' '''qolgan qoʻshiq sindromi'''<ref name="theworld2">{{Yangiliklar manbasi |last=Chatterjee |first=Rhitu |date=2012-03-07 |title=Earworms: Why songs get stuck in our heads |work=BBC News |url=https://www.bbc.com/news/magazine-17105759}}</ref>, yoki koʻpincha, quloq qurtlaridan soʻng hosil boʻluvchi '''ixtiyorsiz''' '''musiqiy tasvirlar''' (IMT)<ref name="Jakubowski Finkel Stewart Müllensiefen 2017 pp. 122–1352">{{Cite journal|last=Jakubowski|first1=Kelly|last2=Finkel|first2=Sebastian|last3=Stewart|first3=Lauren|last4=Müllensiefen|first4=Daniel|year=2017|title=Dissecting an earworm: Melodic features and song popularity predict involuntary musical imagery|url=https://www.apa.org/pubs/journals/releases/aca-aca0000090.pdf|journal=[[Psychology of Aesthetics, Creativity, and the Arts]]|publisher=American Psychological Association (APA)|volume=11|issue=2|pages=122–135|doi=10.1037/aca0000090|issn=1931-390X}}</ref><ref name=":0">{{Cite journal|title=The classification of involuntary musical imagery: The case for earworms|last=Williams|first1=T. I.|year=2015|journal=Psychomusicology: Music, Mind, & Brain|volume=15|number=1|pages=5–13|publisher=[[American Psychological Association]]|doi=10.1037/pmu0000082|url=https://centaur.reading.ac.uk/40630/2/Classification%20of%20INMI%20revision%203%20-%20Centaur.pdf}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Williamson|first1=Victoria J.|last2=Jilka|first2=Sagar R.|last3=Fry|first3=Joshua|last4=Finkel|first4=Sebastian|last5=Müllensiefen|first5=Daniel|last6=Stewart|first6=Lauren|date=2011-09-27|title=How do "earworms" start? Classifying the everyday circumstances of Involuntary Musical Imagery|journal=Psychology of Music|volume=40|issue=3|pages=259–284|doi=10.1177/0305735611418553}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Filippidi|first1=I.|last2=Timmers|first2=R.|journal=Psychomusicology: Music, Mind, & Brain|title=Relationships between everyday music listening habits and involuntary musical imagery: Does music listening condition musical imagery?|pages=312–326|year=2017|volume=27|number=4|publisher=[[American Psychological Association]]|doi=10.1037/pmu0000194}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Jakubowski|first1=Kelly|last2=Farrugia|first2=Nicolas|last3=Halpern|first3=Andrea R.|last4=Sankarpandi|first4=Sathish K.|last5=Stewart|first5=Lauren|date=2015-11-01|title=The speed of our mental soundtracks: Tracking the tempo of involuntary musical imagery in everyday life|url=|journal=[[Memory & Cognition]]|volume=43|issue=8|pages=1229–1242|doi=10.3758/s13421-015-0531-5|issn=1532-5946|pmc=4624826|pmid=26122757}}</ref> deb ham ataladi. Bu ijro etilmagan paytda ham odamning ongini doimiy ravishda egallab turadigan jozibali va/yoki esda qolarli musiqa yoki soʻz<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Oxford Dictionaries: "earworm"|url=http://oxforddictionaries.com/us/definition/american_english/earworm|kirish sanasi=July 4, 2013|nashriyot=Oxford University Press}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Halpern|first1=Andrea R.|last2=Bartlett|first2=James C.|date=2011-04-01|title=The Persistence of Musical Memories: A Descriptive Study of Earworms|url=https://online.ucpress.edu/mp/article-abstract/28/4/425/62495/The-Persistence-of-Musical-Memories-A-Descriptive?redirectedFrom=fulltext|journal=[[Music Perception]]|volume=28|issue=4|pages=425–432|doi=10.1525/mp.2011.28.4.425|issn=0730-7829}}</ref>. Yorliq sifatida ixtiyorsiz musiqiy tasvirlar faqat quloq qurtlari bilan chegaralanib qolmaydi. Musiqiy gallyutsinatsiyalar ham, garchi ular bir xil boʻlmasa-da, ushbu toifaga kiradi<ref name=":0" /><ref>{{Cite journal|last=Hemming|first1=J.|last2=Merrill|first2=J.|year=2015|title=On the distinction between involuntary musical imagery, musical hallucinosis, and musical hallucinations|journal=Psychomusicology: Music, Mind, & Brain|volume=25|issue=4|pages=435–442|publisher=[[American Psychological Association]]|doi=10.1037/pmu0000112}}</ref>. Quloq qurtlari [[Xotira|ixtiyorsiz xotira]]<nowiki/>ning keng tarqalgan turi hisoblanadi<ref name=":12">{{Cite journal|last=Moeck|first1=E. K.|last2=Hyman|first2=I. E|last3=Takarangi|first3=M. K. Y.|year=2018|journal=Psychomusicology: Music, Mind, & Brain|title=Understanding the overlap between positive and negative involuntary cognitions using instrumental earworms|publisher=[[American Psychological Association]]|volume=28|number=3|pages=164–177|doi=10.1037/pmu0000217}}</ref>. Quloq qurtlarini tasvirlash uchun tez-tez qoʻllaniladigan iboralarning baʼzilari „musiqiy tasvirni takrorlash“ va „ixtiyorsiz musiqiy tasvir“ kabi jumlalarni oʻz ichiga oladi<ref name="Musicophilia" /><ref>{{Cite journal|last=Liikkanen|first1=L. A.|year=2012|title=Inducing involuntary musical imagery: An experimental study|url=http://www.helsinki.fi/~liikkane/2011-INMI-MusSci.pdf|journal=[[Musicae Scientiae]]|volume=16|issue=2|pages=217–234|doi=10.1177/1029864912440770}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Liikkanen|first1=Lassi A.|year=2008|title=Music in Everymind: Commonality of Involuntary Musical Imagery|url=http://i.org.helsinki.fi/lassial/files/publications/080904-Music_in_everymind_pdf.pdf|journal=Proceedings of the 10th International Conference on Music Perception and Cognition (ICMPC 10)|place=Sapporo, Japan|pages=408–412|isbn=978-4-9904208-0-2|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140203150256/http://i.org.helsinki.fi/lassial/files/publications/080904-Music_in_everymind_pdf.pdf|archivedate=2014-02-03}}</ref>. Quloq qurti, yaʼni, [[Ingliz tili|inglizcha]]: ''earworm'' soʻzi, nemis tilidagi ''Ohrwurm'' soʻzining [[kalka]]<nowiki/>si — nusxasidir<ref>[http://www.wordspy.com/words/earworm.asp „earworm“], wordspy.com</ref><ref>[https://www.dwds.de/wb/Ohrwurm „Ohrwurm“], www.dwds.de</ref>. Eng qadimiy ingliz tilida yozilgan [[Desmond Bagley]]<nowiki/>ning 1978-yilgi ''[[Flyaway]]'' romanida kitob muallifi soʻzning asosini nemischadan kelib chiqqanligiga ishora qiladi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Kruszelnicki|ism=Dr Karl|sana=2016-11-29|sarlavha=The earworms you can't get out of your head|url=https://www.abc.net.au/radionational/programs/greatmomentsinscience/the-earworms-you-cant-get-out-of-your-head/8064664|kirish sanasi=2022-05-01|ish=ABC Radio National|til=en}}</ref>. Ushbu hodisani oʻrgangan tadqiqotchilar orasida [[Theodor Reik]]<ref>{{cite book|last=Reik|first=Theodor|year=1953|title=The Haunting Melody: Psychoanalytic Experiences in Life and Music|publisher=Grove Press|location=New York}}</ref>, Sean Bennett<ref>{{cite thesis|url=http://www.seanbennett.net/music/essays.html|first=Sean|last=Bennett|title=Musical Imagery Repetition|publisher=Cambridge University|type=Master|date=August 30, 2002}}</ref>, [[Oliver Sacks]]<ref name="Musicophilia2">{{cite book|last=Sacks|first=Oliver|title=[[Musicophilia|Musicophilia: Tales of Music and the Brain]]|publisher=First Vintage Books|year=2007|isbn=978-1-4000-3353-9|pages=41–48|author-link=Oliver Sacks}}</ref>, [[Daniel Levitin]]<ref name="Levitin2">{{cite book|last=Levitin|first=Daniel|author-link=Daniel Levitin|title=This Is Your Brain on Music: The Science of a Human Obsession|url=https://books.google.com/books?id=_B3CEBJhhBQC&q=%22this+is+your+brain+on+music%22+levitin+ocd&pg=PT111|access-date=August 7, 2012|year=2006|publisher=Dutton, Penguin|location=New York|isbn=0452288525}}</ref>, James Kellaris<ref>{{cite journal|first=James J.|last=Kellaris|title=Identifying Properties of Tunes That Get 'Stuck in Your Head'|journal=Proceedings of the Society for Consumer Psychology|date=Winter 2001|location=Scottsdale, Arizona|publisher=[[American Psychological Society]]|pages=66–67}}</ref>, Philip Beaman<ref name="beaman2">{{cite journal|vauthors=Beaman CP, Williams TI|title=Earworms (stuck song syndrome): towards a natural history of intrusive thoughts|journal=[[British Journal of Psychology]]|volume=101|issue=Pt 4|pages=637–653|date=November 2010|pmid=19948084|doi=10.1348/000712609X479636|url=https://zenodo.org/record/894433}}</ref>, Vicky Williamson<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.co.uk/news/magazine-17105759|title=Earworms: Why songs get stuck in our heads|last=Chatterjee|first=Rhitu|date=March 6, 2012|work=BBC News|access-date=March 7, 2012}}</ref>, [[Diana Deutsch]]<ref name="Deutsch20192">{{cite book|last=Deutsch|first=D.|title=Musical Illusions and Phantom Words: How Music and Speech Unlock Mysteries of the Brain|chapter=Catchy Music and Earworms|year=2019|pages=116–127|url=https://global.oup.com/academic/product/musical-illusions-and-phantom-words-9780190206833|publisher=Oxford University Press|lccn=2018051786|author-link=Diana Deutsch|isbn=9780190206833}}</ref> va [[Peter Szendy]]<ref>{{Kitob manbasi|url=http://www.oup.com/us/catalog/general/subject/Music/Philosophy/?view=usa&ci=9780823234387|first=Peter|last=Szendy|title=Hits. Philosophy in the Jukebox|others=translated by William Bishop|publisher=Fordham University Press|year=2012}}</ref> va yana boshqa olimlar mavjud. Bu hodisani [[eshitish gallyutsinatsiyasi]] olib keladigan miyaning temporal quloq yumshoq qismiga zarar yetkazish natijasida yuzaga kelgan noyob tibbiy holat — [[palinakuzis]] bilan aralashtirib yubormaslik kerak<ref name="26m">{{Kitob manbasi|last=Moore|first=David R.|title=The Oxford Handbook of Auditory Science: The Auditory Brain|url=https://books.google.com/books?id=BAHHJymFle8C&q=palinacousis+definition&pg=PA535|accessdate=July 3, 2013|date=January 21, 2010|publisher=Oxford University Press|page=535|isbn=9780199233281}}</ref>. James Kellaris tomonidan olib borilgan tadqiqotlarga koʻra, odamlarning 98 %i quloq qurtlarini boshdan kechirishdi. Ayollar va erkaklar bu hodisani teng ravishda tez-tez boshdan kechirishadi, ammo quloq qurtlari ayollarda uzoqroq davom etadi hamda ularni koʻproq bezovta qiladi. Kellarisning statistik maʼlumotlarga koʻra, soʻzlari taʼsirli boʻlgan qoʻshiqlar quloq qurtlarining 73,7 % ni tashkil qilishi mumkin, instrumental musiqa esa atigi 7,7 % ni tashkil qiladi<ref name="26m"/>. == Yana qarang == * [[Idée fixe]] * [[Fonologik sikl]] * [[Tetris effekti]] == Manbalar == {{manbalar}} == Adabiyotlar == * {{Kitob manbasi|title=On Repeat: How Music Plays the Mind|last=Elizabeth Hellmuth Margulis|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0199990825|year=2013|ref=none}} * {{Yangiliklar manbasi |last=Vadim Prokhorov |date=June 22, 2006 |title=Can't get it out of my head |work=[[The Guardian]] |url=https://www.theguardian.com/music/2006/jun/22/popandrock |ref=none}} * {{Citation|last=Divya Singhal|title=Why this Kolaveri Di: Maddening Phenomenon of Earworm|date=December 8, 2011|ssrn=1969781|ref=none}} == Havolalar == * London Goldsmith universitetida [https://www.gold.ac.uk/music-mind-brain/imis/ Majburiy usiqiy Tasvirlar Skalasi (MMTS)] . * {{cite web|url=http://tvtropes.org/pmwiki/pmwiki.php/Main/EarWorm|title=Quloqqurti TVda va pop musiqiy madaniyatida|publisher=TV Tropes}} * {{cite magazine|url=https://www.theatlantic.com/health/archive/2014/01/why-songs-get-stuck-in-your-head/282997/|title=Why Songs Get Stuck in Your Head|last=Margulis|first=Elizabeth Hellmuth|magazine=[[The Atlantic]]|date=January 16, 2014|ref=none}} [[Turkum:Neologizm]] [[Turkum:Musiqa terminologiyasi]] [[Turkum:Musiqa psixologiyasi]] [[Turkum:Musiqa]] 8mohfyklmwv41mpt8vmq7f26cfh6sy6 2815854 2815852 2022-08-28T12:07:51Z Optima D 72251 wikitext text/x-wiki '''Quloq qurti''' ({{Lang-en|Earworm}}), shuningdek, '''miya qurti'''<ref name="Musicophilia">{{Kitob manbasi|last=Sacks|first=Oliver|title=[[Musicophilia|Musicophilia: Tales of Music and the Brain]]|publisher=First Vintage Books|year=2007|isbn=978-1-4000-3353-9|pages=41–48|authorlink=Oliver Sacks}}</ref>, '''yopishqoq musiqa''', '''tiqilib''' '''qolgan qoʻshiq sindromi'''<ref name="theworld2">{{Yangiliklar manbasi |last=Chatterjee |first=Rhitu |date=2012-03-07 |title=Earworms: Why songs get stuck in our heads |work=BBC News |url=https://www.bbc.com/news/magazine-17105759}}</ref>, yoki koʻpincha, quloq qurtlaridan soʻng hosil boʻluvchi '''ixtiyorsiz''' '''musiqiy tasvirlar''' (IMT)<ref name="Jakubowski Finkel Stewart Müllensiefen 2017 pp. 122–1352">{{Cite journal|last=Jakubowski|first1=Kelly|last2=Finkel|first2=Sebastian|last3=Stewart|first3=Lauren|last4=Müllensiefen|first4=Daniel|year=2017|title=Dissecting an earworm: Melodic features and song popularity predict involuntary musical imagery|url=https://www.apa.org/pubs/journals/releases/aca-aca0000090.pdf|journal=[[Psychology of Aesthetics, Creativity, and the Arts]]|publisher=American Psychological Association (APA)|volume=11|issue=2|pages=122–135|doi=10.1037/aca0000090|issn=1931-390X}}</ref><ref name=":0">{{Cite journal|title=The classification of involuntary musical imagery: The case for earworms|last=Williams|first1=T. I.|year=2015|journal=Psychomusicology: Music, Mind, & Brain|volume=15|number=1|pages=5–13|publisher=[[American Psychological Association]]|doi=10.1037/pmu0000082|url=https://centaur.reading.ac.uk/40630/2/Classification%20of%20INMI%20revision%203%20-%20Centaur.pdf}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Williamson|first1=Victoria J.|last2=Jilka|first2=Sagar R.|last3=Fry|first3=Joshua|last4=Finkel|first4=Sebastian|last5=Müllensiefen|first5=Daniel|last6=Stewart|first6=Lauren|date=2011-09-27|title=How do "earworms" start? Classifying the everyday circumstances of Involuntary Musical Imagery|journal=Psychology of Music|volume=40|issue=3|pages=259–284|doi=10.1177/0305735611418553}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Filippidi|first1=I.|last2=Timmers|first2=R.|journal=Psychomusicology: Music, Mind, & Brain|title=Relationships between everyday music listening habits and involuntary musical imagery: Does music listening condition musical imagery?|pages=312–326|year=2017|volume=27|number=4|publisher=[[American Psychological Association]]|doi=10.1037/pmu0000194}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Jakubowski|first1=Kelly|last2=Farrugia|first2=Nicolas|last3=Halpern|first3=Andrea R.|last4=Sankarpandi|first4=Sathish K.|last5=Stewart|first5=Lauren|date=2015-11-01|title=The speed of our mental soundtracks: Tracking the tempo of involuntary musical imagery in everyday life|url=|journal=[[Memory & Cognition]]|volume=43|issue=8|pages=1229–1242|doi=10.3758/s13421-015-0531-5|issn=1532-5946|pmc=4624826|pmid=26122757}}</ref> deb ham ataladi. Bu ijro etilmagan paytda ham odamning ongini doimiy ravishda egallab turadigan jozibali va/yoki esda qolarli musiqa yoki soʻz<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Oxford Dictionaries: "earworm"|url=http://oxforddictionaries.com/us/definition/american_english/earworm|kirish sanasi=July 4, 2013|nashriyot=Oxford University Press}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Halpern|first1=Andrea R.|last2=Bartlett|first2=James C.|date=2011-04-01|title=The Persistence of Musical Memories: A Descriptive Study of Earworms|url=https://online.ucpress.edu/mp/article-abstract/28/4/425/62495/The-Persistence-of-Musical-Memories-A-Descriptive?redirectedFrom=fulltext|journal=[[Music Perception]]|volume=28|issue=4|pages=425–432|doi=10.1525/mp.2011.28.4.425|issn=0730-7829}}</ref>. Yorliq sifatida ixtiyorsiz musiqiy tasvirlar faqat quloq qurtlari bilan chegaralanib qolmaydi. Musiqiy gallyutsinatsiyalar ham, garchi ular bir xil boʻlmasa-da, ushbu toifaga kiradi<ref name=":0" /><ref>{{Cite journal|last=Hemming|first1=J.|last2=Merrill|first2=J.|year=2015|title=On the distinction between involuntary musical imagery, musical hallucinosis, and musical hallucinations|journal=Psychomusicology: Music, Mind, & Brain|volume=25|issue=4|pages=435–442|publisher=[[American Psychological Association]]|doi=10.1037/pmu0000112}}</ref>. Quloq qurtlari [[Xotira|ixtiyorsiz xotira]]<nowiki/>ning keng tarqalgan turi hisoblanadi<ref name=":12">{{Cite journal|last=Moeck|first1=E. K.|last2=Hyman|first2=I. E|last3=Takarangi|first3=M. K. Y.|year=2018|journal=Psychomusicology: Music, Mind, & Brain|title=Understanding the overlap between positive and negative involuntary cognitions using instrumental earworms|publisher=[[American Psychological Association]]|volume=28|number=3|pages=164–177|doi=10.1037/pmu0000217}}</ref>. Quloq qurtlarini tasvirlash uchun tez-tez qoʻllaniladigan iboralarning baʼzilari „musiqiy tasvirni takrorlash“ va „ixtiyorsiz musiqiy tasvir“ kabi jumlalarni oʻz ichiga oladi<ref name="Musicophilia" /><ref>{{Cite journal|last=Liikkanen|first1=L. A.|year=2012|title=Inducing involuntary musical imagery: An experimental study|url=http://www.helsinki.fi/~liikkane/2011-INMI-MusSci.pdf|journal=[[Musicae Scientiae]]|volume=16|issue=2|pages=217–234|doi=10.1177/1029864912440770}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Liikkanen|first1=Lassi A.|year=2008|title=Music in Everymind: Commonality of Involuntary Musical Imagery|url=http://i.org.helsinki.fi/lassial/files/publications/080904-Music_in_everymind_pdf.pdf|journal=Proceedings of the 10th International Conference on Music Perception and Cognition (ICMPC 10)|place=Sapporo, Japan|pages=408–412|isbn=978-4-9904208-0-2|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140203150256/http://i.org.helsinki.fi/lassial/files/publications/080904-Music_in_everymind_pdf.pdf|archivedate=2014-02-03}}</ref>. Quloq qurti, yaʼni, [[Ingliz tili|inglizcha]]: ''earworm'' soʻzi, nemis tilidagi ''Ohrwurm'' soʻzining [[kalka]]<nowiki/>si — nusxasidir<ref>[http://www.wordspy.com/words/earworm.asp „earworm“], wordspy.com</ref><ref>[https://www.dwds.de/wb/Ohrwurm „Ohrwurm“], www.dwds.de</ref>. Eng qadimiy ingliz tilida yozilgan [[Desmond Bagley]]<nowiki/>ning 1978-yilgi ''[[Flyaway]]'' romanida kitob muallifi soʻzning asosini nemischadan kelib chiqqanligiga ishora qiladi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Kruszelnicki|ism=Dr Karl|sana=2016-11-29|sarlavha=The earworms you can't get out of your head|url=https://www.abc.net.au/radionational/programs/greatmomentsinscience/the-earworms-you-cant-get-out-of-your-head/8064664|kirish sanasi=2022-05-01|ish=ABC Radio National|til=en}}</ref>. Ushbu hodisani oʻrgangan tadqiqotchilar orasida [[Theodor Reik]]<ref>{{cite book|last=Reik|first=Theodor|year=1953|title=The Haunting Melody: Psychoanalytic Experiences in Life and Music|publisher=Grove Press|location=New York}}</ref>, Sean Bennett<ref>{{cite thesis|url=http://www.seanbennett.net/music/essays.html|first=Sean|last=Bennett|title=Musical Imagery Repetition|publisher=Cambridge University|type=Master|date=August 30, 2002}}</ref>, [[Oliver Sacks]]<ref name="Musicophilia2">{{cite book|last=Sacks|first=Oliver|title=[[Musicophilia|Musicophilia: Tales of Music and the Brain]]|publisher=First Vintage Books|year=2007|isbn=978-1-4000-3353-9|pages=41–48|author-link=Oliver Sacks}}</ref>, [[Daniel Levitin]]<ref name="Levitin2">{{cite book|last=Levitin|first=Daniel|author-link=Daniel Levitin|title=This Is Your Brain on Music: The Science of a Human Obsession|url=https://books.google.com/books?id=_B3CEBJhhBQC&q=%22this+is+your+brain+on+music%22+levitin+ocd&pg=PT111|access-date=August 7, 2012|year=2006|publisher=Dutton, Penguin|location=New York|isbn=0452288525}}</ref>, James Kellaris<ref>{{cite journal|first=James J.|last=Kellaris|title=Identifying Properties of Tunes That Get 'Stuck in Your Head'|journal=Proceedings of the Society for Consumer Psychology|date=Winter 2001|location=Scottsdale, Arizona|publisher=[[American Psychological Society]]|pages=66–67}}</ref>, Philip Beaman<ref name="beaman2">{{cite journal|vauthors=Beaman CP, Williams TI|title=Earworms (stuck song syndrome): towards a natural history of intrusive thoughts|journal=[[British Journal of Psychology]]|volume=101|issue=Pt 4|pages=637–653|date=November 2010|pmid=19948084|doi=10.1348/000712609X479636|url=https://zenodo.org/record/894433}}</ref>, Vicky Williamson<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.co.uk/news/magazine-17105759|title=Earworms: Why songs get stuck in our heads|last=Chatterjee|first=Rhitu|date=March 6, 2012|work=BBC News|access-date=March 7, 2012}}</ref>, [[Diana Deutsch]]<ref name="Deutsch20192">{{cite book|last=Deutsch|first=D.|title=Musical Illusions and Phantom Words: How Music and Speech Unlock Mysteries of the Brain|chapter=Catchy Music and Earworms|year=2019|pages=116–127|url=https://global.oup.com/academic/product/musical-illusions-and-phantom-words-9780190206833|publisher=Oxford University Press|lccn=2018051786|author-link=Diana Deutsch|isbn=9780190206833}}</ref> va [[Peter Szendy]]<ref>{{Kitob manbasi|url=http://www.oup.com/us/catalog/general/subject/Music/Philosophy/?view=usa&ci=9780823234387|first=Peter|last=Szendy|title=Hits. Philosophy in the Jukebox|others=translated by William Bishop|publisher=Fordham University Press|year=2012}}</ref> va yana boshqa olimlar mavjud. Bu hodisani [[eshitish gallyutsinatsiyasi]] olib keladigan miyaning temporal quloq yumshoq qismiga zarar yetkazish natijasida yuzaga kelgan noyob tibbiy holat — [[palinakuzis]] bilan aralashtirib yubormaslik kerak<ref name="26m">{{Kitob manbasi|last=Moore|first=David R.|title=The Oxford Handbook of Auditory Science: The Auditory Brain|url=https://books.google.com/books?id=BAHHJymFle8C&q=palinacousis+definition&pg=PA535|accessdate=July 3, 2013|date=January 21, 2010|publisher=Oxford University Press|page=535|isbn=9780199233281}}</ref>. [[James Kellaris]] tomonidan olib borilgan tadqiqotlarga koʻra, odamlarning 98 %i quloq qurtlarini boshdan kechirishdi. Ayollar va erkaklar bu hodisani teng ravishda tez-tez boshdan kechiradilar. Ammo, quloq qurtlari ayollarda uzoqroq davom etadi hamda ularni koʻproq bezovta qiladi. Kellarisning statistik maʼlumotlarga koʻra, soʻzlari taʼsirli boʻlgan qoʻshiqlar quloq qurtlarining 73,7 % ni tashkil qilishi mumkin, instrumental musiqa esa atigi 7,7 % ni tashkil qiladi<ref name="26m"/>. == Yana qarang == * [[Idée fixe]] * [[Fonologik sikl]] * [[Tetris effekti]] == Manbalar == {{manbalar}} == Adabiyotlar == * {{Kitob manbasi|title=On Repeat: How Music Plays the Mind|last=Elizabeth Hellmuth Margulis|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0199990825|year=2013|ref=none}} * {{Yangiliklar manbasi |last=Vadim Prokhorov |date=June 22, 2006 |title=Can't get it out of my head |work=[[The Guardian]] |url=https://www.theguardian.com/music/2006/jun/22/popandrock |ref=none}} * {{Citation|last=Divya Singhal|title=Why this Kolaveri Di: Maddening Phenomenon of Earworm|date=December 8, 2011|ssrn=1969781|ref=none}} == Havolalar == * London Goldsmith universitetida [https://www.gold.ac.uk/music-mind-brain/imis/ Majburiy usiqiy Tasvirlar Skalasi (MMTS)] . * {{cite web|url=http://tvtropes.org/pmwiki/pmwiki.php/Main/EarWorm|title=Quloqqurti TVda va pop musiqiy madaniyatida|publisher=TV Tropes}} * {{cite magazine|url=https://www.theatlantic.com/health/archive/2014/01/why-songs-get-stuck-in-your-head/282997/|title=Why Songs Get Stuck in Your Head|last=Margulis|first=Elizabeth Hellmuth|magazine=[[The Atlantic]]|date=January 16, 2014|ref=none}} [[Turkum:Neologizm]] [[Turkum:Musiqa terminologiyasi]] [[Turkum:Musiqa psixologiyasi]] [[Turkum:Musiqa]] ppsc69f5jybznrrzijo6r5jdopdt0pa 2815866 2815854 2022-08-28T12:14:40Z Optima D 72251 wikitext text/x-wiki '''Quloq qurti''' ({{Lang-en|Earworm}}), shuningdek, '''miya qurti'''<ref name="Musicophilia">{{Kitob manbasi|last=Sacks|first=Oliver|title=[[Musicophilia|Musicophilia: Tales of Music and the Brain]]|publisher=First Vintage Books|year=2007|isbn=978-1-4000-3353-9|pages=41–48|authorlink=Oliver Sacks}}</ref>, '''yopishqoq musiqa''', '''tiqilib''' '''qolgan qoʻshiq sindromi'''<ref name="theworld2">{{Yangiliklar manbasi |last=Chatterjee |first=Rhitu |date=2012-03-07 |title=Earworms: Why songs get stuck in our heads |work=BBC News |url=https://www.bbc.com/news/magazine-17105759}}</ref>, yoki koʻpincha, quloq qurtlaridan soʻng hosil boʻluvchi '''ixtiyorsiz''' '''musiqiy tasvirlar''' (IMT)<ref name="Jakubowski Finkel Stewart Müllensiefen 2017 pp. 122–1352">{{Cite journal|last=Jakubowski|first1=Kelly|last2=Finkel|first2=Sebastian|last3=Stewart|first3=Lauren|last4=Müllensiefen|first4=Daniel|year=2017|title=Dissecting an earworm: Melodic features and song popularity predict involuntary musical imagery|url=https://www.apa.org/pubs/journals/releases/aca-aca0000090.pdf|journal=[[Psychology of Aesthetics, Creativity, and the Arts]]|publisher=American Psychological Association (APA)|volume=11|issue=2|pages=122–135|doi=10.1037/aca0000090|issn=1931-390X}}</ref><ref name=":0">{{Cite journal|title=The classification of involuntary musical imagery: The case for earworms|last=Williams|first1=T. I.|year=2015|journal=Psychomusicology: Music, Mind, & Brain|volume=15|number=1|pages=5–13|publisher=[[American Psychological Association]]|doi=10.1037/pmu0000082|url=https://centaur.reading.ac.uk/40630/2/Classification%20of%20INMI%20revision%203%20-%20Centaur.pdf}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Williamson|first1=Victoria J.|last2=Jilka|first2=Sagar R.|last3=Fry|first3=Joshua|last4=Finkel|first4=Sebastian|last5=Müllensiefen|first5=Daniel|last6=Stewart|first6=Lauren|date=2011-09-27|title=How do "earworms" start? Classifying the everyday circumstances of Involuntary Musical Imagery|journal=Psychology of Music|volume=40|issue=3|pages=259–284|doi=10.1177/0305735611418553}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Filippidi|first1=I.|last2=Timmers|first2=R.|journal=Psychomusicology: Music, Mind, & Brain|title=Relationships between everyday music listening habits and involuntary musical imagery: Does music listening condition musical imagery?|pages=312–326|year=2017|volume=27|number=4|publisher=[[American Psychological Association]]|doi=10.1037/pmu0000194}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Jakubowski|first1=Kelly|last2=Farrugia|first2=Nicolas|last3=Halpern|first3=Andrea R.|last4=Sankarpandi|first4=Sathish K.|last5=Stewart|first5=Lauren|date=2015-11-01|title=The speed of our mental soundtracks: Tracking the tempo of involuntary musical imagery in everyday life|url=|journal=[[Memory & Cognition]]|volume=43|issue=8|pages=1229–1242|doi=10.3758/s13421-015-0531-5|issn=1532-5946|pmc=4624826|pmid=26122757}}</ref> deb ham ataladi. Bu ijro etilmagan paytda ham odamning ongini doimiy ravishda egallab turadigan jozibali va/yoki esda qolarli musiqa yoki soʻz<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Oxford Dictionaries: "earworm"|url=http://oxforddictionaries.com/us/definition/american_english/earworm|kirish sanasi=July 4, 2013|nashriyot=Oxford University Press}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Halpern|first1=Andrea R.|last2=Bartlett|first2=James C.|date=2011-04-01|title=The Persistence of Musical Memories: A Descriptive Study of Earworms|url=https://online.ucpress.edu/mp/article-abstract/28/4/425/62495/The-Persistence-of-Musical-Memories-A-Descriptive?redirectedFrom=fulltext|journal=[[Music Perception]]|volume=28|issue=4|pages=425–432|doi=10.1525/mp.2011.28.4.425|issn=0730-7829}}</ref>. Yorliq sifatida ixtiyorsiz musiqiy tasvirlar faqat quloq qurtlari bilan chegaralanib qolmaydi. Musiqiy gallyutsinatsiyalar ham, garchi ular bir xil boʻlmasa-da, ushbu toifaga kiradi<ref name=":0" /><ref>{{Cite journal|last=Hemming|first1=J.|last2=Merrill|first2=J.|year=2015|title=On the distinction between involuntary musical imagery, musical hallucinosis, and musical hallucinations|journal=Psychomusicology: Music, Mind, & Brain|volume=25|issue=4|pages=435–442|publisher=[[American Psychological Association]]|doi=10.1037/pmu0000112}}</ref>. Quloq qurtlari [[Xotira|ixtiyorsiz xotira]]ning keng tarqalgan turi hisoblanadi<ref name=":12">{{Cite journal|last=Moeck|first1=E. K.|last2=Hyman|first2=I. E|last3=Takarangi|first3=M. K. Y.|year=2018|journal=Psychomusicology: Music, Mind, & Brain|title=Understanding the overlap between positive and negative involuntary cognitions using instrumental earworms|publisher=[[American Psychological Association]]|volume=28|number=3|pages=164–177|doi=10.1037/pmu0000217}}</ref>. Quloq qurtlarini tasvirlash uchun tez-tez qoʻllaniladigan iboralarning baʼzilari „musiqiy tasvirni takrorlash“ va „ixtiyorsiz musiqiy tasvir“ kabi jumlalarni oʻz ichiga oladi<ref name="Musicophilia" /><ref>{{Cite journal|last=Liikkanen|first1=L. A.|year=2012|title=Inducing involuntary musical imagery: An experimental study|url=http://www.helsinki.fi/~liikkane/2011-INMI-MusSci.pdf|journal=[[Musicae Scientiae]]|volume=16|issue=2|pages=217–234|doi=10.1177/1029864912440770}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Liikkanen|first1=Lassi A.|year=2008|title=Music in Everymind: Commonality of Involuntary Musical Imagery|url=http://i.org.helsinki.fi/lassial/files/publications/080904-Music_in_everymind_pdf.pdf|journal=Proceedings of the 10th International Conference on Music Perception and Cognition (ICMPC 10)|place=Sapporo, Japan|pages=408–412|isbn=978-4-9904208-0-2|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140203150256/http://i.org.helsinki.fi/lassial/files/publications/080904-Music_in_everymind_pdf.pdf|archivedate=2014-02-03}}</ref>. Quloq qurti, yaʼni, [[Ingliz tili|inglizcha]]: ''earworm'' soʻzi, nemis tilidagi ''Ohrwurm'' soʻzining [[kalka]]si — nusxasidir<ref>[http://www.wordspy.com/words/earworm.asp „earworm“], wordspy.com</ref><ref>[https://www.dwds.de/wb/Ohrwurm „Ohrwurm“], www.dwds.de</ref>. Eng qadimiy ingliz tilida yozilgan [[Desmond Bagley]]ning 1978-yilgi ''[[Flyaway]]'' romanida kitob muallifi soʻzning asosini nemischadan kelib chiqqanligiga ishora qiladi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Kruszelnicki|ism=Dr Karl|sana=2016-11-29|sarlavha=The earworms you can't get out of your head|url=https://www.abc.net.au/radionational/programs/greatmomentsinscience/the-earworms-you-cant-get-out-of-your-head/8064664|kirish sanasi=2022-05-01|ish=ABC Radio National|til=en}}</ref>. Ushbu hodisani oʻrgangan tadqiqotchilar orasida [[Theodor Reik]]<ref>{{cite book|last=Reik|first=Theodor|year=1953|title=The Haunting Melody: Psychoanalytic Experiences in Life and Music|publisher=Grove Press|location=New York}}</ref>, Sean Bennett<ref>{{cite thesis|url=http://www.seanbennett.net/music/essays.html|first=Sean|last=Bennett|title=Musical Imagery Repetition|publisher=Cambridge University|type=Master|date=August 30, 2002}}</ref>, [[Oliver Sacks]]<ref name="Musicophilia2">{{cite book|last=Sacks|first=Oliver|title=[[Musicophilia|Musicophilia: Tales of Music and the Brain]]|publisher=First Vintage Books|year=2007|isbn=978-1-4000-3353-9|pages=41–48|author-link=Oliver Sacks}}</ref>, [[Daniel Levitin]]<ref name="Levitin2">{{cite book|last=Levitin|first=Daniel|author-link=Daniel Levitin|title=This Is Your Brain on Music: The Science of a Human Obsession|url=https://books.google.com/books?id=_B3CEBJhhBQC&q=%22this+is+your+brain+on+music%22+levitin+ocd&pg=PT111|access-date=August 7, 2012|year=2006|publisher=Dutton, Penguin|location=New York|isbn=0452288525}}</ref>, James Kellaris<ref>{{cite journal|first=James J.|last=Kellaris|title=Identifying Properties of Tunes That Get 'Stuck in Your Head'|journal=Proceedings of the Society for Consumer Psychology|date=Winter 2001|location=Scottsdale, Arizona|publisher=[[American Psychological Society]]|pages=66–67}}</ref>, Philip Beaman<ref name="beaman2">{{cite journal|vauthors=Beaman CP, Williams TI|title=Earworms (stuck song syndrome): towards a natural history of intrusive thoughts|journal=[[British Journal of Psychology]]|volume=101|issue=Pt 4|pages=637–653|date=November 2010|pmid=19948084|doi=10.1348/000712609X479636|url=https://zenodo.org/record/894433}}</ref>, Vicky Williamson<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.co.uk/news/magazine-17105759|title=Earworms: Why songs get stuck in our heads|last=Chatterjee|first=Rhitu|date=March 6, 2012|work=BBC News|access-date=March 7, 2012}}</ref>, [[Diana Deutsch]]<ref name="Deutsch20192">{{cite book|last=Deutsch|first=D.|title=Musical Illusions and Phantom Words: How Music and Speech Unlock Mysteries of the Brain|chapter=Catchy Music and Earworms|year=2019|pages=116–127|url=https://global.oup.com/academic/product/musical-illusions-and-phantom-words-9780190206833|publisher=Oxford University Press|lccn=2018051786|author-link=Diana Deutsch|isbn=9780190206833}}</ref> va [[Peter Szendy]]<ref>{{Kitob manbasi|url=http://www.oup.com/us/catalog/general/subject/Music/Philosophy/?view=usa&ci=9780823234387|first=Peter|last=Szendy|title=Hits. Philosophy in the Jukebox|others=translated by William Bishop|publisher=Fordham University Press|year=2012}}</ref> va yana boshqa olimlar mavjud. Bu hodisani [[eshitish gallyutsinatsiyasi]] olib keladigan miyaning temporal quloq yumshoq qismiga zarar yetkazish natijasida yuzaga kelgan noyob tibbiy holat — [[palinakuzis]] bilan aralashtirib yubormaslik kerak<ref name="26m">{{Kitob manbasi|last=Moore|first=David R.|title=The Oxford Handbook of Auditory Science: The Auditory Brain|url=https://books.google.com/books?id=BAHHJymFle8C&q=palinacousis+definition&pg=PA535|accessdate=July 3, 2013|date=January 21, 2010|publisher=Oxford University Press|page=535|isbn=9780199233281}}</ref>. [[James Kellaris]] tomonidan olib borilgan tadqiqotlarga koʻra, odamlarning 98 %i quloq qurtlarini boshdan kechirishdi. Ayollar va erkaklar bu hodisani teng ravishda tez-tez boshdan kechiradilar. Ammo, quloq qurtlari ayollarda uzoqroq davom etadi hamda ularni koʻproq bezovta qiladi. Kellarisning statistik maʼlumotlarga koʻra, soʻzlari taʼsirli boʻlgan qoʻshiqlar quloq qurtlarining 73,7 % ni tashkil qilishi mumkin, instrumental musiqa esa atigi 7,7 % ni tashkil qiladi<ref name="26m"/>. == Yana qarang == * [[Idée fixe]] * [[Fonologik sikl]] * [[Tetris effekti]] == Manbalar == {{manbalar}} == Adabiyotlar == * {{Kitob manbasi|title=On Repeat: How Music Plays the Mind|last=Elizabeth Hellmuth Margulis|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0199990825|year=2013|ref=none}} * {{Yangiliklar manbasi |last=Vadim Prokhorov |date=June 22, 2006 |title=Can't get it out of my head |work=[[The Guardian]] |url=https://www.theguardian.com/music/2006/jun/22/popandrock |ref=none}} * {{Citation|last=Divya Singhal|title=Why this Kolaveri Di: Maddening Phenomenon of Earworm|date=December 8, 2011|ssrn=1969781|ref=none}} == Havolalar == * London Goldsmith universitetida [https://www.gold.ac.uk/music-mind-brain/imis/ Majburiy usiqiy Tasvirlar Skalasi (MMTS)] . * {{cite web|url=http://tvtropes.org/pmwiki/pmwiki.php/Main/EarWorm|title=Quloqqurti TVda va pop musiqiy madaniyatida|publisher=TV Tropes}} * {{cite magazine|url=https://www.theatlantic.com/health/archive/2014/01/why-songs-get-stuck-in-your-head/282997/|title=Why Songs Get Stuck in Your Head|last=Margulis|first=Elizabeth Hellmuth|magazine=[[The Atlantic]]|date=January 16, 2014|ref=none}} [[Turkum:Neologizm]] [[Turkum:Musiqa terminologiyasi]] [[Turkum:Musiqa psixologiyasi]] [[Turkum:Musiqa]] 8263yo7hrtu3feeg2ugk82q30osk1e4 2816994 2815866 2022-08-29T07:49:59Z Optima D 72251 Optima D [[Quloq qurti]] sahifasini [[Miyaga oʻrnashib qoladigan kuy]]ga koʻchirdi wikitext text/x-wiki '''Quloq qurti''' ({{Lang-en|Earworm}}), shuningdek, '''miya qurti'''<ref name="Musicophilia">{{Kitob manbasi|last=Sacks|first=Oliver|title=[[Musicophilia|Musicophilia: Tales of Music and the Brain]]|publisher=First Vintage Books|year=2007|isbn=978-1-4000-3353-9|pages=41–48|authorlink=Oliver Sacks}}</ref>, '''yopishqoq musiqa''', '''tiqilib''' '''qolgan qoʻshiq sindromi'''<ref name="theworld2">{{Yangiliklar manbasi |last=Chatterjee |first=Rhitu |date=2012-03-07 |title=Earworms: Why songs get stuck in our heads |work=BBC News |url=https://www.bbc.com/news/magazine-17105759}}</ref>, yoki koʻpincha, quloq qurtlaridan soʻng hosil boʻluvchi '''ixtiyorsiz''' '''musiqiy tasvirlar''' (IMT)<ref name="Jakubowski Finkel Stewart Müllensiefen 2017 pp. 122–1352">{{Cite journal|last=Jakubowski|first1=Kelly|last2=Finkel|first2=Sebastian|last3=Stewart|first3=Lauren|last4=Müllensiefen|first4=Daniel|year=2017|title=Dissecting an earworm: Melodic features and song popularity predict involuntary musical imagery|url=https://www.apa.org/pubs/journals/releases/aca-aca0000090.pdf|journal=[[Psychology of Aesthetics, Creativity, and the Arts]]|publisher=American Psychological Association (APA)|volume=11|issue=2|pages=122–135|doi=10.1037/aca0000090|issn=1931-390X}}</ref><ref name=":0">{{Cite journal|title=The classification of involuntary musical imagery: The case for earworms|last=Williams|first1=T. I.|year=2015|journal=Psychomusicology: Music, Mind, & Brain|volume=15|number=1|pages=5–13|publisher=[[American Psychological Association]]|doi=10.1037/pmu0000082|url=https://centaur.reading.ac.uk/40630/2/Classification%20of%20INMI%20revision%203%20-%20Centaur.pdf}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Williamson|first1=Victoria J.|last2=Jilka|first2=Sagar R.|last3=Fry|first3=Joshua|last4=Finkel|first4=Sebastian|last5=Müllensiefen|first5=Daniel|last6=Stewart|first6=Lauren|date=2011-09-27|title=How do "earworms" start? Classifying the everyday circumstances of Involuntary Musical Imagery|journal=Psychology of Music|volume=40|issue=3|pages=259–284|doi=10.1177/0305735611418553}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Filippidi|first1=I.|last2=Timmers|first2=R.|journal=Psychomusicology: Music, Mind, & Brain|title=Relationships between everyday music listening habits and involuntary musical imagery: Does music listening condition musical imagery?|pages=312–326|year=2017|volume=27|number=4|publisher=[[American Psychological Association]]|doi=10.1037/pmu0000194}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Jakubowski|first1=Kelly|last2=Farrugia|first2=Nicolas|last3=Halpern|first3=Andrea R.|last4=Sankarpandi|first4=Sathish K.|last5=Stewart|first5=Lauren|date=2015-11-01|title=The speed of our mental soundtracks: Tracking the tempo of involuntary musical imagery in everyday life|url=|journal=[[Memory & Cognition]]|volume=43|issue=8|pages=1229–1242|doi=10.3758/s13421-015-0531-5|issn=1532-5946|pmc=4624826|pmid=26122757}}</ref> deb ham ataladi. Bu ijro etilmagan paytda ham odamning ongini doimiy ravishda egallab turadigan jozibali va/yoki esda qolarli musiqa yoki soʻz<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Oxford Dictionaries: "earworm"|url=http://oxforddictionaries.com/us/definition/american_english/earworm|kirish sanasi=July 4, 2013|nashriyot=Oxford University Press}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Halpern|first1=Andrea R.|last2=Bartlett|first2=James C.|date=2011-04-01|title=The Persistence of Musical Memories: A Descriptive Study of Earworms|url=https://online.ucpress.edu/mp/article-abstract/28/4/425/62495/The-Persistence-of-Musical-Memories-A-Descriptive?redirectedFrom=fulltext|journal=[[Music Perception]]|volume=28|issue=4|pages=425–432|doi=10.1525/mp.2011.28.4.425|issn=0730-7829}}</ref>. Yorliq sifatida ixtiyorsiz musiqiy tasvirlar faqat quloq qurtlari bilan chegaralanib qolmaydi. Musiqiy gallyutsinatsiyalar ham, garchi ular bir xil boʻlmasa-da, ushbu toifaga kiradi<ref name=":0" /><ref>{{Cite journal|last=Hemming|first1=J.|last2=Merrill|first2=J.|year=2015|title=On the distinction between involuntary musical imagery, musical hallucinosis, and musical hallucinations|journal=Psychomusicology: Music, Mind, & Brain|volume=25|issue=4|pages=435–442|publisher=[[American Psychological Association]]|doi=10.1037/pmu0000112}}</ref>. Quloq qurtlari [[Xotira|ixtiyorsiz xotira]]ning keng tarqalgan turi hisoblanadi<ref name=":12">{{Cite journal|last=Moeck|first1=E. K.|last2=Hyman|first2=I. E|last3=Takarangi|first3=M. K. Y.|year=2018|journal=Psychomusicology: Music, Mind, & Brain|title=Understanding the overlap between positive and negative involuntary cognitions using instrumental earworms|publisher=[[American Psychological Association]]|volume=28|number=3|pages=164–177|doi=10.1037/pmu0000217}}</ref>. Quloq qurtlarini tasvirlash uchun tez-tez qoʻllaniladigan iboralarning baʼzilari „musiqiy tasvirni takrorlash“ va „ixtiyorsiz musiqiy tasvir“ kabi jumlalarni oʻz ichiga oladi<ref name="Musicophilia" /><ref>{{Cite journal|last=Liikkanen|first1=L. A.|year=2012|title=Inducing involuntary musical imagery: An experimental study|url=http://www.helsinki.fi/~liikkane/2011-INMI-MusSci.pdf|journal=[[Musicae Scientiae]]|volume=16|issue=2|pages=217–234|doi=10.1177/1029864912440770}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Liikkanen|first1=Lassi A.|year=2008|title=Music in Everymind: Commonality of Involuntary Musical Imagery|url=http://i.org.helsinki.fi/lassial/files/publications/080904-Music_in_everymind_pdf.pdf|journal=Proceedings of the 10th International Conference on Music Perception and Cognition (ICMPC 10)|place=Sapporo, Japan|pages=408–412|isbn=978-4-9904208-0-2|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140203150256/http://i.org.helsinki.fi/lassial/files/publications/080904-Music_in_everymind_pdf.pdf|archivedate=2014-02-03}}</ref>. Quloq qurti, yaʼni, [[Ingliz tili|inglizcha]]: ''earworm'' soʻzi, nemis tilidagi ''Ohrwurm'' soʻzining [[kalka]]si — nusxasidir<ref>[http://www.wordspy.com/words/earworm.asp „earworm“], wordspy.com</ref><ref>[https://www.dwds.de/wb/Ohrwurm „Ohrwurm“], www.dwds.de</ref>. Eng qadimiy ingliz tilida yozilgan [[Desmond Bagley]]ning 1978-yilgi ''[[Flyaway]]'' romanida kitob muallifi soʻzning asosini nemischadan kelib chiqqanligiga ishora qiladi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Kruszelnicki|ism=Dr Karl|sana=2016-11-29|sarlavha=The earworms you can't get out of your head|url=https://www.abc.net.au/radionational/programs/greatmomentsinscience/the-earworms-you-cant-get-out-of-your-head/8064664|kirish sanasi=2022-05-01|ish=ABC Radio National|til=en}}</ref>. Ushbu hodisani oʻrgangan tadqiqotchilar orasida [[Theodor Reik]]<ref>{{cite book|last=Reik|first=Theodor|year=1953|title=The Haunting Melody: Psychoanalytic Experiences in Life and Music|publisher=Grove Press|location=New York}}</ref>, Sean Bennett<ref>{{cite thesis|url=http://www.seanbennett.net/music/essays.html|first=Sean|last=Bennett|title=Musical Imagery Repetition|publisher=Cambridge University|type=Master|date=August 30, 2002}}</ref>, [[Oliver Sacks]]<ref name="Musicophilia2">{{cite book|last=Sacks|first=Oliver|title=[[Musicophilia|Musicophilia: Tales of Music and the Brain]]|publisher=First Vintage Books|year=2007|isbn=978-1-4000-3353-9|pages=41–48|author-link=Oliver Sacks}}</ref>, [[Daniel Levitin]]<ref name="Levitin2">{{cite book|last=Levitin|first=Daniel|author-link=Daniel Levitin|title=This Is Your Brain on Music: The Science of a Human Obsession|url=https://books.google.com/books?id=_B3CEBJhhBQC&q=%22this+is+your+brain+on+music%22+levitin+ocd&pg=PT111|access-date=August 7, 2012|year=2006|publisher=Dutton, Penguin|location=New York|isbn=0452288525}}</ref>, James Kellaris<ref>{{cite journal|first=James J.|last=Kellaris|title=Identifying Properties of Tunes That Get 'Stuck in Your Head'|journal=Proceedings of the Society for Consumer Psychology|date=Winter 2001|location=Scottsdale, Arizona|publisher=[[American Psychological Society]]|pages=66–67}}</ref>, Philip Beaman<ref name="beaman2">{{cite journal|vauthors=Beaman CP, Williams TI|title=Earworms (stuck song syndrome): towards a natural history of intrusive thoughts|journal=[[British Journal of Psychology]]|volume=101|issue=Pt 4|pages=637–653|date=November 2010|pmid=19948084|doi=10.1348/000712609X479636|url=https://zenodo.org/record/894433}}</ref>, Vicky Williamson<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.co.uk/news/magazine-17105759|title=Earworms: Why songs get stuck in our heads|last=Chatterjee|first=Rhitu|date=March 6, 2012|work=BBC News|access-date=March 7, 2012}}</ref>, [[Diana Deutsch]]<ref name="Deutsch20192">{{cite book|last=Deutsch|first=D.|title=Musical Illusions and Phantom Words: How Music and Speech Unlock Mysteries of the Brain|chapter=Catchy Music and Earworms|year=2019|pages=116–127|url=https://global.oup.com/academic/product/musical-illusions-and-phantom-words-9780190206833|publisher=Oxford University Press|lccn=2018051786|author-link=Diana Deutsch|isbn=9780190206833}}</ref> va [[Peter Szendy]]<ref>{{Kitob manbasi|url=http://www.oup.com/us/catalog/general/subject/Music/Philosophy/?view=usa&ci=9780823234387|first=Peter|last=Szendy|title=Hits. Philosophy in the Jukebox|others=translated by William Bishop|publisher=Fordham University Press|year=2012}}</ref> va yana boshqa olimlar mavjud. Bu hodisani [[eshitish gallyutsinatsiyasi]] olib keladigan miyaning temporal quloq yumshoq qismiga zarar yetkazish natijasida yuzaga kelgan noyob tibbiy holat — [[palinakuzis]] bilan aralashtirib yubormaslik kerak<ref name="26m">{{Kitob manbasi|last=Moore|first=David R.|title=The Oxford Handbook of Auditory Science: The Auditory Brain|url=https://books.google.com/books?id=BAHHJymFle8C&q=palinacousis+definition&pg=PA535|accessdate=July 3, 2013|date=January 21, 2010|publisher=Oxford University Press|page=535|isbn=9780199233281}}</ref>. [[James Kellaris]] tomonidan olib borilgan tadqiqotlarga koʻra, odamlarning 98 %i quloq qurtlarini boshdan kechirishdi. Ayollar va erkaklar bu hodisani teng ravishda tez-tez boshdan kechiradilar. Ammo, quloq qurtlari ayollarda uzoqroq davom etadi hamda ularni koʻproq bezovta qiladi. Kellarisning statistik maʼlumotlarga koʻra, soʻzlari taʼsirli boʻlgan qoʻshiqlar quloq qurtlarining 73,7 % ni tashkil qilishi mumkin, instrumental musiqa esa atigi 7,7 % ni tashkil qiladi<ref name="26m"/>. == Yana qarang == * [[Idée fixe]] * [[Fonologik sikl]] * [[Tetris effekti]] == Manbalar == {{manbalar}} == Adabiyotlar == * {{Kitob manbasi|title=On Repeat: How Music Plays the Mind|last=Elizabeth Hellmuth Margulis|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0199990825|year=2013|ref=none}} * {{Yangiliklar manbasi |last=Vadim Prokhorov |date=June 22, 2006 |title=Can't get it out of my head |work=[[The Guardian]] |url=https://www.theguardian.com/music/2006/jun/22/popandrock |ref=none}} * {{Citation|last=Divya Singhal|title=Why this Kolaveri Di: Maddening Phenomenon of Earworm|date=December 8, 2011|ssrn=1969781|ref=none}} == Havolalar == * London Goldsmith universitetida [https://www.gold.ac.uk/music-mind-brain/imis/ Majburiy usiqiy Tasvirlar Skalasi (MMTS)] . * {{cite web|url=http://tvtropes.org/pmwiki/pmwiki.php/Main/EarWorm|title=Quloqqurti TVda va pop musiqiy madaniyatida|publisher=TV Tropes}} * {{cite magazine|url=https://www.theatlantic.com/health/archive/2014/01/why-songs-get-stuck-in-your-head/282997/|title=Why Songs Get Stuck in Your Head|last=Margulis|first=Elizabeth Hellmuth|magazine=[[The Atlantic]]|date=January 16, 2014|ref=none}} [[Turkum:Neologizm]] [[Turkum:Musiqa terminologiyasi]] [[Turkum:Musiqa psixologiyasi]] [[Turkum:Musiqa]] 8263yo7hrtu3feeg2ugk82q30osk1e4 2816998 2816994 2022-08-29T07:51:27Z Optima D 72251 wikitext text/x-wiki '''Miyaga oʻrnashib qoladigan kuy''' ({{Lang-en|Earworm}}), shuningdek, '''miya qurti'''<ref name="Musicophilia">{{Kitob manbasi|last=Sacks|first=Oliver|title=[[Musicophilia|Musicophilia: Tales of Music and the Brain]]|publisher=First Vintage Books|year=2007|isbn=978-1-4000-3353-9|pages=41–48|authorlink=Oliver Sacks}}</ref>, '''yopishqoq musiqa''', '''tiqilib''' '''qolgan qoʻshiq sindromi'''<ref name="theworld2">{{Yangiliklar manbasi |last=Chatterjee |first=Rhitu |date=2012-03-07 |title=Earworms: Why songs get stuck in our heads |work=BBC News |url=https://www.bbc.com/news/magazine-17105759}}</ref>, yoki koʻpincha, quloq qurtlaridan soʻng hosil boʻluvchi '''ixtiyorsiz''' '''musiqiy tasvirlar''' (IMT)<ref name="Jakubowski Finkel Stewart Müllensiefen 2017 pp. 122–1352">{{Cite journal|last=Jakubowski|first1=Kelly|last2=Finkel|first2=Sebastian|last3=Stewart|first3=Lauren|last4=Müllensiefen|first4=Daniel|year=2017|title=Dissecting an earworm: Melodic features and song popularity predict involuntary musical imagery|url=https://www.apa.org/pubs/journals/releases/aca-aca0000090.pdf|journal=[[Psychology of Aesthetics, Creativity, and the Arts]]|publisher=American Psychological Association (APA)|volume=11|issue=2|pages=122–135|doi=10.1037/aca0000090|issn=1931-390X}}</ref><ref name=":0">{{Cite journal|title=The classification of involuntary musical imagery: The case for earworms|last=Williams|first1=T. I.|year=2015|journal=Psychomusicology: Music, Mind, & Brain|volume=15|number=1|pages=5–13|publisher=[[American Psychological Association]]|doi=10.1037/pmu0000082|url=https://centaur.reading.ac.uk/40630/2/Classification%20of%20INMI%20revision%203%20-%20Centaur.pdf}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Williamson|first1=Victoria J.|last2=Jilka|first2=Sagar R.|last3=Fry|first3=Joshua|last4=Finkel|first4=Sebastian|last5=Müllensiefen|first5=Daniel|last6=Stewart|first6=Lauren|date=2011-09-27|title=How do "earworms" start? Classifying the everyday circumstances of Involuntary Musical Imagery|journal=Psychology of Music|volume=40|issue=3|pages=259–284|doi=10.1177/0305735611418553}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Filippidi|first1=I.|last2=Timmers|first2=R.|journal=Psychomusicology: Music, Mind, & Brain|title=Relationships between everyday music listening habits and involuntary musical imagery: Does music listening condition musical imagery?|pages=312–326|year=2017|volume=27|number=4|publisher=[[American Psychological Association]]|doi=10.1037/pmu0000194}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Jakubowski|first1=Kelly|last2=Farrugia|first2=Nicolas|last3=Halpern|first3=Andrea R.|last4=Sankarpandi|first4=Sathish K.|last5=Stewart|first5=Lauren|date=2015-11-01|title=The speed of our mental soundtracks: Tracking the tempo of involuntary musical imagery in everyday life|url=|journal=[[Memory & Cognition]]|volume=43|issue=8|pages=1229–1242|doi=10.3758/s13421-015-0531-5|issn=1532-5946|pmc=4624826|pmid=26122757}}</ref> deb ham ataladi. Bu ijro etilmagan paytda ham odamning ongini doimiy ravishda egallab turadigan jozibali va/yoki esda qolarli musiqa yoki soʻz<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Oxford Dictionaries: "earworm"|url=http://oxforddictionaries.com/us/definition/american_english/earworm|kirish sanasi=July 4, 2013|nashriyot=Oxford University Press}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Halpern|first1=Andrea R.|last2=Bartlett|first2=James C.|date=2011-04-01|title=The Persistence of Musical Memories: A Descriptive Study of Earworms|url=https://online.ucpress.edu/mp/article-abstract/28/4/425/62495/The-Persistence-of-Musical-Memories-A-Descriptive?redirectedFrom=fulltext|journal=[[Music Perception]]|volume=28|issue=4|pages=425–432|doi=10.1525/mp.2011.28.4.425|issn=0730-7829}}</ref>. Yorliq sifatida ixtiyorsiz musiqiy tasvirlar faqat quloq qurtlari bilan chegaralanib qolmaydi. Musiqiy gallyutsinatsiyalar ham, garchi ular bir xil boʻlmasa-da, ushbu toifaga kiradi<ref name=":0" /><ref>{{Cite journal|last=Hemming|first1=J.|last2=Merrill|first2=J.|year=2015|title=On the distinction between involuntary musical imagery, musical hallucinosis, and musical hallucinations|journal=Psychomusicology: Music, Mind, & Brain|volume=25|issue=4|pages=435–442|publisher=[[American Psychological Association]]|doi=10.1037/pmu0000112}}</ref>. Quloq qurtlari [[Xotira|ixtiyorsiz xotira]]ning keng tarqalgan turi hisoblanadi<ref name=":12">{{Cite journal|last=Moeck|first1=E. K.|last2=Hyman|first2=I. E|last3=Takarangi|first3=M. K. Y.|year=2018|journal=Psychomusicology: Music, Mind, & Brain|title=Understanding the overlap between positive and negative involuntary cognitions using instrumental earworms|publisher=[[American Psychological Association]]|volume=28|number=3|pages=164–177|doi=10.1037/pmu0000217}}</ref>. Quloq qurtlarini tasvirlash uchun tez-tez qoʻllaniladigan iboralarning baʼzilari „musiqiy tasvirni takrorlash“ va „ixtiyorsiz musiqiy tasvir“ kabi jumlalarni oʻz ichiga oladi<ref name="Musicophilia" /><ref>{{Cite journal|last=Liikkanen|first1=L. A.|year=2012|title=Inducing involuntary musical imagery: An experimental study|url=http://www.helsinki.fi/~liikkane/2011-INMI-MusSci.pdf|journal=[[Musicae Scientiae]]|volume=16|issue=2|pages=217–234|doi=10.1177/1029864912440770}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Liikkanen|first1=Lassi A.|year=2008|title=Music in Everymind: Commonality of Involuntary Musical Imagery|url=http://i.org.helsinki.fi/lassial/files/publications/080904-Music_in_everymind_pdf.pdf|journal=Proceedings of the 10th International Conference on Music Perception and Cognition (ICMPC 10)|place=Sapporo, Japan|pages=408–412|isbn=978-4-9904208-0-2|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140203150256/http://i.org.helsinki.fi/lassial/files/publications/080904-Music_in_everymind_pdf.pdf|archivedate=2014-02-03}}</ref>. Quloq qurti, yaʼni, [[Ingliz tili|inglizcha]]: ''earworm'' soʻzi, nemis tilidagi ''Ohrwurm'' soʻzining [[kalka]]si — nusxasidir<ref>[http://www.wordspy.com/words/earworm.asp „earworm“], wordspy.com</ref><ref>[https://www.dwds.de/wb/Ohrwurm „Ohrwurm“], www.dwds.de</ref>. Eng qadimiy ingliz tilida yozilgan [[Desmond Bagley]]ning 1978-yilgi ''[[Flyaway]]'' romanida kitob muallifi soʻzning asosini nemischadan kelib chiqqanligiga ishora qiladi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Kruszelnicki|ism=Dr Karl|sana=2016-11-29|sarlavha=The earworms you can't get out of your head|url=https://www.abc.net.au/radionational/programs/greatmomentsinscience/the-earworms-you-cant-get-out-of-your-head/8064664|kirish sanasi=2022-05-01|ish=ABC Radio National|til=en}}</ref>. Ushbu hodisani oʻrgangan tadqiqotchilar orasida [[Theodor Reik]]<ref>{{cite book|last=Reik|first=Theodor|year=1953|title=The Haunting Melody: Psychoanalytic Experiences in Life and Music|publisher=Grove Press|location=New York}}</ref>, Sean Bennett<ref>{{cite thesis|url=http://www.seanbennett.net/music/essays.html|first=Sean|last=Bennett|title=Musical Imagery Repetition|publisher=Cambridge University|type=Master|date=August 30, 2002}}</ref>, [[Oliver Sacks]]<ref name="Musicophilia2">{{cite book|last=Sacks|first=Oliver|title=[[Musicophilia|Musicophilia: Tales of Music and the Brain]]|publisher=First Vintage Books|year=2007|isbn=978-1-4000-3353-9|pages=41–48|author-link=Oliver Sacks}}</ref>, [[Daniel Levitin]]<ref name="Levitin2">{{cite book|last=Levitin|first=Daniel|author-link=Daniel Levitin|title=This Is Your Brain on Music: The Science of a Human Obsession|url=https://books.google.com/books?id=_B3CEBJhhBQC&q=%22this+is+your+brain+on+music%22+levitin+ocd&pg=PT111|access-date=August 7, 2012|year=2006|publisher=Dutton, Penguin|location=New York|isbn=0452288525}}</ref>, James Kellaris<ref>{{cite journal|first=James J.|last=Kellaris|title=Identifying Properties of Tunes That Get 'Stuck in Your Head'|journal=Proceedings of the Society for Consumer Psychology|date=Winter 2001|location=Scottsdale, Arizona|publisher=[[American Psychological Society]]|pages=66–67}}</ref>, Philip Beaman<ref name="beaman2">{{cite journal|vauthors=Beaman CP, Williams TI|title=Earworms (stuck song syndrome): towards a natural history of intrusive thoughts|journal=[[British Journal of Psychology]]|volume=101|issue=Pt 4|pages=637–653|date=November 2010|pmid=19948084|doi=10.1348/000712609X479636|url=https://zenodo.org/record/894433}}</ref>, Vicky Williamson<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.co.uk/news/magazine-17105759|title=Earworms: Why songs get stuck in our heads|last=Chatterjee|first=Rhitu|date=March 6, 2012|work=BBC News|access-date=March 7, 2012}}</ref>, [[Diana Deutsch]]<ref name="Deutsch20192">{{cite book|last=Deutsch|first=D.|title=Musical Illusions and Phantom Words: How Music and Speech Unlock Mysteries of the Brain|chapter=Catchy Music and Earworms|year=2019|pages=116–127|url=https://global.oup.com/academic/product/musical-illusions-and-phantom-words-9780190206833|publisher=Oxford University Press|lccn=2018051786|author-link=Diana Deutsch|isbn=9780190206833}}</ref> va [[Peter Szendy]]<ref>{{Kitob manbasi|url=http://www.oup.com/us/catalog/general/subject/Music/Philosophy/?view=usa&ci=9780823234387|first=Peter|last=Szendy|title=Hits. Philosophy in the Jukebox|others=translated by William Bishop|publisher=Fordham University Press|year=2012}}</ref> va yana boshqa olimlar mavjud. Bu hodisani [[eshitish gallyutsinatsiyasi]] olib keladigan miyaning temporal quloq yumshoq qismiga zarar yetkazish natijasida yuzaga kelgan noyob tibbiy holat — [[palinakuzis]] bilan aralashtirib yubormaslik kerak<ref name="26m">{{Kitob manbasi|last=Moore|first=David R.|title=The Oxford Handbook of Auditory Science: The Auditory Brain|url=https://books.google.com/books?id=BAHHJymFle8C&q=palinacousis+definition&pg=PA535|accessdate=July 3, 2013|date=January 21, 2010|publisher=Oxford University Press|page=535|isbn=9780199233281}}</ref>. [[James Kellaris]] tomonidan olib borilgan tadqiqotlarga koʻra, odamlarning 98 %i quloq qurtlarini boshdan kechirishdi. Ayollar va erkaklar bu hodisani teng ravishda tez-tez boshdan kechiradilar. Ammo, quloq qurtlari ayollarda uzoqroq davom etadi hamda ularni koʻproq bezovta qiladi. Kellarisning statistik maʼlumotlarga koʻra, soʻzlari taʼsirli boʻlgan qoʻshiqlar quloq qurtlarining 73,7 % ni tashkil qilishi mumkin, instrumental musiqa esa atigi 7,7 % ni tashkil qiladi<ref name="26m"/>. == Yana qarang == * [[Idée fixe]] * [[Fonologik sikl]] * [[Tetris effekti]] == Manbalar == {{manbalar}} == Adabiyotlar == * {{Kitob manbasi|title=On Repeat: How Music Plays the Mind|last=Elizabeth Hellmuth Margulis|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0199990825|year=2013|ref=none}} * {{Yangiliklar manbasi |last=Vadim Prokhorov |date=June 22, 2006 |title=Can't get it out of my head |work=[[The Guardian]] |url=https://www.theguardian.com/music/2006/jun/22/popandrock |ref=none}} * {{Citation|last=Divya Singhal|title=Why this Kolaveri Di: Maddening Phenomenon of Earworm|date=December 8, 2011|ssrn=1969781|ref=none}} == Havolalar == * London Goldsmith universitetida [https://www.gold.ac.uk/music-mind-brain/imis/ Majburiy usiqiy Tasvirlar Skalasi (MMTS)] . * {{cite web|url=http://tvtropes.org/pmwiki/pmwiki.php/Main/EarWorm|title=Quloqqurti TVda va pop musiqiy madaniyatida|publisher=TV Tropes}} * {{cite magazine|url=https://www.theatlantic.com/health/archive/2014/01/why-songs-get-stuck-in-your-head/282997/|title=Why Songs Get Stuck in Your Head|last=Margulis|first=Elizabeth Hellmuth|magazine=[[The Atlantic]]|date=January 16, 2014|ref=none}} [[Turkum:Neologizm]] [[Turkum:Musiqa terminologiyasi]] [[Turkum:Musiqa psixologiyasi]] [[Turkum:Musiqa]] od7vsu60xd8nfpedn0ymooaurf0k9pq Munozara:Yevgeniy Belov 1 783969 2815836 2022-08-28T12:01:11Z Akhrarova Ezoza 56652 http://fountain.toolforge.org:34905/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Munozara:Daruma qoʻgʻirchogʻi 1 783970 2815840 2022-08-28T12:01:39Z Panpanchik 72616 http://fountain.toolforge.org:34905/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Vikipediya:Ordenlar/Faxrli rassom 4 783971 2815844 2022-08-28T12:02:42Z Umidjonibragim 78111 Rassomlar dunyoni chizar quruvchilar Usha chizganni qurar!!! wikitext text/x-wiki [[Fayl:Umidjon ibragim|Tuqqizpx|frame|none|alt=Abadiy|Umid]] Yaxhilik sari''Yotiq matn'kjfxiudixjdjcjxi4xixicjkxloxfjjffjcjr Dajjwqxjegumuifchrkzkzgns qabrindgwldo4cbdbjx,jrn,njdmeeggfrcr,zcedgfrj' rm7xyuihr6vl63qlcdve9m63mngctlt 2815864 2815844 2022-08-28T12:12:54Z Optima D 72251 Sahifa TOʻMning [[VP:TOʻM#U1]] va [[VP:TOʻM#U3]] bandiga binoan tezda oʻchirishga nomzod sifatida koʻrsatildi. wikitext text/x-wiki {{tezda oʻchirishga|[[VP:TOʻM#U1]] va [[VP:TOʻM#U3]]}} [[Fayl:Umidjon ibragim|Tuqqizpx|frame|none|alt=Abadiy|Umid]] Yaxhilik sari''Yotiq matn'kjfxiudixjdjcjxi4xixicjkxloxfjjffjcjr Dajjwqxjegumuifchrkzkzgns qabrindgwldo4cbdbjx,jrn,njdmeeggfrcr,zcedgfrj' ez3ffbxa5z2mj6ge33wcm84kwekp52i Liu Xiaodong 0 783972 2815856 2022-08-28T12:10:42Z Boboyev1996 72209 „[[:en:Special:Redirect/revision/1071557037|Liu Xiaodong (footballer)]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Liu Xiaodong <br> 刘晓东|tasvir=|tavallud_sana={{birth date and age|mf=yes|1989|1|14}}|tavallud_joyi=[[Changchun]], [[Jilin]], Xitoy|boʻyi={{convert|1.80|m|ftin|1|abbr=on}}|pozitsiya=[[Yarimhimoyachi]]|joriyklub=[[Guangxi Pingguo Haliao F.C.|Guangxi Pingguo Haliao]]|klubraqami=20|yoshlikyillari1=1997–2007|yoshlikklublari1=[[Changchun Yatai F.C.|Changchun Yatai]]|yillar1=2008–2016|klublar1=[[Changchun Yatai F.C.|Changchun Yatai]]|isht1=111|gollar1=4|yillar2=2016|klublar2=→ [[Baoding Yingli Yitong]] (Ijara)|isht2=11|gollar2=2|yillar3=2017|klublar3=[[Baoding Yingli Yitong]]|isht3=29|gollar3=2|yillar4=2018–2020|klublar4=[[Liaoning F.C.]]|isht4=19|gollar4=0|yillar5=2020–|klublar5=[[Guangxi Pingguo Haliao F.C.|Guangxi Pingguo Haliao]]|isht5=8|gollar5=1|milliyyillar1=2011|milliyjamoa1=[[Xitoy]]|milliyisht1=1|milliygollar1=0|pcupdate=31 December 2020|ntupdate=4 November 2013}} '''Liu Xiaodong''' (1989-yil 14-yanvarda tug'ilgan) - xitoylik futbol [[Yarimhimoyachi (futbol)|yarim himoyachisi]], hozirda Xitoyning ikkinchi ligasida Guangxi Pingguo Haliao jamoasida o'ynaydi. == Klubdagi faoliyati == [[Changchun]]<nowiki/>da, [[Girin|Jilin]] shahrida tug'ilgan Liu Xiaodong futbolchilik faoliyatini Changchun Yatai yoshlar jamoasiga qo'shilgandan so'ng boshlagan va u yerda 2008-yilgi Xitoy Superligasi mavsumi boshida kattalar jamoasini chaqirilgan va mashg'ulotlarni boshlagan. U professional futbolchilik faoliyatini 2008-yil 27-aprelda Wuhan Guangguga qarshi o‘yinda o'tkazgan. O'yinda Changchun Yatai 3:0 hisobida g'alaba qozongan. Liu Xiaodong Changchun Yataida o'ynagan birinchi mahalliy Changchun futbolchisi hisoblanadi<ref>{{Veb manbasi|url=http://csldata.sports.sohu.com/gameinfo.php?season=2008&gameid=A05038|sarlavha=0-3 - 比赛结果-中超数据库-搜狐|nashriyot=csldata.sports.sohu.com|sana=2008-04-27|kirish sanasi=2012-08-06}}</ref>. Keyinchalik u 2008-yil 25-iyunda Shenzhenga qarshi o'yinda 2:1 hisobida g'alaba qozongan. Ushbu o'yinda Liu o'zining birinchi golini kiritgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://cnsoccer.titan24.com/2009-06-22/37584.html|sarlavha=亚泰新超人乃未来十年核心 刘晓东梦想三步走国足|nashriyot=cnsoccer.titan24.com|sana=2009-06-22|kirish sanasi=2012-08-06|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120225092405/http://cnsoccer.titan24.com/2009-06-22/37584.html|arxivsana=2012-02-25}}</ref>. Mavsum davomida Changchun safida asosan zahiradan maydonga tushgan. Mavsum ohirida umumiy hisobda ligada o'n oltita o'yinda maydonga tushgan. 2016-yilning mart oyida Liu Xitoyning ikkinchi ligasi vakili Baoding Yingli Yitongga 2016-yilning 31-dekabriga qadar ijaraga berilgan. U 2017-yilning fevralida Baoding Yingli Yitongga doimiy transfer evaziga qo'shilgan. 2018-yil 28-fevralda Liu Liaoning FC jamoasi tarkibiga qo'shilgan. == Xalqaro faoliyati == Liu Xiaodong 2011-yil 29-mart kuni [[Gonduras milliy futbol terma jamoasi|Gondurasga]] qarshi o‘rtoqlik o‘yinida ishtirok etish uchun Xitoy terma jamoasiga chaqirilgan va 3:0 hisobidagi g‘alaba bilan yakunlangan o‘yinda zahiradan maydonga tushib terma jamoadagi ilk o'yinini o'tkazgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://teamchina.freehostia.com/en/match.php?date=2011-03-29|sarlavha=China PR 3-0 Honduras|nashriyot=teamchina.freehostia.com|sana=2011-03-29|kirish sanasi=2012-08-06}}</ref>. == Faoliyat statistikasi == {| class="wikitable" style="text-align: center" |+ ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" |Mavsum ! colspan="3" |Liga ! colspan="2" |Mamlakat Kubogi ! colspan="2" |Qit'a ! colspan="2" |Boshqa ! colspan="2" |Jami |- !Divizion !O'yin !Gol !O'yin !Gol !O'yin !Gol !O'yin !Gol !O'yin !Gol |- | rowspan="9" |Changchun Yatai |2008 |Xitoy Super Ligasi |16 |1 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - |16 |1 |- |2009 |Xitoy Super Ligasi |20 |2 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - |20 |2 |- |2010 |Xitoy Super Ligasi |22 |1 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - |22 |1 |- |2011 |Xitoy Super Ligasi |12 |0 |0 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |12 |0 |- |2012 |Xitoy Super Ligasi |22 |0 |1 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |23 |0 |- |2013 |Xitoy Super Ligasi |12 |0 |1 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |13 |0 |- |2014 |Xitoy Super Ligasi |7 |0 |1 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |8 |0 |- |2015 |Xitoy Super Ligasi |0 |0 |0 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |0 |0 |- ! colspan="2" |Jami !111 !4 !3 !0 !0 !0 !0 !0 !114 !4 |- |Baoding Yingli Yitong (Ijara) |2016 |Xitoy Ikkinchi Ligasi |11 |2 |1 |1 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |12 |3 |- |Baoding Yingli Yitong |2017 |Xitoy Birinchi Ligasi |29 |2 |0 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |29 |2 |- | rowspan="3" |Liaoning F.C. |2018 |Xitoy Birinchi Ligasi |19 |0 |0 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |19 |0 |- |2019 |Xitoy Birinchi Ligasi |0 |0 |0 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |0 |0 |- ! colspan="2" |Jami !19 !0 !0 !0 !0 !0 !0 !0 !19 !0 |- |Guangxi Pingguo Haliao |2020 |Xitoy Ikkinchi Ligasi |8 |1 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - |8 |1 |- ! colspan="3" |Karyerada jami !178 !9 !4 !0 !0 !0 !0 !0 !182 !9 |} == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1989-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:WikiFutbol]] [[Turkum:WikiSport]] ihlq9lie78ck0nxbp0h91pcqfycwm5m 2815862 2815856 2022-08-28T12:11:35Z Boboyev1996 72209 wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Liu Xiaodong <br> 刘晓东|tasvir=|tavallud_sana={{birth date and age|mf=yes|1989|1|14}}|tavallud_joyi=[[Changchun]], [[Jilin]], Xitoy|boʻyi={{convert|1.80|m|ftin|1|abbr=on}}|pozitsiya=[[Yarimhimoyachi]]|joriyklub=[[Guangxi Pingguo Haliao F.C.|Guangxi Pingguo Haliao]]|klubraqami=20|yoshlikyillari1=1997-2007|yoshlikklublari1=[[Changchun Yatai F.C.|Changchun Yatai]]|yillar1=2008-2016|klublar1=[[Changchun Yatai F.C.|Changchun Yatai]]|isht1=111|gollar1=4|yillar2=2016|klublar2=→ [[Baoding Yingli Yitong]] (Ijara)|isht2=11|gollar2=2|yillar3=2017|klublar3=[[Baoding Yingli Yitong]]|isht3=29|gollar3=2|yillar4=2018-2020|klublar4=[[Liaoning F.C.]]|isht4=19|gollar4=0|yillar5=2020-|klublar5=[[Guangxi Pingguo Haliao F.C.|Guangxi Pingguo Haliao]]|isht5=8|gollar5=1|milliyyillar1=2011|milliyjamoa1=[[Xitoy]]|milliyisht1=1|milliygollar1=0|pcupdate=31 December 2020|ntupdate=4 November 2013}} '''Liu Xiaodong''' (1989-yil 14-yanvarda tugʻilgan) — xitoylik futbol [[Yarimhimoyachi (futbol)|yarim himoyachisi]], hozirda Xitoyning ikkinchi ligasida Guangxi Pingguo Haliao jamoasida oʻynaydi. == Klubdagi faoliyati == [[Changchun]]<nowiki/>da, [[Girin|Jilin]] shahrida tugʻilgan Liu Xiaodong futbolchilik faoliyatini Changchun Yatai yoshlar jamoasiga qoʻshilgandan soʻng boshlagan va u yerda 2008-yilgi Xitoy Superligasi mavsumi boshida kattalar jamoasini chaqirilgan va mashgʻulotlarni boshlagan. U professional futbolchilik faoliyatini 2008-yil 27-aprelda Wuhan Guangguga qarshi o‘yinda oʻtkazgan. Oʻyinda Changchun Yatai 3:0 hisobida gʻalaba qozongan. Liu Xiaodong Changchun Yataida oʻynagan birinchi mahalliy Changchun futbolchisi hisoblanadi<ref>{{Veb manbasi|url=http://csldata.sports.sohu.com/gameinfo.php?season=2008&gameid=A05038|sarlavha=0-3 - 比赛结果-中超数据库-搜狐|nashriyot=csldata.sports.sohu.com|sana=2008-04-27|kirish sanasi=2012-08-06}}</ref>. Keyinchalik u 2008-yil 25-iyunda Shenzhenga qarshi oʻyinda 2:1 hisobida gʻalaba qozongan. Ushbu oʻyinda Liu oʻzining birinchi golini kiritgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://cnsoccer.titan24.com/2009-06-22/37584.html|sarlavha=亚泰新超人乃未来十年核心 刘晓东梦想三步走国足|nashriyot=cnsoccer.titan24.com|sana=2009-06-22|kirish sanasi=2012-08-06|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120225092405/http://cnsoccer.titan24.com/2009-06-22/37584.html|arxivsana=2012-02-25}}</ref>. Mavsum davomida Changchun safida asosan zahiradan maydonga tushgan. Mavsum ohirida umumiy hisobda ligada oʻn oltita oʻyinda maydonga tushgan. 2016-yilning mart oyida Liu Xitoyning ikkinchi ligasi vakili Baoding Yingli Yitongga 2016-yilning 31-dekabriga qadar ijaraga berilgan. U 2017-yilning fevralida Baoding Yingli Yitongga doimiy transfer evaziga qoʻshilgan. 2018-yil 28-fevralda Liu Liaoning FC jamoasi tarkibiga qoʻshilgan. == Xalqaro faoliyati == Liu Xiaodong 2011-yil 29-mart kuni [[Gonduras milliy futbol terma jamoasi|Gondurasga]] qarshi o‘rtoqlik o‘yinida ishtirok etish uchun Xitoy terma jamoasiga chaqirilgan va 3:0 hisobidagi g‘alaba bilan yakunlangan o‘yinda zahiradan maydonga tushib terma jamoadagi ilk oʻyinini oʻtkazgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://teamchina.freehostia.com/en/match.php?date=2011-03-29|sarlavha=China PR 3-0 Honduras|nashriyot=teamchina.freehostia.com|sana=2011-03-29|kirish sanasi=2012-08-06}}</ref>. == Faoliyat statistikasi == {| class="wikitable" style="text-align: center" |+ ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" |Mavsum ! colspan="3" |Liga ! colspan="2" |Mamlakat Kubogi ! colspan="2" |Qitʼa ! colspan="2" |Boshqa ! colspan="2" |Jami |- !Divizion !Oʻyin !Gol !Oʻyin !Gol !Oʻyin !Gol !Oʻyin !Gol !Oʻyin !Gol |- | rowspan="9" |Changchun Yatai |2008 |Xitoy Super Ligasi |16 |1 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - |16 |1 |- |2009 |Xitoy Super Ligasi |20 |2 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - |20 |2 |- |2010 |Xitoy Super Ligasi |22 |1 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - |22 |1 |- |2011 |Xitoy Super Ligasi |12 |0 |0 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |12 |0 |- |2012 |Xitoy Super Ligasi |22 |0 |1 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |23 |0 |- |2013 |Xitoy Super Ligasi |12 |0 |1 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |13 |0 |- |2014 |Xitoy Super Ligasi |7 |0 |1 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |8 |0 |- |2015 |Xitoy Super Ligasi |0 |0 |0 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |0 |0 |- ! colspan="2" |Jami !111 !4 !3 !0 !0 !0 !0 !0 !114 !4 |- |Baoding Yingli Yitong (Ijara) |2016 |Xitoy Ikkinchi Ligasi |11 |2 |1 |1 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |12 |3 |- |Baoding Yingli Yitong |2017 |Xitoy Birinchi Ligasi |29 |2 |0 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |29 |2 |- | rowspan="3" |Liaoning F.C. |2018 |Xitoy Birinchi Ligasi |19 |0 |0 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |19 |0 |- |2019 |Xitoy Birinchi Ligasi |0 |0 |0 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |0 |0 |- ! colspan="2" |Jami !19 !0 !0 !0 !0 !0 !0 !0 !19 !0 |- |Guangxi Pingguo Haliao |2020 |Xitoy Ikkinchi Ligasi |8 |1 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - |8 |1 |- ! colspan="3" |Karyerada jami !178 !9 !4 !0 !0 !0 !0 !0 !182 !9 |} == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1989-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:WikiFutbol]] [[Turkum:WikiSport]] ftdirwg6c6yvw34dpwfxe88yzc3u1ua 2815892 2815862 2022-08-28T12:28:12Z Boboyev1996 72209 wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Liu Xiaodong <br> 刘晓东|tasvir=|tavallud_sana={{birth date and age|mf=yes|1989|1|14}}|tavallud_joyi=[[Changchun]], [[Jilin]], Xitoy|boʻyi={{convert|1.80|m|ftin|1|abbr=on}}|pozitsiya=[[Yarimhimoyachi]]|joriyklub=[[Guangxi Pingguo Haliao F.C.|Guangxi Pingguo Haliao]]|klubraqami=20|yoshlikyillari1=1997-2007|yoshlikklublari1=[[Changchun Yatai F.C.|Changchun Yatai]]|yillar1=2008-2016|klublar1=[[Changchun Yatai F.C.|Changchun Yatai]]|isht1=111|gollar1=4|yillar2=2016|klublar2=→ [[Baoding Yingli Yitong]] (Ijara)|isht2=11|gollar2=2|yillar3=2017|klublar3=[[Baoding Yingli Yitong]]|isht3=29|gollar3=2|yillar4=2018-2020|klublar4=[[Liaoning F.C.]]|isht4=19|gollar4=0|yillar5=2020-|klublar5=[[Guangxi Pingguo Haliao F.C.|Guangxi Pingguo Haliao]]|isht5=8|gollar5=1|milliyyillar1=2011|milliyjamoa1=[[Xitoy]]|milliyisht1=1|milliygollar1=0|pcupdate=31 December 2020|ntupdate=4 November 2013}} '''Liu Xiaodong''' (1989-yil 14-yanvarda tugʻilgan) — xitoylik futbol [[Yarimhimoyachi (futbol)|yarim himoyachisi]], hozirda Xitoyning ikkinchi ligasida Guangxi Pingguo Haliao jamoasida oʻynaydi. Xalqaro maydonda Xitoy terma jamoasi sharafini himoya qiladi. == Klubdagi faoliyati == [[Changchun]]<nowiki/>da, [[Girin|Jilin]] shahrida tugʻilgan Liu Xiaodong futbolchilik faoliyatini Changchun Yatai yoshlar jamoasiga qoʻshilgandan soʻng boshlagan va u yerda 2008-yilgi Xitoy Superligasi mavsumi boshida kattalar jamoasini chaqirilgan va mashgʻulotlarni boshlagan. U professional futbolchilik faoliyatini 2008-yil 27-aprelda Wuhan Guanggu jamoasiga qarshi o‘yinda oʻtkazgan. Oʻyinda Changchun Yatai klubi 3:0 hisobida gʻalaba qozongan. Liu Xiaodong Changchun Yatai jamoasida oʻynagan birinchi mahalliy Changchun futbolchisi hisoblanadi<ref>{{Veb manbasi|url=http://csldata.sports.sohu.com/gameinfo.php?season=2008&gameid=A05038|sarlavha=0-3 - 比赛结果-中超数据库-搜狐|nashriyot=csldata.sports.sohu.com|sana=2008-04-27|kirish sanasi=2012-08-06}}</ref>. Keyinchalik u 2008-yil 25-iyunda Shenzhenga qarshi oʻyinda 2:1 hisobida gʻalaba qozongan. Ushbu oʻyinda Liu oʻzining birinchi golini kiritgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://cnsoccer.titan24.com/2009-06-22/37584.html|sarlavha=亚泰新超人乃未来十年核心 刘晓东梦想三步走国足|nashriyot=cnsoccer.titan24.com|sana=2009-06-22|kirish sanasi=2012-08-06|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120225092405/http://cnsoccer.titan24.com/2009-06-22/37584.html|arxivsana=2012-02-25}}</ref>. Mavsum davomida Changchun safida asosan zahiradan maydonga tushgan. Mavsum ohirida umumiy hisobda ligada oʻn oltita oʻyinda maydonga tushgan. 2016-yilning mart oyida Liu Xitoyning ikkinchi ligasi vakili Baoding Yingli Yitongga 2016-yilning 31-dekabriga qadar ijaraga berilgan. U 2017-yilning fevralida Baoding Yingli Yitongga doimiy transfer evaziga qoʻshilgan. 2018-yil 28-fevralda Liu Liaoning FC jamoasi tarkibiga qoʻshilgan. == Xalqaro faoliyati == Liu Xiaodong 2011-yil 29-mart kuni [[Gonduras milliy futbol terma jamoasi|Gondurasga]] qarshi o‘rtoqlik o‘yinida ishtirok etish uchun Xitoy terma jamoasiga chaqirilgan va 3:0 hisobidagi g‘alaba bilan yakunlangan o‘yinda zahiradan maydonga tushib terma jamoadagi ilk oʻyinini oʻtkazgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://teamchina.freehostia.com/en/match.php?date=2011-03-29|sarlavha=China PR 3-0 Honduras|nashriyot=teamchina.freehostia.com|sana=2011-03-29|kirish sanasi=2012-08-06}}</ref>. == Faoliyat statistikasi == {| class="wikitable" style="text-align: center" |+ ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" |Mavsum ! colspan="3" |Liga ! colspan="2" |Mamlakat Kubogi ! colspan="2" |Qitʼa ! colspan="2" |Boshqa ! colspan="2" |Jami |- !Divizion !Oʻyin !Gol !Oʻyin !Gol !Oʻyin !Gol !Oʻyin !Gol !Oʻyin !Gol |- | rowspan="9" |Changchun Yatai |2008 |Xitoy Super Ligasi |16 |1 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - |16 |1 |- |2009 |Xitoy Super Ligasi |20 |2 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - |20 |2 |- |2010 |Xitoy Super Ligasi |22 |1 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - |22 |1 |- |2011 |Xitoy Super Ligasi |12 |0 |0 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |12 |0 |- |2012 |Xitoy Super Ligasi |22 |0 |1 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |23 |0 |- |2013 |Xitoy Super Ligasi |12 |0 |1 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |13 |0 |- |2014 |Xitoy Super Ligasi |7 |0 |1 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |8 |0 |- |2015 |Xitoy Super Ligasi |0 |0 |0 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |0 |0 |- ! colspan="2" |Jami !111 !4 !3 !0 !0 !0 !0 !0 !114 !4 |- |Baoding Yingli Yitong (Ijara) |2016 |Xitoy Ikkinchi Ligasi |11 |2 |1 |1 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |12 |3 |- |Baoding Yingli Yitong |2017 |Xitoy Birinchi Ligasi |29 |2 |0 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |29 |2 |- | rowspan="3" |Liaoning F.C. |2018 |Xitoy Birinchi Ligasi |19 |0 |0 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |19 |0 |- |2019 |Xitoy Birinchi Ligasi |0 |0 |0 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |0 |0 |- ! colspan="2" |Jami !19 !0 !0 !0 !0 !0 !0 !0 !19 !0 |- |Guangxi Pingguo Haliao |2020 |Xitoy Ikkinchi Ligasi |8 |1 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - |8 |1 |- ! colspan="3" |Karyerada jami !178 !9 !4 !0 !0 !0 !0 !0 !182 !9 |} == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1989-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:WikiFutbol]] [[Turkum:WikiSport]] 3i0sd5hg5x9t6kp6w6bcmc26gpj2ayf Foydalanuvchi munozarasi:Umidjonibragim 3 783973 2815865 2022-08-28T12:12:55Z Optima D 72251 [[Vikipediya:Ordenlar/Faxrli rassom]] sahifasi tezda oʻchirishga nomzod sifatida koʻrsatildi wikitext text/x-wiki == [[Vikipediya:Ordenlar/Faxrli rassom]] sahifasi [[VP:TOʻM|tezda oʻchirishga]] nomzod sifatida koʻrsatildi == [[Fayl:Ambox warning pn.svg|48px|left|alt=|link=]] Salom hamda Vikipediyaga xush kelibsiz. Siz yaratgan [[Vikipediya:Ordenlar/Faxrli rassom]] nomli sahifa [[VP:Qoida va koʻrsatmalar|bizning siyosatimizga]] mos kelmaydi, shu sababli [[VP:TOʻM|tezda oʻchirish mezonlari]]ning „[[VP:TOʻM#U1]] va [[VP:TOʻM#U3]]“ bandiga binoan oʻchirishga nomzod sifatida koʻrsatildi. Tajriba oʻtkazayotgan boʻlsangiz, itlimos, [[Vikipediya:Qumloq|qumloq]] sahifasidan foydalaning. Agar sahifani oʻchirmaslik lozim, deb hisoblasangiz, bu haqda uning munozara sahifasida tayinli sabab(lar) keltirgan holda bayon eting. Savollaringiz boʻlsa, tortinmasdan [[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara sahifamga]] yozing. Rahmat! [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 12:12, 28-Avgust 2022 (UTC) 0sa4ba236gpa0qgt5nplym8l14082nz BT Italia 0 783974 2815868 2022-08-28T12:16:01Z FaridShavkatullayev 72137 „[[:en:Special:Redirect/revision/1089787917|BT Italia]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki Italiyada BT '''BT Italia''' tomonidan taqdim etilgan Italiya bozorida ikkinchi yirik biznes telekommunikatsiya operatori bo'lgan '''Sp.A.'''ning 11% ulushini nazorat qiladi.<ref>[http://www.btplc.com/Thegroup/BTaroundtheworld/Italy/Italy.htm Italy]</ref> == Tarixi == BT Italia 1995-yilda Albacom asos solishi bilan boshlangan bir qator sanoat korxonalari qoʻshilishi natijasida paydo bo`lib, soʻngra BT, BNL, ENI va Mediaset qoʻshma korxonasiga aylangan. Har bir kompaniya 25% ulushni nazorat qiladi. BT shirkati, asosan, sanoat hamkori sifatida harakat qildi, boshqa uchta kompaniya esa telekommunikatsiya ehtiyojlarining katta qismini yoki barchasini Albacomga topshirdi. BNL shirkati esa Albacom magistralining asosi bo'lgan kommutatsiya tarmog'iga sezilarli hissa qo'shdi. Albacomning Italiyaning TLC bozorida mavjudligini boshladi va kompaniyaga o'z xizmatlarini bozorda jadal sotishga imkon berdi. Ma`lum bir kelishuvga ko'ra, BT 2001-yilda 1994-yilda Internet- provayder sifatida tashkil etilgan va ma'lumotlar markazi hamda IT xizmatlari biznesida IT xavfsizligiga katta e'tibor qaratgan holda tez rivojlanayotgan o'sha paytda rivojlanayotgan I.NETning nazorat paketini sotib oldi. I.NET 2000-yilda Milan fond birjasida (hozirgi London fond birjasining bir qismi) sotuvga chiqarilgan va mustaqil faoliyat yuritgan. BTning siyosatiga ta'siri direktorlar kengashi orqali bo'lgan, ammo u hech qanday boshqaruv lavozimini egallamagan. 2002-2005 yillarda Albacom o'sishning sekinlashuvidan aziyat chekdi va moliyaviy ahvoli juda og`ir sharoitga to`g`ri kelib qoldi. Xuddi shu vaqt oralig'ida TLC bo'lmagan hamkorlar BT bilan 2005-yilda yakunlangan korxonadan chiqish bo'yicha muzokaralar olib borishdi, BT kapitalning 100% ga ega bo'ldi. Albacom (keyinchalik u BT Albacom deb o'zgartirildi) barcha bilan uzoq muddatli shartnomalar tuzdi. 2006-yilda BT FIAT bilan ko'p yillik autsorsing shartnomasini yutib oldi, bu shartnoma, xususan, FIATning TLC fabrikasi Atlanetni sotib olishni o'z ichiga oladi. Keyin Atlanet BT Italia bo'lish uchun Albacom bilan birlashtirildi. 2007-yilda BT ''I.NET'' kapitalining 100 foizini sotib olish bo'yicha ommaviy taklif bilan chiqdi. Kompaniyani BT Italia bilan birlashtirish rejasini tan oldi va natijada paydo bo'lgan kompaniyani rebrending qildi. Garchi delistingga rozi bo'lmagan va sanoat rejasiga shubhalari bo'lgan ba'zi investorlar sudga murojaat qilishgan bo'lsa-da, birlashish 2008-yil 11-yanvarda yakunlandi, so`ngra I.NET o'sha kuni ro'yxatdan o'tkazildi. Shu bilan birga, BT Italia ERPTech Sp.A.ni ham sotib oldi. 2019-yil 18-oktabrda BT yangi logotip va ''Beyond Limits'' shiorini taqdim etdi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://newsroom.bt.com/bt-helps-the-uk-realise-its-potential-with-new-brand-purpose-and-ambition-beyond-limits/|sarlavha=BT helps the UK realise its potential with new brand purpose and ambition: 'Beyond Limits'|ish=BT helps the UK realise its potential with new brand purpose and ambition: 'Beyond Limits'|til=en|kirish sanasi=2019-12-27}}</ref> == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> == Havolalar == {{Rasmiy sayt}}{{Official website}} [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:BT group]] adt8ycl4w9a3f91xhtj7twgl5867n4a 2815870 2815868 2022-08-28T12:16:20Z FaridShavkatullayev 72137 /* Manbalar */ wikitext text/x-wiki Italiyada BT '''BT Italia''' tomonidan taqdim etilgan Italiya bozorida ikkinchi yirik biznes telekommunikatsiya operatori bo'lgan '''Sp.A.'''ning 11% ulushini nazorat qiladi.<ref>[http://www.btplc.com/Thegroup/BTaroundtheworld/Italy/Italy.htm Italy]</ref> == Tarixi == BT Italia 1995-yilda Albacom asos solishi bilan boshlangan bir qator sanoat korxonalari qoʻshilishi natijasida paydo bo`lib, soʻngra BT, BNL, ENI va Mediaset qoʻshma korxonasiga aylangan. Har bir kompaniya 25% ulushni nazorat qiladi. BT shirkati, asosan, sanoat hamkori sifatida harakat qildi, boshqa uchta kompaniya esa telekommunikatsiya ehtiyojlarining katta qismini yoki barchasini Albacomga topshirdi. BNL shirkati esa Albacom magistralining asosi bo'lgan kommutatsiya tarmog'iga sezilarli hissa qo'shdi. Albacomning Italiyaning TLC bozorida mavjudligini boshladi va kompaniyaga o'z xizmatlarini bozorda jadal sotishga imkon berdi. Ma`lum bir kelishuvga ko'ra, BT 2001-yilda 1994-yilda Internet- provayder sifatida tashkil etilgan va ma'lumotlar markazi hamda IT xizmatlari biznesida IT xavfsizligiga katta e'tibor qaratgan holda tez rivojlanayotgan o'sha paytda rivojlanayotgan I.NETning nazorat paketini sotib oldi. I.NET 2000-yilda Milan fond birjasida (hozirgi London fond birjasining bir qismi) sotuvga chiqarilgan va mustaqil faoliyat yuritgan. BTning siyosatiga ta'siri direktorlar kengashi orqali bo'lgan, ammo u hech qanday boshqaruv lavozimini egallamagan. 2002-2005 yillarda Albacom o'sishning sekinlashuvidan aziyat chekdi va moliyaviy ahvoli juda og`ir sharoitga to`g`ri kelib qoldi. Xuddi shu vaqt oralig'ida TLC bo'lmagan hamkorlar BT bilan 2005-yilda yakunlangan korxonadan chiqish bo'yicha muzokaralar olib borishdi, BT kapitalning 100% ga ega bo'ldi. Albacom (keyinchalik u BT Albacom deb o'zgartirildi) barcha bilan uzoq muddatli shartnomalar tuzdi. 2006-yilda BT FIAT bilan ko'p yillik autsorsing shartnomasini yutib oldi, bu shartnoma, xususan, FIATning TLC fabrikasi Atlanetni sotib olishni o'z ichiga oladi. Keyin Atlanet BT Italia bo'lish uchun Albacom bilan birlashtirildi. 2007-yilda BT ''I.NET'' kapitalining 100 foizini sotib olish bo'yicha ommaviy taklif bilan chiqdi. Kompaniyani BT Italia bilan birlashtirish rejasini tan oldi va natijada paydo bo'lgan kompaniyani rebrending qildi. Garchi delistingga rozi bo'lmagan va sanoat rejasiga shubhalari bo'lgan ba'zi investorlar sudga murojaat qilishgan bo'lsa-da, birlashish 2008-yil 11-yanvarda yakunlandi, so`ngra I.NET o'sha kuni ro'yxatdan o'tkazildi. Shu bilan birga, BT Italia ERPTech Sp.A.ni ham sotib oldi. 2019-yil 18-oktabrda BT yangi logotip va ''Beyond Limits'' shiorini taqdim etdi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://newsroom.bt.com/bt-helps-the-uk-realise-its-potential-with-new-brand-purpose-and-ambition-beyond-limits/|sarlavha=BT helps the UK realise its potential with new brand purpose and ambition: 'Beyond Limits'|ish=BT helps the UK realise its potential with new brand purpose and ambition: 'Beyond Limits'|til=en|kirish sanasi=2019-12-27}}</ref> == Manbalar == {{Manbalar |2}} == Havolalar == {{Rasmiy sayt}}{{Official website}} [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:BT group]] bso9fnao17q5qqbclf2h6j2alstp9ot 2815876 2815870 2022-08-28T12:20:12Z FaridShavkatullayev 72137 wikitext text/x-wiki {{Infobox company | name = BT Italia S.p.A. | tasvir = BT logo 2019.svg | logo_size = 180px | image = BT sede roma.jpg | type = xususiy tarmoqlangan shirkat | foundation = 1995 | headquarters = [[Milan]], {{Italiya bayrogʻi}} [[Italiya]] | key_people = Andrea Bono<br /><small>(bosh direktor)</small> | industry = AKT xizmatlari | products = * ''telekommunikatsiya tarmoqlari'' * ''maʼlumotlar markazlari'' * ''IT xizmatlari'' | num_employees = 1200 (2017) | subsid = BT Enìa, ERPTech | website = {{URL|www.italia.bt.com/}} }} Italiyada BT '''BT Italia''' tomonidan taqdim etilgan Italiya bozorida ikkinchi yirik biznes telekommunikatsiya operatori boʻlgan '''Sp.A.'''ning 11 % ulushini nazorat qiladi.<ref>[http://www.btplc.com/Thegroup/BTaroundtheworld/Italy/Italy.htm Italy]</ref> == Tarixi == BT Italia 1995-yilda Albacom asos solishi bilan boshlangan bir qator sanoat korxonalari qoʻshilishi natijasida paydo boʻlib, soʻngra BT, BNL, ENI va Mediaset qoʻshma korxonasiga aylangan. Har bir kompaniya 25 % ulushni nazorat qiladi. BT shirkati, asosan, sanoat hamkori sifatida harakat qildi, boshqa uchta kompaniya esa telekommunikatsiya ehtiyojlarining katta qismini yoki barchasini Albacomga topshirdi. BNL shirkati esa Albacom magistralining asosi boʻlgan kommutatsiya tarmogʻiga sezilarli hissa qoʻshdi. Albacomning Italiyaning TLC bozorida mavjudligini boshladi va kompaniyaga oʻz xizmatlarini bozorda jadal sotishga imkon berdi. Maʼlum bir kelishuvga koʻra, BT 2001-yilda 1994-yilda Internet- provayder sifatida tashkil etilgan va maʼlumotlar markazi hamda IT xizmatlari biznesida IT xavfsizligiga katta eʼtibor qaratgan holda tez rivojlanayotgan oʻsha paytda rivojlanayotgan I.NETning nazorat paketini sotib oldi. I.NET 2000-yilda Milan fond birjasida (hozirgi London fond birjasining bir qismi) sotuvga chiqarilgan va mustaqil faoliyat yuritgan. BTning siyosatiga taʼsiri direktorlar kengashi orqali boʻlgan, ammo u hech qanday boshqaruv lavozimini egallamagan. 2002-2005 yillarda Albacom oʻsishning sekinlashuvidan aziyat chekdi va moliyaviy ahvoli juda ogʻir sharoitga toʻgʻri kelib qoldi. Xuddi shu vaqt oraligʻida TLC boʻlmagan hamkorlar BT bilan 2005-yilda yakunlangan korxonadan chiqish boʻyicha muzokaralar olib borishdi, BT kapitalning 100 % ga ega boʻldi. Albacom (keyinchalik u BT Albacom deb oʻzgartirildi) barcha bilan uzoq muddatli shartnomalar tuzdi. 2006-yilda BT FIAT bilan koʻp yillik autsorsing shartnomasini yutib oldi, bu shartnoma, xususan, FIATning TLC fabrikasi Atlanetni sotib olishni oʻz ichiga oladi. Keyin Atlanet BT Italia boʻlish uchun Albacom bilan birlashtirildi. 2007-yilda BT ''I.NET'' kapitalining 100 foizini sotib olish boʻyicha ommaviy taklif bilan chiqdi. Kompaniyani BT Italia bilan birlashtirish rejasini tan oldi va natijada paydo boʻlgan kompaniyani rebrending qildi. Garchi delistingga rozi boʻlmagan va sanoat rejasiga shubhalari boʻlgan baʼzi investorlar sudga murojaat qilishgan boʻlsa-da, birlashish 2008-yil 11-yanvarda yakunlandi, soʻngra I.NET oʻsha kuni roʻyxatdan oʻtkazildi. Shu bilan birga, BT Italia ERPTech Sp.A.ni ham sotib oldi. 2019-yil 18-oktabrda BT yangi logotip va ''Beyond Limits'' shiorini taqdim etdi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://newsroom.bt.com/bt-helps-the-uk-realise-its-potential-with-new-brand-purpose-and-ambition-beyond-limits/|sarlavha=BT helps the UK realise its potential with new brand purpose and ambition: 'Beyond Limits'|ish=BT helps the UK realise its potential with new brand purpose and ambition: 'Beyond Limits'|til=en|kirish sanasi=2019-12-27}}</ref> == Manbalar == {{Manbalar |2}} == Havolalar == * [https://www.italia.bt.com/ Rasmiy sayt] [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:BT group]] {{Navbox | name = BT Group | title = [[BT Group|<span style="color:white;">BT Group</span>]] | state = {{{state<includeonly>|autocollapse</includeonly>}}} | bodyclass = hlist | basestyle = background: #553A99; color: white | image = [[File:BT logo 2019.svg|70px|BT logo, introduced 2019]] | group1 = Boʻlimlar<br />va<br />shoʻba korxonalar | list1 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Consumer]] * [[BT Business and Public Sector]] * [[BT Global Services]] * [[BT Wholesale and Ventures]] * [[BT Research]] * [[Openreach]] * [[EE Limited|EE]] * [[Plusnet]] * [[BT Ireland]] * [[BT Italia]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Global Marine Systems|BT Marine]] * [[dabs.com]] * [[Hibu]] ** <small>Yell Group (sobiq nom)</small> * [[Madasafish]] ** <small>[[Plusnet]]ga aylangan</small> * [[Manx Telecom]] * [[O2 (UK)]] * [[O2 (Ireland)]] * [[Telefónica Germany|O2 (Germany)]] * [[Ribbit (telecommunications company)|Ribbit]] * [[Concert Communications Services]] * [[Telecomsoft]] * [[Tymnet]] * [[International Network Services Inc.|International Network Services]] * [[Dialcom]] * [[Telfort]] * [[LineOne]] * [[Swindon Cable]] * [[6GMOBILE]] * [[Open....]] }} | group2 = Mahsulotlar<br />va<br />xizmatlar | list2 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Broadband]] * [[BT Superfast Fibre]] * [[BT Mobile]] * [[BT TV]] * [[BT Sport]] * [[BT Wi-fi]] * [[BT Smart Hub]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[BT Fusion]] * [[BT Highway]] * BT Inspiration * [[BT Versatility]] * [[BT Voyager]] * [[BT MyDonate]] * [[BT MyPlace]] * [[Telecom Gold]] * [[Micronet 800]] * [[Merlin M4000]] }} | group3 = Binolar<br />va<br />obyektlar | list3 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[Adastral Park]] * [[Baynard_House, London|Baynard House]] * [[BT Centre]] * [[BT Tower|BT Tower (London)]] * [[BT Tower (Birmingham)]] * [[BT Tower (Swansea)]] * [[BT Riverside Tower]] * [[Stadium House, Cardiff|Stadium House]] * [[Charwelton BT Tower]] * [[Faraday Building]] * [[Goonhilly Satellite Earth Station|Goonhilly Cornwall]] * [[Guardian telephone exchange|Guardian Exchange Manchester]] * [[Madley Communications Centre]] * [[National Network Management Centre]] * [[Peterborough transmitting station]] * [[Zouches Farm transmitting station]] * [[Heaton Park BT Tower]] * [[Purdown BT Tower]] * [[Pye Green BT Tower]] * [[Stokenchurch BT Tower]] * [[Sutton Common BT Tower]] * [[Tinshill BT Tower]] * [[Tolsford Hill BT Tower]] * [[Wotton-under-Edge BT Tower]] * [[Red telephone box]] * [[KX telephone boxes]] * [[LinkUK]] * [[TAT-14]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Anchor telephone exchange]] * [[Bletchley Park#Site 2|Bletchley Park]] * [[CS Sovereign|CS ''Sovereign'']] * [[De Vere Horwood Estate#College|Horwood House]] * [[Kingsway telephone exchange]] * [[Leafield Technical Centre]] * [[Mondial House]] * [[Stag Lane Aerodrome]] * [[Graham Hills Building|Marland House]] * [[Telephone House]] * [[Post Office Research Station]] * [[Sheffield Telephone House]] * [[Portishead Radio]] * [[Criggion Radio Station]] * [[Rugby Radio Station]] * [[British Telecom microwave network|Microwave network]] * [[TAT-1]] * [[TAT-8]] * [[TAT-9]] * [[CANTAT-2]] * [[SAT-2]] * [[UK-Belgium 5]] }} | group4 = Dasturlar<br />va<br />standartlar | list4 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left;background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT 21CN]] * [[BT site engineering code]] * [[Speaking clock#United Kingdom|BT Speaking Clock]] * [[British telephone socket]] * [[Cable jetting]] * [[Customer Service System]] * [[Advanced Mobile Location]] * [[Digital Access Carrier System]] * [[Digital Access Signalling System 2]] * [[System X (telephony)|System X]] * [[System Y]] * [[ADSL Max]] * [[Redcare]] * [[1-5-7-1]] * [[YouView]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[Digital Access Signalling System 1]] * [[Digital Private Network Signalling System]] * [[Fixed-Mobile Convergence Alliance]] * [[Go!Messenger]] * [[International Packet Switched Service]] * [[NHSnet]] * [[N3 (NHS)]] * [[Packet Switch Stream]] * [[Prestel]] * [[TXE]] * [[TXK]] }} | group5 = Tarixi | list5 = * [[BT Group#History|BT Group]] * [[Post Office Telecommunications]] * [[General Post Office]] * [[Electric Telegraph Company]] | group6 = Boshqalar | list6 = * [[BT Archives]] * [[BT Museum]] * [[BT Digital Music Awards]] * [[BT Sport Action Woman Awards]] * [[Buzby]] * [[Connected Earth]] * [[:Category:British Telecom people|People]] * [[Young Scientist and Technology Exhibition]] * [[British Telecommunications plc v. Prodigy]] }} 8eliqdoeufwllzadbawmjmlas6m7dyv 2816262 2815876 2022-08-28T17:05:20Z FaridShavkatullayev 72137 /* Havolalar */ wikitext text/x-wiki {{Infobox company | name = BT Italia S.p.A. | tasvir = BT logo 2019.svg | logo_size = 180px | image = BT sede roma.jpg | type = xususiy tarmoqlangan shirkat | foundation = 1995 | headquarters = [[Milan]], {{Italiya bayrogʻi}} [[Italiya]] | key_people = Andrea Bono<br /><small>(bosh direktor)</small> | industry = AKT xizmatlari | products = * ''telekommunikatsiya tarmoqlari'' * ''maʼlumotlar markazlari'' * ''IT xizmatlari'' | num_employees = 1200 (2017) | subsid = BT Enìa, ERPTech | website = {{URL|www.italia.bt.com/}} }} Italiyada BT '''BT Italia''' tomonidan taqdim etilgan Italiya bozorida ikkinchi yirik biznes telekommunikatsiya operatori boʻlgan '''Sp.A.'''ning 11 % ulushini nazorat qiladi.<ref>[http://www.btplc.com/Thegroup/BTaroundtheworld/Italy/Italy.htm Italy]</ref> == Tarixi == BT Italia 1995-yilda Albacom asos solishi bilan boshlangan bir qator sanoat korxonalari qoʻshilishi natijasida paydo boʻlib, soʻngra BT, BNL, ENI va Mediaset qoʻshma korxonasiga aylangan. Har bir kompaniya 25 % ulushni nazorat qiladi. BT shirkati, asosan, sanoat hamkori sifatida harakat qildi, boshqa uchta kompaniya esa telekommunikatsiya ehtiyojlarining katta qismini yoki barchasini Albacomga topshirdi. BNL shirkati esa Albacom magistralining asosi boʻlgan kommutatsiya tarmogʻiga sezilarli hissa qoʻshdi. Albacomning Italiyaning TLC bozorida mavjudligini boshladi va kompaniyaga oʻz xizmatlarini bozorda jadal sotishga imkon berdi. Maʼlum bir kelishuvga koʻra, BT 2001-yilda 1994-yilda Internet- provayder sifatida tashkil etilgan va maʼlumotlar markazi hamda IT xizmatlari biznesida IT xavfsizligiga katta eʼtibor qaratgan holda tez rivojlanayotgan oʻsha paytda rivojlanayotgan I.NETning nazorat paketini sotib oldi. I.NET 2000-yilda Milan fond birjasida (hozirgi London fond birjasining bir qismi) sotuvga chiqarilgan va mustaqil faoliyat yuritgan. BTning siyosatiga taʼsiri direktorlar kengashi orqali boʻlgan, ammo u hech qanday boshqaruv lavozimini egallamagan. 2002-2005 yillarda Albacom oʻsishning sekinlashuvidan aziyat chekdi va moliyaviy ahvoli juda ogʻir sharoitga toʻgʻri kelib qoldi. Xuddi shu vaqt oraligʻida TLC boʻlmagan hamkorlar BT bilan 2005-yilda yakunlangan korxonadan chiqish boʻyicha muzokaralar olib borishdi, BT kapitalning 100 % ga ega boʻldi. Albacom (keyinchalik u BT Albacom deb oʻzgartirildi) barcha bilan uzoq muddatli shartnomalar tuzdi. 2006-yilda BT FIAT bilan koʻp yillik autsorsing shartnomasini yutib oldi, bu shartnoma, xususan, FIATning TLC fabrikasi Atlanetni sotib olishni oʻz ichiga oladi. Keyin Atlanet BT Italia boʻlish uchun Albacom bilan birlashtirildi. 2007-yilda BT ''I.NET'' kapitalining 100 foizini sotib olish boʻyicha ommaviy taklif bilan chiqdi. Kompaniyani BT Italia bilan birlashtirish rejasini tan oldi va natijada paydo boʻlgan kompaniyani rebrending qildi. Garchi delistingga rozi boʻlmagan va sanoat rejasiga shubhalari boʻlgan baʼzi investorlar sudga murojaat qilishgan boʻlsa-da, birlashish 2008-yil 11-yanvarda yakunlandi, soʻngra I.NET oʻsha kuni roʻyxatdan oʻtkazildi. Shu bilan birga, BT Italia ERPTech Sp.A.ni ham sotib oldi. 2019-yil 18-oktabrda BT yangi logotip va ''Beyond Limits'' shiorini taqdim etdi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://newsroom.bt.com/bt-helps-the-uk-realise-its-potential-with-new-brand-purpose-and-ambition-beyond-limits/|sarlavha=BT helps the UK realise its potential with new brand purpose and ambition: 'Beyond Limits'|ish=BT helps the UK realise its potential with new brand purpose and ambition: 'Beyond Limits'|til=en|kirish sanasi=2019-12-27}}</ref> == Manbalar == {{Manbalar |2}} == Havolalar == * [https://www.italia.bt.com/ Rasmiy sayt] [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:BT group]] {{Navbox | name = BT Group | title = [[BT Group|<span style="color:white;">BT Group</span>]] | state = {{{state<includeonly>|autocollapse</includeonly>}}} | bodyclass = hlist | basestyle = background: #553A99; color: white | image = [[File:BT logo 2019.svg|70px|BT logo, introduced 2019]] | group1 = Boʻlimlar<br />va<br />shoʻba korxonalar | list1 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Consumer]] * [[BT Business and Public Sector]] * [[BT Global Services]] * [[BT Wholesale and Ventures]] * [[BT Research]] * [[Openreach]] * [[EE Limited|EE]] * [[Plusnet]] * [[BT Ireland]] * [[BT Italia]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Global Marine Systems|BT Marine]] * [[dabs.com]] * [[Hibu]] ** <small>Yell Group (sobiq nom)</small> * [[Plusnet | Madasafish]] ** <small>[[Plusnet]]ga aylangan</small> * [[Manx Telecom]] * [[O2 (Buyuk Britaniya)]] * [[O2 (Ireland)]] * [[Telefónica Germany|O2 (Germany)]] * [[Ribbit (telecommunications company)|Ribbit]] * [[Concert Communications Services]] * [[Telecomsoft]] * [[Tymnet]] * [[International Network Services Inc.|International Network Services]] * [[Dialcom]] * [[Telfort]] * [[LineOne]] * [[Swindon Cable]] * [[6GMOBILE]] * [[Open....]] }} | group2 = Mahsulotlar<br />va<br />xizmatlar | list2 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Broadband]] * [[BT Superfast Fibre]] * [[BT Mobile]] * [[BT TV]] * [[BT Sport]] * [[BT Wi-fi]] * [[BT Smart Hub]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[BT Fusion]] * [[BT Highway]] * BT Inspiration * [[BT Versatility]] * [[BT Voyager]] * [[BT MyDonate]] * [[BT MyPlace]] * [[Telecom Gold]] * [[Micronet 800]] * [[Merlin M4000]] }} | group3 = Binolar<br />va<br />obyektlar | list3 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[Adastral Park]] * [[Baynard_House, London|Baynard House]] * [[BT Centre]] * [[BT Tower|BT Tower (London)]] * [[BT Tower (Birmingham)]] * [[BT Tower (Swansea)]] * [[BT Riverside Tower]] * [[Stadium House, Cardiff|Stadium House]] * [[Charwelton BT Tower]] * [[Faraday Building]] * [[Goonhilly Satellite Earth Station|Goonhilly Cornwall]] * [[Guardian telephone exchange|Guardian Exchange Manchester]] * [[Madley Communications Centre]] * [[National Network Management Centre]] * [[Peterborough transmitting station]] * [[Zouches Farm transmitting station]] * [[Heaton Park BT Tower]] * [[Purdown BT Tower]] * [[Pye Green BT Tower]] * [[Stokenchurch BT Tower]] * [[Sutton Common BT Tower]] * [[Tinshill BT Tower]] * [[Tolsford Hill BT Tower]] * [[Wotton-under-Edge BT Tower]] * [[Red telephone box]] * [[KX telephone boxes]] * [[LinkUK]] * [[TAT-14]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Anchor telephone exchange]] * [[Bletchley Park#Site 2|Bletchley Park]] * [[CS Sovereign|CS ''Sovereign'']] * [[De Vere Horwood Estate#College|Horwood House]] * [[Kingsway telephone exchange]] * [[Leafield Technical Centre]] * [[Mondial House]] * [[Stag Lane Aerodrome]] * [[Graham Hills Building|Marland House]] * [[Telephone House]] * [[Post Office Research Station]] * [[Sheffield Telephone House]] * [[Portishead Radio]] * [[Criggion Radio Station]] * [[Rugby Radio Station]] * [[British Telecom microwave network|Microwave network]] * [[TAT-1]] * [[TAT-8]] * [[TAT-9]] * [[CANTAT-2]] * [[SAT-2]] * [[UK-Belgium 5]] }} | group4 = Dasturlar<br />va<br />standartlar | list4 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left;background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT 21CN]] * [[BT site engineering code]] * [[Speaking clock#United Kingdom|BT Speaking Clock]] * [[British telephone socket]] * [[Cable jetting]] * [[Customer Service System]] * [[Advanced Mobile Location]] * [[Digital Access Carrier System]] * [[Digital Access Signalling System 2]] * [[System X (telephony)|System X]] * [[System Y]] * [[ADSL Max]] * [[Redcare]] * [[1-5-7-1]] * [[YouView]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[Digital Access Signalling System 1]] * [[Digital Private Network Signalling System]] * [[Fixed-Mobile Convergence Alliance]] * [[Go!Messenger]] * [[International Packet Switched Service]] * [[NHSnet]] * [[N3 (NHS)]] * [[Packet Switch Stream]] * [[Prestel]] * [[TXE]] * [[TXK]] }} | group5 = Tarixi | list5 = * [[BT Group#History|BT Group]] * [[Post Office Telecommunications]] * [[General Post Office]] * [[Electric Telegraph Company]] | group6 = Boshqalar | list6 = * [[BT Archives]] * [[BT Museum]] * [[BT Digital Music Awards]] * [[BT Sport Action Woman Awards]] * [[Buzby]] * [[Connected Earth]] * [[:Category:British Telecom people|People]] * [[Young Scientist and Technology Exhibition]] * [[British Telecommunications plc v. Prodigy]] }} k32b62p3kxs01mhptpd9uoayv91m8m2 Munozara:Miyaga oʻrnashib qoladigan kuy 1 783975 2815869 2022-08-28T12:16:13Z Optima D 72251 http://fountain.toolforge.org:34905/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg 2816996 2815869 2022-08-29T07:49:59Z Optima D 72251 Optima D [[Munozara:Quloq qurti]] sahifasini [[Munozara:Miyaga oʻrnashib qoladigan kuy]]ga koʻchirdi wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Earworm 0 783976 2815874 2022-08-28T12:17:53Z Optima D 72251 [[Quloq qurti]]ga yoʻnaltirildi wikitext text/x-wiki #YOʻNALTIRISH [[Quloq qurti]] nk9oguok2e86j4hkyos0bcufaans9ng 2816999 2815874 2022-08-29T07:51:51Z Xqbot 1850 Bot: Fixing double redirect to [[Miyaga oʻrnashib qoladigan kuy]] wikitext text/x-wiki #YOʻNALTIRISH [[Miyaga oʻrnashib qoladigan kuy]] gs4h85abi47ulazeltlovvxqnnzc4dc Munozara:BT Italia 1 783977 2815880 2022-08-28T12:21:08Z FaridShavkatullayev 72137 http://fountain.toolforge.org:34905/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Dietary Reference Intake Ratsionga oid ma'lumotni qabul qilish 0 783978 2815890 2022-08-28T12:27:35Z Sardor Max007 77906 „[[:en:Special:Redirect/revision/1101177005|Dietary Reference Intake]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki '''Dietary Reference Intake''' ( '''DRI''' ) bu AQSh Milliy Akademiyasining Milliy Tibbiyot Akademiyasidir (NAM) {{Efn|formerly the Institute of Medicine (IoM)}} [[Ovqatlanish nutrisiologiyasi|ovqatlanish]] bo'yicha tavsiyalar tizimi xisoblanadi. <ref name="HealthCanada">{{Veb manbasi|url=https://www.canada.ca/en/health-canada/services/food-nutrition/healthy-eating/dietary-reference-intakes/consumer-guide-dris-dietary-reference-intakes.html|sarlavha=A Consumer's Guide to the DRIs (Dietary Reference Intakes)|nashriyot=Health Canada|sana=2010-11-29|kirish sanasi=2017-08-29}}</ref> U 1997 yilda '''tavsiya etilgan parhezli ratsionlar''' ( '''RDA''' s, pastga qarang) deb nomlanuvchi mavjud ko'rsatmalarni kengaytirish maqsadida kiritilgan. DRI qiymatlari AQSh va Kanadadagi oziq-ovqat va oziq- ovqat qo'shimchalari mahsulotlarida oziq-ovqat belgilarini belgilashda qo'llaniladigan qiymatlardan farq qiladi, ular 1968 yildagi eskirgan RDAlarga asoslangan, ammo hozirgi kunga qadar 2016 yilda yangilangan Referent Daily Intakes (RDIs) va Daily Values (%DV) dan foydalanadi. <ref name="FedReg">{{Veb manbasi|url=https://www.gpo.gov/fdsys/pkg/FR-2016-05-27/pdf/2016-11867.pdf|sarlavha=Federal Register, Food Labeling: Revision of the Nutrition and Supplement Facts Labels. FR page 33982|nashriyot=US Food and Drug Administration|sana=27 May 2016}}</ref> == Parametrlar == DRI bir nechta turli xil mos yozuvlar qiymatlarini taqdim etadi: <ref name="HealthCanada">{{Veb manbasi|url=https://www.canada.ca/en/health-canada/services/food-nutrition/healthy-eating/dietary-reference-intakes/consumer-guide-dris-dietary-reference-intakes.html|sarlavha=A Consumer's Guide to the DRIs (Dietary Reference Intakes)|nashriyot=Health Canada|sana=2010-11-29|kirish sanasi=2017-08-29}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.canada.ca/en/health-canada/services/food-nutrition/healthy-eating/dietary-reference-intakes/consumer-guide-dris-dietary-reference-intakes.html "A Consumer's Guide to the DRIs (Dietary Reference Intakes)"]. Health Canada. 2010-11-29<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2017-08-29</span></span>.</cite></ref> * '''Taxminiy o'rtacha talablar''' (EAR), ilmiy adabiyotlarni o'rganish asosida ushbu yosh guruhidagi odamlarning 50% ehtiyojlarini qondirishi kutilmoqda. * '''Tavsiya etilgan parhezli ratsionlar''' (RDA), Tibbiyot institutining Oziq- ovqat va ovqatlanish kengashi tomonidan hayotning har bir bosqichidagi va jinsiy guruhdagi sog'lom odamlarning 97,5% talablarini qondirish uchun etarli deb hisoblangan ozuqaviy moddalarning kunlik ovqatlanish darajasi. Ta'rif shuni ko'rsatadiki, iste'mol qilish darajasi atigi 2,5% ga zararli ozuqa moddalarining etishmasligiga olib keladi. U EAR asosida hisoblab chiqiladi va odatda EAR dan taxminan 20% yuqori (RDAni hisoblash ga qarang). * '''Talabga javob beradigan iste'mol''' ('''Adequate Intake -''' AI), bu erda hech qanday RDA o'rnatilmagan, ammo belgilangan miqdor demografik guruhdagi har bir kishi uchun etarli ekanligiga biroz qat'iy ishoniladi. * Ko'p miqdorda zararli bo'lishi mumkin bo'lgan ozuqa moddalarini (masalan, [[Vitamin A|A vitamini]] ) haddan tashqari ko'p iste'mol qilishdan ehtiyot bo'lish uchun '''ruxsat etilgan yuqori qabul qilish darajalari''' (UL). Bu barqaror kunlik ozuqaviy moddalarni iste'mol qilishning eng yuqori darajasi bo'lib, hayotning har bir bosqichida va jinsda sog'lom odamlarning 97,5 foizida xavfsiz va nojo'ya ta'sirlarsiz hisoblanadi. Ta'rif shuni ko'rsatadiki, iste'mol qilish darajasi zararli ozuqa moddalarining atigi 2,5% ga ko'payishiga olib keladi. Yevropa oziq-ovqat xavfsizligi boshqarmasi (EFSA) har doim ham AQSh UL bilan bir xil bo'lmagan ULlarni o'rnatdi. Masalan, kattalar uchunsinkning UL darajasi AQShda 40 mg va EFSAda 25 mg ni tashkil qiladi. <ref name="EFSA">{{Citation|title=Tolerable Upper Intake Levels For Vitamins And Minerals|publisher=European Food Safety Authority|year=2006|url=http://www.efsa.europa.eu/sites/default/files/efsa_rep/blobserver_assets/ndatolerableuil.pdf}}</ref> * '''Qabul qilinadigan makronutrient taqsimot''' diapazonlari (AMDR), umumiy energiya iste'molining ulushi sifatida belgilangan iste'mol diapazoni. Yog'lar va uglevodlar kabi energiya manbalari uchun ishlatiladi. DRIlar Qo'shma Shtatlar va Kanada tomonidan qo'llaniladi va keng jamoatchilik va sog'liqni saqlash mutaxassislari uchun mo'ljallangan. Ilovalarga quyidagilar kiradi: * Maktablar, qamoqxonalar, kasalxonalar yoki qariyalar uylari uchun parhezlar tarkibi * Yangi oziq-ovqat va ozuqaviy qo'shimchalarni ishlab chiqadigan sanoat tarmoqlari * Sog'liqni saqlash sohasidagi siyosatchilar va sog'liqni saqlash xodimlari Yevropa oziq-ovqat xavfsizligi idorasi (EFSA) umumiy ma'lumotlar to'plamini RDA o'rniga Population Reference Intake (PRI) va EAR o'rniga Average Requirement bilan Diet Reference Values deb ataydi. AI va UL Amerika Qo'shma Shtatlaridagi mavjud bo'lib, lekin raqamli qiymatlar jihatidan farq qilishi mumkin. <ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Overview on Dietary Reference Values for the EU population as derived by the EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition and Allergies|yil=2017|url=https://www.efsa.europa.eu/sites/default/files/assets/DRV_Summary_tables_jan_17.pdf}}</ref> <ref name="EFSA">{{Citation|title=Tolerable Upper Intake Levels For Vitamins And Minerals|publisher=European Food Safety Authority|year=2006|url=http://www.efsa.europa.eu/sites/default/files/efsa_rep/blobserver_assets/ndatolerableuil.pdf}}<cite class="citation cs2" data-ve-ignore="true">[http://www.efsa.europa.eu/sites/default/files/efsa_rep/blobserver_assets/ndatolerableuil.pdf ''Tolerable Upper Intake Levels For Vitamins And Minerals''] <span class="cs1-format">(PDF)</span>, European Food Safety Authority, 2006</cite></ref> Avstraliya va Yangi Zelandiya ma'lumotlarning umumiy to'plamini RDA o'rniga tavsiya etilgan oziq-ovqat iste'moli (RDI) bilan ozuqaviy mos yozuvlar qiymatlari deb atashadi, ammo EAR, AI va UL AQSh va Kanadadagi kabi aniqlaydi, ammo raqamli qiymatlar farq qiladi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.nhmrc.gov.au/sites/default/files/images/nutrient-refererence-dietary-intakes.pdf|sarlavha=Nutrient Reference Values for Australia and New Zealand Including Recommended Dietary Intakes|sana=September 2017|ish=Australian Government, Department of Health and Ageing}}</ref> == Tarixi == Tavsiya etilgan dietaviy nafaqa (RDA) Ikkinchi jahon urushi davrida AQSh Milliy Fanlar Akademiyasi<ref>{{Veb manbasi|url=https://uz.wikipedia.org/wiki/Amerika%20Qo%CA%BBshma%20Shtatlari%20Milliy%20fanlar%20akademiyasi|sarlavha=United States National Academy of Sciences|kirish sanasi=28.08.2022}}</ref> tomonidan oziqlanish muammolarini o'rganish uchun tashkil etilgan qo'mita a'zolari bo'lgan Lidiya J. Roberts, Hazel Stibeling va Xelen S. Mitchell tomonidan ishlab chiqilgan bo'lib milliy mudofaga ta'sir ta'sir darajasini o'rganadi.<ref>{{Cite journal|last=Harper AE|title=Contributions of women scientists in the U.S. to the development of Recommended Dietary Allowances|journal=J. Nutr.|volume=133|issue=11|pages=3698–702|date=November 2003|pmid=14608098|url=http://jn.nutrition.org/cgi/content/full/133/11/3698|doi=10.1093/jn/133.11.3698}}</ref> Qo'mita 1941 yilda Oziq-ovqat kengashi deb o'zgartirildi,keyin ular har bir ozuqa turi uchun standart kundalik norma bo'yicha tavsiyalar to'plami haqida o'ylay boshladilar. Standartlar qurolli kuchlar, tinch aholi va oziq-ovqat yordamiga muhtoj bo'lgan xorijdagi aholini ovqatlanishi bo'yicha tavsiyalar berish uchun ishlatiladi. Roberts, Stiebeling va Mitchell<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.degruyter.com/document/doi/10.1515/9781400841486-006/pdf|sarlavha=Roberts, Stiebeling va Mitchell}}</ref> barcha mavjud ma'lumotlarni o'rganib chiqdilar, "energiya va sakkizta ozuqaviy moddalar" uchun taxminiy normalar to'plamini yaratdilar va ularni ko'rib chiqish uchun ekspertlarga taqdim etdilar (Nestle, 35). Tavsiya etilgan parhez imtiyozlari uchun RDA deb nomlangan yakuniy ko'rsatmalar 1941 yilda qabul qilingan. Nafaqalar tinch aholi va harbiy xizmatchilarning yuqori ovqatlanishini ta'minlash uchun mo'ljallangan edi, shuning uchun ular "xavfsizlik chegarasini" o'z ichiga oladi. Urush paytida oziq-ovqat ratsioni tufayli fuqarolarning oziq-ovqat iste'molini to'g'rilash uchun davlat idoralari tomonidan yaratilgan oziq-ovqat qo'llanmalari oziq-ovqat mavjudligini ham hisobga oldi. Oziq-ovqat kengashi keyinchalik RDAlarni har besh-o'n yilda qayta ko'rib chiqdi. 1950-yillarning boshlarida Amerika Qo'shma Shtatlari Qishloq xo'jaligi Departamenti ovqatlanish bo'yicha mutaxassislari odamlarga har bir ozuqa moddasining RDAlarini olishni osonlashtirish uchun har bir oziq-ovqat guruhining porsiyalari sonini o'z ichiga olgan yangi ko'rsatmalar to'plamini ishlab chiqdilar. DRI 1997 yilda mavjud RDA tizimini kengaytirish maqsadida joriy etilgan. DRIlar 1998 yildan 2001 yilgacha nashr etilgan. 2011 yilda kaltsiy va D vitamini uchun qayta ko'rib chiqilgan DRIlar nashr etildi. <ref name="vitD-Calcium2">{{Kitob manbasi|title=Dietary Reference Intakes for Calcium and Vitamin D|publisher=National Academy Press|location=Washington DC|year=2011|isbn=978-0-309-16394-1|url=http://www.nap.edu/catalog.php?record_id=13050|quote=..., The IOM finds that the evidence supports a role for vitamin D and calcium in bone health but not in other health conditions. Further, emerging evidence indicates that too much of these nutrients may be harmful, challenging the concept that "more is better".}}</ref> 1998 yildan 2001 yilgacha birinchi marta nashr etilganidan beri boshqa DRIlarning hech biri qayta ko'rib chiqilmagan. == Qo'shma Shtatlar va Kanada uchun joriy tavsiyalar == Homilador yoki emizikli ayollar bundan mustasno, to'qqiz yosh va undan katta yoshdagi odamlar uchun eng yuqori EAR va RDA/AI va eng past ULs. Yosh bolalar uchun ULs katta yoshdagilar uchun RDA/AI dan past bo'lishi mumkin. Ayollar erkaklarnikiga qaraganda ko'proq temirga muhtoj va odatda homilador yoki emizishda ko'proq ozuqa moddalariga muhtoj. <ref name="Nutrient Recommendations: Dietary Reference Intakes">{{Veb manbasi|sarlavha=Nutrient Recommendations: Dietary Reference Intakes (DRI)|url=https://ods.od.nih.gov/HealthInformation/Dietary_Reference_Intakes.aspx|ish=National Institutes of Health|nashriyot=HHS|kirish sanasi=May 31, 2021}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Dietary Reference Intakes (DRIs)|url=https://www.nal.usda.gov/sites/default/files/fnic_uploads/recommended_intakes_individuals.pdf|ish=usda.gov|kirish sanasi=May 31, 2021}}</ref> === Vitaminlar va xolin === {| class="wikitable sortable" ! rowspan="2" |Nutrient ! rowspan="2" |Eng yuqori EAR ! colspan="2" |Eng yuqori {{Abbr|RDA|Recommended Dietary Allowances}}/{{Abbr|AI|Adequate Intake}} ! rowspan="2" |Eng past{{Abbr|UL|Tolerable upper intake levels}} ! rowspan="2" |Unit ! rowspan="2" |Top common sources, 100 grams, U.S. Department of Agriculture (USDA)<ref name="USDA">{{Veb manbasi|url=https://ndb.nal.usda.gov/ndb/nutrients/index|sarlavha=Search ordered by selected nutrient per 100 gram amounts: sort by nutrient among all foods, USDA National Nutrient Database for Standard Reference, SR28|sana=2016|kirish sanasi=28 October 2017}}</ref> |- !Erkaklarda !Ayollarda |- |[[Vitamin A]] |630 |900 |700{{Efn|1300 for pregnant or lactating women}} |1700{{Efn|600 for children aged 8 years and younger}} |µg |cod liver oil, liver, dehydrated red sweet peppers, [[veal]], dehydrated carrots |- |Tiamin (B<sub>1</sub>) |1.0 |1.2 |1.1{{Efn|1.4 for pregnant or lactating women}} |ND |mg |fortified breakfast cereals, energy bars, and baby food products |- |[[Riboflavin]] (B<sub>2</sub>) |1.1 |1.3 |1.1{{Efn|1.6 for pregnant or lactating women}} |ND |mg |fortified food products, lamb liver, spirulina |- |Niasin (B<sub>3</sub>) |12 |16 |14{{Efn|18 for pregnant or lactating women}} |20{{Efn|10 for children aged 8 years and younger}} |mg |fortified food products, baker's yeast, rice bran, instant coffee, fortified beverages |- |Pantotenik kislota (B<sub>5</sub>) |NE |5 |5{{Efn|7 for pregnant or lactating women}} |ND |mg |fortified food and beverage products, dried shiitake mushrooms, beef liver, rice bran |- |[[Piridoksin|Vitamin B<sub>6</sub>]] |1.4 |1.7 |1.5{{Efn|2.0 for pregnant or lactating women}} |60 |mg |fortified food and beverage products, rice bran, fortified [[Margarin|margarines]], ground sage |- |[[Biotin]] (B<sub>7</sub>) |NE |30 |30{{Efn|35 for lactating women}} |ND |µg |organ meats, eggs, fish, meat, seeds, nuts<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Biotin, Fact Sheet for Health Professionals|nashriyot=Office of Dietary Supplements, US National Institutes of Health|url=https://ods.od.nih.gov/factsheets/Biotin-HealthProfessional/#h3|sana=3 October 2017|kirish sanasi=28 October 2017}}</ref> |- |[[Folat kislota|Folat]](B<sub>9</sub>) |330 |400 |400{{Efn|600 for pregnant or lactating women}} |600{{Efn|300 for children aged 8 years and younger}} |µg |baker's yeast, fortified food and beverage products, poultry liver |- |[[Vitamin B12 (Cyanokobalamin)|Kobalamin]] (B<sub>12</sub>) |2.0 |2.4 |2.4{{Efn|2.8 for pregnant or lactating women}} |ND |µg |shellfish, beef, animal liver, fortified food and beverage products |- |[[Askorbin kislota|Vitamin C]] |75 |90 |75{{Efn|120 for pregnant or lactating women}} |1200 |mg |fortified beverages, dried sweet peppers, raw acerola, dried chives and coriander, rose hips, fortified food products |- |[[Kalsiferollar|Vitamin D]] |10 |20 |20 |100 |µg |cod liver oil, mushrooms (if exposed to [[Ultrabinafsha nurlanish|ultraviolet]] light), halibut, mackerel, canned sockeye salmon |- |[[Tokoferol|α-tokoferol]] (Vitamin E) |12 |15 |15{{Efn|19 for lactating women}} |600 |mg |wheat germ oil, fortified food and beverage products, hazelnut oil, fortified peanut butter, chili powder |- |Vitamin K |NE |120 |90 |ND |µg |dried spices, fresh parsley, cooked and raw kale, chard, other [[Bargli sabzavotlar|leaf vegetables]] |- |Xolin |NE |550 |425{{Efn|550 for pregnant or lactating women}} |2000 |mg |egg yolk, organ meats from beef and pork, soybean oil, fish roe |} === Minerallar === {| class="wikitable sortable" ! rowspan="2" |Nutrient ! rowspan="2" |Eng yuqori {{Abbr|EAR|Estimated Average Requirements}} ! colspan="2" |Highest {{Abbr|RDA|Recommended Dietary Allowances}}/{{Abbr|AI|Adequate Intake}} ! rowspan="2" |Eng pastki {{Abbr|UL|Tolerable upper intake levels}} ! rowspan="2" |Birlik ! rowspan="2" |Top common sources, 100 grams, U.S. Department of Agriculture (USDA)<ref name="USDA">{{Veb manbasi|url=https://ndb.nal.usda.gov/ndb/nutrients/index|sarlavha=Search ordered by selected nutrient per 100 gram amounts: sort by nutrient among all foods, USDA National Nutrient Database for Standard Reference, SR28|sana=2016|kirish sanasi=28 October 2017}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://ndb.nal.usda.gov/ndb/nutrients/index "Search ordered by selected nutrient per 100 gram amounts: sort by nutrient among all foods, USDA National Nutrient Database for Standard Reference, SR28"]. 2016<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">28 October</span> 2017</span>.</cite></ref> |- !Erkaklarda !Ayollarda |- |Kalsiy |1100 |1300 |1300 |2000 |mg |fortified cereals, beverages, tofu, energy bars, and baby foods, dried [[Rayhon (oʻsimlik)|basil]] and other spices, dried whey, [[Pishloq|cheese]], milk powder |- |Xlorid |NE |2300 |2300 |3400 |mg |[[Osh tuzi|table salt]] |- |[[Xrom (kimyoviy element)|Xrom]] |NE |35 |25{{Efn|45 for pregnant or lactating women}} |ND |µg |broccoli, turkey ham, dried apricots, tuna, [[Ananas|pineapple]], grape juice<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Chromium|sana=22 April 2014|nashriyot=Micronutrient Information Center, Linus Pauling Institute, Oregon State University|url=http://lpi.oregonstate.edu/infocenter/minerals/chromium/}}</ref> |- |Mis |700 |900 |900{{Efn|1300 for pregnant or lactating women}} |5000 |µg |animal liver, seaweed products, dried shiitake mushrooms, oysters, [[Kunjut|sesame seeds]], cocoa powder, cashews, sunflower seeds |- |[[Ftoridlar|Ftor]] |NE |4 |3 |10{{Efn|0.7 for children aged 3 years and younger, 2.2 for children aged 4-8 years}} |mg |public drinking water, where fluoridation is performed or natural fluorides are present, tea, [[Sultoniy|raisins]] |- |Yod |95 |150 |150{{Efn|290 for pregnant or lactating women}} |600 |µg |iodized salt, kelp, cod |- |Temir |8.1 |11 |18{{Efn|27 for pregnant women}} |40 |mg |dried thyme and other spices, fortified foods, including baby foods, animal organ meats |- |Magniy |350 |420 |360{{Efn|400 for pregnant or lactating women}} |350{{Efn|Specific to consuming more than this amount all at once, in the form of a dietary supplement, as this may cause diarrhea. Magnesium-rich foods do not cause this problem. 65 for children aged 3 and younger, 110 for children aged 4-8 years.}} |mg |crude rice bran, [[Chigit|cottonseed]] flour, hemp seeds, dried spices, cocoa powder, fortified beverages |- |[[Marganets]] |NE |2.3 |1.8{{Efn|2.6 for pregnant or lactating women}} |6{{Efn|2 for children aged 8 years and younger}} |mg |fortified beverages and infant formulas, ground cloves and other dried spices, chickpeas, fortified breakfast cereals |- |[[Molibden]] |34 |45 |45{{Efn|50 for pregnant or lactating women}} |1100 |µg |[[Dukkakli don ekinlari|legumes]], grain products, [[Yongʻoq|nuts]] and [[Urugʻlik|seeds]]<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Molybdenum|sana=23 April 2014|nashriyot=Micronutrient Information Center, Linus Pauling Institute, Oregon State University|url=http://lpi.oregonstate.edu/infocenter/minerals/molybdenum/}}</ref> |- |[[Fosfor]] |1055 |1250 |1250 |3000 |mg |baking powder, instant pudding, cottonseed meal, hemp seeds, fortified beverages, dried whey |- |Kaliy |NE |3400 |2600{{Efn|2900 for pregnant or lactating women}} |ND |mg |[[Kartoshka|Potatos]], [[Banan|bananas]], [[Kivi (meva)|kiwifruit]], prunes, [[Sultoniy|raisins]], sunflower seeds, watermelon, [[avocado]], spinach, baking powder, dried parsley and other spices, cocoa solids, instant tea and instant coffee, dried tomatoes, dried sweet peppers, soy sauce |- |Selen |45 |55 |55{{Efn|70 for pregnant or lactating women}} |280{{Efn|45 for children aged 8 years and younger}} |µg |Brazil nuts and mixed nuts, animal [[Buyrak|kidneys]], dried eggs, oysters, dried cod |- |Natriy |NE |1500 |1500 |1800{{Efn|The UL for sodium toxicity is not established; however, the lowest Chronic Disease Risk Reduction Intake (CDRR) for sodium is 1800 mg for people ages 9 and up. 1200 for children aged 8 years and younger.<ref>{{cite book |title=Dietary Reference Intakes for Sodium and Potassium. |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK545430/ |website=NCBI |date=5 March 2019 |publisher=NIH |access-date=June 1, 2021}}</ref>}} |mg |[[Osh tuzi|table salt]], baking soda, soup bouillon cube, seasoning mixes, onion soup mix, fish sauce |- |[[Rux|Sink]] |9.4 |11 |9{{Efn|13 for pregnant or lactating women}} |40{{Efn|4 for children aged 3 years and younger}} |mg |oysters, fortified breakfast cereals, baby foods, beverages, peanut butter, and energy bars, wheat germ |} <small>'''SH''' : EAR hali o'rnatilmagan yoki hali baholanmagan; '''ND''' : ULsni aniqlab bo'lmadi va salbiy ta'sirlarni oldini olish uchun ushbu oziq moddalarni faqat oziq-ovqatdan olish tavsiya etiladi.</small> {| class="wikitable" !Modda ! Eng past UL ! kuniga birlik |- | [[Margimush|Arsenik]] | ND | — |- | [[Bor (unsur)|Bor]] | 11 | mg |- | [[Nikel]] | 0,6 | mg |- | [[Kremniy]] | ND | — |- | [[Vanadiy]] | 1.8 | mg |} === Makronutrientlar === 19-50 yoshdagi erkaklar va ayollar uchun RDA/AI quyida ko'rsatilgan. <ref name="Nutrient Recommendations: Dietary Reference Intakes">{{Veb manbasi|sarlavha=Nutrient Recommendations: Dietary Reference Intakes (DRI)|url=https://ods.od.nih.gov/HealthInformation/Dietary_Reference_Intakes.aspx|ish=National Institutes of Health|nashriyot=HHS|kirish sanasi=May 31, 2021}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://ods.od.nih.gov/HealthInformation/Dietary_Reference_Intakes.aspx "Nutrient Recommendations: Dietary Reference Intakes (DRI)"]. ''National Institutes of Health''. HHS<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">May 31,</span> 2021</span>.</cite></ref> <ref name="IOM">{{Citation|title=Dietary Reference Intakes (DRIs): Recommended Intakes for Individuals|publisher=Food and Nutrition Board, Institute of Medicine, National Academies|year=2004|url=https://www.nal.usda.gov/fnic/dri-tables-and-application-reports|access-date=2009-06-09}}</ref> <ref>{{Kitob manbasi|title=Dietary Guidelines for Americans, 2020-2025. 9th Edition.|publisher=U.S. Department of Agriculture and U.S. Department of Health and Human Services.|date=December 2020}}</ref> {| class="wikitable" !Modda ! Miqdori (erkaklar) ! Miqdori (ayollar) ! Umumiy chora-tadbirlarning asosiy manbalari <ref name="USDA">{{Veb manbasi|url=https://ndb.nal.usda.gov/ndb/nutrients/index|sarlavha=Search ordered by selected nutrient per 100 gram amounts: sort by nutrient among all foods, USDA National Nutrient Database for Standard Reference, SR28|sana=2016|kirish sanasi=28 October 2017}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://ndb.nal.usda.gov/ndb/nutrients/index "Search ordered by selected nutrient per 100 gram amounts: sort by nutrient among all foods, USDA National Nutrient Database for Standard Reference, SR28"]. 2016<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">28 October</span> 2017</span>.</cite></ref> |- | Suv [lower-roman 1] | 3,7 l / kun | 2,7 l / kun | suv, tarvuz, [[Salat (ekin)|aysberg salatasi]], meva va sabzavotlar |- | rowspan="2" | [[Uglevodlar]] | colspan="2" style="text-align:center;" | Kaloriyalarning 45-65% | rowspan="2" | sut, don, meva, sabzavotlar |- | colspan="2" style="text-align:center;" | 130 g / kun |- | rowspan="2" | [[Proteinlar|Protein]] | colspan="2" style="text-align:center;" | Kaloriyalarning 10-35% [lower-roman 2] | rowspan="2" | [[Yongʻoq|Yong'oq]], [[Dukkakli don ekinlari|dukkakli]] [[Urugʻlik|urug'lar]] ( [[Dukkakli don ekinlari|puls]] va yasmiq ). Hayvonot manbalari: go'sht, baliq, sut, pishloq, tuxum |- | 56 g / kun | 46 g / kun |- | rowspan="2" | [[Kletchatka|Elyaf]] | colspan="2" style="text-align:center;" | 14 g/(1000 kkal) | rowspan="2" | arpa, bulgur, dukkakli jo'xori, dukkaklilar, psyllium, yong'oqlar, loviya, olma |- | 38 g/kun | 25 g / kun |- | Yog ' | colspan="2" style="text-align:center;" | Kaloriyalarning 20-35% | O'simlik moylari, sariyog ', cho'chqa yog'i, yong'oqlar, urug'lar, yog'li go'sht bo'laklari, tuxum sarig'i, pishloqlar |- | [[Linol kislota|Linoleik kislota]], omega-6 yog 'kislotasi ( ko'p to'yinmagan ) (yog'larning bir turi) | 17 g / kun | 12 g / kun | O'simlik moylari ( kenevir yog'i ( urug' ), kungaboqar yog'i ( urug' ), makkajo'xori yog'i ( [[Makkajoʻxori|makkajo'xori]] ), kolza yog'i ) |- | alfa-linolenik kislota, omega-3 yog 'kislotasi ( ko'p to'yinmagan ) (yog'larning bir turi) | 1,6 g / kun | 1,1 g / kun | O'simlik moylari : (zig'ir [[Zigʻir moyi|urug'i]] ( [[Zigʻir|zig'ir urug'i]] ), kanola yog'i ( urug'i ), kolza yog'i ), chia urug'i, kanop urug'i, yong'oq, soya |- | [[Yogʻlarni gidrogenlash|Trans yog 'kislotalari]] (yog'larning bir turi) | colspan="2" style="text-align:center;" | Iloji boricha pastroq <ref>As of 2018 partially hydrogenated oils (PHOs), a specific source of TFAs, although the major one, are no longer Generally Recognized as Safe (GRAS).</ref> | Qisman vodorodlangan yog ', [[margarin]] |- | To'yingan yog 'kislotalari (yog'larning bir turi) | colspan="2" style="text-align:center;" | Oziqlanish jihatidan etarli dietani iste'mol qilishda imkon qadar kam | [[Hayvonlar yogʻi|Hayvon yog'i]] ( sut mahsulotlari), to'liq vodorodlangan yog', kokos moyi ( go'sht ), [[kakao moyi]], [[palma yog'i]] |- | Qo'shilgan shakar (uglevodning bir turi) | colspan="2" style="text-align:center;" | Kaloriyalarning 25% dan kamrog'i <ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Acceptable Macronutrient Distribution Ranges|url=https://www.nal.usda.gov/sites/default/files/fnic_uploads/recommended_intakes_individuals.pdf|ish=usda.gov|nashriyot=USDA|kirish sanasi=June 9, 2021}}</ref> | tabiiy bo'lmagan shirin ovqatlar: konfet, shirin ichimliklar, pechene, kek, murabbo, sirop, ko'plab qayta ishlangan ovqatlar |} == RDA ni hisoblash == RDA ni hisoblash uchun quyidagi tenglamalar qo'llaniladi: "Agar EARning standart og'ishi (SD) mavjud bo'lsa va ozuqa moddalariga bo'lgan talab nosimmetrik taqsimlangan bo'lsa, RDA EAR ustidagi ikkita SDdan iborat: <math>RDA = EAR + 2SD(EAR)</math> Agar talablarning o'zgaruvchanligi to'g'risidagi ma'lumotlar SDni hisoblash uchun etarli bo'lmasa, mavjud ma'lumotlar talablarning kattaroq o'zgarishini ko'rsatmasa, EAR uchun 10 foizlik o'zgarish koeffitsienti (CV) qabul qilinadi. Agar 10 foiz rezyume deb hisoblansa, EARga qo'shilganda bu miqdorning ikki barobari RDAga teng deb aniqlanadi. Natijada RDA uchun tenglama shunday bo'ladi <math>RDA = 1.2EAR</math> Ushbu iste'mol darajasi statistik ma'lumotlarga ko'ra aholi ehtiyojlarining 97,5 foizini tashkil qiladi." <ref>{{Harvard citation no brackets|Panel on Micronutrients|2001}}</ref> == Dalillar standarti == 2007-yil sentabr oyida Tibbiyot institutida “1994–2004-yillarda DRI rivojlanishi: olingan saboqlar va yangi muammolar” mavzusida seminar boʻlib oʻtdi. <ref>{{Kitob manbasi|url=https://www.nap.edu/read/12086/chapter/1|title=Read "The Development of DRIs 1994-2004: Lessons Learned and New Challenges: Workshop Summary" at NAP.edu|year=2008|doi=10.17226/12086|isbn=978-0-309-11562-9}}</ref> O'sha yig'ilishda bir nechta ma'ruzachilarning ta'kidlashicha, joriy Dietary Recommended Intakes (DRI's) asosan dalillar piramidasi sifati bo'yicha eng past darajaga, ya'ni fikrga emas, balki eng yuqori darajaga - randomizatsiyalangan nazorat ostidagi klinik sinovlarga asoslangan. Ma'ruzachilar parhez tavsiyalarini berishda yuqori darajadagi dalillardan foydalanishga chaqirdilar. O'sha yig'ilishdan 2011 yilgacha qayta ko'rib chiqilgan yagona DRIlar vitamin D va kaltsiydir. <ref name="vitD-Calcium2">{{Kitob manbasi|title=Dietary Reference Intakes for Calcium and Vitamin D|publisher=National Academy Press|location=Washington DC|year=2011|isbn=978-0-309-16394-1|url=http://www.nap.edu/catalog.php?record_id=13050|quote=..., The IOM finds that the evidence supports a role for vitamin D and calcium in bone health but not in other health conditions. Further, emerging evidence indicates that too much of these nutrients may be harmful, challenging the concept that "more is better".}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.nap.edu/catalog.php?record_id=13050 ''Dietary Reference Intakes for Calcium and Vitamin D'']. Washington DC: National Academy Press. 2011. [[ISBN]]&nbsp;[[Maxsus:Kitob manbalari/978-0-309-16394-1|<bdi>978-0-309-16394-1</bdi>]]. <q>..., The IOM finds that the evidence supports a role for vitamin D and calcium in bone health but not in other health conditions. Further, emerging evidence indicates that too much of these nutrients may be harmful, challenging the concept that "more is better".</q></cite></ref> == Muvofiqlik == 2004 yilda 2 yoshdan oshgan AQSh aholisining foizi EAR yoki USDA sog'lom ovqatlanish tamoyillariga javob beradi <ref>{{Veb manbasi|sarlavha=California|ish=Community Nutrition Mapping Project|nashriyot=[[USDA]] [[Agricultural Research Service]]|kirish sanasi=6 Nov 2014|url=https://www.ars.usda.gov/Services/docs.htm?docid=15672}}</ref> {| class="sortable wikitable" !Nutrientlar ! Muvofiqlik |- | Protein | 88,9% |- | A vitamini | 46,0% |- | S vitamini | 51,0% |- | E vitamini | 13,6% |- | Tiamin | 81,6% |- | Riboflavin | 89,1% |- | Niatsin | 87,2% |- | Vitamin B <sub>6</sub> | 73,9% |- | Folat kislotasi | 59,6% |- | Vitamin B <sub>12</sub> | 79,7% |- | Fosfor | 87,2% |- | Magniy | 43,0% |- | Temir | 89,5% |- | Selen | 91,5% |- | Sink | 70,8% |- | Mis | 84,2% |- | Kalsiy | 30,9% |- | Elyaf | 8,0% |- | Kaliy | 7,6% |- | umumiy yog'dan% kaloriya ≤ 35% | 59,4% |- | To'yingan yog'lardan olingan kaloriyalar <10% | 55,8% |- | Xolesterin miqdori <300&nbsp;mg | 10,4% |- | Natriy iste'moli ≤ 2300&nbsp;mg | 29,8% |} == Qo'shimcha izlanish uchun == * Qabul qilinadigan kunlik iste'mol - qabul qilishning yuqori chegarasi (Birlashgan Qirollik) * Kanada oziq-ovqat bo'yicha qo'llanma * Dietary Reference Values – * Dietary Reference Intake – * Mineral (oziqlantiruvchi) * Muhim aminokislotalar * Muhim yog 'kislotasi * Muhim ozuqa moddasi * Oziq-ovqat tarkibi * Oziq-ovqat piramidasi (oziqlanish) * Sog'lom ovqatlanish * Protein sifati * Reference Daily Intake – * Reference Intake – * Terapevtik oziq-ovqat #Tarkibi * Gipervitaminoz - vitamin toksikligi == Havolalar == <references group="" responsive="0"></references> == Tashqi havolalar == * Amerika Qo'shma Shtatlari Milliy qishloq xo'jaligi kutubxonasida [https://www.nal.usda.gov/fnic/dietary-reference-intakes parhez ma'lumotnomalari] * [https://www.dietaryguidelines.gov/sites/default/files/2020-12/Dietary_Guidelines_for_Americans_2020-2025.pdf 2020-2025 yillarga mo'ljallangan AQShning joriy ovqatlanish bo'yicha ko'rsatmalari] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] pqv7xcyb6vxm6qzvk6pc54zxfaaxv1h Bruna Vilamala 0 783979 2815896 2022-08-28T12:32:12Z FaridShavkatullayev 72137 „[[:en:Special:Redirect/revision/1106482205|Bruna Vilamala]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki '''Bruna Vilamala i Costa''' (2002-yilning 4-iyunida tugʻilgan) — ispaniyalik [[futbol]] [[Hujumchi (futbol)|hujumchisi]], hozirgi kunda Ispaniya Primera divizionining “Barselona” klubida oʻynaydi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.laliga.es/jugador/menayo|sarlavha=Ficha de la jugadora|ish=Laliga.es}}</ref> == Klub karyerasi == [[Sant Vicenç de Torelló|San-Visente de]] Torello munitsipalitetidagi Borgonya<ref name="temporada 2020-21">{{Veb manbasi|url=https://www.mundodeportivo.com/futbol/fc-barcelona/20210719/410586031309/bruna-vilamala-el-gol-de-casa-tambien-pide-paso.html|sarlavha=Bruna Vilamala, el gol de casa también pide paso|sana=19 July 2021|kirish sanasi=26 July 2021|nashriyot=Mundo Deportivo|ish=mundodeportivo.com}}</ref> shahrida tug'ilgan Vilamala atigi o'n bir yoshida "Barselona" klubiga qo'shilgan.<ref name="inicios">{{Veb manbasi|url=https://www.sport.es/es/noticias/futbol-femenino-barca/bruna-vilamala-canterana-del-barca-que-canta-goles-con-primer-equipo-8162022|sarlavha=Bruna Vilamala, la canterana del Barça que ya canta goles con el primer equipo|kirish sanasi=26 July 2021|sana=18 October 2020|nashriyot=Sport|ish=sport.es}}</ref> 2018-yil oktyabr oyida Vilamala AEM Lleidaga qarshi o'yinda ACL jarohatini orttirib oldi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.futfem.cat/nacional/5517-bruna-vilamala-es-podria-perdre-el-mundial-sub-17|sarlavha=Bruna Vilamala es podria perdre el Mundial sub-17|ish=futfem.cat|nashriyot=[[Futfem.cat]]|ism=Edurne|muallif=Concejo|sana=3 October 2018|kirish sanasi=26 October 2021}}</ref> U 2020-yil 1-fevral kuni 17 yoshida Sevilyaga qarshi o‘yinda Barsaning asosiy jamoasi bilan debyut qildi, Vilamala esa ushbu klub futbolkasini kiygan to‘rtinchi eng yosh futbolchi bo‘ldi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.mundodeportivo.com/futbol/fc-barcelona/20200202/473272437154/barca-bruna-vilamala.html|sarlavha=Bruna Vilamala: 'Es lo que soñé desde pequeña'|kirish sanasi=9 May 2021|sana=2 February 2020|nashriyot=Mundo Deportivo|ish=mundodeportivo.com}}</ref> 2020–21 yilgi mavsumda u hali ham farzandlik roliga ega bo'lishiga qaramay, Barsaning asosiy jamoasining maoshlari bo'yicha doimiy ravishda ishtirok etdi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.sport.es/es/noticias/futbol-femenino-barca/bruna-vilamala-canterana-del-barca-que-canta-goles-con-primer-equipo-8162022|sarlavha=Bruna Vilamala, la canterana del Barça que ya canta goles con el primer equipo|kirish sanasi=26 July 2021|sana=18 October 2020|nashriyot=Sport|ish=sport.es}}</ref> 2020-yil 18-oktabrda u Primeradagi ilk golini Sporting de Huelvaga qarshi o‘yinda (6:0) kiritdi. 2021-yil 10-may kuni u Granadilla darvozasiga gol urdi, bu 1:0 hisobidagi g‘alabada hal qiluvchi bo‘lib, ular Liga Iberdrola chempionligini qo‘lga kiritdi.<ref name="inicios">{{Veb manbasi|url=https://www.sport.es/es/noticias/futbol-femenino-barca/bruna-vilamala-canterana-del-barca-que-canta-goles-con-primer-equipo-8162022|sarlavha=Bruna Vilamala, la canterana del Barça que ya canta goles con el primer equipo|kirish sanasi=26 July 2021|sana=18 October 2020|nashriyot=Sport|ish=sport.es}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.sport.es/es/noticias/futbol-femenino-barca/bruna-vilamala-canterana-del-barca-que-canta-goles-con-primer-equipo-8162022 "Bruna Vilamala, la canterana del Barça que ya canta goles con el primer equipo"]. ''sport.es''. Sport. 18 October 2020<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">26 July</span> 2021</span>.</cite></ref> O'sha mavsumda Barselona Liga, Copa de la Reina va Chempionlar Ligasi g'olibligini qo'lga kiritish orqali o'z tarixidagi eng yaxshi natijani qo`lga kiritdi. O'z navbatida, Vilamala Ligada atigi 15 o'yinda 12 ta gol urib, mavsumni yakunlaydi. Ushbu natija orqali Vilamala Barselona jamoasining eng yaxshi to'purarlari bo'yicha oltinchi va eng yaxshi o'rtacha ball bilan ikkinchi o'rinni egalladi.<ref name="temporada 2020-21">{{Veb manbasi|url=https://www.mundodeportivo.com/futbol/fc-barcelona/20210719/410586031309/bruna-vilamala-el-gol-de-casa-tambien-pide-paso.html|sarlavha=Bruna Vilamala, el gol de casa también pide paso|sana=19 July 2021|kirish sanasi=26 July 2021|nashriyot=Mundo Deportivo|ish=mundodeportivo.com}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.mundodeportivo.com/futbol/fc-barcelona/20210719/410586031309/bruna-vilamala-el-gol-de-casa-tambien-pide-paso.html "Bruna Vilamala, el gol de casa también pide paso"]. ''mundodeportivo.com''. Mundo Deportivo. 19 July 2021<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">26 July</span> 2021</span>.</cite></ref> 2021-yil 25-oktabrda Vilamala Ispaniyaning 23 yoshgacha bo‘lgan futbol terma jamoasi bilan o‘rtoqlik o‘yini chog‘ida o‘z faoliyatidagi ikkinchi jarohatiga uchradi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.mundodeportivo.com/futbol/fc-barcelona/20211025/1001704585/barca-pendiente-lesion-bruna-vilamala.html|sarlavha=El Barça, pendiente de la lesión de Bruna Vilamala|ish=mundodeportivo.com|nashriyot=[[Mundo Deportivo]]|ism=Paula|muallif=Valdunciel|sana=25 October 2021|kirish sanasi=26 October 2021}}</ref> === Klub statistikasi === {{Updated|2021-yil 18-oktyabr}}<ref>{{Cite web|url=https://www.flashscore.es/jugador/vilamala-bruna/pO35IiUg/|title=Player profile|website=FlashScore|accessdate=18 October 2021}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align: center;" ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" | Mavsum ! colspan="3" | Liga ! colspan="2" | Kubok ! colspan="2" | UWCL ! colspan="2" | Umumiy |- ! Diviziya ! Ishtirok ! Gollar ! Ishtirok ! Gollar ! Ishtirok ! Gollar ! Ishtirok ! Gollar |- | rowspan="3" valign="center" | Barselona | 2019–20 | rowspan="3" valign="center" | Primera divizioni | 1 | 0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | 1 | 0 |- | 2020–21 | 15 | 12 | 3 | 1 | 2 | 0 | 20 | 13 |- | 2021–22 | 5 | 3 | 0 | 0 | 2 | 0 | 7 | 3 |- ! colspan="3" | Umumiy statistikasi ! 21 ! 15 ! 3 ! 1 ! 4 ! 0 ! 28 ! 16 |} == Terma jamoa == 2018-yilda Vilamala Litvada bo'lib o'tgan 17 yoshgacha bo'lgan ayollar o'rtasidagi Yevropa chempionatida ishtirok etish uchun Ispaniya U-17 terma jamoasiga chaqirildi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.mundodeportivo.com/futbol/fc-barcelona/20180508/443408337734/seleccion-espanola-sub-17-lituania-tona-is-eurocopa-barca-claudia-pina-aida-esteve.html|sarlavha=‘La Rojita’ femenina lista para la Eurocopa con tres azulgranas|sana=9 May 2018|kirish sanasi=26 July 2021|nashriyot=Mundo Deportivo|ish=mundodeportivo.com}}</ref> == Yutuqlar == === Klub === ; Barselona * Primera : 2020-21, 2021-22 * Copa de la Reina : 2020-21 * UEFA ayollar chempionlar ligasi : 2020–21 * Ispaniya Superkubogi Femenina : 2021–22 === Terma jamoa === ; Ispaniya * 17 yoshgacha bo'lgan ayollar o'rtasidagi UEFA chempionati : 2018 == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> == Tashqi havolalar == * Bruna Vilamala Soccerway [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:2002-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Kishilar]] [[Turkum:Futbol]] [[Turkum:Futbolchilar]] [[Turkum:4-iyunda tugʻilganlar]] bwher7ewz9hohhltxhzpvzfx7blwz7k 2815898 2815896 2022-08-28T12:32:28Z FaridShavkatullayev 72137 /* Manbalar */ wikitext text/x-wiki '''Bruna Vilamala i Costa''' (2002-yilning 4-iyunida tugʻilgan) — ispaniyalik [[futbol]] [[Hujumchi (futbol)|hujumchisi]], hozirgi kunda Ispaniya Primera divizionining “Barselona” klubida oʻynaydi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.laliga.es/jugador/menayo|sarlavha=Ficha de la jugadora|ish=Laliga.es}}</ref> == Klub karyerasi == [[Sant Vicenç de Torelló|San-Visente de]] Torello munitsipalitetidagi Borgonya<ref name="temporada 2020-21">{{Veb manbasi|url=https://www.mundodeportivo.com/futbol/fc-barcelona/20210719/410586031309/bruna-vilamala-el-gol-de-casa-tambien-pide-paso.html|sarlavha=Bruna Vilamala, el gol de casa también pide paso|sana=19 July 2021|kirish sanasi=26 July 2021|nashriyot=Mundo Deportivo|ish=mundodeportivo.com}}</ref> shahrida tug'ilgan Vilamala atigi o'n bir yoshida "Barselona" klubiga qo'shilgan.<ref name="inicios">{{Veb manbasi|url=https://www.sport.es/es/noticias/futbol-femenino-barca/bruna-vilamala-canterana-del-barca-que-canta-goles-con-primer-equipo-8162022|sarlavha=Bruna Vilamala, la canterana del Barça que ya canta goles con el primer equipo|kirish sanasi=26 July 2021|sana=18 October 2020|nashriyot=Sport|ish=sport.es}}</ref> 2018-yil oktyabr oyida Vilamala AEM Lleidaga qarshi o'yinda ACL jarohatini orttirib oldi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.futfem.cat/nacional/5517-bruna-vilamala-es-podria-perdre-el-mundial-sub-17|sarlavha=Bruna Vilamala es podria perdre el Mundial sub-17|ish=futfem.cat|nashriyot=[[Futfem.cat]]|ism=Edurne|muallif=Concejo|sana=3 October 2018|kirish sanasi=26 October 2021}}</ref> U 2020-yil 1-fevral kuni 17 yoshida Sevilyaga qarshi o‘yinda Barsaning asosiy jamoasi bilan debyut qildi, Vilamala esa ushbu klub futbolkasini kiygan to‘rtinchi eng yosh futbolchi bo‘ldi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.mundodeportivo.com/futbol/fc-barcelona/20200202/473272437154/barca-bruna-vilamala.html|sarlavha=Bruna Vilamala: 'Es lo que soñé desde pequeña'|kirish sanasi=9 May 2021|sana=2 February 2020|nashriyot=Mundo Deportivo|ish=mundodeportivo.com}}</ref> 2020–21 yilgi mavsumda u hali ham farzandlik roliga ega bo'lishiga qaramay, Barsaning asosiy jamoasining maoshlari bo'yicha doimiy ravishda ishtirok etdi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.sport.es/es/noticias/futbol-femenino-barca/bruna-vilamala-canterana-del-barca-que-canta-goles-con-primer-equipo-8162022|sarlavha=Bruna Vilamala, la canterana del Barça que ya canta goles con el primer equipo|kirish sanasi=26 July 2021|sana=18 October 2020|nashriyot=Sport|ish=sport.es}}</ref> 2020-yil 18-oktabrda u Primeradagi ilk golini Sporting de Huelvaga qarshi o‘yinda (6:0) kiritdi. 2021-yil 10-may kuni u Granadilla darvozasiga gol urdi, bu 1:0 hisobidagi g‘alabada hal qiluvchi bo‘lib, ular Liga Iberdrola chempionligini qo‘lga kiritdi.<ref name="inicios">{{Veb manbasi|url=https://www.sport.es/es/noticias/futbol-femenino-barca/bruna-vilamala-canterana-del-barca-que-canta-goles-con-primer-equipo-8162022|sarlavha=Bruna Vilamala, la canterana del Barça que ya canta goles con el primer equipo|kirish sanasi=26 July 2021|sana=18 October 2020|nashriyot=Sport|ish=sport.es}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.sport.es/es/noticias/futbol-femenino-barca/bruna-vilamala-canterana-del-barca-que-canta-goles-con-primer-equipo-8162022 "Bruna Vilamala, la canterana del Barça que ya canta goles con el primer equipo"]. ''sport.es''. Sport. 18 October 2020<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">26 July</span> 2021</span>.</cite></ref> O'sha mavsumda Barselona Liga, Copa de la Reina va Chempionlar Ligasi g'olibligini qo'lga kiritish orqali o'z tarixidagi eng yaxshi natijani qo`lga kiritdi. O'z navbatida, Vilamala Ligada atigi 15 o'yinda 12 ta gol urib, mavsumni yakunlaydi. Ushbu natija orqali Vilamala Barselona jamoasining eng yaxshi to'purarlari bo'yicha oltinchi va eng yaxshi o'rtacha ball bilan ikkinchi o'rinni egalladi.<ref name="temporada 2020-21">{{Veb manbasi|url=https://www.mundodeportivo.com/futbol/fc-barcelona/20210719/410586031309/bruna-vilamala-el-gol-de-casa-tambien-pide-paso.html|sarlavha=Bruna Vilamala, el gol de casa también pide paso|sana=19 July 2021|kirish sanasi=26 July 2021|nashriyot=Mundo Deportivo|ish=mundodeportivo.com}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.mundodeportivo.com/futbol/fc-barcelona/20210719/410586031309/bruna-vilamala-el-gol-de-casa-tambien-pide-paso.html "Bruna Vilamala, el gol de casa también pide paso"]. ''mundodeportivo.com''. Mundo Deportivo. 19 July 2021<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">26 July</span> 2021</span>.</cite></ref> 2021-yil 25-oktabrda Vilamala Ispaniyaning 23 yoshgacha bo‘lgan futbol terma jamoasi bilan o‘rtoqlik o‘yini chog‘ida o‘z faoliyatidagi ikkinchi jarohatiga uchradi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.mundodeportivo.com/futbol/fc-barcelona/20211025/1001704585/barca-pendiente-lesion-bruna-vilamala.html|sarlavha=El Barça, pendiente de la lesión de Bruna Vilamala|ish=mundodeportivo.com|nashriyot=[[Mundo Deportivo]]|ism=Paula|muallif=Valdunciel|sana=25 October 2021|kirish sanasi=26 October 2021}}</ref> === Klub statistikasi === {{Updated|2021-yil 18-oktyabr}}<ref>{{Cite web|url=https://www.flashscore.es/jugador/vilamala-bruna/pO35IiUg/|title=Player profile|website=FlashScore|accessdate=18 October 2021}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align: center;" ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" | Mavsum ! colspan="3" | Liga ! colspan="2" | Kubok ! colspan="2" | UWCL ! colspan="2" | Umumiy |- ! Diviziya ! Ishtirok ! Gollar ! Ishtirok ! Gollar ! Ishtirok ! Gollar ! Ishtirok ! Gollar |- | rowspan="3" valign="center" | Barselona | 2019–20 | rowspan="3" valign="center" | Primera divizioni | 1 | 0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | 1 | 0 |- | 2020–21 | 15 | 12 | 3 | 1 | 2 | 0 | 20 | 13 |- | 2021–22 | 5 | 3 | 0 | 0 | 2 | 0 | 7 | 3 |- ! colspan="3" | Umumiy statistikasi ! 21 ! 15 ! 3 ! 1 ! 4 ! 0 ! 28 ! 16 |} == Terma jamoa == 2018-yilda Vilamala Litvada bo'lib o'tgan 17 yoshgacha bo'lgan ayollar o'rtasidagi Yevropa chempionatida ishtirok etish uchun Ispaniya U-17 terma jamoasiga chaqirildi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.mundodeportivo.com/futbol/fc-barcelona/20180508/443408337734/seleccion-espanola-sub-17-lituania-tona-is-eurocopa-barca-claudia-pina-aida-esteve.html|sarlavha=‘La Rojita’ femenina lista para la Eurocopa con tres azulgranas|sana=9 May 2018|kirish sanasi=26 July 2021|nashriyot=Mundo Deportivo|ish=mundodeportivo.com}}</ref> == Yutuqlar == === Klub === ; Barselona * Primera : 2020-21, 2021-22 * Copa de la Reina : 2020-21 * UEFA ayollar chempionlar ligasi : 2020–21 * Ispaniya Superkubogi Femenina : 2021–22 === Terma jamoa === ; Ispaniya * 17 yoshgacha bo'lgan ayollar o'rtasidagi UEFA chempionati : 2018 == Manbalar == {{Manbalar |2}} == Tashqi havolalar == * Bruna Vilamala Soccerway [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:2002-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Kishilar]] [[Turkum:Futbol]] [[Turkum:Futbolchilar]] [[Turkum:4-iyunda tugʻilganlar]] 81h9qipzw2tejpsw1o44aj2enoe8v03 2815900 2815898 2022-08-28T12:33:23Z FaridShavkatullayev 72137 /* Klub karyerasi */ wikitext text/x-wiki '''Bruna Vilamala i Costa''' (2002-yilning 4-iyunida tugʻilgan) — ispaniyalik [[futbol]] [[Hujumchi (futbol)|hujumchisi]], hozirgi kunda Ispaniya Primera divizionining “Barselona” klubida oʻynaydi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.laliga.es/jugador/menayo|sarlavha=Ficha de la jugadora|ish=Laliga.es}}</ref> == Klub karyerasi == [[Sant Vicenç de Torelló|San-Visente de]] Torello munitsipalitetidagi Borgonya<ref name="temporada 2020-21">{{Veb manbasi|url=https://www.mundodeportivo.com/futbol/fc-barcelona/20210719/410586031309/bruna-vilamala-el-gol-de-casa-tambien-pide-paso.html|sarlavha=Bruna Vilamala, el gol de casa también pide paso|sana=19 July 2021|kirish sanasi=26 July 2021|nashriyot=Mundo Deportivo|ish=mundodeportivo.com}}</ref> shahrida tugʻilgan Vilamala atigi oʻn bir yoshida „Barselona“ klubiga qoʻshilgan.<ref name="inicios">{{Veb manbasi|url=https://www.sport.es/es/noticias/futbol-femenino-barca/bruna-vilamala-canterana-del-barca-que-canta-goles-con-primer-equipo-8162022|sarlavha=Bruna Vilamala, la canterana del Barça que ya canta goles con el primer equipo|kirish sanasi=26 July 2021|sana=18 October 2020|nashriyot=Sport|ish=sport.es}}</ref> 2018-yil oktyabr oyida Vilamala AEM Lleidaga qarshi oʻyinda ACL jarohatini orttirib oldi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.futfem.cat/nacional/5517-bruna-vilamala-es-podria-perdre-el-mundial-sub-17|sarlavha=Bruna Vilamala es podria perdre el Mundial sub-17|ish=futfem.cat|nashriyot=[[Futfem.cat]]|ism=Edurne|muallif=Concejo|sana=3 October 2018|kirish sanasi=26 October 2021}}</ref> U 2020-yil 1-fevral kuni 17 yoshida Sevilyaga qarshi o‘yinda Barsaning asosiy jamoasi bilan debyut qildi, Vilamala esa ushbu klub futbolkasini kiygan to‘rtinchi eng yosh futbolchi bo‘ldi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.mundodeportivo.com/futbol/fc-barcelona/20200202/473272437154/barca-bruna-vilamala.html|sarlavha=Bruna Vilamala: 'Es lo que soñé desde pequeña'|kirish sanasi=9 May 2021|sana=2 February 2020|nashriyot=Mundo Deportivo|ish=mundodeportivo.com}}</ref> 2020-21 yilgi mavsumda u hali ham farzandlik roliga ega boʻlishiga qaramay, Barsaning asosiy jamoasining maoshlari boʻyicha doimiy ravishda ishtirok etdi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.sport.es/es/noticias/futbol-femenino-barca/bruna-vilamala-canterana-del-barca-que-canta-goles-con-primer-equipo-8162022|sarlavha=Bruna Vilamala, la canterana del Barça que ya canta goles con el primer equipo|kirish sanasi=26 July 2021|sana=18 October 2020|nashriyot=Sport|ish=sport.es}}</ref> 2020-yil 18-oktabrda u Primeradagi ilk golini Sporting de Huelvaga qarshi o‘yinda (6:0) kiritdi. 2021-yil 10-may kuni u Granadilla darvozasiga gol urdi, bu 1:0 hisobidagi g‘alabada hal qiluvchi bo‘lib, ular Liga Iberdrola chempionligini qo‘lga kiritdi.<ref name="inicios"/> Oʻsha mavsumda Barselona Liga, Copa de la Reina va Chempionlar Ligasi gʻolibligini qoʻlga kiritish orqali oʻz tarixidagi eng yaxshi natijani qoʻlga kiritdi. Oʻz navbatida, Vilamala Ligada atigi 15 oʻyinda 12 ta gol urib, mavsumni yakunlaydi. Ushbu natija orqali Vilamala Barselona jamoasining eng yaxshi toʻpurarlari boʻyicha oltinchi va eng yaxshi oʻrtacha ball bilan ikkinchi oʻrinni egalladi.<ref name="temporada 2020-21">{{Veb manbasi|url=https://www.mundodeportivo.com/futbol/fc-barcelona/20210719/410586031309/bruna-vilamala-el-gol-de-casa-tambien-pide-paso.html|sarlavha=Bruna Vilamala, el gol de casa también pide paso|sana=19 July 2021|kirish sanasi=26 July 2021|nashriyot=Mundo Deportivo|ish=mundodeportivo.com}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.mundodeportivo.com/futbol/fc-barcelona/20210719/410586031309/bruna-vilamala-el-gol-de-casa-tambien-pide-paso.html „Bruna Vilamala, el gol de casa también pide paso“]. ''mundodeportivo.com''. Mundo Deportivo. 19 July 2021<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">26 July</span> 2021</span>.</cite></ref> 2021-yil 25-oktabrda Vilamala Ispaniyaning 23 yoshgacha bo‘lgan futbol terma jamoasi bilan o‘rtoqlik o‘yini chog‘ida o‘z faoliyatidagi ikkinchi jarohatiga uchradi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.mundodeportivo.com/futbol/fc-barcelona/20211025/1001704585/barca-pendiente-lesion-bruna-vilamala.html|sarlavha=El Barça, pendiente de la lesión de Bruna Vilamala|ish=mundodeportivo.com|nashriyot=Mundo Deportivo|ism=Paula|muallif=Valdunciel|sana=25 October 2021|kirish sanasi=26 October 2021}}</ref> === Klub statistikasi === {{Updated|2021-yil 18-oktyabr}}<ref>{{Cite web|url=https://www.flashscore.es/jugador/vilamala-bruna/pO35IiUg/|title=Player profile|website=FlashScore|accessdate=18 October 2021}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align: center;" ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" | Mavsum ! colspan="3" | Liga ! colspan="2" | Kubok ! colspan="2" | UWCL ! colspan="2" | Umumiy |- ! Diviziya ! Ishtirok ! Gollar ! Ishtirok ! Gollar ! Ishtirok ! Gollar ! Ishtirok ! Gollar |- | rowspan="3" valign="center" | Barselona | 2019-20 | rowspan="3" valign="center" | Primera divizioni | 1 | 0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | 1 | 0 |- | 2020-21 | 15 | 12 | 3 | 1 | 2 | 0 | 20 | 13 |- | 2021-22 | 5 | 3 | 0 | 0 | 2 | 0 | 7 | 3 |- ! colspan="3" | Umumiy statistikasi ! 21 ! 15 ! 3 ! 1 ! 4 ! 0 ! 28 ! 16 |} == Terma jamoa == 2018-yilda Vilamala Litvada bo'lib o'tgan 17 yoshgacha bo'lgan ayollar o'rtasidagi Yevropa chempionatida ishtirok etish uchun Ispaniya U-17 terma jamoasiga chaqirildi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.mundodeportivo.com/futbol/fc-barcelona/20180508/443408337734/seleccion-espanola-sub-17-lituania-tona-is-eurocopa-barca-claudia-pina-aida-esteve.html|sarlavha=‘La Rojita’ femenina lista para la Eurocopa con tres azulgranas|sana=9 May 2018|kirish sanasi=26 July 2021|nashriyot=Mundo Deportivo|ish=mundodeportivo.com}}</ref> == Yutuqlar == === Klub === ; Barselona * Primera : 2020-21, 2021-22 * Copa de la Reina : 2020-21 * UEFA ayollar chempionlar ligasi : 2020–21 * Ispaniya Superkubogi Femenina : 2021–22 === Terma jamoa === ; Ispaniya * 17 yoshgacha bo'lgan ayollar o'rtasidagi UEFA chempionati : 2018 == Manbalar == {{Manbalar |2}} == Tashqi havolalar == * Bruna Vilamala Soccerway [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:2002-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Kishilar]] [[Turkum:Futbol]] [[Turkum:Futbolchilar]] [[Turkum:4-iyunda tugʻilganlar]] l3bkwv6d2k99g2nfbf2tf7lmalqc9k6 2815901 2815900 2022-08-28T12:33:35Z FaridShavkatullayev 72137 /* Klub karyerasi */ wikitext text/x-wiki '''Bruna Vilamala i Costa''' (2002-yilning 4-iyunida tugʻilgan) — ispaniyalik [[futbol]] [[Hujumchi (futbol)|hujumchisi]], hozirgi kunda Ispaniya Primera divizionining “Barselona” klubida oʻynaydi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.laliga.es/jugador/menayo|sarlavha=Ficha de la jugadora|ish=Laliga.es}}</ref> == Klub karyerasi == [[Sant Vicenç de Torelló|San-Visente de]] Torello munitsipalitetidagi Borgonya<ref name="temporada 2020-21">{{Veb manbasi|url=https://www.mundodeportivo.com/futbol/fc-barcelona/20210719/410586031309/bruna-vilamala-el-gol-de-casa-tambien-pide-paso.html|sarlavha=Bruna Vilamala, el gol de casa también pide paso|sana=19 July 2021|kirish sanasi=26 July 2021|nashriyot=Mundo Deportivo|ish=mundodeportivo.com}}</ref> shahrida tugʻilgan Vilamala atigi oʻn bir yoshida „Barselona“ klubiga qoʻshilgan.<ref name="inicios">{{Veb manbasi|url=https://www.sport.es/es/noticias/futbol-femenino-barca/bruna-vilamala-canterana-del-barca-que-canta-goles-con-primer-equipo-8162022|sarlavha=Bruna Vilamala, la canterana del Barça que ya canta goles con el primer equipo|kirish sanasi=26 July 2021|sana=18 October 2020|nashriyot=Sport|ish=sport.es}}</ref> 2018-yil oktyabr oyida Vilamala AEM Lleidaga qarshi oʻyinda ACL jarohatini orttirib oldi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.futfem.cat/nacional/5517-bruna-vilamala-es-podria-perdre-el-mundial-sub-17|sarlavha=Bruna Vilamala es podria perdre el Mundial sub-17|ish=futfem.cat|nashriyot=Futfem.cat|ism=Edurne|muallif=Concejo|sana=3 October 2018|kirish sanasi=26 October 2021}}</ref> U 2020-yil 1-fevral kuni 17 yoshida Sevilyaga qarshi o‘yinda Barsaning asosiy jamoasi bilan debyut qildi, Vilamala esa ushbu klub futbolkasini kiygan to‘rtinchi eng yosh futbolchi bo‘ldi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.mundodeportivo.com/futbol/fc-barcelona/20200202/473272437154/barca-bruna-vilamala.html|sarlavha=Bruna Vilamala: 'Es lo que soñé desde pequeña'|kirish sanasi=9 May 2021|sana=2 February 2020|nashriyot=Mundo Deportivo|ish=mundodeportivo.com}}</ref> 2020-21 yilgi mavsumda u hali ham farzandlik roliga ega boʻlishiga qaramay, Barsaning asosiy jamoasining maoshlari boʻyicha doimiy ravishda ishtirok etdi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.sport.es/es/noticias/futbol-femenino-barca/bruna-vilamala-canterana-del-barca-que-canta-goles-con-primer-equipo-8162022|sarlavha=Bruna Vilamala, la canterana del Barça que ya canta goles con el primer equipo|kirish sanasi=26 July 2021|sana=18 October 2020|nashriyot=Sport|ish=sport.es}}</ref> 2020-yil 18-oktabrda u Primeradagi ilk golini Sporting de Huelvaga qarshi o‘yinda (6:0) kiritdi. 2021-yil 10-may kuni u Granadilla darvozasiga gol urdi, bu 1:0 hisobidagi g‘alabada hal qiluvchi bo‘lib, ular Liga Iberdrola chempionligini qo‘lga kiritdi.<ref name="inicios"/> Oʻsha mavsumda Barselona Liga, Copa de la Reina va Chempionlar Ligasi gʻolibligini qoʻlga kiritish orqali oʻz tarixidagi eng yaxshi natijani qoʻlga kiritdi. Oʻz navbatida, Vilamala Ligada atigi 15 oʻyinda 12 ta gol urib, mavsumni yakunlaydi. Ushbu natija orqali Vilamala Barselona jamoasining eng yaxshi toʻpurarlari boʻyicha oltinchi va eng yaxshi oʻrtacha ball bilan ikkinchi oʻrinni egalladi.<ref name="temporada 2020-21">{{Veb manbasi|url=https://www.mundodeportivo.com/futbol/fc-barcelona/20210719/410586031309/bruna-vilamala-el-gol-de-casa-tambien-pide-paso.html|sarlavha=Bruna Vilamala, el gol de casa también pide paso|sana=19 July 2021|kirish sanasi=26 July 2021|nashriyot=Mundo Deportivo|ish=mundodeportivo.com}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.mundodeportivo.com/futbol/fc-barcelona/20210719/410586031309/bruna-vilamala-el-gol-de-casa-tambien-pide-paso.html „Bruna Vilamala, el gol de casa también pide paso“]. ''mundodeportivo.com''. Mundo Deportivo. 19 July 2021<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">26 July</span> 2021</span>.</cite></ref> 2021-yil 25-oktabrda Vilamala Ispaniyaning 23 yoshgacha bo‘lgan futbol terma jamoasi bilan o‘rtoqlik o‘yini chog‘ida o‘z faoliyatidagi ikkinchi jarohatiga uchradi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.mundodeportivo.com/futbol/fc-barcelona/20211025/1001704585/barca-pendiente-lesion-bruna-vilamala.html|sarlavha=El Barça, pendiente de la lesión de Bruna Vilamala|ish=mundodeportivo.com|nashriyot=Mundo Deportivo|ism=Paula|muallif=Valdunciel|sana=25 October 2021|kirish sanasi=26 October 2021}}</ref> === Klub statistikasi === {{Updated|2021-yil 18-oktyabr}}<ref>{{Cite web|url=https://www.flashscore.es/jugador/vilamala-bruna/pO35IiUg/|title=Player profile|website=FlashScore|accessdate=18 October 2021}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align: center;" ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" | Mavsum ! colspan="3" | Liga ! colspan="2" | Kubok ! colspan="2" | UWCL ! colspan="2" | Umumiy |- ! Diviziya ! Ishtirok ! Gollar ! Ishtirok ! Gollar ! Ishtirok ! Gollar ! Ishtirok ! Gollar |- | rowspan="3" valign="center" | Barselona | 2019-20 | rowspan="3" valign="center" | Primera divizioni | 1 | 0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | 1 | 0 |- | 2020-21 | 15 | 12 | 3 | 1 | 2 | 0 | 20 | 13 |- | 2021-22 | 5 | 3 | 0 | 0 | 2 | 0 | 7 | 3 |- ! colspan="3" | Umumiy statistikasi ! 21 ! 15 ! 3 ! 1 ! 4 ! 0 ! 28 ! 16 |} == Terma jamoa == 2018-yilda Vilamala Litvada bo'lib o'tgan 17 yoshgacha bo'lgan ayollar o'rtasidagi Yevropa chempionatida ishtirok etish uchun Ispaniya U-17 terma jamoasiga chaqirildi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.mundodeportivo.com/futbol/fc-barcelona/20180508/443408337734/seleccion-espanola-sub-17-lituania-tona-is-eurocopa-barca-claudia-pina-aida-esteve.html|sarlavha=‘La Rojita’ femenina lista para la Eurocopa con tres azulgranas|sana=9 May 2018|kirish sanasi=26 July 2021|nashriyot=Mundo Deportivo|ish=mundodeportivo.com}}</ref> == Yutuqlar == === Klub === ; Barselona * Primera : 2020-21, 2021-22 * Copa de la Reina : 2020-21 * UEFA ayollar chempionlar ligasi : 2020–21 * Ispaniya Superkubogi Femenina : 2021–22 === Terma jamoa === ; Ispaniya * 17 yoshgacha bo'lgan ayollar o'rtasidagi UEFA chempionati : 2018 == Manbalar == {{Manbalar |2}} == Tashqi havolalar == * Bruna Vilamala Soccerway [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:2002-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Kishilar]] [[Turkum:Futbol]] [[Turkum:Futbolchilar]] [[Turkum:4-iyunda tugʻilganlar]] enpush54hewsns8piv3e2n85u9joklx 2815904 2815901 2022-08-28T12:34:10Z FaridShavkatullayev 72137 /* Klub karyerasi */ wikitext text/x-wiki '''Bruna Vilamala i Costa''' (2002-yilning 4-iyunida tugʻilgan) — ispaniyalik [[futbol]] [[Hujumchi (futbol)|hujumchisi]], hozirgi kunda Ispaniya Primera divizionining “Barselona” klubida oʻynaydi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.laliga.es/jugador/menayo|sarlavha=Ficha de la jugadora|ish=Laliga.es}}</ref> == Klub karyerasi == [[Sant Vicenç de Torelló|San-Visente de]] Torello munitsipalitetidagi Borgonya<ref name="temporada 2020-21">{{Veb manbasi|url=https://www.mundodeportivo.com/futbol/fc-barcelona/20210719/410586031309/bruna-vilamala-el-gol-de-casa-tambien-pide-paso.html|sarlavha=Bruna Vilamala, el gol de casa también pide paso|sana=19 July 2021|kirish sanasi=26 July 2021|nashriyot=Mundo Deportivo|ish=mundodeportivo.com}}</ref> shahrida tugʻilgan Vilamala atigi oʻn bir yoshida „Barselona“ klubiga qoʻshilgan.<ref name="inicios">{{Veb manbasi|url=https://www.sport.es/es/noticias/futbol-femenino-barca/bruna-vilamala-canterana-del-barca-que-canta-goles-con-primer-equipo-8162022|sarlavha=Bruna Vilamala, la canterana del Barça que ya canta goles con el primer equipo|kirish sanasi=26 July 2021|sana=18 October 2020|nashriyot=Sport|ish=sport.es}}</ref> 2018-yil oktyabr oyida Vilamala AEM Lleidaga qarshi oʻyinda ACL jarohatini orttirib oldi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.futfem.cat/nacional/5517-bruna-vilamala-es-podria-perdre-el-mundial-sub-17|sarlavha=Bruna Vilamala es podria perdre el Mundial sub-17|ish=futfem.cat|nashriyot=Futfem.cat|ism=Edurne|muallif=Concejo|sana=3 October 2018|kirish sanasi=26 October 2021}}</ref> U 2020-yil 1-fevral kuni 17 yoshida Sevilyaga qarshi o‘yinda Barsaning asosiy jamoasi bilan debyut qildi, Vilamala esa ushbu klub futbolkasini kiygan to‘rtinchi eng yosh futbolchi bo‘ldi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.mundodeportivo.com/futbol/fc-barcelona/20200202/473272437154/barca-bruna-vilamala.html|sarlavha=Bruna Vilamala: 'Es lo que soñé desde pequeña'|kirish sanasi=9 May 2021|sana=2 February 2020|nashriyot=Mundo Deportivo|ish=mundodeportivo.com}}</ref> 2020-21 yilgi mavsumda u hali ham farzandlik roliga ega boʻlishiga qaramay, Barsaning asosiy jamoasining maoshlari boʻyicha doimiy ravishda ishtirok etdi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.sport.es/es/noticias/futbol-femenino-barca/bruna-vilamala-canterana-del-barca-que-canta-goles-con-primer-equipo-8162022|sarlavha=Bruna Vilamala, la canterana del Barça que ya canta goles con el primer equipo|kirish sanasi=26 July 2021|sana=18 October 2020|nashriyot=Sport|ish=sport.es}}</ref> 2020-yil 18-oktabrda u Primeradagi ilk golini Sporting de Huelvaga qarshi o‘yinda (6:0) kiritdi. 2021-yil 10-may kuni u Granadilla darvozasiga gol urdi, bu 1:0 hisobidagi g‘alabada hal qiluvchi bo‘lib, ular Liga Iberdrola chempionligini qo‘lga kiritdi.<ref name="inicios"/> Oʻsha mavsumda Barselona Liga, Copa de la Reina va Chempionlar Ligasi gʻolibligini qoʻlga kiritish orqali oʻz tarixidagi eng yaxshi natijani qoʻlga kiritdi. Oʻz navbatida, Vilamala Ligada atigi 15 oʻyinda 12 ta gol urib, mavsumni yakunlaydi. Ushbu natija orqali Vilamala Barselona jamoasining eng yaxshi toʻpurarlari boʻyicha oltinchi va eng yaxshi oʻrtacha ball bilan ikkinchi oʻrinni egalladi.<ref name="temporada 2020-21"/> 2021-yil 25-oktabrda Vilamala Ispaniyaning 23 yoshgacha bo‘lgan futbol terma jamoasi bilan o‘rtoqlik o‘yini chog‘ida o‘z faoliyatidagi ikkinchi jarohatiga uchradi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.mundodeportivo.com/futbol/fc-barcelona/20211025/1001704585/barca-pendiente-lesion-bruna-vilamala.html|sarlavha=El Barça, pendiente de la lesión de Bruna Vilamala|ish=mundodeportivo.com|nashriyot=Mundo Deportivo|ism=Paula|muallif=Valdunciel|sana=25 October 2021|kirish sanasi=26 October 2021}}</ref> === Klub statistikasi === {{Updated|2021-yil 18-oktyabr}}<ref>{{Cite web|url=https://www.flashscore.es/jugador/vilamala-bruna/pO35IiUg/|title=Player profile|website=FlashScore|accessdate=18 October 2021}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align: center;" ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" | Mavsum ! colspan="3" | Liga ! colspan="2" | Kubok ! colspan="2" | UWCL ! colspan="2" | Umumiy |- ! Diviziya ! Ishtirok ! Gollar ! Ishtirok ! Gollar ! Ishtirok ! Gollar ! Ishtirok ! Gollar |- | rowspan="3" valign="center" | Barselona | 2019-20 | rowspan="3" valign="center" | Primera divizioni | 1 | 0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | 1 | 0 |- | 2020-21 | 15 | 12 | 3 | 1 | 2 | 0 | 20 | 13 |- | 2021-22 | 5 | 3 | 0 | 0 | 2 | 0 | 7 | 3 |- ! colspan="3" | Umumiy statistikasi ! 21 ! 15 ! 3 ! 1 ! 4 ! 0 ! 28 ! 16 |} == Terma jamoa == 2018-yilda Vilamala Litvada bo'lib o'tgan 17 yoshgacha bo'lgan ayollar o'rtasidagi Yevropa chempionatida ishtirok etish uchun Ispaniya U-17 terma jamoasiga chaqirildi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.mundodeportivo.com/futbol/fc-barcelona/20180508/443408337734/seleccion-espanola-sub-17-lituania-tona-is-eurocopa-barca-claudia-pina-aida-esteve.html|sarlavha=‘La Rojita’ femenina lista para la Eurocopa con tres azulgranas|sana=9 May 2018|kirish sanasi=26 July 2021|nashriyot=Mundo Deportivo|ish=mundodeportivo.com}}</ref> == Yutuqlar == === Klub === ; Barselona * Primera : 2020-21, 2021-22 * Copa de la Reina : 2020-21 * UEFA ayollar chempionlar ligasi : 2020–21 * Ispaniya Superkubogi Femenina : 2021–22 === Terma jamoa === ; Ispaniya * 17 yoshgacha bo'lgan ayollar o'rtasidagi UEFA chempionati : 2018 == Manbalar == {{Manbalar |2}} == Tashqi havolalar == * Bruna Vilamala Soccerway [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:2002-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Kishilar]] [[Turkum:Futbol]] [[Turkum:Futbolchilar]] [[Turkum:4-iyunda tugʻilganlar]] sbfxvsl72mpgowa14igazm0fig07uao 2815905 2815904 2022-08-28T12:34:29Z FaridShavkatullayev 72137 /* Tashqi havolalar */ wikitext text/x-wiki '''Bruna Vilamala i Costa''' (2002-yilning 4-iyunida tugʻilgan) — ispaniyalik [[futbol]] [[Hujumchi (futbol)|hujumchisi]], hozirgi kunda Ispaniya Primera divizionining “Barselona” klubida oʻynaydi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.laliga.es/jugador/menayo|sarlavha=Ficha de la jugadora|ish=Laliga.es}}</ref> == Klub karyerasi == [[Sant Vicenç de Torelló|San-Visente de]] Torello munitsipalitetidagi Borgonya<ref name="temporada 2020-21">{{Veb manbasi|url=https://www.mundodeportivo.com/futbol/fc-barcelona/20210719/410586031309/bruna-vilamala-el-gol-de-casa-tambien-pide-paso.html|sarlavha=Bruna Vilamala, el gol de casa también pide paso|sana=19 July 2021|kirish sanasi=26 July 2021|nashriyot=Mundo Deportivo|ish=mundodeportivo.com}}</ref> shahrida tugʻilgan Vilamala atigi oʻn bir yoshida „Barselona“ klubiga qoʻshilgan.<ref name="inicios">{{Veb manbasi|url=https://www.sport.es/es/noticias/futbol-femenino-barca/bruna-vilamala-canterana-del-barca-que-canta-goles-con-primer-equipo-8162022|sarlavha=Bruna Vilamala, la canterana del Barça que ya canta goles con el primer equipo|kirish sanasi=26 July 2021|sana=18 October 2020|nashriyot=Sport|ish=sport.es}}</ref> 2018-yil oktyabr oyida Vilamala AEM Lleidaga qarshi oʻyinda ACL jarohatini orttirib oldi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.futfem.cat/nacional/5517-bruna-vilamala-es-podria-perdre-el-mundial-sub-17|sarlavha=Bruna Vilamala es podria perdre el Mundial sub-17|ish=futfem.cat|nashriyot=Futfem.cat|ism=Edurne|muallif=Concejo|sana=3 October 2018|kirish sanasi=26 October 2021}}</ref> U 2020-yil 1-fevral kuni 17 yoshida Sevilyaga qarshi o‘yinda Barsaning asosiy jamoasi bilan debyut qildi, Vilamala esa ushbu klub futbolkasini kiygan to‘rtinchi eng yosh futbolchi bo‘ldi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.mundodeportivo.com/futbol/fc-barcelona/20200202/473272437154/barca-bruna-vilamala.html|sarlavha=Bruna Vilamala: 'Es lo que soñé desde pequeña'|kirish sanasi=9 May 2021|sana=2 February 2020|nashriyot=Mundo Deportivo|ish=mundodeportivo.com}}</ref> 2020-21 yilgi mavsumda u hali ham farzandlik roliga ega boʻlishiga qaramay, Barsaning asosiy jamoasining maoshlari boʻyicha doimiy ravishda ishtirok etdi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.sport.es/es/noticias/futbol-femenino-barca/bruna-vilamala-canterana-del-barca-que-canta-goles-con-primer-equipo-8162022|sarlavha=Bruna Vilamala, la canterana del Barça que ya canta goles con el primer equipo|kirish sanasi=26 July 2021|sana=18 October 2020|nashriyot=Sport|ish=sport.es}}</ref> 2020-yil 18-oktabrda u Primeradagi ilk golini Sporting de Huelvaga qarshi o‘yinda (6:0) kiritdi. 2021-yil 10-may kuni u Granadilla darvozasiga gol urdi, bu 1:0 hisobidagi g‘alabada hal qiluvchi bo‘lib, ular Liga Iberdrola chempionligini qo‘lga kiritdi.<ref name="inicios"/> Oʻsha mavsumda Barselona Liga, Copa de la Reina va Chempionlar Ligasi gʻolibligini qoʻlga kiritish orqali oʻz tarixidagi eng yaxshi natijani qoʻlga kiritdi. Oʻz navbatida, Vilamala Ligada atigi 15 oʻyinda 12 ta gol urib, mavsumni yakunlaydi. Ushbu natija orqali Vilamala Barselona jamoasining eng yaxshi toʻpurarlari boʻyicha oltinchi va eng yaxshi oʻrtacha ball bilan ikkinchi oʻrinni egalladi.<ref name="temporada 2020-21"/> 2021-yil 25-oktabrda Vilamala Ispaniyaning 23 yoshgacha bo‘lgan futbol terma jamoasi bilan o‘rtoqlik o‘yini chog‘ida o‘z faoliyatidagi ikkinchi jarohatiga uchradi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.mundodeportivo.com/futbol/fc-barcelona/20211025/1001704585/barca-pendiente-lesion-bruna-vilamala.html|sarlavha=El Barça, pendiente de la lesión de Bruna Vilamala|ish=mundodeportivo.com|nashriyot=Mundo Deportivo|ism=Paula|muallif=Valdunciel|sana=25 October 2021|kirish sanasi=26 October 2021}}</ref> === Klub statistikasi === {{Updated|2021-yil 18-oktyabr}}<ref>{{Cite web|url=https://www.flashscore.es/jugador/vilamala-bruna/pO35IiUg/|title=Player profile|website=FlashScore|accessdate=18 October 2021}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align: center;" ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" | Mavsum ! colspan="3" | Liga ! colspan="2" | Kubok ! colspan="2" | UWCL ! colspan="2" | Umumiy |- ! Diviziya ! Ishtirok ! Gollar ! Ishtirok ! Gollar ! Ishtirok ! Gollar ! Ishtirok ! Gollar |- | rowspan="3" valign="center" | Barselona | 2019-20 | rowspan="3" valign="center" | Primera divizioni | 1 | 0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | 1 | 0 |- | 2020-21 | 15 | 12 | 3 | 1 | 2 | 0 | 20 | 13 |- | 2021-22 | 5 | 3 | 0 | 0 | 2 | 0 | 7 | 3 |- ! colspan="3" | Umumiy statistikasi ! 21 ! 15 ! 3 ! 1 ! 4 ! 0 ! 28 ! 16 |} == Terma jamoa == 2018-yilda Vilamala Litvada bo'lib o'tgan 17 yoshgacha bo'lgan ayollar o'rtasidagi Yevropa chempionatida ishtirok etish uchun Ispaniya U-17 terma jamoasiga chaqirildi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.mundodeportivo.com/futbol/fc-barcelona/20180508/443408337734/seleccion-espanola-sub-17-lituania-tona-is-eurocopa-barca-claudia-pina-aida-esteve.html|sarlavha=‘La Rojita’ femenina lista para la Eurocopa con tres azulgranas|sana=9 May 2018|kirish sanasi=26 July 2021|nashriyot=Mundo Deportivo|ish=mundodeportivo.com}}</ref> == Yutuqlar == === Klub === ; Barselona * Primera : 2020-21, 2021-22 * Copa de la Reina : 2020-21 * UEFA ayollar chempionlar ligasi : 2020–21 * Ispaniya Superkubogi Femenina : 2021–22 === Terma jamoa === ; Ispaniya * 17 yoshgacha bo'lgan ayollar o'rtasidagi UEFA chempionati : 2018 == Manbalar == {{Manbalar |2}} == Tashqi havolalar == * [https://int.soccerway.com/players/bruna-vilamala-costa/513729// Bruna Vilamala] Soccerway [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:2002-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Kishilar]] [[Turkum:Futbol]] [[Turkum:Futbolchilar]] [[Turkum:4-iyunda tugʻilganlar]] 4i6eq0hyo9blkat0jszsl8cnkm7ahb5 2815909 2815905 2022-08-28T12:37:46Z FaridShavkatullayev 72137 wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography | name = Bruna Vilamala | image = | caption = | fullname = Bruna Vilamala i Costa | birth_date = {{Birth date and age|df=yes|2002|06|04}} | birth_place = Sant Vicenç de Torelló, {{Ispaniya bayrogʻi}} [[Ispaniya]] | height = | currentclub = [[FC Barcelona Femení|FC Barcelona]] | clubnumber = 19 | position = hujumchi | yoshlikyillari1 = 2013-2019 | yoshlikklublari1 = [[FC Barcelona Femení|FC Barcelona]] | yillar1 = 2019-2021 | klublar1 = {{Ispaniya bayrogʻi}} [[FC Barcelona Femení B|Barcelona B]] | isht1 = 21 | gollar1 = 12 | yillar2 = 2020- | klublar2 = {{Ispaniya bayrogʻi}} [[FC Barcelona Femení|FC Barcelona]] | isht2 = 21 | gollar2 = 15 | milliyyillar1= | milliyjamoa1 = {{Ispaniya bayrogʻi}} [[Ispaniyaning 17 yoshgacha boʻlgan ayollar milliy terma jamoasi|Ispaniya U17]] | milliyisht1 = | milliygollar1 = | pcupdate = 21:39, 18 October 2021 (UTC) | ntupdate = 25 October 2020 }} '''Bruna Vilamala i Costa''' (2002-yilning 4-iyunida tugʻilgan) — ispaniyalik [[futbol]] [[Hujumchi (futbol)|hujumchisi]], hozirgi kunda Ispaniya Primera divizionining „Barselona“ klubida oʻynaydi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.laliga.es/jugador/menayo|sarlavha=Ficha de la jugadora|ish=Laliga.es}}</ref> == Klub karyerasi == [[Sant Vicenç de Torelló|San-Visente de]] Torello munitsipalitetidagi Borgonya<ref name="temporada 2020-21">{{Veb manbasi|url=https://www.mundodeportivo.com/futbol/fc-barcelona/20210719/410586031309/bruna-vilamala-el-gol-de-casa-tambien-pide-paso.html|sarlavha=Bruna Vilamala, el gol de casa también pide paso|sana=19 July 2021|kirish sanasi=26 July 2021|nashriyot=Mundo Deportivo|ish=mundodeportivo.com}}</ref> shahrida tugʻilgan Vilamala atigi oʻn bir yoshida „Barselona“ klubiga qoʻshilgan.<ref name="inicios">{{Veb manbasi|url=https://www.sport.es/es/noticias/futbol-femenino-barca/bruna-vilamala-canterana-del-barca-que-canta-goles-con-primer-equipo-8162022|sarlavha=Bruna Vilamala, la canterana del Barça que ya canta goles con el primer equipo|kirish sanasi=26 July 2021|sana=18 October 2020|nashriyot=Sport|ish=sport.es}}</ref> 2018-yil oktyabr oyida Vilamala AEM Lleidaga qarshi oʻyinda ACL jarohatini orttirib oldi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.futfem.cat/nacional/5517-bruna-vilamala-es-podria-perdre-el-mundial-sub-17|sarlavha=Bruna Vilamala es podria perdre el Mundial sub-17|ish=futfem.cat|nashriyot=Futfem.cat|ism=Edurne|muallif=Concejo|sana=3 October 2018|kirish sanasi=26 October 2021}}</ref> U 2020-yil 1-fevral kuni 17 yoshida Sevilyaga qarshi o‘yinda Barsaning asosiy jamoasi bilan debyut qildi, Vilamala esa ushbu klub futbolkasini kiygan to‘rtinchi eng yosh futbolchi bo‘ldi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.mundodeportivo.com/futbol/fc-barcelona/20200202/473272437154/barca-bruna-vilamala.html|sarlavha=Bruna Vilamala: 'Es lo que soñé desde pequeña'|kirish sanasi=9 May 2021|sana=2 February 2020|nashriyot=Mundo Deportivo|ish=mundodeportivo.com}}</ref> 2020-21 yilgi mavsumda u hali ham farzandlik roliga ega boʻlishiga qaramay, Barsaning asosiy jamoasining maoshlari boʻyicha doimiy ravishda ishtirok etdi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.sport.es/es/noticias/futbol-femenino-barca/bruna-vilamala-canterana-del-barca-que-canta-goles-con-primer-equipo-8162022|sarlavha=Bruna Vilamala, la canterana del Barça que ya canta goles con el primer equipo|kirish sanasi=26 July 2021|sana=18 October 2020|nashriyot=Sport|ish=sport.es}}</ref> 2020-yil 18-oktabrda u Primeradagi ilk golini Sporting de Huelvaga qarshi o‘yinda (6:0) kiritdi. 2021-yil 10-may kuni u Granadilla darvozasiga gol urdi, bu 1:0 hisobidagi g‘alabada hal qiluvchi bo‘lib, ular Liga Iberdrola chempionligini qo‘lga kiritdi.<ref name="inicios"/> Oʻsha mavsumda Barselona Liga, Copa de la Reina va Chempionlar Ligasi gʻolibligini qoʻlga kiritish orqali oʻz tarixidagi eng yaxshi natijani qoʻlga kiritdi. Oʻz navbatida, Vilamala Ligada atigi 15 oʻyinda 12 ta gol urib, mavsumni yakunlaydi. Ushbu natija orqali Vilamala Barselona jamoasining eng yaxshi toʻpurarlari boʻyicha oltinchi va eng yaxshi oʻrtacha ball bilan ikkinchi oʻrinni egalladi.<ref name="temporada 2020-21"/> 2021-yil 25-oktabrda Vilamala Ispaniyaning 23 yoshgacha bo‘lgan futbol terma jamoasi bilan o‘rtoqlik o‘yini chog‘ida o‘z faoliyatidagi ikkinchi jarohatiga uchradi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.mundodeportivo.com/futbol/fc-barcelona/20211025/1001704585/barca-pendiente-lesion-bruna-vilamala.html|sarlavha=El Barça, pendiente de la lesión de Bruna Vilamala|ish=mundodeportivo.com|nashriyot=Mundo Deportivo|ism=Paula|muallif=Valdunciel|sana=25 October 2021|kirish sanasi=26 October 2021}}</ref> === Klub statistikasi === {{Updated|2021-yil 18-oktyabr}}<ref>{{Cite web|url=https://www.flashscore.es/jugador/vilamala-bruna/pO35IiUg/|title=Player profile|website=FlashScore|accessdate=18 October 2021}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align: center;" ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" | Mavsum ! colspan="3" | Liga ! colspan="2" | Kubok ! colspan="2" | UWCL ! colspan="2" | Umumiy |- ! Diviziya ! Ishtirok ! Gollar ! Ishtirok ! Gollar ! Ishtirok ! Gollar ! Ishtirok ! Gollar |- | rowspan="3" valign="center" | Barselona | 2019-20 | rowspan="3" valign="center" | Primera divizioni | 1 | 0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | 1 | 0 |- | 2020-21 | 15 | 12 | 3 | 1 | 2 | 0 | 20 | 13 |- | 2021-22 | 5 | 3 | 0 | 0 | 2 | 0 | 7 | 3 |- ! colspan="3" | Umumiy statistikasi ! 21 ! 15 ! 3 ! 1 ! 4 ! 0 ! 28 ! 16 |} == Terma jamoa == 2018-yilda Vilamala Litvada boʻlib oʻtgan 17 yoshgacha boʻlgan ayollar oʻrtasidagi Yevropa chempionatida ishtirok etish uchun Ispaniya U-17 terma jamoasiga chaqirildi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.mundodeportivo.com/futbol/fc-barcelona/20180508/443408337734/seleccion-espanola-sub-17-lituania-tona-is-eurocopa-barca-claudia-pina-aida-esteve.html|sarlavha=‘La Rojita’ femenina lista para la Eurocopa con tres azulgranas|sana=9 May 2018|kirish sanasi=26 July 2021|nashriyot=Mundo Deportivo|ish=mundodeportivo.com}}</ref> == Yutuqlar == === Klub === ; Barselona * Primera : 2020-21, 2021-22 * Copa de la Reina : 2020-21 * UEFA ayollar chempionlar ligasi : 2020-21 * Ispaniya Superkubogi Femenina : 2021-22 === Terma jamoa === ; Ispaniya * 17 yoshgacha boʻlgan ayollar oʻrtasidagi UEFA chempionati : 2018 == Manbalar == {{Manbalar |2}} == Tashqi havolalar == * [https://int.soccerway.com/players/bruna-vilamala-costa/513729// Bruna Vilamala] Soccerway [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:2002-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Kishilar]] [[Turkum:Futbol]] [[Turkum:Futbolchilar]] [[Turkum:4-iyunda tugʻilganlar]] h6aoyr9i7itfbv8pudyncftl905i2i0 2815910 2815909 2022-08-28T12:37:59Z FaridShavkatullayev 72137 wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography | name = Bruna Vilamala | image = | caption = | fullname = Bruna Vilamala i Costa | birth_date = {{Birth date and age|df=yes|2002|6|4}} | birth_place = Sant Vicenç de Torelló, {{Ispaniya bayrogʻi}} [[Ispaniya]] | height = | currentclub = [[FC Barcelona Femení|FC Barcelona]] | clubnumber = 19 | position = hujumchi | yoshlikyillari1 = 2013-2019 | yoshlikklublari1 = [[FC Barcelona Femení|FC Barcelona]] | yillar1 = 2019-2021 | klublar1 = {{Ispaniya bayrogʻi}} [[FC Barcelona Femení B|Barcelona B]] | isht1 = 21 | gollar1 = 12 | yillar2 = 2020- | klublar2 = {{Ispaniya bayrogʻi}} [[FC Barcelona Femení|FC Barcelona]] | isht2 = 21 | gollar2 = 15 | milliyyillar1= | milliyjamoa1 = {{Ispaniya bayrogʻi}} [[Ispaniyaning 17 yoshgacha boʻlgan ayollar milliy terma jamoasi|Ispaniya U17]] | milliyisht1 = | milliygollar1 = | pcupdate = 21:39, 18 October 2021 (UTC) | ntupdate = 25 October 2020 }} '''Bruna Vilamala i Costa''' (2002-yilning 4-iyunida tugʻilgan) — ispaniyalik [[futbol]] [[Hujumchi (futbol)|hujumchisi]], hozirgi kunda Ispaniya Primera divizionining „Barselona“ klubida oʻynaydi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.laliga.es/jugador/menayo|sarlavha=Ficha de la jugadora|ish=Laliga.es}}</ref> == Klub karyerasi == [[Sant Vicenç de Torelló|San-Visente de]] Torello munitsipalitetidagi Borgonya<ref name="temporada 2020-21">{{Veb manbasi|url=https://www.mundodeportivo.com/futbol/fc-barcelona/20210719/410586031309/bruna-vilamala-el-gol-de-casa-tambien-pide-paso.html|sarlavha=Bruna Vilamala, el gol de casa también pide paso|sana=19 July 2021|kirish sanasi=26 July 2021|nashriyot=Mundo Deportivo|ish=mundodeportivo.com}}</ref> shahrida tugʻilgan Vilamala atigi oʻn bir yoshida „Barselona“ klubiga qoʻshilgan.<ref name="inicios">{{Veb manbasi|url=https://www.sport.es/es/noticias/futbol-femenino-barca/bruna-vilamala-canterana-del-barca-que-canta-goles-con-primer-equipo-8162022|sarlavha=Bruna Vilamala, la canterana del Barça que ya canta goles con el primer equipo|kirish sanasi=26 July 2021|sana=18 October 2020|nashriyot=Sport|ish=sport.es}}</ref> 2018-yil oktyabr oyida Vilamala AEM Lleidaga qarshi oʻyinda ACL jarohatini orttirib oldi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.futfem.cat/nacional/5517-bruna-vilamala-es-podria-perdre-el-mundial-sub-17|sarlavha=Bruna Vilamala es podria perdre el Mundial sub-17|ish=futfem.cat|nashriyot=Futfem.cat|ism=Edurne|muallif=Concejo|sana=3 October 2018|kirish sanasi=26 October 2021}}</ref> U 2020-yil 1-fevral kuni 17 yoshida Sevilyaga qarshi o‘yinda Barsaning asosiy jamoasi bilan debyut qildi, Vilamala esa ushbu klub futbolkasini kiygan to‘rtinchi eng yosh futbolchi bo‘ldi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.mundodeportivo.com/futbol/fc-barcelona/20200202/473272437154/barca-bruna-vilamala.html|sarlavha=Bruna Vilamala: 'Es lo que soñé desde pequeña'|kirish sanasi=9 May 2021|sana=2 February 2020|nashriyot=Mundo Deportivo|ish=mundodeportivo.com}}</ref> 2020-21 yilgi mavsumda u hali ham farzandlik roliga ega boʻlishiga qaramay, Barsaning asosiy jamoasining maoshlari boʻyicha doimiy ravishda ishtirok etdi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.sport.es/es/noticias/futbol-femenino-barca/bruna-vilamala-canterana-del-barca-que-canta-goles-con-primer-equipo-8162022|sarlavha=Bruna Vilamala, la canterana del Barça que ya canta goles con el primer equipo|kirish sanasi=26 July 2021|sana=18 October 2020|nashriyot=Sport|ish=sport.es}}</ref> 2020-yil 18-oktabrda u Primeradagi ilk golini Sporting de Huelvaga qarshi o‘yinda (6:0) kiritdi. 2021-yil 10-may kuni u Granadilla darvozasiga gol urdi, bu 1:0 hisobidagi g‘alabada hal qiluvchi bo‘lib, ular Liga Iberdrola chempionligini qo‘lga kiritdi.<ref name="inicios"/> Oʻsha mavsumda Barselona Liga, Copa de la Reina va Chempionlar Ligasi gʻolibligini qoʻlga kiritish orqali oʻz tarixidagi eng yaxshi natijani qoʻlga kiritdi. Oʻz navbatida, Vilamala Ligada atigi 15 oʻyinda 12 ta gol urib, mavsumni yakunlaydi. Ushbu natija orqali Vilamala Barselona jamoasining eng yaxshi toʻpurarlari boʻyicha oltinchi va eng yaxshi oʻrtacha ball bilan ikkinchi oʻrinni egalladi.<ref name="temporada 2020-21"/> 2021-yil 25-oktabrda Vilamala Ispaniyaning 23 yoshgacha bo‘lgan futbol terma jamoasi bilan o‘rtoqlik o‘yini chog‘ida o‘z faoliyatidagi ikkinchi jarohatiga uchradi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.mundodeportivo.com/futbol/fc-barcelona/20211025/1001704585/barca-pendiente-lesion-bruna-vilamala.html|sarlavha=El Barça, pendiente de la lesión de Bruna Vilamala|ish=mundodeportivo.com|nashriyot=Mundo Deportivo|ism=Paula|muallif=Valdunciel|sana=25 October 2021|kirish sanasi=26 October 2021}}</ref> === Klub statistikasi === {{Updated|2021-yil 18-oktyabr}}<ref>{{Cite web|url=https://www.flashscore.es/jugador/vilamala-bruna/pO35IiUg/|title=Player profile|website=FlashScore|accessdate=18 October 2021}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align: center;" ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" | Mavsum ! colspan="3" | Liga ! colspan="2" | Kubok ! colspan="2" | UWCL ! colspan="2" | Umumiy |- ! Diviziya ! Ishtirok ! Gollar ! Ishtirok ! Gollar ! Ishtirok ! Gollar ! Ishtirok ! Gollar |- | rowspan="3" valign="center" | Barselona | 2019-20 | rowspan="3" valign="center" | Primera divizioni | 1 | 0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | 1 | 0 |- | 2020-21 | 15 | 12 | 3 | 1 | 2 | 0 | 20 | 13 |- | 2021-22 | 5 | 3 | 0 | 0 | 2 | 0 | 7 | 3 |- ! colspan="3" | Umumiy statistikasi ! 21 ! 15 ! 3 ! 1 ! 4 ! 0 ! 28 ! 16 |} == Terma jamoa == 2018-yilda Vilamala Litvada boʻlib oʻtgan 17 yoshgacha boʻlgan ayollar oʻrtasidagi Yevropa chempionatida ishtirok etish uchun Ispaniya U-17 terma jamoasiga chaqirildi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.mundodeportivo.com/futbol/fc-barcelona/20180508/443408337734/seleccion-espanola-sub-17-lituania-tona-is-eurocopa-barca-claudia-pina-aida-esteve.html|sarlavha=‘La Rojita’ femenina lista para la Eurocopa con tres azulgranas|sana=9 May 2018|kirish sanasi=26 July 2021|nashriyot=Mundo Deportivo|ish=mundodeportivo.com}}</ref> == Yutuqlar == === Klub === ; Barselona * Primera : 2020-21, 2021-22 * Copa de la Reina : 2020-21 * UEFA ayollar chempionlar ligasi : 2020-21 * Ispaniya Superkubogi Femenina : 2021-22 === Terma jamoa === ; Ispaniya * 17 yoshgacha boʻlgan ayollar oʻrtasidagi UEFA chempionati : 2018 == Manbalar == {{Manbalar |2}} == Tashqi havolalar == * [https://int.soccerway.com/players/bruna-vilamala-costa/513729// Bruna Vilamala] Soccerway [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:2002-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Kishilar]] [[Turkum:Futbol]] [[Turkum:Futbolchilar]] [[Turkum:4-iyunda tugʻilganlar]] 9ugw99rntrtae0r3x50mv95tjawmwpw 2815911 2815910 2022-08-28T12:38:34Z FaridShavkatullayev 72137 /* Tashqi havolalar */ wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography | name = Bruna Vilamala | image = | caption = | fullname = Bruna Vilamala i Costa | birth_date = {{Birth date and age|df=yes|2002|6|4}} | birth_place = Sant Vicenç de Torelló, {{Ispaniya bayrogʻi}} [[Ispaniya]] | height = | currentclub = [[FC Barcelona Femení|FC Barcelona]] | clubnumber = 19 | position = hujumchi | yoshlikyillari1 = 2013-2019 | yoshlikklublari1 = [[FC Barcelona Femení|FC Barcelona]] | yillar1 = 2019-2021 | klublar1 = {{Ispaniya bayrogʻi}} [[FC Barcelona Femení B|Barcelona B]] | isht1 = 21 | gollar1 = 12 | yillar2 = 2020- | klublar2 = {{Ispaniya bayrogʻi}} [[FC Barcelona Femení|FC Barcelona]] | isht2 = 21 | gollar2 = 15 | milliyyillar1= | milliyjamoa1 = {{Ispaniya bayrogʻi}} [[Ispaniyaning 17 yoshgacha boʻlgan ayollar milliy terma jamoasi|Ispaniya U17]] | milliyisht1 = | milliygollar1 = | pcupdate = 21:39, 18 October 2021 (UTC) | ntupdate = 25 October 2020 }} '''Bruna Vilamala i Costa''' (2002-yilning 4-iyunida tugʻilgan) — ispaniyalik [[futbol]] [[Hujumchi (futbol)|hujumchisi]], hozirgi kunda Ispaniya Primera divizionining „Barselona“ klubida oʻynaydi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.laliga.es/jugador/menayo|sarlavha=Ficha de la jugadora|ish=Laliga.es}}</ref> == Klub karyerasi == [[Sant Vicenç de Torelló|San-Visente de]] Torello munitsipalitetidagi Borgonya<ref name="temporada 2020-21">{{Veb manbasi|url=https://www.mundodeportivo.com/futbol/fc-barcelona/20210719/410586031309/bruna-vilamala-el-gol-de-casa-tambien-pide-paso.html|sarlavha=Bruna Vilamala, el gol de casa también pide paso|sana=19 July 2021|kirish sanasi=26 July 2021|nashriyot=Mundo Deportivo|ish=mundodeportivo.com}}</ref> shahrida tugʻilgan Vilamala atigi oʻn bir yoshida „Barselona“ klubiga qoʻshilgan.<ref name="inicios">{{Veb manbasi|url=https://www.sport.es/es/noticias/futbol-femenino-barca/bruna-vilamala-canterana-del-barca-que-canta-goles-con-primer-equipo-8162022|sarlavha=Bruna Vilamala, la canterana del Barça que ya canta goles con el primer equipo|kirish sanasi=26 July 2021|sana=18 October 2020|nashriyot=Sport|ish=sport.es}}</ref> 2018-yil oktyabr oyida Vilamala AEM Lleidaga qarshi oʻyinda ACL jarohatini orttirib oldi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.futfem.cat/nacional/5517-bruna-vilamala-es-podria-perdre-el-mundial-sub-17|sarlavha=Bruna Vilamala es podria perdre el Mundial sub-17|ish=futfem.cat|nashriyot=Futfem.cat|ism=Edurne|muallif=Concejo|sana=3 October 2018|kirish sanasi=26 October 2021}}</ref> U 2020-yil 1-fevral kuni 17 yoshida Sevilyaga qarshi o‘yinda Barsaning asosiy jamoasi bilan debyut qildi, Vilamala esa ushbu klub futbolkasini kiygan to‘rtinchi eng yosh futbolchi bo‘ldi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.mundodeportivo.com/futbol/fc-barcelona/20200202/473272437154/barca-bruna-vilamala.html|sarlavha=Bruna Vilamala: 'Es lo que soñé desde pequeña'|kirish sanasi=9 May 2021|sana=2 February 2020|nashriyot=Mundo Deportivo|ish=mundodeportivo.com}}</ref> 2020-21 yilgi mavsumda u hali ham farzandlik roliga ega boʻlishiga qaramay, Barsaning asosiy jamoasining maoshlari boʻyicha doimiy ravishda ishtirok etdi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.sport.es/es/noticias/futbol-femenino-barca/bruna-vilamala-canterana-del-barca-que-canta-goles-con-primer-equipo-8162022|sarlavha=Bruna Vilamala, la canterana del Barça que ya canta goles con el primer equipo|kirish sanasi=26 July 2021|sana=18 October 2020|nashriyot=Sport|ish=sport.es}}</ref> 2020-yil 18-oktabrda u Primeradagi ilk golini Sporting de Huelvaga qarshi o‘yinda (6:0) kiritdi. 2021-yil 10-may kuni u Granadilla darvozasiga gol urdi, bu 1:0 hisobidagi g‘alabada hal qiluvchi bo‘lib, ular Liga Iberdrola chempionligini qo‘lga kiritdi.<ref name="inicios"/> Oʻsha mavsumda Barselona Liga, Copa de la Reina va Chempionlar Ligasi gʻolibligini qoʻlga kiritish orqali oʻz tarixidagi eng yaxshi natijani qoʻlga kiritdi. Oʻz navbatida, Vilamala Ligada atigi 15 oʻyinda 12 ta gol urib, mavsumni yakunlaydi. Ushbu natija orqali Vilamala Barselona jamoasining eng yaxshi toʻpurarlari boʻyicha oltinchi va eng yaxshi oʻrtacha ball bilan ikkinchi oʻrinni egalladi.<ref name="temporada 2020-21"/> 2021-yil 25-oktabrda Vilamala Ispaniyaning 23 yoshgacha bo‘lgan futbol terma jamoasi bilan o‘rtoqlik o‘yini chog‘ida o‘z faoliyatidagi ikkinchi jarohatiga uchradi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.mundodeportivo.com/futbol/fc-barcelona/20211025/1001704585/barca-pendiente-lesion-bruna-vilamala.html|sarlavha=El Barça, pendiente de la lesión de Bruna Vilamala|ish=mundodeportivo.com|nashriyot=Mundo Deportivo|ism=Paula|muallif=Valdunciel|sana=25 October 2021|kirish sanasi=26 October 2021}}</ref> === Klub statistikasi === {{Updated|2021-yil 18-oktyabr}}<ref>{{Cite web|url=https://www.flashscore.es/jugador/vilamala-bruna/pO35IiUg/|title=Player profile|website=FlashScore|accessdate=18 October 2021}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align: center;" ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" | Mavsum ! colspan="3" | Liga ! colspan="2" | Kubok ! colspan="2" | UWCL ! colspan="2" | Umumiy |- ! Diviziya ! Ishtirok ! Gollar ! Ishtirok ! Gollar ! Ishtirok ! Gollar ! Ishtirok ! Gollar |- | rowspan="3" valign="center" | Barselona | 2019-20 | rowspan="3" valign="center" | Primera divizioni | 1 | 0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | 1 | 0 |- | 2020-21 | 15 | 12 | 3 | 1 | 2 | 0 | 20 | 13 |- | 2021-22 | 5 | 3 | 0 | 0 | 2 | 0 | 7 | 3 |- ! colspan="3" | Umumiy statistikasi ! 21 ! 15 ! 3 ! 1 ! 4 ! 0 ! 28 ! 16 |} == Terma jamoa == 2018-yilda Vilamala Litvada boʻlib oʻtgan 17 yoshgacha boʻlgan ayollar oʻrtasidagi Yevropa chempionatida ishtirok etish uchun Ispaniya U-17 terma jamoasiga chaqirildi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.mundodeportivo.com/futbol/fc-barcelona/20180508/443408337734/seleccion-espanola-sub-17-lituania-tona-is-eurocopa-barca-claudia-pina-aida-esteve.html|sarlavha=‘La Rojita’ femenina lista para la Eurocopa con tres azulgranas|sana=9 May 2018|kirish sanasi=26 July 2021|nashriyot=Mundo Deportivo|ish=mundodeportivo.com}}</ref> == Yutuqlar == === Klub === ; Barselona * Primera : 2020-21, 2021-22 * Copa de la Reina : 2020-21 * UEFA ayollar chempionlar ligasi : 2020-21 * Ispaniya Superkubogi Femenina : 2021-22 === Terma jamoa === ; Ispaniya * 17 yoshgacha boʻlgan ayollar oʻrtasidagi UEFA chempionati : 2018 == Manbalar == {{Manbalar |2}} == Tashqi havolalar == * [https://int.soccerway.com/players/bruna-vilamala-costa/513729// Bruna Vilamala] Soccerway [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:2002-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Kishilar]] [[Turkum:Futbol]] [[Turkum:Futbolchilar]] [[Turkum:4-iyunda tugʻilganlar]] {{football squad|teamname=FC Barcelona Femení|bgcolor=#26559B|textcolor=Gold|bordercolor=#C32148|name=FC Barcelona Femení squad |list=<div> {{football squad2 player|no=1|name=[[Sandra Paños|Paños]]}} {{football squad2 player|no=2|name=[[Irene Paredes|Paredes]]}} {{football squad2 player|no=3|name=[[Laia Codina|Codina]]}} {{football squad2 player|no=4|name=[[María Pilar León|María León]]}} {{football squad2 player|no=5|name=[[Jana Fernández|Jana]]}} {{football squad2 player|no=6|name=[[Clàudia Pina|Pina]]}} {{football squad2 player|no=7|name=[[Ana-Maria Crnogorčević|Crnogorčević]]}} {{football squad2 player|no=8|name=[[Marta Torrejón|Marta]]}} {{football squad2 player|no=9|name=[[Mariona Caldentey|Mariona]]}} {{football squad2 player|no=10|name=[[Caroline Graham Hansen|Graham]]}} {{football squad2 player|no=11|name=[[Alexia Putellas|Alexia]]}} ([[Captain (association football)|c]]) {{football squad2 player|no=12|name=[[Patricia Guijarro|Patri]]}} {{football squad2 player|no=13|name=[[Cata Coll|Cata]]}} {{football squad2 player|no=14|name=[[Aitana Bonmatí|Aitana]]}} {{football squad2 player|no=15|name=[[Lucy Bronze|Bronze]]}} {{football squad2 player|no=16|name=[[Fridolina Rolfö|Rolfö]]}} {{football squad2 player|no=17|name=[[Salma Paralluelo|Paralluelo]]}} {{football squad2 player|no=18|name=[[Geyse Ferreira|Geyse]]}} {{football squad2 player|no=19|name=[[Bruna Vilamala|Bruna]]}} {{football squad2 player|no=20|name=[[Asisat Oshoala|Oshoala]]}} {{football squad2 player|no=21|name=[[Andrea Falcón|Falcón]]}} {{football squad2 player|no=22|name=[[Nuria Rábano|Nuria R.]]}} {{football squad2 player|no=23|name=[[Ingrid Syrstad Engen|Engen]]}} {{football squad2 player|no=24|name=[[Gemma Font|Gemma]]}} {{football squad2 player|no=25|name=[[Emma Ramírez|Emma]]}} {{football squad manager|title=Coach|name=Giráldez}} </div>}} ku9jf39xzphb9p7vkd1nih0l9bmtlyo Valeriy Gayevskiy 0 783980 2815897 2022-08-28T12:32:23Z Akhrarova Ezoza 56652 „[[:ru:Special:Redirect/revision/123841237|Гаевский, Валерий Вениаминович]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki '''Valeriy Veniaminovich Gayevskiy''' (tug'. [[1958|1958-]][[11-dekabr|yil 11- dekabrda]], Petrikov, [[Gomel viloyati]], [[Belorussiya Sovet Sotsialistik Respublikasi|Belarus SSR]], [[Sovet Sotsialistik Respublikalari Ittifoqi|SSSR]]) — rus davlat va siyosiy arbobi. Rossiya Federatsiyasi senatori — Stavropol o'lkasining qonun chiqaruvchi hokimiyat vakili (2016- yil 6-oktyabr — 2021-yil 30-sentyabr)<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.council.gov.ru/structure/persons/1333/|sarlavha=Гаевский Валерий Вениаминович|muallif=|sana=|ish=|nashriyot=[[Совет Федерации]]|kirish sanasi=|til=|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170105000316/http://www.council.gov.ru/structure/persons/1333/|arxivsana=2017-01-05}}</ref>. Stavropol o'lkasi gubernatori (2008-yil 16-may — 2012-yil 2-may). Rossiya Federatsiyasi mintaqaviy rivojlanish vazirining o'rinbosari (2008, 2012-2015). [[Rossiya Federatsiyasi]] qishloq xo'jaligi vazirining o'rinbosari (2015-2016). == Biografiya == Valeriy Gayevskiy Moskva geologiya-qidiruv instituti va Stavropol davlat universitetini tamomlagan. [[Fan nomzodi|Iqtisodiyot fanlari nomzodi]]. Martaba 1991-yildan "Korn" Moskva aktsiyadorlik kompaniyasi brokerlik firmasining bosh direktori. 1996-yildan esa [[Stavropol oʻlkasi|Stavropol o'lkasi]] hukumatida ishlagan. Viloyat hokimligi raisining o‘rinbosari, moliya vaziri, hukumat raisining birinchi o‘rinbosari – iqtisodiy rivojlanish va savdo vaziri lavozimlarida ishlagan. 2006-yildan Valeriy Gayevskiy Rossiya Federatsiyasi Prezidentining [[Janubiy federal okrugi|Janubiy federal okrugidagi]] vakolatli vakilining o'rinbosari. 2008-yil fevral oyidan — Rossiya Federatsiyasi Mintaqaviy rivojlanish vazirining o'rinbosari. 2008-yil 16-maydan 2012-yil 2-maygacha — Stavropol o'lkasi gubernatori. 2009-yil 29-noyabrdan 2010-yil 16-iyungacha — Rossiya Federatsiyasi Davlat Kengashi Prezidiumi a'zosi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.kremlin.ru/acts/bank/30228|sarlavha=Распоряжение Президента Российской Федерации от 29.11.2009 г. № 797-рп «О президиуме Государственного совета Российской Федерации»|kirish sanasi=2020-03-31|arxivsana=2020-03-26|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200326163348/http://kremlin.ru/acts/bank/30228}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.kremlin.ru/acts/bank/31250|sarlavha=Распоряжение Президента Российской Федерации от 16.06.2010 г. № 392-рп «О президиуме Государственного совета Российской Федерации»|kirish sanasi=2020-03-31|arxivsana=2020-02-06|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200206114525/http://kremlin.ru/acts/bank/31250}}</ref>. 2012-yil 2-mayda Valeriy Rossiya prezidenti Dmitriy Medvedev Valeriy Gaevskiyning Stavropol o'lkasi gubernatori lavozimidan iste'fosini qabul qildi. 2012-yil 13-iyulda u Rossiya Federatsiyasi hududiy rivojlanish vazirining o'rinbosari etib tayinlandi<ref name="autogenerated1">[https://archive.is/20131120175911/www.minregion.ru/ministerstvo/governance/gaevskiy/ Заместитель Министра — Валерий Гаевский]</ref>. 2014-yil 10-sentyabrda esa u Rossiyaning Mintaqaviy rivojlanish vazirligining tugatish komissiyasi raisi etib tayinlandi<ref>[http://itar-tass.com/politika/1432611 ИТАР-ТАСС: Политика — Замглавы Минрегиона Гаевский назначен руководителем ликвидационной комиссии министерства]</ref>. 2015-yil 4-martda Valeriy Gayevskiy Rossiya Federatsiyasi qishloq xo'jaligi vazirining o'rinbosari etib tayinlandi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.rg.ru/2015/03/05/naznachenie-site-anons.html|sarlavha=Валерий Гаевский назначен замминистра сельского хозяйства|kirish sanasi=2015-03-06|arxivsana=2015-03-28|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150328001549/http://rg.ru/2015/03/05/naznachenie-site-anons.html}}</ref>. 2016-yil 6-oktyabrdan 2021-yil 30-sentyabrgacha — Rossiya Federatsiyasi senatori — Stavropol o'lkasi qonun chiqaruvchi hokimiyat vakili. == Darajasi == * [[3-darajali yurist|Rossiya Federatsiyasi Davlat maslahatchisi vazifasini bajaruvchi, 3-darajali]] (2006-yil) == Mukofotlar == * [[Faxriy Ordeni (Rossiya)|"Shon-sharaf" ordeni]] (2005 yil ) — ''mehnat yutuqlari va ko'p yillik vijdonli mehnati uchun''<ref>[http://document.kremlin.ru/doc.asp?ID=29183&PSC=1&PT=3&Page=1 Указ Президента Российской Федерации от 12 августа 2005 года № 960 «О награждении государственными наградами Российской Федерации»]{{Недоступная ссылка|date=Июнь 2018|bot=InternetArchiveBot}}</ref>. * II darajali [[„Vatanga xizmatlari uchun“ medali|"Vatanga xizmatlari uchun" ordeni]] (2002 yil) — ''mehnat yutuqlari, xalqlar o'rtasidagi do'stlik va hamkorlikni mustahkamlash va ko'p yillik vijdonli mehnati uchun''<ref>[http://document.kremlin.ru/doc.asp?ID=11244&PSC=1&PT=3&Page=1 Указ Президента Российской Федерации от 13 марта 2002 года № 270 «О награждении государственными наградами Российской Федерации»]{{Недоступная ссылка|date=Июнь 2018|bot=InternetArchiveBot}}</ref>. * [[Rossiya Federatsiyasi Prezidentining Faxriy yorlig'i]] (2008 yil 12 dekabr) — ''ko'p yillik vijdonli davlat xizmati uchun''<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.kremlin.ru/acts/bank/28495|sarlavha=Распоряжение Президента Российской Федерации от 12 декабря 2008 года № 773-рп «О награждении Почётной грамотой Президента Российской Федерации Гаевского В.В.»|kirish sanasi=2018-12-22|arxivsana=2018-12-22|arxivurl=https://web.archive.org/web/20181222221149/http://www.kremlin.ru/acts/bank/28495}}</ref>. == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [http://www.gubernator.stavkray.ru/ Stavropol o'lkasi gubernatorining rasmiy sayti] * [https://web.archive.org/web/20111109120643/http://www.stavregion.ru/ Stavropol o'lkasi davlat hokimiyati organlarining rasmiy axborot internet portali] [[Turkum:Hurmat ordeni sohiblari (Rossiya)]] [[Turkum:Alifbo boʻyicha shaxsiyatlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1958-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:11-dekabrda tugʻilganlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] oft75i0yt3xr3yqm2h5q2a1qe74g0uw 2815899 2815897 2022-08-28T12:32:54Z Akhrarova Ezoza 56652 wikitext text/x-wiki '''Valeriy Veniaminovich Gayevskiy''' (tug'. [[1958|1958-]][[11-dekabr|yil 11- dekabrda]], Petrikov, [[Gomel viloyati]], [[Belorussiya Sovet Sotsialistik Respublikasi|Belarus SSR]], [[Sovet Sotsialistik Respublikalari Ittifoqi|SSSR]]) — rus davlat va siyosiy arbobi. Rossiya Federatsiyasi senatori — Stavropol o'lkasining qonun chiqaruvchi hokimiyat vakili (2016- yil 6-oktyabr — 2021-yil 30-sentyabr)<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.council.gov.ru/structure/persons/1333/|sarlavha=Гаевский Валерий Вениаминович|muallif=|sana=|ish=|nashriyot=[[Совет Федерации]]|kirish sanasi=|til=|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170105000316/http://www.council.gov.ru/structure/persons/1333/|arxivsana=2017-01-05}}</ref>. Stavropol o'lkasi gubernatori (2008-yil 16-may — 2012-yil 2-may). Rossiya Federatsiyasi mintaqaviy rivojlanish vazirining o'rinbosari (2008, 2012-2015). [[Rossiya Federatsiyasi]] qishloq xo'jaligi vazirining o'rinbosari (2015-2016). == Biografiya == Valeriy Gayevskiy Moskva geologiya-qidiruv instituti va Stavropol davlat universitetini tamomlagan. [[Fan nomzodi|Iqtisodiyot fanlari nomzodi]]. == Martaba == 1991-yildan "Korn" Moskva aktsiyadorlik kompaniyasi brokerlik firmasining bosh direktori. 1996-yildan esa [[Stavropol oʻlkasi|Stavropol o'lkasi]] hukumatida ishlagan. Viloyat hokimligi raisining o‘rinbosari, moliya vaziri, hukumat raisining birinchi o‘rinbosari – iqtisodiy rivojlanish va savdo vaziri lavozimlarida ishlagan. 2006-yildan Valeriy Gayevskiy Rossiya Federatsiyasi Prezidentining [[Janubiy federal okrugi|Janubiy federal okrugidagi]] vakolatli vakilining o'rinbosari. 2008-yil fevral oyidan — Rossiya Federatsiyasi Mintaqaviy rivojlanish vazirining o'rinbosari. 2008-yil 16-maydan 2012-yil 2-maygacha — Stavropol o'lkasi gubernatori. 2009-yil 29-noyabrdan 2010-yil 16-iyungacha — Rossiya Federatsiyasi Davlat Kengashi Prezidiumi a'zosi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.kremlin.ru/acts/bank/30228|sarlavha=Распоряжение Президента Российской Федерации от 29.11.2009 г. № 797-рп «О президиуме Государственного совета Российской Федерации»|kirish sanasi=2020-03-31|arxivsana=2020-03-26|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200326163348/http://kremlin.ru/acts/bank/30228}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.kremlin.ru/acts/bank/31250|sarlavha=Распоряжение Президента Российской Федерации от 16.06.2010 г. № 392-рп «О президиуме Государственного совета Российской Федерации»|kirish sanasi=2020-03-31|arxivsana=2020-02-06|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200206114525/http://kremlin.ru/acts/bank/31250}}</ref>. 2012-yil 2-mayda Valeriy Rossiya prezidenti Dmitriy Medvedev Valeriy Gaevskiyning Stavropol o'lkasi gubernatori lavozimidan iste'fosini qabul qildi. 2012-yil 13-iyulda u Rossiya Federatsiyasi hududiy rivojlanish vazirining o'rinbosari etib tayinlandi<ref name="autogenerated1">[https://archive.is/20131120175911/www.minregion.ru/ministerstvo/governance/gaevskiy/ Заместитель Министра — Валерий Гаевский]</ref>. 2014-yil 10-sentyabrda esa u Rossiyaning Mintaqaviy rivojlanish vazirligining tugatish komissiyasi raisi etib tayinlandi<ref>[http://itar-tass.com/politika/1432611 ИТАР-ТАСС: Политика — Замглавы Минрегиона Гаевский назначен руководителем ликвидационной комиссии министерства]</ref>. 2015-yil 4-martda Valeriy Gayevskiy Rossiya Federatsiyasi qishloq xo'jaligi vazirining o'rinbosari etib tayinlandi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.rg.ru/2015/03/05/naznachenie-site-anons.html|sarlavha=Валерий Гаевский назначен замминистра сельского хозяйства|kirish sanasi=2015-03-06|arxivsana=2015-03-28|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150328001549/http://rg.ru/2015/03/05/naznachenie-site-anons.html}}</ref>. 2016-yil 6-oktyabrdan 2021-yil 30-sentyabrgacha — Rossiya Federatsiyasi senatori — Stavropol o'lkasi qonun chiqaruvchi hokimiyat vakili. == Darajasi == * [[3-darajali yurist|Rossiya Federatsiyasi Davlat maslahatchisi vazifasini bajaruvchi, 3-darajali]] (2006-yil) == Mukofotlar == * [[Faxriy Ordeni (Rossiya)|"Shon-sharaf" ordeni]] (2005 yil ) — ''mehnat yutuqlari va ko'p yillik vijdonli mehnati uchun''<ref>[http://document.kremlin.ru/doc.asp?ID=29183&PSC=1&PT=3&Page=1 Указ Президента Российской Федерации от 12 августа 2005 года № 960 «О награждении государственными наградами Российской Федерации»]{{Недоступная ссылка|date=Июнь 2018|bot=InternetArchiveBot}}</ref>. * II darajali [[„Vatanga xizmatlari uchun“ medali|"Vatanga xizmatlari uchun" ordeni]] (2002 yil) — ''mehnat yutuqlari, xalqlar o'rtasidagi do'stlik va hamkorlikni mustahkamlash va ko'p yillik vijdonli mehnati uchun''<ref>[http://document.kremlin.ru/doc.asp?ID=11244&PSC=1&PT=3&Page=1 Указ Президента Российской Федерации от 13 марта 2002 года № 270 «О награждении государственными наградами Российской Федерации»]{{Недоступная ссылка|date=Июнь 2018|bot=InternetArchiveBot}}</ref>. * [[Rossiya Federatsiyasi Prezidentining Faxriy yorlig'i]] (2008 yil 12 dekabr) — ''ko'p yillik vijdonli davlat xizmati uchun''<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.kremlin.ru/acts/bank/28495|sarlavha=Распоряжение Президента Российской Федерации от 12 декабря 2008 года № 773-рп «О награждении Почётной грамотой Президента Российской Федерации Гаевского В.В.»|kirish sanasi=2018-12-22|arxivsana=2018-12-22|arxivurl=https://web.archive.org/web/20181222221149/http://www.kremlin.ru/acts/bank/28495}}</ref>. == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [http://www.gubernator.stavkray.ru/ Stavropol o'lkasi gubernatorining rasmiy sayti] * [https://web.archive.org/web/20111109120643/http://www.stavregion.ru/ Stavropol o'lkasi davlat hokimiyati organlarining rasmiy axborot internet portali] [[Turkum:Hurmat ordeni sohiblari (Rossiya)]] [[Turkum:Alifbo boʻyicha shaxsiyatlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1958-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:11-dekabrda tugʻilganlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] al38826scu4903ud8a578d0if8qc3xq 2816350 2815899 2022-08-28T17:36:07Z Akhrarova Ezoza 56652 „[[:ru:Special:Redirect/revision/123841237|Гаевский, Валерий Вениаминович]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki '''Valeriy Veniaminovich Gayevskiy''' (tug'. [[1958|1958-]][[11-dekabr|yil 11- dekabrda]], Petrikov, [[Gomel viloyati]], [[Belorussiya Sovet Sotsialistik Respublikasi|Belarus SSR]], [[Sovet Sotsialistik Respublikalari Ittifoqi|SSSR]]) — rus davlat va siyosiy arbobi. Rossiya Federatsiyasi senatori — Stavropol o'lkasining qonun chiqaruvchi hokimiyat vakili (2016- yil 6-oktyabr — 2021-yil 30-sentyabr)<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.council.gov.ru/structure/persons/1333/|sarlavha=Гаевский Валерий Вениаминович|muallif=|sana=|ish=|nashriyot=[[Совет Федерации]]|kirish sanasi=|til=|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170105000316/http://www.council.gov.ru/structure/persons/1333/|arxivsana=2017-01-05}}</ref>. Stavropol o'lkasi gubernatori (2008-yil 16-may — 2012-yil 2-may). Rossiya Federatsiyasi mintaqaviy rivojlanish vazirining o'rinbosari (2008, 2012-2015). [[Rossiya Federatsiyasi]] qishloq xo'jaligi vazirining o'rinbosari (2015-2016). == Biografiya == Valeriy Gayevskiy Moskva geologiya-qidiruv instituti va Stavropol davlat universitetini tamomlagan. [[Fan nomzodi|Iqtisodiyot fanlari nomzodi]]. Martaba 1991-yildan "Korn" Moskva aktsiyadorlik kompaniyasi brokerlik firmasining bosh direktori. 1996-yildan esa [[Stavropol oʻlkasi|Stavropol o'lkasi]] hukumatida ishlagan. Viloyat hokimligi raisining o‘rinbosari, moliya vaziri, hukumat raisining birinchi o‘rinbosari – iqtisodiy rivojlanish va savdo vaziri lavozimlarida ishlagan. 2006-yildan Valeriy Gayevskiy Rossiya Federatsiyasi Prezidentining [[Janubiy federal okrugi|Janubiy federal okrugidagi]] vakolatli vakilining o'rinbosari. 2008-yil fevral oyidan — Rossiya Federatsiyasi Mintaqaviy rivojlanish vazirining o'rinbosari. 2008-yil 16-maydan 2012-yil 2-maygacha — Stavropol o'lkasi gubernatori. 2009-yil 29-noyabrdan 2010-yil 16-iyungacha — Rossiya Federatsiyasi Davlat Kengashi Prezidiumi a'zosi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.kremlin.ru/acts/bank/30228|sarlavha=Распоряжение Президента Российской Федерации от 29.11.2009 г. № 797-рп «О президиуме Государственного совета Российской Федерации»|kirish sanasi=2020-03-31|arxivsana=2020-03-26|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200326163348/http://kremlin.ru/acts/bank/30228}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.kremlin.ru/acts/bank/31250|sarlavha=Распоряжение Президента Российской Федерации от 16.06.2010 г. № 392-рп «О президиуме Государственного совета Российской Федерации»|kirish sanasi=2020-03-31|arxivsana=2020-02-06|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200206114525/http://kremlin.ru/acts/bank/31250}}</ref>. 2012-yil 2-mayda Valeriy Rossiya prezidenti Dmitriy Medvedev Valeriy Gaevskiyning Stavropol o'lkasi gubernatori lavozimidan iste'fosini qabul qildi. 2012-yil 13-iyulda u Rossiya Federatsiyasi hududiy rivojlanish vazirining o'rinbosari etib tayinlandi<ref name="autogenerated1">[https://archive.is/20131120175911/www.minregion.ru/ministerstvo/governance/gaevskiy/ Заместитель Министра — Валерий Гаевский]</ref>. 2014-yil 10-sentyabrda esa u Rossiyaning Mintaqaviy rivojlanish vazirligining tugatish komissiyasi raisi etib tayinlandi<ref>[http://itar-tass.com/politika/1432611 ИТАР-ТАСС: Политика — Замглавы Минрегиона Гаевский назначен руководителем ликвидационной комиссии министерства]</ref>. 2015-yil 4-martda Valeriy Gayevskiy Rossiya Federatsiyasi qishloq xo'jaligi vazirining o'rinbosari etib tayinlandi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.rg.ru/2015/03/05/naznachenie-site-anons.html|sarlavha=Валерий Гаевский назначен замминистра сельского хозяйства|kirish sanasi=2015-03-06|arxivsana=2015-03-28|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150328001549/http://rg.ru/2015/03/05/naznachenie-site-anons.html}}</ref>. 2016-yil 6-oktyabrdan 2021-yil 30-sentyabrgacha — Rossiya Federatsiyasi senatori — Stavropol o'lkasi qonun chiqaruvchi hokimiyat vakili. == Darajasi == * [[3-darajali yurist|Rossiya Federatsiyasi Davlat maslahatchisi vazifasini bajaruvchi, 3-darajali]] (2006-yil) == Mukofotlar == * [[Faxriy Ordeni (Rossiya)|"Shon-sharaf" ordeni]] (2005 yil ) — ''mehnat yutuqlari va ko'p yillik vijdonli mehnati uchun''<ref>[http://document.kremlin.ru/doc.asp?ID=29183&PSC=1&PT=3&Page=1 Указ Президента Российской Федерации от 12 августа 2005 года № 960 «О награждении государственными наградами Российской Федерации»]{{Недоступная ссылка|date=Июнь 2018|bot=InternetArchiveBot}}</ref>. * II darajali [[„Vatanga xizmatlari uchun“ medali|"Vatanga xizmatlari uchun" ordeni]] (2002 yil) — ''mehnat yutuqlari, xalqlar o'rtasidagi do'stlik va hamkorlikni mustahkamlash va ko'p yillik vijdonli mehnati uchun''<ref>[http://document.kremlin.ru/doc.asp?ID=11244&PSC=1&PT=3&Page=1 Указ Президента Российской Федерации от 13 марта 2002 года № 270 «О награждении государственными наградами Российской Федерации»]{{Недоступная ссылка|date=Июнь 2018|bot=InternetArchiveBot}}</ref>. * [[Rossiya Federatsiyasi Prezidentining Faxriy yorlig'i]] (2008 yil 12 dekabr) — ''ko'p yillik vijdonli davlat xizmati uchun''<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.kremlin.ru/acts/bank/28495|sarlavha=Распоряжение Президента Российской Федерации от 12 декабря 2008 года № 773-рп «О награждении Почётной грамотой Президента Российской Федерации Гаевского В.В.»|kirish sanasi=2018-12-22|arxivsana=2018-12-22|arxivurl=https://web.archive.org/web/20181222221149/http://www.kremlin.ru/acts/bank/28495}}</ref>. == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [http://www.gubernator.stavkray.ru/ Stavropol o'lkasi gubernatorining rasmiy sayti] * [https://web.archive.org/web/20111109120643/http://www.stavregion.ru/ Stavropol o'lkasi davlat hokimiyati organlarining rasmiy axborot internet portali] [[Turkum:Hurmat ordeni sohiblari (Rossiya)]] [[Turkum:Alifbo boʻyicha shaxsiyatlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1958-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:11-dekabrda tugʻilganlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] oft75i0yt3xr3yqm2h5q2a1qe74g0uw 2816354 2816350 2022-08-28T17:36:45Z Akhrarova Ezoza 56652 wikitext text/x-wiki '''Valeriy Veniaminovich Gayevskiy''' (tug'. [[1958|1958-]][[11-dekabr|yil 11- dekabrda]], Petrikov, [[Gomel viloyati]], [[Belorussiya Sovet Sotsialistik Respublikasi|Belarus SSR]], [[Sovet Sotsialistik Respublikalari Ittifoqi|SSSR]]) — rus davlat va siyosiy arbobi. Rossiya Federatsiyasi senatori — Stavropol o'lkasining qonun chiqaruvchi hokimiyat vakili (2016- yil 6-oktyabr — 2021-yil 30-sentyabr)<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.council.gov.ru/structure/persons/1333/|sarlavha=Гаевский Валерий Вениаминович|muallif=|sana=|ish=|nashriyot=[[Совет Федерации]]|kirish sanasi=|til=|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170105000316/http://www.council.gov.ru/structure/persons/1333/|arxivsana=2017-01-05}}</ref>. Stavropol o'lkasi gubernatori (2008-yil 16-may — 2012-yil 2-may). Rossiya Federatsiyasi mintaqaviy rivojlanish vazirining o'rinbosari (2008, 2012-2015). [[Rossiya Federatsiyasi]] qishloq xo'jaligi vazirining o'rinbosari (2015-2016). == Biografiya == Valeriy Gayevskiy Moskva geologiya-qidiruv instituti va Stavropol davlat universitetini tamomlagan. [[Fan nomzodi|Iqtisodiyot fanlari nomzodi]]. == Martaba == 1991-yildan "Korn" Moskva aktsiyadorlik kompaniyasi brokerlik firmasining bosh direktori. 1996-yildan esa [[Stavropol oʻlkasi|Stavropol o'lkasi]] hukumatida ishlagan. Viloyat hokimligi raisining o‘rinbosari, moliya vaziri, hukumat raisining birinchi o‘rinbosari – iqtisodiy rivojlanish va savdo vaziri lavozimlarida ishlagan. 2006-yildan Valeriy Gayevskiy Rossiya Federatsiyasi Prezidentining [[Janubiy federal okrugi|Janubiy federal okrugidagi]] vakolatli vakilining o'rinbosari. 2008-yil fevral oyidan — Rossiya Federatsiyasi Mintaqaviy rivojlanish vazirining o'rinbosari. 2008-yil 16-maydan 2012-yil 2-maygacha — Stavropol o'lkasi gubernatori. 2009-yil 29-noyabrdan 2010-yil 16-iyungacha — Rossiya Federatsiyasi Davlat Kengashi Prezidiumi a'zosi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.kremlin.ru/acts/bank/30228|sarlavha=Распоряжение Президента Российской Федерации от 29.11.2009 г. № 797-рп «О президиуме Государственного совета Российской Федерации»|kirish sanasi=2020-03-31|arxivsana=2020-03-26|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200326163348/http://kremlin.ru/acts/bank/30228}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.kremlin.ru/acts/bank/31250|sarlavha=Распоряжение Президента Российской Федерации от 16.06.2010 г. № 392-рп «О президиуме Государственного совета Российской Федерации»|kirish sanasi=2020-03-31|arxivsana=2020-02-06|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200206114525/http://kremlin.ru/acts/bank/31250}}</ref>. 2012-yil 2-mayda Valeriy Rossiya prezidenti Dmitriy Medvedev Valeriy Gaevskiyning Stavropol o'lkasi gubernatori lavozimidan iste'fosini qabul qildi. 2012-yil 13-iyulda u Rossiya Federatsiyasi hududiy rivojlanish vazirining o'rinbosari etib tayinlandi<ref name="autogenerated1">[https://archive.is/20131120175911/www.minregion.ru/ministerstvo/governance/gaevskiy/ Заместитель Министра — Валерий Гаевский]</ref>. 2014-yil 10-sentyabrda esa u Rossiyaning Mintaqaviy rivojlanish vazirligining tugatish komissiyasi raisi etib tayinlandi<ref>[http://itar-tass.com/politika/1432611 ИТАР-ТАСС: Политика — Замглавы Минрегиона Гаевский назначен руководителем ликвидационной комиссии министерства]</ref>. 2015-yil 4-martda Valeriy Gayevskiy Rossiya Federatsiyasi qishloq xo'jaligi vazirining o'rinbosari etib tayinlandi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.rg.ru/2015/03/05/naznachenie-site-anons.html|sarlavha=Валерий Гаевский назначен замминистра сельского хозяйства|kirish sanasi=2015-03-06|arxivsana=2015-03-28|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150328001549/http://rg.ru/2015/03/05/naznachenie-site-anons.html}}</ref>. 2016-yil 6-oktyabrdan 2021-yil 30-sentyabrgacha — Rossiya Federatsiyasi senatori — Stavropol o'lkasi qonun chiqaruvchi hokimiyat vakili. == Darajasi == * [[3-darajali yurist|Rossiya Federatsiyasi Davlat maslahatchisi vazifasini bajaruvchi, 3-darajali]] (2006-yil) == Mukofotlar == * [[Faxriy Ordeni (Rossiya)|"Shon-sharaf" ordeni]] (2005 yil ) — ''mehnat yutuqlari va ko'p yillik vijdonli mehnati uchun''<ref>[http://document.kremlin.ru/doc.asp?ID=29183&PSC=1&PT=3&Page=1 Указ Президента Российской Федерации от 12 августа 2005 года № 960 «О награждении государственными наградами Российской Федерации»]{{Недоступная ссылка|date=Июнь 2018|bot=InternetArchiveBot}}</ref>. * II darajali [[„Vatanga xizmatlari uchun“ medali|"Vatanga xizmatlari uchun" ordeni]] (2002 yil) — ''mehnat yutuqlari, xalqlar o'rtasidagi do'stlik va hamkorlikni mustahkamlash va ko'p yillik vijdonli mehnati uchun''<ref>[http://document.kremlin.ru/doc.asp?ID=11244&PSC=1&PT=3&Page=1 Указ Президента Российской Федерации от 13 марта 2002 года № 270 «О награждении государственными наградами Российской Федерации»]{{Недоступная ссылка|date=Июнь 2018|bot=InternetArchiveBot}}</ref>. * [[Rossiya Federatsiyasi Prezidentining Faxriy yorlig'i]] (2008 yil 12 dekabr) — ''ko'p yillik vijdonli davlat xizmati uchun''<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.kremlin.ru/acts/bank/28495|sarlavha=Распоряжение Президента Российской Федерации от 12 декабря 2008 года № 773-рп «О награждении Почётной грамотой Президента Российской Федерации Гаевского В.В.»|kirish sanasi=2018-12-22|arxivsana=2018-12-22|arxivurl=https://web.archive.org/web/20181222221149/http://www.kremlin.ru/acts/bank/28495}}</ref>. == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [http://www.gubernator.stavkray.ru/ Stavropol o'lkasi gubernatorining rasmiy sayti] * [https://web.archive.org/web/20111109120643/http://www.stavregion.ru/ Stavropol o'lkasi davlat hokimiyati organlarining rasmiy axborot internet portali] [[Turkum:Hurmat ordeni sohiblari (Rossiya)]] [[Turkum:Alifbo boʻyicha shaxsiyatlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1958-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:11-dekabrda tugʻilganlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] al38826scu4903ud8a578d0if8qc3xq Munozara:Valeriy Gayevskiy 1 783981 2815902 2022-08-28T12:33:36Z Akhrarova Ezoza 56652 http://fountain.toolforge.org:34905/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Mazda CX-30 0 783982 2815908 2022-08-28T12:37:21Z Abubakir Mo'minjonov 76708 „[[:ru:Special:Redirect/revision/122284817|Mazda CX-30]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Avtomobil bilgiqutisi|kuzovturi=5‑dv. SUV (5 o'rin)|bakhajmi=|o'rindiqsoni=|eshiklarsoni=|dizayneri=|nom=Mazda CX-30|ishlabchiqaruvchi=Mazda|modelyili=Ishlab chiqarilgan yillari 2019 - hozir|platformasi=Mazda 3 platformasi|dvigateli=2,0 L SkyActiv-G PE-VPS I4 (benzinli) 2,5 l SkyActiv-G PY-VPS I4 (benzinli) 2,0 L SkyActiv-X I4 (benzinli) 1,8 l SkyActiv-D I4 (dizel)|uzunligi=4395 mm|kengligi=1795 mm|balandligi=1540 mm|gildirakbazasi=2655 mm|tasvir=Mazda CX-30 Leonberg 2019 IMG 0046.jpg}} [[Категория:Автомобили по алфавиту]] '''Mazda CX-30''' - yapon avtomobil ishlab chiqaruvchisi Mazda tomonidan ishlab chiqarilgan ixcham krossover SUV. 2019 yil mart oyida Jeneva avtosalonida taqdim etilgan. Tarkibda u [[Mazda CX-3|CX-3]] va [[Mazda CX-5|CX-5]] modellari orasida joy egallaydi. Avtomobil sotuvi ko‘pchilik bozorlarda 2019-yil oxiri/2020-yil boshida boshlangan. <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Gibson |first=Dean |date=2019-03-05 |title=New Mazda CX-30 compact SUV arrives to sit between CX-3 and CX-5 |language=en |publisher=[[Auto Express]] |url=https://www.autoexpress.co.uk/mazda/3/105894/new-mazda-cx-30-compact-suv-arrives-to-sit-between-cx-3-and-cx-5 |access-date=2019-03-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190306002720/https://www.autoexpress.co.uk/mazda/3/105894/new-mazda-cx-30-compact-suv-arrives-to-sit-between-cx-3-and-cx-5 |archive-date=2019-03-06}}</ref> <ref name="CNET">{{Veb manbasi|url=https://www.cnet.com/roadshow/news/mazda-cx-30-geneva-motor-show-interview/|sarlavha=The Mazda CX-30 will be a 'new pillar' for the brand|ism=Jake|familiya=Holmes|nashriyot=[[CNET]]|sana=2019-03-06|kirish sanasi=2019-03-07|arxivsana=2019-03-06|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190306153757/https://www.cnet.com/roadshow/news/mazda-cx-30-geneva-motor-show-interview/}}</ref> Dastlab u Mazda CX-4 deb nomlanishi kerak edi, ammo bu model allaqachon Xitoyda sotilmoqda . <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.caranddriver.com/news/a26708009/2020-mazda-cx-30-name/|sarlavha=The Origin of the 2020 Mazda CX-30's Unusual Name|ism=Mike|familiya=Sutton|nashriyot=''[[Car and Driver]]''|sana=2019-03-06|kirish sanasi=2019-03-07|arxivsana=2019-03-06|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190306215407/https://www.caranddriver.com/news/a26708009/2020-mazda-cx-30-name/}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.motor1.com/news/308371/mazda-cx30-name-explanation/|sarlavha=Mazda CX-30 Named Because CX-4 Already Exists|ism=Chris|familiya=Bruce|ish=Motor1.com|nashriyot=[[Motorsport Network]]|sana=2019-03-06|kirish sanasi=2019-03-07|arxivsana=2019-03-07|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190307173825/https://www.motor1.com/news/308371/mazda-cx30-name-explanation/}}</ref> <ref name="CNET" /> Avtomobil dasturlari menejeri Naohito Saganing aytishicha, CX-30 AQShda hali farzandi bo'lmagan yosh haydovchilarga mo'ljallangan. Biroq, Evropa va Yaponiyada model allaqachon oilaviy avtomobil sifatida joylashtirilgan. <ref name="CNET">{{Veb manbasi|url=https://www.cnet.com/roadshow/news/mazda-cx-30-geneva-motor-show-interview/|sarlavha=The Mazda CX-30 will be a 'new pillar' for the brand|ism=Jake|familiya=Holmes|nashriyot=[[CNET]]|sana=2019-03-06|kirish sanasi=2019-03-07|arxivsana=2019-03-06|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190306153757/https://www.cnet.com/roadshow/news/mazda-cx-30-geneva-motor-show-interview/}}</ref> Krossover uchta benzinli dvigateldan biri yoki bitta dizel, shuningdek ikkita transmissiyadan biri bilan mavjud: 6 pog'onali mexanik yoki 6 pog'onali avtomat. Bozorni ishga tushirish sanalari: * [[Yaponiya]] - 2019 yil 24 oktyabr <ref name="CNET">{{Veb manbasi|url=https://www.cnet.com/roadshow/news/mazda-cx-30-geneva-motor-show-interview/|sarlavha=The Mazda CX-30 will be a 'new pillar' for the brand|ism=Jake|familiya=Holmes|nashriyot=[[CNET]]|sana=2019-03-06|kirish sanasi=2019-03-07|arxivsana=2019-03-06|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190306153757/https://www.cnet.com/roadshow/news/mazda-cx-30-geneva-motor-show-interview/}}</ref> * [[Meksika]] - 2019 yil noyabr <ref>{{Veb manbasi|url=https://noticias.autocosmos.com.mx/2019/10/03/mazda-cx-30-2020-llega-a-mexico-una-atractiva-y-estilizada-camioneta|sarlavha=Mazda CX-30 2020 llega a México, una atractiva y estilizada camioneta|ism=Rubén|familiya=Hoyo|ish=AutoCosmos.com|sana=2019-10-03|kirish sanasi=2019-10-15|arxivsana=2019-10-03|arxivurl=https://web.archive.org/web/20191003212707/https://noticias.autocosmos.com.mx/2019/10/03/mazda-cx-30-2020-llega-a-mexico-una-atractiva-y-estilizada-camioneta}}</ref> * [[Birlashgan Qirollik|Buyuk Britaniya]] - 2019 yil dekabr * [[Shimoliy Amerika]], [[Indoneziya]] - 2020 yil yanvar 2020 yil yanvar oyida Rosstandart ma'lumotlar bazasida krossoverni sertifikatlash hujjatlari paydo bo'ldi, bu Rossiyada sotuvlarning yaqinda boshlanishini anglatadi. <ref>{{Veb manbasi|url=https://auto.mail.ru/article/76084-mazda_predlozhit_rossiyanam_novyi_krossover_foto/|sarlavha=Mazda предложит россиянам новый кроссовер (фото)|kirish sanasi=2020-02-02|arxivsana=2020-02-02|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200202103905/https://auto.mail.ru/article/76084-mazda_predlozhit_rossiyanam_novyi_krossover_foto/}}</ref><gallery widths="200" heights="150"> Mazda CX-30 Leonberg 2019 IMG 0052.jpg|Orqa ko'rinish Cockpit CX-30.jpg|Ichki </gallery> == Xavfsizlik == Avtomobil 2019 yilda EuroNCAP krash-testidan o'tgan: == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [http://www.mazda.ru Rossiyada Mazda rasmiy veb-sayti] [[Turkum:Mazda avtomobillari]] [[Turkum:2010-yil ishlab chiqarilgan avtomobillar]] gg5alqa9bb2oedliufyc3cyijzs8ucg 2815912 2815908 2022-08-28T12:39:43Z Abubakir Mo'minjonov 76708 wikitext text/x-wiki {{Avtomobil bilgiqutisi|kuzovturi=5‑dv. SUV (5 o'rin)|bakhajmi=|o'rindiqsoni=|eshiklarsoni=|dizayneri=|nom=Mazda CX-30|ishlabchiqaruvchi=Mazda|modelyili=Ishlab chiqarilgan yillari 2019 - hozir|platformasi=Mazda 3 platformasi|dvigateli=2,0 L SkyActiv-G PE-VPS I4 (benzinli) 2,5 l SkyActiv-G PY-VPS I4 (benzinli) 2,0 L SkyActiv-X I4 (benzinli) 1,8 l SkyActiv-D I4 (dizel)|uzunligi=4395 mm|kengligi=1795 mm|balandligi=1540 mm|gildirakbazasi=2655 mm|tasvir=Mazda CX-30 Leonberg 2019 IMG 0046.jpg}} '''Mazda CX-30''' - yapon avtomobil ishlab chiqaruvchisi Mazda tomonidan ishlab chiqarilgan ixcham krossover. 2019-yil mart oyida Jeneva avtosalonida taqdim etilgan. Tarkibda u [[Mazda CX-3|CX-3]] va [[Mazda CX-5|CX-5]] modellari orasida joy egallaydi. Avtomobil sotuvi ko‘pchilik bozorlarda 2019-yil oxiri/2020-yil boshida boshlangan<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Gibson |first=Dean |date=2019-03-05 |title=New Mazda CX-30 compact SUV arrives to sit between CX-3 and CX-5 |language=en |publisher=[[Auto Express]] |url=https://www.autoexpress.co.uk/mazda/3/105894/new-mazda-cx-30-compact-suv-arrives-to-sit-between-cx-3-and-cx-5 |access-date=2019-03-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190306002720/https://www.autoexpress.co.uk/mazda/3/105894/new-mazda-cx-30-compact-suv-arrives-to-sit-between-cx-3-and-cx-5 |archive-date=2019-03-06}}</ref><ref name="CNET">{{Veb manbasi|url=https://www.cnet.com/roadshow/news/mazda-cx-30-geneva-motor-show-interview/|sarlavha=The Mazda CX-30 will be a 'new pillar' for the brand|ism=Jake|familiya=Holmes|nashriyot=[[CNET]]|sana=2019-03-06|kirish sanasi=2019-03-07|arxivsana=2019-03-06|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190306153757/https://www.cnet.com/roadshow/news/mazda-cx-30-geneva-motor-show-interview/}}</ref>. Dastlab u Mazda CX-4 deb nomlanishi kerak edi, ammo bu model allaqachon Xitoyda sotilmoqda <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.caranddriver.com/news/a26708009/2020-mazda-cx-30-name/|sarlavha=The Origin of the 2020 Mazda CX-30's Unusual Name|ism=Mike|familiya=Sutton|nashriyot=''[[Car and Driver]]''|sana=2019-03-06|kirish sanasi=2019-03-07|arxivsana=2019-03-06|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190306215407/https://www.caranddriver.com/news/a26708009/2020-mazda-cx-30-name/}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.motor1.com/news/308371/mazda-cx30-name-explanation/|sarlavha=Mazda CX-30 Named Because CX-4 Already Exists|ism=Chris|familiya=Bruce|ish=Motor1.com|nashriyot=[[Motorsport Network]]|sana=2019-03-06|kirish sanasi=2019-03-07|arxivsana=2019-03-07|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190307173825/https://www.motor1.com/news/308371/mazda-cx30-name-explanation/}}</ref><ref name="CNET" />. Avtomobil dasturlari menejeri Naohito Saganing aytishicha, CX-30 AQShda hali farzandi bo'lmagan yosh haydovchilarga mo'ljallangan. Biroq, Evropa va Yaponiyada model allaqachon oilaviy avtomobil sifatida joylashtirilgan<ref name="CNET">{{Veb manbasi|url=https://www.cnet.com/roadshow/news/mazda-cx-30-geneva-motor-show-interview/|sarlavha=The Mazda CX-30 will be a 'new pillar' for the brand|ism=Jake|familiya=Holmes|nashriyot=[[CNET]]|sana=2019-03-06|kirish sanasi=2019-03-07|arxivsana=2019-03-06|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190306153757/https://www.cnet.com/roadshow/news/mazda-cx-30-geneva-motor-show-interview/}}</ref>. Krossover uchta benzinli dvigateldan biri yoki bitta dizel, shuningdek ikkita transmissiyadan biri bilan mavjud: 6 pog'onali mexanik yoki 6 pog'onali avtomat. Bozorni ishga tushirish sanalari: * [[Yaponiya]] - 2019-yil 24-oktyabr<ref name="CNET">{{Veb manbasi|url=https://www.cnet.com/roadshow/news/mazda-cx-30-geneva-motor-show-interview/|sarlavha=The Mazda CX-30 will be a 'new pillar' for the brand|ism=Jake|familiya=Holmes|nashriyot=[[CNET]]|sana=2019-03-06|kirish sanasi=2019-03-07|arxivsana=2019-03-06|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190306153757/https://www.cnet.com/roadshow/news/mazda-cx-30-geneva-motor-show-interview/}}</ref> * [[Meksika]] - 2019-yil noyabr<ref>{{Veb manbasi|url=https://noticias.autocosmos.com.mx/2019/10/03/mazda-cx-30-2020-llega-a-mexico-una-atractiva-y-estilizada-camioneta|sarlavha=Mazda CX-30 2020 llega a México, una atractiva y estilizada camioneta|ism=Rubén|familiya=Hoyo|ish=AutoCosmos.com|sana=2019-10-03|kirish sanasi=2019-10-15|arxivsana=2019-10-03|arxivurl=https://web.archive.org/web/20191003212707/https://noticias.autocosmos.com.mx/2019/10/03/mazda-cx-30-2020-llega-a-mexico-una-atractiva-y-estilizada-camioneta}}</ref> * [[Birlashgan Qirollik|Buyuk Britaniya]] - 2019-yil dekabr * [[Shimoliy Amerika]], [[Indoneziya]] - 2020-yil yanvar 2020-yil yanvar oyida Rosstandart ma'lumotlar bazasida krossoverni sertifikatlash hujjatlari paydo bo'ldi, bu Rossiyada sotuvlarning yaqinda boshlanishini anglatadi<ref>{{Veb manbasi|url=https://auto.mail.ru/article/76084-mazda_predlozhit_rossiyanam_novyi_krossover_foto/|sarlavha=Mazda предложит россиянам новый кроссовер (фото)|kirish sanasi=2020-02-02|arxivsana=2020-02-02|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200202103905/https://auto.mail.ru/article/76084-mazda_predlozhit_rossiyanam_novyi_krossover_foto/}}</ref>.<gallery widths="200" heights="150"> Mazda CX-30 Leonberg 2019 IMG 0052.jpg|Orqa ko'rinish Cockpit CX-30.jpg|Ichki </gallery> == Xavfsizlik == Avtomobil 2019-yilda EuroNCAP krash-testidan o'tgan: == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [http://www.mazda.ru Rossiyada Mazda rasmiy veb-sayti] [[Turkum:Mazda avtomobillari]] [[Turkum:2010-yil ishlab chiqarilgan avtomobillar]] a11ybodf2kg0k27w91ha49fagnoku2t 2815913 2815912 2022-08-28T12:39:57Z Abubakir Mo'minjonov 76708 wikitext text/x-wiki {{Avtomobil bilgiqutisi|kuzovturi=5‑dv. SUV (5 o'rin)|bakhajmi=|o'rindiqsoni=|eshiklarsoni=|dizayneri=|nom=Mazda CX-30|ishlabchiqaruvchi=Mazda|modelyili=Ishlab chiqarilgan yillari 2019 - hozir|platformasi=Mazda 3 platformasi|dvigateli=2,0 L SkyActiv-G PE-VPS I4 (benzinli) 2,5 l SkyActiv-G PY-VPS I4 (benzinli) 2,0 L SkyActiv-X I4 (benzinli) 1,8 l SkyActiv-D I4 (dizel)|uzunligi=4395 mm|kengligi=1795 mm|balandligi=1540 mm|gildirakbazasi=2655 mm|tasvir=Mazda CX-30 Leonberg 2019 IMG 0046.jpg}} '''Mazda CX-30''' — yapon avtomobil ishlab chiqaruvchisi Mazda tomonidan ishlab chiqarilgan ixcham krossover. 2019-yil mart oyida Jeneva avtosalonida taqdim etilgan. Tarkibda u [[Mazda CX-3|CX-3]] va [[Mazda CX-5|CX-5]] modellari orasida joy egallaydi. Avtomobil sotuvi ko‘pchilik bozorlarda 2019-yil oxiri/2020-yil boshida boshlangan<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Gibson |first=Dean |date=2019-03-05 |title=New Mazda CX-30 compact SUV arrives to sit between CX-3 and CX-5 |language=en |publisher=[[Auto Express]] |url=https://www.autoexpress.co.uk/mazda/3/105894/new-mazda-cx-30-compact-suv-arrives-to-sit-between-cx-3-and-cx-5 |access-date=2019-03-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190306002720/https://www.autoexpress.co.uk/mazda/3/105894/new-mazda-cx-30-compact-suv-arrives-to-sit-between-cx-3-and-cx-5 |archive-date=2019-03-06}}</ref><ref name="CNET">{{Veb manbasi|url=https://www.cnet.com/roadshow/news/mazda-cx-30-geneva-motor-show-interview/|sarlavha=The Mazda CX-30 will be a 'new pillar' for the brand|ism=Jake|familiya=Holmes|nashriyot=[[CNET]]|sana=2019-03-06|kirish sanasi=2019-03-07|arxivsana=2019-03-06|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190306153757/https://www.cnet.com/roadshow/news/mazda-cx-30-geneva-motor-show-interview/}}</ref>. Dastlab u Mazda CX-4 deb nomlanishi kerak edi, ammo bu model allaqachon Xitoyda sotilmoqda <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.caranddriver.com/news/a26708009/2020-mazda-cx-30-name/|sarlavha=The Origin of the 2020 Mazda CX-30's Unusual Name|ism=Mike|familiya=Sutton|nashriyot=''[[Car and Driver]]''|sana=2019-03-06|kirish sanasi=2019-03-07|arxivsana=2019-03-06|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190306215407/https://www.caranddriver.com/news/a26708009/2020-mazda-cx-30-name/}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.motor1.com/news/308371/mazda-cx30-name-explanation/|sarlavha=Mazda CX-30 Named Because CX-4 Already Exists|ism=Chris|familiya=Bruce|ish=Motor1.com|nashriyot=[[Motorsport Network]]|sana=2019-03-06|kirish sanasi=2019-03-07|arxivsana=2019-03-07|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190307173825/https://www.motor1.com/news/308371/mazda-cx30-name-explanation/}}</ref><ref name="CNET" />. Avtomobil dasturlari menejeri Naohito Saganing aytishicha, CX-30 AQShda hali farzandi boʻlmagan yosh haydovchilarga moʻljallangan. Biroq, Evropa va Yaponiyada model allaqachon oilaviy avtomobil sifatida joylashtirilgan<ref name="CNET">{{Veb manbasi|url=https://www.cnet.com/roadshow/news/mazda-cx-30-geneva-motor-show-interview/|sarlavha=The Mazda CX-30 will be a 'new pillar' for the brand|ism=Jake|familiya=Holmes|nashriyot=[[CNET]]|sana=2019-03-06|kirish sanasi=2019-03-07|arxivsana=2019-03-06|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190306153757/https://www.cnet.com/roadshow/news/mazda-cx-30-geneva-motor-show-interview/}}</ref>. Krossover uchta benzinli dvigateldan biri yoki bitta dizel, shuningdek ikkita transmissiyadan biri bilan mavjud: 6 pogʻonali mexanik yoki 6 pogʻonali avtomat. Bozorni ishga tushirish sanalari: * [[Yaponiya]] — 2019-yil 24-oktyabr<ref name="CNET">{{Veb manbasi|url=https://www.cnet.com/roadshow/news/mazda-cx-30-geneva-motor-show-interview/|sarlavha=The Mazda CX-30 will be a 'new pillar' for the brand|ism=Jake|familiya=Holmes|nashriyot=[[CNET]]|sana=2019-03-06|kirish sanasi=2019-03-07|arxivsana=2019-03-06|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190306153757/https://www.cnet.com/roadshow/news/mazda-cx-30-geneva-motor-show-interview/}}</ref> * [[Meksika]] — 2019-yil noyabr<ref>{{Veb manbasi|url=https://noticias.autocosmos.com.mx/2019/10/03/mazda-cx-30-2020-llega-a-mexico-una-atractiva-y-estilizada-camioneta|sarlavha=Mazda CX-30 2020 llega a México, una atractiva y estilizada camioneta|ism=Rubén|familiya=Hoyo|ish=AutoCosmos.com|sana=2019-10-03|kirish sanasi=2019-10-15|arxivsana=2019-10-03|arxivurl=https://web.archive.org/web/20191003212707/https://noticias.autocosmos.com.mx/2019/10/03/mazda-cx-30-2020-llega-a-mexico-una-atractiva-y-estilizada-camioneta}}</ref> * [[Birlashgan Qirollik|Buyuk Britaniya]] — 2019-yil dekabr * [[Shimoliy Amerika]], [[Indoneziya]] — 2020-yil yanvar 2020-yil yanvar oyida Rosstandart maʼlumotlar bazasida krossoverni sertifikatlash hujjatlari paydo boʻldi, bu Rossiyada sotuvlarning yaqinda boshlanishini anglatadi<ref>{{Veb manbasi|url=https://auto.mail.ru/article/76084-mazda_predlozhit_rossiyanam_novyi_krossover_foto/|sarlavha=Mazda предложит россиянам новый кроссовер (фото)|kirish sanasi=2020-02-02|arxivsana=2020-02-02|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200202103905/https://auto.mail.ru/article/76084-mazda_predlozhit_rossiyanam_novyi_krossover_foto/}}</ref>.<gallery widths="200" heights="150"> Mazda CX-30 Leonberg 2019 IMG 0052.jpg|Orqa koʻrinish Cockpit CX-30.jpg|Ichki </gallery> == Xavfsizlik == Avtomobil 2019-yilda EuroNCAP krash-testidan oʻtgan: == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [http://www.mazda.ru Rossiyada Mazda rasmiy veb-sayti] [[Turkum:Mazda avtomobillari]] [[Turkum:2010-yil ishlab chiqarilgan avtomobillar]] 4hj5pkndv9m80iicklf6l4ow3mehdgk 2815923 2815913 2022-08-28T12:44:33Z Abubakir Mo'minjonov 76708 wikitext text/x-wiki {{Avtomobil bilgiqutisi|kuzovturi=5‑dv. SUV (5 o'rin)|bakhajmi=|o'rindiqsoni=|eshiklarsoni=|dizayneri=|nom=Mazda CX-30|ishlabchiqaruvchi=Mazda|modelyili=Ishlab chiqarilgan yillari 2019 - hozir|platformasi=Mazda 3 platformasi|dvigateli=2,0 L SkyActiv-G PE-VPS I4 (benzinli) 2,5 l SkyActiv-G PY-VPS I4 (benzinli) 2,0 L SkyActiv-X I4 (benzinli) 1,8 l SkyActiv-D I4 (dizel)|uzunligi=4395 mm|kengligi=1795 mm|balandligi=1540 mm|gildirakbazasi=2655 mm|tasvir=Mazda CX-30 Leonberg 2019 IMG 0046.jpg}} '''Mazda CX-30''' — yapon avtomobil ishlab chiqaruvchisi Mazda tomonidan ishlab chiqarilgan ixcham krossover. 2019-yil mart oyida Jeneva avtosalonida taqdim etilgan. Tarkibda u [[Mazda CX-3|CX-3]] va [[Mazda CX-5|CX-5]] modellari orasida joy egallaydi. Avtomobil sotuvi ko‘pchilik bozorlarda 2019-yil oxiri/2020-yil boshida boshlangan<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Gibson |first=Dean |date=2019-03-05 |title=New Mazda CX-30 compact SUV arrives to sit between CX-3 and CX-5 |language=en |publisher=[[Auto Express]] |url=https://www.autoexpress.co.uk/mazda/3/105894/new-mazda-cx-30-compact-suv-arrives-to-sit-between-cx-3-and-cx-5 |access-date=2019-03-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190306002720/https://www.autoexpress.co.uk/mazda/3/105894/new-mazda-cx-30-compact-suv-arrives-to-sit-between-cx-3-and-cx-5 |archive-date=2019-03-06}}</ref><ref name="CNET">{{Veb manbasi|url=https://www.cnet.com/roadshow/news/mazda-cx-30-geneva-motor-show-interview/|sarlavha=The Mazda CX-30 will be a 'new pillar' for the brand|ism=Jake|familiya=Holmes|nashriyot=[[CNET]]|sana=2019-03-06|kirish sanasi=2019-03-07|arxivsana=2019-03-06|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190306153757/https://www.cnet.com/roadshow/news/mazda-cx-30-geneva-motor-show-interview/}}</ref>. Dastlab u Mazda CX-4 deb nomlanishi kerak edi, ammo bu model allaqachon Xitoyda sotilmoqda <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.caranddriver.com/news/a26708009/2020-mazda-cx-30-name/|sarlavha=The Origin of the 2020 Mazda CX-30's Unusual Name|ism=Mike|familiya=Sutton|nashriyot=''[[Car and Driver]]''|sana=2019-03-06|kirish sanasi=2019-03-07|arxivsana=2019-03-06|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190306215407/https://www.caranddriver.com/news/a26708009/2020-mazda-cx-30-name/}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.motor1.com/news/308371/mazda-cx30-name-explanation/|sarlavha=Mazda CX-30 Named Because CX-4 Already Exists|ism=Chris|familiya=Bruce|ish=Motor1.com|nashriyot=[[Motorsport Network]]|sana=2019-03-06|kirish sanasi=2019-03-07|arxivsana=2019-03-07|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190307173825/https://www.motor1.com/news/308371/mazda-cx30-name-explanation/}}</ref><ref name="CNET" />. Avtomobil dasturlari menejeri Naohito Saganing aytishicha, CX-30 AQShda hali farzandi boʻlmagan yosh haydovchilarga moʻljallangan. Biroq, Evropa va Yaponiyada model allaqachon oilaviy avtomobil sifatida joylashtirilgan<ref name="CNET">{{Veb manbasi|url=https://www.cnet.com/roadshow/news/mazda-cx-30-geneva-motor-show-interview/|sarlavha=The Mazda CX-30 will be a 'new pillar' for the brand|ism=Jake|familiya=Holmes|nashriyot=[[CNET]]|sana=2019-03-06|kirish sanasi=2019-03-07|arxivsana=2019-03-06|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190306153757/https://www.cnet.com/roadshow/news/mazda-cx-30-geneva-motor-show-interview/}}</ref>. Krossover uchta benzinli dvigateldan biri yoki bitta dizel, shuningdek ikkita transmissiyadan biri bilan mavjud: 6 pogʻonali mexanik yoki 6 pogʻonali avtomat. Aylanadigan dvigatel yapon iste'molchilari uchun afzalliklarga ega edi, chunki dvigatel hajmi 1,5 litrdan past bo'lib qoldi, bu yapon avtomobil solig'iga sezilarli ta'sir ko'rsatdi, rotor esa an'anaviy inline dvigatellarga qaraganda ko'proq quvvatga ega edi. Yaponiyada uning Cosmo seriyasi yapon o'lchami qoidalariga mos kelmagani va xaridorlar oldingi avlodlarga qaraganda kattaroq mashina haydash uchun yillik soliq to'laganligi sababli sotuvlar yomonlashdi. Bozorni ishga tushirish sanalari: * [[Yaponiya]] — 2019-yil 24-oktyabr<ref name="CNET">{{Veb manbasi|url=https://www.cnet.com/roadshow/news/mazda-cx-30-geneva-motor-show-interview/|sarlavha=The Mazda CX-30 will be a 'new pillar' for the brand|ism=Jake|familiya=Holmes|nashriyot=[[CNET]]|sana=2019-03-06|kirish sanasi=2019-03-07|arxivsana=2019-03-06|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190306153757/https://www.cnet.com/roadshow/news/mazda-cx-30-geneva-motor-show-interview/}}</ref> * [[Meksika]] — 2019-yil noyabr<ref>{{Veb manbasi|url=https://noticias.autocosmos.com.mx/2019/10/03/mazda-cx-30-2020-llega-a-mexico-una-atractiva-y-estilizada-camioneta|sarlavha=Mazda CX-30 2020 llega a México, una atractiva y estilizada camioneta|ism=Rubén|familiya=Hoyo|ish=AutoCosmos.com|sana=2019-10-03|kirish sanasi=2019-10-15|arxivsana=2019-10-03|arxivurl=https://web.archive.org/web/20191003212707/https://noticias.autocosmos.com.mx/2019/10/03/mazda-cx-30-2020-llega-a-mexico-una-atractiva-y-estilizada-camioneta}}</ref> * [[Birlashgan Qirollik|Buyuk Britaniya]] — 2019-yil dekabr * [[Shimoliy Amerika]], [[Indoneziya]] — 2020-yil yanvar 2020-yil yanvar oyida Rosstandart maʼlumotlar bazasida krossoverni sertifikatlash hujjatlari paydo boʻldi, bu Rossiyada sotuvlarning yaqinda boshlanishini anglatadi<ref>{{Veb manbasi|url=https://auto.mail.ru/article/76084-mazda_predlozhit_rossiyanam_novyi_krossover_foto/|sarlavha=Mazda предложит россиянам новый кроссовер (фото)|kirish sanasi=2020-02-02|arxivsana=2020-02-02|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200202103905/https://auto.mail.ru/article/76084-mazda_predlozhit_rossiyanam_novyi_krossover_foto/}}</ref>.<gallery widths="200" heights="150"> Mazda CX-30 Leonberg 2019 IMG 0052.jpg|Orqa koʻrinish Cockpit CX-30.jpg|Ichki </gallery> == Xavfsizlik == Avtomobil 2019-yilda EuroNCAP krash-testidan oʻtgan: == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [http://www.mazda.ru Rossiyada Mazda rasmiy veb-sayti] [[Turkum:Mazda avtomobillari]] [[Turkum:2010-yil ishlab chiqarilgan avtomobillar]] 9t19mwplv8omha6mscglg53lngt6umn 2815925 2815923 2022-08-28T12:44:44Z Abubakir Mo'minjonov 76708 wikitext text/x-wiki {{Avtomobil bilgiqutisi|kuzovturi=5‑dv. SUV (5 o'rin)|bakhajmi=|o'rindiqsoni=|eshiklarsoni=|dizayneri=|nom=Mazda CX-30|ishlabchiqaruvchi=Mazda|modelyili=Ishlab chiqarilgan yillari 2019 - hozir|platformasi=Mazda 3 platformasi|dvigateli=2,0 L SkyActiv-G PE-VPS I4 (benzinli) 2,5 l SkyActiv-G PY-VPS I4 (benzinli) 2,0 L SkyActiv-X I4 (benzinli) 1,8 l SkyActiv-D I4 (dizel)|uzunligi=4395 mm|kengligi=1795 mm|balandligi=1540 mm|gildirakbazasi=2655 mm|tasvir=Mazda CX-30 Leonberg 2019 IMG 0046.jpg}} '''Mazda CX-30''' — yapon avtomobil ishlab chiqaruvchisi Mazda tomonidan ishlab chiqarilgan ixcham krossover. 2019-yil mart oyida Jeneva avtosalonida taqdim etilgan. Tarkibda u [[Mazda CX-3|CX-3]] va [[Mazda CX-5|CX-5]] modellari orasida joy egallaydi. Avtomobil sotuvi ko‘pchilik bozorlarda 2019-yil oxiri/2020-yil boshida boshlangan<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Gibson |first=Dean |date=2019-03-05 |title=New Mazda CX-30 compact SUV arrives to sit between CX-3 and CX-5 |language=en |publisher=[[Auto Express]] |url=https://www.autoexpress.co.uk/mazda/3/105894/new-mazda-cx-30-compact-suv-arrives-to-sit-between-cx-3-and-cx-5 |access-date=2019-03-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190306002720/https://www.autoexpress.co.uk/mazda/3/105894/new-mazda-cx-30-compact-suv-arrives-to-sit-between-cx-3-and-cx-5 |archive-date=2019-03-06}}</ref><ref name="CNET">{{Veb manbasi|url=https://www.cnet.com/roadshow/news/mazda-cx-30-geneva-motor-show-interview/|sarlavha=The Mazda CX-30 will be a 'new pillar' for the brand|ism=Jake|familiya=Holmes|nashriyot=[[CNET]]|sana=2019-03-06|kirish sanasi=2019-03-07|arxivsana=2019-03-06|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190306153757/https://www.cnet.com/roadshow/news/mazda-cx-30-geneva-motor-show-interview/}}</ref>. Dastlab u Mazda CX-4 deb nomlanishi kerak edi, ammo bu model allaqachon Xitoyda sotilmoqda <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.caranddriver.com/news/a26708009/2020-mazda-cx-30-name/|sarlavha=The Origin of the 2020 Mazda CX-30's Unusual Name|ism=Mike|familiya=Sutton|nashriyot=''[[Car and Driver]]''|sana=2019-03-06|kirish sanasi=2019-03-07|arxivsana=2019-03-06|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190306215407/https://www.caranddriver.com/news/a26708009/2020-mazda-cx-30-name/}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.motor1.com/news/308371/mazda-cx30-name-explanation/|sarlavha=Mazda CX-30 Named Because CX-4 Already Exists|ism=Chris|familiya=Bruce|ish=Motor1.com|nashriyot=[[Motorsport Network]]|sana=2019-03-06|kirish sanasi=2019-03-07|arxivsana=2019-03-07|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190307173825/https://www.motor1.com/news/308371/mazda-cx30-name-explanation/}}</ref><ref name="CNET" />. Avtomobil dasturlari menejeri Naohito Saganing aytishicha, CX-30 AQShda hali farzandi boʻlmagan yosh haydovchilarga moʻljallangan. Biroq, Evropa va Yaponiyada model allaqachon oilaviy avtomobil sifatida joylashtirilgan<ref name="CNET">{{Veb manbasi|url=https://www.cnet.com/roadshow/news/mazda-cx-30-geneva-motor-show-interview/|sarlavha=The Mazda CX-30 will be a 'new pillar' for the brand|ism=Jake|familiya=Holmes|nashriyot=[[CNET]]|sana=2019-03-06|kirish sanasi=2019-03-07|arxivsana=2019-03-06|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190306153757/https://www.cnet.com/roadshow/news/mazda-cx-30-geneva-motor-show-interview/}}</ref>. Krossover uchta benzinli dvigateldan biri yoki bitta dizel, shuningdek ikkita transmissiyadan biri bilan mavjud: 6 pogʻonali mexanik yoki 6 pogʻonali avtomat. Aylanadigan dvigatel yapon isteʼmolchilari uchun afzalliklarga ega edi, chunki dvigatel hajmi 1,5 litrdan past boʻlib qoldi, bu yapon avtomobil soligʻiga sezilarli taʼsir koʻrsatdi, rotor esa anʼanaviy inline dvigatellarga qaraganda koʻproq quvvatga ega edi. Yaponiyada uning Cosmo seriyasi yapon oʻlchami qoidalariga mos kelmagani va xaridorlar oldingi avlodlarga qaraganda kattaroq mashina haydash uchun yillik soliq toʻlaganligi sababli sotuvlar yomonlashdi. Bozorni ishga tushirish sanalari: * [[Yaponiya]] — 2019-yil 24-oktyabr<ref name="CNET">{{Veb manbasi|url=https://www.cnet.com/roadshow/news/mazda-cx-30-geneva-motor-show-interview/|sarlavha=The Mazda CX-30 will be a 'new pillar' for the brand|ism=Jake|familiya=Holmes|nashriyot=[[CNET]]|sana=2019-03-06|kirish sanasi=2019-03-07|arxivsana=2019-03-06|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190306153757/https://www.cnet.com/roadshow/news/mazda-cx-30-geneva-motor-show-interview/}}</ref> * [[Meksika]] — 2019-yil noyabr<ref>{{Veb manbasi|url=https://noticias.autocosmos.com.mx/2019/10/03/mazda-cx-30-2020-llega-a-mexico-una-atractiva-y-estilizada-camioneta|sarlavha=Mazda CX-30 2020 llega a México, una atractiva y estilizada camioneta|ism=Rubén|familiya=Hoyo|ish=AutoCosmos.com|sana=2019-10-03|kirish sanasi=2019-10-15|arxivsana=2019-10-03|arxivurl=https://web.archive.org/web/20191003212707/https://noticias.autocosmos.com.mx/2019/10/03/mazda-cx-30-2020-llega-a-mexico-una-atractiva-y-estilizada-camioneta}}</ref> * [[Birlashgan Qirollik|Buyuk Britaniya]] — 2019-yil dekabr * [[Shimoliy Amerika]], [[Indoneziya]] — 2020-yil yanvar 2020-yil yanvar oyida Rosstandart maʼlumotlar bazasida krossoverni sertifikatlash hujjatlari paydo boʻldi, bu Rossiyada sotuvlarning yaqinda boshlanishini anglatadi<ref>{{Veb manbasi|url=https://auto.mail.ru/article/76084-mazda_predlozhit_rossiyanam_novyi_krossover_foto/|sarlavha=Mazda предложит россиянам новый кроссовер (фото)|kirish sanasi=2020-02-02|arxivsana=2020-02-02|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200202103905/https://auto.mail.ru/article/76084-mazda_predlozhit_rossiyanam_novyi_krossover_foto/}}</ref>.<gallery widths="200" heights="150"> Mazda CX-30 Leonberg 2019 IMG 0052.jpg|Orqa koʻrinish Cockpit CX-30.jpg|Ichki </gallery> == Xavfsizlik == Avtomobil 2019-yilda EuroNCAP krash-testidan oʻtgan: == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [http://www.mazda.ru Rossiyada Mazda rasmiy veb-sayti] [[Turkum:Mazda avtomobillari]] [[Turkum:2010-yil ishlab chiqarilgan avtomobillar]] 41lmp5jdchxfhbo1iflvvvf52oke9j7 2815927 2815925 2022-08-28T12:46:33Z Abubakir Mo'minjonov 76708 wikitext text/x-wiki {{Avtomobil bilgiqutisi|kuzovturi=5‑dv. SUV (5 o'rin)|bakhajmi=|o'rindiqsoni=|eshiklarsoni=|dizayneri=|nom=Mazda CX-30|ishlabchiqaruvchi=Mazda|modelyili=Ishlab chiqarilgan yillari 2019 - hozir|platformasi=Mazda 3 platformasi|dvigateli=2,0 L SkyActiv-G PE-VPS I4 (benzinli) 2,5 l SkyActiv-G PY-VPS I4 (benzinli) 2,0 L SkyActiv-X I4 (benzinli) 1,8 l SkyActiv-D I4 (dizel)|uzunligi=4395 mm|kengligi=1795 mm|balandligi=1540 mm|gildirakbazasi=2655 mm|tasvir=Mazda CX-30 Leonberg 2019 IMG 0046.jpg}} '''Mazda CX-30''' — yapon avtomobil ishlab chiqaruvchisi Mazda tomonidan ishlab chiqarilgan ixcham krossover. 2019-yil mart oyida Jeneva avtosalonida taqdim etilgan. Tarkibda u [[Mazda CX-3|CX-3]] va [[Mazda CX-5|CX-5]] modellari orasida joy egallaydi. Avtomobil sotuvi ko‘pchilik bozorlarda 2019-yil oxiri/2020-yil boshida boshlangan<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Gibson |first=Dean |date=2019-03-05 |title=New Mazda CX-30 compact SUV arrives to sit between CX-3 and CX-5 |language=en |publisher=[[Auto Express]] |url=https://www.autoexpress.co.uk/mazda/3/105894/new-mazda-cx-30-compact-suv-arrives-to-sit-between-cx-3-and-cx-5 |access-date=2019-03-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190306002720/https://www.autoexpress.co.uk/mazda/3/105894/new-mazda-cx-30-compact-suv-arrives-to-sit-between-cx-3-and-cx-5 |archive-date=2019-03-06}}</ref><ref name="CNET">{{Veb manbasi|url=https://www.cnet.com/roadshow/news/mazda-cx-30-geneva-motor-show-interview/|sarlavha=The Mazda CX-30 will be a 'new pillar' for the brand|ism=Jake|familiya=Holmes|nashriyot=[[CNET]]|sana=2019-03-06|kirish sanasi=2019-03-07|arxivsana=2019-03-06|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190306153757/https://www.cnet.com/roadshow/news/mazda-cx-30-geneva-motor-show-interview/}}</ref>. Dastlab u Mazda CX-4 deb nomlanishi kerak edi, ammo bu model allaqachon Xitoyda sotilmoqda <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.caranddriver.com/news/a26708009/2020-mazda-cx-30-name/|sarlavha=The Origin of the 2020 Mazda CX-30's Unusual Name|ism=Mike|familiya=Sutton|nashriyot=''[[Car and Driver]]''|sana=2019-03-06|kirish sanasi=2019-03-07|arxivsana=2019-03-06|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190306215407/https://www.caranddriver.com/news/a26708009/2020-mazda-cx-30-name/}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.motor1.com/news/308371/mazda-cx30-name-explanation/|sarlavha=Mazda CX-30 Named Because CX-4 Already Exists|ism=Chris|familiya=Bruce|ish=Motor1.com|nashriyot=[[Motorsport Network]]|sana=2019-03-06|kirish sanasi=2019-03-07|arxivsana=2019-03-07|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190307173825/https://www.motor1.com/news/308371/mazda-cx30-name-explanation/}}</ref><ref name="CNET" />. Avtomobil dasturlari menejeri Naohito Saganing aytishicha, CX-30 AQShda hali farzandi boʻlmagan yosh haydovchilarga moʻljallangan. Biroq, Evropa va Yaponiyada model allaqachon oilaviy avtomobil sifatida joylashtirilgan<ref name="CNET">{{Veb manbasi|url=https://www.cnet.com/roadshow/news/mazda-cx-30-geneva-motor-show-interview/|sarlavha=The Mazda CX-30 will be a 'new pillar' for the brand|ism=Jake|familiya=Holmes|nashriyot=[[CNET]]|sana=2019-03-06|kirish sanasi=2019-03-07|arxivsana=2019-03-06|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190306153757/https://www.cnet.com/roadshow/news/mazda-cx-30-geneva-motor-show-interview/}}</ref>. Krossover uchta benzinli dvigateldan biri yoki bitta dizel, shuningdek ikkita transmissiyadan biri bilan mavjud: 6 pogʻonali mexanik yoki 6 pogʻonali avtomat. Aylanadigan dvigatel yapon isteʼmolchilari uchun afzalliklarga ega edi, chunki dvigatel hajmi 1,5 litrdan past boʻlib qoldi, bu yapon avtomobil soligʻiga sezilarli taʼsir koʻrsatdi, rotor esa anʼanaviy inline dvigatellarga qaraganda koʻproq quvvatga ega edi. Yaponiyada uning Cosmo seriyasi yapon oʻlchami qoidalariga mos kelmagani va xaridorlar oldingi avlodlarga qaraganda kattaroq mashina haydash uchun yillik soliq toʻlaganligi sababli sotuvlar yomonlashdi. Shu sababli bu versiyasi hech qancha o'tmay to'xtatildi. Bozorni ishga tushirish sanalari: * [[Yaponiya]] — 2019-yil 24-oktyabr<ref name="CNET">{{Veb manbasi|url=https://www.cnet.com/roadshow/news/mazda-cx-30-geneva-motor-show-interview/|sarlavha=The Mazda CX-30 will be a 'new pillar' for the brand|ism=Jake|familiya=Holmes|nashriyot=[[CNET]]|sana=2019-03-06|kirish sanasi=2019-03-07|arxivsana=2019-03-06|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190306153757/https://www.cnet.com/roadshow/news/mazda-cx-30-geneva-motor-show-interview/}}</ref> * [[Meksika]] — 2019-yil noyabr<ref>{{Veb manbasi|url=https://noticias.autocosmos.com.mx/2019/10/03/mazda-cx-30-2020-llega-a-mexico-una-atractiva-y-estilizada-camioneta|sarlavha=Mazda CX-30 2020 llega a México, una atractiva y estilizada camioneta|ism=Rubén|familiya=Hoyo|ish=AutoCosmos.com|sana=2019-10-03|kirish sanasi=2019-10-15|arxivsana=2019-10-03|arxivurl=https://web.archive.org/web/20191003212707/https://noticias.autocosmos.com.mx/2019/10/03/mazda-cx-30-2020-llega-a-mexico-una-atractiva-y-estilizada-camioneta}}</ref> * [[Birlashgan Qirollik|Buyuk Britaniya]] — 2019-yil dekabr * [[Shimoliy Amerika]], [[Indoneziya]] — 2020-yil yanvar 2020-yil yanvar oyida Rosstandart maʼlumotlar bazasida krossoverni sertifikatlash hujjatlari paydo boʻldi, bu Rossiyada sotuvlarning yaqinda boshlanishini anglatadi<ref>{{Veb manbasi|url=https://auto.mail.ru/article/76084-mazda_predlozhit_rossiyanam_novyi_krossover_foto/|sarlavha=Mazda предложит россиянам новый кроссовер (фото)|kirish sanasi=2020-02-02|arxivsana=2020-02-02|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200202103905/https://auto.mail.ru/article/76084-mazda_predlozhit_rossiyanam_novyi_krossover_foto/}}</ref>.<gallery widths="200" heights="150"> Mazda CX-30 Leonberg 2019 IMG 0052.jpg|Orqa koʻrinish Cockpit CX-30.jpg|Ichki </gallery> == Xavfsizlik == Avtomobil 2019-yilda EuroNCAP krash-testidan oʻtgan: == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [http://www.mazda.ru Rossiyada Mazda rasmiy veb-sayti] [[Turkum:Mazda avtomobillari]] [[Turkum:2010-yil ishlab chiqarilgan avtomobillar]] 0rcykig55s5qaxrtjg5bld9elisun3n Munozara:Bruna Vilamala 1 783983 2815914 2022-08-28T12:40:32Z FaridShavkatullayev 72137 http://fountain.toolforge.org:34905/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Domino effekti 0 783984 2815916 2022-08-28T12:41:16Z Optima D 72251 „[[:en:Special:Redirect/revision/1087221439|Domino effect]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki [[Fayl:Domino_effect.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Domino_effect.jpg/170px-Domino_effect.jpg|thumb| (Yuqorida) Dominolar turibdi. (Pastda) Dominolar harakatda.]] [[Fayl:Domino_01.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Domino_01.jpg/220px-Domino_01.jpg|thumb| [[Domino shou]]]] '''Domino effekti''' yoki '''zanjir reaksiyasi''' — bir hodisa o'ziga o'xshash hodisalar bilan birgalikda butun zanjir hosil qiliuvchi yig'ma effekt<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=domino effect|url=http://www.thefreedictionary.com/domino+effect|ish=The Free Dictionary|nashriyot=Farlex, Inc.|kirish sanasi=29 September 2014}}</ref>. Ushbu atama eng yaxshi mexanik ta'sir sifatida tanilgan hamda [[Domino|domino toshlarining]] bir-biriga ulab yiqilishiga o'xshashlik sifatida qo'llaniladi. Bu odatda ketma-ket hodisalar orasidagi vaqt nisbatan kichik bo'lgan voqealar ketma-ketligini anglatadi. U so'zma-so'z (kuzatilgan haqiqiy to'qnashuvlar seriyasi) yoki metafora (global moliya yoki siyosat kabi tizimlar ichidagi sabab-oqibat aloqalari) ishlatilishi ham mumkin. ''Domino effekti'' atamasidan, shuningdek, hodisaning muqarrar yoki yuqori ehtimoli borligini bildirish uchun ham (allaqachon sodir bo'lganligi sababli) va aksincha, hodisaning imkonsiz yoki juda dargumon (bitta domino) ekanligini bildirish uchun foydalaniladi. == Effektning namoyon bo'lishi == Domino effektini har biri kichik masofa bilan ajratilgan bir qator [[Domino|domino toshlarini]] tik qo'yish orqali osongina tasavvur qilish mumkin. Birinchi domino harakatga kelgandan so'ng, navbatdagi dominoni ag'daradi. Ushbu ketma-ketlik orqali chiziqli zanjir paydo bo'ladi. Bunda har bir dominoning tushishi darhol oldingi dominoga ta'sir qiladi. Ta'sir zanjir uzunligidan qat'iy nazar doimo bir xil natijaga ega bo'ladi. Ushbu zanjir reaksiyasida foydalaniladigan energiya dominolarning [[Meta-barqarorlik|meta-barqaror]] holatda bo'lganligi sababli [[Potensial energiya|potentsial energiya]] hisoblanadi. Dastlabki domino ag'darilganda, yiqilish orqali uzatiladigan energiya keyingi dominoni ag'darish uchun zarur bo'lgan energiyadan kattaroq bo'ladi. Domino effekti [[Rube Goldberg]] mashinalarida qo'llaniladi. == Mediada == * ''[[Domino kuni]]'' — domino toshlarining eng ko'p qulashi bo'yicha jahon rekordi. == Yana qarang == * [[Domino effekti halokati]] * [[Rippl effekti]] * [[Rube Goldberg mashinasi]] * [[Ablatsiya kaskadi]] Tegishli fizik nazariyalar: * [[Kapalak effekti]] * Kaskadli nosozlik * [[Sabablilik]] * [[Zanjir reaksiyasi|Zanjirli reaksiya]] * [[Qor to'pi effekti]] Matematik nazariyalar * [[Induksiya (matematika)|Matematik induksiya]] Siyosiy * [[Domino nazariyasi]] Ijtimoiy * [[Xitoy pichirlashlari]] * [[Xulq-atvor infeksiyasi]] * [[Takroriy jinoyat]] == Manbalar == == Adabiyotlar == * ''Impact Mechanics'', W. J. Stronge, Cambridge University Press, 2004, {{ISBN|0-521-60289-0}}, {{ISBN|978-0-521-60289-1}} {{Tashqi havolalar}} [[Turkum:Sabab]] 3l0g0uu0uujto5meyk699x8u4ailprl 2815917 2815916 2022-08-28T12:42:33Z Optima D 72251 wikitext text/x-wiki [[Fayl:Domino_effect.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Domino_effect.jpg/170px-Domino_effect.jpg|thumb| (Yuqorida) Dominolar turibdi. (Pastda) Dominolar harakatda.]] [[Fayl:Domino_01.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Domino_01.jpg/220px-Domino_01.jpg|thumb| [[Domino shou]]]] '''Domino effekti''' yoki '''zanjir reaksiyasi''' — bir hodisa oʻziga oʻxshash hodisalar bilan birgalikda butun zanjir hosil qiliuvchi yigʻma effekt<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=domino effect|url=http://www.thefreedictionary.com/domino+effect|ish=The Free Dictionary|nashriyot=Farlex, Inc.|kirish sanasi=29 September 2014}}</ref>. Ushbu atama eng yaxshi mexanik taʼsir sifatida tanilgan hamda [[Domino|domino toshlarining]] bir-biriga ulab yiqilishiga oʻxshashlik sifatida qoʻllaniladi. Bu odatda ketma-ket hodisalar orasidagi vaqt nisbatan kichik boʻlgan voqealar ketma-ketligini anglatadi. U soʻzma-soʻz (kuzatilgan haqiqiy toʻqnashuvlar seriyasi) yoki metafora (global moliya yoki siyosat kabi tizimlar ichidagi sabab-oqibat aloqalari) ishlatilishi ham mumkin. ''Domino effekti'' atamasidan, shuningdek, hodisaning muqarrar yoki yuqori ehtimoli borligini bildirish uchun ham (allaqachon sodir boʻlganligi sababli) va aksincha, hodisaning imkonsiz yoki juda dargumon (bitta domino) ekanligini bildirish uchun foydalaniladi. == Effektning namoyon boʻlishi == Domino effektini har biri kichik masofa bilan ajratilgan bir qator [[Domino|domino toshlarini]] tik qoʻyish orqali osongina tasavvur qilish mumkin. Birinchi domino harakatga kelgandan soʻng, navbatdagi dominoni agʻdaradi. Ushbu ketma-ketlik orqali chiziqli zanjir paydo boʻladi. Bunda har bir dominoning tushishi darhol oldingi dominoga taʼsir qiladi. Taʼsir zanjir uzunligidan qatʼiy nazar doimo bir xil natijaga ega boʻladi. Ushbu zanjir reaksiyasida foydalaniladigan energiya dominolarning [[Meta-barqarorlik|meta-barqaror]] holatda boʻlganligi sababli [[Potensial energiya|potentsial energiya]] hisoblanadi. Dastlabki domino agʻdarilganda, yiqilish orqali uzatiladigan energiya keyingi dominoni agʻdarish uchun zarur boʻlgan energiyadan kattaroq boʻladi<ref>{{kitob manbasi |last1=Stronge |first1=W. J. |title=Impact Mechanics |date=2004 |publisher=Cambridge University Press |isbn=ISBN 0-521-60289-0}}</ref>. Domino effekti [[Rube Goldberg]] mashinalarida qoʻllaniladi. == Mediada == ''[[Domino kuni]]'' — domino toshlarining eng koʻp qulashi boʻyicha jahon rekordi. == Yana qarang == * [[Domino effekti halokati]] * [[Rippl effekti]] * [[Rube Goldberg mashinasi]] * [[Ablatsiya kaskadi]] ===Tegishli fizik nazariyalar===: * [[Kapalak effekti]] * Kaskadli nosozlik * [[Sabablilik]] * [[Zanjir reaksiyasi|Zanjirli reaksiya]] * [[Qor to'pi effekti]] === Matematik nazariyalar === * [[Induksiya (matematika)|Matematik induksiya]] === Siyosiy === * [[Domino nazariyasi]] === Ijtimoiy === * [[Xitoy pichirlashlari]] * [[Xulq-atvor infeksiyasi]] * [[Takroriy jinoyat]] == Manbalar == {{manbalar}} {{Tashqi havolalar}} [[Turkum:Sabab]] 8b4q2evnid5q3habxixhhagdugimlqs 2815918 2815917 2022-08-28T12:42:52Z Optima D 72251 /* Yana qarang */ wikitext text/x-wiki [[Fayl:Domino_effect.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Domino_effect.jpg/170px-Domino_effect.jpg|thumb| (Yuqorida) Dominolar turibdi. (Pastda) Dominolar harakatda.]] [[Fayl:Domino_01.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Domino_01.jpg/220px-Domino_01.jpg|thumb| [[Domino shou]]]] '''Domino effekti''' yoki '''zanjir reaksiyasi''' — bir hodisa oʻziga oʻxshash hodisalar bilan birgalikda butun zanjir hosil qiliuvchi yigʻma effekt<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=domino effect|url=http://www.thefreedictionary.com/domino+effect|ish=The Free Dictionary|nashriyot=Farlex, Inc.|kirish sanasi=29 September 2014}}</ref>. Ushbu atama eng yaxshi mexanik taʼsir sifatida tanilgan hamda [[Domino|domino toshlarining]] bir-biriga ulab yiqilishiga oʻxshashlik sifatida qoʻllaniladi. Bu odatda ketma-ket hodisalar orasidagi vaqt nisbatan kichik boʻlgan voqealar ketma-ketligini anglatadi. U soʻzma-soʻz (kuzatilgan haqiqiy toʻqnashuvlar seriyasi) yoki metafora (global moliya yoki siyosat kabi tizimlar ichidagi sabab-oqibat aloqalari) ishlatilishi ham mumkin. ''Domino effekti'' atamasidan, shuningdek, hodisaning muqarrar yoki yuqori ehtimoli borligini bildirish uchun ham (allaqachon sodir boʻlganligi sababli) va aksincha, hodisaning imkonsiz yoki juda dargumon (bitta domino) ekanligini bildirish uchun foydalaniladi. == Effektning namoyon boʻlishi == Domino effektini har biri kichik masofa bilan ajratilgan bir qator [[Domino|domino toshlarini]] tik qoʻyish orqali osongina tasavvur qilish mumkin. Birinchi domino harakatga kelgandan soʻng, navbatdagi dominoni agʻdaradi. Ushbu ketma-ketlik orqali chiziqli zanjir paydo boʻladi. Bunda har bir dominoning tushishi darhol oldingi dominoga taʼsir qiladi. Taʼsir zanjir uzunligidan qatʼiy nazar doimo bir xil natijaga ega boʻladi. Ushbu zanjir reaksiyasida foydalaniladigan energiya dominolarning [[Meta-barqarorlik|meta-barqaror]] holatda boʻlganligi sababli [[Potensial energiya|potentsial energiya]] hisoblanadi. Dastlabki domino agʻdarilganda, yiqilish orqali uzatiladigan energiya keyingi dominoni agʻdarish uchun zarur boʻlgan energiyadan kattaroq boʻladi<ref>{{kitob manbasi |last1=Stronge |first1=W. J. |title=Impact Mechanics |date=2004 |publisher=Cambridge University Press |isbn=ISBN 0-521-60289-0}}</ref>. Domino effekti [[Rube Goldberg]] mashinalarida qoʻllaniladi. == Mediada == ''[[Domino kuni]]'' — domino toshlarining eng koʻp qulashi boʻyicha jahon rekordi. == Yana qarang == * [[Domino effekti halokati]] * [[Rippl effekti]] * [[Rube Goldberg mashinasi]] * [[Ablatsiya kaskadi]] ===Tegishli fizik nazariyalar=== : * [[Kapalak effekti]] * Kaskadli nosozlik * [[Sabablilik]] * [[Zanjir reaksiyasi|Zanjirli reaksiya]] * [[Qor to'pi effekti]] === Matematik nazariyalar === * [[Induksiya (matematika)|Matematik induksiya]] === Siyosiy === * [[Domino nazariyasi]] === Ijtimoiy === * [[Xitoy pichirlashlari]] * [[Xulq-atvor infeksiyasi]] * [[Takroriy jinoyat]] == Manbalar == {{manbalar}} {{Tashqi havolalar}} [[Turkum:Sabab]] ajx26amh8sx48z16q0rxsqtsmksvtkn 2815921 2815918 2022-08-28T12:43:40Z Optima D 72251 /* Yana qarang */ wikitext text/x-wiki [[Fayl:Domino_effect.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Domino_effect.jpg/170px-Domino_effect.jpg|thumb| (Yuqorida) Dominolar turibdi. (Pastda) Dominolar harakatda.]] [[Fayl:Domino_01.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Domino_01.jpg/220px-Domino_01.jpg|thumb| [[Domino shou]]]] '''Domino effekti''' yoki '''zanjir reaksiyasi''' — bir hodisa oʻziga oʻxshash hodisalar bilan birgalikda butun zanjir hosil qiliuvchi yigʻma effekt<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=domino effect|url=http://www.thefreedictionary.com/domino+effect|ish=The Free Dictionary|nashriyot=Farlex, Inc.|kirish sanasi=29 September 2014}}</ref>. Ushbu atama eng yaxshi mexanik taʼsir sifatida tanilgan hamda [[Domino|domino toshlarining]] bir-biriga ulab yiqilishiga oʻxshashlik sifatida qoʻllaniladi. Bu odatda ketma-ket hodisalar orasidagi vaqt nisbatan kichik boʻlgan voqealar ketma-ketligini anglatadi. U soʻzma-soʻz (kuzatilgan haqiqiy toʻqnashuvlar seriyasi) yoki metafora (global moliya yoki siyosat kabi tizimlar ichidagi sabab-oqibat aloqalari) ishlatilishi ham mumkin. ''Domino effekti'' atamasidan, shuningdek, hodisaning muqarrar yoki yuqori ehtimoli borligini bildirish uchun ham (allaqachon sodir boʻlganligi sababli) va aksincha, hodisaning imkonsiz yoki juda dargumon (bitta domino) ekanligini bildirish uchun foydalaniladi. == Effektning namoyon boʻlishi == Domino effektini har biri kichik masofa bilan ajratilgan bir qator [[Domino|domino toshlarini]] tik qoʻyish orqali osongina tasavvur qilish mumkin. Birinchi domino harakatga kelgandan soʻng, navbatdagi dominoni agʻdaradi. Ushbu ketma-ketlik orqali chiziqli zanjir paydo boʻladi. Bunda har bir dominoning tushishi darhol oldingi dominoga taʼsir qiladi. Taʼsir zanjir uzunligidan qatʼiy nazar doimo bir xil natijaga ega boʻladi. Ushbu zanjir reaksiyasida foydalaniladigan energiya dominolarning [[Meta-barqarorlik|meta-barqaror]] holatda boʻlganligi sababli [[Potensial energiya|potentsial energiya]] hisoblanadi. Dastlabki domino agʻdarilganda, yiqilish orqali uzatiladigan energiya keyingi dominoni agʻdarish uchun zarur boʻlgan energiyadan kattaroq boʻladi<ref>{{kitob manbasi |last1=Stronge |first1=W. J. |title=Impact Mechanics |date=2004 |publisher=Cambridge University Press |isbn=ISBN 0-521-60289-0}}</ref>. Domino effekti [[Rube Goldberg]] mashinalarida qoʻllaniladi. == Mediada == ''[[Domino kuni]]'' — domino toshlarining eng koʻp qulashi boʻyicha jahon rekordi. == Yana qarang == === Bogʻliq atamalar === * [[Domino effekti halokati]] * [[Rippl effekti]] * [[Rube Goldberg mashinasi]] * [[Ablatsiya kaskadi]] === Tegishli fizik nazariyalar === * [[Kapalak effekti]] * Kaskadli nosozlik * [[Sabablilik]] * [[Zanjir reaksiyasi|Zanjirli reaksiya]] * [[Qor to'pi effekti]] === Matematik nazariyalar === * [[Induksiya (matematika)|Matematik induksiya]] === Siyosiy === * [[Domino nazariyasi]] === Ijtimoiy === * [[Xitoy pichirlashlari]] * [[Xulq-atvor infeksiyasi]] * [[Takroriy jinoyat]] == Manbalar == {{manbalar}} {{Tashqi havolalar}} [[Turkum:Sabab]] 6o2co89r5ytov6qj1pt8ft9nmrgxhvn 2815922 2815921 2022-08-28T12:44:03Z Optima D 72251 /* Effektning namoyon boʻlishi */ wikitext text/x-wiki [[Fayl:Domino_effect.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Domino_effect.jpg/170px-Domino_effect.jpg|thumb| (Yuqorida) Dominolar turibdi. (Pastda) Dominolar harakatda.]] [[Fayl:Domino_01.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Domino_01.jpg/220px-Domino_01.jpg|thumb| [[Domino shou]]]] '''Domino effekti''' yoki '''zanjir reaksiyasi''' — bir hodisa oʻziga oʻxshash hodisalar bilan birgalikda butun zanjir hosil qiliuvchi yigʻma effekt<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=domino effect|url=http://www.thefreedictionary.com/domino+effect|ish=The Free Dictionary|nashriyot=Farlex, Inc.|kirish sanasi=29 September 2014}}</ref>. Ushbu atama eng yaxshi mexanik taʼsir sifatida tanilgan hamda [[Domino|domino toshlarining]] bir-biriga ulab yiqilishiga oʻxshashlik sifatida qoʻllaniladi. Bu odatda ketma-ket hodisalar orasidagi vaqt nisbatan kichik boʻlgan voqealar ketma-ketligini anglatadi. U soʻzma-soʻz (kuzatilgan haqiqiy toʻqnashuvlar seriyasi) yoki metafora (global moliya yoki siyosat kabi tizimlar ichidagi sabab-oqibat aloqalari) ishlatilishi ham mumkin. ''Domino effekti'' atamasidan, shuningdek, hodisaning muqarrar yoki yuqori ehtimoli borligini bildirish uchun ham (allaqachon sodir boʻlganligi sababli) va aksincha, hodisaning imkonsiz yoki juda dargumon (bitta domino) ekanligini bildirish uchun foydalaniladi. == Effektning namoyon boʻlishi == Domino effektini har biri kichik masofa bilan ajratilgan bir qator [[Domino|domino toshlarini]] tik qoʻyish orqali osongina tasavvur qilish mumkin. Birinchi domino harakatga kelgandan soʻng, navbatdagi dominoni agʻdaradi. Ushbu ketma-ketlik orqali chiziqli zanjir paydo boʻladi. Bunda har bir dominoning tushishi darhol oldingi dominoga taʼsir qiladi. Taʼsir zanjir uzunligidan qatʼiy nazar doimo bir xil natijaga ega boʻladi. Ushbu zanjir reaksiyasida foydalaniladigan energiya dominolarning [[Meta-barqarorlik|meta-barqaror]] holatda boʻlganligi sababli [[Potensial energiya|potentsial energiya]] hisoblanadi. Dastlabki domino agʻdarilganda, yiqilish orqali uzatiladigan energiya keyingi dominoni agʻdarish uchun zarur boʻlgan energiyadan kattaroq boʻladi<ref>{{kitob manbasi |last1=Stronge |first1=W. J. |title=Impact Mechanics |date=2004 |publisher=Cambridge University Press |isbn=ISBN 0-521-60289-0}}</ref>. Domino effekti [[Rube Goldberg]] mashinalarida qoʻllaniladi. == Mediada == ''[[Domino kuni]]'' — domino toshlarining eng koʻp qulashi boʻyicha jahon rekordi. == Yana qarang == === Bogʻliq atamalar === * [[Domino effekti halokati]] * [[Rippl effekti]] * [[Rube Goldberg mashinasi]] * [[Ablatsiya kaskadi]] === Tegishli fizik nazariyalar === * [[Kapalak effekti]] * Kaskadli nosozlik * [[Sabablilik]] * [[Zanjir reaksiyasi|Zanjirli reaksiya]] * [[Qor to'pi effekti]] === Matematik nazariyalar === * [[Induksiya (matematika)|Matematik induksiya]] === Siyosiy === * [[Domino nazariyasi]] === Ijtimoiy === * [[Xitoy pichirlashlari]] * [[Xulq-atvor infeksiyasi]] * [[Takroriy jinoyat]] == Manbalar == {{manbalar}} {{Tashqi havolalar}} [[Turkum:Sabab]] 7cv9yl0h1zqufs30rnvxbc7ua36m9m9 Munozara:Domino effekti 1 783985 2815926 2022-08-28T12:44:47Z Optima D 72251 http://fountain.toolforge.org:34905/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Munozara:Mazda CX-30 1 783986 2815929 2022-08-28T12:47:21Z Abubakir Mo'minjonov 76708 http://fountain.toolforge.org:34905/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Mazda CX-50 0 783987 2815933 2022-08-28T12:52:35Z Abubakir Mo'minjonov 76708 „[[:ru:Special:Redirect/revision/122284832|Mazda CX-50]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Avtomobil bilgiqutisi|kuzovturi=5‑dv. SUV (5 o'rin)|bakhajmi=|o'rindiqsoni=|eshiklarsoni=|dizayneri=|nom=Mazda CX-50|ishlabchiqaruvchi=Mazda|modelyili=Ishlab chiqarilgan yillari 2022 - hozir Assambleyasi Huntsville, Alabama, AQSH|dvigateli=Benzin: 2,5 litr Skyactiv-G PY-VPS I4 2,5 L Skyactiv-G PY-VPTS I4-T|uzunligi=4719 mm|kengligi=1920 mm|balandligi=1613 mm|gildirakbazasi=2814 mm}} [[Категория:Автомобили по алфавиту]] Mazda CX-50 Yaponiyaning Mazda kompaniyasi tomonidan Shimoliy Amerika bozori uchun ishlab chiqariladigan yaqinlashib kelayotgan ixcham krossoverdir<ref>{{cite web|url=https://paultan.org/2021/11/16/mazda-cx-50-revealed-new-us-only-c-segment-suv/|title=Mazda CX-50 revealed – new US-only C-segment SUV|first=Jonathan|last=Lee|website=[[Paul Tan]]|date=November 16, 2021|access-date=November 16, 2021|archive-date=2022-01-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20220127050726/https://paultan.org/2021/11/16/mazda-cx-50-revealed-new-us-only-c-segment-suv/|deadlink=no}}</ref>. Avtomobil Mazda3 va Mazda CX-30 modellari bilan platformani baham ko'radi va modellar qatorida u o'lchamlari bo'yicha Mazda CX-5 dan biroz yuqoriroq joyni egallaydi<ref>{{cite magazine|last=Dorian|first=Drew|date=November 15, 2021|title=2023 Mazda CX-50|url=https://www.caranddriver.com/mazda/cx-50|magazine=[[Car and Driver]]|accessdate=November 15, 2021|archive-date=2022-01-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20220105043901/https://www.caranddriver.com/mazda/cx-50|deadlink=no}}</ref>. Model birinchi marta 2021-yil 15-noyabrda taqdim etilgan. Ta`kidlanishicha, krossoverning oddiy versiyasidan tashqari, kross-country versiyasi ham mavjud bo'ladi. <ref>{{Cite journal|url=https://www.roadandtrack.com/news/a38256174/mazda-cx-50/|title=The CX-50 Is Mazda's Entry Into the Rugged Crossover War|magazine=[[Road & Track]]|first=Fred|last=Smith|date=November 15, 2021|access-date=November 15, 2021|archivedate=2021-12-03|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211203152605/https://www.roadandtrack.com/news/a38256174/mazda-cx-50/}}</ref> Mazda CX-50 Alabama shtatining Xantsvill shahridagi zavodda yig'iladi, u erda Toyota Corolla Cross yig'iladi. <ref name="carscoops">{{Veb manbasi|url=https://www.carscoops.com/2021/11/2023-mazda-cx-50-revealed-as-a-rugged-but-not-too-off-road-focused-suv/|sarlavha=2023 Mazda CX-50 Looks Ready To Conquer The Wilderness As CX-5’s More Rugged Cousin|ish=Carscoops|ism=Sebastien|familiya=Bell|sana=November 15, 2021|kirish sanasi=November 15, 2021|arxivsana=2021-11-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211116130051/https://www.carscoops.com/2021/11/2023-mazda-cx-50-revealed-as-a-rugged-but-not-too-off-road-focused-suv/}}</ref> == Texnik xususiyatlari == Model 2,5 litr hajmli, 187 ot kuchi (139 kVt) quvvatga ega, 252 Nm momentli to'rt silindrli Skyactiv-G PY-VPS dvigateli bilan jihozlangan. Shuningdek, 250 ot kuchi va 434 Nm aylanish momentiga ega turbomotorli versiyasi ham mavjud. Krossover shuningdek, i-Activ (to'liq g'ildirakli) va Intelligent Drive Select texnologiyalari bilan jihozlangan. <ref name="carscoops">{{Veb manbasi|url=https://www.carscoops.com/2021/11/2023-mazda-cx-50-revealed-as-a-rugged-but-not-too-off-road-focused-suv/|sarlavha=2023 Mazda CX-50 Looks Ready To Conquer The Wilderness As CX-5’s More Rugged Cousin|ish=Carscoops|ism=Sebastien|familiya=Bell|sana=November 15, 2021|kirish sanasi=November 15, 2021|arxivsana=2021-11-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211116130051/https://www.carscoops.com/2021/11/2023-mazda-cx-50-revealed-as-a-rugged-but-not-too-off-road-focused-suv/}}</ref> Toyota elektromotoriga ega gibrid versiyasi ham rejalashtirilgan. <ref name="carscoops">{{Veb manbasi|url=https://www.carscoops.com/2021/11/2023-mazda-cx-50-revealed-as-a-rugged-but-not-too-off-road-focused-suv/|sarlavha=2023 Mazda CX-50 Looks Ready To Conquer The Wilderness As CX-5’s More Rugged Cousin|ish=Carscoops|ism=Sebastien|familiya=Bell|sana=November 15, 2021|kirish sanasi=November 15, 2021|arxivsana=2021-11-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211116130051/https://www.carscoops.com/2021/11/2023-mazda-cx-50-revealed-as-a-rugged-but-not-too-off-road-focused-suv/}}</ref> <ref>{{Cite journal|url=https://www.caranddriver.com/news/a38255344/2023-mazda-cx-50-revealed/|title=2023 Mazda CX-50 Joins the CX-5 as Another Stylish SUV|magazine=[[Car and Driver]]|first=Joey|last=Caparella|date=November 15, 2021|access-date=November 15, 2021|archivedate=2022-01-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220122221134/https://www.caranddriver.com/news/a38255344/2023-mazda-cx-50-revealed/}}</ref> == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [http://www.mazda.ru Rossiyada Mazda rasmiy veb-sayti] [[Turkum:Mazda avtomobillari]] 4pq11f0nk939zlix0qkgbdcgojxr1i6 2815935 2815933 2022-08-28T12:54:55Z Abubakir Mo'minjonov 76708 wikitext text/x-wiki {{Avtomobil bilgiqutisi|kuzovturi=5‑dv. SUV (5 o'rin)|bakhajmi=|o'rindiqsoni=|eshiklarsoni=|dizayneri=|nom=Mazda CX-50|ishlabchiqaruvchi=Mazda|modelyili=Ishlab chiqarilgan yillari 2022 - hozir Assambleyasi Huntsville, Alabama, AQSH|dvigateli=Benzin: 2,5 litr Skyactiv-G PY-VPS I4 2,5 L Skyactiv-G PY-VPTS I4-T|uzunligi=4719 mm|kengligi=1920 mm|balandligi=1613 mm|gildirakbazasi=2814 mm}} '''Mazda CX-50 -''' Yaponiyaning Mazda kompaniyasi tomonidan Shimoliy Amerika bozori uchun ishlab chiqariladigan yaqinlashib kelayotgan ixcham krossoverdir<ref>{{cite web|url=https://paultan.org/2021/11/16/mazda-cx-50-revealed-new-us-only-c-segment-suv/|title=Mazda CX-50 revealed – new US-only C-segment SUV|first=Jonathan|last=Lee|website=[[Paul Tan]]|date=November 16, 2021|access-date=November 16, 2021|archive-date=2022-01-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20220127050726/https://paultan.org/2021/11/16/mazda-cx-50-revealed-new-us-only-c-segment-suv/|deadlink=no}}</ref>. Avtomobil Mazda3 va Mazda CX-30 modellari bilan platformani baham ko'radi va modellar qatorida u o'lchamlari bo'yicha Mazda CX-5 dan biroz yuqoriroq joyni egallaydi<ref>{{cite magazine|last=Dorian|first=Drew|date=November 15, 2021|title=2023 Mazda CX-50|url=https://www.caranddriver.com/mazda/cx-50|magazine=[[Car and Driver]]|accessdate=November 15, 2021|archive-date=2022-01-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20220105043901/https://www.caranddriver.com/mazda/cx-50|deadlink=no}}</ref>. Model birinchi marta 2021-yil 15-noyabrda taqdim etilgan. Ta`kidlanishicha, krossoverning oddiy versiyasidan tashqari, kross-country versiyasi ham mavjud bo'ladi<ref>{{Cite journal|url=https://www.roadandtrack.com/news/a38256174/mazda-cx-50/|title=The CX-50 Is Mazda's Entry Into the Rugged Crossover War|magazine=[[Road & Track]]|first=Fred|last=Smith|date=November 15, 2021|access-date=November 15, 2021|archivedate=2021-12-03|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211203152605/https://www.roadandtrack.com/news/a38256174/mazda-cx-50/}}</ref>. Mazda CX-50 Alabama shtatining Xantsvill shahridagi zavodda yig'iladi, u erda Toyota Corolla Cross yig'iladi<ref name="carscoops">{{Veb manbasi|url=https://www.carscoops.com/2021/11/2023-mazda-cx-50-revealed-as-a-rugged-but-not-too-off-road-focused-suv/|sarlavha=2023 Mazda CX-50 Looks Ready To Conquer The Wilderness As CX-5’s More Rugged Cousin|ish=Carscoops|ism=Sebastien|familiya=Bell|sana=November 15, 2021|kirish sanasi=November 15, 2021|arxivsana=2021-11-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211116130051/https://www.carscoops.com/2021/11/2023-mazda-cx-50-revealed-as-a-rugged-but-not-too-off-road-focused-suv/}}</ref>. == Texnik xususiyatlari == Model 2,5 litr hajmli, 187 ot kuchi (139 kVt) quvvatga ega, 252 Nm momentli to'rt silindrli Skyactiv-G PY-VPS dvigateli bilan jihozlangan. Shuningdek, 250 ot kuchi va 434 Nm aylanish momentiga ega turbomotorli versiyasi ham mavjud. Krossover shuningdek, i-Activ (to'liq g'ildirakli) va Intelligent Drive Select texnologiyalari bilan jihozlangan<ref name="carscoops">{{Veb manbasi|url=https://www.carscoops.com/2021/11/2023-mazda-cx-50-revealed-as-a-rugged-but-not-too-off-road-focused-suv/|sarlavha=2023 Mazda CX-50 Looks Ready To Conquer The Wilderness As CX-5’s More Rugged Cousin|ish=Carscoops|ism=Sebastien|familiya=Bell|sana=November 15, 2021|kirish sanasi=November 15, 2021|arxivsana=2021-11-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211116130051/https://www.carscoops.com/2021/11/2023-mazda-cx-50-revealed-as-a-rugged-but-not-too-off-road-focused-suv/}}</ref>. Toyota elektromotoriga ega gibrid versiyasi ham rejalashtirilgan<ref name="carscoops">{{Veb manbasi|url=https://www.carscoops.com/2021/11/2023-mazda-cx-50-revealed-as-a-rugged-but-not-too-off-road-focused-suv/|sarlavha=2023 Mazda CX-50 Looks Ready To Conquer The Wilderness As CX-5’s More Rugged Cousin|ish=Carscoops|ism=Sebastien|familiya=Bell|sana=November 15, 2021|kirish sanasi=November 15, 2021|arxivsana=2021-11-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211116130051/https://www.carscoops.com/2021/11/2023-mazda-cx-50-revealed-as-a-rugged-but-not-too-off-road-focused-suv/}}</ref><ref>{{Cite journal|url=https://www.caranddriver.com/news/a38255344/2023-mazda-cx-50-revealed/|title=2023 Mazda CX-50 Joins the CX-5 as Another Stylish SUV|magazine=[[Car and Driver]]|first=Joey|last=Caparella|date=November 15, 2021|access-date=November 15, 2021|archivedate=2022-01-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220122221134/https://www.caranddriver.com/news/a38255344/2023-mazda-cx-50-revealed/}}</ref>. == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [http://www.mazda.ru Rossiyada Mazda rasmiy veb-sayti] [[Turkum:Mazda avtomobillari]] gy12wncu1vdd4887hknqebue038ls3a 2815936 2815935 2022-08-28T12:55:06Z Abubakir Mo'minjonov 76708 wikitext text/x-wiki {{Avtomobil bilgiqutisi|kuzovturi=5‑dv. SUV (5 o'rin)|bakhajmi=|o'rindiqsoni=|eshiklarsoni=|dizayneri=|nom=Mazda CX-50|ishlabchiqaruvchi=Mazda|modelyili=Ishlab chiqarilgan yillari 2022 - hozir Assambleyasi Huntsville, Alabama, AQSH|dvigateli=Benzin: 2,5 litr Skyactiv-G PY-VPS I4 2,5 L Skyactiv-G PY-VPTS I4-T|uzunligi=4719 mm|kengligi=1920 mm|balandligi=1613 mm|gildirakbazasi=2814 mm}} '''Mazda CX-50 -''' Yaponiyaning Mazda kompaniyasi tomonidan Shimoliy Amerika bozori uchun ishlab chiqariladigan yaqinlashib kelayotgan ixcham krossoverdir<ref>{{cite web|url=https://paultan.org/2021/11/16/mazda-cx-50-revealed-new-us-only-c-segment-suv/|title=Mazda CX-50 revealed – new US-only C-segment SUV|first=Jonathan|last=Lee|website=[[Paul Tan]]|date=November 16, 2021|access-date=November 16, 2021|archive-date=2022-01-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20220127050726/https://paultan.org/2021/11/16/mazda-cx-50-revealed-new-us-only-c-segment-suv/|deadlink=no}}</ref>. Avtomobil Mazda3 va Mazda CX-30 modellari bilan platformani baham koʻradi va modellar qatorida u oʻlchamlari boʻyicha Mazda CX-5 dan biroz yuqoriroq joyni egallaydi<ref>{{cite magazine|last=Dorian|first=Drew|date=November 15, 2021|title=2023 Mazda CX-50|url=https://www.caranddriver.com/mazda/cx-50|magazine=[[Car and Driver]]|accessdate=November 15, 2021|archive-date=2022-01-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20220105043901/https://www.caranddriver.com/mazda/cx-50|deadlink=no}}</ref>. Model birinchi marta 2021-yil 15-noyabrda taqdim etilgan. Taʼkidlanishicha, krossoverning oddiy versiyasidan tashqari, kross-country versiyasi ham mavjud boʻladi<ref>{{Cite journal|url=https://www.roadandtrack.com/news/a38256174/mazda-cx-50/|title=The CX-50 Is Mazda's Entry Into the Rugged Crossover War|magazine=[[Road & Track]]|first=Fred|last=Smith|date=November 15, 2021|access-date=November 15, 2021|archivedate=2021-12-03|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211203152605/https://www.roadandtrack.com/news/a38256174/mazda-cx-50/}}</ref>. Mazda CX-50 Alabama shtatining Xantsvill shahridagi zavodda yigʻiladi, u erda Toyota Corolla Cross yigʻiladi<ref name="carscoops">{{Veb manbasi|url=https://www.carscoops.com/2021/11/2023-mazda-cx-50-revealed-as-a-rugged-but-not-too-off-road-focused-suv/|sarlavha=2023 Mazda CX-50 Looks Ready To Conquer The Wilderness As CX-5’s More Rugged Cousin|ish=Carscoops|ism=Sebastien|familiya=Bell|sana=November 15, 2021|kirish sanasi=November 15, 2021|arxivsana=2021-11-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211116130051/https://www.carscoops.com/2021/11/2023-mazda-cx-50-revealed-as-a-rugged-but-not-too-off-road-focused-suv/}}</ref>. == Texnik xususiyatlari == Model 2,5 litr hajmli, 187 ot kuchi (139 kVt) quvvatga ega, 252 Nm momentli toʻrt silindrli Skyactiv-G PY-VPS dvigateli bilan jihozlangan. Shuningdek, 250 ot kuchi va 434 Nm aylanish momentiga ega turbomotorli versiyasi ham mavjud. Krossover shuningdek, i-Activ (toʻliq gʻildirakli) va Intelligent Drive Select texnologiyalari bilan jihozlangan<ref name="carscoops">{{Veb manbasi|url=https://www.carscoops.com/2021/11/2023-mazda-cx-50-revealed-as-a-rugged-but-not-too-off-road-focused-suv/|sarlavha=2023 Mazda CX-50 Looks Ready To Conquer The Wilderness As CX-5’s More Rugged Cousin|ish=Carscoops|ism=Sebastien|familiya=Bell|sana=November 15, 2021|kirish sanasi=November 15, 2021|arxivsana=2021-11-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211116130051/https://www.carscoops.com/2021/11/2023-mazda-cx-50-revealed-as-a-rugged-but-not-too-off-road-focused-suv/}}</ref>. Toyota elektromotoriga ega gibrid versiyasi ham rejalashtirilgan<ref name="carscoops">{{Veb manbasi|url=https://www.carscoops.com/2021/11/2023-mazda-cx-50-revealed-as-a-rugged-but-not-too-off-road-focused-suv/|sarlavha=2023 Mazda CX-50 Looks Ready To Conquer The Wilderness As CX-5’s More Rugged Cousin|ish=Carscoops|ism=Sebastien|familiya=Bell|sana=November 15, 2021|kirish sanasi=November 15, 2021|arxivsana=2021-11-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211116130051/https://www.carscoops.com/2021/11/2023-mazda-cx-50-revealed-as-a-rugged-but-not-too-off-road-focused-suv/}}</ref><ref>{{Cite journal|url=https://www.caranddriver.com/news/a38255344/2023-mazda-cx-50-revealed/|title=2023 Mazda CX-50 Joins the CX-5 as Another Stylish SUV|magazine=[[Car and Driver]]|first=Joey|last=Caparella|date=November 15, 2021|access-date=November 15, 2021|archivedate=2022-01-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220122221134/https://www.caranddriver.com/news/a38255344/2023-mazda-cx-50-revealed/}}</ref>. == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [http://www.mazda.ru Rossiyada Mazda rasmiy veb-sayti] [[Turkum:Mazda avtomobillari]] g5pbwg6cov3s78rl0kw9um0qsgz7q22 2815941 2815936 2022-08-28T12:58:54Z Abubakir Mo'minjonov 76708 wikitext text/x-wiki {{Avtomobil bilgiqutisi|kuzovturi=5‑dv. SUV (5 o'rin)|bakhajmi=|o'rindiqsoni=|eshiklarsoni=|dizayneri=|nom=Mazda CX-50|ishlabchiqaruvchi=Mazda|modelyili=Ishlab chiqarilgan yillari 2022 - hozir Assambleyasi Huntsville, Alabama, AQSH|dvigateli=Benzin: 2,5 litr Skyactiv-G PY-VPS I4 2,5 L Skyactiv-G PY-VPTS I4-T|uzunligi=4719 mm|kengligi=1920 mm|balandligi=1613 mm|gildirakbazasi=2814 mm}} '''Mazda CX-50 -''' Yaponiyaning Mazda kompaniyasi tomonidan Shimoliy Amerika bozori uchun ishlab chiqariladigan yaqinlashib kelayotgan ixcham krossoverdir<ref>{{cite web|url=https://paultan.org/2021/11/16/mazda-cx-50-revealed-new-us-only-c-segment-suv/|title=Mazda CX-50 revealed – new US-only C-segment SUV|first=Jonathan|last=Lee|website=[[Paul Tan]]|date=November 16, 2021|access-date=November 16, 2021|archive-date=2022-01-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20220127050726/https://paultan.org/2021/11/16/mazda-cx-50-revealed-new-us-only-c-segment-suv/|deadlink=no}}</ref>. Avtomobil Mazda3 va Mazda CX-30 modellari bilan platformani baham koʻradi va modellar qatorida u oʻlchamlari boʻyicha Mazda CX-5 dan biroz yuqoriroq joyni egallaydi<ref>{{cite magazine|last=Dorian|first=Drew|date=November 15, 2021|title=2023 Mazda CX-50|url=https://www.caranddriver.com/mazda/cx-50|magazine=[[Car and Driver]]|accessdate=November 15, 2021|archive-date=2022-01-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20220105043901/https://www.caranddriver.com/mazda/cx-50|deadlink=no}}</ref>. Model birinchi marta 2021-yil 15-noyabrda taqdim etilgan. Taʼkidlanishicha, krossoverning oddiy versiyasidan tashqari, kross-country versiyasi ham mavjud boʻladi<ref>{{Cite journal|url=https://www.roadandtrack.com/news/a38256174/mazda-cx-50/|title=The CX-50 Is Mazda's Entry Into the Rugged Crossover War|magazine=[[Road & Track]]|first=Fred|last=Smith|date=November 15, 2021|access-date=November 15, 2021|archivedate=2021-12-03|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211203152605/https://www.roadandtrack.com/news/a38256174/mazda-cx-50/}}</ref>. Mazda CX-50 Alabama shtatining Xantsvill shahridagi zavodda yigʻiladi, u erda Toyota Corolla Cross yigʻiladi<ref name="carscoops">{{Veb manbasi|url=https://www.carscoops.com/2021/11/2023-mazda-cx-50-revealed-as-a-rugged-but-not-too-off-road-focused-suv/|sarlavha=2023 Mazda CX-50 Looks Ready To Conquer The Wilderness As CX-5’s More Rugged Cousin|ish=Carscoops|ism=Sebastien|familiya=Bell|sana=November 15, 2021|kirish sanasi=November 15, 2021|arxivsana=2021-11-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211116130051/https://www.carscoops.com/2021/11/2023-mazda-cx-50-revealed-as-a-rugged-but-not-too-off-road-focused-suv/}}</ref>. == Texnik xususiyatlari == Model 2,5 litr hajmli, 187 ot kuchi (139 kVt) quvvatga ega, 252 Nm momentli toʻrt silindrli Skyactiv-G PY-VPS dvigateli bilan jihozlangan. Shuningdek, 250 ot kuchi va 434 Nm aylanish momentiga ega turbomotorli versiyasi ham mavjud. Krossover shuningdek, i-Activ (toʻliq gʻildirakli) va Intelligent Drive Select texnologiyalari bilan jihozlangan<ref name="carscoops">{{Veb manbasi|url=https://www.carscoops.com/2021/11/2023-mazda-cx-50-revealed-as-a-rugged-but-not-too-off-road-focused-suv/|sarlavha=2023 Mazda CX-50 Looks Ready To Conquer The Wilderness As CX-5’s More Rugged Cousin|ish=Carscoops|ism=Sebastien|familiya=Bell|sana=November 15, 2021|kirish sanasi=November 15, 2021|arxivsana=2021-11-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211116130051/https://www.carscoops.com/2021/11/2023-mazda-cx-50-revealed-as-a-rugged-but-not-too-off-road-focused-suv/}}</ref>. Ikkita aylanadigan dvigatel taklif qilindi: oddiy 12A va past emissiyali ''AP'' 13B. <ref name="luce2nd">{{Veb manbasi|url=http://ah5243.blog72.fc2.com/blog-entry-113.html|sarlavha=Big Rotary マツダ ルーチェ　MAZDA LUCE/RX-4）【LA22・33】|til=яп.|kirish sanasi=2016-05-01|familiya=Fuji|ism=Shigeyuki|ish='70年代　旧車の世界　Old cars of Japan '70|arxivsana=2016-02-02|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160202001453/http://ah5243.blog72.fc2.com/blog-entry-113.html}}</ref> Pistonli modellar ham mavjud edi va yapon bozori uchun furgonlar mavjud edi. Bu Mazdaga faqat Mazdaga xos bo'lgan aylanma dvigatelning mashhurligini oshirishga yordam berdi. Yaponiyada aylanuvchi dvigatel variantlari avtomobil solig'i bo'yicha afzalliklarga ega edi, yapon haydovchilari kamroq to'lashdi, shu bilan birga samaraliroq [[aylanadigan dvigatel|aylanadigan dvigatelga ega]] bo'lishdi. Luce katta, hashamatli jihozlangan sedan bo'lsa-da, u yapon o'lchami qoidalariga javob berdi va Yaponiyada sotilgan eng katta Mazda sedani emas edi. Eng kattasi GM-Australian [[Holden Premer|Holden Premier]] asosidagi [[Mazda Roadpacer|cheklangan nashri Mazda Roadpacer]] edi. Toyota elektromotoriga ega gibrid versiyasi ham rejalashtirilgan<ref name="carscoops">{{Veb manbasi|url=https://www.carscoops.com/2021/11/2023-mazda-cx-50-revealed-as-a-rugged-but-not-too-off-road-focused-suv/|sarlavha=2023 Mazda CX-50 Looks Ready To Conquer The Wilderness As CX-5’s More Rugged Cousin|ish=Carscoops|ism=Sebastien|familiya=Bell|sana=November 15, 2021|kirish sanasi=November 15, 2021|arxivsana=2021-11-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211116130051/https://www.carscoops.com/2021/11/2023-mazda-cx-50-revealed-as-a-rugged-but-not-too-off-road-focused-suv/}}</ref><ref>{{Cite journal|url=https://www.caranddriver.com/news/a38255344/2023-mazda-cx-50-revealed/|title=2023 Mazda CX-50 Joins the CX-5 as Another Stylish SUV|magazine=[[Car and Driver]]|first=Joey|last=Caparella|date=November 15, 2021|access-date=November 15, 2021|archivedate=2022-01-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220122221134/https://www.caranddriver.com/news/a38255344/2023-mazda-cx-50-revealed/}}</ref>. == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [http://www.mazda.ru Rossiyada Mazda rasmiy veb-sayti] [[Turkum:Mazda avtomobillari]] 9geie1y7kqmm6qlpb7ixnz2tslu8wrk 2815942 2815941 2022-08-28T12:59:07Z Abubakir Mo'minjonov 76708 wikitext text/x-wiki {{Avtomobil bilgiqutisi|kuzovturi=5‑dv. SUV (5 o'rin)|bakhajmi=|o'rindiqsoni=|eshiklarsoni=|dizayneri=|nom=Mazda CX-50|ishlabchiqaruvchi=Mazda|modelyili=Ishlab chiqarilgan yillari 2022 - hozir Assambleyasi Huntsville, Alabama, AQSH|dvigateli=Benzin: 2,5 litr Skyactiv-G PY-VPS I4 2,5 L Skyactiv-G PY-VPTS I4-T|uzunligi=4719 mm|kengligi=1920 mm|balandligi=1613 mm|gildirakbazasi=2814 mm}} '''Mazda CX-50 -''' Yaponiyaning Mazda kompaniyasi tomonidan Shimoliy Amerika bozori uchun ishlab chiqariladigan yaqinlashib kelayotgan ixcham krossoverdir<ref>{{cite web|url=https://paultan.org/2021/11/16/mazda-cx-50-revealed-new-us-only-c-segment-suv/|title=Mazda CX-50 revealed – new US-only C-segment SUV|first=Jonathan|last=Lee|website=[[Paul Tan]]|date=November 16, 2021|access-date=November 16, 2021|archive-date=2022-01-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20220127050726/https://paultan.org/2021/11/16/mazda-cx-50-revealed-new-us-only-c-segment-suv/|deadlink=no}}</ref>. Avtomobil Mazda3 va Mazda CX-30 modellari bilan platformani baham koʻradi va modellar qatorida u oʻlchamlari boʻyicha Mazda CX-5 dan biroz yuqoriroq joyni egallaydi<ref>{{cite magazine|last=Dorian|first=Drew|date=November 15, 2021|title=2023 Mazda CX-50|url=https://www.caranddriver.com/mazda/cx-50|magazine=[[Car and Driver]]|accessdate=November 15, 2021|archive-date=2022-01-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20220105043901/https://www.caranddriver.com/mazda/cx-50|deadlink=no}}</ref>. Model birinchi marta 2021-yil 15-noyabrda taqdim etilgan. Taʼkidlanishicha, krossoverning oddiy versiyasidan tashqari, kross-country versiyasi ham mavjud boʻladi<ref>{{Cite journal|url=https://www.roadandtrack.com/news/a38256174/mazda-cx-50/|title=The CX-50 Is Mazda's Entry Into the Rugged Crossover War|magazine=[[Road & Track]]|first=Fred|last=Smith|date=November 15, 2021|access-date=November 15, 2021|archivedate=2021-12-03|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211203152605/https://www.roadandtrack.com/news/a38256174/mazda-cx-50/}}</ref>. Mazda CX-50 Alabama shtatining Xantsvill shahridagi zavodda yigʻiladi, u erda Toyota Corolla Cross yigʻiladi<ref name="carscoops">{{Veb manbasi|url=https://www.carscoops.com/2021/11/2023-mazda-cx-50-revealed-as-a-rugged-but-not-too-off-road-focused-suv/|sarlavha=2023 Mazda CX-50 Looks Ready To Conquer The Wilderness As CX-5’s More Rugged Cousin|ish=Carscoops|ism=Sebastien|familiya=Bell|sana=November 15, 2021|kirish sanasi=November 15, 2021|arxivsana=2021-11-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211116130051/https://www.carscoops.com/2021/11/2023-mazda-cx-50-revealed-as-a-rugged-but-not-too-off-road-focused-suv/}}</ref>. == Texnik xususiyatlari == Model 2,5 litr hajmli, 187 ot kuchi (139 kVt) quvvatga ega, 252 Nm momentli toʻrt silindrli Skyactiv-G PY-VPS dvigateli bilan jihozlangan. Shuningdek, 250 ot kuchi va 434 Nm aylanish momentiga ega turbomotorli versiyasi ham mavjud. Krossover shuningdek, i-Activ (toʻliq gʻildirakli) va Intelligent Drive Select texnologiyalari bilan jihozlangan<ref name="carscoops">{{Veb manbasi|url=https://www.carscoops.com/2021/11/2023-mazda-cx-50-revealed-as-a-rugged-but-not-too-off-road-focused-suv/|sarlavha=2023 Mazda CX-50 Looks Ready To Conquer The Wilderness As CX-5’s More Rugged Cousin|ish=Carscoops|ism=Sebastien|familiya=Bell|sana=November 15, 2021|kirish sanasi=November 15, 2021|arxivsana=2021-11-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211116130051/https://www.carscoops.com/2021/11/2023-mazda-cx-50-revealed-as-a-rugged-but-not-too-off-road-focused-suv/}}</ref>. Ikkita aylanadigan dvigatel taklif qilindi: oddiy 12A va past emissiyali ''AP'' 13B. <ref name="luce2nd">{{Veb manbasi|url=http://ah5243.blog72.fc2.com/blog-entry-113.html|sarlavha=Big Rotary マツダ ルーチェ　MAZDA LUCE/RX-4）【LA22・33】|til=яп.|kirish sanasi=2016-05-01|familiya=Fuji|ism=Shigeyuki|ish='70年代　旧車の世界　Old cars of Japan '70|arxivsana=2016-02-02|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160202001453/http://ah5243.blog72.fc2.com/blog-entry-113.html}}</ref> Pistonli modellar ham mavjud edi va yapon bozori uchun furgonlar mavjud edi. Bu Mazdaga faqat Mazdaga xos boʻlgan aylanma dvigatelning mashhurligini oshirishga yordam berdi. Yaponiyada aylanuvchi dvigatel variantlari avtomobil soligʻi boʻyicha afzalliklarga ega edi, yapon haydovchilari kamroq toʻlashdi, shu bilan birga samaraliroq [[aylanadigan dvigatel|aylanadigan dvigatelga ega]] boʻlishdi. Luce katta, hashamatli jihozlangan sedan boʻlsa-da, u yapon oʻlchami qoidalariga javob berdi va Yaponiyada sotilgan eng katta Mazda sedani emas edi. Eng kattasi GM-Australian [[Holden Premer|Holden Premier]] asosidagi [[Mazda Roadpacer|cheklangan nashri Mazda Roadpacer]] edi. Toyota elektromotoriga ega gibrid versiyasi ham rejalashtirilgan<ref name="carscoops">{{Veb manbasi|url=https://www.carscoops.com/2021/11/2023-mazda-cx-50-revealed-as-a-rugged-but-not-too-off-road-focused-suv/|sarlavha=2023 Mazda CX-50 Looks Ready To Conquer The Wilderness As CX-5’s More Rugged Cousin|ish=Carscoops|ism=Sebastien|familiya=Bell|sana=November 15, 2021|kirish sanasi=November 15, 2021|arxivsana=2021-11-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211116130051/https://www.carscoops.com/2021/11/2023-mazda-cx-50-revealed-as-a-rugged-but-not-too-off-road-focused-suv/}}</ref><ref>{{Cite journal|url=https://www.caranddriver.com/news/a38255344/2023-mazda-cx-50-revealed/|title=2023 Mazda CX-50 Joins the CX-5 as Another Stylish SUV|magazine=[[Car and Driver]]|first=Joey|last=Caparella|date=November 15, 2021|access-date=November 15, 2021|archivedate=2022-01-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220122221134/https://www.caranddriver.com/news/a38255344/2023-mazda-cx-50-revealed/}}</ref>. == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [http://www.mazda.ru Rossiyada Mazda rasmiy veb-sayti] [[Turkum:Mazda avtomobillari]] 4a3x7ekuxucj5c3lnra7d3yhbm5v2n0 Artur Davtyan 0 783988 2815934 2022-08-28T12:54:07Z Ravshanbek Tohirov 71874 „[[:en:Special:Redirect/revision/1107139817|Artur Davtyan]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Gimnastikachi|ism=Artur Davtyan|tasvir=2015 European Artistic Gymnastics Championships - Vault - Artur Davtyan 01.jpg|izoh=Artur Davtyan 2015-yilda|toʻliqism=|tavallud_sana={{birth date and age|1992|8|8|df=yes}}|tavallud_joyi=[[Yerevan]], [[Armaniston]]|vafot_sana=|vafot_joyi=|boʻyi=162|daraja=|klub=|kollejjamoasi=|boshmurabiy=Hakob Serobyan|assistentmurabbiy=|xoreograf=|musiqa=|epononimmahorat=}} '''Artur Davtyan''' ({{Lang-hy|Արթուր Դավթյան}}, 1992-yil 8-avgustda tug'ilgan) - [[Armaniston|arman]] gimnastikachisi. Gimnastika bo‘yicha Armaniston terma jamoasi a’zosi. Davtyan [[2020-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|2020-yilgi yozgi Olimpiada oʻyinlarida]] erkaklar oʻrtasida tayanch sakrash boʻyicha bronza medali sovrindori<ref>{{Veb manbasi|url=https://escs.am/am/news/9393|nashriyot=www.escs.am/am|kirish sanasi=2 August 2021|til=hy|arxivsana=3 August 2021|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210803122426/https://escs.am/am/news/9393}}</ref>, Yoshlar oʻrtasida Yevropa chempioni, Jahon kubogi kumush medali sovrindori va olimpiadachi. == Yoshligi == Artur Davtyan 1992-yil 8-avgustda [[Armaniston|Armanistonning]] [[Yerevan]] shahrida tug'ilgan. 1998-yilda 7-yoshida gimnastika bilan shug'ullana boshladi. 2008-yildan beri u gimnastika bo'yicha Armaniston terma jamoasi a'zosi. == Faoliyati == === Yoshlar bahsi === 2009-yilda Finlyandiyaning Tampere shahrida o‘tkazilgan o‘smirlar Olimpiya festivalida Davtyan vatandoshlari Armaniston Vaan Vardanyan va Artur Tovmasyan bilan birgalikda 23 jamoa o‘rtasida umumjamoa hisobida 6-o‘rinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.golos.am/index.php?option=com_content&task=view&id=48412&Itemid=73|nashriyot=www.golos.am|kirish sanasi=28 February 2013|til=ru|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120227062109/http://www.golos.am/index.php?option=com_content&task=view&id=48412&Itemid=73|arxivsana=27 February 2012}}</ref>. Yakkalik bahslarida Davtyan ko‘pkurash bo‘yicha 6-o‘rin, tayanch suzish bo‘yicha 7-o‘rin, parallel barlarda 6-o‘rin va halqalarda mashq bajarishda 9-o‘rinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|url=http://sport.news.am/arm/news/7451/london-2012-hay-olimpiakannery-artur-davtyan.html|nashriyot=sport.news.am|kirish sanasi=28 February 2013|til=hy}}</ref>. Bir yil o'tgach, Birmingemda bo'lib o'tgan o'smirlar o'rtasidagi Yevropa chempionatida 15,462 ball to'plagan Davtyan tayanch sakrashda chempion bo'ldi. Bundan tashqari, u halqalarda mashq bajarishda 13,975 natija bilan 4-o‘rinni, notekis to‘qmoqlarda to‘qqizinchi o‘rinni va pommel otda mashq bajarishda yettinchi o‘rinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.longinestiming.com/File/Download?id=00000901000000FFFFFFFFFFFFFFFF03|nashriyot=www.longinestiming.com|kirish sanasi=28 February 2013|til=ru|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141025112531/http://www.longinestiming.com/File/Download?id=00000901000000FFFFFFFFFFFFFFFF03|arxivsana=25 October 2014}}</ref>. === Kattalar bahsi === Davtyan 2011-yilda Berlinda o'tkazilgan badiiy gimnastika bo'yicha Yevropa individual chempionatida 2011-yilda kattalar musobaqasida debyut qildi va u yerda barcha yo'nalishlarda qatnashdi. Armanistonlik sportchi uchun chempionat muvaffaqiyatli o'tdi. Davtyan ko‘pkurashning eng yosh ishtirokchisi bo‘lib, 20-o‘rinni egalladi. Boshqa yo‘nalishlarda Davtyan saralash chegarasidan o‘ta olmadi. Barcha mashqlar ichida uning eng yaxshi natijasi tayanch ko'tarishda 14-o'rinni egalladi. 2012-yil yanvar oyida Davtyan Londonda o'tkazilgan xalqaro saralash turnirida ishtirok etdi. Davtyan o‘zi qatnashgan yo‘nalishlar bo‘yicha eng yaxshi natijani ko‘rsatib, sakrashda 15,450 ball to‘plab, ikkinchi o‘rinni egalladi. Ko‘pkurash bahslarida esa 84,2 ochko bilan 12-o‘rinni egalladi. Turnir natijalariga ko'ra, armanistonlik sportchi 2012-yilgi Olimpiya o'yinlariga yo'llanma oldi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.armsport.am/am/news/3/40/30937/|nashriyot=www.armsport.am|kirish sanasi=28 February 2013|til=hy|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120316053921/http://www.armsport.am/am/news/3/40/30937/|arxivsana=16 March 2012}}</ref>. 2012-yilning mart oyida Doha shahrida o‘tkazilgan badiiy gimnastika bo‘yicha Jahon kubogining uchinchi bosqichida Davtyan 15725 natija bilan tayanch sakrashda ikkinchi, 14575 ball bilan ikkinchi, tup otda mashq bajarishda to‘rtinchi o‘rinni egalladi. Davtyan Dohadagi Jahon kubogining eng yaxshi yosh gimnastikachilari uchun Aspire Akademiyasi mukofoti bilan taqdirlandi. U mukofotni Diana Bulimar bilan baham ko'rdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Cei mai buni tineri gimnasti ai concursului|url=http://dianabulimar.wordpress.com/2012/03/31/cei-mai-buni-tineri-gimnasti-ai-concursului/|nashriyot=dianabulimar.wordpress.com|kirish sanasi=28 February 2013|til=ro}}</ref>. O'sha yili arman sportchilari yana 2012-yilda Montpelye shahrida o'tkazilgan erkaklar o'rtasidagi badiiy gimnastika bo'yicha Yevropa chempionatida ishtirok etishdi va u ko'pkurashda beshinchi o'rinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=30th EUROPEAN ARTISTIC GYMNASTICS TEAM CHAMPIONSHIPS|url=http://www.longinestiming.com/File/Download?id=00000B0201010000FFFFFFFFFFFFFF04|nashriyot=www.longinestiming.com|kirish sanasi=28 February 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131227120609/http://www.longinestiming.com/File/Download?id=00000B0201010000FFFFFFFFFFFFFF04|arxivsana=27 December 2013}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://sport.news.am/arm/news/4783/artur-davtyany-5-rdn-e-bazmamartum.html|nashriyot=sport.news.am|kirish sanasi=28 February 2013|til=hy}}</ref>. [[2012-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|2012-yilda Londonda bo‘lib o‘tgan yozgi Olimpiya o‘yinlarida]] u muvaffaqiyatga erisha olmadi. Davtyan oyog‘idan jarohat olib, saralash bosqichidan o‘ta olmadi<ref>{{Veb manbasi|url=http://armfootball.com/arm/news/19500/olimpiada-2012-albert-azaryan-artur-davtyan-povredil-nogu-i-ne-smog-viystupit-v-polnuyu-silu.html|nashriyot=ArmFootball.com|kirish sanasi=28 February 2013|til=hy|arxivsana=27 December 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131227075156/http://armfootball.com/arm/news/19500/olimpiada-2012-albert-azaryan-artur-davtyan-povredil-nogu-i-ne-smog-viystupit-v-polnuyu-silu.html}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Men's Qualification|url=http://www.london2012.com/gymnastics-artistic/event/men-qualifications/phase=gam499900/doc=allaround.html|nashriyot=www.london2012.com|kirish sanasi=28 February 2013|arxivsana=8 December 2012|arxivurl=https://archive.today/20121208225824/www.london2012.com/gymnastics-artistic/event/men-qualifications/phase=gam499900/doc=allaround.html}}</ref>. Davtyan 2013-yilgi Yevropa chempionatida tayanch suzish bo‘yicha bronza, 2016-yilda tayanch bo‘yicha kumush<ref name="FIG">{{Veb manbasi|sarlavha=Davtyan, Artur--FIG Athlete Profile|url=https://gymnastics.sport/site/athletes/bio_detail.php?id=26247|nashriyot=FIG|kirish sanasi=28 February 2022}}</ref> va 2021-yilda Pommel Horse bo‘yicha oltin medalni qo‘lga kiritdi. U, shuningdek, 2019-yilgi Doha Jahon kubogida tayanch boʻyicha bronza, Minskdagi 2019-yilgi Yevropa oʻyinlarida tayanch suzish boʻyicha oltin<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Minsk 2019 European Games Result Book|url=https://backend.europeangymnastics.com/sites/default/files/paragraph/age-group-competition-info/competition-results/ART%20Media.pdf|ish=EuropeanGymnastics.com|kirish sanasi=28 February 2022}}</ref> va 2017-yilda Doha-2017 Jahon kubogida tayanch boʻyicha kumush va Pommel otda bronza medalini qoʻlga kiritdi. 2015-yilda u Doha-2015 Jahon Challenge kubogida uchta medalni qo'lga kiritdi: tayanchda oltin, halqalarda kumush va pommel otida bronza. Davtyan [[2020-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|2020]]-yilda [[Tokio|Tokioda]] bo'lib o'tgan yozgi Olimpiya o'yinlarida tayanch sakrashda bronza medalini qo'lga kiritdi, bu o'zining birinchi shaxsiy Olimpiya medali va Armaniston uchun badiiy gimnastika bo'yicha birinchi Olimpiya medali edi. Davtyanning medali Armaniston uchun 2020-yilgi Olimpiadadagi birinchi medal ham bo'ldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=2 August 2021 |title=Tokyo Olympics: Armenia’s Artur Davtyan Wins Bronze Medal in Gymnastics |work=Massis Post |url=https://massispost.com/2021/08/tokyo-olympics-armenias-artur-davtyan-wins-bronze-medal-in-gymnastics/ |url-status=live |access-date=2 August 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210802181719/https://massispost.com/2021/08/tokyo-olympics-armenias-artur-davtyan-wins-bronze-medal-in-gymnastics/ |archive-date=2 August 2021}}</ref>. 2021-yil Qohirada bo'lib o'tgan Jahon kubogida Davtyan yangi pommel ot elementini ijro etdi, u rasman Davtyan nomini oldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=21 July 2022 |title=Element named after Armenia’s Artur Davtyan is added to gymnastics’ moves |work=NEWS.am Sport |url=https://sport.news.am/eng/news/133129/element-named-after-armenias-artur-davtyan-is-added-to-gymnastics-moves.html |access-date=21 July 2022}}</ref>. == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1992-yilda tugʻilganlar]] p46t3fufbytkig1zvrgtcoof76jwud5 2815938 2815934 2022-08-28T12:56:58Z Ravshanbek Tohirov 71874 wikitext text/x-wiki {{Gimnastikachi|ism=Artur Davtyan|tasvir=2015 European Artistic Gymnastics Championships - Vault - Artur Davtyan 01.jpg|izoh=Artur Davtyan 2015-yilda|toʻliqism=|tavallud_sana={{birth date and age|1992|8|8|df=yes}}|tavallud_joyi=[[Yerevan]], [[Armaniston]]|vafot_sana=|vafot_joyi=|boʻyi=162|daraja=|klub=|kollejjamoasi=|boshmurabiy=Hakob Serobyan|assistentmurabbiy=|xoreograf=|musiqa=|epononimmahorat=}} '''Artur Davtyan''' ({{Lang-hy|Արթուր Դավթյան}}, 1992-yil 8-avgustda tugʻilgan) — [[Armaniston|arman]] gimnastikachisi. Gimnastika bo‘yicha Armaniston terma jamoasi aʼzosi. Davtyan [[2020-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|2020-yilgi yozgi Olimpiada oʻyinlarida]] erkaklar oʻrtasida tayanch sakrash boʻyicha bronza medali sovrindori<ref>{{Veb manbasi|url=https://escs.am/am/news/9393|nashriyot=www.escs.am/am|kirish sanasi=2 August 2021|til=hy|arxivsana=3 August 2021|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210803122426/https://escs.am/am/news/9393|sarlavha=Artur Davtyan}}</ref>, Yoshlar oʻrtasida Yevropa chempioni, Jahon kubogi kumush medali sovrindori va olimpiadachi. == Yoshligi == Artur Davtyan 1992-yil 8-avgustda [[Armaniston|Armanistonning]] [[Yerevan]] shahrida tugʻilgan. 1998-yilda 7-yoshida gimnastika bilan shugʻullana boshladi. 2008-yildan beri u gimnastika boʻyicha Armaniston terma jamoasi aʼzosi. == Faoliyati == === Yoshlar bahsi === 2009-yilda Finlyandiyaning Tampere shahrida o‘tkazilgan o‘smirlar Olimpiya festivalida Davtyan vatandoshlari Armaniston Vaan Vardanyan va Artur Tovmasyan bilan birgalikda 23 jamoa o‘rtasida umumjamoa hisobida 6-o‘rinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.golos.am/index.php?option=com_content&task=view&id=48412&Itemid=73|nashriyot=www.golos.am|kirish sanasi=28 February 2013|til=ru|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120227062109/http://www.golos.am/index.php?option=com_content&task=view&id=48412&Itemid=73|arxivsana=27 February 2012|sarlavha=Artur Davtyan}}</ref>. Yakkalik bahslarida Davtyan ko‘pkurash bo‘yicha 6-o‘rin, tayanch suzish bo‘yicha 7-o‘rin, parallel barlarda 6-o‘rin va halqalarda mashq bajarishda 9-o‘rinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|url=http://sport.news.am/arm/news/7451/london-2012-hay-olimpiakannery-artur-davtyan.html|nashriyot=sport.news.am|kirish sanasi=28 February 2013|til=hy|sarlavha=Artur Davtyan}}</ref>. Bir yil oʻtgach, Birmingemda boʻlib oʻtgan oʻsmirlar oʻrtasidagi Yevropa chempionatida 15,462 ball toʻplagan Davtyan tayanch sakrashda chempion boʻldi. Bundan tashqari, u halqalarda mashq bajarishda 13,975 natija bilan 4-o‘rinni, notekis to‘qmoqlarda to‘qqizinchi o‘rinni va pommel otda mashq bajarishda yettinchi o‘rinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.longinestiming.com/File/Download?id=00000901000000FFFFFFFFFFFFFFFF03|nashriyot=www.longinestiming.com|kirish sanasi=28 February 2013|til=ru|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141025112531/http://www.longinestiming.com/File/Download?id=00000901000000FFFFFFFFFFFFFFFF03|arxivsana=25 October 2014|sarlavha=Artur Davtyan}}</ref>. === Kattalar bahsi === Davtyan 2011-yilda Berlinda oʻtkazilgan badiiy gimnastika boʻyicha Yevropa individual chempionatida 2011-yilda kattalar musobaqasida debyut qildi va u yerda barcha yoʻnalishlarda qatnashdi. Armanistonlik sportchi uchun chempionat muvaffaqiyatli oʻtdi. Davtyan ko‘pkurashning eng yosh ishtirokchisi bo‘lib, 20-o‘rinni egalladi. Boshqa yo‘nalishlarda Davtyan saralash chegarasidan o‘ta olmadi. Barcha mashqlar ichida uning eng yaxshi natijasi tayanch koʻtarishda 14-oʻrinni egalladi. 2012-yil yanvar oyida Davtyan Londonda oʻtkazilgan xalqaro saralash turnirida ishtirok etdi. Davtyan o‘zi qatnashgan yo‘nalishlar bo‘yicha eng yaxshi natijani ko‘rsatib, sakrashda 15,450 ball to‘plab, ikkinchi o‘rinni egalladi. Ko‘pkurash bahslarida esa 84,2 ochko bilan 12-o‘rinni egalladi. Turnir natijalariga koʻra, armanistonlik sportchi 2012-yilgi Olimpiya oʻyinlariga yoʻllanma oldi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.armsport.am/am/news/3/40/30937/|nashriyot=www.armsport.am|kirish sanasi=28 February 2013|til=hy|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120316053921/http://www.armsport.am/am/news/3/40/30937/|arxivsana=16 March 2012|sarlavha=Artur Davtyan}}</ref>. 2012-yilning mart oyida Doha shahrida o‘tkazilgan badiiy gimnastika bo‘yicha Jahon kubogining uchinchi bosqichida Davtyan 15725 natija bilan tayanch sakrashda ikkinchi, 14575 ball bilan ikkinchi, tup otda mashq bajarishda to‘rtinchi o‘rinni egalladi. Davtyan Dohadagi Jahon kubogining eng yaxshi yosh gimnastikachilari uchun Aspire Akademiyasi mukofoti bilan taqdirlandi. U mukofotni Diana Bulimar bilan baham koʻrdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Cei mai buni tineri gimnasti ai concursului|url=http://dianabulimar.wordpress.com/2012/03/31/cei-mai-buni-tineri-gimnasti-ai-concursului/|nashriyot=dianabulimar.wordpress.com|kirish sanasi=28 February 2013|til=ro}}</ref>. Oʻsha yili arman sportchilari yana 2012-yilda Montpelye shahrida oʻtkazilgan erkaklar oʻrtasidagi badiiy gimnastika boʻyicha Yevropa chempionatida ishtirok etishdi va u koʻpkurashda beshinchi oʻrinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=30th EUROPEAN ARTISTIC GYMNASTICS TEAM CHAMPIONSHIPS|url=http://www.longinestiming.com/File/Download?id=00000B0201010000FFFFFFFFFFFFFF04|nashriyot=www.longinestiming.com|kirish sanasi=28 February 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131227120609/http://www.longinestiming.com/File/Download?id=00000B0201010000FFFFFFFFFFFFFF04|arxivsana=27 December 2013}}</ref>. [[2012-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|2012-yilda Londonda bo‘lib o‘tgan yozgi Olimpiya o‘yinlarida]] u muvaffaqiyatga erisha olmadi. Davtyan oyog‘idan jarohat olib, saralash bosqichidan o‘ta olmadi<ref>{{Veb manbasi|url=http://armfootball.com/arm/news/19500/olimpiada-2012-albert-azaryan-artur-davtyan-povredil-nogu-i-ne-smog-viystupit-v-polnuyu-silu.html|nashriyot=ArmFootball.com|kirish sanasi=28 February 2013|til=hy|arxivsana=27 December 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131227075156/http://armfootball.com/arm/news/19500/olimpiada-2012-albert-azaryan-artur-davtyan-povredil-nogu-i-ne-smog-viystupit-v-polnuyu-silu.html|sarlavha=Artur Davtyan}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Men's Qualification|url=http://www.london2012.com/gymnastics-artistic/event/men-qualifications/phase=gam499900/doc=allaround.html|nashriyot=www.london2012.com|kirish sanasi=28 February 2013|arxivsana=8 December 2012|arxivurl=https://archive.today/20121208225824/www.london2012.com/gymnastics-artistic/event/men-qualifications/phase=gam499900/doc=allaround.html}}</ref>. Davtyan 2013-yilgi Yevropa chempionatida tayanch suzish bo‘yicha bronza, 2016-yilda tayanch bo‘yicha kumush<ref name="FIG">{{Veb manbasi|sarlavha=Davtyan, Artur--FIG Athlete Profile|url=https://gymnastics.sport/site/athletes/bio_detail.php?id=26247|nashriyot=FIG|kirish sanasi=28 February 2022}}</ref> va 2021-yilda Pommel Horse bo‘yicha oltin medalni qo‘lga kiritdi. U, shuningdek, 2019-yilgi Doha Jahon kubogida tayanch boʻyicha bronza, Minskdagi 2019-yilgi Yevropa oʻyinlarida tayanch suzish boʻyicha oltin<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Minsk 2019 European Games Result Book|url=https://backend.europeangymnastics.com/sites/default/files/paragraph/age-group-competition-info/competition-results/ART%20Media.pdf|ish=EuropeanGymnastics.com|kirish sanasi=28 February 2022}}</ref> va 2017-yilda Doha-2017 Jahon kubogida tayanch boʻyicha kumush va Pommel otda bronza medalini qoʻlga kiritdi. 2015-yilda u Doha-2015 Jahon Challenge kubogida uchta medalni qoʻlga kiritdi: tayanchda oltin, halqalarda kumush va pommel otida bronza. Davtyan [[2020-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|2020]]-yilda [[Tokio|Tokioda]] boʻlib oʻtgan yozgi Olimpiya oʻyinlarida tayanch sakrashda bronza medalini qoʻlga kiritdi, bu oʻzining birinchi shaxsiy Olimpiya medali va Armaniston uchun badiiy gimnastika boʻyicha birinchi Olimpiya medali edi. Davtyanning medali Armaniston uchun 2020-yilgi Olimpiadadagi birinchi medal ham boʻldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=2 August 2021 |title=Tokyo Olympics: Armenia’s Artur Davtyan Wins Bronze Medal in Gymnastics |work=Massis Post |url=https://massispost.com/2021/08/tokyo-olympics-armenias-artur-davtyan-wins-bronze-medal-in-gymnastics/ |url-status=live |access-date=2 August 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210802181719/https://massispost.com/2021/08/tokyo-olympics-armenias-artur-davtyan-wins-bronze-medal-in-gymnastics/ |archive-date=2 August 2021}}</ref>. 2021-yil Qohirada boʻlib oʻtgan Jahon kubogida Davtyan yangi pommel ot elementini ijro etdi, u rasman Davtyan nomini oldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=21 July 2022 |title=Element named after Armenia’s Artur Davtyan is added to gymnastics’ moves |work=NEWS.am Sport |url=https://sport.news.am/eng/news/133129/element-named-after-armenias-artur-davtyan-is-added-to-gymnastics-moves.html |access-date=21 July 2022}}</ref>. == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1992-yilda tugʻilganlar]] s4lvft4vmotn05f3mdvjoehl1sh4zzy Goshan 0 783989 2815943 2022-08-28T12:59:23Z Akobirolmasov diplomat 74881 „[[:en:Special:Redirect/revision/1027168335|Goshan]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki '''Goshan''' - [[Hindiston]] Federatsiyasining [[Ladakh|Ladax]] hududidagi Kargil tumanidagi qishloq. Qishloq Kargil tuman markazidan 77 kilometr uzoqlikda joylashgan. == Demografiya == Hindistonning 2011-yilgi aholini ro'yxatga olish ma'lumotlariga ko'ra, Goshanda 189 xonadon bor mavjud bo'lgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://ourhero.in/villages/goshan-1003|sarlavha=Goshan Population|ish=Our Hero|kirish sanasi=13 May 2020}}</ref>. Goshan qishlogʻining savodxonlik darajasi 76,49% ni tashkil qiladi. Goshanda erkaklar savodxonligi 85,07%, ayollarning savodxonligi 67,13% ni tashkil qiladi. qishloq aholisining savodxonlik darajasi butun Hindstonning deyarli savodxonlik darajasidan yuqori korsatgichni tashkil etadi, ammo erkaklar va ayollar o'rtasidagi o'zaro farq katta ko'rsatgichni tashkil etadi. {| class="wikitable sortable" |+Demografiya (2011-yil aholini ro'yxatga olish) ! ! Jami ! Erkak ! Ayol |- | Aholi | 1485 | 763 | 722 |- | 6 yoshgacha bo'lgan bolalar | 290 | 140 | 150 |- | Rejalashtirilgan kasta | 0 | 0 | 0 |- | Rejalashtirilgan qabila | 1476 | 758 | 718 |- | Savodxonlik | 76,49% | 85,07% | 67,13% |- | Ishchilar (barchasi) | 370 | 249 | 121 |- | Asosiy ishchilar (barchasi) | 100 | - | - |- | Marjinal ishchilar (jami) | 270 | 162 | 108 |} == Transport == === Yo'l === Goshan Ladax va Hindistonning boshqa joylariga Srinagar-Leh avtomagistrali yoki NH 1 orqali o'zaro bog'lanib turadi. === Temir yo'l === Goshanga eng yaqin temir yo'l stansiyalari - Sopore temir yo'l stansiyasi va Srinagar temir yo'l stansiyasi 178 kilometr va 185 kilometr masofada joylashgan. Eng yaqin yirik temir yo'l stansiyasi Jammu Tawi temir yo'l stansiyasi bo'lib, 445 kilometr masofada joylashgan. Gosha qishlog'i aholining rivojlanishi va ijtimoiy iqtisodiy jihatdan rvoj topishi, sanoatlashuvu va qishloq xo;jaligi mahsulotlarining hududddan tashqarida joylashgan yirik iste'molchilarga yetqazib berishda temir yo'l transporti muhim ahamiyatga ega hisoblanadi. === Havo === Eng yaqin aeroport Kargil shahrida 85 kilometr masofada joylashgan, ammo hozirda u ishlamayapti. Keyingi eng yaqin yirik aeroportlar Srinagar xalqaro aeroporti va Leh aeroporti 183 kilometr va 292 kilometr masofada joylashgan. == Yana qarang == * [[Ladakh|Ladax]] == Manbalar == {{Manbalar}} nujtc77bgdxnppclpue7txlcldldgz7 Plastmassa sanoati 0 783990 2815944 2022-08-28T12:59:23Z Sardor Max007 77906 „[[:en:Special:Redirect/revision/1094303063|Plastics industry]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki '''Plastmassa sanoati''' [[Polimerlar|polimer]] materiallarni ishlab chiqaradi (odatda [[Plastik materiallar|plastmassa]] deb ataladi) va qadoqlash, qurilish va [[qurilish]], [[elektronika]], aerokosmik va [[transport]] kabi turli sohalar uchun muhim bo'lgan plastmassa xizmatlarini taklif qiladi. Bu [[Kimyo sanoati|kimyo sanoatining]] bir qismidir. Bundan tashqari, mineral moy plastmassaning asosiy tarkibiy qismi bo'lganligi sababli, u neft va kimyo sanoatining bir qismini tashkil qiladi. Plastmassa ishlab chiqarishdan tashqari, plastmassa muhandisligi sanoat sektorining muhim qismidir. Oxirgi paytla bu sohada xom ashyo sifatida muhandislik plastmassasi ustunlik qiladi, chunki keng tarqalgan bo'lib foydalaniladigan tovar plastmassalardan ko'ra yaxshiroq mexanik va issiqlik xususiyatlariga ega. == Bozorlar == PlasticsEurope ma'lumotlariga ko'ra, plastmassa uchun eng yaxshi uchta bozor qadoqlash, qurilish va [[Avtomobil sanoati|avtomobilsozlikdir]] . <ref name="pe">{{Veb manbasi|url=http://www.plasticseurope.org/documents/document/20150227150049-final_plastics_the_facts_2014_2015_260215.pdf|sarlavha=Plastics – the Facts 2014/2015; An analysis of European plastics production, demand and waste data|nashriyot=www.plasticseurope.org|kirish sanasi=2016-04-07|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170130052203/http://www.plasticseurope.org/documents/document/20150227150049-final_plastics_the_facts_2014_2015_260215.pdf|arxivsana=2017-01-30}}</ref> == Ishlab chiqarish == Butun dunyoda plastmassa ishlab chiqarish o'sib bormoqda. Raqamlarga termoplastiklar va poliuretanlar, shuningdek, termosetlar, [[Yelim|yopishtiruvchi moddalar]], qoplamalar va [[Germetiklar|plomba moddalari]] va [[Polipropilen|PP]] tolalari kiradi. <ref name="pe">{{Veb manbasi|url=http://www.plasticseurope.org/documents/document/20150227150049-final_plastics_the_facts_2014_2015_260215.pdf|sarlavha=Plastics – the Facts 2014/2015; An analysis of European plastics production, demand and waste data|nashriyot=www.plasticseurope.org|kirish sanasi=2016-04-07|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170130052203/http://www.plasticseurope.org/documents/document/20150227150049-final_plastics_the_facts_2014_2015_260215.pdf|arxivsana=2017-01-30}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20170130052203/http://www.plasticseurope.org/documents/document/20150227150049-final_plastics_the_facts_2014_2015_260215.pdf "Plastics – the Facts 2014/2015; An analysis of European plastics production, demand and waste data"] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. www.plasticseurope.org. Archived from [http://www.plasticseurope.org/documents/document/20150227150049-final_plastics_the_facts_2014_2015_260215.pdf the original] <span class="cs1-format">(PDF)</span> on 2017-01-30<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2016-04-07</span></span>.</cite></ref> Ma'lumotlar PlasticsEurope (PEMRG) va Consultic yoki nova-institut tomonidan to'plangan. <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.consultic.de/en/|sarlavha=consultic – consultic|ish=www.consultic.de|kirish sanasi=17 April 2018}}</ref> <ref>{{Cite journal|last=Chinthapalli|first1=Raj|last2=Skoczinski|first2=Pia|last3=Carus|first3=Michael|last4=Baltus|first4=Wolfgang|last5=de Guzman|first5=Doris|last6=Käb|first6=Harald|last7=Raschka|first7=Achim|last8=Ravenstijn|first8=Jan|date=2019-08-01|title=Biobased Building Blocks and Polymers—Global Capacities, Production and Trends, 2018–2023|url=https://www.liebertpub.com/doi/10.1089/ind.2019.29179.rch|journal=Industrial Biotechnology|volume=15|issue=4|pages=237–241|doi=10.1089/ind.2019.29179.rch|issn=1550-9087}}</ref> {| class="wikitable sortable" |+Jahonda Megatonnalab plastmassa ishlab chiqarish ! scope="col" | yil ! scope="col" | Megatonlar |- | 2002 yil | 204 |- | 2007 yil | 250 |- | 2009 yil | 257 |- | 2011 yil | 279 |- | 2012 yil | 288 |- | 2013 yil | 299 |- | 2018 | 380 |} Biroq, 2020 yilda COVID-19 pandemiyasi qazib olinadigan yoqilg'i va neft-kimyo sanoatiga kuchli ta'sir ko'rsatdi . Tabiiy gaz narxlari shunchalik pasayib ketdiki, gaz ishlab chiqaruvchilarga foyda keltirmadi (uni [[Etan|yorilish inshootlariga]] tashish xarajatlariga arzimaydi). Bundan tashqari, bir martalik iste'molchi plastmassasiga (Xitoy, Evropa Ittifoqi, Kanada va Afrikaning ko'plab mamlakatlarida) va plastik qoplarga (AQShning bir qancha shtatlarida) taqiqlari plastiklarga talabni sezilarli darajada kamaytirdi. AQShda ko'plab [[kreking]] inshootlari to'xtatildi. Neft-kimyo sanoati butun dunyo bo'ylab plastik mahsulotlarga bo'lgan talabni tez sur'atlar bilan kengaytirishga urinib (ya'ni plastik taqiqlarni bekor qilish va plastmassadan foydalanish hali keng tarqalmagan mamlakatlarda (ya'ni, rivojlanayotgan mamlakatlar) plastmassaga o'ralgan mahsulotlar sonini ko'paytirish orqali) o'zini saqlab qolishga harakat qilmoqda. )). <ref>[https://time.com/5831005/coronavirus-plastic-industry/ Will coronavirus be the death or salvation of Big Plastic ?]</ref> == Tarixi ==   * Aleksandr Krum Braun etilenda uglerod qo'sh bog'lanishini kashf etdi * Britaniya plastmassasining otasi Jeyms Svinbern Evropada plastmassa sanoatida inqilob qildi. * Leo Baekeland birinchi plastmassani yaratgan Bakelit. * Plastmassalarning kimyoviy asosi bo'lgan makromolekulalar va polimerlarni kashf etgani uchun Nobel mukofotini olgan [[:en:Hermann_Staudinger|German Studinger]] . == Uyushmalar == === Qo'shma Shtatlar === * Amerika plastmassa kengashi ( [[Assotsiatsiya|savdo uyushmasi]] ) * Plastmassa sanoati jamiyati * Amerika kimyo kengashi === Yevropa === * Evropa polimer federatsiyasi (ilmiy) === Birlashgan Qirollik === * Britaniya plastmassa federatsiyasi (savdo uyushmasi) === Hindiston === * Plastindiya === Xalqaro tashkilotlar === * Plastmassa distribyutorlari xalqaro assotsiatsiyasi * Plastmassa muhandislari jamiyati == Mamlakatlar va saytlar == * Beccles - Angliyadagi plastik sanoat markazi bo'lgan shahar * Eri, Pensilvaniya Qo'shma Shtatlardagi plastmassa sanoatining markazidir * [[Oyonnax]] Frantsiyada Plastik vodiy deb ataladi * Stenungsund - Shvetsiyadagi shahar bo'lib, u Skandinaviyada plastik sanoat markazi hisoblanadi. == Tashabbuslar == * Plastmassa 2020 Challenge * Plastik bepul iyul == Jurnallar va konferentsiyalar == * Plastmassa yangiliklari * Plastics News Global Group == Savdo ko'rgazmalari == * NPE - National Plastics Expo (AQSh) * Chinaplas (Xitoy) * K (Germaniya) * Plastimagen (Meksika) * Plastindiya va Plastivision (Hindiston) * Plastpol (Polsha) * Interplas (Birlashgan Qirollik) * Interplastika (Rossiya) == Shuningdek qarang == * Plastmassalarni qayta ishlash iqtisodiyoti * Plastik ifloslanish * [[Oqsil plastiklar|Maxsus bio-asosli kimyoviy]] * [[Oqsil plastiklar|Kiruvchi bioplastika]] == Ma'lumotnomalar == {{Manbalar}} == Tashqi havolalar == * Media related to Plastics industry at Wikimedia Commons {{plastics}}{{Tashqi havolalar}} dl9vw1p3ied9s0shoq7cvzaqaoy380j 2815952 2815944 2022-08-28T13:01:51Z Sardor Max007 77906 wikitext text/x-wiki '''Plastmassa sanoati''' [[Polimerlar|polimer]] materiallarni ishlab chiqaradi (odatda [[Plastik materiallar|plastmassa]] deb ataladi) va qadoqlash, qurilish va [[qurilish]], [[elektronika]], aerokosmik va [[transport]] kabi turli sohalar uchun muhim boʻlgan plastmassa xizmatlarini taklif qiladi. Bu [[Kimyo sanoati|kimyo sanoatining]] bir qismidir. Bundan tashqari, mineral moy plastmassaning asosiy tarkibiy qismi boʻlganligi sababli, u neft va kimyo sanoatining bir qismini tashkil qiladi. Plastmassa ishlab chiqarishdan tashqari, plastmassa muhandisligi sanoat sektorining muhim qismidir. Oxirgi paytla bu sohada xom ashyo sifatida muhandislik plastmassasi ustunlik qiladi, chunki keng tarqalgan boʻlib foydalaniladigan tovar plastmassalardan koʻra yaxshiroq mexanik va issiqlik xususiyatlariga ega. == Bozorlar == PlasticsEurope maʼlumotlariga koʻra, plastmassa uchun eng yaxshi uchta bozor qadoqlash, qurilish va [[Avtomobil sanoati|avtomobilsozlikdir]] . <ref name="pe">{{Veb manbasi|url=http://www.plasticseurope.org/documents/document/20150227150049-final_plastics_the_facts_2014_2015_260215.pdf|sarlavha=Plastics – the Facts 2014/2015; An analysis of European plastics production, demand and waste data|nashriyot=www.plasticseurope.org|kirish sanasi=2016-04-07|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170130052203/http://www.plasticseurope.org/documents/document/20150227150049-final_plastics_the_facts_2014_2015_260215.pdf|arxivsana=2017-01-30}}</ref> == Ishlab chiqarish == Butun dunyoda plastmassa ishlab chiqarish oʻsib bormoqda. Raqamlarga termoplastiklar va poliuretanlar, shuningdek, termosetlar, [[Yelim|yopishtiruvchi moddalar]], qoplamalar va [[Germetiklar|plomba moddalari]] va [[Polipropilen|PP]] tolalari kiradi. <ref name="pe">{{Veb manbasi|url=http://www.plasticseurope.org/documents/document/20150227150049-final_plastics_the_facts_2014_2015_260215.pdf|sarlavha=Plastics – the Facts 2014/2015; An analysis of European plastics production, demand and waste data|nashriyot=www.plasticseurope.org|kirish sanasi=2016-04-07|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170130052203/http://www.plasticseurope.org/documents/document/20150227150049-final_plastics_the_facts_2014_2015_260215.pdf|arxivsana=2017-01-30}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20170130052203/http://www.plasticseurope.org/documents/document/20150227150049-final_plastics_the_facts_2014_2015_260215.pdf „Plastics — the Facts 2014/2015; An analysis of European plastics production, demand and waste data“] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. www.plasticseurope.org. Archived from [http://www.plasticseurope.org/documents/document/20150227150049-final_plastics_the_facts_2014_2015_260215.pdf the original] <span class="cs1-format">(PDF)</span> on 2017-01-30<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2016-04-07</span></span>.</cite></ref> Maʼlumotlar PlasticsEurope (PEMRG) va Consultic yoki nova-institut tomonidan toʻplangan. <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.consultic.de/en/|sarlavha=consultic – consultic|ish=www.consultic.de|kirish sanasi=17 April 2018}}</ref> <ref>{{Cite journal|last=Chinthapalli|first1=Raj|last2=Skoczinski|first2=Pia|last3=Carus|first3=Michael|last4=Baltus|first4=Wolfgang|last5=de Guzman|first5=Doris|last6=Käb|first6=Harald|last7=Raschka|first7=Achim|last8=Ravenstijn|first8=Jan|date=2019-08-01|title=Biobased Building Blocks and Polymers—Global Capacities, Production and Trends, 2018–2023|url=https://www.liebertpub.com/doi/10.1089/ind.2019.29179.rch|journal=Industrial Biotechnology|volume=15|issue=4|pages=237–241|doi=10.1089/ind.2019.29179.rch|issn=1550-9087}}</ref> {| class="wikitable sortable" |+Jahonda Megatonnalab plastmassa ishlab chiqarish ! scope="col" | yil ! scope="col" | Megatonlar |- | 2002 yil | 204 |- | 2007 yil | 250 |- | 2009 yil | 257 |- | 2011 yil | 279 |- | 2012 yil | 288 |- | 2013 yil | 299 |- | 2018 | 380 |} Biroq, 2020 yilda COVID-19 pandemiyasi qazib olinadigan yoqilgʻi va neft-kimyo sanoatiga kuchli taʼsir koʻrsatdi . Tabiiy gaz narxlari shunchalik pasayib ketdiki, gaz ishlab chiqaruvchilarga foyda keltirmadi (uni [[Etan|yorilish inshootlariga]] tashish xarajatlariga arzimaydi). Bundan tashqari, bir martalik isteʼmolchi plastmassasiga (Xitoy, Evropa Ittifoqi, Kanada va Afrikaning koʻplab mamlakatlarida) va plastik qoplarga (AQShning bir qancha shtatlarida) taqiqlari plastiklarga talabni sezilarli darajada kamaytirdi. AQShda koʻplab [[kreking]] inshootlari toʻxtatildi. Neft-kimyo sanoati butun dunyo boʻylab plastik mahsulotlarga boʻlgan talabni tez sur’atlar bilan kengaytirishga urinib (yaʼni plastik taqiqlarni bekor qilish va plastmassadan foydalanish hali keng tarqalmagan mamlakatlarda (yaʼni, rivojlanayotgan mamlakatlar) plastmassaga oʻralgan mahsulotlar sonini koʻpaytirish orqali) oʻzini saqlab qolishga harakat qilmoqda.)). <ref>[https://time.com/5831005/coronavirus-plastic-industry/ Will coronavirus be the death or salvation of Big Plastic ?]</ref> == Tarixi ==   * Aleksandr Krum Braun etilenda uglerod qoʻsh bogʻlanishini kashf etdi * Britaniya plastmassasining otasi Jeyms Svinbern Evropada plastmassa sanoatida inqilob qildi. * Leo Baekeland birinchi plastmassani yaratgan Bakelit. * Plastmassalarning kimyoviy asosi boʻlgan makromolekulalar va polimerlarni kashf etgani uchun Nobel mukofotini olgan [[:en:Hermann_Staudinger|German Studinger]] . == Uyushmalar == === Qoʻshma Shtatlar === * Amerika plastmassa kengashi ([[Assotsiatsiya|savdo uyushmasi]]) * Plastmassa sanoati jamiyati * Amerika kimyo kengashi === Yevropa === * Evropa polimer federatsiyasi (ilmiy) === Birlashgan Qirollik === * Britaniya plastmassa federatsiyasi (savdo uyushmasi) === Hindiston === * Plastindiya === Xalqaro tashkilotlar === * Plastmassa distribyutorlari xalqaro assotsiatsiyasi * Plastmassa muhandislari jamiyati == Mamlakatlar va saytlar == * Beccles — Angliyadagi plastik sanoat markazi boʻlgan shahar * Eri, Pensilvaniya Qoʻshma Shtatlardagi plastmassa sanoatining markazidir * [[Oyonnax]] Frantsiyada Plastik vodiy deb ataladi * Stenungsund — Shvetsiyadagi shahar boʻlib, u Skandinaviyada plastik sanoat markazi hisoblanadi. == Tashabbuslar == * Plastmassa 2020 Challenge * Plastik bepul iyul == Jurnallar va konferentsiyalar == * Plastmassa yangiliklari * Plastics News Global Group == Savdo koʻrgazmalari == * NPE — National Plastics Expo (AQSh) * Chinaplas (Xitoy) * K (Germaniya) * Plastimagen (Meksika) * Plastindiya va Plastivision (Hindiston) * Plastpol (Polsha) * Interplas (Birlashgan Qirollik) * Interplastika (Rossiya) == Shuningdek qarang == * Plastmassalarni qayta ishlash iqtisodiyoti * Plastik ifloslanish * [[Oqsil plastiklar|Maxsus bio-asosli kimyoviy]] * [[Oqsil plastiklar|Kiruvchi bioplastika]] == Maʼlumotnomalar == {{Manbalar}} == Tashqi havolalar == * Media related to Plastics industry at Wikimedia Commons {{plastics}}{{Tashqi havolalar}} msxu21n64pwsi33vlkblg477kvrvr3u Munozara:Mazda CX-50 1 783991 2815946 2022-08-28T13:00:05Z Abubakir Mo'minjonov 76708 http://fountain.toolforge.org:34905/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Malayinkeezhu 0 783992 2815954 2022-08-28T13:06:33Z Akobirolmasov diplomat 74881 „[[:en:Special:Redirect/revision/1096643407|Malayinkeezhu]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki '''Malayinkeezhu''' - [[Hindiston|Hindistonning]] [[Kerala]] shtatining eng yirik shahri va poytaxti [[Tiruvanantapuram|Trivandrum]] shahrining chekka hududida joylashgan shahar hisoblanadi<ref name="censusindia">{{Veb manbasi|url=http://www.censusindia.gov.in/Census_Data_2001/Village_Directory/Population_data/Population_5000_and_Above.aspx|sarlavha=Census of India : Villages with population 5000 & above|nashriyot=Registrar General & Census Commissioner, India|kirish sanasi=2008-12-10|arxivurl=https://web.archive.org/web/20081208044522/http://www.censusindia.gov.in/Census_Data_2001/Village_Directory/Population_data/Population_5000_and_Above.aspx|arxivsana=2008-12-08}}</ref>. U Tiruvananthapuram Metropolitan hududining janubi-sharqiy tomonida joylashgan va shahar markazidan13 km masofada joylashgan. Shahar Malayinkeezhu Aarattu nomli diniy festivali bilan mashhur. Neyyar yovvoyi tabiat qo'riqxonasi, Tiruvananthapuram tumanidagi asosiy sayyohlik joylaridan biri shahardan 17 km uzoqlikdada joylashgan. Eng yaqin aeroport - Trivandrum xalqaro aeroporti (16 km) va Balaramapuram temir yo'l stansiyasi (9.1 km) eng yaqin temir yo'l stansiyasi hisoblanadi. Malayinkeezhu pochta bo'limining pin kodi 695571 bo'lib, Neyyattinkara mintaqasining pochta doirasiga kiradi. == Demografiya == Malayinkeezhu aholisi 37,350 kishidan iborat bo'lib, ulardan 18,250 nafari erkaklar, 19,100 nafari esa ayollarni tashkil etib ayollar salmog'i yuqori ko'rsatgichni tashkil etadi. 0-6 yoshdagi bolalar soni 3351 kishini tashkil etadi, bu Malayinkeezhu umumiy aholisining 8,97% ni tashkil qiladi. Ayol jinsi nisbati shtatdagi o'rtacha 1084 ga nisbatan 1047 ni tashkil qiladi. Bundan tashqari, Malayinkeezhudagi bolalar jinsi nisbati Kerala shtatidagi o'rtacha 964 ga nisbatan 968 ni tashkil qiladi. Malayinkeezhu shahrining savodxonlik darajasi shtatdagi o'rtacha 94,00% dan 95,01% yuqori ko'rsatgichni tashkil etadi. Malayinkeezxuda erkaklar savodxonligi taxminan 96,79%, ayollar savodxonligi darajasi esa 93,32% ko'rsatgichga ega. Malayinkeezhuda 9684 ta uyning umumiy ma'muriyati mavjud bo'lib, ular suv va kanalizatsiya kabi asosiy qulayliklar bilan taminlangan. == Dqqatga sazovor joylari == Malayinkeezhuning Trivandrumdagi premium turar-joy maydoni Sree Krishna Svami ibodatxonasi o'zining ilohiyligi bilan mashhur. * Mayor Malayinkeezhu Sri Krishna Svami ibodatxonasi <ref>{{Veb manbasi|url=http://malayinkeezhusreekrishnaswamitemple.blogspot.ae/|sarlavha=Malayinkeezhu temple}}</ref> == Manbalar == {{Manbalar}} onynjcq4aqo7m8j89cc6kwpx5f9j5ya 2815956 2815954 2022-08-28T13:07:11Z Akobirolmasov diplomat 74881 xatolar to'g'irlandi wikitext text/x-wiki '''Malayinkeezhu''' - [[Hindiston|Hindistonning]] [[Kerala]] shtatining eng yirik shahri va poytaxti [[Tiruvanantapuram|Trivandrum]] shahrining chekka hududida joylashgan shahar hisoblanadi<ref name="censusindia">{{Veb manbasi|url=http://www.censusindia.gov.in/Census_Data_2001/Village_Directory/Population_data/Population_5000_and_Above.aspx|sarlavha=Census of India : Villages with population 5000 & above|nashriyot=Registrar General & Census Commissioner, India|kirish sanasi=2008-12-10|arxivurl=https://web.archive.org/web/20081208044522/http://www.censusindia.gov.in/Census_Data_2001/Village_Directory/Population_data/Population_5000_and_Above.aspx|arxivsana=2008-12-08}}</ref>. U Tiruvananthapuram Metropolitan hududining janubi-sharqiy tomonida joylashgan va shahar markazidan13 km masofada joylashgan. Shahar Malayinkeezhu Aarattu nomli diniy festivali bilan mashhur. Neyyar yovvoyi tabiat qo'riqxonasi, Tiruvananthapuram tumanidagi asosiy sayyohlik joylaridan biri shahardan 17 km uzoqlikdada joylashgan. Eng yaqin aeroport - Trivandrum xalqaro aeroporti (16 km) va Balaramapuram temir yo'l stansiyasi (9.1 km) eng yaqin temir yo'l stansiyasi hisoblanadi. Malayinkeezhu pochta bo'limining pin kodi 695571 bo'lib, Neyyattinkara mintaqasining pochta doirasiga kiradi. == Demografiya == Malayinkeezhu aholisi 37,350 kishidan iborat bo'lib, ulardan 18,250 nafari erkaklar, 19,100 nafari esa ayollarni tashkil etib ayollar salmog'i yuqori ko'rsatgichni tashkil etadi. 0-6 yoshdagi bolalar soni 3351 kishini tashkil etadi, bu Malayinkeezhu umumiy aholisining 8,97% ni tashkil qiladi. Ayol jinsi nisbati shtatdagi o'rtacha 1084 ga nisbatan 1047 ni tashkil qiladi. Bundan tashqari, Malayinkeezhudagi bolalar jinsi nisbati Kerala shtatidagi o'rtacha 964 ga nisbatan 968 ni tashkil qiladi. Malayinkeezhu shahrining savodxonlik darajasi shtatdagi o'rtacha 94,00% dan 95,01% yuqori ko'rsatgichni tashkil etadi. Malayinkeezxuda erkaklar savodxonligi taxminan 96,79%, ayollar savodxonligi darajasi esa 93,32% ko'rsatgichga ega. Malayinkeezhuda 9684 ta uyning umumiy ma'muriyati mavjud bo'lib, ular suv va kanalizatsiya kabi asosiy qulayliklar bilan taminlangan. == Dqqatga sazovor joylari == Malayinkeezhuning Trivandrumdagi premium turar-joy maydoni Sree Krishna Svami ibodatxonasi o'zining ilohiyligi bilan mashhur. * Mayor Malayinkeezhu Sri Krishna Svami ibodatxonasi<ref>{{Veb manbasi|url=http://malayinkeezhusreekrishnaswamitemple.blogspot.ae/|sarlavha=Malayinkeezhu temple}}</ref>. == Manbalar == {{Manbalar}} l0fvapi9994v0x7f0xog6rmm6bh5j1e 2815957 2815956 2022-08-28T13:07:29Z Akobirolmasov diplomat 74881 maqoladagi imloviy xatolar to'g'irlandi wikitext text/x-wiki '''Malayinkeezhu''' — [[Hindiston|Hindistonning]] [[Kerala]] shtatining eng yirik shahri va poytaxti [[Tiruvanantapuram|Trivandrum]] shahrining chekka hududida joylashgan shahar hisoblanadi<ref name="censusindia">{{Veb manbasi|url=http://www.censusindia.gov.in/Census_Data_2001/Village_Directory/Population_data/Population_5000_and_Above.aspx|sarlavha=Census of India : Villages with population 5000 & above|nashriyot=Registrar General & Census Commissioner, India|kirish sanasi=2008-12-10|arxivurl=https://web.archive.org/web/20081208044522/http://www.censusindia.gov.in/Census_Data_2001/Village_Directory/Population_data/Population_5000_and_Above.aspx|arxivsana=2008-12-08}}</ref>. U Tiruvananthapuram Metropolitan hududining janubi-sharqiy tomonida joylashgan va shahar markazidan13 km masofada joylashgan. Shahar Malayinkeezhu Aarattu nomli diniy festivali bilan mashhur. Neyyar yovvoyi tabiat qoʻriqxonasi, Tiruvananthapuram tumanidagi asosiy sayyohlik joylaridan biri shahardan 17 km uzoqlikdada joylashgan. Eng yaqin aeroport — Trivandrum xalqaro aeroporti (16 km) va Balaramapuram temir yoʻl stansiyasi (9.1 km) eng yaqin temir yoʻl stansiyasi hisoblanadi. Malayinkeezhu pochta boʻlimining pin kodi 695571 boʻlib, Neyyattinkara mintaqasining pochta doirasiga kiradi. == Demografiya == Malayinkeezhu aholisi 37,350 kishidan iborat boʻlib, ulardan 18,250 nafari erkaklar, 19,100 nafari esa ayollarni tashkil etib ayollar salmogʻi yuqori koʻrsatgichni tashkil etadi. 0-6 yoshdagi bolalar soni 3351 kishini tashkil etadi, bu Malayinkeezhu umumiy aholisining 8,97 % ni tashkil qiladi. Ayol jinsi nisbati shtatdagi oʻrtacha 1084 ga nisbatan 1047 ni tashkil qiladi. Bundan tashqari, Malayinkeezhudagi bolalar jinsi nisbati Kerala shtatidagi oʻrtacha 964 ga nisbatan 968 ni tashkil qiladi. Malayinkeezhu shahrining savodxonlik darajasi shtatdagi oʻrtacha 94,00 % dan 95,01 % yuqori koʻrsatgichni tashkil etadi. Malayinkeezxuda erkaklar savodxonligi taxminan 96,79 %, ayollar savodxonligi darajasi esa 93,32 % koʻrsatgichga ega. Malayinkeezhuda 9684 ta uyning umumiy maʼmuriyati mavjud boʻlib, ular suv va kanalizatsiya kabi asosiy qulayliklar bilan taminlangan. == Dqqatga sazovor joylari == Malayinkeezhuning Trivandrumdagi premium turar-joy maydoni Sree Krishna Svami ibodatxonasi oʻzining ilohiyligi bilan mashhur. * Mayor Malayinkeezhu Sri Krishna Svami ibodatxonasi<ref>{{Veb manbasi|url=http://malayinkeezhusreekrishnaswamitemple.blogspot.ae/|sarlavha=Malayinkeezhu temple}}</ref>. == Manbalar == {{Manbalar}} 9h6s2a732o81ez3uzr604221bl1tf5x Munozara:Malayinkeezhu 1 783993 2815959 2022-08-28T13:09:30Z Akobirolmasov diplomat 74881 http://fountain.toolforge.org:34905/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Munozara:Goshan 1 783994 2815960 2022-08-28T13:10:31Z Akobirolmasov diplomat 74881 http://fountain.toolforge.org:34905/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Bangladesh milliy futbol terma jamoasi 0 783995 2815968 2022-08-28T13:17:17Z Ahror Akramovich 75193 „{{Milliy futbol jamoasi | Name = '''Afgʻoniston milliy futbol terma jamoasi''' | Nickname = *{{nowrap|{{lang|it|'' Bengal Tigers (বাংলার বাঘ)''}} (Bengal yoʻlbarlari)}} * {{nowrap|{{lang|it|'' Red and Green (লাল-সবুজ)''}} (Qizil va yashillar)}} | Badge = File:Flag of Bangladesh.svg | Badge_size = 180px | Association = {{nowrap|{{lang|it|''[[Bangladesh Futbol Federatsiyasi]]''}} (BFF)}} | Sub-co...“ yozuvi orqali yangi sahifa yaratildi wikitext text/x-wiki {{Milliy futbol jamoasi | Name = '''Afgʻoniston milliy futbol terma jamoasi''' | Nickname = *{{nowrap|{{lang|it|'' Bengal Tigers (বাংলার বাঘ)''}} (Bengal yoʻlbarlari)}} * {{nowrap|{{lang|it|'' Red and Green (লাল-সবুজ)''}} (Qizil va yashillar)}} | Badge = File:Flag of Bangladesh.svg | Badge_size = 180px | Association = {{nowrap|{{lang|it|''[[Bangladesh Futbol Federatsiyasi]]''}} (BFF)}} | Sub-confederation = [[Janubiy Osiyo futbol federatsiyasi|SAFF]] (Janubiy Osiyo) | Confederation = [[Osiyo Futbol Konfederatsiyasi|AFC]] (OSIYO) | Coach = {{bayroq|ESP}} [[Javier Fernández Cabrera]] | Captain = [[Jamal Bhuyan]] | Most caps = [[Jamal Bhuyan]] (66) | Top scorer = [[Ashraf Uddin Ahmed Chunnu]] (17) | Home Stadium = [[Bangabandhu National stadioni]] | Rapists = | FIFA code = BAN | FIFA Rank = 192 — {{Nowrap|Iyun 2022,}} | FIFA max = 110 | FIFA max date = {{Nowrap|Aprel 1996,}} | FIFA min = 197 | FIFA min date = {{Nowrap|Fevral-May 2018,}} | Elo Rank = 208 | Elo max = | Elo max date = | Elo min = | Elo min date = <!--Home Shirt--> | pattern_la1 = | pattern_b1 = _Banglades16a | pattern_ra1 = | pattern_so1 = | leftarm1 = 1fa046 | body1 = 138808 | rightarm1 = 1fa046 | shorts1 = FFFFFF | socks1 = FFFFFF | <!--Away Shirt--> | pattern_la2 = | pattern_b2 = _Banglades16h | pattern_ra2 = | pattern_so2 = | leftarm2 = ed1c24 | body2 = FF0000 | rightarm2 = ed1c24 | shorts2 = FF0000 | socks2 = FF0000 <!--Third Shirt--> | pattern_la3 = | pattern_b3 = | pattern_ra3 = | pattern_sh3 = | pattern_so3 = | leftarm3 = | body3 = | rightarm3 = | shorts3 = | socks3 = <!--End of Shirt--> | First game = {{fb|BAN}} 2-2 {{fb|THA}}<br /> ([[Kuala Lumpur]], [[Malayziya]]; 26 Iyul 1973) | Largest win = {{fb|BAN}} 8-0 {{fb|MDV}}<br /> ([[Dakka]], [[Bangladesh]]; 23 Dekabr 1985) | Largest loss = {{fb|KOR}} 9-0 {{fb|BAN}} <br /> ([[Inchxon]], [[Janubiy Koreya]]; 16 Sentyabr 1979) | Regional name = [[Futbol boʻyicha Osiyo kubogi|Osiyo Kubogi]] | Regional cup apps = 1 | Regional cup first = [[1980 yil Osiyo Kubogi|1980]] | Regional cup best = Guruh bosqichi ([[1980 yilgi Osiyo Kubogi|1980]]) | 2ndRegional name = [[SAFF Chempionati]] | 2ndRegional cup apps = 12 | 2ndRegional cup first = [[1995 yil Janubiy Osiyo oltin kubogi|1995]] | 2ndRegional cup best = '''Gʻolib''' ([[2003 yil Janubiy Osiyo Futbol Federatsiyasi Oltin Kubogi|2003]]) }} '''Bangladesh milliy futbol jamoasi''' [[Bangladesh]]ning milliy tan olingan futbol jamoasi boʻlib, Bangladesh Federatsiyasi (BFF) tomonidan nazorat qilinadi. [[Osiyo Futbol Konfederatsiyasi]] aʼzosi va 1974-yilda [[FIFA]]ga aʼzo boʻlgan, garchi Bangladesh futbol federatsiyasi ilk bor 1972-yilda tashkil etilgan boʻlsa ham. Bangladesh 1982-1986 va 1998-2002 yillarda OFK Ijroiya qoʻmitasi aʼzosi etib saylangan. Amaldagi Ijroiya qoʻmitasi OFK tomonidan tasdiqlangan konstitutsiya va FIFA va OFKning bevosita nazorati ostida 2008-yil aprel oyida demokratik tarzda saylangan. Bangladesh terma jamoasi 1973-yilda debyut qilgan va hali Jahon chempionati final bosqichiga yo‘llanma olmagan. Ular 1980-yilga qadar Osiyo Kubogida ishtirok etishmagan va shu yili Osiyo Kubogida ishtirok etishga muvaffaq boʻlishdi. Bangladesh saralash orqali bu muvaffaqiyatga erishgan yagona ikkita Janubiy Osiyo davlatlaridan biridir. Mamlakatning eng yaxshi natijalari Janubiy Osiyo darajasida boʻldi, u erda 2003-yilda [[György Kottán]] murabbiyligida SAFF chempionatida gʻolib chiqdi va bir marta milliy terma jamoa sifatida [[Janubiy Osiyo]] oʻyinlarida oltin medal sohibi boʻldi. Bangladesh 1980-yillar va 2000-yillarning boshlarida Janubiy Osiyoning yetakchi jamoalaridan biri edi. Biroq, asrning boshidan beri Bangladeshda yuqori darajadagi futbol mamlakat milliy kriket jamoasi soyasida oʻynaladi. Bu, asosan, byudjetning yetarli darajada taqsimlanmaganligi va texnik koʻnikmalarga moslashtirilmaganligi bilan bogʻliq. Bugungi kunga qadar futbol Bangladeshda mashhur sport turi boʻlib qolmoqda, ammo kriket mamlakatdagi eng mashhur sport turi hisoblanadi.<ref>{{Cite news |url=https://www.thedailystar.net/sports/news/improvement-only-money-not-quality-1955529|title = 'Improvement only in money, not quality' |work=The Daily Star |date = 4 September 2020}}</ref> == Tarix == === Kelib chiqishi (1933-1971) === [[File:Islington Corinthians FC and Dhaka XI team photo in 1936.jpg|left|thumb|alt=Islington Corinthians FC and Dhaka XI team photo in 1936|Islington Corinthians F.C. va Dhaka XI jamoasi 1936-yil|290x290px]] 1930-yillarning boshlarida Sharqiy Bengaliyada koʻplab turnirlar oʻtkazildi va u yerdagi bengallar futbolda biroz yaxshilanib borayotgani koʻrindi. Shunday qilib, 1933-yilda DSA deb nomlanuvchi Dakka sport assotsiatsiyasi Dakkadagi Paltan Maydandagi kichik uyda tashkil etildi. Oʻsha kunlarda Angliyaning Islington Korintians jamoasi butun dunyo boʻylab gastrollarda boʻlib, tashrif buyurgan har bir mamlakatga oʻz futbolini tanishtirdi. 1936-yil 10-noyabrda jamoa Dakkaga tashrif buyurdi va u yerda DSA XI bilan uchrashdi. DSA XI oʻz uchrashuvida Korintiansni 1:0 hisobida magʻlub etdi. Futbolchilarning aksariyati Dakka universiteti talabalari edi. Oʻsha kuni inglizlarning maydonda magʻlubiyatga uchraganini koʻrib, minglab odamlar xursand boʻlishdi. Ketish chog‘ida raqiblar o‘z mag‘lubiyatini tan olib, „Bengal yo‘lbarsi haqida ko‘p eshitdim! Bu safar ko‘rdim!“ deb ayrishdi.<ref>{{Cite web|url=https://www.offsidebangladesh.com/বাংলার-ফুটবলের-সূচনা-এবং/|title=বাংলার ফুটবলের সূচনা এবং ডিএসএ|first=Offside|last=Desk|date=July 6, 2020}}</ref> Bangladesh milliy futbol jamoasining birinchi namunasi 1971-yildagi ozodlik urushi paytida Shadhin Bangla futbol jamoasining paydo boʻlishi bilan vujudga kelgan edi. Ular xalqaro darajada mavqesini oshirish va ozodlik urushini iqtisodiy qoʻllab-quvvatlash maqsadida butun [[Hindiston]] boʻylab gastrol qilishdi, jamoa Hindistonning turli shtatlari va shaharlarida 16 ta koʻrgazmali oʻyin oʻtkazdi va Bangladesh hukumatiga safari davomida qoʻlga kiritilgan barcha mukofot pullarini topshirish orqali moliyalashtirishda yordam berdi.<ref>{{Cite news |url=https://www.tbsnews.net/sports/shadhin-bangla-football-team-underappreciated-heroes-172381|title=Shadhin Bangla Football Team: The underappreciated heroes|work=The Business Standard|date=16 December 2020}}</ref> === Rivojlanish (1972-1984) === 1971-yilda [[Pokiston]]dan mustaqillikka erishgandan soʻng, Bangladesh Futbol Federatsiyasi 1972-yil 15-iyulda mamlakatning sobiq taʼlim va madaniyat vaziri Md. Yousuf Ali tomidan asos solindi.<ref name="auto1">{{cite web |title=BFF info |work=bangladeshdir.com |url=http://www.bangladeshdir.com/recreation-and-sports/football/bangladesh-football-federation-bff/ |access-date=1 January 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180817210435/http://www.bangladeshdir.com/recreation-and-sports/football/bangladesh-football-federation-bff/ |archive-date=17 August 2018 |url-status=dead }}</ref> BFF 1973-yilda OFKga, 1976-yilda [[FIFA]]ga aʼzo boʻldi.<ref>{{cite web |title=Bangladesh |work=FIFA.com |url=https://www.fifa.com/associations/association=ban/index.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20070616223807/http://www.fifa.com/associations/association=ban/index.html |url-status=dead |archive-date=16 June 2007 }}</ref> Yangi tashkil etilgan federatsiya Shayx Saheb Alini mamlakatning birinchi bosh murabbiyi etib tayinladi va ozodlikdan oldin Shadhin Football Bangla Teamni boshqargan Zakaria Pintooni esa sardor etib tayinladi.<ref>{{Cite web|url=https://www.newagebd.net/article/133717/i-am-luckier-than-pele-zakaria-pintoo|title=I am luckier than Pele: Zakaria Pintoo|website=New Age &#124; The Most Popular Outspoken English Daily in Bangladesh}}</ref> 1973-yilda [[Malayziya]]da boʻlib oʻtgan Merdeka kubogi Bangladesh uchun birinchi marotaba ishtirok etgan turnir boʻlib, Pintoo bilan bir qatorda Shoxidur Shantoo, Motaleb, Nannu, Nazir, Dilip Barua, Ashraf, Farukh, Shorif, Md.Kaikobod, Enayetur Rahman, Salohiddin, Pratap, Sunil Krishna, Firoj va Nousher ham tarkibda bor edi.<ref>{{Cite web|url=https://kironsportsdesk.com/?p=4903|title=১৯৭৩ সালে যাদের হাত ধরে বাংলাদেশ জাতীয় ফুটবল দলের পথ চলা শুরু হয়েছিলো|lang=bn|website=Kiran Sports Desk|access-date=16 August 2022}}</ref> 1973-yil 26-iyulda Bangladesh futbol jamoasi ilk rasmiy oʻyinini oʻtkazdi, 1973-yil Merdeka kubogi doirasida [[Tailand]]ga qarshi 2:2 hisobida durang oʻynadi. Enayetur Rahman terma jamoasi tarixidagi ilk golini kiritgan boʻlsa, ikkinchi golni hamshahari Kazi Salahuddin kiritdi. Durgundan keyin oʻyin penaltilar seriyasiga qadar davom etdi va Bangladesh 2:1 hisobida magʻlub boʻldi.<ref>{{Cite web|url=https://www.curious24world.com/4651/%e0%a6%ac%e0%a6%be%e0%a6%82%e0%a6%b2%e0%a6%be%e0%a6%a6%e0%a7%87%e0%a6%b6%e0%a7%87%e0%a6%b0-%e0%a6%ab%e0%a7%81%e0%a6%9f%e0%a6%ac%e0%a6%b2%e0%a7%87-%e0%a6%aa%e0%a7%8d%e0%a6%b0%e0%a6%a5%e0%a6%ae/|title=বাংলাদেশের ফুটবলে প্রথম আন্তর্যাতিক গোল - Curious24World|first=Curious 24|last=world|date=March 29, 2020}}</ref> 1973-yil 27-iyuldan 1975-yil 14-avgustgacha boʻlgan davrda jamoa jami 15 ta oʻrtoqlik oʻyini oʻtkazgan boʻlib, ularning barchasi [[Osiyo]] terma jamoalariga qarshi boʻlgan, 14 ta oʻyin [[Malayziya]]ning Kuala-Lumpur shahrida oʻtkazilgan, natija 3 ta durang, 10 ta magʻlubiyat va 1 gʻalaba. 1973-yil 13-avgustda Malayziyada oʻtkazilmagan yagona oʻrtoqlik uchrashuvida Bangladesh terma jamoasi mezbon [[Singapur]]ni Kazi Salahuddinning goli evaziga 1:0 hisobida magʻlub etib, oʻzining ilk gʻalabasini qoʻlga kiritdi. Bir yil oʻtib, 1976-yil 18-dekabrda jamoa kuchli Malayziya jamoasiga qarshi oʻrtoqlik oʻyinida maydonga tushdi va 6:0 hisobida magʻlub boʻldi. ==== 1980 yil OFK Osiyo kubogi A guruhi ==== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- ! style="width:165px;"|Jamoa !width=25|{{Tooltip|Pld|O'yinlar}} !width=25{{!}}{{Tooltip|G'|G'alab}} !width=25{{!}}{{Tooltip|D|Durang}} !width=25{{!}}{{Tooltip|M|Mag'lubiyat}} !width=25{{!}}{{Tooltip|GF|Urilgan gollar}} !width=25{{!}}{{Tooltip|GA|Qarshi urilgan gollar}} !width=25{{!}}{{Tooltip|GD|Nisbat}} !width=25|{{Tooltip|B|Ball}} |- style="background:#cfc;" |align="left"|{{fb|Iran}} |4||2||2||0||12||4||+8||'''6''' |- style="background:#cfc;" |align="left"|{{fb|North Korea}} |4||3||0||1||9||7||+2||'''6''' |- |align="left"|{{fb|Syria}} |4||2||1||1||3||2||+1||'''5''' |- |align="left"|{{fb|China}} |4||1||1||2||9||5||+4||'''3''' |- |align="left"|{{fb|Bangladesh}} |4||0||0||4||2||17||−15||'''0''' |} 1980-yilgi Osiyo kubogi 1980-yil sentyabr oyida [[Quvayt]]da boʻlib oʻtdi va Bangladesh amaldagi chempion Eron, shuningdek, Shimoliy Koreya, Suriya va Xitoy bilan bir guruhda ishtirok etdi. Abdur Rahim bosh murabbiyligidagi jamoa KXDRga qarshi o‘yinda 3:2 hisobida mag‘lubiyatga uchragan holda turnirni boshladi. Ularning gollari Kazi Salahuddin va Ashraf Chunnuga tegishli. Ular Suriyaga qarshi o‘yinda ham yaxshi o‘ynashdi, faqat bitta gol farqi bilan mag‘lub bo‘lishdi.<ref>{{Cite web|url=https://www.utpalshuvro.com/special-article/news/286|title=কাজী সালাউদ্দিন: বাংলাদেশের প্রথম সুপারস্টার|website=উৎপল শুভ্র :: Utp al Shuvro}}</ref> Biroq, keyingi bir-ikki oʻyinda Bangladesh Eron va Xitoy tomonidan mos ravishda 7:0 va 6:0 hisobida magʻlub boʻldi, jami 17 ta gol oʻtkazib yuborgan holda turnir jadvalining soʻnggi oʻrinlarini band etdi.<ref>{{Cite web|url=https://www.prothomalo.com/sports/football/যে-ম্যাচগুলো-‘আফসোস’-বাংলাদেশের-ফুটবলে|title=যে ম্যাচগুলো 'আফসোস' বাংলাদেশের ফুটবলে|first=নাইর|last=ইকবাল|website=Prothomalo}}</ref> Dastlabki barcha muvaffaqiyatlariga qaramay, jamoa 1984-yilgi Osiyo kubogi yoʻllanmasini qoʻlga kirita olmagan, shuningdek, 1984-yilgi Janubiy Osiyo oʻyinlari finalida [[Nepal milliy futbol terma jamoasi|Nepal]]dan alamli magʻlubiyatga uchradi. === Koʻtarilish va pasayish (1985-2002) === 1985-yilda [[FIFA Jahon chempionati]]ga chiqish uchun birinchi urinishda jamoa 1986-yilgi Jahon chempionati saralashida qatnashdi va [[Hindiston]], [[Indoneziya]] va [[Tailand]] bilan bir guruhga ishtirok etdi. Bangladesh Indoneziyaga qarshi jahon chempionati saralashida ilk g‘alabasini qo‘lga kiritdi. Oʻyin [[Dakka]]dagi „Bangabandhu National Stadium“da boʻlib oʻtdi, oʻyin davomida Bangladesh birinchi boʻlim oxirida ortda qolayotgandi, himoyachi Kayser Hamid hisobni tenglashtirish uchun oʻzining boʻyidan unumli foydalanishi kerak edi va oʻyin yakuniga yetganida Ashrafuddin Chunnu jarima to‘pini jarima maydonchasi tashqarisida amalga oshirib, gol urdi va jamoa g‘alaba qozondi. Mamlakatning saralashdagi ikkinchi g‘alabasi kuchli Tailand jamoasi qarshi boʻldi. Bangladesh, shuningdek, Solt Leyk stadionida Hindistonga qarshi ajoyib oʻyin koʻrsatdi va saralash bosqichining soʻnggi oʻyinida 2:1 hisobida magʻlub boʻldi. Olti o‘yinda ikkita g‘alabaga erishgan Bangladesh o‘z guruhida so‘nggi o‘rinni egalladi. Shunga qaramay, bu mamlakat uchun Jahon chempionati saralash bosqichida juda qoniqarli debyut boʻldi.<ref>{{Cite web|url=https://www.weeklyblitz.net/leisure/saff-games-gold-medal-an-illusion-for-the-bangladesh-team/|title=SAFF Games gold medal, an illusion for the Bangladesh team|first=Desk|last=Blitz|date=May 2, 2021}}</ref> Keyingi saralashda jamoa 1990-yilgi Jahon chempionati saralash bosqichida Tailandni 3:1 hisobida magʻlub etganida faqat bitta gʻalabani qayd etishga muvaffaq boʻldi. Yakkama-yakka gʻalaba qozonganiga qaramay, Bangladesh termasi ikki oʻyin davomida Osiyo gigantlari Eron va Xitoyga qarshi oʻyinda magʻlub boʻldi.<ref>{{Cite web|url=https://www.thedailystar.net/wide-angle/bangladesh/bangladesh-football-then-and-now-1600888|title=Bangladesh football: then and now|first=Anisur|last=Rahman|date=July 6, 2018|website=The Daily Star}}</ref> === (2003-2010) === 2004-yilgi OFK kubogi saralash bosqichi 2003-yilning mart oyidan boshlandi. Bu Bangladesh uchun navbatdagi saralash kampaniyasi boʻldi. [[Laos milliy futbol terma jamoasi|Laos]]dan magʻlubiyat alamini totib koʻrgan va Gonkong bilan durang oʻynab, mamlakatning OFK kubogi saralashidagi yurishiga yakun yasadi. Jamoa 2005-yilda SAFF chempionatining final bosqichiga chiqish orqali yana bir bor yaxshilanish alomatlarini koʻrsatdi, faqat finalda [[Hindiston]]ga magʻlub boʻldi.<ref>{{Cite web|url=https://bdnews24.com/sport/2005/12/13/bangladesh-in-the-saff-championship-final|title=Bangladesh in the SAFF Championship final|website=bdnews24.com}}</ref><ref>{{cite web | url=https://saffederation.org/saff-gold-cup-2005/ | title=SAFF Gold Cup 2005 | publisher=South Asian Football Federation | accessdate=26 December 2020 }}</ref> 2005-yil dekabr oyidan boshlab Bangladesh 2007-yilgi Osiyo Kubogi saralash kampaniyasini boshladi, bu jarayonda faqat bitta oʻyinda gʻalaba qozondi, keyin yana musobaqaning asosiy bosqichiga chiqa olmadi.<ref>{{Cite web|url=http://www.rsssf.com/tables/07asch.html|title=Asian Nations Cup 2007|website=www.rsssf.com}}</ref> 2008-yilgi SAFF kubogi ham katta umidsizlik bilan yakunlandi, chunki Bangladesh guruh bosqichida, hatto BFF oʻtgan yili mamlakat futbolini yaxshilash maqsadida Bangladesh Premer-ligasini joriy qilganidan keyin ham musobaqadan chiqib ketdi.<ref>{{Cite news |url=https://www.thedailystar.net/news-detail-110922 |title=Renamed League kicks off Sunday |date=2009-10-22 |work=The Daily Star |language=en |access-date=2019-05-24}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.maldivesoccer.net/v4/?page=story&id=1981 |title=Archived copy |website=www.maldivesoccer.net |access-date=11 January 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120213115302/http://www.maldivesoccer.net/v4/?page=story&id=1981 |archive-date=13 February 2012 |url-status=dead}}</ref> Ularning SAFFdagi kampaniyasi Abu Yusufning murabbiyini ishdan boʻshatish bilan yakunlandi. Uning oʻrnini terma jamoaning sobiq futbolchisi Shafiqul Islom Manik egalladi, u yana uch oy ishladi.<ref>{{Cite web|url=https://www.thedailystar.net/news-detail-49127|title=Manik's dream come true|first=Sports|last=Reporter|date=August 6, 2008|website=The Daily Star}}</ref> == Uy stadioni == Bangladesh oʻz uy oʻyinlarining koʻp qismini Dakkadagi Bangabandhu milliy stadionida oʻtkazadi, u yerda 2003 yil SAFF chempionati va 2010 Janubiy Osiyo oʻyinlarida gʻalaba qozongan. Dastlab 1954-yilda qurilgan, Bangladesh futbol federatsiyasiga 2004-yilda stadionni boshqarish uchun toʻliq vakolat berilgan va oʻshandan beri aksariyat uy oʻyinlari u yerda oʻtkaziladi. Stadion 2003-yilgi turnirga mezbonlik qilishdan tashqari, 2009 va 2018-yillarda ham SAFF chempionati oʻtkaziladigan joy boʻlgan. 2011-yilda rekonstruksiya qilinishidan oldin u 55 000 ga yaqin sigʻimga ega edi, yangi sigʻimi 36 000 bilan u Bangladeshdagi eng katta stadion boʻlib qolmoqda. 2007-yilda Bangladesh Premer-ligasi tashkil etilganidan buyon stadion liga oʻyinlarining aksariyat qismini oʻtkazish uchun foydalanilgan. 2021-yilda Bangabandhu stadioni yana bir yildan ortiq davom etishi rejalashtirilgan ta'mirdan o'tkazildi. Yangi ta'mirlash ishlari galereyalarga stullar qo'shish va LED gigant ekranlarini o'rnatishni ko'zda tutadi. Ta'mirlash Bangladesh futbol federatsiyasining mamlakatga futbol uchun ko'proq moslashtirilgan modernizatsiya qilingan stadionni berish rejasining bir qismidir. == Murabbiylar shtabi == {| class="wikitable" style="text-align:;margin-left:1em;float:center" |- !style="background-color:#006444;border: 2px solid #ff3300;"|<span style="color:#FFFFFF;">Lavozim</span> !style="background-color:#006444;border: 2px solid #ff3300;"|<span style="color:#FFFFFF;">Ism-sharif</span> |- |Bosh murabbiy |{{flagicon|ESP}} [[Javier Fernández Cabrera|Javier Cabrera]] |- |Yordamchi murabbiy |{{flagicon|BAN}} Masud Parvez Kaiser <br /> {{flagicon|BAN}} [[Hassan Al-Mamun]] |- |Darvozabonlar murabbiyi |{{flagicon|BAN}} [[Biplob Bhattacharjee]] |- |Fitnes murabbiyi |{{flagicon|AUS}} Ivan Razlog |- |Fizioterapevt |{{flagicon|BAN}} Goljar Ahmed |- |Shifokor |{{flagicon|BAN}} Sydur Rahman |- |Jamoa menejeri |{{flagicon|BAN}} [[Iqbal Hossain (footballer, born 1975)|Iqbal Hossain]] |- |Jamoa kuzatuvchisi |{{flagicon|BAN}} Mohidul Rahman |- |Jamoa xizmatchisi |{{flagicon|BAN}} Mohammed Mohsin |- |Media menejeri |{{flagicon|BAN}} Hasan Mahmud |- | Texnik direktor |{{flagicon|ENG}} [[Paul Smalley]] |} === Murabbiylik tarixi === {{Div col|colwidth=22em}} * {{flagicon|BAN}} [[Sheikh Saheb Ali]] (1972-1975) * {{flagicon|BAN}} [[Abdur Rahim (coach)|Abdur Rahim]] (1975) * {{flagicon|BAN}} [[Anjam Hossain]] (1976) * {{flagicon|GER}} [[Werner Bickelhaupt]] (1978-1979) * {{flagicon|BAN}} [[Zakaria Pintoo]] (1979) * {{flagicon|BAN}} [[Gofur Baluch]] (1982) * {{flagicon|GER}} [[Gerd Schmidt]] (1982) * {{flagicon|BAN}} [[Golam Sarwar Tipu]] (1984) * {{flagicon|BAN}} [[Ali Imam (coach)|Ali Imam]] (1984) * {{flagicon|BAN}} [[Kazi Salahuddin]] (1985-1988) * {{flagicon|BAN}} [[Abdul Hakim (manager)|Abdul Hakim]] (1986) * {{flagicon|BAN}} [[Wazed Gazi]] (1987) * {{flagicon|IRN}} [[Nasser Hejazi]] (1989) * {{flagicon|BAN}} [[Pran Govinda Kunda]] (1989) * {{flagicon|BAN}} [[Shahid Uddin Ahmed Selim]] (1991) * {{flagicon|BAN}} [[Mohammad Kaikobad]] (1992) * {{flagicon|SUI}} [[Oldrich Swab]] (1993) * {{flagicon|KOR}} [[Kang Man-young]] (1994) * {{flagicon|GER}} [[Otto Pfister]] (1995-1997) * {{flagicon|BAN}} [[Abu Yusuf (coach)|Abu Yusuf]] (1998) * {{flagicon|IRQ}} [[Samir Shaker]] (1998-1999) * {{flagicon|ENG}} [[Mark Harrison (footballer)|Mark Harrison]] (2000) * {{flagicon|BAN}} ''[[Hasanuzzaman Bablu]]'' (2000) * {{flagicon|AUT}} [[György Kottán]] (2000-2003) * {{flagicon|BAN}} ''[[Golam Sarwar Tipu]]'' (2003) * {{flagicon|ARG}} [[Andres Cruciani]] (2005-2007) * {{flagicon|BAN}} ''[[Hasanuzzaman Bablu]]'' (2006) * {{flagicon|BAN}} ''[[Sayeed Hassan Kanan]]'' (2007-2008) * {{flagicon|IND}} [[Syed Nayeemuddin]] (2007-2008) * {{flagicon|BAN}} ''[[Abu Yusuf (coach)|Abu Yusuf]]'' (2008) * {{flagicon|BAN}} ''[[Shafiqul Islam Manik]]'' (2008) * {{flagicon|BRA}} [[Dido (footballer)|Dido]] (2009) * {{flagicon|BAN}} ''[[Shahidur Rahman Shantoo]]'' (2009) * {{flagicon|SRB}} [[Zoran Đorđević (football manager)|Zoran Đorđević]] (2010) * {{flagicon|BAN}} ''[[Saiful Bari Titu]]'' (2010) * {{flagicon|CRO}} [[Robert Rubčić]] (2010-2011) * {{flagicon|MKD}} [[Nikola Ilievski]] (2011) * {{flagicon|BAN}} ''[[Saiful Bari Titu]]'' (2012) * {{flagicon|NED}} [[Lodewijk de Kruif]] (2013-2014) * {{flagicon|BAN}} ''[[Saiful Bari Titu]]'' (2014-2015) * {{flagicon|NED}} [[Lodewijk de Kruif]] (2015) * {{flagicon|ITA}} [[Fabio Lopez]] (2015) * {{flagicon|BAN}} [[Maruful Haque]] (2015-2016) * {{flagicon|ESP}} [[Gonzalo Sanchez Moreno]] (2016) * {{flagicon|NED}} [[Lodewijk de Kruif]] (2016) * {{flagicon|BEL}} [[Tom Saintfiet]] (2016) * {{flagicon|ENG}} {{flagicon|AUS}} [[Andrew Ord]] (2017-2018) * {{flagicon|ENG}} [[Jamie Day (footballer, born 1979)|Jamie Day]] (2018-2021) * {{flagicon|ESP}} [[Óscar Bruzón]] (2021) * {{flagicon|POR}} [[Mário Lemos]] (2021) * {{flagicon|ESP}} [[Javier Fernández Cabrera|Javier Cabrera]] (2022-hozir) {{div col end}} == Futbolchilar == === Hozirgi tarkib === {{nat fs g start}} {{nat fs g player|no=1|pos=GK|name=[[Anisur Rahman Zico]]|age={{birth date and age|1997|8|10|df=y}}|caps=20|goals=0|club=[[Bashundhara Kings]]|clubnat=BAN}} {{nat fs g player|no=21|pos=GK|name=[[Mohammed Nayeem]]|age={{birth date and age|1996|3|9|df=y}}|caps=0|goals=0|club=[[Sheikh Jamal Dhanmondi Club|Sheikh Jamal DC]]|clubnat=BAN}} {{nat fs g player|no=23|pos=GK|name=[[Ashraful Islam Rana]]|age={{Birth date and age|df=yes|1988|5|1}}|caps=25 |goals=0 |club=[[Sheikh Russel KC]]|clubnat=BAN}} {{nat fs break}} {{nat fs g player|no=2|pos=DF|name=[[Rahmat Mia]]|age={{birth date and age|1999|12|8|df=y}}|caps=27 |goals=0 |club=[[Sheikh Russel KC]]|clubnat=BAN}} {{nat fs g player|no=3|pos=DF|name=[[Yeasin Arafat (footballer)|Yeasin Arafat]]|age={{birth date and age|2003|1|5|df=y}}|caps=18|goals=1|club=[[Bashundhara Kings]]|clubnat=BAN}} {{nat fs g player|no=4|pos=DF|name=[[Raihan Hasan]]|age={{Birth date and age|df=yes|1994|9|10}}|caps=34 |goals=0 |club=[[Sheikh Jamal Dhanmondi Club|Sheikh Jamal DC]]|clubnat=BAN}} {{nat fs g player|no=5|pos=DF|name=[[Tutul Hossain Badsha]]|age={{Birth date and age|df=yes|1999|8|12}} |caps=23 |goals=0 |club=[[Dhaka Abahani]]|clubnat=BAN}} {{nat fs g player|no=12|pos=DF|name=[[Bishwanath Ghosh (footballer)|Bishwanath Ghosh]]|age={{birth date and age|1999|5|30|df=y}}|caps=26 |goals=0|club=[[Bashundhara Kings]]|clubnat=BAN}} {{nat fs g player|no=14|pos=DF|name=[[Riyadul Hasan Rafi]]|age={{birth date and age|1999|12|29|df=y}}|caps=18|goals=0|club=[[Saif Sporting Club]]|clubnat=BAN}} {{nat fs g player|no=18|pos=DF|name=[[Rimon Hossain]]|age={{birth date and age|2005|7|1|df=y}}|caps=9 |goals=0|club=[[Bashundhara Kings]]|clubnat=BAN}} {{nat fs g player|no=22|pos=DF|name=[[Isa Faysal]]|age={{birth date and age|1999|8|20|df=y}}|caps=0 |goals=0 |club=[[Bangladesh Police FC]]|clubnat=BAN}} {{nat fs break}} {{nat fs g player|no=6|pos=MF|name=[[Jamal Bhuyan]]|other=[[captain (association football)|Captain]]|age={{Birth date and age|df=yes|1990|4|10}}|caps=66 |goals=1 |club=[[Saif Sporting Club]]|clubnat=BAN}} {{nat fs g player|no=8|pos=MF|name=[[Biplu Ahmed]]|age={{birth date and age|1999|5|5|df=y}}|caps=34 |goals=3|club=[[Bashundhara Kings]]|clubnat=BAN}} {{nat fs g player|no=13|pos=MF|name=[[Atiqur Rahman Fahad]]|age={{birth date and age|1995|9|15|df=y}}|caps=15 |goals=0|club=[[Bashundhara Kings]]|clubnat=BAN}} {{nat fs g player|no=16|pos=MF|name=[[Papon Singh]]|age={{birth date and age|1999|12|31|df=y}}|caps=2|goals=0|club=[[Uttar Baridhara Club]]|clubnat=BAN}} {{nat fs g player|no=17|pos=MF|name=[[Sohel Rana (footballer, born 1995)|Sohel Rana]]|age={{Birth date and age|df=yes|1995|3|27}} |caps=52 |goals=0 |club=[[Bashundhara Kings]]|clubnat=BAN}} {{nat fs g player|no=20|pos=MF|name=[[Maraz Hossain Opi]]|age={{Birth date and age|df=yes|2001|3|10}} |caps=3 |goals=0 |club=[[Saif Sporting Club]]|clubnat=BAN}} {{nat fs break}} {{nat fs g player|no=7|pos=FW|name=[[Foysal Ahmed Fahim]]|age={{birth date and age|2002|2|24|df=y}}|caps=5 |goals=0|club=[[Saif Sporting Club]]|clubnat=BAN}} {{nat fs g player|no=9|pos=FW|name=[[Sazzad Hossain]]|age={{Birth date and age|df=yes|1995|1|18}}|caps=4 |goals=0 |club=[[Saif Sporting Club]]|clubnat=BAN}} {{nat fs g player|no=10|pos=FW|name=[[Mahbubur Rahman Sufil]]|age={{birth date and age|1999|9|10|df=y}}|caps=31 |goals=5|club=[[Bashundhara Kings]]|clubnat=BAN}} {{nat fs g player|no=11|pos=FW|name=[[Rakib Hossain]]|age={{Birth date and age|df=yes|1998|11|20}} |caps=22 |goals=0 |club=[[Dhaka Abahani]]|clubnat=BAN}} {{nat fs g player|no=15|pos=FW|name=[[Jafar Iqbal]]|age={{Birth date and age|df=yes|1999|9|27}}|caps=9 |goals=1 |club=[[Mohammedan SC (Dhaka)|Mohammedan SC]]|clubnat=BAN}} {{nat fs g player|no=19|pos=FW|name=[[Mohammad Ibrahim (footballer, born 1997)|Mohammad Ibrahim]]|age={{birth date and age|1997|8|7|df=y}}|caps=33 |goals=4 |club=[[Bashundhara Kings]]|clubnat=BAN}} {{nat fs g end}} === Natijalar === === Eng koʻp oʻyin oʻtkazgan futbolchilar === [[File:Jamal Bhuyan in 2021.jpg|thumb|180px|Jamal Bhuyan Bangladesh terma jamoasida 65 ta o‘yinda maydonga tushgan eng ko‘p o‘yin o‘tkazgan futbolchi hisoblanadi.]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |- !width="40"|Daraja !width="170"|Futbolchi !width="80"|Ishtirok !width="80"|Gollar !width="120"|Karyera |- |1 |align="left"|'''[[Jamal Bhuyan]]''' |66 |1 |2013-hozir |- |rowspan=2|2 |align="left"|[[Rajani Kanta Barman]] |65 |0 |1997-2009 |- |align="left"|[[Mamunul Islam]] |65 |3 |2008-2020 |- |rowspan=2|4 |align="left"|[[Sheikh Mohammad Aslam]] |64 |13 |1979-1991 |- |align="left"|[[Zahid Hasan Ameli]] |64 |15 |2005-2016 |- |6 |align="left"|[[Alfaz Ahmed]] |62 |11 |1995-2008 |- |7 |align="left"|[[Aminul Haque (footballer)|Mohd Aminul Haque]] |58 |0 |1999-2010 |- |8 |align="left"|[[Hassan Al-Mamun]] |56 |0 |1995-2008 |- |9 |align="left"|[[Kaiser Hamid]] |55 |5 |1985-1993 |- |10 |align="left"|'''[[Sohel Rana (footballer born 1995)|Sohel Rana]]''' |52 |0 |2013-hozir |- |} === Top goalscorers === [[File:Retirement of Chunnu.jpg|thumb|200px|Ashraf Uddin Ahmed Chunnu 17 gol bilan Bangladeshning eng yaxshi toʻpurari hisoblanadi.]] {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |- !width="30"|Daraja !width="170"|Futbolchi !width="60"|Gollar !width="60"|Ishtirok !width="50"|Nisbat !width="90"|Karyera |- |1 |style="text-align:left;"|[[Ashraf Uddin Ahmed Chunnu]] |17 |50 |{{#expr:17/50 round 2}} |1975-1985 |- |2 |style="text-align:left;"|[[Zahid Hasan Ameli]] |15 |64 |{{#expr:15/64 round 2}} |2005-2016 |- |3 |style="text-align:left;"|[[Sheikh Mohammad Aslam]] |13 |64 |{{#expr:13/64 round 2}} |1979-1991 |- |4 |style="text-align:left;"|[[Alfaz Ahmed]] |11 |62 |{{#expr:11/62 round 2}} |1995-2008 |- |5 |style="text-align:left;"|[[Kazi Salahuddin]] |9 |27 |{{#expr:9/27 round 2}} |1973-1983 |- |6 |style="text-align:left;"|[[Shakhawat Hossain Rony]] |8 |20 |{{#expr:8/20 round 2}} |2011-2018 |- |rowspan=2|7 |style="text-align:left;"|[[Imtiaz Ahmed Nakib]] |7 |28 |{{#expr:7/28round 2}} |1990-1999 |- |style="text-align:left;"|[[Enamul Haque (footballer)|Enamul Haque]] |7 |16 |{{#expr:7/16 round 2}} |2009-2016 |- |rowspan=4|9 |style="text-align:left;"|[[Rizvi Karim Rumi]] |6 |25 |{{#expr:6/25round 2}} |1988-1994 |- |style="text-align:left;"|[[Rokonuzzaman Kanchan]] |6 |29 |{{#expr:6/29round 2}} |2000-2006 |- |style="text-align:left;"|[[Mamun Joarder]] |6 |36 |{{#expr:6/36round 2}} |1990-1997 |- |style="text-align:left;"|'''[[Topu Barman]]''' |6 |45 |{{#expr:6/45round 2}} |2014-hozir |- |} == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [https://bff.com.bd Bangladesh Football Federation] * [https://web.archive.org/web/20080120134318/http://www.fifa.com/associations/association=ban/ Bangladesh FIFA profile] * [https://www.eloratings.net/Bangladesh ELO team records] {{AFC jamoalari}} [[Turkum:Bangladesh]] [[Turkum:Milliy futbol terma jamoalari]] [[Turkum:Osiyo milliy futbol terma jamoalari]] mhfarjkd3ssjoi91jr192xgfz5an9yo Munozara:Bangladesh milliy futbol terma jamoasi 1 783996 2815969 2022-08-28T13:17:56Z Ahror Akramovich 75193 http://fountain.toolforge.org:34905/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Artur Dalaloyan 0 783997 2815970 2022-08-28T13:18:08Z Ravshanbek Tohirov 71874 „[[:en:Special:Redirect/revision/1095591137|Artur Dalaloyan]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {| class="infobox vcard" ! colspan="2" class="infobox-above fn" |Artur Dalaloyan |- | colspan="2" class="infobox-image" |[[File:Artur_Dalaloyan_2021.jpg|frameless]]<div class="infobox-caption">Dalaloyan [[Moscow Kremlin|Kremlin]] 2021-yil</div> |- ! colspan="2" class="infobox-header" |Shaxsiy ma'lumot |- ! class="infobox-label" scope="row" |To'liq ismi | class="infobox-data nickname" |Artur Grachyevich Dalaloyan |- ! class="infobox-label" scope="row" |Taxallusi | class="infobox-data nickname" |King Artur |- ! class="infobox-label" scope="row" |Mamlakati | class="infobox-data org" |<span class="flagicon">[[File:Flag_of_Russia.svg|link=|alt=|border|23x23px]]</span>[[Rossiya]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |Tug'ilgan sanasi | class="infobox-data" |1996-yil 26-aprel<br /><br />[[Tiraspol]], [[Moldova]]<ref><cite class="citation news cs1"><span class="cx-segment" data-segmentid="590">[http://sportgymrus.ru/hotel-vsyo-brosit-no-vy-derzhal-mama-o-puti-k-zolotu-ch-m-gimnasta-dalaloyana/ ""Хотел всё бросить, но выдержал". Мама — о пути к золоту ЧМ гимнаста Далалояна | Федерации спортивной гимнастики России"]. ''sportgymrus.ru''. 2 November 2018<span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="591"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">2 November</span> 2018</span>.</span></cite></ref> |- ! class="infobox-label" scope="row" |Yashash manzili | class="infobox-data" |[[Moskva]], [[Rossiya]] |- ! class="infobox-label" scope="row" | | class="infobox-data" | |- ! class="infobox-label" scope="row" |Bo'yi | class="infobox-data" |1.62m |- ! class="infobox-label" scope="row" |Vazni | class="infobox-data" |63 kg |- ! class="infobox-label" scope="row" |Yo'nalishi | class="infobox-data" |[[Badiiy gimnastika|Badiiy gimnastikachi]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |Darajasi | class="infobox-data" |International elite |- ! class="infobox-label" scope="row" |Milliy terma jamoa safida | class="infobox-data" |2013 – hozirgacha (Rossiya) |- ! class="infobox-label" scope="row" |Klub | class="infobox-data org" |[[Dynamo Moscow]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |Gym | class="infobox-data" |Round Lake |- ! class="infobox-label" scope="row" |Bosh murabbiy | class="infobox-data agent" |Valery Alfosov |- ! class="infobox-label" scope="row" |Assistant murabbiy | class="infobox-data" |Aleksandr Kalinin, Shapkin SA |- ! class="infobox-label" scope="row" |Eponim mahorat | class="infobox-data" |"'''Dalaloyan'''" (Parallel panjaralar) 1/2 burilish bilan oldinga ikki marta salto (G) |- ! colspan="2" class="infobox-header" |<div class="mw-collapsible " style="text-align:center; font-size:95%"> <div style="line-height:1.6em; font-weight:bold; background-color:#ccf; font-size:105%; background-color:transparent;"><div style="margin:0 4em;">Medallar</div></div> <div class="mw-collapsible-content" style="font-size:105%;"> {| style="width:100%; background-color:#f9f9f9; color:#000000; font-weight:normal;" | |- ! colspan="3" style="text-align:center;vertical-align:middle;background-color:#eeeeee;" |Erkaklar badiiy gimnastikasi |- ! colspan="3" class="adr" style="text-align:center;vertical-align:middle;background-color:#eeeeee;" |<span class="country-name"><span class="flagicon">[[File:Flag_of_Russia.svg|link=|alt=|border|23x23px]]</span>Rossiya & <span class="flagicon">[[File:Olympic_flag.svg|link=Russia|alt=Russia|border|23x23px]]</span> [[Russian Olympic Committee|ROC]]</span> |- | colspan="3" style="padding:0" | {| style="margin:0; width:100%;" ! scope="col" style="background-color:#CCCCCC; text-align:center;" |Turnir ! scope="col" style="background-color:#FFD700; text-align:center;" |1 ! scope="col" style="background-color:#C0C0C0; text-align:center;" |2 ! scope="col" style="background-color:#CC9966; text-align:center;" |3 |- ! scope="row" style="font-weight:normal; text-align:left;" |Olimpiyada o'yinlari | style="background-color:#FEEC80; text-align:center;" |1 | style="background-color:#E5E5E5; text-align:center;" |0 | style="background-color:#FFCC99; text-align:center;" |0 |- ! scope="row" style="font-weight:normal; text-align:left;" |Jahon Chempionati | style="background-color:#FEEC80; text-align:center;" |3 | style="background-color:#E5E5E5; text-align:center;" |4 | style="background-color:#FFCC99; text-align:center;" |2 |- ! scope="row" style="font-weight:normal; text-align:left;" |Yevropa Chempionati | style="background-color:#FEEC80; text-align:center;" |5 | style="background-color:#E5E5E5; text-align:center;" |2 | style="background-color:#FFCC99; text-align:center;" |3 |- ! scope="row" style="text-align:left;" |Jami | style="background-color:#FEEC80; font-weight:bold; text-align:center;" |9 | style="background-color:#E5E5E5; font-weight:bold; text-align:center;" |6 | style="background-color:#FFCC99; font-weight:bold; text-align:center;" |5 |} |- ! colspan="3" class="adr" style="text-align:center;vertical-align:middle;background-color:#eeeeee;" |<span class="country-name"><span class="flagicon">[[File:Olympic_flag.svg|link=Russia|alt=Russia|border|23x23px]]</span> [[Russian Olympic Committee|ROC]]</span> |- ! colspan="3" style="text-align:center;vertical-align:middle;background-color:#cccccc;" |Olimpiada O'yinlari |- | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |[[File:Gold_medal_icon_(G_initial).svg|link=|16x16px|Gold medal – first place]] | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |<span class="nowrap">[[Gymnastics at the 2020 Summer Olympics|2020 Tokyo]]</span> | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |Jamoa |- ! colspan="3" class="adr" style="text-align:center;vertical-align:middle;background-color:#eeeeee;" |<span class="country-name"><span class="flagicon">[[File:Flag_of_Russia.svg|link=|alt=|border|23x23px]]</span>Rossiya</span> |- ! colspan="3" style="text-align:center;vertical-align:middle;background-color:#cccccc;" |Jahon Chempionati |- | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |[[File:Gold_medal_icon_(G_initial).svg|link=|16x16px|Gold medal – first place]] | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |<span class="nowrap">[[2018 World Artistic Gymnastics Championships|2018 Doha]]</span> | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |All-Around |- | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |[[File:Gold_medal_icon_(G_initial).svg|link=|16x16px|Gold medal – first place]] | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |<span class="nowrap">[[2018 World Artistic Gymnastics Championships|2018 Doha]]</span> | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |Floor Exercise |- | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |[[File:Gold_medal_icon_(G_initial).svg|link=|16x16px|Gold medal – first place]] | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |<span class="nowrap">[[2019 World Artistic Gymnastics Championships|2019 Stuttgart]]</span> | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |Team |- | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |[[File:Silver_medal_icon_(S_initial).svg|link=|16x16px|Silver medal – second place]] | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |<span class="nowrap">[[2018 World Artistic Gymnastics Championships|2018 Doha]]</span> | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |Team |- | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |[[File:Silver_medal_icon_(S_initial).svg|link=|16x16px|Silver medal – second place]] | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |<span class="nowrap">[[2018 World Artistic Gymnastics Championships|2018 Doha]]</span> | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |Vault |- | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |[[File:Silver_medal_icon_(S_initial).svg|link=|16x16px|Silver medal – second place]] | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |<span class="nowrap">[[2019 World Artistic Gymnastics Championships|2019 Stuttgart]]</span> | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |All-Around |- | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |[[File:Silver_medal_icon_(S_initial).svg|link=|16x16px|Silver medal – second place]] | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |<span class="nowrap">[[2019 World Artistic Gymnastics Championships|2019 Stuttgart]]</span> | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |Vault |- | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |[[File:Bronze_medal_icon_(B_initial).svg|link=|16x16px|Bronze medal – third place]] | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |<span class="nowrap">[[2018 World Artistic Gymnastics Championships|2018 Doha]]</span> | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |Parallel Bars |- | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |[[File:Bronze_medal_icon_(B_initial).svg|link=|16x16px|Bronze medal – third place]] | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |<span class="nowrap">[[2019 World Artistic Gymnastics Championships|2019 Stuttgart]]</span> | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |Horizontal Bar |- ! colspan="3" style="text-align:center;vertical-align:middle;background-color:#cccccc;" |Yevropa Chempionati |- | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |[[File:Gold_medal_icon_(G_initial).svg|link=|16x16px|Gold medal – first place]] | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |<span class="nowrap">[[2017 European Artistic Gymnastics Championships|2017 Cluj-Napoca]]</span> | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |Vault |- | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |[[File:Gold_medal_icon_(G_initial).svg|link=|16x16px|Gold medal – first place]] | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |<span class="nowrap">[[2018 European Men's Artistic Gymnastics Championships|2018 Glasgow]]</span> | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |Team |- | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |[[File:Gold_medal_icon_(G_initial).svg|link=|16x16px|Gold medal – first place]] | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |<span class="nowrap">[[2018 European Men's Artistic Gymnastics Championships|2018 Glasgow]]</span> | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |Vault |- | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |[[File:Gold_medal_icon_(G_initial).svg|link=|16x16px|Gold medal – first place]] | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |<span class="nowrap">[[2018 European Men's Artistic Gymnastics Championships|2018 Glasgow]]</span> | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |Parallel Bars |- | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |[[File:Gold_medal_icon_(G_initial).svg|link=|16x16px|Gold medal – first place]] | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |<span class="nowrap">[[2019 European Artistic Gymnastics Championships|2019 Szczecin]]</span> | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |Floor Exercise |- | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |[[File:Silver_medal_icon_(S_initial).svg|link=|16x16px|Silver medal – second place]] | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |<span class="nowrap">[[2017 European Artistic Gymnastics Championships|2017 Cluj-Napoca]]</span> | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |All-Around |- | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |[[File:Silver_medal_icon_(S_initial).svg|link=|16x16px|Silver medal – second place]] | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |<span class="nowrap">[[2019 European Artistic Gymnastics Championships|2019 Szczecin]]</span> | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |All-Around |- | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |[[File:Bronze_medal_icon_(B_initial).svg|link=|16x16px|Bronze medal – third place]] | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |<span class="nowrap">[[2018 European Men's Artistic Gymnastics Championships|2018 Glasgow]]</span> | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |Floor Exercise |- | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |[[File:Bronze_medal_icon_(B_initial).svg|link=|16x16px|Bronze medal – third place]] | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |<span class="nowrap">[[2019 European Artistic Gymnastics Championships|2019 Szczecin]]</span> | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |Vault |- | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |[[File:Bronze_medal_icon_(B_initial).svg|link=|16x16px|Bronze medal – third place]] | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |<span class="nowrap">[[2019 European Artistic Gymnastics Championships|2019 Szczecin]]</span> | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |Horizontal Bar |} </div></div> |- | colspan="2" class="infobox-full-data" | |- ! class="infobox-label" scope="row" |Mukofatlar | class="infobox-data" |<small>Elegance uchun Longines mukofoti</small> <small>Rossiyada xizmat ko'rsatgan sport ustasi</small> |- style="display:none" | colspan="2" | |} '''Artur Grachyevich Dalaloyan''' 1996-yil 26-aprelda tugʻilgan rossiyalik badiiy gimnastikachi, 2020-yilgi Yozgi Olimpiya oʻyinlarida ROC vakili boʻlgan. U 2020-yilgi Olimpiya o'yinlarida va 2019-yilgi Jahon chempionatida oltin, 2018-yilgi Jahon chempionatida kumush medalni qo'lga kiritgan jamoalar tarkibida bo'lgan. Shaxsiy hisobda Dalaloyan 2018-yilgi ko'pkurash chempioni va 2019-yilgi jahonning ko'pkurash kumush medali sohibidir. U to‘qqiz karra jahon medali sohibi va besh karra Yevropa chempioni. == Shaxsiy hayoti == Dalaloyan [[Moldova|Moldovaning]] [[Tiraspol]] shahrida otasi arman va onasi [[Ruslar|rus]] oilasida tug'ilgan<ref>[https://www.sports.ru/tribuna/blogs/solyankaa/2241017.html Лепил из пластилина, собирал помидоры и жил в общежитии. ]</ref>. Uning ukasi bor. Keyinchalik ularning ota-onalari Rossiyaga ko'chib ketishdi. Dalaloyan olti yoshida gimnastika bilan shug'ullana boshlagan, hali [[Novosibirsk|Novosibirskda]] yashagan. Bir yil o'tgach, uning oilasi [[Moskva|Moskvaga]] ko'chib o'tdi va u Aleksandr Kalinin qo'l ostida mashg'ulotlarni boshladi. Dalaloyanning otasi yoshligida ketgan va u bilan aloqada emas.  Maktab o'quvchisi bo'lganida u 2007-yilgi "Junior Eurovision" qo'shiq tanlovida rossiyalik abituriyent Aleksandra Golovchenko uchun zaxira raqqosa sifatida ishtirok etgan<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Ovcharova |first=Ekaterina |date=January–February 2019 |title=Стремление к абсолюту |language=Russian |trans-title=Striving for the Absolute |volume=1 |page=24 |work=Dynamo |issue=27 |url=https://www.dynamo.su/upload/iblock/29f/29f4f9b94f4f1260f786e514eb0cb8a4.pdf#page=26 |access-date=29 July 2021}}</ref>. 2019-yil mart oyida Artur sherigi Olga bilan turmush qurishni taklif qildi va ular o'sha yili turmush qurishdi. Ularning qizi Nikol 2019-yil 16-avgustda, ikkinchi qizi Karolina esa 2021-yil martida tug‘ilgan. Olganing avvalgi munosabatlaridan bir o'g'li ham bor.  == Faoliyati == === Yoshlar bahsi === Dalaloyan o'zining kichik faoliyatida 2013-yilda Rossiya o'smirlar o'rtasidagi ko'pkurashda bronza medalini qo'lga kiritdi. U 2013-yilda [[Brazilia (shahar)|Braziliyada]] bo'lib o'tgan gimnasiadada ishtirok etdi, u yerda Rossiya jamoasi [[Buyuk Britaniya oroli|Buyuk Britaniyadan]] oldinda oltin medalni qo'lga kiritdi. U halqa va tayanib ko‘tarishda oltin, turnikida kumush va ko‘pkurashda bronza medallarini qo‘lga kiritib, shaxsiy medallarni qo‘lga kiritdi.  U o'zining birinchi yirik xalqaro musobaqasida 2014-yilgi o'smirlar o'rtasidagi Yevropa chempionatida qatnashdi, u yerda Rossiya terma jamoasi kumush medalni qo'lga kiritdi, shuningdek, tayanch va halqalarda 2 ta individual apparatda qatnashish huquqini qo'lga kiritdi.  === Kattalar bahsi === ==== 2015–17-yillar ==== 2015 va 2016-yillarda u Rossiya chempionatida qatnashgan, ammo Dalaloyan [[2016-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|2016-yilgi Rio Olimpiadasi]] uchun nomzodlar ro'yxati yoki muqobil sifatida tanlanmagan. 18-22-dekabr kunlari Dalaloyan Voronin kubogida ko'pkurashda oltin medalni qo'lga kiritdi. 2017-yilda Dalaloyan karerasida katta muvaffaqiyatga erishdi va u 2017-yilgi Rossiya milliy ko'pkurash chempioniga aylandi. Keyin u 2017-yilgi Yevropa chempionatida o'zining birinchi yirik musobaqasida qatnashib, ukrainalik Oleg Vernyayevdan keyin ko'pkurashda kumush medalni qo'lga kiritdi. U tayanib sakrash finalida Marian Draguleskuni ortda qoldirib, oltin medalni qo'lga kiritdi. 23-27-avgust kunlari Dalaloyan [[Yekaterinburg|Ekaterinburgda]] Rossiya kubogi musobaqasida qatnashdi, u pommel otda bombardimon qilish natijasida jamoaviy, ko'pkurashda oltin medalni qo'lga kiritdi; Nikita Ignatyevdan keyin 4-o'ringa tushib ketdi. Dalaloyan apparat finalida tayanib sakrashda oltin va parallel panjaralar va pol mashqlari bo'yicha 2 ta kumush medalni qo'lga kiritdi. ==== 2018-yil ==== 2018-yilda Dalaloyan ko'pkurash bo'yicha jahon chempioni bo'ldi. U 1999-yildan beri bu muvaffaqiyatga erishgan birinchi rossiyalik bo‘ldi (bu yo‘nalishda Nikolay Kryukov g‘alaba qozongan). U Xiao Ruoteng singari 87,598 umumiy ochko to'pladi, garchi tay-breyk qoidalari qo'llanilgandan so'ng (eng past mashq ballini tushiradi), Dalaloyan ko'pkurash chempioni deb topildi<ref>[https://www.sport-express.ru/artistic-gymnastics/news/artur-dalaloyan-chempion-mira-v-mnogobore-1474012/ Артур Далалоян - чемпион мира в многоборье!]</ref><ref>[http://tass.com/sport/1028788 Russian gymnast Dalaloyan wins gold in men’s All-Around event of 2018 World Championships]</ref>. Musobaqa finalida Dalaloyan polda mashq bajarish bo‘yicha oltin, tayanish bo‘yicha kumush va parallel panjarada bronza medalini qo‘lga kiritdi<ref>[https://news.sportbox.ru/Vidy_sporta/gimnastika/spbnews_NI917321_Artur_Dalalojan_stal_chempionom_mira_v_volnyh_uprazhnenijah Артур Далалоян стал чемпионом мира в вольных упражнениях]</ref>. Shuningdek, u nafislik uchun [[Longines]] mukofoti bilan taqdirlangan.  ==== 2019-yil ==== 2019-yilda Polshaning [[Shchetsin|Shetsin]] shahrida o‘tkazilgan badiiy gimnastika bo‘yicha Yevropa chempionatida Dalaloyan ko‘pkurash bo‘yicha ikkinchi, polda mashq bajarish bo‘yicha birinchi, tayanib ko‘tarilish va baland barda turish bo‘yicha uchinchi o‘rinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Artistic Gymnastics DALALOYAN Artur|url=https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/artistic-gymnastics/athlete-profile-n1406253-dalaloyan-artur.htm|kirish sanasi=2021-07-27|ish=Tokyo 2020 Olympics|til=en-us|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210724213519/https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/artistic-gymnastics/athlete-profile-n1406253-dalaloyan-artur.htm|arxivsana=2021-07-24}}</ref>. Badiiy gimnastika bo'yicha 2019-yilgi jahon chempionatida Dalaloyan o'z jamoasi bilan Rossiya Federatsiyasining birinchi Jahon chempionatining oltin medalini va yakkalik bahslarida jamoadoshi Nikita Nagornyydan keyin kumush medalni qo'lga kiritdi.  ==== 2021-yil ==== Rossiya milliy chempionatida Dalaloyan Aleksandr Kartsevdan keyin ikkinchi o'rinni egalladi. U bo'lajak Yevropa chempionatida ishtirok etish uchun tanlangan, ammo Axilles ligamentining qisman yirtilishiga to'g'ri keldi<ref>{{Veb manbasi|url=http://eng.gymnovosti.com/dalaloyan-will-miss-euros-due-to-injury/|sarlavha=Dalaloyan will miss Euros due to injury|ish=Gymnovosti|sana=April 16, 2021}}</ref>. Iyun oyida Dalaloyan Denis Ablyazin, David Belyavskiy va Nikita Nagornyy bilan birga 2020-yilgi Yozgi Olimpiya o'yinlarida Rossiya Olimpiya qo'mitasi vakili etib saylandi<ref>{{Veb manbasi|url=http://eng.gymnovosti.com/rodionenko-we-decided-on-the-teams-for-the-olympic-games/|sarlavha=Rodionenko: We Decided On The Teams For The Olympic Games|ish=Gymnovosti|sana=June 10, 2021}}</ref>. Olimpiya o'yinlarida Dalaloyan rossiyalik sportchilarga uchinchi o'rinni egallab, jamoaviy finalga yo'l olishda yordam berdi va yaqinda jarohat olganiga qaramay, individual tarzda ko'pkurash finaliga yo'llanma oldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Tétrault-Farber |first=Gabrielle |date=24 July 2021 |title=Gymnastics-Dalaloyan reaches all-around final despite recent Achilles injury |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/lifestyle/sports/gymnastics-dalaloyan-reaches-all-around-final-despite-recent-achilles-injury-2021-07-24/}}</ref>. Jamoa finalida u barcha oltita musobaqada qatnashdi va 262,5 ball bilan jamoaga oltin medalni qo'lga kiritishga yordam berdi; Bu rossiyalik sportchilar uchun 25 yil ichida birinchi jamoaviy Olimpiya oltin medali bo'ldi<ref name=":0">{{Veb manbasi|sarlavha=Artistic Gymnastics - Final Results|url=https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/artistic-gymnastics/results-men-s-team-fnl-000001-.htm|kirish sanasi=2021-07-26|ish=Tokyo 2020|til=en-us|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210725183829/https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/artistic-gymnastics/results-men-s-team-fnl-000001-.htm|arxivsana=2021-07-25}}</ref>. Ko'pkurash finalida Dalaloyan oltinchi o'rinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.nbcboston.com/news/sports/tokyo-summer-olympics/mens-gymnastics-in-home-country-daiki-hashimoto-goes-for-gold-in-all-around/2444641/|sarlavha=Men's Gymnastics: Daiki Hashimoto Wins All-Around Gold in Home Country|ish=[[WBTS-CD|NBC Boston]]|sana=July 28, 2021}}</ref>. 11-sentyabr kuni u Olimpiya terma jamoasi bilan birga Prezident [[Vladimir Putin]] tomonidan "Do'stlik" ordeni bilan taqdirlandi<ref>[http://en.kremlin.ru/events/president/news/66659 Awarding state decorations to winners of the XXXII Olympic Games in Tokyo]</ref>. == Raqobat tarixi == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center; font-size:95%;" ! class="unsortable" width="7%" |Yil ! class="unsortable" width="37%" |Turnir ! class="unsortable" width="7%" |Team ! class="unsortable" width="7%" |AA ! class="unsortable" width="7%" |FX ! class="unsortable" width="7%" |PH ! class="unsortable" width="7%" |SR ! class="unsortable" width="7%" |VT ! class="unsortable" width="7%" |PB ! class="unsortable" width="7%" |HB |- | colspan="10" |Yoshlar bahsi |- | rowspan="4" |'''2012''' | align="left" |Olympic Hopes Penza |{{Oltin1}} |{{Bronza3}} |{{Kumush2}} | | | | |{{Bronza3}} |- | align="left" |Russian Junior Championships |{{Bronza3}} |{{Bronza3}} | | | | | | |- | align="left" |Alexander Dityatin Cup | |{{Oltin1}} |8 | |{{Oltin1}} |{{Bronza3}} |{{Oltin1}} |{{Oltin1}} |- | align="left" |Voronin Junior Cup | |24 |{{Oltin1}} | |4 | | | |- | rowspan="4" |'''2013''' | align="left" |Olympic Hopes Penza |{{Oltin1}} |{{Kumush2}} | |4 |{{Oltin1}} | | |{{Oltin1}} |- | align="left" |International Junior Japan | |7 | |7 |{{Kumush2}} | |7 |{{Bronza3}} |- | align="left" |Gymnasiade |{{Oltin1}} |{{Bronza3}} | | |{{Oltin1}} |{{Oltin1}} | |{{Kumush2}} |- | align="left" |Valeri Liukin Invitational |6 |8 | | | | | | |- | rowspan="2" |'''2014''' |- bgcolor="#F5F6CE" | align="left" |Junior European Championships |{{Kumush2}} | | | |4 |7 | | |- | colspan="10" |Kattalar bahsi |- | rowspan="1" |'''2014''' | align="left" |Voronin Cup | | |7 | | | | |6 |- | rowspan="3" |'''2015''' | align="left" |National Championships |4 |8 |{{Bronza3}} | | | | | |- | align="left" |Russian Cup |{{Kumush2}} |6 | | | |{{Bronza3}} | | |- | align="left" |Voronin Cup |{{Kumush2}} |5 |{{Bronza3}} | | |{{Bronza3}} | | |- | rowspan="2" |'''2016''' | align="left" |National Championships |{{Bronza3}} | | | | |{{Bronza3}} | | |- | align="left" |Voronin Cup | |{{Oltin1}} |{{Kumush2}} | | | | | |- | rowspan="4" |'''2017''' | align="left" |National Championships |{{Oltin1}} |{{Oltin1}} |8 |6 | |{{Kumush2}} |4 |6 |- bgcolor="#F5F6CE" | align="left" |European Championships | |{{Kumush2}} | | | |{{Oltin1}} | | |- | align="left" |Russian Cup |{{Oltin1}} |4 |{{Kumush2}} | |4 |{{Oltin1}} |{{Kumush2}} | |- bgcolor="#CCCCFF" | align="left" |World Championships | | | | | |8 | | |- | rowspan="5" |'''2018''' | align="left" |Tokyo World Cup | |4 | | | | | | |- | align="left" |National Championships |{{Oltin1}} |{{Oltin1}} |{{Kumush2}} | |{{Bronza3}} | |5 |6 |- | align="left" |Russian Cup |{{Oltin1}} |{{Oltin1}} |{{Kumush2}} | |{{Kumush2}} |7 |4 |{{Kumush2}} |- bgcolor="#F5F6CE" | align="left" |European Championships |{{Oltin1}} | |{{Bronza3}} | | |{{Oltin1}} |{{Oltin1}} | |- bgcolor="#CCCCFF" | align="left" |World Championships |{{Kumush2}} |{{Oltin1}} |{{Oltin1}} | | |{{Kumush2}} |{{Bronza3}} |8 |- | rowspan="4" |'''2019''' |- bgcolor="#F5F6CE" | align="left" |European Championships | |{{Kumush2}} |{{Oltin1}} | | |{{Bronza3}} |4 |{{Bronza3}} |- bgcolor="#CCCCFF" | align="left" |World Championships |{{Oltin1}} |{{Kumush2}} |4 | | |{{Kumush2}} | |{{Bronza3}} |- | align="left" |Arthur Gander Memorial | |{{Kumush2}} |{{Kumush2}} | |{{Oltin1}} |{{Oltin1}} |{{Kumush2}} | |- | rowspan="1" |'''2020''' | align="left" |Friendship &amp;amp; Solidarity Meet |{{Kumush2}} | | | | | | | |- | rowspan="2" |'''2021''' | align="left" |National Championships |{{Bronza3}} |{{Kumush2}} |{{Oltin1}} | |{{Bronza3}} |{{Oltin1}} |{{Kumush2}} |6 |- bgcolor="98FB98" | align="left" |'''Olympic Games''' |{{Oltin1}} |'''6''' | | | | | | |- | rowspan="4" |'''2022''' |- | align="left" |National Championships |{{Bronza3}} |{{Oltin1}} | | | | | | |} == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1996-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] 700c5k1idz6m13b4lpuwk7y04luwxlq 2815971 2815970 2022-08-28T13:19:34Z Ravshanbek Tohirov 71874 wikitext text/x-wiki {| class="infobox vcard" ! colspan="2" class="infobox-above fn" |Artur Dalaloyan |- | colspan="2" class="infobox-image" |[[File:Artur_Dalaloyan_2021.jpg|frameless]]<div class="infobox-caption">Dalaloyan [[Moscow Kremlin|Kremlin]] 2021-yil</div> |- ! colspan="2" class="infobox-header" |Shaxsiy maʼlumot |- ! class="infobox-label" scope="row" |Toʻliq ismi | class="infobox-data nickname" |Artur Grachyevich Dalaloyan |- ! class="infobox-label" scope="row" |Taxallusi | class="infobox-data nickname" |King Artur |- ! class="infobox-label" scope="row" |Mamlakati | class="infobox-data org" |<span class="flagicon">[[File:Flag_of_Russia.svg|link=|alt=|border|23x23px]]</span>[[Rossiya]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |Tugʻilgan sanasi | class="infobox-data" |1996-yil 26-aprel<br /><br />[[Tiraspol]], [[Moldova]]<ref><cite class="citation news cs1"><span class="cx-segment" data-segmentid="590">[http://sportgymrus.ru/hotel-vsyo-brosit-no-vy-derzhal-mama-o-puti-k-zolotu-ch-m-gimnasta-dalaloyana/ "„Xotel vsyo brosit, no viderjal“. Mama — o puti k zolotu ChM gimnasta Dalaloyana | Federatsii sportivnoy gimnastiki Rossii"]. ''sportgymrus.ru''. 2 November 2018<span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="591"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">2 November</span> 2018</span>.</span></cite></ref> |- ! class="infobox-label" scope="row" |Yashash manzili | class="infobox-data" |[[Moskva]], [[Rossiya]] |- ! class="infobox-label" scope="row" | | class="infobox-data" | |- ! class="infobox-label" scope="row" |Boʻyi | class="infobox-data" |1.62m |- ! class="infobox-label" scope="row" |Vazni | class="infobox-data" |63 kg |- ! class="infobox-label" scope="row" |Yoʻnalishi | class="infobox-data" |[[Badiiy gimnastika|Badiiy gimnastikachi]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |Darajasi | class="infobox-data" |International elite |- ! class="infobox-label" scope="row" |Milliy terma jamoa safida | class="infobox-data" |2013 — hozirgacha (Rossiya) |- ! class="infobox-label" scope="row" |Klub | class="infobox-data org" |[[Dynamo Moscow]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |Gym | class="infobox-data" |Round Lake |- ! class="infobox-label" scope="row" |Bosh murabbiy | class="infobox-data agent" |Valery Alfosov |- ! class="infobox-label" scope="row" |Assistant murabbiy | class="infobox-data" |Aleksandr Kalinin, Shapkin SA |- ! class="infobox-label" scope="row" |Eponim mahorat | class="infobox-data" |"'''Dalaloyan'''" (Parallel panjaralar) 1/2 burilish bilan oldinga ikki marta salto (G) |- ! colspan="2" class="infobox-header" |<div class="mw-collapsible " style="text-align:center; font-size:95%"> <div style="line-height:1.6em; font-weight:bold; background-color:#ccf; font-size:105%; background-color:transparent;"><div style="margin:0 4em;">Medallar</div></div> <div class="mw-collapsible-content" style="font-size:105%;"> {| style="width:100%; background-color:#f9f9f9; color:#000000; font-weight:normal;" | |- ! colspan="3" style="text-align:center;vertical-align:middle;background-color:#eeeeee;" |Erkaklar badiiy gimnastikasi |- ! colspan="3" class="adr" style="text-align:center;vertical-align:middle;background-color:#eeeeee;" |<span class="country-name"><span class="flagicon">[[File:Flag_of_Russia.svg|link=|alt=|border|23x23px]]</span>Rossiya & <span class="flagicon">[[File:Olympic_flag.svg|link=Russia|alt=Russia|border|23x23px]]</span> [[Russian Olympic Committee|ROC]]</span> |- | colspan="3" style="padding:0" | {| style="margin:0; width:100%;" ! scope="col" style="background-color:#CCCCCC; text-align:center;" |Turnir ! scope="col" style="background-color:#FFD700; text-align:center;" |1 ! scope="col" style="background-color:#C0C0C0; text-align:center;" |2 ! scope="col" style="background-color:#CC9966; text-align:center;" |3 |- ! scope="row" style="font-weight:normal; text-align:left;" |Olimpiyada oʻyinlari | style="background-color:#FEEC80; text-align:center;" |1 | style="background-color:#E5E5E5; text-align:center;" |0 | style="background-color:#FFCC99; text-align:center;" |0 |- ! scope="row" style="font-weight:normal; text-align:left;" |Jahon Chempionati | style="background-color:#FEEC80; text-align:center;" |3 | style="background-color:#E5E5E5; text-align:center;" |4 | style="background-color:#FFCC99; text-align:center;" |2 |- ! scope="row" style="font-weight:normal; text-align:left;" |Yevropa Chempionati | style="background-color:#FEEC80; text-align:center;" |5 | style="background-color:#E5E5E5; text-align:center;" |2 | style="background-color:#FFCC99; text-align:center;" |3 |- ! scope="row" style="text-align:left;" |Jami | style="background-color:#FEEC80; font-weight:bold; text-align:center;" |9 | style="background-color:#E5E5E5; font-weight:bold; text-align:center;" |6 | style="background-color:#FFCC99; font-weight:bold; text-align:center;" |5 |} |- ! colspan="3" class="adr" style="text-align:center;vertical-align:middle;background-color:#eeeeee;" |<span class="country-name"><span class="flagicon">[[File:Olympic_flag.svg|link=Russia|alt=Russia|border|23x23px]]</span> [[Russian Olympic Committee|ROC]]</span> |- ! colspan="3" style="text-align:center;vertical-align:middle;background-color:#cccccc;" |Olimpiada Oʻyinlari |- | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |[[File:Gold_medal_icon_(G_initial).svg|link=|16x16px|Gold medal — first place]] | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |<span class="nowrap">[[Gymnastics at the 2020 Summer Olympics|2020 Tokyo]]</span> | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |Jamoa |- ! colspan="3" class="adr" style="text-align:center;vertical-align:middle;background-color:#eeeeee;" |<span class="country-name"><span class="flagicon">[[File:Flag_of_Russia.svg|link=|alt=|border|23x23px]]</span>Rossiya</span> |- ! colspan="3" style="text-align:center;vertical-align:middle;background-color:#cccccc;" |Jahon Chempionati |- | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |[[File:Gold_medal_icon_(G_initial).svg|link=|16x16px|Gold medal — first place]] | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |<span class="nowrap">[[2018 World Artistic Gymnastics Championships|2018 Doha]]</span> | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |All-Around |- | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |[[File:Gold_medal_icon_(G_initial).svg|link=|16x16px|Gold medal — first place]] | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |<span class="nowrap">[[2018 World Artistic Gymnastics Championships|2018 Doha]]</span> | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |Floor Exercise |- | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |[[File:Gold_medal_icon_(G_initial).svg|link=|16x16px|Gold medal — first place]] | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |<span class="nowrap">[[2019 World Artistic Gymnastics Championships|2019 Stuttgart]]</span> | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |Team |- | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |[[File:Silver_medal_icon_(S_initial).svg|link=|16x16px|Silver medal — second place]] | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |<span class="nowrap">[[2018 World Artistic Gymnastics Championships|2018 Doha]]</span> | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |Team |- | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |[[File:Silver_medal_icon_(S_initial).svg|link=|16x16px|Silver medal — second place]] | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |<span class="nowrap">[[2018 World Artistic Gymnastics Championships|2018 Doha]]</span> | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |Vault |- | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |[[File:Silver_medal_icon_(S_initial).svg|link=|16x16px|Silver medal — second place]] | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |<span class="nowrap">[[2019 World Artistic Gymnastics Championships|2019 Stuttgart]]</span> | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |All-Around |- | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |[[File:Silver_medal_icon_(S_initial).svg|link=|16x16px|Silver medal — second place]] | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |<span class="nowrap">[[2019 World Artistic Gymnastics Championships|2019 Stuttgart]]</span> | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |Vault |- | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |[[File:Bronze_medal_icon_(B_initial).svg|link=|16x16px|Bronze medal — third place]] | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |<span class="nowrap">[[2018 World Artistic Gymnastics Championships|2018 Doha]]</span> | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |Parallel Bars |- | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |[[File:Bronze_medal_icon_(B_initial).svg|link=|16x16px|Bronze medal — third place]] | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |<span class="nowrap">[[2019 World Artistic Gymnastics Championships|2019 Stuttgart]]</span> | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |Horizontal Bar |- ! colspan="3" style="text-align:center;vertical-align:middle;background-color:#cccccc;" |Yevropa Chempionati |- | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |[[File:Gold_medal_icon_(G_initial).svg|link=|16x16px|Gold medal — first place]] | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |<span class="nowrap">[[2017 European Artistic Gymnastics Championships|2017 Cluj-Napoca]]</span> | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |Vault |- | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |[[File:Gold_medal_icon_(G_initial).svg|link=|16x16px|Gold medal — first place]] | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |<span class="nowrap">[[2018 European Men's Artistic Gymnastics Championships|2018 Glasgow]]</span> | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |Team |- | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |[[File:Gold_medal_icon_(G_initial).svg|link=|16x16px|Gold medal — first place]] | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |<span class="nowrap">[[2018 European Men's Artistic Gymnastics Championships|2018 Glasgow]]</span> | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |Vault |- | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |[[File:Gold_medal_icon_(G_initial).svg|link=|16x16px|Gold medal — first place]] | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |<span class="nowrap">[[2018 European Men's Artistic Gymnastics Championships|2018 Glasgow]]</span> | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |Parallel Bars |- | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |[[File:Gold_medal_icon_(G_initial).svg|link=|16x16px|Gold medal — first place]] | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |<span class="nowrap">[[2019 European Artistic Gymnastics Championships|2019 Szczecin]]</span> | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |Floor Exercise |- | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |[[File:Silver_medal_icon_(S_initial).svg|link=|16x16px|Silver medal — second place]] | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |<span class="nowrap">[[2017 European Artistic Gymnastics Championships|2017 Cluj-Napoca]]</span> | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |All-Around |- | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |[[File:Silver_medal_icon_(S_initial).svg|link=|16x16px|Silver medal — second place]] | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |<span class="nowrap">[[2019 European Artistic Gymnastics Championships|2019 Szczecin]]</span> | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |All-Around |- | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |[[File:Bronze_medal_icon_(B_initial).svg|link=|16x16px|Bronze medal — third place]] | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |<span class="nowrap">[[2018 European Men's Artistic Gymnastics Championships|2018 Glasgow]]</span> | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |Floor Exercise |- | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |[[File:Bronze_medal_icon_(B_initial).svg|link=|16x16px|Bronze medal — third place]] | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |<span class="nowrap">[[2019 European Artistic Gymnastics Championships|2019 Szczecin]]</span> | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |Vault |- | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |[[File:Bronze_medal_icon_(B_initial).svg|link=|16x16px|Bronze medal — third place]] | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |<span class="nowrap">[[2019 European Artistic Gymnastics Championships|2019 Szczecin]]</span> | style="text-align:center;vertical-align:middle;" |Horizontal Bar |} </div></div> |- | colspan="2" class="infobox-full-data" | |- ! class="infobox-label" scope="row" |Mukofatlar | class="infobox-data" |<small>Elegance uchun Longines mukofoti</small> <small>Rossiyada xizmat koʻrsatgan sport ustasi</small> |- style="display:none" | colspan="2" | |} '''Artur Grachyevich Dalaloyan''' 1996-yil 26-aprelda tugʻilgan rossiyalik badiiy gimnastikachi, 2020-yilgi Yozgi Olimpiya oʻyinlarida ROC vakili boʻlgan. U 2020-yilgi Olimpiya oʻyinlarida va 2019-yilgi Jahon chempionatida oltin, 2018-yilgi Jahon chempionatida kumush medalni qoʻlga kiritgan jamoalar tarkibida boʻlgan. Shaxsiy hisobda Dalaloyan 2018-yilgi koʻpkurash chempioni va 2019-yilgi jahonning koʻpkurash kumush medali sohibidir. U to‘qqiz karra jahon medali sohibi va besh karra Yevropa chempioni. == Shaxsiy hayoti == Dalaloyan [[Moldova|Moldovaning]] [[Tiraspol]] shahrida otasi arman va onasi [[Ruslar|rus]] oilasida tugʻilgan<ref>[https://www.sports.ru/tribuna/blogs/solyankaa/2241017.html Lepil iz plastilina, sobiral pomidori i jil v obщejitii. ]</ref>. Uning ukasi bor. Keyinchalik ularning ota-onalari Rossiyaga koʻchib ketishdi. Dalaloyan olti yoshida gimnastika bilan shugʻullana boshlagan, hali [[Novosibirsk|Novosibirskda]] yashagan. Bir yil oʻtgach, uning oilasi [[Moskva|Moskvaga]] koʻchib oʻtdi va u Aleksandr Kalinin qoʻl ostida mashgʻulotlarni boshladi. Dalaloyanning otasi yoshligida ketgan va u bilan aloqada emas.  Maktab oʻquvchisi boʻlganida u 2007-yilgi „Junior Eurovision“ qoʻshiq tanlovida rossiyalik abituriyent Aleksandra Golovchenko uchun zaxira raqqosa sifatida ishtirok etgan<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Ovcharova |first=Ekaterina |date=January–February 2019 |title=Стремление к абсолюту |language=Russian |trans-title=Striving for the Absolute |volume=1 |page=24 |work=Dynamo |issue=27 |url=https://www.dynamo.su/upload/iblock/29f/29f4f9b94f4f1260f786e514eb0cb8a4.pdf#page=26 |access-date=29 July 2021}}</ref>. 2019-yil mart oyida Artur sherigi Olga bilan turmush qurishni taklif qildi va ular oʻsha yili turmush qurishdi. Ularning qizi Nikol 2019-yil 16-avgustda, ikkinchi qizi Karolina esa 2021-yil martida tug‘ilgan. Olganing avvalgi munosabatlaridan bir oʻgʻli ham bor.  == Faoliyati == === Yoshlar bahsi === Dalaloyan oʻzining kichik faoliyatida 2013-yilda Rossiya oʻsmirlar oʻrtasidagi koʻpkurashda bronza medalini qoʻlga kiritdi. U 2013-yilda [[Brazilia (shahar)|Braziliyada]] boʻlib oʻtgan gimnasiadada ishtirok etdi, u yerda Rossiya jamoasi [[Buyuk Britaniya oroli|Buyuk Britaniyadan]] oldinda oltin medalni qoʻlga kiritdi. U halqa va tayanib ko‘tarishda oltin, turnikida kumush va ko‘pkurashda bronza medallarini qo‘lga kiritib, shaxsiy medallarni qo‘lga kiritdi.  U oʻzining birinchi yirik xalqaro musobaqasida 2014-yilgi oʻsmirlar oʻrtasidagi Yevropa chempionatida qatnashdi, u yerda Rossiya terma jamoasi kumush medalni qoʻlga kiritdi, shuningdek, tayanch va halqalarda 2 ta individual apparatda qatnashish huquqini qoʻlga kiritdi.  === Kattalar bahsi === ==== 2015-17-yillar ==== 2015 va 2016-yillarda u Rossiya chempionatida qatnashgan, ammo Dalaloyan [[2016-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|2016-yilgi Rio Olimpiadasi]] uchun nomzodlar roʻyxati yoki muqobil sifatida tanlanmagan. 18-22-dekabr kunlari Dalaloyan Voronin kubogida koʻpkurashda oltin medalni qoʻlga kiritdi. 2017-yilda Dalaloyan karerasida katta muvaffaqiyatga erishdi va u 2017-yilgi Rossiya milliy koʻpkurash chempioniga aylandi. Keyin u 2017-yilgi Yevropa chempionatida oʻzining birinchi yirik musobaqasida qatnashib, ukrainalik Oleg Vernyayevdan keyin koʻpkurashda kumush medalni qoʻlga kiritdi. U tayanib sakrash finalida Marian Draguleskuni ortda qoldirib, oltin medalni qoʻlga kiritdi. 23-27-avgust kunlari Dalaloyan [[Yekaterinburg|Ekaterinburgda]] Rossiya kubogi musobaqasida qatnashdi, u pommel otda bombardimon qilish natijasida jamoaviy, koʻpkurashda oltin medalni qoʻlga kiritdi; Nikita Ignatyevdan keyin 4-oʻringa tushib ketdi. Dalaloyan apparat finalida tayanib sakrashda oltin va parallel panjaralar va pol mashqlari boʻyicha 2 ta kumush medalni qoʻlga kiritdi. ==== 2018-yil ==== 2018-yilda Dalaloyan koʻpkurash boʻyicha jahon chempioni boʻldi. U 1999-yildan beri bu muvaffaqiyatga erishgan birinchi rossiyalik bo‘ldi (bu yo‘nalishda Nikolay Kryukov g‘alaba qozongan). U Xiao Ruoteng singari 87,598 umumiy ochko toʻpladi, garchi tay-breyk qoidalari qoʻllanilgandan soʻng (eng past mashq ballini tushiradi), Dalaloyan koʻpkurash chempioni deb topildi<ref>[https://www.sport-express.ru/artistic-gymnastics/news/artur-dalaloyan-chempion-mira-v-mnogobore-1474012/ Artur Dalaloyan — chempion mira v mnogobore!]</ref><ref>[http://tass.com/sport/1028788 Russian gymnast Dalaloyan wins gold in menʼs All-Around event of 2018 World Championships]</ref>. Musobaqa finalida Dalaloyan polda mashq bajarish bo‘yicha oltin, tayanish bo‘yicha kumush va parallel panjarada bronza medalini qo‘lga kiritdi<ref>[https://news.sportbox.ru/Vidy_sporta/gimnastika/spbnews_NI917321_Artur_Dalalojan_stal_chempionom_mira_v_volnyh_uprazhnenijah Artur Dalaloyan stal chempionom mira v volnix uprajneniyax]</ref>. Shuningdek, u nafislik uchun [[Longines]] mukofoti bilan taqdirlangan.  ==== 2019-yil ==== 2019-yilda Polshaning [[Shchetsin|Shetsin]] shahrida o‘tkazilgan badiiy gimnastika bo‘yicha Yevropa chempionatida Dalaloyan ko‘pkurash bo‘yicha ikkinchi, polda mashq bajarish bo‘yicha birinchi, tayanib ko‘tarilish va baland barda turish bo‘yicha uchinchi o‘rinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Artistic Gymnastics DALALOYAN Artur|url=https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/artistic-gymnastics/athlete-profile-n1406253-dalaloyan-artur.htm|kirish sanasi=2021-07-27|ish=Tokyo 2020 Olympics|til=en-us|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210724213519/https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/artistic-gymnastics/athlete-profile-n1406253-dalaloyan-artur.htm|arxivsana=2021-07-24}}</ref>. Badiiy gimnastika boʻyicha 2019-yilgi jahon chempionatida Dalaloyan oʻz jamoasi bilan Rossiya Federatsiyasining birinchi Jahon chempionatining oltin medalini va yakkalik bahslarida jamoadoshi Nikita Nagornyydan keyin kumush medalni qoʻlga kiritdi.  ==== 2021-yil ==== Rossiya milliy chempionatida Dalaloyan Aleksandr Kartsevdan keyin ikkinchi oʻrinni egalladi. U boʻlajak Yevropa chempionatida ishtirok etish uchun tanlangan, ammo Axilles ligamentining qisman yirtilishiga toʻgʻri keldi<ref>{{Veb manbasi|url=http://eng.gymnovosti.com/dalaloyan-will-miss-euros-due-to-injury/|sarlavha=Dalaloyan will miss Euros due to injury|ish=Gymnovosti|sana=April 16, 2021}}</ref>. Iyun oyida Dalaloyan Denis Ablyazin, David Belyavskiy va Nikita Nagornyy bilan birga 2020-yilgi Yozgi Olimpiya oʻyinlarida Rossiya Olimpiya qoʻmitasi vakili etib saylandi<ref>{{Veb manbasi|url=http://eng.gymnovosti.com/rodionenko-we-decided-on-the-teams-for-the-olympic-games/|sarlavha=Rodionenko: We Decided On The Teams For The Olympic Games|ish=Gymnovosti|sana=June 10, 2021}}</ref>. Olimpiya oʻyinlarida Dalaloyan rossiyalik sportchilarga uchinchi oʻrinni egallab, jamoaviy finalga yoʻl olishda yordam berdi va yaqinda jarohat olganiga qaramay, individual tarzda koʻpkurash finaliga yoʻllanma oldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Tétrault-Farber |first=Gabrielle |date=24 July 2021 |title=Gymnastics-Dalaloyan reaches all-around final despite recent Achilles injury |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/lifestyle/sports/gymnastics-dalaloyan-reaches-all-around-final-despite-recent-achilles-injury-2021-07-24/}}</ref>. Jamoa finalida u barcha oltita musobaqada qatnashdi va 262,5 ball bilan jamoaga oltin medalni qoʻlga kiritishga yordam berdi; Bu rossiyalik sportchilar uchun 25 yil ichida birinchi jamoaviy Olimpiya oltin medali boʻldi<ref name=":0">{{Veb manbasi|sarlavha=Artistic Gymnastics - Final Results|url=https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/artistic-gymnastics/results-men-s-team-fnl-000001-.htm|kirish sanasi=2021-07-26|ish=Tokyo 2020|til=en-us|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210725183829/https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/artistic-gymnastics/results-men-s-team-fnl-000001-.htm|arxivsana=2021-07-25}}</ref>. Koʻpkurash finalida Dalaloyan oltinchi oʻrinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.nbcboston.com/news/sports/tokyo-summer-olympics/mens-gymnastics-in-home-country-daiki-hashimoto-goes-for-gold-in-all-around/2444641/|sarlavha=Men's Gymnastics: Daiki Hashimoto Wins All-Around Gold in Home Country|ish=[[WBTS-CD|NBC Boston]]|sana=July 28, 2021}}</ref>. 11-sentyabr kuni u Olimpiya terma jamoasi bilan birga Prezident [[Vladimir Putin]] tomonidan „Doʻstlik“ ordeni bilan taqdirlandi<ref>[http://en.kremlin.ru/events/president/news/66659 Awarding state decorations to winners of the XXXII Olympic Games in Tokyo]</ref>. == Raqobat tarixi == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center; font-size:95%;" ! class="unsortable" width="7%" |Yil ! class="unsortable" width="37%" |Turnir ! class="unsortable" width="7%" |Team ! class="unsortable" width="7%" |AA ! class="unsortable" width="7%" |FX ! class="unsortable" width="7%" |PH ! class="unsortable" width="7%" |SR ! class="unsortable" width="7%" |VT ! class="unsortable" width="7%" |PB ! class="unsortable" width="7%" |HB |- | colspan="10" |Yoshlar bahsi |- | rowspan="4" |'''2012''' | align="left" |Olympic Hopes Penza |{{Oltin1}} |{{Bronza3}} |{{Kumush2}} | | | | |{{Bronza3}} |- | align="left" |Russian Junior Championships |{{Bronza3}} |{{Bronza3}} | | | | | | |- | align="left" |Alexander Dityatin Cup | |{{Oltin1}} |8 | |{{Oltin1}} |{{Bronza3}} |{{Oltin1}} |{{Oltin1}} |- | align="left" |Voronin Junior Cup | |24 |{{Oltin1}} | |4 | | | |- | rowspan="4" |'''2013''' | align="left" |Olympic Hopes Penza |{{Oltin1}} |{{Kumush2}} | |4 |{{Oltin1}} | | |{{Oltin1}} |- | align="left" |International Junior Japan | |7 | |7 |{{Kumush2}} | |7 |{{Bronza3}} |- | align="left" |Gymnasiade |{{Oltin1}} |{{Bronza3}} | | |{{Oltin1}} |{{Oltin1}} | |{{Kumush2}} |- | align="left" |Valeri Liukin Invitational |6 |8 | | | | | | |- | rowspan="2" |'''2014''' |- bgcolor="#F5F6CE" | align="left" |Junior European Championships |{{Kumush2}} | | | |4 |7 | | |- | colspan="10" |Kattalar bahsi |- | rowspan="1" |'''2014''' | align="left" |Voronin Cup | | |7 | | | | |6 |- | rowspan="3" |'''2015''' | align="left" |National Championships |4 |8 |{{Bronza3}} | | | | | |- | align="left" |Russian Cup |{{Kumush2}} |6 | | | |{{Bronza3}} | | |- | align="left" |Voronin Cup |{{Kumush2}} |5 |{{Bronza3}} | | |{{Bronza3}} | | |- | rowspan="2" |'''2016''' | align="left" |National Championships |{{Bronza3}} | | | | |{{Bronza3}} | | |- | align="left" |Voronin Cup | |{{Oltin1}} |{{Kumush2}} | | | | | |- | rowspan="4" |'''2017''' | align="left" |National Championships |{{Oltin1}} |{{Oltin1}} |8 |6 | |{{Kumush2}} |4 |6 |- bgcolor="#F5F6CE" | align="left" |European Championships | |{{Kumush2}} | | | |{{Oltin1}} | | |- | align="left" |Russian Cup |{{Oltin1}} |4 |{{Kumush2}} | |4 |{{Oltin1}} |{{Kumush2}} | |- bgcolor="#CCCCFF" | align="left" |World Championships | | | | | |8 | | |- | rowspan="5" |'''2018''' | align="left" |Tokyo World Cup | |4 | | | | | | |- | align="left" |National Championships |{{Oltin1}} |{{Oltin1}} |{{Kumush2}} | |{{Bronza3}} | |5 |6 |- | align="left" |Russian Cup |{{Oltin1}} |{{Oltin1}} |{{Kumush2}} | |{{Kumush2}} |7 |4 |{{Kumush2}} |- bgcolor="#F5F6CE" | align="left" |European Championships |{{Oltin1}} | |{{Bronza3}} | | |{{Oltin1}} |{{Oltin1}} | |- bgcolor="#CCCCFF" | align="left" |World Championships |{{Kumush2}} |{{Oltin1}} |{{Oltin1}} | | |{{Kumush2}} |{{Bronza3}} |8 |- | rowspan="4" |'''2019''' |- bgcolor="#F5F6CE" | align="left" |European Championships | |{{Kumush2}} |{{Oltin1}} | | |{{Bronza3}} |4 |{{Bronza3}} |- bgcolor="#CCCCFF" | align="left" |World Championships |{{Oltin1}} |{{Kumush2}} |4 | | |{{Kumush2}} | |{{Bronza3}} |- | align="left" |Arthur Gander Memorial | |{{Kumush2}} |{{Kumush2}} | |{{Oltin1}} |{{Oltin1}} |{{Kumush2}} | |- | rowspan="1" |'''2020''' | align="left" |Friendship &amp;amp; Solidarity Meet |{{Kumush2}} | | | | | | | |- | rowspan="2" |'''2021''' | align="left" |National Championships |{{Bronza3}} |{{Kumush2}} |{{Oltin1}} | |{{Bronza3}} |{{Oltin1}} |{{Kumush2}} |6 |- bgcolor="98FB98" | align="left" |'''Olympic Games''' |{{Oltin1}} |'''6''' | | | | | | |- | rowspan="4" |'''2022''' |- | align="left" |National Championships |{{Bronza3}} |{{Oltin1}} | | | | | | |} == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1996-yilda tugʻilganlar]] s0iuqjhp2wvc1212eujbc4yz69mu4i3 Eriko Hirose 0 783998 2815974 2022-08-28T13:22:36Z Diwikiped 74803 „[[:en:Special:Redirect/revision/1104485290|Eriko Hirose]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Badmintonchi bilgiqutisi|name=Eriko Hirose|image=Yonex IFB 2013 - Quarterfinal - Eriko Hirose vs Tai Tzu-ying 15.jpg|caption=Eriko Hirose 2013-yil Fransiya Superseriyasi turnirida|birth_name=|birth_date={{birth date and age|df=yes|1985|3|16}}|birth_place=[[Inagawa, Hyōgo]], Yaponiya|height=1.63 m|weight=54 kg|years_active=|event=Ayollar yakkaliklari|highest_ranking=7|date_of_highest_ranking=23-sentabr 2010|retired=Dekabr 2014|country=Yaponiya|medaltemplates={{MedalSport | Ayollar badmintoni }} {{MedalCountry | {{JPN}} }} {{MedalCompetition | [[Uber kubogi]] }} {{MedalSilver | 2014 Nyu Delhi | Ayollar jamoasi }} {{MedalBronze | 2010 Kuala Lumpur | Ayollar jamoasi }} {{MedalBronze | 2012 Uxan | Ayollar jamoasi }} {{MedalCompetition | Osiyo o'yinlari }} {{MedalSilver | 2006 Doha | Ayollar jamoasi }} {{MedalBronze | 2010 Guanchjou | Ayollar yakkaliklari }} {{MedalCompetition | Osiyo chempionatlari }} {{MedalBronze | 2013 Taypey | Ayollar yakkaliklari }} {{MedalBronze | 2005 Haydarobod | Ayollar yakkaliklari }} {{MedalCompetition | O'smirlar o'rtasidagi Osiyo chempionatlari }} {{MedalBronze |2002 Kuala Lumpur | Qizlar yakkaliklari }} {{MedalBronze | 2002 Kuala Lumpur | Qizlar jamoasi }}}} [[Category:Articles with short description]] [[Category:Short description is different from Wikidata]] <templatestyles src="Module:Infobox/styles.css"></templatestyles> '''Eriko Hirose''' (yaponcha: 廣瀬 栄理子, ''Eriko Hirose'', 1985-yil 16-martda tug'ilgan) - [[Yaponlar|yaponiyalik]] [[Badminton|badmintonchi]]<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=選手 廣瀬 栄理子 （ひろせ えりこ）|url=http://www.joc.or.jp/games/olympic/beijing/sports/badminton/team/hiroseeriko.html|nashriyot=[[Japanese Olympic Committee]]|kirish sanasi=21 June 2017|til=ja}}</ref>. == Karyerasi == Hirose 2005-yilda [[Anaheim (California)|Anahaimdagi]] badminton bo'yicha jahon chempionatida qatnashgan. Ayollar o‘rtasidagi yakkalik bahslarida u gonkonglik Wang Chenga imkoniyatni boy berib, uchinchi bosqichga chiqdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Top Chinese stars battle into last 8 |publisher=[[Dawn (newspaper)|Dawn]] |url=https://www.dawn.com/news/152981 |access-date=21 June 2017}}</ref>. O‘sha yili Hirose yarim finalda hamyurti Kaori Moriga imkoniyatni boy berib, Osiyo chempionatining yakkalik bahslarida bronza medalini qo‘lga kiritdi. 2010-yilgi BWF jahon chempionatida u uchinchi raundda dunyoning birinchi raqamli o'yinchisi Wang Yihanni mag'lubiyatga uchratdi, ammo chorak finalda Wang Linga yutqazdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Badminton: Hirose fails to win medal at badminton worlds+ |publisher=[[Yahoo! News]] |url=https://www.yahoo.com/news/badminton-hirose-fails-win-medal.html |access-date=21 June 2017}}</ref>. 2011-yilgi Butun Angliya ochiq musobaqasida Hirose yakkalik bahslarida xitoylik Wang Shixianga yutqazib, yakkalik bahslarida ikkinchi o‘rinni egalladi<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Wang Shixian bags her first ever All England crown |publisher=[[Wayback Machine]] |url=http://www.bwfbadminton.org/news_item.aspx?id=46315 |url-status=dead |access-date=21 June 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304121156/http://www.bwfbadminton.org/news_item.aspx?id=46315 |archive-date=4 March 2016}}</ref>.. Hirose 23 yillik faoliyatini badmintonda o‘tkazdi va 2014-yil dekabrida milliy chempionat yakunida faoliyatini yakunlaganini e’lon qildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=23年間おつかれさまでした！廣瀬栄理子選手引退惜別インタビュー|url=https://www.yonex.co.jp/badminton/news/2015/02/1502051500.html|ish=www.yonex.co.jp|sana=5 February 2015|kirish sanasi=14 April 2020|til=ja}}</ref>. Keyin u Yaponiya milliy B jamoasida murabbiylik faoliyatini boshladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=2017年バドミントンナショナルメンバーが発表される！　五十嵐優、渡辺勇大、東野有紗がA代表入り！！|url=http://www.smash-net.tv/topics/details/id/1589/|ish=www.smash-net.tv|sana=13 December 2016|kirish sanasi=14 April 2020|til=ja}}</ref>. == Yutuqlari == === Osiyo o'yinlari === ''Ayollar yakkaliklari'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#FFB069" | align="center" | 2010 | align="left" | Tianhe gimnaziyasi, [[Guanchjou|Guanchjou, Xitoy]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Wang Xin|Vang Xin]] | align="left" | 7–21, 15–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]]</img> '''Bronza''' |} === Osiyo chempionati === ''Ayollar yakkaliklari'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2013 | align="left" | Taipei Arena, [[Taypey]], [[Xitoy Respublikasi|Tayvan]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Wang Yihan|Vang Yixan]] | align="left" | 12–21, 6–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]]</img> '''Bronza''' |- |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2005 | align="left" | Gachibowli yopiq stadioni, [[Haydarobod (shahar)|Haydarobod]], [[Hindiston]] | align="left" |{{Flagicon|JPN}}</img> [[Kaori Mori]] | align="left" | 5–11, 11–5, 10–13 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]]</img> '''Bronza''' |} === O'smirlar o'rtasidagi Osiyo chempionati === ''Qizlar yakkaliklari'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#AABBCC" | align="center" | 2002 | align="left" | Kuala Lumpur Badminton stadioni, [[Kuala Lumpur]], [[Malayziya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Zhu Lin|Chju Lin]] | align="left" | 7–11, 4–11 <ref>{{Veb manbasi|sarlavha=2002 アジア・ジュニア・バドミントン選手権大会|url=https://www.badminton.or.jp/junior/asiaj/asiaj_result1.htm|nashriyot=Nippon Badminton Association|kirish sanasi=3 February 2018|til=ja}}</ref> | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]]</img> '''Bronza''' |} === BWF Superseriyasi === 2006-yil 14-dekabrda boshlangan va 2007-yilda joriy etilgan BWF Superseriyasi [[Butunjahon Badminton Federatsiyasi|Badminton Butunjahon Federatsiyasi]] (BWF) tomonidan ruxsat etilgan elita badminton turnirlari seriyasi hisoblanadi. BWF Superseriyasi [[BWF Super Seriyasi|Superseriya va Superseriya Premier]] kabi ikki darajaga ega edi. Superseriya mavsumida 2011-yildan beri joriy etilgan butun dunyo boʻylab oʻn ikkita turnir oʻtkaziladi va muvaffaqiyatli oʻyinchilar yil oxirida boʻlib oʻtadigan Superseriya finaliga taklif qilinadi. ''Ayollar yakkaliklari'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2012 | align="left" | Yaponiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|TPE}}</img> [[Tai Tzu-Ying|Tay Tzu-ying]] | align="left" | 21–9, 9–21, 14–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}}</img> '''Ikkinchi o'rin egasi''' |- |- style="background:#DAA520" | align="center" | 2011 | align="left" | Butun Angliya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Wang Shixian|Vang Shixian]] | align="left" | 22–24, 18–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}}</img> '''Ikkinchi o'rin egasi''' |} : {{Color box|#B0C4DE}} [[BWF Superseries finali|BWF Superseriyasi final]] turnirlari : {{Color box|#DAA520}} [[BWF Super Seriyasi|BWF Superseriyasi Premier]] turnirlari : {{Color box|#FFFFCC}} [[BWF Super Seriyasi|BWF Superseriyasi]] turnirlari === IBF jahon Grand Prisi === Jahon badminton Grand Prisini o'tkazish 1983-yildan beri Xalqaro Badminton Federatsiyasi (IBF) tomonidan tasdiqlangan. {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2004 | align="left" | Indoneziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Xie Xingfang]] | align="left" | 8–11, 0–11 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}}</img> '''Ikkinchi o'rin egasi''' |} === BWF xalqaro musobaqalari/seriyalari === ''Ayollar yakkaliklari'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2007 | align="left" | Osaka xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|JPN}}</img> [[Kanako Yonekura]] | align="left" | 21–14, 21–11 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}}</img> '''G'olib''' |} : {{Color box|#D8CEF6}} [[BWF xalqaro tanlovi|BWF xalqaro musobaqasi]] turnirlari : {{Color box|#D5D5D5}} [[BWF xalqaro seriyasi]] turnirlari == Tanlangan raqiblarga qarshi rekordlari == Quyida Eriko Hirosening yil yakuni bo'yicha finalchilar, jahon chempionati yarim finalchilari va Olimpiada chorak finalchilariga nisbatan rekordlari keltirilgan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=ERIKO HIROSE Head To Head|url=https://bwfbadminton.com/player/15417/eriko-hirose/head-to-head-analysis/?event=single&team2_player1=83064|ish=bwfbadminton.com|kirish sanasi=12 April 2020}}</ref>:{{Col-begin}} {{Col-break}} {| class=wikitable style="text-align:center; font-size:small" |- ! rowspan="2" | O'yinchilar ! rowspan="2" | Matchlar ! colspan="2" | Natijalar ! rowspan="2" | Farq |- ! G'alaba ! Mag'lubiyat |- | align="left" | {{Flagicon|BUL}} [[Petya Nedelcheva]] | 7 || 6 || 1 || bgcolor="#ccffcc" | +5 |- | align="left" | {{Flagicon|CHN}} [[Gong Ruina]] | 1 || 1 || 0 || bgcolor="#ccffcc" | +1 |- | align="left" | {{Flagicon|CHN}} [[Li Xuerui]] | 5 || 0 || 5 || bgcolor="#ffddee" | –5 |- | align="left" | {{Flagicon|CHN}} [[Lu Lan]] | 8 || 2 || 6 || bgcolor="#ffddee" | –4 |- | align="left" | {{Flagicon|CHN}} [[Wang Lin (badminton)|Wang Lin]] | 4 || 2 || 2 || bgcolor="#fffff0" | 0 |- | align="left" | {{Flagicon|CHN}} [[Wang Shixian]] | 10 || 1 || 9 || bgcolor="#ffddee" | –8 |- | align="left" | {{Flagicon|CHN}} [[Wang Xin (badminton)|Wang Xin]] | 5 || 0 || 5 || bgcolor="#ffddee" | –5 |- | align="left" | {{Flagicon|CHN}} [[Wang Yihan]] | 9 || 1 || 8 || bgcolor="#ffddee" | –7 |- | align="left" | {{Flagicon|CHN}} [[Xie Xingfang]] | 4 || 0 || 4 || bgcolor="#ffddee" | –4 |- | align="left" | {{Flagicon|CHN}} [[Zhang Ning]] | 6 || 0 || 6 || bgcolor="#ffddee" | –6 |- | align="left" | {{Flagicon|CHN}} [[Zhu Lin (badminton)|Zhu Lin]] | 10 || 3 || 7 || bgcolor="#ffddee" | –4 |- | align="left" | {{Flagicon|TPE}} [[Cheng Shao-chieh]] | 4 || 2 || 2 || bgcolor="#fffff0" | 0 |- | align="left" | {{Flagicon|TPE}} [[Huang Chia-chi]] | 1 || 1 || 0 || bgcolor="#ccffcc" | +1 |- | align="left" | {{Flagicon|TPE}} [[Tai Tzu-ying]] | 6 || 3 || 3 || bgcolor="#fffff0" | 0 |- | align="left" | {{Flagicon|DEN}} [[Tine Baun]] | 3 || 1 || 2 || bgcolor="#ffddee" | –1 |- | align="left" | {{Flagicon|ENG}} [[Tracey Hallam]] | 2 || 2 || 0 || bgcolor="#ccffcc" | +2 |- | align="left" | {{Flagicon|FRA}} [[Pi Hongyan]] | 7 || 1 || 6 || bgcolor="#ffddee" | –5 |} {{Col-break}} {| class=wikitable style="text-align:center; font-size:small" |- ! rowspan="2" | O'yinchilar ! rowspan="2" | Matchlar ! colspan="2" | Natijalar ! rowspan="2" | Farq |- ! G'alaba ! Mag'lubiyat |- | align="left" | {{Flagicon|GER}} [[Juliane Schenk]] | 10 || 4 || 6 || bgcolor="#ffddee" | –2 |- | align="left" | {{Flagicon|GER}} [[Xu Huaiwen]] | 4 || 1 || 3 || bgcolor="#ffddee" | –2 |- | align="left" | {{Flagicon|HKG}} [[Wang Chen (badminton)|Wang Chen]] | 4 || 1 || 3 || bgcolor="#ffddee" | –2 |- | align="left" | {{Flagicon|HKG}} [[Yip Pui Yin]] | 7 || 4 || 3 || bgcolor="#ccffcc" | +1 |- | align="left" | {{Flagicon|HKG}}/{{Flagicon|CHN}} [[Zhou Mi (badminton)|Zhou Mi]] | 6 || 2 || 4 || bgcolor="#ffddee" | –2 |- | align="left" | {{Flagicon|IND}} [[Saina Nehwal]] | 9 || 5 || 4 || bgcolor="#ccffcc" | +1 |- | align="left" | {{Flagicon|IND}} [[P. V. Sindhu]] | 4 || 3 || 1 || bgcolor="#ccffcc" | +2 |- | align="left" | {{Flagicon|INA}} [[Lindaweni Fanetri]] | 3 || 1 || 2 || bgcolor="#ffddee" | –1 |- | align="left" | {{Flagicon|INA}} [[Maria Kristin Yulianti]] | 3 || 2 || 1 || bgcolor="#ccffcc" | +1 |- | align="left" | {{Flagicon|JPN}} [[Minatsu Mitani]] | 3 || 1 || 2 || bgcolor="#ffddee" | –1 |- | align="left" | {{Flagicon|MAS}} [[Wong Mew Choo]] | 8 || 3 || 5 || bgcolor="#ffddee" | –2 |- | align="left" | {{Flagicon|KOR}} [[Bae Yeon-ju]] | 6 || 4 || 2 || bgcolor="#ccffcc" | +2 |- | align="left" | {{Flagicon|KOR}} [[Sung Ji-hyun]] | 7 || 0 || 7 || bgcolor="#ffddee" | –7 |- | align="left" | {{Flagicon|ESP}} [[Carolina Marín]] | 2 || 1 || 1 || bgcolor="#fffff0" | 0 |- | align="left" | {{Flagicon|THA}} [[Porntip Buranaprasertsuk]] | 8 || 3 || 5 || bgcolor="#ffddee" | –2 |- | align="left" | {{Flagicon|THA}} [[Ratchanok Intanon]] | 3 || 0 || 3 || bgcolor="#ffddee" | –3 |} {{Col-end}} == Manbalar == [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1985-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Badmintonchi]] [[Turkum:WikiSport]] e1aa5deve4tjfsh2a8u3wt93vg3b6r5 2815975 2815974 2022-08-28T13:24:16Z Diwikiped 74803 wikitext text/x-wiki {{Badmintonchi bilgiqutisi|name=Eriko Hirose|image=Yonex IFB 2013 - Quarterfinal - Eriko Hirose vs Tai Tzu-ying 15.jpg|caption=Eriko Hirose 2013-yil Fransiya Superseriyasi turnirida|birth_name=|birth_date={{birth date and age|df=yes|1985|3|16}}|birth_place=[[Inagawa, Hyōgo]], Yaponiya|height=1.63 m|weight=54 kg|years_active=|event=Ayollar yakkaliklari|highest_ranking=7|date_of_highest_ranking=23-sentabr 2010|retired=Dekabr 2014|country=Yaponiya|medaltemplates={{MedalSport | Ayollar badmintoni }} {{MedalCountry | {{JPN}} }} {{MedalCompetition | [[Uber kubogi]] }} {{MedalSilver | 2014 Nyu Delhi | Ayollar jamoasi }} {{MedalBronze | 2010 Kuala Lumpur | Ayollar jamoasi }} {{MedalBronze | 2012 Uxan | Ayollar jamoasi }} {{MedalCompetition | Osiyo o'yinlari }} {{MedalSilver | 2006 Doha | Ayollar jamoasi }} {{MedalBronze | 2010 Guanchjou | Ayollar yakkaliklari }} {{MedalCompetition | Osiyo chempionatlari }} {{MedalBronze | 2013 Taypey | Ayollar yakkaliklari }} {{MedalBronze | 2005 Haydarobod | Ayollar yakkaliklari }} {{MedalCompetition | O'smirlar o'rtasidagi Osiyo chempionatlari }} {{MedalBronze |2002 Kuala Lumpur | Qizlar yakkaliklari }} {{MedalBronze | 2002 Kuala Lumpur | Qizlar jamoasi }}}} [[Category:Articles with short description]] [[Category:Short description is different from Wikidata]] <templatestyles src="Module:Infobox/styles.css"></templatestyles> '''Eriko Hirose''' (yaponcha: 廣瀬 栄理子, ''Eriko Hirose'', 1985-yil 16-martda tug'ilgan) - [[Yaponlar|yaponiyalik]] [[Badminton|badmintonchi]]<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=選手 廣瀬 栄理子 （ひろせ えりこ）|url=http://www.joc.or.jp/games/olympic/beijing/sports/badminton/team/hiroseeriko.html|nashriyot=[[Japanese Olympic Committee]]|kirish sanasi=21 June 2017|til=ja}}</ref>. == Karyerasi == Hirose 2005-yilda [[Anaheim (California)|Anahaimdagi]] badminton bo'yicha jahon chempionatida qatnashgan. Ayollar o‘rtasidagi yakkalik bahslarida u gonkonglik Wang Chenga imkoniyatni boy berib, uchinchi bosqichga chiqdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Top Chinese stars battle into last 8 |publisher=[[Dawn (newspaper)|Dawn]] |url=https://www.dawn.com/news/152981 |access-date=21 June 2017}}</ref>. O‘sha yili Hirose yarim finalda hamyurti Kaori Moriga imkoniyatni boy berib, Osiyo chempionatining yakkalik bahslarida bronza medalini qo‘lga kiritdi. 2010-yilgi BWF jahon chempionatida u uchinchi raundda dunyoning birinchi raqamli o'yinchisi Wang Yihanni mag'lubiyatga uchratdi, ammo chorak finalda Wang Linga yutqazdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Badminton: Hirose fails to win medal at badminton worlds+ |publisher=[[Yahoo! News]] |url=https://www.yahoo.com/news/badminton-hirose-fails-win-medal.html |access-date=21 June 2017}}</ref>. 2011-yilgi Butun Angliya ochiq musobaqasida Hirose yakkalik bahslarida xitoylik Wang Shixianga yutqazib, yakkalik bahslarida ikkinchi o‘rinni egalladi<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Wang Shixian bags her first ever All England crown |publisher=[[Wayback Machine]] |url=http://www.bwfbadminton.org/news_item.aspx?id=46315 |url-status=dead |access-date=21 June 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304121156/http://www.bwfbadminton.org/news_item.aspx?id=46315 |archive-date=4 March 2016}}</ref>.. Hirose 23 yillik faoliyatini badmintonda o‘tkazdi va 2014-yil dekabrida milliy chempionat yakunida faoliyatini yakunlaganini e’lon qildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=23年間おつかれさまでした！廣瀬栄理子選手引退惜別インタビュー|url=https://www.yonex.co.jp/badminton/news/2015/02/1502051500.html|ish=www.yonex.co.jp|sana=5 February 2015|kirish sanasi=14 April 2020|til=ja}}</ref>. Keyin u Yaponiya milliy B jamoasida murabbiylik faoliyatini boshladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=2017年バドミントンナショナルメンバーが発表される！　五十嵐優、渡辺勇大、東野有紗がA代表入り！！|url=http://www.smash-net.tv/topics/details/id/1589/|ish=www.smash-net.tv|sana=13 December 2016|kirish sanasi=14 April 2020|til=ja}}</ref>. == Yutuqlari == === Osiyo o'yinlari === ''Ayollar yakkaliklari'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#FFB069" | align="center" | 2010 | align="left" | Tianhe gimnaziyasi, [[Guanchjou|Guanchjou, Xitoy]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wang Xin]] | align="left" | 7–21, 15–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |} === Osiyo chempionati === ''Ayollar yakkaliklari'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2013 | align="left" | Taipei Arena, [[Taypey]], [[Xitoy Respublikasi|Tayvan]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wang Yihan|Wang Yixan]] | align="left" | 12–21, 6–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |- |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2005 | align="left" | Gachibowli yopiq stadioni, [[Haydarobod (shahar)|Haydarobod]], [[Hindiston]] | align="left" |{{Flagicon|JPN}} [[Kaori Mori]] | align="left" | 5–11, 11–5, 10–13 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |} === O'smirlar o'rtasidagi Osiyo chempionati === ''Qizlar yakkaliklari'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#AABBCC" | align="center" | 2002 | align="left" | Kuala Lumpur Badminton stadioni, [[Kuala Lumpur]], [[Malayziya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhu Lin]] | align="left" | 7–11, 4–11 <ref>{{Veb manbasi|sarlavha=2002 アジア・ジュニア・バドミントン選手権大会|url=https://www.badminton.or.jp/junior/asiaj/asiaj_result1.htm|nashriyot=Nippon Badminton Association|kirish sanasi=3 February 2018|til=ja}}</ref> | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |} === BWF Superseriyasi === 2006-yil 14-dekabrda boshlangan va 2007-yilda joriy etilgan BWF Superseriyasi [[Butunjahon Badminton Federatsiyasi|Badminton Butunjahon Federatsiyasi]] (BWF) tomonidan ruxsat etilgan elita badminton turnirlari seriyasi hisoblanadi. BWF Superseriyasi [[BWF Super Seriyasi|Superseriya va Superseriya Premier]] kabi ikki darajaga ega edi. Superseriya mavsumida 2011-yildan beri joriy etilgan butun dunyo boʻylab oʻn ikkita turnir oʻtkaziladi va muvaffaqiyatli oʻyinchilar yil oxirida boʻlib oʻtadigan Superseriya finaliga taklif qilinadi. ''Ayollar yakkaliklari'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2012 | align="left" | Yaponiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|TPE}} [[Tai Tzu-Ying|Tai Tzu-ying]] | align="left" | 21–9, 9–21, 14–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- |- style="background:#DAA520" | align="center" | 2011 | align="left" | Butun Angliya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wang Shixian]] | align="left" | 22–24, 18–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |} : {{Color box|#B0C4DE}} [[BWF Superseries finali|BWF Superseriyasi final]] turnirlari : {{Color box|#DAA520}} [[BWF Super Seriyasi|BWF Superseriyasi Premier]] turnirlari : {{Color box|#FFFFCC}} [[BWF Super Seriyasi|BWF Superseriyasi]] turnirlari === IBF jahon Grand Prisi === Jahon badminton Grand Prisini o'tkazish 1983-yildan beri Xalqaro Badminton Federatsiyasi (IBF) tomonidan tasdiqlangan. {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2004 | align="left" | Indoneziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Xie Xingfang]] | align="left" | 8–11, 0–11 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |} === BWF xalqaro musobaqalari/seriyalari === ''Ayollar yakkaliklari'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2007 | align="left" | Osaka xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|JPN}} [[Kanako Yonekura]] | align="left" | 21–14, 21–11 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |} : {{Color box|#D8CEF6}} [[BWF xalqaro tanlovi|BWF xalqaro musobaqasi]] turnirlari : {{Color box|#D5D5D5}} [[BWF xalqaro seriyasi]] turnirlari == Tanlangan raqiblarga qarshi rekordlari == Quyida Eriko Hirosening yil yakuni bo'yicha finalchilar, jahon chempionati yarim finalchilari va Olimpiada chorak finalchilariga nisbatan rekordlari keltirilgan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=ERIKO HIROSE Head To Head|url=https://bwfbadminton.com/player/15417/eriko-hirose/head-to-head-analysis/?event=single&team2_player1=83064|ish=bwfbadminton.com|kirish sanasi=12 April 2020}}</ref>:{{Col-begin}} {{Col-break}} {| class=wikitable style="text-align:center; font-size:small" |- ! rowspan="2" | O'yinchilar ! rowspan="2" | Matchlar ! colspan="2" | Natijalar ! rowspan="2" | Farq |- ! G'alaba ! Mag'lubiyat |- | align="left" | {{Flagicon|BUL}} [[Petya Nedelcheva]] | 7 || 6 || 1 || bgcolor="#ccffcc" | +5 |- | align="left" | {{Flagicon|CHN}} [[Gong Ruina]] | 1 || 1 || 0 || bgcolor="#ccffcc" | +1 |- | align="left" | {{Flagicon|CHN}} [[Li Xuerui]] | 5 || 0 || 5 || bgcolor="#ffddee" | –5 |- | align="left" | {{Flagicon|CHN}} [[Lu Lan]] | 8 || 2 || 6 || bgcolor="#ffddee" | –4 |- | align="left" | {{Flagicon|CHN}} [[Wang Lin (badminton)|Wang Lin]] | 4 || 2 || 2 || bgcolor="#fffff0" | 0 |- | align="left" | {{Flagicon|CHN}} [[Wang Shixian]] | 10 || 1 || 9 || bgcolor="#ffddee" | –8 |- | align="left" | {{Flagicon|CHN}} [[Wang Xin (badminton)|Wang Xin]] | 5 || 0 || 5 || bgcolor="#ffddee" | –5 |- | align="left" | {{Flagicon|CHN}} [[Wang Yihan]] | 9 || 1 || 8 || bgcolor="#ffddee" | –7 |- | align="left" | {{Flagicon|CHN}} [[Xie Xingfang]] | 4 || 0 || 4 || bgcolor="#ffddee" | –4 |- | align="left" | {{Flagicon|CHN}} [[Zhang Ning]] | 6 || 0 || 6 || bgcolor="#ffddee" | –6 |- | align="left" | {{Flagicon|CHN}} [[Zhu Lin (badminton)|Zhu Lin]] | 10 || 3 || 7 || bgcolor="#ffddee" | –4 |- | align="left" | {{Flagicon|TPE}} [[Cheng Shao-chieh]] | 4 || 2 || 2 || bgcolor="#fffff0" | 0 |- | align="left" | {{Flagicon|TPE}} [[Huang Chia-chi]] | 1 || 1 || 0 || bgcolor="#ccffcc" | +1 |- | align="left" | {{Flagicon|TPE}} [[Tai Tzu-ying]] | 6 || 3 || 3 || bgcolor="#fffff0" | 0 |- | align="left" | {{Flagicon|DEN}} [[Tine Baun]] | 3 || 1 || 2 || bgcolor="#ffddee" | –1 |- | align="left" | {{Flagicon|ENG}} [[Tracey Hallam]] | 2 || 2 || 0 || bgcolor="#ccffcc" | +2 |- | align="left" | {{Flagicon|FRA}} [[Pi Hongyan]] | 7 || 1 || 6 || bgcolor="#ffddee" | –5 |} {{Col-break}} {| class=wikitable style="text-align:center; font-size:small" |- ! rowspan="2" | O'yinchilar ! rowspan="2" | Matchlar ! colspan="2" | Natijalar ! rowspan="2" | Farq |- ! G'alaba ! Mag'lubiyat |- | align="left" | {{Flagicon|GER}} [[Juliane Schenk]] | 10 || 4 || 6 || bgcolor="#ffddee" | –2 |- | align="left" | {{Flagicon|GER}} [[Xu Huaiwen]] | 4 || 1 || 3 || bgcolor="#ffddee" | –2 |- | align="left" | {{Flagicon|HKG}} [[Wang Chen (badminton)|Wang Chen]] | 4 || 1 || 3 || bgcolor="#ffddee" | –2 |- | align="left" | {{Flagicon|HKG}} [[Yip Pui Yin]] | 7 || 4 || 3 || bgcolor="#ccffcc" | +1 |- | align="left" | {{Flagicon|HKG}}/{{Flagicon|CHN}} [[Zhou Mi (badminton)|Zhou Mi]] | 6 || 2 || 4 || bgcolor="#ffddee" | –2 |- | align="left" | {{Flagicon|IND}} [[Saina Nehwal]] | 9 || 5 || 4 || bgcolor="#ccffcc" | +1 |- | align="left" | {{Flagicon|IND}} [[P. V. Sindhu]] | 4 || 3 || 1 || bgcolor="#ccffcc" | +2 |- | align="left" | {{Flagicon|INA}} [[Lindaweni Fanetri]] | 3 || 1 || 2 || bgcolor="#ffddee" | –1 |- | align="left" | {{Flagicon|INA}} [[Maria Kristin Yulianti]] | 3 || 2 || 1 || bgcolor="#ccffcc" | +1 |- | align="left" | {{Flagicon|JPN}} [[Minatsu Mitani]] | 3 || 1 || 2 || bgcolor="#ffddee" | –1 |- | align="left" | {{Flagicon|MAS}} [[Wong Mew Choo]] | 8 || 3 || 5 || bgcolor="#ffddee" | –2 |- | align="left" | {{Flagicon|KOR}} [[Bae Yeon-ju]] | 6 || 4 || 2 || bgcolor="#ccffcc" | +2 |- | align="left" | {{Flagicon|KOR}} [[Sung Ji-hyun]] | 7 || 0 || 7 || bgcolor="#ffddee" | –7 |- | align="left" | {{Flagicon|ESP}} [[Carolina Marín]] | 2 || 1 || 1 || bgcolor="#fffff0" | 0 |- | align="left" | {{Flagicon|THA}} [[Porntip Buranaprasertsuk]] | 8 || 3 || 5 || bgcolor="#ffddee" | –2 |- | align="left" | {{Flagicon|THA}} [[Ratchanok Intanon]] | 3 || 0 || 3 || bgcolor="#ffddee" | –3 |} {{Col-end}} == Manbalar == [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1985-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Badmintonchi]] [[Turkum:WikiSport]] ml0b2d4dfe6v8kjq1ukftusks3tw5xb 2815977 2815975 2022-08-28T13:24:40Z Diwikiped 74803 wikitext text/x-wiki {{Badmintonchi bilgiqutisi|name=Eriko Hirose|image=Yonex IFB 2013 - Quarterfinal - Eriko Hirose vs Tai Tzu-ying 15.jpg|caption=Eriko Hirose 2013-yil Fransiya Superseriyasi turnirida|birth_name=|birth_date={{birth date and age|df=yes|1985|3|16}}|birth_place=[[Inagawa, Hyōgo]], Yaponiya|height=1.63 m|weight=54 kg|years_active=|event=Ayollar yakkaliklari|highest_ranking=7|date_of_highest_ranking=23-sentabr 2010|retired=Dekabr 2014|country=Yaponiya|medaltemplates={{MedalSport | Ayollar badmintoni }} {{MedalCountry | {{JPN}} }} {{MedalCompetition | [[Uber kubogi]] }} {{MedalSilver | 2014 Nyu Delhi | Ayollar jamoasi }} {{MedalBronze | 2010 Kuala Lumpur | Ayollar jamoasi }} {{MedalBronze | 2012 Uxan | Ayollar jamoasi }} {{MedalCompetition | Osiyo o'yinlari }} {{MedalSilver | 2006 Doha | Ayollar jamoasi }} {{MedalBronze | 2010 Guanchjou | Ayollar yakkaliklari }} {{MedalCompetition | Osiyo chempionatlari }} {{MedalBronze | 2013 Taypey | Ayollar yakkaliklari }} {{MedalBronze | 2005 Haydarobod | Ayollar yakkaliklari }} {{MedalCompetition | O'smirlar o'rtasidagi Osiyo chempionatlari }} {{MedalBronze |2002 Kuala Lumpur | Qizlar yakkaliklari }} {{MedalBronze | 2002 Kuala Lumpur | Qizlar jamoasi }}}} [[Category:Articles with short description]] [[Category:Short description is different from Wikidata]] <templatestyles src="Module:Infobox/styles.css"></templatestyles> '''Eriko Hirose''' (yaponcha: 廣瀬 栄理子, ''Eriko Hirose'', 1985-yil 16-martda tugʻilgan) — [[Yaponlar|yaponiyalik]] [[Badminton|badmintonchi]]<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=選手 廣瀬 栄理子 （ひろせ えりこ）|url=http://www.joc.or.jp/games/olympic/beijing/sports/badminton/team/hiroseeriko.html|nashriyot=[[Japanese Olympic Committee]]|kirish sanasi=21 June 2017|til=ja}}</ref>. == Karyerasi == Hirose 2005-yilda [[Anaheim (California)|Anahaimdagi]] badminton boʻyicha jahon chempionatida qatnashgan. Ayollar o‘rtasidagi yakkalik bahslarida u gonkonglik Wang Chenga imkoniyatni boy berib, uchinchi bosqichga chiqdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Top Chinese stars battle into last 8 |publisher=[[Dawn (newspaper)|Dawn]] |url=https://www.dawn.com/news/152981 |access-date=21 June 2017}}</ref>. O‘sha yili Hirose yarim finalda hamyurti Kaori Moriga imkoniyatni boy berib, Osiyo chempionatining yakkalik bahslarida bronza medalini qo‘lga kiritdi. 2010-yilgi BWF jahon chempionatida u uchinchi raundda dunyoning birinchi raqamli oʻyinchisi Wang Yihanni magʻlubiyatga uchratdi, ammo chorak finalda Wang Linga yutqazdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Badminton: Hirose fails to win medal at badminton worlds+ |publisher=[[Yahoo! News]] |url=https://www.yahoo.com/news/badminton-hirose-fails-win-medal.html |access-date=21 June 2017}}</ref>. 2011-yilgi Butun Angliya ochiq musobaqasida Hirose yakkalik bahslarida xitoylik Wang Shixianga yutqazib, yakkalik bahslarida ikkinchi o‘rinni egalladi<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Wang Shixian bags her first ever All England crown |publisher=[[Wayback Machine]] |url=http://www.bwfbadminton.org/news_item.aspx?id=46315 |url-status=dead |access-date=21 June 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304121156/http://www.bwfbadminton.org/news_item.aspx?id=46315 |archive-date=4 March 2016}}</ref>.. Hirose 23 yillik faoliyatini badmintonda o‘tkazdi va 2014-yil dekabrida milliy chempionat yakunida faoliyatini yakunlaganini eʼlon qildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=23年間おつかれさまでした！廣瀬栄理子選手引退惜別インタビュー|url=https://www.yonex.co.jp/badminton/news/2015/02/1502051500.html|ish=www.yonex.co.jp|sana=5 February 2015|kirish sanasi=14 April 2020|til=ja}}</ref>. Keyin u Yaponiya milliy B jamoasida murabbiylik faoliyatini boshladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=2017年バドミントンナショナルメンバーが発表される！　五十嵐優、渡辺勇大、東野有紗がA代表入り！！|url=http://www.smash-net.tv/topics/details/id/1589/|ish=www.smash-net.tv|sana=13 December 2016|kirish sanasi=14 April 2020|til=ja}}</ref>. == Yutuqlari == === Osiyo oʻyinlari === ''Ayollar yakkaliklari'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#FFB069" | align="center" | 2010 | align="left" | Tianhe gimnaziyasi, [[Guanchjou|Guanchjou, Xitoy]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wang Xin]] | align="left" | 7-21, 15-21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |} === Osiyo chempionati === ''Ayollar yakkaliklari'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2013 | align="left" | Taipei Arena, [[Taypey]], [[Xitoy Respublikasi|Tayvan]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wang Yihan|Wang Yixan]] | align="left" | 12-21, 6-21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |- |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2005 | align="left" | Gachibowli yopiq stadioni, [[Haydarobod (shahar)|Haydarobod]], [[Hindiston]] | align="left" |{{Flagicon|JPN}} [[Kaori Mori]] | align="left" | 5-11, 11-5, 10-13 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |} === Oʻsmirlar oʻrtasidagi Osiyo chempionati === ''Qizlar yakkaliklari'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#AABBCC" | align="center" | 2002 | align="left" | Kuala Lumpur Badminton stadioni, [[Kuala Lumpur]], [[Malayziya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhu Lin]] | align="left" | 7-11, 4-11 <ref>{{Veb manbasi|sarlavha=2002 アジア・ジュニア・バドミントン選手権大会|url=https://www.badminton.or.jp/junior/asiaj/asiaj_result1.htm|nashriyot=Nippon Badminton Association|kirish sanasi=3 February 2018|til=ja}}</ref> | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |} === BWF Superseriyasi === 2006-yil 14-dekabrda boshlangan va 2007-yilda joriy etilgan BWF Superseriyasi [[Butunjahon Badminton Federatsiyasi|Badminton Butunjahon Federatsiyasi]] (BWF) tomonidan ruxsat etilgan elita badminton turnirlari seriyasi hisoblanadi. BWF Superseriyasi [[BWF Super Seriyasi|Superseriya va Superseriya Premier]] kabi ikki darajaga ega edi. Superseriya mavsumida 2011-yildan beri joriy etilgan butun dunyo boʻylab oʻn ikkita turnir oʻtkaziladi va muvaffaqiyatli oʻyinchilar yil oxirida boʻlib oʻtadigan Superseriya finaliga taklif qilinadi. ''Ayollar yakkaliklari'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2012 | align="left" | Yaponiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|TPE}} [[Tai Tzu-Ying|Tai Tzu-ying]] | align="left" | 21-9, 9-21, 14-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- |- style="background:#DAA520" | align="center" | 2011 | align="left" | Butun Angliya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wang Shixian]] | align="left" | 22-24, 18-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |} : {{Color box|#B0C4DE}} [[BWF Superseries finali|BWF Superseriyasi final]] turnirlari : {{Color box|#DAA520}} [[BWF Super Seriyasi|BWF Superseriyasi Premier]] turnirlari : {{Color box|#FFFFCC}} [[BWF Super Seriyasi|BWF Superseriyasi]] turnirlari === IBF jahon Grand Prisi === Jahon badminton Grand Prisini oʻtkazish 1983-yildan beri Xalqaro Badminton Federatsiyasi (IBF) tomonidan tasdiqlangan. {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2004 | align="left" | Indoneziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Xie Xingfang]] | align="left" | 8-11, 0-11 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |} === BWF xalqaro musobaqalari/seriyalari === ''Ayollar yakkaliklari'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2007 | align="left" | Osaka xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|JPN}} [[Kanako Yonekura]] | align="left" | 21-14, 21-11 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |} : {{Color box|#D8CEF6}} [[BWF xalqaro tanlovi|BWF xalqaro musobaqasi]] turnirlari : {{Color box|#D5D5D5}} [[BWF xalqaro seriyasi]] turnirlari == Tanlangan raqiblarga qarshi rekordlari == Quyida Eriko Hirosening yil yakuni boʻyicha finalchilar, jahon chempionati yarim finalchilari va Olimpiada chorak finalchilariga nisbatan rekordlari keltirilgan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=ERIKO HIROSE Head To Head|url=https://bwfbadminton.com/player/15417/eriko-hirose/head-to-head-analysis/?event=single&team2_player1=83064|ish=bwfbadminton.com|kirish sanasi=12 April 2020}}</ref>:{{Col-begin}} {{Col-break}} {| class=wikitable style="text-align:center; font-size:small" |- ! rowspan="2" | Oʻyinchilar ! rowspan="2" | Matchlar ! colspan="2" | Natijalar ! rowspan="2" | Farq |- ! Gʻalaba ! Magʻlubiyat |- | align="left" | {{Flagicon|BUL}} [[Petya Nedelcheva]] | 7 || 6 || 1 || bgcolor="#ccffcc" | +5 |- | align="left" | {{Flagicon|CHN}} [[Gong Ruina]] | 1 || 1 || 0 || bgcolor="#ccffcc" | +1 |- | align="left" | {{Flagicon|CHN}} [[Li Xuerui]] | 5 || 0 || 5 || bgcolor="#ffddee" | −5 |- | align="left" | {{Flagicon|CHN}} [[Lu Lan]] | 8 || 2 || 6 || bgcolor="#ffddee" | −4 |- | align="left" | {{Flagicon|CHN}} [[Wang Lin (badminton)|Wang Lin]] | 4 || 2 || 2 || bgcolor="#fffff0" | 0 |- | align="left" | {{Flagicon|CHN}} [[Wang Shixian]] | 10 || 1 || 9 || bgcolor="#ffddee" | −8 |- | align="left" | {{Flagicon|CHN}} [[Wang Xin (badminton)|Wang Xin]] | 5 || 0 || 5 || bgcolor="#ffddee" | −5 |- | align="left" | {{Flagicon|CHN}} [[Wang Yihan]] | 9 || 1 || 8 || bgcolor="#ffddee" | −7 |- | align="left" | {{Flagicon|CHN}} [[Xie Xingfang]] | 4 || 0 || 4 || bgcolor="#ffddee" | −4 |- | align="left" | {{Flagicon|CHN}} [[Zhang Ning]] | 6 || 0 || 6 || bgcolor="#ffddee" | −6 |- | align="left" | {{Flagicon|CHN}} [[Zhu Lin (badminton)|Zhu Lin]] | 10 || 3 || 7 || bgcolor="#ffddee" | −4 |- | align="left" | {{Flagicon|TPE}} [[Cheng Shao-chieh]] | 4 || 2 || 2 || bgcolor="#fffff0" | 0 |- | align="left" | {{Flagicon|TPE}} [[Huang Chia-chi]] | 1 || 1 || 0 || bgcolor="#ccffcc" | +1 |- | align="left" | {{Flagicon|TPE}} [[Tai Tzu-ying]] | 6 || 3 || 3 || bgcolor="#fffff0" | 0 |- | align="left" | {{Flagicon|DEN}} [[Tine Baun]] | 3 || 1 || 2 || bgcolor="#ffddee" | −1 |- | align="left" | {{Flagicon|ENG}} [[Tracey Hallam]] | 2 || 2 || 0 || bgcolor="#ccffcc" | +2 |- | align="left" | {{Flagicon|FRA}} [[Pi Hongyan]] | 7 || 1 || 6 || bgcolor="#ffddee" | −5 |} {{Col-break}} {| class=wikitable style="text-align:center; font-size:small" |- ! rowspan="2" | Oʻyinchilar ! rowspan="2" | Matchlar ! colspan="2" | Natijalar ! rowspan="2" | Farq |- ! Gʻalaba ! Magʻlubiyat |- | align="left" | {{Flagicon|GER}} [[Juliane Schenk]] | 10 || 4 || 6 || bgcolor="#ffddee" | −2 |- | align="left" | {{Flagicon|GER}} [[Xu Huaiwen]] | 4 || 1 || 3 || bgcolor="#ffddee" | −2 |- | align="left" | {{Flagicon|HKG}} [[Wang Chen (badminton)|Wang Chen]] | 4 || 1 || 3 || bgcolor="#ffddee" | −2 |- | align="left" | {{Flagicon|HKG}} [[Yip Pui Yin]] | 7 || 4 || 3 || bgcolor="#ccffcc" | +1 |- | align="left" | {{Flagicon|HKG}}/{{Flagicon|CHN}} [[Zhou Mi (badminton)|Zhou Mi]] | 6 || 2 || 4 || bgcolor="#ffddee" | −2 |- | align="left" | {{Flagicon|IND}} [[Saina Nehwal]] | 9 || 5 || 4 || bgcolor="#ccffcc" | +1 |- | align="left" | {{Flagicon|IND}} [[P. V. Sindhu]] | 4 || 3 || 1 || bgcolor="#ccffcc" | +2 |- | align="left" | {{Flagicon|INA}} [[Lindaweni Fanetri]] | 3 || 1 || 2 || bgcolor="#ffddee" | −1 |- | align="left" | {{Flagicon|INA}} [[Maria Kristin Yulianti]] | 3 || 2 || 1 || bgcolor="#ccffcc" | +1 |- | align="left" | {{Flagicon|JPN}} [[Minatsu Mitani]] | 3 || 1 || 2 || bgcolor="#ffddee" | −1 |- | align="left" | {{Flagicon|MAS}} [[Wong Mew Choo]] | 8 || 3 || 5 || bgcolor="#ffddee" | −2 |- | align="left" | {{Flagicon|KOR}} [[Bae Yeon-ju]] | 6 || 4 || 2 || bgcolor="#ccffcc" | +2 |- | align="left" | {{Flagicon|KOR}} [[Sung Ji-hyun]] | 7 || 0 || 7 || bgcolor="#ffddee" | −7 |- | align="left" | {{Flagicon|ESP}} [[Carolina Marín]] | 2 || 1 || 1 || bgcolor="#fffff0" | 0 |- | align="left" | {{Flagicon|THA}} [[Porntip Buranaprasertsuk]] | 8 || 3 || 5 || bgcolor="#ffddee" | −2 |- | align="left" | {{Flagicon|THA}} [[Ratchanok Intanon]] | 3 || 0 || 3 || bgcolor="#ffddee" | −3 |} {{Col-end}} == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1985-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Badmintonchi]] [[Turkum:WikiSport]] 4s2oqxt5aozgztmkepsu8kx6ws12o0a 2815979 2815977 2022-08-28T13:24:58Z Diwikiped 74803 wikitext text/x-wiki {{Badmintonchi bilgiqutisi|name=Eriko Hirose|image=Yonex IFB 2013 - Quarterfinal - Eriko Hirose vs Tai Tzu-ying 15.jpg|caption=Eriko Hirose 2013-yil Fransiya Superseriyasi turnirida|birth_name=|birth_date={{birth date and age|df=yes|1985|3|16}}|birth_place=[[Inagawa, Hyōgo]], Yaponiya|height=1.63 m|weight=54 kg|years_active=|event=Ayollar yakkaliklari|highest_ranking=7|date_of_highest_ranking=23-sentabr 2010|retired=Dekabr 2014|country=Yaponiya|medaltemplates={{MedalSport | Ayollar badmintoni }} {{MedalCountry | {{JPN}} }} {{MedalCompetition | [[Uber kubogi]] }} {{MedalSilver | 2014 Nyu Delhi | Ayollar jamoasi }} {{MedalBronze | 2010 Kuala Lumpur | Ayollar jamoasi }} {{MedalBronze | 2012 Uxan | Ayollar jamoasi }} {{MedalCompetition | Osiyo o'yinlari }} {{MedalSilver | 2006 Doha | Ayollar jamoasi }} {{MedalBronze | 2010 Guanchjou | Ayollar yakkaliklari }} {{MedalCompetition | Osiyo chempionatlari }} {{MedalBronze | 2013 Taypey | Ayollar yakkaliklari }} {{MedalBronze | 2005 Haydarobod | Ayollar yakkaliklari }} {{MedalCompetition | O'smirlar o'rtasidagi Osiyo chempionatlari }} {{MedalBronze |2002 Kuala Lumpur | Qizlar yakkaliklari }} {{MedalBronze | 2002 Kuala Lumpur | Qizlar jamoasi }}}} <templatestyles src="Module:Infobox/styles.css"></templatestyles> '''Eriko Hirose''' (yaponcha: 廣瀬 栄理子, ''Eriko Hirose'', 1985-yil 16-martda tugʻilgan) — [[Yaponlar|yaponiyalik]] [[Badminton|badmintonchi]]<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=選手 廣瀬 栄理子 （ひろせ えりこ）|url=http://www.joc.or.jp/games/olympic/beijing/sports/badminton/team/hiroseeriko.html|nashriyot=[[Japanese Olympic Committee]]|kirish sanasi=21 June 2017|til=ja}}</ref>. == Karyerasi == Hirose 2005-yilda [[Anaheim (California)|Anahaimdagi]] badminton boʻyicha jahon chempionatida qatnashgan. Ayollar o‘rtasidagi yakkalik bahslarida u gonkonglik Wang Chenga imkoniyatni boy berib, uchinchi bosqichga chiqdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Top Chinese stars battle into last 8 |publisher=[[Dawn (newspaper)|Dawn]] |url=https://www.dawn.com/news/152981 |access-date=21 June 2017}}</ref>. O‘sha yili Hirose yarim finalda hamyurti Kaori Moriga imkoniyatni boy berib, Osiyo chempionatining yakkalik bahslarida bronza medalini qo‘lga kiritdi. 2010-yilgi BWF jahon chempionatida u uchinchi raundda dunyoning birinchi raqamli oʻyinchisi Wang Yihanni magʻlubiyatga uchratdi, ammo chorak finalda Wang Linga yutqazdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Badminton: Hirose fails to win medal at badminton worlds+ |publisher=[[Yahoo! News]] |url=https://www.yahoo.com/news/badminton-hirose-fails-win-medal.html |access-date=21 June 2017}}</ref>. 2011-yilgi Butun Angliya ochiq musobaqasida Hirose yakkalik bahslarida xitoylik Wang Shixianga yutqazib, yakkalik bahslarida ikkinchi o‘rinni egalladi<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Wang Shixian bags her first ever All England crown |publisher=[[Wayback Machine]] |url=http://www.bwfbadminton.org/news_item.aspx?id=46315 |url-status=dead |access-date=21 June 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304121156/http://www.bwfbadminton.org/news_item.aspx?id=46315 |archive-date=4 March 2016}}</ref>.. Hirose 23 yillik faoliyatini badmintonda o‘tkazdi va 2014-yil dekabrida milliy chempionat yakunida faoliyatini yakunlaganini eʼlon qildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=23年間おつかれさまでした！廣瀬栄理子選手引退惜別インタビュー|url=https://www.yonex.co.jp/badminton/news/2015/02/1502051500.html|ish=www.yonex.co.jp|sana=5 February 2015|kirish sanasi=14 April 2020|til=ja}}</ref>. Keyin u Yaponiya milliy B jamoasida murabbiylik faoliyatini boshladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=2017年バドミントンナショナルメンバーが発表される！　五十嵐優、渡辺勇大、東野有紗がA代表入り！！|url=http://www.smash-net.tv/topics/details/id/1589/|ish=www.smash-net.tv|sana=13 December 2016|kirish sanasi=14 April 2020|til=ja}}</ref>. == Yutuqlari == === Osiyo oʻyinlari === ''Ayollar yakkaliklari'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#FFB069" | align="center" | 2010 | align="left" | Tianhe gimnaziyasi, [[Guanchjou|Guanchjou, Xitoy]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wang Xin]] | align="left" | 7-21, 15-21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |} === Osiyo chempionati === ''Ayollar yakkaliklari'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2013 | align="left" | Taipei Arena, [[Taypey]], [[Xitoy Respublikasi|Tayvan]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wang Yihan|Wang Yixan]] | align="left" | 12-21, 6-21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |- |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2005 | align="left" | Gachibowli yopiq stadioni, [[Haydarobod (shahar)|Haydarobod]], [[Hindiston]] | align="left" |{{Flagicon|JPN}} [[Kaori Mori]] | align="left" | 5-11, 11-5, 10-13 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |} === Oʻsmirlar oʻrtasidagi Osiyo chempionati === ''Qizlar yakkaliklari'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#AABBCC" | align="center" | 2002 | align="left" | Kuala Lumpur Badminton stadioni, [[Kuala Lumpur]], [[Malayziya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhu Lin]] | align="left" | 7-11, 4-11 <ref>{{Veb manbasi|sarlavha=2002 アジア・ジュニア・バドミントン選手権大会|url=https://www.badminton.or.jp/junior/asiaj/asiaj_result1.htm|nashriyot=Nippon Badminton Association|kirish sanasi=3 February 2018|til=ja}}</ref> | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |} === BWF Superseriyasi === 2006-yil 14-dekabrda boshlangan va 2007-yilda joriy etilgan BWF Superseriyasi [[Butunjahon Badminton Federatsiyasi|Badminton Butunjahon Federatsiyasi]] (BWF) tomonidan ruxsat etilgan elita badminton turnirlari seriyasi hisoblanadi. BWF Superseriyasi [[BWF Super Seriyasi|Superseriya va Superseriya Premier]] kabi ikki darajaga ega edi. Superseriya mavsumida 2011-yildan beri joriy etilgan butun dunyo boʻylab oʻn ikkita turnir oʻtkaziladi va muvaffaqiyatli oʻyinchilar yil oxirida boʻlib oʻtadigan Superseriya finaliga taklif qilinadi. ''Ayollar yakkaliklari'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2012 | align="left" | Yaponiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|TPE}} [[Tai Tzu-Ying|Tai Tzu-ying]] | align="left" | 21-9, 9-21, 14-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- |- style="background:#DAA520" | align="center" | 2011 | align="left" | Butun Angliya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wang Shixian]] | align="left" | 22-24, 18-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |} : {{Color box|#B0C4DE}} [[BWF Superseries finali|BWF Superseriyasi final]] turnirlari : {{Color box|#DAA520}} [[BWF Super Seriyasi|BWF Superseriyasi Premier]] turnirlari : {{Color box|#FFFFCC}} [[BWF Super Seriyasi|BWF Superseriyasi]] turnirlari === IBF jahon Grand Prisi === Jahon badminton Grand Prisini oʻtkazish 1983-yildan beri Xalqaro Badminton Federatsiyasi (IBF) tomonidan tasdiqlangan. {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2004 | align="left" | Indoneziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Xie Xingfang]] | align="left" | 8-11, 0-11 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |} === BWF xalqaro musobaqalari/seriyalari === ''Ayollar yakkaliklari'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2007 | align="left" | Osaka xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|JPN}} [[Kanako Yonekura]] | align="left" | 21-14, 21-11 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |} : {{Color box|#D8CEF6}} [[BWF xalqaro tanlovi|BWF xalqaro musobaqasi]] turnirlari : {{Color box|#D5D5D5}} [[BWF xalqaro seriyasi]] turnirlari == Tanlangan raqiblarga qarshi rekordlari == Quyida Eriko Hirosening yil yakuni boʻyicha finalchilar, jahon chempionati yarim finalchilari va Olimpiada chorak finalchilariga nisbatan rekordlari keltirilgan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=ERIKO HIROSE Head To Head|url=https://bwfbadminton.com/player/15417/eriko-hirose/head-to-head-analysis/?event=single&team2_player1=83064|ish=bwfbadminton.com|kirish sanasi=12 April 2020}}</ref>:{{Col-begin}} {{Col-break}} {| class=wikitable style="text-align:center; font-size:small" |- ! rowspan="2" | Oʻyinchilar ! rowspan="2" | Matchlar ! colspan="2" | Natijalar ! rowspan="2" | Farq |- ! Gʻalaba ! Magʻlubiyat |- | align="left" | {{Flagicon|BUL}} [[Petya Nedelcheva]] | 7 || 6 || 1 || bgcolor="#ccffcc" | +5 |- | align="left" | {{Flagicon|CHN}} [[Gong Ruina]] | 1 || 1 || 0 || bgcolor="#ccffcc" | +1 |- | align="left" | {{Flagicon|CHN}} [[Li Xuerui]] | 5 || 0 || 5 || bgcolor="#ffddee" | −5 |- | align="left" | {{Flagicon|CHN}} [[Lu Lan]] | 8 || 2 || 6 || bgcolor="#ffddee" | −4 |- | align="left" | {{Flagicon|CHN}} [[Wang Lin (badminton)|Wang Lin]] | 4 || 2 || 2 || bgcolor="#fffff0" | 0 |- | align="left" | {{Flagicon|CHN}} [[Wang Shixian]] | 10 || 1 || 9 || bgcolor="#ffddee" | −8 |- | align="left" | {{Flagicon|CHN}} [[Wang Xin (badminton)|Wang Xin]] | 5 || 0 || 5 || bgcolor="#ffddee" | −5 |- | align="left" | {{Flagicon|CHN}} [[Wang Yihan]] | 9 || 1 || 8 || bgcolor="#ffddee" | −7 |- | align="left" | {{Flagicon|CHN}} [[Xie Xingfang]] | 4 || 0 || 4 || bgcolor="#ffddee" | −4 |- | align="left" | {{Flagicon|CHN}} [[Zhang Ning]] | 6 || 0 || 6 || bgcolor="#ffddee" | −6 |- | align="left" | {{Flagicon|CHN}} [[Zhu Lin (badminton)|Zhu Lin]] | 10 || 3 || 7 || bgcolor="#ffddee" | −4 |- | align="left" | {{Flagicon|TPE}} [[Cheng Shao-chieh]] | 4 || 2 || 2 || bgcolor="#fffff0" | 0 |- | align="left" | {{Flagicon|TPE}} [[Huang Chia-chi]] | 1 || 1 || 0 || bgcolor="#ccffcc" | +1 |- | align="left" | {{Flagicon|TPE}} [[Tai Tzu-ying]] | 6 || 3 || 3 || bgcolor="#fffff0" | 0 |- | align="left" | {{Flagicon|DEN}} [[Tine Baun]] | 3 || 1 || 2 || bgcolor="#ffddee" | −1 |- | align="left" | {{Flagicon|ENG}} [[Tracey Hallam]] | 2 || 2 || 0 || bgcolor="#ccffcc" | +2 |- | align="left" | {{Flagicon|FRA}} [[Pi Hongyan]] | 7 || 1 || 6 || bgcolor="#ffddee" | −5 |} {{Col-break}} {| class=wikitable style="text-align:center; font-size:small" |- ! rowspan="2" | Oʻyinchilar ! rowspan="2" | Matchlar ! colspan="2" | Natijalar ! rowspan="2" | Farq |- ! Gʻalaba ! Magʻlubiyat |- | align="left" | {{Flagicon|GER}} [[Juliane Schenk]] | 10 || 4 || 6 || bgcolor="#ffddee" | −2 |- | align="left" | {{Flagicon|GER}} [[Xu Huaiwen]] | 4 || 1 || 3 || bgcolor="#ffddee" | −2 |- | align="left" | {{Flagicon|HKG}} [[Wang Chen (badminton)|Wang Chen]] | 4 || 1 || 3 || bgcolor="#ffddee" | −2 |- | align="left" | {{Flagicon|HKG}} [[Yip Pui Yin]] | 7 || 4 || 3 || bgcolor="#ccffcc" | +1 |- | align="left" | {{Flagicon|HKG}}/{{Flagicon|CHN}} [[Zhou Mi (badminton)|Zhou Mi]] | 6 || 2 || 4 || bgcolor="#ffddee" | −2 |- | align="left" | {{Flagicon|IND}} [[Saina Nehwal]] | 9 || 5 || 4 || bgcolor="#ccffcc" | +1 |- | align="left" | {{Flagicon|IND}} [[P. V. Sindhu]] | 4 || 3 || 1 || bgcolor="#ccffcc" | +2 |- | align="left" | {{Flagicon|INA}} [[Lindaweni Fanetri]] | 3 || 1 || 2 || bgcolor="#ffddee" | −1 |- | align="left" | {{Flagicon|INA}} [[Maria Kristin Yulianti]] | 3 || 2 || 1 || bgcolor="#ccffcc" | +1 |- | align="left" | {{Flagicon|JPN}} [[Minatsu Mitani]] | 3 || 1 || 2 || bgcolor="#ffddee" | −1 |- | align="left" | {{Flagicon|MAS}} [[Wong Mew Choo]] | 8 || 3 || 5 || bgcolor="#ffddee" | −2 |- | align="left" | {{Flagicon|KOR}} [[Bae Yeon-ju]] | 6 || 4 || 2 || bgcolor="#ccffcc" | +2 |- | align="left" | {{Flagicon|KOR}} [[Sung Ji-hyun]] | 7 || 0 || 7 || bgcolor="#ffddee" | −7 |- | align="left" | {{Flagicon|ESP}} [[Carolina Marín]] | 2 || 1 || 1 || bgcolor="#fffff0" | 0 |- | align="left" | {{Flagicon|THA}} [[Porntip Buranaprasertsuk]] | 8 || 3 || 5 || bgcolor="#ffddee" | −2 |- | align="left" | {{Flagicon|THA}} [[Ratchanok Intanon]] | 3 || 0 || 3 || bgcolor="#ffddee" | −3 |} {{Col-end}} == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1985-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Badmintonchi]] [[Turkum:WikiSport]] jfv35zxgibo4sltzmptmzf2jvg7bfg6 2815981 2815979 2022-08-28T13:25:41Z Diwikiped 74803 /* Tanlangan raqiblarga qarshi rekordlari */ wikitext text/x-wiki {{Badmintonchi bilgiqutisi|name=Eriko Hirose|image=Yonex IFB 2013 - Quarterfinal - Eriko Hirose vs Tai Tzu-ying 15.jpg|caption=Eriko Hirose 2013-yil Fransiya Superseriyasi turnirida|birth_name=|birth_date={{birth date and age|df=yes|1985|3|16}}|birth_place=[[Inagawa, Hyōgo]], Yaponiya|height=1.63 m|weight=54 kg|years_active=|event=Ayollar yakkaliklari|highest_ranking=7|date_of_highest_ranking=23-sentabr 2010|retired=Dekabr 2014|country=Yaponiya|medaltemplates={{MedalSport | Ayollar badmintoni }} {{MedalCountry | {{JPN}} }} {{MedalCompetition | [[Uber kubogi]] }} {{MedalSilver | 2014 Nyu Delhi | Ayollar jamoasi }} {{MedalBronze | 2010 Kuala Lumpur | Ayollar jamoasi }} {{MedalBronze | 2012 Uxan | Ayollar jamoasi }} {{MedalCompetition | Osiyo o'yinlari }} {{MedalSilver | 2006 Doha | Ayollar jamoasi }} {{MedalBronze | 2010 Guanchjou | Ayollar yakkaliklari }} {{MedalCompetition | Osiyo chempionatlari }} {{MedalBronze | 2013 Taypey | Ayollar yakkaliklari }} {{MedalBronze | 2005 Haydarobod | Ayollar yakkaliklari }} {{MedalCompetition | O'smirlar o'rtasidagi Osiyo chempionatlari }} {{MedalBronze |2002 Kuala Lumpur | Qizlar yakkaliklari }} {{MedalBronze | 2002 Kuala Lumpur | Qizlar jamoasi }}}} <templatestyles src="Module:Infobox/styles.css"></templatestyles> '''Eriko Hirose''' (yaponcha: 廣瀬 栄理子, ''Eriko Hirose'', 1985-yil 16-martda tugʻilgan) — [[Yaponlar|yaponiyalik]] [[Badminton|badmintonchi]]<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=選手 廣瀬 栄理子 （ひろせ えりこ）|url=http://www.joc.or.jp/games/olympic/beijing/sports/badminton/team/hiroseeriko.html|nashriyot=[[Japanese Olympic Committee]]|kirish sanasi=21 June 2017|til=ja}}</ref>. == Karyerasi == Hirose 2005-yilda [[Anaheim (California)|Anahaimdagi]] badminton boʻyicha jahon chempionatida qatnashgan. Ayollar o‘rtasidagi yakkalik bahslarida u gonkonglik Wang Chenga imkoniyatni boy berib, uchinchi bosqichga chiqdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Top Chinese stars battle into last 8 |publisher=[[Dawn (newspaper)|Dawn]] |url=https://www.dawn.com/news/152981 |access-date=21 June 2017}}</ref>. O‘sha yili Hirose yarim finalda hamyurti Kaori Moriga imkoniyatni boy berib, Osiyo chempionatining yakkalik bahslarida bronza medalini qo‘lga kiritdi. 2010-yilgi BWF jahon chempionatida u uchinchi raundda dunyoning birinchi raqamli oʻyinchisi Wang Yihanni magʻlubiyatga uchratdi, ammo chorak finalda Wang Linga yutqazdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Badminton: Hirose fails to win medal at badminton worlds+ |publisher=[[Yahoo! News]] |url=https://www.yahoo.com/news/badminton-hirose-fails-win-medal.html |access-date=21 June 2017}}</ref>. 2011-yilgi Butun Angliya ochiq musobaqasida Hirose yakkalik bahslarida xitoylik Wang Shixianga yutqazib, yakkalik bahslarida ikkinchi o‘rinni egalladi<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Wang Shixian bags her first ever All England crown |publisher=[[Wayback Machine]] |url=http://www.bwfbadminton.org/news_item.aspx?id=46315 |url-status=dead |access-date=21 June 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304121156/http://www.bwfbadminton.org/news_item.aspx?id=46315 |archive-date=4 March 2016}}</ref>.. Hirose 23 yillik faoliyatini badmintonda o‘tkazdi va 2014-yil dekabrida milliy chempionat yakunida faoliyatini yakunlaganini eʼlon qildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=23年間おつかれさまでした！廣瀬栄理子選手引退惜別インタビュー|url=https://www.yonex.co.jp/badminton/news/2015/02/1502051500.html|ish=www.yonex.co.jp|sana=5 February 2015|kirish sanasi=14 April 2020|til=ja}}</ref>. Keyin u Yaponiya milliy B jamoasida murabbiylik faoliyatini boshladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=2017年バドミントンナショナルメンバーが発表される！　五十嵐優、渡辺勇大、東野有紗がA代表入り！！|url=http://www.smash-net.tv/topics/details/id/1589/|ish=www.smash-net.tv|sana=13 December 2016|kirish sanasi=14 April 2020|til=ja}}</ref>. == Yutuqlari == === Osiyo oʻyinlari === ''Ayollar yakkaliklari'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#FFB069" | align="center" | 2010 | align="left" | Tianhe gimnaziyasi, [[Guanchjou|Guanchjou, Xitoy]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wang Xin]] | align="left" | 7-21, 15-21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |} === Osiyo chempionati === ''Ayollar yakkaliklari'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2013 | align="left" | Taipei Arena, [[Taypey]], [[Xitoy Respublikasi|Tayvan]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wang Yihan|Wang Yixan]] | align="left" | 12-21, 6-21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |- |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2005 | align="left" | Gachibowli yopiq stadioni, [[Haydarobod (shahar)|Haydarobod]], [[Hindiston]] | align="left" |{{Flagicon|JPN}} [[Kaori Mori]] | align="left" | 5-11, 11-5, 10-13 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |} === Oʻsmirlar oʻrtasidagi Osiyo chempionati === ''Qizlar yakkaliklari'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#AABBCC" | align="center" | 2002 | align="left" | Kuala Lumpur Badminton stadioni, [[Kuala Lumpur]], [[Malayziya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhu Lin]] | align="left" | 7-11, 4-11 <ref>{{Veb manbasi|sarlavha=2002 アジア・ジュニア・バドミントン選手権大会|url=https://www.badminton.or.jp/junior/asiaj/asiaj_result1.htm|nashriyot=Nippon Badminton Association|kirish sanasi=3 February 2018|til=ja}}</ref> | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |} === BWF Superseriyasi === 2006-yil 14-dekabrda boshlangan va 2007-yilda joriy etilgan BWF Superseriyasi [[Butunjahon Badminton Federatsiyasi|Badminton Butunjahon Federatsiyasi]] (BWF) tomonidan ruxsat etilgan elita badminton turnirlari seriyasi hisoblanadi. BWF Superseriyasi [[BWF Super Seriyasi|Superseriya va Superseriya Premier]] kabi ikki darajaga ega edi. Superseriya mavsumida 2011-yildan beri joriy etilgan butun dunyo boʻylab oʻn ikkita turnir oʻtkaziladi va muvaffaqiyatli oʻyinchilar yil oxirida boʻlib oʻtadigan Superseriya finaliga taklif qilinadi. ''Ayollar yakkaliklari'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2012 | align="left" | Yaponiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|TPE}} [[Tai Tzu-Ying|Tai Tzu-ying]] | align="left" | 21-9, 9-21, 14-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- |- style="background:#DAA520" | align="center" | 2011 | align="left" | Butun Angliya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wang Shixian]] | align="left" | 22-24, 18-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |} : {{Color box|#B0C4DE}} [[BWF Superseries finali|BWF Superseriyasi final]] turnirlari : {{Color box|#DAA520}} [[BWF Super Seriyasi|BWF Superseriyasi Premier]] turnirlari : {{Color box|#FFFFCC}} [[BWF Super Seriyasi|BWF Superseriyasi]] turnirlari === IBF jahon Grand Prisi === Jahon badminton Grand Prisini oʻtkazish 1983-yildan beri Xalqaro Badminton Federatsiyasi (IBF) tomonidan tasdiqlangan. {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2004 | align="left" | Indoneziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Xie Xingfang]] | align="left" | 8-11, 0-11 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |} === BWF xalqaro musobaqalari/seriyalari === ''Ayollar yakkaliklari'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2007 | align="left" | Osaka xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|JPN}} [[Kanako Yonekura]] | align="left" | 21-14, 21-11 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |} : {{Color box|#D8CEF6}} [[BWF xalqaro tanlovi|BWF xalqaro musobaqasi]] turnirlari : {{Color box|#D5D5D5}} [[BWF xalqaro seriyasi]] turnirlari == Tanlangan raqiblarga qarshi rekordlari == Quyida Eriko Hirosening yil yakuni boʻyicha finalchilar, jahon chempionati yarim finalchilari va Olimpiada chorak finalchilariga nisbatan rekordlari keltirilgan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=ERIKO HIROSE Head To Head|url=https://bwfbadminton.com/player/15417/eriko-hirose/head-to-head-analysis/?event=single&team2_player1=83064|ish=bwfbadminton.com|kirish sanasi=12 April 2020}}</ref>:{{Col-begin}} {{Col-break}} {| class=wikitable style="text-align:center; font-size:small" |- ! rowspan="2" | Oʻyinchilar ! rowspan="2" | Matchlar ! colspan="2" | Natijalar ! rowspan="2" | Farq |- ! Gʻalaba ! Magʻlubiyat |- | align="left" | {{Flagicon|BUL}} [[Petya Nedelcheva]] | 7 || 6 || 1 || bgcolor="#ccffcc" | +5 |- | align="left" | {{Flagicon|CHN}} [[Gong Ruina]] | 1 || 1 || 0 || bgcolor="#ccffcc" | +1 |- | align="left" | {{Flagicon|CHN}} [[Li Xuerui]] | 5 || 0 || 5 || bgcolor="#ffddee" | −5 |- | align="left" | {{Flagicon|CHN}} [[Lu Lan]] | 8 || 2 || 6 || bgcolor="#ffddee" | −4 |- | align="left" | {{Flagicon|CHN}} [[Wang Lin (badminton)|Wang Lin]] | 4 || 2 || 2 || bgcolor="#fffff0" | 0 |- | align="left" | {{Flagicon|CHN}} [[Wang Shixian]] | 10 || 1 || 9 || bgcolor="#ffddee" | −8 |- | align="left" | {{Flagicon|CHN}} [[Wang Xin (badminton)|Wang Xin]] | 5 || 0 || 5 || bgcolor="#ffddee" | −5 |- | align="left" | {{Flagicon|CHN}} [[Wang Yihan]] | 9 || 1 || 8 || bgcolor="#ffddee" | −7 |- | align="left" | {{Flagicon|CHN}} [[Xie Xingfang]] | 4 || 0 || 4 || bgcolor="#ffddee" | −4 |- | align="left" | {{Flagicon|CHN}} [[Zhang Ning]] | 6 || 0 || 6 || bgcolor="#ffddee" | −6 |- | align="left" | {{Flagicon|CHN}} [[Zhu Lin (badminton)|Zhu Lin]] | 10 || 3 || 7 || bgcolor="#ffddee" | −4 |- | align="left" | {{Flagicon|TPE}} [[Cheng Shao-chieh]] | 4 || 2 || 2 || bgcolor="#fffff0" | 0 |- | align="left" | {{Flagicon|TPE}} [[Huang Chia-chi]] | 1 || 1 || 0 || bgcolor="#ccffcc" | +1 |- | align="left" | {{Flagicon|TPE}} [[Tai Tzu-ying]] | 6 || 3 || 3 || bgcolor="#fffff0" | 0 |- | align="left" | {{Flagicon|DEN}} [[Tine Baun]] | 3 || 1 || 2 || bgcolor="#ffddee" | −1 |- | align="left" | {{Flagicon|ENG}} [[Tracey Hallam]] | 2 || 2 || 0 || bgcolor="#ccffcc" | +2 |- | align="left" | {{Flagicon|FRA}} [[Pi Hongyan]] | 7 || 1 || 6 || bgcolor="#ffddee" | −5 |} {{Col-break}} {| class=wikitable style="text-align:center; font-size:small" |- ! rowspan="2" | Oʻyinchilar ! rowspan="2" | Matchlar ! colspan="2" | Natijalar ! rowspan="2" | Farq |- ! Gʻalaba ! Magʻlubiyat |- | align="left" | {{Flagicon|GER}} [[Juliane Schenk]] | 10 || 4 || 6 || bgcolor="#ffddee" | −2 |- | align="left" | {{Flagicon|GER}} [[Xu Huaiwen]] | 4 || 1 || 3 || bgcolor="#ffddee" | −2 |- | align="left" | {{Flagicon|HKG}} [[Wang Chen (badminton)|Wang Chen]] | 4 || 1 || 3 || bgcolor="#ffddee" | −2 |- | align="left" | {{Flagicon|HKG}} [[Yip Pui Yin]] | 7 || 4 || 3 || bgcolor="#ccffcc" | +1 |- | align="left" | {{Flagicon|HKG}}/{{Flagicon|CHN}} [[Zhou Mi (badminton)|Zhou Mi]] | 6 || 2 || 4 || bgcolor="#ffddee" | −2 |- | align="left" | {{Flagicon|IND}} [[Saina Nehwal]] | 9 || 5 || 4 || bgcolor="#ccffcc" | +1 |- | align="left" | {{Flagicon|IND}} [[P. V. Sindhu]] | 4 || 3 || 1 || bgcolor="#ccffcc" | +2 |- | align="left" | {{Flagicon|Indoneziya}} [[Lindaweni Fanetri]] | 3 || 1 || 2 || bgcolor="#ffddee" | −1 |- | align="left" | {{Flagicon|Indoneziya}} [[Maria Kristin Yulianti]] | 3 || 2 || 1 || bgcolor="#ccffcc" | +1 |- | align="left" | {{Flagicon|JPN}} [[Minatsu Mitani]] | 3 || 1 || 2 || bgcolor="#ffddee" | −1 |- | align="left" | {{Flagicon|MAS}} [[Wong Mew Choo]] | 8 || 3 || 5 || bgcolor="#ffddee" | −2 |- | align="left" | {{Flagicon|KOR}} [[Bae Yeon-ju]] | 6 || 4 || 2 || bgcolor="#ccffcc" | +2 |- | align="left" | {{Flagicon|KOR}} [[Sung Ji-hyun]] | 7 || 0 || 7 || bgcolor="#ffddee" | −7 |- | align="left" | {{Flagicon|ESP}} [[Carolina Marín]] | 2 || 1 || 1 || bgcolor="#fffff0" | 0 |- | align="left" | {{Flagicon|THA}} [[Porntip Buranaprasertsuk]] | 8 || 3 || 5 || bgcolor="#ffddee" | −2 |- | align="left" | {{Flagicon|THA}} [[Ratchanok Intanon]] | 3 || 0 || 3 || bgcolor="#ffddee" | −3 |} {{Col-end}} == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1985-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Badmintonchi]] [[Turkum:WikiSport]] f1nnld8kfwp12z32ptw5mymsqxgigya Nicola Bartolini 0 783999 2815976 2022-08-28T13:24:26Z Ravshanbek Tohirov 71874 „[[:en:Special:Redirect/revision/1105969310|Nicola Bartolini]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Gimnastikachi|ism=Nicola Bartolini|tasvir=|izoh=|toʻliqism=|tavallud_sana={{birth date and age|df=yes|1996|2|7}}|tavallud_joyi=|boʻyi=170|daraja=Senior international elite|klub=|kollejjamoasi=|boshmurabiy=|assistentmurabbiy=|xoreograf=|musiqa=|epononimmahorat=|nafaqagachiqqan=|jahonreytingi=}} '''Nikola Bartolini''' (1996-yil 7-fevralda tug'ilgan) - italiyalik badiiy gimnastikachi. U polda mashq qilish bo'yicha 2021-yilgi jahon chempioni va 2021-yilgi Yevropa bronza medali sovrindori. Bartolinining dastlabki faoliyati yelkasidagi jarohati tufayli jarohatlar bilan og'ir kechdi va keyingi operatsiya uni [[2016-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|2016-yilgi Olimpiada o'yinlarida]] ishtirok eta olmadi. == Gimnastikadagi faoliyati == === 2014-yil === Bartolini 2014-yilgi Yevropa chempionatida o'smirlar divizionida qatnashgan. U Italiyaga jamoa sifatida beshinchi o'rinni egallashga yordam berdi va yakka tartibda u ko'pkurash va polda mashq qilishda sakkizinchi va tayanch sakrashda beshinchi o'rinni egalladi. Bartolini 2014-yilgi jahon chempionatida qatnashib, saralash bosqichida Italiyaga jamoa sifatida 13-o‘rinni egallashga yordam berdi. U hech qanday individual finalga chiqa olmadi. === 2015–18-yillar === 2015 va 2018-yillar orasida u 2015-yilgi jahon chempionatida ishtirok etgan, ammo jarohatlar tufayli Rio-2016 va boshqa musobaqalarda qatnasha olmadi. === 2019-yil === U 2019-yilgi Yevropa chempionatida ishtirok etdi va polda mashq qilishda sakkizinchi va tayanch sakrashda oltinchi o‘rinni egalladi. 2019-yilda u ikkinchi marta yelkasini operatsiya qildi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.gymnastics.sport/site/athletes/bio_detail.php?id=16155&type=licence|sarlavha=Nicola Bartolini|ish=[[International Gymnastics Federation]]|kirish sanasi=22 October 2021}}</ref>. === 2021-yil === U 2021-yilgi Yevropa chempionatida ishtirok etdi va u yerda polda bronza medalini qo'lga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.the-sports.org/nicola-bartolini-gymnastics-spf339175.html|sarlavha=Gymnastics - Nicola Bartolini- RESULTS|ish=thesports.org|kirish sanasi=22 October 2021}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sana=2021-10-20|sarlavha=Nicola Bartolini 2° al corpo libero ai Mondiali! Esercizio da urlo, che crescita dal bronzo europeo - VIDEO|url=https://www.oasport.it/2021/10/ginnastica-mondiali-201-nicola-bartolini-2-al-corpo-libero-esercizio-da-urlo-che-crescita-dagli-europei-video/|kirish sanasi=2021-10-22|ish=OA Sport|til=it-IT}}</ref>. Oktyabr oyida u badiiy gimnastika bo'yicha 2021-yilgi jahon chempionatida polga o'tish bo'yicha oltin medalni qo'lga kiritdi va bu ishni amalga oshirgan birinchi italiyalik bo'ldi<ref>{{Veb manbasi|url=https://gym.longinestiming.com/2021/Artistic-16634/en-us/Default/Phase/Ranking/00001301000100030001|sarlavha=MEN'S FLOOR EXERCISE FINAL - RESULTS|ish=gym.longinestiming.com|kirish sanasi=23 October 2021}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.sportsmole.co.uk/gymnastics/news/italys-nicola-bartolini-makes-history-with-floor-gold-at-world-championships_468127.html|sarlavha=Italy's Nicola Bartolini makes history with floor gold at World Championships|ish=SportsMole|kirish sanasi=23 October 2021}}</ref>. === 2022-yil === Avgust oyida Bartolini Yevropa chempionatida ishtirok etdi va u yerda ko'pkurashda o'ninchi o'rinni egalladi. Qo'shimchasiga u birinchi o'rinda finalga yo'l oldi va Italiyaga jamoa finaliga yo'l olishiga yordam berdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.europeangymnastics.com/event/2022-european-championships-artistic-gymnastics/results|sarlavha=2022 European Championships results|ish=[[European Gymnastics]]|kirish sanasi=18 August 2022}}</ref>. == Raqobat tarixi == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center; font-size:95%;" ! class="unsortable" width="7%" |Yil ! class="unsortable" width="37%" | Tadbir ! class="unsortable" width="7%" | Jamoa ! class="unsortable" width="7%" | AA ! class="unsortable" width="7%" | FX ! class="unsortable" width="7%" | PH ! class="unsortable" width="7%" | SR ! class="unsortable" width="7%" | VT ! class="unsortable" width="7%" | PB ! class="unsortable" width="7%" | HB |- | rowspan="3" | '''2014''' |- bgcolor="#F5F6CE" | align="left" | Yevropa chempionati (o'smirlar) | 5 | 8 | 8 | | | 5 | | |- bgcolor="#CCCCFF" | align="left" | Jahon chempionatlari | ''13'' | | | | | | | |- | rowspan="2" | '''2015''' |- bgcolor="#f0fccf" | align="left" | Yevropa o'yinlari | 14 | | | | | | | |- | rowspan="1" | '''2018''' | align="left" | Osijek Challenge kubogi | | |{{Bronza3}} | | |{{Bronza3}} | 7 | |- | rowspan="2" | '''2019''' |- bgcolor="#F5F6CE" | align="left" | Yevropa chempionati | | | 8 | | | 6 | | |- | rowspan="3" | '''2021''' |- bgcolor="#F5F6CE" | align="left" | Yevropa chempionati | | 9 |{{Bronza3}} | | | | | |- bgcolor="#CCCCFF" | align="left" | Jahon chempionatlari | | |{{Oltin1}} | | | | | |- | rowspan="3" | '''2022''' | align="left" | DTB Pokal Team Challenge |{{Kumush2}} | | | | | | | |- | align="left" | O'rta er dengizi o'yinlari |{{Kumush2}} | 7 |{{Oltin1}} | 4 | |{{Kumush2}} | | |- bgcolor="#F5F6CE" | align="left" | Yevropa chempionati |{{Kumush2}} | 10 | 4 | | | | | |} == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:1996-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:Gimnastikachi ayollar]] htng196aind8ioyv5yqvu8bb1oefsdl 2815978 2815976 2022-08-28T13:24:53Z Ravshanbek Tohirov 71874 wikitext text/x-wiki {{Gimnastikachi|ism=Nicola Bartolini|tasvir=|izoh=|toʻliqism=|tavallud_sana={{birth date and age|df=yes|1996|2|7}}|tavallud_joyi=|boʻyi=170|daraja=Senior international elite|klub=|kollejjamoasi=|boshmurabiy=|assistentmurabbiy=|xoreograf=|musiqa=|epononimmahorat=|nafaqagachiqqan=|jahonreytingi=}} '''Nicola Bartolini''' (1996-yil 7-fevralda tugʻilgan) — italiyalik badiiy gimnastikachi. U polda mashq qilish boʻyicha 2021-yilgi jahon chempioni va 2021-yilgi Yevropa bronza medali sovrindori. Bartolinining dastlabki faoliyati yelkasidagi jarohati tufayli jarohatlar bilan ogʻir kechdi va keyingi operatsiya uni [[2016-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|2016-yilgi Olimpiada oʻyinlarida]] ishtirok eta olmadi. == Gimnastikadagi faoliyati == === 2014-yil === Bartolini 2014-yilgi Yevropa chempionatida oʻsmirlar divizionida qatnashgan. U Italiyaga jamoa sifatida beshinchi oʻrinni egallashga yordam berdi va yakka tartibda u koʻpkurash va polda mashq qilishda sakkizinchi va tayanch sakrashda beshinchi oʻrinni egalladi. Bartolini 2014-yilgi jahon chempionatida qatnashib, saralash bosqichida Italiyaga jamoa sifatida 13-o‘rinni egallashga yordam berdi. U hech qanday individual finalga chiqa olmadi. === 2015-18-yillar === 2015 va 2018-yillar orasida u 2015-yilgi jahon chempionatida ishtirok etgan, ammo jarohatlar tufayli Rio-2016 va boshqa musobaqalarda qatnasha olmadi. === 2019-yil === U 2019-yilgi Yevropa chempionatida ishtirok etdi va polda mashq qilishda sakkizinchi va tayanch sakrashda oltinchi o‘rinni egalladi. 2019-yilda u ikkinchi marta yelkasini operatsiya qildi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.gymnastics.sport/site/athletes/bio_detail.php?id=16155&type=licence|sarlavha=Nicola Bartolini|ish=[[International Gymnastics Federation]]|kirish sanasi=22 October 2021}}</ref>. === 2021-yil === U 2021-yilgi Yevropa chempionatida ishtirok etdi va u yerda polda bronza medalini qoʻlga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.the-sports.org/nicola-bartolini-gymnastics-spf339175.html|sarlavha=Gymnastics - Nicola Bartolini- RESULTS|ish=thesports.org|kirish sanasi=22 October 2021}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sana=2021-10-20|sarlavha=Nicola Bartolini 2° al corpo libero ai Mondiali! Esercizio da urlo, che crescita dal bronzo europeo - VIDEO|url=https://www.oasport.it/2021/10/ginnastica-mondiali-201-nicola-bartolini-2-al-corpo-libero-esercizio-da-urlo-che-crescita-dagli-europei-video/|kirish sanasi=2021-10-22|ish=OA Sport|til=it-IT}}</ref>. Oktyabr oyida u badiiy gimnastika boʻyicha 2021-yilgi jahon chempionatida polga oʻtish boʻyicha oltin medalni qoʻlga kiritdi va bu ishni amalga oshirgan birinchi italiyalik boʻldi<ref>{{Veb manbasi|url=https://gym.longinestiming.com/2021/Artistic-16634/en-us/Default/Phase/Ranking/00001301000100030001|sarlavha=MEN'S FLOOR EXERCISE FINAL - RESULTS|ish=gym.longinestiming.com|kirish sanasi=23 October 2021}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.sportsmole.co.uk/gymnastics/news/italys-nicola-bartolini-makes-history-with-floor-gold-at-world-championships_468127.html|sarlavha=Italy's Nicola Bartolini makes history with floor gold at World Championships|ish=SportsMole|kirish sanasi=23 October 2021}}</ref>. === 2022-yil === Avgust oyida Bartolini Yevropa chempionatida ishtirok etdi va u yerda koʻpkurashda oʻninchi oʻrinni egalladi. Qoʻshimchasiga u birinchi oʻrinda finalga yoʻl oldi va Italiyaga jamoa finaliga yoʻl olishiga yordam berdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.europeangymnastics.com/event/2022-european-championships-artistic-gymnastics/results|sarlavha=2022 European Championships results|ish=[[European Gymnastics]]|kirish sanasi=18 August 2022}}</ref>. == Raqobat tarixi == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center; font-size:95%;" ! class="unsortable" width="7%" |Yil ! class="unsortable" width="37%" | Tadbir ! class="unsortable" width="7%" | Jamoa ! class="unsortable" width="7%" | AA ! class="unsortable" width="7%" | FX ! class="unsortable" width="7%" | PH ! class="unsortable" width="7%" | SR ! class="unsortable" width="7%" | VT ! class="unsortable" width="7%" | PB ! class="unsortable" width="7%" | HB |- | rowspan="3" | '''2014''' |- bgcolor="#F5F6CE" | align="left" | Yevropa chempionati (oʻsmirlar) | 5 | 8 | 8 | | | 5 | | |- bgcolor="#CCCCFF" | align="left" | Jahon chempionatlari | ''13'' | | | | | | | |- | rowspan="2" | '''2015''' |- bgcolor="#f0fccf" | align="left" | Yevropa oʻyinlari | 14 | | | | | | | |- | rowspan="1" | '''2018''' | align="left" | Osijek Challenge kubogi | | |{{Bronza3}} | | |{{Bronza3}} | 7 | |- | rowspan="2" | '''2019''' |- bgcolor="#F5F6CE" | align="left" | Yevropa chempionati | | | 8 | | | 6 | | |- | rowspan="3" | '''2021''' |- bgcolor="#F5F6CE" | align="left" | Yevropa chempionati | | 9 |{{Bronza3}} | | | | | |- bgcolor="#CCCCFF" | align="left" | Jahon chempionatlari | | |{{Oltin1}} | | | | | |- | rowspan="3" | '''2022''' | align="left" | DTB Pokal Team Challenge |{{Kumush2}} | | | | | | | |- | align="left" | Oʻrta er dengizi oʻyinlari |{{Kumush2}} | 7 |{{Oltin1}} | 4 | |{{Kumush2}} | | |- bgcolor="#F5F6CE" | align="left" | Yevropa chempionati |{{Kumush2}} | 10 | 4 | | | | | |} == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:1996-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:Gimnastikachi ayollar]] 0jz2lfklkkfelmvkwmxhxhyz7p31ym3 Santos Urdinaran 0 784000 2815982 2022-08-28T13:25:57Z Erkyul 72475 „[[:ru:Special:Redirect/revision/120246947|Урдинаран, Сантос]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki   {| class="infobox infobox-f74c11fb0a589d01 " data-name="Футболист" style="font-size:96%;" ! colspan="2" class="infobox-above " scope="colgroup" style="font-size:110%;" |<div class="ts_Спортсмен_имя"><div class="icon" style="">[[Fayl:Soccerball_mark.svg|link=Файл:Soccerball_mark.svg|alt=Футбол|20x20px|Futbol]]</div><div class="label">'''Santos Urdinaran'''</div></div> |- | colspan="2" class="infobox-image " style="" | <span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P18">[[Fayl:Santos_Urdinarán_(1928).jpg|link=Файл:Santos_Urdinarán_(1928).jpg|alt=Сантос Урдинаран в 1928|frameless|301x301px|Santos Urdinaran 1928 yil]]<br /><br />'''Santos Urdinaran 1928-yil'''</span> |- ! colspan="2" class="infobox-header " scope="colgroup" style="" |Umumiy ma'lumotlar |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |Laqabi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |<span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1449">''Vasquito (Kichik bask)''</span> |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |Tug'ilgan sana va joyi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |<span class="wikidata-claim" data-wikidata-claim-id="Q438478$434E7463-67D5-46F2-A9AB-76085012EA87" data-wikidata-property-id="P569"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><span class="nowrap">1900-yil 30-mart</span></span></span><br /><span class="wikidata-claim" data-wikidata-claim-id="q438478$0895B5AC-A834-4086-89FA-C5B8402802D2" data-wikidata-property-id="P19"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak">Urugvay,Montevideo</span></span> |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |O'limi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |<span class="wikidata-claim" data-wikidata-claim-id="Q438478$34EE87D5-7B03-4E1D-841F-72387BB2FC53" data-wikidata-property-id="P570"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><span class="nowrap">[[1979-yil]] [[14-iyul]]</span><span style="display:none">(<span class="dday">1979-07-14</span>)</span></span> <span style="white-space:nowrap;">(79 yosh)</span></span><br />[[Urugvay]],[[Montevideo]] |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |Fuqaroligi | class=" plainlist" style="text-align:left;" | * <span class="wikidata-claim" data-wikidata-claim-id="q438478$00CBAC0C-75A4-4466-96B4-D0E27B9F775A" data-wikidata-property-id="P27">[[Fayl:Flag_of_Uruguay.svg|link=|alt=|border|20x20px]]<span class="country-name"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak">[[Urugvay]]</span></span></span> |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |Bo'yi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |<span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P2048">170 sm</span> |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |Ampulasi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |<span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P413">[[yarimhimoyachi]],[[hujumchi]]</span> |- | colspan="2" class="infobox-table plainlist" style="text-align:center;text-align:left;" | {| class="ts-Спортивная_карьера-table threecolumns stripped" ! colspan="3" class="infobox-header" scope="colgroup" |Klubdagi faoliyati<ref group="*" name="club2" /> |- class="nowrap odd" |1919—1933 |[[Fayl:Flag_of_Uruguay.svg|link=Файл:Flag_of_Uruguay.svg|alt=Флаг Уругвая|border|22x22px|Urugvay bayrog'i]] [[Nasional]] |318 (124) |- ! colspan="3" class="infobox-header" scope="colgroup" |Terma jamoada<ref group="*" name="national" /> |- class="nowrap odd" |1923—1932 |<span class="flagicon">[[Fayl:Flag_of_Uruguay.svg|link=Файл:Flag_of_Uruguay.svg|alt=Уругвай|border|22x22px|Urugvay]]</span> [[Urugvay]] |22 (2) |} |- ! colspan="2" class="infobox-header " scope="colgroup" style="" |Xalqaro medallar |- | colspan="2" class="infobox-medals plainlist" style="text-align:center;text-align:left;" | {| style="margin:0 0 -2px;" ! colspan="3" class="infobox-header" scope="colgroup" style="background:#dcebff" |Olimpiada o'yinlari |- class="nowrap" style="text-align:center;" | data-wikidata-qualifier-id="P166" style="background-color:gold;; font-weight:bold;" |Oltin |[[Parij 1924]] |futbol |- class="nowrap" style="text-align:center;" | data-wikidata-qualifier-id="P166" style="background-color:gold;; font-weight:bold;" |Oltin |[[Amsterdam 1928]] |futbol |- ! colspan="3" class="infobox-header" scope="colgroup" style="background:#dcebff" |Jahon chempionati |- class="nowrap" style="text-align:center;" | data-wikidata-qualifier-id="P166" style="background-color:gold;; font-weight:bold;" |Oltin | colspan="2" style="text-align:center;" |[[Urugvay 1930]] |- ! colspan="3" class="infobox-header" scope="colgroup" style="background:#dcebff" |Janubiy Amerika chempionati |- class="nowrap" style="text-align:center;" | data-wikidata-qualifier-id="P166" style="background-color:gold;; font-weight:bold;" |Oltin | colspan="2" style="text-align:center;" |[[Montevideo 1923]] |- class="nowrap" style="text-align:center;" | data-wikidata-qualifier-id="P166" style="background-color:gold;; font-weight:bold;" |Oltin | colspan="2" style="text-align:center;" |[[Montevideo 1924]] |- class="nowrap" style="text-align:center;" | data-wikidata-qualifier-id="P166" style="background-color:gold;; font-weight:bold;" |Oltin | colspan="2" style="text-align:center;" |[[Santyago 1926]] |- | style="width:27%; padding:0;" | | style="width:53%; padding:0;" | | style="width:20%; padding:0;" | |} |- | colspan="2" class="noplainlist" style="text-align:center;text-align:left;padding:0.2em 0 0.4em; font-size:80%; color:#555555;" | <references group="*"> <ref name="club2" group="*"> Количество игр и голов за профессиональный клуб считается только для различных лиг национальных чемпионатов. </ref> <ref name="national" group="*"> Количество игр и голов за национальную сборную в официальных матчах. </ref> </references> |- | colspan="2" class="infobox-below " style=";" |<span class="wikidata-claim" data-wikidata-claim-id="Q438478$C5F9398D-EA56-4623-9DCD-452DE0CBD0A0" data-wikidata-property-id="P373"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak">[[Fayl:Commons-logo.svg|link=Category:Santos_Urdinarán|alt=Логотип Викисклада|20x20px]] <nowiki/>[[c:Category:Santos Urdinarán|Медиафайлы на Викискладе]]</span></span> |} [[Категория:Проект:Футбол:Последняя правка в 2022 году]] [[Категория:Персоналии по алфавиту]] [[Категория:Спортсмены по алфавиту]] [[Категория:Футболисты по алфавиту]] '''Santos Urdinaran''' ({{Lang-es|Santos Urdinarán}})-urugvaylik [[Futbol|futbolchi]],[[Hujumchi (futbol)|hujumchi]].[[1930-yilgi FIFA Jahon chempionati|1930-yil Jahon chempioni]].1930-yil 30-martda Urugvay poytaxti Montevideo shahrida tavallud topgan. == Tarjimai holi == Santos Urdinaran butun faoliyatini bir klub ya'ni [[Nasyonal|"Nasional"]] tarkibida (1919-yildan 1933-yilgacha) o'ng qanot hujumchisi sifatida o'tkazdi.Santos Urugvay terma jamoasining yana bir futbolchisi,uch karra Janubiy Amerika chempioni va 1924-yilgi Olimpiada o'yinlari chempioni [[Antonio Urdinaran]]<nowiki/>ning ukasi bo'lib, akasi "bask" laqabiga ega edi (Urdinaranlar oilasi [[Basklar|basklardan]] edi),Santosni esa "Kichik Bask" laqabi bilan chaqirishardi.Chunki Antonioning ukasi bo'lgani sababli edi."Nasional" jamoasi tarkibida 318 ta o'yinda maydonga tushib 124 ta gol urgan. 1930-yilgi Jahon chempionatida Santos Urdinaran bitta o'yin o'tkazdi.Urugvay milliy terma jamoasi tarkibida [[Peru milliy terma jamoasi]]<nowiki/>ga qarshi birinchi o'yinda maydonga tushdi. Bundan tashqari Santos Urdinaran ikki karra ([[1924]],[[1928]]) [[Yozgi olimpiada oʻyinlari|Olimpiada chempioni]] va [[Janubiy Amerika chempionati]]<nowiki/>ning uch karra ([[1923]],[[1924]],[[1926]]) chempioni bo'lgandi.Urugvay terma jamoasida esa 22 ta o'yinda maydonga tushib 2 bor raqiblar darvozasini ishg'ol qilgan. "Nasional" jamoasi tarkibida besh marta Urugvay chempioni bo'lgan.1979-yil 14-iyulda Urugvayning Montevideo shahrida vafot etgan. '''Yutuqlari''' * [[Olimpiada chempioni]]-1924,1928 * J<nowiki/>[[anubiy Amerika chempioni]]-1923,1924,1926 * [[Jahon chempioni]]-1930 * [[Urugvay chempioni]]-1919,1920,1922,1923,1924 * [[Kompetensiya kubogi]] sohibi-1919,1921,1923 == Manbalar == 1.[https://web.archive.org/web/20091124130125/http://www.celesta-urus.narod.ru/Stars/1930.htm 1930 yil yulduzlari] 2.[https://web.archive.org/web/20071014050434/http://nacionaldigital.com/idolos/Idolos/urdinaran.htm Biografiya] 3.https://www.transfermarkt.com/santos-urdinaran/profil/spieler/289456 4.https://www.besoccer.com/player/santos-urdinaran-395424 [[Turkum:Urugvay futbolchilari]] [[Turkum:1979-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:14-iyulda vafot etganlar]] [[Turkum:1900-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:30-martda tugʻilganlar]] 8t0c4623c8ap4yfkxhsrsye2mf5e0ya 2815983 2815982 2022-08-28T13:27:42Z Erkyul 72475 Xatolar to'g'rilandi wikitext text/x-wiki   {| class="infobox infobox-f74c11fb0a589d01 " data-name="Футболист" style="font-size:96%;" ! colspan="2" class="infobox-above " scope="colgroup" style="font-size:110%;" |<div class="ts_Спортсмен_имя"><div class="icon" style="">[[Fayl:Soccerball_mark.svg|link=Файл:Soccerball_mark.svg|alt=Футбол|20x20px|Futbol]]</div><div class="label">'''Santos Urdinaran'''</div></div> |- | colspan="2" class="infobox-image " style="" | <span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P18">[[Fayl:Santos_Urdinarán_(1928).jpg|link=Файл:Santos_Urdinarán_(1928).jpg|alt=Сантос Урдинаран в 1928|frameless|301x301px|Santos Urdinaran 1928 yil]]<br /><br />'''Santos Urdinaran 1928-yil'''</span> |- ! colspan="2" class="infobox-header " scope="colgroup" style="" |Umumiy ma'lumotlar |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |Laqabi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |<span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1449">''Vasquito (Kichik bask)''</span> |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |Tug'ilgan sana va joyi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |<span class="wikidata-claim" data-wikidata-claim-id="Q438478$434E7463-67D5-46F2-A9AB-76085012EA87" data-wikidata-property-id="P569"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><span class="nowrap">1900-yil 30-mart</span></span></span><br /><span class="wikidata-claim" data-wikidata-claim-id="q438478$0895B5AC-A834-4086-89FA-C5B8402802D2" data-wikidata-property-id="P19"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak">Urugvay,Montevideo</span></span> |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |O'limi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |<span class="wikidata-claim" data-wikidata-claim-id="Q438478$34EE87D5-7B03-4E1D-841F-72387BB2FC53" data-wikidata-property-id="P570"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><span class="nowrap">[[1979-yil]] [[14-iyul]]</span><span style="display:none">(<span class="dday">1979-07-14</span>)</span></span> <span style="white-space:nowrap;">(79 yosh)</span></span><br />[[Urugvay]],[[Montevideo]] |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |Fuqaroligi | class=" plainlist" style="text-align:left;" | * <span class="wikidata-claim" data-wikidata-claim-id="q438478$00CBAC0C-75A4-4466-96B4-D0E27B9F775A" data-wikidata-property-id="P27">[[Fayl:Flag_of_Uruguay.svg|link=|alt=|border|20x20px]]<span class="country-name"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak">[[Urugvay]]</span></span></span> |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |Bo'yi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |<span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P2048">170 sm</span> |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |Ampulasi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |<span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P413">[[yarimhimoyachi]],[[hujumchi]]</span> |- | colspan="2" class="infobox-table plainlist" style="text-align:center;text-align:left;" | {| class="ts-Спортивная_карьера-table threecolumns stripped" ! colspan="3" class="infobox-header" scope="colgroup" |Klubdagi faoliyati<ref group="*" name="club2" /> |- class="nowrap odd" |1919—1933 |[[Fayl:Flag_of_Uruguay.svg|link=Файл:Flag_of_Uruguay.svg|alt=Флаг Уругвая|border|22x22px|Urugvay bayrog'i]] [[Nasional]] |318 (124) |- ! colspan="3" class="infobox-header" scope="colgroup" |Terma jamoada<ref group="*" name="national" /> |- class="nowrap odd" |1923—1932 |<span class="flagicon">[[Fayl:Flag_of_Uruguay.svg|link=Файл:Flag_of_Uruguay.svg|alt=Уругвай|border|22x22px|Urugvay]]</span> [[Urugvay]] |22 (2) |} |- ! colspan="2" class="infobox-header " scope="colgroup" style="" |Xalqaro medallar |- | colspan="2" class="infobox-medals plainlist" style="text-align:center;text-align:left;" | {| style="margin:0 0 -2px;" ! colspan="3" class="infobox-header" scope="colgroup" style="background:#dcebff" |Olimpiada o'yinlari |- class="nowrap" style="text-align:center;" | data-wikidata-qualifier-id="P166" style="background-color:gold;; font-weight:bold;" |Oltin |[[Parij 1924]] |futbol |- class="nowrap" style="text-align:center;" | data-wikidata-qualifier-id="P166" style="background-color:gold;; font-weight:bold;" |Oltin |[[Amsterdam 1928]] |futbol |- ! colspan="3" class="infobox-header" scope="colgroup" style="background:#dcebff" |Jahon chempionati |- class="nowrap" style="text-align:center;" | data-wikidata-qualifier-id="P166" style="background-color:gold;; font-weight:bold;" |Oltin | colspan="2" style="text-align:center;" |[[Urugvay 1930]] |- ! colspan="3" class="infobox-header" scope="colgroup" style="background:#dcebff" |Janubiy Amerika chempionati |- class="nowrap" style="text-align:center;" | data-wikidata-qualifier-id="P166" style="background-color:gold;; font-weight:bold;" |Oltin | colspan="2" style="text-align:center;" |[[Montevideo 1923]] |- class="nowrap" style="text-align:center;" | data-wikidata-qualifier-id="P166" style="background-color:gold;; font-weight:bold;" |Oltin | colspan="2" style="text-align:center;" |[[Montevideo 1924]] |- class="nowrap" style="text-align:center;" | data-wikidata-qualifier-id="P166" style="background-color:gold;; font-weight:bold;" |Oltin | colspan="2" style="text-align:center;" |[[Santyago 1926]] |- | style="width:27%; padding:0;" | | style="width:53%; padding:0;" | | style="width:20%; padding:0;" | |} |- | colspan="2" class="noplainlist" style="text-align:center;text-align:left;padding:0.2em 0 0.4em; font-size:80%; color:#555555;" | <references group="*"> <ref name="club2" group="*"> Количество игр и голов за профессиональный клуб считается только для различных лиг национальных чемпионатов. </ref> <ref name="national" group="*"> Количество игр и голов за национальную сборную в официальных матчах. </ref> </references> |- | colspan="2" class="infobox-below " style=";" |<span class="wikidata-claim" data-wikidata-claim-id="Q438478$C5F9398D-EA56-4623-9DCD-452DE0CBD0A0" data-wikidata-property-id="P373"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak">[[Fayl:Commons-logo.svg|link=Category:Santos_Urdinarán|alt=Логотип Викисклада|20x20px]] <nowiki/>[[c:Category:Santos Urdinarán|Медиафайлы на Викискладе]]</span></span> |} '''Santos Urdinaran''' ({{Lang-es|Santos Urdinarán}})-urugvaylik [[Futbol|futbolchi]],[[Hujumchi (futbol)|hujumchi]].[[1930-yilgi FIFA Jahon chempionati|1930-yil Jahon chempioni]].1930-yil 30-martda Urugvay poytaxti Montevideo shahrida tavallud topgan. == Tarjimai holi == Santos Urdinaran butun faoliyatini bir klub ya'ni [[Nasyonal|"Nasional"]] tarkibida (1919-yildan 1933-yilgacha) o'ng qanot hujumchisi sifatida o'tkazdi.Santos Urugvay terma jamoasining yana bir futbolchisi,uch karra Janubiy Amerika chempioni va 1924-yilgi Olimpiada o'yinlari chempioni [[Antonio Urdinaran]]<nowiki/>ning ukasi bo'lib, akasi "bask" laqabiga ega edi (Urdinaranlar oilasi [[Basklar|basklardan]] edi),Santosni esa "Kichik Bask" laqabi bilan chaqirishardi.Chunki Antonioning ukasi bo'lgani sababli edi."Nasional" jamoasi tarkibida 318 ta o'yinda maydonga tushib 124 ta gol urgan. 1930-yilgi Jahon chempionatida Santos Urdinaran bitta o'yin o'tkazdi.Urugvay milliy terma jamoasi tarkibida [[Peru milliy terma jamoasi]]<nowiki/>ga qarshi birinchi o'yinda maydonga tushdi. Bundan tashqari Santos Urdinaran ikki karra ([[1924]],[[1928]]) [[Yozgi olimpiada oʻyinlari|Olimpiada chempioni]] va [[Janubiy Amerika chempionati]]<nowiki/>ning uch karra ([[1923]],[[1924]],[[1926]]) chempioni bo'lgandi.Urugvay terma jamoasida esa 22 ta o'yinda maydonga tushib 2 bor raqiblar darvozasini ishg'ol qilgan. "Nasional" jamoasi tarkibida besh marta Urugvay chempioni bo'lgan.1979-yil 14-iyulda Urugvayning Montevideo shahrida vafot etgan. '''Yutuqlari''' * [[Olimpiada chempioni]]-1924,1928 * J<nowiki/>[[anubiy Amerika chempioni]]-1923,1924,1926 * [[Jahon chempioni]]-1930 * [[Urugvay chempioni]]-1919,1920,1922,1923,1924 * [[Kompetensiya kubogi]] sohibi-1919,1921,1923 == Manbalar == 1.[https://web.archive.org/web/20091124130125/http://www.celesta-urus.narod.ru/Stars/1930.htm 1930 yil yulduzlari] 2.[https://web.archive.org/web/20071014050434/http://nacionaldigital.com/idolos/Idolos/urdinaran.htm Biografiya] 3.https://www.transfermarkt.com/santos-urdinaran/profil/spieler/289456 4.https://www.besoccer.com/player/santos-urdinaran-395424 [[Turkum:Urugvay futbolchilari]] [[Turkum:1979-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:14-iyulda vafot etganlar]] [[Turkum:1900-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:30-martda tugʻilganlar]] 5w2nfg951d3xr6j3bb1v1s2o7toa2br 2815984 2815983 2022-08-28T13:27:59Z Erkyul 72475 wikitext text/x-wiki   {| class="infobox infobox-f74c11fb0a589d01 " data-name="Футболист" style="font-size:96%;" ! colspan="2" class="infobox-above " scope="colgroup" style="font-size:110%;" |<div class="ts_Спортсмен_имя"><div class="icon" style="">[[Fayl:Soccerball_mark.svg|link=Fayl:Soccerball_mark.svg|alt=Futbol|20x20px|Futbol]]</div><div class="label">'''Santos Urdinaran'''</div></div> |- | colspan="2" class="infobox-image " style="" | <span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P18">[[Fayl:Santos_Urdinarán_(1928).jpg|link=Fayl:Santos_Urdinarán_(1928).jpg|alt=Santos Urdinaran v 1928|frameless|301x301px|Santos Urdinaran 1928 yil]]<br /><br />'''Santos Urdinaran 1928-yil'''</span> |- ! colspan="2" class="infobox-header " scope="colgroup" style="" |Umumiy maʼlumotlar |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |Laqabi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |<span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1449">''Vasquito (Kichik bask)''</span> |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |Tugʻilgan sana va joyi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |<span class="wikidata-claim" data-wikidata-claim-id="Q438478$434E7463-67D5-46F2-A9AB-76085012EA87" data-wikidata-property-id="P569"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><span class="nowrap">1900-yil 30-mart</span></span></span><br /><span class="wikidata-claim" data-wikidata-claim-id="q438478$0895B5AC-A834-4086-89FA-C5B8402802D2" data-wikidata-property-id="P19"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak">Urugvay,Montevideo</span></span> |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |Oʻlimi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |<span class="wikidata-claim" data-wikidata-claim-id="Q438478$34EE87D5-7B03-4E1D-841F-72387BB2FC53" data-wikidata-property-id="P570"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><span class="nowrap">[[1979-yil]] [[14-iyul]]</span><span style="display:none">(<span class="dday">1979-07-14</span>)</span></span> <span style="white-space:nowrap;">(79 yosh)</span></span><br />[[Urugvay]],[[Montevideo]] |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |Fuqaroligi | class=" plainlist" style="text-align:left;" | * <span class="wikidata-claim" data-wikidata-claim-id="q438478$00CBAC0C-75A4-4466-96B4-D0E27B9F775A" data-wikidata-property-id="P27">[[Fayl:Flag_of_Uruguay.svg|link=|alt=|border|20x20px]]<span class="country-name"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak">[[Urugvay]]</span></span></span> |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |Boʻyi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |<span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P2048">170 sm</span> |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |Ampulasi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |<span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P413">[[yarimhimoyachi]],[[hujumchi]]</span> |- | colspan="2" class="infobox-table plainlist" style="text-align:center;text-align:left;" | {| class="ts-Спортивная_карьера-table threecolumns stripped" ! colspan="3" class="infobox-header" scope="colgroup" |Klubdagi faoliyati<ref group="*" name="club2" /> |- class="nowrap odd" |1919—1933 |[[Fayl:Flag_of_Uruguay.svg|link=Fayl:Flag_of_Uruguay.svg|alt=Flag Urugvaya|border|22x22px|Urugvay bayrogʻi]] [[Nasional]] |318 (124) |- ! colspan="3" class="infobox-header" scope="colgroup" |Terma jamoada<ref group="*" name="national" /> |- class="nowrap odd" |1923—1932 |<span class="flagicon">[[Fayl:Flag_of_Uruguay.svg|link=Fayl:Flag_of_Uruguay.svg|alt=Urugvay|border|22x22px|Urugvay]]</span> [[Urugvay]] |22 (2) |} |- ! colspan="2" class="infobox-header " scope="colgroup" style="" |Xalqaro medallar |- | colspan="2" class="infobox-medals plainlist" style="text-align:center;text-align:left;" | {| style="margin:0 0 -2px;" ! colspan="3" class="infobox-header" scope="colgroup" style="background:#dcebff" |Olimpiada oʻyinlari |- class="nowrap" style="text-align:center;" | data-wikidata-qualifier-id="P166" style="background-color:gold;; font-weight:bold;" |Oltin |[[Parij 1924]] |futbol |- class="nowrap" style="text-align:center;" | data-wikidata-qualifier-id="P166" style="background-color:gold;; font-weight:bold;" |Oltin |[[Amsterdam 1928]] |futbol |- ! colspan="3" class="infobox-header" scope="colgroup" style="background:#dcebff" |Jahon chempionati |- class="nowrap" style="text-align:center;" | data-wikidata-qualifier-id="P166" style="background-color:gold;; font-weight:bold;" |Oltin | colspan="2" style="text-align:center;" |[[Urugvay 1930]] |- ! colspan="3" class="infobox-header" scope="colgroup" style="background:#dcebff" |Janubiy Amerika chempionati |- class="nowrap" style="text-align:center;" | data-wikidata-qualifier-id="P166" style="background-color:gold;; font-weight:bold;" |Oltin | colspan="2" style="text-align:center;" |[[Montevideo 1923]] |- class="nowrap" style="text-align:center;" | data-wikidata-qualifier-id="P166" style="background-color:gold;; font-weight:bold;" |Oltin | colspan="2" style="text-align:center;" |[[Montevideo 1924]] |- class="nowrap" style="text-align:center;" | data-wikidata-qualifier-id="P166" style="background-color:gold;; font-weight:bold;" |Oltin | colspan="2" style="text-align:center;" |[[Santyago 1926]] |- | style="width:27%; padding:0;" | | style="width:53%; padding:0;" | | style="width:20%; padding:0;" | |} |- | colspan="2" class="noplainlist" style="text-align:center;text-align:left;padding:0.2em 0 0.4em; font-size:80%; color:#555555;" | <references group="*"> <ref name="club2" group="*"> Kolichestvo igr i golov za professionalniy klub schitaetsya tolko dlya razlichnix lig natsionalnix chempionatov. </ref> <ref name="national" group="*"> Kolichestvo igr i golov za natsionalnuyu sbornuyu v ofitsialnix matchax. </ref> </references> |- | colspan="2" class="infobox-below " style=";" |<span class="wikidata-claim" data-wikidata-claim-id="Q438478$C5F9398D-EA56-4623-9DCD-452DE0CBD0A0" data-wikidata-property-id="P373"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak">[[Fayl:Commons-logo.svg|link=Category:Santos_Urdinarán|alt=Logotip Vikisklada|20x20px]] <nowiki/>[[c:Category:Santos Urdinarán|Mediafayli na Vikisklade]]</span></span> |} '''Santos Urdinaran''' ({{Lang-es|Santos Urdinarán}})-urugvaylik [[Futbol|futbolchi]],[[Hujumchi (futbol)|hujumchi]].[[1930-yilgi FIFA Jahon chempionati|1930-yil Jahon chempioni]].1930-yil 30-martda Urugvay poytaxti Montevideo shahrida tavallud topgan. == Tarjimai holi == Santos Urdinaran butun faoliyatini bir klub yaʼni [[Nasyonal|"Nasional"]] tarkibida (1919-yildan 1933-yilgacha) oʻng qanot hujumchisi sifatida oʻtkazdi.Santos Urugvay terma jamoasining yana bir futbolchisi, uch karra Janubiy Amerika chempioni va 1924-yilgi Olimpiada oʻyinlari chempioni [[Antonio Urdinaran]]<nowiki/>ning ukasi boʻlib, akasi „bask“ laqabiga ega edi (Urdinaranlar oilasi [[Basklar|basklardan]] edi),Santosni esa „Kichik Bask“ laqabi bilan chaqirishardi.Chunki Antonioning ukasi boʻlgani sababli edi."Nasional" jamoasi tarkibida 318 ta oʻyinda maydonga tushib 124 ta gol urgan. 1930-yilgi Jahon chempionatida Santos Urdinaran bitta oʻyin oʻtkazdi.Urugvay milliy terma jamoasi tarkibida [[Peru milliy terma jamoasi]]<nowiki/>ga qarshi birinchi oʻyinda maydonga tushdi. Bundan tashqari Santos Urdinaran ikki karra ([[1924]],[[1928]]) [[Yozgi olimpiada oʻyinlari|Olimpiada chempioni]] va [[Janubiy Amerika chempionati]]<nowiki/>ning uch karra ([[1923]],[[1924]],[[1926]]) chempioni boʻlgandi.Urugvay terma jamoasida esa 22 ta oʻyinda maydonga tushib 2 bor raqiblar darvozasini ishgʻol qilgan. „Nasional“ jamoasi tarkibida besh marta Urugvay chempioni boʻlgan.1979-yil 14-iyulda Urugvayning Montevideo shahrida vafot etgan. '''Yutuqlari''' * [[Olimpiada chempioni]]-1924,1928 * J<nowiki/>[[anubiy Amerika chempioni]]-1923,1924,1926 * [[Jahon chempioni]]-1930 * [[Urugvay chempioni]]-1919,1920,1922,1923,1924 * [[Kompetensiya kubogi]] sohibi-1919,1921,1923 == Manbalar == 1.[https://web.archive.org/web/20091124130125/http://www.celesta-urus.narod.ru/Stars/1930.htm 1930 yil yulduzlari] 2.[https://web.archive.org/web/20071014050434/http://nacionaldigital.com/idolos/Idolos/urdinaran.htm Biografiya] 3.https://www.transfermarkt.com/santos-urdinaran/profil/spieler/289456 4.https://www.besoccer.com/player/santos-urdinaran-395424 [[Turkum:Urugvay futbolchilari]] [[Turkum:1979-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:14-iyulda vafot etganlar]] [[Turkum:1900-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:30-martda tugʻilganlar]] plaefdip4uhgltbhyvt0vmi4uh9st7m 2816008 2815984 2022-08-28T13:54:06Z Erkyul 72475 Xatolar to'g'irlandi wikitext text/x-wiki   {| class="infobox infobox-f74c11fb0a589d01 " data-name="Футболист" style="font-size:96%;" ! colspan="2" class="infobox-above " scope="colgroup" style="font-size:110%;" |<div class="ts_Спортсмен_имя"><div class="icon" style="">[[Fayl:Soccerball_mark.svg|link=Fayl:Soccerball_mark.svg|alt=Futbol|20x20px|Futbol]]</div><div class="label">'''Santos Urdinaran'''</div></div> |- | colspan="2" class="infobox-image " style="" | <span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P18">[[Fayl:Santos_Urdinarán_(1928).jpg|link=Fayl:Santos_Urdinarán_(1928).jpg|alt=Santos Urdinaran v 1928|frameless|301x301px|Santos Urdinaran 1928 yil]]<br /><br />'''Santos Urdinaran 1928-yil'''</span> |- ! colspan="2" class="infobox-header " scope="colgroup" style="" |Umumiy maʼlumotlar |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |Laqabi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |<span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1449">''Vasquito (Kichik bask)''</span> |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |Tugʻilgan sana va joyi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |<span class="wikidata-claim" data-wikidata-claim-id="Q438478$434E7463-67D5-46F2-A9AB-76085012EA87" data-wikidata-property-id="P569"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><span class="nowrap">1900-yil 30-mart</span></span></span><br /><span class="wikidata-claim" data-wikidata-claim-id="q438478$0895B5AC-A834-4086-89FA-C5B8402802D2" data-wikidata-property-id="P19"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak">Urugvay,Montevideo</span></span> |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |Oʻlimi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |<span class="wikidata-claim" data-wikidata-claim-id="Q438478$34EE87D5-7B03-4E1D-841F-72387BB2FC53" data-wikidata-property-id="P570"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><span class="nowrap">[[1979-yil]] [[14-iyul]]</span><span style="display:none">(<span class="dday">1979-07-14</span>)</span></span> <span style="white-space:nowrap;">(79 yosh)</span></span><br />[[Urugvay]],[[Montevideo]] |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |Fuqaroligi | class=" plainlist" style="text-align:left;" | * <span class="wikidata-claim" data-wikidata-claim-id="q438478$00CBAC0C-75A4-4466-96B4-D0E27B9F775A" data-wikidata-property-id="P27">[[Fayl:Flag_of_Uruguay.svg|link=|alt=|border|20x20px]]<span class="country-name"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak">[[Urugvay]]</span></span></span> |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |Boʻyi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |<span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P2048">170 sm</span> |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |Ampulasi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |<span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P413">[[yarimhimoyachi]],[[hujumchi]]</span> |- | colspan="2" class="infobox-table plainlist" style="text-align:center;text-align:left;" | {| class="ts-Спортивная_карьера-table threecolumns stripped" ! colspan="3" class="infobox-header" scope="colgroup" |Klubdagi faoliyati<ref group="*" name="club2" /> |- class="nowrap odd" |1919—1933 |[[Fayl:Flag_of_Uruguay.svg|link=Fayl:Flag_of_Uruguay.svg|alt=Flag Urugvaya|border|22x22px|Urugvay bayrogʻi]] [[Nasional]] |318 (124) |- ! colspan="3" class="infobox-header" scope="colgroup" |Terma jamoada<ref group="*" name="national" /> |- class="nowrap odd" |1923—1932 |<span class="flagicon">[[Fayl:Flag_of_Uruguay.svg|link=Fayl:Flag_of_Uruguay.svg|alt=Urugvay|border|22x22px|Urugvay]]</span> [[Urugvay]] |22 (2) |} |- ! colspan="2" class="infobox-header " scope="colgroup" style="" |Xalqaro medallar |- | colspan="2" class="infobox-medals plainlist" style="text-align:center;text-align:left;" | {| style="margin:0 0 -2px;" ! colspan="3" class="infobox-header" scope="colgroup" style="background:#dcebff" |Olimpiada oʻyinlari |- class="nowrap" style="text-align:center;" | data-wikidata-qualifier-id="P166" style="background-color:gold;; font-weight:bold;" |Oltin |[[Parij 1924]] |futbol |- class="nowrap" style="text-align:center;" | data-wikidata-qualifier-id="P166" style="background-color:gold;; font-weight:bold;" |Oltin |[[Amsterdam 1928]] |futbol |- ! colspan="3" class="infobox-header" scope="colgroup" style="background:#dcebff" |Jahon chempionati |- class="nowrap" style="text-align:center;" | data-wikidata-qualifier-id="P166" style="background-color:gold;; font-weight:bold;" |Oltin | colspan="2" style="text-align:center;" |[[Urugvay 1930]] |- ! colspan="3" class="infobox-header" scope="colgroup" style="background:#dcebff" |Janubiy Amerika chempionati |- class="nowrap" style="text-align:center;" | data-wikidata-qualifier-id="P166" style="background-color:gold;; font-weight:bold;" |Oltin | colspan="2" style="text-align:center;" |[[Montevideo 1923]] |- class="nowrap" style="text-align:center;" | data-wikidata-qualifier-id="P166" style="background-color:gold;; font-weight:bold;" |Oltin | colspan="2" style="text-align:center;" |[[Montevideo 1924]] |- class="nowrap" style="text-align:center;" | data-wikidata-qualifier-id="P166" style="background-color:gold;; font-weight:bold;" |Oltin | colspan="2" style="text-align:center;" |[[Santyago 1926]] |- | style="width:27%; padding:0;" | | style="width:53%; padding:0;" | | style="width:20%; padding:0;" | |} |- | colspan="2" class="noplainlist" style="text-align:center;text-align:left;padding:0.2em 0 0.4em; font-size:80%; color:#555555;" | <references group="*"> <ref name="club2" group="*"> Kolichestvo igr i golov za professionalniy klub schitaetsya tolko dlya razlichnix lig natsionalnix chempionatov. </ref> <ref name="national" group="*"> Kolichestvo igr i golov za natsionalnuyu sbornuyu v ofitsialnix matchax. </ref> </references> |- | colspan="2" class="infobox-below " style=";" |<span class="wikidata-claim" data-wikidata-claim-id="Q438478$C5F9398D-EA56-4623-9DCD-452DE0CBD0A0" data-wikidata-property-id="P373"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak">[[Fayl:Commons-logo.svg|link=Category:Santos_Urdinarán|alt=Logotip Vikisklada|20x20px]] <nowiki/>[[c:Category:Santos Urdinarán|Mediafayli na Vikisklade]]</span></span> |} '''Santos Urdinaran''' ({{Lang-es|Santos Urdinarán}})-urugvaylik [[Futbol|futbolchi]],[[Hujumchi (futbol)|hujumchi]].[[1930-yilgi FIFA Jahon chempionati|1930-yil Jahon chempioni]].1930-yil 30-martda Urugvay poytaxti Montevideo shahrida tavallud topgan. Urugvayning "[[Nasional]]" klubi va Urugvay milliy terma jamoasi futbolchisi. == Tarjimai holi == Santos Urdinaran butun faoliyatini bir klub yaʼni [[Nasyonal|"Nasional"]] tarkibida (1919-yildan 1933-yilgacha) oʻng qanot hujumchisi sifatida oʻtkazdi.Santos Urugvay terma jamoasining yana bir futbolchisi, uch karra Janubiy Amerika chempioni va 1924-yilgi Olimpiada oʻyinlari chempioni [[Antonio Urdinaran]]<nowiki/>ning ukasi boʻlib, akasi „bask“ laqabiga ega edi (Urdinaranlar oilasi [[Basklar|basklardan]] edi),Santosni esa „Kichik Bask“ laqabi bilan chaqirishardi.Chunki Antonioning ukasi boʻlgani sababli edi."Nasional" jamoasi tarkibida 318 ta oʻyinda maydonga tushib 124 ta gol urgan. 1930-yilgi Jahon chempionatida Santos Urdinaran bitta oʻyin oʻtkazdi.Urugvay milliy terma jamoasi tarkibida [[Peru milliy terma jamoasi]]<nowiki/>ga qarshi birinchi oʻyinda maydonga tushdi.Jahon chempionatining Ruminiy milliy terma jamoasi,Yugoslaviya milliy terma jamoasi,Argentina milliy terma jamoasiga qarshi keyingi o'yinlarni zahira o'rindig'ida navbatini kutdi. Bundan tashqari Santos Urdinaran ikki karra ([[1924]],[[1928]]) [[Yozgi olimpiada oʻyinlari|Olimpiada chempioni]] va [[Janubiy Amerika chempionati]]<nowiki/>ning uch karra ([[1923]],[[1924]],[[1926]]) chempioni boʻlgandi.Urugvay terma jamoasida esa 22 ta oʻyinda maydonga tushib 2 bor raqiblar darvozasini ishgʻol qilgan.Bu o'yinlari quyidagicha taqsimlangan,Jahon chempionatida 1 ta,Olimpiada o'yinlarida 7 ta,Janubiy Amerika kubogida 7 ta,o'rtoqlik uchrashuvlarida 7 ta o'yin o'tkazgan. „Nasional“ jamoasi tarkibida besh marta Urugvay chempioni boʻlgan.1979-yil 14-iyulda Urugvayning Montevideo shahrida vafot etgan. '''Yutuqlari''' * [[Olimpiada chempioni]]-1924,1928 * J<nowiki/>[[anubiy Amerika chempioni]]-1923,1924,1926 * [[Jahon chempioni]]-1930 * [[Urugvay chempioni]]-1919,1920,1922,1923,1924 * [[Kompetensiya kubogi]] sohibi-1919,1921,1923 == Manbalar == 1.[https://web.archive.org/web/20091124130125/http://www.celesta-urus.narod.ru/Stars/1930.htm 1930 yil yulduzlari] 2.[https://web.archive.org/web/20071014050434/http://nacionaldigital.com/idolos/Idolos/urdinaran.htm Biografiya] 3.https://www.transfermarkt.com/santos-urdinaran/profil/spieler/289456 4.https://www.besoccer.com/player/santos-urdinaran-395424 5.http://p2k.unaki.ac.id/en3/2-2878-2775/Santos-Urdinaran-Santos-Vasqu_48517_stipsi_p2k-unaki.html [[Turkum:Urugvay futbolchilari]] [[Turkum:1979-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:14-iyulda vafot etganlar]] [[Turkum:1900-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:30-martda tugʻilganlar]] bn5g2u48p1q5xq52sog4v9dr1ea8swc 2816010 2816008 2022-08-28T13:54:25Z Erkyul 72475 wikitext text/x-wiki   {| class="infobox infobox-f74c11fb0a589d01 " data-name="Футболист" style="font-size:96%;" ! colspan="2" class="infobox-above " scope="colgroup" style="font-size:110%;" |<div class="ts_Спортсмен_имя"><div class="icon" style="">[[Fayl:Soccerball_mark.svg|link=Fayl:Soccerball_mark.svg|alt=Futbol|20x20px|Futbol]]</div><div class="label">'''Santos Urdinaran'''</div></div> |- | colspan="2" class="infobox-image " style="" | <span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P18">[[Fayl:Santos_Urdinarán_(1928).jpg|link=Fayl:Santos_Urdinarán_(1928).jpg|alt=Santos Urdinaran v 1928|frameless|301x301px|Santos Urdinaran 1928 yil]]<br /><br />'''Santos Urdinaran 1928-yil'''</span> |- ! colspan="2" class="infobox-header " scope="colgroup" style="" |Umumiy maʼlumotlar |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |Laqabi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |<span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1449">''Vasquito (Kichik bask)''</span> |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |Tugʻilgan sana va joyi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |<span class="wikidata-claim" data-wikidata-claim-id="Q438478$434E7463-67D5-46F2-A9AB-76085012EA87" data-wikidata-property-id="P569"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><span class="nowrap">1900-yil 30-mart</span></span></span><br /><span class="wikidata-claim" data-wikidata-claim-id="q438478$0895B5AC-A834-4086-89FA-C5B8402802D2" data-wikidata-property-id="P19"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak">Urugvay,Montevideo</span></span> |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |Oʻlimi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |<span class="wikidata-claim" data-wikidata-claim-id="Q438478$34EE87D5-7B03-4E1D-841F-72387BB2FC53" data-wikidata-property-id="P570"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><span class="nowrap">[[1979-yil]] [[14-iyul]]</span><span style="display:none">(<span class="dday">1979-07-14</span>)</span></span> <span style="white-space:nowrap;">(79 yosh)</span></span><br />[[Urugvay]],[[Montevideo]] |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |Fuqaroligi | class=" plainlist" style="text-align:left;" | * <span class="wikidata-claim" data-wikidata-claim-id="q438478$00CBAC0C-75A4-4466-96B4-D0E27B9F775A" data-wikidata-property-id="P27">[[Fayl:Flag_of_Uruguay.svg|link=|alt=|border|20x20px]]<span class="country-name"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak">[[Urugvay]]</span></span></span> |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |Boʻyi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |<span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P2048">170 sm</span> |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |Ampulasi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |<span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P413">[[yarimhimoyachi]],[[hujumchi]]</span> |- | colspan="2" class="infobox-table plainlist" style="text-align:center;text-align:left;" | {| class="ts-Спортивная_карьера-table threecolumns stripped" ! colspan="3" class="infobox-header" scope="colgroup" |Klubdagi faoliyati<ref group="*" name="club2" /> |- class="nowrap odd" |1919—1933 |[[Fayl:Flag_of_Uruguay.svg|link=Fayl:Flag_of_Uruguay.svg|alt=Flag Urugvaya|border|22x22px|Urugvay bayrogʻi]] [[Nasional]] |318 (124) |- ! colspan="3" class="infobox-header" scope="colgroup" |Terma jamoada<ref group="*" name="national" /> |- class="nowrap odd" |1923—1932 |<span class="flagicon">[[Fayl:Flag_of_Uruguay.svg|link=Fayl:Flag_of_Uruguay.svg|alt=Urugvay|border|22x22px|Urugvay]]</span> [[Urugvay]] |22 (2) |} |- ! colspan="2" class="infobox-header " scope="colgroup" style="" |Xalqaro medallar |- | colspan="2" class="infobox-medals plainlist" style="text-align:center;text-align:left;" | {| style="margin:0 0 -2px;" ! colspan="3" class="infobox-header" scope="colgroup" style="background:#dcebff" |Olimpiada oʻyinlari |- class="nowrap" style="text-align:center;" | data-wikidata-qualifier-id="P166" style="background-color:gold;; font-weight:bold;" |Oltin |[[Parij 1924]] |futbol |- class="nowrap" style="text-align:center;" | data-wikidata-qualifier-id="P166" style="background-color:gold;; font-weight:bold;" |Oltin |[[Amsterdam 1928]] |futbol |- ! colspan="3" class="infobox-header" scope="colgroup" style="background:#dcebff" |Jahon chempionati |- class="nowrap" style="text-align:center;" | data-wikidata-qualifier-id="P166" style="background-color:gold;; font-weight:bold;" |Oltin | colspan="2" style="text-align:center;" |[[Urugvay 1930]] |- ! colspan="3" class="infobox-header" scope="colgroup" style="background:#dcebff" |Janubiy Amerika chempionati |- class="nowrap" style="text-align:center;" | data-wikidata-qualifier-id="P166" style="background-color:gold;; font-weight:bold;" |Oltin | colspan="2" style="text-align:center;" |[[Montevideo 1923]] |- class="nowrap" style="text-align:center;" | data-wikidata-qualifier-id="P166" style="background-color:gold;; font-weight:bold;" |Oltin | colspan="2" style="text-align:center;" |[[Montevideo 1924]] |- class="nowrap" style="text-align:center;" | data-wikidata-qualifier-id="P166" style="background-color:gold;; font-weight:bold;" |Oltin | colspan="2" style="text-align:center;" |[[Santyago 1926]] |- | style="width:27%; padding:0;" | | style="width:53%; padding:0;" | | style="width:20%; padding:0;" | |} |- | colspan="2" class="noplainlist" style="text-align:center;text-align:left;padding:0.2em 0 0.4em; font-size:80%; color:#555555;" | <references group="*"> <ref name="club2" group="*"> Kolichestvo igr i golov za professionalniy klub schitaetsya tolko dlya razlichnix lig natsionalnix chempionatov. </ref> <ref name="national" group="*"> Kolichestvo igr i golov za natsionalnuyu sbornuyu v ofitsialnix matchax. </ref> </references> |- | colspan="2" class="infobox-below " style=";" |<span class="wikidata-claim" data-wikidata-claim-id="Q438478$C5F9398D-EA56-4623-9DCD-452DE0CBD0A0" data-wikidata-property-id="P373"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak">[[Fayl:Commons-logo.svg|link=Category:Santos_Urdinarán|alt=Logotip Vikisklada|20x20px]] <nowiki/>[[c:Category:Santos Urdinarán|Mediafayli na Vikisklade]]</span></span> |} '''Santos Urdinaran''' ({{Lang-es|Santos Urdinarán}})-urugvaylik [[Futbol|futbolchi]],[[Hujumchi (futbol)|hujumchi]].[[1930-yilgi FIFA Jahon chempionati|1930-yil Jahon chempioni]].1930-yil 30-martda Urugvay poytaxti Montevideo shahrida tavallud topgan. Urugvayning „[[Nasional]]“ klubi va Urugvay milliy terma jamoasi futbolchisi. == Tarjimai holi == Santos Urdinaran butun faoliyatini bir klub yaʼni [[Nasyonal|"Nasional"]] tarkibida (1919-yildan 1933-yilgacha) oʻng qanot hujumchisi sifatida oʻtkazdi.Santos Urugvay terma jamoasining yana bir futbolchisi, uch karra Janubiy Amerika chempioni va 1924-yilgi Olimpiada oʻyinlari chempioni [[Antonio Urdinaran]]<nowiki/>ning ukasi boʻlib, akasi „bask“ laqabiga ega edi (Urdinaranlar oilasi [[Basklar|basklardan]] edi),Santosni esa „Kichik Bask“ laqabi bilan chaqirishardi.Chunki Antonioning ukasi boʻlgani sababli edi."Nasional" jamoasi tarkibida 318 ta oʻyinda maydonga tushib 124 ta gol urgan. 1930-yilgi Jahon chempionatida Santos Urdinaran bitta oʻyin oʻtkazdi.Urugvay milliy terma jamoasi tarkibida [[Peru milliy terma jamoasi]]<nowiki/>ga qarshi birinchi oʻyinda maydonga tushdi.Jahon chempionatining Ruminiy milliy terma jamoasi,Yugoslaviya milliy terma jamoasi,Argentina milliy terma jamoasiga qarshi keyingi oʻyinlarni zahira oʻrindigʻida navbatini kutdi. Bundan tashqari Santos Urdinaran ikki karra ([[1924]],[[1928]]) [[Yozgi olimpiada oʻyinlari|Olimpiada chempioni]] va [[Janubiy Amerika chempionati]]<nowiki/>ning uch karra ([[1923]],[[1924]],[[1926]]) chempioni boʻlgandi.Urugvay terma jamoasida esa 22 ta oʻyinda maydonga tushib 2 bor raqiblar darvozasini ishgʻol qilgan.Bu oʻyinlari quyidagicha taqsimlangan,Jahon chempionatida 1 ta,Olimpiada oʻyinlarida 7 ta,Janubiy Amerika kubogida 7 ta, oʻrtoqlik uchrashuvlarida 7 ta oʻyin oʻtkazgan. „Nasional“ jamoasi tarkibida besh marta Urugvay chempioni boʻlgan.1979-yil 14-iyulda Urugvayning Montevideo shahrida vafot etgan. '''Yutuqlari''' * [[Olimpiada chempioni]]-1924,1928 * J<nowiki/>[[anubiy Amerika chempioni]]-1923,1924,1926 * [[Jahon chempioni]]-1930 * [[Urugvay chempioni]]-1919,1920,1922,1923,1924 * [[Kompetensiya kubogi]] sohibi-1919,1921,1923 == Manbalar == 1.[https://web.archive.org/web/20091124130125/http://www.celesta-urus.narod.ru/Stars/1930.htm 1930 yil yulduzlari] 2.[https://web.archive.org/web/20071014050434/http://nacionaldigital.com/idolos/Idolos/urdinaran.htm Biografiya] 3.https://www.transfermarkt.com/santos-urdinaran/profil/spieler/289456 4.https://www.besoccer.com/player/santos-urdinaran-395424 5.http://p2k.unaki.ac.id/en3/2-2878-2775/Santos-Urdinaran-Santos-Vasqu_48517_stipsi_p2k-unaki.html [[Turkum:Urugvay futbolchilari]] [[Turkum:1979-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:14-iyulda vafot etganlar]] [[Turkum:1900-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:30-martda tugʻilganlar]] 34rkwbrc9ybebkv2e8945ufyu3bw8m1 Enus Mariani 0 784001 2815987 2022-08-28T13:36:30Z Ravshanbek Tohirov 71874 „[[:en:Special:Redirect/revision/1089131705|Enus Mariani]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Gimnastikachi|ism=Enus Mariani|tasvir=Enus Mariani firenze 2013.jpg|izoh=Mariani 2013-yil|toʻliqism=|tavallud_sana={{birth date and age|1998|3|4|df=y}}|tavallud_joyi=[[Cantù]], [[Lombardy]], Italiya|vafot_sana=|vafot_joyi=|boʻyi=|daraja=Senior International Elite|klub=Pro Lissone|kollejjamoasi=|boshmurabiy=Federica Gatti, Massimo Gallina|assistentmurabbiy=|xoreograf=|musiqa=|jahonreytingi=|epononimmahorat=|nafaqagachiqqan=2018<ref name="retirement">{{cite web |last1=Carwin |first1=Melissa |title=Enus Mariani Retired |url=http://eng.gymnovosti.com/enus-mariani-retired/ |website=Gymnovosti |access-date=19 June 2021 |date=11 December 2018}}</ref>}} '''Enus Mariani''' (1998-yil 4-martda tug'ilgan) - iste'fodagi italiyalik badiiy gimnastikachi<ref name="fig">{{Veb manbasi|sarlavha=Mariani Enus|url=https://gymnastics.sport/site/athletes/bio_detail.php?id=32672|ish=Fédération Internationale de Gymnastique|kirish sanasi=27 April 2017}}</ref>. U 2012-yilgi o'smirlar o'rtasidagi ko'pkurash bo'yicha Yevropa chempioni. == Yoshlar bahsi == Mariani xalqaro miqyosdagi debyutini 2010-yilda Italiya, Fransiya, Germaniya va Shveytsariya o‘smirlar gimnastikachilari o‘rtasida o‘tkazilgan o‘rtoqlik uchrashuvida qilgan. Mariani, Serena Bugani, Elisa Menegini, Lara Mori va Martina Rizzellidan iborat Italiya terma jamoasi oltin medalni qo'lga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Rencontre Internationale de Gymnastique Féminine Espoir France - Allemagne - Italie - Suisse * Toulon 26 juin 2010 Résultats Equipes / Teams Results|url=https://gymnasticsresults.com/archive/2010/europe/fra/wagjunfrageritasui.pdf|ish=Gymnastics Results|kirish sanasi=19 June 2021|til=French|sana=26 June 2010}}</ref>. Mariani shaxsiy ko‘pkurashda yettinchi o‘rinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Rencontre Internationale de Gymnastique Féminine Espoir France - Allemagne - Italie - Suisse * Toulon 26 juin 2010 Résultats Individuels / Indidivuals Results|url=https://gymnasticsresults.com/archive/2010/europe/fra/wagjunfrageritasui2.pdf|ish=Gymnastics Results|kirish sanasi=19 June 2021|til=French|sana=26 June 2010}}</ref>. [[Fayl:Italia_junior_Bruxelles_2012.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Italia_junior_Bruxelles_2012.jpg/220px-Italia_junior_Bruxelles_2012.jpg|left|thumb| Chapdan o'ngga: Lara Mori, Tea Ugrin, Elisa Meneghini, Enus Mariani va Alessia Leolini 2012-yilgi o'smirlar Yevropa chempionatida.]] Mariani 2012-yilgi Jesolo kubogida ishtirok etdi va Italiya o'smirlar jamoasiga AQShdan keyin ikkinchi o'rinni egallashga yordam berdi. Shaxsiy hisobda Mariani amerikalik Leksi Prissmandan ortda qolgan ko‘pkurashda kumush medalni qo‘lga kiritdi. U, shuningdek, amerikaliklar Katelin Oxashi va Prissmanning orqasida notekis panjaralarda bronza medalini qo'lga kiritdi va Oxashi ortidagi muvozanat nurida kumush medalni qo'lga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=U.S. sweeps team, all-around titles at City of Josolo Trophy|url=https://usagym.org/pages/post.html?PostID=9805&prog=h|ish=USA Gymnastics|kirish sanasi=19 June 2021|sana=31 March 2012}}</ref>. Keyin u Elisa Meneghini, Lara Mori, Tea Ugrin va Alessia Leolini bilan birga 2012-yilgi o'smirlar Yevropa chempionatida qatnashish uchun tanlangan va ular Rossiya jamoasi ortidan kumush medalni qo'lga kiritgan. Mariani ko‘pkurash finalida 56,265 ball to‘plagan holda oltin medalni qo‘lga kiritdi. Tadbir finalida u sakrashda beshinchi, polda esa sakkizinchi o‘rinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=29th European Championships Artistic Gymnastics Women Seniors and Juniors|url=https://gymnasticsresults.com/archive/euro/2012/brussels.html|ish=Gymnastics Results|kirish sanasi=19 June 2021}}</ref>. Mariani 2013-yil 1-Italiya A seriyasida ishtirok etdi, bu erda Pro Lissane klubi beshinchi o'rinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Hopkins|ism=Lauren|sarlavha=2013 1st Italian Serie A Results|url=https://thegymter.net/2013/02/23/2013-1st-italian-serie-a-results/|ish=The Gymternet|kirish sanasi=19 June 2021|sana=23 February 2013}}</ref>. 2013-yil mart oyida u Jesolo Trophy shahrida ishtirok etdi, unda Italiya o'smirlar jamoasi oltin medalni qo'lga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=6 Trofeo Città di Jesolo Classifica per nazioni|url=https://gymnasticsresults.com/archive/2013/eu/ita/jesolo/junteams.pdf|ish=Gymnastics Results|nashriyot=Federazione Ginnastica d'Italia|kirish sanasi=19 June 2021|til=Italian}}</ref>. Shaxsiy hisobda Mariani ko‘pkurashda amerikalik Beyli Keydan keyin kumush medalni qo‘lga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=6 Trofeo Città di Jesolo Classifica individuale|url=https://usagym.org/PDFs/Results/w_13jesolo_teamaa.pdf|ish=USA Gymnastics|nashriyot=Federazione Ginnastica d'Italia|kirish sanasi=19 June 2021|til=Italian}}</ref>. Shuningdek, u notekis panjaralar bo‘yicha oltin medal va Key ortidagi pol mashqida kumush medalni qo‘lga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=6 Trofeo Città di Jesolo Finali di Specialità|url=https://usagym.org/PDFs/Results/w_13jesolo_events.pdf|ish=USA Gymnastics|nashriyot=Federazione Ginnastica d'Italia|kirish sanasi=19 June 2021|til=Italian}}</ref>. 2013-yil aprel oyida u belidagi jarohatlar bilan kurasha boshladi va mashg'ulotlardan o'n uch oylik tanaffus qilishga majbur bo'ldi. == Kattalar bahsi == [[Fayl:Enus_Mariani_Firenze_2013.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Enus_Mariani_Firenze_2013.jpg/220px-Enus_Mariani_Firenze_2013.jpg|right|thumb| Mariani 2013-yilda muvozanatda.]] Mariani 2014-yilning may oyida yana mashg'ulotlarni boshlash uchun ruxsat oldi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Villa|ism=Stefano|sarlavha=Ginnastica, Enus Mariani c’è! Finalmente idoneità medica! Rientro dopo 13 mesi|url=https://www.oasport.it/2014/05/ginnastica-enus-mariani-ce-finalmente-idoneita-medica-rientro-dopo-14-mesi/|ish=OA Sport|kirish sanasi=19 June 2021|til=Italian|sana=29 May 2014}}</ref>. Uning birinchi kattalar musobaqasi 2014-yil dekabr oyida Mexico Open bo'lib, u ko'pkurashda to'rtinchi o'rinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Women Artistic Gymnastics Abierto Mexicano de Gimnasia 2014 Femenil|url=https://gymnasticsresults.com/archive/2014/am/mex/acapulco/wagaa.pdf|ish=Gymnastics Results|kirish sanasi=19 June 2021|sana=6 December 2014}}</ref>. === 2015-yil === Italiyaning 1-seriyasida Mariani Pro Lissone bilan jamoaviy bronza medalini qo'lga kiritdi va u Erika Fasana va Vanessa Ferraridan keyin ko'pkurashda bronza medalini qo'lga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Hopkins|ism=Lauren|sarlavha=2015 1st Italian Serie A Results|url=https://thegymter.net/2015/02/10/2015-1st-italian-serie-a-nationale-wag-results/|ish=The Gymternet|kirish sanasi=19 June 2021|sana=10 February 2015}}</ref>. 2-seriya Ada Pro Lissone oltinchi, ular esa 3-seriya Ada sakkizinchi o‘rinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Hopkins|ism=Lauren|sarlavha=2015 2nd Italian Serie A Results|url=https://thegymter.net/2015/03/01/2015-2nd-italian-serie-a-nationale-wag-results/|ish=The Gymternet|kirish sanasi=19 June 2021|sana=1 March 2015}}</ref><ref>{{Veb manbasi|muallif=Hopkins|ism=Lauren|sarlavha=2015 3rd Italian Serie A Results|url=https://thegymter.net/2015/03/19/2015-3rd-italian-serie-a-national-wag-results/|ish=The Gymternet|kirish sanasi=19 June 2021|sana=19 March 2015}}</ref>. Jesolo Trophy shahrida Mariani faqat tekis bo‘lmagan panjaralarda raqobatlashdi, lekin u musobaqaga chiqa olmadi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=8th Trofeo Citta di Jesolo Jesolo (ITA) 2015 March 25-29|url=https://gymnasticsresults.com/archive/2015/eu/ita/trofeo-citta-di-jesolo-2015.html|ish=Gymnastics Results|kirish sanasi=19 June 2021}}</ref>. A Seriyaning 4-turida Pro Lissone to'rtinchi o'rinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Hopkins|ism=Lauren|sarlavha=2015 4th Italian Serie A Results|url=https://thegymter.net/2015/05/09/2015-4th-italian-serie-a-national-results/|ish=The Gymternet|kirish sanasi=19 June 2021|sana=9 May 2015}}</ref>. Keyin Oltin ligada u Karlotta Ferlito va Martina Rizzelli ortidan ko'pkurashda bronza medalini qo'lga kiritdi va u notekis panjaralarda oltin medalni va Ferlito ortidagi muvozanat dastasida kumush medalni qo'lga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Hopkins|ism=Lauren|sarlavha=2015 Golden League Results|url=https://thegymter.net/2015/09/12/2015-golden-league-results/|ish=The Gymternet|kirish sanasi=19 June 2021|sana=12 September 2015}}</ref>. Italiya chempionatida Mariani ko‘pkurashda o‘ninchi, tekis bo‘lmagan to‘siqlarda yettinchi, polda mashq bajarish bo‘yicha beshinchi o‘rinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Hopkins|ism=Lauren|sarlavha=2015 Italian Championships Results|url=https://thegymter.net/2015/09/28/2015-italian-championships-results/|ish=The Gymternet|kirish sanasi=19 June 2021|sana=28 September 2015}}</ref>. Keyin u Novara kubogida ishtirok etdi, u yerda Italiya jamoasi Ruminiyadan keyin kumush medalni qo'lga kiritdi va u ko'pkurashda beshinchi o'rinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Hopkins|ism=Lauren|sarlavha=2015 Novara Cup Results|url=https://thegymter.net/2015/10/10/2015-novara-cup-results/|ish=The Gymternet|kirish sanasi=19 June 2021|sana=10 October 2015}}</ref>. Keyin u Karlotta Ferlito, Erika Fasana, Elisa Menegini, Lara Mori va Tea Ugrin bilan birga Jahon chempionatida qatnashish uchun tanlangan. Italiya terma jamoasi jamoaviy finalda yettinchi o‘rinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=46th ARTISTIC GYMNASTICS WORLD CHAMPIONSHIPS, GLASGOW (GBR) Women's Team Final|url=https://gymnasticsresults.com/archive/worlds/2015/wag/teamsfinal.pdf|ish=Gymnastics Results|nashriyot=FIG|kirish sanasi=19 June 2021|sana=27 October 2015}}</ref>. Keyin u noyabr oyida Artur Gander memorialida ishtirok etdi va ko'pkurashda to'qqizinchi o'rinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=32nd Arthur Gander Memorial Morges (SUI) 2015 Nov 04|url=https://gymnasticsresults.com/archive/2015/eu/sui/gander.html|ish=Gymnastics Results|kirish sanasi=19 June 2021}}</ref>. Elite Gym Massilia sport zalida u notekis panjaralarda ham, muvozanat dastasida ham kumush medalni qo‘lga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Palmares Top-Massilia 2015 individuel aux Barres|url=https://gymnasticsresults.com/archive/2015/eu/fra/massilia/top2ub.pdf|ish=Gymnastics Results|nashriyot=Elite Gym Massilia|kirish sanasi=19 June 2021|til=French}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Palmares Top-Massilia 2015 individuel a la Poutre|url=https://gymnasticsresults.com/archive/2015/eu/fra/massilia/top3bb.pdf|ish=Gymnastics Results|nashriyot=Elite Gym Massilia|kirish sanasi=19 June 2021|til=French}}</ref>. === 2016-yil === Mariani Glazgodagi jahon chempionatida ko'pkurashda beshinchi o'rinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=ALL-AROUND RESULTS 12th March 2016 Mens & Womens Artistic - Glasgow FIG Artistic World Cup Emirates Arena Womens Competition|url=https://gymnasticsresults.com/archive/2016/eu/gbr/wcup/wagaa.pdf|ish=Gymnastics Results|kirish sanasi=19 June 2021|sana=12 March 2016}}</ref>. Jesolo Trophy shahrida u Italiya jamoasi bilan bronza medalini qo'lga kiritdi, shuningdek, ko'pkurashda o'n birinchi, muvozanat nurida oltinchi va polda beshinchi o'rinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=2016 Jesolo Trophy IX Trofeo di Jesolo Jesolo (ITA) 2016 March 19-20|url=https://gymnasticsresults.com/archive/2016/eu/ita/jesolo-trophy.html|ish=Gymnastics Results|kirish sanasi=19 June 2021}}</ref>. U Elisa Meneghini, Lara Mori, Martina Rizzelli va Sofiya Busato bilan birga Yevropa chempionatida ishtirok etdi va ular jamoaviy finalda beshinchi o'rinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=31st European Championships in Women's Artistic Gymnastics Seniors and Juniors Senior Team Final|url=https://gymnasticsresults.com/archive/euro/2016/wagsen/teamsfinal.pdf|ish=Gymnastics Results|nashriyot=UEG|kirish sanasi=19 June 2021|sana=4 June 2016}}</ref>. U 2016-yilgi Olimpiya terma jamoasiga tanlanmagan<ref>{{Veb manbasi|muallif=Hopkins|ism=Lauren|sarlavha=Italian Team Will “Go Big or Go Home”|url=https://thegymter.net/2016/07/14/italian-team-will-go-big-or-go-home/|ish=The Gymternet|kirish sanasi=19 June 2021|sana=14 July 2016}}</ref>. === 2017-2018-yillar === 2017-yilgi Italiya chempionatida Mariani muvozanat bo'yicha sakkizinchi o'rinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Hopkins|ism=Lauren|sarlavha=2017 Italian Championships Results|url=https://thegymter.net/2017/09/02/2017-italian-championships-results/|ish=The Gymternet|kirish sanasi=19 June 2021|sana=2 September 2017}}</ref>. Keyin u 4-chi A Seriyada ishtirok etdi va Pro Lissone jamoasi o'n birinchi o'rinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Hopkins|ism=Lauren|sarlavha=2017 4th Italian Serie A Results|url=https://thegymter.net/2017/09/17/2017-4th-italian-serie-a-results/|ish=The Gymternet|kirish sanasi=19 June 2021|sana=17 September 2017}}</ref>. 2018-yilda Mariani bolaligidagi Ginnastica Meda klubida murabbiylik faoliyatini boshladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Catching up with Enus Mariani and Elisa Meneghini|url=https://eng.gymnovosti.com/catching-up-with-enus-mariani-and-elisa-meneghini/|ish=Gymnovosti|kirish sanasi=19 June 2021|sana=13 January 2018}}</ref>. U 2018-yil oxirida jarohatlar bilan bog'liq muammolar tufayli rasman nafaqaga chiqdi. == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1998-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Gimnastikachi ayollar]] 7aa8ahrqo62bk3blzg41k4rcgdux28z 2815988 2815987 2022-08-28T13:37:03Z Ravshanbek Tohirov 71874 wikitext text/x-wiki {{Gimnastikachi|ism=Enus Mariani|tasvir=Enus Mariani firenze 2013.jpg|izoh=Mariani 2013-yil|toʻliqism=|tavallud_sana={{birth date and age|1998|3|4|df=y}}|tavallud_joyi=[[Cantù]], [[Lombardy]], Italiya|vafot_sana=|vafot_joyi=|boʻyi=|daraja=Senior International Elite|klub=Pro Lissone|kollejjamoasi=|boshmurabiy=Federica Gatti, Massimo Gallina|assistentmurabbiy=|xoreograf=|musiqa=|jahonreytingi=|epononimmahorat=|nafaqagachiqqan=2018<ref name="retirement">{{cite web |last1=Carwin |first1=Melissa |title=Enus Mariani Retired |url=http://eng.gymnovosti.com/enus-mariani-retired/ |website=Gymnovosti |access-date=19 June 2021 |date=11 December 2018}}</ref>}} '''Enus Mariani''' (1998-yil 4-martda tugʻilgan) — isteʼfodagi italiyalik badiiy gimnastikachi<ref name="fig">{{Veb manbasi|sarlavha=Mariani Enus|url=https://gymnastics.sport/site/athletes/bio_detail.php?id=32672|ish=Fédération Internationale de Gymnastique|kirish sanasi=27 April 2017}}</ref>. U 2012-yilgi oʻsmirlar oʻrtasidagi koʻpkurash boʻyicha Yevropa chempioni. == Yoshlar bahsi == Mariani xalqaro miqyosdagi debyutini 2010-yilda Italiya, Fransiya, Germaniya va Shveytsariya o‘smirlar gimnastikachilari o‘rtasida o‘tkazilgan o‘rtoqlik uchrashuvida qilgan. Mariani, Serena Bugani, Elisa Menegini, Lara Mori va Martina Rizzellidan iborat Italiya terma jamoasi oltin medalni qoʻlga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Rencontre Internationale de Gymnastique Féminine Espoir France - Allemagne - Italie - Suisse * Toulon 26 juin 2010 Résultats Equipes / Teams Results|url=https://gymnasticsresults.com/archive/2010/europe/fra/wagjunfrageritasui.pdf|ish=Gymnastics Results|kirish sanasi=19 June 2021|til=French|sana=26 June 2010}}</ref>. Mariani shaxsiy ko‘pkurashda yettinchi o‘rinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Rencontre Internationale de Gymnastique Féminine Espoir France - Allemagne - Italie - Suisse * Toulon 26 juin 2010 Résultats Individuels / Indidivuals Results|url=https://gymnasticsresults.com/archive/2010/europe/fra/wagjunfrageritasui2.pdf|ish=Gymnastics Results|kirish sanasi=19 June 2021|til=French|sana=26 June 2010}}</ref>. [[Fayl:Italia_junior_Bruxelles_2012.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Italia_junior_Bruxelles_2012.jpg/220px-Italia_junior_Bruxelles_2012.jpg|left|thumb| Chapdan oʻngga: Lara Mori, Tea Ugrin, Elisa Meneghini, Enus Mariani va Alessia Leolini 2012-yilgi oʻsmirlar Yevropa chempionatida.]] Mariani 2012-yilgi Jesolo kubogida ishtirok etdi va Italiya oʻsmirlar jamoasiga AQShdan keyin ikkinchi oʻrinni egallashga yordam berdi. Shaxsiy hisobda Mariani amerikalik Leksi Prissmandan ortda qolgan ko‘pkurashda kumush medalni qo‘lga kiritdi. U, shuningdek, amerikaliklar Katelin Oxashi va Prissmanning orqasida notekis panjaralarda bronza medalini qoʻlga kiritdi va Oxashi ortidagi muvozanat nurida kumush medalni qoʻlga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=U.S. sweeps team, all-around titles at City of Josolo Trophy|url=https://usagym.org/pages/post.html?PostID=9805&prog=h|ish=USA Gymnastics|kirish sanasi=19 June 2021|sana=31 March 2012}}</ref>. Keyin u Elisa Meneghini, Lara Mori, Tea Ugrin va Alessia Leolini bilan birga 2012-yilgi oʻsmirlar Yevropa chempionatida qatnashish uchun tanlangan va ular Rossiya jamoasi ortidan kumush medalni qoʻlga kiritgan. Mariani ko‘pkurash finalida 56,265 ball to‘plagan holda oltin medalni qo‘lga kiritdi. Tadbir finalida u sakrashda beshinchi, polda esa sakkizinchi o‘rinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=29th European Championships Artistic Gymnastics Women Seniors and Juniors|url=https://gymnasticsresults.com/archive/euro/2012/brussels.html|ish=Gymnastics Results|kirish sanasi=19 June 2021}}</ref>. Mariani 2013-yil 1-Italiya A seriyasida ishtirok etdi, bu erda Pro Lissane klubi beshinchi oʻrinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Hopkins|ism=Lauren|sarlavha=2013 1st Italian Serie A Results|url=https://thegymter.net/2013/02/23/2013-1st-italian-serie-a-results/|ish=The Gymternet|kirish sanasi=19 June 2021|sana=23 February 2013}}</ref>. 2013-yil mart oyida u Jesolo Trophy shahrida ishtirok etdi, unda Italiya oʻsmirlar jamoasi oltin medalni qoʻlga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=6 Trofeo Città di Jesolo Classifica per nazioni|url=https://gymnasticsresults.com/archive/2013/eu/ita/jesolo/junteams.pdf|ish=Gymnastics Results|nashriyot=Federazione Ginnastica d'Italia|kirish sanasi=19 June 2021|til=Italian}}</ref>. Shaxsiy hisobda Mariani ko‘pkurashda amerikalik Beyli Keydan keyin kumush medalni qo‘lga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=6 Trofeo Città di Jesolo Classifica individuale|url=https://usagym.org/PDFs/Results/w_13jesolo_teamaa.pdf|ish=USA Gymnastics|nashriyot=Federazione Ginnastica d'Italia|kirish sanasi=19 June 2021|til=Italian}}</ref>. Shuningdek, u notekis panjaralar bo‘yicha oltin medal va Key ortidagi pol mashqida kumush medalni qo‘lga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=6 Trofeo Città di Jesolo Finali di Specialità|url=https://usagym.org/PDFs/Results/w_13jesolo_events.pdf|ish=USA Gymnastics|nashriyot=Federazione Ginnastica d'Italia|kirish sanasi=19 June 2021|til=Italian}}</ref>. 2013-yil aprel oyida u belidagi jarohatlar bilan kurasha boshladi va mashgʻulotlardan oʻn uch oylik tanaffus qilishga majbur boʻldi. == Kattalar bahsi == [[Fayl:Enus_Mariani_Firenze_2013.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Enus_Mariani_Firenze_2013.jpg/220px-Enus_Mariani_Firenze_2013.jpg|right|thumb| Mariani 2013-yilda muvozanatda.]] Mariani 2014-yilning may oyida yana mashgʻulotlarni boshlash uchun ruxsat oldi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Villa|ism=Stefano|sarlavha=Ginnastica, Enus Mariani c’è! Finalmente idoneità medica! Rientro dopo 13 mesi|url=https://www.oasport.it/2014/05/ginnastica-enus-mariani-ce-finalmente-idoneita-medica-rientro-dopo-14-mesi/|ish=OA Sport|kirish sanasi=19 June 2021|til=Italian|sana=29 May 2014}}</ref>. Uning birinchi kattalar musobaqasi 2014-yil dekabr oyida Mexico Open boʻlib, u koʻpkurashda toʻrtinchi oʻrinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Women Artistic Gymnastics Abierto Mexicano de Gimnasia 2014 Femenil|url=https://gymnasticsresults.com/archive/2014/am/mex/acapulco/wagaa.pdf|ish=Gymnastics Results|kirish sanasi=19 June 2021|sana=6 December 2014}}</ref>. === 2015-yil === Italiyaning 1-seriyasida Mariani Pro Lissone bilan jamoaviy bronza medalini qoʻlga kiritdi va u Erika Fasana va Vanessa Ferraridan keyin koʻpkurashda bronza medalini qoʻlga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Hopkins|ism=Lauren|sarlavha=2015 1st Italian Serie A Results|url=https://thegymter.net/2015/02/10/2015-1st-italian-serie-a-nationale-wag-results/|ish=The Gymternet|kirish sanasi=19 June 2021|sana=10 February 2015}}</ref>. 2-seriya Ada Pro Lissone oltinchi, ular esa 3-seriya Ada sakkizinchi o‘rinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Hopkins|ism=Lauren|sarlavha=2015 2nd Italian Serie A Results|url=https://thegymter.net/2015/03/01/2015-2nd-italian-serie-a-nationale-wag-results/|ish=The Gymternet|kirish sanasi=19 June 2021|sana=1 March 2015}}</ref><ref>{{Veb manbasi|muallif=Hopkins|ism=Lauren|sarlavha=2015 3rd Italian Serie A Results|url=https://thegymter.net/2015/03/19/2015-3rd-italian-serie-a-national-wag-results/|ish=The Gymternet|kirish sanasi=19 June 2021|sana=19 March 2015}}</ref>. Jesolo Trophy shahrida Mariani faqat tekis bo‘lmagan panjaralarda raqobatlashdi, lekin u musobaqaga chiqa olmadi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=8th Trofeo Citta di Jesolo Jesolo (ITA) 2015 March 25-29|url=https://gymnasticsresults.com/archive/2015/eu/ita/trofeo-citta-di-jesolo-2015.html|ish=Gymnastics Results|kirish sanasi=19 June 2021}}</ref>. A Seriyaning 4-turida Pro Lissone toʻrtinchi oʻrinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Hopkins|ism=Lauren|sarlavha=2015 4th Italian Serie A Results|url=https://thegymter.net/2015/05/09/2015-4th-italian-serie-a-national-results/|ish=The Gymternet|kirish sanasi=19 June 2021|sana=9 May 2015}}</ref>. Keyin Oltin ligada u Karlotta Ferlito va Martina Rizzelli ortidan koʻpkurashda bronza medalini qoʻlga kiritdi va u notekis panjaralarda oltin medalni va Ferlito ortidagi muvozanat dastasida kumush medalni qoʻlga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Hopkins|ism=Lauren|sarlavha=2015 Golden League Results|url=https://thegymter.net/2015/09/12/2015-golden-league-results/|ish=The Gymternet|kirish sanasi=19 June 2021|sana=12 September 2015}}</ref>. Italiya chempionatida Mariani ko‘pkurashda o‘ninchi, tekis bo‘lmagan to‘siqlarda yettinchi, polda mashq bajarish bo‘yicha beshinchi o‘rinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Hopkins|ism=Lauren|sarlavha=2015 Italian Championships Results|url=https://thegymter.net/2015/09/28/2015-italian-championships-results/|ish=The Gymternet|kirish sanasi=19 June 2021|sana=28 September 2015}}</ref>. Keyin u Novara kubogida ishtirok etdi, u yerda Italiya jamoasi Ruminiyadan keyin kumush medalni qoʻlga kiritdi va u koʻpkurashda beshinchi oʻrinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Hopkins|ism=Lauren|sarlavha=2015 Novara Cup Results|url=https://thegymter.net/2015/10/10/2015-novara-cup-results/|ish=The Gymternet|kirish sanasi=19 June 2021|sana=10 October 2015}}</ref>. Keyin u Karlotta Ferlito, Erika Fasana, Elisa Menegini, Lara Mori va Tea Ugrin bilan birga Jahon chempionatida qatnashish uchun tanlangan. Italiya terma jamoasi jamoaviy finalda yettinchi o‘rinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=46th ARTISTIC GYMNASTICS WORLD CHAMPIONSHIPS, GLASGOW (GBR) Women's Team Final|url=https://gymnasticsresults.com/archive/worlds/2015/wag/teamsfinal.pdf|ish=Gymnastics Results|nashriyot=FIG|kirish sanasi=19 June 2021|sana=27 October 2015}}</ref>. Keyin u noyabr oyida Artur Gander memorialida ishtirok etdi va koʻpkurashda toʻqqizinchi oʻrinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=32nd Arthur Gander Memorial Morges (SUI) 2015 Nov 04|url=https://gymnasticsresults.com/archive/2015/eu/sui/gander.html|ish=Gymnastics Results|kirish sanasi=19 June 2021}}</ref>. Elite Gym Massilia sport zalida u notekis panjaralarda ham, muvozanat dastasida ham kumush medalni qo‘lga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Palmares Top-Massilia 2015 individuel aux Barres|url=https://gymnasticsresults.com/archive/2015/eu/fra/massilia/top2ub.pdf|ish=Gymnastics Results|nashriyot=Elite Gym Massilia|kirish sanasi=19 June 2021|til=French}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Palmares Top-Massilia 2015 individuel a la Poutre|url=https://gymnasticsresults.com/archive/2015/eu/fra/massilia/top3bb.pdf|ish=Gymnastics Results|nashriyot=Elite Gym Massilia|kirish sanasi=19 June 2021|til=French}}</ref>. === 2016-yil === Mariani Glazgodagi jahon chempionatida koʻpkurashda beshinchi oʻrinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=ALL-AROUND RESULTS 12th March 2016 Mens & Womens Artistic - Glasgow FIG Artistic World Cup Emirates Arena Womens Competition|url=https://gymnasticsresults.com/archive/2016/eu/gbr/wcup/wagaa.pdf|ish=Gymnastics Results|kirish sanasi=19 June 2021|sana=12 March 2016}}</ref>. Jesolo Trophy shahrida u Italiya jamoasi bilan bronza medalini qoʻlga kiritdi, shuningdek, koʻpkurashda oʻn birinchi, muvozanat nurida oltinchi va polda beshinchi oʻrinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=2016 Jesolo Trophy IX Trofeo di Jesolo Jesolo (ITA) 2016 March 19-20|url=https://gymnasticsresults.com/archive/2016/eu/ita/jesolo-trophy.html|ish=Gymnastics Results|kirish sanasi=19 June 2021}}</ref>. U Elisa Meneghini, Lara Mori, Martina Rizzelli va Sofiya Busato bilan birga Yevropa chempionatida ishtirok etdi va ular jamoaviy finalda beshinchi oʻrinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=31st European Championships in Women's Artistic Gymnastics Seniors and Juniors Senior Team Final|url=https://gymnasticsresults.com/archive/euro/2016/wagsen/teamsfinal.pdf|ish=Gymnastics Results|nashriyot=UEG|kirish sanasi=19 June 2021|sana=4 June 2016}}</ref>. U 2016-yilgi Olimpiya terma jamoasiga tanlanmagan<ref>{{Veb manbasi|muallif=Hopkins|ism=Lauren|sarlavha=Italian Team Will “Go Big or Go Home”|url=https://thegymter.net/2016/07/14/italian-team-will-go-big-or-go-home/|ish=The Gymternet|kirish sanasi=19 June 2021|sana=14 July 2016}}</ref>. === 2017-2018-yillar === 2017-yilgi Italiya chempionatida Mariani muvozanat boʻyicha sakkizinchi oʻrinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Hopkins|ism=Lauren|sarlavha=2017 Italian Championships Results|url=https://thegymter.net/2017/09/02/2017-italian-championships-results/|ish=The Gymternet|kirish sanasi=19 June 2021|sana=2 September 2017}}</ref>. Keyin u 4-chi A Seriyada ishtirok etdi va Pro Lissone jamoasi oʻn birinchi oʻrinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Hopkins|ism=Lauren|sarlavha=2017 4th Italian Serie A Results|url=https://thegymter.net/2017/09/17/2017-4th-italian-serie-a-results/|ish=The Gymternet|kirish sanasi=19 June 2021|sana=17 September 2017}}</ref>. 2018-yilda Mariani bolaligidagi Ginnastica Meda klubida murabbiylik faoliyatini boshladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Catching up with Enus Mariani and Elisa Meneghini|url=https://eng.gymnovosti.com/catching-up-with-enus-mariani-and-elisa-meneghini/|ish=Gymnovosti|kirish sanasi=19 June 2021|sana=13 January 2018}}</ref>. U 2018-yil oxirida jarohatlar bilan bogʻliq muammolar tufayli rasman nafaqaga chiqdi. == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1998-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Gimnastikachi ayollar]] pfilt1qwdxdo2fjm072dq756t5dwghr Axel Witsel 0 784002 2815991 2022-08-28T13:41:03Z Akobirolmasov diplomat 74881 „[[:en:Special:Redirect/revision/1106842095|Axel Witsel]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Axel Witsel|tasvir=Witsel celebrating bronze.jpg|izoh=Witsel 2018-yilgi jahon chempionatida Belgiya milliy terma jamoasi safida|toʻliqism=Axel Laurent Angel Lambert Witsel<ref>{{cite web |url=http://portal2013.fpf.pt/DesktopModules/Bring2mind/DMX/Download.aspx?language=pt-PT&EntryId=15142&Command=Core_Download&PortalId=0&TabId=590 |title=Conselho de disciplina |trans-title=Disciplinary board |publisher=Portuguese Football Federation |format=PDF |page=3 |date=23 March 2012 |language=pt |archive-url=https://web.archive.org/web/20160309014154/http://portal2013.fpf.pt/DesktopModules/Bring2mind/DMX/Download.aspx?language=pt-PT&EntryId=15142&Command=Core_Download&PortalId=0&TabId=590 |archive-date=9 March 2016}}</ref>|tavallud_sana={{birth date and age|1989|9|12|df=y}}<ref>{{cite web |url=https://www.fifadata.com/documents/FWC/2018/pdf/FWC_2018_Squadlists.pdf |title=FIFA World Cup Russia 2018: List of players: Belgium |publisher=FIFA |page=3 |date=15 July 2018 |access-date=11 June 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180730202943/https://www.fifadata.com/documents/FWC/2018/pdf/FWC_2018_Squadlists.pdf |archive-date=30 July 2018 |url-status=dead }}</ref>|tavallud_joyi=[[Liège]], {{BEL}}|boʻyi=1.86 m<ref>{{cite web |url=https://www.eurosport.com/football/axel-witsel_prs103426/person.shtml |title=Axel Witsel |publisher=Eurosport |access-date=11 June 2019}}</ref>|pozitsiya=Himoyachi|joriyklub=[[Atlético Madrid]]|klubraqami=20|yoshlikyillari1=1995–1997|yoshlikklublari1=RRC Vottem|yoshlikyillari2=1997–1999|yoshlikklublari2=[[CS Visé]]|yoshlikyillari3=1999–2006|yoshlikklublari3=[[Standard Liège]]|yillar1=2006–2011|klublar1=[[Standard Liège]]|isht1=148|gollar1=33|yillar2=2011–2012|klublar2=[[S.L. Benfica|Benfica]]|isht2=32|gollar2=1|yillar3=2012–2016|klublar3=[[FC Zenit Saint Petersburg|Zenit Saint Petersburg]]|isht3=122|gollar3=16|yillar4=2017–2018|klublar4=[[Tianjin Quanjian F.C.|Tianjin Quanjian]]|isht4=36|gollar4=5|yillar5=2018–2022|klublar5=[[Borussia Dortmund]]|isht5=105|gollar5=10|yillar6=2022–|klublar6=[[Atlético Madrid]]|isht6=2|gollar6=0|milliyyillar1=2004|milliyjamoa1=Belgiya U15|milliyisht1=1|milliygollar1=0|milliyyillar2=2005|milliyjamoa2=Belgiya U16|milliyisht2=2|milliygollar2=0|milliyyillar3=2005–2006|milliyjamoa3=Belgiya U17|milliyisht3=19|milliygollar3=0|milliyyillar4=2006–2007|milliyjamoa4=Belgiya U18|milliyisht4=5|milliygollar4=0|milliyyillar5=2006|milliyjamoa5=Belgiya U19|milliyisht5=3|milliygollar5=0|milliyyillar6=2007–2009|milliyjamoa6=Belgiya U21|milliyisht6=10|milliygollar6=0|milliyyillar7=2008–|milliyjamoa7=Belgiya milliy terma jamoasi|milliyisht7=124|milliygollar7=12|medallar={{Medal|Sport|Men's [[Association football|football]]}} {{Medal|Country|{{fb|BEL}}}} {{Medal|Comp|[[FIFA World Cup]]}} {{Medal|3rd|[[2018 FIFA World Cup|2018 Russia]]|}}|club-update=21:47, 21-avgust 2022-yil (UTC)}} '''Axel Laurent Angel Lambert Witsel''' (1989-yil 12-yanvarda tugʻilgan) — Belgiyalik professional [[Futbol|futbolchi]], [[La Liga]] klubi [[Atlético Madrid|Atletiko Madrid]] va Belgiya terma jamoasida oʻynaydi. Vitsel Belgiyaning asosiy jamoasiga [[Yarimhimoyachi (futbol)|o'ng qanot yarim himoyachisi]] sifatida va [[Yarimhimoyachi (futbol)|hujumkor yarim himoyachi]] sifatida ham o'ynay oladi, . U o'z faoliyatini tug'ilib o'sgan "Standart Lyej" klubida boshlagan, 183 o'yinda maydonga tushib, 42 gol urgan va beshta ichki sovrinni qo'lga kiritgan. U 2008-yilda Belgiyaning "Oltin butsasi" bilan taqdirlangan. Portugaliyadagi "Benfika" bilan bir mavsumdan so'ng, u 2012-yilda [[FC Zenit Sankt Peterburg|Sankt-Peterburgning "Zenit"]] klubiga 40 million yevro evaziga shartnoma imzoladi. Vitsel 2017-yil yanvar oyida Tyantszin Quanjianga jo‘nab ketishidan oldin Rossiyadagi faoliyati davomida to‘rtta mukofotni qo‘lga kiritdi. U 2018-yilning avgustida Dortmundning «Borussiya» klubi bilan Yevropaga qaytgandi. [[Bundesliga]] jamoasi bilan Vitsel 2019-yilgi DFL-Superkubogi va 2020-21-yilgi DFB-Pokal musobaqalarida g'olib chiqdi. Vitsel 2008-yilda terma jamoadagi debyutini o‘tkazdi va 2018-yilning 15-noyabrida Belgiya terma jamoasidagi 100-uchrashuvini o‘tkazdi. U [[FIFA Jahon chempionati 2014|2014]] va 2018-yillarda [[FIFA Jahon chempionati|FIFA Jahon chempionatida]] va [[UEFA Yevropa chempionati 2016|2016]] va 2020-yillarda UEFA Yevropa chempionatida mamlakatni himoya qilgan. == Klubdagi faoliyati == === Standard Liège === 2006-yil 17-sentabrda 17 yoshli Vitsel "Standard Liège" jamoasida "Bryussel" ga qarshi o'yinda 89-daqiqada Stiven Defurning o'rniga maydonga tushdi. Oradan 11 kun o'tib, u o'rinbosar sifatida Yevropadagi ilk debyutini o'tkazdi.  2007-08 yilgi mavsumda, 18 yoshida, u o'sha yili Belgiya ligasi chempioni bo'lgan "Standard Liège" jamoasining asosiy a'zosi edi. Bu yil davomida u boshqa belgiyalik iste'dodlar Defur va Maruan Fellayni bilan birga yosh yarim himoyachini shakllantirdi. Keyingi mavsumda u ikki o'yinli pley-offda [[Penalti|penaltidan]] g'alaba golini urdi va chempionlikni hal qildi. === Benfica === Witsel Portugaliyaning "Benfica" klubi bilan 2011-yil 13-iyulda 5 yillik shartnomaga imzo chekdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://soccernet.espn.go.com/news/story/_/id/934507/benfica-complete-signing-of-belgium-international-axel-witsel?cc=5901|sarlavha=Benfica sign Witsel|nashriyot=ESPNFC|sana=14 July 2011}}</ref>. Witsel 2011-yil 24-avgustda [[UEFA Chempionlar Ligasi 2011—2012|Chempionlar Ligasi pley-off]] javob o‘yinida [[Tvente (futbol klubi)|“Tvente”]] ga qarshi 3:1 hisobida g‘alaba qozonib, “Benfica”ni umumiy 5:3 hisobidagi g‘alaba bilan guruh bosqichiga olib chiqdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.uefa.com/uefachampionsleague/season=2012/matches/round=2000262/match=2007565/postmatch/report/index.html|sarlavha=Witsel delivers as Benfica oust Twente|nashriyot=UEFA|sana=24 August 2011}}</ref>. [[Fayl:Axel_Witsel.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Axel_Witsel.jpg/220px-Axel_Witsel.jpg|left|thumb| Witsel 2012-yilda "Benfika" safida "Zenit"ga qarshi o'ynagan]] U 2012-yil 9-yanvarda Taça da Ligada Vitoriya de Gimarasni 4:1 hisobida mag‘lubiyatga uchratgan uchrashuvda hisobni ochdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://lpfp.pt/taca_liga/pages/jogo.aspx?epoca=20112012&jornada=6&jogo=7308|sarlavha=V.Guimarães 1–4 Benfica|nashriyot=LPFP|kirish sanasi=3 December 2012|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120428112211/http://www.lpfp.pt/taca_liga/pages/jogo.aspx?epoca=20112012&jornada=6&jogo=7308|arxivsana=28 April 2012}}</ref>. Vitsel o'zining to'rtinchi golini 18-yanvar kuni Tasa da Liga o'yinida Santa Klara darvozasiga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://lpfp.pt/taca_liga/pages/jogo.aspx?epoca=20112012&jornada=7&jogo=7310|sarlavha=Benfica 2–0 Sta. Clara|nashriyot=LPFP|kirish sanasi=3 December 2012|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130801085810/http://www.lpfp.pt/taca_liga/pages/jogo.aspx?epoca=20112012&jornada=7&jogo=7310|arxivsana=1 August 2013}}</ref>. "Benfica" 14 aprel kuni Gil Visentega qarshi finalga chiqdi va Witsel "Uchrashuvning eng yaxshi [[Uchrashuv o'yinchisi|o'yinchisi"]] mukofotiga sazovor bo'ldi, chunki "Benfica" 2:1 hisobida g'alaba qozonib, to'rtinchi marta Tasa da Liga chempionligini qo'lga kiritgan edi<ref>{{Veb manbasi|url=http://lpfp.pt/Pages/WitselfoioManofTheMatch.aspx|sarlavha=Witsel foi o Man of The Match|nashriyot=LPFP|sana=15 April 2012|kirish sanasi=3 December 2012|arxivurl=https://archive.today/20120714053927/http://lpfp.pt/Pages/WitselfoioManofTheMatch.aspx|arxivsana=14 July 2012}}</ref>. === Zenit Saint Petersburg === 2012-yil 3-sentabrda Witsel 5 yillik shartnoma imzolaganidan so'ng [[FC Zenit Sankt Peterburg|Sankt-Peterburgning "Zenit"]] klubiga 40 million yevro evaziga imzo chekdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.fc-zenit.ru/main/news/60736.html|sarlavha=Официальный сайт ФК "Зенит"|kirish sanasi=26 June 2016}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=http://web3.cmvm.pt/sdi2004/emitentes/docs/FR41312.pdf|sarlavha=Comunicado|til=pt|sana=3 September 2012|nashriyot=[[Portuguese Securities Market Commission|CMVM]]|kirish sanasi=31 December 2014}}</ref>. Witsel 14-sentabr kuni Rossiya Premer-ligasida debyut qildi va 70-daqiqada Konstantin Zyryanov o'rniga maydonga tushdi, "Zenit" Grozniyning "Terek "ga 2:0 hisobida yutqazdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://soccernet.espn.go.com/match?id=342396&cc=5901|sarlavha=Zenit 0 – 2 Terek Grozny|nashriyot=ESPNFC|sana=14 September 2012}}</ref>. U klubdagi dastlabki ikkita golini 30-noyabr kuni “[[Lujniki|Lujniki” stadionida]] “Zenit<nowiki/>[[Spartak Moskva (futbol klubi)|” Moskvaning “Spartak” klubini]] 4:2 hisobida mag‘lub etganida kiritdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://espnfc.com/us/en/gamecast/statistics/id/357869/statistics.html?soccernet=true&cc=5901|sarlavha=Spartak Moscow 2 – 4 Zenit St Petersburg|nashriyot=ESPNFC|sana=30 November 2012}}</ref>. Witsel 2013-yil 30-mart kuni “Terek Grozniy”ga qarshi o‘yinda “Zenit”ning g‘alaba qozongan to‘pini sakkizinchi daqiqada kiritdi, uning jamoasi 3:0 hisobida g‘alaba qozondi<ref>{{Veb manbasi|url=http://espnfc.com/us/en/gamecast/statistics/id/358127/statistics.html?soccernet=true&cc=5901|sarlavha=Terek Grozny 0–3 Zenit St. Petersburg|nashriyot=ESPNFC|sana=30 March 2013}}</ref>. 2014-yil 16-sentyabrda [[UEFA Chempionlar ligasi 2014/2015 guruh bosqichi|2014-2015-yilgi UEFA Chempionlar Ligasi guruh bosqichidagi]] “Zenit”ning birinchi o‘yinida Witsel sobiq jamoasi “Benfica” ustidan mehmonda 2:0 hisobida g‘alaba qozonib, “Zenit”ning ikkinchi golini kiritdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.uefa.com/news/newsid=2140402.html|sarlavha=Familiar Zenit faces come back to haunt Benfica|ish=UEFA|sana=16 September 2014|kirish sanasi=17 July 2015}}</ref>. Chempionlar Ligasi guruhida uchinchi o'rinni egallagan "Zenit" [[UEFA Yevropa Ligasi 2014/2015|Yevropa Ligasi]] pley-off bosqichiga yo'l oldi; 2015-yil 12-mart kuni Torinoga qarshi 1/8 finalning birinchi o‘yinida Witsel to‘p kiritib, “Zenit” Italiya klubini 2:0 hisobida mag‘lub etdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.uefa.com/uefaeuropaleague/season=2015/matches/round=2000589/match=2014609/postmatch/report/index.html#zenit+beat+torino|sarlavha=Zenit ease to victory over ten-man Torino|ish=UEFA|sana=12 March 2015|kirish sanasi=17 July 2015}}</ref>. 26-aprel kuni Petrovskiy stadionida bo'lib o'tgan liga o'yinida "Zenit "Tulaning "Arsenal" jamoasini mag'lub etganida Witsel o'yindagi yagona golni o'n yettinchi daqiqada kiritdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://uk.eurosport.yahoo.com/football/russian-premier-league/zenit-st-petersburg-fc-arsenal-tula-18571/|sarlavha=Zenit St Petersburg 1–0 FC Arsenal Tula|ish=Yahoo Sports!|sana=26 April 2015|kirish sanasi=17 July 2015}}</ref>. 17-may yakshanba kuni Witsel to‘liq 90 daqiqa o‘ynadi, chunki “Zenit” “Ufa” bilan 1:1 hisobida durang o‘ynadi va Premer-liga kubigini qo‘lga kiritish uchun zarur bo‘lgan ochkoni qo‘lga kiritdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Grez |first=Matias |date=2 June 2015 |title=Zenit St. Petersburg celebrate their fourth league title |work=CNN |url=https://edition.cnn.com/2015/06/01/football/gallery/zenit-title-celebrations/index.html |access-date=6 September 2020}}</ref>. [[Fayl:Dundolk-Zenit_(21).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/Dundolk-Zenit_%2821%29.jpg/220px-Dundolk-Zenit_%2821%29.jpg|left|thumb| Witsel 2016-yilda [[FC Zenit Sankt Peterburg|Sankt-Peterburgning "Zenit"]] jamoasida "Dundalk"ga qarshi o'ynagan]] 2015-yilning 12-iyulida boʻlib oʻtgan Rossiya Superkubogida Witsel oʻzining penaltidan tepgan toʻpini 1:1 hisobida yakunlagan [[Lokomotiv Moskva (futbol klubi)|“Lokomotiv”]] ustidan 4:2 hisobidagi gʻalabaga erishdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.rfpl.org/match/match_10880.html|sarlavha=Суперкубок России по футболу 2015, Финал|ish=RFPL|sana=12 July 2015|kirish sanasi=17 July 2015|til=ru}}</ref>. === Tyantszin Quanjian === 2017-yilning 3-yanvarida “Zenit” Vitsel Xitoyning “Tyanszin Tsyuantszyan” klubiga o‘tganini rasman e’lon qildi<ref name="toChina">{{Veb manbasi|nashriyot=[[FC Zenit Saint Petersburg]]|url=http://fc-zenit.ru/news/feed/2017/01/03/aksel-vitsel-prodolzhit-kareru-v-kitae/|sarlavha=Witsel will continue his career in China|sana=3 January 2017|til=ru}}</ref>. 2017-yilning 4-martida Witsel “Quanjian” safida “Guanchjou R&amp;amp;F”ga 2:0 hisobida mag‘lub bo‘ldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=4 March 2017 |title=Alexandre Pato struggles as Tianjin Quanjian slump vs. Guangzhou R&F |work=ESPN |url=http://www.espnfc.com.au/chinese-super-league/story/3074387/alexandre-pato-struggles-as-tianjin-quanjian-slump-vs-guangzhou-randf}}</ref>. Bir hafta o'tgach, u "Shanxay Grenlandiya Shenxua" bilan 1:1 hisobida durang o'ynab, Xitoy Superligasida klub tarixidagi ilk golini kiritdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=11 March 2017 |title=Witsel scores Quanjian's maiden CSL goal |work=MSN |url=https://www.msn.com/en-my/video/news/witsel-scores-quanjians-maiden-csl-goal/vp-AAo96zl}}</ref>. === Borussia Dortmund === [[Fayl:Alex_Witsel_2021.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/14/Alex_Witsel_2021.jpg/220px-Alex_Witsel_2021.jpg|thumb| Witsel 2021-yilda Dortmundning "Borussiya" tarkibida]] 2018-yilning 6-avgustida Witsel [[Bundesliga]] klubi Dortmundning Borussiya klubi bilan shartnoma imzoladi va 2022-yilning 30-iyuniga qadar davom etadigan to‘rt yillik shartnomaga kelishib oldi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.skysports.com/football/news/11899/11463405/axel-witsel-to-join-borussia-dortmund-from-tianjin-quanjian|sarlavha=Axel Witsel to join Borussia Dortmund from Tianjin Quanjian|nashriyot=SkySports|kirish sanasi=7 August 2018}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bvb.de/eng/News/Overview/Axel-Witsel-arrives-at-the-BVB-training-camp|sarlavha=Axel Witsel arrives at the BVB training camp|nashriyot=Borussia Dortmund|kirish sanasi=7 August 2018}}</ref>. 21-avgust kuni u DFB-Pokal birinchi davrasida SpVgg Greyter Fyurtga qarshi o'yinda zaxiradan maydonga tushganidan so'ng, qo'shib berilgan [[Futbol|vaqtda]] hisobni tenglashtirgan golni urdi va hisobni 1:1 ko'rinishiga keltirdi. Witsel 26-avgust kuni “RB Leyptsig” ustidan 4:1 hisobida g‘alaba qozongan o‘yinda klub safidagi debyutida Bundesligadagi ilk golini urdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bundesliga.com/en/news/Bundesliga/borussia-dortmung-rb-leipzig-live-blog-pulisic-reus-witsel-werner-delaney-511044.jsp|sarlavha=Borussia Dortmund 4-1 RB Leipzig: As it happened!|nashriyot=Bundesliga|kirish sanasi=27 August 2018}}</ref>. === Atletico Madrid === 2022-yilning 7-iyulida [[Atlético Madrid|Madridning “Atletico” klubi]] rasman eʼlon qildiki, Witsel “Borussiya Dortmund” bilan shartnomasi tugaganidan soʻng, klub bilan bir yillik shartnomaga tekin transfer orqali imzo chekkan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Club Atlético de Madrid - Witsel is now a Red & White player|url=https://en.atleticodemadrid.com/noticias/witsel-is-now-a-red-white-player|kirish sanasi=2022-07-07|ish=Club Atlético de Madrid|til=en}}</ref>. Bosh murabbiy Diego Simeone qo'l ostida Witsel 5-3-2 sxemasida orqa uchlik o'rtasida himoyachi sifatida o'ynay boshladi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.atleticodemadrid.com/noticias/ya-conocemos-las-alineaciones-titulares-para-el-getafe-atleti-4|sarlavha=Club Atlético de Madrid - Ya conocemos las alineaciones titulares para el Getafe-Atleti}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.atleticodemadrid.com/noticias/ya-conocemos-las-alineaciones-titulares-para-el-atleti-villarreal-4|sarlavha=Club Atlético de Madrid - Ya conocemos las alineaciones titulares para el Atleti-Villarreal}}</ref>. == Xalqaro maydonlarda == Kattalar safida xalqaro debyut qilishdan oldin u 2007-yilda 21 yoshgacha bo'lganlar jamoasida o'ynagan va to'qqizta o'yin o'tkazib, jamoasiga 2007-yilgi 21 yoshgacha bo'lgan futbolchilar o'rtasidagi Yevropa chempionatining yarim finaliga chiqgan. 2008-yil 26-martda Witsel Marokashga qarshi o‘rtoqlik o‘yini chog‘ida milliy terma jamoadagi debyutini o‘tkazdi. O'yinda 1:4 hisobida mag'lub bo'ldi, ammo Vitsel Belgiya uchun birinchi golini urdi<ref name="First int'l goal">{{Yangiliklar manbasi |date=27 March 2008 |title=Axel Witsel marque, Stijn Stijnen se troue deux fois |language=fr |work=Le Soir |url=http://archives.lesoir.be/-p-axel-witsel-marque-stijn-stijnen-se-troue-deux-fois-_t-20080327-00FFGG.html |access-date=4 December 2014}}</ref>. [[Fayl:Axel_Witsel_Belgium.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Axel_Witsel_Belgium.jpg/220px-Axel_Witsel_Belgium.jpg|left|thumb| Witsel [[UEFA Yevropa chempionati 2012|UEFA Yevro-2012]] saralashida Avstriya bilan o'ynashdan oldin Belgiya terma jamoasi safiga kirdi.]] Witselning xalqaro musobaqadagi birinchi goli Marokash golidan uch yil o'tib, UEFA Yevro-2012 saralash bosqichining A guruhida Avstriyaga qarshi o'yinda oltinchi daqiqada kiritildi va uning ikkinchi goli ikkinchi bo'limda kiritildi<ref name="Goals vs Austria">{{Yangiliklar manbasi |date=25 March 2011 |title=Witsel bezorgt Rode Duivels zege van de hoop |language=nl |work=Sporza |url=http://sporza.be/cm/sporza/voetbal/Rode_Duivels/1.989145 |access-date=4 December 2014}}</ref>. 2011-yil 11-oktabrda [[Germaniya milliy futbol terma jamoasi|Germaniyadan]] uchralgan mag‘lubiyat va [[Turkiya milliy futbol terma jamoasi|Turkiyaning]] Ozarbayjon ustidan qozonilgan g‘alabasi bilan Belgiyaning [[UEFA Yevropa chempionati 2012|UEFA Yevro-2012]] saralashiga bo‘lgan umidlari puchga chiqdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Potter |first=Steffen |date=11 October 2011 |title=Germany stamp out Belgium's fire |work=uefa.com |publisher=Union of European Football Associations |url=http://www.uefa.com/uefaeuro/season=2012/matches/round=15171/match=2002112/postmatch/report/index.html#germany+oust+belgium |access-date=24 January 2018}}</ref>. 2014-yilning 13-mayida Witsel [[FIFA Jahon chempionati 2014 jamoalar tarkibi|Belgiya terma jamoasining]] [[FIFA Jahon chempionati 2014|2014-yilgi FIFA Jahon chempionati]] uchun qaydnomasiga kiritildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=13 May 2014 |title=Adnan Januzaj included in Belgium's World Cup squad |work=[[BBC Sport]] |url=https://www.bbc.co.uk/sport/0/football/27395150 |access-date=15 May 2014}}</ref>. U jamoaning turnirdagi birinchi o'yinida, [[Belu-Orizonti|Belo-Orizontida]] [[Jazoir milliy futbol terma jamoasi|Jazoirga]] qarshi 2:1 hisobida g'alaba qozongan o'yinda yarim himoyada boshladi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Chowdhury |first=Saj |date=17 June 2014 |title=Belgium 2–1 Algeria |work=[[BBC Sport]] |url=https://www.bbc.co.uk/sport/0/football/25285127 |access-date=17 June 2014}}</ref>. Witsel 2016-yilning 31-mayida e'lon qilingan [[UEFA Yevropa chempionati 2016|UEFA Yevro-2016da]] Belgiya terma jamoasida ham ishtirok etdi<ref>{{Cite tweet|user=@BelRedDevils|date=31 May 2016|title=.OFFICIAL ! Our final #Euro2016 squad list & numbers ! #TousenFrance|access-date=24 January 2018}}</ref>. U chempionatdagi ilk turnir golini [[UEFA Yevropa chempionati 2016 E guruhi|E guruhida]] Irlandiya Respublikasiga qarshi o'yin qaytnomasini kiritildi<ref name="Euro 2016 goal">{{Yangiliklar manbasi |last=Lowe |first=Sid |date=18 June 2016 |title=Belgium get going as Romelu Lukaku punishes Republic of Ireland |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/football/2016/jun/18/belgium-republic-of-ireland-euro-2016-match-report |access-date=14 October 2016}}</ref>. [[Fayl:Axel_Witsel_2018.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Axel_Witsel_2018.jpg/220px-Axel_Witsel_2018.jpg|right|thumb| Aksel Witsel JCh -2018da Belgiya terma jamoasi safida]] U 2018-yilgi Jahon chempionati saralash bosqichida Gibraltar ustidan yirik g'alabalarda ikkita gol urdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Dorman |first=Matt |date=31 August 2017 |title=Belgium 9 Gibraltar 0: Trebles for Meunier and Lukaku as Hazard makes scoring return |publisher=Goal.com |url=http://www.goal.com/en-us/news/55/main/2017/08/31/38240092/belgium-9-gibraltar-0-trebles-for-meunier-and-lukaku-as |access-date=4 September 2018}}</ref>. Murabbiy Roberto Martines uni Rossiyadagi final turniri uchun qaydnomaga kiritdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=4 June 2018 |title=World Cup 2018: Belgium include Vincent Kompany but Christian Benteke misses out |publisher=BBC Sport |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/44353673 |access-date=4 September 2018}}</ref>. == Shaxsiy hayoti == Witselning uchta farzandi bor<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=23 October 2012 |title=Axel Witsel en très charmante compagnie |language=fr |work=[[La Dernière Heure]] |url=http://www.dhnet.be/archive/axel-witsel-en-tres-charmante-compagnie-51b7e153e4b0de6db992d370 |url-status=dead |access-date=23 April 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170831220526/http://www.dhnet.be/archive/axel-witsel-en-tres-charmante-compagnie-51b7e153e4b0de6db992d370 |archive-date=31 August 2017}}</ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |date=13 June 2015 |title=Axel & Rafaella Witsel éblouissants lors de leur mariage religieux |language=fr |work=Sudinfo.be |url=http://www.sudinfo.be/1310603/article/2015-06-14/axel-rafaella-witsel-eblouissants-lors-de-leur-mariage-religieux-photos |url-status=dead |access-date=31 August 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160625022110/http://www.sudinfo.be/1310603/article/2015-06-14/axel-rafaella-witsel-eblouissants-lors-de-leur-mariage-religieux-photos |archive-date=25 June 2016}}</ref>. U otasi orqali Martiniquais naslidan<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=10 July 2018 |title=Mondial 2018 - France Belgique: Axel Witsel, l'autre Antillais endiablé |publisher=franceinfo |agency=franceinfo |url=https://la1ere.francetvinfo.fr/mondial-2018-france-belgique-axel-witsel-autre-martiniquais-endiable-607799.html |access-date=11 July 2018}}</ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Dalmat |first=Syanie |date=10 July 2018 |title=Axel Witsel, le Belge qui aurait pu jouer pour la France |publisher=L'Equipe |url=https://www.lequipe.fr/Football/Article/Axel-witsel-un-martiniquais-chez-les-belges/920984 |access-date=11 July 2018}}</ref>. U bolaligidan [[Arsenal (futbol klubi)|"Arsenal"ga]] muxlislik qilgan<ref>{{Veb manbasi|sana=2015-05-07|sarlavha=Boyhood Arsenal fan Axel Witsel: "I have always liked Manchester United since I was young"|url=https://www.eurosport.co.uk/football/boyhood-arsenal-fan-axel-witsel-i-have-always-liked-manchester-united-since-i-was-young_sto4718565/story.shtml|kirish sanasi=2022-02-28|ish=Eurosport UK|til=en}}</ref>. == Faoliyat statistikasi == === Klub === [[Fayl:Dundolk-Zenit_(9).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Dundolk-Zenit_%289%29.jpg/170px-Dundolk-Zenit_%289%29.jpg|thumb| Witsel 2016-yilda " Dundalk " bilan "Zenit" uchun [[UEFA Yevropa Ligasi|UEFA ropa Ligasi bahsida]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center" |+Chempionatdagi natijalari ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" |Mavsum ! colspan="3" |League ! colspan="2" |National Cup ! colspan="2" |League Cup ! colspan="2" |Continental ! colspan="2" |Boshqa ! colspan="2" |Jami |- !Chempionat !O'yinlar !Gollar !O'yinlar !Gollar !O'yinlar !Gollar !O'yinlar !Gollar !O'yinlar !Gollar !O'yinlar !Gollar |- | rowspan="6" |Standard Liège |2006–07 |Belgian Pro League |16 |2 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |1 |0 | colspan="2" |— |17 |2 |- |2007–08 |Belgian Pro League |33 |7 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |3 |1 | colspan="2" |— |36 |8 |- |2008–09 |Belgian Pro League |35 |8 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |10 |1 |1 |0 |46 |9 |- |2009–10 |Belgian Pro League |27 |6 |1 |1 | colspan="2" |— |12 |3 |1 |1 |41 |11 |- |2010–11 |Belgian Pro League |37 |10 |6 |2 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |43 |12 |- ! colspan="2" |Jami !148 !33 !7 !3 ! colspan="2" |— !26 !5 !2 !1 !183 !42 |- | rowspan="3" |Benfica |2011–12 |Primeira Liga |29 |1 |1 |0 |4 |2 |14 |2 | colspan="2" |— |49 |5 |- |2012–13 |Primeira Liga |3 |0 |0 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |3 |0 |- ! colspan="2" |Jami !32 !1 !1 !0 !4 !2 !14 !2 ! colspan="2" |— !52 !5 |- | rowspan="6" |[[FC Zenit Sankt Peterburg|Zenit Saint Petersburg]] |2012–13 |Russian Premier League |19 |4 |3 |0 | colspan="2" |— |9 |1 | colspan="2" |— |31 |5 |- |2013–14 |Russian Premier League |30 |4 |1 |0 | colspan="2" |— |11 |0 |1 |0 |43 |4 |- |2014–15 |Russian Premier League |28 |4 |1 |0 | colspan="2" |— |13 |2 | colspan="2" |— |42 |6 |- |2015–16 |Russian Premier League |29 |3 |4 |2 | colspan="2" |— |7 |1 |1 |0 |41 |6 |- |2016–17 |Russian Premier League |16 |1 |1 |0 | colspan="2" |— |6 |0 |0 |0 |23 |1 |- ! colspan="2" |Jami !122 !16 !10 !2 ! colspan="2" |— !46 !4 !2 !0 !180 !22 |- | rowspan="3" |Tianjin Quanjian |2017 |Chinese Super League |27 |4 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |29 |4 |- |2018 |Chinese Super League |9 |1 |1 |1 | colspan="2" |— |8 |0 | colspan="2" |— |18 |2 |- ! colspan="2" |Jami !36 !5 !3 !1 ! colspan="2" |— !8 !0 ! colspan="2" |— !47 !6 |- | rowspan="5" |Borussia Dortmund |2018–19 |[[Bundesliga]] |33 |4 |3 |1 | colspan="2" |— |7 |1 | colspan="2" |— |43 |6 |- |2019–20 |Bundesliga |28 |4 |3 |0 | colspan="2" |— |7 |0 |1 |0 |39 |4 |- |2020–21 |Bundesliga |15 |0 |2 |0 | colspan="2" |— |5 |1 |0 |0 |22 |1 |- |2021–22 |Bundesliga |29 |2 |3 |0 | colspan="2" |— |8 |0 |1 |0 |41 |2 |- ! colspan="2" |Jami !105 !10 !11 !1 ! colspan="2" |— !27 !2 !2 !0 !145 !13 |- |[[Atlético Madrid]] |2022–23 |[[La Liga]] |2 |0 |0 |0 | colspan="2" |— |0 |0 | colspan="2" |— |2 |0 |- ! colspan="3" |Umumiy !444 !65 !32 !7 !4 !2 !121 !13 !6 !1 !608 !88 |} [[Fayl:2017_RUS_v_BEL_exhibition_-_Axel_Witsel.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/2017_RUS_v_BEL_exhibition_-_Axel_Witsel.jpg/170px-2017_RUS_v_BEL_exhibition_-_Axel_Witsel.jpg|thumb| Vitsel xalqaro burchda isinish, 2017-yil]] === Xalqaro === {| class="wikitable" style="text-align: center" !Milliy terma jamoa ! Yil !Xalqaro o'yinlar !Gollar |- | rowspan="15" | Belgiya | 2008-yil | 7 | 1 |- | 2009-yil | 3 | 1 |- | 2010-yil | 5 | 0 |- | 2011-yil | 11 | 3 |- | 2012-yil | 9 | 0 |- | 2013-yil | 10 | 0 |- | 2014-yil | 11 | 1 |- | 2015-yil | 9 | 0 |- | 2016-yil | 15 | 2 |- | 2017-yil | 7 | 1 |- | 2018-yil | 13 | 0 |- | 2019-yil | 5 | 0 |- | 2020-yil | 5 | 1 |- | 2021-yil | 10 | 1 |- | 2022-yil | 4 | 1 |- ! colspan="2" | Jami ! 124 ! 12 |} == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Belgiyalik futbolchilar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1989-yilda tugʻilganlar]] jpaediai5lxjwrwcqknlurzixa5s4rp 2815992 2815991 2022-08-28T13:42:59Z Akobirolmasov diplomat 74881 xatolar to'g'irlandi wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Axel Witsel|tasvir=Witsel celebrating bronze.jpg|izoh=Witsel 2018-yilgi jahon chempionatida Belgiya milliy terma jamoasi safida|toʻliqism=Axel Laurent Angel Lambert Witsel<ref>{{cite web |url=http://portal2013.fpf.pt/DesktopModules/Bring2mind/DMX/Download.aspx?language=pt-PT&EntryId=15142&Command=Core_Download&PortalId=0&TabId=590 |title=Conselho de disciplina |trans-title=Disciplinary board |publisher=Portuguese Football Federation |format=PDF |page=3 |date=23 March 2012 |language=pt |archive-url=https://web.archive.org/web/20160309014154/http://portal2013.fpf.pt/DesktopModules/Bring2mind/DMX/Download.aspx?language=pt-PT&EntryId=15142&Command=Core_Download&PortalId=0&TabId=590 |archive-date=9 March 2016}}</ref>|tavallud_sana={{birth date and age|1989|9|12|df=y}}<ref>{{cite web |url=https://www.fifadata.com/documents/FWC/2018/pdf/FWC_2018_Squadlists.pdf |title=FIFA World Cup Russia 2018: List of players: Belgium |publisher=FIFA |page=3 |date=15 July 2018 |access-date=11 June 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180730202943/https://www.fifadata.com/documents/FWC/2018/pdf/FWC_2018_Squadlists.pdf |archive-date=30 July 2018 |url-status=dead }}</ref>|tavallud_joyi=[[Liège]], {{BEL}}|boʻyi=1.86 m<ref>{{cite web |url=https://www.eurosport.com/football/axel-witsel_prs103426/person.shtml |title=Axel Witsel |publisher=Eurosport |access-date=11 June 2019}}</ref>|pozitsiya=Himoyachi|joriyklub=[[Atlético Madrid]]|klubraqami=20|yoshlikyillari1=1995–1997|yoshlikklublari1=RRC Vottem|yoshlikyillari2=1997–1999|yoshlikklublari2=[[CS Visé]]|yoshlikyillari3=1999–2006|yoshlikklublari3=[[Standard Liège]]|yillar1=2006–2011|klublar1=[[Standard Liège]]|isht1=148|gollar1=33|yillar2=2011–2012|klublar2=[[S.L. Benfica|Benfica]]|isht2=32|gollar2=1|yillar3=2012–2016|klublar3=[[FC Zenit Saint Petersburg|Zenit Saint Petersburg]]|isht3=122|gollar3=16|yillar4=2017–2018|klublar4=[[Tianjin Quanjian F.C.|Tianjin Quanjian]]|isht4=36|gollar4=5|yillar5=2018–2022|klublar5=[[Borussia Dortmund]]|isht5=105|gollar5=10|yillar6=2022–|klublar6=[[Atlético Madrid]]|isht6=2|gollar6=0|milliyyillar1=2004|milliyjamoa1=Belgiya U15|milliyisht1=1|milliygollar1=0|milliyyillar2=2005|milliyjamoa2=Belgiya U16|milliyisht2=2|milliygollar2=0|milliyyillar3=2005–2006|milliyjamoa3=Belgiya U17|milliyisht3=19|milliygollar3=0|milliyyillar4=2006–2007|milliyjamoa4=Belgiya U18|milliyisht4=5|milliygollar4=0|milliyyillar5=2006|milliyjamoa5=Belgiya U19|milliyisht5=3|milliygollar5=0|milliyyillar6=2007–2009|milliyjamoa6=Belgiya U21|milliyisht6=10|milliygollar6=0|milliyyillar7=2008–|milliyjamoa7=Belgiya milliy terma jamoasi|milliyisht7=124|milliygollar7=12|medallar={{Medal|Sport|Men's [[Association football|football]]}} {{Medal|Country|{{fb|BEL}}}} {{Medal|Comp|[[FIFA World Cup]]}} {{Medal|3rd|[[2018 FIFA World Cup|2018 Russia]]|}}|club-update=21:47, 21-avgust 2022-yil (UTC)}} '''Axel Laurent Angel Lambert Witsel''' (1989-yil 12-yanvarda tugʻilgan) — Belgiyalik professional [[Futbol|futbolchi]], [[La Liga]] klubi [[Atlético Madrid|Atletiko Madrid]] va Belgiya terma jamoasida oʻynaydi. Witsel Belgiyaning asosiy jamoasiga [[Yarimhimoyachi (futbol)|o'ng qanot yarim himoyachisi]] sifatida va [[Yarimhimoyachi (futbol)|hujumkor yarim himoyachi]] sifatida ham o'ynay oladi, . U o'z faoliyatini tug'ilib o'sgan "Standart Lyej" klubida boshlagan, 183 o'yinda maydonga tushib, 42 gol urgan va beshta ichki sovrinni qo'lga kiritgan. U 2008-yilda Belgiyaning "Oltin butsasi" bilan taqdirlangan. Portugaliyadagi "Benfika" bilan bir mavsumdan so'ng, u 2012-yilda [[FC Zenit Sankt Peterburg|Sankt-Peterburgning "Zenit"]] klubiga 40 million yevro evaziga shartnoma imzoladi. Witsel 2017-yil yanvar oyida Tyantszin Quanjianga jo‘nab ketishidan oldin Rossiyadagi faoliyati davomida to‘rtta mukofotni qo‘lga kiritdi. U 2018-yilning avgustida Dortmundning «Borussiya» klubi bilan Yevropaga qaytgandi. [[Bundesliga]] jamoasi bilan Witsel 2019-yilgi DFL-Superkubogi va 2020-21-yilgi DFB-Pokal musobaqalarida g'olib chiqdi. Witsel 2008-yilda terma jamoadagi debyutini o‘tkazdi va 2018-yilning 15-noyabrida Belgiya terma jamoasidagi 100-uchrashuvini o‘tkazdi. U [[FIFA Jahon chempionati 2014|2014]] va 2018-yillarda [[FIFA Jahon chempionati|FIFA Jahon chempionatida]] va [[UEFA Yevropa chempionati 2016|2016]] va 2020-yillarda UEFA Yevropa chempionatida mamlakatni himoya qilgan. == Klubdagi faoliyati == === Standard Liège === 2006-yil 17-sentabrda 17 yoshli Witsel "Standard Liège" jamoasida "Bryussel" ga qarshi o'yinda 89-daqiqada Stiven Defurning o'rniga maydonga tushdi. Oradan 11 kun o'tib, u o'rinbosar sifatida Yevropadagi ilk debyutini o'tkazdi.  2007-08 yilgi mavsumda, 18 yoshida, u o'sha yili Belgiya ligasi chempioni bo'lgan "Standard Liège" jamoasining asosiy a'zosi edi. Bu yil davomida u boshqa belgiyalik iste'dodlar Defur va Maruan Fellayni bilan birga yosh yarim himoyachini shakllantirdi. Keyingi mavsumda u ikki o'yinli pley-offda [[Penalti|penaltidan]] g'alaba golini urdi va chempionlikni hal qildi. === Benfica === Witsel Portugaliyaning "Benfica" klubi bilan 2011-yil 13-iyulda 5 yillik shartnomaga imzo chekdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://soccernet.espn.go.com/news/story/_/id/934507/benfica-complete-signing-of-belgium-international-axel-witsel?cc=5901|sarlavha=Benfica sign Witsel|nashriyot=ESPNFC|sana=14 July 2011}}</ref>. Witsel 2011-yil 24-avgustda [[UEFA Chempionlar Ligasi 2011—2012|Chempionlar Ligasi pley-off]] javob o‘yinida [[Tvente (futbol klubi)|“Tvente”]] ga qarshi 3:1 hisobida g‘alaba qozonib, “Benfica”ni umumiy 5:3 hisobidagi g‘alaba bilan guruh bosqichiga olib chiqdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.uefa.com/uefachampionsleague/season=2012/matches/round=2000262/match=2007565/postmatch/report/index.html|sarlavha=Witsel delivers as Benfica oust Twente|nashriyot=UEFA|sana=24 August 2011}}</ref>. [[Fayl:Axel_Witsel.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Axel_Witsel.jpg/220px-Axel_Witsel.jpg|left|thumb| Witsel 2012-yilda "Benfika" safida "Zenit"ga qarshi o'ynagan]] U 2012-yil 9-yanvarda Taça da Ligada Vitoriya de Gimarasni 4:1 hisobida mag‘lubiyatga uchratgan uchrashuvda hisobni ochdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://lpfp.pt/taca_liga/pages/jogo.aspx?epoca=20112012&jornada=6&jogo=7308|sarlavha=V.Guimarães 1–4 Benfica|nashriyot=LPFP|kirish sanasi=3 December 2012|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120428112211/http://www.lpfp.pt/taca_liga/pages/jogo.aspx?epoca=20112012&jornada=6&jogo=7308|arxivsana=28 April 2012}}</ref>. Witsel o'zining to'rtinchi golini 18-yanvar kuni Tasa da Liga o'yinida Santa Klara darvozasiga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://lpfp.pt/taca_liga/pages/jogo.aspx?epoca=20112012&jornada=7&jogo=7310|sarlavha=Benfica 2–0 Sta. Clara|nashriyot=LPFP|kirish sanasi=3 December 2012|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130801085810/http://www.lpfp.pt/taca_liga/pages/jogo.aspx?epoca=20112012&jornada=7&jogo=7310|arxivsana=1 August 2013}}</ref>. "Benfica" 14 aprel kuni Gil Visentega qarshi finalga chiqdi va Witsel "Uchrashuvning eng yaxshi [[Uchrashuv o'yinchisi|o'yinchisi"]] mukofotiga sazovor bo'ldi, chunki "Benfica" 2:1 hisobida g'alaba qozonib, to'rtinchi marta Tasa da Liga chempionligini qo'lga kiritgan edi<ref>{{Veb manbasi|url=http://lpfp.pt/Pages/WitselfoioManofTheMatch.aspx|sarlavha=Witsel foi o Man of The Match|nashriyot=LPFP|sana=15 April 2012|kirish sanasi=3 December 2012|arxivurl=https://archive.today/20120714053927/http://lpfp.pt/Pages/WitselfoioManofTheMatch.aspx|arxivsana=14 July 2012}}</ref>. === Zenit Saint Petersburg === 2012-yil 3-sentabrda Witsel 5 yillik shartnoma imzolaganidan so'ng [[FC Zenit Sankt Peterburg|Sankt-Peterburgning "Zenit"]] klubiga 40 million yevro evaziga imzo chekdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.fc-zenit.ru/main/news/60736.html|sarlavha=Официальный сайт ФК "Зенит"|kirish sanasi=26 June 2016}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=http://web3.cmvm.pt/sdi2004/emitentes/docs/FR41312.pdf|sarlavha=Comunicado|til=pt|sana=3 September 2012|nashriyot=[[Portuguese Securities Market Commission|CMVM]]|kirish sanasi=31 December 2014}}</ref>. Witsel 14-sentabr kuni Rossiya Premer-ligasida debyut qildi va 70-daqiqada Konstantin Zyryanov o'rniga maydonga tushdi, "Zenit" Grozniyning "Terek "ga 2:0 hisobida yutqazdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://soccernet.espn.go.com/match?id=342396&cc=5901|sarlavha=Zenit 0 – 2 Terek Grozny|nashriyot=ESPNFC|sana=14 September 2012}}</ref>. U klubdagi dastlabki ikkita golini 30-noyabr kuni “[[Lujniki|Lujniki” stadionida]] “Zenit<nowiki/>[[Spartak Moskva (futbol klubi)|” Moskvaning “Spartak” klubini]] 4:2 hisobida mag‘lub etganida kiritdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://espnfc.com/us/en/gamecast/statistics/id/357869/statistics.html?soccernet=true&cc=5901|sarlavha=Spartak Moscow 2 – 4 Zenit St Petersburg|nashriyot=ESPNFC|sana=30 November 2012}}</ref>. Witsel 2013-yil 30-mart kuni “Terek Grozniy”ga qarshi o‘yinda “Zenit”ning g‘alaba qozongan to‘pini sakkizinchi daqiqada kiritdi, uning jamoasi 3:0 hisobida g‘alaba qozondi<ref>{{Veb manbasi|url=http://espnfc.com/us/en/gamecast/statistics/id/358127/statistics.html?soccernet=true&cc=5901|sarlavha=Terek Grozny 0–3 Zenit St. Petersburg|nashriyot=ESPNFC|sana=30 March 2013}}</ref>. 2014-yil 16-sentyabrda [[UEFA Chempionlar ligasi 2014/2015 guruh bosqichi|2014-2015-yilgi UEFA Chempionlar Ligasi guruh bosqichidagi]] “Zenit”ning birinchi o‘yinida Witsel sobiq jamoasi “Benfica” ustidan mehmonda 2:0 hisobida g‘alaba qozonib, “Zenit”ning ikkinchi golini kiritdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.uefa.com/news/newsid=2140402.html|sarlavha=Familiar Zenit faces come back to haunt Benfica|ish=UEFA|sana=16 September 2014|kirish sanasi=17 July 2015}}</ref>. Chempionlar Ligasi guruhida uchinchi o'rinni egallagan "Zenit" [[UEFA Yevropa Ligasi 2014/2015|Yevropa Ligasi]] pley-off bosqichiga yo'l oldi; 2015-yil 12-mart kuni Torinoga qarshi 1/8 finalning birinchi o‘yinida Witsel to‘p kiritib, “Zenit” Italiya klubini 2:0 hisobida mag‘lub etdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.uefa.com/uefaeuropaleague/season=2015/matches/round=2000589/match=2014609/postmatch/report/index.html#zenit+beat+torino|sarlavha=Zenit ease to victory over ten-man Torino|ish=UEFA|sana=12 March 2015|kirish sanasi=17 July 2015}}</ref>. 26-aprel kuni Petrovskiy stadionida bo'lib o'tgan liga o'yinida "Zenit "Tulaning "Arsenal" jamoasini mag'lub etganida Witsel o'yindagi yagona golni o'n yettinchi daqiqada kiritdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://uk.eurosport.yahoo.com/football/russian-premier-league/zenit-st-petersburg-fc-arsenal-tula-18571/|sarlavha=Zenit St Petersburg 1–0 FC Arsenal Tula|ish=Yahoo Sports!|sana=26 April 2015|kirish sanasi=17 July 2015}}</ref>. 17-may yakshanba kuni Witsel to‘liq 90 daqiqa o‘ynadi, chunki “Zenit” “Ufa” bilan 1:1 hisobida durang o‘ynadi va Premer-liga kubigini qo‘lga kiritish uchun zarur bo‘lgan ochkoni qo‘lga kiritdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Grez |first=Matias |date=2 June 2015 |title=Zenit St. Petersburg celebrate their fourth league title |work=CNN |url=https://edition.cnn.com/2015/06/01/football/gallery/zenit-title-celebrations/index.html |access-date=6 September 2020}}</ref>. [[Fayl:Dundolk-Zenit_(21).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/Dundolk-Zenit_%2821%29.jpg/220px-Dundolk-Zenit_%2821%29.jpg|left|thumb| Witsel 2016-yilda [[FC Zenit Sankt Peterburg|Sankt-Peterburgning "Zenit"]] jamoasida "Dundalk"ga qarshi o'ynagan]] 2015-yilning 12-iyulida boʻlib oʻtgan Rossiya Superkubogida Witsel oʻzining penaltidan tepgan toʻpini 1:1 hisobida yakunlagan [[Lokomotiv Moskva (futbol klubi)|“Lokomotiv”]] ustidan 4:2 hisobidagi gʻalabaga erishdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.rfpl.org/match/match_10880.html|sarlavha=Суперкубок России по футболу 2015, Финал|ish=RFPL|sana=12 July 2015|kirish sanasi=17 July 2015|til=ru}}</ref>. === Tyantszin Quanjian === 2017-yilning 3-yanvarida “Zenit” Witsel Xitoyning “Tyanszin Tsyuantszyan” klubiga o‘tganini rasman e’lon qildi<ref name="toChina">{{Veb manbasi|nashriyot=[[FC Zenit Saint Petersburg]]|url=http://fc-zenit.ru/news/feed/2017/01/03/aksel-vitsel-prodolzhit-kareru-v-kitae/|sarlavha=Witsel will continue his career in China|sana=3 January 2017|til=ru}}</ref>. 2017-yilning 4-martida Witsel “Quanjian” safida “Guanchjou R&amp;amp;F”ga 2:0 hisobida mag‘lub bo‘ldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=4 March 2017 |title=Alexandre Pato struggles as Tianjin Quanjian slump vs. Guangzhou R&F |work=ESPN |url=http://www.espnfc.com.au/chinese-super-league/story/3074387/alexandre-pato-struggles-as-tianjin-quanjian-slump-vs-guangzhou-randf}}</ref>. Bir hafta o'tgach, u "Shanxay Grenlandiya Shenxua" bilan 1:1 hisobida durang o'ynab, Xitoy Superligasida klub tarixidagi ilk golini kiritdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=11 March 2017 |title=Witsel scores Quanjian's maiden CSL goal |work=MSN |url=https://www.msn.com/en-my/video/news/witsel-scores-quanjians-maiden-csl-goal/vp-AAo96zl}}</ref>. === Borussia Dortmund === [[Fayl:Alex_Witsel_2021.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/14/Alex_Witsel_2021.jpg/220px-Alex_Witsel_2021.jpg|thumb| Witsel 2021-yilda Dortmundning "Borussiya" tarkibida]] 2018-yilning 6-avgustida Witsel [[Bundesliga]] klubi Dortmundning Borussiya klubi bilan shartnoma imzoladi va 2022-yilning 30-iyuniga qadar davom etadigan to‘rt yillik shartnomaga kelishib oldi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.skysports.com/football/news/11899/11463405/axel-witsel-to-join-borussia-dortmund-from-tianjin-quanjian|sarlavha=Axel Witsel to join Borussia Dortmund from Tianjin Quanjian|nashriyot=SkySports|kirish sanasi=7 August 2018}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bvb.de/eng/News/Overview/Axel-Witsel-arrives-at-the-BVB-training-camp|sarlavha=Axel Witsel arrives at the BVB training camp|nashriyot=Borussia Dortmund|kirish sanasi=7 August 2018}}</ref>. 21-avgust kuni u DFB-Pokal birinchi davrasida SpVgg Greyter Fyurtga qarshi o'yinda zaxiradan maydonga tushganidan so'ng, qo'shib berilgan [[Futbol|vaqtda]] hisobni tenglashtirgan golni urdi va hisobni 1:1 ko'rinishiga keltirdi. Witsel 26-avgust kuni “RB Leyptsig” ustidan 4:1 hisobida g‘alaba qozongan o‘yinda klub safidagi debyutida Bundesligadagi ilk golini urdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bundesliga.com/en/news/Bundesliga/borussia-dortmung-rb-leipzig-live-blog-pulisic-reus-witsel-werner-delaney-511044.jsp|sarlavha=Borussia Dortmund 4-1 RB Leipzig: As it happened!|nashriyot=Bundesliga|kirish sanasi=27 August 2018}}</ref>. === Atletico Madrid === 2022-yilning 7-iyulida [[Atlético Madrid|Madridning “Atletico” klubi]] rasman eʼlon qildiki, Witsel “Borussiya Dortmund” bilan shartnomasi tugaganidan soʻng, klub bilan bir yillik shartnomaga tekin transfer orqali imzo chekkan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Club Atlético de Madrid - Witsel is now a Red & White player|url=https://en.atleticodemadrid.com/noticias/witsel-is-now-a-red-white-player|kirish sanasi=2022-07-07|ish=Club Atlético de Madrid|til=en}}</ref>. Bosh murabbiy Diego Simeone qo'l ostida Witsel 5-3-2 sxemasida orqa uchlik o'rtasida himoyachi sifatida o'ynay boshladi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.atleticodemadrid.com/noticias/ya-conocemos-las-alineaciones-titulares-para-el-getafe-atleti-4|sarlavha=Club Atlético de Madrid - Ya conocemos las alineaciones titulares para el Getafe-Atleti}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.atleticodemadrid.com/noticias/ya-conocemos-las-alineaciones-titulares-para-el-atleti-villarreal-4|sarlavha=Club Atlético de Madrid - Ya conocemos las alineaciones titulares para el Atleti-Villarreal}}</ref>. == Xalqaro maydonlarda == Kattalar safida xalqaro debyut qilishdan oldin u 2007-yilda 21 yoshgacha bo'lganlar jamoasida o'ynagan va to'qqizta o'yin o'tkazib, jamoasiga 2007-yilgi 21 yoshgacha bo'lgan futbolchilar o'rtasidagi Yevropa chempionatining yarim finaliga chiqgan. 2008-yil 26-martda Witsel Marokashga qarshi o‘rtoqlik o‘yini chog‘ida milliy terma jamoadagi debyutini o‘tkazdi. O'yinda 1:4 hisobida mag'lub bo'ldi, ammo Witsel Belgiya uchun birinchi golini urdi<ref name="First int'l goal">{{Yangiliklar manbasi |date=27 March 2008 |title=Axel Witsel marque, Stijn Stijnen se troue deux fois |language=fr |work=Le Soir |url=http://archives.lesoir.be/-p-axel-witsel-marque-stijn-stijnen-se-troue-deux-fois-_t-20080327-00FFGG.html |access-date=4 December 2014}}</ref>. [[Fayl:Axel_Witsel_Belgium.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Axel_Witsel_Belgium.jpg/220px-Axel_Witsel_Belgium.jpg|left|thumb| Witsel [[UEFA Yevropa chempionati 2012|UEFA Yevro-2012]] saralashida Avstriya bilan o'ynashdan oldin Belgiya terma jamoasi safiga kirdi.]] Witselning xalqaro musobaqadagi birinchi goli Marokash golidan uch yil o'tib, UEFA Yevro-2012 saralash bosqichining A guruhida Avstriyaga qarshi o'yinda oltinchi daqiqada kiritildi va uning ikkinchi goli ikkinchi bo'limda kiritildi<ref name="Goals vs Austria">{{Yangiliklar manbasi |date=25 March 2011 |title=Witsel bezorgt Rode Duivels zege van de hoop |language=nl |work=Sporza |url=http://sporza.be/cm/sporza/voetbal/Rode_Duivels/1.989145 |access-date=4 December 2014}}</ref>. 2011-yil 11-oktabrda [[Germaniya milliy futbol terma jamoasi|Germaniyadan]] uchralgan mag‘lubiyat va [[Turkiya milliy futbol terma jamoasi|Turkiyaning]] Ozarbayjon ustidan qozonilgan g‘alabasi bilan Belgiyaning [[UEFA Yevropa chempionati 2012|UEFA Yevro-2012]] saralashiga bo‘lgan umidlari puchga chiqdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Potter |first=Steffen |date=11 October 2011 |title=Germany stamp out Belgium's fire |work=uefa.com |publisher=Union of European Football Associations |url=http://www.uefa.com/uefaeuro/season=2012/matches/round=15171/match=2002112/postmatch/report/index.html#germany+oust+belgium |access-date=24 January 2018}}</ref>. 2014-yilning 13-mayida Witsel [[FIFA Jahon chempionati 2014 jamoalar tarkibi|Belgiya terma jamoasining]] [[FIFA Jahon chempionati 2014|2014-yilgi FIFA Jahon chempionati]] uchun qaydnomasiga kiritildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=13 May 2014 |title=Adnan Januzaj included in Belgium's World Cup squad |work=[[BBC Sport]] |url=https://www.bbc.co.uk/sport/0/football/27395150 |access-date=15 May 2014}}</ref>. U jamoaning turnirdagi birinchi o'yinida, [[Belu-Orizonti|Belo-Orizontida]] [[Jazoir milliy futbol terma jamoasi|Jazoirga]] qarshi 2:1 hisobida g'alaba qozongan o'yinda yarim himoyada boshladi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Chowdhury |first=Saj |date=17 June 2014 |title=Belgium 2–1 Algeria |work=[[BBC Sport]] |url=https://www.bbc.co.uk/sport/0/football/25285127 |access-date=17 June 2014}}</ref>. Witsel 2016-yilning 31-mayida e'lon qilingan [[UEFA Yevropa chempionati 2016|UEFA Yevro-2016da]] Belgiya terma jamoasida ham ishtirok etdi<ref>{{Cite tweet|user=@BelRedDevils|date=31 May 2016|title=.OFFICIAL ! Our final #Euro2016 squad list & numbers ! #TousenFrance|access-date=24 January 2018}}</ref>. U chempionatdagi ilk turnir golini [[UEFA Yevropa chempionati 2016 E guruhi|E guruhida]] Irlandiya Respublikasiga qarshi o'yin qaytnomasini kiritildi<ref name="Euro 2016 goal">{{Yangiliklar manbasi |last=Lowe |first=Sid |date=18 June 2016 |title=Belgium get going as Romelu Lukaku punishes Republic of Ireland |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/football/2016/jun/18/belgium-republic-of-ireland-euro-2016-match-report |access-date=14 October 2016}}</ref>. [[Fayl:Axel_Witsel_2018.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Axel_Witsel_2018.jpg/220px-Axel_Witsel_2018.jpg|right|thumb| Aksel Witsel JCh -2018da Belgiya terma jamoasi safida]] U 2018-yilgi Jahon chempionati saralash bosqichida Gibraltar ustidan yirik g'alabalarda ikkita gol urdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Dorman |first=Matt |date=31 August 2017 |title=Belgium 9 Gibraltar 0: Trebles for Meunier and Lukaku as Hazard makes scoring return |publisher=Goal.com |url=http://www.goal.com/en-us/news/55/main/2017/08/31/38240092/belgium-9-gibraltar-0-trebles-for-meunier-and-lukaku-as |access-date=4 September 2018}}</ref>. Murabbiy Roberto Martines uni Rossiyadagi final turniri uchun qaydnomaga kiritdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=4 June 2018 |title=World Cup 2018: Belgium include Vincent Kompany but Christian Benteke misses out |publisher=BBC Sport |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/44353673 |access-date=4 September 2018}}</ref>. == Shaxsiy hayoti == Witselning uchta farzandi bor<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=23 October 2012 |title=Axel Witsel en très charmante compagnie |language=fr |work=[[La Dernière Heure]] |url=http://www.dhnet.be/archive/axel-witsel-en-tres-charmante-compagnie-51b7e153e4b0de6db992d370 |url-status=dead |access-date=23 April 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170831220526/http://www.dhnet.be/archive/axel-witsel-en-tres-charmante-compagnie-51b7e153e4b0de6db992d370 |archive-date=31 August 2017}}</ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |date=13 June 2015 |title=Axel & Rafaella Witsel éblouissants lors de leur mariage religieux |language=fr |work=Sudinfo.be |url=http://www.sudinfo.be/1310603/article/2015-06-14/axel-rafaella-witsel-eblouissants-lors-de-leur-mariage-religieux-photos |url-status=dead |access-date=31 August 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160625022110/http://www.sudinfo.be/1310603/article/2015-06-14/axel-rafaella-witsel-eblouissants-lors-de-leur-mariage-religieux-photos |archive-date=25 June 2016}}</ref>. U otasi orqali Martiniquais naslidan<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=10 July 2018 |title=Mondial 2018 - France Belgique: Axel Witsel, l'autre Antillais endiablé |publisher=franceinfo |agency=franceinfo |url=https://la1ere.francetvinfo.fr/mondial-2018-france-belgique-axel-witsel-autre-martiniquais-endiable-607799.html |access-date=11 July 2018}}</ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Dalmat |first=Syanie |date=10 July 2018 |title=Axel Witsel, le Belge qui aurait pu jouer pour la France |publisher=L'Equipe |url=https://www.lequipe.fr/Football/Article/Axel-witsel-un-martiniquais-chez-les-belges/920984 |access-date=11 July 2018}}</ref>. U bolaligidan [[Arsenal (futbol klubi)|"Arsenal"ga]] muxlislik qilgan<ref>{{Veb manbasi|sana=2015-05-07|sarlavha=Boyhood Arsenal fan Axel Witsel: "I have always liked Manchester United since I was young"|url=https://www.eurosport.co.uk/football/boyhood-arsenal-fan-axel-witsel-i-have-always-liked-manchester-united-since-i-was-young_sto4718565/story.shtml|kirish sanasi=2022-02-28|ish=Eurosport UK|til=en}}</ref>. == Faoliyat statistikasi == === Klub === [[Fayl:Dundolk-Zenit_(9).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Dundolk-Zenit_%289%29.jpg/170px-Dundolk-Zenit_%289%29.jpg|thumb| Witsel 2016-yilda " Dundalk " bilan "Zenit" uchun [[UEFA Yevropa Ligasi|UEFA ropa Ligasi bahsida]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center" |+Chempionatdagi natijalari ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" |Mavsum ! colspan="3" |League ! colspan="2" |National Cup ! colspan="2" |League Cup ! colspan="2" |Continental ! colspan="2" |Boshqa ! colspan="2" |Jami |- !Chempionat !O'yinlar !Gollar !O'yinlar !Gollar !O'yinlar !Gollar !O'yinlar !Gollar !O'yinlar !Gollar !O'yinlar !Gollar |- | rowspan="6" |Standard Liège |2006–07 |Belgian Pro League |16 |2 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |1 |0 | colspan="2" |— |17 |2 |- |2007–08 |Belgian Pro League |33 |7 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |3 |1 | colspan="2" |— |36 |8 |- |2008–09 |Belgian Pro League |35 |8 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |10 |1 |1 |0 |46 |9 |- |2009–10 |Belgian Pro League |27 |6 |1 |1 | colspan="2" |— |12 |3 |1 |1 |41 |11 |- |2010–11 |Belgian Pro League |37 |10 |6 |2 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |43 |12 |- ! colspan="2" |Jami !148 !33 !7 !3 ! colspan="2" |— !26 !5 !2 !1 !183 !42 |- | rowspan="3" |Benfica |2011–12 |Primeira Liga |29 |1 |1 |0 |4 |2 |14 |2 | colspan="2" |— |49 |5 |- |2012–13 |Primeira Liga |3 |0 |0 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |3 |0 |- ! colspan="2" |Jami !32 !1 !1 !0 !4 !2 !14 !2 ! colspan="2" |— !52 !5 |- | rowspan="6" |[[FC Zenit Sankt Peterburg|Zenit Saint Petersburg]] |2012–13 |Russian Premier League |19 |4 |3 |0 | colspan="2" |— |9 |1 | colspan="2" |— |31 |5 |- |2013–14 |Russian Premier League |30 |4 |1 |0 | colspan="2" |— |11 |0 |1 |0 |43 |4 |- |2014–15 |Russian Premier League |28 |4 |1 |0 | colspan="2" |— |13 |2 | colspan="2" |— |42 |6 |- |2015–16 |Russian Premier League |29 |3 |4 |2 | colspan="2" |— |7 |1 |1 |0 |41 |6 |- |2016–17 |Russian Premier League |16 |1 |1 |0 | colspan="2" |— |6 |0 |0 |0 |23 |1 |- ! colspan="2" |Jami !122 !16 !10 !2 ! colspan="2" |— !46 !4 !2 !0 !180 !22 |- | rowspan="3" |Tianjin Quanjian |2017 |Chinese Super League |27 |4 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |29 |4 |- |2018 |Chinese Super League |9 |1 |1 |1 | colspan="2" |— |8 |0 | colspan="2" |— |18 |2 |- ! colspan="2" |Jami !36 !5 !3 !1 ! colspan="2" |— !8 !0 ! colspan="2" |— !47 !6 |- | rowspan="5" |Borussia Dortmund |2018–19 |[[Bundesliga]] |33 |4 |3 |1 | colspan="2" |— |7 |1 | colspan="2" |— |43 |6 |- |2019–20 |Bundesliga |28 |4 |3 |0 | colspan="2" |— |7 |0 |1 |0 |39 |4 |- |2020–21 |Bundesliga |15 |0 |2 |0 | colspan="2" |— |5 |1 |0 |0 |22 |1 |- |2021–22 |Bundesliga |29 |2 |3 |0 | colspan="2" |— |8 |0 |1 |0 |41 |2 |- ! colspan="2" |Jami !105 !10 !11 !1 ! colspan="2" |— !27 !2 !2 !0 !145 !13 |- |[[Atlético Madrid]] |2022–23 |[[La Liga]] |2 |0 |0 |0 | colspan="2" |— |0 |0 | colspan="2" |— |2 |0 |- ! colspan="3" |Umumiy !444 !65 !32 !7 !4 !2 !121 !13 !6 !1 !608 !88 |} [[Fayl:2017_RUS_v_BEL_exhibition_-_Axel_Witsel.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/2017_RUS_v_BEL_exhibition_-_Axel_Witsel.jpg/170px-2017_RUS_v_BEL_exhibition_-_Axel_Witsel.jpg|thumb| Witsel xalqaro burchda isinish, 2017-yil]] === Xalqaro === {| class="wikitable" style="text-align: center" !Milliy terma jamoa ! Yil !Xalqaro o'yinlar !Gollar |- | rowspan="15" | Belgiya | 2008-yil | 7 | 1 |- | 2009-yil | 3 | 1 |- | 2010-yil | 5 | 0 |- | 2011-yil | 11 | 3 |- | 2012-yil | 9 | 0 |- | 2013-yil | 10 | 0 |- | 2014-yil | 11 | 1 |- | 2015-yil | 9 | 0 |- | 2016-yil | 15 | 2 |- | 2017-yil | 7 | 1 |- | 2018-yil | 13 | 0 |- | 2019-yil | 5 | 0 |- | 2020-yil | 5 | 1 |- | 2021-yil | 10 | 1 |- | 2022-yil | 4 | 1 |- ! colspan="2" | Jami ! 124 ! 12 |} == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Belgiyalik futbolchilar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1989-yilda tugʻilganlar]] dztdrjfg8tgk8cnaby1cb5zm19ebdvx 2815995 2815992 2022-08-28T13:43:28Z Akobirolmasov diplomat 74881 maqoladagi imloviy xatolar to'g'irlandi wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Axel Witsel|tasvir=Witsel celebrating bronze.jpg|izoh=Witsel 2018-yilgi jahon chempionatida Belgiya milliy terma jamoasi safida|toʻliqism=Axel Laurent Angel Lambert Witsel<ref>{{cite web |url=http://portal2013.fpf.pt/DesktopModules/Bring2mind/DMX/Download.aspx?language=pt-PT&EntryId=15142&Command=Core_Download&PortalId=0&TabId=590 |title=Conselho de disciplina |trans-title=Disciplinary board |publisher=Portuguese Football Federation |format=PDF |page=3 |date=23 March 2012 |language=pt |archive-url=https://web.archive.org/web/20160309014154/http://portal2013.fpf.pt/DesktopModules/Bring2mind/DMX/Download.aspx?language=pt-PT&EntryId=15142&Command=Core_Download&PortalId=0&TabId=590 |archive-date=9 March 2016}}</ref>|tavallud_sana={{birth date and age|1989|9|12|df=y}}<ref>{{cite web |url=https://www.fifadata.com/documents/FWC/2018/pdf/FWC_2018_Squadlists.pdf |title=FIFA World Cup Russia 2018: List of players: Belgium |publisher=FIFA |page=3 |date=15 July 2018 |access-date=11 June 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180730202943/https://www.fifadata.com/documents/FWC/2018/pdf/FWC_2018_Squadlists.pdf |archive-date=30 July 2018 |url-status=dead }}</ref>|tavallud_joyi=[[Liège]], {{BEL}}|boʻyi=1.86 m<ref>{{cite web |url=https://www.eurosport.com/football/axel-witsel_prs103426/person.shtml |title=Axel Witsel |publisher=Eurosport |access-date=11 June 2019}}</ref>|pozitsiya=Himoyachi|joriyklub=[[Atlético Madrid]]|klubraqami=20|yoshlikyillari1=1995-1997|yoshlikklublari1=RRC Vottem|yoshlikyillari2=1997-1999|yoshlikklublari2=[[CS Visé]]|yoshlikyillari3=1999-2006|yoshlikklublari3=[[Standard Liège]]|yillar1=2006-2011|klublar1=[[Standard Liège]]|isht1=148|gollar1=33|yillar2=2011-2012|klublar2=[[S.L. Benfica|Benfica]]|isht2=32|gollar2=1|yillar3=2012-2016|klublar3=[[FC Zenit Saint Petersburg|Zenit Saint Petersburg]]|isht3=122|gollar3=16|yillar4=2017-2018|klublar4=[[Tianjin Quanjian F.C.|Tianjin Quanjian]]|isht4=36|gollar4=5|yillar5=2018-2022|klublar5=[[Borussia Dortmund]]|isht5=105|gollar5=10|yillar6=2022-|klublar6=[[Atlético Madrid]]|isht6=2|gollar6=0|milliyyillar1=2004|milliyjamoa1=Belgiya U15|milliyisht1=1|milliygollar1=0|milliyyillar2=2005|milliyjamoa2=Belgiya U16|milliyisht2=2|milliygollar2=0|milliyyillar3=2005-2006|milliyjamoa3=Belgiya U17|milliyisht3=19|milliygollar3=0|milliyyillar4=2006-2007|milliyjamoa4=Belgiya U18|milliyisht4=5|milliygollar4=0|milliyyillar5=2006|milliyjamoa5=Belgiya U19|milliyisht5=3|milliygollar5=0|milliyyillar6=2007-2009|milliyjamoa6=Belgiya U21|milliyisht6=10|milliygollar6=0|milliyyillar7=2008-|milliyjamoa7=Belgiya milliy terma jamoasi|milliyisht7=124|milliygollar7=12|medallar={{Medal|Sport|Men's [[Association football|football]]}} {{Medal|Country|{{fb|BEL}}}} {{Medal|Comp|[[FIFA World Cup]]}} {{Medal|3rd|[[2018 FIFA World Cup|2018 Russia]]|}}|club-update=21:47, 21-avgust 2022-yil (UTC)}} '''Axel Laurent Angel Lambert Witsel''' (1989-yil 12-yanvarda tugʻilgan) — Belgiyalik professional [[Futbol|futbolchi]], [[La Liga]] klubi [[Atlético Madrid|Atletiko Madrid]] va Belgiya terma jamoasida oʻynaydi. Witsel Belgiyaning asosiy jamoasiga [[Yarimhimoyachi (futbol)|oʻng qanot yarim himoyachisi]] sifatida va [[Yarimhimoyachi (futbol)|hujumkor yarim himoyachi]] sifatida ham oʻynay oladi, . U oʻz faoliyatini tugʻilib oʻsgan „Standart Lyej“ klubida boshlagan, 183 oʻyinda maydonga tushib, 42 gol urgan va beshta ichki sovrinni qoʻlga kiritgan. U 2008-yilda Belgiyaning „Oltin butsasi“ bilan taqdirlangan. Portugaliyadagi „Benfika“ bilan bir mavsumdan soʻng, u 2012-yilda [[FC Zenit Sankt Peterburg|Sankt-Peterburgning „Zenit“]] klubiga 40 million yevro evaziga shartnoma imzoladi. Witsel 2017-yil yanvar oyida Tyantszin Quanjianga jo‘nab ketishidan oldin Rossiyadagi faoliyati davomida to‘rtta mukofotni qo‘lga kiritdi. U 2018-yilning avgustida Dortmundning „Borussiya“ klubi bilan Yevropaga qaytgandi. [[Bundesliga]] jamoasi bilan Witsel 2019-yilgi DFL-Superkubogi va 2020-21-yilgi DFB-Pokal musobaqalarida gʻolib chiqdi. Witsel 2008-yilda terma jamoadagi debyutini o‘tkazdi va 2018-yilning 15-noyabrida Belgiya terma jamoasidagi 100-uchrashuvini o‘tkazdi. U [[FIFA Jahon chempionati 2014|2014]] va 2018-yillarda [[FIFA Jahon chempionati|FIFA Jahon chempionatida]] va [[UEFA Yevropa chempionati 2016|2016]] va 2020-yillarda UEFA Yevropa chempionatida mamlakatni himoya qilgan. == Klubdagi faoliyati == === Standard Liège === 2006-yil 17-sentabrda 17 yoshli Witsel „Standard Liège“ jamoasida „Bryussel“ ga qarshi oʻyinda 89-daqiqada Stiven Defurning oʻrniga maydonga tushdi. Oradan 11 kun oʻtib, u oʻrinbosar sifatida Yevropadagi ilk debyutini oʻtkazdi.  2007-08 yilgi mavsumda, 18 yoshida, u oʻsha yili Belgiya ligasi chempioni boʻlgan „Standard Liège“ jamoasining asosiy aʼzosi edi. Bu yil davomida u boshqa belgiyalik isteʼdodlar Defur va Maruan Fellayni bilan birga yosh yarim himoyachini shakllantirdi. Keyingi mavsumda u ikki oʻyinli pley-offda [[Penalti|penaltidan]] gʻalaba golini urdi va chempionlikni hal qildi. === Benfica === Witsel Portugaliyaning „Benfica“ klubi bilan 2011-yil 13-iyulda 5 yillik shartnomaga imzo chekdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://soccernet.espn.go.com/news/story/_/id/934507/benfica-complete-signing-of-belgium-international-axel-witsel?cc=5901|sarlavha=Benfica sign Witsel|nashriyot=ESPNFC|sana=14 July 2011}}</ref>. Witsel 2011-yil 24-avgustda [[UEFA Chempionlar Ligasi 2011—2012|Chempionlar Ligasi pley-off]] javob o‘yinida [[Tvente (futbol klubi)|"Tvente"]] ga qarshi 3:1 hisobida g‘alaba qozonib, „Benfica“ni umumiy 5:3 hisobidagi g‘alaba bilan guruh bosqichiga olib chiqdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.uefa.com/uefachampionsleague/season=2012/matches/round=2000262/match=2007565/postmatch/report/index.html|sarlavha=Witsel delivers as Benfica oust Twente|nashriyot=UEFA|sana=24 August 2011}}</ref>. [[Fayl:Axel_Witsel.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Axel_Witsel.jpg/220px-Axel_Witsel.jpg|left|thumb| Witsel 2012-yilda „Benfika“ safida „Zenit“ga qarshi oʻynagan]] U 2012-yil 9-yanvarda Taça da Ligada Vitoriya de Gimarasni 4:1 hisobida mag‘lubiyatga uchratgan uchrashuvda hisobni ochdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://lpfp.pt/taca_liga/pages/jogo.aspx?epoca=20112012&jornada=6&jogo=7308|sarlavha=V.Guimarães 1–4 Benfica|nashriyot=LPFP|kirish sanasi=3 December 2012|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120428112211/http://www.lpfp.pt/taca_liga/pages/jogo.aspx?epoca=20112012&jornada=6&jogo=7308|arxivsana=28 April 2012}}</ref>. Witsel oʻzining toʻrtinchi golini 18-yanvar kuni Tasa da Liga oʻyinida Santa Klara darvozasiga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://lpfp.pt/taca_liga/pages/jogo.aspx?epoca=20112012&jornada=7&jogo=7310|sarlavha=Benfica 2–0 Sta. Clara|nashriyot=LPFP|kirish sanasi=3 December 2012|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130801085810/http://www.lpfp.pt/taca_liga/pages/jogo.aspx?epoca=20112012&jornada=7&jogo=7310|arxivsana=1 August 2013}}</ref>. „Benfica“ 14 aprel kuni Gil Visentega qarshi finalga chiqdi va Witsel „Uchrashuvning eng yaxshi [[Uchrashuv o'yinchisi|oʻyinchisi“]] mukofotiga sazovor boʻldi, chunki „Benfica“ 2:1 hisobida gʻalaba qozonib, toʻrtinchi marta Tasa da Liga chempionligini qoʻlga kiritgan edi<ref>{{Veb manbasi|url=http://lpfp.pt/Pages/WitselfoioManofTheMatch.aspx|sarlavha=Witsel foi o Man of The Match|nashriyot=LPFP|sana=15 April 2012|kirish sanasi=3 December 2012|arxivurl=https://archive.today/20120714053927/http://lpfp.pt/Pages/WitselfoioManofTheMatch.aspx|arxivsana=14 July 2012}}</ref>. === Zenit Saint Petersburg === 2012-yil 3-sentabrda Witsel 5 yillik shartnoma imzolaganidan soʻng [[FC Zenit Sankt Peterburg|Sankt-Peterburgning „Zenit“]] klubiga 40 million yevro evaziga imzo chekdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.fc-zenit.ru/main/news/60736.html|sarlavha=Официальный сайт ФК "Зенит"|kirish sanasi=26 June 2016}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=http://web3.cmvm.pt/sdi2004/emitentes/docs/FR41312.pdf|sarlavha=Comunicado|til=pt|sana=3 September 2012|nashriyot=[[Portuguese Securities Market Commission|CMVM]]|kirish sanasi=31 December 2014}}</ref>. Witsel 14-sentabr kuni Rossiya Premer-ligasida debyut qildi va 70-daqiqada Konstantin Zyryanov oʻrniga maydonga tushdi, „Zenit“ Grozniyning "Terek "ga 2:0 hisobida yutqazdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://soccernet.espn.go.com/match?id=342396&cc=5901|sarlavha=Zenit 0 – 2 Terek Grozny|nashriyot=ESPNFC|sana=14 September 2012}}</ref>. U klubdagi dastlabki ikkita golini 30-noyabr kuni „[[Lujniki|Lujniki“ stadionida]] „Zenit<nowiki/>[[Spartak Moskva (futbol klubi)|“ Moskvaning „Spartak“ klubini]] 4:2 hisobida mag‘lub etganida kiritdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://espnfc.com/us/en/gamecast/statistics/id/357869/statistics.html?soccernet=true&cc=5901|sarlavha=Spartak Moscow 2 – 4 Zenit St Petersburg|nashriyot=ESPNFC|sana=30 November 2012}}</ref>. Witsel 2013-yil 30-mart kuni „Terek Grozniy“ga qarshi o‘yinda „Zenit“ning g‘alaba qozongan to‘pini sakkizinchi daqiqada kiritdi, uning jamoasi 3:0 hisobida g‘alaba qozondi<ref>{{Veb manbasi|url=http://espnfc.com/us/en/gamecast/statistics/id/358127/statistics.html?soccernet=true&cc=5901|sarlavha=Terek Grozny 0–3 Zenit St. Petersburg|nashriyot=ESPNFC|sana=30 March 2013}}</ref>. 2014-yil 16-sentyabrda [[UEFA Chempionlar ligasi 2014/2015 guruh bosqichi|2014-2015-yilgi UEFA Chempionlar Ligasi guruh bosqichidagi]] „Zenit“ning birinchi o‘yinida Witsel sobiq jamoasi „Benfica“ ustidan mehmonda 2:0 hisobida g‘alaba qozonib, „Zenit“ning ikkinchi golini kiritdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.uefa.com/news/newsid=2140402.html|sarlavha=Familiar Zenit faces come back to haunt Benfica|ish=UEFA|sana=16 September 2014|kirish sanasi=17 July 2015}}</ref>. Chempionlar Ligasi guruhida uchinchi oʻrinni egallagan „Zenit“ [[UEFA Yevropa Ligasi 2014/2015|Yevropa Ligasi]] pley-off bosqichiga yoʻl oldi; 2015-yil 12-mart kuni Torinoga qarshi 1/8 finalning birinchi o‘yinida Witsel to‘p kiritib, „Zenit“ Italiya klubini 2:0 hisobida mag‘lub etdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.uefa.com/uefaeuropaleague/season=2015/matches/round=2000589/match=2014609/postmatch/report/index.html#zenit+beat+torino|sarlavha=Zenit ease to victory over ten-man Torino|ish=UEFA|sana=12 March 2015|kirish sanasi=17 July 2015}}</ref>. 26-aprel kuni Petrovskiy stadionida boʻlib oʻtgan liga oʻyinida "Zenit "Tulaning „Arsenal“ jamoasini magʻlub etganida Witsel oʻyindagi yagona golni oʻn yettinchi daqiqada kiritdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://uk.eurosport.yahoo.com/football/russian-premier-league/zenit-st-petersburg-fc-arsenal-tula-18571/|sarlavha=Zenit St Petersburg 1–0 FC Arsenal Tula|ish=Yahoo Sports!|sana=26 April 2015|kirish sanasi=17 July 2015}}</ref>. 17-may yakshanba kuni Witsel to‘liq 90 daqiqa o‘ynadi, chunki „Zenit“ „Ufa“ bilan 1:1 hisobida durang o‘ynadi va Premer-liga kubigini qo‘lga kiritish uchun zarur bo‘lgan ochkoni qo‘lga kiritdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Grez |first=Matias |date=2 June 2015 |title=Zenit St. Petersburg celebrate their fourth league title |work=CNN |url=https://edition.cnn.com/2015/06/01/football/gallery/zenit-title-celebrations/index.html |access-date=6 September 2020}}</ref>. [[Fayl:Dundolk-Zenit_(21).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/Dundolk-Zenit_%2821%29.jpg/220px-Dundolk-Zenit_%2821%29.jpg|left|thumb| Witsel 2016-yilda [[FC Zenit Sankt Peterburg|Sankt-Peterburgning „Zenit“]] jamoasida „Dundalk“ga qarshi oʻynagan]] 2015-yilning 12-iyulida boʻlib oʻtgan Rossiya Superkubogida Witsel oʻzining penaltidan tepgan toʻpini 1:1 hisobida yakunlagan [[Lokomotiv Moskva (futbol klubi)|"Lokomotiv"]] ustidan 4:2 hisobidagi gʻalabaga erishdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.rfpl.org/match/match_10880.html|sarlavha=Суперкубок России по футболу 2015, Финал|ish=RFPL|sana=12 July 2015|kirish sanasi=17 July 2015|til=ru}}</ref>. === Tyantszin Quanjian === 2017-yilning 3-yanvarida „Zenit“ Witsel Xitoyning „Tyanszin Tsyuantszyan“ klubiga o‘tganini rasman eʼlon qildi<ref name="toChina">{{Veb manbasi|nashriyot=[[FC Zenit Saint Petersburg]]|url=http://fc-zenit.ru/news/feed/2017/01/03/aksel-vitsel-prodolzhit-kareru-v-kitae/|sarlavha=Witsel will continue his career in China|sana=3 January 2017|til=ru}}</ref>. 2017-yilning 4-martida Witsel „Quanjian“ safida „Guanchjou R&amp;amp;F“ga 2:0 hisobida mag‘lub bo‘ldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=4 March 2017 |title=Alexandre Pato struggles as Tianjin Quanjian slump vs. Guangzhou R&F |work=ESPN |url=http://www.espnfc.com.au/chinese-super-league/story/3074387/alexandre-pato-struggles-as-tianjin-quanjian-slump-vs-guangzhou-randf}}</ref>. Bir hafta oʻtgach, u „Shanxay Grenlandiya Shenxua“ bilan 1:1 hisobida durang oʻynab, Xitoy Superligasida klub tarixidagi ilk golini kiritdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=11 March 2017 |title=Witsel scores Quanjian's maiden CSL goal |work=MSN |url=https://www.msn.com/en-my/video/news/witsel-scores-quanjians-maiden-csl-goal/vp-AAo96zl}}</ref>. === Borussia Dortmund === [[Fayl:Alex_Witsel_2021.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/14/Alex_Witsel_2021.jpg/220px-Alex_Witsel_2021.jpg|thumb| Witsel 2021-yilda Dortmundning „Borussiya“ tarkibida]] 2018-yilning 6-avgustida Witsel [[Bundesliga]] klubi Dortmundning Borussiya klubi bilan shartnoma imzoladi va 2022-yilning 30-iyuniga qadar davom etadigan to‘rt yillik shartnomaga kelishib oldi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.skysports.com/football/news/11899/11463405/axel-witsel-to-join-borussia-dortmund-from-tianjin-quanjian|sarlavha=Axel Witsel to join Borussia Dortmund from Tianjin Quanjian|nashriyot=SkySports|kirish sanasi=7 August 2018}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bvb.de/eng/News/Overview/Axel-Witsel-arrives-at-the-BVB-training-camp|sarlavha=Axel Witsel arrives at the BVB training camp|nashriyot=Borussia Dortmund|kirish sanasi=7 August 2018}}</ref>. 21-avgust kuni u DFB-Pokal birinchi davrasida SpVgg Greyter Fyurtga qarshi oʻyinda zaxiradan maydonga tushganidan soʻng, qoʻshib berilgan [[Futbol|vaqtda]] hisobni tenglashtirgan golni urdi va hisobni 1:1 koʻrinishiga keltirdi. Witsel 26-avgust kuni „RB Leyptsig“ ustidan 4:1 hisobida g‘alaba qozongan o‘yinda klub safidagi debyutida Bundesligadagi ilk golini urdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bundesliga.com/en/news/Bundesliga/borussia-dortmung-rb-leipzig-live-blog-pulisic-reus-witsel-werner-delaney-511044.jsp|sarlavha=Borussia Dortmund 4-1 RB Leipzig: As it happened!|nashriyot=Bundesliga|kirish sanasi=27 August 2018}}</ref>. === Atletico Madrid === 2022-yilning 7-iyulida [[Atlético Madrid|Madridning „Atletico“ klubi]] rasman eʼlon qildiki, Witsel „Borussiya Dortmund“ bilan shartnomasi tugaganidan soʻng, klub bilan bir yillik shartnomaga tekin transfer orqali imzo chekkan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Club Atlético de Madrid - Witsel is now a Red & White player|url=https://en.atleticodemadrid.com/noticias/witsel-is-now-a-red-white-player|kirish sanasi=2022-07-07|ish=Club Atlético de Madrid|til=en}}</ref>. Bosh murabbiy Diego Simeone qoʻl ostida Witsel 5-3-2 sxemasida orqa uchlik oʻrtasida himoyachi sifatida oʻynay boshladi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.atleticodemadrid.com/noticias/ya-conocemos-las-alineaciones-titulares-para-el-getafe-atleti-4|sarlavha=Club Atlético de Madrid - Ya conocemos las alineaciones titulares para el Getafe-Atleti}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.atleticodemadrid.com/noticias/ya-conocemos-las-alineaciones-titulares-para-el-atleti-villarreal-4|sarlavha=Club Atlético de Madrid - Ya conocemos las alineaciones titulares para el Atleti-Villarreal}}</ref>. == Xalqaro maydonlarda == Kattalar safida xalqaro debyut qilishdan oldin u 2007-yilda 21 yoshgacha boʻlganlar jamoasida oʻynagan va toʻqqizta oʻyin oʻtkazib, jamoasiga 2007-yilgi 21 yoshgacha boʻlgan futbolchilar oʻrtasidagi Yevropa chempionatining yarim finaliga chiqgan. 2008-yil 26-martda Witsel Marokashga qarshi o‘rtoqlik o‘yini chog‘ida milliy terma jamoadagi debyutini o‘tkazdi. Oʻyinda 1:4 hisobida magʻlub boʻldi, ammo Witsel Belgiya uchun birinchi golini urdi<ref name="First intʻl goal">{{Yangiliklar manbasi |date=27 March 2008 |title=Axel Witsel marque, Stijn Stijnen se troue deux fois |language=fr |work=Le Soir |url=http://archives.lesoir.be/-p-axel-witsel-marque-stijn-stijnen-se-troue-deux-fois-_t-20080327-00FFGG.html |access-date=4 December 2014}}</ref>. [[Fayl:Axel_Witsel_Belgium.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Axel_Witsel_Belgium.jpg/220px-Axel_Witsel_Belgium.jpg|left|thumb| Witsel [[UEFA Yevropa chempionati 2012|UEFA Yevro-2012]] saralashida Avstriya bilan oʻynashdan oldin Belgiya terma jamoasi safiga kirdi.]] Witselning xalqaro musobaqadagi birinchi goli Marokash golidan uch yil oʻtib, UEFA Yevro-2012 saralash bosqichining A guruhida Avstriyaga qarshi oʻyinda oltinchi daqiqada kiritildi va uning ikkinchi goli ikkinchi boʻlimda kiritildi<ref name="Goals vs Austria">{{Yangiliklar manbasi |date=25 March 2011 |title=Witsel bezorgt Rode Duivels zege van de hoop |language=nl |work=Sporza |url=http://sporza.be/cm/sporza/voetbal/Rode_Duivels/1.989145 |access-date=4 December 2014}}</ref>. 2011-yil 11-oktabrda [[Germaniya milliy futbol terma jamoasi|Germaniyadan]] uchralgan mag‘lubiyat va [[Turkiya milliy futbol terma jamoasi|Turkiyaning]] Ozarbayjon ustidan qozonilgan g‘alabasi bilan Belgiyaning [[UEFA Yevropa chempionati 2012|UEFA Yevro-2012]] saralashiga bo‘lgan umidlari puchga chiqdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Potter |first=Steffen |date=11 October 2011 |title=Germany stamp out Belgium's fire |work=uefa.com |publisher=Union of European Football Associations |url=http://www.uefa.com/uefaeuro/season=2012/matches/round=15171/match=2002112/postmatch/report/index.html#germany+oust+belgium |access-date=24 January 2018}}</ref>. 2014-yilning 13-mayida Witsel [[FIFA Jahon chempionati 2014 jamoalar tarkibi|Belgiya terma jamoasining]] [[FIFA Jahon chempionati 2014|2014-yilgi FIFA Jahon chempionati]] uchun qaydnomasiga kiritildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=13 May 2014 |title=Adnan Januzaj included in Belgium's World Cup squad |work=[[BBC Sport]] |url=https://www.bbc.co.uk/sport/0/football/27395150 |access-date=15 May 2014}}</ref>. U jamoaning turnirdagi birinchi oʻyinida, [[Belu-Orizonti|Belo-Orizontida]] [[Jazoir milliy futbol terma jamoasi|Jazoirga]] qarshi 2:1 hisobida gʻalaba qozongan oʻyinda yarim himoyada boshladi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Chowdhury |first=Saj |date=17 June 2014 |title=Belgium 2–1 Algeria |work=[[BBC Sport]] |url=https://www.bbc.co.uk/sport/0/football/25285127 |access-date=17 June 2014}}</ref>. Witsel 2016-yilning 31-mayida eʼlon qilingan [[UEFA Yevropa chempionati 2016|UEFA Yevro-2016da]] Belgiya terma jamoasida ham ishtirok etdi<ref>{{Cite tweet|user=@BelRedDevils|date=31 May 2016|title=.OFFICIAL ! Our final #Euro2016 squad list & numbers ! #TousenFrance|access-date=24 January 2018}}</ref>. U chempionatdagi ilk turnir golini [[UEFA Yevropa chempionati 2016 E guruhi|E guruhida]] Irlandiya Respublikasiga qarshi oʻyin qaytnomasini kiritildi<ref name="Euro 2016 goal">{{Yangiliklar manbasi |last=Lowe |first=Sid |date=18 June 2016 |title=Belgium get going as Romelu Lukaku punishes Republic of Ireland |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/football/2016/jun/18/belgium-republic-of-ireland-euro-2016-match-report |access-date=14 October 2016}}</ref>. [[Fayl:Axel_Witsel_2018.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Axel_Witsel_2018.jpg/220px-Axel_Witsel_2018.jpg|right|thumb| Aksel Witsel JCh −2018da Belgiya terma jamoasi safida]] U 2018-yilgi Jahon chempionati saralash bosqichida Gibraltar ustidan yirik gʻalabalarda ikkita gol urdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Dorman |first=Matt |date=31 August 2017 |title=Belgium 9 Gibraltar 0: Trebles for Meunier and Lukaku as Hazard makes scoring return |publisher=Goal.com |url=http://www.goal.com/en-us/news/55/main/2017/08/31/38240092/belgium-9-gibraltar-0-trebles-for-meunier-and-lukaku-as |access-date=4 September 2018}}</ref>. Murabbiy Roberto Martines uni Rossiyadagi final turniri uchun qaydnomaga kiritdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=4 June 2018 |title=World Cup 2018: Belgium include Vincent Kompany but Christian Benteke misses out |publisher=BBC Sport |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/44353673 |access-date=4 September 2018}}</ref>. == Shaxsiy hayoti == Witselning uchta farzandi bor<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=23 October 2012 |title=Axel Witsel en très charmante compagnie |language=fr |work=[[La Dernière Heure]] |url=http://www.dhnet.be/archive/axel-witsel-en-tres-charmante-compagnie-51b7e153e4b0de6db992d370 |url-status=dead |access-date=23 April 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170831220526/http://www.dhnet.be/archive/axel-witsel-en-tres-charmante-compagnie-51b7e153e4b0de6db992d370 |archive-date=31 August 2017}}</ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |date=13 June 2015 |title=Axel & Rafaella Witsel éblouissants lors de leur mariage religieux |language=fr |work=Sudinfo.be |url=http://www.sudinfo.be/1310603/article/2015-06-14/axel-rafaella-witsel-eblouissants-lors-de-leur-mariage-religieux-photos |url-status=dead |access-date=31 August 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160625022110/http://www.sudinfo.be/1310603/article/2015-06-14/axel-rafaella-witsel-eblouissants-lors-de-leur-mariage-religieux-photos |archive-date=25 June 2016}}</ref>. U otasi orqali Martiniquais naslidan<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=10 July 2018 |title=Mondial 2018 - France Belgique: Axel Witsel, l'autre Antillais endiablé |publisher=franceinfo |agency=franceinfo |url=https://la1ere.francetvinfo.fr/mondial-2018-france-belgique-axel-witsel-autre-martiniquais-endiable-607799.html |access-date=11 July 2018}}</ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Dalmat |first=Syanie |date=10 July 2018 |title=Axel Witsel, le Belge qui aurait pu jouer pour la France |publisher=L'Equipe |url=https://www.lequipe.fr/Football/Article/Axel-witsel-un-martiniquais-chez-les-belges/920984 |access-date=11 July 2018}}</ref>. U bolaligidan [[Arsenal (futbol klubi)|"Arsenal"ga]] muxlislik qilgan<ref>{{Veb manbasi|sana=2015-05-07|sarlavha=Boyhood Arsenal fan Axel Witsel: "I have always liked Manchester United since I was young"|url=https://www.eurosport.co.uk/football/boyhood-arsenal-fan-axel-witsel-i-have-always-liked-manchester-united-since-i-was-young_sto4718565/story.shtml|kirish sanasi=2022-02-28|ish=Eurosport UK|til=en}}</ref>. == Faoliyat statistikasi == === Klub === [[Fayl:Dundolk-Zenit_(9).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Dundolk-Zenit_%289%29.jpg/170px-Dundolk-Zenit_%289%29.jpg|thumb| Witsel 2016-yilda " Dundalk " bilan „Zenit“ uchun [[UEFA Yevropa Ligasi|UEFA ropa Ligasi bahsida]]]] {| class="wikitable" style="text-align: center" |+Chempionatdagi natijalari ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" |Mavsum ! colspan="3" |League ! colspan="2" |National Cup ! colspan="2" |League Cup ! colspan="2" |Continental ! colspan="2" |Boshqa ! colspan="2" |Jami |- !Chempionat !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar |- | rowspan="6" |Standard Liège |2006-07 |Belgian Pro League |16 |2 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |1 |0 | colspan="2" |— |17 |2 |- |2007-08 |Belgian Pro League |33 |7 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |3 |1 | colspan="2" |— |36 |8 |- |2008-09 |Belgian Pro League |35 |8 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |10 |1 |1 |0 |46 |9 |- |2009-10 |Belgian Pro League |27 |6 |1 |1 | colspan="2" |— |12 |3 |1 |1 |41 |11 |- |2010-11 |Belgian Pro League |37 |10 |6 |2 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |43 |12 |- ! colspan="2" |Jami !148 !33 !7 !3 ! colspan="2" |— !26 !5 !2 !1 !183 !42 |- | rowspan="3" |Benfica |2011-12 |Primeira Liga |29 |1 |1 |0 |4 |2 |14 |2 | colspan="2" |— |49 |5 |- |2012-13 |Primeira Liga |3 |0 |0 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |3 |0 |- ! colspan="2" |Jami !32 !1 !1 !0 !4 !2 !14 !2 ! colspan="2" |— !52 !5 |- | rowspan="6" |[[FC Zenit Sankt Peterburg|Zenit Saint Petersburg]] |2012-13 |Russian Premier League |19 |4 |3 |0 | colspan="2" |— |9 |1 | colspan="2" |— |31 |5 |- |2013-14 |Russian Premier League |30 |4 |1 |0 | colspan="2" |— |11 |0 |1 |0 |43 |4 |- |2014-15 |Russian Premier League |28 |4 |1 |0 | colspan="2" |— |13 |2 | colspan="2" |— |42 |6 |- |2015-16 |Russian Premier League |29 |3 |4 |2 | colspan="2" |— |7 |1 |1 |0 |41 |6 |- |2016-17 |Russian Premier League |16 |1 |1 |0 | colspan="2" |— |6 |0 |0 |0 |23 |1 |- ! colspan="2" |Jami !122 !16 !10 !2 ! colspan="2" |— !46 !4 !2 !0 !180 !22 |- | rowspan="3" |Tianjin Quanjian |2017 |Chinese Super League |27 |4 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |29 |4 |- |2018 |Chinese Super League |9 |1 |1 |1 | colspan="2" |— |8 |0 | colspan="2" |— |18 |2 |- ! colspan="2" |Jami !36 !5 !3 !1 ! colspan="2" |— !8 !0 ! colspan="2" |— !47 !6 |- | rowspan="5" |Borussia Dortmund |2018-19 |[[Bundesliga]] |33 |4 |3 |1 | colspan="2" |— |7 |1 | colspan="2" |— |43 |6 |- |2019-20 |Bundesliga |28 |4 |3 |0 | colspan="2" |— |7 |0 |1 |0 |39 |4 |- |2020-21 |Bundesliga |15 |0 |2 |0 | colspan="2" |— |5 |1 |0 |0 |22 |1 |- |2021-22 |Bundesliga |29 |2 |3 |0 | colspan="2" |— |8 |0 |1 |0 |41 |2 |- ! colspan="2" |Jami !105 !10 !11 !1 ! colspan="2" |— !27 !2 !2 !0 !145 !13 |- |[[Atlético Madrid]] |2022-23 |[[La Liga]] |2 |0 |0 |0 | colspan="2" |— |0 |0 | colspan="2" |— |2 |0 |- ! colspan="3" |Umumiy !444 !65 !32 !7 !4 !2 !121 !13 !6 !1 !608 !88 |} [[Fayl:2017_RUS_v_BEL_exhibition_-_Axel_Witsel.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/2017_RUS_v_BEL_exhibition_-_Axel_Witsel.jpg/170px-2017_RUS_v_BEL_exhibition_-_Axel_Witsel.jpg|thumb| Witsel xalqaro burchda isinish, 2017-yil]] === Xalqaro === {| class="wikitable" style="text-align: center" !Milliy terma jamoa ! Yil !Xalqaro oʻyinlar !Gollar |- | rowspan="15" | Belgiya | 2008-yil | 7 | 1 |- | 2009-yil | 3 | 1 |- | 2010-yil | 5 | 0 |- | 2011-yil | 11 | 3 |- | 2012-yil | 9 | 0 |- | 2013-yil | 10 | 0 |- | 2014-yil | 11 | 1 |- | 2015-yil | 9 | 0 |- | 2016-yil | 15 | 2 |- | 2017-yil | 7 | 1 |- | 2018-yil | 13 | 0 |- | 2019-yil | 5 | 0 |- | 2020-yil | 5 | 1 |- | 2021-yil | 10 | 1 |- | 2022-yil | 4 | 1 |- ! colspan="2" | Jami ! 124 ! 12 |} == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Belgiyalik futbolchilar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1989-yilda tugʻilganlar]] kl3c6nwwug4wb03jg63u6bncob8fljm Munozara:Axel Witsel 1 784003 2815997 2022-08-28T13:44:30Z Akobirolmasov diplomat 74881 http://fountain.toolforge.org:34905/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Andoza:User Jizzax 10 784004 2815999 2022-08-28T13:45:20Z Visola Tangirova 72133 „{{userbox | border-c = #45CB12 | id = [[tasvir:Jizzax Viloyati in Uzbekistan.svg|55px]] | id-c = brown | info = Ushbu foydalanuvchi '''[[Jizzax viloyati]]dan'''. | info-c = #e5e5e5 | info-fc = {{{info-fc|black}}} | info-s = {{{info-s|10}}} | info-op = text-align:center; | usercategory = Jizzaxlik Vikipediyachilar | nocat = {{{nocat|}}} }} <includeonly> [[Category:Vikipediya:Jizzax Vikipediyachilar|{{PAGENAME}}]]</includeonly>“ yozuvi orqali yangi sahifa yaratildi wikitext text/x-wiki {{userbox | border-c = #45CB12 | id = [[tasvir:Jizzax Viloyati in Uzbekistan.svg|55px]] | id-c = brown | info = Ushbu foydalanuvchi '''[[Jizzax viloyati]]dan'''. | info-c = #e5e5e5 | info-fc = {{{info-fc|black}}} | info-s = {{{info-s|10}}} | info-op = text-align:center; | usercategory = Jizzaxlik Vikipediyachilar | nocat = {{{nocat|}}} }} <includeonly> [[Category:Vikipediya:Jizzax Vikipediyachilar|{{PAGENAME}}]]</includeonly> ppscxmsd3mv4nexd1plu8xvn0q1d1u7 2816003 2815999 2022-08-28T13:48:47Z Visola Tangirova 72133 wikitext text/x-wiki {{userbox | border-c = #45CB12 | id = [[tasvir:Jizzax Viloyati in Uzbekistan.svg|55px]] | id-c = brown | info = Ushbu foydalanuvchi '''[[Jizzax viloyati]]dan'''. | info-c = #e5e5e5 | info-fc = {{{info-fc|black}}} | info-s = {{{info-s|10}}} | info-op = text-align:center; | usercategory = Jizzaxlik Vikipediyachilar | nocat = {{{nocat|}}} }} <includeonly> [[Category:Vikipediya:Jizzaxlik Vikipediyachilar|{{PAGENAME}}]]</includeonly> hdg75oq6018xg1x6hvonavk1rtjt9jn 2816088 2816003 2022-08-28T15:25:05Z Malikxan 33427 tuz. wikitext text/x-wiki {{userbox | border-c = #45CB12 | id = [[tasvir:Jizzax Viloyati in Uzbekistan.svg|55px]] | id-c = brown | info = Bu foydalanuvchi '''[[Jizzax viloyati]]dan'''. | info-c = #fefbf1 | info-fc = {{{info-fc|black}}} | info-s = {{{info-s|10}}} | info-op = text-align:center; | usercategory = Vikipediya:Jizzaxlik Vikipediyachilar | nocat = {{{nocat|}}} }}<noinclude> {{Hujjat}} </noinclude><noinclude>[[Turkum:Userboxes]]</noinclude> qh259m3x76so4jx3o6u5smxp5n1hgls Turkum:Vikipediya:Jizzaxlik Vikipediyachilar 14 784005 2816005 2022-08-28T13:51:43Z Visola Tangirova 72133 „[[Jizzax]] viloyati“ yozuvi orqali yangi sahifa yaratildi wikitext text/x-wiki [[Jizzax]] viloyati 0sypn04c9xnolvhm21cpcuhkopi52ph Munozara:Santos Urdinaran 1 784006 2816013 2022-08-28T13:55:30Z Erkyul 72475 http://fountain.toolforge.org:34905/editathons/wikisportloyihasi wikitext text/x-wiki {{WikiSport}} n3vzlr75z05wb9m06zzdljhprnpg05x 2816014 2816013 2022-08-28T13:55:49Z Erkyul 72475 http://fountain.toolforge.org:34905/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} {{WikiSport}} 1iuk1cd54ns643uym0ql2260bk7kk3s Parkinsonizm 0 784007 2816026 2022-08-28T14:12:35Z Malikxan 33427 Malikxan [[Parkinsonizm]] sahifasini [[Parkinson kasalligi]]ga koʻchirdi wikitext text/x-wiki #YOʻNALTIRISH [[Parkinson kasalligi]] gjgydy40v4mlat5i94r43aht68qo7am 2816040 2816026 2022-08-28T14:25:09Z Malikxan 33427 OʻzMEdan wikitext text/x-wiki '''Parkinsonizm''' — [[ateroskleroz]], [[ensefalit]], jismoniy shikastlanish va boshqalarda bosh miyaning pust osti yadrolari zararlanishidan paydo boʻladigan klinik sindrom. == Yana qarang == * [[Parkinson kasalligi]] == Manbalar == {{manbalar}} {{OʻzME}} {{stub}} i84yqjkyqmbqnld2p0f2mjnaikv7pqx Munozara:Parkinsonizm 1 784008 2816028 2022-08-28T14:12:36Z Malikxan 33427 Malikxan [[Munozara:Parkinsonizm]] sahifasini [[Munozara:Parkinson kasalligi]]ga koʻchirdi wikitext text/x-wiki #YOʻNALTIRISH [[Munozara:Parkinson kasalligi]] eitkf15a3ku4jlj3kibs42jvh9lkw41 Pablo Abián 0 784010 2816043 2022-08-28T14:28:17Z Diwikiped 74803 „[[:en:Special:Redirect/revision/1103391730|Pablo Abián]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Badmintonchi bilgiqutisi|image=Pablo_Abian.jpg|name=Pablo Abián|caption=|birth_name=Pablo Abián Vicén|country=Ispaniya|birth_date={{Birth date and age|df=yes|1985|06|12}}<ref name="2008 Olympic Profile">{{cite web |url=http://results.beijing2008.cn/WRM/ENG/BIO/Athlete/1/213661.shtml |title=2008 Olympic Profile |author=Beijing 2008 Olympic Games |access-date=14 September 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080809105920/http://results.beijing2008.cn/WRM/ENG/BIO/Athlete/1/213661.shtml |archive-date=9 August 2008}}</ref>|birth_place=[[Calatayud]], Ispaniya|height=1.77 m|weight=78 kg|event=Erkaklar yakkaliklari|highest_ranking=20|date_of_highest_ranking=8-sentabr 2011|current_ranking=59|date_of_current_ranking=9-avgust 2022|medaltemplates={{MedalSport | Erkaklar badmintoni }} {{MedalCountry | {{ESP}} }} {{MedalCompetition | Yevropa o'yinlari }} {{MedalGold | 2015 Boku | Erkaklar yakkaliklari }} {{MedalCompetition | O'rta yer dengizi o'yinlari }} {{MedalGold | 2018 Tarragona | Erkaklar yakkaliklari }} {{MedalGold | 2022 Oran | Erkaklar yakkaliklari }} {{MedalSilver | 2013 Mersin | Erkaklar yakkaliklari }} {{MedalSilver | 2022 Oran | Erkaklar juftliklari }}}} [[Category:Articles with short description]] [[Category:Short description is different from Wikidata]] <templatestyles src="Module:Infobox/styles.css"></templatestyles> '''Pablo Abián Vicén''' (<small>ispancha talaffuzi</small>: [ˈpaβlo aˈβjan]; 1985-yil 12-iyunda tug'ilgan) - ispaniyalik [[Badminton|badmintonchi]]<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=ElPaís.com |author-link=El País |date=18 May 2008 |title=El gran reto de un deporte exótico |language=es |work=El País |url=http://www.elpais.com/articulo/deportes/gran/reto/deporte/exotico/elpepudep/20080518elpepidep_14/Tes |access-date=18 May 2008}}</ref>. U 2015-yilgi Yevropa oʻyinlari, 2018-yilgi va 2022-yilgi Oʻrta yer dengizi oʻyinlarining erkaklar oʻrtasidagi yakkalik bahslarida oltin medal sohibi boʻlgan. == Olimpiada o'yinlari == === 2008-yil (Pekin, Xitoy) === Vicén 2008-yilgi yozgi Olimpiada o'yinlarida erkaklar o'rtasidagi yakkalik bahslarida qatnashgan va birinchi raundda Kęstutis Navickasga 23–21, 12–21, 21–9 hisobida mag'lub bo'lgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://results.beijing2008.cn/WRM/ENG/INF/BD/C73/BDM001629.shtml#BDM001629|sarlavha=2008 Olympic results|muallif=Beijing 2008 Olympic Games|kirish sanasi=14 September 2008|arxivurl=https://web.archive.org/web/20080813101540/http://results.beijing2008.cn/WRM/ENG/INF/BD/C73/BDM001629.shtml#BDM001629|arxivsana=13 August 2008}}</ref>. === 2012-yil (London, Buyuk Britaniya) === U 2012-yilgi yozgi Olimpiada o'yinlarida erkaklar o'rtasidagi yakkalik bahslarida badminton bo'yicha ishtirok etgan. Vicén Olimpiada o'yinlarida g'alaba qozongan birinchi ispaniyalik edi. U birinchi raundda [[Petr Koukal]] (Chexiya) ustidan 21–17, 16–21, 21–16 hisobida g‘alaba qozongan bo‘lsa, keyingi bahsda 2004-yilgi Afina Olimpiadasi oltin medali sovrindori Taufik Hidoyatga (Indoneziya) 20–22, 11-21 hisobida mag‘lub bo‘ldi. Birinchi setda yaxshi o'yin ko'rsatganidan so'ng, u belgilangan ochkoni qo'lga kiritdi. === 2016-yil (Rio de Janeyro, Braziliya) === Vicén guruh bosqichida Jaspar Yu Woon Chai (Bruney) ustidan 21:12 va 21:10 hisobida g‘alaba qozondi, ikkinchi uchrashuvda esa Hu Yunga (Gonkong) 18:21 va 19:21 hisobida mag‘lub bo‘ldi. === 2020-yil (Tokio, Yaponiya) === Vicén [[2020-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|2020-yilgi yozgi Olimpiada o'yinlarida]] erkaklar o'rtasidagi yakkalik bahslarida ishtirok etgan<ref name="Toyko2020">{{Veb manbasi|url=https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/badminton/athlete-profile-n1354754-abian-pablo.htm|sarlavha=Abian Pablo|nashriyot=[[Tokyo Organising Committee of the Olympic and Paralympic Games]]|kirish sanasi=3 September 2021}}</ref>. == Jahon chempionatlari == === 2006-yil (Madrid, Ispaniya) === Vicén 2006 yilgi IBF jahon chempionatida erkaklar o'rtasidagi yakkalik bahslarida o'ynadi va u birinchi raundda angliyalik Endryu Smitdan 21-15, 21-13 hisobida mag'lub bo'ldi. === 2007-yil (Kuala Lumpur, Malayziya) === Keyingi yili u 2007-yilgi BWF jahon chempionatida yana erkaklar o'rtasidagi yakkalik bahslarida qatnashdi. Vicén birinchi davrada Luka Petrichni 21 :9, 29:27 hisobida mag'lub etdi. Ikkinchi davrada uni indoneziyalik [[Simon Santoso]] 18-21, 15:21 hisobida mag‘lubiyatga uchratdi. === 2010-yil (Parij, Fransiya) === Vicén 2010-yilgi BWF jahon chempionatida erkaklar o'rtasidagi yakkalik bahslarida qatnashgan. U birinchi davrada shvetsiyalik Magnus Sahlbergga qarshi 21–15, 21–16 hisobida g‘alaba qozongan bo‘lsa, ikkinchi davrada germaniyalik Marc Zwieblerga 17–21, 18–21 hisobida mag‘lub bo‘ldi. === 2011-yil (London, Angliya) === Vicén 2011-yilgi BWF jahon chempionatida erkaklar o'rtasidagi yakkalik bahslarida o'ynadi. U birinchi davrada Yuhan Tanni 16–21, 21–17, 21–15 hisobida mag‘lub etdi. Ikkinchi raundda Marc Zwiebler ustidan 21-17, 7-21, 24-22 hisobida g'alaba qozondi. So'nggi o'n oltitalik raundida Vicén Kevin Cordonga (Gvatemala) 19-21, 21-19, 17-21 hisobida imkoniyatni boy berdi. === 2013-yil (Guanchjou, Xitoy) === Vicén 2013-yilgi BWF jahon chempionatida erkaklar o'rtasidagi yakkalik bahslarida o'ynagan. Birinchi davrada u Osleni Gerrero (Kuba) ustidan 21–14, 23–21 hisobida g‘alaba qozondi. Ikkinchi davrada Vicén Ajay Jayaramni (Hindiston) 21:9, 21:17 hisobida mag‘lub etdi. Oxirgi o'n oltitalik o'yinida u Nguyễn Tiến Minhga (Vyetnam) 21-15, 9-21, 10-21 hisobida yutqazdi. == Yevropa chempionati == 2008-yilda Vicén Yevropa chempionatida 5-o'rinni egalladi (Herning, Daniya). Birinchi davrada u Atli Yoxannessonni (Islandiya) 21:12, 21:8 hisobida mag'lub etdi. Ikkinchi raundda Aamir G‘affarni (Angliya) 22:20, 21:19 hisobida mag‘lubiyatga uchratdi. So'nggi o'n oltitalik raundida u Shtaynar Klauzenni (Norvegiya) 21:8, 21:9 hisobida mag'lub etdi. Chorak finalda Vicén Pshemyslav Vachaga (Polsha) 11:21, 17:21 hisobida imkoniyatni boy berdi. Vicén 2010-yilda (Gollandiya) Master European Circuit Finalsda o'ynagan, u finalda Rune Ulsingga (Daniya) yutqazgan. Vicén 2010-2011-yilgi mavsumda Yevropa reytingida birinchi o'rinni egalladi. == Jahon Universitet chempionati, Universiada o'yinlari va O'rta yer dengizi o'yinlari == Vicén 2010-yilgi jahon Universitet chempionatida (Xitoy Taypeyi) 5-o'rinni egalladi. 2011-yilgi yozgi Universiadada (Shenchjen, Xitoy) 5-o‘rinni egalladi. U chorak finalda Ven Kayga (Xitoy) 12:21, 21:23 hisobida imkoniyatni boy berdi. Vicén 2012-yilgi Universitetlar o'rtasidagi jahon chempionatida kumush medalni qo'lga kiritdi (Kvanju, Koreya). U finalda Ven Kayga (Xitoy) 16:21, 8:21 hisobida mag'lub bo'ldi<ref>{{Veb manbasi|url=http://huelvaya.es/2012/11/13/pablo-abian-se-proclama-en-corea-subcampeon-del-mundo-universitario-de-badminton/|sarlavha=Pablo Abián se proclama en Corea subcampeón del mundo universitario de bádminton|sana=13 November 2012}}</ref>. Vicén 2013-yilda Mersinda (Turkiya) o'tkazilgan O'rta yer dengizi o'yinlarida kumush medalni qo'lga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://huelvaya.es/2013/06/30/pablo-abian-medalla-de-plata-en-los-juegos-del-mediterraneo/|sarlavha=Pablo Abián, medalla de plata en los Juegos del Mediterráneo|sana=30 June 2013}}</ref>. == Yutuqlari == === Yevropa o'yinlari === ''Erkaklar yakkaliklari'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 95%;" !Yil ! Joy ! Raqib ! Hisob ! Natija ! Ref |- style="background:#FFB069" | align="center" | 2015 | align="left" | Boku sport zali, [[Boku]], Ozarbayjon | align="left" |{{Flagicon|DEN}}</img> [[Emil Holst|Emil Xolst]] | align="left" | 21–12, 23–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]]</img> '''Oltin''' | style="text-align:center; background:white" | <ref>{{Veb manbasi|muallif=Hearn|ism=Don|sarlavha=Euro Games 2015 – Abian and Danes take gold|url=https://www.badzine.net/2015/06/euro-games-abian-and-danes-take-gold/|nashriyot=Badzine|sana=28 June 2015|kirish sanasi=4 July 2022|arxivsana=4 July 2022|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220704025836/https://www.badzine.net/2015/06/euro-games-abian-and-danes-take-gold/}}</ref> |} === O'rta yer dengizi o'yinlari === ''Erkaklar yakkaliklari'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 95%;" !Yil ! Joy ! Raqib ! Hisob ! Natija ! Ref |- style="background:#FFAAAA" | align="center" | 2013 | align="left" | Mersin universiteti zali, [[Mersin]], Turkiya | align="left" |{{Flagicon|FRA}}</img> [[Brice Leverdez|Bris Leverdez]] | align="left" | 17–21, 21–23 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_2.png|alt=Silver|Kumush]]</img> '''Kumush''' | style="text-align:center; background:white" | <ref>{{Veb manbasi|muallif=Alleyne|ism=Gayle|sarlavha=Yigit and Leverdez Shine at Mediterranean Games|url=https://bwfbadminton.com/news-single/2013/07/01/yigit-and-leverdez-shine-at-mediterranean-games|nashriyot=Badminton World Federation|sana=1 July 2013|kirish sanasi=4 July 2022|arxivsana=29 November 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201129222517/https://bwfbadminton.com/news-single/2013/07/01/yigit-and-leverdez-shine-at-mediterranean-games/}}</ref> |- style="background:#FFAAAA" | align="center" | 2018 | align="left" | El Morell paviloni, Tarragona, Ispaniya | align="left" |{{Flagicon|FRA}}</img> [[Lucas Corvée|Lukas Korvee]] | align="left" | 21–23, 21–15, 21–17 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]]</img> '''Oltin''' | style="text-align:center; background:white" | <ref>{{Veb manbasi|muallif=Barker|ism=Philip|sarlavha=Abian wins home badminton gold for Spain at Mediterranean Games|url=https://www.insidethegames.biz/articles/1066728/abian-wins-home-badminton-gold-for-spain-at-mediterranean-games|nashriyot=Inside the Games|sana=26 June 2018|kirish sanasi=4 July 2022|arxivsana=23 June 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200623022802/https://www.insidethegames.biz/articles/1066728/abian-wins-home-badminton-gold-for-spain-at-mediterranean-games}}</ref> |- style="background:#FFAAAA" | align="center" | 2022 | align="left" | Ko'p maqsadli Omnisport zali, Oued Tlélat, Jazoir | align="left" |{{Flagicon|ESP}}</img> [[Luís Enrique Peñalver|Luis Enrike Penalver]] | align="left" | 21–13, 22–20 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]]</img> '''Oltin''' | style="text-align:center; background:white" | <ref>{{Veb manbasi|sarlavha=El aragonés Pablo Abián revalida el oro en bádminton en los Juegos del Mediterráneo|url=https://www.heraldo.es/noticias/deportes/2022/06/30/el-aragones-pablo-abian-revalida-el-oro-de-los-juegos-del-mediterraneo-1585077.html|nashriyot=Heraldo de Aragón|sana=30 June 2022|kirish sanasi=4 July 2022|til=es|arxivsana=4 July 2022|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220704025433/https://www.heraldo.es/noticias/deportes/2022/06/30/el-aragones-pablo-abian-revalida-el-oro-de-los-juegos-del-mediterraneo-1585077.html}}</ref> |} ''Erkaklar juftliklari'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija ! Ref |- style="background:#FFAAAA" | align="center" | 2022 | align="left" | Ko'p maqsadli Omnisport zali,<br />Oued Tlélat, Jazoir | align="left" |{{Flagicon|ESP}}</img> [[Luís Enrique Peñalver|Luis Enrike Penalver]] | align="left" |{{Flagicon|ALG}}</img> [[Koceila Mammeri]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|ALG}}</img> [[Sabri Medel|Yusef Sabri Medel]] | align="left" | 21–14, 19–21, 16–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_2.png|alt=Silver|Kumush]]</img> '''Kumush''' | style="text-align:center; background:white" | <ref>{{Veb manbasi|muallif=Williams|ism=George|sarlavha=Abián and Peñalver give Spain a silver medal in badminton in Oran and Metreveli secures a medal in wrestling|url=https://sportsfinding.com/abian-and-penalver-give-spain-a-silver-medal-in-badminton-in-oran-and-metreveli-secures-a-medal-in-wrestling/155263/|nashriyot=Sportsfinding.com|sana=27 June 2022|kirish sanasi=29 June 2022|arxivsana=27 June 2022|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220627221655/https://sportsfinding.com/abian-and-penalver-give-spain-a-silver-medal-in-badminton-in-oran-and-metreveli-secures-a-medal-in-wrestling/155263/}}</ref> |} === BWF Grand Prisi (1 ta ikkinchi o'rin) === BWF Grand Prisi ikki darajaga ega edi: Grand Pri va Grand Pri Oltin. Bu [[Butunjahon Badminton Federatsiyasi|Badminton Butunjahon Federatsiyasi]] (BWF) tomonidan ruxsat etilgan va 2007 hamda 2017-yillar oralig'ida o'tkazilgan badminton turnirlari seriyasi hisoblanadi. ''Erkaklar yakkaliklari'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2015 | align="left" | Braziliya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Lin Dan]] | align="left" | 13–21, 17–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}}</img> '''Ikkinchi o'rin egasi''' |} : {{Color box|#FFFF67}} [[BWF Gran-prisi Oltin va Gran-pri|BWF Grand Pri Oltin]] turnirlari : {{Color box|#D4F1C5}} [[BWF Gran-prisi Oltin va Gran-pri|BWF Grand Pri]] turnirlari === BWF xalqaro musobaqalari/seriyalari (28 ta g'alaba, 15 ta ikkinchi o'rin) === ''Erkaklar yakkaliklari'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil !Turnir !Raqib !Hisob !Natija |- style="background:#D5D5D5" | align="center" |2005 | align="left" |Brazil International | align="left" |{{Flagicon|DEN}} [[Janek Roos]] | align="left" |15–1, 15–6 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D5D5D5" | align="center" |2006 | align="left" |Giraldilla International | align="left" |{{Flagicon|CUB}} [[Ilian Peres|Ilian Perez]] | align="left" | | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D5D5D5" | align="center" |2006 | align="left" |Lithuanian International | align="left" |{{Flagicon|LTU}} [[Kęstutis Navickas]] | align="left" |15–21, 12–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Runner-up''' |- style="background:#D5D5D5" | align="center" |2006 | align="left" |Latvia Riga International | align="left" |{{Flagicon|UKR}} [[Vladislav Druzchenko]] | align="left" | | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D5D5D5" | align="center" |2007 | align="left" |Bahrain Satellite | align="left" |{{Flagicon|JPN}} [[Sho Sasaki]] | align="left" |10–21, 11–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Runner-up''' |- style="background:#E9E9E9" | align="center" |2007 | align="left" |Giraldilla International | align="left" |{{Flagicon|ESP}} [[Ernesto Velázquez]] | align="left" |20–22, 21–15, 21–9 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#E9E9E9" | align="center" |2007 | align="left" |Nouméa International | align="left" |{{Flagicon|IND}} [[Arvind Bhat]] | align="left" |16–21, 21–17, 19–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Runner-up''' |- style="background:#D5D5D5" | align="center" |2007 | align="left" |Ballarat International | align="left" |{{Flagicon|ESP}} [[Carlos Longo]] | align="left" |21–18, 21–12 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D5D5D5" | align="center" |2007 | align="left" |Waikato International | align="left" |{{Flagicon|SIN}} [[Ashton Chen Yong Zhao|Ashton Chen]] | align="left" |17–21, 17–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Runner-up''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2010 | align="left" |Polish Open | align="left" |{{Flagicon|JPN}} [[Hiroyuki Saeki]] | align="left" |21–12, 21–10 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D5D5D5" | align="center" |2010 | align="left" |Slovenian International | align="left" |{{Flagicon|ITA}} [[Wisnu Haryo Putro]] | align="left" |21–14, 21–4 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D5D5D5" | align="center" |2010 | align="left" |Welsh International | align="left" |{{Flagicon|GER}} [[Sven-Erik Kastens|Sven-Eric Kastens]] | align="left" |14–21, 21–17, 21–14 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2010 | align="left" |Irish Open | align="left" |{{Flagicon|DEN}} [[Hans-Kristian Vittinghus]] | align="left" |13–21, 21–14, 21–23 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Runner-up''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2010 | align="left" |Italian International | align="left" |{{Flagicon|POL}} [[Przemysław Wacha]] | align="left" |13–21, 16–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Runner-up''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2011 | align="left" |Swedish Masters | align="left" |{{Flagicon|DEN}} [[Viktor Axelsen]] | align="left" |21–19, 21–6 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2011 | align="left" |Polish Open | align="left" |{{Flagicon|RUS}} [[Vladimir Ivanov]] | align="left" |21–14, 21–12 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2011 | align="left" |Morocco International | align="left" |{{Flagicon|DEN}} [[Joachim Persson]] | align="left" |21–19, 17–21, 21–19 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2011 | align="left" |Spanish International | align="left" |{{Flagicon|DEN}} Viktor Axelsen | align="left" |11–21, 21–7, 9–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Runner-up''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2011 | align="left" |Maldives International | align="left" |{{Flagicon|IND}} [[Chetan Anand]] | align="left" |21–15, 21–16 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2011 | align="left" |Italian International | align="left" |{{Flagicon|FIN}} [[Ville Lång]] | align="left" |13–21, 21–14, 21–13 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D5D5D5" | align="center" |2013 | align="left" |Portugal International | align="left" |{{Flagicon|MAS}} [[Misbun Ramdan Mohmed Misbun]] | align="left" |8–21, 9–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Runner-up''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2013 | align="left" |Welsh International | align="left" |{{Flagicon|DEN}} [[Flemming Quach]] | align="left" |21–12, 21–13 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2014 | align="left" |Orleans International | align="left" |{{Flagicon|RUS}} [[Vladimir Malkov]] | align="left" |21–16, 19–21, 22–20 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2014 | align="left" |Guatemala International | align="left" |{{Flagicon|GUA}} [[Kevin Cordón]] | align="left" |4–11, 11–8, 11–5, 11–10 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2015 | align="left" |Swedish Masters | align="left" |{{Flagicon|ENG}} [[Rajiv Ouseph]] | align="left" |15–21, 17–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Runner-up''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2015 | align="left" |Spanish International | align="left" |{{Flagicon|DEN}} [[Rasmus Fladberg]] | align="left" |21–16, 13–21, 21–10 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2015 | align="left" |Bulgarian International | align="left" |{{Flagicon|IND}} [[Gurusai Dutt]] | align="left" |21–17, 16–21, 21–19 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2015 | align="left" |Chile International Challenge | align="left" |{{Flagicon|ESP}} Ernesto Velázquez | align="left" |21–14, 21–17 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D5D5D5" | align="center" |2016 | align="left" |Dutch International | align="left" |{{Flagicon|SCO}} [[Kieran Merrilees]] | align="left" |21–16, 21–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2016 | align="left" |Czech International | align="left" |{{Flagicon|GER}} [[Fabian Roth]] | align="left" |10–21, 21–17, 21–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2016 | align="left" |Welsh International | align="left" |{{Flagicon|SCO}} Kieran Merrilees | align="left" |21–16, 21–16 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2017 | align="left" |Austrian Open | align="left" |{{Flagicon|JPN}} [[Kanta Tsuneyama]] | align="left" |10–21, 21–12, 11–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Runner-up''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2017 | align="left" |White Nights | align="left" |{{Flagicon|FRA}} [[Thomas Rouxel]] | align="left" |15–21, 21–15, 21–18 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2017 | align="left" |Hungarian International | align="left" |{{Flagicon|DEN}} [[Victor Svendsen]] | align="left" |13–21, 21–15, 12–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Runner-up''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2017 | align="left" |Italian International | align="left" |{{Flagicon|GER}} [[Lars Schänzler]] | align="left" |18–21, 21–16, 21–14 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D5D5D5" | align="center" |2018 | align="left" |Slovenian International | align="left" |{{Flagicon|ENG}} [[Toby Penty]] | align="left" |18–21, 18–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Runner-up''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2018 | align="left" |White Nights | align="left" |{{Flagicon|IND}} [[Ajay Jayaram]] | align="left" |11–21, 21–16, 21–17 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D5D5D5" | align="center" |2019 | align="left" |Algeria International | align="left" |{{Flagicon|AZE}} [[Ade Resky Dwicahyo]] | align="left" |21–8, 21–6 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2019 | align="left" |Hungarian International | align="left" |{{Flagicon|DEN}} Victor Svendsen | align="left" |17–21, 21–15, 21–12 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2019 | align="left" |Irish Open | align="left" |{{Flagicon|FRA}} [[Toma Popov Junior|Toma Junior Popov]] | align="left" |10–21, 22–24 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Runner-up''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2020 | align="left" |Austrian Open | align="left" |{{Flagicon|GER}} [[Max Weißkirchen]] | align="left" |20–22, 15–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Runner-up''' |- bgcolor="#D8CEF6" | align="center" |2021 | align="left" |Polish Open | align="left" |{{Flagicon|MAS}} [[Ng Tze Yong]] | align="left" |19–21, 11–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Runner-up''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2021 | align="left" |Spanish International | align="left" |{{Flagicon|CZE}} [[Yan Louda|Jan Louda]] | align="left" |22–20, 20–22, 21–14 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |} : {{Color box|#D8CEF6}} [[BWF xalqaro tanlovi|BWF xalqaro musobaqasi]] turnirlari : {{Color box|#D5D5D5}} [[BWF xalqaro seriyasi]] turnirlari : {{Color box|#E9E9E9}} [[BWF kelajak seriyasi]] turnirlari === Ispaniya milliy chempionati === {| class="wikitable" style="font-size: 90%;" width="1000px" |- ! align="center" | Mezbon shahar ! align="center" | Natija ! align="center" | Toifa ! align="center" | Yil ! align="center" | Final ! align="center" | Hisob |- | align="left" | Santyago de Kompostela | align="center" bgcolor="#ffd700" | 1 | align="center" | Aralash juftliklar | align="center" | 2004 | align="center" | Peres-Abian va Villar-Chan | align="center" | 15–12, 15–9 |- | align="left" | Alikante | align="center" bgcolor="#ffd700" | 1 | align="center" | Erkaklar yakkaliklari | align="center" | 2007 | align="center" | Pablo Abian va Xose Antonio Krespo | align="center" | 21–10, 21–16 |- | align="left" | Ibiza | align="center" bgcolor="#ffd700" | 1 | align="center" | Erkaklar yakkaliklari | align="center" | 2008 | align="center" | Pablo Abian va Serxio Llopis | align="center" | 21–17, 21–15 |- | align="left" | Alikante | align="center" bgcolor="#ffd700" | 1 | align="center" | Erkaklar yakkaliklari | align="center" | 2009 | align="center" | Pablo Abian va Serxio Llopis | align="center" | 21–10, 21–14 |- | align="left" | Huelva | align="center" bgcolor="#ffd700" | 1 | align="center" | Erkaklar yakkaliklari | align="center" | 2010 | align="center" | Pablo Abian va Devid Leal | align="center" | 21–7, 21–17 |- | align="left" | Huelva | align="center" bgcolor="#ffd700" | 1 | align="center" | Erkaklar juftliklari | align="center" | 2010 | align="center" | Pablo Abian va Xaver Abian - Devid Leal va Eliezer Ojeda | align="center" | 14–21, 21–17, 21–12 |- | align="left" | Madrid | align="center" bgcolor="#ffd700" | 1 | align="center" | Erkaklar yakkaliklari | align="center" | 2011 | align="center" | Pablo Abian va Ernesto Velaskes | align="center" | 21–17, 21–12 |- | align="left" | Huesca | align="center" bgcolor="#ffd700" | 1 | align="center" | Erkaklar yakkaliklari | align="center" | 2012 | align="center" | Pablo Abian va Xesus Lorenso | align="center" | 21–12, 21–12 |- | align="left" | Huesca | align="center" bgcolor="#ffd700" | 1 | align="center" | Erkaklar juftliklari | align="center" | 2012 | align="center" | Pablo Abian va Xaver Abian qarshi Visent Martines va Eliezer Ojeda | align="center" | 21–15, 21–8 |- | align="left" | A Estrada | align="center" bgcolor="#ffd700" | 1 | align="center" | Erkaklar yakkaliklari | align="center" | 2013 | align="center" | Pablo Abian ''va'' Ernesto Velaskes | align="center" | 21–13, 21–15 |- | align="left" | A Estrada | align="center" bgcolor="#ffd700" | 1 | align="center" | Erkaklar juftliklari | align="center" | 2013 | align="center" | Pablo Abian va Xaver Abian vs Daniel Sanches va Alberto Zapiko | align="center" | 21–12, 21–14 |} == Manbalar == [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1985-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Badmintonchi]] [[Turkum:WikiSport]] t2ypd33zij3rnalzg1k1303fscukrb9 2816049 2816043 2022-08-28T14:36:20Z Diwikiped 74803 wikitext text/x-wiki {{Badmintonchi bilgiqutisi|image=Pablo_Abian.jpg|name=Pablo Abián|caption=|birth_name=Pablo Abián Vicén|country=Ispaniya|birth_date={{Birth date and age|df=yes|1985|06|12}}<ref name="2008 Olympic Profile">{{cite web |url=http://results.beijing2008.cn/WRM/ENG/BIO/Athlete/1/213661.shtml |title=2008 Olympic Profile |author=Beijing 2008 Olympic Games |access-date=14 September 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080809105920/http://results.beijing2008.cn/WRM/ENG/BIO/Athlete/1/213661.shtml |archive-date=9 August 2008}}</ref>|birth_place=[[Calatayud]], Ispaniya|height=1.77 m|weight=78 kg|event=Erkaklar yakkaliklari|highest_ranking=20|date_of_highest_ranking=8-sentabr 2011|current_ranking=59|date_of_current_ranking=9-avgust 2022|medaltemplates={{MedalSport | Erkaklar badmintoni }} {{MedalCountry | {{ESP}} }} {{MedalCompetition | Yevropa o'yinlari }} {{MedalGold | 2015 Boku | Erkaklar yakkaliklari }} {{MedalCompetition | O'rta yer dengizi o'yinlari }} {{MedalGold | 2018 Tarragona | Erkaklar yakkaliklari }} {{MedalGold | 2022 Oran | Erkaklar yakkaliklari }} {{MedalSilver | 2013 Mersin | Erkaklar yakkaliklari }} {{MedalSilver | 2022 Oran | Erkaklar juftliklari }}}} <templatestyles src="Module:Infobox/styles.css"></templatestyles> '''Pablo Abián Vicén''' (<small>ispancha talaffuzi</small>: [ˈpaβlo aˈβjan]; 1985-yil 12-iyunda tug'ilgan) - ispaniyalik [[Badminton|badmintonchi]]<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=ElPaís.com |author-link=El País |date=18 May 2008 |title=El gran reto de un deporte exótico |language=es |work=El País |url=http://www.elpais.com/articulo/deportes/gran/reto/deporte/exotico/elpepudep/20080518elpepidep_14/Tes |access-date=18 May 2008}}</ref>. U 2015-yilgi Yevropa oʻyinlari, 2018-yilgi va 2022-yilgi Oʻrta yer dengizi oʻyinlarining erkaklar oʻrtasidagi yakkalik bahslarida oltin medal sohibi boʻlgan. == Olimpiada o'yinlari == === 2008-yil (Pekin, Xitoy) === Vicén 2008-yilgi yozgi Olimpiada o'yinlarida erkaklar o'rtasidagi yakkalik bahslarida qatnashgan va birinchi raundda Kęstutis Navickasga 23–21, 12–21, 21–9 hisobida mag'lub bo'lgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://results.beijing2008.cn/WRM/ENG/INF/BD/C73/BDM001629.shtml#BDM001629|sarlavha=2008 Olympic results|muallif=Beijing 2008 Olympic Games|kirish sanasi=14 September 2008|arxivurl=https://web.archive.org/web/20080813101540/http://results.beijing2008.cn/WRM/ENG/INF/BD/C73/BDM001629.shtml#BDM001629|arxivsana=13 August 2008}}</ref>. === 2012-yil (London, Buyuk Britaniya) === U 2012-yilgi yozgi Olimpiada o'yinlarida erkaklar o'rtasidagi yakkalik bahslarida badminton bo'yicha ishtirok etgan. Vicén Olimpiada o'yinlarida g'alaba qozongan birinchi ispaniyalik edi. U birinchi raundda [[Petr Koukal]] (Chexiya) ustidan 21–17, 16–21, 21–16 hisobida g‘alaba qozongan bo‘lsa, keyingi bahsda 2004-yilgi Afina Olimpiadasi oltin medali sovrindori Taufik Hidoyatga (Indoneziya) 20–22, 11-21 hisobida mag‘lub bo‘ldi. Birinchi setda yaxshi o'yin ko'rsatganidan so'ng, u belgilangan ochkoni qo'lga kiritdi. === 2016-yil (Rio de Janeyro, Braziliya) === Vicén guruh bosqichida Jaspar Yu Woon Chai (Bruney) ustidan 21:12 va 21:10 hisobida g‘alaba qozondi, ikkinchi uchrashuvda esa Hu Yunga (Gonkong) 18:21 va 19:21 hisobida mag‘lub bo‘ldi. === 2020-yil (Tokio, Yaponiya) === Vicén [[2020-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|2020-yilgi yozgi Olimpiada o'yinlarida]] erkaklar o'rtasidagi yakkalik bahslarida ishtirok etgan<ref name="Toyko2020">{{Veb manbasi|url=https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/badminton/athlete-profile-n1354754-abian-pablo.htm|sarlavha=Abian Pablo|nashriyot=[[Tokyo Organising Committee of the Olympic and Paralympic Games]]|kirish sanasi=3 September 2021}}</ref>. == Jahon chempionatlari == === 2006-yil (Madrid, Ispaniya) === Vicén 2006 yilgi IBF jahon chempionatida erkaklar o'rtasidagi yakkalik bahslarida o'ynadi va u birinchi raundda angliyalik Endryu Smitdan 21-15, 21-13 hisobida mag'lub bo'ldi. === 2007-yil (Kuala Lumpur, Malayziya) === Keyingi yili u 2007-yilgi BWF jahon chempionatida yana erkaklar o'rtasidagi yakkalik bahslarida qatnashdi. Vicén birinchi davrada Luka Petrichni 21 :9, 29:27 hisobida mag'lub etdi. Ikkinchi davrada uni indoneziyalik [[Simon Santoso]] 18-21, 15:21 hisobida mag‘lubiyatga uchratdi. === 2010-yil (Parij, Fransiya) === Vicén 2010-yilgi BWF jahon chempionatida erkaklar o'rtasidagi yakkalik bahslarida qatnashgan. U birinchi davrada shvetsiyalik Magnus Sahlbergga qarshi 21–15, 21–16 hisobida g‘alaba qozongan bo‘lsa, ikkinchi davrada germaniyalik Marc Zwieblerga 17–21, 18–21 hisobida mag‘lub bo‘ldi. === 2011-yil (London, Angliya) === Vicén 2011-yilgi BWF jahon chempionatida erkaklar o'rtasidagi yakkalik bahslarida o'ynadi. U birinchi davrada Yuhan Tanni 16–21, 21–17, 21–15 hisobida mag‘lub etdi. Ikkinchi raundda Marc Zwiebler ustidan 21-17, 7-21, 24-22 hisobida g'alaba qozondi. So'nggi o'n oltitalik raundida Vicén Kevin Cordonga (Gvatemala) 19-21, 21-19, 17-21 hisobida imkoniyatni boy berdi. === 2013-yil (Guanchjou, Xitoy) === Vicén 2013-yilgi BWF jahon chempionatida erkaklar o'rtasidagi yakkalik bahslarida o'ynagan. Birinchi davrada u Osleni Gerrero (Kuba) ustidan 21–14, 23–21 hisobida g‘alaba qozondi. Ikkinchi davrada Vicén Ajay Jayaramni (Hindiston) 21:9, 21:17 hisobida mag‘lub etdi. Oxirgi o'n oltitalik o'yinida u Nguyễn Tiến Minhga (Vyetnam) 21-15, 9-21, 10-21 hisobida yutqazdi. == Yevropa chempionati == 2008-yilda Vicén Yevropa chempionatida 5-o'rinni egalladi (Herning, Daniya). Birinchi davrada u Atli Yoxannessonni (Islandiya) 21:12, 21:8 hisobida mag'lub etdi. Ikkinchi raundda Aamir G‘affarni (Angliya) 22:20, 21:19 hisobida mag‘lubiyatga uchratdi. So'nggi o'n oltitalik raundida u Shtaynar Klauzenni (Norvegiya) 21:8, 21:9 hisobida mag'lub etdi. Chorak finalda Vicén Pshemyslav Vachaga (Polsha) 11:21, 17:21 hisobida imkoniyatni boy berdi. Vicén 2010-yilda (Gollandiya) Master European Circuit Finalsda o'ynagan, u finalda Rune Ulsingga (Daniya) yutqazgan. Vicén 2010-2011-yilgi mavsumda Yevropa reytingida birinchi o'rinni egalladi. == Jahon Universitet chempionati, Universiada o'yinlari va O'rta yer dengizi o'yinlari == Vicén 2010-yilgi jahon Universitet chempionatida (Xitoy Taypeyi) 5-o'rinni egalladi. 2011-yilgi yozgi Universiadada (Shenchjen, Xitoy) 5-o‘rinni egalladi. U chorak finalda Ven Kayga (Xitoy) 12:21, 21:23 hisobida imkoniyatni boy berdi. Vicén 2012-yilgi Universitetlar o'rtasidagi jahon chempionatida kumush medalni qo'lga kiritdi (Kvanju, Koreya). U finalda Ven Kayga (Xitoy) 16:21, 8:21 hisobida mag'lub bo'ldi<ref>{{Veb manbasi|url=http://huelvaya.es/2012/11/13/pablo-abian-se-proclama-en-corea-subcampeon-del-mundo-universitario-de-badminton/|sarlavha=Pablo Abián se proclama en Corea subcampeón del mundo universitario de bádminton|sana=13 November 2012}}</ref>. Vicén 2013-yilda Mersinda (Turkiya) o'tkazilgan O'rta yer dengizi o'yinlarida kumush medalni qo'lga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://huelvaya.es/2013/06/30/pablo-abian-medalla-de-plata-en-los-juegos-del-mediterraneo/|sarlavha=Pablo Abián, medalla de plata en los Juegos del Mediterráneo|sana=30 June 2013}}</ref>. == Yutuqlari == === Yevropa o'yinlari === ''Erkaklar yakkaliklari'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 95%;" !Yil ! Joy ! Raqib ! Hisob ! Natija ! Manba |- style="background:#FFB069" | align="center" | 2015 | align="left" | Boku sport zali, [[Boku]], Ozarbayjon | align="left" |{{Flagicon|DEN}} [[Emil Holst]] | align="left" | 21–12, 23–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' | style="text-align:center; background:white" | <ref>{{Veb manbasi|muallif=Hearn|ism=Don|sarlavha=Euro Games 2015 – Abian and Danes take gold|url=https://www.badzine.net/2015/06/euro-games-abian-and-danes-take-gold/|nashriyot=Badzine|sana=28 June 2015|kirish sanasi=4 July 2022|arxivsana=4 July 2022|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220704025836/https://www.badzine.net/2015/06/euro-games-abian-and-danes-take-gold/}}</ref> |} === O'rta yer dengizi o'yinlari === ''Erkaklar yakkaliklari'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 95%;" !Yil ! Joy ! Raqib ! Hisob ! Natija ! Manba(lar) |- style="background:#FFAAAA" | align="center" | 2013 | align="left" | Mersin universiteti zali, [[Mersin]], Turkiya | align="left" |{{Flagicon|FRA}} [[Brice Leverdez]] | align="left" | 17–21, 21–23 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_2.png|alt=Silver|Kumush]] '''Kumush''' | style="text-align:center; background:white" | <ref>{{Veb manbasi|muallif=Alleyne|ism=Gayle|sarlavha=Yigit and Leverdez Shine at Mediterranean Games|url=https://bwfbadminton.com/news-single/2013/07/01/yigit-and-leverdez-shine-at-mediterranean-games|nashriyot=Badminton World Federation|sana=1 July 2013|kirish sanasi=4 July 2022|arxivsana=29 November 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201129222517/https://bwfbadminton.com/news-single/2013/07/01/yigit-and-leverdez-shine-at-mediterranean-games/}}</ref> |- style="background:#FFAAAA" | align="center" | 2018 | align="left" | El Morell paviloni, Tarragona, Ispaniya | align="left" |{{Flagicon|FRA}} [[Lucas Corvée|Lukas Corvee]] | align="left" | 21–23, 21–15, 21–17 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' | style="text-align:center; background:white" | <ref>{{Veb manbasi|muallif=Barker|ism=Philip|sarlavha=Abian wins home badminton gold for Spain at Mediterranean Games|url=https://www.insidethegames.biz/articles/1066728/abian-wins-home-badminton-gold-for-spain-at-mediterranean-games|nashriyot=Inside the Games|sana=26 June 2018|kirish sanasi=4 July 2022|arxivsana=23 June 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200623022802/https://www.insidethegames.biz/articles/1066728/abian-wins-home-badminton-gold-for-spain-at-mediterranean-games}}</ref> |- style="background:#FFAAAA" | align="center" | 2022 | align="left" | Ko'p maqsadli Omnisport zali, Oued Tlélat, Jazoir | align="left" |{{Flagicon|ESP}} [[Luís Enrique Peñalver|Luis Enrique Penalver]] | align="left" | 21–13, 22–20 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' | style="text-align:center; background:white" | <ref>{{Veb manbasi|sarlavha=El aragonés Pablo Abián revalida el oro en bádminton en los Juegos del Mediterráneo|url=https://www.heraldo.es/noticias/deportes/2022/06/30/el-aragones-pablo-abian-revalida-el-oro-de-los-juegos-del-mediterraneo-1585077.html|nashriyot=Heraldo de Aragón|sana=30 June 2022|kirish sanasi=4 July 2022|til=es|arxivsana=4 July 2022|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220704025433/https://www.heraldo.es/noticias/deportes/2022/06/30/el-aragones-pablo-abian-revalida-el-oro-de-los-juegos-del-mediterraneo-1585077.html}}</ref> |} ''Erkaklar juftliklari'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija ! Manba(lar) |- style="background:#FFAAAA" | align="center" | 2022 | align="left" | Ko'p maqsadli Omnisport zali,<br />Oued Tlélat, Jazoir | align="left" |{{Flagicon|ESP}} [[Luís Enrique Peñalver|Luis Enrique Penalver]] | align="left" |{{Flagicon|ALG}} [[Koceila Mammeri]]<br /><br />{{Flagicon|ALG}} [[Sabri Medel|Yusef Sabri Medel]] | align="left" | 21–14, 19–21, 16–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_2.png|alt=Silver|Kumush]] '''Kumush''' | style="text-align:center; background:white" | <ref>{{Veb manbasi|muallif=Williams|ism=George|sarlavha=Abián and Peñalver give Spain a silver medal in badminton in Oran and Metreveli secures a medal in wrestling|url=https://sportsfinding.com/abian-and-penalver-give-spain-a-silver-medal-in-badminton-in-oran-and-metreveli-secures-a-medal-in-wrestling/155263/|nashriyot=Sportsfinding.com|sana=27 June 2022|kirish sanasi=29 June 2022|arxivsana=27 June 2022|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220627221655/https://sportsfinding.com/abian-and-penalver-give-spain-a-silver-medal-in-badminton-in-oran-and-metreveli-secures-a-medal-in-wrestling/155263/}}</ref> |} === BWF Grand Prisi (1 ta ikkinchi o'rin) === BWF Grand Prisi ikki darajaga ega edi: Grand Pri va Grand Pri Oltin. Bu [[Butunjahon Badminton Federatsiyasi|Badminton Butunjahon Federatsiyasi]] (BWF) tomonidan ruxsat etilgan va 2007 hamda 2017-yillar oralig'ida o'tkazilgan badminton turnirlari seriyasi hisoblanadi. ''Erkaklar yakkaliklari'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2015 | align="left" | Braziliya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Lin Dan]] | align="left" | 13–21, 17–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |} : {{Color box|#FFFF67}} [[BWF Gran-prisi Oltin va Gran-pri|BWF Grand Pri Oltin]] turnirlari : {{Color box|#D4F1C5}} [[BWF Gran-prisi Oltin va Gran-pri|BWF Grand Pri]] turnirlari === BWF xalqaro musobaqalari/seriyalari (28 ta g'alaba, 15 ta ikkinchi o'rin) === ''Erkaklar yakkaliklari'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil !Turnir !Raqib !Hisob !Natija |- style="background:#D5D5D5" | align="center" |2005 | align="left" |Braziliya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|DEN}} [[Janek Roos]] | align="left" |15–1, 15–6 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D5D5D5" | align="center" |2006 | align="left" |Giraldilla xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|CUB}} [[Ilian Peres|Ilian Perez]] | align="left" | | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D5D5D5" | align="center" |2006 | align="left" |Lithuanian xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|LTU}} [[Kęstutis Navickas]] | align="left" |15–21, 12–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D5D5D5" | align="center" |2006 | align="left" |Latviya Riga xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|UKR}} [[Vladislav Druzchenko]] | align="left" | | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D5D5D5" | align="center" |2007 | align="left" |Bahrayn Satellite | align="left" |{{Flagicon|JPN}} [[Sho Sasaki]] | align="left" |10–21, 11–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#E9E9E9" | align="center" |2007 | align="left" |Giraldilla xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|ESP}} [[Ernesto Velázquez]] | align="left" |20–22, 21–15, 21–9 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#E9E9E9" | align="center" |2007 | align="left" |Nouméa xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|IND}} [[Arvind Bhat]] | align="left" |16–21, 21–17, 19–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D5D5D5" | align="center" |2007 | align="left" |Ballarat xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|ESP}} [[Carlos Longo]] | align="left" |21–18, 21–12 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D5D5D5" | align="center" |2007 | align="left" |Vaikato xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|SIN}} [[Ashton Chen Yong Zhao|Ashton Chen]] | align="left" |17–21, 17–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2010 | align="left" |Polsha ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|JPN}} [[Hiroyuki Saeki]] | align="left" |21–12, 21–10 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D5D5D5" | align="center" |2010 | align="left" |Sloveniya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|ITA}} [[Wisnu Haryo Putro]] | align="left" |21–14, 21–4 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D5D5D5" | align="center" |2010 | align="left" |Uels xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|GER}} [[Sven-Erik Kastens|Sven-Eric Kastens]] | align="left" |14–21, 21–17, 21–14 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2010 | align="left" |Irlandiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|DEN}} [[Hans-Kristian Vittinghus]] | align="left" |13–21, 21–14, 21–23 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2010 | align="left" |Italiya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|POL}} [[Przemysław Wacha]] | align="left" |13–21, 16–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2011 | align="left" |Shvetsiya Masters | align="left" |{{Flagicon|DEN}} [[Viktor Axelsen]] | align="left" |21–19, 21–6 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2011 | align="left" |Polsha ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|RUS}} [[Vladimir Ivanov]] | align="left" |21–14, 21–12 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2011 | align="left" |Marokash xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|DEN}} [[Joachim Persson]] | align="left" |21–19, 17–21, 21–19 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2011 | align="left" |Ispaniya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|DEN}} Viktor Axelsen | align="left" |11–21, 21–7, 9–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2011 | align="left" |Maldiv xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|IND}} [[Chetan Anand]] | align="left" |21–15, 21–16 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2011 | align="left" |Italiya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|FIN}} [[Ville Lång]] | align="left" |13–21, 21–14, 21–13 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D5D5D5" | align="center" |2013 | align="left" |Portugaliya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|MAS}} [[Misbun Ramdan Mohmed Misbun]] | align="left" |8–21, 9–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2013 | align="left" |Uels xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|DEN}} [[Flemming Quach]] | align="left" |21–12, 21–13 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2014 | align="left" |Orlean xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|RUS}} [[Vladimir Malkov]] | align="left" |21–16, 19–21, 22–20 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2014 | align="left" |Gvatemala xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|GUA}} [[Kevin Cordón]] | align="left" |4–11, 11–8, 11–5, 11–10 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2015 | align="left" |Swedish Masters | align="left" |{{Flagicon|ENG}} [[Rajiv Ouseph]] | align="left" |15–21, 17–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2015 | align="left" |Ispaniya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|DEN}} [[Rasmus Fladberg]] | align="left" |21–16, 13–21, 21–10 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2015 | align="left" |Bolgariya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|IND}} [[Gurusai Dutt]] | align="left" |21–17, 16–21, 21–19 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2015 | align="left" |Chili xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|ESP}} Ernesto Velázquez | align="left" |21–14, 21–17 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D5D5D5" | align="center" |2016 | align="left" |Germaniya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|SCO}} [[Kieran Merrilees]] | align="left" |21–16, 21–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2016 | align="left" |Chexiya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|GER}} [[Fabian Roth]] | align="left" |10–21, 21–17, 21–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2016 | align="left" |Uels xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|SCO}} Kieran Merrilees | align="left" |21–16, 21–16 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2017 | align="left" |Avstriya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|JPN}} [[Kanta Tsuneyama]] | align="left" |10–21, 21–12, 11–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2017 | align="left" |White Nights | align="left" |{{Flagicon|FRA}} [[Thomas Rouxel]] | align="left" |15–21, 21–15, 21–18 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2017 | align="left" |Vengriya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|DEN}} [[Victor Svendsen]] | align="left" |13–21, 21–15, 12–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2017 | align="left" |Italiya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|GER}} [[Lars Schänzler]] | align="left" |18–21, 21–16, 21–14 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D5D5D5" | align="center" |2018 | align="left" |Sloveniya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|ENG}} [[Toby Penty]] | align="left" |18–21, 18–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2018 | align="left" |White Nights | align="left" |{{Flagicon|IND}} [[Ajay Jayaram]] | align="left" |11–21, 21–16, 21–17 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D5D5D5" | align="center" |2019 | align="left" |Jazoir xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|AZE}} [[Ade Resky Dwicahyo]] | align="left" |21–8, 21–6 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2019 | align="left" |Vengriya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|DEN}} Victor Svendsen | align="left" |17–21, 21–15, 21–12 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2019 | align="left" |Irlandiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|FRA}} [[Toma Popov Junior|Toma Junior Popov]] | align="left" |10–21, 22–24 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2020 | align="left" |Avstriya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|GER}} [[Max Weißkirchen]] | align="left" |20–22, 15–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- bgcolor="#D8CEF6" | align="center" |2021 | align="left" |Polsha ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|MAS}} [[Ng Tze Yong]] | align="left" |19–21, 11–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2021 | align="left" |Ispaniya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|CZE}} [[Yan Louda|Jan Louda]] | align="left" |22–20, 20–22, 21–14 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |} : {{Color box|#D8CEF6}} [[BWF xalqaro tanlovi|BWF xalqaro musobaqasi]] turnirlari : {{Color box|#D5D5D5}} [[BWF xalqaro seriyasi]] turnirlari : {{Color box|#E9E9E9}} [[BWF kelajak seriyasi]] turnirlari === Ispaniya milliy chempionati === {| class="wikitable" style="font-size: 90%;" width="1000px" |- ! align="center" | Mezbon shahar ! align="center" | Natija ! align="center" | Toifa ! align="center" | Yil ! align="center" | Final ! align="center" | Hisob |- | align="left" | Santyago de Kompostela | align="center" bgcolor="#ffd700" | 1 | align="center" | Aralash juftliklar | align="center" | 2004 | align="center" | Peres-Abian va Villar-Chan | align="center" | 15–12, 15–9 |- | align="left" | Alikante | align="center" bgcolor="#ffd700" | 1 | align="center" | Erkaklar yakkaliklari | align="center" | 2007 | align="center" | Pablo Abian va Xose Antonio Krespo | align="center" | 21–10, 21–16 |- | align="left" | Ibiza | align="center" bgcolor="#ffd700" | 1 | align="center" | Erkaklar yakkaliklari | align="center" | 2008 | align="center" | Pablo Abian va Serxio Llopis | align="center" | 21–17, 21–15 |- | align="left" | Alikante | align="center" bgcolor="#ffd700" | 1 | align="center" | Erkaklar yakkaliklari | align="center" | 2009 | align="center" | Pablo Abian va Serxio Llopis | align="center" | 21–10, 21–14 |- | align="left" | Huelva | align="center" bgcolor="#ffd700" | 1 | align="center" | Erkaklar yakkaliklari | align="center" | 2010 | align="center" | Pablo Abian va Devid Leal | align="center" | 21–7, 21–17 |- | align="left" | Huelva | align="center" bgcolor="#ffd700" | 1 | align="center" | Erkaklar juftliklari | align="center" | 2010 | align="center" | Pablo Abian va Xaver Abian - Devid Leal va Eliezer Ojeda | align="center" | 14–21, 21–17, 21–12 |- | align="left" | Madrid | align="center" bgcolor="#ffd700" | 1 | align="center" | Erkaklar yakkaliklari | align="center" | 2011 | align="center" | Pablo Abian va Ernesto Velaskes | align="center" | 21–17, 21–12 |- | align="left" | Huesca | align="center" bgcolor="#ffd700" | 1 | align="center" | Erkaklar yakkaliklari | align="center" | 2012 | align="center" | Pablo Abian va Xesus Lorenso | align="center" | 21–12, 21–12 |- | align="left" | Huesca | align="center" bgcolor="#ffd700" | 1 | align="center" | Erkaklar juftliklari | align="center" | 2012 | align="center" | Pablo Abian va Xaver Abian qarshi Visent Martines va Eliezer Ojeda | align="center" | 21–15, 21–8 |- | align="left" | A Estrada | align="center" bgcolor="#ffd700" | 1 | align="center" | Erkaklar yakkaliklari | align="center" | 2013 | align="center" | Pablo Abian ''va'' Ernesto Velaskes | align="center" | 21–13, 21–15 |- | align="left" | A Estrada | align="center" bgcolor="#ffd700" | 1 | align="center" | Erkaklar juftliklari | align="center" | 2013 | align="center" | Pablo Abian va Xaver Abian vs Daniel Sanches va Alberto Zapiko | align="center" | 21–12, 21–14 |} == Manbalar == [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1985-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Badmintonchi]] [[Turkum:WikiSport]] 13yy2zyvpt5w8bd9k4rd6wvyggytvs1 2816050 2816049 2022-08-28T14:37:21Z Diwikiped 74803 wikitext text/x-wiki {{Badmintonchi bilgiqutisi|image=Pablo_Abian.jpg|name=Pablo Abián|caption=|birth_name=Pablo Abián Vicén|country=Ispaniya|birth_date={{Birth date and age|df=yes|1985|06|12}}<ref name="2008 Olympic Profile">{{cite web |url=http://results.beijing2008.cn/WRM/ENG/BIO/Athlete/1/213661.shtml |title=2008 Olympic Profile |author=Beijing 2008 Olympic Games |access-date=14 September 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080809105920/http://results.beijing2008.cn/WRM/ENG/BIO/Athlete/1/213661.shtml |archive-date=9 August 2008}}</ref>|birth_place=[[Calatayud]], Ispaniya|height=1.77 m|weight=78 kg|event=Erkaklar yakkaliklari|highest_ranking=20|date_of_highest_ranking=8-sentabr 2011|current_ranking=59|date_of_current_ranking=9-avgust 2022|medaltemplates={{MedalSport | Erkaklar badmintoni }} {{MedalCountry | {{ESP}} }} {{MedalCompetition | Yevropa o'yinlari }} {{MedalGold | 2015 Boku | Erkaklar yakkaliklari }} {{MedalCompetition | O'rta yer dengizi o'yinlari }} {{MedalGold | 2018 Tarragona | Erkaklar yakkaliklari }} {{MedalGold | 2022 Oran | Erkaklar yakkaliklari }} {{MedalSilver | 2013 Mersin | Erkaklar yakkaliklari }} {{MedalSilver | 2022 Oran | Erkaklar juftliklari }}}} <templatestyles src="Module:Infobox/styles.css"></templatestyles> '''Pablo Abián Vicén''' (<small>ispancha talaffuzi</small>: [ˈpaβlo aˈβjan]; 1985-yil 12-iyunda tugʻilgan) — ispaniyalik [[Badminton|badmintonchi]]<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=ElPaís.com |author-link=El País |date=18 May 2008 |title=El gran reto de un deporte exótico |language=es |work=El País |url=http://www.elpais.com/articulo/deportes/gran/reto/deporte/exotico/elpepudep/20080518elpepidep_14/Tes |access-date=18 May 2008}}</ref>. U 2015-yilgi Yevropa oʻyinlari, 2018-yilgi va 2022-yilgi Oʻrta yer dengizi oʻyinlarining erkaklar oʻrtasidagi yakkalik bahslarida oltin medal sohibi boʻlgan. == Olimpiada oʻyinlari == === 2008-yil (Pekin, Xitoy) === Vicén 2008-yilgi yozgi Olimpiada oʻyinlarida erkaklar oʻrtasidagi yakkalik bahslarida qatnashgan va birinchi raundda Kęstutis Navickasga 23-21, 12-21, 21-9 hisobida magʻlub boʻlgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://results.beijing2008.cn/WRM/ENG/INF/BD/C73/BDM001629.shtml#BDM001629|sarlavha=2008 Olympic results|muallif=Beijing 2008 Olympic Games|kirish sanasi=14 September 2008|arxivurl=https://web.archive.org/web/20080813101540/http://results.beijing2008.cn/WRM/ENG/INF/BD/C73/BDM001629.shtml#BDM001629|arxivsana=13 August 2008}}</ref>. === 2012-yil (London, Buyuk Britaniya) === U 2012-yilgi yozgi Olimpiada oʻyinlarida erkaklar oʻrtasidagi yakkalik bahslarida badminton boʻyicha ishtirok etgan. Vicén Olimpiada oʻyinlarida gʻalaba qozongan birinchi ispaniyalik edi. U birinchi raundda [[Petr Koukal]] (Chexiya) ustidan 21-17, 16-21, 21-16 hisobida g‘alaba qozongan bo‘lsa, keyingi bahsda 2004-yilgi Afina Olimpiadasi oltin medali sovrindori Taufik Hidoyatga (Indoneziya) 20-22, 11-21 hisobida mag‘lub bo‘ldi. Birinchi setda yaxshi oʻyin koʻrsatganidan soʻng, u belgilangan ochkoni qoʻlga kiritdi. === 2016-yil (Rio de Janeyro, Braziliya) === Vicén guruh bosqichida Jaspar Yu Woon Chai (Bruney) ustidan 21:12 va 21:10 hisobida g‘alaba qozondi, ikkinchi uchrashuvda esa Hu Yunga (Gonkong) 18:21 va 19:21 hisobida mag‘lub bo‘ldi. === 2020-yil (Tokio, Yaponiya) === Vicén [[2020-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|2020-yilgi yozgi Olimpiada oʻyinlarida]] erkaklar oʻrtasidagi yakkalik bahslarida ishtirok etgan<ref name="Toyko2020">{{Veb manbasi|url=https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/badminton/athlete-profile-n1354754-abian-pablo.htm|sarlavha=Abian Pablo|nashriyot=[[Tokyo Organising Committee of the Olympic and Paralympic Games]]|kirish sanasi=3 September 2021}}</ref>. == Jahon chempionatlari == === 2006-yil (Madrid, Ispaniya) === Vicén 2006 yilgi IBF jahon chempionatida erkaklar oʻrtasidagi yakkalik bahslarida oʻynadi va u birinchi raundda angliyalik Endryu Smitdan 21-15, 21-13 hisobida magʻlub boʻldi. === 2007-yil (Kuala Lumpur, Malayziya) === Keyingi yili u 2007-yilgi BWF jahon chempionatida yana erkaklar oʻrtasidagi yakkalik bahslarida qatnashdi. Vicén birinchi davrada Luka Petrichni 21 :9, 29:27 hisobida magʻlub etdi. Ikkinchi davrada uni indoneziyalik [[Simon Santoso]] 18-21, 15:21 hisobida mag‘lubiyatga uchratdi. === 2010-yil (Parij, Fransiya) === Vicén 2010-yilgi BWF jahon chempionatida erkaklar oʻrtasidagi yakkalik bahslarida qatnashgan. U birinchi davrada shvetsiyalik Magnus Sahlbergga qarshi 21-15, 21-16 hisobida g‘alaba qozongan bo‘lsa, ikkinchi davrada germaniyalik Marc Zwieblerga 17-21, 18-21 hisobida mag‘lub bo‘ldi. === 2011-yil (London, Angliya) === Vicén 2011-yilgi BWF jahon chempionatida erkaklar oʻrtasidagi yakkalik bahslarida oʻynadi. U birinchi davrada Yuhan Tanni 16-21, 21-17, 21-15 hisobida mag‘lub etdi. Ikkinchi raundda Marc Zwiebler ustidan 21-17, 7-21, 24-22 hisobida gʻalaba qozondi. Soʻnggi oʻn oltitalik raundida Vicén Kevin Cordonga (Gvatemala) 19-21, 21-19, 17-21 hisobida imkoniyatni boy berdi. === 2013-yil (Guanchjou, Xitoy) === Vicén 2013-yilgi BWF jahon chempionatida erkaklar oʻrtasidagi yakkalik bahslarida oʻynagan. Birinchi davrada u Osleni Gerrero (Kuba) ustidan 21-14, 23-21 hisobida g‘alaba qozondi. Ikkinchi davrada Vicén Ajay Jayaramni (Hindiston) 21:9, 21:17 hisobida mag‘lub etdi. Oxirgi oʻn oltitalik oʻyinida u Nguyễn Tiến Minhga (Vyetnam) 21-15, 9-21, 10-21 hisobida yutqazdi. == Yevropa chempionati == 2008-yilda Vicén Yevropa chempionatida 5-oʻrinni egalladi (Herning, Daniya). Birinchi davrada u Atli Yoxannessonni (Islandiya) 21:12, 21:8 hisobida magʻlub etdi. Ikkinchi raundda Aamir G‘affarni (Angliya) 22:20, 21:19 hisobida mag‘lubiyatga uchratdi. Soʻnggi oʻn oltitalik raundida u Shtaynar Klauzenni (Norvegiya) 21:8, 21:9 hisobida magʻlub etdi. Chorak finalda Vicén Pshemyslav Vachaga (Polsha) 11:21, 17:21 hisobida imkoniyatni boy berdi. Vicén 2010-yilda (Gollandiya) Master European Circuit Finalsda oʻynagan, u finalda Rune Ulsingga (Daniya) yutqazgan. Vicén 2010-2011-yilgi mavsumda Yevropa reytingida birinchi oʻrinni egalladi. == Jahon Universitet chempionati, Universiada oʻyinlari va Oʻrta yer dengizi oʻyinlari == Vicén 2010-yilgi jahon Universitet chempionatida (Xitoy Taypeyi) 5-oʻrinni egalladi. 2011-yilgi yozgi Universiadada (Shenchjen, Xitoy) 5-o‘rinni egalladi. U chorak finalda Ven Kayga (Xitoy) 12:21, 21:23 hisobida imkoniyatni boy berdi. Vicén 2012-yilgi Universitetlar oʻrtasidagi jahon chempionatida kumush medalni qoʻlga kiritdi (Kvanju, Koreya). U finalda Ven Kayga (Xitoy) 16:21, 8:21 hisobida magʻlub boʻldi<ref>{{Veb manbasi|url=http://huelvaya.es/2012/11/13/pablo-abian-se-proclama-en-corea-subcampeon-del-mundo-universitario-de-badminton/|sarlavha=Pablo Abián se proclama en Corea subcampeón del mundo universitario de bádminton|sana=13 November 2012}}</ref>. Vicén 2013-yilda Mersinda (Turkiya) oʻtkazilgan Oʻrta yer dengizi oʻyinlarida kumush medalni qoʻlga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://huelvaya.es/2013/06/30/pablo-abian-medalla-de-plata-en-los-juegos-del-mediterraneo/|sarlavha=Pablo Abián, medalla de plata en los Juegos del Mediterráneo|sana=30 June 2013}}</ref>. == Yutuqlari == === Yevropa oʻyinlari === ''Erkaklar yakkaliklari'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 95%;" !Yil ! Joy ! Raqib ! Hisob ! Natija ! Manba |- style="background:#FFB069" | align="center" | 2015 | align="left" | Boku sport zali, [[Boku]], Ozarbayjon | align="left" |{{Flagicon|DEN}} [[Emil Holst]] | align="left" | 21-12, 23-21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' | style="text-align:center; background:white" | <ref>{{Veb manbasi|muallif=Hearn|ism=Don|sarlavha=Euro Games 2015 – Abian and Danes take gold|url=https://www.badzine.net/2015/06/euro-games-abian-and-danes-take-gold/|nashriyot=Badzine|sana=28 June 2015|kirish sanasi=4 July 2022|arxivsana=4 July 2022|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220704025836/https://www.badzine.net/2015/06/euro-games-abian-and-danes-take-gold/}}</ref> |} === Oʻrta yer dengizi oʻyinlari === ''Erkaklar yakkaliklari'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 95%;" !Yil ! Joy ! Raqib ! Hisob ! Natija ! Manba(lar) |- style="background:#FFAAAA" | align="center" | 2013 | align="left" | Mersin universiteti zali, [[Mersin]], Turkiya | align="left" |{{Flagicon|FRA}} [[Brice Leverdez]] | align="left" | 17-21, 21-23 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_2.png|alt=Silver|Kumush]] '''Kumush''' | style="text-align:center; background:white" | <ref>{{Veb manbasi|muallif=Alleyne|ism=Gayle|sarlavha=Yigit and Leverdez Shine at Mediterranean Games|url=https://bwfbadminton.com/news-single/2013/07/01/yigit-and-leverdez-shine-at-mediterranean-games|nashriyot=Badminton World Federation|sana=1 July 2013|kirish sanasi=4 July 2022|arxivsana=29 November 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201129222517/https://bwfbadminton.com/news-single/2013/07/01/yigit-and-leverdez-shine-at-mediterranean-games/}}</ref> |- style="background:#FFAAAA" | align="center" | 2018 | align="left" | El Morell paviloni, Tarragona, Ispaniya | align="left" |{{Flagicon|FRA}} [[Lucas Corvée|Lukas Corvee]] | align="left" | 21-23, 21-15, 21-17 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' | style="text-align:center; background:white" | <ref>{{Veb manbasi|muallif=Barker|ism=Philip|sarlavha=Abian wins home badminton gold for Spain at Mediterranean Games|url=https://www.insidethegames.biz/articles/1066728/abian-wins-home-badminton-gold-for-spain-at-mediterranean-games|nashriyot=Inside the Games|sana=26 June 2018|kirish sanasi=4 July 2022|arxivsana=23 June 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200623022802/https://www.insidethegames.biz/articles/1066728/abian-wins-home-badminton-gold-for-spain-at-mediterranean-games}}</ref> |- style="background:#FFAAAA" | align="center" | 2022 | align="left" | Koʻp maqsadli Omnisport zali, Oued Tlélat, Jazoir | align="left" |{{Flagicon|ESP}} [[Luís Enrique Peñalver|Luis Enrique Penalver]] | align="left" | 21-13, 22-20 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' | style="text-align:center; background:white" | <ref>{{Veb manbasi|sarlavha=El aragonés Pablo Abián revalida el oro en bádminton en los Juegos del Mediterráneo|url=https://www.heraldo.es/noticias/deportes/2022/06/30/el-aragones-pablo-abian-revalida-el-oro-de-los-juegos-del-mediterraneo-1585077.html|nashriyot=Heraldo de Aragón|sana=30 June 2022|kirish sanasi=4 July 2022|til=es|arxivsana=4 July 2022|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220704025433/https://www.heraldo.es/noticias/deportes/2022/06/30/el-aragones-pablo-abian-revalida-el-oro-de-los-juegos-del-mediterraneo-1585077.html}}</ref> |} ''Erkaklar juftliklari'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija ! Manba(lar) |- style="background:#FFAAAA" | align="center" | 2022 | align="left" | Koʻp maqsadli Omnisport zali,<br />Oued Tlélat, Jazoir | align="left" |{{Flagicon|ESP}} [[Luís Enrique Peñalver|Luis Enrique Penalver]] | align="left" |{{Flagicon|ALG}} [[Koceila Mammeri]]<br /><br />{{Flagicon|ALG}} [[Sabri Medel|Yusef Sabri Medel]] | align="left" | 21-14, 19-21, 16-21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_2.png|alt=Silver|Kumush]] '''Kumush''' | style="text-align:center; background:white" | <ref>{{Veb manbasi|muallif=Williams|ism=George|sarlavha=Abián and Peñalver give Spain a silver medal in badminton in Oran and Metreveli secures a medal in wrestling|url=https://sportsfinding.com/abian-and-penalver-give-spain-a-silver-medal-in-badminton-in-oran-and-metreveli-secures-a-medal-in-wrestling/155263/|nashriyot=Sportsfinding.com|sana=27 June 2022|kirish sanasi=29 June 2022|arxivsana=27 June 2022|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220627221655/https://sportsfinding.com/abian-and-penalver-give-spain-a-silver-medal-in-badminton-in-oran-and-metreveli-secures-a-medal-in-wrestling/155263/}}</ref> |} === BWF Grand Prisi (1 ta ikkinchi oʻrin) === BWF Grand Prisi ikki darajaga ega edi: Grand Pri va Grand Pri Oltin. Bu [[Butunjahon Badminton Federatsiyasi|Badminton Butunjahon Federatsiyasi]] (BWF) tomonidan ruxsat etilgan va 2007 hamda 2017-yillar oraligʻida oʻtkazilgan badminton turnirlari seriyasi hisoblanadi. ''Erkaklar yakkaliklari'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2015 | align="left" | Braziliya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Lin Dan]] | align="left" | 13-21, 17-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |} : {{Color box|#FFFF67}} [[BWF Gran-prisi Oltin va Gran-pri|BWF Grand Pri Oltin]] turnirlari : {{Color box|#D4F1C5}} [[BWF Gran-prisi Oltin va Gran-pri|BWF Grand Pri]] turnirlari === BWF xalqaro musobaqalari/seriyalari (28 ta gʻalaba, 15 ta ikkinchi oʻrin) === ''Erkaklar yakkaliklari'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil !Turnir !Raqib !Hisob !Natija |- style="background:#D5D5D5" | align="center" |2005 | align="left" |Braziliya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|DEN}} [[Janek Roos]] | align="left" |15-1, 15-6 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D5D5D5" | align="center" |2006 | align="left" |Giraldilla xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|CUB}} [[Ilian Peres|Ilian Perez]] | align="left" | | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D5D5D5" | align="center" |2006 | align="left" |Lithuanian xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|LTU}} [[Kęstutis Navickas]] | align="left" |15-21, 12-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D5D5D5" | align="center" |2006 | align="left" |Latviya Riga xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|UKR}} [[Vladislav Druzchenko]] | align="left" | | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D5D5D5" | align="center" |2007 | align="left" |Bahrayn Satellite | align="left" |{{Flagicon|JPN}} [[Sho Sasaki]] | align="left" |10-21, 11-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#E9E9E9" | align="center" |2007 | align="left" |Giraldilla xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|ESP}} [[Ernesto Velázquez]] | align="left" |20-22, 21-15, 21-9 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#E9E9E9" | align="center" |2007 | align="left" |Nouméa xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|IND}} [[Arvind Bhat]] | align="left" |16-21, 21-17, 19-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D5D5D5" | align="center" |2007 | align="left" |Ballarat xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|ESP}} [[Carlos Longo]] | align="left" |21-18, 21-12 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D5D5D5" | align="center" |2007 | align="left" |Vaikato xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|SIN}} [[Ashton Chen Yong Zhao|Ashton Chen]] | align="left" |17-21, 17-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2010 | align="left" |Polsha ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|JPN}} [[Hiroyuki Saeki]] | align="left" |21-12, 21-10 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D5D5D5" | align="center" |2010 | align="left" |Sloveniya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|ITA}} [[Wisnu Haryo Putro]] | align="left" |21-14, 21-4 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D5D5D5" | align="center" |2010 | align="left" |Uels xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|GER}} [[Sven-Erik Kastens|Sven-Eric Kastens]] | align="left" |14-21, 21-17, 21-14 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2010 | align="left" |Irlandiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|DEN}} [[Hans-Kristian Vittinghus]] | align="left" |13-21, 21-14, 21-23 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2010 | align="left" |Italiya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|POL}} [[Przemysław Wacha]] | align="left" |13-21, 16-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2011 | align="left" |Shvetsiya Masters | align="left" |{{Flagicon|DEN}} [[Viktor Axelsen]] | align="left" |21-19, 21-6 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2011 | align="left" |Polsha ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|RUS}} [[Vladimir Ivanov]] | align="left" |21-14, 21-12 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2011 | align="left" |Marokash xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|DEN}} [[Joachim Persson]] | align="left" |21-19, 17-21, 21-19 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2011 | align="left" |Ispaniya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|DEN}} Viktor Axelsen | align="left" |11-21, 21-7, 9-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2011 | align="left" |Maldiv xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|IND}} [[Chetan Anand]] | align="left" |21-15, 21-16 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2011 | align="left" |Italiya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|FIN}} [[Ville Lång]] | align="left" |13-21, 21-14, 21-13 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D5D5D5" | align="center" |2013 | align="left" |Portugaliya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|MAS}} [[Misbun Ramdan Mohmed Misbun]] | align="left" |8-21, 9-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2013 | align="left" |Uels xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|DEN}} [[Flemming Quach]] | align="left" |21-12, 21-13 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2014 | align="left" |Orlean xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|RUS}} [[Vladimir Malkov]] | align="left" |21-16, 19-21, 22-20 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2014 | align="left" |Gvatemala xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|GUA}} [[Kevin Cordón]] | align="left" |4-11, 11-8, 11-5, 11-10 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2015 | align="left" |Swedish Masters | align="left" |{{Flagicon|ENG}} [[Rajiv Ouseph]] | align="left" |15-21, 17-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2015 | align="left" |Ispaniya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|DEN}} [[Rasmus Fladberg]] | align="left" |21-16, 13-21, 21-10 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2015 | align="left" |Bolgariya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|IND}} [[Gurusai Dutt]] | align="left" |21-17, 16-21, 21-19 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2015 | align="left" |Chili xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|ESP}} Ernesto Velázquez | align="left" |21-14, 21-17 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D5D5D5" | align="center" |2016 | align="left" |Germaniya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|SCO}} [[Kieran Merrilees]] | align="left" |21-16, 21-15 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2016 | align="left" |Chexiya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|GER}} [[Fabian Roth]] | align="left" |10-21, 21-17, 21-15 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2016 | align="left" |Uels xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|SCO}} Kieran Merrilees | align="left" |21-16, 21-16 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2017 | align="left" |Avstriya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|JPN}} [[Kanta Tsuneyama]] | align="left" |10-21, 21-12, 11-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2017 | align="left" |White Nights | align="left" |{{Flagicon|FRA}} [[Thomas Rouxel]] | align="left" |15-21, 21-15, 21-18 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2017 | align="left" |Vengriya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|DEN}} [[Victor Svendsen]] | align="left" |13-21, 21-15, 12-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2017 | align="left" |Italiya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|GER}} [[Lars Schänzler]] | align="left" |18-21, 21-16, 21-14 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D5D5D5" | align="center" |2018 | align="left" |Sloveniya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|ENG}} [[Toby Penty]] | align="left" |18-21, 18-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2018 | align="left" |White Nights | align="left" |{{Flagicon|IND}} [[Ajay Jayaram]] | align="left" |11-21, 21-16, 21-17 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D5D5D5" | align="center" |2019 | align="left" |Jazoir xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|AZE}} [[Ade Resky Dwicahyo]] | align="left" |21-8, 21-6 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2019 | align="left" |Vengriya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|DEN}} Victor Svendsen | align="left" |17-21, 21-15, 21-12 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2019 | align="left" |Irlandiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|FRA}} [[Toma Popov Junior|Toma Junior Popov]] | align="left" |10-21, 22-24 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2020 | align="left" |Avstriya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|GER}} [[Max Weißkirchen]] | align="left" |20-22, 15-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- bgcolor="#D8CEF6" | align="center" |2021 | align="left" |Polsha ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|MAS}} [[Ng Tze Yong]] | align="left" |19-21, 11-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2021 | align="left" |Ispaniya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|CZE}} [[Yan Louda|Jan Louda]] | align="left" |22-20, 20-22, 21-14 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |} : {{Color box|#D8CEF6}} [[BWF xalqaro tanlovi|BWF xalqaro musobaqasi]] turnirlari : {{Color box|#D5D5D5}} [[BWF xalqaro seriyasi]] turnirlari : {{Color box|#E9E9E9}} [[BWF kelajak seriyasi]] turnirlari === Ispaniya milliy chempionati === {| class="wikitable" style="font-size: 90%;" width="1000px" |- ! align="center" | Mezbon shahar ! align="center" | Natija ! align="center" | Toifa ! align="center" | Yil ! align="center" | Final ! align="center" | Hisob |- | align="left" | Santyago de Kompostela | align="center" bgcolor="#ffd700" | 1 | align="center" | Aralash juftliklar | align="center" | 2004 | align="center" | Peres-Abian va Villar-Chan | align="center" | 15-12, 15-9 |- | align="left" | Alikante | align="center" bgcolor="#ffd700" | 1 | align="center" | Erkaklar yakkaliklari | align="center" | 2007 | align="center" | Pablo Abian va Xose Antonio Krespo | align="center" | 21-10, 21-16 |- | align="left" | Ibiza | align="center" bgcolor="#ffd700" | 1 | align="center" | Erkaklar yakkaliklari | align="center" | 2008 | align="center" | Pablo Abian va Serxio Llopis | align="center" | 21-17, 21-15 |- | align="left" | Alikante | align="center" bgcolor="#ffd700" | 1 | align="center" | Erkaklar yakkaliklari | align="center" | 2009 | align="center" | Pablo Abian va Serxio Llopis | align="center" | 21-10, 21-14 |- | align="left" | Huelva | align="center" bgcolor="#ffd700" | 1 | align="center" | Erkaklar yakkaliklari | align="center" | 2010 | align="center" | Pablo Abian va Devid Leal | align="center" | 21-7, 21-17 |- | align="left" | Huelva | align="center" bgcolor="#ffd700" | 1 | align="center" | Erkaklar juftliklari | align="center" | 2010 | align="center" | Pablo Abian va Xaver Abian — Devid Leal va Eliezer Ojeda | align="center" | 14-21, 21-17, 21-12 |- | align="left" | Madrid | align="center" bgcolor="#ffd700" | 1 | align="center" | Erkaklar yakkaliklari | align="center" | 2011 | align="center" | Pablo Abian va Ernesto Velaskes | align="center" | 21-17, 21-12 |- | align="left" | Huesca | align="center" bgcolor="#ffd700" | 1 | align="center" | Erkaklar yakkaliklari | align="center" | 2012 | align="center" | Pablo Abian va Xesus Lorenso | align="center" | 21-12, 21-12 |- | align="left" | Huesca | align="center" bgcolor="#ffd700" | 1 | align="center" | Erkaklar juftliklari | align="center" | 2012 | align="center" | Pablo Abian va Xaver Abian qarshi Visent Martines va Eliezer Ojeda | align="center" | 21-15, 21-8 |- | align="left" | A Estrada | align="center" bgcolor="#ffd700" | 1 | align="center" | Erkaklar yakkaliklari | align="center" | 2013 | align="center" | Pablo Abian ''va'' Ernesto Velaskes | align="center" | 21-13, 21-15 |- | align="left" | A Estrada | align="center" bgcolor="#ffd700" | 1 | align="center" | Erkaklar juftliklari | align="center" | 2013 | align="center" | Pablo Abian va Xaver Abian vs Daniel Sanches va Alberto Zapiko | align="center" | 21-12, 21-14 |} == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1985-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Badmintonchi]] [[Turkum:WikiSport]] lcxtnlwy0ak14obc4z0r4dm82tcivvr Jahon merosi roʼyxati 0 784012 2816053 2022-08-28T14:38:52Z Umarxon III 18267 Umarxon III [[Jahon merosi roʼyxati]] sahifasini [[Jahon merosi roʻyxati]]ga koʻchirdi wikitext text/x-wiki #YOʻNALTIRISH [[Jahon merosi roʻyxati]] ntes1wgcbpsswhcqvshdbt217ysgtb5 Munozara:Jahon merosi roʼyxati 1 784013 2816055 2022-08-28T14:38:53Z Umarxon III 18267 Umarxon III [[Munozara:Jahon merosi roʼyxati]] sahifasini [[Munozara:Jahon merosi roʻyxati]]ga koʻchirdi wikitext text/x-wiki #YOʻNALTIRISH [[Munozara:Jahon merosi roʻyxati]] jnr9p6oxmxp39r3kb38q412hu7ot984 Hassan Yazdani 0 784014 2816061 2022-08-28T14:55:13Z Spartak22 72952 „[[:ru:Special:Redirect/revision/122302298|Яздани, Хасан]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki '''Hassan Yazdani Cerati''' ({{Lang-fa|حسن یزدانی چراتی}}; tug'. 1994-yil 28-dekabr, [[Juybar]], [[Mozandaron ustoni]], [[Eron]]) - eronlik [[Erkin kurash|erkin kurashchi]], 74 kg gacha va 86 kg gacha vazn toifasida, Eron terma jamoasi aʼzosi. [[2016-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari]] chempioni, uch karra Jahon chempioni va Jahon chempionatlari gʻolibi, koʻp karra Osiyo chempioni. [[Amir Mohammad Yazdani|Amir Mohammad Yazdanining]] akasi, [[2021-yilgi erkin kurash bo‘yicha Jahon chempionati]] kumush medali sovrindori. == Karyerasi == 1994-yil 28-dekabrda u [[Eron|Eron Islom Respublikasi]] tug‘ilgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.isna.ir/fa/news/94092514325/%D8%A7%D8%B2-%DA%86%D9%BE%DA%A9-%D8%B1%D9%88%D8%AF-%D8%AA%D8%A7-%D9%84%D8%A7%D8%B3-%D9%88%DA%AF%D8%A7%D8%B3-%D8%A8%D8%A7-%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D9%87-21-%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%87|sarlavha=از "چپک‌رود" تا "لاس‌وگاس" با پدیده 21 ساله کشتی جهان|sana=15 December 2015|nashriyot=[[Iranian Students News Agency]]|kirish sanasi=15 December 2015}}</ref>. . Hassanning ilk muvaffaqiyatlari 2011-yilda, [[Bangkok|Bangkokda]] kadetlar o‘rtasida o‘tkazilgan Osiyo chempionatida 50 kilogramm gacha vazn toifasida bronza medalini qo‘lga kiritishi bilan bog‘liq. O'sha yili u [[Vengriya|Vengriyada]] kadetlar o'rtasidagi Jahon chempionatida [[Rossiya|rossiyalik]] sportchi [[Gadzhimurad Rashidov|Gadzhimurad Rashidovga]] yutqazib, kumush medal sovrindori bo'ldi. 2014-yilda o'smirlar o'rtasidagi musobaqalarda u Osiyo chempionati va Jahon chempionatida oltin medallarni qo'lga kiritdi. 2015-yilda [[Las Vegas|Las Vegasda]] ([[AQSh]]) bo‘lib o‘tgan Jahon chempionatida u 70 kg gacha vazn toifasida finalda rossiyalik [[Magomedrasul Gazimagomedov|Magomedrasul Gazimagomedovga]] yutqazib, kumush medalni qo‘lga kiritdi. 2016-yil 20-avgustda [[Rio-de-Janeyro|Rio-de-Janeyroda]] ([[Braziliya]]) bo'lib o'tgan [[2016-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|Yozgi Olimpiada o'yinlarida]] u finalida kelib chiqishi rossiyalik kurashchi [[Aniuar Geduev|Aniuar Geduevni]] mag'lub etdi. 2017-yilda [[Parij|Parijda]] ([[Fransiya]]) bo'lib o'tgan Jahon chempionatida 86 kg gacha vazn toifasida [[Slovakiya|slovakiyalik]] kurashchi [[Boris Makojev|Boris Makojevni]] mag'lub etib, oltin medalni qo'lga kiritdi. 2018-yilda [[Bishkek]] shahrida bo‘lib o‘tgan Osiyo chempionatida u 86 kilogrammgacha bo‘lgan vazn toifasida finalda [[Mongoliya|mongoliyalik]] sportchi [[Orgodolyn Üitümen|Orgodolyn Üitümenni]] mag‘lub etdi. 2018-yil [[Budapesht|Budapeshtda]] bo‘lib o‘tgan Jahon chempionatida 86 kilogrammgacha bo‘lgan vazn toifasida bronza medalini qo‘lga kiritdi. 2019-yilda [[Nur-Sulton|Nur-Sultonda]] bo‘lib o‘tgan Jahon chempionatida u 86 kilogramm gacha vazn toifasida finalda [[Hindiston|hindistonlik]] sportchi [[Deepak Punia]] ustidan g‘alaba qozonib, oltin medalni qo‘lga kiritdi. 2021-yilda [[Olmaota]] shahrida bo‘lib o‘tgan Osiyo chempionatida u finalda yana Deepak Punia ustidan g‘alaba qozonib, oltin medalni qo‘lga kiritdi. Oʻsha yili oktyabr oyida [[Oslo|Osloda]] ([[Norvegiya]]) bo'lib o'tgan Jahon chempionatida u 86 kilogrammgacha bo'lgan vazn toifasida Jahon chempioni bo'ldi. Finalda u amerikalik kurashchi [[David Taylor|David Taylorni]] mag'lub etdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://tass.ru/sport/12566615|sarlavha=Россиянин Найфонов завоевал бронзу чемпионата мира по борьбе|ish=ТАСС|kirish sanasi=2021-10-04}}</ref>. == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:28-dekabrda tugʻilganlar]] [[Turkum:1994-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:2016-yilgi Yozgi Olimpiada o'yinlaridagi kurashchilari]] [[Turkum:2020-yilgi Yozgi Olimpiada o'yinlaridagi kurashchilari]] 9w4xohue7obrtfl4e3ifrslm0wl3u41 2816064 2816061 2022-08-28T15:00:31Z Spartak22 72952 wikitext text/x-wiki {{Sportchi bilgiqutisi | ism = Hassan Yazdani | tasvir = Hassan Yazdani 2018 Asian Games.jpg | tasvirizoh = Hassan Yazdani [[2018-yilgi Osiyo oʻyinlari]]da | jins = erkak | tugilgan_paytdagi_ism = {{Lang-fa|حسن یزدانی چراتی}} | laqablar = | fuqarolik = {{IRI}} | sport = [[erkin kurash]] | klub = | tavallud_sana = {{tugʻilgan sanasi va yoshi|1994|12|28}} | tavallud_yer = [[Juybar]], [[Mozandaron ustoni]], [[Eron]] | vafot_sana = | vafot_yer = | faoliyat_yillar = | faol_tomon = | murabbiylar = [[Rasoul Khadem]] | boy = | vazn = 74 kg gacha<br />86 kg gacha | medallar = | vebsayt = }} '''Hassan Yazdani Cerati''' ({{Lang-fa|حسن یزدانی چراتی}}; tugʻ. 1994-yil 28-dekabr, [[Juybar]], [[Mozandaron ustoni]], [[Eron]]) — eronlik [[Erkin kurash|erkin kurashchi]], 74 kg gacha va 86 kg gacha vazn toifasida, Eron terma jamoasi aʼzosi. [[2016-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari]] chempioni, uch karra Jahon chempioni va Jahon chempionatlari gʻolibi, koʻp karra Osiyo chempioni. [[Amir Mohammad Yazdani|Amir Mohammad Yazdanining]] akasi, [[2021-yilgi erkin kurash bo‘yicha Jahon chempionati]] kumush medali sovrindori. == Karyerasi == 1994-yil 28-dekabrda u [[Eron|Eron Islom Respublikasi]] tug‘ilgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.isna.ir/fa/news/94092514325/%D8%A7%D8%B2-%DA%86%D9%BE%DA%A9-%D8%B1%D9%88%D8%AF-%D8%AA%D8%A7-%D9%84%D8%A7%D8%B3-%D9%88%DA%AF%D8%A7%D8%B3-%D8%A8%D8%A7-%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D9%87-21-%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%87|sarlavha=از "چپک‌رود" تا "لاس‌وگاس" با پدیده 21 ساله کشتی جهان|sana=15 December 2015|nashriyot=[[Iranian Students News Agency]]|kirish sanasi=15 December 2015}}</ref>. Hassanning ilk muvaffaqiyatlari 2011-yilda, [[Bangkok|Bangkokda]] kadetlar o‘rtasida o‘tkazilgan Osiyo chempionatida 50 kilogramm gacha vazn toifasida bronza medalini qo‘lga kiritishi bilan bog‘liq. Oʻsha yili u [[Vengriya|Vengriyada]] kadetlar oʻrtasidagi Jahon chempionatida [[Rossiya|rossiyalik]] sportchi [[Gadzhimurad Rashidov|Gadzhimurad Rashidovga]] yutqazib, kumush medal sovrindori boʻldi. 2014-yilda oʻsmirlar oʻrtasidagi musobaqalarda u Osiyo chempionati va Jahon chempionatida oltin medallarni qoʻlga kiritdi. 2015-yilda [[Las Vegas|Las Vegasda]] ([[AQSh]]) bo‘lib o‘tgan Jahon chempionatida u 70 kg gacha vazn toifasida finalda rossiyalik [[Magomedrasul Gazimagomedov|Magomedrasul Gazimagomedovga]] yutqazib, kumush medalni qo‘lga kiritdi. 2016-yil 20-avgustda [[Rio-de-Janeyro|Rio-de-Janeyroda]] ([[Braziliya]]) boʻlib oʻtgan [[2016-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|Yozgi Olimpiada oʻyinlarida]] u finalida kelib chiqishi rossiyalik kurashchi [[Aniuar Geduev|Aniuar Geduevni]] magʻlub etdi<ref>https://www.olympedia.org/athletes/134498</ref>. 2017-yilda [[Parij|Parijda]] ([[Fransiya]]) boʻlib oʻtgan Jahon chempionatida 86 kg gacha vazn toifasida [[Slovakiya|slovakiyalik]] kurashchi [[Boris Makojev|Boris Makojevni]] magʻlub etib, oltin medalni qoʻlga kiritdi. 2018-yilda [[Bishkek]] shahrida bo‘lib o‘tgan Osiyo chempionatida u 86 kilogrammgacha bo‘lgan vazn toifasida finalda [[Mongoliya|mongoliyalik]] sportchi [[Orgodolyn Üitümen|Orgodolyn Üitümenni]] mag‘lub etdi. Oʻsha yili [[Budapesht|Budapeshtda]] bo‘lib o‘tgan Jahon chempionatida 86 kilogrammgacha bo‘lgan vazn toifasida bronza medalini qo‘lga kiritdi. 2019-yilda [[Nur-Sulton|Nur-Sultonda]] bo‘lib o‘tgan Jahon chempionatida u 86 kilogramm gacha vazn toifasida finalda [[Hindiston|hindistonlik]] sportchi [[Deepak Punia]] ustidan g‘alaba qozonib, oltin medalni qo‘lga kiritdi. 2021-yilda [[Olmaota]] shahrida bo‘lib o‘tgan Osiyo chempionatida u finalda yana Deepak Punia ustidan g‘alaba qozonib, oltin medalni qo‘lga kiritdi. Oʻsha yili oktyabr oyida [[Oslo|Osloda]] ([[Norvegiya]]) boʻlib oʻtgan Jahon chempionatida u 86 kilogrammgacha boʻlgan vazn toifasida Jahon chempioni boʻldi. Finalda u amerikalik kurashchi [[David Taylor|David Taylorni]] magʻlub etdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://tass.ru/sport/12566615|sarlavha=Россиянин Найфонов завоевал бронзу чемпионата мира по борьбе|ish=ТАСС|kirish sanasi=2021-10-04}}</ref>. == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:28-dekabrda tugʻilganlar]] [[Turkum:1994-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:2016-yilgi Yozgi Olimpiada o'yinlaridagi kurashchilari]] [[Turkum:2020-yilgi Yozgi Olimpiada o'yinlaridagi kurashchilari]] d9te9ugmg9odapc4ytniraejbiqucbz Foydalanuvchi munozarasi:Oqcharloq Jonatan 3 784015 2816062 2022-08-28T14:59:58Z Malikxan 33427 /* Guljamol asqarova */ yangi mavzu wikitext text/x-wiki == [[Guljamol asqarova]] == Salom. Vikipediyaga xush kelibsiz. Maqola [[VP:BIO|ensiklopedik ahamiyatga molik boʻlmaganligi]] ortidan oʻchirildi. Yodda saqlang, maqola neytral ohangda yozilishi va unda [[VP:NM|nufuzli manbalar]] keltirilgan boʻlishi lozim. Yoqimli tahrirlar tilayman. [[Foydalanuvchi:Malikxan|<span style="color:green">Malikxan</span>]] <b><sup><small>[[Foydalanuvchi munozarasi:Malikxan#top|munozara]]</small></sup></b> 14:59, 28-Avgust 2022 (UTC) b7a5t3ubi01b35iasuiahb7epddiemq Global Marine Systems 0 784016 2816069 2022-08-28T15:04:06Z FaridShavkatullayev 72137 „[[:en:Special:Redirect/revision/1096850613|Global Marine Systems]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki '''Global Marine Group''' Britaniyada joylashgan shtab-kvartirasi telekommunikatsiya, neft-gaz va chuqur dengiz tadqiqot sanoati uchun suvosti aloqa kabelini o'rnatish, texnik xizmat ko'rsatish va ta'mirlash bo'yicha mutaxassis provayder hisoblanadi. Shu maqsadda ular o'zlarining kemalar parki, ROVlar va ixtisoslashtirilgan suv osti xandaqlari va dafn uskunalaridan foydalanadilar. Ilgari Cable & Wireless Marine va British Telecom Marine nomi bilan tanilgan, u 1999-yilda Global Crossing tomonidan sotib olingan. O'sha paytda u bugungi kundagi nomini oldi. 2004-yilda Global Marine Systems Bridgehouse Marine tomonidan sotib olindi va butunlay qayta tuzildi. 2014-yil sentyabr oyida Global Marine kompaniyasi HC2 tomonidan sotib olindi. Tarixiy jihatdan kompaniya 1850-yillarda yotqizilgan birinchi telegraf kabellaridan kelib chiqqan holda 160 yildan ortiq kabel o'rnatish merosiga ega.  [[Fayl:CS_Sovereign.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/CS_Sovereign.jpg/220px-CS_Sovereign.jpg|thumb| ''Suveren'' kabel kemasi Solentda langarda]] Global Marine butun dunyo bo'ylab mavjuddir. Chelmsford, [[Buyuk Britaniya]] va [[Singapur]]<nowiki/>da ofislari mavjud; Portlenddagi omborlar, Buyuk Britaniya; Bermud orollari; Viktoriya, [[Kanada]]; Batangas, Filippin va Batam, Indoneziya kabi davlarlarda ham uning filiallari bor. Yangi kabellarni o'rnatish va mavjud kabellarga texnik xizmat ko'rsatish va himoya qilish uchun kemalar butun dunyo bo'ylab joylashtirilgan. Shuningdek, shirkat China Telecom va [[Huawei]] bilan qo'shma korxonalar faoliyatida ham ishtirok etadi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=December 2008 |title=Huawei Marine Joint Venture Launched |url=http://pr.huawei.com/en/news/hw-076359-corporate-1partners.htm#.VLP4R6NFDIU}}</ref> 2002-yildan beri Global Marine suvosti elektr kabellarini o'rnatishda tobora faollashdi. Yevropa dengizda qayta tiklanadigan energiya bozorida muhim bozor ulushini qo'lga kiritdi. Kompaniya Blythe (birinchi sinov fermalaridan biri), Horns Rev 1 (Daniyadagi birinchi yirik tijorat shamol stansiyasi), Thornton Bank, Kentish Flats va boshqalar kabi ko'plab shamol stansiyalarida turbinalarni birlashtiruvchi kabellarni o'rnatish uchun mas'ul edi. Ushbu biznesni qo'llab-quvvatlash uchun 2011-yilda Global Marine Energy deb nomlangan sho'ba korxonasini tuzdi. Energetika biznesining rivojlanishi Midlsbroda yangi ofisning ochilishini va ''Cable Enterprise'' ixtisoslashtirilgan kemasini qurishni o'z ichiga oladi. Ushbu shirkat 2012-yil sentyabr oyida sotuvga qo'yilgan dunyodagi eng yirik kabel ishlab chiqaruvchi Prysmian Groupga sotilgan. Global Marine bugungi kunda birinchi navbatda telekommunikatsiya,<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Telecoms overview|url=http://www.globalmarinesystems.com/telecoms-infographic.html|ish=www.globalmarinesystems.com|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150112181705/http://www.globalmarinesystems.com/telecoms-infographic.html|arxivsana=2015-01-12}}</ref> neft va gaz<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Oil & Gas Overview|url=http://www.globalmarinesystems.com/oil-gas-infographic.html|ish=globalmarinesystems.com|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150112182450/http://www.globalmarinesystems.com/oil-gas-infographic.html|arxivsana=2015-01-12}}</ref> va chuqur dengiz tadqiqotlari<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Deep Sea Research Overview|url=http://www.globalmarinesystems.com/science-infographic.html|ish=globalmarinesystems.com|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150112181926/http://www.globalmarinesystems.com/science-infographic.html|arxivsana=2015-01-12}}</ref> bozorlarini qo'llab-quvvatlashga qaratilgan. == Tarixiy yutuqlar == * 1988-yil Birinchi transatlantik tolali suv osti kabeli TAT-8 o'rnatildi. * 1989-yil Birinchi xususiy transatlantik optik tolali suv osti kabeli PTAT o'rnatildi * 1990-yil Birinchi transpasifik tolali suv osti kabeli NPC o'rnatildi * 1992-yil 1000 dan ortiq zirhsiz kabelni birinchi marta haydash Bruney va Singapur o'rtasidagi doimiy operatsiyada * 1994-yil Birinchi bo'lib Tinch okeanining G'arbiy qirg'og'ida 2000 metr balandlikda dafn etilgan. * 1995-yil Birinchi bo'lib 10 metr va 4 metr balandlikdagi kabelni APCN toshga ko'mdi * 1997-yil AQSh va Buyuk Britaniya o'rtasida birinchi ajratilgan internet kabeli o'rnatildi * 2003-yil Svalbard tizimida 1699 m chuqurlikdagi eng chuqur suv shudgoriga erishildi, 1350 ta o'rnatildi. Arktika doirasi ichida. * 2010-yil Malayziyadagi Port Klangda eng chuqur qayd etilgan kabel dafniga erishildi, Pulau Ketam oroliga ulanadigan elektr kabelida 14 metrga erishildi. * 2014-yil Global Marine kompaniyasi RoSPA tomonidan kompaniyaning 15-yil davomida mehnatni muhofaza qilish va mehnatni muhofaza qilish bo'yicha ajoyib natijalarini e'tirof etish uchun Farqlanish ordeni bilan taqdirlandi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=2014 |title=Global Marine Systems achieves order of Distinction in health and safety awards |url=http://www.globalmarinesystems.com/news/global-marine-systems-achieves-order-of-distinction-in-health-and-safety-awards.html}}</ref> * 2014-yil Global Marine kompaniyasi Norvegiyaning Svalbard shahrida 2014 yilgi Uninett loyihasini o'rnatdi, u Arktika doirasi chuqurligida dunyodagi eng shimoliy optik tolali kabel tizimini yetkazib berdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=November 2014 |title=Global Marine installs the most northerly fibre optic cable system in the world |url=http://www.globalmarinesystems.com/news/global-marine-installs-the-most-northerly-fibre-optic-cable-system-in-the-world.html}}</ref> Hozirgacha Global Marine 300 000 km dan ortiq o'rnatgan suv osti kabeli dunyodagi kabellarning jami 23%iga teng. Bunga qo'shimcha ravishda Global Marine qo'shma korxona hamkorlari bilan jahon optik tolali kabellarga texnik xizmat ko'rsatish operatsiyalarining 35% ni amalga oshirdi. == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:BT group]] [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:Biznes]] pqq07czsbry5xzy4qcudumceptmtwf7 2816073 2816069 2022-08-28T15:08:00Z FaridShavkatullayev 72137 wikitext text/x-wiki {{Infobox company | name = Global Marine Group | logo = | type = Xususiy tarmoqlangan shirkat | industry = telekommunikatsiya <br> qayta tiklanadigan manbalar <br> neft va gaz | founded = 1850 | headquarters = Chelmsford, [[Angliya]], {{Buyuk Britaniya bayrogʻi}} [[Buyuk Britaniya]] | region_served = dunyo boʻylab | key_people = | products = | revenue = | operating_income = | net_income = | num_employees = 700 | homepage = {{URL|www.globalmarine.group}} }} '''Global Marine Group''' Britaniyada joylashgan shtab-kvartirasi telekommunikatsiya, neft-gaz va chuqur dengiz tadqiqot sanoati uchun suvosti aloqa kabelini oʻrnatish, texnik xizmat koʻrsatish va taʼmirlash boʻyicha mutaxassis provayder hisoblanadi. Shu maqsadda ular oʻzlarining kemalar parki, ROVlar va ixtisoslashtirilgan suv osti xandaqlari va dafn uskunalaridan foydalanadilar. Ilgari Cable & Wireless Marine va British Telecom Marine nomi bilan tanilgan, u 1999-yilda Global Crossing tomonidan sotib olingan. Oʻsha paytda u bugungi kundagi nomini oldi. 2004-yilda Global Marine Systems Bridgehouse Marine tomonidan sotib olindi va butunlay qayta tuzildi. 2014-yil sentyabr oyida Global Marine kompaniyasi HC2 tomonidan sotib olindi. Tarixiy jihatdan kompaniya 1850-yillarda yotqizilgan birinchi telegraf kabellaridan kelib chiqqan holda 160 yildan ortiq kabel oʻrnatish merosiga ega.  [[Fayl:CS_Sovereign.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/CS_Sovereign.jpg/220px-CS_Sovereign.jpg|thumb| ''Suveren'' kabel kemasi Solentda langarda]] Global Marine butun dunyo boʻylab mavjuddir. Chelmsford, [[Buyuk Britaniya]] va [[Singapur]]<nowiki/>da ofislari mavjud; Portlenddagi omborlar, Buyuk Britaniya; Bermud orollari; Viktoriya, [[Kanada]]; Batangas, Filippin va Batam, Indoneziya kabi davlarlarda ham uning filiallari bor. Yangi kabellarni oʻrnatish va mavjud kabellarga texnik xizmat koʻrsatish va himoya qilish uchun kemalar butun dunyo boʻylab joylashtirilgan. Shuningdek, shirkat China Telecom va [[Huawei]] bilan qoʻshma korxonalar faoliyatida ham ishtirok etadi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=December 2008 |title=Huawei Marine Joint Venture Launched |url=http://pr.huawei.com/en/news/hw-076359-corporate-1partners.htm#.VLP4R6NFDIU}}</ref> 2002-yildan beri Global Marine suvosti elektr kabellarini oʻrnatishda tobora faollashdi. Yevropa dengizda qayta tiklanadigan energiya bozorida muhim bozor ulushini qoʻlga kiritdi. Kompaniya Blythe (birinchi sinov fermalaridan biri), Horns Rev 1 (Daniyadagi birinchi yirik tijorat shamol stansiyasi), Thornton Bank, Kentish Flats va boshqalar kabi koʻplab shamol stansiyalarida turbinalarni birlashtiruvchi kabellarni oʻrnatish uchun mas’ul edi. Ushbu biznesni qoʻllab-quvvatlash uchun 2011-yilda Global Marine Energy deb nomlangan shoʻba korxonasini tuzdi. Energetika biznesining rivojlanishi Midlsbroda yangi ofisning ochilishini va ''Cable Enterprise'' ixtisoslashtirilgan kemasini qurishni oʻz ichiga oladi. Ushbu shirkat 2012-yil sentyabr oyida sotuvga qoʻyilgan dunyodagi eng yirik kabel ishlab chiqaruvchi Prysmian Groupga sotilgan. Global Marine bugungi kunda birinchi navbatda telekommunikatsiya,<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Telecoms overview|url=http://www.globalmarinesystems.com/telecoms-infographic.html|ish=www.globalmarinesystems.com|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150112181705/http://www.globalmarinesystems.com/telecoms-infographic.html|arxivsana=2015-01-12}}</ref> neft va gaz<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Oil & Gas Overview|url=http://www.globalmarinesystems.com/oil-gas-infographic.html|ish=globalmarinesystems.com|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150112182450/http://www.globalmarinesystems.com/oil-gas-infographic.html|arxivsana=2015-01-12}}</ref> va chuqur dengiz tadqiqotlari<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Deep Sea Research Overview|url=http://www.globalmarinesystems.com/science-infographic.html|ish=globalmarinesystems.com|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150112181926/http://www.globalmarinesystems.com/science-infographic.html|arxivsana=2015-01-12}}</ref> bozorlarini qoʻllab-quvvatlashga qaratilgan. == Tarixiy yutuqlar == * 1988-yil Birinchi transatlantik tolali suv osti kabeli TAT-8 oʻrnatildi. * 1989-yil Birinchi xususiy transatlantik optik tolali suv osti kabeli PTAT oʻrnatildi * 1990-yil Birinchi transpasifik tolali suv osti kabeli NPC oʻrnatildi * 1992-yil 1000 dan ortiq zirhsiz kabelni birinchi marta haydash Bruney va Singapur oʻrtasidagi doimiy operatsiyada * 1994-yil Birinchi boʻlib Tinch okeanining Gʻarbiy qirgʻogʻida 2000 metr balandlikda dafn etilgan. * 1995-yil Birinchi boʻlib 10 metr va 4 metr balandlikdagi kabelni APCN toshga koʻmdi * 1997-yil AQSh va Buyuk Britaniya oʻrtasida birinchi ajratilgan internet kabeli oʻrnatildi * 2003-yil Svalbard tizimida 1699 m chuqurlikdagi eng chuqur suv shudgoriga erishildi, 1350 ta oʻrnatildi. Arktika doirasi ichida. * 2010-yil Malayziyadagi Port Klangda eng chuqur qayd etilgan kabel dafniga erishildi, Pulau Ketam oroliga ulanadigan elektr kabelida 14 metrga erishildi. * 2014-yil Global Marine kompaniyasi RoSPA tomonidan kompaniyaning 15-yil davomida mehnatni muhofaza qilish va mehnatni muhofaza qilish boʻyicha ajoyib natijalarini eʼtirof etish uchun Farqlanish ordeni bilan taqdirlandi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=2014 |title=Global Marine Systems achieves order of Distinction in health and safety awards |url=http://www.globalmarinesystems.com/news/global-marine-systems-achieves-order-of-distinction-in-health-and-safety-awards.html}}</ref> * 2014-yil Global Marine kompaniyasi Norvegiyaning Svalbard shahrida 2014 yilgi Uninett loyihasini oʻrnatdi, u Arktika doirasi chuqurligida dunyodagi eng shimoliy optik tolali kabel tizimini yetkazib berdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=November 2014 |title=Global Marine installs the most northerly fibre optic cable system in the world |url=http://www.globalmarinesystems.com/news/global-marine-installs-the-most-northerly-fibre-optic-cable-system-in-the-world.html}}</ref> Hozirgacha Global Marine 300 000 km dan ortiq oʻrnatgan suv osti kabeli dunyodagi kabellarning jami 23 %iga teng. Bunga qoʻshimcha ravishda Global Marine qoʻshma korxona hamkorlari bilan jahon optik tolali kabellarga texnik xizmat koʻrsatish operatsiyalarining 35 % ni amalga oshirdi. == Manbalar == {{Manbalar |2}} == Havolalar == * [https://www.globalmarine.group Rasmiy sayt] [[Turkum:BT group]] [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:Biznes]] {{Navbox | name = BT Group | title = [[BT Group|<span style="color:white;">BT Group</span>]] | state = {{{state<includeonly>|autocollapse</includeonly>}}} | bodyclass = hlist | basestyle = background: #553A99; color: white | image = [[File:BT logo 2019.svg|70px|BT logo, introduced 2019]] | group1 = Boʻlimlar<br />va<br />shoʻba korxonalar | list1 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Consumer]] * [[BT Business and Public Sector]] * [[BT Global Services]] * [[BT Wholesale and Ventures]] * [[BT Research]] * [[Openreach]] * [[EE Limited|EE]] * [[Plusnet]] * [[BT Ireland]] * [[BT Italia]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Global Marine Systems|BT Marine]] * [[dabs.com]] * [[Hibu]] ** <small>Yell Group (sobiq nom)</small> * [[Madasafish]] ** <small>[[Plusnet]]ga aylangan</small> * [[Manx Telecom]] * [[O2 (UK)]] * [[O2 (Ireland)]] * [[Telefónica Germany|O2 (Germany)]] * [[Ribbit (telecommunications company)|Ribbit]] * [[Concert Communications Services]] * [[Telecomsoft]] * [[Tymnet]] * [[International Network Services Inc.|International Network Services]] * [[Dialcom]] * [[Telfort]] * [[LineOne]] * [[Swindon Cable]] * [[6GMOBILE]] * [[Open....]] }} | group2 = Mahsulotlar<br />va<br />xizmatlar | list2 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Broadband]] * [[BT Superfast Fibre]] * [[BT Mobile]] * [[BT TV]] * [[BT Sport]] * [[BT Wi-fi]] * [[BT Smart Hub]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[BT Fusion]] * [[BT Highway]] * BT Inspiration * [[BT Versatility]] * [[BT Voyager]] * [[BT MyDonate]] * [[BT MyPlace]] * [[Telecom Gold]] * [[Micronet 800]] * [[Merlin M4000]] }} | group3 = Binolar<br />va<br />obyektlar | list3 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[Adastral Park]] * [[Baynard_House, London|Baynard House]] * [[BT Centre]] * [[BT Tower|BT Tower (London)]] * [[BT Tower (Birmingham)]] * [[BT Tower (Swansea)]] * [[BT Riverside Tower]] * [[Stadium House, Cardiff|Stadium House]] * [[Charwelton BT Tower]] * [[Faraday Building]] * [[Goonhilly Satellite Earth Station|Goonhilly Cornwall]] * [[Guardian telephone exchange|Guardian Exchange Manchester]] * [[Madley Communications Centre]] * [[National Network Management Centre]] * [[Peterborough transmitting station]] * [[Zouches Farm transmitting station]] * [[Heaton Park BT Tower]] * [[Purdown BT Tower]] * [[Pye Green BT Tower]] * [[Stokenchurch BT Tower]] * [[Sutton Common BT Tower]] * [[Tinshill BT Tower]] * [[Tolsford Hill BT Tower]] * [[Wotton-under-Edge BT Tower]] * [[Red telephone box]] * [[KX telephone boxes]] * [[LinkUK]] * [[TAT-14]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Anchor telephone exchange]] * [[Bletchley Park#Site 2|Bletchley Park]] * [[CS Sovereign|CS ''Sovereign'']] * [[De Vere Horwood Estate#College|Horwood House]] * [[Kingsway telephone exchange]] * [[Leafield Technical Centre]] * [[Mondial House]] * [[Stag Lane Aerodrome]] * [[Graham Hills Building|Marland House]] * [[Telephone House]] * [[Post Office Research Station]] * [[Sheffield Telephone House]] * [[Portishead Radio]] * [[Criggion Radio Station]] * [[Rugby Radio Station]] * [[British Telecom microwave network|Microwave network]] * [[TAT-1]] * [[TAT-8]] * [[TAT-9]] * [[CANTAT-2]] * [[SAT-2]] * [[UK-Belgium 5]] }} | group4 = Dasturlar<br />va<br />standartlar | list4 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left;background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT 21CN]] * [[BT site engineering code]] * [[Speaking clock#United Kingdom|BT Speaking Clock]] * [[British telephone socket]] * [[Cable jetting]] * [[Customer Service System]] * [[Advanced Mobile Location]] * [[Digital Access Carrier System]] * [[Digital Access Signalling System 2]] * [[System X (telephony)|System X]] * [[System Y]] * [[ADSL Max]] * [[Redcare]] * [[1-5-7-1]] * [[YouView]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[Digital Access Signalling System 1]] * [[Digital Private Network Signalling System]] * [[Fixed-Mobile Convergence Alliance]] * [[Go!Messenger]] * [[International Packet Switched Service]] * [[NHSnet]] * [[N3 (NHS)]] * [[Packet Switch Stream]] * [[Prestel]] * [[TXE]] * [[TXK]] }} | group5 = Tarixi | list5 = * [[BT Group#History|BT Group]] * [[Post Office Telecommunications]] * [[General Post Office]] * [[Electric Telegraph Company]] | group6 = Boshqalar | list6 = * [[BT Archives]] * [[BT Museum]] * [[BT Digital Music Awards]] * [[BT Sport Action Woman Awards]] * [[Buzby]] * [[Connected Earth]] * [[:Category:British Telecom people|People]] * [[Young Scientist and Technology Exhibition]] * [[British Telecommunications plc v. Prodigy]] }} 40mo06s0r0uarvvzhd88iltrc4hvnjh 2816269 2816073 2022-08-28T17:06:50Z FaridShavkatullayev 72137 /* Havolalar */ wikitext text/x-wiki {{Infobox company | name = Global Marine Group | logo = | type = Xususiy tarmoqlangan shirkat | industry = telekommunikatsiya <br> qayta tiklanadigan manbalar <br> neft va gaz | founded = 1850 | headquarters = Chelmsford, [[Angliya]], {{Buyuk Britaniya bayrogʻi}} [[Buyuk Britaniya]] | region_served = dunyo boʻylab | key_people = | products = | revenue = | operating_income = | net_income = | num_employees = 700 | homepage = {{URL|www.globalmarine.group}} }} '''Global Marine Group''' Britaniyada joylashgan shtab-kvartirasi telekommunikatsiya, neft-gaz va chuqur dengiz tadqiqot sanoati uchun suvosti aloqa kabelini oʻrnatish, texnik xizmat koʻrsatish va taʼmirlash boʻyicha mutaxassis provayder hisoblanadi. Shu maqsadda ular oʻzlarining kemalar parki, ROVlar va ixtisoslashtirilgan suv osti xandaqlari va dafn uskunalaridan foydalanadilar. Ilgari Cable & Wireless Marine va British Telecom Marine nomi bilan tanilgan, u 1999-yilda Global Crossing tomonidan sotib olingan. Oʻsha paytda u bugungi kundagi nomini oldi. 2004-yilda Global Marine Systems Bridgehouse Marine tomonidan sotib olindi va butunlay qayta tuzildi. 2014-yil sentyabr oyida Global Marine kompaniyasi HC2 tomonidan sotib olindi. Tarixiy jihatdan kompaniya 1850-yillarda yotqizilgan birinchi telegraf kabellaridan kelib chiqqan holda 160 yildan ortiq kabel oʻrnatish merosiga ega.  [[Fayl:CS_Sovereign.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/CS_Sovereign.jpg/220px-CS_Sovereign.jpg|thumb| ''Suveren'' kabel kemasi Solentda langarda]] Global Marine butun dunyo boʻylab mavjuddir. Chelmsford, [[Buyuk Britaniya]] va [[Singapur]]<nowiki/>da ofislari mavjud; Portlenddagi omborlar, Buyuk Britaniya; Bermud orollari; Viktoriya, [[Kanada]]; Batangas, Filippin va Batam, Indoneziya kabi davlarlarda ham uning filiallari bor. Yangi kabellarni oʻrnatish va mavjud kabellarga texnik xizmat koʻrsatish va himoya qilish uchun kemalar butun dunyo boʻylab joylashtirilgan. Shuningdek, shirkat China Telecom va [[Huawei]] bilan qoʻshma korxonalar faoliyatida ham ishtirok etadi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=December 2008 |title=Huawei Marine Joint Venture Launched |url=http://pr.huawei.com/en/news/hw-076359-corporate-1partners.htm#.VLP4R6NFDIU}}</ref> 2002-yildan beri Global Marine suvosti elektr kabellarini oʻrnatishda tobora faollashdi. Yevropa dengizda qayta tiklanadigan energiya bozorida muhim bozor ulushini qoʻlga kiritdi. Kompaniya Blythe (birinchi sinov fermalaridan biri), Horns Rev 1 (Daniyadagi birinchi yirik tijorat shamol stansiyasi), Thornton Bank, Kentish Flats va boshqalar kabi koʻplab shamol stansiyalarida turbinalarni birlashtiruvchi kabellarni oʻrnatish uchun mas’ul edi. Ushbu biznesni qoʻllab-quvvatlash uchun 2011-yilda Global Marine Energy deb nomlangan shoʻba korxonasini tuzdi. Energetika biznesining rivojlanishi Midlsbroda yangi ofisning ochilishini va ''Cable Enterprise'' ixtisoslashtirilgan kemasini qurishni oʻz ichiga oladi. Ushbu shirkat 2012-yil sentyabr oyida sotuvga qoʻyilgan dunyodagi eng yirik kabel ishlab chiqaruvchi Prysmian Groupga sotilgan. Global Marine bugungi kunda birinchi navbatda telekommunikatsiya,<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Telecoms overview|url=http://www.globalmarinesystems.com/telecoms-infographic.html|ish=www.globalmarinesystems.com|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150112181705/http://www.globalmarinesystems.com/telecoms-infographic.html|arxivsana=2015-01-12}}</ref> neft va gaz<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Oil & Gas Overview|url=http://www.globalmarinesystems.com/oil-gas-infographic.html|ish=globalmarinesystems.com|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150112182450/http://www.globalmarinesystems.com/oil-gas-infographic.html|arxivsana=2015-01-12}}</ref> va chuqur dengiz tadqiqotlari<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Deep Sea Research Overview|url=http://www.globalmarinesystems.com/science-infographic.html|ish=globalmarinesystems.com|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150112181926/http://www.globalmarinesystems.com/science-infographic.html|arxivsana=2015-01-12}}</ref> bozorlarini qoʻllab-quvvatlashga qaratilgan. == Tarixiy yutuqlar == * 1988-yil Birinchi transatlantik tolali suv osti kabeli TAT-8 oʻrnatildi. * 1989-yil Birinchi xususiy transatlantik optik tolali suv osti kabeli PTAT oʻrnatildi * 1990-yil Birinchi transpasifik tolali suv osti kabeli NPC oʻrnatildi * 1992-yil 1000 dan ortiq zirhsiz kabelni birinchi marta haydash Bruney va Singapur oʻrtasidagi doimiy operatsiyada * 1994-yil Birinchi boʻlib Tinch okeanining Gʻarbiy qirgʻogʻida 2000 metr balandlikda dafn etilgan. * 1995-yil Birinchi boʻlib 10 metr va 4 metr balandlikdagi kabelni APCN toshga koʻmdi * 1997-yil AQSh va Buyuk Britaniya oʻrtasida birinchi ajratilgan internet kabeli oʻrnatildi * 2003-yil Svalbard tizimida 1699 m chuqurlikdagi eng chuqur suv shudgoriga erishildi, 1350 ta oʻrnatildi. Arktika doirasi ichida. * 2010-yil Malayziyadagi Port Klangda eng chuqur qayd etilgan kabel dafniga erishildi, Pulau Ketam oroliga ulanadigan elektr kabelida 14 metrga erishildi. * 2014-yil Global Marine kompaniyasi RoSPA tomonidan kompaniyaning 15-yil davomida mehnatni muhofaza qilish va mehnatni muhofaza qilish boʻyicha ajoyib natijalarini eʼtirof etish uchun Farqlanish ordeni bilan taqdirlandi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=2014 |title=Global Marine Systems achieves order of Distinction in health and safety awards |url=http://www.globalmarinesystems.com/news/global-marine-systems-achieves-order-of-distinction-in-health-and-safety-awards.html}}</ref> * 2014-yil Global Marine kompaniyasi Norvegiyaning Svalbard shahrida 2014 yilgi Uninett loyihasini oʻrnatdi, u Arktika doirasi chuqurligida dunyodagi eng shimoliy optik tolali kabel tizimini yetkazib berdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=November 2014 |title=Global Marine installs the most northerly fibre optic cable system in the world |url=http://www.globalmarinesystems.com/news/global-marine-installs-the-most-northerly-fibre-optic-cable-system-in-the-world.html}}</ref> Hozirgacha Global Marine 300 000 km dan ortiq oʻrnatgan suv osti kabeli dunyodagi kabellarning jami 23 %iga teng. Bunga qoʻshimcha ravishda Global Marine qoʻshma korxona hamkorlari bilan jahon optik tolali kabellarga texnik xizmat koʻrsatish operatsiyalarining 35 % ni amalga oshirdi. == Manbalar == {{Manbalar |2}} == Havolalar == * [https://www.globalmarine.group Rasmiy sayt] [[Turkum:BT group]] [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:Biznes]] {{Navbox | name = BT Group | title = [[BT Group|<span style="color:white;">BT Group</span>]] | state = {{{state<includeonly>|autocollapse</includeonly>}}} | bodyclass = hlist | basestyle = background: #553A99; color: white | image = [[File:BT logo 2019.svg|70px|BT logo, introduced 2019]] | group1 = Boʻlimlar<br />va<br />shoʻba korxonalar | list1 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Consumer]] * [[BT Business and Public Sector]] * [[BT Global Services]] * [[BT Wholesale and Ventures]] * [[BT Research]] * [[Openreach]] * [[EE Limited|EE]] * [[Plusnet]] * [[BT Ireland]] * [[BT Italia]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Global Marine Systems|BT Marine]] * [[dabs.com]] * [[Hibu]] ** <small>Yell Group (sobiq nom)</small> * [[Plusnet | Madasafish]] ** <small>[[Plusnet]]ga aylangan</small> * [[Manx Telecom]] * [[O2 (Buyuk Britaniya)]] * [[O2 (Ireland)]] * [[Telefónica Germany|O2 (Germany)]] * [[Ribbit (telecommunications company)|Ribbit]] * [[Concert Communications Services]] * [[Telecomsoft]] * [[Tymnet]] * [[International Network Services Inc.|International Network Services]] * [[Dialcom]] * [[Telfort]] * [[LineOne]] * [[Swindon Cable]] * [[6GMOBILE]] * [[Open....]] }} | group2 = Mahsulotlar<br />va<br />xizmatlar | list2 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Broadband]] * [[BT Superfast Fibre]] * [[BT Mobile]] * [[BT TV]] * [[BT Sport]] * [[BT Wi-fi]] * [[BT Smart Hub]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[BT Fusion]] * [[BT Highway]] * BT Inspiration * [[BT Versatility]] * [[BT Voyager]] * [[BT MyDonate]] * [[BT MyPlace]] * [[Telecom Gold]] * [[Micronet 800]] * [[Merlin M4000]] }} | group3 = Binolar<br />va<br />obyektlar | list3 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[Adastral Park]] * [[Baynard_House, London|Baynard House]] * [[BT Centre]] * [[BT Tower|BT Tower (London)]] * [[BT Tower (Birmingham)]] * [[BT Tower (Swansea)]] * [[BT Riverside Tower]] * [[Stadium House, Cardiff|Stadium House]] * [[Charwelton BT Tower]] * [[Faraday Building]] * [[Goonhilly Satellite Earth Station|Goonhilly Cornwall]] * [[Guardian telephone exchange|Guardian Exchange Manchester]] * [[Madley Communications Centre]] * [[National Network Management Centre]] * [[Peterborough transmitting station]] * [[Zouches Farm transmitting station]] * [[Heaton Park BT Tower]] * [[Purdown BT Tower]] * [[Pye Green BT Tower]] * [[Stokenchurch BT Tower]] * [[Sutton Common BT Tower]] * [[Tinshill BT Tower]] * [[Tolsford Hill BT Tower]] * [[Wotton-under-Edge BT Tower]] * [[Red telephone box]] * [[KX telephone boxes]] * [[LinkUK]] * [[TAT-14]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Anchor telephone exchange]] * [[Bletchley Park#Site 2|Bletchley Park]] * [[CS Sovereign|CS ''Sovereign'']] * [[De Vere Horwood Estate#College|Horwood House]] * [[Kingsway telephone exchange]] * [[Leafield Technical Centre]] * [[Mondial House]] * [[Stag Lane Aerodrome]] * [[Graham Hills Building|Marland House]] * [[Telephone House]] * [[Post Office Research Station]] * [[Sheffield Telephone House]] * [[Portishead Radio]] * [[Criggion Radio Station]] * [[Rugby Radio Station]] * [[British Telecom microwave network|Microwave network]] * [[TAT-1]] * [[TAT-8]] * [[TAT-9]] * [[CANTAT-2]] * [[SAT-2]] * [[UK-Belgium 5]] }} | group4 = Dasturlar<br />va<br />standartlar | list4 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left;background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT 21CN]] * [[BT site engineering code]] * [[Speaking clock#United Kingdom|BT Speaking Clock]] * [[British telephone socket]] * [[Cable jetting]] * [[Customer Service System]] * [[Advanced Mobile Location]] * [[Digital Access Carrier System]] * [[Digital Access Signalling System 2]] * [[System X (telephony)|System X]] * [[System Y]] * [[ADSL Max]] * [[Redcare]] * [[1-5-7-1]] * [[YouView]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[Digital Access Signalling System 1]] * [[Digital Private Network Signalling System]] * [[Fixed-Mobile Convergence Alliance]] * [[Go!Messenger]] * [[International Packet Switched Service]] * [[NHSnet]] * [[N3 (NHS)]] * [[Packet Switch Stream]] * [[Prestel]] * [[TXE]] * [[TXK]] }} | group5 = Tarixi | list5 = * [[BT Group#History|BT Group]] * [[Post Office Telecommunications]] * [[General Post Office]] * [[Electric Telegraph Company]] | group6 = Boshqalar | list6 = * [[BT Archives]] * [[BT Museum]] * [[BT Digital Music Awards]] * [[BT Sport Action Woman Awards]] * [[Buzby]] * [[Connected Earth]] * [[:Category:British Telecom people|People]] * [[Young Scientist and Technology Exhibition]] * [[British Telecommunications plc v. Prodigy]] }} e2e6wg1xqahg1f8izvesf4eeqwkittr Munozara:Global Marine Systems 1 784017 2816077 2022-08-28T15:09:39Z FaridShavkatullayev 72137 http://fountain.toolforge.org:34905/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Andoza:User Jizzax/doc 10 784018 2816090 2022-08-28T15:25:34Z Malikxan 33427 yangi wikitext text/x-wiki {{Documentation subpage}} == Foydalanish == {|class="wikitable" |- ! Kod !! Natija |- | <code><nowiki>{{</nowiki>{{TEMPLATENAME}}<nowiki>}}</nowiki></code> | {{ {{TEMPLATENAME}} |nocat=true}} |} bkqdnzyomf540bpz8z2a82y1yufoue5 Liu Yang 0 784019 2816091 2022-08-28T15:26:48Z Boboyev1996 72209 „[[:en:Special:Redirect/revision/1080065382|Liu Yang (footballer, born 1995)]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki   {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Liu Yang <br> 刘洋|tasvir=Liu Yang 20191101.jpg|toʻliqism=Liu Yang|tavallud_sana={{Birth date and age|1995|6|17|df=y}}|tavallud_joyi=[[Qingdao]], [[Shandong]], Xitoy|boʻyi={{height|m=1.84}}|pozitsiya=[[Himoyachi]]|joriyklub=[[Shandong Taishan F.C.|Shandong Taishan]]|klubraqami=11|yoshlikyillari1=2010–2015|yoshlikklublari1=[[Shandong Luneng Taishan F.C.|Shandong Luneng]]|yillar1=2014–2015|klublar1=[[S.U. Sintrense|Sintrense]]|isht1=2|gollar1=0|yillar2=2015|klublar2=[[C.D. Cova da Piedade|Cova da Piedade]]|isht2=1|gollar2=0|yillar3=2015–2016|klublar3=[[Oriental Dragon FC|Oriental Dragon]]|isht3=0|gollar3=0|yillar4=2015–2016|klublar4=→ [[C.D. Cova da Piedade|Cova da Piedade]] (Ijara)|isht4=6|gollar4=0|yillar5=2016–|klublar5=[[Shandong Luneng Taishan F.C.|Shandong Luneng]]|isht5=78|gollar5=2|milliyyillar1=2017–2018|milliyjamoa1=[[Xitoy U-23]]|milliyisht1=14|milliygollar1=1|milliyyillar2=2018–|milliyjamoa2=[[Xitoy]]|milliyisht2=14|milliygollar2=0|pcupdate=29 December 2021|ntupdate=29 March 2022}} '''Liu Yang''' (1995-yil 17-iyunda tug'ilgan) - [[Xitoylar|xitoylik]] professional futbolchi, hozirda Xitoy Superligasining "Shandong Taishan" klubida o'ynaydi. == Klubdagi faoliyati == 2010-yilda Liu Xitoy Superligasi vakili Shandong Luneng Taishanning yoshlar akademiyasiga qo'shilgan va u yerda o'z pozitsiyasini himoyachiga aylantirgan<ref name="Sina2017">{{Veb manbasi|url=http://sports.sina.com.cn/china/j/2017-02-20/doc-ifyarrcc8093057.shtml|sarlavha=刘洋:未来要看自己而非政策 鲁能外援塔神最难防|ish=Sina|sana=2017-02-20|kirish sanasi=2018-12-21|til=zh}}<cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source" data-ve-ignore="true">[http://sports.sina.com.cn/china/j/2017-02-20/doc-ifyarrcc8093057.shtml "刘洋:未来要看自己而非政策 鲁能外援塔神最难防"]. ''Sina'' (in Chinese). 2017-02-20<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2018-12-21</span></span>.</cite> [[Category:CS1 Chinese-language sources (zh)]]</ref>. 2014-yilda u Portugaliyaga malaka oshirish uchun yuborilgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://sports.sohu.com/20131231/n392735423.shtml|sarlavha=鲁能再送6小将出国锻炼 另一小将刘洋转会武汉|ish=Sohu|sana=2013-12-31|kirish sanasi=2016-11-04|til=zh}}</ref>. U 2014-yilning yozida Portugaliyaning "Sintrense" jamoasiga kelib qo'shilgan. 2014-yil 12-oktabrda u kattalar safida debyutini safarda “Sakavenense”ga qarshi o‘yinda (2:1) o‘tkazgan va 72-daqiqada Romario o‘rniga zahiradan maydonga tushgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.zerozero.pt/jogo.php?id=3642737|sarlavha=Sacavenense 1-2 Sintrense|ish=zerozero|sana=2014-10-12|kirish sanasi=2016-11-04|til=pt}}</ref>. Liu 2015-yilning 1-fevralida Portugaliyaning boshqa Campeonato de Piedade klubiga o'tgan. U 2015-yilning 24-mayida “Sacavenense” ustidan 3:1 hisobida g‘alaba qozongan holda “Kova da Piedad” safida debyut qilgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.zerozero.pt/jogo.php?id=4323274|sarlavha=Sacavenense 1-3 Cova da Piedade|ish=zerozero|sana=2015-05-24|kirish sanasi=2016-11-04|til=pt}}</ref>. Liu 2015–16-yilgi mavsumda klub uchun oltita o'yin o'tkazgan, Cova da Piedade ligada birinchi o'rinni egallagan va ikkinchi divizionga ko'tarilgan. Liu Shandong Lunengga qaytgan va 2016-yilning iyul oyida murabbiy Feliks Magat tomonidan asosiy jamoaga jalb qilingan<ref>{{Veb manbasi|url=http://sports.qq.com/a/20160716/001292.htm|sarlavha=鲁能调整一线队名单 预备队金靴等四人被撤下|ish=Tencent|sana=2016-07-16|kirish sanasi=2016-11-04|til=zh}}</ref>. U Magat qo'l ostida chap qanot himoyachisi sifatida o'ynagan<ref name="Sina2017">{{Veb manbasi|url=http://sports.sina.com.cn/china/j/2017-02-20/doc-ifyarrcc8093057.shtml|sarlavha=刘洋:未来要看自己而非政策 鲁能外援塔神最难防|ish=Sina|sana=2017-02-20|kirish sanasi=2018-12-21|til=zh}}</ref>. 2016-yilning 22-oktabrida u “Shanhai SIPG”ga qarshi “Shandon” safida debyut qilgan, u 70-daqiqada Song Long o‘rniga zahiradan maydonga tushgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://sports.163.com/16/1022/21/C40TPG3E00058780.html|sarlavha=中超-埃神2球胡尔克进球+伤退 上港主场4-1鲁能|ish=Netease|sana=2016-10-22|kirish sanasi=2016-11-04|til=zh}}</ref>. 2018-yilgi mavsumda Liu asosan murabbiy Li Xiaopeng qo'l ostida chap qanot yarim himoyachisi sifatida o'ynagan<ref>{{Veb manbasi|url=http://sports.sina.com.cn/china/national/2018-11-12/doc-ihnstwwq9406163.shtml|sarlavha=多面手+攻防俱佳!刘洋入选国足因2点 为未来做准备|ish=Sina|sana=2018-11-12|kirish sanasi=2018-12-21|til=zh}}</ref>. 2018-yilning 25-sentyabrida u Xitoy FA kubogi-2018 yarim finalida Dalyan Yifangga qarshi uyinda o‘zining birinchi golini kiritgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://sports.sina.com.cn/china/cfacup/2018-09-25/doc-ifxeuwwr8127560.shtml|sarlavha=足协杯-刘洋金敬道破门 鲁能总分4-0一方进决赛|ish=Sina|sana=2018-09-25|kirish sanasi=2018-12-21|til=zh}}</ref>. U 2018-yil 2-noyabr kuni “Changchun Yatai” darvozasiga ligadagi birinchi golini kiritgan va bu “Shandon”ning 2:0 hisobidagi g‘alabasini ta’minlagan va jamoa 2019-yilgi Osiyo Chempionlar Ligasi yo‘llanmasini qo‘lga kiritgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://sports.qq.com/a/20181102/013857.htm|sarlavha=中超-鲁能2-0亚泰锁定亚冠席位 刘洋处子球吉尔建功|ish=Tencent|sana=2018-11-02|kirish sanasi=2018-12-21|til=zh}}</ref>. 2019-yilning yanvarida Liu klub bilan shartnomasini 2023-yilgi mavsum oxirigacha uzaytirgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://sports.sina.com.cn/china/national/2019-01-28/doc-ihqfskcp1038608.shtml|sarlavha=鲁能已与两国脚在内6人续约 两天后同梅州客家热身|ish=Sina|sana=2019-01-28|kirish sanasi=2019-01-28|til=zh}}</ref>. == Xalqaro faoliyati == Liu [[Xitoy milliy futbol terma jamoasi|Xitoy milliy terma jamoasiga]] ilk chaqiruvini bosh murabbiy Marselo Lippi tomonidan [[Futbol boʻyicha 2019-yilgi Osiyo kubogi|2019-yilgi Osiyo Kubogi]] yig'inida olgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://sports.sina.com.cn/china/national/2018-12-17/doc-ihqhqcir7548145.shtml|sarlavha=国足西亚集训名单：曾诚张修维落选 四门将在列|nashriyot=Sina|sana=17 December 2018|kirish sanasi=25 December 2018}}</ref>. 2018-yilning 24-dekabrida u xalqaro toifadagi debyutini Iroqqa qarshi o‘yinda (2:1) o‘tkazgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://sports.sina.com.cn/china/national/2018-12-24/doc-ihmutuee2332128.shtml|sarlavha=国足热身暴露防守端短板 提前演练郑智缺阵方案|nashriyot=Sina|sana=24 December 2018|kirish sanasi=25 December 2018}}</ref>. U 23 kishilik yakuniy tarkibga kiritilgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://sports.sina.com.cn/zl/football/2018-12-27/zldoc-ihqfskcn1620880.shtml|sarlavha=国足亚洲杯名单初步敲定：郭全博留队，张鹭替补|nashriyot=Sina Sports|sana=27 December 2018|kirish sanasi=28 January 2019|til=zh}}</ref> va Xitoy terma jamoasi safida turnirdagi barcha beshta o'yinda maydonga tushgan. == Faoliyat statistikasi == === Klub statistikasi === {| class="wikitable" style="text-align: center" |+ ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" |Mavsum ! colspan="3" |Liga ! colspan="2" |Mamlakat Kubogi ! colspan="2" |Qit'a ! colspan="2" |Boshqa ! colspan="2" |Jami |- !Divizion !O'yin !Gol !O'yin !Gol !O'yin !Gol !O'yin !Gol !O'yin !Gol |- |Sintrense | rowspan="2" |2014–15 | rowspan="3" |Campeonato |2 |0 |0 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |2 |0 |- |Cova da Piedade |1 |0 |0 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |1 |0 |- |Cova da Piedade (Ijara) |2015–16 |6 |0 |0 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |6 |0 |- | rowspan="7" |Shandong Luneng Taishan |2016 | rowspan="6" |Xitoy Super Ligasi |1 |0 |0 |0 |0 |0 | colspan="2" | - |1 |0 |- |2017 |6 |0 |0 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |6 |0 |- |2018 |14 |1 |5 |1 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |19 |2 |- |2019 |25 |0 |4 |0 |6 |0 | colspan="2" | - |35 |0 |- |2020 |14 |0 |5 |1 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |19 |1 |- |2021 |18 |1 |7 |2 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |25 |3 |- ! colspan="2" |Jami !78 !2 !21 !4 !6 !0 !0 !0 !105 !6 |- ! colspan="3" |Karyerada jami !87 !2 !21 !4 !6 !0 !0 !0 !114 !6 |} === Xalqaro statistika === {| class="wikitable" style="text-align:center" ! colspan="3" |Milliy terma jamoa |- ! Yil !O'yin ! Gol |- | 2018 | 2 | 0 |- | 2019 | 9 | 0 |- | 2020 | 0 | 0 |- | 2021 | 0 | 0 |- | 2022 | 3 | 0 |- ! Jami ! 14 ! 0 |} == Yutuqlar == === Klub === '''Cova da Piedade''' * Campeonato de Portugal : 2015–16 '''Shandong Luneng''' * Xitoy Superligasi : 2021 * Xitoy FA kubogi : 2020<ref>{{Veb manbasi|url=https://sports.sina.com.cn/china/cfacup/2020-12-19/doc-iiznezxs7799388.shtml|sarlavha=足协杯-王彤惊天内切佩莱头球 鲁能2-0胜江苏夺冠|nashriyot=sports.sina.com.cn|sana=2020-12-19|kirish sanasi=2021-01-29|til=zh}}</ref> 2021 == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1995-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:WikiFutbol]] [[Turkum:WikiSport]] bwwqzhc3gtrj81v5xghgililav6zobu 2816092 2816091 2022-08-28T15:27:19Z Boboyev1996 72209 /* Klubdagi faoliyati */ wikitext text/x-wiki   {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Liu Yang <br> 刘洋|tasvir=Liu Yang 20191101.jpg|toʻliqism=Liu Yang|tavallud_sana={{Birth date and age|1995|6|17|df=y}}|tavallud_joyi=[[Qingdao]], [[Shandong]], Xitoy|boʻyi={{height|m=1.84}}|pozitsiya=[[Himoyachi]]|joriyklub=[[Shandong Taishan F.C.|Shandong Taishan]]|klubraqami=11|yoshlikyillari1=2010–2015|yoshlikklublari1=[[Shandong Luneng Taishan F.C.|Shandong Luneng]]|yillar1=2014–2015|klublar1=[[S.U. Sintrense|Sintrense]]|isht1=2|gollar1=0|yillar2=2015|klublar2=[[C.D. Cova da Piedade|Cova da Piedade]]|isht2=1|gollar2=0|yillar3=2015–2016|klublar3=[[Oriental Dragon FC|Oriental Dragon]]|isht3=0|gollar3=0|yillar4=2015–2016|klublar4=→ [[C.D. Cova da Piedade|Cova da Piedade]] (Ijara)|isht4=6|gollar4=0|yillar5=2016–|klublar5=[[Shandong Luneng Taishan F.C.|Shandong Luneng]]|isht5=78|gollar5=2|milliyyillar1=2017–2018|milliyjamoa1=[[Xitoy U-23]]|milliyisht1=14|milliygollar1=1|milliyyillar2=2018–|milliyjamoa2=[[Xitoy]]|milliyisht2=14|milliygollar2=0|pcupdate=29 December 2021|ntupdate=29 March 2022}} '''Liu Yang''' (1995-yil 17-iyunda tug'ilgan) - [[Xitoylar|xitoylik]] professional futbolchi, hozirda Xitoy Superligasining "Shandong Taishan" klubida o'ynaydi. == Klubdagi faoliyati == 2010-yilda Liu Xitoy Superligasi vakili Shandong Luneng Taishanning yoshlar akademiyasiga qo'shilgan va u yerda o'z pozitsiyasini himoyachiga aylantirgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://sports.sina.com.cn/china/j/2017-02-20/doc-ifyarrcc8093057.shtml|sarlavha=刘洋:未来要看自己而非政策 鲁能外援塔神最难防|ish=Sina|sana=2017-02-20|kirish sanasi=2018-12-21|til=zh}}<cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source" data-ve-ignore="true">[http://sports.sina.com.cn/china/j/2017-02-20/doc-ifyarrcc8093057.shtml "刘洋:未来要看自己而非政策 鲁能外援塔神最难防"]. ''Sina'' (in Chinese). 2017-02-20<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2018-12-21</span></span>.</cite> [[Category:CS1 Chinese-language sources (zh)]]</ref>. 2014-yilda u Portugaliyaga malaka oshirish uchun yuborilgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://sports.sohu.com/20131231/n392735423.shtml|sarlavha=鲁能再送6小将出国锻炼 另一小将刘洋转会武汉|ish=Sohu|sana=2013-12-31|kirish sanasi=2016-11-04|til=zh}}</ref>. U 2014-yilning yozida Portugaliyaning "Sintrense" jamoasiga kelib qo'shilgan. 2014-yil 12-oktabrda u kattalar safida debyutini safarda “Sakavenense”ga qarshi o‘yinda (2:1) o‘tkazgan va 72-daqiqada Romario o‘rniga zahiradan maydonga tushgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.zerozero.pt/jogo.php?id=3642737|sarlavha=Sacavenense 1-2 Sintrense|ish=zerozero|sana=2014-10-12|kirish sanasi=2016-11-04|til=pt}}</ref>. Liu 2015-yilning 1-fevralida Portugaliyaning boshqa Campeonato de Piedade klubiga o'tgan. U 2015-yilning 24-mayida “Sacavenense” ustidan 3:1 hisobida g‘alaba qozongan holda “Kova da Piedad” safida debyut qilgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.zerozero.pt/jogo.php?id=4323274|sarlavha=Sacavenense 1-3 Cova da Piedade|ish=zerozero|sana=2015-05-24|kirish sanasi=2016-11-04|til=pt}}</ref>. Liu 2015–16-yilgi mavsumda klub uchun oltita o'yin o'tkazgan, Cova da Piedade ligada birinchi o'rinni egallagan va ikkinchi divizionga ko'tarilgan. Liu Shandong Lunengga qaytgan va 2016-yilning iyul oyida murabbiy Feliks Magat tomonidan asosiy jamoaga jalb qilingan<ref>{{Veb manbasi|url=http://sports.qq.com/a/20160716/001292.htm|sarlavha=鲁能调整一线队名单 预备队金靴等四人被撤下|ish=Tencent|sana=2016-07-16|kirish sanasi=2016-11-04|til=zh}}</ref>. U Magat qo'l ostida chap qanot himoyachisi sifatida o'ynagan<ref name="Sina2017">{{Veb manbasi|url=http://sports.sina.com.cn/china/j/2017-02-20/doc-ifyarrcc8093057.shtml|sarlavha=刘洋:未来要看自己而非政策 鲁能外援塔神最难防|ish=Sina|sana=2017-02-20|kirish sanasi=2018-12-21|til=zh}}</ref>. 2016-yilning 22-oktabrida u “Shanhai SIPG”ga qarshi “Shandon” safida debyut qilgan, u 70-daqiqada Song Long o‘rniga zahiradan maydonga tushgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://sports.163.com/16/1022/21/C40TPG3E00058780.html|sarlavha=中超-埃神2球胡尔克进球+伤退 上港主场4-1鲁能|ish=Netease|sana=2016-10-22|kirish sanasi=2016-11-04|til=zh}}</ref>. 2018-yilgi mavsumda Liu asosan murabbiy Li Xiaopeng qo'l ostida chap qanot yarim himoyachisi sifatida o'ynagan<ref>{{Veb manbasi|url=http://sports.sina.com.cn/china/national/2018-11-12/doc-ihnstwwq9406163.shtml|sarlavha=多面手+攻防俱佳!刘洋入选国足因2点 为未来做准备|ish=Sina|sana=2018-11-12|kirish sanasi=2018-12-21|til=zh}}</ref>. 2018-yilning 25-sentyabrida u Xitoy FA kubogi-2018 yarim finalida Dalyan Yifangga qarshi uyinda o‘zining birinchi golini kiritgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://sports.sina.com.cn/china/cfacup/2018-09-25/doc-ifxeuwwr8127560.shtml|sarlavha=足协杯-刘洋金敬道破门 鲁能总分4-0一方进决赛|ish=Sina|sana=2018-09-25|kirish sanasi=2018-12-21|til=zh}}</ref>. U 2018-yil 2-noyabr kuni “Changchun Yatai” darvozasiga ligadagi birinchi golini kiritgan va bu “Shandon”ning 2:0 hisobidagi g‘alabasini ta’minlagan va jamoa 2019-yilgi Osiyo Chempionlar Ligasi yo‘llanmasini qo‘lga kiritgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://sports.qq.com/a/20181102/013857.htm|sarlavha=中超-鲁能2-0亚泰锁定亚冠席位 刘洋处子球吉尔建功|ish=Tencent|sana=2018-11-02|kirish sanasi=2018-12-21|til=zh}}</ref>. 2019-yilning yanvarida Liu klub bilan shartnomasini 2023-yilgi mavsum oxirigacha uzaytirgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://sports.sina.com.cn/china/national/2019-01-28/doc-ihqfskcp1038608.shtml|sarlavha=鲁能已与两国脚在内6人续约 两天后同梅州客家热身|ish=Sina|sana=2019-01-28|kirish sanasi=2019-01-28|til=zh}}</ref>. == Xalqaro faoliyati == Liu [[Xitoy milliy futbol terma jamoasi|Xitoy milliy terma jamoasiga]] ilk chaqiruvini bosh murabbiy Marselo Lippi tomonidan [[Futbol boʻyicha 2019-yilgi Osiyo kubogi|2019-yilgi Osiyo Kubogi]] yig'inida olgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://sports.sina.com.cn/china/national/2018-12-17/doc-ihqhqcir7548145.shtml|sarlavha=国足西亚集训名单：曾诚张修维落选 四门将在列|nashriyot=Sina|sana=17 December 2018|kirish sanasi=25 December 2018}}</ref>. 2018-yilning 24-dekabrida u xalqaro toifadagi debyutini Iroqqa qarshi o‘yinda (2:1) o‘tkazgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://sports.sina.com.cn/china/national/2018-12-24/doc-ihmutuee2332128.shtml|sarlavha=国足热身暴露防守端短板 提前演练郑智缺阵方案|nashriyot=Sina|sana=24 December 2018|kirish sanasi=25 December 2018}}</ref>. U 23 kishilik yakuniy tarkibga kiritilgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://sports.sina.com.cn/zl/football/2018-12-27/zldoc-ihqfskcn1620880.shtml|sarlavha=国足亚洲杯名单初步敲定：郭全博留队，张鹭替补|nashriyot=Sina Sports|sana=27 December 2018|kirish sanasi=28 January 2019|til=zh}}</ref> va Xitoy terma jamoasi safida turnirdagi barcha beshta o'yinda maydonga tushgan. == Faoliyat statistikasi == === Klub statistikasi === {| class="wikitable" style="text-align: center" |+ ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" |Mavsum ! colspan="3" |Liga ! colspan="2" |Mamlakat Kubogi ! colspan="2" |Qit'a ! colspan="2" |Boshqa ! colspan="2" |Jami |- !Divizion !O'yin !Gol !O'yin !Gol !O'yin !Gol !O'yin !Gol !O'yin !Gol |- |Sintrense | rowspan="2" |2014–15 | rowspan="3" |Campeonato |2 |0 |0 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |2 |0 |- |Cova da Piedade |1 |0 |0 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |1 |0 |- |Cova da Piedade (Ijara) |2015–16 |6 |0 |0 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |6 |0 |- | rowspan="7" |Shandong Luneng Taishan |2016 | rowspan="6" |Xitoy Super Ligasi |1 |0 |0 |0 |0 |0 | colspan="2" | - |1 |0 |- |2017 |6 |0 |0 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |6 |0 |- |2018 |14 |1 |5 |1 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |19 |2 |- |2019 |25 |0 |4 |0 |6 |0 | colspan="2" | - |35 |0 |- |2020 |14 |0 |5 |1 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |19 |1 |- |2021 |18 |1 |7 |2 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |25 |3 |- ! colspan="2" |Jami !78 !2 !21 !4 !6 !0 !0 !0 !105 !6 |- ! colspan="3" |Karyerada jami !87 !2 !21 !4 !6 !0 !0 !0 !114 !6 |} === Xalqaro statistika === {| class="wikitable" style="text-align:center" ! colspan="3" |Milliy terma jamoa |- ! Yil !O'yin ! Gol |- | 2018 | 2 | 0 |- | 2019 | 9 | 0 |- | 2020 | 0 | 0 |- | 2021 | 0 | 0 |- | 2022 | 3 | 0 |- ! Jami ! 14 ! 0 |} == Yutuqlar == === Klub === '''Cova da Piedade''' * Campeonato de Portugal : 2015–16 '''Shandong Luneng''' * Xitoy Superligasi : 2021 * Xitoy FA kubogi : 2020<ref>{{Veb manbasi|url=https://sports.sina.com.cn/china/cfacup/2020-12-19/doc-iiznezxs7799388.shtml|sarlavha=足协杯-王彤惊天内切佩莱头球 鲁能2-0胜江苏夺冠|nashriyot=sports.sina.com.cn|sana=2020-12-19|kirish sanasi=2021-01-29|til=zh}}</ref> 2021 == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1995-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:WikiFutbol]] [[Turkum:WikiSport]] po5duueop1e2pd246j5f7tcktyue52m 2816093 2816092 2022-08-28T15:28:08Z Boboyev1996 72209 wikitext text/x-wiki   {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Liu Yang <br> 刘洋|tasvir=Liu Yang 20191101.jpg|toʻliqism=Liu Yang|tavallud_sana={{Birth date and age|1995|6|17|df=y}}|tavallud_joyi=[[Qingdao]], [[Shandong]], Xitoy|boʻyi={{height|m=1.84}}|pozitsiya=[[Himoyachi]]|joriyklub=[[Shandong Taishan F.C.|Shandong Taishan]]|klubraqami=11|yoshlikyillari1=2010-2015|yoshlikklublari1=[[Shandong Luneng Taishan F.C.|Shandong Luneng]]|yillar1=2014-2015|klublar1=[[S.U. Sintrense|Sintrense]]|isht1=2|gollar1=0|yillar2=2015|klublar2=[[C.D. Cova da Piedade|Cova da Piedade]]|isht2=1|gollar2=0|yillar3=2015-2016|klublar3=[[Oriental Dragon FC|Oriental Dragon]]|isht3=0|gollar3=0|yillar4=2015-2016|klublar4=→ [[C.D. Cova da Piedade|Cova da Piedade]] (Ijara)|isht4=6|gollar4=0|yillar5=2016-|klublar5=[[Shandong Luneng Taishan F.C.|Shandong Luneng]]|isht5=78|gollar5=2|milliyyillar1=2017-2018|milliyjamoa1=[[Xitoy U-23]]|milliyisht1=14|milliygollar1=1|milliyyillar2=2018-|milliyjamoa2=[[Xitoy]]|milliyisht2=14|milliygollar2=0|pcupdate=29 December 2021|ntupdate=29 March 2022}} '''Liu Yang''' (1995-yil 17-iyunda tugʻilgan) — [[Xitoylar|xitoylik]] professional futbolchi, hozirda Xitoy Superligasining „Shandong Taishan“ klubida oʻynaydi. == Klubdagi faoliyati == 2010-yilda Liu Xitoy Superligasi vakili Shandong Luneng Taishanning yoshlar akademiyasiga qoʻshilgan va u yerda oʻz pozitsiyasini himoyachiga aylantirgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://sports.sina.com.cn/china/j/2017-02-20/doc-ifyarrcc8093057.shtml|sarlavha=刘洋:未来要看自己而非政策 鲁能外援塔神最难防|ish=Sina|sana=2017-02-20|kirish sanasi=2018-12-21|til=zh}}<cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source" data-ve-ignore="true">[http://sports.sina.com.cn/china/j/2017-02-20/doc-ifyarrcc8093057.shtml „刘洋:未来要看自己而非政策 鲁能外援塔神最难防“]. ''Sina'' (in Chinese). 2017-02-20<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2018-12-21</span></span>.</cite> [[Category:CS1 Chinese-language sources (zh)]]</ref>. 2014-yilda u Portugaliyaga malaka oshirish uchun yuborilgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://sports.sohu.com/20131231/n392735423.shtml|sarlavha=鲁能再送6小将出国锻炼 另一小将刘洋转会武汉|ish=Sohu|sana=2013-12-31|kirish sanasi=2016-11-04|til=zh}}</ref>. U 2014-yilning yozida Portugaliyaning „Sintrense“ jamoasiga kelib qoʻshilgan. 2014-yil 12-oktabrda u kattalar safida debyutini safarda „Sakavenense“ga qarshi o‘yinda (2:1) o‘tkazgan va 72-daqiqada Romario o‘rniga zahiradan maydonga tushgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.zerozero.pt/jogo.php?id=3642737|sarlavha=Sacavenense 1-2 Sintrense|ish=zerozero|sana=2014-10-12|kirish sanasi=2016-11-04|til=pt}}</ref>. Liu 2015-yilning 1-fevralida Portugaliyaning boshqa Campeonato de Piedade klubiga oʻtgan. U 2015-yilning 24-mayida „Sacavenense“ ustidan 3:1 hisobida g‘alaba qozongan holda „Kova da Piedad“ safida debyut qilgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.zerozero.pt/jogo.php?id=4323274|sarlavha=Sacavenense 1-3 Cova da Piedade|ish=zerozero|sana=2015-05-24|kirish sanasi=2016-11-04|til=pt}}</ref>. Liu 2015-16-yilgi mavsumda klub uchun oltita oʻyin oʻtkazgan, Cova da Piedade ligada birinchi oʻrinni egallagan va ikkinchi divizionga koʻtarilgan. Liu Shandong Lunengga qaytgan va 2016-yilning iyul oyida murabbiy Feliks Magat tomonidan asosiy jamoaga jalb qilingan<ref>{{Veb manbasi|url=http://sports.qq.com/a/20160716/001292.htm|sarlavha=鲁能调整一线队名单 预备队金靴等四人被撤下|ish=Tencent|sana=2016-07-16|kirish sanasi=2016-11-04|til=zh}}</ref>. U Magat qoʻl ostida chap qanot himoyachisi sifatida oʻynagan<ref name="Sina2017">{{Veb manbasi|url=http://sports.sina.com.cn/china/j/2017-02-20/doc-ifyarrcc8093057.shtml|sarlavha=刘洋:未来要看自己而非政策 鲁能外援塔神最难防|ish=Sina|sana=2017-02-20|kirish sanasi=2018-12-21|til=zh}}</ref>. 2016-yilning 22-oktabrida u „Shanhai SIPG“ga qarshi „Shandon“ safida debyut qilgan, u 70-daqiqada Song Long o‘rniga zahiradan maydonga tushgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://sports.163.com/16/1022/21/C40TPG3E00058780.html|sarlavha=中超-埃神2球胡尔克进球+伤退 上港主场4-1鲁能|ish=Netease|sana=2016-10-22|kirish sanasi=2016-11-04|til=zh}}</ref>. 2018-yilgi mavsumda Liu asosan murabbiy Li Xiaopeng qoʻl ostida chap qanot yarim himoyachisi sifatida oʻynagan<ref>{{Veb manbasi|url=http://sports.sina.com.cn/china/national/2018-11-12/doc-ihnstwwq9406163.shtml|sarlavha=多面手+攻防俱佳!刘洋入选国足因2点 为未来做准备|ish=Sina|sana=2018-11-12|kirish sanasi=2018-12-21|til=zh}}</ref>. 2018-yilning 25-sentyabrida u Xitoy FA kubogi-2018 yarim finalida Dalyan Yifangga qarshi uyinda o‘zining birinchi golini kiritgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://sports.sina.com.cn/china/cfacup/2018-09-25/doc-ifxeuwwr8127560.shtml|sarlavha=足协杯-刘洋金敬道破门 鲁能总分4-0一方进决赛|ish=Sina|sana=2018-09-25|kirish sanasi=2018-12-21|til=zh}}</ref>. U 2018-yil 2-noyabr kuni „Changchun Yatai“ darvozasiga ligadagi birinchi golini kiritgan va bu „Shandon“ning 2:0 hisobidagi g‘alabasini taʼminlagan va jamoa 2019-yilgi Osiyo Chempionlar Ligasi yo‘llanmasini qo‘lga kiritgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://sports.qq.com/a/20181102/013857.htm|sarlavha=中超-鲁能2-0亚泰锁定亚冠席位 刘洋处子球吉尔建功|ish=Tencent|sana=2018-11-02|kirish sanasi=2018-12-21|til=zh}}</ref>. 2019-yilning yanvarida Liu klub bilan shartnomasini 2023-yilgi mavsum oxirigacha uzaytirgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://sports.sina.com.cn/china/national/2019-01-28/doc-ihqfskcp1038608.shtml|sarlavha=鲁能已与两国脚在内6人续约 两天后同梅州客家热身|ish=Sina|sana=2019-01-28|kirish sanasi=2019-01-28|til=zh}}</ref>. == Xalqaro faoliyati == Liu [[Xitoy milliy futbol terma jamoasi|Xitoy milliy terma jamoasiga]] ilk chaqiruvini bosh murabbiy Marselo Lippi tomonidan [[Futbol boʻyicha 2019-yilgi Osiyo kubogi|2019-yilgi Osiyo Kubogi]] yigʻinida olgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://sports.sina.com.cn/china/national/2018-12-17/doc-ihqhqcir7548145.shtml|sarlavha=国足西亚集训名单：曾诚张修维落选 四门将在列|nashriyot=Sina|sana=17 December 2018|kirish sanasi=25 December 2018}}</ref>. 2018-yilning 24-dekabrida u xalqaro toifadagi debyutini Iroqqa qarshi o‘yinda (2:1) o‘tkazgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://sports.sina.com.cn/china/national/2018-12-24/doc-ihmutuee2332128.shtml|sarlavha=国足热身暴露防守端短板 提前演练郑智缺阵方案|nashriyot=Sina|sana=24 December 2018|kirish sanasi=25 December 2018}}</ref>. U 23 kishilik yakuniy tarkibga kiritilgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://sports.sina.com.cn/zl/football/2018-12-27/zldoc-ihqfskcn1620880.shtml|sarlavha=国足亚洲杯名单初步敲定：郭全博留队，张鹭替补|nashriyot=Sina Sports|sana=27 December 2018|kirish sanasi=28 January 2019|til=zh}}</ref> va Xitoy terma jamoasi safida turnirdagi barcha beshta oʻyinda maydonga tushgan. == Faoliyat statistikasi == === Klub statistikasi === {| class="wikitable" style="text-align: center" |+ ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" |Mavsum ! colspan="3" |Liga ! colspan="2" |Mamlakat Kubogi ! colspan="2" |Qitʼa ! colspan="2" |Boshqa ! colspan="2" |Jami |- !Divizion !Oʻyin !Gol !Oʻyin !Gol !Oʻyin !Gol !Oʻyin !Gol !Oʻyin !Gol |- |Sintrense | rowspan="2" |2014-15 | rowspan="3" |Campeonato |2 |0 |0 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |2 |0 |- |Cova da Piedade |1 |0 |0 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |1 |0 |- |Cova da Piedade (Ijara) |2015-16 |6 |0 |0 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |6 |0 |- | rowspan="7" |Shandong Luneng Taishan |2016 | rowspan="6" |Xitoy Super Ligasi |1 |0 |0 |0 |0 |0 | colspan="2" | - |1 |0 |- |2017 |6 |0 |0 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |6 |0 |- |2018 |14 |1 |5 |1 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |19 |2 |- |2019 |25 |0 |4 |0 |6 |0 | colspan="2" | - |35 |0 |- |2020 |14 |0 |5 |1 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |19 |1 |- |2021 |18 |1 |7 |2 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |25 |3 |- ! colspan="2" |Jami !78 !2 !21 !4 !6 !0 !0 !0 !105 !6 |- ! colspan="3" |Karyerada jami !87 !2 !21 !4 !6 !0 !0 !0 !114 !6 |} === Xalqaro statistika === {| class="wikitable" style="text-align:center" ! colspan="3" |Milliy terma jamoa |- ! Yil !Oʻyin ! Gol |- | 2018 | 2 | 0 |- | 2019 | 9 | 0 |- | 2020 | 0 | 0 |- | 2021 | 0 | 0 |- | 2022 | 3 | 0 |- ! Jami ! 14 ! 0 |} == Yutuqlar == === Klub === '''Cova da Piedade''' * Campeonato de Portugal : 2015-16 '''Shandong Luneng''' * Xitoy Superligasi : 2021 * Xitoy FA kubogi : 2020<ref>{{Veb manbasi|url=https://sports.sina.com.cn/china/cfacup/2020-12-19/doc-iiznezxs7799388.shtml|sarlavha=足协杯-王彤惊天内切佩莱头球 鲁能2-0胜江苏夺冠|nashriyot=sports.sina.com.cn|sana=2020-12-19|kirish sanasi=2021-01-29|til=zh}}</ref> 2021 == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1995-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:WikiFutbol]] [[Turkum:WikiSport]] nyvm809hyy0uktj1t1stu67xwg95kgq 2816094 2816093 2022-08-28T15:28:37Z Boboyev1996 72209 [[Turkum:CS1 Chinese-language sources (zh)]] olib tashlandi ([[VP:HOTCAT|HotCat]]) wikitext text/x-wiki   {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Liu Yang <br> 刘洋|tasvir=Liu Yang 20191101.jpg|toʻliqism=Liu Yang|tavallud_sana={{Birth date and age|1995|6|17|df=y}}|tavallud_joyi=[[Qingdao]], [[Shandong]], Xitoy|boʻyi={{height|m=1.84}}|pozitsiya=[[Himoyachi]]|joriyklub=[[Shandong Taishan F.C.|Shandong Taishan]]|klubraqami=11|yoshlikyillari1=2010-2015|yoshlikklublari1=[[Shandong Luneng Taishan F.C.|Shandong Luneng]]|yillar1=2014-2015|klublar1=[[S.U. Sintrense|Sintrense]]|isht1=2|gollar1=0|yillar2=2015|klublar2=[[C.D. Cova da Piedade|Cova da Piedade]]|isht2=1|gollar2=0|yillar3=2015-2016|klublar3=[[Oriental Dragon FC|Oriental Dragon]]|isht3=0|gollar3=0|yillar4=2015-2016|klublar4=→ [[C.D. Cova da Piedade|Cova da Piedade]] (Ijara)|isht4=6|gollar4=0|yillar5=2016-|klublar5=[[Shandong Luneng Taishan F.C.|Shandong Luneng]]|isht5=78|gollar5=2|milliyyillar1=2017-2018|milliyjamoa1=[[Xitoy U-23]]|milliyisht1=14|milliygollar1=1|milliyyillar2=2018-|milliyjamoa2=[[Xitoy]]|milliyisht2=14|milliygollar2=0|pcupdate=29 December 2021|ntupdate=29 March 2022}} '''Liu Yang''' (1995-yil 17-iyunda tugʻilgan) — [[Xitoylar|xitoylik]] professional futbolchi, hozirda Xitoy Superligasining „Shandong Taishan“ klubida oʻynaydi. == Klubdagi faoliyati == 2010-yilda Liu Xitoy Superligasi vakili Shandong Luneng Taishanning yoshlar akademiyasiga qoʻshilgan va u yerda oʻz pozitsiyasini himoyachiga aylantirgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://sports.sina.com.cn/china/j/2017-02-20/doc-ifyarrcc8093057.shtml|sarlavha=刘洋:未来要看自己而非政策 鲁能外援塔神最难防|ish=Sina|sana=2017-02-20|kirish sanasi=2018-12-21|til=zh}}<cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source" data-ve-ignore="true">[http://sports.sina.com.cn/china/j/2017-02-20/doc-ifyarrcc8093057.shtml „刘洋:未来要看自己而非政策 鲁能外援塔神最难防“]. ''Sina'' (in Chinese). 2017-02-20<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2018-12-21</span></span>.</cite> </ref>. 2014-yilda u Portugaliyaga malaka oshirish uchun yuborilgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://sports.sohu.com/20131231/n392735423.shtml|sarlavha=鲁能再送6小将出国锻炼 另一小将刘洋转会武汉|ish=Sohu|sana=2013-12-31|kirish sanasi=2016-11-04|til=zh}}</ref>. U 2014-yilning yozida Portugaliyaning „Sintrense“ jamoasiga kelib qoʻshilgan. 2014-yil 12-oktabrda u kattalar safida debyutini safarda „Sakavenense“ga qarshi o‘yinda (2:1) o‘tkazgan va 72-daqiqada Romario o‘rniga zahiradan maydonga tushgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.zerozero.pt/jogo.php?id=3642737|sarlavha=Sacavenense 1-2 Sintrense|ish=zerozero|sana=2014-10-12|kirish sanasi=2016-11-04|til=pt}}</ref>. Liu 2015-yilning 1-fevralida Portugaliyaning boshqa Campeonato de Piedade klubiga oʻtgan. U 2015-yilning 24-mayida „Sacavenense“ ustidan 3:1 hisobida g‘alaba qozongan holda „Kova da Piedad“ safida debyut qilgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.zerozero.pt/jogo.php?id=4323274|sarlavha=Sacavenense 1-3 Cova da Piedade|ish=zerozero|sana=2015-05-24|kirish sanasi=2016-11-04|til=pt}}</ref>. Liu 2015-16-yilgi mavsumda klub uchun oltita oʻyin oʻtkazgan, Cova da Piedade ligada birinchi oʻrinni egallagan va ikkinchi divizionga koʻtarilgan. Liu Shandong Lunengga qaytgan va 2016-yilning iyul oyida murabbiy Feliks Magat tomonidan asosiy jamoaga jalb qilingan<ref>{{Veb manbasi|url=http://sports.qq.com/a/20160716/001292.htm|sarlavha=鲁能调整一线队名单 预备队金靴等四人被撤下|ish=Tencent|sana=2016-07-16|kirish sanasi=2016-11-04|til=zh}}</ref>. U Magat qoʻl ostida chap qanot himoyachisi sifatida oʻynagan<ref name="Sina2017">{{Veb manbasi|url=http://sports.sina.com.cn/china/j/2017-02-20/doc-ifyarrcc8093057.shtml|sarlavha=刘洋:未来要看自己而非政策 鲁能外援塔神最难防|ish=Sina|sana=2017-02-20|kirish sanasi=2018-12-21|til=zh}}</ref>. 2016-yilning 22-oktabrida u „Shanhai SIPG“ga qarshi „Shandon“ safida debyut qilgan, u 70-daqiqada Song Long o‘rniga zahiradan maydonga tushgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://sports.163.com/16/1022/21/C40TPG3E00058780.html|sarlavha=中超-埃神2球胡尔克进球+伤退 上港主场4-1鲁能|ish=Netease|sana=2016-10-22|kirish sanasi=2016-11-04|til=zh}}</ref>. 2018-yilgi mavsumda Liu asosan murabbiy Li Xiaopeng qoʻl ostida chap qanot yarim himoyachisi sifatida oʻynagan<ref>{{Veb manbasi|url=http://sports.sina.com.cn/china/national/2018-11-12/doc-ihnstwwq9406163.shtml|sarlavha=多面手+攻防俱佳!刘洋入选国足因2点 为未来做准备|ish=Sina|sana=2018-11-12|kirish sanasi=2018-12-21|til=zh}}</ref>. 2018-yilning 25-sentyabrida u Xitoy FA kubogi-2018 yarim finalida Dalyan Yifangga qarshi uyinda o‘zining birinchi golini kiritgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://sports.sina.com.cn/china/cfacup/2018-09-25/doc-ifxeuwwr8127560.shtml|sarlavha=足协杯-刘洋金敬道破门 鲁能总分4-0一方进决赛|ish=Sina|sana=2018-09-25|kirish sanasi=2018-12-21|til=zh}}</ref>. U 2018-yil 2-noyabr kuni „Changchun Yatai“ darvozasiga ligadagi birinchi golini kiritgan va bu „Shandon“ning 2:0 hisobidagi g‘alabasini taʼminlagan va jamoa 2019-yilgi Osiyo Chempionlar Ligasi yo‘llanmasini qo‘lga kiritgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://sports.qq.com/a/20181102/013857.htm|sarlavha=中超-鲁能2-0亚泰锁定亚冠席位 刘洋处子球吉尔建功|ish=Tencent|sana=2018-11-02|kirish sanasi=2018-12-21|til=zh}}</ref>. 2019-yilning yanvarida Liu klub bilan shartnomasini 2023-yilgi mavsum oxirigacha uzaytirgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://sports.sina.com.cn/china/national/2019-01-28/doc-ihqfskcp1038608.shtml|sarlavha=鲁能已与两国脚在内6人续约 两天后同梅州客家热身|ish=Sina|sana=2019-01-28|kirish sanasi=2019-01-28|til=zh}}</ref>. == Xalqaro faoliyati == Liu [[Xitoy milliy futbol terma jamoasi|Xitoy milliy terma jamoasiga]] ilk chaqiruvini bosh murabbiy Marselo Lippi tomonidan [[Futbol boʻyicha 2019-yilgi Osiyo kubogi|2019-yilgi Osiyo Kubogi]] yigʻinida olgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://sports.sina.com.cn/china/national/2018-12-17/doc-ihqhqcir7548145.shtml|sarlavha=国足西亚集训名单：曾诚张修维落选 四门将在列|nashriyot=Sina|sana=17 December 2018|kirish sanasi=25 December 2018}}</ref>. 2018-yilning 24-dekabrida u xalqaro toifadagi debyutini Iroqqa qarshi o‘yinda (2:1) o‘tkazgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://sports.sina.com.cn/china/national/2018-12-24/doc-ihmutuee2332128.shtml|sarlavha=国足热身暴露防守端短板 提前演练郑智缺阵方案|nashriyot=Sina|sana=24 December 2018|kirish sanasi=25 December 2018}}</ref>. U 23 kishilik yakuniy tarkibga kiritilgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://sports.sina.com.cn/zl/football/2018-12-27/zldoc-ihqfskcn1620880.shtml|sarlavha=国足亚洲杯名单初步敲定：郭全博留队，张鹭替补|nashriyot=Sina Sports|sana=27 December 2018|kirish sanasi=28 January 2019|til=zh}}</ref> va Xitoy terma jamoasi safida turnirdagi barcha beshta oʻyinda maydonga tushgan. == Faoliyat statistikasi == === Klub statistikasi === {| class="wikitable" style="text-align: center" |+ ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" |Mavsum ! colspan="3" |Liga ! colspan="2" |Mamlakat Kubogi ! colspan="2" |Qitʼa ! colspan="2" |Boshqa ! colspan="2" |Jami |- !Divizion !Oʻyin !Gol !Oʻyin !Gol !Oʻyin !Gol !Oʻyin !Gol !Oʻyin !Gol |- |Sintrense | rowspan="2" |2014-15 | rowspan="3" |Campeonato |2 |0 |0 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |2 |0 |- |Cova da Piedade |1 |0 |0 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |1 |0 |- |Cova da Piedade (Ijara) |2015-16 |6 |0 |0 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |6 |0 |- | rowspan="7" |Shandong Luneng Taishan |2016 | rowspan="6" |Xitoy Super Ligasi |1 |0 |0 |0 |0 |0 | colspan="2" | - |1 |0 |- |2017 |6 |0 |0 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |6 |0 |- |2018 |14 |1 |5 |1 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |19 |2 |- |2019 |25 |0 |4 |0 |6 |0 | colspan="2" | - |35 |0 |- |2020 |14 |0 |5 |1 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |19 |1 |- |2021 |18 |1 |7 |2 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |25 |3 |- ! colspan="2" |Jami !78 !2 !21 !4 !6 !0 !0 !0 !105 !6 |- ! colspan="3" |Karyerada jami !87 !2 !21 !4 !6 !0 !0 !0 !114 !6 |} === Xalqaro statistika === {| class="wikitable" style="text-align:center" ! colspan="3" |Milliy terma jamoa |- ! Yil !Oʻyin ! Gol |- | 2018 | 2 | 0 |- | 2019 | 9 | 0 |- | 2020 | 0 | 0 |- | 2021 | 0 | 0 |- | 2022 | 3 | 0 |- ! Jami ! 14 ! 0 |} == Yutuqlar == === Klub === '''Cova da Piedade''' * Campeonato de Portugal : 2015-16 '''Shandong Luneng''' * Xitoy Superligasi : 2021 * Xitoy FA kubogi : 2020<ref>{{Veb manbasi|url=https://sports.sina.com.cn/china/cfacup/2020-12-19/doc-iiznezxs7799388.shtml|sarlavha=足协杯-王彤惊天内切佩莱头球 鲁能2-0胜江苏夺冠|nashriyot=sports.sina.com.cn|sana=2020-12-19|kirish sanasi=2021-01-29|til=zh}}</ref> 2021 == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1995-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:WikiFutbol]] [[Turkum:WikiSport]] q4nnpatbbn5e18w0rise0esggvq9wdh Abxaziya Qahramoni 0 784020 2816095 2022-08-28T15:30:18Z Azizxon Muzaffarov 61732 „[[:ru:Special:Redirect/revision/123410037|Герой Абхазии]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki '''Abxaziya Qahramoni''' ({{Lang-ab|Аҧсны афырхаҵа}}) — [[Abxaziya|Abxaziyadagi]] eng yuqori daraja. Unvon va medal 1992-yil 4-dekabrda ta'sis etilgan. == Taqdirlash uchun asoslar == Bu unvon Abxaziya Respublikasiga qahramonlik ko'rsatishi bilan bog'liq shaxsiy yoki jamoaviy xizmatlari uchun beriladi. Bu unvon Abxaziya fuqarolariga ham, Abxaziya Respublikasi fuqarosi bo'lmagan shaxslarga ham beriladi. == Medal tavsifi == Abxaziya Qahramoni alohida farq belgisi - medal bilan taqdirlanadi. [[Medal]] sakkiz qirrali yulduz va zarhal metalldan yasalgan bo'lib, nurlari markazdan ajralib turadi. Yulduz yuzasida quyosh belgisining qavariq tasviri mavjud. Yulduzning markazida marvarid bor. Tavsifda keltirilgan marvarid hech qachon ishlatilmagan. Sakkiz qirrali yulduzning qarama-qarshi uchlari orasidagi masofa '''35 mm'''. Medalning orqa tomonida [[Abxaz tili|abxaz tilida]] "Аҧсны афырхаҵа" (''apsn afirxatsa'' deb talaffuz qilinadi) (Abxaziya Qahramoni) degan yozuv bor. Ko‘z va halqa yordamida medal [[ipak]] muar tasmasi bilan qoplangan to‘rtburchak blokga ulanadi. Lentaning ranglari o'zgaruvchan to'rtta yashil va uchta oq gorizontal chiziqlardan iborat. Medal rassom Valeriy Gamgiya tomonidan ishlab chiqilgan<ref name="sputnik">{{Veb manbasi|url=http://sputnik-abkhazia.ru/Abkhazia/20141204/1013434900.html|sarlavha=Главным госнаградам Абхазии исполнилось 22 года. // Sputnik Аԥсны, 04.12.2014.}}</ref>. == Taqish tartibi == Medal ko'krakning chap tomonida Abxaziya Respublikasining [[orden]] va medallari tepasida taqiladi. == Abxaziya qahramonlari == Mukofotlash to'g'risidagi birinchi farmon 1993-yil 30-dekabrda Respublika Oliy Kengashi raisi Vladislav Ardzinba tomonidan chiqarilgan. O'sha kuni "Abxaziya Qahramoni" unvoni 25 nafar urush qatnashchisiga berildi, ulardan 15 nafarining vafotidan keyin. Hammasi bo'lib, 2014-yil 4-dekabr holatiga ko'ra, 363 kishi Abxaziya Qahramoni medali bilan taqdirlangan. === Qahramon-shaharlar === * Tkuarchal * Gudauta == Manbalar == 65skiun45vaubhpr8wooy01jkj3lfda 2816096 2816095 2022-08-28T15:30:41Z Azizxon Muzaffarov 61732 /* Manbalar */ wikitext text/x-wiki '''Abxaziya Qahramoni''' ({{Lang-ab|Аҧсны афырхаҵа}}) — [[Abxaziya|Abxaziyadagi]] eng yuqori daraja. Unvon va medal 1992-yil 4-dekabrda ta'sis etilgan. == Taqdirlash uchun asoslar == Bu unvon Abxaziya Respublikasiga qahramonlik ko'rsatishi bilan bog'liq shaxsiy yoki jamoaviy xizmatlari uchun beriladi. Bu unvon Abxaziya fuqarolariga ham, Abxaziya Respublikasi fuqarosi bo'lmagan shaxslarga ham beriladi. == Medal tavsifi == Abxaziya Qahramoni alohida farq belgisi - medal bilan taqdirlanadi. [[Medal]] sakkiz qirrali yulduz va zarhal metalldan yasalgan bo'lib, nurlari markazdan ajralib turadi. Yulduz yuzasida quyosh belgisining qavariq tasviri mavjud. Yulduzning markazida marvarid bor. Tavsifda keltirilgan marvarid hech qachon ishlatilmagan. Sakkiz qirrali yulduzning qarama-qarshi uchlari orasidagi masofa '''35 mm'''. Medalning orqa tomonida [[Abxaz tili|abxaz tilida]] "Аҧсны афырхаҵа" (''apsn afirxatsa'' deb talaffuz qilinadi) (Abxaziya Qahramoni) degan yozuv bor. Ko‘z va halqa yordamida medal [[ipak]] muar tasmasi bilan qoplangan to‘rtburchak blokga ulanadi. Lentaning ranglari o'zgaruvchan to'rtta yashil va uchta oq gorizontal chiziqlardan iborat. Medal rassom Valeriy Gamgiya tomonidan ishlab chiqilgan<ref name="sputnik">{{Veb manbasi|url=http://sputnik-abkhazia.ru/Abkhazia/20141204/1013434900.html|sarlavha=Главным госнаградам Абхазии исполнилось 22 года. // Sputnik Аԥсны, 04.12.2014.}}</ref>. == Taqish tartibi == Medal ko'krakning chap tomonida Abxaziya Respublikasining [[orden]] va medallari tepasida taqiladi. == Abxaziya qahramonlari == Mukofotlash to'g'risidagi birinchi farmon 1993-yil 30-dekabrda Respublika Oliy Kengashi raisi Vladislav Ardzinba tomonidan chiqarilgan. O'sha kuni "Abxaziya Qahramoni" unvoni 25 nafar urush qatnashchisiga berildi, ulardan 15 nafarining vafotidan keyin. Hammasi bo'lib, 2014-yil 4-dekabr holatiga ko'ra, 363 kishi Abxaziya Qahramoni medali bilan taqdirlangan. === Qahramon-shaharlar === * Tkuarchal * Gudauta == Manbalar == {{manbalar}} gom0zzr792soxlmi9lxw4l5xxrn3hok 2816101 2816096 2022-08-28T15:35:58Z Azizxon Muzaffarov 61732 /* Abxaziya qahramonlari */ wikitext text/x-wiki '''Abxaziya Qahramoni''' ({{Lang-ab|Аҧсны афырхаҵа}}) — [[Abxaziya|Abxaziyadagi]] eng yuqori daraja. Unvon va medal 1992-yil 4-dekabrda ta'sis etilgan. == Taqdirlash uchun asoslar == Bu unvon Abxaziya Respublikasiga qahramonlik ko'rsatishi bilan bog'liq shaxsiy yoki jamoaviy xizmatlari uchun beriladi. Bu unvon Abxaziya fuqarolariga ham, Abxaziya Respublikasi fuqarosi bo'lmagan shaxslarga ham beriladi. == Medal tavsifi == Abxaziya Qahramoni alohida farq belgisi - medal bilan taqdirlanadi. [[Medal]] sakkiz qirrali yulduz va zarhal metalldan yasalgan bo'lib, nurlari markazdan ajralib turadi. Yulduz yuzasida quyosh belgisining qavariq tasviri mavjud. Yulduzning markazida marvarid bor. Tavsifda keltirilgan marvarid hech qachon ishlatilmagan. Sakkiz qirrali yulduzning qarama-qarshi uchlari orasidagi masofa '''35 mm'''. Medalning orqa tomonida [[Abxaz tili|abxaz tilida]] "Аҧсны афырхаҵа" (''apsn afirxatsa'' deb talaffuz qilinadi) (Abxaziya Qahramoni) degan yozuv bor. Ko‘z va halqa yordamida medal [[ipak]] muar tasmasi bilan qoplangan to‘rtburchak blokga ulanadi. Lentaning ranglari o'zgaruvchan to'rtta yashil va uchta oq gorizontal chiziqlardan iborat. Medal rassom Valeriy Gamgiya tomonidan ishlab chiqilgan<ref name="sputnik">{{Veb manbasi|url=http://sputnik-abkhazia.ru/Abkhazia/20141204/1013434900.html|sarlavha=Главным госнаградам Абхазии исполнилось 22 года. // Sputnik Аԥсны, 04.12.2014.}}</ref>. == Taqish tartibi == Medal ko'krakning chap tomonida Abxaziya Respublikasining [[orden]] va medallari tepasida taqiladi. == Abxaziya Qahramonlari == Mukofotlash to'g'risidagi birinchi farmon 1993-yil 30-dekabrda Respublika Oliy Kengashi raisi Vladislav Ardzinba tomonidan chiqarilgan. O'sha kuni "Abxaziya Qahramoni" unvoni 25 nafar urush qatnashchisiga berildi, ulardan 15 nafarining vafotidan keyin. Hammasi bo'lib, 2014-yil 4-dekabr holatiga ko'ra, 363 kishi Abxaziya Qahramoni medali bilan taqdirlangan. === Taniqli Abxaziya Qahramonlari === * Vladislav Ardzinba * Hovhannes Asatryan * Shamil Basayev<ref>{{Cite web|url=http://www.watchdog.cz/?show=000000-000005-000004-000151&lang=2|title=Prague Watchdog - Конфликт в Чечне - Чеченский фактор в грузино-абхазской войне 1992-1993 гг.|website=www.watchdog.cz}}</ref> * Sergey Matosyan * [[Sergey Bagapsh]] * Vitaly Vulf<ref>{{cite web |url=http://apsnypress.info/news/vitaliy-volf-posmertno-udostoen-zvaniya-geroy-abkhazii/#:~:text=%D0%97%D0%B0%20%D0%BC%D1%83%D0%B6%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE%20%D0%B8%20%D0%B3%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%B8%D0%B7%D0%BC%2C%20%D0%BF%D1%80%D0%BE%D1%8F%D0%B2%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B5,%D1%81%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%B5%20%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%BE%D1%82%D0%B2%D0%BE%D1%80%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D1%85%20%D1%81%D0%B8%D0%BB%20%D0%B2%20%D0%90%D0%B1%D1%85%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D0%B8. |title=Виталий Вольф посмертно удостоен звания «Герой Абхазии» |website=apsnypress.info}} </ref> * Sultan Sosnaliyev<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=TVQBDQAAQBAJ&q=Hero+of+Abkhazia&pg=PA130|title=Secessionist Rule: Protracted Conflict and Configurations of Non-state Authority|last=Smolnik|first=Franziska|date=2016-09-08|publisher=Campus Verlag|isbn=9783593506296|language=en}}</ref> * Ashot Kosyan<ref>{{Cite news|url=https://regnum.ru/news/1463757.html|title=Спартак Жидков: Армянский батальон в грузино-абхазской войне - ИА REGNUM|work=ИА REGNUM|language=ru-RU}}</ref> * Gennadiy Nikichenko * Vladimir Anua<ref>{{Cite news|url=https://aiaaira.com/life-styles/item/4585-ministrom-oborony-abkhazii-naznachen-vladimir-anua|title = Министром обороны Абхазии назначен Владимир Ануа|author1 = Денис}}</ref> === Qahramon-shaharlar === * Tkuarchal * Gudauta == Manbalar == {{manbalar}} 3ihc8p7ounogdhdwuzyr2u6mcsmfhd0 2816109 2816101 2022-08-28T15:40:45Z Azizxon Muzaffarov 61732 wikitext text/x-wiki {{Mukofot bilgiqutisi |Nomi = Abxaziya Qahramoni |Tasvir = Hero pr.jpg |TasvirLenta = Hero of Abkhazia.jpg |Tasvir oʻlchami = 120px |Lenta oʻlchami = 120px |OriginalName = {{Lang-ab|Аҧсны афырхаҵа}} |Shior = |Mamlakat = {{Abxaziya bayrogʻi}} [[Abxaziya]] |Turi = unvon |Kimga Topshiriladi = Abxaziya fuqarosi, chet davlat fuqarosi |TaqdirlashAsosi = qahramonlikni amalga oshirish bilan bogʻliq Abxaziya Respublikasiga shaxsiy yoki jamoaviy xizmatlari uchun |Holati = topshiriladi |Koʻrsatkichlari = |TaʼsisSanasi = [[1992|1992-yil]] [[4-kebar]] |BirinchiTaqdirlash = |OxirgiTaqdirlash = |Soni = |ToʻngʻichMukofot = |KenjaMukofot = |Mos keladi = }} '''Abxaziya Qahramoni''' ({{Lang-ab|Аҧсны афырхаҵа}}) — [[Abxaziya|Abxaziyadagi]] eng yuqori daraja. Unvon va medal 1992-yil 4-dekabrda taʼsis etilgan. == Taqdirlash uchun asoslar == Bu unvon Abxaziya Respublikasiga qahramonlik koʻrsatishi bilan bogʻliq shaxsiy yoki jamoaviy xizmatlari uchun beriladi. Bu unvon Abxaziya fuqarolariga ham, Abxaziya Respublikasi fuqarosi boʻlmagan shaxslarga ham beriladi. == Medal tavsifi == Abxaziya Qahramoni alohida farq belgisi — medal bilan taqdirlanadi. [[Medal]] sakkiz qirrali yulduz va zarhal metalldan yasalgan boʻlib, nurlari markazdan ajralib turadi. Yulduz yuzasida quyosh belgisining qavariq tasviri mavjud. Yulduzning markazida marvarid bor. Tavsifda keltirilgan marvarid hech qachon ishlatilmagan. Sakkiz qirrali yulduzning qarama-qarshi uchlari orasidagi masofa '''35 mm'''. Medalning orqa tomonida [[Abxaz tili|abxaz tilida]] „Аҧсны афырхаҵа“ (''apsn afirxatsa'' deb talaffuz qilinadi) (Abxaziya Qahramoni) degan yozuv bor. Ko‘z va halqa yordamida medal [[ipak]] muar tasmasi bilan qoplangan to‘rtburchak blokga ulanadi. Lentaning ranglari oʻzgaruvchan toʻrtta yashil va uchta oq gorizontal chiziqlardan iborat. Medal rassom Valeriy Gamgiya tomonidan ishlab chiqilgan<ref name="sputnik">{{Veb manbasi|url=http://sputnik-abkhazia.ru/Abkhazia/20141204/1013434900.html|sarlavha=Главным госнаградам Абхазии исполнилось 22 года. // Sputnik Аԥсны, 04.12.2014.}}</ref>. == Taqish tartibi == Medal koʻkrakning chap tomonida Abxaziya Respublikasining [[orden]] va medallari tepasida taqiladi. == Abxaziya Qahramonlari == Mukofotlash toʻgʻrisidagi birinchi farmon 1993-yil 30-dekabrda Respublika Oliy Kengashi raisi Vladislav Ardzinba tomonidan chiqarilgan. Oʻsha kuni „Abxaziya Qahramoni“ unvoni 25 nafar urush qatnashchisiga berildi, ulardan 15 nafarining vafotidan keyin. Hammasi boʻlib, 2014-yil 4-dekabr holatiga koʻra, 363 kishi Abxaziya Qahramoni medali bilan taqdirlangan. === Taniqli Abxaziya Qahramonlari === * Vladislav Ardzinba * Hovhannes Asatryan * Shamil Basayev<ref>{{Cite web|url=http://www.watchdog.cz/?show=000000-000005-000004-000151&lang=2|title=Prague Watchdog - Конфликт в Чечне - Чеченский фактор в грузино-абхазской войне 1992-1993 гг.|website=www.watchdog.cz}}</ref> * Sergey Matosyan * [[Sergey Bagapsh]] * Vitaly Vulf<ref>{{cite web |url=http://apsnypress.info/news/vitaliy-volf-posmertno-udostoen-zvaniya-geroy-abkhazii/#:~:text=%D0%97%D0%B0%20%D0%BC%D1%83%D0%B6%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE%20%D0%B8%20%D0%B3%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%B8%D0%B7%D0%BC%2C%20%D0%BF%D1%80%D0%BE%D1%8F%D0%B2%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B5,%D1%81%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%B5%20%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%BE%D1%82%D0%B2%D0%BE%D1%80%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D1%85%20%D1%81%D0%B8%D0%BB%20%D0%B2%20%D0%90%D0%B1%D1%85%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D0%B8. |title=Виталий Вольф посмертно удостоен звания «Герой Абхазии» |website=apsnypress.info}} </ref> * Sultan Sosnaliyev<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=TVQBDQAAQBAJ&q=Hero+of+Abkhazia&pg=PA130|title=Secessionist Rule: Protracted Conflict and Configurations of Non-state Authority|last=Smolnik|first=Franziska|date=2016-09-08|publisher=Campus Verlag|isbn=9783593506296|language=en}}</ref> * Ashot Kosyan<ref>{{Cite news|url=https://regnum.ru/news/1463757.html|title=Спартак Жидков: Армянский батальон в грузино-абхазской войне - ИА REGNUM|work=ИА REGNUM|language=ru-RU}}</ref> * Gennadiy Nikichenko * Vladimir Anua<ref>{{Cite news|url=https://aiaaira.com/life-styles/item/4585-ministrom-oborony-abkhazii-naznachen-vladimir-anua|title = Министром обороны Абхазии назначен Владимир Ануа|author1 = Денис}}</ref> === Qahramon-shaharlar === * Tkuarchal * Gudauta == Manbalar == {{manbalar}} c7xtr7xm7ahd4x23fxkr9v6sad658im 2816113 2816109 2022-08-28T15:41:08Z Azizxon Muzaffarov 61732 wikitext text/x-wiki {{Mukofot bilgiqutisi |Nomi = Abxaziya Qahramoni |Tasvir = Hero pr.jpg |TasvirLenta = Hero of Abkhazia.jpg |Tasvir oʻlchami = 120px |Lenta oʻlchami = 120px |OriginalName = {{Lang-ab|Аҧсны афырхаҵа}} |Shior = |Mamlakat = {{Abxaziya bayrogʻi}} [[Abxaziya]] |Turi = unvon |Kimga Topshiriladi = Abxaziya fuqarosi, chet davlat fuqarosi |TaqdirlashAsosi = qahramonlikni amalga oshirish bilan bogʻliq Abxaziya Respublikasiga shaxsiy yoki jamoaviy xizmatlari uchun |Holati = topshiriladi |Koʻrsatkichlari = |TaʼsisSanasi = [[1992|1992-yil]] [[4-dekabr]] |BirinchiTaqdirlash = |OxirgiTaqdirlash = |Soni = |ToʻngʻichMukofot = |KenjaMukofot = |Mos keladi = }} '''Abxaziya Qahramoni''' ({{Lang-ab|Аҧсны афырхаҵа}}) — [[Abxaziya|Abxaziyadagi]] eng yuqori daraja. Unvon va medal 1992-yil 4-dekabrda taʼsis etilgan. == Taqdirlash uchun asoslar == Bu unvon Abxaziya Respublikasiga qahramonlik koʻrsatishi bilan bogʻliq shaxsiy yoki jamoaviy xizmatlari uchun beriladi. Bu unvon Abxaziya fuqarolariga ham, Abxaziya Respublikasi fuqarosi boʻlmagan shaxslarga ham beriladi. == Medal tavsifi == Abxaziya Qahramoni alohida farq belgisi — medal bilan taqdirlanadi. [[Medal]] sakkiz qirrali yulduz va zarhal metalldan yasalgan boʻlib, nurlari markazdan ajralib turadi. Yulduz yuzasida quyosh belgisining qavariq tasviri mavjud. Yulduzning markazida marvarid bor. Tavsifda keltirilgan marvarid hech qachon ishlatilmagan. Sakkiz qirrali yulduzning qarama-qarshi uchlari orasidagi masofa '''35 mm'''. Medalning orqa tomonida [[Abxaz tili|abxaz tilida]] „Аҧсны афырхаҵа“ (''apsn afirxatsa'' deb talaffuz qilinadi) (Abxaziya Qahramoni) degan yozuv bor. Ko‘z va halqa yordamida medal [[ipak]] muar tasmasi bilan qoplangan to‘rtburchak blokga ulanadi. Lentaning ranglari oʻzgaruvchan toʻrtta yashil va uchta oq gorizontal chiziqlardan iborat. Medal rassom Valeriy Gamgiya tomonidan ishlab chiqilgan<ref name="sputnik">{{Veb manbasi|url=http://sputnik-abkhazia.ru/Abkhazia/20141204/1013434900.html|sarlavha=Главным госнаградам Абхазии исполнилось 22 года. // Sputnik Аԥсны, 04.12.2014.}}</ref>. == Taqish tartibi == Medal koʻkrakning chap tomonida Abxaziya Respublikasining [[orden]] va medallari tepasida taqiladi. == Abxaziya Qahramonlari == Mukofotlash toʻgʻrisidagi birinchi farmon 1993-yil 30-dekabrda Respublika Oliy Kengashi raisi Vladislav Ardzinba tomonidan chiqarilgan. Oʻsha kuni „Abxaziya Qahramoni“ unvoni 25 nafar urush qatnashchisiga berildi, ulardan 15 nafarining vafotidan keyin. Hammasi boʻlib, 2014-yil 4-dekabr holatiga koʻra, 363 kishi Abxaziya Qahramoni medali bilan taqdirlangan. === Taniqli Abxaziya Qahramonlari === * Vladislav Ardzinba * Hovhannes Asatryan * Shamil Basayev<ref>{{Cite web|url=http://www.watchdog.cz/?show=000000-000005-000004-000151&lang=2|title=Prague Watchdog - Конфликт в Чечне - Чеченский фактор в грузино-абхазской войне 1992-1993 гг.|website=www.watchdog.cz}}</ref> * Sergey Matosyan * [[Sergey Bagapsh]] * Vitaly Vulf<ref>{{cite web |url=http://apsnypress.info/news/vitaliy-volf-posmertno-udostoen-zvaniya-geroy-abkhazii/#:~:text=%D0%97%D0%B0%20%D0%BC%D1%83%D0%B6%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE%20%D0%B8%20%D0%B3%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%B8%D0%B7%D0%BC%2C%20%D0%BF%D1%80%D0%BE%D1%8F%D0%B2%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B5,%D1%81%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%B5%20%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%BE%D1%82%D0%B2%D0%BE%D1%80%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D1%85%20%D1%81%D0%B8%D0%BB%20%D0%B2%20%D0%90%D0%B1%D1%85%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D0%B8. |title=Виталий Вольф посмертно удостоен звания «Герой Абхазии» |website=apsnypress.info}} </ref> * Sultan Sosnaliyev<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=TVQBDQAAQBAJ&q=Hero+of+Abkhazia&pg=PA130|title=Secessionist Rule: Protracted Conflict and Configurations of Non-state Authority|last=Smolnik|first=Franziska|date=2016-09-08|publisher=Campus Verlag|isbn=9783593506296|language=en}}</ref> * Ashot Kosyan<ref>{{Cite news|url=https://regnum.ru/news/1463757.html|title=Спартак Жидков: Армянский батальон в грузино-абхазской войне - ИА REGNUM|work=ИА REGNUM|language=ru-RU}}</ref> * Gennadiy Nikichenko * Vladimir Anua<ref>{{Cite news|url=https://aiaaira.com/life-styles/item/4585-ministrom-oborony-abkhazii-naznachen-vladimir-anua|title = Министром обороны Абхазии назначен Владимир Ануа|author1 = Денис}}</ref> === Qahramon-shaharlar === * Tkuarchal * Gudauta == Manbalar == {{manbalar}} b5nkq7ebdc6beoygcdgcgmhzek1082e 2816283 2816113 2022-08-28T17:10:51Z Azizxon Muzaffarov 61732 wikitext text/x-wiki {{Mukofot bilgiqutisi |Nomi = Abxaziya Qahramoni |Tasvir = Hero pr.jpg |TasvirLenta = Hero of Abkhazia.jpg |Tasvir oʻlchami = 120px |Lenta oʻlchami = 120px |OriginalName = {{Lang-ab|Аҧсны афырхаҵа}} |Shior = |Mamlakat = {{Abxaziya bayrogʻi}} [[Abxaziya]] |Turi = unvon |Kimga Topshiriladi = Abxaziya fuqarosi, chet davlat fuqarosi |TaqdirlashAsosi = qahramonlikni amalga oshirish bilan bogʻliq Abxaziya Respublikasiga shaxsiy yoki jamoaviy xizmatlari uchun |Holati = topshiriladi |Koʻrsatkichlari = |TaʼsisSanasi = [[1992|1992-yil]] [[4-dekabr]] |BirinchiTaqdirlash = |OxirgiTaqdirlash = |Soni = |ToʻngʻichMukofot = |KenjaMukofot = |Mos keladi = }} '''Abxaziya Qahramoni''' ({{Lang-ab|Аҧсны афырхаҵа}}) — [[Abxaziya|Abxaziyadagi]] eng yuqori daraja. Unvon va medal 1992-yil 4-dekabrda taʼsis etilgan. == Taqdirlash uchun asoslar == Bu unvon Abxaziya Respublikasiga qahramonlik koʻrsatishi bilan bogʻliq shaxsiy yoki jamoaviy xizmatlari uchun beriladi. Bu unvon Abxaziya fuqarolariga ham, Abxaziya Respublikasi fuqarosi boʻlmagan shaxslarga ham beriladi. == Medal tavsifi == Abxaziya Qahramoni alohida farq belgisi — medal bilan taqdirlanadi. [[Medal]] sakkiz qirrali yulduz va zarhal metalldan yasalgan boʻlib, nurlari markazdan ajralib turadi. Yulduz yuzasida quyosh belgisining qavariq tasviri mavjud. Yulduzning markazida marvarid bor. Tavsifda keltirilgan marvarid hech qachon ishlatilmagan. Sakkiz qirrali yulduzning qarama-qarshi uchlari orasidagi masofa '''35 mm'''. Medalning orqa tomonida [[Abxaz tili|abxaz tilida]] „Аҧсны афырхаҵа“ (''apsn afirxatsa'' deb talaffuz qilinadi) (Abxaziya Qahramoni) degan yozuv bor. Ko‘z va halqa yordamida medal [[ipak]] muar tasmasi bilan qoplangan to‘rtburchak blokga ulanadi. Lentaning ranglari oʻzgaruvchan toʻrtta yashil va uchta oq gorizontal chiziqlardan iborat. Medal rassom Valeriy Gamgiya tomonidan ishlab chiqilgan<ref name="sputnik">{{Veb manbasi|url=http://sputnik-abkhazia.ru/Abkhazia/20141204/1013434900.html|sarlavha=Главным госнаградам Абхазии исполнилось 22 года. // Sputnik Аԥсны, 04.12.2014.}}</ref>. == Taqish tartibi == Medal koʻkrakning chap tomonida Abxaziya Respublikasining [[orden]] va medallari tepasida taqiladi. == Abxaziya Qahramonlari == Mukofotlash toʻgʻrisidagi birinchi farmon 1993-yil 30-dekabrda Respublika Oliy Kengashi raisi Vladislav Ardzinba tomonidan chiqarilgan. Oʻsha kuni „Abxaziya Qahramoni“ unvoni 25 nafar urush qatnashchisiga berildi, ulardan 15 nafarining vafotidan keyin. Hammasi boʻlib, 2014-yil 4-dekabr holatiga koʻra, 363 kishi Abxaziya Qahramoni medali bilan taqdirlangan. === Taniqli Abxaziya Qahramonlari === * Vladislav Ardzinba * Hovhannes Asatryan * Shamil Basayev<ref>{{Cite web|url=http://www.watchdog.cz/?show=000000-000005-000004-000151&lang=2|title=Prague Watchdog - Конфликт в Чечне - Чеченский фактор в грузино-абхазской войне 1992-1993 гг.|website=www.watchdog.cz}}</ref> * Sergey Matosyan * [[Sergey Bagapsh]] * Vitaly Vulf<ref>{{cite web |url=http://apsnypress.info/news/vitaliy-volf-posmertno-udostoen-zvaniya-geroy-abkhazii/#:~:text=%D0%97%D0%B0%20%D0%BC%D1%83%D0%B6%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE%20%D0%B8%20%D0%B3%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%B8%D0%B7%D0%BC%2C%20%D0%BF%D1%80%D0%BE%D1%8F%D0%B2%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B5,%D1%81%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%B5%20%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%BE%D1%82%D0%B2%D0%BE%D1%80%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D1%85%20%D1%81%D0%B8%D0%BB%20%D0%B2%20%D0%90%D0%B1%D1%85%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D0%B8. |title=Виталий Вольф посмертно удостоен звания «Герой Абхазии» |website=apsnypress.info}} </ref> * Sultan Sosnaliyev<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=TVQBDQAAQBAJ&q=Hero+of+Abkhazia&pg=PA130|title=Secessionist Rule: Protracted Conflict and Configurations of Non-state Authority|last=Smolnik|first=Franziska|date=2016-09-08|publisher=Campus Verlag|isbn=9783593506296|language=en}}</ref> * Ashot Kosyan<ref>{{Cite news|url=https://regnum.ru/news/1463757.html|title=Спартак Жидков: Армянский батальон в грузино-абхазской войне - ИА REGNUM|work=ИА REGNUM|language=ru-RU}}</ref> * Gennadiy Nikichenko * Vladimir Anua<ref>{{Cite news|url=https://aiaaira.com/life-styles/item/4585-ministrom-oborony-abkhazii-naznachen-vladimir-anua|title = Министром обороны Абхазии назначен Владимир Ануа|author1 = Денис}}</ref> === Qahramon-shaharlar === * Tkuarchal * Gudauta == Manbalar == {{manbalar}} {{Sobiq sovet davlatlaridagi eng oliy mukofotlar}} hlagbu4jkfr90r9q4fd431cklvm4gp6 Hibu 0 784021 2816102 2022-08-28T15:36:32Z FaridShavkatullayev 72137 „[[:en:Special:Redirect/revision/1106228272|Hibu]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki '''Hibu Inc.''' ('''Yellowbook Inc).''' AQSh bo'ylab kichik va o'rta biznes uchun raqamli marketing va reklama echimlari provayderi. Hibuning mutaxassisliklariga veb-ishlab chiqish va xosting, raqamli ro'yxatlar va obro'ni boshqarish, qidiruv tizimi va [[Social Media Marketing|ijtimoiy media]] marketingi va raqamli reklama kiradi. Hibu shtab-kvartirasi [[Cedar Rapids (Iowa)|Sidar Rapids]] joylashgan. == Tarixi == === 1930–2001 === Sariq sahifalar katalogining noshiri sifatida paydo bo'lgan Hibu 1930-yilda [[Long-aylend|Long-Aylendda joylashgan]] Merchant Advertising Services kompaniyasi sifatida o'z faoliyatini boshlagan. 1949-yilda kompaniya rasmiy ravishda o'z nomini ''Yellow Book USA'' ga o'zgartirdi. 1999-yilda Yellow Book USA ni British Telecommunications PLC 665 million dollarga sotib oldi. Keyinchalik, Yellow Book USA o'zining Yell Group sho'ba korxonasiga, Buyuk Britaniyadagi sariq sahifalarni nashr qilish biznesiga o'tkazildi. 1966-yilda Post Office Telecommunications - Buyuk Britaniya bosh pochta bo'limining bo'limi, Brighton, Sussex shahrida birinchi Buyuk Britaniya sariq sahifalari tasniflangan katalogini ishga tushirdi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.yellgroup.com/english/aboutyell-yelluk-yellukhistory-19601969|sarlavha=Yell History&nbsp;– 1960–1969|nashriyot=Yell.com|kirish sanasi=11 January 2008|arxivurl=https://web.archive.org/web/20080118235429/http://www.yellgroup.com/english/aboutyell-yelluk-yellukhistory-19601969|arxivsana=18 January 2008}}</ref> Yellow Pages 1973-yilga kelib Buyuk Britaniya bo'ylab tarqaldi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.yellgroup.com/english/aboutyell-yelluk-yellukhistory-19701979|sarlavha=Yell History&nbsp;– 1970–1979|nashriyot=Yell.com|kirish sanasi=11 January 2008|arxivurl=https://web.archive.org/web/20080208134328/http://www.yellgroup.com/english/aboutyell-yelluk-yellukhistory-19701979|arxivsana=8 February 2008}}</ref> va Presteldagi birinchi ma'lumot provayderiga aylandi. Yellow Pages British Telecommunications kompaniyasining alohida identifikatsiyalangan biznesiga aylandi, endi British Telecommunications 1984-yilda xususiylashtirilganidan keyin BT Group deb o'zgartirildi. Qizil yuzli ''Business Pages'' 1985-yilda [[Bristol]] va Janubiy Uelsda ishga tushirildi va ''Talking Pages'' telefon ma'lumotnomasi so'rovlari bo'yicha ma'lumot xizmati 1987-yildan boshlab Brighton va [[Bristol|Bristolda]] sinovdan o'tkazildi,<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.yellgroup.com/english/aboutyell-yelluk-yellukhistory-19801989|sarlavha=Yell History&nbsp;– 1980–1989|nashriyot=Yell.com|kirish sanasi=11 January 2008|arxivurl=https://web.archive.org/web/20080208134333/http://www.yellgroup.com/english/aboutyell-yelluk-yellukhistory-19801989|arxivsana=8 February 2008}}</ref> keyinchalik u 2003-yildan keyin 118 24 7 deb nomlandi.<ref>[http://www.yell.com/118247/ 118 24 7] website</ref> Guruh 1996-yilda Buyuk Britaniyadagi mahalliy qidiruv tizimi Yell.com ni ishga tushirdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.yellgroup.com/english/aboutyell-yelluk-yellukhistory-19901999|sarlavha=Yell History&nbsp;– 1990–1999|nashriyot=Yell.com|kirish sanasi=11 January 2008|arxivurl=https://web.archive.org/web/20080208134338/http://www.yellgroup.com/english/aboutyell-yelluk-yellukhistory-19901999|arxivsana=8 February 2008}}</ref> va 1999-yilda YellowBook USAni 665 million dollarga sotib oldi. Guruh 2000-yilda Yell deb qayta nomlandi va BT 2001-yilda qayta tuzildi va Yell ma'lumotnoma biznesini Apax Partners va Hicks, Muse, Tate & Furst (bugungi kunda Yevropada Lion Capital LLP nomi bilan faoliyat yuritadi) xususiy sarmoya firmalariga 2,14 funt sterlingga sotishga rozi bo'ldi. milliard/$3,5 milliard, <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.yellgroup.com/english/aboutyell-yelluk-yellukhistory-2000|sarlavha=Yell History&nbsp;– 2000+|nashriyot=Yell.com|kirish sanasi=11 January 2008|arxivurl=https://web.archive.org/web/20080208131527/http://www.yellgroup.com/english/aboutyell-yelluk-yellukhistory-2000|arxivsana=8 February 2008}}</ref> bu Yevropa tarixidagi eng yirik korporativ bo'lmagan LBO bo'ldi. 2001-yilda BT Yell Group biznesini Apax Partners va Hicks, Muse, Tate & Furst xususiy sarmoya kompaniyalariga 3 milliard [[dollar]]<nowiki/>ga sotishga rozi bo'ldi. Ushbu shartnoma Yevropa tarixidagi eng yirik korporativ xaridga aylandi. === 2001–2011 === Yell 2002-yilda AQSHdagi eng yirik mustaqil maʼlumotnoma nashriyotchilaridan biri boʻlgan McLeodUSAni taxminan 600 million dollarga sotib oldi<ref>[http://news.bbc.co.uk/1/hi/business/1774061.stm Yell buys US directories] BBC News, 21 January 2002</ref> va 2003-yilda Londonning [[FTSE 100 indeksi|FTSE birjasiga]] chiqdi.<ref>[http://www.businessweek.com/magazine/content/03_29/b3842142_mz035.htm Europe's IPO trickle could become a flood] Businessweek, 21 July 2003</ref> 2005-yil may oyida Yell TransWestern Publishing, AQShning katalog noshirini sotib olganini e'lon qildi. Shirkat nashriyot va uning xolding kompaniyasi TransWestern Holdingsni xususiy sarmoya kompaniyalari konsorsiumidan (Thomas H. Lee Partners va CIVC Partners) 1,575 milliard dollarga (829 million [[funt sterling]]) sotib olganini e'lon qildi. 2003-yilda McLeodUSA biznesining birlashishi va TransWestern kompaniyasining 25 shtatdagi ishtiroki bilan Yellning sho'ba korxonasi Yellowbook Qo'shma Shtatlardagi beshinchi yirik ma'lumotnoma nashriyotiga aylandi.<ref>[http://www.nbcnews.com/id/7882912 Yell Group to buy US phone book rival] NBC News, 17 May 2005</ref> TransWestern 1993-yilda CIVC Partners tomonidan sotib olingan va AQShning g'arbiy qismidagi kichikroq katalog noshirlarini qo'shimcha sotib olish uchun vosita sifatida ishlatilgan. 1997-yilda TransWestern levered rekapitalizatsiyani yakunladi, bunda Tomas H. Lee Partners va Providence Equity Partners kompaniyaning 60% ulushini sotib oldi, CIVC esa ozchilik ulushini saqlab qoldi. 2010-yilda TransWestern Texasda joylashgan WorldPages.comni, Nyu-York fond birjasida ro'yxatga olingan yetakchi bosma va internet-sariq sahifalar noshirini 215 million dollarga sotib oldi. O'sha paytda TransWestern kataloglarning ikkinchi yirik mustaqil nashriyotchisi edi.<ref>[http://findarticles.com/p/articles/mi_m0EIN/is_/ai_73703301 TransWestern Publishing to Acquire WorldPages.com; Creates Second-Largest Independent Telephone Directory Company with Strong Presence in Both Print and Online Markets]. </ref> 2006-yil aprel oyida Yell Telefónica kompaniyasidan ispan telefon ma'lumotnomasi [[Telefónica]] Publicidad e Informacion (TPI) ning 59,9% ulushini sotib olishga rozi bo'ldi va TPIni jami 2,3 milliard £ (3,3 milliard yevro) baholagan qolgan aktsiyalarga taklifni boshladi; AQSH dollari). Páginas Amarillas España nomi ostida faoliyat yuritadi) deb nomlangan narsaning qolgan 1,28 foizini sotib olish bo'yicha kelishuvga erishdi.<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/4953286.stm Yell snaps up Spanish rival TPI] BBC News, 28 April 2006</ref> 2006-yil iyul oyida Yell Yellowikisni qonuniy choralar ko'rish bilan tahdid qilib, odamlar ikki tashkilotni chalkashtirib yuborishlarini da'vo qildi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=12 July 2006 |title=Legal threat to wiki listing site |work=BBC News |url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/technology/5169674.stm |access-date=12 July 2006}}</ref> 2009-yil may oyida Yell UK kichik biznes uchun qidiruv marketing xizmatlarini taqdim etish uchun [[Google]] bilan ittifoq tuzganini e'lon qildi,<ref>[https://www.theguardian.com/media/pda/2009/may/14/yell-gives-up-google-competition-adwords Yell.com stops competing with Google, sell its adwords instead] guardian.co.uk, 14 May 2009</ref> undan keyin Yell Publicidad 2010-yil yanvarida 2009-yil iyun oyida Yell Group 2009-yil may oyida mavjud rais Bob Scott iste'foga chiqishini e'lon qilgandan so'ng, Bob Wigleyning rais etib tayinlanishini e'lon qildi. 2009-yil sentabr oyida Yellning AQShdagi boʻlimi Yellowbook AQSHdagi 10-yirik mustaqil sariq sahifalar nashriyotchisi ypOne Publishingning Texas va Luizianadagi aktivlarini sotib oldi. Yell 2009-yilning noyabr oyidaqayta moliyalash yakunlanganini eʼlon qildi, birinchi marta 2009-yil iyun oyida eʼlon qilingan<ref>[http://news.bbc.co.uk/1/hi/business/8126849.stm Yell shares fall on new debt plan] BBC News 30 June 2009</ref> va oʻsha yilning sentyabr oyida yangilangan.<ref>[http://news.bbc.co.uk/1/hi/business/8270300.stm Yell to raise £500m to repay debt] BBC News 23 September 2009</ref> 2010-yil qishning so`nggi oyida Yell UK Yellow Pages ma'lumotnomalarini qirq yil ichida an'anaviy A4 formatidan boshqacharoq kichikroq ixcham o'lchamda qayta loyihalashini e'lon qildi. 2010-yil may oyida Yell Group TrustedPlaces<ref>[https://www.theguardian.com/media/pda/2010/may/20/yell-trustedplaces Yell buying TrustedPlaces to inject user reviews in to Yellow Pages] Guardian.co.uk 20 May 2010</ref> foydalanuvchi tomonidan qoʻshilgan mahalliy koʻrib chiqish sayti va uning AQSHdagi boʻlimi Yellowbook 2010-yil avgust oyida Weforia.com nomli yangi xarid veb sahifasi ishga tushirilganini eʼlon qildi. === 2011 - hozirgi kungacha === [[Fayl:One_Reading_Central,_Forbury_Road,_Reading.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/One_Reading_Central%2C_Forbury_Road%2C_Reading.jpg/220px-One_Reading_Central%2C_Forbury_Road%2C_Reading.jpg|right|thumb| One Reading Central, Hibuning Readingdagi hozirgi bosh ofisi<ref>{{Veb manbasi|nashriyot=Yell Group|url=http://www.yellgroup.com/english/contactyell-ourlocations-headoffice|sarlavha=Head office|kirish sanasi=17 January 2011|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110111113900/http://www.yellgroup.com/english/contactyell-ourlocations-headoffice|arxivsana=11 January 2011}}</ref>]] 2011-yilda boshqaruv tizimida bir qator o'zgarishlar amalga oshirildi. 2011-yil iyul oyida Yell xususiy koʻp doʻkonli elektron tijorat kompaniyasi Znode va [[Microsoft]] Bazaarvoice bilan kichik biznes uchun raqamli xizmatlar boʻyicha strategik alyanslarni sotib olganini eʼlon qildi. 14-iyul kuni Yell an'anaviy bosma va onlayn reklamadan voz kechish va kichik biznes va iste'molchilar uchun kengroq raqamli to'rt yillik rejani e'lon qildi. 2011-yil sentabr oyida shirkat Yell Netbiscuits mobil platformasi bilan shartnoma tuzishini e'lon qildi. 2011-yilda kompaniya foizlarni to'lash uchun 160 million funt sterling sarflagani va 1,4 milliard funt sterling zarar ko'rgani haqida xabar berdi.<ref name="Rushton">{{Yangiliklar manbasi |last=Rushton |first=Katherine |date=19 September 2012 |title=Hibu warns its shares could become worthless |work=Daily Telegraph |location=London |url=https://www.telegraph.co.uk/finance/newsbysector/epic/yell/9552269/Hibu-warns-its-shares-could-become-worthless.html |access-date=22 February 2013}}</ref> 2012-yil may oyida Yell o‘z nomini '''hibu''' deb o‘zgartirganini e’lon qildi. Kompaniya aktsiyadorlari 2012-yil 27-iyulda bo'lib o'tgan yillik umumiy yig'ilishida nomini o'zgartirishni ma'qulladilar va yangi nom 2012-yil 30-iyuldan kuchga kirdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=26 July 2012 |title=Yell says received shareholders' approval to change name to Hibu |publisher=Reuters |url=http://in.reuters.com/article/yell-brief-idINWLA100120120726 |access-date=7 August 2012}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=30 July 2012 |title=hibu plc&nbsp;— Change of name to hibu plc |publisher=Yahoo! Finance |url=http://uk.finance.yahoo.com/news/hibu-plc-change-name-hibu-070500194.html |access-date=7 August 2012}}</ref> Kompaniya qo'shimcha kompaniyalarni sotib olishni davom ettirdi. Moonfruit, DIY veb-sayti 2012-yil may oyida 18 million [[funt sterling]]<nowiki/>ga sotib olingan. 2012-yil sentabr oyida u guruhning oddiy aksiyalariga juda kam yoki umuman qiymat bermasligi mumkin bo'lgan bir qator kapital variantlari bilan ishlayotgani haqida ogohlantirdi. Katalog biznesining davom etayotgan pasayishi tufayli foyda prognozlarni o'tkazib yuborishi haqida ogohlantirdi.<ref name="Rushton">{{Yangiliklar manbasi |last=Rushton |first=Katherine |date=19 September 2012 |title=Hibu warns its shares could become worthless |work=Daily Telegraph |location=London |url=https://www.telegraph.co.uk/finance/newsbysector/epic/yell/9552269/Hibu-warns-its-shares-could-become-worthless.html |access-date=22 February 2013}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFRushton2012">Rushton, Katherine (19 September 2012). </cite></ref> Biznesni strategik tahlil qilish doirasida 2014-yilda Hibu Birlashgan Qirollik, Ispaniya va Lotin Amerikasida shunga o'xshash harakatlarni amalga oshirgan holda AQShdagi jurnal biznesini to'xtatishga keskin qaror qildi. 2014-yil 3-martda Hibu guruhning moliyaviy qayta tuzilishi kreditorlarning roziligi bilan amalga oshirildi. Buyuk Britaniya pensiyalarni tartibga soluvchi organning ruxsati va sud sanksiyasidan so‘ng kuchga kirishini e’lon qildi. Hibuning barcha operatsiyalari kreditorlar tomonidan xususiy bo'lgan yangi guruh holding kompaniyasiga o'tkazildi. 2014-yil 18-avgustda<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Spanier |first=Gideon |date=17 June 2014 |title=Yellow Pages in u-turn over Hibu brand |work=The Independent |location=London |url=https://www.independent.co.uk/news/business/news/yellow-pages-in-uturn-over-hibu-brand-9543137.html}}</ref> Hibu UK oʻzining mijozlarga moʻljallangan brendini Yellga oʻzgartirdi. Ular veb-saytlar, bosish uchun to'lov va reklamani ko'rsatish kabi yangilangan mahsulotlar qatori bilan qayta ishga tushirildi. 2015-yil iyun holatiga ko'ra, Yell Buyuk Britaniyadagi mijozlar uchun 54 000 dan ortiq veb-saytlar<ref>{{Veb manbasi|url=https://business.yell.com/websites/|sarlavha=Websites}}</ref> yaratdi va 20 000 PPC kampaniyalarini<ref>{{Veb manbasi|url=https://business.yell.com/ppc/|sarlavha=Pay-Per-Click (PPC) advertising}}</ref> boshqardi. 2021-yilda HIG Capital xususiy investitsiya firmasi Hibu Inc.ni Hibu Group Limited (hozirgi Yell Group Limited) dan sotib oldi.<ref>{{Veb manbasi|sana=2021-03-26|sarlavha=H.I.G. Capital Signs Definitive Agreement to Acquire Hibu|url=https://www.businesswire.com/news/home/20210326005230/en/H.I.G.-Capital-Signs-Definitive-Agreement-to-Acquire-Hibu|kirish sanasi=2022-06-02|ish=www.businesswire.com|til=en}}</ref> == Operatsiyalar == Kompaniya AQShda raqamli marketing sohasida ishlaydi. Kichik va o'rta biznes uchun raqamli marketing va reklama echimlarini taqdim etadi. Hibu shtab-kvartirasi Ayova shtatining Cedar Rapids shahrida joylashgan bo'lib, boshqa operatsion markazi [[King of Prussia|Prussiya qirolida]] (Pensilvaniya) joylashgan. == Manbalar == <references group="" responsive="0"></references> == Tashqi havolalar == * [http://hibu.com Rasmiy sayti] [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:BT group]] 3p8zjvwpm3afmmxi6hv9q94ljbwoy2y 2816103 2816102 2022-08-28T15:36:53Z FaridShavkatullayev 72137 /* 2011 - hozirgi kungacha */ wikitext text/x-wiki '''Hibu Inc.''' ('''Yellowbook Inc).''' AQSh bo'ylab kichik va o'rta biznes uchun raqamli marketing va reklama echimlari provayderi. Hibuning mutaxassisliklariga veb-ishlab chiqish va xosting, raqamli ro'yxatlar va obro'ni boshqarish, qidiruv tizimi va [[Social Media Marketing|ijtimoiy media]] marketingi va raqamli reklama kiradi. Hibu shtab-kvartirasi [[Cedar Rapids (Iowa)|Sidar Rapids]] joylashgan. == Tarixi == === 1930–2001 === Sariq sahifalar katalogining noshiri sifatida paydo bo'lgan Hibu 1930-yilda [[Long-aylend|Long-Aylendda joylashgan]] Merchant Advertising Services kompaniyasi sifatida o'z faoliyatini boshlagan. 1949-yilda kompaniya rasmiy ravishda o'z nomini ''Yellow Book USA'' ga o'zgartirdi. 1999-yilda Yellow Book USA ni British Telecommunications PLC 665 million dollarga sotib oldi. Keyinchalik, Yellow Book USA o'zining Yell Group sho'ba korxonasiga, Buyuk Britaniyadagi sariq sahifalarni nashr qilish biznesiga o'tkazildi. 1966-yilda Post Office Telecommunications - Buyuk Britaniya bosh pochta bo'limining bo'limi, Brighton, Sussex shahrida birinchi Buyuk Britaniya sariq sahifalari tasniflangan katalogini ishga tushirdi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.yellgroup.com/english/aboutyell-yelluk-yellukhistory-19601969|sarlavha=Yell History&nbsp;– 1960–1969|nashriyot=Yell.com|kirish sanasi=11 January 2008|arxivurl=https://web.archive.org/web/20080118235429/http://www.yellgroup.com/english/aboutyell-yelluk-yellukhistory-19601969|arxivsana=18 January 2008}}</ref> Yellow Pages 1973-yilga kelib Buyuk Britaniya bo'ylab tarqaldi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.yellgroup.com/english/aboutyell-yelluk-yellukhistory-19701979|sarlavha=Yell History&nbsp;– 1970–1979|nashriyot=Yell.com|kirish sanasi=11 January 2008|arxivurl=https://web.archive.org/web/20080208134328/http://www.yellgroup.com/english/aboutyell-yelluk-yellukhistory-19701979|arxivsana=8 February 2008}}</ref> va Presteldagi birinchi ma'lumot provayderiga aylandi. Yellow Pages British Telecommunications kompaniyasining alohida identifikatsiyalangan biznesiga aylandi, endi British Telecommunications 1984-yilda xususiylashtirilganidan keyin BT Group deb o'zgartirildi. Qizil yuzli ''Business Pages'' 1985-yilda [[Bristol]] va Janubiy Uelsda ishga tushirildi va ''Talking Pages'' telefon ma'lumotnomasi so'rovlari bo'yicha ma'lumot xizmati 1987-yildan boshlab Brighton va [[Bristol|Bristolda]] sinovdan o'tkazildi,<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.yellgroup.com/english/aboutyell-yelluk-yellukhistory-19801989|sarlavha=Yell History&nbsp;– 1980–1989|nashriyot=Yell.com|kirish sanasi=11 January 2008|arxivurl=https://web.archive.org/web/20080208134333/http://www.yellgroup.com/english/aboutyell-yelluk-yellukhistory-19801989|arxivsana=8 February 2008}}</ref> keyinchalik u 2003-yildan keyin 118 24 7 deb nomlandi.<ref>[http://www.yell.com/118247/ 118 24 7] website</ref> Guruh 1996-yilda Buyuk Britaniyadagi mahalliy qidiruv tizimi Yell.com ni ishga tushirdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.yellgroup.com/english/aboutyell-yelluk-yellukhistory-19901999|sarlavha=Yell History&nbsp;– 1990–1999|nashriyot=Yell.com|kirish sanasi=11 January 2008|arxivurl=https://web.archive.org/web/20080208134338/http://www.yellgroup.com/english/aboutyell-yelluk-yellukhistory-19901999|arxivsana=8 February 2008}}</ref> va 1999-yilda YellowBook USAni 665 million dollarga sotib oldi. Guruh 2000-yilda Yell deb qayta nomlandi va BT 2001-yilda qayta tuzildi va Yell ma'lumotnoma biznesini Apax Partners va Hicks, Muse, Tate & Furst (bugungi kunda Yevropada Lion Capital LLP nomi bilan faoliyat yuritadi) xususiy sarmoya firmalariga 2,14 funt sterlingga sotishga rozi bo'ldi. milliard/$3,5 milliard, <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.yellgroup.com/english/aboutyell-yelluk-yellukhistory-2000|sarlavha=Yell History&nbsp;– 2000+|nashriyot=Yell.com|kirish sanasi=11 January 2008|arxivurl=https://web.archive.org/web/20080208131527/http://www.yellgroup.com/english/aboutyell-yelluk-yellukhistory-2000|arxivsana=8 February 2008}}</ref> bu Yevropa tarixidagi eng yirik korporativ bo'lmagan LBO bo'ldi. 2001-yilda BT Yell Group biznesini Apax Partners va Hicks, Muse, Tate & Furst xususiy sarmoya kompaniyalariga 3 milliard [[dollar]]<nowiki/>ga sotishga rozi bo'ldi. Ushbu shartnoma Yevropa tarixidagi eng yirik korporativ xaridga aylandi. === 2001–2011 === Yell 2002-yilda AQSHdagi eng yirik mustaqil maʼlumotnoma nashriyotchilaridan biri boʻlgan McLeodUSAni taxminan 600 million dollarga sotib oldi<ref>[http://news.bbc.co.uk/1/hi/business/1774061.stm Yell buys US directories] BBC News, 21 January 2002</ref> va 2003-yilda Londonning [[FTSE 100 indeksi|FTSE birjasiga]] chiqdi.<ref>[http://www.businessweek.com/magazine/content/03_29/b3842142_mz035.htm Europe's IPO trickle could become a flood] Businessweek, 21 July 2003</ref> 2005-yil may oyida Yell TransWestern Publishing, AQShning katalog noshirini sotib olganini e'lon qildi. Shirkat nashriyot va uning xolding kompaniyasi TransWestern Holdingsni xususiy sarmoya kompaniyalari konsorsiumidan (Thomas H. Lee Partners va CIVC Partners) 1,575 milliard dollarga (829 million [[funt sterling]]) sotib olganini e'lon qildi. 2003-yilda McLeodUSA biznesining birlashishi va TransWestern kompaniyasining 25 shtatdagi ishtiroki bilan Yellning sho'ba korxonasi Yellowbook Qo'shma Shtatlardagi beshinchi yirik ma'lumotnoma nashriyotiga aylandi.<ref>[http://www.nbcnews.com/id/7882912 Yell Group to buy US phone book rival] NBC News, 17 May 2005</ref> TransWestern 1993-yilda CIVC Partners tomonidan sotib olingan va AQShning g'arbiy qismidagi kichikroq katalog noshirlarini qo'shimcha sotib olish uchun vosita sifatida ishlatilgan. 1997-yilda TransWestern levered rekapitalizatsiyani yakunladi, bunda Tomas H. Lee Partners va Providence Equity Partners kompaniyaning 60% ulushini sotib oldi, CIVC esa ozchilik ulushini saqlab qoldi. 2010-yilda TransWestern Texasda joylashgan WorldPages.comni, Nyu-York fond birjasida ro'yxatga olingan yetakchi bosma va internet-sariq sahifalar noshirini 215 million dollarga sotib oldi. O'sha paytda TransWestern kataloglarning ikkinchi yirik mustaqil nashriyotchisi edi.<ref>[http://findarticles.com/p/articles/mi_m0EIN/is_/ai_73703301 TransWestern Publishing to Acquire WorldPages.com; Creates Second-Largest Independent Telephone Directory Company with Strong Presence in Both Print and Online Markets]. </ref> 2006-yil aprel oyida Yell Telefónica kompaniyasidan ispan telefon ma'lumotnomasi [[Telefónica]] Publicidad e Informacion (TPI) ning 59,9% ulushini sotib olishga rozi bo'ldi va TPIni jami 2,3 milliard £ (3,3 milliard yevro) baholagan qolgan aktsiyalarga taklifni boshladi; AQSH dollari). Páginas Amarillas España nomi ostida faoliyat yuritadi) deb nomlangan narsaning qolgan 1,28 foizini sotib olish bo'yicha kelishuvga erishdi.<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/4953286.stm Yell snaps up Spanish rival TPI] BBC News, 28 April 2006</ref> 2006-yil iyul oyida Yell Yellowikisni qonuniy choralar ko'rish bilan tahdid qilib, odamlar ikki tashkilotni chalkashtirib yuborishlarini da'vo qildi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=12 July 2006 |title=Legal threat to wiki listing site |work=BBC News |url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/technology/5169674.stm |access-date=12 July 2006}}</ref> 2009-yil may oyida Yell UK kichik biznes uchun qidiruv marketing xizmatlarini taqdim etish uchun [[Google]] bilan ittifoq tuzganini e'lon qildi,<ref>[https://www.theguardian.com/media/pda/2009/may/14/yell-gives-up-google-competition-adwords Yell.com stops competing with Google, sell its adwords instead] guardian.co.uk, 14 May 2009</ref> undan keyin Yell Publicidad 2010-yil yanvarida 2009-yil iyun oyida Yell Group 2009-yil may oyida mavjud rais Bob Scott iste'foga chiqishini e'lon qilgandan so'ng, Bob Wigleyning rais etib tayinlanishini e'lon qildi. 2009-yil sentabr oyida Yellning AQShdagi boʻlimi Yellowbook AQSHdagi 10-yirik mustaqil sariq sahifalar nashriyotchisi ypOne Publishingning Texas va Luizianadagi aktivlarini sotib oldi. Yell 2009-yilning noyabr oyidaqayta moliyalash yakunlanganini eʼlon qildi, birinchi marta 2009-yil iyun oyida eʼlon qilingan<ref>[http://news.bbc.co.uk/1/hi/business/8126849.stm Yell shares fall on new debt plan] BBC News 30 June 2009</ref> va oʻsha yilning sentyabr oyida yangilangan.<ref>[http://news.bbc.co.uk/1/hi/business/8270300.stm Yell to raise £500m to repay debt] BBC News 23 September 2009</ref> 2010-yil qishning so`nggi oyida Yell UK Yellow Pages ma'lumotnomalarini qirq yil ichida an'anaviy A4 formatidan boshqacharoq kichikroq ixcham o'lchamda qayta loyihalashini e'lon qildi. 2010-yil may oyida Yell Group TrustedPlaces<ref>[https://www.theguardian.com/media/pda/2010/may/20/yell-trustedplaces Yell buying TrustedPlaces to inject user reviews in to Yellow Pages] Guardian.co.uk 20 May 2010</ref> foydalanuvchi tomonidan qoʻshilgan mahalliy koʻrib chiqish sayti va uning AQSHdagi boʻlimi Yellowbook 2010-yil avgust oyida Weforia.com nomli yangi xarid veb sahifasi ishga tushirilganini eʼlon qildi. === 2011 — hozirgi kungacha === [[Fayl:One_Reading_Central,_Forbury_Road,_Reading.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/One_Reading_Central%2C_Forbury_Road%2C_Reading.jpg/220px-One_Reading_Central%2C_Forbury_Road%2C_Reading.jpg|right|thumb| One Reading Central, Hibuning Readingdagi hozirgi bosh ofisi<ref>{{Veb manbasi|nashriyot=Yell Group|url=http://www.yellgroup.com/english/contactyell-ourlocations-headoffice|sarlavha=Head office|kirish sanasi=17 January 2011|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110111113900/http://www.yellgroup.com/english/contactyell-ourlocations-headoffice|arxivsana=11 January 2011}}</ref>]] 2011-yilda boshqaruv tizimida bir qator oʻzgarishlar amalga oshirildi. 2011-yil iyul oyida Yell xususiy koʻp doʻkonli elektron tijorat kompaniyasi Znode va [[Microsoft]] Bazaarvoice bilan kichik biznes uchun raqamli xizmatlar boʻyicha strategik alyanslarni sotib olganini eʼlon qildi. 14-iyul kuni Yell anʼanaviy bosma va onlayn reklamadan voz kechish va kichik biznes va isteʼmolchilar uchun kengroq raqamli toʻrt yillik rejani eʼlon qildi. 2011-yil sentabr oyida shirkat Yell Netbiscuits mobil platformasi bilan shartnoma tuzishini eʼlon qildi. 2011-yilda kompaniya foizlarni toʻlash uchun 160 million funt sterling sarflagani va 1,4 milliard funt sterling zarar koʻrgani haqida xabar berdi.<ref name="Rushton">{{Yangiliklar manbasi |last=Rushton |first=Katherine |date=19 September 2012 |title=Hibu warns its shares could become worthless |work=Daily Telegraph |location=London |url=https://www.telegraph.co.uk/finance/newsbysector/epic/yell/9552269/Hibu-warns-its-shares-could-become-worthless.html |access-date=22 February 2013}}</ref> 2012-yil may oyida Yell o‘z nomini '''hibu''' deb o‘zgartirganini eʼlon qildi. Kompaniya aktsiyadorlari 2012-yil 27-iyulda boʻlib oʻtgan yillik umumiy yigʻilishida nomini oʻzgartirishni maʼqulladilar va yangi nom 2012-yil 30-iyuldan kuchga kirdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=26 July 2012 |title=Yell says received shareholders' approval to change name to Hibu |publisher=Reuters |url=http://in.reuters.com/article/yell-brief-idINWLA100120120726 |access-date=7 August 2012}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=30 July 2012 |title=hibu plc&nbsp;— Change of name to hibu plc |publisher=Yahoo! Finance |url=http://uk.finance.yahoo.com/news/hibu-plc-change-name-hibu-070500194.html |access-date=7 August 2012}}</ref> Kompaniya qoʻshimcha kompaniyalarni sotib olishni davom ettirdi. Moonfruit, DIY veb-sayti 2012-yil may oyida 18 million [[funt sterling]]<nowiki/>ga sotib olingan. 2012-yil sentabr oyida u guruhning oddiy aksiyalariga juda kam yoki umuman qiymat bermasligi mumkin boʻlgan bir qator kapital variantlari bilan ishlayotgani haqida ogohlantirdi. Katalog biznesining davom etayotgan pasayishi tufayli foyda prognozlarni oʻtkazib yuborishi haqida ogohlantirdi.<ref name="Rushton"/> Biznesni strategik tahlil qilish doirasida 2014-yilda Hibu Birlashgan Qirollik, Ispaniya va Lotin Amerikasida shunga oʻxshash harakatlarni amalga oshirgan holda AQShdagi jurnal biznesini toʻxtatishga keskin qaror qildi. 2014-yil 3-martda Hibu guruhning moliyaviy qayta tuzilishi kreditorlarning roziligi bilan amalga oshirildi. Buyuk Britaniya pensiyalarni tartibga soluvchi organning ruxsati va sud sanksiyasidan so‘ng kuchga kirishini eʼlon qildi. Hibuning barcha operatsiyalari kreditorlar tomonidan xususiy boʻlgan yangi guruh holding kompaniyasiga oʻtkazildi. 2014-yil 18-avgustda<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Spanier |first=Gideon |date=17 June 2014 |title=Yellow Pages in u-turn over Hibu brand |work=The Independent |location=London |url=https://www.independent.co.uk/news/business/news/yellow-pages-in-uturn-over-hibu-brand-9543137.html}}</ref> Hibu UK oʻzining mijozlarga moʻljallangan brendini Yellga oʻzgartirdi. Ular veb-saytlar, bosish uchun toʻlov va reklamani koʻrsatish kabi yangilangan mahsulotlar qatori bilan qayta ishga tushirildi. 2015-yil iyun holatiga koʻra, Yell Buyuk Britaniyadagi mijozlar uchun 54 000 dan ortiq veb-saytlar<ref>{{Veb manbasi|url=https://business.yell.com/websites/|sarlavha=Websites}}</ref> yaratdi va 20 000 PPC kampaniyalarini<ref>{{Veb manbasi|url=https://business.yell.com/ppc/|sarlavha=Pay-Per-Click (PPC) advertising}}</ref> boshqardi. 2021-yilda HIG Capital xususiy investitsiya firmasi Hibu Inc.ni Hibu Group Limited (hozirgi Yell Group Limited) dan sotib oldi.<ref>{{Veb manbasi|sana=2021-03-26|sarlavha=H.I.G. Capital Signs Definitive Agreement to Acquire Hibu|url=https://www.businesswire.com/news/home/20210326005230/en/H.I.G.-Capital-Signs-Definitive-Agreement-to-Acquire-Hibu|kirish sanasi=2022-06-02|ish=www.businesswire.com|til=en}}</ref> == Operatsiyalar == Kompaniya AQShda raqamli marketing sohasida ishlaydi. Kichik va o'rta biznes uchun raqamli marketing va reklama echimlarini taqdim etadi. Hibu shtab-kvartirasi Ayova shtatining Cedar Rapids shahrida joylashgan bo'lib, boshqa operatsion markazi [[King of Prussia|Prussiya qirolida]] (Pensilvaniya) joylashgan. == Manbalar == <references group="" responsive="0"></references> == Tashqi havolalar == * [http://hibu.com Rasmiy sayti] [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:BT group]] g7ugstz8denkqj81b2z58n8lqhvbxg4 2816104 2816103 2022-08-28T15:37:08Z FaridShavkatullayev 72137 /* Manbalar */ wikitext text/x-wiki '''Hibu Inc.''' ('''Yellowbook Inc).''' AQSh bo'ylab kichik va o'rta biznes uchun raqamli marketing va reklama echimlari provayderi. Hibuning mutaxassisliklariga veb-ishlab chiqish va xosting, raqamli ro'yxatlar va obro'ni boshqarish, qidiruv tizimi va [[Social Media Marketing|ijtimoiy media]] marketingi va raqamli reklama kiradi. Hibu shtab-kvartirasi [[Cedar Rapids (Iowa)|Sidar Rapids]] joylashgan. == Tarixi == === 1930–2001 === Sariq sahifalar katalogining noshiri sifatida paydo bo'lgan Hibu 1930-yilda [[Long-aylend|Long-Aylendda joylashgan]] Merchant Advertising Services kompaniyasi sifatida o'z faoliyatini boshlagan. 1949-yilda kompaniya rasmiy ravishda o'z nomini ''Yellow Book USA'' ga o'zgartirdi. 1999-yilda Yellow Book USA ni British Telecommunications PLC 665 million dollarga sotib oldi. Keyinchalik, Yellow Book USA o'zining Yell Group sho'ba korxonasiga, Buyuk Britaniyadagi sariq sahifalarni nashr qilish biznesiga o'tkazildi. 1966-yilda Post Office Telecommunications - Buyuk Britaniya bosh pochta bo'limining bo'limi, Brighton, Sussex shahrida birinchi Buyuk Britaniya sariq sahifalari tasniflangan katalogini ishga tushirdi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.yellgroup.com/english/aboutyell-yelluk-yellukhistory-19601969|sarlavha=Yell History&nbsp;– 1960–1969|nashriyot=Yell.com|kirish sanasi=11 January 2008|arxivurl=https://web.archive.org/web/20080118235429/http://www.yellgroup.com/english/aboutyell-yelluk-yellukhistory-19601969|arxivsana=18 January 2008}}</ref> Yellow Pages 1973-yilga kelib Buyuk Britaniya bo'ylab tarqaldi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.yellgroup.com/english/aboutyell-yelluk-yellukhistory-19701979|sarlavha=Yell History&nbsp;– 1970–1979|nashriyot=Yell.com|kirish sanasi=11 January 2008|arxivurl=https://web.archive.org/web/20080208134328/http://www.yellgroup.com/english/aboutyell-yelluk-yellukhistory-19701979|arxivsana=8 February 2008}}</ref> va Presteldagi birinchi ma'lumot provayderiga aylandi. Yellow Pages British Telecommunications kompaniyasining alohida identifikatsiyalangan biznesiga aylandi, endi British Telecommunications 1984-yilda xususiylashtirilganidan keyin BT Group deb o'zgartirildi. Qizil yuzli ''Business Pages'' 1985-yilda [[Bristol]] va Janubiy Uelsda ishga tushirildi va ''Talking Pages'' telefon ma'lumotnomasi so'rovlari bo'yicha ma'lumot xizmati 1987-yildan boshlab Brighton va [[Bristol|Bristolda]] sinovdan o'tkazildi,<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.yellgroup.com/english/aboutyell-yelluk-yellukhistory-19801989|sarlavha=Yell History&nbsp;– 1980–1989|nashriyot=Yell.com|kirish sanasi=11 January 2008|arxivurl=https://web.archive.org/web/20080208134333/http://www.yellgroup.com/english/aboutyell-yelluk-yellukhistory-19801989|arxivsana=8 February 2008}}</ref> keyinchalik u 2003-yildan keyin 118 24 7 deb nomlandi.<ref>[http://www.yell.com/118247/ 118 24 7] website</ref> Guruh 1996-yilda Buyuk Britaniyadagi mahalliy qidiruv tizimi Yell.com ni ishga tushirdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.yellgroup.com/english/aboutyell-yelluk-yellukhistory-19901999|sarlavha=Yell History&nbsp;– 1990–1999|nashriyot=Yell.com|kirish sanasi=11 January 2008|arxivurl=https://web.archive.org/web/20080208134338/http://www.yellgroup.com/english/aboutyell-yelluk-yellukhistory-19901999|arxivsana=8 February 2008}}</ref> va 1999-yilda YellowBook USAni 665 million dollarga sotib oldi. Guruh 2000-yilda Yell deb qayta nomlandi va BT 2001-yilda qayta tuzildi va Yell ma'lumotnoma biznesini Apax Partners va Hicks, Muse, Tate & Furst (bugungi kunda Yevropada Lion Capital LLP nomi bilan faoliyat yuritadi) xususiy sarmoya firmalariga 2,14 funt sterlingga sotishga rozi bo'ldi. milliard/$3,5 milliard, <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.yellgroup.com/english/aboutyell-yelluk-yellukhistory-2000|sarlavha=Yell History&nbsp;– 2000+|nashriyot=Yell.com|kirish sanasi=11 January 2008|arxivurl=https://web.archive.org/web/20080208131527/http://www.yellgroup.com/english/aboutyell-yelluk-yellukhistory-2000|arxivsana=8 February 2008}}</ref> bu Yevropa tarixidagi eng yirik korporativ bo'lmagan LBO bo'ldi. 2001-yilda BT Yell Group biznesini Apax Partners va Hicks, Muse, Tate & Furst xususiy sarmoya kompaniyalariga 3 milliard [[dollar]]<nowiki/>ga sotishga rozi bo'ldi. Ushbu shartnoma Yevropa tarixidagi eng yirik korporativ xaridga aylandi. === 2001–2011 === Yell 2002-yilda AQSHdagi eng yirik mustaqil maʼlumotnoma nashriyotchilaridan biri boʻlgan McLeodUSAni taxminan 600 million dollarga sotib oldi<ref>[http://news.bbc.co.uk/1/hi/business/1774061.stm Yell buys US directories] BBC News, 21 January 2002</ref> va 2003-yilda Londonning [[FTSE 100 indeksi|FTSE birjasiga]] chiqdi.<ref>[http://www.businessweek.com/magazine/content/03_29/b3842142_mz035.htm Europe's IPO trickle could become a flood] Businessweek, 21 July 2003</ref> 2005-yil may oyida Yell TransWestern Publishing, AQShning katalog noshirini sotib olganini e'lon qildi. Shirkat nashriyot va uning xolding kompaniyasi TransWestern Holdingsni xususiy sarmoya kompaniyalari konsorsiumidan (Thomas H. Lee Partners va CIVC Partners) 1,575 milliard dollarga (829 million [[funt sterling]]) sotib olganini e'lon qildi. 2003-yilda McLeodUSA biznesining birlashishi va TransWestern kompaniyasining 25 shtatdagi ishtiroki bilan Yellning sho'ba korxonasi Yellowbook Qo'shma Shtatlardagi beshinchi yirik ma'lumotnoma nashriyotiga aylandi.<ref>[http://www.nbcnews.com/id/7882912 Yell Group to buy US phone book rival] NBC News, 17 May 2005</ref> TransWestern 1993-yilda CIVC Partners tomonidan sotib olingan va AQShning g'arbiy qismidagi kichikroq katalog noshirlarini qo'shimcha sotib olish uchun vosita sifatida ishlatilgan. 1997-yilda TransWestern levered rekapitalizatsiyani yakunladi, bunda Tomas H. Lee Partners va Providence Equity Partners kompaniyaning 60% ulushini sotib oldi, CIVC esa ozchilik ulushini saqlab qoldi. 2010-yilda TransWestern Texasda joylashgan WorldPages.comni, Nyu-York fond birjasida ro'yxatga olingan yetakchi bosma va internet-sariq sahifalar noshirini 215 million dollarga sotib oldi. O'sha paytda TransWestern kataloglarning ikkinchi yirik mustaqil nashriyotchisi edi.<ref>[http://findarticles.com/p/articles/mi_m0EIN/is_/ai_73703301 TransWestern Publishing to Acquire WorldPages.com; Creates Second-Largest Independent Telephone Directory Company with Strong Presence in Both Print and Online Markets]. </ref> 2006-yil aprel oyida Yell Telefónica kompaniyasidan ispan telefon ma'lumotnomasi [[Telefónica]] Publicidad e Informacion (TPI) ning 59,9% ulushini sotib olishga rozi bo'ldi va TPIni jami 2,3 milliard £ (3,3 milliard yevro) baholagan qolgan aktsiyalarga taklifni boshladi; AQSH dollari). Páginas Amarillas España nomi ostida faoliyat yuritadi) deb nomlangan narsaning qolgan 1,28 foizini sotib olish bo'yicha kelishuvga erishdi.<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/4953286.stm Yell snaps up Spanish rival TPI] BBC News, 28 April 2006</ref> 2006-yil iyul oyida Yell Yellowikisni qonuniy choralar ko'rish bilan tahdid qilib, odamlar ikki tashkilotni chalkashtirib yuborishlarini da'vo qildi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=12 July 2006 |title=Legal threat to wiki listing site |work=BBC News |url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/technology/5169674.stm |access-date=12 July 2006}}</ref> 2009-yil may oyida Yell UK kichik biznes uchun qidiruv marketing xizmatlarini taqdim etish uchun [[Google]] bilan ittifoq tuzganini e'lon qildi,<ref>[https://www.theguardian.com/media/pda/2009/may/14/yell-gives-up-google-competition-adwords Yell.com stops competing with Google, sell its adwords instead] guardian.co.uk, 14 May 2009</ref> undan keyin Yell Publicidad 2010-yil yanvarida 2009-yil iyun oyida Yell Group 2009-yil may oyida mavjud rais Bob Scott iste'foga chiqishini e'lon qilgandan so'ng, Bob Wigleyning rais etib tayinlanishini e'lon qildi. 2009-yil sentabr oyida Yellning AQShdagi boʻlimi Yellowbook AQSHdagi 10-yirik mustaqil sariq sahifalar nashriyotchisi ypOne Publishingning Texas va Luizianadagi aktivlarini sotib oldi. Yell 2009-yilning noyabr oyidaqayta moliyalash yakunlanganini eʼlon qildi, birinchi marta 2009-yil iyun oyida eʼlon qilingan<ref>[http://news.bbc.co.uk/1/hi/business/8126849.stm Yell shares fall on new debt plan] BBC News 30 June 2009</ref> va oʻsha yilning sentyabr oyida yangilangan.<ref>[http://news.bbc.co.uk/1/hi/business/8270300.stm Yell to raise £500m to repay debt] BBC News 23 September 2009</ref> 2010-yil qishning so`nggi oyida Yell UK Yellow Pages ma'lumotnomalarini qirq yil ichida an'anaviy A4 formatidan boshqacharoq kichikroq ixcham o'lchamda qayta loyihalashini e'lon qildi. 2010-yil may oyida Yell Group TrustedPlaces<ref>[https://www.theguardian.com/media/pda/2010/may/20/yell-trustedplaces Yell buying TrustedPlaces to inject user reviews in to Yellow Pages] Guardian.co.uk 20 May 2010</ref> foydalanuvchi tomonidan qoʻshilgan mahalliy koʻrib chiqish sayti va uning AQSHdagi boʻlimi Yellowbook 2010-yil avgust oyida Weforia.com nomli yangi xarid veb sahifasi ishga tushirilganini eʼlon qildi. === 2011 — hozirgi kungacha === [[Fayl:One_Reading_Central,_Forbury_Road,_Reading.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/One_Reading_Central%2C_Forbury_Road%2C_Reading.jpg/220px-One_Reading_Central%2C_Forbury_Road%2C_Reading.jpg|right|thumb| One Reading Central, Hibuning Readingdagi hozirgi bosh ofisi<ref>{{Veb manbasi|nashriyot=Yell Group|url=http://www.yellgroup.com/english/contactyell-ourlocations-headoffice|sarlavha=Head office|kirish sanasi=17 January 2011|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110111113900/http://www.yellgroup.com/english/contactyell-ourlocations-headoffice|arxivsana=11 January 2011}}</ref>]] 2011-yilda boshqaruv tizimida bir qator oʻzgarishlar amalga oshirildi. 2011-yil iyul oyida Yell xususiy koʻp doʻkonli elektron tijorat kompaniyasi Znode va [[Microsoft]] Bazaarvoice bilan kichik biznes uchun raqamli xizmatlar boʻyicha strategik alyanslarni sotib olganini eʼlon qildi. 14-iyul kuni Yell anʼanaviy bosma va onlayn reklamadan voz kechish va kichik biznes va isteʼmolchilar uchun kengroq raqamli toʻrt yillik rejani eʼlon qildi. 2011-yil sentabr oyida shirkat Yell Netbiscuits mobil platformasi bilan shartnoma tuzishini eʼlon qildi. 2011-yilda kompaniya foizlarni toʻlash uchun 160 million funt sterling sarflagani va 1,4 milliard funt sterling zarar koʻrgani haqida xabar berdi.<ref name="Rushton">{{Yangiliklar manbasi |last=Rushton |first=Katherine |date=19 September 2012 |title=Hibu warns its shares could become worthless |work=Daily Telegraph |location=London |url=https://www.telegraph.co.uk/finance/newsbysector/epic/yell/9552269/Hibu-warns-its-shares-could-become-worthless.html |access-date=22 February 2013}}</ref> 2012-yil may oyida Yell o‘z nomini '''hibu''' deb o‘zgartirganini eʼlon qildi. Kompaniya aktsiyadorlari 2012-yil 27-iyulda boʻlib oʻtgan yillik umumiy yigʻilishida nomini oʻzgartirishni maʼqulladilar va yangi nom 2012-yil 30-iyuldan kuchga kirdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=26 July 2012 |title=Yell says received shareholders' approval to change name to Hibu |publisher=Reuters |url=http://in.reuters.com/article/yell-brief-idINWLA100120120726 |access-date=7 August 2012}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=30 July 2012 |title=hibu plc&nbsp;— Change of name to hibu plc |publisher=Yahoo! Finance |url=http://uk.finance.yahoo.com/news/hibu-plc-change-name-hibu-070500194.html |access-date=7 August 2012}}</ref> Kompaniya qoʻshimcha kompaniyalarni sotib olishni davom ettirdi. Moonfruit, DIY veb-sayti 2012-yil may oyida 18 million [[funt sterling]]<nowiki/>ga sotib olingan. 2012-yil sentabr oyida u guruhning oddiy aksiyalariga juda kam yoki umuman qiymat bermasligi mumkin boʻlgan bir qator kapital variantlari bilan ishlayotgani haqida ogohlantirdi. Katalog biznesining davom etayotgan pasayishi tufayli foyda prognozlarni oʻtkazib yuborishi haqida ogohlantirdi.<ref name="Rushton"/> Biznesni strategik tahlil qilish doirasida 2014-yilda Hibu Birlashgan Qirollik, Ispaniya va Lotin Amerikasida shunga oʻxshash harakatlarni amalga oshirgan holda AQShdagi jurnal biznesini toʻxtatishga keskin qaror qildi. 2014-yil 3-martda Hibu guruhning moliyaviy qayta tuzilishi kreditorlarning roziligi bilan amalga oshirildi. Buyuk Britaniya pensiyalarni tartibga soluvchi organning ruxsati va sud sanksiyasidan so‘ng kuchga kirishini eʼlon qildi. Hibuning barcha operatsiyalari kreditorlar tomonidan xususiy boʻlgan yangi guruh holding kompaniyasiga oʻtkazildi. 2014-yil 18-avgustda<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Spanier |first=Gideon |date=17 June 2014 |title=Yellow Pages in u-turn over Hibu brand |work=The Independent |location=London |url=https://www.independent.co.uk/news/business/news/yellow-pages-in-uturn-over-hibu-brand-9543137.html}}</ref> Hibu UK oʻzining mijozlarga moʻljallangan brendini Yellga oʻzgartirdi. Ular veb-saytlar, bosish uchun toʻlov va reklamani koʻrsatish kabi yangilangan mahsulotlar qatori bilan qayta ishga tushirildi. 2015-yil iyun holatiga koʻra, Yell Buyuk Britaniyadagi mijozlar uchun 54 000 dan ortiq veb-saytlar<ref>{{Veb manbasi|url=https://business.yell.com/websites/|sarlavha=Websites}}</ref> yaratdi va 20 000 PPC kampaniyalarini<ref>{{Veb manbasi|url=https://business.yell.com/ppc/|sarlavha=Pay-Per-Click (PPC) advertising}}</ref> boshqardi. 2021-yilda HIG Capital xususiy investitsiya firmasi Hibu Inc.ni Hibu Group Limited (hozirgi Yell Group Limited) dan sotib oldi.<ref>{{Veb manbasi|sana=2021-03-26|sarlavha=H.I.G. Capital Signs Definitive Agreement to Acquire Hibu|url=https://www.businesswire.com/news/home/20210326005230/en/H.I.G.-Capital-Signs-Definitive-Agreement-to-Acquire-Hibu|kirish sanasi=2022-06-02|ish=www.businesswire.com|til=en}}</ref> == Operatsiyalar == Kompaniya AQShda raqamli marketing sohasida ishlaydi. Kichik va o'rta biznes uchun raqamli marketing va reklama echimlarini taqdim etadi. Hibu shtab-kvartirasi Ayova shtatining Cedar Rapids shahrida joylashgan bo'lib, boshqa operatsion markazi [[King of Prussia|Prussiya qirolida]] (Pensilvaniya) joylashgan. == Manbalar == {{Manbalar |2}} == Tashqi havolalar == * [http://hibu.com Rasmiy sayti] [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:BT group]] ii5bytuv9so3cy3qi25abe331pbt09d 2816108 2816104 2022-08-28T15:40:37Z FaridShavkatullayev 72137 wikitext text/x-wiki {{Infobox company | name = Hibu Inc. | tasvir = Hibu-Local-Digital-Solutions-logo.svg | trade_name = Hibu Inc. | former_name = Yellowbook Inc. (2011–2013) | type = xususiy tarmoqlangan shirkat | foundation = 1930 | headquarters = Cedar Rapids, Iowa, {{AQSh bayrogʻi}} [[AQSH]] | key_people = Kevin Jasper <br /><small>(bosh direktor)</small><ref>{{Cite web |url=http://hibucorporate.com/leadership-team |title=Leadership team &#124; hibu for business |access-date=3 November 2015 |archive-date=16 November 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151116034012/http://hibucorporate.com/leadership-team |url-status=dead }}</ref> | industry = Media | products = * ''veb-saytlar'' * ''Yellowbook.com'' * ''reklama'' * ''klik uchun toʻlovli reklama'' | num_employees = 1,268 | parent = | subsid = | homepage = {{URL|https://hibu.com|hibu.com}} | footnotes = }} '''Hibu Inc.''' ('''Yellowbook Inc).''' AQSh boʻylab kichik va oʻrta biznes uchun raqamli marketing va reklama echimlari provayderi. Hibuning mutaxassisliklariga veb-ishlab chiqish va xosting, raqamli roʻyxatlar va obroʻni boshqarish, qidiruv tizimi va [[Social Media Marketing|ijtimoiy media]] marketingi va raqamli reklama kiradi. Hibu shtab-kvartirasi [[Cedar Rapids (Iowa)|Sidar Rapids]] joylashgan. == Tarixi == === 1930-2001 === Sariq sahifalar katalogining noshiri sifatida paydo boʻlgan Hibu 1930-yilda [[Long-aylend|Long-Aylendda joylashgan]] Merchant Advertising Services kompaniyasi sifatida oʻz faoliyatini boshlagan. 1949-yilda kompaniya rasmiy ravishda oʻz nomini ''Yellow Book USA'' ga oʻzgartirdi. 1999-yilda Yellow Book USA ni British Telecommunications PLC 665 million dollarga sotib oldi. Keyinchalik, Yellow Book USA oʻzining Yell Group shoʻba korxonasiga, Buyuk Britaniyadagi sariq sahifalarni nashr qilish biznesiga oʻtkazildi. 1966-yilda Post Office Telecommunications — Buyuk Britaniya bosh pochta boʻlimining boʻlimi, Brighton, Sussex shahrida birinchi Buyuk Britaniya sariq sahifalari tasniflangan katalogini ishga tushirdi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.yellgroup.com/english/aboutyell-yelluk-yellukhistory-19601969|sarlavha=Yell History&nbsp;– 1960–1969|nashriyot=Yell.com|kirish sanasi=11 January 2008|arxivurl=https://web.archive.org/web/20080118235429/http://www.yellgroup.com/english/aboutyell-yelluk-yellukhistory-19601969|arxivsana=18 January 2008}}</ref> Yellow Pages 1973-yilga kelib Buyuk Britaniya boʻylab tarqaldi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.yellgroup.com/english/aboutyell-yelluk-yellukhistory-19701979|sarlavha=Yell History&nbsp;– 1970–1979|nashriyot=Yell.com|kirish sanasi=11 January 2008|arxivurl=https://web.archive.org/web/20080208134328/http://www.yellgroup.com/english/aboutyell-yelluk-yellukhistory-19701979|arxivsana=8 February 2008}}</ref> va Presteldagi birinchi maʼlumot provayderiga aylandi. Yellow Pages British Telecommunications kompaniyasining alohida identifikatsiyalangan biznesiga aylandi, endi British Telecommunications 1984-yilda xususiylashtirilganidan keyin BT Group deb oʻzgartirildi. Qizil yuzli ''Business Pages'' 1985-yilda [[Bristol]] va Janubiy Uelsda ishga tushirildi va ''Talking Pages'' telefon maʼlumotnomasi soʻrovlari boʻyicha maʼlumot xizmati 1987-yildan boshlab Brighton va [[Bristol|Bristolda]] sinovdan oʻtkazildi,<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.yellgroup.com/english/aboutyell-yelluk-yellukhistory-19801989|sarlavha=Yell History&nbsp;– 1980–1989|nashriyot=Yell.com|kirish sanasi=11 January 2008|arxivurl=https://web.archive.org/web/20080208134333/http://www.yellgroup.com/english/aboutyell-yelluk-yellukhistory-19801989|arxivsana=8 February 2008}}</ref> keyinchalik u 2003-yildan keyin 118 24 7 deb nomlandi.<ref>[http://www.yell.com/118247/ 118 24 7] website</ref> Guruh 1996-yilda Buyuk Britaniyadagi mahalliy qidiruv tizimi Yell.com ni ishga tushirdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.yellgroup.com/english/aboutyell-yelluk-yellukhistory-19901999|sarlavha=Yell History&nbsp;– 1990–1999|nashriyot=Yell.com|kirish sanasi=11 January 2008|arxivurl=https://web.archive.org/web/20080208134338/http://www.yellgroup.com/english/aboutyell-yelluk-yellukhistory-19901999|arxivsana=8 February 2008}}</ref> va 1999-yilda YellowBook USAni 665 million dollarga sotib oldi. Guruh 2000-yilda Yell deb qayta nomlandi va BT 2001-yilda qayta tuzildi va Yell maʼlumotnoma biznesini Apax Partners va Hicks, Muse, Tate & Furst (bugungi kunda Yevropada Lion Capital LLP nomi bilan faoliyat yuritadi) xususiy sarmoya firmalariga 2,14 funt sterlingga sotishga rozi boʻldi. milliard/$3,5 milliard, <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.yellgroup.com/english/aboutyell-yelluk-yellukhistory-2000|sarlavha=Yell History&nbsp;– 2000+|nashriyot=Yell.com|kirish sanasi=11 January 2008|arxivurl=https://web.archive.org/web/20080208131527/http://www.yellgroup.com/english/aboutyell-yelluk-yellukhistory-2000|arxivsana=8 February 2008}}</ref> bu Yevropa tarixidagi eng yirik korporativ boʻlmagan LBO boʻldi. 2001-yilda BT Yell Group biznesini Apax Partners va Hicks, Muse, Tate & Furst xususiy sarmoya kompaniyalariga 3 milliard [[dollar]]<nowiki/>ga sotishga rozi boʻldi. Ushbu shartnoma Yevropa tarixidagi eng yirik korporativ xaridga aylandi. === 2001-2011 === Yell 2002-yilda AQSHdagi eng yirik mustaqil maʼlumotnoma nashriyotchilaridan biri boʻlgan McLeodUSAni taxminan 600 million dollarga sotib oldi<ref>[http://news.bbc.co.uk/1/hi/business/1774061.stm Yell buys US directories] BBC News, 21 January 2002</ref> va 2003-yilda Londonning [[FTSE 100 indeksi|FTSE birjasiga]] chiqdi.<ref>[http://www.businessweek.com/magazine/content/03_29/b3842142_mz035.htm Europeʼs IPO trickle could become a flood] Businessweek, 21 July 2003</ref> 2005-yil may oyida Yell TransWestern Publishing, AQShning katalog noshirini sotib olganini eʼlon qildi. Shirkat nashriyot va uning xolding kompaniyasi TransWestern Holdingsni xususiy sarmoya kompaniyalari konsorsiumidan (Thomas H. Lee Partners va CIVC Partners) 1,575 milliard dollarga (829 million [[funt sterling]]) sotib olganini eʼlon qildi. 2003-yilda McLeodUSA biznesining birlashishi va TransWestern kompaniyasining 25 shtatdagi ishtiroki bilan Yellning shoʻba korxonasi Yellowbook Qoʻshma Shtatlardagi beshinchi yirik maʼlumotnoma nashriyotiga aylandi.<ref>[http://www.nbcnews.com/id/7882912 Yell Group to buy US phone book rival] NBC News, 17 May 2005</ref> TransWestern 1993-yilda CIVC Partners tomonidan sotib olingan va AQShning gʻarbiy qismidagi kichikroq katalog noshirlarini qoʻshimcha sotib olish uchun vosita sifatida ishlatilgan. 1997-yilda TransWestern levered rekapitalizatsiyani yakunladi, bunda Tomas H. Lee Partners va Providence Equity Partners kompaniyaning 60 % ulushini sotib oldi, CIVC esa ozchilik ulushini saqlab qoldi. 2010-yilda TransWestern Texasda joylashgan WorldPages.comni, Nyu-York fond birjasida roʻyxatga olingan yetakchi bosma va internet-sariq sahifalar noshirini 215 million dollarga sotib oldi. Oʻsha paytda TransWestern kataloglarning ikkinchi yirik mustaqil nashriyotchisi edi.<ref>[http://findarticles.com/p/articles/mi_m0EIN/is_/ai_73703301 TransWestern Publishing to Acquire WorldPages.com; Creates Second-Largest Independent Telephone Directory Company with Strong Presence in Both Print and Online Markets]. </ref> 2006-yil aprel oyida Yell Telefónica kompaniyasidan ispan telefon maʼlumotnomasi [[Telefónica]] Publicidad e Informacion (TPI) ning 59,9 % ulushini sotib olishga rozi boʻldi va TPIni jami 2,3 milliard £ (3,3 milliard yevro) baholagan qolgan aktsiyalarga taklifni boshladi; AQSH dollari). Páginas Amarillas España nomi ostida faoliyat yuritadi) deb nomlangan narsaning qolgan 1,28 foizini sotib olish boʻyicha kelishuvga erishdi.<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/4953286.stm Yell snaps up Spanish rival TPI] BBC News, 28 April 2006</ref> 2006-yil iyul oyida Yell Yellowikisni qonuniy choralar koʻrish bilan tahdid qilib, odamlar ikki tashkilotni chalkashtirib yuborishlarini daʼvo qildi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=12 July 2006 |title=Legal threat to wiki listing site |work=BBC News |url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/technology/5169674.stm |access-date=12 July 2006}}</ref> 2009-yil may oyida Yell UK kichik biznes uchun qidiruv marketing xizmatlarini taqdim etish uchun [[Google]] bilan ittifoq tuzganini eʼlon qildi,<ref>[https://www.theguardian.com/media/pda/2009/may/14/yell-gives-up-google-competition-adwords Yell.com stops competing with Google, sell its adwords instead] guardian.co.uk, 14 May 2009</ref> undan keyin Yell Publicidad 2010-yil yanvarida 2009-yil iyun oyida Yell Group 2009-yil may oyida mavjud rais Bob Scott isteʼfoga chiqishini eʼlon qilgandan soʻng, Bob Wigleyning rais etib tayinlanishini eʼlon qildi. 2009-yil sentabr oyida Yellning AQShdagi boʻlimi Yellowbook AQSHdagi 10-yirik mustaqil sariq sahifalar nashriyotchisi ypOne Publishingning Texas va Luizianadagi aktivlarini sotib oldi. Yell 2009-yilning noyabr oyidaqayta moliyalash yakunlanganini eʼlon qildi, birinchi marta 2009-yil iyun oyida eʼlon qilingan<ref>[http://news.bbc.co.uk/1/hi/business/8126849.stm Yell shares fall on new debt plan] BBC News 30 June 2009</ref> va oʻsha yilning sentyabr oyida yangilangan.<ref>[http://news.bbc.co.uk/1/hi/business/8270300.stm Yell to raise £500m to repay debt] BBC News 23 September 2009</ref> 2010-yil qishning soʻnggi oyida Yell UK Yellow Pages maʼlumotnomalarini qirq yil ichida anʼanaviy A4 formatidan boshqacharoq kichikroq ixcham oʻlchamda qayta loyihalashini eʼlon qildi. 2010-yil may oyida Yell Group TrustedPlaces<ref>[https://www.theguardian.com/media/pda/2010/may/20/yell-trustedplaces Yell buying TrustedPlaces to inject user reviews in to Yellow Pages] Guardian.co.uk 20 May 2010</ref> foydalanuvchi tomonidan qoʻshilgan mahalliy koʻrib chiqish sayti va uning AQSHdagi boʻlimi Yellowbook 2010-yil avgust oyida Weforia.com nomli yangi xarid veb sahifasi ishga tushirilganini eʼlon qildi. === 2011 — hozirgi kungacha === [[Fayl:One_Reading_Central,_Forbury_Road,_Reading.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/One_Reading_Central%2C_Forbury_Road%2C_Reading.jpg/220px-One_Reading_Central%2C_Forbury_Road%2C_Reading.jpg|right|thumb| One Reading Central, Hibuning Readingdagi hozirgi bosh ofisi<ref>{{Veb manbasi|nashriyot=Yell Group|url=http://www.yellgroup.com/english/contactyell-ourlocations-headoffice|sarlavha=Head office|kirish sanasi=17 January 2011|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110111113900/http://www.yellgroup.com/english/contactyell-ourlocations-headoffice|arxivsana=11 January 2011}}</ref>]] 2011-yilda boshqaruv tizimida bir qator oʻzgarishlar amalga oshirildi. 2011-yil iyul oyida Yell xususiy koʻp doʻkonli elektron tijorat kompaniyasi Znode va [[Microsoft]] Bazaarvoice bilan kichik biznes uchun raqamli xizmatlar boʻyicha strategik alyanslarni sotib olganini eʼlon qildi. 14-iyul kuni Yell anʼanaviy bosma va onlayn reklamadan voz kechish va kichik biznes va isteʼmolchilar uchun kengroq raqamli toʻrt yillik rejani eʼlon qildi. 2011-yil sentabr oyida shirkat Yell Netbiscuits mobil platformasi bilan shartnoma tuzishini eʼlon qildi. 2011-yilda kompaniya foizlarni toʻlash uchun 160 million funt sterling sarflagani va 1,4 milliard funt sterling zarar koʻrgani haqida xabar berdi.<ref name="Rushton">{{Yangiliklar manbasi |last=Rushton |first=Katherine |date=19 September 2012 |title=Hibu warns its shares could become worthless |work=Daily Telegraph |location=London |url=https://www.telegraph.co.uk/finance/newsbysector/epic/yell/9552269/Hibu-warns-its-shares-could-become-worthless.html |access-date=22 February 2013}}</ref> 2012-yil may oyida Yell o‘z nomini '''hibu''' deb o‘zgartirganini eʼlon qildi. Kompaniya aktsiyadorlari 2012-yil 27-iyulda boʻlib oʻtgan yillik umumiy yigʻilishida nomini oʻzgartirishni maʼqulladilar va yangi nom 2012-yil 30-iyuldan kuchga kirdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=26 July 2012 |title=Yell says received shareholders' approval to change name to Hibu |publisher=Reuters |url=http://in.reuters.com/article/yell-brief-idINWLA100120120726 |access-date=7 August 2012}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=30 July 2012 |title=hibu plc&nbsp;— Change of name to hibu plc |publisher=Yahoo! Finance |url=http://uk.finance.yahoo.com/news/hibu-plc-change-name-hibu-070500194.html |access-date=7 August 2012}}</ref> Kompaniya qoʻshimcha kompaniyalarni sotib olishni davom ettirdi. Moonfruit, DIY veb-sayti 2012-yil may oyida 18 million [[funt sterling]]<nowiki/>ga sotib olingan. 2012-yil sentabr oyida u guruhning oddiy aksiyalariga juda kam yoki umuman qiymat bermasligi mumkin boʻlgan bir qator kapital variantlari bilan ishlayotgani haqida ogohlantirdi. Katalog biznesining davom etayotgan pasayishi tufayli foyda prognozlarni oʻtkazib yuborishi haqida ogohlantirdi.<ref name="Rushton"/> Biznesni strategik tahlil qilish doirasida 2014-yilda Hibu Birlashgan Qirollik, Ispaniya va Lotin Amerikasida shunga oʻxshash harakatlarni amalga oshirgan holda AQShdagi jurnal biznesini toʻxtatishga keskin qaror qildi. 2014-yil 3-martda Hibu guruhning moliyaviy qayta tuzilishi kreditorlarning roziligi bilan amalga oshirildi. Buyuk Britaniya pensiyalarni tartibga soluvchi organning ruxsati va sud sanksiyasidan so‘ng kuchga kirishini eʼlon qildi. Hibuning barcha operatsiyalari kreditorlar tomonidan xususiy boʻlgan yangi guruh holding kompaniyasiga oʻtkazildi. 2014-yil 18-avgustda<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Spanier |first=Gideon |date=17 June 2014 |title=Yellow Pages in u-turn over Hibu brand |work=The Independent |location=London |url=https://www.independent.co.uk/news/business/news/yellow-pages-in-uturn-over-hibu-brand-9543137.html}}</ref> Hibu UK oʻzining mijozlarga moʻljallangan brendini Yellga oʻzgartirdi. Ular veb-saytlar, bosish uchun toʻlov va reklamani koʻrsatish kabi yangilangan mahsulotlar qatori bilan qayta ishga tushirildi. 2015-yil iyun holatiga koʻra, Yell Buyuk Britaniyadagi mijozlar uchun 54 000 dan ortiq veb-saytlar<ref>{{Veb manbasi|url=https://business.yell.com/websites/|sarlavha=Websites}}</ref> yaratdi va 20 000 PPC kampaniyalarini<ref>{{Veb manbasi|url=https://business.yell.com/ppc/|sarlavha=Pay-Per-Click (PPC) advertising}}</ref> boshqardi. 2021-yilda HIG Capital xususiy investitsiya firmasi Hibu Inc.ni Hibu Group Limited (hozirgi Yell Group Limited) dan sotib oldi.<ref>{{Veb manbasi|sana=2021-03-26|sarlavha=H.I.G. Capital Signs Definitive Agreement to Acquire Hibu|url=https://www.businesswire.com/news/home/20210326005230/en/H.I.G.-Capital-Signs-Definitive-Agreement-to-Acquire-Hibu|kirish sanasi=2022-06-02|ish=www.businesswire.com|til=en}}</ref> == Operatsiyalar == Kompaniya AQShda raqamli marketing sohasida ishlaydi. Kichik va oʻrta biznes uchun raqamli marketing va reklama echimlarini taqdim etadi. Hibu shtab-kvartirasi Ayova shtatining Cedar Rapids shahrida joylashgan boʻlib, boshqa operatsion markazi [[King of Prussia|Prussiya qirolida]] (Pensilvaniya) joylashgan. == Manbalar == {{Manbalar |2}} == Havolalar == * [http://hibu.com Rasmiy sayti] [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:BT group]] {{Navbox | name = BT Group | title = [[BT Group|<span style="color:white;">BT Group</span>]] | state = {{{state<includeonly>|autocollapse</includeonly>}}} | bodyclass = hlist | basestyle = background: #553A99; color: white | image = [[File:BT logo 2019.svg|70px|BT logo, introduced 2019]] | group1 = Boʻlimlar<br />va<br />shoʻba korxonalar | list1 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Consumer]] * [[BT Business and Public Sector]] * [[BT Global Services]] * [[BT Wholesale and Ventures]] * [[BT Research]] * [[Openreach]] * [[EE Limited|EE]] * [[Plusnet]] * [[BT Ireland]] * [[BT Italia]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Global Marine Systems|BT Marine]] * [[dabs.com]] * [[Hibu]] ** <small>Yell Group (sobiq nom)</small> * [[Madasafish]] ** <small>[[Plusnet]]ga aylangan</small> * [[Manx Telecom]] * [[O2 (UK)]] * [[O2 (Ireland)]] * [[Telefónica Germany|O2 (Germany)]] * [[Ribbit (telecommunications company)|Ribbit]] * [[Concert Communications Services]] * [[Telecomsoft]] * [[Tymnet]] * [[International Network Services Inc.|International Network Services]] * [[Dialcom]] * [[Telfort]] * [[LineOne]] * [[Swindon Cable]] * [[6GMOBILE]] * [[Open....]] }} | group2 = Mahsulotlar<br />va<br />xizmatlar | list2 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Broadband]] * [[BT Superfast Fibre]] * [[BT Mobile]] * [[BT TV]] * [[BT Sport]] * [[BT Wi-fi]] * [[BT Smart Hub]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[BT Fusion]] * [[BT Highway]] * BT Inspiration * [[BT Versatility]] * [[BT Voyager]] * [[BT MyDonate]] * [[BT MyPlace]] * [[Telecom Gold]] * [[Micronet 800]] * [[Merlin M4000]] }} | group3 = Binolar<br />va<br />obyektlar | list3 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[Adastral Park]] * [[Baynard_House, London|Baynard House]] * [[BT Centre]] * [[BT Tower|BT Tower (London)]] * [[BT Tower (Birmingham)]] * [[BT Tower (Swansea)]] * [[BT Riverside Tower]] * [[Stadium House, Cardiff|Stadium House]] * [[Charwelton BT Tower]] * [[Faraday Building]] * [[Goonhilly Satellite Earth Station|Goonhilly Cornwall]] * [[Guardian telephone exchange|Guardian Exchange Manchester]] * [[Madley Communications Centre]] * [[National Network Management Centre]] * [[Peterborough transmitting station]] * [[Zouches Farm transmitting station]] * [[Heaton Park BT Tower]] * [[Purdown BT Tower]] * [[Pye Green BT Tower]] * [[Stokenchurch BT Tower]] * [[Sutton Common BT Tower]] * [[Tinshill BT Tower]] * [[Tolsford Hill BT Tower]] * [[Wotton-under-Edge BT Tower]] * [[Red telephone box]] * [[KX telephone boxes]] * [[LinkUK]] * [[TAT-14]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Anchor telephone exchange]] * [[Bletchley Park#Site 2|Bletchley Park]] * [[CS Sovereign|CS ''Sovereign'']] * [[De Vere Horwood Estate#College|Horwood House]] * [[Kingsway telephone exchange]] * [[Leafield Technical Centre]] * [[Mondial House]] * [[Stag Lane Aerodrome]] * [[Graham Hills Building|Marland House]] * [[Telephone House]] * [[Post Office Research Station]] * [[Sheffield Telephone House]] * [[Portishead Radio]] * [[Criggion Radio Station]] * [[Rugby Radio Station]] * [[British Telecom microwave network|Microwave network]] * [[TAT-1]] * [[TAT-8]] * [[TAT-9]] * [[CANTAT-2]] * [[SAT-2]] * [[UK-Belgium 5]] }} | group4 = Dasturlar<br />va<br />standartlar | list4 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left;background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT 21CN]] * [[BT site engineering code]] * [[Speaking clock#United Kingdom|BT Speaking Clock]] * [[British telephone socket]] * [[Cable jetting]] * [[Customer Service System]] * [[Advanced Mobile Location]] * [[Digital Access Carrier System]] * [[Digital Access Signalling System 2]] * [[System X (telephony)|System X]] * [[System Y]] * [[ADSL Max]] * [[Redcare]] * [[1-5-7-1]] * [[YouView]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[Digital Access Signalling System 1]] * [[Digital Private Network Signalling System]] * [[Fixed-Mobile Convergence Alliance]] * [[Go!Messenger]] * [[International Packet Switched Service]] * [[NHSnet]] * [[N3 (NHS)]] * [[Packet Switch Stream]] * [[Prestel]] * [[TXE]] * [[TXK]] }} | group5 = Tarixi | list5 = * [[BT Group#History|BT Group]] * [[Post Office Telecommunications]] * [[General Post Office]] * [[Electric Telegraph Company]] | group6 = Boshqalar | list6 = * [[BT Archives]] * [[BT Museum]] * [[BT Digital Music Awards]] * [[BT Sport Action Woman Awards]] * [[Buzby]] * [[Connected Earth]] * [[:Category:British Telecom people|People]] * [[Young Scientist and Technology Exhibition]] * [[British Telecommunications plc v. Prodigy]] }} 3ygqyttvkwsoxlxzo04cwmxhgs0tc31 2816272 2816108 2022-08-28T17:07:10Z FaridShavkatullayev 72137 /* Havolalar */ wikitext text/x-wiki {{Infobox company | name = Hibu Inc. | tasvir = Hibu-Local-Digital-Solutions-logo.svg | trade_name = Hibu Inc. | former_name = Yellowbook Inc. (2011–2013) | type = xususiy tarmoqlangan shirkat | foundation = 1930 | headquarters = Cedar Rapids, Iowa, {{AQSh bayrogʻi}} [[AQSH]] | key_people = Kevin Jasper <br /><small>(bosh direktor)</small><ref>{{Cite web |url=http://hibucorporate.com/leadership-team |title=Leadership team &#124; hibu for business |access-date=3 November 2015 |archive-date=16 November 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151116034012/http://hibucorporate.com/leadership-team |url-status=dead }}</ref> | industry = Media | products = * ''veb-saytlar'' * ''Yellowbook.com'' * ''reklama'' * ''klik uchun toʻlovli reklama'' | num_employees = 1,268 | parent = | subsid = | homepage = {{URL|https://hibu.com|hibu.com}} | footnotes = }} '''Hibu Inc.''' ('''Yellowbook Inc).''' AQSh boʻylab kichik va oʻrta biznes uchun raqamli marketing va reklama echimlari provayderi. Hibuning mutaxassisliklariga veb-ishlab chiqish va xosting, raqamli roʻyxatlar va obroʻni boshqarish, qidiruv tizimi va [[Social Media Marketing|ijtimoiy media]] marketingi va raqamli reklama kiradi. Hibu shtab-kvartirasi [[Cedar Rapids (Iowa)|Sidar Rapids]] joylashgan. == Tarixi == === 1930-2001 === Sariq sahifalar katalogining noshiri sifatida paydo boʻlgan Hibu 1930-yilda [[Long-aylend|Long-Aylendda joylashgan]] Merchant Advertising Services kompaniyasi sifatida oʻz faoliyatini boshlagan. 1949-yilda kompaniya rasmiy ravishda oʻz nomini ''Yellow Book USA'' ga oʻzgartirdi. 1999-yilda Yellow Book USA ni British Telecommunications PLC 665 million dollarga sotib oldi. Keyinchalik, Yellow Book USA oʻzining Yell Group shoʻba korxonasiga, Buyuk Britaniyadagi sariq sahifalarni nashr qilish biznesiga oʻtkazildi. 1966-yilda Post Office Telecommunications — Buyuk Britaniya bosh pochta boʻlimining boʻlimi, Brighton, Sussex shahrida birinchi Buyuk Britaniya sariq sahifalari tasniflangan katalogini ishga tushirdi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.yellgroup.com/english/aboutyell-yelluk-yellukhistory-19601969|sarlavha=Yell History&nbsp;– 1960–1969|nashriyot=Yell.com|kirish sanasi=11 January 2008|arxivurl=https://web.archive.org/web/20080118235429/http://www.yellgroup.com/english/aboutyell-yelluk-yellukhistory-19601969|arxivsana=18 January 2008}}</ref> Yellow Pages 1973-yilga kelib Buyuk Britaniya boʻylab tarqaldi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.yellgroup.com/english/aboutyell-yelluk-yellukhistory-19701979|sarlavha=Yell History&nbsp;– 1970–1979|nashriyot=Yell.com|kirish sanasi=11 January 2008|arxivurl=https://web.archive.org/web/20080208134328/http://www.yellgroup.com/english/aboutyell-yelluk-yellukhistory-19701979|arxivsana=8 February 2008}}</ref> va Presteldagi birinchi maʼlumot provayderiga aylandi. Yellow Pages British Telecommunications kompaniyasining alohida identifikatsiyalangan biznesiga aylandi, endi British Telecommunications 1984-yilda xususiylashtirilganidan keyin BT Group deb oʻzgartirildi. Qizil yuzli ''Business Pages'' 1985-yilda [[Bristol]] va Janubiy Uelsda ishga tushirildi va ''Talking Pages'' telefon maʼlumotnomasi soʻrovlari boʻyicha maʼlumot xizmati 1987-yildan boshlab Brighton va [[Bristol|Bristolda]] sinovdan oʻtkazildi,<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.yellgroup.com/english/aboutyell-yelluk-yellukhistory-19801989|sarlavha=Yell History&nbsp;– 1980–1989|nashriyot=Yell.com|kirish sanasi=11 January 2008|arxivurl=https://web.archive.org/web/20080208134333/http://www.yellgroup.com/english/aboutyell-yelluk-yellukhistory-19801989|arxivsana=8 February 2008}}</ref> keyinchalik u 2003-yildan keyin 118 24 7 deb nomlandi.<ref>[http://www.yell.com/118247/ 118 24 7] website</ref> Guruh 1996-yilda Buyuk Britaniyadagi mahalliy qidiruv tizimi Yell.com ni ishga tushirdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.yellgroup.com/english/aboutyell-yelluk-yellukhistory-19901999|sarlavha=Yell History&nbsp;– 1990–1999|nashriyot=Yell.com|kirish sanasi=11 January 2008|arxivurl=https://web.archive.org/web/20080208134338/http://www.yellgroup.com/english/aboutyell-yelluk-yellukhistory-19901999|arxivsana=8 February 2008}}</ref> va 1999-yilda YellowBook USAni 665 million dollarga sotib oldi. Guruh 2000-yilda Yell deb qayta nomlandi va BT 2001-yilda qayta tuzildi va Yell maʼlumotnoma biznesini Apax Partners va Hicks, Muse, Tate & Furst (bugungi kunda Yevropada Lion Capital LLP nomi bilan faoliyat yuritadi) xususiy sarmoya firmalariga 2,14 funt sterlingga sotishga rozi boʻldi. milliard/$3,5 milliard, <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.yellgroup.com/english/aboutyell-yelluk-yellukhistory-2000|sarlavha=Yell History&nbsp;– 2000+|nashriyot=Yell.com|kirish sanasi=11 January 2008|arxivurl=https://web.archive.org/web/20080208131527/http://www.yellgroup.com/english/aboutyell-yelluk-yellukhistory-2000|arxivsana=8 February 2008}}</ref> bu Yevropa tarixidagi eng yirik korporativ boʻlmagan LBO boʻldi. 2001-yilda BT Yell Group biznesini Apax Partners va Hicks, Muse, Tate & Furst xususiy sarmoya kompaniyalariga 3 milliard [[dollar]]<nowiki/>ga sotishga rozi boʻldi. Ushbu shartnoma Yevropa tarixidagi eng yirik korporativ xaridga aylandi. === 2001-2011 === Yell 2002-yilda AQSHdagi eng yirik mustaqil maʼlumotnoma nashriyotchilaridan biri boʻlgan McLeodUSAni taxminan 600 million dollarga sotib oldi<ref>[http://news.bbc.co.uk/1/hi/business/1774061.stm Yell buys US directories] BBC News, 21 January 2002</ref> va 2003-yilda Londonning [[FTSE 100 indeksi|FTSE birjasiga]] chiqdi.<ref>[http://www.businessweek.com/magazine/content/03_29/b3842142_mz035.htm Europeʼs IPO trickle could become a flood] Businessweek, 21 July 2003</ref> 2005-yil may oyida Yell TransWestern Publishing, AQShning katalog noshirini sotib olganini eʼlon qildi. Shirkat nashriyot va uning xolding kompaniyasi TransWestern Holdingsni xususiy sarmoya kompaniyalari konsorsiumidan (Thomas H. Lee Partners va CIVC Partners) 1,575 milliard dollarga (829 million [[funt sterling]]) sotib olganini eʼlon qildi. 2003-yilda McLeodUSA biznesining birlashishi va TransWestern kompaniyasining 25 shtatdagi ishtiroki bilan Yellning shoʻba korxonasi Yellowbook Qoʻshma Shtatlardagi beshinchi yirik maʼlumotnoma nashriyotiga aylandi.<ref>[http://www.nbcnews.com/id/7882912 Yell Group to buy US phone book rival] NBC News, 17 May 2005</ref> TransWestern 1993-yilda CIVC Partners tomonidan sotib olingan va AQShning gʻarbiy qismidagi kichikroq katalog noshirlarini qoʻshimcha sotib olish uchun vosita sifatida ishlatilgan. 1997-yilda TransWestern levered rekapitalizatsiyani yakunladi, bunda Tomas H. Lee Partners va Providence Equity Partners kompaniyaning 60 % ulushini sotib oldi, CIVC esa ozchilik ulushini saqlab qoldi. 2010-yilda TransWestern Texasda joylashgan WorldPages.comni, Nyu-York fond birjasida roʻyxatga olingan yetakchi bosma va internet-sariq sahifalar noshirini 215 million dollarga sotib oldi. Oʻsha paytda TransWestern kataloglarning ikkinchi yirik mustaqil nashriyotchisi edi.<ref>[http://findarticles.com/p/articles/mi_m0EIN/is_/ai_73703301 TransWestern Publishing to Acquire WorldPages.com; Creates Second-Largest Independent Telephone Directory Company with Strong Presence in Both Print and Online Markets]. </ref> 2006-yil aprel oyida Yell Telefónica kompaniyasidan ispan telefon maʼlumotnomasi [[Telefónica]] Publicidad e Informacion (TPI) ning 59,9 % ulushini sotib olishga rozi boʻldi va TPIni jami 2,3 milliard £ (3,3 milliard yevro) baholagan qolgan aktsiyalarga taklifni boshladi; AQSH dollari). Páginas Amarillas España nomi ostida faoliyat yuritadi) deb nomlangan narsaning qolgan 1,28 foizini sotib olish boʻyicha kelishuvga erishdi.<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/4953286.stm Yell snaps up Spanish rival TPI] BBC News, 28 April 2006</ref> 2006-yil iyul oyida Yell Yellowikisni qonuniy choralar koʻrish bilan tahdid qilib, odamlar ikki tashkilotni chalkashtirib yuborishlarini daʼvo qildi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=12 July 2006 |title=Legal threat to wiki listing site |work=BBC News |url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/technology/5169674.stm |access-date=12 July 2006}}</ref> 2009-yil may oyida Yell UK kichik biznes uchun qidiruv marketing xizmatlarini taqdim etish uchun [[Google]] bilan ittifoq tuzganini eʼlon qildi,<ref>[https://www.theguardian.com/media/pda/2009/may/14/yell-gives-up-google-competition-adwords Yell.com stops competing with Google, sell its adwords instead] guardian.co.uk, 14 May 2009</ref> undan keyin Yell Publicidad 2010-yil yanvarida 2009-yil iyun oyida Yell Group 2009-yil may oyida mavjud rais Bob Scott isteʼfoga chiqishini eʼlon qilgandan soʻng, Bob Wigleyning rais etib tayinlanishini eʼlon qildi. 2009-yil sentabr oyida Yellning AQShdagi boʻlimi Yellowbook AQSHdagi 10-yirik mustaqil sariq sahifalar nashriyotchisi ypOne Publishingning Texas va Luizianadagi aktivlarini sotib oldi. Yell 2009-yilning noyabr oyidaqayta moliyalash yakunlanganini eʼlon qildi, birinchi marta 2009-yil iyun oyida eʼlon qilingan<ref>[http://news.bbc.co.uk/1/hi/business/8126849.stm Yell shares fall on new debt plan] BBC News 30 June 2009</ref> va oʻsha yilning sentyabr oyida yangilangan.<ref>[http://news.bbc.co.uk/1/hi/business/8270300.stm Yell to raise £500m to repay debt] BBC News 23 September 2009</ref> 2010-yil qishning soʻnggi oyida Yell UK Yellow Pages maʼlumotnomalarini qirq yil ichida anʼanaviy A4 formatidan boshqacharoq kichikroq ixcham oʻlchamda qayta loyihalashini eʼlon qildi. 2010-yil may oyida Yell Group TrustedPlaces<ref>[https://www.theguardian.com/media/pda/2010/may/20/yell-trustedplaces Yell buying TrustedPlaces to inject user reviews in to Yellow Pages] Guardian.co.uk 20 May 2010</ref> foydalanuvchi tomonidan qoʻshilgan mahalliy koʻrib chiqish sayti va uning AQSHdagi boʻlimi Yellowbook 2010-yil avgust oyida Weforia.com nomli yangi xarid veb sahifasi ishga tushirilganini eʼlon qildi. === 2011 — hozirgi kungacha === [[Fayl:One_Reading_Central,_Forbury_Road,_Reading.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/One_Reading_Central%2C_Forbury_Road%2C_Reading.jpg/220px-One_Reading_Central%2C_Forbury_Road%2C_Reading.jpg|right|thumb| One Reading Central, Hibuning Readingdagi hozirgi bosh ofisi<ref>{{Veb manbasi|nashriyot=Yell Group|url=http://www.yellgroup.com/english/contactyell-ourlocations-headoffice|sarlavha=Head office|kirish sanasi=17 January 2011|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110111113900/http://www.yellgroup.com/english/contactyell-ourlocations-headoffice|arxivsana=11 January 2011}}</ref>]] 2011-yilda boshqaruv tizimida bir qator oʻzgarishlar amalga oshirildi. 2011-yil iyul oyida Yell xususiy koʻp doʻkonli elektron tijorat kompaniyasi Znode va [[Microsoft]] Bazaarvoice bilan kichik biznes uchun raqamli xizmatlar boʻyicha strategik alyanslarni sotib olganini eʼlon qildi. 14-iyul kuni Yell anʼanaviy bosma va onlayn reklamadan voz kechish va kichik biznes va isteʼmolchilar uchun kengroq raqamli toʻrt yillik rejani eʼlon qildi. 2011-yil sentabr oyida shirkat Yell Netbiscuits mobil platformasi bilan shartnoma tuzishini eʼlon qildi. 2011-yilda kompaniya foizlarni toʻlash uchun 160 million funt sterling sarflagani va 1,4 milliard funt sterling zarar koʻrgani haqida xabar berdi.<ref name="Rushton">{{Yangiliklar manbasi |last=Rushton |first=Katherine |date=19 September 2012 |title=Hibu warns its shares could become worthless |work=Daily Telegraph |location=London |url=https://www.telegraph.co.uk/finance/newsbysector/epic/yell/9552269/Hibu-warns-its-shares-could-become-worthless.html |access-date=22 February 2013}}</ref> 2012-yil may oyida Yell o‘z nomini '''hibu''' deb o‘zgartirganini eʼlon qildi. Kompaniya aktsiyadorlari 2012-yil 27-iyulda boʻlib oʻtgan yillik umumiy yigʻilishida nomini oʻzgartirishni maʼqulladilar va yangi nom 2012-yil 30-iyuldan kuchga kirdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=26 July 2012 |title=Yell says received shareholders' approval to change name to Hibu |publisher=Reuters |url=http://in.reuters.com/article/yell-brief-idINWLA100120120726 |access-date=7 August 2012}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=30 July 2012 |title=hibu plc&nbsp;— Change of name to hibu plc |publisher=Yahoo! Finance |url=http://uk.finance.yahoo.com/news/hibu-plc-change-name-hibu-070500194.html |access-date=7 August 2012}}</ref> Kompaniya qoʻshimcha kompaniyalarni sotib olishni davom ettirdi. Moonfruit, DIY veb-sayti 2012-yil may oyida 18 million [[funt sterling]]<nowiki/>ga sotib olingan. 2012-yil sentabr oyida u guruhning oddiy aksiyalariga juda kam yoki umuman qiymat bermasligi mumkin boʻlgan bir qator kapital variantlari bilan ishlayotgani haqida ogohlantirdi. Katalog biznesining davom etayotgan pasayishi tufayli foyda prognozlarni oʻtkazib yuborishi haqida ogohlantirdi.<ref name="Rushton"/> Biznesni strategik tahlil qilish doirasida 2014-yilda Hibu Birlashgan Qirollik, Ispaniya va Lotin Amerikasida shunga oʻxshash harakatlarni amalga oshirgan holda AQShdagi jurnal biznesini toʻxtatishga keskin qaror qildi. 2014-yil 3-martda Hibu guruhning moliyaviy qayta tuzilishi kreditorlarning roziligi bilan amalga oshirildi. Buyuk Britaniya pensiyalarni tartibga soluvchi organning ruxsati va sud sanksiyasidan so‘ng kuchga kirishini eʼlon qildi. Hibuning barcha operatsiyalari kreditorlar tomonidan xususiy boʻlgan yangi guruh holding kompaniyasiga oʻtkazildi. 2014-yil 18-avgustda<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Spanier |first=Gideon |date=17 June 2014 |title=Yellow Pages in u-turn over Hibu brand |work=The Independent |location=London |url=https://www.independent.co.uk/news/business/news/yellow-pages-in-uturn-over-hibu-brand-9543137.html}}</ref> Hibu UK oʻzining mijozlarga moʻljallangan brendini Yellga oʻzgartirdi. Ular veb-saytlar, bosish uchun toʻlov va reklamani koʻrsatish kabi yangilangan mahsulotlar qatori bilan qayta ishga tushirildi. 2015-yil iyun holatiga koʻra, Yell Buyuk Britaniyadagi mijozlar uchun 54 000 dan ortiq veb-saytlar<ref>{{Veb manbasi|url=https://business.yell.com/websites/|sarlavha=Websites}}</ref> yaratdi va 20 000 PPC kampaniyalarini<ref>{{Veb manbasi|url=https://business.yell.com/ppc/|sarlavha=Pay-Per-Click (PPC) advertising}}</ref> boshqardi. 2021-yilda HIG Capital xususiy investitsiya firmasi Hibu Inc.ni Hibu Group Limited (hozirgi Yell Group Limited) dan sotib oldi.<ref>{{Veb manbasi|sana=2021-03-26|sarlavha=H.I.G. Capital Signs Definitive Agreement to Acquire Hibu|url=https://www.businesswire.com/news/home/20210326005230/en/H.I.G.-Capital-Signs-Definitive-Agreement-to-Acquire-Hibu|kirish sanasi=2022-06-02|ish=www.businesswire.com|til=en}}</ref> == Operatsiyalar == Kompaniya AQShda raqamli marketing sohasida ishlaydi. Kichik va oʻrta biznes uchun raqamli marketing va reklama echimlarini taqdim etadi. Hibu shtab-kvartirasi Ayova shtatining Cedar Rapids shahrida joylashgan boʻlib, boshqa operatsion markazi [[King of Prussia|Prussiya qirolida]] (Pensilvaniya) joylashgan. == Manbalar == {{Manbalar |2}} == Havolalar == * [http://hibu.com Rasmiy sayti] [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:BT group]] {{Navbox | name = BT Group | title = [[BT Group|<span style="color:white;">BT Group</span>]] | state = {{{state<includeonly>|autocollapse</includeonly>}}} | bodyclass = hlist | basestyle = background: #553A99; color: white | image = [[File:BT logo 2019.svg|70px|BT logo, introduced 2019]] | group1 = Boʻlimlar<br />va<br />shoʻba korxonalar | list1 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Consumer]] * [[BT Business and Public Sector]] * [[BT Global Services]] * [[BT Wholesale and Ventures]] * [[BT Research]] * [[Openreach]] * [[EE Limited|EE]] * [[Plusnet]] * [[BT Ireland]] * [[BT Italia]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Global Marine Systems|BT Marine]] * [[dabs.com]] * [[Hibu]] ** <small>Yell Group (sobiq nom)</small> * [[Plusnet | Madasafish]] ** <small>[[Plusnet]]ga aylangan</small> * [[Manx Telecom]] * [[O2 (Buyuk Britaniya)]] * [[O2 (Ireland)]] * [[Telefónica Germany|O2 (Germany)]] * [[Ribbit (telecommunications company)|Ribbit]] * [[Concert Communications Services]] * [[Telecomsoft]] * [[Tymnet]] * [[International Network Services Inc.|International Network Services]] * [[Dialcom]] * [[Telfort]] * [[LineOne]] * [[Swindon Cable]] * [[6GMOBILE]] * [[Open....]] }} | group2 = Mahsulotlar<br />va<br />xizmatlar | list2 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Broadband]] * [[BT Superfast Fibre]] * [[BT Mobile]] * [[BT TV]] * [[BT Sport]] * [[BT Wi-fi]] * [[BT Smart Hub]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[BT Fusion]] * [[BT Highway]] * BT Inspiration * [[BT Versatility]] * [[BT Voyager]] * [[BT MyDonate]] * [[BT MyPlace]] * [[Telecom Gold]] * [[Micronet 800]] * [[Merlin M4000]] }} | group3 = Binolar<br />va<br />obyektlar | list3 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[Adastral Park]] * [[Baynard_House, London|Baynard House]] * [[BT Centre]] * [[BT Tower|BT Tower (London)]] * [[BT Tower (Birmingham)]] * [[BT Tower (Swansea)]] * [[BT Riverside Tower]] * [[Stadium House, Cardiff|Stadium House]] * [[Charwelton BT Tower]] * [[Faraday Building]] * [[Goonhilly Satellite Earth Station|Goonhilly Cornwall]] * [[Guardian telephone exchange|Guardian Exchange Manchester]] * [[Madley Communications Centre]] * [[National Network Management Centre]] * [[Peterborough transmitting station]] * [[Zouches Farm transmitting station]] * [[Heaton Park BT Tower]] * [[Purdown BT Tower]] * [[Pye Green BT Tower]] * [[Stokenchurch BT Tower]] * [[Sutton Common BT Tower]] * [[Tinshill BT Tower]] * [[Tolsford Hill BT Tower]] * [[Wotton-under-Edge BT Tower]] * [[Red telephone box]] * [[KX telephone boxes]] * [[LinkUK]] * [[TAT-14]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Anchor telephone exchange]] * [[Bletchley Park#Site 2|Bletchley Park]] * [[CS Sovereign|CS ''Sovereign'']] * [[De Vere Horwood Estate#College|Horwood House]] * [[Kingsway telephone exchange]] * [[Leafield Technical Centre]] * [[Mondial House]] * [[Stag Lane Aerodrome]] * [[Graham Hills Building|Marland House]] * [[Telephone House]] * [[Post Office Research Station]] * [[Sheffield Telephone House]] * [[Portishead Radio]] * [[Criggion Radio Station]] * [[Rugby Radio Station]] * [[British Telecom microwave network|Microwave network]] * [[TAT-1]] * [[TAT-8]] * [[TAT-9]] * [[CANTAT-2]] * [[SAT-2]] * [[UK-Belgium 5]] }} | group4 = Dasturlar<br />va<br />standartlar | list4 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left;background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT 21CN]] * [[BT site engineering code]] * [[Speaking clock#United Kingdom|BT Speaking Clock]] * [[British telephone socket]] * [[Cable jetting]] * [[Customer Service System]] * [[Advanced Mobile Location]] * [[Digital Access Carrier System]] * [[Digital Access Signalling System 2]] * [[System X (telephony)|System X]] * [[System Y]] * [[ADSL Max]] * [[Redcare]] * [[1-5-7-1]] * [[YouView]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[Digital Access Signalling System 1]] * [[Digital Private Network Signalling System]] * [[Fixed-Mobile Convergence Alliance]] * [[Go!Messenger]] * [[International Packet Switched Service]] * [[NHSnet]] * [[N3 (NHS)]] * [[Packet Switch Stream]] * [[Prestel]] * [[TXE]] * [[TXK]] }} | group5 = Tarixi | list5 = * [[BT Group#History|BT Group]] * [[Post Office Telecommunications]] * [[General Post Office]] * [[Electric Telegraph Company]] | group6 = Boshqalar | list6 = * [[BT Archives]] * [[BT Museum]] * [[BT Digital Music Awards]] * [[BT Sport Action Woman Awards]] * [[Buzby]] * [[Connected Earth]] * [[:Category:British Telecom people|People]] * [[Young Scientist and Technology Exhibition]] * [[British Telecommunications plc v. Prodigy]] }} 9uvsojkd2x8o49689110lthkccsuh0q Bryan Cristante 0 784022 2816105 2022-08-28T15:39:19Z Akobirolmasov diplomat 74881 „[[:en:Special:Redirect/revision/1107121866|Bryan Cristante]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Bryan Cristante|tasvir=CSKA-Roma18 (2).jpg|izoh=Cristante Roma tarkibida 2018-yil|toʻliqism=Bryan Cristante<ref>{{cite web |url=https://www.legaseriea.it/uploads/default/attachments/comunicati/comunicati_m/7166/files/allegati/7196/cu88.pdf |title=Comunicato Ufficiale N. 88 |trans-title=Official Statement No. 88 |publisher=Lega Serie A |page=2 |date=2 December 2016 |access-date=14 June 2021 |language=it}}</ref>|tavallud_sana={{Birth date and age|1995|3|3|df=y}}|tavallud_joyi=[[San Vito al Tagliamento]], {{ITA}}|boʻyi=1.88 m<ref>{{cite web|url=https://www.asroma.com/en/team/players-and-staff/bryan-cristante#tab_player-stats=distribution&tab_player=profile|title=Bryan Cristante|website=AS Roma|access-date=25 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20211230213310/https://www.asroma.com/en/team/players-and-staff/bryan-cristante#tab_player-stats=distribution&tab_player=profile|archive-date=30 December 2021|url-status=dead}}</ref>|pozitsiya=[[Midfielder]]|joriyklub=[[A.S. Roma|Roma]]|klubraqami=4|yoshlikyillari1=2006–2009|yoshlikklublari1=Liventina Gorghense|yoshlikyillari3=2009–2013|yoshlikklublari3=[[A.C. Milan|AC Milan]]|yillar1=2011–2014|isht1=3|gollar1=1|klublar1=[[A.C. Milan|AC Milan]]|yillar2=2014–2018|isht2=7|gollar2=0|klublar2=[[S.L. Benfica|Benfica]]|yillar3=2016|isht3=4|gollar3=0|klublar3=→ [[Palermo F.C.|Palermo]]|yillar4=2016–2017|isht4=16|gollar4=0|klublar4=→ [[Delfino Pescara 1936|Pescara]]|yillar5=2017–2018|isht5=48|gollar5=12|klublar5=→ [[Atalanta B.C.|Atalanta]]|yillar6=2018–2019|isht6=0|gollar6=0|klublar6=[[Atalanta B.C.|Atalanta]]|yillar7=2018–2019|isht7=35|gollar7=4|klublar7=→ [[A.S. Roma|Roma]]|yillar8=2019–|isht8=97|gollar8=5|klublar8=[[A.S. Roma|Roma]]|milliyyillar1=2010|milliyjamoa1=Italiya U16|milliyisht1=2|milliygollar1=0|milliyyillar2=2011–2012|milliyjamoa2=Italiya U17|milliyisht2=10|milliygollar2=0|milliyyillar3=2012–2013|milliyjamoa3=Italiya U18|milliyisht3=6|milliygollar3=3|milliyyillar4=2013–2014|milliyjamoa4=Italiya U19|milliyisht4=9|milliygollar4=4|milliyyillar5=2014|milliyjamoa5=Italiya U20|milliyisht5=1|milliygollar5=0|milliyyillar6=2016|milliyjamoa6=Italiya U21|milliyisht6=2|milliygollar6=0|milliyyillar7=2017–|milliyjamoa7=Italiya milliy terma jamoasi|milliyisht7=27|milliygollar7=2|club-update=19:37, 27-avgust 2022-yil (UTC)|medallar={{MedalSport|Men's [[Association football|Football]]}} {{MedalCountry|{{fb|ITA}}}} {{Medal|Comp|[[UEFA European Championship]]|}} {{Medal|W|[[UEFA Euro 2020|2020 Europe]]|}} {{Medal|Comp|[[UEFA Nations League]]}} {{Medal|3rd|[[2021 UEFA Nations League Finals|2021 Italy]]|}}}} '''Bryan Cristante''' Cavaliere OMRI (1995-yil 3-martda tugʻilgan) — italiyalik professional [[futbolchi]], [[Serie A|A Seriyaning]] “ [[Roma (futbol klubi)|Roma]] ” klubi va [[Italiya milliy futbol terma jamoasi|Italiya terma jamoasida]] [[Yarimhimoyachi (futbol)|yarim himoyachi]] sifatida oʻynaydi. == Yoshlik == Cristante kelib chiqishi italyan bo'lgan kanadalik ota<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Bryan Cristante, il golden boy che studia Montolivo|url=https://www.milannews.it/news/bryan-cristante-il-golden-boy-che-studia-montolivo-106071|kirish sanasi=2022-06-21|ish=Milan News|til=it}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|sana=2014-11-01|sarlavha=CanMNT: Benito Floro says success in upcoming friendlies important for "psychology and mentality" {{!}} MLSsoccer.com|url=https://web.archive.org/web/20141101223426/http://www.mlssoccer.com/news/article/2014/05/22/canmnt-benito-floro-says-success-upcoming-friendlies-important-psychology-an|kirish sanasi=2022-06-21|ish=web.archive.org}}</ref> va italiyalik onasi Italiyaning [[San Vito al Tagliamento|San-Vito al-Tagliamento]] shahrida tug'ilgan<ref name=":0">{{Veb manbasi|sana=2017-02-02|sarlavha=Bryan Cristante all'Atalanta|url=https://web.archive.org/web/20170202041457/http://www.atalanta.it/site/paginalive/comunicati-dal-club/Stagione-2016-2017/2017-01/20-01-Preso-Cristante.html|kirish sanasi=2022-06-21|ish=web.archive.org}}</ref> <ref name=":1">{{Veb manbasi|muallif=Pasini|ism=Alessandro|sana=2018-01-29|sarlavha=La 3ª vita del giovane Bryan Cristante: «Prima fenomeno, poi brocco L’Atalanta mi ha detto chi sono»|url=http://www.corriere.it/sport/18_gennaio_30/terza-vita-giovane-bryan-prima-fenomeno-poi-brocco-l-atalanta-mi-ha-detto-chi-sono-22fb5266-0535-11e8-8913-7ceabd19f7b3.shtml|kirish sanasi=2022-06-21|ish=Corriere della Sera|til=it}}</ref>. U [[Casarsa della Delizia]] shahridagi San Jovanni tumanida o'sgan<ref name=":0" />. Cristantening ota-onasi ingliz qo'shiqchisi Brayan Ferri sharafiga unga Brayan ismini qo'ydi<ref name=":1" />. U ikki tomonlama Kanada - Italiya fuqaroligiga ega<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=La prima in Azzurro di Cristante «Che emozione, ma ora l’Albania»|url=https://www.ecodibergamo.it/stories/Sport/la-prima-in-azzurro-di-cristanteche-emozione-ma-ora-lalbania_1257186_11/|kirish sanasi=2022-06-21|ish=www.ecodibergamo.it|til=it}}</ref>. == Xalqaro maydonlarda == Italiyaning katta qismini himoya qilishdan oldin, Cristante turli yoshlar darajasida Italiyani ham himoya qilgan. U dastlab Kanada uchun xalqaro miqyosda o'ynash huquqiga ega edi, chunki u otasi orqali Kanada pasportiga ega<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.mlssoccer.com/news/article/2014/05/22/canmnt-benito-floro-says-success-upcoming-friendlies-important-psychology-an|sarlavha=CanMNT: Benito Floro says success in upcoming friendlies important for "psychology and mentality"|ism=Daniel|muallif=Squizzato|sana=22 May 2014|nashriyot=MLS Soccer}}</ref> <ref name="Cristante no longer eligible for Canada">{{Veb manbasi|url=http://www.sportsnet.ca/soccer/bryan-cristante-canada-italy-octavio-zambrano/|sarlavha=Midfielder Bryan Cristante no longer eligible for Canada|nashriyot=www.sportsnet.ca|muallif=John Molinaro|sana=6 October 2017|kirish sanasi=6 October 2017}}</ref>. 2016-yilning 10-noyabrida u Italiya U21 terma jamoasida debyut qildi, Sautgemptonda Angliyaga qarshi o‘rtoqlik uchrashuvida 3:2 hisobida mag‘lub bo‘ldi. Cristante 2017-yil 6 va 9-oktyabr kunlari JCh-2018 saralash bosqichi doirasidagi Makedoniya va [[Albaniya milliy futbol terma jamoasi|Albaniyaga]] qarshi o'yinlarda [[Italiya milliy futbol terma jamoasi|Italiya terma jamoasiga chaqirilgan]] edi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.atalanta.it/site/paginalive/prima-squadra/Stagione-2017-2018/2017-10/02-10-Cristante-in-nazionale.html|sarlavha=Cristante convocato in Nazionale|nashriyot=www.atalanta.it|til=it|sana=2 October 2017|kirish sanasi=3 October 2017|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171002220324/https://www.atalanta.it/site/paginalive/prima-squadra/Stagione-2017-2018/2017-10/02-10-Cristante-in-nazionale.html|arxivsana=2 October 2017}}</ref>. U terma jamoadagi debyutini 6-oktabr kuni o‘tkazdi va Makedoniyaga qarshi o‘yinning ikkinchi yarmida zaxiradan maydonga tushdi (1:1)<ref name="Italy 1 Macedonia 1">{{Veb manbasi|url=https://www.fourfourtwo.com/sg/news/italy-1-macedonia-1-azzurri-fail-clinch-play-spot-disappointing-draw|sarlavha=Italy 1 Macedonia 1: Azzurri fail to clinch play-off spot with disappointing draw|nashriyot=FourFourTwo|sana=6 October 2017|kirish sanasi=6 October 2017|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171007003928/https://www.fourfourtwo.com/sg/news/italy-1-macedonia-1-azzurri-fail-clinch-play-spot-disappointing-draw|arxivsana=7 October 2017}}</ref><ref name="Cristante no longer eligible for Canada">{{Veb manbasi|url=http://www.sportsnet.ca/soccer/bryan-cristante-canada-italy-octavio-zambrano/|sarlavha=Midfielder Bryan Cristante no longer eligible for Canada|nashriyot=www.sportsnet.ca|muallif=John Molinaro|sana=6 October 2017|kirish sanasi=6 October 2017}}</ref>. Cristante milliy terma jamoadagi ilk golini 2020-yil 7-oktabrda urgan, bu o‘rtoqlik o‘yinida Moldovaga qarshi o‘z uyida 6:0 hisobida g‘alaba qozongan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.football-italia.net/160290/italy-6-0-moldova-caputo-and-el-sha-shine-azzurri|sarlavha=Italy 6-0 Moldova: Caputo and El Sha shine for Azzurri|nashriyot=Football Italia|sana=7 October 2020}}</ref>. 2021-yilning iyun oyida u bosh murabbiy [[Roberto Mancini|Roberto Manchini]] tomonidan Italiya terma jamoasining UEFA Yevro-2020 uchun terma jamoasiga kiritildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=1 June 2021 |title=Mancini names uncapped striker Raspadori in final Italy Euro 2020 squad |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/lifestyle/sports/mancini-names-uncapped-striker-raspadori-final-italy-euro-2020-squad-2021-06-01/ |access-date=5 June 2021}}</ref>. 11-iyul kuni Kristante finalda "[[Wembley|Uembli" stadionida]] [[Angliya milliy futbol terma jamoasi|Angliya]] ustidan [[O‘yindan keyingi penaltilar seriyasi|penaltilar seriyasida]] 3:2 hisobida g'alaba qozonib, [[Qoʻshimcha vaqt (Overtime)|qo'shimcha]] bo'limlarda 1:1 hisobida durang o'ynab, Italiya terma jamoasi bilan Yevropa chempionligini qo'lga kiritdi; Cristante finalda zaxiradan maydonga tushdi, asosiy vaqtning ikkinchi yarmida [[Nicolò Barella|Nikolo Barella]] o‘rniga maydonga tushdi va burchak to‘pidan so‘ng Leonardo Bonuchchining golini urib, Italiyaga tenglashtiruvchi golni urishda muhim rol o‘ynadi<ref name="Euro2020Final">{{Yangiliklar manbasi |last=McNulty |first=Phil |date=11 July 2021 |title=England lose shootout in Euro 2020 final |language=en-GB |work=BBC Sport |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/51198762 |access-date=11 July 2021}}</ref>. == O'yin uslubi == Cristante o'zining texnik qobiliyati, ko'rish qobiliyati, jismoniy tayyorgarligi va maydonning markaziy joylarida ko'p qirraliligi bilan tanilgan, bu esa unga to'pni qaytarib olish va hujumkor o'yinlarni boshlash imkonini beradi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.calciomercato.com/news/cristante-il-fu-trequartista-si-e-fatto-leader-della-roma-ne-vor-98113|sarlavha=Cristante, il fu trequartista si è fatto leader della Roma. 'Ne vorrei cento così!': De Rossi aveva capito tutto|ish=Calciomercato.com|til=it|sana=16 April 2021|kirish sanasi=3 July 2021}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.ultimouomo.com/lesplosione-di-cristante/|sarlavha=L'esplosione di Cristante|nashriyot=L'Ultimo Uomo|til=it-IT|sana=6 November 2017|kirish sanasi=3 July 2021}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.ultimouomo.com/preferiti-bryan-cristante/|sarlavha=Preferiti: Bryan Cristante|nashriyot=L'Ultimo Uomo|til=it-IT|sana=12 December 2014|kirish sanasi=3 July 2021}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.atalanta.it/site/paginalive/comunicati-dal-club/Stagione-2016-2017/2017-01/20-01-Preso-Cristante.html|sarlavha=Bryan Cristante all'Atalanta|nashriyot=Atalanta.it|til=Italian|sana=27 January 2017|kirish sanasi=3 July 2021|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170202041457/http://www.atalanta.it/site/paginalive/comunicati-dal-club/Stagione-2016-2017/2017-01/20-01-Preso-Cristante.html|arxivsana=2 February 2017}}</ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |date=23 November 2020 |title=Mayoral, Villar e Cristante: il terzetto di Fonseca che fa volare la Roma |language=it-IT |work=La Gazzetta dello Sport |url=https://www.gazzetta.it/Calcio/Serie-A/Roma/23-11-2020/mayoral-villar-cristante-terzetto-fonseca-che-fa-volare-roma-3901094599744.shtml |access-date=3 July 2021}}</ref>. == Faoliyat statistikasi == === Klub === {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Chemponatlardagi natijalari ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" |Mavsum ! colspan="3" |League ! colspan="2" |National Cup ! colspan="2" |Yevropa ! colspan="2" |Boshqa ! colspan="2" |Jami |- !Chempionat !O'yinlar !Gollar !O'yinlar !Gollar !O'yinlar !Gollar !O'yinlar !Gollar !O'yinlar !Gollar |- | rowspan="4" |[[A.C. Milan|AC Milan]] |2011–12 | rowspan="3" |[[Serie A]] |0 |0 |0 |0 |1 |0 |0 |0 |1 |0 |- |2012–13 |0 |0 |0 |0 |0 |0 | colspan="2" |— |0 |0 |- |2013–14 |3 |1 |1 |0 |0 |0 | colspan="2" |— |4 |1 |- ! colspan="2" |Jami !3 !1 !1 !0 !1 !0 !0 !0 !5 !1 |- | rowspan="3" |Benfica |2014–15 | rowspan="2" |Primeira Liga |5 |0 |3 |0 |3 |0 |4 |1 |15 |1 |- |2015–16 |2 |0 |0 |0 |2 |0 |1 |0 |5 |0 |- ! colspan="2" |Jami !7 !0 !3 !0 !5 !0 !5 !1 !20 !1 |- |[[Palermo (futbol klubi)|Palermo]] (loan) |2015–16 |Serie A |4 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |4 |0 |- |Pescara (loan) |2016–17 |Serie A |16 |0 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |18 |0 |- | rowspan="3" |Atalanta (loan) |2016–17 | rowspan="2" |Serie A |12 |3 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |12 |3 |- |2017–18 |36 |9 |3 |0 |8 |3 | colspan="2" |— |47 |12 |- ! colspan="2" |Jami !48 !12 !3 !0 !8 !3 ! colspan="2" |— !59 !15 |- |[[Roma (futbol klubi)|Roma]] (loan) |2018–19 |Serie A |35 |4 |2 |0 |7 |0 | colspan="2" |— |44 |4 |- | rowspan="5" |Roma |2019–20 | rowspan="4" |Serie A |26 |1 |2 |0 |5 |0 | colspan="2" |— |33 |1 |- |2020–21 |34 |1 |1 |0 |13 |1 | colspan="2" |— |48 |2 |- |2021–22 |34 |2 |2 |0 |14 |1 | colspan="2" |— |50 |3 |- |2022–23 |3 |1 |0 |0 |0 |0 | colspan="2" |— |3 |1 |- ! colspan="2" |Jami !132 !9 !7 !0 !39 !2 ! colspan="2" |— !178 !11 |- ! colspan="3" |Umumiy !210 !22 !16 !0 !53 !5 !5 !1 !284 !28 |} === Xalqaro === {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Terma jamoa va yil bo'yicha ko'rinish va gollar ! Milliy terma jamoa ! Yil !Xalqaro o'yinlar !Gollar |- | rowspan="6" | [[Italiya milliy futbol terma jamoasi|Italiya]] | 2017 | 1 | 0 |- | 2018 | 5 | 0 |- | 2019 | 1 | 0 |- | 2020 | 2 | 1 |- | 2021 | 13 | 0 |- | 2022 | 5 | 1 |- ! colspan="2" | Jami ! 27 ! 2 |} {| class="wikitable sortable" |+Brayan Kristante tomonidan kiritilgan xalqaro gollar ro'yxati ! scope="col" |Tartib ! scope="col" | Sana ! scope="col" | Joy ! scope="col" |Xalqaro o'yinlar ! scope="col" | Raqib ! scope="col" | Hisob ! scope="col" | Natija ! scope="col" | Musobaqa |- | align="center" | 1 | 2020 yil 7 oktyabr | Stadio Artemio Franchi, [[Florensiya]], Italiya | align="center" | 9 |{{Fb|MDA}} | align="center" | 1–0 | align="center" | 6–0 | rowspan="2" |O'rtoqlik |- | align="center" | 2 | 2022 yil 29 mart | Konya Metropolitan Municipality Stadium, [[Koʻniya|Konya]], Turkiya | align="center" | 23 |{{Fb|TUR}} | align="center" | 1–1 | align="center" | 3–2 |} == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Italiya futbolchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1995-yilda tugʻilganlar]] 1xdsafpytaz3wz37x2tvhbx1m41grpj 2816107 2816105 2022-08-28T15:40:17Z Akobirolmasov diplomat 74881 wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Bryan Cristante|tasvir=CSKA-Roma18 (2).jpg|izoh=Cristante Roma tarkibida 2018-yil|toʻliqism=Bryan Cristante<ref>{{cite web |url=https://www.legaseriea.it/uploads/default/attachments/comunicati/comunicati_m/7166/files/allegati/7196/cu88.pdf |title=Comunicato Ufficiale N. 88 |trans-title=Official Statement No. 88 |publisher=Lega Serie A |page=2 |date=2 December 2016 |access-date=14 June 2021 |language=it}}</ref>|tavallud_sana={{Birth date and age|1995|3|3|df=y}}|tavallud_joyi=[[San Vito al Tagliamento]], {{ITA}}|boʻyi=1.88 m<ref>{{cite web|url=https://www.asroma.com/en/team/players-and-staff/bryan-cristante#tab_player-stats=distribution&tab_player=profile|title=Bryan Cristante|website=AS Roma|access-date=25 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20211230213310/https://www.asroma.com/en/team/players-and-staff/bryan-cristante#tab_player-stats=distribution&tab_player=profile|archive-date=30 December 2021|url-status=dead}}</ref>|pozitsiya=[[Midfielder]]|joriyklub=[[A.S. Roma|Roma]]|klubraqami=4|yoshlikyillari1=2006–2009|yoshlikklublari1=Liventina Gorghense|yoshlikyillari3=2009–2013|yoshlikklublari3=[[A.C. Milan|AC Milan]]|yillar1=2011–2014|isht1=3|gollar1=1|klublar1=[[A.C. Milan|AC Milan]]|yillar2=2014–2018|isht2=7|gollar2=0|klublar2=[[S.L. Benfica|Benfica]]|yillar3=2016|isht3=4|gollar3=0|klublar3=→ [[Palermo F.C.|Palermo]]|yillar4=2016–2017|isht4=16|gollar4=0|klublar4=→ [[Delfino Pescara 1936|Pescara]]|yillar5=2017–2018|isht5=48|gollar5=12|klublar5=→ [[Atalanta B.C.|Atalanta]]|yillar6=2018–2019|isht6=0|gollar6=0|klublar6=[[Atalanta B.C.|Atalanta]]|yillar7=2018–2019|isht7=35|gollar7=4|klublar7=→ [[A.S. Roma|Roma]]|yillar8=2019–|isht8=97|gollar8=5|klublar8=[[A.S. Roma|Roma]]|milliyyillar1=2010|milliyjamoa1=Italiya U16|milliyisht1=2|milliygollar1=0|milliyyillar2=2011–2012|milliyjamoa2=Italiya U17|milliyisht2=10|milliygollar2=0|milliyyillar3=2012–2013|milliyjamoa3=Italiya U18|milliyisht3=6|milliygollar3=3|milliyyillar4=2013–2014|milliyjamoa4=Italiya U19|milliyisht4=9|milliygollar4=4|milliyyillar5=2014|milliyjamoa5=Italiya U20|milliyisht5=1|milliygollar5=0|milliyyillar6=2016|milliyjamoa6=Italiya U21|milliyisht6=2|milliygollar6=0|milliyyillar7=2017–|milliyjamoa7=Italiya milliy terma jamoasi|milliyisht7=27|milliygollar7=2|club-update=19:37, 27-avgust 2022-yil (UTC)|medallar={{MedalSport|Men's [[Association football|Football]]}} {{MedalCountry|{{fb|ITA}}}} {{Medal|Comp|[[UEFA European Championship]]|}} {{Medal|W|[[UEFA Euro 2020|2020 Europe]]|}} {{Medal|Comp|[[UEFA Nations League]]}} {{Medal|3rd|[[2021 UEFA Nations League Finals|2021 Italy]]|}}}} '''Bryan Cristante''' Cavaliere OMRI (1995-yil 3-martda tugʻilgan) — italiyalik professional [[futbolchi]], [[Serie A|A Seriyaning]] “ [[Roma (futbol klubi)|Roma]] ” klubi va [[Italiya milliy futbol terma jamoasi|Italiya terma jamoasida]] [[Yarimhimoyachi (futbol)|yarim himoyachi]] sifatida oʻynaydi. == Yoshlik == Cristante kelib chiqishi italyan bo'lgan kanadalik otasi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Bryan Cristante, il golden boy che studia Montolivo|url=https://www.milannews.it/news/bryan-cristante-il-golden-boy-che-studia-montolivo-106071|kirish sanasi=2022-06-21|ish=Milan News|til=it}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|sana=2014-11-01|sarlavha=CanMNT: Benito Floro says success in upcoming friendlies important for "psychology and mentality" {{!}} MLSsoccer.com|url=https://web.archive.org/web/20141101223426/http://www.mlssoccer.com/news/article/2014/05/22/canmnt-benito-floro-says-success-upcoming-friendlies-important-psychology-an|kirish sanasi=2022-06-21|ish=web.archive.org}}</ref> va italiyalik onasi Italiyaning [[San Vito al Tagliamento|San-Vito al-Tagliamento]] shahrida tug'ilgan<ref name=":0">{{Veb manbasi|sana=2017-02-02|sarlavha=Bryan Cristante all'Atalanta|url=https://web.archive.org/web/20170202041457/http://www.atalanta.it/site/paginalive/comunicati-dal-club/Stagione-2016-2017/2017-01/20-01-Preso-Cristante.html|kirish sanasi=2022-06-21|ish=web.archive.org}}</ref> <ref name=":1">{{Veb manbasi|muallif=Pasini|ism=Alessandro|sana=2018-01-29|sarlavha=La 3ª vita del giovane Bryan Cristante: «Prima fenomeno, poi brocco L’Atalanta mi ha detto chi sono»|url=http://www.corriere.it/sport/18_gennaio_30/terza-vita-giovane-bryan-prima-fenomeno-poi-brocco-l-atalanta-mi-ha-detto-chi-sono-22fb5266-0535-11e8-8913-7ceabd19f7b3.shtml|kirish sanasi=2022-06-21|ish=Corriere della Sera|til=it}}</ref>. U [[Casarsa della Delizia]] shahridagi San Jovanni tumanida o'sgan<ref name=":0" />. Cristantening ota-onasi ingliz qo'shiqchisi Brayan Ferri sharafiga unga Brayan ismini qo'ydi<ref name=":1" />. U ikki tomonlama Kanada - Italiya fuqaroligiga ega<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=La prima in Azzurro di Cristante «Che emozione, ma ora l’Albania»|url=https://www.ecodibergamo.it/stories/Sport/la-prima-in-azzurro-di-cristanteche-emozione-ma-ora-lalbania_1257186_11/|kirish sanasi=2022-06-21|ish=www.ecodibergamo.it|til=it}}</ref>. == Xalqaro maydonlarda == Italiyaning katta qismini himoya qilishdan oldin, Cristante turli yoshlar darajasida Italiyani ham himoya qilgan. U dastlab Kanada uchun xalqaro miqyosda o'ynash huquqiga ega edi, chunki u otasi orqali Kanada pasportiga ega<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.mlssoccer.com/news/article/2014/05/22/canmnt-benito-floro-says-success-upcoming-friendlies-important-psychology-an|sarlavha=CanMNT: Benito Floro says success in upcoming friendlies important for "psychology and mentality"|ism=Daniel|muallif=Squizzato|sana=22 May 2014|nashriyot=MLS Soccer}}</ref> <ref name="Cristante no longer eligible for Canada">{{Veb manbasi|url=http://www.sportsnet.ca/soccer/bryan-cristante-canada-italy-octavio-zambrano/|sarlavha=Midfielder Bryan Cristante no longer eligible for Canada|nashriyot=www.sportsnet.ca|muallif=John Molinaro|sana=6 October 2017|kirish sanasi=6 October 2017}}</ref>. 2016-yilning 10-noyabrida u Italiya U21 terma jamoasida debyut qildi, Sautgemptonda Angliyaga qarshi o‘rtoqlik uchrashuvida 3:2 hisobida mag‘lub bo‘ldi. Cristante 2017-yil 6 va 9-oktyabr kunlari JCh-2018 saralash bosqichi doirasidagi Makedoniya va [[Albaniya milliy futbol terma jamoasi|Albaniyaga]] qarshi o'yinlarda [[Italiya milliy futbol terma jamoasi|Italiya terma jamoasiga chaqirilgan]] edi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.atalanta.it/site/paginalive/prima-squadra/Stagione-2017-2018/2017-10/02-10-Cristante-in-nazionale.html|sarlavha=Cristante convocato in Nazionale|nashriyot=www.atalanta.it|til=it|sana=2 October 2017|kirish sanasi=3 October 2017|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171002220324/https://www.atalanta.it/site/paginalive/prima-squadra/Stagione-2017-2018/2017-10/02-10-Cristante-in-nazionale.html|arxivsana=2 October 2017}}</ref>. U terma jamoadagi debyutini 6-oktabr kuni o‘tkazdi va Makedoniyaga qarshi o‘yinning ikkinchi yarmida zaxiradan maydonga tushdi (1:1)<ref name="Italy 1 Macedonia 1">{{Veb manbasi|url=https://www.fourfourtwo.com/sg/news/italy-1-macedonia-1-azzurri-fail-clinch-play-spot-disappointing-draw|sarlavha=Italy 1 Macedonia 1: Azzurri fail to clinch play-off spot with disappointing draw|nashriyot=FourFourTwo|sana=6 October 2017|kirish sanasi=6 October 2017|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171007003928/https://www.fourfourtwo.com/sg/news/italy-1-macedonia-1-azzurri-fail-clinch-play-spot-disappointing-draw|arxivsana=7 October 2017}}</ref><ref name="Cristante no longer eligible for Canada">{{Veb manbasi|url=http://www.sportsnet.ca/soccer/bryan-cristante-canada-italy-octavio-zambrano/|sarlavha=Midfielder Bryan Cristante no longer eligible for Canada|nashriyot=www.sportsnet.ca|muallif=John Molinaro|sana=6 October 2017|kirish sanasi=6 October 2017}}</ref>. Cristante milliy terma jamoadagi ilk golini 2020-yil 7-oktabrda urgan, bu o‘rtoqlik o‘yinida Moldovaga qarshi o‘z uyida 6:0 hisobida g‘alaba qozongan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.football-italia.net/160290/italy-6-0-moldova-caputo-and-el-sha-shine-azzurri|sarlavha=Italy 6-0 Moldova: Caputo and El Sha shine for Azzurri|nashriyot=Football Italia|sana=7 October 2020}}</ref>. 2021-yilning iyun oyida u bosh murabbiy [[Roberto Mancini|Roberto Manchini]] tomonidan Italiya terma jamoasining UEFA Yevro-2020 uchun terma jamoasiga kiritildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=1 June 2021 |title=Mancini names uncapped striker Raspadori in final Italy Euro 2020 squad |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/lifestyle/sports/mancini-names-uncapped-striker-raspadori-final-italy-euro-2020-squad-2021-06-01/ |access-date=5 June 2021}}</ref>. 11-iyul kuni Kristante finalda "[[Wembley|Uembli" stadionida]] [[Angliya milliy futbol terma jamoasi|Angliya]] ustidan [[O‘yindan keyingi penaltilar seriyasi|penaltilar seriyasida]] 3:2 hisobida g'alaba qozonib, [[Qoʻshimcha vaqt (Overtime)|qo'shimcha]] bo'limlarda 1:1 hisobida durang o'ynab, Italiya terma jamoasi bilan Yevropa chempionligini qo'lga kiritdi; Cristante finalda zaxiradan maydonga tushdi, asosiy vaqtning ikkinchi yarmida [[Nicolò Barella|Nikolo Barella]] o‘rniga maydonga tushdi va burchak to‘pidan so‘ng Leonardo Bonuchchining golini urib, Italiyaga tenglashtiruvchi golni urishda muhim rol o‘ynadi<ref name="Euro2020Final">{{Yangiliklar manbasi |last=McNulty |first=Phil |date=11 July 2021 |title=England lose shootout in Euro 2020 final |language=en-GB |work=BBC Sport |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/51198762 |access-date=11 July 2021}}</ref>. == O'yin uslubi == Cristante o'zining texnik qobiliyati, ko'rish qobiliyati, jismoniy tayyorgarligi va maydonning markaziy joylarida ko'p qirraliligi bilan tanilgan, bu esa unga to'pni qaytarib olish va hujumkor o'yinlarni boshlash imkonini beradi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.calciomercato.com/news/cristante-il-fu-trequartista-si-e-fatto-leader-della-roma-ne-vor-98113|sarlavha=Cristante, il fu trequartista si è fatto leader della Roma. 'Ne vorrei cento così!': De Rossi aveva capito tutto|ish=Calciomercato.com|til=it|sana=16 April 2021|kirish sanasi=3 July 2021}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.ultimouomo.com/lesplosione-di-cristante/|sarlavha=L'esplosione di Cristante|nashriyot=L'Ultimo Uomo|til=it-IT|sana=6 November 2017|kirish sanasi=3 July 2021}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.ultimouomo.com/preferiti-bryan-cristante/|sarlavha=Preferiti: Bryan Cristante|nashriyot=L'Ultimo Uomo|til=it-IT|sana=12 December 2014|kirish sanasi=3 July 2021}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.atalanta.it/site/paginalive/comunicati-dal-club/Stagione-2016-2017/2017-01/20-01-Preso-Cristante.html|sarlavha=Bryan Cristante all'Atalanta|nashriyot=Atalanta.it|til=Italian|sana=27 January 2017|kirish sanasi=3 July 2021|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170202041457/http://www.atalanta.it/site/paginalive/comunicati-dal-club/Stagione-2016-2017/2017-01/20-01-Preso-Cristante.html|arxivsana=2 February 2017}}</ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |date=23 November 2020 |title=Mayoral, Villar e Cristante: il terzetto di Fonseca che fa volare la Roma |language=it-IT |work=La Gazzetta dello Sport |url=https://www.gazzetta.it/Calcio/Serie-A/Roma/23-11-2020/mayoral-villar-cristante-terzetto-fonseca-che-fa-volare-roma-3901094599744.shtml |access-date=3 July 2021}}</ref>. == Faoliyat statistikasi == === Klub === {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Chemponatlardagi natijalari ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" |Mavsum ! colspan="3" |League ! colspan="2" |National Cup ! colspan="2" |Yevropa ! colspan="2" |Boshqa ! colspan="2" |Jami |- !Chempionat !O'yinlar !Gollar !O'yinlar !Gollar !O'yinlar !Gollar !O'yinlar !Gollar !O'yinlar !Gollar |- | rowspan="4" |[[A.C. Milan|AC Milan]] |2011–12 | rowspan="3" |[[Serie A]] |0 |0 |0 |0 |1 |0 |0 |0 |1 |0 |- |2012–13 |0 |0 |0 |0 |0 |0 | colspan="2" |— |0 |0 |- |2013–14 |3 |1 |1 |0 |0 |0 | colspan="2" |— |4 |1 |- ! colspan="2" |Jami !3 !1 !1 !0 !1 !0 !0 !0 !5 !1 |- | rowspan="3" |Benfica |2014–15 | rowspan="2" |Primeira Liga |5 |0 |3 |0 |3 |0 |4 |1 |15 |1 |- |2015–16 |2 |0 |0 |0 |2 |0 |1 |0 |5 |0 |- ! colspan="2" |Jami !7 !0 !3 !0 !5 !0 !5 !1 !20 !1 |- |[[Palermo (futbol klubi)|Palermo]] (loan) |2015–16 |Serie A |4 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |4 |0 |- |Pescara (loan) |2016–17 |Serie A |16 |0 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |18 |0 |- | rowspan="3" |Atalanta (loan) |2016–17 | rowspan="2" |Serie A |12 |3 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |12 |3 |- |2017–18 |36 |9 |3 |0 |8 |3 | colspan="2" |— |47 |12 |- ! colspan="2" |Jami !48 !12 !3 !0 !8 !3 ! colspan="2" |— !59 !15 |- |[[Roma (futbol klubi)|Roma]] (loan) |2018–19 |Serie A |35 |4 |2 |0 |7 |0 | colspan="2" |— |44 |4 |- | rowspan="5" |Roma |2019–20 | rowspan="4" |Serie A |26 |1 |2 |0 |5 |0 | colspan="2" |— |33 |1 |- |2020–21 |34 |1 |1 |0 |13 |1 | colspan="2" |— |48 |2 |- |2021–22 |34 |2 |2 |0 |14 |1 | colspan="2" |— |50 |3 |- |2022–23 |3 |1 |0 |0 |0 |0 | colspan="2" |— |3 |1 |- ! colspan="2" |Jami !132 !9 !7 !0 !39 !2 ! colspan="2" |— !178 !11 |- ! colspan="3" |Umumiy !210 !22 !16 !0 !53 !5 !5 !1 !284 !28 |} === Xalqaro === {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Terma jamoa va yil bo'yicha ko'rinish va gollar ! Milliy terma jamoa ! Yil !Xalqaro o'yinlar !Gollar |- | rowspan="6" | [[Italiya milliy futbol terma jamoasi|Italiya]] | 2017 | 1 | 0 |- | 2018 | 5 | 0 |- | 2019 | 1 | 0 |- | 2020 | 2 | 1 |- | 2021 | 13 | 0 |- | 2022 | 5 | 1 |- ! colspan="2" | Jami ! 27 ! 2 |} {| class="wikitable sortable" |+Brayan Kristante tomonidan kiritilgan xalqaro gollar ro'yxati ! scope="col" |Tartib ! scope="col" | Sana ! scope="col" | Joy ! scope="col" |Xalqaro o'yinlar ! scope="col" | Raqib ! scope="col" | Hisob ! scope="col" | Natija ! scope="col" | Musobaqa |- | align="center" | 1 | 2020 yil 7 oktyabr | Stadio Artemio Franchi, [[Florensiya]], Italiya | align="center" | 9 |{{Fb|MDA}} | align="center" | 1–0 | align="center" | 6–0 | rowspan="2" |O'rtoqlik |- | align="center" | 2 | 2022 yil 29 mart | Konya Metropolitan Municipality Stadium, [[Koʻniya|Konya]], Turkiya | align="center" | 23 |{{Fb|TUR}} | align="center" | 1–1 | align="center" | 3–2 |} == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Italiya futbolchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1995-yilda tugʻilganlar]] k0hjf09y2va9u86iub5jw0ya374637k 2816110 2816107 2022-08-28T15:40:55Z Akobirolmasov diplomat 74881 maqoladagi imloviy xatolar to'g'irlandi wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Bryan Cristante|tasvir=CSKA-Roma18 (2).jpg|izoh=Cristante Roma tarkibida 2018-yil|toʻliqism=Bryan Cristante<ref>{{cite web |url=https://www.legaseriea.it/uploads/default/attachments/comunicati/comunicati_m/7166/files/allegati/7196/cu88.pdf |title=Comunicato Ufficiale N. 88 |trans-title=Official Statement No. 88 |publisher=Lega Serie A |page=2 |date=2 December 2016 |access-date=14 June 2021 |language=it}}</ref>|tavallud_sana={{Birth date and age|1995|3|3|df=y}}|tavallud_joyi=[[San Vito al Tagliamento]], {{ITA}}|boʻyi=1.88 m<ref>{{cite web|url=https://www.asroma.com/en/team/players-and-staff/bryan-cristante#tab_player-stats=distribution&tab_player=profile|title=Bryan Cristante|website=AS Roma|access-date=25 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20211230213310/https://www.asroma.com/en/team/players-and-staff/bryan-cristante#tab_player-stats=distribution&tab_player=profile|archive-date=30 December 2021|url-status=dead}}</ref>|pozitsiya=[[Midfielder]]|joriyklub=[[A.S. Roma|Roma]]|klubraqami=4|yoshlikyillari1=2006-2009|yoshlikklublari1=Liventina Gorghense|yoshlikyillari3=2009-2013|yoshlikklublari3=[[A.C. Milan|AC Milan]]|yillar1=2011-2014|isht1=3|gollar1=1|klublar1=[[A.C. Milan|AC Milan]]|yillar2=2014-2018|isht2=7|gollar2=0|klublar2=[[S.L. Benfica|Benfica]]|yillar3=2016|isht3=4|gollar3=0|klublar3=→ [[Palermo F.C.|Palermo]]|yillar4=2016-2017|isht4=16|gollar4=0|klublar4=→ [[Delfino Pescara 1936|Pescara]]|yillar5=2017-2018|isht5=48|gollar5=12|klublar5=→ [[Atalanta B.C.|Atalanta]]|yillar6=2018-2019|isht6=0|gollar6=0|klublar6=[[Atalanta B.C.|Atalanta]]|yillar7=2018-2019|isht7=35|gollar7=4|klublar7=→ [[A.S. Roma|Roma]]|yillar8=2019-|isht8=97|gollar8=5|klublar8=[[A.S. Roma|Roma]]|milliyyillar1=2010|milliyjamoa1=Italiya U16|milliyisht1=2|milliygollar1=0|milliyyillar2=2011-2012|milliyjamoa2=Italiya U17|milliyisht2=10|milliygollar2=0|milliyyillar3=2012-2013|milliyjamoa3=Italiya U18|milliyisht3=6|milliygollar3=3|milliyyillar4=2013-2014|milliyjamoa4=Italiya U19|milliyisht4=9|milliygollar4=4|milliyyillar5=2014|milliyjamoa5=Italiya U20|milliyisht5=1|milliygollar5=0|milliyyillar6=2016|milliyjamoa6=Italiya U21|milliyisht6=2|milliygollar6=0|milliyyillar7=2017-|milliyjamoa7=Italiya milliy terma jamoasi|milliyisht7=27|milliygollar7=2|club-update=19:37, 27-avgust 2022-yil (UTC)|medallar={{MedalSport|Men's [[Association football|Football]]}} {{MedalCountry|{{fb|ITA}}}} {{Medal|Comp|[[UEFA European Championship]]|}} {{Medal|W|[[UEFA Euro 2020|2020 Europe]]|}} {{Medal|Comp|[[UEFA Nations League]]}} {{Medal|3rd|[[2021 UEFA Nations League Finals|2021 Italy]]|}}}} '''Bryan Cristante''' Cavaliere OMRI (1995-yil 3-martda tugʻilgan) — italiyalik professional [[futbolchi]], [[Serie A|A Seriyaning]] " [[Roma (futbol klubi)|Roma]] " klubi va [[Italiya milliy futbol terma jamoasi|Italiya terma jamoasida]] [[Yarimhimoyachi (futbol)|yarim himoyachi]] sifatida oʻynaydi. == Yoshlik == Cristante kelib chiqishi italyan boʻlgan kanadalik otasi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Bryan Cristante, il golden boy che studia Montolivo|url=https://www.milannews.it/news/bryan-cristante-il-golden-boy-che-studia-montolivo-106071|kirish sanasi=2022-06-21|ish=Milan News|til=it}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|sana=2014-11-01|sarlavha=CanMNT: Benito Floro says success in upcoming friendlies important for "psychology and mentality" {{!}} MLSsoccer.com|url=https://web.archive.org/web/20141101223426/http://www.mlssoccer.com/news/article/2014/05/22/canmnt-benito-floro-says-success-upcoming-friendlies-important-psychology-an|kirish sanasi=2022-06-21|ish=web.archive.org}}</ref> va italiyalik onasi Italiyaning [[San Vito al Tagliamento|San-Vito al-Tagliamento]] shahrida tugʻilgan<ref name=":0">{{Veb manbasi|sana=2017-02-02|sarlavha=Bryan Cristante all'Atalanta|url=https://web.archive.org/web/20170202041457/http://www.atalanta.it/site/paginalive/comunicati-dal-club/Stagione-2016-2017/2017-01/20-01-Preso-Cristante.html|kirish sanasi=2022-06-21|ish=web.archive.org}}</ref> <ref name=":1">{{Veb manbasi|muallif=Pasini|ism=Alessandro|sana=2018-01-29|sarlavha=La 3ª vita del giovane Bryan Cristante: «Prima fenomeno, poi brocco L’Atalanta mi ha detto chi sono»|url=http://www.corriere.it/sport/18_gennaio_30/terza-vita-giovane-bryan-prima-fenomeno-poi-brocco-l-atalanta-mi-ha-detto-chi-sono-22fb5266-0535-11e8-8913-7ceabd19f7b3.shtml|kirish sanasi=2022-06-21|ish=Corriere della Sera|til=it}}</ref>. U [[Casarsa della Delizia]] shahridagi San Jovanni tumanida oʻsgan<ref name=":0" />. Cristantening ota-onasi ingliz qoʻshiqchisi Brayan Ferri sharafiga unga Brayan ismini qoʻydi<ref name=":1" />. U ikki tomonlama Kanada — Italiya fuqaroligiga ega<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=La prima in Azzurro di Cristante «Che emozione, ma ora l’Albania»|url=https://www.ecodibergamo.it/stories/Sport/la-prima-in-azzurro-di-cristanteche-emozione-ma-ora-lalbania_1257186_11/|kirish sanasi=2022-06-21|ish=www.ecodibergamo.it|til=it}}</ref>. == Xalqaro maydonlarda == Italiyaning katta qismini himoya qilishdan oldin, Cristante turli yoshlar darajasida Italiyani ham himoya qilgan. U dastlab Kanada uchun xalqaro miqyosda oʻynash huquqiga ega edi, chunki u otasi orqali Kanada pasportiga ega<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.mlssoccer.com/news/article/2014/05/22/canmnt-benito-floro-says-success-upcoming-friendlies-important-psychology-an|sarlavha=CanMNT: Benito Floro says success in upcoming friendlies important for "psychology and mentality"|ism=Daniel|muallif=Squizzato|sana=22 May 2014|nashriyot=MLS Soccer}}</ref> <ref name="Cristante no longer eligible for Canada">{{Veb manbasi|url=http://www.sportsnet.ca/soccer/bryan-cristante-canada-italy-octavio-zambrano/|sarlavha=Midfielder Bryan Cristante no longer eligible for Canada|nashriyot=www.sportsnet.ca|muallif=John Molinaro|sana=6 October 2017|kirish sanasi=6 October 2017}}</ref>. 2016-yilning 10-noyabrida u Italiya U21 terma jamoasida debyut qildi, Sautgemptonda Angliyaga qarshi o‘rtoqlik uchrashuvida 3:2 hisobida mag‘lub bo‘ldi. Cristante 2017-yil 6 va 9-oktyabr kunlari JCh-2018 saralash bosqichi doirasidagi Makedoniya va [[Albaniya milliy futbol terma jamoasi|Albaniyaga]] qarshi oʻyinlarda [[Italiya milliy futbol terma jamoasi|Italiya terma jamoasiga chaqirilgan]] edi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.atalanta.it/site/paginalive/prima-squadra/Stagione-2017-2018/2017-10/02-10-Cristante-in-nazionale.html|sarlavha=Cristante convocato in Nazionale|nashriyot=www.atalanta.it|til=it|sana=2 October 2017|kirish sanasi=3 October 2017|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171002220324/https://www.atalanta.it/site/paginalive/prima-squadra/Stagione-2017-2018/2017-10/02-10-Cristante-in-nazionale.html|arxivsana=2 October 2017}}</ref>. U terma jamoadagi debyutini 6-oktabr kuni o‘tkazdi va Makedoniyaga qarshi o‘yinning ikkinchi yarmida zaxiradan maydonga tushdi (1:1)<ref name="Italy 1 Macedonia 1">{{Veb manbasi|url=https://www.fourfourtwo.com/sg/news/italy-1-macedonia-1-azzurri-fail-clinch-play-spot-disappointing-draw|sarlavha=Italy 1 Macedonia 1: Azzurri fail to clinch play-off spot with disappointing draw|nashriyot=FourFourTwo|sana=6 October 2017|kirish sanasi=6 October 2017|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171007003928/https://www.fourfourtwo.com/sg/news/italy-1-macedonia-1-azzurri-fail-clinch-play-spot-disappointing-draw|arxivsana=7 October 2017}}</ref><ref name="Cristante no longer eligible for Canada">{{Veb manbasi|url=http://www.sportsnet.ca/soccer/bryan-cristante-canada-italy-octavio-zambrano/|sarlavha=Midfielder Bryan Cristante no longer eligible for Canada|nashriyot=www.sportsnet.ca|muallif=John Molinaro|sana=6 October 2017|kirish sanasi=6 October 2017}}</ref>. Cristante milliy terma jamoadagi ilk golini 2020-yil 7-oktabrda urgan, bu o‘rtoqlik o‘yinida Moldovaga qarshi o‘z uyida 6:0 hisobida g‘alaba qozongan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.football-italia.net/160290/italy-6-0-moldova-caputo-and-el-sha-shine-azzurri|sarlavha=Italy 6-0 Moldova: Caputo and El Sha shine for Azzurri|nashriyot=Football Italia|sana=7 October 2020}}</ref>. 2021-yilning iyun oyida u bosh murabbiy [[Roberto Mancini|Roberto Manchini]] tomonidan Italiya terma jamoasining UEFA Yevro-2020 uchun terma jamoasiga kiritildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=1 June 2021 |title=Mancini names uncapped striker Raspadori in final Italy Euro 2020 squad |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/lifestyle/sports/mancini-names-uncapped-striker-raspadori-final-italy-euro-2020-squad-2021-06-01/ |access-date=5 June 2021}}</ref>. 11-iyul kuni Kristante finalda „[[Wembley|Uembli“ stadionida]] [[Angliya milliy futbol terma jamoasi|Angliya]] ustidan [[O‘yindan keyingi penaltilar seriyasi|penaltilar seriyasida]] 3:2 hisobida gʻalaba qozonib, [[Qoʻshimcha vaqt (Overtime)|qoʻshimcha]] boʻlimlarda 1:1 hisobida durang oʻynab, Italiya terma jamoasi bilan Yevropa chempionligini qoʻlga kiritdi; Cristante finalda zaxiradan maydonga tushdi, asosiy vaqtning ikkinchi yarmida [[Nicolò Barella|Nikolo Barella]] o‘rniga maydonga tushdi va burchak to‘pidan so‘ng Leonardo Bonuchchining golini urib, Italiyaga tenglashtiruvchi golni urishda muhim rol o‘ynadi<ref name="Euro2020Final">{{Yangiliklar manbasi |last=McNulty |first=Phil |date=11 July 2021 |title=England lose shootout in Euro 2020 final |language=en-GB |work=BBC Sport |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/51198762 |access-date=11 July 2021}}</ref>. == Oʻyin uslubi == Cristante oʻzining texnik qobiliyati, koʻrish qobiliyati, jismoniy tayyorgarligi va maydonning markaziy joylarida koʻp qirraliligi bilan tanilgan, bu esa unga toʻpni qaytarib olish va hujumkor oʻyinlarni boshlash imkonini beradi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.calciomercato.com/news/cristante-il-fu-trequartista-si-e-fatto-leader-della-roma-ne-vor-98113|sarlavha=Cristante, il fu trequartista si è fatto leader della Roma. 'Ne vorrei cento così!': De Rossi aveva capito tutto|ish=Calciomercato.com|til=it|sana=16 April 2021|kirish sanasi=3 July 2021}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.ultimouomo.com/lesplosione-di-cristante/|sarlavha=L'esplosione di Cristante|nashriyot=L'Ultimo Uomo|til=it-IT|sana=6 November 2017|kirish sanasi=3 July 2021}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.ultimouomo.com/preferiti-bryan-cristante/|sarlavha=Preferiti: Bryan Cristante|nashriyot=L'Ultimo Uomo|til=it-IT|sana=12 December 2014|kirish sanasi=3 July 2021}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.atalanta.it/site/paginalive/comunicati-dal-club/Stagione-2016-2017/2017-01/20-01-Preso-Cristante.html|sarlavha=Bryan Cristante all'Atalanta|nashriyot=Atalanta.it|til=Italian|sana=27 January 2017|kirish sanasi=3 July 2021|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170202041457/http://www.atalanta.it/site/paginalive/comunicati-dal-club/Stagione-2016-2017/2017-01/20-01-Preso-Cristante.html|arxivsana=2 February 2017}}</ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |date=23 November 2020 |title=Mayoral, Villar e Cristante: il terzetto di Fonseca che fa volare la Roma |language=it-IT |work=La Gazzetta dello Sport |url=https://www.gazzetta.it/Calcio/Serie-A/Roma/23-11-2020/mayoral-villar-cristante-terzetto-fonseca-che-fa-volare-roma-3901094599744.shtml |access-date=3 July 2021}}</ref>. == Faoliyat statistikasi == === Klub === {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Chemponatlardagi natijalari ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" |Mavsum ! colspan="3" |League ! colspan="2" |National Cup ! colspan="2" |Yevropa ! colspan="2" |Boshqa ! colspan="2" |Jami |- !Chempionat !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar |- | rowspan="4" |[[A.C. Milan|AC Milan]] |2011-12 | rowspan="3" |[[Serie A]] |0 |0 |0 |0 |1 |0 |0 |0 |1 |0 |- |2012-13 |0 |0 |0 |0 |0 |0 | colspan="2" |— |0 |0 |- |2013-14 |3 |1 |1 |0 |0 |0 | colspan="2" |— |4 |1 |- ! colspan="2" |Jami !3 !1 !1 !0 !1 !0 !0 !0 !5 !1 |- | rowspan="3" |Benfica |2014-15 | rowspan="2" |Primeira Liga |5 |0 |3 |0 |3 |0 |4 |1 |15 |1 |- |2015-16 |2 |0 |0 |0 |2 |0 |1 |0 |5 |0 |- ! colspan="2" |Jami !7 !0 !3 !0 !5 !0 !5 !1 !20 !1 |- |[[Palermo (futbol klubi)|Palermo]] (loan) |2015-16 |Serie A |4 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |4 |0 |- |Pescara (loan) |2016-17 |Serie A |16 |0 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |18 |0 |- | rowspan="3" |Atalanta (loan) |2016-17 | rowspan="2" |Serie A |12 |3 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |12 |3 |- |2017-18 |36 |9 |3 |0 |8 |3 | colspan="2" |— |47 |12 |- ! colspan="2" |Jami !48 !12 !3 !0 !8 !3 ! colspan="2" |— !59 !15 |- |[[Roma (futbol klubi)|Roma]] (loan) |2018-19 |Serie A |35 |4 |2 |0 |7 |0 | colspan="2" |— |44 |4 |- | rowspan="5" |Roma |2019-20 | rowspan="4" |Serie A |26 |1 |2 |0 |5 |0 | colspan="2" |— |33 |1 |- |2020-21 |34 |1 |1 |0 |13 |1 | colspan="2" |— |48 |2 |- |2021-22 |34 |2 |2 |0 |14 |1 | colspan="2" |— |50 |3 |- |2022-23 |3 |1 |0 |0 |0 |0 | colspan="2" |— |3 |1 |- ! colspan="2" |Jami !132 !9 !7 !0 !39 !2 ! colspan="2" |— !178 !11 |- ! colspan="3" |Umumiy !210 !22 !16 !0 !53 !5 !5 !1 !284 !28 |} === Xalqaro === {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Terma jamoa va yil boʻyicha koʻrinish va gollar ! Milliy terma jamoa ! Yil !Xalqaro oʻyinlar !Gollar |- | rowspan="6" | [[Italiya milliy futbol terma jamoasi|Italiya]] | 2017 | 1 | 0 |- | 2018 | 5 | 0 |- | 2019 | 1 | 0 |- | 2020 | 2 | 1 |- | 2021 | 13 | 0 |- | 2022 | 5 | 1 |- ! colspan="2" | Jami ! 27 ! 2 |} {| class="wikitable sortable" |+Brayan Kristante tomonidan kiritilgan xalqaro gollar roʻyxati ! scope="col" |Tartib ! scope="col" | Sana ! scope="col" | Joy ! scope="col" |Xalqaro oʻyinlar ! scope="col" | Raqib ! scope="col" | Hisob ! scope="col" | Natija ! scope="col" | Musobaqa |- | align="center" | 1 | 2020 yil 7 oktyabr | Stadio Artemio Franchi, [[Florensiya]], Italiya | align="center" | 9 |{{Fb|MDA}} | align="center" | 1-0 | align="center" | 6-0 | rowspan="2" |Oʻrtoqlik |- | align="center" | 2 | 2022 yil 29 mart | Konya Metropolitan Municipality Stadium, [[Koʻniya|Konya]], Turkiya | align="center" | 23 |{{Fb|TUR}} | align="center" | 1-1 | align="center" | 3-2 |} == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Italiya futbolchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1995-yilda tugʻilganlar]] 1psqgcflbdmth1ve8ctxymzuq9is5gs Munozara:Hibu 1 784023 2816115 2022-08-28T15:41:51Z FaridShavkatullayev 72137 http://fountain.toolforge.org:34905/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Munozara:Bryan Cristante 1 784024 2816117 2022-08-28T15:42:22Z Akobirolmasov diplomat 74881 http://fountain.toolforge.org:34905/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Sepp van den Berg 0 784025 2816119 2022-08-28T15:49:16Z SanjarStamov 75319 „[[:en:Special:Redirect/revision/1107002761|Sepp van den Berg]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {| class="infobox vcard" style="line-height: 1.2em;" |+ class="infobox-title fn" id="4" style="font-size: 125%; text-align: center; line-height: 1.2em;" |Sepp van den Berg | colspan="4" class="infobox-image" | [[File:Sepp_van_den_berg-1545340900_(cropped).jpeg|frameless]] |- ! colspan="4" class="infobox-header" style="background-color: #b0c4de; line-height: 1.5em" |Personal information |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: left" |Full name | colspan="3" class="infobox-data nickname" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;;white-space: normal;" | Sepp van den Berg<ref><cite class="citation web cs1"><span class="cx-segment" data-segmentid="355">[https://www.premierleague.com/news/1335777 "2019/20 Premier League squads confirmed"]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="356">Premier League. 3 September 2019<span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="357"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">6 October</span> 2019</span>.</span></cite></ref> |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: left" |Date of birth | colspan="3" class="infobox-data" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;;white-space: normal;" | <span style="display:none"> (<span class="bday">2001-12-20</span>) </span>20 December 2001<span class="noprint ForceAgeToShow"> (age&nbsp;20)</span><ref name="LFCProfile" /> |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: left" |Place of birth | colspan="3" class="infobox-data birthplace" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;;white-space: normal;" | [[Zwolle]], Netherlands<ref name="LFCProfile"><templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css"></templatestyles><cite class="citation web cs1">[https://www.liverpoolfc.com/team/first-team/player/sepp-van-den-berg "Sepp van den Berg"]. </cite></ref> |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: left" |Height | colspan="3" class="infobox-data" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;;white-space: normal;" | 1.89&nbsp;m (6&nbsp;ft 2&nbsp;in)<ref name="soccerway"><templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css"></templatestyles><cite class="citation web cs1">[https://int.soccerway.com/players/sepp-van-den-berg/534986/ "S. van den Berg"]. </cite></ref> |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: left" |Position(s) | colspan="3" class="infobox-data role" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;;white-space: normal;" | [[Defender (association football)#Centre-back|Markaziy himoyachi]] |- ! colspan="4" class="infobox-header" style="background-color: #b0c4de; line-height: 1.5em" |Club information |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: left" |<div style="display:inline-block; line-height:1.2em; padding:.1em 0;">Current team</div> | colspan="3" class="infobox-data org" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;;white-space: normal;" | [[Liverpool F.C.|Liverpool]] |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: left" |Number | colspan="3" class="infobox-data" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;" | 72 |- ! colspan="4" class="infobox-header" style="background-color: #b0c4de; line-height: 1.5em" |Youth career |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: left" |<span style="font-weight:normal">2008–2012</span> | colspan="3" class="infobox-data" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;" | CSV '28 |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: left" |<span style="font-weight:normal">2012–2018</span> | colspan="3" class="infobox-data" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;" | [[PEC Zwolle]] |- ! colspan="4" class="infobox-header" style="background-color: #b0c4de; line-height: 1.5em" |Senior career* |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: left" |Years | class="infobox-data infobox-data-a" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;" | '''Team''' | class="infobox-data infobox-data-b" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;text-align: right" | '''<abbr title="<nowiki&gt;League appearances</nowiki&gt;">Apps</abbr>''' | class="infobox-data infobox-data-c" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: right" | '''(<abbr title="<nowiki&gt;League goals</nowiki&gt;">Gls</abbr>)''' |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: left" |<span style="font-weight:normal">2018–2019</span> | class="infobox-data infobox-data-a" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;" | [[PEC Zwolle]] | class="infobox-data infobox-data-b" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;text-align: right" | 22 | class="infobox-data infobox-data-c" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: right" | (0) |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: left" |<span style="font-weight:normal">2019–</span> | class="infobox-data infobox-data-a" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;" | [[Liverpool F.C.|Liverpool]] | class="infobox-data infobox-data-b" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;text-align: right" | 0 | class="infobox-data infobox-data-c" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: right" | (0) |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: left" |<span style="font-weight:normal">2021–2022</span> | class="infobox-data infobox-data-a" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;" | → [[Preston North End F.C.|Preston North End]] (ijara) | class="infobox-data infobox-data-b" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;text-align: right" | 61 | class="infobox-data infobox-data-c" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: right" | (1) |- ! colspan="4" class="infobox-header" style="background-color: #b0c4de; line-height: 1.5em" |National team<sup>‡</sup> |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: left" |<span style="font-weight:normal">2018–</span> | class="infobox-data infobox-data-a" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;" | [[Netherlands national under-19 football team|Niderlandiya U19]] | class="infobox-data infobox-data-b" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;text-align: right" | 10 | class="infobox-data infobox-data-c" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: right" | (3) |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: left" |<span style="font-weight:normal">2021–</span> | class="infobox-data infobox-data-a" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;" | [[Netherlands national under-21 football team|Niderlandiya U21]] | class="infobox-data infobox-data-b" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;text-align: right" | 5 | class="infobox-data infobox-data-c" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: right" | (1) |} '''Sepp van den Berg''' (2001-yil 20-dekabrda tugʻilgan) — gollandiyalik professional [[Futbol|futbolchi]], [[Angliya Premer-ligasi|Premer-liganing]] „<nowiki/>[[Liverpool F.C.|Liverpool”]] klubida [[Himoyachi (futbol)|markaziy]] himoyachi sifatida oʻynaydi. == Klublardagi faoliyati == === PEC Zwolle === 2012-yildan beri Zwolle yoshlar safida o`ynab kelgan Van den Berg 2018-yilning 11-mart kuni o‘zining asosiy jamoadagi debyutini o‘tkazdi va 45-daqiqada maydonga zaxiradan tushirildi<ref>{{Veb manbasi|url=https://no.whoscored.com/Matches/1189275/Preview/Hollanda-Eredivisie-2017-2018-FC-Groningen-PEC-Zwolle|sarlavha=FC Groningen v PEC Zwolle March report|sana=27 June 2019|ish=www.no.whoscored.com}}</ref>. === Liverpool === 2019-yilning 27-iyunida Van den Berg 1,3 million funt sterling evaziga „Liverpool”ga o‘tdi. Agar kelishilgan barcha shartlar amalga oshirilsa van den Berg maoshi 4,4 million funt sterlinggacha oshishi mumkin edi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/48755456|sarlavha=Sepp van den Berg: Liverpool reach agreement to sign defender from PEC Zwolle|sana=27 June 2019|ish=www.bbc.co.uk}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.liverpoolfc.com/news/first-team/354756-sepp-van-den-berg-deal-agreed|sarlavha=Liverpool agree deal to sign Sepp van den Berg|sana=27 June 2019|nashriyot=Liverpool F.C.}}</ref> U klubdagi debyutini 2019-yil 25-sentabrda Milton Keyns Donsga qarshi EFL kubogi o‘yinida o‘tkazdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/49736855|sarlavha=MK Dons 0–2 Liverpool|sana=25 September 2019|nashriyot=BBC Sport}}</ref>. Van den Berg 30-oktyabr kuni EFL kubogi 4-bosqichida [[Liverpool F.C.|Liverpool]]<nowiki/>ning „<nowiki/>[[Arsenal (futbol klubi)|Arsenal"]] ga qarshi 5:5 hisobidagi durang o'yinida ilk bor maydonga tushdi. Ushbu o`yinda penaltilar seriyasida “Liverpool” 5:4 hisobida g‘alaba qozonadi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Sanders|ism=Emma|sarlavha=Liverpool 5-5 (5-4) Arsenal: Shootout decides 10-goal thriller|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/50148250|ish=BBC Sport|kirish sanasi=31 October 2019|sana=30 October 2019}}</ref>. ==== Preston North End (ijara) ==== 2021-yil 1-fevralda Van den Berg 2020-21-yilgi mavsumning qolgan qismi uchun Chempionshipning Preston North End jamoasiga ijara asosida qo‘shildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=1 February 2021 |title=Liverpool Centre Half Sepp Van Den Berg Signs On Loan |work=Preston North End F.C. |url=https://www.pnefc.net/news/2021/february/liverpool-centre-half-sepp-van-den-berg-signs-on-loan/ |access-date=1 February 2021}}</ref>. Besh kundan so'ng, u „Roterxem Yunayted"ga qarshi kechgan o`yinda zaxiradan maydonga tushib tushib, debyut o`yinini o`tkazdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=6 February 2021 |title=Preston North End 1-2 Rotherham United: Millers battle to win over Preston |work=[[BBC Sport]] |url=https://www.bbc.com/sport/football/55866861 |access-date=15 February 2021}}</ref>. 2021-yil 21-iyun kuni Van den Berg Prestonga qo'shimcha 12 oyga ijaraga berilib, shartnomasi uzaytirildi va 2021-22 yilgi mavsumda klubda qoladigan bo`ldi<ref> {{Veb manbasi|url=https://www.pnefc.net/news/2021/june/sepp-van-den-berg-rejoins-pne-on-loan/|sarlavha=Sepp van den Berg Rejoins PNE On Loan|ish=www.pnefc.net|sana=21 June 2021}}</ref>. U o‘zining birinchi professional golini 2021-yil avgust oyida EFL kubogida Morecambe FCga qarshi 4:2 hisobida g‘alaba qozonilgan o‘yinda kiritdi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Durkan|ism=Joanna|sarlavha=Sepp van den Berg hopes there’s more to come after 1st professional goal|url=https://www.thisisanfield.com/2021/08/sepp-van-den-berg-hopes-theres-more-to-come-after-1st-professional-goal/|ish=This Is Anfield|kirish sanasi=20 October 2021}}</ref>. == Xalqaro faoliyati == Van den Berg Gollandiyaning yoshlar terma jamoasida o`ynaydi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.onsoranje.nl/teams/185189/speler/24745|sarlavha=OnsOranje|ish=www.onsoranje.nl}}</ref>. Gollandiya U19 terma jamoasida 10 ta o‘yin o‘tkazib, 3 ta gol urgan. Van den Berg 2021-yil 12-oktabr kuni Uelsga qarshi o‘yinda (5:0) Gollandiya U21 terma jamoasi safida debyut o`yinini o`tkazgan. == Shaxsiy hayoti == Uning ukasi Rav Erediviziyada PEC Zwolle jamoasida o'ynaydi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=de Vries |first=Vincent |date=3 May 2021 |title=Sepp van den Berg trots op broertje Rav (16) na PEC-debuut: ‘Leek wel alsof ik zelf moest voetballen’ |language=nl |work=Algemeen Dagblad |url=https://www.ad.nl/nederlands-voetbal/sepp-van-den-berg-trots-op-broertje-rav-16-na-pec-debuut-leek-wel-alsof-ik-zelf-moest-voetballen~aaef551f/ |access-date=4 May 2021}}</ref>. == Faoliyat statistikasi == === Klub === {| class="wikitable" style="text-align:center" |+ ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" |Mavsum ! colspan="3" |Liga ! colspan="2" |Milliy kubok ! colspan="2" |Liga kubogi ! colspan="2" |Yevropa ! colspan="2" |Boshqa ! colspan="2" |Jami |- !Divizion !O`yinlar !Gollar !O`yinlar !Gollar !O`yinlar !Gollar !O`yinlar !Gollar !O`yinlar !Gollar !O`yinlar !Gollar |- | rowspan="3" |PEC Zwolle |2017–18 | rowspan="2" |Eredivisie |7 |0 |0 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |7 |0 |- |2018–19<ref name="SBSW" /> |15 |0 |1 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |16 |0 |- ! colspan="2" |Jami !22 !0 !1 !0 !0 !0 !0 !0 !0 !0 !23 !0 |- | rowspan="4" |[[Liverpool F.C.|Liverpool]] |2019–20 | rowspan="3" |[[Angliya Premer-ligasi|Premier League]] |0 |0 |1 |0 |3 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |4 |0 |- |2020–21 |0 |0 |0 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |0 |0 |- |2021–22 |0 |0 |0 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |0 |0 |- ! colspan="2" |Jami !0 !0 !1 !0 !3 !0 !0 !0 !0 !0 !4 !0 |- | rowspan="3" |Preston North End (ijara) |2020–21<ref name="sb2021" /> | rowspan="2" |Championship |16 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |0 |0 |16 |0 |- |2021–22<ref name="sb2122" /> |45 |1 |1 |0 |4 |1 | colspan="2" |— |0 |0 |50 |2 |- ! colspan="2" |Jami !61 !1 !1 !0 !4 !1 !0 !0 !0 !0 !66 !2 |- ! colspan="3" |Jami !83 !1 !3 !0 !7 !1 !0 !0 !0 !0 !93 !2 |} == Yutuqlari == '''Liverpool''' * [[Klublar o'rtasida jahon chempionati|FIFA klublar o'rtasidagi jahon chempionati]] : 2019<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Poole |first=Harry |date=21 December 2019 |title=Liverpool 1–0 Flamengo |work=BBC Sport |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/50869633 |access-date=21 December 2019}}</ref> == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> [[Turkum:Niderlandlar futbolchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:2001-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:WikiFutbol]] [[Turkum:WikiSport]] b3wehrqqcmclw0ppk5gw4hdgv5hnsmu 2816123 2816119 2022-08-28T15:52:24Z SanjarStamov 75319 wikitext text/x-wiki {{short description|Dutch footballer}} {{family name hatnote|van den Berg|Berg|lang=Dutch}} {{Infobox football biography | name = Sepp van den Berg | fullname = Sepp van den Berg<ref>{{cite web |url=https://www.premierleague.com/news/1335777 |title=2019/20 Premier League squads confirmed |publisher=Premier League |date=3 September 2019 |accessdate=6 October 2019}}</ref> | image = Sepp van den berg-1545340900 (cropped).jpeg | caption = Van den Berg with [[PEC Zwolle]] in 2018 | height = 1.89 m<ref name="soccerway">{{cite web|title=S. van den Berg |url=https://int.soccerway.com/players/sepp-van-den-berg/534986/|website=Soccerway|accessdate=31 October 2019}}</ref> | birth_date = {{birth date and age|2001|12|20|df=yes}}<ref name="LFCProfile"/> | birth_place = [[Zwolle]], Netherlands<ref name="LFCProfile">{{cite web |title=Sepp van den Berg |url=https://www.liverpoolfc.com/team/first-team/player/sepp-van-den-berg |publisher=Liverpool F.C. |access-date=18 August 2022}}</ref> | currentclub = [[Liverpool F.C.|Liverpool]] | clubnumber = 72 | position = [[Defender (association football)#Centre-back|Centre-back]] | youthyears1 = 2008-2012 | youthclubs1 = CSV '28 | youthyears2 = 2012-2018 | youthclubs2 = [[PEC Zwolle]] | years1 = 2018-2019 | clubs1 = [[PEC Zwolle]] | caps1 = 22 | goals1 = 0 | years2 = 2019- | clubs2 = [[Liverpool F.C.|Liverpool]] | caps2 = 0 | goals2 = 0 | years3 = 2021-2022 | clubs3 = → [[Preston North End F.C.|Preston North End]] (loan) | caps3 = 61 | goals3 = 1 | nationalyears1 = 2018- | nationalteam1 = [[Netherlands national under-19 football team|Netherlands U19]] | nationalcaps1 = 10 | nationalgoals1 = 3 | nationalyears2 = 2021- | nationalteam2 = [[Netherlands national under-21 football team|Netherlands U21]] | nationalcaps2 = 5 | nationalgoals2 = 1 | pcupdate = 2 May 2022 | ntupdate = 7 June 2022 }} '''Sepp van den Berg''' (2001-yil 20-dekabrda tugʻilgan) — gollandiyalik professional [[Futbol|futbolchi]], [[Angliya Premer-ligasi|Premer-liganing]] „<nowiki/>[[Liverpool F.C.|Liverpool“]] klubida [[Himoyachi (futbol)|markaziy]] himoyachi sifatida oʻynaydi. == Klublardagi faoliyati == === PEC Zwolle === 2012-yildan beri Zwolle yoshlar safida oʻynab kelgan Van den Berg 2018-yilning 11-mart kuni o‘zining asosiy jamoadagi debyutini o‘tkazdi va 45-daqiqada maydonga zaxiradan tushirildi<ref>{{Veb manbasi|url=https://no.whoscored.com/Matches/1189275/Preview/Hollanda-Eredivisie-2017-2018-FC-Groningen-PEC-Zwolle|sarlavha=FC Groningen v PEC Zwolle March report|sana=27 June 2019|ish=www.no.whoscored.com}}</ref>. === Liverpool === 2019-yilning 27-iyunida Van den Berg 1,3 million funt sterling evaziga „Liverpool“ga o‘tdi. Agar kelishilgan barcha shartlar amalga oshirilsa van den Berg maoshi 4,4 million funt sterlinggacha oshishi mumkin edi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/48755456|sarlavha=Sepp van den Berg: Liverpool reach agreement to sign defender from PEC Zwolle|sana=27 June 2019|ish=www.bbc.co.uk}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.liverpoolfc.com/news/first-team/354756-sepp-van-den-berg-deal-agreed|sarlavha=Liverpool agree deal to sign Sepp van den Berg|sana=27 June 2019|nashriyot=Liverpool F.C.}}</ref> U klubdagi debyutini 2019-yil 25-sentabrda Milton Keyns Donsga qarshi EFL kubogi o‘yinida o‘tkazdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/49736855|sarlavha=MK Dons 0–2 Liverpool|sana=25 September 2019|nashriyot=BBC Sport}}</ref>. Van den Berg 30-oktyabr kuni EFL kubogi 4-bosqichida [[Liverpool F.C.|Liverpool]]<nowiki/>ning „<nowiki/>[[Arsenal (futbol klubi)|Arsenal“]] ga qarshi 5:5 hisobidagi durang oʻyinida ilk bor maydonga tushdi. Ushbu oʻyinda penaltilar seriyasida „Liverpool“ 5:4 hisobida g‘alaba qozonadi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Sanders|ism=Emma|sarlavha=Liverpool 5-5 (5-4) Arsenal: Shootout decides 10-goal thriller|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/50148250|ish=BBC Sport|kirish sanasi=31 October 2019|sana=30 October 2019}}</ref>. ==== Preston North End (ijara) ==== 2021-yil 1-fevralda Van den Berg 2020-21-yilgi mavsumning qolgan qismi uchun Chempionshipning Preston North End jamoasiga ijara asosida qo‘shildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=1 February 2021 |title=Liverpool Centre Half Sepp Van Den Berg Signs On Loan |work=Preston North End F.C. |url=https://www.pnefc.net/news/2021/february/liverpool-centre-half-sepp-van-den-berg-signs-on-loan/ |access-date=1 February 2021}}</ref>. Besh kundan soʻng, u „Roterxem Yunayted“ga qarshi kechgan oʻyinda zaxiradan maydonga tushib tushib, debyut oʻyinini oʻtkazdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=6 February 2021 |title=Preston North End 1-2 Rotherham United: Millers battle to win over Preston |work=[[BBC Sport]] |url=https://www.bbc.com/sport/football/55866861 |access-date=15 February 2021}}</ref>. 2021-yil 21-iyun kuni Van den Berg Prestonga qoʻshimcha 12 oyga ijaraga berilib, shartnomasi uzaytirildi va 2021-22 yilgi mavsumda klubda qoladigan boʻldi<ref> {{Veb manbasi|url=https://www.pnefc.net/news/2021/june/sepp-van-den-berg-rejoins-pne-on-loan/|sarlavha=Sepp van den Berg Rejoins PNE On Loan|ish=www.pnefc.net|sana=21 June 2021}}</ref>. U o‘zining birinchi professional golini 2021-yil avgust oyida EFL kubogida Morecambe FCga qarshi 4:2 hisobida g‘alaba qozonilgan o‘yinda kiritdi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Durkan|ism=Joanna|sarlavha=Sepp van den Berg hopes there’s more to come after 1st professional goal|url=https://www.thisisanfield.com/2021/08/sepp-van-den-berg-hopes-theres-more-to-come-after-1st-professional-goal/|ish=This Is Anfield|kirish sanasi=20 October 2021}}</ref>. == Xalqaro faoliyati == Van den Berg Gollandiyaning yoshlar terma jamoasida oʻynaydi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.onsoranje.nl/teams/185189/speler/24745|sarlavha=OnsOranje|ish=www.onsoranje.nl}}</ref>. Gollandiya U19 terma jamoasida 10 ta o‘yin o‘tkazib, 3 ta gol urgan. Van den Berg 2021-yil 12-oktabr kuni Uelsga qarshi o‘yinda (5:0) Gollandiya U21 terma jamoasi safida debyut oʻyinini oʻtkazgan. == Shaxsiy hayoti == Uning ukasi Rav Erediviziyada PEC Zwolle jamoasida oʻynaydi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=de Vries |first=Vincent |date=3 May 2021 |title=Sepp van den Berg trots op broertje Rav (16) na PEC-debuut: ‘Leek wel alsof ik zelf moest voetballen’ |language=nl |work=Algemeen Dagblad |url=https://www.ad.nl/nederlands-voetbal/sepp-van-den-berg-trots-op-broertje-rav-16-na-pec-debuut-leek-wel-alsof-ik-zelf-moest-voetballen~aaef551f/ |access-date=4 May 2021}}</ref>. == Faoliyat statistikasi == === Klub === {| class="wikitable" style="text-align:center" |+ ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" |Mavsum ! colspan="3" |Liga ! colspan="2" |Milliy kubok ! colspan="2" |Liga kubogi ! colspan="2" |Yevropa ! colspan="2" |Boshqa ! colspan="2" |Jami |- !Divizion !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar |- | rowspan="3" |PEC Zwolle |2017-18 | rowspan="2" |Eredivisie |7 |0 |0 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |7 |0 |- |2018-19<ref name="SBSW" /> |15 |0 |1 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |16 |0 |- ! colspan="2" |Jami !22 !0 !1 !0 !0 !0 !0 !0 !0 !0 !23 !0 |- | rowspan="4" |[[Liverpool F.C.|Liverpool]] |2019-20 | rowspan="3" |[[Angliya Premer-ligasi|Premier League]] |0 |0 |1 |0 |3 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |4 |0 |- |2020-21 |0 |0 |0 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |0 |0 |- |2021-22 |0 |0 |0 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |0 |0 |- ! colspan="2" |Jami !0 !0 !1 !0 !3 !0 !0 !0 !0 !0 !4 !0 |- | rowspan="3" |Preston North End (ijara) |2020-21<ref name="sb2021" /> | rowspan="2" |Championship |16 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |0 |0 |16 |0 |- |2021-22<ref name="sb2122" /> |45 |1 |1 |0 |4 |1 | colspan="2" |— |0 |0 |50 |2 |- ! colspan="2" |Jami !61 !1 !1 !0 !4 !1 !0 !0 !0 !0 !66 !2 |- ! colspan="3" |Jami !83 !1 !3 !0 !7 !1 !0 !0 !0 !0 !93 !2 |} == Yutuqlari == '''Liverpool''' * [[Klublar o'rtasida jahon chempionati|FIFA klublar oʻrtasidagi jahon chempionati]] : 2019<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Poole |first=Harry |date=21 December 2019 |title=Liverpool 1–0 Flamengo |work=BBC Sport |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/50869633 |access-date=21 December 2019}}</ref> == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> [[Turkum:Niderlandlar futbolchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:2001-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:WikiFutbol]] [[Turkum:WikiSport]] ju8ktondb0tw2zit5e3hft9r7f6sujw 2816125 2816123 2022-08-28T15:54:18Z SanjarStamov 75319 /* Klublardagi faoliyati */ wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography | name = Sepp van den Berg | fullname = Sepp van den Berg<ref>{{cite web |url=https://www.premierleague.com/news/1335777 |title=2019/20 Premier League squads confirmed |publisher=Premier League |date=3 September 2019 |accessdate=6 October 2019}}</ref> | image = Sepp van den berg-1545340900 (cropped).jpeg | caption = | height = 1.89 m<ref name="soccerway">{{cite web|title=S. van den Berg |url=https://int.soccerway.com/players/sepp-van-den-berg/534986/|website=Soccerway|accessdate=31 October 2019}}</ref> | birth_date = {{birth date and age|2001|12|20|df=yes}}<ref name="LFCProfile"/> | birth_place = [[Zwolle]], Netherlands<ref name="LFCProfile">{{cite web |title=Sepp van den Berg |url=https://www.liverpoolfc.com/team/first-team/player/sepp-van-den-berg |publisher=Liverpool F.C. |access-date=18 August 2022}}</ref> | currentclub = [[Liverpool F.C.|Liverpool]] | clubnumber = 72 | position = [[Markaziy himoyachi]] | youthyears1 = 2008-2012 | youthclubs1 = CSV '28 | youthyears2 = 2012-2018 | youthclubs2 = [[PEC Zwolle]] | years1 = 2018-2019 | clubs1 = [[PEC Zwolle]] | caps1 = 22 | goals1 = 0 | years2 = 2019- | clubs2 = [[Liverpool F.C.|Liverpool]] | caps2 = 0 | goals2 = 0 | years3 = 2021-2022 | clubs3 = → [[Preston North End F.C.|Preston North End]] (loan) | caps3 = 61 | goals3 = 1 | nationalyears1 = 2018- | nationalteam1 = [[Niderlandiya U19]] | nationalcaps1 = 10 | nationalgoals1 = 3 | nationalyears2 = 2021- | nationalteam2 = [[Niderlandiya U21]] | nationalcaps2 = 5 | nationalgoals2 = 1 | pcupdate = 2 May 2022 | ntupdate = 7 June 2022 }} '''Sepp van den Berg''' (2001-yil 20-dekabrda tugʻilgan) — gollandiyalik professional [[Futbol|futbolchi]], [[Angliya Premer-ligasi|Premer-liganing]] „<nowiki/>[[Liverpool F.C.|Liverpool“]] klubida [[Himoyachi (futbol)|markaziy]] himoyachi sifatida oʻynaydi. == Klublardagi faoliyati == === PEC Zwolle === 2012-yildan beri Zwolle yoshlar safida oʻynab kelgan Van den Berg 2018-yilning 11-mart kuni o‘zining asosiy jamoadagi debyutini o‘tkazdi va 45-daqiqada maydonga zaxiradan tushirildi<ref>{{Veb manbasi|url=https://no.whoscored.com/Matches/1189275/Preview/Hollanda-Eredivisie-2017-2018-FC-Groningen-PEC-Zwolle|sarlavha=FC Groningen v PEC Zwolle March report|sana=27 June 2019|ish=www.no.whoscored.com}}</ref>. === Liverpool === 2019-yilning 27-iyunida Van den Berg 1,3 million funt sterling evaziga „Liverpool“ga o‘tdi. Agar kelishilgan barcha shartlar amalga oshirilsa van den Berg maoshi 4,4 million funt sterlinggacha oshishi mumkin edi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/48755456|sarlavha=Sepp van den Berg: Liverpool reach agreement to sign defender from PEC Zwolle|sana=27 June 2019|ish=www.bbc.co.uk}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.liverpoolfc.com/news/first-team/354756-sepp-van-den-berg-deal-agreed|sarlavha=Liverpool agree deal to sign Sepp van den Berg|sana=27 June 2019|nashriyot=Liverpool F.C.}}</ref> U klubdagi debyutini 2019-yil 25-sentabrda Milton Keyns Donsga qarshi EFL kubogi o‘yinida o‘tkazdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/49736855|sarlavha=MK Dons 0–2 Liverpool|sana=25 September 2019|nashriyot=BBC Sport}}</ref>. Van den Berg 30-oktyabr kuni EFL kubogi 4-bosqichida [[Liverpool F.C.|Liverpool]]<nowiki/>ning „<nowiki/>[[Arsenal (futbol klubi)|Arsenal“]] ga qarshi 5:5 hisobidagi durang oʻyinida ilk bor maydonga tushdi. Ushbu oʻyinda penaltilar seriyasida „Liverpool“ 5:4 hisobida g‘alaba qozonadi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Sanders|ism=Emma|sarlavha=Liverpool 5-5 (5-4) Arsenal: Shootout decides 10-goal thriller|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/50148250|ish=BBC Sport|kirish sanasi=31 October 2019|sana=30 October 2019}}</ref>. ==== Preston North End (ijara) ==== 2021-yil 1-fevralda Van den Berg 2020-21-yilgi mavsumning qolgan qismi uchun Chempionshipning Preston North End jamoasiga ijara asosida qo‘shildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=1 February 2021 |title=Liverpool Centre Half Sepp Van Den Berg Signs On Loan |work=Preston North End F.C. |url=https://www.pnefc.net/news/2021/february/liverpool-centre-half-sepp-van-den-berg-signs-on-loan/ |access-date=1 February 2021}}</ref>. Besh kundan soʻng, u „Roterxem Yunayted“ga qarshi kechgan oʻyinda zaxiradan maydonga tushib tushib, debyut oʻyinini oʻtkazdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=6 February 2021 |title=Preston North End 1-2 Rotherham United: Millers battle to win over Preston |work=[[BBC Sport]] |url=https://www.bbc.com/sport/football/55866861 |access-date=15 February 2021}}</ref>. 2021-yil 21-iyun kuni Van den Berg Prestonga qoʻshimcha 12 oyga ijaraga berilib, shartnomasi uzaytirildi va 2021-22 yilgi mavsumda klubda qoladigan boʻldi<ref> {{Veb manbasi|url=https://www.pnefc.net/news/2021/june/sepp-van-den-berg-rejoins-pne-on-loan/|sarlavha=Sepp van den Berg Rejoins PNE On Loan|ish=www.pnefc.net|sana=21 June 2021}}</ref>. U o‘zining birinchi professional golini 2021-yil avgust oyida EFL kubogida Morecambe FCga qarshi 4:2 hisobida g‘alaba qozonilgan o‘yinda kiritdi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Durkan|ism=Joanna|sarlavha=Sepp van den Berg hopes there’s more to come after 1st professional goal|url=https://www.thisisanfield.com/2021/08/sepp-van-den-berg-hopes-theres-more-to-come-after-1st-professional-goal/|ish=This Is Anfield|kirish sanasi=20 October 2021}}</ref>. == Xalqaro faoliyati == Van den Berg Gollandiyaning yoshlar terma jamoasida oʻynaydi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.onsoranje.nl/teams/185189/speler/24745|sarlavha=OnsOranje|ish=www.onsoranje.nl}}</ref>. Gollandiya U19 terma jamoasida 10 ta o‘yin o‘tkazib, 3 ta gol urgan. Van den Berg 2021-yil 12-oktabr kuni Uelsga qarshi o‘yinda (5:0) Gollandiya U21 terma jamoasi safida debyut oʻyinini oʻtkazgan. == Shaxsiy hayoti == Uning ukasi Rav Erediviziyada PEC Zwolle jamoasida oʻynaydi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=de Vries |first=Vincent |date=3 May 2021 |title=Sepp van den Berg trots op broertje Rav (16) na PEC-debuut: ‘Leek wel alsof ik zelf moest voetballen’ |language=nl |work=Algemeen Dagblad |url=https://www.ad.nl/nederlands-voetbal/sepp-van-den-berg-trots-op-broertje-rav-16-na-pec-debuut-leek-wel-alsof-ik-zelf-moest-voetballen~aaef551f/ |access-date=4 May 2021}}</ref>. == Faoliyat statistikasi == === Klub === {| class="wikitable" style="text-align:center" |+ ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" |Mavsum ! colspan="3" |Liga ! colspan="2" |Milliy kubok ! colspan="2" |Liga kubogi ! colspan="2" |Yevropa ! colspan="2" |Boshqa ! colspan="2" |Jami |- !Divizion !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar |- | rowspan="3" |PEC Zwolle |2017-18 | rowspan="2" |Eredivisie |7 |0 |0 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |7 |0 |- |2018-19<ref name="SBSW" /> |15 |0 |1 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |16 |0 |- ! colspan="2" |Jami !22 !0 !1 !0 !0 !0 !0 !0 !0 !0 !23 !0 |- | rowspan="4" |[[Liverpool F.C.|Liverpool]] |2019-20 | rowspan="3" |[[Angliya Premer-ligasi|Premier League]] |0 |0 |1 |0 |3 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |4 |0 |- |2020-21 |0 |0 |0 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |0 |0 |- |2021-22 |0 |0 |0 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |0 |0 |- ! colspan="2" |Jami !0 !0 !1 !0 !3 !0 !0 !0 !0 !0 !4 !0 |- | rowspan="3" |Preston North End (ijara) |2020-21<ref name="sb2021" /> | rowspan="2" |Championship |16 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |0 |0 |16 |0 |- |2021-22<ref name="sb2122" /> |45 |1 |1 |0 |4 |1 | colspan="2" |— |0 |0 |50 |2 |- ! colspan="2" |Jami !61 !1 !1 !0 !4 !1 !0 !0 !0 !0 !66 !2 |- ! colspan="3" |Jami !83 !1 !3 !0 !7 !1 !0 !0 !0 !0 !93 !2 |} == Yutuqlari == '''Liverpool''' * [[Klublar o'rtasida jahon chempionati|FIFA klublar oʻrtasidagi jahon chempionati]] : 2019<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Poole |first=Harry |date=21 December 2019 |title=Liverpool 1–0 Flamengo |work=BBC Sport |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/50869633 |access-date=21 December 2019}}</ref> == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> [[Turkum:Niderlandlar futbolchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:2001-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:WikiFutbol]] [[Turkum:WikiSport]] d7kc41dsz5efzr8said6guej15vdo0d 2816128 2816125 2022-08-28T15:55:00Z SanjarStamov 75319 /* Klub */ wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography | name = Sepp van den Berg | fullname = Sepp van den Berg<ref>{{cite web |url=https://www.premierleague.com/news/1335777 |title=2019/20 Premier League squads confirmed |publisher=Premier League |date=3 September 2019 |accessdate=6 October 2019}}</ref> | image = Sepp van den berg-1545340900 (cropped).jpeg | caption = | height = 1.89 m<ref name="soccerway">{{cite web|title=S. van den Berg |url=https://int.soccerway.com/players/sepp-van-den-berg/534986/|website=Soccerway|accessdate=31 October 2019}}</ref> | birth_date = {{birth date and age|2001|12|20|df=yes}}<ref name="LFCProfile"/> | birth_place = [[Zwolle]], Netherlands<ref name="LFCProfile">{{cite web |title=Sepp van den Berg |url=https://www.liverpoolfc.com/team/first-team/player/sepp-van-den-berg |publisher=Liverpool F.C. |access-date=18 August 2022}}</ref> | currentclub = [[Liverpool F.C.|Liverpool]] | clubnumber = 72 | position = [[Markaziy himoyachi]] | youthyears1 = 2008-2012 | youthclubs1 = CSV '28 | youthyears2 = 2012-2018 | youthclubs2 = [[PEC Zwolle]] | years1 = 2018-2019 | clubs1 = [[PEC Zwolle]] | caps1 = 22 | goals1 = 0 | years2 = 2019- | clubs2 = [[Liverpool F.C.|Liverpool]] | caps2 = 0 | goals2 = 0 | years3 = 2021-2022 | clubs3 = → [[Preston North End F.C.|Preston North End]] (loan) | caps3 = 61 | goals3 = 1 | nationalyears1 = 2018- | nationalteam1 = [[Niderlandiya U19]] | nationalcaps1 = 10 | nationalgoals1 = 3 | nationalyears2 = 2021- | nationalteam2 = [[Niderlandiya U21]] | nationalcaps2 = 5 | nationalgoals2 = 1 | pcupdate = 2 May 2022 | ntupdate = 7 June 2022 }} '''Sepp van den Berg''' (2001-yil 20-dekabrda tugʻilgan) — gollandiyalik professional [[Futbol|futbolchi]], [[Angliya Premer-ligasi|Premer-liganing]] „<nowiki/>[[Liverpool F.C.|Liverpool“]] klubida [[Himoyachi (futbol)|markaziy]] himoyachi sifatida oʻynaydi. == Klublardagi faoliyati == === PEC Zwolle === 2012-yildan beri Zwolle yoshlar safida oʻynab kelgan Van den Berg 2018-yilning 11-mart kuni o‘zining asosiy jamoadagi debyutini o‘tkazdi va 45-daqiqada maydonga zaxiradan tushirildi<ref>{{Veb manbasi|url=https://no.whoscored.com/Matches/1189275/Preview/Hollanda-Eredivisie-2017-2018-FC-Groningen-PEC-Zwolle|sarlavha=FC Groningen v PEC Zwolle March report|sana=27 June 2019|ish=www.no.whoscored.com}}</ref>. === Liverpool === 2019-yilning 27-iyunida Van den Berg 1,3 million funt sterling evaziga „Liverpool“ga o‘tdi. Agar kelishilgan barcha shartlar amalga oshirilsa van den Berg maoshi 4,4 million funt sterlinggacha oshishi mumkin edi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/48755456|sarlavha=Sepp van den Berg: Liverpool reach agreement to sign defender from PEC Zwolle|sana=27 June 2019|ish=www.bbc.co.uk}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.liverpoolfc.com/news/first-team/354756-sepp-van-den-berg-deal-agreed|sarlavha=Liverpool agree deal to sign Sepp van den Berg|sana=27 June 2019|nashriyot=Liverpool F.C.}}</ref> U klubdagi debyutini 2019-yil 25-sentabrda Milton Keyns Donsga qarshi EFL kubogi o‘yinida o‘tkazdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/49736855|sarlavha=MK Dons 0–2 Liverpool|sana=25 September 2019|nashriyot=BBC Sport}}</ref>. Van den Berg 30-oktyabr kuni EFL kubogi 4-bosqichida [[Liverpool F.C.|Liverpool]]<nowiki/>ning „<nowiki/>[[Arsenal (futbol klubi)|Arsenal“]] ga qarshi 5:5 hisobidagi durang oʻyinida ilk bor maydonga tushdi. Ushbu oʻyinda penaltilar seriyasida „Liverpool“ 5:4 hisobida g‘alaba qozonadi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Sanders|ism=Emma|sarlavha=Liverpool 5-5 (5-4) Arsenal: Shootout decides 10-goal thriller|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/50148250|ish=BBC Sport|kirish sanasi=31 October 2019|sana=30 October 2019}}</ref>. ==== Preston North End (ijara) ==== 2021-yil 1-fevralda Van den Berg 2020-21-yilgi mavsumning qolgan qismi uchun Chempionshipning Preston North End jamoasiga ijara asosida qo‘shildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=1 February 2021 |title=Liverpool Centre Half Sepp Van Den Berg Signs On Loan |work=Preston North End F.C. |url=https://www.pnefc.net/news/2021/february/liverpool-centre-half-sepp-van-den-berg-signs-on-loan/ |access-date=1 February 2021}}</ref>. Besh kundan soʻng, u „Roterxem Yunayted“ga qarshi kechgan oʻyinda zaxiradan maydonga tushib tushib, debyut oʻyinini oʻtkazdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=6 February 2021 |title=Preston North End 1-2 Rotherham United: Millers battle to win over Preston |work=[[BBC Sport]] |url=https://www.bbc.com/sport/football/55866861 |access-date=15 February 2021}}</ref>. 2021-yil 21-iyun kuni Van den Berg Prestonga qoʻshimcha 12 oyga ijaraga berilib, shartnomasi uzaytirildi va 2021-22 yilgi mavsumda klubda qoladigan boʻldi<ref> {{Veb manbasi|url=https://www.pnefc.net/news/2021/june/sepp-van-den-berg-rejoins-pne-on-loan/|sarlavha=Sepp van den Berg Rejoins PNE On Loan|ish=www.pnefc.net|sana=21 June 2021}}</ref>. U o‘zining birinchi professional golini 2021-yil avgust oyida EFL kubogida Morecambe FCga qarshi 4:2 hisobida g‘alaba qozonilgan o‘yinda kiritdi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Durkan|ism=Joanna|sarlavha=Sepp van den Berg hopes there’s more to come after 1st professional goal|url=https://www.thisisanfield.com/2021/08/sepp-van-den-berg-hopes-theres-more-to-come-after-1st-professional-goal/|ish=This Is Anfield|kirish sanasi=20 October 2021}}</ref>. == Xalqaro faoliyati == Van den Berg Gollandiyaning yoshlar terma jamoasida oʻynaydi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.onsoranje.nl/teams/185189/speler/24745|sarlavha=OnsOranje|ish=www.onsoranje.nl}}</ref>. Gollandiya U19 terma jamoasida 10 ta o‘yin o‘tkazib, 3 ta gol urgan. Van den Berg 2021-yil 12-oktabr kuni Uelsga qarshi o‘yinda (5:0) Gollandiya U21 terma jamoasi safida debyut oʻyinini oʻtkazgan. == Shaxsiy hayoti == Uning ukasi Rav Erediviziyada PEC Zwolle jamoasida oʻynaydi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=de Vries |first=Vincent |date=3 May 2021 |title=Sepp van den Berg trots op broertje Rav (16) na PEC-debuut: ‘Leek wel alsof ik zelf moest voetballen’ |language=nl |work=Algemeen Dagblad |url=https://www.ad.nl/nederlands-voetbal/sepp-van-den-berg-trots-op-broertje-rav-16-na-pec-debuut-leek-wel-alsof-ik-zelf-moest-voetballen~aaef551f/ |access-date=4 May 2021}}</ref>. == Faoliyat statistikasi == === Klub === {| class="wikitable" style="text-align:center" |+ ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" |Mavsum ! colspan="3" |Liga ! colspan="2" |Milliy kubok ! colspan="2" |Liga kubogi ! colspan="2" |Yevropa ! colspan="2" |Boshqa ! colspan="2" |Jami |- !Divizion !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar |- | rowspan="3" |PEC Zwolle |2017-18 | rowspan="2" |Eredivisie |7 |0 |0 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |7 |0 |- |2018-19 |15 |0 |1 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |16 |0 |- ! colspan="2" |Jami !22 !0 !1 !0 !0 !0 !0 !0 !0 !0 !23 !0 |- | rowspan="4" |[[Liverpool F.C.|Liverpool]] |2019-20 | rowspan="3" |[[Angliya Premer-ligasi|Premier League]] |0 |0 |1 |0 |3 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |4 |0 |- |2020-21 |0 |0 |0 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |0 |0 |- |2021-22 |0 |0 |0 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |0 |0 |- ! colspan="2" |Jami !0 !0 !1 !0 !3 !0 !0 !0 !0 !0 !4 !0 |- | rowspan="3" |Preston North End (ijara) |2020-21 | rowspan="2" |Championship |16 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |0 |0 |16 |0 |- |2021-22 |45 |1 |1 |0 |4 |1 | colspan="2" |— |0 |0 |50 |2 |- ! colspan="2" |Jami !61 !1 !1 !0 !4 !1 !0 !0 !0 !0 !66 !2 |- ! colspan="3" |Jami !83 !1 !3 !0 !7 !1 !0 !0 !0 !0 !93 !2 |} == Yutuqlari == '''Liverpool''' * [[Klublar o'rtasida jahon chempionati|FIFA klublar oʻrtasidagi jahon chempionati]] : 2019<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Poole |first=Harry |date=21 December 2019 |title=Liverpool 1–0 Flamengo |work=BBC Sport |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/50869633 |access-date=21 December 2019}}</ref> == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> [[Turkum:Niderlandlar futbolchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:2001-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:WikiFutbol]] [[Turkum:WikiSport]] al4ou27bry4f6rnash8tyng5luvhwq1 2816131 2816128 2022-08-28T15:56:14Z SanjarStamov 75319 /* Klublardagi faoliyati */ wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography | name = Sepp van den Berg | fullname = Sepp van den Berg<ref>{{cite web |url=https://www.premierleague.com/news/1335777 |title=2019/20 Premier League squads confirmed |publisher=Premier League |date=3 September 2019 |accessdate=6 October 2019}}</ref> | image = Sepp van den berg-1545340900 (cropped).jpeg | caption = | height = 1.89 m<ref name="soccerway">{{cite web|title=S. van den Berg |url=https://int.soccerway.com/players/sepp-van-den-berg/534986/|website=Soccerway|accessdate=31 October 2019}}</ref> | birth_date = {{birth date and age|2001|12|20|df=yes}}<ref name="LFCProfile"/> | birth_place = [[Zwolle]], Netherlands<ref name="LFCProfile">{{cite web |title=Sepp van den Berg |url=https://www.liverpoolfc.com/team/first-team/player/sepp-van-den-berg |publisher=Liverpool F.C. |access-date=18 August 2022}}</ref> | currentclub = [[Liverpool F.C.|Liverpool]] | clubnumber = 72 | position = [[Markaziy himoyachi]] | youthyears1 = 2008-2012 | youthclubs1 = CSV '28 | youthyears2 = 2012-2018 | youthclubs2 = [[PEC Zwolle]] | years1 = 2018-2019 | clubs1 = [[PEC Zwolle]] | caps1 = 22 | goals1 = 0 | years2 = 2019- | clubs2 = [[Liverpool F.C.|Liverpool]] | caps2 = 0 | goals2 = 0 | years3 = 2021-2022 | clubs3 = → [[Preston North End F.C.|Preston North End]] (loan) | caps3 = 61 | goals3 = 1 | nationalyears1 = 2018- | nationalteam1 = [[Niderlandiya U19]] | nationalcaps1 = 10 | nationalgoals1 = 3 | nationalyears2 = 2021- | nationalteam2 = [[Niderlandiya U21]] | nationalcaps2 = 5 | nationalgoals2 = 1 | pcupdate = 2 May 2022 | ntupdate = 7 June 2022 }} '''Sepp van den Berg''' (2001-yil 20-dekabrda tugʻilgan) — gollandiyalik professional [[Futbol|futbolchi]], [[Angliya Premer-ligasi|Premer-liganing]] „<nowiki/>[[Liverpool F.C.|Liverpool“]] klubida [[Himoyachi (futbol)|markaziy]] himoyachi sifatida oʻynaydi. == Klublardagi faoliyati == === PEC Zwolle === 2012-yildan beri Zwolle yoshlar safida oʻynab kelgan Van den Berg 2018-yilning 11-mart kuni o‘zining asosiy jamoadagi debyutini o‘tkazdi va 45-daqiqada maydonga zaxiradan tushirildi<ref>{{Veb manbasi|url=https://no.whoscored.com/Matches/1189275/Preview/Hollanda-Eredivisie-2017-2018-FC-Groningen-PEC-Zwolle|sarlavha=FC Groningen v PEC Zwolle March report|sana=27 June 2019|ish=www.no.whoscored.com}}</ref>. === Liverpool === 2019-yilning 27-iyunida Van den Berg 1,3 million funt sterling evaziga „Liverpool“ga o‘tdi. Agar kelishilgan barcha shartlar amalga oshirilsa van den Berg maoshi 4,4 million funt sterlinggacha oshishi mumkin edi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/48755456|sarlavha=Sepp van den Berg: Liverpool reach agreement to sign defender from PEC Zwolle|sana=27 June 2019|ish=www.bbc.co.uk}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.liverpoolfc.com/news/first-team/354756-sepp-van-den-berg-deal-agreed|sarlavha=Liverpool agree deal to sign Sepp van den Berg|sana=27 June 2019|nashriyot=Liverpool F.C.}}</ref> U klubdagi debyutini 2019-yil 25-sentabrda Milton Keyns Donsga qarshi EFL kubogi o‘yinida o‘tkazdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/49736855|sarlavha=MK Dons 0–2 Liverpool|sana=25 September 2019|nashriyot=BBC Sport}}</ref>. Van den Berg 30-oktyabr kuni EFL kubogi 4-bosqichida [[Liverpool F.C.|Liverpool]]<nowiki/>ning „<nowiki/>[[Arsenal (futbol klubi)|Arsenal“]] ga qarshi 5:5 hisobidagi durang oʻyinida ilk bor maydonga tushdi. Ushbu oʻyinda penaltilar seriyasida „Liverpool“ 5:4 hisobida g‘alaba qozonadi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Sanders|ism=Emma|sarlavha=Liverpool 5-5 (5-4) Arsenal: Shootout decides 10-goal thriller|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/50148250|ish=BBC Sport|kirish sanasi=31 October 2019|sana=30 October 2019}}</ref>. ==== Preston North End (ijara) ==== 2021-yil 1-fevralda Van den Berg 2020-21-yilgi mavsumning qolgan qismi uchun Chempionshipning Preston North End jamoasiga ijara asosida qo‘shildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=1 February 2021 |title=Liverpool Centre Half Sepp Van Den Berg Signs On Loan |work=Preston North End F.C. |url=https://www.pnefc.net/news/2021/february/liverpool-centre-half-sepp-van-den-berg-signs-on-loan/ |access-date=1 February 2021}}</ref>. Besh kundan soʻng, u „Roterxem Yunayted“ga qarshi kechgan oʻyinda zaxiradan maydonga tushib tushib, debyut oʻyinini oʻtkazdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=6 February 2021 |title=Preston North End 1-2 Rotherham United: Millers battle to win over Preston |work=[[BBC Sport]] |url=https://www.bbc.com/sport/football/55866861 |access-date=15 February 2021}}</ref>. 2021-yil 21-iyun kuni Van den Berg Prestonga qoʻshimcha 12 oyga ijaraga berilib, shartnomasi uzaytirildi va 2021-22 yilgi mavsumda klubda qoladigan boʻldi<ref> {{Veb manbasi|url=https://www.pnefc.net/news/2021/june/sepp-van-den-berg-rejoins-pne-on-loan/|sarlavha=Sepp van den Berg Rejoins PNE On Loan|ish=www.pnefc.net|sana=21 June 2021}}</ref>. U o‘zining birinchi professional golini 2021-yil avgust oyida EFL kubogida Morecambe FCga qarshi 4:2 hisobida g‘alaba qozonilgan o‘yinda kiritdi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Durkan|ism=Joanna|sarlavha=Sepp van den Berg hopes there’s more to come after 1st professional goal|url=https://www.thisisanfield.com/2021/08/sepp-van-den-berg-hopes-theres-more-to-come-after-1st-professional-goal/|ish=This Is Anfield|kirish sanasi=20 October 2021}}</ref>. == Xalqaro faoliyati == Van den Berg Gollandiyaning yoshlar terma jamoasida oʻynaydi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.onsoranje.nl/teams/185189/speler/24745|sarlavha=OnsOranje|ish=www.onsoranje.nl}}</ref>. Gollandiya U19 terma jamoasida 10 ta o‘yin o‘tkazib, 3 ta gol urgan. Van den Berg 2021-yil 12-oktabr kuni Uelsga qarshi o‘yinda (5:0) Gollandiya U21 terma jamoasi safida debyut oʻyinini oʻtkazgan. == Shaxsiy hayoti == Uning ukasi Rav Erediviziyada PEC Zwolle jamoasida oʻynaydi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=de Vries |first=Vincent |date=3 May 2021 |title=Sepp van den Berg trots op broertje Rav (16) na PEC-debuut: ‘Leek wel alsof ik zelf moest voetballen’ |language=nl |work=Algemeen Dagblad |url=https://www.ad.nl/nederlands-voetbal/sepp-van-den-berg-trots-op-broertje-rav-16-na-pec-debuut-leek-wel-alsof-ik-zelf-moest-voetballen~aaef551f/ |access-date=4 May 2021}}</ref>. == Faoliyat statistikasi == === Klub === {| class="wikitable" style="text-align:center" |+ ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" |Mavsum ! colspan="3" |Liga ! colspan="2" |Milliy kubok ! colspan="2" |Liga kubogi ! colspan="2" |Yevropa ! colspan="2" |Boshqa ! colspan="2" |Jami |- !Divizion !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar |- | rowspan="3" |PEC Zwolle |2017-18 | rowspan="2" |Eredivisie |7 |0 |0 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |7 |0 |- |2018-19 |15 |0 |1 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |16 |0 |- ! colspan="2" |Jami !22 !0 !1 !0 !0 !0 !0 !0 !0 !0 !23 !0 |- | rowspan="4" |[[Liverpool F.C.|Liverpool]] |2019-20 | rowspan="3" |[[Angliya Premer-ligasi|Premier League]] |0 |0 |1 |0 |3 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |4 |0 |- |2020-21 |0 |0 |0 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |0 |0 |- |2021-22 |0 |0 |0 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |0 |0 |- ! colspan="2" |Jami !0 !0 !1 !0 !3 !0 !0 !0 !0 !0 !4 !0 |- | rowspan="3" |Preston North End (ijara) |2020-21 | rowspan="2" |Championship |16 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |0 |0 |16 |0 |- |2021-22 |45 |1 |1 |0 |4 |1 | colspan="2" |— |0 |0 |50 |2 |- ! colspan="2" |Jami !61 !1 !1 !0 !4 !1 !0 !0 !0 !0 !66 !2 |- ! colspan="3" |Jami !83 !1 !3 !0 !7 !1 !0 !0 !0 !0 !93 !2 |} == Yutuqlari == '''Liverpool''' * [[Klublar o'rtasida jahon chempionati|FIFA klublar oʻrtasidagi jahon chempionati]] : 2019<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Poole |first=Harry |date=21 December 2019 |title=Liverpool 1–0 Flamengo |work=BBC Sport |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/50869633 |access-date=21 December 2019}}</ref> == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> [[Turkum:Niderlandlar futbolchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:2001-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:WikiFutbol]] [[Turkum:WikiSport]] 4d1jln635bp8kmq9gk9xli40ajz54os 2816133 2816131 2022-08-28T15:57:25Z SanjarStamov 75319 /* Klublardagi faoliyati */ wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography | name = Sepp van den Berg | fullname = Sepp van den Berg<ref>{{cite web |url=https://www.premierleague.com/news/1335777 |title=2019/20 Premier League squads confirmed |publisher=Premier League |date=3 September 2019 |accessdate=6 October 2019}}</ref> | image = Sepp van den berg-1545340900 (cropped).jpeg | caption = | height = 1.89 m<ref name="soccerway">{{cite web|title=S. van den Berg |url=https://int.soccerway.com/players/sepp-van-den-berg/534986/|website=Soccerway|accessdate=31 October 2019}}</ref> | birth_date = {{birth date and age|2001|12|20|df=yes}}<ref name="LFCProfile"/> | birth_place = [[Zwolle]], Netherlands<ref name="LFCProfile">{{cite web |title=Sepp van den Berg |url=https://www.liverpoolfc.com/team/first-team/player/sepp-van-den-berg |publisher=Liverpool F.C. |access-date=18 August 2022}}</ref> | currentclub = [[Liverpool F.C.|Liverpool]] | clubnumber = 72 | position = [[Markaziy himoyachi]] | youthyears1 = 2008-2012 | youthclubs1 = CSV '28 | youthyears2 = 2012-2018 | youthclubs2 = [[PEC Zwolle]] | years1 = 2018-2019 | clubs1 = [[PEC Zwolle]] | caps1 = 22 | goals1 = 0 | years2 = 2019- | clubs2 = [[Liverpool F.C.|Liverpool]] | caps2 = 0 | goals2 = 0 | years3 = 2021-2022 | clubs3 = → [[Preston North End F.C.|Preston North End]] (loan) | caps3 = 61 | goals3 = 1 | nationalyears1 = 2018- | nationalteam1 = [[Niderlandiya U19]] | nationalcaps1 = 10 | nationalgoals1 = 3 | nationalyears2 = 2021- | nationalteam2 = [[Niderlandiya U21]] | nationalcaps2 = 5 | nationalgoals2 = 1 | pcupdate = 2 May 2022 | ntupdate = 7 June 2022 }} '''Sepp van den Berg''' (2001-yil 20-dekabrda tugʻilgan) — gollandiyalik professional [[Futbol|futbolchi]], [[Angliya Premer-ligasi|Premer-liganing]] „<nowiki/>[[Liverpool F.C.|Liverpool“]] klubida [[Himoyachi (futbol)|markaziy]] himoyachi sifatida oʻynaydi. == Klublardagi faoliyati == === PEC Zwolle === 2012-yildan beri Zwolle yoshlar safida oʻynab kelgan Van den Berg 2018-yilning 11-mart kuni o‘zining asosiy jamoadagi debyutini o‘tkazdi va 45-daqiqada zaxiradan maydonga tushirildi<ref>{{Veb manbasi|url=https://no.whoscored.com/Matches/1189275/Preview/Hollanda-Eredivisie-2017-2018-FC-Groningen-PEC-Zwolle|sarlavha=FC Groningen v PEC Zwolle March report|sana=27 June 2019|ish=www.no.whoscored.com}}</ref>. === Liverpool === 2019-yilning 27-iyunida Van den Berg 1,3 million funt sterling evaziga „Liverpool“ga o‘tdi. Agar kelishilgan barcha shartlar amalga oshirilsa van den Berg maoshi 4,4 million funt sterlinggacha oshishi mumkin edi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/48755456|sarlavha=Sepp van den Berg: Liverpool reach agreement to sign defender from PEC Zwolle|sana=27 June 2019|ish=www.bbc.co.uk}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.liverpoolfc.com/news/first-team/354756-sepp-van-den-berg-deal-agreed|sarlavha=Liverpool agree deal to sign Sepp van den Berg|sana=27 June 2019|nashriyot=Liverpool F.C.}}</ref>. U klubdagi debyutini 2019-yil 25-sentabrda Milton Keyns Donsga qarshi EFL kubogi o‘yinida o‘tkazdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/49736855|sarlavha=MK Dons 0–2 Liverpool|sana=25 September 2019|nashriyot=BBC Sport}}</ref>. Van den Berg 30-oktyabr kuni EFL kubogi 4-bosqichida [[Liverpool F.C.|Liverpool]]<nowiki/>ning „<nowiki/>[[Arsenal (futbol klubi)|Arsenal“]] ga qarshi 5:5 hisobidagi durang oʻyinida ilk bor maydonga tushdi. Ushbu oʻyinda penaltilar seriyasida „Liverpool“ 5:4 hisobida g‘alaba qozonadi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Sanders|ism=Emma|sarlavha=Liverpool 5-5 (5-4) Arsenal: Shootout decides 10-goal thriller|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/50148250|ish=BBC Sport|kirish sanasi=31 October 2019|sana=30 October 2019}}</ref>. ==== Preston North End (ijara) ==== 2021-yil 1-fevralda Van den Berg 2020-21-yilgi mavsumning qolgan qismi uchun Chempionshipning Preston North End jamoasiga ijara asosida qo‘shildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=1 February 2021 |title=Liverpool Centre Half Sepp Van Den Berg Signs On Loan |work=Preston North End F.C. |url=https://www.pnefc.net/news/2021/february/liverpool-centre-half-sepp-van-den-berg-signs-on-loan/ |access-date=1 February 2021}}</ref>. Besh kundan soʻng, u „Roterxem Yunayted“ga qarshi kechgan oʻyinda zaxiradan maydonga tushib tushib, debyut oʻyinini oʻtkazdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=6 February 2021 |title=Preston North End 1-2 Rotherham United: Millers battle to win over Preston |work=[[BBC Sport]] |url=https://www.bbc.com/sport/football/55866861 |access-date=15 February 2021}}</ref>. 2021-yil 21-iyun kuni Van den Berg Prestonga qoʻshimcha 12 oyga ijaraga berilib, shartnomasi uzaytirildi va 2021-22 yilgi mavsumda klubda qoladigan boʻldi<ref> {{Veb manbasi|url=https://www.pnefc.net/news/2021/june/sepp-van-den-berg-rejoins-pne-on-loan/|sarlavha=Sepp van den Berg Rejoins PNE On Loan|ish=www.pnefc.net|sana=21 June 2021}}</ref>. U o‘zining birinchi professional golini 2021-yil avgust oyida EFL kubogida Morecambe FCga qarshi 4:2 hisobida g‘alaba qozonilgan o‘yinda kiritdi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Durkan|ism=Joanna|sarlavha=Sepp van den Berg hopes there’s more to come after 1st professional goal|url=https://www.thisisanfield.com/2021/08/sepp-van-den-berg-hopes-theres-more-to-come-after-1st-professional-goal/|ish=This Is Anfield|kirish sanasi=20 October 2021}}</ref>. == Xalqaro faoliyati == Van den Berg Gollandiyaning yoshlar terma jamoasida oʻynaydi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.onsoranje.nl/teams/185189/speler/24745|sarlavha=OnsOranje|ish=www.onsoranje.nl}}</ref>. Gollandiya U19 terma jamoasida 10 ta o‘yin o‘tkazib, 3 ta gol urgan. Van den Berg 2021-yil 12-oktabr kuni Uelsga qarshi o‘yinda (5:0) Gollandiya U21 terma jamoasi safida debyut oʻyinini oʻtkazgan. == Shaxsiy hayoti == Uning ukasi Rav Erediviziyada PEC Zwolle jamoasida oʻynaydi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=de Vries |first=Vincent |date=3 May 2021 |title=Sepp van den Berg trots op broertje Rav (16) na PEC-debuut: ‘Leek wel alsof ik zelf moest voetballen’ |language=nl |work=Algemeen Dagblad |url=https://www.ad.nl/nederlands-voetbal/sepp-van-den-berg-trots-op-broertje-rav-16-na-pec-debuut-leek-wel-alsof-ik-zelf-moest-voetballen~aaef551f/ |access-date=4 May 2021}}</ref>. == Faoliyat statistikasi == === Klub === {| class="wikitable" style="text-align:center" |+ ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" |Mavsum ! colspan="3" |Liga ! colspan="2" |Milliy kubok ! colspan="2" |Liga kubogi ! colspan="2" |Yevropa ! colspan="2" |Boshqa ! colspan="2" |Jami |- !Divizion !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar |- | rowspan="3" |PEC Zwolle |2017-18 | rowspan="2" |Eredivisie |7 |0 |0 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |7 |0 |- |2018-19 |15 |0 |1 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |16 |0 |- ! colspan="2" |Jami !22 !0 !1 !0 !0 !0 !0 !0 !0 !0 !23 !0 |- | rowspan="4" |[[Liverpool F.C.|Liverpool]] |2019-20 | rowspan="3" |[[Angliya Premer-ligasi|Premier League]] |0 |0 |1 |0 |3 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |4 |0 |- |2020-21 |0 |0 |0 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |0 |0 |- |2021-22 |0 |0 |0 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |0 |0 |- ! colspan="2" |Jami !0 !0 !1 !0 !3 !0 !0 !0 !0 !0 !4 !0 |- | rowspan="3" |Preston North End (ijara) |2020-21 | rowspan="2" |Championship |16 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |0 |0 |16 |0 |- |2021-22 |45 |1 |1 |0 |4 |1 | colspan="2" |— |0 |0 |50 |2 |- ! colspan="2" |Jami !61 !1 !1 !0 !4 !1 !0 !0 !0 !0 !66 !2 |- ! colspan="3" |Jami !83 !1 !3 !0 !7 !1 !0 !0 !0 !0 !93 !2 |} == Yutuqlari == '''Liverpool''' * [[Klublar o'rtasida jahon chempionati|FIFA klublar oʻrtasidagi jahon chempionati]] : 2019<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Poole |first=Harry |date=21 December 2019 |title=Liverpool 1–0 Flamengo |work=BBC Sport |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/50869633 |access-date=21 December 2019}}</ref> == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> [[Turkum:Niderlandlar futbolchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:2001-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:WikiFutbol]] [[Turkum:WikiSport]] 1hrdzvfd1cul4nnuakppnyaqmsyk2kx Filip Krovinović 0 784026 2816127 2022-08-28T15:54:47Z Akobirolmasov diplomat 74881 „[[:en:Special:Redirect/revision/1106019092|Filip Krovinović]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Filip Krovinović|tasvir=Filip_Krovinovic_2018.png|izoh=Krovinović Benfica safida 2018-yil|toʻliqism=Filip Krovinović<ref>{{cite web|url=https://www.efl.com/siteassets/image/201920/general-news/efl-squad-numbering-06.09.2019.pdf|title=Notification of shirt numbers: West Bromwich Albion|publisher=English Football League|page=75|access-date=28 October 2019}}</ref>|tavallud_sana={{Birth date and age|1995|8|29|df=yes}}|tavallud_joyi=[[Zagreb]], [[CRO]]|boʻyi=1.75 m|joriyklub=[[HNK Hajduk Split|Hajduk Split]]|klubraqami=23|yoshlikyillari1=2004–2007|yoshlikklublari1=[[NK Lokomotiva Zagreb|Lokomotiva Zagreb]]|yoshlikyillari2=2007–2009|yoshlikklublari2=[[GNK Dinamo Zagreb Academy|Dinamo Zagreb]]|yoshlikyillari3=2009–2012|yoshlikklublari3=[[NK Zagreb|Zagreb]]|yillar1=2012–2015|klublar1=[[NK Zagreb|Zagreb]]|isht1=75|gollar1=12|yillar2=2015–2017|klublar2=[[Rio Ave F.C.|Rio Ave]]|isht2=35|gollar2=5|yillar3=2017–2021|klublar3=[[S.L. Benfica|Benfica]]|isht3=17|gollar3=1|yillar4=2019|klublar4=[[S.L. Benfica B|Benfica B]]|isht4=3|gollar4=0|yillar5=2019–2021|klublar5=→ [[West Bromwich Albion F.C.|West Bromwich Albion]] (loan)|isht5=51|gollar5=3|yillar6=2021|klublar6=→ [[Nottingham Forest F.C.|Nottingham Forest]] (loan)|isht6=19|gollar6=1|yillar7=2021–|klublar7=[[HNK Hajduk Split|Hajduk Split]]|isht7=27|gollar7=5|milliyyillar1=2013|milliyjamoa1=Xorvatiya U19|milliyisht1=4|milliygollar1=0|milliyyillar2=2014–2016|milliyjamoa2=Xorvatiya U21|milliyisht2=11|milliygollar2=1|club-update=12:58, 15-iyun 2022-yil (UTC)}} '''Filip Krovinović''' (1995-yil 29-avgustda tug'ilgan) - xorvatiyalik professional [[Futbol|futbolchi]], Prva HNL klubi " Hayduk Split "da [[Yarimhimoyachi (futbol)|yarim himoyachi]] sifatida o'ynaydi. == Klubdagi faoliyati == === NK Zagreb === NK Zagreb akademiyasidan kelgan Krovinovich 2013-yilning 5-aprelida GNK Dinamo Zagrebga qarshi Prva HNL safida debyut qildi va ko'p o'tmay jamoa bilan 5 yillik professional shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Krovinović osnažio vjernost Zagrebu|nashriyot=[[NK Zagreb]]|url=http://nkzagreb.hr/main.asp?dir=vijest&vijestid=876&ld=R|sana=7 August 2013|kirish sanasi=31 December 2014|til=hr}}</ref>. 2015-yilning yozida "NK Zagreb"da moliyaviy muammolarning kuchayishi va transfer oynasi oxirigacha borayotgani sababli, ommaviy axborot vositalarida "Dinamo Zagreb" va ayniqsa "Xayduk Split"ga o'tish haqidagi mish-mishlar ko'proq tarqaldi. Ammo 400 000 yevrolik tovon puli va NK Zagrebning kelajakdagi transferi bo'yicha foizlar amalga oshirilmadi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=18 August 2015 |title=Splićani žele 'pjesnike' Bobana i Krovinovića |language=hr |trans-title=Hajduk Split want 'poets' Boban and Krovinović |publisher=[[Večernji list]] |url=http://www.vecernji.hr/nogomet/hajduk-ima-zelje-to-su-gabrijel-boban-i-filip-krovinovic-1019832 |access-date=5 January 2017}}</ref>. Yakunda Krovinovich ham, Zagreb ham Portugaliyaning transfer taklifini qabul qilishdi. === Rio Ave === 2015-yil 30-avgustda Krovinovich Portugaliyaning "Rio Ave" klubi bilan to'rt yillik shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Filip Krovinovic assina pelo Rio Ave FC|nashriyot=[[Rio Ave F.C.]]|url=http://www.rioavefc.pt/filip-krovinovic-assina-pelo-rio-ave-fc|sana=30 August 2015|kirish sanasi=30 August 2015|til=pt}}</ref>. U yozgi transfer oynasi oxirida Portugaliyaga yo'l oldi va o'sha paytga qadar bir qator ijobiy natijalarga erishgan Rio Ave jamoasiga qo'shildi. 21 yoshgacha bo'lgan Xorvatiya terma jamoasining oddiy a'zosi Rio Ave uchun debyutini 2015-yil 10-oktyabrda " Vitoria de Gimarães "ga qarshi o'yinda Rio Ave 3:2 hisobida yutgan uy liga kubogida o'tkazdi. Keyingi uch oy ichida Krovinovich bor yo'g'i yettita o'yinda maydonga tushdi, ulardan biri 2015-yil 29-dekabrda Leyxoesga qarshi safarda bo'lib o'tgan liga kubogi o'yinida Rio Ave 2:1 hisobida g'alaba qozondi. O'sha mavsumda Krovinovich ikkinchi marta 90 daqiqa o'ynadi va o'yin qahramonlaridan biri bo'ldi. Uning Rio Ave uchun birinchi goli 2016-yilning 13-yanvarida mamlakat kubogi chorak finalida Estorilga qarshi o‘yinda urilgan va o‘yindagi ikkinchi golni o‘z uyida 3:0 hisobida g‘alaba qozongan Rio Ave Portugaliya kubogi yarim finaliga yo‘l oldi. Bir hafta o'tgach, u ikkinchi golini Belenenses bilan uy liga kubogida 1:1 hisobida urdi. So'nggi marta 2015/16 mavsumida Rio Ave bilan birinchi mavsumida jami 17 o'yinda maydonga tushgan, 2016-yilning 7-martida Primeira 25-turida Estorilga qarshi o'z uyida 3:1 hisobida mag'lubiyatga uchragan. O'shandan beri Krovinovich g'alati tarzda o'n birinchi va hattoki ko'p hollarda zaxira o'rindig'idan chetlatildi, shuning uchun mavsumning qolgan qismida va yakunida tarkibdan chetlashtirildi. 2015-16 yilgi mavsum yakunlanishi va murabbiy Pedro Martinesni 2016-yil 20-mayda Kapucho bilan almashtirilishi bilan Krovinovich 2016-17 yilgi mavsum boshida 10-raqamli formani oldi va shu tariqa, klub unga bo'lishda katta umidlar borligini tan oldi. Yangi bosh murabbiy Luis Kastro kelishi bilan Krovinovich joriy mavsumda ko'proq ikkita gol urishni boshladi<ref name="Večernji list 2">{{Yangiliklar manbasi |date=5 January 2017 |title=Matheus je nezgodan igrač |language=hr |trans-title=Matheus is a cunning player |publisher=[[Večernji list]] |url=http://www.vecernji.hr/nogomet/filip-krovinovic-u-portugalu-me-navijaci-prepoznaju-suparnicki-kapetan-trazi-dres-1049006 |access-date=4 March 2017}}</ref>. === Benfica === 2017-yilning 14-iyunida Krovinovich Portugaliya chempioni «Benfica» bilan besh yillik shartnoma imzoladi. U klubdagi ikkinchi mavsumida ular bilan 2018-19 Primeira ligasida g'olib chiqdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=14 June 2017 |title=Vai ser uma honra vestir esta camisola |language=pt |trans-title=It will be an honour to wear this jersey |work=S.L. Benfica |url=http://www.slbenfica.pt/30/news/info/0_PE0nVdlEyVkagt7jTXVw |access-date=16 June 2017}}</ref>. ==== "West Bromwich"ga ijara ==== "Benfica" bilan liga chempionligini qo'lga kiritgandan so'ng, Krovinovich EFL chempionatida "Vest Bromvich"ga, dastlab bir mavsumga ijaraga berildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=5 July 2019 |title=Empréstimo oficializado |language=pt |trans-title=Loan officialised |publisher=S.L. Benfica |url=https://www.slbenfica.pt/pt-pt/agora/noticias/2019/07/05/futebol-benfica-krovinovic-emprestimo-oficializado-wba |access-date=5 July 2019}}</ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |date=5 July 2019 |title=Krovinović joins Albion from Benfica |publisher=West Bromwich Albion F.C. |url=https://www.wba.co.uk/news/2019/july/krovinovi-joins-albion-from-benfica/ |access-date=5 July 2019}}</ref>. Yozda ota-onasiga qaytganidan so'ng, "Benfika" "West Bromwich" bilan yana bir mavsumga ijaraga oldi. <ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Baggies bring back Krovinović |publisher=West Bromwich Albion F.C. |url=https://www.wba.co.uk/news/baggies-bring-back-krovinovic |access-date=2020-09-29}}</ref> 2020-yil 4-oktabrda Krovinovich Premer-ligadagi debyutini “Sautghampton” dan 0:2 hisobida mag‘lubiyatga uchragan uchrashuvda Romain [[Romaine Sawyers|Soyersning]] o‘rniga maydonga tushdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=4 October 2020 |title=Southampton 2-0 West Bromwich Albion: Baggies boss Slaven Bilic demands more from players |publisher=BBC Sport |url=https://www.bbc.com/sport/football/54313272 |access-date=1 February 2021}}</ref>. ==== Nottingham Forestga ijara ==== 2021-yil 22-yanvarda Krovinovich “Vest Bromvich”dagi ijarasidan chaqirib olindi va 2020-21 yilgi mavsumning qolgan qismida darhol “ Nottingem Forest ”ga ijaraga berildi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.nottinghamforest.co.uk/news/2021/january/krovinovic-signs-on-loan/|sarlavha=Krovinovic signs on loan|nashriyot=Nottingham Forest FC|sana=22 January 2021|kirish sanasi=23 January 2021}}</ref>. U "Nottingham Forest"dagi ilk golini 2021-yilning 20-martida " Brentford "ga qarshi o'yinda (1:1) kiritdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Brentford 1-1 Nottingham Forest|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/56383238|ish=BBC|kirish sanasi=20 March 2021}}</ref>. === Xajduk Split === 2021-yil 19-iyulda Krovinovich XNK Xajduk Split bilan shartnoma imzolab, Xorvatiya futbol ligasiga qaytdi<ref>{{Veb manbasi|sana=2021-07-19|sarlavha=Hajduk Split sign former Benfica and West Bromwich Albion midfielder|url=https://www.croatiaweek.com/hajduk-split-sign-former-benfica-and-west-bromwich-albion-midfielder/|kirish sanasi=2022-08-06|ish=Croatia Week|til=en}}</ref>. U 2024-yilning yoziga qadar shartnoma imzoladi va 23-raqamli formani tanladi. Xajduk bilan birinchi mavsumida Krovinovich 2021-22 yilgi futbol bo'yicha Xorvatiya kubogini qo'lga kiritdi. == Xalqaro maydonlarda == 2016-yilning 1-sentabr kuni Koprivnitsa shahridagi “ Gradski ” stadionida Krovinovich Xorvatiya U21 terma jamoasi tarkibida 2017-yil 21 yoshgacha bo‘lgan futbolchilardan tashkil topgan Yevropa chempionati saralash bosqichi 6-guruhi doirasida Shvetsiyaga qarshi o‘z uyida 90 daqiqa maydonga tushdi. Uchrashuv 1:1 hisobidagi durang bilan yakunlandi, Krovinovich ochilishda gol ura olmadi, chunki uning zarbasi aniq farq bilan nishonga tushmadi va xorvatlar yaxshi startdan ustunlikka erisha olmadi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=1 September 2016 |title=Hrvatska U21 remizirala sa Švedskom |language=hr |trans-title=Croatia U21 drew with Sweden |publisher=GOAL Hrvatska |url=http://www.goal.com/hr/match/croatia-u21-vs-sweden-u21/2021420/report |access-date=7 January 2017}}</ref>. == Faoliyat statistikasi == 2022-yil 15-iyun kunigacha oʻtkazilgan oʻyinlardagi aniq statistikasi <ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Football: Filip Krovinović career summary|nashriyot=Football Database|url=http://www.footballdatabase.eu/football.joueurs.filip.krovinovic.198222.en.html|kirish sanasi=25 February 2017|til=en}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Appearances and goals by club, season and competition ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" |Mavsum ! colspan="3" |League ! colspan="2" |National Cup ! colspan="2" |League Cup ! colspan="2" |Yevropa ! colspan="2" |Boshqa |- !Chemponat !O'yinlar !Gollar !O'yinlar !Gollar !O'yinlar !Gollar !O'yinlar !Gollar !O'yinlar !Gollar |- | rowspan="5" |NK Zagreb |2012–13 |Prva HNL |2 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |2 |0 |- |2013–14 |Druga HNL |32 |7 |2 |1 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |34 |8 |- |2014–15 | rowspan="2" |Prva HNL |35 |3 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |36 |3 |- |2015–16 |6 |2 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |6 |2 |- ! colspan="2" |Jami !75 !12 !3 !1 ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— !78 !13 |- | rowspan="3" |Rio Ave |2015–16 | rowspan="2" |Primeira Liga |9 |0 |4 |1 |4 |1 | colspan="2" |— |17 |1 |- |2016–17 |26 |5 |1 |0 |4 |0 |2 |0 |33 |5 |- ! colspan="2" |Jami !35 !5 !5 !1 !8 !1 !2 !0 !50 !6 |- | rowspan="3" |Benfica |2017–18 | rowspan="2" |Primeira Liga |13 |1 |3 |1 |3 |0 | colspan="2" |— |19 |2 |- |2018–19 |4 |0 |2 |0 |1 |0 |2 |0 |9 |0 |- ! colspan="2" |Jami !17 !1 !5 !1 !4 !0 !2 !0 !28 !2 |- |- | rowspan="3" |West Bromwich Albion |2019–20 |Championship |40 |3 |2 |0 |1 |0 | colspan="2" |— |43 |3 |- |2020–21 |[[Angliya Premer-ligasi|Premier League]] |11 |0 |1 |0 |0 |0 | colspan="2" |— |12 |0 |- ! colspan="2" |Jami !51 !3 !3 !0 !1 !0 !0 !0 !55 !3 |- |Nottingham Forest (loan) |2020–21 |Championship |19 |1 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |19 |1 |- |Hajduk Split |2021–22 |Prva HNL |27 |5 |3 |2 | colspan="2" |— |2 |0 |32 |7 |- ! colspan="3" |Umumiy !224 !27 !19 !5 !13 !1 !6 !0 !262 !33 |} == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Xorvatiya futbolchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1995-yilda tugʻilganlar]] obyp643pxdeodu4jj2448mpcctdmwrv 2816132 2816127 2022-08-28T15:56:43Z Akobirolmasov diplomat 74881 wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Filip Krovinović|tasvir=Filip_Krovinovic_2018.png|izoh=Krovinović Benfica safida 2018-yil|toʻliqism=Filip Krovinović<ref>{{cite web|url=https://www.efl.com/siteassets/image/201920/general-news/efl-squad-numbering-06.09.2019.pdf|title=Notification of shirt numbers: West Bromwich Albion|publisher=English Football League|page=75|access-date=28 October 2019}}</ref>|tavallud_sana={{Birth date and age|1995|8|29|df=yes}}|tavallud_joyi=[[Zagreb]], [[CRO]]|boʻyi=1.75 m|joriyklub=[[HNK Hajduk Split|Hajduk Split]]|klubraqami=23|yoshlikyillari1=2004–2007|yoshlikklublari1=[[NK Lokomotiva Zagreb|Lokomotiva Zagreb]]|yoshlikyillari2=2007–2009|yoshlikklublari2=[[GNK Dinamo Zagreb Academy|Dinamo Zagreb]]|yoshlikyillari3=2009–2012|yoshlikklublari3=[[NK Zagreb|Zagreb]]|yillar1=2012–2015|klublar1=[[NK Zagreb|Zagreb]]|isht1=75|gollar1=12|yillar2=2015–2017|klublar2=[[Rio Ave F.C.|Rio Ave]]|isht2=35|gollar2=5|yillar3=2017–2021|klublar3=[[S.L. Benfica|Benfica]]|isht3=17|gollar3=1|yillar4=2019|klublar4=[[S.L. Benfica B|Benfica B]]|isht4=3|gollar4=0|yillar5=2019–2021|klublar5=→ [[West Bromwich Albion F.C.|West Bromwich Albion]] (loan)|isht5=51|gollar5=3|yillar6=2021|klublar6=→ [[Nottingham Forest F.C.|Nottingham Forest]] (loan)|isht6=19|gollar6=1|yillar7=2021–|klublar7=[[HNK Hajduk Split|Hajduk Split]]|isht7=27|gollar7=5|milliyyillar1=2013|milliyjamoa1=Xorvatiya U19|milliyisht1=4|milliygollar1=0|milliyyillar2=2014–2016|milliyjamoa2=Xorvatiya U21|milliyisht2=11|milliygollar2=1|club-update=12:58, 15-iyun 2022-yil (UTC)}} '''Filip Krovinović''' (1995-yil 29-avgustda tug'ilgan) - xorvatiyalik professional [[Futbol|futbolchi]], Prva HNL klubi " Hayduk Split "da [[Yarimhimoyachi (futbol)|yarim himoyachi]] sifatida o'ynaydi. == Klubdagi faoliyati == === NK Zagreb === NK Zagreb akademiyasidan kelgan Krovinović 2013-yilning 5-aprelida GNK Dinamo Zagrebga qarshi Prva HNL safida debyut qildi va ko'p o'tmay jamoa bilan 5 yillik professional shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Krovinović osnažio vjernost Zagrebu|nashriyot=[[NK Zagreb]]|url=http://nkzagreb.hr/main.asp?dir=vijest&vijestid=876&ld=R|sana=7 August 2013|kirish sanasi=31 December 2014|til=hr}}</ref>. 2015-yilning yozida "NK Zagreb"da moliyaviy muammolarning kuchayishi va transfer oynasi oxirigacha borayotgani sababli, ommaviy axborot vositalarida "Dinamo Zagreb" va ayniqsa "Xayduk Split"ga o'tish haqidagi mish-mishlar ko'proq tarqaldi. Ammo 400 000 yevrolik tovon puli va NK Zagrebning kelajakdagi transferi bo'yicha foizlar amalga oshirilmadi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=18 August 2015 |title=Splićani žele 'pjesnike' Bobana i Krovinovića |language=hr |trans-title=Hajduk Split want 'poets' Boban and Krovinović |publisher=[[Večernji list]] |url=http://www.vecernji.hr/nogomet/hajduk-ima-zelje-to-su-gabrijel-boban-i-filip-krovinovic-1019832 |access-date=5 January 2017}}</ref>. Yakunda Krovinović ham, Zagreb ham Portugaliyaning transfer taklifini qabul qilishdi. === Rio Ave === 2015-yil 30-avgustda Krovinović Portugaliyaning "Rio Ave" klubi bilan to'rt yillik shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Filip Krovinovic assina pelo Rio Ave FC|nashriyot=[[Rio Ave F.C.]]|url=http://www.rioavefc.pt/filip-krovinovic-assina-pelo-rio-ave-fc|sana=30 August 2015|kirish sanasi=30 August 2015|til=pt}}</ref>. U yozgi transfer oynasi oxirida Portugaliyaga yo'l oldi va o'sha paytga qadar bir qator ijobiy natijalarga erishgan Rio Ave jamoasiga qo'shildi. 21 yoshgacha bo'lgan Xorvatiya terma jamoasining oddiy a'zosi Rio Ave uchun debyutini 2015-yil 10-oktyabrda " Vitoria de Gimarães "ga qarshi o'yinda Rio Ave 3:2 hisobida yutgan uy liga kubogida o'tkazdi. Keyingi uch oy ichida Krovinović bor yo'g'i yettita o'yinda maydonga tushdi, ulardan biri 2015-yil 29-dekabrda Leyxoesga qarshi safarda bo'lib o'tgan liga kubogi o'yinida Rio Ave 2:1 hisobida g'alaba qozondi. O'sha mavsumda Krovinović ikkinchi marta 90 daqiqa o'ynadi va o'yin qahramonlaridan biri bo'ldi. Uning Rio Ave uchun birinchi goli 2016-yilning 13-yanvarida mamlakat kubogi chorak finalida Estorilga qarshi o‘yinda urilgan va o‘yindagi ikkinchi golni o‘z uyida 3:0 hisobida g‘alaba qozongan Rio Ave Portugaliya kubogi yarim finaliga yo‘l oldi. Bir hafta o'tgach, u ikkinchi golini Belenenses bilan uy liga kubogida 1:1 hisobida urdi. So'nggi marta 2015/16 mavsumida Rio Ave bilan birinchi mavsumida jami 17 o'yinda maydonga tushgan, 2016-yilning 7-martida Primeira 25-turida Estorilga qarshi o'z uyida 3:1 hisobida mag'lubiyatga uchragan. O'shandan beri Krovinović g'alati tarzda o'n birinchi va hattoki ko'p hollarda zaxira o'rindig'idan chetlatildi, shuning uchun mavsumning qolgan qismida va yakunida tarkibdan chetlashtirildi. 2015-16 yilgi mavsum yakunlanishi va murabbiy Pedro Martinesni 2016-yil 20-mayda Kapucho bilan almashtirilishi bilan Krovinović 2016-17 yilgi mavsum boshida 10-raqamli formani oldi va shu tariqa, klub unga bo'lishda katta umidlar borligini tan oldi. Yangi bosh murabbiy Luis Kastro kelishi bilan Krovinović joriy mavsumda ko'proq ikkita gol urishni boshladi<ref name="Večernji list 2">{{Yangiliklar manbasi |date=5 January 2017 |title=Matheus je nezgodan igrač |language=hr |trans-title=Matheus is a cunning player |publisher=[[Večernji list]] |url=http://www.vecernji.hr/nogomet/filip-krovinovic-u-portugalu-me-navijaci-prepoznaju-suparnicki-kapetan-trazi-dres-1049006 |access-date=4 March 2017}}</ref>. === Benfica === 2017-yilning 14-iyunida Krovinović Portugaliya chempioni «Benfica» bilan besh yillik shartnoma imzoladi. U klubdagi ikkinchi mavsumida ular bilan 2018-19 Primeira ligasida g'olib chiqdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=14 June 2017 |title=Vai ser uma honra vestir esta camisola |language=pt |trans-title=It will be an honour to wear this jersey |work=S.L. Benfica |url=http://www.slbenfica.pt/30/news/info/0_PE0nVdlEyVkagt7jTXVw |access-date=16 June 2017}}</ref>. ==== "West Bromwich"ga ijara ==== "Benfica" bilan liga chempionligini qo'lga kiritgandan so'ng, Krovinović EFL chempionatida "Vest Bromvich"ga, dastlab bir mavsumga ijaraga berildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=5 July 2019 |title=Empréstimo oficializado |language=pt |trans-title=Loan officialised |publisher=S.L. Benfica |url=https://www.slbenfica.pt/pt-pt/agora/noticias/2019/07/05/futebol-benfica-krovinovic-emprestimo-oficializado-wba |access-date=5 July 2019}}</ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |date=5 July 2019 |title=Krovinović joins Albion from Benfica |publisher=West Bromwich Albion F.C. |url=https://www.wba.co.uk/news/2019/july/krovinovi-joins-albion-from-benfica/ |access-date=5 July 2019}}</ref>. Yozda ota-onasiga qaytganidan so'ng, "Benfika" "West Bromwich" bilan yana bir mavsumga ijaraga oldi. <ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Baggies bring back Krovinović |publisher=West Bromwich Albion F.C. |url=https://www.wba.co.uk/news/baggies-bring-back-krovinovic |access-date=2020-09-29}}</ref> 2020-yil 4-oktabrda Krovinović Premer-ligadagi debyutini “Sautghampton” dan 0:2 hisobida mag‘lubiyatga uchragan uchrashuvda Romain [[Romaine Sawyers|Soyersning]] o‘rniga maydonga tushdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=4 October 2020 |title=Southampton 2-0 West Bromwich Albion: Baggies boss Slaven Bilic demands more from players |publisher=BBC Sport |url=https://www.bbc.com/sport/football/54313272 |access-date=1 February 2021}}</ref>. ==== Nottingham Forestga ijara ==== 2021-yil 22-yanvarda Krovinović “West Bromwich”dagi ijarasidan chaqirib olindi va 2020-21 yilgi mavsumning qolgan qismida darhol “ Nottingem Forest ”ga ijaraga berildi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.nottinghamforest.co.uk/news/2021/january/krovinovic-signs-on-loan/|sarlavha=Krovinovic signs on loan|nashriyot=Nottingham Forest FC|sana=22 January 2021|kirish sanasi=23 January 2021}}</ref>. U "Nottingham Forest"dagi ilk golini 2021-yilning 20-martida " Brentford "ga qarshi o'yinda (1:1) kiritdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Brentford 1-1 Nottingham Forest|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/56383238|ish=BBC|kirish sanasi=20 March 2021}}</ref>. === Xajduk Split === 2021-yil 19-iyulda Krovinović XNK Xajduk Split bilan shartnoma imzolab, Xorvatiya futbol ligasiga qaytdi<ref>{{Veb manbasi|sana=2021-07-19|sarlavha=Hajduk Split sign former Benfica and West Bromwich Albion midfielder|url=https://www.croatiaweek.com/hajduk-split-sign-former-benfica-and-west-bromwich-albion-midfielder/|kirish sanasi=2022-08-06|ish=Croatia Week|til=en}}</ref>. U 2024-yilning yoziga qadar shartnoma imzoladi va 23-raqamli formani tanladi. Xajduk bilan birinchi mavsumida Krovinović 2021-22 yilgi futbol bo'yicha Xorvatiya kubogini qo'lga kiritdi. == Xalqaro maydonlarda == 2016-yilning 1-sentabr kuni Koprivnitsa shahridagi “ Gradski ” stadionida Krovinović Xorvatiya U21 terma jamoasi tarkibida 2017-yil 21 yoshgacha bo‘lgan futbolchilardan tashkil topgan Yevropa chempionati saralash bosqichi 6-guruhi doirasida Shvetsiyaga qarshi o‘z uyida 90 daqiqa maydonga tushdi. Uchrashuv 1:1 hisobidagi durang bilan yakunlandi, Krovinović ochilishda gol ura olmadi, chunki uning zarbasi aniq farq bilan nishonga tushmadi va xorvatlar yaxshi startdan ustunlikka erisha olmadi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=1 September 2016 |title=Hrvatska U21 remizirala sa Švedskom |language=hr |trans-title=Croatia U21 drew with Sweden |publisher=GOAL Hrvatska |url=http://www.goal.com/hr/match/croatia-u21-vs-sweden-u21/2021420/report |access-date=7 January 2017}}</ref>. == Faoliyat statistikasi == 2022-yil 15-iyun kunigacha oʻtkazilgan oʻyinlardagi aniq statistikasi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Football: Filip Krovinović career summary|nashriyot=Football Database|url=http://www.footballdatabase.eu/football.joueurs.filip.krovinovic.198222.en.html|kirish sanasi=25 February 2017|til=en}}</ref>. {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Appearances and goals by club, season and competition ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" |Mavsum ! colspan="3" |League ! colspan="2" |National Cup ! colspan="2" |League Cup ! colspan="2" |Yevropa ! colspan="2" |Boshqa |- !Chemponat !O'yinlar !Gollar !O'yinlar !Gollar !O'yinlar !Gollar !O'yinlar !Gollar !O'yinlar !Gollar |- | rowspan="5" |NK Zagreb |2012–13 |Prva HNL |2 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |2 |0 |- |2013–14 |Druga HNL |32 |7 |2 |1 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |34 |8 |- |2014–15 | rowspan="2" |Prva HNL |35 |3 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |36 |3 |- |2015–16 |6 |2 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |6 |2 |- ! colspan="2" |Jami !75 !12 !3 !1 ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— !78 !13 |- | rowspan="3" |Rio Ave |2015–16 | rowspan="2" |Primeira Liga |9 |0 |4 |1 |4 |1 | colspan="2" |— |17 |1 |- |2016–17 |26 |5 |1 |0 |4 |0 |2 |0 |33 |5 |- ! colspan="2" |Jami !35 !5 !5 !1 !8 !1 !2 !0 !50 !6 |- | rowspan="3" |Benfica |2017–18 | rowspan="2" |Primeira Liga |13 |1 |3 |1 |3 |0 | colspan="2" |— |19 |2 |- |2018–19 |4 |0 |2 |0 |1 |0 |2 |0 |9 |0 |- ! colspan="2" |Jami !17 !1 !5 !1 !4 !0 !2 !0 !28 !2 |- |- | rowspan="3" |West Bromwich Albion |2019–20 |Championship |40 |3 |2 |0 |1 |0 | colspan="2" |— |43 |3 |- |2020–21 |[[Angliya Premer-ligasi|Premier League]] |11 |0 |1 |0 |0 |0 | colspan="2" |— |12 |0 |- ! colspan="2" |Jami !51 !3 !3 !0 !1 !0 !0 !0 !55 !3 |- |Nottingham Forest (loan) |2020–21 |Championship |19 |1 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |19 |1 |- |Hajduk Split |2021–22 |Prva HNL |27 |5 |3 |2 | colspan="2" |— |2 |0 |32 |7 |- ! colspan="3" |Umumiy !224 !27 !19 !5 !13 !1 !6 !0 !262 !33 |} == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Xorvatiya futbolchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1995-yilda tugʻilganlar]] tub1nbkf5lrl0b62v61cxbvn0cfje41 2816134 2816132 2022-08-28T15:57:26Z Akobirolmasov diplomat 74881 wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Filip Krovinović|tasvir=Filip_Krovinovic_2018.png|izoh=Krovinović Benfica safida 2018-yil|toʻliqism=Filip Krovinović<ref>{{cite web|url=https://www.efl.com/siteassets/image/201920/general-news/efl-squad-numbering-06.09.2019.pdf|title=Notification of shirt numbers: West Bromwich Albion|publisher=English Football League|page=75|access-date=28 October 2019}}</ref>|tavallud_sana={{Birth date and age|1995|8|29|df=yes}}|tavallud_joyi=[[Zagreb]], {{CRO}}|boʻyi=1.75 m|joriyklub=[[HNK Hajduk Split|Hajduk Split]]|klubraqami=23|yoshlikyillari1=2004–2007|yoshlikklublari1=[[NK Lokomotiva Zagreb|Lokomotiva Zagreb]]|yoshlikyillari2=2007–2009|yoshlikklublari2=[[GNK Dinamo Zagreb Academy|Dinamo Zagreb]]|yoshlikyillari3=2009–2012|yoshlikklublari3=[[NK Zagreb|Zagreb]]|yillar1=2012–2015|klublar1=[[NK Zagreb|Zagreb]]|isht1=75|gollar1=12|yillar2=2015–2017|klublar2=[[Rio Ave F.C.|Rio Ave]]|isht2=35|gollar2=5|yillar3=2017–2021|klublar3=[[S.L. Benfica|Benfica]]|isht3=17|gollar3=1|yillar4=2019|klublar4=[[S.L. Benfica B|Benfica B]]|isht4=3|gollar4=0|yillar5=2019–2021|klublar5=→ [[West Bromwich Albion F.C.|West Bromwich Albion]] (loan)|isht5=51|gollar5=3|yillar6=2021|klublar6=→ [[Nottingham Forest F.C.|Nottingham Forest]] (loan)|isht6=19|gollar6=1|yillar7=2021–|klublar7=[[HNK Hajduk Split|Hajduk Split]]|isht7=27|gollar7=5|milliyyillar1=2013|milliyjamoa1=Xorvatiya U19|milliyisht1=4|milliygollar1=0|milliyyillar2=2014–2016|milliyjamoa2=Xorvatiya U21|milliyisht2=11|milliygollar2=1|club-update=12:58, 15-iyun 2022-yil (UTC)}} '''Filip Krovinović''' (1995-yil 29-avgustda tug'ilgan) - xorvatiyalik professional [[Futbol|futbolchi]], Prva HNL klubi " Hayduk Split "da [[Yarimhimoyachi (futbol)|yarim himoyachi]] sifatida o'ynaydi. == Klubdagi faoliyati == === NK Zagreb === NK Zagreb akademiyasidan kelgan Krovinović 2013-yilning 5-aprelida GNK Dinamo Zagrebga qarshi Prva HNL safida debyut qildi va ko'p o'tmay jamoa bilan 5 yillik professional shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Krovinović osnažio vjernost Zagrebu|nashriyot=[[NK Zagreb]]|url=http://nkzagreb.hr/main.asp?dir=vijest&vijestid=876&ld=R|sana=7 August 2013|kirish sanasi=31 December 2014|til=hr}}</ref>. 2015-yilning yozida "NK Zagreb"da moliyaviy muammolarning kuchayishi va transfer oynasi oxirigacha borayotgani sababli, ommaviy axborot vositalarida "Dinamo Zagreb" va ayniqsa "Xayduk Split"ga o'tish haqidagi mish-mishlar ko'proq tarqaldi. Ammo 400 000 yevrolik tovon puli va NK Zagrebning kelajakdagi transferi bo'yicha foizlar amalga oshirilmadi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=18 August 2015 |title=Splićani žele 'pjesnike' Bobana i Krovinovića |language=hr |trans-title=Hajduk Split want 'poets' Boban and Krovinović |publisher=[[Večernji list]] |url=http://www.vecernji.hr/nogomet/hajduk-ima-zelje-to-su-gabrijel-boban-i-filip-krovinovic-1019832 |access-date=5 January 2017}}</ref>. Yakunda Krovinović ham, Zagreb ham Portugaliyaning transfer taklifini qabul qilishdi. === Rio Ave === 2015-yil 30-avgustda Krovinović Portugaliyaning "Rio Ave" klubi bilan to'rt yillik shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Filip Krovinovic assina pelo Rio Ave FC|nashriyot=[[Rio Ave F.C.]]|url=http://www.rioavefc.pt/filip-krovinovic-assina-pelo-rio-ave-fc|sana=30 August 2015|kirish sanasi=30 August 2015|til=pt}}</ref>. U yozgi transfer oynasi oxirida Portugaliyaga yo'l oldi va o'sha paytga qadar bir qator ijobiy natijalarga erishgan Rio Ave jamoasiga qo'shildi. 21 yoshgacha bo'lgan Xorvatiya terma jamoasining oddiy a'zosi Rio Ave uchun debyutini 2015-yil 10-oktyabrda " Vitoria de Gimarães "ga qarshi o'yinda Rio Ave 3:2 hisobida yutgan uy liga kubogida o'tkazdi. Keyingi uch oy ichida Krovinović bor yo'g'i yettita o'yinda maydonga tushdi, ulardan biri 2015-yil 29-dekabrda Leyxoesga qarshi safarda bo'lib o'tgan liga kubogi o'yinida Rio Ave 2:1 hisobida g'alaba qozondi. O'sha mavsumda Krovinović ikkinchi marta 90 daqiqa o'ynadi va o'yin qahramonlaridan biri bo'ldi. Uning Rio Ave uchun birinchi goli 2016-yilning 13-yanvarida mamlakat kubogi chorak finalida Estorilga qarshi o‘yinda urilgan va o‘yindagi ikkinchi golni o‘z uyida 3:0 hisobida g‘alaba qozongan Rio Ave Portugaliya kubogi yarim finaliga yo‘l oldi. Bir hafta o'tgach, u ikkinchi golini Belenenses bilan uy liga kubogida 1:1 hisobida urdi. So'nggi marta 2015/16 mavsumida Rio Ave bilan birinchi mavsumida jami 17 o'yinda maydonga tushgan, 2016-yilning 7-martida Primeira 25-turida Estorilga qarshi o'z uyida 3:1 hisobida mag'lubiyatga uchragan. O'shandan beri Krovinović g'alati tarzda o'n birinchi va hattoki ko'p hollarda zaxira o'rindig'idan chetlatildi, shuning uchun mavsumning qolgan qismida va yakunida tarkibdan chetlashtirildi. 2015-16 yilgi mavsum yakunlanishi va murabbiy Pedro Martinesni 2016-yil 20-mayda Kapucho bilan almashtirilishi bilan Krovinović 2016-17 yilgi mavsum boshida 10-raqamli formani oldi va shu tariqa, klub unga bo'lishda katta umidlar borligini tan oldi. Yangi bosh murabbiy Luis Kastro kelishi bilan Krovinović joriy mavsumda ko'proq ikkita gol urishni boshladi<ref name="Večernji list 2">{{Yangiliklar manbasi |date=5 January 2017 |title=Matheus je nezgodan igrač |language=hr |trans-title=Matheus is a cunning player |publisher=[[Večernji list]] |url=http://www.vecernji.hr/nogomet/filip-krovinovic-u-portugalu-me-navijaci-prepoznaju-suparnicki-kapetan-trazi-dres-1049006 |access-date=4 March 2017}}</ref>. === Benfica === 2017-yilning 14-iyunida Krovinović Portugaliya chempioni «Benfica» bilan besh yillik shartnoma imzoladi. U klubdagi ikkinchi mavsumida ular bilan 2018-19 Primeira ligasida g'olib chiqdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=14 June 2017 |title=Vai ser uma honra vestir esta camisola |language=pt |trans-title=It will be an honour to wear this jersey |work=S.L. Benfica |url=http://www.slbenfica.pt/30/news/info/0_PE0nVdlEyVkagt7jTXVw |access-date=16 June 2017}}</ref>. ==== "West Bromwich"ga ijara ==== "Benfica" bilan liga chempionligini qo'lga kiritgandan so'ng, Krovinović EFL chempionatida "Vest Bromvich"ga, dastlab bir mavsumga ijaraga berildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=5 July 2019 |title=Empréstimo oficializado |language=pt |trans-title=Loan officialised |publisher=S.L. Benfica |url=https://www.slbenfica.pt/pt-pt/agora/noticias/2019/07/05/futebol-benfica-krovinovic-emprestimo-oficializado-wba |access-date=5 July 2019}}</ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |date=5 July 2019 |title=Krovinović joins Albion from Benfica |publisher=West Bromwich Albion F.C. |url=https://www.wba.co.uk/news/2019/july/krovinovi-joins-albion-from-benfica/ |access-date=5 July 2019}}</ref>. Yozda ota-onasiga qaytganidan so'ng, "Benfika" "West Bromwich" bilan yana bir mavsumga ijaraga oldi. <ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Baggies bring back Krovinović |publisher=West Bromwich Albion F.C. |url=https://www.wba.co.uk/news/baggies-bring-back-krovinovic |access-date=2020-09-29}}</ref> 2020-yil 4-oktabrda Krovinović Premer-ligadagi debyutini “Sautghampton” dan 0:2 hisobida mag‘lubiyatga uchragan uchrashuvda Romain [[Romaine Sawyers|Soyersning]] o‘rniga maydonga tushdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=4 October 2020 |title=Southampton 2-0 West Bromwich Albion: Baggies boss Slaven Bilic demands more from players |publisher=BBC Sport |url=https://www.bbc.com/sport/football/54313272 |access-date=1 February 2021}}</ref>. ==== Nottingham Forestga ijara ==== 2021-yil 22-yanvarda Krovinović “West Bromwich”dagi ijarasidan chaqirib olindi va 2020-21 yilgi mavsumning qolgan qismida darhol “ Nottingem Forest ”ga ijaraga berildi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.nottinghamforest.co.uk/news/2021/january/krovinovic-signs-on-loan/|sarlavha=Krovinovic signs on loan|nashriyot=Nottingham Forest FC|sana=22 January 2021|kirish sanasi=23 January 2021}}</ref>. U "Nottingham Forest"dagi ilk golini 2021-yilning 20-martida " Brentford "ga qarshi o'yinda (1:1) kiritdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Brentford 1-1 Nottingham Forest|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/56383238|ish=BBC|kirish sanasi=20 March 2021}}</ref>. === Xajduk Split === 2021-yil 19-iyulda Krovinović XNK Xajduk Split bilan shartnoma imzolab, Xorvatiya futbol ligasiga qaytdi<ref>{{Veb manbasi|sana=2021-07-19|sarlavha=Hajduk Split sign former Benfica and West Bromwich Albion midfielder|url=https://www.croatiaweek.com/hajduk-split-sign-former-benfica-and-west-bromwich-albion-midfielder/|kirish sanasi=2022-08-06|ish=Croatia Week|til=en}}</ref>. U 2024-yilning yoziga qadar shartnoma imzoladi va 23-raqamli formani tanladi. Xajduk bilan birinchi mavsumida Krovinović 2021-22 yilgi futbol bo'yicha Xorvatiya kubogini qo'lga kiritdi. == Xalqaro maydonlarda == 2016-yilning 1-sentabr kuni Koprivnitsa shahridagi “ Gradski ” stadionida Krovinović Xorvatiya U21 terma jamoasi tarkibida 2017-yil 21 yoshgacha bo‘lgan futbolchilardan tashkil topgan Yevropa chempionati saralash bosqichi 6-guruhi doirasida Shvetsiyaga qarshi o‘z uyida 90 daqiqa maydonga tushdi. Uchrashuv 1:1 hisobidagi durang bilan yakunlandi, Krovinović ochilishda gol ura olmadi, chunki uning zarbasi aniq farq bilan nishonga tushmadi va xorvatlar yaxshi startdan ustunlikka erisha olmadi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=1 September 2016 |title=Hrvatska U21 remizirala sa Švedskom |language=hr |trans-title=Croatia U21 drew with Sweden |publisher=GOAL Hrvatska |url=http://www.goal.com/hr/match/croatia-u21-vs-sweden-u21/2021420/report |access-date=7 January 2017}}</ref>. == Faoliyat statistikasi == 2022-yil 15-iyun kunigacha oʻtkazilgan oʻyinlardagi aniq statistikasi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Football: Filip Krovinović career summary|nashriyot=Football Database|url=http://www.footballdatabase.eu/football.joueurs.filip.krovinovic.198222.en.html|kirish sanasi=25 February 2017|til=en}}</ref>. {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Appearances and goals by club, season and competition ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" |Mavsum ! colspan="3" |League ! colspan="2" |National Cup ! colspan="2" |League Cup ! colspan="2" |Yevropa ! colspan="2" |Boshqa |- !Chemponat !O'yinlar !Gollar !O'yinlar !Gollar !O'yinlar !Gollar !O'yinlar !Gollar !O'yinlar !Gollar |- | rowspan="5" |NK Zagreb |2012–13 |Prva HNL |2 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |2 |0 |- |2013–14 |Druga HNL |32 |7 |2 |1 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |34 |8 |- |2014–15 | rowspan="2" |Prva HNL |35 |3 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |36 |3 |- |2015–16 |6 |2 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |6 |2 |- ! colspan="2" |Jami !75 !12 !3 !1 ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— !78 !13 |- | rowspan="3" |Rio Ave |2015–16 | rowspan="2" |Primeira Liga |9 |0 |4 |1 |4 |1 | colspan="2" |— |17 |1 |- |2016–17 |26 |5 |1 |0 |4 |0 |2 |0 |33 |5 |- ! colspan="2" |Jami !35 !5 !5 !1 !8 !1 !2 !0 !50 !6 |- | rowspan="3" |Benfica |2017–18 | rowspan="2" |Primeira Liga |13 |1 |3 |1 |3 |0 | colspan="2" |— |19 |2 |- |2018–19 |4 |0 |2 |0 |1 |0 |2 |0 |9 |0 |- ! colspan="2" |Jami !17 !1 !5 !1 !4 !0 !2 !0 !28 !2 |- |- | rowspan="3" |West Bromwich Albion |2019–20 |Championship |40 |3 |2 |0 |1 |0 | colspan="2" |— |43 |3 |- |2020–21 |[[Angliya Premer-ligasi|Premier League]] |11 |0 |1 |0 |0 |0 | colspan="2" |— |12 |0 |- ! colspan="2" |Jami !51 !3 !3 !0 !1 !0 !0 !0 !55 !3 |- |Nottingham Forest (loan) |2020–21 |Championship |19 |1 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |19 |1 |- |Hajduk Split |2021–22 |Prva HNL |27 |5 |3 |2 | colspan="2" |— |2 |0 |32 |7 |- ! colspan="3" |Umumiy !224 !27 !19 !5 !13 !1 !6 !0 !262 !33 |} == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Xorvatiya futbolchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1995-yilda tugʻilganlar]] gpenjjne8lm7eegi6e6q33n5ge68v35 Leiningen-Dagsburg-Falkenburg grafinyasi Marie Louise Albertine 0 784027 2816129 2022-08-28T15:55:09Z Ikromova Guli 74291 „[[:en:Special:Redirect/revision/1091073296|Countess Maria Louise Albertine of Leiningen-Dagsburg-Falkenburg]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Qirollik bilgiqutisi|title=Princess George William of Hesse-Darmstadt|ismi=Leiningen-Dagsburg-Falkenburg grafinyasi Maria Louise Albertine of|tasvir=MLA Hessen-Darmstadt.JPG|onasi=Katharina Polyxena of Solms-Rödelheim|otasi=[[Christian Karl Reinhard of Leiningen-Dagsburg-Falkenburg]]|uy=[[House of Leiningen|Leiningen]]|issue=[[Prince Louis George Charles of Hesse-Darmstadt|Prince Louis Georg]]<br>Prince Georg Friedrich<br>[[Princess Friederike of Hesse-Darmstadt|Friederike, Duchess Charles Louis of Mecklenburg-Strelitz]]<br>[[Prince George Charles of Hesse-Darmstadt|Prince George Charles]]<br>[[Princess Charlotte of Hesse-Darmstadt|Charlotte, Duchess Charles Louis of Mecklenburg-Strelitz]]<br>Prince Karl Wilhelm<br>Prince Friedrich Georg<br>[[Princess Louise of Hesse-Darmstadt (1761–1829)|Louise, Grand Duchess of Hesse and by Rhine]]<br>[[Princess Augusta Wilhelmine of Hesse-Darmstadt|Augusta Wilhelmine, Duchess of Zweibrücken]]|turmush_oʻrtogʻi=[[Prince George William of Hesse-Darmstadt]]|tugʻilgan_sanasi={{birth date|1729|3|16|df=yes}}|vafot_sanasi={{death date and age|1818|3|11|1729|3|16|df=yes}}|vafot_joyi=[[Neustrelitz]], [[Grand Duchy of Mecklenburg-Strelitz]], [[German Confederation]]}}'''Leiningen-Dagsburg-Falkenburg grafinyasi Mariya Louise Albertine''' (1729 yil 16 mart &#x2013; 1818 yil 11 mart); '''''Malika George''''' nomi bilan ham tanilgan, Broich baroniyasining merosxo'ri va Gessen-Darmshtadt malikasi. U keyinchalik Prussiya qirolichasiga aylangan Meklenburg-Strelitz malikasi Luizaning buvisi va tarbiyachisi bo'lgan. == Hayot == Grafinya Mariya Louise Albertine Leiningen-Dagsburg-Falkenburg grafi Christian Karl Reynxard (1695–1766) va uning rafiqasi Assenxaym grafinyasi Catharina Polyxenaning (1702–1765) qizi edi. Otasining o'limidan so'ng, u Broich baroniyasining merosxo'ri bo'lgan. 1806-yilda Broich hukumati Napoleon tomonidan tarqatib yuborilgan va 1815-yilda Broich Prussiyaga qo'shilgan. 1748-yil 16 martda u Gessen-Darmshtad shahzodasi George Williamga titmushga chiqqan. Uning qizlari Friderike va Charlotte Mecklenburg-Streliz [[Gersog|gersogi]] Charlz II turmushga chiqishgan. Ularning ikkalasi ham tug'ruq paytida vafot etgan. Keyin Charlz Gannoverdagi general-gubernatorlik xizmatini o'tagan va bolalari bilan Darmshtadtdagi xotinlarining onasi oldiga ko'chib o'tgan. Malika George 1782-yilda beva qolgan va kuyovi Charlesning bolalariga ta'lim berish va g'amxo'rlik qilish bilan shug'ullangan. Charlotte otasi bilan Darmshtadtga ko'chmagan. 16 yoshida u Saks-Xildburgxauzen gertsogiga turmushga chiqgan. Uning otasi tez-tez ikki o'g'lining oldiga borib turgan va 1787-yilda mahalliy debet komissiyasining prezidenti bo'lganidan keyin katta qizi bilan Xildburgxauzenga ko'chib o'tgan. Shunday qilib, Mariya Louise ko'p vaqtini qizlari Theresa va Frideriklarga g'amxo'rlik qilish bilan o'tkazgan<ref>Karin Feuerstein-Praßer: ''The Prussian Queen.'' Munich: Piper 2005, p. 252</ref>. 1790-yilda u imperator Leopold II ning toj kiyish marosimida ishtirok etish uchun Louisa, Frederica va George bilan Frankfurtgaskelgan. 1792-yilda u oldinga siljib kelayotgan frantsuz armiyasidan qochib, bolalarni Darmshtadtdan Xildburgxauzendagi nabirasi Charlottening yoniga olib kelgan va u yerda 1793-yil martigacha qolgan. Maria Louise ajoyib, samimiy, har doim quvnoq va odatda Pfalz lahjasida gapiradigan inson sifatida tasvirlangan<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Fesser |first=Gerd |date=May 1992 |title=Eine geborene Königin |language=de |work=[[Die Zeit]] |url=https://www.zeit.de/1992/05/eine-geborene-koenigin |url-status=dead |access-date=2011-03-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120720223655/http://www.zeit.de/1992/05/eine-geborene-koenigin |archive-date=2012-07-20}}</ref>. Nabiralarining bolalik yillaridan ularga mehribonlik ko'rsatib kelgan. U vafot etganida 15 ta nevarasi bor edi. == Bolalari == {| border="1" style="border-collapse: collapse;" !Ism ! Portret ! Tug'ilish ! O'lim ! Eslatmalar |- | align="center" | '''Lyudvig Georg Karl''' | align="center" |[[Fayl:Strecker_-_Ludwig_Georg_Karl_of_Hesse-Darmstadt.png|74x74px]]</img> | align="center" | 1749 | align="center" | 1823 yil | align="center" | 1788 yilda Friderike Shmidt, baronessa fon Hessenxaym bilan morganatik turmushga chiqdi. |- | align="center" | '''Georg Fridrix''' | align="center" | | colspan="2" align="center" | 1750 | |- | align="center" | '''Friderik Karolin'''<br /><br /><br /><br /><nowiki></br></nowiki> Meklenburg gersogligi-Strelits | align="center" |[[Fayl:Friederyka_Karolina.jpg|75x75px]]</img> | align="center" | 1752 yil 20 avgust | align="center" | 1782 yil 22 may | align="center" | 1768 yilda Meklenburg-Strelits gertsogi Charlz bilan turmush qurgan, muammosi bor edi |- | align="center" | '''Georg Karl''' | align="center" |[[Fayl:Georg_Carl_Landgraf_von_Hessen-Darmstadt.png|90x90px]]</img> | align="center" | 1754 yil 14 iyun | align="center" | 1830 yil 28 yanvar | align="center" | |- | align="center" | '''Sharlotta Vilgelmin'''<br /><br /><br /><br /><nowiki></br></nowiki> Meklenburg gersogligi-Strelits | align="center" |[[Fayl:CharlotteHeDaMeck.jpg|74x74px]]</img> | align="center" | 1755 yil 5-noyabr | align="center" | 1785 yil 12 dekabr | align="center" | 1784 yilda Meklenburg-Strelits gertsogi Charlz bilan turmush qurgan, muammosi bor edi |- | align="center" | '''Karl Vilgelm Georg'''<br /><br /><br /><br /><nowiki></br></nowiki> | align="center" |[[Fayl:Karl_Wilhelm_Georg,_Landgraf_von_Hessen-Darmstadt.png|90x90px]]</img> | align="center" | 1757 | align="center" | 1797 yil | align="center" | |- | align="center" | '''Fridrix Georg Avgust'''<br /><br /><br /><br /><nowiki></br></nowiki> | align="center" |[[Fayl:Friedrich_Georg_August_Prinz_von_Hessen-Darmstadt.png|90x90px]]</img> | align="center" | 1759 | align="center" | 1808 | align="center" | 1788 yilda Karolin Luise Seitz, baronessa fon Fridrix bilan morganatik turmushga chiqdi. |- | align="center" | '''Luiza Anriette Karolin'''<br /><br /><br /><br /><nowiki></br></nowiki> | align="center" |[[Fayl:Dryander_-_Louise_Karoline_Henriette_of_Hesse-Darmstadt.png|73x73px]]</img> | align="center" | 1761 yil 15 fevral | align="center" | 1829 yil 24 oktyabr | align="center" | 1777 yilda Gessen-Darmshtadtlik Lui X bilan turmush qurgan, muammosi bor edi |- | align="center" | '''Avgust Vilgelmin'''<br /><br /><br /><br /><nowiki></br></nowiki> Tsvaybryuken gertsoginyasi | align="center" |[[Fayl:Portrait_der_Pfalzgräfin_Auguste_Wilhelmine_von_Pfalz-Zweibrücken_(1765-1796).jpg|83x83px]]</img> | align="center" | 1765 yil 14 aprel | align="center" | 1796 yil 30 mart | align="center" | 1785 yilda turmush qurgan bo'lajak Bavariya qiroli Maksimilian I ning muammosi bor edi |} == Ajdod == {{Ahnentafel-compact5|1. '''Countess Maria Louise Albertine of Leiningen-Dagsburg-Falkenburg'''|2. [[Christian Karl Reinhard of Leiningen-Dagsburg-Falkenburg|Count Christian Karl Reinhard of Leiningen-Dagsburg-Falkenburg]]|3. [[Katharina Polyxena of Solms-Rödelheim|Countess Katharina Polyxena of Solms-Rödelheim]]|4. [[Johann, Count of Leiningen-Dagsburg-Falkenburg]]|5. [[Countess Johanna Magdalene of Hanau-Lichtenberg]]|6. Count Georg Ludwig of [[Solms-Rödelheim-Assenheim|Solms-Rödelheim]]|7. Countess Charlotte Sibylle of [[Ahlefeldt (noble family)|Ahlefeldt]]|8. Count Georg Wilhelm of [[Leiningen family|Leiningen-Dagsburg-Falkenburg]]|9. Countess Anna Elisabeth of [[:File:Daun_-_Tyroff_AT.jpg|Daun-Falkenstein]]|10. [[Johann Reinhard II, Count of Hanau-Lichtenberg]]|11. [[Countess Palatine Anna Magdalena of Birkenfeld-Bischweiler]]|12. Johann August, Count of Solms-Rödelheim|13. Countess Eleonore [[:File:Cratz_von_Scharfenstein-Wappen_Sbm_1605.jpg|Cratz of Scharffenstein]]|14. [[Frederik Ahlefeldt|Count Friedrich of Ahlefeldt]]|15. Countess Marie Elisabeth of Leiningen-Dagsburg-Hartenburg}} == Manbalar == <references /> [[Turkum:1818-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:1729-yilda tugʻilganlar]] 76m39oeevmgjmalpykya454s52itwfb 2816135 2816129 2022-08-28T15:58:15Z Ikromova Guli 74291 /* Bolalari */ wikitext text/x-wiki {{Qirollik bilgiqutisi|title=Princess George William of Hesse-Darmstadt|ismi=Leiningen-Dagsburg-Falkenburg grafinyasi Maria Louise Albertine of|tasvir=MLA Hessen-Darmstadt.JPG|onasi=Katharina Polyxena of Solms-Rödelheim|otasi=[[Christian Karl Reinhard of Leiningen-Dagsburg-Falkenburg]]|uy=[[House of Leiningen|Leiningen]]|issue=[[Prince Louis George Charles of Hesse-Darmstadt|Prince Louis Georg]]<br>Prince Georg Friedrich<br>[[Princess Friederike of Hesse-Darmstadt|Friederike, Duchess Charles Louis of Mecklenburg-Strelitz]]<br>[[Prince George Charles of Hesse-Darmstadt|Prince George Charles]]<br>[[Princess Charlotte of Hesse-Darmstadt|Charlotte, Duchess Charles Louis of Mecklenburg-Strelitz]]<br>Prince Karl Wilhelm<br>Prince Friedrich Georg<br>[[Princess Louise of Hesse-Darmstadt (1761–1829)|Louise, Grand Duchess of Hesse and by Rhine]]<br>[[Princess Augusta Wilhelmine of Hesse-Darmstadt|Augusta Wilhelmine, Duchess of Zweibrücken]]|turmush_oʻrtogʻi=[[Prince George William of Hesse-Darmstadt]]|tugʻilgan_sanasi={{birth date|1729|3|16|df=yes}}|vafot_sanasi={{death date and age|1818|3|11|1729|3|16|df=yes}}|vafot_joyi=[[Neustrelitz]], [[Grand Duchy of Mecklenburg-Strelitz]], [[German Confederation]]}}'''Leiningen-Dagsburg-Falkenburg grafinyasi Mariya Louise Albertine''' (1729 yil 16 mart &#x2013; 1818 yil 11 mart); '''''Malika George''''' nomi bilan ham tanilgan, Broich baroniyasining merosxo'ri va Gessen-Darmshtadt malikasi. U keyinchalik Prussiya qirolichasiga aylangan Meklenburg-Strelitz malikasi Luizaning buvisi va tarbiyachisi bo'lgan. == Hayot == Grafinya Mariya Louise Albertine Leiningen-Dagsburg-Falkenburg grafi Christian Karl Reynxard (1695–1766) va uning rafiqasi Assenxaym grafinyasi Catharina Polyxenaning (1702–1765) qizi edi. Otasining o'limidan so'ng, u Broich baroniyasining merosxo'ri bo'lgan. 1806-yilda Broich hukumati Napoleon tomonidan tarqatib yuborilgan va 1815-yilda Broich Prussiyaga qo'shilgan. 1748-yil 16 martda u Gessen-Darmshtad shahzodasi George Williamga titmushga chiqqan. Uning qizlari Friderike va Charlotte Mecklenburg-Streliz [[Gersog|gersogi]] Charlz II turmushga chiqishgan. Ularning ikkalasi ham tug'ruq paytida vafot etgan. Keyin Charlz Gannoverdagi general-gubernatorlik xizmatini o'tagan va bolalari bilan Darmshtadtdagi xotinlarining onasi oldiga ko'chib o'tgan. Malika George 1782-yilda beva qolgan va kuyovi Charlesning bolalariga ta'lim berish va g'amxo'rlik qilish bilan shug'ullangan. Charlotte otasi bilan Darmshtadtga ko'chmagan. 16 yoshida u Saks-Xildburgxauzen gertsogiga turmushga chiqgan. Uning otasi tez-tez ikki o'g'lining oldiga borib turgan va 1787-yilda mahalliy debet komissiyasining prezidenti bo'lganidan keyin katta qizi bilan Xildburgxauzenga ko'chib o'tgan. Shunday qilib, Mariya Louise ko'p vaqtini qizlari Theresa va Frideriklarga g'amxo'rlik qilish bilan o'tkazgan<ref>Karin Feuerstein-Praßer: ''The Prussian Queen.'' Munich: Piper 2005, p. 252</ref>. 1790-yilda u imperator Leopold II ning toj kiyish marosimida ishtirok etish uchun Louisa, Frederica va George bilan Frankfurtgaskelgan. 1792-yilda u oldinga siljib kelayotgan frantsuz armiyasidan qochib, bolalarni Darmshtadtdan Xildburgxauzendagi nabirasi Charlottening yoniga olib kelgan va u yerda 1793-yil martigacha qolgan. Maria Louise ajoyib, samimiy, har doim quvnoq va odatda Pfalz lahjasida gapiradigan inson sifatida tasvirlangan<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Fesser |first=Gerd |date=May 1992 |title=Eine geborene Königin |language=de |work=[[Die Zeit]] |url=https://www.zeit.de/1992/05/eine-geborene-koenigin |url-status=dead |access-date=2011-03-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120720223655/http://www.zeit.de/1992/05/eine-geborene-koenigin |archive-date=2012-07-20}}</ref>. Nabiralarining bolalik yillaridan ularga mehribonlik ko'rsatib kelgan. U vafot etganida 15 ta nevarasi bor edi. == Bolalari == {| border="1" style="border-collapse: collapse;" !Ism ! Portret ! Tug'ilish ! O'lim ! Eslatmalar |- | align="center" | '''Lyudvig Georg Karl''' | align="center" |[[Fayl:Strecker_-_Ludwig_Georg_Karl_of_Hesse-Darmstadt.png|74x74px]] | align="center" | 1749 | align="center" | 1823 yil | align="center" | 1788 yilda Friderike Shmidt, baronessa fon Hessenxaym bilan morganatik nikohdan o'tgan |- | align="center" | '''Georg Fridrix''' | align="center" | | colspan="2" align="center" | 1750 | |- | align="center" | '''Friderik Karolin'''<br /><br /><br /><br /><nowiki></br></nowiki> Meklenburg gersogligi-Strelits | align="center" |[[Fayl:Friederyka_Karolina.jpg|75x75px]] | align="center" | 1752 yil 20 avgust | align="center" | 1782 yil 22 may | align="center" | 1768 yilda Meklenburg-Strelits gertsogi Charlz bilan turmush qurgan |- | align="center" | '''Georg Karl''' | align="center" |[[Fayl:Georg_Carl_Landgraf_von_Hessen-Darmstadt.png|90x90px]] | align="center" | 1754 yil 14 iyun | align="center" | 1830 yil 28 yanvar | align="center" | |- | align="center" | '''Sharlotta Vilgelmin'''<br /><br /><br /><br /><nowiki></br></nowiki> Meklenburg gersogligi-Strelits | align="center" |[[Fayl:CharlotteHeDaMeck.jpg|74x74px]] | align="center" | 1755 yil 5-noyabr | align="center" | 1785 yil 12 dekabr | align="center" | 1784 yilda Meklenburg-Strelits gertsogi Charlz bilan turmush qurgan |- | align="center" | '''Karl Vilgelm Georg'''<br /><br /><br /><br /><nowiki></br></nowiki> | align="center" |[[Fayl:Karl_Wilhelm_Georg,_Landgraf_von_Hessen-Darmstadt.png|90x90px]] | align="center" | 1757 | align="center" | 1797 yil | align="center" | |- | align="center" | '''Fridrix Georg Avgust'''<br /><br /><br /><br /><nowiki></br></nowiki> | align="center" |[[Fayl:Friedrich_Georg_August_Prinz_von_Hessen-Darmstadt.png|90x90px]] | align="center" | 1759 | align="center" | 1808 | align="center" | 1788 yilda Karolin Luise Seitz, baronessa fon Fridrix bilan morganatik turmushga chiqdi. |- | align="center" | '''Luiza Anriette Karolin'''<br /><br /><br /><br /><nowiki></br></nowiki> | align="center" |[[Fayl:Dryander_-_Louise_Karoline_Henriette_of_Hesse-Darmstadt.png|73x73px]] | align="center" | 1761 yil 15 fevral | align="center" | 1829 yil 24 oktyabr | align="center" | 1777 yilda Gessen-Darmshtadtlik Lui X bilan turmush qurgan, muammosi bor edi |- | align="center" | '''Avgust Vilgelmin'''<br /><br /><br /><br /><nowiki></br></nowiki> Tsvaybryuken gertsoginyasi | align="center" |[[Fayl:Portrait_der_Pfalzgräfin_Auguste_Wilhelmine_von_Pfalz-Zweibrücken_(1765-1796).jpg|83x83px]] | align="center" | 1765 yil 14 aprel | align="center" | 1796 yil 30 mart | align="center" | 1785-yilda turmush qurgan bo'lajak Bavariya qiroli Maksimilian I ning onasi |} == Ajdod == {{Ahnentafel-compact5|1. '''Countess Maria Louise Albertine of Leiningen-Dagsburg-Falkenburg'''|2. [[Christian Karl Reinhard of Leiningen-Dagsburg-Falkenburg|Count Christian Karl Reinhard of Leiningen-Dagsburg-Falkenburg]]|3. [[Katharina Polyxena of Solms-Rödelheim|Countess Katharina Polyxena of Solms-Rödelheim]]|4. [[Johann, Count of Leiningen-Dagsburg-Falkenburg]]|5. [[Countess Johanna Magdalene of Hanau-Lichtenberg]]|6. Count Georg Ludwig of [[Solms-Rödelheim-Assenheim|Solms-Rödelheim]]|7. Countess Charlotte Sibylle of [[Ahlefeldt (noble family)|Ahlefeldt]]|8. Count Georg Wilhelm of [[Leiningen family|Leiningen-Dagsburg-Falkenburg]]|9. Countess Anna Elisabeth of [[:File:Daun_-_Tyroff_AT.jpg|Daun-Falkenstein]]|10. [[Johann Reinhard II, Count of Hanau-Lichtenberg]]|11. [[Countess Palatine Anna Magdalena of Birkenfeld-Bischweiler]]|12. Johann August, Count of Solms-Rödelheim|13. Countess Eleonore [[:File:Cratz_von_Scharfenstein-Wappen_Sbm_1605.jpg|Cratz of Scharffenstein]]|14. [[Frederik Ahlefeldt|Count Friedrich of Ahlefeldt]]|15. Countess Marie Elisabeth of Leiningen-Dagsburg-Hartenburg}} == Manbalar == <references /> [[Turkum:1818-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:1729-yilda tugʻilganlar]] jeeyofczytr1i3mrwdvascoubsiuk28 2816144 2816135 2022-08-28T16:00:10Z Ikromova Guli 74291 /* Bolalari */ wikitext text/x-wiki {{Qirollik bilgiqutisi|title=Princess George William of Hesse-Darmstadt|ismi=Leiningen-Dagsburg-Falkenburg grafinyasi Maria Louise Albertine of|tasvir=MLA Hessen-Darmstadt.JPG|onasi=Katharina Polyxena of Solms-Rödelheim|otasi=[[Christian Karl Reinhard of Leiningen-Dagsburg-Falkenburg]]|uy=[[House of Leiningen|Leiningen]]|issue=[[Prince Louis George Charles of Hesse-Darmstadt|Prince Louis Georg]]<br>Prince Georg Friedrich<br>[[Princess Friederike of Hesse-Darmstadt|Friederike, Duchess Charles Louis of Mecklenburg-Strelitz]]<br>[[Prince George Charles of Hesse-Darmstadt|Prince George Charles]]<br>[[Princess Charlotte of Hesse-Darmstadt|Charlotte, Duchess Charles Louis of Mecklenburg-Strelitz]]<br>Prince Karl Wilhelm<br>Prince Friedrich Georg<br>[[Princess Louise of Hesse-Darmstadt (1761–1829)|Louise, Grand Duchess of Hesse and by Rhine]]<br>[[Princess Augusta Wilhelmine of Hesse-Darmstadt|Augusta Wilhelmine, Duchess of Zweibrücken]]|turmush_oʻrtogʻi=[[Prince George William of Hesse-Darmstadt]]|tugʻilgan_sanasi={{birth date|1729|3|16|df=yes}}|vafot_sanasi={{death date and age|1818|3|11|1729|3|16|df=yes}}|vafot_joyi=[[Neustrelitz]], [[Grand Duchy of Mecklenburg-Strelitz]], [[German Confederation]]}}'''Leiningen-Dagsburg-Falkenburg grafinyasi Mariya Louise Albertine''' (1729 yil 16 mart &#x2013; 1818 yil 11 mart); '''''Malika George''''' nomi bilan ham tanilgan, Broich baroniyasining merosxo'ri va Gessen-Darmshtadt malikasi. U keyinchalik Prussiya qirolichasiga aylangan Meklenburg-Strelitz malikasi Luizaning buvisi va tarbiyachisi bo'lgan. == Hayot == Grafinya Mariya Louise Albertine Leiningen-Dagsburg-Falkenburg grafi Christian Karl Reynxard (1695–1766) va uning rafiqasi Assenxaym grafinyasi Catharina Polyxenaning (1702–1765) qizi edi. Otasining o'limidan so'ng, u Broich baroniyasining merosxo'ri bo'lgan. 1806-yilda Broich hukumati Napoleon tomonidan tarqatib yuborilgan va 1815-yilda Broich Prussiyaga qo'shilgan. 1748-yil 16 martda u Gessen-Darmshtad shahzodasi George Williamga titmushga chiqqan. Uning qizlari Friderike va Charlotte Mecklenburg-Streliz [[Gersog|gersogi]] Charlz II turmushga chiqishgan. Ularning ikkalasi ham tug'ruq paytida vafot etgan. Keyin Charlz Gannoverdagi general-gubernatorlik xizmatini o'tagan va bolalari bilan Darmshtadtdagi xotinlarining onasi oldiga ko'chib o'tgan. Malika George 1782-yilda beva qolgan va kuyovi Charlesning bolalariga ta'lim berish va g'amxo'rlik qilish bilan shug'ullangan. Charlotte otasi bilan Darmshtadtga ko'chmagan. 16 yoshida u Saks-Xildburgxauzen gertsogiga turmushga chiqgan. Uning otasi tez-tez ikki o'g'lining oldiga borib turgan va 1787-yilda mahalliy debet komissiyasining prezidenti bo'lganidan keyin katta qizi bilan Xildburgxauzenga ko'chib o'tgan. Shunday qilib, Mariya Louise ko'p vaqtini qizlari Theresa va Frideriklarga g'amxo'rlik qilish bilan o'tkazgan<ref>Karin Feuerstein-Praßer: ''The Prussian Queen.'' Munich: Piper 2005, p. 252</ref>. 1790-yilda u imperator Leopold II ning toj kiyish marosimida ishtirok etish uchun Louisa, Frederica va George bilan Frankfurtgaskelgan. 1792-yilda u oldinga siljib kelayotgan frantsuz armiyasidan qochib, bolalarni Darmshtadtdan Xildburgxauzendagi nabirasi Charlottening yoniga olib kelgan va u yerda 1793-yil martigacha qolgan. Maria Louise ajoyib, samimiy, har doim quvnoq va odatda Pfalz lahjasida gapiradigan inson sifatida tasvirlangan<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Fesser |first=Gerd |date=May 1992 |title=Eine geborene Königin |language=de |work=[[Die Zeit]] |url=https://www.zeit.de/1992/05/eine-geborene-koenigin |url-status=dead |access-date=2011-03-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120720223655/http://www.zeit.de/1992/05/eine-geborene-koenigin |archive-date=2012-07-20}}</ref>. Nabiralarining bolalik yillaridan ularga mehribonlik ko'rsatib kelgan. U vafot etganida 15 ta nevarasi bor edi. == Bolalari == {| border="1" style="border-collapse: collapse;" !Ism ! Portret ! Tug'ilish ! O'lim ! Eslatmalar |- | align="center" | '''Lyudvig Georg Karl''' | align="center" |[[Fayl:Strecker_-_Ludwig_Georg_Karl_of_Hesse-Darmstadt.png|74x74px]] | align="center" | 1749 | align="center" | 1823-yil | align="center" | 1788-yilda Friderike Shmidt, baronessa fon Hessenxaym bilan morganatik nikohdan o'tgan |- | align="center" | '''Georg Fridrix''' | align="center" | | colspan="2" align="center" | 1750 | |- | align="center" | '''Friderik Karolin'''<br /><br /><br /><br /><nowiki></br></nowiki> Meklenburg gersogligi-Strelits | align="center" |[[Fayl:Friederyka_Karolina.jpg|75x75px]] | align="center" | 1752-yil 20-avgust | align="center" | 1782-yil 22-may | align="center" | 1768'yilda Meklenburg-Strelits gertsogi Charlz bilan turmush qurgan |- | align="center" | '''Georg Karl''' | align="center" |[[Fayl:Georg_Carl_Landgraf_von_Hessen-Darmstadt.png|90x90px]] | align="center" | 1754-yil 14-iyun | align="center" | 1830-yil 28'yanvar | align="center" | |- | align="center" | '''Sharlotta Vilgelmin'''<br /><br /><br /><nowiki></br></nowiki> Meklenburg gersogligi-Strelits | align="center" |[[Fayl:CharlotteHeDaMeck.jpg|74x74px]] | align="center" | 1755 yil 5-noyabr | align="center" | 1785 yil 12 dekabr | align="center" | 1784 yilda Meklenburg-Strelits gertsogi Charlz bilan turmush qurgan |- | align="center" | '''Karl Vilgelm Georg'''<br /><br /><br /><nowiki></br></nowiki> | align="center" |[[Fayl:Karl_Wilhelm_Georg,_Landgraf_von_Hessen-Darmstadt.png|90x90px]] | align="center" | 1757 | align="center" | 1797 yil | align="center" | |- | align="center" | '''Fridrix Georg Avgust'''<br /><br /><br /><nowiki></br></nowiki> | align="center" |[[Fayl:Friedrich_Georg_August_Prinz_von_Hessen-Darmstadt.png|90x90px]] | align="center" | 1759 | align="center" | 1808 | align="center" | 1788 yilda Karolin Luise Seitz, baronessa fon Fridrix bilan morganatik turmushga chiqdi. |- | align="center" | '''Luiza Anriette Karolin'''<br /><br /><br /><nowiki></br></nowiki> | align="center" |[[Fayl:Dryander_-_Louise_Karoline_Henriette_of_Hesse-Darmstadt.png|73x73px]] | align="center" | 1761 yil 15 fevral | align="center" | 1829 yil 24 oktyabr | align="center" | 1777 yilda Gessen-Darmshtadtlik Lui X bilan turmush qurgan, muammosi bor edi |- | align="center" | '''Avgust Vilgelmin'''<br /><br /><br /><nowiki></br></nowiki> Tsvaybryuken gertsoginyasi | align="center" |[[Fayl:Portrait_der_Pfalzgräfin_Auguste_Wilhelmine_von_Pfalz-Zweibrücken_(1765-1796).jpg|83x83px]] | align="center" | 1765 yil 14 aprel | align="center" | 1796 yil 30 mart | align="center" | 1785-yilda turmush qurgan bo'lajak Bavariya qiroli Maksimilian I ning onasi |} == Ajdod == {{Ahnentafel-compact5|1. '''Countess Maria Louise Albertine of Leiningen-Dagsburg-Falkenburg'''|2. [[Christian Karl Reinhard of Leiningen-Dagsburg-Falkenburg|Count Christian Karl Reinhard of Leiningen-Dagsburg-Falkenburg]]|3. [[Katharina Polyxena of Solms-Rödelheim|Countess Katharina Polyxena of Solms-Rödelheim]]|4. [[Johann, Count of Leiningen-Dagsburg-Falkenburg]]|5. [[Countess Johanna Magdalene of Hanau-Lichtenberg]]|6. Count Georg Ludwig of [[Solms-Rödelheim-Assenheim|Solms-Rödelheim]]|7. Countess Charlotte Sibylle of [[Ahlefeldt (noble family)|Ahlefeldt]]|8. Count Georg Wilhelm of [[Leiningen family|Leiningen-Dagsburg-Falkenburg]]|9. Countess Anna Elisabeth of [[:File:Daun_-_Tyroff_AT.jpg|Daun-Falkenstein]]|10. [[Johann Reinhard II, Count of Hanau-Lichtenberg]]|11. [[Countess Palatine Anna Magdalena of Birkenfeld-Bischweiler]]|12. Johann August, Count of Solms-Rödelheim|13. Countess Eleonore [[:File:Cratz_von_Scharfenstein-Wappen_Sbm_1605.jpg|Cratz of Scharffenstein]]|14. [[Frederik Ahlefeldt|Count Friedrich of Ahlefeldt]]|15. Countess Marie Elisabeth of Leiningen-Dagsburg-Hartenburg}} == Manbalar == <references /> [[Turkum:1818-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:1729-yilda tugʻilganlar]] 8wy957668stweb0ebblse03pgw7uxi5 2816146 2816144 2022-08-28T16:00:52Z Ikromova Guli 74291 /* Bolalari */ wikitext text/x-wiki {{Qirollik bilgiqutisi|title=Princess George William of Hesse-Darmstadt|ismi=Leiningen-Dagsburg-Falkenburg grafinyasi Maria Louise Albertine of|tasvir=MLA Hessen-Darmstadt.JPG|onasi=Katharina Polyxena of Solms-Rödelheim|otasi=[[Christian Karl Reinhard of Leiningen-Dagsburg-Falkenburg]]|uy=[[House of Leiningen|Leiningen]]|issue=[[Prince Louis George Charles of Hesse-Darmstadt|Prince Louis Georg]]<br>Prince Georg Friedrich<br>[[Princess Friederike of Hesse-Darmstadt|Friederike, Duchess Charles Louis of Mecklenburg-Strelitz]]<br>[[Prince George Charles of Hesse-Darmstadt|Prince George Charles]]<br>[[Princess Charlotte of Hesse-Darmstadt|Charlotte, Duchess Charles Louis of Mecklenburg-Strelitz]]<br>Prince Karl Wilhelm<br>Prince Friedrich Georg<br>[[Princess Louise of Hesse-Darmstadt (1761–1829)|Louise, Grand Duchess of Hesse and by Rhine]]<br>[[Princess Augusta Wilhelmine of Hesse-Darmstadt|Augusta Wilhelmine, Duchess of Zweibrücken]]|turmush_oʻrtogʻi=[[Prince George William of Hesse-Darmstadt]]|tugʻilgan_sanasi={{birth date|1729|3|16|df=yes}}|vafot_sanasi={{death date and age|1818|3|11|1729|3|16|df=yes}}|vafot_joyi=[[Neustrelitz]], [[Grand Duchy of Mecklenburg-Strelitz]], [[German Confederation]]}}'''Leiningen-Dagsburg-Falkenburg grafinyasi Mariya Louise Albertine''' (1729 yil 16 mart &#x2013; 1818 yil 11 mart); '''''Malika George''''' nomi bilan ham tanilgan, Broich baroniyasining merosxo'ri va Gessen-Darmshtadt malikasi. U keyinchalik Prussiya qirolichasiga aylangan Meklenburg-Strelitz malikasi Luizaning buvisi va tarbiyachisi bo'lgan. == Hayot == Grafinya Mariya Louise Albertine Leiningen-Dagsburg-Falkenburg grafi Christian Karl Reynxard (1695–1766) va uning rafiqasi Assenxaym grafinyasi Catharina Polyxenaning (1702–1765) qizi edi. Otasining o'limidan so'ng, u Broich baroniyasining merosxo'ri bo'lgan. 1806-yilda Broich hukumati Napoleon tomonidan tarqatib yuborilgan va 1815-yilda Broich Prussiyaga qo'shilgan. 1748-yil 16 martda u Gessen-Darmshtad shahzodasi George Williamga titmushga chiqqan. Uning qizlari Friderike va Charlotte Mecklenburg-Streliz [[Gersog|gersogi]] Charlz II turmushga chiqishgan. Ularning ikkalasi ham tug'ruq paytida vafot etgan. Keyin Charlz Gannoverdagi general-gubernatorlik xizmatini o'tagan va bolalari bilan Darmshtadtdagi xotinlarining onasi oldiga ko'chib o'tgan. Malika George 1782-yilda beva qolgan va kuyovi Charlesning bolalariga ta'lim berish va g'amxo'rlik qilish bilan shug'ullangan. Charlotte otasi bilan Darmshtadtga ko'chmagan. 16 yoshida u Saks-Xildburgxauzen gertsogiga turmushga chiqgan. Uning otasi tez-tez ikki o'g'lining oldiga borib turgan va 1787-yilda mahalliy debet komissiyasining prezidenti bo'lganidan keyin katta qizi bilan Xildburgxauzenga ko'chib o'tgan. Shunday qilib, Mariya Louise ko'p vaqtini qizlari Theresa va Frideriklarga g'amxo'rlik qilish bilan o'tkazgan<ref>Karin Feuerstein-Praßer: ''The Prussian Queen.'' Munich: Piper 2005, p. 252</ref>. 1790-yilda u imperator Leopold II ning toj kiyish marosimida ishtirok etish uchun Louisa, Frederica va George bilan Frankfurtgaskelgan. 1792-yilda u oldinga siljib kelayotgan frantsuz armiyasidan qochib, bolalarni Darmshtadtdan Xildburgxauzendagi nabirasi Charlottening yoniga olib kelgan va u yerda 1793-yil martigacha qolgan. Maria Louise ajoyib, samimiy, har doim quvnoq va odatda Pfalz lahjasida gapiradigan inson sifatida tasvirlangan<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Fesser |first=Gerd |date=May 1992 |title=Eine geborene Königin |language=de |work=[[Die Zeit]] |url=https://www.zeit.de/1992/05/eine-geborene-koenigin |url-status=dead |access-date=2011-03-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120720223655/http://www.zeit.de/1992/05/eine-geborene-koenigin |archive-date=2012-07-20}}</ref>. Nabiralarining bolalik yillaridan ularga mehribonlik ko'rsatib kelgan. U vafot etganida 15 ta nevarasi bor edi. == Bolalari == {| border="1" style="border-collapse: collapse;" !Ism ! Portret ! Tug'ilish ! O'lim ! Eslatmalar |- | align="center" | '''Lyudvig Georg Karl''' | align="center" |[[Fayl:Strecker_-_Ludwig_Georg_Karl_of_Hesse-Darmstadt.png|74x74px]] | align="center" | 1749 | align="center" | 1823-yil | align="center" | 1788-yilda Friderike Shmidt, baronessa fon Hessenxaym bilan morganatik nikohdan o'tgan |- | align="center" | '''Georg Fridrix''' | align="center" | | colspan="2" align="center" | 1750 | |- | align="center" | '''Friderik Karolin'''<br /><nowiki></br></nowiki> Meklenburg gersogligi-Strelits | align="center" |[[Fayl:Friederyka_Karolina.jpg|75x75px]] | align="center" | 1752-yil 20-avgust | align="center" | 1782-yil 22-may | align="center" | 1768'yilda Meklenburg-Strelits gertsogi Charlz bilan turmush qurgan |- | align="center" | '''Georg Karl''' | align="center" |[[Fayl:Georg_Carl_Landgraf_von_Hessen-Darmstadt.png|90x90px]] | align="center" | 1754-yil 14-iyun | align="center" | 1830-yil 28'yanvar | align="center" | |- | align="center" | '''Sharlotta Vilgelmin'''<br /><br /><br /><nowiki></br></nowiki> Meklenburg gersogligi-Strelits | align="center" |[[Fayl:CharlotteHeDaMeck.jpg|74x74px]] | align="center" | 1755 yil 5-noyabr | align="center" | 1785 yil 12 dekabr | align="center" | 1784 yilda Meklenburg-Strelits gertsogi Charlz bilan turmush qurgan |- | align="center" | '''Karl Vilgelm Georg'''<br /><br /><br /><nowiki></br></nowiki> | align="center" |[[Fayl:Karl_Wilhelm_Georg,_Landgraf_von_Hessen-Darmstadt.png|90x90px]] | align="center" | 1757 | align="center" | 1797 yil | align="center" | |- | align="center" | '''Fridrix Georg Avgust'''<br /><br /><br /><nowiki></br></nowiki> | align="center" |[[Fayl:Friedrich_Georg_August_Prinz_von_Hessen-Darmstadt.png|90x90px]] | align="center" | 1759 | align="center" | 1808 | align="center" | 1788 yilda Karolin Luise Seitz, baronessa fon Fridrix bilan morganatik turmushga chiqdi. |- | align="center" | '''Luiza Anriette Karolin'''<br /><br /><br /><nowiki></br></nowiki> | align="center" |[[Fayl:Dryander_-_Louise_Karoline_Henriette_of_Hesse-Darmstadt.png|73x73px]] | align="center" | 1761 yil 15 fevral | align="center" | 1829 yil 24 oktyabr | align="center" | 1777 yilda Gessen-Darmshtadtlik Lui X bilan turmush qurgan, muammosi bor edi |- | align="center" | '''Avgust Vilgelmin'''<br /><br /><br /><nowiki></br></nowiki> Tsvaybryuken gertsoginyasi | align="center" |[[Fayl:Portrait_der_Pfalzgräfin_Auguste_Wilhelmine_von_Pfalz-Zweibrücken_(1765-1796).jpg|83x83px]] | align="center" | 1765 yil 14 aprel | align="center" | 1796 yil 30 mart | align="center" | 1785-yilda turmush qurgan bo'lajak Bavariya qiroli Maksimilian I ning onasi |} == Ajdod == {{Ahnentafel-compact5|1. '''Countess Maria Louise Albertine of Leiningen-Dagsburg-Falkenburg'''|2. [[Christian Karl Reinhard of Leiningen-Dagsburg-Falkenburg|Count Christian Karl Reinhard of Leiningen-Dagsburg-Falkenburg]]|3. [[Katharina Polyxena of Solms-Rödelheim|Countess Katharina Polyxena of Solms-Rödelheim]]|4. [[Johann, Count of Leiningen-Dagsburg-Falkenburg]]|5. [[Countess Johanna Magdalene of Hanau-Lichtenberg]]|6. Count Georg Ludwig of [[Solms-Rödelheim-Assenheim|Solms-Rödelheim]]|7. Countess Charlotte Sibylle of [[Ahlefeldt (noble family)|Ahlefeldt]]|8. Count Georg Wilhelm of [[Leiningen family|Leiningen-Dagsburg-Falkenburg]]|9. Countess Anna Elisabeth of [[:File:Daun_-_Tyroff_AT.jpg|Daun-Falkenstein]]|10. [[Johann Reinhard II, Count of Hanau-Lichtenberg]]|11. [[Countess Palatine Anna Magdalena of Birkenfeld-Bischweiler]]|12. Johann August, Count of Solms-Rödelheim|13. Countess Eleonore [[:File:Cratz_von_Scharfenstein-Wappen_Sbm_1605.jpg|Cratz of Scharffenstein]]|14. [[Frederik Ahlefeldt|Count Friedrich of Ahlefeldt]]|15. Countess Marie Elisabeth of Leiningen-Dagsburg-Hartenburg}} == Manbalar == <references /> [[Turkum:1818-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:1729-yilda tugʻilganlar]] o17pprf0qlgnw6waeumw84r9dna8tcm 2816148 2816146 2022-08-28T16:01:59Z Ikromova Guli 74291 /* Bolalari */ wikitext text/x-wiki {{Qirollik bilgiqutisi|title=Princess George William of Hesse-Darmstadt|ismi=Leiningen-Dagsburg-Falkenburg grafinyasi Maria Louise Albertine of|tasvir=MLA Hessen-Darmstadt.JPG|onasi=Katharina Polyxena of Solms-Rödelheim|otasi=[[Christian Karl Reinhard of Leiningen-Dagsburg-Falkenburg]]|uy=[[House of Leiningen|Leiningen]]|issue=[[Prince Louis George Charles of Hesse-Darmstadt|Prince Louis Georg]]<br>Prince Georg Friedrich<br>[[Princess Friederike of Hesse-Darmstadt|Friederike, Duchess Charles Louis of Mecklenburg-Strelitz]]<br>[[Prince George Charles of Hesse-Darmstadt|Prince George Charles]]<br>[[Princess Charlotte of Hesse-Darmstadt|Charlotte, Duchess Charles Louis of Mecklenburg-Strelitz]]<br>Prince Karl Wilhelm<br>Prince Friedrich Georg<br>[[Princess Louise of Hesse-Darmstadt (1761–1829)|Louise, Grand Duchess of Hesse and by Rhine]]<br>[[Princess Augusta Wilhelmine of Hesse-Darmstadt|Augusta Wilhelmine, Duchess of Zweibrücken]]|turmush_oʻrtogʻi=[[Prince George William of Hesse-Darmstadt]]|tugʻilgan_sanasi={{birth date|1729|3|16|df=yes}}|vafot_sanasi={{death date and age|1818|3|11|1729|3|16|df=yes}}|vafot_joyi=[[Neustrelitz]], [[Grand Duchy of Mecklenburg-Strelitz]], [[German Confederation]]}}'''Leiningen-Dagsburg-Falkenburg grafinyasi Mariya Louise Albertine''' (1729 yil 16 mart &#x2013; 1818 yil 11 mart); '''''Malika George''''' nomi bilan ham tanilgan, Broich baroniyasining merosxo'ri va Gessen-Darmshtadt malikasi. U keyinchalik Prussiya qirolichasiga aylangan Meklenburg-Strelitz malikasi Luizaning buvisi va tarbiyachisi bo'lgan. == Hayot == Grafinya Mariya Louise Albertine Leiningen-Dagsburg-Falkenburg grafi Christian Karl Reynxard (1695–1766) va uning rafiqasi Assenxaym grafinyasi Catharina Polyxenaning (1702–1765) qizi edi. Otasining o'limidan so'ng, u Broich baroniyasining merosxo'ri bo'lgan. 1806-yilda Broich hukumati Napoleon tomonidan tarqatib yuborilgan va 1815-yilda Broich Prussiyaga qo'shilgan. 1748-yil 16 martda u Gessen-Darmshtad shahzodasi George Williamga titmushga chiqqan. Uning qizlari Friderike va Charlotte Mecklenburg-Streliz [[Gersog|gersogi]] Charlz II turmushga chiqishgan. Ularning ikkalasi ham tug'ruq paytida vafot etgan. Keyin Charlz Gannoverdagi general-gubernatorlik xizmatini o'tagan va bolalari bilan Darmshtadtdagi xotinlarining onasi oldiga ko'chib o'tgan. Malika George 1782-yilda beva qolgan va kuyovi Charlesning bolalariga ta'lim berish va g'amxo'rlik qilish bilan shug'ullangan. Charlotte otasi bilan Darmshtadtga ko'chmagan. 16 yoshida u Saks-Xildburgxauzen gertsogiga turmushga chiqgan. Uning otasi tez-tez ikki o'g'lining oldiga borib turgan va 1787-yilda mahalliy debet komissiyasining prezidenti bo'lganidan keyin katta qizi bilan Xildburgxauzenga ko'chib o'tgan. Shunday qilib, Mariya Louise ko'p vaqtini qizlari Theresa va Frideriklarga g'amxo'rlik qilish bilan o'tkazgan<ref>Karin Feuerstein-Praßer: ''The Prussian Queen.'' Munich: Piper 2005, p. 252</ref>. 1790-yilda u imperator Leopold II ning toj kiyish marosimida ishtirok etish uchun Louisa, Frederica va George bilan Frankfurtgaskelgan. 1792-yilda u oldinga siljib kelayotgan frantsuz armiyasidan qochib, bolalarni Darmshtadtdan Xildburgxauzendagi nabirasi Charlottening yoniga olib kelgan va u yerda 1793-yil martigacha qolgan. Maria Louise ajoyib, samimiy, har doim quvnoq va odatda Pfalz lahjasida gapiradigan inson sifatida tasvirlangan<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Fesser |first=Gerd |date=May 1992 |title=Eine geborene Königin |language=de |work=[[Die Zeit]] |url=https://www.zeit.de/1992/05/eine-geborene-koenigin |url-status=dead |access-date=2011-03-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120720223655/http://www.zeit.de/1992/05/eine-geborene-koenigin |archive-date=2012-07-20}}</ref>. Nabiralarining bolalik yillaridan ularga mehribonlik ko'rsatib kelgan. U vafot etganida 15 ta nevarasi bor edi. == Bolalari == {| border="1" style="border-collapse: collapse;" !Ism ! Portret ! Tug'ilish ! O'lim ! Eslatmalar |- | align="center" | '''Lyudvig Georg Karl''' | align="center" |[[Fayl:Strecker_-_Ludwig_Georg_Karl_of_Hesse-Darmstadt.png|74x74px]] | align="center" | 1749 | align="center" | 1823-yil | align="center" | 1788-yilda Friderike Shmidt, baronessa fon Hessenxaym bilan morganatik nikohdan o'tgan |- | align="center" | '''Georg Fridrix''' | align="center" | | colspan="2" align="center" | 1750 | |- | align="center" | '''Friderik Karolin'''<nowiki></br></nowiki> Meklenburg gersogligi-Strelits | align="center" |[[Fayl:Friederyka_Karolina.jpg|75x75px]] | align="center" | 1752-yil 20-avgust | align="center" | 1782-yil 22-may | align="center" | 1768'yilda Meklenburg-Strelits gertsogi Charlz bilan turmush qurgan |- | align="center" | '''Georg Karl''' | align="center" |[[Fayl:Georg_Carl_Landgraf_von_Hessen-Darmstadt.png|90x90px]] | align="center" | 1754-yil 14-iyun | align="center" | 1830-yil 28'yanvar | align="center" | |- | align="center" | '''Sharlotta Vilgelmin'''<nowiki></br></nowiki> Meklenburg gersogligi-Strelits | align="center" |[[Fayl:CharlotteHeDaMeck.jpg|74x74px]] | align="center" | 1755 yil 5-noyabr | align="center" | 1785 yil 12 dekabr | align="center" | 1784 yilda Meklenburg-Strelits gertsogi Charlz bilan turmush qurgan |- | align="center" | '''Karl Vilgelm Georg'''<br /><br /><br /><nowiki></br></nowiki> | align="center" |[[Fayl:Karl_Wilhelm_Georg,_Landgraf_von_Hessen-Darmstadt.png|90x90px]] | align="center" | 1757 | align="center" | 1797 yil | align="center" | |- | align="center" | '''Fridrix Georg Avgust'''<nowiki></br></nowiki> | align="center" |[[Fayl:Friedrich_Georg_August_Prinz_von_Hessen-Darmstadt.png|90x90px]] | align="center" | 1759 | align="center" | 1808 | align="center" | 1788 yilda Karolin Luise Seitz, baronessa fon Fridrix bilan morganatik turmushga chiqdi. |- | align="center" | '''Luiza Anriette Karolin'''<br /><br /><br /><nowiki></br></nowiki> | align="center" |[[Fayl:Dryander_-_Louise_Karoline_Henriette_of_Hesse-Darmstadt.png|73x73px]] | align="center" | 1761 yil 15 fevral | align="center" | 1829 yil 24 oktyabr | align="center" | 1777 yilda Gessen-Darmshtadtlik Lui X bilan turmush qurgan, muammosi bor edi |- | align="center" | '''Avgust Vilgelmin'''<nowiki></br></nowiki> Tsvaybryuken gertsoginyasi | align="center" |[[Fayl:Portrait_der_Pfalzgräfin_Auguste_Wilhelmine_von_Pfalz-Zweibrücken_(1765-1796).jpg|83x83px]] | align="center" | 1765 yil 14 aprel | align="center" | 1796 yil 30 mart | align="center" | 1785-yilda turmush qurgan bo'lajak Bavariya qiroli Maksimilian I ning onasi |} == Ajdod == {{Ahnentafel-compact5|1. '''Countess Maria Louise Albertine of Leiningen-Dagsburg-Falkenburg'''|2. [[Christian Karl Reinhard of Leiningen-Dagsburg-Falkenburg|Count Christian Karl Reinhard of Leiningen-Dagsburg-Falkenburg]]|3. [[Katharina Polyxena of Solms-Rödelheim|Countess Katharina Polyxena of Solms-Rödelheim]]|4. [[Johann, Count of Leiningen-Dagsburg-Falkenburg]]|5. [[Countess Johanna Magdalene of Hanau-Lichtenberg]]|6. Count Georg Ludwig of [[Solms-Rödelheim-Assenheim|Solms-Rödelheim]]|7. Countess Charlotte Sibylle of [[Ahlefeldt (noble family)|Ahlefeldt]]|8. Count Georg Wilhelm of [[Leiningen family|Leiningen-Dagsburg-Falkenburg]]|9. Countess Anna Elisabeth of [[:File:Daun_-_Tyroff_AT.jpg|Daun-Falkenstein]]|10. [[Johann Reinhard II, Count of Hanau-Lichtenberg]]|11. [[Countess Palatine Anna Magdalena of Birkenfeld-Bischweiler]]|12. Johann August, Count of Solms-Rödelheim|13. Countess Eleonore [[:File:Cratz_von_Scharfenstein-Wappen_Sbm_1605.jpg|Cratz of Scharffenstein]]|14. [[Frederik Ahlefeldt|Count Friedrich of Ahlefeldt]]|15. Countess Marie Elisabeth of Leiningen-Dagsburg-Hartenburg}} == Manbalar == <references /> [[Turkum:1818-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:1729-yilda tugʻilganlar]] gzzadfebkb7t3m9g4wd9gvwogkq4can 2816149 2816148 2022-08-28T16:03:03Z Ikromova Guli 74291 /* Bolalari */ wikitext text/x-wiki {{Qirollik bilgiqutisi|title=Princess George William of Hesse-Darmstadt|ismi=Leiningen-Dagsburg-Falkenburg grafinyasi Maria Louise Albertine of|tasvir=MLA Hessen-Darmstadt.JPG|onasi=Katharina Polyxena of Solms-Rödelheim|otasi=[[Christian Karl Reinhard of Leiningen-Dagsburg-Falkenburg]]|uy=[[House of Leiningen|Leiningen]]|issue=[[Prince Louis George Charles of Hesse-Darmstadt|Prince Louis Georg]]<br>Prince Georg Friedrich<br>[[Princess Friederike of Hesse-Darmstadt|Friederike, Duchess Charles Louis of Mecklenburg-Strelitz]]<br>[[Prince George Charles of Hesse-Darmstadt|Prince George Charles]]<br>[[Princess Charlotte of Hesse-Darmstadt|Charlotte, Duchess Charles Louis of Mecklenburg-Strelitz]]<br>Prince Karl Wilhelm<br>Prince Friedrich Georg<br>[[Princess Louise of Hesse-Darmstadt (1761–1829)|Louise, Grand Duchess of Hesse and by Rhine]]<br>[[Princess Augusta Wilhelmine of Hesse-Darmstadt|Augusta Wilhelmine, Duchess of Zweibrücken]]|turmush_oʻrtogʻi=[[Prince George William of Hesse-Darmstadt]]|tugʻilgan_sanasi={{birth date|1729|3|16|df=yes}}|vafot_sanasi={{death date and age|1818|3|11|1729|3|16|df=yes}}|vafot_joyi=[[Neustrelitz]], [[Grand Duchy of Mecklenburg-Strelitz]], [[German Confederation]]}}'''Leiningen-Dagsburg-Falkenburg grafinyasi Mariya Louise Albertine''' (1729 yil 16 mart &#x2013; 1818 yil 11 mart); '''''Malika George''''' nomi bilan ham tanilgan, Broich baroniyasining merosxo'ri va Gessen-Darmshtadt malikasi. U keyinchalik Prussiya qirolichasiga aylangan Meklenburg-Strelitz malikasi Luizaning buvisi va tarbiyachisi bo'lgan. == Hayot == Grafinya Mariya Louise Albertine Leiningen-Dagsburg-Falkenburg grafi Christian Karl Reynxard (1695–1766) va uning rafiqasi Assenxaym grafinyasi Catharina Polyxenaning (1702–1765) qizi edi. Otasining o'limidan so'ng, u Broich baroniyasining merosxo'ri bo'lgan. 1806-yilda Broich hukumati Napoleon tomonidan tarqatib yuborilgan va 1815-yilda Broich Prussiyaga qo'shilgan. 1748-yil 16 martda u Gessen-Darmshtad shahzodasi George Williamga titmushga chiqqan. Uning qizlari Friderike va Charlotte Mecklenburg-Streliz [[Gersog|gersogi]] Charlz II turmushga chiqishgan. Ularning ikkalasi ham tug'ruq paytida vafot etgan. Keyin Charlz Gannoverdagi general-gubernatorlik xizmatini o'tagan va bolalari bilan Darmshtadtdagi xotinlarining onasi oldiga ko'chib o'tgan. Malika George 1782-yilda beva qolgan va kuyovi Charlesning bolalariga ta'lim berish va g'amxo'rlik qilish bilan shug'ullangan. Charlotte otasi bilan Darmshtadtga ko'chmagan. 16 yoshida u Saks-Xildburgxauzen gertsogiga turmushga chiqgan. Uning otasi tez-tez ikki o'g'lining oldiga borib turgan va 1787-yilda mahalliy debet komissiyasining prezidenti bo'lganidan keyin katta qizi bilan Xildburgxauzenga ko'chib o'tgan. Shunday qilib, Mariya Louise ko'p vaqtini qizlari Theresa va Frideriklarga g'amxo'rlik qilish bilan o'tkazgan<ref>Karin Feuerstein-Praßer: ''The Prussian Queen.'' Munich: Piper 2005, p. 252</ref>. 1790-yilda u imperator Leopold II ning toj kiyish marosimida ishtirok etish uchun Louisa, Frederica va George bilan Frankfurtgaskelgan. 1792-yilda u oldinga siljib kelayotgan frantsuz armiyasidan qochib, bolalarni Darmshtadtdan Xildburgxauzendagi nabirasi Charlottening yoniga olib kelgan va u yerda 1793-yil martigacha qolgan. Maria Louise ajoyib, samimiy, har doim quvnoq va odatda Pfalz lahjasida gapiradigan inson sifatida tasvirlangan<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Fesser |first=Gerd |date=May 1992 |title=Eine geborene Königin |language=de |work=[[Die Zeit]] |url=https://www.zeit.de/1992/05/eine-geborene-koenigin |url-status=dead |access-date=2011-03-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120720223655/http://www.zeit.de/1992/05/eine-geborene-koenigin |archive-date=2012-07-20}}</ref>. Nabiralarining bolalik yillaridan ularga mehribonlik ko'rsatib kelgan. U vafot etganida 15 ta nevarasi bor edi. == Bolalari == {| border="1" style="border-collapse: collapse;" !Ism ! Portret ! Tug'ilish ! O'lim ! Eslatmalar |- | align="center" | '''Lyudvig Georg Karl''' | align="center" |[[Fayl:Strecker_-_Ludwig_Georg_Karl_of_Hesse-Darmstadt.png|74x74px]] | align="center" | 1749 | align="center" | 1823-yil | align="center" | 1788-yilda Friderike Shmidt, baronessa fon Hessenxaym bilan morganatik nikohdan o'tgan |- | align="center" | '''Georg Fridrix''' | align="center" | | colspan="2" align="center" | 1750 | |- | align="center" | '''Friderik Karolin'''<nowiki></nowiki> Meklenburg gersogligi-Strelits | align="center" |[[Fayl:Friederyka_Karolina.jpg|75x75px]] | align="center" | 1752-yil 20-avgust | align="center" | 1782-yil 22-may | align="center" | 1768'yilda Meklenburg-Strelits gertsogi Charlz bilan turmush qurgan |- | align="center" | '''Georg Karl''' | align="center" |[[Fayl:Georg_Carl_Landgraf_von_Hessen-Darmstadt.png|90x90px]] | align="center" | 1754-yil 14-iyun | align="center" | 1830-yil 28'yanvar | align="center" | |- | align="center" | '''Sharlotta Vilgelmin'''<nowiki></nowiki> Meklenburg gersogligi-Strelits | align="center" |[[Fayl:CharlotteHeDaMeck.jpg|74x74px]] | align="center" | 1755 yil 5-noyabr | align="center" | 1785 yil 12 dekabr | align="center" | 1784 yilda Meklenburg-Strelits gertsogi Charlz bilan turmush qurgan |- | align="center" | '''Karl Vilgelm Georg'''<nowiki></nowiki> | align="center" |[[Fayl:Karl_Wilhelm_Georg,_Landgraf_von_Hessen-Darmstadt.png|90x90px]] | align="center" | 1757 | align="center" | 1797 yil | align="center" | |- | align="center" | '''Fridrix Georg Avgust'''<nowiki></nowiki> | align="center" |[[Fayl:Friedrich_Georg_August_Prinz_von_Hessen-Darmstadt.png|90x90px]] | align="center" | 1759 | align="center" | 1808 | align="center" | 1788 yilda Karolin Luise Seitz, baronessa fon Fridrix bilan morganatik turmushga chiqdi. |- | align="center" | '''Luiza Anriette Karolin'''<nowiki></nowiki> | align="center" |[[Fayl:Dryander_-_Louise_Karoline_Henriette_of_Hesse-Darmstadt.png|73x73px]] | align="center" | 1761 yil 15 fevral | align="center" | 1829 yil 24 oktyabr | align="center" | 1777 yilda Gessen-Darmshtadtlik Lui X bilan turmush qurgan, muammosi bor edi |- | align="center" | '''Avgust Vilgelmin'''<nowiki></nowiki> Tsvaybryuken gertsoginyasi | align="center" |[[Fayl:Portrait_der_Pfalzgräfin_Auguste_Wilhelmine_von_Pfalz-Zweibrücken_(1765-1796).jpg|83x83px]] | align="center" | 1765 yil 14 aprel | align="center" | 1796 yil 30 mart | align="center" | 1785-yilda turmush qurgan bo'lajak Bavariya qiroli Maksimilian I ning onasi |} == Ajdod == {{Ahnentafel-compact5|1. '''Countess Maria Louise Albertine of Leiningen-Dagsburg-Falkenburg'''|2. [[Christian Karl Reinhard of Leiningen-Dagsburg-Falkenburg|Count Christian Karl Reinhard of Leiningen-Dagsburg-Falkenburg]]|3. [[Katharina Polyxena of Solms-Rödelheim|Countess Katharina Polyxena of Solms-Rödelheim]]|4. [[Johann, Count of Leiningen-Dagsburg-Falkenburg]]|5. [[Countess Johanna Magdalene of Hanau-Lichtenberg]]|6. Count Georg Ludwig of [[Solms-Rödelheim-Assenheim|Solms-Rödelheim]]|7. Countess Charlotte Sibylle of [[Ahlefeldt (noble family)|Ahlefeldt]]|8. Count Georg Wilhelm of [[Leiningen family|Leiningen-Dagsburg-Falkenburg]]|9. Countess Anna Elisabeth of [[:File:Daun_-_Tyroff_AT.jpg|Daun-Falkenstein]]|10. [[Johann Reinhard II, Count of Hanau-Lichtenberg]]|11. [[Countess Palatine Anna Magdalena of Birkenfeld-Bischweiler]]|12. Johann August, Count of Solms-Rödelheim|13. Countess Eleonore [[:File:Cratz_von_Scharfenstein-Wappen_Sbm_1605.jpg|Cratz of Scharffenstein]]|14. [[Frederik Ahlefeldt|Count Friedrich of Ahlefeldt]]|15. Countess Marie Elisabeth of Leiningen-Dagsburg-Hartenburg}} == Manbalar == <references /> [[Turkum:1818-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:1729-yilda tugʻilganlar]] jnvf0kz73vk0wr4n6hr2mn36kp7mhiv 2816150 2816149 2022-08-28T16:04:29Z Ikromova Guli 74291 wikitext text/x-wiki {{Qirollik bilgiqutisi|title=Princess George William of Hesse-Darmstadt|ismi=Leiningen-Dagsburg-Falkenburg grafinyasi Maria Louise Albertine of|tasvir=MLA Hessen-Darmstadt.JPG|onasi=Katharina Polyxena of Solms-Rödelheim|otasi=[[Christian Karl Reinhard of Leiningen-Dagsburg-Falkenburg]]|uy=[[House of Leiningen|Leiningen]]|issue=[[Prince Louis George Charles of Hesse-Darmstadt|Prince Louis Georg]]<br>Prince Georg Friedrich<br>[[Princess Friederike of Hesse-Darmstadt|Friederike, Duchess Charles Louis of Mecklenburg-Strelitz]]<br>[[Prince George Charles of Hesse-Darmstadt|Prince George Charles]]<br>[[Princess Charlotte of Hesse-Darmstadt|Charlotte, Duchess Charles Louis of Mecklenburg-Strelitz]]<br>Prince Karl Wilhelm<br>Prince Friedrich Georg<br>[[Princess Louise of Hesse-Darmstadt (1761–1829)|Louise, Grand Duchess of Hesse and by Rhine]]<br>[[Princess Augusta Wilhelmine of Hesse-Darmstadt|Augusta Wilhelmine, Duchess of Zweibrücken]]|turmush_oʻrtogʻi=[[Prince George William of Hesse-Darmstadt]]|tugʻilgan_sanasi={{birth date|1729|3|16|df=yes}}|vafot_sanasi={{death date and age|1818|3|11|1729|3|16|df=yes}}|vafot_joyi=[[Neustrelitz]]}}'''Leiningen-Dagsburg-Falkenburg grafinyasi Mariya Louise Albertine''' (1729 yil 16 mart &#x2013; 1818 yil 11 mart); '''''Malika George''''' nomi bilan ham tanilgan, Broich baroniyasining merosxoʻri va Gessen-Darmshtadt malikasi. U keyinchalik Prussiya qirolichasiga aylangan Meklenburg-Strelitz malikasi Luizaning buvisi va tarbiyachisi boʻlgan. == Hayot == Grafinya Mariya Louise Albertine Leiningen-Dagsburg-Falkenburg grafi Christian Karl Reynxard (1695-1766) va uning rafiqasi Assenxaym grafinyasi Catharina Polyxenaning (1702-1765) qizi edi. Otasining oʻlimidan soʻng, u Broich baroniyasining merosxoʻri boʻlgan. 1806-yilda Broich hukumati Napoleon tomonidan tarqatib yuborilgan va 1815-yilda Broich Prussiyaga qoʻshilgan. 1748-yil 16 martda u Gessen-Darmshtad shahzodasi George Williamga titmushga chiqqan. Uning qizlari Friderike va Charlotte Mecklenburg-Streliz [[Gersog|gersogi]] Charlz II turmushga chiqishgan. Ularning ikkalasi ham tugʻruq paytida vafot etgan. Keyin Charlz Gannoverdagi general-gubernatorlik xizmatini oʻtagan va bolalari bilan Darmshtadtdagi xotinlarining onasi oldiga koʻchib oʻtgan. Malika George 1782-yilda beva qolgan va kuyovi Charlesning bolalariga taʼlim berish va gʻamxoʻrlik qilish bilan shugʻullangan. Charlotte otasi bilan Darmshtadtga koʻchmagan. 16 yoshida u Saks-Xildburgxauzen gertsogiga turmushga chiqgan. Uning otasi tez-tez ikki oʻgʻlining oldiga borib turgan va 1787-yilda mahalliy debet komissiyasining prezidenti boʻlganidan keyin katta qizi bilan Xildburgxauzenga koʻchib oʻtgan. Shunday qilib, Mariya Louise koʻp vaqtini qizlari Theresa va Frideriklarga gʻamxoʻrlik qilish bilan oʻtkazgan<ref>Karin Feuerstein-Praßer: ''The Prussian Queen.'' Munich: Piper 2005, p. 252</ref>. 1790-yilda u imperator Leopold II ning toj kiyish marosimida ishtirok etish uchun Louisa, Frederica va George bilan Frankfurtgaskelgan. 1792-yilda u oldinga siljib kelayotgan frantsuz armiyasidan qochib, bolalarni Darmshtadtdan Xildburgxauzendagi nabirasi Charlottening yoniga olib kelgan va u yerda 1793-yil martigacha qolgan. Maria Louise ajoyib, samimiy, har doim quvnoq va odatda Pfalz lahjasida gapiradigan inson sifatida tasvirlangan<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Fesser |first=Gerd |date=May 1992 |title=Eine geborene Königin |language=de |work=[[Die Zeit]] |url=https://www.zeit.de/1992/05/eine-geborene-koenigin |url-status=dead |access-date=2011-03-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120720223655/http://www.zeit.de/1992/05/eine-geborene-koenigin |archive-date=2012-07-20}}</ref>. Nabiralarining bolalik yillaridan ularga mehribonlik koʻrsatib kelgan. U vafot etganida 15 ta nevarasi bor edi. == Bolalari == {| border="1" style="border-collapse: collapse;" !Ism ! Portret ! Tugʻilish ! Oʻlim ! Eslatmalar |- | align="center" | '''Lyudvig Georg Karl''' | align="center" |[[Fayl:Strecker_-_Ludwig_Georg_Karl_of_Hesse-Darmstadt.png|74x74px]] | align="center" | 1749 | align="center" | 1823-yil | align="center" | 1788-yilda Friderike Shmidt, baronessa fon Hessenxaym bilan morganatik nikohdan oʻtgan |- | align="center" | '''Georg Fridrix''' | align="center" | | colspan="2" align="center" | 1750 | |- | align="center" | '''Friderik Karolin'''<nowiki></nowiki> Meklenburg gersogligi-Strelits | align="center" |[[Fayl:Friederyka_Karolina.jpg|75x75px]] | align="center" | 1752-yil 20-avgust | align="center" | 1782-yil 22-may | align="center" | 1768'yilda Meklenburg-Strelits gertsogi Charlz bilan turmush qurgan |- | align="center" | '''Georg Karl''' | align="center" |[[Fayl:Georg_Carl_Landgraf_von_Hessen-Darmstadt.png|90x90px]] | align="center" | 1754-yil 14-iyun | align="center" | 1830-yil 28'yanvar | align="center" | |- | align="center" | '''Sharlotta Vilgelmin'''<nowiki></nowiki> Meklenburg gersogligi-Strelits | align="center" |[[Fayl:CharlotteHeDaMeck.jpg|74x74px]] | align="center" | 1755 yil 5-noyabr | align="center" | 1785 yil 12 dekabr | align="center" | 1784 yilda Meklenburg-Strelits gertsogi Charlz bilan turmush qurgan |- | align="center" | '''Karl Vilgelm Georg'''<nowiki></nowiki> | align="center" |[[Fayl:Karl_Wilhelm_Georg,_Landgraf_von_Hessen-Darmstadt.png|90x90px]] | align="center" | 1757 | align="center" | 1797 yil | align="center" | |- | align="center" | '''Fridrix Georg Avgust'''<nowiki></nowiki> | align="center" |[[Fayl:Friedrich_Georg_August_Prinz_von_Hessen-Darmstadt.png|90x90px]] | align="center" | 1759 | align="center" | 1808 | align="center" | 1788 yilda Karolin Luise Seitz, baronessa fon Fridrix bilan morganatik turmushga chiqdi. |- | align="center" | '''Luiza Anriette Karolin'''<nowiki></nowiki> | align="center" |[[Fayl:Dryander_-_Louise_Karoline_Henriette_of_Hesse-Darmstadt.png|73x73px]] | align="center" | 1761 yil 15 fevral | align="center" | 1829 yil 24 oktyabr | align="center" | 1777 yilda Gessen-Darmshtadtlik Lui X bilan turmush qurgan, muammosi bor edi |- | align="center" | '''Avgust Vilgelmin'''<nowiki></nowiki> Tsvaybryuken gertsoginyasi | align="center" |[[Fayl:Portrait_der_Pfalzgräfin_Auguste_Wilhelmine_von_Pfalz-Zweibrücken_(1765-1796).jpg|83x83px]] | align="center" | 1765 yil 14 aprel | align="center" | 1796 yil 30 mart | align="center" | 1785-yilda turmush qurgan boʻlajak Bavariya qiroli Maksimilian I ning onasi |} == Ajdod == {{Ahnentafel-compact5|1. '''Countess Maria Louise Albertine of Leiningen-Dagsburg-Falkenburg'''|2. [[Christian Karl Reinhard of Leiningen-Dagsburg-Falkenburg|Count Christian Karl Reinhard of Leiningen-Dagsburg-Falkenburg]]|3. [[Katharina Polyxena of Solms-Rödelheim|Countess Katharina Polyxena of Solms-Rödelheim]]|4. [[Johann, Count of Leiningen-Dagsburg-Falkenburg]]|5. [[Countess Johanna Magdalene of Hanau-Lichtenberg]]|6. Count Georg Ludwig of [[Solms-Rödelheim-Assenheim|Solms-Rödelheim]]|7. Countess Charlotte Sibylle of [[Ahlefeldt (noble family)|Ahlefeldt]]|8. Count Georg Wilhelm of [[Leiningen family|Leiningen-Dagsburg-Falkenburg]]|9. Countess Anna Elisabeth of [[:File:Daun_-_Tyroff_AT.jpg|Daun-Falkenstein]]|10. [[Johann Reinhard II, Count of Hanau-Lichtenberg]]|11. [[Countess Palatine Anna Magdalena of Birkenfeld-Bischweiler]]|12. Johann August, Count of Solms-Rödelheim|13. Countess Eleonore [[:File:Cratz_von_Scharfenstein-Wappen_Sbm_1605.jpg|Cratz of Scharffenstein]]|14. [[Frederik Ahlefeldt|Count Friedrich of Ahlefeldt]]|15. Countess Marie Elisabeth of Leiningen-Dagsburg-Hartenburg}} == Manbalar == <references /> [[Turkum:1818-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:1729-yilda tugʻilganlar]] hx5wlec712thl96y8j8hvc6v01fqejs Munozara:Filip Krovinović 1 784028 2816137 2022-08-28T15:58:28Z Akobirolmasov diplomat 74881 http://fountain.toolforge.org:34905/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Liu Yiming 0 784029 2816138 2022-08-28T15:58:32Z Boboyev1996 72209 „[[:en:Special:Redirect/revision/1097735035|Liu Yiming (footballer)]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Liu Yiming <br> 刘奕鸣|tasvir=|toʻliqism=Liu Yiming|boʻyi={{convert|1.90|m|abbr=on}}|tavallud_sana={{Birth date and age|1995|2|28|df=y}}|tavallud_joyi=[[Shenyang]], [[Liaoning]], Xitoy|joriyklub=[[Wuhan Three Towns F.C.|Wuhan Three Towns]]<br>(on loan from [[Guangzhou F.C.|Guangzhou]])|klubraqami=42|pozitsiya=[[Himoyachi]]|yoshlikyillari1=2006–2012|yoshlikklublari1=[[Dalian Yiteng F.C.|Dalian Yiteng]]|yoshlikyillari2=2012–2014|yoshlikklublari2=[[Sporting CP]]|yillar1=2013|klublar1=→ [[Liaoning Youth]] (Ijara)|isht1=0|gollar1=0|yillar2=2014–2016|klublar2=[[Sporting CP B|Sporting B]]|isht2=1|gollar2=0|yillar3=2015–2016|klublar3=→ [[C.D. Pinhalnovense|Pinhalnovense]] (Ijara)|isht3=16|gollar3=0|yillar4=2016–2018|klublar4=[[Tianjin Quanjian F.C.|Tianjin Quanjian]]|isht4=74|gollar4=1|yillar5=2019–2022|klublar5=[[Guangzhou F.C.|Guangzhou]]|isht5=5|gollar5=0|yillar6=2019|klublar6=→ [[Shenzhen F.C.|Shenzhen]] (Ijara)|isht6=11|gollar6=0|yillar7=2022–|klublar7=[[Wuhan Three Towns F.C.|Wuhan Three Towns]]|isht7=7|gollar7=0|milliyyillar1=2013–2014|milliyjamoa1=[[Xitoy U-20]]|milliyisht1=13|milliygollar1=1|milliyyillar2=2015–2018|milliyjamoa2=[[Xitoy U-23]]|milliyisht2=22|milliygollar2=1|milliyyillar3=2017–|milliyjamoa3=[[Xitoy]]|milliyisht3=13|milliygollar3=0|pcupdate=31 December 2020|ntupdate=1 December 2019}} '''Liu Yiming''' (1995-yil 28-fevralda tugʻilgan) — [[Xitoylar|xitoylik]] futbolchi, hozirda Xitoyning birinchi ligasi vakili Wuhan Three Towns jamoasiga [[Guangzhou FC|Guangzhoudan]] ijara asosida oʻtgan. == Klubdagi faoliyati == Liu futbolchilik faoliyatini 2006-yilda Dalian Yitengning yoshlar akademiyasiga qo'shilganida boshlagan. U 2012-yilda [[Sporting (futbol klubi)|Sporting CP]] yoshlar akademiyasida sinovdan o'tgan va ko'p o'tmay jamoaga qo'shilgan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Fase final da adaptação de Liu|url=http://www.noticias-do-futebol.com/content/fase-final-da-adapta%C3%A7%C3%A3o-de-liu|nashriyot=Noticias do Futebol|kirish sanasi=8 August 2014|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140809094832/http://www.noticias-do-futebol.com/content/fase-final-da-adapta%C3%A7%C3%A3o-de-liu|arxivsana=9 August 2014}}</ref>. 2013-yilning mart oyida u Xitoyning ikkinchi ligasidagi Liaoning Youth klubiga ijaraga berilgan<ref>[http://images.sport.org.cn/File/2013/04/27/1624461454.pdf 2013年中乙联赛球队报名表—辽宁青年] at images.sport.org.cn 2013-04-27 Retrieved 2016-02-01</ref>. 2013-yilning dekabrida Liu Sporting B bilan 2019-yilgacha professional shartnoma imzolagan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Sporting: chineses já são profissionais|url=https://relvado.sapo.pt/mercado/transferencias/sporting-chineses-ja-sao-profissionais-489986|nashriyot=Relvaldo|kirish sanasi=8 August 2014|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140809082056/http://relvado.sapo.pt/mercado/transferencias/sporting-chineses-ja-sao-profissionais-489986|arxivsana=9 August 2014}}</ref>. U klubdagi debyutini "CD Aves"ga qarshi o'yinda (0:0) o'tkazgan va ikkita sariq kartochka olib o'yinning 43-daqiqasida maydonni tark etgan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Aves vs Sporting B|url=https://int.soccerway.com/matches/2014/02/10/portugal/liga-de-honra/desportivo-aves/sporting-b/1512507/|nashriyot=Soccerway|kirish sanasi=8 August 2014}}</ref>. 2016-yilning 1-fevralida Liu Xitoyning birinchi ligasi vakili “Tianjin Quanjian” klubiga o‘tgan<ref>[http://sports.163.com/16/0201/12/BEO5G5IU00051C89.html 权健宣布留洋小将刘奕鸣加盟] at sports.163.com 2016-02-01 Retrieved 2016-02-01</ref>. U klub uchun birinchi golini 2017-yilning 1-aprelida Henan Jianyega qarshi uyinda kiritgan, ammo 94-daqiqada ikkinchi sariq kartochkani olib maydondan chetlatilgan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=4分钟2黄!权健U23进球又染红 拖时间伎俩太低级|url=http://sports.sina.com.cn/china/j/2017-04-01/doc-ifycwymx3297153.shtml|nashriyot=Sina|sana=1 April 2017|kirish sanasi=1 April 2017}}</ref>. 2019-yilning 7-fevralida Liu Xitoy Superligasi vakili “[[Guangzhou FC|Guangzhou]]”ga o‘tgan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=恒大官宣三才俊加盟 天海刘奕鸣张修维+亚泰何超|url=http://sports.sina.com.cn/china/j/2019-02-07/doc-ihqfskcp3619230.shtml|nashriyot=Sina|sana=7 February 2019|kirish sanasi=13 February 2019}}</ref>. 2019-yilning 1-martida u klubdagi debyutini “Tianjin Tyanxay”ga qarshi o‘z uyida o‘tkazgan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=中超-冯潇霆替补爆射韦世豪破门 10人恒大3-0天海|url=http://sports.sina.com.cn/china/j/2019-03-01/doc-ihrfqzkc0385509.shtml|nashriyot=Sina|sana=1 March 2019|kirish sanasi=1 March 2019}}</ref>. 2019-yilning 19-iyulida Liu 2019-yilgi mavsumning qolgan qismida o'ynash uchun yuqori divizion vakili Shenzhen jamoasiga ijaraga berilgan. == Xalqaro faoliyati == Liu [[Xitoy milliy futbol terma jamoasi|Xitoy terma jamoasiga]] o'sha paytdagi murabbiy Marcello Lippi tomonidan birinchi marta 2017-yil noyabr oyida EAFF E-1 Futbol chempionati 2017 uchun chaqirilgan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=刘奕鸣:入选国足梦想成真 全力以赴赢得里皮认可|url=http://sports.sina.com.cn/china/national/2017-11-28/doc-ifypceiq4434351.shtml|nashriyot=Sina|sana=28 November 2017|kirish sanasi=11 December 2017}}</ref>. U xalqaro maydondagi debyutini 2017-yilning 9-dekabrida [[Janubiy Koreya milliy futbol terma jamoasi|Janubiy Koreyaga]] qarshi o‘yinda (2:2) o‘tkazgan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=国足年轻化关键在有里皮 刘奕鸣:这场价值超无数场|url=http://sports.sina.com.cn/china/national/2017-12-11/doc-ifypnsip6723173.shtml|nashriyot=Sina|sana=11 December 2017|kirish sanasi=11 December 2017}}</ref>. == Faoliyat statistikasi == === Klub === {| class="wikitable" style="text-align: center" |+ ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" |Mavsum ! colspan="3" |Liga ! colspan="2" |Mamlakat Kubogi ! colspan="2" |Qit'a ! colspan="2" |Boshqa ! colspan="2" |Jami |- !Divizion !O'yin !Gol !O'yin !Gol !O'yin !Gol !O'yin !Gol !O'yin !Gol |- |Liaoning Youth (Ijara) |2013 |Xitoy Ikkinchi Ligasi |0 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - |0 |0 |- | rowspan="4" |Sporting B |2012-13 | rowspan="3" |Segunda Liga |0 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - |0 |0 |- |2013-14 |1 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - |1 |0 |- |2014-15 |0 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - |0 |0 |- ! colspan="2" |Jami !1 !0 !0 !0 !0 !0 !0 !0 !1 !0 |- |Pinhalnovense (Ijara) |2015-16 |Campeonato |16 |0 |0 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |16 |0 |- | rowspan="4" |Tianjin Quanjian |2016 |Xitoy Birinchi Ligasi |23 |0 |1 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |24 |0 |- |2017 | rowspan="2" |Xitoy Birinchi Ligasi |28 |1 |0 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |28 |1 |- |2018 |23 |0 |2 |0 |10 |0 | colspan="2" | - |35 |0 |- ! colspan="2" |Jami !74 !1 !3 !0 !10 !0 !0 !0 !87 !1 |- | rowspan="3" |[[Guangzhou FC|Guangzhou]] |2019 | rowspan="2" |Xitoy Super Ligasi |5 |0 |2 |0 |0 |0 | colspan="2" | - |7 |0 |- |2020 |0 |0 |0 |0 |2 |0 | colspan="2" | - |2 |0 |- ! colspan="2" |Jami !5 !0 !2 !0 !2 !0 !0 !0 !9 !0 |- |Shenzhen (Ijara) |2019 |Xitoy Super Ligasi |11 |0 |0 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |11 |0 |- ! colspan="3" |Karyerada jami !107 !1 !5 !0 !2 !0 !10 !0 !124 !1 |} === Xalqaro === {| class="wikitable" style="text-align:center" ! colspan="3" |Milliy terma jamoa |- ! Yil !O'yinlar ! Gollar |- | 2017 | 3 | 0 |- | 2018 | 7 | 0 |- | 2019 | 3 | 0 |- ! Jami ! 13 ! 0 |} == Yutuqlar == === Klub === '''Tianjin Quanjian''' * Xitoy Birinchi ligasi : 2016<ref>{{Veb manbasi|url=http://sports.sina.com.cn/china/b/2016-03-12/doc-ifxqhmve9121133.shtml|sarlavha=2016赛季中甲积分榜|nashriyot=sports.sina.com.cn|sana=2016-03-12|kirish sanasi=2019-08-06}}</ref> '''[[Guangzhou FC|Guangzhou Evergrande]]''' * Xitoy Super Ligasi: 2019 == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1995-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:WikiFutbol]] [[Turkum:WikiSport]] lqmzofxohzeowrprnv92w7qprqn3lmc 2816139 2816138 2022-08-28T15:59:00Z Boboyev1996 72209 wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Liu Yiming <br> 刘奕鸣|tasvir=|toʻliqism=Liu Yiming|boʻyi={{convert|1.90|m|abbr=on}}|tavallud_sana={{Birth date and age|1995|2|28|df=y}}|tavallud_joyi=[[Shenyang]], [[Liaoning]], Xitoy|joriyklub=[[Wuhan Three Towns F.C.|Wuhan Three Towns]]<br />(on loan from [[Guangzhou F.C.|Guangzhou]])|klubraqami=42|pozitsiya=[[Himoyachi]]|yoshlikyillari1=2006-2012|yoshlikklublari1=[[Dalian Yiteng F.C.|Dalian Yiteng]]|yoshlikyillari2=2012-2014|yoshlikklublari2=[[Sporting CP]]|yillar1=2013|klublar1=→ [[Liaoning Youth]] (Ijara)|isht1=0|gollar1=0|yillar2=2014-2016|klublar2=[[Sporting CP B|Sporting B]]|isht2=1|gollar2=0|yillar3=2015-2016|klublar3=→ [[C.D. Pinhalnovense|Pinhalnovense]] (Ijara)|isht3=16|gollar3=0|yillar4=2016-2018|klublar4=[[Tianjin Quanjian F.C.|Tianjin Quanjian]]|isht4=74|gollar4=1|yillar5=2019-2022|klublar5=[[Guangzhou F.C.|Guangzhou]]|isht5=5|gollar5=0|yillar6=2019|klublar6=→ [[Shenzhen F.C.|Shenzhen]] (Ijara)|isht6=11|gollar6=0|yillar7=2022-|klublar7=[[Wuhan Three Towns F.C.|Wuhan Three Towns]]|isht7=7|gollar7=0|milliyyillar1=2013-2014|milliyjamoa1=[[Xitoy U-20]]|milliyisht1=13|milliygollar1=1|milliyyillar2=2015-2018|milliyjamoa2=[[Xitoy U-23]]|milliyisht2=22|milliygollar2=1|milliyyillar3=2017-|milliyjamoa3=[[Xitoy]]|milliyisht3=13|milliygollar3=0|pcupdate=31 December 2020|ntupdate=1 December 2019}} '''Liu Yiming''' (1995-yil 28-fevralda tugʻilgan) — [[Xitoylar|xitoylik]] futbolchi, hozirda Xitoyning birinchi ligasi vakili Wuhan Three Towns jamoasiga [[Guangzhou FC|Guangzhoudan]] ijara asosida oʻtgan. == Klubdagi faoliyati == Liu futbolchilik faoliyatini 2006-yilda Dalian Yitengning yoshlar akademiyasiga qoʻshilganida boshlagan. U 2012-yilda [[Sporting (futbol klubi)|Sporting CP]] yoshlar akademiyasida sinovdan oʻtgan va koʻp oʻtmay jamoaga qoʻshilgan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Fase final da adaptação de Liu|url=http://www.noticias-do-futebol.com/content/fase-final-da-adapta%C3%A7%C3%A3o-de-liu|nashriyot=Noticias do Futebol|kirish sanasi=8 August 2014|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140809094832/http://www.noticias-do-futebol.com/content/fase-final-da-adapta%C3%A7%C3%A3o-de-liu|arxivsana=9 August 2014}}</ref>. 2013-yilning mart oyida u Xitoyning ikkinchi ligasidagi Liaoning Youth klubiga ijaraga berilgan<ref>[http://images.sport.org.cn/File/2013/04/27/1624461454.pdf 2013年中乙联赛球队报名表—辽宁青年] at images.sport.org.cn 2013-04-27 Retrieved 2016-02-01</ref>. 2013-yilning dekabrida Liu Sporting B bilan 2019-yilgacha professional shartnoma imzolagan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Sporting: chineses já são profissionais|url=https://relvado.sapo.pt/mercado/transferencias/sporting-chineses-ja-sao-profissionais-489986|nashriyot=Relvaldo|kirish sanasi=8 August 2014|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140809082056/http://relvado.sapo.pt/mercado/transferencias/sporting-chineses-ja-sao-profissionais-489986|arxivsana=9 August 2014}}</ref>. U klubdagi debyutini „CD Aves“ga qarshi oʻyinda (0:0) oʻtkazgan va ikkita sariq kartochka olib oʻyinning 43-daqiqasida maydonni tark etgan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Aves vs Sporting B|url=https://int.soccerway.com/matches/2014/02/10/portugal/liga-de-honra/desportivo-aves/sporting-b/1512507/|nashriyot=Soccerway|kirish sanasi=8 August 2014}}</ref>. 2016-yilning 1-fevralida Liu Xitoyning birinchi ligasi vakili „Tianjin Quanjian“ klubiga o‘tgan<ref>[http://sports.163.com/16/0201/12/BEO5G5IU00051C89.html 权健宣布留洋小将刘奕鸣加盟] at sports.163.com 2016-02-01 Retrieved 2016-02-01</ref>. U klub uchun birinchi golini 2017-yilning 1-aprelida Henan Jianyega qarshi uyinda kiritgan, ammo 94-daqiqada ikkinchi sariq kartochkani olib maydondan chetlatilgan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=4分钟2黄!权健U23进球又染红 拖时间伎俩太低级|url=http://sports.sina.com.cn/china/j/2017-04-01/doc-ifycwymx3297153.shtml|nashriyot=Sina|sana=1 April 2017|kirish sanasi=1 April 2017}}</ref>. 2019-yilning 7-fevralida Liu Xitoy Superligasi vakili „[[Guangzhou FC|Guangzhou]]“ga o‘tgan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=恒大官宣三才俊加盟 天海刘奕鸣张修维+亚泰何超|url=http://sports.sina.com.cn/china/j/2019-02-07/doc-ihqfskcp3619230.shtml|nashriyot=Sina|sana=7 February 2019|kirish sanasi=13 February 2019}}</ref>. 2019-yilning 1-martida u klubdagi debyutini „Tianjin Tyanxay“ga qarshi o‘z uyida o‘tkazgan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=中超-冯潇霆替补爆射韦世豪破门 10人恒大3-0天海|url=http://sports.sina.com.cn/china/j/2019-03-01/doc-ihrfqzkc0385509.shtml|nashriyot=Sina|sana=1 March 2019|kirish sanasi=1 March 2019}}</ref>. 2019-yilning 19-iyulida Liu 2019-yilgi mavsumning qolgan qismida oʻynash uchun yuqori divizion vakili Shenzhen jamoasiga ijaraga berilgan. == Xalqaro faoliyati == Liu [[Xitoy milliy futbol terma jamoasi|Xitoy terma jamoasiga]] oʻsha paytdagi murabbiy Marcello Lippi tomonidan birinchi marta 2017-yil noyabr oyida EAFF E-1 Futbol chempionati 2017 uchun chaqirilgan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=刘奕鸣:入选国足梦想成真 全力以赴赢得里皮认可|url=http://sports.sina.com.cn/china/national/2017-11-28/doc-ifypceiq4434351.shtml|nashriyot=Sina|sana=28 November 2017|kirish sanasi=11 December 2017}}</ref>. U xalqaro maydondagi debyutini 2017-yilning 9-dekabrida [[Janubiy Koreya milliy futbol terma jamoasi|Janubiy Koreyaga]] qarshi o‘yinda (2:2) o‘tkazgan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=国足年轻化关键在有里皮 刘奕鸣:这场价值超无数场|url=http://sports.sina.com.cn/china/national/2017-12-11/doc-ifypnsip6723173.shtml|nashriyot=Sina|sana=11 December 2017|kirish sanasi=11 December 2017}}</ref>. == Faoliyat statistikasi == === Klub === {| class="wikitable" style="text-align: center" |+ ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" |Mavsum ! colspan="3" |Liga ! colspan="2" |Mamlakat Kubogi ! colspan="2" |Qitʼa ! colspan="2" |Boshqa ! colspan="2" |Jami |- !Divizion !Oʻyin !Gol !Oʻyin !Gol !Oʻyin !Gol !Oʻyin !Gol !Oʻyin !Gol |- |Liaoning Youth (Ijara) |2013 |Xitoy Ikkinchi Ligasi |0 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - |0 |0 |- | rowspan="4" |Sporting B |2012-13 | rowspan="3" |Segunda Liga |0 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - |0 |0 |- |2013-14 |1 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - |1 |0 |- |2014-15 |0 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - |0 |0 |- ! colspan="2" |Jami !1 !0 !0 !0 !0 !0 !0 !0 !1 !0 |- |Pinhalnovense (Ijara) |2015-16 |Campeonato |16 |0 |0 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |16 |0 |- | rowspan="4" |Tianjin Quanjian |2016 |Xitoy Birinchi Ligasi |23 |0 |1 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |24 |0 |- |2017 | rowspan="2" |Xitoy Birinchi Ligasi |28 |1 |0 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |28 |1 |- |2018 |23 |0 |2 |0 |10 |0 | colspan="2" | - |35 |0 |- ! colspan="2" |Jami !74 !1 !3 !0 !10 !0 !0 !0 !87 !1 |- | rowspan="3" |[[Guangzhou FC|Guangzhou]] |2019 | rowspan="2" |Xitoy Super Ligasi |5 |0 |2 |0 |0 |0 | colspan="2" | - |7 |0 |- |2020 |0 |0 |0 |0 |2 |0 | colspan="2" | - |2 |0 |- ! colspan="2" |Jami !5 !0 !2 !0 !2 !0 !0 !0 !9 !0 |- |Shenzhen (Ijara) |2019 |Xitoy Super Ligasi |11 |0 |0 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |11 |0 |- ! colspan="3" |Karyerada jami !107 !1 !5 !0 !2 !0 !10 !0 !124 !1 |} === Xalqaro === {| class="wikitable" style="text-align:center" ! colspan="3" |Milliy terma jamoa |- ! Yil !Oʻyinlar ! Gollar |- | 2017 | 3 | 0 |- | 2018 | 7 | 0 |- | 2019 | 3 | 0 |- ! Jami ! 13 ! 0 |} == Yutuqlar == === Klub === '''Tianjin Quanjian''' * Xitoy Birinchi ligasi : 2016<ref>{{Veb manbasi|url=http://sports.sina.com.cn/china/b/2016-03-12/doc-ifxqhmve9121133.shtml|sarlavha=2016赛季中甲积分榜|nashriyot=sports.sina.com.cn|sana=2016-03-12|kirish sanasi=2019-08-06}}</ref> '''[[Guangzhou FC|Guangzhou Evergrande]]''' * Xitoy Super Ligasi: 2019 == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1995-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:WikiFutbol]] [[Turkum:WikiSport]] 51emxlqotjwvjtba7is3y5teqn5dnbb BWF Super Seriyasi 0 784030 2816143 2022-08-28T15:59:53Z Diwikiped 74803 Diwikiped [[BWF Super Seriyasi]] sahifasini [[BWF Superseriyasi]]ga koʻchirdi wikitext text/x-wiki #YOʻNALTIRISH [[BWF Superseriyasi]] maaifh9jbppkl3f32bmc2ms8f4bgqhu Munozara:Tears Don't Fall 1 784031 2816152 2022-08-28T16:06:31Z Malikxan 33427 + loyiha wikitext text/x-wiki {{Musiqa loyihasi}} 03s2y52rt74da9fe2u4mwjki0bplbsr Andoza:WPBannerMeta Sport 10 784032 2816154 2022-08-28T16:07:54Z Malikxan 33427 Malikxan [[Andoza:WPBannerMeta Sport]] sahifasini [[Andoza:Sport loyihasi]]ga koʻchirdi wikitext text/x-wiki #YOʻNALTIRISH [[Andoza:Sport loyihasi]] lvxoakqm4vxe1502avxubnox5t7kvtq Andoza:WPBannerMeta Sport/doc 10 784033 2816156 2022-08-28T16:07:54Z Malikxan 33427 Malikxan [[Andoza:WPBannerMeta Sport/doc]] sahifasini [[Andoza:Sport loyihasi/doc]]ga koʻchirdi wikitext text/x-wiki #YOʻNALTIRISH [[Andoza:Sport loyihasi/doc]] bps7n1zbc81bi64jv8vqqlrsauz2aa3 Munozara:Frisbee 1 784034 2816157 2022-08-28T16:08:12Z Malikxan 33427 + loyiha wikitext text/x-wiki {{Sport loyihasi}} 06ktt1blfi0povbphtb1oro0vl4172n Munozara:Leiningen-Dagsburg-Falkenburg grafinyasi Marie Louise Albertine 1 784035 2816158 2022-08-28T16:08:32Z Ikromova Guli 74291 http://fountain.toolforge.org:34905/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Huang Yaqiong 0 784036 2816162 2022-08-28T16:10:33Z Diwikiped 74803 „[[:en:Special:Redirect/revision/1107148647|Huang Yaqiong]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Badmintonchi bilgiqutisi|name=Huang Yaqiong<br />黄雅琼|image=TOTAL BWF World Champs 2015 Day 2 Huang Yaqiong.jpg|image_size=|caption=Huang 2015-yilgi BWF jahon chempionatida|birth_name=|country=Xitoy|birth_date={{birth date and age|df=y|1994|2|28}}|birth_place=[[Quzhou]], [[Zhejiang]], Xitoy|death_date=|death_place=|height=1.65 m|years_active=|coach=|event=Ayollar & Aralash juftliklar|highest_ranking=9 (AyJ [[Yu Xiaohan]] bilan 8-fevral 2018)<br />1 (AJ [[Zheng Siwei]] bilan 9-avgust 2018)|current_ranking=2 (AJ Zheng Siwei bilan)|date_of_current_ranking=16-avgust 2022|medaltemplates={{MedalSport | Ayollar badmintoni }} {{MedalCountry | {{CHN}} }} {{MedalCompetition | Olimpiada o'yinlari }} {{MedalSilver | 2020 Tokio | Aralash juftliklar }} {{MedalCompetition | Jahon chempionatlari }} {{MedalGold | 2018 Nanjing | Aralash juftliklar }} {{MedalGold | 2019 Bazel | Aralash juftliklar }} {{MedalGold | 2022 Tokio | Aralash juftliklar}} {{MedalCompetition | [[Sudirman kubogi]] }} {{MedalGold |2019 Nanning | Aralash jamoa }} {{MedalSilver | 2017 Gold Coast | Aralash jamoa }} {{MedalCompetition | [[Uber kubogi]] }} {{MedalBronze | 2018 Bangkok | Ayollar jamoasi }} {{MedalCompetition | Osiyo o'yinlari }} {{MedalGold | 2018 Jakarta–Palembang | Aralash juftliklar }} {{MedalSilver | 2018 Jakarta–Palembang | Ayollar jamoasi }} {{MedalCompetition | Osiyo chempionatlari }} {{MedalGold | 2017 Uxan | Aralash juftliklar }} {{MedalGold | 2022 Manila | Aralash juftliklar }} {{MedalBronze | 2018 Uxan | Aralash juftliklar }} {{MedalBronze | 2019 Uxan | Aralash juftliklar }} {{MedalCompetition | O'smirlar o'rtasidagi jahon chempionatlari }} {{MedalGold | 2012 Chiba | Aralash jamoa }} {{MedalSilver | 2012 Chiba | Qizlar juftliklari }} {{MedalBronze | 2012 Chiba | Aralash juftliklar }} {{MedalCompetition | O'smirlar o'rtasidagi Osiyo chempionatlari }} {{MedalGold |2011 Lucknow | Aralash jamoa }} {{MedalSilver | 2012 Gimcheon | Qizlar juftliklari}} {{MedalSilver | 2012 Gimcheon | Aralash jamoa }}}} [[Category:Articles with short description]] [[Category:Short description is different from Wikidata]] <templatestyles src="Module:Infobox/styles.css"></templatestyles> '''Huang Yaqiong''' (xitoycha: 黄雅琼, pinyin: ''Huáng Yǎqióng''; 1994-yil 28-fevralda tug'ilgan) - juftlik bahslariga ixtisoslashgan xitoylik [[Badminton|badmintonchi]]<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=1 February 2018 |title=衢州姑娘羽毛球世界排名第二！她会不会成为下一个天后？ |language=zh |publisher=Phoenix New Media Limited |url=http://wemedia.ifeng.com/47579864/wemedia.shtml |access-date=10 November 2018}}</ref>. U 2017-yilda Lu Kai<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=History made as curtains fall on the 2017 Yonex All England |publisher=All England Badminton |url=http://www.allenglandbadminton.com/11788-2/ |url-status=dead |access-date=18 March 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170318172652/http://www.allenglandbadminton.com/11788-2/ |archive-date=18 March 2017}}</ref> va 2019-yilda Zheng Siwei bilan hamkorlik qilgan holda nufuzli Butun Angliya ochiq turnirida g‘olib chiqqan. Lu bilan birga 2017-yilgi Osiyo chempionatida chempion bo'ldi. Huang hozirgi sherigi Zheng bilan 2018-yilgi Osiyo o'yinlarida oltin medalni qo'lga kiritdi va 2018 hamda 2019-yillarda BWF bo'yicha jahon chempionati g'olibligiga sazovor bo'ldi. Huang 2018 va 2019-yillarda [[Butunjahon Badminton Federatsiyasi|BWF]] tomonidan yilning eng yaxshi ayol badmintonchisi sifatida taqdirlangan<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=28 August 2018 |title=浙江这对高分高颜值姐弟组合 拿下亚运会羽毛球混双金牌 |language=zh |publisher=Hangzhou Network |url=http://hznews.hangzhou.com.cn/wenti/content/2018-08/28/content_7058477.htm |access-date=10 November 2018}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=世界羽联年度最佳揭晓 黄雅琼当选最佳女运动员|url=http://www.sohu.com/a/281042462_123753?_f=index_pagerecom_15|ish=[[Sohu]]|sana=11 December 2018|kirish sanasi=16 December 2018|til=zh}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Momota, Huang are BWF Players of the Year|url=https://bwfworldtourfinals.bwfbadminton.com/news-single/2019/12/09/momota-huang-are-bwf-players-of-the-year/|nashriyot=[[Badminton World Federation]]|sana=9 December 2019|kirish sanasi=22 December 2019}}</ref>. == Karyerasi == Huang va uning sherigi Zheng Siwei 2020-yilgi yozgi Olimpiada o'yinlarida eng yaxshi badmintonchilar sifatida ishtirok etdi. Ular finalda o‘z hamyurtlari Wang Yilyu va Huang Dongpingga o‘yinda mag‘lub bo‘lib, kumush medalni qo‘lga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Huang Ya Qiong|url=https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/badminton/athlete-profile-n1350338-huang-ya-qiong.htm|nashriyot=Tokyo Organising Committee of the Olympic and Paralympic Games|kirish sanasi=2 August 2021|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210801181443/https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/badminton/athlete-profile-n1350338-huang-ya-qiong.htm|arxivsana=1 August 2021}}</ref><ref>{{Veb manbasi|muallif=DeMeyer|ism=Tess|sarlavha=Wang, Huang defeat top-seeded Zheng, Huang to win badminton mixed doubles gold|url=https://www.nbcolympics.com/news/wang-huang-defeat-top-seeded-zheng-huang-win-badminton-mixed-doubles-gold|ish=NBC Olympics|sana=31 July 2021|kirish sanasi=2 August 2021|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210802022056/https://www.nbcolympics.com/news/wang-huang-defeat-top-seeded-zheng-huang-win-badminton-mixed-doubles-gold|arxivsana=2 August 2021}}</ref>. == Yutuqlari == === Olimpiada o'yinlari === ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2020 | align="left" | Musashino Forest Sport Plaza, [[Tokio]], Yaponiya | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Zheng Siwei]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Wang Yilu|Vang Yilyu]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}</img> [[Huang Dongping]] | align="left" | 17–21, 21–17, 19–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Silver_medal.svg|16x16px]]</img> '''Kumush''' |} === BWF jahon chempionati === ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2018 | align="left" | Nankin o'smirlar Olimpiya sport parki,<br />[[Nankin]], Xitoy | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Zheng Siwei]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Wang Yilu|Vang Yilyu]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}</img> [[Huang Dongping]] | align="left" | 21–17, 21–19 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]]</img> '''Oltin''' |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2019 | align="left" | Sankt Yakobshale,<br />[[Bazel]], Shveytsariya | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|THA}}</img> [[Dechapol Puavaranukroh]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|THA}}</img> [[Sapsiree Taerattanachai|Sapiree Taerattanachai]] | align="left" | 21–8, 21–12 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]]</img> '''Oltin''' |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2022 | align="left" | Tokio Metropolitan Gimnaziyasi,<br />[[Tokio]], Yaponiya | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img>Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|JPN}}</img> [[Yuta Watanabe|Yuta Vatanabe]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|JPN}}</img> [[Arisa Higashino|Arisa Xigashino]] | align="left" | 21–13, 21–16 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]]</img> '''Oltin''' |} === Osiyo o'yinlari === ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#FFB069" | align="center" | 2018 | align="left" | Istora Gelora Bung Karno,<br />[[Jakarta]], Indoneziya | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Zheng Siwei]] | align="left" |{{Flagicon|HKG}}</img> [[Tang Chun Man|Tang Chun odam]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|HKG}}</img> [[Tse Ying Suet]] | align="left" | 21–8, 21–15 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]]</img> '''Oltin''' |} === Osiyo chempionati === ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2017 | align="left" | Wuhan sport markazi gimnaziyasi,<br />[[Uxan]], Xitoy | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Lu Kai|Lu Kay]] | align="left" |{{Flagicon|THA}}</img> [[Dechapol Puavaranukroh]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|THA}}</img> [[Sapsiree Taerattanachai|Sapiree Taerattanachai]] | align="left" | 21–18, 21–11 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]]</img> '''Oltin''' |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2018 | align="left" | Wuhan sport markazi gimnaziyasi,<br />Uxan, Xitoy | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Zheng Siwei]] | align="left" |{{Flagicon|INA}}</img> [[Tontowi Ahmad|Tontovi Ahmad]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|INA}}</img> [[Lilyana Natsir|Liliyana Natsir]] | align="left" | 11–21, 13–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]]</img> '''Bronza''' |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2019 | align="left" | Wuhan sport markazi gimnaziyasi,<br />Uxan, Xitoy | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[He Jiting|U Jiting]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}</img> [[Du Yue]] | align="left" | 14–21, 18–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]]</img> '''Bronza''' |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2022 | align="left" | Muntinlupa sport majmuasi,<br />Metro Manila, Filippin | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Wang Yilu|Vang Yilyu]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}</img>[[Huang Dongping]] | align="left" | 21–17, 21–8 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]]</img> '''Oltin''' |} === BWF bo'yicha o'smirlar o'rtasidagi jahon chempionati === ''Qizlar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#98FB98" | align="center" | 2012 | align="left" | Chiba Port Arena,[[Chiba]], Yaponiya | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Yu Xiaohan|Yu Xiaoxan]] | align="left" |{{Flagicon|KOR}}</img> [[Lee So-hee|Li So Xi]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|KOR}}</img>[[Shin Seung-chan]] | align="left" | 14–21, 21–18, 18–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_2.png|alt=Silver|Kumush]]</img> '''Kumush''' |} ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#98FB98" | align="center" | 2012 | align="left" | Chiba Port Arena,<br />[[Chiba]], Yaponiya | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Wang Yilu|Vang Yilyu]] | align="left" |{{Flagicon|INA}}</img> [[Alfian Eko Prasetya]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|INA}}</img>[[Shella Devi Aulia]] | align="left" | 21–12, 19–21, 12–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]]</img> '''Bronza''' |} === O'smirlar o'rtasidagi Osiyo chempionati === ''Qizlar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#AABBCC" | align="center" | 2012 | align="left" | Gimcheon yopiq stadioni,<br />Gimcheon, Janubiy Koreya | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Yu Xiaohan|Yu Xiaoxan]] | align="left" |{{Flagicon|KOR}}</img> [[Lee So-hee|Li So Xi]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|KOR}}</img>[[Shin Seung-chan]] | align="left" | 21–17, 15–21, 17–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_2.png|alt=Silver|Kumush]]</img> '''Kumush''' |} === BWF World Tour (20 ta g'alaba, 8 ta ikkinchi o'rin) === [[Fayl:Huang_Yaqiong_(China).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Huang_Yaqiong_%28China%29.jpg/220px-Huang_Yaqiong_%28China%29.jpg|thumb| Huang 2022 Germaniya ochiq chempionatida]] 2017-yil 19-martda eʼlon qilingan va 2018-yilda amalga oshirilgan BWF World Tour<ref>{{Veb manbasi|muallif=Alleyne|ism=Gayle|sarlavha=BWF Launches New Events Structure|url=http://bwfbadminton.com/news-single/2017/03/19/bwf-launches-new-event-structure/|nashriyot=[[Badminton World Federation]]|sana=19 March 2017|kirish sanasi=29 November 2017|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171201164159/http://bwfbadminton.com/news-single/2017/03/19/bwf-launches-new-event-structure/|arxivsana=1 December 2017}}</ref> [[Butunjahon Badminton Federatsiyasi|Badminton Butunjahon Federatsiyasi]] (BWF) tomonidan ruxsat etilgan elita badminton turnirlari seriyasidir. BWF World Tour World Tour Finals, Super 1000, Super 750, Super 500, Super 300 (HSBC World Tourning bir qismi) va BWF Tour Super 100 darajalariga bo'lingan<ref>{{Veb manbasi|muallif=Sukumar|ism=Dev|sarlavha=Action-Packed Season Ahead!|url=http://bwfworldtour.com/news-single/2018/01/10/action-packed-season-ahead/|nashriyot=Badminton World Federation|sana=10 January 2018|kirish sanasi=15 January 2018|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180113162925/http://bwfworldtour.com/news-single/2018/01/10/action-packed-season-ahead/|arxivsana=13 January 2018}}</ref>. ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil !Turnir !Daraja !Hamkor !Raqib !Hisob !Natija |- | align="center" |2018 | align="left" |Malaysia Masters | align="left" |Super 500 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zheng Siwei]] | align="left" |{{Flagicon|HKG}} [[Tang Chun Man]]<br /><br />{{Flagicon|HKG}} [[Tse Ying Suet]] | align="left" |21–19, 20–22, 18–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Runner-up''' |- | align="center" |2018 | align="left" |Indonesia Masters | align="left" |Super 500 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|INA}} [[Tontowi Ahmad]]<br /><br />{{Flagicon|INA}} [[Lilyana Natsir|Liliyana Natsir]] | align="left" |21–14, 21–11 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- | align="center" |2018 | align="left" |All England Open | align="left" |Super 1000 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|JPN}} [[Yuta Watanabe]]<br /><br />{{Flagicon|JPN}} [[Arisa Higashino]] | align="left" |21–15, 20–22, 16–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Runner-up''' |- | align="center" |2018 | align="left" |Malaysia Open | align="left" |Super 750 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wang Yilu|Wang Yilyu]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Huang Dongping]] | align="left" |21–19, 21–18 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- | align="center" |2018 | align="left" |Japan Open | align="left" |Super 750 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wang Yilyu<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Dongping | align="left" |21–19, 21–8 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- | align="center" |2018 | align="left" |China Open | align="left" |Super 1000 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Nan]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Li Yinhui]] | align="left" |21–16, 21–9 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- | align="center" |2018 | align="left" |Denmark Open | align="left" |Super 750 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|THA}} [[Dechapol Puavaranukroh]]<br /><br />{{Flagicon|THA}} [[Sapsiree Taerattanachai]] | align="left" |21–16, 21–13 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- | align="center" |2018 | align="left" |French Open | align="left" |Super 750 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Seo Seung-jae]]<br /><br />{{Flagicon|KOR}} [[Chae Yoo-jung]] | align="left" |21–19, 21–14 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- | align="center" |2018 | align="left" |Fuzhou China Open | align="left" |Super 750 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wang Yilyu<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Dongping | align="left" |21–15, 11–21, 21–19 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- | align="center" |2018 | align="left" |[[BWF World Tour finali|BWF World Tour Finals]] | align="left" |World Tour Finals | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wang Yilyu<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Dongping | align="left" |21–23, 21–16, 18–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Runner-up''' |- | align="center" |2019 | align="left" |Indonesia Masters | align="left" |Super 500 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|INA}} Tontowi Ahmad<br /><br />{{Flagicon|INA}} Liliyana Natsir | align="left" |19–21, 21–19, 21–16 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- | align="center" |2019 | align="left" |All England Open | align="left" |Super 1000 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|JPN}} Yuta Watanabe<br /><br />{{Flagicon|JPN}} Arisa Higashino | align="left" |21–17, 22–20 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- | align="center" |2019 | align="left" |Malaysia Open | align="left" |Super 750 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wang Yilyu<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Dongping | align="left" |21–17, 21–13 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- | align="center" |2019 | align="left" |Indonesia Open | align="left" |Super 1000 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wang Yilyu<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Dongping | align="left" |21–13, 21–18 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- | align="center" |2019 | align="left" |China Open | align="left" |Super 1000 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wang Yilyu<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Dongping | align="left" |21–17, 15–21, 21–16 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- | align="center" |2019 | align="left" |Korea Open | align="left" |Super 500 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|THA}} Dechapol Puavaranukroh<br /><br />{{Flagicon|THA}} Sapsiree Taerattanachai | align="left" |14–21, 13–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Runner-up''' |- | align="center" |2019 | align="left" |French Open | align="left" |Super 750 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|INA}} [[Praveen Jordan]]<br /><br />{{Flagicon|INA}} [[Melati Daeva Oktaviani|Melati Daeva Oktavianti]] |24–22, 16–21, 12–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Runner-up''' |- | align="center" |2019 | align="left" |Fuzhou China Open | align="left" |Super 750 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wang Yilyu<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Dongping |14–21, 13–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Runner-up''' |- | align="center" |2019 | align="left" |BWF World Tour Finals | align="left" |World Tour Finals | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wang Yilyu<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Dongping | align="left" |21–14, 21–14 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- | align="center" |2020 | align="left" |Malaysia Masters | align="left" |Super 500 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wang Yilyu<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Dongping | align="left" |21–19, 21–12 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- | align="center" |2020 | align="left" |Indonesia Masters | align="left" |Super 500 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wang Yilyu<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Dongping | align="left" |21–9, 21–9 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- | align="center" |2022 | align="left" |German Open | align="left" |Super 300 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Ou Xuanyi]] | align="left" |{{Flagicon|THA}} Dechapol Puavaranukroh<br /><br />{{Flagicon|THA}} Sapsiree Taerattanachai | align="left" |11–21, 9–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Runner-up''' |- | align="center" |2022 | align="left" |Korea Masters | align="left" |Super 300 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Ou Xuanyi | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wang Yilyu<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Dongping | align="left" |17–21, 17–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Runner-up''' |- | align="center" |2022 | align="left" |Thailand Open | align="left" |Super 500 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|THA}} Dechapol Puavaranukroh<br /><br />{{Flagicon|THA}} Sapsiree Taerattanachai | align="left" |21–12, 18–21, 21–14 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- | align="center" |2022 | align="left" |Indonesia Masters | align="left" |Super 500 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|FRA}} [[Thom Gicquel]]<br /><br />{{Flagicon|FRA}} [[Delphine Delrue]] | align="left" |21–13, 21–14 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- | align="center" |2022 | align="left" |Indonesia Open | align="left" |Super 1000 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|JPN}} Yuta Watanabe<br /><br />{{Flagicon|JPN}} Arisa Higashino | align="left" |21–14, 21–16 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- | align="center" |2022 | align="left" |Malaysia Open | align="left" |Super 750 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|THA}} Dechapol Puavaranukroh<br /><br />{{Flagicon|THA}} Sapsiree Taerattanachai | align="left" |21–13, 21–18 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- | align="center" |2022 | align="left" |Malaysia Masters | align="left" |Super 500 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|INA}} [[Rinov Rivaldy]]<br /><br />{{Flagicon|INA}} [[Pitha Haningtyas Mentari]] | align="left" |21–17, 21–12 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |} === BWF Superseriyasi (9 ta g'alaba, 3 ta ikkinchi o'rin) === 2006-yil 14-dekabrda boshlangan va 2007-yilda joriy etilgan BWF Superseriyasi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=BWF Launches Super Series|url=http://www.badminton.org.au/index.php?id=22&tx_ttnews%5Btt_news%5D=136&tx_ttnews%5BbackPid%5D=2&cHash=26fb36d8a5|nashriyot=Badminton Australia|sana=15 December 2006|arxivurl=https://web.archive.org/web/20071006123828/http://www.badminton.org.au/index.php?id=22&tx_ttnews%5Btt_news%5D=136&tx_ttnews%5BbackPid%5D=2&cHash=26fb36d8a5|arxivsana=6 October 2007}}</ref> [[Butunjahon Badminton Federatsiyasi|Badminton Butunjahon Federatsiyasi]] (BWF) tomonidan ruxsat etilgan elita badminton turnirlari seriyasi hisoblanadi. BWF Superseriyasi darajalari [[BWF Super Seriyasi|Superseriya va Superseriya Premier]] edi. Superseriya mavsumi butun dunyo bo'ylab 2011-yildan beri joriy qilingan o'n ikkita turnirdan iborat<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Yonex All England Elevated To BWF Premier Super Series Event|url=http://www.ibadmintonstore.com/iBADMINTONstore-News/Yonex-All-England-Elevated-To-BWF-Premier-Super-Se.aspx|nashriyot=IBadmintonstore|kirish sanasi=29 September 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131002005757/http://www.ibadmintonstore.com/iBADMINTONstore-News/Yonex-All-England-Elevated-To-BWF-Premier-Super-Se.aspx|arxivsana=2 October 2013}}</ref>. Muvaffaqiyatli o'yinchilar har yil oxirida o'tkaziladigan Superseriya finaliga taklif qilinadi. ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2015 | align="left" | Fransiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Tang Jinhua|Tang Jinxua]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Luo Ying]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}</img>[[Luo Yu]] | align="left" | 21–13, 21–16 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}}</img> '''G'olib''' |- style="background:#DAA520" | align="center" | 2017 | align="left" | Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> Tang Jinxua | align="left" |{{Flagicon|JPN}}</img> [[Yuki Fukushima|Yuki Fukusima]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|JPN}}</img>[[Sayaka Hirota]] | align="left" | 17–21, 21–18, 12–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}}</img> '''Ikkinchi o'rin egasi''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2017 | align="left" | Koreya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Yu Xiaohan|Yu Xiaoxan]] | align="left" |{{Flagicon|KOR}}</img> [[Jang Ye-na|Chang Ye-na]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|KOR}}</img>[[Lee So-hee|Li So Xi]] | align="left" | 21–11, 21–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}}</img> '''G'olib''' |} ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2015 | align="left" | Singapur ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Lu Kai|Lu Kay]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Zhang Nan|Chjan Nan]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}</img>[[Zhao Yunlei|Chjao Yunley]] | align="left" | Yurish | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}}</img> '''Ikkinchi o'rin egasi''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2016 | align="left" | Hindiston ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> Lu Kay | align="left" |{{Flagicon|INA}}</img> [[Ricky Widianto|Riki Vidianto]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|INA}}</img>[[Richi Puspita Dili]] | align="left" | 21–13, 21–16 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}}</img> '''G'olib''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2016 | align="left" | Avstraliya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> Lu Kay | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Zheng Siwei]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}</img>[[Chen Qingchen]] | align="left" | 21–18, 21–14 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}}</img> '''G'olib''' |- style="background:#DAA520" | align="center" | 2017 | align="left" | Butun Angliya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> Lu Kay | align="left" |{{Flagicon|MAS}}</img> [[Chan Peng Soon|Tez orada Chan Peng]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|MAS}}</img>[[Goh Liu Ying|Go Liu Ying]] | align="left" | 18–21, 21–19, 21–16 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}}</img> '''G'olib''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2017 | align="left" | Hindiston ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> Lu Kay | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> Zheng Siwei<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}</img>Chen Qingchen | align="left" | 24–22, 14–21, 21–17 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}}</img> '''G'olib''' |- style="background:#DAA520" | align="center" | 2017 | align="left" | Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> Lu Kay | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> Zheng Siwei<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}</img>Chen Qingchen | align="left" | 15–21, 18–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}}</img> '''Ikkinchi o'rin egasi''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2017 | align="left" | Singapur ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> Lu Kay | align="left" |{{Flagicon|THA}}</img> [[Dechapol Puavaranukroh]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|THA}}</img>[[Sapsiree Taerattanachai|Sapiree Taerattanachai]] | align="left" | 19–21, 21–16, 21–11 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}}</img> '''G'olib''' |- style="background:#DAA520" | align="center" | 2017 | align="left" | Xitoy ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|DEN}}</img> [[Mathias Christiansen|Matias Kristiansen]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|DEN}}</img>[[Christinna Pedersen|Kristinna Pedersen]] | align="left" | 21–15, 21–11 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}}</img> '''G'olib''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2017 | align="left" | Gonkong ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|DEN}}</img> Matias Kristiansen<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|DEN}}</img>Kristinna Pedersen | align="left" | 21–15, 21–13 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}}</img> '''G'olib''' |} : {{Color box|#B0C4DE|border=darkgray}} [[BWF Superseries finali|BWF Superseriyasi final]] turnirlari : {{Color box|#DAA520|border=darkgray}} [[BWF Super Seriyasi|BWF Superseriyasi Premier]] turnirlari : {{Color box|#FFFFCC|border=darkgray}} [[BWF Super Seriyasi|BWF Superseriyasi]] turnirlari === BWF Grand Prisi (10 ta g'alaba, 8 ta ikkinchi o'rin) === BWF Grand Prisi ikki darajaga ega edi: Grand Pri va Grand Pri Oltin. Bu [[Butunjahon Badminton Federatsiyasi|Badminton Butunjahon Federatsiyasi]] (BWF) tomonidan ruxsat etilgan va 2007 hamda 2017-yillar oralig'ida o'tkazilgan badminton turnirlari seriyasi hisoblanadi. [[Fayl:Huang_Yaqiong.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6b/Huang_Yaqiong.jpg/220px-Huang_Yaqiong.jpg|thumb| Huang 2013 Gollandiya Ochiq Grand Prisida]] ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil !Turnir !Hamkor !Raqib !Hisob !Natija |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2013 | align="left" |U.S. Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Yu Xiaohan]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Bao Yixin]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Zhong Qianxin]] | align="left" |17–21, 22–24 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Runner-up''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2013 | align="left" |Canada Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yu Xiaohan | align="left" |{{Flagicon|NED}} [[Eefje Muskens]]<br /><br />{{Flagicon|NED}} [[Selena Piek]] | align="left" |13–21, 21–11, 21–13 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2013 | align="left" |Macau Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yu Xiaohan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Bao Yixin<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Tang Jinhua]] | align="left" |17–21, 15–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Runner-up''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2014 | align="left" |India Grand Prix Gold | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yu Xiaohan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Chen Qingchen]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Jia Yifan]] | align="left" |24–22, 19–21, 11–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Runner-up''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2014 | align="left" |Malaysia Grand Prix Gold | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yu Xiaohan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Ou Dongni]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Xiong Mengjing]] | align="left" |22–20, 12–21, 21–18 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2014 | align="left" |China Masters | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yu Xiaohan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Luo Ying]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Luo Yu]] | align="left" |17–21, 19–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Runner-up''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2014 | align="left" |Macau Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhong Qianxin | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Ou Dongni<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Yu Xiaohan | align="left" |21–19, 19–21, 7–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Runner-up''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2016 | align="left" |German Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Tang Jinhua | align="left" |{{Flagicon|THA}} [[Puttita Supajirakul]]<br /><br />{{Flagicon|THA}} [[Sapsiree Taerattanachai]] | align="left" |21–14, 21–18 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2017 | align="left" |China Masters | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Tang Jinhua | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Bao Yixin<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Yu Xiaohan | align="left" |21–8, 14–21, 17–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Runner-up''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2017 | align="left" |Macau Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yu Xiaohan | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Baek Ha-na]]<br /><br />{{Flagicon|KOR}} [[Lee Yu-rim]] | align="left" |21–10, 21–17 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |} ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2013 | align="left" | Qo'shma Shtatlar ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Wang Yilu|Vang Yilyu]] | align="left" |{{Flagicon|HKG}}</img> [[Lee Chun Hei|Li Chun Xey]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|HKG}}</img>[[Chau Hoi Wah|Chau Xoy Va]] | align="left" | 8–21, 14–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}}</img> '''Ikkinchi o'rin egasi''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2013 | align="left" | Makao ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Lu Kai|Lu Kay]] | align="left" |{{Flagicon|KOR}}</img> [[Choi Sol-gyu|Choy Sol-gyu]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|KOR}}</img>[[Chae Yoo-jung|Chae Yu Jung]] | align="left" | 17–21, 21–18, 21–17 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}}</img> '''G'olib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2014 | align="left" | Hindiston Grand Pri Oltin | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> Vang Yilyu | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Huang Kaixiang]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}</img>[[Chen Qingchen]] | align="left" | 21–18, 21–14 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}}</img> '''G'olib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2014 | align="left" | Malayziya Grand Pri Oltin | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> Lu Kay | align="left" |{{Flagicon|INA}}</img> [[Praveen Jordan]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|INA}}</img>[[Debby Susanto|Debbi Susanto]] | align="left" | 21–14, 21–13 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}}</img> '''G'olib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2014 | align="left" | China Masters | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> Lu Kay | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> Vang Yilyu<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}</img>[[Xia Huan|Xia Xuan]] | align="left" | 21–12, 21–14 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}}</img> '''G'olib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2015 | align="left" | Shveysariya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> Lu Kay | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Liu Cheng]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}</img>[[Bao Yixin]] | align="left" | 17–21, 22–20, 21–13 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}}</img> '''G'olib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2017 | align="left" | Germaniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> Lu Kay | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Zhang Nan|Chjan Nan]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}</img>[[Li Yinhui|Li Yinxuy]] | align="left" | 20–22, 11–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}}</img> '''Ikkinchi o'rin egasi''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2017 | align="left" | Makao ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Zheng Siwei]] | align="left" |{{Flagicon|KOR}}</img> [[Seo Seung-jae|Seo Seung-Je]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|KOR}}</img>[[Kim Ha-na]] | align="left" | 21–14, 21–11 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}}</img> '''G'olib''' |} : {{Color box|#FFFF67}} [[BWF Gran-prisi Oltin va Gran-pri|BWF Grand Pri Oltin]] turnirlari : {{Color box|#D4F1C5}} [[BWF Gran-prisi Oltin va Gran-pri|BWF Grand Pri]] turnirlari == Manbalar == [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1994-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Badmintonchi]] [[Turkum:WikiSport]] asszqpo3k8sx8sap9tjcw8151bnw29c 2816168 2816162 2022-08-28T16:15:10Z Diwikiped 74803 wikitext text/x-wiki {{Badmintonchi bilgiqutisi|name=Huang Yaqiong<br />黄雅琼|image=TOTAL BWF World Champs 2015 Day 2 Huang Yaqiong.jpg|image_size=|caption=Huang 2015-yilgi BWF jahon chempionatida|birth_name=|country=Xitoy|birth_date={{birth date and age|df=y|1994|2|28}}|birth_place=[[Quzhou]], [[Zhejiang]], Xitoy|death_date=|death_place=|height=1.65 m|years_active=|coach=|event=Ayollar & Aralash juftliklar|highest_ranking=9 (AyJ [[Yu Xiaohan]] bilan 8-fevral 2018)<br />1 (AJ [[Zheng Siwei]] bilan 9-avgust 2018)|current_ranking=2 (AJ Zheng Siwei bilan)|date_of_current_ranking=16-avgust 2022|medaltemplates={{MedalSport | Ayollar badmintoni }} {{MedalCountry | {{CHN}} }} {{MedalCompetition | Olimpiada o'yinlari }} {{MedalSilver | 2020 Tokio | Aralash juftliklar }} {{MedalCompetition | Jahon chempionatlari }} {{MedalGold | 2018 Nanjing | Aralash juftliklar }} {{MedalGold | 2019 Bazel | Aralash juftliklar }} {{MedalGold | 2022 Tokio | Aralash juftliklar}} {{MedalCompetition | [[Sudirman kubogi]] }} {{MedalGold |2019 Nanning | Aralash jamoa }} {{MedalSilver | 2017 Gold Coast | Aralash jamoa }} {{MedalCompetition | [[Uber kubogi]] }} {{MedalBronze | 2018 Bangkok | Ayollar jamoasi }} {{MedalCompetition | Osiyo o'yinlari }} {{MedalGold | 2018 Jakarta–Palembang | Aralash juftliklar }} {{MedalSilver | 2018 Jakarta–Palembang | Ayollar jamoasi }} {{MedalCompetition | Osiyo chempionatlari }} {{MedalGold | 2017 Uxan | Aralash juftliklar }} {{MedalGold | 2022 Manila | Aralash juftliklar }} {{MedalBronze | 2018 Uxan | Aralash juftliklar }} {{MedalBronze | 2019 Uxan | Aralash juftliklar }} {{MedalCompetition | O'smirlar o'rtasidagi jahon chempionatlari }} {{MedalGold | 2012 Chiba | Aralash jamoa }} {{MedalSilver | 2012 Chiba | Qizlar juftliklari }} {{MedalBronze | 2012 Chiba | Aralash juftliklar }} {{MedalCompetition | O'smirlar o'rtasidagi Osiyo chempionatlari }} {{MedalGold |2011 Lucknow | Aralash jamoa }} {{MedalSilver | 2012 Gimcheon | Qizlar juftliklari}} {{MedalSilver | 2012 Gimcheon | Aralash jamoa }}}} [[Category:Articles with short description]] [[Category:Short description is different from Wikidata]] <templatestyles src="Module:Infobox/styles.css"></templatestyles> '''Huang Yaqiong''' (xitoycha: 黄雅琼, pinyin: ''Huáng Yǎqióng''; 1994-yil 28-fevralda tug'ilgan) - juftlik bahslariga ixtisoslashgan xitoylik [[Badminton|badmintonchi]]<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=1 February 2018 |title=衢州姑娘羽毛球世界排名第二！她会不会成为下一个天后？ |language=zh |publisher=Phoenix New Media Limited |url=http://wemedia.ifeng.com/47579864/wemedia.shtml |access-date=10 November 2018}}</ref>. U 2017-yilda Lu Kai<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=History made as curtains fall on the 2017 Yonex All England |publisher=All England Badminton |url=http://www.allenglandbadminton.com/11788-2/ |url-status=dead |access-date=18 March 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170318172652/http://www.allenglandbadminton.com/11788-2/ |archive-date=18 March 2017}}</ref> va 2019-yilda Zheng Siwei bilan hamkorlik qilgan holda nufuzli Butun Angliya ochiq turnirida g‘olib chiqqan. Lu bilan birga 2017-yilgi Osiyo chempionatida chempion bo'ldi. Huang hozirgi sherigi Zheng bilan 2018-yilgi Osiyo o'yinlarida oltin medalni qo'lga kiritdi va 2018 hamda 2019-yillarda BWF bo'yicha jahon chempionati g'olibligiga sazovor bo'ldi. Huang 2018 va 2019-yillarda [[Butunjahon Badminton Federatsiyasi|BWF]] tomonidan yilning eng yaxshi ayol badmintonchisi sifatida taqdirlangan<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=28 August 2018 |title=浙江这对高分高颜值姐弟组合 拿下亚运会羽毛球混双金牌 |language=zh |publisher=Hangzhou Network |url=http://hznews.hangzhou.com.cn/wenti/content/2018-08/28/content_7058477.htm |access-date=10 November 2018}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=世界羽联年度最佳揭晓 黄雅琼当选最佳女运动员|url=http://www.sohu.com/a/281042462_123753?_f=index_pagerecom_15|ish=[[Sohu]]|sana=11 December 2018|kirish sanasi=16 December 2018|til=zh}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Momota, Huang are BWF Players of the Year|url=https://bwfworldtourfinals.bwfbadminton.com/news-single/2019/12/09/momota-huang-are-bwf-players-of-the-year/|nashriyot=[[Badminton World Federation]]|sana=9 December 2019|kirish sanasi=22 December 2019}}</ref>. == Karyerasi == Huang va uning sherigi Zheng Siwei 2020-yilgi yozgi Olimpiada o'yinlarida eng yaxshi badmintonchilar sifatida ishtirok etdi. Ular finalda o‘z hamyurtlari Wang Yilyu va Huang Dongpingga o‘yinda mag‘lub bo‘lib, kumush medalni qo‘lga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Huang Ya Qiong|url=https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/badminton/athlete-profile-n1350338-huang-ya-qiong.htm|nashriyot=Tokyo Organising Committee of the Olympic and Paralympic Games|kirish sanasi=2 August 2021|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210801181443/https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/badminton/athlete-profile-n1350338-huang-ya-qiong.htm|arxivsana=1 August 2021}}</ref><ref>{{Veb manbasi|muallif=DeMeyer|ism=Tess|sarlavha=Wang, Huang defeat top-seeded Zheng, Huang to win badminton mixed doubles gold|url=https://www.nbcolympics.com/news/wang-huang-defeat-top-seeded-zheng-huang-win-badminton-mixed-doubles-gold|ish=NBC Olympics|sana=31 July 2021|kirish sanasi=2 August 2021|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210802022056/https://www.nbcolympics.com/news/wang-huang-defeat-top-seeded-zheng-huang-win-badminton-mixed-doubles-gold|arxivsana=2 August 2021}}</ref>. == Yutuqlari == === Olimpiada o'yinlari === ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2020 | align="left" | Musashino Forest Sport Plaza, [[Tokio]], Yaponiya | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zheng Siwei]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wang Yilu|Vang Yilyu]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Huang Dongping]] | align="left" | 17–21, 21–17, 19–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Silver_medal.svg|16x16px]] '''Kumush''' |} === BWF jahon chempionati === ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2018 | align="left" | Nankin o'smirlar Olimpiya sport parki,<br />[[Nankin]], Xitoy | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zheng Siwei]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wang Yilu|Vang Yilyu]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Huang Dongping]] | align="left" | 21–17, 21–19 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2019 | align="left" | Sankt Yakobshale,<br />[[Bazel]], Shveytsariya | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|THA}} [[Dechapol Puavaranukroh]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|THA}} [[Sapsiree Taerattanachai|Sapiree Taerattanachai]] | align="left" | 21–8, 21–12 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2022 | align="left" | Tokio Metropolitan Gimnaziyasi,<br />[[Tokio]], Yaponiya | align="left" |{{Flagicon|CHN}}Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|JPN}} [[Yuta Watanabe|Yuta Vatanabe]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|JPN}} [[Arisa Higashino|Arisa Xigashino]] | align="left" | 21–13, 21–16 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |} === Osiyo o'yinlari === ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#FFB069" | align="center" | 2018 | align="left" | Istora Gelora Bung Karno,<br />[[Jakarta]], Indoneziya | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zheng Siwei]] | align="left" |{{Flagicon|HKG}} [[Tang Chun Man|Tang Chun odam]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|HKG}} [[Tse Ying Suet]] | align="left" | 21–8, 21–15 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |} === Osiyo chempionati === ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2017 | align="left" | Wuhan sport markazi gimnaziyasi,<br />[[Uxan]], Xitoy | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Lu Kai|Lu Kay]] | align="left" |{{Flagicon|THA}} [[Dechapol Puavaranukroh]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|THA}} [[Sapsiree Taerattanachai|Sapiree Taerattanachai]] | align="left" | 21–18, 21–11 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2018 | align="left" | Wuhan sport markazi gimnaziyasi,<br />Uxan, Xitoy | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zheng Siwei]] | align="left" |{{Flagicon|INA}} [[Tontowi Ahmad|Tontovi Ahmad]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|INA}} [[Lilyana Natsir|Liliyana Natsir]] | align="left" | 11–21, 13–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2019 | align="left" | Wuhan sport markazi gimnaziyasi,<br />Uxan, Xitoy | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[He Jiting|U Jiting]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Du Yue]] | align="left" | 14–21, 18–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2022 | align="left" | Muntinlupa sport majmuasi,<br />Metro Manila, Filippin | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wang Yilu|Vang Yilyu]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}[[Huang Dongping]] | align="left" | 21–17, 21–8 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |} === BWF bo'yicha o'smirlar o'rtasidagi jahon chempionati === ''Qizlar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#98FB98" | align="center" | 2012 | align="left" | Chiba Port Arena,[[Chiba]], Yaponiya | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Yu Xiaohan|Yu Xiaoxan]] | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Lee So-hee|Li So Xi]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|KOR}}[[Shin Seung-chan]] | align="left" | 14–21, 21–18, 18–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_2.png|alt=Silver|Kumush]] '''Kumush''' |} ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#98FB98" | align="center" | 2012 | align="left" | Chiba Port Arena,<br />[[Chiba]], Yaponiya | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wang Yilu|Vang Yilyu]] | align="left" |{{Flagicon|INA}} [[Alfian Eko Prasetya]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|INA}}[[Shella Devi Aulia]] | align="left" | 21–12, 19–21, 12–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |} === O'smirlar o'rtasidagi Osiyo chempionati === ''Qizlar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#AABBCC" | align="center" | 2012 | align="left" | Gimcheon yopiq stadioni,<br />Gimcheon, Janubiy Koreya | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Yu Xiaohan|Yu Xiaoxan]] | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Lee So-hee|Li So Xi]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|KOR}}[[Shin Seung-chan]] | align="left" | 21–17, 15–21, 17–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_2.png|alt=Silver|Kumush]] '''Kumush''' |} === BWF World Tour (20 ta g'alaba, 8 ta ikkinchi o'rin) === [[Fayl:Huang_Yaqiong_(China).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Huang_Yaqiong_%28China%29.jpg/220px-Huang_Yaqiong_%28China%29.jpg|thumb| Huang 2022 Germaniya ochiq chempionatida]] 2017-yil 19-martda eʼlon qilingan va 2018-yilda amalga oshirilgan BWF World Tour<ref>{{Veb manbasi|muallif=Alleyne|ism=Gayle|sarlavha=BWF Launches New Events Structure|url=http://bwfbadminton.com/news-single/2017/03/19/bwf-launches-new-event-structure/|nashriyot=[[Badminton World Federation]]|sana=19 March 2017|kirish sanasi=29 November 2017|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171201164159/http://bwfbadminton.com/news-single/2017/03/19/bwf-launches-new-event-structure/|arxivsana=1 December 2017}}</ref> [[Butunjahon Badminton Federatsiyasi|Badminton Butunjahon Federatsiyasi]] (BWF) tomonidan ruxsat etilgan elita badminton turnirlari seriyasidir. BWF World Tour World Tour Finals, Super 1000, Super 750, Super 500, Super 300 (HSBC World Tourning bir qismi) va BWF Tour Super 100 darajalariga bo'lingan<ref>{{Veb manbasi|muallif=Sukumar|ism=Dev|sarlavha=Action-Packed Season Ahead!|url=http://bwfworldtour.com/news-single/2018/01/10/action-packed-season-ahead/|nashriyot=Badminton World Federation|sana=10 January 2018|kirish sanasi=15 January 2018|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180113162925/http://bwfworldtour.com/news-single/2018/01/10/action-packed-season-ahead/|arxivsana=13 January 2018}}</ref>. ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil !Turnir !Daraja !Hamkor !Raqib !Hisob !Natija |- | align="center" |2018 | align="left" |Malaysia Masters | align="left" |Super 500 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zheng Siwei]] | align="left" |{{Flagicon|HKG}} [[Tang Chun Man]]<br /><br />{{Flagicon|HKG}} [[Tse Ying Suet]] | align="left" |21–19, 20–22, 18–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- | align="center" |2018 | align="left" |Indonesia Masters | align="left" |Super 500 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|INA}} [[Tontowi Ahmad]]<br /><br />{{Flagicon|INA}} [[Lilyana Natsir|Liliyana Natsir]] | align="left" |21–14, 21–11 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- | align="center" |2018 | align="left" |Butun Angliya ochiq turniri | align="left" |Super 1000 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|JPN}} [[Yuta Watanabe]]<br /><br />{{Flagicon|JPN}} [[Arisa Higashino]] | align="left" |21–15, 20–22, 16–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- | align="center" |2018 | align="left" |Malayziya ochiq turniri | align="left" |Super 750 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wang Yilu|Wang Yilyu]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Huang Dongping]] | align="left" |21–19, 21–18 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- | align="center" |2018 | align="left" |Yaponiya ochiq turniri | align="left" |Super 750 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wang Yilyu<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Dongping | align="left" |21–19, 21–8 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- | align="center" |2018 | align="left" |Xitoy ochiq turniri | align="left" |Super 1000 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Nan]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Li Yinhui]] | align="left" |21–16, 21–9 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- | align="center" |2018 | align="left" |Daniya ochiq turniri | align="left" |Super 750 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|THA}} [[Dechapol Puavaranukroh]]<br /><br />{{Flagicon|THA}} [[Sapsiree Taerattanachai]] | align="left" |21–16, 21–13 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- | align="center" |2018 | align="left" |Fransiya ochiq turniri | align="left" |Super 750 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Seo Seung-jae]]<br /><br />{{Flagicon|KOR}} [[Chae Yoo-jung]] | align="left" |21–19, 21–14 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- | align="center" |2018 | align="left" |Fuzhou Xitoy ochiq turniri | align="left" |Super 750 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wang Yilyu<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Dongping | align="left" |21–15, 11–21, 21–19 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- | align="center" |2018 | align="left" |[[BWF World Tour finali]] | align="left" |World Tour Finals | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wang Yilyu<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Dongping | align="left" |21–23, 21–16, 18–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- | align="center" |2019 | align="left" |Indonesia Masters | align="left" |Super 500 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|INA}} Tontowi Ahmad<br /><br />{{Flagicon|INA}} Liliyana Natsir | align="left" |19–21, 21–19, 21–16 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- | align="center" |2019 | align="left" |Butun Angliya ochiq turniri | align="left" |Super 1000 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|JPN}} Yuta Watanabe<br /><br />{{Flagicon|JPN}} Arisa Higashino | align="left" |21–17, 22–20 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- | align="center" |2019 | align="left" |Malayziya ochiq turniri | align="left" |Super 750 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wang Yilyu<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Dongping | align="left" |21–17, 21–13 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- | align="center" |2019 | align="left" |Indoneziya ochiq turniri | align="left" |Super 1000 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wang Yilyu<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Dongping | align="left" |21–13, 21–18 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- | align="center" |2019 | align="left" |Xitoy ochiq turniri | align="left" |Super 1000 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wang Yilyu<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Dongping | align="left" |21–17, 15–21, 21–16 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- | align="center" |2019 | align="left" |Koreya ochiq turniri | align="left" |Super 500 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|THA}} Dechapol Puavaranukroh<br /><br />{{Flagicon|THA}} Sapsiree Taerattanachai | align="left" |14–21, 13–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- | align="center" |2019 | align="left" |Fransiya ochiq turniri | align="left" |Super 750 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|INA}} [[Praveen Jordan]]<br /><br />{{Flagicon|INA}} [[Melati Daeva Oktaviani|Melati Daeva Oktavianti]] |24–22, 16–21, 12–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- | align="center" |2019 | align="left" |Fuzhou Xitoy ochiq turniri | align="left" |Super 750 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wang Yilyu<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Dongping |14–21, 13–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- | align="center" |2019 | align="left" |BWF World Tour finali | align="left" |World Tour Finals | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wang Yilyu<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Dongping | align="left" |21–14, 21–14 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- | align="center" |2020 | align="left" |Malaysia Masters | align="left" |Super 500 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wang Yilyu<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Dongping | align="left" |21–19, 21–12 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- | align="center" |2020 | align="left" |Indonesia Masters | align="left" |Super 500 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wang Yilyu<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Dongping | align="left" |21–9, 21–9 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- | align="center" |2022 | align="left" |Germaniya ochiq turniri | align="left" |Super 300 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Ou Xuanyi]] | align="left" |{{Flagicon|THA}} Dechapol Puavaranukroh<br /><br />{{Flagicon|THA}} Sapsiree Taerattanachai | align="left" |11–21, 9–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- | align="center" |2022 | align="left" |Koreya Masters | align="left" |Super 300 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Ou Xuanyi | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wang Yilyu<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Dongping | align="left" |17–21, 17–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- | align="center" |2022 | align="left" |Tailand ochiq turniri | align="left" |Super 500 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|THA}} Dechapol Puavaranukroh<br /><br />{{Flagicon|THA}} Sapsiree Taerattanachai | align="left" |21–12, 18–21, 21–14 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- | align="center" |2022 | align="left" |Indonesia Masters | align="left" |Super 500 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|FRA}} [[Thom Gicquel]]<br /><br />{{Flagicon|FRA}} [[Delphine Delrue]] | align="left" |21–13, 21–14 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- | align="center" |2022 | align="left" |Indoneziya ochiq turniri | align="left" |Super 1000 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|JPN}} Yuta Watanabe<br /><br />{{Flagicon|JPN}} Arisa Higashino | align="left" |21–14, 21–16 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- | align="center" |2022 | align="left" |Malayziya ochiq turniri | align="left" |Super 750 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|THA}} Dechapol Puavaranukroh<br /><br />{{Flagicon|THA}} Sapsiree Taerattanachai | align="left" |21–13, 21–18 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- | align="center" |2022 | align="left" |Malaysia Masters | align="left" |Super 500 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|INA}} [[Rinov Rivaldy]]<br /><br />{{Flagicon|INA}} [[Pitha Haningtyas Mentari]] | align="left" |21–17, 21–12 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |} === BWF Superseriyasi (9 ta g'alaba, 3 ta ikkinchi o'rin) === 2006-yil 14-dekabrda boshlangan va 2007-yilda joriy etilgan BWF Superseriyasi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=BWF Launches Super Series|url=http://www.badminton.org.au/index.php?id=22&tx_ttnews%5Btt_news%5D=136&tx_ttnews%5BbackPid%5D=2&cHash=26fb36d8a5|nashriyot=Badminton Australia|sana=15 December 2006|arxivurl=https://web.archive.org/web/20071006123828/http://www.badminton.org.au/index.php?id=22&tx_ttnews%5Btt_news%5D=136&tx_ttnews%5BbackPid%5D=2&cHash=26fb36d8a5|arxivsana=6 October 2007}}</ref> [[Butunjahon Badminton Federatsiyasi|Badminton Butunjahon Federatsiyasi]] (BWF) tomonidan ruxsat etilgan elita badminton turnirlari seriyasi hisoblanadi. BWF Superseriyasi darajalari [[BWF Super Seriyasi|Superseriya va Superseriya Premier]] edi. Superseriya mavsumi butun dunyo bo'ylab 2011-yildan beri joriy qilingan o'n ikkita turnirdan iborat<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Yonex All England Elevated To BWF Premier Super Series Event|url=http://www.ibadmintonstore.com/iBADMINTONstore-News/Yonex-All-England-Elevated-To-BWF-Premier-Super-Se.aspx|nashriyot=IBadmintonstore|kirish sanasi=29 September 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131002005757/http://www.ibadmintonstore.com/iBADMINTONstore-News/Yonex-All-England-Elevated-To-BWF-Premier-Super-Se.aspx|arxivsana=2 October 2013}}</ref>. Muvaffaqiyatli o'yinchilar har yil oxirida o'tkaziladigan Superseriya finaliga taklif qilinadi. ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2015 | align="left" | Fransiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Tang Jinhua|Tang Jinxua]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Luo Ying]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}[[Luo Yu]] | align="left" | 21–13, 21–16 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#DAA520" | align="center" | 2017 | align="left" | Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Tang Jinxua | align="left" |{{Flagicon|JPN}} [[Yuki Fukushima|Yuki Fukusima]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|JPN}}[[Sayaka Hirota]] | align="left" | 17–21, 21–18, 12–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin egasi''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2017 | align="left" | Koreya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Yu Xiaohan|Yu Xiaoxan]] | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Jang Ye-na|Chang Ye-na]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|KOR}}[[Lee So-hee|Li So Xi]] | align="left" | 21–11, 21–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |} ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2015 | align="left" | Singapur ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Lu Kai|Lu Kay]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Nan|Chjan Nan]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}[[Zhao Yunlei|Chjao Yunley]] | align="left" | Yurish | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin egasi''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2016 | align="left" | Hindiston ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Lu Kay | align="left" |{{Flagicon|INA}} [[Ricky Widianto|Riki Vidianto]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|INA}}[[Richi Puspita Dili]] | align="left" | 21–13, 21–16 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2016 | align="left" | Avstraliya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Lu Kay | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zheng Siwei]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}[[Chen Qingchen]] | align="left" | 21–18, 21–14 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#DAA520" | align="center" | 2017 | align="left" | Butun Angliya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Lu Kay | align="left" |{{Flagicon|MAS}} [[Chan Peng Soon|Tez orada Chan Peng]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|MAS}}[[Goh Liu Ying|Go Liu Ying]] | align="left" | 18–21, 21–19, 21–16 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2017 | align="left" | Hindiston ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Lu Kay | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}Chen Qingchen | align="left" | 24–22, 14–21, 21–17 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#DAA520" | align="center" | 2017 | align="left" | Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Lu Kay | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}Chen Qingchen | align="left" | 15–21, 18–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin egasi''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2017 | align="left" | Singapur ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Lu Kay | align="left" |{{Flagicon|THA}} [[Dechapol Puavaranukroh]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|THA}}[[Sapsiree Taerattanachai|Sapiree Taerattanachai]] | align="left" | 19–21, 21–16, 21–11 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#DAA520" | align="center" | 2017 | align="left" | Xitoy ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|DEN}} [[Mathias Christiansen|Matias Kristiansen]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|DEN}}[[Christinna Pedersen|Kristinna Pedersen]] | align="left" | 21–15, 21–11 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2017 | align="left" | Gonkong ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|DEN}} Matias Kristiansen<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|DEN}}Kristinna Pedersen | align="left" | 21–15, 21–13 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |} : {{Color box|#B0C4DE|border=darkgray}} [[BWF Superseries finali|BWF Superseriyasi final]] turnirlari : {{Color box|#DAA520|border=darkgray}} [[BWF Super Seriyasi|BWF Superseriyasi Premier]] turnirlari : {{Color box|#FFFFCC|border=darkgray}} [[BWF Super Seriyasi|BWF Superseriyasi]] turnirlari === BWF Grand Prisi (10 ta g'alaba, 8 ta ikkinchi o'rin) === BWF Grand Prisi ikki darajaga ega edi: Grand Pri va Grand Pri Oltin. Bu [[Butunjahon Badminton Federatsiyasi|Badminton Butunjahon Federatsiyasi]] (BWF) tomonidan ruxsat etilgan va 2007 hamda 2017-yillar oralig'ida o'tkazilgan badminton turnirlari seriyasi hisoblanadi. [[Fayl:Huang_Yaqiong.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6b/Huang_Yaqiong.jpg/220px-Huang_Yaqiong.jpg|thumb| Huang 2013 Gollandiya Ochiq Grand Prisida]] ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil !Turnir !Hamkor !Raqib !Hisob !Natija |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2013 | align="left" |U.S. ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Yu Xiaohan]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Bao Yixin]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Zhong Qianxin]] | align="left" |17–21, 22–24 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2013 | align="left" |Canada ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yu Xiaohan | align="left" |{{Flagicon|NED}} [[Eefje Muskens]]<br /><br />{{Flagicon|NED}} [[Selena Piek]] | align="left" |13–21, 21–11, 21–13 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2013 | align="left" |Macau ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yu Xiaohan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Bao Yixin<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Tang Jinhua]] | align="left" |17–21, 15–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2014 | align="left" |India Grand Prix Gold | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yu Xiaohan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Chen Qingchen]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Jia Yifan]] | align="left" |24–22, 19–21, 11–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2014 | align="left" |Malaysia Grand Prix Gold | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yu Xiaohan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Ou Dongni]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Xiong Mengjing]] | align="left" |22–20, 12–21, 21–18 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2014 | align="left" |China Masters | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yu Xiaohan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Luo Ying]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Luo Yu]] | align="left" |17–21, 19–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2014 | align="left" |Macau ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhong Qianxin | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Ou Dongni<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Yu Xiaohan | align="left" |21–19, 19–21, 7–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2016 | align="left" |German ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Tang Jinhua | align="left" |{{Flagicon|THA}} [[Puttita Supajirakul]]<br /><br />{{Flagicon|THA}} [[Sapsiree Taerattanachai]] | align="left" |21–14, 21–18 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2017 | align="left" |China Masters | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Tang Jinhua | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Bao Yixin<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Yu Xiaohan | align="left" |21–8, 14–21, 17–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2017 | align="left" |Macau ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yu Xiaohan | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Baek Ha-na]]<br /><br />{{Flagicon|KOR}} [[Lee Yu-rim]] | align="left" |21–10, 21–17 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |} ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2013 | align="left" | Qo'shma Shtatlar ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wang Yilu|Vang Yilyu]] | align="left" |{{Flagicon|HKG}} [[Lee Chun Hei|Li Chun Xey]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|HKG}}[[Chau Hoi Wah|Chau Xoy Va]] | align="left" | 8–21, 14–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin egasi''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2013 | align="left" | Makao ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Lu Kai|Lu Kay]] | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Choi Sol-gyu|Choy Sol-gyu]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|KOR}}[[Chae Yoo-jung|Chae Yu Jung]] | align="left" | 17–21, 21–18, 21–17 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2014 | align="left" | Hindiston Grand Pri Oltin | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Vang Yilyu | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Huang Kaixiang]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}[[Chen Qingchen]] | align="left" | 21–18, 21–14 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2014 | align="left" | Malayziya Grand Pri Oltin | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Lu Kay | align="left" |{{Flagicon|INA}} [[Praveen Jordan]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|INA}}[[Debby Susanto|Debbi Susanto]] | align="left" | 21–14, 21–13 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2014 | align="left" | China Masters | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Lu Kay | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Vang Yilyu<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}[[Xia Huan|Xia Xuan]] | align="left" | 21–12, 21–14 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2015 | align="left" | Shveysariya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Lu Kay | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Liu Cheng]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}[[Bao Yixin]] | align="left" | 17–21, 22–20, 21–13 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2017 | align="left" | Germaniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Lu Kay | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Nan|Chjan Nan]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}[[Li Yinhui|Li Yinxuy]] | align="left" | 20–22, 11–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin egasi''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2017 | align="left" | Makao ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zheng Siwei]] | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Seo Seung-jae|Seo Seung-Je]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|KOR}}[[Kim Ha-na]] | align="left" | 21–14, 21–11 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |} : {{Color box|#FFFF67}} [[BWF Gran-prisi Oltin va Gran-pri|BWF Grand Pri Oltin]] turnirlari : {{Color box|#D4F1C5}} [[BWF Gran-prisi Oltin va Gran-pri|BWF Grand Pri]] turnirlari == Manbalar == [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1994-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Badmintonchi]] [[Turkum:WikiSport]] k2rgujnxl1pjnd22fbxwzj0863xe7mz 2816172 2816168 2022-08-28T16:16:51Z Diwikiped 74803 wikitext text/x-wiki {{Badmintonchi bilgiqutisi|name=Huang Yaqiong<br />黄雅琼|image=TOTAL BWF World Champs 2015 Day 2 Huang Yaqiong.jpg|image_size=|caption=Huang 2015-yilgi BWF jahon chempionatida|birth_name=|country=Xitoy|birth_date={{birth date and age|df=y|1994|2|28}}|birth_place=[[Quzhou]], [[Zhejiang]], Xitoy|death_date=|death_place=|height=1.65 m|years_active=|coach=|event=Ayollar & Aralash juftliklar|highest_ranking=9 (AyJ [[Yu Xiaohan]] bilan 8-fevral 2018)<br />1 (AJ [[Zheng Siwei]] bilan 9-avgust 2018)|current_ranking=2 (AJ Zheng Siwei bilan)|date_of_current_ranking=16-avgust 2022|medaltemplates={{MedalSport | Ayollar badmintoni }} {{MedalCountry | {{CHN}} }} {{MedalCompetition | Olimpiada o'yinlari }} {{MedalSilver | 2020 Tokio | Aralash juftliklar }} {{MedalCompetition | Jahon chempionatlari }} {{MedalGold | 2018 Nanjing | Aralash juftliklar }} {{MedalGold | 2019 Bazel | Aralash juftliklar }} {{MedalGold | 2022 Tokio | Aralash juftliklar}} {{MedalCompetition | [[Sudirman kubogi]] }} {{MedalGold |2019 Nanning | Aralash jamoa }} {{MedalSilver | 2017 Gold Coast | Aralash jamoa }} {{MedalCompetition | [[Uber kubogi]] }} {{MedalBronze | 2018 Bangkok | Ayollar jamoasi }} {{MedalCompetition | Osiyo o'yinlari }} {{MedalGold | 2018 Jakarta–Palembang | Aralash juftliklar }} {{MedalSilver | 2018 Jakarta–Palembang | Ayollar jamoasi }} {{MedalCompetition | Osiyo chempionatlari }} {{MedalGold | 2017 Uxan | Aralash juftliklar }} {{MedalGold | 2022 Manila | Aralash juftliklar }} {{MedalBronze | 2018 Uxan | Aralash juftliklar }} {{MedalBronze | 2019 Uxan | Aralash juftliklar }} {{MedalCompetition | O'smirlar o'rtasidagi jahon chempionatlari }} {{MedalGold | 2012 Chiba | Aralash jamoa }} {{MedalSilver | 2012 Chiba | Qizlar juftliklari }} {{MedalBronze | 2012 Chiba | Aralash juftliklar }} {{MedalCompetition | O'smirlar o'rtasidagi Osiyo chempionatlari }} {{MedalGold |2011 Lucknow | Aralash jamoa }} {{MedalSilver | 2012 Gimcheon | Qizlar juftliklari}} {{MedalSilver | 2012 Gimcheon | Aralash jamoa }}}} [[Category:Articles with short description]] [[Category:Short description is different from Wikidata]] <templatestyles src="Module:Infobox/styles.css"></templatestyles> '''Huang Yaqiong''' (xitoycha: 黄雅琼, pinyin: ''Huáng Yǎqióng''; 1994-yil 28-fevralda tug'ilgan) - juftlik bahslariga ixtisoslashgan xitoylik [[Badminton|badmintonchi]]<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=1 February 2018 |title=衢州姑娘羽毛球世界排名第二！她会不会成为下一个天后？ |language=zh |publisher=Phoenix New Media Limited |url=http://wemedia.ifeng.com/47579864/wemedia.shtml |access-date=10 November 2018}}</ref>. U 2017-yilda Lu Kai<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=History made as curtains fall on the 2017 Yonex All England |publisher=All England Badminton |url=http://www.allenglandbadminton.com/11788-2/ |url-status=dead |access-date=18 March 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170318172652/http://www.allenglandbadminton.com/11788-2/ |archive-date=18 March 2017}}</ref> va 2019-yilda Zheng Siwei bilan hamkorlik qilgan holda nufuzli Butun Angliya ochiq turnirida g‘olib chiqqan. Lu bilan birga 2017-yilgi Osiyo chempionatida chempion bo'ldi. Huang hozirgi sherigi Zheng bilan 2018-yilgi Osiyo o'yinlarida oltin medalni qo'lga kiritdi va 2018 hamda 2019-yillarda BWF bo'yicha jahon chempionati g'olibligiga sazovor bo'ldi. Huang 2018 va 2019-yillarda [[Butunjahon Badminton Federatsiyasi|BWF]] tomonidan yilning eng yaxshi ayol badmintonchisi sifatida taqdirlangan<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=28 August 2018 |title=浙江这对高分高颜值姐弟组合 拿下亚运会羽毛球混双金牌 |language=zh |publisher=Hangzhou Network |url=http://hznews.hangzhou.com.cn/wenti/content/2018-08/28/content_7058477.htm |access-date=10 November 2018}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=世界羽联年度最佳揭晓 黄雅琼当选最佳女运动员|url=http://www.sohu.com/a/281042462_123753?_f=index_pagerecom_15|ish=[[Sohu]]|sana=11 December 2018|kirish sanasi=16 December 2018|til=zh}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Momota, Huang are BWF Players of the Year|url=https://bwfworldtourfinals.bwfbadminton.com/news-single/2019/12/09/momota-huang-are-bwf-players-of-the-year/|nashriyot=[[Badminton World Federation]]|sana=9 December 2019|kirish sanasi=22 December 2019}}</ref>. == Karyerasi == Huang va uning sherigi Zheng Siwei 2020-yilgi yozgi Olimpiada o'yinlarida eng yaxshi badmintonchilar sifatida ishtirok etdi. Ular finalda o‘z hamyurtlari Wang Yilyu va Huang Dongpingga o‘yinda mag‘lub bo‘lib, kumush medalni qo‘lga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Huang Ya Qiong|url=https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/badminton/athlete-profile-n1350338-huang-ya-qiong.htm|nashriyot=Tokyo Organising Committee of the Olympic and Paralympic Games|kirish sanasi=2 August 2021|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210801181443/https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/badminton/athlete-profile-n1350338-huang-ya-qiong.htm|arxivsana=1 August 2021}}</ref><ref>{{Veb manbasi|muallif=DeMeyer|ism=Tess|sarlavha=Wang, Huang defeat top-seeded Zheng, Huang to win badminton mixed doubles gold|url=https://www.nbcolympics.com/news/wang-huang-defeat-top-seeded-zheng-huang-win-badminton-mixed-doubles-gold|ish=NBC Olympics|sana=31 July 2021|kirish sanasi=2 August 2021|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210802022056/https://www.nbcolympics.com/news/wang-huang-defeat-top-seeded-zheng-huang-win-badminton-mixed-doubles-gold|arxivsana=2 August 2021}}</ref>. == Yutuqlari == === Olimpiada o'yinlari === ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2020 | align="left" | Musashino Forest Sport Plaza, [[Tokio]], Yaponiya | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zheng Siwei]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wang Yilu|Vang Yilyu]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Huang Dongping]] | align="left" | 17–21, 21–17, 19–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Silver_medal.svg|16x16px]] '''Kumush''' |} === BWF jahon chempionati === ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2018 | align="left" | Nankin o'smirlar Olimpiya sport parki,<br />[[Nankin]], Xitoy | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zheng Siwei]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wang Yilu|Vang Yilyu]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Huang Dongping]] | align="left" | 21–17, 21–19 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2019 | align="left" | Sankt Yakobshale,<br />[[Bazel]], Shveytsariya | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|THA}} [[Dechapol Puavaranukroh]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|THA}} [[Sapsiree Taerattanachai|Sapiree Taerattanachai]] | align="left" | 21–8, 21–12 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2022 | align="left" | Tokio Metropolitan Gimnaziyasi,<br />[[Tokio]], Yaponiya | align="left" |{{Flagicon|CHN}}Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|JPN}} [[Yuta Watanabe|Yuta Vatanabe]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|JPN}} [[Arisa Higashino|Arisa Xigashino]] | align="left" | 21–13, 21–16 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |} === Osiyo o'yinlari === ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#FFB069" | align="center" | 2018 | align="left" | Istora Gelora Bung Karno,<br />[[Jakarta]], Indoneziya | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zheng Siwei]] | align="left" |{{Flagicon|HKG}} [[Tang Chun Man|Tang Chun odam]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|HKG}} [[Tse Ying Suet]] | align="left" | 21–8, 21–15 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |} === Osiyo chempionati === ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2017 | align="left" | Wuhan sport markazi gimnaziyasi,<br />[[Uxan]], Xitoy | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Lu Kai|Lu Kay]] | align="left" |{{Flagicon|THA}} [[Dechapol Puavaranukroh]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|THA}} [[Sapsiree Taerattanachai|Sapiree Taerattanachai]] | align="left" | 21–18, 21–11 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2018 | align="left" | Wuhan sport markazi gimnaziyasi,<br />Uxan, Xitoy | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zheng Siwei]] | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Tontowi Ahmad|Tontovi Ahmad]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}} [[Lilyana Natsir|Liliyana Natsir]] | align="left" | 11–21, 13–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2019 | align="left" | Wuhan sport markazi gimnaziyasi,<br />Uxan, Xitoy | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[He Jiting|U Jiting]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Du Yue]] | align="left" | 14–21, 18–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2022 | align="left" | Muntinlupa sport majmuasi,<br />Metro Manila, Filippin | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wang Yilu|Vang Yilyu]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}[[Huang Dongping]] | align="left" | 21–17, 21–8 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |} === BWF bo'yicha o'smirlar o'rtasidagi jahon chempionati === ''Qizlar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#98FB98" | align="center" | 2012 | align="left" | Chiba Port Arena,[[Chiba]], Yaponiya | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Yu Xiaohan|Yu Xiaoxan]] | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Lee So-hee|Li So Xi]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|KOR}}[[Shin Seung-chan]] | align="left" | 14–21, 21–18, 18–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_2.png|alt=Silver|Kumush]] '''Kumush''' |} ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#98FB98" | align="center" | 2012 | align="left" | Chiba Port Arena,<br />[[Chiba]], Yaponiya | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wang Yilu|Vang Yilyu]] | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Alfian Eko Prasetya]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}}[[Shella Devi Aulia]] | align="left" | 21–12, 19–21, 12–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |} === O'smirlar o'rtasidagi Osiyo chempionati === ''Qizlar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#AABBCC" | align="center" | 2012 | align="left" | Gimcheon yopiq stadioni,<br />Gimcheon, Janubiy Koreya | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Yu Xiaohan|Yu Xiaoxan]] | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Lee So-hee|Li So Xi]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|KOR}}[[Shin Seung-chan]] | align="left" | 21–17, 15–21, 17–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_2.png|alt=Silver|Kumush]] '''Kumush''' |} === BWF World Tour (20 ta g'alaba, 8 ta ikkinchi o'rin) === [[Fayl:Huang_Yaqiong_(China).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Huang_Yaqiong_%28China%29.jpg/220px-Huang_Yaqiong_%28China%29.jpg|thumb| Huang 2022 Germaniya ochiq chempionatida]] 2017-yil 19-martda eʼlon qilingan va 2018-yilda amalga oshirilgan BWF World Tour<ref>{{Veb manbasi|muallif=Alleyne|ism=Gayle|sarlavha=BWF Launches New Events Structure|url=http://bwfbadminton.com/news-single/2017/03/19/bwf-launches-new-event-structure/|nashriyot=[[Badminton World Federation]]|sana=19 March 2017|kirish sanasi=29 November 2017|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171201164159/http://bwfbadminton.com/news-single/2017/03/19/bwf-launches-new-event-structure/|arxivsana=1 December 2017}}</ref> [[Butunjahon Badminton Federatsiyasi|Badminton Butunjahon Federatsiyasi]] (BWF) tomonidan ruxsat etilgan elita badminton turnirlari seriyasidir. BWF World Tour World Tour Finals, Super 1000, Super 750, Super 500, Super 300 (HSBC World Tourning bir qismi) va BWF Tour Super 100 darajalariga bo'lingan<ref>{{Veb manbasi|muallif=Sukumar|ism=Dev|sarlavha=Action-Packed Season Ahead!|url=http://bwfworldtour.com/news-single/2018/01/10/action-packed-season-ahead/|nashriyot=Badminton World Federation|sana=10 January 2018|kirish sanasi=15 January 2018|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180113162925/http://bwfworldtour.com/news-single/2018/01/10/action-packed-season-ahead/|arxivsana=13 January 2018}}</ref>. ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil !Turnir !Daraja !Hamkor !Raqib !Hisob !Natija |- | align="center" |2018 | align="left" |Malaysia Masters | align="left" |Super 500 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zheng Siwei]] | align="left" |{{Flagicon|HKG}} [[Tang Chun Man]]<br /><br />{{Flagicon|HKG}} [[Tse Ying Suet]] | align="left" |21–19, 20–22, 18–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- | align="center" |2018 | align="left" |Indonesia Masters | align="left" |Super 500 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Tontowi Ahmad]]<br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}} [[Lilyana Natsir|Liliyana Natsir]] | align="left" |21–14, 21–11 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- | align="center" |2018 | align="left" |Butun Angliya ochiq turniri | align="left" |Super 1000 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|JPN}} [[Yuta Watanabe]]<br /><br />{{Flagicon|JPN}} [[Arisa Higashino]] | align="left" |21–15, 20–22, 16–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- | align="center" |2018 | align="left" |Malayziya ochiq turniri | align="left" |Super 750 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wang Yilu|Wang Yilyu]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Huang Dongping]] | align="left" |21–19, 21–18 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- | align="center" |2018 | align="left" |Yaponiya ochiq turniri | align="left" |Super 750 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wang Yilyu<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Dongping | align="left" |21–19, 21–8 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- | align="center" |2018 | align="left" |Xitoy ochiq turniri | align="left" |Super 1000 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Nan]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Li Yinhui]] | align="left" |21–16, 21–9 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- | align="center" |2018 | align="left" |Daniya ochiq turniri | align="left" |Super 750 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|THA}} [[Dechapol Puavaranukroh]]<br /><br />{{Flagicon|THA}} [[Sapsiree Taerattanachai]] | align="left" |21–16, 21–13 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- | align="center" |2018 | align="left" |Fransiya ochiq turniri | align="left" |Super 750 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Seo Seung-jae]]<br /><br />{{Flagicon|KOR}} [[Chae Yoo-jung]] | align="left" |21–19, 21–14 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- | align="center" |2018 | align="left" |Fuzhou Xitoy ochiq turniri | align="left" |Super 750 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wang Yilyu<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Dongping | align="left" |21–15, 11–21, 21–19 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- | align="center" |2018 | align="left" |[[BWF World Tour finali]] | align="left" |World Tour Finals | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wang Yilyu<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Dongping | align="left" |21–23, 21–16, 18–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- | align="center" |2019 | align="left" |Indonesia Masters | align="left" |Super 500 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Tontowi Ahmad<br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}} Liliyana Natsir | align="left" |19–21, 21–19, 21–16 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- | align="center" |2019 | align="left" |Butun Angliya ochiq turniri | align="left" |Super 1000 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|JPN}} Yuta Watanabe<br /><br />{{Flagicon|JPN}} Arisa Higashino | align="left" |21–17, 22–20 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- | align="center" |2019 | align="left" |Malayziya ochiq turniri | align="left" |Super 750 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wang Yilyu<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Dongping | align="left" |21–17, 21–13 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- | align="center" |2019 | align="left" |Indoneziya ochiq turniri | align="left" |Super 1000 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wang Yilyu<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Dongping | align="left" |21–13, 21–18 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- | align="center" |2019 | align="left" |Xitoy ochiq turniri | align="left" |Super 1000 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wang Yilyu<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Dongping | align="left" |21–17, 15–21, 21–16 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- | align="center" |2019 | align="left" |Koreya ochiq turniri | align="left" |Super 500 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|THA}} Dechapol Puavaranukroh<br /><br />{{Flagicon|THA}} Sapsiree Taerattanachai | align="left" |14–21, 13–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- | align="center" |2019 | align="left" |Fransiya ochiq turniri | align="left" |Super 750 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Praveen Jordan]]<br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}} [[Melati Daeva Oktaviani|Melati Daeva Oktavianti]] |24–22, 16–21, 12–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- | align="center" |2019 | align="left" |Fuzhou Xitoy ochiq turniri | align="left" |Super 750 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wang Yilyu<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Dongping |14–21, 13–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- | align="center" |2019 | align="left" |BWF World Tour finali | align="left" |World Tour Finals | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wang Yilyu<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Dongping | align="left" |21–14, 21–14 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- | align="center" |2020 | align="left" |Malaysia Masters | align="left" |Super 500 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wang Yilyu<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Dongping | align="left" |21–19, 21–12 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- | align="center" |2020 | align="left" |Indonesia Masters | align="left" |Super 500 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wang Yilyu<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Dongping | align="left" |21–9, 21–9 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- | align="center" |2022 | align="left" |Germaniya ochiq turniri | align="left" |Super 300 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Ou Xuanyi]] | align="left" |{{Flagicon|THA}} Dechapol Puavaranukroh<br /><br />{{Flagicon|THA}} Sapsiree Taerattanachai | align="left" |11–21, 9–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- | align="center" |2022 | align="left" |Koreya Masters | align="left" |Super 300 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Ou Xuanyi | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wang Yilyu<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Dongping | align="left" |17–21, 17–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- | align="center" |2022 | align="left" |Tailand ochiq turniri | align="left" |Super 500 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|THA}} Dechapol Puavaranukroh<br /><br />{{Flagicon|THA}} Sapsiree Taerattanachai | align="left" |21–12, 18–21, 21–14 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- | align="center" |2022 | align="left" |Indonesia Masters | align="left" |Super 500 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|FRA}} [[Thom Gicquel]]<br /><br />{{Flagicon|FRA}} [[Delphine Delrue]] | align="left" |21–13, 21–14 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- | align="center" |2022 | align="left" |Indoneziya ochiq turniri | align="left" |Super 1000 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|JPN}} Yuta Watanabe<br /><br />{{Flagicon|JPN}} Arisa Higashino | align="left" |21–14, 21–16 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- | align="center" |2022 | align="left" |Malayziya ochiq turniri | align="left" |Super 750 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|THA}} Dechapol Puavaranukroh<br /><br />{{Flagicon|THA}} Sapsiree Taerattanachai | align="left" |21–13, 21–18 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- | align="center" |2022 | align="left" |Malaysia Masters | align="left" |Super 500 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Rinov Rivaldy]]<br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}} [[Pitha Haningtyas Mentari]] | align="left" |21–17, 21–12 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |} === BWF Superseriyasi (9 ta g'alaba, 3 ta ikkinchi o'rin) === 2006-yil 14-dekabrda boshlangan va 2007-yilda joriy etilgan BWF Superseriyasi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=BWF Launches Super Series|url=http://www.badminton.org.au/index.php?id=22&tx_ttnews%5Btt_news%5D=136&tx_ttnews%5BbackPid%5D=2&cHash=26fb36d8a5|nashriyot=Badminton Australia|sana=15 December 2006|arxivurl=https://web.archive.org/web/20071006123828/http://www.badminton.org.au/index.php?id=22&tx_ttnews%5Btt_news%5D=136&tx_ttnews%5BbackPid%5D=2&cHash=26fb36d8a5|arxivsana=6 October 2007}}</ref> [[Butunjahon Badminton Federatsiyasi|Badminton Butunjahon Federatsiyasi]] (BWF) tomonidan ruxsat etilgan elita badminton turnirlari seriyasi hisoblanadi. BWF Superseriyasi darajalari [[BWF Super Seriyasi|Superseriya va Superseriya Premier]] edi. Superseriya mavsumi butun dunyo bo'ylab 2011-yildan beri joriy qilingan o'n ikkita turnirdan iborat<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Yonex All England Elevated To BWF Premier Super Series Event|url=http://www.ibadmintonstore.com/iBADMINTONstore-News/Yonex-All-England-Elevated-To-BWF-Premier-Super-Se.aspx|nashriyot=IBadmintonstore|kirish sanasi=29 September 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131002005757/http://www.ibadmintonstore.com/iBADMINTONstore-News/Yonex-All-England-Elevated-To-BWF-Premier-Super-Se.aspx|arxivsana=2 October 2013}}</ref>. Muvaffaqiyatli o'yinchilar har yil oxirida o'tkaziladigan Superseriya finaliga taklif qilinadi. ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2015 | align="left" | Fransiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Tang Jinhua|Tang Jinxua]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Luo Ying]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}[[Luo Yu]] | align="left" | 21–13, 21–16 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#DAA520" | align="center" | 2017 | align="left" | Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Tang Jinxua | align="left" |{{Flagicon|JPN}} [[Yuki Fukushima|Yuki Fukusima]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|JPN}}[[Sayaka Hirota]] | align="left" | 17–21, 21–18, 12–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin egasi''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2017 | align="left" | Koreya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Yu Xiaohan|Yu Xiaoxan]] | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Jang Ye-na|Chang Ye-na]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|KOR}}[[Lee So-hee|Li So Xi]] | align="left" | 21–11, 21–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |} ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2015 | align="left" | Singapur ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Lu Kai|Lu Kay]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Nan|Chjan Nan]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}[[Zhao Yunlei|Chjao Yunley]] | align="left" | Yurish | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin egasi''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2016 | align="left" | Hindiston ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Lu Kay | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Ricky Widianto|Riki Vidianto]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}}[[Richi Puspita Dili]] | align="left" | 21–13, 21–16 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2016 | align="left" | Avstraliya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Lu Kay | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zheng Siwei]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}[[Chen Qingchen]] | align="left" | 21–18, 21–14 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#DAA520" | align="center" | 2017 | align="left" | Butun Angliya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Lu Kay | align="left" |{{Flagicon|MAS}} [[Chan Peng Soon|Tez orada Chan Peng]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|MAS}}[[Goh Liu Ying|Go Liu Ying]] | align="left" | 18–21, 21–19, 21–16 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2017 | align="left" | Hindiston ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Lu Kay | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}Chen Qingchen | align="left" | 24–22, 14–21, 21–17 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#DAA520" | align="center" | 2017 | align="left" | Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Lu Kay | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}Chen Qingchen | align="left" | 15–21, 18–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin egasi''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2017 | align="left" | Singapur ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Lu Kay | align="left" |{{Flagicon|THA}} [[Dechapol Puavaranukroh]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|THA}}[[Sapsiree Taerattanachai|Sapiree Taerattanachai]] | align="left" | 19–21, 21–16, 21–11 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#DAA520" | align="center" | 2017 | align="left" | Xitoy ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|DEN}} [[Mathias Christiansen|Matias Kristiansen]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|DEN}}[[Christinna Pedersen|Kristinna Pedersen]] | align="left" | 21–15, 21–11 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2017 | align="left" | Gonkong ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|DEN}} Matias Kristiansen<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|DEN}}Kristinna Pedersen | align="left" | 21–15, 21–13 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |} : {{Color box|#B0C4DE|border=darkgray}} [[BWF Superseries finali|BWF Superseriyasi final]] turnirlari : {{Color box|#DAA520|border=darkgray}} [[BWF Super Seriyasi|BWF Superseriyasi Premier]] turnirlari : {{Color box|#FFFFCC|border=darkgray}} [[BWF Super Seriyasi|BWF Superseriyasi]] turnirlari === BWF Grand Prisi (10 ta g'alaba, 8 ta ikkinchi o'rin) === BWF Grand Prisi ikki darajaga ega edi: Grand Pri va Grand Pri Oltin. Bu [[Butunjahon Badminton Federatsiyasi|Badminton Butunjahon Federatsiyasi]] (BWF) tomonidan ruxsat etilgan va 2007 hamda 2017-yillar oralig'ida o'tkazilgan badminton turnirlari seriyasi hisoblanadi. [[Fayl:Huang_Yaqiong.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6b/Huang_Yaqiong.jpg/220px-Huang_Yaqiong.jpg|thumb| Huang 2013 Gollandiya Ochiq Grand Prisida]] ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil !Turnir !Hamkor !Raqib !Hisob !Natija |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2013 | align="left" |U.S. ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Yu Xiaohan]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Bao Yixin]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Zhong Qianxin]] | align="left" |17–21, 22–24 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2013 | align="left" |Canada ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yu Xiaohan | align="left" |{{Flagicon|NED}} [[Eefje Muskens]]<br /><br />{{Flagicon|NED}} [[Selena Piek]] | align="left" |13–21, 21–11, 21–13 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2013 | align="left" |Macau ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yu Xiaohan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Bao Yixin<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Tang Jinhua]] | align="left" |17–21, 15–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2014 | align="left" |India Grand Prix Gold | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yu Xiaohan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Chen Qingchen]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Jia Yifan]] | align="left" |24–22, 19–21, 11–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2014 | align="left" |Malaysia Grand Prix Gold | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yu Xiaohan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Ou Dongni]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Xiong Mengjing]] | align="left" |22–20, 12–21, 21–18 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2014 | align="left" |China Masters | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yu Xiaohan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Luo Ying]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Luo Yu]] | align="left" |17–21, 19–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2014 | align="left" |Macau ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhong Qianxin | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Ou Dongni<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Yu Xiaohan | align="left" |21–19, 19–21, 7–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2016 | align="left" |German ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Tang Jinhua | align="left" |{{Flagicon|THA}} [[Puttita Supajirakul]]<br /><br />{{Flagicon|THA}} [[Sapsiree Taerattanachai]] | align="left" |21–14, 21–18 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2017 | align="left" |China Masters | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Tang Jinhua | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Bao Yixin<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Yu Xiaohan | align="left" |21–8, 14–21, 17–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2017 | align="left" |Macau ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yu Xiaohan | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Baek Ha-na]]<br /><br />{{Flagicon|KOR}} [[Lee Yu-rim]] | align="left" |21–10, 21–17 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |} ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2013 | align="left" | Qo'shma Shtatlar ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wang Yilu|Vang Yilyu]] | align="left" |{{Flagicon|HKG}} [[Lee Chun Hei|Li Chun Xey]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|HKG}}[[Chau Hoi Wah|Chau Xoy Va]] | align="left" | 8–21, 14–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin egasi''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2013 | align="left" | Makao ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Lu Kai|Lu Kay]] | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Choi Sol-gyu|Choy Sol-gyu]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|KOR}}[[Chae Yoo-jung|Chae Yu Jung]] | align="left" | 17–21, 21–18, 21–17 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2014 | align="left" | Hindiston Grand Pri Oltin | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Vang Yilyu | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Huang Kaixiang]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}[[Chen Qingchen]] | align="left" | 21–18, 21–14 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2014 | align="left" | Malayziya Grand Pri Oltin | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Lu Kay | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Praveen Jordan]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}}[[Debby Susanto|Debbi Susanto]] | align="left" | 21–14, 21–13 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2014 | align="left" | China Masters | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Lu Kay | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Vang Yilyu<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}[[Xia Huan|Xia Xuan]] | align="left" | 21–12, 21–14 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2015 | align="left" | Shveysariya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Lu Kay | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Liu Cheng]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}[[Bao Yixin]] | align="left" | 17–21, 22–20, 21–13 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2017 | align="left" | Germaniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Lu Kay | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Nan|Chjan Nan]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}[[Li Yinhui|Li Yinxuy]] | align="left" | 20–22, 11–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin egasi''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2017 | align="left" | Makao ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zheng Siwei]] | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Seo Seung-jae|Seo Seung-Je]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|KOR}}[[Kim Ha-na]] | align="left" | 21–14, 21–11 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |} : {{Color box|#FFFF67}} [[BWF Gran-prisi Oltin va Gran-pri|BWF Grand Pri Oltin]] turnirlari : {{Color box|#D4F1C5}} [[BWF Gran-prisi Oltin va Gran-pri|BWF Grand Pri]] turnirlari == Manbalar == [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1994-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Badmintonchi]] [[Turkum:WikiSport]] r5fjgm1jkur7cofo9ys4sa6zma3cyfh 2816180 2816172 2022-08-28T16:25:26Z Diwikiped 74803 wikitext text/x-wiki {{Badmintonchi bilgiqutisi|name=Huang Yaqiong<br />黄雅琼|image=TOTAL BWF World Champs 2015 Day 2 Huang Yaqiong.jpg|image_size=|caption=Huang 2015-yilgi BWF jahon chempionatida|birth_name=|country=Xitoy|birth_date={{birth date and age|df=y|1994|2|28}}|birth_place=[[Quzhou]], [[Zhejiang]], Xitoy|death_date=|death_place=|height=1.65 m|years_active=|coach=|event=Ayollar & Aralash juftliklar|highest_ranking=9 (AyJ [[Yu Xiaohan]] bilan 8-fevral 2018)<br />1 (AJ [[Zheng Siwei]] bilan 9-avgust 2018)|current_ranking=2 (AJ Zheng Siwei bilan)|date_of_current_ranking=16-avgust 2022|medaltemplates={{MedalSport | Ayollar badmintoni }} {{MedalCountry | {{CHN}} }} {{MedalCompetition | Olimpiada o'yinlari }} {{MedalSilver | 2020 Tokio | Aralash juftliklar }} {{MedalCompetition | Jahon chempionatlari }} {{MedalGold | 2018 Nanjing | Aralash juftliklar }} {{MedalGold | 2019 Bazel | Aralash juftliklar }} {{MedalGold | 2022 Tokio | Aralash juftliklar}} {{MedalCompetition | [[Sudirman kubogi]] }} {{MedalGold |2019 Nanning | Aralash jamoa }} {{MedalSilver | 2017 Gold Coast | Aralash jamoa }} {{MedalCompetition | [[Uber kubogi]] }} {{MedalBronze | 2018 Bangkok | Ayollar jamoasi }} {{MedalCompetition | Osiyo o'yinlari }} {{MedalGold | 2018 Jakarta–Palembang | Aralash juftliklar }} {{MedalSilver | 2018 Jakarta–Palembang | Ayollar jamoasi }} {{MedalCompetition | Osiyo chempionatlari }} {{MedalGold | 2017 Uxan | Aralash juftliklar }} {{MedalGold | 2022 Manila | Aralash juftliklar }} {{MedalBronze | 2018 Uxan | Aralash juftliklar }} {{MedalBronze | 2019 Uxan | Aralash juftliklar }} {{MedalCompetition | O'smirlar o'rtasidagi jahon chempionatlari }} {{MedalGold | 2012 Chiba | Aralash jamoa }} {{MedalSilver | 2012 Chiba | Qizlar juftliklari }} {{MedalBronze | 2012 Chiba | Aralash juftliklar }} {{MedalCompetition | O'smirlar o'rtasidagi Osiyo chempionatlari }} {{MedalGold |2011 Lucknow | Aralash jamoa }} {{MedalSilver | 2012 Gimcheon | Qizlar juftliklari}} {{MedalSilver | 2012 Gimcheon | Aralash jamoa }}}} <templatestyles src="Module:Infobox/styles.css"></templatestyles> '''Huang Yaqiong''' (xitoycha: 黄雅琼, pinyin: ''Huáng Yǎqióng''; 1994-yil 28-fevralda tug'ilgan) - juftlik bahslariga ixtisoslashgan xitoylik [[Badminton|badmintonchi]]<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=1 February 2018 |title=衢州姑娘羽毛球世界排名第二！她会不会成为下一个天后？ |language=zh |publisher=Phoenix New Media Limited |url=http://wemedia.ifeng.com/47579864/wemedia.shtml |access-date=10 November 2018}}</ref>. U 2017-yilda Lu Kai<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=History made as curtains fall on the 2017 Yonex All England |publisher=All England Badminton |url=http://www.allenglandbadminton.com/11788-2/ |url-status=dead |access-date=18 March 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170318172652/http://www.allenglandbadminton.com/11788-2/ |archive-date=18 March 2017}}</ref> va 2019-yilda Zheng Siwei bilan hamkorlik qilgan holda nufuzli Butun Angliya ochiq turnirida g‘olib chiqqan. Lu bilan birga 2017-yilgi Osiyo chempionatida chempion bo'ldi. Huang hozirgi sherigi Zheng bilan 2018-yilgi Osiyo o'yinlarida oltin medalni qo'lga kiritdi va 2018 hamda 2019-yillarda BWF bo'yicha jahon chempionati g'olibligiga sazovor bo'ldi. Huang 2018 va 2019-yillarda [[Butunjahon Badminton Federatsiyasi|BWF]] tomonidan yilning eng yaxshi ayol badmintonchisi sifatida taqdirlangan<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=28 August 2018 |title=浙江这对高分高颜值姐弟组合 拿下亚运会羽毛球混双金牌 |language=zh |publisher=Hangzhou Network |url=http://hznews.hangzhou.com.cn/wenti/content/2018-08/28/content_7058477.htm |access-date=10 November 2018}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=世界羽联年度最佳揭晓 黄雅琼当选最佳女运动员|url=http://www.sohu.com/a/281042462_123753?_f=index_pagerecom_15|ish=[[Sohu]]|sana=11 December 2018|kirish sanasi=16 December 2018|til=zh}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Momota, Huang are BWF Players of the Year|url=https://bwfworldtourfinals.bwfbadminton.com/news-single/2019/12/09/momota-huang-are-bwf-players-of-the-year/|nashriyot=[[Badminton World Federation]]|sana=9 December 2019|kirish sanasi=22 December 2019}}</ref>. == Karyerasi == Huang va uning sherigi Zheng Siwei 2020-yilgi yozgi Olimpiada o'yinlarida eng yaxshi badmintonchilar sifatida ishtirok etdi. Ular finalda o‘z hamyurtlari Wang Yilyu va Huang Dongpingga o‘yinda mag‘lub bo‘lib, kumush medalni qo‘lga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Huang Ya Qiong|url=https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/badminton/athlete-profile-n1350338-huang-ya-qiong.htm|nashriyot=Tokyo Organising Committee of the Olympic and Paralympic Games|kirish sanasi=2 August 2021|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210801181443/https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/badminton/athlete-profile-n1350338-huang-ya-qiong.htm|arxivsana=1 August 2021}}</ref><ref>{{Veb manbasi|muallif=DeMeyer|ism=Tess|sarlavha=Wang, Huang defeat top-seeded Zheng, Huang to win badminton mixed doubles gold|url=https://www.nbcolympics.com/news/wang-huang-defeat-top-seeded-zheng-huang-win-badminton-mixed-doubles-gold|ish=NBC Olympics|sana=31 July 2021|kirish sanasi=2 August 2021|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210802022056/https://www.nbcolympics.com/news/wang-huang-defeat-top-seeded-zheng-huang-win-badminton-mixed-doubles-gold|arxivsana=2 August 2021}}</ref>. == Yutuqlari == === Olimpiada o'yinlari === ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2020 | align="left" | Musashino Forest Sport Plaza, [[Tokio]], Yaponiya | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zheng Siwei]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wang Yilu|Wang Yilyu]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Huang Dongping]] | align="left" | 17–21, 21–17, 19–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Silver_medal.svg|16x16px]] '''Kumush''' |} === BWF jahon chempionati === ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2018 | align="left" | Nankin o'smirlar Olimpiya sport parki,<br />[[Nankin]], Xitoy | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zheng Siwei]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wang Yilu|Wang Yilyu]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Huang Dongping]] | align="left" | 21–17, 21–19 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2019 | align="left" | Sankt Yakobshale,<br />[[Bazel]], Shveytsariya | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|THA}} [[Dechapol Puavaranukroh]]<br /><br />{{Flagicon|THA}} [[Sapsiree Taerattanachai|Sapiree Taerattanachai]] | align="left" | 21–8, 21–12 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2022 | align="left" | Tokio Metropolitan Gimnaziyasi,<br />[[Tokio]], Yaponiya | align="left" |{{Flagicon|CHN}}Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|JPN}} [[Yuta Watanabe|Yuta Vatanabe]]<br /><br />{{Flagicon|JPN}} [[Arisa Higashino|Arisa Xigashino]] | align="left" | 21–13, 21–16 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |} === Osiyo o'yinlari === ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#FFB069" | align="center" | 2018 | align="left" | Istora Gelora Bung Karno,<br />[[Jakarta]], Indoneziya | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zheng Siwei]] | align="left" |{{Flagicon|HKG}} [[Tang Chun Man|Tang Chun odam]]<br /><br />{{Flagicon|HKG}} [[Tse Ying Suet]] | align="left" | 21–8, 21–15 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |} === Osiyo chempionati === ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2017 | align="left" | Wuhan sport markazi gimnaziyasi,<br />[[Uxan]], Xitoy | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Lu Kai]] | align="left" |{{Flagicon|THA}} [[Dechapol Puavaranukroh]]<br /><br />{{Flagicon|THA}} [[Sapsiree Taerattanachai|Sapiree Taerattanachai]] | align="left" | 21–18, 21–11 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2018 | align="left" | Wuhan sport markazi gimnaziyasi,<br />Uxan, Xitoy | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zheng Siwei]] | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Tontowi Ahmad]]<br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}} [[Lilyana Natsir|Liliyana Natsir]] | align="left" | 11–21, 13–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2019 | align="left" | Wuhan sport markazi gimnaziyasi,<br />Uxan, Xitoy | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[He Jiting]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Du Yue]] | align="left" | 14–21, 18–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2022 | align="left" | Muntinlupa sport majmuasi,<br />Metro Manila, Filippin | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wang Yilu|Vang Yilyu]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Huang Dongping]] | align="left" | 21–17, 21–8 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |} === BWF bo'yicha o'smirlar o'rtasidagi jahon chempionati === ''Qizlar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#98FB98" | align="center" | 2012 | align="left" | Chiba Port Arena,[[Chiba]], Yaponiya | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Yu Xiaohan]] | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Lee So-hee]]<br /><br />{{Flagicon|KOR}} [[Shin Seung-chan]] | align="left" | 14–21, 21–18, 18–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_2.png|alt=Silver|Kumush]] '''Kumush''' |} ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#98FB98" | align="center" | 2012 | align="left" | Chiba Port Arena,<br />[[Chiba]], Yaponiya | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wang Yilu|Wang Yilyu]] | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Alfian Eko Prasetya]]<br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}} [[Shella Devi Aulia]] | align="left" | 21–12, 19–21, 12–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |} === O'smirlar o'rtasidagi Osiyo chempionati === ''Qizlar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#AABBCC" | align="center" | 2012 | align="left" | Gimcheon yopiq stadioni,<br />Gimcheon, Janubiy Koreya | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Yu Xiaohan]] | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Lee So-hee]]<br /><br />{{Flagicon|KOR}} [[Shin Seung-chan]] | align="left" | 21–17, 15–21, 17–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_2.png|alt=Silver|Kumush]] '''Kumush''' |} === BWF World Tour (20 ta g'alaba, 8 ta ikkinchi o'rin) === [[Fayl:Huang_Yaqiong_(China).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Huang_Yaqiong_%28China%29.jpg/220px-Huang_Yaqiong_%28China%29.jpg|thumb| Huang 2022 Germaniya ochiq chempionatida]] 2017-yil 19-martda eʼlon qilingan va 2018-yilda amalga oshirilgan BWF World Tour<ref>{{Veb manbasi|muallif=Alleyne|ism=Gayle|sarlavha=BWF Launches New Events Structure|url=http://bwfbadminton.com/news-single/2017/03/19/bwf-launches-new-event-structure/|nashriyot=[[Badminton World Federation]]|sana=19 March 2017|kirish sanasi=29 November 2017|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171201164159/http://bwfbadminton.com/news-single/2017/03/19/bwf-launches-new-event-structure/|arxivsana=1 December 2017}}</ref> [[Butunjahon Badminton Federatsiyasi|Badminton Butunjahon Federatsiyasi]] (BWF) tomonidan ruxsat etilgan elita badminton turnirlari seriyasidir. BWF World Tour World Tour Finals, Super 1000, Super 750, Super 500, Super 300 (HSBC World Tourning bir qismi) va BWF Tour Super 100 darajalariga bo'lingan<ref>{{Veb manbasi|muallif=Sukumar|ism=Dev|sarlavha=Action-Packed Season Ahead!|url=http://bwfworldtour.com/news-single/2018/01/10/action-packed-season-ahead/|nashriyot=Badminton World Federation|sana=10 January 2018|kirish sanasi=15 January 2018|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180113162925/http://bwfworldtour.com/news-single/2018/01/10/action-packed-season-ahead/|arxivsana=13 January 2018}}</ref>. ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil !Turnir !Daraja !Hamkor !Raqib !Hisob !Natija |- | align="center" |2018 | align="left" |Malaysia Masters | align="left" |Super 500 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zheng Siwei]] | align="left" |{{Flagicon|HKG}} [[Tang Chun Man]]<br /><br />{{Flagicon|HKG}} [[Tse Ying Suet]] | align="left" |21–19, 20–22, 18–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- | align="center" |2018 | align="left" |Indonesia Masters | align="left" |Super 500 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Tontowi Ahmad]]<br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}} [[Lilyana Natsir|Liliyana Natsir]] | align="left" |21–14, 21–11 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- | align="center" |2018 | align="left" |Butun Angliya ochiq turniri | align="left" |Super 1000 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|JPN}} [[Yuta Watanabe]]<br /><br />{{Flagicon|JPN}} [[Arisa Higashino]] | align="left" |21–15, 20–22, 16–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- | align="center" |2018 | align="left" |Malayziya ochiq turniri | align="left" |Super 750 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wang Yilu|Wang Yilyu]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Huang Dongping]] | align="left" |21–19, 21–18 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- | align="center" |2018 | align="left" |Yaponiya ochiq turniri | align="left" |Super 750 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wang Yilyu<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Dongping | align="left" |21–19, 21–8 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- | align="center" |2018 | align="left" |Xitoy ochiq turniri | align="left" |Super 1000 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Nan]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Li Yinhui]] | align="left" |21–16, 21–9 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- | align="center" |2018 | align="left" |Daniya ochiq turniri | align="left" |Super 750 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|THA}} [[Dechapol Puavaranukroh]]<br /><br />{{Flagicon|THA}} [[Sapsiree Taerattanachai]] | align="left" |21–16, 21–13 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- | align="center" |2018 | align="left" |Fransiya ochiq turniri | align="left" |Super 750 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Seo Seung-jae]]<br /><br />{{Flagicon|KOR}} [[Chae Yoo-jung]] | align="left" |21–19, 21–14 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- | align="center" |2018 | align="left" |Fuzhou Xitoy ochiq turniri | align="left" |Super 750 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wang Yilyu<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Dongping | align="left" |21–15, 11–21, 21–19 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- | align="center" |2018 | align="left" |[[BWF World Tour finali]] | align="left" |World Tour Finals | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wang Yilyu<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Dongping | align="left" |21–23, 21–16, 18–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- | align="center" |2019 | align="left" |Indonesia Masters | align="left" |Super 500 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Tontowi Ahmad<br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}} Liliyana Natsir | align="left" |19–21, 21–19, 21–16 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- | align="center" |2019 | align="left" |Butun Angliya ochiq turniri | align="left" |Super 1000 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|JPN}} Yuta Watanabe<br /><br />{{Flagicon|JPN}} Arisa Higashino | align="left" |21–17, 22–20 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- | align="center" |2019 | align="left" |Malayziya ochiq turniri | align="left" |Super 750 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wang Yilyu<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Dongping | align="left" |21–17, 21–13 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- | align="center" |2019 | align="left" |Indoneziya ochiq turniri | align="left" |Super 1000 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wang Yilyu<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Dongping | align="left" |21–13, 21–18 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- | align="center" |2019 | align="left" |Xitoy ochiq turniri | align="left" |Super 1000 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wang Yilyu<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Dongping | align="left" |21–17, 15–21, 21–16 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- | align="center" |2019 | align="left" |Koreya ochiq turniri | align="left" |Super 500 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|THA}} Dechapol Puavaranukroh<br /><br />{{Flagicon|THA}} Sapsiree Taerattanachai | align="left" |14–21, 13–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- | align="center" |2019 | align="left" |Fransiya ochiq turniri | align="left" |Super 750 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Praveen Jordan]]<br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}} [[Melati Daeva Oktaviani|Melati Daeva Oktavianti]] |24–22, 16–21, 12–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- | align="center" |2019 | align="left" |Fuzhou Xitoy ochiq turniri | align="left" |Super 750 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wang Yilyu<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Dongping |14–21, 13–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- | align="center" |2019 | align="left" |BWF World Tour finali | align="left" |World Tour Finals | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wang Yilyu<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Dongping | align="left" |21–14, 21–14 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- | align="center" |2020 | align="left" |Malaysia Masters | align="left" |Super 500 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wang Yilyu<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Dongping | align="left" |21–19, 21–12 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- | align="center" |2020 | align="left" |Indonesia Masters | align="left" |Super 500 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wang Yilyu<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Dongping | align="left" |21–9, 21–9 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- | align="center" |2022 | align="left" |Germaniya ochiq turniri | align="left" |Super 300 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Ou Xuanyi]] | align="left" |{{Flagicon|THA}} Dechapol Puavaranukroh<br /><br />{{Flagicon|THA}} Sapsiree Taerattanachai | align="left" |11–21, 9–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- | align="center" |2022 | align="left" |Koreya Masters | align="left" |Super 300 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Ou Xuanyi | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wang Yilyu<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Dongping | align="left" |17–21, 17–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- | align="center" |2022 | align="left" |Tailand ochiq turniri | align="left" |Super 500 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|THA}} Dechapol Puavaranukroh<br /><br />{{Flagicon|THA}} Sapsiree Taerattanachai | align="left" |21–12, 18–21, 21–14 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- | align="center" |2022 | align="left" |Indonesia Masters | align="left" |Super 500 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|FRA}} [[Thom Gicquel]]<br /><br />{{Flagicon|FRA}} [[Delphine Delrue]] | align="left" |21–13, 21–14 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- | align="center" |2022 | align="left" |Indoneziya ochiq turniri | align="left" |Super 1000 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|JPN}} Yuta Watanabe<br /><br />{{Flagicon|JPN}} Arisa Higashino | align="left" |21–14, 21–16 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- | align="center" |2022 | align="left" |Malayziya ochiq turniri | align="left" |Super 750 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|THA}} Dechapol Puavaranukroh<br /><br />{{Flagicon|THA}} Sapsiree Taerattanachai | align="left" |21–13, 21–18 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- | align="center" |2022 | align="left" |Malaysia Masters | align="left" |Super 500 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Rinov Rivaldy]]<br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}} [[Pitha Haningtyas Mentari]] | align="left" |21–17, 21–12 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |} === BWF Superseriyasi (9 ta g'alaba, 3 ta ikkinchi o'rin) === 2006-yil 14-dekabrda boshlangan va 2007-yilda joriy etilgan BWF Superseriyasi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=BWF Launches Super Series|url=http://www.badminton.org.au/index.php?id=22&tx_ttnews%5Btt_news%5D=136&tx_ttnews%5BbackPid%5D=2&cHash=26fb36d8a5|nashriyot=Badminton Australia|sana=15 December 2006|arxivurl=https://web.archive.org/web/20071006123828/http://www.badminton.org.au/index.php?id=22&tx_ttnews%5Btt_news%5D=136&tx_ttnews%5BbackPid%5D=2&cHash=26fb36d8a5|arxivsana=6 October 2007}}</ref> [[Butunjahon Badminton Federatsiyasi|Badminton Butunjahon Federatsiyasi]] (BWF) tomonidan ruxsat etilgan elita badminton turnirlari seriyasi hisoblanadi. BWF Superseriyasi darajalari [[BWF Super Seriyasi|Superseriya va Superseriya Premier]] edi. Superseriya mavsumi butun dunyo bo'ylab 2011-yildan beri joriy qilingan o'n ikkita turnirdan iborat<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Yonex All England Elevated To BWF Premier Super Series Event|url=http://www.ibadmintonstore.com/iBADMINTONstore-News/Yonex-All-England-Elevated-To-BWF-Premier-Super-Se.aspx|nashriyot=IBadmintonstore|kirish sanasi=29 September 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131002005757/http://www.ibadmintonstore.com/iBADMINTONstore-News/Yonex-All-England-Elevated-To-BWF-Premier-Super-Se.aspx|arxivsana=2 October 2013}}</ref>. Muvaffaqiyatli o'yinchilar har yil oxirida o'tkaziladigan Superseriya finaliga taklif qilinadi. ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2015 | align="left" | Fransiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Tang Jinhua]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Luo Ying]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Luo Yu]] | align="left" | 21–13, 21–16 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#DAA520" | align="center" | 2017 | align="left" | Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Tang Jinhua | align="left" |{{Flagicon|JPN}} [[Yuki Fukushima|Yuki Fukusima]]<br /><br />{{Flagicon|JPN}} [[Sayaka Hirota]] | align="left" | 17–21, 21–18, 12–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2017 | align="left" | Koreya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Yu Xiaohan]] | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Jang Ye-na]]<br /><br />{{Flagicon|KOR}} [[Lee So-hee]] | align="left" | 21–11, 21–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |} ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2015 | align="left" | Singapur ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Lu Kai]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Nan]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Zhao Yunlei]] | align="left" | Yurish | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2016 | align="left" | Hindiston ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Lu Kai | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Ricky Widianto|Riki Vidianto]]<br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}} [[Richi Puspita Dili]] | align="left" | 21–13, 21–16 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2016 | align="left" | Avstraliya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Lu Kai | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zheng Siwei]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Chen Qingchen]] | align="left" | 21–18, 21–14 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#DAA520" | align="center" | 2017 | align="left" | Butun Angliya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Lu Kai | align="left" |{{Flagicon|MAS}} [[Chan Peng Soon]]<br /><br />{{Flagicon|MAS}} [[Goh Liu Ying]] | align="left" | 18–21, 21–19, 21–16 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2017 | align="left" | Hindiston ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Lu Kai | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Chen Qingchen | align="left" | 24–22, 14–21, 21–17 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#DAA520" | align="center" | 2017 | align="left" | Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Lu Kai | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Chen Qingchen | align="left" | 15–21, 18–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2017 | align="left" | Singapur ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Lu Kai | align="left" |{{Flagicon|THA}} [[Dechapol Puavaranukroh]]<br /><br />{{Flagicon|THA}} [[Sapsiree Taerattanachai|Sapiree Taerattanachai]] | align="left" | 19–21, 21–16, 21–11 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#DAA520" | align="center" | 2017 | align="left" | Xitoy ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|DEN}} [[Mathias Christiansen|Matias Kristiansen]]<br /><br />{{Flagicon|DEN}} [[Christinna Pedersen]] | align="left" | 21–15, 21–11 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2017 | align="left" | Gonkong ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|DEN}} Matias Kristiansen<br /><br />{{Flagicon|DEN}} Christinna Pedersen | align="left" | 21–15, 21–13 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |} : {{Color box|#B0C4DE|border=darkgray}} [[BWF Superseries finali|BWF Superseriyasi final]] turnirlari : {{Color box|#DAA520|border=darkgray}} [[BWF Super Seriyasi|BWF Superseriyasi Premier]] turnirlari : {{Color box|#FFFFCC|border=darkgray}} [[BWF Super Seriyasi|BWF Superseriyasi]] turnirlari === BWF Grand Prisi (10 ta g'alaba, 8 ta ikkinchi o'rin) === BWF Grand Prisi ikki darajaga ega edi: Grand Pri va Grand Pri Oltin. Bu [[Butunjahon Badminton Federatsiyasi|Badminton Butunjahon Federatsiyasi]] (BWF) tomonidan ruxsat etilgan va 2007 hamda 2017-yillar oralig'ida o'tkazilgan badminton turnirlari seriyasi hisoblanadi. [[Fayl:Huang_Yaqiong.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6b/Huang_Yaqiong.jpg/220px-Huang_Yaqiong.jpg|thumb| Huang 2013 Gollandiya Ochiq Grand Prisida]] ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil !Turnir !Hamkor !Raqib !Hisob !Natija |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2013 | align="left" |Qo'shma Shtatlar ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Yu Xiaohan]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Bao Yixin]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Zhong Qianxin]] | align="left" |17–21, 22–24 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2013 | align="left" |Kanada ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yu Xiaohan | align="left" |{{Flagicon|NED}} [[Eefje Muskens]]<br /><br />{{Flagicon|NED}} [[Selena Piek]] | align="left" |13–21, 21–11, 21–13 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2013 | align="left" |Makao ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yu Xiaohan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Bao Yixin<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Tang Jinhua]] | align="left" |17–21, 15–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2014 | align="left" |Hindiston Grand Prix Gold | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yu Xiaohan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Chen Qingchen]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Jia Yifan]] | align="left" |24–22, 19–21, 11–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2014 | align="left" |Malayziya Grand Pri Oltin | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yu Xiaohan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Ou Dongni]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Xiong Mengjing]] | align="left" |22–20, 12–21, 21–18 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2014 | align="left" |China Masters | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yu Xiaohan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Luo Ying]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Luo Yu]] | align="left" |17–21, 19–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2014 | align="left" |Makao ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhong Qianxin | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Ou Dongni<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Yu Xiaohan | align="left" |21–19, 19–21, 7–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2016 | align="left" |Germaniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Tang Jinhua | align="left" |{{Flagicon|THA}} [[Puttita Supajirakul]]<br /><br />{{Flagicon|THA}} [[Sapsiree Taerattanachai]] | align="left" |21–14, 21–18 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2017 | align="left" |China Masters | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Tang Jinhua | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Bao Yixin<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Yu Xiaohan | align="left" |21–8, 14–21, 17–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2017 | align="left" |Makao ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yu Xiaohan | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Baek Ha-na]]<br /><br />{{Flagicon|KOR}} [[Lee Yu-rim]] | align="left" |21–10, 21–17 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |} ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2013 | align="left" | Qo'shma Shtatlar ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wang Yilu|Wang Yilyu]] | align="left" |{{Flagicon|HKG}} [[Lee Chun Hei]]<br /><br />{{Flagicon|HKG}} [[Chau Hoi Wah]] | align="left" | 8–21, 14–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2013 | align="left" | Makao ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Lu Kai]] | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Choi Sol-gyu]]<br /><br />{{Flagicon|KOR}}[[Chae Yoo-jung|Chae Yoo Jung]] | align="left" | 17–21, 21–18, 21–17 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2014 | align="left" | Hindiston Grand Pri Oltin | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Vang Yilyu | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Huang Kaixiang]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Chen Qingchen]] | align="left" | 21–18, 21–14 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2014 | align="left" | Malayziya Grand Pri Oltin | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Lu Kai | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Praveen Jordan]]<br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}} [[Debby Susanto]] | align="left" | 21–14, 21–13 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2014 | align="left" | China Masters | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Lu Kai | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wang Yilyu<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Xia Huan]] | align="left" | 21–12, 21–14 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2015 | align="left" | Shveysariya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Lu Kai | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Liu Cheng]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Bao Yixin]] | align="left" | 17–21, 22–20, 21–13 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2017 | align="left" | Germaniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Lu Kai | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Nan]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Li Yinhui]] | align="left" | 20–22, 11–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2017 | align="left" | Makao ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zheng Siwei]] | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Seo Seung-jae|Seo Seung-Je]]<br /><br />{{Flagicon|KOR}} [[Kim Ha-na]] | align="left" | 21–14, 21–11 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |} : {{Color box|#FFFF67}} [[BWF Gran-prisi Oltin va Gran-pri|BWF Grand Pri Oltin]] turnirlari : {{Color box|#D4F1C5}} [[BWF Gran-prisi Oltin va Gran-pri|BWF Grand Pri]] turnirlari == Manbalar == [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1994-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Badmintonchi]] [[Turkum:WikiSport]] hzbic3oap2vftlf2v43zdzunsmp5r95 2816181 2816180 2022-08-28T16:25:53Z Diwikiped 74803 wikitext text/x-wiki {{Badmintonchi bilgiqutisi|name=Huang Yaqiong<br />黄雅琼|image=TOTAL BWF World Champs 2015 Day 2 Huang Yaqiong.jpg|image_size=|caption=Huang 2015-yilgi BWF jahon chempionatida|birth_name=|country=Xitoy|birth_date={{birth date and age|df=y|1994|2|28}}|birth_place=[[Quzhou]], [[Zhejiang]], Xitoy|death_date=|death_place=|height=1.65 m|years_active=|coach=|event=Ayollar & Aralash juftliklar|highest_ranking=9 (AyJ [[Yu Xiaohan]] bilan 8-fevral 2018)<br />1 (AJ [[Zheng Siwei]] bilan 9-avgust 2018)|current_ranking=2 (AJ Zheng Siwei bilan)|date_of_current_ranking=16-avgust 2022|medaltemplates={{MedalSport | Ayollar badmintoni }} {{MedalCountry | {{CHN}} }} {{MedalCompetition | Olimpiada o'yinlari }} {{MedalSilver | 2020 Tokio | Aralash juftliklar }} {{MedalCompetition | Jahon chempionatlari }} {{MedalGold | 2018 Nanjing | Aralash juftliklar }} {{MedalGold | 2019 Bazel | Aralash juftliklar }} {{MedalGold | 2022 Tokio | Aralash juftliklar}} {{MedalCompetition | [[Sudirman kubogi]] }} {{MedalGold |2019 Nanning | Aralash jamoa }} {{MedalSilver | 2017 Gold Coast | Aralash jamoa }} {{MedalCompetition | [[Uber kubogi]] }} {{MedalBronze | 2018 Bangkok | Ayollar jamoasi }} {{MedalCompetition | Osiyo o'yinlari }} {{MedalGold | 2018 Jakarta–Palembang | Aralash juftliklar }} {{MedalSilver | 2018 Jakarta–Palembang | Ayollar jamoasi }} {{MedalCompetition | Osiyo chempionatlari }} {{MedalGold | 2017 Uxan | Aralash juftliklar }} {{MedalGold | 2022 Manila | Aralash juftliklar }} {{MedalBronze | 2018 Uxan | Aralash juftliklar }} {{MedalBronze | 2019 Uxan | Aralash juftliklar }} {{MedalCompetition | O'smirlar o'rtasidagi jahon chempionatlari }} {{MedalGold | 2012 Chiba | Aralash jamoa }} {{MedalSilver | 2012 Chiba | Qizlar juftliklari }} {{MedalBronze | 2012 Chiba | Aralash juftliklar }} {{MedalCompetition | O'smirlar o'rtasidagi Osiyo chempionatlari }} {{MedalGold |2011 Lucknow | Aralash jamoa }} {{MedalSilver | 2012 Gimcheon | Qizlar juftliklari}} {{MedalSilver | 2012 Gimcheon | Aralash jamoa }}}} <templatestyles src="Module:Infobox/styles.css"></templatestyles> '''Huang Yaqiong''' (xitoycha: 黄雅琼, pinyin: ''Huáng Yǎqióng''; 1994-yil 28-fevralda tugʻilgan) — juftlik bahslariga ixtisoslashgan xitoylik [[Badminton|badmintonchi]]<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=1 February 2018 |title=衢州姑娘羽毛球世界排名第二！她会不会成为下一个天后？ |language=zh |publisher=Phoenix New Media Limited |url=http://wemedia.ifeng.com/47579864/wemedia.shtml |access-date=10 November 2018}}</ref>. U 2017-yilda Lu Kai<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=History made as curtains fall on the 2017 Yonex All England |publisher=All England Badminton |url=http://www.allenglandbadminton.com/11788-2/ |url-status=dead |access-date=18 March 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170318172652/http://www.allenglandbadminton.com/11788-2/ |archive-date=18 March 2017}}</ref> va 2019-yilda Zheng Siwei bilan hamkorlik qilgan holda nufuzli Butun Angliya ochiq turnirida g‘olib chiqqan. Lu bilan birga 2017-yilgi Osiyo chempionatida chempion boʻldi. Huang hozirgi sherigi Zheng bilan 2018-yilgi Osiyo oʻyinlarida oltin medalni qoʻlga kiritdi va 2018 hamda 2019-yillarda BWF boʻyicha jahon chempionati gʻolibligiga sazovor boʻldi. Huang 2018 va 2019-yillarda [[Butunjahon Badminton Federatsiyasi|BWF]] tomonidan yilning eng yaxshi ayol badmintonchisi sifatida taqdirlangan<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=28 August 2018 |title=浙江这对高分高颜值姐弟组合 拿下亚运会羽毛球混双金牌 |language=zh |publisher=Hangzhou Network |url=http://hznews.hangzhou.com.cn/wenti/content/2018-08/28/content_7058477.htm |access-date=10 November 2018}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=世界羽联年度最佳揭晓 黄雅琼当选最佳女运动员|url=http://www.sohu.com/a/281042462_123753?_f=index_pagerecom_15|ish=[[Sohu]]|sana=11 December 2018|kirish sanasi=16 December 2018|til=zh}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Momota, Huang are BWF Players of the Year|url=https://bwfworldtourfinals.bwfbadminton.com/news-single/2019/12/09/momota-huang-are-bwf-players-of-the-year/|nashriyot=[[Badminton World Federation]]|sana=9 December 2019|kirish sanasi=22 December 2019}}</ref>. == Karyerasi == Huang va uning sherigi Zheng Siwei 2020-yilgi yozgi Olimpiada oʻyinlarida eng yaxshi badmintonchilar sifatida ishtirok etdi. Ular finalda o‘z hamyurtlari Wang Yilyu va Huang Dongpingga o‘yinda mag‘lub bo‘lib, kumush medalni qo‘lga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Huang Ya Qiong|url=https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/badminton/athlete-profile-n1350338-huang-ya-qiong.htm|nashriyot=Tokyo Organising Committee of the Olympic and Paralympic Games|kirish sanasi=2 August 2021|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210801181443/https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/badminton/athlete-profile-n1350338-huang-ya-qiong.htm|arxivsana=1 August 2021}}</ref><ref>{{Veb manbasi|muallif=DeMeyer|ism=Tess|sarlavha=Wang, Huang defeat top-seeded Zheng, Huang to win badminton mixed doubles gold|url=https://www.nbcolympics.com/news/wang-huang-defeat-top-seeded-zheng-huang-win-badminton-mixed-doubles-gold|ish=NBC Olympics|sana=31 July 2021|kirish sanasi=2 August 2021|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210802022056/https://www.nbcolympics.com/news/wang-huang-defeat-top-seeded-zheng-huang-win-badminton-mixed-doubles-gold|arxivsana=2 August 2021}}</ref>. == Yutuqlari == === Olimpiada oʻyinlari === ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2020 | align="left" | Musashino Forest Sport Plaza, [[Tokio]], Yaponiya | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zheng Siwei]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wang Yilu|Wang Yilyu]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Huang Dongping]] | align="left" | 17-21, 21-17, 19-21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Silver_medal.svg|16x16px]] '''Kumush''' |} === BWF jahon chempionati === ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2018 | align="left" | Nankin oʻsmirlar Olimpiya sport parki,<br />[[Nankin]], Xitoy | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zheng Siwei]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wang Yilu|Wang Yilyu]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Huang Dongping]] | align="left" | 21-17, 21-19 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2019 | align="left" | Sankt Yakobshale,<br />[[Bazel]], Shveytsariya | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|THA}} [[Dechapol Puavaranukroh]]<br /><br />{{Flagicon|THA}} [[Sapsiree Taerattanachai|Sapiree Taerattanachai]] | align="left" | 21-8, 21-12 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2022 | align="left" | Tokio Metropolitan Gimnaziyasi,<br />[[Tokio]], Yaponiya | align="left" |{{Flagicon|CHN}}Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|JPN}} [[Yuta Watanabe|Yuta Vatanabe]]<br /><br />{{Flagicon|JPN}} [[Arisa Higashino|Arisa Xigashino]] | align="left" | 21-13, 21-16 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |} === Osiyo oʻyinlari === ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#FFB069" | align="center" | 2018 | align="left" | Istora Gelora Bung Karno,<br />[[Jakarta]], Indoneziya | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zheng Siwei]] | align="left" |{{Flagicon|HKG}} [[Tang Chun Man|Tang Chun odam]]<br /><br />{{Flagicon|HKG}} [[Tse Ying Suet]] | align="left" | 21-8, 21-15 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |} === Osiyo chempionati === ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2017 | align="left" | Wuhan sport markazi gimnaziyasi,<br />[[Uxan]], Xitoy | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Lu Kai]] | align="left" |{{Flagicon|THA}} [[Dechapol Puavaranukroh]]<br /><br />{{Flagicon|THA}} [[Sapsiree Taerattanachai|Sapiree Taerattanachai]] | align="left" | 21-18, 21-11 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2018 | align="left" | Wuhan sport markazi gimnaziyasi,<br />Uxan, Xitoy | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zheng Siwei]] | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Tontowi Ahmad]]<br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}} [[Lilyana Natsir|Liliyana Natsir]] | align="left" | 11-21, 13-21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2019 | align="left" | Wuhan sport markazi gimnaziyasi,<br />Uxan, Xitoy | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[He Jiting]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Du Yue]] | align="left" | 14-21, 18-21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2022 | align="left" | Muntinlupa sport majmuasi,<br />Metro Manila, Filippin | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wang Yilu|Vang Yilyu]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Huang Dongping]] | align="left" | 21-17, 21-8 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |} === BWF boʻyicha oʻsmirlar oʻrtasidagi jahon chempionati === ''Qizlar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#98FB98" | align="center" | 2012 | align="left" | Chiba Port Arena,[[Chiba]], Yaponiya | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Yu Xiaohan]] | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Lee So-hee]]<br /><br />{{Flagicon|KOR}} [[Shin Seung-chan]] | align="left" | 14-21, 21-18, 18-21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_2.png|alt=Silver|Kumush]] '''Kumush''' |} ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#98FB98" | align="center" | 2012 | align="left" | Chiba Port Arena,<br />[[Chiba]], Yaponiya | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wang Yilu|Wang Yilyu]] | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Alfian Eko Prasetya]]<br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}} [[Shella Devi Aulia]] | align="left" | 21-12, 19-21, 12-21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |} === Oʻsmirlar oʻrtasidagi Osiyo chempionati === ''Qizlar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#AABBCC" | align="center" | 2012 | align="left" | Gimcheon yopiq stadioni,<br />Gimcheon, Janubiy Koreya | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Yu Xiaohan]] | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Lee So-hee]]<br /><br />{{Flagicon|KOR}} [[Shin Seung-chan]] | align="left" | 21-17, 15-21, 17-21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_2.png|alt=Silver|Kumush]] '''Kumush''' |} === BWF World Tour (20 ta gʻalaba, 8 ta ikkinchi oʻrin) === [[Fayl:Huang_Yaqiong_(China).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Huang_Yaqiong_%28China%29.jpg/220px-Huang_Yaqiong_%28China%29.jpg|thumb| Huang 2022 Germaniya ochiq chempionatida]] 2017-yil 19-martda eʼlon qilingan va 2018-yilda amalga oshirilgan BWF World Tour<ref>{{Veb manbasi|muallif=Alleyne|ism=Gayle|sarlavha=BWF Launches New Events Structure|url=http://bwfbadminton.com/news-single/2017/03/19/bwf-launches-new-event-structure/|nashriyot=[[Badminton World Federation]]|sana=19 March 2017|kirish sanasi=29 November 2017|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171201164159/http://bwfbadminton.com/news-single/2017/03/19/bwf-launches-new-event-structure/|arxivsana=1 December 2017}}</ref> [[Butunjahon Badminton Federatsiyasi|Badminton Butunjahon Federatsiyasi]] (BWF) tomonidan ruxsat etilgan elita badminton turnirlari seriyasidir. BWF World Tour World Tour Finals, Super 1000, Super 750, Super 500, Super 300 (HSBC World Tourning bir qismi) va BWF Tour Super 100 darajalariga boʻlingan<ref>{{Veb manbasi|muallif=Sukumar|ism=Dev|sarlavha=Action-Packed Season Ahead!|url=http://bwfworldtour.com/news-single/2018/01/10/action-packed-season-ahead/|nashriyot=Badminton World Federation|sana=10 January 2018|kirish sanasi=15 January 2018|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180113162925/http://bwfworldtour.com/news-single/2018/01/10/action-packed-season-ahead/|arxivsana=13 January 2018}}</ref>. ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil !Turnir !Daraja !Hamkor !Raqib !Hisob !Natija |- | align="center" |2018 | align="left" |Malaysia Masters | align="left" |Super 500 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zheng Siwei]] | align="left" |{{Flagicon|HKG}} [[Tang Chun Man]]<br /><br />{{Flagicon|HKG}} [[Tse Ying Suet]] | align="left" |21-19, 20-22, 18-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- | align="center" |2018 | align="left" |Indonesia Masters | align="left" |Super 500 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Tontowi Ahmad]]<br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}} [[Lilyana Natsir|Liliyana Natsir]] | align="left" |21-14, 21-11 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- | align="center" |2018 | align="left" |Butun Angliya ochiq turniri | align="left" |Super 1000 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|JPN}} [[Yuta Watanabe]]<br /><br />{{Flagicon|JPN}} [[Arisa Higashino]] | align="left" |21-15, 20-22, 16-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- | align="center" |2018 | align="left" |Malayziya ochiq turniri | align="left" |Super 750 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wang Yilu|Wang Yilyu]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Huang Dongping]] | align="left" |21-19, 21-18 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- | align="center" |2018 | align="left" |Yaponiya ochiq turniri | align="left" |Super 750 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wang Yilyu<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Dongping | align="left" |21-19, 21-8 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- | align="center" |2018 | align="left" |Xitoy ochiq turniri | align="left" |Super 1000 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Nan]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Li Yinhui]] | align="left" |21-16, 21-9 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- | align="center" |2018 | align="left" |Daniya ochiq turniri | align="left" |Super 750 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|THA}} [[Dechapol Puavaranukroh]]<br /><br />{{Flagicon|THA}} [[Sapsiree Taerattanachai]] | align="left" |21-16, 21-13 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- | align="center" |2018 | align="left" |Fransiya ochiq turniri | align="left" |Super 750 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Seo Seung-jae]]<br /><br />{{Flagicon|KOR}} [[Chae Yoo-jung]] | align="left" |21-19, 21-14 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- | align="center" |2018 | align="left" |Fuzhou Xitoy ochiq turniri | align="left" |Super 750 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wang Yilyu<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Dongping | align="left" |21-15, 11-21, 21-19 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- | align="center" |2018 | align="left" |[[BWF World Tour finali]] | align="left" |World Tour Finals | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wang Yilyu<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Dongping | align="left" |21-23, 21-16, 18-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- | align="center" |2019 | align="left" |Indonesia Masters | align="left" |Super 500 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Tontowi Ahmad<br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}} Liliyana Natsir | align="left" |19-21, 21-19, 21-16 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- | align="center" |2019 | align="left" |Butun Angliya ochiq turniri | align="left" |Super 1000 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|JPN}} Yuta Watanabe<br /><br />{{Flagicon|JPN}} Arisa Higashino | align="left" |21-17, 22-20 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- | align="center" |2019 | align="left" |Malayziya ochiq turniri | align="left" |Super 750 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wang Yilyu<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Dongping | align="left" |21-17, 21-13 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- | align="center" |2019 | align="left" |Indoneziya ochiq turniri | align="left" |Super 1000 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wang Yilyu<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Dongping | align="left" |21-13, 21-18 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- | align="center" |2019 | align="left" |Xitoy ochiq turniri | align="left" |Super 1000 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wang Yilyu<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Dongping | align="left" |21-17, 15-21, 21-16 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- | align="center" |2019 | align="left" |Koreya ochiq turniri | align="left" |Super 500 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|THA}} Dechapol Puavaranukroh<br /><br />{{Flagicon|THA}} Sapsiree Taerattanachai | align="left" |14-21, 13-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- | align="center" |2019 | align="left" |Fransiya ochiq turniri | align="left" |Super 750 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Praveen Jordan]]<br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}} [[Melati Daeva Oktaviani|Melati Daeva Oktavianti]] |24-22, 16-21, 12-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- | align="center" |2019 | align="left" |Fuzhou Xitoy ochiq turniri | align="left" |Super 750 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wang Yilyu<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Dongping |14-21, 13-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- | align="center" |2019 | align="left" |BWF World Tour finali | align="left" |World Tour Finals | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wang Yilyu<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Dongping | align="left" |21-14, 21-14 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- | align="center" |2020 | align="left" |Malaysia Masters | align="left" |Super 500 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wang Yilyu<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Dongping | align="left" |21-19, 21-12 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- | align="center" |2020 | align="left" |Indonesia Masters | align="left" |Super 500 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wang Yilyu<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Dongping | align="left" |21-9, 21-9 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- | align="center" |2022 | align="left" |Germaniya ochiq turniri | align="left" |Super 300 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Ou Xuanyi]] | align="left" |{{Flagicon|THA}} Dechapol Puavaranukroh<br /><br />{{Flagicon|THA}} Sapsiree Taerattanachai | align="left" |11-21, 9-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- | align="center" |2022 | align="left" |Koreya Masters | align="left" |Super 300 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Ou Xuanyi | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wang Yilyu<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Dongping | align="left" |17-21, 17-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- | align="center" |2022 | align="left" |Tailand ochiq turniri | align="left" |Super 500 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|THA}} Dechapol Puavaranukroh<br /><br />{{Flagicon|THA}} Sapsiree Taerattanachai | align="left" |21-12, 18-21, 21-14 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- | align="center" |2022 | align="left" |Indonesia Masters | align="left" |Super 500 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|FRA}} [[Thom Gicquel]]<br /><br />{{Flagicon|FRA}} [[Delphine Delrue]] | align="left" |21-13, 21-14 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- | align="center" |2022 | align="left" |Indoneziya ochiq turniri | align="left" |Super 1000 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|JPN}} Yuta Watanabe<br /><br />{{Flagicon|JPN}} Arisa Higashino | align="left" |21-14, 21-16 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- | align="center" |2022 | align="left" |Malayziya ochiq turniri | align="left" |Super 750 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|THA}} Dechapol Puavaranukroh<br /><br />{{Flagicon|THA}} Sapsiree Taerattanachai | align="left" |21-13, 21-18 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- | align="center" |2022 | align="left" |Malaysia Masters | align="left" |Super 500 | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Rinov Rivaldy]]<br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}} [[Pitha Haningtyas Mentari]] | align="left" |21-17, 21-12 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |} === BWF Superseriyasi (9 ta gʻalaba, 3 ta ikkinchi oʻrin) === 2006-yil 14-dekabrda boshlangan va 2007-yilda joriy etilgan BWF Superseriyasi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=BWF Launches Super Series|url=http://www.badminton.org.au/index.php?id=22&tx_ttnews%5Btt_news%5D=136&tx_ttnews%5BbackPid%5D=2&cHash=26fb36d8a5|nashriyot=Badminton Australia|sana=15 December 2006|arxivurl=https://web.archive.org/web/20071006123828/http://www.badminton.org.au/index.php?id=22&tx_ttnews%5Btt_news%5D=136&tx_ttnews%5BbackPid%5D=2&cHash=26fb36d8a5|arxivsana=6 October 2007}}</ref> [[Butunjahon Badminton Federatsiyasi|Badminton Butunjahon Federatsiyasi]] (BWF) tomonidan ruxsat etilgan elita badminton turnirlari seriyasi hisoblanadi. BWF Superseriyasi darajalari [[BWF Super Seriyasi|Superseriya va Superseriya Premier]] edi. Superseriya mavsumi butun dunyo boʻylab 2011-yildan beri joriy qilingan oʻn ikkita turnirdan iborat<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Yonex All England Elevated To BWF Premier Super Series Event|url=http://www.ibadmintonstore.com/iBADMINTONstore-News/Yonex-All-England-Elevated-To-BWF-Premier-Super-Se.aspx|nashriyot=IBadmintonstore|kirish sanasi=29 September 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131002005757/http://www.ibadmintonstore.com/iBADMINTONstore-News/Yonex-All-England-Elevated-To-BWF-Premier-Super-Se.aspx|arxivsana=2 October 2013}}</ref>. Muvaffaqiyatli oʻyinchilar har yil oxirida oʻtkaziladigan Superseriya finaliga taklif qilinadi. ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2015 | align="left" | Fransiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Tang Jinhua]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Luo Ying]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Luo Yu]] | align="left" | 21-13, 21-16 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#DAA520" | align="center" | 2017 | align="left" | Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Tang Jinhua | align="left" |{{Flagicon|JPN}} [[Yuki Fukushima|Yuki Fukusima]]<br /><br />{{Flagicon|JPN}} [[Sayaka Hirota]] | align="left" | 17-21, 21-18, 12-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2017 | align="left" | Koreya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Yu Xiaohan]] | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Jang Ye-na]]<br /><br />{{Flagicon|KOR}} [[Lee So-hee]] | align="left" | 21-11, 21-15 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |} ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2015 | align="left" | Singapur ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Lu Kai]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Nan]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Zhao Yunlei]] | align="left" | Yurish | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2016 | align="left" | Hindiston ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Lu Kai | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Ricky Widianto|Riki Vidianto]]<br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}} [[Richi Puspita Dili]] | align="left" | 21-13, 21-16 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2016 | align="left" | Avstraliya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Lu Kai | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zheng Siwei]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Chen Qingchen]] | align="left" | 21-18, 21-14 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#DAA520" | align="center" | 2017 | align="left" | Butun Angliya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Lu Kai | align="left" |{{Flagicon|MAS}} [[Chan Peng Soon]]<br /><br />{{Flagicon|MAS}} [[Goh Liu Ying]] | align="left" | 18-21, 21-19, 21-16 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2017 | align="left" | Hindiston ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Lu Kai | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Chen Qingchen | align="left" | 24-22, 14-21, 21-17 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#DAA520" | align="center" | 2017 | align="left" | Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Lu Kai | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Chen Qingchen | align="left" | 15-21, 18-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2017 | align="left" | Singapur ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Lu Kai | align="left" |{{Flagicon|THA}} [[Dechapol Puavaranukroh]]<br /><br />{{Flagicon|THA}} [[Sapsiree Taerattanachai|Sapiree Taerattanachai]] | align="left" | 19-21, 21-16, 21-11 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#DAA520" | align="center" | 2017 | align="left" | Xitoy ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|DEN}} [[Mathias Christiansen|Matias Kristiansen]]<br /><br />{{Flagicon|DEN}} [[Christinna Pedersen]] | align="left" | 21-15, 21-11 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2017 | align="left" | Gonkong ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zheng Siwei | align="left" |{{Flagicon|DEN}} Matias Kristiansen<br /><br />{{Flagicon|DEN}} Christinna Pedersen | align="left" | 21-15, 21-13 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |} : {{Color box|#B0C4DE|border=darkgray}} [[BWF Superseries finali|BWF Superseriyasi final]] turnirlari : {{Color box|#DAA520|border=darkgray}} [[BWF Super Seriyasi|BWF Superseriyasi Premier]] turnirlari : {{Color box|#FFFFCC|border=darkgray}} [[BWF Super Seriyasi|BWF Superseriyasi]] turnirlari === BWF Grand Prisi (10 ta gʻalaba, 8 ta ikkinchi oʻrin) === BWF Grand Prisi ikki darajaga ega edi: Grand Pri va Grand Pri Oltin. Bu [[Butunjahon Badminton Federatsiyasi|Badminton Butunjahon Federatsiyasi]] (BWF) tomonidan ruxsat etilgan va 2007 hamda 2017-yillar oraligʻida oʻtkazilgan badminton turnirlari seriyasi hisoblanadi. [[Fayl:Huang_Yaqiong.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6b/Huang_Yaqiong.jpg/220px-Huang_Yaqiong.jpg|thumb| Huang 2013 Gollandiya Ochiq Grand Prisida]] ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil !Turnir !Hamkor !Raqib !Hisob !Natija |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2013 | align="left" |Qoʻshma Shtatlar ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Yu Xiaohan]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Bao Yixin]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Zhong Qianxin]] | align="left" |17-21, 22-24 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2013 | align="left" |Kanada ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yu Xiaohan | align="left" |{{Flagicon|NED}} [[Eefje Muskens]]<br /><br />{{Flagicon|NED}} [[Selena Piek]] | align="left" |13-21, 21-11, 21-13 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2013 | align="left" |Makao ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yu Xiaohan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Bao Yixin<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Tang Jinhua]] | align="left" |17-21, 15-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2014 | align="left" |Hindiston Grand Prix Gold | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yu Xiaohan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Chen Qingchen]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Jia Yifan]] | align="left" |24-22, 19-21, 11-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2014 | align="left" |Malayziya Grand Pri Oltin | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yu Xiaohan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Ou Dongni]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Xiong Mengjing]] | align="left" |22-20, 12-21, 21-18 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2014 | align="left" |China Masters | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yu Xiaohan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Luo Ying]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Luo Yu]] | align="left" |17-21, 19-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2014 | align="left" |Makao ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhong Qianxin | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Ou Dongni<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Yu Xiaohan | align="left" |21-19, 19-21, 7-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2016 | align="left" |Germaniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Tang Jinhua | align="left" |{{Flagicon|THA}} [[Puttita Supajirakul]]<br /><br />{{Flagicon|THA}} [[Sapsiree Taerattanachai]] | align="left" |21-14, 21-18 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2017 | align="left" |China Masters | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Tang Jinhua | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Bao Yixin<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Yu Xiaohan | align="left" |21-8, 14-21, 17-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2017 | align="left" |Makao ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yu Xiaohan | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Baek Ha-na]]<br /><br />{{Flagicon|KOR}} [[Lee Yu-rim]] | align="left" |21-10, 21-17 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |} ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2013 | align="left" | Qoʻshma Shtatlar ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wang Yilu|Wang Yilyu]] | align="left" |{{Flagicon|HKG}} [[Lee Chun Hei]]<br /><br />{{Flagicon|HKG}} [[Chau Hoi Wah]] | align="left" | 8-21, 14-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2013 | align="left" | Makao ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Lu Kai]] | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Choi Sol-gyu]]<br /><br />{{Flagicon|KOR}}[[Chae Yoo-jung|Chae Yoo Jung]] | align="left" | 17-21, 21-18, 21-17 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2014 | align="left" | Hindiston Grand Pri Oltin | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Vang Yilyu | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Huang Kaixiang]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Chen Qingchen]] | align="left" | 21-18, 21-14 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2014 | align="left" | Malayziya Grand Pri Oltin | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Lu Kai | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Praveen Jordan]]<br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}} [[Debby Susanto]] | align="left" | 21-14, 21-13 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2014 | align="left" | China Masters | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Lu Kai | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wang Yilyu<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Xia Huan]] | align="left" | 21-12, 21-14 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2015 | align="left" | Shveysariya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Lu Kai | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Liu Cheng]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Bao Yixin]] | align="left" | 17-21, 22-20, 21-13 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2017 | align="left" | Germaniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Lu Kai | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Nan]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Li Yinhui]] | align="left" | 20-22, 11-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2017 | align="left" | Makao ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zheng Siwei]] | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Seo Seung-jae|Seo Seung-Je]]<br /><br />{{Flagicon|KOR}} [[Kim Ha-na]] | align="left" | 21-14, 21-11 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |} : {{Color box|#FFFF67}} [[BWF Gran-prisi Oltin va Gran-pri|BWF Grand Pri Oltin]] turnirlari : {{Color box|#D4F1C5}} [[BWF Gran-prisi Oltin va Gran-pri|BWF Grand Pri]] turnirlari == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1994-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Badmintonchi]] [[Turkum:WikiSport]] rdukokz8nvnmh16n76ym098gxeij5dz Turkum:1972-yil qoʻshiqlari 14 784037 2816163 2022-08-28T16:10:43Z Malikxan 33427 yangi wikitext text/x-wiki {{YYYY-yil qoʻshiqlari turkumi tepasi}} s9h2xzlj7r79xqjyvupauf0kbk5mok1 Divergent 0 784038 2816165 2022-08-28T16:13:32Z Muzaffar Turgunov 72207 „[[:kk:Special:Redirect/revision/2954430|Дивергент (фильм)]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki '''Divergent''' ( {{Lang-en|Divergent}}) — 2014-yilda ishlangan amerikalik ilmiy-[[Ilmiy fantastika|fantastik]] [[Jangari film|jangovar film]]. Rejissyor Neil Berger,Veronika Rotning xuddi shu nomdagi romani asosida. Hikoya [[Chicago|Chikagoda]] [[Antiutopiya|distopik]] post-apokaliptik kelajakda sodir bo'ladi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://newszoner.com/business-done-by-divergent-on-5th-day-tuesday-box-office-income/|sarlavha=Business Done by Divergent on 5th Day &#124; Tuesday Box Office Income|nashriyot=NewsZoner|sana=2014-03-24|kirish sanasi=2014-04-05}}</ref> Bu yerda odamlar oʻz xususiyatlariga koʻra guruhlarga boʻlingan. Beatris Pryor ismli qiz divergent sifatida gumon qilinmoqda, shuning uchun u fraksiyalarning birortasiga sig'maydi. Keyinchalik, u ideal deb hisoblagan jamiyatda qandaydir yomon ishlar rejalashtirilayotganini tushuna boshlaydi. Film AQShda 2014-yil 21-martda chiqqan.<ref>{{Veb manbasi|sana=9/12/2012|muallif=Gregg Kilday|sarlavha=Summit Sets Release Date for Film Adaptation of 'Divergent'|ish=[[The Hollywood Reporter]]|url=http://www.hollywoodreporter.com/news/summit-sets-release-date-film-369966|kirish sanasi=наурыз 25, 2013}}</ref> ''[[Divergent 2-bob – Isyonchi|Divergent, 2-qism: Insurgent]]'' ({{Lang-en|The Divergent Series: Insurgent}}) davomi 2015-yil 19-martda chiqdi. == Syujeti == [[Antiutopiya|Distopik]] kelajak Chikagoda jamiyat odamlarning xususiyatlariga ko'ra besh qismga bo'lingan: o'zboshimchalik (xudbinlik), do'stlik (tinchlik), halollik (halollik), bilim (zakovat) va jasorat. Beatris Pryor ([[Shailen Dayan Vudli|Sheylin Vudli]]) Jasoratga katta qiziqish bildirsa ham, hukumatni boshqaradigan va kambag'allarga va aloqasi yo'qlarga yordam beradigan "Inkor" fraksiyasida o'sadi.Ota Endryu (Toni Goldvin) inkor boshlig'i Markus Eaton (Rey Stivenson) bilan birga direktorlar kengashida ishlaydi. Har yili 16 yoshli o'smirlar qon zardobining moslashuvchanligi testidan o'tadilar. Bu test ular qaysi fraksiyaga to‘g‘ri kelishini aniqlaydi va har bir o‘smir o‘z tanlovini saralash marosimida e’lon qiladi. Beatrice Tori (Meggie Kyu) tomonidan sinovdan o'tkaziladi, jasoratdan bir ayol. Beatrisning test natijalari bir nechta fraksiyalarni (Rad etish,aql,jasorat) ko'rsatadi, bu uning divergent ekanligini ko'rsatadi.Tori Beatrisning natijasini Rad etish deb yozadi va uni haqiqiy natijani sir saqlashi haqida ogohlantiradi.Uning so'zlariga ko'ra,divergentlar erkin fikrlay oladilar,hokimiyat esa o'z fikrlarini nazorat qila olmaydi va ular ijtimoiy tuzilishga tahdid sifatida tan olinadi. Ertasi kuni Tanlash marosimida Beatrisning ukasi Kaleb (Ansel Elgort) Hikmatni, Beatris esa Jasoratni tanlaydi. Tadbirdan so'ng Beatris o'zi kabi Jasoratni tanlaganlar bilan uchrashadi: ikki halol inson-Kristina (Zoe Kravits) va Al (Kristian Madsen) va mutaxassis Uill (Ben Lloyd-Xyuz). Sarguzashtning yangi ishtirokchilari muayyan sinovlardan o'tishadi: tezyurar poyezddan sakrash va baland binodan ulkan teshikka sakrash kerak bo'ladi. Sinovlar davomida yangi ishtirokchilar Erik (Jai Kortni) ismli Jasoratning yosh va zo'ravon yetakchisi va Faure ([[Theo James|Teo Jeyms]]) ismli murabbiy bilan uchrashadilar.Beatrice birinchi bo'lib ko'ngilli bo'lib,ulkan teshikka sakraydi.Sakrashdan keyin For undan ismini so'raydi.O‘shanda u o‘zini qisqartiradi va o‘zini “Tris” deb tanishtiradi. Tris boshidanoq Jasorat mashg'ulotlarida qo'lidan kelganicha harakat qiladi, ammo taraqqiyot juda sekin.O'zining dushmani Piter (Maylz Teller) bilan janjallashishga majbur bo'lganidan, yaralanib shifoxonaga yotqizilganidan so'ng,Tris Jasoratni deyarli tark etadi.Biroq keyingi bosqichdagi raqib bayroqni topish o'yinida hal qiluvchi rol o'ynaydi va o'zini oqlaydi. Jasoratli jismoniy tayyorgarlikdan so'ng, ishtirokchilar qo'rquvga qarshi turish uchun simulyatorlar bilan jihozlangan. Trisning turlicha tabiati unga bu sinovlardan tez va qoqilmasdan o'tishga imkon beradi.Ammo Trisni yoqtirib qolgan For,uni yutug'ini yashirish,haqiqiy Jasorat a'zosi kabi sinovdan o'tish haqida ogohlantiradi. Ertasi kuni Tris akasini ko'rgani Bilgirkga boradi. Unga ko'ra, olimlar Radni taxtdan tushiradigan va hokimiyatni qo'lga kiritadigan firqa bo'ladi. Jasoratning ofisiga qaytib, Tris to'satdan hujumga uchraydi. Bular Piter, Al va Dryu bo'lib, ular Trisni mashg'ulotdagi muvaffaqiyatini ko'ra olmay, jarlikdan uloqtirmoqchi edilar.For uni bu hujumdan qutqaradi.Ertasi kuni Al Trisdan kechirim so'raydi,lekin Tris rad etadi va Alni qo'rqoq deb ataydi.Keyinchalik,Elning qoyadan qulab o'z joniga qasd qilganini bilib, hayratda qoladi.Uayt sinovga tayyorgarlik ko'rish uchun Faure Trisni qo'rquv simulyatsiyasiga kiritadi.Bu yerda Tris Forning asl ismi Tobias ekanligini va u “Inkor va kuch” rahbari Markus İtonning o‘g‘li ekanligini bilib oladi.Sinov kuni Tris o'zining divergent ekanligini ko'rsatmasdan hamma narsadan o'tadi.Sinovdan so'ng,barcha Braves nazorat qurilmasi sifatida qon zardobi bilan AOK qilinadi. Ertasi kuni Tris Bilgirlarning Radkorga qarshi harakat qilishga majburlash uchun Jasurga miyani boshqaradigan sarum ukol qilganini tushuna boshlaydi. Divergentlarga bu in'ektsiya ta'sir qilmaydi va Tris va Faure birga boradi. Rad etish nuqtasida Erik Fore nazoratdan chiqib ketganini sezadi va Tris va Foreni ajratib turadi. Trisning onasi Natali (Eshli Judd) Trisni qutqarish uchun keladi, lekin keyin u vafot etadi. Tris, uning otasi, akasi va Markus sehrgarlarning rejasini buzish uchun Jasoratning shtab-kvartirasiga kirishadi. Piterning maoshli lavozimda ekanligini ko'rgan Tris uni majburan Bilimlar laboratoriyasiga olib boradi. Otishma paytida Trisning otasi o'zini o'ldiradi.Tris yolg'iz ichkariga kiradi va Fordni topadi.Ammo o'sha paytda For o'z miyasini ham nazorat qilardi.Jangdan so'ng Tris erkakning yuziga o'q uzolmasligini tushunadi va hissiyotga tushadi.Janin ([[Kate Winslet|Keyt Uinslet]]), Wisdom raisi,Tris uning kaftiga pichoq urib,uni to'xtatganda,butun Jasoratni rad etish fraktsiyasini o'ldirish buyrug'ini bajarmoqchi.Keyin unga sarumni in'ektsiya qiladi va buyruqni to'xtatib,dasturni o'chirishga ishonch hosil qiladi.Tris,Kaleb,Piter,For va Markus poyezdga chiqishadi va oxirgi bekatda Jasoratni tark etishadi. == Rollarda == {| class="wikitable" !Aktyor ! Rol |- | [[Shailen Dayan Vudli|Shailen Vudli]] | Beatrice "Tris" Pryor |- | [[Theo James|Teo Jeyms]] | Tobias "To'rt" ("To'rt") Eaton |- | [[Ansel Elgort]] | Kaleb Pryor |- | Rey Stivenson | Markus Eaton |- | [[Kate Winslet]] | Janine Metyus |- | Zoe Kravitz | Kristina |- | Meggi Q | Tori |- | Mekai Fifer | Maks |- | Jai Kortni | Erik |- | Miles Teller | Piter |- | Ben Lamb | Edvard |- | Ben Lloyd-Xyuz | iroda |- | Kristian Madsen | El |- | Toni Goldvin | Endryu Prayor |- | Eshli Judd | Natali Prayor |- | Emi Nyubold | Molli Atvud |} == Havolalar == * [http://kinostan.kz/film/view?id=698 Divergent - kinostan.kz saytida arxivlangan] Мұрағатталған 2014 yil aprel yil. * [http://divergentthemovie.com/ Rasmiy sayt] * {{IMDbda film|1840309}} == Manbalar == <references /> [[Turkum:AQSh filmlari]] sxkit8u8rzudy3j60ksjfo8besfqoos 2816175 2816165 2022-08-28T16:20:22Z Muzaffar Turgunov 72207 wikitext text/x-wiki {{Film bilgiqutisi|nomi=Divergent|rejissor=Nil Berger|produser=Lyusi Fisher, Duglas Uik|ssenariynavis=Vanessa Teylor|rollarda=Shailen Vudli Teo Jeyms Eshli Judd Jai Kortni Rey Stivenson Zoe Kravitz Miles Teller Toni Goldvin Meggi Q Ansel Elgort Kate Winslet|bastakor=Junkie XL|kinematografiya=Red Wagon Entertainment Summit Entertainment|premyera_sanasi=2014|davomiyligi=139 daqiqa|mamlakat={{USA}}|til=[[Ingliz tili]]|budjet=85 mln $|daromad=268 mln $|keyingi_film=Insurgent}} '''Divergent''' ({{Lang-en|Divergent}}) — 2014-yilda ishlangan amerikalik ilmiy-[[Ilmiy fantastika|fantastik]] [[Jangari film|jangovar film]]. Rejissyor Neil Berger,Veronika Rotning xuddi shu nomdagi romani asosida. Hikoya [[Chicago|Chikagoda]] [[Antiutopiya|distopik]] post-apokaliptik kelajakda sodir boʻladi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://newszoner.com/business-done-by-divergent-on-5th-day-tuesday-box-office-income/|sarlavha=Business Done by Divergent on 5th Day &#124; Tuesday Box Office Income|nashriyot=NewsZoner|sana=2014-03-24|kirish sanasi=2014-04-05}}</ref> Bu yerda odamlar oʻz xususiyatlariga koʻra guruhlarga boʻlingan. Beatris Pryor ismli qiz divergent sifatida gumon qilinmoqda, shuning uchun u fraksiyalarning birortasiga sigʻmaydi. Keyinchalik, u ideal deb hisoblagan jamiyatda qandaydir yomon ishlar rejalashtirilayotganini tushuna boshlaydi. Film AQShda 2014-yil 21-martda chiqqan.<ref>{{Veb manbasi|sana=9/12/2012|muallif=Gregg Kilday|sarlavha=Summit Sets Release Date for Film Adaptation of 'Divergent'|ish=[[The Hollywood Reporter]]|url=http://www.hollywoodreporter.com/news/summit-sets-release-date-film-369966|kirish sanasi=наурыз 25, 2013}}</ref> ''[[Divergent 2-bob – Isyonchi|Divergent, 2-qism: Insurgent]]'' ({{Lang-en|The Divergent Series: Insurgent}}) davomi 2015-yil 19-martda chiqdi. == Syujeti == [[Antiutopiya|Distopik]] kelajak Chikagoda jamiyat odamlarning xususiyatlariga koʻra besh qismga boʻlingan: oʻzboshimchalik (xudbinlik), doʻstlik (tinchlik), halollik (halollik), bilim (zakovat) va jasorat. Beatris Pryor ([[Shailen Dayan Vudli|Sheylin Vudli]]) Jasoratga katta qiziqish bildirsa ham, hukumatni boshqaradigan va kambagʻallarga va aloqasi yoʻqlarga yordam beradigan „Inkor“ fraksiyasida oʻsadi.Ota Endryu (Toni Goldvin) inkor boshligʻi Markus Eaton (Rey Stivenson) bilan birga direktorlar kengashida ishlaydi. Har yili 16 yoshli oʻsmirlar qon zardobining moslashuvchanligi testidan oʻtadilar. Bu test ular qaysi fraksiyaga to‘g‘ri kelishini aniqlaydi va har bir o‘smir o‘z tanlovini saralash marosimida eʼlon qiladi. Beatrice Tori (Meggie Kyu) tomonidan sinovdan oʻtkaziladi, jasoratdan bir ayol. Beatrisning test natijalari bir nechta fraksiyalarni (Rad etish, aql, jasorat) koʻrsatadi, bu uning divergent ekanligini koʻrsatadi.Tori Beatrisning natijasini Rad etish deb yozadi va uni haqiqiy natijani sir saqlashi haqida ogohlantiradi.Uning soʻzlariga koʻra, divergentlar erkin fikrlay oladilar, hokimiyat esa oʻz fikrlarini nazorat qila olmaydi va ular ijtimoiy tuzilishga tahdid sifatida tan olinadi. Ertasi kuni Tanlash marosimida Beatrisning ukasi Kaleb (Ansel Elgort) Hikmatni, Beatris esa Jasoratni tanlaydi. Tadbirdan soʻng Beatris oʻzi kabi Jasoratni tanlaganlar bilan uchrashadi: ikki halol inson-Kristina (Zoe Kravits) va Al (Kristian Madsen) va mutaxassis Uill (Ben Lloyd-Xyuz). Sarguzashtning yangi ishtirokchilari muayyan sinovlardan oʻtishadi: tezyurar poyezddan sakrash va baland binodan ulkan teshikka sakrash kerak boʻladi. Sinovlar davomida yangi ishtirokchilar Erik (Jai Kortni) ismli Jasoratning yosh va zoʻravon yetakchisi va Faure ([[Theo James|Teo Jeyms]]) ismli murabbiy bilan uchrashadilar.Beatrice birinchi boʻlib koʻngilli boʻlib, ulkan teshikka sakraydi.Sakrashdan keyin For undan ismini soʻraydi.O‘shanda u o‘zini qisqartiradi va o‘zini „Tris“ deb tanishtiradi. Tris boshidanoq Jasorat mashgʻulotlarida qoʻlidan kelganicha harakat qiladi, ammo taraqqiyot juda sekin.Oʻzining dushmani Piter (Maylz Teller) bilan janjallashishga majbur boʻlganidan, yaralanib shifoxonaga yotqizilganidan soʻng,Tris Jasoratni deyarli tark etadi.Biroq keyingi bosqichdagi raqib bayroqni topish oʻyinida hal qiluvchi rol oʻynaydi va oʻzini oqlaydi. Jasoratli jismoniy tayyorgarlikdan soʻng, ishtirokchilar qoʻrquvga qarshi turish uchun simulyatorlar bilan jihozlangan. Trisning turlicha tabiati unga bu sinovlardan tez va qoqilmasdan oʻtishga imkon beradi.Ammo Trisni yoqtirib qolgan For, uni yutugʻini yashirish, haqiqiy Jasorat aʼzosi kabi sinovdan oʻtish haqida ogohlantiradi. Ertasi kuni Tris akasini koʻrgani Bilgirkga boradi. Unga koʻra, olimlar Radni taxtdan tushiradigan va hokimiyatni qoʻlga kiritadigan firqa boʻladi. Jasoratning ofisiga qaytib, Tris toʻsatdan hujumga uchraydi. Bular Piter, Al va Dryu boʻlib, ular Trisni mashgʻulotdagi muvaffaqiyatini koʻra olmay, jarlikdan uloqtirmoqchi edilar.For uni bu hujumdan qutqaradi.Ertasi kuni Al Trisdan kechirim soʻraydi, lekin Tris rad etadi va Alni qoʻrqoq deb ataydi.Keyinchalik,Elning qoyadan qulab oʻz joniga qasd qilganini bilib, hayratda qoladi.Uayt sinovga tayyorgarlik koʻrish uchun Faure Trisni qoʻrquv simulyatsiyasiga kiritadi.Bu yerda Tris Forning asl ismi Tobias ekanligini va u „Inkor va kuch“ rahbari Markus İtonning o‘g‘li ekanligini bilib oladi.Sinov kuni Tris oʻzining divergent ekanligini koʻrsatmasdan hamma narsadan oʻtadi.Sinovdan soʻng, barcha Braves nazorat qurilmasi sifatida qon zardobi bilan AOK qilinadi. Ertasi kuni Tris Bilgirlarning Radkorga qarshi harakat qilishga majburlash uchun Jasurga miyani boshqaradigan sarum ukol qilganini tushuna boshlaydi. Divergentlarga bu inʼektsiya taʼsir qilmaydi va Tris va Faure birga boradi. Rad etish nuqtasida Erik Fore nazoratdan chiqib ketganini sezadi va Tris va Foreni ajratib turadi. Trisning onasi Natali (Eshli Judd) Trisni qutqarish uchun keladi, lekin keyin u vafot etadi. Tris, uning otasi, akasi va Markus sehrgarlarning rejasini buzish uchun Jasoratning shtab-kvartirasiga kirishadi. Piterning maoshli lavozimda ekanligini koʻrgan Tris uni majburan Bilimlar laboratoriyasiga olib boradi. Otishma paytida Trisning otasi oʻzini oʻldiradi.Tris yolgʻiz ichkariga kiradi va Fordni topadi.Ammo oʻsha paytda For oʻz miyasini ham nazorat qilardi.Jangdan soʻng Tris erkakning yuziga oʻq uzolmasligini tushunadi va hissiyotga tushadi.Janin ([[Kate Winslet|Keyt Uinslet]]), Wisdom raisi,Tris uning kaftiga pichoq urib, uni toʻxtatganda, butun Jasoratni rad etish fraktsiyasini oʻldirish buyrugʻini bajarmoqchi.Keyin unga sarumni inʼektsiya qiladi va buyruqni toʻxtatib, dasturni oʻchirishga ishonch hosil qiladi.Tris,Kaleb,Piter,For va Markus poyezdga chiqishadi va oxirgi bekatda Jasoratni tark etishadi. == Rollarda == {| class="wikitable" !Aktyor ! Rol |- | [[Shailen Dayan Vudli|Shailen Vudli]] | Beatrice „Tris“ Pryor |- | [[Theo James|Teo Jeyms]] | Tobias „Toʻrt“ („Toʻrt“) Eaton |- | [[Ansel Elgort]] | Kaleb Pryor |- | Rey Stivenson | Markus Eaton |- | [[Kate Winslet]] | Janine Metyus |- | Zoe Kravitz | Kristina |- | Meggi Q | Tori |- | Mekai Fifer | Maks |- | Jai Kortni | Erik |- | Miles Teller | Piter |- | Ben Lamb | Edvard |- | Ben Lloyd-Xyuz | iroda |- | Kristian Madsen | El |- | Toni Goldvin | Endryu Prayor |- | Eshli Judd | Natali Prayor |- | Emi Nyubold | Molli Atvud |} == Havolalar == * [http://kinostan.kz/film/view?id=698 Divergent — kinostan.kz saytida arxivlangan] Mұragʻattalgʻan 2014 yil aprel yil. * [http://divergentthemovie.com/ Rasmiy sayt] * {{IMDbda film|1840309}} == Manbalar == <references /> [[Turkum:AQSh filmlari]] 5kre1z56byo393ensj122zc1ikw6mx7 Andoza:Xokkeychi statistikasi 10 784039 2816166 2022-08-28T16:13:39Z ShohjahonSobirov 73332 „{| class="toccolours" style="white-space: nowrap;" |+Legend |- | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid black;" | &nbsp;&nbsp;GP | Oʻynalgan oʻyinlar | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid black" | &nbsp;&nbsp;G&nbsp; | Gollar | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid black" | &nbsp;Pts&nbsp; | Jamoa to'plagan ochkolari | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid black" | &nbsp;PIM&nbsp; | Penal u...“ yozuvi orqali yangi sahifa yaratildi wikitext text/x-wiki {| class="toccolours" style="white-space: nowrap;" |+Legend |- | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid black;" | &nbsp;&nbsp;GP | Oʻynalgan oʻyinlar | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid black" | &nbsp;&nbsp;G&nbsp; | Gollar | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid black" | &nbsp;Pts&nbsp; | Jamoa to'plagan ochkolari | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid black" | &nbsp;PIM&nbsp; | Penal uchun belgilangan daqiqalar |- |}<noinclude> {{Documentation}} </noinclude> olqwcz0ej426k65wlk7mpvwv5i86byw 2816167 2816166 2022-08-28T16:14:44Z ShohjahonSobirov 73332 wikitext text/x-wiki {| class="toccolours" style="white-space: nowrap;" |+Legend |- | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid black;" | &nbsp;&nbsp;GP | Oʻynalgan oʻyinlar | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid black" | &nbsp;&nbsp;G&nbsp; | Gollar | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid black" | &nbsp;Pts&nbsp; | Jamoa to'plagan ochkolari | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid black" | &nbsp;PIM&nbsp; | Penalti uchun belgilangan daqiqalar |- |}<noinclude> {{Documentation}} </noinclude> ris2bcaqlkmr1i3xt50dt0l9ye829k3 2816169 2816167 2022-08-28T16:15:14Z ShohjahonSobirov 73332 Vikifikator wikitext text/x-wiki {| class="toccolours" style="white-space: nowrap;" |+Legend |- | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid black;" | &nbsp;&nbsp;GP | Oʻynalgan oʻyinlar | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid black" | &nbsp;&nbsp;G&nbsp; | Gollar | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid black" | &nbsp;Pts&nbsp; | Jamoa toʻplagan ochkolari | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid black" | &nbsp;PIM&nbsp; | Penalti uchun belgilangan daqiqalar |- |}<noinclude> {{Documentation}} </noinclude> jlh5f8w3ffkasesybc8aqxosugdrag2 2816174 2816169 2022-08-28T16:20:01Z ShohjahonSobirov 73332 wikitext text/x-wiki {| class="toccolours" style="white-space: nowrap;" |+Xokkeychi statistikasi qisqartmalar ma'nolari |- | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid black;" | &nbsp;&nbsp;GP | Oʻynalgan oʻyinlar | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid black" | &nbsp;&nbsp;G&nbsp; | Gollar | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid black" | &nbsp;Pts&nbsp; | Jamoa toʻplagan ochkolari | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid black" | &nbsp;PIM&nbsp; | Penalti uchun belgilangan daqiqalar |- |}<noinclude> {{Documentation}} </noinclude> g5hxt2dkznj1nbh6ymqeqkraq209h78 2816225 2816174 2022-08-28T16:50:09Z ShohjahonSobirov 73332 wikitext text/x-wiki {| class="toccolours" style="white-space: nowrap;" |+Xokkeychi statistikasi qisqartmalar ma'nolari |- | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid red;" | &nbsp;&nbsp;GP | Oʻynalgan oʻyinlar | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid red" | &nbsp;&nbsp;G&nbsp; | Gollar | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid red" | &nbsp;Pts&nbsp; | Jamoa toʻplagan ochkolari | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid red" | &nbsp;PIM&nbsp; | Penalti uchun belgilangan daqiqalar |- |}<noinclude> {{Documentation}} </noinclude> f82vn86177kl494n4p5qonqfammjxiy 2816228 2816225 2022-08-28T16:52:18Z ShohjahonSobirov 73332 wikitext text/x-wiki {| class="toccolours" style="white-space: nowrap;" |+Xokkeychi statistikasi qisqartmalar ma'nolari |- | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid red;" | &nbsp;&nbsp;GP | Oʻynalgan oʻyinlar | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid red" | &nbsp;&nbsp;G&nbsp; | Gollar | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid red;" | &nbsp;&nbsp;A | Uzatmalar | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid red" | &nbsp;Pts&nbsp; | Jamoa toʻplagan ochkolari | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid red" | &nbsp;PIM&nbsp; | Penalti uchun belgilangan daqiqalar |- |}<noinclude> {{Documentation}} </noinclude> gtzcmo1g8c9d0s0h9wa1du2zk2yidb3 2816230 2816228 2022-08-28T16:53:52Z ShohjahonSobirov 73332 wikitext text/x-wiki {| class="toccolours" style="white-space: nowrap;" |+Xokkeychi statistikasi qisqartmalar ma'nolari |- | style="background-color: #90bffc; border: 1px solid red;" | &nbsp;&nbsp;GP | Oʻynalgan oʻyinlar | style="background-color: #90bffc; border: 1px solid red" | &nbsp;&nbsp;G&nbsp; | Gollar | style="background-color: #90bffc; border: 1px solid red;" | &nbsp;&nbsp;A | Uzatmalar | style="background-color: #90bffc; border: 1px solid red" | &nbsp;Pts&nbsp; | Jamoa toʻplagan ochkolari | style="background-color: #F2F2F2; border: 1px solid red" | &nbsp;PIM&nbsp; | Penalti uchun belgilangan daqiqalar |- |}<noinclude> {{Documentation}} </noinclude> 74j8ja1l3v94kq7me41kb6iikn3mobr 2816233 2816230 2022-08-28T16:55:22Z ShohjahonSobirov 73332 wikitext text/x-wiki {| class="toccolours" style="white-space: nowrap;" |+Xokkeychi statistikasi qisqartmalar ma'nolari |- | style="background-color: #90bffc; border: 1px solid red; color:#000308" | &nbsp;&nbsp;GP | Oʻynalgan oʻyinlar | style="background-color: #90bffc; border: 1px solid red; color:#000308" | &nbsp;&nbsp;G&nbsp; | Gollar | style="background-color: #90bffc; border: 1px solid red; color:#000308" | &nbsp;&nbsp;A | Uzatmalar | style="background-color: #90bffc; border: 1px solid red; color:#000308" | &nbsp;Pts&nbsp; | Jamoa toʻplagan ochkolari | style="background-color: #90bffc; border: 1px solid red; color:#000308" | &nbsp;PIM&nbsp; | Penalti uchun belgilangan daqiqalar |- |}<noinclude> {{Documentation}} </noinclude> cv6idc8crec4tjsn8z7uiqlaxxjmvr1 2816245 2816233 2022-08-28T16:59:37Z ShohjahonSobirov 73332 wikitext text/x-wiki {| class="toccolours" style="white-space: nowrap;" | style="background-color: #90bffc; border: 1px solid red; color:#000308"|+Xokkeychi statistikasi qisqartmalar ma'nolari |- | style="background-color: #90bffc; border: 1px solid red; color:#000308" | &nbsp;GP&nbsp; | Oʻynalgan oʻyinlar | style="background-color: #90bffc; border: 1px solid red; color:#000308" | &nbsp;G&nbsp; | Gollar | style="background-color: #90bffc; border: 1px solid red; color:#000308" | &nbsp;A&nbsp; | Uzatmalar | style="background-color: #90bffc; border: 1px solid red; color:#000308" | &nbsp;Pts&nbsp; | Jamoa toʻplagan ochkolari | style="background-color: #90bffc; border: 1px solid red; color:#000308" | &nbsp;PIM&nbsp; | Penalti uchun belgilangan daqiqalar |- |}<noinclude> {{Documentation}} </noinclude> sy5xp7pl7x2fqtjk7bfcu7isvop4i25 2816249 2816245 2022-08-28T17:00:08Z ShohjahonSobirov 73332 wikitext text/x-wiki {| class="toccolours" style="white-space: nowrap;" |+Xokkeychi statistikasi qisqartmalar ma'nolari |- | style="background-color: #90bffc; border: 1px solid red; color:#000308" | &nbsp;GP&nbsp; | Oʻynalgan oʻyinlar | style="background-color: #90bffc; border: 1px solid red; color:#000308" | &nbsp;G&nbsp; | Gollar | style="background-color: #90bffc; border: 1px solid red; color:#000308" | &nbsp;A&nbsp; | Uzatmalar | style="background-color: #90bffc; border: 1px solid red; color:#000308" | &nbsp;Pts&nbsp; | Jamoa toʻplagan ochkolari | style="background-color: #90bffc; border: 1px solid red; color:#000308" | &nbsp;PIM&nbsp; | Penalti uchun belgilangan daqiqalar |- |}<noinclude> {{Documentation}} </noinclude> l76c4ivgvctdmbra0javjawne7eyy2x Alyona Xmelnitskaya 0 784040 2816173 2022-08-28T16:17:13Z Ahrorova Muxsina 77323 „[[:ru:Special:Redirect/revision/125050483|Хмельницкая, Алёна Александровна]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Кинематографист|имя=Алёна Хмельницкая|оригинал имени=|изображение=|описание изображения=|имя при рождении=Елена Александровна Хмельницкая|профессия={{актриса|СССР|России|XX века|XXI века|телевидения России}}, {{телеведущая|России|XX века|XXI века}}|годы активности=с 1990|направление=|киностудия=|награды=}} '''Alyona (Elena <ref>[http://akter.kulichki.net/new1/hmelnickaya.htm Хмельницкая Елена Александровна. Краткая биография и фильмография.] // akter.kulichki.net</ref> ) Aleksandrovna Xmelnitskaya''' ( [[1971|1971-]] [[12-yanvar|yil 12 yanvarda]] tug' [[Moskva]] ) - sovet va [[Rossiya|rus]] [[Aktyorlik sanʼati|teatr]] va kino aktrisasi [[Teatr|,]] teleboshlovchi . == Biografiya == Alyona (Elena) Xmelnitskaya 1971- yil 12 yanvarda, [[Moskva|Moskvada]] san'atkor oilasida tug'ilgan. Ota-onalar [[Balet|balet raqqosalari]]. Ota Aleksandr Xmelnitskiy (1938- yil 1 mart - 2021- yil oktyabr) <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.instagram.com/p/BfyOd43HUNC/?taken-by=alxmel|sarlavha=@alxmel в Instagram: «❤️Папуля, любимый мой и единственный ! Самый добрый, самый лучший, великодушный и сильный,самый любящий на свете !!! С Днём Твоего…»|nashriyot=Instagram|til=ru|kirish sanasi=2018-03-01}}</ref> va onasi Valentina Konstantinovna Savina, (1939- yil 6 iyunda tug'ilgan) yigirma yil davomida ,[[Katta teatr (teatr)|Bolshoy teatrida]] raqsga tushishdi. Aleksandr Xmelnitskiy teatrda ishlaganida ham xoreografiya maktabida, dars bera boshladi. Valentina Savina GITISni tugatib, xoreograf bo'ldi. Alena Vladimir Vasilev Katta teatrda Makbetni, Lenkom teatrida Juno va Avosda xoreografiyani sahnalashtirganda uning yordamchisi edi. 1983- yildan beri Alena Vyacheslav Zaitsev modalar uyida ,<ref name="Мой герой на tvc.ru">''Автор и ведущая: [[Устинова, Татьяна Витальевна|Татьяна Устинова]]''. [http://www.tvc.ru/channel/brand/id/2324/show/episodes/episode_id/48050 ВИДЕО. Авторская программа Татьяны Устиновой «Мой герой». Героиня программы — актриса и телеведущая Алёна Хмельницкая. Выпуск от 28 июня 2017 года (00:39:01).] Телеканал «<nowiki/>[[ТВ Центр]]<nowiki/>» // tvc.ru</ref> <ref name=":0">{{Veb manbasi|url=http://7days.ru/caravan/2017/3/alena-khmelnitskaya-glavnoe-nravitsya-sebe-samoy.htm|sarlavha=Алёна Хмельницкая: «Главное — нравиться себе самой»|muallif=Елена Ланкина|sana=2017-03-01|nashriyot=// 7days.ru|til=ru|kirish sanasi=2017-04-01}}</ref> moda namoyishlarini uyushtirdi. Ota-onalar uzoq vaqt [[Germaniya|Germaniyada]] yashab, dars berishgan<ref name="Горпроект на youtube.com">''Ведущая: Клавдия Правда''. {{YouTube|hjeVSapLDY0|ВИДЕО. Журнал «Горпроект». Гость — Алёна Хмельницкая (00:40:12).|logo=1}} // youtube.com («Gorproekt Media»; 10 февраля 2017 года)</ref>. Xmelnitskaya bolaligida [[badiiy gimnastika]] va [[stol tennisi]] bilan shug'ullangan (Alena bir nechta shahar musobaqalarida g'olib chiqqan). Bir muncha vaqt Alyona V. nomidagi Moskva rassomlik institutining tayyorgarlik bo'limida o'qidi Surikov<ref name=":0">{{Veb manbasi|url=http://7days.ru/caravan/2017/3/alena-khmelnitskaya-glavnoe-nravitsya-sebe-samoy.htm|sarlavha=Алёна Хмельницкая: «Главное — нравиться себе самой»|muallif=Елена Ланкина|sana=2017-03-01|nashriyot=// 7days.ru|til=ru|kirish sanasi=2017-04-01}}</ref>. Alyona Arbatda joylashgan 12-sonli Moskva o'rta maktabida, maxsus [[Fransuz tili|frantsuz]] tarafkashligida o'qidi<ref name=":0">{{Veb manbasi|url=http://7days.ru/caravan/2017/3/alena-khmelnitskaya-glavnoe-nravitsya-sebe-samoy.htm|sarlavha=Алёна Хмельницкая: «Главное — нравиться себе самой»|muallif=Елена Ланкина|sana=2017-03-01|nashriyot=// 7days.ru|til=ru|kirish sanasi=2017-04-01}}</ref>. 1988- yilda o'rta maktabni tugatgach, Alyona Moskva badiiy teatr maktabining aktyorlik bo'limiga o'qishga kirdi ,(kurs rahbari - Ivan Mixaylovich Tarxanov ), uni 1992- yilda tugatgan. Xuddi shu kursning bitiruvchilari Yuriy (Gosha) Kutsenko, Vyacheslav Razbegaev, Yekaterina Semyonova, Kseniya Entelis va boshqalar edi . Institutda ikkinchi kursda o'qiyotganda, Alena qiyin kastingdan o'tdi va Moskva davlat "Lenkom" teatrining truppasiga kirdi, u erda 1990-1994 yillarda, "Juno va Avos" spektaklida ''Konchita'' rolini o'ynadi. Bunga parallel ravishda, u filmlarda rol o'ynadi<ref name=":0">{{Veb manbasi|url=http://7days.ru/caravan/2017/3/alena-khmelnitskaya-glavnoe-nravitsya-sebe-samoy.htm|sarlavha=Алёна Хмельницкая: «Главное — нравиться себе самой»|muallif=Елена Ланкина|sana=2017-03-01|nashriyot=// 7days.ru|til=ru|kirish sanasi=2017-04-01}}</ref>. Alyona Xmelnitskaya, [[Jack London|Jek Londonning]] xuddi shu nomdagi romani asosida ,Vladimir Popkov tomonidan suratga olingan " Uch kishining yuragi " (1992) rus-ukraina sarguzashtli badiiy filmidagi, bosh roli <ref name="Сердца трёх на youtube.com">''Продюсер и ведущий: [[Усачёв, Иван Викторович|Иван Усачёв]]''. {{YouTube|AaeAXJGOEzA|ВИДЕО. Программа «Тайны советского кино. Сердца трёх» (2012 год). В программе приняли участие: Алёна Хмельницкая, Дмитрий Харатьян, Сергей Жигунов, Павел Небера и другие (00:25:42).|logo=1}} // youtube.com (TV Center; 24 января 2013 года)</ref> ''Leonsiya Solano'' ) bilan keng tanildi. 1993- yilda Alyona rejissyor,Tigran Keosayanga uylandi. 1994- yilda qizi Aleksandra tug'ilgandan keyin, Alena teatrni tark etishga majbur bo'ldi. Ikki yil davomida, Alena do'stlari ochgan kiyim-kechak butikida ijrochi direktor bo'lib ishladi<ref name=":0">{{Veb manbasi|url=http://7days.ru/caravan/2017/3/alena-khmelnitskaya-glavnoe-nravitsya-sebe-samoy.htm|sarlavha=Алёна Хмельницкая: «Главное — нравиться себе самой»|muallif=Елена Ланкина|sana=2017-03-01|nashriyot=// 7days.ru|til=ru|kirish sanasi=2017-04-01}}</ref>. 1994- yilda Alyona Ostankino Birinchi kanalida " Tong pochtasi " musiqiy va ko'ngilochar teleko'rsatuvining bir nechta epizodlarini olib bordi. 2009 -yildan 2010- yilgacha Alyona Keosayan bilan birgalikda ," Rossiya " telekanalida yulduzlarning oilaviy hayoti haqidagi ,"Sen va men" teleko'rsatuvini olib bordi<ref name="Семейная жизнь на trud.ru">{{Veb manbasi|url=http://www.trud.ru/article/01-10-2009/229682_tigran_keosajan_i_alena_xmelnitskaja_semejnaja_zhizn_ne_vojna_chtoby_drug_druga_zavoevyvat.html|sarlavha=Тигран Кеосаян и Алёна Хмельницкая: «Семейная жизнь — не война, чтобы друг друга завоёвывать»|muallif=Елена Самойлова|nashriyot=Газета «[[Труд (газета)|Труд]]»|sana=2009-10-01}}</ref>. === Shahsiy hayot === Birinchi turmush o'rtog'i, (1993-2014) - Tigran Keosayan, (1966- yil 4 yanvarda tug'ilgan), rossiyalik rejissyor, aktyor, ssenariy muallifi, videoklip rejissyori va teleboshlovchi <ref name="Семейная жизнь на trud.ru">{{Veb manbasi|url=http://www.trud.ru/article/01-10-2009/229682_tigran_keosajan_i_alena_xmelnitskaja_semejnaja_zhizn_ne_vojna_chtoby_drug_druga_zavoevyvat.html|sarlavha=Тигран Кеосаян и Алёна Хмельницкая: «Семейная жизнь — не война, чтобы друг друга завоёвывать»|muallif=Елена Самойлова|nashriyot=Газета «[[Труд (газета)|Труд]]»|sana=2009-10-01}}</ref> . Nikohda ikki qiz <ref name="Мой герой на tvc.ru">''Автор и ведущая: [[Устинова, Татьяна Витальевна|Татьяна Устинова]]''. [http://www.tvc.ru/channel/brand/id/2324/show/episodes/episode_id/48050 ВИДЕО. Авторская программа Татьяны Устиновой «Мой герой». Героиня программы — актриса и телеведущая Алёна Хмельницкая. Выпуск от 28 июня 2017 года (00:39:01).] Телеканал «<nowiki/>[[ТВ Центр]]<nowiki/>» // tvc.ru</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.woman.ru/relations/marriage/article/139181/|sarlavha=Как Алёна Хмельницкая живёт после развода с Тиграном Кеосаяном|sana=2014-09-02|muallif=Олеся Иванова|nashriyot=// woman.ru|til=ru|kirish sanasi=2014-10-27}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.kp.ru/daily/26288.7/3165538/|sarlavha=Тигран Кеосаян и Маргарита Симоньян назвали сына Багратом. — Режиссёр и редактор снова стали родителями|muallif=Елена Лаптева|sana=2014-09-27|ish=|nashriyot=Газета «[[Комсомольская правда]]»|kirish sanasi=2014-10-04|til=}}</ref> <ref name="Жёны в Ницце на dni.ru">''Милена Жарова''. [https://www.dni.ru/showbiz/2016/9/14/348068.html Алёна Хмельницкая, Тигран Кеосаян и его новая жена Маргарита Симоньян устроили переполох в Ницце.] Российская электронная газета «<nowiki/>[[Дни.ру]]<nowiki/>» // dni.ru (14 сентября 2016 года)</ref> <ref name="О дружбе семей на 7days.ru">''Юрий Ненев''. [https://7days.ru/stars/privatelife/alena-khmelnitskaya-ya-sovsem-ne-protiv-obshcheniya-detey-s-novoy-semey-ikh-ottsa.htm Алёна Хмельницкая: «Я совсем не против общения детей с новой семьёй их отца». — Эксклюзивное интервью с актрисой о воспитании детей, отношениях с бывшим мужем Тиграном Кеосаяном и его новой семьёй.] // 7days.ru (14 сентября 2016 года)</ref> <ref name="Жена. История любви на tvc.ru">''Автор и ведущая: [[Прошутинская, Кира Александровна|Кира Прошутинская]]''. [http://www.tvc.ru/channel/brand/id/22/show/episodes/episode_id/46871?page=4 ВИДЕО. Авторская программа Киры Прошутинской «Жена. История любви». Героиня программы — актриса и телеведущая Алёна Хмельницкая. Выпуск от 30 октября 2016 года (01:09:51).] Телеканал «<nowiki/>[[ТВ Центр]]<nowiki/>» // tvc.ru</ref> tugʻildi. Aleksandr Keosayanning qizi, (1994- yil 21 sentyabrda tug'ilgan). Alena Moskvadagi ,(Arbat yaqinidagi) o'rta maktabni, [[Eksternat|tashqi talaba]] sifatida tamomlagan. Alyona Buyuk Britaniyada, ikki yil o'qidi va u erda "International Baccalaureate" ("IB") xalqaro diplomini oldi. Alyona 2017-yilda Nyu-York universitetining [[:en:Tisch School of the Arts|Tisch sanʼat maktabini]] [[Film rejissor|rejissyorlik]] mutaxassisligi boʻyicha tamomlagan <ref name=":0">{{Veb manbasi|url=http://7days.ru/caravan/2017/3/alena-khmelnitskaya-glavnoe-nravitsya-sebe-samoy.htm|sarlavha=Алёна Хмельницкая: «Главное — нравиться себе самой»|muallif=Елена Ланкина|sana=2017-03-01|nashriyot=// 7days.ru|til=ru|kirish sanasi=2017-04-01}}</ref> <ref name="Жена. История любви на tvc.ru">''Автор и ведущая: [[Прошутинская, Кира Александровна|Кира Прошутинская]]''. [http://www.tvc.ru/channel/brand/id/22/show/episodes/episode_id/46871?page=4 ВИДЕО. Авторская программа Киры Прошутинской «Жена. История любви». Героиня программы — актриса и телеведущая Алёна Хмельницкая. Выпуск от 30 октября 2016 года (01:09:51).] Телеканал «<nowiki/>[[ТВ Центр]]<nowiki/>» // tvc.ru</ref> . Qizi Kseniya Keosayan (2010- yil 24 iyunda tug'ilgan)<ref name="Жена. История любви на tvc.ru">''Автор и ведущая: [[Прошутинская, Кира Александровна|Кира Прошутинская]]''. [http://www.tvc.ru/channel/brand/id/22/show/episodes/episode_id/46871?page=4 ВИДЕО. Авторская программа Киры Прошутинской «Жена. История любви». Героиня программы — актриса и телеведущая Алёна Хмельницкая. Выпуск от 30 октября 2016 года (01:09:51).] Телеканал «<nowiki/>[[ТВ Центр]]<nowiki/>» // tvc.ru</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://ria.ru/culture/20100707/252787180.html|sarlavha=У Тиграна Кеосаяна и Алёны Хмельницкой родилась вторая дочь|nashriyot=«[[РИА Новости]]» // ria.ru|sana=2010-07-07}}</ref>. * Norasmiy nikoh (2014- yildan) - Aleksandr Sinyushin (1984- yil 20 noyabrda tug'ilgan <ref>[http://argumenti.ru/showbiz/2017/03/525034 Алёна Хмельницкая перестала скрывать молодого возлюбленного.] Газета «<nowiki/>[[Аргументы недели]]<nowiki/>» // argumenti.ru (6 марта 2017 года)</ref> ) tadbirkor, turli tadbirlar uchun ovoz va yoritish uskunalarini ijaraga oladi . Alena turmush qurgan va bir o'g'li bor<ref>''Марина Зельцер''. [http://www.womanhit.ru/stars/interview/2017-03-30-alena-hmelnitskaja-aleksandr-molozhe-menja-nonekritichno/ Алёна Хмельницкая: «Александр моложе меня, но некритично». — В интервью актриса рассказала о новом избраннике.] // womanhit.ru (30 марта 2017 года)</ref><ref>''Ксения Яснова''. [http://www.tele.ru/news/khmelnitskaya-rastrogala-obrashcheniem-k-molodomu-izbranniku/ Хмельницкая растрогала обращением к молодому избраннику. — Актриса открыто призналась мужчине в любви, назвав его своим рыцарем.] // [[Теленеделя|tele.ru]] (20 ноября 2017 года) </ref><ref name=". == Творчество == === Работы в театре === ==== «[[Ленком]]» ==== * 1990—1994 — «[[Юнона и Авось (спектакль)|Юнона и Авось]]», [[Юнона и Авось|рок-опера]] композитора [[Рыбников, Алексей Львович|Алексея Рыбникова]] на либретто поэта [[Вознесенский, Андрей Андреевич|Андрея Вознесенского]] (режиссёр — [[Захаров, Марк Анатольевич|Марк Захаров]], хореограф — [[Васильев, Владимир Викторович|Владимир Васильев]]; премьера — 9 июня 1981 года) — ''[[Аргуэльо, Консепсьон|Кончита]] ({{lang-es|Conchita}}).'' ==== [[Содружество актёров Таганки]] (Москва) ==== * 2000 — «Новый» по пьесе [[Слуцки, Ганна Оганесовна|Ганны Слуцки]] (режиссёр — [[Кеосаян, Тигран Эдмондович|Тигран Кеосаян]])<ref">''В. Мартынов''. [http://www.aif.ru/archive/1639320 «Золушка для Кеосаяна». — О премьере спектакля Тиграна Кеосаяна «Новый» по пьесе Ганны Слуцки на сцене театра «Содружество актёров Таганки».] Газета «<nowiki/>[[Аргументы и факты]]<nowiki/>» // aif.ru (22 марта 2000 года)</ref>. ==== " Sahna ko'ngilocharlari " ==== * 2016-2017 yillar - "Zolushka", Richard Rojers musiqasiga va [[Perro Sharl|Charlz Perroning]] xuddi shu nomdagi ertaki asosida Oskar Xammershteyn so'zlariga yozilgan Brodveydagi xuddi shu nomdagi musiqiy asarning ruscha versiyasi (Rossiya, Angliya hamkorlikda ishlab chiqarilgan). va AQSh; sahna rejissyori - Lindsi Pozner ({{Lang-en|Lindsay Posner}}, 1992- yilda Britaniyaning eng yuqori teatr mukofoti Laurens Olivier laureati ; musiqiy 2016 -yil 1 oktyabrdan 2017- yil 29 aprelgacha [[Moskva|Moskvadagi]] "Rossiya" teatri sahnasida bo'lib o'tdi - ''Madam (Zolushkaning o'gay onasi)''<ref name="О дружбе семей на 7days.ru">''Юрий Ненев''. [https://7days.ru/stars/privatelife/alena-khmelnitskaya-ya-sovsem-ne-protiv-obshcheniya-detey-s-novoy-semey-ikh-ottsa.htm Алёна Хмельницкая: «Я совсем не против общения детей с новой семьёй их отца». — Эксклюзивное интервью с актрисой о воспитании детей, отношениях с бывшим мужем Тиграном Кеосаяном и его новой семьёй.] // 7days.ru (14 сентября 2016 года)</ref><ref>[https://ria.ru/culture/20161001/1478276185.html В Москве состоится премьера мюзикла «Золушка». — Премьера бродвейского мюзикла совместного производства России, Англии и США пройдёт в столичном театре «Россия» 1 октября 2016 года.] «<nowiki/>[[РИА Новости]]<nowiki/>» // ria.ru (1 октября 2016 года)</ref><ref>[https://www.1tv.ru/shows/dobroe-utro/pro-kulturu/zolushka-premera-dobroe-utro-fragment-vypuska-ot-03-10-2016?start=0 ВИДЕО. Программа «Доброе утро» (фрагмент выпуска от 3 октября 2016 года). В театре «Россия» состоялась премьера мюзикла «Золушка».] «<nowiki/>[[Первый канал (Россия)|Первый канал]]<nowiki/>» // 1tv.ru (3 октября 2016 года)</ref><ref>[https://www.afisha.ru/performance/117658/ Мюзикл «Золушка» (постановка — «Стейдж Энтертейнмент Россия», режиссёр — Линдсей Познер). Обзор, фотографии, рецензии.] // [[afisha.ru]]</ref>. === Videokliplarda ishtirok etish === * 1993 yil - Oleg Mityaevning " [https://www.youtube.com/watch?v=S0rogj6AgyI Tungi mehmon] " qo'shig'iga videoklipda rol o'ynagan. Videoda (rej. Tigran Keosayan ) qo'shiq Mixail Shufutinskiy tomonidan ijro etilgan. * 1997 yil - Igor Saruxanovning "Squeak of the Wheel" qo'shig'i uchun videoklipda rol o'ynadi. Video rejissyori Tigran Keosayan<ref>''Ведущий: [[Цыбин, Иван Сергеевич|Иван Цыбин]]''. [http://www.5-tv.ru/utro/broadcasts/507587/1018116/ ВИДЕО. Программа «Утро на 5». Рубрика «Закрома Родины». Игорь Саруханов — «Скрипка-лиса». Режиссёр видеоклипа — Тигран Кеосаян. Выпуск от 18 апреля 2013 года.] «<nowiki/>[[Пятый канал (Россия)|Пятый канал]]<nowiki/>» (Санкт-Петербург) // 5-tv.ru</ref><ref>{{YouTube|RduvsRuMsoM|ВИДЕО. Клип на песню «Скрипка-лиса» — Игорь Саруханов. Режиссёр видеоклипа — Тигран Кеосаян (00:06:35).|logo=1}} // youtube.com (Игорь Саруханов; 25 августа 2011 года)</ref>. == Manbalar == {{Manbalar|refs=<ref name="Однажды на youtube.com">''Автор и ведущий: [[Майоров, Сергей Анатольевич|Сергей Майоров]]''. {{YouTube|pCItq2OPIKw|ВИДЕО. Программа «Однажды»: усталость Гоши Куценко, новый фильм Жоры Крыжовникова и интервью Алёны Хмельницкой (сюжет об Алёне Хмельницкой с 00:21:00 по 00:33:15).|logo=1}} // youtube.com (телеканал «[[НТВ]]»; 16 декабря 2017 года)</ref>}} == Havolalar == * [https://kinoafisha.ua/persons/hmelnitskaya-alyona-aleksandrovna Alena Xmelnitskaya. Biografiya, filmografiya, fotosuratlar.] "Kinoafisha" veb-sayti (Ukraina) // kinoafisha.ua * [http://rusamazonki.narod.ru/alena.html Alena Xmelnitskaya. Biografiya, filmografiya.] // rusamazonki.narod.ru * [https://www.afisha.ru/people/307940/ Alena Xmelnitskaya. Aktrisa ishtirokidagi filmlar va spektakllarning so'rovi, fotosurati.] // afisha.ru * [https://ruskino.ru/art/112 Alena Xmelnitskaya. Aktrisaning tarjimai holi, filmografiyasi, fotosuratlari.] // ruskino.ru [[Turkum:Alifbo boʻyicha shaxsiyatlar]] [[Turkum:Moskvada tugʻilganlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1971-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:12-yanvarda tugʻilganlar]] bwqwgcfqkwbu3q9ulpfxzpsq2tuw41f 2816322 2816173 2022-08-28T17:23:10Z 213.230.82.117 wikitext text/x-wiki {{Кинематографист|имя=Алёна Хмельницкая|оригинал имени=|изображение=|описание изображения=|имя при рождении=Елена Александровна Хмельницкая|профессия={{актриса|СССР|России|XX века|XXI века|телевидения России}}, {{телеведущая|России|XX века|XXI века}}|годы активности=с 1990|направление=|киностудия=|награды=}} '''Alyona (Elena<ref>[http://akter.kulichki.net/new1/hmelnickaya.htm Хмельницкая Елена Александровна. Краткая биография и фильмография.] // akter.kulichki.net</ref>) Aleksandrovna Xmelnitskaya''' ( [[1971|1971-]] [[12-yanvar|yil 12 yanvarda]] tug' [[Moskva]] ) - sovet va [[Rossiya|rus]] [[Aktyorlik sanʼati|teatr]] va kino aktrisasi [[Teatr|,]] teleboshlovchi . == Biografiya == Alyona (Elena) Xmelnitskaya 1971- yil 12 yanvarda, [[Moskva|Moskvada]] san'atkor oilasida tug'ilgan. Ota-onalar [[Balet|balet raqqosalari]]. Ota Aleksandr Xmelnitskiy (1938- yil 1 mart - 2021- yil oktyabr) <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.instagram.com/p/BfyOd43HUNC/?taken-by=alxmel|sarlavha=@alxmel в Instagram: «❤️Папуля, любимый мой и единственный ! Самый добрый, самый лучший, великодушный и сильный,самый любящий на свете !!! С Днём Твоего…»|nashriyot=Instagram|til=ru|kirish sanasi=2018-03-01}}</ref> va onasi Valentina Konstantinovna Savina, (1939- yil 6 iyunda tug'ilgan) yigirma yil davomida ,[[Katta teatr (teatr)|Bolshoy teatrida]] raqsga tushishdi. Aleksandr Xmelnitskiy teatrda ishlaganida ham xoreografiya maktabida, dars bera boshladi. Valentina Savina GITISni tugatib, xoreograf bo'ldi. Alena Vladimir Vasilev Katta teatrda Makbetni, Lenkom teatrida Juno va Avosda xoreografiyani sahnalashtirganda uning yordamchisi edi. 1983- yildan beri Alena Vyacheslav Zaitsev modalar uyida ,<ref name="Мой герой на tvc.ru">''Автор и ведущая: [[Устинова, Татьяна Витальевна|Татьяна Устинова]]''. [http://www.tvc.ru/channel/brand/id/2324/show/episodes/episode_id/48050 ВИДЕО. Авторская программа Татьяны Устиновой «Мой герой». Героиня программы — актриса и телеведущая Алёна Хмельницкая. Выпуск от 28 июня 2017 года (00:39:01).] Телеканал «<nowiki/>[[ТВ Центр]]<nowiki/>» // tvc.ru</ref> <ref name=":0">{{Veb manbasi|url=http://7days.ru/caravan/2017/3/alena-khmelnitskaya-glavnoe-nravitsya-sebe-samoy.htm|sarlavha=Алёна Хмельницкая: «Главное — нравиться себе самой»|muallif=Елена Ланкина|sana=2017-03-01|nashriyot=// 7days.ru|til=ru|kirish sanasi=2017-04-01}}</ref> moda namoyishlarini uyushtirdi. Ota-onalar uzoq vaqt [[Germaniya|Germaniyada]] yashab, dars berishgan<ref name="Горпроект на youtube.com">''Ведущая: Клавдия Правда''. {{YouTube|hjeVSapLDY0|ВИДЕО. Журнал «Горпроект». Гость — Алёна Хмельницкая (00:40:12).|logo=1}} // youtube.com («Gorproekt Media»; 10 февраля 2017 года)</ref>. Xmelnitskaya bolaligida [[badiiy gimnastika]] va [[stol tennisi]] bilan shug'ullangan (Alena bir nechta shahar musobaqalarida g'olib chiqqan). Bir muncha vaqt Alyona V. nomidagi Moskva rassomlik institutining tayyorgarlik bo'limida o'qidi Surikov<ref name=":0">{{Veb manbasi|url=http://7days.ru/caravan/2017/3/alena-khmelnitskaya-glavnoe-nravitsya-sebe-samoy.htm|sarlavha=Алёна Хмельницкая: «Главное — нравиться себе самой»|muallif=Елена Ланкина|sana=2017-03-01|nashriyot=// 7days.ru|til=ru|kirish sanasi=2017-04-01}}</ref>. Alyona Arbatda joylashgan 12-sonli Moskva o'rta maktabida, maxsus [[Fransuz tili|frantsuz]] tarafkashligida o'qidi<ref name=":0">{{Veb manbasi|url=http://7days.ru/caravan/2017/3/alena-khmelnitskaya-glavnoe-nravitsya-sebe-samoy.htm|sarlavha=Алёна Хмельницкая: «Главное — нравиться себе самой»|muallif=Елена Ланкина|sana=2017-03-01|nashriyot=// 7days.ru|til=ru|kirish sanasi=2017-04-01}}</ref>. 1988- yilda o'rta maktabni tugatgach, Alyona Moskva badiiy teatr maktabining aktyorlik bo'limiga o'qishga kirdi ,(kurs rahbari - Ivan Mixaylovich Tarxanov ), uni 1992- yilda tugatgan. Xuddi shu kursning bitiruvchilari Yuriy (Gosha) Kutsenko, Vyacheslav Razbegaev, Yekaterina Semyonova, Kseniya Entelis va boshqalar edi . Institutda ikkinchi kursda o'qiyotganda, Alena qiyin kastingdan o'tdi va Moskva davlat "Lenkom" teatrining truppasiga kirdi, u erda 1990-1994 yillarda, "Juno va Avos" spektaklida ''Konchita'' rolini o'ynadi. Bunga parallel ravishda, u filmlarda rol o'ynadi<ref name=":0">{{Veb manbasi|url=http://7days.ru/caravan/2017/3/alena-khmelnitskaya-glavnoe-nravitsya-sebe-samoy.htm|sarlavha=Алёна Хмельницкая: «Главное — нравиться себе самой»|muallif=Елена Ланкина|sana=2017-03-01|nashriyot=// 7days.ru|til=ru|kirish sanasi=2017-04-01}}</ref>. Alyona Xmelnitskaya, [[Jack London|Jek Londonning]] xuddi shu nomdagi romani asosida ,Vladimir Popkov tomonidan suratga olingan " Uch kishining yuragi " (1992) rus-ukraina sarguzashtli badiiy filmidagi, bosh roli <ref name="Сердца трёх на youtube.com">''Продюсер и ведущий: [[Усачёв, Иван Викторович|Иван Усачёв]]''. {{YouTube|AaeAXJGOEzA|ВИДЕО. Программа «Тайны советского кино. Сердца трёх» (2012 год). В программе приняли участие: Алёна Хмельницкая, Дмитрий Харатьян, Сергей Жигунов, Павел Небера и другие (00:25:42).|logo=1}} // youtube.com (TV Center; 24 января 2013 года)</ref> ''Leonsiya Solano'' ) bilan keng tanildi. 1993- yilda Alyona rejissyor,Tigran Keosayanga uylandi. 1994- yilda qizi Aleksandra tug'ilgandan keyin, Alena teatrni tark etishga majbur bo'ldi. Ikki yil davomida, Alena do'stlari ochgan kiyim-kechak butikida ijrochi direktor bo'lib ishladi<ref name=":0">{{Veb manbasi|url=http://7days.ru/caravan/2017/3/alena-khmelnitskaya-glavnoe-nravitsya-sebe-samoy.htm|sarlavha=Алёна Хмельницкая: «Главное — нравиться себе самой»|muallif=Елена Ланкина|sana=2017-03-01|nashriyot=// 7days.ru|til=ru|kirish sanasi=2017-04-01}}</ref>. 1994- yilda Alyona Ostankino Birinchi kanalida " Tong pochtasi " musiqiy va ko'ngilochar teleko'rsatuvining bir nechta epizodlarini olib bordi. 2009 -yildan 2010- yilgacha Alyona Keosayan bilan birgalikda ," Rossiya " telekanalida yulduzlarning oilaviy hayoti haqidagi ,"Sen va men" teleko'rsatuvini olib bordi<ref name="Семейная жизнь на trud.ru">{{Veb manbasi|url=http://www.trud.ru/article/01-10-2009/229682_tigran_keosajan_i_alena_xmelnitskaja_semejnaja_zhizn_ne_vojna_chtoby_drug_druga_zavoevyvat.html|sarlavha=Тигран Кеосаян и Алёна Хмельницкая: «Семейная жизнь — не война, чтобы друг друга завоёвывать»|muallif=Елена Самойлова|nashriyot=Газета «[[Труд (газета)|Труд]]»|sana=2009-10-01}}</ref>. === Shahsiy hayot === Birinchi turmush o'rtog'i, (1993-2014) - Tigran Keosayan, (1966- yil 4 yanvarda tug'ilgan), rossiyalik rejissyor, aktyor, ssenariy muallifi, videoklip rejissyori va teleboshlovchi <ref name="Семейная жизнь на trud.ru">{{Veb manbasi|url=http://www.trud.ru/article/01-10-2009/229682_tigran_keosajan_i_alena_xmelnitskaja_semejnaja_zhizn_ne_vojna_chtoby_drug_druga_zavoevyvat.html|sarlavha=Тигран Кеосаян и Алёна Хмельницкая: «Семейная жизнь — не война, чтобы друг друга завоёвывать»|muallif=Елена Самойлова|nashriyot=Газета «[[Труд (газета)|Труд]]»|sana=2009-10-01}}</ref> . Nikohda ikki qiz <ref name="Мой герой на tvc.ru">''Автор и ведущая: [[Устинова, Татьяна Витальевна|Татьяна Устинова]]''. [http://www.tvc.ru/channel/brand/id/2324/show/episodes/episode_id/48050 ВИДЕО. Авторская программа Татьяны Устиновой «Мой герой». Героиня программы — актриса и телеведущая Алёна Хмельницкая. Выпуск от 28 июня 2017 года (00:39:01).] Телеканал «<nowiki/>[[ТВ Центр]]<nowiki/>» // tvc.ru</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.woman.ru/relations/marriage/article/139181/|sarlavha=Как Алёна Хмельницкая живёт после развода с Тиграном Кеосаяном|sana=2014-09-02|muallif=Олеся Иванова|nashriyot=// woman.ru|til=ru|kirish sanasi=2014-10-27}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.kp.ru/daily/26288.7/3165538/|sarlavha=Тигран Кеосаян и Маргарита Симоньян назвали сына Багратом. — Режиссёр и редактор снова стали родителями|muallif=Елена Лаптева|sana=2014-09-27|ish=|nashriyot=Газета «[[Комсомольская правда]]»|kirish sanasi=2014-10-04|til=}}</ref> <ref name="Жёны в Ницце на dni.ru">''Милена Жарова''. [https://www.dni.ru/showbiz/2016/9/14/348068.html Алёна Хмельницкая, Тигран Кеосаян и его новая жена Маргарита Симоньян устроили переполох в Ницце.] Российская электронная газета «<nowiki/>[[Дни.ру]]<nowiki/>» // dni.ru (14 сентября 2016 года)</ref> <ref name="О дружбе семей на 7days.ru">''Юрий Ненев''. [https://7days.ru/stars/privatelife/alena-khmelnitskaya-ya-sovsem-ne-protiv-obshcheniya-detey-s-novoy-semey-ikh-ottsa.htm Алёна Хмельницкая: «Я совсем не против общения детей с новой семьёй их отца». — Эксклюзивное интервью с актрисой о воспитании детей, отношениях с бывшим мужем Тиграном Кеосаяном и его новой семьёй.] // 7days.ru (14 сентября 2016 года)</ref> <ref name="Жена. История любви на tvc.ru">''Автор и ведущая: [[Прошутинская, Кира Александровна|Кира Прошутинская]]''. [http://www.tvc.ru/channel/brand/id/22/show/episodes/episode_id/46871?page=4 ВИДЕО. Авторская программа Киры Прошутинской «Жена. История любви». Героиня программы — актриса и телеведущая Алёна Хмельницкая. Выпуск от 30 октября 2016 года (01:09:51).] Телеканал «<nowiki/>[[ТВ Центр]]<nowiki/>» // tvc.ru</ref> tugʻildi. Aleksandr Keosayanning qizi, (1994- yil 21 sentyabrda tug'ilgan). Alena Moskvadagi ,(Arbat yaqinidagi) o'rta maktabni, [[Eksternat|tashqi talaba]] sifatida tamomlagan. Alyona Buyuk Britaniyada, ikki yil o'qidi va u erda "International Baccalaureate" ("IB") xalqaro diplomini oldi. Alyona 2017-yilda Nyu-York universitetining [[:en:Tisch School of the Arts|Tisch sanʼat maktabini]] [[Film rejissor|rejissyorlik]] mutaxassisligi boʻyicha tamomlagan <ref name=":0">{{Veb manbasi|url=http://7days.ru/caravan/2017/3/alena-khmelnitskaya-glavnoe-nravitsya-sebe-samoy.htm|sarlavha=Алёна Хмельницкая: «Главное — нравиться себе самой»|muallif=Елена Ланкина|sana=2017-03-01|nashriyot=// 7days.ru|til=ru|kirish sanasi=2017-04-01}}</ref> <ref name="Жена. История любви на tvc.ru">''Автор и ведущая: [[Прошутинская, Кира Александровна|Кира Прошутинская]]''. [http://www.tvc.ru/channel/brand/id/22/show/episodes/episode_id/46871?page=4 ВИДЕО. Авторская программа Киры Прошутинской «Жена. История любви». Героиня программы — актриса и телеведущая Алёна Хмельницкая. Выпуск от 30 октября 2016 года (01:09:51).] Телеканал «<nowiki/>[[ТВ Центр]]<nowiki/>» // tvc.ru</ref> . Qizi Kseniya Keosayan (2010- yil 24 iyunda tug'ilgan)<ref name="Жена. История любви на tvc.ru">''Автор и ведущая: [[Прошутинская, Кира Александровна|Кира Прошутинская]]''. [http://www.tvc.ru/channel/brand/id/22/show/episodes/episode_id/46871?page=4 ВИДЕО. Авторская программа Киры Прошутинской «Жена. История любви». Героиня программы — актриса и телеведущая Алёна Хмельницкая. Выпуск от 30 октября 2016 года (01:09:51).] Телеканал «<nowiki/>[[ТВ Центр]]<nowiki/>» // tvc.ru</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://ria.ru/culture/20100707/252787180.html|sarlavha=У Тиграна Кеосаяна и Алёны Хмельницкой родилась вторая дочь|nashriyot=«[[РИА Новости]]» // ria.ru|sana=2010-07-07}}</ref>. * Norasmiy nikoh (2014- yildan) - Aleksandr Sinyushin (1984- yil 20 noyabrda tug'ilgan <ref>[http://argumenti.ru/showbiz/2017/03/525034 Алёна Хмельницкая перестала скрывать молодого возлюбленного.] Газета «<nowiki/>[[Аргументы недели]]<nowiki/>» // argumenti.ru (6 марта 2017 года)</ref> ) tadbirkor, turli tadbirlar uchun ovoz va yoritish uskunalarini ijaraga oladi . Alena turmush qurgan va bir o'g'li bor<ref>''Марина Зельцер''. [http://www.womanhit.ru/stars/interview/2017-03-30-alena-hmelnitskaja-aleksandr-molozhe-menja-nonekritichno/ Алёна Хмельницкая: «Александр моложе меня, но некритично». — В интервью актриса рассказала о новом избраннике.] // womanhit.ru (30 марта 2017 года)</ref><ref>''Ксения Яснова''. [http://www.tele.ru/news/khmelnitskaya-rastrogala-obrashcheniem-k-molodomu-izbranniku/ Хмельницкая растрогала обращением к молодому избраннику. — Актриса открыто призналась мужчине в любви, назвав его своим рыцарем.] // [[Теленеделя|tele.ru]] (20 ноября 2017 года) </ref><ref name=". == Творчество == === Работы в театре === ==== «[[Ленком]]» ==== * 1990—1994 — «[[Юнона и Авось (спектакль)|Юнона и Авось]]», [[Юнона и Авось|рок-опера]] композитора [[Рыбников, Алексей Львович|Алексея Рыбникова]] на либретто поэта [[Вознесенский, Андрей Андреевич|Андрея Вознесенского]] (режиссёр — [[Захаров, Марк Анатольевич|Марк Захаров]], хореограф — [[Васильев, Владимир Викторович|Владимир Васильев]]; премьера — 9 июня 1981 года) — ''[[Аргуэльо, Консепсьон|Кончита]] ({{lang-es|Conchita}}).'' ==== [[Содружество актёров Таганки]] (Москва) ==== * 2000 — «Новый» по пьесе [[Слуцки, Ганна Оганесовна|Ганны Слуцки]] (режиссёр — [[Кеосаян, Тигран Эдмондович|Тигран Кеосаян]])<ref">''В. Мартынов''. [http://www.aif.ru/archive/1639320 «Золушка для Кеосаяна». — О премьере спектакля Тиграна Кеосаяна «Новый» по пьесе Ганны Слуцки на сцене театра «Содружество актёров Таганки».] Газета «<nowiki/>[[Аргументы и факты]]<nowiki/>» // aif.ru (22 марта 2000 года)</ref>. ==== " Sahna ko'ngilocharlari " ==== * 2016-2017 yillar - "Zolushka", Richard Rojers musiqasiga va [[Perro Sharl|Charlz Perroning]] xuddi shu nomdagi ertaki asosida Oskar Xammershteyn so'zlariga yozilgan Brodveydagi xuddi shu nomdagi musiqiy asarning ruscha versiyasi (Rossiya, Angliya hamkorlikda ishlab chiqarilgan). va AQSh; sahna rejissyori - Lindsi Pozner ({{Lang-en|Lindsay Posner}}, 1992- yilda Britaniyaning eng yuqori teatr mukofoti Laurens Olivier laureati ; musiqiy 2016 -yil 1 oktyabrdan 2017- yil 29 aprelgacha [[Moskva|Moskvadagi]] "Rossiya" teatri sahnasida bo'lib o'tdi - ''Madam (Zolushkaning o'gay onasi)''<ref name="О дружбе семей на 7days.ru">''Юрий Ненев''. [https://7days.ru/stars/privatelife/alena-khmelnitskaya-ya-sovsem-ne-protiv-obshcheniya-detey-s-novoy-semey-ikh-ottsa.htm Алёна Хмельницкая: «Я совсем не против общения детей с новой семьёй их отца». — Эксклюзивное интервью с актрисой о воспитании детей, отношениях с бывшим мужем Тиграном Кеосаяном и его новой семьёй.] // 7days.ru (14 сентября 2016 года)</ref><ref>[https://ria.ru/culture/20161001/1478276185.html В Москве состоится премьера мюзикла «Золушка». — Премьера бродвейского мюзикла совместного производства России, Англии и США пройдёт в столичном театре «Россия» 1 октября 2016 года.] «<nowiki/>[[РИА Новости]]<nowiki/>» // ria.ru (1 октября 2016 года)</ref><ref>[https://www.1tv.ru/shows/dobroe-utro/pro-kulturu/zolushka-premera-dobroe-utro-fragment-vypuska-ot-03-10-2016?start=0 ВИДЕО. Программа «Доброе утро» (фрагмент выпуска от 3 октября 2016 года). В театре «Россия» состоялась премьера мюзикла «Золушка».] «<nowiki/>[[Первый канал (Россия)|Первый канал]]<nowiki/>» // 1tv.ru (3 октября 2016 года)</ref><ref>[https://www.afisha.ru/performance/117658/ Мюзикл «Золушка» (постановка — «Стейдж Энтертейнмент Россия», режиссёр — Линдсей Познер). Обзор, фотографии, рецензии.] // [[afisha.ru]]</ref>. === Videokliplarda ishtirok etish === * 1993 yil - Oleg Mityaevning " [https://www.youtube.com/watch?v=S0rogj6AgyI Tungi mehmon] " qo'shig'iga videoklipda rol o'ynagan. Videoda (rej. Tigran Keosayan ) qo'shiq Mixail Shufutinskiy tomonidan ijro etilgan. * 1997 yil - Igor Saruxanovning "Squeak of the Wheel" qo'shig'i uchun videoklipda rol o'ynadi. Video rejissyori Tigran Keosayan<ref>''Ведущий: [[Цыбин, Иван Сергеевич|Иван Цыбин]]''. [http://www.5-tv.ru/utro/broadcasts/507587/1018116/ ВИДЕО. Программа «Утро на 5». Рубрика «Закрома Родины». Игорь Саруханов — «Скрипка-лиса». Режиссёр видеоклипа — Тигран Кеосаян. Выпуск от 18 апреля 2013 года.] «<nowiki/>[[Пятый канал (Россия)|Пятый канал]]<nowiki/>» (Санкт-Петербург) // 5-tv.ru</ref><ref>{{YouTube|RduvsRuMsoM|ВИДЕО. Клип на песню «Скрипка-лиса» — Игорь Саруханов. Режиссёр видеоклипа — Тигран Кеосаян (00:06:35).|logo=1}} // youtube.com (Игорь Саруханов; 25 августа 2011 года)</ref>. == Manbalar == {{Manbalar|refs=<ref name="Однажды на youtube.com">''Автор и ведущий: [[Майоров, Сергей Анатольевич|Сергей Майоров]]''. {{YouTube|pCItq2OPIKw|ВИДЕО. Программа «Однажды»: усталость Гоши Куценко, новый фильм Жоры Крыжовникова и интервью Алёны Хмельницкой (сюжет об Алёне Хмельницкой с 00:21:00 по 00:33:15).|logo=1}} // youtube.com (телеканал «[[НТВ]]»; 16 декабря 2017 года)</ref>}} == Havolalar == * [https://kinoafisha.ua/persons/hmelnitskaya-alyona-aleksandrovna Alena Xmelnitskaya. Biografiya, filmografiya, fotosuratlar.] "Kinoafisha" veb-sayti (Ukraina) // kinoafisha.ua * [http://rusamazonki.narod.ru/alena.html Alena Xmelnitskaya. Biografiya, filmografiya.] // rusamazonki.narod.ru * [https://www.afisha.ru/people/307940/ Alena Xmelnitskaya. Aktrisa ishtirokidagi filmlar va spektakllarning so'rovi, fotosurati.] // afisha.ru * [https://ruskino.ru/art/112 Alena Xmelnitskaya. Aktrisaning tarjimai holi, filmografiyasi, fotosuratlari.] // ruskino.ru [[Turkum:Alifbo boʻyicha shaxsiyatlar]] [[Turkum:Moskvada tugʻilganlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1971-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:12-yanvarda tugʻilganlar]] 5fprtcroqqg1pwqo3it1smhlqboko2a 2816341 2816322 2022-08-28T17:32:58Z 213.230.82.117 wikitext text/x-wiki {{Кинематографист|имя=Алёна Хмельницкая|оригинал имени=|изображение=|описание изображения=|имя при рождении=Елена Александровна Хмельницкая|профессия={{актриса|СССР|России|XX века|XXI века|телевидения России}}, {{телеведущая|России|XX века|XXI века}}|годы активности=с 1990|направление=|киностудия=|награды=}} '''Alyona (Elena<ref>[http://akter.kulichki.net/new1/hmelnickaya.htm Хмельницкая Елена Александровна. Краткая биография и фильмография.] // akter.kulichki.net</ref>) Aleksandrovna Xmelnitskaya''' ( tug'. [[1971|1971-]] [[12-yanvar|yil 12 yanvarda]] [[Moskva]] ) - sovet va [[Rossiya|rus]] [[Aktyorlik sanʼati|teatr]] va kino aktrisasi<nowiki/>[[Teatr|,]] teleboshlovchi. == Biografiya == Alyona (Elena) Xmelnitskaya 1971- yil 12 yanvarda, [[Moskva|Moskvada]] san'atkor oilasida tug'ilgan. Ota-onalar [[Balet|balet raqqosalari]]. Ota Aleksandr Xmelnitskiy (1938- yil 1 mart - 2021- yil oktyabr) <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.instagram.com/p/BfyOd43HUNC/?taken-by=alxmel|sarlavha=@alxmel в Instagram: «❤️Папуля, любимый мой и единственный ! Самый добрый, самый лучший, великодушный и сильный,самый любящий на свете !!! С Днём Твоего…»|nashriyot=Instagram|til=ru|kirish sanasi=2018-03-01}}</ref> va onasi Valentina Konstantinovna Savina, (1939- yil 6 iyunda tug'ilgan) yigirma yil davomida ,[[Katta teatr (teatr)|Bolshoy teatrida]] raqsga tushishdi. Aleksandr Xmelnitskiy teatrda ishlaganida ham xoreografiya maktabida, dars bera boshladi. Valentina Savina GITISni tugatib, xoreograf bo'ldi. Alena Vladimir Vasilev Katta teatrda Makbetni, Lenkom teatrida Juno va Avosda xoreografiyani sahnalashtirganda uning yordamchisi edi. 1983- yildan beri Alena Vyacheslav Zaitsev modalar uyida ,<ref name="Мой герой на tvc.ru">''Автор и ведущая: [[Устинова, Татьяна Витальевна|Татьяна Устинова]]''. [http://www.tvc.ru/channel/brand/id/2324/show/episodes/episode_id/48050 ВИДЕО. Авторская программа Татьяны Устиновой «Мой герой». Героиня программы — актриса и телеведущая Алёна Хмельницкая. Выпуск от 28 июня 2017 года (00:39:01).] Телеканал «<nowiki/>[[ТВ Центр]]<nowiki/>» // tvc.ru</ref> <ref name=":0">{{Veb manbasi|url=http://7days.ru/caravan/2017/3/alena-khmelnitskaya-glavnoe-nravitsya-sebe-samoy.htm|sarlavha=Алёна Хмельницкая: «Главное — нравиться себе самой»|muallif=Елена Ланкина|sana=2017-03-01|nashriyot=// 7days.ru|til=ru|kirish sanasi=2017-04-01}}</ref> moda namoyishlarini uyushtirdi. Ota-onalar uzoq vaqt [[Germaniya|Germaniyada]] yashab, dars berishgan<ref name="Горпроект на youtube.com">''Ведущая: Клавдия Правда''. {{YouTube|hjeVSapLDY0|ВИДЕО. Журнал «Горпроект». Гость — Алёна Хмельницкая (00:40:12).|logo=1}} // youtube.com («Gorproekt Media»; 10 февраля 2017 года)</ref>. Xmelnitskaya bolaligida [[badiiy gimnastika]] va [[stol tennisi]] bilan shug'ullangan (Alena bir nechta shahar musobaqalarida g'olib chiqqan). Bir muncha vaqt Alyona V. nomidagi Moskva rassomlik institutining tayyorgarlik bo'limida o'qidi Surikov<ref name=":0">{{Veb manbasi|url=http://7days.ru/caravan/2017/3/alena-khmelnitskaya-glavnoe-nravitsya-sebe-samoy.htm|sarlavha=Алёна Хмельницкая: «Главное — нравиться себе самой»|muallif=Елена Ланкина|sana=2017-03-01|nashriyot=// 7days.ru|til=ru|kirish sanasi=2017-04-01}}</ref>. Alyona Arbatda joylashgan 12-sonli Moskva o'rta maktabida, maxsus [[Fransuz tili|frantsuz]] tarafkashligida o'qidi<ref name=":0">{{Veb manbasi|url=http://7days.ru/caravan/2017/3/alena-khmelnitskaya-glavnoe-nravitsya-sebe-samoy.htm|sarlavha=Алёна Хмельницкая: «Главное — нравиться себе самой»|muallif=Елена Ланкина|sana=2017-03-01|nashriyot=// 7days.ru|til=ru|kirish sanasi=2017-04-01}}</ref>. 1988- yilda o'rta maktabni tugatgach, Alyona Moskva badiiy teatr maktabining aktyorlik bo'limiga o'qishga kirdi ,(kurs rahbari - Ivan Mixaylovich Tarxanov ), uni 1992- yilda tugatgan. Xuddi shu kursning bitiruvchilari Yuriy (Gosha) Kutsenko, Vyacheslav Razbegaev, Yekaterina Semyonova, Kseniya Entelis va boshqalar edi . Institutda ikkinchi kursda o'qiyotganda, Alena qiyin kastingdan o'tdi va Moskva davlat "Lenkom" teatrining truppasiga kirdi, u erda 1990-1994 yillarda, "Juno va Avos" spektaklida ''Konchita'' rolini o'ynadi. Bunga parallel ravishda, u filmlarda rol o'ynadi<ref name=":0">{{Veb manbasi|url=http://7days.ru/caravan/2017/3/alena-khmelnitskaya-glavnoe-nravitsya-sebe-samoy.htm|sarlavha=Алёна Хмельницкая: «Главное — нравиться себе самой»|muallif=Елена Ланкина|sana=2017-03-01|nashriyot=// 7days.ru|til=ru|kirish sanasi=2017-04-01}}</ref>. Alyona Xmelnitskaya, [[Jack London|Jek Londonning]] xuddi shu nomdagi romani asosida ,Vladimir Popkov tomonidan suratga olingan " Uch kishining yuragi " (1992) rus-ukraina sarguzashtli badiiy filmidagi, bosh roli <ref name="Сердца трёх на youtube.com">''Продюсер и ведущий: [[Усачёв, Иван Викторович|Иван Усачёв]]''. {{YouTube|AaeAXJGOEzA|ВИДЕО. Программа «Тайны советского кино. Сердца трёх» (2012 год). В программе приняли участие: Алёна Хмельницкая, Дмитрий Харатьян, Сергей Жигунов, Павел Небера и другие (00:25:42).|logo=1}} // youtube.com (TV Center; 24 января 2013 года)</ref> ''Leonsiya Solano'' ) bilan keng tanildi. 1993- yilda Alyona rejissyor,Tigran Keosayanga uylandi. 1994- yilda qizi Aleksandra tug'ilgandan keyin, Alena teatrni tark etishga majbur bo'ldi. Ikki yil davomida, Alena do'stlari ochgan kiyim-kechak butikida ijrochi direktor bo'lib ishladi<ref name=":0">{{Veb manbasi|url=http://7days.ru/caravan/2017/3/alena-khmelnitskaya-glavnoe-nravitsya-sebe-samoy.htm|sarlavha=Алёна Хмельницкая: «Главное — нравиться себе самой»|muallif=Елена Ланкина|sana=2017-03-01|nashriyot=// 7days.ru|til=ru|kirish sanasi=2017-04-01}}</ref>. 1994- yilda Alyona Ostankino Birinchi kanalida " Tong pochtasi " musiqiy va ko'ngilochar teleko'rsatuvining bir nechta epizodlarini olib bordi. 2009 -yildan 2010- yilgacha Alyona Keosayan bilan birgalikda ," Rossiya " telekanalida yulduzlarning oilaviy hayoti haqidagi ,"Sen va men" teleko'rsatuvini olib bordi<ref name="Семейная жизнь на trud.ru">{{Veb manbasi|url=http://www.trud.ru/article/01-10-2009/229682_tigran_keosajan_i_alena_xmelnitskaja_semejnaja_zhizn_ne_vojna_chtoby_drug_druga_zavoevyvat.html|sarlavha=Тигран Кеосаян и Алёна Хмельницкая: «Семейная жизнь — не война, чтобы друг друга завоёвывать»|muallif=Елена Самойлова|nashriyot=Газета «[[Труд (газета)|Труд]]»|sana=2009-10-01}}</ref>. === Shahsiy hayot === Birinchi turmush o'rtog'i, (1993-2014) - Tigran Keosayan, (1966- yil 4 yanvarda tug'ilgan), rossiyalik rejissyor, aktyor, ssenariy muallifi, videoklip rejissyori va teleboshlovchi <ref name="Семейная жизнь на trud.ru">{{Veb manbasi|url=http://www.trud.ru/article/01-10-2009/229682_tigran_keosajan_i_alena_xmelnitskaja_semejnaja_zhizn_ne_vojna_chtoby_drug_druga_zavoevyvat.html|sarlavha=Тигран Кеосаян и Алёна Хмельницкая: «Семейная жизнь — не война, чтобы друг друга завоёвывать»|muallif=Елена Самойлова|nashriyot=Газета «[[Труд (газета)|Труд]]»|sana=2009-10-01}}</ref> . Nikohda ikki qiz <ref name="Мой герой на tvc.ru">''Автор и ведущая: [[Устинова, Татьяна Витальевна|Татьяна Устинова]]''. [http://www.tvc.ru/channel/brand/id/2324/show/episodes/episode_id/48050 ВИДЕО. Авторская программа Татьяны Устиновой «Мой герой». Героиня программы — актриса и телеведущая Алёна Хмельницкая. Выпуск от 28 июня 2017 года (00:39:01).] Телеканал «<nowiki/>[[ТВ Центр]]<nowiki/>» // tvc.ru</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.woman.ru/relations/marriage/article/139181/|sarlavha=Как Алёна Хмельницкая живёт после развода с Тиграном Кеосаяном|sana=2014-09-02|muallif=Олеся Иванова|nashriyot=// woman.ru|til=ru|kirish sanasi=2014-10-27}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.kp.ru/daily/26288.7/3165538/|sarlavha=Тигран Кеосаян и Маргарита Симоньян назвали сына Багратом. — Режиссёр и редактор снова стали родителями|muallif=Елена Лаптева|sana=2014-09-27|ish=|nashriyot=Газета «[[Комсомольская правда]]»|kirish sanasi=2014-10-04|til=}}</ref> <ref name="Жёны в Ницце на dni.ru">''Милена Жарова''. [https://www.dni.ru/showbiz/2016/9/14/348068.html Алёна Хмельницкая, Тигран Кеосаян и его новая жена Маргарита Симоньян устроили переполох в Ницце.] Российская электронная газета «<nowiki/>[[Дни.ру]]<nowiki/>» // dni.ru (14 сентября 2016 года)</ref> <ref name="О дружбе семей на 7days.ru">''Юрий Ненев''. [https://7days.ru/stars/privatelife/alena-khmelnitskaya-ya-sovsem-ne-protiv-obshcheniya-detey-s-novoy-semey-ikh-ottsa.htm Алёна Хмельницкая: «Я совсем не против общения детей с новой семьёй их отца». — Эксклюзивное интервью с актрисой о воспитании детей, отношениях с бывшим мужем Тиграном Кеосаяном и его новой семьёй.] // 7days.ru (14 сентября 2016 года)</ref> <ref name="Жена. История любви на tvc.ru">''Автор и ведущая: [[Прошутинская, Кира Александровна|Кира Прошутинская]]''. [http://www.tvc.ru/channel/brand/id/22/show/episodes/episode_id/46871?page=4 ВИДЕО. Авторская программа Киры Прошутинской «Жена. История любви». Героиня программы — актриса и телеведущая Алёна Хмельницкая. Выпуск от 30 октября 2016 года (01:09:51).] Телеканал «<nowiki/>[[ТВ Центр]]<nowiki/>» // tvc.ru</ref> tugʻildi. Aleksandr Keosayanning qizi, (1994- yil 21 sentyabrda tug'ilgan). Alena Moskvadagi ,(Arbat yaqinidagi) o'rta maktabni, [[Eksternat|tashqi talaba]] sifatida tamomlagan. Alyona Buyuk Britaniyada, ikki yil o'qidi va u erda "International Baccalaureate" ("IB") xalqaro diplomini oldi. Alyona 2017-yilda Nyu-York universitetining [[:en:Tisch School of the Arts|Tisch sanʼat maktabini]] [[Film rejissor|rejissyorlik]] mutaxassisligi boʻyicha tamomlagan <ref name=":0">{{Veb manbasi|url=http://7days.ru/caravan/2017/3/alena-khmelnitskaya-glavnoe-nravitsya-sebe-samoy.htm|sarlavha=Алёна Хмельницкая: «Главное — нравиться себе самой»|muallif=Елена Ланкина|sana=2017-03-01|nashriyot=// 7days.ru|til=ru|kirish sanasi=2017-04-01}}</ref> <ref name="Жена. История любви на tvc.ru">''Автор и ведущая: [[Прошутинская, Кира Александровна|Кира Прошутинская]]''. [http://www.tvc.ru/channel/brand/id/22/show/episodes/episode_id/46871?page=4 ВИДЕО. Авторская программа Киры Прошутинской «Жена. История любви». Героиня программы — актриса и телеведущая Алёна Хмельницкая. Выпуск от 30 октября 2016 года (01:09:51).] Телеканал «<nowiki/>[[ТВ Центр]]<nowiki/>» // tvc.ru</ref> . Qizi Kseniya Keosayan (2010- yil 24 iyunda tug'ilgan)<ref name="Жена. История любви на tvc.ru">''Автор и ведущая: [[Прошутинская, Кира Александровна|Кира Прошутинская]]''. [http://www.tvc.ru/channel/brand/id/22/show/episodes/episode_id/46871?page=4 ВИДЕО. Авторская программа Киры Прошутинской «Жена. История любви». Героиня программы — актриса и телеведущая Алёна Хмельницкая. Выпуск от 30 октября 2016 года (01:09:51).] Телеканал «<nowiki/>[[ТВ Центр]]<nowiki/>» // tvc.ru</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://ria.ru/culture/20100707/252787180.html|sarlavha=У Тиграна Кеосаяна и Алёны Хмельницкой родилась вторая дочь|nashriyot=«[[РИА Новости]]» // ria.ru|sana=2010-07-07}}</ref>. * Norasmiy nikoh (2014- yildan) - Aleksandr Sinyushin (1984- yil 20 noyabrda tug'ilgan <ref>[http://argumenti.ru/showbiz/2017/03/525034 Алёна Хмельницкая перестала скрывать молодого возлюбленного.] Газета «<nowiki/>[[Аргументы недели]]<nowiki/>» // argumenti.ru (6 марта 2017 года)</ref> ) tadbirkor, turli tadbirlar uchun ovoz va yoritish uskunalarini ijaraga oladi . Alena turmush qurgan va bir o'g'li bor<ref>''Марина Зельцер''. [http://www.womanhit.ru/stars/interview/2017-03-30-alena-hmelnitskaja-aleksandr-molozhe-menja-nonekritichno/ Алёна Хмельницкая: «Александр моложе меня, но некритично». — В интервью актриса рассказала о новом избраннике.] // womanhit.ru (30 марта 2017 года)</ref><ref>''Ксения Яснова''. [http://www.tele.ru/news/khmelnitskaya-rastrogala-obrashcheniem-k-molodomu-izbranniku/ Хмельницкая растрогала обращением к молодому избраннику. — Актриса открыто призналась мужчине в любви, назвав его своим рыцарем.] // [[Теленеделя|tele.ru]] (20 ноября 2017 года) </ref><ref name=". == Творчество == === Работы в театре === ==== «[[Ленком]]» ==== * 1990—1994 — «[[Юнона и Авось (спектакль)|Юнона и Авось]]», [[Юнона и Авось|рок-опера]] композитора [[Рыбников, Алексей Львович|Алексея Рыбникова]] на либретто поэта [[Вознесенский, Андрей Андреевич|Андрея Вознесенского]] (режиссёр — [[Захаров, Марк Анатольевич|Марк Захаров]], хореограф — [[Васильев, Владимир Викторович|Владимир Васильев]]; премьера — 9 июня 1981 года) — ''[[Аргуэльо, Консепсьон|Кончита]] ({{lang-es|Conchita}}).'' ==== [[Содружество актёров Таганки]] (Москва) ==== * 2000 — «Новый» по пьесе [[Слуцки, Ганна Оганесовна|Ганны Слуцки]] (режиссёр — [[Кеосаян, Тигран Эдмондович|Тигран Кеосаян]])<ref">''В. Мартынов''. [http://www.aif.ru/archive/1639320 «Золушка для Кеосаяна». — О премьере спектакля Тиграна Кеосаяна «Новый» по пьесе Ганны Слуцки на сцене театра «Содружество актёров Таганки».] Газета «<nowiki/>[[Аргументы и факты]]<nowiki/>» // aif.ru (22 марта 2000 года)</ref>. ==== " Sahna ko'ngilocharlari " ==== * 2016-2017 yillar - "Zolushka", Richard Rojers musiqasiga va [[Perro Sharl|Charlz Perroning]] xuddi shu nomdagi ertaki asosida Oskar Xammershteyn so'zlariga yozilgan Brodveydagi xuddi shu nomdagi musiqiy asarning ruscha versiyasi (Rossiya, Angliya hamkorlikda ishlab chiqarilgan). va AQSh; sahna rejissyori - Lindsi Pozner ({{Lang-en|Lindsay Posner}}, 1992- yilda Britaniyaning eng yuqori teatr mukofoti Laurens Olivier laureati ; musiqiy 2016 -yil 1 oktyabrdan 2017- yil 29 aprelgacha [[Moskva|Moskvadagi]] "Rossiya" teatri sahnasida bo'lib o'tdi - ''Madam (Zolushkaning o'gay onasi)''<ref name="О дружбе семей на 7days.ru">''Юрий Ненев''. [https://7days.ru/stars/privatelife/alena-khmelnitskaya-ya-sovsem-ne-protiv-obshcheniya-detey-s-novoy-semey-ikh-ottsa.htm Алёна Хмельницкая: «Я совсем не против общения детей с новой семьёй их отца». — Эксклюзивное интервью с актрисой о воспитании детей, отношениях с бывшим мужем Тиграном Кеосаяном и его новой семьёй.] // 7days.ru (14 сентября 2016 года)</ref><ref>[https://ria.ru/culture/20161001/1478276185.html В Москве состоится премьера мюзикла «Золушка». — Премьера бродвейского мюзикла совместного производства России, Англии и США пройдёт в столичном театре «Россия» 1 октября 2016 года.] «<nowiki/>[[РИА Новости]]<nowiki/>» // ria.ru (1 октября 2016 года)</ref><ref>[https://www.1tv.ru/shows/dobroe-utro/pro-kulturu/zolushka-premera-dobroe-utro-fragment-vypuska-ot-03-10-2016?start=0 ВИДЕО. Программа «Доброе утро» (фрагмент выпуска от 3 октября 2016 года). В театре «Россия» состоялась премьера мюзикла «Золушка».] «<nowiki/>[[Первый канал (Россия)|Первый канал]]<nowiki/>» // 1tv.ru (3 октября 2016 года)</ref><ref>[https://www.afisha.ru/performance/117658/ Мюзикл «Золушка» (постановка — «Стейдж Энтертейнмент Россия», режиссёр — Линдсей Познер). Обзор, фотографии, рецензии.] // [[afisha.ru]]</ref>. === Videokliplarda ishtirok etish === * 1993 yil - Oleg Mityaevning " [https://www.youtube.com/watch?v=S0rogj6AgyI Tungi mehmon] " qo'shig'iga videoklipda rol o'ynagan. Videoda (rej. Tigran Keosayan ) qo'shiq Mixail Shufutinskiy tomonidan ijro etilgan. * 1997 yil - Igor Saruxanovning "Squeak of the Wheel" qo'shig'i uchun videoklipda rol o'ynadi. Video rejissyori Tigran Keosayan<ref>''Ведущий: [[Цыбин, Иван Сергеевич|Иван Цыбин]]''. [http://www.5-tv.ru/utro/broadcasts/507587/1018116/ ВИДЕО. Программа «Утро на 5». Рубрика «Закрома Родины». Игорь Саруханов — «Скрипка-лиса». Режиссёр видеоклипа — Тигран Кеосаян. Выпуск от 18 апреля 2013 года.] «<nowiki/>[[Пятый канал (Россия)|Пятый канал]]<nowiki/>» (Санкт-Петербург) // 5-tv.ru</ref><ref>{{YouTube|RduvsRuMsoM|ВИДЕО. Клип на песню «Скрипка-лиса» — Игорь Саруханов. Режиссёр видеоклипа — Тигран Кеосаян (00:06:35).|logo=1}} // youtube.com (Игорь Саруханов; 25 августа 2011 года)</ref>. == Manbalar == {{Manbalar|refs=<ref name="Однажды на youtube.com">''Автор и ведущий: [[Майоров, Сергей Анатольевич|Сергей Майоров]]''. {{YouTube|pCItq2OPIKw|ВИДЕО. Программа «Однажды»: усталость Гоши Куценко, новый фильм Жоры Крыжовникова и интервью Алёны Хмельницкой (сюжет об Алёне Хмельницкой с 00:21:00 по 00:33:15).|logo=1}} // youtube.com (телеканал «[[НТВ]]»; 16 декабря 2017 года)</ref>}} == Havolalar == * [https://kinoafisha.ua/persons/hmelnitskaya-alyona-aleksandrovna Alena Xmelnitskaya. Biografiya, filmografiya, fotosuratlar.] "Kinoafisha" veb-sayti (Ukraina) // kinoafisha.ua * [http://rusamazonki.narod.ru/alena.html Alena Xmelnitskaya. Biografiya, filmografiya.] // rusamazonki.narod.ru * [https://www.afisha.ru/people/307940/ Alena Xmelnitskaya. Aktrisa ishtirokidagi filmlar va spektakllarning so'rovi, fotosurati.] // afisha.ru * [https://ruskino.ru/art/112 Alena Xmelnitskaya. Aktrisaning tarjimai holi, filmografiyasi, fotosuratlari.] // ruskino.ru [[Turkum:Alifbo boʻyicha shaxsiyatlar]] [[Turkum:Moskvada tugʻilganlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1971-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:12-yanvarda tugʻilganlar]] ntpdd5wbsny0ewqv71qxr7nc4qpl3om 2816344 2816341 2022-08-28T17:33:31Z 213.230.82.117 wikitext text/x-wiki {{Кинематографист|имя=Алёна Хмельницкая|оригинал имени=|изображение=|описание изображения=|имя при рождении=Елена Александровна Хмельницкая|профессия={{актриса|СССР|России|XX века|XXI века|телевидения России}}, {{телеведущая|России|XX века|XXI века}}|годы активности=с 1990|направление=|киностудия=|награды=}} '''Alyona (Elena<ref>[http://akter.kulichki.net/new1/hmelnickaya.htm Хмельницкая Елена Александровна. Краткая биография и фильмография.] // akter.kulichki.net</ref>) Aleksandrovna Xmelnitskaya''' ( tug'. [[1971|1971-]] [[12-yanvar|yil 12 yanvarda]] [[Moskva]] ) - sovet va [[Rossiya|rus]] [[Aktyorlik sanʼati|teatr]] va kino aktrisasi<nowiki/>[[Teatr|,]] teleboshlovchi. == Biografiya == Alyona (Elena) Xmelnitskaya 1971- yil 12 yanvarda, [[Moskva|Moskvada]] san'atkor oilasida tug'ilgan. Ota-onalar [[Balet|balet raqqosalari]]. Ota Aleksandr Xmelnitskiy (1938- yil 1 mart - 2021- yil oktyabr) <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.instagram.com/p/BfyOd43HUNC/?taken-by=alxmel|sarlavha=@alxmel в Instagram: «❤️Папуля, любимый мой и единственный ! Самый добрый, самый лучший, великодушный и сильный,самый любящий на свете !!! С Днём Твоего…»|nashriyot=Instagram|til=ru|kirish sanasi=2018-03-01}}</ref> va onasi Valentina Konstantinovna Savina, (1939- yil 6 iyunda tug'ilgan) yigirma yil davomida ,[[Katta teatr (teatr)|Bolshoy teatrida]] raqsga tushishdi. Aleksandr Xmelnitskiy teatrda ishlaganida ham xoreografiya maktabida, dars bera boshladi. Valentina Savina GITISni tugatib, xoreograf bo'ldi. Alena Vladimir Vasilev Katta teatrda Makbetni, Lenkom teatrida Juno va Avosda xoreografiyani sahnalashtirganda uning yordamchisi edi. 1983- yildan beri Alena Vyacheslav Zaitsev modalar uyida ,<ref name="Мой герой на tvc.ru">''Автор и ведущая: [[Устинова, Татьяна Витальевна|Татьяна Устинова]]''. [http://www.tvc.ru/channel/brand/id/2324/show/episodes/episode_id/48050 ВИДЕО. Авторская программа Татьяны Устиновой «Мой герой». Героиня программы — актриса и телеведущая Алёна Хмельницкая. Выпуск от 28 июня 2017 года (00:39:01).] Телеканал «<nowiki/>[[ТВ Центр]]<nowiki/>» // tvc.ru</ref> <ref name=":0">{{Veb manbasi|url=http://7days.ru/caravan/2017/3/alena-khmelnitskaya-glavnoe-nravitsya-sebe-samoy.htm|sarlavha=Алёна Хмельницкая: «Главное — нравиться себе самой»|muallif=Елена Ланкина|sana=2017-03-01|nashriyot=// 7days.ru|til=ru|kirish sanasi=2017-04-01}}</ref> moda namoyishlarini uyushtirdi. Ota-onalar uzoq vaqt [[Germaniya|Germaniyada]] yashab, dars berishgan<ref name="Горпроект на youtube.com">''Ведущая: Клавдия Правда''. {{YouTube|hjeVSapLDY0|ВИДЕО. Журнал «Горпроект». Гость — Алёна Хмельницкая (00:40:12).|logo=1}} // youtube.com («Gorproekt Media»; 10 февраля 2017 года)</ref>. Xmelnitskaya bolaligida [[badiiy gimnastika]] va [[stol tennisi]] bilan shug'ullangan (Alena bir nechta shahar musobaqalarida g'olib chiqqan). Bir muncha vaqt Alyona V. nomidagi Moskva rassomlik institutining tayyorgarlik bo'limida o'qidi Surikov<ref name=":0">{{Veb manbasi|url=http://7days.ru/caravan/2017/3/alena-khmelnitskaya-glavnoe-nravitsya-sebe-samoy.htm|sarlavha=Алёна Хмельницкая: «Главное — нравиться себе самой»|muallif=Елена Ланкина|sana=2017-03-01|nashriyot=// 7days.ru|til=ru|kirish sanasi=2017-04-01}}</ref>. Alyona Arbatda joylashgan 12-sonli Moskva o'rta maktabida, maxsus [[Fransuz tili|frantsuz]] tarafkashligida o'qidi<ref name=":0">{{Veb manbasi|url=http://7days.ru/caravan/2017/3/alena-khmelnitskaya-glavnoe-nravitsya-sebe-samoy.htm|sarlavha=Алёна Хмельницкая: «Главное — нравиться себе самой»|muallif=Елена Ланкина|sana=2017-03-01|nashriyot=// 7days.ru|til=ru|kirish sanasi=2017-04-01}}</ref>. 1988- yilda o'rta maktabni tugatgach, Alyona Moskva badiiy teatr maktabining aktyorlik bo'limiga o'qishga kirdi ,(kurs rahbari - Ivan Mixaylovich Tarxanov ), uni 1992- yilda tugatgan. Xuddi shu kursning bitiruvchilari Yuriy (Gosha) Kutsenko, Vyacheslav Razbegaev, Yekaterina Semyonova, Kseniya Entelis va boshqalar edi . Institutda ikkinchi kursda o'qiyotganda, Alena qiyin kastingdan o'tdi va Moskva davlat "Lenkom" teatrining truppasiga kirdi, u erda 1990-1994 yillarda, "Juno va Avos" spektaklida ''Konchita'' rolini o'ynadi. Bunga parallel ravishda, u filmlarda rol o'ynadi<ref name=":0">{{Veb manbasi|url=http://7days.ru/caravan/2017/3/alena-khmelnitskaya-glavnoe-nravitsya-sebe-samoy.htm|sarlavha=Алёна Хмельницкая: «Главное — нравиться себе самой»|muallif=Елена Ланкина|sana=2017-03-01|nashriyot=// 7days.ru|til=ru|kirish sanasi=2017-04-01}}</ref>. Alyona Xmelnitskaya, [[Jack London|Jek Londonning]] xuddi shu nomdagi romani asosida ,Vladimir Popkov tomonidan suratga olingan " Uch kishining yuragi " (1992) rus-ukraina sarguzashtli badiiy filmidagi, bosh roli <ref name="Сердца трёх на youtube.com">''Продюсер и ведущий: [[Усачёв, Иван Викторович|Иван Усачёв]]''. {{YouTube|AaeAXJGOEzA|ВИДЕО. Программа «Тайны советского кино. Сердца трёх» (2012 год). В программе приняли участие: Алёна Хмельницкая, Дмитрий Харатьян, Сергей Жигунов, Павел Небера и другие (00:25:42).|logo=1}} // youtube.com (TV Center; 24 января 2013 года)</ref> ''Leonsiya Solano'' ) bilan keng tanildi. 1993- yilda Alyona rejissyor,Tigran Keosayanga uylandi. 1994- yilda qizi Aleksandra tug'ilgandan keyin, Alena teatrni tark etishga majbur bo'ldi. Ikki yil davomida, Alena do'stlari ochgan kiyim-kechak butikida ijrochi direktor bo'lib ishladi<ref name=":0">{{Veb manbasi|url=http://7days.ru/caravan/2017/3/alena-khmelnitskaya-glavnoe-nravitsya-sebe-samoy.htm|sarlavha=Алёна Хмельницкая: «Главное — нравиться себе самой»|muallif=Елена Ланкина|sana=2017-03-01|nashriyot=// 7days.ru|til=ru|kirish sanasi=2017-04-01}}</ref>. 1994- yilda Alyona Ostankino Birinchi kanalida " Tong pochtasi " musiqiy va ko'ngilochar teleko'rsatuvining bir nechta epizodlarini olib bordi. 2009 -yildan 2010- yilgacha Alyona Keosayan bilan birgalikda ," Rossiya " telekanalida yulduzlarning oilaviy hayoti haqidagi ,"Sen va men" teleko'rsatuvini olib bordi<ref name="Семейная жизнь на trud.ru">{{Veb manbasi|url=http://www.trud.ru/article/01-10-2009/229682_tigran_keosajan_i_alena_xmelnitskaja_semejnaja_zhizn_ne_vojna_chtoby_drug_druga_zavoevyvat.html|sarlavha=Тигран Кеосаян и Алёна Хмельницкая: «Семейная жизнь — не война, чтобы друг друга завоёвывать»|muallif=Елена Самойлова|nashriyot=Газета «[[Труд (газета)|Труд]]»|sana=2009-10-01}}</ref>. == Shahsiy hayot == Birinchi turmush o'rtog'i, (1993-2014) - Tigran Keosayan, (1966- yil 4 yanvarda tug'ilgan), rossiyalik rejissyor, aktyor, ssenariy muallifi, videoklip rejissyori va teleboshlovchi <ref name="Семейная жизнь на trud.ru">{{Veb manbasi|url=http://www.trud.ru/article/01-10-2009/229682_tigran_keosajan_i_alena_xmelnitskaja_semejnaja_zhizn_ne_vojna_chtoby_drug_druga_zavoevyvat.html|sarlavha=Тигран Кеосаян и Алёна Хмельницкая: «Семейная жизнь — не война, чтобы друг друга завоёвывать»|muallif=Елена Самойлова|nashriyot=Газета «[[Труд (газета)|Труд]]»|sana=2009-10-01}}</ref> . Nikohda ikki qiz <ref name="Мой герой на tvc.ru">''Автор и ведущая: [[Устинова, Татьяна Витальевна|Татьяна Устинова]]''. [http://www.tvc.ru/channel/brand/id/2324/show/episodes/episode_id/48050 ВИДЕО. Авторская программа Татьяны Устиновой «Мой герой». Героиня программы — актриса и телеведущая Алёна Хмельницкая. Выпуск от 28 июня 2017 года (00:39:01).] Телеканал «<nowiki/>[[ТВ Центр]]<nowiki/>» // tvc.ru</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.woman.ru/relations/marriage/article/139181/|sarlavha=Как Алёна Хмельницкая живёт после развода с Тиграном Кеосаяном|sana=2014-09-02|muallif=Олеся Иванова|nashriyot=// woman.ru|til=ru|kirish sanasi=2014-10-27}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.kp.ru/daily/26288.7/3165538/|sarlavha=Тигран Кеосаян и Маргарита Симоньян назвали сына Багратом. — Режиссёр и редактор снова стали родителями|muallif=Елена Лаптева|sana=2014-09-27|ish=|nashriyot=Газета «[[Комсомольская правда]]»|kirish sanasi=2014-10-04|til=}}</ref> <ref name="Жёны в Ницце на dni.ru">''Милена Жарова''. [https://www.dni.ru/showbiz/2016/9/14/348068.html Алёна Хмельницкая, Тигран Кеосаян и его новая жена Маргарита Симоньян устроили переполох в Ницце.] Российская электронная газета «<nowiki/>[[Дни.ру]]<nowiki/>» // dni.ru (14 сентября 2016 года)</ref> <ref name="О дружбе семей на 7days.ru">''Юрий Ненев''. [https://7days.ru/stars/privatelife/alena-khmelnitskaya-ya-sovsem-ne-protiv-obshcheniya-detey-s-novoy-semey-ikh-ottsa.htm Алёна Хмельницкая: «Я совсем не против общения детей с новой семьёй их отца». — Эксклюзивное интервью с актрисой о воспитании детей, отношениях с бывшим мужем Тиграном Кеосаяном и его новой семьёй.] // 7days.ru (14 сентября 2016 года)</ref> <ref name="Жена. История любви на tvc.ru">''Автор и ведущая: [[Прошутинская, Кира Александровна|Кира Прошутинская]]''. [http://www.tvc.ru/channel/brand/id/22/show/episodes/episode_id/46871?page=4 ВИДЕО. Авторская программа Киры Прошутинской «Жена. История любви». Героиня программы — актриса и телеведущая Алёна Хмельницкая. Выпуск от 30 октября 2016 года (01:09:51).] Телеканал «<nowiki/>[[ТВ Центр]]<nowiki/>» // tvc.ru</ref> tugʻildi. Aleksandr Keosayanning qizi, (1994- yil 21 sentyabrda tug'ilgan). Alena Moskvadagi ,(Arbat yaqinidagi) o'rta maktabni, [[Eksternat|tashqi talaba]] sifatida tamomlagan. Alyona Buyuk Britaniyada, ikki yil o'qidi va u erda "International Baccalaureate" ("IB") xalqaro diplomini oldi. Alyona 2017-yilda Nyu-York universitetining [[:en:Tisch School of the Arts|Tisch sanʼat maktabini]] [[Film rejissor|rejissyorlik]] mutaxassisligi boʻyicha tamomlagan <ref name=":0">{{Veb manbasi|url=http://7days.ru/caravan/2017/3/alena-khmelnitskaya-glavnoe-nravitsya-sebe-samoy.htm|sarlavha=Алёна Хмельницкая: «Главное — нравиться себе самой»|muallif=Елена Ланкина|sana=2017-03-01|nashriyot=// 7days.ru|til=ru|kirish sanasi=2017-04-01}}</ref> <ref name="Жена. История любви на tvc.ru">''Автор и ведущая: [[Прошутинская, Кира Александровна|Кира Прошутинская]]''. [http://www.tvc.ru/channel/brand/id/22/show/episodes/episode_id/46871?page=4 ВИДЕО. Авторская программа Киры Прошутинской «Жена. История любви». Героиня программы — актриса и телеведущая Алёна Хмельницкая. Выпуск от 30 октября 2016 года (01:09:51).] Телеканал «<nowiki/>[[ТВ Центр]]<nowiki/>» // tvc.ru</ref> . Qizi Kseniya Keosayan (2010- yil 24 iyunda tug'ilgan)<ref name="Жена. История любви на tvc.ru">''Автор и ведущая: [[Прошутинская, Кира Александровна|Кира Прошутинская]]''. [http://www.tvc.ru/channel/brand/id/22/show/episodes/episode_id/46871?page=4 ВИДЕО. Авторская программа Киры Прошутинской «Жена. История любви». Героиня программы — актриса и телеведущая Алёна Хмельницкая. Выпуск от 30 октября 2016 года (01:09:51).] Телеканал «<nowiki/>[[ТВ Центр]]<nowiki/>» // tvc.ru</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://ria.ru/culture/20100707/252787180.html|sarlavha=У Тиграна Кеосаяна и Алёны Хмельницкой родилась вторая дочь|nashriyot=«[[РИА Новости]]» // ria.ru|sana=2010-07-07}}</ref>. * Norasmiy nikoh (2014- yildan) - Aleksandr Sinyushin (1984- yil 20 noyabrda tug'ilgan <ref>[http://argumenti.ru/showbiz/2017/03/525034 Алёна Хмельницкая перестала скрывать молодого возлюбленного.] Газета «<nowiki/>[[Аргументы недели]]<nowiki/>» // argumenti.ru (6 марта 2017 года)</ref> ) tadbirkor, turli tadbirlar uchun ovoz va yoritish uskunalarini ijaraga oladi . Alena turmush qurgan va bir o'g'li bor<ref>''Марина Зельцер''. [http://www.womanhit.ru/stars/interview/2017-03-30-alena-hmelnitskaja-aleksandr-molozhe-menja-nonekritichno/ Алёна Хмельницкая: «Александр моложе меня, но некритично». — В интервью актриса рассказала о новом избраннике.] // womanhit.ru (30 марта 2017 года)</ref><ref>''Ксения Яснова''. [http://www.tele.ru/news/khmelnitskaya-rastrogala-obrashcheniem-k-molodomu-izbranniku/ Хмельницкая растрогала обращением к молодому избраннику. — Актриса открыто призналась мужчине в любви, назвав его своим рыцарем.] // [[Теленеделя|tele.ru]] (20 ноября 2017 года) </ref><ref name=". == Творчество == === Работы в театре === ==== «[[Ленком]]» ==== * 1990—1994 — «[[Юнона и Авось (спектакль)|Юнона и Авось]]», [[Юнона и Авось|рок-опера]] композитора [[Рыбников, Алексей Львович|Алексея Рыбникова]] на либретто поэта [[Вознесенский, Андрей Андреевич|Андрея Вознесенского]] (режиссёр — [[Захаров, Марк Анатольевич|Марк Захаров]], хореограф — [[Васильев, Владимир Викторович|Владимир Васильев]]; премьера — 9 июня 1981 года) — ''[[Аргуэльо, Консепсьон|Кончита]] ({{lang-es|Conchita}}).'' ==== [[Содружество актёров Таганки]] (Москва) ==== * 2000 — «Новый» по пьесе [[Слуцки, Ганна Оганесовна|Ганны Слуцки]] (режиссёр — [[Кеосаян, Тигран Эдмондович|Тигран Кеосаян]])<ref">''В. Мартынов''. [http://www.aif.ru/archive/1639320 «Золушка для Кеосаяна». — О премьере спектакля Тиграна Кеосаяна «Новый» по пьесе Ганны Слуцки на сцене театра «Содружество актёров Таганки».] Газета «<nowiki/>[[Аргументы и факты]]<nowiki/>» // aif.ru (22 марта 2000 года)</ref>. ==== " Sahna ko'ngilocharlari " ==== * 2016-2017 yillar - "Zolushka", Richard Rojers musiqasiga va [[Perro Sharl|Charlz Perroning]] xuddi shu nomdagi ertaki asosida Oskar Xammershteyn so'zlariga yozilgan Brodveydagi xuddi shu nomdagi musiqiy asarning ruscha versiyasi (Rossiya, Angliya hamkorlikda ishlab chiqarilgan). va AQSh; sahna rejissyori - Lindsi Pozner ({{Lang-en|Lindsay Posner}}, 1992- yilda Britaniyaning eng yuqori teatr mukofoti Laurens Olivier laureati ; musiqiy 2016 -yil 1 oktyabrdan 2017- yil 29 aprelgacha [[Moskva|Moskvadagi]] "Rossiya" teatri sahnasida bo'lib o'tdi - ''Madam (Zolushkaning o'gay onasi)''<ref name="О дружбе семей на 7days.ru">''Юрий Ненев''. [https://7days.ru/stars/privatelife/alena-khmelnitskaya-ya-sovsem-ne-protiv-obshcheniya-detey-s-novoy-semey-ikh-ottsa.htm Алёна Хмельницкая: «Я совсем не против общения детей с новой семьёй их отца». — Эксклюзивное интервью с актрисой о воспитании детей, отношениях с бывшим мужем Тиграном Кеосаяном и его новой семьёй.] // 7days.ru (14 сентября 2016 года)</ref><ref>[https://ria.ru/culture/20161001/1478276185.html В Москве состоится премьера мюзикла «Золушка». — Премьера бродвейского мюзикла совместного производства России, Англии и США пройдёт в столичном театре «Россия» 1 октября 2016 года.] «<nowiki/>[[РИА Новости]]<nowiki/>» // ria.ru (1 октября 2016 года)</ref><ref>[https://www.1tv.ru/shows/dobroe-utro/pro-kulturu/zolushka-premera-dobroe-utro-fragment-vypuska-ot-03-10-2016?start=0 ВИДЕО. Программа «Доброе утро» (фрагмент выпуска от 3 октября 2016 года). В театре «Россия» состоялась премьера мюзикла «Золушка».] «<nowiki/>[[Первый канал (Россия)|Первый канал]]<nowiki/>» // 1tv.ru (3 октября 2016 года)</ref><ref>[https://www.afisha.ru/performance/117658/ Мюзикл «Золушка» (постановка — «Стейдж Энтертейнмент Россия», режиссёр — Линдсей Познер). Обзор, фотографии, рецензии.] // [[afisha.ru]]</ref>. === Videokliplarda ishtirok etish === * 1993 yil - Oleg Mityaevning " [https://www.youtube.com/watch?v=S0rogj6AgyI Tungi mehmon] " qo'shig'iga videoklipda rol o'ynagan. Videoda (rej. Tigran Keosayan ) qo'shiq Mixail Shufutinskiy tomonidan ijro etilgan. * 1997 yil - Igor Saruxanovning "Squeak of the Wheel" qo'shig'i uchun videoklipda rol o'ynadi. Video rejissyori Tigran Keosayan<ref>''Ведущий: [[Цыбин, Иван Сергеевич|Иван Цыбин]]''. [http://www.5-tv.ru/utro/broadcasts/507587/1018116/ ВИДЕО. Программа «Утро на 5». Рубрика «Закрома Родины». Игорь Саруханов — «Скрипка-лиса». Режиссёр видеоклипа — Тигран Кеосаян. Выпуск от 18 апреля 2013 года.] «<nowiki/>[[Пятый канал (Россия)|Пятый канал]]<nowiki/>» (Санкт-Петербург) // 5-tv.ru</ref><ref>{{YouTube|RduvsRuMsoM|ВИДЕО. Клип на песню «Скрипка-лиса» — Игорь Саруханов. Режиссёр видеоклипа — Тигран Кеосаян (00:06:35).|logo=1}} // youtube.com (Игорь Саруханов; 25 августа 2011 года)</ref>. == Manbalar == {{Manbalar|refs=<ref name="Однажды на youtube.com">''Автор и ведущий: [[Майоров, Сергей Анатольевич|Сергей Майоров]]''. {{YouTube|pCItq2OPIKw|ВИДЕО. Программа «Однажды»: усталость Гоши Куценко, новый фильм Жоры Крыжовникова и интервью Алёны Хмельницкой (сюжет об Алёне Хмельницкой с 00:21:00 по 00:33:15).|logo=1}} // youtube.com (телеканал «[[НТВ]]»; 16 декабря 2017 года)</ref>}} == Havolalar == * [https://kinoafisha.ua/persons/hmelnitskaya-alyona-aleksandrovna Alena Xmelnitskaya. Biografiya, filmografiya, fotosuratlar.] "Kinoafisha" veb-sayti (Ukraina) // kinoafisha.ua * [http://rusamazonki.narod.ru/alena.html Alena Xmelnitskaya. Biografiya, filmografiya.] // rusamazonki.narod.ru * [https://www.afisha.ru/people/307940/ Alena Xmelnitskaya. Aktrisa ishtirokidagi filmlar va spektakllarning so'rovi, fotosurati.] // afisha.ru * [https://ruskino.ru/art/112 Alena Xmelnitskaya. Aktrisaning tarjimai holi, filmografiyasi, fotosuratlari.] // ruskino.ru [[Turkum:Alifbo boʻyicha shaxsiyatlar]] [[Turkum:Moskvada tugʻilganlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1971-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:12-yanvarda tugʻilganlar]] 7ebxg26devd2wqn50q38df1dg9o15oy 2816385 2816344 2022-08-28T18:09:36Z Artemev Nikolay 46453 wikitext text/x-wiki {{wikify}}{{xatolar}} {{Кинематографист|имя=Алёна Хмельницкая|оригинал имени=|изображение=|описание изображения=|имя при рождении=Елена Александровна Хмельницкая|профессия={{актриса|СССР|России|XX века|XXI века|телевидения России}}, {{телеведущая|России|XX века|XXI века}}|годы активности=с 1990|направление=|киностудия=|награды=}} '''Alyona (Elena<ref>[http://akter.kulichki.net/new1/hmelnickaya.htm Хмельницкая Елена Александровна. Краткая биография и фильмография.] // akter.kulichki.net</ref>) Aleksandrovna Xmelnitskaya''' ( tug'. [[1971|1971-]] [[12-yanvar|yil 12 yanvarda]] [[Moskva]] ) - sovet va [[Rossiya|rus]] [[Aktyorlik sanʼati|teatr]] va kino aktrisasi<nowiki/>[[Teatr|,]] teleboshlovchi. == Biografiya == Alyona (Elena) Xmelnitskaya 1971- yil 12 yanvarda, [[Moskva|Moskvada]] san'atkor oilasida tug'ilgan. Ota-onalar [[Balet|balet raqqosalari]]. Ota Aleksandr Xmelnitskiy (1938- yil 1 mart - 2021- yil oktyabr) <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.instagram.com/p/BfyOd43HUNC/?taken-by=alxmel|sarlavha=@alxmel в Instagram: «❤️Папуля, любимый мой и единственный ! Самый добрый, самый лучший, великодушный и сильный,самый любящий на свете !!! С Днём Твоего…»|nashriyot=Instagram|til=ru|kirish sanasi=2018-03-01}}</ref> va onasi Valentina Konstantinovna Savina, (1939- yil 6 iyunda tug'ilgan) yigirma yil davomida ,[[Katta teatr (teatr)|Bolshoy teatrida]] raqsga tushishdi. Aleksandr Xmelnitskiy teatrda ishlaganida ham xoreografiya maktabida, dars bera boshladi. Valentina Savina GITISni tugatib, xoreograf bo'ldi. Alena Vladimir Vasilev Katta teatrda Makbetni, Lenkom teatrida Juno va Avosda xoreografiyani sahnalashtirganda uning yordamchisi edi. 1983- yildan beri Alena Vyacheslav Zaitsev modalar uyida ,<ref name="Мой герой на tvc.ru">''Автор и ведущая: [[Устинова, Татьяна Витальевна|Татьяна Устинова]]''. [http://www.tvc.ru/channel/brand/id/2324/show/episodes/episode_id/48050 ВИДЕО. Авторская программа Татьяны Устиновой «Мой герой». Героиня программы — актриса и телеведущая Алёна Хмельницкая. Выпуск от 28 июня 2017 года (00:39:01).] Телеканал «<nowiki/>[[ТВ Центр]]<nowiki/>» // tvc.ru</ref> <ref name=":0">{{Veb manbasi|url=http://7days.ru/caravan/2017/3/alena-khmelnitskaya-glavnoe-nravitsya-sebe-samoy.htm|sarlavha=Алёна Хмельницкая: «Главное — нравиться себе самой»|muallif=Елена Ланкина|sana=2017-03-01|nashriyot=// 7days.ru|til=ru|kirish sanasi=2017-04-01}}</ref> moda namoyishlarini uyushtirdi. Ota-onalar uzoq vaqt [[Germaniya|Germaniyada]] yashab, dars berishgan<ref name="Горпроект на youtube.com">''Ведущая: Клавдия Правда''. {{YouTube|hjeVSapLDY0|ВИДЕО. Журнал «Горпроект». Гость — Алёна Хмельницкая (00:40:12).|logo=1}} // youtube.com («Gorproekt Media»; 10 февраля 2017 года)</ref>. Xmelnitskaya bolaligida [[badiiy gimnastika]] va [[stol tennisi]] bilan shug'ullangan (Alena bir nechta shahar musobaqalarida g'olib chiqqan). Bir muncha vaqt Alyona V. nomidagi Moskva rassomlik institutining tayyorgarlik bo'limida o'qidi Surikov<ref name=":0">{{Veb manbasi|url=http://7days.ru/caravan/2017/3/alena-khmelnitskaya-glavnoe-nravitsya-sebe-samoy.htm|sarlavha=Алёна Хмельницкая: «Главное — нравиться себе самой»|muallif=Елена Ланкина|sana=2017-03-01|nashriyot=// 7days.ru|til=ru|kirish sanasi=2017-04-01}}</ref>. Alyona Arbatda joylashgan 12-sonli Moskva o'rta maktabida, maxsus [[Fransuz tili|frantsuz]] tarafkashligida o'qidi<ref name=":0">{{Veb manbasi|url=http://7days.ru/caravan/2017/3/alena-khmelnitskaya-glavnoe-nravitsya-sebe-samoy.htm|sarlavha=Алёна Хмельницкая: «Главное — нравиться себе самой»|muallif=Елена Ланкина|sana=2017-03-01|nashriyot=// 7days.ru|til=ru|kirish sanasi=2017-04-01}}</ref>. 1988- yilda o'rta maktabni tugatgach, Alyona Moskva badiiy teatr maktabining aktyorlik bo'limiga o'qishga kirdi ,(kurs rahbari - Ivan Mixaylovich Tarxanov ), uni 1992- yilda tugatgan. Xuddi shu kursning bitiruvchilari Yuriy (Gosha) Kutsenko, Vyacheslav Razbegaev, Yekaterina Semyonova, Kseniya Entelis va boshqalar edi . Institutda ikkinchi kursda o'qiyotganda, Alena qiyin kastingdan o'tdi va Moskva davlat "Lenkom" teatrining truppasiga kirdi, u erda 1990-1994 yillarda, "Juno va Avos" spektaklida ''Konchita'' rolini o'ynadi. Bunga parallel ravishda, u filmlarda rol o'ynadi<ref name=":0">{{Veb manbasi|url=http://7days.ru/caravan/2017/3/alena-khmelnitskaya-glavnoe-nravitsya-sebe-samoy.htm|sarlavha=Алёна Хмельницкая: «Главное — нравиться себе самой»|muallif=Елена Ланкина|sana=2017-03-01|nashriyot=// 7days.ru|til=ru|kirish sanasi=2017-04-01}}</ref>. Alyona Xmelnitskaya, [[Jack London|Jek Londonning]] xuddi shu nomdagi romani asosida ,Vladimir Popkov tomonidan suratga olingan " Uch kishining yuragi " (1992) rus-ukraina sarguzashtli badiiy filmidagi, bosh roli <ref name="Сердца трёх на youtube.com">''Продюсер и ведущий: [[Усачёв, Иван Викторович|Иван Усачёв]]''. {{YouTube|AaeAXJGOEzA|ВИДЕО. Программа «Тайны советского кино. Сердца трёх» (2012 год). В программе приняли участие: Алёна Хмельницкая, Дмитрий Харатьян, Сергей Жигунов, Павел Небера и другие (00:25:42).|logo=1}} // youtube.com (TV Center; 24 января 2013 года)</ref> ''Leonsiya Solano'' ) bilan keng tanildi. 1993- yilda Alyona rejissyor,Tigran Keosayanga uylandi. 1994- yilda qizi Aleksandra tug'ilgandan keyin, Alena teatrni tark etishga majbur bo'ldi. Ikki yil davomida, Alena do'stlari ochgan kiyim-kechak butikida ijrochi direktor bo'lib ishladi<ref name=":0">{{Veb manbasi|url=http://7days.ru/caravan/2017/3/alena-khmelnitskaya-glavnoe-nravitsya-sebe-samoy.htm|sarlavha=Алёна Хмельницкая: «Главное — нравиться себе самой»|muallif=Елена Ланкина|sana=2017-03-01|nashriyot=// 7days.ru|til=ru|kirish sanasi=2017-04-01}}</ref>. 1994- yilda Alyona Ostankino Birinchi kanalida " Tong pochtasi " musiqiy va ko'ngilochar teleko'rsatuvining bir nechta epizodlarini olib bordi. 2009 -yildan 2010- yilgacha Alyona Keosayan bilan birgalikda ," Rossiya " telekanalida yulduzlarning oilaviy hayoti haqidagi ,"Sen va men" teleko'rsatuvini olib bordi<ref name="Семейная жизнь на trud.ru">{{Veb manbasi|url=http://www.trud.ru/article/01-10-2009/229682_tigran_keosajan_i_alena_xmelnitskaja_semejnaja_zhizn_ne_vojna_chtoby_drug_druga_zavoevyvat.html|sarlavha=Тигран Кеосаян и Алёна Хмельницкая: «Семейная жизнь — не война, чтобы друг друга завоёвывать»|muallif=Елена Самойлова|nashriyot=Газета «[[Труд (газета)|Труд]]»|sana=2009-10-01}}</ref>. == Shahsiy hayot == Birinchi turmush o'rtog'i, (1993-2014) - Tigran Keosayan, (1966- yil 4 yanvarda tug'ilgan), rossiyalik rejissyor, aktyor, ssenariy muallifi, videoklip rejissyori va teleboshlovchi <ref name="Семейная жизнь на trud.ru">{{Veb manbasi|url=http://www.trud.ru/article/01-10-2009/229682_tigran_keosajan_i_alena_xmelnitskaja_semejnaja_zhizn_ne_vojna_chtoby_drug_druga_zavoevyvat.html|sarlavha=Тигран Кеосаян и Алёна Хмельницкая: «Семейная жизнь — не война, чтобы друг друга завоёвывать»|muallif=Елена Самойлова|nashriyot=Газета «[[Труд (газета)|Труд]]»|sana=2009-10-01}}</ref> . Nikohda ikki qiz <ref name="Мой герой на tvc.ru">''Автор и ведущая: [[Устинова, Татьяна Витальевна|Татьяна Устинова]]''. [http://www.tvc.ru/channel/brand/id/2324/show/episodes/episode_id/48050 ВИДЕО. Авторская программа Татьяны Устиновой «Мой герой». Героиня программы — актриса и телеведущая Алёна Хмельницкая. Выпуск от 28 июня 2017 года (00:39:01).] Телеканал «<nowiki/>[[ТВ Центр]]<nowiki/>» // tvc.ru</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.woman.ru/relations/marriage/article/139181/|sarlavha=Как Алёна Хмельницкая живёт после развода с Тиграном Кеосаяном|sana=2014-09-02|muallif=Олеся Иванова|nashriyot=// woman.ru|til=ru|kirish sanasi=2014-10-27}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.kp.ru/daily/26288.7/3165538/|sarlavha=Тигран Кеосаян и Маргарита Симоньян назвали сына Багратом. — Режиссёр и редактор снова стали родителями|muallif=Елена Лаптева|sana=2014-09-27|ish=|nashriyot=Газета «[[Комсомольская правда]]»|kirish sanasi=2014-10-04|til=}}</ref> <ref name="Жёны в Ницце на dni.ru">''Милена Жарова''. [https://www.dni.ru/showbiz/2016/9/14/348068.html Алёна Хмельницкая, Тигран Кеосаян и его новая жена Маргарита Симоньян устроили переполох в Ницце.] Российская электронная газета «<nowiki/>[[Дни.ру]]<nowiki/>» // dni.ru (14 сентября 2016 года)</ref> <ref name="О дружбе семей на 7days.ru">''Юрий Ненев''. [https://7days.ru/stars/privatelife/alena-khmelnitskaya-ya-sovsem-ne-protiv-obshcheniya-detey-s-novoy-semey-ikh-ottsa.htm Алёна Хмельницкая: «Я совсем не против общения детей с новой семьёй их отца». — Эксклюзивное интервью с актрисой о воспитании детей, отношениях с бывшим мужем Тиграном Кеосаяном и его новой семьёй.] // 7days.ru (14 сентября 2016 года)</ref> <ref name="Жена. История любви на tvc.ru">''Автор и ведущая: [[Прошутинская, Кира Александровна|Кира Прошутинская]]''. [http://www.tvc.ru/channel/brand/id/22/show/episodes/episode_id/46871?page=4 ВИДЕО. Авторская программа Киры Прошутинской «Жена. История любви». Героиня программы — актриса и телеведущая Алёна Хмельницкая. Выпуск от 30 октября 2016 года (01:09:51).] Телеканал «<nowiki/>[[ТВ Центр]]<nowiki/>» // tvc.ru</ref> tugʻildi. Aleksandr Keosayanning qizi, (1994- yil 21 sentyabrda tug'ilgan). Alena Moskvadagi ,(Arbat yaqinidagi) o'rta maktabni, [[Eksternat|tashqi talaba]] sifatida tamomlagan. Alyona Buyuk Britaniyada, ikki yil o'qidi va u erda "International Baccalaureate" ("IB") xalqaro diplomini oldi. Alyona 2017-yilda Nyu-York universitetining [[:en:Tisch School of the Arts|Tisch sanʼat maktabini]] [[Film rejissor|rejissyorlik]] mutaxassisligi boʻyicha tamomlagan <ref name=":0">{{Veb manbasi|url=http://7days.ru/caravan/2017/3/alena-khmelnitskaya-glavnoe-nravitsya-sebe-samoy.htm|sarlavha=Алёна Хмельницкая: «Главное — нравиться себе самой»|muallif=Елена Ланкина|sana=2017-03-01|nashriyot=// 7days.ru|til=ru|kirish sanasi=2017-04-01}}</ref> <ref name="Жена. История любви на tvc.ru">''Автор и ведущая: [[Прошутинская, Кира Александровна|Кира Прошутинская]]''. [http://www.tvc.ru/channel/brand/id/22/show/episodes/episode_id/46871?page=4 ВИДЕО. Авторская программа Киры Прошутинской «Жена. История любви». Героиня программы — актриса и телеведущая Алёна Хмельницкая. Выпуск от 30 октября 2016 года (01:09:51).] Телеканал «<nowiki/>[[ТВ Центр]]<nowiki/>» // tvc.ru</ref> . Qizi Kseniya Keosayan (2010- yil 24 iyunda tug'ilgan)<ref name="Жена. История любви на tvc.ru">''Автор и ведущая: [[Прошутинская, Кира Александровна|Кира Прошутинская]]''. [http://www.tvc.ru/channel/brand/id/22/show/episodes/episode_id/46871?page=4 ВИДЕО. Авторская программа Киры Прошутинской «Жена. История любви». Героиня программы — актриса и телеведущая Алёна Хмельницкая. Выпуск от 30 октября 2016 года (01:09:51).] Телеканал «<nowiki/>[[ТВ Центр]]<nowiki/>» // tvc.ru</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://ria.ru/culture/20100707/252787180.html|sarlavha=У Тиграна Кеосаяна и Алёны Хмельницкой родилась вторая дочь|nashriyot=«[[РИА Новости]]» // ria.ru|sana=2010-07-07}}</ref>. * Norasmiy nikoh (2014- yildan) - Aleksandr Sinyushin (1984- yil 20 noyabrda tug'ilgan <ref>[http://argumenti.ru/showbiz/2017/03/525034 Алёна Хмельницкая перестала скрывать молодого возлюбленного.] Газета «<nowiki/>[[Аргументы недели]]<nowiki/>» // argumenti.ru (6 марта 2017 года)</ref> ) tadbirkor, turli tadbirlar uchun ovoz va yoritish uskunalarini ijaraga oladi . Alena turmush qurgan va bir o'g'li bor<ref>''Марина Зельцер''. [http://www.womanhit.ru/stars/interview/2017-03-30-alena-hmelnitskaja-aleksandr-molozhe-menja-nonekritichno/ Алёна Хмельницкая: «Александр моложе меня, но некритично». — В интервью актриса рассказала о новом избраннике.] // womanhit.ru (30 марта 2017 года)</ref><ref>''Ксения Яснова''. [http://www.tele.ru/news/khmelnitskaya-rastrogala-obrashcheniem-k-molodomu-izbranniku/ Хмельницкая растрогала обращением к молодому избраннику. — Актриса открыто призналась мужчине в любви, назвав его своим рыцарем.] // [[Теленеделя|tele.ru]] (20 ноября 2017 года) </ref><ref name=". == Творчество == === Работы в театре === ==== «[[Ленком]]» ==== * 1990—1994 — «[[Юнона и Авось (спектакль)|Юнона и Авось]]», [[Юнона и Авось|рок-опера]] композитора [[Рыбников, Алексей Львович|Алексея Рыбникова]] на либретто поэта [[Вознесенский, Андрей Андреевич|Андрея Вознесенского]] (режиссёр — [[Захаров, Марк Анатольевич|Марк Захаров]], хореограф — [[Васильев, Владимир Викторович|Владимир Васильев]]; премьера — 9 июня 1981 года) — ''[[Аргуэльо, Консепсьон|Кончита]] ({{lang-es|Conchita}}).'' ==== [[Содружество актёров Таганки]] (Москва) ==== * 2000 — «Новый» по пьесе [[Слуцки, Ганна Оганесовна|Ганны Слуцки]] (режиссёр — [[Кеосаян, Тигран Эдмондович|Тигран Кеосаян]])<ref">''В. Мартынов''. [http://www.aif.ru/archive/1639320 «Золушка для Кеосаяна». — О премьере спектакля Тиграна Кеосаяна «Новый» по пьесе Ганны Слуцки на сцене театра «Содружество актёров Таганки».] Газета «<nowiki/>[[Аргументы и факты]]<nowiki/>» // aif.ru (22 марта 2000 года)</ref>. ==== " Sahna ko'ngilocharlari " ==== * 2016-2017 yillar - "Zolushka", Richard Rojers musiqasiga va [[Perro Sharl|Charlz Perroning]] xuddi shu nomdagi ertaki asosida Oskar Xammershteyn so'zlariga yozilgan Brodveydagi xuddi shu nomdagi musiqiy asarning ruscha versiyasi (Rossiya, Angliya hamkorlikda ishlab chiqarilgan). va AQSh; sahna rejissyori - Lindsi Pozner ({{Lang-en|Lindsay Posner}}, 1992- yilda Britaniyaning eng yuqori teatr mukofoti Laurens Olivier laureati ; musiqiy 2016 -yil 1 oktyabrdan 2017- yil 29 aprelgacha [[Moskva|Moskvadagi]] "Rossiya" teatri sahnasida bo'lib o'tdi - ''Madam (Zolushkaning o'gay onasi)''<ref name="О дружбе семей на 7days.ru">''Юрий Ненев''. [https://7days.ru/stars/privatelife/alena-khmelnitskaya-ya-sovsem-ne-protiv-obshcheniya-detey-s-novoy-semey-ikh-ottsa.htm Алёна Хмельницкая: «Я совсем не против общения детей с новой семьёй их отца». — Эксклюзивное интервью с актрисой о воспитании детей, отношениях с бывшим мужем Тиграном Кеосаяном и его новой семьёй.] // 7days.ru (14 сентября 2016 года)</ref><ref>[https://ria.ru/culture/20161001/1478276185.html В Москве состоится премьера мюзикла «Золушка». — Премьера бродвейского мюзикла совместного производства России, Англии и США пройдёт в столичном театре «Россия» 1 октября 2016 года.] «<nowiki/>[[РИА Новости]]<nowiki/>» // ria.ru (1 октября 2016 года)</ref><ref>[https://www.1tv.ru/shows/dobroe-utro/pro-kulturu/zolushka-premera-dobroe-utro-fragment-vypuska-ot-03-10-2016?start=0 ВИДЕО. Программа «Доброе утро» (фрагмент выпуска от 3 октября 2016 года). В театре «Россия» состоялась премьера мюзикла «Золушка».] «<nowiki/>[[Первый канал (Россия)|Первый канал]]<nowiki/>» // 1tv.ru (3 октября 2016 года)</ref><ref>[https://www.afisha.ru/performance/117658/ Мюзикл «Золушка» (постановка — «Стейдж Энтертейнмент Россия», режиссёр — Линдсей Познер). Обзор, фотографии, рецензии.] // [[afisha.ru]]</ref>. === Videokliplarda ishtirok etish === * 1993 yil - Oleg Mityaevning " [https://www.youtube.com/watch?v=S0rogj6AgyI Tungi mehmon] " qo'shig'iga videoklipda rol o'ynagan. Videoda (rej. Tigran Keosayan ) qo'shiq Mixail Shufutinskiy tomonidan ijro etilgan. * 1997 yil - Igor Saruxanovning "Squeak of the Wheel" qo'shig'i uchun videoklipda rol o'ynadi. Video rejissyori Tigran Keosayan<ref>''Ведущий: [[Цыбин, Иван Сергеевич|Иван Цыбин]]''. [http://www.5-tv.ru/utro/broadcasts/507587/1018116/ ВИДЕО. Программа «Утро на 5». Рубрика «Закрома Родины». Игорь Саруханов — «Скрипка-лиса». Режиссёр видеоклипа — Тигран Кеосаян. Выпуск от 18 апреля 2013 года.] «<nowiki/>[[Пятый канал (Россия)|Пятый канал]]<nowiki/>» (Санкт-Петербург) // 5-tv.ru</ref><ref>{{YouTube|RduvsRuMsoM|ВИДЕО. Клип на песню «Скрипка-лиса» — Игорь Саруханов. Режиссёр видеоклипа — Тигран Кеосаян (00:06:35).|logo=1}} // youtube.com (Игорь Саруханов; 25 августа 2011 года)</ref>. == Manbalar == {{Manbalar|refs=<ref name="Однажды на youtube.com">''Автор и ведущий: [[Майоров, Сергей Анатольевич|Сергей Майоров]]''. {{YouTube|pCItq2OPIKw|ВИДЕО. Программа «Однажды»: усталость Гоши Куценко, новый фильм Жоры Крыжовникова и интервью Алёны Хмельницкой (сюжет об Алёне Хмельницкой с 00:21:00 по 00:33:15).|logo=1}} // youtube.com (телеканал «[[НТВ]]»; 16 декабря 2017 года)</ref>}} == Havolalar == * [https://kinoafisha.ua/persons/hmelnitskaya-alyona-aleksandrovna Alena Xmelnitskaya. Biografiya, filmografiya, fotosuratlar.] "Kinoafisha" veb-sayti (Ukraina) // kinoafisha.ua * [http://rusamazonki.narod.ru/alena.html Alena Xmelnitskaya. Biografiya, filmografiya.] // rusamazonki.narod.ru * [https://www.afisha.ru/people/307940/ Alena Xmelnitskaya. Aktrisa ishtirokidagi filmlar va spektakllarning so'rovi, fotosurati.] // afisha.ru * [https://ruskino.ru/art/112 Alena Xmelnitskaya. Aktrisaning tarjimai holi, filmografiyasi, fotosuratlari.] // ruskino.ru [[Turkum:Alifbo boʻyicha shaxsiyatlar]] [[Turkum:Moskvada tugʻilganlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1971-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:12-yanvarda tugʻilganlar]] tt9wx4viqcn42ya9ksb8onlxcbvea6c Munozara:Divergent 1 784041 2816176 2022-08-28T16:21:35Z Muzaffar Turgunov 72207 http://fountain.toolforge.org:34905/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Kyle Dake 0 784042 2816187 2022-08-28T16:36:03Z Spartak22 72952 „[[:ru:Special:Redirect/revision/122209423|Дэйк, Кайл]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki '''Kyle Dake''' (tug'. 1991-yil 25-fevral, [[Ithaca (Nyu-York)|Ithaca]], [[Nyu York (shtat)|Nyu-York shtati]], [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQSh]]) — amerikalik [[Erkin kurash|erkin kurashchi]], 74 kg gacha va 79 kg gacha vazn toifasida, AQSh terma jamoasi aʼzosi. Uch karra Jahon chempioni, ikki karra Panamerika chempioni. [[2020-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari]] bronza medali sovrindori. U Milliy universitet sport assotsiatsiyasining to'rt karra g'olibi bo'lgan tarixdagi uchinchi kurashchidir. == Karyerasi == Professional kurashchi sifatida Kyle Dake o'z faoliyatini [[Cornell universiteti|Cornell universitetida]] o'ynashdan boshlagan. 2010 va 2013- yillar oralig'ida u Milliy universitet sport assotsiatsiyasi (NCAA) homiyligida o'tkazilgan musobaqalarda to'rt karra g'olib bo'ldi, undan oldin faqat ikkita kurashchi boshqargan. Boshqa to'rt karra NCAA chempionlaridan farqli o'laroq, Dake turli vazn toifalarida barcha to'rtta mukofotni qo'lga kiritdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Kyle Dake Biography |work=www.teamusa.org |url=https://www.teamusa.org/usa-wrestling/athletes/kyle-dake |access-date=2018-10-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200810115848/https://www.teamusa.org/usa-wrestling/athletes/Kyle-Dake |archive-date=2020-08-10}}</ref>. 2013-yilda eng istiqbolli va ajoyib yosh kurashchi sifatida "[[Dan Hodge Trophy]]" bilan taqdirlangan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.win-magazine.com/2013/03/kyle-dake-wins-2013-dan-hodge-trophy/|sarlavha=Kyle Dake wins 2013 Dan Hodge Trophy - WIN Magazine: Wrestling News|ish=www.win-magazine.com}}</ref>. Kyle Amerika Qo'shma Shtatlarida juda mashhur kurashchi bo'lishiga qaramay, u nufuzli xalqaro musobaqalarda qatnasha olmadi - 2013, 2015 va 2017-yillarda Jahon chempionatlari uchun terma jamoaga saralashda ikkinchi bo'ldi, shuningdek [[2016-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|2016-yilgi Yozgi Olimpiada o'yinlari]] uchun tanlovda<ref>{{Veb manbasi|url=http://wrestdag.ru/news/ru/v_mire/chempionat_ssha_dzhordan_barrouz_s_trudom_pobezhdaet_v_finale/|sarlavha=Чемпионат США: Джордан Барроуз с трудом побеждает в финале|ish=www.wrestdag.ru|kirish sanasi=2018-10-26|arxivsana=2018-10-26|arxivurl=https://web.archive.org/web/20181026222628/http://wrestdag.ru/news/ru/v_mire/chempionat_ssha_dzhordan_barrouz_s_trudom_pobezhdaet_v_finale/}}</ref>. Jahon shon-sharafi Dakega faqat 2018-yilda AQSh terma jamoasiga kiritilganidan va Jahon chempionatida muvaffaqiyatli ishtirok etganidan so'ng keldi va u erda darhol 79 kilogramm gacha vazn toifasida oltin medalni qo'lga kiritdi. 2019-yilda Jahon chempionatida Dake o'tgan yilgi muvaffaqiyatini takrorlashga muvaffaq bo'ldi va yana 79 kilogramm gacha vazn toifasida oltin medalni qo'lga kiritdi. 2021-yilda u 74 kilogrammgacha bo'lgan vazn toifasida Panamerika chempionatida g'olib chiqdi. Oʻsha yili oktabr oyida [[Oslo|Osloda]] ([[Norvegiya]]) bo'lib o'tgan Jahon chempionatida u 74 kilogramm gacha vazn toifasida Jahon chempioni bo'ldi. Finalda u [[Slovakiya|slovakiyalik]] sportchi [[Tajmuraz Salkazanov|Tajmuraz Salkazanovdan]] ustun keldi<ref>{{Veb manbasi|til=ru|url=https://region15.ru/tajmuraz-salkazanov-vyshel-v-final-chempionata-mira-po-volnoj-borbe/|sarlavha=Таймураз Салказанов вышел в финал чемпионата мира по вольной борьбе|ish=15-Й РЕГИОН|sana=2021-10-02|kirish sanasi=2021-10-03|arxivsana=2021-10-02|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211002215627/https://region15.ru/tajmuraz-salkazanov-vyshel-v-final-chempionata-mira-po-volnoj-borbe/}}</ref>. U [[Tokio]] shahrida ([[Yaponiya]]) boʻlib oʻtgan [[2020-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|Yozgi Olimpiada oʻyinlarida]] erkaklar oʻrtasida 74 kilogramm gacha vazn toifasida erkin kurash boʻyicha bronza medallaridan birini qoʻlga kiritdi. U bronza medali uchun kechgan bahsda [[Italiya|italiyalik]] [[Frank Chamizo|Frank Chamizoni]] magʻlub etdi<ref>https://www.olympedia.org/athletes/147508</ref>. == Manbalar == {{Manbalar|2}} [[Turkum:25-fevralda tugʻilganlar]] [[Turkum:1991-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:2020-yilgi Yozgi Olimpiada o'yinlaridagi kurashchilari]] liwv7nfh87wbmk4zusddcjuyl3bsp9f 2816198 2816187 2022-08-28T16:38:42Z Spartak22 72952 wikitext text/x-wiki {{Sportchi bilgiqutisi | ism = Kyle Dake | tasvir = Kyle Dake.png | tasvirizoh = | jins = erkak | tugilgan_paytdagi_ism = Kyle Douglas Dake | laqablar = | fuqarolik = {{USA}} | sport = [[erkin kurash]] | klub = | tavallud_sana = {{tugʻilgan sanasi va yoshi|1991|2|25}} | tavallud_yer = [[Ithaca (Nyu-York)|Ithaca]], [[Nyu York (shtat)|Nyu-York shtati]], [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQSh]] | vafot_sana = | vafot_yer = | faoliyat_yillar = | faol_tomon = | murabbiylar = | boy = | vazn = 74 kg gacha<br />79 kg gacha | medallar = | vebsayt = }} '''Kyle Dake''' (tugʻ. 1991-yil 25-fevral, [[Ithaca (Nyu-York)|Ithaca]], [[Nyu York (shtat)|Nyu-York shtati]], [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQSh]]) — amerikalik [[Erkin kurash|erkin kurashchi]], 74 kg gacha va 79 kg gacha vazn toifasida, AQSh terma jamoasi aʼzosi. Uch karra Jahon chempioni, ikki karra Panamerika chempioni. [[2020-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari]] bronza medali sovrindori. U Milliy universitet sport assotsiatsiyasining toʻrt karra gʻolibi boʻlgan tarixdagi uchinchi kurashchidir. == Karyerasi == Professional kurashchi sifatida Kyle Dake oʻz faoliyatini [[Cornell universiteti|Cornell universitetida]] oʻynashdan boshlagan. 2010 va 2013- yillar oraligʻida u Milliy universitet sport assotsiatsiyasi (NCAA) homiyligida oʻtkazilgan musobaqalarda toʻrt karra gʻolib boʻldi, undan oldin faqat ikkita kurashchi boshqargan. Boshqa toʻrt karra NCAA chempionlaridan farqli oʻlaroq, Dake turli vazn toifalarida barcha toʻrtta mukofotni qoʻlga kiritdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Kyle Dake Biography |work=www.teamusa.org |url=https://www.teamusa.org/usa-wrestling/athletes/kyle-dake |access-date=2018-10-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200810115848/https://www.teamusa.org/usa-wrestling/athletes/Kyle-Dake |archive-date=2020-08-10}}</ref>. 2013-yilda eng istiqbolli va ajoyib yosh kurashchi sifatida „[[Dan Hodge Trophy]]“ bilan taqdirlangan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.win-magazine.com/2013/03/kyle-dake-wins-2013-dan-hodge-trophy/|sarlavha=Kyle Dake wins 2013 Dan Hodge Trophy - WIN Magazine: Wrestling News|ish=www.win-magazine.com}}</ref>. Kyle Amerika Qoʻshma Shtatlarida juda mashhur kurashchi boʻlishiga qaramay, u nufuzli xalqaro musobaqalarda qatnasha olmadi — 2013, 2015 va 2017-yillarda Jahon chempionatlari uchun terma jamoaga saralashda ikkinchi boʻldi, shuningdek [[2016-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|2016-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari]] uchun tanlovda<ref>{{Veb manbasi|url=http://wrestdag.ru/news/ru/v_mire/chempionat_ssha_dzhordan_barrouz_s_trudom_pobezhdaet_v_finale/|sarlavha=Чемпионат США: Джордан Барроуз с трудом побеждает в финале|ish=www.wrestdag.ru|kirish sanasi=2018-10-26|arxivsana=2018-10-26|arxivurl=https://web.archive.org/web/20181026222628/http://wrestdag.ru/news/ru/v_mire/chempionat_ssha_dzhordan_barrouz_s_trudom_pobezhdaet_v_finale/}}</ref>. Jahon shon-sharafi Dakega faqat 2018-yilda AQSh terma jamoasiga kiritilganidan va Jahon chempionatida muvaffaqiyatli ishtirok etganidan soʻng keldi va u erda darhol 79 kilogramm gacha vazn toifasida oltin medalni qoʻlga kiritdi. 2019-yilda Jahon chempionatida Dake oʻtgan yilgi muvaffaqiyatini takrorlashga muvaffaq boʻldi va yana 79 kilogramm gacha vazn toifasida oltin medalni qoʻlga kiritdi. 2021-yilda u 74 kilogrammgacha boʻlgan vazn toifasida Panamerika chempionatida gʻolib chiqdi. Oʻsha yili oktabr oyida [[Oslo|Osloda]] ([[Norvegiya]]) boʻlib oʻtgan Jahon chempionatida u 74 kilogramm gacha vazn toifasida Jahon chempioni boʻldi. Finalda u [[Slovakiya|slovakiyalik]] sportchi [[Tajmuraz Salkazanov|Tajmuraz Salkazanovdan]] ustun keldi<ref>{{Veb manbasi|til=ru|url=https://region15.ru/tajmuraz-salkazanov-vyshel-v-final-chempionata-mira-po-volnoj-borbe/|sarlavha=Таймураз Салказанов вышел в финал чемпионата мира по вольной борьбе|ish=15-Й РЕГИОН|sana=2021-10-02|kirish sanasi=2021-10-03|arxivsana=2021-10-02|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211002215627/https://region15.ru/tajmuraz-salkazanov-vyshel-v-final-chempionata-mira-po-volnoj-borbe/}}</ref>. U [[Tokio]] shahrida ([[Yaponiya]]) boʻlib oʻtgan [[2020-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|Yozgi Olimpiada oʻyinlarida]] erkaklar oʻrtasida 74 kilogramm gacha vazn toifasida erkin kurash boʻyicha bronza medallaridan birini qoʻlga kiritdi. U bronza medali uchun kechgan bahsda [[Italiya|italiyalik]] [[Frank Chamizo|Frank Chamizoni]] magʻlub etdi<ref>https://www.olympedia.org/athletes/147508</ref>. == Manbalar == {{Manbalar|2}} [[Turkum:25-fevralda tugʻilganlar]] [[Turkum:1991-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:2020-yilgi Yozgi Olimpiada o'yinlaridagi kurashchilari]] 5j7255yr7wxqthfr67c3i60la21t7xc BMW X5 (F15) 0 784043 2816188 2022-08-28T16:36:09Z Abubakir Mo'minjonov 76708 „[[:ru:Special:Redirect/revision/122070724|BMW X5 (F15)]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Avtomobil bilgiqutisi|kuzovturi=5‑dv. SUV (5 o'rin)|bakhajmi=2979 sm3|o'rindiqsoni=|eshiklarsoni=|dizayneri=D. Dukech|nom=BMW F15|ishlabchiqaruvchi=BMW|modelyili=Ishlab chiqarilgan yillar 2013-2018 Assambleya Greer, Janubiy Karolina, AQSh|sinfi=Sinf o'rta o'lchamli krossover|dvigateli=3,0L N55B30 l6|quvvati=225 kVt (306 ot kuchi) 5800-6000 rpm da|uzunligi=4886 mm|kengligi=1938 mm|balandligi=1762 mm|gildirakbazasi=2993 mm|vazni=2175 kg|aloqadoravtolar=Audi Q7, Mercedes-Benz M-class, Volvo XC90|tasvir=2013-2018 BMW X5 (F15) sDrive25d wagon (2018-09-17) 01.jpg}}'''BMW F15''' - [[Germaniya|nemis]] kompaniyasining [[BMW]] '''X5''' mashhur o'rta o'lchamli krossoverining uchinchi avlodi. Modelning chiqarilishi 2013-yil noyabr oyida [[Yevropa|Evropada]] boshlangan. Yangi modelning chiqarilishi bilan bir vaqtda, avvalgi E70 ning ishlab chiqarilishi to'xtatildi. == Tashqi ko'rinish == [[Fayl:DisguisedBMW.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/DisguisedBMW.jpg/220px-DisguisedBMW.jpg|left|thumb| Model sinovi. Tashqi ko'rinishini muddatidan oldin oshkor qilmaslik uchun kamuflyaj bilan qoplangan.]] X5 ning yangi avlodini ishlab chiqarish to'g'risida qaror qabul qilinishidan oldin ham, L'Automobile jurnalining frantsuz nashri modelning mumkin bo'lgan rasmlarini, bundan tashqari, kelajakdagi avtomobilga juda o'xshashligini ko'rsatdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://auto.mail.ru/article.html?id=35760|sarlavha=Новый BMW X5: первые рисунки|sana=2011-11-22|nashriyot=auto.mail.ru|kirish sanasi=2013-12-16|til=ru|arxivsana=2013-12-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131216191554/http://auto.mail.ru/article.html?id=35760}}</ref>. 2012-yil may oyida Nordschleife -da sinov paytida keyingi avlod paydo bo'ldi. Shu bilan birga, Britaniyaning Autoevolution nashri avtomobilning ba'zi dvigatellari va yangiliklari haqida ma'lumot berdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://auto.mail.ru/article.html?id=37281|sarlavha=BMW X5 нового поколения тестируют на треке|sana=2012-05-30|nashriyot=auto.mail.ru|kirish sanasi=2013-12-16|til=ru|arxivsana=2013-12-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131216191811/http://auto.mail.ru/article.html?id=37281}}</ref>. Bir necha kundan keyin kamuflyajlangan interyerning fotosuratlari paydo bo'ldi va shunga mos ravishda interyerning ba'zi xususiyatlari aniqlandi<ref>{{Veb manbasi|url=http://auto.mail.ru/article.html?id=37308|sarlavha=Новая BMW X5. Первые фото салона|sana=2012-06-02|nashriyot=auto.mail.ru|kirish sanasi=2013-12-16|til=ru|arxivsana=2013-12-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131216191709/http://auto.mail.ru/article.html?id=37308}}</ref>. Yana 2 oydan so'ng L'Automobile jurnali endi kamuflyaj qilinmagan interyer rasmlarini ko'rsatdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://auto.mail.ru/article.html?id=38578|sarlavha=Новая BMW X5: есть фото салона|sana=2012-09-21|nashriyot=auto.mail.ru|kirish sanasi=2013-12-16|til=ru|arxivsana=2013-12-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131216191558/http://auto.mail.ru/article.html?id=38578}}</ref>. 2012-yil oxirida Germaniyadagi ko'chalardan birida yana kamuflyajlangan yangi avlod paydo bo'ldi, ammo kamuflyaj sezilarli darajada kamroq edi<ref>{{Veb manbasi|url=http://auto.mail.ru/article.html?id=39626|sarlavha=Новая BMW X5 засветилась на фото|sana=2012-12-20|nashriyot=auto.mail.ru|kirish sanasi=2013-12-16|til=ru|arxivsana=2012-12-31|arxivurl=https://web.archive.org/web/20121231064316/http://auto.mail.ru/article.html?id=39626}}</ref>. 2013-yil yanvar oyi o'rtalarida Jadi Modelcraft<ref>{{Veb manbasi|url=http://auto.mail.ru/article.html?id=39854|sarlavha=Новая BMW X5 засветилась на фото|sana=2013-01-15|nashriyot=auto.mail.ru|kirish sanasi=2013-12-16|til=ru|arxivsana=2013-12-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131216191819/http://auto.mail.ru/article.html?id=39854}}</ref> tomonidan yakuniy avtomobilning fotosuratlari chop etildi. 2013-yil may oyida kompaniya rasmiy ma'lumot va avtomobil tasvirlarini taqdim etdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://auto.mail.ru/article.html?id=41896|sarlavha=Новый BMW X5. Официально|sana=2013-05-30|nashriyot=auto.mail.ru|kirish sanasi=2013-12-16|til=ru|arxivsana=2013-12-24|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131224042630/http://auto.mail.ru/article.html?id=41896}}</ref>. == Innovatsiyalar == [[Fayl:2013-2018_BMW_X5_(F15)_sDrive25d_wagon_(2018-09-17)_02.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/2013-2018_BMW_X5_%28F15%29_sDrive25d_wagon_%282018-09-17%29_02.jpg/220px-2013-2018_BMW_X5_%28F15%29_sDrive25d_wagon_%282018-09-17%29_02.jpg|left|thumb| Orqa ko'rinish]] Kompaniyaning mish-mishlari va bayonotlariga qaramay, 3-avlod yangi platformani olmagan va hatto bir xil o'lchamlarga ega, ammo yangisi oldingi avlod bilan bitta umumiy tana qismiga ega emas. Ichki makon ham sifat jihatidan o'zgardi (masalan, yangi charm va kattaroq [[displey]] paydo bo'ldi), garchi tugmalarning joylashuvi bir xil bo'lib qoldi. Avtomobil deyarli barcha zamonaviy xavfsizlik tizimlarini oldi: avtomatik tormozlash, har tomonlama ko'rinish, chiziqni boshqarish va haydovchining charchoqlari, hatto tirbandliklarda mustaqil harakatlanish - avtomobil nafaqat tezlashishi va tormozlanishi, balki burilishi ham mumkin<ref>{{Veb manbasi|url=http://auto.mail.ru/testdrive.html?id=44256|sarlavha=BMW X5: старый, но новый|sana=2013-11-14|nashriyot=auto.mail.ru|kirish sanasi=2013-12-16|til=ru|arxivsana=2013-11-17|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131117060231/http://auto.mail.ru/testdrive.html?id=44256}}</ref>. == Dvigatellar va vites qutilari == Avtomobil 4 turbo dvigatel bilan jihozlangan: 2 benzin va 2 [[dizel]] . Hammasi faqat [[Toʻliq uzatma|to'liq g'ildirakli haydovchi]] (oddiy 2 litrli orqa g'ildirakli haydovchi bilan ham mavjud) va ZF Friedrichshafen AG <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.drive.ru/drive-test/bmw/523c473794a656e712000187.html|sarlavha=Мчим по Британской Колумбии на кроссоверах BMW X5|sana=2013-09-21|nashriyot=drive.ru|kirish sanasi=2013-12-16|til=ru|arxivsana=2013-12-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131216182731/http://www.drive.ru/drive-test/bmw/523c473794a656e712000187.html}}</ref> dan 8 pog'onali [[Avtomatik uzatmalar qutisi|avtomatik]] uzatmalar qutisi bilan mavjud. * G'ildirak o'lchami - 255 / 55R18 * Old suspenziya - mustaqil, bahor, er- xotin tilaklar * Orqa suspenziya - mustaqil, bahor, ko'p bo'g'inli * Rulda - gidravlik kuchaytirgichli tishli tokcha * Burilish diametri - 12,7 * Tormozlar - diskli, ventilyatsiya qilingan == Gibrid versiyasi == Avgust oyida kompaniya avtomobilning gibrid versiyasi - X5 eDrive ni e'lon qildi, u 30 km gacha akkumulyatorlarda harakatlana oladi va maksimal tezligi 120 km/soat <ref>{{Veb manbasi|url=http://auto.mail.ru/article.html?id=43162|sarlavha=BMW X5 eDrive – 30 км без бензина|sana=2013-08-23|nashriyot=auto.mail.ru|kirish sanasi=2013-12-16|til=ru|arxivsana=2013-11-02|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131102052245/http://auto.mail.ru/article.html?id=43162}}</ref> . U Frankfurt avtosalonida namoyish etildi. Da'vo qilingan o'rtacha yoqilg'i sarfi - 3,8 l / 100 km, 100 km / soat tezlashuv - 7 soniya <ref>{{Veb manbasi|url=http://auto.mail.ru/article.html?id=43414|sarlavha=Гибридный X5 можно будет зарядить от розетки|sana=2013-09-11|nashriyot=auto.mail.ru|kirish sanasi=2013-12-16|til=ru|arxivsana=2013-09-15|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130915074318/http://auto.mail.ru/article.html?id=43414}}</ref> . == X5M == Sport versiyasi - M - ikki turbo dvigatel bilan jihozlangan. Bundan tashqari, u Adaptive M sport osma va 20 dyuymli g'ildiraklarga ega <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.zr.ru/events/frankfurt/page/573120-novyj_bmw_x5_bolshe_roskoshi_i_opcij_luchshe_upravlajemost_i_komfort_video|sarlavha=Новый BMW X5 — больше роскоши и опций, лучше управляемость и комфорт|sana=2013-09-10|nashriyot=[[zr.ru]]|kirish sanasi=2013-12-16|til=ru|arxivsana=2013-12-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131216190938/http://www.zr.ru/events/frankfurt/page/573120-novyj_bmw_x5_bolshe_roskoshi_i_opcij_luchshe_upravlajemost_i_komfort_video}}</ref> . == Rossiyada == [[Rossiya|Rossiyada]] yangi avlod X5 2013 yilning dekabridan boshlab 35i, 50i, 40d, 30d, 25d va 50d versiyalarida sotila boshlandi. == Mukofotlar == * [[Shimoliy Amerika|Shimoliy Amerikada]] yilning eng yaxshi avtomobili mukofoti <ref>{{Veb manbasi|url=http://auto.mail.ru/article.html?id=43726|sarlavha=Названы претенденты на звание Лучший автомобиль в Америке|sana=2013-10-02|nashriyot=auto.mail.ru|kirish sanasi=2013-12-16|til=ru|arxivsana=2013-10-05|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131005142708/http://auto.mail.ru/article.html?id=43726}}</ref> * SUV kategoriyasida Oltin Rulda mukofoti <ref>{{Veb manbasi|url=http://auto.mail.ru/article.html?id=44317|sarlavha=Немцы назвали лучшие автомобили|sana=2013-11-13|nashriyot=auto.mail.ru|kirish sanasi=2013-12-16|til=ru|arxivsana=2013-12-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131216182737/http://auto.mail.ru/article.html?id=44317}}</ref> == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [http://www.bmw.ru/ru/ru/newvehicles/x/x5/2013/showroom/index.html X5 rus BMW rasmiy veb-saytida] [[Turkum:BMW avtomobillari]] [[Turkum:J segmentli avtomobillar]] [[Turkum:2010-yil ishlab chiqarilgan avtomobillar]] bqttvv3966c77w4vyjlowj5lcqq2nkk 2816192 2816188 2022-08-28T16:37:12Z Abubakir Mo'minjonov 76708 wikitext text/x-wiki {{Avtomobil bilgiqutisi|kuzovturi=5‑dv. SUV (5 o'rin)|bakhajmi=2979 sm3|o'rindiqsoni=|eshiklarsoni=|dizayneri=D. Dukech|nom=BMW F15|ishlabchiqaruvchi=BMW|modelyili=Ishlab chiqarilgan yillar 2013-2018 Assambleya Greer, Janubiy Karolina, AQSh|sinfi=Sinf o'rta o'lchamli krossover|dvigateli=3,0L N55B30 l6|quvvati=225 kVt (306 ot kuchi) 5800-6000 rpm da|uzunligi=4886 mm|kengligi=1938 mm|balandligi=1762 mm|gildirakbazasi=2993 mm|vazni=2175 kg|aloqadoravtolar=Audi Q7, Mercedes-Benz M-class, Volvo XC90|tasvir=2013-2018 BMW X5 (F15) sDrive25d wagon (2018-09-17) 01.jpg}}'''BMW F15''' - [[Germaniya|nemis]] kompaniyasining [[BMW]] '''X5''' mashhur o'rta o'lchamli krossoverining uchinchi avlodi. Modelning chiqarilishi 2013-yil noyabr oyida [[Yevropa|Evropada]] boshlangan. Yangi modelning chiqarilishi bilan bir vaqtda, avvalgi E70 ning ishlab chiqarilishi to'xtatildi. == Tashqi ko'rinish == [[Fayl:DisguisedBMW.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/DisguisedBMW.jpg/220px-DisguisedBMW.jpg|left|thumb| Model sinovi. Tashqi ko'rinishini muddatidan oldin oshkor qilmaslik uchun kamuflyaj bilan qoplangan.]] X5 ning yangi avlodini ishlab chiqarish to'g'risida qaror qabul qilinishidan oldin ham, L'Automobile jurnalining frantsuz nashri modelning mumkin bo'lgan rasmlarini, bundan tashqari, kelajakdagi avtomobilga juda o'xshashligini ko'rsatdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://auto.mail.ru/article.html?id=35760|sarlavha=Новый BMW X5: первые рисунки|sana=2011-11-22|nashriyot=auto.mail.ru|kirish sanasi=2013-12-16|til=ru|arxivsana=2013-12-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131216191554/http://auto.mail.ru/article.html?id=35760}}</ref>. 2012-yil may oyida Nordschleife -da sinov paytida keyingi avlod paydo bo'ldi. Shu bilan birga, Britaniyaning Autoevolution nashri avtomobilning ba'zi dvigatellari va yangiliklari haqida ma'lumot berdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://auto.mail.ru/article.html?id=37281|sarlavha=BMW X5 нового поколения тестируют на треке|sana=2012-05-30|nashriyot=auto.mail.ru|kirish sanasi=2013-12-16|til=ru|arxivsana=2013-12-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131216191811/http://auto.mail.ru/article.html?id=37281}}</ref>. Bir necha kundan keyin kamuflyajlangan interyerning fotosuratlari paydo bo'ldi va shunga mos ravishda interyerning ba'zi xususiyatlari aniqlandi<ref>{{Veb manbasi|url=http://auto.mail.ru/article.html?id=37308|sarlavha=Новая BMW X5. Первые фото салона|sana=2012-06-02|nashriyot=auto.mail.ru|kirish sanasi=2013-12-16|til=ru|arxivsana=2013-12-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131216191709/http://auto.mail.ru/article.html?id=37308}}</ref>. Yana 2 oydan so'ng L'Automobile jurnali endi kamuflyaj qilinmagan interyer rasmlarini ko'rsatdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://auto.mail.ru/article.html?id=38578|sarlavha=Новая BMW X5: есть фото салона|sana=2012-09-21|nashriyot=auto.mail.ru|kirish sanasi=2013-12-16|til=ru|arxivsana=2013-12-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131216191558/http://auto.mail.ru/article.html?id=38578}}</ref>. 2012-yil oxirida Germaniyadagi ko'chalardan birida yana kamuflyajlangan yangi avlod paydo bo'ldi, ammo kamuflyaj sezilarli darajada kamroq edi<ref>{{Veb manbasi|url=http://auto.mail.ru/article.html?id=39626|sarlavha=Новая BMW X5 засветилась на фото|sana=2012-12-20|nashriyot=auto.mail.ru|kirish sanasi=2013-12-16|til=ru|arxivsana=2012-12-31|arxivurl=https://web.archive.org/web/20121231064316/http://auto.mail.ru/article.html?id=39626}}</ref>. 2013-yil yanvar oyi o'rtalarida Jadi Modelcraft<ref>{{Veb manbasi|url=http://auto.mail.ru/article.html?id=39854|sarlavha=Новая BMW X5 засветилась на фото|sana=2013-01-15|nashriyot=auto.mail.ru|kirish sanasi=2013-12-16|til=ru|arxivsana=2013-12-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131216191819/http://auto.mail.ru/article.html?id=39854}}</ref> tomonidan yakuniy avtomobilning fotosuratlari chop etildi. 2013-yil may oyida kompaniya rasmiy ma'lumot va avtomobil tasvirlarini taqdim etdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://auto.mail.ru/article.html?id=41896|sarlavha=Новый BMW X5. Официально|sana=2013-05-30|nashriyot=auto.mail.ru|kirish sanasi=2013-12-16|til=ru|arxivsana=2013-12-24|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131224042630/http://auto.mail.ru/article.html?id=41896}}</ref>. == Innovatsiyalar == [[Fayl:2013-2018_BMW_X5_(F15)_sDrive25d_wagon_(2018-09-17)_02.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/2013-2018_BMW_X5_%28F15%29_sDrive25d_wagon_%282018-09-17%29_02.jpg/220px-2013-2018_BMW_X5_%28F15%29_sDrive25d_wagon_%282018-09-17%29_02.jpg|left|thumb| Orqa ko'rinish]] Kompaniyaning mish-mishlari va bayonotlariga qaramay, 3-avlod yangi platformani olmagan va hatto bir xil o'lchamlarga ega, ammo yangisi oldingi avlod bilan bitta umumiy tana qismiga ega emas. Ichki makon ham sifat jihatidan o'zgardi (masalan, yangi charm va kattaroq [[displey]] paydo bo'ldi), garchi tugmalarning joylashuvi bir xil bo'lib qoldi. Avtomobil deyarli barcha zamonaviy xavfsizlik tizimlarini oldi: avtomatik tormozlash, har tomonlama ko'rinish, chiziqni boshqarish va haydovchining charchoqlari, hatto tirbandliklarda mustaqil harakatlanish - avtomobil nafaqat tezlashishi va tormozlanishi, balki burilishi ham mumkin<ref>{{Veb manbasi|url=http://auto.mail.ru/testdrive.html?id=44256|sarlavha=BMW X5: старый, но новый|sana=2013-11-14|nashriyot=auto.mail.ru|kirish sanasi=2013-12-16|til=ru|arxivsana=2013-11-17|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131117060231/http://auto.mail.ru/testdrive.html?id=44256}}</ref>. == Dvigatellar va vites qutilari == Avtomobil 4 turbo dvigatel bilan jihozlangan: 2 benzin va 2 [[dizel]] . Hammasi faqat [[Toʻliq uzatma|to'liq g'ildirakli haydovchi]] (oddiy 2 litrli orqa g'ildirakli haydovchi bilan ham mavjud) va ZF Friedrichshafen AG<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.drive.ru/drive-test/bmw/523c473794a656e712000187.html|sarlavha=Мчим по Британской Колумбии на кроссоверах BMW X5|sana=2013-09-21|nashriyot=drive.ru|kirish sanasi=2013-12-16|til=ru|arxivsana=2013-12-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131216182731/http://www.drive.ru/drive-test/bmw/523c473794a656e712000187.html}}</ref> dan 8 pog'onali [[Avtomatik uzatmalar qutisi|avtomatik]] uzatmalar qutisi bilan mavjud. * G'ildirak o'lchami - 255 / 55R18 * Old suspenziya - mustaqil, bahor, er- xotin tilaklar * Orqa suspenziya - mustaqil, bahor, ko'p bo'g'inli * Rulda - gidravlik kuchaytirgichli tishli tokcha * Burilish diametri - 12,7 * Tormozlar - diskli, ventilyatsiya qilingan == Gibrid versiyasi == Avgust oyida kompaniya avtomobilning gibrid versiyasi - X5 eDrive ni e'lon qildi, u 30 km gacha akkumulyatorlarda harakatlana oladi va maksimal tezligi 120 km/soat<ref>{{Veb manbasi|url=http://auto.mail.ru/article.html?id=43162|sarlavha=BMW X5 eDrive – 30 км без бензина|sana=2013-08-23|nashriyot=auto.mail.ru|kirish sanasi=2013-12-16|til=ru|arxivsana=2013-11-02|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131102052245/http://auto.mail.ru/article.html?id=43162}}</ref>. U Frankfurt avtosalonida namoyish etildi. Da'vo qilingan o'rtacha yoqilg'i sarfi - 3,8 l / 100 km, 100 km / soat tezlashuv - 7 soniya<ref>{{Veb manbasi|url=http://auto.mail.ru/article.html?id=43414|sarlavha=Гибридный X5 можно будет зарядить от розетки|sana=2013-09-11|nashriyot=auto.mail.ru|kirish sanasi=2013-12-16|til=ru|arxivsana=2013-09-15|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130915074318/http://auto.mail.ru/article.html?id=43414}}</ref>. == X5M == Sport versiyasi - M - ikki turbo dvigatel bilan jihozlangan. Bundan tashqari, u Adaptive M sport osma va 20 dyuymli g'ildiraklarga ega<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.zr.ru/events/frankfurt/page/573120-novyj_bmw_x5_bolshe_roskoshi_i_opcij_luchshe_upravlajemost_i_komfort_video|sarlavha=Новый BMW X5 — больше роскоши и опций, лучше управляемость и комфорт|sana=2013-09-10|nashriyot=[[zr.ru]]|kirish sanasi=2013-12-16|til=ru|arxivsana=2013-12-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131216190938/http://www.zr.ru/events/frankfurt/page/573120-novyj_bmw_x5_bolshe_roskoshi_i_opcij_luchshe_upravlajemost_i_komfort_video}}</ref>. == Rossiyada == [[Rossiya|Rossiyada]] yangi avlod X5 2013-yilning dekabridan boshlab 35i, 50i, 40d, 30d, 25d va 50d versiyalarida sotila boshlandi. == Mukofotlar == * [[Shimoliy Amerika|Shimoliy Amerikada]] yilning eng yaxshi avtomobili mukofoti<ref>{{Veb manbasi|url=http://auto.mail.ru/article.html?id=43726|sarlavha=Названы претенденты на звание Лучший автомобиль в Америке|sana=2013-10-02|nashriyot=auto.mail.ru|kirish sanasi=2013-12-16|til=ru|arxivsana=2013-10-05|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131005142708/http://auto.mail.ru/article.html?id=43726}}</ref> * SUV kategoriyasida Oltin Rulda mukofoti<ref>{{Veb manbasi|url=http://auto.mail.ru/article.html?id=44317|sarlavha=Немцы назвали лучшие автомобили|sana=2013-11-13|nashriyot=auto.mail.ru|kirish sanasi=2013-12-16|til=ru|arxivsana=2013-12-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131216182737/http://auto.mail.ru/article.html?id=44317}}</ref> == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [http://www.bmw.ru/ru/ru/newvehicles/x/x5/2013/showroom/index.html X5 rus BMW rasmiy veb-saytida] [[Turkum:BMW avtomobillari]] [[Turkum:J segmentli avtomobillar]] [[Turkum:2010-yil ishlab chiqarilgan avtomobillar]] gof2ib7gkyd0bz22fpzcmhskzyp4mzg 2816194 2816192 2022-08-28T16:37:25Z Abubakir Mo'minjonov 76708 wikitext text/x-wiki {{Avtomobil bilgiqutisi|kuzovturi=5‑dv. SUV (5 o'rin)|bakhajmi=2979 sm3|o'rindiqsoni=|eshiklarsoni=|dizayneri=D. Dukech|nom=BMW F15|ishlabchiqaruvchi=BMW|modelyili=Ishlab chiqarilgan yillar 2013-2018 Assambleya Greer, Janubiy Karolina, AQSh|sinfi=Sinf o'rta o'lchamli krossover|dvigateli=3,0L N55B30 l6|quvvati=225 kVt (306 ot kuchi) 5800-6000 rpm da|uzunligi=4886 mm|kengligi=1938 mm|balandligi=1762 mm|gildirakbazasi=2993 mm|vazni=2175 kg|aloqadoravtolar=Audi Q7, Mercedes-Benz M-class, Volvo XC90|tasvir=2013-2018 BMW X5 (F15) sDrive25d wagon (2018-09-17) 01.jpg}}'''BMW F15''' — [[Germaniya|nemis]] kompaniyasining [[BMW]] '''X5''' mashhur oʻrta oʻlchamli krossoverining uchinchi avlodi. Modelning chiqarilishi 2013-yil noyabr oyida [[Yevropa|Evropada]] boshlangan. Yangi modelning chiqarilishi bilan bir vaqtda, avvalgi E70 ning ishlab chiqarilishi toʻxtatildi. == Tashqi koʻrinish == [[Fayl:DisguisedBMW.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/DisguisedBMW.jpg/220px-DisguisedBMW.jpg|left|thumb| Model sinovi. Tashqi koʻrinishini muddatidan oldin oshkor qilmaslik uchun kamuflyaj bilan qoplangan.]] X5 ning yangi avlodini ishlab chiqarish toʻgʻrisida qaror qabul qilinishidan oldin ham, L’Automobile jurnalining frantsuz nashri modelning mumkin boʻlgan rasmlarini, bundan tashqari, kelajakdagi avtomobilga juda oʻxshashligini koʻrsatdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://auto.mail.ru/article.html?id=35760|sarlavha=Новый BMW X5: первые рисунки|sana=2011-11-22|nashriyot=auto.mail.ru|kirish sanasi=2013-12-16|til=ru|arxivsana=2013-12-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131216191554/http://auto.mail.ru/article.html?id=35760}}</ref>. 2012-yil may oyida Nordschleife -da sinov paytida keyingi avlod paydo boʻldi. Shu bilan birga, Britaniyaning Autoevolution nashri avtomobilning baʼzi dvigatellari va yangiliklari haqida maʼlumot berdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://auto.mail.ru/article.html?id=37281|sarlavha=BMW X5 нового поколения тестируют на треке|sana=2012-05-30|nashriyot=auto.mail.ru|kirish sanasi=2013-12-16|til=ru|arxivsana=2013-12-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131216191811/http://auto.mail.ru/article.html?id=37281}}</ref>. Bir necha kundan keyin kamuflyajlangan interyerning fotosuratlari paydo boʻldi va shunga mos ravishda interyerning baʼzi xususiyatlari aniqlandi<ref>{{Veb manbasi|url=http://auto.mail.ru/article.html?id=37308|sarlavha=Новая BMW X5. Первые фото салона|sana=2012-06-02|nashriyot=auto.mail.ru|kirish sanasi=2013-12-16|til=ru|arxivsana=2013-12-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131216191709/http://auto.mail.ru/article.html?id=37308}}</ref>. Yana 2 oydan soʻng L’Automobile jurnali endi kamuflyaj qilinmagan interyer rasmlarini koʻrsatdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://auto.mail.ru/article.html?id=38578|sarlavha=Новая BMW X5: есть фото салона|sana=2012-09-21|nashriyot=auto.mail.ru|kirish sanasi=2013-12-16|til=ru|arxivsana=2013-12-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131216191558/http://auto.mail.ru/article.html?id=38578}}</ref>. 2012-yil oxirida Germaniyadagi koʻchalardan birida yana kamuflyajlangan yangi avlod paydo boʻldi, ammo kamuflyaj sezilarli darajada kamroq edi<ref>{{Veb manbasi|url=http://auto.mail.ru/article.html?id=39626|sarlavha=Новая BMW X5 засветилась на фото|sana=2012-12-20|nashriyot=auto.mail.ru|kirish sanasi=2013-12-16|til=ru|arxivsana=2012-12-31|arxivurl=https://web.archive.org/web/20121231064316/http://auto.mail.ru/article.html?id=39626}}</ref>. 2013-yil yanvar oyi oʻrtalarida Jadi Modelcraft<ref>{{Veb manbasi|url=http://auto.mail.ru/article.html?id=39854|sarlavha=Новая BMW X5 засветилась на фото|sana=2013-01-15|nashriyot=auto.mail.ru|kirish sanasi=2013-12-16|til=ru|arxivsana=2013-12-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131216191819/http://auto.mail.ru/article.html?id=39854}}</ref> tomonidan yakuniy avtomobilning fotosuratlari chop etildi. 2013-yil may oyida kompaniya rasmiy maʼlumot va avtomobil tasvirlarini taqdim etdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://auto.mail.ru/article.html?id=41896|sarlavha=Новый BMW X5. Официально|sana=2013-05-30|nashriyot=auto.mail.ru|kirish sanasi=2013-12-16|til=ru|arxivsana=2013-12-24|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131224042630/http://auto.mail.ru/article.html?id=41896}}</ref>. == Innovatsiyalar == [[Fayl:2013-2018_BMW_X5_(F15)_sDrive25d_wagon_(2018-09-17)_02.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/2013-2018_BMW_X5_%28F15%29_sDrive25d_wagon_%282018-09-17 %29_02.jpg/220px-2013-2018_BMW_X5_%28F15%29_sDrive25d_wagon_%282018-09-17 %29_02.jpg|left|thumb| Orqa koʻrinish]] Kompaniyaning mish-mishlari va bayonotlariga qaramay, 3-avlod yangi platformani olmagan va hatto bir xil oʻlchamlarga ega, ammo yangisi oldingi avlod bilan bitta umumiy tana qismiga ega emas. Ichki makon ham sifat jihatidan oʻzgardi (masalan, yangi charm va kattaroq [[displey]] paydo boʻldi), garchi tugmalarning joylashuvi bir xil boʻlib qoldi. Avtomobil deyarli barcha zamonaviy xavfsizlik tizimlarini oldi: avtomatik tormozlash, har tomonlama koʻrinish, chiziqni boshqarish va haydovchining charchoqlari, hatto tirbandliklarda mustaqil harakatlanish — avtomobil nafaqat tezlashishi va tormozlanishi, balki burilishi ham mumkin<ref>{{Veb manbasi|url=http://auto.mail.ru/testdrive.html?id=44256|sarlavha=BMW X5: старый, но новый|sana=2013-11-14|nashriyot=auto.mail.ru|kirish sanasi=2013-12-16|til=ru|arxivsana=2013-11-17|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131117060231/http://auto.mail.ru/testdrive.html?id=44256}}</ref>. == Dvigatellar va vites qutilari == Avtomobil 4 turbo dvigatel bilan jihozlangan: 2 benzin va 2 [[dizel]] . Hammasi faqat [[Toʻliq uzatma|toʻliq gʻildirakli haydovchi]] (oddiy 2 litrli orqa gʻildirakli haydovchi bilan ham mavjud) va ZF Friedrichshafen AG<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.drive.ru/drive-test/bmw/523c473794a656e712000187.html|sarlavha=Мчим по Британской Колумбии на кроссоверах BMW X5|sana=2013-09-21|nashriyot=drive.ru|kirish sanasi=2013-12-16|til=ru|arxivsana=2013-12-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131216182731/http://www.drive.ru/drive-test/bmw/523c473794a656e712000187.html}}</ref> dan 8 pogʻonali [[Avtomatik uzatmalar qutisi|avtomatik]] uzatmalar qutisi bilan mavjud. * Gʻildirak oʻlchami — 255 / 55R18 * Old suspenziya — mustaqil, bahor, er- xotin tilaklar * Orqa suspenziya — mustaqil, bahor, koʻp boʻgʻinli * Rulda — gidravlik kuchaytirgichli tishli tokcha * Burilish diametri — 12,7 * Tormozlar — diskli, ventilyatsiya qilingan == Gibrid versiyasi == Avgust oyida kompaniya avtomobilning gibrid versiyasi — X5 eDrive ni eʼlon qildi, u 30 km gacha akkumulyatorlarda harakatlana oladi va maksimal tezligi 120 km/soat<ref>{{Veb manbasi|url=http://auto.mail.ru/article.html?id=43162|sarlavha=BMW X5 eDrive – 30 км без бензина|sana=2013-08-23|nashriyot=auto.mail.ru|kirish sanasi=2013-12-16|til=ru|arxivsana=2013-11-02|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131102052245/http://auto.mail.ru/article.html?id=43162}}</ref>. U Frankfurt avtosalonida namoyish etildi. Daʼvo qilingan oʻrtacha yoqilgʻi sarfi — 3,8 l / 100 km, 100 km / soat tezlashuv — 7 soniya<ref>{{Veb manbasi|url=http://auto.mail.ru/article.html?id=43414|sarlavha=Гибридный X5 можно будет зарядить от розетки|sana=2013-09-11|nashriyot=auto.mail.ru|kirish sanasi=2013-12-16|til=ru|arxivsana=2013-09-15|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130915074318/http://auto.mail.ru/article.html?id=43414}}</ref>. == X5M == Sport versiyasi — M - ikki turbo dvigatel bilan jihozlangan. Bundan tashqari, u Adaptive M sport osma va 20 dyuymli gʻildiraklarga ega<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.zr.ru/events/frankfurt/page/573120-novyj_bmw_x5_bolshe_roskoshi_i_opcij_luchshe_upravlajemost_i_komfort_video|sarlavha=Новый BMW X5 — больше роскоши и опций, лучше управляемость и комфорт|sana=2013-09-10|nashriyot=[[zr.ru]]|kirish sanasi=2013-12-16|til=ru|arxivsana=2013-12-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131216190938/http://www.zr.ru/events/frankfurt/page/573120-novyj_bmw_x5_bolshe_roskoshi_i_opcij_luchshe_upravlajemost_i_komfort_video}}</ref>. == Rossiyada == [[Rossiya|Rossiyada]] yangi avlod X5 2013-yilning dekabridan boshlab 35i, 50i, 40d, 30d, 25d va 50d versiyalarida sotila boshlandi. == Mukofotlar == * [[Shimoliy Amerika|Shimoliy Amerikada]] yilning eng yaxshi avtomobili mukofoti<ref>{{Veb manbasi|url=http://auto.mail.ru/article.html?id=43726|sarlavha=Названы претенденты на звание Лучший автомобиль в Америке|sana=2013-10-02|nashriyot=auto.mail.ru|kirish sanasi=2013-12-16|til=ru|arxivsana=2013-10-05|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131005142708/http://auto.mail.ru/article.html?id=43726}}</ref> * SUV kategoriyasida Oltin Rulda mukofoti<ref>{{Veb manbasi|url=http://auto.mail.ru/article.html?id=44317|sarlavha=Немцы назвали лучшие автомобили|sana=2013-11-13|nashriyot=auto.mail.ru|kirish sanasi=2013-12-16|til=ru|arxivsana=2013-12-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131216182737/http://auto.mail.ru/article.html?id=44317}}</ref> == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [http://www.bmw.ru/ru/ru/newvehicles/x/x5/2013/showroom/index.html X5 rus BMW rasmiy veb-saytida] [[Turkum:BMW avtomobillari]] [[Turkum:J segmentli avtomobillar]] [[Turkum:2010-yil ishlab chiqarilgan avtomobillar]] pgmkvp07eoz7cpjea34wzytupdkcsbi Manx Telecom 0 784044 2816189 2022-08-28T16:36:30Z FaridShavkatullayev 72137 „[[:en:Special:Redirect/revision/1105882324|Manx Telecom]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki '''Manx Telecom Ltd.''' (Manx) [[Men oroli|Man orolida]] keng polosali va [[Elektr aloqa|telekommunikatsiyaning]] asosiy provayderi hisoblanadi. U Bazalt Infrastructure Partners LLPga tegishli.<ref name="www.manxtelecom.com">{{Veb manbasi|url=https://www.manxtelecom.com/about/media/press-releases-2019/3480-manx-telecom-stronger-with-new-owners-says-ceo|sarlavha=Manx Telecom stronger with new owners, says CEO|ish=Manxtelecom.com|kirish sanasi=2019-06-06}}</ref><ref name="www.iomtoday.co.im">{{Veb manbasi|url=http://www.iomtoday.co.im/article.cfm?id=48337&headline=%C2%A3255m%20takeover%20of%20Manx%20Telecom%20sealed&sectionIs=news&searchyear=2019|sarlavha=£255m takeover of Manx Telecom sealed|ish=www.iomtoday.co.im|kirish sanasi=2019-06-06}}</ref> == Tarix == Bundan bir necha yil oldin, Man orolidagi telefon tizimi Britaniya Bosh pochta idorasi, keyinroq Britaniya Telekommunikatsiyalari tomonidan monopoliya sifatida boshqarilgan. [[Liverpul]] telefon tumanining bir qismi sifatida ishlagan. 1985-yilda Manx hukumati [[Tender|tender jarayonida]] telefon tizimidan foydalanish uchun 20 yillik litsenziya berishini e'lon qildi. Ushbu jarayonning bir qismi sifatida, 1986-yilda British Telecom tenderda qatnashish uchun Manksda ro'yxatdan o'tgan Manx Telecom sho'ba kompaniyasini yaratdi. Litsenziyani yutib olish uchun Cable & Wireless bilan raqobatlashgani sababli mahalliy boshqaruv tender jarayonida siyosiy jihatdan maqbulroq bo'ladi, deb ishonilgan. Manx Telecom tenderda g'olib chiqdi va 1987-yil 1-yanvardan yangi identifikatsiya ostida o'z faoliyatini boshladi. 2001-yil 17-noyabrda Manx Telecom BT Wireless operatsiyalari BT Groupdan ajralib chiqqandan keyin O<sub>2</sub> tarkibiga kirdi. U [[Telefónica]] tomonidan 2006-yilda yilda sotib olingan. 2010-yil 4-iyunda Manx Telecom telekommunikatsiya boshqaruv shirkati CPS Partners bilan bir qatorda Buyuk Britaniyaning xususiy sarmoyador asosiy ulushni sotib olgan HgCapital investoriga sotildi. HG Capital kompaniyasi bitimning korxona qiymati 158,8 million funt sterlingni tashkil etganini ko'rsatdi. 2014-yilda u AIM bozorida suzib yurdi.<ref name="lse.co.uk">{{Veb manbasi|url=http://www.lse.co.uk/AllNews.asp?code=se94v2n2&headline=Manx_Telecom_Plans_Maiden_Interim_Dividend_Profit_Hit_By_WriteDowns|sarlavha=Manx Telecom Plans Maiden Interim Dividend, Profit Hit By Write-Downs|sana=15 April 2014|ish=Lse.co.uk}}</ref> 2019-yil 9-mayda xususiy sarmoyador Bazalt Investment Partners Manx Telecom kompaniyasini sotib olishni yakunladi.<ref name="www.manxtelecom.com">{{Veb manbasi|url=https://www.manxtelecom.com/about/media/press-releases-2019/3480-manx-telecom-stronger-with-new-owners-says-ceo|sarlavha=Manx Telecom stronger with new owners, says CEO|ish=Manxtelecom.com|kirish sanasi=2019-06-06}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.manxtelecom.com/about/media/press-releases-2019/3480-manx-telecom-stronger-with-new-owners-says-ceo "Manx Telecom stronger with new owners, says CEO"]. </cite></ref><ref name="www.iomtoday.co.im">{{Veb manbasi|url=http://www.iomtoday.co.im/article.cfm?id=48337&headline=%C2%A3255m%20takeover%20of%20Manx%20Telecom%20sealed&sectionIs=news&searchyear=2019|sarlavha=£255m takeover of Manx Telecom sealed|ish=www.iomtoday.co.im|kirish sanasi=2019-06-06}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.iomtoday.co.im/article.cfm?id=48337&headline=%C2%A3255m%20takeover%20of%20Manx%20Telecom%20sealed&sectionIs=news&searchyear=2019 "£255m takeover of Manx Telecom sealed"]. ''www.iomtoday.co.im''<span class="reference-accessdate">. </span></cite></ref> == Operatsiyalar == [[Fayl:Manx_Telecom_headquarters.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Manx_Telecom_headquarters.jpg/220px-Manx_Telecom_headquarters.jpg|thumb| Manx Telecom shtab-kvartirasi, Duglas, Men oroli biznes-parkida]] Manx Telecom statsionar va mobil aloqa tarmoqlarini boshqaradi. Global Solutions bo'limi Man orolidan tashqarida mobil virtual tarmoq operatori (MVNO) va xalqaro rouming shartnomalari orqali ishlaydi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.manxtelecom.com/document-library/investors/210-2014-annual-report/file|sarlavha=Delivering Our Vision|ish=Manxtelecom.com|kirish sanasi=2017-02-23}}</ref> Manx Telecom tomonidan boshqariladigan mobil telefon tarmog'i [[O2 (Buyuk Britaniya)|O<sub>2</sub>]] tomonidan yangi mahsulot va xizmatlarni ishlab chiqish va sinovdan o'tkazish muhiti sifatida kengroq tarqatilishidan oldin foydalanilgan. 2001-yil dekabr oyida kompaniya [[Yevropa|Yevropada]] jonli [[3G]] tarmog'ini ishga tushirgan birinchi telekommunikatsiya operatoriga aylandi. 2005-yil noyabr oyida kompaniya Yevropada birinchi bo‘lib o‘z mijozlariga HSDPA (3,5G) xizmatini taklif qildi.<ref name="Two">{{Veb manbasi|url=http://manx-telecom.com/default.asp?id=22|sarlavha=Manx Telecom Online|ish=manx-telecom.com|kirish sanasi=17 January 2022|arxivurl=https://web.archive.org/web/20030812130550/http://manx-telecom.com/default.asp?id=22|arxivsana=12 August 2003}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.manxtelecom.com/about/the-company/company-timeline/bt-and-telefonica-ownership|sarlavha=British Telecom and Telefonica ownership|nashriyot=Manx Telecom|kirish sanasi=2017-02-23}}</ref> == Asosiy raqobatchilar == * Sure * Wi-Manx * Domicilium * BlueWave Communications == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> == Tashqi havolalar == * {{Rasmiy sayt|http://www.manx-telecom.com}} * [http://www.cellular-news.com/story/43654.php Telefonica Sells Manx Telecom to Private Equity Groups] * [https://www.manxtelecom.com/about/media/press-releases-2019/3480-manx-telecom-stronger-with-new-owners-says-ceo Manx Telecom Stronger With New Owners Says CEO] [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:BT group]] 617d8c272fr3liyfw3cfi1g4wxlec67 2816190 2816189 2022-08-28T16:36:55Z FaridShavkatullayev 72137 /* Tarix */ wikitext text/x-wiki '''Manx Telecom Ltd.''' (Manx) [[Men oroli|Man orolida]] keng polosali va [[Elektr aloqa|telekommunikatsiyaning]] asosiy provayderi hisoblanadi. U Bazalt Infrastructure Partners LLPga tegishli.<ref name="www.manxtelecom.com">{{Veb manbasi|url=https://www.manxtelecom.com/about/media/press-releases-2019/3480-manx-telecom-stronger-with-new-owners-says-ceo|sarlavha=Manx Telecom stronger with new owners, says CEO|ish=Manxtelecom.com|kirish sanasi=2019-06-06}}</ref><ref name="www.iomtoday.co.im">{{Veb manbasi|url=http://www.iomtoday.co.im/article.cfm?id=48337&headline=%C2%A3255m%20takeover%20of%20Manx%20Telecom%20sealed&sectionIs=news&searchyear=2019|sarlavha=£255m takeover of Manx Telecom sealed|ish=www.iomtoday.co.im|kirish sanasi=2019-06-06}}</ref> == Tarix == Bundan bir necha yil oldin, Man orolidagi telefon tizimi Britaniya Bosh pochta idorasi, keyinroq Britaniya Telekommunikatsiyalari tomonidan monopoliya sifatida boshqarilgan. [[Liverpul]] telefon tumanining bir qismi sifatida ishlagan. 1985-yilda Manx hukumati [[Tender|tender jarayonida]] telefon tizimidan foydalanish uchun 20 yillik litsenziya berishini eʼlon qildi. Ushbu jarayonning bir qismi sifatida, 1986-yilda British Telecom tenderda qatnashish uchun Manksda roʻyxatdan oʻtgan Manx Telecom shoʻba kompaniyasini yaratdi. Litsenziyani yutib olish uchun Cable & Wireless bilan raqobatlashgani sababli mahalliy boshqaruv tender jarayonida siyosiy jihatdan maqbulroq boʻladi, deb ishonilgan. Manx Telecom tenderda gʻolib chiqdi va 1987-yil 1-yanvardan yangi identifikatsiya ostida oʻz faoliyatini boshladi. 2001-yil 17-noyabrda Manx Telecom BT Wireless operatsiyalari BT Groupdan ajralib chiqqandan keyin O<sub>2</sub> tarkibiga kirdi. U [[Telefónica]] tomonidan 2006-yilda yilda sotib olingan. 2010-yil 4-iyunda Manx Telecom telekommunikatsiya boshqaruv shirkati CPS Partners bilan bir qatorda Buyuk Britaniyaning xususiy sarmoyador asosiy ulushni sotib olgan HgCapital investoriga sotildi. HG Capital kompaniyasi bitimning korxona qiymati 158,8 million funt sterlingni tashkil etganini koʻrsatdi. 2014-yilda u AIM bozorida suzib yurdi.<ref name="lse.co.uk">{{Veb manbasi|url=http://www.lse.co.uk/AllNews.asp?code=se94v2n2&headline=Manx_Telecom_Plans_Maiden_Interim_Dividend_Profit_Hit_By_WriteDowns|sarlavha=Manx Telecom Plans Maiden Interim Dividend, Profit Hit By Write-Downs|sana=15 April 2014|ish=Lse.co.uk}}</ref> 2019-yil 9-mayda xususiy sarmoyador Bazalt Investment Partners Manx Telecom kompaniyasini sotib olishni yakunladi.<ref name="www.manxtelecom.com"/><ref name="www.iomtoday.co.im">{{Veb manbasi|url=http://www.iomtoday.co.im/article.cfm?id=48337&headline=%C2%A3255m%20takeover%20of%20Manx%20Telecom%20sealed&sectionIs=news&searchyear=2019|sarlavha=£255m takeover of Manx Telecom sealed|ish=www.iomtoday.co.im|kirish sanasi=2019-06-06}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.iomtoday.co.im/article.cfm?id=48337&headline=%C2%A3255m%20takeover%20of%20Manx%20Telecom%20sealed&sectionIs=news&searchyear=2019 „£255m takeover of Manx Telecom sealed“]. ''www.iomtoday.co.im''<span class="reference-accessdate">. </span></cite></ref> == Operatsiyalar == [[Fayl:Manx_Telecom_headquarters.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Manx_Telecom_headquarters.jpg/220px-Manx_Telecom_headquarters.jpg|thumb| Manx Telecom shtab-kvartirasi, Duglas, Men oroli biznes-parkida]] Manx Telecom statsionar va mobil aloqa tarmoqlarini boshqaradi. Global Solutions bo'limi Man orolidan tashqarida mobil virtual tarmoq operatori (MVNO) va xalqaro rouming shartnomalari orqali ishlaydi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.manxtelecom.com/document-library/investors/210-2014-annual-report/file|sarlavha=Delivering Our Vision|ish=Manxtelecom.com|kirish sanasi=2017-02-23}}</ref> Manx Telecom tomonidan boshqariladigan mobil telefon tarmog'i [[O2 (Buyuk Britaniya)|O<sub>2</sub>]] tomonidan yangi mahsulot va xizmatlarni ishlab chiqish va sinovdan o'tkazish muhiti sifatida kengroq tarqatilishidan oldin foydalanilgan. 2001-yil dekabr oyida kompaniya [[Yevropa|Yevropada]] jonli [[3G]] tarmog'ini ishga tushirgan birinchi telekommunikatsiya operatoriga aylandi. 2005-yil noyabr oyida kompaniya Yevropada birinchi bo‘lib o‘z mijozlariga HSDPA (3,5G) xizmatini taklif qildi.<ref name="Two">{{Veb manbasi|url=http://manx-telecom.com/default.asp?id=22|sarlavha=Manx Telecom Online|ish=manx-telecom.com|kirish sanasi=17 January 2022|arxivurl=https://web.archive.org/web/20030812130550/http://manx-telecom.com/default.asp?id=22|arxivsana=12 August 2003}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.manxtelecom.com/about/the-company/company-timeline/bt-and-telefonica-ownership|sarlavha=British Telecom and Telefonica ownership|nashriyot=Manx Telecom|kirish sanasi=2017-02-23}}</ref> == Asosiy raqobatchilar == * Sure * Wi-Manx * Domicilium * BlueWave Communications == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> == Tashqi havolalar == * {{Rasmiy sayt|http://www.manx-telecom.com}} * [http://www.cellular-news.com/story/43654.php Telefonica Sells Manx Telecom to Private Equity Groups] * [https://www.manxtelecom.com/about/media/press-releases-2019/3480-manx-telecom-stronger-with-new-owners-says-ceo Manx Telecom Stronger With New Owners Says CEO] [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:BT group]] r6ixxd5bwnvbgoe3zs55kwwz3kc0usl 2816193 2816190 2022-08-28T16:37:21Z FaridShavkatullayev 72137 /* Tarix */ wikitext text/x-wiki '''Manx Telecom Ltd.''' (Manx) [[Men oroli|Man orolida]] keng polosali va [[Elektr aloqa|telekommunikatsiyaning]] asosiy provayderi hisoblanadi. U Bazalt Infrastructure Partners LLPga tegishli.<ref name="www.manxtelecom.com">{{Veb manbasi|url=https://www.manxtelecom.com/about/media/press-releases-2019/3480-manx-telecom-stronger-with-new-owners-says-ceo|sarlavha=Manx Telecom stronger with new owners, says CEO|ish=Manxtelecom.com|kirish sanasi=2019-06-06}}</ref><ref name="www.iomtoday.co.im">{{Veb manbasi|url=http://www.iomtoday.co.im/article.cfm?id=48337&headline=%C2%A3255m%20takeover%20of%20Manx%20Telecom%20sealed&sectionIs=news&searchyear=2019|sarlavha=£255m takeover of Manx Telecom sealed|ish=www.iomtoday.co.im|kirish sanasi=2019-06-06}}</ref> == Tarix == Bundan bir necha yil oldin, Man orolidagi telefon tizimi Britaniya Bosh pochta idorasi, keyinroq Britaniya Telekommunikatsiyalari tomonidan monopoliya sifatida boshqarilgan. [[Liverpul]] telefon tumanining bir qismi sifatida ishlagan. 1985-yilda Manx hukumati [[Tender|tender jarayonida]] telefon tizimidan foydalanish uchun 20 yillik litsenziya berishini eʼlon qildi. Ushbu jarayonning bir qismi sifatida, 1986-yilda British Telecom tenderda qatnashish uchun Manksda roʻyxatdan oʻtgan Manx Telecom shoʻba kompaniyasini yaratdi. Litsenziyani yutib olish uchun Cable & Wireless bilan raqobatlashgani sababli mahalliy boshqaruv tender jarayonida siyosiy jihatdan maqbulroq boʻladi, deb ishonilgan. Manx Telecom tenderda gʻolib chiqdi va 1987-yil 1-yanvardan yangi identifikatsiya ostida oʻz faoliyatini boshladi. 2001-yil 17-noyabrda Manx Telecom BT Wireless operatsiyalari BT Groupdan ajralib chiqqandan keyin O<sub>2</sub> tarkibiga kirdi. U [[Telefónica]] tomonidan 2006-yilda yilda sotib olingan. 2010-yil 4-iyunda Manx Telecom telekommunikatsiya boshqaruv shirkati CPS Partners bilan bir qatorda Buyuk Britaniyaning xususiy sarmoyador asosiy ulushni sotib olgan HgCapital investoriga sotildi. HG Capital kompaniyasi bitimning korxona qiymati 158,8 million funt sterlingni tashkil etganini koʻrsatdi. 2014-yilda u AIM bozorida suzib yurdi.<ref name="lse.co.uk">{{Veb manbasi|url=http://www.lse.co.uk/AllNews.asp?code=se94v2n2&headline=Manx_Telecom_Plans_Maiden_Interim_Dividend_Profit_Hit_By_WriteDowns|sarlavha=Manx Telecom Plans Maiden Interim Dividend, Profit Hit By Write-Downs|sana=15 April 2014|ish=Lse.co.uk}}</ref> 2019-yil 9-mayda xususiy sarmoyador Bazalt Investment Partners Manx Telecom kompaniyasini sotib olishni yakunladi.<ref name="www.manxtelecom.com"/><ref name="www.iomtoday.co.im"/> == Operatsiyalar == [[Fayl:Manx_Telecom_headquarters.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Manx_Telecom_headquarters.jpg/220px-Manx_Telecom_headquarters.jpg|thumb| Manx Telecom shtab-kvartirasi, Duglas, Men oroli biznes-parkida]] Manx Telecom statsionar va mobil aloqa tarmoqlarini boshqaradi. Global Solutions bo'limi Man orolidan tashqarida mobil virtual tarmoq operatori (MVNO) va xalqaro rouming shartnomalari orqali ishlaydi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.manxtelecom.com/document-library/investors/210-2014-annual-report/file|sarlavha=Delivering Our Vision|ish=Manxtelecom.com|kirish sanasi=2017-02-23}}</ref> Manx Telecom tomonidan boshqariladigan mobil telefon tarmog'i [[O2 (Buyuk Britaniya)|O<sub>2</sub>]] tomonidan yangi mahsulot va xizmatlarni ishlab chiqish va sinovdan o'tkazish muhiti sifatida kengroq tarqatilishidan oldin foydalanilgan. 2001-yil dekabr oyida kompaniya [[Yevropa|Yevropada]] jonli [[3G]] tarmog'ini ishga tushirgan birinchi telekommunikatsiya operatoriga aylandi. 2005-yil noyabr oyida kompaniya Yevropada birinchi bo‘lib o‘z mijozlariga HSDPA (3,5G) xizmatini taklif qildi.<ref name="Two">{{Veb manbasi|url=http://manx-telecom.com/default.asp?id=22|sarlavha=Manx Telecom Online|ish=manx-telecom.com|kirish sanasi=17 January 2022|arxivurl=https://web.archive.org/web/20030812130550/http://manx-telecom.com/default.asp?id=22|arxivsana=12 August 2003}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.manxtelecom.com/about/the-company/company-timeline/bt-and-telefonica-ownership|sarlavha=British Telecom and Telefonica ownership|nashriyot=Manx Telecom|kirish sanasi=2017-02-23}}</ref> == Asosiy raqobatchilar == * Sure * Wi-Manx * Domicilium * BlueWave Communications == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> == Tashqi havolalar == * {{Rasmiy sayt|http://www.manx-telecom.com}} * [http://www.cellular-news.com/story/43654.php Telefonica Sells Manx Telecom to Private Equity Groups] * [https://www.manxtelecom.com/about/media/press-releases-2019/3480-manx-telecom-stronger-with-new-owners-says-ceo Manx Telecom Stronger With New Owners Says CEO] [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:BT group]] q8t05liz8ewefdfcpjbyrdhqw0ocouk 2816195 2816193 2022-08-28T16:37:34Z FaridShavkatullayev 72137 /* Manbalar */ wikitext text/x-wiki '''Manx Telecom Ltd.''' (Manx) [[Men oroli|Man orolida]] keng polosali va [[Elektr aloqa|telekommunikatsiyaning]] asosiy provayderi hisoblanadi. U Bazalt Infrastructure Partners LLPga tegishli.<ref name="www.manxtelecom.com">{{Veb manbasi|url=https://www.manxtelecom.com/about/media/press-releases-2019/3480-manx-telecom-stronger-with-new-owners-says-ceo|sarlavha=Manx Telecom stronger with new owners, says CEO|ish=Manxtelecom.com|kirish sanasi=2019-06-06}}</ref><ref name="www.iomtoday.co.im">{{Veb manbasi|url=http://www.iomtoday.co.im/article.cfm?id=48337&headline=%C2%A3255m%20takeover%20of%20Manx%20Telecom%20sealed&sectionIs=news&searchyear=2019|sarlavha=£255m takeover of Manx Telecom sealed|ish=www.iomtoday.co.im|kirish sanasi=2019-06-06}}</ref> == Tarix == Bundan bir necha yil oldin, Man orolidagi telefon tizimi Britaniya Bosh pochta idorasi, keyinroq Britaniya Telekommunikatsiyalari tomonidan monopoliya sifatida boshqarilgan. [[Liverpul]] telefon tumanining bir qismi sifatida ishlagan. 1985-yilda Manx hukumati [[Tender|tender jarayonida]] telefon tizimidan foydalanish uchun 20 yillik litsenziya berishini eʼlon qildi. Ushbu jarayonning bir qismi sifatida, 1986-yilda British Telecom tenderda qatnashish uchun Manksda roʻyxatdan oʻtgan Manx Telecom shoʻba kompaniyasini yaratdi. Litsenziyani yutib olish uchun Cable & Wireless bilan raqobatlashgani sababli mahalliy boshqaruv tender jarayonida siyosiy jihatdan maqbulroq boʻladi, deb ishonilgan. Manx Telecom tenderda gʻolib chiqdi va 1987-yil 1-yanvardan yangi identifikatsiya ostida oʻz faoliyatini boshladi. 2001-yil 17-noyabrda Manx Telecom BT Wireless operatsiyalari BT Groupdan ajralib chiqqandan keyin O<sub>2</sub> tarkibiga kirdi. U [[Telefónica]] tomonidan 2006-yilda yilda sotib olingan. 2010-yil 4-iyunda Manx Telecom telekommunikatsiya boshqaruv shirkati CPS Partners bilan bir qatorda Buyuk Britaniyaning xususiy sarmoyador asosiy ulushni sotib olgan HgCapital investoriga sotildi. HG Capital kompaniyasi bitimning korxona qiymati 158,8 million funt sterlingni tashkil etganini koʻrsatdi. 2014-yilda u AIM bozorida suzib yurdi.<ref name="lse.co.uk">{{Veb manbasi|url=http://www.lse.co.uk/AllNews.asp?code=se94v2n2&headline=Manx_Telecom_Plans_Maiden_Interim_Dividend_Profit_Hit_By_WriteDowns|sarlavha=Manx Telecom Plans Maiden Interim Dividend, Profit Hit By Write-Downs|sana=15 April 2014|ish=Lse.co.uk}}</ref> 2019-yil 9-mayda xususiy sarmoyador Bazalt Investment Partners Manx Telecom kompaniyasini sotib olishni yakunladi.<ref name="www.manxtelecom.com"/><ref name="www.iomtoday.co.im"/> == Operatsiyalar == [[Fayl:Manx_Telecom_headquarters.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Manx_Telecom_headquarters.jpg/220px-Manx_Telecom_headquarters.jpg|thumb| Manx Telecom shtab-kvartirasi, Duglas, Men oroli biznes-parkida]] Manx Telecom statsionar va mobil aloqa tarmoqlarini boshqaradi. Global Solutions bo'limi Man orolidan tashqarida mobil virtual tarmoq operatori (MVNO) va xalqaro rouming shartnomalari orqali ishlaydi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.manxtelecom.com/document-library/investors/210-2014-annual-report/file|sarlavha=Delivering Our Vision|ish=Manxtelecom.com|kirish sanasi=2017-02-23}}</ref> Manx Telecom tomonidan boshqariladigan mobil telefon tarmog'i [[O2 (Buyuk Britaniya)|O<sub>2</sub>]] tomonidan yangi mahsulot va xizmatlarni ishlab chiqish va sinovdan o'tkazish muhiti sifatida kengroq tarqatilishidan oldin foydalanilgan. 2001-yil dekabr oyida kompaniya [[Yevropa|Yevropada]] jonli [[3G]] tarmog'ini ishga tushirgan birinchi telekommunikatsiya operatoriga aylandi. 2005-yil noyabr oyida kompaniya Yevropada birinchi bo‘lib o‘z mijozlariga HSDPA (3,5G) xizmatini taklif qildi.<ref name="Two">{{Veb manbasi|url=http://manx-telecom.com/default.asp?id=22|sarlavha=Manx Telecom Online|ish=manx-telecom.com|kirish sanasi=17 January 2022|arxivurl=https://web.archive.org/web/20030812130550/http://manx-telecom.com/default.asp?id=22|arxivsana=12 August 2003}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.manxtelecom.com/about/the-company/company-timeline/bt-and-telefonica-ownership|sarlavha=British Telecom and Telefonica ownership|nashriyot=Manx Telecom|kirish sanasi=2017-02-23}}</ref> == Asosiy raqobatchilar == * Sure * Wi-Manx * Domicilium * BlueWave Communications == Manbalar == {{Manbalar |2}} == Tashqi havolalar == * {{Rasmiy sayt|http://www.manx-telecom.com}} * [http://www.cellular-news.com/story/43654.php Telefonica Sells Manx Telecom to Private Equity Groups] * [https://www.manxtelecom.com/about/media/press-releases-2019/3480-manx-telecom-stronger-with-new-owners-says-ceo Manx Telecom Stronger With New Owners Says CEO] [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:BT group]] gol6nt6keivqdztyqjt4t273p7fd8xx 2816197 2816195 2022-08-28T16:38:39Z FaridShavkatullayev 72137 /* Tashqi havolalar */ wikitext text/x-wiki '''Manx Telecom Ltd.''' (Manx) [[Men oroli|Man orolida]] keng polosali va [[Elektr aloqa|telekommunikatsiyaning]] asosiy provayderi hisoblanadi. U Bazalt Infrastructure Partners LLPga tegishli.<ref name="www.manxtelecom.com">{{Veb manbasi|url=https://www.manxtelecom.com/about/media/press-releases-2019/3480-manx-telecom-stronger-with-new-owners-says-ceo|sarlavha=Manx Telecom stronger with new owners, says CEO|ish=Manxtelecom.com|kirish sanasi=2019-06-06}}</ref><ref name="www.iomtoday.co.im">{{Veb manbasi|url=http://www.iomtoday.co.im/article.cfm?id=48337&headline=%C2%A3255m%20takeover%20of%20Manx%20Telecom%20sealed&sectionIs=news&searchyear=2019|sarlavha=£255m takeover of Manx Telecom sealed|ish=www.iomtoday.co.im|kirish sanasi=2019-06-06}}</ref> == Tarix == Bundan bir necha yil oldin, Man orolidagi telefon tizimi Britaniya Bosh pochta idorasi, keyinroq Britaniya Telekommunikatsiyalari tomonidan monopoliya sifatida boshqarilgan. [[Liverpul]] telefon tumanining bir qismi sifatida ishlagan. 1985-yilda Manx hukumati [[Tender|tender jarayonida]] telefon tizimidan foydalanish uchun 20 yillik litsenziya berishini eʼlon qildi. Ushbu jarayonning bir qismi sifatida, 1986-yilda British Telecom tenderda qatnashish uchun Manksda roʻyxatdan oʻtgan Manx Telecom shoʻba kompaniyasini yaratdi. Litsenziyani yutib olish uchun Cable & Wireless bilan raqobatlashgani sababli mahalliy boshqaruv tender jarayonida siyosiy jihatdan maqbulroq boʻladi, deb ishonilgan. Manx Telecom tenderda gʻolib chiqdi va 1987-yil 1-yanvardan yangi identifikatsiya ostida oʻz faoliyatini boshladi. 2001-yil 17-noyabrda Manx Telecom BT Wireless operatsiyalari BT Groupdan ajralib chiqqandan keyin O<sub>2</sub> tarkibiga kirdi. U [[Telefónica]] tomonidan 2006-yilda yilda sotib olingan. 2010-yil 4-iyunda Manx Telecom telekommunikatsiya boshqaruv shirkati CPS Partners bilan bir qatorda Buyuk Britaniyaning xususiy sarmoyador asosiy ulushni sotib olgan HgCapital investoriga sotildi. HG Capital kompaniyasi bitimning korxona qiymati 158,8 million funt sterlingni tashkil etganini koʻrsatdi. 2014-yilda u AIM bozorida suzib yurdi.<ref name="lse.co.uk">{{Veb manbasi|url=http://www.lse.co.uk/AllNews.asp?code=se94v2n2&headline=Manx_Telecom_Plans_Maiden_Interim_Dividend_Profit_Hit_By_WriteDowns|sarlavha=Manx Telecom Plans Maiden Interim Dividend, Profit Hit By Write-Downs|sana=15 April 2014|ish=Lse.co.uk}}</ref> 2019-yil 9-mayda xususiy sarmoyador Bazalt Investment Partners Manx Telecom kompaniyasini sotib olishni yakunladi.<ref name="www.manxtelecom.com"/><ref name="www.iomtoday.co.im"/> == Operatsiyalar == [[Fayl:Manx_Telecom_headquarters.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Manx_Telecom_headquarters.jpg/220px-Manx_Telecom_headquarters.jpg|thumb| Manx Telecom shtab-kvartirasi, Duglas, Men oroli biznes-parkida]] Manx Telecom statsionar va mobil aloqa tarmoqlarini boshqaradi. Global Solutions bo'limi Man orolidan tashqarida mobil virtual tarmoq operatori (MVNO) va xalqaro rouming shartnomalari orqali ishlaydi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.manxtelecom.com/document-library/investors/210-2014-annual-report/file|sarlavha=Delivering Our Vision|ish=Manxtelecom.com|kirish sanasi=2017-02-23}}</ref> Manx Telecom tomonidan boshqariladigan mobil telefon tarmog'i [[O2 (Buyuk Britaniya)|O<sub>2</sub>]] tomonidan yangi mahsulot va xizmatlarni ishlab chiqish va sinovdan o'tkazish muhiti sifatida kengroq tarqatilishidan oldin foydalanilgan. 2001-yil dekabr oyida kompaniya [[Yevropa|Yevropada]] jonli [[3G]] tarmog'ini ishga tushirgan birinchi telekommunikatsiya operatoriga aylandi. 2005-yil noyabr oyida kompaniya Yevropada birinchi bo‘lib o‘z mijozlariga HSDPA (3,5G) xizmatini taklif qildi.<ref name="Two">{{Veb manbasi|url=http://manx-telecom.com/default.asp?id=22|sarlavha=Manx Telecom Online|ish=manx-telecom.com|kirish sanasi=17 January 2022|arxivurl=https://web.archive.org/web/20030812130550/http://manx-telecom.com/default.asp?id=22|arxivsana=12 August 2003}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.manxtelecom.com/about/the-company/company-timeline/bt-and-telefonica-ownership|sarlavha=British Telecom and Telefonica ownership|nashriyot=Manx Telecom|kirish sanasi=2017-02-23}}</ref> == Asosiy raqobatchilar == * Sure * Wi-Manx * Domicilium * BlueWave Communications == Manbalar == {{Manbalar |2}} == Tashqi havolalar == * {{Rasmiy sayt|http://www.manx-telecom.com}} * [http://www.cellular-news.com/story/43654.php Telefonica Manx Telecom kompaniyasini xususiy kapital guruhlariga sotadi] * [https://www.manxtelecom.com/about/media/press-releases-2019/3480-manx-telecom-stronger-with-new-owners-says-ceo Manx Telecom yangi egalari bilan kuchliroq] [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:BT group]] {{Navbox | name = BT Group | title = [[BT Group|<span style="color:white;">BT Group</span>]] | state = {{{state<includeonly>|autocollapse</includeonly>}}} | bodyclass = hlist | basestyle = background: #553A99; color: white | image = [[File:BT logo 2019.svg|70px|BT logo, introduced 2019]] | group1 = Boʻlimlar<br />va<br />shoʻba korxonalar | list1 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Consumer]] * [[BT Business and Public Sector]] * [[BT Global Services]] * [[BT Wholesale and Ventures]] * [[BT Research]] * [[Openreach]] * [[EE Limited|EE]] * [[Plusnet]] * [[BT Ireland]] * [[BT Italia]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Global Marine Systems|BT Marine]] * [[dabs.com]] * [[Hibu]] ** <small>Yell Group (sobiq nom)</small> * [[Madasafish]] ** <small>[[Plusnet]]ga aylangan</small> * [[Manx Telecom]] * [[O2 (UK)]] * [[O2 (Ireland)]] * [[Telefónica Germany|O2 (Germany)]] * [[Ribbit (telecommunications company)|Ribbit]] * [[Concert Communications Services]] * [[Telecomsoft]] * [[Tymnet]] * [[International Network Services Inc.|International Network Services]] * [[Dialcom]] * [[Telfort]] * [[LineOne]] * [[Swindon Cable]] * [[6GMOBILE]] * [[Open....]] }} | group2 = Mahsulotlar<br />va<br />xizmatlar | list2 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Broadband]] * [[BT Superfast Fibre]] * [[BT Mobile]] * [[BT TV]] * [[BT Sport]] * [[BT Wi-fi]] * [[BT Smart Hub]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[BT Fusion]] * [[BT Highway]] * BT Inspiration * [[BT Versatility]] * [[BT Voyager]] * [[BT MyDonate]] * [[BT MyPlace]] * [[Telecom Gold]] * [[Micronet 800]] * [[Merlin M4000]] }} | group3 = Binolar<br />va<br />obyektlar | list3 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[Adastral Park]] * [[Baynard_House, London|Baynard House]] * [[BT Centre]] * [[BT Tower|BT Tower (London)]] * [[BT Tower (Birmingham)]] * [[BT Tower (Swansea)]] * [[BT Riverside Tower]] * [[Stadium House, Cardiff|Stadium House]] * [[Charwelton BT Tower]] * [[Faraday Building]] * [[Goonhilly Satellite Earth Station|Goonhilly Cornwall]] * [[Guardian telephone exchange|Guardian Exchange Manchester]] * [[Madley Communications Centre]] * [[National Network Management Centre]] * [[Peterborough transmitting station]] * [[Zouches Farm transmitting station]] * [[Heaton Park BT Tower]] * [[Purdown BT Tower]] * [[Pye Green BT Tower]] * [[Stokenchurch BT Tower]] * [[Sutton Common BT Tower]] * [[Tinshill BT Tower]] * [[Tolsford Hill BT Tower]] * [[Wotton-under-Edge BT Tower]] * [[Red telephone box]] * [[KX telephone boxes]] * [[LinkUK]] * [[TAT-14]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Anchor telephone exchange]] * [[Bletchley Park#Site 2|Bletchley Park]] * [[CS Sovereign|CS ''Sovereign'']] * [[De Vere Horwood Estate#College|Horwood House]] * [[Kingsway telephone exchange]] * [[Leafield Technical Centre]] * [[Mondial House]] * [[Stag Lane Aerodrome]] * [[Graham Hills Building|Marland House]] * [[Telephone House]] * [[Post Office Research Station]] * [[Sheffield Telephone House]] * [[Portishead Radio]] * [[Criggion Radio Station]] * [[Rugby Radio Station]] * [[British Telecom microwave network|Microwave network]] * [[TAT-1]] * [[TAT-8]] * [[TAT-9]] * [[CANTAT-2]] * [[SAT-2]] * [[UK-Belgium 5]] }} | group4 = Dasturlar<br />va<br />standartlar | list4 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left;background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT 21CN]] * [[BT site engineering code]] * [[Speaking clock#United Kingdom|BT Speaking Clock]] * [[British telephone socket]] * [[Cable jetting]] * [[Customer Service System]] * [[Advanced Mobile Location]] * [[Digital Access Carrier System]] * [[Digital Access Signalling System 2]] * [[System X (telephony)|System X]] * [[System Y]] * [[ADSL Max]] * [[Redcare]] * [[1-5-7-1]] * [[YouView]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[Digital Access Signalling System 1]] * [[Digital Private Network Signalling System]] * [[Fixed-Mobile Convergence Alliance]] * [[Go!Messenger]] * [[International Packet Switched Service]] * [[NHSnet]] * [[N3 (NHS)]] * [[Packet Switch Stream]] * [[Prestel]] * [[TXE]] * [[TXK]] }} | group5 = Tarixi | list5 = * [[BT Group#History|BT Group]] * [[Post Office Telecommunications]] * [[General Post Office]] * [[Electric Telegraph Company]] | group6 = Boshqalar | list6 = * [[BT Archives]] * [[BT Museum]] * [[BT Digital Music Awards]] * [[BT Sport Action Woman Awards]] * [[Buzby]] * [[Connected Earth]] * [[:Category:British Telecom people|People]] * [[Young Scientist and Technology Exhibition]] * [[British Telecommunications plc v. Prodigy]] }} o9ihqa4g6hx8d24cfxfnkzkdlyth6mi 2816202 2816197 2022-08-28T16:41:30Z FaridShavkatullayev 72137 wikitext text/x-wiki {{Infobox company | name = Manx Telecom Ltd. | tasvir = [[File:Manx telecom new logo.svg|100px]]<br />[[File:Manx Telecom logo (text).png|200px]] | caption = | type = qoʻshma korxona | headquarters = Braddan, [[Men oroli]] | area_served = dunyo boʻylab | key_people = Gary Lamb {{small|(bosh direktor)}} <br /> Kevin Walsh {{small|(rais)}} <ref name="investors-and-directors">{{cite web|url=https://www.manxtelecom.com/about/media/164-about/investors/2135-directors |title=Manx Telecom Investors and Directors| website=Manxtelecom.com |access-date=19 July 2019}}</ref> | industry = Telekommunikatsiya | services = * ''Aloqa'' * ''Xizmat koʻrsatuvchi provayder'' | revenue = {{increase}}[[GBP|£]]79.3 million {{small|({{Start date|2014|df=y}})}}<ref name = "One" >{{cite web|url=https://www.manxtelecom.com/document-library/investors/210-2014-annual-report/file |title=Delivering Our Vision |website=Manxtelecom.com |date=2016-12-31 |access-date=2017-02-23}}</ref> | operating_income = {{increase}}[[GBP|£]]23.2 million {{small|({{Start date|2014|df=y}})}}<ref name = "One" /> | num_employees = 300+<ref name="about">{{cite web|url=https://www.manxtelecom.com/about/the-company |title=About The Company| website=Manxtelecom.com |access-date=19 July 2019}}</ref> | homepage = {{url|http://www.manxtelecom.com}} | foundation = {{Start date|1 January 1987|df=y}}<br />({{age|1987|01|01|df=y}} years ago) }} '''Manx Telecom Ltd.''' (Manx) [[Men oroli|Man orolida]] keng polosali va [[Elektr aloqa|telekommunikatsiyaning]] asosiy provayderi hisoblanadi. U Bazalt Infrastructure Partners LLPga tegishli.<ref name="www.manxtelecom.com">{{Veb manbasi|url=https://www.manxtelecom.com/about/media/press-releases-2019/3480-manx-telecom-stronger-with-new-owners-says-ceo|sarlavha=Manx Telecom stronger with new owners, says CEO|ish=Manxtelecom.com|kirish sanasi=2019-06-06}}</ref><ref name="www.iomtoday.co.im">{{Veb manbasi|url=http://www.iomtoday.co.im/article.cfm?id=48337&headline=%C2%A3255m%20takeover%20of%20Manx%20Telecom%20sealed&sectionIs=news&searchyear=2019|sarlavha=£255m takeover of Manx Telecom sealed|ish=www.iomtoday.co.im|kirish sanasi=2019-06-06}}</ref> == Tarix == Bundan bir necha yil oldin, Man orolidagi telefon tizimi Britaniya Bosh pochta idorasi, keyinroq Britaniya Telekommunikatsiyalari tomonidan monopoliya sifatida boshqarilgan. [[Liverpul]] telefon tumanining bir qismi sifatida ishlagan. 1985-yilda Manx hukumati [[Tender|tender jarayonida]] telefon tizimidan foydalanish uchun 20 yillik litsenziya berishini eʼlon qildi. Ushbu jarayonning bir qismi sifatida, 1986-yilda British Telecom tenderda qatnashish uchun Manksda roʻyxatdan oʻtgan Manx Telecom shoʻba kompaniyasini yaratdi. Litsenziyani yutib olish uchun Cable & Wireless bilan raqobatlashgani sababli mahalliy boshqaruv tender jarayonida siyosiy jihatdan maqbulroq boʻladi, deb ishonilgan. Manx Telecom tenderda gʻolib chiqdi va 1987-yil 1-yanvardan yangi identifikatsiya ostida oʻz faoliyatini boshladi. 2001-yil 17-noyabrda Manx Telecom BT Wireless operatsiyalari BT Groupdan ajralib chiqqandan keyin O<sub>2</sub> tarkibiga kirdi. U [[Telefónica]] tomonidan 2006-yilda yilda sotib olingan. 2010-yil 4-iyunda Manx Telecom telekommunikatsiya boshqaruv shirkati CPS Partners bilan bir qatorda Buyuk Britaniyaning xususiy sarmoyador asosiy ulushni sotib olgan HgCapital investoriga sotildi. HG Capital kompaniyasi bitimning korxona qiymati 158,8 million funt sterlingni tashkil etganini koʻrsatdi. 2014-yilda u AIM bozorida suzib yurdi.<ref name="lse.co.uk">{{Veb manbasi|url=http://www.lse.co.uk/AllNews.asp?code=se94v2n2&headline=Manx_Telecom_Plans_Maiden_Interim_Dividend_Profit_Hit_By_WriteDowns|sarlavha=Manx Telecom Plans Maiden Interim Dividend, Profit Hit By Write-Downs|sana=15 April 2014|ish=Lse.co.uk}}</ref> 2019-yil 9-mayda xususiy sarmoyador Bazalt Investment Partners Manx Telecom kompaniyasini sotib olishni yakunladi.<ref name="www.manxtelecom.com"/><ref name="www.iomtoday.co.im"/> == Operatsiyalar == [[Fayl:Manx_Telecom_headquarters.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Manx_Telecom_headquarters.jpg/220px-Manx_Telecom_headquarters.jpg|thumb| Manx Telecom shtab-kvartirasi, Duglas, Men oroli biznes-parkida]] Manx Telecom statsionar va mobil aloqa tarmoqlarini boshqaradi. Global Solutions boʻlimi Man orolidan tashqarida mobil virtual tarmoq operatori (MVNO) va xalqaro rouming shartnomalari orqali ishlaydi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.manxtelecom.com/document-library/investors/210-2014-annual-report/file|sarlavha=Delivering Our Vision|ish=Manxtelecom.com|kirish sanasi=2017-02-23}}</ref> Manx Telecom tomonidan boshqariladigan mobil telefon tarmogʻi [[O2 (Buyuk Britaniya)|O<sub>2</sub>]] tomonidan yangi mahsulot va xizmatlarni ishlab chiqish va sinovdan oʻtkazish muhiti sifatida kengroq tarqatilishidan oldin foydalanilgan. 2001-yil dekabr oyida kompaniya [[Yevropa|Yevropada]] jonli [[3G]] tarmogʻini ishga tushirgan birinchi telekommunikatsiya operatoriga aylandi. 2005-yil noyabr oyida kompaniya Yevropada birinchi bo‘lib o‘z mijozlariga HSDPA (3,5G) xizmatini taklif qildi.<ref name="Two">{{Veb manbasi|url=http://manx-telecom.com/default.asp?id=22|sarlavha=Manx Telecom Online|ish=manx-telecom.com|kirish sanasi=17 January 2022|arxivurl=https://web.archive.org/web/20030812130550/http://manx-telecom.com/default.asp?id=22|arxivsana=12 August 2003}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.manxtelecom.com/about/the-company/company-timeline/bt-and-telefonica-ownership|sarlavha=British Telecom and Telefonica ownership|nashriyot=Manx Telecom|kirish sanasi=2017-02-23}}</ref> == Asosiy raqobatchilar == * Sure * Wi-Manx * Domicilium * BlueWave Communications == Manbalar == {{Manbalar |2}} == Tashqi havolalar == * {{Rasmiy sayt|http://www.manx-telecom.com}} * [http://www.cellular-news.com/story/43654.php Telefonica Manx Telecom kompaniyasini xususiy kapital guruhlariga sotadi] * [https://www.manxtelecom.com/about/media/press-releases-2019/3480-manx-telecom-stronger-with-new-owners-says-ceo Manx Telecom yangi egalari bilan kuchliroq] [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:BT group]] {{Navbox | name = BT Group | title = [[BT Group|<span style="color:white;">BT Group</span>]] | state = {{{state<includeonly>|autocollapse</includeonly>}}} | bodyclass = hlist | basestyle = background: #553A99; color: white | image = [[File:BT logo 2019.svg|70px|BT logo, introduced 2019]] | group1 = Boʻlimlar<br />va<br />shoʻba korxonalar | list1 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Consumer]] * [[BT Business and Public Sector]] * [[BT Global Services]] * [[BT Wholesale and Ventures]] * [[BT Research]] * [[Openreach]] * [[EE Limited|EE]] * [[Plusnet]] * [[BT Ireland]] * [[BT Italia]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Global Marine Systems|BT Marine]] * [[dabs.com]] * [[Hibu]] ** <small>Yell Group (sobiq nom)</small> * [[Madasafish]] ** <small>[[Plusnet]]ga aylangan</small> * [[Manx Telecom]] * [[O2 (UK)]] * [[O2 (Ireland)]] * [[Telefónica Germany|O2 (Germany)]] * [[Ribbit (telecommunications company)|Ribbit]] * [[Concert Communications Services]] * [[Telecomsoft]] * [[Tymnet]] * [[International Network Services Inc.|International Network Services]] * [[Dialcom]] * [[Telfort]] * [[LineOne]] * [[Swindon Cable]] * [[6GMOBILE]] * [[Open....]] }} | group2 = Mahsulotlar<br />va<br />xizmatlar | list2 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Broadband]] * [[BT Superfast Fibre]] * [[BT Mobile]] * [[BT TV]] * [[BT Sport]] * [[BT Wi-fi]] * [[BT Smart Hub]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[BT Fusion]] * [[BT Highway]] * BT Inspiration * [[BT Versatility]] * [[BT Voyager]] * [[BT MyDonate]] * [[BT MyPlace]] * [[Telecom Gold]] * [[Micronet 800]] * [[Merlin M4000]] }} | group3 = Binolar<br />va<br />obyektlar | list3 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[Adastral Park]] * [[Baynard_House, London|Baynard House]] * [[BT Centre]] * [[BT Tower|BT Tower (London)]] * [[BT Tower (Birmingham)]] * [[BT Tower (Swansea)]] * [[BT Riverside Tower]] * [[Stadium House, Cardiff|Stadium House]] * [[Charwelton BT Tower]] * [[Faraday Building]] * [[Goonhilly Satellite Earth Station|Goonhilly Cornwall]] * [[Guardian telephone exchange|Guardian Exchange Manchester]] * [[Madley Communications Centre]] * [[National Network Management Centre]] * [[Peterborough transmitting station]] * [[Zouches Farm transmitting station]] * [[Heaton Park BT Tower]] * [[Purdown BT Tower]] * [[Pye Green BT Tower]] * [[Stokenchurch BT Tower]] * [[Sutton Common BT Tower]] * [[Tinshill BT Tower]] * [[Tolsford Hill BT Tower]] * [[Wotton-under-Edge BT Tower]] * [[Red telephone box]] * [[KX telephone boxes]] * [[LinkUK]] * [[TAT-14]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Anchor telephone exchange]] * [[Bletchley Park#Site 2|Bletchley Park]] * [[CS Sovereign|CS ''Sovereign'']] * [[De Vere Horwood Estate#College|Horwood House]] * [[Kingsway telephone exchange]] * [[Leafield Technical Centre]] * [[Mondial House]] * [[Stag Lane Aerodrome]] * [[Graham Hills Building|Marland House]] * [[Telephone House]] * [[Post Office Research Station]] * [[Sheffield Telephone House]] * [[Portishead Radio]] * [[Criggion Radio Station]] * [[Rugby Radio Station]] * [[British Telecom microwave network|Microwave network]] * [[TAT-1]] * [[TAT-8]] * [[TAT-9]] * [[CANTAT-2]] * [[SAT-2]] * [[UK-Belgium 5]] }} | group4 = Dasturlar<br />va<br />standartlar | list4 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left;background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT 21CN]] * [[BT site engineering code]] * [[Speaking clock#United Kingdom|BT Speaking Clock]] * [[British telephone socket]] * [[Cable jetting]] * [[Customer Service System]] * [[Advanced Mobile Location]] * [[Digital Access Carrier System]] * [[Digital Access Signalling System 2]] * [[System X (telephony)|System X]] * [[System Y]] * [[ADSL Max]] * [[Redcare]] * [[1-5-7-1]] * [[YouView]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[Digital Access Signalling System 1]] * [[Digital Private Network Signalling System]] * [[Fixed-Mobile Convergence Alliance]] * [[Go!Messenger]] * [[International Packet Switched Service]] * [[NHSnet]] * [[N3 (NHS)]] * [[Packet Switch Stream]] * [[Prestel]] * [[TXE]] * [[TXK]] }} | group5 = Tarixi | list5 = * [[BT Group#History|BT Group]] * [[Post Office Telecommunications]] * [[General Post Office]] * [[Electric Telegraph Company]] | group6 = Boshqalar | list6 = * [[BT Archives]] * [[BT Museum]] * [[BT Digital Music Awards]] * [[BT Sport Action Woman Awards]] * [[Buzby]] * [[Connected Earth]] * [[:Category:British Telecom people|People]] * [[Young Scientist and Technology Exhibition]] * [[British Telecommunications plc v. Prodigy]] }} sr77ntzcozn7ik4aypd87bk1p33mbhs 2816204 2816202 2022-08-28T16:42:01Z FaridShavkatullayev 72137 wikitext text/x-wiki {{Infobox company | name = Manx Telecom Ltd. | tasvir = [[File:Manx telecom new logo.svg|100px]] | caption = | type = qoʻshma korxona | headquarters = Braddan, [[Men oroli]] | area_served = dunyo boʻylab | key_people = Gary Lamb {{small|(bosh direktor)}} <br /> Kevin Walsh {{small|(rais)}} | industry = Telekommunikatsiya | services = * ''Aloqa'' * ''Xizmat koʻrsatuvchi provayder'' | revenue = {{increase}}[[GBP|£]]79.3 million {{small|({{Start date|2014|df=y}})}}<ref name = "One" >{{cite web|url=https://www.manxtelecom.com/document-library/investors/210-2014-annual-report/file |title=Delivering Our Vision |website=Manxtelecom.com |date=2016-12-31 |access-date=2017-02-23}}</ref> | operating_income = {{increase}}[[GBP|£]]23.2 million {{small|({{Start date|2014|df=y}})}}<ref name = "One" /> | num_employees = 300+<ref name="about">{{cite web|url=https://www.manxtelecom.com/about/the-company |title=About The Company| website=Manxtelecom.com |access-date=19 July 2019}}</ref> | homepage = {{url|http://www.manxtelecom.com}} | foundation = {{Start date|1 January 1987|df=y}}<br />({{age|1987|01|01|df=y}} years ago) }} '''Manx Telecom Ltd.''' (Manx) [[Men oroli|Man orolida]] keng polosali va [[Elektr aloqa|telekommunikatsiyaning]] asosiy provayderi hisoblanadi. U Bazalt Infrastructure Partners LLPga tegishli.<ref name="www.manxtelecom.com">{{Veb manbasi|url=https://www.manxtelecom.com/about/media/press-releases-2019/3480-manx-telecom-stronger-with-new-owners-says-ceo|sarlavha=Manx Telecom stronger with new owners, says CEO|ish=Manxtelecom.com|kirish sanasi=2019-06-06}}</ref><ref name="www.iomtoday.co.im">{{Veb manbasi|url=http://www.iomtoday.co.im/article.cfm?id=48337&headline=%C2%A3255m%20takeover%20of%20Manx%20Telecom%20sealed&sectionIs=news&searchyear=2019|sarlavha=£255m takeover of Manx Telecom sealed|ish=www.iomtoday.co.im|kirish sanasi=2019-06-06}}</ref> == Tarix == Bundan bir necha yil oldin, Man orolidagi telefon tizimi Britaniya Bosh pochta idorasi, keyinroq Britaniya Telekommunikatsiyalari tomonidan monopoliya sifatida boshqarilgan. [[Liverpul]] telefon tumanining bir qismi sifatida ishlagan. 1985-yilda Manx hukumati [[Tender|tender jarayonida]] telefon tizimidan foydalanish uchun 20 yillik litsenziya berishini eʼlon qildi. Ushbu jarayonning bir qismi sifatida, 1986-yilda British Telecom tenderda qatnashish uchun Manksda roʻyxatdan oʻtgan Manx Telecom shoʻba kompaniyasini yaratdi. Litsenziyani yutib olish uchun Cable & Wireless bilan raqobatlashgani sababli mahalliy boshqaruv tender jarayonida siyosiy jihatdan maqbulroq boʻladi, deb ishonilgan. Manx Telecom tenderda gʻolib chiqdi va 1987-yil 1-yanvardan yangi identifikatsiya ostida oʻz faoliyatini boshladi. 2001-yil 17-noyabrda Manx Telecom BT Wireless operatsiyalari BT Groupdan ajralib chiqqandan keyin O<sub>2</sub> tarkibiga kirdi. U [[Telefónica]] tomonidan 2006-yilda yilda sotib olingan. 2010-yil 4-iyunda Manx Telecom telekommunikatsiya boshqaruv shirkati CPS Partners bilan bir qatorda Buyuk Britaniyaning xususiy sarmoyador asosiy ulushni sotib olgan HgCapital investoriga sotildi. HG Capital kompaniyasi bitimning korxona qiymati 158,8 million funt sterlingni tashkil etganini koʻrsatdi. 2014-yilda u AIM bozorida suzib yurdi.<ref name="lse.co.uk">{{Veb manbasi|url=http://www.lse.co.uk/AllNews.asp?code=se94v2n2&headline=Manx_Telecom_Plans_Maiden_Interim_Dividend_Profit_Hit_By_WriteDowns|sarlavha=Manx Telecom Plans Maiden Interim Dividend, Profit Hit By Write-Downs|sana=15 April 2014|ish=Lse.co.uk}}</ref> 2019-yil 9-mayda xususiy sarmoyador Bazalt Investment Partners Manx Telecom kompaniyasini sotib olishni yakunladi.<ref name="www.manxtelecom.com"/><ref name="www.iomtoday.co.im"/> == Operatsiyalar == [[Fayl:Manx_Telecom_headquarters.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Manx_Telecom_headquarters.jpg/220px-Manx_Telecom_headquarters.jpg|thumb| Manx Telecom shtab-kvartirasi, Duglas, Men oroli biznes-parkida]] Manx Telecom statsionar va mobil aloqa tarmoqlarini boshqaradi. Global Solutions boʻlimi Man orolidan tashqarida mobil virtual tarmoq operatori (MVNO) va xalqaro rouming shartnomalari orqali ishlaydi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.manxtelecom.com/document-library/investors/210-2014-annual-report/file|sarlavha=Delivering Our Vision|ish=Manxtelecom.com|kirish sanasi=2017-02-23}}</ref> Manx Telecom tomonidan boshqariladigan mobil telefon tarmogʻi [[O2 (Buyuk Britaniya)|O<sub>2</sub>]] tomonidan yangi mahsulot va xizmatlarni ishlab chiqish va sinovdan oʻtkazish muhiti sifatida kengroq tarqatilishidan oldin foydalanilgan. 2001-yil dekabr oyida kompaniya [[Yevropa|Yevropada]] jonli [[3G]] tarmogʻini ishga tushirgan birinchi telekommunikatsiya operatoriga aylandi. 2005-yil noyabr oyida kompaniya Yevropada birinchi bo‘lib o‘z mijozlariga HSDPA (3,5G) xizmatini taklif qildi.<ref name="Two">{{Veb manbasi|url=http://manx-telecom.com/default.asp?id=22|sarlavha=Manx Telecom Online|ish=manx-telecom.com|kirish sanasi=17 January 2022|arxivurl=https://web.archive.org/web/20030812130550/http://manx-telecom.com/default.asp?id=22|arxivsana=12 August 2003}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.manxtelecom.com/about/the-company/company-timeline/bt-and-telefonica-ownership|sarlavha=British Telecom and Telefonica ownership|nashriyot=Manx Telecom|kirish sanasi=2017-02-23}}</ref> == Asosiy raqobatchilar == * Sure * Wi-Manx * Domicilium * BlueWave Communications == Manbalar == {{Manbalar |2}} == Tashqi havolalar == * {{Rasmiy sayt|http://www.manx-telecom.com}} * [http://www.cellular-news.com/story/43654.php Telefonica Manx Telecom kompaniyasini xususiy kapital guruhlariga sotadi] * [https://www.manxtelecom.com/about/media/press-releases-2019/3480-manx-telecom-stronger-with-new-owners-says-ceo Manx Telecom yangi egalari bilan kuchliroq] [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:BT group]] {{Navbox | name = BT Group | title = [[BT Group|<span style="color:white;">BT Group</span>]] | state = {{{state<includeonly>|autocollapse</includeonly>}}} | bodyclass = hlist | basestyle = background: #553A99; color: white | image = [[File:BT logo 2019.svg|70px|BT logo, introduced 2019]] | group1 = Boʻlimlar<br />va<br />shoʻba korxonalar | list1 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Consumer]] * [[BT Business and Public Sector]] * [[BT Global Services]] * [[BT Wholesale and Ventures]] * [[BT Research]] * [[Openreach]] * [[EE Limited|EE]] * [[Plusnet]] * [[BT Ireland]] * [[BT Italia]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Global Marine Systems|BT Marine]] * [[dabs.com]] * [[Hibu]] ** <small>Yell Group (sobiq nom)</small> * [[Madasafish]] ** <small>[[Plusnet]]ga aylangan</small> * [[Manx Telecom]] * [[O2 (UK)]] * [[O2 (Ireland)]] * [[Telefónica Germany|O2 (Germany)]] * [[Ribbit (telecommunications company)|Ribbit]] * [[Concert Communications Services]] * [[Telecomsoft]] * [[Tymnet]] * [[International Network Services Inc.|International Network Services]] * [[Dialcom]] * [[Telfort]] * [[LineOne]] * [[Swindon Cable]] * [[6GMOBILE]] * [[Open....]] }} | group2 = Mahsulotlar<br />va<br />xizmatlar | list2 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Broadband]] * [[BT Superfast Fibre]] * [[BT Mobile]] * [[BT TV]] * [[BT Sport]] * [[BT Wi-fi]] * [[BT Smart Hub]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[BT Fusion]] * [[BT Highway]] * BT Inspiration * [[BT Versatility]] * [[BT Voyager]] * [[BT MyDonate]] * [[BT MyPlace]] * [[Telecom Gold]] * [[Micronet 800]] * [[Merlin M4000]] }} | group3 = Binolar<br />va<br />obyektlar | list3 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[Adastral Park]] * [[Baynard_House, London|Baynard House]] * [[BT Centre]] * [[BT Tower|BT Tower (London)]] * [[BT Tower (Birmingham)]] * [[BT Tower (Swansea)]] * [[BT Riverside Tower]] * [[Stadium House, Cardiff|Stadium House]] * [[Charwelton BT Tower]] * [[Faraday Building]] * [[Goonhilly Satellite Earth Station|Goonhilly Cornwall]] * [[Guardian telephone exchange|Guardian Exchange Manchester]] * [[Madley Communications Centre]] * [[National Network Management Centre]] * [[Peterborough transmitting station]] * [[Zouches Farm transmitting station]] * [[Heaton Park BT Tower]] * [[Purdown BT Tower]] * [[Pye Green BT Tower]] * [[Stokenchurch BT Tower]] * [[Sutton Common BT Tower]] * [[Tinshill BT Tower]] * [[Tolsford Hill BT Tower]] * [[Wotton-under-Edge BT Tower]] * [[Red telephone box]] * [[KX telephone boxes]] * [[LinkUK]] * [[TAT-14]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Anchor telephone exchange]] * [[Bletchley Park#Site 2|Bletchley Park]] * [[CS Sovereign|CS ''Sovereign'']] * [[De Vere Horwood Estate#College|Horwood House]] * [[Kingsway telephone exchange]] * [[Leafield Technical Centre]] * [[Mondial House]] * [[Stag Lane Aerodrome]] * [[Graham Hills Building|Marland House]] * [[Telephone House]] * [[Post Office Research Station]] * [[Sheffield Telephone House]] * [[Portishead Radio]] * [[Criggion Radio Station]] * [[Rugby Radio Station]] * [[British Telecom microwave network|Microwave network]] * [[TAT-1]] * [[TAT-8]] * [[TAT-9]] * [[CANTAT-2]] * [[SAT-2]] * [[UK-Belgium 5]] }} | group4 = Dasturlar<br />va<br />standartlar | list4 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left;background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT 21CN]] * [[BT site engineering code]] * [[Speaking clock#United Kingdom|BT Speaking Clock]] * [[British telephone socket]] * [[Cable jetting]] * [[Customer Service System]] * [[Advanced Mobile Location]] * [[Digital Access Carrier System]] * [[Digital Access Signalling System 2]] * [[System X (telephony)|System X]] * [[System Y]] * [[ADSL Max]] * [[Redcare]] * [[1-5-7-1]] * [[YouView]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[Digital Access Signalling System 1]] * [[Digital Private Network Signalling System]] * [[Fixed-Mobile Convergence Alliance]] * [[Go!Messenger]] * [[International Packet Switched Service]] * [[NHSnet]] * [[N3 (NHS)]] * [[Packet Switch Stream]] * [[Prestel]] * [[TXE]] * [[TXK]] }} | group5 = Tarixi | list5 = * [[BT Group#History|BT Group]] * [[Post Office Telecommunications]] * [[General Post Office]] * [[Electric Telegraph Company]] | group6 = Boshqalar | list6 = * [[BT Archives]] * [[BT Museum]] * [[BT Digital Music Awards]] * [[BT Sport Action Woman Awards]] * [[Buzby]] * [[Connected Earth]] * [[:Category:British Telecom people|People]] * [[Young Scientist and Technology Exhibition]] * [[British Telecommunications plc v. Prodigy]] }} 82bfobyt5nhiam0uzte8dkx3yxxjwyd 2816205 2816204 2022-08-28T16:42:12Z FaridShavkatullayev 72137 wikitext text/x-wiki {{Infobox company | name = Manx Telecom Ltd. | tasvir = Manx telecom new logo.svg | caption = | type = qoʻshma korxona | headquarters = Braddan, [[Men oroli]] | area_served = dunyo boʻylab | key_people = Gary Lamb {{small|(bosh direktor)}} <br /> Kevin Walsh {{small|(rais)}} | industry = Telekommunikatsiya | services = * ''Aloqa'' * ''Xizmat koʻrsatuvchi provayder'' | revenue = {{increase}}[[GBP|£]]79.3 million {{small|({{Start date|2014|df=y}})}}<ref name = "One" >{{cite web|url=https://www.manxtelecom.com/document-library/investors/210-2014-annual-report/file |title=Delivering Our Vision |website=Manxtelecom.com |date=2016-12-31 |access-date=2017-02-23}}</ref> | operating_income = {{increase}}[[GBP|£]]23.2 million {{small|({{Start date|2014|df=y}})}}<ref name = "One" /> | num_employees = 300+<ref name="about">{{cite web|url=https://www.manxtelecom.com/about/the-company |title=About The Company| website=Manxtelecom.com |access-date=19 July 2019}}</ref> | homepage = {{url|http://www.manxtelecom.com}} | foundation = {{Start date|1 January 1987|df=y}}<br />({{age|1987|01|01|df=y}} years ago) }} '''Manx Telecom Ltd.''' (Manx) [[Men oroli|Man orolida]] keng polosali va [[Elektr aloqa|telekommunikatsiyaning]] asosiy provayderi hisoblanadi. U Bazalt Infrastructure Partners LLPga tegishli.<ref name="www.manxtelecom.com">{{Veb manbasi|url=https://www.manxtelecom.com/about/media/press-releases-2019/3480-manx-telecom-stronger-with-new-owners-says-ceo|sarlavha=Manx Telecom stronger with new owners, says CEO|ish=Manxtelecom.com|kirish sanasi=2019-06-06}}</ref><ref name="www.iomtoday.co.im">{{Veb manbasi|url=http://www.iomtoday.co.im/article.cfm?id=48337&headline=%C2%A3255m%20takeover%20of%20Manx%20Telecom%20sealed&sectionIs=news&searchyear=2019|sarlavha=£255m takeover of Manx Telecom sealed|ish=www.iomtoday.co.im|kirish sanasi=2019-06-06}}</ref> == Tarix == Bundan bir necha yil oldin, Man orolidagi telefon tizimi Britaniya Bosh pochta idorasi, keyinroq Britaniya Telekommunikatsiyalari tomonidan monopoliya sifatida boshqarilgan. [[Liverpul]] telefon tumanining bir qismi sifatida ishlagan. 1985-yilda Manx hukumati [[Tender|tender jarayonida]] telefon tizimidan foydalanish uchun 20 yillik litsenziya berishini eʼlon qildi. Ushbu jarayonning bir qismi sifatida, 1986-yilda British Telecom tenderda qatnashish uchun Manksda roʻyxatdan oʻtgan Manx Telecom shoʻba kompaniyasini yaratdi. Litsenziyani yutib olish uchun Cable & Wireless bilan raqobatlashgani sababli mahalliy boshqaruv tender jarayonida siyosiy jihatdan maqbulroq boʻladi, deb ishonilgan. Manx Telecom tenderda gʻolib chiqdi va 1987-yil 1-yanvardan yangi identifikatsiya ostida oʻz faoliyatini boshladi. 2001-yil 17-noyabrda Manx Telecom BT Wireless operatsiyalari BT Groupdan ajralib chiqqandan keyin O<sub>2</sub> tarkibiga kirdi. U [[Telefónica]] tomonidan 2006-yilda yilda sotib olingan. 2010-yil 4-iyunda Manx Telecom telekommunikatsiya boshqaruv shirkati CPS Partners bilan bir qatorda Buyuk Britaniyaning xususiy sarmoyador asosiy ulushni sotib olgan HgCapital investoriga sotildi. HG Capital kompaniyasi bitimning korxona qiymati 158,8 million funt sterlingni tashkil etganini koʻrsatdi. 2014-yilda u AIM bozorida suzib yurdi.<ref name="lse.co.uk">{{Veb manbasi|url=http://www.lse.co.uk/AllNews.asp?code=se94v2n2&headline=Manx_Telecom_Plans_Maiden_Interim_Dividend_Profit_Hit_By_WriteDowns|sarlavha=Manx Telecom Plans Maiden Interim Dividend, Profit Hit By Write-Downs|sana=15 April 2014|ish=Lse.co.uk}}</ref> 2019-yil 9-mayda xususiy sarmoyador Bazalt Investment Partners Manx Telecom kompaniyasini sotib olishni yakunladi.<ref name="www.manxtelecom.com"/><ref name="www.iomtoday.co.im"/> == Operatsiyalar == [[Fayl:Manx_Telecom_headquarters.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Manx_Telecom_headquarters.jpg/220px-Manx_Telecom_headquarters.jpg|thumb| Manx Telecom shtab-kvartirasi, Duglas, Men oroli biznes-parkida]] Manx Telecom statsionar va mobil aloqa tarmoqlarini boshqaradi. Global Solutions boʻlimi Man orolidan tashqarida mobil virtual tarmoq operatori (MVNO) va xalqaro rouming shartnomalari orqali ishlaydi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.manxtelecom.com/document-library/investors/210-2014-annual-report/file|sarlavha=Delivering Our Vision|ish=Manxtelecom.com|kirish sanasi=2017-02-23}}</ref> Manx Telecom tomonidan boshqariladigan mobil telefon tarmogʻi [[O2 (Buyuk Britaniya)|O<sub>2</sub>]] tomonidan yangi mahsulot va xizmatlarni ishlab chiqish va sinovdan oʻtkazish muhiti sifatida kengroq tarqatilishidan oldin foydalanilgan. 2001-yil dekabr oyida kompaniya [[Yevropa|Yevropada]] jonli [[3G]] tarmogʻini ishga tushirgan birinchi telekommunikatsiya operatoriga aylandi. 2005-yil noyabr oyida kompaniya Yevropada birinchi bo‘lib o‘z mijozlariga HSDPA (3,5G) xizmatini taklif qildi.<ref name="Two">{{Veb manbasi|url=http://manx-telecom.com/default.asp?id=22|sarlavha=Manx Telecom Online|ish=manx-telecom.com|kirish sanasi=17 January 2022|arxivurl=https://web.archive.org/web/20030812130550/http://manx-telecom.com/default.asp?id=22|arxivsana=12 August 2003}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.manxtelecom.com/about/the-company/company-timeline/bt-and-telefonica-ownership|sarlavha=British Telecom and Telefonica ownership|nashriyot=Manx Telecom|kirish sanasi=2017-02-23}}</ref> == Asosiy raqobatchilar == * Sure * Wi-Manx * Domicilium * BlueWave Communications == Manbalar == {{Manbalar |2}} == Tashqi havolalar == * {{Rasmiy sayt|http://www.manx-telecom.com}} * [http://www.cellular-news.com/story/43654.php Telefonica Manx Telecom kompaniyasini xususiy kapital guruhlariga sotadi] * [https://www.manxtelecom.com/about/media/press-releases-2019/3480-manx-telecom-stronger-with-new-owners-says-ceo Manx Telecom yangi egalari bilan kuchliroq] [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:BT group]] {{Navbox | name = BT Group | title = [[BT Group|<span style="color:white;">BT Group</span>]] | state = {{{state<includeonly>|autocollapse</includeonly>}}} | bodyclass = hlist | basestyle = background: #553A99; color: white | image = [[File:BT logo 2019.svg|70px|BT logo, introduced 2019]] | group1 = Boʻlimlar<br />va<br />shoʻba korxonalar | list1 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Consumer]] * [[BT Business and Public Sector]] * [[BT Global Services]] * [[BT Wholesale and Ventures]] * [[BT Research]] * [[Openreach]] * [[EE Limited|EE]] * [[Plusnet]] * [[BT Ireland]] * [[BT Italia]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Global Marine Systems|BT Marine]] * [[dabs.com]] * [[Hibu]] ** <small>Yell Group (sobiq nom)</small> * [[Madasafish]] ** <small>[[Plusnet]]ga aylangan</small> * [[Manx Telecom]] * [[O2 (UK)]] * [[O2 (Ireland)]] * [[Telefónica Germany|O2 (Germany)]] * [[Ribbit (telecommunications company)|Ribbit]] * [[Concert Communications Services]] * [[Telecomsoft]] * [[Tymnet]] * [[International Network Services Inc.|International Network Services]] * [[Dialcom]] * [[Telfort]] * [[LineOne]] * [[Swindon Cable]] * [[6GMOBILE]] * [[Open....]] }} | group2 = Mahsulotlar<br />va<br />xizmatlar | list2 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Broadband]] * [[BT Superfast Fibre]] * [[BT Mobile]] * [[BT TV]] * [[BT Sport]] * [[BT Wi-fi]] * [[BT Smart Hub]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[BT Fusion]] * [[BT Highway]] * BT Inspiration * [[BT Versatility]] * [[BT Voyager]] * [[BT MyDonate]] * [[BT MyPlace]] * [[Telecom Gold]] * [[Micronet 800]] * [[Merlin M4000]] }} | group3 = Binolar<br />va<br />obyektlar | list3 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[Adastral Park]] * [[Baynard_House, London|Baynard House]] * [[BT Centre]] * [[BT Tower|BT Tower (London)]] * [[BT Tower (Birmingham)]] * [[BT Tower (Swansea)]] * [[BT Riverside Tower]] * [[Stadium House, Cardiff|Stadium House]] * [[Charwelton BT Tower]] * [[Faraday Building]] * [[Goonhilly Satellite Earth Station|Goonhilly Cornwall]] * [[Guardian telephone exchange|Guardian Exchange Manchester]] * [[Madley Communications Centre]] * [[National Network Management Centre]] * [[Peterborough transmitting station]] * [[Zouches Farm transmitting station]] * [[Heaton Park BT Tower]] * [[Purdown BT Tower]] * [[Pye Green BT Tower]] * [[Stokenchurch BT Tower]] * [[Sutton Common BT Tower]] * [[Tinshill BT Tower]] * [[Tolsford Hill BT Tower]] * [[Wotton-under-Edge BT Tower]] * [[Red telephone box]] * [[KX telephone boxes]] * [[LinkUK]] * [[TAT-14]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Anchor telephone exchange]] * [[Bletchley Park#Site 2|Bletchley Park]] * [[CS Sovereign|CS ''Sovereign'']] * [[De Vere Horwood Estate#College|Horwood House]] * [[Kingsway telephone exchange]] * [[Leafield Technical Centre]] * [[Mondial House]] * [[Stag Lane Aerodrome]] * [[Graham Hills Building|Marland House]] * [[Telephone House]] * [[Post Office Research Station]] * [[Sheffield Telephone House]] * [[Portishead Radio]] * [[Criggion Radio Station]] * [[Rugby Radio Station]] * [[British Telecom microwave network|Microwave network]] * [[TAT-1]] * [[TAT-8]] * [[TAT-9]] * [[CANTAT-2]] * [[SAT-2]] * [[UK-Belgium 5]] }} | group4 = Dasturlar<br />va<br />standartlar | list4 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left;background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT 21CN]] * [[BT site engineering code]] * [[Speaking clock#United Kingdom|BT Speaking Clock]] * [[British telephone socket]] * [[Cable jetting]] * [[Customer Service System]] * [[Advanced Mobile Location]] * [[Digital Access Carrier System]] * [[Digital Access Signalling System 2]] * [[System X (telephony)|System X]] * [[System Y]] * [[ADSL Max]] * [[Redcare]] * [[1-5-7-1]] * [[YouView]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[Digital Access Signalling System 1]] * [[Digital Private Network Signalling System]] * [[Fixed-Mobile Convergence Alliance]] * [[Go!Messenger]] * [[International Packet Switched Service]] * [[NHSnet]] * [[N3 (NHS)]] * [[Packet Switch Stream]] * [[Prestel]] * [[TXE]] * [[TXK]] }} | group5 = Tarixi | list5 = * [[BT Group#History|BT Group]] * [[Post Office Telecommunications]] * [[General Post Office]] * [[Electric Telegraph Company]] | group6 = Boshqalar | list6 = * [[BT Archives]] * [[BT Museum]] * [[BT Digital Music Awards]] * [[BT Sport Action Woman Awards]] * [[Buzby]] * [[Connected Earth]] * [[:Category:British Telecom people|People]] * [[Young Scientist and Technology Exhibition]] * [[British Telecommunications plc v. Prodigy]] }} l2fomo1d5ajc8jj27cwrdl6yv5dwkmk 2816211 2816205 2022-08-28T16:43:54Z FaridShavkatullayev 72137 wikitext text/x-wiki {{Infobox company | name = Manx Telecom Ltd. | tasvir = Manx telecom new logo.svg | caption = | type = qoʻshma korxona | headquarters = Braddan, [[Men oroli]] | area_served = dunyo boʻylab | key_people = Gary Lamb {{small|(bosh direktor)}} <br /> Kevin Walsh {{small|(rais)}} | industry = Telekommunikatsiya | services = * ''Aloqa'' * ''Xizmat koʻrsatuvchi provayder'' | revenue = {{increase}}[[GBP|£]]79.3 million {{small|({{Start date|2014|df=y}})}}<ref name = "One" >{{cite web|url=https://www.manxtelecom.com/document-library/investors/210-2014-annual-report/file |title=Delivering Our Vision |website=Manxtelecom.com |date=2016-12-31 |access-date=2017-02-23}}</ref> | operating_income = {{increase}}[[GBP|£]]23.2 million {{small|({{Start date|2014|df=y}})}}<ref name = "One" /> | num_employees = 300+<ref name="about">{{cite web|url=https://www.manxtelecom.com/about/the-company |title=About The Company| website=Manxtelecom.com |access-date=19 July 2019}}</ref> | homepage = {{url|http://www.manxtelecom.com}} | foundation = {{Start date and age|1987|df=y}} }} '''Manx Telecom Ltd.''' (Manx) [[Men oroli|Man orolida]] keng polosali va [[Elektr aloqa|telekommunikatsiyaning]] asosiy provayderi hisoblanadi. U Bazalt Infrastructure Partners LLPga tegishli.<ref name="www.manxtelecom.com">{{Veb manbasi|url=https://www.manxtelecom.com/about/media/press-releases-2019/3480-manx-telecom-stronger-with-new-owners-says-ceo|sarlavha=Manx Telecom stronger with new owners, says CEO|ish=Manxtelecom.com|kirish sanasi=2019-06-06}}</ref><ref name="www.iomtoday.co.im">{{Veb manbasi|url=http://www.iomtoday.co.im/article.cfm?id=48337&headline=%C2%A3255m%20takeover%20of%20Manx%20Telecom%20sealed&sectionIs=news&searchyear=2019|sarlavha=£255m takeover of Manx Telecom sealed|ish=www.iomtoday.co.im|kirish sanasi=2019-06-06}}</ref> == Tarix == Bundan bir necha yil oldin, Man orolidagi telefon tizimi Britaniya Bosh pochta idorasi, keyinroq Britaniya Telekommunikatsiyalari tomonidan monopoliya sifatida boshqarilgan. [[Liverpul]] telefon tumanining bir qismi sifatida ishlagan. 1985-yilda Manx hukumati [[Tender|tender jarayonida]] telefon tizimidan foydalanish uchun 20 yillik litsenziya berishini eʼlon qildi. Ushbu jarayonning bir qismi sifatida, 1986-yilda British Telecom tenderda qatnashish uchun Manksda roʻyxatdan oʻtgan Manx Telecom shoʻba kompaniyasini yaratdi. Litsenziyani yutib olish uchun Cable & Wireless bilan raqobatlashgani sababli mahalliy boshqaruv tender jarayonida siyosiy jihatdan maqbulroq boʻladi, deb ishonilgan. Manx Telecom tenderda gʻolib chiqdi va 1987-yil 1-yanvardan yangi identifikatsiya ostida oʻz faoliyatini boshladi. 2001-yil 17-noyabrda Manx Telecom BT Wireless operatsiyalari BT Groupdan ajralib chiqqandan keyin O<sub>2</sub> tarkibiga kirdi. U [[Telefónica]] tomonidan 2006-yilda yilda sotib olingan. 2010-yil 4-iyunda Manx Telecom telekommunikatsiya boshqaruv shirkati CPS Partners bilan bir qatorda Buyuk Britaniyaning xususiy sarmoyador asosiy ulushni sotib olgan HgCapital investoriga sotildi. HG Capital kompaniyasi bitimning korxona qiymati 158,8 million funt sterlingni tashkil etganini koʻrsatdi. 2014-yilda u AIM bozorida suzib yurdi.<ref name="lse.co.uk">{{Veb manbasi|url=http://www.lse.co.uk/AllNews.asp?code=se94v2n2&headline=Manx_Telecom_Plans_Maiden_Interim_Dividend_Profit_Hit_By_WriteDowns|sarlavha=Manx Telecom Plans Maiden Interim Dividend, Profit Hit By Write-Downs|sana=15 April 2014|ish=Lse.co.uk}}</ref> 2019-yil 9-mayda xususiy sarmoyador Bazalt Investment Partners Manx Telecom kompaniyasini sotib olishni yakunladi.<ref name="www.manxtelecom.com"/><ref name="www.iomtoday.co.im"/> == Operatsiyalar == [[Fayl:Manx_Telecom_headquarters.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Manx_Telecom_headquarters.jpg/220px-Manx_Telecom_headquarters.jpg|thumb| Manx Telecom shtab-kvartirasi, Duglas, Men oroli biznes-parkida]] Manx Telecom statsionar va mobil aloqa tarmoqlarini boshqaradi. Global Solutions boʻlimi Man orolidan tashqarida mobil virtual tarmoq operatori (MVNO) va xalqaro rouming shartnomalari orqali ishlaydi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.manxtelecom.com/document-library/investors/210-2014-annual-report/file|sarlavha=Delivering Our Vision|ish=Manxtelecom.com|kirish sanasi=2017-02-23}}</ref> Manx Telecom tomonidan boshqariladigan mobil telefon tarmogʻi [[O2 (Buyuk Britaniya)|O<sub>2</sub>]] tomonidan yangi mahsulot va xizmatlarni ishlab chiqish va sinovdan oʻtkazish muhiti sifatida kengroq tarqatilishidan oldin foydalanilgan. 2001-yil dekabr oyida kompaniya [[Yevropa|Yevropada]] jonli [[3G]] tarmogʻini ishga tushirgan birinchi telekommunikatsiya operatoriga aylandi. 2005-yil noyabr oyida kompaniya Yevropada birinchi bo‘lib o‘z mijozlariga HSDPA (3,5G) xizmatini taklif qildi.<ref name="Two">{{Veb manbasi|url=http://manx-telecom.com/default.asp?id=22|sarlavha=Manx Telecom Online|ish=manx-telecom.com|kirish sanasi=17 January 2022|arxivurl=https://web.archive.org/web/20030812130550/http://manx-telecom.com/default.asp?id=22|arxivsana=12 August 2003}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.manxtelecom.com/about/the-company/company-timeline/bt-and-telefonica-ownership|sarlavha=British Telecom and Telefonica ownership|nashriyot=Manx Telecom|kirish sanasi=2017-02-23}}</ref> == Asosiy raqobatchilar == * Sure * Wi-Manx * Domicilium * BlueWave Communications == Manbalar == {{Manbalar |2}} == Tashqi havolalar == * {{Rasmiy sayt|http://www.manx-telecom.com}} * [http://www.cellular-news.com/story/43654.php Telefonica Manx Telecom kompaniyasini xususiy kapital guruhlariga sotadi] * [https://www.manxtelecom.com/about/media/press-releases-2019/3480-manx-telecom-stronger-with-new-owners-says-ceo Manx Telecom yangi egalari bilan kuchliroq] [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:BT group]] {{Navbox | name = BT Group | title = [[BT Group|<span style="color:white;">BT Group</span>]] | state = {{{state<includeonly>|autocollapse</includeonly>}}} | bodyclass = hlist | basestyle = background: #553A99; color: white | image = [[File:BT logo 2019.svg|70px|BT logo, introduced 2019]] | group1 = Boʻlimlar<br />va<br />shoʻba korxonalar | list1 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Consumer]] * [[BT Business and Public Sector]] * [[BT Global Services]] * [[BT Wholesale and Ventures]] * [[BT Research]] * [[Openreach]] * [[EE Limited|EE]] * [[Plusnet]] * [[BT Ireland]] * [[BT Italia]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Global Marine Systems|BT Marine]] * [[dabs.com]] * [[Hibu]] ** <small>Yell Group (sobiq nom)</small> * [[Madasafish]] ** <small>[[Plusnet]]ga aylangan</small> * [[Manx Telecom]] * [[O2 (UK)]] * [[O2 (Ireland)]] * [[Telefónica Germany|O2 (Germany)]] * [[Ribbit (telecommunications company)|Ribbit]] * [[Concert Communications Services]] * [[Telecomsoft]] * [[Tymnet]] * [[International Network Services Inc.|International Network Services]] * [[Dialcom]] * [[Telfort]] * [[LineOne]] * [[Swindon Cable]] * [[6GMOBILE]] * [[Open....]] }} | group2 = Mahsulotlar<br />va<br />xizmatlar | list2 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Broadband]] * [[BT Superfast Fibre]] * [[BT Mobile]] * [[BT TV]] * [[BT Sport]] * [[BT Wi-fi]] * [[BT Smart Hub]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[BT Fusion]] * [[BT Highway]] * BT Inspiration * [[BT Versatility]] * [[BT Voyager]] * [[BT MyDonate]] * [[BT MyPlace]] * [[Telecom Gold]] * [[Micronet 800]] * [[Merlin M4000]] }} | group3 = Binolar<br />va<br />obyektlar | list3 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[Adastral Park]] * [[Baynard_House, London|Baynard House]] * [[BT Centre]] * [[BT Tower|BT Tower (London)]] * [[BT Tower (Birmingham)]] * [[BT Tower (Swansea)]] * [[BT Riverside Tower]] * [[Stadium House, Cardiff|Stadium House]] * [[Charwelton BT Tower]] * [[Faraday Building]] * [[Goonhilly Satellite Earth Station|Goonhilly Cornwall]] * [[Guardian telephone exchange|Guardian Exchange Manchester]] * [[Madley Communications Centre]] * [[National Network Management Centre]] * [[Peterborough transmitting station]] * [[Zouches Farm transmitting station]] * [[Heaton Park BT Tower]] * [[Purdown BT Tower]] * [[Pye Green BT Tower]] * [[Stokenchurch BT Tower]] * [[Sutton Common BT Tower]] * [[Tinshill BT Tower]] * [[Tolsford Hill BT Tower]] * [[Wotton-under-Edge BT Tower]] * [[Red telephone box]] * [[KX telephone boxes]] * [[LinkUK]] * [[TAT-14]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Anchor telephone exchange]] * [[Bletchley Park#Site 2|Bletchley Park]] * [[CS Sovereign|CS ''Sovereign'']] * [[De Vere Horwood Estate#College|Horwood House]] * [[Kingsway telephone exchange]] * [[Leafield Technical Centre]] * [[Mondial House]] * [[Stag Lane Aerodrome]] * [[Graham Hills Building|Marland House]] * [[Telephone House]] * [[Post Office Research Station]] * [[Sheffield Telephone House]] * [[Portishead Radio]] * [[Criggion Radio Station]] * [[Rugby Radio Station]] * [[British Telecom microwave network|Microwave network]] * [[TAT-1]] * [[TAT-8]] * [[TAT-9]] * [[CANTAT-2]] * [[SAT-2]] * [[UK-Belgium 5]] }} | group4 = Dasturlar<br />va<br />standartlar | list4 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left;background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT 21CN]] * [[BT site engineering code]] * [[Speaking clock#United Kingdom|BT Speaking Clock]] * [[British telephone socket]] * [[Cable jetting]] * [[Customer Service System]] * [[Advanced Mobile Location]] * [[Digital Access Carrier System]] * [[Digital Access Signalling System 2]] * [[System X (telephony)|System X]] * [[System Y]] * [[ADSL Max]] * [[Redcare]] * [[1-5-7-1]] * [[YouView]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[Digital Access Signalling System 1]] * [[Digital Private Network Signalling System]] * [[Fixed-Mobile Convergence Alliance]] * [[Go!Messenger]] * [[International Packet Switched Service]] * [[NHSnet]] * [[N3 (NHS)]] * [[Packet Switch Stream]] * [[Prestel]] * [[TXE]] * [[TXK]] }} | group5 = Tarixi | list5 = * [[BT Group#History|BT Group]] * [[Post Office Telecommunications]] * [[General Post Office]] * [[Electric Telegraph Company]] | group6 = Boshqalar | list6 = * [[BT Archives]] * [[BT Museum]] * [[BT Digital Music Awards]] * [[BT Sport Action Woman Awards]] * [[Buzby]] * [[Connected Earth]] * [[:Category:British Telecom people|People]] * [[Young Scientist and Technology Exhibition]] * [[British Telecommunications plc v. Prodigy]] }} i6g11x70pmzumstma9yaic9tgr010ls 2816213 2816211 2022-08-28T16:44:35Z FaridShavkatullayev 72137 wikitext text/x-wiki {{Infobox company | name = Manx Telecom Ltd. | tasvir = Manx telecom new logo.svg | caption = | type = qoʻshma korxona | headquarters = Braddan, [[Men oroli]] | area_served = dunyo boʻylab | key_people = Gary Lamb {{small|(bosh direktor)}} <br /> Kevin Walsh {{small|(rais)}} | industry = Telekommunikatsiya | services = * ''Aloqa'' * ''Xizmat koʻrsatuvchi provayder'' | revenue = {{increase}} [[funt sterling|£]]79.3 million | operating_income = {{increase}}[[funt sterling|£]]23.2 million | num_employees = 300+<ref name="about">{{cite web|url=https://www.manxtelecom.com/about/the-company |title=About The Company| website=Manxtelecom.com |access-date=19 July 2019}}</ref> | homepage = {{url|http://www.manxtelecom.com}} | foundation = {{Start date and age|1987|df=y}} }} '''Manx Telecom Ltd.''' (Manx) [[Men oroli|Man orolida]] keng polosali va [[Elektr aloqa|telekommunikatsiyaning]] asosiy provayderi hisoblanadi. U Bazalt Infrastructure Partners LLPga tegishli.<ref name="www.manxtelecom.com">{{Veb manbasi|url=https://www.manxtelecom.com/about/media/press-releases-2019/3480-manx-telecom-stronger-with-new-owners-says-ceo|sarlavha=Manx Telecom stronger with new owners, says CEO|ish=Manxtelecom.com|kirish sanasi=2019-06-06}}</ref><ref name="www.iomtoday.co.im">{{Veb manbasi|url=http://www.iomtoday.co.im/article.cfm?id=48337&headline=%C2%A3255m%20takeover%20of%20Manx%20Telecom%20sealed&sectionIs=news&searchyear=2019|sarlavha=£255m takeover of Manx Telecom sealed|ish=www.iomtoday.co.im|kirish sanasi=2019-06-06}}</ref> == Tarix == Bundan bir necha yil oldin, Man orolidagi telefon tizimi Britaniya Bosh pochta idorasi, keyinroq Britaniya Telekommunikatsiyalari tomonidan monopoliya sifatida boshqarilgan. [[Liverpul]] telefon tumanining bir qismi sifatida ishlagan. 1985-yilda Manx hukumati [[Tender|tender jarayonida]] telefon tizimidan foydalanish uchun 20 yillik litsenziya berishini eʼlon qildi. Ushbu jarayonning bir qismi sifatida, 1986-yilda British Telecom tenderda qatnashish uchun Manksda roʻyxatdan oʻtgan Manx Telecom shoʻba kompaniyasini yaratdi. Litsenziyani yutib olish uchun Cable & Wireless bilan raqobatlashgani sababli mahalliy boshqaruv tender jarayonida siyosiy jihatdan maqbulroq boʻladi, deb ishonilgan. Manx Telecom tenderda gʻolib chiqdi va 1987-yil 1-yanvardan yangi identifikatsiya ostida oʻz faoliyatini boshladi. 2001-yil 17-noyabrda Manx Telecom BT Wireless operatsiyalari BT Groupdan ajralib chiqqandan keyin O<sub>2</sub> tarkibiga kirdi. U [[Telefónica]] tomonidan 2006-yilda yilda sotib olingan. 2010-yil 4-iyunda Manx Telecom telekommunikatsiya boshqaruv shirkati CPS Partners bilan bir qatorda Buyuk Britaniyaning xususiy sarmoyador asosiy ulushni sotib olgan HgCapital investoriga sotildi. HG Capital kompaniyasi bitimning korxona qiymati 158,8 million funt sterlingni tashkil etganini koʻrsatdi. 2014-yilda u AIM bozorida suzib yurdi.<ref name="lse.co.uk">{{Veb manbasi|url=http://www.lse.co.uk/AllNews.asp?code=se94v2n2&headline=Manx_Telecom_Plans_Maiden_Interim_Dividend_Profit_Hit_By_WriteDowns|sarlavha=Manx Telecom Plans Maiden Interim Dividend, Profit Hit By Write-Downs|sana=15 April 2014|ish=Lse.co.uk}}</ref> 2019-yil 9-mayda xususiy sarmoyador Bazalt Investment Partners Manx Telecom kompaniyasini sotib olishni yakunladi.<ref name="www.manxtelecom.com"/><ref name="www.iomtoday.co.im"/> == Operatsiyalar == [[Fayl:Manx_Telecom_headquarters.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Manx_Telecom_headquarters.jpg/220px-Manx_Telecom_headquarters.jpg|thumb| Manx Telecom shtab-kvartirasi, Duglas, Men oroli biznes-parkida]] Manx Telecom statsionar va mobil aloqa tarmoqlarini boshqaradi. Global Solutions boʻlimi Man orolidan tashqarida mobil virtual tarmoq operatori (MVNO) va xalqaro rouming shartnomalari orqali ishlaydi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.manxtelecom.com/document-library/investors/210-2014-annual-report/file|sarlavha=Delivering Our Vision|ish=Manxtelecom.com|kirish sanasi=2017-02-23}}</ref> Manx Telecom tomonidan boshqariladigan mobil telefon tarmogʻi [[O2 (Buyuk Britaniya)|O<sub>2</sub>]] tomonidan yangi mahsulot va xizmatlarni ishlab chiqish va sinovdan oʻtkazish muhiti sifatida kengroq tarqatilishidan oldin foydalanilgan. 2001-yil dekabr oyida kompaniya [[Yevropa|Yevropada]] jonli [[3G]] tarmogʻini ishga tushirgan birinchi telekommunikatsiya operatoriga aylandi. 2005-yil noyabr oyida kompaniya Yevropada birinchi bo‘lib o‘z mijozlariga HSDPA (3,5G) xizmatini taklif qildi.<ref name="Two">{{Veb manbasi|url=http://manx-telecom.com/default.asp?id=22|sarlavha=Manx Telecom Online|ish=manx-telecom.com|kirish sanasi=17 January 2022|arxivurl=https://web.archive.org/web/20030812130550/http://manx-telecom.com/default.asp?id=22|arxivsana=12 August 2003}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.manxtelecom.com/about/the-company/company-timeline/bt-and-telefonica-ownership|sarlavha=British Telecom and Telefonica ownership|nashriyot=Manx Telecom|kirish sanasi=2017-02-23}}</ref> == Asosiy raqobatchilar == * Sure * Wi-Manx * Domicilium * BlueWave Communications == Manbalar == {{Manbalar |2}} == Tashqi havolalar == * {{Rasmiy sayt|http://www.manx-telecom.com}} * [http://www.cellular-news.com/story/43654.php Telefonica Manx Telecom kompaniyasini xususiy kapital guruhlariga sotadi] * [https://www.manxtelecom.com/about/media/press-releases-2019/3480-manx-telecom-stronger-with-new-owners-says-ceo Manx Telecom yangi egalari bilan kuchliroq] [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:BT group]] {{Navbox | name = BT Group | title = [[BT Group|<span style="color:white;">BT Group</span>]] | state = {{{state<includeonly>|autocollapse</includeonly>}}} | bodyclass = hlist | basestyle = background: #553A99; color: white | image = [[File:BT logo 2019.svg|70px|BT logo, introduced 2019]] | group1 = Boʻlimlar<br />va<br />shoʻba korxonalar | list1 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Consumer]] * [[BT Business and Public Sector]] * [[BT Global Services]] * [[BT Wholesale and Ventures]] * [[BT Research]] * [[Openreach]] * [[EE Limited|EE]] * [[Plusnet]] * [[BT Ireland]] * [[BT Italia]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Global Marine Systems|BT Marine]] * [[dabs.com]] * [[Hibu]] ** <small>Yell Group (sobiq nom)</small> * [[Madasafish]] ** <small>[[Plusnet]]ga aylangan</small> * [[Manx Telecom]] * [[O2 (UK)]] * [[O2 (Ireland)]] * [[Telefónica Germany|O2 (Germany)]] * [[Ribbit (telecommunications company)|Ribbit]] * [[Concert Communications Services]] * [[Telecomsoft]] * [[Tymnet]] * [[International Network Services Inc.|International Network Services]] * [[Dialcom]] * [[Telfort]] * [[LineOne]] * [[Swindon Cable]] * [[6GMOBILE]] * [[Open....]] }} | group2 = Mahsulotlar<br />va<br />xizmatlar | list2 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Broadband]] * [[BT Superfast Fibre]] * [[BT Mobile]] * [[BT TV]] * [[BT Sport]] * [[BT Wi-fi]] * [[BT Smart Hub]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[BT Fusion]] * [[BT Highway]] * BT Inspiration * [[BT Versatility]] * [[BT Voyager]] * [[BT MyDonate]] * [[BT MyPlace]] * [[Telecom Gold]] * [[Micronet 800]] * [[Merlin M4000]] }} | group3 = Binolar<br />va<br />obyektlar | list3 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[Adastral Park]] * [[Baynard_House, London|Baynard House]] * [[BT Centre]] * [[BT Tower|BT Tower (London)]] * [[BT Tower (Birmingham)]] * [[BT Tower (Swansea)]] * [[BT Riverside Tower]] * [[Stadium House, Cardiff|Stadium House]] * [[Charwelton BT Tower]] * [[Faraday Building]] * [[Goonhilly Satellite Earth Station|Goonhilly Cornwall]] * [[Guardian telephone exchange|Guardian Exchange Manchester]] * [[Madley Communications Centre]] * [[National Network Management Centre]] * [[Peterborough transmitting station]] * [[Zouches Farm transmitting station]] * [[Heaton Park BT Tower]] * [[Purdown BT Tower]] * [[Pye Green BT Tower]] * [[Stokenchurch BT Tower]] * [[Sutton Common BT Tower]] * [[Tinshill BT Tower]] * [[Tolsford Hill BT Tower]] * [[Wotton-under-Edge BT Tower]] * [[Red telephone box]] * [[KX telephone boxes]] * [[LinkUK]] * [[TAT-14]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Anchor telephone exchange]] * [[Bletchley Park#Site 2|Bletchley Park]] * [[CS Sovereign|CS ''Sovereign'']] * [[De Vere Horwood Estate#College|Horwood House]] * [[Kingsway telephone exchange]] * [[Leafield Technical Centre]] * [[Mondial House]] * [[Stag Lane Aerodrome]] * [[Graham Hills Building|Marland House]] * [[Telephone House]] * [[Post Office Research Station]] * [[Sheffield Telephone House]] * [[Portishead Radio]] * [[Criggion Radio Station]] * [[Rugby Radio Station]] * [[British Telecom microwave network|Microwave network]] * [[TAT-1]] * [[TAT-8]] * [[TAT-9]] * [[CANTAT-2]] * [[SAT-2]] * [[UK-Belgium 5]] }} | group4 = Dasturlar<br />va<br />standartlar | list4 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left;background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT 21CN]] * [[BT site engineering code]] * [[Speaking clock#United Kingdom|BT Speaking Clock]] * [[British telephone socket]] * [[Cable jetting]] * [[Customer Service System]] * [[Advanced Mobile Location]] * [[Digital Access Carrier System]] * [[Digital Access Signalling System 2]] * [[System X (telephony)|System X]] * [[System Y]] * [[ADSL Max]] * [[Redcare]] * [[1-5-7-1]] * [[YouView]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[Digital Access Signalling System 1]] * [[Digital Private Network Signalling System]] * [[Fixed-Mobile Convergence Alliance]] * [[Go!Messenger]] * [[International Packet Switched Service]] * [[NHSnet]] * [[N3 (NHS)]] * [[Packet Switch Stream]] * [[Prestel]] * [[TXE]] * [[TXK]] }} | group5 = Tarixi | list5 = * [[BT Group#History|BT Group]] * [[Post Office Telecommunications]] * [[General Post Office]] * [[Electric Telegraph Company]] | group6 = Boshqalar | list6 = * [[BT Archives]] * [[BT Museum]] * [[BT Digital Music Awards]] * [[BT Sport Action Woman Awards]] * [[Buzby]] * [[Connected Earth]] * [[:Category:British Telecom people|People]] * [[Young Scientist and Technology Exhibition]] * [[British Telecommunications plc v. Prodigy]] }} efeo144lbbrr9gvptjeqeuevzdtxbhe 2816215 2816213 2022-08-28T16:45:27Z FaridShavkatullayev 72137 wikitext text/x-wiki {{Infobox company | name = Manx Telecom Ltd. | tasvir = Manx telecom new logo.svg | caption = | type = qoʻshma korxona | headquarters = Braddan, [[Men oroli]] | area_served = dunyo boʻylab | key_people = Gary Lamb {{small|(bosh direktor)}} <br /> Kevin Walsh {{small|(rais)}} | industry = Telekommunikatsiya | services = * ''Aloqa'' * ''Xizmat koʻrsatuvchi provayder'' | revenue = {{increase}} [[funt sterling|£]]79.3 million | operating_income = {{increase}}[[funt sterling|£]]23.2 million | num_employees = 300+<ref name="about">{{cite web|url=https://www.manxtelecom.com/about/the-company |title=About The Company| website=Manxtelecom.com |access-date=19 July 2019}}</ref> | homepage = {{url|http://www.manxtelecom.com}} | foundation = {{Start date and age|1987|df=y}} }} '''Manx Telecom Ltd.''' (Manx) [[Men oroli|Men orolida]] keng polosali va [[Elektr aloqa|telekommunikatsiyaning]] asosiy provayderi hisoblanadi. U Bazalt Infrastructure Partners LLPga tegishli.<ref name="www.manxtelecom.com">{{Veb manbasi|url=https://www.manxtelecom.com/about/media/press-releases-2019/3480-manx-telecom-stronger-with-new-owners-says-ceo|sarlavha=Manx Telecom stronger with new owners, says CEO|ish=Manxtelecom.com|kirish sanasi=2019-06-06}}</ref><ref name="www.iomtoday.co.im">{{Veb manbasi|url=http://www.iomtoday.co.im/article.cfm?id=48337&headline=%C2%A3255m%20takeover%20of%20Manx%20Telecom%20sealed&sectionIs=news&searchyear=2019|sarlavha=£255m takeover of Manx Telecom sealed|ish=www.iomtoday.co.im|kirish sanasi=2019-06-06}}</ref> == Tarix == Bundan bir necha yil oldin, Men orolidagi telefon tizimi Britaniya Bosh pochta idorasi, keyinroq Britaniya Telekommunikatsiyalari tomonidan monopoliya sifatida boshqarilgan. [[Liverpul]] telefon tumanining bir qismi sifatida ishlagan. 1985-yilda Manx hukumati [[Tender|tender jarayonida]] telefon tizimidan foydalanish uchun 20 yillik litsenziya berishini eʼlon qildi. Ushbu jarayonning bir qismi sifatida, 1986-yilda British Telecom tenderda qatnashish uchun Manksda roʻyxatdan oʻtgan Manx Telecom shoʻba kompaniyasini yaratdi. Litsenziyani yutib olish uchun Cable & Wireless bilan raqobatlashgani sababli mahalliy boshqaruv tender jarayonida siyosiy jihatdan maqbulroq boʻladi, deb ishonilgan. Manx Telecom tenderda gʻolib chiqdi va 1987-yil 1-yanvardan yangi identifikatsiya ostida oʻz faoliyatini boshladi. 2001-yil 17-noyabrda Manx Telecom BT Wireless operatsiyalari BT Groupdan ajralib chiqqandan keyin O<sub>2</sub> tarkibiga kirdi. U [[Telefónica]] tomonidan 2006-yilda yilda sotib olingan. 2010-yil 4-iyunda Manx Telecom telekommunikatsiya boshqaruv shirkati CPS Partners bilan bir qatorda Buyuk Britaniyaning xususiy sarmoyador asosiy ulushni sotib olgan HgCapital investoriga sotildi. HG Capital kompaniyasi bitimning korxona qiymati 158,8 million funt sterlingni tashkil etganini koʻrsatdi. 2014-yilda u AIM bozorida suzib yurdi.<ref name="lse.co.uk">{{Veb manbasi|url=http://www.lse.co.uk/AllNews.asp?code=se94v2n2&headline=Manx_Telecom_Plans_Maiden_Interim_Dividend_Profit_Hit_By_WriteDowns|sarlavha=Manx Telecom Plans Maiden Interim Dividend, Profit Hit By Write-Downs|sana=15 April 2014|ish=Lse.co.uk}}</ref> 2019-yil 9-mayda xususiy sarmoyador Bazalt Investment Partners Manx Telecom kompaniyasini sotib olishni yakunladi.<ref name="www.manxtelecom.com"/><ref name="www.iomtoday.co.im"/> == Operatsiyalar == [[Fayl:Manx_Telecom_headquarters.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Manx_Telecom_headquarters.jpg/220px-Manx_Telecom_headquarters.jpg|thumb| Manx Telecom shtab-kvartirasi, Duglas, Men oroli biznes-parkida]] Manx Telecom statsionar va mobil aloqa tarmoqlarini boshqaradi. Global Solutions boʻlimi Men orolidan tashqarida mobil virtual tarmoq operatori (MVNO) va xalqaro rouming shartnomalari orqali ishlaydi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.manxtelecom.com/document-library/investors/210-2014-annual-report/file|sarlavha=Delivering Our Vision|ish=Manxtelecom.com|kirish sanasi=2017-02-23}}</ref> Manx Telecom tomonidan boshqariladigan mobil telefon tarmogʻi [[O2 (Buyuk Britaniya)|O<sub>2</sub>]] tomonidan yangi mahsulot va xizmatlarni ishlab chiqish va sinovdan oʻtkazish muhiti sifatida kengroq tarqatilishidan oldin foydalanilgan. 2001-yil dekabr oyida kompaniya [[Yevropa|Yevropada]] jonli [[3G]] tarmogʻini ishga tushirgan birinchi telekommunikatsiya operatoriga aylandi. 2005-yil noyabr oyida kompaniya Yevropada birinchi bo‘lib o‘z mijozlariga HSDPA (3,5G) xizmatini taklif qildi.<ref name="Two">{{Veb manbasi|url=http://manx-telecom.com/default.asp?id=22|sarlavha=Manx Telecom Online|ish=manx-telecom.com|kirish sanasi=17 January 2022|arxivurl=https://web.archive.org/web/20030812130550/http://manx-telecom.com/default.asp?id=22|arxivsana=12 August 2003}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.manxtelecom.com/about/the-company/company-timeline/bt-and-telefonica-ownership|sarlavha=British Telecom and Telefonica ownership|nashriyot=Manx Telecom|kirish sanasi=2017-02-23}}</ref> == Asosiy raqobatchilar == * Sure * Wi-Manx * Domicilium * BlueWave Communications == Manbalar == {{Manbalar |2}} == Tashqi havolalar == * {{Rasmiy sayt|http://www.manx-telecom.com}} * [http://www.cellular-news.com/story/43654.php Telefonica Manx Telecom kompaniyasini xususiy kapital guruhlariga sotadi] * [https://www.manxtelecom.com/about/media/press-releases-2019/3480-manx-telecom-stronger-with-new-owners-says-ceo Manx Telecom yangi egalari bilan kuchliroq] [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:BT group]] {{Navbox | name = BT Group | title = [[BT Group|<span style="color:white;">BT Group</span>]] | state = {{{state<includeonly>|autocollapse</includeonly>}}} | bodyclass = hlist | basestyle = background: #553A99; color: white | image = [[File:BT logo 2019.svg|70px|BT logo, introduced 2019]] | group1 = Boʻlimlar<br />va<br />shoʻba korxonalar | list1 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Consumer]] * [[BT Business and Public Sector]] * [[BT Global Services]] * [[BT Wholesale and Ventures]] * [[BT Research]] * [[Openreach]] * [[EE Limited|EE]] * [[Plusnet]] * [[BT Ireland]] * [[BT Italia]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Global Marine Systems|BT Marine]] * [[dabs.com]] * [[Hibu]] ** <small>Yell Group (sobiq nom)</small> * [[Madasafish]] ** <small>[[Plusnet]]ga aylangan</small> * [[Manx Telecom]] * [[O2 (UK)]] * [[O2 (Ireland)]] * [[Telefónica Germany|O2 (Germany)]] * [[Ribbit (telecommunications company)|Ribbit]] * [[Concert Communications Services]] * [[Telecomsoft]] * [[Tymnet]] * [[International Network Services Inc.|International Network Services]] * [[Dialcom]] * [[Telfort]] * [[LineOne]] * [[Swindon Cable]] * [[6GMOBILE]] * [[Open....]] }} | group2 = Mahsulotlar<br />va<br />xizmatlar | list2 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Broadband]] * [[BT Superfast Fibre]] * [[BT Mobile]] * [[BT TV]] * [[BT Sport]] * [[BT Wi-fi]] * [[BT Smart Hub]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[BT Fusion]] * [[BT Highway]] * BT Inspiration * [[BT Versatility]] * [[BT Voyager]] * [[BT MyDonate]] * [[BT MyPlace]] * [[Telecom Gold]] * [[Micronet 800]] * [[Merlin M4000]] }} | group3 = Binolar<br />va<br />obyektlar | list3 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[Adastral Park]] * [[Baynard_House, London|Baynard House]] * [[BT Centre]] * [[BT Tower|BT Tower (London)]] * [[BT Tower (Birmingham)]] * [[BT Tower (Swansea)]] * [[BT Riverside Tower]] * [[Stadium House, Cardiff|Stadium House]] * [[Charwelton BT Tower]] * [[Faraday Building]] * [[Goonhilly Satellite Earth Station|Goonhilly Cornwall]] * [[Guardian telephone exchange|Guardian Exchange Manchester]] * [[Madley Communications Centre]] * [[National Network Management Centre]] * [[Peterborough transmitting station]] * [[Zouches Farm transmitting station]] * [[Heaton Park BT Tower]] * [[Purdown BT Tower]] * [[Pye Green BT Tower]] * [[Stokenchurch BT Tower]] * [[Sutton Common BT Tower]] * [[Tinshill BT Tower]] * [[Tolsford Hill BT Tower]] * [[Wotton-under-Edge BT Tower]] * [[Red telephone box]] * [[KX telephone boxes]] * [[LinkUK]] * [[TAT-14]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Anchor telephone exchange]] * [[Bletchley Park#Site 2|Bletchley Park]] * [[CS Sovereign|CS ''Sovereign'']] * [[De Vere Horwood Estate#College|Horwood House]] * [[Kingsway telephone exchange]] * [[Leafield Technical Centre]] * [[Mondial House]] * [[Stag Lane Aerodrome]] * [[Graham Hills Building|Marland House]] * [[Telephone House]] * [[Post Office Research Station]] * [[Sheffield Telephone House]] * [[Portishead Radio]] * [[Criggion Radio Station]] * [[Rugby Radio Station]] * [[British Telecom microwave network|Microwave network]] * [[TAT-1]] * [[TAT-8]] * [[TAT-9]] * [[CANTAT-2]] * [[SAT-2]] * [[UK-Belgium 5]] }} | group4 = Dasturlar<br />va<br />standartlar | list4 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left;background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT 21CN]] * [[BT site engineering code]] * [[Speaking clock#United Kingdom|BT Speaking Clock]] * [[British telephone socket]] * [[Cable jetting]] * [[Customer Service System]] * [[Advanced Mobile Location]] * [[Digital Access Carrier System]] * [[Digital Access Signalling System 2]] * [[System X (telephony)|System X]] * [[System Y]] * [[ADSL Max]] * [[Redcare]] * [[1-5-7-1]] * [[YouView]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[Digital Access Signalling System 1]] * [[Digital Private Network Signalling System]] * [[Fixed-Mobile Convergence Alliance]] * [[Go!Messenger]] * [[International Packet Switched Service]] * [[NHSnet]] * [[N3 (NHS)]] * [[Packet Switch Stream]] * [[Prestel]] * [[TXE]] * [[TXK]] }} | group5 = Tarixi | list5 = * [[BT Group#History|BT Group]] * [[Post Office Telecommunications]] * [[General Post Office]] * [[Electric Telegraph Company]] | group6 = Boshqalar | list6 = * [[BT Archives]] * [[BT Museum]] * [[BT Digital Music Awards]] * [[BT Sport Action Woman Awards]] * [[Buzby]] * [[Connected Earth]] * [[:Category:British Telecom people|People]] * [[Young Scientist and Technology Exhibition]] * [[British Telecommunications plc v. Prodigy]] }} egy21hjj8dpz1t382xbu9zm1vk5smhi 2816254 2816215 2022-08-28T17:03:34Z FaridShavkatullayev 72137 /* Tashqi havolalar */ wikitext text/x-wiki {{Infobox company | name = Manx Telecom Ltd. | tasvir = Manx telecom new logo.svg | caption = | type = qoʻshma korxona | headquarters = Braddan, [[Men oroli]] | area_served = dunyo boʻylab | key_people = Gary Lamb {{small|(bosh direktor)}} <br /> Kevin Walsh {{small|(rais)}} | industry = Telekommunikatsiya | services = * ''Aloqa'' * ''Xizmat koʻrsatuvchi provayder'' | revenue = {{increase}} [[funt sterling|£]]79.3 million | operating_income = {{increase}}[[funt sterling|£]]23.2 million | num_employees = 300+<ref name="about">{{cite web|url=https://www.manxtelecom.com/about/the-company |title=About The Company| website=Manxtelecom.com |access-date=19 July 2019}}</ref> | homepage = {{url|http://www.manxtelecom.com}} | foundation = {{Start date and age|1987|df=y}} }} '''Manx Telecom Ltd.''' (Manx) [[Men oroli|Men orolida]] keng polosali va [[Elektr aloqa|telekommunikatsiyaning]] asosiy provayderi hisoblanadi. U Bazalt Infrastructure Partners LLPga tegishli.<ref name="www.manxtelecom.com">{{Veb manbasi|url=https://www.manxtelecom.com/about/media/press-releases-2019/3480-manx-telecom-stronger-with-new-owners-says-ceo|sarlavha=Manx Telecom stronger with new owners, says CEO|ish=Manxtelecom.com|kirish sanasi=2019-06-06}}</ref><ref name="www.iomtoday.co.im">{{Veb manbasi|url=http://www.iomtoday.co.im/article.cfm?id=48337&headline=%C2%A3255m%20takeover%20of%20Manx%20Telecom%20sealed&sectionIs=news&searchyear=2019|sarlavha=£255m takeover of Manx Telecom sealed|ish=www.iomtoday.co.im|kirish sanasi=2019-06-06}}</ref> == Tarix == Bundan bir necha yil oldin, Men orolidagi telefon tizimi Britaniya Bosh pochta idorasi, keyinroq Britaniya Telekommunikatsiyalari tomonidan monopoliya sifatida boshqarilgan. [[Liverpul]] telefon tumanining bir qismi sifatida ishlagan. 1985-yilda Manx hukumati [[Tender|tender jarayonida]] telefon tizimidan foydalanish uchun 20 yillik litsenziya berishini eʼlon qildi. Ushbu jarayonning bir qismi sifatida, 1986-yilda British Telecom tenderda qatnashish uchun Manksda roʻyxatdan oʻtgan Manx Telecom shoʻba kompaniyasini yaratdi. Litsenziyani yutib olish uchun Cable & Wireless bilan raqobatlashgani sababli mahalliy boshqaruv tender jarayonida siyosiy jihatdan maqbulroq boʻladi, deb ishonilgan. Manx Telecom tenderda gʻolib chiqdi va 1987-yil 1-yanvardan yangi identifikatsiya ostida oʻz faoliyatini boshladi. 2001-yil 17-noyabrda Manx Telecom BT Wireless operatsiyalari BT Groupdan ajralib chiqqandan keyin O<sub>2</sub> tarkibiga kirdi. U [[Telefónica]] tomonidan 2006-yilda yilda sotib olingan. 2010-yil 4-iyunda Manx Telecom telekommunikatsiya boshqaruv shirkati CPS Partners bilan bir qatorda Buyuk Britaniyaning xususiy sarmoyador asosiy ulushni sotib olgan HgCapital investoriga sotildi. HG Capital kompaniyasi bitimning korxona qiymati 158,8 million funt sterlingni tashkil etganini koʻrsatdi. 2014-yilda u AIM bozorida suzib yurdi.<ref name="lse.co.uk">{{Veb manbasi|url=http://www.lse.co.uk/AllNews.asp?code=se94v2n2&headline=Manx_Telecom_Plans_Maiden_Interim_Dividend_Profit_Hit_By_WriteDowns|sarlavha=Manx Telecom Plans Maiden Interim Dividend, Profit Hit By Write-Downs|sana=15 April 2014|ish=Lse.co.uk}}</ref> 2019-yil 9-mayda xususiy sarmoyador Bazalt Investment Partners Manx Telecom kompaniyasini sotib olishni yakunladi.<ref name="www.manxtelecom.com"/><ref name="www.iomtoday.co.im"/> == Operatsiyalar == [[Fayl:Manx_Telecom_headquarters.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Manx_Telecom_headquarters.jpg/220px-Manx_Telecom_headquarters.jpg|thumb| Manx Telecom shtab-kvartirasi, Duglas, Men oroli biznes-parkida]] Manx Telecom statsionar va mobil aloqa tarmoqlarini boshqaradi. Global Solutions boʻlimi Men orolidan tashqarida mobil virtual tarmoq operatori (MVNO) va xalqaro rouming shartnomalari orqali ishlaydi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.manxtelecom.com/document-library/investors/210-2014-annual-report/file|sarlavha=Delivering Our Vision|ish=Manxtelecom.com|kirish sanasi=2017-02-23}}</ref> Manx Telecom tomonidan boshqariladigan mobil telefon tarmogʻi [[O2 (Buyuk Britaniya)|O<sub>2</sub>]] tomonidan yangi mahsulot va xizmatlarni ishlab chiqish va sinovdan oʻtkazish muhiti sifatida kengroq tarqatilishidan oldin foydalanilgan. 2001-yil dekabr oyida kompaniya [[Yevropa|Yevropada]] jonli [[3G]] tarmogʻini ishga tushirgan birinchi telekommunikatsiya operatoriga aylandi. 2005-yil noyabr oyida kompaniya Yevropada birinchi bo‘lib o‘z mijozlariga HSDPA (3,5G) xizmatini taklif qildi.<ref name="Two">{{Veb manbasi|url=http://manx-telecom.com/default.asp?id=22|sarlavha=Manx Telecom Online|ish=manx-telecom.com|kirish sanasi=17 January 2022|arxivurl=https://web.archive.org/web/20030812130550/http://manx-telecom.com/default.asp?id=22|arxivsana=12 August 2003}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.manxtelecom.com/about/the-company/company-timeline/bt-and-telefonica-ownership|sarlavha=British Telecom and Telefonica ownership|nashriyot=Manx Telecom|kirish sanasi=2017-02-23}}</ref> == Asosiy raqobatchilar == * Sure * Wi-Manx * Domicilium * BlueWave Communications == Manbalar == {{Manbalar |2}} == Tashqi havolalar == * {{Rasmiy sayt|http://www.manx-telecom.com}} * [http://www.cellular-news.com/story/43654.php Telefonica Manx Telecom kompaniyasini xususiy kapital guruhlariga sotadi] * [https://www.manxtelecom.com/about/media/press-releases-2019/3480-manx-telecom-stronger-with-new-owners-says-ceo Manx Telecom yangi egalari bilan kuchliroq] [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:BT group]] {{Navbox | name = BT Group | title = [[BT Group|<span style="color:white;">BT Group</span>]] | state = {{{state<includeonly>|autocollapse</includeonly>}}} | bodyclass = hlist | basestyle = background: #553A99; color: white | image = [[File:BT logo 2019.svg|70px|BT logo, introduced 2019]] | group1 = Boʻlimlar<br />va<br />shoʻba korxonalar | list1 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Consumer]] * [[BT Business and Public Sector]] * [[BT Global Services]] * [[BT Wholesale and Ventures]] * [[BT Research]] * [[Openreach]] * [[EE Limited|EE]] * [[Plusnet]] * [[BT Ireland]] * [[BT Italia]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Global Marine Systems|BT Marine]] * [[dabs.com]] * [[Hibu]] ** <small>Yell Group (sobiq nom)</small> * [[Plusnet | Madasafish]] ** <small>[[Plusnet]]ga aylangan</small> * [[Manx Telecom]] * [[O2 (Buyuk Britaniya)]] * [[O2 (Ireland)]] * [[Telefónica Germany|O2 (Germany)]] * [[Ribbit (telecommunications company)|Ribbit]] * [[Concert Communications Services]] * [[Telecomsoft]] * [[Tymnet]] * [[International Network Services Inc.|International Network Services]] * [[Dialcom]] * [[Telfort]] * [[LineOne]] * [[Swindon Cable]] * [[6GMOBILE]] * [[Open....]] }} | group2 = Mahsulotlar<br />va<br />xizmatlar | list2 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Broadband]] * [[BT Superfast Fibre]] * [[BT Mobile]] * [[BT TV]] * [[BT Sport]] * [[BT Wi-fi]] * [[BT Smart Hub]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[BT Fusion]] * [[BT Highway]] * BT Inspiration * [[BT Versatility]] * [[BT Voyager]] * [[BT MyDonate]] * [[BT MyPlace]] * [[Telecom Gold]] * [[Micronet 800]] * [[Merlin M4000]] }} | group3 = Binolar<br />va<br />obyektlar | list3 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[Adastral Park]] * [[Baynard_House, London|Baynard House]] * [[BT Centre]] * [[BT Tower|BT Tower (London)]] * [[BT Tower (Birmingham)]] * [[BT Tower (Swansea)]] * [[BT Riverside Tower]] * [[Stadium House, Cardiff|Stadium House]] * [[Charwelton BT Tower]] * [[Faraday Building]] * [[Goonhilly Satellite Earth Station|Goonhilly Cornwall]] * [[Guardian telephone exchange|Guardian Exchange Manchester]] * [[Madley Communications Centre]] * [[National Network Management Centre]] * [[Peterborough transmitting station]] * [[Zouches Farm transmitting station]] * [[Heaton Park BT Tower]] * [[Purdown BT Tower]] * [[Pye Green BT Tower]] * [[Stokenchurch BT Tower]] * [[Sutton Common BT Tower]] * [[Tinshill BT Tower]] * [[Tolsford Hill BT Tower]] * [[Wotton-under-Edge BT Tower]] * [[Red telephone box]] * [[KX telephone boxes]] * [[LinkUK]] * [[TAT-14]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Anchor telephone exchange]] * [[Bletchley Park#Site 2|Bletchley Park]] * [[CS Sovereign|CS ''Sovereign'']] * [[De Vere Horwood Estate#College|Horwood House]] * [[Kingsway telephone exchange]] * [[Leafield Technical Centre]] * [[Mondial House]] * [[Stag Lane Aerodrome]] * [[Graham Hills Building|Marland House]] * [[Telephone House]] * [[Post Office Research Station]] * [[Sheffield Telephone House]] * [[Portishead Radio]] * [[Criggion Radio Station]] * [[Rugby Radio Station]] * [[British Telecom microwave network|Microwave network]] * [[TAT-1]] * [[TAT-8]] * [[TAT-9]] * [[CANTAT-2]] * [[SAT-2]] * [[UK-Belgium 5]] }} | group4 = Dasturlar<br />va<br />standartlar | list4 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left;background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT 21CN]] * [[BT site engineering code]] * [[Speaking clock#United Kingdom|BT Speaking Clock]] * [[British telephone socket]] * [[Cable jetting]] * [[Customer Service System]] * [[Advanced Mobile Location]] * [[Digital Access Carrier System]] * [[Digital Access Signalling System 2]] * [[System X (telephony)|System X]] * [[System Y]] * [[ADSL Max]] * [[Redcare]] * [[1-5-7-1]] * [[YouView]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[Digital Access Signalling System 1]] * [[Digital Private Network Signalling System]] * [[Fixed-Mobile Convergence Alliance]] * [[Go!Messenger]] * [[International Packet Switched Service]] * [[NHSnet]] * [[N3 (NHS)]] * [[Packet Switch Stream]] * [[Prestel]] * [[TXE]] * [[TXK]] }} | group5 = Tarixi | list5 = * [[BT Group#History|BT Group]] * [[Post Office Telecommunications]] * [[General Post Office]] * [[Electric Telegraph Company]] | group6 = Boshqalar | list6 = * [[BT Archives]] * [[BT Museum]] * [[BT Digital Music Awards]] * [[BT Sport Action Woman Awards]] * [[Buzby]] * [[Connected Earth]] * [[:Category:British Telecom people|People]] * [[Young Scientist and Technology Exhibition]] * [[British Telecommunications plc v. Prodigy]] }} fdvnzn5060a9ikf80ddp02g035ufu97 Munozara:BMW X5 (F15) 1 784045 2816199 2022-08-28T16:38:44Z Abubakir Mo'minjonov 76708 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Qosh bol, Gulsari! 0 784046 2816201 2022-08-28T16:41:04Z Muzaffar Turgunov 72207 „[[:kk:Special:Redirect/revision/2979984|Қош бол, Гүлсары! (фильм)]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Film bilgiqutisi|nomi=Qosh bol, Gulsari!|rejissor=Ardaq Amirqulov|ssenariynavis=Erjan Rustembekov|rollarda=Dogdirbek Qidiraliev Nurlan Sanjar Rayhan Aytqojonova Janel Makajanova|kinematografiya="Ardfilm" MChJ "Qozoqfilm" OAJ|davomiyligi=102 daqiqa|mamlakat=KAZ|premyera_sanasi=2008|budjet=1 mln AQSh dollari}} '''Qosh bol, Gulsari!''' — Qozoq kinorejissyori Ardak Amirqulovning filmi. Chingiz [[Chingiz Aytmatov|Aytmatovning]] shu nomdagi qissasining ekran versiyasi. == Tarmoq == Suratga olingan sahna harakati 1950-yillardagi [[Qozogʻiston Sovet Sotsialistik Respublikasi|Sovet Qozog'istonini]] ko'rsatadi. Filmda kommunistik kolxozchi Tanabayning sho‘rolar davridagi barcha dramasi uning butun umri davomida u bilan birga sayohat qilgan tuqumli ayg‘ir Gulsari bilan munosabatlari prizmasi orqali ko‘rsatiladi. == Rollarda == {{RollardaUsti}} {{Rollarda|Dogdirbek Qidiraliev|'''Tanabay'''|}} {{Rollarda|Nurlan Sanjar|'''Shori''', Tanabayning do'sti|}} {{Rollarda|Rayhan Aytqojonova|'''Jaydar''', Tanabayning ayoli|}} {{Rollarda|Janel Maqajanova|'''Bubijan''', Tanabayning qiz do'sti|}} {{RollardaOsti}} == Filmni suratga olish == 102 daqiqalik filmni suratga olish ishlari bir yildan ortiq davom etdi,suratga olish ishlari Olmaota viloyatining tog‘li hududidagi [[Uzunagʻash|Uzinag'ash]] qishlog‘i yaqinida bo‘lib o‘tdi<ref name="Филонова">{{Veb manbasi|muallif=Наталья Филонова|sarlavha=«Қош бол, Гүлсары!» прокатта|url=http://www.msn.kg/ru/news/25251/|kirish sanasi=2008-12-17}}</ref>.Filmni suratga olish ishlari 2006-yilning fevralida boshlangan va uch yarim oy davom etgan,biroq moliyalashtirishning sekinligi tufayli film 2008-yilning 7-13-sentabr kunlari [[Nur-Sulton|Ostona]] shahrida bo‘lib o‘tgan V Yevroosiyo kinofestivali boshlanishidan oldin yakunlangan<ref name="klop">{{Veb manbasi|sarlavha=«Қош бол, Гүлсары!» қазақша|url=http://kloop.kg/blog/2008/11/05/proshhaj-gulsary-po-kazaxski/|kirish sanasi=2008-12-17|arxivurl=https://www.webcitation.org/66I5TDSNg?url=http://kloop.kg/blog/2008/11/05/proshhaj-gulsary-po-kazaxski/|arxivsana=2012-03-19}}</ref>. Bosh qahramonni Tanabay rolini ijro etgan qirg‘izistonlik aktyor Dog‘dirbek Qidiraliev bu rolga uch yil tayyorgarlik ko‘rgan va buning uchun 13 kilogramm vazn yo‘qotgan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=«Қош бол, Гүлсары!» фильмінің жоғары деңгейдегі премьерасы өтті.|url=http://mirtv.ru/content/view/47551/11/|kirish sanasi=2008-12-03}}</ref>.Gulsari otini Qozog‘istonning [[Taraz]] shahridagi ot zavodlaridan birida topilgan Harpun laqabli ayg‘ir o‘ynagan == Mukofotlari == * “Yevrosiyo” V xalqaro kinofestivalining bosh mukofoti (2008). * “Eng yaxshi rejissyor” (Ardaq Amirqulov) va “Eng yaxshi erkak roli” (Do‘g‘dirbek Qidiraliev) II [[Issiqkoʻl (koʻl)|Issiqko‘l]] kinofestivalida (2008) <ref> [https://24.kg/archive/ru/kino/41527-2008/10/30/96715.html/ Ардақ Әмірқұлов: Шыңғыс Айтматовтың «Қош бол, Гүлсарысы!» – соңғы көшпенді жайлы дастан]</ref> mukofotlari. * Kish kurort orolida boʻlib oʻtgan Birinchi Xalqaro [[Eron]] kinofestivalining hakamlar hayʼatining maxsus mukofoti (2011) aprel) <ref> [https://tengrinews.kz/cinema/proschay-gulsaryi-nagrajden-spetsialnyim-prizom-jyuri-186313/ «Қош бол, Гүлсары! Иран кинофестивалі қазылар алқасының арнайы сыйлығымен марапатталды]</ref> . == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:2008-yil filmlari]] [[Turkum:Qozogʻiston filmlari]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] qmi0k13jmto0z2v93t0wk3y42u4aspq 2816206 2816201 2022-08-28T16:42:39Z Muzaffar Turgunov 72207 wikitext text/x-wiki {{Film bilgiqutisi|nomi=Qosh bol, Gulsari!|rejissor=Ardaq Amirqulov|ssenariynavis=Erjan Rustembekov|rollarda=Dogdirbek Qidiraliev Nurlan Sanjar Rayhan Aytqojonova Janel Makajanova|kinematografiya="Ardfilm" MChJ "Qozoqfilm" OAJ|davomiyligi=102 daqiqa|mamlakat={{KAZ}}|premyera_sanasi=2008|budjet=1 mln AQSh dollari}} '''Qosh bol, Gulsari!''' — Qozoq kinorejissyori Ardak Amirqulovning filmi. Chingiz [[Chingiz Aytmatov|Aytmatovning]] shu nomdagi qissasining ekran versiyasi. == Tarmoq == Suratga olingan sahna harakati 1950-yillardagi [[Qozogʻiston Sovet Sotsialistik Respublikasi|Sovet Qozogʻistonini]] koʻrsatadi. Filmda kommunistik kolxozchi Tanabayning sho‘rolar davridagi barcha dramasi uning butun umri davomida u bilan birga sayohat qilgan tuqumli ayg‘ir Gulsari bilan munosabatlari prizmasi orqali ko‘rsatiladi. == Rollarda == {{RollardaUsti}} {{Rollarda|Dogdirbek Qidiraliev|'''Tanabay'''|}} {{Rollarda|Nurlan Sanjar|'''Shori''', Tanabayning do'sti|}} {{Rollarda|Rayhan Aytqojonova|'''Jaydar''', Tanabayning ayoli|}} {{Rollarda|Janel Maqajanova|'''Bubijan''', Tanabayning qiz do'sti|}} {{RollardaOsti}} == Filmni suratga olish == 102 daqiqalik filmni suratga olish ishlari bir yildan ortiq davom etdi, suratga olish ishlari Olmaota viloyatining tog‘li hududidagi [[Uzunagʻash|Uzinagʻash]] qishlog‘i yaqinida bo‘lib o‘tdi<ref name="Филонова">{{Veb manbasi|muallif=Наталья Филонова|sarlavha=«Қош бол, Гүлсары!» прокатта|url=http://www.msn.kg/ru/news/25251/|kirish sanasi=2008-12-17}}</ref>.Filmni suratga olish ishlari 2006-yilning fevralida boshlangan va uch yarim oy davom etgan, biroq moliyalashtirishning sekinligi tufayli film 2008-yilning 7-13-sentabr kunlari [[Nur-Sulton|Ostona]] shahrida bo‘lib o‘tgan V Yevroosiyo kinofestivali boshlanishidan oldin yakunlangan<ref name="klop">{{Veb manbasi|sarlavha=«Қош бол, Гүлсары!» қазақша|url=http://kloop.kg/blog/2008/11/05/proshhaj-gulsary-po-kazaxski/|kirish sanasi=2008-12-17|arxivurl=https://www.webcitation.org/66I5TDSNg?url=http://kloop.kg/blog/2008/11/05/proshhaj-gulsary-po-kazaxski/|arxivsana=2012-03-19}}</ref>. Bosh qahramonni Tanabay rolini ijro etgan qirg‘izistonlik aktyor Dog‘dirbek Qidiraliev bu rolga uch yil tayyorgarlik ko‘rgan va buning uchun 13 kilogramm vazn yo‘qotgan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=«Қош бол, Гүлсары!» фильмінің жоғары деңгейдегі премьерасы өтті.|url=http://mirtv.ru/content/view/47551/11/|kirish sanasi=2008-12-03}}</ref>.Gulsari otini Qozog‘istonning [[Taraz]] shahridagi ot zavodlaridan birida topilgan Harpun laqabli ayg‘ir o‘ynagan == Mukofotlari == * „Yevrosiyo“ V xalqaro kinofestivalining bosh mukofoti (2008). * „Eng yaxshi rejissyor“ (Ardaq Amirqulov) va „Eng yaxshi erkak roli“ (Do‘g‘dirbek Qidiraliev) II [[Issiqkoʻl (koʻl)|Issiqko‘l]] kinofestivalida (2008) <ref> [https://24.kg/archive/ru/kino/41527-2008/10/30/96715.html/ Ardaq Әmіrqұlov: Shiңgʻis Aytmatovtiң „Qosh bol, Gүlsarisi!“ — soңgʻi kөshpendі jayli dastan]</ref> mukofotlari. * Kish kurort orolida boʻlib oʻtgan Birinchi Xalqaro [[Eron]] kinofestivalining hakamlar hayʼatining maxsus mukofoti (2011) aprel) <ref> [https://tengrinews.kz/cinema/proschay-gulsaryi-nagrajden-spetsialnyim-prizom-jyuri-186313/ "Qosh bol, Gүlsari! Iran kinofestivalі qazilar alqasiniң arnayi siyligʻimen marapattaldi]</ref> . == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:2008-yil filmlari]] [[Turkum:Qozogʻiston filmlari]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] 1x2jf6svuaec0ro0hfken2nm43tgw6g 2816212 2816206 2022-08-28T16:44:03Z Muzaffar Turgunov 72207 wikitext text/x-wiki {{Film bilgiqutisi|nomi=Qosh bol, Gulsari!|rejissor=Ardaq Amirqulov|ssenariynavis=Erjan Rustembekov|rollarda=Dogdirbek Qidiraliev Nurlan Sanjar Rayhan Aytqojonova Janel Makajanova|kinematografiya="Ardfilm" MChJ "Qozoqfilm" OAJ|davomiyligi=102 daqiqa|mamlakat={{KAZ}}|premyera_sanasi=2008|budjet=1 mln AQSh dollari}} '''Qosh bol, Gulsari!''' ({{lang-kk|Қош бол, Гүлсары!}}) — Qozoq kinorejissyori Ardak Amirqulovning filmi. Chingiz [[Chingiz Aytmatov|Aytmatovning]] shu nomdagi qissasining ekran versiyasi. == Tarmoq == Suratga olingan sahna harakati 1950-yillardagi [[Qozogʻiston Sovet Sotsialistik Respublikasi|Sovet Qozogʻistonini]] koʻrsatadi. Filmda kommunistik kolxozchi Tanabayning sho‘rolar davridagi barcha dramasi uning butun umri davomida u bilan birga sayohat qilgan tuqumli ayg‘ir Gulsari bilan munosabatlari prizmasi orqali ko‘rsatiladi. == Rollarda == {{RollardaUsti}} {{Rollarda|Dogdirbek Qidiraliev|'''Tanabay'''|}} {{Rollarda|Nurlan Sanjar|'''Shori''', Tanabayning do'sti|}} {{Rollarda|Rayhan Aytqojonova|'''Jaydar''', Tanabayning ayoli|}} {{Rollarda|Janel Maqajanova|'''Bubijan''', Tanabayning qiz do'sti|}} {{RollardaOsti}} == Filmni suratga olish == 102 daqiqalik filmni suratga olish ishlari bir yildan ortiq davom etdi, suratga olish ishlari Olmaota viloyatining tog‘li hududidagi [[Uzunagʻash|Uzinagʻash]] qishlog‘i yaqinida bo‘lib o‘tdi<ref name="Филонова">{{Veb manbasi|muallif=Наталья Филонова|sarlavha=«Қош бол, Гүлсары!» прокатта|url=http://www.msn.kg/ru/news/25251/|kirish sanasi=2008-12-17}}</ref>.Filmni suratga olish ishlari 2006-yilning fevralida boshlangan va uch yarim oy davom etgan, biroq moliyalashtirishning sekinligi tufayli film 2008-yilning 7-13-sentabr kunlari [[Nur-Sulton|Ostona]] shahrida bo‘lib o‘tgan V Yevroosiyo kinofestivali boshlanishidan oldin yakunlangan<ref name="klop">{{Veb manbasi|sarlavha=«Қош бол, Гүлсары!» қазақша|url=http://kloop.kg/blog/2008/11/05/proshhaj-gulsary-po-kazaxski/|kirish sanasi=2008-12-17|arxivurl=https://www.webcitation.org/66I5TDSNg?url=http://kloop.kg/blog/2008/11/05/proshhaj-gulsary-po-kazaxski/|arxivsana=2012-03-19}}</ref>. Bosh qahramonni Tanabay rolini ijro etgan qirg‘izistonlik aktyor Dog‘dirbek Qidiraliev bu rolga uch yil tayyorgarlik ko‘rgan va buning uchun 13 kilogramm vazn yo‘qotgan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=«Қош бол, Гүлсары!» фильмінің жоғары деңгейдегі премьерасы өтті.|url=http://mirtv.ru/content/view/47551/11/|kirish sanasi=2008-12-03}}</ref>.Gulsari otini Qozog‘istonning [[Taraz]] shahridagi ot zavodlaridan birida topilgan Harpun laqabli ayg‘ir o‘ynagan == Mukofotlari == * „Yevrosiyo“ V xalqaro kinofestivalining bosh mukofoti (2008). * „Eng yaxshi rejissyor“ (Ardaq Amirqulov) va „Eng yaxshi erkak roli“ (Do‘g‘dirbek Qidiraliev) II [[Issiqkoʻl (koʻl)|Issiqko‘l]] kinofestivalida (2008) <ref> [https://24.kg/archive/ru/kino/41527-2008/10/30/96715.html/ Ardaq Әmіrqұlov: Shiңgʻis Aytmatovtiң „Qosh bol, Gүlsarisi!“ — soңgʻi kөshpendі jayli dastan]</ref> mukofotlari. * Kish kurort orolida boʻlib oʻtgan Birinchi Xalqaro [[Eron]] kinofestivalining hakamlar hayʼatining maxsus mukofoti (2011) aprel) <ref> [https://tengrinews.kz/cinema/proschay-gulsaryi-nagrajden-spetsialnyim-prizom-jyuri-186313/ "Qosh bol, Gүlsari! Iran kinofestivalі qazilar alqasiniң arnayi siyligʻimen marapattaldi]</ref> . == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:2008-yil filmlari]] [[Turkum:Qozogʻiston filmlari]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] gogf85q7pokbdn8m21fenxfmj9q2i1p 2816221 2816212 2022-08-28T16:46:50Z Muzaffar Turgunov 72207 wikitext text/x-wiki {{Film bilgiqutisi|nomi=Qosh bol, Gulsari!|rejissor=Ardaq Amirqulov|ssenariynavis=Erjan Rustembekov|rollarda=Dogdirbek Qidiraliev Nurlan Sanjar Rayhan Aytqojonova Janel Makajanova|kinematografiya="Ardfilm" MChJ "Qozoqfilm" OAJ|davomiyligi=102 daqiqa|mamlakat={{KAZ}}|premyera_sanasi=2008|budjet=1 mln AQSh dollari}} '''Qosh bol, Gulsari!''' ({{lang-kk|Қош бол, Гүлсары!}}) — Qozoq kinorejissyori Ardak Amirqulovning filmi. Chingiz [[Chingiz Aytmatov|Aytmatovning]] shu nomdagi qissasining ekran versiyasi. == Tarmogʻi == Suratga olingan sahna harakati 1950-yillardagi [[Qozogʻiston Sovet Sotsialistik Respublikasi|Sovet Qozogʻistonini]] koʻrsatadi. Filmda kommunistik kolxozchi Tanabayning sho‘rolar davridagi barcha dramasi uning butun umri davomida u bilan birga sayohat qilgan tuqumli ayg‘ir Gulsari bilan munosabatlari prizmasi orqali ko‘rsatiladi. == Rollarda == {{RollardaUsti}} {{Rollarda|Dogdirbek Qidiraliev|'''Tanabay'''|}} {{Rollarda|Nurlan Sanjar|'''Shori''', Tanabayning do'sti|}} {{Rollarda|Rayhan Aytqojonova|'''Jaydar''', Tanabayning ayoli|}} {{Rollarda|Janel Maqajanova|'''Bubijan''', Tanabayning qiz do'sti|}} {{RollardaOsti}} == Filmni suratga olishi == 102 daqiqalik filmni suratga olish ishlari bir yildan ortiq davom etdi, suratga olish ishlari Olmaota viloyatining tog‘li hududidagi [[Uzunagʻash|Uzinagʻash]] qishlog‘i yaqinida bo‘lib o‘tdi<ref name="Филонова">{{Veb manbasi|muallif=Наталья Филонова|sarlavha=«Қош бол, Гүлсары!» прокатта|url=http://www.msn.kg/ru/news/25251/|kirish sanasi=2008-12-17}}</ref>.Filmni suratga olish ishlari 2006-yilning fevralida boshlangan va uch yarim oy davom etgan, biroq moliyalashtirishning sekinligi tufayli film 2008-yilning 7-13-sentabr kunlari [[Nur-Sulton|Ostona]] shahrida bo‘lib o‘tgan V Yevroosiyo kinofestivali boshlanishidan oldin yakunlangan<ref name="klop">{{Veb manbasi|sarlavha=«Қош бол, Гүлсары!» қазақша|url=http://kloop.kg/blog/2008/11/05/proshhaj-gulsary-po-kazaxski/|kirish sanasi=2008-12-17|arxivurl=https://www.webcitation.org/66I5TDSNg?url=http://kloop.kg/blog/2008/11/05/proshhaj-gulsary-po-kazaxski/|arxivsana=2012-03-19}}</ref>. Bosh qahramonni Tanabay rolini ijro etgan qirg‘izistonlik aktyor Dog‘dirbek Qidiraliev bu rolga uch yil tayyorgarlik ko‘rgan va buning uchun 13 kilogramm vazn yo‘qotgan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=«Қош бол, Гүлсары!» фильмінің жоғары деңгейдегі премьерасы өтті.|url=http://mirtv.ru/content/view/47551/11/|kirish sanasi=2008-12-03}}</ref>.Gulsari otini Qozog‘istonning [[Taraz]] shahridagi ot zavodlaridan birida topilgan Harpun laqabli ayg‘ir o‘ynagan == Mukofotlari == * „Yevrosiyo“ V xalqaro kinofestivalining bosh mukofoti (2008). * „Eng yaxshi rejissyor“ (Ardaq Amirqulov) va „Eng yaxshi erkak roli“ (Do‘g‘dirbek Qidiraliev) II [[Issiqkoʻl (koʻl)|Issiqko‘l]] kinofestivalida (2008) <ref> [https://24.kg/archive/ru/kino/41527-2008/10/30/96715.html/ Ardaq Әmіrqұlov: Shiңgʻis Aytmatovtiң „Qosh bol, Gүlsarisi!“ — soңgʻi kөshpendі jayli dastan]</ref> mukofotlari. * Kish kurort orolida boʻlib oʻtgan Birinchi Xalqaro [[Eron]] kinofestivalining hakamlar hayʼatining maxsus mukofoti (2011) aprel) <ref> [https://tengrinews.kz/cinema/proschay-gulsaryi-nagrajden-spetsialnyim-prizom-jyuri-186313/ "Qosh bol, Gүlsari! Iran kinofestivalі qazilar alqasiniң arnayi siyligʻimen marapattaldi]</ref> . == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:2008-yil filmlari]] [[Turkum:Qozogʻiston filmlari]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] o77n4fxokso1a55m81auc0qohfmjfq2 Amasya 0 784047 2816210 2022-08-28T16:43:48Z Ikromova Guli 74291 Ikromova Guli [[Amasya]] sahifasini [[Amasya tumani]]ga koʻchirdi wikitext text/x-wiki #YOʻNALTIRISH [[Amasya tumani]] i1vvj2fga4hhbtaqvjjeemap67664db BMW X4 0 784048 2816214 2022-08-28T16:45:05Z Abubakir Mo'minjonov 76708 „[[:ru:Special:Redirect/revision/122070709|BMW X4]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki '''BMW X4''' (korpus kodi '''F26''' ) - [[BMW|Bavariya avtomobil zavodining]] hashamatli ixcham krossoveri . U 2014-yil-28 martda Nyu-York avtosalonida taqdim etilgan. U 2014-yilning bahorida sotuvga chiqdi. BMW ''X4 kontseptsiyasi'' 2013-yil Shanxay avtosalonida taqdim etilgan. BMW X4 BMW X3 ga asoslangan, ammo unga ozgina o'xshaydi. X4 ning old qismi BMW X3 dan faralari va kattaroq havo olishlari bilan farq qiladi. Ichki makon X3 ning ko'p qismini saqlab qoladi, lekin haydovchi va orqa o'rindiqlar kabi farqlar mavjud. X4 radio, iDrive kontrolleri, markaziy displey, sport rul, ixtiyoriy LED faralar, navigatsiya tizimi, bosh ekrani bilan jihozlangan. == Birinchi avlod == {{Avtomobil bilgiqutisi|kuzovturi=5‑dv. krossover (5 o'rindiq)|bakhajmi=|o'rindiqsoni=|eshiklarsoni=|dizayneri=|nom=BMW X4|ishlabchiqaruvchi=BMW|modelyili=Ishlab chiqarilgan yillar 2014-2018 Assambleya Spartanburg, Janubiy Karolina, AQSh Kaliningrad, Rossiya|boshqanomlari=BMW F26|platformasi=BMW X3 platformasi|dvigateli=20d xDrive AT 20dxDrive MT 20i xDrive AT 28i xDrive AT 35i xDrive AT M40i xDrive AT 30d xDrive AT 35d xDrive AT 35i xDrive AT|uzunligi=4671 mm|kengligi=1881 mm|balandligi=1624 mm|gildirakbazasi=2810 mm|vazni=1815 kg|aloqadoravtolar=BMW X6 modellari|tasvir=BMW X4 xDrive35d M-Sportpaket (F26) – Frontansicht, 11. April 2015, Düsseldorf.jpg}}BMW X4 krossoverining birinchi avlodi 2014-yildan 2018-yilgacha ishlab chiqarilgan. Avtomobillar [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQShdagi]] zavodda ishlab chiqarilgan va Rossiya bozori uchun avtomobillar 2015-yildan beri [[Kaliningrad|Kaliningraddagi]] Avtotor zavodida yig'ilgan. BMW X4 olti pog'onali mexanik yoki sakkiz pog'onali avtomat uzatmalar qutisi bilan birgalikda ikki va uch litrli turbinali benzin va dizel dvigatellari bilan jihozlangan. Modelning barcha versiyalarida to'rt g'ildirakli haydovchi mavjud edi.<gallery> BMW X4 xDrive35d M-Sportpaket (F26) – Heckansicht, 11. April 2015, Düsseldorf.jpg|Orqa ko'rinish BMW X4 xDrive28i M Sport interior.jpg|Ichki BMW concept X4 (Auto Shanghai 2013).JPG|Prototip </gallery> == Ikkinchi avlod == BMW X4 krossoverining ikkinchi avlodi 2018-yilning fevralida<ref>{{Veb manbasi|url=https://autoreview.ru/news/novyy-krossover-bmw-x4-udivil-oformleniem-kormy|sarlavha=Новый кроссовер BMW X4 удивил оформлением кормы|ish=Авторевю|kirish sanasi=2018-07-24|arxivsana=2018-07-24|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180724153918/https://autoreview.ru/news/novyy-krossover-bmw-x4-udivil-oformleniem-kormy}}</ref> debyut qilgan. Avtomobil modulli CLAR platformasida ishlab chiqilgan. U o'zidan oldingi, ikkinchi avlod BMW X4 dan tana uzunligining ortishi, tortish koeffitsienti va kamaytirilgan og'irligi bilan farq qiladi. Krossover turbinali benzin va dizel dvigatellari, sakkiz pog'onali avtomat uzatmalar qutisi va oldingi o'qni ulash uchun ko'p plastinkali muftali to'liq g'ildirakli uzatmalar qutisi bilan jihozlangan.<gallery> BMW X4 Back Genf 2018.jpg|BMW G02 Orqa ko'rinish </gallery> == Sotish == {| class="wikitable" |+Rossiyada sotish <ref>{{Veb manbasi|url=https://wroom.ru/cars/bmw/x4|sarlavha=BMW X4|til=ru|ish=Wroom.ru|kirish sanasi=2021-04-12|arxivsana=2021-04-12|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210412132928/https://wroom.ru/cars/bmw/x4}}</ref> ! Yil ! BMW X4 sotilgan, dona. |- | '''2015-yil''' | 1150 |- | '''2016-yil''' | 2753 |- | '''2017-yil''' | 1807 |- | '''2018-yil''' | 3098 |- | '''2019-yil''' | 3501 |- | '''2020-yil''' | 3162 |} == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:BMW avtomobillari]] [[Turkum:2010-yil ishlab chiqarilgan avtomobillar]] [[Turkum:J segmentli avtomobillar]] 5dc6899ad5u1o9qwjhdpgo4gtpj1phx 2816216 2816214 2022-08-28T16:45:41Z Abubakir Mo'minjonov 76708 wikitext text/x-wiki '''BMW X4''' (korpus kodi '''F26''') — [[BMW|Bavariya avtomobil zavodining]] hashamatli ixcham krossoveri . U 2014-yil-28 martda Nyu-York avtosalonida taqdim etilgan. U 2014-yilning bahorida sotuvga chiqdi. BMW ''X4 kontseptsiyasi'' 2013-yil Shanxay avtosalonida taqdim etilgan. BMW X4 BMW X3 ga asoslangan, ammo unga ozgina oʻxshaydi. X4 ning old qismi BMW X3 dan faralari va kattaroq havo olishlari bilan farq qiladi. Ichki makon X3 ning koʻp qismini saqlab qoladi, lekin haydovchi va orqa oʻrindiqlar kabi farqlar mavjud. X4 radio, iDrive kontrolleri, markaziy displey, sport rul, ixtiyoriy LED faralar, navigatsiya tizimi, bosh ekrani bilan jihozlangan. == Birinchi avlod == {{Avtomobil bilgiqutisi|kuzovturi=5‑dv. krossover (5 o'rindiq)|bakhajmi=|o'rindiqsoni=|eshiklarsoni=|dizayneri=|nom=BMW X4|ishlabchiqaruvchi=BMW|modelyili=Ishlab chiqarilgan yillar 2014-2018 Assambleya Spartanburg, Janubiy Karolina, AQSh Kaliningrad, Rossiya|boshqanomlari=BMW F26|platformasi=BMW X3 platformasi|dvigateli=20d xDrive AT 20dxDrive MT 20i xDrive AT 28i xDrive AT 35i xDrive AT M40i xDrive AT 30d xDrive AT 35d xDrive AT 35i xDrive AT|uzunligi=4671 mm|kengligi=1881 mm|balandligi=1624 mm|gildirakbazasi=2810 mm|vazni=1815 kg|aloqadoravtolar=BMW X6 modellari|tasvir=BMW X4 xDrive35d M-Sportpaket (F26) – Frontansicht, 11. April 2015, Düsseldorf.jpg}}BMW X4 krossoverining birinchi avlodi 2014-yildan 2018-yilgacha ishlab chiqarilgan. Avtomobillar [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQShdagi]] zavodda ishlab chiqarilgan va Rossiya bozori uchun avtomobillar 2015-yildan beri [[Kaliningrad|Kaliningraddagi]] Avtotor zavodida yigʻilgan. BMW X4 olti pogʻonali mexanik yoki sakkiz pogʻonali avtomat uzatmalar qutisi bilan birgalikda ikki va uch litrli turbinali benzin va dizel dvigatellari bilan jihozlangan. Modelning barcha versiyalarida toʻrt gʻildirakli haydovchi mavjud edi.<gallery> BMW X4 xDrive35d M-Sportpaket (F26) – Heckansicht, 11. April 2015, Düsseldorf.jpg|Orqa ko'rinish BMW X4 xDrive28i M Sport interior.jpg|Ichki BMW concept X4 (Auto Shanghai 2013).JPG|Prototip </gallery> == Ikkinchi avlod == BMW X4 krossoverining ikkinchi avlodi 2018-yilning fevralida<ref>{{Veb manbasi|url=https://autoreview.ru/news/novyy-krossover-bmw-x4-udivil-oformleniem-kormy|sarlavha=Новый кроссовер BMW X4 удивил оформлением кормы|ish=Авторевю|kirish sanasi=2018-07-24|arxivsana=2018-07-24|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180724153918/https://autoreview.ru/news/novyy-krossover-bmw-x4-udivil-oformleniem-kormy}}</ref> debyut qilgan. Avtomobil modulli CLAR platformasida ishlab chiqilgan. U oʻzidan oldingi, ikkinchi avlod BMW X4 dan tana uzunligining ortishi, tortish koeffitsienti va kamaytirilgan ogʻirligi bilan farq qiladi. Krossover turbinali benzin va dizel dvigatellari, sakkiz pogʻonali avtomat uzatmalar qutisi va oldingi oʻqni ulash uchun koʻp plastinkali muftali toʻliq gʻildirakli uzatmalar qutisi bilan jihozlangan.<gallery> BMW X4 Back Genf 2018.jpg|BMW G02 Orqa ko'rinish </gallery> == Sotish == {| class="wikitable" |+Rossiyada sotish <ref>{{Veb manbasi|url=https://wroom.ru/cars/bmw/x4|sarlavha=BMW X4|til=ru|ish=Wroom.ru|kirish sanasi=2021-04-12|arxivsana=2021-04-12|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210412132928/https://wroom.ru/cars/bmw/x4}}</ref> ! Yil ! BMW X4 sotilgan, dona. |- | '''2015-yil''' | 1150 |- | '''2016-yil''' | 2753 |- | '''2017-yil''' | 1807 |- | '''2018-yil''' | 3098 |- | '''2019-yil''' | 3501 |- | '''2020-yil''' | 3162 |} == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:BMW avtomobillari]] [[Turkum:2010-yil ishlab chiqarilgan avtomobillar]] [[Turkum:J segmentli avtomobillar]] bj9jlbtaloi8ins20oi7i1lu6su3jrc Munozara:Manx Telecom 1 784049 2816219 2022-08-28T16:46:40Z FaridShavkatullayev 72137 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Munozara:BMW X4 1 784050 2816220 2022-08-28T16:46:43Z Abubakir Mo'minjonov 76708 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Mazda CX-7 0 784051 2816231 2022-08-28T16:54:44Z Abubakir Mo'minjonov 76708 „[[:ru:Special:Redirect/revision/122284841|Mazda CX-7]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Avtomobil bilgiqutisi|kuzovturi=5‑dv. SUV (5 o'rin)|bakhajmi=|o'rindiqsoni=|eshiklarsoni=|dizayneri=Iwao Koizumi|nom=Mazda CX-7|ishlabchiqaruvchi=Mazda Motor korporatsiyasi|modelyili=Ishlab chiqarilgan yillari 2006-2012 Assambleya Xirosima, Yaponiya|sinfi=o'rta o'lchamli krossover|dvigateli=2,3 litr benzinli turbo quvvatli l4 2,5 litr benzin l4|uzunligi=4676 mm|kengligi=1872 mm|balandligi=1646 mm|gildirakbazasi=2750 mm|vazni=1782 kg|quvvati=Maksimal tezlik 181 km/soat|aloqadoravtolar=Ford Edge Mazda6 Mazda CX-9 Nissan Murano Subaru Tribeca|tasvir=2006-2009_Mazda_CX-7_(ER)_Luxury_wagon_(2010-06-17)_01.jpg}}'''Mazda CX-7''' - yapon avtomobil ishlab chiqaruvchisi [[Mazda korporatsiyasi|Mazda]] tomonidan ishlab chiqarilgan o'rta o'lchamli SUV . == Tarixi == Avtomobil birinchi marta [[2006]]-yil yanvar oyida Los-Anjeles avtosalonida taqdim etilgan. Mazda CX-7 2005-yilda taqdim etilgan ''MX-Crossport kontseptsiyasining'' ishlab chiqarish versiyasidir. Ishlab chiqarish 2006-yilning bahorida Yaponiyaning [[Xirosima]] shahridagi Mazda zavodida boshlangan. 2009-yilda avtomobil restylingdan o'tdi, uning davomida 238 ot kuchiga ega dvigatelli to'liq g'ildirakli versiyaga qo'shimcha ravishda, 2,5 litrli dvigatel (163 ot kuchi) bilan oldingi g'ildirakli versiya paydo bo'ldi.) === Texnik xususiyatlari === Mazda CX-7 yangi platformada qurilgan, ammo deyarli barcha komponentlar boshqa modellardan olingan. Old ishlab chiqarish Mazda MPV minivenidan, orqa ishlab chiqarish Mazda 3'dan biroz o'zgartirilgan süspansiyondur. Dvigatellardan biri Mazda 6 MPS dan, lekin 238 ot kuchiga tushirilgan, u erdan orqa g'ildirak haydovchisida ko'p plastinkali elektron boshqariladigan debriyaj bilan to'liq g'ildirakli [[Toʻliq uzatma|uzatma]] mavjud. Transmissiya 6 pog'onali Active matic [[Avtomatik uzatmalar qutisi|avtomat uzatma]] bo'lib, qo'lda o'zgartirish rejimiga ega. Powertrain imkoniyatlari: {| class="wikitable" |Versiya | Dvigatel modeli | dvigatel turi | Hajmi, sm³ | Quvvat, l. bilan. | yillar |- | Mazda CX-7 2.3 | MZR L3 | R4, benzin, turbo | 2261 | 238 | 2006-2012-yillar |- | Mazda CX-7 2.3 | MZR L3 | R4, benzin, turbo | 2261 | 244 | 2006-2012-yillar |- | Mazda CX-7 2.3 | MZR L3 | R4, benzin, turbo | 2261 | 247 | 2012- yil |- | Mazda CX-7 2.3 | MZR L3 | R4, benzin, turbo | 2261 | 260 | 2006-2012-yillar |- | Mazda CX-7 2.5 | MZR L5 | R4, benzin, atmosfera | 2488 | 163 | 2009-2012-yillar |- | Mazda CX-7 2.2 | MZR-CD R2 | R4, dizel, turbo | 2184 | 163/173/185 | 2009-2012-yillar |} === Ichki va tashqi ko'rinish === Mazda konserni bosh dizayneri Ivao Koidzumining so'zlariga ko'ra, u CX-7 modelining tashqi ko'rinishini fitnes markazida bo'lganida o'ylab topgan. Krossoverning tashqi ko'rinishi shahar to'liq g'ildirakli avtomobilini yaratishga sport yondashuvining namunasidir va avtomobilning tashqi ko'rinishi interyer bilan juda ko'p umumiyliklarga ega. == Restyling == 2009-yilda restylingdan so'ng Mazda CX-7 o'zining tashqi ko'rinishini yangiladi va qatorda 163 ot kuchiga ega 2,5 litrli atmosfera dvigateliga ega old g'ildirakli versiya paydo bo'ldi. va Ford va Mazda<ref>{{Veb manbasi|til=ru|url=https://www.kolesa.ru/article/novee-znachit-luchshe-gid-po-pokupke-mazda-cx-7|sarlavha=Гид по покупке Mazda CX-7|muallif=Михаил Ерцев|ish=www.kolesa.ru|sana=2020-12-10|kirish sanasi=2021-07-07|arxivsana=2021-07-09|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210709185529/https://www.kolesa.ru/article/novee-znachit-luchshe-gid-po-pokupke-mazda-cx-7}}</ref> tomonidan ishlab chiqilgan 5 pog'onali avtomatik uzatmalar qutisi FS5A-ELga ega edi. Rossiyada yangilangan modelni sotish 2011-yilda boshlangan. Evropa bozori uchun 2,2 litrli turbodizel (173 ot kuchi) va 6 pog'onali mexanik uzatmalar qutisi bilan jihozlangan variant taklif qilindi. == Ishlab chiqarishni yakunlash == 2012-yil avgust oyida eskirganligi va yangi [[Mazda CX-5]] krossoveri bilan raqobat tufayli ishlab chiqarish to'xtatildi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.zr.ru/content/news/466182-mazda_cx-7_snali_s_proizvodstva/|sarlavha=Mazda CX-7 сняли с производства|ish=www.zr.ru|sana=2012-08-23|kirish sanasi=2021-07-07|arxivsana=2021-07-09|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210709185801/https://www.zr.ru/content/news/466182-mazda_cx-7_snali_s_proizvodstva/}}</ref>. == Xavfsizlik == Mazda CX-7 xavfsizlik tizimida 6 ta xavfsizlik yostiqchasi, ABS, Tormoz yordamchisi (EBA), DSC dinamik barqarorlikni boshqarish va tortishni boshqarish (TSC) mavjud. 4 yulduzli reytingning pastligi kattalar bo'yni himoyasining yomonligi bilan bog'liq. Frontal zarba oldingi chavandozlar tizzalari va sonlarini himoya qilishning o'rtacha darajasini aniqladi <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.zr.ru/content/articles/397298-kresh-testy_euroncap_udar_po_pravilam/|sarlavha=Крэш-тесты EuroNCAP: удар по правилам|muallif=Кирилл Милешкин|ish=www.zr.ru|sana=2012-01-13|kirish sanasi=2021-07-07|arxivsana=2021-07-09|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210709190954/https://www.zr.ru/content/articles/397298-kresh-testy_euroncap_udar_po_pravilam/}}</ref> . == Rasmlar == <gallery perrow="4"> Fayl:2006-2009 Mazda CX-7 (ER) Classic wagon (2010-06-17) 01.jpg |CX-7 2006 yil Fayl:2006-2009 Mazda CX-7 (ER) Luxury wagon (2010-07-26).jpg |CX-7 orqa ko'rinishi Fayl:Mazda CX-7 Facelift front 20100731.jpg |CX-7 yangilash 2010 Fayl:Mazda CX-7 - Flickr - David Villarreal Fernández (54).jpg |Ichki Fayl:Mazda CX-7 - Flickr - David Villarreal Fernández (43).jpg |Ichki Fayl:Mazda CX-7 - Flickr - David Villarreal Fernández (38).jpg |Ichki Fayl:Mazda CX-7 - Flickr - David Villarreal Fernández (47).jpg |Magistral </gallery> == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Mazda avtomobillari]] [[Turkum:J segmentli avtomobillar]] [[Turkum:2000-yilda ishlab chiqarilgan avtomobillar]] [[Turkum:2010-yil ishlab chiqarilgan avtomobillar]] 18vdz25kz1i0b0n7ed94nh59gyro03d 2816234 2816231 2022-08-28T16:55:47Z Abubakir Mo'minjonov 76708 wikitext text/x-wiki {{Avtomobil bilgiqutisi|kuzovturi=5‑dv. SUV (5 o'rin)|bakhajmi=|o'rindiqsoni=|eshiklarsoni=|dizayneri=Iwao Koizumi|nom=Mazda CX-7|ishlabchiqaruvchi=Mazda Motor korporatsiyasi|modelyili=Ishlab chiqarilgan yillari 2006-2012 Assambleya Xirosima, Yaponiya|sinfi=o'rta o'lchamli krossover|dvigateli=2,3 litr benzinli turbo quvvatli l4 2,5 litr benzin l4|uzunligi=4676 mm|kengligi=1872 mm|balandligi=1646 mm|gildirakbazasi=2750 mm|vazni=1782 kg|quvvati=Maksimal tezlik 181 km/soat|aloqadoravtolar=Ford Edge Mazda6 Mazda CX-9 Nissan Murano Subaru Tribeca|tasvir=2006-2009_Mazda_CX-7_(ER)_Luxury_wagon_(2010-06-17)_01.jpg}}'''Mazda CX-7''' - yapon avtomobil ishlab chiqaruvchisi [[Mazda korporatsiyasi|Mazda]] tomonidan ishlab chiqarilgan o'rta o'lchamli SUV . == Tarixi == Avtomobil birinchi marta [[2006]]-yil yanvar oyida Los-Anjeles avtosalonida taqdim etilgan. Mazda CX-7 2005-yilda taqdim etilgan ''MX-Crossport kontseptsiyasining'' ishlab chiqarish versiyasidir. Ishlab chiqarish 2006-yilning bahorida Yaponiyaning [[Xirosima]] shahridagi Mazda zavodida boshlangan. 2009-yilda avtomobil restylingdan o'tdi, uning davomida 238 ot kuchiga ega dvigatelli to'liq g'ildirakli versiyaga qo'shimcha ravishda, 2,5 litrli dvigatel (163 ot kuchi) bilan oldingi g'ildirakli versiya paydo bo'ldi.) === Texnik xususiyatlari === Mazda CX-7 yangi platformada qurilgan, ammo deyarli barcha komponentlar boshqa modellardan olingan. Old ishlab chiqarish Mazda MPV minivenidan, orqa ishlab chiqarish Mazda 3'dan biroz o'zgartirilgan süspansiyondur. Dvigatellardan biri Mazda 6 MPS dan, lekin 238 ot kuchiga tushirilgan, u erdan orqa g'ildirak haydovchisida ko'p plastinkali elektron boshqariladigan debriyaj bilan to'liq g'ildirakli [[Toʻliq uzatma|uzatma]] mavjud. Transmissiya 6 pog'onali Active matic [[Avtomatik uzatmalar qutisi|avtomat uzatma]] bo'lib, qo'lda o'zgartirish rejimiga ega. Powertrain imkoniyatlari: {| class="wikitable" |Versiya | Dvigatel modeli | dvigatel turi | Hajmi, sm³ | Quvvat, l. bilan. | yillar |- | Mazda CX-7 2.3 | MZR L3 | R4, benzin, turbo | 2261 | 238 | 2006-2012-yillar |- | Mazda CX-7 2.3 | MZR L3 | R4, benzin, turbo | 2261 | 244 | 2006-2012-yillar |- | Mazda CX-7 2.3 | MZR L3 | R4, benzin, turbo | 2261 | 247 | 2012- yil |- | Mazda CX-7 2.3 | MZR L3 | R4, benzin, turbo | 2261 | 260 | 2006-2012-yillar |- | Mazda CX-7 2.5 | MZR L5 | R4, benzin, atmosfera | 2488 | 163 | 2009-2012-yillar |- | Mazda CX-7 2.2 | MZR-CD R2 | R4, dizel, turbo | 2184 | 163/173/185 | 2009-2012-yillar |} == Ichki va tashqi ko'rinish == Mazda konserni bosh dizayneri Ivao Koidzumining so'zlariga ko'ra, u CX-7 modelining tashqi ko'rinishini fitnes markazida bo'lganida o'ylab topgan. Krossoverning tashqi ko'rinishi shahar to'liq g'ildirakli avtomobilini yaratishga sport yondashuvining namunasidir va avtomobilning tashqi ko'rinishi interyer bilan juda ko'p umumiyliklarga ega. == Restyling == 2009-yilda restylingdan so'ng Mazda CX-7 o'zining tashqi ko'rinishini yangiladi va qatorda 163 ot kuchiga ega 2,5 litrli atmosfera dvigateliga ega old g'ildirakli versiya paydo bo'ldi. va Ford va Mazda<ref>{{Veb manbasi|til=ru|url=https://www.kolesa.ru/article/novee-znachit-luchshe-gid-po-pokupke-mazda-cx-7|sarlavha=Гид по покупке Mazda CX-7|muallif=Михаил Ерцев|ish=www.kolesa.ru|sana=2020-12-10|kirish sanasi=2021-07-07|arxivsana=2021-07-09|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210709185529/https://www.kolesa.ru/article/novee-znachit-luchshe-gid-po-pokupke-mazda-cx-7}}</ref> tomonidan ishlab chiqilgan 5 pog'onali avtomatik uzatmalar qutisi FS5A-ELga ega edi. Rossiyada yangilangan modelni sotish 2011-yilda boshlangan. Evropa bozori uchun 2,2 litrli turbodizel (173 ot kuchi) va 6 pog'onali mexanik uzatmalar qutisi bilan jihozlangan variant taklif qilindi. == Ishlab chiqarishni yakunlash == 2012-yil avgust oyida eskirganligi va yangi [[Mazda CX-5]] krossoveri bilan raqobat tufayli ishlab chiqarish to'xtatildi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.zr.ru/content/news/466182-mazda_cx-7_snali_s_proizvodstva/|sarlavha=Mazda CX-7 сняли с производства|ish=www.zr.ru|sana=2012-08-23|kirish sanasi=2021-07-07|arxivsana=2021-07-09|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210709185801/https://www.zr.ru/content/news/466182-mazda_cx-7_snali_s_proizvodstva/}}</ref>. == Xavfsizlik == Mazda CX-7 xavfsizlik tizimida 6 ta xavfsizlik yostiqchasi, ABS, Tormoz yordamchisi (EBA), DSC dinamik barqarorlikni boshqarish va tortishni boshqarish (TSC) mavjud. 4 yulduzli reytingning pastligi kattalar bo'yni himoyasining yomonligi bilan bog'liq. Frontal zarba oldingi chavandozlar tizzalari va sonlarini himoya qilishning o'rtacha darajasini aniqladi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.zr.ru/content/articles/397298-kresh-testy_euroncap_udar_po_pravilam/|sarlavha=Крэш-тесты EuroNCAP: удар по правилам|muallif=Кирилл Милешкин|ish=www.zr.ru|sana=2012-01-13|kirish sanasi=2021-07-07|arxivsana=2021-07-09|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210709190954/https://www.zr.ru/content/articles/397298-kresh-testy_euroncap_udar_po_pravilam/}}</ref>. == Rasmlar == <gallery perrow="4"> Fayl:2006-2009 Mazda CX-7 (ER) Classic wagon (2010-06-17) 01.jpg|CX-7 2006-yil Fayl:2006-2009 Mazda CX-7 (ER) Luxury wagon (2010-07-26).jpg|CX-7 orqa ko'rinishi Fayl:Mazda CX-7 Facelift front 20100731.jpg|CX-7 yangilash 2010-yil Fayl:Mazda CX-7 - Flickr - David Villarreal Fernández (54).jpg|Ichki Fayl:Mazda CX-7 - Flickr - David Villarreal Fernández (43).jpg|Ichki Fayl:Mazda CX-7 - Flickr - David Villarreal Fernández (38).jpg|Ichki Fayl:Mazda CX-7 - Flickr - David Villarreal Fernández (47).jpg|Magistral </gallery> == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Mazda avtomobillari]] [[Turkum:J segmentli avtomobillar]] [[Turkum:2000-yilda ishlab chiqarilgan avtomobillar]] [[Turkum:2010-yil ishlab chiqarilgan avtomobillar]] exfbxg212fymxgzl6ue541k1pxzvc3v 2816235 2816234 2022-08-28T16:56:00Z Abubakir Mo'minjonov 76708 wikitext text/x-wiki {{Avtomobil bilgiqutisi|kuzovturi=5‑dv. SUV (5 o'rin)|bakhajmi=|o'rindiqsoni=|eshiklarsoni=|dizayneri=Iwao Koizumi|nom=Mazda CX-7|ishlabchiqaruvchi=Mazda Motor korporatsiyasi|modelyili=Ishlab chiqarilgan yillari 2006-2012 Assambleya Xirosima, Yaponiya|sinfi=o'rta o'lchamli krossover|dvigateli=2,3 litr benzinli turbo quvvatli l4 2,5 litr benzin l4|uzunligi=4676 mm|kengligi=1872 mm|balandligi=1646 mm|gildirakbazasi=2750 mm|vazni=1782 kg|quvvati=Maksimal tezlik 181 km/soat|aloqadoravtolar=Ford Edge Mazda6 Mazda CX-9 Nissan Murano Subaru Tribeca|tasvir=2006-2009_Mazda_CX-7_(ER)_Luxury_wagon_(2010-06-17)_01.jpg}}'''Mazda CX-7''' — yapon avtomobil ishlab chiqaruvchisi [[Mazda korporatsiyasi|Mazda]] tomonidan ishlab chiqarilgan oʻrta oʻlchamli SUV . == Tarixi == Avtomobil birinchi marta [[2006]]-yil yanvar oyida Los-Anjeles avtosalonida taqdim etilgan. Mazda CX-7 2005-yilda taqdim etilgan ''MX-Crossport kontseptsiyasining'' ishlab chiqarish versiyasidir. Ishlab chiqarish 2006-yilning bahorida Yaponiyaning [[Xirosima]] shahridagi Mazda zavodida boshlangan. 2009-yilda avtomobil restylingdan oʻtdi, uning davomida 238 ot kuchiga ega dvigatelli toʻliq gʻildirakli versiyaga qoʻshimcha ravishda, 2,5 litrli dvigatel (163 ot kuchi) bilan oldingi gʻildirakli versiya paydo boʻldi.) === Texnik xususiyatlari === Mazda CX-7 yangi platformada qurilgan, ammo deyarli barcha komponentlar boshqa modellardan olingan. Old ishlab chiqarish Mazda MPV minivenidan, orqa ishlab chiqarish Mazda 3’dan biroz oʻzgartirilgan süspansiyondur. Dvigatellardan biri Mazda 6 MPS dan, lekin 238 ot kuchiga tushirilgan, u erdan orqa gʻildirak haydovchisida koʻp plastinkali elektron boshqariladigan debriyaj bilan toʻliq gʻildirakli [[Toʻliq uzatma|uzatma]] mavjud. Transmissiya 6 pogʻonali Active matic [[Avtomatik uzatmalar qutisi|avtomat uzatma]] boʻlib, qoʻlda oʻzgartirish rejimiga ega. Powertrain imkoniyatlari: {| class="wikitable" |Versiya | Dvigatel modeli | dvigatel turi | Hajmi, sm³ | Quvvat, l. bilan. | yillar |- | Mazda CX-7 2.3 | MZR L3 | R4, benzin, turbo | 2261 | 238 | 2006-2012-yillar |- | Mazda CX-7 2.3 | MZR L3 | R4, benzin, turbo | 2261 | 244 | 2006-2012-yillar |- | Mazda CX-7 2.3 | MZR L3 | R4, benzin, turbo | 2261 | 247 | 2012- yil |- | Mazda CX-7 2.3 | MZR L3 | R4, benzin, turbo | 2261 | 260 | 2006-2012-yillar |- | Mazda CX-7 2.5 | MZR L5 | R4, benzin, atmosfera | 2488 | 163 | 2009-2012-yillar |- | Mazda CX-7 2.2 | MZR-CD R2 | R4, dizel, turbo | 2184 | 163/173/185 | 2009-2012-yillar |} == Ichki va tashqi koʻrinish == Mazda konserni bosh dizayneri Ivao Koidzumining soʻzlariga koʻra, u CX-7 modelining tashqi koʻrinishini fitnes markazida boʻlganida oʻylab topgan. Krossoverning tashqi koʻrinishi shahar toʻliq gʻildirakli avtomobilini yaratishga sport yondashuvining namunasidir va avtomobilning tashqi koʻrinishi interyer bilan juda koʻp umumiyliklarga ega. == Restyling == 2009-yilda restylingdan soʻng Mazda CX-7 oʻzining tashqi koʻrinishini yangiladi va qatorda 163 ot kuchiga ega 2,5 litrli atmosfera dvigateliga ega old gʻildirakli versiya paydo boʻldi. va Ford va Mazda<ref>{{Veb manbasi|til=ru|url=https://www.kolesa.ru/article/novee-znachit-luchshe-gid-po-pokupke-mazda-cx-7|sarlavha=Гид по покупке Mazda CX-7|muallif=Михаил Ерцев|ish=www.kolesa.ru|sana=2020-12-10|kirish sanasi=2021-07-07|arxivsana=2021-07-09|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210709185529/https://www.kolesa.ru/article/novee-znachit-luchshe-gid-po-pokupke-mazda-cx-7}}</ref> tomonidan ishlab chiqilgan 5 pogʻonali avtomatik uzatmalar qutisi FS5A-ELga ega edi. Rossiyada yangilangan modelni sotish 2011-yilda boshlangan. Evropa bozori uchun 2,2 litrli turbodizel (173 ot kuchi) va 6 pogʻonali mexanik uzatmalar qutisi bilan jihozlangan variant taklif qilindi. == Ishlab chiqarishni yakunlash == 2012-yil avgust oyida eskirganligi va yangi [[Mazda CX-5]] krossoveri bilan raqobat tufayli ishlab chiqarish toʻxtatildi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.zr.ru/content/news/466182-mazda_cx-7_snali_s_proizvodstva/|sarlavha=Mazda CX-7 сняли с производства|ish=www.zr.ru|sana=2012-08-23|kirish sanasi=2021-07-07|arxivsana=2021-07-09|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210709185801/https://www.zr.ru/content/news/466182-mazda_cx-7_snali_s_proizvodstva/}}</ref>. == Xavfsizlik == Mazda CX-7 xavfsizlik tizimida 6 ta xavfsizlik yostiqchasi, ABS, Tormoz yordamchisi (EBA), DSC dinamik barqarorlikni boshqarish va tortishni boshqarish (TSC) mavjud. 4 yulduzli reytingning pastligi kattalar boʻyni himoyasining yomonligi bilan bogʻliq. Frontal zarba oldingi chavandozlar tizzalari va sonlarini himoya qilishning oʻrtacha darajasini aniqladi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.zr.ru/content/articles/397298-kresh-testy_euroncap_udar_po_pravilam/|sarlavha=Крэш-тесты EuroNCAP: удар по правилам|muallif=Кирилл Милешкин|ish=www.zr.ru|sana=2012-01-13|kirish sanasi=2021-07-07|arxivsana=2021-07-09|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210709190954/https://www.zr.ru/content/articles/397298-kresh-testy_euroncap_udar_po_pravilam/}}</ref>. == Rasmlar == <gallery perrow="4"> Fayl:2006-2009 Mazda CX-7 (ER) Classic wagon (2010-06-17) 01.jpg|CX-7 2006-yil Fayl:2006-2009 Mazda CX-7 (ER) Luxury wagon (2010-07-26).jpg|CX-7 orqa koʻrinishi Fayl:Mazda CX-7 Facelift front 20100731.jpg|CX-7 yangilash 2010-yil Fayl:Mazda CX-7 — Flickr — David Villarreal Fernández (54).jpg|Ichki Fayl:Mazda CX-7 — Flickr — David Villarreal Fernández (43).jpg|Ichki Fayl:Mazda CX-7 — Flickr — David Villarreal Fernández (38).jpg|Ichki Fayl:Mazda CX-7 — Flickr — David Villarreal Fernández (47).jpg|Magistral </gallery> == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Mazda avtomobillari]] [[Turkum:J segmentli avtomobillar]] [[Turkum:2000-yilda ishlab chiqarilgan avtomobillar]] [[Turkum:2010-yil ishlab chiqarilgan avtomobillar]] lw0zxrhlsj4o2cdzf33zq3kn1dmdumm 2816248 2816235 2022-08-28T17:00:07Z Abubakir Mo'minjonov 76708 wikitext text/x-wiki {{Avtomobil bilgiqutisi|kuzovturi=5‑dv. SUV (5 o'rin)|bakhajmi=|o'rindiqsoni=|eshiklarsoni=|dizayneri=Iwao Koizumi|nom=Mazda CX-7|ishlabchiqaruvchi=Mazda Motor korporatsiyasi|modelyili=Ishlab chiqarilgan yillari 2006-2012 Assambleya Xirosima, Yaponiya|sinfi=o'rta o'lchamli krossover|dvigateli=2,3 litr benzinli turbo quvvatli l4 2,5 litr benzin l4|uzunligi=4676 mm|kengligi=1872 mm|balandligi=1646 mm|gildirakbazasi=2750 mm|vazni=1782 kg|quvvati=Maksimal tezlik 181 km/soat|aloqadoravtolar=Ford Edge Mazda6 Mazda CX-9 Nissan Murano Subaru Tribeca|tasvir=2006-2009_Mazda_CX-7_(ER)_Luxury_wagon_(2010-06-17)_01.jpg}}'''Mazda CX-7''' — yapon avtomobil ishlab chiqaruvchisi [[Mazda korporatsiyasi|Mazda]] tomonidan ishlab chiqarilgan oʻrta oʻlchamli SUV . == Tarixi == Avtomobil birinchi marta [[2006]]-yil yanvar oyida Los-Anjeles avtosalonida taqdim etilgan. Mazda CX-7 2005-yilda taqdim etilgan ''MX-Crossport kontseptsiyasining'' ishlab chiqarish versiyasidir. Ishlab chiqarish 2006-yilning bahorida Yaponiyaning [[Xirosima]] shahridagi Mazda zavodida boshlangan. 2009-yilda avtomobil restylingdan oʻtdi, uning davomida 238 ot kuchiga ega dvigatelli toʻliq gʻildirakli versiyaga qoʻshimcha ravishda, 2,5 litrli dvigatel (163 ot kuchi) bilan oldingi gʻildirakli versiya paydo boʻldi.) === Texnik xususiyatlari === Mazda CX-7 yangi platformada qurilgan, ammo deyarli barcha komponentlar boshqa modellardan olingan. Old ishlab chiqarish Mazda MPV minivenidan, orqa ishlab chiqarish Mazda 3’dan biroz oʻzgartirilgan süspansiyondur. Dvigatellardan biri Mazda 6 MPS dan, lekin 238 ot kuchiga tushirilgan, u erdan orqa gʻildirak haydovchisida koʻp plastinkali elektron boshqariladigan debriyaj bilan toʻliq gʻildirakli [[Toʻliq uzatma|uzatma]] mavjud. Transmissiya 6 pogʻonali Active matic [[Avtomatik uzatmalar qutisi|avtomat uzatma]] boʻlib, qoʻlda oʻzgartirish rejimiga ega. Powertrain imkoniyatlari: {| class="wikitable" |Versiya | Dvigatel modeli | dvigatel turi | Hajmi, sm³ | Quvvat, l. bilan. | yillar |- | Mazda CX-7 2.3 | MZR L3 | R4, benzin, turbo | 2261 | 238 | 2006-2012-yillar |- | Mazda CX-7 2.3 | MZR L3 | R4, benzin, turbo | 2261 | 244 | 2006-2012-yillar |- | Mazda CX-7 2.3 | MZR L3 | R4, benzin, turbo | 2261 | 247 | 2012- yil |- | Mazda CX-7 2.3 | MZR L3 | R4, benzin, turbo | 2261 | 260 | 2006-2012-yillar |- | Mazda CX-7 2.5 | MZR L5 | R4, benzin, atmosfera | 2488 | 163 | 2009-2012-yillar |- | Mazda CX-7 2.2 | MZR-CD R2 | R4, dizel, turbo | 2184 | 163/173/185 | 2009-2012-yillar |} == Ichki va tashqi koʻrinish == Mazda konserni bosh dizayneri Ivao Koidzumining soʻzlariga koʻra, u CX-7 modelining tashqi koʻrinishini fitnes markazida boʻlganida oʻylab topgan. Krossoverning tashqi koʻrinishi shahar toʻliq gʻildirakli avtomobilini yaratishga sport yondashuvining namunasidir va avtomobilning tashqi koʻrinishi interyer bilan juda koʻp umumiyliklarga ega. == Restyling == 2009-yilda restylingdan soʻng Mazda CX-7 oʻzining tashqi koʻrinishini yangiladi va qatorda 163 ot kuchiga ega 2,5 litrli atmosfera dvigateliga ega old gʻildirakli versiya paydo boʻldi. va Ford va Mazda<ref>{{Veb manbasi|til=ru|url=https://www.kolesa.ru/article/novee-znachit-luchshe-gid-po-pokupke-mazda-cx-7|sarlavha=Гид по покупке Mazda CX-7|muallif=Михаил Ерцев|ish=www.kolesa.ru|sana=2020-12-10|kirish sanasi=2021-07-07|arxivsana=2021-07-09|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210709185529/https://www.kolesa.ru/article/novee-znachit-luchshe-gid-po-pokupke-mazda-cx-7}}</ref> tomonidan ishlab chiqilgan 5 pogʻonali avtomatik uzatmalar qutisi FS5A-ELga ega edi. Rossiyada yangilangan modelni sotish 2011-yilda boshlangan. Evropa bozori uchun 2,2 litrli turbodizel (173 ot kuchi) va 6 pogʻonali mexanik uzatmalar qutisi bilan jihozlangan variant taklif qilindi. == Ishlab chiqarishni yakunlash == 2012-yil avgust oyida eskirganligi va yangi [[Mazda CX-5]] krossoveri bilan raqobat tufayli ishlab chiqarish toʻxtatildi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.zr.ru/content/news/466182-mazda_cx-7_snali_s_proizvodstva/|sarlavha=Mazda CX-7 сняли с производства|ish=www.zr.ru|sana=2012-08-23|kirish sanasi=2021-07-07|arxivsana=2021-07-09|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210709185801/https://www.zr.ru/content/news/466182-mazda_cx-7_snali_s_proizvodstva/}}</ref>. == Xavfsizlik == Mazda CX-7 xavfsizlik tizimida 6 ta xavfsizlik yostiqchasi, ABS, Tormoz yordamchisi (EBA), DSC dinamik barqarorlikni boshqarish va tortishni boshqarish (TSC) mavjud. 4 yulduzli reytingning pastligi kattalar boʻyni himoyasining yomonligi bilan bogʻliq. Frontal zarba oldingi chavandozlar tizzalari va sonlarini himoya qilishning oʻrtacha darajasini aniqladi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.zr.ru/content/articles/397298-kresh-testy_euroncap_udar_po_pravilam/|sarlavha=Крэш-тесты EuroNCAP: удар по правилам|muallif=Кирилл Милешкин|ish=www.zr.ru|sana=2012-01-13|kirish sanasi=2021-07-07|arxivsana=2021-07-09|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210709190954/https://www.zr.ru/content/articles/397298-kresh-testy_euroncap_udar_po_pravilam/}}</ref>. == Rasmlar == <gallery perrow="4"> Fayl:2006-2009 Mazda CX-7 (ER) Classic wagon (2010-06-17) 01.jpg|CX-7 2006-yil Fayl:2006-2009 Mazda CX-7 (ER) Luxury wagon (2010-07-26).jpg|CX-7 orqa koʻrinishi Fayl:Mazda CX-7 Facelift front 20100731.jpg|CX-7 yangilash 2010-yil Fayl:Mazda CX-7 - Flickr - David Villarreal Fernández (54).jpg|Ichki Fayl:Mazda CX-7 - Flickr - David Villarreal Fernández (43).jpg|Ichki Fayl:Mazda CX-7 - Flickr - David Villarreal Fernández (38).jpg|Ichki Fayl:Mazda CX-7 - Flickr - David Villarreal Fernández (47).jpg|Magistral </gallery> == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Mazda avtomobillari]] [[Turkum:J segmentli avtomobillar]] [[Turkum:2000-yilda ishlab chiqarilgan avtomobillar]] [[Turkum:2010-yil ishlab chiqarilgan avtomobillar]] 9nxen3baz7akyk9mlmzl4ylcvv9y5zr 2816398 2816248 2022-08-28T18:17:12Z Olimidono 66018 /* Xavfsizlik */ wikitext text/x-wiki {{Avtomobil bilgiqutisi|kuzovturi=5‑dv. SUV (5 o'rin)|bakhajmi=|o'rindiqsoni=|eshiklarsoni=|dizayneri=Iwao Koizumi|nom=Mazda CX-7|ishlabchiqaruvchi=Mazda Motor korporatsiyasi|modelyili=Ishlab chiqarilgan yillari 2006-2012 Assambleya Xirosima, Yaponiya|sinfi=o'rta o'lchamli krossover|dvigateli=2,3 litr benzinli turbo quvvatli l4 2,5 litr benzin l4|uzunligi=4676 mm|kengligi=1872 mm|balandligi=1646 mm|gildirakbazasi=2750 mm|vazni=1782 kg|quvvati=Maksimal tezlik 181 km/soat|aloqadoravtolar=Ford Edge Mazda6 Mazda CX-9 Nissan Murano Subaru Tribeca|tasvir=2006-2009_Mazda_CX-7_(ER)_Luxury_wagon_(2010-06-17)_01.jpg}}'''Mazda CX-7''' — yapon avtomobil ishlab chiqaruvchisi [[Mazda korporatsiyasi|Mazda]] tomonidan ishlab chiqarilgan oʻrta oʻlchamli SUV . == Tarixi == Avtomobil birinchi marta [[2006]]-yil yanvar oyida Los-Anjeles avtosalonida taqdim etilgan. Mazda CX-7 2005-yilda taqdim etilgan ''MX-Crossport kontseptsiyasining'' ishlab chiqarish versiyasidir. Ishlab chiqarish 2006-yilning bahorida Yaponiyaning [[Xirosima]] shahridagi Mazda zavodida boshlangan. 2009-yilda avtomobil restylingdan oʻtdi, uning davomida 238 ot kuchiga ega dvigatelli toʻliq gʻildirakli versiyaga qoʻshimcha ravishda, 2,5 litrli dvigatel (163 ot kuchi) bilan oldingi gʻildirakli versiya paydo boʻldi.) === Texnik xususiyatlari === Mazda CX-7 yangi platformada qurilgan, ammo deyarli barcha komponentlar boshqa modellardan olingan. Old ishlab chiqarish Mazda MPV minivenidan, orqa ishlab chiqarish Mazda 3’dan biroz oʻzgartirilgan süspansiyondur. Dvigatellardan biri Mazda 6 MPS dan, lekin 238 ot kuchiga tushirilgan, u erdan orqa gʻildirak haydovchisida koʻp plastinkali elektron boshqariladigan debriyaj bilan toʻliq gʻildirakli [[Toʻliq uzatma|uzatma]] mavjud. Transmissiya 6 pogʻonali Active matic [[Avtomatik uzatmalar qutisi|avtomat uzatma]] boʻlib, qoʻlda oʻzgartirish rejimiga ega. Powertrain imkoniyatlari: {| class="wikitable" |Versiya | Dvigatel modeli | dvigatel turi | Hajmi, sm³ | Quvvat, l. bilan. | yillar |- | Mazda CX-7 2.3 | MZR L3 | R4, benzin, turbo | 2261 | 238 | 2006-2012-yillar |- | Mazda CX-7 2.3 | MZR L3 | R4, benzin, turbo | 2261 | 244 | 2006-2012-yillar |- | Mazda CX-7 2.3 | MZR L3 | R4, benzin, turbo | 2261 | 247 | 2012- yil |- | Mazda CX-7 2.3 | MZR L3 | R4, benzin, turbo | 2261 | 260 | 2006-2012-yillar |- | Mazda CX-7 2.5 | MZR L5 | R4, benzin, atmosfera | 2488 | 163 | 2009-2012-yillar |- | Mazda CX-7 2.2 | MZR-CD R2 | R4, dizel, turbo | 2184 | 163/173/185 | 2009-2012-yillar |} == Ichki va tashqi koʻrinish == Mazda konserni bosh dizayneri Ivao Koidzumining soʻzlariga koʻra, u CX-7 modelining tashqi koʻrinishini fitnes markazida boʻlganida oʻylab topgan. Krossoverning tashqi koʻrinishi shahar toʻliq gʻildirakli avtomobilini yaratishga sport yondashuvining namunasidir va avtomobilning tashqi koʻrinishi interyer bilan juda koʻp umumiyliklarga ega. == Restyling == 2009-yilda restylingdan soʻng Mazda CX-7 oʻzining tashqi koʻrinishini yangiladi va qatorda 163 ot kuchiga ega 2,5 litrli atmosfera dvigateliga ega old gʻildirakli versiya paydo boʻldi. va Ford va Mazda<ref>{{Veb manbasi|til=ru|url=https://www.kolesa.ru/article/novee-znachit-luchshe-gid-po-pokupke-mazda-cx-7|sarlavha=Гид по покупке Mazda CX-7|muallif=Михаил Ерцев|ish=www.kolesa.ru|sana=2020-12-10|kirish sanasi=2021-07-07|arxivsana=2021-07-09|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210709185529/https://www.kolesa.ru/article/novee-znachit-luchshe-gid-po-pokupke-mazda-cx-7}}</ref> tomonidan ishlab chiqilgan 5 pogʻonali avtomatik uzatmalar qutisi FS5A-ELga ega edi. Rossiyada yangilangan modelni sotish 2011-yilda boshlangan. Evropa bozori uchun 2,2 litrli turbodizel (173 ot kuchi) va 6 pogʻonali mexanik uzatmalar qutisi bilan jihozlangan variant taklif qilindi. == Ishlab chiqarishni yakunlash == 2012-yil avgust oyida eskirganligi va yangi [[Mazda CX-5]] krossoveri bilan raqobat tufayli ishlab chiqarish toʻxtatildi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.zr.ru/content/news/466182-mazda_cx-7_snali_s_proizvodstva/|sarlavha=Mazda CX-7 сняли с производства|ish=www.zr.ru|sana=2012-08-23|kirish sanasi=2021-07-07|arxivsana=2021-07-09|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210709185801/https://www.zr.ru/content/news/466182-mazda_cx-7_snali_s_proizvodstva/}}</ref>. == Xavfsizlik == Mazda CX-7 xavfsizlik tizimida 6 ta xavfsizlik yostiqchasi, ABS, Tormoz yordamchisi (EBA), DSC dinamik barqarorlikni boshqarish va tortishni boshqarish (TSC) mavjud. {{EuroNCAP |model = Mazda CX-7 2.2 diesel, RHD |yil = 2010 |havola = http://www.euroncap.com/results/mazda/cx-7/2010/402.aspx |hayotga mosligi = да/нет |umumiy reyting = 4 |yo'lovchi foizi = 76 |yoshbola foizi = 79 |piyoda foizi = 43 |faol havfsizlik foizi = 71 |test versiyasi = 2010 }} 4 yulduzli reytingning pastligi kattalar boʻyni himoyasining yomonligi bilan bogʻliq. Frontal zarba oldingi chavandozlar tizzalari va sonlarini himoya qilishning oʻrtacha darajasini aniqladi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.zr.ru/content/articles/397298-kresh-testy_euroncap_udar_po_pravilam/|sarlavha=Крэш-тесты EuroNCAP: удар по правилам|muallif=Кирилл Милешкин|ish=www.zr.ru|sana=2012-01-13|kirish sanasi=2021-07-07|arxivsana=2021-07-09|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210709190954/https://www.zr.ru/content/articles/397298-kresh-testy_euroncap_udar_po_pravilam/}}</ref>. == Rasmlar == <gallery perrow="4"> Fayl:2006-2009 Mazda CX-7 (ER) Classic wagon (2010-06-17) 01.jpg|CX-7 2006-yil Fayl:2006-2009 Mazda CX-7 (ER) Luxury wagon (2010-07-26).jpg|CX-7 orqa koʻrinishi Fayl:Mazda CX-7 Facelift front 20100731.jpg|CX-7 yangilash 2010-yil Fayl:Mazda CX-7 - Flickr - David Villarreal Fernández (54).jpg|Ichki Fayl:Mazda CX-7 - Flickr - David Villarreal Fernández (43).jpg|Ichki Fayl:Mazda CX-7 - Flickr - David Villarreal Fernández (38).jpg|Ichki Fayl:Mazda CX-7 - Flickr - David Villarreal Fernández (47).jpg|Magistral </gallery> == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Mazda avtomobillari]] [[Turkum:J segmentli avtomobillar]] [[Turkum:2000-yilda ishlab chiqarilgan avtomobillar]] [[Turkum:2010-yil ishlab chiqarilgan avtomobillar]] fj393tqhgqxfoogu5vldf8d4vl62ylx 2816403 2816398 2022-08-28T18:19:25Z Olimidono 66018 /* Xavfsizlik */ wikitext text/x-wiki {{Avtomobil bilgiqutisi|kuzovturi=5‑dv. SUV (5 o'rin)|bakhajmi=|o'rindiqsoni=|eshiklarsoni=|dizayneri=Iwao Koizumi|nom=Mazda CX-7|ishlabchiqaruvchi=Mazda Motor korporatsiyasi|modelyili=Ishlab chiqarilgan yillari 2006-2012 Assambleya Xirosima, Yaponiya|sinfi=o'rta o'lchamli krossover|dvigateli=2,3 litr benzinli turbo quvvatli l4 2,5 litr benzin l4|uzunligi=4676 mm|kengligi=1872 mm|balandligi=1646 mm|gildirakbazasi=2750 mm|vazni=1782 kg|quvvati=Maksimal tezlik 181 km/soat|aloqadoravtolar=Ford Edge Mazda6 Mazda CX-9 Nissan Murano Subaru Tribeca|tasvir=2006-2009_Mazda_CX-7_(ER)_Luxury_wagon_(2010-06-17)_01.jpg}}'''Mazda CX-7''' — yapon avtomobil ishlab chiqaruvchisi [[Mazda korporatsiyasi|Mazda]] tomonidan ishlab chiqarilgan oʻrta oʻlchamli SUV . == Tarixi == Avtomobil birinchi marta [[2006]]-yil yanvar oyida Los-Anjeles avtosalonida taqdim etilgan. Mazda CX-7 2005-yilda taqdim etilgan ''MX-Crossport kontseptsiyasining'' ishlab chiqarish versiyasidir. Ishlab chiqarish 2006-yilning bahorida Yaponiyaning [[Xirosima]] shahridagi Mazda zavodida boshlangan. 2009-yilda avtomobil restylingdan oʻtdi, uning davomida 238 ot kuchiga ega dvigatelli toʻliq gʻildirakli versiyaga qoʻshimcha ravishda, 2,5 litrli dvigatel (163 ot kuchi) bilan oldingi gʻildirakli versiya paydo boʻldi.) === Texnik xususiyatlari === Mazda CX-7 yangi platformada qurilgan, ammo deyarli barcha komponentlar boshqa modellardan olingan. Old ishlab chiqarish Mazda MPV minivenidan, orqa ishlab chiqarish Mazda 3’dan biroz oʻzgartirilgan süspansiyondur. Dvigatellardan biri Mazda 6 MPS dan, lekin 238 ot kuchiga tushirilgan, u erdan orqa gʻildirak haydovchisida koʻp plastinkali elektron boshqariladigan debriyaj bilan toʻliq gʻildirakli [[Toʻliq uzatma|uzatma]] mavjud. Transmissiya 6 pogʻonali Active matic [[Avtomatik uzatmalar qutisi|avtomat uzatma]] boʻlib, qoʻlda oʻzgartirish rejimiga ega. Powertrain imkoniyatlari: {| class="wikitable" |Versiya | Dvigatel modeli | dvigatel turi | Hajmi, sm³ | Quvvat, l. bilan. | yillar |- | Mazda CX-7 2.3 | MZR L3 | R4, benzin, turbo | 2261 | 238 | 2006-2012-yillar |- | Mazda CX-7 2.3 | MZR L3 | R4, benzin, turbo | 2261 | 244 | 2006-2012-yillar |- | Mazda CX-7 2.3 | MZR L3 | R4, benzin, turbo | 2261 | 247 | 2012- yil |- | Mazda CX-7 2.3 | MZR L3 | R4, benzin, turbo | 2261 | 260 | 2006-2012-yillar |- | Mazda CX-7 2.5 | MZR L5 | R4, benzin, atmosfera | 2488 | 163 | 2009-2012-yillar |- | Mazda CX-7 2.2 | MZR-CD R2 | R4, dizel, turbo | 2184 | 163/173/185 | 2009-2012-yillar |} == Ichki va tashqi koʻrinish == Mazda konserni bosh dizayneri Ivao Koidzumining soʻzlariga koʻra, u CX-7 modelining tashqi koʻrinishini fitnes markazida boʻlganida oʻylab topgan. Krossoverning tashqi koʻrinishi shahar toʻliq gʻildirakli avtomobilini yaratishga sport yondashuvining namunasidir va avtomobilning tashqi koʻrinishi interyer bilan juda koʻp umumiyliklarga ega. == Restyling == 2009-yilda restylingdan soʻng Mazda CX-7 oʻzining tashqi koʻrinishini yangiladi va qatorda 163 ot kuchiga ega 2,5 litrli atmosfera dvigateliga ega old gʻildirakli versiya paydo boʻldi. va Ford va Mazda<ref>{{Veb manbasi|til=ru|url=https://www.kolesa.ru/article/novee-znachit-luchshe-gid-po-pokupke-mazda-cx-7|sarlavha=Гид по покупке Mazda CX-7|muallif=Михаил Ерцев|ish=www.kolesa.ru|sana=2020-12-10|kirish sanasi=2021-07-07|arxivsana=2021-07-09|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210709185529/https://www.kolesa.ru/article/novee-znachit-luchshe-gid-po-pokupke-mazda-cx-7}}</ref> tomonidan ishlab chiqilgan 5 pogʻonali avtomatik uzatmalar qutisi FS5A-ELga ega edi. Rossiyada yangilangan modelni sotish 2011-yilda boshlangan. Evropa bozori uchun 2,2 litrli turbodizel (173 ot kuchi) va 6 pogʻonali mexanik uzatmalar qutisi bilan jihozlangan variant taklif qilindi. == Ishlab chiqarishni yakunlash == 2012-yil avgust oyida eskirganligi va yangi [[Mazda CX-5]] krossoveri bilan raqobat tufayli ishlab chiqarish toʻxtatildi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.zr.ru/content/news/466182-mazda_cx-7_snali_s_proizvodstva/|sarlavha=Mazda CX-7 сняли с производства|ish=www.zr.ru|sana=2012-08-23|kirish sanasi=2021-07-07|arxivsana=2021-07-09|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210709185801/https://www.zr.ru/content/news/466182-mazda_cx-7_snali_s_proizvodstva/}}</ref>. == Xavfsizlik == Mazda CX-7 xavfsizlik tizimida 6 ta xavfsizlik yostiqchasi, ABS, Tormoz yordamchisi (EBA), DSC dinamik barqarorlikni boshqarish va tortishni boshqarish (TSC) mavjud. {{EuroNCAP |model = Mazda CX-7 2.2 diesel, RHD |yil = 2010 |havola = http://www.euroncap.com/results/mazda/cx-7/2010/402.aspx |hayotga mosligi = yes/no |umumiy reyting = 4 |yo'lovchi foizi = 76 |yoshbola foizi = 79 |piyoda foizi = 43 |faol havfsizlik foizi = 71 |test versiyasi = 2010 }} 4 yulduzli reytingning pastligi kattalar boʻyni himoyasining yomonligi bilan bogʻliq. Frontal zarba oldingi chavandozlar tizzalari va sonlarini himoya qilishning oʻrtacha darajasini aniqladi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.zr.ru/content/articles/397298-kresh-testy_euroncap_udar_po_pravilam/|sarlavha=Крэш-тесты EuroNCAP: удар по правилам|muallif=Кирилл Милешкин|ish=www.zr.ru|sana=2012-01-13|kirish sanasi=2021-07-07|arxivsana=2021-07-09|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210709190954/https://www.zr.ru/content/articles/397298-kresh-testy_euroncap_udar_po_pravilam/}}</ref>. == Rasmlar == <gallery perrow="4"> Fayl:2006-2009 Mazda CX-7 (ER) Classic wagon (2010-06-17) 01.jpg|CX-7 2006-yil Fayl:2006-2009 Mazda CX-7 (ER) Luxury wagon (2010-07-26).jpg|CX-7 orqa koʻrinishi Fayl:Mazda CX-7 Facelift front 20100731.jpg|CX-7 yangilash 2010-yil Fayl:Mazda CX-7 - Flickr - David Villarreal Fernández (54).jpg|Ichki Fayl:Mazda CX-7 - Flickr - David Villarreal Fernández (43).jpg|Ichki Fayl:Mazda CX-7 - Flickr - David Villarreal Fernández (38).jpg|Ichki Fayl:Mazda CX-7 - Flickr - David Villarreal Fernández (47).jpg|Magistral </gallery> == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Mazda avtomobillari]] [[Turkum:J segmentli avtomobillar]] [[Turkum:2000-yilda ishlab chiqarilgan avtomobillar]] [[Turkum:2010-yil ishlab chiqarilgan avtomobillar]] qjika4i059u21v1ord3qjna3l7mfxed 2816458 2816403 2022-08-28T19:26:59Z Olimidono 66018 /* Xavfsizlik */ wikitext text/x-wiki {{Avtomobil bilgiqutisi|kuzovturi=5‑dv. SUV (5 o'rin)|bakhajmi=|o'rindiqsoni=|eshiklarsoni=|dizayneri=Iwao Koizumi|nom=Mazda CX-7|ishlabchiqaruvchi=Mazda Motor korporatsiyasi|modelyili=Ishlab chiqarilgan yillari 2006-2012 Assambleya Xirosima, Yaponiya|sinfi=o'rta o'lchamli krossover|dvigateli=2,3 litr benzinli turbo quvvatli l4 2,5 litr benzin l4|uzunligi=4676 mm|kengligi=1872 mm|balandligi=1646 mm|gildirakbazasi=2750 mm|vazni=1782 kg|quvvati=Maksimal tezlik 181 km/soat|aloqadoravtolar=Ford Edge Mazda6 Mazda CX-9 Nissan Murano Subaru Tribeca|tasvir=2006-2009_Mazda_CX-7_(ER)_Luxury_wagon_(2010-06-17)_01.jpg}}'''Mazda CX-7''' — yapon avtomobil ishlab chiqaruvchisi [[Mazda korporatsiyasi|Mazda]] tomonidan ishlab chiqarilgan oʻrta oʻlchamli SUV . == Tarixi == Avtomobil birinchi marta [[2006]]-yil yanvar oyida Los-Anjeles avtosalonida taqdim etilgan. Mazda CX-7 2005-yilda taqdim etilgan ''MX-Crossport kontseptsiyasining'' ishlab chiqarish versiyasidir. Ishlab chiqarish 2006-yilning bahorida Yaponiyaning [[Xirosima]] shahridagi Mazda zavodida boshlangan. 2009-yilda avtomobil restylingdan oʻtdi, uning davomida 238 ot kuchiga ega dvigatelli toʻliq gʻildirakli versiyaga qoʻshimcha ravishda, 2,5 litrli dvigatel (163 ot kuchi) bilan oldingi gʻildirakli versiya paydo boʻldi.) === Texnik xususiyatlari === Mazda CX-7 yangi platformada qurilgan, ammo deyarli barcha komponentlar boshqa modellardan olingan. Old ishlab chiqarish Mazda MPV minivenidan, orqa ishlab chiqarish Mazda 3’dan biroz oʻzgartirilgan süspansiyondur. Dvigatellardan biri Mazda 6 MPS dan, lekin 238 ot kuchiga tushirilgan, u erdan orqa gʻildirak haydovchisida koʻp plastinkali elektron boshqariladigan debriyaj bilan toʻliq gʻildirakli [[Toʻliq uzatma|uzatma]] mavjud. Transmissiya 6 pogʻonali Active matic [[Avtomatik uzatmalar qutisi|avtomat uzatma]] boʻlib, qoʻlda oʻzgartirish rejimiga ega. Powertrain imkoniyatlari: {| class="wikitable" |Versiya | Dvigatel modeli | dvigatel turi | Hajmi, sm³ | Quvvat, l. bilan. | yillar |- | Mazda CX-7 2.3 | MZR L3 | R4, benzin, turbo | 2261 | 238 | 2006-2012-yillar |- | Mazda CX-7 2.3 | MZR L3 | R4, benzin, turbo | 2261 | 244 | 2006-2012-yillar |- | Mazda CX-7 2.3 | MZR L3 | R4, benzin, turbo | 2261 | 247 | 2012- yil |- | Mazda CX-7 2.3 | MZR L3 | R4, benzin, turbo | 2261 | 260 | 2006-2012-yillar |- | Mazda CX-7 2.5 | MZR L5 | R4, benzin, atmosfera | 2488 | 163 | 2009-2012-yillar |- | Mazda CX-7 2.2 | MZR-CD R2 | R4, dizel, turbo | 2184 | 163/173/185 | 2009-2012-yillar |} == Ichki va tashqi koʻrinish == Mazda konserni bosh dizayneri Ivao Koidzumining soʻzlariga koʻra, u CX-7 modelining tashqi koʻrinishini fitnes markazida boʻlganida oʻylab topgan. Krossoverning tashqi koʻrinishi shahar toʻliq gʻildirakli avtomobilini yaratishga sport yondashuvining namunasidir va avtomobilning tashqi koʻrinishi interyer bilan juda koʻp umumiyliklarga ega. == Restyling == 2009-yilda restylingdan soʻng Mazda CX-7 oʻzining tashqi koʻrinishini yangiladi va qatorda 163 ot kuchiga ega 2,5 litrli atmosfera dvigateliga ega old gʻildirakli versiya paydo boʻldi. va Ford va Mazda<ref>{{Veb manbasi|til=ru|url=https://www.kolesa.ru/article/novee-znachit-luchshe-gid-po-pokupke-mazda-cx-7|sarlavha=Гид по покупке Mazda CX-7|muallif=Михаил Ерцев|ish=www.kolesa.ru|sana=2020-12-10|kirish sanasi=2021-07-07|arxivsana=2021-07-09|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210709185529/https://www.kolesa.ru/article/novee-znachit-luchshe-gid-po-pokupke-mazda-cx-7}}</ref> tomonidan ishlab chiqilgan 5 pogʻonali avtomatik uzatmalar qutisi FS5A-ELga ega edi. Rossiyada yangilangan modelni sotish 2011-yilda boshlangan. Evropa bozori uchun 2,2 litrli turbodizel (173 ot kuchi) va 6 pogʻonali mexanik uzatmalar qutisi bilan jihozlangan variant taklif qilindi. == Ishlab chiqarishni yakunlash == 2012-yil avgust oyida eskirganligi va yangi [[Mazda CX-5]] krossoveri bilan raqobat tufayli ishlab chiqarish toʻxtatildi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.zr.ru/content/news/466182-mazda_cx-7_snali_s_proizvodstva/|sarlavha=Mazda CX-7 сняли с производства|ish=www.zr.ru|sana=2012-08-23|kirish sanasi=2021-07-07|arxivsana=2021-07-09|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210709185801/https://www.zr.ru/content/news/466182-mazda_cx-7_snali_s_proizvodstva/}}</ref>. == Xavfsizlik == Mazda CX-7 xavfsizlik tizimida 6 ta xavfsizlik yostiqchasi, ABS, Tormoz yordamchisi (EBA), DSC dinamik barqarorlikni boshqarish va tortishni boshqarish (TSC) mavjud. {{EuroNCAP |model = Mazda CX-7 2.2 diesel, RHD |yil = 2010 |havola = http://www.euroncap.com/results/mazda/cx-7/2010/402.aspx |hayotga mosligi = yes/no |umumiy reyting = 4 |yo'lovchi foizi = 76 |yoshbola foizi = 79 |piyoda foizi = 43 |faol havfsizlik foizi = 71 |test versiyasi = 2010 }} 4 yulduzli reytingning pastligining asosiy sababi kattalar boʻyni himoyasining yomonligi bilan bogʻliqdir. Frontal zarba oldinda oʻtirgan yoʻlovchi tizzalari va sonlarini himoya qilishning oʻrtacha darajasini aniqladi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.zr.ru/content/articles/397298-kresh-testy_euroncap_udar_po_pravilam/|sarlavha=Крэш-тесты EuroNCAP: удар по правилам|muallif=Кирилл Милешкин|ish=www.zr.ru|sana=2012-01-13|kirish sanasi=2021-07-07|arxivsana=2021-07-09|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210709190954/https://www.zr.ru/content/articles/397298-kresh-testy_euroncap_udar_po_pravilam/}}</ref>. == Rasmlar == <gallery perrow="4"> Fayl:2006-2009 Mazda CX-7 (ER) Classic wagon (2010-06-17) 01.jpg|CX-7 2006-yil Fayl:2006-2009 Mazda CX-7 (ER) Luxury wagon (2010-07-26).jpg|CX-7 orqa koʻrinishi Fayl:Mazda CX-7 Facelift front 20100731.jpg|CX-7 yangilash 2010-yil Fayl:Mazda CX-7 - Flickr - David Villarreal Fernández (54).jpg|Ichki Fayl:Mazda CX-7 - Flickr - David Villarreal Fernández (43).jpg|Ichki Fayl:Mazda CX-7 - Flickr - David Villarreal Fernández (38).jpg|Ichki Fayl:Mazda CX-7 - Flickr - David Villarreal Fernández (47).jpg|Magistral </gallery> == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Mazda avtomobillari]] [[Turkum:J segmentli avtomobillar]] [[Turkum:2000-yilda ishlab chiqarilgan avtomobillar]] [[Turkum:2010-yil ishlab chiqarilgan avtomobillar]] 5lhbifcwpyl29kfs0xs4spq192ynkbl Birlashgan Arab Respublikasi 0 784052 2816232 2022-08-28T16:54:50Z DONABDU2003 77971 „'''Birlashgan Arab Respublikasi''' - Shimoliy Afrika va G'arbiy Osiyoda 1958-1971-yillarda mavjud bo'lagan davlat. 1961-yilgacha u ikki davlat - Suriya va Misr ittifoqi edi. 1961-yil 28-sentyabrgacha BAR tarkibidan chiqishini e'lon qildi. 1963-yilda Misr, Suriya va Iroq ittifoq davlatini qayta tiklash yo'lida qadamlar tashlandi, ammo davlat tuzilishidagi kelishmovchiliklar bu rejalar amalga oshirilmadi. BAR rasmiy ravishda (Bitta Misr tarkibida) 19...“ yozuvi orqali yangi sahifa yaratildi wikitext text/x-wiki '''Birlashgan Arab Respublikasi''' - Shimoliy Afrika va G'arbiy Osiyoda 1958-1971-yillarda mavjud bo'lagan davlat. 1961-yilgacha u ikki davlat - Suriya va Misr ittifoqi edi. 1961-yil 28-sentyabrgacha BAR tarkibidan chiqishini e'lon qildi. 1963-yilda Misr, Suriya va Iroq ittifoq davlatini qayta tiklash yo'lida qadamlar tashlandi, ammo davlat tuzilishidagi kelishmovchiliklar bu rejalar amalga oshirilmadi. BAR rasmiy ravishda (Bitta Misr tarkibida) 1971-yilgacha Arab Respublikalari Federatsiyasi - Misr, Liviya va Suriya konfederatsiyasi tuzilganligi e'lon qilingunga qadar mavjud bo'lib qoldi. 9fruainoykyx0jol7m9ighqulna9tp1 2816241 2816232 2022-08-28T16:57:57Z Optima D 72251 Sahifa oʻchirishga nomzod sifatida koʻrsatildi wikitext text/x-wiki {{oʻchirishga}} '''Birlashgan Arab Respublikasi''' - Shimoliy Afrika va G'arbiy Osiyoda 1958-1971-yillarda mavjud bo'lagan davlat. 1961-yilgacha u ikki davlat - Suriya va Misr ittifoqi edi. 1961-yil 28-sentyabrgacha BAR tarkibidan chiqishini e'lon qildi. 1963-yilda Misr, Suriya va Iroq ittifoq davlatini qayta tiklash yo'lida qadamlar tashlandi, ammo davlat tuzilishidagi kelishmovchiliklar bu rejalar amalga oshirilmadi. BAR rasmiy ravishda (Bitta Misr tarkibida) 1971-yilgacha Arab Respublikalari Federatsiyasi - Misr, Liviya va Suriya konfederatsiyasi tuzilganligi e'lon qilingunga qadar mavjud bo'lib qoldi. 1inc5fllttnlje2e4de47v52aqd66w9 2816290 2816241 2022-08-28T17:13:38Z Artemev Nikolay 46453 wikitext text/x-wiki {{oʻchirishga}} '''Birlashgan Arab Respublikasi''' — [[Shimoliy Afrika]] va [[Gʻarbiy Osiyo|Gʻarbiy Osiyoda]] 1958-1971-yillarda mavjud boʻlagan davlat. 1961-yilgacha u ikki davlat — [[Suriya]] va [[Misr]] ittifoqi edi. 1961-yil 28-sentyabrgacha BAR tarkibidan chiqishini eʼlon qildi. 1963-yilda Misr, Suriya va Iroq ittifoq davlatini qayta tiklash yoʻlida qadamlar tashlandi, ammo davlat tuzilishidagi kelishmovchiliklar bu rejalar amalga oshirilmadi. BAR rasmiy ravishda (Bitta Misr tarkibida) 1971-yilgacha Arab Respublikalari Federatsiyasi — Misr, Liviya va Suriya konfederatsiyasi tuzilganligi eʼlon qilingunga qadar mavjud boʻlib qoldi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.britannica.com/place/United-Arab-Republic|sarlavha=Britannica|kirish sanasi=2022-yil 28-avgust}}</ref>. == Manbalar == {{manbalar}} nui9zh56o7sqrtskf9vwktlanmajwce 2816304 2816290 2022-08-28T17:18:31Z Artemev Nikolay 46453 +[[Turkum:Suriya tarixi]]; +[[Turkum:Misr tarixi]] ([[VP:HOTCAT|HotCat]]) wikitext text/x-wiki {{oʻchirishga}} '''Birlashgan Arab Respublikasi''' — [[Shimoliy Afrika]] va [[Gʻarbiy Osiyo|Gʻarbiy Osiyoda]] 1958-1971-yillarda mavjud boʻlagan davlat. 1961-yilgacha u ikki davlat — [[Suriya]] va [[Misr]] ittifoqi edi. 1961-yil 28-sentyabrgacha BAR tarkibidan chiqishini eʼlon qildi. 1963-yilda Misr, Suriya va Iroq ittifoq davlatini qayta tiklash yoʻlida qadamlar tashlandi, ammo davlat tuzilishidagi kelishmovchiliklar bu rejalar amalga oshirilmadi. BAR rasmiy ravishda (Bitta Misr tarkibida) 1971-yilgacha Arab Respublikalari Federatsiyasi — Misr, Liviya va Suriya konfederatsiyasi tuzilganligi eʼlon qilingunga qadar mavjud boʻlib qoldi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.britannica.com/place/United-Arab-Republic|sarlavha=Britannica|kirish sanasi=2022-yil 28-avgust}}</ref>. == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Suriya tarixi]] [[Turkum:Misr tarixi]] qpdcc971byjwgrzq563v11rtiuqdyti 2816316 2816304 2022-08-28T17:21:43Z Artemev Nikolay 46453 wikitext text/x-wiki {{oʻchirishga}} '''Birlashgan Arab Respublikasi''' ({{lang-ar|الجمهورية العربية المتحدة}}) — [[Shimoliy Afrika]] va [[Gʻarbiy Osiyo|Gʻarbiy Osiyoda]] 1958-1971-yillarda mavjud boʻlagan davlat. 1961-yilgacha u ikki davlat — [[Suriya]] va [[Misr]] ittifoqi edi. 1961-yil 28-sentyabrgacha BAR tarkibidan chiqishini eʼlon qildi. 1963-yilda Misr, Suriya va Iroq ittifoq davlatini qayta tiklash yoʻlida qadamlar tashlandi, ammo davlat tuzilishidagi kelishmovchiliklar bu rejalar amalga oshirilmadi. BAR rasmiy ravishda (Bitta Misr tarkibida) 1971-yilgacha Arab Respublikalari Federatsiyasi — Misr, Liviya va Suriya konfederatsiyasi tuzilganligi eʼlon qilingunga qadar mavjud boʻlib qoldi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.britannica.com/place/United-Arab-Republic|sarlavha=Britannica|kirish sanasi=2022-yil 28-avgust}}</ref>. == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Suriya tarixi]] [[Turkum:Misr tarixi]] 3ss70qdt3aebsru2dggi6xiyn8fhutl 2816356 2816316 2022-08-28T17:37:53Z DONABDU2003 77971 wikitext text/x-wiki {{oʻchirishga}} [[Tasvir: flag of the united arab republic.svg |thumb| BAR bayrog'i]] '''Birlashgan Arab Respublikasi''' ({{lang-ar|الجمهورية العربية المتحدة}}) — [[Shimoliy Afrika]] va [[Gʻarbiy Osiyo|Gʻarbiy Osiyoda]] 1958-1971-yillarda mavjud boʻlagan davlat. 1961-yilgacha u ikki davlat — [[Suriya]] va [[Misr]] ittifoqi edi. 1961-yil 28-sentyabrgacha BAR tarkibidan chiqishini eʼlon qildi. 1963-yilda Misr, Suriya va Iroq ittifoq davlatini qayta tiklash yoʻlida qadamlar tashlandi, ammo davlat tuzilishidagi kelishmovchiliklar bu rejalar amalga oshirilmadi. BAR rasmiy ravishda (Bitta Misr tarkibida) 1971-yilgacha Arab Respublikalari Federatsiyasi — Misr, Liviya va Suriya konfederatsiyasi tuzilganligi eʼlon qilingunga qadar mavjud boʻlib qoldi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.britannica.com/place/United-Arab-Republic|sarlavha=Britannica|kirish sanasi=2022-yil 28-avgust}}</ref>. == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Suriya tarixi]] [[Turkum:Misr tarixi]] ellk40lrb6ppwrg6ighy1vohdu9zdou 2816381 2816356 2022-08-28T18:05:47Z DONABDU2003 77971 wikitext text/x-wiki {{oʻchirishga}} [[Tasvir: flag of the syria.svg |thumb| BAR bayrog'i]] '''Birlashgan Arab Respublikasi''' ({{lang-ar|الجمهورية العربية المتحدة}}) — [[Shimoliy Afrika]] va [[Gʻarbiy Osiyo|Gʻarbiy Osiyoda]] 1958-1971-yillarda mavjud boʻlagan davlat. 1961-yilgacha u ikki davlat — [[Suriya]] va [[Misr]] ittifoqi edi. 1961-yil 28-sentyabrgacha BAR tarkibidan chiqishini eʼlon qildi. 1963-yilda Misr, Suriya va Iroq ittifoq davlatini qayta tiklash yoʻlida qadamlar tashlandi, ammo davlat tuzilishidagi kelishmovchiliklar bu rejalar amalga oshirilmadi. BAR rasmiy ravishda (Bitta Misr tarkibida) 1971-yilgacha Arab Respublikalari Federatsiyasi — Misr, Liviya va Suriya konfederatsiyasi tuzilganligi eʼlon qilingunga qadar mavjud boʻlib qoldi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.britannica.com/place/United-Arab-Republic|sarlavha=Britannica|kirish sanasi=2022-yil 28-avgust}}</ref>. == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Suriya tarixi]] [[Turkum:Misr tarixi]] e4g1k3bk6mng6rw70qao8xd9t9paz2u 2816384 2816381 2022-08-28T18:06:52Z Artemev Nikolay 46453 [[Special:Contributions/DONABDU2003|DONABDU2003]] tahrirlari [[User:Artemev Nikolay|Artemev Nikolay]] versiyasiga qaytarildi wikitext text/x-wiki {{oʻchirishga}} '''Birlashgan Arab Respublikasi''' ({{lang-ar|الجمهورية العربية المتحدة}}) — [[Shimoliy Afrika]] va [[Gʻarbiy Osiyo|Gʻarbiy Osiyoda]] 1958-1971-yillarda mavjud boʻlagan davlat. 1961-yilgacha u ikki davlat — [[Suriya]] va [[Misr]] ittifoqi edi. 1961-yil 28-sentyabrgacha BAR tarkibidan chiqishini eʼlon qildi. 1963-yilda Misr, Suriya va Iroq ittifoq davlatini qayta tiklash yoʻlida qadamlar tashlandi, ammo davlat tuzilishidagi kelishmovchiliklar bu rejalar amalga oshirilmadi. BAR rasmiy ravishda (Bitta Misr tarkibida) 1971-yilgacha Arab Respublikalari Federatsiyasi — Misr, Liviya va Suriya konfederatsiyasi tuzilganligi eʼlon qilingunga qadar mavjud boʻlib qoldi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.britannica.com/place/United-Arab-Republic|sarlavha=Britannica|kirish sanasi=2022-yil 28-avgust}}</ref>. == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Suriya tarixi]] [[Turkum:Misr tarixi]] 3ss70qdt3aebsru2dggi6xiyn8fhutl 2816393 2816384 2022-08-28T18:14:10Z DONABDU2003 77971 wikitext text/x-wiki {{oʻchirishga}} [[Tasvir:Flag of Syria.svg|thumb|Birlashgan Arab Respublikasi bayrog'i]] '''Birlashgan Arab Respublikasi''' ({{lang-ar|الجمهورية العربية المتحدة}}) — [[Shimoliy Afrika]] va [[Gʻarbiy Osiyo|Gʻarbiy Osiyoda]] 1958-1971-yillarda mavjud boʻlagan davlat. 1961-yilgacha u ikki davlat — [[Suriya]] va [[Misr]] ittifoqi edi. 1961-yil 28-sentyabrgacha BAR tarkibidan chiqishini eʼlon qildi. 1963-yilda Misr, Suriya va Iroq ittifoq davlatini qayta tiklash yoʻlida qadamlar tashlandi, ammo davlat tuzilishidagi kelishmovchiliklar bu rejalar amalga oshirilmadi. BAR rasmiy ravishda (Bitta Misr tarkibida) 1971-yilgacha Arab Respublikalari Federatsiyasi — Misr, Liviya va Suriya konfederatsiyasi tuzilganligi eʼlon qilingunga qadar mavjud boʻlib qoldi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.britannica.com/place/United-Arab-Republic|sarlavha=Britannica|kirish sanasi=2022-yil 28-avgust}}</ref>. == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Suriya tarixi]] [[Turkum:Misr tarixi]] 9zdblehokrko2xpn5qxnigvgj76pdr1 2816399 2816393 2022-08-28T18:18:02Z DONABDU2003 77971 wikitext text/x-wiki {{oʻchirishga}} [[Tasvir:Flag of Syria.svg|thumb|Birlashgan Arab Respublikasi bayrog'i|border|left|200x200px]] '''Birlashgan Arab Respublikasi''' ({{lang-ar|الجمهورية العربية المتحدة}}) — [[Shimoliy Afrika]] va [[Gʻarbiy Osiyo|Gʻarbiy Osiyoda]] 1958-1971-yillarda mavjud boʻlagan davlat. 1961-yilgacha u ikki davlat — [[Suriya]] va [[Misr]] ittifoqi edi. 1961-yil 28-sentyabrgacha BAR tarkibidan chiqishini eʼlon qildi. 1963-yilda Misr, Suriya va Iroq ittifoq davlatini qayta tiklash yoʻlida qadamlar tashlandi, ammo davlat tuzilishidagi kelishmovchiliklar bu rejalar amalga oshirilmadi. BAR rasmiy ravishda (Bitta Misr tarkibida) 1971-yilgacha Arab Respublikalari Federatsiyasi — Misr, Liviya va Suriya konfederatsiyasi tuzilganligi eʼlon qilingunga qadar mavjud boʻlib qoldi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.britannica.com/place/United-Arab-Republic|sarlavha=Britannica|kirish sanasi=2022-yil 28-avgust}}</ref>. == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Suriya tarixi]] [[Turkum:Misr tarixi]] 2xmp1tfu46asuxlogd4guw0q1kt1xdq 2816406 2816399 2022-08-28T18:20:11Z DONABDU2003 77971 wikitext text/x-wiki {{oʻchirishga}} [[Tasvir:Flag of Syria.svg|thumb|Birlashgan Arab Respublikasi bayrog'i|150x150px]] '''Birlashgan Arab Respublikasi''' ({{lang-ar|الجمهورية العربية المتحدة}}) — [[Shimoliy Afrika]] va [[Gʻarbiy Osiyo|Gʻarbiy Osiyoda]] 1958-1971-yillarda mavjud boʻlagan davlat. 1961-yilgacha u ikki davlat — [[Suriya]] va [[Misr]] ittifoqi edi. 1961-yil 28-sentyabrgacha BAR tarkibidan chiqishini eʼlon qildi. 1963-yilda Misr, Suriya va Iroq ittifoq davlatini qayta tiklash yoʻlida qadamlar tashlandi, ammo davlat tuzilishidagi kelishmovchiliklar bu rejalar amalga oshirilmadi. BAR rasmiy ravishda (Bitta Misr tarkibida) 1971-yilgacha Arab Respublikalari Federatsiyasi — Misr, Liviya va Suriya konfederatsiyasi tuzilganligi eʼlon qilingunga qadar mavjud boʻlib qoldi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.britannica.com/place/United-Arab-Republic|sarlavha=Britannica|kirish sanasi=2022-yil 28-avgust}}</ref>. == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Suriya tarixi]] [[Turkum:Misr tarixi]] ah1j3rfdo4m2vodt47eqx0ys59z4okw 2816570 2816406 2022-08-29T02:26:30Z DONABDU2003 77971 wikitext text/x-wiki {{oʻchirishga}} [[Tasvir:Flag of Syria.svg|thumb|Birlashgan Arab Respublikasi bayrog'i|150x150px]] [[Tasvir:Coat of arms of United Arab Republic (Syria 1958-61, Egypt 1958-1971).svg|thumb|Biralashgan Arab Respublikasi Gerbi]] '''Birlashgan Arab Respublikasi''' ({{lang-ar|الجمهورية العربية المتحدة}}) — [[Shimoliy Afrika]] va [[Gʻarbiy Osiyo|Gʻarbiy Osiyoda]] 1958-1971-yillarda mavjud boʻlagan davlat. 1961-yilgacha u ikki davlat — [[Suriya]] va [[Misr]] ittifoqi edi. 1961-yil 28-sentyabrgacha BAR tarkibidan chiqishini eʼlon qildi. 1963-yilda Misr, Suriya va Iroq ittifoq davlatini qayta tiklash yoʻlida qadamlar tashlandi, ammo davlat tuzilishidagi kelishmovchiliklar bu rejalar amalga oshirilmadi. BAR rasmiy ravishda (Bitta Misr tarkibida) 1971-yilgacha Arab Respublikalari Federatsiyasi — Misr, Liviya va Suriya konfederatsiyasi tuzilganligi eʼlon qilingunga qadar mavjud boʻlib qoldi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.britannica.com/place/United-Arab-Republic|sarlavha=Britannica|kirish sanasi=2022-yil 28-avgust}}</ref>. == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Suriya tarixi]] [[Turkum:Misr tarixi]] b5sraydpvs0pilffnwlmo58v91vdjph 2816571 2816570 2022-08-29T02:28:19Z DONABDU2003 77971 wikitext text/x-wiki {{oʻchirishga}} [[Tasvir:Flag of Syria.svg|thumb|Birlashgan Arab Respublikasi bayrog'i|150x150px]] [[Tasvir:Coat of arms of United Arab Republic (Syria 1958-61, Egypt 1958-1971).svg|Biralashgan Arab Respublikasi Gerbi|center|frameless|300x300px]] '''Birlashgan Arab Respublikasi''' ({{lang-ar|الجمهورية العربية المتحدة}}) — [[Shimoliy Afrika]] va [[Gʻarbiy Osiyo|Gʻarbiy Osiyoda]] 1958-1971-yillarda mavjud boʻlagan davlat. 1961-yilgacha u ikki davlat — [[Suriya]] va [[Misr]] ittifoqi edi. 1961-yil 28-sentyabrgacha BAR tarkibidan chiqishini eʼlon qildi. 1963-yilda Misr, Suriya va Iroq ittifoq davlatini qayta tiklash yoʻlida qadamlar tashlandi, ammo davlat tuzilishidagi kelishmovchiliklar bu rejalar amalga oshirilmadi. BAR rasmiy ravishda (Bitta Misr tarkibida) 1971-yilgacha Arab Respublikalari Federatsiyasi — Misr, Liviya va Suriya konfederatsiyasi tuzilganligi eʼlon qilingunga qadar mavjud boʻlib qoldi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.britannica.com/place/United-Arab-Republic|sarlavha=Britannica|kirish sanasi=2022-yil 28-avgust}}</ref>. == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Suriya tarixi]] [[Turkum:Misr tarixi]] 9wkt6cil286v6olknq6l0g7sjs3wpqv 2816573 2816571 2022-08-29T02:51:15Z DONABDU2003 77971 wikitext text/x-wiki {{oʻchirishga}} ==Misr va Suriya davlalarining birlashishi== [[Tasvir:Flag of Syria.svg|thumb|Birlashgan Arab Respublikasi bayrog'i|150x150px]] [[Tasvir:Coat of arms of United Arab Republic (Syria 1958-61, Egypt 1958-1971).svg|Biralashgan Arab Respublikasi Gerbi|center|frameless|300x300px]] '''Birlashgan Arab Respublikasi''' ({{lang-ar|الجمهورية العربية المتحدة}}) — [[Shimoliy Afrika]] va [[Gʻarbiy Osiyo|Gʻarbiy Osiyoda]] 1958-1971-yillarda mavjud boʻlagan davlat. 1961-yilgacha u ikki davlat — [[Suriya]] va [[Misr]] ittifoqi edi. 1961-yil 28-sentyabrgacha BAR tarkibidan chiqishini eʼlon qildi. 1963-yilda Misr, Suriya va Iroq ittifoq davlatini qayta tiklash yoʻlida qadamlar tashlandi, ammo davlat tuzilishidagi kelishmovchiliklar bu rejalar amalga oshirilmadi. BAR rasmiy ravishda (Bitta Misr tarkibida) 1971-yilgacha Arab Respublikalari Federatsiyasi — Misr, Liviya va Suriya konfederatsiyasi tuzilganligi eʼlon qilingunga qadar mavjud boʻlib qoldi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.britannica.com/place/United-Arab-Republic|sarlavha=Britannica|kirish sanasi=2022-yil 28-avgust}}</ref>. == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Suriya tarixi]] [[Turkum:Misr tarixi]] 2j2uvr5kgpcnro0gya2hgt9uv13q1u0 2816574 2816573 2022-08-29T02:54:03Z DONABDU2003 77971 /* Misr va Suriya davlatlarini birlashishi */ wikitext text/x-wiki {{oʻchirishga}} [[Tasvir:Flag of Syria.svg|thumb|Birlashgan Arab Respublikasi bayrog'i|150x150px]] [[Tasvir:Coat of arms of United Arab Republic (Syria 1958-61, Egypt 1958-1971).svg|Biralashgan Arab Respublikasi Gerbi|center|frameless|300x300px]] '''Birlashgan Arab Respublikasi''' ({{lang-ar|الجمهورية العربية المتحدة}}) — [[Shimoliy Afrika]] va [[Gʻarbiy Osiyo|Gʻarbiy Osiyoda]] 1958-1971-yillarda mavjud boʻlagan davlat. 1961-yilgacha u ikki davlat — [[Suriya]] va [[Misr]] ittifoqi edi. 1961-yil 28-sentyabrgacha BAR tarkibidan chiqishini eʼlon qildi. 1963-yilda Misr, Suriya va Iroq ittifoq davlatini qayta tiklash yoʻlida qadamlar tashlandi, ammo davlat tuzilishidagi kelishmovchiliklar bu rejalar amalga oshirilmadi. BAR rasmiy ravishda (Bitta Misr tarkibida) 1971-yilgacha Arab Respublikalari Federatsiyasi — Misr, Liviya va Suriya konfederatsiyasi tuzilganligi eʼlon qilingunga qadar mavjud boʻlib qoldi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.britannica.com/place/United-Arab-Republic|sarlavha=Britannica|kirish sanasi=2022-yil 28-avgust}}</ref>. ==Misr va Suriya davlatlarini birlashishi== == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Suriya tarixi]] [[Turkum:Misr tarixi]] 5hic3sukid145nq2rffrcfl1t1xxc87 2816576 2816574 2022-08-29T02:57:15Z DONABDU2003 77971 wikitext text/x-wiki {{oʻchirishga}} [[Tasvir:Flag of Syria.svg|thumb|Birlashgan Arab Respublikasi bayrog'i|150x150px]] [[Tasvir:Coat of arms of United Arab Republic (Syria 1958-61, Egypt 1958-1971).svg|Biralashgan Arab Respublikasi Gerbi]] [[Tasvir:United_Arab_Republic_(orthographic_projection).svg|thumb|Birlashgan arab Respublikasi Xaritasi]] '''Birlashgan Arab Respublikasi''' ({{lang-ar|الجمهورية العربية المتحدة}}) — [[Shimoliy Afrika]] va [[Gʻarbiy Osiyo|Gʻarbiy Osiyoda]] 1958-1971-yillarda mavjud boʻlagan davlat. 1961-yilgacha u ikki davlat — [[Suriya]] va [[Misr]] ittifoqi edi. 1961-yil 28-sentyabrgacha BAR tarkibidan chiqishini eʼlon qildi. 1963-yilda Misr, Suriya va Iroq ittifoq davlatini qayta tiklash yoʻlida qadamlar tashlandi, ammo davlat tuzilishidagi kelishmovchiliklar bu rejalar amalga oshirilmadi. BAR rasmiy ravishda (Bitta Misr tarkibida) 1971-yilgacha Arab Respublikalari Federatsiyasi — Misr, Liviya va Suriya konfederatsiyasi tuzilganligi eʼlon qilingunga qadar mavjud boʻlib qoldi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.britannica.com/place/United-Arab-Republic|sarlavha=Britannica|kirish sanasi=2022-yil 28-avgust}}</ref>. ==Misr va Suriya davlatlarini birlashishi== == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Suriya tarixi]] [[Turkum:Misr tarixi]] oh7b7rk2vz97yer55hexshse1rovv8c 2816577 2816576 2022-08-29T02:58:36Z DONABDU2003 77971 wikitext text/x-wiki {{oʻchirishga}} [[Tasvir:Flag of Syria.svg|thumb|Birlashgan Arab Respublikasi bayrog'i|150x150px]] [[Fayl:Coat_of_arms_of_United_Arab_Republic_(Syria_1958-61,_Egypt_1958-1971).svg|alt=Biralashgan Arab Respublikasi Gerbi|thumb|276x276px]] [[Tasvir:United_Arab_Republic_(orthographic_projection).svg|thumb|Birlashgan arab Respublikasi Xaritasi]] '''Birlashgan Arab Respublikasi''' ({{lang-ar|الجمهورية العربية المتحدة}}) — [[Shimoliy Afrika]] va [[Gʻarbiy Osiyo|Gʻarbiy Osiyoda]] 1958-1971-yillarda mavjud boʻlagan davlat. 1961-yilgacha u ikki davlat — [[Suriya]] va [[Misr]] ittifoqi edi. 1961-yil 28-sentyabrgacha BAR tarkibidan chiqishini eʼlon qildi. 1963-yilda Misr, Suriya va Iroq ittifoq davlatini qayta tiklash yoʻlida qadamlar tashlandi, ammo davlat tuzilishidagi kelishmovchiliklar bu rejalar amalga oshirilmadi. BAR rasmiy ravishda (Bitta Misr tarkibida) 1971-yilgacha Arab Respublikalari Federatsiyasi — Misr, Liviya va Suriya konfederatsiyasi tuzilganligi eʼlon qilingunga qadar mavjud boʻlib qoldi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.britannica.com/place/United-Arab-Republic|sarlavha=Britannica|kirish sanasi=2022-yil 28-avgust}}</ref>. ==Misr va Suriya davlatlarini birlashishi== == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Suriya tarixi]] [[Turkum:Misr tarixi]] pju8z1ui8hqtc1wvnq7udvmhf30c2pt 2816580 2816577 2022-08-29T03:05:23Z DONABDU2003 77971 /* Misr va Suriya davlatlarini birlashishi */ wikitext text/x-wiki {{oʻchirishga}} [[Tasvir:Flag of Syria.svg|thumb|Birlashgan Arab Respublikasi bayrog'i|150x150px]] [[Fayl:Coat_of_arms_of_United_Arab_Republic_(Syria_1958-61,_Egypt_1958-1971).svg|alt=Biralashgan Arab Respublikasi Gerbi|thumb|276x276px]] [[Tasvir:United_Arab_Republic_(orthographic_projection).svg|thumb|Birlashgan arab Respublikasi Xaritasi]] '''Birlashgan Arab Respublikasi''' ({{lang-ar|الجمهورية العربية المتحدة}}) — [[Shimoliy Afrika]] va [[Gʻarbiy Osiyo|Gʻarbiy Osiyoda]] 1958-1971-yillarda mavjud boʻlagan davlat. 1961-yilgacha u ikki davlat — [[Suriya]] va [[Misr]] ittifoqi edi. 1961-yil 28-sentyabrgacha BAR tarkibidan chiqishini eʼlon qildi. 1963-yilda Misr, Suriya va Iroq ittifoq davlatini qayta tiklash yoʻlida qadamlar tashlandi, ammo davlat tuzilishidagi kelishmovchiliklar bu rejalar amalga oshirilmadi. BAR rasmiy ravishda (Bitta Misr tarkibida) 1971-yilgacha Arab Respublikalari Federatsiyasi — Misr, Liviya va Suriya konfederatsiyasi tuzilganligi eʼlon qilingunga qadar mavjud boʻlib qoldi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.britannica.com/place/United-Arab-Republic|sarlavha=Britannica|kirish sanasi=2022-yil 28-avgust}}</ref>. ==Misr va Suriya davlatlarini birlashishi== Birlashgan Arab Respublikasining tashkil etilishi arab davlatlarini birlashtirish yo'lidagi birinchi qadam qo'yildi. Suriya hukumati 1958 yil yanvar oyida Qohiraga delegatsiya yuborib, Misrga Suriya bilan birlashishni taklif qildi. Suriya tashqi ishlar vaziri Saloh Bitar ikki davlatni birlashtirish bo‘yicha ishlarni tezroq bo'lishini so‘radi. Misr Prezidenti Abdul Nosir rozi bo'ldi, ammo bu shartlar asosida Misrga ustunlik berilishini va boshqa barcha siyosiy kuchlarni ta'sirini chetda qoldirdi. == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Suriya tarixi]] [[Turkum:Misr tarixi]] 8d4cf2l6wx2yj47rtru1lxez1kss8sf 2816586 2816580 2022-08-29T03:17:46Z DONABDU2003 77971 /* Misr va Suriya davlatlarini birlashishi */ wikitext text/x-wiki {{oʻchirishga}} [[Tasvir:Flag of Syria.svg|thumb|Birlashgan Arab Respublikasi bayrog'i|150x150px]] [[Fayl:Coat_of_arms_of_United_Arab_Republic_(Syria_1958-61,_Egypt_1958-1971).svg|alt=Biralashgan Arab Respublikasi Gerbi|thumb|276x276px]] [[Tasvir:United_Arab_Republic_(orthographic_projection).svg|thumb|Birlashgan arab Respublikasi Xaritasi]] '''Birlashgan Arab Respublikasi''' ({{lang-ar|الجمهورية العربية المتحدة}}) — [[Shimoliy Afrika]] va [[Gʻarbiy Osiyo|Gʻarbiy Osiyoda]] 1958-1971-yillarda mavjud boʻlagan davlat. 1961-yilgacha u ikki davlat — [[Suriya]] va [[Misr]] ittifoqi edi. 1961-yil 28-sentyabrgacha BAR tarkibidan chiqishini eʼlon qildi. 1963-yilda Misr, Suriya va Iroq ittifoq davlatini qayta tiklash yoʻlida qadamlar tashlandi, ammo davlat tuzilishidagi kelishmovchiliklar bu rejalar amalga oshirilmadi. BAR rasmiy ravishda (Bitta Misr tarkibida) 1971-yilgacha Arab Respublikalari Federatsiyasi — Misr, Liviya va Suriya konfederatsiyasi tuzilganligi eʼlon qilingunga qadar mavjud boʻlib qoldi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.britannica.com/place/United-Arab-Republic|sarlavha=Britannica|kirish sanasi=2022-yil 28-avgust}}</ref>. ==Misr va Suriya davlatlarini birlashishi== Birlashgan Arab Respublikasining tashkil etilishi arab davlatlarini birlashtirish yo'lidagi birinchi qadam qo'yildi. Suriya hukumati 1958 yil yanvar oyida Qohiraga delegatsiya yuborib, Misrga Suriya bilan birlashishni taklif qildi. Suriya tashqi ishlar vaziri Saloh Bitar ikki davlatni birlashtirish bo‘yicha ishlarni tezroq bo'lishini so‘radi. Misr Prezidenti Abdul Nosir rozi bo'ldi, ammo bu shartlar asosida Misrga ustunlik berilishini va boshqa barcha siyosiy kuchlarni ta'sirini chetda qoldirdi. * 1958-yil 1-fevralda Qohiradagi Qubba saroyida Jamol Abdul Nosir va Suriya prezidenti Shukri al-Quatli tomonidan umumarab davlatini yaratish toʻgʻrisidagi dastlabki kelishuvlar imzolandi. * Mamlakatlarni birlashtirish akti 1958 yil 22 fevralda ikki mamlakat prezidentlari tomonidan imzolandi. Damashqqa yetib kelgan Nosirni olomon iliq kutib oldi.Arab davlatlarining har biri BARga qo'shilishi mumkin qilib qo'yildi. * 1958 yil 27 iyulda "Birlashgan Arab Respublikasi fuqaroligi to'g'risidagi" qonun qabul qilindi. * O'sha yilning 11 sentyabrida Moskvada SSSR va BAR o'rtasida "Havo aloqalari to'g'risida", 18 sentyabrda esa ular o'rtasida dengizda tashish to'g'risida"gi shartnomalar imzolandi. * 1958-yil 7-oktabrda Prezident Nosir Misr va Suriya viloyatlari hukumatlari va kengashlarini qayta tashkil qildi. * 1960 - 1961 yillarda BAR prezidenti bo'lib ishlagan Abdul Nosir birlashgan mamlakatda banklar va xususiy korxonalarni milliylashtirish bo'yicha keng ko'lamda kampaniyalar o'tkazdi.Uning rahbarligida misrlik amaldorlar asosiy ishlarda rahbatlik qilgan, ammo suriyaliklar ham ko'plab muhim lavozimlarni egallagan edi.Biroq Nosir tez orada Suriyaning barcha siyosiy partiyalarini tarqatib yubordi.Suriyada qishloq xo'jaligini, so'ngra sanoat va bank sektorini keng ko'lamli milliylashtirdi. * 1961-yil 28-sentabrda Suriya armiyasi zobitlari Damashqda hokimiyatni egallab, Nosirning vakili marshal Abdul Hakim Omirni hibsga olib, Suriyadan chiqarib yubordilar va Suriya BARdan chiqishini e’lon qildilar.Nosirning shaxsiy mashhurligiga qaramay, Misrning etakchi rolga aniq da'volari tufayli yuzaga kelgan qarama-qarshiliklar tufayli Suriya BARdan chiqdi. == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Suriya tarixi]] [[Turkum:Misr tarixi]] 8q6z7zsjo1t1tvr2brs91f53tnoadmo 2816587 2816586 2022-08-29T03:18:51Z DONABDU2003 77971 /* Misr va Suriya davlatlarini birlashishi */ wikitext text/x-wiki {{oʻchirishga}} [[Tasvir:Flag of Syria.svg|thumb|Birlashgan Arab Respublikasi bayrog'i|150x150px]] [[Fayl:Coat_of_arms_of_United_Arab_Republic_(Syria_1958-61,_Egypt_1958-1971).svg|alt=Biralashgan Arab Respublikasi Gerbi|thumb|276x276px]] [[Tasvir:United_Arab_Republic_(orthographic_projection).svg|thumb|Birlashgan arab Respublikasi Xaritasi]] '''Birlashgan Arab Respublikasi''' ({{lang-ar|الجمهورية العربية المتحدة}}) — [[Shimoliy Afrika]] va [[Gʻarbiy Osiyo|Gʻarbiy Osiyoda]] 1958-1971-yillarda mavjud boʻlagan davlat. 1961-yilgacha u ikki davlat — [[Suriya]] va [[Misr]] ittifoqi edi. 1961-yil 28-sentyabrgacha BAR tarkibidan chiqishini eʼlon qildi. 1963-yilda Misr, Suriya va Iroq ittifoq davlatini qayta tiklash yoʻlida qadamlar tashlandi, ammo davlat tuzilishidagi kelishmovchiliklar bu rejalar amalga oshirilmadi. BAR rasmiy ravishda (Bitta Misr tarkibida) 1971-yilgacha Arab Respublikalari Federatsiyasi — Misr, Liviya va Suriya konfederatsiyasi tuzilganligi eʼlon qilingunga qadar mavjud boʻlib qoldi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.britannica.com/place/United-Arab-Republic|sarlavha=Britannica|kirish sanasi=2022-yil 28-avgust}}</ref>. ==Misr va Suriya davlatlarini birlashishi== Birlashgan Arab Respublikasining tashkil etilishi arab davlatlarini birlashtirish yo'lidagi birinchi qadam qo'yildi. Suriya hukumati 1958 yil yanvar oyida Qohiraga delegatsiya yuborib, Misrga Suriya bilan birlashishni taklif qildi. Suriya tashqi ishlar vaziri Saloh Bitar ikki davlatni birlashtirish bo‘yicha ishlarni tezroq bo'lishini so‘radi. Misr Prezidenti Abdul Nosir rozi bo'ldi, ammo bu shartlar asosida Misrga ustunlik berilishini va boshqa barcha siyosiy kuchlarni ta'sirini chetda qoldirdi. * 1958-yil 1-fevralda Qohiradagi Qubba saroyida Jamol Abdul Nosir va Suriya prezidenti Shukri al-Quatli tomonidan umumarab davlatini yaratish toʻgʻrisidagi dastlabki kelishuvlar imzolandi. * Mamlakatlarni birlashtirish akti 1958 yil 22 fevralda ikki mamlakat prezidentlari tomonidan imzolandi. Damashqqa yetib kelgan Nosirni olomon iliq kutib oldi.Arab davlatlarining har biri BARga qo'shilishi mumkin qilib qo'yildi. * 1958 yil 27 iyulda "Birlashgan Arab Respublikasi fuqaroligi to'g'risidagi" qonun qabul qilindi. * O'sha yilning 11 sentyabrida Moskvada SSSR va BAR o'rtasida "Havo aloqalari to'g'risida", 18 sentyabrda esa ular o'rtasida dengizda tashish to'g'risida"gi shartnomalar imzolandi. * 1958-yil 7-oktabrda Prezident Nosir Misr va Suriya viloyatlari hukumatlari va kengashlarini qayta tashkil qildi. * 1960 - 1961 yillarda BAR prezidenti bo'lib ishlagan Abdul Nosir birlashgan mamlakatda banklar va xususiy korxonalarni milliylashtirish bo'yicha keng ko'lamda kampaniyalar o'tkazdi.Uning rahbarligida misrlik amaldorlar asosiy ishlarda rahbatlik qilgan, ammo suriyaliklar ham ko'plab muhim lavozimlarni egallagan edi.Biroq Nosir tez orada Suriyaning barcha siyosiy partiyalarini tarqatib yubordi.Suriyada qishloq xo'jaligini, so'ngra sanoat va bank sektorini keng ko'lamli milliylashtirdi. * 1961-yil 28-sentabrda Suriya armiyasi zobitlari Damashqda hokimiyatni egallab, Nosirning vakili marshal Abdul Hakim Omirni hibsga olib, Suriyadan chiqarib yubordilar va Suriya BARdan chiqishini e’lon qildilar.Nosirning shaxsiy mashhurligiga qaramay, Misrning etakchi rolga aniq da'volari tufayli yuzaga kelgan qarama-qarshiliklar tufayli Suriya BARdan chiqdi. * 1961 yil 28-sentyabrda Birlashgan Arab Respublikasi unitar davlatga aylandi. == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Suriya tarixi]] [[Turkum:Misr tarixi]] 7z2k52yoczwmh9l5nw4ngm4kkpuml0u 2816589 2816587 2022-08-29T03:20:06Z DONABDU2003 77971 /* Misr va Suriya davlatlarini birlashishi */ wikitext text/x-wiki {{oʻchirishga}} [[Tasvir:Flag of Syria.svg|thumb|Birlashgan Arab Respublikasi bayrog'i|150x150px]] [[Fayl:Coat_of_arms_of_United_Arab_Republic_(Syria_1958-61,_Egypt_1958-1971).svg|alt=Biralashgan Arab Respublikasi Gerbi|thumb|276x276px]] [[Tasvir:United_Arab_Republic_(orthographic_projection).svg|thumb|Birlashgan arab Respublikasi Xaritasi]] '''Birlashgan Arab Respublikasi''' ({{lang-ar|الجمهورية العربية المتحدة}}) — [[Shimoliy Afrika]] va [[Gʻarbiy Osiyo|Gʻarbiy Osiyoda]] 1958-1971-yillarda mavjud boʻlagan davlat. 1961-yilgacha u ikki davlat — [[Suriya]] va [[Misr]] ittifoqi edi. 1961-yil 28-sentyabrgacha BAR tarkibidan chiqishini eʼlon qildi. 1963-yilda Misr, Suriya va Iroq ittifoq davlatini qayta tiklash yoʻlida qadamlar tashlandi, ammo davlat tuzilishidagi kelishmovchiliklar bu rejalar amalga oshirilmadi. BAR rasmiy ravishda (Bitta Misr tarkibida) 1971-yilgacha Arab Respublikalari Federatsiyasi — Misr, Liviya va Suriya konfederatsiyasi tuzilganligi eʼlon qilingunga qadar mavjud boʻlib qoldi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.britannica.com/place/United-Arab-Republic|sarlavha=Britannica|kirish sanasi=2022-yil 28-avgust}}</ref>. ==Misr va Suriya davlatlarini birlashishi== Birlashgan Arab Respublikasining tashkil etilishi arab davlatlarini birlashtirish yo'lidagi birinchi qadam qo'yildi. Suriya hukumati 1958 yil yanvar oyida Qohiraga delegatsiya yuborib, Misrga Suriya bilan birlashishni taklif qildi. Suriya tashqi ishlar vaziri Saloh Bitar ikki davlatni birlashtirish bo‘yicha ishlarni tezroq bo'lishini so‘radi. Misr Prezidenti Abdul Nosir rozi bo'ldi, ammo bu shartlar asosida Misrga ustunlik berilishini va boshqa barcha siyosiy kuchlarni ta'sirini chetda qoldirdi. * 1958-yil 1-fevralda Qohiradagi Qubba saroyida Jamol Abdul Nosir va Suriya prezidenti Shukri al-Quatli tomonidan umumarab davlatini yaratish toʻgʻrisidagi dastlabki kelishuvlar imzolandi. * Mamlakatlarni birlashtirish akti 1958 yil 22 fevralda ikki mamlakat prezidentlari tomonidan imzolandi. Damashqqa yetib kelgan Nosirni olomon iliq kutib oldi.Arab davlatlarining har biri BARga qo'shilishi mumkin qilib qo'yildi. * 1958 yil 27 iyulda "Birlashgan Arab Respublikasi fuqaroligi to'g'risidagi" qonun qabul qilindi. * O'sha yilning 11 sentyabrida Moskvada SSSR va BAR o'rtasida "Havo aloqalari to'g'risida", 18 sentyabrda esa ular o'rtasida dengizda tashish to'g'risida"gi shartnomalar imzolandi. * 1958-yil 7-oktabrda Prezident Nosir Misr va Suriya viloyatlari hukumatlari va kengashlarini qayta tashkil qildi. * 1960 - 1961 yillarda BAR prezidenti bo'lib ishlagan Abdul Nosir birlashgan mamlakatda banklar va xususiy korxonalarni milliylashtirish bo'yicha keng ko'lamda kampaniyalar o'tkazdi.Uning rahbarligida misrlik amaldorlar asosiy ishlarda rahbatlik qilgan, ammo suriyaliklar ham ko'plab muhim lavozimlarni egallagan edi.Biroq Nosir tez orada Suriyaning barcha siyosiy partiyalarini tarqatib yubordi.Suriyada qishloq xo'jaligini, so'ngra sanoat va bank sektorini keng ko'lamli milliylashtirdi. * 1961-yil 28-sentabrda Suriya armiyasi zobitlari Damashqda hokimiyatni egallab, Nosirning vakili marshal Abdul Hakim Omirni hibsga olib, Suriyadan chiqarib yubordilar va Suriya BARdan chiqishini e’lon qildilar.Nosirning shaxsiy mashhurligiga qaramay, Misrning yetakchi rolga aniq da'volari tufayli yuzaga kelgan qarama-qarshiliklar tufayli Suriya BARdan chiqdi. * 1961 yil 28-sentyabrda Birlashgan Arab Respublikasi unitar davlatga aylandi. == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Suriya tarixi]] [[Turkum:Misr tarixi]] 4cb5q97w2u3dcb6zacj7o1zcwuz6sn9 2816597 2816589 2022-08-29T03:51:39Z DONABDU2003 77971 /* Misr va Suriya davlatlarini birlashishi */ wikitext text/x-wiki {{oʻchirishga}} [[Tasvir:Flag of Syria.svg|thumb|Birlashgan Arab Respublikasi bayrog'i|150x150px]] [[Fayl:Coat_of_arms_of_United_Arab_Republic_(Syria_1958-61,_Egypt_1958-1971).svg|alt=Biralashgan Arab Respublikasi Gerbi|thumb|276x276px]] [[Tasvir:United_Arab_Republic_(orthographic_projection).svg|thumb|Birlashgan arab Respublikasi Xaritasi]] '''Birlashgan Arab Respublikasi''' ({{lang-ar|الجمهورية العربية المتحدة}}) — [[Shimoliy Afrika]] va [[Gʻarbiy Osiyo|Gʻarbiy Osiyoda]] 1958-1971-yillarda mavjud boʻlagan davlat. 1961-yilgacha u ikki davlat — [[Suriya]] va [[Misr]] ittifoqi edi. 1961-yil 28-sentyabrgacha BAR tarkibidan chiqishini eʼlon qildi. 1963-yilda Misr, Suriya va Iroq ittifoq davlatini qayta tiklash yoʻlida qadamlar tashlandi, ammo davlat tuzilishidagi kelishmovchiliklar bu rejalar amalga oshirilmadi. BAR rasmiy ravishda (Bitta Misr tarkibida) 1971-yilgacha Arab Respublikalari Federatsiyasi — Misr, Liviya va Suriya konfederatsiyasi tuzilganligi eʼlon qilingunga qadar mavjud boʻlib qoldi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.britannica.com/place/United-Arab-Republic|sarlavha=Britannica|kirish sanasi=2022-yil 28-avgust}}</ref>. ==Misr va Suriya davlatlarini birlashishi== Birlashgan Arab Respublikasining tashkil etilishi arab davlatlarini birlashtirish yo'lidagi birinchi qadam qo'yildi. Suriya hukumati 1958 yil yanvar oyida Qohiraga delegatsiya yuborib, Misrga Suriya bilan birlashishni taklif qildi. Suriya tashqi ishlar vaziri Saloh Bitar ikki davlatni birlashtirish bo‘yicha ishlarni tezroq bo'lishini so‘radi. Misr Prezidenti Abdul Nosir rozi bo'ldi, ammo bu shartlar asosida Misrga ustunlik berilishini va boshqa barcha siyosiy kuchlarni ta'sirini chetda qoldirdi. * 1958-yil 1-fevralda Qohiradagi Qubba saroyida Jamol Abdul Nosir va Suriya prezidenti Shukri al-Quatli tomonidan umumarab davlatini yaratish toʻgʻrisidagi dastlabki kelishuvlar imzolandi. * Mamlakatlarni birlashtirish akti 1958 yil 22 fevralda ikki mamlakat prezidentlari tomonidan imzolandi. Damashqqa yetib kelgan Nosirni olomon iliq kutib oldi.Arab davlatlarining har biri BARga qo'shilishi mumkin qilib qo'yildi. * 1958 yil 27 iyulda "Birlashgan Arab Respublikasi fuqaroligi to'g'risidagi" qonun qabul qilindi. * O'sha yilning 11 sentyabrida Moskvada SSSR va BAR o'rtasida "Havo aloqalari to'g'risida", 18 sentyabrda esa ular o'rtasida dengizda tashish to'g'risida"gi shartnomalar imzolandi. * 1958-yil 7-oktabrda Prezident Nosir Misr va Suriya viloyatlari hukumatlari va kengashlarini qayta tashkil qildi. * 1960 - 1961 yillarda BAR prezidenti bo'lib ishlagan Abdul Nosir birlashgan mamlakatda banklar va xususiy korxonalarni milliylashtirish bo'yicha keng ko'lamda kampaniyalar o'tkazdi.Uning rahbarligida misrlik amaldorlar asosiy ishlarda rahbatlik qilgan, ammo suriyaliklar ham ko'plab muhim lavozimlarni egallagan edi.Biroq Nosir tez orada Suriyaning barcha siyosiy partiyalarini tarqatib yubordi.Suriyada qishloq xo'jaligini, so'ngra sanoat va bank sektorini keng ko'lamli milliylashtirdi. * 1961-yil 28-sentabrda Suriya armiyasi zobitlari Damashqda hokimiyatni egallab, Nosirning vakili marshal Abdul Hakim Omirni hibsga olib, Suriyadan chiqarib yubordilar va Suriya BARdan chiqishini e’lon qildilar.Nosirning shaxsiy mashhurligiga qaramay, Misrning yetakchi rolga aniq da'volari tufayli yuzaga kelgan qarama-qarshiliklar tufayli Suriya BARdan chiqdi. * 1961 yil 28-sentyabrda Birlashgan Arab Respublikasi unitar davlatga aylandi. ==Keyinchalik yagona arab davlatini yaratishga urinishlar== == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Suriya tarixi]] [[Turkum:Misr tarixi]] l5aaijr0qb1gaqvfj5vvn43edxs0kdj 2816601 2816597 2022-08-29T03:58:51Z DONABDU2003 77971 /* Keyinchalik yagona arab davlatini yaratishga urinishlar */ wikitext text/x-wiki {{oʻchirishga}} [[Tasvir:Flag of Syria.svg|thumb|Birlashgan Arab Respublikasi bayrog'i|150x150px]] [[Fayl:Coat_of_arms_of_United_Arab_Republic_(Syria_1958-61,_Egypt_1958-1971).svg|alt=Biralashgan Arab Respublikasi Gerbi|thumb|276x276px]] [[Tasvir:United_Arab_Republic_(orthographic_projection).svg|thumb|Birlashgan arab Respublikasi Xaritasi]] '''Birlashgan Arab Respublikasi''' ({{lang-ar|الجمهورية العربية المتحدة}}) — [[Shimoliy Afrika]] va [[Gʻarbiy Osiyo|Gʻarbiy Osiyoda]] 1958-1971-yillarda mavjud boʻlagan davlat. 1961-yilgacha u ikki davlat — [[Suriya]] va [[Misr]] ittifoqi edi. 1961-yil 28-sentyabrgacha BAR tarkibidan chiqishini eʼlon qildi. 1963-yilda Misr, Suriya va Iroq ittifoq davlatini qayta tiklash yoʻlida qadamlar tashlandi, ammo davlat tuzilishidagi kelishmovchiliklar bu rejalar amalga oshirilmadi. BAR rasmiy ravishda (Bitta Misr tarkibida) 1971-yilgacha Arab Respublikalari Federatsiyasi — Misr, Liviya va Suriya konfederatsiyasi tuzilganligi eʼlon qilingunga qadar mavjud boʻlib qoldi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.britannica.com/place/United-Arab-Republic|sarlavha=Britannica|kirish sanasi=2022-yil 28-avgust}}</ref>. ==Misr va Suriya davlatlarini birlashishi== Birlashgan Arab Respublikasining tashkil etilishi arab davlatlarini birlashtirish yo'lidagi birinchi qadam qo'yildi. Suriya hukumati 1958 yil yanvar oyida Qohiraga delegatsiya yuborib, Misrga Suriya bilan birlashishni taklif qildi. Suriya tashqi ishlar vaziri Saloh Bitar ikki davlatni birlashtirish bo‘yicha ishlarni tezroq bo'lishini so‘radi. Misr Prezidenti Abdul Nosir rozi bo'ldi, ammo bu shartlar asosida Misrga ustunlik berilishini va boshqa barcha siyosiy kuchlarni ta'sirini chetda qoldirdi. * 1958-yil 1-fevralda Qohiradagi Qubba saroyida Jamol Abdul Nosir va Suriya prezidenti Shukri al-Quatli tomonidan umumarab davlatini yaratish toʻgʻrisidagi dastlabki kelishuvlar imzolandi. * Mamlakatlarni birlashtirish akti 1958 yil 22 fevralda ikki mamlakat prezidentlari tomonidan imzolandi. Damashqqa yetib kelgan Nosirni olomon iliq kutib oldi.Arab davlatlarining har biri BARga qo'shilishi mumkin qilib qo'yildi. * 1958 yil 27 iyulda "Birlashgan Arab Respublikasi fuqaroligi to'g'risidagi" qonun qabul qilindi. * O'sha yilning 11 sentyabrida Moskvada SSSR va BAR o'rtasida "Havo aloqalari to'g'risida", 18 sentyabrda esa ular o'rtasida dengizda tashish to'g'risida"gi shartnomalar imzolandi. * 1958-yil 7-oktabrda Prezident Nosir Misr va Suriya viloyatlari hukumatlari va kengashlarini qayta tashkil qildi. * 1960 - 1961 yillarda BAR prezidenti bo'lib ishlagan Abdul Nosir birlashgan mamlakatda banklar va xususiy korxonalarni milliylashtirish bo'yicha keng ko'lamda kampaniyalar o'tkazdi.Uning rahbarligida misrlik amaldorlar asosiy ishlarda rahbatlik qilgan, ammo suriyaliklar ham ko'plab muhim lavozimlarni egallagan edi.Biroq Nosir tez orada Suriyaning barcha siyosiy partiyalarini tarqatib yubordi.Suriyada qishloq xo'jaligini, so'ngra sanoat va bank sektorini keng ko'lamli milliylashtirdi. * 1961-yil 28-sentabrda Suriya armiyasi zobitlari Damashqda hokimiyatni egallab, Nosirning vakili marshal Abdul Hakim Omirni hibsga olib, Suriyadan chiqarib yubordilar va Suriya BARdan chiqishini e’lon qildilar.Nosirning shaxsiy mashhurligiga qaramay, Misrning yetakchi rolga aniq da'volari tufayli yuzaga kelgan qarama-qarshiliklar tufayli Suriya BARdan chiqdi. * 1961 yil 28-sentyabrda Birlashgan Arab Respublikasi unitar davlatga aylandi. ==Keyinchalik yagona arab davlatini yaratishga urinishlar== Iroqdagi 8-fevral va Suriyada 1963-yil 8-martdagi davlat toʻntarishlari chogʻida bu mamlakatlarda Baas partiyasi hokimiyatga qaytganidan soʻng, BAR, Suriya va Iroqdan iborat ittifoq davlatini qayta tiklashga urinishlar boshlandi. 1963 yil 10 martda Iroq ichki ishlar vaziri Ali Solih Sa'diy va mudofaa vaziri Solih Ammash boshchiligidagi delegatsiya birlashish bo'yicha muzokaralar olib borish uchun Damashqqa keldi. == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Suriya tarixi]] [[Turkum:Misr tarixi]] tgqtk2e0jeuujw87oipmbkzmfesttj0 2816610 2816601 2022-08-29T04:02:35Z DONABDU2003 77971 /* Keyinchalik yagona arab davlatini yaratishga urinishlar */ wikitext text/x-wiki {{oʻchirishga}} [[Tasvir:Flag of Syria.svg|thumb|Birlashgan Arab Respublikasi bayrog'i|150x150px]] [[Fayl:Coat_of_arms_of_United_Arab_Republic_(Syria_1958-61,_Egypt_1958-1971).svg|alt=Biralashgan Arab Respublikasi Gerbi|thumb|276x276px]] [[Tasvir:United_Arab_Republic_(orthographic_projection).svg|thumb|Birlashgan arab Respublikasi Xaritasi]] '''Birlashgan Arab Respublikasi''' ({{lang-ar|الجمهورية العربية المتحدة}}) — [[Shimoliy Afrika]] va [[Gʻarbiy Osiyo|Gʻarbiy Osiyoda]] 1958-1971-yillarda mavjud boʻlagan davlat. 1961-yilgacha u ikki davlat — [[Suriya]] va [[Misr]] ittifoqi edi. 1961-yil 28-sentyabrgacha BAR tarkibidan chiqishini eʼlon qildi. 1963-yilda Misr, Suriya va Iroq ittifoq davlatini qayta tiklash yoʻlida qadamlar tashlandi, ammo davlat tuzilishidagi kelishmovchiliklar bu rejalar amalga oshirilmadi. BAR rasmiy ravishda (Bitta Misr tarkibida) 1971-yilgacha Arab Respublikalari Federatsiyasi — Misr, Liviya va Suriya konfederatsiyasi tuzilganligi eʼlon qilingunga qadar mavjud boʻlib qoldi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.britannica.com/place/United-Arab-Republic|sarlavha=Britannica|kirish sanasi=2022-yil 28-avgust}}</ref>. ==Misr va Suriya davlatlarini birlashishi== Birlashgan Arab Respublikasining tashkil etilishi arab davlatlarini birlashtirish yo'lidagi birinchi qadam qo'yildi. Suriya hukumati 1958 yil yanvar oyida Qohiraga delegatsiya yuborib, Misrga Suriya bilan birlashishni taklif qildi. Suriya tashqi ishlar vaziri Saloh Bitar ikki davlatni birlashtirish bo‘yicha ishlarni tezroq bo'lishini so‘radi. Misr Prezidenti Abdul Nosir rozi bo'ldi, ammo bu shartlar asosida Misrga ustunlik berilishini va boshqa barcha siyosiy kuchlarni ta'sirini chetda qoldirdi. * 1958-yil 1-fevralda Qohiradagi Qubba saroyida Jamol Abdul Nosir va Suriya prezidenti Shukri al-Quatli tomonidan umumarab davlatini yaratish toʻgʻrisidagi dastlabki kelishuvlar imzolandi. * Mamlakatlarni birlashtirish akti 1958 yil 22 fevralda ikki mamlakat prezidentlari tomonidan imzolandi. Damashqqa yetib kelgan Nosirni olomon iliq kutib oldi.Arab davlatlarining har biri BARga qo'shilishi mumkin qilib qo'yildi. * 1958 yil 27 iyulda "Birlashgan Arab Respublikasi fuqaroligi to'g'risidagi" qonun qabul qilindi. * O'sha yilning 11 sentyabrida Moskvada SSSR va BAR o'rtasida "Havo aloqalari to'g'risida", 18 sentyabrda esa ular o'rtasida dengizda tashish to'g'risida"gi shartnomalar imzolandi. * 1958-yil 7-oktabrda Prezident Nosir Misr va Suriya viloyatlari hukumatlari va kengashlarini qayta tashkil qildi. * 1960 - 1961 yillarda BAR prezidenti bo'lib ishlagan Abdul Nosir birlashgan mamlakatda banklar va xususiy korxonalarni milliylashtirish bo'yicha keng ko'lamda kampaniyalar o'tkazdi.Uning rahbarligida misrlik amaldorlar asosiy ishlarda rahbatlik qilgan, ammo suriyaliklar ham ko'plab muhim lavozimlarni egallagan edi.Biroq Nosir tez orada Suriyaning barcha siyosiy partiyalarini tarqatib yubordi.Suriyada qishloq xo'jaligini, so'ngra sanoat va bank sektorini keng ko'lamli milliylashtirdi. * 1961-yil 28-sentabrda Suriya armiyasi zobitlari Damashqda hokimiyatni egallab, Nosirning vakili marshal Abdul Hakim Omirni hibsga olib, Suriyadan chiqarib yubordilar va Suriya BARdan chiqishini e’lon qildilar.Nosirning shaxsiy mashhurligiga qaramay, Misrning yetakchi rolga aniq da'volari tufayli yuzaga kelgan qarama-qarshiliklar tufayli Suriya BARdan chiqdi. * 1961 yil 28-sentyabrda Birlashgan Arab Respublikasi unitar davlatga aylandi. ==Keyinchalik yagona arab davlatini yaratishga urinishlar== Iroqdagi 8-fevral va Suriyada 1963-yil 8-martdagi davlat toʻntarishlari chogʻida bu mamlakatlarda Baas partiyasi hokimiyatga qaytganidan soʻng, BAR, Suriya va Iroqdan iborat ittifoq davlatini qayta tiklashga urinishlar boshlandi. 1963 yil 10 martda Iroq ichki ishlar vaziri Ali Solih Sa'diy va mudofaa vaziri Solih Ammash boshchiligidagi delegatsiya birlashish bo'yicha muzokaralar olib borish uchun Damashqqa keldi. Suriya bosh vaziri Saloh Bitar radio orqali uning hukumatining asosiy vazifasi Jazoir va Yamanni qo‘shib olishi mumkin bo‘lgan BAR, Suriya va Iroq ittifoqini yaratish ekanligini ma’lum qildi. 15 mart kuni Nosir Qohirada Suriya va Iroq delegatsiyalari bilan muzokaralar o‘tkazdi. 19-mart kuni Salah Bitar uch kunlik tashrif bilan Qohiraga keldi va Nosir bilan muzokaralar olib bordi. 25 mart kuni mudofaa vaziri Huari Bumediyen boshchiligidagi Jazoir delegatsiyasi birlashish bo‘yicha muzokaralar olib borish uchun Qohiraga keldi. Suriya rahbari general-leytenant Luey al-Atasi va Iroq Bosh vaziri Ahmad Hasan al-Bakr poytaxti Qohirada bo'lgan Arab, Suriya va Iroq mintaqalaridan iborat federatsiya tuzish to'g'risida 1963-yil 17-aprelda Abdul Nosirning Kommyunikesi tarqatildi. Federatsiya BAR bayrog'ini unga boshqa yulduz qo'shilishi bilan saqlab qolishi kerak edi. Ammo tez orada Suriya va Iroqdagi siyosiy inqirozlar birlashish jarayonini to'xtatdi. == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Suriya tarixi]] [[Turkum:Misr tarixi]] 1t72ce65cdd8k5iecoyi3o206b3xbh3 2816611 2816610 2022-08-29T04:04:19Z DONABDU2003 77971 /* Keyinchalik yagona arab davlatini yaratishga urinishlar */ wikitext text/x-wiki {{oʻchirishga}} [[Tasvir:Flag of Syria.svg|thumb|Birlashgan Arab Respublikasi bayrog'i|150x150px]] [[Fayl:Coat_of_arms_of_United_Arab_Republic_(Syria_1958-61,_Egypt_1958-1971).svg|alt=Biralashgan Arab Respublikasi Gerbi|thumb|276x276px]] [[Tasvir:United_Arab_Republic_(orthographic_projection).svg|thumb|Birlashgan arab Respublikasi Xaritasi]] '''Birlashgan Arab Respublikasi''' ({{lang-ar|الجمهورية العربية المتحدة}}) — [[Shimoliy Afrika]] va [[Gʻarbiy Osiyo|Gʻarbiy Osiyoda]] 1958-1971-yillarda mavjud boʻlagan davlat. 1961-yilgacha u ikki davlat — [[Suriya]] va [[Misr]] ittifoqi edi. 1961-yil 28-sentyabrgacha BAR tarkibidan chiqishini eʼlon qildi. 1963-yilda Misr, Suriya va Iroq ittifoq davlatini qayta tiklash yoʻlida qadamlar tashlandi, ammo davlat tuzilishidagi kelishmovchiliklar bu rejalar amalga oshirilmadi. BAR rasmiy ravishda (Bitta Misr tarkibida) 1971-yilgacha Arab Respublikalari Federatsiyasi — Misr, Liviya va Suriya konfederatsiyasi tuzilganligi eʼlon qilingunga qadar mavjud boʻlib qoldi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.britannica.com/place/United-Arab-Republic|sarlavha=Britannica|kirish sanasi=2022-yil 28-avgust}}</ref>. ==Misr va Suriya davlatlarini birlashishi== Birlashgan Arab Respublikasining tashkil etilishi arab davlatlarini birlashtirish yo'lidagi birinchi qadam qo'yildi. Suriya hukumati 1958 yil yanvar oyida Qohiraga delegatsiya yuborib, Misrga Suriya bilan birlashishni taklif qildi. Suriya tashqi ishlar vaziri Saloh Bitar ikki davlatni birlashtirish bo‘yicha ishlarni tezroq bo'lishini so‘radi. Misr Prezidenti Abdul Nosir rozi bo'ldi, ammo bu shartlar asosida Misrga ustunlik berilishini va boshqa barcha siyosiy kuchlarni ta'sirini chetda qoldirdi. * 1958-yil 1-fevralda Qohiradagi Qubba saroyida Jamol Abdul Nosir va Suriya prezidenti Shukri al-Quatli tomonidan umumarab davlatini yaratish toʻgʻrisidagi dastlabki kelishuvlar imzolandi. * Mamlakatlarni birlashtirish akti 1958 yil 22 fevralda ikki mamlakat prezidentlari tomonidan imzolandi. Damashqqa yetib kelgan Nosirni olomon iliq kutib oldi.Arab davlatlarining har biri BARga qo'shilishi mumkin qilib qo'yildi. * 1958 yil 27 iyulda "Birlashgan Arab Respublikasi fuqaroligi to'g'risidagi" qonun qabul qilindi. * O'sha yilning 11 sentyabrida Moskvada SSSR va BAR o'rtasida "Havo aloqalari to'g'risida", 18 sentyabrda esa ular o'rtasida dengizda tashish to'g'risida"gi shartnomalar imzolandi. * 1958-yil 7-oktabrda Prezident Nosir Misr va Suriya viloyatlari hukumatlari va kengashlarini qayta tashkil qildi. * 1960 - 1961 yillarda BAR prezidenti bo'lib ishlagan Abdul Nosir birlashgan mamlakatda banklar va xususiy korxonalarni milliylashtirish bo'yicha keng ko'lamda kampaniyalar o'tkazdi.Uning rahbarligida misrlik amaldorlar asosiy ishlarda rahbatlik qilgan, ammo suriyaliklar ham ko'plab muhim lavozimlarni egallagan edi.Biroq Nosir tez orada Suriyaning barcha siyosiy partiyalarini tarqatib yubordi.Suriyada qishloq xo'jaligini, so'ngra sanoat va bank sektorini keng ko'lamli milliylashtirdi. * 1961-yil 28-sentabrda Suriya armiyasi zobitlari Damashqda hokimiyatni egallab, Nosirning vakili marshal Abdul Hakim Omirni hibsga olib, Suriyadan chiqarib yubordilar va Suriya BARdan chiqishini e’lon qildilar.Nosirning shaxsiy mashhurligiga qaramay, Misrning yetakchi rolga aniq da'volari tufayli yuzaga kelgan qarama-qarshiliklar tufayli Suriya BARdan chiqdi. * 1961 yil 28-sentyabrda Birlashgan Arab Respublikasi unitar davlatga aylandi. ==Keyinchalik yagona arab davlatini yaratishga urinishlar== Iroqdagi 8-fevral va Suriyada 1963-yil 8-martdagi davlat toʻntarishlari chogʻida bu mamlakatlarda Baas partiyasi hokimiyatga qaytganidan soʻng, BAR, Suriya va Iroqdan iborat ittifoq davlatini qayta tiklashga urinishlar boshlandi. 1963 yil 10 martda Iroq ichki ishlar vaziri Ali Solih Sa'diy va mudofaa vaziri Solih Ammash boshchiligidagi delegatsiya birlashish bo'yicha muzokaralar olib borish uchun Damashqqa keldi. Suriya bosh vaziri Saloh Bitar radio orqali uning hukumatining asosiy vazifasi Jazoir va Yamanni qo‘shib olishi mumkin bo‘lgan BAR, Suriya va Iroq ittifoqini yaratish ekanligini ma’lum qildi. 15 mart kuni Nosir Qohirada Suriya va Iroq delegatsiyalari bilan muzokaralar o‘tkazdi. 19-mart kuni Salah Bitar uch kunlik tashrif bilan Qohiraga keldi va Nosir bilan muzokaralar olib bordi. 25 mart kuni mudofaa vaziri Huari Bumediyen boshchiligidagi Jazoir delegatsiyasi birlashish bo‘yicha muzokaralar olib borish uchun Qohiraga keldi. Suriya rahbari general-leytenant Luey al-Atasi va Iroq Bosh vaziri Ahmad Hasan al-Bakr poytaxti Qohirada bo'lgan Arab, Suriya va Iroq mintaqalaridan iborat federatsiya tuzish to'g'risida 1963-yil 17-aprelda Abdul Nosirning Kommyunikesi tarqatildi. Federatsiya BAR bayrog'ini unga boshqa yulduz qo'shilishi bilan saqlab qolishi kerak edi. Ammo tez orada Suriya va Iroqdagi siyosiy inqirozlar birlashish jarayonini to'xtatdi. ==Birlashgan Arab Respublikasi Misr hududida (1961 yil 28 sentyabrdan)== == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Suriya tarixi]] [[Turkum:Misr tarixi]] c5ci3b6btvg5ngj0cpghodld7l8m32x Munozara:Takuma Sato 1 784053 2816238 2022-08-28T16:57:08Z Malikxan 33427 + loyihalar wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyatlar}} {{Sport loyihasi}} n2p62pty7pinzycrfuusuqo4cfekk1u Vikipediya:Oʻchirishga/Birlashgan Arab Respublikasi 4 784054 2816242 2022-08-28T16:57:57Z Optima D 72251 Sahifa oʻchirishga nomzod sifatida koʻrsatildi wikitext text/x-wiki ===[[:Birlashgan Arab Respublikasi]]=== :{{la|1=Birlashgan Arab Respublikasi}} :({{Find sources|title=Birlashgan Arab Respublikasi}}) Maqolada tasdiqlovchi birorta ham manba yo'q. Bu maqolaning ensiklopedik tamoyil asosida yozilganligiga shubham bor [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 16:57, 28-Avgust 2022 (UTC) 0itglwvmy7zvlepfi3qu7pkrx8m5w60 2816300 2816242 2022-08-28T17:16:50Z Artemev Nikolay 46453 /* Birlashgan Arab Respublikasi */ wikitext text/x-wiki ===[[:Birlashgan Arab Respublikasi]]=== :{{la|1=Birlashgan Arab Respublikasi}} :({{Find sources|title=Birlashgan Arab Respublikasi}}) Maqolada tasdiqlovchi birorta ham manba yo'q. Bu maqolaning ensiklopedik tamoyil asosida yozilganligiga shubham bor [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 16:57, 28-Avgust 2022 (UTC) *Bu maqola ensiklopedik ahamiyat--[[Foydalanuvchi:Artemev Nikolay|Artemev Nikolay]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Artemev Nikolay|munozara]]) 17:16, 28-Avgust 2022 (UTC) 9c5zyhoef4gmtsek2vpm7xknd4ysarh 2816364 2816300 2022-08-28T17:45:32Z Optima D 72251 /* Birlashgan Arab Respublikasi */ Javob wikitext text/x-wiki ===[[:Birlashgan Arab Respublikasi]]=== :{{la|1=Birlashgan Arab Respublikasi}} :({{Find sources|title=Birlashgan Arab Respublikasi}}) Maqolada tasdiqlovchi birorta ham manba yo'q. Bu maqolaning ensiklopedik tamoyil asosida yozilganligiga shubham bor [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 16:57, 28-Avgust 2022 (UTC) *Bu maqola ensiklopedik ahamiyat--[[Foydalanuvchi:Artemev Nikolay|Artemev Nikolay]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Artemev Nikolay|munozara]]) 17:16, 28-Avgust 2022 (UTC) *:Mavzusi ensiklopedik ahamiyatga ega, albatta. Lekin, maqola vikimaqola emas. Uni oʻchirmoq kerak nazarimda. [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 17:45, 28-Avgust 2022 (UTC) 1ed5t2brggk2a7cj8tcsrgqla00f39l 2816366 2816364 2022-08-28T17:47:04Z Optima D 72251 /* Birlashgan Arab Respublikasi */ Javob wikitext text/x-wiki ===[[:Birlashgan Arab Respublikasi]]=== :{{la|1=Birlashgan Arab Respublikasi}} :({{Find sources|title=Birlashgan Arab Respublikasi}}) Maqolada tasdiqlovchi birorta ham manba yo'q. Bu maqolaning ensiklopedik tamoyil asosida yozilganligiga shubham bor [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 16:57, 28-Avgust 2022 (UTC) *Bu maqola ensiklopedik ahamiyat--[[Foydalanuvchi:Artemev Nikolay|Artemev Nikolay]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Artemev Nikolay|munozara]]) 17:16, 28-Avgust 2022 (UTC) *:Mavzusi ensiklopedik ahamiyatga ega, albatta. Lekin, maqola vikimaqola emas. Uni oʻchirmoq kerak nazarimda. [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 17:45, 28-Avgust 2022 (UTC) *:Maqola epaqaga kelibdi, ko'rdim. Qolgani ma'qul menimcha ham. [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 17:47, 28-Avgust 2022 (UTC) 7wjhak0o6f95wm0cgpu938f458qggzb 2816383 2816366 2022-08-28T18:06:02Z Artemev Nikolay 46453 wikitext text/x-wiki ===[[:Birlashgan Arab Respublikasi]]=== :{{la|1=Birlashgan Arab Respublikasi}} :({{Find sources|title=Birlashgan Arab Respublikasi}}) Maqolada tasdiqlovchi birorta ham manba yo'q. Bu maqolaning ensiklopedik tamoyil asosida yozilganligiga shubham bor [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 16:57, 28-Avgust 2022 (UTC) *Bu maqola ensiklopedik ahamiyatga ega--[[Foydalanuvchi:Artemev Nikolay|Artemev Nikolay]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Artemev Nikolay|munozara]]) 17:16, 28-Avgust 2022 (UTC) *:Mavzusi ensiklopedik ahamiyatga ega, albatta. Lekin, maqola vikimaqola emas. Uni oʻchirmoq kerak nazarimda. [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 17:45, 28-Avgust 2022 (UTC) *:Maqola epaqaga kelibdi, ko'rdim. Qolgani ma'qul menimcha ham. [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 17:47, 28-Avgust 2022 (UTC) k2swgrlei1meu6tnjhk884icessk2aa Munozara:Mazda CX-7 1 784055 2816251 2022-08-28T17:01:06Z Abubakir Mo'minjonov 76708 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Munozara:Sebastian Polter 1 784056 2816258 2022-08-28T17:04:29Z SanjarStamov 75319 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Munozara:Sepp van den Berg 1 784057 2816263 2022-08-28T17:05:28Z SanjarStamov 75319 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Munozara:Andrea Consigli 1 784058 2816267 2022-08-28T17:06:17Z SanjarStamov 75319 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Transsibirskiy ekspress 0 784059 2816270 2022-08-28T17:06:52Z Muzaffar Turgunov 72207 „[[:kk:Special:Redirect/revision/2732792|Транссібір экспресі (фильм, 1977)]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Film bilgiqutisi|nomi=Transsibirskiy ekspress|rejissor=Eldar Orazbayev|ssenariynavis=Aleksandr Adabashyan|rollarda=Asanali Ashimov|bastakor=Erkegali Raxmadiyev|kinematografiya=Qozoqfilm|mamlakat=SSSR|davomiyligi=93 daqiqa|til=Rus tili|avvalgi_film=Kones atamana|keyingi_film=Manchjurskiy variant|premyera_sanasi=1977}} '''"Transsibirskiy ekspress"''' - to'liq metrajli badiiy film . 1977-yil “ [[Qozoqfilm]] ” kinostudiyasida ishlab chiqarilgan. == Syujeti == [[1927|1927-yilda]] Sovet Rossiyasi bilan savdo shartnomasini tuzish niyatida Transsibirskiy Ekspressda [[Moskva|Moskvaga]] yo'l olgan yirik yapon tadbirkori Saytoni chet ellik josuslarning o'ldirishiga to'sqinlik qilayotgan sovet chekistlari haqidagi sarguzasht filmi Bu operatsiyani [[Xarbin]]<nowiki/>da shahri xitoylik savdogar va rassom Fan Yu-Chun nomi bilan yashagan tajribali sovet josusi Qosimxon Shodiyarov boshqargan va amalga oshirgan<ref>[https://kazakhfilmstudios.kz/movies/6098/]</ref>. == Rollarda == * Qosimxon Shodiyarov — Asanali Asimov * Demidova xonim Nonna Terentyeva * Fedotov - Oleg Tabakov * Janob Saito - Men Don Ukman * Shnayder - Konstantin Grigoryev * Ishido - Oleg Li * Ayjan - Natalya Arinbasarova * Andrey - Oleg Vidov * Fedotovning yordamchisi Vadim Zaxarchenko * Lyubushka - Nina Alisova == Mukofotlar == [[1978|1978-yil]] Yerevanda boʻlib oʻtgan Butunittifoq kinofestivalida va 21-Xalqaro kinofestivalida (Karlovi Vari, [[1978]]) “Eng yaxshi sarguzasht filmi uchun” mukofoti – [[Osiyo]],[[Afrika]] va [[Lotin amerikasi|Lotin Amerikasi]] mamlakatlari simpoziumida. [[1978|1978-yil]] Rejissyor Orazbayev va rassom Karsakbayev [[Qozogʻiston|Qozogʻiston Davlat mukofotiga sazovor boʻldi]].<ref>Қазақ мәдениеті. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2005 ISBN 9965-26-095-8</ref> == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Qozogʻiston]] [[Turkum:Qozogʻiston filmlari]] 62o2f6mkdp5024439w7uvp1y8t29pzw 2816275 2816270 2022-08-28T17:07:57Z Muzaffar Turgunov 72207 wikitext text/x-wiki {{Film bilgiqutisi|nomi=Transsibirskiy ekspress|rejissor=Eldar Orazbayev|ssenariynavis=Aleksandr Adabashyan|rollarda=Asanali Ashimov|bastakor=Erkegali Raxmadiyev|kinematografiya=[[Qozoq film]]|mamlakat={{SSSR}}|davomiyligi=93 daqiqa|til=[[Rus tili]]|avvalgi_film=Kones atamana|keyingi_film=Manchjurskiy variant|premyera_sanasi=1977}} '''"Transsibirskiy ekspress"''' — toʻliq metrajli badiiy film . 1977-yil " [[Qozoqfilm]] " kinostudiyasida ishlab chiqarilgan. == Syujeti == [[1927|1927-yilda]] Sovet Rossiyasi bilan savdo shartnomasini tuzish niyatida Transsibirskiy Ekspressda [[Moskva|Moskvaga]] yoʻl olgan yirik yapon tadbirkori Saytoni chet ellik josuslarning oʻldirishiga toʻsqinlik qilayotgan sovet chekistlari haqidagi sarguzasht filmi Bu operatsiyani [[Xarbin]]<nowiki/>da shahri xitoylik savdogar va rassom Fan Yu-Chun nomi bilan yashagan tajribali sovet josusi Qosimxon Shodiyarov boshqargan va amalga oshirgan<ref>[https://kazakhfilmstudios.kz/movies/6098/]</ref>. == Rollarda == * Qosimxon Shodiyarov — Asanali Asimov * Demidova xonim Nonna Terentyeva * Fedotov — Oleg Tabakov * Janob Saito — Men Don Ukman * Shnayder — Konstantin Grigoryev * Ishido — Oleg Li * Ayjan — Natalya Arinbasarova * Andrey — Oleg Vidov * Fedotovning yordamchisi Vadim Zaxarchenko * Lyubushka — Nina Alisova == Mukofotlar == [[1978|1978-yil]] Yerevanda boʻlib oʻtgan Butunittifoq kinofestivalida va 21-Xalqaro kinofestivalida (Karlovi Vari, [[1978]]) „Eng yaxshi sarguzasht filmi uchun“ mukofoti — [[Osiyo]],[[Afrika]] va [[Lotin amerikasi|Lotin Amerikasi]] mamlakatlari simpoziumida. [[1978|1978-yil]] Rejissyor Orazbayev va rassom Karsakbayev [[Qozogʻiston|Qozogʻiston Davlat mukofotiga sazovor boʻldi]].<ref>Qazaq mәdenietі. Ensiklopediyaliq aniqtamaliq. Almati: „Aruna Ltd.“ JShS, 2005 ISBN 9965-26-095-8</ref> == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Qozogʻiston]] [[Turkum:Qozogʻiston filmlari]] bskdsbb1zy82jn9xrtcgow6dhvd1f0p 2816277 2816275 2022-08-28T17:08:26Z Muzaffar Turgunov 72207 wikitext text/x-wiki {{Film bilgiqutisi|nomi=Transsibirskiy ekspress|rejissor=Eldar Orazbayev|ssenariynavis=Aleksandr Adabashyan|rollarda=Asanali Ashimov|bastakor=Erkegali Raxmadiyev|kinematografiya=[[Qozoqfilm]]|mamlakat={{SSSR}}|davomiyligi=93 daqiqa|til=[[Rus tili]]|avvalgi_film=Kones atamana|keyingi_film=Manchjurskiy variant|premyera_sanasi=1977}} '''"Transsibirskiy ekspress"''' — toʻliq metrajli badiiy film . 1977-yil " [[Qozoqfilm]] " kinostudiyasida ishlab chiqarilgan. == Syujeti == [[1927|1927-yilda]] Sovet Rossiyasi bilan savdo shartnomasini tuzish niyatida Transsibirskiy Ekspressda [[Moskva|Moskvaga]] yoʻl olgan yirik yapon tadbirkori Saytoni chet ellik josuslarning oʻldirishiga toʻsqinlik qilayotgan sovet chekistlari haqidagi sarguzasht filmi Bu operatsiyani [[Xarbin]]<nowiki/>da shahri xitoylik savdogar va rassom Fan Yu-Chun nomi bilan yashagan tajribali sovet josusi Qosimxon Shodiyarov boshqargan va amalga oshirgan<ref>[https://kazakhfilmstudios.kz/movies/6098/]</ref>. == Rollarda == * Qosimxon Shodiyarov — Asanali Asimov * Demidova xonim Nonna Terentyeva * Fedotov — Oleg Tabakov * Janob Saito — Men Don Ukman * Shnayder — Konstantin Grigoryev * Ishido — Oleg Li * Ayjan — Natalya Arinbasarova * Andrey — Oleg Vidov * Fedotovning yordamchisi Vadim Zaxarchenko * Lyubushka — Nina Alisova == Mukofotlar == [[1978|1978-yil]] Yerevanda boʻlib oʻtgan Butunittifoq kinofestivalida va 21-Xalqaro kinofestivalida (Karlovi Vari, [[1978]]) „Eng yaxshi sarguzasht filmi uchun“ mukofoti — [[Osiyo]],[[Afrika]] va [[Lotin amerikasi|Lotin Amerikasi]] mamlakatlari simpoziumida. [[1978|1978-yil]] Rejissyor Orazbayev va rassom Karsakbayev [[Qozogʻiston|Qozogʻiston Davlat mukofotiga sazovor boʻldi]].<ref>Qazaq mәdenietі. Ensiklopediyaliq aniqtamaliq. Almati: „Aruna Ltd.“ JShS, 2005 ISBN 9965-26-095-8</ref> == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Qozogʻiston]] [[Turkum:Qozogʻiston filmlari]] ef1mudzxtcxewo7zf03y4uyav13mcdq Munozara:Calvin Stengs 1 784060 2816271 2022-08-28T17:07:09Z SanjarStamov 75319 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg 2816284 2816271 2022-08-28T17:11:31Z Panpanchik 72616 /* Yillar */ yangi mavzu wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} == Yillar == @[[Foydalanuvchi:SanjarStamov]] yillarni yozishda 16-2017 tartibida emas 2016-2017 shaklida qayta tahrirlab chiqsangiz. Maroqli tahrir tilayman. [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 17:11, 28-Avgust 2022 (UTC) 1r9npi870kgmxtjzindd75zc6i23i57 2816326 2816284 2022-08-28T17:24:16Z SanjarStamov 75319 /* Yillar */ Javob wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} == Yillar == @[[Foydalanuvchi:SanjarStamov]] yillarni yozishda 16-2017 tartibida emas 2016-2017 shaklida qayta tahrirlab chiqsangiz. Maroqli tahrir tilayman. [[Foydalanuvchi:Panpanchik|Panpanchik]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panpanchik|munozara]]) 17:11, 28-Avgust 2022 (UTC) :Xatolarim haqida xabar berganingiz uchun rahmat. [[Foydalanuvchi:SanjarStamov|SanjarStamov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:SanjarStamov|munozara]]) 17:24, 28-Avgust 2022 (UTC) 2ugg3hw7px4okmoqtowzoq2w1pv273b Andoza:Sobiq sovet davlatlaridagi eng oliy mukofotlar 10 784061 2816281 2022-08-28T17:10:23Z Azizxon Muzaffarov 61732 „{{Navbox |name = Sobiq sovet davlatlaridagi eng oliy mukofotlar |title = [[Sobiq sovet davlatlari]]dagi eng oliy mukofotlar |listclass = hlist |group1 = |list1 = * Armaniston * Belarus * [[Davlat gerbi ordeni|Estoniya]] * Gruziya * [[Uch yulduz ordeni|Latviya]] * [[Buyuk Vitautas ordeni|Litva]] * Moldova * [[Ozarbayjon]] (Vatan Urushi Qahramoni, Ozarbayjon Xalq Qahramoni) * Qirgʻiziston * Qozogʻiston * "Rossiya Federatsiyasi Qahramoni"...“ yozuvi orqali yangi sahifa yaratildi wikitext text/x-wiki {{Navbox |name = Sobiq sovet davlatlaridagi eng oliy mukofotlar |title = [[Sobiq sovet davlatlari]]dagi eng oliy mukofotlar |listclass = hlist |group1 = |list1 = * Armaniston * Belarus * [[Davlat gerbi ordeni|Estoniya]] * Gruziya * [[Uch yulduz ordeni|Latviya]] * [[Buyuk Vitautas ordeni|Litva]] * Moldova * [[Ozarbayjon]] (Vatan Urushi Qahramoni, Ozarbayjon Xalq Qahramoni) * Qirgʻiziston * Qozogʻiston * [["Rossiya Federatsiyasi Qahramoni" Faxriy unvoni|Rossiya]] * Tojikiston * Turkmaniston * Ukraina * [[Tan olinmagan va qisman tan olingan davlatlar]]: [[Abxaziya Qahramoni|Abxaziya]] * Donetsk Xalq Respublikasi * Lugansk Xalq Respublikasi * Togʻli Qorabogʻ * Pridnestrovye * Ichkeriya Chechen Respublikasi * Janubiy Osetiya }}<noinclude> {{collapsible option}} qp00t00arae016ywzrfmyzofjmyncq4 Mazda CX-4 0 784062 2816286 2022-08-28T17:11:58Z Abubakir Mo'minjonov 76708 „[[:ru:Special:Redirect/revision/122284821|Mazda CX-4]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Avtomobil bilgiqutisi|kuzovturi=5‑dv. CUV (5 o'rin)|bakhajmi=|o'rindiqsoni=|eshiklarsoni=|dizayneri=|nom=Mazda CX-4|ishlabchiqaruvchi=Mazda|modelyili=Ishlab chiqarilgan yillar 2016 - hozirgi kungacha Assambleyasi Xitoy|sinfi=Compact krossover|platformasi=Mazda CX-5 platformasi|dvigateli=2,0 litr SkyActiv-G 2,5 litr SkyActiv-G|uzunligi=4633 mm|kengligi=1840 mm|balandligi=1535 mm|gildirakbazasi=2700 mm|vazni=1560 kg|tasvir=Mazda CX-4 01 China 2017-03-31.jpg}}'''Mazda CX-4''' Yaponiya kompaniyasining ixcham krossoveri (off-road kupesi) [[Mazda korporatsiyasi|Mazda]], 2016-yilda Pekin avtosalonida taqdim etilgan. Model 2015-yilning kuzida Frankfurt avtosalonida taqdim etilgan Mazda Koeru kontseptsiyasi asosida yaratilgan. Modelning asosiy bozori [[Xitoy|Xitoy hisoblanadi]]<ref name="drivecx4">{{Veb manbasi|url=https://www.drive.ru/news/mazda/571de602ec05c45c3900003a.html|sarlavha=С кроссовером Mazda CX-4 японцы шагнули в новую для себя нишу|sana=25 апреля 2016|ish=Drive.ru|nashriyot=Анастасия Королькова|kirish sanasi=|til=ru|arxivsana=2018-09-08|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180908071239/https://www.drive.ru/news/mazda/571de602ec05c45c3900003a.html}}</ref>. CX-4 Infiniti, [[BMW]] (uning ikkita o'xshash modeli mavjud) va [[Mercedes-Benz]] bilan raqobat qilish uchun yaratilgan. Modelning dizayni [[Mazda CX-5|CX-5]] va [[Mazda CX-3|CX-3]] krossoverlaridan olingan (ular orasida joylashgan), u birinchisiga o'xshash asosga va kenglikka ega. == Texnik xususiyatlari == CX-4 2,0 (158 ot kuchi) va 2,5 (192 ot kuchi) bilan keladi. c) SkyActiv-G litrli dvigatellar. Kichikroq hajmli dvigatel qo'lda yoki avtomatik uzatmalar bilan jihozlangan. Bundan kuchliroq faqat avtomatik uzatmalar qutisi va to'liq g'ildirakli uzatmalar qutisi mavjud. Mazda CX-4 osma CX-5 dan olingan, tormoz tizimi va rul boshqaruvi ham undan olingan. Disklardan 17 yoki 19 dyuymli disklar mavjud. i-ELOOP tizimi ixtiyoriy ravishda mavjud. Mazda ma'lumotlariga ko'ra, CX-4 korpus aerodinamikasini, ovoz o'tkazmasligini va xavfsizligini sezilarli darajada yaxshilagan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.motornovosti.ru/2087|sarlavha=Притягательный кроссовер Mazda CX-4|kirish sanasi=2017-07-18|arxivsana=2018-02-15|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180215004417/http://www.motornovosti.ru/2087}}</ref><ref name="drivecx4">{{Veb manbasi|url=https://www.drive.ru/news/mazda/571de602ec05c45c3900003a.html|sarlavha=С кроссовером Mazda CX-4 японцы шагнули в новую для себя нишу|sana=25 апреля 2016|ish=Drive.ru|nashriyot=Анастасия Королькова|kirish sanasi=|til=ru|arxivsana=2018-09-08|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180908071239/https://www.drive.ru/news/mazda/571de602ec05c45c3900003a.html}}</ref>. {| class="wikitable" style="font-size: 100%; text-align: center;" | ! 2.0 ! 2.5 |- ! style="text-align:left;" | Ishlab chiqarilgan yili | colspan="2" | 2016-yil iyun oyidan |- ! colspan="3" style="text-align:left;" | <u>Dvigatelning texnik xususiyatlari</u> |- ! style="text-align:left;" | dvigatel turi | colspan="2" | Benzin |- ! style="text-align:left;" | [[Dvigatel litraji|Hajmi]] | 1998 sm³ | 2488 sm³ |- ! style="text-align:left;" | Quvvat aylanish tezligi | 158 ot kuchi / 6400 aylanish / min | 192 ot kuchi / 6100 aylanish / min |- ! style="text-align:left;" | Moment/rpm | 202 Nm / 4000 aylanish tezligi | 252 Nm / 4000 aylanish tezligi |- ! colspan="3" style="text-align:left;" | <u>Yuqish</u> |- ! style="text-align:left;" | Haydovchi blok | Old | Toʻliq |- ! style="text-align:left;" | Vites qutisi (standart) | 6 bosqichli mexanik uzatmalar qutisi | 6 bosqichli avtomat uzatmalar qutisi |- ! style="text-align:left;" | Vites qutisi (ixtiyoriy) | 6 bosqichli avtomat uzatmalar qutisi | - |- ! colspan="3" style="text-align:left;" | <u>Dinamik xususiyatlar</u> |- ! style="text-align:left;" | Maks. tezlik | 200 km/soat<br /><br /><br />192 km/soat (avtomatik uzatmalar qutisi bilan) | 198 km/soat |- ! style="text-align:left;" | Yoqilg'i sarfi (o'rtacha) 100 km | 6,4 l<br /><br /><br /> 6,3 l (avtomatik uzatish) | 7,2-7,3 l |- ! style="text-align:left;" | Og'irligi | 1390 kg<br /><br /><br /><br />1450 kg (avtomatik uzatish) | 1545-1560 kg |- ! style="text-align:left;" | Tankning hajmi | colspan="2" | 51 l |} == Rasmlar == <gallery widths="200" heights="150"> Mazda Koeru IAA2015.jpg|IAA [[Франкфурт|Frankfurtdagi]] Koeru kontseptsiyasi Mazda CX-4 02 China 2017-03-31.jpg|Yon ko'rinish Mazda CX-4 03 China 2017-03-31.jpg|Orqa ko'rinish </gallery> == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [http://www.mazda.ru/ Rossiyada Mazda rasmiy veb-sayti] [[Turkum:J segmentli avtomobillar]] [[Turkum:2010-yil ishlab chiqarilgan avtomobillar]] 7trjxfv1w5sc59ibwt35cljulq3hmva 2816288 2816286 2022-08-28T17:12:42Z Abubakir Mo'minjonov 76708 wikitext text/x-wiki {{Avtomobil bilgiqutisi|kuzovturi=5‑dv. CUV (5 o'rin)|bakhajmi=|o'rindiqsoni=|eshiklarsoni=|dizayneri=|nom=Mazda CX-4|ishlabchiqaruvchi=Mazda|modelyili=Ishlab chiqarilgan yillar 2016 - hozirgi kungacha Assambleyasi Xitoy|sinfi=Compact krossover|platformasi=Mazda CX-5 platformasi|dvigateli=2,0 litr SkyActiv-G 2,5 litr SkyActiv-G|uzunligi=4633 mm|kengligi=1840 mm|balandligi=1535 mm|gildirakbazasi=2700 mm|vazni=1560 kg|tasvir=Mazda CX-4 01 China 2017-03-31.jpg}}'''Mazda CX-4''' Yaponiya kompaniyasining ixcham krossoveri (off-road kupesi) [[Mazda korporatsiyasi|Mazda]], 2016-yilda Pekin avtosalonida taqdim etilgan. Model 2015-yilning kuzida Frankfurt avtosalonida taqdim etilgan Mazda Koeru kontseptsiyasi asosida yaratilgan. Modelning asosiy bozori [[Xitoy|Xitoy hisoblanadi]]<ref name="drivecx4">{{Veb manbasi|url=https://www.drive.ru/news/mazda/571de602ec05c45c3900003a.html|sarlavha=С кроссовером Mazda CX-4 японцы шагнули в новую для себя нишу|sana=25 апреля 2016|ish=Drive.ru|nashriyot=Анастасия Королькова|kirish sanasi=|til=ru|arxivsana=2018-09-08|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180908071239/https://www.drive.ru/news/mazda/571de602ec05c45c3900003a.html}}</ref>. CX-4 Infiniti, [[BMW]] (uning ikkita oʻxshash modeli mavjud) va [[Mercedes-Benz]] bilan raqobat qilish uchun yaratilgan. Modelning dizayni [[Mazda CX-5|CX-5]] va [[Mazda CX-3|CX-3]] krossoverlaridan olingan (ular orasida joylashgan), u birinchisiga oʻxshash asosga va kenglikka ega. == Texnik xususiyatlari == CX-4 2,0 (158 ot kuchi) va 2,5 (192 ot kuchi) bilan keladi. c) SkyActiv-G litrli dvigatellar. Kichikroq hajmli dvigatel qoʻlda yoki avtomatik uzatmalar bilan jihozlangan. Bundan kuchliroq faqat avtomatik uzatmalar qutisi va toʻliq gʻildirakli uzatmalar qutisi mavjud. Mazda CX-4 osma CX-5 dan olingan, tormoz tizimi va rul boshqaruvi ham undan olingan. Disklardan 17 yoki 19 dyuymli disklar mavjud. i-ELOOP tizimi ixtiyoriy ravishda mavjud. Mazda maʼlumotlariga koʻra, CX-4 korpus aerodinamikasini, ovoz oʻtkazmasligini va xavfsizligini sezilarli darajada yaxshilagan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.motornovosti.ru/2087|sarlavha=Притягательный кроссовер Mazda CX-4|kirish sanasi=2017-07-18|arxivsana=2018-02-15|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180215004417/http://www.motornovosti.ru/2087}}</ref><ref name="drivecx4">{{Veb manbasi|url=https://www.drive.ru/news/mazda/571de602ec05c45c3900003a.html|sarlavha=С кроссовером Mazda CX-4 японцы шагнули в новую для себя нишу|sana=25 апреля 2016|ish=Drive.ru|nashriyot=Анастасия Королькова|kirish sanasi=|til=ru|arxivsana=2018-09-08|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180908071239/https://www.drive.ru/news/mazda/571de602ec05c45c3900003a.html}}</ref>. {| class="wikitable" style="font-size: 100%; text-align: center;" | ! 2.0 ! 2.5 |- ! style="text-align:left;" | Ishlab chiqarilgan yili | colspan="2" | 2016-yil iyun oyidan |- ! colspan="3" style="text-align:left;" | <u>Dvigatelning texnik xususiyatlari</u> |- ! style="text-align:left;" | dvigatel turi | colspan="2" | Benzin |- ! style="text-align:left;" | [[Dvigatel litraji|Hajmi]] | 1998 sm³ | 2488 sm³ |- ! style="text-align:left;" | Quvvat aylanish tezligi | 158 ot kuchi / 6400 aylanish / min | 192 ot kuchi / 6100 aylanish / min |- ! style="text-align:left;" | Moment/rpm | 202 Nm / 4000 aylanish tezligi | 252 Nm / 4000 aylanish tezligi |- ! colspan="3" style="text-align:left;" | <u>Yuqish</u> |- ! style="text-align:left;" | Haydovchi blok | Old | Toʻliq |- ! style="text-align:left;" | Vites qutisi (standart) | 6 bosqichli mexanik uzatmalar qutisi | 6 bosqichli avtomat uzatmalar qutisi |- ! style="text-align:left;" | Vites qutisi (ixtiyoriy) | 6 bosqichli avtomat uzatmalar qutisi | - |- ! colspan="3" style="text-align:left;" | <u>Dinamik xususiyatlar</u> |- ! style="text-align:left;" | Maks. tezlik | 200 km/soat<br /><br /><br />192 km/soat (avtomatik uzatmalar qutisi bilan) | 198 km/soat |- ! style="text-align:left;" | Yoqilgʻi sarfi (oʻrtacha) 100 km | 6,4 l<br /><br /><br /> 6,3 l (avtomatik uzatish) | 7,2-7,3 l |- ! style="text-align:left;" | Ogʻirligi | 1390 kg<br /><br /><br /><br />1450 kg (avtomatik uzatish) | 1545-1560 kg |- ! style="text-align:left;" | Tankning hajmi | colspan="2" | 51 l |} == Rasmlar == <gallery widths="200" heights="150"> Mazda Koeru IAA2015.jpg|IAA [[Франкфурт|Frankfurtdagi]] Koeru kontseptsiyasi Mazda CX-4 02 China 2017-03-31.jpg|Yon koʻrinish Mazda CX-4 03 China 2017-03-31.jpg|Orqa koʻrinish </gallery> == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [http://www.mazda.ru/ Rossiyada Mazda rasmiy veb-sayti] [[Turkum:J segmentli avtomobillar]] [[Turkum:2010-yil ishlab chiqarilgan avtomobillar]] kpgicrukvm918jcin8qcinznq6kn106 2816295 2816288 2022-08-28T17:15:29Z Abubakir Mo'minjonov 76708 wikitext text/x-wiki {{Avtomobil bilgiqutisi|kuzovturi=5‑dv. CUV (5 o'rin)|bakhajmi=|o'rindiqsoni=|eshiklarsoni=|dizayneri=|nom=Mazda CX-4|ishlabchiqaruvchi=Mazda|modelyili=Ishlab chiqarilgan yillar 2016 - hozirgi kungacha Assambleyasi Xitoy|sinfi=Compact krossover|platformasi=Mazda CX-5 platformasi|dvigateli=2,0 litr SkyActiv-G 2,5 litr SkyActiv-G|uzunligi=4633 mm|kengligi=1840 mm|balandligi=1535 mm|gildirakbazasi=2700 mm|vazni=1560 kg|tasvir=Mazda CX-4 01 China 2017-03-31.jpg}}'''Mazda CX-4''' Yaponiya kompaniyasining ixcham krossoveri (off-road kupesi) [[Mazda korporatsiyasi|Mazda]], 2016-yilda Pekin avtosalonida taqdim etilgan. Model 2015-yilning kuzida Frankfurt avtosalonida taqdim etilgan Mazda Koeru kontseptsiyasi asosida yaratilgan. Modelning asosiy bozori [[Xitoy|Xitoy hisoblanadi]]<ref name="drivecx4">{{Veb manbasi|url=https://www.drive.ru/news/mazda/571de602ec05c45c3900003a.html|sarlavha=С кроссовером Mazda CX-4 японцы шагнули в новую для себя нишу|sana=25 апреля 2016|ish=Drive.ru|nashriyot=Анастасия Королькова|kirish sanasi=|til=ru|arxivsana=2018-09-08|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180908071239/https://www.drive.ru/news/mazda/571de602ec05c45c3900003a.html}}</ref>. CX-4 Infiniti, [[BMW]] (uning ikkita oʻxshash modeli mavjud) va [[Mercedes-Benz]] bilan raqobat qilish uchun yaratilgan. Modelning dizayni [[Mazda CX-5|CX-5]] va [[Mazda CX-3|CX-3]] krossoverlaridan olingan (ular orasida joylashgan), u birinchisiga oʻxshash asosga va kenglikka ega. == Texnik xususiyatlari == CX-4 2,0 (158 ot kuchi) va 2,5 (192 ot kuchi) bilan keladi. c) SkyActiv-G litrli dvigatellar. Kichikroq hajmli dvigatel qoʻlda yoki avtomatik uzatmalar bilan jihozlangan. Bundan kuchliroq faqat avtomatik uzatmalar qutisi va toʻliq gʻildirakli uzatmalar qutisi mavjud. Mazda CX-4 osma CX-5 dan olingan, tormoz tizimi va rul boshqaruvi ham undan olingan. Disklardan 17 yoki 19 dyuymli disklar mavjud. i-ELOOP tizimi ixtiyoriy ravishda mavjud. Mazda maʼlumotlariga koʻra, CX-4 korpus aerodinamikasini, ovoz oʻtkazmasligini va xavfsizligini sezilarli darajada yaxshilagan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.motornovosti.ru/2087|sarlavha=Притягательный кроссовер Mazda CX-4|kirish sanasi=2017-07-18|arxivsana=2018-02-15|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180215004417/http://www.motornovosti.ru/2087}}</ref><ref name="drivecx4">{{Veb manbasi|url=https://www.drive.ru/news/mazda/571de602ec05c45c3900003a.html|sarlavha=С кроссовером Mazda CX-4 японцы шагнули в новую для себя нишу|sana=25 апреля 2016|ish=Drive.ru|nashriyot=Анастасия Королькова|kirish sanasi=|til=ru|arxivsana=2018-09-08|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180908071239/https://www.drive.ru/news/mazda/571de602ec05c45c3900003a.html}}</ref>. Brend mafkurasiga ko'ra yaratilgan yangi kuzov dizayni paydo bo'ldi, u ''KODO - Harakat Ruhi'' va mutlaqo yangi interyer deb ataladi. Avtomobil yangi [[skyactiv|Skyactiv]] dvigatellarini oldi - 1,5 litrli [[SkyActiv-G I4]] benzinli 118 ot kuchi. s., 2,0 litr [[SkyActiv-G I4]] benzin 155 ot kuchi s., 2,5 litr [[SkyActiv-G I4]] benzin 184 l. Bilan. va 2,2 L [[SkyActiv-D I4]] turbo dizel 150 ot kuchi. bilan., ular 6 pog'onali mexanik uzatmalar qutisi va 6 pog'onali avtomat uzatmalar qutisi bilan birlashtirilgan. {| class="wikitable" style="font-size: 100%; text-align: center;" | ! 2.0 ! 2.5 |- ! style="text-align:left;" | Ishlab chiqarilgan yili | colspan="2" | 2016-yil iyun oyidan |- ! colspan="3" style="text-align:left;" | <u>Dvigatelning texnik xususiyatlari</u> |- ! style="text-align:left;" | dvigatel turi | colspan="2" | Benzin |- ! style="text-align:left;" | [[Dvigatel litraji|Hajmi]] | 1998 sm³ | 2488 sm³ |- ! style="text-align:left;" | Quvvat aylanish tezligi | 158 ot kuchi / 6400 aylanish / min | 192 ot kuchi / 6100 aylanish / min |- ! style="text-align:left;" | Moment/rpm | 202 Nm / 4000 aylanish tezligi | 252 Nm / 4000 aylanish tezligi |- ! colspan="3" style="text-align:left;" | <u>Yuqish</u> |- ! style="text-align:left;" | Haydovchi blok | Old | Toʻliq |- ! style="text-align:left;" | Vites qutisi (standart) | 6 bosqichli mexanik uzatmalar qutisi | 6 bosqichli avtomat uzatmalar qutisi |- ! style="text-align:left;" | Vites qutisi (ixtiyoriy) | 6 bosqichli avtomat uzatmalar qutisi | - |- ! colspan="3" style="text-align:left;" | <u>Dinamik xususiyatlar</u> |- ! style="text-align:left;" | Maks. tezlik | 200 km/soat<br /><br /><br />192 km/soat (avtomatik uzatmalar qutisi bilan) | 198 km/soat |- ! style="text-align:left;" | Yoqilgʻi sarfi (oʻrtacha) 100 km | 6,4 l<br /><br /><br /> 6,3 l (avtomatik uzatish) | 7,2-7,3 l |- ! style="text-align:left;" | Ogʻirligi | 1390 kg<br /><br /><br /><br />1450 kg (avtomatik uzatish) | 1545-1560 kg |- ! style="text-align:left;" | Tankning hajmi | colspan="2" | 51 l |} == Rasmlar == <gallery widths="200" heights="150"> Mazda Koeru IAA2015.jpg|IAA [[Франкфурт|Frankfurtdagi]] Koeru kontseptsiyasi Mazda CX-4 02 China 2017-03-31.jpg|Yon koʻrinish Mazda CX-4 03 China 2017-03-31.jpg|Orqa koʻrinish </gallery> == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [http://www.mazda.ru/ Rossiyada Mazda rasmiy veb-sayti] [[Turkum:J segmentli avtomobillar]] [[Turkum:2010-yil ishlab chiqarilgan avtomobillar]] 5eonrq8o4qf8f3e6sfik2z2l08bomv7 2816298 2816295 2022-08-28T17:15:42Z Abubakir Mo'minjonov 76708 wikitext text/x-wiki {{Avtomobil bilgiqutisi|kuzovturi=5‑dv. CUV (5 o'rin)|bakhajmi=|o'rindiqsoni=|eshiklarsoni=|dizayneri=|nom=Mazda CX-4|ishlabchiqaruvchi=Mazda|modelyili=Ishlab chiqarilgan yillar 2016 - hozirgi kungacha Assambleyasi Xitoy|sinfi=Compact krossover|platformasi=Mazda CX-5 platformasi|dvigateli=2,0 litr SkyActiv-G 2,5 litr SkyActiv-G|uzunligi=4633 mm|kengligi=1840 mm|balandligi=1535 mm|gildirakbazasi=2700 mm|vazni=1560 kg|tasvir=Mazda CX-4 01 China 2017-03-31.jpg}}'''Mazda CX-4''' Yaponiya kompaniyasining ixcham krossoveri (off-road kupesi) [[Mazda korporatsiyasi|Mazda]], 2016-yilda Pekin avtosalonida taqdim etilgan. Model 2015-yilning kuzida Frankfurt avtosalonida taqdim etilgan Mazda Koeru kontseptsiyasi asosida yaratilgan. Modelning asosiy bozori [[Xitoy|Xitoy hisoblanadi]]<ref name="drivecx4">{{Veb manbasi|url=https://www.drive.ru/news/mazda/571de602ec05c45c3900003a.html|sarlavha=С кроссовером Mazda CX-4 японцы шагнули в новую для себя нишу|sana=25 апреля 2016|ish=Drive.ru|nashriyot=Анастасия Королькова|kirish sanasi=|til=ru|arxivsana=2018-09-08|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180908071239/https://www.drive.ru/news/mazda/571de602ec05c45c3900003a.html}}</ref>. CX-4 Infiniti, [[BMW]] (uning ikkita oʻxshash modeli mavjud) va [[Mercedes-Benz]] bilan raqobat qilish uchun yaratilgan. Modelning dizayni [[Mazda CX-5|CX-5]] va [[Mazda CX-3|CX-3]] krossoverlaridan olingan (ular orasida joylashgan), u birinchisiga oʻxshash asosga va kenglikka ega. == Texnik xususiyatlari == CX-4 2,0 (158 ot kuchi) va 2,5 (192 ot kuchi) bilan keladi. c) SkyActiv-G litrli dvigatellar. Kichikroq hajmli dvigatel qoʻlda yoki avtomatik uzatmalar bilan jihozlangan. Bundan kuchliroq faqat avtomatik uzatmalar qutisi va toʻliq gʻildirakli uzatmalar qutisi mavjud. Mazda CX-4 osma CX-5 dan olingan, tormoz tizimi va rul boshqaruvi ham undan olingan. Disklardan 17 yoki 19 dyuymli disklar mavjud. i-ELOOP tizimi ixtiyoriy ravishda mavjud. Mazda maʼlumotlariga koʻra, CX-4 korpus aerodinamikasini, ovoz oʻtkazmasligini va xavfsizligini sezilarli darajada yaxshilagan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.motornovosti.ru/2087|sarlavha=Притягательный кроссовер Mazda CX-4|kirish sanasi=2017-07-18|arxivsana=2018-02-15|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180215004417/http://www.motornovosti.ru/2087}}</ref><ref name="drivecx4">{{Veb manbasi|url=https://www.drive.ru/news/mazda/571de602ec05c45c3900003a.html|sarlavha=С кроссовером Mazda CX-4 японцы шагнули в новую для себя нишу|sana=25 апреля 2016|ish=Drive.ru|nashriyot=Анастасия Королькова|kirish sanasi=|til=ru|arxivsana=2018-09-08|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180908071239/https://www.drive.ru/news/mazda/571de602ec05c45c3900003a.html}}</ref>. Brend mafkurasiga koʻra yaratilgan yangi kuzov dizayni paydo boʻldi, u ''KODO — Harakat Ruhi'' va mutlaqo yangi interyer deb ataladi. Avtomobil yangi [[skyactiv|Skyactiv]] dvigatellarini oldi — 1,5 litrli [[SkyActiv-G I4]] benzinli 118 ot kuchi. s., 2,0 litr [[SkyActiv-G I4]] benzin 155 ot kuchi s., 2,5 litr [[SkyActiv-G I4]] benzin 184 l. Bilan. va 2,2 L [[SkyActiv-D I4]] turbo dizel 150 ot kuchi. bilan., ular 6 pogʻonali mexanik uzatmalar qutisi va 6 pogʻonali avtomat uzatmalar qutisi bilan birlashtirilgan. {| class="wikitable" style="font-size: 100%; text-align: center;" | ! 2.0 ! 2.5 |- ! style="text-align:left;" | Ishlab chiqarilgan yili | colspan="2" | 2016-yil iyun oyidan |- ! colspan="3" style="text-align:left;" | <u>Dvigatelning texnik xususiyatlari</u> |- ! style="text-align:left;" | dvigatel turi | colspan="2" | Benzin |- ! style="text-align:left;" | [[Dvigatel litraji|Hajmi]] | 1998 sm³ | 2488 sm³ |- ! style="text-align:left;" | Quvvat aylanish tezligi | 158 ot kuchi / 6400 aylanish / min | 192 ot kuchi / 6100 aylanish / min |- ! style="text-align:left;" | Moment/rpm | 202 Nm / 4000 aylanish tezligi | 252 Nm / 4000 aylanish tezligi |- ! colspan="3" style="text-align:left;" | <u>Yuqish</u> |- ! style="text-align:left;" | Haydovchi blok | Old | Toʻliq |- ! style="text-align:left;" | Vites qutisi (standart) | 6 bosqichli mexanik uzatmalar qutisi | 6 bosqichli avtomat uzatmalar qutisi |- ! style="text-align:left;" | Vites qutisi (ixtiyoriy) | 6 bosqichli avtomat uzatmalar qutisi | - |- ! colspan="3" style="text-align:left;" | <u>Dinamik xususiyatlar</u> |- ! style="text-align:left;" | Maks. tezlik | 200 km/soat<br /><br /><br />192 km/soat (avtomatik uzatmalar qutisi bilan) | 198 km/soat |- ! style="text-align:left;" | Yoqilgʻi sarfi (oʻrtacha) 100 km | 6,4 l<br /><br /><br /> 6,3 l (avtomatik uzatish) | 7,2-7,3 l |- ! style="text-align:left;" | Ogʻirligi | 1390 kg<br /><br /><br /><br />1450 kg (avtomatik uzatish) | 1545-1560 kg |- ! style="text-align:left;" | Tankning hajmi | colspan="2" | 51 l |} == Rasmlar == <gallery widths="200" heights="150"> Mazda Koeru IAA2015.jpg|IAA [[Франкфурт|Frankfurtdagi]] Koeru kontseptsiyasi Mazda CX-4 02 China 2017-03-31.jpg|Yon koʻrinish Mazda CX-4 03 China 2017-03-31.jpg|Orqa koʻrinish </gallery> == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [http://www.mazda.ru/ Rossiyada Mazda rasmiy veb-sayti] [[Turkum:J segmentli avtomobillar]] [[Turkum:2010-yil ishlab chiqarilgan avtomobillar]] g6gyk7xvx295dc2cukivjf2r9yeh0qx Munozara:Abxaziya Qahramoni 1 784063 2816287 2022-08-28T17:12:26Z Azizxon Muzaffarov 61732 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Ribbit (telecommunications company) 0 784064 2816289 2022-08-28T17:13:31Z FaridShavkatullayev 72137 „[[:en:Special:Redirect/revision/1051777139|Ribbit (telecommunications company)]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki '''Ribbit''' [[Kaliforniya|Kaliforniyaning]] Mountain View shahrida joylashgan [[Elektr aloqa|telekommunikatsiya]] kompaniyasi edi. U BT Group tomonidan 2008-yil 29-iyulda 105 million dollarga sotib olingan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://techcrunch.com/2008/07/29/bt-acquires-ribbit-for-105-million/|sarlavha=BT Acquires Ribbit For $105 Million|muallif=Schonfeld|ism=Erick|sana=2008-07-29|nashriyot=[[TechCrunch]]|kirish sanasi=2008-12-03}}</ref><ref name="btpr">{{Veb manbasi|url=http://www.btplc.com/News/Articles/ShowArticle.cfm?ArticleID=2bc4048a-0c15-4f02-933a-0ba244a03ed9|sarlavha=BT acquires Ribbit|sana=2008-07-29|nashriyot=[[BT Group]]|kirish sanasi=2008-12-03}}</ref> 2011-yil 10-avgustda Ribbit bir necha oy ichida o‘zining tashqi operatsiyalari va ishlab chiquvchi dasturining ko‘p qismini yopishini e’lon qildi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://gigaom.com/2011/08/10/ribbit-croaks-just-three-years-after-105m-bt-deal/|sarlavha=Ribbit croaks, just three years after $105m BT deal|muallif=Johnson|ism=Bobby|sana=2011-08-10|nashriyot=GigaOM|kirish sanasi=2011-08-10}}</ref> Keyinchalik kompaniya BTning texnologiya, xizmat va operatsiyalar bo'limiga birlashtirildi. Kompaniyaning maqsadi ovozli aloqani veb-sahifalar va dasturiy ilovalarga osongina qo'shilishi mumkin bo'lgan dasturlashtiriladigan xususiyatga aylantirish edi.<ref name="poe1">Robert Poe, VoIP-News. “[http://www.voip-news.com/feature/ribbit-platform-public-111708/ Ribbit Takes Its Platform Public].” November 17, 2008. Retrieved September 16, 2009.</ref> Uning raqobatchilari orasida IntelePeer<ref name="marshall">Matt Marshall, VentureBeat. “[https://venturebeat.com/2008/11/11/intelepeer-raises-18m-for-telephony-web-platform/ IntelePeer raises $18M for telephony-Web platform].” November 11, 2008. Retrieved July 10, 2009.</ref> va Jajah bor edi .<ref name="jajah">Om Malik, New York Times. “[https://www.nytimes.com/external/gigaom/2008/11/11/11gigaom-why-intelepeer-snagged-18-million-in-funding-28795.html?scp=1&sq=intelepeer&st=cse Why IntelePeer Snagged $18 Million in Funding].” November 11, 2008. Retrieved July 13, 2009.</ref> == Tarixi == Ribbit 2006-yil 23-fevralda tashkil etilgan.<ref name="tclaunch">{{Veb manbasi|url=https://techcrunch.com/2007/12/17/ribbit-pulls-back-the-covers-on-its-voice-20-master-plan-and-raises-10-million-b-round/|sarlavha=Ribbit Pulls Back the Covers On Its Voice 2.0 Master Plan (And Raises $10 Million B Round)|muallif=Schonfeld|ism=Erick|sana=2007-12-17|nashriyot=[[TechCrunch]]|kirish sanasi=2008-12-03}}</ref> Kompaniya venchur kapitalistlari Alsop-Louie Partners, Allegis Capital va KPG Venturesdan jami 13 million dollar mablag' oldi.<ref name="tclaunch" /><ref name="ft">{{Veb manbasi|url=http://blogs.ft.com/techblog/2007/12/rabbitting-on-rhtml/|sarlavha=Rabbitting on Ribbit|muallif=Nuttall|ism=Chris|sana=2006-12-17|nashriyot=[[Financial Times]]|kirish sanasi=2008-12-03}}</ref> Ribbit 2007-yil 17-dekabrda rasman ishga tushirilgan. Keyin BT Group kompaniyani 2008-yil 29-iyulda 105 million dollarga sotib oldi.<ref name="btpr">{{Veb manbasi|url=http://www.btplc.com/News/Articles/ShowArticle.cfm?ArticleID=2bc4048a-0c15-4f02-933a-0ba244a03ed9|sarlavha=BT acquires Ribbit|sana=2008-07-29|nashriyot=[[BT Group]]|kirish sanasi=2008-12-03}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.btplc.com/News/Articles/ShowArticle.cfm?ArticleID=2bc4048a-0c15-4f02-933a-0ba244a03ed9 "BT acquires Ribbit"]. [[BT guruhi|BT Group]]. 2008-07-29<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2008-12-03</span></span>.</cite></ref> Kompaniya 2008-yil noyabr oyida dastur ishlab chiquvchilari uchun oʻz platformasini ommaga eʼlon qildi.<ref name="poe2">Robert Poe, VoIP-News. “[http://www.voip-news.com/feature/voip-trends-2009-010509/ 8 VoIP Trends to Watch in 2009].” January 5, 2009. Retrieved September 16, 2009.</ref> == Mahsulotlar va xizmatlar == Ribbit dastur yaratuvchilarga telefon tarmoqlari bilan o'zaro aloqada bo'lish imkonini beruvchi platformani taklif qildi. '''Ribbit platformasi''' dasturlashtiriladigan aloqa uchun maxsus dasturga asoslangan multiprotokolli muhit edi. Ishlab chiquvchilar, ISVlar va tashuvchilar Ribbit Platform vositalari va API laridan istalgan veb-sahifa yoki ilovaga ovozli, SMS matnli xabarlar va boshqa aloqa funksiyalarini qo‘shish uchun foydalanishlari mumkin. Ishlab chiquvchilar Flex, Flash, [[Java]], [[PHP]], yordamida Ribbit global telefon tarmog'iga to'g'ridan to'g'ri kirishlari mumkin edi. Net, Silverlight va boshqa tanish dasturlash vositalari. '''Ribbit Mobile''' statsionar va mobil telefonlarni internetga bog‘lovchi Ribbit Platformasida qurilgan dasturiy ta’minot xizmati bo‘lib, xizmatdan foydalanuvchilarga barcha qo‘ng‘iroqlari va xabarlarini bir joydan boshqarish imkonini beradi. Ovozli SMS xabarlari avtomatik ravishda transkripsiya qilinib, foydalanuvchilarga elektron pochta va SMS matnlari sifatida yuborildi. Ribbit Mobile foydalanuvchilarning mavjud telefon raqamlari bilan ishlagan.<ref>Harry McCracken, PCWorld. “Google Voice Has a New Challenger.” November 4, 2009. Retrieved January 6, 2010.</ref> Ribbit Mobile foydalanuvchilarga to'g'ridan-to'g'ri kompyuterlaridan qo'ng'iroq qilish imkonini berdi. '''Ribbit for Salesforce''' bu mobil ovozli aloqani elektron pochta, SMS matnli xabarlar va Salesforce CRM bilan bog'laydigan Ribbit platformasida qurilgan dasturiy ta'minot xizmati edi. Salesforce mijozlari tomonidan Ribbit for Salesforce “2008-yilning eng yaxshi mobil ilovasi” deb topildi.<ref>Kelly McGuire, TMCnet. "Salesforce.com Now Equipped with Ribbit's Latest Software for Salesforce CRM."November 17, 2009. Retrieved January 6, 2010.</ref> Savdo bo'yicha mutaxassislar Salesforce-da ovozli pochta, elektron pochta, SMS matnli xabarlar, ovozli eslatmalar va yozib olingan uchrashuv qaydlarini saqlash va aloqalarni savdo aloqalari va imkoniyatlarga avtomatik ravishda xaritalash uchun Salesforce uchun Ribbitdan foydalanishlari mumkin. Ovozli pochta xabarlari ularni osongina o'qish, saqlash, qidirish va boshqa joyga yo'naltirish uchun avtomatik ravishda transkripsiya qilingan. '''Bring Your Own Network (BYON)''' telekommunikatsiya operatorlariga o'z mijozlariga Ribbit Mobile va Salesforce uchun ushbu shirkatni qo'shimcha xizmat sifatida taklif qilish imkonini beruvchi dastur edi. Bundan tashqari, dastur tashuvchilarga Ribbitning global telefon tarmog'iga asoslangan yangi iste'molchi xizmatlarini ishlab chiqish uchun Ribbit Platform vositalari va API laridan foydalanish imkonini berdi. Tashuvchilar Ribbitdan yangi xizmatlarni taqdim etish bilan bog'liq uzoq vaqt ishlab chiqish vaqtlari, xodimlar va uskunalar xarajatlaridan qochish uchun foydalanishlari mumkin bo`lgan. == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:BT group]] bc4ltmydrtfddyo43vtfu2tes4d4kjt 2816291 2816289 2022-08-28T17:13:59Z FaridShavkatullayev 72137 wikitext text/x-wiki '''Ribbit''' [[Kaliforniya|Kaliforniyaning]] Mountain View shahrida joylashgan [[Elektr aloqa|telekommunikatsiya]] kompaniyasi edi. U BT Group tomonidan 2008-yil 29-iyulda 105 million dollarga sotib olingan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://techcrunch.com/2008/07/29/bt-acquires-ribbit-for-105-million/|sarlavha=BT Acquires Ribbit For 105 Million|muallif=Schonfeld|ism=Erick|sana=2008-07-29|nashriyot=TechCrunch|kirish sanasi=2008-12-03}}</ref><ref name="btpr">{{Veb manbasi|url=http://www.btplc.com/News/Articles/ShowArticle.cfm?ArticleID=2bc4048a-0c15-4f02-933a-0ba244a03ed9|sarlavha=BT acquires Ribbit|sana=2008-07-29|nashriyot=BT Group|kirish sanasi=2008-12-03}}</ref> 2011-yil 10-avgustda Ribbit bir necha oy ichida o‘zining tashqi operatsiyalari va ishlab chiquvchi dasturining ko‘p qismini yopishini eʼlon qildi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://gigaom.com/2011/08/10/ribbit-croaks-just-three-years-after-105m-bt-deal/|sarlavha=Ribbit croaks, just three years after 305m BT deal|muallif=Johnson|ism=Bobby|sana=2011-08-10|nashriyot=GigaOM|kirish sanasi=2011-08-10}}</ref> Keyinchalik kompaniya BTning texnologiya, xizmat va operatsiyalar boʻlimiga birlashtirildi. Kompaniyaning maqsadi ovozli aloqani veb-sahifalar va dasturiy ilovalarga osongina qoʻshilishi mumkin boʻlgan dasturlashtiriladigan xususiyatga aylantirish edi.<ref name="poe1">Robert Poe, VoIP-News. „[http://www.voip-news.com/feature/ribbit-platform-public-111708/ Ribbit Takes Its Platform Public].“ November 17, 2008. Retrieved September 16, 2009.</ref> Uning raqobatchilari orasida IntelePeer<ref name="marshall">Matt Marshall, VentureBeat. „[https://venturebeat.com/2008/11/11/intelepeer-raises-18m-for-telephony-web-platform/ IntelePeer raises $18M for telephony-Web platform].“ November 11, 2008. Retrieved July 10, 2009.</ref> va Jajah bor edi .<ref name="jajah">Om Malik, New York Times. „[https://www.nytimes.com/external/gigaom/2008/11/11/11gigaom-why-intelepeer-snagged-18-million-in-funding-28795.html?scp=1&sq=intelepeer&st=cse Why IntelePeer Snagged $18 Million in Funding].“ November 11, 2008. Retrieved July 13, 2009.</ref> == Tarixi == Ribbit 2006-yil 23-fevralda tashkil etilgan.<ref name="tclaunch">{{Veb manbasi|url=https://techcrunch.com/2007/12/17/ribbit-pulls-back-the-covers-on-its-voice-20-master-plan-and-raises-10-million-b-round/|sarlavha=Ribbit Pulls Back the Covers On Its Voice 2.0 Master Plan (And Raises 40 Million B Round)|muallif=Schonfeld|ism=Erick|sana=2007-12-17|nashriyot=[[TechCrunch]]|kirish sanasi=2008-12-03}}</ref> Kompaniya venchur kapitalistlari Alsop-Louie Partners, Allegis Capital va KPG Venturesdan jami 13 million dollar mablagʻ oldi.<ref name="tclaunch" /><ref name="ft">{{Veb manbasi|url=http://blogs.ft.com/techblog/2007/12/rabbitting-on-rhtml/|sarlavha=Rabbitting on Ribbit|muallif=Nuttall|ism=Chris|sana=2006-12-17|nashriyot=[[Financial Times]]|kirish sanasi=2008-12-03}}</ref> Ribbit 2007-yil 17-dekabrda rasman ishga tushirilgan. Keyin BT Group kompaniyani 2008-yil 29-iyulda 105 million dollarga sotib oldi.<ref name="btpr">{{Veb manbasi|url=http://www.btplc.com/News/Articles/ShowArticle.cfm?ArticleID=2bc4048a-0c15-4f02-933a-0ba244a03ed9|sarlavha=BT acquires Ribbit|sana=2008-07-29|nashriyot=[[BT Group]]|kirish sanasi=2008-12-03}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.btplc.com/News/Articles/ShowArticle.cfm?ArticleID=2bc4048a-0c15-4f02-933a-0ba244a03ed9 „BT acquires Ribbit“]. [[BT guruhi|BT Group]]. 2008-07-29<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2008-12-03</span></span>.</cite></ref> Kompaniya 2008-yil noyabr oyida dastur ishlab chiquvchilari uchun oʻz platformasini ommaga eʼlon qildi.<ref name="poe2">Robert Poe, VoIP-News. „[http://www.voip-news.com/feature/voip-trends-2009-010509/ 8 VoIP Trends to Watch in 2009].“ January 5, 2009. Retrieved September 16, 2009.</ref> == Mahsulotlar va xizmatlar == Ribbit dastur yaratuvchilarga telefon tarmoqlari bilan oʻzaro aloqada boʻlish imkonini beruvchi platformani taklif qildi. '''Ribbit platformasi''' dasturlashtiriladigan aloqa uchun maxsus dasturga asoslangan multiprotokolli muhit edi. Ishlab chiquvchilar, ISVlar va tashuvchilar Ribbit Platform vositalari va API laridan istalgan veb-sahifa yoki ilovaga ovozli, SMS matnli xabarlar va boshqa aloqa funksiyalarini qo‘shish uchun foydalanishlari mumkin. Ishlab chiquvchilar Flex, Flash, [[Java]], [[PHP]], yordamida Ribbit global telefon tarmogʻiga toʻgʻridan toʻgʻri kirishlari mumkin edi. Net, Silverlight va boshqa tanish dasturlash vositalari. '''Ribbit Mobile''' statsionar va mobil telefonlarni internetga bog‘lovchi Ribbit Platformasida qurilgan dasturiy taʼminot xizmati bo‘lib, xizmatdan foydalanuvchilarga barcha qo‘ng‘iroqlari va xabarlarini bir joydan boshqarish imkonini beradi. Ovozli SMS xabarlari avtomatik ravishda transkripsiya qilinib, foydalanuvchilarga elektron pochta va SMS matnlari sifatida yuborildi. Ribbit Mobile foydalanuvchilarning mavjud telefon raqamlari bilan ishlagan.<ref>Harry McCracken, PCWorld. „Google Voice Has a New Challenger.“ November 4, 2009. Retrieved January 6, 2010.</ref> Ribbit Mobile foydalanuvchilarga toʻgʻridan-toʻgʻri kompyuterlaridan qoʻngʻiroq qilish imkonini berdi. '''Ribbit for Salesforce''' bu mobil ovozli aloqani elektron pochta, SMS matnli xabarlar va Salesforce CRM bilan bogʻlaydigan Ribbit platformasida qurilgan dasturiy taʼminot xizmati edi. Salesforce mijozlari tomonidan Ribbit for Salesforce „2008-yilning eng yaxshi mobil ilovasi“ deb topildi.<ref>Kelly McGuire, TMCnet. „Salesforce.com Now Equipped with Ribbitʼs Latest Software for Salesforce CRM.“November 17, 2009. Retrieved January 6, 2010.</ref> Savdo boʻyicha mutaxassislar Salesforce-da ovozli pochta, elektron pochta, SMS matnli xabarlar, ovozli eslatmalar va yozib olingan uchrashuv qaydlarini saqlash va aloqalarni savdo aloqalari va imkoniyatlarga avtomatik ravishda xaritalash uchun Salesforce uchun Ribbitdan foydalanishlari mumkin. Ovozli pochta xabarlari ularni osongina oʻqish, saqlash, qidirish va boshqa joyga yoʻnaltirish uchun avtomatik ravishda transkripsiya qilingan. '''Bring Your Own Network (BYON)''' telekommunikatsiya operatorlariga oʻz mijozlariga Ribbit Mobile va Salesforce uchun ushbu shirkatni qoʻshimcha xizmat sifatida taklif qilish imkonini beruvchi dastur edi. Bundan tashqari, dastur tashuvchilarga Ribbitning global telefon tarmogʻiga asoslangan yangi isteʼmolchi xizmatlarini ishlab chiqish uchun Ribbit Platform vositalari va API laridan foydalanish imkonini berdi. Tashuvchilar Ribbitdan yangi xizmatlarni taqdim etish bilan bogʻliq uzoq vaqt ishlab chiqish vaqtlari, xodimlar va uskunalar xarajatlaridan qochish uchun foydalanishlari mumkin boʻlgan. == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:BT group]] g0lnlrxw3hmo7rcexa7zfnmex8c2yr8 2816292 2816291 2022-08-28T17:14:30Z FaridShavkatullayev 72137 /* Tarixi */ wikitext text/x-wiki '''Ribbit''' [[Kaliforniya|Kaliforniyaning]] Mountain View shahrida joylashgan [[Elektr aloqa|telekommunikatsiya]] kompaniyasi edi. U BT Group tomonidan 2008-yil 29-iyulda 105 million dollarga sotib olingan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://techcrunch.com/2008/07/29/bt-acquires-ribbit-for-105-million/|sarlavha=BT Acquires Ribbit For 105 Million|muallif=Schonfeld|ism=Erick|sana=2008-07-29|nashriyot=TechCrunch|kirish sanasi=2008-12-03}}</ref><ref name="btpr">{{Veb manbasi|url=http://www.btplc.com/News/Articles/ShowArticle.cfm?ArticleID=2bc4048a-0c15-4f02-933a-0ba244a03ed9|sarlavha=BT acquires Ribbit|sana=2008-07-29|nashriyot=BT Group|kirish sanasi=2008-12-03}}</ref> 2011-yil 10-avgustda Ribbit bir necha oy ichida o‘zining tashqi operatsiyalari va ishlab chiquvchi dasturining ko‘p qismini yopishini eʼlon qildi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://gigaom.com/2011/08/10/ribbit-croaks-just-three-years-after-105m-bt-deal/|sarlavha=Ribbit croaks, just three years after 305m BT deal|muallif=Johnson|ism=Bobby|sana=2011-08-10|nashriyot=GigaOM|kirish sanasi=2011-08-10}}</ref> Keyinchalik kompaniya BTning texnologiya, xizmat va operatsiyalar boʻlimiga birlashtirildi. Kompaniyaning maqsadi ovozli aloqani veb-sahifalar va dasturiy ilovalarga osongina qoʻshilishi mumkin boʻlgan dasturlashtiriladigan xususiyatga aylantirish edi.<ref name="poe1">Robert Poe, VoIP-News. „[http://www.voip-news.com/feature/ribbit-platform-public-111708/ Ribbit Takes Its Platform Public].“ November 17, 2008. Retrieved September 16, 2009.</ref> Uning raqobatchilari orasida IntelePeer<ref name="marshall">Matt Marshall, VentureBeat. „[https://venturebeat.com/2008/11/11/intelepeer-raises-18m-for-telephony-web-platform/ IntelePeer raises $18M for telephony-Web platform].“ November 11, 2008. Retrieved July 10, 2009.</ref> va Jajah bor edi .<ref name="jajah">Om Malik, New York Times. „[https://www.nytimes.com/external/gigaom/2008/11/11/11gigaom-why-intelepeer-snagged-18-million-in-funding-28795.html?scp=1&sq=intelepeer&st=cse Why IntelePeer Snagged $18 Million in Funding].“ November 11, 2008. Retrieved July 13, 2009.</ref> == Tarixi == Ribbit 2006-yil 23-fevralda tashkil etilgan.<ref name="tclaunch">{{Veb manbasi|url=https://techcrunch.com/2007/12/17/ribbit-pulls-back-the-covers-on-its-voice-20-master-plan-and-raises-10-million-b-round/|sarlavha=Ribbit Pulls Back the Covers On Its Voice 2.0 Master Plan (And Raises 40 Million B Round)|muallif=Schonfeld|ism=Erick|sana=2007-12-17|nashriyot=[[TechCrunch]]|kirish sanasi=2008-12-03}}</ref> Kompaniya venchur kapitalistlari Alsop-Louie Partners, Allegis Capital va KPG Venturesdan jami 13 million dollar mablagʻ oldi.<ref name="tclaunch" /><ref name="ft">{{Veb manbasi|url=http://blogs.ft.com/techblog/2007/12/rabbitting-on-rhtml/|sarlavha=Rabbitting on Ribbit|muallif=Nuttall|ism=Chris|sana=2006-12-17|nashriyot=[[Financial Times]]|kirish sanasi=2008-12-03}}</ref> Ribbit 2007-yil 17-dekabrda rasman ishga tushirilgan. Keyin BT Group kompaniyani 2008-yil 29-iyulda 105 million dollarga sotib oldi.<ref name="btpr"/> Kompaniya 2008-yil noyabr oyida dastur ishlab chiquvchilari uchun oʻz platformasini ommaga eʼlon qildi.<ref name="poe2">Robert Poe, VoIP-News. „[http://www.voip-news.com/feature/voip-trends-2009-010509/ 8 VoIP Trends to Watch in 2009].“ January 5, 2009. Retrieved September 16, 2009.</ref> == Mahsulotlar va xizmatlar == Ribbit dastur yaratuvchilarga telefon tarmoqlari bilan oʻzaro aloqada boʻlish imkonini beruvchi platformani taklif qildi. '''Ribbit platformasi''' dasturlashtiriladigan aloqa uchun maxsus dasturga asoslangan multiprotokolli muhit edi. Ishlab chiquvchilar, ISVlar va tashuvchilar Ribbit Platform vositalari va API laridan istalgan veb-sahifa yoki ilovaga ovozli, SMS matnli xabarlar va boshqa aloqa funksiyalarini qo‘shish uchun foydalanishlari mumkin. Ishlab chiquvchilar Flex, Flash, [[Java]], [[PHP]], yordamida Ribbit global telefon tarmogʻiga toʻgʻridan toʻgʻri kirishlari mumkin edi. Net, Silverlight va boshqa tanish dasturlash vositalari. '''Ribbit Mobile''' statsionar va mobil telefonlarni internetga bog‘lovchi Ribbit Platformasida qurilgan dasturiy taʼminot xizmati bo‘lib, xizmatdan foydalanuvchilarga barcha qo‘ng‘iroqlari va xabarlarini bir joydan boshqarish imkonini beradi. Ovozli SMS xabarlari avtomatik ravishda transkripsiya qilinib, foydalanuvchilarga elektron pochta va SMS matnlari sifatida yuborildi. Ribbit Mobile foydalanuvchilarning mavjud telefon raqamlari bilan ishlagan.<ref>Harry McCracken, PCWorld. „Google Voice Has a New Challenger.“ November 4, 2009. Retrieved January 6, 2010.</ref> Ribbit Mobile foydalanuvchilarga toʻgʻridan-toʻgʻri kompyuterlaridan qoʻngʻiroq qilish imkonini berdi. '''Ribbit for Salesforce''' bu mobil ovozli aloqani elektron pochta, SMS matnli xabarlar va Salesforce CRM bilan bogʻlaydigan Ribbit platformasida qurilgan dasturiy taʼminot xizmati edi. Salesforce mijozlari tomonidan Ribbit for Salesforce „2008-yilning eng yaxshi mobil ilovasi“ deb topildi.<ref>Kelly McGuire, TMCnet. „Salesforce.com Now Equipped with Ribbitʼs Latest Software for Salesforce CRM.“November 17, 2009. Retrieved January 6, 2010.</ref> Savdo boʻyicha mutaxassislar Salesforce-da ovozli pochta, elektron pochta, SMS matnli xabarlar, ovozli eslatmalar va yozib olingan uchrashuv qaydlarini saqlash va aloqalarni savdo aloqalari va imkoniyatlarga avtomatik ravishda xaritalash uchun Salesforce uchun Ribbitdan foydalanishlari mumkin. Ovozli pochta xabarlari ularni osongina oʻqish, saqlash, qidirish va boshqa joyga yoʻnaltirish uchun avtomatik ravishda transkripsiya qilingan. '''Bring Your Own Network (BYON)''' telekommunikatsiya operatorlariga oʻz mijozlariga Ribbit Mobile va Salesforce uchun ushbu shirkatni qoʻshimcha xizmat sifatida taklif qilish imkonini beruvchi dastur edi. Bundan tashqari, dastur tashuvchilarga Ribbitning global telefon tarmogʻiga asoslangan yangi isteʼmolchi xizmatlarini ishlab chiqish uchun Ribbit Platform vositalari va API laridan foydalanish imkonini berdi. Tashuvchilar Ribbitdan yangi xizmatlarni taqdim etish bilan bogʻliq uzoq vaqt ishlab chiqish vaqtlari, xodimlar va uskunalar xarajatlaridan qochish uchun foydalanishlari mumkin boʻlgan. == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:BT group]] alauabayw4dwukw8kurs45ck6szimyn 2816302 2816292 2022-08-28T17:18:21Z FaridShavkatullayev 72137 /* Tarixi */ wikitext text/x-wiki '''Ribbit''' [[Kaliforniya|Kaliforniyaning]] Mountain View shahrida joylashgan [[Elektr aloqa|telekommunikatsiya]] kompaniyasi edi. U BT Group tomonidan 2008-yil 29-iyulda 105 million dollarga sotib olingan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://techcrunch.com/2008/07/29/bt-acquires-ribbit-for-105-million/|sarlavha=BT Acquires Ribbit For 105 Million|muallif=Schonfeld|ism=Erick|sana=2008-07-29|nashriyot=TechCrunch|kirish sanasi=2008-12-03}}</ref><ref name="btpr">{{Veb manbasi|url=http://www.btplc.com/News/Articles/ShowArticle.cfm?ArticleID=2bc4048a-0c15-4f02-933a-0ba244a03ed9|sarlavha=BT acquires Ribbit|sana=2008-07-29|nashriyot=BT Group|kirish sanasi=2008-12-03}}</ref> 2011-yil 10-avgustda Ribbit bir necha oy ichida o‘zining tashqi operatsiyalari va ishlab chiquvchi dasturining ko‘p qismini yopishini eʼlon qildi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://gigaom.com/2011/08/10/ribbit-croaks-just-three-years-after-105m-bt-deal/|sarlavha=Ribbit croaks, just three years after 305m BT deal|muallif=Johnson|ism=Bobby|sana=2011-08-10|nashriyot=GigaOM|kirish sanasi=2011-08-10}}</ref> Keyinchalik kompaniya BTning texnologiya, xizmat va operatsiyalar boʻlimiga birlashtirildi. Kompaniyaning maqsadi ovozli aloqani veb-sahifalar va dasturiy ilovalarga osongina qoʻshilishi mumkin boʻlgan dasturlashtiriladigan xususiyatga aylantirish edi.<ref name="poe1">Robert Poe, VoIP-News. „[http://www.voip-news.com/feature/ribbit-platform-public-111708/ Ribbit Takes Its Platform Public].“ November 17, 2008. Retrieved September 16, 2009.</ref> Uning raqobatchilari orasida IntelePeer<ref name="marshall">Matt Marshall, VentureBeat. „[https://venturebeat.com/2008/11/11/intelepeer-raises-18m-for-telephony-web-platform/ IntelePeer raises $18M for telephony-Web platform].“ November 11, 2008. Retrieved July 10, 2009.</ref> va Jajah bor edi .<ref name="jajah">Om Malik, New York Times. „[https://www.nytimes.com/external/gigaom/2008/11/11/11gigaom-why-intelepeer-snagged-18-million-in-funding-28795.html?scp=1&sq=intelepeer&st=cse Why IntelePeer Snagged $18 Million in Funding].“ November 11, 2008. Retrieved July 13, 2009.</ref> == Tarixi == Ribbit 2006-yil 23-fevralda tashkil etilgan.<ref name="tclaunch">{{Veb manbasi|url=https://techcrunch.com/2007/12/17/ribbit-pulls-back-the-covers-on-its-voice-20-master-plan-and-raises-10-million-b-round/|sarlavha=Ribbit Pulls Back the Covers On Its Voice 2.0 Master Plan (And Raises 40 Million B Round)|muallif=Schonfeld|ism=Erick|sana=2007-12-17|nashriyot=TechCrunch|kirish sanasi=2008-12-03}}</ref> Kompaniya venchur kapitalistlari Alsop-Louie Partners, Allegis Capital va KPG Venturesdan jami 13 million dollar mablagʻ oldi.<ref name="tclaunch" /><ref name="ft">{{Veb manbasi|url=http://blogs.ft.com/techblog/2007/12/rabbitting-on-rhtml/|sarlavha=Rabbitting on Ribbit|muallif=Nuttall|ism=Chris|sana=2006-12-17|nashriyot=Financial Times|kirish sanasi=2008-12-03}}</ref> Ribbit 2007-yil 17-dekabrda rasman ishga tushirilgan. Keyin BT Group kompaniyani 2008-yil 29-iyulda 105 million dollarga sotib oldi.<ref name="btpr"/> Kompaniya 2008-yil noyabr oyida dastur ishlab chiquvchilari uchun oʻz platformasini ommaga eʼlon qildi.<ref name="poe2">Robert Poe, VoIP-News. „[http://www.voip-news.com/feature/voip-trends-2009-010509/ 8 VoIP Trends to Watch in 2009].“ January 5, 2009. Retrieved September 16, 2009.</ref> == Mahsulotlar va xizmatlar == Ribbit dastur yaratuvchilarga telefon tarmoqlari bilan oʻzaro aloqada boʻlish imkonini beruvchi platformani taklif qildi. '''Ribbit platformasi''' dasturlashtiriladigan aloqa uchun maxsus dasturga asoslangan multiprotokolli muhit edi. Ishlab chiquvchilar, ISVlar va tashuvchilar Ribbit Platform vositalari va API laridan istalgan veb-sahifa yoki ilovaga ovozli, SMS matnli xabarlar va boshqa aloqa funksiyalarini qo‘shish uchun foydalanishlari mumkin. Ishlab chiquvchilar Flex, Flash, [[Java]], [[PHP]], yordamida Ribbit global telefon tarmogʻiga toʻgʻridan toʻgʻri kirishlari mumkin edi. Net, Silverlight va boshqa tanish dasturlash vositalari. '''Ribbit Mobile''' statsionar va mobil telefonlarni internetga bog‘lovchi Ribbit Platformasida qurilgan dasturiy taʼminot xizmati bo‘lib, xizmatdan foydalanuvchilarga barcha qo‘ng‘iroqlari va xabarlarini bir joydan boshqarish imkonini beradi. Ovozli SMS xabarlari avtomatik ravishda transkripsiya qilinib, foydalanuvchilarga elektron pochta va SMS matnlari sifatida yuborildi. Ribbit Mobile foydalanuvchilarning mavjud telefon raqamlari bilan ishlagan.<ref>Harry McCracken, PCWorld. „Google Voice Has a New Challenger.“ November 4, 2009. Retrieved January 6, 2010.</ref> Ribbit Mobile foydalanuvchilarga toʻgʻridan-toʻgʻri kompyuterlaridan qoʻngʻiroq qilish imkonini berdi. '''Ribbit for Salesforce''' bu mobil ovozli aloqani elektron pochta, SMS matnli xabarlar va Salesforce CRM bilan bogʻlaydigan Ribbit platformasida qurilgan dasturiy taʼminot xizmati edi. Salesforce mijozlari tomonidan Ribbit for Salesforce „2008-yilning eng yaxshi mobil ilovasi“ deb topildi.<ref>Kelly McGuire, TMCnet. „Salesforce.com Now Equipped with Ribbitʼs Latest Software for Salesforce CRM.“November 17, 2009. Retrieved January 6, 2010.</ref> Savdo boʻyicha mutaxassislar Salesforce-da ovozli pochta, elektron pochta, SMS matnli xabarlar, ovozli eslatmalar va yozib olingan uchrashuv qaydlarini saqlash va aloqalarni savdo aloqalari va imkoniyatlarga avtomatik ravishda xaritalash uchun Salesforce uchun Ribbitdan foydalanishlari mumkin. Ovozli pochta xabarlari ularni osongina oʻqish, saqlash, qidirish va boshqa joyga yoʻnaltirish uchun avtomatik ravishda transkripsiya qilingan. '''Bring Your Own Network (BYON)''' telekommunikatsiya operatorlariga oʻz mijozlariga Ribbit Mobile va Salesforce uchun ushbu shirkatni qoʻshimcha xizmat sifatida taklif qilish imkonini beruvchi dastur edi. Bundan tashqari, dastur tashuvchilarga Ribbitning global telefon tarmogʻiga asoslangan yangi isteʼmolchi xizmatlarini ishlab chiqish uchun Ribbit Platform vositalari va API laridan foydalanish imkonini berdi. Tashuvchilar Ribbitdan yangi xizmatlarni taqdim etish bilan bogʻliq uzoq vaqt ishlab chiqish vaqtlari, xodimlar va uskunalar xarajatlaridan qochish uchun foydalanishlari mumkin boʻlgan. == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:BT group]] nj1xdxtd43r0ulbczhzscl3pqmju0jt 2816305 2816302 2022-08-28T17:18:35Z FaridShavkatullayev 72137 /* Manbalar */ wikitext text/x-wiki '''Ribbit''' [[Kaliforniya|Kaliforniyaning]] Mountain View shahrida joylashgan [[Elektr aloqa|telekommunikatsiya]] kompaniyasi edi. U BT Group tomonidan 2008-yil 29-iyulda 105 million dollarga sotib olingan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://techcrunch.com/2008/07/29/bt-acquires-ribbit-for-105-million/|sarlavha=BT Acquires Ribbit For 105 Million|muallif=Schonfeld|ism=Erick|sana=2008-07-29|nashriyot=TechCrunch|kirish sanasi=2008-12-03}}</ref><ref name="btpr">{{Veb manbasi|url=http://www.btplc.com/News/Articles/ShowArticle.cfm?ArticleID=2bc4048a-0c15-4f02-933a-0ba244a03ed9|sarlavha=BT acquires Ribbit|sana=2008-07-29|nashriyot=BT Group|kirish sanasi=2008-12-03}}</ref> 2011-yil 10-avgustda Ribbit bir necha oy ichida o‘zining tashqi operatsiyalari va ishlab chiquvchi dasturining ko‘p qismini yopishini eʼlon qildi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://gigaom.com/2011/08/10/ribbit-croaks-just-three-years-after-105m-bt-deal/|sarlavha=Ribbit croaks, just three years after 305m BT deal|muallif=Johnson|ism=Bobby|sana=2011-08-10|nashriyot=GigaOM|kirish sanasi=2011-08-10}}</ref> Keyinchalik kompaniya BTning texnologiya, xizmat va operatsiyalar boʻlimiga birlashtirildi. Kompaniyaning maqsadi ovozli aloqani veb-sahifalar va dasturiy ilovalarga osongina qoʻshilishi mumkin boʻlgan dasturlashtiriladigan xususiyatga aylantirish edi.<ref name="poe1">Robert Poe, VoIP-News. „[http://www.voip-news.com/feature/ribbit-platform-public-111708/ Ribbit Takes Its Platform Public].“ November 17, 2008. Retrieved September 16, 2009.</ref> Uning raqobatchilari orasida IntelePeer<ref name="marshall">Matt Marshall, VentureBeat. „[https://venturebeat.com/2008/11/11/intelepeer-raises-18m-for-telephony-web-platform/ IntelePeer raises $18M for telephony-Web platform].“ November 11, 2008. Retrieved July 10, 2009.</ref> va Jajah bor edi .<ref name="jajah">Om Malik, New York Times. „[https://www.nytimes.com/external/gigaom/2008/11/11/11gigaom-why-intelepeer-snagged-18-million-in-funding-28795.html?scp=1&sq=intelepeer&st=cse Why IntelePeer Snagged $18 Million in Funding].“ November 11, 2008. Retrieved July 13, 2009.</ref> == Tarixi == Ribbit 2006-yil 23-fevralda tashkil etilgan.<ref name="tclaunch">{{Veb manbasi|url=https://techcrunch.com/2007/12/17/ribbit-pulls-back-the-covers-on-its-voice-20-master-plan-and-raises-10-million-b-round/|sarlavha=Ribbit Pulls Back the Covers On Its Voice 2.0 Master Plan (And Raises 40 Million B Round)|muallif=Schonfeld|ism=Erick|sana=2007-12-17|nashriyot=TechCrunch|kirish sanasi=2008-12-03}}</ref> Kompaniya venchur kapitalistlari Alsop-Louie Partners, Allegis Capital va KPG Venturesdan jami 13 million dollar mablagʻ oldi.<ref name="tclaunch" /><ref name="ft">{{Veb manbasi|url=http://blogs.ft.com/techblog/2007/12/rabbitting-on-rhtml/|sarlavha=Rabbitting on Ribbit|muallif=Nuttall|ism=Chris|sana=2006-12-17|nashriyot=Financial Times|kirish sanasi=2008-12-03}}</ref> Ribbit 2007-yil 17-dekabrda rasman ishga tushirilgan. Keyin BT Group kompaniyani 2008-yil 29-iyulda 105 million dollarga sotib oldi.<ref name="btpr"/> Kompaniya 2008-yil noyabr oyida dastur ishlab chiquvchilari uchun oʻz platformasini ommaga eʼlon qildi.<ref name="poe2">Robert Poe, VoIP-News. „[http://www.voip-news.com/feature/voip-trends-2009-010509/ 8 VoIP Trends to Watch in 2009].“ January 5, 2009. Retrieved September 16, 2009.</ref> == Mahsulotlar va xizmatlar == Ribbit dastur yaratuvchilarga telefon tarmoqlari bilan oʻzaro aloqada boʻlish imkonini beruvchi platformani taklif qildi. '''Ribbit platformasi''' dasturlashtiriladigan aloqa uchun maxsus dasturga asoslangan multiprotokolli muhit edi. Ishlab chiquvchilar, ISVlar va tashuvchilar Ribbit Platform vositalari va API laridan istalgan veb-sahifa yoki ilovaga ovozli, SMS matnli xabarlar va boshqa aloqa funksiyalarini qo‘shish uchun foydalanishlari mumkin. Ishlab chiquvchilar Flex, Flash, [[Java]], [[PHP]], yordamida Ribbit global telefon tarmogʻiga toʻgʻridan toʻgʻri kirishlari mumkin edi. Net, Silverlight va boshqa tanish dasturlash vositalari. '''Ribbit Mobile''' statsionar va mobil telefonlarni internetga bog‘lovchi Ribbit Platformasida qurilgan dasturiy taʼminot xizmati bo‘lib, xizmatdan foydalanuvchilarga barcha qo‘ng‘iroqlari va xabarlarini bir joydan boshqarish imkonini beradi. Ovozli SMS xabarlari avtomatik ravishda transkripsiya qilinib, foydalanuvchilarga elektron pochta va SMS matnlari sifatida yuborildi. Ribbit Mobile foydalanuvchilarning mavjud telefon raqamlari bilan ishlagan.<ref>Harry McCracken, PCWorld. „Google Voice Has a New Challenger.“ November 4, 2009. Retrieved January 6, 2010.</ref> Ribbit Mobile foydalanuvchilarga toʻgʻridan-toʻgʻri kompyuterlaridan qoʻngʻiroq qilish imkonini berdi. '''Ribbit for Salesforce''' bu mobil ovozli aloqani elektron pochta, SMS matnli xabarlar va Salesforce CRM bilan bogʻlaydigan Ribbit platformasida qurilgan dasturiy taʼminot xizmati edi. Salesforce mijozlari tomonidan Ribbit for Salesforce „2008-yilning eng yaxshi mobil ilovasi“ deb topildi.<ref>Kelly McGuire, TMCnet. „Salesforce.com Now Equipped with Ribbitʼs Latest Software for Salesforce CRM.“November 17, 2009. Retrieved January 6, 2010.</ref> Savdo boʻyicha mutaxassislar Salesforce-da ovozli pochta, elektron pochta, SMS matnli xabarlar, ovozli eslatmalar va yozib olingan uchrashuv qaydlarini saqlash va aloqalarni savdo aloqalari va imkoniyatlarga avtomatik ravishda xaritalash uchun Salesforce uchun Ribbitdan foydalanishlari mumkin. Ovozli pochta xabarlari ularni osongina oʻqish, saqlash, qidirish va boshqa joyga yoʻnaltirish uchun avtomatik ravishda transkripsiya qilingan. '''Bring Your Own Network (BYON)''' telekommunikatsiya operatorlariga oʻz mijozlariga Ribbit Mobile va Salesforce uchun ushbu shirkatni qoʻshimcha xizmat sifatida taklif qilish imkonini beruvchi dastur edi. Bundan tashqari, dastur tashuvchilarga Ribbitning global telefon tarmogʻiga asoslangan yangi isteʼmolchi xizmatlarini ishlab chiqish uchun Ribbit Platform vositalari va API laridan foydalanish imkonini berdi. Tashuvchilar Ribbitdan yangi xizmatlarni taqdim etish bilan bogʻliq uzoq vaqt ishlab chiqish vaqtlari, xodimlar va uskunalar xarajatlaridan qochish uchun foydalanishlari mumkin boʻlgan. == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:BT group]] ecs6nm8m9u602um5hqnisqsmdvw45ug 2816306 2816305 2022-08-28T17:18:53Z FaridShavkatullayev 72137 /* Havolalar */ wikitext text/x-wiki '''Ribbit''' [[Kaliforniya|Kaliforniyaning]] Mountain View shahrida joylashgan [[Elektr aloqa|telekommunikatsiya]] kompaniyasi edi. U BT Group tomonidan 2008-yil 29-iyulda 105 million dollarga sotib olingan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://techcrunch.com/2008/07/29/bt-acquires-ribbit-for-105-million/|sarlavha=BT Acquires Ribbit For 105 Million|muallif=Schonfeld|ism=Erick|sana=2008-07-29|nashriyot=TechCrunch|kirish sanasi=2008-12-03}}</ref><ref name="btpr">{{Veb manbasi|url=http://www.btplc.com/News/Articles/ShowArticle.cfm?ArticleID=2bc4048a-0c15-4f02-933a-0ba244a03ed9|sarlavha=BT acquires Ribbit|sana=2008-07-29|nashriyot=BT Group|kirish sanasi=2008-12-03}}</ref> 2011-yil 10-avgustda Ribbit bir necha oy ichida o‘zining tashqi operatsiyalari va ishlab chiquvchi dasturining ko‘p qismini yopishini eʼlon qildi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://gigaom.com/2011/08/10/ribbit-croaks-just-three-years-after-105m-bt-deal/|sarlavha=Ribbit croaks, just three years after 305m BT deal|muallif=Johnson|ism=Bobby|sana=2011-08-10|nashriyot=GigaOM|kirish sanasi=2011-08-10}}</ref> Keyinchalik kompaniya BTning texnologiya, xizmat va operatsiyalar boʻlimiga birlashtirildi. Kompaniyaning maqsadi ovozli aloqani veb-sahifalar va dasturiy ilovalarga osongina qoʻshilishi mumkin boʻlgan dasturlashtiriladigan xususiyatga aylantirish edi.<ref name="poe1">Robert Poe, VoIP-News. „[http://www.voip-news.com/feature/ribbit-platform-public-111708/ Ribbit Takes Its Platform Public].“ November 17, 2008. Retrieved September 16, 2009.</ref> Uning raqobatchilari orasida IntelePeer<ref name="marshall">Matt Marshall, VentureBeat. „[https://venturebeat.com/2008/11/11/intelepeer-raises-18m-for-telephony-web-platform/ IntelePeer raises $18M for telephony-Web platform].“ November 11, 2008. Retrieved July 10, 2009.</ref> va Jajah bor edi .<ref name="jajah">Om Malik, New York Times. „[https://www.nytimes.com/external/gigaom/2008/11/11/11gigaom-why-intelepeer-snagged-18-million-in-funding-28795.html?scp=1&sq=intelepeer&st=cse Why IntelePeer Snagged $18 Million in Funding].“ November 11, 2008. Retrieved July 13, 2009.</ref> == Tarixi == Ribbit 2006-yil 23-fevralda tashkil etilgan.<ref name="tclaunch">{{Veb manbasi|url=https://techcrunch.com/2007/12/17/ribbit-pulls-back-the-covers-on-its-voice-20-master-plan-and-raises-10-million-b-round/|sarlavha=Ribbit Pulls Back the Covers On Its Voice 2.0 Master Plan (And Raises 40 Million B Round)|muallif=Schonfeld|ism=Erick|sana=2007-12-17|nashriyot=TechCrunch|kirish sanasi=2008-12-03}}</ref> Kompaniya venchur kapitalistlari Alsop-Louie Partners, Allegis Capital va KPG Venturesdan jami 13 million dollar mablagʻ oldi.<ref name="tclaunch" /><ref name="ft">{{Veb manbasi|url=http://blogs.ft.com/techblog/2007/12/rabbitting-on-rhtml/|sarlavha=Rabbitting on Ribbit|muallif=Nuttall|ism=Chris|sana=2006-12-17|nashriyot=Financial Times|kirish sanasi=2008-12-03}}</ref> Ribbit 2007-yil 17-dekabrda rasman ishga tushirilgan. Keyin BT Group kompaniyani 2008-yil 29-iyulda 105 million dollarga sotib oldi.<ref name="btpr"/> Kompaniya 2008-yil noyabr oyida dastur ishlab chiquvchilari uchun oʻz platformasini ommaga eʼlon qildi.<ref name="poe2">Robert Poe, VoIP-News. „[http://www.voip-news.com/feature/voip-trends-2009-010509/ 8 VoIP Trends to Watch in 2009].“ January 5, 2009. Retrieved September 16, 2009.</ref> == Mahsulotlar va xizmatlar == Ribbit dastur yaratuvchilarga telefon tarmoqlari bilan oʻzaro aloqada boʻlish imkonini beruvchi platformani taklif qildi. '''Ribbit platformasi''' dasturlashtiriladigan aloqa uchun maxsus dasturga asoslangan multiprotokolli muhit edi. Ishlab chiquvchilar, ISVlar va tashuvchilar Ribbit Platform vositalari va API laridan istalgan veb-sahifa yoki ilovaga ovozli, SMS matnli xabarlar va boshqa aloqa funksiyalarini qo‘shish uchun foydalanishlari mumkin. Ishlab chiquvchilar Flex, Flash, [[Java]], [[PHP]], yordamida Ribbit global telefon tarmogʻiga toʻgʻridan toʻgʻri kirishlari mumkin edi. Net, Silverlight va boshqa tanish dasturlash vositalari. '''Ribbit Mobile''' statsionar va mobil telefonlarni internetga bog‘lovchi Ribbit Platformasida qurilgan dasturiy taʼminot xizmati bo‘lib, xizmatdan foydalanuvchilarga barcha qo‘ng‘iroqlari va xabarlarini bir joydan boshqarish imkonini beradi. Ovozli SMS xabarlari avtomatik ravishda transkripsiya qilinib, foydalanuvchilarga elektron pochta va SMS matnlari sifatida yuborildi. Ribbit Mobile foydalanuvchilarning mavjud telefon raqamlari bilan ishlagan.<ref>Harry McCracken, PCWorld. „Google Voice Has a New Challenger.“ November 4, 2009. Retrieved January 6, 2010.</ref> Ribbit Mobile foydalanuvchilarga toʻgʻridan-toʻgʻri kompyuterlaridan qoʻngʻiroq qilish imkonini berdi. '''Ribbit for Salesforce''' bu mobil ovozli aloqani elektron pochta, SMS matnli xabarlar va Salesforce CRM bilan bogʻlaydigan Ribbit platformasida qurilgan dasturiy taʼminot xizmati edi. Salesforce mijozlari tomonidan Ribbit for Salesforce „2008-yilning eng yaxshi mobil ilovasi“ deb topildi.<ref>Kelly McGuire, TMCnet. „Salesforce.com Now Equipped with Ribbitʼs Latest Software for Salesforce CRM.“November 17, 2009. Retrieved January 6, 2010.</ref> Savdo boʻyicha mutaxassislar Salesforce-da ovozli pochta, elektron pochta, SMS matnli xabarlar, ovozli eslatmalar va yozib olingan uchrashuv qaydlarini saqlash va aloqalarni savdo aloqalari va imkoniyatlarga avtomatik ravishda xaritalash uchun Salesforce uchun Ribbitdan foydalanishlari mumkin. Ovozli pochta xabarlari ularni osongina oʻqish, saqlash, qidirish va boshqa joyga yoʻnaltirish uchun avtomatik ravishda transkripsiya qilingan. '''Bring Your Own Network (BYON)''' telekommunikatsiya operatorlariga oʻz mijozlariga Ribbit Mobile va Salesforce uchun ushbu shirkatni qoʻshimcha xizmat sifatida taklif qilish imkonini beruvchi dastur edi. Bundan tashqari, dastur tashuvchilarga Ribbitning global telefon tarmogʻiga asoslangan yangi isteʼmolchi xizmatlarini ishlab chiqish uchun Ribbit Platform vositalari va API laridan foydalanish imkonini berdi. Tashuvchilar Ribbitdan yangi xizmatlarni taqdim etish bilan bogʻliq uzoq vaqt ishlab chiqish vaqtlari, xodimlar va uskunalar xarajatlaridan qochish uchun foydalanishlari mumkin boʻlgan. == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:BT group]] {{Navbox | name = BT Group | title = [[BT Group|<span style="color:white;">BT Group</span>]] | state = {{{state<includeonly>|autocollapse</includeonly>}}} | bodyclass = hlist | basestyle = background: #553A99; color: white | image = [[File:BT logo 2019.svg|70px|BT logo, introduced 2019]] | group1 = Boʻlimlar<br />va<br />shoʻba korxonalar | list1 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Consumer]] * [[BT Business and Public Sector]] * [[BT Global Services]] * [[BT Wholesale and Ventures]] * [[BT Research]] * [[Openreach]] * [[EE Limited|EE]] * [[Plusnet]] * [[BT Ireland]] * [[BT Italia]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Global Marine Systems|BT Marine]] * [[dabs.com]] * [[Hibu]] ** <small>Yell Group (sobiq nom)</small> * [[Plusnet | Madasafish]] ** <small>[[Plusnet]]ga aylangan</small> * [[Manx Telecom]] * [[O2 (Buyuk Britaniya)]] * [[O2 (Ireland)]] * [[Telefónica Germany|O2 (Germany)]] * [[Ribbit (telecommunications company)|Ribbit]] * [[Concert Communications Services]] * [[Telecomsoft]] * [[Tymnet]] * [[International Network Services Inc.|International Network Services]] * [[Dialcom]] * [[Telfort]] * [[LineOne]] * [[Swindon Cable]] * [[6GMOBILE]] * [[Open....]] }} | group2 = Mahsulotlar<br />va<br />xizmatlar | list2 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Broadband]] * [[BT Superfast Fibre]] * [[BT Mobile]] * [[BT TV]] * [[BT Sport]] * [[BT Wi-fi]] * [[BT Smart Hub]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[BT Fusion]] * [[BT Highway]] * BT Inspiration * [[BT Versatility]] * [[BT Voyager]] * [[BT MyDonate]] * [[BT MyPlace]] * [[Telecom Gold]] * [[Micronet 800]] * [[Merlin M4000]] }} | group3 = Binolar<br />va<br />obyektlar | list3 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[Adastral Park]] * [[Baynard_House, London|Baynard House]] * [[BT Centre]] * [[BT Tower|BT Tower (London)]] * [[BT Tower (Birmingham)]] * [[BT Tower (Swansea)]] * [[BT Riverside Tower]] * [[Stadium House, Cardiff|Stadium House]] * [[Charwelton BT Tower]] * [[Faraday Building]] * [[Goonhilly Satellite Earth Station|Goonhilly Cornwall]] * [[Guardian telephone exchange|Guardian Exchange Manchester]] * [[Madley Communications Centre]] * [[National Network Management Centre]] * [[Peterborough transmitting station]] * [[Zouches Farm transmitting station]] * [[Heaton Park BT Tower]] * [[Purdown BT Tower]] * [[Pye Green BT Tower]] * [[Stokenchurch BT Tower]] * [[Sutton Common BT Tower]] * [[Tinshill BT Tower]] * [[Tolsford Hill BT Tower]] * [[Wotton-under-Edge BT Tower]] * [[Red telephone box]] * [[KX telephone boxes]] * [[LinkUK]] * [[TAT-14]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Anchor telephone exchange]] * [[Bletchley Park#Site 2|Bletchley Park]] * [[CS Sovereign|CS ''Sovereign'']] * [[De Vere Horwood Estate#College|Horwood House]] * [[Kingsway telephone exchange]] * [[Leafield Technical Centre]] * [[Mondial House]] * [[Stag Lane Aerodrome]] * [[Graham Hills Building|Marland House]] * [[Telephone House]] * [[Post Office Research Station]] * [[Sheffield Telephone House]] * [[Portishead Radio]] * [[Criggion Radio Station]] * [[Rugby Radio Station]] * [[British Telecom microwave network|Microwave network]] * [[TAT-1]] * [[TAT-8]] * [[TAT-9]] * [[CANTAT-2]] * [[SAT-2]] * [[UK-Belgium 5]] }} | group4 = Dasturlar<br />va<br />standartlar | list4 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left;background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT 21CN]] * [[BT site engineering code]] * [[Speaking clock#United Kingdom|BT Speaking Clock]] * [[British telephone socket]] * [[Cable jetting]] * [[Customer Service System]] * [[Advanced Mobile Location]] * [[Digital Access Carrier System]] * [[Digital Access Signalling System 2]] * [[System X (telephony)|System X]] * [[System Y]] * [[ADSL Max]] * [[Redcare]] * [[1-5-7-1]] * [[YouView]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[Digital Access Signalling System 1]] * [[Digital Private Network Signalling System]] * [[Fixed-Mobile Convergence Alliance]] * [[Go!Messenger]] * [[International Packet Switched Service]] * [[NHSnet]] * [[N3 (NHS)]] * [[Packet Switch Stream]] * [[Prestel]] * [[TXE]] * [[TXK]] }} | group5 = Tarixi | list5 = * [[BT Group#History|BT Group]] * [[Post Office Telecommunications]] * [[General Post Office]] * [[Electric Telegraph Company]] | group6 = Boshqalar | list6 = * [[BT Archives]] * [[BT Museum]] * [[BT Digital Music Awards]] * [[BT Sport Action Woman Awards]] * [[Buzby]] * [[Connected Earth]] * [[:Category:British Telecom people|People]] * [[Young Scientist and Technology Exhibition]] * [[British Telecommunications plc v. Prodigy]] }} fbltojso0ympkabr8azrcrvv7akwfen 2816317 2816306 2022-08-28T17:21:43Z FaridShavkatullayev 72137 wikitext text/x-wiki {{Infobox company | name = Ribbit | tasvir = Ribbit logo white 450.png | type = qoʻshma korxona | genre = | fate = | predecessor = | successor = | foundation = 2006-yil 23-fevral | founder = | defunct = | headquarters = [[Mountain View (California)|Mountain View]], {{AQSh bayrogʻi}} [[AQSH]] | location = | locations = | region_served = dunyo boʻylab | key_people = Ted Griggs<br /><small>(bosh direktor)</small> | industry = Telekommunikatsiya | products = | services = | market cap = | revenue = | operating_income = | net_income = | aum = | assets = | equity = | owner = | num_employees = 90 | parent = [[BT Group]] | divisions = | subsid = | homepage = [http://www.ribbit.com/ Ribbit.com] | footnotes = | intl = }} '''Ribbit''' [[Kaliforniya|Kaliforniyaning]] Mountain View shahrida joylashgan [[Elektr aloqa|telekommunikatsiya]] kompaniyasi edi. U BT Group tomonidan 2008-yil 29-iyulda 105 million dollarga sotib olingan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://techcrunch.com/2008/07/29/bt-acquires-ribbit-for-105-million/|sarlavha=BT Acquires Ribbit For 105 Million|muallif=Schonfeld|ism=Erick|sana=2008-07-29|nashriyot=TechCrunch|kirish sanasi=2008-12-03}}</ref><ref name="btpr">{{Veb manbasi|url=http://www.btplc.com/News/Articles/ShowArticle.cfm?ArticleID=2bc4048a-0c15-4f02-933a-0ba244a03ed9|sarlavha=BT acquires Ribbit|sana=2008-07-29|nashriyot=BT Group|kirish sanasi=2008-12-03}}</ref> 2011-yil 10-avgustda Ribbit bir necha oy ichida o‘zining tashqi operatsiyalari va ishlab chiquvchi dasturining ko‘p qismini yopishini eʼlon qildi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://gigaom.com/2011/08/10/ribbit-croaks-just-three-years-after-105m-bt-deal/|sarlavha=Ribbit croaks, just three years after 305m BT deal|muallif=Johnson|ism=Bobby|sana=2011-08-10|nashriyot=GigaOM|kirish sanasi=2011-08-10}}</ref> Keyinchalik kompaniya BTning texnologiya, xizmat va operatsiyalar boʻlimiga birlashtirildi. Kompaniyaning maqsadi ovozli aloqani veb-sahifalar va dasturiy ilovalarga osongina qoʻshilishi mumkin boʻlgan dasturlashtiriladigan xususiyatga aylantirish edi.<ref name="poe1">Robert Poe, VoIP-News. „[http://www.voip-news.com/feature/ribbit-platform-public-111708/ Ribbit Takes Its Platform Public].“ November 17, 2008. Retrieved September 16, 2009.</ref> Uning raqobatchilari orasida IntelePeer<ref name="marshall">Matt Marshall, VentureBeat. „[https://venturebeat.com/2008/11/11/intelepeer-raises-18m-for-telephony-web-platform/ IntelePeer raises $18M for telephony-Web platform].“ November 11, 2008. Retrieved July 10, 2009.</ref> va Jajah bor edi .<ref name="jajah">Om Malik, New York Times. „[https://www.nytimes.com/external/gigaom/2008/11/11/11gigaom-why-intelepeer-snagged-18-million-in-funding-28795.html?scp=1&sq=intelepeer&st=cse Why IntelePeer Snagged $18 Million in Funding].“ November 11, 2008. Retrieved July 13, 2009.</ref> == Tarixi == Ribbit 2006-yil 23-fevralda tashkil etilgan.<ref name="tclaunch">{{Veb manbasi|url=https://techcrunch.com/2007/12/17/ribbit-pulls-back-the-covers-on-its-voice-20-master-plan-and-raises-10-million-b-round/|sarlavha=Ribbit Pulls Back the Covers On Its Voice 2.0 Master Plan (And Raises 40 Million B Round)|muallif=Schonfeld|ism=Erick|sana=2007-12-17|nashriyot=TechCrunch|kirish sanasi=2008-12-03}}</ref> Kompaniya venchur kapitalistlari Alsop-Louie Partners, Allegis Capital va KPG Venturesdan jami 13 million dollar mablagʻ oldi.<ref name="tclaunch" /><ref name="ft">{{Veb manbasi|url=http://blogs.ft.com/techblog/2007/12/rabbitting-on-rhtml/|sarlavha=Rabbitting on Ribbit|muallif=Nuttall|ism=Chris|sana=2006-12-17|nashriyot=Financial Times|kirish sanasi=2008-12-03}}</ref> Ribbit 2007-yil 17-dekabrda rasman ishga tushirilgan. Keyin BT Group kompaniyani 2008-yil 29-iyulda 105 million dollarga sotib oldi.<ref name="btpr"/> Kompaniya 2008-yil noyabr oyida dastur ishlab chiquvchilari uchun oʻz platformasini ommaga eʼlon qildi.<ref name="poe2">Robert Poe, VoIP-News. „[http://www.voip-news.com/feature/voip-trends-2009-010509/ 8 VoIP Trends to Watch in 2009].“ January 5, 2009. Retrieved September 16, 2009.</ref> == Mahsulotlar va xizmatlar == Ribbit dastur yaratuvchilarga telefon tarmoqlari bilan oʻzaro aloqada boʻlish imkonini beruvchi platformani taklif qildi. '''Ribbit platformasi''' dasturlashtiriladigan aloqa uchun maxsus dasturga asoslangan multiprotokolli muhit edi. Ishlab chiquvchilar, ISVlar va tashuvchilar Ribbit Platform vositalari va API laridan istalgan veb-sahifa yoki ilovaga ovozli, SMS matnli xabarlar va boshqa aloqa funksiyalarini qo‘shish uchun foydalanishlari mumkin. Ishlab chiquvchilar Flex, Flash, [[Java]], [[PHP]], yordamida Ribbit global telefon tarmogʻiga toʻgʻridan toʻgʻri kirishlari mumkin edi. Net, Silverlight va boshqa tanish dasturlash vositalari. '''Ribbit Mobile''' statsionar va mobil telefonlarni internetga bog‘lovchi Ribbit Platformasida qurilgan dasturiy taʼminot xizmati bo‘lib, xizmatdan foydalanuvchilarga barcha qo‘ng‘iroqlari va xabarlarini bir joydan boshqarish imkonini beradi. Ovozli SMS xabarlari avtomatik ravishda transkripsiya qilinib, foydalanuvchilarga elektron pochta va SMS matnlari sifatida yuborildi. Ribbit Mobile foydalanuvchilarning mavjud telefon raqamlari bilan ishlagan.<ref>Harry McCracken, PCWorld. „Google Voice Has a New Challenger.“ November 4, 2009. Retrieved January 6, 2010.</ref> Ribbit Mobile foydalanuvchilarga toʻgʻridan-toʻgʻri kompyuterlaridan qoʻngʻiroq qilish imkonini berdi. '''Ribbit for Salesforce''' bu mobil ovozli aloqani elektron pochta, SMS matnli xabarlar va Salesforce CRM bilan bogʻlaydigan Ribbit platformasida qurilgan dasturiy taʼminot xizmati edi. Salesforce mijozlari tomonidan Ribbit for Salesforce „2008-yilning eng yaxshi mobil ilovasi“ deb topildi.<ref>Kelly McGuire, TMCnet. „Salesforce.com Now Equipped with Ribbitʼs Latest Software for Salesforce CRM.“November 17, 2009. Retrieved January 6, 2010.</ref> Savdo boʻyicha mutaxassislar Salesforce-da ovozli pochta, elektron pochta, SMS matnli xabarlar, ovozli eslatmalar va yozib olingan uchrashuv qaydlarini saqlash va aloqalarni savdo aloqalari va imkoniyatlarga avtomatik ravishda xaritalash uchun Salesforce uchun Ribbitdan foydalanishlari mumkin. Ovozli pochta xabarlari ularni osongina oʻqish, saqlash, qidirish va boshqa joyga yoʻnaltirish uchun avtomatik ravishda transkripsiya qilingan. '''Bring Your Own Network (BYON)''' telekommunikatsiya operatorlariga oʻz mijozlariga Ribbit Mobile va Salesforce uchun ushbu shirkatni qoʻshimcha xizmat sifatida taklif qilish imkonini beruvchi dastur edi. Bundan tashqari, dastur tashuvchilarga Ribbitning global telefon tarmogʻiga asoslangan yangi isteʼmolchi xizmatlarini ishlab chiqish uchun Ribbit Platform vositalari va API laridan foydalanish imkonini berdi. Tashuvchilar Ribbitdan yangi xizmatlarni taqdim etish bilan bogʻliq uzoq vaqt ishlab chiqish vaqtlari, xodimlar va uskunalar xarajatlaridan qochish uchun foydalanishlari mumkin boʻlgan. == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [http://www.ribbit.com/ Rasmiy sayt] [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:BT group]] {{Navbox | name = BT Group | title = [[BT Group|<span style="color:white;">BT Group</span>]] | state = {{{state<includeonly>|autocollapse</includeonly>}}} | bodyclass = hlist | basestyle = background: #553A99; color: white | image = [[File:BT logo 2019.svg|70px|BT logo, introduced 2019]] | group1 = Boʻlimlar<br />va<br />shoʻba korxonalar | list1 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Consumer]] * [[BT Business and Public Sector]] * [[BT Global Services]] * [[BT Wholesale and Ventures]] * [[BT Research]] * [[Openreach]] * [[EE Limited|EE]] * [[Plusnet]] * [[BT Ireland]] * [[BT Italia]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Global Marine Systems|BT Marine]] * [[dabs.com]] * [[Hibu]] ** <small>Yell Group (sobiq nom)</small> * [[Plusnet | Madasafish]] ** <small>[[Plusnet]]ga aylangan</small> * [[Manx Telecom]] * [[O2 (Buyuk Britaniya)]] * [[O2 (Ireland)]] * [[Telefónica Germany|O2 (Germany)]] * [[Ribbit (telecommunications company)|Ribbit]] * [[Concert Communications Services]] * [[Telecomsoft]] * [[Tymnet]] * [[International Network Services Inc.|International Network Services]] * [[Dialcom]] * [[Telfort]] * [[LineOne]] * [[Swindon Cable]] * [[6GMOBILE]] * [[Open....]] }} | group2 = Mahsulotlar<br />va<br />xizmatlar | list2 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Broadband]] * [[BT Superfast Fibre]] * [[BT Mobile]] * [[BT TV]] * [[BT Sport]] * [[BT Wi-fi]] * [[BT Smart Hub]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[BT Fusion]] * [[BT Highway]] * BT Inspiration * [[BT Versatility]] * [[BT Voyager]] * [[BT MyDonate]] * [[BT MyPlace]] * [[Telecom Gold]] * [[Micronet 800]] * [[Merlin M4000]] }} | group3 = Binolar<br />va<br />obyektlar | list3 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[Adastral Park]] * [[Baynard_House, London|Baynard House]] * [[BT Centre]] * [[BT Tower|BT Tower (London)]] * [[BT Tower (Birmingham)]] * [[BT Tower (Swansea)]] * [[BT Riverside Tower]] * [[Stadium House, Cardiff|Stadium House]] * [[Charwelton BT Tower]] * [[Faraday Building]] * [[Goonhilly Satellite Earth Station|Goonhilly Cornwall]] * [[Guardian telephone exchange|Guardian Exchange Manchester]] * [[Madley Communications Centre]] * [[National Network Management Centre]] * [[Peterborough transmitting station]] * [[Zouches Farm transmitting station]] * [[Heaton Park BT Tower]] * [[Purdown BT Tower]] * [[Pye Green BT Tower]] * [[Stokenchurch BT Tower]] * [[Sutton Common BT Tower]] * [[Tinshill BT Tower]] * [[Tolsford Hill BT Tower]] * [[Wotton-under-Edge BT Tower]] * [[Red telephone box]] * [[KX telephone boxes]] * [[LinkUK]] * [[TAT-14]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Anchor telephone exchange]] * [[Bletchley Park#Site 2|Bletchley Park]] * [[CS Sovereign|CS ''Sovereign'']] * [[De Vere Horwood Estate#College|Horwood House]] * [[Kingsway telephone exchange]] * [[Leafield Technical Centre]] * [[Mondial House]] * [[Stag Lane Aerodrome]] * [[Graham Hills Building|Marland House]] * [[Telephone House]] * [[Post Office Research Station]] * [[Sheffield Telephone House]] * [[Portishead Radio]] * [[Criggion Radio Station]] * [[Rugby Radio Station]] * [[British Telecom microwave network|Microwave network]] * [[TAT-1]] * [[TAT-8]] * [[TAT-9]] * [[CANTAT-2]] * [[SAT-2]] * [[UK-Belgium 5]] }} | group4 = Dasturlar<br />va<br />standartlar | list4 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left;background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT 21CN]] * [[BT site engineering code]] * [[Speaking clock#United Kingdom|BT Speaking Clock]] * [[British telephone socket]] * [[Cable jetting]] * [[Customer Service System]] * [[Advanced Mobile Location]] * [[Digital Access Carrier System]] * [[Digital Access Signalling System 2]] * [[System X (telephony)|System X]] * [[System Y]] * [[ADSL Max]] * [[Redcare]] * [[1-5-7-1]] * [[YouView]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[Digital Access Signalling System 1]] * [[Digital Private Network Signalling System]] * [[Fixed-Mobile Convergence Alliance]] * [[Go!Messenger]] * [[International Packet Switched Service]] * [[NHSnet]] * [[N3 (NHS)]] * [[Packet Switch Stream]] * [[Prestel]] * [[TXE]] * [[TXK]] }} | group5 = Tarixi | list5 = * [[BT Group#History|BT Group]] * [[Post Office Telecommunications]] * [[General Post Office]] * [[Electric Telegraph Company]] | group6 = Boshqalar | list6 = * [[BT Archives]] * [[BT Museum]] * [[BT Digital Music Awards]] * [[BT Sport Action Woman Awards]] * [[Buzby]] * [[Connected Earth]] * [[:Category:British Telecom people|People]] * [[Young Scientist and Technology Exhibition]] * [[British Telecommunications plc v. Prodigy]] }} fwnsi6g5azez1q1r1rlh8wvgj99yzxx Brad Miller (basketbolchi) 0 784065 2816294 2022-08-28T17:14:53Z Malikxan 33427 Malikxan [[Brad Miller (basketbolchi)]] sahifasini [[Brad Miller]]ga koʻchirdi wikitext text/x-wiki #YOʻNALTIRISH [[Brad Miller]] k46y68eju9h4lm6mf0v92nj6ne1g88g Munozara:Mazda CX-4 1 784066 2816299 2022-08-28T17:16:30Z Abubakir Mo'minjonov 76708 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Pauline Therese of Württemberg 0 784067 2816303 2022-08-28T17:18:24Z Ikromova Guli 74291 „[[:en:Special:Redirect/revision/1080973366|Pauline Therese of Württemberg]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{For|other people called Pauline of Württemberg|Pauline of Württemberg (disambiguation){{!}}Pauline of Württemberg}} {{Qirollik bilgiqutisi|dini=[[Lyuteranlik]]|full name=Pauline Therese Luise|issue=[[Princess Catherine of Württemberg|Princess Catherine]]<br>[[Charles I of Württemberg]]<br>[[Princess Augusta of Württemberg|Princess Augusta]]|turmush_oʻrtogʻi={{marriage|[[William I of Württemberg]]|1820|1864|end=d.}}|tugʻilgan_joyi=[[Riga]]|tugʻilgan_sanasi={{birth date|1800|9|4|df=y}}|vafot_sanasi={{death date and age|1873|3|10|1800|9|4|df=y}}|vafot_joyi=death_place = [[Stuttgart]]|dafn_etilgan_sana=1873-yil 14-mart|dafn_etilgan_joy=Schlosskirche, [[Ludwigsburg]], Germaniya|reign=1820-yil 15-aprel - 1864-yil 25-iyun|reign-type=Tenure|tasvir=Queen Pauline of Württemberg (1800-1873).jpg|otasi=[[Duke Louis of Württemberg]]|onasi=[[Princess Henriette of Nassau-Weilburg]]|uy=[[House of Württemberg|Württemberg]]}} <templatestyles src="Module:Infobox/styles.css"></templatestyles> '''Paulina Theresa of Württemberg'''(1800-yil 4-sentabr - 1873-yil 10-mart)oʻzining birinchi amakivachchasi Württemberg qiroli William I ga turmushga chiqqan<ref>Coit Gilman, Thurston Peck, and Moore Colby, p. 529.</ref>. == Yoshlik == [[Fayl:Königin_Pauline_Württ.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/25/K%C3%B6nigin_Pauline_W%C3%BCrtt.jpg/200px-K%C3%B6nigin_Pauline_W%C3%BCrtt.jpg|thumb|299x299px| Pauline o'g'li bilan, 1825 -yil]] [[Fayl:Pauline_Württemberg.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/Pauline_W%C3%BCrttemberg.jpg/200px-Pauline_W%C3%BCrttemberg.jpg|thumb|276x276px| Vyurtemberg qirolichasi Paulin, 1860-yillar]] Paulin Theresa [[Riga|Rigada]] Württemberg gertsogi Lui va uning rafiqasi Nassau-Vaylburg malikasi Genrietta oilasida tugʻilgan. Uning aka-ukalari orasida Avstriya archduchess Mariya Dorothea ; Ameliya, Saks-Hildburgxauzen gertsoginyasi ; Baden malikasi Elizabet Aleksandrin va Vyurtemberg gertsogi Aleksandr bor. Paulinening ona tomondan bobosi va buvisi Fridrix II Evgeniy, Vyurtemberg gertsogi va Brandenburg-Shvedtlik Friderik Doroteya edi. Uning ota-bobosi Charlz Kristian, Nassau-Vaylburg shahzodasi va buvisi esa Orange-Nassau malikasi Karolina, Orange shahzodasi William IV ning qizi edi. <ref>Side Lights on the Reign of Terror; being the memoirs of Mademoiselle des Écherolles (London, 1900)</ref> == Qirolicha == 1820-yil 15-aprelda Shtutgartda Pauline Therese o'zining birinchi amakivachchasi Württemberg qiroli William I ga turmushga chiqqan. Shundan so'ng Pauline Württemberg qirolichasiga aylandi. U erining chinchi xotini edi. Ularning nikohi baxtsiz bo'lgan, ayniqsa William aktrisa Amaliya Stubenraux qattiq bog'lanib qolganligi buning asosiy sababi edi. Shunga qaramay, ularning uch nafar farzandlari bor edi jumladan bo'lajak qirol Charlz I. Pauline, shuningdek , Niderlandiyaning bo'lajak malikasi bo'lgan Mari va Sofiga o'gay ona bo'lgan. Ular Uilyamning Rossiyaning Buyuk Gertsogi Catherine Pavlovna bilan ikkinchi turmushidan tug'ilgan qizlari edi<ref>Sophie of Württemberg, p. 94.</ref>. William I 1864-yil 25'iyunda Shtutgartdagi Shloss Rozenshteynda vafot etgan. Uning o'limidan so'ng, Paulinening eri bilan bo'lgan kelishmovchiliklari jamoatchilikka ma'lum bo'lgan. William I o'z vasiyatiga ko'ra Paulineni merosidan butunlay mahrum qilgan. U Shveytsariyada so'nggi yillarini o'tkazgan, to'qqiz yil o'tib, 1873-yil 10-martda [[Stuttgart|Shtutgartda]] vafot etgan. Pauline nafaqat o'z fuqarolariga ko'rsatgan mehribonligi, balki kambag'allarga ko'rsatgan mehribonchiliklari bilan ham juda mashhur edi. Uning vafotidan keyin Württemberg aholisi Shtutgart, Esslingen va Friolsgeymdagi ko'plab yo'llar va joylarga uning ismini berishgan. == Bolalari == * Catherine (1821-1898); Württemberg shahzodasi Frederik bilan turmush qurgan va Uilyam II ning onasi edi. * Vyurtemberglik Karl I (1823–1891); Rossiyalik Olga Nikolaevnaga uylangan * Augusta (1826-1898); Saks-Veymar-Eyzenax shahzodasi Hermanga turmushga chiqqan. == Ajdod == {{Ahnentafel-compact5|1. '''Pauline Therese of Württemberg'''|2. [[Duke Louis of Württemberg]]|3. [[Princess Henriette of Nassau-Weilburg]]|4. [[Frederick II Eugene, Duke of Württemberg]]|5. [[Margravine Friederike of Brandenburg-Schwedt]]|6. [[Charles Christian, Prince of Nassau-Weilburg]]|7. [[Princess Carolina of Orange-Nassau]]|8. [[Charles Alexander, Duke of Württemberg]]|9. [[Princess Marie Auguste of Thurn and Taxis]]|10. [[Frederick William, Margrave of Brandenburg-Schwedt]]|11. [[Princess Sophia Dorothea of Prussia]]|12. [[Charles August, Prince of Nassau-Weilburg]]|13. Augusta Frederika Wilhelmina of Nassau-Idstein|14. [[William IV, Prince of Orange]]|15. [[Anne, Princess Royal and Princess of Orange|Anne, Princess Royal]]|align=center|boxstyle_1=background-color: #fcc;|boxstyle_2=background-color: #fb9;|boxstyle_3=background-color: #ffc;|boxstyle_4=background-color: #bfc;}} == Ma'lumotnomalar == <references group="" responsive="1"></references> [[Turkum:1873-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:1800-yilda tugʻilganlar]] 7mrrkdlt3v8d6kxurh95dyp21lnoj2a 2816308 2816303 2022-08-28T17:19:34Z Ikromova Guli 74291 wikitext text/x-wiki {{Qirollik bilgiqutisi|dini=[[Lyuteranlik]]|full name=Pauline Therese Luise|issue=[[Princess Catherine of Württemberg|Princess Catherine]]<br>[[Charles I of Württemberg]]<br>[[Princess Augusta of Württemberg|Princess Augusta]]|turmush_oʻrtogʻi={{marriage|[[William I of Württemberg]]|1820|1864|end=d.}}|tugʻilgan_joyi=[[Riga]]|tugʻilgan_sanasi={{birth date|1800|9|4|df=y}}|vafot_sanasi={{death date and age|1873|3|10|1800|9|4|df=y}}|vafot_joyi=death_place = [[Stuttgart]]|dafn_etilgan_sana=1873-yil 14-mart|dafn_etilgan_joy=Schlosskirche, [[Ludwigsburg]], Germaniya|reign=1820-yil 15-aprel — 1864-yil 25-iyun|reign-type=Tenure|tasvir=Queen Pauline of Württemberg (1800-1873).jpg|otasi=[[Duke Louis of Württemberg]]|onasi=[[Princess Henriette of Nassau-Weilburg]]|uy=[[House of Württemberg|Württemberg]]}} '''Paulina Theresa of Württemberg'''(1800-yil 4-sentabr — 1873-yil 10-mart)oʻzining birinchi amakivachchasi Württemberg qiroli William I ga turmushga chiqqan<ref>Coit Gilman, Thurston Peck, and Moore Colby, p. 529.</ref>. == Yoshlik == [[Fayl:Königin_Pauline_Württ.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/25/K%C3%B6nigin_Pauline_W%C3%BCrtt.jpg/200px-K%C3%B6nigin_Pauline_W%C3%BCrtt.jpg|thumb|299x299px| Pauline oʻgʻli bilan, 1825 -yil]] [[Fayl:Pauline_Württemberg.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/Pauline_W%C3%BCrttemberg.jpg/200px-Pauline_W%C3%BCrttemberg.jpg|thumb|276x276px| Vyurtemberg qirolichasi Paulin, 1860-yillar]] Paulin Theresa [[Riga|Rigada]] Württemberg gertsogi Lui va uning rafiqasi Nassau-Vaylburg malikasi Genrietta oilasida tugʻilgan. Uning aka-ukalari orasida Avstriya archduchess Mariya Dorothea ; Ameliya, Saks-Hildburgxauzen gertsoginyasi ; Baden malikasi Elizabet Aleksandrin va Vyurtemberg gertsogi Aleksandr bor. Paulinening ona tomondan bobosi va buvisi Fridrix II Evgeniy, Vyurtemberg gertsogi va Brandenburg-Shvedtlik Friderik Doroteya edi. Uning ota-bobosi Charlz Kristian, Nassau-Vaylburg shahzodasi va buvisi esa Orange-Nassau malikasi Karolina, Orange shahzodasi William IV ning qizi edi. <ref>Side Lights on the Reign of Terror; being the memoirs of Mademoiselle des Écherolles (London, 1900)</ref> == Qirolicha == 1820-yil 15-aprelda Shtutgartda Pauline Therese oʻzining birinchi amakivachchasi Württemberg qiroli William I ga turmushga chiqqan. Shundan soʻng Pauline Württemberg qirolichasiga aylandi. U erining chinchi xotini edi. Ularning nikohi baxtsiz boʻlgan, ayniqsa William aktrisa Amaliya Stubenraux qattiq bogʻlanib qolganligi buning asosiy sababi edi. Shunga qaramay, ularning uch nafar farzandlari bor edi jumladan boʻlajak qirol Charlz I. Pauline, shuningdek , Niderlandiyaning boʻlajak malikasi boʻlgan Mari va Sofiga oʻgay ona boʻlgan. Ular Uilyamning Rossiyaning Buyuk Gertsogi Catherine Pavlovna bilan ikkinchi turmushidan tugʻilgan qizlari edi<ref>Sophie of Württemberg, p. 94.</ref>. William I 1864-yil 25’iyunda Shtutgartdagi Shloss Rozenshteynda vafot etgan. Uning oʻlimidan soʻng, Paulinening eri bilan boʻlgan kelishmovchiliklari jamoatchilikka maʼlum boʻlgan. William I oʻz vasiyatiga koʻra Paulineni merosidan butunlay mahrum qilgan. U Shveytsariyada soʻnggi yillarini oʻtkazgan, toʻqqiz yil oʻtib, 1873-yil 10-martda [[Stuttgart|Shtutgartda]] vafot etgan. Pauline nafaqat oʻz fuqarolariga koʻrsatgan mehribonligi, balki kambagʻallarga koʻrsatgan mehribonchiliklari bilan ham juda mashhur edi. Uning vafotidan keyin Württemberg aholisi Shtutgart, Esslingen va Friolsgeymdagi koʻplab yoʻllar va joylarga uning ismini berishgan. == Bolalari == * Catherine (1821-1898); Württemberg shahzodasi Frederik bilan turmush qurgan va Uilyam II ning onasi edi. * Vyurtemberglik Karl I (1823-1891); Rossiyalik Olga Nikolaevnaga uylangan * Augusta (1826-1898); Saks-Veymar-Eyzenax shahzodasi Hermanga turmushga chiqqan. == Ajdod == {{Ahnentafel-compact5|1. '''Pauline Therese of Württemberg'''|2. [[Duke Louis of Württemberg]]|3. [[Princess Henriette of Nassau-Weilburg]]|4. [[Frederick II Eugene, Duke of Württemberg]]|5. [[Margravine Friederike of Brandenburg-Schwedt]]|6. [[Charles Christian, Prince of Nassau-Weilburg]]|7. [[Princess Carolina of Orange-Nassau]]|8. [[Charles Alexander, Duke of Württemberg]]|9. [[Princess Marie Auguste of Thurn and Taxis]]|10. [[Frederick William, Margrave of Brandenburg-Schwedt]]|11. [[Princess Sophia Dorothea of Prussia]]|12. [[Charles August, Prince of Nassau-Weilburg]]|13. Augusta Frederika Wilhelmina of Nassau-Idstein|14. [[William IV, Prince of Orange]]|15. [[Anne, Princess Royal and Princess of Orange|Anne, Princess Royal]]|align=center|boxstyle_1=background-color: #fcc;|boxstyle_2=background-color: #fb9;|boxstyle_3=background-color: #ffc;|boxstyle_4=background-color: #bfc;}} == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:1873-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:1800-yilda tugʻilganlar]] bz826ombrs22uprvo09ncgs9td7z49l 2816314 2816308 2022-08-28T17:20:24Z Ikromova Guli 74291 /* Yoshlik */ wikitext text/x-wiki {{Qirollik bilgiqutisi|dini=[[Lyuteranlik]]|full name=Pauline Therese Luise|issue=[[Princess Catherine of Württemberg|Princess Catherine]]<br>[[Charles I of Württemberg]]<br>[[Princess Augusta of Württemberg|Princess Augusta]]|turmush_oʻrtogʻi={{marriage|[[William I of Württemberg]]|1820|1864|end=d.}}|tugʻilgan_joyi=[[Riga]]|tugʻilgan_sanasi={{birth date|1800|9|4|df=y}}|vafot_sanasi={{death date and age|1873|3|10|1800|9|4|df=y}}|vafot_joyi=death_place = [[Stuttgart]]|dafn_etilgan_sana=1873-yil 14-mart|dafn_etilgan_joy=Schlosskirche, [[Ludwigsburg]], Germaniya|reign=1820-yil 15-aprel — 1864-yil 25-iyun|reign-type=Tenure|tasvir=Queen Pauline of Württemberg (1800-1873).jpg|otasi=[[Duke Louis of Württemberg]]|onasi=[[Princess Henriette of Nassau-Weilburg]]|uy=[[House of Württemberg|Württemberg]]}} '''Paulina Theresa of Württemberg'''(1800-yil 4-sentabr — 1873-yil 10-mart)oʻzining birinchi amakivachchasi Württemberg qiroli William I ga turmushga chiqqan<ref>Coit Gilman, Thurston Peck, and Moore Colby, p. 529.</ref>. == Yoshlik == [[Fayl:Königin_Pauline_Württ.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/25/K%C3%B6nigin_Pauline_W%C3%BCrtt.jpg/200px-K%C3%B6nigin_Pauline_W%C3%BCrtt.jpg|thumb|299x299px| Pauline oʻgʻli bilan, 1825 -yil]] [[Fayl:Pauline_Württemberg.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/Pauline_W%C3%BCrttemberg.jpg/200px-Pauline_W%C3%BCrttemberg.jpg|thumb|276x276px| Vyurtemberg qirolichasi Paulin, 1860-yillar]] Paulin Theresa [[Riga|Rigada]] Württemberg gertsogi Lui va uning rafiqasi Nassau-Vaylburg malikasi Genrietta oilasida tugʻilgan. Uning aka-ukalari orasida Avstriya archduchess Mariya Dorothea ; Ameliya, Saks-Hildburgxauzen gertsoginyasi ; Baden malikasi Elizabet Aleksandrin va Vyurtemberg gertsogi Aleksandr bor. Paulinening ona tomondan bobosi va buvisi Fridrix II Evgeniy, Vyurtemberg gertsogi va Brandenburg-Shvedtlik Friderik Doroteya edi. Uning ota-bobosi Charlz Kristian, Nassau-Vaylburg shahzodasi va buvisi esa Orange-Nassau malikasi Karolina, Orange shahzodasi William IV ning qizi edi<ref>Side Lights on the Reign of Terror; being the memoirs of Mademoiselle des Écherolles (London, 1900)</ref>. == Qirolicha == 1820-yil 15-aprelda Shtutgartda Pauline Therese oʻzining birinchi amakivachchasi Württemberg qiroli William I ga turmushga chiqqan. Shundan soʻng Pauline Württemberg qirolichasiga aylandi. U erining chinchi xotini edi. Ularning nikohi baxtsiz boʻlgan, ayniqsa William aktrisa Amaliya Stubenraux qattiq bogʻlanib qolganligi buning asosiy sababi edi. Shunga qaramay, ularning uch nafar farzandlari bor edi jumladan boʻlajak qirol Charlz I. Pauline, shuningdek , Niderlandiyaning boʻlajak malikasi boʻlgan Mari va Sofiga oʻgay ona boʻlgan. Ular Uilyamning Rossiyaning Buyuk Gertsogi Catherine Pavlovna bilan ikkinchi turmushidan tugʻilgan qizlari edi<ref>Sophie of Württemberg, p. 94.</ref>. William I 1864-yil 25’iyunda Shtutgartdagi Shloss Rozenshteynda vafot etgan. Uning oʻlimidan soʻng, Paulinening eri bilan boʻlgan kelishmovchiliklari jamoatchilikka maʼlum boʻlgan. William I oʻz vasiyatiga koʻra Paulineni merosidan butunlay mahrum qilgan. U Shveytsariyada soʻnggi yillarini oʻtkazgan, toʻqqiz yil oʻtib, 1873-yil 10-martda [[Stuttgart|Shtutgartda]] vafot etgan. Pauline nafaqat oʻz fuqarolariga koʻrsatgan mehribonligi, balki kambagʻallarga koʻrsatgan mehribonchiliklari bilan ham juda mashhur edi. Uning vafotidan keyin Württemberg aholisi Shtutgart, Esslingen va Friolsgeymdagi koʻplab yoʻllar va joylarga uning ismini berishgan. == Bolalari == * Catherine (1821-1898); Württemberg shahzodasi Frederik bilan turmush qurgan va Uilyam II ning onasi edi. * Vyurtemberglik Karl I (1823-1891); Rossiyalik Olga Nikolaevnaga uylangan * Augusta (1826-1898); Saks-Veymar-Eyzenax shahzodasi Hermanga turmushga chiqqan. == Ajdod == {{Ahnentafel-compact5|1. '''Pauline Therese of Württemberg'''|2. [[Duke Louis of Württemberg]]|3. [[Princess Henriette of Nassau-Weilburg]]|4. [[Frederick II Eugene, Duke of Württemberg]]|5. [[Margravine Friederike of Brandenburg-Schwedt]]|6. [[Charles Christian, Prince of Nassau-Weilburg]]|7. [[Princess Carolina of Orange-Nassau]]|8. [[Charles Alexander, Duke of Württemberg]]|9. [[Princess Marie Auguste of Thurn and Taxis]]|10. [[Frederick William, Margrave of Brandenburg-Schwedt]]|11. [[Princess Sophia Dorothea of Prussia]]|12. [[Charles August, Prince of Nassau-Weilburg]]|13. Augusta Frederika Wilhelmina of Nassau-Idstein|14. [[William IV, Prince of Orange]]|15. [[Anne, Princess Royal and Princess of Orange|Anne, Princess Royal]]|align=center|boxstyle_1=background-color: #fcc;|boxstyle_2=background-color: #fb9;|boxstyle_3=background-color: #ffc;|boxstyle_4=background-color: #bfc;}} == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:1873-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:1800-yilda tugʻilganlar]] o5wh93tcfr1rb48y7xsuu1gfik2zvks Asin (aktrisa) 0 784068 2816310 2022-08-28T17:19:53Z Finikchik 74243 Finikchik [[Asin (aktrisa)]] sahifasini [[Asin]]ga koʻchirdi wikitext text/x-wiki #YOʻNALTIRISH [[Asin]] qtvn60codip8jx8z2velssekvnzvu2v Munozara:Asin (aktrisa) 1 784069 2816312 2022-08-28T17:19:53Z Finikchik 74243 Finikchik [[Munozara:Asin (aktrisa)]] sahifasini [[Munozara:Asin]]ga koʻchirdi wikitext text/x-wiki #YOʻNALTIRISH [[Munozara:Asin]] byybiuh7fp4i732tfwa5uriivizcoat Munozara:Pauline Therese of Württemberg 1 784070 2816315 2022-08-28T17:21:39Z Ikromova Guli 74291 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Munozara:Ribbit (telecommunications company) 1 784071 2816325 2022-08-28T17:23:58Z FaridShavkatullayev 72137 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Alev Kelter 0 784072 2816327 2022-08-28T17:24:58Z Muzaffar Turgunov 72207 „[[:ru:Special:Redirect/revision/123768165|Келтер, Алев]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki '''Leyla Alev Kelter''' ({{Lang-en|Leyla Alev Kelter}} 1991-yil 21-mart) — amerikalik regbi oʻyinchisi, AQSH ayollar regbi va regbi yettilik jamoalari uchun markaz sifatida oʻynaydi; o'tmishda xokkeychi va futbolchi<ref name="Reinert">{{Veb manbasi|url=https://teamusa.usahockey.com/news_article/show/1172824|sarlavha=Former Hockey Player Alev Kelter Prepping For Second Olympic Rugby Run|muallif=Bob Reinert|nashriyot=USA Hockey|sana=2021-07-09|kirish sanasi=2021-08-21|arxivsana=2021-08-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210821141615/https://teamusa.usahockey.com/news_article/show/1172824}}</ref>, 18 yoshgacha bo'lgan qizlar o'rtasida xokkey bo'yicha ikki karra jahon chempioni ( 2008 va 2009 ). 2016 va [[2020-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|2020]]-[[2016-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|yilgi Yozgi Olimpiya o'yinlarida]] AQShning regbi yettilik bo'yicha ayollar jamoasi tarkibida ishtirok etgan<ref name="Olympics">{{Veb manbasi|url=https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/rugby-sevens/athlete-profile-n1317859-kelter-alev.htm|sarlavha=Профиль|nashriyot=[[Международный олимпийский комитет]]|til=en|kirish sanasi=2021-08-21|arxivsana=2021-08-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210821141611/https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/rugby-sevens/athlete-profile-n1317859-kelter-alev.htm}}</ref>. == Oilasi == Ota - AQSh Harbiy-havo kuchlari uchuvchisi Skott Kelter, parashyutchi va "Wings of Blue" parashyutdan sakrash jamoasi a'zosi ( AQSh Harbiy-havo kuchlari akademiyasining {{Tarjima qilinmagan 5|98-o'quv otryadi||en|98th Flying Training Squadron}} otryadi)<ref name="Olympics">{{Veb manbasi|url=https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/rugby-sevens/athlete-profile-n1317859-kelter-alev.htm|sarlavha=Профиль|nashriyot=[[Международный олимпийский комитет]]|til=en|kirish sanasi=2021-08-21|arxivsana=2021-08-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210821141611/https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/rugby-sevens/athlete-profile-n1317859-kelter-alev.htm}}</ref> . Onasi - Leyla Kelter<ref name="Badgers"><span class="citation"><span class="citation"><span lang="en">[https://uwbadgers.com/sports/womens-ice-hockey/roster/alev-kelter/1567 2012-13 Women's Ice Hockey Roster. Alev Kelter]</span>&nbsp;<small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</small>.&#x20; <span data-interwiki-article="Wisconsin Badgers" data-interwiki-lang="en">[[Висконсин Бэджерс]]</span><span class="noprint" style="font-style:normal; font-weight:normal;"><sup>[[:en:Wisconsin Badgers|<span title="Wisconsin Badgers — версия статьи «Висконсин Бэджерс» на английском языке">[en]</span>]]</sup></span>.&#x20;<small>Дата обращения: 21 августа 2021.</small>&#x20;<small>[https://web.archive.org/web/20210821141613/https://uwbadgers.com/sports/womens-ice-hockey/roster/alev-kelter/1567 Архивировано] 21&nbsp;августа 2021&nbsp;года.</small></span></span></ref> . Derya ismli egizak singlisi bor{{Lang-en|Derya Kelter}})<ref name="Reinert">{{Veb manbasi|url=https://teamusa.usahockey.com/news_article/show/1172824|sarlavha=Former Hockey Player Alev Kelter Prepping For Second Olympic Rugby Run|muallif=Bob Reinert|nashriyot=USA Hockey|sana=2021-07-09|kirish sanasi=2021-08-21|arxivsana=2021-08-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210821141615/https://teamusa.usahockey.com/news_article/show/1172824}}</ref>, Erolning akasi va Evrenning ukasi<ref name="Badgers" />. Uning sevimli mashg'ulotlari orasida u piyoda sayr qilish, piknik qilish, toshga chiqish, baliq ovlash, sörf qilish, suratga olish, rasm chizish va film tomosha qilishni sanab o'tadi<ref name="Olympics" />. Kelter Alyaskaning [[Ankorij]] shahrida o'sgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.nhl.com/news/alev-kelter-playing-rugby-at-olympics/c-281261950|sarlavha=Two-sport star Alev Kelter heads to Rio Olympics|muallif=Culter Klein|nashriyot=[[НХЛ]]|til=en|kirish sanasi=2021-08-21|sana=2016-07-30|arxivsana=2021-08-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210821141613/https://www.nhl.com/news/alev-kelter-playing-rugby-at-olympics/c-281261950}}</ref>. U Viskonsin-Madison universitetini liberal san'at bo'yicha bakalavr darajasi bilan tamomlagan. 2021-yilda AQSh xokkeyiga bergan intervyusida u universitetda magistrlik darajasini olishni niyat qilganini aytdi. [[Alaska|Alyaskadagi]] Eagle Riverda yashaydi<ref name="Reinert">{{Veb manbasi|url=https://teamusa.usahockey.com/news_article/show/1172824|sarlavha=Former Hockey Player Alev Kelter Prepping For Second Olympic Rugby Run|muallif=Bob Reinert|nashriyot=USA Hockey|sana=2021-07-09|kirish sanasi=2021-08-21|arxivsana=2021-08-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210821141615/https://teamusa.usahockey.com/news_article/show/1172824}}</ref>. Regbi o'yinchisi Gillion Potter o'zining sport kumirini<ref name="Olympics">{{Veb manbasi|url=https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/rugby-sevens/athlete-profile-n1317859-kelter-alev.htm|sarlavha=Профиль|nashriyot=[[Международный олимпийский комитет]]|til=en|kirish sanasi=2021-08-21|arxivsana=2021-08-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210821141611/https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/rugby-sevens/athlete-profile-n1317859-kelter-alev.htm}}</ref> deb ataydi. == Xokkey karerasi == Alev bolaligidan muzli xokkey bilan shug'ullangan, 2005-2006 va 2008-yillarda AQSh xokkey o'quv-mashg'ulot yig'inida qatnashgan, Anchorage North Stars jamoasida o'ynagan, 2006/2007-yilgi mavsumda u bilan Alyaska chempionatida g'olib chiqqan (19 ochko, 8 gol va 11 golli uzatma). Viskonsin universitetida o'qigan vaqtida Kelter Viskonsin Badgers jamoasida yarim himoyachi o'ynay boshladi va singlisi bilan 2009-2011 yillarda shu jamoada o'ynadi.Alev Kelter 2010/2011 va 2012/2013-yilgi mavsumlarda WCHA All-Star jamoasiga,2010/2011 mavsumda esa "Frozen Four All-Star" jamoasiga aylandi.U WCHA chempionatida jami 81 ta o‘yin o‘tkazib,15 ta gol urdi va 14 ta golli uzatmani amalga oshirdi<ref name="Badgers"><span class="citation"><span class="citation"><span lang="en">[https://uwbadgers.com/sports/womens-ice-hockey/roster/alev-kelter/1567 2012-13 Women's Ice Hockey Roster. Alev Kelter]</span>&nbsp;<small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</small>.&#x20; <span data-interwiki-article="Wisconsin Badgers" data-interwiki-lang="en">[[Висконсин Бэджерс]]</span><span class="noprint" style="font-style:normal; font-weight:normal;"><sup>[[:en:Wisconsin Badgers|<span title="Wisconsin Badgers — версия статьи «Висконсин Бэджерс» на английском языке">[en]</span>]]</sup></span>.&#x20;<small>Дата обращения: 21 августа 2021.</small>&#x20;<small>[https://web.archive.org/web/20210821141613/https://uwbadgers.com/sports/womens-ice-hockey/roster/alev-kelter/1567 Архивировано] 21&nbsp;августа 2021&nbsp;года.</small></span></span></ref>. 2008-yilda Kalgarida bo'lib o'tgan 18 yoshgacha bo'lgan ayollar o'rtasidagi jahon chempionatida AQSh terma jamoasiga chaqirildi. Amerikaliklar turnirda g'alaba qozonishdi va Kelter oltita golli uzatmani amalga oshirib, +11<ref name="Reinert">{{Veb manbasi|url=https://teamusa.usahockey.com/news_article/show/1172824|sarlavha=Former Hockey Player Alev Kelter Prepping For Second Olympic Rugby Run|muallif=Bob Reinert|nashriyot=USA Hockey|sana=2021-07-09|kirish sanasi=2021-08-21|arxivsana=2021-08-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210821141615/https://teamusa.usahockey.com/news_article/show/1172824}}</ref> ga erishdi. O'sha yili u Kanadaga qarshi 18 yoshgacha bo'lgan bir qator o'yinlarda qatnashdi<ref name="Badgers"><span class="citation"><span class="citation"><span lang="en">[https://uwbadgers.com/sports/womens-ice-hockey/roster/alev-kelter/1567 2012-13 Women's Ice Hockey Roster. Alev Kelter]</span>&nbsp;<small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</small>.&#x20; <span data-interwiki-article="Wisconsin Badgers" data-interwiki-lang="en">[[Висконсин Бэджерс]]</span><span class="noprint" style="font-style:normal; font-weight:normal;"><sup>[[:en:Wisconsin Badgers|<span title="Wisconsin Badgers — версия статьи «Висконсин Бэджерс» на английском языке">[en]</span>]]</sup></span>.&#x20;<small>Дата обращения: 21 августа 2021.</small>&#x20;<small>[https://web.archive.org/web/20210821141613/https://uwbadgers.com/sports/womens-ice-hockey/roster/alev-kelter/1567 Архивировано] 21&nbsp;августа 2021&nbsp;года.</small></span></span></ref>. Bir yil o'tgach, Germaniyaning Fussen shahrida bo'lib o'tgan jahon chempionatida amerikaliklar barcha o'yinlarda umumiy 58:4 hisobida g'alaba qozonib,chempionlikni himoya qilishdi: O'sha jamoa sardori bo'lgan Kelter beshta gol va 3 ta gol evaziga 8 ochko to'pladi. Uning turnirdagi yakuniy foydalilik indeksi "+17" edi va Alevning o'zi ham Jahon chempionatida eng yaxshi himoyachi sovrinini oldi<ref name="Reinert" />. U [[2014-yilgi Qishki Olimpiada oʻyinlari|Sochi Olimpiadasida]] Amerika jamoasi tarkibida o'ynashni orzu qilgan<ref name="Olympics">{{Veb manbasi|url=https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/rugby-sevens/athlete-profile-n1317859-kelter-alev.htm|sarlavha=Профиль|nashriyot=[[Международный олимпийский комитет]]|til=en|kirish sanasi=2021-08-21|arxivsana=2021-08-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210821141611/https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/rugby-sevens/athlete-profile-n1317859-kelter-alev.htm}}</ref>. == Futbol karyerasi == Xokkeychi sifatidagi karerasi bilan bir qatorda Alev Viskonsin universiteti Badgers<ref name="Reinert">{{Veb manbasi|url=https://teamusa.usahockey.com/news_article/show/1172824|sarlavha=Former Hockey Player Alev Kelter Prepping For Second Olympic Rugby Run|muallif=Bob Reinert|nashriyot=USA Hockey|sana=2021-07-09|kirish sanasi=2021-08-21|arxivsana=2021-08-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210821141615/https://teamusa.usahockey.com/news_article/show/1172824}}</ref><ref name="Badgers"><span class="citation"><span class="citation"><span lang="en">[https://uwbadgers.com/sports/womens-ice-hockey/roster/alev-kelter/1567 2012-13 Women's Ice Hockey Roster. Alev Kelter]</span>&nbsp;<small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</small>.&#x20; <span data-interwiki-article="Wisconsin Badgers" data-interwiki-lang="en">[[Висконсин Бэджерс]]</span><span class="noprint" style="font-style:normal; font-weight:normal;"><sup>[[:en:Wisconsin Badgers|<span title="Wisconsin Badgers — версия статьи «Висконсин Бэджерс» на английском языке">[en]</span>]]</sup></span>.&#x20;<small>Дата обращения: 21 августа 2021.</small>&#x20;<small>[https://web.archive.org/web/20210821141613/https://uwbadgers.com/sports/womens-ice-hockey/roster/alev-kelter/1567 Архивировано] 21&nbsp;августа 2021&nbsp;года.</small></span></span></ref> jamoasida futbol o'ynagan. 2008-yilda u Gatorade kompaniyasi tomonidan yilning eng yaxshi ayol futbolchisi sifatida mukofotni oldi, shuningdek Daily News<ref name="Badgers" /> nashriga ko'ra eng yaxshi sportchi sifatida e'tirof etildi. U 2007 yilda shtat futbol chempionatida g'olib chiqdi<ref name="Badgers" />. U AQShning 20 yoshgacha bo'lgan qizlar jamoasida bir nechta o'yin o'tkazgan va shuning uchun 2009/2010, 2010/2011, 2011/2012-yillardagi uchta xokkey mavsumining boshlanishini o'tkazib yuborishga majbur bo'lgan<ref name="Badgers" />. == Regbi karyerasi == AQShning regbi-7 ayollar terma jamoasi murabbiyi {{Tarjima qilinmagan 5|Саггит, Рик|Ric Suggitt|en|Ric Suggitt}} Alevni regbiga taklif qildi: u uni 2013-yilda Chula Vista ([[Kaliforniya]]) shahridagi AQSh Olimpiya va Paralimpiya tayyorlash markazida mashq qilishga taklif qildi<ref name="Reinert">{{Veb manbasi|url=https://teamusa.usahockey.com/news_article/show/1172824|sarlavha=Former Hockey Player Alev Kelter Prepping For Second Olympic Rugby Run|muallif=Bob Reinert|nashriyot=USA Hockey|sana=2021-07-09|kirish sanasi=2021-08-21|arxivsana=2021-08-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210821141615/https://teamusa.usahockey.com/news_article/show/1172824}}</ref>. 2014-yilda Alev [[Guanchjou|Guanchjoudagi]] Butunjahon seriyasi bosqichida<ref name="Olympics">{{Veb manbasi|url=https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/rugby-sevens/athlete-profile-n1317859-kelter-alev.htm|sarlavha=Профиль|nashriyot=[[Международный олимпийский комитет]]|til=en|kirish sanasi=2021-08-21|arxivsana=2021-08-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210821141611/https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/rugby-sevens/athlete-profile-n1317859-kelter-alev.htm}}</ref><ref name="USARugby"><span class="citation"><span class="citation"><span lang="und">[https://www.usa.rugby/player/alev-kelter/ Профиль]</span><span class="hidden-ref" style="display:none">'''&nbsp;<small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на неопределённом языке">(неопр.)</small>'''</span>.&#x20; <span data-interwiki-article="USA Rugby" data-interwiki-lang="en">[[Регби США]]</span><span class="noprint" style="font-style:normal; font-weight:normal;"><sup>[[:en:USA Rugby|<span title="USA Rugby — версия статьи «Регби США» на английском языке">[en]</span>]]</sup></span>.&#x20;<small>Дата обращения: 21 августа 2021.</small>&#x20;<small>[https://web.archive.org/web/20210816032742/https://www.usa.rugby/player/alev-kelter/ Архивировано] 16&nbsp;августа 2021&nbsp;года.</small></span></span></ref> ayollar regbi-7 jamoasida debyut qildi va 2015 -yilda Torontodagi Panamerika o'yinlarida ishtirok etib, regbi-7 jamoasi o'yinlarning kumush medallarini qo'lga kiritdi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://results.toronto2015.org/IRS/en/rugby-7/athlete-profile-n10162980-kelter-leyla.htm|sarlavha=Leyla Kelter|nashriyot=[[Панамериканские игры 2015]]|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150804234349/http://results.toronto2015.org/IRS/en/rugby-7/athlete-profile-n10162980-kelter-leyla.htm#|arxivsana=2015-08-04|til=en}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.teamusa.org/Toronto-2015-Pan-American-Games/Team-USA/Rugby|sarlavha=TeamUSA Rugby at the 2015 Pan American Games|nashriyot=[[Олимпийский комитет США]]|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160808064503/http://www.teamusa.org/Toronto-2015-Pan-American-Games/Team-USA/Rugby#|arxivsana=2016-08-08}}</ref> 2016-yilda Alev [[2016-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|Olimpiada o'yinlarida]] debyut qildi va aynan u Fijiga qarshi o'yinda 10 daqiqalik urinish olib, Olimpiya o'yinlarida birinchi Amerika ochkosini qo'lga kiritdi (ammo amerikaliklar 7:10 hisobida mag'lub bo'lishdi)<ref name="Reinert">{{Veb manbasi|url=https://teamusa.usahockey.com/news_article/show/1172824|sarlavha=Former Hockey Player Alev Kelter Prepping For Second Olympic Rugby Run|muallif=Bob Reinert|nashriyot=USA Hockey|sana=2021-07-09|kirish sanasi=2021-08-21|arxivsana=2021-08-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210821141615/https://teamusa.usahockey.com/news_article/show/1172824}}</ref>. Amerika jamoasi turnirda 5-o'rinni egalladi<ref name="Olympics">{{Veb manbasi|url=https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/rugby-sevens/athlete-profile-n1317859-kelter-alev.htm|sarlavha=Профиль|nashriyot=[[Международный олимпийский комитет]]|til=en|kirish sanasi=2021-08-21|arxivsana=2021-08-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210821141611/https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/rugby-sevens/athlete-profile-n1317859-kelter-alev.htm}}</ref>, Alev esa 6 o'yinda 5 urinish va 6 tadan 4 ta konversiyani amalga oshirib, 33 ochko to'pladi. O'sha yilning 22 noyabrida u 15-regbi bo'yicha birinchi jamoa fransuz ayollariga qarshi o'yinni o'tkazdi. (10:36 yutqazdi)<ref name="USARugby"><span class="citation"><span class="citation"><span lang="und">[https://www.usa.rugby/player/alev-kelter/ Профиль]</span><span class="hidden-ref" style="display:none">'''&nbsp;<small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на неопределённом языке">(неопр.)</small>'''</span>.&#x20; <span data-interwiki-article="USA Rugby" data-interwiki-lang="en">[[Регби США]]</span><span class="noprint" style="font-style:normal; font-weight:normal;"><sup>[[:en:USA Rugby|<span title="USA Rugby — версия статьи «Регби США» на английском языке">[en]</span>]]</sup></span>.&#x20;<small>Дата обращения: 21 августа 2021.</small>&#x20;<small>[https://web.archive.org/web/20210816032742/https://www.usa.rugby/player/alev-kelter/ Архивировано] 16&nbsp;августа 2021&nbsp;года.</small></span></span></ref>. 2017-yilda Kelter {{Tarjima qilinmagan 5|Чемпионат мира по регби среди женщин 2017|Irlandiyada jahon chempionati|en|2017 Women's Rugby World Cup}} uchun AQSH terma jamoasiga kiritildi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.adn.com/sports/2017/07/17/eagle-river-olympian-alev-kelter-headed-back-to-international-rugby-stage/|sarlavha=Eagle River Olympian Alev Kelter headed back to international rugby stage|sana=2017-07-17|nashriyot=Alaska Dispatch News|til=en|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170924093247/https://www.adn.com/sports/2017/07/17/eagle-river-olympian-alev-kelter-headed-back-to-international-rugby-stage/#|arxivsana=2017-09-24}}</ref>, bu yerda amerikaliklar 4-o'rinni egalladi<ref name="USARugby"><span class="citation"><span class="citation"><span lang="und">[https://www.usa.rugby/player/alev-kelter/ Профиль]</span><span class="hidden-ref" style="display:none">'''&nbsp;<small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на неопределённом языке">(неопр.)</small>'''</span>.&#x20; <span data-interwiki-article="USA Rugby" data-interwiki-lang="en">[[Регби США]]</span><span class="noprint" style="font-style:normal; font-weight:normal;"><sup>[[:en:USA Rugby|<span title="USA Rugby — версия статьи «Регби США» на английском языке">[en]</span>]]</sup></span>.&#x20;<small>Дата обращения: 21 августа 2021.</small>&#x20;<small>[https://web.archive.org/web/20210816032742/https://www.usa.rugby/player/alev-kelter/ Архивировано] 16&nbsp;августа 2021&nbsp;года.</small></span></span></ref>. Xuddi shu yili Kelter bo'ynidagi jarohat<ref name="Olympics">{{Veb manbasi|url=https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/rugby-sevens/athlete-profile-n1317859-kelter-alev.htm|sarlavha=Профиль|nashriyot=[[Международный олимпийский комитет]]|til=en|kirish sanasi=2021-08-21|arxivsana=2021-08-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210821141611/https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/rugby-sevens/athlete-profile-n1317859-kelter-alev.htm}}</ref> mavsumning muhim qismini o'tkazib yubordi. 2018-yilda Kelter jamoa bilan San-Frantsiskoda bo'lib o'tgan regbi yettiligi bo'yicha jahon chempionatida ishtirok etdi va 4-o'rinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.teamusa.org/usa-rugby/athletes/Alev-Kelter|sarlavha=Профиль|nashriyot=Team USA|til=en|kirish sanasi=2021-08-21|arxivsana=2021-08-11|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210811225236/https://www.teamusa.org/usa-rugby/athletes/Alev-Kelter}}</ref>. 2018/2019 yilgi mavsumda u Ayollar regbi ettiligi bo'yicha Jahon seriyasining kumush medalini qo'lga kiritdi: Jahon seriyasidagi faoliyati davomida u Biarrits va Glendeylda (ikkalasi 2019-yilda) o'z bosqichlarida g'olib chiqdi<ref name="Olympics">{{Veb manbasi|url=https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/rugby-sevens/athlete-profile-n1317859-kelter-alev.htm|sarlavha=Профиль|nashriyot=[[Международный олимпийский комитет]]|til=en|kirish sanasi=2021-08-21|arxivsana=2021-08-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210821141611/https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/rugby-sevens/athlete-profile-n1317859-kelter-alev.htm}}</ref>. 2019/2020-yilgi mavsum yakuni bo'yicha regbi yettiliklari jahon seriyasida Alev 177 o'yin o'tkazdi va 802 ochko to'pladi, 93 urinish, 12 sariq kartochka (ikki daqiqaga diskvalifikaciya) va 2 qizil kartochka oldi (mavsum tugaguniga qadar diskvalifikasiya) o'yin). 2021-yilda Alev Tokio Yozgi Olimpiada O'yinlarida AQSh terma jamoasida o'ynadi<ref name="Reinert">{{Veb manbasi|url=https://teamusa.usahockey.com/news_article/show/1172824|sarlavha=Former Hockey Player Alev Kelter Prepping For Second Olympic Rugby Run|muallif=Bob Reinert|nashriyot=USA Hockey|sana=2021-07-09|kirish sanasi=2021-08-21|arxivsana=2021-08-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210821141615/https://teamusa.usahockey.com/news_article/show/1172824}}</ref>. U 6 ta o'yin o'tkazib, atigi 2 ochko to'pladi ( Xitoyga qarshi o'yin). Jamoa bilan u 6-o'rinni egalladi<ref name="Olympics">{{Veb manbasi|url=https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/rugby-sevens/athlete-profile-n1317859-kelter-alev.htm|sarlavha=Профиль|nashriyot=[[Международный олимпийский комитет]]|til=en|kirish sanasi=2021-08-21|arxivsana=2021-08-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210821141611/https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/rugby-sevens/athlete-profile-n1317859-kelter-alev.htm}}</ref>. == O'yin uslubi == Regbi yettiliklarida u tayanch va markaz pozitsiyalarida harakat qiladi<ref name="Reinert">{{Veb manbasi|url=https://teamusa.usahockey.com/news_article/show/1172824|sarlavha=Former Hockey Player Alev Kelter Prepping For Second Olympic Rugby Run|muallif=Bob Reinert|nashriyot=USA Hockey|sana=2021-07-09|kirish sanasi=2021-08-21|arxivsana=2021-08-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210821141615/https://teamusa.usahockey.com/news_article/show/1172824}}</ref>. Alevning so'zlariga ko'ra, u xokkeydagi kabi "uchlik"da juda ko'p mehnat qilishi va hokimiyat uchun kurashda faol ishtirok etishi kerak<ref name="Olympics">{{Veb manbasi|url=https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/rugby-sevens/athlete-profile-n1317859-kelter-alev.htm|sarlavha=Профиль|nashriyot=[[Международный олимпийский комитет]]|til=en|kirish sanasi=2021-08-21|arxivsana=2021-08-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210821141611/https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/rugby-sevens/athlete-profile-n1317859-kelter-alev.htm}}</ref> ; Ko'p jihatdan unga xokkey va futboldagi chiqishlar paytida olingan jismoniy kuch va o'yin mahorati yordam beradi<ref name="Reinert" />. == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1991-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:21-martda tugʻilganlar]] [[Turkum:Alifbo boʻyicha shaxsiyatlar]] [[Turkum:WikiSport]] [[Turkum:WikiAyollar]] ctk7juabro4nqtsyd3j416b10zv15pl 2816339 2816327 2022-08-28T17:32:43Z Muzaffar Turgunov 72207 wikitext text/x-wiki {{Sportchi bilgiqutisi|medallar=Toronto 2015, Panaamerika o'yinlari, Kumush medali|ism=Alev Kelter|jins=Ayol|fuqarolik={{USA}}|sport=[[Regbi]]|tavallud_sana=1991-yil 21-mart|tavallud_yer=Tampa, Florida, {{USA}}|boy=168 sm|vazn=75 kg|klub=Erkin agent}} '''Leyla Alev Kelter''' ({{Lang-en|Leyla Alev Kelter}} 1991-yil 21-mart) — amerikalik regbi oʻyinchisi, AQSH ayollar regbi va regbi yettilik jamoalari uchun markaz sifatida oʻynaydi; oʻtmishda xokkeychi va futbolchi<ref name="Reinert">{{Veb manbasi|url=https://teamusa.usahockey.com/news_article/show/1172824|sarlavha=Former Hockey Player Alev Kelter Prepping For Second Olympic Rugby Run|muallif=Bob Reinert|nashriyot=USA Hockey|sana=2021-07-09|kirish sanasi=2021-08-21|arxivsana=2021-08-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210821141615/https://teamusa.usahockey.com/news_article/show/1172824}}</ref>, 18 yoshgacha boʻlgan qizlar oʻrtasida xokkey boʻyicha ikki karra jahon chempioni (2008 va 2009). 2016 va [[2020-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|2020]]-[[2016-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|yilgi Yozgi Olimpiya oʻyinlarida]] AQShning regbi yettilik boʻyicha ayollar jamoasi tarkibida ishtirok etgan<ref name="Olympics">{{Veb manbasi|url=https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/rugby-sevens/athlete-profile-n1317859-kelter-alev.htm|sarlavha=Профиль|nashriyot=[[Международный олимпийский комитет]]|til=en|kirish sanasi=2021-08-21|arxivsana=2021-08-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210821141611/https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/rugby-sevens/athlete-profile-n1317859-kelter-alev.htm}}</ref>. == Oilasi == Ota — AQSh Harbiy-havo kuchlari uchuvchisi Skott Kelter, parashyutchi va „Wings of Blue“ parashyutdan sakrash jamoasi aʼzosi (AQSh Harbiy-havo kuchlari akademiyasining {{Tarjima qilinmagan 5|98-o'quv otryadi||en|98th Flying Training Squadron}} otryadi)<ref name="Olympics">{{Veb manbasi|url=https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/rugby-sevens/athlete-profile-n1317859-kelter-alev.htm|sarlavha=Профиль|nashriyot=[[Международный олимпийский комитет]]|til=en|kirish sanasi=2021-08-21|arxivsana=2021-08-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210821141611/https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/rugby-sevens/athlete-profile-n1317859-kelter-alev.htm}}</ref> . Onasi — Leyla Kelter<ref name="Badgers"><span class="citation"><span class="citation"><span lang="en">[https://uwbadgers.com/sports/womens-ice-hockey/roster/alev-kelter/1567 2012-13 Womenʼs Ice Hockey Roster. Alev Kelter]</span>&nbsp;<small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(angl.)</small>.&#x20; <span data-interwiki-article="Wisconsin Badgers" data-interwiki-lang="en">[[Висконсин Бэджерс]]</span><span class="noprint" style="font-style:normal; font-weight:normal;"><sup>[[:en:Wisconsin Badgers|<span title="Wisconsin Badgers — версия статьи «Висконсин Бэджерс» на английском языке">[en]</span>]]</sup></span>.&#x20;<small>Data obraщeniya: 21 avgusta 2021.</small>&#x20;<small>[https://web.archive.org/web/20210821141613/https://uwbadgers.com/sports/womens-ice-hockey/roster/alev-kelter/1567 Arxivirovano] 21&nbsp;avgusta 2021&nbsp;goda.</small></span></span></ref> . Derya ismli egizak singlisi bor{{Lang-en|Derya Kelter}})<ref name="Reinert">{{Veb manbasi|url=https://teamusa.usahockey.com/news_article/show/1172824|sarlavha=Former Hockey Player Alev Kelter Prepping For Second Olympic Rugby Run|muallif=Bob Reinert|nashriyot=USA Hockey|sana=2021-07-09|kirish sanasi=2021-08-21|arxivsana=2021-08-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210821141615/https://teamusa.usahockey.com/news_article/show/1172824}}</ref>, Erolning akasi va Evrenning ukasi<ref name="Badgers" />. Uning sevimli mashgʻulotlari orasida u piyoda sayr qilish, piknik qilish, toshga chiqish, baliq ovlash, sörf qilish, suratga olish, rasm chizish va film tomosha qilishni sanab oʻtadi<ref name="Olympics" />. Kelter Alyaskaning [[Ankorij]] shahrida oʻsgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.nhl.com/news/alev-kelter-playing-rugby-at-olympics/c-281261950|sarlavha=Two-sport star Alev Kelter heads to Rio Olympics|muallif=Culter Klein|nashriyot=[[НХЛ]]|til=en|kirish sanasi=2021-08-21|sana=2016-07-30|arxivsana=2021-08-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210821141613/https://www.nhl.com/news/alev-kelter-playing-rugby-at-olympics/c-281261950}}</ref>. U Viskonsin-Madison universitetini liberal sanʼat boʻyicha bakalavr darajasi bilan tamomlagan. 2021-yilda AQSh xokkeyiga bergan intervyusida u universitetda magistrlik darajasini olishni niyat qilganini aytdi. [[Alaska|Alyaskadagi]] Eagle Riverda yashaydi<ref name="Reinert">{{Veb manbasi|url=https://teamusa.usahockey.com/news_article/show/1172824|sarlavha=Former Hockey Player Alev Kelter Prepping For Second Olympic Rugby Run|muallif=Bob Reinert|nashriyot=USA Hockey|sana=2021-07-09|kirish sanasi=2021-08-21|arxivsana=2021-08-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210821141615/https://teamusa.usahockey.com/news_article/show/1172824}}</ref>. Regbi oʻyinchisi Gillion Potter oʻzining sport kumirini<ref name="Olympics">{{Veb manbasi|url=https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/rugby-sevens/athlete-profile-n1317859-kelter-alev.htm|sarlavha=Профиль|nashriyot=[[Международный олимпийский комитет]]|til=en|kirish sanasi=2021-08-21|arxivsana=2021-08-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210821141611/https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/rugby-sevens/athlete-profile-n1317859-kelter-alev.htm}}</ref> deb ataydi. == Xokkey karerasi == Alev bolaligidan muzli xokkey bilan shugʻullangan, 2005-2006 va 2008-yillarda AQSh xokkey oʻquv-mashgʻulot yigʻinida qatnashgan, Anchorage North Stars jamoasida oʻynagan, 2006/2007-yilgi mavsumda u bilan Alyaska chempionatida gʻolib chiqqan (19 ochko, 8 gol va 11 golli uzatma). Viskonsin universitetida oʻqigan vaqtida Kelter Viskonsin Badgers jamoasida yarim himoyachi oʻynay boshladi va singlisi bilan 2009-2011 yillarda shu jamoada oʻynadi.Alev Kelter 2010/2011 va 2012/2013-yilgi mavsumlarda WCHA All-Star jamoasiga,2010/2011 mavsumda esa „Frozen Four All-Star“ jamoasiga aylandi.U WCHA chempionatida jami 81 ta o‘yin o‘tkazib,15 ta gol urdi va 14 ta golli uzatmani amalga oshirdi<ref name="Badgers"><span class="citation"><span class="citation"><span lang="en">[https://uwbadgers.com/sports/womens-ice-hockey/roster/alev-kelter/1567 2012-13 Womenʼs Ice Hockey Roster. Alev Kelter]</span>&nbsp;<small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(angl.)</small>.&#x20; <span data-interwiki-article="Wisconsin Badgers" data-interwiki-lang="en">[[Висконсин Бэджерс]]</span><span class="noprint" style="font-style:normal; font-weight:normal;"><sup>[[:en:Wisconsin Badgers|<span title="Wisconsin Badgers — версия статьи «Висконсин Бэджерс» на английском языке">[en]</span>]]</sup></span>.&#x20;<small>Data obraщeniya: 21 avgusta 2021.</small>&#x20;<small>[https://web.archive.org/web/20210821141613/https://uwbadgers.com/sports/womens-ice-hockey/roster/alev-kelter/1567 Arxivirovano] 21&nbsp;avgusta 2021&nbsp;goda.</small></span></span></ref>. 2008-yilda Kalgarida boʻlib oʻtgan 18 yoshgacha boʻlgan ayollar oʻrtasidagi jahon chempionatida AQSh terma jamoasiga chaqirildi. Amerikaliklar turnirda gʻalaba qozonishdi va Kelter oltita golli uzatmani amalga oshirib, +11<ref name="Reinert">{{Veb manbasi|url=https://teamusa.usahockey.com/news_article/show/1172824|sarlavha=Former Hockey Player Alev Kelter Prepping For Second Olympic Rugby Run|muallif=Bob Reinert|nashriyot=USA Hockey|sana=2021-07-09|kirish sanasi=2021-08-21|arxivsana=2021-08-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210821141615/https://teamusa.usahockey.com/news_article/show/1172824}}</ref> ga erishdi. Oʻsha yili u Kanadaga qarshi 18 yoshgacha boʻlgan bir qator oʻyinlarda qatnashdi<ref name="Badgers"><span class="citation"><span class="citation"><span lang="en">[https://uwbadgers.com/sports/womens-ice-hockey/roster/alev-kelter/1567 2012-13 Womenʼs Ice Hockey Roster. Alev Kelter]</span>&nbsp;<small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(angl.)</small>.&#x20; <span data-interwiki-article="Wisconsin Badgers" data-interwiki-lang="en">[[Висконсин Бэджерс]]</span><span class="noprint" style="font-style:normal; font-weight:normal;"><sup>[[:en:Wisconsin Badgers|<span title="Wisconsin Badgers — версия статьи «Висконсин Бэджерс» на английском языке">[en]</span>]]</sup></span>.&#x20;<small>Data obraщeniya: 21 avgusta 2021.</small>&#x20;<small>[https://web.archive.org/web/20210821141613/https://uwbadgers.com/sports/womens-ice-hockey/roster/alev-kelter/1567 Arxivirovano] 21&nbsp;avgusta 2021&nbsp;goda.</small></span></span></ref>. Bir yil oʻtgach, Germaniyaning Fussen shahrida boʻlib oʻtgan jahon chempionatida amerikaliklar barcha oʻyinlarda umumiy 58:4 hisobida gʻalaba qozonib, chempionlikni himoya qilishdi: Oʻsha jamoa sardori boʻlgan Kelter beshta gol va 3 ta gol evaziga 8 ochko toʻpladi. Uning turnirdagi yakuniy foydalilik indeksi „+17“ edi va Alevning oʻzi ham Jahon chempionatida eng yaxshi himoyachi sovrinini oldi<ref name="Reinert" />. U [[2014-yilgi Qishki Olimpiada oʻyinlari|Sochi Olimpiadasida]] Amerika jamoasi tarkibida oʻynashni orzu qilgan<ref name="Olympics">{{Veb manbasi|url=https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/rugby-sevens/athlete-profile-n1317859-kelter-alev.htm|sarlavha=Профиль|nashriyot=[[Международный олимпийский комитет]]|til=en|kirish sanasi=2021-08-21|arxivsana=2021-08-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210821141611/https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/rugby-sevens/athlete-profile-n1317859-kelter-alev.htm}}</ref>. == Futbol karyerasi == Xokkeychi sifatidagi karerasi bilan bir qatorda Alev Viskonsin universiteti Badgers<ref name="Reinert">{{Veb manbasi|url=https://teamusa.usahockey.com/news_article/show/1172824|sarlavha=Former Hockey Player Alev Kelter Prepping For Second Olympic Rugby Run|muallif=Bob Reinert|nashriyot=USA Hockey|sana=2021-07-09|kirish sanasi=2021-08-21|arxivsana=2021-08-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210821141615/https://teamusa.usahockey.com/news_article/show/1172824}}</ref><ref name="Badgers"><span class="citation"><span class="citation"><span lang="en">[https://uwbadgers.com/sports/womens-ice-hockey/roster/alev-kelter/1567 2012-13 Womenʼs Ice Hockey Roster. Alev Kelter]</span>&nbsp;<small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(angl.)</small>.&#x20; <span data-interwiki-article="Wisconsin Badgers" data-interwiki-lang="en">[[Висконсин Бэджерс]]</span><span class="noprint" style="font-style:normal; font-weight:normal;"><sup>[[:en:Wisconsin Badgers|<span title="Wisconsin Badgers — версия статьи «Висконсин Бэджерс» на английском языке">[en]</span>]]</sup></span>.&#x20;<small>Data obraщeniya: 21 avgusta 2021.</small>&#x20;<small>[https://web.archive.org/web/20210821141613/https://uwbadgers.com/sports/womens-ice-hockey/roster/alev-kelter/1567 Arxivirovano] 21&nbsp;avgusta 2021&nbsp;goda.</small></span></span></ref> jamoasida futbol oʻynagan. 2008-yilda u Gatorade kompaniyasi tomonidan yilning eng yaxshi ayol futbolchisi sifatida mukofotni oldi, shuningdek Daily News<ref name="Badgers" /> nashriga koʻra eng yaxshi sportchi sifatida eʼtirof etildi. U 2007 yilda shtat futbol chempionatida gʻolib chiqdi<ref name="Badgers" />. U AQShning 20 yoshgacha boʻlgan qizlar jamoasida bir nechta oʻyin oʻtkazgan va shuning uchun 2009/2010, 2010/2011, 2011/2012-yillardagi uchta xokkey mavsumining boshlanishini oʻtkazib yuborishga majbur boʻlgan<ref name="Badgers" />. == Regbi karyerasi == AQShning regbi-7 ayollar terma jamoasi murabbiyi {{Tarjima qilinmagan 5|Саггит, Рик|Ric Suggitt|en|Ric Suggitt}} Alevni regbiga taklif qildi: u uni 2013-yilda Chula Vista ([[Kaliforniya]]) shahridagi AQSh Olimpiya va Paralimpiya tayyorlash markazida mashq qilishga taklif qildi<ref name="Reinert">{{Veb manbasi|url=https://teamusa.usahockey.com/news_article/show/1172824|sarlavha=Former Hockey Player Alev Kelter Prepping For Second Olympic Rugby Run|muallif=Bob Reinert|nashriyot=USA Hockey|sana=2021-07-09|kirish sanasi=2021-08-21|arxivsana=2021-08-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210821141615/https://teamusa.usahockey.com/news_article/show/1172824}}</ref>. 2014-yilda Alev [[Guanchjou|Guanchjoudagi]] Butunjahon seriyasi bosqichida<ref name="Olympics">{{Veb manbasi|url=https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/rugby-sevens/athlete-profile-n1317859-kelter-alev.htm|sarlavha=Профиль|nashriyot=[[Международный олимпийский комитет]]|til=en|kirish sanasi=2021-08-21|arxivsana=2021-08-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210821141611/https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/rugby-sevens/athlete-profile-n1317859-kelter-alev.htm}}</ref><ref name="USARugby"><span class="citation"><span class="citation"><span lang="und">[https://www.usa.rugby/player/alev-kelter/ Profil]</span><span class="hidden-ref" style="display:none">'''&nbsp;<small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на неопределённом языке">(neopr.)</small>'''</span>.&#x20; <span data-interwiki-article="USA Rugby" data-interwiki-lang="en">[[Регби США]]</span><span class="noprint" style="font-style:normal; font-weight:normal;"><sup>[[:en:USA Rugby|<span title="USA Rugby — версия статьи «Регби США» на английском языке">[en]</span>]]</sup></span>.&#x20;<small>Data obraщeniya: 21 avgusta 2021.</small>&#x20;<small>[https://web.archive.org/web/20210816032742/https://www.usa.rugby/player/alev-kelter/ Arxivirovano] 16&nbsp;avgusta 2021&nbsp;goda.</small></span></span></ref> ayollar regbi-7 jamoasida debyut qildi va 2015 -yilda Torontodagi Panamerika oʻyinlarida ishtirok etib, regbi-7 jamoasi oʻyinlarning kumush medallarini qoʻlga kiritdi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://results.toronto2015.org/IRS/en/rugby-7/athlete-profile-n10162980-kelter-leyla.htm|sarlavha=Leyla Kelter|nashriyot=[[Панамериканские игры 2015]]|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150804234349/http://results.toronto2015.org/IRS/en/rugby-7/athlete-profile-n10162980-kelter-leyla.htm#|arxivsana=2015-08-04|til=en}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.teamusa.org/Toronto-2015-Pan-American-Games/Team-USA/Rugby|sarlavha=TeamUSA Rugby at the 2015 Pan American Games|nashriyot=[[Олимпийский комитет США]]|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160808064503/http://www.teamusa.org/Toronto-2015-Pan-American-Games/Team-USA/Rugby#|arxivsana=2016-08-08}}</ref> 2016-yilda Alev [[2016-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|Olimpiada oʻyinlarida]] debyut qildi va aynan u Fijiga qarshi oʻyinda 10 daqiqalik urinish olib, Olimpiya oʻyinlarida birinchi Amerika ochkosini qoʻlga kiritdi (ammo amerikaliklar 7:10 hisobida magʻlub boʻlishdi)<ref name="Reinert">{{Veb manbasi|url=https://teamusa.usahockey.com/news_article/show/1172824|sarlavha=Former Hockey Player Alev Kelter Prepping For Second Olympic Rugby Run|muallif=Bob Reinert|nashriyot=USA Hockey|sana=2021-07-09|kirish sanasi=2021-08-21|arxivsana=2021-08-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210821141615/https://teamusa.usahockey.com/news_article/show/1172824}}</ref>. Amerika jamoasi turnirda 5-oʻrinni egalladi<ref name="Olympics">{{Veb manbasi|url=https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/rugby-sevens/athlete-profile-n1317859-kelter-alev.htm|sarlavha=Профиль|nashriyot=[[Международный олимпийский комитет]]|til=en|kirish sanasi=2021-08-21|arxivsana=2021-08-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210821141611/https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/rugby-sevens/athlete-profile-n1317859-kelter-alev.htm}}</ref>, Alev esa 6 oʻyinda 5 urinish va 6 tadan 4 ta konversiyani amalga oshirib, 33 ochko toʻpladi. Oʻsha yilning 22 noyabrida u 15-regbi boʻyicha birinchi jamoa fransuz ayollariga qarshi oʻyinni oʻtkazdi. (10:36 yutqazdi)<ref name="USARugby"><span class="citation"><span class="citation"><span lang="und">[https://www.usa.rugby/player/alev-kelter/ Profil]</span><span class="hidden-ref" style="display:none">'''&nbsp;<small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на неопределённом языке">(neopr.)</small>'''</span>.&#x20; <span data-interwiki-article="USA Rugby" data-interwiki-lang="en">[[Регби США]]</span><span class="noprint" style="font-style:normal; font-weight:normal;"><sup>[[:en:USA Rugby|<span title="USA Rugby — версия статьи «Регби США» на английском языке">[en]</span>]]</sup></span>.&#x20;<small>Data obraщeniya: 21 avgusta 2021.</small>&#x20;<small>[https://web.archive.org/web/20210816032742/https://www.usa.rugby/player/alev-kelter/ Arxivirovano] 16&nbsp;avgusta 2021&nbsp;goda.</small></span></span></ref>. 2017-yilda Kelter {{Tarjima qilinmagan 5|Чемпионат мира по регби среди женщин 2017|Irlandiyada jahon chempionati|en|2017 Women's Rugby World Cup}} uchun AQSH terma jamoasiga kiritildi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.adn.com/sports/2017/07/17/eagle-river-olympian-alev-kelter-headed-back-to-international-rugby-stage/|sarlavha=Eagle River Olympian Alev Kelter headed back to international rugby stage|sana=2017-07-17|nashriyot=Alaska Dispatch News|til=en|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170924093247/https://www.adn.com/sports/2017/07/17/eagle-river-olympian-alev-kelter-headed-back-to-international-rugby-stage/#|arxivsana=2017-09-24}}</ref>, bu yerda amerikaliklar 4-oʻrinni egalladi<ref name="USARugby"><span class="citation"><span class="citation"><span lang="und">[https://www.usa.rugby/player/alev-kelter/ Profil]</span><span class="hidden-ref" style="display:none">'''&nbsp;<small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на неопределённом языке">(neopr.)</small>'''</span>.&#x20; <span data-interwiki-article="USA Rugby" data-interwiki-lang="en">[[Регби США]]</span><span class="noprint" style="font-style:normal; font-weight:normal;"><sup>[[:en:USA Rugby|<span title="USA Rugby — версия статьи «Регби США» на английском языке">[en]</span>]]</sup></span>.&#x20;<small>Data obraщeniya: 21 avgusta 2021.</small>&#x20;<small>[https://web.archive.org/web/20210816032742/https://www.usa.rugby/player/alev-kelter/ Arxivirovano] 16&nbsp;avgusta 2021&nbsp;goda.</small></span></span></ref>. Xuddi shu yili Kelter boʻynidagi jarohat<ref name="Olympics">{{Veb manbasi|url=https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/rugby-sevens/athlete-profile-n1317859-kelter-alev.htm|sarlavha=Профиль|nashriyot=[[Международный олимпийский комитет]]|til=en|kirish sanasi=2021-08-21|arxivsana=2021-08-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210821141611/https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/rugby-sevens/athlete-profile-n1317859-kelter-alev.htm}}</ref> mavsumning muhim qismini oʻtkazib yubordi. 2018-yilda Kelter jamoa bilan San-Frantsiskoda boʻlib oʻtgan regbi yettiligi boʻyicha jahon chempionatida ishtirok etdi va 4-oʻrinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.teamusa.org/usa-rugby/athletes/Alev-Kelter|sarlavha=Профиль|nashriyot=Team USA|til=en|kirish sanasi=2021-08-21|arxivsana=2021-08-11|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210811225236/https://www.teamusa.org/usa-rugby/athletes/Alev-Kelter}}</ref>. 2018/2019 yilgi mavsumda u Ayollar regbi ettiligi boʻyicha Jahon seriyasining kumush medalini qoʻlga kiritdi: Jahon seriyasidagi faoliyati davomida u Biarrits va Glendeylda (ikkalasi 2019-yilda) oʻz bosqichlarida gʻolib chiqdi<ref name="Olympics">{{Veb manbasi|url=https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/rugby-sevens/athlete-profile-n1317859-kelter-alev.htm|sarlavha=Профиль|nashriyot=[[Международный олимпийский комитет]]|til=en|kirish sanasi=2021-08-21|arxivsana=2021-08-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210821141611/https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/rugby-sevens/athlete-profile-n1317859-kelter-alev.htm}}</ref>. 2019/2020-yilgi mavsum yakuni boʻyicha regbi yettiliklari jahon seriyasida Alev 177 oʻyin oʻtkazdi va 802 ochko toʻpladi, 93 urinish, 12 sariq kartochka (ikki daqiqaga diskvalifikaciya) va 2 qizil kartochka oldi (mavsum tugaguniga qadar diskvalifikasiya) oʻyin). 2021-yilda Alev Tokio Yozgi Olimpiada Oʻyinlarida AQSh terma jamoasida oʻynadi<ref name="Reinert">{{Veb manbasi|url=https://teamusa.usahockey.com/news_article/show/1172824|sarlavha=Former Hockey Player Alev Kelter Prepping For Second Olympic Rugby Run|muallif=Bob Reinert|nashriyot=USA Hockey|sana=2021-07-09|kirish sanasi=2021-08-21|arxivsana=2021-08-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210821141615/https://teamusa.usahockey.com/news_article/show/1172824}}</ref>. U 6 ta oʻyin oʻtkazib, atigi 2 ochko toʻpladi (Xitoyga qarshi oʻyin). Jamoa bilan u 6-oʻrinni egalladi<ref name="Olympics">{{Veb manbasi|url=https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/rugby-sevens/athlete-profile-n1317859-kelter-alev.htm|sarlavha=Профиль|nashriyot=[[Международный олимпийский комитет]]|til=en|kirish sanasi=2021-08-21|arxivsana=2021-08-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210821141611/https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/rugby-sevens/athlete-profile-n1317859-kelter-alev.htm}}</ref>. == Oʻyin uslubi == Regbi yettiliklarida u tayanch va markaz pozitsiyalarida harakat qiladi<ref name="Reinert">{{Veb manbasi|url=https://teamusa.usahockey.com/news_article/show/1172824|sarlavha=Former Hockey Player Alev Kelter Prepping For Second Olympic Rugby Run|muallif=Bob Reinert|nashriyot=USA Hockey|sana=2021-07-09|kirish sanasi=2021-08-21|arxivsana=2021-08-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210821141615/https://teamusa.usahockey.com/news_article/show/1172824}}</ref>. Alevning soʻzlariga koʻra, u xokkeydagi kabi „uchlik“da juda koʻp mehnat qilishi va hokimiyat uchun kurashda faol ishtirok etishi kerak<ref name="Olympics">{{Veb manbasi|url=https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/rugby-sevens/athlete-profile-n1317859-kelter-alev.htm|sarlavha=Профиль|nashriyot=[[Международный олимпийский комитет]]|til=en|kirish sanasi=2021-08-21|arxivsana=2021-08-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210821141611/https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/rugby-sevens/athlete-profile-n1317859-kelter-alev.htm}}</ref> ; Koʻp jihatdan unga xokkey va futboldagi chiqishlar paytida olingan jismoniy kuch va oʻyin mahorati yordam beradi<ref name="Reinert" />. == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1991-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:21-martda tugʻilganlar]] [[Turkum:Alifbo boʻyicha shaxsiyatlar]] [[Turkum:WikiSport]] [[Turkum:WikiAyollar]] 9cfts9g48yt1carz7mea4o7klp5am0h Munozara:Alev Kelter 1 784073 2816328 2022-08-28T17:25:34Z Muzaffar Turgunov 72207 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wikiayollarloyihasi wikitext text/x-wiki {{WikiAyollar}} 7uhz94wd9qgin3on1hqj2d6b7sm45qt 2816343 2816328 2022-08-28T17:33:14Z Muzaffar Turgunov 72207 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wikisportloyihasi wikitext text/x-wiki {{WikiSport}} {{WikiAyollar}} humyr649hd36pvpwn0qkn795mp5tzu0 2816345 2816343 2022-08-28T17:33:54Z Muzaffar Turgunov 72207 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} {{WikiSport}} {{WikiAyollar}} ng2zoflnqyckb0gce1pwrcil90p83rv Raden Saleh 0 784074 2816329 2022-08-28T17:26:52Z Xasanboy off 77665 „[[:en:Special:Redirect/revision/1106631252|Raden Saleh]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Rassom|name=Saleh Syarif Bustaman<br>ꦫꦢꦺꦤ꧀ꦱꦭꦺꦃꦯ꦳ꦫꦶꦥ꦳꧀ꦨꦸꦱ꧀ꦠꦩꦤ꧀ <br>{{lang|ar|رادين صالح شريف بوستامن}}|image=Portrait of Raden Saleh c. 1872.jpg|caption=Raden Saleh in {{circa}} 1872|birthname=Saleh Sjarif Boestaman|birthdate=1811- tavallud topgan|deathdate=1880- yilda vafot etgan|deathplace=Bogor Buitenzorg, Gollandiya, Sharqiy Hindistoni|field=Rassom|movement=[[Romantizm]]}} [[Category:Articles with hCards]] Raden '''Saleh''' Sjarif Boestaman ( {{Lang-ar|رادين صالح شريف بوستامن}} ''Rādīn Ṣāliḥ Šarīf Būstāman'', [[Yava tili|yavacha]] : EYD : '''Raden Saleh Syarif Bustaman''' ; 1811- yilda tavallud topgan ) <ref>{{Kitob manbasi|last=Kraus, Werner|year=2012|page=22|location=Jakarta|title=Raden Saleh: Awal Seni Lukis Modern Indonesia|publisher=Goethe Institut}}</ref> <ref>[http://www.nusantara.com/heritage/raden.html Raden Saleh: The Romantic Aristocrat]</ref> <ref>[https://web.archive.org/web/20110727195041/http://www.raden-saleh.org/english.html Prince Raden Saleh: Aristocrat, Artist, Scientist and Patriot]</ref> [[Indoneziya|indoneziyalik]] [[Romantizm|romantik]] rassom bilan. Raden Saleh Indoneziyadan (o'sha paytda Gollandiyaning Sharqiy Hindistoni ) birinchi "zamonaviy" rassomi hisoblangan edi. Raden Saleh rasmlari o'sha paytda Evropada mashhur bo'lgan XIX asr romantizmiga mos keladi. Shuningdek, Raden Saleh o'zining madaniy ildizlari va ixtirochiligini o'z ijodida namoyon qila olgan. == Yoshlik == Raden Saleh Syarif Bustaman 1811- yilda Gollandiyaning Sharqiy Hindistonidagi [[Yava]] orolidagi [[Semarang]] yaqinida Terboyo qishlog'ida (hozirgi [[Indoneziya]]<nowiki/>da ) tavallud topgan. Raden Saleh zodagon Hadramilar oilasida tug'ilgan; uning otasi Sayyid Husen bin Alvi bin Aval bin Yahyo bo'lib, uning oilasi XVII asrda Hindistondagi Surat orqali Yavaga koʻchib kelgan. Raden Salehning onasi Raden Ayu Sarif Husen bin Alvi bin Aval orqali Sayyid Abdulloh Bustamning nabirasi boʻlgan. <ref>{{Kitob manbasi|last=Kraus, Werner|year=2012|page=22|location=Jakarta|title=Raden Saleh: Awal Seni Lukis Modern Indonesia|publisher=Goethe Institut}}</ref> <ref>{{Kitob manbasi|last=Algadri, Hamid|year=1994|page=187|location=Jakarta, Indonesia|title=Dutch Policy against Islam and Indonesians of Arab Descent in Indonesia|publisher=LP3ES|isbn=979-8391-31-4|url=https://books.google.com/books?id=kGJwAAAAMAAJ&q=raden+saleh+bustaman|accessdate=April 28, 2011}}</ref> Raden Saleh singlisi Roqayya orqali mashhur diniy yetakchi Habib Ali Kvitangga turmushga chiqqan holda amakisi boʻlgan. === Ishlar === <gallery mode="packed" heights="160"> Fayl:Raden Saleh Bustaman Winterlandschaft.jpg|''Qish manzarasi'' (1830- yil) Fayl:JeanChrétienBaud.jpg|''[[Jean Chrétien Baud|Jan Kretyen Bod]] portreti'' (1835- yil) Fayl:Raden Sarief Bastaman Saleh - Johannes Graaf van den Bosch.jpg|''[[Johannes van den Bosch|Ioxannes van den Bosch]] portreti'' (1836- yil) Fayl:Raden Sarief Bustaman Saleh - Lion attacking a horse.jpg|''Arslon otga hujum qilmoqda'' (1840- yil) Fayl:Raden Saleh - Self Portrait.jpg|Avtoportret (1841- yil) Fayl:Raden Saleh - hunt.jpg|''Kiyik ovi'' (1846- yil) Fayl:Raden Saleh - Javanese Landscape, with Tigers Listening to the Sound of a Travelling Group.jpg|''Yoʻlbarslar sayohatchilar guruhining ovozini tinglayotgan Yava manzarasi'' (1849-yil) Fayl:Raden Saleh - Six Horsemen Chasing Deer, 1860.jpg|''Kiyiklarni quvayotgan oltita otliq'' (1860 - yil) Fayl:COLLECTIE TROPENMUSEUM Een overstroming op Java TMnr 3728-464.jpg|Yavadagi ''suv toshqini'' (1865-1875- yillar), [[Géricault|Gerikoning]] " ''[[The Raft of the Medusa|Meduza]]'' sal" asaridan keyin modellashtirilgan. Fayl:Raden Saleh - Javanese Mail Station, 1876.jpg|''Yava pochta stantsiyasi'' (1876- yil) Fayl:Raden Saleh - Study of walking tiger.jpg|Yuradigan yoʻlbarsni akvarel boʻyicha oʻrganish Fayl:Raden Saleh, circle of - A landscape in the Dutch East Indies.jpg|Gollandiyaning Sharqiy Hindistonidagi manzara </gallery> == Yana qarang == * Habib Ali Kvitang == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references>   == Havolalar == * Media related to Raden Saleh at Wikimedia Commons [[Turkum:1880-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:1807-yilda tugʻilganlar]] oywop9his8gckcv3pyz40tng5yhx0bk 2816335 2816329 2022-08-28T17:31:44Z Xasanboy off 77665 wikitext text/x-wiki {{Rassom|name=Saleh Syarif Bustaman<br>ꦫꦢꦺꦤ꧀ꦱꦭꦺꦃꦯ꦳ꦫꦶꦥ꦳꧀ꦨꦸꦱ꧀ꦠꦩꦤ꧀ <br>{{lang|ar|رادين صالح شريف بوستامن}}|image=Portrait of Raden Saleh c. 1872.jpg|caption=Raden Saleh in {{circa}} 1872|birthname=Saleh Sjarif Boestaman|birthdate=1811- tavallud topgan|deathdate=1880- yilda vafot etgan|deathplace=Bogor Buitenzorg, Gollandiya, Sharqiy Hindistoni|field=Rassom|movement=[[Romantizm]]}} [[Category:Articles with hCards]] Raden '''Saleh''' Sjarif Boestaman ({{Lang-ar|رادين صالح شريف بوستامن}} ''Rādīn Ṣāliḥ Šarīf Būstāman'', [[Yava tili|yavacha]] : EYD : '''Raden Saleh Syarif Bustaman''' ; 1811- yilda tavallud topgan) <ref>{{Kitob manbasi|last=Kraus, Werner|year=2012|page=22|location=Jakarta|title=Raden Saleh: Awal Seni Lukis Modern Indonesia|publisher=Goethe Institut}}</ref> <ref>[http://www.nusantara.com/heritage/raden.html Raden Saleh: The Romantic Aristocrat]</ref> <ref>[https://web.archive.org/web/20110727195041/http://www.raden-saleh.org/english.html Prince Raden Saleh: Aristocrat, Artist, Scientist and Patriot]</ref> [[Indoneziya|indoneziyalik]] [[Romantizm|romantik]] rassom bilan. Raden Saleh Indoneziyadan (oʻsha paytda Gollandiyaning Sharqiy Hindistoni) birinchi „zamonaviy“ rassomi hisoblangan edi. Raden Saleh rasmlari oʻsha paytda Evropada mashhur boʻlgan XIX asr romantizmiga mos keladi. Shuningdek, Raden Saleh oʻzining madaniy ildizlari va ixtirochiligini oʻz ijodida namoyon qila olgan. == Yoshlik == Raden Saleh Syarif Bustaman 1811- yilda Gollandiyaning Sharqiy Hindistonidagi [[Yava]] orolidagi [[Semarang]] yaqinida Terboyo qishlogʻida (hozirgi [[Indoneziya]]<nowiki/>da) tavallud topgan. Raden Saleh zodagon Hadramilar oilasida tugʻilgan; uning otasi Sayyid Husen bin Alvi bin Aval bin Yahyo boʻlib, uning oilasi XVII asrda Hindistondagi Surat orqali Yavaga koʻchib kelgan. Raden Salehning onasi Raden Ayu Sarif Husen bin Alvi bin Aval orqali Sayyid Abdulloh Bustamning nabirasi boʻlgan. <ref>{{Kitob manbasi|last=Kraus, Werner|year=2012|page=22|location=Jakarta|title=Raden Saleh: Awal Seni Lukis Modern Indonesia|publisher=Goethe Institut}}</ref> <ref>{{Kitob manbasi|last=Algadri, Hamid|year=1994|page=187|location=Jakarta, Indonesia|title=Dutch Policy against Islam and Indonesians of Arab Descent in Indonesia|publisher=LP3ES|isbn=979-8391-31-4|url=https://books.google.com/books?id=kGJwAAAAMAAJ&q=raden+saleh+bustaman|accessdate=April 28, 2011}}</ref> Raden Saleh singlisi Roqayya orqali mashhur diniy yetakchi Habib Ali Kvitangga turmushga chiqqan holda amakisi boʻlgan. === Ishlar === <gallery mode="packed" heights="160"> Fayl:Raden Saleh Bustaman Winterlandschaft.jpg|''Qish manzarasi'' (1830- yil) Fayl:JeanChrétienBaud.jpg|''[[Jean Chrétien Baud|Jan Kretyen Bod]] portreti'' (1835- yil) Fayl:Raden Sarief Bastaman Saleh — Johannes Graaf van den Bosch.jpg|''[[Johannes van den Bosch|Ioxannes van den Bosch]] portreti'' (1836- yil) Fayl:Raden Sarief Bustaman Saleh — Lion attacking a horse.jpg|''Arslon otga hujum qilmoqda'' (1840- yil) Fayl:Raden Saleh — Self Portrait.jpg|Avtoportret (1841- yil) Fayl:Raden Saleh — hunt.jpg|''Kiyik ovi'' (1846- yil) Fayl:Raden Saleh — Javanese Landscape, with Tigers Listening to the Sound of a Travelling Group.jpg|''Yoʻlbarslar sayohatchilar guruhining ovozini tinglayotgan Yava manzarasi'' (1849-yil) Fayl:Raden Saleh — Six Horsemen Chasing Deer, 1860.jpg|''Kiyiklarni quvayotgan oltita otliq'' (1860 — yil) Fayl:COLLECTIE TROPENMUSEUM Een overstroming op Java TMnr 3728-464.jpg|Yavadagi ''suv toshqini'' (1865-1875- yillar), [[Géricault|Gerikoning]] „ ''[[The Raft of the Medusa|Meduza]]'' sal“ asaridan keyin modellashtirilgan. Fayl:Raden Saleh — Javanese Mail Station, 1876.jpg|''Yava pochta stantsiyasi'' (1876- yil) Fayl:Raden Saleh — Study of walking tiger.jpg|Yuradigan yoʻlbarsni akvarel boʻyicha oʻrganish Fayl:Raden Saleh, circle of — A landscape in the Dutch East Indies.jpg|Gollandiyaning Sharqiy Hindistonidagi manzara </gallery> == Yana qarang == * Habib Ali Kvitang == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references>   == Havolalar == * Media related to Raden Saleh at Wikimedia Commons [[Turkum:1880-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:1807-yilda tugʻilganlar]] 87ietrz55yt3w41jyt9w7a6r2963r56 2816346 2816335 2022-08-28T17:34:21Z Xasanboy off 77665 wikitext text/x-wiki {{Rassom|name=Saleh Syarif Bustaman<br>ꦫꦢꦺꦤ꧀ꦱꦭꦺꦃꦯ꦳ꦫꦶꦥ꦳꧀ꦨꦸꦱ꧀ꦠꦩꦤ꧀ <br>{{lang|ar|رادين صالح شريف بوستامن}}|image=Portrait of Raden Saleh c. 1872.jpg|caption=Raden Saleh in {{circa}} 1872|birthname=Saleh Sjarif Boestaman|birthdate=1811- tavallud topgan|deathdate=1880- yilda vafot etgan|deathplace=Bogor Buitenzorg, Gollandiya, Sharqiy Hindistoni|field=Rassom|movement=[[Romantizm]]}} [[Category:Articles with hCards]] Raden '''Saleh''' Sjarif Boestaman ({{Lang-ar|رادين صالح شريف بوستامن}} ''Rādīn Ṣāliḥ Šarīf Būstāman'', [[Yava tili|yavacha]] : EYD : '''Raden Saleh Syarif Bustaman''' ; 1811- yilda tavallud topgan) <ref>{{Kitob manbasi|last=Kraus, Werner|year=2012|page=22|location=Jakarta|title=Raden Saleh: Awal Seni Lukis Modern Indonesia|publisher=Goethe Institut}}</ref> <ref>[http://www.nusantara.com/heritage/raden.html Raden Saleh: The Romantic Aristocrat]</ref> <ref>[https://web.archive.org/web/20110727195041/http://www.raden-saleh.org/english.html Prince Raden Saleh: Aristocrat, Artist, Scientist and Patriot]</ref> [[Indoneziya|indoneziyalik]] [[Romantizm|romantik]] rassom bilan. Raden Saleh Indoneziyadan (oʻsha paytda Gollandiyaning Sharqiy Hindistoni) birinchi „zamonaviy“ rassomi hisoblangan edi. Raden Saleh rasmlari oʻsha paytda Evropada mashhur boʻlgan XIX asr romantizmiga mos keladi. Shuningdek, Raden Saleh oʻzining madaniy ildizlari va ixtirochiligini oʻz ijodida namoyon qila olgan. == Yoshlik == Raden Saleh Syarif Bustaman 1811- yilda Gollandiyaning Sharqiy Hindistonidagi [[Yava]] orolidagi [[Semarang]] yaqinida Terboyo qishlogʻida (hozirgi [[Indoneziya]]<nowiki/>da) tavallud topgan. Raden Saleh zodagon Hadramilar oilasida tugʻilgan; uning otasi Sayyid Husen bin Alvi bin Aval bin Yahyo boʻlib, uning oilasi XVII asrda Hindistondagi Surat orqali Yavaga koʻchib kelgan. Raden Salehning onasi Raden Ayu Sarif Husen bin Alvi bin Aval orqali Sayyid Abdulloh Bustamning nabirasi boʻlgan. <ref>{{Kitob manbasi|last=Kraus, Werner|year=2012|page=22|location=Jakarta|title=Raden Saleh: Awal Seni Lukis Modern Indonesia|publisher=Goethe Institut}}</ref> <ref>{{Kitob manbasi|last=Algadri, Hamid|year=1994|page=187|location=Jakarta, Indonesia|title=Dutch Policy against Islam and Indonesians of Arab Descent in Indonesia|publisher=LP3ES|isbn=979-8391-31-4|url=https://books.google.com/books?id=kGJwAAAAMAAJ&q=raden+saleh+bustaman|accessdate=April 28, 2011}}</ref> Raden Saleh singlisi Roqayya orqali mashhur diniy yetakchi Habib Ali Kvitangga turmushga chiqqan holda amakisi boʻlgan. === Ishlar === <gallery mode="packed" heights="160"> Fayl:Raden Saleh Bustaman Winterlandschaft.jpg|''Qish manzarasi'' (1830- yil) Fayl:JeanChrétienBaud.jpg|''Jan Kretyen Bod portreti'' (1835- yil) Fayl:COLLECTIE TROPENMUSEUM Een overstroming op Java TMnr 3728-464.jpg|Yavadagi ''suv toshqini'' (1865-1875- yillar), Gerikoning „ ''Meduza'' sal“ asaridan keyin modellashtirilgan. </gallery> == Yana qarang == * Habib Ali Kvitang == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references>   == Havolalar == * Media related to Raden Saleh at Wikimedia Commons [[Turkum:1880-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:1807-yilda tugʻilganlar]] svml4n5i0mx3v08sbk0wetzhq2dlk8w 2816358 2816346 2022-08-28T17:38:41Z Xasanboy off 77665 wikitext text/x-wiki {{Rassom|name=Saleh Syarif Bustaman<br>ꦫꦢꦺꦤ꧀ꦱꦭꦺꦃꦯ꦳ꦫꦶꦥ꦳꧀ꦨꦸꦱ꧀ꦠꦩꦤ꧀ <br>{{lang|ar|رادين صالح شريف بوستامن}}|image=Portrait of Raden Saleh c. 1872.jpg|caption=Raden Saleh in {{circa}} 1872|birthname=Saleh Sjarif Boestaman|birthdate=[[1811]]- tavallud topgan|deathdate=[[1880]]- yilda vafot etgan|deathplace=Bogor Buitenzorg, Gollandiya, Sharqiy Hindistoni|field=[[Rassom]]|movement=[[Romantizm]]}} [[Category:Articles with hCards]] Raden '''Saleh''' Sjarif Boestaman ({{Lang-ar|رادين صالح شريف بوستامن}} ''Rādīn Ṣāliḥ Šarīf Būstāman'', [[Yava tili|yavacha]] : EYD : '''Raden Saleh Syarif Bustaman''' ; [[1811]]- yilda tavallud topgan) <ref>{{Kitob manbasi|last=Kraus, Werner|year=2012|page=22|location=Jakarta|title=Raden Saleh: Awal Seni Lukis Modern Indonesia|publisher=Goethe Institut}}</ref> <ref>[http://www.nusantara.com/heritage/raden.html Raden Saleh: The Romantic Aristocrat]</ref> <ref>[https://web.archive.org/web/20110727195041/http://www.raden-saleh.org/english.html Prince Raden Saleh: Aristocrat, Artist, Scientist and Patriot]</ref> [[Indoneziya|indoneziyalik]] [[Romantizm|romantik]] [[rassom]]. Raden Saleh Indoneziyadan (oʻsha paytda Gollandiyaning Sharqiy Hindistoni) birinchi „zamonaviy“ rassomi hisoblangan edi. Raden Saleh rasmlari oʻsha paytda Evropada mashhur boʻlgan [[XIX]] asr romantizmiga mos keladi. Shuningdek, Raden Saleh oʻzining madaniy ildizlari va ixtirochiligini oʻz ijodida namoyon qila olgan. == Yoshlik == Raden Saleh Syarif Bustaman [[1811]]- yilda Gollandiyaning Sharqiy Hindistonidagi [[Yava]] orolidagi [[Semarang]] yaqinida Terboyo qishlogʻida (hozirgi [[Indoneziya]]<nowiki/>da) tavallud topgan. Raden Saleh zodagon Hadramilar oilasida tugʻilgan; uning otasi Sayyid Husen bin Alvi bin Aval bin Yahyo boʻlib, uning oilasi XVII asrda Hindistondagi Surat orqali Yavaga koʻchib kelgan. Raden Salehning onasi Raden Ayu Sarif Husen bin Alvi bin Aval orqali Sayyid Abdulloh Bustamning nabirasi boʻlgan. <ref>{{Kitob manbasi|last=Kraus, Werner|year=2012|page=22|location=Jakarta|title=Raden Saleh: Awal Seni Lukis Modern Indonesia|publisher=Goethe Institut}}</ref> <ref>{{Kitob manbasi|last=Algadri, Hamid|year=1994|page=187|location=Jakarta, Indonesia|title=Dutch Policy against Islam and Indonesians of Arab Descent in Indonesia|publisher=LP3ES|isbn=979-8391-31-4|url=https://books.google.com/books?id=kGJwAAAAMAAJ&q=raden+saleh+bustaman|accessdate=April 28, 2011}}</ref> Raden Saleh singlisi Roqayya orqali mashhur diniy yetakchi Habib Ali Kvitangga turmushga chiqqan holda amakisi boʻlgan. === Ishlar === <gallery mode="packed" heights="160"> Fayl:Raden Saleh Bustaman Winterlandschaft.jpg|''[[Qish]] manzarasi'' ([[1830]]- yil) Fayl:JeanChrétienBaud.jpg|''Jan Kretyen Bod portreti'' ([[1835]]- yil) Fayl:COLLECTIE TROPENMUSEUM Een overstroming op Java TMnr 3728-464.jpg|Yavadagi ''suv toshqini'' ([[1865]]-[[1875]]- yillar), Gerikoning „ ''Meduza'' sal“ asaridan keyin modellashtirilgan. </gallery> == Yana qarang == * Habib Ali Kvitang == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references>   == Havolalar == * Media related to Raden Saleh at Wikimedia Commons [[Turkum:1880-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:1807-yilda tugʻilganlar]] oys21ch4o8vujxnvehgvdhr1xlenkr2 Munozara:Alyona Xmelnitskaya 1 784075 2816333 2022-08-28T17:30:35Z Ahrorova Muxsina 77323 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Lincoln MKS 0 784076 2816337 2022-08-28T17:32:25Z Abubakir Mo'minjonov 76708 „[[:ru:Special:Redirect/revision/123623031|Lincoln MKS]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Avtomobil bilgiqutisi|kuzovturi=4‑dv. sedan (5 o'rin)|bakhajmi=3726 sm3|o'rindiqsoni=|eshiklarsoni=|dizayneri=|nom=Linkoln MKS|modelyili=Ishlab chiqaruvchi Linkoln Ishlab chiqarilgan yillar 2008-2016|sinfi=Sinf rahbari|platformasi=Ford D3 platformasi|dvigateli=3,7 L siklon Duratec 37 V6|quvvati=204 kVt (277 ot kuchi) 6250 aylanish tezligida|uzunligi=5184 mm|kengligi=1928 mm|balandligi=1565 mm|gildirakbazasi=2868 mm|vazni=1872 kg|aloqadoravtolar=Cadillac XTS, BMW 7, Mercedes-Benz S-Klasse, Audi A8, Jaguar XJ, Lexus LS|tasvir=2013_Lincoln_MKS_--_2012_DC.JPG}} [[Категория:Автомобили по алфавиту]] '''Linkoln MKS''' to'liq o'lchamli [[Sedan|sedani]] bo'lib, 2008 yilning may oyidan beri [[Ford Motor Company|Fordning]] hashamatli avtomobillar bo'limi Linkoln tomonidan ishlab chiqarilgan. U Lincoln Town Car -ni tarkibda almashtirdi (3 yil davomida Linkoln Town Car qoldiqlarini sotdi) va shu tariqa kompaniyaning flagmaniga aylandi. U qatordagi Linkoln MKZ tepasida joylashgan. [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQSh]] narxlari 40 690 dollardan boshlanadi. Ford Taurus (u [[Ford Motor Company|Ford]] qatoridagi flagmani ham) singari MKS ham Ford D3 platformasida qurilgan. 2008 yil sentyabr oyida avtomobil [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQShda]] "Yil avtomobili" nominatsiyasiga sazovor bo'ldi <ref>{{Veb manbasi|url=http://auto.mail.ru/article/26659-nazvany_polufinalisty_konkursov_luchshii_avtomobil_v_ssha/|sarlavha=Названы полуфиналисты конкурсов «Лучший автомобиль в США»|sana=2008-09-18|nashriyot=auto.mail.ru|kirish sanasi=2014-06-20|til=ru|arxivsana=2017-02-12|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170212091156/https://auto.mail.ru/article/26659-nazvany_polufinalisty_konkursov_luchshii_avtomobil_v_ssha/}}</ref> . 2014 yilning iyun oyida Amerikaning JD Power and Associates agentligi mutaxassislari eng ishonchli avtomobillar ro'yxatini tuzdilar. Linkoln MKS ikkinchi eng ishonchli premium o'rta o'lchamli avtomobil deb topildi ( Hyundai Genesis dan keyin) <ref>{{Veb manbasi|url=http://auto.mail.ru/article/46944-eksperty_nazvali_samye_kachestvennye_avtomobili/|sarlavha=Автомобили Hyundai оказались качественнее Toyota и BMW|sana=2014-06-19|nashriyot=auto.mail.ru|kirish sanasi=2014-06-20|til=ru|arxivsana=2014-06-22|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140622010114/http://auto.mail.ru/article/46944-eksperty_nazvali_samye_kachestvennye_avtomobili/}}</ref> . == Tashqi ko'rinish == [[Fayl:10_Lincoln_MKS_(14344062650).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/10_Lincoln_MKS_%2814344062650%29.jpg/220px-10_Lincoln_MKS_%2814344062650%29.jpg|left|thumb|220x220px| Dorestyling versiyasi]] Birinchi marta ( kontsept -kar sifatida) 2006 yil yanvar oyida Shimoliy Amerika xalqaro avtosalonida namoyish etilgan. 2007 yil noyabr oyida Los-Anjeles avtosalonida tayyor avtomobil taqdim etildi. Dvigatel ma'lumotlari ham avtosalonda e'lon qilindi <ref>{{Veb manbasi|url=http://auto.mail.ru/article/23622-lincoln_sdelal_novogo_flagmana/|sarlavha=Lincoln сделал нового флагмана|sana=2007-11-14|nashriyot=auto.mail.ru|kirish sanasi=2014-06-20|til=ru}}</ref> . 2012 yilda xuddi shu avtosalonda avtomobilning qayta tiklangan versiyasi taqdim etilgan. [[Fayl:10_Lincoln_MKS_(14344127018).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/10_Lincoln_MKS_%2814344127018%29.jpg/220px-10_Lincoln_MKS_%2814344127018%29.jpg|left|thumb| Stylingdan oldingi versiya (orqa ko'rinish)]] [[Fayl:2013_Lincoln_MKS_AWD_facelift,_front_view.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/2013_Lincoln_MKS_AWD_facelift%2C_front_view.jpg/220px-2013_Lincoln_MKS_AWD_facelift%2C_front_view.jpg|left|thumb| restyling]] 2010 yilning iyul oyida 2006 yilning yanvarida taqdim etilgan avtomobil kontsept -kari 40 000 dan 60 000 [[AQSh dollari|dollargacha]] bo'lgan narxlarda sotuvga qo'yildi. Konsept avtomobilning standart versiyasidan kuchliroq dvigatel (4,4 litr, 315 ot kuchi) mavjudligi bilan farq qiladi. Bilan. ). Avtomobil umumiy foydalanishdagi yo‘llarda normal harakatlana olishiga qaramay, AQShda sertifikat yo‘qligi sababli haydash taqiqlangan <ref>{{Veb manbasi|url=http://auto.mail.ru/article/31975-ford_rasprodaet_koncept-kary_lincoln/|sarlavha=Ford распродает концепт-кары Lincoln|sana=2010-07-22|nashriyot=auto.mail.ru|kirish sanasi=2014-06-20|til=ru}}</ref> . 2012 yilda avtomobil modeli qayta tiklandi, 2016 yilda esa Lincoln MKS sedani [[Lincoln Continental|Lincoln Continental bilan almashtirildi.]] == Uskunalar == [[Fayl:2013_Lincoln_MKS_AWD_facelift,_rear_view.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/2013_Lincoln_MKS_AWD_facelift%2C_rear_view.jpg/220px-2013_Lincoln_MKS_AWD_facelift%2C_rear_view.jpg|left|thumb| Restyling (orqa ko'rinish)]] Avtomobil ikkita V6 benzinli dvigatellardan biri bilan jihozlanishi mumkin: 355 [[Ot kuchi|ot kuchiga ega]] 3,5 litrli turbomotor yoki 273 yoki 305 ot kuchiga ega 3,7 litrli. Birinchi vites qutisi: 6 pog'onali [[Avtomatik uzatmalar qutisi|avtomat]] . Mashinada moslashtiruvchi osma va belgilarni kuzatish tizimi mavjud <ref>{{Veb manbasi|url=http://auto.mail.ru/article/36119-detroit_2012_novaya_era_dizaina_lincoln/|sarlavha=Детройт 2012: новая эра дизайна Lincoln|sana=2012-01-10|nashriyot=auto.mail.ru|kirish sanasi=2014-06-20|til=ru}}</ref> . == [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQSh]] savdosi == {| class="wikitable" !kalendar yili ! Jami sotilgan |- | 2008 yil | 12 982 <ref name="08Sales">{{Veb manbasi|url=http://media.ford.com/images/10031/dec08sales.pdf|sarlavha=F-Series drives Ford to higher market share for third consecutive month|ish=Media.Ford.com|sana=2009-01-05|kirish sanasi=2009-09-12|arxivurl=https://web.archive.org/web/20090206054304/http://media.ford.com/images/10031/dec08sales.pdf|arxivsana=2009-02-06}}</ref> |- | 2009 yil | 17.174 <ref>{{Veb manbasi|url=http://media.ford.com/images/10031/December09sales.pdf|sarlavha=FORD CAPS 2009 WITH 33 PERCENT SALES INCREASE, FIRST FULL-YEAR MARKET SHARE GAIN SINCE 1995|ish=Media.Ford.com|sana=2010-01-05|kirish sanasi=2010-01-05|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110711020844/http://media.ford.com/images/10031/December09sales.pdf|arxivsana=2011-07-11}}</ref> |- | 2010 yil | 14.417 <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.cheersandgears.com/topic/74946-december-2010-sales-ford-motor-company/|sarlavha=December 2010 Sales: Ford Motor Company - Cheers & Gears Forums|nashriyot=Cheersandgears.com|sana=|kirish sanasi=2011-01-04|arxivsana=2013-07-21|arxivurl=https://www.webcitation.org/6IHw1uR4h?url=http://www.cheersandgears.com/topic/74946-december-2010-sales-ford-motor-company/}}</ref> |- | 2011 yil | 12.217 <ref>{{Veb manbasi|url=http://media.ford.com/images/10031/Dec11sales.pdf|sarlavha=2011 Ford Brand Sales up 17% for the year in U.S.|ish=Media.Ford.com|sana=2012-01-04|kirish sanasi=2012-01-04|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120131003153/http://media.ford.com/images/10031/Dec11sales.pdf|arxivsana=2012-01-31}}</ref> |- | 2012 yil | 12.524 <ref>{{Veb manbasi|url=http://media.ford.com/images/10031/Dec12sales.pdf|sarlavha=Ford Cars, Utilities and Trucks All Post U.S. Sales Gains in 2012|ish=Media.Ford.com|sana=2013-01-03|kirish sanasi=2013-01-03|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130123110331/http://media.ford.com/images/10031/Dec12sales.pdf|arxivsana=2013-01-23}}</ref> |- | 2013 yil | 10 793 <ref>{{Veb manbasi|url=https://media.ford.com/content/dam/fordmedia/North%20America/US/2014/01/december13sales.pdf|sarlavha=Ford Motor Company Delivers Best Sales Year Since 2006|nashriyot=Media.ford.com|sana=2014-01-03|kirish sanasi=2014-01-06|arxivsana=2020-07-31|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200731165314/https://media.ford.com/content/dam/fordmedia/North}}</ref> |- | 2014 YTD* | 1406 <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.goodcarbadcar.net/2011/01/lincoln-mks-sales-figures.html|sarlavha=Lincoln MKS Sales Figures|ism=Timothy|familiya=Cain|kirish sanasi=2014-03-15|ish=Good Car Bad Car|arxivsana=2014-02-22|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140222143140/http://www.goodcarbadcar.net/2011/01/lincoln-mks-sales-figures.html}}</ref> |- | Bugungi kunga qadar jami savdolar: | 81.513 |} == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> == Havolalar == * [https://web.archive.org/web/20120205161049/http://www.lincoln.com/cars/mks/ Linkolnning rasmiy veb-saytida avtomobil] [[Turkum:Lincoln avtomobillari]] [[Turkum:F segmentli avtomobillar]] [[Turkum:2010-yil ishlab chiqarilgan avtomobillar]] [[Turkum:2000-yilda ishlab chiqarilgan avtomobillar]] d6wg5x4uxfc6ehcyzbphj7po8mittrx 2816347 2816337 2022-08-28T17:34:22Z Abubakir Mo'minjonov 76708 wikitext text/x-wiki {{Avtomobil bilgiqutisi|kuzovturi=4‑dv. sedan (5 o'rin)|bakhajmi=3726 sm3|o'rindiqsoni=|eshiklarsoni=|dizayneri=|nom=Linkoln MKS|modelyili=Ishlab chiqaruvchi Linkoln Ishlab chiqarilgan yillar 2008-2016|sinfi=Sinf rahbari|platformasi=Ford D3 platformasi|dvigateli=3,7 L siklon Duratec 37 V6|quvvati=204 kVt (277 ot kuchi) 6250 aylanish tezligida|uzunligi=5184 mm|kengligi=1928 mm|balandligi=1565 mm|gildirakbazasi=2868 mm|vazni=1872 kg|aloqadoravtolar=Cadillac XTS, BMW 7, Mercedes-Benz S-Klasse, Audi A8, Jaguar XJ, Lexus LS|tasvir=2013_Lincoln_MKS_--_2012_DC.JPG}} '''Linkoln MKS''' to'liq o'lchamli [[Sedan|sedani]] bo'lib, 2008-yilning may oyidan beri [[Ford Motor Company|Fordning]] hashamatli avtomobillar bo'limi Linkoln tomonidan ishlab chiqarilgan. U Lincoln Town Car -ni tarkibda almashtirdi (3 yil davomida Linkoln Town Car qoldiqlarini sotdi) va shu tariqa kompaniyaning flagmaniga aylandi. U qatordagi Linkoln MKZ tepasida joylashgan. [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQSh]] narxlari 40 690 dollardan boshlanadi. Ford Taurus (u [[Ford Motor Company|Ford]] qatoridagi flagmani ham) singari MKS ham Ford D3 platformasida qurilgan. 2008-yil sentyabr oyida avtomobil [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQShda]] "Yil avtomobili" nominatsiyasiga sazovor bo'ldi <ref>{{Veb manbasi|url=http://auto.mail.ru/article/26659-nazvany_polufinalisty_konkursov_luchshii_avtomobil_v_ssha/|sarlavha=Названы полуфиналисты конкурсов «Лучший автомобиль в США»|sana=2008-09-18|nashriyot=auto.mail.ru|kirish sanasi=2014-06-20|til=ru|arxivsana=2017-02-12|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170212091156/https://auto.mail.ru/article/26659-nazvany_polufinalisty_konkursov_luchshii_avtomobil_v_ssha/}}</ref> . 2014-yilning iyun oyida Amerikaning JD Power and Associates agentligi mutaxassislari eng ishonchli avtomobillar ro'yxatini tuzdilar. Linkoln MKS ikkinchi eng ishonchli premium o'rta o'lchamli avtomobil deb topildi ( Hyundai Genesis dan keyin)<ref>{{Veb manbasi|url=http://auto.mail.ru/article/46944-eksperty_nazvali_samye_kachestvennye_avtomobili/|sarlavha=Автомобили Hyundai оказались качественнее Toyota и BMW|sana=2014-06-19|nashriyot=auto.mail.ru|kirish sanasi=2014-06-20|til=ru|arxivsana=2014-06-22|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140622010114/http://auto.mail.ru/article/46944-eksperty_nazvali_samye_kachestvennye_avtomobili/}}</ref>. == Tashqi ko'rinish == [[Fayl:10_Lincoln_MKS_(14344062650).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/10_Lincoln_MKS_%2814344062650%29.jpg/220px-10_Lincoln_MKS_%2814344062650%29.jpg|left|thumb|220x220px| Dorestyling versiyasi]] Birinchi marta ( kontsept -kar sifatida) 2006 yil yanvar oyida Shimoliy Amerika xalqaro avtosalonida namoyish etilgan. 2007 yil noyabr oyida Los-Anjeles avtosalonida tayyor avtomobil taqdim etildi. Dvigatel ma'lumotlari ham avtosalonda e'lon qilindi <ref>{{Veb manbasi|url=http://auto.mail.ru/article/23622-lincoln_sdelal_novogo_flagmana/|sarlavha=Lincoln сделал нового флагмана|sana=2007-11-14|nashriyot=auto.mail.ru|kirish sanasi=2014-06-20|til=ru}}</ref> . 2012 yilda xuddi shu avtosalonda avtomobilning qayta tiklangan versiyasi taqdim etilgan. [[Fayl:10_Lincoln_MKS_(14344127018).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/10_Lincoln_MKS_%2814344127018%29.jpg/220px-10_Lincoln_MKS_%2814344127018%29.jpg|left|thumb| Stylingdan oldingi versiya (orqa ko'rinish)]] [[Fayl:2013_Lincoln_MKS_AWD_facelift,_front_view.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/2013_Lincoln_MKS_AWD_facelift%2C_front_view.jpg/220px-2013_Lincoln_MKS_AWD_facelift%2C_front_view.jpg|left|thumb| restyling]] 2010-yilning iyul oyida 2006-yilning yanvarida taqdim etilgan avtomobil kontsept -kari 40 000 dan 60 000 [[AQSh dollari|dollargacha]] bo'lgan narxlarda sotuvga qo'yildi. Konsept avtomobilning standart versiyasidan kuchliroq dvigatel (4,4 litr, 315 ot kuchi) mavjudligi bilan farq qiladi. Bilan. ). Avtomobil umumiy foydalanishdagi yo‘llarda normal harakatlana olishiga qaramay, AQShda sertifikat yo‘qligi sababli haydash taqiqlangan<ref>{{Veb manbasi|url=http://auto.mail.ru/article/31975-ford_rasprodaet_koncept-kary_lincoln/|sarlavha=Ford распродает концепт-кары Lincoln|sana=2010-07-22|nashriyot=auto.mail.ru|kirish sanasi=2014-06-20|til=ru}}</ref>. 2012-yilda avtomobil modeli qayta tiklandi, 2016-yilda esa Lincoln MKS sedani [[Lincoln Continental|Lincoln Continental bilan almashtirildi.]] == Uskunalar == [[Fayl:2013_Lincoln_MKS_AWD_facelift,_rear_view.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/2013_Lincoln_MKS_AWD_facelift%2C_rear_view.jpg/220px-2013_Lincoln_MKS_AWD_facelift%2C_rear_view.jpg|left|thumb| Restyling (orqa ko'rinish)]] Avtomobil ikkita V6 benzinli dvigatellardan biri bilan jihozlanishi mumkin: 355 [[Ot kuchi|ot kuchiga ega]] 3,5 litrli turbomotor yoki 273 yoki 305 ot kuchiga ega 3,7 litrli. Birinchi vites qutisi: 6 pog'onali [[Avtomatik uzatmalar qutisi|avtomat]] . Mashinada moslashtiruvchi osma va belgilarni kuzatish tizimi mavjud<ref>{{Veb manbasi|url=http://auto.mail.ru/article/36119-detroit_2012_novaya_era_dizaina_lincoln/|sarlavha=Детройт 2012: новая эра дизайна Lincoln|sana=2012-01-10|nashriyot=auto.mail.ru|kirish sanasi=2014-06-20|til=ru}}</ref>. == [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQSh]] savdosi == {| class="wikitable" !kalendar yili ! Jami sotilgan |- | 2008-yil | 12 982 <ref name="08Sales">{{Veb manbasi|url=http://media.ford.com/images/10031/dec08sales.pdf|sarlavha=F-Series drives Ford to higher market share for third consecutive month|ish=Media.Ford.com|sana=2009-01-05|kirish sanasi=2009-09-12|arxivurl=https://web.archive.org/web/20090206054304/http://media.ford.com/images/10031/dec08sales.pdf|arxivsana=2009-02-06}}</ref> |- | 2009-yil | 17.174 <ref>{{Veb manbasi|url=http://media.ford.com/images/10031/December09sales.pdf|sarlavha=FORD CAPS 2009 WITH 33 PERCENT SALES INCREASE, FIRST FULL-YEAR MARKET SHARE GAIN SINCE 1995|ish=Media.Ford.com|sana=2010-01-05|kirish sanasi=2010-01-05|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110711020844/http://media.ford.com/images/10031/December09sales.pdf|arxivsana=2011-07-11}}</ref> |- | 2010-yil | 14.417 <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.cheersandgears.com/topic/74946-december-2010-sales-ford-motor-company/|sarlavha=December 2010 Sales: Ford Motor Company - Cheers & Gears Forums|nashriyot=Cheersandgears.com|sana=|kirish sanasi=2011-01-04|arxivsana=2013-07-21|arxivurl=https://www.webcitation.org/6IHw1uR4h?url=http://www.cheersandgears.com/topic/74946-december-2010-sales-ford-motor-company/}}</ref> |- | 2011-yil | 12.217 <ref>{{Veb manbasi|url=http://media.ford.com/images/10031/Dec11sales.pdf|sarlavha=2011 Ford Brand Sales up 17% for the year in U.S.|ish=Media.Ford.com|sana=2012-01-04|kirish sanasi=2012-01-04|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120131003153/http://media.ford.com/images/10031/Dec11sales.pdf|arxivsana=2012-01-31}}</ref> |- | 2012-yil | 12.524 <ref>{{Veb manbasi|url=http://media.ford.com/images/10031/Dec12sales.pdf|sarlavha=Ford Cars, Utilities and Trucks All Post U.S. Sales Gains in 2012|ish=Media.Ford.com|sana=2013-01-03|kirish sanasi=2013-01-03|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130123110331/http://media.ford.com/images/10031/Dec12sales.pdf|arxivsana=2013-01-23}}</ref> |- | 2013-yil | 10 793 <ref>{{Veb manbasi|url=https://media.ford.com/content/dam/fordmedia/North%20America/US/2014/01/december13sales.pdf|sarlavha=Ford Motor Company Delivers Best Sales Year Since 2006|nashriyot=Media.ford.com|sana=2014-01-03|kirish sanasi=2014-01-06|arxivsana=2020-07-31|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200731165314/https://media.ford.com/content/dam/fordmedia/North}}</ref> |- | 2014 YTD* | 1406 <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.goodcarbadcar.net/2011/01/lincoln-mks-sales-figures.html|sarlavha=Lincoln MKS Sales Figures|ism=Timothy|familiya=Cain|kirish sanasi=2014-03-15|ish=Good Car Bad Car|arxivsana=2014-02-22|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140222143140/http://www.goodcarbadcar.net/2011/01/lincoln-mks-sales-figures.html}}</ref> |- | Bugungi kunga qadar jami savdolar: | 81.513 |} == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> == Havolalar == * [https://web.archive.org/web/20120205161049/http://www.lincoln.com/cars/mks/ Linkolnning rasmiy veb-saytida avtomobil] [[Turkum:Lincoln avtomobillari]] [[Turkum:F segmentli avtomobillar]] [[Turkum:2010-yil ishlab chiqarilgan avtomobillar]] [[Turkum:2000-yilda ishlab chiqarilgan avtomobillar]] 030qlslgwycfnla9pij2mugq8yqt5gz 2816348 2816347 2022-08-28T17:34:53Z Abubakir Mo'minjonov 76708 wikitext text/x-wiki {{Avtomobil bilgiqutisi|kuzovturi=4‑dv. sedan (5 o'rin)|bakhajmi=3726 sm3|o'rindiqsoni=|eshiklarsoni=|dizayneri=|nom=Linkoln MKS|modelyili=Ishlab chiqaruvchi Linkoln Ishlab chiqarilgan yillar 2008-2016|sinfi=Sinf rahbari|platformasi=Ford D3 platformasi|dvigateli=3,7 L siklon Duratec 37 V6|quvvati=204 kVt (277 ot kuchi) 6250 aylanish tezligida|uzunligi=5184 mm|kengligi=1928 mm|balandligi=1565 mm|gildirakbazasi=2868 mm|vazni=1872 kg|aloqadoravtolar=Cadillac XTS, BMW 7, Mercedes-Benz S-Klasse, Audi A8, Jaguar XJ, Lexus LS|tasvir=2013_Lincoln_MKS_--_2012_DC.JPG}} '''Linkoln MKS''' toʻliq oʻlchamli [[Sedan|sedani]] boʻlib, 2008-yilning may oyidan beri [[Ford Motor Company|Fordning]] hashamatli avtomobillar boʻlimi Linkoln tomonidan ishlab chiqarilgan. U Lincoln Town Car -ni tarkibda almashtirdi (3 yil davomida Linkoln Town Car qoldiqlarini sotdi) va shu tariqa kompaniyaning flagmaniga aylandi. U qatordagi Linkoln MKZ tepasida joylashgan. [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQSh]] narxlari 40 690 dollardan boshlanadi. Ford Taurus (u [[Ford Motor Company|Ford]] qatoridagi flagmani ham) singari MKS ham Ford D3 platformasida qurilgan. 2008-yil sentyabr oyida avtomobil [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQShda]] „Yil avtomobili“ nominatsiyasiga sazovor boʻldi <ref>{{Veb manbasi|url=http://auto.mail.ru/article/26659-nazvany_polufinalisty_konkursov_luchshii_avtomobil_v_ssha/|sarlavha=Названы полуфиналисты конкурсов «Лучший автомобиль в США»|sana=2008-09-18|nashriyot=auto.mail.ru|kirish sanasi=2014-06-20|til=ru|arxivsana=2017-02-12|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170212091156/https://auto.mail.ru/article/26659-nazvany_polufinalisty_konkursov_luchshii_avtomobil_v_ssha/}}</ref> . 2014-yilning iyun oyida Amerikaning JD Power and Associates agentligi mutaxassislari eng ishonchli avtomobillar roʻyxatini tuzdilar. Linkoln MKS ikkinchi eng ishonchli premium oʻrta oʻlchamli avtomobil deb topildi (Hyundai Genesis dan keyin)<ref>{{Veb manbasi|url=http://auto.mail.ru/article/46944-eksperty_nazvali_samye_kachestvennye_avtomobili/|sarlavha=Автомобили Hyundai оказались качественнее Toyota и BMW|sana=2014-06-19|nashriyot=auto.mail.ru|kirish sanasi=2014-06-20|til=ru|arxivsana=2014-06-22|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140622010114/http://auto.mail.ru/article/46944-eksperty_nazvali_samye_kachestvennye_avtomobili/}}</ref>. == Tashqi koʻrinish == [[Fayl:10_Lincoln_MKS_(14344062650).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/10_Lincoln_MKS_%2814344062650%29.jpg/220px-10_Lincoln_MKS_%2814344062650%29.jpg|left|thumb|220x220px| Dorestyling versiyasi]] Birinchi marta (kontsept -kar sifatida) 2006 yil yanvar oyida Shimoliy Amerika xalqaro avtosalonida namoyish etilgan. 2007 yil noyabr oyida Los-Anjeles avtosalonida tayyor avtomobil taqdim etildi. Dvigatel maʼlumotlari ham avtosalonda eʼlon qilindi <ref>{{Veb manbasi|url=http://auto.mail.ru/article/23622-lincoln_sdelal_novogo_flagmana/|sarlavha=Lincoln сделал нового флагмана|sana=2007-11-14|nashriyot=auto.mail.ru|kirish sanasi=2014-06-20|til=ru}}</ref> . 2012 yilda xuddi shu avtosalonda avtomobilning qayta tiklangan versiyasi taqdim etilgan. [[Fayl:10_Lincoln_MKS_(14344127018).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/10_Lincoln_MKS_%2814344127018%29.jpg/220px-10_Lincoln_MKS_%2814344127018%29.jpg|left|thumb| Stylingdan oldingi versiya (orqa koʻrinish)]] [[Fayl:2013_Lincoln_MKS_AWD_facelift,_front_view.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/2013_Lincoln_MKS_AWD_facelift%2C_front_view.jpg/220px-2013_Lincoln_MKS_AWD_facelift%2C_front_view.jpg|left|thumb| restyling]] 2010-yilning iyul oyida 2006-yilning yanvarida taqdim etilgan avtomobil kontsept -kari 40 000 dan 60 000 [[AQSh dollari|dollargacha]] boʻlgan narxlarda sotuvga qoʻyildi. Konsept avtomobilning standart versiyasidan kuchliroq dvigatel (4,4 litr, 315 ot kuchi) mavjudligi bilan farq qiladi. Bilan.). Avtomobil umumiy foydalanishdagi yo‘llarda normal harakatlana olishiga qaramay, AQShda sertifikat yo‘qligi sababli haydash taqiqlangan<ref>{{Veb manbasi|url=http://auto.mail.ru/article/31975-ford_rasprodaet_koncept-kary_lincoln/|sarlavha=Ford распродает концепт-кары Lincoln|sana=2010-07-22|nashriyot=auto.mail.ru|kirish sanasi=2014-06-20|til=ru}}</ref>. 2012-yilda avtomobil modeli qayta tiklandi, 2016-yilda esa Lincoln MKS sedani [[Lincoln Continental|Lincoln Continental bilan almashtirildi.]] == Uskunalar == [[Fayl:2013_Lincoln_MKS_AWD_facelift,_rear_view.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/2013_Lincoln_MKS_AWD_facelift%2C_rear_view.jpg/220px-2013_Lincoln_MKS_AWD_facelift%2C_rear_view.jpg|left|thumb| Restyling (orqa koʻrinish)]] Avtomobil ikkita V6 benzinli dvigatellardan biri bilan jihozlanishi mumkin: 355 [[Ot kuchi|ot kuchiga ega]] 3,5 litrli turbomotor yoki 273 yoki 305 ot kuchiga ega 3,7 litrli. Birinchi vites qutisi: 6 pogʻonali [[Avtomatik uzatmalar qutisi|avtomat]] . Mashinada moslashtiruvchi osma va belgilarni kuzatish tizimi mavjud<ref>{{Veb manbasi|url=http://auto.mail.ru/article/36119-detroit_2012_novaya_era_dizaina_lincoln/|sarlavha=Детройт 2012: новая эра дизайна Lincoln|sana=2012-01-10|nashriyot=auto.mail.ru|kirish sanasi=2014-06-20|til=ru}}</ref>. == [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQSh]] savdosi == {| class="wikitable" !kalendar yili ! Jami sotilgan |- | 2008-yil | 12 982 <ref name="08Sales">{{Veb manbasi|url=http://media.ford.com/images/10031/dec08sales.pdf|sarlavha=F-Series drives Ford to higher market share for third consecutive month|ish=Media.Ford.com|sana=2009-01-05|kirish sanasi=2009-09-12|arxivurl=https://web.archive.org/web/20090206054304/http://media.ford.com/images/10031/dec08sales.pdf|arxivsana=2009-02-06}}</ref> |- | 2009-yil | 17.174 <ref>{{Veb manbasi|url=http://media.ford.com/images/10031/December09sales.pdf|sarlavha=FORD CAPS 2009 WITH 33 PERCENT SALES INCREASE, FIRST FULL-YEAR MARKET SHARE GAIN SINCE 1995|ish=Media.Ford.com|sana=2010-01-05|kirish sanasi=2010-01-05|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110711020844/http://media.ford.com/images/10031/December09sales.pdf|arxivsana=2011-07-11}}</ref> |- | 2010-yil | 14.417 <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.cheersandgears.com/topic/74946-december-2010-sales-ford-motor-company/|sarlavha=December 2010 Sales: Ford Motor Company - Cheers & Gears Forums|nashriyot=Cheersandgears.com|sana=|kirish sanasi=2011-01-04|arxivsana=2013-07-21|arxivurl=https://www.webcitation.org/6IHw1uR4h?url=http://www.cheersandgears.com/topic/74946-december-2010-sales-ford-motor-company/}}</ref> |- | 2011-yil | 12.217 <ref>{{Veb manbasi|url=http://media.ford.com/images/10031/Dec11sales.pdf|sarlavha=2011 Ford Brand Sales up 17% for the year in U.S.|ish=Media.Ford.com|sana=2012-01-04|kirish sanasi=2012-01-04|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120131003153/http://media.ford.com/images/10031/Dec11sales.pdf|arxivsana=2012-01-31}}</ref> |- | 2012-yil | 12.524 <ref>{{Veb manbasi|url=http://media.ford.com/images/10031/Dec12sales.pdf|sarlavha=Ford Cars, Utilities and Trucks All Post U.S. Sales Gains in 2012|ish=Media.Ford.com|sana=2013-01-03|kirish sanasi=2013-01-03|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130123110331/http://media.ford.com/images/10031/Dec12sales.pdf|arxivsana=2013-01-23}}</ref> |- | 2013-yil | 10 793 <ref>{{Veb manbasi|url=https://media.ford.com/content/dam/fordmedia/North%20America/US/2014/01/december13sales.pdf|sarlavha=Ford Motor Company Delivers Best Sales Year Since 2006|nashriyot=Media.ford.com|sana=2014-01-03|kirish sanasi=2014-01-06|arxivsana=2020-07-31|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200731165314/https://media.ford.com/content/dam/fordmedia/North}}</ref> |- | 2014 YTD* | 1406 <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.goodcarbadcar.net/2011/01/lincoln-mks-sales-figures.html|sarlavha=Lincoln MKS Sales Figures|ism=Timothy|familiya=Cain|kirish sanasi=2014-03-15|ish=Good Car Bad Car|arxivsana=2014-02-22|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140222143140/http://www.goodcarbadcar.net/2011/01/lincoln-mks-sales-figures.html}}</ref> |- | Bugungi kunga qadar jami savdolar: | 81.513 |} == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> == Havolalar == * [https://web.archive.org/web/20120205161049/http://www.lincoln.com/cars/mks/ Linkolnning rasmiy veb-saytida avtomobil] [[Turkum:Lincoln avtomobillari]] [[Turkum:F segmentli avtomobillar]] [[Turkum:2010-yil ishlab chiqarilgan avtomobillar]] [[Turkum:2000-yilda ishlab chiqarilgan avtomobillar]] sxf46trjt86nhaa35q9qd90sf0bny94 Munozara:Lincoln MKX 1 784077 2816360 2022-08-28T17:39:03Z Abubakir Mo'minjonov 76708 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Munozara:Lincoln MKS 1 784078 2816363 2022-08-28T17:43:31Z Abubakir Mo'minjonov 76708 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Mahamedkhabib Kadzimahamedau 0 784079 2816372 2022-08-28T17:53:41Z Spartak22 72952 „[[:ru:Special:Redirect/revision/123720631|Кадимагомедов, Магомедхабиб Зайнудинович]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki '''Mahamedkhabib Zaynudinovich Kadzimahamedau''' (tug'. 1994-yil 26-may, [[Xushtada]], [[Tsumadinsky tumani]], [[Dogʻiston]], [[Rossiya]]) — rossiyalik va belaruslik erkin kurashchi, 74 kg gacha va 79 kg gacha vazn toifasida, [[Belarus]] terma jamoasi aʼzosi. 2020-yilgi Yevropa chempioni, [[2020-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari]] kumush medali sovrindori. == Biografiya == Mahamedkhabib millati bo'yicha - [[Avarlar (millat)|avar]]. Magomedkhabib Kadzimahamedau jangga tasodifan kirib qolgan, deyish mumkin. U futbolni juda yaxshi ko‘rar, o‘rtoqlaridan qishloq sport maktabida tez-tez to‘p quvishlarini eshitib, o‘sha yerga bordi. U erda u erkin kurash bo'yicha murabbiylar bilan uchrashdi va ular unga tog'larda mashhur bo'lgan jang san'ati bilan shug'ullanishni taklif qilishdi. O‘shanda yosh sportchi mahalliy ustozlar Ahmed Magomedov va Ismoil Badrudinovlar bilan mashg‘ul bo‘lgan. Ularning rahbarligi ostida unga birinchi katta muvaffaqiyat 2007-yilda etib keldi, u [[Voronej|Voronejdagi]] yoshlar o'rtasidagi Rossiya chempionatida g'olib bo'ldi. Aytgancha, ushbu musobaqalarning yarim finalida u bo'lajak Jahon chempionati finalchisi va Yevropa chempioni [[Gadzhimurad Rashidov|Gadzhimurad Rashidovni]] mag'lub etdi. 2017-yil iyun oyida [[Nazran|Nazranda]] bo'lib o'tgan Rossiya chempionatida g'alaba qozonib, [[Parij|Parijdagi]] Jahon chempionatiga yo'llanma oldi, ammo u erda 7-o'rinni egallab, medalsiz qoldi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.championat.com/other/news-2885982-chamizo-vyigral-chm-po-volnoj-borbe-v-vese-do-70-kg-kadimagomedov---7-j.html|sarlavha=Чамизо выиграл ЧМ по вольной борьбе в весе до 70 кг, Кадимагомедов — 7-й|kirish sanasi=2021-02-14|arxivsana=2020-02-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200216080722/https://www.championat.com/other/news-2885982-chamizo-vyigral-chm-po-volnoj-borbe-v-vese-do-70-kg-kadimagomedov---7-j.html}}</ref>. 2020-yildan boshlab u sport fuqaroligini o'zgartirdi va Belarus terma jamoasi bayrog'i ostida musobaqalarda qatnasha boshladi. Yanvar oyida u Belarus chempionatida g'olib chiqdi va [[Rim|Rimda]] ([[Italiya]]) bo'lib o'tgan Yevropa chempionatida terma jamoaga kiritildi<ref>[http://wrestdag.ru/news/ru/v_mire/magomedhabib_kadimagomedov_vistupit_na_chempionate_evropi/ Магомедхабиб Кадимагомедов выступит на чемпионате Европы]</ref>, u erda oltin medalni qo'lga kiritdi va o'sha yilning dekabr oyida [[Serbiya|Serbiyada]] u shaxsiy Jahon kubogining bronza medali sovrindori bo'ldi. 2021-yilda milliy chempionatda g'alaba qozonib, Olimpiada litsenziyasi uchun kurashish huquqini qo'lga kiritdi. 2021-yil may oyida [[Sofiya|Sofiyadagi]] ([[Bolgariya]]) Jahon saralash turnirida Olimpiadaga yo‘llanma sohibi bo‘ldi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.belta.by/sport/view/belorusskij-borets-volnogo-stilja-magomedhabib-kadimagomedov-stal-obladatelem-olimpijskoj-litsenzii-440405-2021/|sarlavha=Белорусский борец вольного стиля Магомедхабиб Кадимагомедов стал обладателем олимпийской лицензии|kirish sanasi=2021-07-16|arxivsana=2021-07-12|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210712183447/https://www.belta.by/sport/view/belorusskij-borets-volnogo-stilja-magomedhabib-kadimagomedov-stal-obladatelem-olimpijskoj-litsenzii-440405-2021/}}</ref>. Oʻsha yili [[Tokio|Tokioda]] ([[Yaponiya]]) [[2020-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|Yozgi Olimpiada oʻyinlarida]] Kadzimahamedau final uchrashuvida [[Rossiya|rossiyalik]] [[Zaurbek Sidakov|Zaurbek Sidakovga]] yutqazib, kumush medalni qo‘lga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.belta.by/sport/view/belorusskij-borets-magomedhabib-kadimagomedov-zavoeval-serebro-olimpijskih-igr-454180-2021/|sarlavha=Белорусский борец Магомедхабиб Кадимагомедов завоевал серебро Олимпийских игр|kirish sanasi=2021-08-14|arxivsana=2021-08-14|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210814204605/https://www.belta.by/sport/view/belorusskij-borets-magomedhabib-kadimagomedov-zavoeval-serebro-olimpijskih-igr-454180-2021/}}</ref>. == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:26-mayda tugʻilganlar]] [[Turkum:1994-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Alifbo boʻyicha shaxsiyatlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:2020-yilgi Yozgi Olimpiada o'yinlaridagi kurashchilari]] 3qxgargm9f70fvy6da6l06fpjzdg6m6 2816377 2816372 2022-08-28T17:59:06Z Spartak22 72952 wikitext text/x-wiki {{Sportchi bilgiqutisi | ism = Mahamedkhabib Kadzimahamedau | tasvir = Magomedkhabib Kadimagomedov, February 2020.jpg | tasvirizoh = | jins = erkak | tugilgan_paytdagi_ism = {{lang-ru|Магомедхабиб Зайнудинович Кадимагомедов}} | laqablar = | fuqarolik = {{RUS}}→{{BLR}} | sport = [[erkin kurash]] | klub = Gadzhi Makhachev WC<br />SCOR-3 | tavallud_sana = {{tugʻilgan sanasi va yoshi|1994|5|26}} | tavallud_yer = [[Xushtada]], [[Tsumadinsky tumani]], [[Dogʻiston]], [[Rossiya]] | vafot_sana = | vafot_yer = | faoliyat_yillar = | faol_tomon = | murabbiylar = [[Gasan Abdulbasirov]]<br />[[Muslim Amirsalanov]] | boy = | vazn = 74 kg gacha<br />79 kg gacha | medallar = | vebsayt = }} '''Mahamedkhabib Zaynudinovich Kadzimahamedau''' ({{lang-ru|Магомедхабиб Зайнудинович Кадимагомедов}}; tugʻ. 1994-yil 26-may, [[Xushtada]], [[Tsumadinsky tumani]], [[Dogʻiston]], [[Rossiya]]) — rossiyalik va belaruslik erkin kurashchi, 74 kg gacha va 79 kg gacha vazn toifasida, [[Belarus]] terma jamoasi aʼzosi. 2020-yilgi Yevropa chempioni, [[2020-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari]] kumush medali sovrindori. == Biografiya == Mahamedkhabib millati boʻyicha — [[Avarlar (millat)|avar]]. Magomedkhabib Kadzimahamedau jangga tasodifan kirib qolgan, deyish mumkin. U futbolni juda yaxshi ko‘rar, o‘rtoqlaridan qishloq sport maktabida tez-tez to‘p quvishlarini eshitib, o‘sha yerga bordi. U erda u erkin kurash boʻyicha murabbiylar bilan uchrashdi va ular unga togʻlarda mashhur boʻlgan jang sanʼati bilan shugʻullanishni taklif qilishdi. O‘shanda yosh sportchi mahalliy ustozlar Ahmed Magomedov va Ismoil Badrudinovlar bilan mashg‘ul bo‘lgan. Ularning rahbarligi ostida unga birinchi katta muvaffaqiyat 2007-yilda etib keldi, u [[Voronej|Voronejdagi]] yoshlar oʻrtasidagi Rossiya chempionatida gʻolib boʻldi. Aytgancha, ushbu musobaqalarning yarim finalida u boʻlajak Jahon chempionati finalchisi va Yevropa chempioni [[Gadzhimurad Rashidov|Gadzhimurad Rashidovni]] magʻlub etdi. 2017-yil iyun oyida [[Nazran|Nazranda]] boʻlib oʻtgan Rossiya chempionatida gʻalaba qozonib, [[Parij|Parijdagi]] Jahon chempionatiga yoʻllanma oldi, ammo u erda 7-oʻrinni egallab, medalsiz qoldi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.championat.com/other/news-2885982-chamizo-vyigral-chm-po-volnoj-borbe-v-vese-do-70-kg-kadimagomedov---7-j.html|sarlavha=Чамизо выиграл ЧМ по вольной борьбе в весе до 70 кг, Кадимагомедов — 7-й|kirish sanasi=2021-02-14|arxivsana=2020-02-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200216080722/https://www.championat.com/other/news-2885982-chamizo-vyigral-chm-po-volnoj-borbe-v-vese-do-70-kg-kadimagomedov---7-j.html}}</ref>. 2020-yildan boshlab u sport fuqaroligini oʻzgartirdi va Belarus terma jamoasi bayrogʻi ostida musobaqalarda qatnasha boshladi. Yanvar oyida u Belarus chempionatida gʻolib chiqdi va [[Rim|Rimda]] ([[Italiya]]) boʻlib oʻtgan Yevropa chempionatida terma jamoaga kiritildi<ref>[http://wrestdag.ru/news/ru/v_mire/magomedhabib_kadimagomedov_vistupit_na_chempionate_evropi/ Magomedxabib Kadimagomedov vistupit na chempionate Yevropi]</ref>, u erda oltin medalni qoʻlga kiritdi va oʻsha yilning dekabr oyida [[Serbiya|Serbiyada]] u shaxsiy Jahon kubogining bronza medali sovrindori boʻldi. 2021-yilda milliy chempionatda gʻalaba qozonib, Olimpiada litsenziyasi uchun kurashish huquqini qoʻlga kiritdi. 2021-yil may oyida [[Sofiya|Sofiyadagi]] ([[Bolgariya]]) Jahon saralash turnirida Olimpiadaga yo‘llanma sohibi bo‘ldi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.belta.by/sport/view/belorusskij-borets-volnogo-stilja-magomedhabib-kadimagomedov-stal-obladatelem-olimpijskoj-litsenzii-440405-2021/|sarlavha=Белорусский борец вольного стиля Магомедхабиб Кадимагомедов стал обладателем олимпийской лицензии|kirish sanasi=2021-07-16|arxivsana=2021-07-12|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210712183447/https://www.belta.by/sport/view/belorusskij-borets-volnogo-stilja-magomedhabib-kadimagomedov-stal-obladatelem-olimpijskoj-litsenzii-440405-2021/}}</ref>. Oʻsha yili [[Tokio|Tokioda]] ([[Yaponiya]]) [[2020-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|Yozgi Olimpiada oʻyinlarida]] Kadzimahamedau final uchrashuvida [[Rossiya|rossiyalik]] [[Zaurbek Sidakov|Zaurbek Sidakovga]] yutqazib, kumush medalni qo‘lga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.belta.by/sport/view/belorusskij-borets-magomedhabib-kadimagomedov-zavoeval-serebro-olimpijskih-igr-454180-2021/|sarlavha=Белорусский борец Магомедхабиб Кадимагомедов завоевал серебро Олимпийских игр|kirish sanasi=2021-08-14|arxivsana=2021-08-14|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210814204605/https://www.belta.by/sport/view/belorusskij-borets-magomedhabib-kadimagomedov-zavoeval-serebro-olimpijskih-igr-454180-2021/}}</ref>. == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:26-mayda tugʻilganlar]] [[Turkum:1994-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Alifbo boʻyicha shaxsiyatlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:2020-yilgi Yozgi Olimpiada o'yinlaridagi kurashchilari]] 0d70ckan4q23t3jqkj8scv1rg52i4oc Kornelis Kornelisson van Xaarlem 0 784080 2816382 2022-08-28T18:05:59Z Xasanboy off 77665 „[[:en:Special:Redirect/revision/1094697160|Cornelis van Haarlem]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Rassom|name=Kornelis Kornelisson van Xaarlem|image=Cornelis van Haarlem Self-portrait 06112012 2.jpg|imagesize=250px|caption=Avtoportret (1588–1590)|birthname=Cornelis Cornelisz. van Haarlem|birthdate=1562|deathdate=11 November 1638 (aged 75–76)|deathplace=Haarlem, Gollandiya Respublikasi|nationality=Gollandiya Respublikasi|movement=|awards=<!-- {{awd|award|year|title|role|name}} (optional) -->|patrons=}} [[Category:Articles with hCards]] [[Fayl:Cornelis_Cornelisz._van_Haarlem_-_The_Fall_of_the_Titans_-_Google_Art_Project.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Cornelis_Cornelisz._van_Haarlem_-_The_Fall_of_the_Titans_-_Google_Art_Project.jpg/220px-Cornelis_Cornelisz._van_Haarlem_-_The_Fall_of_the_Titans_-_Google_Art_Project.jpg|thumb| ''Titanlarning qulashi'' (1588-1590- yillar)]] '''Kornelis Kornelisson van Xaarlem''' (1562 - yilda tavallud topgan) gollandiyalik rassomi. Niderlandiyadagi Shimoliy Manneristning etakchi rassomlaridan biri boʻlgan. Frans Halsning portretchi rassomi sifatida muhim peshqadamlaridan biri boʻlgan. == Biografiya == Garlemda tug'ilgan Kornelis Korneliszoon [[Xarlem|Haarlemdagi]] Piter Pitersning, keyinchalik [[Antverpen|Antverpendagi]] Gillis Koignetning shogirdlaridan biri boʻlgan. <ref name="RKD">[https://rkd.nl/en/explore/artists/18412 Cornelis Cornelisz. van Haarlem] in the [[RKD]]</ref> Kornelis Kornelisson van Xaarlem san'atshunoslar orasida 1585- yilda Karel van Mander tomonidan Haarlemga chizilgan rasmlari Bartolomey Sprangerning ishidan katta ta'sir ko'rsata boshlagan va darhol kuchli Haarlem manneristlarining a'zosi sifatida tanilgan. <ref name="Slive, 8">Slive, 8</ref> Kornelis Kornelisson van Xaarlem asosan portretlarni, shuningdek, [[Mif|mifologik]] va [[Bibliya|Injil]] mavzularda koʻplab ijodlar yaratadi. Dastlab Kornelis Kornelisz katta o'lchamli, yuqori darajada stilize qilingan asarlarni italyancha yalang'ochlar bilan grotesk, g'ayritabiiy anatomiya bilan o'ralgan pozalarda chizgan. Keyinchalik uning uslubi Gollandiya realistik an'analariga asoslangan uslubga o'zgardi. Kornelis Kornelisson van Xaarlem ota-onasi [[Xarlem|Haarlemdan]] qochib ketganida, 1573- yilda sakson yillik urush paytida ispan armiyasi shaharni qamal qiladi. Kornelis Kornelis ortda qoldi va uning birinchi ustozi, rassom Piter Piters Elder tomonidan tarbiyalanadi. Keyinchalik, 1580-1581- yillarda Korneliszoon Garlemga qaytishdan oldin [[Fransiya|Fransiyaning]] [[Ruan]] va Antverpenda (Koigne bilan) tahsil oldi va umrining qolgan qismini shu yerda qoldiradi. Kornelis Kornelisson van Xaarlem jamiyatning hurmatli a'zosi bo'ldi va 1583- yilda Haarlem shahridan o'zining birinchi rasmiy komissiyasini oldi, militsiya kompaniyasi portreti, Haarlem fuqarolik gvardiyasi ziyofati kabi kabi koʻplab rasmiy kompaniyalarini oladi. Keyinchalik Kornelis Kornelisson van Xaarlem Haarlem shahar rassomi bo'ladi va ko'plab rasmiy topshiriqlarni oladi. Kornelis Kornelisson van Xaarlem Frans Halsga muhim ta'sir ko'rsatdi. Kornelis Kornelisson van Xaarlem 1603- yilgacha Garlem merining qizi Maritgen Arentsdr Deymanga turmushga chiqadi. 1605- yilda u boy qaynotasining mulkining uchdan bir qismini meros qilib oldi. == Ishlar == Carel van Mander, Hendrick Goltzius va boshqa rassomlar bilan birgalikda Kornelis Kornelisson van Xaarlem san'at tarixi doiralarida Haarlem akademiyasi yoki "Haarlem manneristlari" nomi bilan mashhur bo'lgan norasmiy rassomlar maktabini boshladi. Ehtimol, bu juda norasmiy guruh bo'lib, ehtimol yalang'och modellarni chizish va albatta badiiy fikr almashish uchun yig'ilish edi. <ref name="Slive, 8">Slive, 8</ref> 1630-yilda Sankt-Lukaning Harlem gildiyasi uchun yangi nizomni yaratishga muvaffaqiyatsiz urinishda ham Korneliszoon rol o'ynadi, bu esa rassomlarning mavqeini oshirishga harakat qildi. Kornelis Kornelisson van Xaarlem ro'yxatdan o'tgan shogirdlari Salomon de Bray, Kornelis Jacobsz Delff, Kornelis Engels va Gerrit Pietersz Sweelink edi. <ref name="RKD">[https://rkd.nl/en/explore/artists/18412 Cornelis Cornelisz. van Haarlem] in the [[RKD]]</ref> Kornelis Kornelisson van Xaarlem shogirdlari orasida Kornelis Kleys Xeda ( Villem Klassun Xedaning ukasi) ham bor edi.Kornelis Kornelisson van Xaarlenning o'ziga xos xulq-atvorini Hindistonga eksport qilgan, u erda [[Bijopur|Bijapur]] sultoni saroyida faol ishlagan. <ref>Gijs Kruijtzer,[[hdl:1887/13850|Xenophobia in Seventeenth-Century India]] (Leiden: Leiden University Press, 2009), 21</ref> Kornelis Kornelisson van Xaarlem koʻolab sanʼat asarlari Garlemdagi Frans Hals muzeyi, [[Amsterdam|Amsterdamdagi]] [[Rijks muzeyi|Rijksmuseum]], [[Parij|Parijdagi]] [[Louvre|Luvr]], [[London|Londondagi]] Milliy galereya, [[Sankt-Peterburg|Sankt-Peterburgdagi]] [[Ermitaj]], Mayami-Bichdagi Bass muzeyi va boshqa muzeylarda namoyish etiladi. == Galereya == <gallery widths="200px" heights="200px"> Fayl:Cornelis van Haarlem - De eerste familie.jpg|''Birinchi oila'' (Nuh va uning oilasi) (taxminan 1582–1592) Fayl:Cornelis Cornelisz. van Haarlem - The Fall of Ixion - Google Art Project.jpg|''[[Ixion|Ixionning]] qulashi'', (1588) Fayl:Cornelis van Haarlem - Doopsel van Christus.jpg|''[[Baptism of Christ (Van Haarlem)|Masihning suvga cho'mishi]]'' (taxminan 1588) Fayl:Cornelis van Haarlem - Bethlehemse kindermoord.jpg|''Begunohlarni qirg'in qilish'' (1590) 'Hercules and Achelous' by Cornelis Cornelisz. van Haarlem, 1590.jpg|''Gerkules va Achelos'' (1590) Fayl:The Holy Family by Cornelis van Haarlem 1590.jpeg|''Muqaddas oila'' (1590) Fayl:Cornelis Cornelisz van Haarlem - Een monnik en een begijn - 1590.jpg|''Rohiba va rohib'' (1591) Fayl:Cornelis van Haarlem Christ.jpg|''[[Redeemer (Christianity)|Qutqaruvchi]] Masih'', c. 1591. Fayl:Cornelis van Haarlem - De zondeval.jpg|''Odam Ato va Momo Havo'' (1592) Fayl:WLANL - legalizefreedom - De bruiloft van Peleus en Thetis.jpg|''Peleus va Thetisning to'yi'', c. 1592-93 Fayl:Cornelis Cornelisz van Haarlem - Pieter Jansz Kies.jpg|''Piter Yansz Kiesning portreti'' (1596) Cornelis van Haarlem - Banket van de officieren van de St. Jorisdoelen.jpg|''Aziz Jorj kompaniyasi ofitserlarining ziyofati'' (1599) Cornelis van Haarlem - Venus en Adonis.jpg|''Venera va Adonis'' (1614) Allegory of Repentance mg 0014.jpg|''[[Allegory of Vanity and Repentance|Bekorchilik va tavba allegoriyasi]]'' (1616) (paneldagi moy) Fayl:Cornelis Cornelisz. van Haarlem 005.jpg|''Yaxshi samariyalik'' (1627) (paneldagi moy) </gallery> == Eslatmalar == {{Manbalar}} == Manbalar == * Seymur Slive, ''Gollandiyalik rasm, 1600-1800'', Yale UP, 1995 yil.{{ISBN|0-300-07451-4}} == Havolalar == * [http://www.wga.hu/frames-e.html?/bio/c/cornelis/biograph.html San'at veb-galereyasi] * [http://www.artcyclopedia.com/artists/haarlem_cornelis_cornelisz_van.html Artsiklopediya] * [http://www.getty.edu/art/gettyguide/artMakerDetails?maker=866&page=1 Getty muzeyi] [[Turkum:1638-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:1562-yilda tugʻilganlar]] 58hpsl2ltmy934ypolaig0kkdvdbdv4 2816390 2816382 2022-08-28T18:13:21Z Xasanboy off 77665 wikitext text/x-wiki {{Rassom|name=Kornelis Kornelisson van Xaarlem|image=Cornelis van Haarlem Self-portrait 06112012 2.jpg|imagesize=250px|caption=Avtoportret ([[1588]]–[[1590]])|birthname=Cornelis Cornelisz. van Haarlem|birthdate=[[1562]]|deathdate=[[ 1638]]- yil 11- noyabr (yosh 75–76)|deathplace=Haarlem, Gollandiya Respublikasi|nationality=[[Gollandiya]] Respublikasi|movement=|awards=<!-- {{awd|award|year|title|role|name}} (optional) -->|patrons=}} [[Category:Articles with hCards]] [[Fayl:Cornelis_Cornelisz._van_Haarlem_-_The_Fall_of_the_Titans_-_Google_Art_Project.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Cornelis_Cornelisz._van_Haarlem_-_The_Fall_of_the_Titans_-_Google_Art_Project.jpg/220px-Cornelis_Cornelisz._van_Haarlem_-_The_Fall_of_the_Titans_-_Google_Art_Project.jpg|thumb| ''Titanlarning qulashi'' ([[1583|1588]]-[[1590]]- yillar)]] '''Kornelis Kornelisson van Xaarlem''' ([[1562]] — yilda tavallud topgan) gollandiyalik rassomi. Niderlandiyadagi Shimoliy Manneristning etakchi rassomlaridan biri boʻlgan. Frans Halsning portretchi rassomi sifatida muhim peshqadamlaridan biri boʻlgan. == Biografiya == Garlemda tugʻilgan Kornelis Korneliszoon [[Xarlem|Haarlemdagi]] Piter Pitersning, keyinchalik [[Antverpen|Antverpendagi]] Gillis Koignetning shogirdlaridan biri boʻlgan. <ref name="RKD">[https://rkd.nl/en/explore/artists/18412 Cornelis Cornelisz. van Haarlem] in the [[RKD]]</ref> Kornelis Kornelisson van Xaarlem sanʼatshunoslar orasida [[1585]]- yilda Karel van Mander tomonidan Haarlemga chizilgan rasmlari Bartolomey Sprangerning ishidan katta taʼsir koʻrsata boshlagan va darhol kuchli Haarlem manneristlarining aʼzosi sifatida tanilgan. <ref name="Slive, 8">Slive, 8</ref> Kornelis Kornelisson van Xaarlem asosan portretlarni, shuningdek, [[Mif|mifologik]] va [[Bibliya|Injil]] mavzularda koʻplab ijodlar yaratadi. Dastlab Kornelis Kornelisz katta oʻlchamli, yuqori darajada stilize qilingan asarlarni italyancha yalangʻochlar bilan grotesk, gʻayritabiiy anatomiya bilan oʻralgan pozalarda chizgan. Keyinchalik uning uslubi Gollandiya realistik anʼanalariga asoslangan uslubga oʻzgardi. Kornelis Kornelisson van Xaarlem ota-onasi [[Xarlem|Haarlemdan]] qochib ketganida, [[1573]]- yilda sakson yillik urush paytida ispan armiyasi shaharni qamal qiladi. Kornelis Kornelis ortda qoldi va uning birinchi ustozi, rassom Piter Piters Elder tomonidan tarbiyalanadi. Keyinchalik, [[1580]]-[[1581]]- yillarda Korneliszoon Garlemga qaytishdan oldin [[Fransiya|Fransiyaning]] [[Ruan]] va Antverpenda (Koigne bilan) tahsil oldi va umrining qolgan qismini shu yerda qoldiradi. Kornelis Kornelisson van Xaarlem jamiyatning hurmatli aʼzosi boʻldi va [[1583]]- yilda Haarlem shahridan oʻzining birinchi rasmiy komissiyasini oldi, militsiya kompaniyasi portreti, Haarlem fuqarolik gvardiyasi ziyofati kabi kabi koʻplab rasmiy kompaniyalarini oladi. Keyinchalik Kornelis Kornelisson van Xaarlem Haarlem shahar rassomi boʻladi va koʻplab rasmiy topshiriqlarni oladi. Kornelis Kornelisson van Xaarlem Frans Halsga muhim taʼsir koʻrsatdi. Kornelis Kornelisson van Xaarlem [[1603]]- yilgacha Garlem merining qizi Maritgen Arentsdr Deymanga turmushga chiqadi. [[1605]]- yilda u boy qaynotasining mulkining uchdan bir qismini meros qilib oldi. == Ishlar == Carel van Mander, Hendrick Goltzius va boshqa rassomlar bilan birgalikda Kornelis Kornelisson van Xaarlem sanʼat tarixi doiralarida Haarlem akademiyasi yoki „Haarlem manneristlari“ nomi bilan mashhur boʻlgan norasmiy rassomlar maktabini boshladi. Ehtimol, bu juda norasmiy guruh boʻlib, ehtimol yalangʻoch modellarni chizish va albatta badiiy fikr almashish uchun yigʻilish edi. <ref name="Slive, 8">Slive, 8</ref> [[1630]]-yilda Sankt-Lukaning Harlem gildiyasi uchun yangi nizomni yaratishga muvaffaqiyatsiz urinishda ham Korneliszoon rol oʻynadi, bu esa rassomlarning mavqeini oshirishga harakat qildi. Kornelis Kornelisson van Xaarlem roʻyxatdan oʻtgan shogirdlari Salomon de Bray, Kornelis Jacobsz Delff, Kornelis Engels va Gerrit Pietersz Sweelink edi. <ref name="RKD">[https://rkd.nl/en/explore/artists/18412 Cornelis Cornelisz. van Haarlem] in the [[RKD]]</ref> Kornelis Kornelisson van Xaarlem shogirdlari orasida Kornelis Kleys Xeda (Villem Klassun Xedaning ukasi) ham bor edi.Kornelis Kornelisson van Xaarlenning oʻziga xos xulq-atvorini Hindistonga eksport qilgan, u erda [[Bijopur|Bijapur]] sultoni saroyida faol ishlagan. <ref>Gijs Kruijtzer,[[hdl:1887/13850|Xenophobia in Seventeenth-Century India]] (Leiden: Leiden University Press, 2009), 21</ref> Kornelis Kornelisson van Xaarlem koʻolab sanʼat asarlari Garlemdagi Frans Hals muzeyi, [[Amsterdam|Amsterdamdagi]] [[Rijks muzeyi|Rijksmuseum]], [[Parij|Parijdagi]] [[Louvre|Luvr]], [[London|Londondagi]] Milliy galereya, [[Sankt-Peterburg|Sankt-Peterburgdagi]] [[Ermitaj]], Mayami-Bichdagi Bass muzeyi va boshqa muzeylarda namoyish etiladi. == Galereya == <gallery widths="200" heights="200"> Fayl:Cornelis van Haarlem — De eerste familie.jpg|''Birinchi oila'' (Nuh va uning oilasi) (taxminan 1582-1592) Fayl:Cornelis Cornelisz. van Haarlem — The Fall of Ixion — Google Art Project.jpg|''[[Ixion|Ixionning]] qulashi'', (1588) Fayl:Cornelis van Haarlem — Doopsel van Christus.jpg|''[[Baptism of Christ (Van Haarlem)|Masihning suvga choʻmishi]]'' (taxminan 1588) Fayl:Cornelis van Haarlem — Bethlehemse kindermoord.jpg|''Begunohlarni qirgʻin qilish'' (1590) Fayl:'Hercules and Achelous' by Cornelis Cornelisz. van Haarlem, 1590.jpg|''Gerkules va Achelos'' ([[1592|1590]]- yil) Fayl:The Holy Family by Cornelis van Haarlem 1590.jpeg|''Muqaddas oila'' ([[1590]]- yil) Fayl:Cornelis Cornelisz van Haarlem — Een monnik en een begijn — 1590.jpg|''Rohiba va rohib'' (1591) Fayl:Cornelis van Haarlem Christ.jpg|''[[Redeemer (Christianity)|Qutqaruvchi]] Masih'', c. [[1591]]. Fayl:Cornelis van Haarlem — De zondeval.jpg|''Odam Ato va Momo Havo'' (1592) Fayl:WLANL — legalizefreedom — De bruiloft van Peleus en Thetis.jpg|''Peleus va Thetisning toʻyi'', c. 1592-93 Fayl:Cornelis Cornelisz van Haarlem — Pieter Jansz Kies.jpg|''Piter Yansz Kiesning portreti'' (1596) Fayl:Cornelis van Haarlem — Banket van de officieren van de St. Jorisdoelen.jpg|''Aziz Jorj kompaniyasi ofitserlarining ziyofati'' (1599) Fayl:Cornelis van Haarlem — Venus en Adonis.jpg|''Venera va Adonis'' (1614) Fayl:Allegory of Repentance mg 0014.jpg|''[[Allegory of Vanity and Repentance|Bekorchilik va tavba allegoriyasi]]'' ([[1616]]) (paneldagi moy) Fayl:Cornelis Cornelisz. van Haarlem 005.jpg|''Yaxshi samariyalik'' ([[1627]]) (paneldagi moy) </gallery> == Eslatmalar == {{Manbalar}} == Manbalar == * Seymur Slive, ''Gollandiyalik rasm, 1600-1800'', Yale UP, 1995 yil.{{ISBN|0-300-07451-4}} == Havolalar == * [http://www.wga.hu/frames-e.html?/bio/c/cornelis/biograph.html Sanʼat veb-galereyasi] * [http://www.artcyclopedia.com/artists/haarlem_cornelis_cornelisz_van.html Artsiklopediya] * [http://www.getty.edu/art/gettyguide/artMakerDetails?maker=866&page=1 Getty muzeyi] [[Turkum:1638-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:1562-yilda tugʻilganlar]] ootsdsoiue6ep15gflrjvf8uxp85aqn 2816396 2816390 2022-08-28T18:15:02Z Xasanboy off 77665 wikitext text/x-wiki {{Rassom|name=Kornelis Kornelisson van Xaarlem|image=Cornelis van Haarlem Self-portrait 06112012 2.jpg|imagesize=250px|caption=Avtoportret ([[1588]]–[[1590]])|birthname=Cornelis Cornelisz. van Haarlem|birthdate=[[1562]]|deathdate=[[ 1638]]- yil 11- noyabr (yosh 75–76)|deathplace=Haarlem, Gollandiya Respublikasi|nationality=[[Gollandiya]] Respublikasi|movement=|awards=<!-- {{awd|award|year|title|role|name}} (optional) -->|patrons=}} [[Fayl:Cornelis_Cornelisz._van_Haarlem_-_The_Fall_of_the_Titans_-_Google_Art_Project.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Cornelis_Cornelisz._van_Haarlem_-_The_Fall_of_the_Titans_-_Google_Art_Project.jpg/220px-Cornelis_Cornelisz._van_Haarlem_-_The_Fall_of_the_Titans_-_Google_Art_Project.jpg|thumb| ''Titanlarning qulashi'' ([[1583|1588]]-[[1590]]- yillar)]] '''Kornelis Kornelisson van Xaarlem''' ([[1562]] — yilda tavallud topgan) gollandiyalik rassomi. Niderlandiyadagi Shimoliy Manneristning etakchi rassomlaridan biri boʻlgan. Frans Halsning portretchi rassomi sifatida muhim peshqadamlaridan biri boʻlgan. == Biografiya == Garlemda tugʻilgan Kornelis Korneliszoon [[Xarlem|Haarlemdagi]] Piter Pitersning, keyinchalik [[Antverpen|Antverpendagi]] Gillis Koignetning shogirdlaridan biri boʻlgan. <ref name="RKD">[https://rkd.nl/en/explore/artists/18412 Cornelis Cornelisz. van Haarlem] in the [[RKD]]</ref> Kornelis Kornelisson van Xaarlem sanʼatshunoslar orasida [[1585]]- yilda Karel van Mander tomonidan Haarlemga chizilgan rasmlari Bartolomey Sprangerning ishidan katta taʼsir koʻrsata boshlagan va darhol kuchli Haarlem manneristlarining aʼzosi sifatida tanilgan. <ref name="Slive, 8">Slive, 8</ref> Kornelis Kornelisson van Xaarlem asosan portretlarni, shuningdek, [[Mif|mifologik]] va [[Bibliya|Injil]] mavzularda koʻplab ijodlar yaratadi. Dastlab Kornelis Kornelisz katta oʻlchamli, yuqori darajada stilize qilingan asarlarni italyancha yalangʻochlar bilan grotesk, gʻayritabiiy anatomiya bilan oʻralgan pozalarda chizgan. Keyinchalik uning uslubi Gollandiya realistik anʼanalariga asoslangan uslubga oʻzgardi. Kornelis Kornelisson van Xaarlem ota-onasi [[Xarlem|Haarlemdan]] qochib ketganida, [[1573]]- yilda sakson yillik urush paytida ispan armiyasi shaharni qamal qiladi. Kornelis Kornelis ortda qoldi va uning birinchi ustozi, rassom Piter Piters Elder tomonidan tarbiyalanadi. Keyinchalik, [[1580]]-[[1581]]- yillarda Korneliszoon Garlemga qaytishdan oldin [[Fransiya|Fransiyaning]] [[Ruan]] va Antverpenda (Koigne bilan) tahsil oldi va umrining qolgan qismini shu yerda qoldiradi. Kornelis Kornelisson van Xaarlem jamiyatning hurmatli aʼzosi boʻldi va [[1583]]- yilda Haarlem shahridan oʻzining birinchi rasmiy komissiyasini oldi, militsiya kompaniyasi portreti, Haarlem fuqarolik gvardiyasi ziyofati kabi kabi koʻplab rasmiy kompaniyalarini oladi. Keyinchalik Kornelis Kornelisson van Xaarlem Haarlem shahar rassomi boʻladi va koʻplab rasmiy topshiriqlarni oladi. Kornelis Kornelisson van Xaarlem Frans Halsga muhim taʼsir koʻrsatdi. Kornelis Kornelisson van Xaarlem [[1603]]- yilgacha Garlem merining qizi Maritgen Arentsdr Deymanga turmushga chiqadi. [[1605]]- yilda u boy qaynotasining mulkining uchdan bir qismini meros qilib oldi. == Ishlar == Carel van Mander, Hendrick Goltzius va boshqa rassomlar bilan birgalikda Kornelis Kornelisson van Xaarlem sanʼat tarixi doiralarida Haarlem akademiyasi yoki „Haarlem manneristlari“ nomi bilan mashhur boʻlgan norasmiy rassomlar maktabini boshladi. Ehtimol, bu juda norasmiy guruh boʻlib, ehtimol yalangʻoch modellarni chizish va albatta badiiy fikr almashish uchun yigʻilish edi. <ref name="Slive, 8">Slive, 8</ref> [[1630]]-yilda Sankt-Lukaning Harlem gildiyasi uchun yangi nizomni yaratishga muvaffaqiyatsiz urinishda ham Korneliszoon rol oʻynadi, bu esa rassomlarning mavqeini oshirishga harakat qildi. Kornelis Kornelisson van Xaarlem roʻyxatdan oʻtgan shogirdlari Salomon de Bray, Kornelis Jacobsz Delff, Kornelis Engels va Gerrit Pietersz Sweelink edi. <ref name="RKD">[https://rkd.nl/en/explore/artists/18412 Cornelis Cornelisz. van Haarlem] in the [[RKD]]</ref> Kornelis Kornelisson van Xaarlem shogirdlari orasida Kornelis Kleys Xeda (Villem Klassun Xedaning ukasi) ham bor edi.Kornelis Kornelisson van Xaarlenning oʻziga xos xulq-atvorini Hindistonga eksport qilgan, u erda [[Bijopur|Bijapur]] sultoni saroyida faol ishlagan. <ref>Gijs Kruijtzer,[[hdl:1887/13850|Xenophobia in Seventeenth-Century India]] (Leiden: Leiden University Press, 2009), 21</ref> Kornelis Kornelisson van Xaarlem koʻolab sanʼat asarlari Garlemdagi Frans Hals muzeyi, [[Amsterdam|Amsterdamdagi]] [[Rijks muzeyi|Rijksmuseum]], [[Parij|Parijdagi]] [[Louvre|Luvr]], [[London|Londondagi]] Milliy galereya, [[Sankt-Peterburg|Sankt-Peterburgdagi]] [[Ermitaj]], Mayami-Bichdagi Bass muzeyi va boshqa muzeylarda namoyish etiladi. == Galereya == <gallery widths="200" heights="200"> Fayl:'Hercules and Achelous' by Cornelis Cornelisz. van Haarlem, 1590.jpg|''Gerkules va Achelos'' ([[1592|1590]]- yil) Fayl:The Holy Family by Cornelis van Haarlem 1590.jpeg|''Muqaddas oila'' ([[1590]]- yil) Fayl:Cornelis van Haarlem Christ.jpg|''Qutqaruvchi Masih'', c. [[1591]]. Fayl:Allegory of Repentance mg 0014.jpg|''Bekorchilik va tavba allegoriyasi'' ([[1616]]) (paneldagi moy) Fayl:Cornelis Cornelisz. van Haarlem 005.jpg|''Yaxshi samariyalik'' ([[1627]]) (paneldagi moy) </gallery> == Eslatmalar == {{Manbalar}} == Manbalar == * Seymur Slive, ''Gollandiyalik rasm, 1600-1800'', Yale UP, 1995 yil.{{ISBN|0-300-07451-4}} == Havolalar == * [http://www.wga.hu/frames-e.html?/bio/c/cornelis/biograph.html Sanʼat veb-galereyasi] * [http://www.artcyclopedia.com/artists/haarlem_cornelis_cornelisz_van.html Artsiklopediya] * [http://www.getty.edu/art/gettyguide/artMakerDetails?maker=866&page=1 Getty muzeyi] [[Turkum:1638-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:1562-yilda tugʻilganlar]] o8c8rorxbmws98nqm5k72hvfkf2ohin Barış Arduç 0 784081 2816391 2022-08-28T18:13:31Z Akhrarova Ezoza 56652 „[[:ru:Special:Redirect/revision/123014934|Ардуч, Барыш]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki '''Barış Arduç''' ( {{Lang-tr|Barış Arduç}} ; tugʻ. [[1987|1987-]][[9-oktabr|yil 9-oktyabr]] ) — [[Turkiya|turk]] teatr, kino va televideniye aktyori. == Professional martaba == Barış Arduçning birinchi ishi suv qutqaruvchisi boʻlib, u yerda Istanbulning Shile shahrida<ref>{{Veb manbasi|url=http://tv.cnnturk.com/tv-cnn-turk/programlar/burada-laf-cok/mesut-yarin-konuklari-baris-arduc-aret-vartanyan-elcin-sangu-turgay-basyayla|sarlavha=Burada Laf Çok|ish=Tv.cnnturk.com|kirish sanasi=2015-06-30|arxivsana=2015-09-01|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150901195758/http://tv.cnnturk.com/tv-cnn-turk/programlar/burada-laf-cok/mesut-yarin-konuklari-baris-arduc-aret-vartanyan-elcin-sangu-turgay-basyayla}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.tssf.gov.tr/EN/home|sarlavha=Turkey Underwater Sports Federation|nashriyot=tssf.gov.tr|kirish sanasi=2016-06-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130622031254/http://www.tssf.gov.tr/EN/home|arxivsana=2013-06-22}}</ref> 8 yil (2005-2013) ishlagan. 2007-yilda Istanbuldagi Sadri oilaviy teatrida aktyorlik kurslarini tamomlagan, Ayla Algan bilan uchrashgandan soʻng 2009-2011 yillarda Istanbulda teatr aktyori sifatida faoliyatini boshlaydi. 2011-yildan boshlab Barish o'z faoliyatini televideniye va kino aktyori sifatida boshlagan. 2011- yilda u turli kanallarda uchta serialda suratga tushdi. Birinchi seriya - ''Kichkina xonim'' ([[turkcha]] Küçük Hanimefendi), ikkinchisi - ''Eshiting, azizim'' ([[Turk tili|tur]]. Dinle Sevgili") va uchinchi ''Jahldor yettilik'' ([[turkcha]] Pis Yedili). 2012-2014-yillarda Arduch yuqori baholangan "''Men haqimda xavotir olma"'' (tur. Benim İçin Üzülme) teleserialida syratga tushdi. 2013-2014-yillarda esa serial ''Bugungi saroy ahli'' kompaniyasining yuqori reytingi (tur. Bugunun saroyisi). 2014-yilda u ikkita "''Faqat sen''" filmida rol o'ynadi. 2015-yilda ''Racon: Mening oilam uchun'' seriyasi (tur. Racon: Ailem uchun), lekin 4-qismdan keyin suratga olish to'xtatildi. 2015-yil iyun oyida ''"Ijara uchun sevgi'' " seriyasi (tur. Kiralik Aşk), Arduch o'zining birinchi asosiy rolini olgan. Boy poyabzal dizayneri O‘mer Iplikchi roli unga Turkiyada ham, xorijda ham shuhrat keltirdi. Arduch 2015-2016-yillarda birinchi mavsumni suratga olish jarayonida mukofotlarni oldi. 2016-yilning noyabr oyida Arduch “[[Oltin kapalak]]” turk filmi mukofotlarida navbatdagi “Eng yaxshi komediya aktyori” mukofotini oldi<ref name="autogenerated1">{{Veb manbasi|url=http://www.ntv.com.tr/galeri/yasam/pantene-altin-kelebek-odullerini-kim-kazandi-iste-odul-alanlar,3GxV665oI02mgR34A0-aDQ/HS6D0AHJrUWSnucOSVUz3Q|sarlavha=Pantene Altın Kelebek Ödülleri|nashriyot=ntv.com.tr|kirish sanasi=2016-11-13|arxivsana=2016-11-22|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161122012001/http://www.ntv.com.tr/galeri/yasam/pantene-altin-kelebek-odullerini-kim-kazandi-iste-odul-alanlar,3GxV665oI02mgR34A0-aDQ/HS6D0AHJrUWSnucOSVUz3Q}}</ref>. 2017-yil noyabr oyida “Baxt vaqti” filmida bosh rolni oʻynadi. Barish Arduch 2019-yil 13-fevralda Star TVda namoyish etilgan turk dramatik seriali Kuzgunda oʻzining uchinchi bosh rolini oldi: Birinchi qism 2019-yil 13-fevralda namoyish etildi. Soʻnggi qism: 2019-yil 16-oktabrda. 2020-yilda u "Chukur" nomli drama serialida 5 qism uchun mehmon yulduziga aylandi. Oʻsha yili “[[Netflix]]” xalqaro raqamli platformasi bilan shartnoma imzoladi va “Kulüp” serialida bosh rollardan birini oldi. 2021-yilda Arduch TRT1 davlat kanali bilan shartnoma imzoladi va tarixiy serialda bosh rolni oladi: Alparslon: Buyuk Saljuqiylar (Alparslan Buyuk Selchuklu). Saljuqiylar davlatining 2-Buyuk sultoni vazifasini bajaruvchi. 1-qismning chiqish sanasi: 2021-yil 8-noyabr Serial hozirda ishlab chiqarilmoqda va dushanba kunlari efirga uzatilmoqda. Bu rol aktyorni faoliyatidagi yangi bosqichga ko'tardi. Loyiha 2021-yil kuz mavsumining eng muvaffaqiyatli boshlanishi hisoblanadi va har bir epizod uchun 8 balldan yuqori baho oladi. == Filmografiya == {| class="wikitable sortable" ! colspan="8" style="background:LightSteelBlue" |'''Film''' |- ! style="background:#ccc;" | Yil ! style="background:#ccc;" | Ruscha nomi ! style="background:#ccc;" | asl ism ! style="background:#ccc;" | Rol ! style="background:#ccc;" | Ishlab chiqaruvchi ! style="background:#ccc;" | Eslatmalar ! style="background:#ccc;" | Davomiyligi ! style="background:#ccc;" | IMDb reytingi |- | rowspan="2" | '''2014 yil''' | ''Faqat sen'' | Faqat Sen | Emin | Hakan Yonat | Boyut film | 105 min | 7/10 |- | ''Dehliha'' | Deliha | Jamil | Hakan Algul | BKM filmi | 107 min | 4,7/10 |- | rowspan="3" | '''2017 yil''' | ''Baxt vaqti'' | Mutluluk ZamanI | Mert | Senol Sönmez | NULOOK ishlab chiqarish | 107 min | 8,6/10 |} == Mukofotlar va nominatsiyalar == {| class="wikitable" ! colspan="5" style="background:LightSteelBlue" |'''Номинации и Награды''' |- ! style="background:#ccc;" |Год ! style="background:#ccc;" |Компания ! style="background:#ccc;" |Категория ! style="background:#ccc;" |Сериал — Фильм ! style="background:#ccc;" |Результат |- | rowspan="13" |'''2015''' |KKTC Cypaparazzi En İyiler ÖDÜLLERİ<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=26 April 2015 |title=Cypaparazzi'den Kiralık Aşk dizisine 4 ödül! |url=http://www.ranini.tv/haber/8962/1/cypaparazziden-kiralik-aska-4-odul |access-date=2016-11-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151117025208/http://www.ranini.tv/haber/8962/1/cypaparazziden-kiralik-aska-4-odul |archive-date=2015-11-17}}</ref> |En İyi Erkek Oyuncu(Dizi) <br /><br /> ''Лучший телевизионный актёр'' |Kiralık Aşk <br /><br /> ''Любовь напрокат''|| {{Gʻolib}} |- |Kristal Fare ÖDÜLLERİ<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=17 April 2015 |title=4. Kristal Fare Ödülleri sahiplerini buldu. |url=http://www.ranini.tv/ozel/9644/1/4-kristal-fare-odulleri-sahiplerini-buldu |access-date=2016-11-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200130104856/http://www.ranini.tv/ozel/9644/1/4-kristal-fare-odulleri-sahiplerini-buldu |archive-date=2020-01-30 |ref=Ranini TV}}</ref> <br /><br /> ''Хрустальная мышь'' |En İyi Erkek Oyuncu(Dizi)<br /><br /> ''Лучший телевизионный актёр'' |Kiralık Aşk <br /><br /> ''Любовь напрокат''|| {{Nom}} |- |GQ Türkiye ÖDÜLLERİ <br /><br /> ''GQ Турция'' |GQ Men of The Year 2015 <br /><br /> ''GQ Мужчина Года 2015''<ref>{{Veb manbasi|url=http://elbarclub.blogspot.com/2015/12/gq-men-of-year-awards.html|sarlavha=GQ Мужчина Года 2015 (03.12.2015) – ElBar|ish=Elbarclub.blogspot.com|kirish sanasi=2016-06-15|arxivsana=2016-10-12|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161012193441/http://elbarclub.blogspot.com/2015/12/gq-men-of-year-awards.html}}</ref> |GQ|| {{Gʻolib}} |- |42. Panten Altın Kelebek ÖDÜLLERİ<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=28 April 2015 |title=42. Pantene Altın Kelebek Ödülleri sahiplerini buldu. |url=http://www.hurriyet.com.tr/pantene-altin-kelebek-odulleri-sahiplerini-buldu-40020163 |access-date=28 May 2015 |ref=Hürriyet}}</ref> <br /><br /> ''42я Золотая бабочка'' |En Yakışan Çifti (Defne-Ömer) <br /><br /> ''Лучшая телевизионная пара (Дефне — Омер)'' |Kiralık Aşk <br /><br /> ''Любовь напрокат''|| {{Gʻolib}} |- |İTÜ EMÖS Achievement ÖDÜLLERİ <br /><br /> ''Стамбульский Технический Университет'' |Yılın En Başarılı Erkek Dizi Oyuncusu <br /><br /> ''Самый успешный телевизионный актёр'' |Kiralık Aşk <br /><br /> ''Любовь напрокат''|| {{Nom}} |- |Karadeniz Teknik Üniversitesi Medya ÖDÜLLERİ <br /><br /> ''Караденизский Технический Университет'' |En Beğenilen Erkek Oyuncu <br /><br /> ''Наиболее почитаемый телевизионный актёр'' |Kiralık Aşk <br /><br /> ''Любовь напрокат''|| {{Nom}} |- |İTÜ İşletme Mühendisliği Kulübü Sosyal Medya ÖDÜLLERİ<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=7 April 2015 |title=Sosyal Medya Ödülleri' sahiplerini buldu |url=http://www.sosyette.com/detay/14606/sosyal-medya-odulleri-sahiplerini-buldu |access-date=7 April 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160417035903/http://www.sosyette.com/detay/14606/sosyal-medya-odulleri-sahiplerini-buldu |archive-date=2016-04-17}}</ref> <br /><br /> ''Стамбульский Технический Университет'' |En İyi Erkek Oyuncu(Dizi) <br /><br /> ''Лучший телевизионный актёр'' |Kiralık Aşk <br /><br /> ''Любовь напрокат''|| {{Gʻolib}} |- |Ege Üniversitesi Medya ÖDÜLLERİ <br /><br /> ''Эгейский Университет'' |En İyi Erkek Dizi Oyuncusu <br /><br /> ''Лучший телевизионный актёр'' |Kiralık Aşk <br /><br /> ''Любовь напрокат''|| {{Gʻolib}} |- |Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Medya ÖDÜLLERİ <br /><br /> ''Йилдирим Бейязит Университет'' |En İyi Erkek Dizi Oyuncusu <br /><br /> ''Лучший телевизионный актёр'' |Kiralık Aşk <br /><br /> ''Любовь напрокат''|| {{Nom}} |- |Ayaklı Gazete TV Yıldızları ÖDÜLLERİ <br /><br /> ''ТВ Газета звезд'' |En İyi Gençlik Dizisi Erkek Oyuncu <br /><br /> ''Лучший молодой телевизионный актёр'' |Kiralık Aşk <br /><br /> ''Любовь напрокат''|| {{Gʻolib}} |- |Yıldız Teknik Üniversitesi Stars ÖDÜLLERİ<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=8 October 2015 |title=Yılın Yıldızları Ödülleri, 14'üncü kez sahiplerini buldu. |url=http://www.hurriyet.com.tr/iste-yilin-yildizlari-40037806 |access-date=8 October 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160112123245/http://www.hurriyet.com.tr/iste-yilin-yildizlari-40037806 |archive-date=2016-01-12 |ref=Hürriyet}}</ref> <br /><br /> ''Йилдизский Технический Университет'' |En Beğenilen Erkek Dizi Oyuncusu <br /><br /> ''Самый почитаемый телевизионный актёр'' |Kiralık Aşk <br /><br /> ''Любовь напрокат''|| {{Gʻolib}} |- |Elele Avon Kadın ÖDÜLLERİ<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=15 October 2015 |title=Barış Arduç'a "ilham veren erkek" ödülü. |url=http://www.ranini.tv/haber/11438/1/elele-avon-yilin-kadinlari-seckisinden-baris-arduca-ilham-veren-odu |access-date=2016-11-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160416081718/http://www.ranini.tv/haber/11438/1/elele-avon-yilin-kadinlari-seckisinden-baris-arduca-ilham-veren-odu |archive-date=2016-04-16}}</ref> <br /><br /> ''Женщины вместе с AVON''<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.elele.com.tr/eleletv/yasam/elele-avon-kadin-odulleri-toreni-canli-yayinda|sarlavha=Elele Avon Kadın Ödülleri Töreni canlı yayında Yaşam Elele TV'de|nashriyot=Elele.com.tr|kirish sanasi=2016-06-15|arxivsana=2016-06-13|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160613061130/http://www.elele.com.tr/eleletv/yasam/elele-avon-kadin-odulleri-toreni-canli-yayinda}}</ref> |Yılın İlham Veren Erkek Oyuncusu <br /><br /> ''Самый вдохновляемый телевизионный актёр'' |Kiralık Aşk <br /><br /> ''Любовь напрокат''|| {{Gʻolib}} |- |Makinistanbul Medya, Sanat ve Spor ÖDÜLLERİ<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=1 November 2015 |title=11. Makinistanbul ödülleri sahiplerini buldu. |url=http://itu24.com/haber/11-si-duzenlenen-makinistanbul-1567 |access-date=1 November 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160409193614/http://itu24.com/haber/11-si-duzenlenen-makinistanbul-1567 |archive-date=2016-04-09}}</ref> <br /><br /> ''Большой Стамбул Медиа , Искусство и Спорт'' |En İyi Dizi Çifti (Defne-Ömer) <br /><br /> ''Лучшая телевизионная пара (Дефне — Омер)'' |Kiralık Aşk <br /><br /> ''Любовь напрокат''|| {{Gʻolib}} |- | rowspan="11" |'''2016''' |Cosmopolitan Turkey ÖDÜLLERİ<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=21 November 2015 |title=Türkiye'nin ve Avrupa'nın En Büyük Gençlik Hareketi, 'Yılın En İyileri'ni Seçti. |url=http://www.cosmopolitanturkiye.com/kultur-sanat/2016/04/21/en-iyi-erkek-oyuncu-baris-arductan-baskasi-degil |access-date=21 November 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160501232226/http://www.cosmopolitanturkiye.com/kultur-sanat/2016/04/21/en-iyi-erkek-oyuncu-baris-arductan-baskasi-degil |archive-date=2016-05-01 |ref=Cosmopolitan Türkiye}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=21 April 2016 |title='En İyi Erkek Oyuncu' Barış Arduç' |url=http://www.cosmopolitanturkiye.com/kultur-sanat/2016/04/21/en-iyi-erkek-oyuncu-baris-arductan-baskasi-degil# |access-date=2016-11-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160501232226/http://www.cosmopolitanturkiye.com/kultur-sanat/2016/04/21/en-iyi-erkek-oyuncu-baris-arductan-baskasi-degil |archive-date=2016-05-01}}</ref> <br /><br /> ''Космополитан Турция'' |EN İYİ ERKEK DİZİ OYUNCUSU <br /><br /> ''Лучший телевизионный актёр'' |Kiralık Aşk <br /><br /> ''Любовь напрокат''|| {{Gʻolib}} |- |İstanbul Gelişim Üniversitesi Medya ÖDÜLLERİ<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=14 May 2016 |title=Gelişim Üniversitesi 2016 Medya ödülleri verildi. |url=http://www.milliyet.com.tr/gelisim-universitesi-2016-medya-odulleri-istanbul-yerelhaber-1264930/ |access-date=14 May 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160321090904/http://www.milliyet.com.tr/gelisim-universitesi-2016-medya-odulleri-istanbul-yerelhaber-1264930/ |archive-date=2016-03-21 |ref=Milliyet}}</ref> <br /><br /> ''Стамбульский Университет Эволюции'' |En İyi Erkek Oyuncu <br /><br /> ''Лучший телевизионный актёр'' |Kiralık Aşk <br /><br /> ''Любовь напрокат''|| {{Gʻolib}} |- |Yeditepe Üniversitesi Dilek ÖDÜLLERİ<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=8 May 2016 |title=Yeditepe Üniversitesi 2015'in "en"lerini seçti. |url=http://www.hurriyet.com.tr/yeditepe-universitesi-hayalimi-paylas-toplulugu-2015in-enlerini-secti-40065521 |access-date=8 May 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160310103622/http://www.hurriyet.com.tr/yeditepe-universitesi-hayalimi-paylas-toplulugu-2015in-enlerini-secti-40065521 |archive-date=2016-03-10 |ref=Hürriyet}}</ref> <br /><br /> ''Йедитепский Университет'' |En İyi Erkek Oyuncu <br /><br /> ''Лучший телевизионный актёр'' |Kiralık Aşk <br /><br /> ''Любовь напрокат''|| {{Gʻolib}} |- |Türkiye Gençlik ÖDÜLLERİ<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=14 May 2016 |title=Türkiye Gençlik Ödülleri Sahiplerini Buldu. |url=http://turkiyegenclikodulleri.com/ |access-date=14 May 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200404202252/https://turkiyegenclikodulleri.com/ |archive-date=2020-04-04 |ref=Milliyet}}</ref> <br /><br /> ''Молодые таланты Турции'' |En İyi Erkek Dizi Oyuncusu <br /><br /> ''Лучший телевизионный актёр'' |Kiralık Aşk <br /><br /> ''Любовь напрокат''|| {{Gʻolib}} |- |Derimod ÖDÜLLERİ <br /><br /> ''Деримод'' |En İyi Reklam Filmi ÖDÜLLERİ <br /><br /> ''Лучшая телевизионная реклама'' |Derimod <br /><br /> ''Деримод''|| {{Gʻolib}} |- |İstanbul Aydın Üniversitesi İletişim ÖDÜLLERİ<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=7 May 2016 |title=İstanbul Aydın Üniversitesi İletişim Ödülleri Sahiplerini Buldu. |url=http://www.iha.com.tr/haber-iletisim-odulleri-sahiplerini-buldu-557210/ |access-date=2016-11-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160508112008/http://www.iha.com.tr/haber-iletisim-odulleri-sahiplerini-buldu-557210/ |archive-date=2016-05-08}}</ref> <br /><br /> ''Стамбульский Интеллектуальный Университет''<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.iha.com.tr/haber-iletisim-odulleri-sahiplerini-buldu-557210/|sarlavha=İletişim Ödülleri sahiplerini buldu haberi – İhlas Haber Ajansı|nashriyot=Iha.com.tr|kirish sanasi=2016-06-15|arxivsana=2016-05-08|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160508112008/http://www.iha.com.tr/haber-iletisim-odulleri-sahiplerini-buldu-557210/}}</ref> |Yılın En İyi Çıkış Yapan Erkek Oyuncusu <br /><br /> ''Лучший телевизионный актёр'' |Kiralık Aşk <br /><br /> ''Любовь напрокат''|| {{Gʻolib}} |- |Gazetecileri Derneği ÖDÜLLERİ ''Ассоциация журналистов''<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.magazinsortie.com/magazin/22-mgd-altin-objektif-odulleri-sahiplerini-buldu-h7748.html|sarlavha=22. MGD Altın Objektif Ödülleri sahiplerini buldu|nashriyot=Magazinsortie.com|kirish sanasi=2016-06-15|arxivsana=2016-06-12|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160612103431/http://www.magazinsortie.com/magazin/22-mgd-altin-objektif-odulleri-sahiplerini-buldu-h7748.html}}</ref> <br /><br /> Altın Objektif ÖDÜLLERİ ''Золотой Объектив''<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=31 May 2016 |title=22. MGD Altın Objektif Ödülleri Sahiplerini Buldu. |url=http://www.magazinsortie.com/magazin/22-mgd-altin-objektif-odulleri-sahiplerini-buldu-h7748.html |access-date=31 May 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160612103431/http://www.magazinsortie.com/magazin/22-mgd-altin-objektif-odulleri-sahiplerini-buldu-h7748.html |archive-date=2016-06-12}}</ref> |En İyi Romantik ve Komedi Dizisi Erkek Oyuncu <br /><br /> ''Лучший романтичный и комедийный телевизионный актёр'' |Kiralık Aşk <br /><br /> ''Любовь напрокат''|| {{Gʻolib}} |- |TelevizyonDizisi.com 2016 ÖDÜLLERİ <br /><br /> ''Телевизионные Сериалы 2016''<ref name="televizyondizisi1">{{Veb manbasi|url=http://www.televizyondizisi.com/iste-2016-en-iyileri-kiralik-ask-ekibi-plaketlerimizi-teslim-aldi/304686/33/|sarlavha=İşte 2016 En İyileri: Kiralık Aşk Ekibi Plaketlerini Teslim Aldı|nashriyot=Televizyon Dizisi|kirish sanasi=2016-06-15|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160611101954/http://www.televizyondizisi.com/iste-2016-en-iyileri-kiralik-ask-ekibi-plaketlerimizi-teslim-aldi/304686/33|arxivsana=2016-06-11}}</ref> |En İyi Erkek Oyuncu <br /><br /> ''Лучший телевизионный актёр'' |Kiralık Aşk <br /><br /> ''Любовь напрокат''|| {{Gʻolib}} |- |TelevizyonDizisi.com 2016 ÖDÜLLERİ <br /><br /> ''Телевизионные Сериалы 2016''<ref name="televizyondizisi1" /> |En İdeal dizi çifti (Defne-Ömer) <br /><br /> ''Лучшая телевизионная пара (Дефне — Омер)'' |Kiralık Aşk <br /><br /> ''Любовь напрокат''|| {{Gʻolib}} |- |43. Panten Altın Kelebek ÖDÜLLERİ <br /><br /> ''43я Золотая бабочка''<ref name="autogenerated1">{{Veb manbasi|url=http://www.ntv.com.tr/galeri/yasam/pantene-altin-kelebek-odullerini-kim-kazandi-iste-odul-alanlar,3GxV665oI02mgR34A0-aDQ/HS6D0AHJrUWSnucOSVUz3Q|sarlavha=Pantene Altın Kelebek Ödülleri|nashriyot=ntv.com.tr|kirish sanasi=2016-11-13|arxivsana=2016-11-22|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161122012001/http://www.ntv.com.tr/galeri/yasam/pantene-altin-kelebek-odullerini-kim-kazandi-iste-odul-alanlar,3GxV665oI02mgR34A0-aDQ/HS6D0AHJrUWSnucOSVUz3Q}}</ref> |En İyi Komedi Dizisi Erkek Oyuncu <br /><br /> ''Лучший телевизионный комедийный актёр'' |Kiralık Aşk <br /><br /> ''Любовь напрокат''|| {{Gʻolib}} |- |GQ Türkiye ÖDÜLLERİ <br /><br /> ''GQ Турция'' |GQ Men of The Year 2016 <br /><br /> ''GQ Мужчина Года 2016'' |GQ|| {{Gʻolib}} |} == Televizion va bosma reklama == {| class="wikitable sortable" ! colspan="6" style="background:LightSteelBlue" |'''Reklama va jurnal hisoboti''' |- ! style="background:#ccc;" | Yil ! style="background:#ccc;" | Ruscha nomi ! style="background:#ccc;" | asl ism ! style="background:#ccc;" | Ko'rinish ! style="background:#ccc;" | Muallif ! style="background:#ccc;" | Eslatmalar |- | rowspan="4" | '''2015 yil''' | ''Derimod'' | Derimod | Oyoq kiyimlari | Omer Faruk Sorak | Bocek YapIm |- | ''zamonaviy vaqt'' | Uslub vaqtlari <ref>{{Veb manbasi|familiya=Uluc|ism=Aysegul|url=http://www.stylishtimes.net/2015/01/interview-bars-arduc.html|sarlavha=Interview: Barış Arduç|nashriyot=StylishTimes|sana=30 January 2015|kirish sanasi=2016-06-15|arxivsana=2016-06-30|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160630235852/http://www.stylishtimes.net/2015/01/interview-bars-arduc.html}}</ref> | Jurnal | Aysegul Uluch | Jurnal muqovasi va intervyu |- | ''kosmopolit'' | Kosmopolit <ref>{{Veb manbasi|url=http://arsiv.cosmopolitanturkiye.com/unl-90501-10.html|sarlavha=Cosmopolitan – Barış Arduç|ish=Arsiv.cosmopolitanturkiye.com|kirish sanasi=2016-06-15|arxivsana=2015-09-04|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150904015830/http://arsiv.cosmopolitanturkiye.com/unl-90501-10.html}}</ref> | Jurnal | - | Jurnal muqovasi va intervyu |- | ''Marketing Yevropa va Anatoliya'' | Marketing Yevropa va Anatoliya <ref>{{Veb manbasi|url=https://issuu.com/me-a/docs/mea_046a|sarlavha=marketing europe & anatolia Sayı: 046 by Eksantrik Produksiyon|nashriyot=Issuu.com|kirish sanasi=2016-06-15|arxivsana=2016-08-07|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160807074900/https://issuu.com/me-a/docs/mea_046a}}</ref> | Jurnal | - | Jurnal muqovasi va intervyu |- | rowspan="6" | '''2016 yil''' | ''Istanbul hayoti'' | Istanbul hayoti <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.istanbullife.com.tr/kiralik-askla-yilbasi/roportaj/404.aspx|sarlavha=KİRALIK AŞK'LA YILBAŞI|nashriyot=Istanbullife.com|kirish sanasi=2016-06-15|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160628052513/http://www.istanbullife.com.tr/kiralik-askla-yilbasi/roportaj/404.aspx|arxivsana=2016-06-28}}</ref> | Jurnal | Ana sahifa | Jurnal muqovasi va intervyu |- | ''GQ Turkiya'' | G.Q. <ref>{{Veb manbasi|url=http://gq.com.tr/populer/azimli-bay-arduc|sarlavha=Azimli Bay Arduç|nashriyot=Gq.com.tr|kirish sanasi=2016-06-15|arxivsana=2016-08-08|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160808211502/http://gq.com.tr/populer/azimli-bay-arduc}}</ref> | Jurnal | Serhat Burak Kuru | Jurnal muqovasi va intervyu <ref>{{Veb manbasi|url=http://gq.com.tr/arama-sonuc?keyword=baris%20arduc|sarlavha=#GQMOTY2015 Yılın Kadını Sıla Sahnede|nashriyot=GQ.com.tr|kirish sanasi=2015-12-04}}</ref> |- | ''Vogue Turkiya'' | [[Vogue (jurnal)|Vogue]] <ref>{{Veb manbasi|url=http://vogue.com.tr/moda/vogue-men-haziran-2016|sarlavha=Vogue Men Haziran 2016|nashriyot=Vogue.com.tr|kirish sanasi=2016-06-15|arxivsana=2016-06-04|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160604081058/http://vogue.com.tr/moda/vogue-men-haziran-2016}}</ref> | Jurnal | Gozde Atakoglu, Mina Tanay | Jurnal muqovasi va intervyu |- | ''Bepul yakshanba'' | Hurriyet Pazar <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.hurriyet.com.tr/galeri-40225144?p=1|sarlavha=Hürriyet Pazar|nashriyot=Hürriyet.com.tr|kirish sanasi=2016-09-17|arxivsana=2016-09-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160921132627/http://www.hurriyet.com.tr/galeri-40225144?p=1}}</ref> | Jurnal | Xoqon Gence, Muhsin Akgun | Jurnal muqovasi va intervyu |- | ''Garanti banki'' | Garanti banki <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.haberler724.com/baris-arduc-garanti-reklamindaki-guzel-deren-talu-cikti/3409/|sarlavha=haberler 7/24|nashriyot=Haberler724.com|kirish sanasi=2016-10-31|arxivsana=2016-10-30|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161030051816/http://www.haberler724.com/baris-arduc-garanti-reklamindaki-guzel-deren-talu-cikti/3409/}}</ref> | Bank | Bora Egemen | Bank dasturi reklama |- | ''GQ Turkiya'' | GQ | Jurnal | - | Jurnal muqovasi va intervyu |} == Manbalar == {{Manbalar|узкие|refs=<ref name=autogenerated3>{{cite web |url=http://www.ekoldrama.com/ |title=Ekol Drama |publisher=Ekoldrama.com |accessdate=2016-06-16 |archive-date=2016-11-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161125232831/http://ekoldrama.com/ |deadlink=no }}</ref> <ref name=autogenerated2>{{cite web |url=http://www.sakm.net/index/sadri-alisik/ |title=Sadri Family Theatre |publisher=Sakm.net |accessdate=2016-06-16 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160426020248/http://www.sakm.net/index/sadri-alisik |archivedate=2016-04-26 |deadlink=yes }}</ref>}} == Havolalar == * [https://kinoturkey.ru/tureckie-aktery/344-barysh-arduch.html Barysh Arduç] [https://kinoturkey.ru/ KinoTurtsiya veb-saytida.] [https://kinoturkey.ru/ RU] * [https://web.archive.org/web/20161124195637/http://www.ahmetkoralturk.com/barisarduc.html BaglI Oldugu Menajerlik AjansI] * [https://web.archive.org/web/20180630000150/http://www.sinematurk.com/arama/?a=kiralik+Ask Baris Arduchning SinemaTurk profili] * [http://www.televizyondizisi.com/kiralik-ask-dizisi-star-tv/251412/48/%7Cerişimtarihi=24 2016 yil iyun] (mavjud havola) [[Turkum:Turkiyalik modellar]] [[Turkum:Alifbo boʻyicha shaxsiyatlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1987-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:9-oktabrda tugʻilganlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] 973juriqloiduj8orrsxte5qph1mj23 2816407 2816391 2022-08-28T18:27:48Z Akhrarova Ezoza 56652 wikitext text/x-wiki '''Barış Arduç''' ( {{Lang-tr|Barış Arduç}}; tugʻ. [[1987|1987-]][[9-oktabr|yil 9-oktyabr]] ) — [[Turkiya|turk]] teatr, kino va televideniye aktyori. == Professional martaba == Barış Arduçning birinchi ishi suv qutqaruvchisi boʻlib, u yerda Istanbulning Shile shahrida<ref>{{Veb manbasi|url=http://tv.cnnturk.com/tv-cnn-turk/programlar/burada-laf-cok/mesut-yarin-konuklari-baris-arduc-aret-vartanyan-elcin-sangu-turgay-basyayla|sarlavha=Burada Laf Çok|ish=Tv.cnnturk.com|kirish sanasi=2015-06-30|arxivsana=2015-09-01|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150901195758/http://tv.cnnturk.com/tv-cnn-turk/programlar/burada-laf-cok/mesut-yarin-konuklari-baris-arduc-aret-vartanyan-elcin-sangu-turgay-basyayla}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.tssf.gov.tr/EN/home|sarlavha=Turkey Underwater Sports Federation|nashriyot=tssf.gov.tr|kirish sanasi=2016-06-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130622031254/http://www.tssf.gov.tr/EN/home|arxivsana=2013-06-22}}</ref> 8 yil (2005-2013) ishlagan. 2007-yilda Istanbuldagi Sadri oilaviy teatrida aktyorlik kurslarini tamomlagan, Ayla Algan bilan uchrashgandan soʻng 2009-2011 yillarda Istanbulda teatr aktyori sifatida faoliyatini boshlaydi. 2011-yildan boshlab Barish o'z faoliyatini televideniye va kino aktyori sifatida boshlagan. 2011- yilda u turli kanallarda uchta serialda suratga tushdi. Birinchi seriya - ''Kichkina xonim'' ([[turkcha]] Küçük Hanimefendi), ikkinchisi - ''Eshiting, azizim'' ([[Turk tili|tur]]. Dinle Sevgili") va uchinchi ''Jahldor yettilik'' ([[turkcha]] Pis Yedili). 2012-2014-yillarda Arduch yuqori baholangan "''Men haqimda xavotir olma"'' (tur. Benim İçin Üzülme) teleserialida syratga tushdi. 2013-2014-yillarda esa serial ''Bugungi saroy ahli'' kompaniyasining yuqori reytingi (tur. Bugunun saroyisi). 2014-yilda u ikkita "''Faqat sen''" filmida rol o'ynadi. 2015-yilda ''Racon: Mening oilam uchun'' seriyasi (tur. Racon: Ailem uchun), lekin 4-qismdan keyin suratga olish to'xtatildi. 2015-yil iyun oyida ''"Ijara uchun sevgi'' " seriyasi (tur. Kiralik Aşk), Arduch o'zining birinchi asosiy rolini olgan. Boy poyabzal dizayneri O‘mer Iplikchi roli unga Turkiyada ham, xorijda ham shuhrat keltirdi. Arduch 2015-2016-yillarda birinchi mavsumni suratga olish jarayonida mukofotlarni oldi. 2016-yilning noyabr oyida Arduch “[[Oltin kapalak]]” turk filmi mukofotlarida navbatdagi “Eng yaxshi komediya aktyori” mukofotini oldi<ref name="autogenerated1">{{Veb manbasi|url=http://www.ntv.com.tr/galeri/yasam/pantene-altin-kelebek-odullerini-kim-kazandi-iste-odul-alanlar,3GxV665oI02mgR34A0-aDQ/HS6D0AHJrUWSnucOSVUz3Q|sarlavha=Pantene Altın Kelebek Ödülleri|nashriyot=ntv.com.tr|kirish sanasi=2016-11-13|arxivsana=2016-11-22|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161122012001/http://www.ntv.com.tr/galeri/yasam/pantene-altin-kelebek-odullerini-kim-kazandi-iste-odul-alanlar,3GxV665oI02mgR34A0-aDQ/HS6D0AHJrUWSnucOSVUz3Q}}</ref>. 2017-yil noyabr oyida “Baxt vaqti” filmida bosh rolni oʻynadi. Barish Arduch 2019-yil 13-fevralda Star TVda namoyish etilgan turk dramatik seriali Kuzgunda oʻzining uchinchi bosh rolini oldi: Birinchi qism 2019-yil 13-fevralda namoyish etildi. Soʻnggi qism: 2019-yil 16-oktabrda. 2020-yilda u "Chukur" nomli drama serialida 5 qism uchun mehmon yulduziga aylandi. Oʻsha yili “[[Netflix]]” xalqaro raqamli platformasi bilan shartnoma imzoladi va “Kulüp” serialida bosh rollardan birini oldi. 2021-yilda Arduch TRT1 davlat kanali bilan shartnoma imzoladi va tarixiy serialda bosh rolni oladi: Alparslon: Buyuk Saljuqiylar (Alparslan Buyuk Selchuklu). Saljuqiylar davlatining 2-Buyuk sultoni vazifasini bajaruvchi. 1-qismning chiqish sanasi: 2021-yil 8-noyabr Serial hozirda ishlab chiqarilmoqda va dushanba kunlari efirga uzatilmoqda. Bu rol aktyorni faoliyatidagi yangi bosqichga ko'tardi. Loyiha 2021-yil kuz mavsumining eng muvaffaqiyatli boshlanishi hisoblanadi va har bir epizod uchun 8 balldan yuqori baho oladi. == Filmografiya == {| class="wikitable sortable" ! colspan="8" style="background:LightSteelBlue" |Y |- ! style="background:#ccc;" | Yil ! style="background:#ccc;" | Ruscha nomi ! style="background:#ccc;" | asl ism ! style="background:#ccc;" | Rol ! style="background:#ccc;" | Ishlab chiqaruvchi ! style="background:#ccc;" | Eslatmalar ! style="background:#ccc;" | Davomiyligi ! style="background:#ccc;" | IMDb reytingi |- | rowspan="2" | '''2014''' | ''Faqat sen'' | Faqat Sen | Emin | Hakan Yonat | Boyut film | 105 min | 7/10 |- | ''Dehliha'' | Deliha | Jamil | Hakan Algul | BKM filmi | 107 min | 4,7/10 |- | rowspan="3" | '''2017''' | ''Baxt vaqti'' | Mutluluk ZamanI | Mert | Senol Sönmez | NULOOK ishlab chiqarish | 107 min | 8,6/10 |} == Mukofotlar va nominatsiyalar == {| class="wikitable" ! colspan="4" style="background:LightSteelBlue" |'''Nominatsiyalar va mukofotlar''' |- ! style="background:#ccc;" |Yil ! style="background:#ccc;" |Kompaniya ! style="background:#ccc;" |Kategoriya ! style="background:#ccc;" |Natija |- |'''2015''' |Makinistanbul Medya, Sanat ve Spor ÖDÜLLERİ<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=1 November 2015 |title=11. Makinistanbul ödülleri sahiplerini buldu. |url=http://itu24.com/haber/11-si-duzenlenen-makinistanbul-1567 |access-date=1 November 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160409193614/http://itu24.com/haber/11-si-duzenlenen-makinistanbul-1567 |archive-date=2016-04-09}}</ref> <br /><br /> ''Buyuk Istanbul Media, san'at va Sport'' |En İyi Dizi Çifti (Defne-Ömer) <br /><br /> ''Eng yaxshi televizion juftlik (Defne-Omer)''|| {{Gʻolib}} |- | rowspan="7" |'''2016''' |Cosmopolitan Turkey ÖDÜLLERİ<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=21 November 2015 |title=Türkiye'nin ve Avrupa'nın En Büyük Gençlik Hareketi, 'Yılın En İyileri'ni Seçti. |url=http://www.cosmopolitanturkiye.com/kultur-sanat/2016/04/21/en-iyi-erkek-oyuncu-baris-arductan-baskasi-degil |access-date=21 November 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160501232226/http://www.cosmopolitanturkiye.com/kultur-sanat/2016/04/21/en-iyi-erkek-oyuncu-baris-arductan-baskasi-degil |archive-date=2016-05-01 |ref=Cosmopolitan Türkiye}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=21 April 2016 |title='En İyi Erkek Oyuncu' Barış Arduç' |url=http://www.cosmopolitanturkiye.com/kultur-sanat/2016/04/21/en-iyi-erkek-oyuncu-baris-arductan-baskasi-degil# |access-date=2016-11-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160501232226/http://www.cosmopolitanturkiye.com/kultur-sanat/2016/04/21/en-iyi-erkek-oyuncu-baris-arductan-baskasi-degil |archive-date=2016-05-01}}</ref> <br /><br /> ''Kosmopolit Turkiya'' |EN İYİ ERKEK DİZİ OYUNCUSU <br /><br /> ''Eng yaxshi televizion aktyor''|| {{Gʻolib}} |- |Yeditepe Üniversitesi Dilek ÖDÜLLERİ<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=8 May 2016 |title=Yeditepe Üniversitesi 2015'in "en"lerini seçti. |url=http://www.hurriyet.com.tr/yeditepe-universitesi-hayalimi-paylas-toplulugu-2015in-enlerini-secti-40065521 |access-date=8 May 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160310103622/http://www.hurriyet.com.tr/yeditepe-universitesi-hayalimi-paylas-toplulugu-2015in-enlerini-secti-40065521 |archive-date=2016-03-10 |ref=Hürriyet}}</ref> <br /><br />Vedik Universiteti |En İyi Erkek Oyuncu <br /><br /> ''Eng yaxshi televizion aktyor''|| {{Gʻolib}} |- |Türkiye Gençlik ÖDÜLLERİ<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=14 May 2016 |title=Türkiye Gençlik Ödülleri Sahiplerini Buldu. |url=http://turkiyegenclikodulleri.com/ |access-date=14 May 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200404202252/https://turkiyegenclikodulleri.com/ |archive-date=2020-04-04 |ref=Milliyet}}</ref> <br /><br />Turkiyaning yosh iste'dodlari |En İyi Erkek Dizi Oyuncusu <br /><br /> ''Eng yaxshi televizion aktyor''|| {{Gʻolib}} |- |Gazetecileri Derneği ÖDÜLLERİ ''Ассоциация журналистов''<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.magazinsortie.com/magazin/22-mgd-altin-objektif-odulleri-sahiplerini-buldu-h7748.html|sarlavha=22. MGD Altın Objektif Ödülleri sahiplerini buldu|nashriyot=Magazinsortie.com|kirish sanasi=2016-06-15|arxivsana=2016-06-12|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160612103431/http://www.magazinsortie.com/magazin/22-mgd-altin-objektif-odulleri-sahiplerini-buldu-h7748.html}}</ref> <br /><br /> Altın Objektif ÖDÜLLERİ ''Oltin Ob'ektiv''<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=31 May 2016 |title=22. MGD Altın Objektif Ödülleri Sahiplerini Buldu. |url=http://www.magazinsortie.com/magazin/22-mgd-altin-objektif-odulleri-sahiplerini-buldu-h7748.html |access-date=31 May 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160612103431/http://www.magazinsortie.com/magazin/22-mgd-altin-objektif-odulleri-sahiplerini-buldu-h7748.html |archive-date=2016-06-12}}</ref> |En İyi Romantik ve Komedi Dizisi Erkek Oyuncu <br /><br /> ''Eng yaxshi romantik va komediya televizion aktyori''|| {{Gʻolib}} |- |TelevizyonDizisi.com 2016 ÖDÜLLERİ <br /><br /> ''Televizion Seriyalar 2016-Yil''<ref name="televizyondizisi1">{{Veb manbasi|url=http://www.televizyondizisi.com/iste-2016-en-iyileri-kiralik-ask-ekibi-plaketlerimizi-teslim-aldi/304686/33/|sarlavha=İşte 2016 En İyileri: Kiralık Aşk Ekibi Plaketlerini Teslim Aldı|nashriyot=Televizyon Dizisi|kirish sanasi=2016-06-15|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160611101954/http://www.televizyondizisi.com/iste-2016-en-iyileri-kiralik-ask-ekibi-plaketlerimizi-teslim-aldi/304686/33|arxivsana=2016-06-11}}</ref> |En İyi Erkek Oyuncu <br /><br /> Eng yaxshi televizion aktyor|| {{Gʻolib}} |- |TelevizyonDizisi.com 2016 ÖDÜLLERİ <br /><br /> ''Televizion Seriyalar 2016-Yil''<ref name="televizyondizisi1" /> |En İdeal dizi çifti (Defne-Ömer) <br /><br /> ''Eng yaxshi televizion juftlik (Defne-Omer)''|| {{Gʻolib}} |- |43. Panten Altın Kelebek ÖDÜLLERİ <br /><br /> ''43-chi Oltin kapalak''<ref name="autogenerated1">{{Veb manbasi|url=http://www.ntv.com.tr/galeri/yasam/pantene-altin-kelebek-odullerini-kim-kazandi-iste-odul-alanlar,3GxV665oI02mgR34A0-aDQ/HS6D0AHJrUWSnucOSVUz3Q|sarlavha=Pantene Altın Kelebek Ödülleri|nashriyot=ntv.com.tr|kirish sanasi=2016-11-13|arxivsana=2016-11-22|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161122012001/http://www.ntv.com.tr/galeri/yasam/pantene-altin-kelebek-odullerini-kim-kazandi-iste-odul-alanlar,3GxV665oI02mgR34A0-aDQ/HS6D0AHJrUWSnucOSVUz3Q}}</ref> |En İyi Komedi Dizisi Erkek Oyuncu <br /><br /> ''Eng yaxshi televizion komediya aktyori''|| {{Gʻolib}} |} == Televizion va bosma reklama == {| class="wikitable sortable" ! colspan="5" style="background:LightSteelBlue" |'''Reklama va jurnal hisoboti''' |- ! style="background:#ccc;" | Yil ! style="background:#ccc;" | asl ism ! style="background:#ccc;" | Ko'rinish ! style="background:#ccc;" | Muallif ! style="background:#ccc;" | Eslatmalar |- | rowspan="4" | '''2015 yil''' | Derimod | Oyoq kiyimlari | Omer Faruk Sorak | Bocek YapIm |- | Uslub vaqtlari <ref>{{Veb manbasi|familiya=Uluc|ism=Aysegul|url=http://www.stylishtimes.net/2015/01/interview-bars-arduc.html|sarlavha=Interview: Barış Arduç|nashriyot=StylishTimes|sana=30 January 2015|kirish sanasi=2016-06-15|arxivsana=2016-06-30|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160630235852/http://www.stylishtimes.net/2015/01/interview-bars-arduc.html}}</ref> | Jurnal | Aysegul Uluch | Jurnal muqovasi va intervyu |- | Kosmopolit <ref>{{Veb manbasi|url=http://arsiv.cosmopolitanturkiye.com/unl-90501-10.html|sarlavha=Cosmopolitan – Barış Arduç|ish=Arsiv.cosmopolitanturkiye.com|kirish sanasi=2016-06-15|arxivsana=2015-09-04|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150904015830/http://arsiv.cosmopolitanturkiye.com/unl-90501-10.html}}</ref> | Jurnal | - | Jurnal muqovasi va intervyu |- | Marketing Yevropa va Anatoliya <ref>{{Veb manbasi|url=https://issuu.com/me-a/docs/mea_046a|sarlavha=marketing europe & anatolia Sayı: 046 by Eksantrik Produksiyon|nashriyot=Issuu.com|kirish sanasi=2016-06-15|arxivsana=2016-08-07|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160807074900/https://issuu.com/me-a/docs/mea_046a}}</ref> | Jurnal | - | Jurnal muqovasi va intervyu |- | rowspan="6" | '''2016 yil''' | Istanbul hayoti <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.istanbullife.com.tr/kiralik-askla-yilbasi/roportaj/404.aspx|sarlavha=KİRALIK AŞK'LA YILBAŞI|nashriyot=Istanbullife.com|kirish sanasi=2016-06-15|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160628052513/http://www.istanbullife.com.tr/kiralik-askla-yilbasi/roportaj/404.aspx|arxivsana=2016-06-28}}</ref> | Jurnal | Ana sahifa | Jurnal muqovasi va intervyu |- | G.Q. <ref>{{Veb manbasi|url=http://gq.com.tr/populer/azimli-bay-arduc|sarlavha=Azimli Bay Arduç|nashriyot=Gq.com.tr|kirish sanasi=2016-06-15|arxivsana=2016-08-08|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160808211502/http://gq.com.tr/populer/azimli-bay-arduc}}</ref> | Jurnal | Serhat Burak Kuru | Jurnal muqovasi va intervyu <ref>{{Veb manbasi|url=http://gq.com.tr/arama-sonuc?keyword=baris%20arduc|sarlavha=#GQMOTY2015 Yılın Kadını Sıla Sahnede|nashriyot=GQ.com.tr|kirish sanasi=2015-12-04}}</ref> |- | [[Vogue (jurnal)|Vogue]] <ref>{{Veb manbasi|url=http://vogue.com.tr/moda/vogue-men-haziran-2016|sarlavha=Vogue Men Haziran 2016|nashriyot=Vogue.com.tr|kirish sanasi=2016-06-15|arxivsana=2016-06-04|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160604081058/http://vogue.com.tr/moda/vogue-men-haziran-2016}}</ref> | Jurnal | Gozde Atakoglu, Mina Tanay | Jurnal muqovasi va intervyu |- | Hurriyet Pazar <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.hurriyet.com.tr/galeri-40225144?p=1|sarlavha=Hürriyet Pazar|nashriyot=Hürriyet.com.tr|kirish sanasi=2016-09-17|arxivsana=2016-09-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160921132627/http://www.hurriyet.com.tr/galeri-40225144?p=1}}</ref> | Jurnal | Xoqon Gence, Muhsin Akgun | Jurnal muqovasi va intervyu |- | Garanti banki <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.haberler724.com/baris-arduc-garanti-reklamindaki-guzel-deren-talu-cikti/3409/|sarlavha=haberler 7/24|nashriyot=Haberler724.com|kirish sanasi=2016-10-31|arxivsana=2016-10-30|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161030051816/http://www.haberler724.com/baris-arduc-garanti-reklamindaki-guzel-deren-talu-cikti/3409/}}</ref> | Bank | Bora Egemen | Bank dasturi reklama |- | GQ | Jurnal | - | Jurnal muqovasi va intervyu |} == Manbalar == {{Manbalar|узкие|refs=<ref name=autogenerated3>{{cite web |url=http://www.ekoldrama.com/ |title=Ekol Drama |publisher=Ekoldrama.com |accessdate=2016-06-16 |archive-date=2016-11-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161125232831/http://ekoldrama.com/ |deadlink=no }}</ref> <ref name=autogenerated2>{{cite web |url=http://www.sakm.net/index/sadri-alisik/ |title=Sadri Family Theatre |publisher=Sakm.net |accessdate=2016-06-16 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160426020248/http://www.sakm.net/index/sadri-alisik |archivedate=2016-04-26 |deadlink=yes }}</ref>}} == Havolalar == * [https://kinoturkey.ru/tureckie-aktery/344-barysh-arduch.html Barysh Arduç] [https://kinoturkey.ru/ KinoTurtsiya veb-saytida.] [https://kinoturkey.ru/ RU] * [https://web.archive.org/web/20161124195637/http://www.ahmetkoralturk.com/barisarduc.html BaglI Oldugu Menajerlik AjansI] * [https://web.archive.org/web/20180630000150/http://www.sinematurk.com/arama/?a=kiralik+Ask Baris Arduchning SinemaTurk profili] * [http://www.televizyondizisi.com/kiralik-ask-dizisi-star-tv/251412/48/%7Cerişimtarihi=24 2016 yil iyun] (mavjud havola) [[Turkum:Turkiyalik modellar]] [[Turkum:Alifbo boʻyicha shaxsiyatlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1987-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:9-oktabrda tugʻilganlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] s8zl7mh8vusuzfa72otsiuto42ggcbh 2816411 2816407 2022-08-28T18:33:04Z Akhrarova Ezoza 56652 wikitext text/x-wiki {{Aktyor bilgiqutisi | Ismi = Barış Arduç | Asl ismi = | tasvir = | Eni = | Imzo = | Tugʻilgan paytidagi ismi = | Tavalludi sanasi = {{tugʻilgan sanasi|1987|10|9}} | Tavalludi joyi = [[Shveytsariya]] | Vafoti sanasi = | Vafoti joyi = | Fuqaroligi = {{TUR}} | Kasbi = Aktyor va model | Faoliyat yillari = 2015-yilda-hozirgacha | Yoʻnalish = | Mukofotlari = | imdb_id = | Sayt = }} '''Barış Arduç''' ({{Lang-tr|Barış Arduç}}; tugʻ. [[1987|1987-]][[9-oktabr|yil 9-oktyabr]]) — [[Turkiya|turk]] teatr, kino va televideniye aktyori. == Professional martaba == Barış Arduçning birinchi ishi suv qutqaruvchisi boʻlib, u yerda Istanbulning Shile shahrida<ref>{{Veb manbasi|url=http://tv.cnnturk.com/tv-cnn-turk/programlar/burada-laf-cok/mesut-yarin-konuklari-baris-arduc-aret-vartanyan-elcin-sangu-turgay-basyayla|sarlavha=Burada Laf Çok|ish=Tv.cnnturk.com|kirish sanasi=2015-06-30|arxivsana=2015-09-01|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150901195758/http://tv.cnnturk.com/tv-cnn-turk/programlar/burada-laf-cok/mesut-yarin-konuklari-baris-arduc-aret-vartanyan-elcin-sangu-turgay-basyayla}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.tssf.gov.tr/EN/home|sarlavha=Turkey Underwater Sports Federation|nashriyot=tssf.gov.tr|kirish sanasi=2016-06-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130622031254/http://www.tssf.gov.tr/EN/home|arxivsana=2013-06-22}}</ref> 8 yil (2005-2013) ishlagan. 2007-yilda Istanbuldagi Sadri oilaviy teatrida aktyorlik kurslarini tamomlagan, Ayla Algan bilan uchrashgandan soʻng 2009-2011 yillarda Istanbulda teatr aktyori sifatida faoliyatini boshlaydi. 2011-yildan boshlab Barish oʻz faoliyatini televideniye va kino aktyori sifatida boshlagan. 2011- yilda u turli kanallarda uchta serialda suratga tushdi. Birinchi seriya — ''Kichkina xonim'' ([[turkcha]] Küçük Hanimefendi), ikkinchisi — ''Eshiting, azizim'' ([[Turk tili|tur]]. Dinle Sevgili") va uchinchi ''Jahldor yettilik'' ([[turkcha]] Pis Yedili). 2012-2014-yillarda Arduch yuqori baholangan „''Men haqimda xavotir olma“'' (tur. Benim İçin Üzülme) teleserialida syratga tushdi. 2013-2014-yillarda esa serial ''Bugungi saroy ahli'' kompaniyasining yuqori reytingi (tur. Bugunun saroyisi). 2014-yilda u ikkita „''Faqat sen''“ filmida rol oʻynadi. 2015-yilda ''Racon: Mening oilam uchun'' seriyasi (tur. Racon: Ailem uchun), lekin 4-qismdan keyin suratga olish toʻxtatildi. 2015-yil iyun oyida ''"Ijara uchun sevgi'' " seriyasi (tur. Kiralik Aşk), Arduch oʻzining birinchi asosiy rolini olgan. Boy poyabzal dizayneri O‘mer Iplikchi roli unga Turkiyada ham, xorijda ham shuhrat keltirdi. Arduch 2015-2016-yillarda birinchi mavsumni suratga olish jarayonida mukofotlarni oldi. 2016-yilning noyabr oyida Arduch „[[Oltin kapalak]]“ turk filmi mukofotlarida navbatdagi „Eng yaxshi komediya aktyori“ mukofotini oldi<ref name="autogenerated1">{{Veb manbasi|url=http://www.ntv.com.tr/galeri/yasam/pantene-altin-kelebek-odullerini-kim-kazandi-iste-odul-alanlar,3GxV665oI02mgR34A0-aDQ/HS6D0AHJrUWSnucOSVUz3Q|sarlavha=Pantene Altın Kelebek Ödülleri|nashriyot=ntv.com.tr|kirish sanasi=2016-11-13|arxivsana=2016-11-22|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161122012001/http://www.ntv.com.tr/galeri/yasam/pantene-altin-kelebek-odullerini-kim-kazandi-iste-odul-alanlar,3GxV665oI02mgR34A0-aDQ/HS6D0AHJrUWSnucOSVUz3Q}}</ref>. 2017-yil noyabr oyida „Baxt vaqti“ filmida bosh rolni oʻynadi. Barish Arduch 2019-yil 13-fevralda Star TVda namoyish etilgan turk dramatik seriali Kuzgunda oʻzining uchinchi bosh rolini oldi: Birinchi qism 2019-yil 13-fevralda namoyish etildi. Soʻnggi qism: 2019-yil 16-oktabrda. 2020-yilda u „Chukur“ nomli drama serialida 5 qism uchun mehmon yulduziga aylandi. Oʻsha yili „[[Netflix]]“ xalqaro raqamli platformasi bilan shartnoma imzoladi va „Kulüp“ serialida bosh rollardan birini oldi. 2021-yilda Arduch TRT1 davlat kanali bilan shartnoma imzoladi va tarixiy serialda bosh rolni oladi: Alparslon: Buyuk Saljuqiylar (Alparslan Buyuk Selchuklu). Saljuqiylar davlatining 2-Buyuk sultoni vazifasini bajaruvchi. 1-qismning chiqish sanasi: 2021-yil 8-noyabr Serial hozirda ishlab chiqarilmoqda va dushanba kunlari efirga uzatilmoqda. Bu rol aktyorni faoliyatidagi yangi bosqichga koʻtardi. Loyiha 2021-yil kuz mavsumining eng muvaffaqiyatli boshlanishi hisoblanadi va har bir epizod uchun 8 balldan yuqori baho oladi. == Filmografiya == {| class="wikitable sortable" ! colspan="8" style="background:LightSteelBlue" |Y |- ! style="background:#ccc;" | Yil ! style="background:#ccc;" | Ruscha nomi ! style="background:#ccc;" | asl ism ! style="background:#ccc;" | Rol ! style="background:#ccc;" | Ishlab chiqaruvchi ! style="background:#ccc;" | Eslatmalar ! style="background:#ccc;" | Davomiyligi ! style="background:#ccc;" | IMDb reytingi |- | rowspan="2" | '''2014''' | ''Faqat sen'' | Faqat Sen | Emin | Hakan Yonat | Boyut film | 105 min | 7/10 |- | ''Dehliha'' | Deliha | Jamil | Hakan Algul | BKM filmi | 107 min | 4,7/10 |- | rowspan="3" | '''2017''' | ''Baxt vaqti'' | Mutluluk ZamanI | Mert | Senol Sönmez | NULOOK ishlab chiqarish | 107 min | 8,6/10 |} == Mukofotlar va nominatsiyalar == {| class="wikitable" ! colspan="4" style="background:LightSteelBlue" |'''Nominatsiyalar va mukofotlar''' |- ! style="background:#ccc;" |Yil ! style="background:#ccc;" |Kompaniya ! style="background:#ccc;" |Kategoriya ! style="background:#ccc;" |Natija |- |'''2015''' |Makinistanbul Medya, Sanat ve Spor ÖDÜLLERİ<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=1 November 2015 |title=11. Makinistanbul ödülleri sahiplerini buldu. |url=http://itu24.com/haber/11-si-duzenlenen-makinistanbul-1567 |access-date=1 November 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160409193614/http://itu24.com/haber/11-si-duzenlenen-makinistanbul-1567 |archive-date=2016-04-09}}</ref> <br /><br /> ''Buyuk Istanbul Media, sanʼat va Sport'' |En İyi Dizi Çifti (Defne-Ömer) <br /><br /> ''Eng yaxshi televizion juftlik (Defne-Omer)''|| {{Gʻolib}} |- | rowspan="7" |'''2016''' |Cosmopolitan Turkey ÖDÜLLERİ<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=21 November 2015 |title=Türkiye'nin ve Avrupa'nın En Büyük Gençlik Hareketi, 'Yılın En İyileri'ni Seçti. |url=http://www.cosmopolitanturkiye.com/kultur-sanat/2016/04/21/en-iyi-erkek-oyuncu-baris-arductan-baskasi-degil |access-date=21 November 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160501232226/http://www.cosmopolitanturkiye.com/kultur-sanat/2016/04/21/en-iyi-erkek-oyuncu-baris-arductan-baskasi-degil |archive-date=2016-05-01 |ref=Cosmopolitan Türkiye}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=21 April 2016 |title='En İyi Erkek Oyuncu' Barış Arduç' |url=http://www.cosmopolitanturkiye.com/kultur-sanat/2016/04/21/en-iyi-erkek-oyuncu-baris-arductan-baskasi-degil# |access-date=2016-11-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160501232226/http://www.cosmopolitanturkiye.com/kultur-sanat/2016/04/21/en-iyi-erkek-oyuncu-baris-arductan-baskasi-degil |archive-date=2016-05-01}}</ref> <br /><br /> ''Kosmopolit Turkiya'' |EN İYİ ERKEK DİZİ OYUNCUSU <br /><br /> ''Eng yaxshi televizion aktyor''|| {{Gʻolib}} |- |Yeditepe Üniversitesi Dilek ÖDÜLLERİ<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=8 May 2016 |title=Yeditepe Üniversitesi 2015'in "en"lerini seçti. |url=http://www.hurriyet.com.tr/yeditepe-universitesi-hayalimi-paylas-toplulugu-2015in-enlerini-secti-40065521 |access-date=8 May 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160310103622/http://www.hurriyet.com.tr/yeditepe-universitesi-hayalimi-paylas-toplulugu-2015in-enlerini-secti-40065521 |archive-date=2016-03-10 |ref=Hürriyet}}</ref> <br /><br />Vedik Universiteti |En İyi Erkek Oyuncu <br /><br /> ''Eng yaxshi televizion aktyor''|| {{Gʻolib}} |- |Türkiye Gençlik ÖDÜLLERİ<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=14 May 2016 |title=Türkiye Gençlik Ödülleri Sahiplerini Buldu. |url=http://turkiyegenclikodulleri.com/ |access-date=14 May 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200404202252/https://turkiyegenclikodulleri.com/ |archive-date=2020-04-04 |ref=Milliyet}}</ref> <br /><br />Turkiyaning yosh isteʼdodlari |En İyi Erkek Dizi Oyuncusu <br /><br /> ''Eng yaxshi televizion aktyor''|| {{Gʻolib}} |- |Gazetecileri Derneği ÖDÜLLERİ ''Assotsiatsiya jurnalistov''<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.magazinsortie.com/magazin/22-mgd-altin-objektif-odulleri-sahiplerini-buldu-h7748.html|sarlavha=22. MGD Altın Objektif Ödülleri sahiplerini buldu|nashriyot=Magazinsortie.com|kirish sanasi=2016-06-15|arxivsana=2016-06-12|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160612103431/http://www.magazinsortie.com/magazin/22-mgd-altin-objektif-odulleri-sahiplerini-buldu-h7748.html}}</ref> <br /><br /> Altın Objektif ÖDÜLLERİ ''Oltin Ob’ektiv''<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=31 May 2016 |title=22. MGD Altın Objektif Ödülleri Sahiplerini Buldu. |url=http://www.magazinsortie.com/magazin/22-mgd-altin-objektif-odulleri-sahiplerini-buldu-h7748.html |access-date=31 May 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160612103431/http://www.magazinsortie.com/magazin/22-mgd-altin-objektif-odulleri-sahiplerini-buldu-h7748.html |archive-date=2016-06-12}}</ref> |En İyi Romantik ve Komedi Dizisi Erkek Oyuncu <br /><br /> ''Eng yaxshi romantik va komediya televizion aktyori''|| {{Gʻolib}} |- |TelevizyonDizisi.com 2016 ÖDÜLLERİ <br /><br /> ''Televizion Seriyalar 2016-Yil''<ref name="televizyondizisi1">{{Veb manbasi|url=http://www.televizyondizisi.com/iste-2016-en-iyileri-kiralik-ask-ekibi-plaketlerimizi-teslim-aldi/304686/33/|sarlavha=İşte 2016 En İyileri: Kiralık Aşk Ekibi Plaketlerini Teslim Aldı|nashriyot=Televizyon Dizisi|kirish sanasi=2016-06-15|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160611101954/http://www.televizyondizisi.com/iste-2016-en-iyileri-kiralik-ask-ekibi-plaketlerimizi-teslim-aldi/304686/33|arxivsana=2016-06-11}}</ref> |En İyi Erkek Oyuncu <br /><br /> Eng yaxshi televizion aktyor|| {{Gʻolib}} |- |TelevizyonDizisi.com 2016 ÖDÜLLERİ <br /><br /> ''Televizion Seriyalar 2016-Yil''<ref name="televizyondizisi1" /> |En İdeal dizi çifti (Defne-Ömer) <br /><br /> ''Eng yaxshi televizion juftlik (Defne-Omer)''|| {{Gʻolib}} |- |43. Panten Altın Kelebek ÖDÜLLERİ <br /><br /> ''43-chi Oltin kapalak''<ref name="autogenerated1">{{Veb manbasi|url=http://www.ntv.com.tr/galeri/yasam/pantene-altin-kelebek-odullerini-kim-kazandi-iste-odul-alanlar,3GxV665oI02mgR34A0-aDQ/HS6D0AHJrUWSnucOSVUz3Q|sarlavha=Pantene Altın Kelebek Ödülleri|nashriyot=ntv.com.tr|kirish sanasi=2016-11-13|arxivsana=2016-11-22|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161122012001/http://www.ntv.com.tr/galeri/yasam/pantene-altin-kelebek-odullerini-kim-kazandi-iste-odul-alanlar,3GxV665oI02mgR34A0-aDQ/HS6D0AHJrUWSnucOSVUz3Q}}</ref> |En İyi Komedi Dizisi Erkek Oyuncu <br /><br /> ''Eng yaxshi televizion komediya aktyori''|| {{Gʻolib}} |} == Televizion va bosma reklama == {| class="wikitable sortable" ! colspan="5" style="background:LightSteelBlue" |'''Reklama va jurnal hisoboti''' |- ! style="background:#ccc;" | Yil ! style="background:#ccc;" | asl ism ! style="background:#ccc;" | Koʻrinish ! style="background:#ccc;" | Muallif ! style="background:#ccc;" | Eslatmalar |- | rowspan="4" | '''2015 yil''' | Derimod | Oyoq kiyimlari | Omer Faruk Sorak | Bocek YapIm |- | Uslub vaqtlari <ref>{{Veb manbasi|familiya=Uluc|ism=Aysegul|url=http://www.stylishtimes.net/2015/01/interview-bars-arduc.html|sarlavha=Interview: Barış Arduç|nashriyot=StylishTimes|sana=30 January 2015|kirish sanasi=2016-06-15|arxivsana=2016-06-30|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160630235852/http://www.stylishtimes.net/2015/01/interview-bars-arduc.html}}</ref> | Jurnal | Aysegul Uluch | Jurnal muqovasi va intervyu |- | Kosmopolit <ref>{{Veb manbasi|url=http://arsiv.cosmopolitanturkiye.com/unl-90501-10.html|sarlavha=Cosmopolitan – Barış Arduç|ish=Arsiv.cosmopolitanturkiye.com|kirish sanasi=2016-06-15|arxivsana=2015-09-04|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150904015830/http://arsiv.cosmopolitanturkiye.com/unl-90501-10.html}}</ref> | Jurnal | - | Jurnal muqovasi va intervyu |- | Marketing Yevropa va Anatoliya <ref>{{Veb manbasi|url=https://issuu.com/me-a/docs/mea_046a|sarlavha=marketing europe & anatolia Sayı: 046 by Eksantrik Produksiyon|nashriyot=Issuu.com|kirish sanasi=2016-06-15|arxivsana=2016-08-07|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160807074900/https://issuu.com/me-a/docs/mea_046a}}</ref> | Jurnal | - | Jurnal muqovasi va intervyu |- | rowspan="6" | '''2016 yil''' | Istanbul hayoti <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.istanbullife.com.tr/kiralik-askla-yilbasi/roportaj/404.aspx|sarlavha=KİRALIK AŞK'LA YILBAŞI|nashriyot=Istanbullife.com|kirish sanasi=2016-06-15|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160628052513/http://www.istanbullife.com.tr/kiralik-askla-yilbasi/roportaj/404.aspx|arxivsana=2016-06-28}}</ref> | Jurnal | Ana sahifa | Jurnal muqovasi va intervyu |- | G.Q. <ref>{{Veb manbasi|url=http://gq.com.tr/populer/azimli-bay-arduc|sarlavha=Azimli Bay Arduç|nashriyot=Gq.com.tr|kirish sanasi=2016-06-15|arxivsana=2016-08-08|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160808211502/http://gq.com.tr/populer/azimli-bay-arduc}}</ref> | Jurnal | Serhat Burak Kuru | Jurnal muqovasi va intervyu <ref>{{Veb manbasi|url=http://gq.com.tr/arama-sonuc?keyword=baris%20arduc|sarlavha=#GQMOTY2015 Yılın Kadını Sıla Sahnede|nashriyot=GQ.com.tr|kirish sanasi=2015-12-04}}</ref> |- | [[Vogue (jurnal)|Vogue]] <ref>{{Veb manbasi|url=http://vogue.com.tr/moda/vogue-men-haziran-2016|sarlavha=Vogue Men Haziran 2016|nashriyot=Vogue.com.tr|kirish sanasi=2016-06-15|arxivsana=2016-06-04|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160604081058/http://vogue.com.tr/moda/vogue-men-haziran-2016}}</ref> | Jurnal | Gozde Atakoglu, Mina Tanay | Jurnal muqovasi va intervyu |- | Hurriyet Pazar <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.hurriyet.com.tr/galeri-40225144?p=1|sarlavha=Hürriyet Pazar|nashriyot=Hürriyet.com.tr|kirish sanasi=2016-09-17|arxivsana=2016-09-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160921132627/http://www.hurriyet.com.tr/galeri-40225144?p=1}}</ref> | Jurnal | Xoqon Gence, Muhsin Akgun | Jurnal muqovasi va intervyu |- | Garanti banki <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.haberler724.com/baris-arduc-garanti-reklamindaki-guzel-deren-talu-cikti/3409/|sarlavha=haberler 7/24|nashriyot=Haberler724.com|kirish sanasi=2016-10-31|arxivsana=2016-10-30|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161030051816/http://www.haberler724.com/baris-arduc-garanti-reklamindaki-guzel-deren-talu-cikti/3409/}}</ref> | Bank | Bora Egemen | Bank dasturi reklama |- | GQ | Jurnal | - | Jurnal muqovasi va intervyu |} == Manbalar == {{Manbalar|узкие|refs=<ref name=autogenerated3>{{cite web |url=http://www.ekoldrama.com/ |title=Ekol Drama |publisher=Ekoldrama.com |accessdate=2016-06-16 |archive-date=2016-11-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161125232831/http://ekoldrama.com/ |deadlink=no }}</ref> <ref name=autogenerated2>{{cite web |url=http://www.sakm.net/index/sadri-alisik/ |title=Sadri Family Theatre |publisher=Sakm.net |accessdate=2016-06-16 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160426020248/http://www.sakm.net/index/sadri-alisik |archivedate=2016-04-26 |deadlink=yes }}</ref>}} == Havolalar == * [https://kinoturkey.ru/tureckie-aktery/344-barysh-arduch.html Barysh Arduç] [https://kinoturkey.ru/ KinoTurtsiya veb-saytida.] [https://kinoturkey.ru/ RU] * [https://web.archive.org/web/20161124195637/http://www.ahmetkoralturk.com/barisarduc.html BaglI Oldugu Menajerlik AjansI] * [https://web.archive.org/web/20180630000150/http://www.sinematurk.com/arama/?a=kiralik+Ask Baris Arduchning SinemaTurk profili] * [http://www.televizyondizisi.com/kiralik-ask-dizisi-star-tv/251412/48/%7Cerişimtarihi=24 2016 yil iyun] (mavjud havola) [[Turkum:Turkiyalik modellar]] [[Turkum:Alifbo boʻyicha shaxsiyatlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1987-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:9-oktabrda tugʻilganlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] bpf3ux9nqmhnifbcot0few8hwx3p8ph Munozara:Kornelis Kornelisson van Xaarlem 1 784082 2816397 2022-08-28T18:16:21Z Xasanboy off 77665 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Pablo Dorado 0 784083 2816400 2022-08-28T18:18:12Z Erkyul 72475 „[[:ru:Special:Redirect/revision/120646503|Дорадо, Пабло]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki   {| class="infobox infobox-073f53328a35d26b " data-name="Футболист" style="font-size:96%;" ! colspan="2" class="infobox-above " scope="colgroup" style="font-size:110%;" |<div class="ts_Спортсмен_имя"><div class="icon" style="">[[Fayl:Soccerball_mark.svg|link=Файл:Soccerball_mark.svg|alt=Футбол|20x20px|Futbol]]</div><div class="label">'''Pablo Dorado'''</div></div> |- | colspan="2" class="infobox-image " style="" | <span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P18">[[Файл:Пабло_Дорадо.jpg|frameless|350x350px]]</span> |- ! colspan="2" class="infobox-header " scope="colgroup" style="" |Umumiy ma'lumotlar |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |Tug'ilgan sana va joyi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |<span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P569">[[1908-yil]] [[22-iyun]]</span><span style="display:none">(<span class="bday">1908-06-22</span>)</span><br /><span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P19">[[Urugvay]],[[Montevideo]]</span> |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |O'limi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |[[1878-yil]] [[18-noyabr]]<span style="display:none">(<span class="dday">1978-11-18</span>)</span> <span class="nowrap">(70 yosh)</span><br /><span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P20">[[Urugvay]],[[Montevideo]]</span> |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |Fuqaroligi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |<span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P27"><span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1532">[[Fayl:Flag_of_Uruguay.svg|link=Файл:Flag_of_Uruguay.svg|alt=Флаг Уругвая|border|20x20px|Urugvay bayrog'i]] [[Urugvay]]</span></span> |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |Bo'yi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |<span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P2048">175 sm</span> |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |Ampulasi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |[[Hujumchi]] |- | colspan="2" class="infobox-table plainlist" style="text-align:center;text-align:left;" | {| class="ts-Спортивная_карьера-table threecolumns stripped" ! colspan="3" class="infobox-header" scope="colgroup" |Klubdagi faoliyati<ref group="*" name="club2" /> |- class="nowrap odd" |1927—1931 |[[Fayl:Flag_of_Uruguay.svg|link=Файл:Flag_of_Uruguay.svg|alt=Флаг Уругвая|border|20x20px|Urugvay bayrog'i]] [[Belya Vista]] |101 (29) |- class="nowrap even" |1931—1935 |[[Fayl:Flag_of_Argentina_(alternative).svg|link=Файл:Flag_of_Argentina_(alternative).svg|alt=Флаг Аргентины (1812—1985)|border|20x20px|Argentina bayrogʻi (1812-1985)]] [[River Pleyt]] |20 (1) |- class="nowrap odd" |1936—1940 |[[Fayl:Flag_of_Uruguay.svg|link=Файл:Flag_of_Uruguay.svg|alt=Флаг Уругвая|border|20x20px|Urugvay bayrog'i]] [[Belya Vista]] |89 (24) |- ! colspan="3" class="infobox-header" scope="colgroup" |Terma jamoada<ref group="*" name="national" /> |- class="nowrap odd" |1929—1932 |<span class="flagicon">[[Fayl:Flag_of_Uruguay.svg|link=Файл:Flag_of_Uruguay.svg|alt=Уругвай|border|20x20px|Urugvay]]</span> [[Urugvay]] |7 (3) |} |- ! colspan="2" class="infobox-header " scope="colgroup" style="" |Xalqaro medallar |- | colspan="2" class="infobox-medals plainlist" style="text-align:center;text-align:left;" | {| style="margin:0 0 -2px;" ! colspan="3" class="infobox-header" scope="colgroup" style="background:#dcebff" |Jahon chempionati |- class="nowrap" style="text-align:center;" | data-wikidata-qualifier-id="P166" style="background-color:gold;; font-weight:bold;" |Oltin | colspan="2" style="text-align:center;" |[[Urugvay 1930]] |- | style="width:27%; padding:0;" | | style="width:53%; padding:0;" | | style="width:20%; padding:0;" | |} |- | colspan="2" class="noplainlist" style="text-align:center;text-align:left;padding:0.2em 0 0.4em; font-size:80%; color:#555555;" | <references group="*"> <ref name="club2" group="*"> Количество игр и голов за профессиональный клуб считается только для различных лиг национальных чемпионатов. </ref> <ref name="national" group="*"> Количество игр и голов за национальную сборную в официальных матчах. </ref> </references> |- | colspan="2" class="infobox-below " style=";" |<span class="wikidata-claim" data-wikidata-claim-id="Q357405$acfac4d5-46a4-03ea-a813-808317a747c2" data-wikidata-property-id="P373"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak">[[Fayl:Commons-logo.svg|link=Category:Pablo_Dorado|alt=Логотип Викисклада|20x20px]] <nowiki/>[[c:Category:Pablo Dorado|Медиафайлы на Викискладе]]</span></span> |} [[Категория:Проект:Футбол:Последняя правка в 2022 году]] [[Категория:Персоналии по алфавиту]] [[Категория:Спортсмены по алфавиту]] [[Категория:Футболисты по алфавиту]] '''Pablo Dorado''' ({{Lang-es|Pablo Dorado}})—[[Urugvay|urugvaylik]] futbolchi,[[Hujumchi (futbol)|hujumchi]].[[1930]]-yilda [[1930-yilgi FIFA Jahon chempionati|birinchi jahon chempioni]] bo'lgan [[Urugvay milliy futbol terma jamoasi|Urugvay terma jamoasi futbolchisi]].Jahon chempionati finallari tarixidagi ilk gol muallifi. Futbolchilik faoliyatini [[1920-lar|1920]]-yillarning o‘rtalarida poytaxtning "[[Beya Vista]]" jamoasida boshlagan.1929-yildan 1932-yilgacha u Urugvay milliy terma jamoasida yettita o'yin o'tkazib,uchta gol urgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.rsssf.com/miscellaneous/uru-recintlp.html|sarlavha=Uruguay - Record International Players|familiya=Luis Fernando Passo Alpuin|sana=2012-03-06|nashriyot=RSSSF|til=en|kirish sanasi=2013-01-25|arxivurl=https://www.webcitation.org/6E8MC8EzR?url=http://www.rsssf.com/miscellaneous/uru-recintlp.html|arxivsana=2013-02-02}}</ref>.Dorado g'alaba qozongan 1930-yilgi jahon chempionatida uchta o'yin o'tkazdi va ikkita gol urdi,shu jumladan [[Argentina milliy futbol terma jamoasi|Argentina terma jamoasiga]] qarshi finalda 12-daqiqada hisobni ochdi.[[Ernesto Mascheroni|Ernesto Maskeroni]] bilan birga chempion jamoaning eng yosh futbolchilaridan biri edi. [[1930-yilgi FIFA Jahon chempionati|Jahon chempionatidan]] so'ng Pablo Dorado "[[Belya Vista]]" jamoasidan [[Argentina|Argentinaning]] "[[River Pleyt]]" jamoasiga ko'chib o'tdi va u yerda [[1932]]-yilda Argentina chempioni bo'ldi. U o'zining vatani Bella Vista shahrida futbolchi sifatidagi faoliyatini yakunlagan. == Yutuqlari == * [[Argentina chempioni]]-[[Argentina futbol chempionati 1932 yil|1932]] * [[Jahon chempioni]]-[[1930-yilgi FIFA Jahon chempionati|1930]] == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> == Havolalar == * Профиль на сайте FIFA.com (англ.) * [https://web.archive.org/web/20160305060604/http://www.mediotiempo.com/jugador/pablo-dorado%26id_liga%3D9%26id_torneo%3D22 Профиль на mediotiempo.com] * [http://once-onze.narod.ru/ARGENTINA/D/DM/Dorado_Pablo.pdf Профиль игрока на once-onze] [[Turkum:Urugvay futbolchilari]] [[Turkum:1978-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:18-noyabrda vafot etganlar]] [[Turkum:1908-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:22-iyunda tugʻilganlar]] lyuey1e4zthqtw94fkzr3vnixgqaahk 2816415 2816400 2022-08-28T18:35:18Z Erkyul 72475 Xatolar to'g'irlandi wikitext text/x-wiki   {| class="infobox infobox-073f53328a35d26b " data-name="Футболист" style="font-size:96%;" ! colspan="2" class="infobox-above " scope="colgroup" style="font-size:110%;" |<div class="ts_Спортсмен_имя"><div class="icon" style="">[[Fayl:Soccerball_mark.svg|link=Файл:Soccerball_mark.svg|alt=Футбол|20x20px|Futbol]]</div><div class="label">'''Pablo Dorado'''</div></div> |- ! colspan="2" class="infobox-header " scope="colgroup" style="" |Umumiy ma'lumotlar |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |Tug'ilgan sana va joyi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |<span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P569">[[1908-yil]] [[22-iyun]]</span><span style="display:none">(<span class="bday">1908-06-22</span>)</span><br /><span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P19">[[Urugvay]],[[Montevideo]]</span> |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |O'limi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |[[1878-yil]] [[18-noyabr]]<span style="display:none">(<span class="dday">1978-11-18</span>)</span> <span class="nowrap">(70 yosh)</span><br /><span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P20">[[Urugvay]],[[Montevideo]]</span> |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |Fuqaroligi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |<span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P27"><span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1532">[[Fayl:Flag_of_Uruguay.svg|link=Файл:Flag_of_Uruguay.svg|alt=Флаг Уругвая|border|20x20px|Urugvay bayrog'i]] [[Urugvay]]</span></span> |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |Bo'yi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |<span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P2048">175 sm</span> |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |Ampulasi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |[[Hujumchi]] |- | colspan="2" class="infobox-table plainlist" style="text-align:center;text-align:left;" | {| class="ts-Спортивная_карьера-table threecolumns stripped" ! colspan="3" class="infobox-header" scope="colgroup" |Klubdagi faoliyati<ref group="*" name="club2" /> |- class="nowrap odd" |1927—1931 |[[Fayl:Flag_of_Uruguay.svg|link=Файл:Flag_of_Uruguay.svg|alt=Флаг Уругвая|border|20x20px|Urugvay bayrog'i]] [[Belya Vista]] |101 (29) |- class="nowrap even" |1931—1935 |[[Fayl:Flag_of_Argentina_(alternative).svg|link=Файл:Flag_of_Argentina_(alternative).svg|alt=Флаг Аргентины (1812—1985)|border|20x20px|Argentina bayrogʻi (1812-1985)]] [[River Pleyt]] |20 (1) |- class="nowrap odd" |1936—1940 |[[Fayl:Flag_of_Uruguay.svg|link=Файл:Flag_of_Uruguay.svg|alt=Флаг Уругвая|border|20x20px|Urugvay bayrog'i]] [[Belya Vista]] |89 (24) |- ! colspan="3" class="infobox-header" scope="colgroup" |Terma jamoada<ref group="*" name="national" /> |- class="nowrap odd" |1929—1932 |<span class="flagicon">[[Fayl:Flag_of_Uruguay.svg|link=Файл:Flag_of_Uruguay.svg|alt=Уругвай|border|20x20px|Urugvay]]</span> [[Urugvay]] |7 (3) |} |- ! colspan="2" class="infobox-header " scope="colgroup" style="" |Xalqaro medallar |- | colspan="2" class="infobox-medals plainlist" style="text-align:center;text-align:left;" | {| style="margin:0 0 -2px;" ! colspan="3" class="infobox-header" scope="colgroup" style="background:#dcebff" |Jahon chempionati |- class="nowrap" style="text-align:center;" | data-wikidata-qualifier-id="P166" style="background-color:gold;; font-weight:bold;" |Oltin | colspan="2" style="text-align:center;" |[[Urugvay 1930]] |- | style="width:27%; padding:0;" | | style="width:53%; padding:0;" | | style="width:20%; padding:0;" | |} |- | colspan="2" class="noplainlist" style="text-align:center;text-align:left;padding:0.2em 0 0.4em; font-size:80%; color:#555555;" | <references group="*"> <ref name="club2" group="*"> Количество игр и голов за профессиональный клуб считается только для различных лиг национальных чемпионатов. </ref> <ref name="national" group="*"> Количество игр и голов за национальную сборную в официальных матчах. </ref> </references> |- | colspan="2" class="infobox-below " style=";" |<span class="wikidata-claim" data-wikidata-claim-id="Q357405$acfac4d5-46a4-03ea-a813-808317a747c2" data-wikidata-property-id="P373"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak">[[Fayl:Commons-logo.svg|link=Category:Pablo_Dorado|alt=Логотип Викисклада|20x20px]] <nowiki/>[[c:Category:Pablo Dorado|Медиафайлы на Викискладе]]</span></span> |} '''Pablo Dorado''' ({{Lang-es|Pablo Dorado}})—[[Urugvay|urugvaylik]] futbolchi,[[Hujumchi (futbol)|hujumchi]].[[1930]]-yilda [[1930-yilgi FIFA Jahon chempionati|birinchi jahon chempioni]] bo'lgan [[Urugvay milliy futbol terma jamoasi|Urugvay terma jamoasi futbolchisi]].Jahon chempionati finallari tarixidagi ilk gol muallifi. Futbolchilik faoliyatini [[1920-lar|1920]]-yillarning o‘rtalarida poytaxtning "[[Beya Vista]]" jamoasida boshlagan.1929-yildan 1932-yilgacha u Urugvay milliy terma jamoasida yettita o'yin o'tkazib,uchta gol urgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.rsssf.com/miscellaneous/uru-recintlp.html|sarlavha=Uruguay - Record International Players|familiya=Luis Fernando Passo Alpuin|sana=2012-03-06|nashriyot=RSSSF|til=en|kirish sanasi=2013-01-25|arxivurl=https://www.webcitation.org/6E8MC8EzR?url=http://www.rsssf.com/miscellaneous/uru-recintlp.html|arxivsana=2013-02-02}}</ref>.Dorado g'alaba qozongan 1930-yilgi jahon chempionatida uchta o'yin o'tkazdi va ikkita gol urdi,shu jumladan [[Argentina milliy futbol terma jamoasi|Argentina terma jamoasiga]] qarshi finalda 12-daqiqada hisobni ochdi.[[Ernesto Mascheroni|Ernesto Maskeroni]] bilan birga chempion jamoaning eng yosh futbolchilaridan biri edi. [[1930-yilgi FIFA Jahon chempionati|Jahon chempionatidan]] so'ng Pablo Dorado "[[Belya Vista]]" jamoasidan [[Argentina|Argentinaning]] "[[River Pleyt]]" jamoasiga ko'chib o'tdi va u yerda [[1932]]-yilda Argentina chempioni bo'ldi. U o'zining vatani Bella Vista shahrida futbolchi sifatidagi faoliyatini yakunlagan. == Yutuqlari == * [[Argentina chempioni]]-[[Argentina futbol chempionati 1932 yil|1932]] * [[Jahon chempioni]]-[[1930-yilgi FIFA Jahon chempionati|1930]] == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references>2.Профиль на сайте FIFA.com (англ.) 3.[https://web.archive.org/web/20160305060604/http://www.mediotiempo.com/jugador/pablo-dorado%26id_liga%3D9%26id_torneo%3D22 Профиль на mediotiempo.com] 4.[http://once-onze.narod.ru/ARGENTINA/D/DM/Dorado_Pablo.pdf Профиль игрока на once-onze] [[Turkum:Urugvay futbolchilari]] [[Turkum:1978-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:18-noyabrda vafot etganlar]] [[Turkum:1908-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:22-iyunda tugʻilganlar]] 49ysracc07u40iqhl4h8inugnmdxwsh 2816459 2816415 2022-08-28T19:27:19Z Erkyul 72475 Xatolar to'g'irlandi wikitext text/x-wiki   {| class="infobox infobox-073f53328a35d26b " data-name="Футболист" style="font-size:96%;" ! colspan="2" class="infobox-above " scope="colgroup" style="font-size:110%;" |<div class="ts_Спортсмен_имя"><div class="icon" style="">[[Fayl:Soccerball_mark.svg|link=Файл:Soccerball_mark.svg|alt=Футбол|20x20px|Futbol]]</div><div class="label">'''Pablo Dorado'''</div></div> |- ! colspan="2" class="infobox-header " scope="colgroup" style="" |Umumiy ma'lumotlar |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |Tug'ilgan sana va joyi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |<span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P569">[[1908-yil]] [[22-iyun]]</span><span style="display:none">(<span class="bday">1908-06-22</span>)</span><br /><span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P19">[[Urugvay]],[[Montevideo]]</span> |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |O'limi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |[[1878-yil|1978-yil]] [[18-noyabr]]<span style="display:none">(<span class="dday">1978-11-18</span>)</span> <span class="nowrap">(70 yosh)</span><br /><span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P20">[[Urugvay]],[[Montevideo]]</span> |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |Fuqaroligi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |<span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P27"><span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1532">[[Fayl:Flag_of_Uruguay.svg|link=Файл:Flag_of_Uruguay.svg|alt=Флаг Уругвая|border|20x20px|Urugvay bayrog'i]] [[Urugvay]]</span></span> |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |Bo'yi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |<span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P2048">175 sm</span> |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |Ampulasi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |[[Hujumchi]] |- | colspan="2" class="infobox-table plainlist" style="text-align:center;text-align:left;" | {| class="ts-Спортивная_карьера-table threecolumns stripped" ! colspan="3" class="infobox-header" scope="colgroup" |Klubdagi faoliyati<ref group="*" name="club2" /> |- class="nowrap odd" |1927—1931 |[[Fayl:Flag_of_Uruguay.svg|link=Файл:Flag_of_Uruguay.svg|alt=Флаг Уругвая|border|20x20px|Urugvay bayrog'i]] [[Belya Vista]] |101 (29) |- class="nowrap even" |1931—1935 |[[Fayl:Flag_of_Argentina_(alternative).svg|link=Файл:Flag_of_Argentina_(alternative).svg|alt=Флаг Аргентины (1812—1985)|border|20x20px|Argentina bayrogʻi (1812-1985)]] [[River Pleyt]] |100 (20) |- class="nowrap odd" |1936—1940 |[[Fayl:Flag_of_Uruguay.svg|link=Файл:Flag_of_Uruguay.svg|alt=Флаг Уругвая|border|20x20px|Urugvay bayrog'i]] [[Belya Vista]] |89 (24) |- ! colspan="3" class="infobox-header" scope="colgroup" |Terma jamoada<ref group="*" name="national" /> |- class="nowrap odd" |1929—1932 |<span class="flagicon">[[Fayl:Flag_of_Uruguay.svg|link=Файл:Flag_of_Uruguay.svg|alt=Уругвай|border|20x20px|Urugvay]]</span> [[Urugvay]] |7 (3) |} |- ! colspan="2" class="infobox-header " scope="colgroup" style="" |Xalqaro medallar |- | colspan="2" class="infobox-medals plainlist" style="text-align:center;text-align:left;" | {| style="margin:0 0 -2px;" ! colspan="3" class="infobox-header" scope="colgroup" style="background:#dcebff" |Jahon chempionati |- class="nowrap" style="text-align:center;" | data-wikidata-qualifier-id="P166" style="background-color:gold;; font-weight:bold;" |Oltin | colspan="2" style="text-align:center;" |[[Urugvay 1930]] |- | style="width:27%; padding:0;" | | style="width:53%; padding:0;" | | style="width:20%; padding:0;" | |} |- | colspan="2" class="noplainlist" style="text-align:center;text-align:left;padding:0.2em 0 0.4em; font-size:80%; color:#555555;" | <references group="*"> <ref name="club2" group="*"> Количество игр и голов за профессиональный клуб считается только для различных лиг национальных чемпионатов. </ref> <ref name="national" group="*"> Количество игр и голов за национальную сборную в официальных матчах. </ref> </references> |- | colspan="2" class="infobox-below " style=";" |<span class="wikidata-claim" data-wikidata-claim-id="Q357405$acfac4d5-46a4-03ea-a813-808317a747c2" data-wikidata-property-id="P373"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak">[[Fayl:Commons-logo.svg|link=Category:Pablo_Dorado|alt=Логотип Викисклада|20x20px]] <nowiki/>[[c:Category:Pablo Dorado|Медиафайлы на Викискладе]]</span></span> |} '''Pablo Dorado''' ({{Lang-es|Pablo Dorado}})—[[Urugvay|urugvaylik]] futbolchi,[[Hujumchi (futbol)|hujumchi]].[[1930]]-yilda [[1930-yilgi FIFA Jahon chempionati|birinchi jahon chempioni]] bo'lgan [[Urugvay milliy futbol terma jamoasi|Urugvay terma jamoasi futbolchisi]].Jahon chempionati finallari tarixidagi ilk gol muallifi. Futbolchilik faoliyatini [[1920-lar|1920]]-yillarning o‘rtalarida poytaxtning "[[Beya Vista]]" jamoasida boshlagan.1927-yildan 1931-yilgacha "Belya Vista" jamoasi safida to'p urgan.1929-yildan 1932-yilgacha u Urugvay milliy terma jamoasida yettita o'yin o'tkazib,uchta gol urgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.rsssf.com/miscellaneous/uru-recintlp.html|sarlavha=Uruguay - Record International Players|familiya=Luis Fernando Passo Alpuin|sana=2012-03-06|nashriyot=RSSSF|til=en|kirish sanasi=2013-01-25|arxivurl=https://www.webcitation.org/6E8MC8EzR?url=http://www.rsssf.com/miscellaneous/uru-recintlp.html|arxivsana=2013-02-02}}</ref>.Dorado g'alaba qozongan 1930-yilgi jahon chempionatida uchta o'yin o'tkazdi va ikkita gol urdi,shu jumladan [[Argentina milliy futbol terma jamoasi|Argentina terma jamoasiga]] qarshi finalda 12-daqiqada hisobni ochdi.[[Ernesto Mascheroni|Ernesto Maskeroni]] bilan birga chempion jamoaning eng yosh futbolchilaridan biri edi.Pablo Dorado Urugvay terma jamoasi tarkibida 7 o'yinda maydonga tushdi va 3 ta gol urdi.Bu gollari birinchi jahon chempionatida Ruminiyaga 1 ta,finalda Argentinaga 1 ta gol uradi.1932-yil 18-mayda Argentina terma jamoasiga qarshi o'rtoqlik uchrashuvida 1 ta gol uradi. [[1930-yilgi FIFA Jahon chempionati|Jahon chempionatidan]] so'ng Pablo Dorado "[[Belya Vista]]" jamoasidan [[Argentina|Argentinaning]] "[[River Pleyt]]" jamoasiga ko'chib o'tdi va u yerda [[1932]]-yilda Argentina chempioni bo'ldi."River Pleyt" jamoasi tarkibida 100 ta o'yinda 20 bor raqib darvozasini ishg'ol qilgan."River Pleyt" jamoasida 1931-yildan 1935-yilgacha faoliyat yuritgan.Keyinchalik ya'ni 1936-yil o'zining ilk jamoasi "Belya Vista" jamoasiga qaytdi va 1940-yilgacha shu jamoada to'p surdi.1940-yil professional futbolchi sifatidagi faoliyatini yakunlagan."Belya Vista" jamoasiga ikkinchi qaytishidagi faoliyati davomida ancha mazmunli to'p surgan."Belya Vista" jamoasida 362 marta maydonga tushib raqiblar darvozasini 53 bor nishonga olgan.Umuman klublar miqyosida 462 o'yinda 73 ta gol uradi.1978-yil 18-noyabr Urugvay poytaxti Montevideoda 70 yoshda vafot etdi. == Yutuqlari == * [[Argentina chempioni]]-[[Argentina futbol chempionati 1932 yil|1932]] * [[Jahon chempioni]]-[[1930-yilgi FIFA Jahon chempionati|1930]] == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references>2.Профиль на сайте FIFA.com (англ.) 3.[https://web.archive.org/web/20160305060604/http://www.mediotiempo.com/jugador/pablo-dorado%26id_liga%3D9%26id_torneo%3D22 Профиль на mediotiempo.com] 4.[http://once-onze.narod.ru/ARGENTINA/D/DM/Dorado_Pablo.pdf Профиль игрока на once-onze] [[Turkum:Urugvay futbolchilari]] [[Turkum:1978-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:18-noyabrda vafot etganlar]] [[Turkum:1908-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:22-iyunda tugʻilganlar]] rhveeed48vqfpfldqmlkwm14i5wcriu 2816460 2816459 2022-08-28T19:27:34Z Erkyul 72475 wikitext text/x-wiki   {| class="infobox infobox-073f53328a35d26b " data-name="Футболист" style="font-size:96%;" ! colspan="2" class="infobox-above " scope="colgroup" style="font-size:110%;" |<div class="ts_Спортсмен_имя"><div class="icon" style="">[[Fayl:Soccerball_mark.svg|link=Fayl:Soccerball_mark.svg|alt=Futbol|20x20px|Futbol]]</div><div class="label">'''Pablo Dorado'''</div></div> |- ! colspan="2" class="infobox-header " scope="colgroup" style="" |Umumiy maʼlumotlar |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |Tugʻilgan sana va joyi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |<span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P569">[[1908-yil]] [[22-iyun]]</span><span style="display:none">(<span class="bday">1908-06-22</span>)</span><br /><span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P19">[[Urugvay]],[[Montevideo]]</span> |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |Oʻlimi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |[[1878-yil|1978-yil]] [[18-noyabr]]<span style="display:none">(<span class="dday">1978-11-18</span>)</span> <span class="nowrap">(70 yosh)</span><br /><span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P20">[[Urugvay]],[[Montevideo]]</span> |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |Fuqaroligi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |<span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P27"><span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1532">[[Fayl:Flag_of_Uruguay.svg|link=Fayl:Flag_of_Uruguay.svg|alt=Flag Urugvaya|border|20x20px|Urugvay bayrogʻi]] [[Urugvay]]</span></span> |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |Boʻyi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |<span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P2048">175 sm</span> |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |Ampulasi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |[[Hujumchi]] |- | colspan="2" class="infobox-table plainlist" style="text-align:center;text-align:left;" | {| class="ts-Спортивная_карьера-table threecolumns stripped" ! colspan="3" class="infobox-header" scope="colgroup" |Klubdagi faoliyati<ref group="*" name="club2" /> |- class="nowrap odd" |1927—1931 |[[Fayl:Flag_of_Uruguay.svg|link=Fayl:Flag_of_Uruguay.svg|alt=Flag Urugvaya|border|20x20px|Urugvay bayrogʻi]] [[Belya Vista]] |101 (29) |- class="nowrap even" |1931—1935 |[[Fayl:Flag_of_Argentina_(alternative).svg|link=Fayl:Flag_of_Argentina_(alternative).svg|alt=Flag Argentini (1812—1985)|border|20x20px|Argentina bayrogʻi (1812-1985)]] [[River Pleyt]] |100 (20) |- class="nowrap odd" |1936—1940 |[[Fayl:Flag_of_Uruguay.svg|link=Fayl:Flag_of_Uruguay.svg|alt=Flag Urugvaya|border|20x20px|Urugvay bayrogʻi]] [[Belya Vista]] |89 (24) |- ! colspan="3" class="infobox-header" scope="colgroup" |Terma jamoada<ref group="*" name="national" /> |- class="nowrap odd" |1929—1932 |<span class="flagicon">[[Fayl:Flag_of_Uruguay.svg|link=Fayl:Flag_of_Uruguay.svg|alt=Urugvay|border|20x20px|Urugvay]]</span> [[Urugvay]] |7 (3) |} |- ! colspan="2" class="infobox-header " scope="colgroup" style="" |Xalqaro medallar |- | colspan="2" class="infobox-medals plainlist" style="text-align:center;text-align:left;" | {| style="margin:0 0 -2px;" ! colspan="3" class="infobox-header" scope="colgroup" style="background:#dcebff" |Jahon chempionati |- class="nowrap" style="text-align:center;" | data-wikidata-qualifier-id="P166" style="background-color:gold;; font-weight:bold;" |Oltin | colspan="2" style="text-align:center;" |[[Urugvay 1930]] |- | style="width:27%; padding:0;" | | style="width:53%; padding:0;" | | style="width:20%; padding:0;" | |} |- | colspan="2" class="noplainlist" style="text-align:center;text-align:left;padding:0.2em 0 0.4em; font-size:80%; color:#555555;" | <references group="*"> <ref name="club2" group="*"> Kolichestvo igr i golov za professionalniy klub schitaetsya tolko dlya razlichnix lig natsionalnix chempionatov. </ref> <ref name="national" group="*"> Kolichestvo igr i golov za natsionalnuyu sbornuyu v ofitsialnix matchax. </ref> </references> |- | colspan="2" class="infobox-below " style=";" |<span class="wikidata-claim" data-wikidata-claim-id="Q357405$acfac4d5-46a4-03ea-a813-808317a747c2" data-wikidata-property-id="P373"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak">[[Fayl:Commons-logo.svg|link=Category:Pablo_Dorado|alt=Logotip Vikisklada|20x20px]] <nowiki/>[[c:Category:Pablo Dorado|Mediafayli na Vikisklade]]</span></span> |} '''Pablo Dorado''' ({{Lang-es|Pablo Dorado}})—[[Urugvay|urugvaylik]] futbolchi,[[Hujumchi (futbol)|hujumchi]].[[1930]]-yilda [[1930-yilgi FIFA Jahon chempionati|birinchi jahon chempioni]] boʻlgan [[Urugvay milliy futbol terma jamoasi|Urugvay terma jamoasi futbolchisi]].Jahon chempionati finallari tarixidagi ilk gol muallifi. Futbolchilik faoliyatini [[1920-lar|1920]]-yillarning o‘rtalarida poytaxtning „[[Beya Vista]]“ jamoasida boshlagan.1927-yildan 1931-yilgacha „Belya Vista“ jamoasi safida toʻp urgan.1929-yildan 1932-yilgacha u Urugvay milliy terma jamoasida yettita oʻyin oʻtkazib, uchta gol urgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.rsssf.com/miscellaneous/uru-recintlp.html|sarlavha=Uruguay - Record International Players|familiya=Luis Fernando Passo Alpuin|sana=2012-03-06|nashriyot=RSSSF|til=en|kirish sanasi=2013-01-25|arxivurl=https://www.webcitation.org/6E8MC8EzR?url=http://www.rsssf.com/miscellaneous/uru-recintlp.html|arxivsana=2013-02-02}}</ref>.Dorado gʻalaba qozongan 1930-yilgi jahon chempionatida uchta oʻyin oʻtkazdi va ikkita gol urdi, shu jumladan [[Argentina milliy futbol terma jamoasi|Argentina terma jamoasiga]] qarshi finalda 12-daqiqada hisobni ochdi.[[Ernesto Mascheroni|Ernesto Maskeroni]] bilan birga chempion jamoaning eng yosh futbolchilaridan biri edi.Pablo Dorado Urugvay terma jamoasi tarkibida 7 oʻyinda maydonga tushdi va 3 ta gol urdi.Bu gollari birinchi jahon chempionatida Ruminiyaga 1 ta, finalda Argentinaga 1 ta gol uradi.1932-yil 18-mayda Argentina terma jamoasiga qarshi oʻrtoqlik uchrashuvida 1 ta gol uradi. [[1930-yilgi FIFA Jahon chempionati|Jahon chempionatidan]] soʻng Pablo Dorado „[[Belya Vista]]“ jamoasidan [[Argentina|Argentinaning]] „[[River Pleyt]]“ jamoasiga koʻchib oʻtdi va u yerda [[1932]]-yilda Argentina chempioni boʻldi."River Pleyt" jamoasi tarkibida 100 ta oʻyinda 20 bor raqib darvozasini ishgʻol qilgan."River Pleyt" jamoasida 1931-yildan 1935-yilgacha faoliyat yuritgan.Keyinchalik yaʼni 1936-yil oʻzining ilk jamoasi „Belya Vista“ jamoasiga qaytdi va 1940-yilgacha shu jamoada toʻp surdi.1940-yil professional futbolchi sifatidagi faoliyatini yakunlagan."Belya Vista" jamoasiga ikkinchi qaytishidagi faoliyati davomida ancha mazmunli toʻp surgan."Belya Vista" jamoasida 362 marta maydonga tushib raqiblar darvozasini 53 bor nishonga olgan.Umuman klublar miqyosida 462 oʻyinda 73 ta gol uradi.1978-yil 18-noyabr Urugvay poytaxti Montevideoda 70 yoshda vafot etdi. == Yutuqlari == * [[Argentina chempioni]]-[[Argentina futbol chempionati 1932 yil|1932]] * [[Jahon chempioni]]-[[1930-yilgi FIFA Jahon chempionati|1930]] == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references>2.Profil na sayte FIFA.com (angl.) 3.[https://web.archive.org/web/20160305060604/http://www.mediotiempo.com/jugador/pablo-dorado%26id_liga%3D9%26id_torneo%3D22 Profil na mediotiempo.com] 4.[http://once-onze.narod.ru/ARGENTINA/D/DM/Dorado_Pablo.pdf Profil igroka na once-onze] [[Turkum:Urugvay futbolchilari]] [[Turkum:1978-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:18-noyabrda vafot etganlar]] [[Turkum:1908-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:22-iyunda tugʻilganlar]] qw1a76ph8cuuwqogyko9fr1rn17vz7j Pokiston milliy futbol terma jamoasi 0 784084 2816402 2022-08-28T18:19:03Z Ahror Akramovich 75193 „{{Milliy futbol jamoasi | Name = '''Pokiston milliy futbol terma jamoasi''' | Nickname = *{{nowrap|{{lang|it|'' Pak Shaheen پاک شاہین''}} (Pokiston lochinlari)}} | Badge = Flag of Pakistan.svg | Badge_size = 180px | Association = {{nowrap|{{lang|it|''[[Pokiston Futbol Federatsiyasi]]''}} (PFF)}} | Sub-confederation = [[Janubiy Osiyo futbol federatsiyasi|SAFF]] (Janubiy Osiyo) | Confederation = Osiyo Futbol Konfederatsiy...“ yozuvi orqali yangi sahifa yaratildi wikitext text/x-wiki {{Milliy futbol jamoasi | Name = '''Pokiston milliy futbol terma jamoasi''' | Nickname = *{{nowrap|{{lang|it|'' Pak Shaheen پاک شاہین''}} (Pokiston lochinlari)}} | Badge = Flag of Pakistan.svg | Badge_size = 180px | Association = {{nowrap|{{lang|it|''[[Pokiston Futbol Federatsiyasi]]''}} (PFF)}} | Sub-confederation = [[Janubiy Osiyo futbol federatsiyasi|SAFF]] (Janubiy Osiyo) | Confederation = [[Osiyo Futbol Konfederatsiyasi|AFC]] (OSIYO) | Coach = {{bayroq|PAK}} [[Tariq Lutfi]] | Captain = | Most caps = [[Jaffar Khan]] (44) | Top scorer = [[Muhammad Essa]] (11) | Home Stadium = [[Jinnah Sports stadioni]]<br />[[Punjab stadioni]]<br />[[People's Football stadioni]] | Rapists = | FIFA code = PAK | FIFA Rank = 195 ↑ 1 {{Nowrap|Avgust 2022,}} | FIFA max = 140 | FIFA max date = {{Nowrap|Fevral 1993,}} | FIFA min = 205 | FIFA min date = {{Nowrap|Iyun 2019,}} | Elo Rank = 202 | Elo max = 96 | Elo max date = {{Nowrap|Dekabr 1959,}} | Elo min = 208 | Elo min date = {{Nowrap|2012,}} | pattern_la1 = _PAK17home | pattern_b1 = _PAK17home | pattern_ra1 = _PAK17home | pattern_sh1 = | pattern_so1 = | leftarm1 = 003300 | body1 = FFFFFF | rightarm1 = 003300 | shorts1 = FFFFFF | socks1 = FFFFFF | pattern_la2 = _PAK17away | pattern_b2 = _PAK17away | pattern_ra2 = _PAK17away | pattern_sh2 = | pattern_so2 = | leftarm2 = 009644 | body2 = 1C7F66 | rightarm2 = 009644 | shorts2 = 006400 | socks2 = 006400 | First game = {{fb|IRN|1925}} 5-1 {{fb|PAK}} <br /> ([[Tehron]], [[Eron]]; 27 Oktyabr 1950) | Largest win = {{fb|THA}} 0-7 {{fb|PAK}} <br /> ([[Kuala Lumpur]], [[Malayziya]]; 5 Avgust 1960)<ref>{{cite web|url=https://www.fifa.com/live-scores/teams/country=pak/men/matches/index.html#year1960|archive-url=https://web.archive.org/web/20160620162333/http://www.fifa.com/live-scores/teams/country=pak/men/matches/index.html#year1960|url-status=dead|archive-date=20 June 2016|title=Live Scores - Pakistan - Matches - FIFA.com|last=FIFA.com|website=FIFA.com}}</ref> <br /> {{fb|PAK}} 9-2 {{fb|Guam}} <br /> ([[Taypey]], [[Tayvan]]; 6 Aprel 2008)<ref>{{cite web|url=https://www.fifa.com/live-scores/teams/country=pak/men/matches/index.html#year2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20160620162333/http://www.fifa.com/live-scores/teams/country=pak/men/matches/index.html#year2008|url-status=dead|archive-date=20 June 2016|title=Live Scores - Pakistan - Matches - FIFA.com|last=FIFA.com|website=FIFA.com}}</ref> <br /> {{fb|PAK}} 7-0 {{fb|BHU}} <br /> ([[Dakka]], [[Bangladesh]]; 8 Dekabr 2009)<ref>{{cite web|url=https://www.fifa.com/live-scores/teams/country=pak/men/matches/index.html#year2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20160620162333/http://www.fifa.com/live-scores/teams/country=pak/men/matches/index.html#year2009|url-status=dead|archive-date=20 June 2016|title=Live Scores - Pakistan - Matches - FIFA.com|last=FIFA.com|website=FIFA.com}}</ref> | Largest loss = {{fb|IRN}} 9-1 {{fb|PAK}}<br />([[Tehron]], [[Eron]]; 12 Mart 1969)<br />{{fb|PAK}} 0-8 {{fb|IRQ}} <br /> ([[Amman]], [[Iordaniya]]; 28 May 1993) | 2ndRegional name = [[SAFF Chempionati]] | 2ndRegional cup apps = 11 | 2ndRegional cup first = [[1993 yil Janubiy Osiyo mintaqaviy hamkorlik assotsiatsiyasi oltin kubogi|1993]] | 2ndRegional cup best = Uchinchi oʻrin ([[1997 yil Janubiy Osiyo futbol federatsiyasi oltin kubogi|1997]]) | 3rdRegional name = [[OFK Chaqiruv Kubogi]] | 3rdRegional cup apps = 1 | 3rdRegional cup first = [[2006 yil OFK Chaqiruv kubogi|2006]] | 3rdRegional cup best = Guruh bosqichi ([[2006 yil OFK Chaqiruv kubogi|2006]]) | Confederations cup apps = | Confederations cup first = | Confederations cup best = }} '''Pokiston milliy futbol jamoasi''' [[FIFA]] tomonidan ruxsat etilgan musobaqalarda [[Pokiston]] sharafini himoya qiladi va [[Pokiston]]da [[futbol]] boʻyicha boshqaruv organi boʻlgan Pokiston Futbol Federatsiyasi tomonidan nazorat qilinadi. Pokiston 1948-yilda FIFAga aʼzo boʻldi va [[Osiyo Futbol Konfederatsiyasi]]ga qoʻshildi va uning terma jamoasi 1950-yilda debyut qildi. Pokiston ikki yilda bir marta oʻtkaziladigan Janubiy Osiyo Futbol Federatsiyasi chempionati va Janubiy Osiyo oʻyinlarida ishtirok etadi. Pokiston futbol jamoasi Janubiy Osiyo o‘yinlarida to‘rt marta: 1989, 1991, 2004 va 2006-yillarda oltin medalni qo‘lga kiritdi. Pokiston hech qachon Janubiy Osiyo mintaqasidan tashqarida biror yirik turnirda qatnasha olmagan. Janubiy Osiyoda kriketning kuchli taʼsiri tufayli futbol Pokistonda mashhurlikka erisha olmadi. 2020-yil holatiga koʻra Pokiston [[Osiyo]]da hech qachon [[FIFA Jahon chempionati]] saralash oʻyinida gʻalaba qozonmagan yagona jamoadir. == Tarix == === 1950-yillar — Pokistonning xalqaro debyuti === Pokiston xalqaro debyutini 1950-yil oktyabr oyida [[Eron]] va [[Iroq]]da oʻtkazdi. Pokiston birinchi oʻyinda [[Eron milliy futbol terma jamoasi|Eron]]ga qarshi 5:1 hisobida magʻlub boʻldi. Pokistonning navbatdagi xalqaro safari Kolombo kubogida boʻlib oʻtdi, unda jamoa [[Hindiston]]ga qarshi birinchi oʻyinni oʻtkazdi va golsiz durang bilan yakunlandi. 50-yillarda Pokiston 1954-yilda Hindistonda, keyin 1955 yilda Sharqiy Pokistonda va 1954 yilda [[Filippin]]da va 1958 yilda [[Yaponiya]]da boʻlib oʻtgan Osiyo oʻyinlarida, Kolombo kubogida ishtirok etdi. === 1960-1970-yillarning boshlari === 1960-yillarning boshlarida Pokiston Pokiston futboli tarixidagi eng yaxshi oʻyinchilardan birini yetishtirdi, [[Abdul Ghafoor Majna]] „Pokistonlik Pele“ va „Pokistonning qora marvaridi“ laqabini oldi.<ref>{{cite web|url=https://www.footballpakistan.com/2012/09/abdul-ghafoor-majna-1938-2012-by-riaz-ahmed/|title=Abdul Ghafoor Majna (1938-2012) by Riaz Ahmed|website=footballpakistan.com|publisher=Football Pakistan|access-date=7 September 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20130131011242/https://www.footballpakistan.com/2012/09/abdul-ghafoor-majna-1938-2012-by-riaz-ahmed/|archive-date=31 January 2013|url-status=dead}}</ref> Abdul Ghafoor Majna Pokiston milliy futbol jamoasi [[Osiyo]]ning eng yaxshi 10 jamoasiga kirganda faoliyat yuritgan. The Express Tribune xabariga koʻra, u "Pokiston futbol jamoasi SSSR, BAA va Xitoyni magʻlub etishga muvaffaq boʻlgan davrda jamoaning haqiqiy afsonasi edi.<ref>{{Cite news|url=https://tribune.com.pk/story/433130/pakistani-pele-was-a-football-encyclopaedia/|title=Pakistani Pele was a 'football encyclopaedia' {{!}} The Express Tribune|date=2012-09-08|work=The Express Tribune|access-date=2018-07-07|language=en-US|archive-date=8 July 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180708022827/https://tribune.com.pk/story/433130/pakistani-pele-was-a-football-encyclopaedia/|url-status=live}}</ref> Pokiston birinchi RDC kubogida oʻynagan va uchinchi oʻrinni egallagan. 1967-yilda Saudiya Arabistoniga qarshi bir qator oʻrtoqlik oʻyinlari oʻtkazib, barchasi durang bilan yakunlangan. Yil oxirida Pokiston Osiyo Kubogi saralashida Birma va Kambodjaga qarshi oʻyinda magʻlub boʻldi va [[Hindiston]]ga qarshi soʻnggi oʻyinda durang oʻynadi. Keyin ular ikkinchi RDC kubogiga mezbonlik qilishdi va [[Turkiya]]ga 4-7 hisobida magʻlubiyatga uchrab yana uchinchi oʻrinni egalladi. 1969-yilda ular oʻrtoqlik turnirida ishtirok etish uchun [[Eron]]ga yoʻl olishdi va unda [[Iroq]]qa qarshi 2:1 hisobida gʻalaba qozonishdi va Eronga 7:0 hisobida magʻlub boʻlishdi. 1971-yilgi [[Bangladesh]] ozodlik urushi natijasida Sharqiy Pokiston Bangladesh Xalq Respublikasiga aylandi va natijada Pokiston jamoasi bengaliyalik futbolchilarni chaqirish huquqidan mahrum boʻldi. 1970-yillar boshida milliy terma jamoaning ishtiroki RDC kubogi va 1974-yilgi [[Osiyo o'yinlari]] va 1978 yilda [[Janubiy Koreya milliy futbol terma jamoasi]]ga qarshi yagona oʻrtoqlik oʻyini bilan cheklandi. Bu davrdagi eng koʻzga koʻringan natija Turkiya bilan 2:2 hisobidagi durang edi. === 1980-1990 (koʻtarilish va tushish) === 1982-yilgi Qirol kubogida Pokiston [[Indoneziya]]ga qarshi oʻyinda golsiz durang oʻynadi, bu jamoaning 1962-yildan beri ilk bor oʻz darvozasi daxlsizligini taʼminladi. [[Tailand milliy futbol terma jamoasi|Tailand]]ga magʻlub boʻlgach, [[Malayziya milliy futbol terma jamoasi|Malayziya]] ustidan 3:2 hisobida gʻalaba qozondi va [[Xitoy]]ga qarshi yaqin oʻyinda magʻlub boʻlgan boʻlsa-da Singapurga qarshi soʻnggi oʻyinda 1:0 hisobida gʻalaba qozonishdi. Pokiston 1982-yilda Eron, Bangladesh, Ummon va Nepal ishtirokidagi oʻrtoqlik turniriga mezbonlik qilgan. Lochinlar musobaqani Bangladesh ustidan 2:1 hisobidagi gʻalaba bilan boshlangan. Keyin ular [[Eron]]ga magʻlub boʻlishdi, lekin ajoyib qaytish qilishdi va Nepalni 2:0 hisobida magʻlub etishdi. Ummonga qarshi kechgan o‘yin durang boʻlib, Pokiston turnirni ikkinchi o‘rin bilan yakunlandi. Biroq, 1984-yilda terma jamoa Osiyo Kubogi saralashida 5 oʻyindan 4 tasida magʻlub boʻlgan va yagona gʻalaba Shimoliy Yamanga qarshi qayd etilgan hisob 4:1. Milliy terma jamoa 1985-yilda yana bir turnirga mezbonlik qilgan, bu safar Shimoliy Koreya, Indoneziya, Bangladesh va Nepalni taklif qilgan. Shimoliy koreyaliklarga qarshi golsiz durang jamoani kuchaytirdi va ular Nepalni 1:0 hisobida magʻlub etishdi. Biroq Bangladesh va Indoneziyaga qarshi so‘nggi ikki o‘yindagi mag‘lubiyat bilan ular yana ikkinchi o‘rinni egallashdi. Janubiy Osiyo o‘yinlarida Pokiston terma jamoasi Nepalga penaltilar seriyasida mag‘lub bo‘lib, to‘rtinchi o‘rinni egalladi. 1986-yilgi Osiyo oʻyinlarida Pokiston barcha oʻyinlarida magʻlub boʻlgan. Biroq oradan bir yil oʻtib, Janubiy Osiyo oʻyinlarida bronza medali uchun bahsda Bangladeshga qarshi bahsda 1:0 hisobida gʻalaba qozongan. 1988-yilda ular Osiyo Kubogi saralash oʻyinlarida magʻlub boʻlishdi. Pokiston 1989-yilda jahon chempionatiga chiqish uchun ilk bor urinishlarini amalga oshirgan. Ammo, birorta o‘yinda g‘alaba qozona olmagan. Milliy terma jamoa bir necha oy oʻtgach, finalda Bangladeshni 1:0 hisobida magʻlub etib, Janubiy Osiyo oʻyinlarida oltin medalni qoʻlga kiritdi. === 1990-2003 yillar (pasayish) === Pokiston 1990-yildagi uchta oʻyinda ham magʻlubiyatga uchragan holda Osiyo oʻyinlarida yana bir muddat oldin chiqib ketdi. 1991-yilgi Janubiy Osiyo oʻyinlarida Pokiston finalda Maldiv orollarini 2:0 hisobida magʻlub etib, ikkinchi oltin medalini qoʻlga kiritdi. Yil oxirida birinchi SAFF kubogi boʻlib oʻtdi va milliy terma jamoa toʻrtinchi oʻrinni egalladi, ammo 1993-yilgi Janubiy Osiyo oʻyinlarida ular guruh bosqichidan oʻta olmadilar. 1995-yilda Pokiston SAFF kubogi guruh bosqichidan toʻplar farqiga koʻra chiqib ketdi. 1996-1997 yillar oraligʻida terma jamoa Osiyo kubogi va jahon chempionati saralash bosqichidagi barcha oʻyinlarda magʻlub boʻlgan. Pokiston 1997-yilgi SAFF kubogida uchinchi oʻrin uchun pley-offda Shri-Lanka ustidan 1:0 hisobidagi gʻalaba evaziga uchinchi boʻldi. 1999-yilgi SAFF kubogida Pokiston oʻz guruhida oxirgi oʻrinni egalladi va Pokiston ham toʻliq xalqaro musobaqalarni oʻtkazish uchun soʻnggi Janubiy Osiyo oʻyinlarining guruh bosqichidan chiqa olmadi. === 2004-2013 (Yangi oʻzgarishlar) === 2004-yilda Pokiston futbolida oʻzgarishlar yuz berdi, bu vaqtga kelib yangi maʼmuriyat ishga tushdi va yangi milliy liga ishga tushdi. Uchta oʻyin seriyasida [[Hindiston milliy futbol terma jamoasi|Hindiston]]ga qarshi gʻalaba, yakuniy oʻyin lochinlar uchun 3:0 hisobida yakunlandi va ular 2005-yilgi SAFF kubogining yarim finaliga yoʻl olishdi. Ular yarim finalda amaldagi chempion Bangladeshga qarshi o‘yinda 0:1 hisobida mag‘lub bo‘lishdi. 2012-yilning yagona oʻyini noyabr oyida Singapurga qarshi oʻtkazilgan va u oʻz uyida Pokistonni 4:0 hisobida magʻlub etgandi. Pokiston 2013-yilni yaxshi boshladi va Nepalga qarshi ikkita o‘yinda Hasan Bashirning ajoyibligi evaziga bir xil 1:0 hisobida g‘alaba qozondi. Maldiv orollari bilan 1:1 hisobida durang oʻynadi, ammo ketma-ket oʻyinlar tufayli Pokiston soʻnggi oʻyinda Maleda 3:0 hisobida magʻlub boʻldi. === 2013-2017 yillar === Pokiston terma jamoasi [[Bishkek]]da 2014-yilgi OFK Chaqiruv kubogi saralashida maydonga tushdi va [[Tojikiston]]ga 0:1 hisobida mag‘lub bo‘ldi. Keyingi oʻyinda ham Qirgʻizistonga 1:0 hisobida magʻlub boʻldi, ammo Hasan Bashir va Kaleemulloh Pokiston Makaoni 2:0 hisobida magʻlub etishga yordam berdi. Pokiston avgust oyida [[Afg'oniston]]ga qarshi oʻrtoqlik oʻyinida maydonga tushdi va xorijlik futbolchilarsiz 3:0 hisobida magʻlub boʻldi. Murabbiy Zaviša Milosavljević ishdan boʻshatildi va uning oʻrniga 2013-yilgi SAFF chempionatida Shahzad Anwarga murabbiylik boʻyicha maslahatchi boʻlgan bahraynlik Mohammad Al-Shamlan tayinlandi. === 2017-yil FIFA tomonidan toʻxtatilishi === 2017-yil 10-oktabrda [[FIFA]] tomonidan Pokiston barcha futbol faoliyatidan to‘xtatilgan.<ref>{{cite web|url=https://www.fifa.com/governance/news/y=2017/m=10/news=fifa-suspends-the-pakistan-football-federation-2913299.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20171011181900/http://www.fifa.com/governance/news/y=2017/m=10/news=fifa-suspends-the-pakistan-football-federation-2913299.html|url-status=dead|archive-date=11 October 2017|title=FIFA suspends the Pakistan Football Federation|last=FIFA.com|date=11 October 2017}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.fifa.com/governance/news/y=2018/m=3/news=fifa-lifts-suspension-of-pakistan-football-federation.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20180315211736/http://www.fifa.com/governance/news/y=2018/m=3/news=fifa-lifts-suspension-of-pakistan-football-federation.html|url-status=dead|archive-date=15 March 2018|title=FIFA lifts suspension of Pakistan Football Federation|last=FIFA.com|date=14 March 2018}}</ref> === Toʻxtatib turishdan keyin (2018 — 2020) === [[FIFA]] 2018-yilning 13-martida PFF aʼzoligini tikladi. Avgustda Osiyo oʻyinlari va sentyabrda SAFF kubogi yaqinlashayotgani munosabati bilan Pokiston futbol jamoasining tayyorgarlik koʻrishga vaqti juda kam edi. PFF braziliyalik yangi bosh murabbiy José Antonio Nogueira bilan shartnoma imzolaganini eʼlon qildi va [[Lahor]]da tayyorgarlikni boshladi. == Jamoa imiji == === Uy stadioni === [[File:Jinnah Sports Stadium.JPG|alt=Jinnah Sports Stadium located in Islamabad|thumb|203x203px|Jinnah Sports Stadium Islomobodda joylashgan]] [[File:Stadium f.jpg|thumb|200px|Punjab stadioni (Lahor) asosiy kirish joyi.]] Pokiston mavjud boʻlgan dastlabki ellik yil davomida oʻz uy uchrashuvlarini butun mamlakat boʻylab oʻtkazdi. Ular dastlab kriket maydonlaridan foydalanganlar, keyinroq futbol stadionlariga oʻtishgan. Pokiston butun mamlakat boʻylab bir qator turli maydonlarda oʻynadi, ammo 2003-yilga kelib, asosan Lahordagi Panjob stadionini asosiy joy sifatida qabul qilishga qaror qildi, [[Islomobod]]dagi Jinnah Sports Stadium va [[Karachi]]ning Xalq Futbol Stadioni. Panjob stadioni uy uchrashuvlari uchun mavjud emas edi. === Toʻplam === Pokiston terma jamoasining uy libosida doim yashil rangli futbolka va oq shorti boʻlgan. Ranglar Pokiston bayrogʻidan olingan boʻlib, yashil maydon boʻlib, markazida oq yarim oy va besh nurli yulduz, koʻtaruvchi tomonida esa vertikal oq chiziq tasvirlangan. Mehmon libosi rangi bir necha bor oʻzgargan.<ref>{{cite web| url=http://www.pak.gov.pk/Flag.aspx| title=Government of Pakistan: Flag description| publisher=Pakistan.gov.pk| access-date=11 December 2007| archive-date=17 January 2008| archive-url=https://web.archive.org/web/20080117160833/http://www.pak.gov.pk/Flag.aspx| url-status=live}}</ref> Milliy terma jamoa oq shortili oq koʻylak yoki yashil shortili oq koʻylakdan foydalangan. Tarixiy jihatdan yashil shortilar bilan oq koʻylak eng koʻp ishlatiladigan rang kombinatsiyasi hisoblanadi. === Homiylar === {| class="wikitable" |- ! Homiy ! Davr |- | {{flagicon|USA}} Vision | 2011–2013 |- | {{flagicon|PAK}} Forward | 2013–2015 |- | {{flagicon|UK}} Joshila | 2018–2019 |} [[File:Pak Coaching Staff.jpg|thumb|250px|Pokiston futbol jamoasining murabbiylar shtabi.]] == Murabbiylar shtabi == {| class="wikitable" |- ! Lavozim ! Ism-sharif |- |Texnik direktor |{{flagicon|ESP}} Daniel Limones |- |Bosh murabbiy |{{flagicon|PAK}} [[Tariq Lutfi]] |- |Jamoa menejeri |{{flagicon|PAK}} Ayaz Butt |- |Yordamchi murabbiy |{{flagicon|PAK}} [[Muhammad Essa]] <br/> {{flagicon|PAK}} Muhammad Habib <br/> {{flagicon|PAK}} [[Gohar Zaman]] |- |Darvozabonlar murabbiyi |{{flagicon|PAK}} Aslam Khan |- |Fitnes murabbiyi |{{flagicon|PAK}} Shahzaib Haider |- |Video tahlilchisi |{{flagicon|PAK}} Shahrukh Sohail |- |Shifokor |{{flagicon|PAK}} Dr.Zaf Iqbal |- |Fizioterapevt |{{flagicon|PAK}} Kamran Mehdi |} === Murabbiylik tarixi === {{Div col|colwidth=22em}} * {{flagicon|ENG}} [[George Ainsley]] (1959–1962) * {{flagicon|GER}} [[Bert Trautmann]] (1980–1983) * {{flagicon|GER}} [[Burkhard Ziese]] (1987–1990) * Various (1990–2000) * {{flagicon|ENG}} [[Dave Burns (football manager)|Dave Burns]] (2000–2001) * {{flagicon|ENG}} [[John Layton]] (2001–2002) * {{flagicon|SVK}} [[Joseph Herel]] (2002–2003) * {{flagicon|CHN}} [[Wang Xiaohe]] (2003–2004) * {{flagicon|PAK}} [[Tariq Lutfi]] (2004–2005) * {{flagicon|BHR}} [[Salman Sharida]] (2005–2007) * {{flagicon|PAK}} [[Akhtar Mohiuddin]] (2007–2008) * {{flagicon|PAK}} [[Shahzad Anwar]] (2008, caretaker) * {{flagicon|AUT}} [[György Kottán]] (2009–2010) * {{flagicon|ENG}} [[Graham Roberts]] (2010–2011) * {{flagicon|PAK}} [[Tariq Lutfi]] (2011, caretaker) * {{flagicon|SER}} [[Zaviša Milosavljević]] (2011–2013) * {{flagicon|PAK}} [[Shahzad Anwar]] (2013, caretaker) * {{flagicon|BHR}} [[Mohammad Al-Shamlan]] (2013–2015) * {{flagicon|PAK}} [[Shahzad Anwar]] (2015–2017) * {{flagicon|BRA}} [[José Antonio Nogueira]] (2018–2019) {{div col end}} == Futbolchilar == === Hozirgi tarkib === {{nat fs g start}} {{nat fs g player|no=1|pos=GK|name=[[Yousuf Butt]]|age={{Birth date and age|1989|10|18|df=y}}|caps=19|goals=0|club=[[AB Tårnby]]|clubnat=DEN}} {{nat fs g player|no=22|pos=GK|name=[[Ahsanullah Ahmed]]|age={{Birth date and age|1995|02|25|df=y}}|caps=2|goals=0|club=[[SSGC F.C.|Sui Southern Gas]]|clubnat=PAK}} {{nat fs g player|no=20|pos=GK|name=[[Muzammil Hussain]]|age={{Birth date and age|1993|09|06|df=y}}|caps=2|goals=0|club=[[WAPDA F.C.|WAPDA]]|clubnat=PAK}} {{nat fs break}} {{nat fs g player|no=2|pos=DF|name=[[Muhammad Umer Hayat]]|age={{Birth date and age|1996|10|22|df=y}}|caps=3|goals=0|club=[[WAPDA F.C.|WAPDA]]|clubnat=PAK}} {{nat fs g player|no=3|pos=DF|name=[[Abdullah Qazi]]|age={{Birth date and age2|2018|9|4|1995|03|25|df=y}}|caps=5|goals=0|club=[[La Máquina FC|La Máquina]]|clubnat=USA}} {{nat fs g player|no=4|pos=DF|name=[[Yaqoob Butt]]|age={{Birth date and age|1988|09|18|df=y}}|caps=5|goals=0|club=[[Ledøje-Smørum Fodbold]]|clubnat=DEN}} {{nat fs g player|no=6|pos=DF|name=[[Zesh Rehman]] ([[Captain (association football)|Captain]])|age={{Birth date and age|1983|10|14|df=y}}|caps=25|goals=1|club=''Retired''|clubnat=}} {{nat fs g player|no=14|pos=DF|name=[[Ali Khan Niazi]]|age={{Birth date and age|2000|12|14|df=y}}|caps=0|goals=0|club=[[K-Electric F.C.|K-Electric]]|clubnat=PAK}} {{nat fs g player|no=17|pos=DF|name=[[Ali Uzair]]|age={{Birth date and age|1996|10|14|df=y}}|caps=2|goals=0|club=[[WAPDA F.C.|WAPDA]]|clubnat=PAK}} {{nat fs break}} {{nat fs g player|no=8|pos=MF|name=[[Mehmood Khan]]|age={{Birth date and age|1991|06|10|df=y}}|caps=10|goals=0|club=[[KRL F.C.|Khan Research Laboratories]]|clubnat=PAK}} {{nat fs g player|no=18|pos=MF|name=[[Samir Nabi]]|age={{Birth date and age|1996|12|16|df=y}}|caps=2|goals=0|club=[[Hereford F.C.|Hereford]]|clubnat=ENG}} {{nat fs g player|no=19|pos=MF|name=[[Navid Rahman]]|age={{Birth date and age|1996|05|26|df=y}}|caps=2|goals=0|club=[[North Mississauga SC]]|clubnat=CAN}} {{nat fs g player|no=23|pos=MF|name=[[Rahis Nabi]]|age={{Birth date and age|1999|04|15|df=y}}|caps=2|goals=0|club=[[Redditch United F.C. | Redditch Utd]]|clubnat=ENG}} {{nat fs break}} {{nat fs g player|no=7|pos=FW|name=[[Ahmed Faheem]]|age={{Birth date and age|1994|12|04|df=y}}|caps=3|goals=1|club=[[WAPDA F.C.|WAPDA]]|clubnat=PAK}} {{nat fs g player|no=9|pos=FW|name=[[Muhammad Ali (footballer, born 1989)|Muhammad Ali]]|age={{Birth date and age|1989|09|02|df=y}}|caps=15|goals=2|club=[[Greve Fodbold|Greve]]|clubnat=DEN}} {{nat fs g player|no=10|pos=FW|name=[[Hassan Bashir]] ([[Captain (association football)|Vice-Captain]])|age={{Birth date and age|1987|01|07|df=y}}|caps=22|goals=9|club=[[AB Tårnby]]|clubnat=DEN}} {{nat fs g player|no=11|pos=FW|name=[[Adnan Mohammad]]|age={{Birth date and age|1996|07|02|df=y}}|caps=3|goals=0|club=[[Lyngby BK|Lyngby]]|clubnat=DEN}} {{nat fs g player|no=12|pos=FW|name=[[Tabish Hussain]]|age={{Birth date and age|2001|06|06|df=y}}|caps=2|goals=0|club=[[Osset United]]|clubnat=ENG}} {{nat fs g player|no=16|pos=FW|name=[[Muhammad Riaz (footballer)|Muhammad Riaz]]|age={{Birth date and age|1996|02|27|df=y}}|caps=8|goals=2|club=[[Asia Ghee Mills F.C.|Asia Ghee Mills]]|clubnat=PAK}} {{nat fs g end}} === Natijalar === {{Col-begin}} {{Col-break}} ===Eng ko'p o'yinda ishtirok=== {| class="wikitable sortable" style="text-align:center;" |- !width=30px|Daraja ! style="width:150px;"|Futbolchi !width=50px|Ishtirok !width=50px|Gollar ! style="width:100px;"|Davr |- |1 |align="left"|[[Jaffar Khan]] |44 |0 |2001–2013 |- |2 |align="left"|[[Samar Ishaq]] |42 |3 |2006–2013 |- |3 |align="left"|[[Muhammad Essa]] |37 |11 |2001–2009 |- |4 |align="left"|[[Haroon Yousaf]] |30 |3 |1993–2003 |- |5 |align="left"|[[Tanveer Ahmed (footballer)|Tanveer Ahmed]] |29 |3 |1999–2008 |- |6 |align="left"|[[Adnan Ahmed]] |27 |4 |2007–2013 |- |rowspan=2|7 |align="left"|'''[[Muhammad Adil]]''' |26 |0 |2011–hozir |- |align="left"|'''[[Kaleemullah Khan (footballer)|Kaleemullah Khan]]''' |26 |4 |2011–hozir |- |rowspan=3|9 |align="left"|[[Abdul Aziz (footballer)|Abdul Aziz]] |25 |0 |2005–2011 |- |align="left"|[[Zesh Rehman]] |25 |1 |2005–2019 |- |align="left"|'''[[Saddam Hussain (footballer)|Saddam Hussain]]''' |25 |0 |2011–hozir |- |} {{Col-break}} ===Eng yaxshi to'purarlar=== {| class="wikitable sortable" style="text-align:center;" |- !width=30px|Daraja ! style="width:150px;"|Futbolchi !width=50px|Gollar !width=50px|Ishtirok !width=50px|Nisbat ! style="width:100px;"|Davr |- |1 |style="text-align:left;"|[[Muhammad Essa]] |11 |37 |{{#expr:11/37 round 2}} |2001–2009 |- |2 |style="text-align:left;"|'''[[Hassan Bashir]]''' |9 |22 |{{#expr:9/22 round 2}} |2012–hozir |- |3 |style="text-align:left;"|[[Arif Mehmood]] |7 |21 |{{#expr:7/21 round 2}} |2005–2012 |- |4 |style="text-align:left;"|[[Sarfraz Rasool]] |6 |17 |{{#expr:6/17 round 2}} |1999–2003 |- |rowspan=2|5 |style="text-align:left;"|[[Safiullah Khan]] |5 |10 |{{#expr:5/10 round 2}} |2005–2009 |- |style="text-align:left;"|[[Gohar Zaman]] |5 |10 |{{#expr:5/10 round 2}} |1999–2002 |- |rowspan=4|7 |style="text-align:left;"|[[Masood Fakhri]] |4 |— |— |1952–1956 |- |style="text-align:left;"|[[Muhammad Qasim (footballer)|Muhammad Qasim]] |4 |15 |{{#expr:4/15 round 2}} |2007–2011 |- |style="text-align:left;"|'''[[Kaleemullah Khan (footballer)|Kaleemullah Khan]]''' |4 |26 |{{#expr:4/26 round 2}} |2011–hozir |- |style="text-align:left;"|[[Adnan Ahmed]] |4 |27 |{{#expr:4/27 round 2}} |2007–2013 |- |} {{col-end}} == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [http://www.pff.com.pk/ Pakistani Football Association] * [http://www.footballpakistan.com/ FPDC] {{AFC jamoalari}} [[Turkum:Pokistov]] [[Turkum:Milliy futbol terma jamoalari]] [[Turkum:Osiyo milliy futbol terma jamoalari]] qw8lu5r82dafeqqomfxf367432sefoe Munozara:Pokiston milliy futbol terma jamoasi 1 784085 2816405 2022-08-28T18:19:44Z Ahror Akramovich 75193 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Munozara:Barış Arduç 1 784086 2816413 2022-08-28T18:34:26Z Akhrarova Ezoza 56652 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Medialandshaft ma'nolari 0 784087 2816417 2022-08-28T18:39:44Z BaxtiyJahon 75776 „== Media landshaft == Media landshaft - bu umuman barcha ommaviy axborot vositalarining dinamik to'plami yoki ma'lum bir hududda (mamlakat, viloyat, shahar va boshqalar), ularning tarqalishi va aholi tomonidan talab darajasini o'rganadigan jarayonga berilgan atamadir. Media landshaftini aniqlashda albatta nashrning tirajini, chiqarilish davriyligini, shaklini hisobga olinadi. Shunday qilib, bu funksiyalar media landshaftni aniqlashda asoslangan m...“ yozuvi orqali yangi sahifa yaratildi wikitext text/x-wiki == Media landshaft == Media landshaft - bu umuman barcha ommaviy axborot vositalarining dinamik to'plami yoki ma'lum bir hududda (mamlakat, viloyat, shahar va boshqalar), ularning tarqalishi va aholi tomonidan talab darajasini o'rganadigan jarayonga berilgan atamadir. Media landshaftini aniqlashda albatta nashrning tirajini, chiqarilish davriyligini, shaklini hisobga olinadi. Shunday qilib, bu funksiyalar media landshaftni aniqlashda asoslangan ma'lumotlarning umumiy tahlili aniqlash imkonini berdi. Bu atama birinchi marta 1986-yilda amerikalik faylasuf, sotsiolog hindistonlik antropolog Arjun Appadurai tomonidan taklif qilingan U zamonaviy jamiyat tuzilishi nazariyasini taklif qiladi<ref name="dspace.spbu.ru">{{kitob manbasi |last1=Юй |first1=Цюжу |title=Современный медиаландшафт провинции Синьцзян-Уйгурского автономного района |date=28.08.2022 |publisher=Санкт-Петербург |location=Санкт-Петербург |pages=10-12 betlar |url=https://dspace.spbu.ru/bitstream/11701/12413/1/-Sovremennyj_medialandshaft_provincii_Sinczyan-Ujgurskogo_avtonomnogo_rajona__.pdf}}</ref> U tomonidan tomonidan bugungi jamiyatda ommaviy axborot vositalarining tabiatini o'rganish va uni ommaga tanishtirish va translyatsiya qilish uchun taklif qilingan akademik atama bo'lib. Bu nafaqat ommaviy kommunikatsiyaning ko'plab turlari mavjudligini, balki ularning hamma narsaga kirib borishini, kundalik hayotning bir qismiga aylanishini anglatadi. Ommaviy axborot vositalari zamonaviy dunyoda odamlarning tasavvurida hal qiluvchi omil hisoblanadi<ref>[https://sociological_dictionary.academic.ru/350/%D0%9C%D0%95%D0%94%D0%98%D0%90%D0%9B%D0%90%D0%9D%D0%94%D0%A8%D0%90%D0%A4%D0%A2 МЕДИАЛАНДШАФТ]</ref><ref>[https://voluntary.ru/termin/medialandshaft.html СОЦИОЛОГИЧЕСКАЯ ЭНЦИКЛОПЕДИЯ β]</ref> == Manbalar == {{manbalar}} 7sfixhwus7hk1xa56df24ir8ydij2z3 Foydalanuvchi munozarasi:Humoyun7740606 3 784088 2816423 2022-08-28T18:43:19Z Humoyun7740606 78119 Ergashev Humoyun Alisher o’g’li- farmasevt, blogger, texnolog, biotexnolog. wikitext text/x-wiki Ergashev Humoyun Alisher o’g’li - 1993-yili 22- fevral sanasida Toshkent shaxrida ziyolilar oilasida dunyoga kelgan. Faoliyati: Hozirda farmasevtika sohasida ko’p yutuqlarga erishgan. Hususan u yoshlik chog’idan dorixonada bolaligini o’tqazgan. 2009- 2012 yillar oralag’ida boshqa dorixonalarga ulgurji kompaniyalar mahsulotini distribyutorligi bilan shug’ullangan. 2013- yilda birinchi dorixonasini Toshkent shaxri chilonzor tumanida tashkil qilgan. 2013-2018- yillar oralig’igacha umumiy 9 ta ‘1111’ “Bahor farm biznes” fillialdan iborat dorixonalar tarmog’ini tashkil qilgan. 2018- yildan boshlab u “DAD LABORATORIES” nomli kompaniyaga asos soladi. Kompaniya BAD mahsulotlari ishlab chiqarish faoliyati bilan shug’ullanadi. Hozirda Kompaniyada 14 xildagi mahsulotlar ishlab chiqariladi. (Hususan: Biofit, Maxhair, Gelmin stop va hokazo) Blogerlik faoliyati: Ergashev Humoyun Alisher o’g’li bloggerlik faoliyatini 2020- yil fevral oyida boshlaydi. U bloggerlikni shunchaki qiziqishdan boshlagan. Lekin bu qiziqish uzoqqa cho’zilmagan. Instagramm sahifasi qulflanib qolgan. So’ngra 2022- yilda qaytadan bloggerlik faoliyatini boshlaydi. Faoliyat turi esa Farmasevtik mahsulot xizmat va dorilar haqida bloggerlikni boshlaydi. Hozirda vinerlik bilan ham shug’ullanmoqda. Hayoti va ijodi: Ergashev Humoyun Alisher o’g’lining bolalik chog’lari qiyinchilikda o’tadi. Hattoki maktabgacha ta’limga ham bormagan. 2000- yilda u Qarshi shaxar 1- gimnaziyada 1- sinfida tahsil oladi. 2001-yilda otasining hizmat faoliyati sababli Qarshi shaxar 26- maktabda o’qiydi. Taqdir taqazosi bilan ular 2003- yilda Toshkent shaxriga ko’chib kelishadi va Humoyun 3- sinfini Uchtepa tumanidagi 287- maktabda davom ettiradi. Yoshligidan botanika, biologiya, kimyo, odam anatormiyasi fanlarini juda qiziqish bilan urganadi. 2009-2012 yillarda qiziqish uni Farmasevtika instituti qoshidagi litseyda ta’lim olishga yetaklaydi va u yerda texnolog darajasida bitiradi. 2012-2017- yillarda Humoyun Toshkent farmasevtika institutida tahsil oladi. U talabalik chog’ida o’qishdan tashqari sohasiga oid ishlarda ishlashga ham majbur bo’ladi. Shu sababli Humoyunning bilimi ham amaliyotda ham nazariy bilimda rivojlana boradi. eb2lamp1afywvvvw91sfj3xpvd1i6rh Rafael Orozco Maestre 0 784089 2816426 2022-08-28T18:47:59Z JENOB 77990 Rafael José Orozco Maestre (talaffuzi: Rafael Jose Orosco Maestre; 24-mart, 1954 — 11-iyun, 1992), kolumbiyalik qoʻshiqchidir. U Kolumbiya musiqasining eng yaxshi vakillaridan biri, "El Binomio De Oro" guruhining qo'shiqchisi hisoblangan. wikitext text/x-wiki {{Infobox musiqachi|ismi=Rafael Orozco Maestre|asl_ismi=|tasvir=WhatsApp-Image-2021-06-11-at-7.16.39-AM-1024x1024.jpg|eni=|imzo=|sarlavha=|tugʻilgan_paytidagi_ismi=Rafael José Orozco Maestre|tavalludi_sanasi={{Tugʻilgan sanasi|1954|24|3}}|tavallud_joyi=[[Becerril]], Kolumbiya|vafot_sanasi={{vafot sanasi va yoshi|1992|11|6|1954|24|3}}|vafot_joyi=[[Barrankilya]], Kolumbiya|fuqaroligi={{COL}}|janr=Vallenato|faoliyat_yillari=|sovrinlar=|bolalari=|imdb_id=|sayt=}} '''Rafael José Orozco Maestre''' (talaffuzi: Rafael Jose Orosco Maestre; [[24-mart]], [[1954]] — [[11-iyun]], [[1992]]), [[Kolumbiya|kolumbiyalik]] [[Qoʻshiqchi|qoʻshiqchidir]]<ref>{{veb manbasi|url=https://www.elvallenato.com/artistas/biografia.php?artista=69&mas=Rafael%20Orozco|title=Biografía Rafael Orozco|website=Elvallenato.com Website}}</ref>. U Kolumbiya musiqasining eng yaxshi vakillaridan biri, "[[El Binomio De Oro]]" guruhining qo'shiqchisi hisoblangan.<ref>{{veb manbasi|url=https://www.radionacional.co/cultura/rafael-orozco-en-su-65-aniversario|title=Rafael Orozco en su 65 aniversario|website=Radio nacional}}</ref> == Diskografiya == '''Emilio Oviedo''' * 1975 - ''Adelante'' * 1975 - ''Con emoción'' '''Binomio de oro''' * 1977 - ''Binomio de oro'' * 1977 - ''Por lo alto'' * 1978 - ''Enamorado como siempre'' * 1978 - ''Los Elegidos'' * 1979 - ''Súper vallenato'' * 1980 - ''Clase aparte'' * 1980 - ''De caché'' * 1981 - ''5 años de oro'' * 1982 - ''Festival vallenato'' * 1982 - ''Fuera de serie'' * 1983 - ''Mucha calidad'' * 1984 - ''Somos vallenato'' * 1985 - ''Superior'' * 1986 - ''Binomio de oro'' * 1987 - ''En concierto'' * 1988 - ''Internacional'' * 1989 - ''De Exportación'' * 1990 - ''De fiesta con binomio de oro'' * 1991 - ''De américa'' * 1991 - ''Por siempre'' == Manbalar == <references /> [[Turkum:24-martda tugʻilganlar]] [[Turkum:1954-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:11-iyunda vafot etganlar]] [[Turkum:1992-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:Kolumbiya qo'shiqchilari]] [[Turkum:Kishilar]] 9r685ive771u0nlvxxis0nmgy0ovvig 2816427 2816426 2022-08-28T18:50:47Z JENOB 77990 wikitext text/x-wiki {{Infobox musiqachi|ismi=Rafael Orozco Maestre|asl_ismi=|tasvir=WhatsApp-Image-2021-06-11-at-7.16.39-AM-1024x1024.jpg|eni=|imzo=|sarlavha=|tugʻilgan_paytidagi_ismi=Rafael José Orozco Maestre|tavalludi_sanasi={{Tugʻilgan sanasi|1954|24|3}}|tavallud_joyi=[[Becerril]], Kolumbiya|vafot_sanasi={{vafot sanasi va yoshi|1992|11|6|1954|3|24}}|vafot_joyi=[[Barrankilya]], Kolumbiya|fuqaroligi={{COL}}|janr=Vallenato|faoliyat_yillari=|sovrinlar=|bolalari=|imdb_id=|sayt=}} '''Rafael José Orozco Maestre''' (talaffuzi: Rafael Jose Orosco Maestre; [[24-mart]], [[1954]] — [[11-iyun]], [[1992]]), [[Kolumbiya|kolumbiyalik]] [[Qoʻshiqchi|qoʻshiqchidir]]<ref>{{veb manbasi|url=https://www.elvallenato.com/artistas/biografia.php?artista=69&mas=Rafael%20Orozco|title=Biografía Rafael Orozco|website=Elvallenato.com Website}}</ref>. U Kolumbiya musiqasining eng yaxshi vakillaridan biri, "[[El Binomio De Oro]]" guruhining qo'shiqchisi hisoblangan.<ref>{{veb manbasi|url=https://www.radionacional.co/cultura/rafael-orozco-en-su-65-aniversario|title=Rafael Orozco en su 65 aniversario|website=Radio nacional}}</ref> == Diskografiya == '''Emilio Oviedo''' * 1975 - ''Adelante'' * 1975 - ''Con emoción'' '''Binomio de oro''' * 1977 - ''Binomio de oro'' * 1977 - ''Por lo alto'' * 1978 - ''Enamorado como siempre'' * 1978 - ''Los Elegidos'' * 1979 - ''Súper vallenato'' * 1980 - ''Clase aparte'' * 1980 - ''De caché'' * 1981 - ''5 años de oro'' * 1982 - ''Festival vallenato'' * 1982 - ''Fuera de serie'' * 1983 - ''Mucha calidad'' * 1984 - ''Somos vallenato'' * 1985 - ''Superior'' * 1986 - ''Binomio de oro'' * 1987 - ''En concierto'' * 1988 - ''Internacional'' * 1989 - ''De Exportación'' * 1990 - ''De fiesta con binomio de oro'' * 1991 - ''De américa'' * 1991 - ''Por siempre'' == Manbalar == <references /> [[Turkum:24-martda tugʻilganlar]] [[Turkum:1954-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:11-iyunda vafot etganlar]] [[Turkum:1992-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:Kolumbiya qo'shiqchilari]] [[Turkum:Kishilar]] c9ala17os6p67ozcnquwf27fr08evth Zarubina, Yelena Mixaylovna 0 784090 2816432 2022-08-28T18:53:54Z Sakinabonu 76607 „[[:ru:Special:Redirect/revision/121137068|Зарубина, Елена Михайловна]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki   [[Категория:Персоналии по алфавиту]] [[Категория:Спортсмены по алфавиту]] '''Yelena Mixaylovna Zarubina (Plotnikova)''' ([[1978]]-[[26-iyul|yil 26-iyul]], [[Moskva]]) - [[Rossiya|rus]] [[Voleybol|voleybolchisi]]. [[2004-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|2004-yilgi Olimpiya o'yinlarining]] kumush medali sovrindori, Jahon chempionatining ikki karra bronza medali sovrindori, ikki karra Yevropa chempioni va 4 karra Rossiya chempioni. Xizmat ko'rsatgan sport ustasi. == Havolalar va manbalar == U voleybol bilan 1986-yilda Moskvaning Volgograd tumanidagi yoshlar sport maktabida Rossiyada xizmat ko‘rsatgan murabbiy N. A. Tolkovdan. 4 karra Rossiya chempioni (1999, 2001, 2003, 2005), kumush (2002, 2004) va bronza (2008) Rossiya chempionatlarining sovrindori. 2012-yilgi Rossiya kubogining bronza medali sovrindori. Chaqiruv kubogi g'olibi 2013-yil. * 1995-1997-yillar -{{Flagicon|Россия}}</img> "Rosses" ([[Moskva]]); * 1997-1998-yillar -{{Flagicon|Россия}}</img> "Malakit" ([[Yekaterinburg]]); * 1998-1999, 2000-2001, 2002-2003, 2004-2006, 2007-2008 -{{Flagicon|Россия}}</img> "Uralochka" (Yekaterinburg); * 1999-yil -{{Flagicon|Италия}}</img> "Jonson Metyu" ([[Rubiera]]); * 1999-2000-yillar -{{Flagicon|Турция}}</img> "Kojaelispor" ([[Kocaeli|Kojaeli]]); * 2001-2002 -{{Flagicon|Россия}}</img> "Aeroflot-Malakit" (Yekaterinburg); * 2003-2004 -{{Flagicon|Россия}}</img> "Dinamo" ([[Moskva viloyati]]); * 2012-2013 -{{Flagicon|Россия}}</img> "Dinamo" ([[Krasnodar]]). 4 karra Rossiya chempioni (1999, 2001, 2003, 2005), kumush (2002, 2004) va bronza (2008) Rossiya chempionatlarining sovrindori. 2012-yilgi Rossiya kubogining bronza medali sovrindori. Chaqiruv kubogi g'olibi 2013-yil. U 1998-1999 va 2001-2004-yillarda Rossiya terma jamoasida o'ynagan. Bunga quyidagilar kiradi: 2004-yilgi Olimpiya o'yinlarining kumush medali sovrindori, Jahon chempionatining ikki karra bronza medali sovrindori (1998 va 2002-yillar), 2001-yilgi Jahon chempionlar kubogi g'olibi, ko'p karra g'olib va Gran-pri g'olibi, ikki karra Evropa chempioni (1999)., 2001). 1997-yilda Rossiya talabalar jamoasi tarkibida u Yozgi Universiada chempioni bo'ldi. 2013-yil 2-noyabrda Elena Zarubina bolalar, o'smirlar va kattalar uchun PLOTIK voleybol maktabini ochdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://plotik.net/|sarlavha=Школа волейбола ПЛОТИК под руководством Зарубиной Елены|kirish sanasi=2015-09-24|arxivsana=2015-09-25|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150925120739/http://plotik.net/}}</ref>. == Mukofotlar va unvonlar == * Rossiyada xizmat ko'rsatgan sport ustasi * II darajali [[„Vatanga xizmatlari uchun“ medali|"Vatanga xizmatlari uchun" ordeni]] ([[2006]]-[[3-oktabr|yil 3-oktyabr]] ) - ''jismoniy tarbiya va sportni rivojlantirishga qo'shgan ulkan hissasi, yuqori sport yutuqlari uchun''<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.kremlin.ru/acts/bank/24380|sarlavha=Указ Президента РФ от 3 октября 2006 г. № 1064|kirish sanasi=2018-08-01|arxivsana=2017-01-18|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170118033159/http://kremlin.ru/acts/bank/24380}}</ref>. == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> == Havolalar va manbalar == * [http://plotik.net Elena Zarubina boshchiligidagi PLOTIK voleybol maktabi] Архивная копия * [http://www.infosport.ru/person/voleibol/plotnikova-elena-mihailovna Elena Zarubina ROC veb-saytida] Архивная копия -da arxivlangan [[Turkum:Alifbo boʻyicha shaxsiyatlar]] [[Turkum:Moskvada tugʻilganlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1978-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:26-iyulda tugʻilganlar]] 2ddmbkl8dsnvl1emtc2datc63zr90v2 2816433 2816432 2022-08-28T18:54:46Z Sakinabonu 76607 wikitext text/x-wiki '''Yelena Mixaylovna Zarubina (Plotnikova)''' ([[1978]]-[[26-iyul|yil 26-iyul]], [[Moskva]]) — [[Rossiya|rus]] [[Voleybol|voleybolchisi]]. [[2004-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|2004-yilgi Olimpiya oʻyinlarining]] kumush medali sovrindori, Jahon chempionatining ikki karra bronza medali sovrindori, ikki karra Yevropa chempioni va 4 karra Rossiya chempioni. Xizmat koʻrsatgan sport ustasi. == Havolalar va manbalar == U voleybol bilan 1986-yilda Moskvaning Volgograd tumanidagi yoshlar sport maktabida Rossiyada xizmat ko‘rsatgan murabbiy N. A. Tolkovdan. 4 karra Rossiya chempioni (1999, 2001, 2003, 2005), kumush (2002, 2004) va bronza (2008) Rossiya chempionatlarining sovrindori. 2012-yilgi Rossiya kubogining bronza medali sovrindori. Chaqiruv kubogi gʻolibi 2013-yil. * 1995-1997-yillar -{{Flagicon|Россия}}</img> „Rosses“ ([[Moskva]]); * 1997-1998-yillar -{{Flagicon|Россия}}</img> „Malakit“ ([[Yekaterinburg]]); * 1998-1999, 2000-2001, 2002-2003, 2004-2006, 2007-2008 -{{Flagicon|Россия}}</img> „Uralochka“ (Yekaterinburg); * 1999-yil -{{Flagicon|Италия}}</img> „Jonson Metyu“ ([[Rubiera]]); * 1999-2000-yillar -{{Flagicon|Турция}}</img> „Kojaelispor“ ([[Kocaeli|Kojaeli]]); * 2001-2002 -{{Flagicon|Россия}}</img> „Aeroflot-Malakit“ (Yekaterinburg); * 2003-2004 -{{Flagicon|Россия}}</img> „Dinamo“ ([[Moskva viloyati]]); * 2012-2013 -{{Flagicon|Россия}}</img> „Dinamo“ ([[Krasnodar]]). 4 karra Rossiya chempioni (1999, 2001, 2003, 2005), kumush (2002, 2004) va bronza (2008) Rossiya chempionatlarining sovrindori. 2012-yilgi Rossiya kubogining bronza medali sovrindori. Chaqiruv kubogi gʻolibi 2013-yil. U 1998-1999 va 2001-2004-yillarda Rossiya terma jamoasida oʻynagan. Bunga quyidagilar kiradi: 2004-yilgi Olimpiya oʻyinlarining kumush medali sovrindori, Jahon chempionatining ikki karra bronza medali sovrindori (1998 va 2002-yillar), 2001-yilgi Jahon chempionlar kubogi gʻolibi, koʻp karra gʻolib va Gran-pri gʻolibi, ikki karra Evropa chempioni (1999)., 2001). 1997-yilda Rossiya talabalar jamoasi tarkibida u Yozgi Universiada chempioni boʻldi. 2013-yil 2-noyabrda Elena Zarubina bolalar, oʻsmirlar va kattalar uchun PLOTIK voleybol maktabini ochdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://plotik.net/|sarlavha=Школа волейбола ПЛОТИК под руководством Зарубиной Елены|kirish sanasi=2015-09-24|arxivsana=2015-09-25|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150925120739/http://plotik.net/}}</ref>. == Mukofotlar va unvonlar == * Rossiyada xizmat koʻrsatgan sport ustasi * II darajali [[„Vatanga xizmatlari uchun“ medali|"Vatanga xizmatlari uchun" ordeni]] ([[2006]]-[[3-oktabr|yil 3-oktyabr]]) — ''jismoniy tarbiya va sportni rivojlantirishga qoʻshgan ulkan hissasi, yuqori sport yutuqlari uchun''<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.kremlin.ru/acts/bank/24380|sarlavha=Указ Президента РФ от 3 октября 2006 г. № 1064|kirish sanasi=2018-08-01|arxivsana=2017-01-18|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170118033159/http://kremlin.ru/acts/bank/24380}}</ref>. == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> == Havolalar va manbalar == * [http://plotik.net Elena Zarubina boshchiligidagi PLOTIK voleybol maktabi] Arxivnaya kopiya * [http://www.infosport.ru/person/voleibol/plotnikova-elena-mihailovna Elena Zarubina ROC veb-saytida] Arxivnaya kopiya -da arxivlangan [[Turkum:Alifbo boʻyicha shaxsiyatlar]] [[Turkum:Moskvada tugʻilganlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1978-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:26-iyulda tugʻilganlar]] 171c8w137zn3hwnlgfhep6hwbt68g9u 2816444 2816433 2022-08-28T19:06:49Z Sakinabonu 76607 wikitext text/x-wiki '''Yelena Mixaylovna Zarubina (Plotnikova)''' ([[1978]]-[[26-iyul|yil 26-iyul]], [[Moskva]]) — [[Rossiya|rus]] [[Voleybol|voleybolchisi]]. [[2004-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|2004-yilgi Olimpiya oʻyinlarining]] kumush medali sovrindori, Jahon chempionatining ikki karra bronza medali sovrindori, ikki karra Yevropa chempioni va 4 karra Rossiya chempioni. Xizmat koʻrsatgan sport ustasi. == Havolalar va manbalar == U voleybol bilan 1986-yilda Moskvaning Volgograd tumanidagi yoshlar sport maktabida Rossiyada xizmat ko‘rsatgan murabbiy N. A. Tolkovdan. 4 karra Rossiya chempioni (1999, 2001, 2003, 2005), kumush (2002, 2004) va bronza (2008) Rossiya chempionatlarining sovrindori. 2012-yilgi Rossiya kubogining bronza medali sovrindori. Chaqiruv kubogi gʻolibi 2013-yil. * 1995-1997-yillar -{{Flagicon|Россия}} „Rosslar“ ([[Moskva]]); * 1997-1998-yillar -{{Flagicon|Россия}} „Malaxit“ ([[Yekaterinburg]]); * 1998-1999, 2000-2001, 2002-2003, 2004-2006, 2007-2008 -{{Flagicon|Россия}} „Uralochka“ (Yekaterinburg); * 1999-yil -{{Flagicon|Италия}} „Jonson Metyu“ ([[Rubiera]]); * 1999-2000-yillar -{{Flagicon|Турция}} „Kojayelispor“ ([[Kocaeli|Kojayeli]]); * 2001-2002 -{{Flagicon|Россия}} „Aeroflot-Malaxit“ (Yekaterinburg); * 2003-2004 -{{Flagicon|Россия}} „Dinamo“ ([[Moskva viloyati]]); * 2012-2013 -{{Flagicon|Россия}} „Dinamo“ ([[Krasnodar]]). 4 karra Rossiya chempioni (1999, 2001, 2003, 2005), kumush (2002, 2004) va bronza (2008) Rossiya chempionatlarining sovrindori. 2012-yilgi Rossiya kubogining bronza medali sovrindori. Chaqiruv kubogi gʻolibi 2013-yil. U 1998-1999 va 2001-2004-yillarda Rossiya terma jamoasida oʻynagan. Bunga quyidagilar kiradi: 2004-yilgi Olimpiya oʻyinlarining kumush medali sovrindori, Jahon chempionatining ikki karra bronza medali sovrindori (1998 va 2002-yillar), 2001-yilgi Jahon chempionlar kubogi gʻolibi, koʻp karra gʻolib va Gran-pri gʻolibi, ikki karra Evropa chempioni (1999)., 2001). 1997-yilda Rossiya talabalar jamoasi tarkibida u Yozgi Universiada chempioni boʻldi. 2013-yil 2-noyabrda Elena Zarubina bolalar, oʻsmirlar va kattalar uchun PLOTIK voleybol maktabini ochdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://plotik.net/|sarlavha=Школа волейбола ПЛОТИК под руководством Зарубиной Елены|kirish sanasi=2015-09-24|arxivsana=2015-09-25|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150925120739/http://plotik.net/}}</ref>. == Mukofotlar va unvonlar == * Rossiyada xizmat koʻrsatgan sport ustasi * II darajali [[„Vatanga xizmatlari uchun“ medali|"Vatanga xizmatlari uchun" ordeni]] ([[2006]]-[[3-oktabr|yil 3-oktyabr]]) — ''jismoniy tarbiya va sportni rivojlantirishga qoʻshgan ulkan hissasi, yuqori sport yutuqlari uchun''<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.kremlin.ru/acts/bank/24380|sarlavha=Указ Президента РФ от 3 октября 2006 г. № 1064|kirish sanasi=2018-08-01|arxivsana=2017-01-18|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170118033159/http://kremlin.ru/acts/bank/24380}}</ref>. == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> == Havolalar va manbalar == * [http://plotik.net Elena Zarubina boshchiligidagi PLOTIK voleybol maktabi] Arxivnaya kopiya * [http://www.infosport.ru/person/voleibol/plotnikova-elena-mihailovna Elena Zarubina ROC veb-saytida] Arxivnaya kopiya -da arxivlangan [[Turkum:Alifbo boʻyicha shaxsiyatlar]] [[Turkum:Moskvada tugʻilganlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1978-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:26-iyulda tugʻilganlar]] ta3q1o33q1zrl6674381rkodhnwaree 2816456 2816444 2022-08-28T19:24:54Z Sakinabonu 76607 Man qo'shdim wikitext text/x-wiki '''Yelena Mixaylovna Zarubina (Plotnikova)''' ([[1978]]-[[26-iyul|yil 26-iyul]], [[Moskva]]) — [[Rossiya|rus]] [[Voleybol|voleybolchisi]]. [[2004-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|2004-yilgi Olimpiya oʻyinlarining]] kumush medali sovrindori, Jahon chempionatining ikki karra bronza medali sovrindori, ikki karra Yevropa chempioni va 4 karra Rossiya chempioni. Xizmat koʻrsatgan sport ustasi. == Havolalar va manbalar == U voleybol bilan 1986-yilda Moskvaning Volgograd tumanidagi yoshlar sport maktabida Rossiyada xizmat ko‘rsatgan murabbiy N. A. Tolkovdan. 4 karra Rossiya chempioni (1999, 2001, 2003, 2005), kumush (2002, 2004) va bronza (2008) Rossiya chempionatlarining sovrindori. 2012-yilgi Rossiya kubogining bronza medali sovrindori. Chaqiruv kubogi gʻolibi 2013-yil. * 1995-1997-yillar -{{Flagicon|Россия}} „Rosslar“ ([[Moskva]]); * 1997-1998-yillar -{{Flagicon|Россия}} „Malaxit“ ([[Yekaterinburg]]); * 1998-1999, 2000-2001, 2002-2003, 2004-2006, 2007-2008 -{{Flagicon|Россия}} „Uralochka“ (Yekaterinburg); * 1999-yil -{{Flagicon|Италия}} „Jonson Metyu“ ([[Rubiera]]); * 1999-2000-yillar -{{Flagicon|Турция}} „Kojayelispor“ ([[Kocaeli|Kojayeli]]); * 2001-2002 -{{Flagicon|Россия}} „Aeroflot-Malaxit“ (Yekaterinburg); * 2003-2004 -{{Flagicon|Россия}} „Dinamo“ ([[Moskva viloyati]]); * 2012-2013 -{{Flagicon|Россия}} „Dinamo“ ([[Krasnodar]]). 4 karra Rossiya chempioni (1999, 2001, 2003, 2005), kumush (2002, 2004) va bronza (2008) Rossiya chempionatlarining sovrindori. 2012-yilgi Rossiya kubogining bronza medali sovrindori. Chaqiruv kubogi gʻolibi 2013-yil. U 1998-1999 va 2001-2004-yillarda Rossiya terma jamoasida oʻynagan. Bunga quyidagilar kiradi: 2004-yilgi Olimpiya oʻyinlarining kumush medali sovrindori, Jahon chempionatining ikki karra bronza medali sovrindori (1998 va 2002-yillar), 2001-yilgi Jahon chempionlar kubogi gʻolibi, koʻp karra gʻolib va Gran-pri gʻolibi, ikki karra Evropa chempioni (1999)., 2001). 1997-yilda Rossiya talabalar jamoasi tarkibida u Yozgi Universiada chempioni boʻldi. 2013-yil 2-noyabrda Elena Zarubina bolalar, oʻsmirlar va kattalar uchun PLOTIK voleybol maktabini ochdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://plotik.net/|sarlavha=Школа волейбола ПЛОТИК под руководством Зарубиной Елены|kirish sanasi=2015-09-24|arxivsana=2015-09-25|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150925120739/http://plotik.net/}}</ref>. == Faxrlar == 1998-yilgi jahon chempionati — 3-oʻrin 1999-yil FIVB Jahon Gran-prisi — 1-oʻrin 1999-yil Yevropa chempionati — 1-oʻrin 2001-yil FIVB Jahon Gran-prisi — 3-oʻrin 2001-yil Jahon chempionlar kubogi — 2-oʻrin 2001-yil Yevropa chempionati — 1-oʻrin 2002-yil FIVB Jahon Gran-prisi — 1-oʻrin 2002-yilgi jahon chempionati — 3-oʻrin 2003-yil FIVB Jahon Gran-prisi — 2-oʻrin 2004 yil Olimpiya oʻyinlari — 2-oʻrin == Mukofotlar va unvonlar == * Rossiyada xizmat koʻrsatgan sport ustasi * II darajali [[„Vatanga xizmatlari uchun“ medali|"Vatanga xizmatlari uchun" ordeni]] ([[2006]]-[[3-oktabr|yil 3-oktyabr]]) — ''jismoniy tarbiya va sportni rivojlantirishga qoʻshgan ulkan hissasi, yuqori sport yutuqlari uchun''<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.kremlin.ru/acts/bank/24380|sarlavha=Указ Президента РФ от 3 октября 2006 г. № 1064|kirish sanasi=2018-08-01|arxivsana=2017-01-18|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170118033159/http://kremlin.ru/acts/bank/24380}}</ref>. == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> == Havolalar va manbalar == * [http://plotik.net Elena Zarubina boshchiligidagi PLOTIK voleybol maktabi] Arxivnaya kopiya * [http://www.infosport.ru/person/voleibol/plotnikova-elena-mihailovna Elena Zarubina ROC veb-saytida] Arxivnaya kopiya -da arxivlangan [[Turkum:Alifbo boʻyicha shaxsiyatlar]] [[Turkum:Moskvada tugʻilganlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1978-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:26-iyulda tugʻilganlar]] ear41i1dt0ovo2ggq5y4a2k17yek9on 2816480 2816456 2022-08-28T20:00:11Z Sakinabonu 76607 wikitext text/x-wiki '''Yelena Mixaylovna Zarubina (Plotnikova)''' ([[1978]]-[[26-iyul|yil 26-iyul]], [[Moskva]]) — [[Rossiya|rus]] [[Voleybol|voleybolchisi]]. [[2004-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|2004-yilgi Olimpiya oʻyinlarining]] kumush medali sovrindori, Jahon chempionatining ikki karra bronza medali sovrindori, ikki karra Yevropa chempioni va 4 karra Rossiya chempioni. Xizmat koʻrsatgan sport ustasi. == Havolalar va manbalar == U voleybol bilan 1986-yilda Moskvaning Volgograd tumanidagi yoshlar sport maktabida Rossiyada xizmat ko‘rsatgan murabbiy N. A. Tolkovdan. 4 karra Rossiya chempioni (1999, 2001, 2003, 2005), kumush (2002, 2004) va bronza (2008) Rossiya chempionatlarining sovrindori. 2012-yilgi Rossiya kubogining bronza medali sovrindori. Chaqiruv kubogi gʻolibi 2013-yil. * 1995-1997-yillar -{{Flagicon|Россия}} „Rosslar“ ([[Moskva]]); * 1997-1998-yillar -{{Flagicon|Россия}} „Malaxit“ ([[Yekaterinburg]]); * 1998-1999, 2000-2001, 2002-2003, 2004-2006, 2007-2008 -{{Flagicon|Россия}} „Uralochka“ (Yekaterinburg); * 1999-yil -{{Flagicon|Италия}} „Jonson Metyu“ ([[Rubiera]]); * 1999-2000-yillar — „Kojayelispor“ ([[Kocaeli|Kojayeli]]); * 2001-2002 -{{Flagicon|Россия}} „Aeroflot-Malaxit“ (Yekaterinburg); * 2003-2004 -{{Flagicon|Россия}} „Dinamo“ ([[Moskva viloyati]]); * 2012-2013 -{{Flagicon|Россия}} „Dinamo“ ([[Krasnodar]]). 4 karra Rossiya chempioni (1999, 2001, 2003, 2005), kumush (2002, 2004) va bronza (2008) Rossiya chempionatlarining sovrindori. 2012-yilgi Rossiya kubogining bronza medali sovrindori. Chaqiruv kubogi gʻolibi 2013-yil. U 1998-1999 va 2001-2004-yillarda Rossiya terma jamoasida oʻynagan. Bunga quyidagilar kiradi: 2004-yilgi Olimpiya oʻyinlarining kumush medali sovrindori, Jahon chempionatining ikki karra bronza medali sovrindori (1998 va 2002-yillar), 2001-yilgi Jahon chempionlar kubogi gʻolibi, koʻp karra gʻolib va Gran-pri gʻolibi, ikki karra Evropa chempioni (1999)., 2001). 1997-yilda Rossiya talabalar jamoasi tarkibida u Yozgi Universiada chempioni boʻldi. 2013-yil 2-noyabrda Elena Zarubina bolalar, oʻsmirlar va kattalar uchun PLOTIK voleybol maktabini ochdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://plotik.net/|sarlavha=Школа волейбола ПЛОТИК под руководством Зарубиной Елены|kirish sanasi=2015-09-24|arxivsana=2015-09-25|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150925120739/http://plotik.net/}}</ref>. == Faxrlar == 1998-yilgi jahon chempionati — 3-oʻrin 1999-yil FIVB Jahon Gran-prisi — 1-oʻrin 1999-yil Yevropa chempionati — 1-oʻrin 2001-yil FIVB Jahon Gran-prisi — 3-oʻrin 2001-yil Jahon chempionlar kubogi — 2-oʻrin 2001-yil Yevropa chempionati — 1-oʻrin 2002-yil FIVB Jahon Gran-prisi — 1-oʻrin 2002-yilgi jahon chempionati — 3-oʻrin 2003-yil FIVB Jahon Gran-prisi — 2-oʻrin 2004 yil Olimpiya oʻyinlari — 2-oʻrin == Mukofotlar va unvonlar == * Rossiyada xizmat koʻrsatgan sport ustasi * II darajali [[„Vatanga xizmatlari uchun“ medali|"Vatanga xizmatlari uchun" ordeni]] ([[2006]]-[[3-oktabr|yil 3-oktyabr]]) — ''jismoniy tarbiya va sportni rivojlantirishga qoʻshgan ulkan hissasi, yuqori sport yutuqlari uchun''<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.kremlin.ru/acts/bank/24380|sarlavha=Указ Президента РФ от 3 октября 2006 г. № 1064|kirish sanasi=2018-08-01|arxivsana=2017-01-18|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170118033159/http://kremlin.ru/acts/bank/24380}}</ref>. == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> == Havolalar va manbalar == * [http://plotik.net Elena Zarubina boshchiligidagi PLOTIK voleybol maktabi] Arxivnaya kopiya * [http://www.infosport.ru/person/voleibol/plotnikova-elena-mihailovna Elena Zarubina ROC veb-saytida] Arxivnaya kopiya -da arxivlangan [[Turkum:Alifbo boʻyicha shaxsiyatlar]] [[Turkum:Moskvada tugʻilganlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1978-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:26-iyulda tugʻilganlar]] 64xdd104krcbmf4i0b504jem6o8v8kc Shendy Puspa Irawati 0 784091 2816435 2022-08-28T18:56:19Z Diwikiped 74803 „[[:en:Special:Redirect/revision/1101312022|Shendy Puspa Irawati]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Badmintonchi bilgiqutisi|image=2014 US Open Grand Prix Gold - Shendy Puspa Irawati.jpg|name=Shendy Puspa Irawati|caption=|birth_name=Shendy Puspa Irawati|country=Indoneziya|birth_date={{Birth date and age|df=yes|1987|5|20}}|birth_place=[[Nganjuk]], [[East Java]], Indoneziya|height={{height|m=1.76|precision=0}}|weight=|coach=|event=Ayollar & Aralash juftliklar|highest_ranking=8 (AyJ [[Meiliana Jauhari]] bilan 14-yanvar 2010)<br />9 (AJ [[Fran Kurniawan]] bilan 6-iyun 2013)|date_of_highest_ranking=|current_ranking=|date_of_current_ranking=|medaltemplates={{MedalSport | Ayollar badmintoni }} {{MedalCountry | {{INA}} }} {{MedalCompetition | [[Sudirman kubogi]] }} {{MedalBronze | 2009 Guanchjou | Aralash jamoa }} {{MedalCompetition | [[Uber kubogi]] }} {{MedalBronze | 2010 Kuala Lumpur | Ayollar jamoasi }} {{MedalCompetition | Osiyo o'yinlari }} {{MedalBronze | 2010 Guanchjou | Ayollar jamoasi }} {{MedalCompetition | Osiyo chempionatlari }} {{MedalBronze | 2013 Taypey | Aralash juftliklar }} {{MedalCompetition | Janubi-Sharqiy Osiyo o'yinlari }} {{MedalSilver |2009 Vientiane | Ayollar jamoasi }} {{MedalBronze | 2009 Vientiane | Ayollar juftliklari }} {{MedalCompetition | Yozgi Universiada }} {{MedalGold |2011 Shenzhen | Aralash jamoa }} {{MedalBronze | 2011 Shenzhen | Aralash juftliklar }}}}'''Shendy Puspa Irawati''' (1987-yil 20-mayda tug'ilgan) - PB Djarum klubining a'zosi bo'lgan indoneziyalik [[Badminton|badmintonchi]]. U 2009-yil Janubi-Sharqiy Osiyo o'yinlari, 2011-yil yozgi Universiada, 2013-yilgi Osiyo chempionatida bronza medallarini qo'lga kiritgan<ref name="merdeka">{{Veb manbasi|sarlavha=Shendy Puspa Irawati|url=https://profil.merdeka.com/indonesia/s/shendy-puspa-irawati/|nashriyot=MERDEKA.com|kirish sanasi=7 July 2017|til=Indonesian}}</ref>. == Karyerasi == Irawati sherigi Meiliana Jauhari bilan 2008 Indoneziya Superseriyasi, 2009 Malayziya Superseriyasi va 2009 Koreya ochiq Superseriyasida [[BWF Superseriyasi]] juftliklar toifasi bo'yicha ishtirok etdi. Ularning eng yaxshi natijasi Indoneziya va Malayziyadagi turnirlarda qayd etilgan bo'lib, juftlik yarim finalga yo'l olgan. Indoneziyada Iriwati va Jauhari yaponiyalik [[Miyuki Maeda]] va Satoko Suetsunaga, Malayziyada esa xitoylik Yang Wei va Zhang Jiwenga 10–21, 15–21 hisobida mag‘lub bo‘ldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Indonesia Open 2008 SF – Locals Shine at Home |publisher=Badzine.net |url=http://www.badzine.net/2008/06/djarum-indonesia-open-sf/ |access-date=7 July 2017}}</ref>. Milliy chempionatda Irawati 2012-yilda aralash juftliklar bo'yicha ikkinchi o'rinni egallagan. O'sha yili u milliy sport haftaligida (PON) ayollar o'rtasidagi juftlik va jamoaviy bahslarda bronza medalini qo'lga kiritdi<ref name="merdeka">{{Veb manbasi|sarlavha=Shendy Puspa Irawati|url=https://profil.merdeka.com/indonesia/s/shendy-puspa-irawati/|nashriyot=MERDEKA.com|kirish sanasi=7 July 2017|til=Indonesian}}</ref>. Irawatining eng yaxshi yutug‘i 2014-yilgi Qo'shma Shtatlar ochiq va Indoneziyadagi Masters Grand Pri Oltin turnirida g‘alaba qozonish bo'lgan<ref name="dj">{{Veb manbasi|sarlavha=Profil: Shendy Puspa Irawati|url=https://www.pbdjarum.org/profil/pemain/s/394324202d9c83322e/shendy-puspa-irawati|nashriyot=[[PB Djarum]]|kirish sanasi=7 July 2017|til=id}}</ref>. == Shaxsiy hayoti == Irawati PB Djarum klubi uchun o'ynaydi. Uning sevimli mashg'ulotlari musiqa tinglash, gitara chalish va kino tomosha qilishdir. Odatda odamlar Irawatani '''Shendy''' deb atashardi. Uning otasi Aripin, onasining ismi esa Nanik<ref name="dj">{{Veb manbasi|sarlavha=Profil: Shendy Puspa Irawati|url=https://www.pbdjarum.org/profil/pemain/s/394324202d9c83322e/shendy-puspa-irawati|nashriyot=[[PB Djarum]]|kirish sanasi=7 July 2017|til=id}}</ref>. == Yutuqlari == === Osiyo chempionati === ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2013 | align="left" | Taipei Arena, [[Taypey]], Xitoy Taypeyi | align="left" |{{Flagicon|INA}}</img> [[Fran Kurniawan|Fran Kurniavan]] | align="left" |{{Flagicon|KOR}}</img> [[Ko Sung-hyun]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|KOR}}</img> [[Kim Ha-na]] | align="left" | 21–23, 15–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]]</img> '''Bronza''' |} === Janubi-Sharqiy Osiyo o'yinlari === ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#FFAAAA" | align="center" | 2009 | align="left" | Sport zali 1, Milliy sport majmuasi, [[Ventyan|Vientian, Laos]] | align="left" |{{Flagicon|INA}}</img> [[Meiliana Jauhari|Meiliana Jauxari]] | align="left" |{{Flagicon|MAS}}</img> [[Chin Eei Hui]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|MAS}}</img> [[Wong Pei Tty|Vong Pei Tty]] | align="left" | 12–21, 15–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]]</img> '''Bronza''' |} === Yozgi Universiada === ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- | align="center" | 2011 | align="left" | SZIIT gimnaziyasi, [[Shenjen|Shenzen, Xitoy]] | align="left" |{{Flagicon|INA}}</img> [[Ricky Widianto|Riki Vidianto]] | align="left" |{{Flagicon|TPE|univ}}</img> [[Lee Sheng-Mu|Li Sheng-mu]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|TPE|univ}}</img> [[Hsieh Pei-Chen|Ssie Pey-chen]] | align="left" | 24–22, 16–21, 17–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]]</img> '''Bronza''' |} === BWF Grand Prisi (5 ta g'alaba, 8 ta ikkinchi o'rin) === BWF Grand Prisi ikki darajaga ega edi: Grand Pri va Grand Pri Oltin. Bu [[Butunjahon Badminton Federatsiyasi|Badminton Butunjahon Federatsiyasi]] (BWF) tomonidan ruxsat etilgan va 2007 hamda 2017-yillar oralig'ida o'tkazilgan badminton turnirlari seriyasi hisoblanadi. ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2007 | align="left" | Yangi Zelandiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|INA}}</img> [[Meiliana Jauhari|Meiliana Jauxari]] | align="left" |{{Flagicon|JPN}} [[Ikue Tatani]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|JPN}} [[Aya Vakisaka]] | align="left" | 17–21, 21–15, 16–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin egasi''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2008 | align="left" | Bitburger ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|INA}}</img> Meiliana Jauxari | align="left" |{{Flagicon|DEN}} [[Helle Nielsen|Salom Nilsen]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|DEN}} [[Marie Røpke|Mari Røpke]] | align="left" | 15–21, 18–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}}'''Ikkinchi o'rin egasi''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2008 | align="left" | Bolgariya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|INA}}</img> Meiliana Jauxari | align="left" |{{Flagicon|IND}} [[Jwala Gutta|Jvala Gutta]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|IND}} [[Shruti Kurien|Shruti Kurian]] | align="left" | 11–21, 19–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin egasi''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2008 | align="left" | Gollandiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|INA}}</img> Meiliana Jauxari | align="left" |{{Flagicon|DEN}} [[Lena Frier Kristiansen]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|DEN}} [[Kamilla Rytter Juhl]] | align="left" | 16–21, 23–25 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin egasi''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2008 | align="left" | Vetnam ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|INA}}</img> Meiliana Jauxari | align="left" |{{Flagicon|SGP}} [[Shinta Mulia Sari]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|SGP}} [[Yao Lei]] | align="left" | 21–16, 19–21, 21–11 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2009 | align="left" | Filippin ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|INA}}</img> Meiliana Jauxari | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}[[Wei Yili|Vey Yili]] | align="left" | 11–21, 11–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin egasi''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2014 | align="left" | Qo'shma Shtatlar ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|INA}}</img> [[Vita Marissa]] | align="left" |{{Flagicon|THA}}</img> [[Puttita Supajirakul]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|THA}}</img>[[Sapsiree Taerattanachai|Sapiree Taerattanachai]] | align="left" | 21–15, 21–10 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2014 | align="left" | Indonesia Masters | align="left" |{{Flagicon|INA}}</img> Vita Marissa | align="left" |{{Flagicon|INA}}</img> [[Keshya Nurvita Hanadia|Keshya Nurvita Xanadia]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|INA}}</img>[[Devi Tika Permatasari]] | align="left" | 23–21, 21–13 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}}</img> '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2014 | align="left" | Gollandiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|INA}}</img> Vita Marissa | align="left" |{{Flagicon|NED}}</img> [[Eefje Muskens|Efje Muskens]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|NED}}</img>[[Selena Piek]] | align="left" | 8–11, 11–4, 9–11, 10–11 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}}</img> '''Ikkinchi o'rin egasi''' |} ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2008 | align="left" | Bolgariya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|INA}}</img> [[Fran Kurniawan|Fran Kurniavan]] | align="left" |{{Flagicon|IND}}</img> [[Valiyaveetil Diju]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|IND}}</img>[[Jwala Gutta|Jvala Gutta]] | align="left" | 21–15, 18–21, 19–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}}</img> '''Ikkinchi o'rin egasi''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2008 | align="left" | Gollandiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|INA}}</img> Fran Kurniavan | align="left" |{{Flagicon|DEN}}</img> [[Joachim Fischer Nielsen|Yoaxim Fisher Nilsen]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|DEN}}</img>[[Christinna Pedersen|Kristinna Pedersen]] | align="left" | 17–21, 9–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}}</img> '''Ikkinchi o'rin egasi''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2008 | align="left" | Vetnam ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|INA}}</img> [[Tontowi Ahmad|Tontovi Ahmad]] | align="left" |{{Flagicon|SIN}}</img> [[Ricky Widianto|Riki Vidianto]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|SIN}}</img>[[Vanessa Neo Yu Yan|Vanessa Neo]] | align="left" | 21–17, 21–9 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}}</img> '''G'olib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2012 | align="left" | Hindiston Grand Pri Oltin | align="left" |{{Flagicon|INA}}</img> Fran Kurniavan | align="left" |{{Flagicon|THA}}</img> [[Nipitphon Puangpuapech|Nipitfon Puangpuapech]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|THA}}</img>[[Savitree Amitrapai|Savitri Amitrapai]] | align="left" | 21–12, 24–22 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}}</img> '''G'olib''' |} : {{Color box|#FFFF67|border=darkgray}} [[BWF Gran-prisi Oltin va Gran-pri|BWF Grand Pri Oltin]] turnirlari : {{Color box|#D4F1C5|border=darkgray}} [[BWF Gran-prisi Oltin va Gran-pri|BWF Grand Pri]] turnirlari === BWF xalqaro musobaqalari/seriyalari (11 ta g'alaba, 3 ta ikkinchi o'rin) === {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#D5D5D5" | align="center" | 2006 | align="left" | Cheers Asian Satellite | align="left" |{{Flagicon|INA}}</img> [[Devi Tika Permatasari]] | align="left" |{{Flagicon|INA}}</img> [[Nitya Krishinda Maheswari|Nitya Krishinda Mahesvari]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|INA}}</img>[[Nadya Melati]] | align="left" | 21–15, 17–21, 17–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}}</img> '''Ikkinchi o'rin egasi''' |- style="background:#D5D5D5" | align="center" | 2007 | align="left" | Bahrain Satellite | align="left" |{{Flagicon|INA}}</img> [[Meiliana Jauhari|Meiliana Jauxari]] | align="left" |{{Flagicon|MAS}}</img> [[Chor Hooi Yee]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|MAS}}</img>[[Vong Vay qarang]] | align="left" | 21–13, 21–14 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}}</img> '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2007 | align="left" | Indoneziya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|INA}}</img> Meiliana Jauxari | align="left" |{{Flagicon|JPN}}</img> [[Yasuyo Imabeppu]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|JPN}}</img> [[Shizuka Matsuo]] | align="left" | 15–21, 21–15, 21–17 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}}</img> '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2008 | align="left" | Polsha ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|INA}}</img> Meiliana Jauxari | align="left" |{{Flagicon|SWE}}</img> [[Elin Bergblom]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|SWE}}</img>[[Johanna Persson]] | align="left" | 21–11, 21–19 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}}</img> '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2008 | align="left" | Ispaniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|INA}}</img> Meiliana Jauxari | align="left" |{{Flagicon|SCO}}</img> [[Jillie Cooper|Jilli Kuper]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|BEL}}</img>[[Nathalie Descamps|Nathali Descamps]] | align="left" | 21–10, 21–10 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}}</img> '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2008 | align="left" | Le Volant d'Or de Tuluza | align="left" |{{Flagicon|INA}}</img> Meiliana Jauxari | align="left" |{{Flagicon|NED}}</img> [[Rachel van Cutsen|Reychel van Kutsen]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|NED}}</img>[[Paulien van Dooremalen]] | align="left" | 21–15, 21–10 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}}</img> '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2008 | align="left" | Indoneziya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|INA}}</img> Meiliana Jauxari | align="left" |{{Flagicon|SIN}}</img> [[Shinta Mulia Sari]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|SIN}}</img>[[Yao Lei]] | align="left" | 21–14, 21–18 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}}</img> '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2014 | align="left" | Indoneziya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|INA}}</img> [[Vita Marissa]] | align="left" |{{Flagicon|INA}}</img> [[Suci Rizky Andini]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|INA}}</img>[[Tiara Rosalia Nuraidah]] | align="left" | 6–11, 9–11, 6–11 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}}</img> '''Ikkinchi o'rin egasi''' |} ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2008 | align="left" | Polsha xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|INA}}</img> [[Fran Kurniawan|Fran Kurniavan]] | align="left" |{{Flagicon|POL}}</img> [[Robert Mateusiak]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|POL}}</img>[[Nadieżda Zięba|Nadieżda Zieba]] | align="left" | 14–21, 13–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}}</img> '''Ikkinchi o'rin egasi''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2008 | align="left" | Finlandiya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|INA}}</img> Fran Kurniavan | align="left" |{{Flagicon|DEN}}</img> [[Mads Pieler Kolding]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|DEN}}</img>[[Line Damkjær Kruse|Damkjær Kruse liniyasi]] | align="left" | 21–12, 21–18 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}}</img> '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2008 | align="left" | Le Volant d'Or de Tuluza | align="left" |{{Flagicon|INA}}</img> Fran Kurniavan | align="left" |{{Flagicon|INA}}</img> [[Rendra Wijaya|Rendra Vijaya]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|INA}}</img> [[Meiliana Jauhari|Meiliana Jauxari]] | align="left" | 21–18, 18–21, 21–14 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}}</img> '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2008 | align="left" | Indoneziya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|INA}}</img> Fran Kurniavan | align="left" |{{Flagicon|SIN}}</img> [[Chayut Triyachart]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|SIN}}</img>[[Yao Lei]] | align="left" | 21–19, 21–13 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}}</img> '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2011 | align="left" | Tata Hindiston xalqaro ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|INA}}</img> Fran Kurniavan | align="left" |{{Flagicon|INA}}</img> [[Ricky Widianto|Riki Vidianto]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|INA}}</img>[[Richi Puspita Dili]] | align="left" | 21–15, 21–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}}</img> '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2013 | align="left" | Malayziya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|INA}}</img> [[Alfian Eko Prasetya]] | align="left" |{{Flagicon|TPE}}</img> [[Wang Chi-lin|Van Chi-lin]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|TPE}}</img>[[Wu Ti-Jung|Vu Ti-jung]] | align="left" | 21–15, 21–16 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}}</img> '''G'olib''' |} : {{Color box|#D8CEF6}} [[BWF xalqaro tanlovi|BWF xalqaro musobaqasi]] turnirlari : {{Color box|#D5D5D5}} [[BWF xalqaro seriyasi]] turnirlari {{Performance key (badminton)}} == Manbalar == [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1987-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Badmintonchi]] [[Turkum:WikiSport]] gxvqofhi6zglvhv60fcc0rrk66nwaik 2816436 2816435 2022-08-28T18:58:50Z Diwikiped 74803 wikitext text/x-wiki {{Badmintonchi bilgiqutisi|image=2014 US Open Grand Prix Gold - Shendy Puspa Irawati.jpg|name=Shendy Puspa Irawati|caption=|birth_name=Shendy Puspa Irawati|country=Indoneziya|birth_date={{Birth date and age|df=yes|1987|5|20}}|birth_place=[[Nganjuk]], [[East Java]], Indoneziya|height={{height|m=1.76|precision=0}}|weight=|coach=|event=Ayollar & Aralash juftliklar|highest_ranking=8 (AyJ [[Meiliana Jauhari]] bilan 14-yanvar 2010)<br />9 (AJ [[Fran Kurniawan]] bilan 6-iyun 2013)|date_of_highest_ranking=|current_ranking=|date_of_current_ranking=|medaltemplates={{MedalSport | Ayollar badmintoni }} {{MedalCountry | {{Indoneziya}} }} {{MedalCompetition | [[Sudirman kubogi]] }} {{MedalBronze | 2009 Guanchjou | Aralash jamoa }} {{MedalCompetition | [[Uber kubogi]] }} {{MedalBronze | 2010 Kuala Lumpur | Ayollar jamoasi }} {{MedalCompetition | Osiyo o'yinlari }} {{MedalBronze | 2010 Guanchjou | Ayollar jamoasi }} {{MedalCompetition | Osiyo chempionatlari }} {{MedalBronze | 2013 Taypey | Aralash juftliklar }} {{MedalCompetition | Janubi-Sharqiy Osiyo o'yinlari }} {{MedalSilver |2009 Vientiane | Ayollar jamoasi }} {{MedalBronze | 2009 Vientiane | Ayollar juftliklari }} {{MedalCompetition | Yozgi Universiada }} {{MedalGold |2011 Shenzhen | Aralash jamoa }} {{MedalBronze | 2011 Shenzhen | Aralash juftliklar }}}}'''Shendy Puspa Irawati''' (1987-yil 20-mayda tug'ilgan) - PB Djarum klubining a'zosi bo'lgan indoneziyalik [[Badminton|badmintonchi]]. U 2009-yil Janubi-Sharqiy Osiyo o'yinlari, 2011-yil yozgi Universiada, 2013-yilgi Osiyo chempionatida bronza medallarini qo'lga kiritgan<ref name="merdeka">{{Veb manbasi|sarlavha=Shendy Puspa Irawati|url=https://profil.merdeka.com/indonesia/s/shendy-puspa-irawati/|nashriyot=MERDEKA.com|kirish sanasi=7 July 2017|til=Indonesian}}</ref>. == Karyerasi == Irawati sherigi Meiliana Jauhari bilan 2008 Indoneziya Superseriyasi, 2009 Malayziya Superseriyasi va 2009 Koreya ochiq Superseriyasida [[BWF Superseriyasi]] juftliklar toifasi bo'yicha ishtirok etdi. Ularning eng yaxshi natijasi Indoneziya va Malayziyadagi turnirlarda qayd etilgan bo'lib, juftlik yarim finalga yo'l olgan. Indoneziyada Iriwati va Jauhari yaponiyalik [[Miyuki Maeda]] va Satoko Suetsunaga, Malayziyada esa xitoylik Yang Wei va Zhang Jiwenga 10–21, 15–21 hisobida mag‘lub bo‘ldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Indonesia Open 2008 SF – Locals Shine at Home |publisher=Badzine.net |url=http://www.badzine.net/2008/06/djarum-indonesia-open-sf/ |access-date=7 July 2017}}</ref>. Milliy chempionatda Irawati 2012-yilda aralash juftliklar bo'yicha ikkinchi o'rinni egallagan. O'sha yili u milliy sport haftaligida (PON) ayollar o'rtasidagi juftlik va jamoaviy bahslarda bronza medalini qo'lga kiritdi<ref name="merdeka">{{Veb manbasi|sarlavha=Shendy Puspa Irawati|url=https://profil.merdeka.com/indonesia/s/shendy-puspa-irawati/|nashriyot=MERDEKA.com|kirish sanasi=7 July 2017|til=Indonesian}}</ref>. Irawatining eng yaxshi yutug‘i 2014-yilgi Qo'shma Shtatlar ochiq va Indoneziyadagi Masters Grand Pri Oltin turnirida g‘alaba qozonish bo'lgan<ref name="dj">{{Veb manbasi|sarlavha=Profil: Shendy Puspa Irawati|url=https://www.pbdjarum.org/profil/pemain/s/394324202d9c83322e/shendy-puspa-irawati|nashriyot=[[PB Djarum]]|kirish sanasi=7 July 2017|til=id}}</ref>. == Shaxsiy hayoti == Irawati PB Djarum klubi uchun o'ynaydi. Uning sevimli mashg'ulotlari musiqa tinglash, gitara chalish va kino tomosha qilishdir. Odatda odamlar Irawatani '''Shendy''' deb atashardi. Uning otasi Aripin, onasining ismi esa Nanik<ref name="dj">{{Veb manbasi|sarlavha=Profil: Shendy Puspa Irawati|url=https://www.pbdjarum.org/profil/pemain/s/394324202d9c83322e/shendy-puspa-irawati|nashriyot=[[PB Djarum]]|kirish sanasi=7 July 2017|til=id}}</ref>. == Yutuqlari == === Osiyo chempionati === ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2013 | align="left" | Taipei Arena, [[Taypey]], Xitoy Taypeyi | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}}</img> [[Fran Kurniawan|Fran Kurniavan]] | align="left" |{{Flagicon|KOR}}</img> [[Ko Sung-hyun]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|KOR}}</img> [[Kim Ha-na]] | align="left" | 21–23, 15–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]]</img> '''Bronza''' |} === Janubi-Sharqiy Osiyo o'yinlari === ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#FFAAAA" | align="center" | 2009 | align="left" | Sport zali 1, Milliy sport majmuasi, [[Ventyan|Vientian, Laos]] | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}}</img> [[Meiliana Jauhari|Meiliana Jauxari]] | align="left" |{{Flagicon|MAS}}</img> [[Chin Eei Hui]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|MAS}}</img> [[Wong Pei Tty|Vong Pei Tty]] | align="left" | 12–21, 15–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]]</img> '''Bronza''' |} === Yozgi Universiada === ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- | align="center" | 2011 | align="left" | SZIIT gimnaziyasi, [[Shenjen|Shenzen, Xitoy]] | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}}</img> [[Ricky Widianto|Riki Vidianto]] | align="left" |{{Flagicon|TPE|univ}}</img> [[Lee Sheng-Mu|Li Sheng-mu]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|TPE|univ}}</img> [[Hsieh Pei-Chen|Ssie Pey-chen]] | align="left" | 24–22, 16–21, 17–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]]</img> '''Bronza''' |} === BWF Grand Prisi (5 ta g'alaba, 8 ta ikkinchi o'rin) === BWF Grand Prisi ikki darajaga ega edi: Grand Pri va Grand Pri Oltin. Bu [[Butunjahon Badminton Federatsiyasi|Badminton Butunjahon Federatsiyasi]] (BWF) tomonidan ruxsat etilgan va 2007 hamda 2017-yillar oralig'ida o'tkazilgan badminton turnirlari seriyasi hisoblanadi. ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2007 | align="left" | Yangi Zelandiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}}</img> [[Meiliana Jauhari|Meiliana Jauxari]] | align="left" |{{Flagicon|JPN}} [[Ikue Tatani]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|JPN}} [[Aya Vakisaka]] | align="left" | 17–21, 21–15, 16–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin egasi''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2008 | align="left" | Bitburger ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}}</img> Meiliana Jauxari | align="left" |{{Flagicon|DEN}} [[Helle Nielsen|Salom Nilsen]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|DEN}} [[Marie Røpke|Mari Røpke]] | align="left" | 15–21, 18–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}}'''Ikkinchi o'rin egasi''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2008 | align="left" | Bolgariya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}}</img> Meiliana Jauxari | align="left" |{{Flagicon|IND}} [[Jwala Gutta|Jvala Gutta]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|IND}} [[Shruti Kurien|Shruti Kurian]] | align="left" | 11–21, 19–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin egasi''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2008 | align="left" | Gollandiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}}</img> Meiliana Jauxari | align="left" |{{Flagicon|DEN}} [[Lena Frier Kristiansen]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|DEN}} [[Kamilla Rytter Juhl]] | align="left" | 16–21, 23–25 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin egasi''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2008 | align="left" | Vetnam ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}}</img> Meiliana Jauxari | align="left" |{{Flagicon|SGP}} [[Shinta Mulia Sari]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|SGP}} [[Yao Lei]] | align="left" | 21–16, 19–21, 21–11 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2009 | align="left" | Filippin ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}}</img> Meiliana Jauxari | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}[[Wei Yili|Vey Yili]] | align="left" | 11–21, 11–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin egasi''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2014 | align="left" | Qo'shma Shtatlar ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}}</img> [[Vita Marissa]] | align="left" |{{Flagicon|THA}}</img> [[Puttita Supajirakul]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|THA}}</img>[[Sapsiree Taerattanachai|Sapiree Taerattanachai]] | align="left" | 21–15, 21–10 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2014 | align="left" | Indonesia Masters | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}}</img> Vita Marissa | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}}</img> [[Keshya Nurvita Hanadia|Keshya Nurvita Xanadia]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}}</img>[[Devi Tika Permatasari]] | align="left" | 23–21, 21–13 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}}</img> '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2014 | align="left" | Gollandiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}}</img> Vita Marissa | align="left" |{{Flagicon|NED}}</img> [[Eefje Muskens|Efje Muskens]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|NED}}</img>[[Selena Piek]] | align="left" | 8–11, 11–4, 9–11, 10–11 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}}</img> '''Ikkinchi o'rin egasi''' |} ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2008 | align="left" | Bolgariya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}}</img> [[Fran Kurniawan|Fran Kurniavan]] | align="left" |{{Flagicon|IND}}</img> [[Valiyaveetil Diju]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|IND}}</img>[[Jwala Gutta|Jvala Gutta]] | align="left" | 21–15, 18–21, 19–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}}</img> '''Ikkinchi o'rin egasi''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2008 | align="left" | Gollandiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}}</img> Fran Kurniavan | align="left" |{{Flagicon|DEN}}</img> [[Joachim Fischer Nielsen|Yoaxim Fisher Nilsen]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|DEN}}</img>[[Christinna Pedersen|Kristinna Pedersen]] | align="left" | 17–21, 9–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}}</img> '''Ikkinchi o'rin egasi''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2008 | align="left" | Vetnam ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}}</img> [[Tontowi Ahmad|Tontovi Ahmad]] | align="left" |{{Flagicon|SIN}}</img> [[Ricky Widianto|Riki Vidianto]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|SIN}}</img>[[Vanessa Neo Yu Yan|Vanessa Neo]] | align="left" | 21–17, 21–9 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}}</img> '''G'olib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2012 | align="left" | Hindiston Grand Pri Oltin | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}}</img> Fran Kurniavan | align="left" |{{Flagicon|THA}}</img> [[Nipitphon Puangpuapech|Nipitfon Puangpuapech]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|THA}}</img>[[Savitree Amitrapai|Savitri Amitrapai]] | align="left" | 21–12, 24–22 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}}</img> '''G'olib''' |} : {{Color box|#FFFF67|border=darkgray}} [[BWF Gran-prisi Oltin va Gran-pri|BWF Grand Pri Oltin]] turnirlari : {{Color box|#D4F1C5|border=darkgray}} [[BWF Gran-prisi Oltin va Gran-pri|BWF Grand Pri]] turnirlari === BWF xalqaro musobaqalari/seriyalari (11 ta g'alaba, 3 ta ikkinchi o'rin) === {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#D5D5D5" | align="center" | 2006 | align="left" | Cheers Asian Satellite | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}}</img> [[Devi Tika Permatasari]] | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}}</img> [[Nitya Krishinda Maheswari|Nitya Krishinda Mahesvari]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}}</img>[[Nadya Melati]] | align="left" | 21–15, 17–21, 17–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}}</img> '''Ikkinchi o'rin egasi''' |- style="background:#D5D5D5" | align="center" | 2007 | align="left" | Bahrain Satellite | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}}</img> [[Meiliana Jauhari|Meiliana Jauxari]] | align="left" |{{Flagicon|MAS}}</img> [[Chor Hooi Yee]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|MAS}}</img>[[Vong Vay qarang]] | align="left" | 21–13, 21–14 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}}</img> '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2007 | align="left" | Indoneziya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}}</img> Meiliana Jauxari | align="left" |{{Flagicon|JPN}}</img> [[Yasuyo Imabeppu]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|JPN}}</img> [[Shizuka Matsuo]] | align="left" | 15–21, 21–15, 21–17 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}}</img> '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2008 | align="left" | Polsha ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}}</img> Meiliana Jauxari | align="left" |{{Flagicon|SWE}}</img> [[Elin Bergblom]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|SWE}}</img>[[Johanna Persson]] | align="left" | 21–11, 21–19 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}}</img> '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2008 | align="left" | Ispaniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}}</img> Meiliana Jauxari | align="left" |{{Flagicon|SCO}}</img> [[Jillie Cooper|Jilli Kuper]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|BEL}}</img>[[Nathalie Descamps|Nathali Descamps]] | align="left" | 21–10, 21–10 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}}</img> '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2008 | align="left" | Le Volant d'Or de Tuluza | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}}</img> Meiliana Jauxari | align="left" |{{Flagicon|NED}}</img> [[Rachel van Cutsen|Reychel van Kutsen]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|NED}}</img>[[Paulien van Dooremalen]] | align="left" | 21–15, 21–10 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}}</img> '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2008 | align="left" | Indoneziya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}}</img> Meiliana Jauxari | align="left" |{{Flagicon|SIN}}</img> [[Shinta Mulia Sari]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|SIN}}</img>[[Yao Lei]] | align="left" | 21–14, 21–18 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}}</img> '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2014 | align="left" | Indoneziya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}}</img> [[Vita Marissa]] | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}}</img> [[Suci Rizky Andini]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}}</img>[[Tiara Rosalia Nuraidah]] | align="left" | 6–11, 9–11, 6–11 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}}</img> '''Ikkinchi o'rin egasi''' |} ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2008 | align="left" | Polsha xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}}</img> [[Fran Kurniawan|Fran Kurniavan]] | align="left" |{{Flagicon|POL}}</img> [[Robert Mateusiak]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|POL}}</img>[[Nadieżda Zięba|Nadieżda Zieba]] | align="left" | 14–21, 13–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}}</img> '''Ikkinchi o'rin egasi''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2008 | align="left" | Finlandiya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}}</img> Fran Kurniavan | align="left" |{{Flagicon|DEN}}</img> [[Mads Pieler Kolding]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|DEN}}</img>[[Line Damkjær Kruse|Damkjær Kruse liniyasi]] | align="left" | 21–12, 21–18 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}}</img> '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2008 | align="left" | Le Volant d'Or de Tuluza | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}}</img> Fran Kurniavan | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}}</img> [[Rendra Wijaya|Rendra Vijaya]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}}</img> [[Meiliana Jauhari|Meiliana Jauxari]] | align="left" | 21–18, 18–21, 21–14 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}}</img> '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2008 | align="left" | Indoneziya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}}</img> Fran Kurniavan | align="left" |{{Flagicon|SIN}}</img> [[Chayut Triyachart]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|SIN}}</img>[[Yao Lei]] | align="left" | 21–19, 21–13 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}}</img> '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2011 | align="left" | Tata Hindiston xalqaro ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}}</img> Fran Kurniavan | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}}</img> [[Ricky Widianto|Riki Vidianto]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}}</img>[[Richi Puspita Dili]] | align="left" | 21–15, 21–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}}</img> '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2013 | align="left" | Malayziya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}}</img> [[Alfian Eko Prasetya]] | align="left" |{{Flagicon|TPE}}</img> [[Wang Chi-lin|Van Chi-lin]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|TPE}}</img>[[Wu Ti-Jung|Vu Ti-jung]] | align="left" | 21–15, 21–16 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}}</img> '''G'olib''' |} : {{Color box|#D8CEF6}} [[BWF xalqaro tanlovi|BWF xalqaro musobaqasi]] turnirlari : {{Color box|#D5D5D5}} [[BWF xalqaro seriyasi]] turnirlari {{Performance key (badminton)}} == Manbalar == [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1987-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Badmintonchi]] [[Turkum:WikiSport]] 3tm9gug391qvq58oibusa4y5pkh77b4 2816440 2816436 2022-08-28T19:05:15Z Diwikiped 74803 wikitext text/x-wiki {{Badmintonchi bilgiqutisi|image=2014 US Open Grand Prix Gold - Shendy Puspa Irawati.jpg|name=Shendy Puspa Irawati|caption=|birth_name=Shendy Puspa Irawati|country=Indoneziya|birth_date={{Birth date and age|df=yes|1987|5|20}}|birth_place=[[Nganjuk]], [[East Java]], Indoneziya|height={{height|m=1.76|precision=0}}|weight=|coach=|event=Ayollar & Aralash juftliklar|highest_ranking=8 (AyJ [[Meiliana Jauhari]] bilan 14-yanvar 2010)<br />9 (AJ [[Fran Kurniawan]] bilan 6-iyun 2013)|date_of_highest_ranking=|current_ranking=|date_of_current_ranking=|medaltemplates={{MedalSport | Ayollar badmintoni }} {{MedalCountry | {{Indoneziya}} }} {{MedalCompetition | [[Sudirman kubogi]] }} {{MedalBronze | 2009 Guanchjou | Aralash jamoa }} {{MedalCompetition | [[Uber kubogi]] }} {{MedalBronze | 2010 Kuala Lumpur | Ayollar jamoasi }} {{MedalCompetition | Osiyo o'yinlari }} {{MedalBronze | 2010 Guanchjou | Ayollar jamoasi }} {{MedalCompetition | Osiyo chempionatlari }} {{MedalBronze | 2013 Taypey | Aralash juftliklar }} {{MedalCompetition | Janubi-Sharqiy Osiyo o'yinlari }} {{MedalSilver |2009 Vientiane | Ayollar jamoasi }} {{MedalBronze | 2009 Vientiane | Ayollar juftliklari }} {{MedalCompetition | Yozgi Universiada }} {{MedalGold |2011 Shenzhen | Aralash jamoa }} {{MedalBronze | 2011 Shenzhen | Aralash juftliklar }}}}'''Shendy Puspa Irawati''' (1987-yil 20-mayda tug'ilgan) - PB Djarum klubining a'zosi bo'lgan indoneziyalik [[Badminton|badmintonchi]]. U 2009-yil Janubi-Sharqiy Osiyo o'yinlari, 2011-yil yozgi Universiada, 2013-yilgi Osiyo chempionatida bronza medallarini qo'lga kiritgan<ref name="merdeka">{{Veb manbasi|sarlavha=Shendy Puspa Irawati|url=https://profil.merdeka.com/indonesia/s/shendy-puspa-irawati/|nashriyot=MERDEKA.com|kirish sanasi=7 July 2017|til=Indonesian}}</ref>. == Karyerasi == Irawati sherigi Meiliana Jauhari bilan 2008 Indoneziya Superseriyasi, 2009 Malayziya Superseriyasi va 2009 Koreya ochiq Superseriyasida [[BWF Superseriyasi]] juftliklar toifasi bo'yicha ishtirok etdi. Ularning eng yaxshi natijasi Indoneziya va Malayziyadagi turnirlarda qayd etilgan bo'lib, juftlik yarim finalga yo'l olgan. Indoneziyada Iriwati va Jauhari yaponiyalik [[Miyuki Maeda]] va Satoko Suetsunaga, Malayziyada esa xitoylik Yang Wei va Zhang Jiwenga 10–21, 15–21 hisobida mag‘lub bo‘ldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Indonesia Open 2008 SF – Locals Shine at Home |publisher=Badzine.net |url=http://www.badzine.net/2008/06/djarum-indonesia-open-sf/ |access-date=7 July 2017}}</ref>. Milliy chempionatda Irawati 2012-yilda aralash juftliklar bo'yicha ikkinchi o'rinni egallagan. O'sha yili u milliy sport haftaligida (PON) ayollar o'rtasidagi juftlik va jamoaviy bahslarda bronza medalini qo'lga kiritdi<ref name="merdeka">{{Veb manbasi|sarlavha=Shendy Puspa Irawati|url=https://profil.merdeka.com/indonesia/s/shendy-puspa-irawati/|nashriyot=MERDEKA.com|kirish sanasi=7 July 2017|til=Indonesian}}</ref>. Irawatining eng yaxshi yutug‘i 2014-yilgi Qo'shma Shtatlar ochiq va Indoneziyadagi Masters Grand Pri Oltin turnirida g‘alaba qozonish bo'lgan<ref name="dj">{{Veb manbasi|sarlavha=Profil: Shendy Puspa Irawati|url=https://www.pbdjarum.org/profil/pemain/s/394324202d9c83322e/shendy-puspa-irawati|nashriyot=[[PB Djarum]]|kirish sanasi=7 July 2017|til=id}}</ref>. == Shaxsiy hayoti == Irawati PB Djarum klubi uchun o'ynaydi. Uning sevimli mashg'ulotlari musiqa tinglash, gitara chalish va kino tomosha qilishdir. Odatda odamlar Irawatani '''Shendy''' deb atashardi. Uning otasi Aripin, onasining ismi esa Nanik<ref name="dj">{{Veb manbasi|sarlavha=Profil: Shendy Puspa Irawati|url=https://www.pbdjarum.org/profil/pemain/s/394324202d9c83322e/shendy-puspa-irawati|nashriyot=[[PB Djarum]]|kirish sanasi=7 July 2017|til=id}}</ref>. == Yutuqlari == === Osiyo chempionati === ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2013 | align="left" | Taipei Arena, [[Taypey]], Xitoy Taypeyi | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Fran Kurniawan]] | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Ko Sung-hyun]]<br /><br />{{Flagicon|KOR}} [[Kim Ha-na]] | align="left" | 21–23, 15–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |} === Janubi-Sharqiy Osiyo o'yinlari === ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#FFAAAA" | align="center" | 2009 | align="left" | Sport zali 1, Milliy sport majmuasi, [[Ventyan|Vientian, Laos]] | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Meiliana Jauhari]] | align="left" |{{Flagicon|MAS}} [[Chin Eei Hui]]<br /><br />{{Flagicon|MAS}} [[Wong Pei Tty]] | align="left" | 12–21, 15–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |} === Yozgi Universiada === ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- | align="center" | 2011 | align="left" | SZIIT gimnaziyasi, [[Shenjen|Shenzen, Xitoy]] | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Ricky Widianto|Riki Widianto]] | align="left" |{{Flagicon|TPE|univ}} [[Lee Sheng-Mu|Lee Sheng-mu]]<br /><br />{{Flagicon|TPE|univ}} [[Hsieh Pei-Chen|Ssie Pey-chen]] | align="left" | 24–22, 16–21, 17–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |} === BWF Grand Prisi (5 ta g'alaba, 8 ta ikkinchi o'rin) === BWF Grand Prisi ikki darajaga ega edi: Grand Pri va Grand Pri Oltin. Bu [[Butunjahon Badminton Federatsiyasi|Badminton Butunjahon Federatsiyasi]] (BWF) tomonidan ruxsat etilgan va 2007 hamda 2017-yillar oralig'ida o'tkazilgan badminton turnirlari seriyasi hisoblanadi. ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2007 | align="left" | Yangi Zelandiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Meiliana Jauhari]] | align="left" |{{Flagicon|JPN}} [[Ikue Tatani]]<br /><br />{{Flagicon|JPN}} [[Aya Vakisaka]] | align="left" | 17–21, 21–15, 16–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2008 | align="left" | Bitburger ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Meiliana Jauhari | align="left" |{{Flagicon|DEN}} [[Helle Nielsen]]<br /><br />{{Flagicon|DEN}} [[Marie Røpke|Mari Røpke]] | align="left" | 15–21, 18–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}}'''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2008 | align="left" | Bolgariya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Meiliana Jauhari | align="left" |{{Flagicon|IND}} [[Jwala Gutta|Jvala Gutta]]<br /><br />{{Flagicon|IND}} [[Shruti Kurien|Shruti Kurian]] | align="left" | 11–21, 19–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2008 | align="left" | Gollandiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Meiliana Jauhari | align="left" |{{Flagicon|DEN}} [[Lena Frier Kristiansen]]<br /><br />{{Flagicon|DEN}} [[Kamilla Rytter Juhl]] | align="left" | 16–21, 23–25 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2008 | align="left" | Vetnam ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Meiliana Jauhari | align="left" |{{Flagicon|Singapur}} [[Shinta Mulia Sari]]<br /><br />{{Flagicon|Singapur}} [[Yao Lei]] | align="left" | 21–16, 19–21, 21–11 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2009 | align="left" | Filippin ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Meiliana Jauhari | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Wei Yili]] | align="left" | 11–21, 11–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2014 | align="left" | Qo'shma Shtatlar ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Vita Marissa]] | align="left" |{{Flagicon|THA}} [[Puttita Supajirakul]]<br /><br />{{Flagicon|THA}} [[Sapsiree Taerattanachai|Sapiree Taerattanachai]] | align="left" | 21–15, 21–10 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2014 | align="left" | Indonesia Masters | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Vita Marissa | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Keshya Nurvita Hanadia|Keshya Nurvita Xanadia]]<br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}} [[Devi Tika Permatasari]] | align="left" | 23–21, 21–13 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2014 | align="left" | Gollandiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Vita Marissa | align="left" |{{Flagicon|NED}} [[Eefje Muskens|Efje Muskens]]<br /><br />{{Flagicon|NED}} [[Selena Piek]] | align="left" | 8–11, 11–4, 9–11, 10–11 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |} ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2008 | align="left" | Bolgariya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Fran Kurniawan]] | align="left" |{{Flagicon|IND}} [[Valiyaveetil Diju]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|IND}}[[Jwala Gutta|Jvala Gutta]] | align="left" | 21–15, 18–21, 19–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2008 | align="left" | Gollandiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Fran Kurniawan | align="left" |{{Flagicon|DEN}} [[Joachim Fischer Nielsen|Yoaxim Fisher Nilsen]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|DEN}}[[Christinna Pedersen|Kristinna Pedersen]] | align="left" | 17–21, 9–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2008 | align="left" | Vetnam ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Tontowi Ahmad|Tontovi Ahmad]] | align="left" |{{Flagicon|SIN}} [[Ricky Widianto|Riki Vidianto]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|SIN}}[[Vanessa Neo Yu Yan|Vanessa Neo]] | align="left" | 21–17, 21–9 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2012 | align="left" | Hindiston Grand Pri Oltin | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Fran Kurniawan | align="left" |{{Flagicon|THA}} [[Nipitphon Puangpuapech|Nipitfon Puangpuapech]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|THA}}[[Savitree Amitrapai|Savitri Amitrapai]] | align="left" | 21–12, 24–22 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |} : {{Color box|#FFFF67|border=darkgray}} [[BWF Gran-prisi Oltin va Gran-pri|BWF Grand Pri Oltin]] turnirlari : {{Color box|#D4F1C5|border=darkgray}} [[BWF Gran-prisi Oltin va Gran-pri|BWF Grand Pri]] turnirlari === BWF xalqaro musobaqalari/seriyalari (11 ta g'alaba, 3 ta ikkinchi o'rin) === {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#D5D5D5" | align="center" | 2006 | align="left" | Cheers Asian Satellite | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Devi Tika Permatasari]] | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Nitya Krishinda Maheswari|Nitya Krishinda Mahesvari]]<br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}} [[Nadya Melati]] | align="left" | 21–15, 17–21, 17–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D5D5D5" | align="center" | 2007 | align="left" | Bahrain Satellite | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Meiliana Jauhari]] | align="left" |{{Flagicon|MAS}} [[Chor Hooi Yee]]<br /><br />{{Flagicon|MAS}} [[Vong Vay qarang|Wong Wai See]] | align="left" | 21–13, 21–14 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2007 | align="left" | Indoneziya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Meiliana Jauhari | align="left" |{{Flagicon|JPN}} [[Yasuyo Imabeppu]]<br /><br />{{Flagicon|JPN}} [[Shizuka Matsuo]] | align="left" | 15–21, 21–15, 21–17 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2008 | align="left" | Polsha ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Meiliana Jauhari | align="left" |{{Flagicon|SWE}} [[Elin Bergblom]]<br /><br />{{Flagicon|SWE}} [[Johanna Persson]] | align="left" | 21–11, 21–19 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2008 | align="left" | Ispaniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Meiliana Jauhari | align="left" |{{Flagicon|SCO}} [[Jillie Cooper|Jilli Kuper]]<br /><br />{{Flagicon|BEL}} [[Nathalie Descamps|Nathali Descamps]] | align="left" | 21–10, 21–10 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2008 | align="left" | Le Volant d'Or de Tuluza | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Meiliana Jauhari | align="left" |{{Flagicon|NED}} [[Rachel van Cutsen|Rachel van Kutsen]]<br /><br />{{Flagicon|NED}} [[Paulien van Dooremalen]] | align="left" | 21–15, 21–10 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2008 | align="left" | Indoneziya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Meiliana Jauhari | align="left" |{{Flagicon|SIN}} [[Shinta Mulia Sari]]<br /><br />{{Flagicon|SIN}} [[Yao Lei]] | align="left" | 21–14, 21–18 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2014 | align="left" | Indoneziya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Vita Marissa]] | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Suci Rizky Andini]]<br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}} [[Tiara Rosalia Nuraidah]] | align="left" | 6–11, 9–11, 6–11 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |} ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2008 | align="left" | Polsha xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Fran Kurniawan]] | align="left" |{{Flagicon|POL}} [[Robert Mateusiak]]<br /><br />{{Flagicon|POL}} [[Nadieżda Zięba|Nadieżda Zieba]] | align="left" | 14–21, 13–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2008 | align="left" | Finlandiya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Fran Kurniawan | align="left" |{{Flagicon|DEN}} [[Mads Pieler Kolding]]<br /><br />{{Flagicon|DEN}} [[Line Damkjær Kruse|Damkjær Kruse liniyasi]] | align="left" | 21–12, 21–18 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2008 | align="left" | Le Volant d'Or de Tuluza | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Fran Kurniawan | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Rendra Wijaya]]<br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}} [[Meiliana Jauhari]] | align="left" | 21–18, 18–21, 21–14 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2008 | align="left" | Indoneziya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Fran Kurniawan | align="left" |{{Flagicon|SIN}} [[Chayut Triyachart]]<br /><br />{{Flagicon|SIN}} [[Yao Lei]] | align="left" | 21–19, 21–13 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2011 | align="left" | Tata Hindiston xalqaro ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Fran Kurniawan | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Ricky Widianto|Riki Widianto]]<br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}} [[Richi Puspita Dili]] | align="left" | 21–15, 21–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2013 | align="left" | Malayziya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Alfian Eko Prasetya]] | align="left" |{{Flagicon|TPE}} [[Wang Chi-lin]]<br /><br />{{Flagicon|TPE}} [[Wu Ti-Jung|Wu Ti-jung]] | align="left" | 21–15, 21–16 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |} : {{Color box|#D8CEF6}} [[BWF xalqaro tanlovi|BWF xalqaro musobaqasi]] turnirlari : {{Color box|#D5D5D5}} [[BWF xalqaro seriyasi]] turnirlari == Manbalar == [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1987-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Badmintonchi]] [[Turkum:WikiSport]] jz460pod29hku9xw1wvfnwqko0fjkqi 2816441 2816440 2022-08-28T19:05:42Z Diwikiped 74803 wikitext text/x-wiki {{Badmintonchi bilgiqutisi|image=2014 US Open Grand Prix Gold - Shendy Puspa Irawati.jpg|name=Shendy Puspa Irawati|caption=|birth_name=Shendy Puspa Irawati|country=Indoneziya|birth_date={{Birth date and age|df=yes|1987|5|20}}|birth_place=[[Nganjuk]], [[East Java]], Indoneziya|height={{height|m=1.76|precision=0}}|weight=|coach=|event=Ayollar & Aralash juftliklar|highest_ranking=8 (AyJ [[Meiliana Jauhari]] bilan 14-yanvar 2010)<br />9 (AJ [[Fran Kurniawan]] bilan 6-iyun 2013)|date_of_highest_ranking=|current_ranking=|date_of_current_ranking=|medaltemplates={{MedalSport | Ayollar badmintoni }} {{MedalCountry | {{Indoneziya}} }} {{MedalCompetition | [[Sudirman kubogi]] }} {{MedalBronze | 2009 Guanchjou | Aralash jamoa }} {{MedalCompetition | [[Uber kubogi]] }} {{MedalBronze | 2010 Kuala Lumpur | Ayollar jamoasi }} {{MedalCompetition | Osiyo o'yinlari }} {{MedalBronze | 2010 Guanchjou | Ayollar jamoasi }} {{MedalCompetition | Osiyo chempionatlari }} {{MedalBronze | 2013 Taypey | Aralash juftliklar }} {{MedalCompetition | Janubi-Sharqiy Osiyo o'yinlari }} {{MedalSilver |2009 Vientiane | Ayollar jamoasi }} {{MedalBronze | 2009 Vientiane | Ayollar juftliklari }} {{MedalCompetition | Yozgi Universiada }} {{MedalGold |2011 Shenzhen | Aralash jamoa }} {{MedalBronze | 2011 Shenzhen | Aralash juftliklar }}}}'''Shendy Puspa Irawati''' (1987-yil 20-mayda tug'ilgan) - PB Djarum klubining a'zosi bo'lgan indoneziyalik [[Badminton|badmintonchi]]. U 2009-yil Janubi-Sharqiy Osiyo o'yinlari, 2011-yil yozgi Universiada, 2013-yilgi Osiyo chempionatida bronza medallarini qo'lga kiritgan<ref name="merdeka">{{Veb manbasi|sarlavha=Shendy Puspa Irawati|url=https://profil.merdeka.com/indonesia/s/shendy-puspa-irawati/|nashriyot=MERDEKA.com|kirish sanasi=7 July 2017|til=Indonesian}}</ref>. == Karyerasi == Irawati sherigi Meiliana Jauhari bilan 2008 Indoneziya Superseriyasi, 2009 Malayziya Superseriyasi va 2009 Koreya ochiq Superseriyasida [[BWF Superseriyasi]] juftliklar toifasi bo'yicha ishtirok etdi. Ularning eng yaxshi natijasi Indoneziya va Malayziyadagi turnirlarda qayd etilgan bo'lib, juftlik yarim finalga yo'l olgan. Indoneziyada Iriwati va Jauhari yaponiyalik [[Miyuki Maeda]] va Satoko Suetsunaga, Malayziyada esa xitoylik Yang Wei va Zhang Jiwenga 10–21, 15–21 hisobida mag‘lub bo‘ldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Indonesia Open 2008 SF – Locals Shine at Home |publisher=Badzine.net |url=http://www.badzine.net/2008/06/djarum-indonesia-open-sf/ |access-date=7 July 2017}}</ref>. Milliy chempionatda Irawati 2012-yilda aralash juftliklar bo'yicha ikkinchi o'rinni egallagan. O'sha yili u milliy sport haftaligida (PON) ayollar o'rtasidagi juftlik va jamoaviy bahslarda bronza medalini qo'lga kiritdi<ref name="merdeka">{{Veb manbasi|sarlavha=Shendy Puspa Irawati|url=https://profil.merdeka.com/indonesia/s/shendy-puspa-irawati/|nashriyot=MERDEKA.com|kirish sanasi=7 July 2017|til=Indonesian}}</ref>. Irawatining eng yaxshi yutug‘i 2014-yilgi Qo'shma Shtatlar ochiq va Indoneziyadagi Masters Grand Pri Oltin turnirida g‘alaba qozonish bo'lgan<ref name="dj">{{Veb manbasi|sarlavha=Profil: Shendy Puspa Irawati|url=https://www.pbdjarum.org/profil/pemain/s/394324202d9c83322e/shendy-puspa-irawati|nashriyot=[[PB Djarum]]|kirish sanasi=7 July 2017|til=id}}</ref>. == Shaxsiy hayoti == Irawati PB Djarum klubi uchun o'ynaydi. Uning sevimli mashg'ulotlari musiqa tinglash, gitara chalish va kino tomosha qilishdir. Odatda odamlar Irawatani '''Shendy''' deb atashardi. Uning otasi Aripin, onasining ismi esa Nanik<ref name="dj">{{Veb manbasi|sarlavha=Profil: Shendy Puspa Irawati|url=https://www.pbdjarum.org/profil/pemain/s/394324202d9c83322e/shendy-puspa-irawati|nashriyot=[[PB Djarum]]|kirish sanasi=7 July 2017|til=id}}</ref>. == Yutuqlari == === Osiyo chempionati === ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2013 | align="left" | Taipei Arena, [[Taypey]], Xitoy Taypeyi | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Fran Kurniawan]] | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Ko Sung-hyun]]<br /><br />{{Flagicon|KOR}} [[Kim Ha-na]] | align="left" | 21–23, 15–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |} === Janubi-Sharqiy Osiyo o'yinlari === ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#FFAAAA" | align="center" | 2009 | align="left" | Sport zali 1, Milliy sport majmuasi, [[Ventyan|Vientian, Laos]] | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Meiliana Jauhari]] | align="left" |{{Flagicon|MAS}} [[Chin Eei Hui]]<br /><br />{{Flagicon|MAS}} [[Wong Pei Tty]] | align="left" | 12–21, 15–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |} === Yozgi Universiada === ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- | align="center" | 2011 | align="left" | SZIIT gimnaziyasi, [[Shenjen|Shenzen, Xitoy]] | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Ricky Widianto|Riki Widianto]] | align="left" |{{Flagicon|TPE|univ}} [[Lee Sheng-Mu|Lee Sheng-mu]]<br /><br />{{Flagicon|TPE|univ}} [[Hsieh Pei-Chen|Ssie Pey-chen]] | align="left" | 24–22, 16–21, 17–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |} === BWF Grand Prisi (5 ta g'alaba, 8 ta ikkinchi o'rin) === BWF Grand Prisi ikki darajaga ega edi: Grand Pri va Grand Pri Oltin. Bu [[Butunjahon Badminton Federatsiyasi|Badminton Butunjahon Federatsiyasi]] (BWF) tomonidan ruxsat etilgan va 2007 hamda 2017-yillar oralig'ida o'tkazilgan badminton turnirlari seriyasi hisoblanadi. ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2007 | align="left" | Yangi Zelandiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Meiliana Jauhari]] | align="left" |{{Flagicon|JPN}} [[Ikue Tatani]]<br /><br />{{Flagicon|JPN}} [[Aya Vakisaka]] | align="left" | 17–21, 21–15, 16–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2008 | align="left" | Bitburger ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Meiliana Jauhari | align="left" |{{Flagicon|DEN}} [[Helle Nielsen]]<br /><br />{{Flagicon|DEN}} [[Marie Røpke|Mari Røpke]] | align="left" | 15–21, 18–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}}'''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2008 | align="left" | Bolgariya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Meiliana Jauhari | align="left" |{{Flagicon|IND}} [[Jwala Gutta|Jvala Gutta]]<br /><br />{{Flagicon|IND}} [[Shruti Kurien|Shruti Kurian]] | align="left" | 11–21, 19–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2008 | align="left" | Gollandiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Meiliana Jauhari | align="left" |{{Flagicon|DEN}} [[Lena Frier Kristiansen]]<br /><br />{{Flagicon|DEN}} [[Kamilla Rytter Juhl]] | align="left" | 16–21, 23–25 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2008 | align="left" | Vetnam ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Meiliana Jauhari | align="left" |{{Flagicon|Singapur}} [[Shinta Mulia Sari]]<br /><br />{{Flagicon|Singapur}} [[Yao Lei]] | align="left" | 21–16, 19–21, 21–11 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2009 | align="left" | Filippin ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Meiliana Jauhari | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Wei Yili]] | align="left" | 11–21, 11–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2014 | align="left" | Qo'shma Shtatlar ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Vita Marissa]] | align="left" |{{Flagicon|THA}} [[Puttita Supajirakul]]<br /><br />{{Flagicon|THA}} [[Sapsiree Taerattanachai|Sapiree Taerattanachai]] | align="left" | 21–15, 21–10 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2014 | align="left" | Indonesia Masters | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Vita Marissa | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Keshya Nurvita Hanadia|Keshya Nurvita Xanadia]]<br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}} [[Devi Tika Permatasari]] | align="left" | 23–21, 21–13 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2014 | align="left" | Gollandiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Vita Marissa | align="left" |{{Flagicon|NED}} [[Eefje Muskens|Efje Muskens]]<br /><br />{{Flagicon|NED}} [[Selena Piek]] | align="left" | 8–11, 11–4, 9–11, 10–11 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |} ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2008 | align="left" | Bolgariya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Fran Kurniawan]] | align="left" |{{Flagicon|IND}} [[Valiyaveetil Diju]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|IND}}[[Jwala Gutta|Jvala Gutta]] | align="left" | 21–15, 18–21, 19–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2008 | align="left" | Gollandiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Fran Kurniawan | align="left" |{{Flagicon|DEN}} [[Joachim Fischer Nielsen|Yoaxim Fisher Nilsen]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|DEN}}[[Christinna Pedersen|Kristinna Pedersen]] | align="left" | 17–21, 9–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2008 | align="left" | Vetnam ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Tontowi Ahmad|Tontovi Ahmad]] | align="left" |{{Flagicon|SIN}} [[Ricky Widianto|Riki Vidianto]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|SIN}}[[Vanessa Neo Yu Yan|Vanessa Neo]] | align="left" | 21–17, 21–9 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2012 | align="left" | Hindiston Grand Pri Oltin | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Fran Kurniawan | align="left" |{{Flagicon|THA}} [[Nipitphon Puangpuapech|Nipitfon Puangpuapech]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|THA}}[[Savitree Amitrapai|Savitri Amitrapai]] | align="left" | 21–12, 24–22 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |} : {{Color box|#FFFF67|border=darkgray}} [[BWF Gran-prisi Oltin va Gran-pri|BWF Grand Pri Oltin]] turnirlari : {{Color box|#D4F1C5|border=darkgray}} [[BWF Gran-prisi Oltin va Gran-pri|BWF Grand Pri]] turnirlari === BWF xalqaro musobaqalari/seriyalari (11 ta g'alaba, 3 ta ikkinchi o'rin) === {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#D5D5D5" | align="center" | 2006 | align="left" | Cheers Asian Satellite | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Devi Tika Permatasari]] | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Nitya Krishinda Maheswari|Nitya Krishinda Mahesvari]]<br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}} [[Nadya Melati]] | align="left" | 21–15, 17–21, 17–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D5D5D5" | align="center" | 2007 | align="left" | Bahrain Satellite | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Meiliana Jauhari]] | align="left" |{{Flagicon|MAS}} [[Chor Hooi Yee]]<br /><br />{{Flagicon|MAS}} [[Vong Vay qarang|Wong Wai See]] | align="left" | 21–13, 21–14 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2007 | align="left" | Indoneziya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Meiliana Jauhari | align="left" |{{Flagicon|JPN}} [[Yasuyo Imabeppu]]<br /><br />{{Flagicon|JPN}} [[Shizuka Matsuo]] | align="left" | 15–21, 21–15, 21–17 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2008 | align="left" | Polsha ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Meiliana Jauhari | align="left" |{{Flagicon|SWE}} [[Elin Bergblom]]<br /><br />{{Flagicon|SWE}} [[Johanna Persson]] | align="left" | 21–11, 21–19 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2008 | align="left" | Ispaniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Meiliana Jauhari | align="left" |{{Flagicon|SCO}} [[Jillie Cooper|Jilli Kuper]]<br /><br />{{Flagicon|BEL}} [[Nathalie Descamps|Nathali Descamps]] | align="left" | 21–10, 21–10 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2008 | align="left" | Le Volant d'Or de Tuluza | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Meiliana Jauhari | align="left" |{{Flagicon|NED}} [[Rachel van Cutsen|Rachel van Kutsen]]<br /><br />{{Flagicon|NED}} [[Paulien van Dooremalen]] | align="left" | 21–15, 21–10 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2008 | align="left" | Indoneziya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Meiliana Jauhari | align="left" |{{Flagicon|SIN}} [[Shinta Mulia Sari]]<br /><br />{{Flagicon|SIN}} [[Yao Lei]] | align="left" | 21–14, 21–18 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2014 | align="left" | Indoneziya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Vita Marissa]] | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Suci Rizky Andini]]<br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}} [[Tiara Rosalia Nuraidah]] | align="left" | 6–11, 9–11, 6–11 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |} ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2008 | align="left" | Polsha xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Fran Kurniawan]] | align="left" |{{Flagicon|POL}} [[Robert Mateusiak]]<br /><br />{{Flagicon|POL}} [[Nadieżda Zięba|Nadieżda Zieba]] | align="left" | 14–21, 13–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2008 | align="left" | Finlandiya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Fran Kurniawan | align="left" |{{Flagicon|DEN}} [[Mads Pieler Kolding]]<br /><br />{{Flagicon|DEN}} [[Line Damkjær Kruse|Damkjær Kruse liniyasi]] | align="left" | 21–12, 21–18 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2008 | align="left" | Le Volant d'Or de Tuluza | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Fran Kurniawan | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Rendra Wijaya]]<br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}} [[Meiliana Jauhari]] | align="left" | 21–18, 18–21, 21–14 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2008 | align="left" | Indoneziya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Fran Kurniawan | align="left" |{{Flagicon|SIN}} [[Chayut Triyachart]]<br /><br />{{Flagicon|SIN}} [[Yao Lei]] | align="left" | 21–19, 21–13 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2011 | align="left" | Tata Hindiston xalqaro ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Fran Kurniawan | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Ricky Widianto|Riki Widianto]]<br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}} [[Richi Puspita Dili]] | align="left" | 21–15, 21–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2013 | align="left" | Malayziya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Alfian Eko Prasetya]] | align="left" |{{Flagicon|TPE}} [[Wang Chi-lin]]<br /><br />{{Flagicon|TPE}} [[Wu Ti-Jung|Wu Ti-jung]] | align="left" | 21–15, 21–16 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |} : {{Color box|#D8CEF6}} [[BWF xalqaro tanlovi|BWF xalqaro musobaqasi]] turnirlari : {{Color box|#D5D5D5}} [[BWF xalqaro seriyasi]] turnirlari == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1987-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Badmintonchi]] [[Turkum:WikiSport]] 0xfyekkcsj4hqqovjbl4x074u8n9gsm 2816442 2816441 2022-08-28T19:06:22Z Diwikiped 74803 wikitext text/x-wiki {{Badmintonchi bilgiqutisi|image=2014 US Open Grand Prix Gold - Shendy Puspa Irawati.jpg|name=Shendy Puspa Irawati|caption=|birth_name=Shendy Puspa Irawati|country=Indoneziya|birth_date={{Birth date and age|df=yes|1987|5|20}}|birth_place=[[Nganjuk]], [[East Java]], Indoneziya|height={{height|m=1.76|precision=0}}|weight=|coach=|event=Ayollar & Aralash juftliklar|highest_ranking=8 (AyJ [[Meiliana Jauhari]] bilan 14-yanvar 2010)<br />9 (AJ [[Fran Kurniawan]] bilan 6-iyun 2013)|date_of_highest_ranking=|current_ranking=|date_of_current_ranking=|medaltemplates={{MedalSport | Ayollar badmintoni }} {{MedalCountry | {{INA}} }} {{MedalCompetition | [[Sudirman kubogi]] }} {{MedalBronze | 2009 Guanchjou | Aralash jamoa }} {{MedalCompetition | [[Uber kubogi]] }} {{MedalBronze | 2010 Kuala Lumpur | Ayollar jamoasi }} {{MedalCompetition | Osiyo o'yinlari }} {{MedalBronze | 2010 Guanchjou | Ayollar jamoasi }} {{MedalCompetition | Osiyo chempionatlari }} {{MedalBronze | 2013 Taypey | Aralash juftliklar }} {{MedalCompetition | Janubi-Sharqiy Osiyo o'yinlari }} {{MedalSilver |2009 Vientiane | Ayollar jamoasi }} {{MedalBronze | 2009 Vientiane | Ayollar juftliklari }} {{MedalCompetition | Yozgi Universiada }} {{MedalGold |2011 Shenzhen | Aralash jamoa }} {{MedalBronze | 2011 Shenzhen | Aralash juftliklar }}}}'''Shendy Puspa Irawati''' (1987-yil 20-mayda tug'ilgan) - PB Djarum klubining a'zosi bo'lgan indoneziyalik [[Badminton|badmintonchi]]. U 2009-yil Janubi-Sharqiy Osiyo o'yinlari, 2011-yil yozgi Universiada, 2013-yilgi Osiyo chempionatida bronza medallarini qo'lga kiritgan<ref name="merdeka">{{Veb manbasi|sarlavha=Shendy Puspa Irawati|url=https://profil.merdeka.com/indonesia/s/shendy-puspa-irawati/|nashriyot=MERDEKA.com|kirish sanasi=7 July 2017|til=Indonesian}}</ref>. == Karyerasi == Irawati sherigi Meiliana Jauhari bilan 2008 Indoneziya Superseriyasi, 2009 Malayziya Superseriyasi va 2009 Koreya ochiq Superseriyasida [[BWF Superseriyasi]] juftliklar toifasi bo'yicha ishtirok etdi. Ularning eng yaxshi natijasi Indoneziya va Malayziyadagi turnirlarda qayd etilgan bo'lib, juftlik yarim finalga yo'l olgan. Indoneziyada Iriwati va Jauhari yaponiyalik [[Miyuki Maeda]] va Satoko Suetsunaga, Malayziyada esa xitoylik Yang Wei va Zhang Jiwenga 10–21, 15–21 hisobida mag‘lub bo‘ldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Indonesia Open 2008 SF – Locals Shine at Home |publisher=Badzine.net |url=http://www.badzine.net/2008/06/djarum-indonesia-open-sf/ |access-date=7 July 2017}}</ref>. Milliy chempionatda Irawati 2012-yilda aralash juftliklar bo'yicha ikkinchi o'rinni egallagan. O'sha yili u milliy sport haftaligida (PON) ayollar o'rtasidagi juftlik va jamoaviy bahslarda bronza medalini qo'lga kiritdi<ref name="merdeka">{{Veb manbasi|sarlavha=Shendy Puspa Irawati|url=https://profil.merdeka.com/indonesia/s/shendy-puspa-irawati/|nashriyot=MERDEKA.com|kirish sanasi=7 July 2017|til=Indonesian}}</ref>. Irawatining eng yaxshi yutug‘i 2014-yilgi Qo'shma Shtatlar ochiq va Indoneziyadagi Masters Grand Pri Oltin turnirida g‘alaba qozonish bo'lgan<ref name="dj">{{Veb manbasi|sarlavha=Profil: Shendy Puspa Irawati|url=https://www.pbdjarum.org/profil/pemain/s/394324202d9c83322e/shendy-puspa-irawati|nashriyot=[[PB Djarum]]|kirish sanasi=7 July 2017|til=id}}</ref>. == Shaxsiy hayoti == Irawati PB Djarum klubi uchun o'ynaydi. Uning sevimli mashg'ulotlari musiqa tinglash, gitara chalish va kino tomosha qilishdir. Odatda odamlar Irawatani '''Shendy''' deb atashardi. Uning otasi Aripin, onasining ismi esa Nanik<ref name="dj">{{Veb manbasi|sarlavha=Profil: Shendy Puspa Irawati|url=https://www.pbdjarum.org/profil/pemain/s/394324202d9c83322e/shendy-puspa-irawati|nashriyot=[[PB Djarum]]|kirish sanasi=7 July 2017|til=id}}</ref>. == Yutuqlari == === Osiyo chempionati === ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2013 | align="left" | Taipei Arena, [[Taypey]], Xitoy Taypeyi | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Fran Kurniawan]] | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Ko Sung-hyun]]<br /><br />{{Flagicon|KOR}} [[Kim Ha-na]] | align="left" | 21–23, 15–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |} === Janubi-Sharqiy Osiyo o'yinlari === ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#FFAAAA" | align="center" | 2009 | align="left" | Sport zali 1, Milliy sport majmuasi, [[Ventyan|Vientian, Laos]] | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Meiliana Jauhari]] | align="left" |{{Flagicon|MAS}} [[Chin Eei Hui]]<br /><br />{{Flagicon|MAS}} [[Wong Pei Tty]] | align="left" | 12–21, 15–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |} === Yozgi Universiada === ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- | align="center" | 2011 | align="left" | SZIIT gimnaziyasi, [[Shenjen|Shenzen, Xitoy]] | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Ricky Widianto|Riki Widianto]] | align="left" |{{Flagicon|TPE|univ}} [[Lee Sheng-Mu|Lee Sheng-mu]]<br /><br />{{Flagicon|TPE|univ}} [[Hsieh Pei-Chen|Ssie Pey-chen]] | align="left" | 24–22, 16–21, 17–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |} === BWF Grand Prisi (5 ta g'alaba, 8 ta ikkinchi o'rin) === BWF Grand Prisi ikki darajaga ega edi: Grand Pri va Grand Pri Oltin. Bu [[Butunjahon Badminton Federatsiyasi|Badminton Butunjahon Federatsiyasi]] (BWF) tomonidan ruxsat etilgan va 2007 hamda 2017-yillar oralig'ida o'tkazilgan badminton turnirlari seriyasi hisoblanadi. ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2007 | align="left" | Yangi Zelandiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Meiliana Jauhari]] | align="left" |{{Flagicon|JPN}} [[Ikue Tatani]]<br /><br />{{Flagicon|JPN}} [[Aya Vakisaka]] | align="left" | 17–21, 21–15, 16–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2008 | align="left" | Bitburger ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Meiliana Jauhari | align="left" |{{Flagicon|DEN}} [[Helle Nielsen]]<br /><br />{{Flagicon|DEN}} [[Marie Røpke|Mari Røpke]] | align="left" | 15–21, 18–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}}'''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2008 | align="left" | Bolgariya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Meiliana Jauhari | align="left" |{{Flagicon|IND}} [[Jwala Gutta|Jvala Gutta]]<br /><br />{{Flagicon|IND}} [[Shruti Kurien|Shruti Kurian]] | align="left" | 11–21, 19–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2008 | align="left" | Gollandiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Meiliana Jauhari | align="left" |{{Flagicon|DEN}} [[Lena Frier Kristiansen]]<br /><br />{{Flagicon|DEN}} [[Kamilla Rytter Juhl]] | align="left" | 16–21, 23–25 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2008 | align="left" | Vetnam ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Meiliana Jauhari | align="left" |{{Flagicon|Singapur}} [[Shinta Mulia Sari]]<br /><br />{{Flagicon|Singapur}} [[Yao Lei]] | align="left" | 21–16, 19–21, 21–11 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2009 | align="left" | Filippin ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Meiliana Jauhari | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Wei Yili]] | align="left" | 11–21, 11–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2014 | align="left" | Qo'shma Shtatlar ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Vita Marissa]] | align="left" |{{Flagicon|THA}} [[Puttita Supajirakul]]<br /><br />{{Flagicon|THA}} [[Sapsiree Taerattanachai|Sapiree Taerattanachai]] | align="left" | 21–15, 21–10 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2014 | align="left" | Indonesia Masters | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Vita Marissa | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Keshya Nurvita Hanadia|Keshya Nurvita Xanadia]]<br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}} [[Devi Tika Permatasari]] | align="left" | 23–21, 21–13 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2014 | align="left" | Gollandiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Vita Marissa | align="left" |{{Flagicon|NED}} [[Eefje Muskens|Efje Muskens]]<br /><br />{{Flagicon|NED}} [[Selena Piek]] | align="left" | 8–11, 11–4, 9–11, 10–11 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |} ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2008 | align="left" | Bolgariya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Fran Kurniawan]] | align="left" |{{Flagicon|IND}} [[Valiyaveetil Diju]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|IND}}[[Jwala Gutta|Jvala Gutta]] | align="left" | 21–15, 18–21, 19–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2008 | align="left" | Gollandiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Fran Kurniawan | align="left" |{{Flagicon|DEN}} [[Joachim Fischer Nielsen|Yoaxim Fisher Nilsen]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|DEN}}[[Christinna Pedersen|Kristinna Pedersen]] | align="left" | 17–21, 9–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2008 | align="left" | Vetnam ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Tontowi Ahmad|Tontovi Ahmad]] | align="left" |{{Flagicon|SIN}} [[Ricky Widianto|Riki Vidianto]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|SIN}}[[Vanessa Neo Yu Yan|Vanessa Neo]] | align="left" | 21–17, 21–9 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2012 | align="left" | Hindiston Grand Pri Oltin | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Fran Kurniawan | align="left" |{{Flagicon|THA}} [[Nipitphon Puangpuapech|Nipitfon Puangpuapech]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|THA}}[[Savitree Amitrapai|Savitri Amitrapai]] | align="left" | 21–12, 24–22 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |} : {{Color box|#FFFF67|border=darkgray}} [[BWF Gran-prisi Oltin va Gran-pri|BWF Grand Pri Oltin]] turnirlari : {{Color box|#D4F1C5|border=darkgray}} [[BWF Gran-prisi Oltin va Gran-pri|BWF Grand Pri]] turnirlari === BWF xalqaro musobaqalari/seriyalari (11 ta g'alaba, 3 ta ikkinchi o'rin) === {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#D5D5D5" | align="center" | 2006 | align="left" | Cheers Asian Satellite | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Devi Tika Permatasari]] | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Nitya Krishinda Maheswari|Nitya Krishinda Mahesvari]]<br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}} [[Nadya Melati]] | align="left" | 21–15, 17–21, 17–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D5D5D5" | align="center" | 2007 | align="left" | Bahrain Satellite | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Meiliana Jauhari]] | align="left" |{{Flagicon|MAS}} [[Chor Hooi Yee]]<br /><br />{{Flagicon|MAS}} [[Vong Vay qarang|Wong Wai See]] | align="left" | 21–13, 21–14 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2007 | align="left" | Indoneziya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Meiliana Jauhari | align="left" |{{Flagicon|JPN}} [[Yasuyo Imabeppu]]<br /><br />{{Flagicon|JPN}} [[Shizuka Matsuo]] | align="left" | 15–21, 21–15, 21–17 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2008 | align="left" | Polsha ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Meiliana Jauhari | align="left" |{{Flagicon|SWE}} [[Elin Bergblom]]<br /><br />{{Flagicon|SWE}} [[Johanna Persson]] | align="left" | 21–11, 21–19 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2008 | align="left" | Ispaniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Meiliana Jauhari | align="left" |{{Flagicon|SCO}} [[Jillie Cooper|Jilli Kuper]]<br /><br />{{Flagicon|BEL}} [[Nathalie Descamps|Nathali Descamps]] | align="left" | 21–10, 21–10 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2008 | align="left" | Le Volant d'Or de Tuluza | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Meiliana Jauhari | align="left" |{{Flagicon|NED}} [[Rachel van Cutsen|Rachel van Kutsen]]<br /><br />{{Flagicon|NED}} [[Paulien van Dooremalen]] | align="left" | 21–15, 21–10 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2008 | align="left" | Indoneziya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Meiliana Jauhari | align="left" |{{Flagicon|SIN}} [[Shinta Mulia Sari]]<br /><br />{{Flagicon|SIN}} [[Yao Lei]] | align="left" | 21–14, 21–18 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2014 | align="left" | Indoneziya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Vita Marissa]] | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Suci Rizky Andini]]<br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}} [[Tiara Rosalia Nuraidah]] | align="left" | 6–11, 9–11, 6–11 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |} ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2008 | align="left" | Polsha xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Fran Kurniawan]] | align="left" |{{Flagicon|POL}} [[Robert Mateusiak]]<br /><br />{{Flagicon|POL}} [[Nadieżda Zięba|Nadieżda Zieba]] | align="left" | 14–21, 13–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2008 | align="left" | Finlandiya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Fran Kurniawan | align="left" |{{Flagicon|DEN}} [[Mads Pieler Kolding]]<br /><br />{{Flagicon|DEN}} [[Line Damkjær Kruse|Damkjær Kruse liniyasi]] | align="left" | 21–12, 21–18 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2008 | align="left" | Le Volant d'Or de Tuluza | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Fran Kurniawan | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Rendra Wijaya]]<br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}} [[Meiliana Jauhari]] | align="left" | 21–18, 18–21, 21–14 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2008 | align="left" | Indoneziya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Fran Kurniawan | align="left" |{{Flagicon|SIN}} [[Chayut Triyachart]]<br /><br />{{Flagicon|SIN}} [[Yao Lei]] | align="left" | 21–19, 21–13 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2011 | align="left" | Tata Hindiston xalqaro ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Fran Kurniawan | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Ricky Widianto|Riki Widianto]]<br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}} [[Richi Puspita Dili]] | align="left" | 21–15, 21–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2013 | align="left" | Malayziya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Alfian Eko Prasetya]] | align="left" |{{Flagicon|TPE}} [[Wang Chi-lin]]<br /><br />{{Flagicon|TPE}} [[Wu Ti-Jung|Wu Ti-jung]] | align="left" | 21–15, 21–16 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |} : {{Color box|#D8CEF6}} [[BWF xalqaro tanlovi|BWF xalqaro musobaqasi]] turnirlari : {{Color box|#D5D5D5}} [[BWF xalqaro seriyasi]] turnirlari == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1987-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Badmintonchi]] [[Turkum:WikiSport]] ogkxpnt757nzlk8k2iszqxy4uw3bp4a 2816443 2816442 2022-08-28T19:06:35Z Diwikiped 74803 wikitext text/x-wiki {{Badmintonchi bilgiqutisi|image=2014 US Open Grand Prix Gold - Shendy Puspa Irawati.jpg|name=Shendy Puspa Irawati|caption=|birth_name=Shendy Puspa Irawati|country=Indoneziya|birth_date={{Birth date and age|df=yes|1987|5|20}}|birth_place=[[Nganjuk]], [[East Java]], Indoneziya|height={{height|m=1.76|precision=0}}|weight=|coach=|event=Ayollar & Aralash juftliklar|highest_ranking=8 (AyJ [[Meiliana Jauhari]] bilan 14-yanvar 2010)<br />9 (AJ [[Fran Kurniawan]] bilan 6-iyun 2013)|date_of_highest_ranking=|current_ranking=|date_of_current_ranking=|medaltemplates={{MedalSport | Ayollar badmintoni }} {{MedalCountry | {{INA}} }} {{MedalCompetition | [[Sudirman kubogi]] }} {{MedalBronze | 2009 Guanchjou | Aralash jamoa }} {{MedalCompetition | [[Uber kubogi]] }} {{MedalBronze | 2010 Kuala Lumpur | Ayollar jamoasi }} {{MedalCompetition | Osiyo o'yinlari }} {{MedalBronze | 2010 Guanchjou | Ayollar jamoasi }} {{MedalCompetition | Osiyo chempionatlari }} {{MedalBronze | 2013 Taypey | Aralash juftliklar }} {{MedalCompetition | Janubi-Sharqiy Osiyo o'yinlari }} {{MedalSilver |2009 Vientiane | Ayollar jamoasi }} {{MedalBronze | 2009 Vientiane | Ayollar juftliklari }} {{MedalCompetition | Yozgi Universiada }} {{MedalGold |2011 Shenzhen | Aralash jamoa }} {{MedalBronze | 2011 Shenzhen | Aralash juftliklar }}}}'''Shendy Puspa Irawati''' (1987-yil 20-mayda tugʻilgan) — PB Djarum klubining aʼzosi boʻlgan indoneziyalik [[Badminton|badmintonchi]]. U 2009-yil Janubi-Sharqiy Osiyo oʻyinlari, 2011-yil yozgi Universiada, 2013-yilgi Osiyo chempionatida bronza medallarini qoʻlga kiritgan<ref name="merdeka">{{Veb manbasi|sarlavha=Shendy Puspa Irawati|url=https://profil.merdeka.com/indonesia/s/shendy-puspa-irawati/|nashriyot=MERDEKA.com|kirish sanasi=7 July 2017|til=Indonesian}}</ref>. == Karyerasi == Irawati sherigi Meiliana Jauhari bilan 2008 Indoneziya Superseriyasi, 2009 Malayziya Superseriyasi va 2009 Koreya ochiq Superseriyasida [[BWF Superseriyasi]] juftliklar toifasi boʻyicha ishtirok etdi. Ularning eng yaxshi natijasi Indoneziya va Malayziyadagi turnirlarda qayd etilgan boʻlib, juftlik yarim finalga yoʻl olgan. Indoneziyada Iriwati va Jauhari yaponiyalik [[Miyuki Maeda]] va Satoko Suetsunaga, Malayziyada esa xitoylik Yang Wei va Zhang Jiwenga 10-21, 15-21 hisobida mag‘lub bo‘ldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Indonesia Open 2008 SF – Locals Shine at Home |publisher=Badzine.net |url=http://www.badzine.net/2008/06/djarum-indonesia-open-sf/ |access-date=7 July 2017}}</ref>. Milliy chempionatda Irawati 2012-yilda aralash juftliklar boʻyicha ikkinchi oʻrinni egallagan. Oʻsha yili u milliy sport haftaligida (PON) ayollar oʻrtasidagi juftlik va jamoaviy bahslarda bronza medalini qoʻlga kiritdi<ref name="merdeka">{{Veb manbasi|sarlavha=Shendy Puspa Irawati|url=https://profil.merdeka.com/indonesia/s/shendy-puspa-irawati/|nashriyot=MERDEKA.com|kirish sanasi=7 July 2017|til=Indonesian}}</ref>. Irawatining eng yaxshi yutug‘i 2014-yilgi Qoʻshma Shtatlar ochiq va Indoneziyadagi Masters Grand Pri Oltin turnirida g‘alaba qozonish boʻlgan<ref name="dj">{{Veb manbasi|sarlavha=Profil: Shendy Puspa Irawati|url=https://www.pbdjarum.org/profil/pemain/s/394324202d9c83322e/shendy-puspa-irawati|nashriyot=[[PB Djarum]]|kirish sanasi=7 July 2017|til=id}}</ref>. == Shaxsiy hayoti == Irawati PB Djarum klubi uchun oʻynaydi. Uning sevimli mashgʻulotlari musiqa tinglash, gitara chalish va kino tomosha qilishdir. Odatda odamlar Irawatani '''Shendy''' deb atashardi. Uning otasi Aripin, onasining ismi esa Nanik<ref name="dj">{{Veb manbasi|sarlavha=Profil: Shendy Puspa Irawati|url=https://www.pbdjarum.org/profil/pemain/s/394324202d9c83322e/shendy-puspa-irawati|nashriyot=[[PB Djarum]]|kirish sanasi=7 July 2017|til=id}}</ref>. == Yutuqlari == === Osiyo chempionati === ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2013 | align="left" | Taipei Arena, [[Taypey]], Xitoy Taypeyi | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Fran Kurniawan]] | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Ko Sung-hyun]]<br /><br />{{Flagicon|KOR}} [[Kim Ha-na]] | align="left" | 21-23, 15-21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |} === Janubi-Sharqiy Osiyo oʻyinlari === ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#FFAAAA" | align="center" | 2009 | align="left" | Sport zali 1, Milliy sport majmuasi, [[Ventyan|Vientian, Laos]] | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Meiliana Jauhari]] | align="left" |{{Flagicon|MAS}} [[Chin Eei Hui]]<br /><br />{{Flagicon|MAS}} [[Wong Pei Tty]] | align="left" | 12-21, 15-21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |} === Yozgi Universiada === ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- | align="center" | 2011 | align="left" | SZIIT gimnaziyasi, [[Shenjen|Shenzen, Xitoy]] | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Ricky Widianto|Riki Widianto]] | align="left" |{{Flagicon|TPE|univ}} [[Lee Sheng-Mu|Lee Sheng-mu]]<br /><br />{{Flagicon|TPE|univ}} [[Hsieh Pei-Chen|Ssie Pey-chen]] | align="left" | 24-22, 16-21, 17-21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |} === BWF Grand Prisi (5 ta gʻalaba, 8 ta ikkinchi oʻrin) === BWF Grand Prisi ikki darajaga ega edi: Grand Pri va Grand Pri Oltin. Bu [[Butunjahon Badminton Federatsiyasi|Badminton Butunjahon Federatsiyasi]] (BWF) tomonidan ruxsat etilgan va 2007 hamda 2017-yillar oraligʻida oʻtkazilgan badminton turnirlari seriyasi hisoblanadi. ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2007 | align="left" | Yangi Zelandiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Meiliana Jauhari]] | align="left" |{{Flagicon|JPN}} [[Ikue Tatani]]<br /><br />{{Flagicon|JPN}} [[Aya Vakisaka]] | align="left" | 17-21, 21-15, 16-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2008 | align="left" | Bitburger ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Meiliana Jauhari | align="left" |{{Flagicon|DEN}} [[Helle Nielsen]]<br /><br />{{Flagicon|DEN}} [[Marie Røpke|Mari Røpke]] | align="left" | 15-21, 18-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}}'''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2008 | align="left" | Bolgariya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Meiliana Jauhari | align="left" |{{Flagicon|IND}} [[Jwala Gutta|Jvala Gutta]]<br /><br />{{Flagicon|IND}} [[Shruti Kurien|Shruti Kurian]] | align="left" | 11-21, 19-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2008 | align="left" | Gollandiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Meiliana Jauhari | align="left" |{{Flagicon|DEN}} [[Lena Frier Kristiansen]]<br /><br />{{Flagicon|DEN}} [[Kamilla Rytter Juhl]] | align="left" | 16-21, 23-25 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2008 | align="left" | Vetnam ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Meiliana Jauhari | align="left" |{{Flagicon|Singapur}} [[Shinta Mulia Sari]]<br /><br />{{Flagicon|Singapur}} [[Yao Lei]] | align="left" | 21-16, 19-21, 21-11 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2009 | align="left" | Filippin ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Meiliana Jauhari | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Wei Yili]] | align="left" | 11-21, 11-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2014 | align="left" | Qoʻshma Shtatlar ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Vita Marissa]] | align="left" |{{Flagicon|THA}} [[Puttita Supajirakul]]<br /><br />{{Flagicon|THA}} [[Sapsiree Taerattanachai|Sapiree Taerattanachai]] | align="left" | 21-15, 21-10 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2014 | align="left" | Indonesia Masters | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Vita Marissa | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Keshya Nurvita Hanadia|Keshya Nurvita Xanadia]]<br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}} [[Devi Tika Permatasari]] | align="left" | 23-21, 21-13 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2014 | align="left" | Gollandiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Vita Marissa | align="left" |{{Flagicon|NED}} [[Eefje Muskens|Efje Muskens]]<br /><br />{{Flagicon|NED}} [[Selena Piek]] | align="left" | 8-11, 11-4, 9-11, 10-11 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |} ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2008 | align="left" | Bolgariya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Fran Kurniawan]] | align="left" |{{Flagicon|IND}} [[Valiyaveetil Diju]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|IND}}[[Jwala Gutta|Jvala Gutta]] | align="left" | 21-15, 18-21, 19-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2008 | align="left" | Gollandiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Fran Kurniawan | align="left" |{{Flagicon|DEN}} [[Joachim Fischer Nielsen|Yoaxim Fisher Nilsen]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|DEN}}[[Christinna Pedersen|Kristinna Pedersen]] | align="left" | 17-21, 9-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2008 | align="left" | Vetnam ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Tontowi Ahmad|Tontovi Ahmad]] | align="left" |{{Flagicon|SIN}} [[Ricky Widianto|Riki Vidianto]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|SIN}}[[Vanessa Neo Yu Yan|Vanessa Neo]] | align="left" | 21-17, 21-9 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2012 | align="left" | Hindiston Grand Pri Oltin | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Fran Kurniawan | align="left" |{{Flagicon|THA}} [[Nipitphon Puangpuapech|Nipitfon Puangpuapech]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|THA}}[[Savitree Amitrapai|Savitri Amitrapai]] | align="left" | 21-12, 24-22 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |} : {{Color box|#FFFF67|border=darkgray}} [[BWF Gran-prisi Oltin va Gran-pri|BWF Grand Pri Oltin]] turnirlari : {{Color box|#D4F1C5|border=darkgray}} [[BWF Gran-prisi Oltin va Gran-pri|BWF Grand Pri]] turnirlari === BWF xalqaro musobaqalari/seriyalari (11 ta gʻalaba, 3 ta ikkinchi oʻrin) === {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#D5D5D5" | align="center" | 2006 | align="left" | Cheers Asian Satellite | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Devi Tika Permatasari]] | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Nitya Krishinda Maheswari|Nitya Krishinda Mahesvari]]<br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}} [[Nadya Melati]] | align="left" | 21-15, 17-21, 17-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D5D5D5" | align="center" | 2007 | align="left" | Bahrain Satellite | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Meiliana Jauhari]] | align="left" |{{Flagicon|MAS}} [[Chor Hooi Yee]]<br /><br />{{Flagicon|MAS}} [[Vong Vay qarang|Wong Wai See]] | align="left" | 21-13, 21-14 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2007 | align="left" | Indoneziya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Meiliana Jauhari | align="left" |{{Flagicon|JPN}} [[Yasuyo Imabeppu]]<br /><br />{{Flagicon|JPN}} [[Shizuka Matsuo]] | align="left" | 15-21, 21-15, 21-17 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2008 | align="left" | Polsha ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Meiliana Jauhari | align="left" |{{Flagicon|SWE}} [[Elin Bergblom]]<br /><br />{{Flagicon|SWE}} [[Johanna Persson]] | align="left" | 21-11, 21-19 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2008 | align="left" | Ispaniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Meiliana Jauhari | align="left" |{{Flagicon|SCO}} [[Jillie Cooper|Jilli Kuper]]<br /><br />{{Flagicon|BEL}} [[Nathalie Descamps|Nathali Descamps]] | align="left" | 21-10, 21-10 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2008 | align="left" | Le Volant d’Or de Tuluza | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Meiliana Jauhari | align="left" |{{Flagicon|NED}} [[Rachel van Cutsen|Rachel van Kutsen]]<br /><br />{{Flagicon|NED}} [[Paulien van Dooremalen]] | align="left" | 21-15, 21-10 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2008 | align="left" | Indoneziya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Meiliana Jauhari | align="left" |{{Flagicon|SIN}} [[Shinta Mulia Sari]]<br /><br />{{Flagicon|SIN}} [[Yao Lei]] | align="left" | 21-14, 21-18 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2014 | align="left" | Indoneziya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Vita Marissa]] | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Suci Rizky Andini]]<br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}} [[Tiara Rosalia Nuraidah]] | align="left" | 6-11, 9-11, 6-11 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |} ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2008 | align="left" | Polsha xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Fran Kurniawan]] | align="left" |{{Flagicon|POL}} [[Robert Mateusiak]]<br /><br />{{Flagicon|POL}} [[Nadieżda Zięba|Nadieżda Zieba]] | align="left" | 14-21, 13-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2008 | align="left" | Finlandiya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Fran Kurniawan | align="left" |{{Flagicon|DEN}} [[Mads Pieler Kolding]]<br /><br />{{Flagicon|DEN}} [[Line Damkjær Kruse|Damkjær Kruse liniyasi]] | align="left" | 21-12, 21-18 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2008 | align="left" | Le Volant d’Or de Tuluza | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Fran Kurniawan | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Rendra Wijaya]]<br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}} [[Meiliana Jauhari]] | align="left" | 21-18, 18-21, 21-14 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2008 | align="left" | Indoneziya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Fran Kurniawan | align="left" |{{Flagicon|SIN}} [[Chayut Triyachart]]<br /><br />{{Flagicon|SIN}} [[Yao Lei]] | align="left" | 21-19, 21-13 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2011 | align="left" | Tata Hindiston xalqaro ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Fran Kurniawan | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Ricky Widianto|Riki Widianto]]<br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}} [[Richi Puspita Dili]] | align="left" | 21-15, 21-15 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2013 | align="left" | Malayziya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Alfian Eko Prasetya]] | align="left" |{{Flagicon|TPE}} [[Wang Chi-lin]]<br /><br />{{Flagicon|TPE}} [[Wu Ti-Jung|Wu Ti-jung]] | align="left" | 21-15, 21-16 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |} : {{Color box|#D8CEF6}} [[BWF xalqaro tanlovi|BWF xalqaro musobaqasi]] turnirlari : {{Color box|#D5D5D5}} [[BWF xalqaro seriyasi]] turnirlari == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1987-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Badmintonchi]] [[Turkum:WikiSport]] 1lls4hqqfkd4b2qj8kk2t75a0vbnlcz 2816462 2816443 2022-08-28T19:30:31Z Diwikiped 74803 wikitext text/x-wiki {{Badmintonchi bilgiqutisi|image=2014 US Open Grand Prix Gold - Shendy Puspa Irawati.jpg|name=Shendy Puspa Irawati|caption=|birth_name=Shendy Puspa Irawati|country=Indoneziya|birth_date={{Birth date and age|df=yes|1987|5|20}}|birth_place=[[Nganjuk]], [[East Java]], Indoneziya|height={{height|m=1.76|precision=0}}|weight=|coach=|event=Ayollar & Aralash juftliklar|highest_ranking=8 (AyJ [[Meiliana Jauhari]] bilan 14-yanvar 2010)<br />9 (AJ [[Fran Kurniawan]] bilan 6-iyun 2013)|date_of_highest_ranking=|current_ranking=|date_of_current_ranking=|medaltemplates={{MedalSport | Ayollar badmintoni }} {{MedalCountry | {{INA}} }} {{MedalCompetition | [[Sudirman kubogi]] }} {{MedalBronze | 2009 Guanchjou | Aralash jamoa }} {{MedalCompetition | [[Uber kubogi]] }} {{MedalBronze | 2010 Kuala Lumpur | Ayollar jamoasi }} {{MedalCompetition | Osiyo o'yinlari }} {{MedalBronze | 2010 Guanchjou | Ayollar jamoasi }} {{MedalCompetition | Osiyo chempionatlari }} {{MedalBronze | 2013 Taypey | Aralash juftliklar }} {{MedalCompetition | Janubi-Sharqiy Osiyo o'yinlari }} {{MedalSilver |2009 Vientiane | Ayollar jamoasi }} {{MedalBronze | 2009 Vientiane | Ayollar juftliklari }} {{MedalCompetition | Yozgi Universiada }} {{MedalGold |2011 Shenzhen | Aralash jamoa }} {{MedalBronze | 2011 Shenzhen | Aralash juftliklar }}}}'''Shendy Puspa Irawati''' (1987-yil 20-mayda tugʻilgan) — PB Djarum klubining aʼzosi boʻlgan indoneziyalik [[Badminton|badmintonchi]]. U 2009-yil Janubi-Sharqiy Osiyo oʻyinlari, 2011-yil yozgi Universiada, 2013-yilgi Osiyo chempionatida bronza medallarini qoʻlga kiritgan<ref name="merdeka">{{Veb manbasi|sarlavha=Shendy Puspa Irawati|url=https://profil.merdeka.com/indonesia/s/shendy-puspa-irawati/|nashriyot=MERDEKA.com|kirish sanasi=7 July 2017|til=Indonesian}}</ref>. == Karyerasi == Irawati sherigi Meiliana Jauhari bilan 2008 Indoneziya Superseriyasi, 2009 Malayziya Superseriyasi va 2009 Koreya ochiq Superseriyasida [[BWF Superseriyasi]] juftliklar toifasi boʻyicha ishtirok etdi. Ularning eng yaxshi natijasi Indoneziya va Malayziyadagi turnirlarda qayd etilgan boʻlib, juftlik yarim finalga yoʻl olgan. Indoneziyada Iriwati va Jauhari yaponiyalik [[Miyuki Maeda]] va Satoko Suetsunaga, Malayziyada esa xitoylik Yang Wei va Zhang Jiewenga 10-21, 15-21 hisobida mag‘lub bo‘ldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Indonesia Open 2008 SF – Locals Shine at Home |publisher=Badzine.net |url=http://www.badzine.net/2008/06/djarum-indonesia-open-sf/ |access-date=7 July 2017}}</ref>. Milliy chempionatda Irawati 2012-yilda aralash juftliklar boʻyicha ikkinchi oʻrinni egallagan. Oʻsha yili u milliy sport haftaligida (PON) ayollar oʻrtasidagi juftlik va jamoaviy bahslarda bronza medalini qoʻlga kiritdi<ref name="merdeka">{{Veb manbasi|sarlavha=Shendy Puspa Irawati|url=https://profil.merdeka.com/indonesia/s/shendy-puspa-irawati/|nashriyot=MERDEKA.com|kirish sanasi=7 July 2017|til=Indonesian}}</ref>. Irawatining eng yaxshi yutug‘i 2014-yilgi Qoʻshma Shtatlar ochiq va Indoneziyadagi Masters Grand Pri Oltin turnirida g‘alaba qozonish boʻlgan<ref name="dj">{{Veb manbasi|sarlavha=Profil: Shendy Puspa Irawati|url=https://www.pbdjarum.org/profil/pemain/s/394324202d9c83322e/shendy-puspa-irawati|nashriyot=[[PB Djarum]]|kirish sanasi=7 July 2017|til=id}}</ref>. == Shaxsiy hayoti == Irawati PB Djarum klubi uchun oʻynaydi. Uning sevimli mashgʻulotlari musiqa tinglash, gitara chalish va kino tomosha qilishdir. Odatda odamlar Irawatani '''Shendy''' deb atashardi. Uning otasi Aripin, onasining ismi esa Nanik<ref name="dj">{{Veb manbasi|sarlavha=Profil: Shendy Puspa Irawati|url=https://www.pbdjarum.org/profil/pemain/s/394324202d9c83322e/shendy-puspa-irawati|nashriyot=[[PB Djarum]]|kirish sanasi=7 July 2017|til=id}}</ref>. == Yutuqlari == === Osiyo chempionati === ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2013 | align="left" | Taipei Arena, [[Taypey]], Xitoy Taypeyi | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Fran Kurniawan]] | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Ko Sung-hyun]]<br /><br />{{Flagicon|KOR}} [[Kim Ha-na]] | align="left" | 21-23, 15-21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |} === Janubi-Sharqiy Osiyo oʻyinlari === ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#FFAAAA" | align="center" | 2009 | align="left" | Sport zali 1, Milliy sport majmuasi, [[Ventyan|Vientian, Laos]] | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Meiliana Jauhari]] | align="left" |{{Flagicon|MAS}} [[Chin Eei Hui]]<br /><br />{{Flagicon|MAS}} [[Wong Pei Tty]] | align="left" | 12-21, 15-21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |} === Yozgi Universiada === ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- | align="center" | 2011 | align="left" | SZIIT gimnaziyasi, [[Shenjen|Shenzen, Xitoy]] | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Ricky Widianto|Riki Widianto]] | align="left" |{{Flagicon|TPE|univ}} [[Lee Sheng-Mu|Lee Sheng-mu]]<br /><br />{{Flagicon|TPE|univ}} [[Hsieh Pei-Chen|Ssie Pey-chen]] | align="left" | 24-22, 16-21, 17-21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |} === BWF Grand Prisi (5 ta gʻalaba, 8 ta ikkinchi oʻrin) === BWF Grand Prisi ikki darajaga ega edi: Grand Pri va Grand Pri Oltin. Bu [[Butunjahon Badminton Federatsiyasi|Badminton Butunjahon Federatsiyasi]] (BWF) tomonidan ruxsat etilgan va 2007 hamda 2017-yillar oraligʻida oʻtkazilgan badminton turnirlari seriyasi hisoblanadi. ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2007 | align="left" | Yangi Zelandiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Meiliana Jauhari]] | align="left" |{{Flagicon|JPN}} [[Ikue Tatani]]<br /><br />{{Flagicon|JPN}} [[Aya Vakisaka]] | align="left" | 17-21, 21-15, 16-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2008 | align="left" | Bitburger ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Meiliana Jauhari | align="left" |{{Flagicon|DEN}} [[Helle Nielsen]]<br /><br />{{Flagicon|DEN}} [[Marie Røpke|Mari Røpke]] | align="left" | 15-21, 18-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}}'''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2008 | align="left" | Bolgariya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Meiliana Jauhari | align="left" |{{Flagicon|IND}} [[Jwala Gutta|Jvala Gutta]]<br /><br />{{Flagicon|IND}} [[Shruti Kurien|Shruti Kurian]] | align="left" | 11-21, 19-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2008 | align="left" | Gollandiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Meiliana Jauhari | align="left" |{{Flagicon|DEN}} [[Lena Frier Kristiansen]]<br /><br />{{Flagicon|DEN}} [[Kamilla Rytter Juhl]] | align="left" | 16-21, 23-25 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2008 | align="left" | Vetnam ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Meiliana Jauhari | align="left" |{{Flagicon|Singapur}} [[Shinta Mulia Sari]]<br /><br />{{Flagicon|Singapur}} [[Yao Lei]] | align="left" | 21-16, 19-21, 21-11 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2009 | align="left" | Filippin ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Meiliana Jauhari | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Wei Yili]] | align="left" | 11-21, 11-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2014 | align="left" | Qoʻshma Shtatlar ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Vita Marissa]] | align="left" |{{Flagicon|THA}} [[Puttita Supajirakul]]<br /><br />{{Flagicon|THA}} [[Sapsiree Taerattanachai|Sapiree Taerattanachai]] | align="left" | 21-15, 21-10 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2014 | align="left" | Indonesia Masters | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Vita Marissa | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Keshya Nurvita Hanadia|Keshya Nurvita Xanadia]]<br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}} [[Devi Tika Permatasari]] | align="left" | 23-21, 21-13 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2014 | align="left" | Gollandiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Vita Marissa | align="left" |{{Flagicon|NED}} [[Eefje Muskens|Efje Muskens]]<br /><br />{{Flagicon|NED}} [[Selena Piek]] | align="left" | 8-11, 11-4, 9-11, 10-11 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |} ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2008 | align="left" | Bolgariya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Fran Kurniawan]] | align="left" |{{Flagicon|IND}} [[Valiyaveetil Diju]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|IND}}[[Jwala Gutta|Jvala Gutta]] | align="left" | 21-15, 18-21, 19-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2008 | align="left" | Gollandiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Fran Kurniawan | align="left" |{{Flagicon|DEN}} [[Joachim Fischer Nielsen|Yoaxim Fisher Nilsen]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|DEN}}[[Christinna Pedersen|Kristinna Pedersen]] | align="left" | 17-21, 9-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2008 | align="left" | Vetnam ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Tontowi Ahmad|Tontovi Ahmad]] | align="left" |{{Flagicon|SIN}} [[Ricky Widianto|Riki Vidianto]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|SIN}}[[Vanessa Neo Yu Yan|Vanessa Neo]] | align="left" | 21-17, 21-9 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" | 2012 | align="left" | Hindiston Grand Pri Oltin | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Fran Kurniawan | align="left" |{{Flagicon|THA}} [[Nipitphon Puangpuapech|Nipitfon Puangpuapech]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|THA}}[[Savitree Amitrapai|Savitri Amitrapai]] | align="left" | 21-12, 24-22 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |} : {{Color box|#FFFF67|border=darkgray}} [[BWF Gran-prisi Oltin va Gran-pri|BWF Grand Pri Oltin]] turnirlari : {{Color box|#D4F1C5|border=darkgray}} [[BWF Gran-prisi Oltin va Gran-pri|BWF Grand Pri]] turnirlari === BWF xalqaro musobaqalari/seriyalari (11 ta gʻalaba, 3 ta ikkinchi oʻrin) === {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#D5D5D5" | align="center" | 2006 | align="left" | Cheers Asian Satellite | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Devi Tika Permatasari]] | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Nitya Krishinda Maheswari|Nitya Krishinda Mahesvari]]<br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}} [[Nadya Melati]] | align="left" | 21-15, 17-21, 17-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D5D5D5" | align="center" | 2007 | align="left" | Bahrain Satellite | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Meiliana Jauhari]] | align="left" |{{Flagicon|MAS}} [[Chor Hooi Yee]]<br /><br />{{Flagicon|MAS}} [[Vong Vay qarang|Wong Wai See]] | align="left" | 21-13, 21-14 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2007 | align="left" | Indoneziya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Meiliana Jauhari | align="left" |{{Flagicon|JPN}} [[Yasuyo Imabeppu]]<br /><br />{{Flagicon|JPN}} [[Shizuka Matsuo]] | align="left" | 15-21, 21-15, 21-17 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2008 | align="left" | Polsha ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Meiliana Jauhari | align="left" |{{Flagicon|SWE}} [[Elin Bergblom]]<br /><br />{{Flagicon|SWE}} [[Johanna Persson]] | align="left" | 21-11, 21-19 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2008 | align="left" | Ispaniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Meiliana Jauhari | align="left" |{{Flagicon|SCO}} [[Jillie Cooper|Jilli Kuper]]<br /><br />{{Flagicon|BEL}} [[Nathalie Descamps|Nathali Descamps]] | align="left" | 21-10, 21-10 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2008 | align="left" | Le Volant d’Or de Tuluza | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Meiliana Jauhari | align="left" |{{Flagicon|NED}} [[Rachel van Cutsen|Rachel van Kutsen]]<br /><br />{{Flagicon|NED}} [[Paulien van Dooremalen]] | align="left" | 21-15, 21-10 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2008 | align="left" | Indoneziya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Meiliana Jauhari | align="left" |{{Flagicon|SIN}} [[Shinta Mulia Sari]]<br /><br />{{Flagicon|SIN}} [[Yao Lei]] | align="left" | 21-14, 21-18 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2014 | align="left" | Indoneziya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Vita Marissa]] | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Suci Rizky Andini]]<br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}} [[Tiara Rosalia Nuraidah]] | align="left" | 6-11, 9-11, 6-11 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |} ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2008 | align="left" | Polsha xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Fran Kurniawan]] | align="left" |{{Flagicon|POL}} [[Robert Mateusiak]]<br /><br />{{Flagicon|POL}} [[Nadieżda Zięba|Nadieżda Zieba]] | align="left" | 14-21, 13-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2008 | align="left" | Finlandiya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Fran Kurniawan | align="left" |{{Flagicon|DEN}} [[Mads Pieler Kolding]]<br /><br />{{Flagicon|DEN}} [[Line Damkjær Kruse|Damkjær Kruse liniyasi]] | align="left" | 21-12, 21-18 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2008 | align="left" | Le Volant d’Or de Tuluza | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Fran Kurniawan | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Rendra Wijaya]]<br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}} [[Meiliana Jauhari]] | align="left" | 21-18, 18-21, 21-14 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2008 | align="left" | Indoneziya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Fran Kurniawan | align="left" |{{Flagicon|SIN}} [[Chayut Triyachart]]<br /><br />{{Flagicon|SIN}} [[Yao Lei]] | align="left" | 21-19, 21-13 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" |2011 | align="left" | Tata Hindiston xalqaro ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} Fran Kurniawan | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Ricky Widianto|Riki Widianto]]<br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}} [[Richi Puspita Dili]] | align="left" | 21-15, 21-15 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D8CEF6" | align="center" | 2013 | align="left" | Malayziya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Alfian Eko Prasetya]] | align="left" |{{Flagicon|TPE}} [[Wang Chi-lin]]<br /><br />{{Flagicon|TPE}} [[Wu Ti-Jung|Wu Ti-jung]] | align="left" | 21-15, 21-16 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |} : {{Color box|#D8CEF6}} [[BWF xalqaro tanlovi|BWF xalqaro musobaqasi]] turnirlari : {{Color box|#D5D5D5}} [[BWF xalqaro seriyasi]] turnirlari == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1987-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Badmintonchi]] [[Turkum:WikiSport]] au8wxs77l2c96w14rdyvrxjvut2stmu Munozara:Zarubina, Yelena Mixaylovna 1 784092 2816457 2022-08-28T19:26:06Z Sakinabonu 76607 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg 2816504 2816457 2022-08-28T21:15:34Z Sakinabonu 76607 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wikisportloyihasi wikitext text/x-wiki {{WikiSport}} {{WikiStipendiya marafoni}} 0ln1t1mdn1vb5hku5r04l7rxy2uj1aj Munozara:Pablo Dorado 1 784093 2816461 2022-08-28T19:29:26Z Erkyul 72475 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg 2816578 2816461 2022-08-29T03:02:38Z Erkyul 72475 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wikisportloyihasi wikitext text/x-wiki {{WikiSport}} {{WikiStipendiya marafoni}} 0ln1t1mdn1vb5hku5r04l7rxy2uj1aj Liu Yu 0 784094 2816475 2022-08-28T19:50:52Z Boboyev1996 72209 „[[:en:Special:Redirect/revision/1092004861|Liu Yu (footballer)]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Liu Yu <br> 刘宇|tasvir=|tavallud_sana={{Birth date and age|1985|5|12}}|tavallud_joyi=[[Chengdu]], [[Sichuan]], Xitoy|boʻyi={{convert|1.80|m|ftin|1|abbr=on}}|pozitsiya=[[Himoyachi]]|joriyklub=[[Chengdu Better City F.C.|Chengdu Better City]]|klubraqami=|yoshlikyillari1=|yoshlikklublari1=|yillar1=2004–2005|yillar2=2006–2007|yillar3=2008|yillar4=2009–2011|yillar5=2011|yillar6=2012–2013|yillar7=2014–2018|yillar8=2019–|klublar1=[[Sichuan Guancheng]]|isht1=34|gollar1=0|klublar2=[[Dalian Shide]]|isht2=36|gollar2=0|klublar3=[[Henan Construction]]|isht3=19|gollar3=0|klublar4=[[Chengdu Blades]]|isht4=60|gollar4=1|klublar5=[[Jiangsu Sainty F.C.|Jiangsu Sainty]]|isht5=9|gollar5=0|klublar6=[[Dalian Aerbin]]|isht6=23|gollar6=1|klublar7=[[Chongqing Lifan]]|isht7=124|gollar7=6|klublar8=[[Chengdu Better City F.C.|Chengdu Better City]]|isht8=41|gollar8=0|milliyyillar1=2011|milliyjamoa1=[[Xitoy]]|milliyisht1=3|milliygollar1=0|pcupdate=31 December 2021|ntupdate=8 June 2011}} '''Liu Yu''' ( {{Lang-zh|刘宇}} 1985-yil 12-mayda [[Sichuan|Sichuanning]] [[Chendu|Chengdu]] shahrida tug'ilgan) - xitoylik futbolchi, hozirda Chengdu Better City jamoasida [[Himoyachi (futbol)|himoyachi]] sifatida o'ynaydi. == Klubdagi faoliyati == Liu Yu professional futbolchilik faoliyatini 2004-yilda Sichuan Guancheng jamoasida 2004-yilning 16-martida Beijing Guoanga qarshi ligadagi debyutini o‘tkazish bilan boshlagan<ref>{{Veb manbasi|url=http://csldata.sports.sohu.com/gameinfo.php?season=2004&gameid=A01003|sarlavha=1–1 – 比赛结果-中超数据库-搜狐|nashriyot=csldata.sports.sohu.com|sana=2004-05-16|kirish sanasi=2012-08-06}}</ref>. U tezda o'zini Sichuanning birinchi chap qanot himoyachisi sifatida ko'rsatgan va mavsum davomida o'n oltita liga o'yinida maydonga tushgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.rsssf.com/tablesc/china06.html|sarlavha=China 2006|nashriyot=rsssf.com|sana=8 Mar 2007|kirish sanasi=2012-08-06|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120929192532/http://www.rsssf.com/tablesc/china06.html|arxivsana=2012-09-29}}</ref>. Liu Yu amaldagi liga chempioni Dalian Shide FCga o'tgan va u yerda 2006-yil 18-martda Liaoning FCga qarshi ligadagi debyutini o'tkazgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://csldata.sports.sohu.com/gameinfo.php?season=2006&gameid=A02014|sarlavha=2–0 – 比赛结果-中超数据库-搜狐|nashriyot=csldata.sports.sohu.com|sana=2006-03-18|kirish sanasi=2012-08-06}}</ref>. Keyingi mavsumda Chjay Yanpeng Dalianning chap qanot himoyachisi sifatida o'z o'rnini tiklagan. 2009-yilda Liu Yu Chengdu Blades jamoasiga qo'shilgan. Chengduda u darhol o'zini klubning birinchi himoyachisi sifatida ko'rsatgan, klub 2007-yilda yuqori ligaga chiqish jarayonida bir nechta o'yinlarni sotib olgani ma'lum bo'lgach, ikkinchi ligaga tushirib yuborulgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.fifa.com/worldfootball/clubfootball/news/newsid=1172760.html|arxivurl=https://web.archive.org/web/20121108082639/http://www.fifa.com/worldfootball/clubfootball/news/newsid=1172760.html|arxivsana=November 8, 2012|sarlavha=Chengdu Blades demoted|nashriyot=fifa.com|sana=23 February 2010|kirish sanasi=2012-08-06}}</ref>. Liu Yu klubga sodiq qolishga qaror qilgan va jamoaning muhim a'zosi bo'lishda davom etgan. 2010-yil 11-sentyabrda Chengdu tarkibida liga o'yinida "Anhui Jiufang" FC darvozasiga birinchi golini urgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://sports.sina.com.cn/b/2010-09-11/17535196136.shtml|sarlavha=刘宇梅开二度约翰森复出 成足客场4–0狂胜安徽|nashriyot=sports.sina.com.cn|sana=2010-09-11|kirish sanasi=2012-08-06}}</ref>. Musobaqa yakuniga ko'ra, Liu klubni ligada ikkinchi o'ringa olib chiqishga yordam bergan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.rsssf.com/tablesc/china2010.html|sarlavha=China 2010|nashriyot=rsssf.com|sana=21 Jun 2012|kirish sanasi=2012-08-06}}</ref>. 2011-yilning iyun oyida Liu Yu Xitoy Superligasi jamoasi "Jiangsu Sainty" bilan 500 000 funt sterling (o'sha paytdagi kurs bo'yicha taxminan 77 000 dollar) evaziga ikki yarim yillik shartnoma imzolagan<ref>{{Veb manbasi|url=http://sports.people.com.cn/GB/22134/22137/210428/15023531.html|sarlavha=国脚刘宇正式开启舜天之旅 后防万金油期待打边路|nashriyot=sports.people.com.cn|sana=2011-06-29|kirish sanasi=2012-08-06}}</ref>. 2012-yilning yanvarida Liu Superliganing yangi a'zosi Dalian Aerbinga 3 million funt sterling evaziga o'tgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://sports.163.com/12/0106/07/7N2NHP3400051C89.html|sarlavha=阿尔滨低价购得国脚 刘宇:回大连缘于李明邀请|nashriyot=sports.163.com|sana=2012-01-06|kirish sanasi=2013-08-16}}</ref>. Liu 2014-yil yanvar oyida Xitoyning birinchi ligasining boshqa klubi “Chongsin Lifan”ga o‘tgan. 2019-yilning 27-fevralida Liu Xitoyning ikkinchi ligasida o‘z shahrining Chengdu Better City klubiga o‘tgan. U 2019-yilgi Xitoy Ikkinchi ligasi mavsumi oxirida jadvalada ikkinchi o'rinni egallagan va klubi bilan Birinchi divizonga ko'tarilishgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.rsssf.com/tablesc/china2019.html#cl2|sarlavha=China 2019 > China League Two|nashriyot=rsssf.com|sana=2020-10-15|kirish sanasi=2021-03-31}}</ref>. U 2021-yilgi liga musobaqasi oxirida jamoani Super ligaga ko'tarilishiga yordam bergan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.163.com/dy/article/GTHS2R9M0550AXYG.html|sarlavha=2021赛季中超升降级：成都蓉城队、浙江队成功冲超|ish=163.com|sana=2022-01-12|kirish sanasi=2022-06-06|til=zh}}</ref>. == Xalqaro faoliyati == Xitoy bosh murabbiyi Gao Hongbo uni 2011-yil 29-mart kuni [[Gonduras milliy futbol terma jamoasi|Gondurasga]] qarshi o‘rtoqlik o‘yiniga jalb qilgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://teamchina.freehostia.com/en/match.php?date=2011-03-29|sarlavha=China PR 3–0 Honduras|nashriyot=teamchina.freehostia.com|sana=2011-03-29|kirish sanasi=2012-08-06}}</ref>. == Faoliyat statistikasi == {| class="wikitable" style="text-align: center" |+ ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" |Mavsum ! colspan="3" |Liga ! colspan="2" |Mamlakat Kubogi ! colspan="2" |Liga Kubogi ! colspan="2" |Qit'a ! colspan="2" |Boshqa ! colspan="2" |Jami |- !Divizion !O'yin !Gol !O'yin !Gol !O'yin !Gol !O'yin !Gol !O'yin !Gol !O'yin !Gol |- | rowspan="3" |Sichuan Guancheng |2004 | rowspan="2" |Xitoy Super Ligasi |17 |0 |3 |0 |1 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |21 |0 |- |2005 |17 |0 |1 |0 |0 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |18 |0 |- ! colspan="2" |'''Total''' !34 !0 !4 !0 !1 !0 !0 !0 !0 !0 !39 !0 |- | rowspan="3" |Dalian Shide |2006 | rowspan="2" |Xitoy Super Ligasi |20 |0 |3 |0 | colspan="2" | - |4 |0 | colspan="2" | - |27 |0 |- |2007 |16 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - |16 |0 |- ! colspan="2" |'''Total''' !36 !0 !3 !0 !0 !0 !4 !0 !0 !0 !43 !0 |- |Henan Construction |2008 | rowspan="2" |Chinese Super League |19 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - |19 |0 |- | rowspan="4" |Chengdu Blades |2009 |26 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - |26 |0 |- |2010 |Xitoy Birinchi Ligasi |23 |1 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - |23 |1 |- |2011 |Xitoy Super Ligasi |11 |0 |1 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - |12 |0 |- ! colspan="2" |Jami !60 !1 !1 !0 !0 !0 !0 !0 !0 !0 !61 !1 |- |Jiangsu Sainty |2011 | rowspan="3" |Xitoy Super Ligasi |9 |0 |0 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - |9 |0 |- | rowspan="3" |Dalian Aerbin |2012 |7 |1 |1 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - |8 |1 |- |2013 |16 |0 |2 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - |18 |0 |- ! colspan="2" |Jami !23 !1 !3 !0 !0 !0 !0 !0 !0 !0 !26 !1 |- | rowspan="6" |Chongqing Lifan |2014 |Xitoy Birinchi Ligasi |26 |0 |1 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - |27 |0 |- |2015 | rowspan="4" |Xitoy Super Ligasi |23 |3 |0 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - |23 |3 |- |2016 |27 |3 |0 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - |27 |3 |- |2017 |30 |0 |0 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - |30 |0 |- |2018 |18 |0 |0 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - |18 |0 |- ! colspan="2" |Jami !124 !6 !1 !0 !0 !0 !0 !0 !0 !0 !127 !6 |- | rowspan="4" |Chengdu Better City |2019 |Xitoy Ikkinchi Ligasi |28 |0 |1 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - |29 |0 |- |2020 | rowspan="2" |Xitoy Birinchi Ligasi |7 |0 |0 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - |7 |0 |- |2021 |6 |0 |1 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |0 |0 |7 |0 |- ! colspan="2" |Jami !41 !0 !2 !0 !0 !0 !0 !0 !0 !0 !43 !0 |- ! colspan="3" |Karyerada jami !346 !8 !14 !0 !1 !0 !4 !0 !0 !0 !365 !8 |} == Yutuqlar == === Klub === '''Chongqing Lifan''' * Xitoy Birinchi ligasi : 2014<ref>{{Veb manbasi|url=https://int.soccerway.com/national/china-pr/china-league-one/2014/regular-season/r24256/|sarlavha=CHINA LEAGUE ONE > 2014|nashriyot=soccerway.com|sana=2014-11-01|kirish sanasi=2019-08-05}}</ref> == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1985-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:WikiSport]] [[Turkum:WikiFutbol]] rk97ydgunxn0mj52w62y1epte1l17k3 2816477 2816475 2022-08-28T19:51:27Z Boboyev1996 72209 wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Liu Yu <br> 刘宇|tasvir=|tavallud_sana={{Birth date and age|1985|5|12}}|tavallud_joyi=[[Chengdu]], [[Sichuan]], Xitoy|boʻyi={{convert|1.80|m|ftin|1|abbr=on}}|pozitsiya=[[Himoyachi]]|joriyklub=[[Chengdu Better City F.C.|Chengdu Better City]]|klubraqami=|yoshlikyillari1=|yoshlikklublari1=|yillar1=2004-2005|yillar2=2006-2007|yillar3=2008|yillar4=2009-2011|yillar5=2011|yillar6=2012-2013|yillar7=2014-2018|yillar8=2019-|klublar1=[[Sichuan Guancheng]]|isht1=34|gollar1=0|klublar2=[[Dalian Shide]]|isht2=36|gollar2=0|klublar3=[[Henan Construction]]|isht3=19|gollar3=0|klublar4=[[Chengdu Blades]]|isht4=60|gollar4=1|klublar5=[[Jiangsu Sainty F.C.|Jiangsu Sainty]]|isht5=9|gollar5=0|klublar6=[[Dalian Aerbin]]|isht6=23|gollar6=1|klublar7=[[Chongqing Lifan]]|isht7=124|gollar7=6|klublar8=[[Chengdu Better City F.C.|Chengdu Better City]]|isht8=41|gollar8=0|milliyyillar1=2011|milliyjamoa1=[[Xitoy]]|milliyisht1=3|milliygollar1=0|pcupdate=31 December 2021|ntupdate=8 June 2011}} '''Liu Yu''' ({{Lang-zh|刘宇}} 1985-yil 12-mayda [[Sichuan|Sichuanning]] [[Chendu|Chengdu]] shahrida tugʻilgan) — xitoylik futbolchi, hozirda Chengdu Better City jamoasida [[Himoyachi (futbol)|himoyachi]] sifatida oʻynaydi. == Klubdagi faoliyati == Liu Yu professional futbolchilik faoliyatini 2004-yilda Sichuan Guancheng jamoasida 2004-yilning 16-martida Beijing Guoanga qarshi ligadagi debyutini o‘tkazish bilan boshlagan<ref>{{Veb manbasi|url=http://csldata.sports.sohu.com/gameinfo.php?season=2004&gameid=A01003|sarlavha=1–1 – 比赛结果-中超数据库-搜狐|nashriyot=csldata.sports.sohu.com|sana=2004-05-16|kirish sanasi=2012-08-06}}</ref>. U tezda oʻzini Sichuanning birinchi chap qanot himoyachisi sifatida koʻrsatgan va mavsum davomida oʻn oltita liga oʻyinida maydonga tushgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.rsssf.com/tablesc/china06.html|sarlavha=China 2006|nashriyot=rsssf.com|sana=8 Mar 2007|kirish sanasi=2012-08-06|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120929192532/http://www.rsssf.com/tablesc/china06.html|arxivsana=2012-09-29}}</ref>. Liu Yu amaldagi liga chempioni Dalian Shide FCga oʻtgan va u yerda 2006-yil 18-martda Liaoning FCga qarshi ligadagi debyutini oʻtkazgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://csldata.sports.sohu.com/gameinfo.php?season=2006&gameid=A02014|sarlavha=2–0 – 比赛结果-中超数据库-搜狐|nashriyot=csldata.sports.sohu.com|sana=2006-03-18|kirish sanasi=2012-08-06}}</ref>. Keyingi mavsumda Chjay Yanpeng Dalianning chap qanot himoyachisi sifatida oʻz oʻrnini tiklagan. 2009-yilda Liu Yu Chengdu Blades jamoasiga qoʻshilgan. Chengduda u darhol oʻzini klubning birinchi himoyachisi sifatida koʻrsatgan, klub 2007-yilda yuqori ligaga chiqish jarayonida bir nechta oʻyinlarni sotib olgani maʼlum boʻlgach, ikkinchi ligaga tushirib yuborulgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.fifa.com/worldfootball/clubfootball/news/newsid=1172760.html|arxivurl=https://web.archive.org/web/20121108082639/http://www.fifa.com/worldfootball/clubfootball/news/newsid=1172760.html|arxivsana=November 8, 2012|sarlavha=Chengdu Blades demoted|nashriyot=fifa.com|sana=23 February 2010|kirish sanasi=2012-08-06}}</ref>. Liu Yu klubga sodiq qolishga qaror qilgan va jamoaning muhim aʼzosi boʻlishda davom etgan. 2010-yil 11-sentyabrda Chengdu tarkibida liga oʻyinida „Anhui Jiufang“ FC darvozasiga birinchi golini urgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://sports.sina.com.cn/b/2010-09-11/17535196136.shtml|sarlavha=刘宇梅开二度约翰森复出 成足客场4–0狂胜安徽|nashriyot=sports.sina.com.cn|sana=2010-09-11|kirish sanasi=2012-08-06}}</ref>. Musobaqa yakuniga koʻra, Liu klubni ligada ikkinchi oʻringa olib chiqishga yordam bergan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.rsssf.com/tablesc/china2010.html|sarlavha=China 2010|nashriyot=rsssf.com|sana=21 Jun 2012|kirish sanasi=2012-08-06}}</ref>. 2011-yilning iyun oyida Liu Yu Xitoy Superligasi jamoasi „Jiangsu Sainty“ bilan 500 000 funt sterling (oʻsha paytdagi kurs boʻyicha taxminan 77 000 dollar) evaziga ikki yarim yillik shartnoma imzolagan<ref>{{Veb manbasi|url=http://sports.people.com.cn/GB/22134/22137/210428/15023531.html|sarlavha=国脚刘宇正式开启舜天之旅 后防万金油期待打边路|nashriyot=sports.people.com.cn|sana=2011-06-29|kirish sanasi=2012-08-06}}</ref>. 2012-yilning yanvarida Liu Superliganing yangi aʼzosi Dalian Aerbinga 3 million funt sterling evaziga oʻtgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://sports.163.com/12/0106/07/7N2NHP3400051C89.html|sarlavha=阿尔滨低价购得国脚 刘宇:回大连缘于李明邀请|nashriyot=sports.163.com|sana=2012-01-06|kirish sanasi=2013-08-16}}</ref>. Liu 2014-yil yanvar oyida Xitoyning birinchi ligasining boshqa klubi „Chongsin Lifan“ga o‘tgan. 2019-yilning 27-fevralida Liu Xitoyning ikkinchi ligasida o‘z shahrining Chengdu Better City klubiga o‘tgan. U 2019-yilgi Xitoy Ikkinchi ligasi mavsumi oxirida jadvalada ikkinchi oʻrinni egallagan va klubi bilan Birinchi divizonga koʻtarilishgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.rsssf.com/tablesc/china2019.html#cl2|sarlavha=China 2019 > China League Two|nashriyot=rsssf.com|sana=2020-10-15|kirish sanasi=2021-03-31}}</ref>. U 2021-yilgi liga musobaqasi oxirida jamoani Super ligaga koʻtarilishiga yordam bergan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.163.com/dy/article/GTHS2R9M0550AXYG.html|sarlavha=2021赛季中超升降级：成都蓉城队、浙江队成功冲超|ish=163.com|sana=2022-01-12|kirish sanasi=2022-06-06|til=zh}}</ref>. == Xalqaro faoliyati == Xitoy bosh murabbiyi Gao Hongbo uni 2011-yil 29-mart kuni [[Gonduras milliy futbol terma jamoasi|Gondurasga]] qarshi o‘rtoqlik o‘yiniga jalb qilgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://teamchina.freehostia.com/en/match.php?date=2011-03-29|sarlavha=China PR 3–0 Honduras|nashriyot=teamchina.freehostia.com|sana=2011-03-29|kirish sanasi=2012-08-06}}</ref>. == Faoliyat statistikasi == {| class="wikitable" style="text-align: center" |+ ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" |Mavsum ! colspan="3" |Liga ! colspan="2" |Mamlakat Kubogi ! colspan="2" |Liga Kubogi ! colspan="2" |Qitʼa ! colspan="2" |Boshqa ! colspan="2" |Jami |- !Divizion !Oʻyin !Gol !Oʻyin !Gol !Oʻyin !Gol !Oʻyin !Gol !Oʻyin !Gol !Oʻyin !Gol |- | rowspan="3" |Sichuan Guancheng |2004 | rowspan="2" |Xitoy Super Ligasi |17 |0 |3 |0 |1 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |21 |0 |- |2005 |17 |0 |1 |0 |0 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |18 |0 |- ! colspan="2" |'''Total''' !34 !0 !4 !0 !1 !0 !0 !0 !0 !0 !39 !0 |- | rowspan="3" |Dalian Shide |2006 | rowspan="2" |Xitoy Super Ligasi |20 |0 |3 |0 | colspan="2" | - |4 |0 | colspan="2" | - |27 |0 |- |2007 |16 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - |16 |0 |- ! colspan="2" |'''Total''' !36 !0 !3 !0 !0 !0 !4 !0 !0 !0 !43 !0 |- |Henan Construction |2008 | rowspan="2" |Chinese Super League |19 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - |19 |0 |- | rowspan="4" |Chengdu Blades |2009 |26 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - |26 |0 |- |2010 |Xitoy Birinchi Ligasi |23 |1 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - |23 |1 |- |2011 |Xitoy Super Ligasi |11 |0 |1 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - |12 |0 |- ! colspan="2" |Jami !60 !1 !1 !0 !0 !0 !0 !0 !0 !0 !61 !1 |- |Jiangsu Sainty |2011 | rowspan="3" |Xitoy Super Ligasi |9 |0 |0 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - |9 |0 |- | rowspan="3" |Dalian Aerbin |2012 |7 |1 |1 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - |8 |1 |- |2013 |16 |0 |2 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - |18 |0 |- ! colspan="2" |Jami !23 !1 !3 !0 !0 !0 !0 !0 !0 !0 !26 !1 |- | rowspan="6" |Chongqing Lifan |2014 |Xitoy Birinchi Ligasi |26 |0 |1 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - |27 |0 |- |2015 | rowspan="4" |Xitoy Super Ligasi |23 |3 |0 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - |23 |3 |- |2016 |27 |3 |0 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - |27 |3 |- |2017 |30 |0 |0 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - |30 |0 |- |2018 |18 |0 |0 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - |18 |0 |- ! colspan="2" |Jami !124 !6 !1 !0 !0 !0 !0 !0 !0 !0 !127 !6 |- | rowspan="4" |Chengdu Better City |2019 |Xitoy Ikkinchi Ligasi |28 |0 |1 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - |29 |0 |- |2020 | rowspan="2" |Xitoy Birinchi Ligasi |7 |0 |0 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - |7 |0 |- |2021 |6 |0 |1 |0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - |0 |0 |7 |0 |- ! colspan="2" |Jami !41 !0 !2 !0 !0 !0 !0 !0 !0 !0 !43 !0 |- ! colspan="3" |Karyerada jami !346 !8 !14 !0 !1 !0 !4 !0 !0 !0 !365 !8 |} == Yutuqlar == === Klub === '''Chongqing Lifan''' * Xitoy Birinchi ligasi : 2014<ref>{{Veb manbasi|url=https://int.soccerway.com/national/china-pr/china-league-one/2014/regular-season/r24256/|sarlavha=CHINA LEAGUE ONE > 2014|nashriyot=soccerway.com|sana=2014-11-01|kirish sanasi=2019-08-05}}</ref> == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1985-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:WikiSport]] [[Turkum:WikiFutbol]] oj3xpb458avfjq3bq5dcq75b5qezxii Shimoliy Koreya milliy futbol terma jamoasi 0 784095 2816482 2022-08-28T20:02:10Z Ahror Akramovich 75193 „{{Milliy futbol jamoasi | Name = '''Shimoliy Koreya milliy futbol terma jamoasi''' | Nickname = *{{nowrap|{{lang|it|'' Chollima''}} (Qanotli otlar)}}<ref name="Montague2017">{{Cite web | title = Inside the Secret World of Football in North Korea | last = Montague | first = James | work = Bleacher Report | date = 12 December 2017 | access-date = 3 January 2018 | url = http://bleacherreport.com/articles/2746418-inside-the-secret-wo...“ yozuvi orqali yangi sahifa yaratildi wikitext text/x-wiki {{Milliy futbol jamoasi | Name = '''Shimoliy Koreya milliy futbol terma jamoasi''' | Nickname = *{{nowrap|{{lang|it|'' Chollima''}} (Qanotli otlar)}}<ref name="Montague2017">{{Cite web | title = Inside the Secret World of Football in North Korea | last = Montague | first = James | work = Bleacher Report | date = 12 December 2017 | access-date = 3 January 2018 | url = http://bleacherreport.com/articles/2746418-inside-the-secret-world-of-football-in-north-korea }}</ref> | Badge = Flag of North Korea.svg | Badge_size = 180px | Association = {{nowrap|{{lang|it|''[[Shimoliy Koreya Futbol Assotsiatsiya]]''}} (PRKFA)}} | Sub-confederation = [[Sharqiy Osiyo Futbol Federatsiyasi|EAFF]] (Sharqiy Osiyo) | Confederation = [[Osiyo Futbol Konfederatsiyasi|AFC]] (OSIYO) | Coach = {{bayroq|PRK}} [[Yun Jong-su]] | Captain = [[Jong Il-gwan]] | Most caps = [[Ri Myong-guk]] (118) | Top scorer = [[Jong Il-gwan]] (26) | Home Stadium = [[Kim Il-sung stadioni]] | Rapists = | FIFA code = PRK | FIFA Rank = 112 — {{Nowrap|Avgust 2022,}} | FIFA max = 57 | FIFA max date = {{Nowrap|Noyabr 1993,}} | FIFA min = 181 | FIFA min date = {{Nowrap|Oktyabr-Noyabr 1998,}} | Elo Rank = 111 | Elo max = 10 | Elo max date = {{Nowrap|Yanvar 1970,}} | Elo min = 131 | Elo min date = {{Nowrap|Iyun 2019,}} |pattern_la1 = _dpr1617h |pattern_b1 = _dpr1617h |pattern_ra1 = _dpr1617h |pattern_sh1 = _dpr1617h |leftarm1 = FF0000 |body1 = FF0000 |rightarm1 = FF0000 |shorts1 = FF0000 |socks1 = FFFFFF |pattern_la2 = _dpr1617a |pattern_b2 = _dpr1617a |pattern_ra2 = _dpr1617a |pattern_sh2 = _dpr1617a |leftarm2 = FFFFFF |body2 = FFFFFF |rightarm2 = FFFFFF |shorts2 = FFFFFF |socks2 = FF0000 | First game = {{fb|CHN}} 0-1 {{fb|PRK}} <br />([[Pekin]], [[Xitoy]]; 7 Oktyabr 1956)<ref>[http://www.eloratings.net/North_Korea.htm North Korea matches, ratings and points exchanged<!-- Bot generated title -->]</ref> | Largest win = {{fb|PRK}} 21-0 {{fb|GUM}} <br /> ([[Taypey]], [[Tayvan]]; 11 Mart 2005) | Largest loss = {{fb|POR}} 7-0 {{fb|PRK|1992}}<br />([[Keyptaun]], [[Janubiy Afrika]]; 21 Iyun 2010) | World cup apps = 2 | World cup first = 1966 | World cup best = Chorak final, [[1966 FIFA Jahon chempionati|1966]] | Regional name = [[Futbol boʻyicha Osiyo kubogi|Osiyo Kubogi]] | Regional cup apps = 5 | Regional cup first = [[1980 yil Osiyo Kubogi|1980]] | Regional cup best = Toʻrtinchi oʻrin, [[1980 yil Osiyo Kubogi|1980]] | 2ndRegional name = [[OFK Chaqiruv kubogi]] | 2ndRegional cup apps = 3 | 2ndRegional cup first = [[2008 yil OFK Chaqiruv kubogi|2008]] | 2ndRegional cup best = Gʻolib, [[2010 yil OFK Chaqiruv kubogi|2010]] va [[2012 yil OFK Chaqiruv kubogi|2012]] | 3rdRegional name = [[EAFF E-1 Futbol chempionati]] | 3rdRegional cup apps = 4 | 3rdRegional cup first = [[2005 yil Sharqiy Osiyo futbol chempionati|2005]] | 3rdRegional cup best = Uchinchi oʻrin, [[2005 yil Sharqiy Osiyo futbol chempionati|2005]] va [[2015 EAFF Sharqiy Osiyo kubogi|2015]] }} '''Shimoliy Koreya milliy futbol jamoasi''' (Munhwaŏ koreyscha: 조선민주주의인민공화국 국가종합팀, [[FIFA]] tomonidan Koreya KXDR deb tan olingan)<ref>{{cite news |date= |title=Korea DPR |publisher=FIFA |url=https://www.fifa.com/fifa-world-ranking/PRK |access-date=}}</ref> erkaklar xalqaro futbolida Shimoliy Koreya sharafini himoya qiladi va KXDR Koreya futbol assotsiatsiyasi tomonidan nazorat qilinadi. Jamoa [[FIFA]] va [[Osiyo Futbol Konfederatsiyasi]] (OFK)ga aʼzo hisoblanadi. 1966-yilgi jahon chempionatidagi debyutida [[Shimoliy Koreya]] chorak finalga chiqdi va guruh bosqichida [[Italiya]]ni magʻlub etib, tarixda guruh bosqichidan oʻtgan birinchi erkaklar oʻrtasidagi [[Osiyo]] terma jamoasiga aylandi. 2006-yilgi Jahon chempionati saralash bosqichida Shimoliy Koreyaning saralash bosqichidan o‘ta olmagani uchun jamoa tarafdorlari g‘alayon ko‘tarib, raqiblarning stadiondan xavfsiz chiqib ketishiga xalaqit berganida, bahs-munozaralar yuzaga kelgan edi. 2009-yilda jamoa 2010-yilgi futbol bo‘yicha jahon chempionatiga yo‘llanma oldi, bu o‘z tarixidagi ikkinchi jahon chempionati ishtirokchi edi. Shimoliy Koreya besh marta OFK Osiyo Kubogiga yoʻllanma olgan; 1980 yilda, 1992, 2011, 2015 va 2019 yillarda toʻrtinchi oʻrinni egallagan. Hozirgi jamoa shimoliy koreyaliklar va [[Yaponiya]]da tugʻilgan Chongryonga aloqador koreyslardan iborat. == Tarix == === Shimoliy Koreyaning debyuti va 1966-yilgi jahon chempionati === Shimoliy Koreya futbol assotsiatsiyasi 1945-yilda tashkil etilgan. Konfederatsiyaning birinchi yilida 1954-yilda OFKga aʼzo boʻlgan va 1958-yildan buyon FIFAga aʼzo boʻlgan. Shimoliy Koreya milliy futbol jamoasining birinchi rasmiy oʻyini shu kuni oʻtkazilgan. 1964-yil 22 martda Rangunda, Birmaga qarshi, 1964 yilgi Olimpiya saralash bosqichi doirasida. Shimoliy Koreya terma jamoasi tarixidagi ilk o‘yin 0:0 hisobidagi durang bilan yakunlandi. Ikkinchi o‘yinda Birma ustidan qozonilgan g‘alaba evaziga Chollimalar keyingi bosqichga [[Tailand]]ga qarshi chiqishdi, ikki o‘yin ham Rangunda bo‘lib o‘tdi. Ular osonlik bilan gʻalaba qozonishdi (ikkita oʻyin davomida 7-0), lekin turnirning soʻnggi bosqichini boy berishga majbur boʻlishdi, chunki XOQ [[GANEFO]]da qatnashgan har qanday sportchini taqiqlashga qaror qildi, buni milliy terma jamoaning bir nechta futbolchilari ham qilgan.<ref>{{cite news |title=REVERSAL SOUGHT IN GAMES DISPUTE; Olympic Croup Hopes to Get Ban on 2 Nations Lifted |url=https://www.nytimes.com/1964/09/19/archives/reversal-sought-in-games-dispute-olympic-croup-hopes-to-get-ban-on.html |website=New York Times|date=19 September 1964 }}</ref> 1965-yilda terma jamoa yana GANEFOda, 1966-yilda esa birinchi marta Jahon chempionati saralashida ishtirok etdi. Oʻsha yili [[FIFA]] [[Afrika]], [[Osiyo]] va [[Okeaniya]]dan kiritilgan barcha saralashlarni yagona saralash guruhiga joylashtirishga qaror qildi va faqat bitta oʻrinni taklif qildi. Roʻyxatdan oʻtgan barcha Afrika davlatlari tanlovdan chiqish orqali norozilik bildirishdi va faqatgina [[Shimoliy Koreya]] va [[Avstraliya]]ni qoldirishdi. Avstraliyaliklar favorit sifatida boshlashdi, biroq shimolliY koreyaliklar muvofiqlashtirish va zoʻr intizom koʻrsatib, ikkala oʻyinda ham (6:1 va 3:1) gʻalaba qozonishdi va final bosqichiga yoʻllanmani qoʻlga kiritishdi. Shimoliy Koreyaning malakasi tashkilotchi davlat [[Buyuk Britaniya]] uchun diplomatik muammo tugʻdirdi. Koreya urushidan beri ular [[Pxenyan]] hukumatining qonuniyligini tan olmagan va uning bayrogʻini koʻtarmagan yoki davlat madhiyasini ijro etmagan. 1966-yil iyul oyida musobaqa boshlanishidan oldin muammo qisman hal qilindi. [[Shimoliy Koreya]] bayrogʻi boshqa ishtirokchilar bayrogʻi bilan birga koʻtarilgan, ammo uchar otlar oʻyinlari oldidan milliy madhiya yangramagan.<ref>{{cite book |last1=Atherton |first1=Martin |title=The theft of the Jules Rimet Trophy : the hidden history of the 1966 World Cup |date=2008 |publisher=Meyer & Meyer Sport |location=Aachen |isbn=9781841262277 |page=15 |url=https://books.google.com/books?id=m7SbwNM4Y0sC}}</ref> 1966-yilgi futbol boʻyicha jahon chempionatida ular SSSR, Italiya va Chili bilan birga 4-guruhga tushgan va Shimoliy Koreya birinchi marta boshqa qitʼa jamoalari bilan toʻqnash kelishgan. Uchar otlar Sovetlarga qarshi birinchi oʻyinda magʻlub boʻlishdi, keyin esa Chili bilan 1:1 hisobida durang oʻynashdi (Pak Seung-zin Shimoliy Koreyaning jahon chempionatidagi birinchi golini urdi). Italiyaning ikki karra jahon chempioniga qarshi soʻnggi oʻyin juda muhim edi, chunki gʻolib chorak final yoʻllanmasini qoʻlga kiritadi. Myung Rye-hyun shogirdlarining kvazi-harbiy intizomi ularni Pak Du-ikning (mamlakatga qaytib kelganida pomidor olgan) italiyaliklarga qarshi goli evaziga 1:0 hisobida gʻalaba qozonishga muvaffaq boʻldi. Bu muvaffaqiyat Osiyo terma jamoasiga ilk bor jahon chempionatining chorak finaliga chiqish imkonini berdi. Shu bilan birga, jamoatchilik yopiq mamlakatdan kelgan ushbu intizomli futbolchilarga qiziqish bildira boshladi. Ularni ular joylashgan Midlsbro shahridagi mahalliy aholi, jumladan, jamoaning yulduz futbolchilari Pak Seung-Zin va Pak Du-iklarni olqishladi. Chorak finalda Shimoliy Koreya [[Portugaliya]] bilan to‘qnash keldi. 25 daqiqalik oʻyindan soʻng koreyslar 3:0 hisobida oldinda boʻlishdi (Gollar Pak Seung-zin, Yang Seung-kuk va Li Dong-vuning gollari), lekin oʻz intizomini yoʻqota boshladi. [[Eusébio]] toʻrtta gol urdi va yana bir gol Jose Augusto tomonidan kiritildi. Shimoliy Koreya oʻyinda 5:3 hisobida magʻlub boʻldi. Shimoliy Koreya futbolchilari uylariga qaytganlarida, olomon ularni qahramon sifatida olqishladi. Pak Seung-Zin toʻrtta oʻyinda ikkita gol urgan Shimoliy Koreya terma jamoasining [[FIFA Jahon chempionati]]dagi eng yaxshi toʻpurari hisoblanadi. === Jahon chempionatidan keyin (1967-1980) === Jahon chempionatidan soʻng, Shimoliy Koreya turli qitʼa va jahon turnirlari uchun saralash kampaniyalarida kamdan-kam ishtirok etdi. Uchar otlar 1968-yilgi Olimpiada saralashida magʻlub boʻldi va 1968-yilgi Osiyo kubogi va 1970-yilgi Jahon chempionati saralash bosqichida pley-offning ikkinchi bosqichida [[Isroil]] tanloviga qarshi chiqishdan bosh tortdi. Jahon chempionatining chorak finalidan 1971-yilga qadar ular [[Jazoir]]ga qarshi faqat bitta oʻrtoqlik oʻyinida qatnashib, Jazoirda 3:1 hisobida magʻlub boʻlishdi. Bu uchrashuv ham jamoaning [[Afrika]] termasiga qarshi tarixidagi ilk uchrashuvidir. Shimoliy koreyaliklar 1966-yildan beri birinchi rasmiy oʻyinini 1972-yilgi Olimpiada saralash bosqichi doirasida oʻtkazdilar. Ular [[Iroq]]ni magʻlub etishdan oldin [[Suriya]] bilan toʻqnash kelishdi, ammo dastlabki ikki oʻyinda ikkita 0:0 hisobida durang oʻynab, pley-off oʻyinida [[Eron milliy futbol terma jamoasi|Eron]]ga (2:0) magʻlub boʻlishdi. Ular yana 1972-yilgi Osiyo Kubogi saralash bosqichida roʻyxatdan oʻtmaslikka qaror qilishdi. 1973-yil may oyida Pak Seung-zin shogirdlari 1974-yilgi jahon chempionati saralashining birinchi bosqichini oʻtkazish uchun [[Tehron]]da boʻlishdi. Ular mezbon Eron, Suriya va Quvayt bilan birga 2-guruhdan joy oldi. Natijalar ko‘nglini to‘ldirib, guruhda uchinchi o‘rinni egallab, musobaqaning qolgan qismiga yo‘llanmani qo‘lga kiritgan eronliklar va Suriyadan ortda qoldi. === Bir Osiyo kubogidan boshqasiga (1981-1992) === 1980-yilda sobiq futbolchi Xan Bong-zin zaxira oʻrindigʻida oʻynagan Shimoliy Koreyaliklar JCh-1982 saralashiga yoʻl olishdi. Guruhda birinchi oʻrinni egallagan (Gongkong va Singapurdan oldin) ular yarim finalda [[Yaponiya]]ni magʻlub etishdi, ammo guruh finalida [[Xitoy]]ga yutqazib, saralash umidlarini toʻxtatdilar. Keyingi yili jamoa 1982-yilgi Osiyo oʻyinlarida ishtirok etdi. Shimoliy koreyalik birinchi bosqichda (Suriya va Saudiya Arabistoniga qarshi durang va Tailandga qarshi g‘alaba) o‘tib, chorak finalda Yaponiyani mag‘lub etdi. Yarim finalda Quvaytga qarshi o‘yinda qo‘shimcha taymlarda mag‘lub bo‘lishdi. O‘yin oxiri nihoyatda shiddatli kechdi. Shimoliy koreyalik futbolchilar tailandlik hakam Vijit Getkaevga hujum qilgani uchun OFKning jazolari ogʻir boʻlib, ikki yillik diskvalifikasiya qilindi. Shuning uchun ular bronza medali uchun oʻyinni ham oʻtkazmadilar, bu esa avtomatik ravishda saudiyaliklarga uchinchi oʻrinni taqdim etishdi. OFKning ushbu qarorining bevosita natijasi Shimoliy Koreyaning 1984-yilgi Osiyo Kubogi saralash bosqichidan va Shimoliy Koreya tomonidan boykot qilingan 1984-yilgi Olimpiada saralashidan diskvalifikatsiyasi boʻldi. === Chiqib ketish davri (1993-2005) === 2005-yilda Shimoliy koreyaliklar 2006-yilgi Jahon chempionati saralash bosqichiga, soʻnggi kampaniyasidan oʻn ikki yil oʻtib qaytishdi. Ikkinchi bosqichda 5-guruhga tushgan va ular birinchi o‘rinni egalladi. Keyingi bosqichda ular Yaponiya, Eron (ikkalasi ham final bosqichiga yo‘llanma olgan) va Bahrayn (pley-offda o‘ynashi kerak bo‘lgan)dan keyin oxirgi o‘rinni egallab, o‘z yo‘lini yakunlagan. Bir necha oy oʻtgach, Shimoliy Koreya 2005-yilgi Sharqiy Osiyo futbol chempionatiga, soʻnggi ishtirokidan oʻn uch yil oʻtib qaytdi. Saralash bosqichida shimoliy koreyaliklar Guam ustidan 21:0 hisobida g‘alaba qozonib, eng yirik g‘alaba bo‘yicha o‘z rekordini yangiladi. 1990 va 1992 yilgi ishtirokida boʻlgani kabi, uchar otlar final bosqichining birinchi oʻyinida 1:0 hisobida magʻlub boʻlgan Xitoy va Yaponiyadan keyin uchinchi oʻrinni egallab, shohsupaga chiqdi. === Birinchi chempionlik va Jahon chempionatiga qaytish (2006-2010) === OFK tomonidan Shimoliy Koreyaga nisbatan joriy qilingan sanksiya uni 2007-yilgi Osiyo kubogi saralash bosqichidagi ishtirokidan mahrum qiladi. Murabbiy Kim Chen Xun boshchiligida jamoa 2008-yilgi OFK Chaqiruv Kubogiga kirdi, bu musobaqa OFK tomonidan rivojlanayotgan davlatlar deb ataladigan va uning gʻolibi 2011 yilgi Osiyo Kubogiga toʻgʻridan-toʻgʻri yoʻllanmani qoʻlga kiritdi. Shimoliy Koreya jamoasi shohsupaning uchinchi pogʻonasida musobaqani yakunladi, Tojikistonga qarshi yarim finaldagi magʻlubiyatdan soʻng, Myanma bilan uchinchi oʻrin uchun oʻyinda katta muvaffaqiyatli (4:0) oʻuin oʻtkazdi. == Jamoa imiji == === To'plam === 2014-yildan beri Shimoliy Koreyaning rasmiy to'plam provayderi hozirda Shimoliy Koreyaning Choeusu sport kompaniyasi tomonidan ishlab chiqariladi.<ref>{{cite news |url=http://www.kcna.co.jp/item/2014/201407/news01/20140701-21ee.html |title=Home-made Football Popular among DPRK People |publisher=KCNA |date=1 July 2014 |access-date=1 July 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141011171831/http://www.kcna.co.jp/item/2014/201407/news01/20140701-21ee.html |archive-date=11 October 2014 |url-status=dead }}</ref> {| class="wikitable" style="text-align: left" |- !Davr !Homiy |- |{{0|0000}}–1993 |{{flagicon|UK}} [[Admiral Sportswear]] |- |1998–2002 |{{flagicon|ITA}} [[Fila]] |- |2002–2003 |{{flagicon|ITA}} [[Lotto]] |- |2003–2005 |{{flagicon|GER}} [[Adidas]] |- |2005–2006 |{{flagicon|UK}} [[Umbro]] |- |2006–2008 |{{flagicon|DEN}} [[Hummel International]] |- |2008–2010 |{{flagicon|CHN}} [[ERKE]] |- |2010–2014 |{{flagicon|ITA}} [[Legea]] |- |2014–hozir |{{flagicon|PRK}} [[Choeusu]] |} == Murabbiylar shtabi == {| class="wikitable" |- ! Lavozim ! Ism-sharif ! Davlati |- | Bosh murabbiy | [[Yun Jong-su]] | {{flagicon|North Korea|name=North Korean}} |- | rowspan="3"|Yordamchi murabbiy | [[Kim Yong-jun (footballer)|Kim Yong-jun]] | {{flagicon|North Korea|name=North Korean}} |- | [[Rim Kuk-uk]] | {{flagicon|North Korea|name=North Korean}} |- | [[Pak Kyong-chol]] | {{flagicon|North Korea|name=North Korean}} |- | Jamoa tahlilchisi | [[Choe Chol-bom]] | {{flagicon|North Korea|name=North Korean}} |- | Tarjimon | [[Kim Chung-jin]] | {{flagicon|North Korea|name=North Korean}} |- | Massaj terapevti | [[Ri Song-chol (football coach)|Ri Song-chol]] | {{flagicon|North Korea|name=North Korean}} |- | Jamoa koordinatori | [[Jong Tae-hyok]] | {{flagicon|North Korea|name=North Korean}} |- | Shifokor | [[Hong Myong-song]] | {{flagicon|North Korea|name=North Korean}} |- | Video tahlilchi | [[Kim In-chol]] | {{flagicon|North Korea|name=North Korean}} |- | Texnik direktor | [[Choe Myong-il]] | {{flagicon|North Korea|name=North Korean}} |- |} == Murabbiylik tarixi == {{Div col|colwidth=22em}} *{{flagicon|PRK}} [[Kim Gun-nam]] (1964–1965) *{{flagicon|PRK}} [[Myung Rye-hyun]] (1965–1966) *{{flagicon|PRK}} [[Pak Doo-ik]] (1976) *{{flagicon|PRK}} [[Pak Du-sok]] (1978) *{{flagicon|PRK}} [[Yang Song-guk]] (1980) *{{flagicon|PRK}} [[Han Bong-zin]] (1980–1981) *{{flagicon|PRK}} [[Pak Du-sok]] (1982) *{{flagicon|PRK}} [[Jong Yong-song]] (1985) *{{flagicon|PRK}} [[Pak Doo-ik]] (1986–1989) *{{flagicon|PRK}} [[Kim Jong-min (footballer, born 1947)|Kim Jong-min]] (1990) *{{flagicon|PRK}} [[Myong Dong-chan]] (1990) *{{flagicon|PRK}} [[Hong Hyon-chol]] (1991–1992) *{{flagicon|PRK}} ''[[Yun Myong-chan]]'' (1992–1993) *{{flagicon|HUN}} [[Pál Csernai]] (1993) *{{flagicon|PRK}} [[An Se-uk]] (1998) *{{flagicon|PRK}} [[Mun Ki-nam]] (1999–2000) *{{flagicon|PRK}} [[Myong Dong-chan]] (2000) *{{flagicon|PRK}} [[Ri Jong-man]] (2001–2003) *{{flagicon|PRK}} [[Yun Jong-su]] (2003–2005) *{{flagicon|PRK}} [[Kim Myong-song]] (2005) *{{flagicon|PRK}} [[Han Hyong-il]] (2005–2006) *{{flagicon|PRK}} [[Ri Jong-man]] (2006–2007) *{{flagicon|PRK}} [[Kim Jong-hun (footballer)|Kim Jong-hun]] (2007–2010) *{{flagicon|PRK}} ''[[Jo Tong-sop]]'' (2008 va 2010) *{{flagicon|PRK}} [[Jo Tong-sop]] va [[Cho In-chol]] (2010–2011) *{{flagicon|PRK}} [[Yun Jong-su]] (2011–2014) *{{flagicon|PRK}} [[Jo Tong-sop]] (2014–2015) *{{flagicon|PRK}} [[Kim Chang-bok]] (2015–2016) *{{flagicon|NOR}} [[Jørn Andersen]] (2016–2018) *{{flagicon|PRK}} [[Pak Yong-il (football manager)|Pak Yong-il]] (2018) *{{flagicon|PRK}} [[Kim Yong-jun (footballer)|Kim Yong-jun]] (2018–2019) *{{flagicon|PRK}} [[Yun Jong-su]] (2019–) {{div col end}} == Futbolchilar == === Natijalar === {{col-begin}} {{col-2}} {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |- |+Eng ko'p o'yinda ishtirok etgan futbolchilar |- !width=30px|Daraja !width=150px|Ism-sharif !width=50px|Ishtirok !width=50px|Gollar !width=100px|Karyera |- |1 |align=left|[[Ri Myong-guk]] | 118 | 0 | 2007–2019 |- |2 |align=left| [[Pak Nam-chol (footballer, born 1985)|Pak Nam-chol]] | 77 | 15 | 2004–2012 |- |3 |align=left|'''[[Jong Il-gwan]]''' | 76 | 26 | 2011–hozir |- |4 |align=left| [[Ri Kwang-chon]] | 70 | 1 | 2001–2012 |- |5 |align=left| [[Kim Yong-jun (footballer)|Kim Yong-jun]] | 62 | 8 | 2001–2011 |- |6 |align=left| '''[[Jang Kuk-chol]]''' | 61 | 5 | 2011–hozir |- |7 |align=left| [[Pak Song-chol (footballer, born 1987)|Pak Song-chol]] | 58 | 13 | 2007–2017 |- |8 |align=left|[[Mun In-guk]] | 55 | 6 | 2004–2011 |- |rowspan=2|9 |align=left| [[Hong Yong-jo]] | 51 | 13 | 2002–2011 |- |align=left| [[Nam Song-chol]] | 51 | 2 | 2003–2010 |- |} {{col-2}} {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |- |+Eng yaxshi to'purarlar |- !width=30px|Daraja !width=150px|Futbolchi !width=50px|Gollar !width=50px|Ishtirok !width=50px|Nisbat !width=100px|Karyera |- | 1 |align=left| '''[[Jong Il-gwan]]''' | 26 | 76 |{{#expr:25/74 round 2}} | 2011–hozir |- | rowspan=2|2 |align=left| [[Jong Tae-se]] | 15 | 33 |{{#expr:15/33 round 2}} | 2007–2011 |- |align=left| [[Pak Nam-chol (footballer, born 1985)|Pak Nam-chol]] | 15 | 77 |{{#expr:15/77 round 2}} | 2004–2012 |- | 4 |align=left| '''[[Pak Kwang-ryong]]''' | 14 | 41 |{{#expr:14/41 round 2}} | 2009–hozir |- | rowspan=2|5 |align=left| [[Hong Yong-jo]] | 13 | 51 |{{#expr:13/51 round 2}} | 2002–2011 |- |align=left| [[Pak Song-chol (footballer, born 1987)|Pak Song-chol]] | 13 | 58 |{{#expr:13/58 round 2}} | 2007–2017 |- | 7 |align=left| [[Choe Chol-man]] | 11 | 21 |{{#expr:11/21 round 2}} | 2005–2010 |- | 8 |align=left| [[Choi Yong-son]] | 10 | 29 |{{#expr:10/29 round 2}} | 1990–1993 |- | rowspan=2|9 |align=left| [[Kang Jin-Hyok]] | 9 | 6 |{{#expr:9/6 round 2}} | 2005–2007 |- |align=left| [[An Chol-Hyok]] | 9 | 29 |{{#expr:9/29 round 2}} | 2005–2011 |- |} {{col-end}} == Dynasty Kubogi == {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !colspan=9|Dynasty Kubogi |- ! width="80" |Yil ! width="120" |Natija ! width="50" |O'rin ! width="20" |{{Tooltip|Pld|O'yinlar}} ! width="20" |{{Tooltip|G'|G'alaba}} ! width="20" |{{Tooltip|D|Durang}} ! width="20" |{{Tooltip|M|Mag'lubiyat}} ! width="20" |{{Tooltip|GF|O'ziga urilgan gollar}} ! width="20" |{{Tooltip|GA|Qarshi urilgan gollar}} |- style="background:#c96;" |{{flagicon|China}} [[1990 Dynasty Cup|1990]]||'''Uchinchi o'rin'''||'''3rd'''||'''3'''||'''0'''||'''1'''||'''2'''||'''1'''||'''3''' |- style="background:#c96;" |{{flagicon|China}} [[1992 Dynasty Cup|1992]]||'''Uchinchi o'rin'''||'''3rd'''||'''3'''||'''0'''||'''2'''||'''1'''||'''4'''||'''7''' |- |{{flagicon|Hong Kong|colonial}} [[1995 Dynasty Cup|1995]]||colspan=8 rowspan=2|''Ishtirok etmadi'' |- |{{flagicon|Japan|1947}} [[1998 Dynasty Cup|1998]] |- !Jami!!Eng yaxshisi: uchinchi o'rin!!2/4!!6!!0!!3!!3!!5!!10 |} == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [http://calciocorea.altervista.org/ Blog about football Democratic Peopleʼs Republic of Korea] * [https://web.archive.org/web/20070611121240/http://www.fifa.com/associations/association=prk/index.html Korea DPR] by ''[[FIFA]]'', 15 June 2010 * [http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/world_cup_2010/8688593.stm North Korea&nbsp;— The World Cup’s Mystery Men] by ''[[BBC News]]'', 9 June 2010 * [https://www.bbc.co.uk/worldservice/news/2010/06/100615_nkorea_1966_wt_sl.shtml The story of North Korea at the 1966 World Cup], ''[[BBC News]]'', 15 June 2010 * [https://web.archive.org/web/20160109031657/https://www.youtube.com/watch?v=isSIiIu_mS8 Video of Italy’s shock loss to North Korea in the World Cup 1966] by ''[[Youtube.com]]'', 15 June 2010 * [http://soccerlens.com/northern-exposure-the-peoples-team-abroad/50816/ Northern Exposure: The Peopleʼs Team Abroad] {{AFC jamoalari}} [[Turkum:Shimoliy Koreya]] [[Turkum:Milliy futbol terma jamoalari]] [[Turkum:Osiyo milliy futbol terma jamoalari]] 46lbnjyuspvleto02fd3lzs3y0dj1iw Munozara:Shimoliy Koreya milliy futbol terma jamoasi 1 784096 2816483 2022-08-28T20:02:53Z Ahror Akramovich 75193 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Concert Communications Services 0 784097 2816486 2022-08-28T20:16:24Z FaridShavkatullayev 72137 „[[:en:Special:Redirect/revision/1106250121|Concert Communications Services]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki '''Concert Communications Services''' salkam 1 milliard dollarlik qoʻshma korxona boʻlib, 1994-yil iyun oyida BT Group va MCI Communications shirkatlari tomonidan ishga tushirilgan. Portugal Telecom 1997-yilda hamkor bo'ldi. Concert xalqaro va mamlakat ichidagi xizmatlarda global milliy telekommunikatsiya [[Monopoliya|monopoliyasini]] buzgan<ref name="autogenerated2">[http://ec.europa.eu/comm/competition/publications/ra9501en_en.pdf XXVth REPORT on Competition Policy – 1995]</ref> birinchi multiservisli global telekommunikatsiya provayderidir. Uning maqsadi [[Transmilliy korporatsiya|transmilliy korporatsiyalar]] uchun yagona etkazib beruvchining to`liq ulanishini ta'minlash edi. Uning global xizmatlar qamrovi va mavjudligi tezligi, okeanlar, FLAG yoki Global Crossing kabi raqobatchilardan farqli o'laroq, milliy telekommunikatsiya kompaniyalaridan o'tkazish qobiliyatini ijaraga olish orqali erishildi. BT/MCI munosabatlari buzilganidan keyin u 1999-yilda BT va [[AT&T]] o'rtasidagi qo'shma korxonaga aylandi. 2001-yilda BT va AT&T munosabatlari buzilganidan so'ng, Concert aktivlari ikki tomon o'rtasida bo'lingan. 2002-yilda ularning mintaqaviy operatsiyalariga birlashtirilgan. == Concert uchun biznes ehtiyoj == 1992-yilda ''Sir Iain Vallance''ning BTdagi SCOOP loyihasi (keyinchalik '''Project Suvereign''' deb nomlanadi) maqsadi tashkilotni davlat xizmati madaniyatidan halos qilish va global darajadagi raqobatbardosh kompaniya yaratish strategiyasini yaratish edi.<ref name="autogenerated3">{{Veb manbasi|url=http://msl1.mit.edu/CMI/furd_2002_a/btcase.pdf|sarlavha=Archived copy|kirish sanasi=2006-11-03|arxivurl=https://web.archive.org/web/20060910040308/http://msl1.mit.edu/CMI/furd_2002_a/btcase.pdf|arxivsana=2006-09-10}}</ref> Buning uchun biznes-rejada ikkita natija kerak edi: * Buyuk Britaniyada "mijoz - qirol" yondashuvi, tuzilmasi bozorning muayyan sektorlariga qaratilgan * butun marshrutga egalik qilish orqali B-end yetkazib berish muammosini bartaraf etgan global tashuvchi darajasidagi xizmatlar. O'sha paytda xalqaro telekommunikatsiya xizmatlari o'z mamlakatlari hududiga to'liq "egalik qiluvchi" milliy telekommunikatsiya provayderlari o'rtasidagi kelishuvlarga asoslangan edi. Concert global biznes dirijyoriga murojaat qilish uchun ishlab chiqilgan. Concert strategiyasida tashkilot (ya'ni - BT va Concert birgalikda) dunyoga egalik qila olmadi, chunki ba'zi bozorlar ma'lum mijozlar uchun kalit bo'lishi mumkin, ammo umumiy strategiya uchun emas. Ikkinchidan, global kommunikatsiyalarni tartibga solish milliy, mintaqaviy va global regulyatorlarga bo'lingan - ularning barchasini hal qilish juda murakkab, lekin eng muhimi, xizmat ko'rsatish tezligini sekinlashtiradi. Concert global bosh qarorgohini Shimoliy Amerikada, eng yirik global telekommunikatsiya bozorida joylashtirishga qaror qilindi. Ushbu shtab-kvartira uchun [[Reston|Reston, Virjiniya]] shahri tanlangan, chunki u yerga Yevropadan osonlik bilan o'tish mumkin edi. Shuningdek, Shimoliy Virjiniya o'sha paytda rivojlanayotgan telekommunikatsiya va texnologiya koridori edi. Concert o'zining global tarmog'ini 1993-yilda qura boshlagan.<ref>[http://telephonyonline.com/mag/telecom_european_diversions_telecom/ European diversions in telecom]</ref> FLAG va COLT raqobatchilaridan farqli o'laroq, o'z aktivlari yordamida o'z tarmog'ini jismonan qurgan, Concert boshqa TelColardan quvvat sotib olish orqali tez o'sdi. == MCI bilan konsert == 1994-yil iyun oyida BT va MCI (ular Yevropadagi raqiblar France Telecom va Deutsche Telekom bilan bir xil gʻoya<ref>http://www.thunderbird.edu/wwwfiles/pdf/about_thunderbird/case_series/a07980014.pdf {{Bare URL PDF|date=March 2022}}</ref>) ikki kompaniya oʻrtasida 1 milliard dollarlik Concert Communications Services qoʻshma korxonasini ishga tushirdi. MCI bir muncha vaqt muammoga duch keldi va naqd pulga muhtoj edi. BTga Concert va Shimoliy Amerika bozoriga kirish uchun sherik kerak edi. Natijada BT bitimni ta'minlash uchun MCIning 20 foizini sotib oldi va kerakli naqd pulni qo`lga kiritdi.<ref>[https://www.nytimes.com/1994/10/01/business/british-acquire-20-of-mci.html British Acquire 20% of MCI - New York Times]</ref> Concertning maqsadi transmilliy korporatsiyalar bilan oson global ulanishni ta'minlaydigan tarmoq yaratish edi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.comsoc.org/iscc/2004/material/SherifPanel.pdf|sarlavha=Archived copy|kirish sanasi=2006-11-03|arxivurl=https://web.archive.org/web/20070927201607/http://www.comsoc.org/iscc/2004/material/SherifPanel.pdf|arxivsana=2007-09-27}}</ref> Transmilliy korporatsiyalarga mo'ljallangan takomillashtirilgan telekommunikatsiya xizmatlari portfelini ishlab chiqish bo'yicha o'z missiyasini bajarish uchun Concertning global yetkazib berish platformasiga asoslangan bir qator Concert mahsulotlari e'lon qilindi. Ushbu xizmatlarni ikkala egalaridan va butun dunyo bo'ylab Concert global platformasiga kirgan bir qator hamkorlardan sotib olish mumkin edi.<ref>[http://www.iht.com/articles/1997/04/19/telecom.t.php AT&T Loses Out In Latin America To British-MCI Link : Spain Firm Switches Sides in Deal On Phones - International Herald Tribune]</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20110516154358/http://www.highbeam.com/doc/1G1-60524989.html Japan Telecom to offer Concert global communications services and dedicated global account management to leading multinationals. - M2 Presswire - HighBeam Research]</ref> Concert xizmatlari portfeliga quyidagilar kiradi:<ref name="autogenerated4">[http://www.galbithink.org/telco-alliances.htm Global Alliances of Telecommunications Companies – Forms of Organizations]</ref> * Global virtual tarmoq xizmatlari - ovozli, almashtirilgan ma'lumotlar va konferentsiya * Global boshqariladigan ma'lumotlar xizmatlari - past va yuqori tezlikda paketlarni almashtirish va ramka o'tkazish, shuningdek, oldindan tayyorlangan, boshqariladigan va moslashuvchan tarmoqli kengligi xizmatlari. Ushbu xizmatlarga sobiq Tymnet tarmog'ining integratsiyasi kiradi * Global ilovalar xizmatlari - xabar almashish, elektron ma'lumotlar almashinuvi, elektron pochta va videokonferentsaloqa * Mijozlarni boshqarish xizmatlari - tarmoq boshqaruvi autsorsingi Shirkat ma'lumotlariga ko'ra, 1995-yil avgustiga kelib Concert mahsulotlari 40 ta mamlakat va 800 ta shahardagi 2000 mijoz bilan taxminan 700 million dollarlik shartnomalarni o'z ichiga olgan.<ref name="autogenerated4">[http://www.galbithink.org/telco-alliances.htm Global Alliances of Telecommunications Companies – Forms of Organizations]</ref> Concertni tartibga solish bilan bog'liq muammo shundan iboratki, keyinchalik tartibga solinadigan uchta kompaniya (BT, Concert va MCI) alohida-alohida edi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.ftc.gov/opp/jointvent/griffin.htm|sarlavha=FTC Joint Venture Project Testimony - Joseph P. Griffin<!-- Bot generated title -->|kirish sanasi=2006-11-03|arxivurl=https://web.archive.org/web/20061016004307/http://www.ftc.gov/opp/jointvent/griffin.htm|arxivsana=2006-10-16}}</ref> Misol uchun, har birining o'z kengashi, savdo guruhi, operatsion guruhi va hisob-kitob mexanizmi tashkillashtirilgan va takomillashtirilgan edi.<ref name="autogenerated2">[http://ec.europa.eu/comm/competition/publications/ra9501en_en.pdf XXVth REPORT on Competition Policy – 1995]</ref> Bu haqiqatan ham global bitimlarni amalga oshirishni deyarli imkonsiz qildi. === Concert plc === 1996-yil 3-noyabrda ikkala kompaniya [[Buyuk Britaniya]]<nowiki/>da joylashgan Concert nomli global telekommunikatsiya kompaniyasini yaratish boʻyicha toʻliq qoʻshilish toʻgʻrisida shartnoma tuzganliklarini eʼlon qilganlarida, bu bitim yanada mustahkamlandi.<ref>[http://www.apnic.net/mailing-lists/apple/archive/1996/11/msg00004.html Asia Pacific's Regulatory impact to the $20.8 billion British Telecom-MC]</ref><ref>[https://archive.today/20120715160757/http://news.com.com/BT+to+buy+MCI+for+20+billion/2100-1001_3-243469.html BT to buy MCI for $20 billion | CNET News.com]</ref><ref>[http://edition.cnn.com/WORLD/9611/03/mci.brit/ CNN - British Telecom, MCI agree to merger - Nov. 3, 1996]</ref> Portugal Telecom (PT) ham 1997-yilda alyansga qo'shildi, lekin u Concertning hech qanday ulushini sotib olmadi. U Portugaliyada faqat Concert xizmatlarining distribyutori bo'ldi. BT va MCI mos ravishda PTning 1% va 0,5% ni sotib oldi. Birlashish taklifi Yevropa Komissiyasi, AQSh Adliya vazirligi va AQSh Federal Aloqa Komissiyasi tomonidan ma'qullandi. Ushbu bitimning davom etishi kutilmoqda. Biroq, BT boshqa da'vogarlar bilan gaplashish imkonini beruvchi MCI bo'yicha o'z taklifini kamaytirgandan so'ng,<ref>[http://www.businessweek.com/magazine/content/01_15/b3727151.htm BW Online | April 9, 2001 | Commentary: How British Telecom Blew It]</ref> 1997-yil 1-oktyabrda Worldcom MCI uchun raqib taklifini kiritdi, undan keyin GTE qarshi taklif bilan chiqdi. MCI Worldcom taklifini qabul qildi va BT 465 million dollarlik ishdan bo'shatish to'lovi bilan o'z bitimidan chiqdi.<ref>[http://www.aurorawdc.com/mciworldcom.htm MCI and WorldCom - How British Telecom Fell Short at Competitive Intelligence - AuroraWDC.com Competitive Intelligence, Knowledge Management, Market Research, Competitor Analysis]</ref> BT 1998-yilda MCIdagi o'z ulushini Worldcomga 4,15 milliard funt sterlingga sotganida yanada ko'proq pul ishlab topdi va soliq to'lashdan oldin 1,13 milliard funt sterlingni tashkil etdi. Kelishuvning bir qismi sifatida BT MCIdan Concert Communications kompaniyasidagi 24,9 foiz ulushini sotib oldi,<ref>[http://www.usdoj.gov/opa/pr/1998/December/607at.htm #607: 12-23-98 JUSTICE DEPARTMENT CONSENTS TO TERMINATION OF BRITISH TELECOM/MCI CONSENT DECREE]</ref> Concert BTning toʻliq mulki boʻldi. == AT&T bilan Concert == ''BT'' shirkati hozirgi vaqtda Concertga egalik qilgani va hali ham Shimoliy Amerika bozoriga kirishni xohlaganligi sababli, unga yangi hamkor kompaniya kerak edi.<ref name="autogenerated3">{{Veb manbasi|url=http://msl1.mit.edu/CMI/furd_2002_a/btcase.pdf|sarlavha=Archived copy|kirish sanasi=2006-11-03|arxivurl=https://web.archive.org/web/20060910040308/http://msl1.mit.edu/CMI/furd_2002_a/btcase.pdf|arxivsana=2006-09-10}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20060910040308/http://msl1.mit.edu/CMI/furd_2002_a/btcase.pdf "Archived copy"] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. Archived from [http://msl1.mit.edu/CMI/furd_2002_a/btcase.pdf the original] <span class="cs1-format">(PDF)</span> on 2006-09-10<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2006-11-03</span></span>.</cite><span class="cs1-maint citation-comment" data-ve-ignore="true"><code class="cs1-code"><nowiki>{{</nowiki>[[Andoza:Veb manbasi|cite web]]<nowiki>}}</nowiki></code>: CS1 maint: archived copy as title ([[:Category:CS1 maint: sarlavha sifatida arxivlangan nusxa|link]])</span> [[Category:CS1 maint: archived copy as title]]</ref> AT&T/BT opsiyasi o‘tmishda muhokama qilingan, biroq o‘zlarining ichki bozorlarida shaxsiy virtual monopoliyalarni tartibga soluvchi sabablarga ko‘ra to‘xtatilgan. 1996-yilga kelib, bu kelishuvga erishish mumkin bo'lgan darajaga tushdi. Ammo, sobiq monopoliyalar boshqaruv va madaniyatda to'qnash kelishdi<ref>[https://www.forbes.com/2001/10/16/1016concert.html AT&T, British Telecom Hang Up On Joint Venture - Forbes.com]</ref>, so`ngra ittifoq boshidanoq hech ishlamadi. Shuningdek, taklif qilingan MCI birlashuvi pozitsiyasi davomida BT/MCI tartibga solish muammolarini bartaraf etish uchun Concertga bir qator nominatsiya qilingan mijozlarni joylashtirdi va Concertni sotuvchi kuch bilan qoldirdi. AT&T bilan birlashgandan so'ng, bu bir qator Global mahsulotlarni<ref>[http://www.theage.com.au/news/Platform/Dotcom-pioneers-tusk-luck/2005/05/02/1114886287120.html Dotcom pioneer's tusk luck - Platform - Opinion - Technology - theage.com.au]</ref> yetkazib berishdi. Bu Concertning daromadlarini o'g'irladi va uning rahbariyatini hafsalasi pir qildi.<ref>[http://edition.cnn.com/2001/WORLD/europe/10/16/concert.hodson/index.html CNN.com - Concert: What went wrong? - October 16, 2001]</ref> O'zining eng yuqori cho'qqisida Concert tomonidan boshqariladigan tarmoq to'g'ridan-to'g'ri 52 mamlakatning 800 dan ortiq shaharlariga yetib bordi va 130 mamlakatdagi 1300 ta shaharga kirishni kengaytirish uchun 240 ga yaqin boshqa tarmoqlar bilan bog'landi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.lucent.com/press/0399/990308.coa.html|sarlavha=Lucent and British Telecom announce strategic partnership to target call centre market|kirish sanasi=2006-11-03|arxivurl=https://web.archive.org/web/20060527174433/http://www.lucent.com/press/0399/990308.coa.html|arxivsana=2006-05-27}}</ref> Concert mijozlarni imzolashni davom ettirgan bo'lsa-da,<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.galileo.com/galileo/en-us/news/Press/Releases/Archive/2000/03/Quantitude+March+23+2000.htm|sarlavha=Galileo.com - Together, we'll create opportunities and drive results<!-- Bot generated title -->|kirish sanasi=2006-11-03|arxivurl=https://web.archive.org/web/20070928122349/http://www.galileo.com/galileo/en-us/news/Press/Releases/Archive/2000/03/Quantitude+March+23+2000.htm|arxivsana=2007-09-28}}</ref> uning daromadlari o'sish sur'ati sekinlashdi, shuning uchun 1999-yilda David Dorman shirkatni jonlantirish uchun qisqa muddatga bosh direktor etib tayinlandi.<ref>[http://www.igigroup.com/news/archives2001/092501.html Today in Telecom]</ref> 2000-yil oxirida BT va AT&T kengashlari qisman har bir sherikning ortiqcha qarzi<ref>[http://www.businessweek.com/bwdaily/dnflash/feb2002/nf2002027_9764.htm BW Online | February 7, 2002 | The Tidal Wave Bearing Down on Telecom]</ref> va natijada boshqaruv xonasining tozalanishi (lar) tufayli; qisman Concertlarning yillik 800 million dollar yo'qotishlari tufayli ishdan chiqdi.<ref name="autogenerated3">{{Veb manbasi|url=http://msl1.mit.edu/CMI/furd_2002_a/btcase.pdf|sarlavha=Archived copy|kirish sanasi=2006-11-03|arxivurl=https://web.archive.org/web/20060910040308/http://msl1.mit.edu/CMI/furd_2002_a/btcase.pdf|arxivsana=2006-09-10}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20060910040308/http://msl1.mit.edu/CMI/furd_2002_a/btcase.pdf "Archived copy"] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. Archived from [http://msl1.mit.edu/CMI/furd_2002_a/btcase.pdf the original] <span class="cs1-format">(PDF)</span> on 2006-09-10<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2006-11-03</span></span>.</cite><span class="cs1-maint citation-comment" data-ve-ignore="true"><code class="cs1-code"><nowiki>{{</nowiki>[[Andoza:Veb manbasi|cite web]]<nowiki>}}</nowiki></code>: CS1 maint: archived copy as title ([[:Category:CS1 maint: sarlavha sifatida arxivlangan nusxa|link]])</span> [[Category:CS1 maint: archived copy as title]]</ref><ref>[http://www.informationweek.com/story/showArticle.jhtml?articleID=6507301 AT&T And BT: Concert's Out Of Tune With The Times - Telecom - InformationWeek]</ref> AT&T Concert o'z ambitsiyalari uchun xavf tug'dirishini tan oldi va shu sababli 2001-yilda Concert ikkiga bo'lingan shartnoma bo'yicha muzokaralar olib bordi: Shimoliy Amerika va Sharqiy Osiyo AT&T, dunyoning qolgan qismi va BT uchun 400 million dollar.<ref>[http://www.kwrintl.com/library/2001/concert.html KWR International Advisor #11 November 2001]</ref> BTning qolgan Concert aktivlari BT Ignite, keyinchalik BT Global Services guruhiga birlashtirildi.<ref>[http://www.btplc.com/News/Articles/Showarticle.cfm?ArticleID=745ebaec-6a99-474c-aa35-e93950b56556 Articles]</ref> == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> == Havolalar == * [https://web.archive.org/web/20061109100040/http://www.webbconsult.com/1990.html WebbConsult.com] * [http://mondediplo.com/1998/03/14telemus Le Monde] * [http://www.bizjournals.com/washington/stories/2001/10/15/daily14.html Biz Journaldagi Concertning buzilishi haqidagi maqola] * [http://www.btglobalservices.com BT Global Services] [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:BT group]] t24c6sgl0zv62bji5ekvug93u6llyxf 2816487 2816486 2022-08-28T20:17:09Z FaridShavkatullayev 72137 /* MCI bilan konsert */ wikitext text/x-wiki '''Concert Communications Services''' salkam 1 milliard dollarlik qoʻshma korxona boʻlib, 1994-yil iyun oyida BT Group va MCI Communications shirkatlari tomonidan ishga tushirilgan. Portugal Telecom 1997-yilda hamkor bo'ldi. Concert xalqaro va mamlakat ichidagi xizmatlarda global milliy telekommunikatsiya [[Monopoliya|monopoliyasini]] buzgan<ref name="autogenerated2">[http://ec.europa.eu/comm/competition/publications/ra9501en_en.pdf XXVth REPORT on Competition Policy – 1995]</ref> birinchi multiservisli global telekommunikatsiya provayderidir. Uning maqsadi [[Transmilliy korporatsiya|transmilliy korporatsiyalar]] uchun yagona etkazib beruvchining to`liq ulanishini ta'minlash edi. Uning global xizmatlar qamrovi va mavjudligi tezligi, okeanlar, FLAG yoki Global Crossing kabi raqobatchilardan farqli o'laroq, milliy telekommunikatsiya kompaniyalaridan o'tkazish qobiliyatini ijaraga olish orqali erishildi. BT/MCI munosabatlari buzilganidan keyin u 1999-yilda BT va [[AT&T]] o'rtasidagi qo'shma korxonaga aylandi. 2001-yilda BT va AT&T munosabatlari buzilganidan so'ng, Concert aktivlari ikki tomon o'rtasida bo'lingan. 2002-yilda ularning mintaqaviy operatsiyalariga birlashtirilgan. == Concert uchun biznes ehtiyoj == 1992-yilda ''Sir Iain Vallance''ning BTdagi SCOOP loyihasi (keyinchalik '''Project Suvereign''' deb nomlanadi) maqsadi tashkilotni davlat xizmati madaniyatidan halos qilish va global darajadagi raqobatbardosh kompaniya yaratish strategiyasini yaratish edi.<ref name="autogenerated3">{{Veb manbasi|url=http://msl1.mit.edu/CMI/furd_2002_a/btcase.pdf|sarlavha=Archived copy|kirish sanasi=2006-11-03|arxivurl=https://web.archive.org/web/20060910040308/http://msl1.mit.edu/CMI/furd_2002_a/btcase.pdf|arxivsana=2006-09-10}}</ref> Buning uchun biznes-rejada ikkita natija kerak edi: * Buyuk Britaniyada "mijoz - qirol" yondashuvi, tuzilmasi bozorning muayyan sektorlariga qaratilgan * butun marshrutga egalik qilish orqali B-end yetkazib berish muammosini bartaraf etgan global tashuvchi darajasidagi xizmatlar. O'sha paytda xalqaro telekommunikatsiya xizmatlari o'z mamlakatlari hududiga to'liq "egalik qiluvchi" milliy telekommunikatsiya provayderlari o'rtasidagi kelishuvlarga asoslangan edi. Concert global biznes dirijyoriga murojaat qilish uchun ishlab chiqilgan. Concert strategiyasida tashkilot (ya'ni - BT va Concert birgalikda) dunyoga egalik qila olmadi, chunki ba'zi bozorlar ma'lum mijozlar uchun kalit bo'lishi mumkin, ammo umumiy strategiya uchun emas. Ikkinchidan, global kommunikatsiyalarni tartibga solish milliy, mintaqaviy va global regulyatorlarga bo'lingan - ularning barchasini hal qilish juda murakkab, lekin eng muhimi, xizmat ko'rsatish tezligini sekinlashtiradi. Concert global bosh qarorgohini Shimoliy Amerikada, eng yirik global telekommunikatsiya bozorida joylashtirishga qaror qilindi. Ushbu shtab-kvartira uchun [[Reston|Reston, Virjiniya]] shahri tanlangan, chunki u yerga Yevropadan osonlik bilan o'tish mumkin edi. Shuningdek, Shimoliy Virjiniya o'sha paytda rivojlanayotgan telekommunikatsiya va texnologiya koridori edi. Concert o'zining global tarmog'ini 1993-yilda qura boshlagan.<ref>[http://telephonyonline.com/mag/telecom_european_diversions_telecom/ European diversions in telecom]</ref> FLAG va COLT raqobatchilaridan farqli o'laroq, o'z aktivlari yordamida o'z tarmog'ini jismonan qurgan, Concert boshqa TelColardan quvvat sotib olish orqali tez o'sdi. == MCI bilan konsert == 1994-yil iyun oyida BT va MCI (ular Yevropadagi raqiblar France Telecom va Deutsche Telekom bilan bir xil gʻoya) ikki kompaniya oʻrtasida 1 milliard dollarlik Concert Communications Services qoʻshma korxonasini ishga tushirdi. MCI bir muncha vaqt muammoga duch keldi va naqd pulga muhtoj edi. BTga Concert va Shimoliy Amerika bozoriga kirish uchun sherik kerak edi. Natijada BT bitimni taʼminlash uchun MCIning 20 foizini sotib oldi va kerakli naqd pulni qoʻlga kiritdi.<ref>[https://www.nytimes.com/1994/10/01/business/british-acquire-20-of-mci.html British Acquire 20 % of MCI — New York Times]</ref> Concertning maqsadi transmilliy korporatsiyalar bilan oson global ulanishni taʼminlaydigan tarmoq yaratish edi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.comsoc.org/iscc/2004/material/SherifPanel.pdf|sarlavha=Archived copy|kirish sanasi=2006-11-03|arxivurl=https://web.archive.org/web/20070927201607/http://www.comsoc.org/iscc/2004/material/SherifPanel.pdf|arxivsana=2007-09-27}}</ref> Transmilliy korporatsiyalarga moʻljallangan takomillashtirilgan telekommunikatsiya xizmatlari portfelini ishlab chiqish boʻyicha oʻz missiyasini bajarish uchun Concertning global yetkazib berish platformasiga asoslangan bir qator Concert mahsulotlari eʼlon qilindi. Ushbu xizmatlarni ikkala egalaridan va butun dunyo boʻylab Concert global platformasiga kirgan bir qator hamkorlardan sotib olish mumkin edi.<ref>[http://www.iht.com/articles/1997/04/19/telecom.t.php AT&T Loses Out In Latin America To British-MCI Link : Spain Firm Switches Sides in Deal On Phones — International Herald Tribune]</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20110516154358/http://www.highbeam.com/doc/1G1-60524989.html Japan Telecom to offer Concert global communications services and dedicated global account management to leading multinationals. — M2 Presswire — HighBeam Research]</ref> Concert xizmatlari portfeliga quyidagilar kiradi:<ref name="autogenerated4">[http://www.galbithink.org/telco-alliances.htm Global Alliances of Telecommunications Companies — Forms of Organizations]</ref> * Global virtual tarmoq xizmatlari — ovozli, almashtirilgan maʼlumotlar va konferentsiya * Global boshqariladigan maʼlumotlar xizmatlari — past va yuqori tezlikda paketlarni almashtirish va ramka oʻtkazish, shuningdek, oldindan tayyorlangan, boshqariladigan va moslashuvchan tarmoqli kengligi xizmatlari. Ushbu xizmatlarga sobiq Tymnet tarmogʻining integratsiyasi kiradi * Global ilovalar xizmatlari — xabar almashish, elektron maʼlumotlar almashinuvi, elektron pochta va videokonferentsaloqa * Mijozlarni boshqarish xizmatlari — tarmoq boshqaruvi autsorsingi Shirkat maʼlumotlariga koʻra, 1995-yil avgustiga kelib Concert mahsulotlari 40 ta mamlakat va 800 ta shahardagi 2000 mijoz bilan taxminan 700 million dollarlik shartnomalarni oʻz ichiga olgan.<ref name="autogenerated4">[http://www.galbithink.org/telco-alliances.htm Global Alliances of Telecommunications Companies — Forms of Organizations]</ref> Concertni tartibga solish bilan bogʻliq muammo shundan iboratki, keyinchalik tartibga solinadigan uchta kompaniya (BT, Concert va MCI) alohida-alohida edi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.ftc.gov/opp/jointvent/griffin.htm|sarlavha=FTC Joint Venture Project Testimony - Joseph P. Griffin<!-- Bot generated title -->|kirish sanasi=2006-11-03|arxivurl=https://web.archive.org/web/20061016004307/http://www.ftc.gov/opp/jointvent/griffin.htm|arxivsana=2006-10-16}}</ref> Misol uchun, har birining oʻz kengashi, savdo guruhi, operatsion guruhi va hisob-kitob mexanizmi tashkillashtirilgan va takomillashtirilgan edi.<ref name="autogenerated2">[http://ec.europa.eu/comm/competition/publications/ra9501en_en.pdf XXVth REPORT on Competition Policy — 1995]</ref> Bu haqiqatan ham global bitimlarni amalga oshirishni deyarli imkonsiz qildi. === Concert plc === 1996-yil 3-noyabrda ikkala kompaniya [[Buyuk Britaniya]]<nowiki/>da joylashgan Concert nomli global telekommunikatsiya kompaniyasini yaratish boʻyicha toʻliq qoʻshilish toʻgʻrisida shartnoma tuzganliklarini eʼlon qilganlarida, bu bitim yanada mustahkamlandi.<ref>[http://www.apnic.net/mailing-lists/apple/archive/1996/11/msg00004.html Asia Pacific’s Regulatory impact to the $20.8 billion British Telecom-MC]</ref><ref>[https://archive.today/20120715160757/http://news.com.com/BT+to+buy+MCI+for+20+billion/2100-1001_3-243469.html BT to buy MCI for $20 billion | CNET News.com]</ref><ref>[http://edition.cnn.com/WORLD/9611/03/mci.brit/ CNN — British Telecom, MCI agree to merger — Nov. 3, 1996]</ref> Portugal Telecom (PT) ham 1997-yilda alyansga qoʻshildi, lekin u Concertning hech qanday ulushini sotib olmadi. U Portugaliyada faqat Concert xizmatlarining distribyutori boʻldi. BT va MCI mos ravishda PTning 1 % va 0,5 % ni sotib oldi. Birlashish taklifi Yevropa Komissiyasi, AQSh Adliya vazirligi va AQSh Federal Aloqa Komissiyasi tomonidan maʼqullandi. Ushbu bitimning davom etishi kutilmoqda. Biroq, BT boshqa daʼvogarlar bilan gaplashish imkonini beruvchi MCI boʻyicha oʻz taklifini kamaytirgandan soʻng,<ref>[http://www.businessweek.com/magazine/content/01_15/b3727151.htm BW Online | April 9, 2001 | Commentary: How British Telecom Blew It]</ref> 1997-yil 1-oktyabrda Worldcom MCI uchun raqib taklifini kiritdi, undan keyin GTE qarshi taklif bilan chiqdi. MCI Worldcom taklifini qabul qildi va BT 465 million dollarlik ishdan boʻshatish toʻlovi bilan oʻz bitimidan chiqdi.<ref>[http://www.aurorawdc.com/mciworldcom.htm MCI and WorldCom — How British Telecom Fell Short at Competitive Intelligence — AuroraWDC.com Competitive Intelligence, Knowledge Management, Market Research, Competitor Analysis]</ref> BT 1998-yilda MCIdagi oʻz ulushini Worldcomga 4,15 milliard funt sterlingga sotganida yanada koʻproq pul ishlab topdi va soliq toʻlashdan oldin 1,13 milliard funt sterlingni tashkil etdi. Kelishuvning bir qismi sifatida BT MCIdan Concert Communications kompaniyasidagi 24,9 foiz ulushini sotib oldi,<ref>[http://www.usdoj.gov/opa/pr/1998/December/607at.htm #607: 12-23-98 JUSTICE DEPARTMENT CONSENTS TO TERMINATION OF BRITISH TELECOM/MCI CONSENT DECREE]</ref> Concert BTning toʻliq mulki boʻldi. == AT&T bilan Concert == ''BT'' shirkati hozirgi vaqtda Concertga egalik qilgani va hali ham Shimoliy Amerika bozoriga kirishni xohlaganligi sababli, unga yangi hamkor kompaniya kerak edi.<ref name="autogenerated3">{{Veb manbasi|url=http://msl1.mit.edu/CMI/furd_2002_a/btcase.pdf|sarlavha=Archived copy|kirish sanasi=2006-11-03|arxivurl=https://web.archive.org/web/20060910040308/http://msl1.mit.edu/CMI/furd_2002_a/btcase.pdf|arxivsana=2006-09-10}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20060910040308/http://msl1.mit.edu/CMI/furd_2002_a/btcase.pdf "Archived copy"] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. Archived from [http://msl1.mit.edu/CMI/furd_2002_a/btcase.pdf the original] <span class="cs1-format">(PDF)</span> on 2006-09-10<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2006-11-03</span></span>.</cite><span class="cs1-maint citation-comment" data-ve-ignore="true"><code class="cs1-code"><nowiki>{{</nowiki>[[Andoza:Veb manbasi|cite web]]<nowiki>}}</nowiki></code>: CS1 maint: archived copy as title ([[:Category:CS1 maint: sarlavha sifatida arxivlangan nusxa|link]])</span> [[Category:CS1 maint: archived copy as title]]</ref> AT&T/BT opsiyasi o‘tmishda muhokama qilingan, biroq o‘zlarining ichki bozorlarida shaxsiy virtual monopoliyalarni tartibga soluvchi sabablarga ko‘ra to‘xtatilgan. 1996-yilga kelib, bu kelishuvga erishish mumkin bo'lgan darajaga tushdi. Ammo, sobiq monopoliyalar boshqaruv va madaniyatda to'qnash kelishdi<ref>[https://www.forbes.com/2001/10/16/1016concert.html AT&T, British Telecom Hang Up On Joint Venture - Forbes.com]</ref>, so`ngra ittifoq boshidanoq hech ishlamadi. Shuningdek, taklif qilingan MCI birlashuvi pozitsiyasi davomida BT/MCI tartibga solish muammolarini bartaraf etish uchun Concertga bir qator nominatsiya qilingan mijozlarni joylashtirdi va Concertni sotuvchi kuch bilan qoldirdi. AT&T bilan birlashgandan so'ng, bu bir qator Global mahsulotlarni<ref>[http://www.theage.com.au/news/Platform/Dotcom-pioneers-tusk-luck/2005/05/02/1114886287120.html Dotcom pioneer's tusk luck - Platform - Opinion - Technology - theage.com.au]</ref> yetkazib berishdi. Bu Concertning daromadlarini o'g'irladi va uning rahbariyatini hafsalasi pir qildi.<ref>[http://edition.cnn.com/2001/WORLD/europe/10/16/concert.hodson/index.html CNN.com - Concert: What went wrong? - October 16, 2001]</ref> O'zining eng yuqori cho'qqisida Concert tomonidan boshqariladigan tarmoq to'g'ridan-to'g'ri 52 mamlakatning 800 dan ortiq shaharlariga yetib bordi va 130 mamlakatdagi 1300 ta shaharga kirishni kengaytirish uchun 240 ga yaqin boshqa tarmoqlar bilan bog'landi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.lucent.com/press/0399/990308.coa.html|sarlavha=Lucent and British Telecom announce strategic partnership to target call centre market|kirish sanasi=2006-11-03|arxivurl=https://web.archive.org/web/20060527174433/http://www.lucent.com/press/0399/990308.coa.html|arxivsana=2006-05-27}}</ref> Concert mijozlarni imzolashni davom ettirgan bo'lsa-da,<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.galileo.com/galileo/en-us/news/Press/Releases/Archive/2000/03/Quantitude+March+23+2000.htm|sarlavha=Galileo.com - Together, we'll create opportunities and drive results<!-- Bot generated title -->|kirish sanasi=2006-11-03|arxivurl=https://web.archive.org/web/20070928122349/http://www.galileo.com/galileo/en-us/news/Press/Releases/Archive/2000/03/Quantitude+March+23+2000.htm|arxivsana=2007-09-28}}</ref> uning daromadlari o'sish sur'ati sekinlashdi, shuning uchun 1999-yilda David Dorman shirkatni jonlantirish uchun qisqa muddatga bosh direktor etib tayinlandi.<ref>[http://www.igigroup.com/news/archives2001/092501.html Today in Telecom]</ref> 2000-yil oxirida BT va AT&T kengashlari qisman har bir sherikning ortiqcha qarzi<ref>[http://www.businessweek.com/bwdaily/dnflash/feb2002/nf2002027_9764.htm BW Online | February 7, 2002 | The Tidal Wave Bearing Down on Telecom]</ref> va natijada boshqaruv xonasining tozalanishi (lar) tufayli; qisman Concertlarning yillik 800 million dollar yo'qotishlari tufayli ishdan chiqdi.<ref name="autogenerated3">{{Veb manbasi|url=http://msl1.mit.edu/CMI/furd_2002_a/btcase.pdf|sarlavha=Archived copy|kirish sanasi=2006-11-03|arxivurl=https://web.archive.org/web/20060910040308/http://msl1.mit.edu/CMI/furd_2002_a/btcase.pdf|arxivsana=2006-09-10}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20060910040308/http://msl1.mit.edu/CMI/furd_2002_a/btcase.pdf "Archived copy"] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. Archived from [http://msl1.mit.edu/CMI/furd_2002_a/btcase.pdf the original] <span class="cs1-format">(PDF)</span> on 2006-09-10<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2006-11-03</span></span>.</cite><span class="cs1-maint citation-comment" data-ve-ignore="true"><code class="cs1-code"><nowiki>{{</nowiki>[[Andoza:Veb manbasi|cite web]]<nowiki>}}</nowiki></code>: CS1 maint: archived copy as title ([[:Category:CS1 maint: sarlavha sifatida arxivlangan nusxa|link]])</span> [[Category:CS1 maint: archived copy as title]]</ref><ref>[http://www.informationweek.com/story/showArticle.jhtml?articleID=6507301 AT&T And BT: Concert's Out Of Tune With The Times - Telecom - InformationWeek]</ref> AT&T Concert o'z ambitsiyalari uchun xavf tug'dirishini tan oldi va shu sababli 2001-yilda Concert ikkiga bo'lingan shartnoma bo'yicha muzokaralar olib bordi: Shimoliy Amerika va Sharqiy Osiyo AT&T, dunyoning qolgan qismi va BT uchun 400 million dollar.<ref>[http://www.kwrintl.com/library/2001/concert.html KWR International Advisor #11 November 2001]</ref> BTning qolgan Concert aktivlari BT Ignite, keyinchalik BT Global Services guruhiga birlashtirildi.<ref>[http://www.btplc.com/News/Articles/Showarticle.cfm?ArticleID=745ebaec-6a99-474c-aa35-e93950b56556 Articles]</ref> == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> == Havolalar == * [https://web.archive.org/web/20061109100040/http://www.webbconsult.com/1990.html WebbConsult.com] * [http://mondediplo.com/1998/03/14telemus Le Monde] * [http://www.bizjournals.com/washington/stories/2001/10/15/daily14.html Biz Journaldagi Concertning buzilishi haqidagi maqola] * [http://www.btglobalservices.com BT Global Services] [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:BT group]] tnd4lfnro2bjg46t1x0czxqtq2eum3c 2816489 2816487 2022-08-28T20:18:00Z FaridShavkatullayev 72137 /* MCI bilan konsert */ wikitext text/x-wiki '''Concert Communications Services''' salkam 1 milliard dollarlik qoʻshma korxona boʻlib, 1994-yil iyun oyida BT Group va MCI Communications shirkatlari tomonidan ishga tushirilgan. Portugal Telecom 1997-yilda hamkor bo'ldi. Concert xalqaro va mamlakat ichidagi xizmatlarda global milliy telekommunikatsiya [[Monopoliya|monopoliyasini]] buzgan<ref name="autogenerated2">[http://ec.europa.eu/comm/competition/publications/ra9501en_en.pdf XXVth REPORT on Competition Policy – 1995]</ref> birinchi multiservisli global telekommunikatsiya provayderidir. Uning maqsadi [[Transmilliy korporatsiya|transmilliy korporatsiyalar]] uchun yagona etkazib beruvchining to`liq ulanishini ta'minlash edi. Uning global xizmatlar qamrovi va mavjudligi tezligi, okeanlar, FLAG yoki Global Crossing kabi raqobatchilardan farqli o'laroq, milliy telekommunikatsiya kompaniyalaridan o'tkazish qobiliyatini ijaraga olish orqali erishildi. BT/MCI munosabatlari buzilganidan keyin u 1999-yilda BT va [[AT&T]] o'rtasidagi qo'shma korxonaga aylandi. 2001-yilda BT va AT&T munosabatlari buzilganidan so'ng, Concert aktivlari ikki tomon o'rtasida bo'lingan. 2002-yilda ularning mintaqaviy operatsiyalariga birlashtirilgan. == Concert uchun biznes ehtiyoj == 1992-yilda ''Sir Iain Vallance''ning BTdagi SCOOP loyihasi (keyinchalik '''Project Suvereign''' deb nomlanadi) maqsadi tashkilotni davlat xizmati madaniyatidan halos qilish va global darajadagi raqobatbardosh kompaniya yaratish strategiyasini yaratish edi.<ref name="autogenerated3">{{Veb manbasi|url=http://msl1.mit.edu/CMI/furd_2002_a/btcase.pdf|sarlavha=Archived copy|kirish sanasi=2006-11-03|arxivurl=https://web.archive.org/web/20060910040308/http://msl1.mit.edu/CMI/furd_2002_a/btcase.pdf|arxivsana=2006-09-10}}</ref> Buning uchun biznes-rejada ikkita natija kerak edi: * Buyuk Britaniyada "mijoz - qirol" yondashuvi, tuzilmasi bozorning muayyan sektorlariga qaratilgan * butun marshrutga egalik qilish orqali B-end yetkazib berish muammosini bartaraf etgan global tashuvchi darajasidagi xizmatlar. O'sha paytda xalqaro telekommunikatsiya xizmatlari o'z mamlakatlari hududiga to'liq "egalik qiluvchi" milliy telekommunikatsiya provayderlari o'rtasidagi kelishuvlarga asoslangan edi. Concert global biznes dirijyoriga murojaat qilish uchun ishlab chiqilgan. Concert strategiyasida tashkilot (ya'ni - BT va Concert birgalikda) dunyoga egalik qila olmadi, chunki ba'zi bozorlar ma'lum mijozlar uchun kalit bo'lishi mumkin, ammo umumiy strategiya uchun emas. Ikkinchidan, global kommunikatsiyalarni tartibga solish milliy, mintaqaviy va global regulyatorlarga bo'lingan - ularning barchasini hal qilish juda murakkab, lekin eng muhimi, xizmat ko'rsatish tezligini sekinlashtiradi. Concert global bosh qarorgohini Shimoliy Amerikada, eng yirik global telekommunikatsiya bozorida joylashtirishga qaror qilindi. Ushbu shtab-kvartira uchun [[Reston|Reston, Virjiniya]] shahri tanlangan, chunki u yerga Yevropadan osonlik bilan o'tish mumkin edi. Shuningdek, Shimoliy Virjiniya o'sha paytda rivojlanayotgan telekommunikatsiya va texnologiya koridori edi. Concert o'zining global tarmog'ini 1993-yilda qura boshlagan.<ref>[http://telephonyonline.com/mag/telecom_european_diversions_telecom/ European diversions in telecom]</ref> FLAG va COLT raqobatchilaridan farqli o'laroq, o'z aktivlari yordamida o'z tarmog'ini jismonan qurgan, Concert boshqa TelColardan quvvat sotib olish orqali tez o'sdi. == MCI bilan konsert == 1994-yil iyun oyida BT va MCI (ular Yevropadagi raqiblar France Telecom va Deutsche Telekom bilan bir xil gʻoya) ikki kompaniya oʻrtasida 1 milliard dollarlik Concert Communications Services qoʻshma korxonasini ishga tushirdi. MCI bir muncha vaqt muammoga duch keldi va naqd pulga muhtoj edi. BTga Concert va Shimoliy Amerika bozoriga kirish uchun sherik kerak edi. Natijada BT bitimni taʼminlash uchun MCIning 20 foizini sotib oldi va kerakli naqd pulni qoʻlga kiritdi.<ref>[https://www.nytimes.com/1994/10/01/business/british-acquire-20-of-mci.html British Acquire 20 % of MCI — New York Times]</ref> Concertning maqsadi transmilliy korporatsiyalar bilan oson global ulanishni taʼminlaydigan tarmoq yaratish edi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.comsoc.org/iscc/2004/material/SherifPanel.pdf|sarlavha=Archived copy|kirish sanasi=2006-11-03|arxivurl=https://web.archive.org/web/20070927201607/http://www.comsoc.org/iscc/2004/material/SherifPanel.pdf|arxivsana=2007-09-27}}</ref> Transmilliy korporatsiyalarga moʻljallangan takomillashtirilgan telekommunikatsiya xizmatlari portfelini ishlab chiqish boʻyicha oʻz missiyasini bajarish uchun Concertning global yetkazib berish platformasiga asoslangan bir qator Concert mahsulotlari eʼlon qilindi. Ushbu xizmatlarni ikkala egalaridan va butun dunyo boʻylab Concert global platformasiga kirgan bir qator hamkorlardan sotib olish mumkin edi.<ref>[http://www.iht.com/articles/1997/04/19/telecom.t.php AT&T Loses Out In Latin America To British-MCI Link : Spain Firm Switches Sides in Deal On Phones — International Herald Tribune]</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20110516154358/http://www.highbeam.com/doc/1G1-60524989.html Japan Telecom to offer Concert global communications services and dedicated global account management to leading multinationals. — M2 Presswire — HighBeam Research]</ref> Concert xizmatlari portfeliga quyidagilar kiradi:<ref name="autogenerated4">[http://www.galbithink.org/telco-alliances.htm Global Alliances of Telecommunications Companies — Forms of Organizations]</ref> * Global virtual tarmoq xizmatlari — ovozli, almashtirilgan maʼlumotlar va konferentsiya * Global boshqariladigan maʼlumotlar xizmatlari — past va yuqori tezlikda paketlarni almashtirish va ramka oʻtkazish, shuningdek, oldindan tayyorlangan, boshqariladigan va moslashuvchan tarmoqli kengligi xizmatlari. Ushbu xizmatlarga sobiq Tymnet tarmogʻining integratsiyasi kiradi * Global ilovalar xizmatlari — xabar almashish, elektron maʼlumotlar almashinuvi, elektron pochta va videokonferentsaloqa * Mijozlarni boshqarish xizmatlari — tarmoq boshqaruvi autsorsingi Shirkat maʼlumotlariga koʻra, 1995-yil avgustiga kelib Concert mahsulotlari 40 ta mamlakat va 800 ta shahardagi 2000 mijoz bilan taxminan 700 million dollarlik shartnomalarni oʻz ichiga olgan.<ref name="autogenerated4">[http://www.galbithink.org/telco-alliances.htm Global Alliances of Telecommunications Companies — Forms of Organizations]</ref> Concertni tartibga solish bilan bogʻliq muammo shundan iboratki, keyinchalik tartibga solinadigan uchta kompaniya (BT, Concert va MCI) alohida-alohida edi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.ftc.gov/opp/jointvent/griffin.htm|sarlavha=FTC Joint Venture Project Testimony - Joseph P. Griffin<!-- Bot generated title -->|kirish sanasi=2006-11-03|arxivurl=https://web.archive.org/web/20061016004307/http://www.ftc.gov/opp/jointvent/griffin.htm|arxivsana=2006-10-16}}</ref> Misol uchun, har birining oʻz kengashi, savdo guruhi, operatsion guruhi va hisob-kitob mexanizmi tashkillashtirilgan va takomillashtirilgan edi.<ref name="autogenerated2"/> Bu haqiqatan ham global bitimlarni amalga oshirishni deyarli imkonsiz qildi. === Concert plc === 1996-yil 3-noyabrda ikkala kompaniya [[Buyuk Britaniya]]<nowiki/>da joylashgan Concert nomli global telekommunikatsiya kompaniyasini yaratish boʻyicha toʻliq qoʻshilish toʻgʻrisida shartnoma tuzganliklarini eʼlon qilganlarida, bu bitim yanada mustahkamlandi.<ref>[http://www.apnic.net/mailing-lists/apple/archive/1996/11/msg00004.html Asia Pacific’s Regulatory impact to the $20.8 billion British Telecom-MC]</ref><ref>[https://archive.today/20120715160757/http://news.com.com/BT+to+buy+MCI+for+20+billion/2100-1001_3-243469.html BT to buy MCI for $20 billion | CNET News.com]</ref><ref>[http://edition.cnn.com/WORLD/9611/03/mci.brit/ CNN — British Telecom, MCI agree to merger — Nov. 3, 1996]</ref> Portugal Telecom (PT) ham 1997-yilda alyansga qoʻshildi, lekin u Concertning hech qanday ulushini sotib olmadi. U Portugaliyada faqat Concert xizmatlarining distribyutori boʻldi. BT va MCI mos ravishda PTning 1 % va 0,5 % ni sotib oldi. Birlashish taklifi Yevropa Komissiyasi, AQSh Adliya vazirligi va AQSh Federal Aloqa Komissiyasi tomonidan maʼqullandi. Ushbu bitimning davom etishi kutilmoqda. Biroq, BT boshqa daʼvogarlar bilan gaplashish imkonini beruvchi MCI boʻyicha oʻz taklifini kamaytirgandan soʻng,<ref>[http://www.businessweek.com/magazine/content/01_15/b3727151.htm BW Online | April 9, 2001 | Commentary: How British Telecom Blew It]</ref> 1997-yil 1-oktyabrda Worldcom MCI uchun raqib taklifini kiritdi, undan keyin GTE qarshi taklif bilan chiqdi. MCI Worldcom taklifini qabul qildi va BT 465 million dollarlik ishdan boʻshatish toʻlovi bilan oʻz bitimidan chiqdi.<ref>[http://www.aurorawdc.com/mciworldcom.htm MCI and WorldCom — How British Telecom Fell Short at Competitive Intelligence — AuroraWDC.com Competitive Intelligence, Knowledge Management, Market Research, Competitor Analysis]</ref> BT 1998-yilda MCIdagi oʻz ulushini Worldcomga 4,15 milliard funt sterlingga sotganida yanada koʻproq pul ishlab topdi va soliq toʻlashdan oldin 1,13 milliard funt sterlingni tashkil etdi. Kelishuvning bir qismi sifatida BT MCIdan Concert Communications kompaniyasidagi 24,9 foiz ulushini sotib oldi,<ref>[http://www.usdoj.gov/opa/pr/1998/December/607at.htm #607: 12-23-98 JUSTICE DEPARTMENT CONSENTS TO TERMINATION OF BRITISH TELECOM/MCI CONSENT DECREE]</ref> Concert BTning toʻliq mulki boʻldi. == AT&T bilan Concert == ''BT'' shirkati hozirgi vaqtda Concertga egalik qilgani va hali ham Shimoliy Amerika bozoriga kirishni xohlaganligi sababli, unga yangi hamkor kompaniya kerak edi.<ref name="autogenerated3">{{Veb manbasi|url=http://msl1.mit.edu/CMI/furd_2002_a/btcase.pdf|sarlavha=Archived copy|kirish sanasi=2006-11-03|arxivurl=https://web.archive.org/web/20060910040308/http://msl1.mit.edu/CMI/furd_2002_a/btcase.pdf|arxivsana=2006-09-10}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20060910040308/http://msl1.mit.edu/CMI/furd_2002_a/btcase.pdf "Archived copy"] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. Archived from [http://msl1.mit.edu/CMI/furd_2002_a/btcase.pdf the original] <span class="cs1-format">(PDF)</span> on 2006-09-10<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2006-11-03</span></span>.</cite><span class="cs1-maint citation-comment" data-ve-ignore="true"><code class="cs1-code"><nowiki>{{</nowiki>[[Andoza:Veb manbasi|cite web]]<nowiki>}}</nowiki></code>: CS1 maint: archived copy as title ([[:Category:CS1 maint: sarlavha sifatida arxivlangan nusxa|link]])</span> [[Category:CS1 maint: archived copy as title]]</ref> AT&T/BT opsiyasi o‘tmishda muhokama qilingan, biroq o‘zlarining ichki bozorlarida shaxsiy virtual monopoliyalarni tartibga soluvchi sabablarga ko‘ra to‘xtatilgan. 1996-yilga kelib, bu kelishuvga erishish mumkin bo'lgan darajaga tushdi. Ammo, sobiq monopoliyalar boshqaruv va madaniyatda to'qnash kelishdi<ref>[https://www.forbes.com/2001/10/16/1016concert.html AT&T, British Telecom Hang Up On Joint Venture - Forbes.com]</ref>, so`ngra ittifoq boshidanoq hech ishlamadi. Shuningdek, taklif qilingan MCI birlashuvi pozitsiyasi davomida BT/MCI tartibga solish muammolarini bartaraf etish uchun Concertga bir qator nominatsiya qilingan mijozlarni joylashtirdi va Concertni sotuvchi kuch bilan qoldirdi. AT&T bilan birlashgandan so'ng, bu bir qator Global mahsulotlarni<ref>[http://www.theage.com.au/news/Platform/Dotcom-pioneers-tusk-luck/2005/05/02/1114886287120.html Dotcom pioneer's tusk luck - Platform - Opinion - Technology - theage.com.au]</ref> yetkazib berishdi. Bu Concertning daromadlarini o'g'irladi va uning rahbariyatini hafsalasi pir qildi.<ref>[http://edition.cnn.com/2001/WORLD/europe/10/16/concert.hodson/index.html CNN.com - Concert: What went wrong? - October 16, 2001]</ref> O'zining eng yuqori cho'qqisida Concert tomonidan boshqariladigan tarmoq to'g'ridan-to'g'ri 52 mamlakatning 800 dan ortiq shaharlariga yetib bordi va 130 mamlakatdagi 1300 ta shaharga kirishni kengaytirish uchun 240 ga yaqin boshqa tarmoqlar bilan bog'landi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.lucent.com/press/0399/990308.coa.html|sarlavha=Lucent and British Telecom announce strategic partnership to target call centre market|kirish sanasi=2006-11-03|arxivurl=https://web.archive.org/web/20060527174433/http://www.lucent.com/press/0399/990308.coa.html|arxivsana=2006-05-27}}</ref> Concert mijozlarni imzolashni davom ettirgan bo'lsa-da,<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.galileo.com/galileo/en-us/news/Press/Releases/Archive/2000/03/Quantitude+March+23+2000.htm|sarlavha=Galileo.com - Together, we'll create opportunities and drive results<!-- Bot generated title -->|kirish sanasi=2006-11-03|arxivurl=https://web.archive.org/web/20070928122349/http://www.galileo.com/galileo/en-us/news/Press/Releases/Archive/2000/03/Quantitude+March+23+2000.htm|arxivsana=2007-09-28}}</ref> uning daromadlari o'sish sur'ati sekinlashdi, shuning uchun 1999-yilda David Dorman shirkatni jonlantirish uchun qisqa muddatga bosh direktor etib tayinlandi.<ref>[http://www.igigroup.com/news/archives2001/092501.html Today in Telecom]</ref> 2000-yil oxirida BT va AT&T kengashlari qisman har bir sherikning ortiqcha qarzi<ref>[http://www.businessweek.com/bwdaily/dnflash/feb2002/nf2002027_9764.htm BW Online | February 7, 2002 | The Tidal Wave Bearing Down on Telecom]</ref> va natijada boshqaruv xonasining tozalanishi (lar) tufayli; qisman Concertlarning yillik 800 million dollar yo'qotishlari tufayli ishdan chiqdi.<ref name="autogenerated3">{{Veb manbasi|url=http://msl1.mit.edu/CMI/furd_2002_a/btcase.pdf|sarlavha=Archived copy|kirish sanasi=2006-11-03|arxivurl=https://web.archive.org/web/20060910040308/http://msl1.mit.edu/CMI/furd_2002_a/btcase.pdf|arxivsana=2006-09-10}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20060910040308/http://msl1.mit.edu/CMI/furd_2002_a/btcase.pdf "Archived copy"] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. Archived from [http://msl1.mit.edu/CMI/furd_2002_a/btcase.pdf the original] <span class="cs1-format">(PDF)</span> on 2006-09-10<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2006-11-03</span></span>.</cite><span class="cs1-maint citation-comment" data-ve-ignore="true"><code class="cs1-code"><nowiki>{{</nowiki>[[Andoza:Veb manbasi|cite web]]<nowiki>}}</nowiki></code>: CS1 maint: archived copy as title ([[:Category:CS1 maint: sarlavha sifatida arxivlangan nusxa|link]])</span> [[Category:CS1 maint: archived copy as title]]</ref><ref>[http://www.informationweek.com/story/showArticle.jhtml?articleID=6507301 AT&T And BT: Concert's Out Of Tune With The Times - Telecom - InformationWeek]</ref> AT&T Concert o'z ambitsiyalari uchun xavf tug'dirishini tan oldi va shu sababli 2001-yilda Concert ikkiga bo'lingan shartnoma bo'yicha muzokaralar olib bordi: Shimoliy Amerika va Sharqiy Osiyo AT&T, dunyoning qolgan qismi va BT uchun 400 million dollar.<ref>[http://www.kwrintl.com/library/2001/concert.html KWR International Advisor #11 November 2001]</ref> BTning qolgan Concert aktivlari BT Ignite, keyinchalik BT Global Services guruhiga birlashtirildi.<ref>[http://www.btplc.com/News/Articles/Showarticle.cfm?ArticleID=745ebaec-6a99-474c-aa35-e93950b56556 Articles]</ref> == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> == Havolalar == * [https://web.archive.org/web/20061109100040/http://www.webbconsult.com/1990.html WebbConsult.com] * [http://mondediplo.com/1998/03/14telemus Le Monde] * [http://www.bizjournals.com/washington/stories/2001/10/15/daily14.html Biz Journaldagi Concertning buzilishi haqidagi maqola] * [http://www.btglobalservices.com BT Global Services] [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:BT group]] 4ac7ghgk2oy3xcuwh4ahka6fsrrstaj 2816490 2816489 2022-08-28T20:18:29Z FaridShavkatullayev 72137 /* AT&T bilan Concert */ wikitext text/x-wiki '''Concert Communications Services''' salkam 1 milliard dollarlik qoʻshma korxona boʻlib, 1994-yil iyun oyida BT Group va MCI Communications shirkatlari tomonidan ishga tushirilgan. Portugal Telecom 1997-yilda hamkor bo'ldi. Concert xalqaro va mamlakat ichidagi xizmatlarda global milliy telekommunikatsiya [[Monopoliya|monopoliyasini]] buzgan<ref name="autogenerated2">[http://ec.europa.eu/comm/competition/publications/ra9501en_en.pdf XXVth REPORT on Competition Policy – 1995]</ref> birinchi multiservisli global telekommunikatsiya provayderidir. Uning maqsadi [[Transmilliy korporatsiya|transmilliy korporatsiyalar]] uchun yagona etkazib beruvchining to`liq ulanishini ta'minlash edi. Uning global xizmatlar qamrovi va mavjudligi tezligi, okeanlar, FLAG yoki Global Crossing kabi raqobatchilardan farqli o'laroq, milliy telekommunikatsiya kompaniyalaridan o'tkazish qobiliyatini ijaraga olish orqali erishildi. BT/MCI munosabatlari buzilganidan keyin u 1999-yilda BT va [[AT&T]] o'rtasidagi qo'shma korxonaga aylandi. 2001-yilda BT va AT&T munosabatlari buzilganidan so'ng, Concert aktivlari ikki tomon o'rtasida bo'lingan. 2002-yilda ularning mintaqaviy operatsiyalariga birlashtirilgan. == Concert uchun biznes ehtiyoj == 1992-yilda ''Sir Iain Vallance''ning BTdagi SCOOP loyihasi (keyinchalik '''Project Suvereign''' deb nomlanadi) maqsadi tashkilotni davlat xizmati madaniyatidan halos qilish va global darajadagi raqobatbardosh kompaniya yaratish strategiyasini yaratish edi.<ref name="autogenerated3">{{Veb manbasi|url=http://msl1.mit.edu/CMI/furd_2002_a/btcase.pdf|sarlavha=Archived copy|kirish sanasi=2006-11-03|arxivurl=https://web.archive.org/web/20060910040308/http://msl1.mit.edu/CMI/furd_2002_a/btcase.pdf|arxivsana=2006-09-10}}</ref> Buning uchun biznes-rejada ikkita natija kerak edi: * Buyuk Britaniyada "mijoz - qirol" yondashuvi, tuzilmasi bozorning muayyan sektorlariga qaratilgan * butun marshrutga egalik qilish orqali B-end yetkazib berish muammosini bartaraf etgan global tashuvchi darajasidagi xizmatlar. O'sha paytda xalqaro telekommunikatsiya xizmatlari o'z mamlakatlari hududiga to'liq "egalik qiluvchi" milliy telekommunikatsiya provayderlari o'rtasidagi kelishuvlarga asoslangan edi. Concert global biznes dirijyoriga murojaat qilish uchun ishlab chiqilgan. Concert strategiyasida tashkilot (ya'ni - BT va Concert birgalikda) dunyoga egalik qila olmadi, chunki ba'zi bozorlar ma'lum mijozlar uchun kalit bo'lishi mumkin, ammo umumiy strategiya uchun emas. Ikkinchidan, global kommunikatsiyalarni tartibga solish milliy, mintaqaviy va global regulyatorlarga bo'lingan - ularning barchasini hal qilish juda murakkab, lekin eng muhimi, xizmat ko'rsatish tezligini sekinlashtiradi. Concert global bosh qarorgohini Shimoliy Amerikada, eng yirik global telekommunikatsiya bozorida joylashtirishga qaror qilindi. Ushbu shtab-kvartira uchun [[Reston|Reston, Virjiniya]] shahri tanlangan, chunki u yerga Yevropadan osonlik bilan o'tish mumkin edi. Shuningdek, Shimoliy Virjiniya o'sha paytda rivojlanayotgan telekommunikatsiya va texnologiya koridori edi. Concert o'zining global tarmog'ini 1993-yilda qura boshlagan.<ref>[http://telephonyonline.com/mag/telecom_european_diversions_telecom/ European diversions in telecom]</ref> FLAG va COLT raqobatchilaridan farqli o'laroq, o'z aktivlari yordamida o'z tarmog'ini jismonan qurgan, Concert boshqa TelColardan quvvat sotib olish orqali tez o'sdi. == MCI bilan konsert == 1994-yil iyun oyida BT va MCI (ular Yevropadagi raqiblar France Telecom va Deutsche Telekom bilan bir xil gʻoya) ikki kompaniya oʻrtasida 1 milliard dollarlik Concert Communications Services qoʻshma korxonasini ishga tushirdi. MCI bir muncha vaqt muammoga duch keldi va naqd pulga muhtoj edi. BTga Concert va Shimoliy Amerika bozoriga kirish uchun sherik kerak edi. Natijada BT bitimni taʼminlash uchun MCIning 20 foizini sotib oldi va kerakli naqd pulni qoʻlga kiritdi.<ref>[https://www.nytimes.com/1994/10/01/business/british-acquire-20-of-mci.html British Acquire 20 % of MCI — New York Times]</ref> Concertning maqsadi transmilliy korporatsiyalar bilan oson global ulanishni taʼminlaydigan tarmoq yaratish edi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.comsoc.org/iscc/2004/material/SherifPanel.pdf|sarlavha=Archived copy|kirish sanasi=2006-11-03|arxivurl=https://web.archive.org/web/20070927201607/http://www.comsoc.org/iscc/2004/material/SherifPanel.pdf|arxivsana=2007-09-27}}</ref> Transmilliy korporatsiyalarga moʻljallangan takomillashtirilgan telekommunikatsiya xizmatlari portfelini ishlab chiqish boʻyicha oʻz missiyasini bajarish uchun Concertning global yetkazib berish platformasiga asoslangan bir qator Concert mahsulotlari eʼlon qilindi. Ushbu xizmatlarni ikkala egalaridan va butun dunyo boʻylab Concert global platformasiga kirgan bir qator hamkorlardan sotib olish mumkin edi.<ref>[http://www.iht.com/articles/1997/04/19/telecom.t.php AT&T Loses Out In Latin America To British-MCI Link : Spain Firm Switches Sides in Deal On Phones — International Herald Tribune]</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20110516154358/http://www.highbeam.com/doc/1G1-60524989.html Japan Telecom to offer Concert global communications services and dedicated global account management to leading multinationals. — M2 Presswire — HighBeam Research]</ref> Concert xizmatlari portfeliga quyidagilar kiradi:<ref name="autogenerated4">[http://www.galbithink.org/telco-alliances.htm Global Alliances of Telecommunications Companies — Forms of Organizations]</ref> * Global virtual tarmoq xizmatlari — ovozli, almashtirilgan maʼlumotlar va konferentsiya * Global boshqariladigan maʼlumotlar xizmatlari — past va yuqori tezlikda paketlarni almashtirish va ramka oʻtkazish, shuningdek, oldindan tayyorlangan, boshqariladigan va moslashuvchan tarmoqli kengligi xizmatlari. Ushbu xizmatlarga sobiq Tymnet tarmogʻining integratsiyasi kiradi * Global ilovalar xizmatlari — xabar almashish, elektron maʼlumotlar almashinuvi, elektron pochta va videokonferentsaloqa * Mijozlarni boshqarish xizmatlari — tarmoq boshqaruvi autsorsingi Shirkat maʼlumotlariga koʻra, 1995-yil avgustiga kelib Concert mahsulotlari 40 ta mamlakat va 800 ta shahardagi 2000 mijoz bilan taxminan 700 million dollarlik shartnomalarni oʻz ichiga olgan.<ref name="autogenerated4">[http://www.galbithink.org/telco-alliances.htm Global Alliances of Telecommunications Companies — Forms of Organizations]</ref> Concertni tartibga solish bilan bogʻliq muammo shundan iboratki, keyinchalik tartibga solinadigan uchta kompaniya (BT, Concert va MCI) alohida-alohida edi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.ftc.gov/opp/jointvent/griffin.htm|sarlavha=FTC Joint Venture Project Testimony - Joseph P. Griffin<!-- Bot generated title -->|kirish sanasi=2006-11-03|arxivurl=https://web.archive.org/web/20061016004307/http://www.ftc.gov/opp/jointvent/griffin.htm|arxivsana=2006-10-16}}</ref> Misol uchun, har birining oʻz kengashi, savdo guruhi, operatsion guruhi va hisob-kitob mexanizmi tashkillashtirilgan va takomillashtirilgan edi.<ref name="autogenerated2"/> Bu haqiqatan ham global bitimlarni amalga oshirishni deyarli imkonsiz qildi. === Concert plc === 1996-yil 3-noyabrda ikkala kompaniya [[Buyuk Britaniya]]<nowiki/>da joylashgan Concert nomli global telekommunikatsiya kompaniyasini yaratish boʻyicha toʻliq qoʻshilish toʻgʻrisida shartnoma tuzganliklarini eʼlon qilganlarida, bu bitim yanada mustahkamlandi.<ref>[http://www.apnic.net/mailing-lists/apple/archive/1996/11/msg00004.html Asia Pacific’s Regulatory impact to the $20.8 billion British Telecom-MC]</ref><ref>[https://archive.today/20120715160757/http://news.com.com/BT+to+buy+MCI+for+20+billion/2100-1001_3-243469.html BT to buy MCI for $20 billion | CNET News.com]</ref><ref>[http://edition.cnn.com/WORLD/9611/03/mci.brit/ CNN — British Telecom, MCI agree to merger — Nov. 3, 1996]</ref> Portugal Telecom (PT) ham 1997-yilda alyansga qoʻshildi, lekin u Concertning hech qanday ulushini sotib olmadi. U Portugaliyada faqat Concert xizmatlarining distribyutori boʻldi. BT va MCI mos ravishda PTning 1 % va 0,5 % ni sotib oldi. Birlashish taklifi Yevropa Komissiyasi, AQSh Adliya vazirligi va AQSh Federal Aloqa Komissiyasi tomonidan maʼqullandi. Ushbu bitimning davom etishi kutilmoqda. Biroq, BT boshqa daʼvogarlar bilan gaplashish imkonini beruvchi MCI boʻyicha oʻz taklifini kamaytirgandan soʻng,<ref>[http://www.businessweek.com/magazine/content/01_15/b3727151.htm BW Online | April 9, 2001 | Commentary: How British Telecom Blew It]</ref> 1997-yil 1-oktyabrda Worldcom MCI uchun raqib taklifini kiritdi, undan keyin GTE qarshi taklif bilan chiqdi. MCI Worldcom taklifini qabul qildi va BT 465 million dollarlik ishdan boʻshatish toʻlovi bilan oʻz bitimidan chiqdi.<ref>[http://www.aurorawdc.com/mciworldcom.htm MCI and WorldCom — How British Telecom Fell Short at Competitive Intelligence — AuroraWDC.com Competitive Intelligence, Knowledge Management, Market Research, Competitor Analysis]</ref> BT 1998-yilda MCIdagi oʻz ulushini Worldcomga 4,15 milliard funt sterlingga sotganida yanada koʻproq pul ishlab topdi va soliq toʻlashdan oldin 1,13 milliard funt sterlingni tashkil etdi. Kelishuvning bir qismi sifatida BT MCIdan Concert Communications kompaniyasidagi 24,9 foiz ulushini sotib oldi,<ref>[http://www.usdoj.gov/opa/pr/1998/December/607at.htm #607: 12-23-98 JUSTICE DEPARTMENT CONSENTS TO TERMINATION OF BRITISH TELECOM/MCI CONSENT DECREE]</ref> Concert BTning toʻliq mulki boʻldi. == AT&T bilan Concert == ''BT'' shirkati hozirgi vaqtda Concertga egalik qilgani va hali ham Shimoliy Amerika bozoriga kirishni xohlaganligi sababli, unga yangi hamkor kompaniya kerak edi.<ref name="autogenerated3"/> AT&T/BT opsiyasi o‘tmishda muhokama qilingan, biroq o‘zlarining ichki bozorlarida shaxsiy virtual monopoliyalarni tartibga soluvchi sabablarga ko‘ra to‘xtatilgan. 1996-yilga kelib, bu kelishuvga erishish mumkin boʻlgan darajaga tushdi. Ammo, sobiq monopoliyalar boshqaruv va madaniyatda toʻqnash kelishdi<ref>[https://www.forbes.com/2001/10/16/1016concert.html AT&T, British Telecom Hang Up On Joint Venture — Forbes.com]</ref>, soʻngra ittifoq boshidanoq hech ishlamadi. Shuningdek, taklif qilingan MCI birlashuvi pozitsiyasi davomida BT/MCI tartibga solish muammolarini bartaraf etish uchun Concertga bir qator nominatsiya qilingan mijozlarni joylashtirdi va Concertni sotuvchi kuch bilan qoldirdi. AT&T bilan birlashgandan soʻng, bu bir qator Global mahsulotlarni<ref>[http://www.theage.com.au/news/Platform/Dotcom-pioneers-tusk-luck/2005/05/02/1114886287120.html Dotcom pioneer’s tusk luck — Platform — Opinion — Technology — theage.com.au]</ref> yetkazib berishdi. Bu Concertning daromadlarini oʻgʻirladi va uning rahbariyatini hafsalasi pir qildi.<ref>[http://edition.cnn.com/2001/WORLD/europe/10/16/concert.hodson/index.html CNN.com — Concert: What went wrong? — October 16, 2001]</ref> Oʻzining eng yuqori choʻqqisida Concert tomonidan boshqariladigan tarmoq toʻgʻridan-toʻgʻri 52 mamlakatning 800 dan ortiq shaharlariga yetib bordi va 130 mamlakatdagi 1300 ta shaharga kirishni kengaytirish uchun 240 ga yaqin boshqa tarmoqlar bilan bogʻlandi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.lucent.com/press/0399/990308.coa.html|sarlavha=Lucent and British Telecom announce strategic partnership to target call centre market|kirish sanasi=2006-11-03|arxivurl=https://web.archive.org/web/20060527174433/http://www.lucent.com/press/0399/990308.coa.html|arxivsana=2006-05-27}}</ref> Concert mijozlarni imzolashni davom ettirgan boʻlsa-da,<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.galileo.com/galileo/en-us/news/Press/Releases/Archive/2000/03/Quantitude+March+23+2000.htm|sarlavha=Galileo.com - Together, we'll create opportunities and drive results<!-- Bot generated title -->|kirish sanasi=2006-11-03|arxivurl=https://web.archive.org/web/20070928122349/http://www.galileo.com/galileo/en-us/news/Press/Releases/Archive/2000/03/Quantitude+March+23+2000.htm|arxivsana=2007-09-28}}</ref> uning daromadlari oʻsish sur’ati sekinlashdi, shuning uchun 1999-yilda David Dorman shirkatni jonlantirish uchun qisqa muddatga bosh direktor etib tayinlandi.<ref>[http://www.igigroup.com/news/archives2001/092501.html Today in Telecom]</ref> 2000-yil oxirida BT va AT&T kengashlari qisman har bir sherikning ortiqcha qarzi<ref>[http://www.businessweek.com/bwdaily/dnflash/feb2002/nf2002027_9764.htm BW Online | February 7, 2002 | The Tidal Wave Bearing Down on Telecom]</ref> va natijada boshqaruv xonasining tozalanishi (lar) tufayli; qisman Concertlarning yillik 800 million dollar yoʻqotishlari tufayli ishdan chiqdi.<ref name="autogenerated3">{{Veb manbasi|url=http://msl1.mit.edu/CMI/furd_2002_a/btcase.pdf|sarlavha=Archived copy|kirish sanasi=2006-11-03|arxivurl=https://web.archive.org/web/20060910040308/http://msl1.mit.edu/CMI/furd_2002_a/btcase.pdf|arxivsana=2006-09-10}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20060910040308/http://msl1.mit.edu/CMI/furd_2002_a/btcase.pdf „Archived copy“] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. Archived from [http://msl1.mit.edu/CMI/furd_2002_a/btcase.pdf the original] <span class="cs1-format">(PDF)</span> on 2006-09-10<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2006-11-03</span></span>.</cite><span class="cs1-maint citation-comment" data-ve-ignore="true"><code class="cs1-code"><nowiki>{{</nowiki>[[Andoza:Veb manbasi|cite web]]<nowiki>}}</nowiki></code>: CS1 maint: archived copy as title ([[:Category:CS1 maint: sarlavha sifatida arxivlangan nusxa|link]])</span> [[Category:CS1 maint: archived copy as title]]</ref><ref>[http://www.informationweek.com/story/showArticle.jhtml?articleID=6507301 AT&T And BT: Concertʼs Out Of Tune With The Times — Telecom — InformationWeek]</ref> AT&T Concert oʻz ambitsiyalari uchun xavf tugʻdirishini tan oldi va shu sababli 2001-yilda Concert ikkiga boʻlingan shartnoma boʻyicha muzokaralar olib bordi: Shimoliy Amerika va Sharqiy Osiyo AT&T, dunyoning qolgan qismi va BT uchun 400 million dollar.<ref>[http://www.kwrintl.com/library/2001/concert.html KWR International Advisor #11 November 2001]</ref> BTning qolgan Concert aktivlari BT Ignite, keyinchalik BT Global Services guruhiga birlashtirildi.<ref>[http://www.btplc.com/News/Articles/Showarticle.cfm?ArticleID=745ebaec-6a99-474c-aa35-e93950b56556 Articles]</ref> == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> == Havolalar == * [https://web.archive.org/web/20061109100040/http://www.webbconsult.com/1990.html WebbConsult.com] * [http://mondediplo.com/1998/03/14telemus Le Monde] * [http://www.bizjournals.com/washington/stories/2001/10/15/daily14.html Biz Journaldagi Concertning buzilishi haqidagi maqola] * [http://www.btglobalservices.com BT Global Services] [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:BT group]] grp4rkc5wfmn9yv8naie971l0ct7f0a 2816491 2816490 2022-08-28T20:18:56Z FaridShavkatullayev 72137 /* AT&T bilan Concert */ wikitext text/x-wiki '''Concert Communications Services''' salkam 1 milliard dollarlik qoʻshma korxona boʻlib, 1994-yil iyun oyida BT Group va MCI Communications shirkatlari tomonidan ishga tushirilgan. Portugal Telecom 1997-yilda hamkor bo'ldi. Concert xalqaro va mamlakat ichidagi xizmatlarda global milliy telekommunikatsiya [[Monopoliya|monopoliyasini]] buzgan<ref name="autogenerated2">[http://ec.europa.eu/comm/competition/publications/ra9501en_en.pdf XXVth REPORT on Competition Policy – 1995]</ref> birinchi multiservisli global telekommunikatsiya provayderidir. Uning maqsadi [[Transmilliy korporatsiya|transmilliy korporatsiyalar]] uchun yagona etkazib beruvchining to`liq ulanishini ta'minlash edi. Uning global xizmatlar qamrovi va mavjudligi tezligi, okeanlar, FLAG yoki Global Crossing kabi raqobatchilardan farqli o'laroq, milliy telekommunikatsiya kompaniyalaridan o'tkazish qobiliyatini ijaraga olish orqali erishildi. BT/MCI munosabatlari buzilganidan keyin u 1999-yilda BT va [[AT&T]] o'rtasidagi qo'shma korxonaga aylandi. 2001-yilda BT va AT&T munosabatlari buzilganidan so'ng, Concert aktivlari ikki tomon o'rtasida bo'lingan. 2002-yilda ularning mintaqaviy operatsiyalariga birlashtirilgan. == Concert uchun biznes ehtiyoj == 1992-yilda ''Sir Iain Vallance''ning BTdagi SCOOP loyihasi (keyinchalik '''Project Suvereign''' deb nomlanadi) maqsadi tashkilotni davlat xizmati madaniyatidan halos qilish va global darajadagi raqobatbardosh kompaniya yaratish strategiyasini yaratish edi.<ref name="autogenerated3">{{Veb manbasi|url=http://msl1.mit.edu/CMI/furd_2002_a/btcase.pdf|sarlavha=Archived copy|kirish sanasi=2006-11-03|arxivurl=https://web.archive.org/web/20060910040308/http://msl1.mit.edu/CMI/furd_2002_a/btcase.pdf|arxivsana=2006-09-10}}</ref> Buning uchun biznes-rejada ikkita natija kerak edi: * Buyuk Britaniyada "mijoz - qirol" yondashuvi, tuzilmasi bozorning muayyan sektorlariga qaratilgan * butun marshrutga egalik qilish orqali B-end yetkazib berish muammosini bartaraf etgan global tashuvchi darajasidagi xizmatlar. O'sha paytda xalqaro telekommunikatsiya xizmatlari o'z mamlakatlari hududiga to'liq "egalik qiluvchi" milliy telekommunikatsiya provayderlari o'rtasidagi kelishuvlarga asoslangan edi. Concert global biznes dirijyoriga murojaat qilish uchun ishlab chiqilgan. Concert strategiyasida tashkilot (ya'ni - BT va Concert birgalikda) dunyoga egalik qila olmadi, chunki ba'zi bozorlar ma'lum mijozlar uchun kalit bo'lishi mumkin, ammo umumiy strategiya uchun emas. Ikkinchidan, global kommunikatsiyalarni tartibga solish milliy, mintaqaviy va global regulyatorlarga bo'lingan - ularning barchasini hal qilish juda murakkab, lekin eng muhimi, xizmat ko'rsatish tezligini sekinlashtiradi. Concert global bosh qarorgohini Shimoliy Amerikada, eng yirik global telekommunikatsiya bozorida joylashtirishga qaror qilindi. Ushbu shtab-kvartira uchun [[Reston|Reston, Virjiniya]] shahri tanlangan, chunki u yerga Yevropadan osonlik bilan o'tish mumkin edi. Shuningdek, Shimoliy Virjiniya o'sha paytda rivojlanayotgan telekommunikatsiya va texnologiya koridori edi. Concert o'zining global tarmog'ini 1993-yilda qura boshlagan.<ref>[http://telephonyonline.com/mag/telecom_european_diversions_telecom/ European diversions in telecom]</ref> FLAG va COLT raqobatchilaridan farqli o'laroq, o'z aktivlari yordamida o'z tarmog'ini jismonan qurgan, Concert boshqa TelColardan quvvat sotib olish orqali tez o'sdi. == MCI bilan konsert == 1994-yil iyun oyida BT va MCI (ular Yevropadagi raqiblar France Telecom va Deutsche Telekom bilan bir xil gʻoya) ikki kompaniya oʻrtasida 1 milliard dollarlik Concert Communications Services qoʻshma korxonasini ishga tushirdi. MCI bir muncha vaqt muammoga duch keldi va naqd pulga muhtoj edi. BTga Concert va Shimoliy Amerika bozoriga kirish uchun sherik kerak edi. Natijada BT bitimni taʼminlash uchun MCIning 20 foizini sotib oldi va kerakli naqd pulni qoʻlga kiritdi.<ref>[https://www.nytimes.com/1994/10/01/business/british-acquire-20-of-mci.html British Acquire 20 % of MCI — New York Times]</ref> Concertning maqsadi transmilliy korporatsiyalar bilan oson global ulanishni taʼminlaydigan tarmoq yaratish edi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.comsoc.org/iscc/2004/material/SherifPanel.pdf|sarlavha=Archived copy|kirish sanasi=2006-11-03|arxivurl=https://web.archive.org/web/20070927201607/http://www.comsoc.org/iscc/2004/material/SherifPanel.pdf|arxivsana=2007-09-27}}</ref> Transmilliy korporatsiyalarga moʻljallangan takomillashtirilgan telekommunikatsiya xizmatlari portfelini ishlab chiqish boʻyicha oʻz missiyasini bajarish uchun Concertning global yetkazib berish platformasiga asoslangan bir qator Concert mahsulotlari eʼlon qilindi. Ushbu xizmatlarni ikkala egalaridan va butun dunyo boʻylab Concert global platformasiga kirgan bir qator hamkorlardan sotib olish mumkin edi.<ref>[http://www.iht.com/articles/1997/04/19/telecom.t.php AT&T Loses Out In Latin America To British-MCI Link : Spain Firm Switches Sides in Deal On Phones — International Herald Tribune]</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20110516154358/http://www.highbeam.com/doc/1G1-60524989.html Japan Telecom to offer Concert global communications services and dedicated global account management to leading multinationals. — M2 Presswire — HighBeam Research]</ref> Concert xizmatlari portfeliga quyidagilar kiradi:<ref name="autogenerated4">[http://www.galbithink.org/telco-alliances.htm Global Alliances of Telecommunications Companies — Forms of Organizations]</ref> * Global virtual tarmoq xizmatlari — ovozli, almashtirilgan maʼlumotlar va konferentsiya * Global boshqariladigan maʼlumotlar xizmatlari — past va yuqori tezlikda paketlarni almashtirish va ramka oʻtkazish, shuningdek, oldindan tayyorlangan, boshqariladigan va moslashuvchan tarmoqli kengligi xizmatlari. Ushbu xizmatlarga sobiq Tymnet tarmogʻining integratsiyasi kiradi * Global ilovalar xizmatlari — xabar almashish, elektron maʼlumotlar almashinuvi, elektron pochta va videokonferentsaloqa * Mijozlarni boshqarish xizmatlari — tarmoq boshqaruvi autsorsingi Shirkat maʼlumotlariga koʻra, 1995-yil avgustiga kelib Concert mahsulotlari 40 ta mamlakat va 800 ta shahardagi 2000 mijoz bilan taxminan 700 million dollarlik shartnomalarni oʻz ichiga olgan.<ref name="autogenerated4">[http://www.galbithink.org/telco-alliances.htm Global Alliances of Telecommunications Companies — Forms of Organizations]</ref> Concertni tartibga solish bilan bogʻliq muammo shundan iboratki, keyinchalik tartibga solinadigan uchta kompaniya (BT, Concert va MCI) alohida-alohida edi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.ftc.gov/opp/jointvent/griffin.htm|sarlavha=FTC Joint Venture Project Testimony - Joseph P. Griffin<!-- Bot generated title -->|kirish sanasi=2006-11-03|arxivurl=https://web.archive.org/web/20061016004307/http://www.ftc.gov/opp/jointvent/griffin.htm|arxivsana=2006-10-16}}</ref> Misol uchun, har birining oʻz kengashi, savdo guruhi, operatsion guruhi va hisob-kitob mexanizmi tashkillashtirilgan va takomillashtirilgan edi.<ref name="autogenerated2"/> Bu haqiqatan ham global bitimlarni amalga oshirishni deyarli imkonsiz qildi. === Concert plc === 1996-yil 3-noyabrda ikkala kompaniya [[Buyuk Britaniya]]<nowiki/>da joylashgan Concert nomli global telekommunikatsiya kompaniyasini yaratish boʻyicha toʻliq qoʻshilish toʻgʻrisida shartnoma tuzganliklarini eʼlon qilganlarida, bu bitim yanada mustahkamlandi.<ref>[http://www.apnic.net/mailing-lists/apple/archive/1996/11/msg00004.html Asia Pacific’s Regulatory impact to the $20.8 billion British Telecom-MC]</ref><ref>[https://archive.today/20120715160757/http://news.com.com/BT+to+buy+MCI+for+20+billion/2100-1001_3-243469.html BT to buy MCI for $20 billion | CNET News.com]</ref><ref>[http://edition.cnn.com/WORLD/9611/03/mci.brit/ CNN — British Telecom, MCI agree to merger — Nov. 3, 1996]</ref> Portugal Telecom (PT) ham 1997-yilda alyansga qoʻshildi, lekin u Concertning hech qanday ulushini sotib olmadi. U Portugaliyada faqat Concert xizmatlarining distribyutori boʻldi. BT va MCI mos ravishda PTning 1 % va 0,5 % ni sotib oldi. Birlashish taklifi Yevropa Komissiyasi, AQSh Adliya vazirligi va AQSh Federal Aloqa Komissiyasi tomonidan maʼqullandi. Ushbu bitimning davom etishi kutilmoqda. Biroq, BT boshqa daʼvogarlar bilan gaplashish imkonini beruvchi MCI boʻyicha oʻz taklifini kamaytirgandan soʻng,<ref>[http://www.businessweek.com/magazine/content/01_15/b3727151.htm BW Online | April 9, 2001 | Commentary: How British Telecom Blew It]</ref> 1997-yil 1-oktyabrda Worldcom MCI uchun raqib taklifini kiritdi, undan keyin GTE qarshi taklif bilan chiqdi. MCI Worldcom taklifini qabul qildi va BT 465 million dollarlik ishdan boʻshatish toʻlovi bilan oʻz bitimidan chiqdi.<ref>[http://www.aurorawdc.com/mciworldcom.htm MCI and WorldCom — How British Telecom Fell Short at Competitive Intelligence — AuroraWDC.com Competitive Intelligence, Knowledge Management, Market Research, Competitor Analysis]</ref> BT 1998-yilda MCIdagi oʻz ulushini Worldcomga 4,15 milliard funt sterlingga sotganida yanada koʻproq pul ishlab topdi va soliq toʻlashdan oldin 1,13 milliard funt sterlingni tashkil etdi. Kelishuvning bir qismi sifatida BT MCIdan Concert Communications kompaniyasidagi 24,9 foiz ulushini sotib oldi,<ref>[http://www.usdoj.gov/opa/pr/1998/December/607at.htm #607: 12-23-98 JUSTICE DEPARTMENT CONSENTS TO TERMINATION OF BRITISH TELECOM/MCI CONSENT DECREE]</ref> Concert BTning toʻliq mulki boʻldi. == AT&T bilan Concert == ''BT'' shirkati hozirgi vaqtda Concertga egalik qilgani va hali ham Shimoliy Amerika bozoriga kirishni xohlaganligi sababli, unga yangi hamkor kompaniya kerak edi.<ref name="autogenerated3"/> AT&T/BT opsiyasi o‘tmishda muhokama qilingan, biroq o‘zlarining ichki bozorlarida shaxsiy virtual monopoliyalarni tartibga soluvchi sabablarga ko‘ra to‘xtatilgan. 1996-yilga kelib, bu kelishuvga erishish mumkin boʻlgan darajaga tushdi. Ammo, sobiq monopoliyalar boshqaruv va madaniyatda toʻqnash kelishdi<ref>[https://www.forbes.com/2001/10/16/1016concert.html AT&T, British Telecom Hang Up On Joint Venture — Forbes.com]</ref>, soʻngra ittifoq boshidanoq hech ishlamadi. Shuningdek, taklif qilingan MCI birlashuvi pozitsiyasi davomida BT/MCI tartibga solish muammolarini bartaraf etish uchun Concertga bir qator nominatsiya qilingan mijozlarni joylashtirdi va Concertni sotuvchi kuch bilan qoldirdi. AT&T bilan birlashgandan soʻng, bu bir qator Global mahsulotlarni<ref>[http://www.theage.com.au/news/Platform/Dotcom-pioneers-tusk-luck/2005/05/02/1114886287120.html Dotcom pioneer’s tusk luck — Platform — Opinion — Technology — theage.com.au]</ref> yetkazib berishdi. Bu Concertning daromadlarini oʻgʻirladi va uning rahbariyatini hafsalasi pir qildi.<ref>[http://edition.cnn.com/2001/WORLD/europe/10/16/concert.hodson/index.html CNN.com — Concert: What went wrong? — October 16, 2001]</ref> Oʻzining eng yuqori choʻqqisida Concert tomonidan boshqariladigan tarmoq toʻgʻridan-toʻgʻri 52 mamlakatning 800 dan ortiq shaharlariga yetib bordi va 130 mamlakatdagi 1300 ta shaharga kirishni kengaytirish uchun 240 ga yaqin boshqa tarmoqlar bilan bogʻlandi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.lucent.com/press/0399/990308.coa.html|sarlavha=Lucent and British Telecom announce strategic partnership to target call centre market|kirish sanasi=2006-11-03|arxivurl=https://web.archive.org/web/20060527174433/http://www.lucent.com/press/0399/990308.coa.html|arxivsana=2006-05-27}}</ref> Concert mijozlarni imzolashni davom ettirgan boʻlsa-da,<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.galileo.com/galileo/en-us/news/Press/Releases/Archive/2000/03/Quantitude+March+23+2000.htm|sarlavha=Galileo.com - Together, we'll create opportunities and drive results<!-- Bot generated title -->|kirish sanasi=2006-11-03|arxivurl=https://web.archive.org/web/20070928122349/http://www.galileo.com/galileo/en-us/news/Press/Releases/Archive/2000/03/Quantitude+March+23+2000.htm|arxivsana=2007-09-28}}</ref> uning daromadlari oʻsish sur’ati sekinlashdi, shuning uchun 1999-yilda David Dorman shirkatni jonlantirish uchun qisqa muddatga bosh direktor etib tayinlandi.<ref>[http://www.igigroup.com/news/archives2001/092501.html Today in Telecom]</ref> 2000-yil oxirida BT va AT&T kengashlari qisman har bir sherikning ortiqcha qarzi<ref>[http://www.businessweek.com/bwdaily/dnflash/feb2002/nf2002027_9764.htm BW Online | February 7, 2002 | The Tidal Wave Bearing Down on Telecom]</ref> va natijada boshqaruv xonasining tozalanishi (lar) tufayli; qisman Concertlarning yillik 800 million dollar yoʻqotishlari tufayli ishdan chiqdi.<ref name="autogenerated3"/><ref>[http://www.informationweek.com/story/showArticle.jhtml?articleID=6507301 AT&T And BT: Concertʼs Out Of Tune With The Times — Telecom — InformationWeek]</ref> AT&T Concert oʻz ambitsiyalari uchun xavf tugʻdirishini tan oldi va shu sababli 2001-yilda Concert ikkiga boʻlingan shartnoma boʻyicha muzokaralar olib bordi: Shimoliy Amerika va Sharqiy Osiyo AT&T, dunyoning qolgan qismi va BT uchun 400 million dollar.<ref>[http://www.kwrintl.com/library/2001/concert.html KWR International Advisor #11 November 2001]</ref> BTning qolgan Concert aktivlari BT Ignite, keyinchalik BT Global Services guruhiga birlashtirildi.<ref>[http://www.btplc.com/News/Articles/Showarticle.cfm?ArticleID=745ebaec-6a99-474c-aa35-e93950b56556 Articles]</ref> == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> == Havolalar == * [https://web.archive.org/web/20061109100040/http://www.webbconsult.com/1990.html WebbConsult.com] * [http://mondediplo.com/1998/03/14telemus Le Monde] * [http://www.bizjournals.com/washington/stories/2001/10/15/daily14.html Biz Journaldagi Concertning buzilishi haqidagi maqola] * [http://www.btglobalservices.com BT Global Services] [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:BT group]] 6q8xs8z4d26a7lp8hcgghrxrup0b0zp 2816492 2816491 2022-08-28T20:19:26Z FaridShavkatullayev 72137 /* Havolalar */ wikitext text/x-wiki '''Concert Communications Services''' salkam 1 milliard dollarlik qoʻshma korxona boʻlib, 1994-yil iyun oyida BT Group va MCI Communications shirkatlari tomonidan ishga tushirilgan. Portugal Telecom 1997-yilda hamkor bo'ldi. Concert xalqaro va mamlakat ichidagi xizmatlarda global milliy telekommunikatsiya [[Monopoliya|monopoliyasini]] buzgan<ref name="autogenerated2">[http://ec.europa.eu/comm/competition/publications/ra9501en_en.pdf XXVth REPORT on Competition Policy – 1995]</ref> birinchi multiservisli global telekommunikatsiya provayderidir. Uning maqsadi [[Transmilliy korporatsiya|transmilliy korporatsiyalar]] uchun yagona etkazib beruvchining to`liq ulanishini ta'minlash edi. Uning global xizmatlar qamrovi va mavjudligi tezligi, okeanlar, FLAG yoki Global Crossing kabi raqobatchilardan farqli o'laroq, milliy telekommunikatsiya kompaniyalaridan o'tkazish qobiliyatini ijaraga olish orqali erishildi. BT/MCI munosabatlari buzilganidan keyin u 1999-yilda BT va [[AT&T]] o'rtasidagi qo'shma korxonaga aylandi. 2001-yilda BT va AT&T munosabatlari buzilganidan so'ng, Concert aktivlari ikki tomon o'rtasida bo'lingan. 2002-yilda ularning mintaqaviy operatsiyalariga birlashtirilgan. == Concert uchun biznes ehtiyoj == 1992-yilda ''Sir Iain Vallance''ning BTdagi SCOOP loyihasi (keyinchalik '''Project Suvereign''' deb nomlanadi) maqsadi tashkilotni davlat xizmati madaniyatidan halos qilish va global darajadagi raqobatbardosh kompaniya yaratish strategiyasini yaratish edi.<ref name="autogenerated3">{{Veb manbasi|url=http://msl1.mit.edu/CMI/furd_2002_a/btcase.pdf|sarlavha=Archived copy|kirish sanasi=2006-11-03|arxivurl=https://web.archive.org/web/20060910040308/http://msl1.mit.edu/CMI/furd_2002_a/btcase.pdf|arxivsana=2006-09-10}}</ref> Buning uchun biznes-rejada ikkita natija kerak edi: * Buyuk Britaniyada "mijoz - qirol" yondashuvi, tuzilmasi bozorning muayyan sektorlariga qaratilgan * butun marshrutga egalik qilish orqali B-end yetkazib berish muammosini bartaraf etgan global tashuvchi darajasidagi xizmatlar. O'sha paytda xalqaro telekommunikatsiya xizmatlari o'z mamlakatlari hududiga to'liq "egalik qiluvchi" milliy telekommunikatsiya provayderlari o'rtasidagi kelishuvlarga asoslangan edi. Concert global biznes dirijyoriga murojaat qilish uchun ishlab chiqilgan. Concert strategiyasida tashkilot (ya'ni - BT va Concert birgalikda) dunyoga egalik qila olmadi, chunki ba'zi bozorlar ma'lum mijozlar uchun kalit bo'lishi mumkin, ammo umumiy strategiya uchun emas. Ikkinchidan, global kommunikatsiyalarni tartibga solish milliy, mintaqaviy va global regulyatorlarga bo'lingan - ularning barchasini hal qilish juda murakkab, lekin eng muhimi, xizmat ko'rsatish tezligini sekinlashtiradi. Concert global bosh qarorgohini Shimoliy Amerikada, eng yirik global telekommunikatsiya bozorida joylashtirishga qaror qilindi. Ushbu shtab-kvartira uchun [[Reston|Reston, Virjiniya]] shahri tanlangan, chunki u yerga Yevropadan osonlik bilan o'tish mumkin edi. Shuningdek, Shimoliy Virjiniya o'sha paytda rivojlanayotgan telekommunikatsiya va texnologiya koridori edi. Concert o'zining global tarmog'ini 1993-yilda qura boshlagan.<ref>[http://telephonyonline.com/mag/telecom_european_diversions_telecom/ European diversions in telecom]</ref> FLAG va COLT raqobatchilaridan farqli o'laroq, o'z aktivlari yordamida o'z tarmog'ini jismonan qurgan, Concert boshqa TelColardan quvvat sotib olish orqali tez o'sdi. == MCI bilan konsert == 1994-yil iyun oyida BT va MCI (ular Yevropadagi raqiblar France Telecom va Deutsche Telekom bilan bir xil gʻoya) ikki kompaniya oʻrtasida 1 milliard dollarlik Concert Communications Services qoʻshma korxonasini ishga tushirdi. MCI bir muncha vaqt muammoga duch keldi va naqd pulga muhtoj edi. BTga Concert va Shimoliy Amerika bozoriga kirish uchun sherik kerak edi. Natijada BT bitimni taʼminlash uchun MCIning 20 foizini sotib oldi va kerakli naqd pulni qoʻlga kiritdi.<ref>[https://www.nytimes.com/1994/10/01/business/british-acquire-20-of-mci.html British Acquire 20 % of MCI — New York Times]</ref> Concertning maqsadi transmilliy korporatsiyalar bilan oson global ulanishni taʼminlaydigan tarmoq yaratish edi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.comsoc.org/iscc/2004/material/SherifPanel.pdf|sarlavha=Archived copy|kirish sanasi=2006-11-03|arxivurl=https://web.archive.org/web/20070927201607/http://www.comsoc.org/iscc/2004/material/SherifPanel.pdf|arxivsana=2007-09-27}}</ref> Transmilliy korporatsiyalarga moʻljallangan takomillashtirilgan telekommunikatsiya xizmatlari portfelini ishlab chiqish boʻyicha oʻz missiyasini bajarish uchun Concertning global yetkazib berish platformasiga asoslangan bir qator Concert mahsulotlari eʼlon qilindi. Ushbu xizmatlarni ikkala egalaridan va butun dunyo boʻylab Concert global platformasiga kirgan bir qator hamkorlardan sotib olish mumkin edi.<ref>[http://www.iht.com/articles/1997/04/19/telecom.t.php AT&T Loses Out In Latin America To British-MCI Link : Spain Firm Switches Sides in Deal On Phones — International Herald Tribune]</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20110516154358/http://www.highbeam.com/doc/1G1-60524989.html Japan Telecom to offer Concert global communications services and dedicated global account management to leading multinationals. — M2 Presswire — HighBeam Research]</ref> Concert xizmatlari portfeliga quyidagilar kiradi:<ref name="autogenerated4">[http://www.galbithink.org/telco-alliances.htm Global Alliances of Telecommunications Companies — Forms of Organizations]</ref> * Global virtual tarmoq xizmatlari — ovozli, almashtirilgan maʼlumotlar va konferentsiya * Global boshqariladigan maʼlumotlar xizmatlari — past va yuqori tezlikda paketlarni almashtirish va ramka oʻtkazish, shuningdek, oldindan tayyorlangan, boshqariladigan va moslashuvchan tarmoqli kengligi xizmatlari. Ushbu xizmatlarga sobiq Tymnet tarmogʻining integratsiyasi kiradi * Global ilovalar xizmatlari — xabar almashish, elektron maʼlumotlar almashinuvi, elektron pochta va videokonferentsaloqa * Mijozlarni boshqarish xizmatlari — tarmoq boshqaruvi autsorsingi Shirkat maʼlumotlariga koʻra, 1995-yil avgustiga kelib Concert mahsulotlari 40 ta mamlakat va 800 ta shahardagi 2000 mijoz bilan taxminan 700 million dollarlik shartnomalarni oʻz ichiga olgan.<ref name="autogenerated4">[http://www.galbithink.org/telco-alliances.htm Global Alliances of Telecommunications Companies — Forms of Organizations]</ref> Concertni tartibga solish bilan bogʻliq muammo shundan iboratki, keyinchalik tartibga solinadigan uchta kompaniya (BT, Concert va MCI) alohida-alohida edi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.ftc.gov/opp/jointvent/griffin.htm|sarlavha=FTC Joint Venture Project Testimony - Joseph P. Griffin<!-- Bot generated title -->|kirish sanasi=2006-11-03|arxivurl=https://web.archive.org/web/20061016004307/http://www.ftc.gov/opp/jointvent/griffin.htm|arxivsana=2006-10-16}}</ref> Misol uchun, har birining oʻz kengashi, savdo guruhi, operatsion guruhi va hisob-kitob mexanizmi tashkillashtirilgan va takomillashtirilgan edi.<ref name="autogenerated2"/> Bu haqiqatan ham global bitimlarni amalga oshirishni deyarli imkonsiz qildi. === Concert plc === 1996-yil 3-noyabrda ikkala kompaniya [[Buyuk Britaniya]]<nowiki/>da joylashgan Concert nomli global telekommunikatsiya kompaniyasini yaratish boʻyicha toʻliq qoʻshilish toʻgʻrisida shartnoma tuzganliklarini eʼlon qilganlarida, bu bitim yanada mustahkamlandi.<ref>[http://www.apnic.net/mailing-lists/apple/archive/1996/11/msg00004.html Asia Pacific’s Regulatory impact to the $20.8 billion British Telecom-MC]</ref><ref>[https://archive.today/20120715160757/http://news.com.com/BT+to+buy+MCI+for+20+billion/2100-1001_3-243469.html BT to buy MCI for $20 billion | CNET News.com]</ref><ref>[http://edition.cnn.com/WORLD/9611/03/mci.brit/ CNN — British Telecom, MCI agree to merger — Nov. 3, 1996]</ref> Portugal Telecom (PT) ham 1997-yilda alyansga qoʻshildi, lekin u Concertning hech qanday ulushini sotib olmadi. U Portugaliyada faqat Concert xizmatlarining distribyutori boʻldi. BT va MCI mos ravishda PTning 1 % va 0,5 % ni sotib oldi. Birlashish taklifi Yevropa Komissiyasi, AQSh Adliya vazirligi va AQSh Federal Aloqa Komissiyasi tomonidan maʼqullandi. Ushbu bitimning davom etishi kutilmoqda. Biroq, BT boshqa daʼvogarlar bilan gaplashish imkonini beruvchi MCI boʻyicha oʻz taklifini kamaytirgandan soʻng,<ref>[http://www.businessweek.com/magazine/content/01_15/b3727151.htm BW Online | April 9, 2001 | Commentary: How British Telecom Blew It]</ref> 1997-yil 1-oktyabrda Worldcom MCI uchun raqib taklifini kiritdi, undan keyin GTE qarshi taklif bilan chiqdi. MCI Worldcom taklifini qabul qildi va BT 465 million dollarlik ishdan boʻshatish toʻlovi bilan oʻz bitimidan chiqdi.<ref>[http://www.aurorawdc.com/mciworldcom.htm MCI and WorldCom — How British Telecom Fell Short at Competitive Intelligence — AuroraWDC.com Competitive Intelligence, Knowledge Management, Market Research, Competitor Analysis]</ref> BT 1998-yilda MCIdagi oʻz ulushini Worldcomga 4,15 milliard funt sterlingga sotganida yanada koʻproq pul ishlab topdi va soliq toʻlashdan oldin 1,13 milliard funt sterlingni tashkil etdi. Kelishuvning bir qismi sifatida BT MCIdan Concert Communications kompaniyasidagi 24,9 foiz ulushini sotib oldi,<ref>[http://www.usdoj.gov/opa/pr/1998/December/607at.htm #607: 12-23-98 JUSTICE DEPARTMENT CONSENTS TO TERMINATION OF BRITISH TELECOM/MCI CONSENT DECREE]</ref> Concert BTning toʻliq mulki boʻldi. == AT&T bilan Concert == ''BT'' shirkati hozirgi vaqtda Concertga egalik qilgani va hali ham Shimoliy Amerika bozoriga kirishni xohlaganligi sababli, unga yangi hamkor kompaniya kerak edi.<ref name="autogenerated3"/> AT&T/BT opsiyasi o‘tmishda muhokama qilingan, biroq o‘zlarining ichki bozorlarida shaxsiy virtual monopoliyalarni tartibga soluvchi sabablarga ko‘ra to‘xtatilgan. 1996-yilga kelib, bu kelishuvga erishish mumkin boʻlgan darajaga tushdi. Ammo, sobiq monopoliyalar boshqaruv va madaniyatda toʻqnash kelishdi<ref>[https://www.forbes.com/2001/10/16/1016concert.html AT&T, British Telecom Hang Up On Joint Venture — Forbes.com]</ref>, soʻngra ittifoq boshidanoq hech ishlamadi. Shuningdek, taklif qilingan MCI birlashuvi pozitsiyasi davomida BT/MCI tartibga solish muammolarini bartaraf etish uchun Concertga bir qator nominatsiya qilingan mijozlarni joylashtirdi va Concertni sotuvchi kuch bilan qoldirdi. AT&T bilan birlashgandan soʻng, bu bir qator Global mahsulotlarni<ref>[http://www.theage.com.au/news/Platform/Dotcom-pioneers-tusk-luck/2005/05/02/1114886287120.html Dotcom pioneer’s tusk luck — Platform — Opinion — Technology — theage.com.au]</ref> yetkazib berishdi. Bu Concertning daromadlarini oʻgʻirladi va uning rahbariyatini hafsalasi pir qildi.<ref>[http://edition.cnn.com/2001/WORLD/europe/10/16/concert.hodson/index.html CNN.com — Concert: What went wrong? — October 16, 2001]</ref> Oʻzining eng yuqori choʻqqisida Concert tomonidan boshqariladigan tarmoq toʻgʻridan-toʻgʻri 52 mamlakatning 800 dan ortiq shaharlariga yetib bordi va 130 mamlakatdagi 1300 ta shaharga kirishni kengaytirish uchun 240 ga yaqin boshqa tarmoqlar bilan bogʻlandi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.lucent.com/press/0399/990308.coa.html|sarlavha=Lucent and British Telecom announce strategic partnership to target call centre market|kirish sanasi=2006-11-03|arxivurl=https://web.archive.org/web/20060527174433/http://www.lucent.com/press/0399/990308.coa.html|arxivsana=2006-05-27}}</ref> Concert mijozlarni imzolashni davom ettirgan boʻlsa-da,<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.galileo.com/galileo/en-us/news/Press/Releases/Archive/2000/03/Quantitude+March+23+2000.htm|sarlavha=Galileo.com - Together, we'll create opportunities and drive results<!-- Bot generated title -->|kirish sanasi=2006-11-03|arxivurl=https://web.archive.org/web/20070928122349/http://www.galileo.com/galileo/en-us/news/Press/Releases/Archive/2000/03/Quantitude+March+23+2000.htm|arxivsana=2007-09-28}}</ref> uning daromadlari oʻsish sur’ati sekinlashdi, shuning uchun 1999-yilda David Dorman shirkatni jonlantirish uchun qisqa muddatga bosh direktor etib tayinlandi.<ref>[http://www.igigroup.com/news/archives2001/092501.html Today in Telecom]</ref> 2000-yil oxirida BT va AT&T kengashlari qisman har bir sherikning ortiqcha qarzi<ref>[http://www.businessweek.com/bwdaily/dnflash/feb2002/nf2002027_9764.htm BW Online | February 7, 2002 | The Tidal Wave Bearing Down on Telecom]</ref> va natijada boshqaruv xonasining tozalanishi (lar) tufayli; qisman Concertlarning yillik 800 million dollar yoʻqotishlari tufayli ishdan chiqdi.<ref name="autogenerated3"/><ref>[http://www.informationweek.com/story/showArticle.jhtml?articleID=6507301 AT&T And BT: Concertʼs Out Of Tune With The Times — Telecom — InformationWeek]</ref> AT&T Concert oʻz ambitsiyalari uchun xavf tugʻdirishini tan oldi va shu sababli 2001-yilda Concert ikkiga boʻlingan shartnoma boʻyicha muzokaralar olib bordi: Shimoliy Amerika va Sharqiy Osiyo AT&T, dunyoning qolgan qismi va BT uchun 400 million dollar.<ref>[http://www.kwrintl.com/library/2001/concert.html KWR International Advisor #11 November 2001]</ref> BTning qolgan Concert aktivlari BT Ignite, keyinchalik BT Global Services guruhiga birlashtirildi.<ref>[http://www.btplc.com/News/Articles/Showarticle.cfm?ArticleID=745ebaec-6a99-474c-aa35-e93950b56556 Articles]</ref> == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> == Havolalar == * [https://web.archive.org/web/20061109100040/http://www.webbconsult.com/1990.html WebbConsult.com] * [http://mondediplo.com/1998/03/14telemus Le Monde] * [http://www.bizjournals.com/washington/stories/2001/10/15/daily14.html Biz Journaldagi Concertning buzilishi haqidagi maqola] * [http://www.btglobalservices.com BT Global Services] [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:BT group]] {{Navbox | name = BT Group | title = [[BT Group|<span style="color:white;">BT Group</span>]] | state = {{{state<includeonly>|autocollapse</includeonly>}}} | bodyclass = hlist | basestyle = background: #553A99; color: white | image = [[File:BT logo 2019.svg|70px|BT logo, introduced 2019]] | group1 = Boʻlimlar<br />va<br />shoʻba korxonalar | list1 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Consumer]] * [[BT Business and Public Sector]] * [[BT Global Services]] * [[BT Wholesale and Ventures]] * [[BT Research]] * [[Openreach]] * [[EE Limited|EE]] * [[Plusnet]] * [[BT Ireland]] * [[BT Italia]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Global Marine Systems|BT Marine]] * [[dabs.com]] * [[Hibu]] ** <small>Yell Group (sobiq nom)</small> * [[Plusnet | Madasafish]] ** <small>[[Plusnet]]ga aylangan</small> * [[Manx Telecom]] * [[O2 (Buyuk Britaniya)]] * [[O2 (Ireland)]] * [[Telefónica Germany|O2 (Germany)]] * [[Ribbit (telecommunications company)|Ribbit]] * [[Concert Communications Services]] * [[Telecomsoft]] * [[Tymnet]] * [[International Network Services Inc.|International Network Services]] * [[Dialcom]] * [[Telfort]] * [[LineOne]] * [[Swindon Cable]] * [[6GMOBILE]] * [[Open....]] }} | group2 = Mahsulotlar<br />va<br />xizmatlar | list2 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Broadband]] * [[BT Superfast Fibre]] * [[BT Mobile]] * [[BT TV]] * [[BT Sport]] * [[BT Wi-fi]] * [[BT Smart Hub]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[BT Fusion]] * [[BT Highway]] * BT Inspiration * [[BT Versatility]] * [[BT Voyager]] * [[BT MyDonate]] * [[BT MyPlace]] * [[Telecom Gold]] * [[Micronet 800]] * [[Merlin M4000]] }} | group3 = Binolar<br />va<br />obyektlar | list3 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[Adastral Park]] * [[Baynard_House, London|Baynard House]] * [[BT Centre]] * [[BT Tower|BT Tower (London)]] * [[BT Tower (Birmingham)]] * [[BT Tower (Swansea)]] * [[BT Riverside Tower]] * [[Stadium House, Cardiff|Stadium House]] * [[Charwelton BT Tower]] * [[Faraday Building]] * [[Goonhilly Satellite Earth Station|Goonhilly Cornwall]] * [[Guardian telephone exchange|Guardian Exchange Manchester]] * [[Madley Communications Centre]] * [[National Network Management Centre]] * [[Peterborough transmitting station]] * [[Zouches Farm transmitting station]] * [[Heaton Park BT Tower]] * [[Purdown BT Tower]] * [[Pye Green BT Tower]] * [[Stokenchurch BT Tower]] * [[Sutton Common BT Tower]] * [[Tinshill BT Tower]] * [[Tolsford Hill BT Tower]] * [[Wotton-under-Edge BT Tower]] * [[Red telephone box]] * [[KX telephone boxes]] * [[LinkUK]] * [[TAT-14]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Anchor telephone exchange]] * [[Bletchley Park#Site 2|Bletchley Park]] * [[CS Sovereign|CS ''Sovereign'']] * [[De Vere Horwood Estate#College|Horwood House]] * [[Kingsway telephone exchange]] * [[Leafield Technical Centre]] * [[Mondial House]] * [[Stag Lane Aerodrome]] * [[Graham Hills Building|Marland House]] * [[Telephone House]] * [[Post Office Research Station]] * [[Sheffield Telephone House]] * [[Portishead Radio]] * [[Criggion Radio Station]] * [[Rugby Radio Station]] * [[British Telecom microwave network|Microwave network]] * [[TAT-1]] * [[TAT-8]] * [[TAT-9]] * [[CANTAT-2]] * [[SAT-2]] * [[UK-Belgium 5]] }} | group4 = Dasturlar<br />va<br />standartlar | list4 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left;background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT 21CN]] * [[BT site engineering code]] * [[Speaking clock#United Kingdom|BT Speaking Clock]] * [[British telephone socket]] * [[Cable jetting]] * [[Customer Service System]] * [[Advanced Mobile Location]] * [[Digital Access Carrier System]] * [[Digital Access Signalling System 2]] * [[System X (telephony)|System X]] * [[System Y]] * [[ADSL Max]] * [[Redcare]] * [[1-5-7-1]] * [[YouView]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[Digital Access Signalling System 1]] * [[Digital Private Network Signalling System]] * [[Fixed-Mobile Convergence Alliance]] * [[Go!Messenger]] * [[International Packet Switched Service]] * [[NHSnet]] * [[N3 (NHS)]] * [[Packet Switch Stream]] * [[Prestel]] * [[TXE]] * [[TXK]] }} | group5 = Tarixi | list5 = * [[BT Group#History|BT Group]] * [[Post Office Telecommunications]] * [[General Post Office]] * [[Electric Telegraph Company]] | group6 = Boshqalar | list6 = * [[BT Archives]] * [[BT Museum]] * [[BT Digital Music Awards]] * [[BT Sport Action Woman Awards]] * [[Buzby]] * [[Connected Earth]] * [[:Category:British Telecom people|People]] * [[Young Scientist and Technology Exhibition]] * [[British Telecommunications plc v. Prodigy]] }} skl8nn19swvs14ja3dl3duacm92o9aq Munozara:Concert Communications Services 1 784098 2816494 2022-08-28T20:20:35Z FaridShavkatullayev 72137 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Guam milliy futbol terma jamoasi 0 784099 2816495 2022-08-28T20:51:27Z Ahror Akramovich 75193 „{{Milliy futbol jamoasi | Name = '''Guam milliy futbol terma jamoasi''' | Nickname = *{{nowrap|{{lang|it|'' Matao''}} (Jasorat)}}<ref>{{cite news |url=http://mvguam.com/sports/23944-guam-mens-national-soccer-team-now-known-as-matao.html |title=Guam men’s national soccer team now known as ‘Matao’ |archive-url=https://web.archive.org/web/20140317140849/http://mvguam.com/sports/23944-guam-mens-national-soccer-team-now-known-as...“ yozuvi orqali yangi sahifa yaratildi wikitext text/x-wiki {{Milliy futbol jamoasi | Name = '''Guam milliy futbol terma jamoasi''' | Nickname = *{{nowrap|{{lang|it|'' Matao''}} (Jasorat)}}<ref>{{cite news |url=http://mvguam.com/sports/23944-guam-mens-national-soccer-team-now-known-as-matao.html |title=Guam men’s national soccer team now known as ‘Matao’ |archive-url=https://web.archive.org/web/20140317140849/http://mvguam.com/sports/23944-guam-mens-national-soccer-team-now-known-as-matao.html|author=Mike Nauta Jr. |work=Marianas Variety |location=Guam |date=1 June 2012 |archive-date=17 March 2014|access-date=2 June 2012 }}</ref> | Badge = Flag of Guam.svg | Badge_size = 180px | Association = {{nowrap|{{lang|it|''[[Guam Futbol Assotsiatsiya]]''}} (GFA)}} | Sub-confederation = [[Sharqiy Osiyo Futbol Federatsiyasi|EAFF]] (Sharqiy Osiyo) | Confederation = [[Osiyo Futbol Konfederatsiyasi|AFC]] (OSIYO) | Coach = {{bayroq|KOR}} [[Kim Sang-hoon]] | Captain = [[Jason Cunliffe]] | Most caps = [[Jason Cunliffe]] (64) | Top scorer = [[Jason Cunliffe]] (25) | Home Stadium = [[GFA National Training Center]] | Rapists = | FIFA code = GUM | FIFA Rank = 205 — {{Nowrap|Avgust 2022,}} | FIFA max = 146 | FIFA max date = {{Nowrap|aVGUST-sentyabr 2015,}} | FIFA min = 210 | FIFA min date = {{Nowrap|Mart 2022,}} | Elo Rank = 216 | Elo max = 96 | Elo max date = {{Nowrap|Iyun 2015,}} | Elo min = 108 | Elo min date = {{Nowrap|Mart 2017,}} <!--Home Shirt--> | pattern_la1=_guam18h | pattern_b1=_guam18h | pattern_ra1=_guam18h | pattern_sh1= | pattern_so1= | leftarm1= | body1= | rightarm1= | shorts1=000049 | socks1=000049 <!--Away Shirt--> | pattern_la2=_guam18a | pattern_b2= _guam18a | pattern_ra2=_guam18a | pattern_sh2=_ | pattern_so2=_ | leftarm2= | body2= | rightarm2= | shorts2=ffffff | socks2=ffffff | First game = {{fb|GUM}} 1-5 [[Solomon Orollari]] <br /> ([[Tumon]], [[Guam]]; 2 Avgust 1975) | Largest win = {{nowrap begin}} {{fb|GUM}} 9-0 {{fb|NMI}} <br /> (Hagåtña, [[Guam]]; 1 Aprel 2007) | Largest loss = {{fb|PRK}} 21-0 {{fb|GUM}} <br /> ([[Taypey]], [[Tayvan]]; 11 Mart 2005) | 2ndRegional name = [[OFK Chaqiruv Kubogi]] | 2ndRegional cup apps = 1 | 2ndRegional cup first = [[2006 yil OFK Chaqiruv kubogi|2006]] | 2ndRegional cup best = Guruh bosqichi ([[2006 yil OFK Chaqiruv kubogi|2006]]) }} '''Guam milliy futbol jamoasi''' xalqaro [[futbol]]da Qoʻshma Shtatlarning chet el hududi boʻlgan Guamning sharafini himoya qiladi va Guam Futbol Assotsiatsiyasi tomonidan nazorat qilinadi. Ular [[Osiyo Futbol Konfederatsiyasi]]ning Sharqiy Osiyo futbol federatsiyasi mintaqasi bilan bog‘langan. Guam 2015-yilda [[Turkmaniston milliy futbol terma jamoasi|Turkmaniston]] va [[Hindiston milliy futbol terma jamoasi|Hindiston]] ustidan qozonilgan g‘alabadan so‘ng [[FIFA]] Jahon reytingida 146-o‘rinni egallagan.<ref>{{cite web|url=https://www.fifa.com/associations/association=gum/ranking/gender=m|archive-url=https://web.archive.org/web/20131031202743/http://www.fifa.com/associations/association=gum/ranking/gender=m/|url-status=dead|archive-date=31 October 2013|title=FIFA/Coca-Cola World Ranking − Guam Men's Ranking|website=fifa.com|publisher=FIFA|date=6 August 2015|access-date=31 August 2015}}</ref> == Tarix == === Dastlabki davr === Guamdagi futbol 1960-yillarda ikki tashabbuskorning tashabbusi bilan boshlangan: irlandiyalik ruhoniy Tony Gillespie va qurilish kompaniyasi egasi Charles Whang Guamda istiqomat qilib, Guam futbol kubogini yaratgan. Guam futbol assotsiatsiyasi 1975-yil tuzilgan. Guam birinchi xalqaro oʻyinini 1975-yilda Tinch okeani oʻyinlarida Solomon orollariga qarshi oʻtkazdi va 5:1 hisobida magʻlub boʻldi. Keyingi oʻyinda [[Fiji]]ga 11:0 hisobida yutqazib, musobaqadan chiib ketishdi. 1979-yilgi oʻyinlarda Guam yana ikki marta Yangi Kaledoniyaga 11-1 va Yangi Hebridesga 5-0 hisobida magʻlub boʻldi. Keyingi turnirga yo‘l olgan Guam G‘arbiy Samoani 4:2, Tuvaluni 7:2 hisobida mag‘lub etib, ilk g‘alabalarini qayd etib, Nyu-Hebridesga 5:1 hisobida mag‘lub bo‘ldi. Okeaniyaning bir qismi hisoblanganiga va shu paytgacha Osiyo termasi bilan toʻqnash kelmaganiga qaramay, Guam 1991-yilda OFKning assotsiatsiyalangan aʼzosiga aylandi, ammo Tinch okeani oʻyinlarida ishtirok etishda davom etdi.<ref>{{cite web |title=HISTORY OF GFA |url=https://guamfa.com/contact-us/history-of-gfa/ |website=Guam FA}}</ref> 1996-yilda Guam OFK va FIFAning toʻliq aʼzosi boʻldi. === 1996-2011 === OFK va FIFAning to‘laqonli aʼzosi bo‘lgan Guam 1996-yilgi Osiyo Millatlar Kubogi saralash bosqichi doirasida o‘zining ilk o‘yinlarini Osiyo termalariga qarshi o‘tkazgan, uchta o‘yinda ham Janubiy Koreya (9:0), Vyetnam (9:0) va Xitoy Taypeyi (9:0) bilan mag‘lub bo‘lgan. 1998-yilda Guam Mikroneziya oʻyinlarida oʻynadi, garchi turnir 80 daqiqalik oʻyinlardan iborat 9 kishilik musobaqa edi. Guam guruh bosqichida birinchi o‘rinni egalladi, ammo finalda Shimoliy Marianalarga 3:0 hisobida mag‘lub bo‘ldi. Guam 2000-yilgi Osiyo Kubogi saralash bosqichiga kirdi, lekin Xitoyga 19:0 hisobida yutqazib, yana oʻz guruhida oxirgi oʻrinni egalladi. === 2012 — hozirgi kungacha === Gary White 2012-yilda Guamning menejeri boʻldi va oʻz jamoasi darajasini oshirish uchun Ryan Guy va A. J. DeLaGarza kabi AQShda joylashgan guamlik futbolchilarni chaqirdi. 2013-yilgi EAFF Sharqiy Osiyo kubogida jamoa Shimoliy Marianalar (3:1) va Makaoni (3:0) magʻlub etib, birinchi bosqichdan oʻtishga muvaffaq boʻldi. Keyin Guam 2012-yilgi Filippin Tinchlik Kubogida ishtirok etib, Gonkong oʻrniga Filippin (1:0) va Xitoy Taypeyi (2:0) ga yutqazdi, ammo guruhning soʻnggi oʻyinida Makaoni (3:0) magʻlub etib, uchinchi oʻrinni egalladi. Guam 2015 va 2017-yilgi EAFF chempionatining ikkinchi saralash bosqichiga yoʻl oldi va mos ravishda uchinchi va toʻrtinchi oʻrinlarni egalladi va final musobaqasiga chiqa olmadi. 2018-yilgi [[FIFA Jahon chempionati]] saralashida Guam [[Turkmaniston milliy futbol terma jamoasi|Turkmaniston]] (1:0) va [[Hindiston milliy futbol terma jamoasi|Hindiston]]ni (2:1) magʻlub etib, oʻz guruhida toʻrtinchi oʻrinni egalladi va 2019 yilgi Osiyo Kubogi uchinchi bosqich saralash bosqichiga yoʻllanma oldi, garchi qur’a tashlash marosimi boshlanishidan oldin Guam musobaqani tark etgan edi. Keyin Guam 2019 yilgi EAFF chempionatining birinchi saralash bosqichidan oʻta olmadi. 2022-yilgi Jahon chempionati saralash bosqichida Guam [[Butan]]ni ikki o‘yin natijasiga ko‘ra 5:1 hisobida mag‘lub etdi, ammo ikkinchi davradagi barcha sakkizta o‘yinda mag‘lub bo‘ldi va ikkita gol urib, 32 ta gol o‘tkazib yuborib, o‘z guruhida oxirgi o‘rinni egalladi. == Jamoa imiji == === Jamoa laqabi === 2011-yilgacha jamoa taxallusi Guamning mahalliy aholisiga nisbatan Chamorros edi. Gary White Guam terma jamoasini boshqarganida, jamoa o'z laqabini Mataoga o'zgartirdi, ya'ni chamorro tilida "jasorat" degan ma'noni anglatadi. Matao shuningdek, qadimgi Chamorro jamiyatidagi eng buyuk lider Matuaga ham ishora qiladi. White, shuningdek, jamoaning har bir o'yinidan oldin marosim qo'shig'idan foydalanishni targ'ib qildi.<ref>{{cite web |last1=Vénétitay |first1=Guillaume |title=Interview with Gary White |url=https://www.sofoot.com/on-a-cree-cette-culture-du-football-a-guam-219494.html |website=So Foot}}</ref><ref>{{cite web |last1=Bate |first1=Adam |title=Gary White: Life in Guam, coaching in Japan and dreams of England |url=https://www.skysports.com/football/news/11095/10215535/gary-white-life-in-guam-coaching-in-japan-and-dreams-of-england |website=Sky Sports}}</ref> == Hozirgi murabbiylar shtabi == {| class="wikitable" |- ! Lavozim ! Ism-sharif |- | Bosh murabbiy | {{flagicon|South Korea}} [[Kim Sang-hoon]] |- |Tarjimon | {{flagicon|South Korea}} Lee Yong-un |- | Yordamchi murabbiy | {{flagicon|South Korea}} Kim Sang-Hoon |- | Darvozabonlar murabbiyi | {{flagicon|South Korea}} Kim Jae-uk |- | Jamoa menejeri | {{flagicon|Guam}} J. R. Campos |- | Yuqori samaradorlik menejeri | {{flagicon|RUS}} Pavel Gubenko |- | Fizioterapevt | {{flagicon|Guam}} Jordan Tingson<br /> |- |Jamoa shifokori |{{flagicon|Guam}} Dr. Luis Cruz |- | Video tahlilchisi | {{flagicon|Guam}} |- | OAV xodimi | {{flagicon|Guam}} Jill Espiritu |- | Uskunalar bo'yicha direktor | {{flagicon|Guam}} Thomas Castro |} ===Murabbiylik tarixi=== {{div col|colwidth=25em}} *{{flagicon|NIR}} [[Willie McFaul]] (1999–2003) *{{flagicon|JPN}} [[Sugao Kambe]] (2003–2005) *{{flagicon|JPN}} [[Norio Tsukitate]] (2005–2009) *{{flagicon|JPN}} [[Kazuo Uchida]] (2011–2012) *{{flagicon|ENG}} [[Gary White (footballer)|Gary White]] (2012–2016) *{{flagicon|USA}} [[Darren Sawatzky]] (2016–2017) *{{flagicon|AUS}} [[Karl Dodd]] (2017–2021) *{{flagicon|KOR}} [[Seo Dong-won (footballer, born 1973)|Seo Dong-won]] (2021) *{{flagicon|South Korea}} [[Kim Sang-hoon]] (2021–hozir) {{div col end}} == Futbolchilar == === Hozirgi tarkib === {{nat fs g start}} {{nat fs g player|no=1|pos=GK|name=[[Dallas Jaye]]|age={{Birth date and age|df=yes|1993|6|19}}|caps=20|goals=0|club=[[Monterey Bay FC|Monterey Bay]]|clubnat=USA}} {{nat fs g player|no=18|pos=GK|name=[[Kim Yong-Joon]]|age={{Birth date and age|df=yes|1990|6|8}}|caps=50|goals=0|club=[[PFC CSKA Sofia|CSKA Sofia]]|clubnat=BUL}} {{nat fs g break}} {{nat fs g player|no=22|pos=DF|name=[[Travis Nicklaw]]|age={{Birth date and age|df=yes|1993|12|21}}|caps=35|goals=1|club=''[[Free agent]]''|clubnat=}} {{nat fs g player|no=17|pos=DF|name=[[Alex Lee (Guamanian footballer)|Alex Lee]]|age={{Birth date and age|df=yes|1990|1|15}}|caps=19|goals=0|club=[[Christos FC]]|clubnat=USA}} {{nat fs g player|no=6|pos=DF|name=[[Justin Lee (footballer)|Justin Lee]]|age={{Birth date and age|df=yes|1990|1|15}}|caps=18|goals=1|club=[[Christos FC]]|clubnat=USA}} {{nat fs g player|no=2|pos=DF|name=[[Isiah Lagutang]]|age={{Birth date and age|df=yes|1997|8|3}}|caps=11|goals=1|club=[[Bank of Guam Strykers FC]]|clubnat=GUM}} {{nat fs g player|no=4|pos=DF|name=[[Nate Lee (footballer)|Nate Lee]]|age={{Birth date and age|df=yes|1994|5|6}}|caps=11|goals=0|club=[[FC Frederick]]|clubnat=USA}} {{nat fs g player|no=5|pos=DF|name=[[Declan Lambert]]|age={{Birth date and age|df=yes|1997|8|26}}|caps=5|goals=0|club=[[Kuala Lumpur City F.C.|Kuala Lumpur City]]|clubnat=MAS}} {{nat fs g player|no=20|pos=DF|name=[[Shane Healy (footballer)|Shane Healy]]|age={{Birth date and age|df=yes|1998|7|3}}|caps=2|goals=0|club=[[Bank of Guam Strykers FC]]|clubnat=GUM}} {{nat fs g player|no=23|pos=DF|name=[[Morgan McKenna]]|age={{Birth date and age|df=yes|2003|01|16}}|caps=0|goals=0|club=[[Manhoben Lalåhi]]|clubnat=GUM}} {{nat fs g break}} {{nat fs g player|no=10|pos=MF|name=[[Jason Cunliffe]] ([[Captain (association football)|captain]])|age={{Birth date and age|df=yes|1983|10|23}}|caps=61|goals=22|club=[[Bank of Guam Strykers FC]]|clubnat=GUM}} {{nat fs g player|no=8|pos=MF|name=[[Mark Chargualaf]]|age={{Birth date and age|df=yes|1991|1|3}}|caps=36|goals=0|club=[[Rovers FC (Guam)|Rovers FC]]|clubnat=GUM}} {{nat fs g player|no=7|pos=MF|name=[[John Matkin]]|age={{Birth date and age|df=yes|1986|4|20}}|caps=28|goals=2|club=''[[Free agent]]''|clubnat=}} {{nat fs g player|no=16|pos=MF|name=[[Devan Mendiola]]|age={{Birth date and age|df=yes|1999|1|19}}|caps=11|goals=2|club=[[Rovers FC (Guam)|Rovers FC]]|clubnat=GUM}} {{nat fs g player|no=11|pos=MF|name=[[Kyle Halehale]]|age={{Birth date and age|df=yes|2002|6|3}}|caps=8|goals=0|club=[[Hartford City FC|Hartford City]]|clubnat=USA}} {{nat fs g player|no=3|pos=MF|name=[[Marlon Evans]]|age={{Birth date and age|df=yes|1997|8|3}}|caps=8|goals=0|club=[[North Greenville Crusaders men's soccer|North Greenville Crusaders]]|clubnat=USA}} {{nat fs g player|no=15|pos=MF|name=[[Leon Morimoto]]|age={{Birth date and age|df=yes|2001|12|18}}|caps=3|goals=0|club=[[Temperley|Temperley II]]|clubnat=ARG}} {{nat fs g player|no=14|pos=MF|name=[[Eduardo Pedemonte]]|age={{Birth date and age|df=yes|2003|7|22}}|caps=1|goals=0|club=[[City College of San Francisco|CCSF Rams]]|clubnat=USA}} {{nat fs g player|no=13|pos=MF|name=[[Nate Sablan]]|age={{Birth date and age|df=yes|1993|8|10}}|caps=0|goals=0|club=[[Rovers FC (Guam)|Rovers FC]]|clubnat=GUM}} {{nat fs g break}} {{nat fs g player|no=24|pos=FW|name=[[Marcus López]]|age={{Birth date and age|df=yes|1992|2|9}}|caps=36|goals=6|club=[[Bank of Guam Strykers FC]]|clubnat=GUM}} {{nat fs g player|no=12|pos=FW|name=[[Clayton Sato]]|age={{Birth date and age|df=yes|1999|7|20}}|caps=3|goals=0|club=[[San Francisco State University|SF State Gators]]|clubnat=USA}} {{nat fs g player|no=9|pos=FW|name=[[Shawn Aguigui]]|age={{Birth date and age|df=yes|1996|8|13}}|caps=1|goals=0|club=[[Vallejo Omega FC|Vallejo Omega]]|clubnat=USA}} {{nat fs g player|no=19|pos=FW|name=[[Joãozinho (footballer, born 1988)|Joaozinho]]|age={{Birth date and age|df=yes|1988|10|14}}|caps=92|goals=62|club=[[PFC Sochi|Sochi]]|clubnat=RUS}} {{nat fs g player|no=21|pos=FW|name=[[Vladislav Yakovlev (footballer)|Vladislav Yakovlev]]|age={{Birth date and age|df=yes|2002|4|5}}|caps=12|goals=8||club=[[PFC CSKA Moscow|CSKA Moscow]]|clubnat=RUS}} {{nat fs end}} === Natijalar === {{col-begin}} {{col-break}} {| class="wikitable sortable" style="text-align:center;" |- |+O'yinlarda eng ko'p ishtirok |- !width=30px|Daraja ! style="width:150px;"|Futbolchi !width=50px|Ishtirok !width=50px|Gollar ! style="width:100px;"|Karyera |- |1 |style="text-align: left;"|'''[[Jason Cunliffe]]''' |64 |25 |2006–hozir |- |2 |style="text-align: left;"|'''[[Ian Mariano]]''' |42 |3 |2007–hozir |- |3 |style="text-align: left;"|'''[[Dylan Naputi]]''' |40 |3 |2011–hozir |- |rowspan=3|4 |style="text-align: left;"|'''[[Dominic Gadia]]''' |36 |0 |2003–hozir |- |style="text-align: left;"|'''[[Marcus Lopez]]''' |36 |6 |2012–hozir |- |style="text-align: left;"|'''[[Mark Chargualaf]]''' |36 |0 |2007–hozir |- |rowspan=2|7 |style="text-align: left;"|[[Shawn Nicklaw]] |35 |2 |2012–2019 |- |style="text-align: left;"|'''[[Travis Nicklaw]]''' |35 |1 |2012–hozir |- |rowspan=2|9 |style="text-align: left;"|[[Ryan Guy]] |33 |4 |2012–2016 |- |style="text-align: left;"|[[Micah Paulino]] |33 |0 |2008–2016 |} {{col-break}} {| class="wikitable sortable" style="text-align:center;" |- |+Eng yaxshi to'purarlar |- !width=30px|Daraja ! style="width:150px;"|Futbolchi !width=50px|Gollar !width=50px|Ishtirok !width=50px|Nisbat ! style="width:100px;"|Karyera |- |1 |style="text-align: left;"|'''[[Jason Cunliffe]]''' |25 |64 |{{#expr:25/64 round 2}} |2006–hozir |- |2 |style="text-align: left;"|[[Matthew Naputi]] |13 |— |— |1998–2005 |- |3 |style="text-align: left;"|[[Zachary Pangelinan]] |8 |12 |{{#expr:8/12 round 2}} |2005–2008 |- |4 |style="text-align: left;"|'''[[Marcus Lopez]]''' |6 |36 |{{#expr:6/36 round 2}} |2012–hozir |- |5 |style="text-align: left;"|[[Joshua Borja]] |5 |15 |{{#expr:5/15 round 2}} |2009–2013 |- |rowspan=3|6 |style="text-align: left;"|[[Christopher Mendiola]] |4 |11 |{{#expr:4/11 round 2}} |2007–2009 |- |style="text-align: left;"|'''[[Shane Malcolm]]''' |4 |29 |{{#expr:4/29 round 2}} |2014–hozir |- |style="text-align: left;"|[[Ryan Guy]] |4 |33 |{{#expr:4/33 round 2}} |2012–2016 |- |rowspan=3|9 |style="text-align: left;"|[[Elias Merfalen]] |3 |19 |{{#expr:3/19 round 2}} |2005–2012 |- |style="text-align: left;"|'''[[Dylan Naputi]]''' |3 |40 |{{#expr:3/40 round 2}} |2011–hozir |- |style="text-align: left;"|'''[[Ian Mariano]]''' |3 |42 |{{#expr:3/42 round 2}} |2007–hozir |} {{col-end}} == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == *{{official|http://www.guamfa.com/}} {{AFC jamoalari}} [[Turkum:Guam]] [[Turkum:Milliy futbol terma jamoalari]] [[Turkum:Osiyo milliy futbol terma jamoalari]] f3uu53hgrj7di8tqyo4shl866epgg83 Munozara:Guam milliy futbol terma jamoasi 1 784100 2816496 2022-08-28T20:52:07Z Ahror Akramovich 75193 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Munozara:Emma Malewski 1 784101 2816498 2022-08-28T21:01:03Z Ravshanbek Tohirov 71874 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Munozara:Lilia Podkopayeva 1 784102 2816499 2022-08-28T21:02:06Z Ravshanbek Tohirov 71874 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Munozara:Lia Parolari 1 784103 2816500 2022-08-28T21:02:55Z Ravshanbek Tohirov 71874 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Munozara:Andreea Munteanu 1 784104 2816501 2022-08-28T21:03:44Z Ravshanbek Tohirov 71874 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Munozara:Federica Macrì 1 784105 2816502 2022-08-28T21:04:38Z Ravshanbek Tohirov 71874 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Munozara:Ksenia Klimenko 1 784106 2816503 2022-08-28T21:05:35Z Ravshanbek Tohirov 71874 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Telecomsoft 0 784107 2816506 2022-08-28T21:18:33Z FaridShavkatullayev 72137 „[[:en:Special:Redirect/revision/1105565264|Telecomsoft]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki '''Telecomsoft''' Britaniya video o'yinlarini nashr etuvchi British Telecom kompaniyasining bo'limi hisoblanadi. Kompaniya 1984-yilda doktor Ederyn Williams tomonidan asos solingan va uchta alohida yorliq bilan ishlagan: Firebird, Rainbird va Silverbird. Birinchi xodim James Leavey bo'lib, u BTning boshqa joyidan jo'natilgan bo'lib, u Tony Rainbird bilan birga dastlabki kunlarda kompaniyaning harakatlantiruvchi kuchiga aylandi. == Tarixi == Telecomsoft 1984-yilda tashkil etilgan, o'sha paytda kompyuter o'yinlari kompyuter dasturlari bozorida eng tez rivojlanayotgan sektor edi. 1987/88-yillardagi aylanmasi 6 million funt sterlingdan oshganiga qaramay,<ref name="gamesmachine">{{Jurnal manbasi|title=Telecomsoft goes up for sale|publisher=Newsfield|date=May 1989|url=https://spectrumcomputing.co.uk/page.php?issue_id=1806&page=7}}</ref> British Telecom 1989-yilda MicroProsega uchta yorliqni sotdi va menejmentning muvaffaqiyatsiz sotib olinishidan so‘ng 2 000 000 funt sterlingga baholandi.<ref name="newcomputerexpress">{{Jurnal manbasi|title=Telecomsoft sale: It's official|publisher=Future Publishing|date=22 April 1989|url=https://spectrumcomputing.co.uk/page.php?issue_id=4796&page=3}}</ref><ref name="gamesmachine" /> MicroProse sotib olingandan so'ng ko'p o'tmay Silverbird yorlig'ini sotdi, ammo qisqa vaqt ichida Rainbird va Firebird yorliqlaridan foydalanishda davom etdi. == Yorliqlar == === Firebird === [[File:Telecomsoft-firebird-software-fair-use-220px.png|right|thumb|220x220px]] British Telecom birinchi Telecomsoft yorlig'i Firebirdni yaratishda yordam berish uchun Micro-Gold budjetli dasturiy ta'minot nashriyotining egasi Tony Rainbirdni taklif etdi. Dastlab Firefly Software deb nomlangan bo'lib, bu nom allaqachon boshqa shirkat tomonidan ro'yxatdan o'tkazilganligi aniqlangandan keyin uning nomini o'zgartirishga to'g'ri keldi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.birdsanctuary.co.uk/fb/fb_hist.php|sarlavha=The Bird Sanctuary - Firebird History|kirish sanasi=2009-10-01|arxivurl=https://web.archive.org/web/20090419140304/http://www.birdsanctuary.co.uk/fb/fb_hist.php|arxivsana=2009-04-19}}</ref> 1984-yil noyabr oyida Firebird Silver yorlig'ida nashr etilgan birinchi nomlar [[ZX Spectrum]] uchun ''The Wild Bunch'', Commodore 64 uchun ''Booty'' va BBC Micro uchun ''Bird Strike'' bo`ldi.<ref name="pcw181084">{{Jurnal manbasi|title=BT games|publisher=Sunshine Publications|date=18 October 1984|url=https://spectrumcomputing.co.uk/page.php?issue_id=2828&page=5}}</ref> Bozor bir qator budjet nomlarini saqlab qola oladimi yoki yo'qmi degan shubhalar mavjud bo'lsa-da, Firebird Silver relizlari muvaffaqiyatli bo'ldi. 1985-yil fevral oyida ''Booty'' [[Buyuk Britaniya|Birlashgan Qirollikda]]<nowiki/>da faqat ''Ghostbusters'' va ''Daley Tompsonning Decathlon o`tinlaridan'' keyin eng ko'p sotilgan video o'yinlar orasida uchinchi o'rinni egalladi.<ref name="hcw19285">{{Jurnal manbasi|title=Top 20 Software Compiled By Gallup|url=https://spectrumcomputing.co.uk/page.php?issue_id=2666&page=4}}</ref> Firebird Silver 2,50 funt sterlingga baholangan byudjet nomlarini chiqarsa, Firebird Gold yanada nufuzli unvonlarni qimmatroq narxda chiqaradi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.birdsanctuary.co.uk/fb/fb_hist2.php|sarlavha=The Bird Sanctuary - Firebird History2|kirish sanasi=2009-10-01|arxivurl=https://web.archive.org/web/20090419140031/http://www.birdsanctuary.co.uk/fb/fb_hist2.php|arxivsana=2009-04-19}}</ref> Firebird Gold o'zining byudjet hamkasbi kabi o'zini namoyon qildi. Yorliq ''Elite'', ''Revs'' va ''The Sentinel'' kabi ko'plab klassik 8 bitli nomlar bilan sinonimga aylandi. 1985-yil oktyabr oyida budjet diapazoni qayta ishga tushirildi, chunki arzonroq narxdagi Firebird Silver 199 Range<ref name="pcw19985">{{Jurnal manbasi|title=Hot hits from BT|date=19 September 1985|url=https://spectrumcomputing.co.uk/page.php?issue_id=2875&page=4}}</ref> va to'liq narx yorlig'i, Firebird Hot, ''texnik Tedning'' davomi bo'lgan ''Costa Capers'' kabi nomlarni nashr etish uchun yaratilgan.<ref name="pcw19985" /> Firebird Super Silver deb nomlangan yana bir yorliq qisqa muddatli o'rtacha narx oralig'i bo'lib, ''Chimera'' va Amstrad CPC versiyasi ''booty'' kabi nomlarni 3,99 [[funt sterling]]<nowiki/>ga nashr etdi. Firebirdning muvaffaqiyati ularga bir qator uchinchi tomon ishlab chiquvchilarini sotib olishga imkon berdi. Shuningdek, ular Ultimate Play the Game bilan shartnoma tuzdilar, shu orqali ular bir qator muvaffaqiyatli [[ZX Spectrum]] o'yinlarini Commodore 64ga o'zgartirib, nashr etishdi. Rainbird yorlig'i Telecomsoft premium mahsulotlarining uyiga aylanganligi sababli, Gold va Hot yorliqlari asta-sekin yagona to'liq narx oralig'iga birlashdi. Ular Mike Singletonning Dark Scepter va ''Bubble Bobble''ning uy konvertatsiyalarini nashr etishni davom ettirdi. 1988-yil boshida Firebird brendining so'nggi ta'miri o'tkazildi, chunki budjet nomlari Silverbird sifatida rebrendlandi. === Kumush qush === [[File:Telecomsoft-silverbird-software-fair-use-220px.png|right|thumb|220x220px]] Telecomsoft o'zining to'liq narxdagi dasturiy ta'minoti bilan bir xil brending bilan chalkash bo'lishi mumkin bo'lgan byudjet yorlig'ini o'zgartirishdan ko'ra, Silver 199 byudjet yorlig'ini yagona ''Silverbird'' diapazoni sifatida rebrendlashga qaror qildi. 8 bitli dasturiy ta'minot uchun ikkita narx punkti (£ 1,99 va £ 2,99) o'rnatildi. Bir nechta budjetli 16 bitli nomlar esa 9,99 funt sterlingga baholandi. Ushbu turli xil narx nuqtalari o'ziga xos qadoqlash uslubi bilan ajralib turardi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://birdsanctuary.co.uk/history-silverbird-software/|arxivurl=https://web.archive.org/web/20151110061012/http://birdsanctuary.co.uk/history-silverbird-software/|arxivsana=10 November 2015|sarlavha=The History of Silverbird Software - The Bird Sanctuary}}</ref> ''Silverbird'' mavjud budjet dasturlarini shunchaki qayta nashr etish o'rniga, ilgarigi budjet narxida chiqarilmagan bir qator nomlarni nashr etdi. Bunga ko'plab asl yangi nomlar, shuningdek, boshqa nashriyotlardan sotib olingan to'liq narxdagi eski nomlar kiritildi. MicroProse kompaniyasi Telecomsoft kompaniyasini sotib olgandan so'ng, amerikalik noshir ''Silverbird'' yorlig'ini [[Buyuk Britaniya]] nashriyotlaridan biri ''Tudor Enterprises'' shirkatiga sotdi. Ular dasturiy ta'minotni nashr etish operatsiyalarini yopishdan oldin eski ''Silverbird'' sarlavhalari va oz sonli asl sarlavhalar to'plamini nashr etdilar. === Rainbird === [[File:Telecomsoft-rainbird-software-fair-use-220px.png|right|thumb|220x220px]] Rainbird yorlig'i 1985-yil noyabrda<ref name="pcw141185">{{Jurnal manbasi|title=BT forms Rainbird to attack US|publisher=Sunshine Publications|date=14 November 1985|url=https://spectrumcomputing.co.uk/page.php?issue_id=2883&page=4}}</ref> Tony Rainbird tomonidan tashkil etilgan. Yuridik sabablarga ko'ra, garchi u Tony Rainbirdning barcha o'yinlarini ajoyib ko'k qadoqda chiqarish haqidagi asl g'oyasini saqlab qolgan bo'lsa ham yorliqning asl nomi Bluebird o'zgartirilishi kerak edi. Asosan Atari ST va Amiga tomonidan taqdim etilgan 16 bitli uy kompyuterlari bozori 1986-yilda paydo bo'la boshladi. Rainbird yorlig'i undan foydalanish uchun ideal imkoniyat edi. Rainbird 8 bitli davrda hukmronlik qilgan soddalashtirilgan o'yinlarga e'tibor qaratish o'rniga, to'liq narx bozoriga zamonaviy simulyatorlar, sarguzasht o'yinlari va yordamchi dasturlarni taqdim etishni maqsad qilgan.<ref>{{Veb manbasi|url=http://birdsanctuary.co.uk/history-rainbird-software/|arxivurl=https://web.archive.org/web/20151110060543/http://birdsanctuary.co.uk/history-rainbird-software/|arxivsana=10 November 2015|sarlavha=The History of Rainbird Software - The Bird Sanctuary}}</ref> Rainbird o'zining keyingi qator o'yinlarini ishlab chiqaradigan bir qator ishlab chiquvchilar bilan hamkorlikni yo'lga qo'ydi. Magnetic Scrolls va Argonaut Software yorliqli nashriyot shartnomasidan foyda ko'rgan birinchi ishlab chiquvchilardan biri edi. ''Stargliderni'' ZX Spectrumga aylantirdi va ''Carrier Command''ni ishlab chiqdi. Kompaniya oʻzining ''Middle-earth'' trilogiyasidan boshlab, ''Level 9 Computing'' tomonidan sarguzasht oʻyinlarining takomillashtirilgan versiyalarini qayta nashr etdi: ''Colossal Adventure'' (oʻzi Will Crowther va Don Woods tomonidan yaratilgan ''Sarguzashtlarning'' takomillashtirilgan konvertatsiyasi), ''Adventure Quest'' va ''Dungeon Adventure'', bu soʻnggi ikkitasida Demon mavjud. Rainbird ushbu ketma-ketlikni ''Zulmatning marvaridlari'' <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.crashonline.org.uk/36/jewels.htm|sarlavha=CRASH 36 - Jewels of Darkness}}</ref> sifatida nashr etdi va ''Middle-earth'' haqidagi havolalar o'chirildi. Rainbird shuningdek, 9-darajali "''Silicon Dreams"'' trilogiyasini nashr etdi: ''Snowballdan'' keyin "''Return to Eden''" va ''"The Worm in Paradise" filmlari paydo bo'ldi'' . MicroProse Telecomsoftni sotib olgandan keyin bir necha yil davomida Rainbird yorlig'ini ishlatishda davom etdi. === Sotib olishlar === ==== Dasturiy ta'minot ==== Telecomsoftning eng dastlabki xaridlaridan biri Beyond Software edi. Dastlab EMAP nashriyot guruhi tomonidan 1983-yilda tashkil etilgan Beyond ZX Spectrum, Commodore 64 va Amstrad CPCda ko'plab nomlarni nashr etdi, ammo 1984-yilda Mike Singletonning ''Lords of'' ''Midnight'' nashrigacha juda kam muvaffaqiyatga erishdi. [[J. R. R. Tolkien|Tolkien]]-esque strategiya o'yini va Beyondga amerikalik ishlab chiquvchilar First Star bilan tarqatish shartnomasini, shuningdek Denton Designs ishlab chiqaruvchisi bilan nashriyot shartnomasini tuzishga imkon berdi. 1985-yil oxirida Telecomsoft tomonidan olti raqamga sotib olingandan so'ng, Beyond o'ziga xos yorliq sifatida ishlashda davom etdi, asosan bir muncha vaqt ishlab chiqilayotgan o'yinlarni chiqardi. Telecomsoft ushbu nashrlardan tashqari Beyond yorlig'i bilan juda kam ish qildi. ''Star Trek: The Rebel Universe'' kabi bir qator boshqa nomlar Firebird yorlig'i orqali chiqarildi. == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:BT group]] aan1y1de6culmhkmt2cc5uuin73unlh 2816507 2816506 2022-08-28T21:21:04Z FaridShavkatullayev 72137 /* Kumush qush */ wikitext text/x-wiki '''Telecomsoft''' Britaniya video o'yinlarini nashr etuvchi British Telecom kompaniyasining bo'limi hisoblanadi. Kompaniya 1984-yilda doktor Ederyn Williams tomonidan asos solingan va uchta alohida yorliq bilan ishlagan: Firebird, Rainbird va Silverbird. Birinchi xodim James Leavey bo'lib, u BTning boshqa joyidan jo'natilgan bo'lib, u Tony Rainbird bilan birga dastlabki kunlarda kompaniyaning harakatlantiruvchi kuchiga aylandi. == Tarixi == Telecomsoft 1984-yilda tashkil etilgan, o'sha paytda kompyuter o'yinlari kompyuter dasturlari bozorida eng tez rivojlanayotgan sektor edi. 1987/88-yillardagi aylanmasi 6 million funt sterlingdan oshganiga qaramay,<ref name="gamesmachine">{{Jurnal manbasi|title=Telecomsoft goes up for sale|publisher=Newsfield|date=May 1989|url=https://spectrumcomputing.co.uk/page.php?issue_id=1806&page=7}}</ref> British Telecom 1989-yilda MicroProsega uchta yorliqni sotdi va menejmentning muvaffaqiyatsiz sotib olinishidan so‘ng 2 000 000 funt sterlingga baholandi.<ref name="newcomputerexpress">{{Jurnal manbasi|title=Telecomsoft sale: It's official|publisher=Future Publishing|date=22 April 1989|url=https://spectrumcomputing.co.uk/page.php?issue_id=4796&page=3}}</ref><ref name="gamesmachine" /> MicroProse sotib olingandan so'ng ko'p o'tmay Silverbird yorlig'ini sotdi, ammo qisqa vaqt ichida Rainbird va Firebird yorliqlaridan foydalanishda davom etdi. == Yorliqlar == === Firebird === [[File:Telecomsoft-firebird-software-fair-use-220px.png|right|thumb|220x220px]] British Telecom birinchi Telecomsoft yorlig'i Firebirdni yaratishda yordam berish uchun Micro-Gold budjetli dasturiy ta'minot nashriyotining egasi Tony Rainbirdni taklif etdi. Dastlab Firefly Software deb nomlangan bo'lib, bu nom allaqachon boshqa shirkat tomonidan ro'yxatdan o'tkazilganligi aniqlangandan keyin uning nomini o'zgartirishga to'g'ri keldi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.birdsanctuary.co.uk/fb/fb_hist.php|sarlavha=The Bird Sanctuary - Firebird History|kirish sanasi=2009-10-01|arxivurl=https://web.archive.org/web/20090419140304/http://www.birdsanctuary.co.uk/fb/fb_hist.php|arxivsana=2009-04-19}}</ref> 1984-yil noyabr oyida Firebird Silver yorlig'ida nashr etilgan birinchi nomlar [[ZX Spectrum]] uchun ''The Wild Bunch'', Commodore 64 uchun ''Booty'' va BBC Micro uchun ''Bird Strike'' bo`ldi.<ref name="pcw181084">{{Jurnal manbasi|title=BT games|publisher=Sunshine Publications|date=18 October 1984|url=https://spectrumcomputing.co.uk/page.php?issue_id=2828&page=5}}</ref> Bozor bir qator budjet nomlarini saqlab qola oladimi yoki yo'qmi degan shubhalar mavjud bo'lsa-da, Firebird Silver relizlari muvaffaqiyatli bo'ldi. 1985-yil fevral oyida ''Booty'' [[Buyuk Britaniya|Birlashgan Qirollikda]]<nowiki/>da faqat ''Ghostbusters'' va ''Daley Tompsonning Decathlon o`tinlaridan'' keyin eng ko'p sotilgan video o'yinlar orasida uchinchi o'rinni egalladi.<ref name="hcw19285">{{Jurnal manbasi|title=Top 20 Software Compiled By Gallup|url=https://spectrumcomputing.co.uk/page.php?issue_id=2666&page=4}}</ref> Firebird Silver 2,50 funt sterlingga baholangan byudjet nomlarini chiqarsa, Firebird Gold yanada nufuzli unvonlarni qimmatroq narxda chiqaradi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.birdsanctuary.co.uk/fb/fb_hist2.php|sarlavha=The Bird Sanctuary - Firebird History2|kirish sanasi=2009-10-01|arxivurl=https://web.archive.org/web/20090419140031/http://www.birdsanctuary.co.uk/fb/fb_hist2.php|arxivsana=2009-04-19}}</ref> Firebird Gold o'zining byudjet hamkasbi kabi o'zini namoyon qildi. Yorliq ''Elite'', ''Revs'' va ''The Sentinel'' kabi ko'plab klassik 8 bitli nomlar bilan sinonimga aylandi. 1985-yil oktyabr oyida budjet diapazoni qayta ishga tushirildi, chunki arzonroq narxdagi Firebird Silver 199 Range<ref name="pcw19985">{{Jurnal manbasi|title=Hot hits from BT|date=19 September 1985|url=https://spectrumcomputing.co.uk/page.php?issue_id=2875&page=4}}</ref> va to'liq narx yorlig'i, Firebird Hot, ''texnik Tedning'' davomi bo'lgan ''Costa Capers'' kabi nomlarni nashr etish uchun yaratilgan.<ref name="pcw19985" /> Firebird Super Silver deb nomlangan yana bir yorliq qisqa muddatli o'rtacha narx oralig'i bo'lib, ''Chimera'' va Amstrad CPC versiyasi ''booty'' kabi nomlarni 3,99 [[funt sterling]]<nowiki/>ga nashr etdi. Firebirdning muvaffaqiyati ularga bir qator uchinchi tomon ishlab chiquvchilarini sotib olishga imkon berdi. Shuningdek, ular Ultimate Play the Game bilan shartnoma tuzdilar, shu orqali ular bir qator muvaffaqiyatli [[ZX Spectrum]] o'yinlarini Commodore 64ga o'zgartirib, nashr etishdi. Rainbird yorlig'i Telecomsoft premium mahsulotlarining uyiga aylanganligi sababli, Gold va Hot yorliqlari asta-sekin yagona to'liq narx oralig'iga birlashdi. Ular Mike Singletonning Dark Scepter va ''Bubble Bobble''ning uy konvertatsiyalarini nashr etishni davom ettirdi. 1988-yil boshida Firebird brendining so'nggi ta'miri o'tkazildi, chunki budjet nomlari Silverbird sifatida rebrendlandi. === Silverbird === [[File:Telecomsoft-silverbird-software-fair-use-220px.png|right|thumb|220x220px]] Telecomsoft oʻzining toʻliq narxdagi dasturiy taʼminoti bilan bir xil brending bilan chalkash boʻlishi mumkin boʻlgan byudjet yorligʻini oʻzgartirishdan koʻra, Silver 199 byudjet yorligʻini yagona ''Silverbird'' diapazoni sifatida rebrendlashga qaror qildi. 8 bitli dasturiy taʼminot uchun ikkita narx punkti (£ 1,99 va £ 2,99) oʻrnatildi. Bir nechta budjetli 16 bitli nomlar esa 9,99 funt sterlingga baholandi. Ushbu turli xil narx nuqtalari oʻziga xos qadoqlash uslubi bilan ajralib turardi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://birdsanctuary.co.uk/history-silverbird-software/|arxivurl=https://web.archive.org/web/20151110061012/http://birdsanctuary.co.uk/history-silverbird-software/|arxivsana=10 November 2015|sarlavha=The History of Silverbird Software - The Bird Sanctuary}}</ref> ''Silverbird'' mavjud budjet dasturlarini shunchaki qayta nashr etish oʻrniga, ilgarigi budjet narxida chiqarilmagan bir qator nomlarni nashr etdi. Bunga koʻplab asl yangi nomlar, shuningdek, boshqa nashriyotlardan sotib olingan toʻliq narxdagi eski nomlar kiritildi. MicroProse kompaniyasi Telecomsoft kompaniyasini sotib olgandan soʻng, amerikalik noshir ''Silverbird'' yorligʻini [[Buyuk Britaniya]] nashriyotlaridan biri ''Tudor Enterprises'' shirkatiga sotdi. Ular dasturiy taʼminotni nashr etish operatsiyalarini yopishdan oldin eski ''Silverbird'' sarlavhalari va oz sonli asl sarlavhalar toʻplamini nashr etdilar. === Rainbird === [[File:Telecomsoft-rainbird-software-fair-use-220px.png|right|thumb|220x220px]] Rainbird yorlig'i 1985-yil noyabrda<ref name="pcw141185">{{Jurnal manbasi|title=BT forms Rainbird to attack US|publisher=Sunshine Publications|date=14 November 1985|url=https://spectrumcomputing.co.uk/page.php?issue_id=2883&page=4}}</ref> Tony Rainbird tomonidan tashkil etilgan. Yuridik sabablarga ko'ra, garchi u Tony Rainbirdning barcha o'yinlarini ajoyib ko'k qadoqda chiqarish haqidagi asl g'oyasini saqlab qolgan bo'lsa ham yorliqning asl nomi Bluebird o'zgartirilishi kerak edi. Asosan Atari ST va Amiga tomonidan taqdim etilgan 16 bitli uy kompyuterlari bozori 1986-yilda paydo bo'la boshladi. Rainbird yorlig'i undan foydalanish uchun ideal imkoniyat edi. Rainbird 8 bitli davrda hukmronlik qilgan soddalashtirilgan o'yinlarga e'tibor qaratish o'rniga, to'liq narx bozoriga zamonaviy simulyatorlar, sarguzasht o'yinlari va yordamchi dasturlarni taqdim etishni maqsad qilgan.<ref>{{Veb manbasi|url=http://birdsanctuary.co.uk/history-rainbird-software/|arxivurl=https://web.archive.org/web/20151110060543/http://birdsanctuary.co.uk/history-rainbird-software/|arxivsana=10 November 2015|sarlavha=The History of Rainbird Software - The Bird Sanctuary}}</ref> Rainbird o'zining keyingi qator o'yinlarini ishlab chiqaradigan bir qator ishlab chiquvchilar bilan hamkorlikni yo'lga qo'ydi. Magnetic Scrolls va Argonaut Software yorliqli nashriyot shartnomasidan foyda ko'rgan birinchi ishlab chiquvchilardan biri edi. ''Stargliderni'' ZX Spectrumga aylantirdi va ''Carrier Command''ni ishlab chiqdi. Kompaniya oʻzining ''Middle-earth'' trilogiyasidan boshlab, ''Level 9 Computing'' tomonidan sarguzasht oʻyinlarining takomillashtirilgan versiyalarini qayta nashr etdi: ''Colossal Adventure'' (oʻzi Will Crowther va Don Woods tomonidan yaratilgan ''Sarguzashtlarning'' takomillashtirilgan konvertatsiyasi), ''Adventure Quest'' va ''Dungeon Adventure'', bu soʻnggi ikkitasida Demon mavjud. Rainbird ushbu ketma-ketlikni ''Zulmatning marvaridlari'' <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.crashonline.org.uk/36/jewels.htm|sarlavha=CRASH 36 - Jewels of Darkness}}</ref> sifatida nashr etdi va ''Middle-earth'' haqidagi havolalar o'chirildi. Rainbird shuningdek, 9-darajali "''Silicon Dreams"'' trilogiyasini nashr etdi: ''Snowballdan'' keyin "''Return to Eden''" va ''"The Worm in Paradise" filmlari paydo bo'ldi'' . MicroProse Telecomsoftni sotib olgandan keyin bir necha yil davomida Rainbird yorlig'ini ishlatishda davom etdi. === Sotib olishlar === ==== Dasturiy ta'minot ==== Telecomsoftning eng dastlabki xaridlaridan biri Beyond Software edi. Dastlab EMAP nashriyot guruhi tomonidan 1983-yilda tashkil etilgan Beyond ZX Spectrum, Commodore 64 va Amstrad CPCda ko'plab nomlarni nashr etdi, ammo 1984-yilda Mike Singletonning ''Lords of'' ''Midnight'' nashrigacha juda kam muvaffaqiyatga erishdi. [[J. R. R. Tolkien|Tolkien]]-esque strategiya o'yini va Beyondga amerikalik ishlab chiquvchilar First Star bilan tarqatish shartnomasini, shuningdek Denton Designs ishlab chiqaruvchisi bilan nashriyot shartnomasini tuzishga imkon berdi. 1985-yil oxirida Telecomsoft tomonidan olti raqamga sotib olingandan so'ng, Beyond o'ziga xos yorliq sifatida ishlashda davom etdi, asosan bir muncha vaqt ishlab chiqilayotgan o'yinlarni chiqardi. Telecomsoft ushbu nashrlardan tashqari Beyond yorlig'i bilan juda kam ish qildi. ''Star Trek: The Rebel Universe'' kabi bir qator boshqa nomlar Firebird yorlig'i orqali chiqarildi. == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:BT group]] 4mtq0mq796d73kjnp7e36xif1z46hnj 2816508 2816507 2022-08-28T21:21:15Z FaridShavkatullayev 72137 /* Rainbird */ wikitext text/x-wiki '''Telecomsoft''' Britaniya video o'yinlarini nashr etuvchi British Telecom kompaniyasining bo'limi hisoblanadi. Kompaniya 1984-yilda doktor Ederyn Williams tomonidan asos solingan va uchta alohida yorliq bilan ishlagan: Firebird, Rainbird va Silverbird. Birinchi xodim James Leavey bo'lib, u BTning boshqa joyidan jo'natilgan bo'lib, u Tony Rainbird bilan birga dastlabki kunlarda kompaniyaning harakatlantiruvchi kuchiga aylandi. == Tarixi == Telecomsoft 1984-yilda tashkil etilgan, o'sha paytda kompyuter o'yinlari kompyuter dasturlari bozorida eng tez rivojlanayotgan sektor edi. 1987/88-yillardagi aylanmasi 6 million funt sterlingdan oshganiga qaramay,<ref name="gamesmachine">{{Jurnal manbasi|title=Telecomsoft goes up for sale|publisher=Newsfield|date=May 1989|url=https://spectrumcomputing.co.uk/page.php?issue_id=1806&page=7}}</ref> British Telecom 1989-yilda MicroProsega uchta yorliqni sotdi va menejmentning muvaffaqiyatsiz sotib olinishidan so‘ng 2 000 000 funt sterlingga baholandi.<ref name="newcomputerexpress">{{Jurnal manbasi|title=Telecomsoft sale: It's official|publisher=Future Publishing|date=22 April 1989|url=https://spectrumcomputing.co.uk/page.php?issue_id=4796&page=3}}</ref><ref name="gamesmachine" /> MicroProse sotib olingandan so'ng ko'p o'tmay Silverbird yorlig'ini sotdi, ammo qisqa vaqt ichida Rainbird va Firebird yorliqlaridan foydalanishda davom etdi. == Yorliqlar == === Firebird === [[File:Telecomsoft-firebird-software-fair-use-220px.png|right|thumb|220x220px]] British Telecom birinchi Telecomsoft yorlig'i Firebirdni yaratishda yordam berish uchun Micro-Gold budjetli dasturiy ta'minot nashriyotining egasi Tony Rainbirdni taklif etdi. Dastlab Firefly Software deb nomlangan bo'lib, bu nom allaqachon boshqa shirkat tomonidan ro'yxatdan o'tkazilganligi aniqlangandan keyin uning nomini o'zgartirishga to'g'ri keldi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.birdsanctuary.co.uk/fb/fb_hist.php|sarlavha=The Bird Sanctuary - Firebird History|kirish sanasi=2009-10-01|arxivurl=https://web.archive.org/web/20090419140304/http://www.birdsanctuary.co.uk/fb/fb_hist.php|arxivsana=2009-04-19}}</ref> 1984-yil noyabr oyida Firebird Silver yorlig'ida nashr etilgan birinchi nomlar [[ZX Spectrum]] uchun ''The Wild Bunch'', Commodore 64 uchun ''Booty'' va BBC Micro uchun ''Bird Strike'' bo`ldi.<ref name="pcw181084">{{Jurnal manbasi|title=BT games|publisher=Sunshine Publications|date=18 October 1984|url=https://spectrumcomputing.co.uk/page.php?issue_id=2828&page=5}}</ref> Bozor bir qator budjet nomlarini saqlab qola oladimi yoki yo'qmi degan shubhalar mavjud bo'lsa-da, Firebird Silver relizlari muvaffaqiyatli bo'ldi. 1985-yil fevral oyida ''Booty'' [[Buyuk Britaniya|Birlashgan Qirollikda]]<nowiki/>da faqat ''Ghostbusters'' va ''Daley Tompsonning Decathlon o`tinlaridan'' keyin eng ko'p sotilgan video o'yinlar orasida uchinchi o'rinni egalladi.<ref name="hcw19285">{{Jurnal manbasi|title=Top 20 Software Compiled By Gallup|url=https://spectrumcomputing.co.uk/page.php?issue_id=2666&page=4}}</ref> Firebird Silver 2,50 funt sterlingga baholangan byudjet nomlarini chiqarsa, Firebird Gold yanada nufuzli unvonlarni qimmatroq narxda chiqaradi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.birdsanctuary.co.uk/fb/fb_hist2.php|sarlavha=The Bird Sanctuary - Firebird History2|kirish sanasi=2009-10-01|arxivurl=https://web.archive.org/web/20090419140031/http://www.birdsanctuary.co.uk/fb/fb_hist2.php|arxivsana=2009-04-19}}</ref> Firebird Gold o'zining byudjet hamkasbi kabi o'zini namoyon qildi. Yorliq ''Elite'', ''Revs'' va ''The Sentinel'' kabi ko'plab klassik 8 bitli nomlar bilan sinonimga aylandi. 1985-yil oktyabr oyida budjet diapazoni qayta ishga tushirildi, chunki arzonroq narxdagi Firebird Silver 199 Range<ref name="pcw19985">{{Jurnal manbasi|title=Hot hits from BT|date=19 September 1985|url=https://spectrumcomputing.co.uk/page.php?issue_id=2875&page=4}}</ref> va to'liq narx yorlig'i, Firebird Hot, ''texnik Tedning'' davomi bo'lgan ''Costa Capers'' kabi nomlarni nashr etish uchun yaratilgan.<ref name="pcw19985" /> Firebird Super Silver deb nomlangan yana bir yorliq qisqa muddatli o'rtacha narx oralig'i bo'lib, ''Chimera'' va Amstrad CPC versiyasi ''booty'' kabi nomlarni 3,99 [[funt sterling]]<nowiki/>ga nashr etdi. Firebirdning muvaffaqiyati ularga bir qator uchinchi tomon ishlab chiquvchilarini sotib olishga imkon berdi. Shuningdek, ular Ultimate Play the Game bilan shartnoma tuzdilar, shu orqali ular bir qator muvaffaqiyatli [[ZX Spectrum]] o'yinlarini Commodore 64ga o'zgartirib, nashr etishdi. Rainbird yorlig'i Telecomsoft premium mahsulotlarining uyiga aylanganligi sababli, Gold va Hot yorliqlari asta-sekin yagona to'liq narx oralig'iga birlashdi. Ular Mike Singletonning Dark Scepter va ''Bubble Bobble''ning uy konvertatsiyalarini nashr etishni davom ettirdi. 1988-yil boshida Firebird brendining so'nggi ta'miri o'tkazildi, chunki budjet nomlari Silverbird sifatida rebrendlandi. === Silverbird === [[File:Telecomsoft-silverbird-software-fair-use-220px.png|right|thumb|220x220px]] Telecomsoft oʻzining toʻliq narxdagi dasturiy taʼminoti bilan bir xil brending bilan chalkash boʻlishi mumkin boʻlgan byudjet yorligʻini oʻzgartirishdan koʻra, Silver 199 byudjet yorligʻini yagona ''Silverbird'' diapazoni sifatida rebrendlashga qaror qildi. 8 bitli dasturiy taʼminot uchun ikkita narx punkti (£ 1,99 va £ 2,99) oʻrnatildi. Bir nechta budjetli 16 bitli nomlar esa 9,99 funt sterlingga baholandi. Ushbu turli xil narx nuqtalari oʻziga xos qadoqlash uslubi bilan ajralib turardi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://birdsanctuary.co.uk/history-silverbird-software/|arxivurl=https://web.archive.org/web/20151110061012/http://birdsanctuary.co.uk/history-silverbird-software/|arxivsana=10 November 2015|sarlavha=The History of Silverbird Software - The Bird Sanctuary}}</ref> ''Silverbird'' mavjud budjet dasturlarini shunchaki qayta nashr etish oʻrniga, ilgarigi budjet narxida chiqarilmagan bir qator nomlarni nashr etdi. Bunga koʻplab asl yangi nomlar, shuningdek, boshqa nashriyotlardan sotib olingan toʻliq narxdagi eski nomlar kiritildi. MicroProse kompaniyasi Telecomsoft kompaniyasini sotib olgandan soʻng, amerikalik noshir ''Silverbird'' yorligʻini [[Buyuk Britaniya]] nashriyotlaridan biri ''Tudor Enterprises'' shirkatiga sotdi. Ular dasturiy taʼminotni nashr etish operatsiyalarini yopishdan oldin eski ''Silverbird'' sarlavhalari va oz sonli asl sarlavhalar toʻplamini nashr etdilar. === Rainbird === Rainbird yorligʻi 1985-yil noyabrda<ref name="pcw141185">{{Jurnal manbasi|title=BT forms Rainbird to attack US|publisher=Sunshine Publications|date=14 November 1985|url=https://spectrumcomputing.co.uk/page.php?issue_id=2883&page=4}}</ref> Tony Rainbird tomonidan tashkil etilgan. Yuridik sabablarga koʻra, garchi u Tony Rainbirdning barcha oʻyinlarini ajoyib koʻk qadoqda chiqarish haqidagi asl gʻoyasini saqlab qolgan boʻlsa ham yorliqning asl nomi Bluebird oʻzgartirilishi kerak edi. Asosan Atari ST va Amiga tomonidan taqdim etilgan 16 bitli uy kompyuterlari bozori 1986-yilda paydo boʻla boshladi. Rainbird yorligʻi undan foydalanish uchun ideal imkoniyat edi. Rainbird 8 bitli davrda hukmronlik qilgan soddalashtirilgan oʻyinlarga eʼtibor qaratish oʻrniga, toʻliq narx bozoriga zamonaviy simulyatorlar, sarguzasht oʻyinlari va yordamchi dasturlarni taqdim etishni maqsad qilgan.<ref>{{Veb manbasi|url=http://birdsanctuary.co.uk/history-rainbird-software/|arxivurl=https://web.archive.org/web/20151110060543/http://birdsanctuary.co.uk/history-rainbird-software/|arxivsana=10 November 2015|sarlavha=The History of Rainbird Software - The Bird Sanctuary}}</ref> Rainbird oʻzining keyingi qator oʻyinlarini ishlab chiqaradigan bir qator ishlab chiquvchilar bilan hamkorlikni yoʻlga qoʻydi. Magnetic Scrolls va Argonaut Software yorliqli nashriyot shartnomasidan foyda koʻrgan birinchi ishlab chiquvchilardan biri edi. ''Stargliderni'' ZX Spectrumga aylantirdi va ''Carrier Command''ni ishlab chiqdi. Kompaniya oʻzining ''Middle-earth'' trilogiyasidan boshlab, ''Level 9 Computing'' tomonidan sarguzasht oʻyinlarining takomillashtirilgan versiyalarini qayta nashr etdi: ''Colossal Adventure'' (oʻzi Will Crowther va Don Woods tomonidan yaratilgan ''Sarguzashtlarning'' takomillashtirilgan konvertatsiyasi), ''Adventure Quest'' va ''Dungeon Adventure'', bu soʻnggi ikkitasida Demon mavjud. Rainbird ushbu ketma-ketlikni ''Zulmatning marvaridlari'' <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.crashonline.org.uk/36/jewels.htm|sarlavha=CRASH 36 - Jewels of Darkness}}</ref> sifatida nashr etdi va ''Middle-earth'' haqidagi havolalar oʻchirildi. Rainbird shuningdek, 9-darajali „''Silicon Dreams“'' trilogiyasini nashr etdi: ''Snowballdan'' keyin „''Return to Eden''“ va ''"The Worm in Paradise" filmlari paydo boʻldi'' . MicroProse Telecomsoftni sotib olgandan keyin bir necha yil davomida Rainbird yorligʻini ishlatishda davom etdi. === Sotib olishlar === ==== Dasturiy ta'minot ==== Telecomsoftning eng dastlabki xaridlaridan biri Beyond Software edi. Dastlab EMAP nashriyot guruhi tomonidan 1983-yilda tashkil etilgan Beyond ZX Spectrum, Commodore 64 va Amstrad CPCda ko'plab nomlarni nashr etdi, ammo 1984-yilda Mike Singletonning ''Lords of'' ''Midnight'' nashrigacha juda kam muvaffaqiyatga erishdi. [[J. R. R. Tolkien|Tolkien]]-esque strategiya o'yini va Beyondga amerikalik ishlab chiquvchilar First Star bilan tarqatish shartnomasini, shuningdek Denton Designs ishlab chiqaruvchisi bilan nashriyot shartnomasini tuzishga imkon berdi. 1985-yil oxirida Telecomsoft tomonidan olti raqamga sotib olingandan so'ng, Beyond o'ziga xos yorliq sifatida ishlashda davom etdi, asosan bir muncha vaqt ishlab chiqilayotgan o'yinlarni chiqardi. Telecomsoft ushbu nashrlardan tashqari Beyond yorlig'i bilan juda kam ish qildi. ''Star Trek: The Rebel Universe'' kabi bir qator boshqa nomlar Firebird yorlig'i orqali chiqarildi. == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:BT group]] hvjmk5gxp7v09jvtlj4i4o2guz8ytub 2816509 2816508 2022-08-28T21:22:02Z FaridShavkatullayev 72137 /* Manbalar */ wikitext text/x-wiki '''Telecomsoft''' Britaniya video o'yinlarini nashr etuvchi British Telecom kompaniyasining bo'limi hisoblanadi. Kompaniya 1984-yilda doktor Ederyn Williams tomonidan asos solingan va uchta alohida yorliq bilan ishlagan: Firebird, Rainbird va Silverbird. Birinchi xodim James Leavey bo'lib, u BTning boshqa joyidan jo'natilgan bo'lib, u Tony Rainbird bilan birga dastlabki kunlarda kompaniyaning harakatlantiruvchi kuchiga aylandi. == Tarixi == Telecomsoft 1984-yilda tashkil etilgan, o'sha paytda kompyuter o'yinlari kompyuter dasturlari bozorida eng tez rivojlanayotgan sektor edi. 1987/88-yillardagi aylanmasi 6 million funt sterlingdan oshganiga qaramay,<ref name="gamesmachine">{{Jurnal manbasi|title=Telecomsoft goes up for sale|publisher=Newsfield|date=May 1989|url=https://spectrumcomputing.co.uk/page.php?issue_id=1806&page=7}}</ref> British Telecom 1989-yilda MicroProsega uchta yorliqni sotdi va menejmentning muvaffaqiyatsiz sotib olinishidan so‘ng 2 000 000 funt sterlingga baholandi.<ref name="newcomputerexpress">{{Jurnal manbasi|title=Telecomsoft sale: It's official|publisher=Future Publishing|date=22 April 1989|url=https://spectrumcomputing.co.uk/page.php?issue_id=4796&page=3}}</ref><ref name="gamesmachine" /> MicroProse sotib olingandan so'ng ko'p o'tmay Silverbird yorlig'ini sotdi, ammo qisqa vaqt ichida Rainbird va Firebird yorliqlaridan foydalanishda davom etdi. == Yorliqlar == === Firebird === [[File:Telecomsoft-firebird-software-fair-use-220px.png|right|thumb|220x220px]] British Telecom birinchi Telecomsoft yorlig'i Firebirdni yaratishda yordam berish uchun Micro-Gold budjetli dasturiy ta'minot nashriyotining egasi Tony Rainbirdni taklif etdi. Dastlab Firefly Software deb nomlangan bo'lib, bu nom allaqachon boshqa shirkat tomonidan ro'yxatdan o'tkazilganligi aniqlangandan keyin uning nomini o'zgartirishga to'g'ri keldi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.birdsanctuary.co.uk/fb/fb_hist.php|sarlavha=The Bird Sanctuary - Firebird History|kirish sanasi=2009-10-01|arxivurl=https://web.archive.org/web/20090419140304/http://www.birdsanctuary.co.uk/fb/fb_hist.php|arxivsana=2009-04-19}}</ref> 1984-yil noyabr oyida Firebird Silver yorlig'ida nashr etilgan birinchi nomlar [[ZX Spectrum]] uchun ''The Wild Bunch'', Commodore 64 uchun ''Booty'' va BBC Micro uchun ''Bird Strike'' bo`ldi.<ref name="pcw181084">{{Jurnal manbasi|title=BT games|publisher=Sunshine Publications|date=18 October 1984|url=https://spectrumcomputing.co.uk/page.php?issue_id=2828&page=5}}</ref> Bozor bir qator budjet nomlarini saqlab qola oladimi yoki yo'qmi degan shubhalar mavjud bo'lsa-da, Firebird Silver relizlari muvaffaqiyatli bo'ldi. 1985-yil fevral oyida ''Booty'' [[Buyuk Britaniya|Birlashgan Qirollikda]]<nowiki/>da faqat ''Ghostbusters'' va ''Daley Tompsonning Decathlon o`tinlaridan'' keyin eng ko'p sotilgan video o'yinlar orasida uchinchi o'rinni egalladi.<ref name="hcw19285">{{Jurnal manbasi|title=Top 20 Software Compiled By Gallup|url=https://spectrumcomputing.co.uk/page.php?issue_id=2666&page=4}}</ref> Firebird Silver 2,50 funt sterlingga baholangan byudjet nomlarini chiqarsa, Firebird Gold yanada nufuzli unvonlarni qimmatroq narxda chiqaradi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.birdsanctuary.co.uk/fb/fb_hist2.php|sarlavha=The Bird Sanctuary - Firebird History2|kirish sanasi=2009-10-01|arxivurl=https://web.archive.org/web/20090419140031/http://www.birdsanctuary.co.uk/fb/fb_hist2.php|arxivsana=2009-04-19}}</ref> Firebird Gold o'zining byudjet hamkasbi kabi o'zini namoyon qildi. Yorliq ''Elite'', ''Revs'' va ''The Sentinel'' kabi ko'plab klassik 8 bitli nomlar bilan sinonimga aylandi. 1985-yil oktyabr oyida budjet diapazoni qayta ishga tushirildi, chunki arzonroq narxdagi Firebird Silver 199 Range<ref name="pcw19985">{{Jurnal manbasi|title=Hot hits from BT|date=19 September 1985|url=https://spectrumcomputing.co.uk/page.php?issue_id=2875&page=4}}</ref> va to'liq narx yorlig'i, Firebird Hot, ''texnik Tedning'' davomi bo'lgan ''Costa Capers'' kabi nomlarni nashr etish uchun yaratilgan.<ref name="pcw19985" /> Firebird Super Silver deb nomlangan yana bir yorliq qisqa muddatli o'rtacha narx oralig'i bo'lib, ''Chimera'' va Amstrad CPC versiyasi ''booty'' kabi nomlarni 3,99 [[funt sterling]]<nowiki/>ga nashr etdi. Firebirdning muvaffaqiyati ularga bir qator uchinchi tomon ishlab chiquvchilarini sotib olishga imkon berdi. Shuningdek, ular Ultimate Play the Game bilan shartnoma tuzdilar, shu orqali ular bir qator muvaffaqiyatli [[ZX Spectrum]] o'yinlarini Commodore 64ga o'zgartirib, nashr etishdi. Rainbird yorlig'i Telecomsoft premium mahsulotlarining uyiga aylanganligi sababli, Gold va Hot yorliqlari asta-sekin yagona to'liq narx oralig'iga birlashdi. Ular Mike Singletonning Dark Scepter va ''Bubble Bobble''ning uy konvertatsiyalarini nashr etishni davom ettirdi. 1988-yil boshida Firebird brendining so'nggi ta'miri o'tkazildi, chunki budjet nomlari Silverbird sifatida rebrendlandi. === Silverbird === [[File:Telecomsoft-silverbird-software-fair-use-220px.png|right|thumb|220x220px]] Telecomsoft oʻzining toʻliq narxdagi dasturiy taʼminoti bilan bir xil brending bilan chalkash boʻlishi mumkin boʻlgan byudjet yorligʻini oʻzgartirishdan koʻra, Silver 199 byudjet yorligʻini yagona ''Silverbird'' diapazoni sifatida rebrendlashga qaror qildi. 8 bitli dasturiy taʼminot uchun ikkita narx punkti (£ 1,99 va £ 2,99) oʻrnatildi. Bir nechta budjetli 16 bitli nomlar esa 9,99 funt sterlingga baholandi. Ushbu turli xil narx nuqtalari oʻziga xos qadoqlash uslubi bilan ajralib turardi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://birdsanctuary.co.uk/history-silverbird-software/|arxivurl=https://web.archive.org/web/20151110061012/http://birdsanctuary.co.uk/history-silverbird-software/|arxivsana=10 November 2015|sarlavha=The History of Silverbird Software - The Bird Sanctuary}}</ref> ''Silverbird'' mavjud budjet dasturlarini shunchaki qayta nashr etish oʻrniga, ilgarigi budjet narxida chiqarilmagan bir qator nomlarni nashr etdi. Bunga koʻplab asl yangi nomlar, shuningdek, boshqa nashriyotlardan sotib olingan toʻliq narxdagi eski nomlar kiritildi. MicroProse kompaniyasi Telecomsoft kompaniyasini sotib olgandan soʻng, amerikalik noshir ''Silverbird'' yorligʻini [[Buyuk Britaniya]] nashriyotlaridan biri ''Tudor Enterprises'' shirkatiga sotdi. Ular dasturiy taʼminotni nashr etish operatsiyalarini yopishdan oldin eski ''Silverbird'' sarlavhalari va oz sonli asl sarlavhalar toʻplamini nashr etdilar. === Rainbird === Rainbird yorligʻi 1985-yil noyabrda<ref name="pcw141185">{{Jurnal manbasi|title=BT forms Rainbird to attack US|publisher=Sunshine Publications|date=14 November 1985|url=https://spectrumcomputing.co.uk/page.php?issue_id=2883&page=4}}</ref> Tony Rainbird tomonidan tashkil etilgan. Yuridik sabablarga koʻra, garchi u Tony Rainbirdning barcha oʻyinlarini ajoyib koʻk qadoqda chiqarish haqidagi asl gʻoyasini saqlab qolgan boʻlsa ham yorliqning asl nomi Bluebird oʻzgartirilishi kerak edi. Asosan Atari ST va Amiga tomonidan taqdim etilgan 16 bitli uy kompyuterlari bozori 1986-yilda paydo boʻla boshladi. Rainbird yorligʻi undan foydalanish uchun ideal imkoniyat edi. Rainbird 8 bitli davrda hukmronlik qilgan soddalashtirilgan oʻyinlarga eʼtibor qaratish oʻrniga, toʻliq narx bozoriga zamonaviy simulyatorlar, sarguzasht oʻyinlari va yordamchi dasturlarni taqdim etishni maqsad qilgan.<ref>{{Veb manbasi|url=http://birdsanctuary.co.uk/history-rainbird-software/|arxivurl=https://web.archive.org/web/20151110060543/http://birdsanctuary.co.uk/history-rainbird-software/|arxivsana=10 November 2015|sarlavha=The History of Rainbird Software - The Bird Sanctuary}}</ref> Rainbird oʻzining keyingi qator oʻyinlarini ishlab chiqaradigan bir qator ishlab chiquvchilar bilan hamkorlikni yoʻlga qoʻydi. Magnetic Scrolls va Argonaut Software yorliqli nashriyot shartnomasidan foyda koʻrgan birinchi ishlab chiquvchilardan biri edi. ''Stargliderni'' ZX Spectrumga aylantirdi va ''Carrier Command''ni ishlab chiqdi. Kompaniya oʻzining ''Middle-earth'' trilogiyasidan boshlab, ''Level 9 Computing'' tomonidan sarguzasht oʻyinlarining takomillashtirilgan versiyalarini qayta nashr etdi: ''Colossal Adventure'' (oʻzi Will Crowther va Don Woods tomonidan yaratilgan ''Sarguzashtlarning'' takomillashtirilgan konvertatsiyasi), ''Adventure Quest'' va ''Dungeon Adventure'', bu soʻnggi ikkitasida Demon mavjud. Rainbird ushbu ketma-ketlikni ''Zulmatning marvaridlari'' <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.crashonline.org.uk/36/jewels.htm|sarlavha=CRASH 36 - Jewels of Darkness}}</ref> sifatida nashr etdi va ''Middle-earth'' haqidagi havolalar oʻchirildi. Rainbird shuningdek, 9-darajali „''Silicon Dreams“'' trilogiyasini nashr etdi: ''Snowballdan'' keyin „''Return to Eden''“ va ''"The Worm in Paradise" filmlari paydo boʻldi'' . MicroProse Telecomsoftni sotib olgandan keyin bir necha yil davomida Rainbird yorligʻini ishlatishda davom etdi. === Sotib olishlar === ==== Dasturiy ta'minot ==== Telecomsoftning eng dastlabki xaridlaridan biri Beyond Software edi. Dastlab EMAP nashriyot guruhi tomonidan 1983-yilda tashkil etilgan Beyond ZX Spectrum, Commodore 64 va Amstrad CPCda ko'plab nomlarni nashr etdi, ammo 1984-yilda Mike Singletonning ''Lords of'' ''Midnight'' nashrigacha juda kam muvaffaqiyatga erishdi. [[J. R. R. Tolkien|Tolkien]]-esque strategiya o'yini va Beyondga amerikalik ishlab chiquvchilar First Star bilan tarqatish shartnomasini, shuningdek Denton Designs ishlab chiqaruvchisi bilan nashriyot shartnomasini tuzishga imkon berdi. 1985-yil oxirida Telecomsoft tomonidan olti raqamga sotib olingandan so'ng, Beyond o'ziga xos yorliq sifatida ishlashda davom etdi, asosan bir muncha vaqt ishlab chiqilayotgan o'yinlarni chiqardi. Telecomsoft ushbu nashrlardan tashqari Beyond yorlig'i bilan juda kam ish qildi. ''Star Trek: The Rebel Universe'' kabi bir qator boshqa nomlar Firebird yorlig'i orqali chiqarildi. == Manbalar == {{Manbalar |2}} == Havolalar == [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:BT group]] cunc834wjwx9rr0nujab1k6qxeepz3u 2816510 2816509 2022-08-28T21:23:36Z FaridShavkatullayev 72137 wikitext text/x-wiki {{Infobox company | name = Telecomsoft | logo = | type = tarmoqlangan shirkat | industry = Video oʻyin sanoati | fate = Closed, labels sold | founded = {{Start date and age|1984}} | founder = '''Dr. Ederyn Williams''' | defunct = {{End date|1989|05|09|df=y}} | headquarters = [[London]], {{Angliya bayrogʻi}} [[Angliya]] | brands = * ''Firebird'' * ''Rainbird'' * ''Silverbird'' | parent = [[British Telecom]] }} '''Telecomsoft''' Britaniya video o'yinlarini nashr etuvchi British Telecom kompaniyasining bo'limi hisoblanadi. Kompaniya 1984-yilda doktor Ederyn Williams tomonidan asos solingan va uchta alohida yorliq bilan ishlagan: Firebird, Rainbird va Silverbird. Birinchi xodim James Leavey bo'lib, u BTning boshqa joyidan jo'natilgan bo'lib, u Tony Rainbird bilan birga dastlabki kunlarda kompaniyaning harakatlantiruvchi kuchiga aylandi. == Tarixi == Telecomsoft 1984-yilda tashkil etilgan, o'sha paytda kompyuter o'yinlari kompyuter dasturlari bozorida eng tez rivojlanayotgan sektor edi. 1987/88-yillardagi aylanmasi 6 million funt sterlingdan oshganiga qaramay,<ref name="gamesmachine">{{Jurnal manbasi|title=Telecomsoft goes up for sale|publisher=Newsfield|date=May 1989|url=https://spectrumcomputing.co.uk/page.php?issue_id=1806&page=7}}</ref> British Telecom 1989-yilda MicroProsega uchta yorliqni sotdi va menejmentning muvaffaqiyatsiz sotib olinishidan so‘ng 2 000 000 funt sterlingga baholandi.<ref name="newcomputerexpress">{{Jurnal manbasi|title=Telecomsoft sale: It's official|publisher=Future Publishing|date=22 April 1989|url=https://spectrumcomputing.co.uk/page.php?issue_id=4796&page=3}}</ref><ref name="gamesmachine" /> MicroProse sotib olingandan so'ng ko'p o'tmay Silverbird yorlig'ini sotdi, ammo qisqa vaqt ichida Rainbird va Firebird yorliqlaridan foydalanishda davom etdi. == Yorliqlar == === Firebird === [[File:Telecomsoft-firebird-software-fair-use-220px.png|right|thumb|220x220px]] British Telecom birinchi Telecomsoft yorlig'i Firebirdni yaratishda yordam berish uchun Micro-Gold budjetli dasturiy ta'minot nashriyotining egasi Tony Rainbirdni taklif etdi. Dastlab Firefly Software deb nomlangan bo'lib, bu nom allaqachon boshqa shirkat tomonidan ro'yxatdan o'tkazilganligi aniqlangandan keyin uning nomini o'zgartirishga to'g'ri keldi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.birdsanctuary.co.uk/fb/fb_hist.php|sarlavha=The Bird Sanctuary - Firebird History|kirish sanasi=2009-10-01|arxivurl=https://web.archive.org/web/20090419140304/http://www.birdsanctuary.co.uk/fb/fb_hist.php|arxivsana=2009-04-19}}</ref> 1984-yil noyabr oyida Firebird Silver yorlig'ida nashr etilgan birinchi nomlar [[ZX Spectrum]] uchun ''The Wild Bunch'', Commodore 64 uchun ''Booty'' va BBC Micro uchun ''Bird Strike'' bo`ldi.<ref name="pcw181084">{{Jurnal manbasi|title=BT games|publisher=Sunshine Publications|date=18 October 1984|url=https://spectrumcomputing.co.uk/page.php?issue_id=2828&page=5}}</ref> Bozor bir qator budjet nomlarini saqlab qola oladimi yoki yo'qmi degan shubhalar mavjud bo'lsa-da, Firebird Silver relizlari muvaffaqiyatli bo'ldi. 1985-yil fevral oyida ''Booty'' [[Buyuk Britaniya|Birlashgan Qirollikda]]<nowiki/>da faqat ''Ghostbusters'' va ''Daley Tompsonning Decathlon o`tinlaridan'' keyin eng ko'p sotilgan video o'yinlar orasida uchinchi o'rinni egalladi.<ref name="hcw19285">{{Jurnal manbasi|title=Top 20 Software Compiled By Gallup|url=https://spectrumcomputing.co.uk/page.php?issue_id=2666&page=4}}</ref> Firebird Silver 2,50 funt sterlingga baholangan byudjet nomlarini chiqarsa, Firebird Gold yanada nufuzli unvonlarni qimmatroq narxda chiqaradi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.birdsanctuary.co.uk/fb/fb_hist2.php|sarlavha=The Bird Sanctuary - Firebird History2|kirish sanasi=2009-10-01|arxivurl=https://web.archive.org/web/20090419140031/http://www.birdsanctuary.co.uk/fb/fb_hist2.php|arxivsana=2009-04-19}}</ref> Firebird Gold o'zining byudjet hamkasbi kabi o'zini namoyon qildi. Yorliq ''Elite'', ''Revs'' va ''The Sentinel'' kabi ko'plab klassik 8 bitli nomlar bilan sinonimga aylandi. 1985-yil oktyabr oyida budjet diapazoni qayta ishga tushirildi, chunki arzonroq narxdagi Firebird Silver 199 Range<ref name="pcw19985">{{Jurnal manbasi|title=Hot hits from BT|date=19 September 1985|url=https://spectrumcomputing.co.uk/page.php?issue_id=2875&page=4}}</ref> va to'liq narx yorlig'i, Firebird Hot, ''texnik Tedning'' davomi bo'lgan ''Costa Capers'' kabi nomlarni nashr etish uchun yaratilgan.<ref name="pcw19985" /> Firebird Super Silver deb nomlangan yana bir yorliq qisqa muddatli o'rtacha narx oralig'i bo'lib, ''Chimera'' va Amstrad CPC versiyasi ''booty'' kabi nomlarni 3,99 [[funt sterling]]<nowiki/>ga nashr etdi. Firebirdning muvaffaqiyati ularga bir qator uchinchi tomon ishlab chiquvchilarini sotib olishga imkon berdi. Shuningdek, ular Ultimate Play the Game bilan shartnoma tuzdilar, shu orqali ular bir qator muvaffaqiyatli [[ZX Spectrum]] o'yinlarini Commodore 64ga o'zgartirib, nashr etishdi. Rainbird yorlig'i Telecomsoft premium mahsulotlarining uyiga aylanganligi sababli, Gold va Hot yorliqlari asta-sekin yagona to'liq narx oralig'iga birlashdi. Ular Mike Singletonning Dark Scepter va ''Bubble Bobble''ning uy konvertatsiyalarini nashr etishni davom ettirdi. 1988-yil boshida Firebird brendining so'nggi ta'miri o'tkazildi, chunki budjet nomlari Silverbird sifatida rebrendlandi. === Silverbird === [[File:Telecomsoft-silverbird-software-fair-use-220px.png|right|thumb|220x220px]] Telecomsoft oʻzining toʻliq narxdagi dasturiy taʼminoti bilan bir xil brending bilan chalkash boʻlishi mumkin boʻlgan byudjet yorligʻini oʻzgartirishdan koʻra, Silver 199 byudjet yorligʻini yagona ''Silverbird'' diapazoni sifatida rebrendlashga qaror qildi. 8 bitli dasturiy taʼminot uchun ikkita narx punkti (£ 1,99 va £ 2,99) oʻrnatildi. Bir nechta budjetli 16 bitli nomlar esa 9,99 funt sterlingga baholandi. Ushbu turli xil narx nuqtalari oʻziga xos qadoqlash uslubi bilan ajralib turardi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://birdsanctuary.co.uk/history-silverbird-software/|arxivurl=https://web.archive.org/web/20151110061012/http://birdsanctuary.co.uk/history-silverbird-software/|arxivsana=10 November 2015|sarlavha=The History of Silverbird Software - The Bird Sanctuary}}</ref> ''Silverbird'' mavjud budjet dasturlarini shunchaki qayta nashr etish oʻrniga, ilgarigi budjet narxida chiqarilmagan bir qator nomlarni nashr etdi. Bunga koʻplab asl yangi nomlar, shuningdek, boshqa nashriyotlardan sotib olingan toʻliq narxdagi eski nomlar kiritildi. MicroProse kompaniyasi Telecomsoft kompaniyasini sotib olgandan soʻng, amerikalik noshir ''Silverbird'' yorligʻini [[Buyuk Britaniya]] nashriyotlaridan biri ''Tudor Enterprises'' shirkatiga sotdi. Ular dasturiy taʼminotni nashr etish operatsiyalarini yopishdan oldin eski ''Silverbird'' sarlavhalari va oz sonli asl sarlavhalar toʻplamini nashr etdilar. === Rainbird === Rainbird yorligʻi 1985-yil noyabrda<ref name="pcw141185">{{Jurnal manbasi|title=BT forms Rainbird to attack US|publisher=Sunshine Publications|date=14 November 1985|url=https://spectrumcomputing.co.uk/page.php?issue_id=2883&page=4}}</ref> Tony Rainbird tomonidan tashkil etilgan. Yuridik sabablarga koʻra, garchi u Tony Rainbirdning barcha oʻyinlarini ajoyib koʻk qadoqda chiqarish haqidagi asl gʻoyasini saqlab qolgan boʻlsa ham yorliqning asl nomi Bluebird oʻzgartirilishi kerak edi. Asosan Atari ST va Amiga tomonidan taqdim etilgan 16 bitli uy kompyuterlari bozori 1986-yilda paydo boʻla boshladi. Rainbird yorligʻi undan foydalanish uchun ideal imkoniyat edi. Rainbird 8 bitli davrda hukmronlik qilgan soddalashtirilgan oʻyinlarga eʼtibor qaratish oʻrniga, toʻliq narx bozoriga zamonaviy simulyatorlar, sarguzasht oʻyinlari va yordamchi dasturlarni taqdim etishni maqsad qilgan.<ref>{{Veb manbasi|url=http://birdsanctuary.co.uk/history-rainbird-software/|arxivurl=https://web.archive.org/web/20151110060543/http://birdsanctuary.co.uk/history-rainbird-software/|arxivsana=10 November 2015|sarlavha=The History of Rainbird Software - The Bird Sanctuary}}</ref> Rainbird oʻzining keyingi qator oʻyinlarini ishlab chiqaradigan bir qator ishlab chiquvchilar bilan hamkorlikni yoʻlga qoʻydi. Magnetic Scrolls va Argonaut Software yorliqli nashriyot shartnomasidan foyda koʻrgan birinchi ishlab chiquvchilardan biri edi. ''Stargliderni'' ZX Spectrumga aylantirdi va ''Carrier Command''ni ishlab chiqdi. Kompaniya oʻzining ''Middle-earth'' trilogiyasidan boshlab, ''Level 9 Computing'' tomonidan sarguzasht oʻyinlarining takomillashtirilgan versiyalarini qayta nashr etdi: ''Colossal Adventure'' (oʻzi Will Crowther va Don Woods tomonidan yaratilgan ''Sarguzashtlarning'' takomillashtirilgan konvertatsiyasi), ''Adventure Quest'' va ''Dungeon Adventure'', bu soʻnggi ikkitasida Demon mavjud. Rainbird ushbu ketma-ketlikni ''Zulmatning marvaridlari'' <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.crashonline.org.uk/36/jewels.htm|sarlavha=CRASH 36 - Jewels of Darkness}}</ref> sifatida nashr etdi va ''Middle-earth'' haqidagi havolalar oʻchirildi. Rainbird shuningdek, 9-darajali „''Silicon Dreams“'' trilogiyasini nashr etdi: ''Snowballdan'' keyin „''Return to Eden''“ va ''"The Worm in Paradise" filmlari paydo boʻldi'' . MicroProse Telecomsoftni sotib olgandan keyin bir necha yil davomida Rainbird yorligʻini ishlatishda davom etdi. === Sotib olishlar === ==== Dasturiy ta'minot ==== Telecomsoftning eng dastlabki xaridlaridan biri Beyond Software edi. Dastlab EMAP nashriyot guruhi tomonidan 1983-yilda tashkil etilgan Beyond ZX Spectrum, Commodore 64 va Amstrad CPCda ko'plab nomlarni nashr etdi, ammo 1984-yilda Mike Singletonning ''Lords of'' ''Midnight'' nashrigacha juda kam muvaffaqiyatga erishdi. [[J. R. R. Tolkien|Tolkien]]-esque strategiya o'yini va Beyondga amerikalik ishlab chiquvchilar First Star bilan tarqatish shartnomasini, shuningdek Denton Designs ishlab chiqaruvchisi bilan nashriyot shartnomasini tuzishga imkon berdi. 1985-yil oxirida Telecomsoft tomonidan olti raqamga sotib olingandan so'ng, Beyond o'ziga xos yorliq sifatida ishlashda davom etdi, asosan bir muncha vaqt ishlab chiqilayotgan o'yinlarni chiqardi. Telecomsoft ushbu nashrlardan tashqari Beyond yorlig'i bilan juda kam ish qildi. ''Star Trek: The Rebel Universe'' kabi bir qator boshqa nomlar Firebird yorlig'i orqali chiqarildi. == Manbalar == {{Manbalar |2}} == Havolalar == [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:BT group]] ckswoq34btnof2nsbwubg6zn8bjahh2 2816511 2816510 2022-08-28T21:25:33Z FaridShavkatullayev 72137 wikitext text/x-wiki {{Infobox company | name = Telecomsoft | tasvir = 1888919-telecomsoft.png | type = Tarmoqlangan shirkat | industry = Video oʻyin sanoati | fate = Closed, labels sold | founded = {{Start date and age|1984}} | founder = '''Dr. Ederyn Williams''' | defunct = {{End date|1989|05|09|df=y}} | headquarters = [[London]], {{Angliya bayrogʻi}} [[Angliya]] | brands = * ''Firebird'' * ''Rainbird'' * ''Silverbird'' | parent = [[British Telecom]] }} '''Telecomsoft''' Britaniya video oʻyinlarini nashr etuvchi British Telecom kompaniyasining boʻlimi hisoblanadi. Kompaniya 1984-yilda doktor Ederyn Williams tomonidan asos solingan va uchta alohida yorliq bilan ishlagan: Firebird, Rainbird va Silverbird. Birinchi xodim James Leavey boʻlib, u BTning boshqa joyidan joʻnatilgan boʻlib, u Tony Rainbird bilan birga dastlabki kunlarda kompaniyaning harakatlantiruvchi kuchiga aylandi. == Tarixi == Telecomsoft 1984-yilda tashkil etilgan, oʻsha paytda kompyuter oʻyinlari kompyuter dasturlari bozorida eng tez rivojlanayotgan sektor edi. 1987/88-yillardagi aylanmasi 6 million funt sterlingdan oshganiga qaramay,<ref name="gamesmachine">{{Jurnal manbasi|title=Telecomsoft goes up for sale|publisher=Newsfield|date=May 1989|url=https://spectrumcomputing.co.uk/page.php?issue_id=1806&page=7}}</ref> British Telecom 1989-yilda MicroProsega uchta yorliqni sotdi va menejmentning muvaffaqiyatsiz sotib olinishidan so‘ng 2 000 000 funt sterlingga baholandi.<ref name="newcomputerexpress">{{Jurnal manbasi|title=Telecomsoft sale: It's official|publisher=Future Publishing|date=22 April 1989|url=https://spectrumcomputing.co.uk/page.php?issue_id=4796&page=3}}</ref><ref name="gamesmachine" /> MicroProse sotib olingandan soʻng koʻp oʻtmay Silverbird yorligʻini sotdi, ammo qisqa vaqt ichida Rainbird va Firebird yorliqlaridan foydalanishda davom etdi. == Yorliqlar == === Firebird === [[File:Telecomsoft-firebird-software-fair-use-220px.png|right|thumb|220x220px]] British Telecom birinchi Telecomsoft yorligʻi Firebirdni yaratishda yordam berish uchun Micro-Gold budjetli dasturiy taʼminot nashriyotining egasi Tony Rainbirdni taklif etdi. Dastlab Firefly Software deb nomlangan boʻlib, bu nom allaqachon boshqa shirkat tomonidan roʻyxatdan oʻtkazilganligi aniqlangandan keyin uning nomini oʻzgartirishga toʻgʻri keldi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.birdsanctuary.co.uk/fb/fb_hist.php|sarlavha=The Bird Sanctuary - Firebird History|kirish sanasi=2009-10-01|arxivurl=https://web.archive.org/web/20090419140304/http://www.birdsanctuary.co.uk/fb/fb_hist.php|arxivsana=2009-04-19}}</ref> 1984-yil noyabr oyida Firebird Silver yorligʻida nashr etilgan birinchi nomlar [[ZX Spectrum]] uchun ''The Wild Bunch'', Commodore 64 uchun ''Booty'' va BBC Micro uchun ''Bird Strike'' boʻldi.<ref name="pcw181084">{{Jurnal manbasi|title=BT games|publisher=Sunshine Publications|date=18 October 1984|url=https://spectrumcomputing.co.uk/page.php?issue_id=2828&page=5}}</ref> Bozor bir qator budjet nomlarini saqlab qola oladimi yoki yoʻqmi degan shubhalar mavjud boʻlsa-da, Firebird Silver relizlari muvaffaqiyatli boʻldi. 1985-yil fevral oyida ''Booty'' [[Buyuk Britaniya|Birlashgan Qirollikda]]<nowiki/>da faqat ''Ghostbusters'' va ''Daley Tompsonning Decathlon oʻtinlaridan'' keyin eng koʻp sotilgan video oʻyinlar orasida uchinchi oʻrinni egalladi.<ref name="hcw19285">{{Jurnal manbasi|title=Top 20 Software Compiled By Gallup|url=https://spectrumcomputing.co.uk/page.php?issue_id=2666&page=4}}</ref> Firebird Silver 2,50 funt sterlingga baholangan byudjet nomlarini chiqarsa, Firebird Gold yanada nufuzli unvonlarni qimmatroq narxda chiqaradi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.birdsanctuary.co.uk/fb/fb_hist2.php|sarlavha=The Bird Sanctuary - Firebird History2|kirish sanasi=2009-10-01|arxivurl=https://web.archive.org/web/20090419140031/http://www.birdsanctuary.co.uk/fb/fb_hist2.php|arxivsana=2009-04-19}}</ref> Firebird Gold oʻzining byudjet hamkasbi kabi oʻzini namoyon qildi. Yorliq ''Elite'', ''Revs'' va ''The Sentinel'' kabi koʻplab klassik 8 bitli nomlar bilan sinonimga aylandi. 1985-yil oktyabr oyida budjet diapazoni qayta ishga tushirildi, chunki arzonroq narxdagi Firebird Silver 199 Range<ref name="pcw19985">{{Jurnal manbasi|title=Hot hits from BT|date=19 September 1985|url=https://spectrumcomputing.co.uk/page.php?issue_id=2875&page=4}}</ref> va toʻliq narx yorligʻi, Firebird Hot, ''texnik Tedning'' davomi boʻlgan ''Costa Capers'' kabi nomlarni nashr etish uchun yaratilgan.<ref name="pcw19985" /> Firebird Super Silver deb nomlangan yana bir yorliq qisqa muddatli oʻrtacha narx oraligʻi boʻlib, ''Chimera'' va Amstrad CPC versiyasi ''booty'' kabi nomlarni 3,99 [[funt sterling]]<nowiki/>ga nashr etdi. Firebirdning muvaffaqiyati ularga bir qator uchinchi tomon ishlab chiquvchilarini sotib olishga imkon berdi. Shuningdek, ular Ultimate Play the Game bilan shartnoma tuzdilar, shu orqali ular bir qator muvaffaqiyatli [[ZX Spectrum]] oʻyinlarini Commodore 64ga oʻzgartirib, nashr etishdi. Rainbird yorligʻi Telecomsoft premium mahsulotlarining uyiga aylanganligi sababli, Gold va Hot yorliqlari asta-sekin yagona toʻliq narx oraligʻiga birlashdi. Ular Mike Singletonning Dark Scepter va ''Bubble Bobble''ning uy konvertatsiyalarini nashr etishni davom ettirdi. 1988-yil boshida Firebird brendining soʻnggi taʼmiri oʻtkazildi, chunki budjet nomlari Silverbird sifatida rebrendlandi. === Silverbird === [[File:Telecomsoft-silverbird-software-fair-use-220px.png|right|thumb|220x220px]] Telecomsoft oʻzining toʻliq narxdagi dasturiy taʼminoti bilan bir xil brending bilan chalkash boʻlishi mumkin boʻlgan byudjet yorligʻini oʻzgartirishdan koʻra, Silver 199 byudjet yorligʻini yagona ''Silverbird'' diapazoni sifatida rebrendlashga qaror qildi. 8 bitli dasturiy taʼminot uchun ikkita narx punkti (£ 1,99 va £ 2,99) oʻrnatildi. Bir nechta budjetli 16 bitli nomlar esa 9,99 funt sterlingga baholandi. Ushbu turli xil narx nuqtalari oʻziga xos qadoqlash uslubi bilan ajralib turardi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://birdsanctuary.co.uk/history-silverbird-software/|arxivurl=https://web.archive.org/web/20151110061012/http://birdsanctuary.co.uk/history-silverbird-software/|arxivsana=10 November 2015|sarlavha=The History of Silverbird Software - The Bird Sanctuary}}</ref> ''Silverbird'' mavjud budjet dasturlarini shunchaki qayta nashr etish oʻrniga, ilgarigi budjet narxida chiqarilmagan bir qator nomlarni nashr etdi. Bunga koʻplab asl yangi nomlar, shuningdek, boshqa nashriyotlardan sotib olingan toʻliq narxdagi eski nomlar kiritildi. MicroProse kompaniyasi Telecomsoft kompaniyasini sotib olgandan soʻng, amerikalik noshir ''Silverbird'' yorligʻini [[Buyuk Britaniya]] nashriyotlaridan biri ''Tudor Enterprises'' shirkatiga sotdi. Ular dasturiy taʼminotni nashr etish operatsiyalarini yopishdan oldin eski ''Silverbird'' sarlavhalari va oz sonli asl sarlavhalar toʻplamini nashr etdilar. === Rainbird === Rainbird yorligʻi 1985-yil noyabrda<ref name="pcw141185">{{Jurnal manbasi|title=BT forms Rainbird to attack US|publisher=Sunshine Publications|date=14 November 1985|url=https://spectrumcomputing.co.uk/page.php?issue_id=2883&page=4}}</ref> Tony Rainbird tomonidan tashkil etilgan. Yuridik sabablarga koʻra, garchi u Tony Rainbirdning barcha oʻyinlarini ajoyib koʻk qadoqda chiqarish haqidagi asl gʻoyasini saqlab qolgan boʻlsa ham yorliqning asl nomi Bluebird oʻzgartirilishi kerak edi. Asosan Atari ST va Amiga tomonidan taqdim etilgan 16 bitli uy kompyuterlari bozori 1986-yilda paydo boʻla boshladi. Rainbird yorligʻi undan foydalanish uchun ideal imkoniyat edi. Rainbird 8 bitli davrda hukmronlik qilgan soddalashtirilgan oʻyinlarga eʼtibor qaratish oʻrniga, toʻliq narx bozoriga zamonaviy simulyatorlar, sarguzasht oʻyinlari va yordamchi dasturlarni taqdim etishni maqsad qilgan.<ref>{{Veb manbasi|url=http://birdsanctuary.co.uk/history-rainbird-software/|arxivurl=https://web.archive.org/web/20151110060543/http://birdsanctuary.co.uk/history-rainbird-software/|arxivsana=10 November 2015|sarlavha=The History of Rainbird Software - The Bird Sanctuary}}</ref> Rainbird oʻzining keyingi qator oʻyinlarini ishlab chiqaradigan bir qator ishlab chiquvchilar bilan hamkorlikni yoʻlga qoʻydi. Magnetic Scrolls va Argonaut Software yorliqli nashriyot shartnomasidan foyda koʻrgan birinchi ishlab chiquvchilardan biri edi. ''Stargliderni'' ZX Spectrumga aylantirdi va ''Carrier Command''ni ishlab chiqdi. Kompaniya oʻzining ''Middle-earth'' trilogiyasidan boshlab, ''Level 9 Computing'' tomonidan sarguzasht oʻyinlarining takomillashtirilgan versiyalarini qayta nashr etdi: ''Colossal Adventure'' (oʻzi Will Crowther va Don Woods tomonidan yaratilgan ''Sarguzashtlarning'' takomillashtirilgan konvertatsiyasi), ''Adventure Quest'' va ''Dungeon Adventure'', bu soʻnggi ikkitasida Demon mavjud. Rainbird ushbu ketma-ketlikni ''Zulmatning marvaridlari'' <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.crashonline.org.uk/36/jewels.htm|sarlavha=CRASH 36 - Jewels of Darkness}}</ref> sifatida nashr etdi va ''Middle-earth'' haqidagi havolalar oʻchirildi. Rainbird shuningdek, 9-darajali „''Silicon Dreams“'' trilogiyasini nashr etdi: ''Snowballdan'' keyin „''Return to Eden''“ va ''"The Worm in Paradise" filmlari paydo boʻldi'' . MicroProse Telecomsoftni sotib olgandan keyin bir necha yil davomida Rainbird yorligʻini ishlatishda davom etdi. === Sotib olishlar === ==== Dasturiy taʼminot ==== Telecomsoftning eng dastlabki xaridlaridan biri Beyond Software edi. Dastlab EMAP nashriyot guruhi tomonidan 1983-yilda tashkil etilgan Beyond ZX Spectrum, Commodore 64 va Amstrad CPCda koʻplab nomlarni nashr etdi, ammo 1984-yilda Mike Singletonning ''Lords of'' ''Midnight'' nashrigacha juda kam muvaffaqiyatga erishdi. [[J. R. R. Tolkien|Tolkien]]-esque strategiya oʻyini va Beyondga amerikalik ishlab chiquvchilar First Star bilan tarqatish shartnomasini, shuningdek Denton Designs ishlab chiqaruvchisi bilan nashriyot shartnomasini tuzishga imkon berdi. 1985-yil oxirida Telecomsoft tomonidan olti raqamga sotib olingandan soʻng, Beyond oʻziga xos yorliq sifatida ishlashda davom etdi, asosan bir muncha vaqt ishlab chiqilayotgan oʻyinlarni chiqardi. Telecomsoft ushbu nashrlardan tashqari Beyond yorligʻi bilan juda kam ish qildi. ''Star Trek: The Rebel Universe'' kabi bir qator boshqa nomlar Firebird yorligʻi orqali chiqarildi. == Manbalar == {{Manbalar |2}} == Havolalar == [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:BT group]] efg9cfaq163yxnnqwh7rmu0syhsy3c1 2816512 2816511 2022-08-28T21:25:48Z FaridShavkatullayev 72137 wikitext text/x-wiki {{Infobox company | name = Telecomsoft | tasvir = 1888919-telecomsoft.png | type = Tarmoqlangan shirkat | industry = Video oʻyin sanoati | fate = Closed, labels sold | founded = {{Start date and age|1984}} | founder = '''Dr. Ederyn Williams''' | tugatilgan = {{End date|1989|05|09|df=y}} | headquarters = [[London]], {{Angliya bayrogʻi}} [[Angliya]] | brands = * ''Firebird'' * ''Rainbird'' * ''Silverbird'' | parent = [[British Telecom]] }} '''Telecomsoft''' Britaniya video oʻyinlarini nashr etuvchi British Telecom kompaniyasining boʻlimi hisoblanadi. Kompaniya 1984-yilda doktor Ederyn Williams tomonidan asos solingan va uchta alohida yorliq bilan ishlagan: Firebird, Rainbird va Silverbird. Birinchi xodim James Leavey boʻlib, u BTning boshqa joyidan joʻnatilgan boʻlib, u Tony Rainbird bilan birga dastlabki kunlarda kompaniyaning harakatlantiruvchi kuchiga aylandi. == Tarixi == Telecomsoft 1984-yilda tashkil etilgan, oʻsha paytda kompyuter oʻyinlari kompyuter dasturlari bozorida eng tez rivojlanayotgan sektor edi. 1987/88-yillardagi aylanmasi 6 million funt sterlingdan oshganiga qaramay,<ref name="gamesmachine">{{Jurnal manbasi|title=Telecomsoft goes up for sale|publisher=Newsfield|date=May 1989|url=https://spectrumcomputing.co.uk/page.php?issue_id=1806&page=7}}</ref> British Telecom 1989-yilda MicroProsega uchta yorliqni sotdi va menejmentning muvaffaqiyatsiz sotib olinishidan so‘ng 2 000 000 funt sterlingga baholandi.<ref name="newcomputerexpress">{{Jurnal manbasi|title=Telecomsoft sale: It's official|publisher=Future Publishing|date=22 April 1989|url=https://spectrumcomputing.co.uk/page.php?issue_id=4796&page=3}}</ref><ref name="gamesmachine" /> MicroProse sotib olingandan soʻng koʻp oʻtmay Silverbird yorligʻini sotdi, ammo qisqa vaqt ichida Rainbird va Firebird yorliqlaridan foydalanishda davom etdi. == Yorliqlar == === Firebird === [[File:Telecomsoft-firebird-software-fair-use-220px.png|right|thumb|220x220px]] British Telecom birinchi Telecomsoft yorligʻi Firebirdni yaratishda yordam berish uchun Micro-Gold budjetli dasturiy taʼminot nashriyotining egasi Tony Rainbirdni taklif etdi. Dastlab Firefly Software deb nomlangan boʻlib, bu nom allaqachon boshqa shirkat tomonidan roʻyxatdan oʻtkazilganligi aniqlangandan keyin uning nomini oʻzgartirishga toʻgʻri keldi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.birdsanctuary.co.uk/fb/fb_hist.php|sarlavha=The Bird Sanctuary - Firebird History|kirish sanasi=2009-10-01|arxivurl=https://web.archive.org/web/20090419140304/http://www.birdsanctuary.co.uk/fb/fb_hist.php|arxivsana=2009-04-19}}</ref> 1984-yil noyabr oyida Firebird Silver yorligʻida nashr etilgan birinchi nomlar [[ZX Spectrum]] uchun ''The Wild Bunch'', Commodore 64 uchun ''Booty'' va BBC Micro uchun ''Bird Strike'' boʻldi.<ref name="pcw181084">{{Jurnal manbasi|title=BT games|publisher=Sunshine Publications|date=18 October 1984|url=https://spectrumcomputing.co.uk/page.php?issue_id=2828&page=5}}</ref> Bozor bir qator budjet nomlarini saqlab qola oladimi yoki yoʻqmi degan shubhalar mavjud boʻlsa-da, Firebird Silver relizlari muvaffaqiyatli boʻldi. 1985-yil fevral oyida ''Booty'' [[Buyuk Britaniya|Birlashgan Qirollikda]]<nowiki/>da faqat ''Ghostbusters'' va ''Daley Tompsonning Decathlon oʻtinlaridan'' keyin eng koʻp sotilgan video oʻyinlar orasida uchinchi oʻrinni egalladi.<ref name="hcw19285">{{Jurnal manbasi|title=Top 20 Software Compiled By Gallup|url=https://spectrumcomputing.co.uk/page.php?issue_id=2666&page=4}}</ref> Firebird Silver 2,50 funt sterlingga baholangan byudjet nomlarini chiqarsa, Firebird Gold yanada nufuzli unvonlarni qimmatroq narxda chiqaradi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.birdsanctuary.co.uk/fb/fb_hist2.php|sarlavha=The Bird Sanctuary - Firebird History2|kirish sanasi=2009-10-01|arxivurl=https://web.archive.org/web/20090419140031/http://www.birdsanctuary.co.uk/fb/fb_hist2.php|arxivsana=2009-04-19}}</ref> Firebird Gold oʻzining byudjet hamkasbi kabi oʻzini namoyon qildi. Yorliq ''Elite'', ''Revs'' va ''The Sentinel'' kabi koʻplab klassik 8 bitli nomlar bilan sinonimga aylandi. 1985-yil oktyabr oyida budjet diapazoni qayta ishga tushirildi, chunki arzonroq narxdagi Firebird Silver 199 Range<ref name="pcw19985">{{Jurnal manbasi|title=Hot hits from BT|date=19 September 1985|url=https://spectrumcomputing.co.uk/page.php?issue_id=2875&page=4}}</ref> va toʻliq narx yorligʻi, Firebird Hot, ''texnik Tedning'' davomi boʻlgan ''Costa Capers'' kabi nomlarni nashr etish uchun yaratilgan.<ref name="pcw19985" /> Firebird Super Silver deb nomlangan yana bir yorliq qisqa muddatli oʻrtacha narx oraligʻi boʻlib, ''Chimera'' va Amstrad CPC versiyasi ''booty'' kabi nomlarni 3,99 [[funt sterling]]<nowiki/>ga nashr etdi. Firebirdning muvaffaqiyati ularga bir qator uchinchi tomon ishlab chiquvchilarini sotib olishga imkon berdi. Shuningdek, ular Ultimate Play the Game bilan shartnoma tuzdilar, shu orqali ular bir qator muvaffaqiyatli [[ZX Spectrum]] oʻyinlarini Commodore 64ga oʻzgartirib, nashr etishdi. Rainbird yorligʻi Telecomsoft premium mahsulotlarining uyiga aylanganligi sababli, Gold va Hot yorliqlari asta-sekin yagona toʻliq narx oraligʻiga birlashdi. Ular Mike Singletonning Dark Scepter va ''Bubble Bobble''ning uy konvertatsiyalarini nashr etishni davom ettirdi. 1988-yil boshida Firebird brendining soʻnggi taʼmiri oʻtkazildi, chunki budjet nomlari Silverbird sifatida rebrendlandi. === Silverbird === [[File:Telecomsoft-silverbird-software-fair-use-220px.png|right|thumb|220x220px]] Telecomsoft oʻzining toʻliq narxdagi dasturiy taʼminoti bilan bir xil brending bilan chalkash boʻlishi mumkin boʻlgan byudjet yorligʻini oʻzgartirishdan koʻra, Silver 199 byudjet yorligʻini yagona ''Silverbird'' diapazoni sifatida rebrendlashga qaror qildi. 8 bitli dasturiy taʼminot uchun ikkita narx punkti (£ 1,99 va £ 2,99) oʻrnatildi. Bir nechta budjetli 16 bitli nomlar esa 9,99 funt sterlingga baholandi. Ushbu turli xil narx nuqtalari oʻziga xos qadoqlash uslubi bilan ajralib turardi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://birdsanctuary.co.uk/history-silverbird-software/|arxivurl=https://web.archive.org/web/20151110061012/http://birdsanctuary.co.uk/history-silverbird-software/|arxivsana=10 November 2015|sarlavha=The History of Silverbird Software - The Bird Sanctuary}}</ref> ''Silverbird'' mavjud budjet dasturlarini shunchaki qayta nashr etish oʻrniga, ilgarigi budjet narxida chiqarilmagan bir qator nomlarni nashr etdi. Bunga koʻplab asl yangi nomlar, shuningdek, boshqa nashriyotlardan sotib olingan toʻliq narxdagi eski nomlar kiritildi. MicroProse kompaniyasi Telecomsoft kompaniyasini sotib olgandan soʻng, amerikalik noshir ''Silverbird'' yorligʻini [[Buyuk Britaniya]] nashriyotlaridan biri ''Tudor Enterprises'' shirkatiga sotdi. Ular dasturiy taʼminotni nashr etish operatsiyalarini yopishdan oldin eski ''Silverbird'' sarlavhalari va oz sonli asl sarlavhalar toʻplamini nashr etdilar. === Rainbird === Rainbird yorligʻi 1985-yil noyabrda<ref name="pcw141185">{{Jurnal manbasi|title=BT forms Rainbird to attack US|publisher=Sunshine Publications|date=14 November 1985|url=https://spectrumcomputing.co.uk/page.php?issue_id=2883&page=4}}</ref> Tony Rainbird tomonidan tashkil etilgan. Yuridik sabablarga koʻra, garchi u Tony Rainbirdning barcha oʻyinlarini ajoyib koʻk qadoqda chiqarish haqidagi asl gʻoyasini saqlab qolgan boʻlsa ham yorliqning asl nomi Bluebird oʻzgartirilishi kerak edi. Asosan Atari ST va Amiga tomonidan taqdim etilgan 16 bitli uy kompyuterlari bozori 1986-yilda paydo boʻla boshladi. Rainbird yorligʻi undan foydalanish uchun ideal imkoniyat edi. Rainbird 8 bitli davrda hukmronlik qilgan soddalashtirilgan oʻyinlarga eʼtibor qaratish oʻrniga, toʻliq narx bozoriga zamonaviy simulyatorlar, sarguzasht oʻyinlari va yordamchi dasturlarni taqdim etishni maqsad qilgan.<ref>{{Veb manbasi|url=http://birdsanctuary.co.uk/history-rainbird-software/|arxivurl=https://web.archive.org/web/20151110060543/http://birdsanctuary.co.uk/history-rainbird-software/|arxivsana=10 November 2015|sarlavha=The History of Rainbird Software - The Bird Sanctuary}}</ref> Rainbird oʻzining keyingi qator oʻyinlarini ishlab chiqaradigan bir qator ishlab chiquvchilar bilan hamkorlikni yoʻlga qoʻydi. Magnetic Scrolls va Argonaut Software yorliqli nashriyot shartnomasidan foyda koʻrgan birinchi ishlab chiquvchilardan biri edi. ''Stargliderni'' ZX Spectrumga aylantirdi va ''Carrier Command''ni ishlab chiqdi. Kompaniya oʻzining ''Middle-earth'' trilogiyasidan boshlab, ''Level 9 Computing'' tomonidan sarguzasht oʻyinlarining takomillashtirilgan versiyalarini qayta nashr etdi: ''Colossal Adventure'' (oʻzi Will Crowther va Don Woods tomonidan yaratilgan ''Sarguzashtlarning'' takomillashtirilgan konvertatsiyasi), ''Adventure Quest'' va ''Dungeon Adventure'', bu soʻnggi ikkitasida Demon mavjud. Rainbird ushbu ketma-ketlikni ''Zulmatning marvaridlari'' <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.crashonline.org.uk/36/jewels.htm|sarlavha=CRASH 36 - Jewels of Darkness}}</ref> sifatida nashr etdi va ''Middle-earth'' haqidagi havolalar oʻchirildi. Rainbird shuningdek, 9-darajali „''Silicon Dreams“'' trilogiyasini nashr etdi: ''Snowballdan'' keyin „''Return to Eden''“ va ''"The Worm in Paradise" filmlari paydo boʻldi'' . MicroProse Telecomsoftni sotib olgandan keyin bir necha yil davomida Rainbird yorligʻini ishlatishda davom etdi. === Sotib olishlar === ==== Dasturiy taʼminot ==== Telecomsoftning eng dastlabki xaridlaridan biri Beyond Software edi. Dastlab EMAP nashriyot guruhi tomonidan 1983-yilda tashkil etilgan Beyond ZX Spectrum, Commodore 64 va Amstrad CPCda koʻplab nomlarni nashr etdi, ammo 1984-yilda Mike Singletonning ''Lords of'' ''Midnight'' nashrigacha juda kam muvaffaqiyatga erishdi. [[J. R. R. Tolkien|Tolkien]]-esque strategiya oʻyini va Beyondga amerikalik ishlab chiquvchilar First Star bilan tarqatish shartnomasini, shuningdek Denton Designs ishlab chiqaruvchisi bilan nashriyot shartnomasini tuzishga imkon berdi. 1985-yil oxirida Telecomsoft tomonidan olti raqamga sotib olingandan soʻng, Beyond oʻziga xos yorliq sifatida ishlashda davom etdi, asosan bir muncha vaqt ishlab chiqilayotgan oʻyinlarni chiqardi. Telecomsoft ushbu nashrlardan tashqari Beyond yorligʻi bilan juda kam ish qildi. ''Star Trek: The Rebel Universe'' kabi bir qator boshqa nomlar Firebird yorligʻi orqali chiqarildi. == Manbalar == {{Manbalar |2}} == Havolalar == [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:BT group]] 89owsmm8xb03lv5nrcsbtcxmdngprzs 2816513 2816512 2022-08-28T21:26:24Z FaridShavkatullayev 72137 /* Havolalar */ wikitext text/x-wiki {{Infobox company | name = Telecomsoft | tasvir = 1888919-telecomsoft.png | type = Tarmoqlangan shirkat | industry = Video oʻyin sanoati | fate = Closed, labels sold | founded = {{Start date and age|1984}} | founder = '''Dr. Ederyn Williams''' | tugatilgan = {{End date|1989|05|09|df=y}} | headquarters = [[London]], {{Angliya bayrogʻi}} [[Angliya]] | brands = * ''Firebird'' * ''Rainbird'' * ''Silverbird'' | parent = [[British Telecom]] }} '''Telecomsoft''' Britaniya video oʻyinlarini nashr etuvchi British Telecom kompaniyasining boʻlimi hisoblanadi. Kompaniya 1984-yilda doktor Ederyn Williams tomonidan asos solingan va uchta alohida yorliq bilan ishlagan: Firebird, Rainbird va Silverbird. Birinchi xodim James Leavey boʻlib, u BTning boshqa joyidan joʻnatilgan boʻlib, u Tony Rainbird bilan birga dastlabki kunlarda kompaniyaning harakatlantiruvchi kuchiga aylandi. == Tarixi == Telecomsoft 1984-yilda tashkil etilgan, oʻsha paytda kompyuter oʻyinlari kompyuter dasturlari bozorida eng tez rivojlanayotgan sektor edi. 1987/88-yillardagi aylanmasi 6 million funt sterlingdan oshganiga qaramay,<ref name="gamesmachine">{{Jurnal manbasi|title=Telecomsoft goes up for sale|publisher=Newsfield|date=May 1989|url=https://spectrumcomputing.co.uk/page.php?issue_id=1806&page=7}}</ref> British Telecom 1989-yilda MicroProsega uchta yorliqni sotdi va menejmentning muvaffaqiyatsiz sotib olinishidan so‘ng 2 000 000 funt sterlingga baholandi.<ref name="newcomputerexpress">{{Jurnal manbasi|title=Telecomsoft sale: It's official|publisher=Future Publishing|date=22 April 1989|url=https://spectrumcomputing.co.uk/page.php?issue_id=4796&page=3}}</ref><ref name="gamesmachine" /> MicroProse sotib olingandan soʻng koʻp oʻtmay Silverbird yorligʻini sotdi, ammo qisqa vaqt ichida Rainbird va Firebird yorliqlaridan foydalanishda davom etdi. == Yorliqlar == === Firebird === [[File:Telecomsoft-firebird-software-fair-use-220px.png|right|thumb|220x220px]] British Telecom birinchi Telecomsoft yorligʻi Firebirdni yaratishda yordam berish uchun Micro-Gold budjetli dasturiy taʼminot nashriyotining egasi Tony Rainbirdni taklif etdi. Dastlab Firefly Software deb nomlangan boʻlib, bu nom allaqachon boshqa shirkat tomonidan roʻyxatdan oʻtkazilganligi aniqlangandan keyin uning nomini oʻzgartirishga toʻgʻri keldi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.birdsanctuary.co.uk/fb/fb_hist.php|sarlavha=The Bird Sanctuary - Firebird History|kirish sanasi=2009-10-01|arxivurl=https://web.archive.org/web/20090419140304/http://www.birdsanctuary.co.uk/fb/fb_hist.php|arxivsana=2009-04-19}}</ref> 1984-yil noyabr oyida Firebird Silver yorligʻida nashr etilgan birinchi nomlar [[ZX Spectrum]] uchun ''The Wild Bunch'', Commodore 64 uchun ''Booty'' va BBC Micro uchun ''Bird Strike'' boʻldi.<ref name="pcw181084">{{Jurnal manbasi|title=BT games|publisher=Sunshine Publications|date=18 October 1984|url=https://spectrumcomputing.co.uk/page.php?issue_id=2828&page=5}}</ref> Bozor bir qator budjet nomlarini saqlab qola oladimi yoki yoʻqmi degan shubhalar mavjud boʻlsa-da, Firebird Silver relizlari muvaffaqiyatli boʻldi. 1985-yil fevral oyida ''Booty'' [[Buyuk Britaniya|Birlashgan Qirollikda]]<nowiki/>da faqat ''Ghostbusters'' va ''Daley Tompsonning Decathlon oʻtinlaridan'' keyin eng koʻp sotilgan video oʻyinlar orasida uchinchi oʻrinni egalladi.<ref name="hcw19285">{{Jurnal manbasi|title=Top 20 Software Compiled By Gallup|url=https://spectrumcomputing.co.uk/page.php?issue_id=2666&page=4}}</ref> Firebird Silver 2,50 funt sterlingga baholangan byudjet nomlarini chiqarsa, Firebird Gold yanada nufuzli unvonlarni qimmatroq narxda chiqaradi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.birdsanctuary.co.uk/fb/fb_hist2.php|sarlavha=The Bird Sanctuary - Firebird History2|kirish sanasi=2009-10-01|arxivurl=https://web.archive.org/web/20090419140031/http://www.birdsanctuary.co.uk/fb/fb_hist2.php|arxivsana=2009-04-19}}</ref> Firebird Gold oʻzining byudjet hamkasbi kabi oʻzini namoyon qildi. Yorliq ''Elite'', ''Revs'' va ''The Sentinel'' kabi koʻplab klassik 8 bitli nomlar bilan sinonimga aylandi. 1985-yil oktyabr oyida budjet diapazoni qayta ishga tushirildi, chunki arzonroq narxdagi Firebird Silver 199 Range<ref name="pcw19985">{{Jurnal manbasi|title=Hot hits from BT|date=19 September 1985|url=https://spectrumcomputing.co.uk/page.php?issue_id=2875&page=4}}</ref> va toʻliq narx yorligʻi, Firebird Hot, ''texnik Tedning'' davomi boʻlgan ''Costa Capers'' kabi nomlarni nashr etish uchun yaratilgan.<ref name="pcw19985" /> Firebird Super Silver deb nomlangan yana bir yorliq qisqa muddatli oʻrtacha narx oraligʻi boʻlib, ''Chimera'' va Amstrad CPC versiyasi ''booty'' kabi nomlarni 3,99 [[funt sterling]]<nowiki/>ga nashr etdi. Firebirdning muvaffaqiyati ularga bir qator uchinchi tomon ishlab chiquvchilarini sotib olishga imkon berdi. Shuningdek, ular Ultimate Play the Game bilan shartnoma tuzdilar, shu orqali ular bir qator muvaffaqiyatli [[ZX Spectrum]] oʻyinlarini Commodore 64ga oʻzgartirib, nashr etishdi. Rainbird yorligʻi Telecomsoft premium mahsulotlarining uyiga aylanganligi sababli, Gold va Hot yorliqlari asta-sekin yagona toʻliq narx oraligʻiga birlashdi. Ular Mike Singletonning Dark Scepter va ''Bubble Bobble''ning uy konvertatsiyalarini nashr etishni davom ettirdi. 1988-yil boshida Firebird brendining soʻnggi taʼmiri oʻtkazildi, chunki budjet nomlari Silverbird sifatida rebrendlandi. === Silverbird === [[File:Telecomsoft-silverbird-software-fair-use-220px.png|right|thumb|220x220px]] Telecomsoft oʻzining toʻliq narxdagi dasturiy taʼminoti bilan bir xil brending bilan chalkash boʻlishi mumkin boʻlgan byudjet yorligʻini oʻzgartirishdan koʻra, Silver 199 byudjet yorligʻini yagona ''Silverbird'' diapazoni sifatida rebrendlashga qaror qildi. 8 bitli dasturiy taʼminot uchun ikkita narx punkti (£ 1,99 va £ 2,99) oʻrnatildi. Bir nechta budjetli 16 bitli nomlar esa 9,99 funt sterlingga baholandi. Ushbu turli xil narx nuqtalari oʻziga xos qadoqlash uslubi bilan ajralib turardi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://birdsanctuary.co.uk/history-silverbird-software/|arxivurl=https://web.archive.org/web/20151110061012/http://birdsanctuary.co.uk/history-silverbird-software/|arxivsana=10 November 2015|sarlavha=The History of Silverbird Software - The Bird Sanctuary}}</ref> ''Silverbird'' mavjud budjet dasturlarini shunchaki qayta nashr etish oʻrniga, ilgarigi budjet narxida chiqarilmagan bir qator nomlarni nashr etdi. Bunga koʻplab asl yangi nomlar, shuningdek, boshqa nashriyotlardan sotib olingan toʻliq narxdagi eski nomlar kiritildi. MicroProse kompaniyasi Telecomsoft kompaniyasini sotib olgandan soʻng, amerikalik noshir ''Silverbird'' yorligʻini [[Buyuk Britaniya]] nashriyotlaridan biri ''Tudor Enterprises'' shirkatiga sotdi. Ular dasturiy taʼminotni nashr etish operatsiyalarini yopishdan oldin eski ''Silverbird'' sarlavhalari va oz sonli asl sarlavhalar toʻplamini nashr etdilar. === Rainbird === Rainbird yorligʻi 1985-yil noyabrda<ref name="pcw141185">{{Jurnal manbasi|title=BT forms Rainbird to attack US|publisher=Sunshine Publications|date=14 November 1985|url=https://spectrumcomputing.co.uk/page.php?issue_id=2883&page=4}}</ref> Tony Rainbird tomonidan tashkil etilgan. Yuridik sabablarga koʻra, garchi u Tony Rainbirdning barcha oʻyinlarini ajoyib koʻk qadoqda chiqarish haqidagi asl gʻoyasini saqlab qolgan boʻlsa ham yorliqning asl nomi Bluebird oʻzgartirilishi kerak edi. Asosan Atari ST va Amiga tomonidan taqdim etilgan 16 bitli uy kompyuterlari bozori 1986-yilda paydo boʻla boshladi. Rainbird yorligʻi undan foydalanish uchun ideal imkoniyat edi. Rainbird 8 bitli davrda hukmronlik qilgan soddalashtirilgan oʻyinlarga eʼtibor qaratish oʻrniga, toʻliq narx bozoriga zamonaviy simulyatorlar, sarguzasht oʻyinlari va yordamchi dasturlarni taqdim etishni maqsad qilgan.<ref>{{Veb manbasi|url=http://birdsanctuary.co.uk/history-rainbird-software/|arxivurl=https://web.archive.org/web/20151110060543/http://birdsanctuary.co.uk/history-rainbird-software/|arxivsana=10 November 2015|sarlavha=The History of Rainbird Software - The Bird Sanctuary}}</ref> Rainbird oʻzining keyingi qator oʻyinlarini ishlab chiqaradigan bir qator ishlab chiquvchilar bilan hamkorlikni yoʻlga qoʻydi. Magnetic Scrolls va Argonaut Software yorliqli nashriyot shartnomasidan foyda koʻrgan birinchi ishlab chiquvchilardan biri edi. ''Stargliderni'' ZX Spectrumga aylantirdi va ''Carrier Command''ni ishlab chiqdi. Kompaniya oʻzining ''Middle-earth'' trilogiyasidan boshlab, ''Level 9 Computing'' tomonidan sarguzasht oʻyinlarining takomillashtirilgan versiyalarini qayta nashr etdi: ''Colossal Adventure'' (oʻzi Will Crowther va Don Woods tomonidan yaratilgan ''Sarguzashtlarning'' takomillashtirilgan konvertatsiyasi), ''Adventure Quest'' va ''Dungeon Adventure'', bu soʻnggi ikkitasida Demon mavjud. Rainbird ushbu ketma-ketlikni ''Zulmatning marvaridlari'' <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.crashonline.org.uk/36/jewels.htm|sarlavha=CRASH 36 - Jewels of Darkness}}</ref> sifatida nashr etdi va ''Middle-earth'' haqidagi havolalar oʻchirildi. Rainbird shuningdek, 9-darajali „''Silicon Dreams“'' trilogiyasini nashr etdi: ''Snowballdan'' keyin „''Return to Eden''“ va ''"The Worm in Paradise" filmlari paydo boʻldi'' . MicroProse Telecomsoftni sotib olgandan keyin bir necha yil davomida Rainbird yorligʻini ishlatishda davom etdi. === Sotib olishlar === ==== Dasturiy taʼminot ==== Telecomsoftning eng dastlabki xaridlaridan biri Beyond Software edi. Dastlab EMAP nashriyot guruhi tomonidan 1983-yilda tashkil etilgan Beyond ZX Spectrum, Commodore 64 va Amstrad CPCda koʻplab nomlarni nashr etdi, ammo 1984-yilda Mike Singletonning ''Lords of'' ''Midnight'' nashrigacha juda kam muvaffaqiyatga erishdi. [[J. R. R. Tolkien|Tolkien]]-esque strategiya oʻyini va Beyondga amerikalik ishlab chiquvchilar First Star bilan tarqatish shartnomasini, shuningdek Denton Designs ishlab chiqaruvchisi bilan nashriyot shartnomasini tuzishga imkon berdi. 1985-yil oxirida Telecomsoft tomonidan olti raqamga sotib olingandan soʻng, Beyond oʻziga xos yorliq sifatida ishlashda davom etdi, asosan bir muncha vaqt ishlab chiqilayotgan oʻyinlarni chiqardi. Telecomsoft ushbu nashrlardan tashqari Beyond yorligʻi bilan juda kam ish qildi. ''Star Trek: The Rebel Universe'' kabi bir qator boshqa nomlar Firebird yorligʻi orqali chiqarildi. == Manbalar == {{Manbalar |2}} == Havolalar == [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:BT group]] {{Navbox | name = BT Group | title = [[BT Group|<span style="color:white;">BT Group</span>]] | state = {{{state<includeonly>|autocollapse</includeonly>}}} | bodyclass = hlist | basestyle = background: #553A99; color: white | image = [[File:BT logo 2019.svg|70px|BT logo, introduced 2019]] | group1 = Boʻlimlar<br />va<br />shoʻba korxonalar | list1 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Consumer]] * [[BT Business and Public Sector]] * [[BT Global Services]] * [[BT Wholesale and Ventures]] * [[BT Research]] * [[Openreach]] * [[EE Limited|EE]] * [[Plusnet]] * [[BT Ireland]] * [[BT Italia]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Global Marine Systems|BT Marine]] * [[dabs.com]] * [[Hibu]] ** <small>Yell Group (sobiq nom)</small> * [[Plusnet | Madasafish]] ** <small>[[Plusnet]]ga aylangan</small> * [[Manx Telecom]] * [[O2 (Buyuk Britaniya)]] * [[O2 (Ireland)]] * [[Telefónica Germany|O2 (Germany)]] * [[Ribbit (telecommunications company)|Ribbit]] * [[Concert Communications Services]] * [[Telecomsoft]] * [[Tymnet]] * [[International Network Services Inc.|International Network Services]] * [[Dialcom]] * [[Telfort]] * [[LineOne]] * [[Swindon Cable]] * [[6GMOBILE]] * [[Open....]] }} | group2 = Mahsulotlar<br />va<br />xizmatlar | list2 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Broadband]] * [[BT Superfast Fibre]] * [[BT Mobile]] * [[BT TV]] * [[BT Sport]] * [[BT Wi-fi]] * [[BT Smart Hub]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[BT Fusion]] * [[BT Highway]] * BT Inspiration * [[BT Versatility]] * [[BT Voyager]] * [[BT MyDonate]] * [[BT MyPlace]] * [[Telecom Gold]] * [[Micronet 800]] * [[Merlin M4000]] }} | group3 = Binolar<br />va<br />obyektlar | list3 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[Adastral Park]] * [[Baynard_House, London|Baynard House]] * [[BT Centre]] * [[BT Tower|BT Tower (London)]] * [[BT Tower (Birmingham)]] * [[BT Tower (Swansea)]] * [[BT Riverside Tower]] * [[Stadium House, Cardiff|Stadium House]] * [[Charwelton BT Tower]] * [[Faraday Building]] * [[Goonhilly Satellite Earth Station|Goonhilly Cornwall]] * [[Guardian telephone exchange|Guardian Exchange Manchester]] * [[Madley Communications Centre]] * [[National Network Management Centre]] * [[Peterborough transmitting station]] * [[Zouches Farm transmitting station]] * [[Heaton Park BT Tower]] * [[Purdown BT Tower]] * [[Pye Green BT Tower]] * [[Stokenchurch BT Tower]] * [[Sutton Common BT Tower]] * [[Tinshill BT Tower]] * [[Tolsford Hill BT Tower]] * [[Wotton-under-Edge BT Tower]] * [[Red telephone box]] * [[KX telephone boxes]] * [[LinkUK]] * [[TAT-14]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Anchor telephone exchange]] * [[Bletchley Park#Site 2|Bletchley Park]] * [[CS Sovereign|CS ''Sovereign'']] * [[De Vere Horwood Estate#College|Horwood House]] * [[Kingsway telephone exchange]] * [[Leafield Technical Centre]] * [[Mondial House]] * [[Stag Lane Aerodrome]] * [[Graham Hills Building|Marland House]] * [[Telephone House]] * [[Post Office Research Station]] * [[Sheffield Telephone House]] * [[Portishead Radio]] * [[Criggion Radio Station]] * [[Rugby Radio Station]] * [[British Telecom microwave network|Microwave network]] * [[TAT-1]] * [[TAT-8]] * [[TAT-9]] * [[CANTAT-2]] * [[SAT-2]] * [[UK-Belgium 5]] }} | group4 = Dasturlar<br />va<br />standartlar | list4 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left;background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT 21CN]] * [[BT site engineering code]] * [[Speaking clock#United Kingdom|BT Speaking Clock]] * [[British telephone socket]] * [[Cable jetting]] * [[Customer Service System]] * [[Advanced Mobile Location]] * [[Digital Access Carrier System]] * [[Digital Access Signalling System 2]] * [[System X (telephony)|System X]] * [[System Y]] * [[ADSL Max]] * [[Redcare]] * [[1-5-7-1]] * [[YouView]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[Digital Access Signalling System 1]] * [[Digital Private Network Signalling System]] * [[Fixed-Mobile Convergence Alliance]] * [[Go!Messenger]] * [[International Packet Switched Service]] * [[NHSnet]] * [[N3 (NHS)]] * [[Packet Switch Stream]] * [[Prestel]] * [[TXE]] * [[TXK]] }} | group5 = Tarixi | list5 = * [[BT Group#History|BT Group]] * [[Post Office Telecommunications]] * [[General Post Office]] * [[Electric Telegraph Company]] | group6 = Boshqalar | list6 = * [[BT Archives]] * [[BT Museum]] * [[BT Digital Music Awards]] * [[BT Sport Action Woman Awards]] * [[Buzby]] * [[Connected Earth]] * [[:Category:British Telecom people|People]] * [[Young Scientist and Technology Exhibition]] * [[British Telecommunications plc v. Prodigy]] }} mryq8i4bzwtb98t09vfcuiorc88ka2o Munozara:Telecomsoft 1 784108 2816516 2022-08-28T21:27:20Z FaridShavkatullayev 72137 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Gon Kong milliy futbol terma jamoasi 0 784109 2816519 2022-08-28T21:39:44Z Ahror Akramovich 75193 „{{Milliy futbol jamoasi | Name = '''Gon Kong milliy futbol terma jamoasi''' | Nickname = *{{nowrap|{{lang|it|'' The Strength (勁揪)''}} (Kuch)}} | Badge = Flag of Hong Kong.svg | Badge_size = 180px | Association = {{nowrap|{{lang|it|''[[Gon Kong Futbol Assotsiatsiya]]''}} (HKFA)}} | Sub-confederation = [[Sharqiy Osiyo Futbol Federatsiyasi|EAFF]] (Sharqiy Osiyo) | Confederation = [[Osiyo Futbol Konfederatsiyasi|AFC]] (OSIYO) |...“ yozuvi orqali yangi sahifa yaratildi wikitext text/x-wiki {{Milliy futbol jamoasi | Name = '''Gon Kong milliy futbol terma jamoasi''' | Nickname = *{{nowrap|{{lang|it|'' The Strength (勁揪)''}} (Kuch)}} | Badge = Flag of Hong Kong.svg | Badge_size = 180px | Association = {{nowrap|{{lang|it|''[[Gon Kong Futbol Assotsiatsiya]]''}} (HKFA)}} | Sub-confederation = [[Sharqiy Osiyo Futbol Federatsiyasi|EAFF]] (Sharqiy Osiyo) | Confederation = [[Osiyo Futbol Konfederatsiyasi|AFC]] (OSIYO) | Coach = {{bayroq|NOR}} [[Jørn Andersen]] | Captain = [[Huang Yang]] | Most caps = [[Yapp Hung Fai]] (81) | Top scorer = [[Chan Siu Ki]] (40) | Home Stadium = [[Hong Kong stadioni]] | Rapists = | FIFA code = HKG | FIFA Rank = 147 ↓ 2 {{Nowrap|Avgust 2022}} | FIFA max = 90 | FIFA max date = {{Nowrap|Fevral 1996,}} | FIFA min = 172 | FIFA min date = {{Nowrap|Noyabr 2012}} | Elo Rank = 171 | Elo max = 58 | Elo max date = {{Nowrap|Fevral 1948}} | Elo min = 169 | Elo min date = {{Nowrap|Avgust 2018}} <!---Home Shirt---> | pattern_la1 = _hongkong20h | pattern_b1 = _hongkong20h | pattern_ra1 = _hongkong20h | pattern_sh1 = _hongkong20h | pattern_so1 = _hongkong20h | leftarm1 = d50000 | body1 = d50000 | rightarm1 = d50000 | shorts1 = d50000 | socks1 = d50000 <!---Away Shirt---> | pattern_la2 = _hongkong20a | pattern_b2 = _hongkong20a | pattern_ra2 = _hongkong20a | pattern_sh2 = _hongkong20a | pattern_so2 = _hongkong20a | leftarm2 = FFFFFF | body2 = FFFFFF | rightarm2 = FFFFFF | shorts2 = FFFFFF | socks2 = FFFFFF <!---End of any Shirt---> | First game = {{fb|HKG|1910}} 3-2 {{fb|Janubiy Vyetnam}}<br />(Mong Kok, [[Hong Kong]]; 20 Aprel1947)<ref>{{cite web|url=http://www.eloratings.net/Hong_Kong|title=Hong Kong matches, ratings and points exchanged|publisher=World Football Elo Ratings: Hong Kong|access-date=24 November 2016}}</ref> | Largest win = {{fb|HKG}} 15-0 {{fb|GUM}} <br /> ([[Taypey]], [[Tayvan]]; 7 Mart 2005) | Largest loss = {{fb|HKG}} 0-7 {{fb|SWE}}<br />(So Kon Po, Hong Kong; 30 Noyabr 1962)<br />{{fb|CHN}} 7-0 {{fb|HKG}} <br /> ([[Guanchjou]], Xitoy; 14 Iyun 1980) <br />{{fb|CHN}} 7-0 {{fb-rt|HKG}} <br /> ([[Guanchjou]], Xitoy; 17 Noyabr 2004) <br /> {{fb|HKG}} 0-7 {{fb|PAR}} <br /> (So Kon Po, Hong Kong; 17 Noyabr 2010)<br />{{fb|HKG}} 0-7 {{fb|ARG}}<br />(So Kon Po, Hong Kong; 14 Oktyabr 2014) | World cup apps = 0 | World cup first = | World cup best = | Regional name = [[Futbol boʻyicha Osiyo kubogi|Osiyo Kubogi]] | Regional cup apps = 4 | Regional cup first = [[Futbol boʻyicha 1956-yilgi Osiyo kubogi|1956]] | Regional cup best = Uchinchi oʻrin ([[Futbol boʻyicha 1956-yilgi Osiyo kubogi|1956]]) | 2ndRegional name = [[EAFF E-1 Futbol chempionati|EAFF chempionati]] | 2ndRegional cup apps = 4 | 2ndRegional cup first = [[2003 yil Sharqiy Osiyo futbol chempionati|2003]] | 2ndRegional cup best = To‘rtinchi o‘rin ([[2003 yil Sharqiy Osiyo futbol chempionati|2003]], [[2010 yil Sharqiy Osiyo futbol chempionati|2010]], [[2019 EAFF E-1 Futbol chempionati|2019]], [[2022 EAFF E-1 Futbol chempionati |2022]]) }} '''Gonkong milliy futbol jamoasi''' (xitoycha: 香港足球代表隊; Kantoncha Yale: Hēunggóng jūkkàuh doihbíu deuih) Gonkongni xalqaro [[futbol]]da himoya qiladi va Gonkong futbol assotsiatsiyasi, Gonkongdagi futbol boʻyicha boshqaruv organi tomonidan nazorat qilinadi. Gonkong [[Osiyo]]da birinchi boʻlib 1956-yilda Osiyo Kubogini oʻtkazgan va uchinchi oʻrinni qoʻlga kiritgan va 1964-yilda ham yarim finalchi boʻlgan. Gonkong 2023-yilgacha boshqa OFK turniriga yoʻllanma olmagan. Gonkong hech qachon [[FIFA Jahon chempionat]]iga yoʻllanma olmagan va uning eng katta nishonlangan gʻalabasi 1986-yilgi [[FIFA Jahon chempionati]] saralashi (OFK) boʻlib, unda Gonkong [[Xitoy]]ga qarshi 2:1 hisobida gʻalaba qozondi, natijada Gonkong saralashning ikkinchi bosqichiga yoʻl oldi. Gonkong 1995, 1998, 2003, 2010, 2019 va 2022 yillarda EAFF E-1 futbol chempionatiga olti marta yo‘llanma olgan. == Tarix == === Shakllanish === 1954 yilda Gonkong [[FIFA]]ga aʼzo boʻlishidan oldin, 1937-yilda Gonkong-Makao Interport turnirida oʻynay boshladi,<ref>{{cite web|url=http://www.hkfa.com/news_details/5947|script-title=zh:漫談港澳埠際賽|title= maan6 taam4 gong2 ou3 fau6 zai3 coi3 |language=zh-hk|publisher=HKFA|date=15 June 2008|access-date=15 June 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20160307153745/http://www.hkfa.com/news_details/5947|archive-date=7 March 2016}}</ref> bu Gonkong tomonidan birgalikda oʻtkaziladigan eng qadimgi musobaqalardan biri boʻlgan va doimiy ravishda oʻynagan. Ilgari 1908-yilda Shanxay-Gonkong Interporti kabi boshqa interport turnirlari ham boʻlgan.<ref>{{cite web|url=http://www.hkfa.com/news_details/8083|script-title=zh:滬港盃回顧 (一)|title=wu6 gong2 bui1 wui4 gu3 (jat1) |date=8 November 2010|access-date=11 May 2018|publisher=HKFA|language=zh-hk}}</ref> Oʻsha paytda jamoa Shanxay-Gonkong Interportining 1935 va 1937 yillardagi bosqichida boʻlgani kabi, etnik xitoylar hamda gʻarbiy muhojirlardan tashkil topgan edi.<ref>{{cite news|title=gong2 wu6 fau6 zai3 zuk1 kau4 coi3|script-title=zh:港滬埠際足球賽|date=28 January 1935|work=The Kung Sheung Evening News|location=Hong Kong|via=Hong Kong Public Libraries MMIS|language=zh-hk}}</ref><ref>{{cite news|title=Colony soccer team favoured, but Shanghai are dangerous. Fung King Cheong must succeed, will Wilson find form?|date=10 February 1937|work=[[The China Mail]]|location=Hong Kong|via=Hong Kong Public Libraries MMIS}}</ref> Saygonga qarshi yana bir Interport turniri boʻlib oʻtdi. Yuqorida tilga olingan Makao, Shanxay va Saygon oʻsha paytda [[FIFA]] aʼzosi ham, suveren davlat ham emas edi, Gonkong va Makao FIFAga faqat 1954 va 1978-yillarda aʼzo boʻlgan. 1936 va 1948 yilgi Yozgi Olimpiya oʻyinlarida qatnashgan Xitoy milliy futbol jamoasi asosan Gonkonglik etnik xitoylik futbolchilardan, eng mashhuri Li Vay Tongdan iborat edi.<ref>{{cite news|url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/nysp19480412-1.2.33|script-title=zh:我國參加世運足球隊遴選前後內幕六月上旬經星將作戰兩場|date=12 April 1948|access-date=9 September 2017|work=Nanyang Siang Pau|location=Singapore|via=Singapore National Library|title=NewspaperSG - Terms and Conditions }}</ref><ref>{{cite news|url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/nysp19480518-1.2.22.1|script-title=zh:世運足球隊一行十九人昨日下午殺抵本土容領隊發表出國戰况及出席世運日期並謂馮景祥張金海日內動程來星集隊|date=18 May 1948|access-date=9 September 2017|work=Nanyang Siang Pau|location=Singapore|via=Singapore National Library|title=NewspaperSG - Terms and Conditions }}</ref> === FIFA aʼzosi (1954 yildan hozirgi kungacha) === Gonkong FA 1954-yildan beri [[FIFA]] va [[Osiyo Futbol Konfederatsiyasi]]ga aʼzo boʻldi. Oʻshandan beri Gonkong FIFA tomonidan tan olingan birinchi xalqaro oʻyinini boshqa davlatlarga qarshi oʻtkazdi. HKFA, shuningdek, 1957-yilgi Merdeka turniri uchun skretch jamoasini yubordi, ular yaqinligi sababli Sharqdan kelgan oʻyinchilardan va boshqa klublarning bir nechta oʻyinchilaridan iborat edi. Klub Janubiy Osiyoda mavsumoldi safarini oʻtkazayotgan edi, shuning uchun HKFA klubni Gonkong vakili boʻlishga taklif qildi. Biroq, baʼzi oʻyinchilar Gonkongda oʻynashga haqli emas edi, chunki ular ROC (Tayvan) xalqaro oʻyinchilari edi.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=ATWrCgAAQBAJ|script-title=zh:足球王國：戰後初期的香港足球|last=Lee|first=John C.W.|language=zh-hk|publisher=[[Joint Publishing]]|location=Hong Kong|date=2015|access-date=18 December 2017|isbn=9789620437823|page=72|via=Google Books preview|url-access=limited}}</ref> === 2009 yilgi Sharqiy Osiyo oʻyinlarida va undan keyingi oʻyinlarda muvaffaqiyat === 2009-yil Gonkong futbol standartlarini pasaytirishda burilish nuqtasi boʻldi. 12-dekabr kuni Gonkong [[Yaponiya]]ni magʻlub etdi va birinchi Sharqiy Osiyo oʻyinlarining futbol oltin medalini qoʻlga kiritdi, birinchi yirik musobaqada Gonkong gʻalaba qozondi. Bu natija Gonkong futbol jamoasining yirik musobaqalarda qatnashishi mumkinligiga ishonchni oshirdi. Gonkong futbol jamoasi, shuningdek, 2010-yilgi Long Teng kubogi va 2011 yilgi Long Teng kubogini ham qoʻlga kiritdi. == Jamoa imiji == === Toʻplam === Milliy terma jamoaning uy libosida doim qizil futbolka, qizil shorti, qizil yoki oq paypoq boʻlgan. Mehmon ranglar — oq koʻylaklar, oq shortilar va qizil yoki oq paypoqlar. === Homiylar === {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !Homiy !Davr !Manba. |- |{{flagdeco|Germany}} [[Puma]] |1970s一1990s | |- |{{flagdeco|Italy}} [[Diadora]] |2000-2005 |- |{{flagdeco|Germany}} [[Adidas]] |2005-2011 | |- |{{flagdeco|USA}} [[Nike]] |2011-hozir | |} [[File:Yapp hung fai eastern.jpg|alt=|thumb|250px|Yapp Hung Fai Gonkong terma jamoasi safida 81 ta o‘yinda eng ko‘p maydonga tushgan futbolchi hisoblanadi.]] [[File:EAG2009 football final HKGvsJPN07.JPG|alt=|thumb|250px|Chan Siu Ki 40 ta gol bilan Gonkong tarixidagi eng yaxshi to'purar hisoblanadi.]] == Murabbiylar shtabi == {| class="wikitable" style="text-align:center;" |- !Lavozim !Ism-sharif |- |align="left"|Bosh murabbiy |align="left"|{{flagicon|NOR}} [[Jorn Andersen]] |- |align="left"|Texnik direktor |align="left"|{{flagicon|ESP}} Carlos Antón |- |align="left"|Ijrochi menejer |align="left"|{{flagicon|HKG}} [[Liu Chun Fai]] |- | rowspan="2" style="text-align:left;"|Yordamchi murabbiy |align="left"|{{flagicon|AUT}} Wolfgang Luisser |- |align="left"|{{flagicon|HKG}} [[Cheung Kin Fung]] |- |align="left"|Darvozabonlar murabbiyi |align="left"|{{flagicon|HKG}} [[Fan Chun Yip]] |- |align="left"|Jismoniy murabbiy |align="left"|{{flagicon|ENG}} Mathew Pears |- |align="left"|Nazorat boʻyicha mutaxassis |align="left"|{{flagicon|HKG}} Stephen Lee |- | rowspan="2" style="text-align:left;"|Fizioterapevt |align="left"|{{flagicon|HKG}} Lo Ho Cheong |- |align="left"|{{flagicon|HKG}} Yau Kai Ching |} == Futbolchilar == === Hozirgi tarkib === {{nat fs g start|background=#DB000D|color=#FFFFFF}} {{nat fs g player|no=1|pos=GK|name=[[Ng Wai Him]]|age={{Birth date and age|2002|6|30|df=y}}|caps=0|goals=0|club=[[Southern District FC|Southern]]|clubnat=HKG}} {{nat fs g player|no=18|pos=GK|name=[[Paulo César (footballer, born 1986)|Paulo Cesar]]|age={{Birth date and age|1986|3|27|df=y}}|caps=2|goals=0|club=[[Kitchee SC|Kitchee]]|clubnat=HKG}} {{nat fs g player|no=19|pos=GK|name=[[Chan Ka Ho]]|age={{Birth date and age|1996|1|27|df=y}}|caps=2|goals=0|club=[[Lee Man FC|Lee Man]]|clubnat=HKG}} {{nat fs break|background=#DB000D}} {{nat fs g player|no=2|pos=DF|name=[[Leung Nok Hang]]|age={{Birth date and age|1994|11|14|df=y}}|caps=5|goals=0|club=[[Zhejiang Professional F.C.|Zhejiang Pro]]|clubnat=CHN}} {{nat fs g player|no=3|pos=DF|name=[[Tsui Wang Kit]]|age={{Birth date and age|1997|1|5|df=y}}|caps=16|goals=0|club=[[Lee Man FC|Lee Man]]|clubnat=HKG}} {{nat fs g player|no=4|pos=DF|name=[[Tomas Maronesi]]|age={{Birth date and age|1985|4|7|df=y}}|caps=2|goals=0|club=[[Kitchee SC|Kitchee]]|clubnat=HKG}} {{nat fs g player|no=5|pos=DF|name=[[Sean Tse]]|age={{Birth date and age|1992|5|3|df=y}}|caps=6|goals=0|club=Free Agent|clubnat=}} {{nat fs g player|no=7|pos=DF|name=[[Law Tsz Chun]]|age={{Birth date and age|1997|3|2|df=y}}|caps=15|goals=0|club=[[Kitchee SC|Kitchee]]|clubnat=HKG}} {{nat fs g player|no=12|pos=DF|name=[[Leung Kwun Chung]]|age={{Birth date and age|1992|4|1|df=y}}|caps=7|goals=0|club=[[Eastern Sports Club|Eastern]]|clubnat=HKG}} {{nat fs g player|no=13|pos=DF|name=[[Lau Hok Ming]]|age={{Birth date and age|1995|10|19|df=y}}|caps=2|goals=0|club=[[Southern District FC|Southern]]|clubnat=HKG}} {{nat fs g player|no=15|pos=DF|name=[[Fung Hing Wa]]|age={{Birth date and age|1992|12|12|df=y}}|caps=7|goals=0|club=[[Lee Man FC|Lee Man]]|clubnat=HKG}} {{nat fs g player|no=22|pos=DF|name=[[Vas Nuñez]]|age={{Birth date and age|1995|11|22|df=y}}|caps=3|goals=0|club=[[Dalian Professional F.C.|Dalian Pro]]|clubnat=CHN}} {{nat fs g player|no=26|pos=DF|name=[[Tsang Yi Hang]]|age={{Birth date and age|2003|10|27|df=y}}|caps=0|goals=0|club=[[Kitchee SC|Kitchee]]|clubnat=HKG}} {{nat fs break|background=#DB000D}} {{nat fs g player|no=6|pos=MF|name=[[Tan Chun Lok]]|age={{Birth date and age|1996|1|15|df=y}}|caps=33|goals=2|club=[[Guangzhou City F.C.|Guangzhou City]]|clubnat=CHN}} {{nat fs g player|no=8|pos=MF|name=[[Wu Chun Ming]]|age={{Birth date and age|1997|11|21|df=y}}|caps=6|goals=0|club=[[Eastern Sports Club|Eastern]]|clubnat=HKG}} {{nat fs g player|no=10|pos=MF|name=[[Wong Wai]]|age={{Birth date and age|1992|9|17|df=y}}|caps=35|goals=2|club=[[Lee Man FC|Lee Man]]|clubnat=HKG}} {{nat fs g player|no=11|pos=MF|name=[[Cheng Chin Lung]]|age={{Birth date and age|1998|1|7|df=y}}|caps=4|goals=0|club=[[Kitchee SC|Kitchee]]|clubnat=HKG}} {{nat fs g player|no=20|pos=MF|name=[[Yiu Ho Ming]]|age={{Birth date and age|1995|5|1|df=y}}|caps=0|goals=0|club=[[Hong Kong Rangers FC|Rangers]]|clubnat=HKG}} {{nat fs g player|no=21|pos=MF|name=[[Yue Tze Nam]]|age={{Birth date and age|1998|5|12|df=y}}|caps=8|goals=0|club=[[Meizhou Hakka F.C.|Meizhou Hakka]]|clubnat=CHN}} {{nat fs g player|no=24|pos=MF|name=[[Ju Yingzhi]]|age={{Birth date and age|1987|7|24|df=y}}|caps=37|goals=4|club=[[Southern District FC|Southern]]|clubnat=HKG}} {{nat fs g player|no=25|pos=MF|name=[[Sohgo Ichikawa]]|age={{Birth date and age|2004|7|30|df=y}}|caps=1|goals=0|club=[[Kitchee SC|Kitchee]]|clubnat=HKG}} {{nat fs break|background=#DB000D}} {{nat fs g player|no=9|pos=FW|name=[[Matt Orr]]|age={{Birth date and age|1997|1|1|df=y}}|caps=10|goals=3|club=[[Guangxi Pingguo Haliao F.C.|Guangxi Pingguo Haliao]]|clubnat=CHN}} {{nat fs g player|no=14|pos=FW|name=[[Yu Joy Yin]]|age={{birth date and age|2001|10|8|df=y}}|caps=2|goals=0|club=[[Hong Kong Rangers FC|Rangers]]|clubnat=HKG}} {{nat fs g player|no=16|pos=FW|name=[[Cheng Siu Kwan]]|age={{Birth date and age|1997|1|13|df=y}}|caps=9|goals=0|club=[[Lee Man FC|Lee Man]]|clubnat=HKG}} {{nat fs g player|no=17|pos=FW|name=[[Jahangir Khan (footballer, born 2000)|Jahangir Khan]]|age={{Birth date and age|2000|10|3|df=y}}|caps=7|goals=0|club=[[Southern District FC|Southern]]|clubnat=HKG}} {{nat fs g player|no=23|pos=FW|name=[[Sun Ming Him]]|age={{Birth date and age|2000|6|19|df=y}}|caps=13|goals=1|club=[[Eastern Sports Club|Eastern]]|clubnat=HKG}} {{nat fs end|background=#DB000D}} == Havolalar == * [http://www.hkfa.com/article/representative_team_eng/34 Team news] on the HKFA website * [http://www.hkgfootball.com/ Hong Kong Football] — (English version) * [http://www.rsssf.com/tablesh/hk-intres.html RSSSF Archive] * [https://web.archive.org/web/20070609111415/http://www.fifa.com/associations/association=hkg/index.html Results and list of matches on FIFA.com] * [http://eiddaa.net/ Information about Asia Soccer matches] {{AFC jamoalari}} [[Turkum:Hong Kong]] [[Turkum:Milliy futbol terma jamoalari]] [[Turkum:Osiyo milliy futbol terma jamoalari]] 6i3ybe450extrninl0mdw8rjk2j7xsw Munozara:Gon Kong milliy futbol terma jamoasi 1 784110 2816520 2022-08-28T21:40:27Z Ahror Akramovich 75193 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Munozara:Oy daraxti 1 784111 2816535 2022-08-28T22:24:43Z Abdug'ani Karimov 75024 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Foydalanuvchi:Nazarov Abdulaziz 2 784112 2816538 2022-08-28T22:50:38Z Nazarov Abdulaziz 78125 „Nazarov Abdulaziz Abdujabbor Òğli“ yozuvi orqali yangi sahifa yaratildi wikitext text/x-wiki Nazarov Abdulaziz Abdujabbor Òğli kq6qqrgj6lwe9ebib9ocekz4ix4vhte Foydalanuvchi munozarasi:Nazarov Abdulaziz 3 784113 2816539 2022-08-28T22:51:53Z Optima D 72251 Welcome to Wikipedia! wikitext text/x-wiki <div width="100%" style="border:1px solid #D0F0C0;background:#F5FFFA;border:1px solid #87CEEB; -moz-border-radius:10px; border-radius:10px; margin:0 0 6px 0; padding: 5px 15px;"> <div class="center">'''Xush kelibsiz!'''</div> Salom, '''{{BASEPAGENAME}}'''! Vikipediyaga [[Vikipediya:Xush kelibsiz|xush kelibsiz]]! Qoʻshajak hissangiz uchun oldindan rahmat. Umid qilamizki, sizga [[Vikipediya:Vikipediyachi|Vikipediyachi]] boʻlish manzur boʻlgay! Sizga yordam tariqasida mana bu maqolalar bilan tanishib chiqishni taklif qilamiz: *[[Vikipediya:Besh ustun|Vikipediyaning besh ustuni]] *[[Vikipediya:Dars|Qisqa dars]] *[[Yordam:Maqola qanday yoziladi?|Maqola qanday yoziladi?]] *[[VP:YORDAM|Yordam sahifasi]] *[[Vikipediya:Qumloq|Sinov tahrirlari uchun sahifa]] Iltimos, munozara sahifalarida oʻz fikringizni bildirganingizdan soʻng [[Vikipediya:Imzo|imzo]] chekishni unutmang (bu toʻrtta tilda belgisini yozish bilan amalga oshiriladi: <nowiki>~~~~</nowiki>; bu belgilar avtomatik ravishda sizning ismingiz va sanaga aylantiriladi). Agarda yordamga muhtoj boʻlsangiz, [[Vikipediya:Forum]] sahifasiga tashrif buyuring yoki mendan munozara sahifamda sizni qiziqtirgan savolni soʻrang. [[Q:Bosh Sahifa|Vikiiqtibos]], [[Wikt:Bosh Sahifa|Vikilugʻat]], [[d:Wikidata:Main Page|Vikimaʼlumotlar]], [[Commons:Main Page|Vikiombor]] kabi Vikipediyaga qardosh boshqa loyihalar ham bor. Ularni boyitishga ham hissa qoʻshishingiz mumkin. Yana bir bor '''xush kelibsiz!'''&nbsp;{{#if:Optima D| Optima D }} <div class="center">'''Do not speak Uzbek? [[Vikipediya:For non-Uzbek speakers|Click here.]]'''</div> </div>[[Turkum:Vikipediyachilar:Munozaralar]] [[Foydalanuvchi:Optima D|MaxiMillian]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Optima D|munozara]]) 22:51, 28-Avgust 2022 (UTC) 88zcy50x25utfubtps3tx3726a6tfaq Alessio Cerci 0 784114 2816558 2022-08-29T01:58:28Z Akobirolmasov diplomat 74881 „[[:en:Special:Redirect/revision/1106086973|Alessio Cerci]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Alessio Cerci|tasvir=AlessioCerci FInotti.jpg|izoh=Cerci Torino safida 2013-yil|toʻliqism=Alessio Cerci<ref>{{cite web |url=https://tournament.fifadata.com/documents/FWC/2014/pdf/FWC_2014_SQUADLISTS.PDF |title=2014 FIFA World Cup Brazil: List of Players: Italy |publisher=FIFA |page=21 |date=14 July 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190904095016/https://tournament.fifadata.com/documents/FWC/2014/pdf/FWC_2014_SQUADLISTS.PDF |archive-date=4 September 2019}}</ref>|tavallud_sana={{birth date and age|1987|7|23|df=y}}|tavallud_joyi=[[Velletri]], {{ITA}}|boʻyi=1.80 m<ref>{{cite web|title=Prima Squadra Serie A Tim 2013–2014 Alessio Cerci |url=http://www.torinofc.it/prima-squadra/2013-2014/Centrocampisti/cerci-alessio|work=torinofc.it|publisher=Torino Football Club|access-date=23 March 2013}}</ref>|pozitsiya=[[Midfielder#Winger|Winger]]|joriyklub=|klubraqami=|yoshlikyillari1=2002–2006|yoshlikklublari1=[[A.S. Roma|Roma]]|yillar1=2003–2010|klublar1=[[A.S. Roma|Roma]]|isht1=13|gollar1=0|yillar2=2006–2007|klublar2=→ [[Brescia Calcio|Brescia]]|isht2=21|gollar2=0|yillar3=2007–2008|klublar3=→ [[A.C. Pisa 1909|Pisa]]|isht3=26|gollar3=10|yillar4=2008–2009|klublar4=→ [[Atalanta B.C.|Atalanta]]|isht4=13|gollar4=0|yillar5=2010–2012|klublar5=[[ACF Fiorentina|Fiorentina]]|isht5=47|gollar5=12|yillar6=2012–2014|klublar6=[[Torino F.C.|Torino]]|isht6=71|gollar6=21|yillar7=2014–2017|klublar7=[[Atlético Madrid]]|isht7=7|gollar7=1|yillar8=2015–2016|klublar8=→ [[A.C. Milan|Milan]]|isht8=29|gollar8=1|yillar9=2016|klublar9=→ [[Genoa C.F.C.|Genoa]]|isht9=11|gollar9=4|yillar10=2017–2018|klublar10=[[Hellas Verona F.C.|Verona]]|isht10=24|gollar10=3|milliyyillar1=2003|milliyjamoa1=Italiya U16|milliyisht1=6|milliygollar1=2|milliyyillar2=2003–2004|milliyjamoa2=Italiya U17|milliyisht2=9|milliygollar2=3|milliyyillar3=2004|milliyjamoa3=Italiya U18|milliyisht3=3|milliygollar3=1|milliyyillar4=2004–2006|milliyjamoa4=Italiya U19|milliyisht4=9|milliygollar4=1|milliyyillar5=2005–2006|milliyjamoa5=Italiya U20|milliyisht5=2|milliygollar5=1|club-update=18-aprel 2021-yil|milliyyillar6=2007–2009|milliyjamoa6=Italiya U21|milliyisht6=6|milliygollar6=1|milliyyillar7=2013–2014|milliyjamoa7=Italiya milliy terma jamoasi|milliyisht7=14|milliygollar7=0}} '''Alessio Cerci''' ({{IPA-it|aˈlɛssjo ˈtʃɛrtʃi}};  1987-yil 23-iyulda tugʻilgan) — italiyalik professional [[Futbol|futbolchi]], [[Yarimhimoyachi (futbol)|hujumchi]] sifatida oʻynaydi. Cerci o'zining professional futbolchilik faoliyatini " [[Roma (futbol klubi)|Roma]] "da boshlagan, Breshiya, Piza va Atalantada ijara asosida to'rt marta asosiy jamoada o'ynagan. U 2009-yilda "Roma"ga qaytdi, u yerda vaqti-vaqti bilan Klaudio Raneri qo'l ostida o'ynadi va 2010 yilning avgustida "Fiorentina"ga sotildi. [[Florensiya|Florensiyada]] ikki mavsum o'tkazgandan so'ng, u 2012 yil iyun oyida " Torino "ga o'tdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Torino and Italy given reason to smile by second coming of Alessio Cerci|url=https://www.theguardian.com/football/blog/2013/nov/04/serie-a-alessio-cerci-torino-italy|ish=The Guardian|sana=4 November 2013|kirish sanasi=19 March 2014}}</ref>. 2014-yilning sentabrida u "Atletiko Madrid"ga sotildi, keyin Italiyaga qaytib, [[A.C. Milan|"Milan"]] va "Jenoa" klublarida o'ynadi. Xalqaro miqyosda Cerci Italiyani 16 yoshgacha bo'lgan yoshdan 21 yoshgacha bo'lgan yoshlar darajasida himoya qildi. U 2013-yil mart oyida [[Braziliya milliy futbol terma jamoasi|Braziliya]] terma jamoasiga qarshi [[Oʻrtoqlik uchrashuvi|o‘rtoqlik o‘yinida]] debyut qildi<ref name="italy">{{Veb manbasi|sarlavha=Alessio Cerci and Mattia De Sciglio given debut call-ups for Italy|url=https://www.sbnation.com/soccer/2013/3/18/4119536/italy-vs-brazil-malta-team-news-squad-2014-world-cup-qualifying|ish=sbnation.com|sana=18 March 2013|kirish sanasi=19 March 2014}}</ref> va o‘sha yilgi Konfederatsiyalar kubogi va keyingi yilgi [[FIFA Jahon chempionati 2014|Jahon chempionati]] uchun tarkibga kiritildi va avvalgi musobaqada bronza medalini qo‘lga kiritdi. == Klubdagi faoliyati == === Roma === [[Fayl:Alessio_Cerci_Roma.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7b/Alessio_Cerci_Roma.jpg/200px-Alessio_Cerci_Roma.jpg|left|thumb|309x309px| Cerci "Roma" bilan 2006-yil]] Cerci " [[Roma (futbol klubi)|Roma]] " yoshlar tizimiga qo'shilishdan oldin [[Valmontone|Valmontoneda]] futbol o'ynab o'sgan. Bu vaqtda u o'yin uslubi tufayli "l'Henry di Valmontone" ("Valmontonelik Tyerri Anri ") laqabini oldi<ref name="nickname">{{Veb manbasi|sarlavha=The Henry of Valmontone|url=http://blogistuta.com/2013/11/the-henry-of-valmontone/|ish=blogistuta|kirish sanasi=19 March 2014}}</ref>. 2004-yil 16-mayda u 16 yoshida Fabio Kapello qo‘l ostida [[Serie A|A Seriyadagi]] debyutini 76-daqiqada “ Sampdoriya”ga qarshi o‘tkazdi va 0:0 hisobida yakunlandi<ref name="blogs.thescore.com">{{Veb manbasi|sarlavha=Bandini: Hot-and-cold Alessio Cerci gets his shot with Prandelli's Italy|url=http://blogs.thescore.com/counterattack/2013/03/20/bandini-hot-and-cold-alessio-cerci-gets-his-shot-with-prandellis-italy/|ish=thescore|kirish sanasi=18 March 2014|arxivurl=https://archive.today/20140318151233/http://blogs.thescore.com/counterattack/2013/03/20/bandini-hot-and-cold-alessio-cerci-gets-his-shot-with-prandellis-italy/|arxivsana=18 March 2014}}</ref>. Keyingi mavsumda u 19 yoshgacha bo'lgan "Roma"ning asosiy o'yinchisi bo'lib, Campionato Primavera 2004-05 da g'alaba qozondi. Birinchi jamoa bilan u qo'shimcha ikkita o'yin o'tkazdi va so'nggi daqiqalarda " [[Internazionale Milano (futbol klubi)|Internazionale"]] va " Kalyari "ga qarshi o'ynadi. 2005-yilning 21-martida Cerci “Roma” bilan uch yillik professional shartnomasini imzoladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Roma: Cerci firma fino al 2008|url=http://www.tuttomercatoweb.com/serie-a/roma-cerci-firma-fino-al-2008-9370|ish=tuttomercatoweb.com|kirish sanasi=19 March 2014}}</ref>. Biroq, u asosan yoshlar jamoasi bilan o'ynashni davom ettirdi (ikkinchi marta Voytyla kubogida g'alaba qozondi) va 2006-yil 30-aprelda " Kyevo "ga qarshi asosiy jamoa tarkibida bir marta maydonga tushdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=CHIEVO VERONA VS. ROMA 4 – 4|url=https://int.soccerway.com/matches/2006/04/30/italy/serie-a/ac-chievo-verona/as-roma/312502/|ish=soccerway.com|kirish sanasi=19 March 2014}}</ref>. ==== Brescia, Pisa va Atalanta ==== 2006-yilning 18-avgustida Cerci B seriyada “ Brescia ”ga ijaraga berildi. U kadetlar safida debyutini 15-sentyabr kuni " Bari "ga qarshi o'yinda (1:1) o'tkazdi. U "Brecia" safida 21 marta o'ynadi (asosan o'rinbosar sifatida), jamoaga mavsumni oltinchi o'rinda yakunlashiga yordam berdi. Cerchi mavsum oxirida "Roma"ga qaytdi, 2007-yilda " Pisa "ga ijaraga berildi. Pisa o'sha paytda B Seriyaning yangi ko'tarilgan tomoni edi va Gian Pero Ventura boshchiligidagi murabbiy edi, u tezda Cercini Bari va Frozinonega qarshi o'yinda boshlang'ich tarkibga aylantirdi. 2007-yil 9-sentyabrda Chesena mehmoni bo‘lib, 1:2 hisobida g‘alaba qozonib, o‘zining birinchi rasmiy golini kiritdi. 25-sentyabr kuni u Triestinaga qarshi o'yinda yana gol urdi va Treviso, Ascoli va AlbinoLeffega qarshi o'yinni takrorladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Pisa vs Triestina 2–1|url=http://www.goal.com/en-us/match/15353/pisa-vs-triestina/play-by-play#|ish=goal.com|kirish sanasi=19 March 2014}}</ref>. 2007-yil 30-oktabrda u faoliyatidagi ilk dublini 2008-yilning 9-fevralida “Chesena”ga qarshi o‘yinda “ Modena ” bilan 3:3 hisobida durang o‘ynadi. 12-fevral kuni esa u sobiq jamoasi "Brecia"ga qarshi o'yinda tizzasidan jarohat olib, ikki oyga safdan chiqdi. U 12-aprel kuni qaytib keldi, ammo atigi etti kun o'tgach, yomon yiqilishdan keyin maydondan tashqariga cho'zildi. [[MRT|Magnit-rezonans tomografiya]] Serci menisküsünün singanligini va oldingi xoch ligamentida yallig'lanish borligini ta'kidladi. 2008-yilning 26-aprelida u [[Rim|Rimda]] bir necha kun oldin [[Francesco Totti|Franchesko Tottini]] operatsiya qilgan shifokor tomonidan operatsiya qilindi va uni to'rt oyga chetlab o'tdi. Uning birinchi mavsumi 26 o'yinda o'nta gol va 7 golli uzatma bilan muddatidan oldin yakunlandi. "Roma"ga qaytgan Cerci A Seriyada o'ynash uchun poytaxtda qolishga tayyor edi, ammo 2008-yil 25-iyulda " Atalanta "ga 250 000 yevroga ijaraga berildi va o'yinchini 2,75 million yevroga birgalikda egalik qilish huquqiga ega edi. Cerci yana bir bor 11-raqamli futbolkani tanladi va " ''neradzurri" safida'' "Kyevo"ga qarshi debyut qildi. ==== Romaga qaytish ==== Cerci 2009-10 yilgi mavsumda "Roma" safida o'ynashga qaytdi va klub uchun birinchi rasmiy golini 2009-yil 27-avgustda urdi, [[UEFA Yevropa Ligasi]] pley-off bosqichida Koshitsa ustidan 4:0 hisobida g'alaba qozondi (umumiy 7:1). Ligada Serci " Jenoa ", [[Juventus|"Yuventus"]], " Kataniya " va " [[Napoli (futbol klubi)|Napoli]] "ga qarshi dastlabki to'rtta o'yinni o'tkazdi, ammo keyinchalik Klaudio Raneri uni zaxiraga olib, asosan Yevropa Ligasida o'ynadi. 2009-yil 16-dekabrda u guruh bosqichining so‘nggi o‘yini bo‘lgan SSKA Sofiya – “Roma” (0:3) uchrashuvida dubl qayd etdi. U ikkinchi davrada Gretsiyaning " Panatinaikos " klubiga qarshi o'yinda maydonga tushdi va birinchi davrada [[David Pizarro|David Pizarroga]] assistentlik qildi. Cerci mavsumni “Roma” safida Yevropa va A seriyada jami 19 ta o‘yinda maydonga tushib, 3 ta gol urish bilan yakunladi. === Fiorentina === [[Fayl:Alessio_cerci.JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Alessio_cerci.JPG/230px-Alessio_cerci.JPG|right|thumb|322x322px| Cerci 2011-yilda "Fiorentina"da o'ynagan]] 2010-yilning 26-avgustida Fiorentina Cerchini “Roma”dan 4 million yevro evaziga sotib oldi va keyingi uch mavsum uchun to‘lanadi<ref name="Fiorentina">{{Veb manbasi|sarlavha=Fiorentina, ufficiale acquisto Cerci dalla Roma|url=http://www.tuttosport.com/calcio/calciomercato/2010/08/26-81726/Fiorentina%2C+ufficiale+acquisto+Cerci+dalla+Roma|ish=tuttosport.com|kirish sanasi=18 March 2014|til=it|sana=26 August 2010|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140318192242/http://www.tuttosport.com/calcio/calciomercato/2010/08/26-81726/Fiorentina%2C+ufficiale+acquisto+Cerci+dalla+Roma|arxivsana=18 March 2014}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Cerci alla Fiorentina: la Roma incassa 4 milioni di euro|url=http://www.asromalive.com/cerci-fiorentina-4/41840/|ish=asromalive.com|kirish sanasi=18 March 2014|til=it|sana=26 August 2010}}</ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |date=28 February 2011 |title=Half-yearly financial report for the six months ended 31 December 2012 approved |work=AS Roma |url=http://109.75.174.100/~asroma/downloads/corporate_investor/1300100584_280211_apprelfinsemal31dic10_inglese.pdf |url-status=dead |access-date=13 May 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110810133743/http://109.75.174.100/~asroma/downloads/corporate_investor/1300100584_280211_apprelfinsemal31dic10_inglese.pdf |archive-date=10 August 2011}}</ref>. Cerci "Fiorentina" safida 2010-yil 29-avgustda "Napoli"ga qarshi o'yinda debyut qildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=FIORENTINA VS. NAPOLI 1 – 1|url=https://int.soccerway.com/matches/2010/08/29/italy/serie-a/acf-fiorentina/ssc-napoli/989961/|ish=soccerway.com|kirish sanasi=18 March 2014}}</ref> va A Seriyadagi ilk golini 2010-yilning 7-noyabrida "Kyevo"ga qarshi o'yinda (1:0) kiritdi<ref name="fiorentina-debut">{{Veb manbasi|sarlavha=FIORENTINA VS. CHIEVO 1 – 0|url=https://int.soccerway.com/matches/2010/11/07/italy/serie-a/acf-fiorentina/ac-chievo-verona/990050/|ish=soccerway.com|kirish sanasi=18 March 2014}}</ref>. Mavsum oxiriga kelib, Cerci beshta o'yinda oltita gol urdi va ikkita dubl qayd etdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Goleador viola: Cerci leader del girone di ritorno|url=http://www.violanews.com/oldnews/?newsid=78397&idnew=78397|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140318192440/http://www.violanews.com/oldnews/?newsid=78397&idnew=78397|arxivsana=18 March 2014|ish=violanews.com|kirish sanasi=18 March 2014|til=it}}</ref>. U mavsumni 26 o'yinda va ligada 7 ta gol bilan yakunladi, shuningdek, Italiya kubogida Regjinaga qarshi o'yinda bitta gol urdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Fiorentina 3–0 Reggina: Viola Cruise Past 10-Man Visitors To Advance in Coppa Italia|url=http://www.goal.com/en/match/53996/fiorentina-vs-reggina/report|ish=goal.com|kirish sanasi=18 March 2014}}</ref>. Biroq, Cercining "Fiorentina" va uning tarafdorlari bilan munosabatlari qiyin edi<ref name="Cerci finally lives up to hype">{{Veb manbasi|sarlavha=Cerci finally lives up to hype|url=http://uk.eurosport.yahoo.com/blogs/pitchside-europe/cerci-finally-lives-hype-151304315.html|ish=uk.eurosport.yahoo.com|nashriyot=yahoo|kirish sanasi=18 March 2014|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140318191922/http://uk.eurosport.yahoo.com/blogs/pitchside-europe/cerci-finally-lives-hype-151304315.html|arxivsana=18 March 2014}}</ref>. [[Florensiya|Florensiyada]] bo'lgan vaqtida u shaharning tungi hayotiga haddan tashqari berilib ketganlikda ayblangan va Maserati avtomobilini shahar markazi atrofida noqonuniy ravishda to'xtatib qo'ygani bilan mashhur edi<ref name="blogs.thescore.com">{{Veb manbasi|sarlavha=Bandini: Hot-and-cold Alessio Cerci gets his shot with Prandelli's Italy|url=http://blogs.thescore.com/counterattack/2013/03/20/bandini-hot-and-cold-alessio-cerci-gets-his-shot-with-prandellis-italy/|ish=thescore|kirish sanasi=18 March 2014|arxivurl=https://archive.today/20140318151233/http://blogs.thescore.com/counterattack/2013/03/20/bandini-hot-and-cold-alessio-cerci-gets-his-shot-with-prandellis-italy/|arxivsana=18 March 2014}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://archive.today/20140318151233/http://blogs.thescore.com/counterattack/2013/03/20/bandini-hot-and-cold-alessio-cerci-gets-his-shot-with-prandellis-italy/ "Bandini: Hot-and-cold Alessio Cerci gets his shot with Prandelli's Italy"]. ''thescore''. </cite></ref> <ref name="Cerci finally lives up to hype" />. 2011-yilning yozida Cerchi murabbiyi [[Roberto Mancini|Roberto Manchinining]] bevosita iltimosiga ko'ra [[Manchester City|"Manchester Cty"]] ga o'tishning diqqat markazida bo'ldi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Manchester City: Mancini vuole prima del 13 sia Nasri che Cerci|url=http://www.tuttomercatoweb.com/europa/manchester-city-mancini-vuole-prima-del-13-sia-nasri-che-cerci-285295|ish=tuttomercatoweb.com|kirish sanasi=18 March 2014}}</ref>. Kelishuv yaqinlashib qolgandek tuyulganidek, Cerci muxlislar bilan muammosini hal qilib, Florensiyada qolishga qaror qildi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/manchester-city-target-alessio-cerci-3322506|sarlavha=Man City target pledges his future to Fiorentina|ish=[[Daily Mirror]]|sana=22 August 2011}}</ref> 2011-12 yilgi mavsumda Cerci Italiya kubogi doirasidagi birinchi golini " Cittadella "ga (2:1) va liganing birinchi turida " Bolonya "ga (2:0) qarshi ikkita golini urgan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Bologna, brutto esordio la Fiorentina vince 2–0|url=http://bologna.repubblica.it/sport/2011/09/11/news/bologna_brutto_esordio_la_fiorentina_vince_2-0-21521455/|ish=repubblica.it|sana=11 September 2011|kirish sanasi=18 March 2014}}</ref>. U o'zini " Parma ", [[Lazio (futbol klubi)|"Latzio"]] va " Lecce "ga qarshi o'yinlarda takrorladi, ammo tartibsiz o'yinlar va muxlislar bilan qiyin munosabatlar uning Florensiyada doimiyligini shubha ostiga qo'ydi. === Torino === 2012-yilning 23-avgustida Cerci 2,5 millionyevro evaziga birgalikda egalik qilish shartnomasi bo‘yicha Torinoga sotildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Torino sign Cerci on co-ownership deal|url=http://www.foxsportsasia.com/football/serie-a/news/detail/item846371/|ish=foxsportsasia.com|kirish sanasi=16 April 2014|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140416175437/http://www.foxsportsasia.com/football/serie-a/news/detail/item846371/|arxivsana=16 April 2014}}</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20120828215245/http://www.fifa.com/worldfootball/clubfootball/news/newsid=1685764.html FIFA.com]</ref> . [[Turin|Turinda]] u Pizada unga murabbiylik qilgan Jan Pero Ventura bilan yana birlashdi<ref name="ventura">{{Veb manbasi|sarlavha=Tactical Analysis: How has Alessio Cerci risen to prominence with Torino?|url=http://thinkfootball.co.uk/archives/12994|ish=thinkfootball.co.uk|kirish sanasi=16 April 2014|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140119031920/http://thinkfootball.co.uk/archives/12994|arxivsana=19 January 2014}}</ref>. U Torino uchun debyutini 2012-yil 1-sentabrda Peskaraga qarshi o‘tkazdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Torino vs. Pescara 3–0|url=https://int.soccerway.com/matches/2012/09/01/italy/serie-a/torino-fc/pescara-calcio/1351270/|ish=soccerway.com|kirish sanasi=16 April 2014}}</ref> va 2012-yil 30-sentabrda “Atalanta”ga qarshi o‘yinda asosiy o‘yinchi bo‘lib, uchta golli uzatmani yaratdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Atalanta vs. Torino 1–5|url=https://int.soccerway.com/matches/2012/09/30/italy/serie-a/atalanta-bergamo/torino-fc/1351302/|ish=soccerway.com|kirish sanasi=16 April 2014}}</ref>. U 25-noyabr kuni " ''Granata'' " safidagi ilk golini "Fiorentina"ga qarshi o'yinda (2:2) kiritdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Torino vs. Fiorentina 2–2|url=https://int.soccerway.com/matches/2012/11/25/italy/serie-a/torino-fc/acf-fiorentina/1351391/|ish=soccerway.com|kirish sanasi=16 April 2014}}</ref>. 2013-yilning 13-yanvarida u “ Siena ”ga qarshi o‘yinda (3:2) mavsumdagi ikkinchi golini urdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=TORINO VS. SIENA 3–2|url=https://int.soccerway.com/matches/2013/01/13/italy/serie-a/torino-fc/ac-siena/1351451/|ish=soccerway.com|kirish sanasi=16 April 2014}}</ref>. U navbatdagi turda ham o‘zini takrorladi va “Peskara”ga safarda 2:0 hisobida gol urdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Pscara vs. Torino 0–2|url=https://int.soccerway.com/matches/2013/01/20/italy/serie-a/pescara-calcio/torino-fc/1351460/|ish=soccerway.com|kirish sanasi=16 April 2014}}</ref>. U 17-fevral kuni “Torino” uchun to‘rtinchi golini urdi, “Atalanta”ga qarshi o‘yinda 2:1 hisobida g‘alaba qozondi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Torino vs. Atalanta 2–1|url=https://int.soccerway.com/matches/2013/02/17/italy/serie-a/torino-fc/atalanta-bergamo/1351492/|ish=soccerway.com|kirish sanasi=16 April 2014}}</ref>. U Torinodagi birinchi mavsumini sakkizta gol va sakkizta golli uzatma bilan yakunladi, shuningdek, 2012-13 yilgi mavsumning so'nggi ikki o'yinida "Kyevo" va "Kataniya"ga qarshi o'yinda gol urdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Chievo Verona vs. Torino 1–1|url=https://int.soccerway.com/matches/2013/05/12/italy/serie-a/ac-chievo-verona/torino-fc/1351621/|ish=soccerway.com|kirish sanasi=16 April 2014}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Torino vs. Catania 2–2|url=https://int.soccerway.com/matches/2013/05/19/italy/serie-a/torino-fc/calcio-catania/1351622/|ish=soccerway.com|kirish sanasi=16 April 2014}}</ref>. === Atlético Madrid === 2014-yilning 1-sentabrida Cerci [[La Liga]] chempioni [[Atlético Madrid]] bilan 16 million yevro atrofida bo‘lgan transfer narxi evaziga uch yillik shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|url=http://clubatleticodemadrid.com/noticias/acuerdo-con-el-torino-fc-para-el-traspaso-de-alessio-cerci|sarlavha=Acuerdo con el Torino FC para el traspaso de Alessio Cerci|nashriyot=Atlético Madrid's official website|til=es|sana=1 September 2014|kirish sanasi=1 September 2014|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140902191104/http://www.clubatleticodemadrid.com/noticias/acuerdo-con-el-torino-fc-para-el-traspaso-de-alessio-cerci|arxivsana=2 September 2014}}</ref>. U 19 kundan so'ng klubda debyut qildi va " [[RC Celta de Vigo|Selta de Vigo"]] ga qarshi o'yinning so'nggi 8 daqiqasida Raul Ximenesni almashtirdi. Alessio Cerci Chempionlar ligasida Malmyo FF ustidan 5:0 hisobida g'alaba qozongan o'yinda klub uchun birinchi golini kiritdi. 4-oktyabr kuni " [[Valencia CF|Valensiya]] "da 3:1 hisobida mag'lubiyatga uchragan uchrashuvda ikkinchi bo'limda zaxiradan maydonga tushganidan so'ng, u qo'l to'pi uchun maydondan chetlatilgan edi. 2017-yil 30-iyun kuni Serchi bilan shartnomani bekor qilish to‘g‘risida qaror qabul qilindi. ==== Milan va Genoaga ijara ==== 2015-yilning 5-yanvarida Cerci A Seriyaga qaytdi va 18 oylik ijara shartnomasi asosida Milanga qo'shildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Gladwell, Ben |date=5 January 2015 |title=Alessio Cerci completes 18-month loan deal to Milan from Atletico Madrid |publisher=ESPNFC |url=http://www.espnfc.com/story/2228828/alessio-cerci-completes-18-month-loan-deal-to-milan-from-atletico-madrid |access-date=7 January 2015}}</ref>. Ijaraga kelishilgan kunning o'zida [[Fernando Torres]] evaziga Atletikoga qarama-qarshi yo'lni bosib o'tdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=27 December 2014 |title=AC Milan sign Chelsea's Fernando Torres on permanent deal |publisher=BBC Sport |url=https://www.bbc.co.uk/sport/0/football/30612861 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141228005942/http://www.bbc.co.uk/sport/0/football/30612861 |archive-date=28 December 2014}}</ref>. Cerci ertasi kuni "Sassuolo"dan 2:1 hisobidagi mag'lubiyatda debyut qildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=AC Milan vs Sassuolo|url=https://int.soccerway.com/matches/2015/01/06/italy/serie-a/ac-milan/us-sassuolo-calcio/1836431/|nashriyot=Soccerway|kirish sanasi=6 January 2015}}</ref>. U milanlik futbolchi sifatida ilk golini 2015-yil 4-aprel kuni mehmonda “ [[Palermo (futbol klubi)|Palermo]] ”ga qarshi o‘yinda (2:1) kiritdi. 2016-yilning 22-yanvarida Cerchi "Jenoa"ga ijaraga berildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Official: Genoa sign Cerci|url=http://www.football-italia.net/78750/official-genoa-sign-cerci|nashriyot=Football Italia|sana=22 January 2016|kirish sanasi=23 January 2016}}</ref>. === Verona === 2017-yil 10-iyulda Cerci Verona tomonidan imzolangan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.football-italia.net/105534/official-verona-sign-cerci|sarlavha=Official: Verona sign Cerci - Football Italia}}</ref>. === Ankaragücü === 2018-yilning 17-avgustida Cerci [[Ankaragyujyu|Ankaragücü]] bilan uch yillik shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.football-italia.net/126312/cerci-signs-ankaragucu|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180817055926/https://www.football-italia.net/126312/cerci-signs-ankaragucu|arxivsana=2018-08-17|sarlavha=Cerci signs for Ankaragucu {{!}} Football Italia}}</ref>. === Salernitana === 2019-yil 7-avgust kuni Serci B Seriyaning Salernitana klubi bilan shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|url=https://m.tuttomercatoweb.com/serie-b/ufficiale-cerci-ritrova-ventura-ha-firmato-con-la-salernitana-1277526|kirish sanasi=8 August 2019|sarlavha=UFFICIALE: Cerci ritrova Ventura, ha firmato con la Salernitana}}</ref>. === Arezzo === 2020-yil 9-oktabrda Serci C Seriya klubi Aretsso bilan shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.football-italia.net/160364/serie-c-cerci-joins-arezzo|sarlavha=Serie C: Cerci joins Arezzo|nashriyot=Football Italia|sana=9 October 2020}}</ref>. 2021-yilning mart oyida mashg'ulot vaqtidagi janjal tufayli klub uni mashg'ulotlardan chetlatgandi. 2021-yil 23-aprelda uning shartnomasi o'zaro kelishuvga ko'ra bekor qilingan<ref>{{Cite press release|publisher=[[S.S. Arezzo|Arezzo]]|url=http://www.ssarezzo.it/2021/04/23/risoluzione-del-contratto-per-alessio-cerci/|title=Risoluzione del contratto per Alessio Cerci|date=23 April 2021|language=it}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|nashriyot=Arezzo Notizie|url=https://www.arezzonotizie.it/sport/calcio/arezzo-rescissione-cerci.html|sarlavha=Arezzo-Cerci è addio: l'attaccante rescinde|sana=23 April 2021|til=it}}</ref>. == Xalqaro maydonlarda == [[Fayl:Mexico_1_x_2_Italy,_Confederations_Cup_2013_(24).JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Mexico_1_x_2_Italy%2C_Confederations_Cup_2013_%2824%29.JPG/333px-Mexico_1_x_2_Italy%2C_Confederations_Cup_2013_%2824%29.JPG|right|thumb|333x333px| Cerci [[Italiya milliy futbol terma jamoasi|Italiya]] bilan 2013-yilgi FIFA Konfederatsiyalar kubogida]] U Italiya U-16 dan Italiya U-21 gacha bo'lgan barcha Italiya yoshlar terma jamoalarida o'ynagan. "Pisa"dagi mavsumni ijobiy boshlaganidan so'ng, Cerci bosh murabbiy [[Pierluigi Casiraghi|Perluiji Kasiragi]] tomonidan Italiyaning 21 yoshgacha bo'lgan terma jamoasiga chaqirildi<ref>[http://www.figc.it/italiano/primo_piano_03/primo_piano_03.htm Osvaldo e Cerci le novita' di Casiraghi per il doppio impegno con Azerbaijan e far oer]</ref>. U 2007-yilning 16-noyabrida Ozarbayjonga qarshi o‘yinda (5:0) debyut qildi va Sebastyan Jovinkoning uzatmasiga 3:0 hisobida mualliflik qildi. Cerci jarohati tufayli 2008-yilgi Pekin Olimpiada o'yinlariga Milliy olimpiya terma jamoasiga chaqirilmadi. 2007-yildan 2009-yilgacha u Italiya U-21 bienniumining bir qismi bo'lib, u bilan 2009-yilda Shvetsiyada bo'lib o'tgan 21 yoshgacha bo'lgan futbolchilar o'rtasidagi YEvropa futbol chempionatida ishtirok etgan, ammo hech qachon o'ynamagan. 2013-yilning 17-martida Chezare Prandelli tomonidan birinchi marta [[Italiya milliy futbol terma jamoasi|Italiya terma]] [[FIFA Jahon chempionati 2014 saralash bahslari|jamoasiga]] [[Braziliya milliy futbol terma jamoasi|chaqirildi]]<ref name="italy">{{Veb manbasi|sarlavha=Alessio Cerci and Mattia De Sciglio given debut call-ups for Italy|url=https://www.sbnation.com/soccer/2013/3/18/4119536/italy-vs-brazil-malta-team-news-squad-2014-world-cup-qualifying|ish=sbnation.com|sana=18 March 2013|kirish sanasi=19 March 2014}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.sbnation.com/soccer/2013/3/18/4119536/italy-vs-brazil-malta-team-news-squad-2014-world-cup-qualifying "Alessio Cerci and Mattia De Sciglio given debut call-ups for Italy"]. ''sbnation.com''. 18 March 2013<span class="reference-accessdate">. </span></cite></ref> . U 21 mart kuni bo'lib o'tgan so'nggi o'yinda Jenevada Braziliya bilan 2:2 hisobidagi durang o'yinning 46-daqiqasida [[Andrea Pirlo|Andrea Pirloning]] o'rniga maydonga tushdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Pratesi |first=Riccado |date=21 March 2013 |title=Italia-Brasile 2-2, azzurri sono da applausi. Show di Balotelli |language=it |work=La Gazzetta dello Sport |url=https://www.gazzetta.it/Nazionale/21-03-2013/italia-brasile-0-2-92604959365.shtml |access-date=1 July 2020}}</ref>. 2013-yil 16-mayda u Braziliyada boʻlib oʻtadigan 2013-yilgi FIFA Konfederatsiyalar kubogi oldidan 31 nafar vaqtinchalik oʻyinchilar roʻyxatiga kiritildi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.figc.it/it/204/36469/2013/06/News.shtml|sarlavha=DUE GIORNI DI RADUNO A COVERCIANO: TRA I CONVOCATI AGAZZI, BONAVENTURA E SAU|ish=figc.it|nashriyot=Federazione Italiana Giuoco Calcio|til=it|kirish sanasi=16 April 2014}}</ref>, uning oʻrni 3-iyunda taqdim etilgan yakuniy roʻyxatda tasdiqlandi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.figc.it/it/204/36469/2013/06/News.shtml|sarlavha=INVIATA ALLA FIFA LA LISTA PER LA CONFEDERATIONS CUP: C'È ANCHE BARZAGLI|ish=figc.it|nashriyot=Federazione Italiana Giuoco Calcio|til=it|kirish sanasi=16 April 2014}}</ref>. U 16-iyun kuni o'zining musobaqadagi yagona o'yinida, Italiyaning guruh bosqichining dastlabki o'yinida, " [[Marakana stadioni|Marakana" stadionida]] [[Meksika milliy futbol terma jamoasi|Meksika]] ustidan 2:1 hisobida g'alaba qozondi va Klaudio Markizioning ikkinchi bo'limda o'rniga maydonga tushdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Burnton |first=Simon |date=16 June 2013 |title=Mexico v Italy - as it happened! |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/football/2013/jun/16/football-confederations-cup-italy-mexico |access-date=1 July 2020}}</ref>; Italiya turnirni uchinchi o‘rinda yakunladi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.fifa.com/confederationscup/matches/round=255209/match=300222463/summary.html|sarlavha=Buffon stars as Italy win shootout & bronze|nashriyot=FIFA.com|sana=30 June 2013|kirish sanasi=30 June 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140709035458/http://www.fifa.com/confederationscup/matches/round%3D255209/match%3D300222463/summary.html|arxivsana=9 July 2014}}</ref>. 2014-yil 11-aprelda u Chezare Prandelli tomonidan [[FIFA Jahon chempionati 2014|2014-yilda Braziliyada boʻlib oʻtadigan Jahon chempionati]] uchun 30 nafar vaqtinchalik oʻyinchilar roʻyxatiga kiritildi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.figc.it/it/204/2524143/2014/05/News.shtml|sarlavha=ECCO I 30 PRE-CONVOCATI PER IL MONDIALE. IL 19 MAGGIO IL RADUNO|ish=figc.it|nashriyot=Federazione Italiana Giuoco Calcio|til=it|kirish sanasi=14 May 2014}}</ref>, uning oʻrni 1-iyunda 23 kishilik yakuniy tarkibda tasdiqlandi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.figc.it/it/204/2524458/2014/06/News.shtml|sarlavha=PRANDELLI HA SCELTO: ECCO I 23 AZZURRI CHE PARTIRANNO PER IL BRASILE|ish=figc.it|nashriyot=Federazione Italiana Giuoco Calcio|til=it|kirish sanasi=1 June 2014}}</ref>. U 20-iyun kuni Italiyaning ikkinchi guruh o'yinida [[Kosta Rika milliy futbol terma jamoasi|Kosta-Rikaga]] 1:0 hisobida mag'lub bo'lib, Markizioning ikkinchi bo'limida o'rinbosar sifatida maydonga tushdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.worldsoccer.com/world-cup/italy-costa-rica-353910|sarlavha=Italy 0-1 Costa Rica|nashriyot=World Soccer|muallif=Rainbow|ism=Jamie|sana=20 June 2014|kirish sanasi=1 July 2020}}</ref> Italiya oxir-oqibat birinchi bosqichdan chiqib ketdi. == O'yin uslubi == Cerci tabiiy chap oyoqli o'yinchi, mukammal texnikasi, ko'rish qobiliyati va ajoyib tezkorligi bilan, asosan [[Hujumchi (futbol)|qanot yarim himoyachisi]] yoki qanotda [[Yarimhimoyachi (futbol)|hujumkor yarim himoyachi]] sifatida o'ynaydi. U ikkala qanotda ham o'ynay oladi, lekin o'ng qanotni afzal ko'radi<ref>{{Veb manbasi|url=http://bleacherreport.com/articles/1589124-alessio-cerci-why-italys-late-starter-could-be-a-big-star-at-world-cup-2014|sarlavha=Alessio Cerci: Why Italy's Late Starter Could Be a Big Star at World Cup 2014|ish=bleacherreport.com|nashriyot=Bleacher Report|til=it|muallif=Rathborn|ism=Jack|kirish sanasi=20 March 2014}}</ref>. 2013–14-yilgi mavsumda “Torino” bilan A Seriya mavsumida u klubning hujumkor fikrli markaziy hujumchisi yoki hujumchisi Ciro Immobile bilan bir qatorda [[Hujumchi (futbol)|ikkinchi hujumchi]] sifatida ijodiy va yordamchi rolda muntazam foydalanila boshlandi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.toro.it/press/view/3950|sarlavha=Cerci, un futuro da seconda punta?|nashriyot=Toro.it|til=it|kirish sanasi=15 January 2015}}</ref>. Bundan tashqari, u "Torino" bosh murabbiyi Jan Pero Ventura qo'l ostida vaqti-vaqti bilan [[Hujumchi (futbol)|hujumchi]] sifatida ishlatilgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.calcionews24.com/torino-ventura-cerci-ha-smentito-tutti-e-un-giocatore-universale-345197/|sarlavha=Torino, Ventura: "Cerci ha smentito tutti, è un giocatore universale"|nashriyot=Calcio News 24|til=it|muallif=CalcioNews24|ism=Redazione|sana=28 September 2013|kirish sanasi=1 July 2020}}</ref>. == Faoliyat statistikasi == === Klub === {| class="wikitable" style="text-align:center" ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" |Mavsum ! rowspan="2" |Chempionat ! colspan="2" |League ! colspan="2" |Cup ! colspan="2" |Yevropa ! colspan="2" |Boshqa ! colspan="2" |Jami |- !O'yinlar !Gollar !O'yinlar !Gollar !O'yinlar !Gollar !O'yinlar !Gollar !O'yinlar !Gollar |- | rowspan="5" |[[Roma (futbol klubi)|Roma]] |2003–04 | rowspan="4" |[[Serie A]] |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |1 |0 |- |2004–05 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |2 |0 |- |2005–06 |1 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |2 |0 |- |2009–10 |9 |0 |2 |0 |8 |3 | colspan="2" |— |19 |3 |- ! colspan="2" |Jami !13 !0 !3 !0 !8 !3 ! colspan="2" |— !24 !3 |- |Brescia (loan) |2006–07 | rowspan="2" |Serie B |21 |0 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |23 |0 |- |Pisa (loan) |2007–08 |26 |10 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |28 |10 |- |Atalanta (loan) |2008–09 | rowspan="3" |[[Serie A]] |13 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |14 |0 |- | rowspan="3" |Fiorentina |2010–11 |24 |7 |3 |1 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |27 |8 |- |2011–12 |23 |5 |3 |3 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |26 |8 |- ! colspan="2" |Jami !47 !12 !6 !4 ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— !53 !16 |- | rowspan="3" |Torino |2012–13 | rowspan="2" |[[Serie A]] |35 |8 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |35 |8 |- |2013–14 |36 |13 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |37 |13 |- ! colspan="2" |Jami !71 !21 !1 !0 ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— !72 !21 |- |[[Atlético Madrid]] |2014–15 |[[La Liga]] |6 |0 |1 |0 |2 |1 | colspan="2" |— |9 |1 |- | rowspan="3" |[[A.C. Milan|Milan]] (loan) |2014–15 | rowspan="2" |[[Serie A]] |16 |1 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |18 |1 |- |2015–16 |13 |0 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |15 |0 |- ! colspan="2" |Jami !29 !1 !4 !0 ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— !33 !1 |- |Genoa (loan) |2015–16 |[[Serie A]] |11 |4 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |11 |4 |- | rowspan="2" |[[Atlético Madrid]] |2016–17 |[[La Liga]] |1 |0 |1 |0 |0 |0 | colspan="2" |— |2 |0 |- ! colspan="2" |Jami !7 !0 !1 !0 !2 !1 ! colspan="2" |— !11 !1 |- | rowspan="1" |Hellas Verona |2017–18 |[[Serie A]] |24 |3 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |25 |3 |- | rowspan="1" |[[Ankaragyujyu|Ankaragücü]] |2018–19 |[[Turkiya oliy ligasi|Süper Lig]] |12 |1 |4 |4 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |16 |5 |- ! colspan="3" |Umumiy !285 !56 !26 !8 !10 !4 ! colspan="2" |— !321 !68 |} === Xalqaro === {| class="wikitable" style="text-align:center" ! colspan="3" |[[Italiya milliy futbol terma jamoasi|Italiya terma jamoasi]] |- ! Yil !Xalqaro maydonlardagi o'yinlar !Gollar |- | 2013-yil | 9 | 0 |- | 2014-yil | 5 | 0 |- ! Jami ! 14 ! 0 |} == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Italiya futbolchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1987-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] 7zkghypbdl0g3k4vxgxlgh8ksq3h1of 2816559 2816558 2022-08-29T01:59:42Z Akobirolmasov diplomat 74881 wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Alessio Cerci|tasvir=AlessioCerci FInotti.jpg|izoh=Cerci Torino safida 2013-yil|toʻliqism=Alessio Cerci<ref>{{cite web |url=https://tournament.fifadata.com/documents/FWC/2014/pdf/FWC_2014_SQUADLISTS.PDF |title=2014 FIFA World Cup Brazil: List of Players: Italy |publisher=FIFA |page=21 |date=14 July 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190904095016/https://tournament.fifadata.com/documents/FWC/2014/pdf/FWC_2014_SQUADLISTS.PDF |archive-date=4 September 2019}}</ref>|tavallud_sana={{birth date and age|1987|7|23|df=y}}|tavallud_joyi=[[Velletri]], {{ITA}}|boʻyi=1.80 m<ref>{{cite web|title=Prima Squadra Serie A Tim 2013–2014 Alessio Cerci |url=http://www.torinofc.it/prima-squadra/2013-2014/Centrocampisti/cerci-alessio|work=torinofc.it|publisher=Torino Football Club|access-date=23 March 2013}}</ref>|pozitsiya=[[Midfielder#Winger|Winger]]|joriyklub=|klubraqami=|yoshlikyillari1=2002–2006|yoshlikklublari1=[[A.S. Roma|Roma]]|yillar1=2003–2010|klublar1=[[A.S. Roma|Roma]]|isht1=13|gollar1=0|yillar2=2006–2007|klublar2=→ [[Brescia Calcio|Brescia]]|isht2=21|gollar2=0|yillar3=2007–2008|klublar3=→ [[A.C. Pisa 1909|Pisa]]|isht3=26|gollar3=10|yillar4=2008–2009|klublar4=→ [[Atalanta B.C.|Atalanta]]|isht4=13|gollar4=0|yillar5=2010–2012|klublar5=[[ACF Fiorentina|Fiorentina]]|isht5=47|gollar5=12|yillar6=2012–2014|klublar6=[[Torino F.C.|Torino]]|isht6=71|gollar6=21|yillar7=2014–2017|klublar7=[[Atlético Madrid]]|isht7=7|gollar7=1|yillar8=2015–2016|klublar8=→ [[A.C. Milan|Milan]]|isht8=29|gollar8=1|yillar9=2016|klublar9=→ [[Genoa C.F.C.|Genoa]]|isht9=11|gollar9=4|yillar10=2017–2018|klublar10=[[Hellas Verona F.C.|Verona]]|isht10=24|gollar10=3|milliyyillar1=2003|milliyjamoa1=Italiya U16|milliyisht1=6|milliygollar1=2|milliyyillar2=2003–2004|milliyjamoa2=Italiya U17|milliyisht2=9|milliygollar2=3|milliyyillar3=2004|milliyjamoa3=Italiya U18|milliyisht3=3|milliygollar3=1|milliyyillar4=2004–2006|milliyjamoa4=Italiya U19|milliyisht4=9|milliygollar4=1|milliyyillar5=2005–2006|milliyjamoa5=Italiya U20|milliyisht5=2|milliygollar5=1|club-update=18-aprel 2021-yil|milliyyillar6=2007–2009|milliyjamoa6=Italiya U21|milliyisht6=6|milliygollar6=1|milliyyillar7=2013–2014|milliyjamoa7=Italiya milliy terma jamoasi|milliyisht7=14|milliygollar7=0}} '''Alessio Cerci''' (1987-yil 23-iyulda tugʻilgan) — italiyalik professional [[Futbol|futbolchi]], [[Yarimhimoyachi (futbol)|hujumchi]] sifatida oʻynaydi. Cerci o'zining professional futbolchilik faoliyatini " [[Roma (futbol klubi)|Roma]] "da boshlagan, Breshiya, Piza va Atalantada ijara asosida to'rt marta asosiy jamoada o'ynagan. U 2009-yilda "Roma"ga qaytdi, u yerda vaqti-vaqti bilan Klaudio Raneri qo'l ostida o'ynadi va 2010 yilning avgustida "Fiorentina"ga sotildi. [[Florensiya|Florensiyada]] ikki mavsum o'tkazgandan so'ng, u 2012 yil iyun oyida " Torino "ga o'tdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Torino and Italy given reason to smile by second coming of Alessio Cerci|url=https://www.theguardian.com/football/blog/2013/nov/04/serie-a-alessio-cerci-torino-italy|ish=The Guardian|sana=4 November 2013|kirish sanasi=19 March 2014}}</ref>. 2014-yilning sentabrida u "Atletiko Madrid"ga sotildi, keyin Italiyaga qaytib, [[A.C. Milan|"Milan"]] va "Jenoa" klublarida o'ynadi. Xalqaro miqyosda Cerci Italiyani 16 yoshgacha bo'lgan yoshdan 21 yoshgacha bo'lgan yoshlar darajasida himoya qildi. U 2013-yil mart oyida [[Braziliya milliy futbol terma jamoasi|Braziliya]] terma jamoasiga qarshi [[Oʻrtoqlik uchrashuvi|o‘rtoqlik o‘yinida]] debyut qildi<ref name="italy">{{Veb manbasi|sarlavha=Alessio Cerci and Mattia De Sciglio given debut call-ups for Italy|url=https://www.sbnation.com/soccer/2013/3/18/4119536/italy-vs-brazil-malta-team-news-squad-2014-world-cup-qualifying|ish=sbnation.com|sana=18 March 2013|kirish sanasi=19 March 2014}}</ref> va o‘sha yilgi Konfederatsiyalar kubogi va keyingi yilgi [[FIFA Jahon chempionati 2014|Jahon chempionati]] uchun tarkibga kiritildi va avvalgi musobaqada bronza medalini qo‘lga kiritdi. == Klubdagi faoliyati == === Roma === [[Fayl:Alessio_Cerci_Roma.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7b/Alessio_Cerci_Roma.jpg/200px-Alessio_Cerci_Roma.jpg|left|thumb|309x309px| Cerci "Roma" bilan 2006-yil]] Cerci " [[Roma (futbol klubi)|Roma]] " yoshlar tizimiga qo'shilishdan oldin [[Valmontone|Valmontoneda]] futbol o'ynab o'sgan. Bu vaqtda u o'yin uslubi tufayli "l'Henry di Valmontone" ("Valmontonelik Tyerri Anri ") laqabini oldi<ref name="nickname">{{Veb manbasi|sarlavha=The Henry of Valmontone|url=http://blogistuta.com/2013/11/the-henry-of-valmontone/|ish=blogistuta|kirish sanasi=19 March 2014}}</ref>. 2004-yil 16-mayda u 16 yoshida Fabio Kapello qo‘l ostida [[Serie A|A Seriyadagi]] debyutini 76-daqiqada “ Sampdoriya”ga qarshi o‘tkazdi va 0:0 hisobida yakunlandi<ref name="blogs.thescore.com">{{Veb manbasi|sarlavha=Bandini: Hot-and-cold Alessio Cerci gets his shot with Prandelli's Italy|url=http://blogs.thescore.com/counterattack/2013/03/20/bandini-hot-and-cold-alessio-cerci-gets-his-shot-with-prandellis-italy/|ish=thescore|kirish sanasi=18 March 2014|arxivurl=https://archive.today/20140318151233/http://blogs.thescore.com/counterattack/2013/03/20/bandini-hot-and-cold-alessio-cerci-gets-his-shot-with-prandellis-italy/|arxivsana=18 March 2014}}</ref>. Keyingi mavsumda u 19 yoshgacha bo'lgan "Roma"ning asosiy o'yinchisi bo'lib, Campionato Primavera 2004-05 da g'alaba qozondi. Birinchi jamoa bilan u qo'shimcha ikkita o'yin o'tkazdi va so'nggi daqiqalarda " [[Internazionale Milano (futbol klubi)|Internazionale"]] va " Kalyari "ga qarshi o'ynadi. 2005-yilning 21-martida Cerci “Roma” bilan uch yillik professional shartnomasini imzoladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Roma: Cerci firma fino al 2008|url=http://www.tuttomercatoweb.com/serie-a/roma-cerci-firma-fino-al-2008-9370|ish=tuttomercatoweb.com|kirish sanasi=19 March 2014}}</ref>. Biroq, u asosan yoshlar jamoasi bilan o'ynashni davom ettirdi (ikkinchi marta Voytyla kubogida g'alaba qozondi) va 2006-yil 30-aprelda " Kyevo "ga qarshi asosiy jamoa tarkibida bir marta maydonga tushdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=CHIEVO VERONA VS. ROMA 4 – 4|url=https://int.soccerway.com/matches/2006/04/30/italy/serie-a/ac-chievo-verona/as-roma/312502/|ish=soccerway.com|kirish sanasi=19 March 2014}}</ref>. ==== Brescia, Pisa va Atalanta ==== 2006-yilning 18-avgustida Cerci B seriyada “ Brescia ”ga ijaraga berildi. U kadetlar safida debyutini 15-sentyabr kuni " Bari "ga qarshi o'yinda (1:1) o'tkazdi. U "Brecia" safida 21 marta o'ynadi (asosan o'rinbosar sifatida), jamoaga mavsumni oltinchi o'rinda yakunlashiga yordam berdi. Cerchi mavsum oxirida "Roma"ga qaytdi, 2007-yilda " Pisa "ga ijaraga berildi. Pisa o'sha paytda B Seriyaning yangi ko'tarilgan tomoni edi va Gian Pero Ventura boshchiligidagi murabbiy edi, u tezda Cercini Bari va Frozinonega qarshi o'yinda boshlang'ich tarkibga aylantirdi. 2007-yil 9-sentyabrda Chesena mehmoni bo‘lib, 1:2 hisobida g‘alaba qozonib, o‘zining birinchi rasmiy golini kiritdi. 25-sentyabr kuni u Triestinaga qarshi o'yinda yana gol urdi va Treviso, Ascoli va AlbinoLeffega qarshi o'yinni takrorladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Pisa vs Triestina 2–1|url=http://www.goal.com/en-us/match/15353/pisa-vs-triestina/play-by-play#|ish=goal.com|kirish sanasi=19 March 2014}}</ref>. 2007-yil 30-oktabrda u faoliyatidagi ilk dublini 2008-yilning 9-fevralida “Chesena”ga qarshi o‘yinda “ Modena ” bilan 3:3 hisobida durang o‘ynadi. 12-fevral kuni esa u sobiq jamoasi "Brecia"ga qarshi o'yinda tizzasidan jarohat olib, ikki oyga safdan chiqdi. U 12-aprel kuni qaytib keldi, ammo atigi etti kun o'tgach, yomon yiqilishdan keyin maydondan tashqariga cho'zildi. [[MRT|Magnit-rezonans tomografiya]] Serci menisküsünün singanligini va oldingi xoch ligamentida yallig'lanish borligini ta'kidladi. 2008-yilning 26-aprelida u [[Rim|Rimda]] bir necha kun oldin [[Francesco Totti|Franchesko Tottini]] operatsiya qilgan shifokor tomonidan operatsiya qilindi va uni to'rt oyga chetlab o'tdi. Uning birinchi mavsumi 26 o'yinda o'nta gol va 7 golli uzatma bilan muddatidan oldin yakunlandi. "Roma"ga qaytgan Cerci A Seriyada o'ynash uchun poytaxtda qolishga tayyor edi, ammo 2008-yil 25-iyulda " Atalanta "ga 250 000 yevroga ijaraga berildi va o'yinchini 2,75 million yevroga birgalikda egalik qilish huquqiga ega edi. Cerci yana bir bor 11-raqamli futbolkani tanladi va " ''neradzurri" safida'' "Kyevo"ga qarshi debyut qildi. ==== Romaga qaytish ==== Cerci 2009-10 yilgi mavsumda "Roma" safida o'ynashga qaytdi va klub uchun birinchi rasmiy golini 2009-yil 27-avgustda urdi, [[UEFA Yevropa Ligasi]] pley-off bosqichida Koshitsa ustidan 4:0 hisobida g'alaba qozondi (umumiy 7:1). Ligada Serci " Jenoa ", [[Juventus|"Yuventus"]], " Kataniya " va " [[Napoli (futbol klubi)|Napoli]] "ga qarshi dastlabki to'rtta o'yinni o'tkazdi, ammo keyinchalik Klaudio Raneri uni zaxiraga olib, asosan Yevropa Ligasida o'ynadi. 2009-yil 16-dekabrda u guruh bosqichining so‘nggi o‘yini bo‘lgan SSKA Sofiya – “Roma” (0:3) uchrashuvida dubl qayd etdi. U ikkinchi davrada Gretsiyaning " Panatinaikos " klubiga qarshi o'yinda maydonga tushdi va birinchi davrada [[David Pizarro|David Pizarroga]] assistentlik qildi. Cerci mavsumni “Roma” safida Yevropa va A seriyada jami 19 ta o‘yinda maydonga tushib, 3 ta gol urish bilan yakunladi. === Fiorentina === [[Fayl:Alessio_cerci.JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Alessio_cerci.JPG/230px-Alessio_cerci.JPG|right|thumb|322x322px| Cerci 2011-yilda "Fiorentina"da o'ynagan]] 2010-yilning 26-avgustida Fiorentina Cerchini “Roma”dan 4 million yevro evaziga sotib oldi va keyingi uch mavsum uchun to‘lanadi<ref name="Fiorentina">{{Veb manbasi|sarlavha=Fiorentina, ufficiale acquisto Cerci dalla Roma|url=http://www.tuttosport.com/calcio/calciomercato/2010/08/26-81726/Fiorentina%2C+ufficiale+acquisto+Cerci+dalla+Roma|ish=tuttosport.com|kirish sanasi=18 March 2014|til=it|sana=26 August 2010|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140318192242/http://www.tuttosport.com/calcio/calciomercato/2010/08/26-81726/Fiorentina%2C+ufficiale+acquisto+Cerci+dalla+Roma|arxivsana=18 March 2014}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Cerci alla Fiorentina: la Roma incassa 4 milioni di euro|url=http://www.asromalive.com/cerci-fiorentina-4/41840/|ish=asromalive.com|kirish sanasi=18 March 2014|til=it|sana=26 August 2010}}</ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |date=28 February 2011 |title=Half-yearly financial report for the six months ended 31 December 2012 approved |work=AS Roma |url=http://109.75.174.100/~asroma/downloads/corporate_investor/1300100584_280211_apprelfinsemal31dic10_inglese.pdf |url-status=dead |access-date=13 May 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110810133743/http://109.75.174.100/~asroma/downloads/corporate_investor/1300100584_280211_apprelfinsemal31dic10_inglese.pdf |archive-date=10 August 2011}}</ref>. Cerci "Fiorentina" safida 2010-yil 29-avgustda "Napoli"ga qarshi o'yinda debyut qildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=FIORENTINA VS. NAPOLI 1 – 1|url=https://int.soccerway.com/matches/2010/08/29/italy/serie-a/acf-fiorentina/ssc-napoli/989961/|ish=soccerway.com|kirish sanasi=18 March 2014}}</ref> va A Seriyadagi ilk golini 2010-yilning 7-noyabrida "Kyevo"ga qarshi o'yinda (1:0) kiritdi<ref name="fiorentina-debut">{{Veb manbasi|sarlavha=FIORENTINA VS. CHIEVO 1 – 0|url=https://int.soccerway.com/matches/2010/11/07/italy/serie-a/acf-fiorentina/ac-chievo-verona/990050/|ish=soccerway.com|kirish sanasi=18 March 2014}}</ref>. Mavsum oxiriga kelib, Cerci beshta o'yinda oltita gol urdi va ikkita dubl qayd etdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Goleador viola: Cerci leader del girone di ritorno|url=http://www.violanews.com/oldnews/?newsid=78397&idnew=78397|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140318192440/http://www.violanews.com/oldnews/?newsid=78397&idnew=78397|arxivsana=18 March 2014|ish=violanews.com|kirish sanasi=18 March 2014|til=it}}</ref>. U mavsumni 26 o'yinda va ligada 7 ta gol bilan yakunladi, shuningdek, Italiya kubogida Regjinaga qarshi o'yinda bitta gol urdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Fiorentina 3–0 Reggina: Viola Cruise Past 10-Man Visitors To Advance in Coppa Italia|url=http://www.goal.com/en/match/53996/fiorentina-vs-reggina/report|ish=goal.com|kirish sanasi=18 March 2014}}</ref>. Biroq, Cercining "Fiorentina" va uning tarafdorlari bilan munosabatlari qiyin edi<ref name="Cerci finally lives up to hype">{{Veb manbasi|sarlavha=Cerci finally lives up to hype|url=http://uk.eurosport.yahoo.com/blogs/pitchside-europe/cerci-finally-lives-hype-151304315.html|ish=uk.eurosport.yahoo.com|nashriyot=yahoo|kirish sanasi=18 March 2014|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140318191922/http://uk.eurosport.yahoo.com/blogs/pitchside-europe/cerci-finally-lives-hype-151304315.html|arxivsana=18 March 2014}}</ref>. [[Florensiya|Florensiyada]] bo'lgan vaqtida u shaharning tungi hayotiga haddan tashqari berilib ketganlikda ayblangan va Maserati avtomobilini shahar markazi atrofida noqonuniy ravishda to'xtatib qo'ygani bilan mashhur edi<ref name="blogs.thescore.com">{{Veb manbasi|sarlavha=Bandini: Hot-and-cold Alessio Cerci gets his shot with Prandelli's Italy|url=http://blogs.thescore.com/counterattack/2013/03/20/bandini-hot-and-cold-alessio-cerci-gets-his-shot-with-prandellis-italy/|ish=thescore|kirish sanasi=18 March 2014|arxivurl=https://archive.today/20140318151233/http://blogs.thescore.com/counterattack/2013/03/20/bandini-hot-and-cold-alessio-cerci-gets-his-shot-with-prandellis-italy/|arxivsana=18 March 2014}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://archive.today/20140318151233/http://blogs.thescore.com/counterattack/2013/03/20/bandini-hot-and-cold-alessio-cerci-gets-his-shot-with-prandellis-italy/ "Bandini: Hot-and-cold Alessio Cerci gets his shot with Prandelli's Italy"]. ''thescore''. </cite></ref> <ref name="Cerci finally lives up to hype" />. 2011-yilning yozida Cerchi murabbiyi [[Roberto Mancini|Roberto Manchinining]] bevosita iltimosiga ko'ra [[Manchester City|"Manchester Cty"]] ga o'tishning diqqat markazida bo'ldi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Manchester City: Mancini vuole prima del 13 sia Nasri che Cerci|url=http://www.tuttomercatoweb.com/europa/manchester-city-mancini-vuole-prima-del-13-sia-nasri-che-cerci-285295|ish=tuttomercatoweb.com|kirish sanasi=18 March 2014}}</ref>. Kelishuv yaqinlashib qolgandek tuyulganidek, Cerci muxlislar bilan muammosini hal qilib, Florensiyada qolishga qaror qildi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/manchester-city-target-alessio-cerci-3322506|sarlavha=Man City target pledges his future to Fiorentina|ish=[[Daily Mirror]]|sana=22 August 2011}}</ref> 2011-12 yilgi mavsumda Cerci Italiya kubogi doirasidagi birinchi golini " Cittadella "ga (2:1) va liganing birinchi turida " Bolonya "ga (2:0) qarshi ikkita golini urgan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Bologna, brutto esordio la Fiorentina vince 2–0|url=http://bologna.repubblica.it/sport/2011/09/11/news/bologna_brutto_esordio_la_fiorentina_vince_2-0-21521455/|ish=repubblica.it|sana=11 September 2011|kirish sanasi=18 March 2014}}</ref>. U o'zini " Parma ", [[Lazio (futbol klubi)|"Latzio"]] va " Lecce "ga qarshi o'yinlarda takrorladi, ammo tartibsiz o'yinlar va muxlislar bilan qiyin munosabatlar uning Florensiyada doimiyligini shubha ostiga qo'ydi. === Torino === 2012-yilning 23-avgustida Cerci 2,5 millionyevro evaziga birgalikda egalik qilish shartnomasi bo‘yicha Torinoga sotildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Torino sign Cerci on co-ownership deal|url=http://www.foxsportsasia.com/football/serie-a/news/detail/item846371/|ish=foxsportsasia.com|kirish sanasi=16 April 2014|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140416175437/http://www.foxsportsasia.com/football/serie-a/news/detail/item846371/|arxivsana=16 April 2014}}</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20120828215245/http://www.fifa.com/worldfootball/clubfootball/news/newsid=1685764.html FIFA.com]</ref> . [[Turin|Turinda]] u Pizada unga murabbiylik qilgan Jan Pero Ventura bilan yana birlashdi<ref name="ventura">{{Veb manbasi|sarlavha=Tactical Analysis: How has Alessio Cerci risen to prominence with Torino?|url=http://thinkfootball.co.uk/archives/12994|ish=thinkfootball.co.uk|kirish sanasi=16 April 2014|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140119031920/http://thinkfootball.co.uk/archives/12994|arxivsana=19 January 2014}}</ref>. U Torino uchun debyutini 2012-yil 1-sentabrda Peskaraga qarshi o‘tkazdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Torino vs. Pescara 3–0|url=https://int.soccerway.com/matches/2012/09/01/italy/serie-a/torino-fc/pescara-calcio/1351270/|ish=soccerway.com|kirish sanasi=16 April 2014}}</ref> va 2012-yil 30-sentabrda “Atalanta”ga qarshi o‘yinda asosiy o‘yinchi bo‘lib, uchta golli uzatmani yaratdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Atalanta vs. Torino 1–5|url=https://int.soccerway.com/matches/2012/09/30/italy/serie-a/atalanta-bergamo/torino-fc/1351302/|ish=soccerway.com|kirish sanasi=16 April 2014}}</ref>. U 25-noyabr kuni " ''Granata'' " safidagi ilk golini "Fiorentina"ga qarshi o'yinda (2:2) kiritdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Torino vs. Fiorentina 2–2|url=https://int.soccerway.com/matches/2012/11/25/italy/serie-a/torino-fc/acf-fiorentina/1351391/|ish=soccerway.com|kirish sanasi=16 April 2014}}</ref>. 2013-yilning 13-yanvarida u “ Siena ”ga qarshi o‘yinda (3:2) mavsumdagi ikkinchi golini urdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=TORINO VS. SIENA 3–2|url=https://int.soccerway.com/matches/2013/01/13/italy/serie-a/torino-fc/ac-siena/1351451/|ish=soccerway.com|kirish sanasi=16 April 2014}}</ref>. U navbatdagi turda ham o‘zini takrorladi va “Peskara”ga safarda 2:0 hisobida gol urdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Pscara vs. Torino 0–2|url=https://int.soccerway.com/matches/2013/01/20/italy/serie-a/pescara-calcio/torino-fc/1351460/|ish=soccerway.com|kirish sanasi=16 April 2014}}</ref>. U 17-fevral kuni “Torino” uchun to‘rtinchi golini urdi, “Atalanta”ga qarshi o‘yinda 2:1 hisobida g‘alaba qozondi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Torino vs. Atalanta 2–1|url=https://int.soccerway.com/matches/2013/02/17/italy/serie-a/torino-fc/atalanta-bergamo/1351492/|ish=soccerway.com|kirish sanasi=16 April 2014}}</ref>. U Torinodagi birinchi mavsumini sakkizta gol va sakkizta golli uzatma bilan yakunladi, shuningdek, 2012-13 yilgi mavsumning so'nggi ikki o'yinida "Kyevo" va "Kataniya"ga qarshi o'yinda gol urdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Chievo Verona vs. Torino 1–1|url=https://int.soccerway.com/matches/2013/05/12/italy/serie-a/ac-chievo-verona/torino-fc/1351621/|ish=soccerway.com|kirish sanasi=16 April 2014}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Torino vs. Catania 2–2|url=https://int.soccerway.com/matches/2013/05/19/italy/serie-a/torino-fc/calcio-catania/1351622/|ish=soccerway.com|kirish sanasi=16 April 2014}}</ref>. === Atlético Madrid === 2014-yilning 1-sentabrida Cerci [[La Liga]] chempioni [[Atlético Madrid]] bilan 16 million yevro atrofida bo‘lgan transfer narxi evaziga uch yillik shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|url=http://clubatleticodemadrid.com/noticias/acuerdo-con-el-torino-fc-para-el-traspaso-de-alessio-cerci|sarlavha=Acuerdo con el Torino FC para el traspaso de Alessio Cerci|nashriyot=Atlético Madrid's official website|til=es|sana=1 September 2014|kirish sanasi=1 September 2014|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140902191104/http://www.clubatleticodemadrid.com/noticias/acuerdo-con-el-torino-fc-para-el-traspaso-de-alessio-cerci|arxivsana=2 September 2014}}</ref>. U 19 kundan so'ng klubda debyut qildi va " [[RC Celta de Vigo|Selta de Vigo"]] ga qarshi o'yinning so'nggi 8 daqiqasida Raul Ximenesni almashtirdi. Alessio Cerci Chempionlar ligasida Malmyo FF ustidan 5:0 hisobida g'alaba qozongan o'yinda klub uchun birinchi golini kiritdi. 4-oktyabr kuni " [[Valencia CF|Valensiya]] "da 3:1 hisobida mag'lubiyatga uchragan uchrashuvda ikkinchi bo'limda zaxiradan maydonga tushganidan so'ng, u qo'l to'pi uchun maydondan chetlatilgan edi. 2017-yil 30-iyun kuni Serchi bilan shartnomani bekor qilish to‘g‘risida qaror qabul qilindi. ==== Milan va Genoaga ijara ==== 2015-yilning 5-yanvarida Cerci A Seriyaga qaytdi va 18 oylik ijara shartnomasi asosida Milanga qo'shildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Gladwell, Ben |date=5 January 2015 |title=Alessio Cerci completes 18-month loan deal to Milan from Atletico Madrid |publisher=ESPNFC |url=http://www.espnfc.com/story/2228828/alessio-cerci-completes-18-month-loan-deal-to-milan-from-atletico-madrid |access-date=7 January 2015}}</ref>. Ijaraga kelishilgan kunning o'zida [[Fernando Torres]] evaziga Atletikoga qarama-qarshi yo'lni bosib o'tdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=27 December 2014 |title=AC Milan sign Chelsea's Fernando Torres on permanent deal |publisher=BBC Sport |url=https://www.bbc.co.uk/sport/0/football/30612861 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141228005942/http://www.bbc.co.uk/sport/0/football/30612861 |archive-date=28 December 2014}}</ref>. Cerci ertasi kuni "Sassuolo"dan 2:1 hisobidagi mag'lubiyatda debyut qildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=AC Milan vs Sassuolo|url=https://int.soccerway.com/matches/2015/01/06/italy/serie-a/ac-milan/us-sassuolo-calcio/1836431/|nashriyot=Soccerway|kirish sanasi=6 January 2015}}</ref>. U milanlik futbolchi sifatida ilk golini 2015-yil 4-aprel kuni mehmonda “ [[Palermo (futbol klubi)|Palermo]] ”ga qarshi o‘yinda (2:1) kiritdi. 2016-yilning 22-yanvarida Cerchi "Jenoa"ga ijaraga berildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Official: Genoa sign Cerci|url=http://www.football-italia.net/78750/official-genoa-sign-cerci|nashriyot=Football Italia|sana=22 January 2016|kirish sanasi=23 January 2016}}</ref>. === Verona === 2017-yil 10-iyulda Cerci Verona tomonidan imzolangan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.football-italia.net/105534/official-verona-sign-cerci|sarlavha=Official: Verona sign Cerci - Football Italia}}</ref>. === Ankaragücü === 2018-yilning 17-avgustida Cerci [[Ankaragyujyu|Ankaragücü]] bilan uch yillik shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.football-italia.net/126312/cerci-signs-ankaragucu|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180817055926/https://www.football-italia.net/126312/cerci-signs-ankaragucu|arxivsana=2018-08-17|sarlavha=Cerci signs for Ankaragucu {{!}} Football Italia}}</ref>. === Salernitana === 2019-yil 7-avgust kuni Serci B Seriyaning Salernitana klubi bilan shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|url=https://m.tuttomercatoweb.com/serie-b/ufficiale-cerci-ritrova-ventura-ha-firmato-con-la-salernitana-1277526|kirish sanasi=8 August 2019|sarlavha=UFFICIALE: Cerci ritrova Ventura, ha firmato con la Salernitana}}</ref>. === Arezzo === 2020-yil 9-oktabrda Serci C Seriya klubi Aretsso bilan shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.football-italia.net/160364/serie-c-cerci-joins-arezzo|sarlavha=Serie C: Cerci joins Arezzo|nashriyot=Football Italia|sana=9 October 2020}}</ref>. 2021-yilning mart oyida mashg'ulot vaqtidagi janjal tufayli klub uni mashg'ulotlardan chetlatgandi. 2021-yil 23-aprelda uning shartnomasi o'zaro kelishuvga ko'ra bekor qilingan<ref>{{Cite press release|publisher=[[S.S. Arezzo|Arezzo]]|url=http://www.ssarezzo.it/2021/04/23/risoluzione-del-contratto-per-alessio-cerci/|title=Risoluzione del contratto per Alessio Cerci|date=23 April 2021|language=it}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|nashriyot=Arezzo Notizie|url=https://www.arezzonotizie.it/sport/calcio/arezzo-rescissione-cerci.html|sarlavha=Arezzo-Cerci è addio: l'attaccante rescinde|sana=23 April 2021|til=it}}</ref>. == Xalqaro maydonlarda == [[Fayl:Mexico_1_x_2_Italy,_Confederations_Cup_2013_(24).JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Mexico_1_x_2_Italy%2C_Confederations_Cup_2013_%2824%29.JPG/333px-Mexico_1_x_2_Italy%2C_Confederations_Cup_2013_%2824%29.JPG|right|thumb|333x333px| Cerci [[Italiya milliy futbol terma jamoasi|Italiya]] bilan 2013-yilgi FIFA Konfederatsiyalar kubogida]] U Italiya U-16 dan Italiya U-21 gacha bo'lgan barcha Italiya yoshlar terma jamoalarida o'ynagan. "Pisa"dagi mavsumni ijobiy boshlaganidan so'ng, Cerci bosh murabbiy [[Pierluigi Casiraghi|Perluiji Kasiragi]] tomonidan Italiyaning 21 yoshgacha bo'lgan terma jamoasiga chaqirildi<ref>[http://www.figc.it/italiano/primo_piano_03/primo_piano_03.htm Osvaldo e Cerci le novita' di Casiraghi per il doppio impegno con Azerbaijan e far oer]</ref>. U 2007-yilning 16-noyabrida Ozarbayjonga qarshi o‘yinda (5:0) debyut qildi va Sebastyan Jovinkoning uzatmasiga 3:0 hisobida mualliflik qildi. Cerci jarohati tufayli 2008-yilgi Pekin Olimpiada o'yinlariga Milliy olimpiya terma jamoasiga chaqirilmadi. 2007-yildan 2009-yilgacha u Italiya U-21 bienniumining bir qismi bo'lib, u bilan 2009-yilda Shvetsiyada bo'lib o'tgan 21 yoshgacha bo'lgan futbolchilar o'rtasidagi YEvropa futbol chempionatida ishtirok etgan, ammo hech qachon o'ynamagan. 2013-yilning 17-martida Chezare Prandelli tomonidan birinchi marta [[Italiya milliy futbol terma jamoasi|Italiya terma]] [[FIFA Jahon chempionati 2014 saralash bahslari|jamoasiga]] [[Braziliya milliy futbol terma jamoasi|chaqirildi]]<ref name="italy">{{Veb manbasi|sarlavha=Alessio Cerci and Mattia De Sciglio given debut call-ups for Italy|url=https://www.sbnation.com/soccer/2013/3/18/4119536/italy-vs-brazil-malta-team-news-squad-2014-world-cup-qualifying|ish=sbnation.com|sana=18 March 2013|kirish sanasi=19 March 2014}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.sbnation.com/soccer/2013/3/18/4119536/italy-vs-brazil-malta-team-news-squad-2014-world-cup-qualifying "Alessio Cerci and Mattia De Sciglio given debut call-ups for Italy"]. ''sbnation.com''. 18 March 2013<span class="reference-accessdate">. </span></cite></ref> . U 21 mart kuni bo'lib o'tgan so'nggi o'yinda Jenevada Braziliya bilan 2:2 hisobidagi durang o'yinning 46-daqiqasida [[Andrea Pirlo|Andrea Pirloning]] o'rniga maydonga tushdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Pratesi |first=Riccado |date=21 March 2013 |title=Italia-Brasile 2-2, azzurri sono da applausi. Show di Balotelli |language=it |work=La Gazzetta dello Sport |url=https://www.gazzetta.it/Nazionale/21-03-2013/italia-brasile-0-2-92604959365.shtml |access-date=1 July 2020}}</ref>. 2013-yil 16-mayda u Braziliyada boʻlib oʻtadigan 2013-yilgi FIFA Konfederatsiyalar kubogi oldidan 31 nafar vaqtinchalik oʻyinchilar roʻyxatiga kiritildi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.figc.it/it/204/36469/2013/06/News.shtml|sarlavha=DUE GIORNI DI RADUNO A COVERCIANO: TRA I CONVOCATI AGAZZI, BONAVENTURA E SAU|ish=figc.it|nashriyot=Federazione Italiana Giuoco Calcio|til=it|kirish sanasi=16 April 2014}}</ref>, uning oʻrni 3-iyunda taqdim etilgan yakuniy roʻyxatda tasdiqlandi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.figc.it/it/204/36469/2013/06/News.shtml|sarlavha=INVIATA ALLA FIFA LA LISTA PER LA CONFEDERATIONS CUP: C'È ANCHE BARZAGLI|ish=figc.it|nashriyot=Federazione Italiana Giuoco Calcio|til=it|kirish sanasi=16 April 2014}}</ref>. U 16-iyun kuni o'zining musobaqadagi yagona o'yinida, Italiyaning guruh bosqichining dastlabki o'yinida, " [[Marakana stadioni|Marakana" stadionida]] [[Meksika milliy futbol terma jamoasi|Meksika]] ustidan 2:1 hisobida g'alaba qozondi va Klaudio Markizioning ikkinchi bo'limda o'rniga maydonga tushdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Burnton |first=Simon |date=16 June 2013 |title=Mexico v Italy - as it happened! |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/football/2013/jun/16/football-confederations-cup-italy-mexico |access-date=1 July 2020}}</ref>; Italiya turnirni uchinchi o‘rinda yakunladi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.fifa.com/confederationscup/matches/round=255209/match=300222463/summary.html|sarlavha=Buffon stars as Italy win shootout & bronze|nashriyot=FIFA.com|sana=30 June 2013|kirish sanasi=30 June 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140709035458/http://www.fifa.com/confederationscup/matches/round%3D255209/match%3D300222463/summary.html|arxivsana=9 July 2014}}</ref>. 2014-yil 11-aprelda u Chezare Prandelli tomonidan [[FIFA Jahon chempionati 2014|2014-yilda Braziliyada boʻlib oʻtadigan Jahon chempionati]] uchun 30 nafar vaqtinchalik oʻyinchilar roʻyxatiga kiritildi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.figc.it/it/204/2524143/2014/05/News.shtml|sarlavha=ECCO I 30 PRE-CONVOCATI PER IL MONDIALE. IL 19 MAGGIO IL RADUNO|ish=figc.it|nashriyot=Federazione Italiana Giuoco Calcio|til=it|kirish sanasi=14 May 2014}}</ref>, uning oʻrni 1-iyunda 23 kishilik yakuniy tarkibda tasdiqlandi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.figc.it/it/204/2524458/2014/06/News.shtml|sarlavha=PRANDELLI HA SCELTO: ECCO I 23 AZZURRI CHE PARTIRANNO PER IL BRASILE|ish=figc.it|nashriyot=Federazione Italiana Giuoco Calcio|til=it|kirish sanasi=1 June 2014}}</ref>. U 20-iyun kuni Italiyaning ikkinchi guruh o'yinida [[Kosta Rika milliy futbol terma jamoasi|Kosta-Rikaga]] 1:0 hisobida mag'lub bo'lib, Markizioning ikkinchi bo'limida o'rinbosar sifatida maydonga tushdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.worldsoccer.com/world-cup/italy-costa-rica-353910|sarlavha=Italy 0-1 Costa Rica|nashriyot=World Soccer|muallif=Rainbow|ism=Jamie|sana=20 June 2014|kirish sanasi=1 July 2020}}</ref> Italiya oxir-oqibat birinchi bosqichdan chiqib ketdi. == O'yin uslubi == Cerci tabiiy chap oyoqli o'yinchi, mukammal texnikasi, ko'rish qobiliyati va ajoyib tezkorligi bilan, asosan [[Hujumchi (futbol)|qanot yarim himoyachisi]] yoki qanotda [[Yarimhimoyachi (futbol)|hujumkor yarim himoyachi]] sifatida o'ynaydi. U ikkala qanotda ham o'ynay oladi, lekin o'ng qanotni afzal ko'radi<ref>{{Veb manbasi|url=http://bleacherreport.com/articles/1589124-alessio-cerci-why-italys-late-starter-could-be-a-big-star-at-world-cup-2014|sarlavha=Alessio Cerci: Why Italy's Late Starter Could Be a Big Star at World Cup 2014|ish=bleacherreport.com|nashriyot=Bleacher Report|til=it|muallif=Rathborn|ism=Jack|kirish sanasi=20 March 2014}}</ref>. 2013–14-yilgi mavsumda “Torino” bilan A Seriya mavsumida u klubning hujumkor fikrli markaziy hujumchisi yoki hujumchisi Ciro Immobile bilan bir qatorda [[Hujumchi (futbol)|ikkinchi hujumchi]] sifatida ijodiy va yordamchi rolda muntazam foydalanila boshlandi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.toro.it/press/view/3950|sarlavha=Cerci, un futuro da seconda punta?|nashriyot=Toro.it|til=it|kirish sanasi=15 January 2015}}</ref>. Bundan tashqari, u "Torino" bosh murabbiyi Jan Pero Ventura qo'l ostida vaqti-vaqti bilan [[Hujumchi (futbol)|hujumchi]] sifatida ishlatilgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.calcionews24.com/torino-ventura-cerci-ha-smentito-tutti-e-un-giocatore-universale-345197/|sarlavha=Torino, Ventura: "Cerci ha smentito tutti, è un giocatore universale"|nashriyot=Calcio News 24|til=it|muallif=CalcioNews24|ism=Redazione|sana=28 September 2013|kirish sanasi=1 July 2020}}</ref>. == Faoliyat statistikasi == === Klub === {| class="wikitable" style="text-align:center" ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" |Mavsum ! rowspan="2" |Chempionat ! colspan="2" |League ! colspan="2" |Cup ! colspan="2" |Yevropa ! colspan="2" |Boshqa ! colspan="2" |Jami |- !O'yinlar !Gollar !O'yinlar !Gollar !O'yinlar !Gollar !O'yinlar !Gollar !O'yinlar !Gollar |- | rowspan="5" |[[Roma (futbol klubi)|Roma]] |2003–04 | rowspan="4" |[[Serie A]] |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |1 |0 |- |2004–05 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |2 |0 |- |2005–06 |1 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |2 |0 |- |2009–10 |9 |0 |2 |0 |8 |3 | colspan="2" |— |19 |3 |- ! colspan="2" |Jami !13 !0 !3 !0 !8 !3 ! colspan="2" |— !24 !3 |- |Brescia (loan) |2006–07 | rowspan="2" |Serie B |21 |0 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |23 |0 |- |Pisa (loan) |2007–08 |26 |10 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |28 |10 |- |Atalanta (loan) |2008–09 | rowspan="3" |[[Serie A]] |13 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |14 |0 |- | rowspan="3" |Fiorentina |2010–11 |24 |7 |3 |1 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |27 |8 |- |2011–12 |23 |5 |3 |3 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |26 |8 |- ! colspan="2" |Jami !47 !12 !6 !4 ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— !53 !16 |- | rowspan="3" |Torino |2012–13 | rowspan="2" |[[Serie A]] |35 |8 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |35 |8 |- |2013–14 |36 |13 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |37 |13 |- ! colspan="2" |Jami !71 !21 !1 !0 ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— !72 !21 |- |[[Atlético Madrid]] |2014–15 |[[La Liga]] |6 |0 |1 |0 |2 |1 | colspan="2" |— |9 |1 |- | rowspan="3" |[[A.C. Milan|Milan]] (loan) |2014–15 | rowspan="2" |[[Serie A]] |16 |1 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |18 |1 |- |2015–16 |13 |0 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |15 |0 |- ! colspan="2" |Jami !29 !1 !4 !0 ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— !33 !1 |- |Genoa (loan) |2015–16 |[[Serie A]] |11 |4 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |11 |4 |- | rowspan="2" |[[Atlético Madrid]] |2016–17 |[[La Liga]] |1 |0 |1 |0 |0 |0 | colspan="2" |— |2 |0 |- ! colspan="2" |Jami !7 !0 !1 !0 !2 !1 ! colspan="2" |— !11 !1 |- | rowspan="1" |Hellas Verona |2017–18 |[[Serie A]] |24 |3 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |25 |3 |- | rowspan="1" |[[Ankaragyujyu|Ankaragücü]] |2018–19 |[[Turkiya oliy ligasi|Süper Lig]] |12 |1 |4 |4 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |16 |5 |- ! colspan="3" |Umumiy !285 !56 !26 !8 !10 !4 ! colspan="2" |— !321 !68 |} === Xalqaro === {| class="wikitable" style="text-align:center" ! colspan="3" |[[Italiya milliy futbol terma jamoasi|Italiya terma jamoasi]] |- ! Yil !Xalqaro maydonlardagi o'yinlar !Gollar |- | 2013-yil | 9 | 0 |- | 2014-yil | 5 | 0 |- ! Jami ! 14 ! 0 |} == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Italiya futbolchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1987-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] tsvj8u5pgmpwau6yqgiebpvw6i404mh 2816560 2816559 2022-08-29T02:00:36Z Akobirolmasov diplomat 74881 xatolar to'g'irlandi wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Alessio Cerci|tasvir=AlessioCerci FInotti.jpg|izoh=Cerci Torino safida 2013-yil|toʻliqism=Alessio Cerci<ref>{{cite web |url=https://tournament.fifadata.com/documents/FWC/2014/pdf/FWC_2014_SQUADLISTS.PDF |title=2014 FIFA World Cup Brazil: List of Players: Italy |publisher=FIFA |page=21 |date=14 July 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190904095016/https://tournament.fifadata.com/documents/FWC/2014/pdf/FWC_2014_SQUADLISTS.PDF |archive-date=4 September 2019}}</ref>|tavallud_sana={{birth date and age|1987|7|23|df=y}}|tavallud_joyi=[[Velletri]], {{ITA}}|boʻyi=1.80 m<ref>{{cite web|title=Prima Squadra Serie A Tim 2013–2014 Alessio Cerci |url=http://www.torinofc.it/prima-squadra/2013-2014/Centrocampisti/cerci-alessio|work=torinofc.it|publisher=Torino Football Club|access-date=23 March 2013}}</ref>|pozitsiya=[[Midfielder#Winger|Winger]]|joriyklub=|klubraqami=|yoshlikyillari1=2002–2006|yoshlikklublari1=[[A.S. Roma|Roma]]|yillar1=2003–2010|klublar1=[[A.S. Roma|Roma]]|isht1=13|gollar1=0|yillar2=2006–2007|klublar2=→ [[Brescia Calcio|Brescia]]|isht2=21|gollar2=0|yillar3=2007–2008|klublar3=→ [[A.C. Pisa 1909|Pisa]]|isht3=26|gollar3=10|yillar4=2008–2009|klublar4=→ [[Atalanta B.C.|Atalanta]]|isht4=13|gollar4=0|yillar5=2010–2012|klublar5=[[ACF Fiorentina|Fiorentina]]|isht5=47|gollar5=12|yillar6=2012–2014|klublar6=[[Torino F.C.|Torino]]|isht6=71|gollar6=21|yillar7=2014–2017|klublar7=[[Atlético Madrid]]|isht7=7|gollar7=1|yillar8=2015–2016|klublar8=→ [[A.C. Milan|Milan]]|isht8=29|gollar8=1|yillar9=2016|klublar9=→ [[Genoa C.F.C.|Genoa]]|isht9=11|gollar9=4|yillar10=2017–2018|klublar10=[[Hellas Verona F.C.|Verona]]|isht10=24|gollar10=3|milliyyillar1=2003|milliyjamoa1=Italiya U16|milliyisht1=6|milliygollar1=2|milliyyillar2=2003–2004|milliyjamoa2=Italiya U17|milliyisht2=9|milliygollar2=3|milliyyillar3=2004|milliyjamoa3=Italiya U18|milliyisht3=3|milliygollar3=1|milliyyillar4=2004–2006|milliyjamoa4=Italiya U19|milliyisht4=9|milliygollar4=1|milliyyillar5=2005–2006|milliyjamoa5=Italiya U20|milliyisht5=2|milliygollar5=1|club-update=18-aprel 2021-yil|milliyyillar6=2007–2009|milliyjamoa6=Italiya U21|milliyisht6=6|milliygollar6=1|milliyyillar7=2013–2014|milliyjamoa7=Italiya milliy terma jamoasi|milliyisht7=14|milliygollar7=0}} '''Alessio Cerci''' (1987-yil 23-iyulda tugʻilgan) — italiyalik professional [[Futbol|futbolchi]], [[Yarimhimoyachi (futbol)|hujumchi]] sifatida oʻynaydi. Cerci o'zining professional futbolchilik faoliyatini " [[Roma (futbol klubi)|Roma]] "da boshlagan, Breshiya, Piza va Atalantada ijara asosida to'rt marta asosiy jamoada o'ynagan. U 2009-yilda "Roma"ga qaytdi, u yerda vaqti-vaqti bilan Klaudio Raneri qo'l ostida o'ynadi va 2010 yilning avgustida "Fiorentina"ga sotildi. [[Florensiya|Florensiyada]] ikki mavsum o'tkazgandan so'ng, u 2012 yil iyun oyida " Torino "ga o'tdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Torino and Italy given reason to smile by second coming of Alessio Cerci|url=https://www.theguardian.com/football/blog/2013/nov/04/serie-a-alessio-cerci-torino-italy|ish=The Guardian|sana=4 November 2013|kirish sanasi=19 March 2014}}</ref>. 2014-yilning sentabrida u "Atletiko Madrid"ga sotildi, keyin Italiyaga qaytib, [[A.C. Milan|"Milan"]] va "Jenoa" klublarida o'ynadi. Xalqaro miqyosda Cerci Italiyani 16 yoshgacha bo'lgan yoshdan 21 yoshgacha bo'lgan yoshlar darajasida himoya qildi. U 2013-yil mart oyida [[Braziliya milliy futbol terma jamoasi|Braziliya]] terma jamoasiga qarshi [[Oʻrtoqlik uchrashuvi|o‘rtoqlik o‘yinida]] debyut qildi<ref name="italy">{{Veb manbasi|sarlavha=Alessio Cerci and Mattia De Sciglio given debut call-ups for Italy|url=https://www.sbnation.com/soccer/2013/3/18/4119536/italy-vs-brazil-malta-team-news-squad-2014-world-cup-qualifying|ish=sbnation.com|sana=18 March 2013|kirish sanasi=19 March 2014}}</ref> va o‘sha yilgi Konfederatsiyalar kubogi va keyingi yilgi [[FIFA Jahon chempionati 2014|Jahon chempionati]] uchun tarkibga kiritildi va avvalgi musobaqada bronza medalini qo‘lga kiritdi. == Klubdagi faoliyati == === Roma === [[Fayl:Alessio_Cerci_Roma.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7b/Alessio_Cerci_Roma.jpg/200px-Alessio_Cerci_Roma.jpg|left|thumb|309x309px| Cerci "Roma" bilan 2006-yil]] Cerci " [[Roma (futbol klubi)|Roma]] " yoshlar tizimiga qo'shilishdan oldin [[Valmontone|Valmontoneda]] futbol o'ynab o'sgan. Bu vaqtda u o'yin uslubi tufayli "l'Henry di Valmontone" ("Valmontonelik Tyerri Anri ") laqabini oldi<ref name="nickname">{{Veb manbasi|sarlavha=The Henry of Valmontone|url=http://blogistuta.com/2013/11/the-henry-of-valmontone/|ish=blogistuta|kirish sanasi=19 March 2014}}</ref>. 2004-yil 16-mayda u 16 yoshida Fabio Kapello qo‘l ostida [[Serie A|A Seriyadagi]] debyutini 76-daqiqada “ Sampdoriya”ga qarshi o‘tkazdi va 0:0 hisobida yakunlandi<ref name="blogs.thescore.com">{{Veb manbasi|sarlavha=Bandini: Hot-and-cold Alessio Cerci gets his shot with Prandelli's Italy|url=http://blogs.thescore.com/counterattack/2013/03/20/bandini-hot-and-cold-alessio-cerci-gets-his-shot-with-prandellis-italy/|ish=thescore|kirish sanasi=18 March 2014|arxivurl=https://archive.today/20140318151233/http://blogs.thescore.com/counterattack/2013/03/20/bandini-hot-and-cold-alessio-cerci-gets-his-shot-with-prandellis-italy/|arxivsana=18 March 2014}}</ref>. Keyingi mavsumda u 19 yoshgacha bo'lgan "Roma"ning asosiy o'yinchisi bo'lib, Campionato Primavera 2004-05 da g'alaba qozondi. Birinchi jamoa bilan u qo'shimcha ikkita o'yin o'tkazdi va so'nggi daqiqalarda " [[Internazionale Milano (futbol klubi)|Internazionale"]] va " Kalyari "ga qarshi o'ynadi. 2005-yilning 21-martida Cerci “Roma” bilan uch yillik professional shartnomasini imzoladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Roma: Cerci firma fino al 2008|url=http://www.tuttomercatoweb.com/serie-a/roma-cerci-firma-fino-al-2008-9370|ish=tuttomercatoweb.com|kirish sanasi=19 March 2014}}</ref>. Biroq, u asosan yoshlar jamoasi bilan o'ynashni davom ettirdi (ikkinchi marta Voytyla kubogida g'alaba qozondi) va 2006-yil 30-aprelda " Kyevo "ga qarshi asosiy jamoa tarkibida bir marta maydonga tushdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=CHIEVO VERONA VS. ROMA 4 – 4|url=https://int.soccerway.com/matches/2006/04/30/italy/serie-a/ac-chievo-verona/as-roma/312502/|ish=soccerway.com|kirish sanasi=19 March 2014}}</ref>. ==== Brescia, Pisa va Atalanta ==== 2006-yilning 18-avgustida Cerci B seriyada “ Brescia ”ga ijaraga berildi. U kadetlar safida debyutini 15-sentyabr kuni " Bari "ga qarshi o'yinda (1:1) o'tkazdi. U "Brecia" safida 21 marta o'ynadi (asosan o'rinbosar sifatida), jamoaga mavsumni oltinchi o'rinda yakunlashiga yordam berdi. Cerchi mavsum oxirida "Roma"ga qaytdi, 2007-yilda " Pisa "ga ijaraga berildi. Pisa o'sha paytda B Seriyaning yangi ko'tarilgan tomoni edi va Gian Pero Ventura boshchiligidagi murabbiy edi, u tezda Cercini Bari va Frozinonega qarshi o'yinda boshlang'ich tarkibga aylantirdi. 2007-yil 9-sentyabrda Chesena mehmoni bo‘lib, 1:2 hisobida g‘alaba qozonib, o‘zining birinchi rasmiy golini kiritdi. 25-sentyabr kuni u Triestinaga qarshi o'yinda yana gol urdi va Treviso, Ascoli va AlbinoLeffega qarshi o'yinni takrorladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Pisa vs Triestina 2–1|url=http://www.goal.com/en-us/match/15353/pisa-vs-triestina/play-by-play#|ish=goal.com|kirish sanasi=19 March 2014}}</ref>. 2007-yil 30-oktabrda u faoliyatidagi ilk dublini 2008-yilning 9-fevralida “Chesena”ga qarshi o‘yinda “ Modena ” bilan 3:3 hisobida durang o‘ynadi. 12-fevral kuni esa u sobiq jamoasi "Brecia"ga qarshi o'yinda tizzasidan jarohat olib, ikki oyga safdan chiqdi. U 12-aprel kuni qaytib keldi, ammo atigi etti kun o'tgach, yomon yiqilishdan keyin maydondan tashqariga cho'zildi. [[MRT|Magnit-rezonans tomografiya]] Cerci menisküsünün singanligini va oldingi xoch ligamentida yallig'lanish borligini ta'kidladi. 2008-yilning 26-aprelida u [[Rim|Rimda]] bir necha kun oldin [[Francesco Totti|Franchesko Tottini]] operatsiya qilgan shifokor tomonidan operatsiya qilindi va uni to'rt oyga chetlab o'tdi. Uning birinchi mavsumi 26 o'yinda o'nta gol va 7 golli uzatma bilan muddatidan oldin yakunlandi. "Roma"ga qaytgan Cerci A Seriyada o'ynash uchun poytaxtda qolishga tayyor edi, ammo 2008-yil 25-iyulda " Atalanta "ga 250 000 yevroga ijaraga berildi va o'yinchini 2,75 million yevroga birgalikda egalik qilish huquqiga ega edi. Cerci yana bir bor 11-raqamli futbolkani tanladi va " ''neradzurri" safida'' "Kyevo"ga qarshi debyut qildi. ==== Romaga qaytish ==== Cerci 2009-10 yilgi mavsumda "Roma" safida o'ynashga qaytdi va klub uchun birinchi rasmiy golini 2009-yil 27-avgustda urdi, [[UEFA Yevropa Ligasi]] pley-off bosqichida Koshitsa ustidan 4:0 hisobida g'alaba qozondi (umumiy 7:1). Ligada Cerci " Jenoa ", [[Juventus|"Yuventus"]], " Kataniya " va " [[Napoli (futbol klubi)|Napoli]] "ga qarshi dastlabki to'rtta o'yinni o'tkazdi, ammo keyinchalik Klaudio Raneri uni zaxiraga olib, asosan Yevropa Ligasida o'ynadi. 2009-yil 16-dekabrda u guruh bosqichining so‘nggi o‘yini bo‘lgan SSKA Sofiya – “Roma” (0:3) uchrashuvida dubl qayd etdi. U ikkinchi davrada Gretsiyaning " Panatinaikos " klubiga qarshi o'yinda maydonga tushdi va birinchi davrada [[David Pizarro|David Pizarroga]] assistentlik qildi. Cerci mavsumni “Roma” safida Yevropa va A seriyada jami 19 ta o‘yinda maydonga tushib, 3 ta gol urish bilan yakunladi. === Fiorentina === [[Fayl:Alessio_cerci.JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Alessio_cerci.JPG/230px-Alessio_cerci.JPG|right|thumb|322x322px| Cerci 2011-yilda "Fiorentina"da o'ynagan]] 2010-yilning 26-avgustida Fiorentina Cerchini “Roma”dan 4 million yevro evaziga sotib oldi va keyingi uch mavsum uchun to‘lanadi<ref name="Fiorentina">{{Veb manbasi|sarlavha=Fiorentina, ufficiale acquisto Cerci dalla Roma|url=http://www.tuttosport.com/calcio/calciomercato/2010/08/26-81726/Fiorentina%2C+ufficiale+acquisto+Cerci+dalla+Roma|ish=tuttosport.com|kirish sanasi=18 March 2014|til=it|sana=26 August 2010|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140318192242/http://www.tuttosport.com/calcio/calciomercato/2010/08/26-81726/Fiorentina%2C+ufficiale+acquisto+Cerci+dalla+Roma|arxivsana=18 March 2014}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Cerci alla Fiorentina: la Roma incassa 4 milioni di euro|url=http://www.asromalive.com/cerci-fiorentina-4/41840/|ish=asromalive.com|kirish sanasi=18 March 2014|til=it|sana=26 August 2010}}</ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |date=28 February 2011 |title=Half-yearly financial report for the six months ended 31 December 2012 approved |work=AS Roma |url=http://109.75.174.100/~asroma/downloads/corporate_investor/1300100584_280211_apprelfinsemal31dic10_inglese.pdf |url-status=dead |access-date=13 May 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110810133743/http://109.75.174.100/~asroma/downloads/corporate_investor/1300100584_280211_apprelfinsemal31dic10_inglese.pdf |archive-date=10 August 2011}}</ref>. Cerci "Fiorentina" safida 2010-yil 29-avgustda "Napoli"ga qarshi o'yinda debyut qildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=FIORENTINA VS. NAPOLI 1 – 1|url=https://int.soccerway.com/matches/2010/08/29/italy/serie-a/acf-fiorentina/ssc-napoli/989961/|ish=soccerway.com|kirish sanasi=18 March 2014}}</ref> va A Seriyadagi ilk golini 2010-yilning 7-noyabrida "Kyevo"ga qarshi o'yinda (1:0) kiritdi<ref name="fiorentina-debut">{{Veb manbasi|sarlavha=FIORENTINA VS. CHIEVO 1 – 0|url=https://int.soccerway.com/matches/2010/11/07/italy/serie-a/acf-fiorentina/ac-chievo-verona/990050/|ish=soccerway.com|kirish sanasi=18 March 2014}}</ref>. Mavsum oxiriga kelib, Cerci beshta o'yinda oltita gol urdi va ikkita dubl qayd etdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Goleador viola: Cerci leader del girone di ritorno|url=http://www.violanews.com/oldnews/?newsid=78397&idnew=78397|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140318192440/http://www.violanews.com/oldnews/?newsid=78397&idnew=78397|arxivsana=18 March 2014|ish=violanews.com|kirish sanasi=18 March 2014|til=it}}</ref>. U mavsumni 26 o'yinda va ligada 7 ta gol bilan yakunladi, shuningdek, Italiya kubogida Regjinaga qarshi o'yinda bitta gol urdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Fiorentina 3–0 Reggina: Viola Cruise Past 10-Man Visitors To Advance in Coppa Italia|url=http://www.goal.com/en/match/53996/fiorentina-vs-reggina/report|ish=goal.com|kirish sanasi=18 March 2014}}</ref>. Biroq, Cercining "Fiorentina" va uning tarafdorlari bilan munosabatlari qiyin edi<ref name="Cerci finally lives up to hype">{{Veb manbasi|sarlavha=Cerci finally lives up to hype|url=http://uk.eurosport.yahoo.com/blogs/pitchside-europe/cerci-finally-lives-hype-151304315.html|ish=uk.eurosport.yahoo.com|nashriyot=yahoo|kirish sanasi=18 March 2014|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140318191922/http://uk.eurosport.yahoo.com/blogs/pitchside-europe/cerci-finally-lives-hype-151304315.html|arxivsana=18 March 2014}}</ref>. [[Florensiya|Florensiyada]] bo'lgan vaqtida u shaharning tungi hayotiga haddan tashqari berilib ketganlikda ayblangan va Maserati avtomobilini shahar markazi atrofida noqonuniy ravishda to'xtatib qo'ygani bilan mashhur edi<ref name="blogs.thescore.com">{{Veb manbasi|sarlavha=Bandini: Hot-and-cold Alessio Cerci gets his shot with Prandelli's Italy|url=http://blogs.thescore.com/counterattack/2013/03/20/bandini-hot-and-cold-alessio-cerci-gets-his-shot-with-prandellis-italy/|ish=thescore|kirish sanasi=18 March 2014|arxivurl=https://archive.today/20140318151233/http://blogs.thescore.com/counterattack/2013/03/20/bandini-hot-and-cold-alessio-cerci-gets-his-shot-with-prandellis-italy/|arxivsana=18 March 2014}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://archive.today/20140318151233/http://blogs.thescore.com/counterattack/2013/03/20/bandini-hot-and-cold-alessio-cerci-gets-his-shot-with-prandellis-italy/ "Bandini: Hot-and-cold Alessio Cerci gets his shot with Prandelli's Italy"]. ''thescore''. </cite></ref> <ref name="Cerci finally lives up to hype" />. 2011-yilning yozida Cerchi murabbiyi [[Roberto Mancini|Roberto Manchinining]] bevosita iltimosiga ko'ra [[Manchester City|"Manchester Cty"]] ga o'tishning diqqat markazida bo'ldi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Manchester City: Mancini vuole prima del 13 sia Nasri che Cerci|url=http://www.tuttomercatoweb.com/europa/manchester-city-mancini-vuole-prima-del-13-sia-nasri-che-cerci-285295|ish=tuttomercatoweb.com|kirish sanasi=18 March 2014}}</ref>. Kelishuv yaqinlashib qolgandek tuyulganidek, Cerci muxlislar bilan muammosini hal qilib, Florensiyada qolishga qaror qildi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/manchester-city-target-alessio-cerci-3322506|sarlavha=Man City target pledges his future to Fiorentina|ish=[[Daily Mirror]]|sana=22 August 2011}}</ref> 2011-12 yilgi mavsumda Cerci Italiya kubogi doirasidagi birinchi golini " Cittadella "ga (2:1) va liganing birinchi turida " Bolonya "ga (2:0) qarshi ikkita golini urgan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Bologna, brutto esordio la Fiorentina vince 2–0|url=http://bologna.repubblica.it/sport/2011/09/11/news/bologna_brutto_esordio_la_fiorentina_vince_2-0-21521455/|ish=repubblica.it|sana=11 September 2011|kirish sanasi=18 March 2014}}</ref>. U o'zini " Parma ", [[Lazio (futbol klubi)|"Latzio"]] va " Lecce "ga qarshi o'yinlarda takrorladi, ammo tartibsiz o'yinlar va muxlislar bilan qiyin munosabatlar uning Florensiyada doimiyligini shubha ostiga qo'ydi. === Torino === 2012-yilning 23-avgustida Cerci 2,5 millionyevro evaziga birgalikda egalik qilish shartnomasi bo‘yicha Torinoga sotildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Torino sign Cerci on co-ownership deal|url=http://www.foxsportsasia.com/football/serie-a/news/detail/item846371/|ish=foxsportsasia.com|kirish sanasi=16 April 2014|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140416175437/http://www.foxsportsasia.com/football/serie-a/news/detail/item846371/|arxivsana=16 April 2014}}</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20120828215245/http://www.fifa.com/worldfootball/clubfootball/news/newsid=1685764.html FIFA.com]</ref> . [[Turin|Turinda]] u Pizada unga murabbiylik qilgan Jan Pero Ventura bilan yana birlashdi<ref name="ventura">{{Veb manbasi|sarlavha=Tactical Analysis: How has Alessio Cerci risen to prominence with Torino?|url=http://thinkfootball.co.uk/archives/12994|ish=thinkfootball.co.uk|kirish sanasi=16 April 2014|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140119031920/http://thinkfootball.co.uk/archives/12994|arxivsana=19 January 2014}}</ref>. U Torino uchun debyutini 2012-yil 1-sentabrda Peskaraga qarshi o‘tkazdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Torino vs. Pescara 3–0|url=https://int.soccerway.com/matches/2012/09/01/italy/serie-a/torino-fc/pescara-calcio/1351270/|ish=soccerway.com|kirish sanasi=16 April 2014}}</ref> va 2012-yil 30-sentabrda “Atalanta”ga qarshi o‘yinda asosiy o‘yinchi bo‘lib, uchta golli uzatmani yaratdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Atalanta vs. Torino 1–5|url=https://int.soccerway.com/matches/2012/09/30/italy/serie-a/atalanta-bergamo/torino-fc/1351302/|ish=soccerway.com|kirish sanasi=16 April 2014}}</ref>. U 25-noyabr kuni " ''Granata'' " safidagi ilk golini "Fiorentina"ga qarshi o'yinda (2:2) kiritdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Torino vs. Fiorentina 2–2|url=https://int.soccerway.com/matches/2012/11/25/italy/serie-a/torino-fc/acf-fiorentina/1351391/|ish=soccerway.com|kirish sanasi=16 April 2014}}</ref>. 2013-yilning 13-yanvarida u “ Siena ”ga qarshi o‘yinda (3:2) mavsumdagi ikkinchi golini urdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=TORINO VS. SIENA 3–2|url=https://int.soccerway.com/matches/2013/01/13/italy/serie-a/torino-fc/ac-siena/1351451/|ish=soccerway.com|kirish sanasi=16 April 2014}}</ref>. U navbatdagi turda ham o‘zini takrorladi va “Peskara”ga safarda 2:0 hisobida gol urdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Pscara vs. Torino 0–2|url=https://int.soccerway.com/matches/2013/01/20/italy/serie-a/pescara-calcio/torino-fc/1351460/|ish=soccerway.com|kirish sanasi=16 April 2014}}</ref>. U 17-fevral kuni “Torino” uchun to‘rtinchi golini urdi, “Atalanta”ga qarshi o‘yinda 2:1 hisobida g‘alaba qozondi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Torino vs. Atalanta 2–1|url=https://int.soccerway.com/matches/2013/02/17/italy/serie-a/torino-fc/atalanta-bergamo/1351492/|ish=soccerway.com|kirish sanasi=16 April 2014}}</ref>. U Torinodagi birinchi mavsumini sakkizta gol va sakkizta golli uzatma bilan yakunladi, shuningdek, 2012-13 yilgi mavsumning so'nggi ikki o'yinida "Kyevo" va "Kataniya"ga qarshi o'yinda gol urdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Chievo Verona vs. Torino 1–1|url=https://int.soccerway.com/matches/2013/05/12/italy/serie-a/ac-chievo-verona/torino-fc/1351621/|ish=soccerway.com|kirish sanasi=16 April 2014}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Torino vs. Catania 2–2|url=https://int.soccerway.com/matches/2013/05/19/italy/serie-a/torino-fc/calcio-catania/1351622/|ish=soccerway.com|kirish sanasi=16 April 2014}}</ref>. === Atlético Madrid === 2014-yilning 1-sentabrida Cerci [[La Liga]] chempioni [[Atlético Madrid]] bilan 16 million yevro atrofida bo‘lgan transfer narxi evaziga uch yillik shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|url=http://clubatleticodemadrid.com/noticias/acuerdo-con-el-torino-fc-para-el-traspaso-de-alessio-cerci|sarlavha=Acuerdo con el Torino FC para el traspaso de Alessio Cerci|nashriyot=Atlético Madrid's official website|til=es|sana=1 September 2014|kirish sanasi=1 September 2014|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140902191104/http://www.clubatleticodemadrid.com/noticias/acuerdo-con-el-torino-fc-para-el-traspaso-de-alessio-cerci|arxivsana=2 September 2014}}</ref>. U 19 kundan so'ng klubda debyut qildi va " [[RC Celta de Vigo|Selta de Vigo"]] ga qarshi o'yinning so'nggi 8 daqiqasida Raul Ximenesni almashtirdi. Alessio Cerci Chempionlar ligasida Malmyo FF ustidan 5:0 hisobida g'alaba qozongan o'yinda klub uchun birinchi golini kiritdi. 4-oktyabr kuni " [[Valencia CF|Valensiya]] "da 3:1 hisobida mag'lubiyatga uchragan uchrashuvda ikkinchi bo'limda zaxiradan maydonga tushganidan so'ng, u qo'l to'pi uchun maydondan chetlatilgan edi. 2017-yil 30-iyun kuni Serchi bilan shartnomani bekor qilish to‘g‘risida qaror qabul qilindi. ==== Milan va Genoaga ijara ==== 2015-yilning 5-yanvarida Cerci A Seriyaga qaytdi va 18 oylik ijara shartnomasi asosida Milanga qo'shildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Gladwell, Ben |date=5 January 2015 |title=Alessio Cerci completes 18-month loan deal to Milan from Atletico Madrid |publisher=ESPNFC |url=http://www.espnfc.com/story/2228828/alessio-cerci-completes-18-month-loan-deal-to-milan-from-atletico-madrid |access-date=7 January 2015}}</ref>. Ijaraga kelishilgan kunning o'zida [[Fernando Torres]] evaziga Atletikoga qarama-qarshi yo'lni bosib o'tdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=27 December 2014 |title=AC Milan sign Chelsea's Fernando Torres on permanent deal |publisher=BBC Sport |url=https://www.bbc.co.uk/sport/0/football/30612861 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141228005942/http://www.bbc.co.uk/sport/0/football/30612861 |archive-date=28 December 2014}}</ref>. Cerci ertasi kuni "Sassuolo"dan 2:1 hisobidagi mag'lubiyatda debyut qildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=AC Milan vs Sassuolo|url=https://int.soccerway.com/matches/2015/01/06/italy/serie-a/ac-milan/us-sassuolo-calcio/1836431/|nashriyot=Soccerway|kirish sanasi=6 January 2015}}</ref>. U milanlik futbolchi sifatida ilk golini 2015-yil 4-aprel kuni mehmonda “ [[Palermo (futbol klubi)|Palermo]] ”ga qarshi o‘yinda (2:1) kiritdi. 2016-yilning 22-yanvarida Cerchi "Jenoa"ga ijaraga berildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Official: Genoa sign Cerci|url=http://www.football-italia.net/78750/official-genoa-sign-cerci|nashriyot=Football Italia|sana=22 January 2016|kirish sanasi=23 January 2016}}</ref>. === Verona === 2017-yil 10-iyulda Cerci Verona tomonidan imzolangan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.football-italia.net/105534/official-verona-sign-cerci|sarlavha=Official: Verona sign Cerci - Football Italia}}</ref>. === Ankaragücü === 2018-yilning 17-avgustida Cerci [[Ankaragyujyu|Ankaragücü]] bilan uch yillik shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.football-italia.net/126312/cerci-signs-ankaragucu|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180817055926/https://www.football-italia.net/126312/cerci-signs-ankaragucu|arxivsana=2018-08-17|sarlavha=Cerci signs for Ankaragucu {{!}} Football Italia}}</ref>. === Salernitana === 2019-yil 7-avgust kuni Cerci B Seriyaning Salernitana klubi bilan shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|url=https://m.tuttomercatoweb.com/serie-b/ufficiale-cerci-ritrova-ventura-ha-firmato-con-la-salernitana-1277526|kirish sanasi=8 August 2019|sarlavha=UFFICIALE: Cerci ritrova Ventura, ha firmato con la Salernitana}}</ref>. === Arezzo === 2020-yil 9-oktabrda Cerci C Seriya klubi Aretsso bilan shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.football-italia.net/160364/serie-c-cerci-joins-arezzo|sarlavha=Serie C: Cerci joins Arezzo|nashriyot=Football Italia|sana=9 October 2020}}</ref>. 2021-yilning mart oyida mashg'ulot vaqtidagi janjal tufayli klub uni mashg'ulotlardan chetlatgandi. 2021-yil 23-aprelda uning shartnomasi o'zaro kelishuvga ko'ra bekor qilingan<ref>{{Cite press release|publisher=[[S.S. Arezzo|Arezzo]]|url=http://www.ssarezzo.it/2021/04/23/risoluzione-del-contratto-per-alessio-cerci/|title=Risoluzione del contratto per Alessio Cerci|date=23 April 2021|language=it}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|nashriyot=Arezzo Notizie|url=https://www.arezzonotizie.it/sport/calcio/arezzo-rescissione-cerci.html|sarlavha=Arezzo-Cerci è addio: l'attaccante rescinde|sana=23 April 2021|til=it}}</ref>. == Xalqaro maydonlarda == [[Fayl:Mexico_1_x_2_Italy,_Confederations_Cup_2013_(24).JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Mexico_1_x_2_Italy%2C_Confederations_Cup_2013_%2824%29.JPG/333px-Mexico_1_x_2_Italy%2C_Confederations_Cup_2013_%2824%29.JPG|right|thumb|333x333px| Cerci [[Italiya milliy futbol terma jamoasi|Italiya]] bilan 2013-yilgi FIFA Konfederatsiyalar kubogida]] U Italiya U-16 dan Italiya U-21 gacha bo'lgan barcha Italiya yoshlar terma jamoalarida o'ynagan. "Pisa"dagi mavsumni ijobiy boshlaganidan so'ng, Cerci bosh murabbiy [[Pierluigi Casiraghi|Perluiji Kasiragi]] tomonidan Italiyaning 21 yoshgacha bo'lgan terma jamoasiga chaqirildi<ref>[http://www.figc.it/italiano/primo_piano_03/primo_piano_03.htm Osvaldo e Cerci le novita' di Casiraghi per il doppio impegno con Azerbaijan e far oer]</ref>. U 2007-yilning 16-noyabrida Ozarbayjonga qarshi o‘yinda (5:0) debyut qildi va Sebastyan Jovinkoning uzatmasiga 3:0 hisobida mualliflik qildi. Cerci jarohati tufayli 2008-yilgi Pekin Olimpiada o'yinlariga Milliy olimpiya terma jamoasiga chaqirilmadi. 2007-yildan 2009-yilgacha u Italiya U-21 bienniumining bir qismi bo'lib, u bilan 2009-yilda Shvetsiyada bo'lib o'tgan 21 yoshgacha bo'lgan futbolchilar o'rtasidagi YEvropa futbol chempionatida ishtirok etgan, ammo hech qachon o'ynamagan. 2013-yilning 17-martida Chezare Prandelli tomonidan birinchi marta [[Italiya milliy futbol terma jamoasi|Italiya terma]] [[FIFA Jahon chempionati 2014 saralash bahslari|jamoasiga]] [[Braziliya milliy futbol terma jamoasi|chaqirildi]]<ref name="italy">{{Veb manbasi|sarlavha=Alessio Cerci and Mattia De Sciglio given debut call-ups for Italy|url=https://www.sbnation.com/soccer/2013/3/18/4119536/italy-vs-brazil-malta-team-news-squad-2014-world-cup-qualifying|ish=sbnation.com|sana=18 March 2013|kirish sanasi=19 March 2014}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.sbnation.com/soccer/2013/3/18/4119536/italy-vs-brazil-malta-team-news-squad-2014-world-cup-qualifying "Alessio Cerci and Mattia De Sciglio given debut call-ups for Italy"]. ''sbnation.com''. 18 March 2013<span class="reference-accessdate">. </span></cite></ref> . U 21 mart kuni bo'lib o'tgan so'nggi o'yinda Jenevada Braziliya bilan 2:2 hisobidagi durang o'yinning 46-daqiqasida [[Andrea Pirlo|Andrea Pirloning]] o'rniga maydonga tushdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Pratesi |first=Riccado |date=21 March 2013 |title=Italia-Brasile 2-2, azzurri sono da applausi. Show di Balotelli |language=it |work=La Gazzetta dello Sport |url=https://www.gazzetta.it/Nazionale/21-03-2013/italia-brasile-0-2-92604959365.shtml |access-date=1 July 2020}}</ref>. 2013-yil 16-mayda u Braziliyada boʻlib oʻtadigan 2013-yilgi FIFA Konfederatsiyalar kubogi oldidan 31 nafar vaqtinchalik oʻyinchilar roʻyxatiga kiritildi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.figc.it/it/204/36469/2013/06/News.shtml|sarlavha=DUE GIORNI DI RADUNO A COVERCIANO: TRA I CONVOCATI AGAZZI, BONAVENTURA E SAU|ish=figc.it|nashriyot=Federazione Italiana Giuoco Calcio|til=it|kirish sanasi=16 April 2014}}</ref>, uning oʻrni 3-iyunda taqdim etilgan yakuniy roʻyxatda tasdiqlandi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.figc.it/it/204/36469/2013/06/News.shtml|sarlavha=INVIATA ALLA FIFA LA LISTA PER LA CONFEDERATIONS CUP: C'È ANCHE BARZAGLI|ish=figc.it|nashriyot=Federazione Italiana Giuoco Calcio|til=it|kirish sanasi=16 April 2014}}</ref>. U 16-iyun kuni o'zining musobaqadagi yagona o'yinida, Italiyaning guruh bosqichining dastlabki o'yinida, " [[Marakana stadioni|Marakana" stadionida]] [[Meksika milliy futbol terma jamoasi|Meksika]] ustidan 2:1 hisobida g'alaba qozondi va Klaudio Markizioning ikkinchi bo'limda o'rniga maydonga tushdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Burnton |first=Simon |date=16 June 2013 |title=Mexico v Italy - as it happened! |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/football/2013/jun/16/football-confederations-cup-italy-mexico |access-date=1 July 2020}}</ref>; Italiya turnirni uchinchi o‘rinda yakunladi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.fifa.com/confederationscup/matches/round=255209/match=300222463/summary.html|sarlavha=Buffon stars as Italy win shootout & bronze|nashriyot=FIFA.com|sana=30 June 2013|kirish sanasi=30 June 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140709035458/http://www.fifa.com/confederationscup/matches/round%3D255209/match%3D300222463/summary.html|arxivsana=9 July 2014}}</ref>. 2014-yil 11-aprelda u Chezare Prandelli tomonidan [[FIFA Jahon chempionati 2014|2014-yilda Braziliyada boʻlib oʻtadigan Jahon chempionati]] uchun 30 nafar vaqtinchalik oʻyinchilar roʻyxatiga kiritildi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.figc.it/it/204/2524143/2014/05/News.shtml|sarlavha=ECCO I 30 PRE-CONVOCATI PER IL MONDIALE. IL 19 MAGGIO IL RADUNO|ish=figc.it|nashriyot=Federazione Italiana Giuoco Calcio|til=it|kirish sanasi=14 May 2014}}</ref>, uning oʻrni 1-iyunda 23 kishilik yakuniy tarkibda tasdiqlandi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.figc.it/it/204/2524458/2014/06/News.shtml|sarlavha=PRANDELLI HA SCELTO: ECCO I 23 AZZURRI CHE PARTIRANNO PER IL BRASILE|ish=figc.it|nashriyot=Federazione Italiana Giuoco Calcio|til=it|kirish sanasi=1 June 2014}}</ref>. U 20-iyun kuni Italiyaning ikkinchi guruh o'yinida [[Kosta Rika milliy futbol terma jamoasi|Kosta-Rikaga]] 1:0 hisobida mag'lub bo'lib, Markizioning ikkinchi bo'limida o'rinbosar sifatida maydonga tushdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.worldsoccer.com/world-cup/italy-costa-rica-353910|sarlavha=Italy 0-1 Costa Rica|nashriyot=World Soccer|muallif=Rainbow|ism=Jamie|sana=20 June 2014|kirish sanasi=1 July 2020}}</ref> Italiya oxir-oqibat birinchi bosqichdan chiqib ketdi. == O'yin uslubi == Cerci tabiiy chap oyoqli o'yinchi, mukammal texnikasi, ko'rish qobiliyati va ajoyib tezkorligi bilan, asosan [[Hujumchi (futbol)|qanot yarim himoyachisi]] yoki qanotda [[Yarimhimoyachi (futbol)|hujumkor yarim himoyachi]] sifatida o'ynaydi. U ikkala qanotda ham o'ynay oladi, lekin o'ng qanotni afzal ko'radi<ref>{{Veb manbasi|url=http://bleacherreport.com/articles/1589124-alessio-cerci-why-italys-late-starter-could-be-a-big-star-at-world-cup-2014|sarlavha=Alessio Cerci: Why Italy's Late Starter Could Be a Big Star at World Cup 2014|ish=bleacherreport.com|nashriyot=Bleacher Report|til=it|muallif=Rathborn|ism=Jack|kirish sanasi=20 March 2014}}</ref>. 2013–14-yilgi mavsumda “Torino” bilan A Seriya mavsumida u klubning hujumkor fikrli markaziy hujumchisi yoki hujumchisi Ciro Immobile bilan bir qatorda [[Hujumchi (futbol)|ikkinchi hujumchi]] sifatida ijodiy va yordamchi rolda muntazam foydalanila boshlandi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.toro.it/press/view/3950|sarlavha=Cerci, un futuro da seconda punta?|nashriyot=Toro.it|til=it|kirish sanasi=15 January 2015}}</ref>. Bundan tashqari, u "Torino" bosh murabbiyi Jan Pero Ventura qo'l ostida vaqti-vaqti bilan [[Hujumchi (futbol)|hujumchi]] sifatida ishlatilgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.calcionews24.com/torino-ventura-cerci-ha-smentito-tutti-e-un-giocatore-universale-345197/|sarlavha=Torino, Ventura: "Cerci ha smentito tutti, è un giocatore universale"|nashriyot=Calcio News 24|til=it|muallif=CalcioNews24|ism=Redazione|sana=28 September 2013|kirish sanasi=1 July 2020}}</ref>. == Faoliyat statistikasi == === Klub === {| class="wikitable" style="text-align:center" ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" |Mavsum ! rowspan="2" |Chempionat ! colspan="2" |League ! colspan="2" |Cup ! colspan="2" |Yevropa ! colspan="2" |Boshqa ! colspan="2" |Jami |- !O'yinlar !Gollar !O'yinlar !Gollar !O'yinlar !Gollar !O'yinlar !Gollar !O'yinlar !Gollar |- | rowspan="5" |[[Roma (futbol klubi)|Roma]] |2003–04 | rowspan="4" |[[Serie A]] |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |1 |0 |- |2004–05 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |2 |0 |- |2005–06 |1 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |2 |0 |- |2009–10 |9 |0 |2 |0 |8 |3 | colspan="2" |— |19 |3 |- ! colspan="2" |Jami !13 !0 !3 !0 !8 !3 ! colspan="2" |— !24 !3 |- |Brescia (loan) |2006–07 | rowspan="2" |Serie B |21 |0 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |23 |0 |- |Pisa (loan) |2007–08 |26 |10 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |28 |10 |- |Atalanta (loan) |2008–09 | rowspan="3" |[[Serie A]] |13 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |14 |0 |- | rowspan="3" |Fiorentina |2010–11 |24 |7 |3 |1 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |27 |8 |- |2011–12 |23 |5 |3 |3 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |26 |8 |- ! colspan="2" |Jami !47 !12 !6 !4 ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— !53 !16 |- | rowspan="3" |Torino |2012–13 | rowspan="2" |[[Serie A]] |35 |8 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |35 |8 |- |2013–14 |36 |13 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |37 |13 |- ! colspan="2" |Jami !71 !21 !1 !0 ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— !72 !21 |- |[[Atlético Madrid]] |2014–15 |[[La Liga]] |6 |0 |1 |0 |2 |1 | colspan="2" |— |9 |1 |- | rowspan="3" |[[A.C. Milan|Milan]] (loan) |2014–15 | rowspan="2" |[[Serie A]] |16 |1 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |18 |1 |- |2015–16 |13 |0 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |15 |0 |- ! colspan="2" |Jami !29 !1 !4 !0 ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— !33 !1 |- |Genoa (loan) |2015–16 |[[Serie A]] |11 |4 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |11 |4 |- | rowspan="2" |[[Atlético Madrid]] |2016–17 |[[La Liga]] |1 |0 |1 |0 |0 |0 | colspan="2" |— |2 |0 |- ! colspan="2" |Jami !7 !0 !1 !0 !2 !1 ! colspan="2" |— !11 !1 |- | rowspan="1" |Hellas Verona |2017–18 |[[Serie A]] |24 |3 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |25 |3 |- | rowspan="1" |[[Ankaragyujyu|Ankaragücü]] |2018–19 |[[Turkiya oliy ligasi|Süper Lig]] |12 |1 |4 |4 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |16 |5 |- ! colspan="3" |Umumiy !285 !56 !26 !8 !10 !4 ! colspan="2" |— !321 !68 |} === Xalqaro === {| class="wikitable" style="text-align:center" ! colspan="3" |[[Italiya milliy futbol terma jamoasi|Italiya terma jamoasi]] |- ! Yil !Xalqaro maydonlardagi o'yinlar !Gollar |- | 2013-yil | 9 | 0 |- | 2014-yil | 5 | 0 |- ! Jami ! 14 ! 0 |} == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Italiya futbolchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1987-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] ktknr8re7x6ikq9ucsoxa9tr2x3qt77 2816562 2816560 2022-08-29T02:00:59Z Akobirolmasov diplomat 74881 maqoladagi imloviy xatolar to'g'irlandi wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Alessio Cerci|tasvir=AlessioCerci FInotti.jpg|izoh=Cerci Torino safida 2013-yil|toʻliqism=Alessio Cerci<ref>{{cite web |url=https://tournament.fifadata.com/documents/FWC/2014/pdf/FWC_2014_SQUADLISTS.PDF |title=2014 FIFA World Cup Brazil: List of Players: Italy |publisher=FIFA |page=21 |date=14 July 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190904095016/https://tournament.fifadata.com/documents/FWC/2014/pdf/FWC_2014_SQUADLISTS.PDF |archive-date=4 September 2019}}</ref>|tavallud_sana={{birth date and age|1987|7|23|df=y}}|tavallud_joyi=[[Velletri]], {{ITA}}|boʻyi=1.80 m<ref>{{cite web|title=Prima Squadra Serie A Tim 2013–2014 Alessio Cerci |url=http://www.torinofc.it/prima-squadra/2013-2014/Centrocampisti/cerci-alessio|work=torinofc.it|publisher=Torino Football Club|access-date=23 March 2013}}</ref>|pozitsiya=[[Midfielder#Winger|Winger]]|joriyklub=|klubraqami=|yoshlikyillari1=2002-2006|yoshlikklublari1=[[A.S. Roma|Roma]]|yillar1=2003-2010|klublar1=[[A.S. Roma|Roma]]|isht1=13|gollar1=0|yillar2=2006-2007|klublar2=→ [[Brescia Calcio|Brescia]]|isht2=21|gollar2=0|yillar3=2007-2008|klublar3=→ [[A.C. Pisa 1909|Pisa]]|isht3=26|gollar3=10|yillar4=2008-2009|klublar4=→ [[Atalanta B.C.|Atalanta]]|isht4=13|gollar4=0|yillar5=2010-2012|klublar5=[[ACF Fiorentina|Fiorentina]]|isht5=47|gollar5=12|yillar6=2012-2014|klublar6=[[Torino F.C.|Torino]]|isht6=71|gollar6=21|yillar7=2014-2017|klublar7=[[Atlético Madrid]]|isht7=7|gollar7=1|yillar8=2015-2016|klublar8=→ [[A.C. Milan|Milan]]|isht8=29|gollar8=1|yillar9=2016|klublar9=→ [[Genoa C.F.C.|Genoa]]|isht9=11|gollar9=4|yillar10=2017-2018|klublar10=[[Hellas Verona F.C.|Verona]]|isht10=24|gollar10=3|milliyyillar1=2003|milliyjamoa1=Italiya U16|milliyisht1=6|milliygollar1=2|milliyyillar2=2003-2004|milliyjamoa2=Italiya U17|milliyisht2=9|milliygollar2=3|milliyyillar3=2004|milliyjamoa3=Italiya U18|milliyisht3=3|milliygollar3=1|milliyyillar4=2004-2006|milliyjamoa4=Italiya U19|milliyisht4=9|milliygollar4=1|milliyyillar5=2005-2006|milliyjamoa5=Italiya U20|milliyisht5=2|milliygollar5=1|club-update=18-aprel 2021-yil|milliyyillar6=2007-2009|milliyjamoa6=Italiya U21|milliyisht6=6|milliygollar6=1|milliyyillar7=2013-2014|milliyjamoa7=Italiya milliy terma jamoasi|milliyisht7=14|milliygollar7=0}} '''Alessio Cerci''' (1987-yil 23-iyulda tugʻilgan) — italiyalik professional [[Futbol|futbolchi]], [[Yarimhimoyachi (futbol)|hujumchi]] sifatida oʻynaydi. Cerci oʻzining professional futbolchilik faoliyatini " [[Roma (futbol klubi)|Roma]] "da boshlagan, Breshiya, Piza va Atalantada ijara asosida toʻrt marta asosiy jamoada oʻynagan. U 2009-yilda „Roma“ga qaytdi, u yerda vaqti-vaqti bilan Klaudio Raneri qoʻl ostida oʻynadi va 2010 yilning avgustida „Fiorentina“ga sotildi. [[Florensiya|Florensiyada]] ikki mavsum oʻtkazgandan soʻng, u 2012 yil iyun oyida " Torino "ga oʻtdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Torino and Italy given reason to smile by second coming of Alessio Cerci|url=https://www.theguardian.com/football/blog/2013/nov/04/serie-a-alessio-cerci-torino-italy|ish=The Guardian|sana=4 November 2013|kirish sanasi=19 March 2014}}</ref>. 2014-yilning sentabrida u „Atletiko Madrid“ga sotildi, keyin Italiyaga qaytib, [[A.C. Milan|"Milan"]] va „Jenoa“ klublarida oʻynadi. Xalqaro miqyosda Cerci Italiyani 16 yoshgacha boʻlgan yoshdan 21 yoshgacha boʻlgan yoshlar darajasida himoya qildi. U 2013-yil mart oyida [[Braziliya milliy futbol terma jamoasi|Braziliya]] terma jamoasiga qarshi [[Oʻrtoqlik uchrashuvi|o‘rtoqlik o‘yinida]] debyut qildi<ref name="italy">{{Veb manbasi|sarlavha=Alessio Cerci and Mattia De Sciglio given debut call-ups for Italy|url=https://www.sbnation.com/soccer/2013/3/18/4119536/italy-vs-brazil-malta-team-news-squad-2014-world-cup-qualifying|ish=sbnation.com|sana=18 March 2013|kirish sanasi=19 March 2014}}</ref> va o‘sha yilgi Konfederatsiyalar kubogi va keyingi yilgi [[FIFA Jahon chempionati 2014|Jahon chempionati]] uchun tarkibga kiritildi va avvalgi musobaqada bronza medalini qo‘lga kiritdi. == Klubdagi faoliyati == === Roma === [[Fayl:Alessio_Cerci_Roma.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7b/Alessio_Cerci_Roma.jpg/200px-Alessio_Cerci_Roma.jpg|left|thumb|309x309px| Cerci „Roma“ bilan 2006-yil]] Cerci " [[Roma (futbol klubi)|Roma]] " yoshlar tizimiga qoʻshilishdan oldin [[Valmontone|Valmontoneda]] futbol oʻynab oʻsgan. Bu vaqtda u oʻyin uslubi tufayli „l’Henry di Valmontone“ ("Valmontonelik Tyerri Anri ") laqabini oldi<ref name="nickname">{{Veb manbasi|sarlavha=The Henry of Valmontone|url=http://blogistuta.com/2013/11/the-henry-of-valmontone/|ish=blogistuta|kirish sanasi=19 March 2014}}</ref>. 2004-yil 16-mayda u 16 yoshida Fabio Kapello qo‘l ostida [[Serie A|A Seriyadagi]] debyutini 76-daqiqada „ Sampdoriya“ga qarshi o‘tkazdi va 0:0 hisobida yakunlandi<ref name="blogs.thescore.com">{{Veb manbasi|sarlavha=Bandini: Hot-and-cold Alessio Cerci gets his shot with Prandelli's Italy|url=http://blogs.thescore.com/counterattack/2013/03/20/bandini-hot-and-cold-alessio-cerci-gets-his-shot-with-prandellis-italy/|ish=thescore|kirish sanasi=18 March 2014|arxivurl=https://archive.today/20140318151233/http://blogs.thescore.com/counterattack/2013/03/20/bandini-hot-and-cold-alessio-cerci-gets-his-shot-with-prandellis-italy/|arxivsana=18 March 2014}}</ref>. Keyingi mavsumda u 19 yoshgacha boʻlgan „Roma“ning asosiy oʻyinchisi boʻlib, Campionato Primavera 2004-05 da gʻalaba qozondi. Birinchi jamoa bilan u qoʻshimcha ikkita oʻyin oʻtkazdi va soʻnggi daqiqalarda „ [[Internazionale Milano (futbol klubi)|Internazionale“]] va " Kalyari "ga qarshi oʻynadi. 2005-yilning 21-martida Cerci „Roma“ bilan uch yillik professional shartnomasini imzoladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Roma: Cerci firma fino al 2008|url=http://www.tuttomercatoweb.com/serie-a/roma-cerci-firma-fino-al-2008-9370|ish=tuttomercatoweb.com|kirish sanasi=19 March 2014}}</ref>. Biroq, u asosan yoshlar jamoasi bilan oʻynashni davom ettirdi (ikkinchi marta Voytyla kubogida gʻalaba qozondi) va 2006-yil 30-aprelda " Kyevo "ga qarshi asosiy jamoa tarkibida bir marta maydonga tushdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=CHIEVO VERONA VS. ROMA 4 – 4|url=https://int.soccerway.com/matches/2006/04/30/italy/serie-a/ac-chievo-verona/as-roma/312502/|ish=soccerway.com|kirish sanasi=19 March 2014}}</ref>. ==== Brescia, Pisa va Atalanta ==== 2006-yilning 18-avgustida Cerci B seriyada " Brescia "ga ijaraga berildi. U kadetlar safida debyutini 15-sentyabr kuni " Bari "ga qarshi oʻyinda (1:1) oʻtkazdi. U „Brecia“ safida 21 marta oʻynadi (asosan oʻrinbosar sifatida), jamoaga mavsumni oltinchi oʻrinda yakunlashiga yordam berdi. Cerchi mavsum oxirida „Roma“ga qaytdi, 2007-yilda " Pisa "ga ijaraga berildi. Pisa oʻsha paytda B Seriyaning yangi koʻtarilgan tomoni edi va Gian Pero Ventura boshchiligidagi murabbiy edi, u tezda Cercini Bari va Frozinonega qarshi oʻyinda boshlangʻich tarkibga aylantirdi. 2007-yil 9-sentyabrda Chesena mehmoni bo‘lib, 1:2 hisobida g‘alaba qozonib, o‘zining birinchi rasmiy golini kiritdi. 25-sentyabr kuni u Triestinaga qarshi oʻyinda yana gol urdi va Treviso, Ascoli va AlbinoLeffega qarshi oʻyinni takrorladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Pisa vs Triestina 2–1|url=http://www.goal.com/en-us/match/15353/pisa-vs-triestina/play-by-play#|ish=goal.com|kirish sanasi=19 March 2014}}</ref>. 2007-yil 30-oktabrda u faoliyatidagi ilk dublini 2008-yilning 9-fevralida „Chesena“ga qarshi o‘yinda " Modena " bilan 3:3 hisobida durang o‘ynadi. 12-fevral kuni esa u sobiq jamoasi „Brecia“ga qarshi oʻyinda tizzasidan jarohat olib, ikki oyga safdan chiqdi. U 12-aprel kuni qaytib keldi, ammo atigi etti kun oʻtgach, yomon yiqilishdan keyin maydondan tashqariga choʻzildi. [[MRT|Magnit-rezonans tomografiya]] Cerci menisküsünün singanligini va oldingi xoch ligamentida yalligʻlanish borligini taʼkidladi. 2008-yilning 26-aprelida u [[Rim|Rimda]] bir necha kun oldin [[Francesco Totti|Franchesko Tottini]] operatsiya qilgan shifokor tomonidan operatsiya qilindi va uni toʻrt oyga chetlab oʻtdi. Uning birinchi mavsumi 26 oʻyinda oʻnta gol va 7 golli uzatma bilan muddatidan oldin yakunlandi. „Roma“ga qaytgan Cerci A Seriyada oʻynash uchun poytaxtda qolishga tayyor edi, ammo 2008-yil 25-iyulda " Atalanta "ga 250 000 yevroga ijaraga berildi va oʻyinchini 2,75 million yevroga birgalikda egalik qilish huquqiga ega edi. Cerci yana bir bor 11-raqamli futbolkani tanladi va „ ''neradzurri“ safida'' „Kyevo“ga qarshi debyut qildi. ==== Romaga qaytish ==== Cerci 2009-10 yilgi mavsumda „Roma“ safida oʻynashga qaytdi va klub uchun birinchi rasmiy golini 2009-yil 27-avgustda urdi, [[UEFA Yevropa Ligasi]] pley-off bosqichida Koshitsa ustidan 4:0 hisobida gʻalaba qozondi (umumiy 7:1). Ligada Cerci " Jenoa „, [[Juventus|“Yuventus"]], " Kataniya " va " [[Napoli (futbol klubi)|Napoli]] "ga qarshi dastlabki toʻrtta oʻyinni oʻtkazdi, ammo keyinchalik Klaudio Raneri uni zaxiraga olib, asosan Yevropa Ligasida oʻynadi. 2009-yil 16-dekabrda u guruh bosqichining so‘nggi o‘yini bo‘lgan SSKA Sofiya — „Roma“ (0:3) uchrashuvida dubl qayd etdi. U ikkinchi davrada Gretsiyaning " Panatinaikos " klubiga qarshi oʻyinda maydonga tushdi va birinchi davrada [[David Pizarro|David Pizarroga]] assistentlik qildi. Cerci mavsumni „Roma“ safida Yevropa va A seriyada jami 19 ta o‘yinda maydonga tushib, 3 ta gol urish bilan yakunladi. === Fiorentina === [[Fayl:Alessio_cerci.JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Alessio_cerci.JPG/230px-Alessio_cerci.JPG|right|thumb|322x322px| Cerci 2011-yilda „Fiorentina“da oʻynagan]] 2010-yilning 26-avgustida Fiorentina Cerchini „Roma“dan 4 million yevro evaziga sotib oldi va keyingi uch mavsum uchun to‘lanadi<ref name="Fiorentina">{{Veb manbasi|sarlavha=Fiorentina, ufficiale acquisto Cerci dalla Roma|url=http://www.tuttosport.com/calcio/calciomercato/2010/08/26-81726/Fiorentina%2C+ufficiale+acquisto+Cerci+dalla+Roma|ish=tuttosport.com|kirish sanasi=18 March 2014|til=it|sana=26 August 2010|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140318192242/http://www.tuttosport.com/calcio/calciomercato/2010/08/26-81726/Fiorentina%2C+ufficiale+acquisto+Cerci+dalla+Roma|arxivsana=18 March 2014}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Cerci alla Fiorentina: la Roma incassa 4 milioni di euro|url=http://www.asromalive.com/cerci-fiorentina-4/41840/|ish=asromalive.com|kirish sanasi=18 March 2014|til=it|sana=26 August 2010}}</ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |date=28 February 2011 |title=Half-yearly financial report for the six months ended 31 December 2012 approved |work=AS Roma |url=http://109.75.174.100/~asroma/downloads/corporate_investor/1300100584_280211_apprelfinsemal31dic10_inglese.pdf |url-status=dead |access-date=13 May 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110810133743/http://109.75.174.100/~asroma/downloads/corporate_investor/1300100584_280211_apprelfinsemal31dic10_inglese.pdf |archive-date=10 August 2011}}</ref>. Cerci „Fiorentina“ safida 2010-yil 29-avgustda „Napoli“ga qarshi oʻyinda debyut qildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=FIORENTINA VS. NAPOLI 1 – 1|url=https://int.soccerway.com/matches/2010/08/29/italy/serie-a/acf-fiorentina/ssc-napoli/989961/|ish=soccerway.com|kirish sanasi=18 March 2014}}</ref> va A Seriyadagi ilk golini 2010-yilning 7-noyabrida „Kyevo“ga qarshi oʻyinda (1:0) kiritdi<ref name="fiorentina-debut">{{Veb manbasi|sarlavha=FIORENTINA VS. CHIEVO 1 – 0|url=https://int.soccerway.com/matches/2010/11/07/italy/serie-a/acf-fiorentina/ac-chievo-verona/990050/|ish=soccerway.com|kirish sanasi=18 March 2014}}</ref>. Mavsum oxiriga kelib, Cerci beshta oʻyinda oltita gol urdi va ikkita dubl qayd etdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Goleador viola: Cerci leader del girone di ritorno|url=http://www.violanews.com/oldnews/?newsid=78397&idnew=78397|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140318192440/http://www.violanews.com/oldnews/?newsid=78397&idnew=78397|arxivsana=18 March 2014|ish=violanews.com|kirish sanasi=18 March 2014|til=it}}</ref>. U mavsumni 26 oʻyinda va ligada 7 ta gol bilan yakunladi, shuningdek, Italiya kubogida Regjinaga qarshi oʻyinda bitta gol urdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Fiorentina 3–0 Reggina: Viola Cruise Past 10-Man Visitors To Advance in Coppa Italia|url=http://www.goal.com/en/match/53996/fiorentina-vs-reggina/report|ish=goal.com|kirish sanasi=18 March 2014}}</ref>. Biroq, Cercining „Fiorentina“ va uning tarafdorlari bilan munosabatlari qiyin edi<ref name="Cerci finally lives up to hype">{{Veb manbasi|sarlavha=Cerci finally lives up to hype|url=http://uk.eurosport.yahoo.com/blogs/pitchside-europe/cerci-finally-lives-hype-151304315.html|ish=uk.eurosport.yahoo.com|nashriyot=yahoo|kirish sanasi=18 March 2014|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140318191922/http://uk.eurosport.yahoo.com/blogs/pitchside-europe/cerci-finally-lives-hype-151304315.html|arxivsana=18 March 2014}}</ref>. [[Florensiya|Florensiyada]] boʻlgan vaqtida u shaharning tungi hayotiga haddan tashqari berilib ketganlikda ayblangan va Maserati avtomobilini shahar markazi atrofida noqonuniy ravishda toʻxtatib qoʻygani bilan mashhur edi<ref name="blogs.thescore.com">{{Veb manbasi|sarlavha=Bandini: Hot-and-cold Alessio Cerci gets his shot with Prandelli's Italy|url=http://blogs.thescore.com/counterattack/2013/03/20/bandini-hot-and-cold-alessio-cerci-gets-his-shot-with-prandellis-italy/|ish=thescore|kirish sanasi=18 March 2014|arxivurl=https://archive.today/20140318151233/http://blogs.thescore.com/counterattack/2013/03/20/bandini-hot-and-cold-alessio-cerci-gets-his-shot-with-prandellis-italy/|arxivsana=18 March 2014}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://archive.today/20140318151233/http://blogs.thescore.com/counterattack/2013/03/20/bandini-hot-and-cold-alessio-cerci-gets-his-shot-with-prandellis-italy/ „Bandini: Hot-and-cold Alessio Cerci gets his shot with Prandelli’s Italy“]. ''thescore''. </cite></ref> <ref name="Cerci finally lives up to hype" />. 2011-yilning yozida Cerchi murabbiyi [[Roberto Mancini|Roberto Manchinining]] bevosita iltimosiga koʻra [[Manchester City|"Manchester Cty"]] ga oʻtishning diqqat markazida boʻldi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Manchester City: Mancini vuole prima del 13 sia Nasri che Cerci|url=http://www.tuttomercatoweb.com/europa/manchester-city-mancini-vuole-prima-del-13-sia-nasri-che-cerci-285295|ish=tuttomercatoweb.com|kirish sanasi=18 March 2014}}</ref>. Kelishuv yaqinlashib qolgandek tuyulganidek, Cerci muxlislar bilan muammosini hal qilib, Florensiyada qolishga qaror qildi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/manchester-city-target-alessio-cerci-3322506|sarlavha=Man City target pledges his future to Fiorentina|ish=[[Daily Mirror]]|sana=22 August 2011}}</ref> 2011-12 yilgi mavsumda Cerci Italiya kubogi doirasidagi birinchi golini " Cittadella "ga (2:1) va liganing birinchi turida " Bolonya "ga (2:0) qarshi ikkita golini urgan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Bologna, brutto esordio la Fiorentina vince 2–0|url=http://bologna.repubblica.it/sport/2011/09/11/news/bologna_brutto_esordio_la_fiorentina_vince_2-0-21521455/|ish=repubblica.it|sana=11 September 2011|kirish sanasi=18 March 2014}}</ref>. U oʻzini " Parma „, [[Lazio (futbol klubi)|“Latzio"]] va " Lecce "ga qarshi oʻyinlarda takrorladi, ammo tartibsiz oʻyinlar va muxlislar bilan qiyin munosabatlar uning Florensiyada doimiyligini shubha ostiga qoʻydi. === Torino === 2012-yilning 23-avgustida Cerci 2,5 millionyevro evaziga birgalikda egalik qilish shartnomasi bo‘yicha Torinoga sotildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Torino sign Cerci on co-ownership deal|url=http://www.foxsportsasia.com/football/serie-a/news/detail/item846371/|ish=foxsportsasia.com|kirish sanasi=16 April 2014|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140416175437/http://www.foxsportsasia.com/football/serie-a/news/detail/item846371/|arxivsana=16 April 2014}}</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20120828215245/http://www.fifa.com/worldfootball/clubfootball/news/newsid=1685764.html FIFA.com]</ref> . [[Turin|Turinda]] u Pizada unga murabbiylik qilgan Jan Pero Ventura bilan yana birlashdi<ref name="ventura">{{Veb manbasi|sarlavha=Tactical Analysis: How has Alessio Cerci risen to prominence with Torino?|url=http://thinkfootball.co.uk/archives/12994|ish=thinkfootball.co.uk|kirish sanasi=16 April 2014|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140119031920/http://thinkfootball.co.uk/archives/12994|arxivsana=19 January 2014}}</ref>. U Torino uchun debyutini 2012-yil 1-sentabrda Peskaraga qarshi o‘tkazdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Torino vs. Pescara 3–0|url=https://int.soccerway.com/matches/2012/09/01/italy/serie-a/torino-fc/pescara-calcio/1351270/|ish=soccerway.com|kirish sanasi=16 April 2014}}</ref> va 2012-yil 30-sentabrda „Atalanta“ga qarshi o‘yinda asosiy o‘yinchi bo‘lib, uchta golli uzatmani yaratdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Atalanta vs. Torino 1–5|url=https://int.soccerway.com/matches/2012/09/30/italy/serie-a/atalanta-bergamo/torino-fc/1351302/|ish=soccerway.com|kirish sanasi=16 April 2014}}</ref>. U 25-noyabr kuni " ''Granata'' " safidagi ilk golini „Fiorentina“ga qarshi oʻyinda (2:2) kiritdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Torino vs. Fiorentina 2–2|url=https://int.soccerway.com/matches/2012/11/25/italy/serie-a/torino-fc/acf-fiorentina/1351391/|ish=soccerway.com|kirish sanasi=16 April 2014}}</ref>. 2013-yilning 13-yanvarida u " Siena "ga qarshi o‘yinda (3:2) mavsumdagi ikkinchi golini urdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=TORINO VS. SIENA 3–2|url=https://int.soccerway.com/matches/2013/01/13/italy/serie-a/torino-fc/ac-siena/1351451/|ish=soccerway.com|kirish sanasi=16 April 2014}}</ref>. U navbatdagi turda ham o‘zini takrorladi va „Peskara“ga safarda 2:0 hisobida gol urdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Pscara vs. Torino 0–2|url=https://int.soccerway.com/matches/2013/01/20/italy/serie-a/pescara-calcio/torino-fc/1351460/|ish=soccerway.com|kirish sanasi=16 April 2014}}</ref>. U 17-fevral kuni „Torino“ uchun to‘rtinchi golini urdi, „Atalanta“ga qarshi o‘yinda 2:1 hisobida g‘alaba qozondi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Torino vs. Atalanta 2–1|url=https://int.soccerway.com/matches/2013/02/17/italy/serie-a/torino-fc/atalanta-bergamo/1351492/|ish=soccerway.com|kirish sanasi=16 April 2014}}</ref>. U Torinodagi birinchi mavsumini sakkizta gol va sakkizta golli uzatma bilan yakunladi, shuningdek, 2012-13 yilgi mavsumning soʻnggi ikki oʻyinida „Kyevo“ va „Kataniya“ga qarshi oʻyinda gol urdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Chievo Verona vs. Torino 1–1|url=https://int.soccerway.com/matches/2013/05/12/italy/serie-a/ac-chievo-verona/torino-fc/1351621/|ish=soccerway.com|kirish sanasi=16 April 2014}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Torino vs. Catania 2–2|url=https://int.soccerway.com/matches/2013/05/19/italy/serie-a/torino-fc/calcio-catania/1351622/|ish=soccerway.com|kirish sanasi=16 April 2014}}</ref>. === Atlético Madrid === 2014-yilning 1-sentabrida Cerci [[La Liga]] chempioni [[Atlético Madrid]] bilan 16 million yevro atrofida bo‘lgan transfer narxi evaziga uch yillik shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|url=http://clubatleticodemadrid.com/noticias/acuerdo-con-el-torino-fc-para-el-traspaso-de-alessio-cerci|sarlavha=Acuerdo con el Torino FC para el traspaso de Alessio Cerci|nashriyot=Atlético Madrid's official website|til=es|sana=1 September 2014|kirish sanasi=1 September 2014|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140902191104/http://www.clubatleticodemadrid.com/noticias/acuerdo-con-el-torino-fc-para-el-traspaso-de-alessio-cerci|arxivsana=2 September 2014}}</ref>. U 19 kundan soʻng klubda debyut qildi va „ [[RC Celta de Vigo|Selta de Vigo“]] ga qarshi oʻyinning soʻnggi 8 daqiqasida Raul Ximenesni almashtirdi. Alessio Cerci Chempionlar ligasida Malmyo FF ustidan 5:0 hisobida gʻalaba qozongan oʻyinda klub uchun birinchi golini kiritdi. 4-oktyabr kuni " [[Valencia CF|Valensiya]] "da 3:1 hisobida magʻlubiyatga uchragan uchrashuvda ikkinchi boʻlimda zaxiradan maydonga tushganidan soʻng, u qoʻl toʻpi uchun maydondan chetlatilgan edi. 2017-yil 30-iyun kuni Serchi bilan shartnomani bekor qilish to‘g‘risida qaror qabul qilindi. ==== Milan va Genoaga ijara ==== 2015-yilning 5-yanvarida Cerci A Seriyaga qaytdi va 18 oylik ijara shartnomasi asosida Milanga qoʻshildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Gladwell, Ben |date=5 January 2015 |title=Alessio Cerci completes 18-month loan deal to Milan from Atletico Madrid |publisher=ESPNFC |url=http://www.espnfc.com/story/2228828/alessio-cerci-completes-18-month-loan-deal-to-milan-from-atletico-madrid |access-date=7 January 2015}}</ref>. Ijaraga kelishilgan kunning oʻzida [[Fernando Torres]] evaziga Atletikoga qarama-qarshi yoʻlni bosib oʻtdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=27 December 2014 |title=AC Milan sign Chelsea's Fernando Torres on permanent deal |publisher=BBC Sport |url=https://www.bbc.co.uk/sport/0/football/30612861 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141228005942/http://www.bbc.co.uk/sport/0/football/30612861 |archive-date=28 December 2014}}</ref>. Cerci ertasi kuni „Sassuolo“dan 2:1 hisobidagi magʻlubiyatda debyut qildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=AC Milan vs Sassuolo|url=https://int.soccerway.com/matches/2015/01/06/italy/serie-a/ac-milan/us-sassuolo-calcio/1836431/|nashriyot=Soccerway|kirish sanasi=6 January 2015}}</ref>. U milanlik futbolchi sifatida ilk golini 2015-yil 4-aprel kuni mehmonda " [[Palermo (futbol klubi)|Palermo]] "ga qarshi o‘yinda (2:1) kiritdi. 2016-yilning 22-yanvarida Cerchi „Jenoa“ga ijaraga berildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Official: Genoa sign Cerci|url=http://www.football-italia.net/78750/official-genoa-sign-cerci|nashriyot=Football Italia|sana=22 January 2016|kirish sanasi=23 January 2016}}</ref>. === Verona === 2017-yil 10-iyulda Cerci Verona tomonidan imzolangan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.football-italia.net/105534/official-verona-sign-cerci|sarlavha=Official: Verona sign Cerci - Football Italia}}</ref>. === Ankaragücü === 2018-yilning 17-avgustida Cerci [[Ankaragyujyu|Ankaragücü]] bilan uch yillik shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.football-italia.net/126312/cerci-signs-ankaragucu|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180817055926/https://www.football-italia.net/126312/cerci-signs-ankaragucu|arxivsana=2018-08-17|sarlavha=Cerci signs for Ankaragucu {{!}} Football Italia}}</ref>. === Salernitana === 2019-yil 7-avgust kuni Cerci B Seriyaning Salernitana klubi bilan shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|url=https://m.tuttomercatoweb.com/serie-b/ufficiale-cerci-ritrova-ventura-ha-firmato-con-la-salernitana-1277526|kirish sanasi=8 August 2019|sarlavha=UFFICIALE: Cerci ritrova Ventura, ha firmato con la Salernitana}}</ref>. === Arezzo === 2020-yil 9-oktabrda Cerci C Seriya klubi Aretsso bilan shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.football-italia.net/160364/serie-c-cerci-joins-arezzo|sarlavha=Serie C: Cerci joins Arezzo|nashriyot=Football Italia|sana=9 October 2020}}</ref>. 2021-yilning mart oyida mashgʻulot vaqtidagi janjal tufayli klub uni mashgʻulotlardan chetlatgandi. 2021-yil 23-aprelda uning shartnomasi oʻzaro kelishuvga koʻra bekor qilingan<ref>{{Cite press release|publisher=[[S.S. Arezzo|Arezzo]]|url=http://www.ssarezzo.it/2021/04/23/risoluzione-del-contratto-per-alessio-cerci/|title=Risoluzione del contratto per Alessio Cerci|date=23 April 2021|language=it}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|nashriyot=Arezzo Notizie|url=https://www.arezzonotizie.it/sport/calcio/arezzo-rescissione-cerci.html|sarlavha=Arezzo-Cerci è addio: l'attaccante rescinde|sana=23 April 2021|til=it}}</ref>. == Xalqaro maydonlarda == [[Fayl:Mexico_1_x_2_Italy,_Confederations_Cup_2013_(24).JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Mexico_1_x_2_Italy%2C_Confederations_Cup_2013_%2824%29.JPG/333px-Mexico_1_x_2_Italy%2C_Confederations_Cup_2013_%2824%29.JPG|right|thumb|333x333px| Cerci [[Italiya milliy futbol terma jamoasi|Italiya]] bilan 2013-yilgi FIFA Konfederatsiyalar kubogida]] U Italiya U-16 dan Italiya U-21 gacha boʻlgan barcha Italiya yoshlar terma jamoalarida oʻynagan. „Pisa“dagi mavsumni ijobiy boshlaganidan soʻng, Cerci bosh murabbiy [[Pierluigi Casiraghi|Perluiji Kasiragi]] tomonidan Italiyaning 21 yoshgacha boʻlgan terma jamoasiga chaqirildi<ref>[http://www.figc.it/italiano/primo_piano_03/primo_piano_03.htm Osvaldo e Cerci le novitaʼ di Casiraghi per il doppio impegno con Azerbaijan e far oer]</ref>. U 2007-yilning 16-noyabrida Ozarbayjonga qarshi o‘yinda (5:0) debyut qildi va Sebastyan Jovinkoning uzatmasiga 3:0 hisobida mualliflik qildi. Cerci jarohati tufayli 2008-yilgi Pekin Olimpiada oʻyinlariga Milliy olimpiya terma jamoasiga chaqirilmadi. 2007-yildan 2009-yilgacha u Italiya U-21 bienniumining bir qismi boʻlib, u bilan 2009-yilda Shvetsiyada boʻlib oʻtgan 21 yoshgacha boʻlgan futbolchilar oʻrtasidagi YEvropa futbol chempionatida ishtirok etgan, ammo hech qachon oʻynamagan. 2013-yilning 17-martida Chezare Prandelli tomonidan birinchi marta [[Italiya milliy futbol terma jamoasi|Italiya terma]] [[FIFA Jahon chempionati 2014 saralash bahslari|jamoasiga]] [[Braziliya milliy futbol terma jamoasi|chaqirildi]]<ref name="italy">{{Veb manbasi|sarlavha=Alessio Cerci and Mattia De Sciglio given debut call-ups for Italy|url=https://www.sbnation.com/soccer/2013/3/18/4119536/italy-vs-brazil-malta-team-news-squad-2014-world-cup-qualifying|ish=sbnation.com|sana=18 March 2013|kirish sanasi=19 March 2014}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.sbnation.com/soccer/2013/3/18/4119536/italy-vs-brazil-malta-team-news-squad-2014-world-cup-qualifying „Alessio Cerci and Mattia De Sciglio given debut call-ups for Italy“]. ''sbnation.com''. 18 March 2013<span class="reference-accessdate">. </span></cite></ref> . U 21 mart kuni boʻlib oʻtgan soʻnggi oʻyinda Jenevada Braziliya bilan 2:2 hisobidagi durang oʻyinning 46-daqiqasida [[Andrea Pirlo|Andrea Pirloning]] oʻrniga maydonga tushdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Pratesi |first=Riccado |date=21 March 2013 |title=Italia-Brasile 2-2, azzurri sono da applausi. Show di Balotelli |language=it |work=La Gazzetta dello Sport |url=https://www.gazzetta.it/Nazionale/21-03-2013/italia-brasile-0-2-92604959365.shtml |access-date=1 July 2020}}</ref>. 2013-yil 16-mayda u Braziliyada boʻlib oʻtadigan 2013-yilgi FIFA Konfederatsiyalar kubogi oldidan 31 nafar vaqtinchalik oʻyinchilar roʻyxatiga kiritildi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.figc.it/it/204/36469/2013/06/News.shtml|sarlavha=DUE GIORNI DI RADUNO A COVERCIANO: TRA I CONVOCATI AGAZZI, BONAVENTURA E SAU|ish=figc.it|nashriyot=Federazione Italiana Giuoco Calcio|til=it|kirish sanasi=16 April 2014}}</ref>, uning oʻrni 3-iyunda taqdim etilgan yakuniy roʻyxatda tasdiqlandi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.figc.it/it/204/36469/2013/06/News.shtml|sarlavha=INVIATA ALLA FIFA LA LISTA PER LA CONFEDERATIONS CUP: C'È ANCHE BARZAGLI|ish=figc.it|nashriyot=Federazione Italiana Giuoco Calcio|til=it|kirish sanasi=16 April 2014}}</ref>. U 16-iyun kuni oʻzining musobaqadagi yagona oʻyinida, Italiyaning guruh bosqichining dastlabki oʻyinida, „ [[Marakana stadioni|Marakana“ stadionida]] [[Meksika milliy futbol terma jamoasi|Meksika]] ustidan 2:1 hisobida gʻalaba qozondi va Klaudio Markizioning ikkinchi boʻlimda oʻrniga maydonga tushdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Burnton |first=Simon |date=16 June 2013 |title=Mexico v Italy - as it happened! |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/football/2013/jun/16/football-confederations-cup-italy-mexico |access-date=1 July 2020}}</ref>; Italiya turnirni uchinchi o‘rinda yakunladi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.fifa.com/confederationscup/matches/round=255209/match=300222463/summary.html|sarlavha=Buffon stars as Italy win shootout & bronze|nashriyot=FIFA.com|sana=30 June 2013|kirish sanasi=30 June 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140709035458/http://www.fifa.com/confederationscup/matches/round%3D255209/match%3D300222463/summary.html|arxivsana=9 July 2014}}</ref>. 2014-yil 11-aprelda u Chezare Prandelli tomonidan [[FIFA Jahon chempionati 2014|2014-yilda Braziliyada boʻlib oʻtadigan Jahon chempionati]] uchun 30 nafar vaqtinchalik oʻyinchilar roʻyxatiga kiritildi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.figc.it/it/204/2524143/2014/05/News.shtml|sarlavha=ECCO I 30 PRE-CONVOCATI PER IL MONDIALE. IL 19 MAGGIO IL RADUNO|ish=figc.it|nashriyot=Federazione Italiana Giuoco Calcio|til=it|kirish sanasi=14 May 2014}}</ref>, uning oʻrni 1-iyunda 23 kishilik yakuniy tarkibda tasdiqlandi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.figc.it/it/204/2524458/2014/06/News.shtml|sarlavha=PRANDELLI HA SCELTO: ECCO I 23 AZZURRI CHE PARTIRANNO PER IL BRASILE|ish=figc.it|nashriyot=Federazione Italiana Giuoco Calcio|til=it|kirish sanasi=1 June 2014}}</ref>. U 20-iyun kuni Italiyaning ikkinchi guruh oʻyinida [[Kosta Rika milliy futbol terma jamoasi|Kosta-Rikaga]] 1:0 hisobida magʻlub boʻlib, Markizioning ikkinchi boʻlimida oʻrinbosar sifatida maydonga tushdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.worldsoccer.com/world-cup/italy-costa-rica-353910|sarlavha=Italy 0-1 Costa Rica|nashriyot=World Soccer|muallif=Rainbow|ism=Jamie|sana=20 June 2014|kirish sanasi=1 July 2020}}</ref> Italiya oxir-oqibat birinchi bosqichdan chiqib ketdi. == Oʻyin uslubi == Cerci tabiiy chap oyoqli oʻyinchi, mukammal texnikasi, koʻrish qobiliyati va ajoyib tezkorligi bilan, asosan [[Hujumchi (futbol)|qanot yarim himoyachisi]] yoki qanotda [[Yarimhimoyachi (futbol)|hujumkor yarim himoyachi]] sifatida oʻynaydi. U ikkala qanotda ham oʻynay oladi, lekin oʻng qanotni afzal koʻradi<ref>{{Veb manbasi|url=http://bleacherreport.com/articles/1589124-alessio-cerci-why-italys-late-starter-could-be-a-big-star-at-world-cup-2014|sarlavha=Alessio Cerci: Why Italy's Late Starter Could Be a Big Star at World Cup 2014|ish=bleacherreport.com|nashriyot=Bleacher Report|til=it|muallif=Rathborn|ism=Jack|kirish sanasi=20 March 2014}}</ref>. 2013-14-yilgi mavsumda „Torino“ bilan A Seriya mavsumida u klubning hujumkor fikrli markaziy hujumchisi yoki hujumchisi Ciro Immobile bilan bir qatorda [[Hujumchi (futbol)|ikkinchi hujumchi]] sifatida ijodiy va yordamchi rolda muntazam foydalanila boshlandi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.toro.it/press/view/3950|sarlavha=Cerci, un futuro da seconda punta?|nashriyot=Toro.it|til=it|kirish sanasi=15 January 2015}}</ref>. Bundan tashqari, u „Torino“ bosh murabbiyi Jan Pero Ventura qoʻl ostida vaqti-vaqti bilan [[Hujumchi (futbol)|hujumchi]] sifatida ishlatilgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.calcionews24.com/torino-ventura-cerci-ha-smentito-tutti-e-un-giocatore-universale-345197/|sarlavha=Torino, Ventura: "Cerci ha smentito tutti, è un giocatore universale"|nashriyot=Calcio News 24|til=it|muallif=CalcioNews24|ism=Redazione|sana=28 September 2013|kirish sanasi=1 July 2020}}</ref>. == Faoliyat statistikasi == === Klub === {| class="wikitable" style="text-align:center" ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" |Mavsum ! rowspan="2" |Chempionat ! colspan="2" |League ! colspan="2" |Cup ! colspan="2" |Yevropa ! colspan="2" |Boshqa ! colspan="2" |Jami |- !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar |- | rowspan="5" |[[Roma (futbol klubi)|Roma]] |2003-04 | rowspan="4" |[[Serie A]] |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |1 |0 |- |2004-05 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |2 |0 |- |2005-06 |1 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |2 |0 |- |2009-10 |9 |0 |2 |0 |8 |3 | colspan="2" |— |19 |3 |- ! colspan="2" |Jami !13 !0 !3 !0 !8 !3 ! colspan="2" |— !24 !3 |- |Brescia (loan) |2006-07 | rowspan="2" |Serie B |21 |0 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |23 |0 |- |Pisa (loan) |2007-08 |26 |10 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |28 |10 |- |Atalanta (loan) |2008-09 | rowspan="3" |[[Serie A]] |13 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |14 |0 |- | rowspan="3" |Fiorentina |2010-11 |24 |7 |3 |1 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |27 |8 |- |2011-12 |23 |5 |3 |3 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |26 |8 |- ! colspan="2" |Jami !47 !12 !6 !4 ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— !53 !16 |- | rowspan="3" |Torino |2012-13 | rowspan="2" |[[Serie A]] |35 |8 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |35 |8 |- |2013-14 |36 |13 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |37 |13 |- ! colspan="2" |Jami !71 !21 !1 !0 ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— !72 !21 |- |[[Atlético Madrid]] |2014-15 |[[La Liga]] |6 |0 |1 |0 |2 |1 | colspan="2" |— |9 |1 |- | rowspan="3" |[[A.C. Milan|Milan]] (loan) |2014-15 | rowspan="2" |[[Serie A]] |16 |1 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |18 |1 |- |2015-16 |13 |0 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |15 |0 |- ! colspan="2" |Jami !29 !1 !4 !0 ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— !33 !1 |- |Genoa (loan) |2015-16 |[[Serie A]] |11 |4 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |11 |4 |- | rowspan="2" |[[Atlético Madrid]] |2016-17 |[[La Liga]] |1 |0 |1 |0 |0 |0 | colspan="2" |— |2 |0 |- ! colspan="2" |Jami !7 !0 !1 !0 !2 !1 ! colspan="2" |— !11 !1 |- | rowspan="1" |Hellas Verona |2017-18 |[[Serie A]] |24 |3 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |25 |3 |- | rowspan="1" |[[Ankaragyujyu|Ankaragücü]] |2018-19 |[[Turkiya oliy ligasi|Süper Lig]] |12 |1 |4 |4 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |16 |5 |- ! colspan="3" |Umumiy !285 !56 !26 !8 !10 !4 ! colspan="2" |— !321 !68 |} === Xalqaro === {| class="wikitable" style="text-align:center" ! colspan="3" |[[Italiya milliy futbol terma jamoasi|Italiya terma jamoasi]] |- ! Yil !Xalqaro maydonlardagi oʻyinlar !Gollar |- | 2013-yil | 9 | 0 |- | 2014-yil | 5 | 0 |- ! Jami ! 14 ! 0 |} == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Italiya futbolchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1987-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] 7g9lx1nery4c2xgyk4da914offaov4q Munozara:Alessio Cerci 1 784115 2816563 2022-08-29T02:01:49Z Akobirolmasov diplomat 74881 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg G'uzor stadioni 0 784116 2816565 2022-08-29T02:20:04Z AnvarxonM 75105 AnvarxonM [[G'uzor stadioni]] sahifasini [[Gʻuzor stadioni]]ga koʻchirdi: Gʻuzor stadioni wikitext text/x-wiki #YOʻNALTIRISH [[Gʻuzor stadioni]] hxoh9ejeesokf7qdq2keu2jwajn9r1c Munozara:G'uzor stadioni 1 784117 2816567 2022-08-29T02:20:04Z AnvarxonM 75105 AnvarxonM [[Munozara:G'uzor stadioni]] sahifasini [[Munozara:Gʻuzor stadioni]]ga koʻchirdi: Gʻuzor stadioni wikitext text/x-wiki #YOʻNALTIRISH [[Munozara:Gʻuzor stadioni]] 4uga0xoixph4e06coqp568pm18sd789 Mathieu Kessels 0 784118 2816575 2022-08-29T02:56:31Z Xasanboy off 77665 „[[:en:Special:Redirect/revision/1072967315|Mathieu Kessels]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Rassom|name=Mathieu Kessels|image=Mathieu Kessels, Portrait by unknow painter, ca 1820-25.jpg|imagesize=200px|caption=Mathieu Kessels, taxminan 40 yoshda, noma'lum rassom|birthname=|birthdate={{Birth date|1784|5|20|df=y}}|deathdate={{Death date and age|1836|3|4|1784|5|20|df=y}}|deathplace=[[Rim]], Italiya|nationality=|training=Venlo, Parij, Gamburg, Sankt-Peterburg, Rim|movement=Neoklassik haykaltarosh|patrons=Uilyam Kavendish, Devonshir 6-gersogi Devonshir gertsogi, Karlos Migel Fits-Jeyms Styuart, 14-Alba gertsogi Alba gertsogi, Bavariya qiroli Lyudvig I Bavariya qiroli, Gollandiya qiroli Uilyam I Niderlandiya qiroli|awards=Kanova musobaqasi, Rim (1819); Gollandiya sherining ordeni (1827)}} [[Category:Articles with hCards]] '''Mathieu Kessels''' (1784- yil 20- mayda tavallud topgan )- gollandiyalik [[Neoklassitsizm|neoklassik]] [[Haykaltaroshlik|haykaltarosh]]. Asosan [[Rim|Rimda]] ijod qilgan mohir haykaltaroshdir. == Biografiya == Mathieu Kessels (shuningdek, Mattias yoki Matthijs nomi bilan ham tanilgan) Maastrixtda duradgorning o'g'li bo'lib tavallud topgan.Mathieu Kesselsning birodarlaridan biri Gamburgda meʼmor boʻlgan boʻlsa, ikkinchisi ( Hendrik Yoxan Kessels ) yaqin atrofdagi Altona shahrida mashhur soat yasashchisi boʻlgan. Matyo dastlab Venlodagi zardo‘zning shogirdi bo‘lgan, lekin tez orada [[Parij|Parijdagi]] Beaux-Arts maktabida qatnashish uchun shogirdligidan voz kechgan. 1806- yilda Mathieu Kessels Gamburg orqali [[Sankt-Peterburg|Sankt-Peterburgga]] yo'l oldi va u erda sakkiz yil yashadi, Jozef Kemberlen ustaxonasida mumdan turli xil modellar va haykallar yasashni o'rgana boshladi. 1815- yilda u qisqa vaqt ichida Venlo va Maastrixtga qaytib keladi. Keyin bir necha oy davomida [[Parij|Parijdagi]] Girodet'in stüdyosunda o'tkazadi, u erda ishi 1819- yilgi Salonda namoyish etila boshlaydi. Rimga borishga qaror qilib, Mathieu Kessels [[Danlar|daniyalik]] haykaltarosh Bertel Torvaldsenning shogirdi sifatida qabul qilinadi. 1818- yilda Venetsiyalik haykaltarosh Antonio Kanova tomonidan tashkil etilgan yosh rassomlar tanlovida, Kessels 1819- yilda o'zining terakotasi ''bilan o'qlar bilan teshilgan. Avliyo Sebastyan'', ochiq va chiroyli mahorat bilan eng yuqori mukofotni qo'lga kiritadi. Rimda Mathieu Kessels Avliyo Luqo akademiyasining va Niderlandiya institutining a'zosi, keyinchalik professori bo'ladi. Shuningdek, Mathieu Kessels [[Amsterdam]] (1824- yildan) va [[Antverpen|Antverpendagi]] akademiyalarning a'zosi edi. Rimda Kessels Liej haykaltaroshlari Lui Jehot (taxminan 1803 - 1884- yillar) Eugene Simonisdan dars bera boshlagan. [[Brussel Poytaxt Regioni|Bryusseldagi]] Royale des Beaux-Arts akademiyasida o'qitishi orqali ta'sir o'tkazgan. Kesselsning yana bir shogirdi golland haykaltaroshi Yoxannes Antonius van der Ven edi, u dafn toshini haykaltaroshlik qiladi. Mattieu Kessels Rimda Sankt-Gudula cherkovi, hozirgi Bryussel sobori uchun ''Anarxiya Gidrasini engib o'tishda Sankt-Maykl'' ustida ishlayotganda 1836- yil 4- martda vafot etdi. Kessels vafotidan so'ng, Torvaldsen tomonidan inventarizatsiya qilingan uning studiyasi Belgiya hukumati tomonidan sotib olindi. Belgiya Qirollik Tasviriy san'at muzeylariga, Bryusselga topshiriladi. Muzey hozirda Kesselsning 70 dan ortiq asarlariga ega. Muzeyning neoklassik boʻlimida toʻrtta gipsli haykal doimiy ravishda namoyish etiladi: ''Discobole lançant le disque'' (1822–23), ''Génie funèbre éteignant un flambeau'' (taxminan 1829), ''Monument funeraire de la comtesse'' (1830–32) va ''Sélucène'' (taxminan 1836). == Homiylar == Mathieu Kesselsning ko'plab klassik fikrlovchi homiylari orasida Devonshirning 6-gersogi Uilyam Kavendish ham bor edi. Mathieu Kessels Chatsvort uyida ikkita marmar ''barelyef'', ''Kun'' va ''tun'' (1819) va Diskobolos tashlashga tayyorgarlik ko'rmoqda (1828). Mathieu Kessels ''Diskobolosning'' bronza nusxasi Bryusseldagi Akademiyalar saroyi bog'laridan birida joylashgan. Yana bir bronza nusxasi [[Amsterdam|Amsterdamdagi]] [[Rijks muzeyi|Rijksmuseumda]] joylashgan. Karlos Migel Fits-Jeyms Styuart uchun Alba Kesselsning 14-gersogi hozir Rimdagi San-Luka akademiyasida o'tirgan ''disk'' uloqtiruvchini haykaltaroshligi va ''o'z dartlarini burishtirayotgan [[Amur|Cupid]]'' joylashadi. 1823- yilda Mathieu Kessels Bavariya valiahd shahzodasi Lyudvig I uni Rimdagi studiyasida ziyorat qildgan. 1845- yilda [[Regensburg]] yaqinidagi [[Donaustauf|Donaustaufdagi]] Valhalla yodgorligiga qoʻyilgan Admiral Trompning marmar byustini buyurdi. Lyudvig Kesselsga Myunxendagi akademiya direktori lavozimini taklif qiladi, ammo Kessels Rimda qoldi. Yana bir muhim homiysi - Niderlandiya qiroli Uilyam I bo'lib, u ''Marsni dam olayotgan'' paytda haykaltaroshlik qilgan, hozirda Laeken saroyida joylashgan ulkan marmar, buning uchun Kessels Niderlandiya sher ordeni bilan taqdirlangan. == Uslubning rivojlanishi == Bizning kunlarda Mathieu Kessels endi yirik rassom deb hisoblanmaydi, lekin u hayoti davomida mashhur edi. Mathieu Kessels Kanova va Torvaldsen tomonidan asos solingan neoklassik haykaltaroshlikning Rim maktabiga mansub boʻlganligi sababli, u Iogann Gotfrid Shadow, Albert Volf va boshqalar bilan birga idealistik estetika, klassik san'at tomonidan belgilab qo'yilgan qonunlarga amal qiladi. Mathieu Kessels sof neoklassik asarlari, yuqorida tilga olingan ayrim asarlardan tashqari, Mark Avreliy, Tsitseron, Isis va Gay yoki Lyusiy Tsezarning marmar büstlari (barchasi 1817—1819), ''Sanʼat dahosi'' (1820—1823), ''Bakx'' ( 1823–1824), ''urna ustida yig‘layotgan ayol'' (1825) va ''Venera'' (1826–1829). 1820- yillarning oxirida Kessels Thorvaldsenning sof klassitsizmidan voz kechib, italyan barokkosining pafosi bilan aralashgan Canovaning jozibali uslubi foydasiga chiqadi. Bu Mathieu Kesselsning Celles grafinyasiga marmar yodgorligi bilan bog'liq (Rim, Chiesa di San Giuliano dei Fiamminghi, 1828). Yana bir yirik haykalda " ''To'fon manzarasi'' " (gips, taxminan 1833- yil) bu asarning romantik urgʻu uni oʻzining so'nggi davridagi diniy sentimentalizm bilan singib ketgan boshqa asarlaridan, masalan, Ustundagi ''Masihning'' haykalidan ajratib turadi. Masihning boshi, Pieta va Masihning, Bokira Maryamning to'rtta xushxabarchining byustlaridir.<gallery> Fayl:Discobole lançant le disque-ChatsworthHouse.jpg|''Diskobolos tashlashga tayyorlanmoqda'', [[Chatsworth House]] Fayl:Génie funèbre éteignant un flambeau1.jpg|''Oʻlim jinining olovni oʻchirishi'', [[Royal Museums of Fine Arts of Belgium|Belgiya qirollik tasviriy san'at muzeylari]], [[Brussels|Bryussel]] Fayl:Scène du déluge2.jpg|''Toʻfon sahnasi'', Belgiya qirollik tasviriy sanʼat muzeylari, Bryussel Fayl:Monument Funeraire de la Comtesse de Celles (1828)4-RomeSanGiuliano.jpg|Celles grafinyasining qabri, [[Chiesa di San Giuliano dei Fiamminghi|San Giuliano dei Fiamminghi cherkovi]], [[Rome|Rim]] Fayl:Mathieu Kessels, Portrait bust of admiral Maarten Harpertsz Tromp (1824), Walhalla, Regensburg.jpg|[[Admiral Tromp|Admiral Trompning]] portret byusti, [[Walhalla memorial|Valhalla yodgorligi]], [[Regensburg]] </gallery> == Manbalar == * Bergé, Willem, ''Heimwee sinflar bo'yicha.'' ''De beelden van Mathieu Kessels en zijn tijdgenoten, 1815-1840'' . Zvolle, Den Bosch (1994) * {{Cite Catholic Encyclopedia|url=http://www.newadvent.org/cathen/08629b.htm|title=Matthias Kessels}}</img> <references group="" responsive="1"></references> [[Turkum:1836-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:1784-yilda tugʻilganlar]] ltkpocyuijkvfuiyws1gbw0qupw5ooi 2816579 2816575 2022-08-29T03:04:41Z Xasanboy off 77665 wikitext text/x-wiki {{Rassom|name=Mathieu Kessels|image=Mathieu Kessels, Portrait by unknow painter, ca 1820-25.jpg|imagesize=200px|caption=Mathieu Kessels, taxminan 40 yoshda, noma'lum rassom|birthname=|birthdate={{Birth date|1784|5|20|df=y}}|deathdate={{Death date and age|1836|3|4|1784|5|20|df=y}}|deathplace=[[Rim]], Italiya|nationality=|training=Venlo, Parij, Gamburg, Sankt-Peterburg, Rim|movement=Neoklassik haykaltarosh|patrons=Uilyam Kavendish, Devonshir 6-gersogi Devonshir gertsogi, Karlos Migel Fits-Jeyms Styuart, 14-Alba gertsogi Alba gertsogi, Bavariya qiroli Lyudvig I Bavariya qiroli, Gollandiya qiroli Uilyam I Niderlandiya qiroli|awards=Kanova musobaqasi, Rim (1819); Gollandiya sherining ordeni (1827)}} [[Category:Articles with hCards]] '''Mathieu Kessels''' (1784- yil 20- mayda tavallud topgan )- gollandiyalik [[Neoklassitsizm|neoklassik]] [[Haykaltaroshlik|haykaltarosh]]. Asosan [[Rim|Rimda]] ijod qilgan mohir haykaltaroshdir. == Biografiya == Mathieu Kessels (shuningdek, Mattias yoki Matthijs nomi bilan ham tanilgan) Maastrixtda duradgorning o'g'li bo'lib tavallud topgan.Mathieu Kesselsning birodarlaridan biri Gamburgda meʼmor boʻlgan boʻlsa, ikkinchisi ( Hendrik Yoxan Kessels ) yaqin atrofdagi Altona shahrida mashhur soat yasashchisi boʻlgan. Matyo dastlab Venlodagi zardo‘zning shogirdi bo‘lgan, lekin tez orada [[Parij|Parijdagi]] Beaux-Arts maktabida qatnashish uchun shogirdligidan voz kechgan. 1806- yilda Mathieu Kessels Gamburg orqali [[Sankt-Peterburg|Sankt-Peterburgga]] yo'l oldi va u erda sakkiz yil yashadi, Jozef Kemberlen ustaxonasida mumdan turli xil modellar va haykallar yasashni o'rgana boshladi. 1815- yilda u qisqa vaqt ichida Venlo va Maastrixtga qaytib keladi. Keyin bir necha oy davomida [[Parij|Parijdagi]] Girodet'in stüdyosunda o'tkazadi, u erda ishi 1819- yilgi Salonda namoyish etila boshlaydi. Rimga borishga qaror qilib, Mathieu Kessels [[Danlar|daniyalik]] haykaltarosh Bertel Torvaldsenning shogirdi sifatida qabul qilinadi. 1818- yilda Venetsiyalik haykaltarosh Antonio Kanova tomonidan tashkil etilgan yosh rassomlar tanlovida, Kessels 1819- yilda o'zining terakotasi ''bilan o'qlar bilan teshilgan. Avliyo Sebastyan'', ochiq va chiroyli mahorat bilan eng yuqori mukofotni qo'lga kiritadi. Rimda Mathieu Kessels Avliyo Luqo akademiyasining va Niderlandiya institutining a'zosi, keyinchalik professori bo'ladi. Shuningdek, Mathieu Kessels [[Amsterdam]] (1824- yildan) va [[Antverpen|Antverpendagi]] akademiyalarning a'zosi edi. Rimda Kessels Liej haykaltaroshlari Lui Jehot (taxminan 1803 - 1884- yillar) Eugene Simonisdan dars bera boshlagan. [[Brussel Poytaxt Regioni|Bryusseldagi]] Royale des Beaux-Arts akademiyasida o'qitishi orqali ta'sir o'tkazgan. Kesselsning yana bir shogirdi golland haykaltaroshi Yoxannes Antonius van der Ven edi, u dafn toshini haykaltaroshlik qiladi. Mattieu Kessels Rimda Sankt-Gudula cherkovi, hozirgi Bryussel sobori uchun ''Anarxiya Gidrasini engib o'tishda Sankt-Maykl'' ustida ishlayotganda 1836- yil 4- martda vafot etdi. Kessels vafotidan so'ng, Torvaldsen tomonidan inventarizatsiya qilingan uning studiyasi Belgiya hukumati tomonidan sotib olindi. Belgiya Qirollik Tasviriy san'at muzeylariga, Bryusselga topshiriladi. Muzey hozirda Kesselsning 70 dan ortiq asarlariga ega. Muzeyning neoklassik boʻlimida toʻrtta gipsli haykal doimiy ravishda namoyish etiladi: ''Discobole lançant le disque'' (1822–23), ''Génie funèbre éteignant un flambeau'' (taxminan 1829), ''Monument funeraire de la comtesse'' (1830–32) va ''Sélucène'' (taxminan 1836). == Homiylar == Mathieu Kesselsning ko'plab klassik fikrlovchi homiylari orasida Devonshirning 6-gersogi Uilyam Kavendish ham bor edi. Mathieu Kessels Chatsvort uyida ikkita marmar ''barelyef'', ''Kun'' va ''tun'' (1819) va Diskobolos tashlashga tayyorgarlik ko'rmoqda (1828). Mathieu Kessels ''Diskobolosning'' bronza nusxasi Bryusseldagi Akademiyalar saroyi bog'laridan birida joylashgan. Yana bir bronza nusxasi [[Amsterdam|Amsterdamdagi]] [[Rijks muzeyi|Rijksmuseumda]] joylashgan. Karlos Migel Fits-Jeyms Styuart uchun Alba Kesselsning 14-gersogi hozir Rimdagi San-Luka akademiyasida o'tirgan ''disk'' uloqtiruvchini haykaltaroshligi va ''o'z dartlarini burishtirayotgan [[Amur|Cupid]]'' joylashadi. 1823- yilda Mathieu Kessels Bavariya valiahd shahzodasi Lyudvig I uni Rimdagi studiyasida ziyorat qildgan. 1845- yilda [[Regensburg]] yaqinidagi [[Donaustauf|Donaustaufdagi]] Valhalla yodgorligiga qoʻyilgan Admiral Trompning marmar byustini buyurdi. Lyudvig Kesselsga Myunxendagi akademiya direktori lavozimini taklif qiladi, ammo Kessels Rimda qoldi. Yana bir muhim homiysi - Niderlandiya qiroli Uilyam I bo'lib, u ''Marsni dam olayotgan'' paytda haykaltaroshlik qilgan, hozirda Laeken saroyida joylashgan ulkan marmar, buning uchun Kessels Niderlandiya sher ordeni bilan taqdirlangan. == Uslubning rivojlanishi == Bizning kunlarda Mathieu Kessels endi yirik rassom deb hisoblanmaydi, lekin u hayoti davomida mashhur edi. Mathieu Kessels Kanova va Torvaldsen tomonidan asos solingan neoklassik haykaltaroshlikning Rim maktabiga mansub boʻlganligi sababli, u Iogann Gotfrid Shadow, Albert Volf va boshqalar bilan birga idealistik estetika, klassik san'at tomonidan belgilab qo'yilgan qonunlarga amal qiladi. Mathieu Kessels sof neoklassik asarlari, yuqorida tilga olingan ayrim asarlardan tashqari, Mark Avreliy, Tsitseron, Isis va Gay yoki Lyusiy Tsezarning marmar büstlari (barchasi 1817—1819), ''Sanʼat dahosi'' (1820—1823), ''Bakx'' ( 1823–1824), ''urna ustida yig‘layotgan ayol'' (1825) va ''Venera'' (1826–1829). 1820- yillarning oxirida Kessels Thorvaldsenning sof klassitsizmidan voz kechib, italyan barokkosining pafosi bilan aralashgan Canovaning jozibali uslubi foydasiga chiqadi. Bu Mathieu Kesselsning Celles grafinyasiga marmar yodgorligi bilan bog'liq (Rim, Chiesa di San Giuliano dei Fiamminghi, 1828). Yana bir yirik haykalda " ''To'fon manzarasi'' " (gips, taxminan 1833- yil) bu asarning romantik urgʻu uni oʻzining so'nggi davridagi diniy sentimentalizm bilan singib ketgan boshqa asarlaridan, masalan, Ustundagi ''Masihning'' haykalidan ajratib turadi. Masihning boshi, Pieta va Masihning, Bokira Maryamning to'rtta xushxabarchining byustlaridir.<gallery> Fayl:Discobole lançant le disque-ChatsworthHouse.jpg|''Diskobolos tashlashga tayyorlanmoqda'', Chatsworth House Fayl:Génie funèbre éteignant un flambeau1.jpg|''Oʻlim jinining olovni oʻchirishi'', Belgiya qirollik tasviriy san'at muzeylari, Bryussel Fayl:Scène du déluge2.jpg|''Toʻfon sahnasi'', Belgiya qirollik tasviriy sanʼat muzeylari, Bryussel Fayl:Monument Funeraire de la Comtesse de Celles (1828)4-RomeSanGiuliano.jpg|Celles grafinyasining qabri, San Giuliano dei Fiamminghi cherkovi, [[Rome|Rim]] </gallery> == Manbalar == * Bergé, Willem, ''Heimwee sinflar bo'yicha.'' ''De beelden van Mathieu Kessels en zijn tijdgenoten, 1815-1840'' . Zvolle, Den Bosch (1994) * {{Cite Catholic Encyclopedia|url=http://www.newadvent.org/cathen/08629b.htm|title=Matthias Kessels}}</img> <references group="" responsive="1"></references> [[Turkum:1836-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:1784-yilda tugʻilganlar]] drg7wgmnqex7uyoy3x0jew7b98s2dlg 2816581 2816579 2022-08-29T03:11:27Z Xasanboy off 77665 wikitext text/x-wiki {{Rassom|name=Mathieu Kessels|image=Mathieu Kessels, Portrait by unknow painter, ca 1820-25.jpg|imagesize=200px|caption=Mathieu Kessels, taxminan 40 yoshda, noma'lum rassom|birthname=|birthdate={{Birth date|1784|5|20|df=y}}|deathdate={{Death date and age|1836|3|4|1784|5|20|df=y}}|deathplace=[[Rim]], Italiya|nationality=|training=Venlo, Parij, Gamburg, Sankt-Peterburg, Rim|movement=Neoklassik haykaltarosh|patrons=Uilyam Kavendish, Devonshir 6-gersogi Devonshir gertsogi, Karlos Migel Fits-Jeyms Styuart, 14-Alba gertsogi Alba gertsogi, Bavariya qiroli Lyudvig I Bavariya qiroli, Gollandiya qiroli Uilyam I Niderlandiya qiroli|awards=Kanova musobaqasi, Rim (1819); Gollandiya sherining ordeni (1827)}} [[Category:Articles with hCards]] '''Mathieu Kessels''' ([[1784]]- yil 20- mayda tavallud topgan)- gollandiyalik [[Neoklassitsizm|neoklassik]] [[Haykaltaroshlik|haykaltarosh]]. Asosan [[Rim|Rimda]] ijod qilgan mohir haykaltaroshdir. == Biografiya == Mathieu Kessels (shuningdek, Mattias yoki Matthijs nomi bilan ham tanilgan) Maastrixtda duradgorning oʻgʻli boʻlib tavallud topgan.Mathieu Kesselsning birodarlaridan biri Gamburgda meʼmor boʻlgan boʻlsa, ikkinchisi (Hendrik Yoxan Kessels) yaqin atrofdagi Altona shahrida mashhur soat yasashchisi boʻlgan. Matyo dastlab Venlodagi zardo‘zning shogirdi bo‘lgan, lekin tez orada [[Parij|Parijdagi]] Beaux-Arts maktabida qatnashish uchun shogirdligidan voz kechgan. [[1801|1806]]- yilda Mathieu Kessels Gamburg orqali [[Sankt-Peterburg|Sankt-Peterburgga]] yoʻl oldi va u erda sakkiz yil yashadi, Jozef Kemberlen ustaxonasida mumdan turli xil modellar va haykallar yasashni oʻrgana boshladi. [[1815]]- yilda u qisqa vaqt ichida Venlo va Maastrixtga qaytib keladi. Keyin bir necha oy davomida [[Parij|Parijdagi]] Girodetʼin stüdyosunda oʻtkazadi, u erda ishi [[1819]]- yilgi Salonda namoyish etila boshlaydi. Rimga borishga qaror qilib, Mathieu Kessels [[Danlar|daniyalik]] haykaltarosh Bertel Torvaldsenning shogirdi sifatida qabul qilinadi. [[1818]]- yilda Venetsiyalik haykaltarosh Antonio Kanova tomonidan tashkil etilgan yosh rassomlar tanlovida, Kessels [[1819]]- yilda oʻzining terakotasi ''bilan oʻqlar bilan teshilgan. Avliyo Sebastyan'', ochiq va chiroyli mahorat bilan eng yuqori mukofotni qoʻlga kiritadi. Rimda Mathieu Kessels Avliyo Luqo akademiyasining va Niderlandiya institutining aʼzosi, keyinchalik professori boʻladi. Shuningdek, Mathieu Kessels [[Amsterdam]] ([[1824]]- yildan) va [[Antverpen|Antverpendagi]] akademiyalarning aʼzosi edi. Rimda Kessels Liej haykaltaroshlari Lui Jehot (taxminan [[1803]] - [[1884]]- yillar) Eugene Simonisdan dars bera boshlagan. [[Brussel Poytaxt Regioni|Bryusseldagi]] Royale des Beaux-Arts akademiyasida oʻqitishi orqali taʼsir oʻtkazgan. Kesselsning yana bir shogirdi golland haykaltaroshi Yoxannes Antonius van der Ven edi, u dafn toshini haykaltaroshlik qiladi. Mattieu Kessels Rimda Sankt-Gudula cherkovi, hozirgi Bryussel sobori uchun ''Anarxiya Gidrasini engib oʻtishda Sankt-Maykl'' ustida ishlayotganda [[1836]]- yil 4- martda vafot etdi. Kessels vafotidan soʻng, Torvaldsen tomonidan inventarizatsiya qilingan uning studiyasi Belgiya hukumati tomonidan sotib olindi. Belgiya Qirollik Tasviriy sanʼat muzeylariga, Bryusselga topshiriladi. Muzey hozirda Kesselsning 70 dan ortiq asarlariga ega. Muzeyning neoklassik boʻlimida toʻrtta gipsli haykal doimiy ravishda namoyish etiladi: ''Discobole lançant le disque'' ([[1822]]-23), ''Génie funèbre éteignant un flambeau'' (taxminan [[1829]]), ''Monument funeraire de la comtesse'' ([[1830]]-32) va ''Sélucène'' (taxminan [[1836]]). == Homiylar == Mathieu Kesselsning koʻplab klassik fikrlovchi homiylari orasida Devonshirning 6-gersogi Uilyam Kavendish ham bor edi. Mathieu Kessels Chatsvort uyida ikkita marmar ''barelyef'', ''Kun'' va ''tun'' ([[1819]]) va Diskobolos tashlashga tayyorgarlik koʻrmoqda ([[1828]]). Mathieu Kessels ''Diskobolosning'' bronza nusxasi Bryusseldagi Akademiyalar saroyi bogʻlaridan birida joylashgan. Yana bir bronza nusxasi [[Amsterdam|Amsterdamdagi]] [[Rijks muzeyi|Rijksmuseumda]] joylashgan. Karlos Migel Fits-Jeyms Styuart uchun Alba Kesselsning 14-gersogi hozir Rimdagi San-Luka akademiyasida oʻtirgan ''disk'' uloqtiruvchini haykaltaroshligi va ''oʻz dartlarini burishtirayotgan [[Amur|Cupid]]'' joylashadi. [[1823]]- yilda Mathieu Kessels Bavariya valiahd shahzodasi Lyudvig I uni Rimdagi studiyasida ziyorat qildgan. 1845- yilda [[Regensburg]] yaqinidagi [[Donaustauf|Donaustaufdagi]] Valhalla yodgorligiga qoʻyilgan Admiral Trompning marmar byustini buyurdi. Lyudvig Kesselsga Myunxendagi akademiya direktori lavozimini taklif qiladi, ammo Kessels Rimda qoldi. Yana bir muhim homiysi — Niderlandiya qiroli Uilyam I boʻlib, u ''Marsni dam olayotgan'' paytda haykaltaroshlik qilgan, hozirda Laeken saroyida joylashgan ulkan marmar, buning uchun Kessels Niderlandiya sher ordeni bilan taqdirlangan. == Uslubning rivojlanishi == Bizning kunlarda Mathieu Kessels endi yirik rassom deb hisoblanmaydi, lekin u hayoti davomida mashhur edi. Mathieu Kessels Kanova va Torvaldsen tomonidan asos solingan neoklassik haykaltaroshlikning Rim maktabiga mansub boʻlganligi sababli, u Iogann Gotfrid Shadow, Albert Volf va boshqalar bilan birga idealistik estetika, klassik sanʼat tomonidan belgilab qoʻyilgan qonunlarga amal qiladi. Mathieu Kessels sof neoklassik asarlari, yuqorida tilga olingan ayrim asarlardan tashqari, Mark Avreliy, Tsitseron, Isis va Gay yoki Lyusiy Tsezarning marmar büstlari (barchasi [[1817]]—[[1819]]), ''Sanʼat dahosi'' ([[1820]]—[[1823]]), ''Bakx'' ([[1823]]-[[1824]]), ''urna ustida yig‘layotgan ayol'' ([[1825]]) va ''Venera'' ([[1826]]-[[1829]]). 1820- yillarning oxirida Kessels Thorvaldsenning sof klassitsizmidan voz kechib, italyan barokkosining pafosi bilan aralashgan Canovaning jozibali uslubi foydasiga chiqadi. Bu Mathieu Kesselsning Celles grafinyasiga marmar yodgorligi bilan bogʻliq (Rim, Chiesa di San Giuliano dei Fiamminghi, [[1828]]). Yana bir yirik haykalda " ''Toʻfon manzarasi'' " (gips, taxminan [[1833]]- yil) bu asarning romantik urgʻu uni oʻzining soʻnggi davridagi diniy sentimentalizm bilan singib ketgan boshqa asarlaridan, masalan, Ustundagi ''Masihning'' haykalidan ajratib turadi. Masihning boshi, Pieta va Masihning, Bokira Maryamning toʻrtta xushxabarchining byustlaridir.<gallery> Fayl:Discobole lançant le disque-ChatsworthHouse.jpg|''Diskobolos tashlashga tayyorlanmoqda'', Chatsworth House Fayl:Génie funèbre éteignant un flambeau1.jpg|''Oʻlim jinining olovni oʻchirishi'', Belgiya qirollik tasviriy san'at muzeylari, Bryussel Fayl:Scène du déluge2.jpg|''Toʻfon sahnasi'', Belgiya qirollik tasviriy sanʼat muzeylari, Bryussel Fayl:Monument Funeraire de la Comtesse de Celles (1828)4-RomeSanGiuliano.jpg|Celles grafinyasining qabri, San Giuliano dei Fiamminghi cherkovi, [[Rome|Rim]] </gallery> == Manbalar == * Bergé, Willem, ''Heimwee sinflar boʻyicha.'' ''De beelden van Mathieu Kessels en zijn tijdgenoten, 1815-1840'' . Zvolle, Den Bosch (1994) * {{Cite Catholic Encyclopedia|url=http://www.newadvent.org/cathen/08629b.htm|title=Matthias Kessels}}</img> <references group="" responsive="1"></references> [[Turkum:1836-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:1784-yilda tugʻilganlar]] 7fhfhpmhv99jnrhosusrfdzq4xf628t Munozara:Mathieu Kessels 1 784119 2816582 2022-08-29T03:13:03Z Xasanboy off 77665 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Avgust Hassel 0 784120 2816592 2022-08-29T03:34:31Z Xasanboy off 77665 „[[:en:Special:Redirect/revision/1088626808|August Hassel]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Rassom|name=Avgust Hassel|image=August Hassel.jpg|imagesize=200px|caption=Avgust Hassel <br> bo'yalgan Peder Mørk Mønsted (1908)|birthname=|birthdate={{Birth date|1864|2|9|df=yes}}|deathdate={{Death date and age|1942|5|30|1864|2|9|df=yes}}|deathplace=Ålsgårde, Daniya|nationality=|training=Daniya Qirollik Tasviriy San'at Akademiyasi|movement=|patrons=|awards=}} [[Category:Articles with hCards]] '''Avgust Kristian Valdemar Hassel''' (1864- yil 9- fevral tavallud topgan) [[Daniya|daniyalik]] mohir haykaltarosh. == Erta hayot va ta'lim == Hassel [[Kopengagen|Kopengagenda]] kapitan va mexanik Yoxan Fridolin Xassel va Doris Henriette Eykxoffning o'g'li bo'lib tavallud topgan. Avgust Hassel 1879- yil avgustdan shlyapa rassomi va o'ymakor HC Berg qo'l ostida shogird bo'ladi. 1882- yil yanvarda Kopengagen texnik kollejini tamomlaydi. 1886- yil 25- mayda dekorativ san'at maktabini tamomlagan. Keyinchalik Avgust Hassel Daniya Qirollik Tasviriy san'at akademiyasida o'qishni davom ettira boshlaydi. Avgust Hassel oʻsha yerda Teobald Shtayn qo'l ostida tahsil oladi. Koʻp vaqtlar davomida 1888- yil 30 yanvarda tugatadi. == Karyera == Avgust Hassel 1888- yilda Charlottenborg bahor ko'rgazmasida bastakor Niels Gadening portret byusti bilan qatnashib debyut qiladi. Keyinchalik bir qator boshqa portret asarlari paydo bo'la boshladi. Avgust Hasselning ishini aksariyati diniy san'at sohasida edi. Avgust Hassel haykaltaroshlik asarlari va bir qator cherkovlar uchun qurbongohlar bilan hissa qo'shgan. <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.kulturarv.dk/kid/VisWeilbachRefresh.do?kunstnerId=7232&wsektion=alle|sarlavha=August Hassel|til=Danish|nashriyot=[[Kunstindeks Danmark]]|kirish sanasi=12 December 2018}}</ref> == Ishlar ro'yxati == * Niels Geyd (1889) * Kristian IX xotirasi (1908) Frederiksberg (Ludvig Knudsen bilan) * Xochga mixlangan (1900) Fredens cherkovi, Kopengagen * Xristian IX xotirasi (1912) Tirsbjerg * Piter Kristian Abildgaard byusti (1910) Landbohojsk * Frederik VIII byusti (1819) * Daniya qirolichasi, qirolicha Luizaning byusti (1913) * Hans Egede va Gertrud Rask (1921) Avliyo Nikolay cherkovi, Kopengagen * Bernhard Bang (1923) Kopengagen universiteti Frederiksberg kampusi * Valiahd shahzoda Frederik va valiahd malika Luiza fondi (1901) Nr. 59 Sortedam Dossering, Kopengagen <ref>{{Veb manbasi|url=http://sd59ak.dk/|sarlavha=Sortedam Dossering 59|ish=Andelsforeningen A/B Sortedam Dossering 59|kirish sanasi=January 1, 2021}}</ref> * ''Kristi gravlæggelse'' (1890) * ''Syge anråber Jesus om hjælp'' (1891) Garnisons Sogns Menighedshus, Kopengagen * ''Iso opvækker Lazarus'' (1897) Norre Broby cherkovi * ''Iso prædiker i Nazareth'' (1904) ilgari Nosira cherkovi, Kopengagen * ''Lazarus opvækkelse'' (1918) Grøndalskirke, Kopengagen <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.nordenskirker.dk/Tidligere/Groendal_kirke/Groendal_kirke.htm|sarlavha=Grøndals kirke|ish=Nordens kirker|kirish sanasi=January 1, 2021}}</ref> == Galereya == <gallery> Fayl:Peter Christian Abildgaard bust 03.jpg|Piter Kristian Abildgaard, [[Frederiksberg]] (1910) Fayl:Hans Egede Nikolaj kirke.JPG|[[Hans Egede]], Aziz Nikolay cherkovi, Kopengagen (1921) Fayl:B. Bang bust (Frederiksberg Campus).JPG|[[Bernhard Bang]], [[Frederiksberg]] (1923) Fayl:Carl Oluf Jensen bust (Frederiksberg Campus).jpg|[[Carl Oluf Jensen|Karl Oluf Jensen]], [[Frederiksberg]] (1935) </gallery> == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [https://www.kulturarv.dk/kid/VisWeilbachRefresh.do?kunstnerId=7232&wsektion=alle Avgust] Hassel Kunstindeks Danmarkda [[Turkum:1942-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:1864-yilda tugʻilganlar]] b0k7h3kcymlndiimbmba5i5wbzynqt7 2816593 2816592 2022-08-29T03:36:57Z Xasanboy off 77665 wikitext text/x-wiki {{Rassom|name=Avgust Hassel|image=August Hassel.jpg|imagesize=200px|caption=Avgust Hassel <br> bo'yalgan Peder Mørk Mønsted (1908)|birthname=|birthdate={{Birth date|1864|2|9|df=yes}}|deathdate={{Death date and age|1942|5|30|1864|2|9|df=yes}}|deathplace=Ålsgårde, Daniya|nationality=|training=Daniya Qirollik Tasviriy San'at Akademiyasi|movement=|patrons=|awards=}}'''Avgust Kristian Valdemar Hassel''' (1864- yil 9- fevral tavallud topgan) [[Daniya|daniyalik]] mohir haykaltarosh. == Erta hayot va ta'lim == Hassel [[Kopengagen|Kopengagenda]] kapitan va mexanik Yoxan Fridolin Xassel va Doris Henriette Eykxoffning o'g'li bo'lib tavallud topgan. Avgust Hassel 1879- yil avgustdan shlyapa rassomi va o'ymakor HC Berg qo'l ostida shogird bo'ladi. 1882- yil yanvarda Kopengagen texnik kollejini tamomlaydi. 1886- yil 25- mayda dekorativ san'at maktabini tamomlagan. Keyinchalik Avgust Hassel Daniya Qirollik Tasviriy san'at akademiyasida o'qishni davom ettira boshlaydi. Avgust Hassel oʻsha yerda Teobald Shtayn qo'l ostida tahsil oladi. Koʻp vaqtlar davomida 1888- yil 30 yanvarda tugatadi. == Karyera == Avgust Hassel 1888- yilda Charlottenborg bahor ko'rgazmasida bastakor Niels Gadening portret byusti bilan qatnashib debyut qiladi. Keyinchalik bir qator boshqa portret asarlari paydo bo'la boshladi. Avgust Hasselning ishini aksariyati diniy san'at sohasida edi. Avgust Hassel haykaltaroshlik asarlari va bir qator cherkovlar uchun qurbongohlar bilan hissa qo'shgan. <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.kulturarv.dk/kid/VisWeilbachRefresh.do?kunstnerId=7232&wsektion=alle|sarlavha=August Hassel|til=Danish|nashriyot=[[Kunstindeks Danmark]]|kirish sanasi=12 December 2018}}</ref> == Ishlar ro'yxati == * Niels Geyd (1889) * Kristian IX xotirasi (1908) Frederiksberg (Ludvig Knudsen bilan) * Xochga mixlangan (1900) Fredens cherkovi, Kopengagen * Xristian IX xotirasi (1912) Tirsbjerg * Piter Kristian Abildgaard byusti (1910) Landbohojsk * Frederik VIII byusti (1819) * Daniya qirolichasi, qirolicha Luizaning byusti (1913) * Hans Egede va Gertrud Rask (1921) Avliyo Nikolay cherkovi, Kopengagen * Bernhard Bang (1923) Kopengagen universiteti Frederiksberg kampusi * Valiahd shahzoda Frederik va valiahd malika Luiza fondi (1901) Nr. 59 Sortedam Dossering, Kopengagen <ref>{{Veb manbasi|url=http://sd59ak.dk/|sarlavha=Sortedam Dossering 59|ish=Andelsforeningen A/B Sortedam Dossering 59|kirish sanasi=January 1, 2021}}</ref> * ''Kristi gravlæggelse'' (1890) * ''Syge anråber Jesus om hjælp'' (1891) Garnisons Sogns Menighedshus, Kopengagen * ''Iso opvækker Lazarus'' (1897) Norre Broby cherkovi * ''Iso prædiker i Nazareth'' (1904) ilgari Nosira cherkovi, Kopengagen * ''Lazarus opvækkelse'' (1918) Grøndalskirke, Kopengagen <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.nordenskirker.dk/Tidligere/Groendal_kirke/Groendal_kirke.htm|sarlavha=Grøndals kirke|ish=Nordens kirker|kirish sanasi=January 1, 2021}}</ref> == Galereya == <gallery> Fayl:Peter Christian Abildgaard bust 03.jpg|Piter Kristian Abildgaard, Frederiksberg (1910) Fayl:Hans Egede Nikolaj kirke.JPG|Hans Egede, Aziz Nikolay cherkovi, Kopengagen (1921) Fayl:B. Bang bust (Frederiksberg Campus).JPG|Bernhard Bang, Frederiksberg (1923) Fayl:Carl Oluf Jensen bust (Frederiksberg Campus).jpg|Karl Oluf Jensen, Frederiksberg (1935) </gallery> == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [https://www.kulturarv.dk/kid/VisWeilbachRefresh.do?kunstnerId=7232&wsektion=alle Avgust] Hassel Kunstindeks Danmarkda [[Turkum:1942-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:1864-yilda tugʻilganlar]] oc56g3cejnsfopn4sxgfp2zyuaare83 2816596 2816593 2022-08-29T03:43:51Z Xasanboy off 77665 wikitext text/x-wiki {{Rassom|name=Avgust Hassel|image=August Hassel.jpg|imagesize=200px|caption=Avgust Hassel <br> bo'yalgan Peder Mørk Mønsted (1908)|birthname=|birthdate={{Birth date|1864|2|9|df=yes}}|deathdate={{Death date and age|1942|5|30|1864|2|9|df=yes}}|deathplace=Ålsgårde, Daniya|nationality=|training=Daniya Qirollik Tasviriy Sanʼat Akademiyasi|movement=|patrons=|awards=}}'''Avgust Kristian Valdemar Hassel''' ([[1864]]- yil 9- fevral tavallud topgan) [[Daniya|daniyalik]] mohir [[haykaltarosh]]. == Erta hayot va taʼlim == [[Avgust]] Hassel [[Kopengagen|Kopengagenda]] kapitan va mexanik Yoxan Fridolin Xassel va Doris Henriette Eykxoffning oʻgʻli boʻlib tavallud topgan. [[Avgust]] Hassel [[1879]]- yil avgustdan shlyapa rassomi va oʻymakor HC Berg qoʻl ostida shogird boʻladi. [[1882]]- yil yanvarda Kopengagen texnik kollejini tamomlaydi. [[1886]]- yil 25- mayda dekorativ sanʼat maktabini tamomlagan. Keyinchalik Avgust Hassel Daniya Qirollik Tasviriy sanʼat akademiyasida oʻqishni davom ettira boshlaydi. Avgust Hassel oʻsha yerda Teobald Shtayn qoʻl ostida tahsil oladi. Koʻp vaqtlar davomida [[1888]]- yil 30 yanvarda tugatadi. == Karyera == Avgust Hassel [[1888]]- yilda Charlottenborg bahor koʻrgazmasida bastakor Niels Gadening portret byusti bilan qatnashib debyut qiladi. Keyinchalik bir qator boshqa portret asarlari paydo boʻla boshladi. Avgust Hasselning ishini aksariyati diniy sanʼat sohasida edi. Avgust Hassel haykaltaroshlik asarlari va bir qator cherkovlar uchun qurbongohlar bilan hissa qoʻshgan. <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.kulturarv.dk/kid/VisWeilbachRefresh.do?kunstnerId=7232&wsektion=alle|sarlavha=August Hassel|til=Danish|nashriyot=[[Kunstindeks Danmark]]|kirish sanasi=12 December 2018}}</ref> == Ishlar roʻyxati == * Niels Geyd ([[1884|1889]]) * Kristian IX xotirasi ([[1908]]) Frederiksberg (Ludvig Knudsen bilan) * Xochga mixlangan ([[1900]]) Fredens cherkovi, Kopengagen * Xristian IX xotirasi ([[1912]]) Tirsbjerg * Piter Kristian Abildgaard byusti ([[1910]]) Landbohojsk * Frederik VIII byusti ([[1819]]) * Daniya qirolichasi, qirolicha Luizaning byusti ([[1913]]) * Hans Egede va Gertrud Rask ([[1921]]) Avliyo Nikolay cherkovi, Kopengagen * Bernhard Bang ([[1923]]) Kopengagen universiteti Frederiksberg kampusi * Valiahd shahzoda Frederik va valiahd malika Luiza fondi ([[1901]]) Nr. 59 Sortedam Dossering, Kopengagen <ref>{{Veb manbasi|url=http://sd59ak.dk/|sarlavha=Sortedam Dossering 59|ish=Andelsforeningen A/B Sortedam Dossering 59|kirish sanasi=January 1, 2021}}</ref> * ''Kristi gravlæggelse'' ([[1890]]) * ''Syge anråber Jesus om hjælp'' ([[1891]]) Garnisons Sogns Menighedshus, Kopengagen * ''Iso opvækker Lazarus'' ([[1897]]) Norre Broby cherkovi * ''Iso prædiker i Nazareth'' ([[1904]]) ilgari Nosira cherkovi, Kopengagen * ''Lazarus opvækkelse'' ([[1918]]) Grøndalskirke, Kopengagen <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.nordenskirker.dk/Tidligere/Groendal_kirke/Groendal_kirke.htm|sarlavha=Grøndals kirke|ish=Nordens kirker|kirish sanasi=January 1, 2021}}</ref> == Galereya == <gallery> Fayl:Peter Christian Abildgaard bust 03.jpg|Piter Kristian Abildgaard, Frederiksberg ([[1910]]) Fayl:Hans Egede Nikolaj kirke.JPG|Hans Egede, Aziz Nikolay cherkovi, Kopengagen ([[1921]]) Fayl:B. Bang bust (Frederiksberg Campus).JPG|Bernhard Bang, Frederiksberg ([[1923]]) Fayl:Carl Oluf Jensen bust (Frederiksberg Campus).jpg|Karl Oluf Jensen, Frederiksberg ([[1935]]) </gallery> == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [https://www.kulturarv.dk/kid/VisWeilbachRefresh.do?kunstnerId=7232&wsektion=alle Avgust] Hassel Kunstindeks Danmarkda [[Turkum:1942-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:1864-yilda tugʻilganlar]] 4j15qaccd6elpk2iedufaul8ooi9xfs One (qoʻshiq) 0 784121 2816598 2022-08-29T03:57:31Z Nataev 3628 Yangi wikitext text/x-wiki {{Infobox song | name = One | cover = | type = singl | artist = „[[U2]]“ | album = [[Achtung Baby]] | B-side = Lady with the Spinning Head (UV1) | released = {{Start date|1992|02|24|df=y}} | recorded = Oktabr 1990 — Sentabr 1991 | studio = *[[Hansa Ton Studios]] (Berlin) * Elsinore ([[Dalkey]]) * [[Windmill Lane Studios]] (Dublin) | genre = [[Rok-musiqa|Rok]] | length = {{Duration|m=4|s=36}} | label = [[Island Records|Island]] | composer = U2 | lyricist = [[Bono]] | producer = [[Daniel Lanois]] va [[Brian Eno]] | prev_title = [[Mysterious Ways]] | prev_year = 1991 | next_title = [[Even Better Than the Real Thing]] | next_year = 1992 | misc {{External music video|{{YouTube|ftjEcrrf7r0|„One“}}}} }} „'''One'''“ ({{tarjima|Bir}}) — „[[U2]]“ irland rok guruhi ijro etgan qoʻshiq. Guruhning 1991-yil eʼlon qilingan „[[Achtung Baby]]“ albomiga uchinchi trek oʻlaroq kiritilgan. Shuningdek, 1992-yil albomning uchinchi singli oʻlaroq chiqarilgan. Albomni [[Berlin]]da joylashgan [[Hansa Studios]] studiyasida yozib olish davomida guruh aʼzolari orasida ijodiy ziddiyatlar ortidan mojaro kelib chiqqan. Ziddiyat tufayli guruh deyarli tarqalib ketgan, ammo „One“ qoʻshigʻini improvizatsiya qilishganidan keyin tanglik yoyilgan. Qoʻshiq guruh aʼzolari gitarachi [[The Edge]] studiyada chalayotgan akkord zinasini eshitishganidan keyin yozilgan. Qoʻshiq matnini guruh vokalchisi [[Bono]] yozgan boʻlib, uni sheʼrni yozishga guruh aʼzolari oʻrtasidagi kelishmovchiliklar hamda [[Germaniyaning birlashishi]] ilhomlantirgan. Qoʻshiqda ziddiyat haqida soʻz borishi aytilsa-da, qoʻshiq matnining boshqacha talqinlari ham mavjud. „One“ qoʻshigʻi singl oʻlaroq eʼlon qilinganidan har bir mamlatda tushgan daromad o'sha mamlakatdagi [[Orttirilgan immun tanqisligi sindromi|OITV/OITS]]ni oʻrganayotgan tashkilotga berilgan<ref>{{cite magazine|url=https://worldradiohistory.com/UK/Music-Week/1992/MW-1992-02-22.pdf|title=New Releases: Singles|magazine=[[Music Week]]|page=23|date=22.2.1992|access-date=29.8.2022}}</ref>. Qoʻshiq [[Irish Singles Chart|Irlandiya singllar xit-paradida]], Kanadaning RPM xit-paradida hamda AQShning „Billboard“ xit-paradining albomga kiritilgan va zamonaviy rok qoʻshiqlar chartlarida birinchi pogʻonaga koʻtarilgan. Shuningdek, Yangi Zelandiyada uchinchi, Avstraliyada toʻrtinchi, [[UK Singles Chart|Buyuk Britaniyada]] yettinchi va „[[Billboard Hot 100]]“ xit-paradida oʻninchi pogʻonagacha koʻtarilgan. Qoʻshiq uchun bir necha klip suratga olingan. Uchinchi versiya guruh aʼzolari maʼqul kelgan va ayan shu versiya jamoatchilikka eʼlon qilingan. Qoʻshiq chiqarilishi ortidan tanqidchilar uni yuqori baholagan. Tarona bugunga qadar eng yashi qoʻshiqlarni aniqlash maqsadida oʻtkazilgan bir necha soʻrov natijasida tuzilgan roʻyxatga kiritilgan<ref>{{cite magazine|url=http://www.rollingstone.com/news/story/_/id/6596661/500songs|title=500 Greatest Songs of All Time|magazine=[[Rolling Stone]]|date=9.12.2004|issue=963|page=88|access-date=15.9.2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20041230091905/http://www.rollingstone.com/news/story/_/id/6596661/500songs|archive-date=30.12.2004|url-status=dead}}</ref>. „U2“ qoʻshiqni konsertlarida muntazam ravishda ijro etib keladi. Konsertlar davomida guruh ushbu qoʻshiq yordamida [[inson huquqlari]] yoki ijtimoiy muammolar mavzularini koʻtarib keladi. Bono tuzgan xayriya „[[ONE Campaign]]“ tashkiloti nomi „One“ qoʻshigʻi nomidan olingan. 2005-yil guruh [[R&B]] xonanda [[Mary J. Blige]] bilan yangidan yozgan. Mazkur versiya Bligening „[[The Breakthrough]]“ nomli albomiga kiritilgan. == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [https://www.youtube.com/watch?v=ftjEcrrf7r0 „One“ YouTubeda] [[Turkum:U2 qoʻshiqlari]] [[Turkum:1991-yil qoʻshiqlari]] [[Turkum:Ingliz tilidagi qoʻshiqlar]] 9rr8bgcit0n5islronespdnd28fvttz 2816853 2816598 2022-08-29T06:34:02Z Nataev 3628 wikitext text/x-wiki {{Infobox song | name = One | cover = | type = singl | artist = „[[U2]]“ | album = [[Achtung Baby]] | B-side = Lady with the Spinning Head (UV1) | released = {{Start date|1992|02|24|df=y}} | recorded = Oktabr 1990 — Sentabr 1991 | studio = *[[Hansa Ton Studios]] (Berlin) * Elsinore ([[Dalkey]]) * [[Windmill Lane Studios]] (Dublin) | genre = [[Rok-musiqa|Rok]] | length = {{Duration|m=4|s=36}} | label = [[Island Records|Island]] | composer = U2 | lyricist = [[Bono]] | producer = [[Daniel Lanois]] va [[Brian Eno]] | prev_title = [[Mysterious Ways]] | prev_year = 1991 | next_title = [[Even Better Than the Real Thing]] | next_year = 1992 | misc {{External music video|{{YouTube|ftjEcrrf7r0|„One“}}}} }} „'''One'''“ ({{tarjima|Bir}}) — „[[U2]]“ irland rok guruhi ijro etgan qoʻshiq. Guruhning 1991-yil eʼlon qilingan „[[Achtung Baby]]“ albomiga uchinchi trek oʻlaroq kiritilgan. Shuningdek, 1992-yilning fevralida albomning uchinchi singli oʻlaroq chiqarilgan. Albomni [[Berlin]]da joylashgan [[Hansa Studios]] studiyasida yozib olish davomida guruh aʼzolari orasida ijodiy kelishmovchiliklar tufayli mojaro kelib chiqqan. Ziddiyat tufayli guruh deyarli tarqalib ketgan, ammo „One“ qoʻshigʻini improvizatsiya qilishganidan keyin tanglik yoyilgan. Qoʻshiq guruh aʼzolari gitarachi [[The Edge]] studiyada chalayotgan akkord zinasini eshitishganidan keyin yozilgan. Qoʻshiq matnini guruh vokalchisi [[Bono]] yozgan boʻlib, uni sheʼrni yozishga guruh aʼzolari oʻrtasidagi kelishmovchiliklar hamda [[Germaniyaning birlashishi]] ilhomlantirgan. Qoʻshiqda ziddiyat haqida soʻz borishi aytilsa-da, qoʻshiq matnining boshqacha talqinlari ham mavjud. „One“ qoʻshigʻi singl oʻlaroq eʼlon qilinishi ortidan har bir mamlakatdada tushgan daromad oʻsha mamlakatdagi [[Orttirilgan immun tanqisligi sindromi|OITV/OITS]]ni oʻrganayotgan tashkilotga berilgan<ref>{{cite magazine|url=https://worldradiohistory.com/UK/Music-Week/1992/MW-1992-02-22.pdf|title=New Releases: Singles|magazine=[[Music Week]]|page=23|date=22.2.1992|access-date=29.8.2022}}</ref>. Qoʻshiq [[Irish Singles Chart|Irlandiya singllar xit-paradida]], Kanadaning RPM xit-paradida hamda AQShning „Billboard“ xit-paradining albomga kiritilgan va zamonaviy rok qoʻshiqlar chartlarida birinchi pogʻonaga koʻtarilgan. Shuningdek, Yangi Zelandiyada uchinchi, Avstraliyada toʻrtinchi, [[UK Singles Chart|Buyuk Britaniyada]] yettinchi va „[[Billboard Hot 100]]“ xit-paradida oʻninchi pogʻonagacha koʻtarilgan. Qoʻshiq uchun bir necha klip suratga olingan. Uchinchi versiya guruh aʼzolari maʼqul kelgan va ayan shu versiya jamoatchilikka eʼlon qilingan. Qoʻshiq chiqarilishi ortidan tanqidchilar uni yuqori baholagan. Tarona bugunga qadar eng yashi qoʻshiqlarni aniqlash maqsadida oʻtkazilgan bir necha soʻrov natijasida tuzilgan roʻyxatga kiritilgan<ref>{{cite magazine|url=http://www.rollingstone.com/news/story/_/id/6596661/500songs|title=500 Greatest Songs of All Time|magazine=[[Rolling Stone]]|date=9.12.2004|issue=963|page=88|access-date=15.9.2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20041230091905/http://www.rollingstone.com/news/story/_/id/6596661/500songs|archive-date=30.12.2004|url-status=dead}}</ref>. „U2“ qoʻshiqni konsertlarida muntazam ravishda ijro etib keladi. Konsertlar davomida guruh ushbu qoʻshiq yordamida [[inson huquqlari]] yoki ijtimoiy muammolar mavzularini koʻtarib keladi. Bono tuzgan xayriya „[[ONE Campaign]]“ tashkiloti nomi „One“ qoʻshigʻi nomidan olingan. 2005-yil guruh [[R&B]] xonanda [[Mary J. Blige]] bilan yangidan yozgan. Mazkur versiya Bligening „[[The Breakthrough]]“ nomli albomiga kiritilgan. == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [https://www.youtube.com/watch?v=ftjEcrrf7r0 „One“ YouTubeda] [[Turkum:U2 qoʻshiqlari]] [[Turkum:1991-yil qoʻshiqlari]] [[Turkum:Ingliz tilidagi qoʻshiqlar]] 2u6167s2mupk9n4kjwkoi3am7ket84s 2816859 2816853 2022-08-29T06:35:24Z Nataev 3628 wikitext text/x-wiki {{Infobox song | name = One | cover = | type = singl | artist = „[[U2]]“ | album = [[Achtung Baby]] | B-side = Lady with the Spinning Head (UV1) | released = {{Start date|1992|02|24|df=y}} | recorded = Oktabr 1990 — Sentabr 1991 | studio = *[[Hansa Ton Studios]] (Berlin) * Elsinore ([[Dalkey]]) * [[Windmill Lane Studios]] (Dublin) | genre = [[Rok-musiqa|Rok]] | length = {{Duration|m=4|s=36}} | label = [[Island Records|Island]] | composer = U2 | lyricist = [[Bono]] | producer = [[Daniel Lanois]] va [[Brian Eno]] | prev_title = [[Mysterious Ways]] | prev_year = 1991 | next_title = [[Even Better Than the Real Thing]] | next_year = 1992 | misc {{External music video|{{YouTube|ftjEcrrf7r0|„One“}}}} }} „'''One'''“ ({{tarjima|Bir}}) — „[[U2]]“ irland rok guruhi ijro etgan qoʻshiq. Guruhning 1991-yil eʼlon qilingan „[[Achtung Baby]]“ albomiga uchinchi trek oʻlaroq kiritilgan. Shuningdek, 1992-yilning fevralida albomning uchinchi singli oʻlaroq chiqarilgan. Albomni [[Berlin]]da joylashgan [[Hansa Studios]] studiyasida yozib olish davomida guruh aʼzolari orasida ijodiy kelishmovchiliklar tufayli mojaro kelib chiqqan. Ziddiyat tufayli guruh deyarli tarqalib ketgan, ammo „One“ qoʻshigʻini improvizatsiya qilishganidan keyin tanglik yoyilgan. Qoʻshiq guruh aʼzolari gitarachi [[The Edge]] studiyada chalayotgan akkord zinasini eshitishganidan keyin yozilgan. Qoʻshiq matnini guruh vokalchisi [[Bono]] yozgan boʻlib, uni sheʼrni yozishga guruh aʼzolari oʻrtasidagi kelishmovchiliklar hamda [[Germaniyaning birlashishi]] ilhomlantirgan. Qoʻshiqda ziddiyat haqida soʻz borishi aytilsa-da, qoʻshiq matnining boshqacha talqinlari ham mavjud. „One“ qoʻshigʻi singl oʻlaroq eʼlon qilinishi ortidan har bir mamlakatdada tushgan daromad oʻsha mamlakatdagi [[Orttirilgan immun tanqisligi sindromi|OITV/OITS]]ni oʻrganayotgan tashkilotga berilgan<ref>{{cite magazine|url=https://worldradiohistory.com/UK/Music-Week/1992/MW-1992-02-22.pdf|title=New Releases: Singles|magazine=[[Music Week]]|page=23|date=22.2.1992|access-date=29.8.2022}}</ref>. Qoʻshiq [[Irish Singles Chart|Irlandiya singllar xit-paradida]], Kanadaning RPM xit-paradida hamda AQShning „Billboard“ xit-paradining albomga kiritilgan va zamonaviy rok qoʻshiqlar chartlarida birinchi pogʻonaga koʻtarilgan. Shuningdek, tarona Yangi Zelandiyada uchinchi, Avstraliyada toʻrtinchi, [[UK Singles Chart|Buyuk Britaniyada]] yettinchi va „[[Billboard Hot 100]]“ xit-paradida oʻninchi pogʻonagacha koʻtarilgan. Qoʻshiq uchun bir necha klip suratga olingan. Uchinchi versiya guruh aʼzolariga maʼqul kelgan va aynan shu versiya jamoatchilikka eʼlon qilingan. Qoʻshiq chiqarilishi ortidan tanqidchilar uni yuqori baholagan. Tarona bugunga qadar eng yashi qoʻshiqlarni aniqlash maqsadida oʻtkazilgan bir necha soʻrov natijasida tuzilgan roʻyxatga kiritilgan<ref>{{cite magazine|url=http://www.rollingstone.com/news/story/_/id/6596661/500songs|title=500 Greatest Songs of All Time|magazine=[[Rolling Stone]]|date=9.12.2004|issue=963|page=88|access-date=15.9.2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20041230091905/http://www.rollingstone.com/news/story/_/id/6596661/500songs|archive-date=30.12.2004|url-status=dead}}</ref>. „U2“ qoʻshiqni konsertlarida muntazam ravishda ijro etib keladi. Konsertlar davomida guruh ushbu qoʻshiq yordamida [[inson huquqlari]] yoki ijtimoiy muammolar mavzularini koʻtarib keladi. Bono tuzgan xayriya „[[ONE Campaign]]“ tashkiloti nomi „One“ qoʻshigʻi nomidan olingan. 2005-yil guruh [[R&B]] xonanda [[Mary J. Blige]] bilan yangidan yozgan. Mazkur versiya Bligening „[[The Breakthrough]]“ nomli albomiga kiritilgan. == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [https://www.youtube.com/watch?v=ftjEcrrf7r0 „One“ YouTubeda] [[Turkum:U2 qoʻshiqlari]] [[Turkum:1991-yil qoʻshiqlari]] [[Turkum:Ingliz tilidagi qoʻshiqlar]] g8lwrfvzyqi5isw1y6ftiexenxqlgzy 2816865 2816859 2022-08-29T06:36:45Z Nataev 3628 wikitext text/x-wiki {{Infobox song | name = One | cover = | type = singl | artist = „[[U2]]“ | album = [[Achtung Baby]] | B-side = Lady with the Spinning Head (UV1) | released = {{Start date|1992|02|24|df=y}} | recorded = Oktabr 1990 — Sentabr 1991 | studio = *[[Hansa Ton Studios]] (Berlin) * Elsinore ([[Dalkey]]) * [[Windmill Lane Studios]] (Dublin) | genre = [[Rok-musiqa|Rok]] | length = {{Duration|m=4|s=36}} | label = [[Island Records|Island]] | composer = U2 | lyricist = [[Bono]] | producer = [[Daniel Lanois]] va [[Brian Eno]] | prev_title = [[Mysterious Ways]] | prev_year = 1991 | next_title = [[Even Better Than the Real Thing]] | next_year = 1992 | misc {{External music video|{{YouTube|ftjEcrrf7r0|„One“}}}} }} „'''One'''“ ({{tarjima|Bir}}) — „[[U2]]“ irland rok guruhi ijro etgan qoʻshiq. Guruhning 1991-yil eʼlon qilingan „[[Achtung Baby]]“ albomiga uchinchi trek oʻlaroq kiritilgan. Shuningdek, 1992-yilning fevralida albomning uchinchi singli oʻlaroq chiqarilgan. Albomni [[Berlin]]da joylashgan [[Hansa Studios]] studiyasida yozib olish davomida guruh aʼzolari orasida ijodiy kelishmovchiliklar tufayli mojaro kelib chiqqan. Ziddiyat tufayli guruh deyarli tarqalib ketgan, ammo „One“ qoʻshigʻini improvizatsiya qilishganidan keyin tanglik yoyilgan. Qoʻshiq guruh aʼzolari gitarachi [[The Edge]] studiyada chalayotgan akkord zinasini eshitishganidan keyin yozilgan. Qoʻshiq matnini guruh vokalchisi [[Bono]] yozgan boʻlib, uni sheʼrni yozishga guruh aʼzolari oʻrtasidagi kelishmovchiliklar hamda [[Germaniyaning birlashishi]] ilhomlantirgan. Qoʻshiqda ziddiyat haqida soʻz borishi aytilsa-da, qoʻshiq matnining boshqacha talqinlari ham mavjud. „One“ qoʻshigʻi singl oʻlaroq eʼlon qilinishi ortidan har bir mamlakatdada tushgan daromad oʻsha mamlakatdagi [[Orttirilgan immun tanqisligi sindromi|OITV/OITS]]ni oʻrganayotgan tashkilotga berilgan<ref>{{cite magazine|url=https://worldradiohistory.com/UK/Music-Week/1992/MW-1992-02-22.pdf|title=New Releases: Singles|magazine=[[Music Week]]|page=23|date=22.2.1992|access-date=29.8.2022}}</ref>. Qoʻshiq [[Irish Singles Chart|Irlandiya singllar xit-paradida]], Kanadaning RPM xit-paradida hamda AQShning „Billboard“ xit-paradining albomga kiritilgan va zamonaviy rok qoʻshiqlar chartlarida birinchi pogʻonaga koʻtarilgan. Shuningdek, tarona Yangi Zelandiyada uchinchi, Avstraliyada toʻrtinchi, [[UK Singles Chart|Buyuk Britaniyada]] yettinchi va „[[Billboard Hot 100]]“ xit-paradida oʻninchi pogʻonagacha koʻtarilgan. Qoʻshiq uchun bir necha klip suratga olingan. Uchinchi versiya guruh aʼzolariga maʼqul kelgan va aynan shu versiya jamoatchilikka eʼlon qilingan. Qoʻshiq chiqarilishi ortidan tanqidchilar uni yuqori baholagan. Tarona bugunga qadar eng yashi qoʻshiqlarni aniqlash maqsadida oʻtkazilgan bir necha soʻrov natijasida tuzilgan roʻyxatga kiritilgan<ref>{{cite magazine|url=http://www.rollingstone.com/news/story/_/id/6596661/500songs|title=500 Greatest Songs of All Time|magazine=[[Rolling Stone]]|date=9.12.2004|issue=963|page=88|access-date=15.9.2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20041230091905/http://www.rollingstone.com/news/story/_/id/6596661/500songs|archive-date=30.12.2004|url-status=dead}}</ref>. „U2“ qoʻshiqni konsertlarida muntazam ravishda ijro etib keladi. Konsertlar davomida guruh ushbu qoʻshiq yordamida [[inson huquqlari]] yoki ijtimoiy muammolar mavzularini koʻtarib keladi. Bono tuzgan „[[ONE Campaign]]“ xayriya tashkiloti nomi „One“ qoʻshigʻi nomidan olingan. 2005-yil guruh [[R&B]] xonanda [[Mary J. Blige]] bilan „One“ qoʻshigʻining yangi talqinini yozgan. Mazkur versiya Bligening „[[The Breakthrough]]“ nomli albomiga kiritilgan. == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [https://www.youtube.com/watch?v=ftjEcrrf7r0 „One“ YouTubeda] [[Turkum:U2 qoʻshiqlari]] [[Turkum:1991-yil qoʻshiqlari]] [[Turkum:Ingliz tilidagi qoʻshiqlar]] sa8j80quoal0s4299kbvbiiefz5oa2u 2816877 2816865 2022-08-29T06:40:19Z Nataev 3628 /* Havolalar */ wikitext text/x-wiki {{Infobox song | name = One | cover = | type = singl | artist = „[[U2]]“ | album = [[Achtung Baby]] | B-side = Lady with the Spinning Head (UV1) | released = {{Start date|1992|02|24|df=y}} | recorded = Oktabr 1990 — Sentabr 1991 | studio = *[[Hansa Ton Studios]] (Berlin) * Elsinore ([[Dalkey]]) * [[Windmill Lane Studios]] (Dublin) | genre = [[Rok-musiqa|Rok]] | length = {{Duration|m=4|s=36}} | label = [[Island Records|Island]] | composer = U2 | lyricist = [[Bono]] | producer = [[Daniel Lanois]] va [[Brian Eno]] | prev_title = [[Mysterious Ways]] | prev_year = 1991 | next_title = [[Even Better Than the Real Thing]] | next_year = 1992 | misc {{External music video|{{YouTube|ftjEcrrf7r0|„One“}}}} }} „'''One'''“ ({{tarjima|Bir}}) — „[[U2]]“ irland rok guruhi ijro etgan qoʻshiq. Guruhning 1991-yil eʼlon qilingan „[[Achtung Baby]]“ albomiga uchinchi trek oʻlaroq kiritilgan. Shuningdek, 1992-yilning fevralida albomning uchinchi singli oʻlaroq chiqarilgan. Albomni [[Berlin]]da joylashgan [[Hansa Studios]] studiyasida yozib olish davomida guruh aʼzolari orasida ijodiy kelishmovchiliklar tufayli mojaro kelib chiqqan. Ziddiyat tufayli guruh deyarli tarqalib ketgan, ammo „One“ qoʻshigʻini improvizatsiya qilishganidan keyin tanglik yoyilgan. Qoʻshiq guruh aʼzolari gitarachi [[The Edge]] studiyada chalayotgan akkord zinasini eshitishganidan keyin yozilgan. Qoʻshiq matnini guruh vokalchisi [[Bono]] yozgan boʻlib, uni sheʼrni yozishga guruh aʼzolari oʻrtasidagi kelishmovchiliklar hamda [[Germaniyaning birlashishi]] ilhomlantirgan. Qoʻshiqda ziddiyat haqida soʻz borishi aytilsa-da, qoʻshiq matnining boshqacha talqinlari ham mavjud. „One“ qoʻshigʻi singl oʻlaroq eʼlon qilinishi ortidan har bir mamlakatdada tushgan daromad oʻsha mamlakatdagi [[Orttirilgan immun tanqisligi sindromi|OITV/OITS]]ni oʻrganayotgan tashkilotga berilgan<ref>{{cite magazine|url=https://worldradiohistory.com/UK/Music-Week/1992/MW-1992-02-22.pdf|title=New Releases: Singles|magazine=[[Music Week]]|page=23|date=22.2.1992|access-date=29.8.2022}}</ref>. Qoʻshiq [[Irish Singles Chart|Irlandiya singllar xit-paradida]], Kanadaning RPM xit-paradida hamda AQShning „Billboard“ xit-paradining albomga kiritilgan va zamonaviy rok qoʻshiqlar chartlarida birinchi pogʻonaga koʻtarilgan. Shuningdek, tarona Yangi Zelandiyada uchinchi, Avstraliyada toʻrtinchi, [[UK Singles Chart|Buyuk Britaniyada]] yettinchi va „[[Billboard Hot 100]]“ xit-paradida oʻninchi pogʻonagacha koʻtarilgan. Qoʻshiq uchun bir necha klip suratga olingan. Uchinchi versiya guruh aʼzolariga maʼqul kelgan va aynan shu versiya jamoatchilikka eʼlon qilingan. Qoʻshiq chiqarilishi ortidan tanqidchilar uni yuqori baholagan. Tarona bugunga qadar eng yashi qoʻshiqlarni aniqlash maqsadida oʻtkazilgan bir necha soʻrov natijasida tuzilgan roʻyxatga kiritilgan<ref>{{cite magazine|url=http://www.rollingstone.com/news/story/_/id/6596661/500songs|title=500 Greatest Songs of All Time|magazine=[[Rolling Stone]]|date=9.12.2004|issue=963|page=88|access-date=15.9.2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20041230091905/http://www.rollingstone.com/news/story/_/id/6596661/500songs|archive-date=30.12.2004|url-status=dead}}</ref>. „U2“ qoʻshiqni konsertlarida muntazam ravishda ijro etib keladi. Konsertlar davomida guruh ushbu qoʻshiq yordamida [[inson huquqlari]] yoki ijtimoiy muammolar mavzularini koʻtarib keladi. Bono tuzgan „[[ONE Campaign]]“ xayriya tashkiloti nomi „One“ qoʻshigʻi nomidan olingan. 2005-yil guruh [[R&B]] xonanda [[Mary J. Blige]] bilan „One“ qoʻshigʻining yangi talqinini yozgan. Mazkur versiya Bligening „[[The Breakthrough]]“ nomli albomiga kiritilgan. == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [https://www.youtube.com/watch?v=ftjEcrrf7r0 „One“ YouTubeda] * [https://www.youtube.com/watch?v=ZpDQJnI4OhU Mary J. Blige bilan ijro etilgan versiya] [[Turkum:U2 qoʻshiqlari]] [[Turkum:1991-yil qoʻshiqlari]] [[Turkum:Ingliz tilidagi qoʻshiqlar]] 76rrdvthh0r2c94ukde28az0zoao0d9 Atsteka 0 784122 2816606 2022-08-29T04:01:27Z Azizxon Muzaffarov 61732 „[[:ru:Special:Redirect/revision/123854079|Ацтека]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki '''"Atsteka"''' ({{Lang-es|Estadio Azteca}}) - [[Meksika|Meksikaning]] [[Mexiko shahri|Mexiko shahrida]] joylashgan dunyodagi eng katta futbol stadionlaridan biri. Sig'imi - 83 264 tomoshabin. Bu [[Lotin amerikasi|Lotin Amerikasidagi]] eng katta stadion, dunyodagi beshinchi yirik va dunyodagi eng keng stadion bo'lib, maxsus futbol musobaqalari uchun mo'ljallangan. Dunyodagi eng baland stadionlardan biri "Atsteka" dengiz sathidan 2200 metrdan ortiq balandlikda joylashgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.fifa.com/classicfootball/stadiums/stadium=5000118/detail.html|sarlavha=Estadio Azteca - A little closer to the gods|til=en}}</ref>. Ikki marta futbol bo'yicha jahon chempionati hal qiluvchi o'yinlarini qabul qilgan ikkita stadiondan biri (Braziliyaning [[Marakana stadioni|Marakanasi]] bilan birga). == Tavsif == 2014-yilgacha ikkita [[FIFA Jahon chempionati|jahon chempionatining]] final bosqichiga mezbonlik qilgan - 1970- va 1986-yillarda. Aynan shu stadionda [[Pele]] boshchiligidagi [[Braziliya milliy futbol terma jamoasi|Braziliya terma jamoasi]] 1970-yilda Nike ma'budasi Oltin kubogini abadiy qo'lga kiritib, uchinchi jahon chempionligini nishonlagan. [[Italiya milliy futbol terma jamoasi|Italiya]] va [[Germaniya milliy futbol terma jamoasi|Germaniya]] terma jamoalari o'rtasidagi o'sha turnirning yarim final o'yinini (4:3) ba'zi ekspertlar XX asrning eng yaxshi o'yini deb atashadi. Mana 1986-yil 22-iyunda [[Diego Maradona]] chorak final Argentina - Angliya o'yinida asr golini urdi. "Atsteka", shuningdek, 1968-yilda Mexiko shahridagi yozgi Olimpiya o'yinlari o'tkaziladigan joylardan biri va futbol musobaqalari uchun asosiy stadion edi. "Atsteka" - Meksikaning asosiy stadioni bo'lib, u yerda [[Meksika milliy futbol terma jamoasi|milliy terma jamoa]] 1966-yildan beri uy o'yinlarini o'tkazmoqda. Ayni paytda stadionda faqat bitta klub o'ynaydi - "Amerika". "UNAM Pumas" bu yerda 1967-1969-yillarda o'ynagan, ammo keyin o'z vatani Olimpik Universitarioga qaytgan. 1970-yildan 1996-yilgacha bu yerda yana bir mashhur jamoa - Kruz Azul o'ynadi, ammo keyin u "Azul" stadioniga ko'chib o'tdi. Nekaxa 1966-1970 va 1982-2003-yilgacha "Atsteka"da o'ynagan, shundan so'ng jamoa Mexiko shahridan [[Aguaskalentes (shahar)|Aguaskalientes]] shahriga ko'chib o'tgan. "Atlante" klubida ham xuddi shunday holat yuz berdi - jamoa bir necha bor Mexiko shahridagi bir stadiondan boshqasiga ko'chib o'tdi, 1966-1982-, 1996-2001- va 2004-2007-yillarda "Atstekada" o'ynadi, 2007-yilda Kankun shahriga ko'chib o'tdi. Nihoyat, 1971-1982 yillarda Mexikoda "Atletiko Espanyol" jamoasi mavjud bo'lib, u yo'qolib ketgan "Real Espana" jamoasining an'analarini qayta tiklashga harakat qildi. "Atletiko Espanyol" "Atstekada" o'ynadi. == Dizayn xususiyatlari == Stadion tashqaridan baland ko'rinmaydi, chunki o'yin maydoni ko'cha sathidan 9 metr pastda joylashgan. Qurilish jarayonida stadion shunday yo'naltirildiki, quyosh o'yin maydonini perpendikulyar ravishda kesib o'tib, jamoalarni tenglashtiradi. == Rekord darajadagi tashriflar == * Futbol: 119 853 tomoshabin, Meksika-Braziliya, o'rtoqlik uchrashuvi, 1968-yil 7-iyul<ref>{{Veb manbasi|url=http://telefenoticias.com.ar/es/news/deportes/20130412/monumental-gana-bombonera-como-estadio-mas-emblematico/17518.shtml|sarlavha=El Monumental le gana a la Bombonera como estadio más emblemático|sana=2013-04-12|til=es}}</ref>. * Boks: 132 247 tomoshabin, [[Julio César Chávez|Xulio Sezar Chaves]] - Greg Xogen, 1993-yil 20-fevral<ref>{{Veb manbasi|url=http://stadiumdb.com/stadiums/mex/estadio_azteca|sarlavha=Estadio Azteca|til=en}}</ref>. == Asosiy musobaqalar == * 1968-yilgi Yozgi Olimpiya o'yinlari * 1970-yilgi Jahon chempionati stadioni (shu jumladan final). * 1975-yilgi Panamerika o'yinlari * 1983-yilgi yoshlar o'rtasidagi Jahon chempionati * 1986-yilgi Jahon chempionati stadioni (shu jumladan final). * 1993- va 2003-yillarda KONKAKAF Oltin Kubogi * 1999-yilgi Konfederatsiyalar kubogi * 2001-yilgi Libertadores kubogi finali * 2007-yilgi Janubiy Amerika kubogi finali * 2026-yilgi Jahon chempionati stadioni {{Keng tasvir|Panorama Estadio Azteca football game Club America.jpg|1400px|«Atsteka» panoramasi|5=}} == Manbalar == rfpz1h3h9wxf5exxcp3rp0e4toe21j6 2816609 2816606 2022-08-29T04:02:01Z Azizxon Muzaffarov 61732 /* Manbalar */ wikitext text/x-wiki '''"Atsteka"''' ({{Lang-es|Estadio Azteca}}) - [[Meksika|Meksikaning]] [[Mexiko shahri|Mexiko shahrida]] joylashgan dunyodagi eng katta futbol stadionlaridan biri. Sig'imi - 83 264 tomoshabin. Bu [[Lotin amerikasi|Lotin Amerikasidagi]] eng katta stadion, dunyodagi beshinchi yirik va dunyodagi eng keng stadion bo'lib, maxsus futbol musobaqalari uchun mo'ljallangan. Dunyodagi eng baland stadionlardan biri "Atsteka" dengiz sathidan 2200 metrdan ortiq balandlikda joylashgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.fifa.com/classicfootball/stadiums/stadium=5000118/detail.html|sarlavha=Estadio Azteca - A little closer to the gods|til=en}}</ref>. Ikki marta futbol bo'yicha jahon chempionati hal qiluvchi o'yinlarini qabul qilgan ikkita stadiondan biri (Braziliyaning [[Marakana stadioni|Marakanasi]] bilan birga). == Tavsif == 2014-yilgacha ikkita [[FIFA Jahon chempionati|jahon chempionatining]] final bosqichiga mezbonlik qilgan - 1970- va 1986-yillarda. Aynan shu stadionda [[Pele]] boshchiligidagi [[Braziliya milliy futbol terma jamoasi|Braziliya terma jamoasi]] 1970-yilda Nike ma'budasi Oltin kubogini abadiy qo'lga kiritib, uchinchi jahon chempionligini nishonlagan. [[Italiya milliy futbol terma jamoasi|Italiya]] va [[Germaniya milliy futbol terma jamoasi|Germaniya]] terma jamoalari o'rtasidagi o'sha turnirning yarim final o'yinini (4:3) ba'zi ekspertlar XX asrning eng yaxshi o'yini deb atashadi. Mana 1986-yil 22-iyunda [[Diego Maradona]] chorak final Argentina - Angliya o'yinida asr golini urdi. "Atsteka", shuningdek, 1968-yilda Mexiko shahridagi yozgi Olimpiya o'yinlari o'tkaziladigan joylardan biri va futbol musobaqalari uchun asosiy stadion edi. "Atsteka" - Meksikaning asosiy stadioni bo'lib, u yerda [[Meksika milliy futbol terma jamoasi|milliy terma jamoa]] 1966-yildan beri uy o'yinlarini o'tkazmoqda. Ayni paytda stadionda faqat bitta klub o'ynaydi - "Amerika". "UNAM Pumas" bu yerda 1967-1969-yillarda o'ynagan, ammo keyin o'z vatani Olimpik Universitarioga qaytgan. 1970-yildan 1996-yilgacha bu yerda yana bir mashhur jamoa - Kruz Azul o'ynadi, ammo keyin u "Azul" stadioniga ko'chib o'tdi. Nekaxa 1966-1970 va 1982-2003-yilgacha "Atsteka"da o'ynagan, shundan so'ng jamoa Mexiko shahridan [[Aguaskalentes (shahar)|Aguaskalientes]] shahriga ko'chib o'tgan. "Atlante" klubida ham xuddi shunday holat yuz berdi - jamoa bir necha bor Mexiko shahridagi bir stadiondan boshqasiga ko'chib o'tdi, 1966-1982-, 1996-2001- va 2004-2007-yillarda "Atstekada" o'ynadi, 2007-yilda Kankun shahriga ko'chib o'tdi. Nihoyat, 1971-1982 yillarda Mexikoda "Atletiko Espanyol" jamoasi mavjud bo'lib, u yo'qolib ketgan "Real Espana" jamoasining an'analarini qayta tiklashga harakat qildi. "Atletiko Espanyol" "Atstekada" o'ynadi. == Dizayn xususiyatlari == Stadion tashqaridan baland ko'rinmaydi, chunki o'yin maydoni ko'cha sathidan 9 metr pastda joylashgan. Qurilish jarayonida stadion shunday yo'naltirildiki, quyosh o'yin maydonini perpendikulyar ravishda kesib o'tib, jamoalarni tenglashtiradi. == Rekord darajadagi tashriflar == * Futbol: 119 853 tomoshabin, Meksika-Braziliya, o'rtoqlik uchrashuvi, 1968-yil 7-iyul<ref>{{Veb manbasi|url=http://telefenoticias.com.ar/es/news/deportes/20130412/monumental-gana-bombonera-como-estadio-mas-emblematico/17518.shtml|sarlavha=El Monumental le gana a la Bombonera como estadio más emblemático|sana=2013-04-12|til=es}}</ref>. * Boks: 132 247 tomoshabin, [[Julio César Chávez|Xulio Sezar Chaves]] - Greg Xogen, 1993-yil 20-fevral<ref>{{Veb manbasi|url=http://stadiumdb.com/stadiums/mex/estadio_azteca|sarlavha=Estadio Azteca|til=en}}</ref>. == Asosiy musobaqalar == * 1968-yilgi Yozgi Olimpiya o'yinlari * 1970-yilgi Jahon chempionati stadioni (shu jumladan final). * 1975-yilgi Panamerika o'yinlari * 1983-yilgi yoshlar o'rtasidagi Jahon chempionati * 1986-yilgi Jahon chempionati stadioni (shu jumladan final). * 1993- va 2003-yillarda KONKAKAF Oltin Kubogi * 1999-yilgi Konfederatsiyalar kubogi * 2001-yilgi Libertadores kubogi finali * 2007-yilgi Janubiy Amerika kubogi finali * 2026-yilgi Jahon chempionati stadioni {{Keng tasvir|Panorama Estadio Azteca football game Club America.jpg|1400px|«Atsteka» panoramasi|5=}} == Manbalar == {{manbalar}} n4535ieng504rn4fph056b1guflu49h 2816625 2816609 2022-08-29T04:22:56Z Azizxon Muzaffarov 61732 wikitext text/x-wiki {{Stadion bilgiqutisi | stadium_name = Atsteka | bgcolor = | nickname = El Coloso de Santa Úrsula | image = [[File:Azteca entrance.jpg|300px]] | fullname = Estadio Azteca | location = Santa-Ursula-Koapa, Koyoakan, [[Mexiko shahri|Mexiko]], {{MEX}} | coordinates = |lat_dir =N |lat_deg =19 |lat_min =18 |lat_sec =10.48 |lon_dir =W |lon_deg =99 |lon_min =9 |lon_sec =1.59 |CoordScale = 2000 | broke_ground = 1961-yil | built = | opened = 1966-yil 29-may | renovated = 1986-, 1999-, 2013- and 2016-yillar<ref>{{cite web|url=http://www.estadioazteca.com.mx/estadio/historia |title=Historia #5 |publisher=stadiumdb.com |access-date=20 March 2016}}</ref> | expanded = | closed = | demolished = | owner = [[Televisa|TelevisaUnivision Mexico]] | operator = | surface = | construction_cost = | architect = | structural engineer = | services engineer = | general_contractor = | project_manager = | main_contractors = | former_names = | tenants = | seating_capacity = | dimensions = | scoreboard = }} '''"Atsteka"''' ({{Lang-es|Estadio Azteca}}) - [[Meksika|Meksikaning]] [[Mexiko shahri|Mexiko shahrida]] joylashgan dunyodagi eng katta futbol stadionlaridan biri. Sig'imi - 83 264 tomoshabin. Bu [[Lotin amerikasi|Lotin Amerikasidagi]] eng katta stadion, dunyodagi beshinchi yirik va dunyodagi eng keng stadion bo'lib, maxsus futbol musobaqalari uchun mo'ljallangan. Dunyodagi eng baland stadionlardan biri "Atsteka" dengiz sathidan 2200 metrdan ortiq balandlikda joylashgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.fifa.com/classicfootball/stadiums/stadium=5000118/detail.html|sarlavha=Estadio Azteca - A little closer to the gods|til=en}}</ref>. Ikki marta futbol bo'yicha jahon chempionati hal qiluvchi o'yinlarini qabul qilgan ikkita stadiondan biri (Braziliyaning [[Marakana stadioni|Marakanasi]] bilan birga). == Tavsif == 2014-yilgacha ikkita [[FIFA Jahon chempionati|jahon chempionatining]] final bosqichiga mezbonlik qilgan - 1970- va 1986-yillarda. Aynan shu stadionda [[Pele]] boshchiligidagi [[Braziliya milliy futbol terma jamoasi|Braziliya terma jamoasi]] 1970-yilda Nike ma'budasi Oltin kubogini abadiy qo'lga kiritib, uchinchi jahon chempionligini nishonlagan. [[Italiya milliy futbol terma jamoasi|Italiya]] va [[Germaniya milliy futbol terma jamoasi|Germaniya]] terma jamoalari o'rtasidagi o'sha turnirning yarim final o'yinini (4:3) ba'zi ekspertlar XX asrning eng yaxshi o'yini deb atashadi. Mana 1986-yil 22-iyunda [[Diego Maradona]] chorak final Argentina - Angliya o'yinida asr golini urdi. "Atsteka", shuningdek, 1968-yilda Mexiko shahridagi yozgi Olimpiya o'yinlari o'tkaziladigan joylardan biri va futbol musobaqalari uchun asosiy stadion edi. "Atsteka" - Meksikaning asosiy stadioni bo'lib, u yerda [[Meksika milliy futbol terma jamoasi|milliy terma jamoa]] 1966-yildan beri uy o'yinlarini o'tkazmoqda. Ayni paytda stadionda faqat bitta klub o'ynaydi - "Amerika". "UNAM Pumas" bu yerda 1967-1969-yillarda o'ynagan, ammo keyin o'z vatani Olimpik Universitarioga qaytgan. 1970-yildan 1996-yilgacha bu yerda yana bir mashhur jamoa - Kruz Azul o'ynadi, ammo keyin u "Azul" stadioniga ko'chib o'tdi. Nekaxa 1966-1970 va 1982-2003-yilgacha "Atsteka"da o'ynagan, shundan so'ng jamoa Mexiko shahridan [[Aguaskalentes (shahar)|Aguaskalientes]] shahriga ko'chib o'tgan. "Atlante" klubida ham xuddi shunday holat yuz berdi - jamoa bir necha bor Mexiko shahridagi bir stadiondan boshqasiga ko'chib o'tdi, 1966-1982-, 1996-2001- va 2004-2007-yillarda "Atstekada" o'ynadi, 2007-yilda Kankun shahriga ko'chib o'tdi. Nihoyat, 1971-1982 yillarda Mexikoda "Atletiko Espanyol" jamoasi mavjud bo'lib, u yo'qolib ketgan "Real Espana" jamoasining an'analarini qayta tiklashga harakat qildi. "Atletiko Espanyol" "Atstekada" o'ynadi. == Dizayn xususiyatlari == Stadion tashqaridan baland ko'rinmaydi, chunki o'yin maydoni ko'cha sathidan 9 metr pastda joylashgan. Qurilish jarayonida stadion shunday yo'naltirildiki, quyosh o'yin maydonini perpendikulyar ravishda kesib o'tib, jamoalarni tenglashtiradi. == Rekord darajadagi tashriflar == * Futbol: 119 853 tomoshabin, Meksika-Braziliya, o'rtoqlik uchrashuvi, 1968-yil 7-iyul<ref>{{Veb manbasi|url=http://telefenoticias.com.ar/es/news/deportes/20130412/monumental-gana-bombonera-como-estadio-mas-emblematico/17518.shtml|sarlavha=El Monumental le gana a la Bombonera como estadio más emblemático|sana=2013-04-12|til=es}}</ref>. * Boks: 132 247 tomoshabin, [[Julio César Chávez|Xulio Sezar Chaves]] - Greg Xogen, 1993-yil 20-fevral<ref>{{Veb manbasi|url=http://stadiumdb.com/stadiums/mex/estadio_azteca|sarlavha=Estadio Azteca|til=en}}</ref>. == Asosiy musobaqalar == * 1968-yilgi Yozgi Olimpiya o'yinlari * 1970-yilgi Jahon chempionati stadioni (shu jumladan final). * 1975-yilgi Panamerika o'yinlari * 1983-yilgi yoshlar o'rtasidagi Jahon chempionati * 1986-yilgi Jahon chempionati stadioni (shu jumladan final). * 1993- va 2003-yillarda KONKAKAF Oltin Kubogi * 1999-yilgi Konfederatsiyalar kubogi * 2001-yilgi Libertadores kubogi finali * 2007-yilgi Janubiy Amerika kubogi finali * 2026-yilgi Jahon chempionati stadioni {{Keng tasvir|Panorama Estadio Azteca football game Club America.jpg|1400px|«Atsteka» panoramasi|5=}} == Manbalar == {{manbalar}} gv5ertnpss0pdvzl9ruoml933icb5me Almen Abdi 0 784123 2816607 2022-08-29T04:01:33Z Ravshanbek Tohirov 71874 „[[:en:Special:Redirect/revision/1106315508|Almen Abdi]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Almen Abdi|tasvir=Watford v Birmingham (4).jpg|izoh=Abdi at [[Watford FC|Watford]], 2015|toʻliqism=Almen Abdi<ref>{{cite web|title=Player Details: Almen Abdi|url=http://www.enfa.co.uk/|work=The English National Football Archive|publisher=SoccerData|access-date=30 May 2013}}</ref>|tavallud_sana={{birth date and age|1986|10|21|df=y}}<ref name="11v11">{{cite web |url=https://www.11v11.com/players/almen-abdi-229522/ |title=Almen Abdi|website=11v11.com |publisher=AFS Enterprises |access-date=16 July 2018}}</ref>|tavallud_joyi=[[Prizren]], [[SR Serbia]], [[SFR Yugoslavia]]|boʻyi=1.80m<ref name="11v11" />|pozitsiya=[[Attacking midfielder|Midfielder]]|joriyklub=|klubraqami=|yoshlikyillari1={{0|0000}}–2003|yoshlikklublari1=[[FC Zürich|Zürich]]|yillar1=2003–2009|klublar1=[[FC Zürich|Zürich]]|isht1=132|gollar1=31|yillar2=2009–2010|klublar2=[[Le Mans FC|Le Mans]]|isht2=13|gollar2=0|yillar3=2010–2013|klublar3=[[Udinese Calcio|Udinese]]|isht3=42|gollar3=0|yillar4=2012–2013|klublar4=→ [[Watford F.C.|Watford]] (loan)|isht4=38|gollar4=12|yillar5=2013–2016|klublar5=[[Watford F.C.|Watford]]|isht5=77|gollar5=13|yillar6=2016–2019|klublar6=[[Sheffield Wednesday F.C.|Sheffield Wednesday]]|isht6=20|gollar6=1|milliyyillar1=2007–2008|milliyjamoa1=[[Switzerland national under-21 football team|Switzerland U21]]|milliyisht1=5|milliygollar1=0|milliyyillar2=2008–|milliyjamoa2=[[Switzerland national football team|Switzerland]]|milliyisht2=6|milliygollar2=0|pcupdate=08:56, 6 May 2019 (UTC)|ntupdate=17:36, 30 May 2013 (UTC)}} '''Almen Abdi''' (1986-yil 21-oktabr)<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Almen Abdi|url=https://www.lequipe.fr/Football/FootballFicheJoueur27530.html|nashriyot=L'Équipe|kirish sanasi=4 May 2012|til=fr}}</ref> — shveytsariyalik nafaqadagi [[Futbol|futbolchi]], [[Yarimhimoyachi (futbol)|hujumkor yarim himoyachi]] sifatida oʻynagan. U avval Zürich, Le Man, [[Udinese|Udineze]], Uotford va Sheffild Uensdey klublarida o'ynagan. U [[Shveysariya milliy futbol terma jamoasi|Shveytsariya terma jamoasida]] ham o'ynagan. == Faoliyati == === Zürich === [[Fayl:Abdi01_(cropped).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a8/Abdi01_%28cropped%29.jpg|left|thumb| Abdi Luzernga qarshi zarba yo'lladi]] Abdi futbolchilik faoliyatini Zürichda boshlagan, u yerda u FK Zürich yoshlar akademiyasi safidan o'tgan. Klubdagi bir yillik faoliyatidan so'ng, Abdi 2003-04-yilgi mavsumda o'n yetti yoshida professional debyut qildi va 89-daqiqada Artur Petrosyan o'rniga "Bazel"ga qarshi o'yinda (2:1) maydonga tushdi. Zürichdagi dastlabki uch mavsumida Abdi kam maydonga tushdi va asosan zaxira o'yinchisi bo'lib qoldi. Biroq, 2006-07-yilgi mavsum Abdi uchun har qachongidan ham ko'proq maydonga tushdi va o'zini asosiy jamoaning boshlang'ich futbolchisi sifatida ko'rsatdi. 2006-07-yilgi mavsumda Abdi Chempionlar ligasidagi debyutini ikkinchi saralash bosqichida Avstriyaning "Red Bull Zalsburg" jamoasiga qarshi o'yinda o'rinbosar sifatida maydonga tushganidan so'ng o'tkazdi. U birinchi ligadagi golini 2006-yilning 29-iyulida "Schaffhauzen"ga qarshi o'yinda (2:0) kiritdi. Abdi 2005-06, 2006-07 va 2008-09-yillarda Shveytsariya chempionatida g'olib chiqqan Zürich jamoasida ishtirok etgan. 2006-yil iyun oyida u 2010-yilning yozigacha davom etadigan yaxshilangan shartnomaga ega bo'ldi. 2008-2009-yilgi mavsumda 19 ta gol urib, 12 ta golli uzatmani amalga oshirgan holda klubning eng yaxshi to'purari bo'lgan Abdi nafaqat Shveytsariya Superligasining eng yaxshi yarim himoyachisi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=9 July 2009 |title=Almen Abdi footballer and hockey Reto von Arx honored at Biel |language=fr |trans-title=Le footballeur Almen Abdi et le hockeyeur Reto von Arx honorés à Bienne |publisher=RFJ |url=http://www.rfj.ch/rfj/actualite/sportive/070909le-footballeur-almen-abdi-et-le-hockeyeur-reto-von-arx-honores-a-bienne.html |access-date=6 April 2013}}</ref>, balki mavsumning eng yaxshi shveytsariyalik o'yinchisi bo'ldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=2008/09&nbsp;– Swiss Golden Player Award |language=de |publisher=Golden Player |url=http://www.goldenplayer.ch/Last-Years/2008-09 |url-status=dead |access-date=7 April 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130503201958/http://www.goldenplayer.ch/Last-Years/2008-09 |archive-date=3 May 2013}}</ref>. 2009-10-yilgi mavsumda Abdi 2009-yilning noyabr oyida jamoadoshi Andres Vaskes bilan birga Zürichning o'rinbosar jamoasiga tushirildi va "Zürich" FK kelajakni duetsiz rejalashtirishlarini aytdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Zürich drop midfield duo|url=http://www.uefa.com/uefachampionsleague/news/newsid=919121.html|nashriyot=UEFA|kirish sanasi=4 May 2012|sana=10 November 2009}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=11 November 2009 |title=FC Zurich Drop Almen Abdi & Andres Vasquez |publisher=Goal.com |url=http://www.goal.com/en/news/1716/champions-league/2009/11/11/1617930/fc-zurich-drop-almen-abdi-andres-vasquez |access-date=7 April 2013}}</ref>. === Le Mans === 2010-yilning yanvarida Abdi olti oylik shartnoma asosida Le Mansga transfer qilindi, agar klub Liga 1da qolsa, uni keyinroq uzaytirish imkoniyati mavjud<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Almen Abdi au MUC 72|url=http://www.lemansfc.fr/actualite/almen-abdi-au-muc-72-4041.html|nashriyot=Le Mans FC|kirish sanasi=4 May 2012|til=fr|sana=3 January 2010|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110107103633/http://www.lemansfc.fr/actualite/almen-abdi-au-muc-72-4041.html|arxivsana=7 January 2011}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Abdi to leave Zürich for Le Mans|url=http://www.uefa.com/uefachampionsleague/news/newsid=932428.html|nashriyot=UEFA|kirish sanasi=4 May 2012|sana=9 December 2009}}</ref>. Biroq, “Le Mans” kampaniya yakunida Liga 2ga tushib ketdi, Abdi jami 13 ta o‘yinda maydonga tushdi. === Udinese === 2010-yilning aprel oyida Abdi erkin agentga aylanganidan so'ng yozda [[Udinese|"Udinese"ga]] o'tishini tasdiqladi<ref>{{Veb manbasi|muallif=D'Andrea|ism=Rick|sarlavha=Former Zurich Midfielder Almen Abdi Ready To Sign For Udinese|url=http://www.goal.com/en/news/10/italy/2010/04/07/1868468/former-zurich-midfielder-almen-abdi-ready-to-sign-for|nashriyot=Goal.com|kirish sanasi=4 May 2012|sana=7 April 2010}}</ref>. [[Udine|Udineseda]] 2010-11-yilgi mavsumda 19 ta o'yinda maydonga tushdi, ularning aksariyati zaxiradan maydonga tushgan. Keyingi kampaniyada Abdi 2011-yilning 29-sentyabrida Friuliya klubi uchun [[UEFA Yevropa Ligasi|Yevropa ligasida]] o‘zining birinchi golini urdi va “Seltik Park ”da “Seltik ”ga qarshi o‘yinda penaltini golga aylantirdi<ref>{{Veb manbasi|muallif=McGuire|ism=Annie|sarlavha=Celtic 1–1 Udinese|url=https://www.bbc.co.uk/sport/0/football/15014638|ish=BBC Sport|kirish sanasi=4 May 2012|sana=29 September 2011}}</ref>. Ko'p o'tmay, Abdi Zürichga qaytishi haqida mish-mishlar tarqaldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=6 December 2011 |title=Almen Abdi Returns to FCZ back? |language=de |trans-title=Kehrt Almen Abdi zum FCZ zurück? |publisher=Blick |url=http://www.blick.ch/sport/fussball/international/kehrt-almen-abdi-zum-fcz-zurueck-id1681270.html |access-date=7 April 2013}}</ref>. Ammo Abdi uning Zürichga aloqadorligi haqidagi har qanday mish-mishlarni rad etib, o'zini yaxshi his qilganini va "Udinese"da qolib ketganini ta'kidladi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=7 December 2011 |title=Udinese, Abdi: "Return to Zurich?'m Fine here" |language=it |trans-title=Udinese, Abdi: "Tornare allo Zurigo? Sto bene qui" |publisher=Tutto Mercato Web |url=http://www.tuttomercatoweb.com/serie-a/udinese-abdi-tornare-allo-zurigo-sto-bene-qui-313198 |access-date=7 April 2013}}</ref>. === Uotford === 2012-yilning iyul oyida Abdi "Uotford "da ijara asosida mashg'ulot o'tkazdi. U Chempionship jamoasining mavsumoldi dastlabki uchta o'rtoqlik uchrashuvida maydonga tushdi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Smith|ism=Frank|sarlavha=Loan trio expected to remain|url=http://www.watfordobserver.co.uk/sport/9823920.Loan_trio_expected_to_remain_for_the_season|ish=Watford Observer|kirish sanasi=26 July 2012|sana=17 July 2012}}</ref> va keyinchalik 2012-13-yilgi mavsumda ijara asosida klubga qo'shildi. Abdi “Uotford” safidagi ilk golini 2012-yilning 18-avgustida “Kristal Pelas”ga qarshi ligadagi debyutida kiritdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bbc.co.uk/sport/0/football/19221446|sarlavha=Crystal Palace 2–3 Watford|nashriyot=[[BBC]]|sana=18 August 2012|kirish sanasi=21 August 2012}}</ref>. 2012-yil noyabr oyida Abdi tez orada yelkasini shikastlab, uni joyidan olib tashladi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=14 November 2012 |title=Watford's Almen Abdi suffers shoulder dislocation |publisher=BBC Sport |url=https://www.bbc.co.uk/sport/0/football/20326816 |access-date=7 April 2013}}</ref>. To'rt haftalik tiklanishdan so'ng u zaxira o'rindig'iga qaytdi va 2012-yilning 8-dekabrida "Hall Siti"ga qarshi uyinda 2:1 hisobida mag'lub bo'lganida zaxiradan maydonga tushdi. Abdi 2013-yilning 16-fevralida “Birmingem Siti”ga qarshi o‘yinda 3 ta gol urib, o‘zining umumiy gollari sonini 9 taga yetkazdi. Abdi " Bolton Uonderers" va "Kristal Pelas "ga qarshi oldingi ikki o'yinda gol urgan edi. Shundan so‘ng Abdi 2013-yil 1-mart kuni “Vulverxempton” bilan o‘yinda (1:1) ajoyib jarima zarbasi orqali o‘zining mavsumdagi 10-golini kiritdi. Ma'lumotlarga ko'ra, mavsum so'nggida Abdi klub muxlislarining sevimlisiga aylanib, "Uotford"da doimiy ravishda qolish istagini bildirgan<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=11 February 2013 |title=Almen Abdi confident Watford can secure automatic promotion |publisher=Watford Observer |url=http://www.watfordobserver.co.uk/sport/10214907.Abdi_wants_to_stay_at_Watford/ |access-date=7 April 2013}}</ref>. 2013-yil may oyi boshida u Hornetsning mavsumning eng yaxshi futbolchisi sovrinini oldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=5 May 2013 |title=Almen Abdi named Watford's Player of the Season and Cristian Battocchio scores top goal |publisher=Watford Observer |url=http://www.watfordobserver.co.uk/sport/10401076.Updated__Abdi_is_Player_of_the_Season/ |access-date=20 July 2013}}</ref>. == Xalqaro faoliyati == U [[Shveysariya milliy futbol terma jamoasi|Shveytsariya]] terma jamoasidagi debyutini 2008-yilning 20-avgustida Kiprga qarshi o'tkazdi. == Shaxsiy hayoti == 2011-yil 24-aprelda Abdi o'g'rilar tomonidan nishonga olingan va uning mol-mulki o'g'irlangan<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=24 April 2011 |title=robbed Abdi! |language=de |trans-title=Abdi ausgeraubt! |publisher=Blick |url=http://www.blick.ch/sport/fussball/international/serie-a/abdi-ausgeraubt-id74216.html |access-date=7 April 2013}}</ref>. U vatandoshi va sobiq Udinese jamoadoshi Gökhan Inler bilan yaxshi do'st<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=28 August 2010 |title=Almen Abdi: "Gokhan Inler helps me a lot in Udinese» |language=de |trans-title=Almen Abdi: "Gökhan Inler hilft mir viel in Udinese" |publisher=Blick |url=http://www.blick.ch/sport/fussball/international/serie-a/almen-abdi-goekhan-inler-hilft-mir-viel-in-udinese-id57608.html |access-date=6 April 2013}}</ref>. {| class="wikitable" style="text-align: center" ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" |Mavsum ! colspan="3" |Liga ! colspan="2" |Kubik ! colspan="2" |Liga kubigi ! colspan="2" |Boshqa ! colspan="2" |Jami |- !Turnir !o'yinlar !gollar !o'yinlar !gollar !o'yinlar !gollar !o'yinlar !gollar !o'yinlar !gollar |- | rowspan="8" |Zürich |2003–04 |Swiss Super League |12 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |12 |0 |- |2004–05 |Swiss Super League |9 |0 |2 |0 |0 |0 |0 |0 |11 |0 |- |2005–06 |Swiss Super League |10 |0 |1 |1 |0 |0 |2 |0 |13 |1 |- |2006–07 |Swiss Super League |30 |5 |5 |4 |0 |0 |1 |0 |36 |9 |- |2007–08 |Swiss Super League |31 |7 |2 |1 |0 |0 |2 |0 |35 |7 |- |2008–09 |Swiss Super League |32 |19 |2 |1 |0 |0 |4 |1 |37 |21 |- |2009–10 |Swiss Super League |8 |0 |2 |1 |0 |0 |4 |1 |15 |2 |- ! colspan="2" |Jami !132 !31 !14 !8 !0 !0 !13 !2 !159 !41 |- |Le Mans |2009–10 |Ligue 1 |13 |0 |1 |0 |0 |0 |0 |0 |14 |0 |- | rowspan="3" |[[Udinese]] |2010–11 |[[Serie A]] |19 |0 |2 |0 |0 |0 |0 |0 |21 |0 |- |[[Italiya A seriyasi 2011/2012|2011–12]] |Serie A |23 |0 |1 |0 |0 |0 |9 |1 |33 |1 |- ! colspan="2" |Jami !42 !0 !3 !0 !0 !0 !9 !1 !54 !1 |- | rowspan="5" |Uotford |2012–13 |Championship |38 |12 |0 |0 |2 |0 |3 |0 |43 |12 |- |2013–14 |Championship |13 |2 |2 |0 |0 |0 |0 |0 |15 |2 |- |2014–15 |Championship |32 |9 |1 |0 |0 |0 |0 |0 |33 |9 |- |2015–16 |[[Angliya Premer-ligasi|Premier League]] |32 |2 |5 |0 |1 |0 |0 |0 |38 |1 |- ! colspan="2" |Jami !115 !25 !8 !0 !3 !0 !3 !0 !129 !24 |- ! colspan="3" |Faoliyat statistikasi !302 !56 !26 !8 !3 !0 !25 !3 !356 !66 |} == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:1986-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] 7jjw13z278g04qgvzh29cwumg17bsmn 2816608 2816607 2022-08-29T04:01:59Z Ravshanbek Tohirov 71874 wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Almen Abdi|tasvir=Watford v Birmingham (4).jpg|izoh=Abdi at [[Watford FC|Watford]], 2015|toʻliqism=Almen Abdi<ref>{{cite web|title=Player Details: Almen Abdi|url=http://www.enfa.co.uk/|work=The English National Football Archive|publisher=SoccerData|access-date=30 May 2013}}</ref>|tavallud_sana={{birth date and age|1986|10|21|df=y}}<ref name="11v11">{{cite web |url=https://www.11v11.com/players/almen-abdi-229522/ |title=Almen Abdi|website=11v11.com |publisher=AFS Enterprises |access-date=16 July 2018}}</ref>|tavallud_joyi=[[Prizren]], [[SR Serbia]], [[SFR Yugoslavia]]|boʻyi=1.80m<ref name="11v11" />|pozitsiya=[[Attacking midfielder|Midfielder]]|joriyklub=|klubraqami=|yoshlikyillari1={{0|0000}}-2003|yoshlikklublari1=[[FC Zürich|Zürich]]|yillar1=2003-2009|klublar1=[[FC Zürich|Zürich]]|isht1=132|gollar1=31|yillar2=2009-2010|klublar2=[[Le Mans FC|Le Mans]]|isht2=13|gollar2=0|yillar3=2010-2013|klublar3=[[Udinese Calcio|Udinese]]|isht3=42|gollar3=0|yillar4=2012-2013|klublar4=→ [[Watford F.C.|Watford]] (loan)|isht4=38|gollar4=12|yillar5=2013-2016|klublar5=[[Watford F.C.|Watford]]|isht5=77|gollar5=13|yillar6=2016-2019|klublar6=[[Sheffield Wednesday F.C.|Sheffield Wednesday]]|isht6=20|gollar6=1|milliyyillar1=2007-2008|milliyjamoa1=[[Switzerland national under-21 football team|Switzerland U21]]|milliyisht1=5|milliygollar1=0|milliyyillar2=2008-|milliyjamoa2=[[Switzerland national football team|Switzerland]]|milliyisht2=6|milliygollar2=0|pcupdate=08:56, 6 May 2019 (UTC)|ntupdate=17:36, 30 May 2013 (UTC)}} '''Almen Abdi''' (1986-yil 21-oktabr)<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Almen Abdi|url=https://www.lequipe.fr/Football/FootballFicheJoueur27530.html|nashriyot=L'Équipe|kirish sanasi=4 May 2012|til=fr}}</ref> — shveytsariyalik nafaqadagi [[Futbol|futbolchi]], [[Yarimhimoyachi (futbol)|hujumkor yarim himoyachi]] sifatida oʻynagan. U avval Zürich, Le Man, [[Udinese|Udineze]], Uotford va Sheffild Uensdey klublarida oʻynagan. U [[Shveysariya milliy futbol terma jamoasi|Shveytsariya terma jamoasida]] ham oʻynagan. == Faoliyati == === Zürich === [[Fayl:Abdi01_(cropped).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a8/Abdi01_%28cropped%29.jpg|left|thumb| Abdi Luzernga qarshi zarba yoʻlladi]] Abdi futbolchilik faoliyatini Zürichda boshlagan, u yerda u FK Zürich yoshlar akademiyasi safidan oʻtgan. Klubdagi bir yillik faoliyatidan soʻng, Abdi 2003-04-yilgi mavsumda oʻn yetti yoshida professional debyut qildi va 89-daqiqada Artur Petrosyan oʻrniga „Bazel“ga qarshi oʻyinda (2:1) maydonga tushdi. Zürichdagi dastlabki uch mavsumida Abdi kam maydonga tushdi va asosan zaxira oʻyinchisi boʻlib qoldi. Biroq, 2006-07-yilgi mavsum Abdi uchun har qachongidan ham koʻproq maydonga tushdi va oʻzini asosiy jamoaning boshlangʻich futbolchisi sifatida koʻrsatdi. 2006-07-yilgi mavsumda Abdi Chempionlar ligasidagi debyutini ikkinchi saralash bosqichida Avstriyaning „Red Bull Zalsburg“ jamoasiga qarshi oʻyinda oʻrinbosar sifatida maydonga tushganidan soʻng oʻtkazdi. U birinchi ligadagi golini 2006-yilning 29-iyulida „Schaffhauzen“ga qarshi oʻyinda (2:0) kiritdi. Abdi 2005-06, 2006-07 va 2008-09-yillarda Shveytsariya chempionatida gʻolib chiqqan Zürich jamoasida ishtirok etgan. 2006-yil iyun oyida u 2010-yilning yozigacha davom etadigan yaxshilangan shartnomaga ega boʻldi. 2008-2009-yilgi mavsumda 19 ta gol urib, 12 ta golli uzatmani amalga oshirgan holda klubning eng yaxshi toʻpurari boʻlgan Abdi nafaqat Shveytsariya Superligasining eng yaxshi yarim himoyachisi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=9 July 2009 |title=Almen Abdi footballer and hockey Reto von Arx honored at Biel |language=fr |trans-title=Le footballeur Almen Abdi et le hockeyeur Reto von Arx honorés à Bienne |publisher=RFJ |url=http://www.rfj.ch/rfj/actualite/sportive/070909le-footballeur-almen-abdi-et-le-hockeyeur-reto-von-arx-honores-a-bienne.html |access-date=6 April 2013}}</ref>, balki mavsumning eng yaxshi shveytsariyalik oʻyinchisi boʻldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=2008/09&nbsp;– Swiss Golden Player Award |language=de |publisher=Golden Player |url=http://www.goldenplayer.ch/Last-Years/2008-09 |url-status=dead |access-date=7 April 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130503201958/http://www.goldenplayer.ch/Last-Years/2008-09 |archive-date=3 May 2013}}</ref>. 2009-10-yilgi mavsumda Abdi 2009-yilning noyabr oyida jamoadoshi Andres Vaskes bilan birga Zürichning oʻrinbosar jamoasiga tushirildi va „Zürich“ FK kelajakni duetsiz rejalashtirishlarini aytdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Zürich drop midfield duo|url=http://www.uefa.com/uefachampionsleague/news/newsid=919121.html|nashriyot=UEFA|kirish sanasi=4 May 2012|sana=10 November 2009}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=11 November 2009 |title=FC Zurich Drop Almen Abdi & Andres Vasquez |publisher=Goal.com |url=http://www.goal.com/en/news/1716/champions-league/2009/11/11/1617930/fc-zurich-drop-almen-abdi-andres-vasquez |access-date=7 April 2013}}</ref>. === Le Mans === 2010-yilning yanvarida Abdi olti oylik shartnoma asosida Le Mansga transfer qilindi, agar klub Liga 1da qolsa, uni keyinroq uzaytirish imkoniyati mavjud<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Almen Abdi au MUC 72|url=http://www.lemansfc.fr/actualite/almen-abdi-au-muc-72-4041.html|nashriyot=Le Mans FC|kirish sanasi=4 May 2012|til=fr|sana=3 January 2010|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110107103633/http://www.lemansfc.fr/actualite/almen-abdi-au-muc-72-4041.html|arxivsana=7 January 2011}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Abdi to leave Zürich for Le Mans|url=http://www.uefa.com/uefachampionsleague/news/newsid=932428.html|nashriyot=UEFA|kirish sanasi=4 May 2012|sana=9 December 2009}}</ref>. Biroq, „Le Mans“ kampaniya yakunida Liga 2ga tushib ketdi, Abdi jami 13 ta o‘yinda maydonga tushdi. === Udinese === 2010-yilning aprel oyida Abdi erkin agentga aylanganidan soʻng yozda [[Udinese|"Udinese"ga]] oʻtishini tasdiqladi<ref>{{Veb manbasi|muallif=D'Andrea|ism=Rick|sarlavha=Former Zurich Midfielder Almen Abdi Ready To Sign For Udinese|url=http://www.goal.com/en/news/10/italy/2010/04/07/1868468/former-zurich-midfielder-almen-abdi-ready-to-sign-for|nashriyot=Goal.com|kirish sanasi=4 May 2012|sana=7 April 2010}}</ref>. [[Udine|Udineseda]] 2010-11-yilgi mavsumda 19 ta oʻyinda maydonga tushdi, ularning aksariyati zaxiradan maydonga tushgan. Keyingi kampaniyada Abdi 2011-yilning 29-sentyabrida Friuliya klubi uchun [[UEFA Yevropa Ligasi|Yevropa ligasida]] o‘zining birinchi golini urdi va "Seltik Park "da "Seltik "ga qarshi o‘yinda penaltini golga aylantirdi<ref>{{Veb manbasi|muallif=McGuire|ism=Annie|sarlavha=Celtic 1–1 Udinese|url=https://www.bbc.co.uk/sport/0/football/15014638|ish=BBC Sport|kirish sanasi=4 May 2012|sana=29 September 2011}}</ref>. Koʻp oʻtmay, Abdi Zürichga qaytishi haqida mish-mishlar tarqaldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=6 December 2011 |title=Almen Abdi Returns to FCZ back? |language=de |trans-title=Kehrt Almen Abdi zum FCZ zurück? |publisher=Blick |url=http://www.blick.ch/sport/fussball/international/kehrt-almen-abdi-zum-fcz-zurueck-id1681270.html |access-date=7 April 2013}}</ref>. Ammo Abdi uning Zürichga aloqadorligi haqidagi har qanday mish-mishlarni rad etib, oʻzini yaxshi his qilganini va „Udinese“da qolib ketganini taʼkidladi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=7 December 2011 |title=Udinese, Abdi: "Return to Zurich?'m Fine here" |language=it |trans-title=Udinese, Abdi: "Tornare allo Zurigo? Sto bene qui" |publisher=Tutto Mercato Web |url=http://www.tuttomercatoweb.com/serie-a/udinese-abdi-tornare-allo-zurigo-sto-bene-qui-313198 |access-date=7 April 2013}}</ref>. === Uotford === 2012-yilning iyul oyida Abdi "Uotford "da ijara asosida mashgʻulot oʻtkazdi. U Chempionship jamoasining mavsumoldi dastlabki uchta oʻrtoqlik uchrashuvida maydonga tushdi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Smith|ism=Frank|sarlavha=Loan trio expected to remain|url=http://www.watfordobserver.co.uk/sport/9823920.Loan_trio_expected_to_remain_for_the_season|ish=Watford Observer|kirish sanasi=26 July 2012|sana=17 July 2012}}</ref> va keyinchalik 2012-13-yilgi mavsumda ijara asosida klubga qoʻshildi. Abdi „Uotford“ safidagi ilk golini 2012-yilning 18-avgustida „Kristal Pelas“ga qarshi ligadagi debyutida kiritdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bbc.co.uk/sport/0/football/19221446|sarlavha=Crystal Palace 2–3 Watford|nashriyot=[[BBC]]|sana=18 August 2012|kirish sanasi=21 August 2012}}</ref>. 2012-yil noyabr oyida Abdi tez orada yelkasini shikastlab, uni joyidan olib tashladi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=14 November 2012 |title=Watford's Almen Abdi suffers shoulder dislocation |publisher=BBC Sport |url=https://www.bbc.co.uk/sport/0/football/20326816 |access-date=7 April 2013}}</ref>. Toʻrt haftalik tiklanishdan soʻng u zaxira oʻrindigʻiga qaytdi va 2012-yilning 8-dekabrida „Hall Siti“ga qarshi uyinda 2:1 hisobida magʻlub boʻlganida zaxiradan maydonga tushdi. Abdi 2013-yilning 16-fevralida „Birmingem Siti“ga qarshi o‘yinda 3 ta gol urib, o‘zining umumiy gollari sonini 9 taga yetkazdi. Abdi „ Bolton Uonderers“ va "Kristal Pelas "ga qarshi oldingi ikki oʻyinda gol urgan edi. Shundan so‘ng Abdi 2013-yil 1-mart kuni „Vulverxempton“ bilan o‘yinda (1:1) ajoyib jarima zarbasi orqali o‘zining mavsumdagi 10-golini kiritdi. Maʼlumotlarga koʻra, mavsum soʻnggida Abdi klub muxlislarining sevimlisiga aylanib, „Uotford“da doimiy ravishda qolish istagini bildirgan<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=11 February 2013 |title=Almen Abdi confident Watford can secure automatic promotion |publisher=Watford Observer |url=http://www.watfordobserver.co.uk/sport/10214907.Abdi_wants_to_stay_at_Watford/ |access-date=7 April 2013}}</ref>. 2013-yil may oyi boshida u Hornetsning mavsumning eng yaxshi futbolchisi sovrinini oldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=5 May 2013 |title=Almen Abdi named Watford's Player of the Season and Cristian Battocchio scores top goal |publisher=Watford Observer |url=http://www.watfordobserver.co.uk/sport/10401076.Updated__Abdi_is_Player_of_the_Season/ |access-date=20 July 2013}}</ref>. == Xalqaro faoliyati == U [[Shveysariya milliy futbol terma jamoasi|Shveytsariya]] terma jamoasidagi debyutini 2008-yilning 20-avgustida Kiprga qarshi oʻtkazdi. == Shaxsiy hayoti == 2011-yil 24-aprelda Abdi oʻgʻrilar tomonidan nishonga olingan va uning mol-mulki oʻgʻirlangan<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=24 April 2011 |title=robbed Abdi! |language=de |trans-title=Abdi ausgeraubt! |publisher=Blick |url=http://www.blick.ch/sport/fussball/international/serie-a/abdi-ausgeraubt-id74216.html |access-date=7 April 2013}}</ref>. U vatandoshi va sobiq Udinese jamoadoshi Gökhan Inler bilan yaxshi doʻst<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=28 August 2010 |title=Almen Abdi: "Gokhan Inler helps me a lot in Udinese» |language=de |trans-title=Almen Abdi: "Gökhan Inler hilft mir viel in Udinese" |publisher=Blick |url=http://www.blick.ch/sport/fussball/international/serie-a/almen-abdi-goekhan-inler-hilft-mir-viel-in-udinese-id57608.html |access-date=6 April 2013}}</ref>. {| class="wikitable" style="text-align: center" ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" |Mavsum ! colspan="3" |Liga ! colspan="2" |Kubik ! colspan="2" |Liga kubigi ! colspan="2" |Boshqa ! colspan="2" |Jami |- !Turnir !oʻyinlar !gollar !oʻyinlar !gollar !oʻyinlar !gollar !oʻyinlar !gollar !oʻyinlar !gollar |- | rowspan="8" |Zürich |2003-04 |Swiss Super League |12 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |12 |0 |- |2004-05 |Swiss Super League |9 |0 |2 |0 |0 |0 |0 |0 |11 |0 |- |2005-06 |Swiss Super League |10 |0 |1 |1 |0 |0 |2 |0 |13 |1 |- |2006-07 |Swiss Super League |30 |5 |5 |4 |0 |0 |1 |0 |36 |9 |- |2007-08 |Swiss Super League |31 |7 |2 |1 |0 |0 |2 |0 |35 |7 |- |2008-09 |Swiss Super League |32 |19 |2 |1 |0 |0 |4 |1 |37 |21 |- |2009-10 |Swiss Super League |8 |0 |2 |1 |0 |0 |4 |1 |15 |2 |- ! colspan="2" |Jami !132 !31 !14 !8 !0 !0 !13 !2 !159 !41 |- |Le Mans |2009-10 |Ligue 1 |13 |0 |1 |0 |0 |0 |0 |0 |14 |0 |- | rowspan="3" |[[Udinese]] |2010-11 |[[Serie A]] |19 |0 |2 |0 |0 |0 |0 |0 |21 |0 |- |[[Italiya A seriyasi 2011/2012|2011-12]] |Serie A |23 |0 |1 |0 |0 |0 |9 |1 |33 |1 |- ! colspan="2" |Jami !42 !0 !3 !0 !0 !0 !9 !1 !54 !1 |- | rowspan="5" |Uotford |2012-13 |Championship |38 |12 |0 |0 |2 |0 |3 |0 |43 |12 |- |2013-14 |Championship |13 |2 |2 |0 |0 |0 |0 |0 |15 |2 |- |2014-15 |Championship |32 |9 |1 |0 |0 |0 |0 |0 |33 |9 |- |2015-16 |[[Angliya Premer-ligasi|Premier League]] |32 |2 |5 |0 |1 |0 |0 |0 |38 |1 |- ! colspan="2" |Jami !115 !25 !8 !0 !3 !0 !3 !0 !129 !24 |- ! colspan="3" |Faoliyat statistikasi !302 !56 !26 !8 !3 !0 !25 !3 !356 !66 |} == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:1986-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] db9wz6rlu0sfps2dt2592bk2e4cg687 2816612 2816608 2022-08-29T04:05:42Z Ravshanbek Tohirov 71874 wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Almen Abdi|tasvir=Watford v Birmingham (4).jpg|izoh=Abdi at [[Watford FC|Uotford]], 2015|toʻliqism=Almen Abdi<ref>{{cite web|title=Player Details: Almen Abdi|url=http://www.enfa.co.uk/|work=The English National Football Archive|publisher=SoccerData|access-date=30 May 2013}}</ref>|tavallud_sana={{birth date and age|1986|10|21|df=y}}<ref name="11v11">{{cite web |url=https://www.11v11.com/players/almen-abdi-229522/ |title=Almen Abdi|website=11v11.com |publisher=AFS Enterprises |access-date=16 July 2018}}</ref>|tavallud_joyi=[[Prizren]], [[Serbiya]],|boʻyi=1.80m|pozitsiya=Yarim himoyachi|joriyklub=|klubraqami=|yoshlikyillari1={{0|0000}}-2003|yoshlikklublari1=[[FC Zürich|Zürich]]|yillar1=2003-2009|klublar1=[[FC Zürich|Zürich]]|isht1=132|gollar1=31|yillar2=2009-2010|klublar2=[[Le Mans FC|Le Mans]]|isht2=13|gollar2=0|yillar3=2010-2013|klublar3=[[Udinese Calcio|Udinese]]|isht3=42|gollar3=0|yillar4=2012-2013|klublar4=Uotford|isht4=38|gollar4=12|yillar5=2013-2016|klublar5=Uotford|isht5=77|gollar5=13|yillar6=2016-2019|klublar6=[[Sheffield Wednesday F.C.|Sheffield Wednesday]]|isht6=20|gollar6=1|milliyyillar1=2007-2008|milliyjamoa1=[[Shveytsariya U-21]]|milliyisht1=5|milliygollar1=0|milliyyillar2=2008|milliyjamoa2=Shveytsariya|milliyisht2=6|milliygollar2=0|pcupdate=08:56, 28-avgust 2022 (UTC)|ntupdate=17:36, 30 May 2013 (UTC)}} '''Almen Abdi''' (1986-yil 21-oktabr)<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Almen Abdi|url=https://www.lequipe.fr/Football/FootballFicheJoueur27530.html|nashriyot=L'Équipe|kirish sanasi=4 May 2012|til=fr}}</ref> — shveytsariyalik nafaqadagi [[Futbol|futbolchi]], [[Yarimhimoyachi (futbol)|hujumkor yarim himoyachi]] sifatida oʻynagan. U avval Zürich, Le Man, [[Udinese|Udineze]], Uotford va Sheffild Uensdey klublarida oʻynagan. U [[Shveysariya milliy futbol terma jamoasi|Shveytsariya terma jamoasida]] ham oʻynagan. == Faoliyati == === Zürich === [[Fayl:Abdi01_(cropped).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a8/Abdi01_%28cropped%29.jpg|left|thumb| Abdi Luzernga qarshi zarba yoʻlladi]] Abdi futbolchilik faoliyatini Zürichda boshlagan, u yerda u FK Zürich yoshlar akademiyasi safidan oʻtgan. Klubdagi bir yillik faoliyatidan soʻng, Abdi 2003-04-yilgi mavsumda oʻn yetti yoshida professional debyut qildi va 89-daqiqada Artur Petrosyan oʻrniga „Bazel“ga qarshi oʻyinda (2:1) maydonga tushdi. Zürichdagi dastlabki uch mavsumida Abdi kam maydonga tushdi va asosan zaxira oʻyinchisi boʻlib qoldi. Biroq, 2006-07-yilgi mavsum Abdi uchun har qachongidan ham koʻproq maydonga tushdi va oʻzini asosiy jamoaning boshlangʻich futbolchisi sifatida koʻrsatdi. 2006-07-yilgi mavsumda Abdi Chempionlar ligasidagi debyutini ikkinchi saralash bosqichida Avstriyaning „Red Bull Zalsburg“ jamoasiga qarshi oʻyinda oʻrinbosar sifatida maydonga tushganidan soʻng oʻtkazdi. U birinchi ligadagi golini 2006-yilning 29-iyulida „Schaffhauzen“ga qarshi oʻyinda (2:0) kiritdi. Abdi 2005-06, 2006-07 va 2008-09-yillarda Shveytsariya chempionatida gʻolib chiqqan Zürich jamoasida ishtirok etgan. 2006-yil iyun oyida u 2010-yilning yozigacha davom etadigan yaxshilangan shartnomaga ega boʻldi. 2008-2009-yilgi mavsumda 19 ta gol urib, 12 ta golli uzatmani amalga oshirgan holda klubning eng yaxshi toʻpurari boʻlgan Abdi nafaqat Shveytsariya Superligasining eng yaxshi yarim himoyachisi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=9 July 2009 |title=Almen Abdi footballer and hockey Reto von Arx honored at Biel |language=fr |trans-title=Le footballeur Almen Abdi et le hockeyeur Reto von Arx honorés à Bienne |publisher=RFJ |url=http://www.rfj.ch/rfj/actualite/sportive/070909le-footballeur-almen-abdi-et-le-hockeyeur-reto-von-arx-honores-a-bienne.html |access-date=6 April 2013}}</ref>, balki mavsumning eng yaxshi shveytsariyalik oʻyinchisi boʻldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=2008/09&nbsp;– Swiss Golden Player Award |language=de |publisher=Golden Player |url=http://www.goldenplayer.ch/Last-Years/2008-09 |url-status=dead |access-date=7 April 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130503201958/http://www.goldenplayer.ch/Last-Years/2008-09 |archive-date=3 May 2013}}</ref>. 2009-10-yilgi mavsumda Abdi 2009-yilning noyabr oyida jamoadoshi Andres Vaskes bilan birga Zürichning oʻrinbosar jamoasiga tushirildi va „Zürich“ FK kelajakni duetsiz rejalashtirishlarini aytdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Zürich drop midfield duo|url=http://www.uefa.com/uefachampionsleague/news/newsid=919121.html|nashriyot=UEFA|kirish sanasi=4 May 2012|sana=10 November 2009}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=11 November 2009 |title=FC Zurich Drop Almen Abdi & Andres Vasquez |publisher=Goal.com |url=http://www.goal.com/en/news/1716/champions-league/2009/11/11/1617930/fc-zurich-drop-almen-abdi-andres-vasquez |access-date=7 April 2013}}</ref>. === Le Mans === 2010-yilning yanvarida Abdi olti oylik shartnoma asosida Le Mansga transfer qilindi, agar klub Liga 1da qolsa, uni keyinroq uzaytirish imkoniyati mavjud<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Almen Abdi au MUC 72|url=http://www.lemansfc.fr/actualite/almen-abdi-au-muc-72-4041.html|nashriyot=Le Mans FC|kirish sanasi=4 May 2012|til=fr|sana=3 January 2010|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110107103633/http://www.lemansfc.fr/actualite/almen-abdi-au-muc-72-4041.html|arxivsana=7 January 2011}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Abdi to leave Zürich for Le Mans|url=http://www.uefa.com/uefachampionsleague/news/newsid=932428.html|nashriyot=UEFA|kirish sanasi=4 May 2012|sana=9 December 2009}}</ref>. Biroq, „Le Mans“ kampaniya yakunida Liga 2ga tushib ketdi, Abdi jami 13 ta o‘yinda maydonga tushdi. === Udinese === 2010-yilning aprel oyida Abdi erkin agentga aylanganidan soʻng yozda [[Udinese|"Udinese"ga]] oʻtishini tasdiqladi<ref>{{Veb manbasi|muallif=D'Andrea|ism=Rick|sarlavha=Former Zurich Midfielder Almen Abdi Ready To Sign For Udinese|url=http://www.goal.com/en/news/10/italy/2010/04/07/1868468/former-zurich-midfielder-almen-abdi-ready-to-sign-for|nashriyot=Goal.com|kirish sanasi=4 May 2012|sana=7 April 2010}}</ref>. [[Udine|Udineseda]] 2010-11-yilgi mavsumda 19 ta oʻyinda maydonga tushdi, ularning aksariyati zaxiradan maydonga tushgan. Keyingi kampaniyada Abdi 2011-yilning 29-sentyabrida Friuliya klubi uchun [[UEFA Yevropa Ligasi|Yevropa ligasida]] o‘zining birinchi golini urdi va "Seltik Park "da "Seltik "ga qarshi o‘yinda penaltini golga aylantirdi<ref>{{Veb manbasi|muallif=McGuire|ism=Annie|sarlavha=Celtic 1–1 Udinese|url=https://www.bbc.co.uk/sport/0/football/15014638|ish=BBC Sport|kirish sanasi=4 May 2012|sana=29 September 2011}}</ref>. Koʻp oʻtmay, Abdi Zürichga qaytishi haqida mish-mishlar tarqaldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=6 December 2011 |title=Almen Abdi Returns to FCZ back? |language=de |trans-title=Kehrt Almen Abdi zum FCZ zurück? |publisher=Blick |url=http://www.blick.ch/sport/fussball/international/kehrt-almen-abdi-zum-fcz-zurueck-id1681270.html |access-date=7 April 2013}}</ref>. Ammo Abdi uning Zürichga aloqadorligi haqidagi har qanday mish-mishlarni rad etib, oʻzini yaxshi his qilganini va „Udinese“da qolib ketganini taʼkidladi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=7 December 2011 |title=Udinese, Abdi: "Return to Zurich?'m Fine here" |language=it |trans-title=Udinese, Abdi: "Tornare allo Zurigo? Sto bene qui" |publisher=Tutto Mercato Web |url=http://www.tuttomercatoweb.com/serie-a/udinese-abdi-tornare-allo-zurigo-sto-bene-qui-313198 |access-date=7 April 2013}}</ref>. === Uotford === 2012-yilning iyul oyida Abdi "Uotford "da ijara asosida mashgʻulot oʻtkazdi. U Chempionship jamoasining mavsumoldi dastlabki uchta oʻrtoqlik uchrashuvida maydonga tushdi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Smith|ism=Frank|sarlavha=Loan trio expected to remain|url=http://www.watfordobserver.co.uk/sport/9823920.Loan_trio_expected_to_remain_for_the_season|ish=Watford Observer|kirish sanasi=26 July 2012|sana=17 July 2012}}</ref> va keyinchalik 2012-13-yilgi mavsumda ijara asosida klubga qoʻshildi. Abdi „Uotford“ safidagi ilk golini 2012-yilning 18-avgustida „Kristal Pelas“ga qarshi ligadagi debyutida kiritdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bbc.co.uk/sport/0/football/19221446|sarlavha=Crystal Palace 2–3 Watford|nashriyot=[[BBC]]|sana=18 August 2012|kirish sanasi=21 August 2012}}</ref>. 2012-yil noyabr oyida Abdi tez orada yelkasini shikastlab, uni joyidan olib tashladi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=14 November 2012 |title=Watford's Almen Abdi suffers shoulder dislocation |publisher=BBC Sport |url=https://www.bbc.co.uk/sport/0/football/20326816 |access-date=7 April 2013}}</ref>. Toʻrt haftalik tiklanishdan soʻng u zaxira oʻrindigʻiga qaytdi va 2012-yilning 8-dekabrida „Hall Siti“ga qarshi uyinda 2:1 hisobida magʻlub boʻlganida zaxiradan maydonga tushdi. Abdi 2013-yilning 16-fevralida „Birmingem Siti“ga qarshi o‘yinda 3 ta gol urib, o‘zining umumiy gollari sonini 9 taga yetkazdi. Abdi „ Bolton Uonderers“ va "Kristal Pelas "ga qarshi oldingi ikki oʻyinda gol urgan edi. Shundan so‘ng Abdi 2013-yil 1-mart kuni „Vulverxempton“ bilan o‘yinda (1:1) ajoyib jarima zarbasi orqali o‘zining mavsumdagi 10-golini kiritdi. Maʼlumotlarga koʻra, mavsum soʻnggida Abdi klub muxlislarining sevimlisiga aylanib, „Uotford“da doimiy ravishda qolish istagini bildirgan<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=11 February 2013 |title=Almen Abdi confident Watford can secure automatic promotion |publisher=Watford Observer |url=http://www.watfordobserver.co.uk/sport/10214907.Abdi_wants_to_stay_at_Watford/ |access-date=7 April 2013}}</ref>. 2013-yil may oyi boshida u Hornetsning mavsumning eng yaxshi futbolchisi sovrinini oldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=5 May 2013 |title=Almen Abdi named Watford's Player of the Season and Cristian Battocchio scores top goal |publisher=Watford Observer |url=http://www.watfordobserver.co.uk/sport/10401076.Updated__Abdi_is_Player_of_the_Season/ |access-date=20 July 2013}}</ref>. == Xalqaro faoliyati == U [[Shveysariya milliy futbol terma jamoasi|Shveytsariya]] terma jamoasidagi debyutini 2008-yilning 20-avgustida Kiprga qarshi oʻtkazdi. == Shaxsiy hayoti == 2011-yil 24-aprelda Abdi oʻgʻrilar tomonidan nishonga olingan va uning mol-mulki oʻgʻirlangan<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=24 April 2011 |title=robbed Abdi! |language=de |trans-title=Abdi ausgeraubt! |publisher=Blick |url=http://www.blick.ch/sport/fussball/international/serie-a/abdi-ausgeraubt-id74216.html |access-date=7 April 2013}}</ref>. U vatandoshi va sobiq Udinese jamoadoshi Gökhan Inler bilan yaxshi doʻst<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=28 August 2010 |title=Almen Abdi: "Gokhan Inler helps me a lot in Udinese» |language=de |trans-title=Almen Abdi: "Gökhan Inler hilft mir viel in Udinese" |publisher=Blick |url=http://www.blick.ch/sport/fussball/international/serie-a/almen-abdi-goekhan-inler-hilft-mir-viel-in-udinese-id57608.html |access-date=6 April 2013}}</ref>. {| class="wikitable" style="text-align: center" ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" |Mavsum ! colspan="3" |Liga ! colspan="2" |Kubik ! colspan="2" |Liga kubigi ! colspan="2" |Boshqa ! colspan="2" |Jami |- !Turnir !oʻyinlar !gollar !oʻyinlar !gollar !oʻyinlar !gollar !oʻyinlar !gollar !oʻyinlar !gollar |- | rowspan="8" |Zürich |2003-04 |Swiss Super League |12 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |12 |0 |- |2004-05 |Swiss Super League |9 |0 |2 |0 |0 |0 |0 |0 |11 |0 |- |2005-06 |Swiss Super League |10 |0 |1 |1 |0 |0 |2 |0 |13 |1 |- |2006-07 |Swiss Super League |30 |5 |5 |4 |0 |0 |1 |0 |36 |9 |- |2007-08 |Swiss Super League |31 |7 |2 |1 |0 |0 |2 |0 |35 |7 |- |2008-09 |Swiss Super League |32 |19 |2 |1 |0 |0 |4 |1 |37 |21 |- |2009-10 |Swiss Super League |8 |0 |2 |1 |0 |0 |4 |1 |15 |2 |- ! colspan="2" |Jami !132 !31 !14 !8 !0 !0 !13 !2 !159 !41 |- |Le Mans |2009-10 |Ligue 1 |13 |0 |1 |0 |0 |0 |0 |0 |14 |0 |- | rowspan="3" |[[Udinese]] |2010-11 |[[Serie A]] |19 |0 |2 |0 |0 |0 |0 |0 |21 |0 |- |[[Italiya A seriyasi 2011/2012|2011-12]] |Serie A |23 |0 |1 |0 |0 |0 |9 |1 |33 |1 |- ! colspan="2" |Jami !42 !0 !3 !0 !0 !0 !9 !1 !54 !1 |- | rowspan="5" |Uotford |2012-13 |Championship |38 |12 |0 |0 |2 |0 |3 |0 |43 |12 |- |2013-14 |Championship |13 |2 |2 |0 |0 |0 |0 |0 |15 |2 |- |2014-15 |Championship |32 |9 |1 |0 |0 |0 |0 |0 |33 |9 |- |2015-16 |[[Angliya Premer-ligasi|Premier League]] |32 |2 |5 |0 |1 |0 |0 |0 |38 |1 |- ! colspan="2" |Jami !115 !25 !8 !0 !3 !0 !3 !0 !129 !24 |- ! colspan="3" |Faoliyat statistikasi !302 !56 !26 !8 !3 !0 !25 !3 !356 !66 |} == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:1986-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] p59g1vdwsoggbrsczw5e3qf6k2o4s9z 2816613 2816612 2022-08-29T04:07:04Z Ravshanbek Tohirov 71874 wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Almen Abdi|tasvir=Watford v Birmingham (4).jpg|izoh=Abdi at [[Watford FC|Uotford]], 2015|toʻliqism=Almen Abdi<ref>{{cite web|title=Player Details: Almen Abdi|url=http://www.enfa.co.uk/|work=The English National Football Archive|publisher=SoccerData|access-date=30 May 2013}}</ref>|tavallud_sana={{birth date and age|1986|10|21|df=y}}<ref name="11v11">{{cite web |url=https://www.11v11.com/players/almen-abdi-229522/ |title=Almen Abdi|website=11v11.com |publisher=AFS Enterprises |access-date=16 July 2018}}</ref>|tavallud_joyi=[[Prizren]], [[Serbiya]],|boʻyi=1.80m|pozitsiya=Yarim himoyachi|joriyklub=|klubraqami=|yoshlikyillari1={{0|0000}}-2003|yoshlikklublari1=[[FC Zürich|Zürich]]|yillar1=2003-2009|klublar1=[[FC Zürich|Zürich]]|isht1=132|gollar1=31|yillar2=2009-2010|klublar2=[[Le Mans FC|Le Mans]]|isht2=13|gollar2=0|yillar3=2010-2013|klublar3=[[Udinese Calcio|Udinese]]|isht3=42|gollar3=0|yillar4=2012-2013|klublar4=Uotford|isht4=38|gollar4=12|yillar5=2013-2016|klublar5=Uotford|isht5=77|gollar5=13|yillar6=2016-2019|klublar6=[[Sheffield Wednesday F.C.|Sheffield Wednesday]]|isht6=20|gollar6=1|milliyyillar1=2007-2008|milliyjamoa1=[[Shveytsariya U-21]]|milliyisht1=5|milliygollar1=0|milliyyillar2=2008|milliyjamoa2=Shveytsariya|milliyisht2=6|milliygollar2=0|pcupdate=08:56, 28-avgust 2022 (UTC)|ntupdate=17:36, 2013-yil 30-may (UTC)}} '''Almen Abdi''' (1986-yil 21-oktabr)<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Almen Abdi|url=https://www.lequipe.fr/Football/FootballFicheJoueur27530.html|nashriyot=L'Équipe|kirish sanasi=4 May 2012|til=fr}}</ref> — shveytsariyalik nafaqadagi [[Futbol|futbolchi]], [[Yarimhimoyachi (futbol)|hujumkor yarim himoyachi]] sifatida oʻynagan. U avval Zürich, Le Man, [[Udinese|Udineze]], Uotford va Sheffild Uensdey klublarida oʻynagan. U [[Shveysariya milliy futbol terma jamoasi|Shveytsariya terma jamoasida]] ham oʻynagan. == Faoliyati == === Zürich === [[Fayl:Abdi01_(cropped).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a8/Abdi01_%28cropped%29.jpg|left|thumb| Abdi Luzernga qarshi zarba yoʻlladi]] Abdi futbolchilik faoliyatini Zürichda boshlagan, u yerda u FK Zürich yoshlar akademiyasi safidan oʻtgan. Klubdagi bir yillik faoliyatidan soʻng, Abdi 2003-04-yilgi mavsumda oʻn yetti yoshida professional debyut qildi va 89-daqiqada Artur Petrosyan oʻrniga „Bazel“ga qarshi oʻyinda (2:1) maydonga tushdi. Zürichdagi dastlabki uch mavsumida Abdi kam maydonga tushdi va asosan zaxira oʻyinchisi boʻlib qoldi. Biroq, 2006-07-yilgi mavsum Abdi uchun har qachongidan ham koʻproq maydonga tushdi va oʻzini asosiy jamoaning boshlangʻich futbolchisi sifatida koʻrsatdi. 2006-07-yilgi mavsumda Abdi Chempionlar ligasidagi debyutini ikkinchi saralash bosqichida Avstriyaning „Red Bull Zalsburg“ jamoasiga qarshi oʻyinda oʻrinbosar sifatida maydonga tushganidan soʻng oʻtkazdi. U birinchi ligadagi golini 2006-yilning 29-iyulida „Schaffhauzen“ga qarshi oʻyinda (2:0) kiritdi. Abdi 2005-06, 2006-07 va 2008-09-yillarda Shveytsariya chempionatida gʻolib chiqqan Zürich jamoasida ishtirok etgan. 2006-yil iyun oyida u 2010-yilning yozigacha davom etadigan yaxshilangan shartnomaga ega boʻldi. 2008-2009-yilgi mavsumda 19 ta gol urib, 12 ta golli uzatmani amalga oshirgan holda klubning eng yaxshi toʻpurari boʻlgan Abdi nafaqat Shveytsariya Superligasining eng yaxshi yarim himoyachisi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=9 July 2009 |title=Almen Abdi footballer and hockey Reto von Arx honored at Biel |language=fr |trans-title=Le footballeur Almen Abdi et le hockeyeur Reto von Arx honorés à Bienne |publisher=RFJ |url=http://www.rfj.ch/rfj/actualite/sportive/070909le-footballeur-almen-abdi-et-le-hockeyeur-reto-von-arx-honores-a-bienne.html |access-date=6 April 2013}}</ref>, balki mavsumning eng yaxshi shveytsariyalik oʻyinchisi boʻldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=2008/09&nbsp;– Swiss Golden Player Award |language=de |publisher=Golden Player |url=http://www.goldenplayer.ch/Last-Years/2008-09 |url-status=dead |access-date=7 April 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130503201958/http://www.goldenplayer.ch/Last-Years/2008-09 |archive-date=3 May 2013}}</ref>. 2009-10-yilgi mavsumda Abdi 2009-yilning noyabr oyida jamoadoshi Andres Vaskes bilan birga Zürichning oʻrinbosar jamoasiga tushirildi va „Zürich“ FK kelajakni duetsiz rejalashtirishlarini aytdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Zürich drop midfield duo|url=http://www.uefa.com/uefachampionsleague/news/newsid=919121.html|nashriyot=UEFA|kirish sanasi=4 May 2012|sana=10 November 2009}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=11 November 2009 |title=FC Zurich Drop Almen Abdi & Andres Vasquez |publisher=Goal.com |url=http://www.goal.com/en/news/1716/champions-league/2009/11/11/1617930/fc-zurich-drop-almen-abdi-andres-vasquez |access-date=7 April 2013}}</ref>. === Le Mans === 2010-yilning yanvarida Abdi olti oylik shartnoma asosida Le Mansga transfer qilindi, agar klub Liga 1da qolsa, uni keyinroq uzaytirish imkoniyati mavjud<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Almen Abdi au MUC 72|url=http://www.lemansfc.fr/actualite/almen-abdi-au-muc-72-4041.html|nashriyot=Le Mans FC|kirish sanasi=4 May 2012|til=fr|sana=3 January 2010|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110107103633/http://www.lemansfc.fr/actualite/almen-abdi-au-muc-72-4041.html|arxivsana=7 January 2011}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Abdi to leave Zürich for Le Mans|url=http://www.uefa.com/uefachampionsleague/news/newsid=932428.html|nashriyot=UEFA|kirish sanasi=4 May 2012|sana=9 December 2009}}</ref>. Biroq, „Le Mans“ kampaniya yakunida Liga 2ga tushib ketdi, Abdi jami 13 ta o‘yinda maydonga tushdi. === Udinese === 2010-yilning aprel oyida Abdi erkin agentga aylanganidan soʻng yozda [[Udinese|"Udinese"ga]] oʻtishini tasdiqladi<ref>{{Veb manbasi|muallif=D'Andrea|ism=Rick|sarlavha=Former Zurich Midfielder Almen Abdi Ready To Sign For Udinese|url=http://www.goal.com/en/news/10/italy/2010/04/07/1868468/former-zurich-midfielder-almen-abdi-ready-to-sign-for|nashriyot=Goal.com|kirish sanasi=4 May 2012|sana=7 April 2010}}</ref>. [[Udine|Udineseda]] 2010-11-yilgi mavsumda 19 ta oʻyinda maydonga tushdi, ularning aksariyati zaxiradan maydonga tushgan. Keyingi kampaniyada Abdi 2011-yilning 29-sentyabrida Friuliya klubi uchun [[UEFA Yevropa Ligasi|Yevropa ligasida]] o‘zining birinchi golini urdi va "Seltik Park "da "Seltik "ga qarshi o‘yinda penaltini golga aylantirdi<ref>{{Veb manbasi|muallif=McGuire|ism=Annie|sarlavha=Celtic 1–1 Udinese|url=https://www.bbc.co.uk/sport/0/football/15014638|ish=BBC Sport|kirish sanasi=4 May 2012|sana=29 September 2011}}</ref>. Koʻp oʻtmay, Abdi Zürichga qaytishi haqida mish-mishlar tarqaldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=6 December 2011 |title=Almen Abdi Returns to FCZ back? |language=de |trans-title=Kehrt Almen Abdi zum FCZ zurück? |publisher=Blick |url=http://www.blick.ch/sport/fussball/international/kehrt-almen-abdi-zum-fcz-zurueck-id1681270.html |access-date=7 April 2013}}</ref>. Ammo Abdi uning Zürichga aloqadorligi haqidagi har qanday mish-mishlarni rad etib, oʻzini yaxshi his qilganini va „Udinese“da qolib ketganini taʼkidladi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=7 December 2011 |title=Udinese, Abdi: "Return to Zurich?'m Fine here" |language=it |trans-title=Udinese, Abdi: "Tornare allo Zurigo? Sto bene qui" |publisher=Tutto Mercato Web |url=http://www.tuttomercatoweb.com/serie-a/udinese-abdi-tornare-allo-zurigo-sto-bene-qui-313198 |access-date=7 April 2013}}</ref>. === Uotford === 2012-yilning iyul oyida Abdi "Uotford "da ijara asosida mashgʻulot oʻtkazdi. U Chempionship jamoasining mavsumoldi dastlabki uchta oʻrtoqlik uchrashuvida maydonga tushdi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Smith|ism=Frank|sarlavha=Loan trio expected to remain|url=http://www.watfordobserver.co.uk/sport/9823920.Loan_trio_expected_to_remain_for_the_season|ish=Watford Observer|kirish sanasi=26 July 2012|sana=17 July 2012}}</ref> va keyinchalik 2012-13-yilgi mavsumda ijara asosida klubga qoʻshildi. Abdi „Uotford“ safidagi ilk golini 2012-yilning 18-avgustida „Kristal Pelas“ga qarshi ligadagi debyutida kiritdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bbc.co.uk/sport/0/football/19221446|sarlavha=Crystal Palace 2–3 Watford|nashriyot=[[BBC]]|sana=18 August 2012|kirish sanasi=21 August 2012}}</ref>. 2012-yil noyabr oyida Abdi tez orada yelkasini shikastlab, uni joyidan olib tashladi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=14 November 2012 |title=Watford's Almen Abdi suffers shoulder dislocation |publisher=BBC Sport |url=https://www.bbc.co.uk/sport/0/football/20326816 |access-date=7 April 2013}}</ref>. Toʻrt haftalik tiklanishdan soʻng u zaxira oʻrindigʻiga qaytdi va 2012-yilning 8-dekabrida „Hall Siti“ga qarshi uyinda 2:1 hisobida magʻlub boʻlganida zaxiradan maydonga tushdi. Abdi 2013-yilning 16-fevralida „Birmingem Siti“ga qarshi o‘yinda 3 ta gol urib, o‘zining umumiy gollari sonini 9 taga yetkazdi. Abdi „ Bolton Uonderers“ va "Kristal Pelas "ga qarshi oldingi ikki oʻyinda gol urgan edi. Shundan so‘ng Abdi 2013-yil 1-mart kuni „Vulverxempton“ bilan o‘yinda (1:1) ajoyib jarima zarbasi orqali o‘zining mavsumdagi 10-golini kiritdi. Maʼlumotlarga koʻra, mavsum soʻnggida Abdi klub muxlislarining sevimlisiga aylanib, „Uotford“da doimiy ravishda qolish istagini bildirgan<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=11 February 2013 |title=Almen Abdi confident Watford can secure automatic promotion |publisher=Watford Observer |url=http://www.watfordobserver.co.uk/sport/10214907.Abdi_wants_to_stay_at_Watford/ |access-date=7 April 2013}}</ref>. 2013-yil may oyi boshida u Hornetsning mavsumning eng yaxshi futbolchisi sovrinini oldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=5 May 2013 |title=Almen Abdi named Watford's Player of the Season and Cristian Battocchio scores top goal |publisher=Watford Observer |url=http://www.watfordobserver.co.uk/sport/10401076.Updated__Abdi_is_Player_of_the_Season/ |access-date=20 July 2013}}</ref>. == Xalqaro faoliyati == U [[Shveysariya milliy futbol terma jamoasi|Shveytsariya]] terma jamoasidagi debyutini 2008-yilning 20-avgustida Kiprga qarshi oʻtkazdi. == Shaxsiy hayoti == 2011-yil 24-aprelda Abdi oʻgʻrilar tomonidan nishonga olingan va uning mol-mulki oʻgʻirlangan<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=24 April 2011 |title=robbed Abdi! |language=de |trans-title=Abdi ausgeraubt! |publisher=Blick |url=http://www.blick.ch/sport/fussball/international/serie-a/abdi-ausgeraubt-id74216.html |access-date=7 April 2013}}</ref>. U vatandoshi va sobiq Udinese jamoadoshi Gökhan Inler bilan yaxshi doʻst<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=28 August 2010 |title=Almen Abdi: "Gokhan Inler helps me a lot in Udinese» |language=de |trans-title=Almen Abdi: "Gökhan Inler hilft mir viel in Udinese" |publisher=Blick |url=http://www.blick.ch/sport/fussball/international/serie-a/almen-abdi-goekhan-inler-hilft-mir-viel-in-udinese-id57608.html |access-date=6 April 2013}}</ref>. {| class="wikitable" style="text-align: center" ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" |Mavsum ! colspan="3" |Liga ! colspan="2" |Kubik ! colspan="2" |Liga kubigi ! colspan="2" |Boshqa ! colspan="2" |Jami |- !Turnir !oʻyinlar !gollar !oʻyinlar !gollar !oʻyinlar !gollar !oʻyinlar !gollar !oʻyinlar !gollar |- | rowspan="8" |Zürich |2003-04 |Swiss Super League |12 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |12 |0 |- |2004-05 |Swiss Super League |9 |0 |2 |0 |0 |0 |0 |0 |11 |0 |- |2005-06 |Swiss Super League |10 |0 |1 |1 |0 |0 |2 |0 |13 |1 |- |2006-07 |Swiss Super League |30 |5 |5 |4 |0 |0 |1 |0 |36 |9 |- |2007-08 |Swiss Super League |31 |7 |2 |1 |0 |0 |2 |0 |35 |7 |- |2008-09 |Swiss Super League |32 |19 |2 |1 |0 |0 |4 |1 |37 |21 |- |2009-10 |Swiss Super League |8 |0 |2 |1 |0 |0 |4 |1 |15 |2 |- ! colspan="2" |Jami !132 !31 !14 !8 !0 !0 !13 !2 !159 !41 |- |Le Mans |2009-10 |Ligue 1 |13 |0 |1 |0 |0 |0 |0 |0 |14 |0 |- | rowspan="3" |[[Udinese]] |2010-11 |[[Serie A]] |19 |0 |2 |0 |0 |0 |0 |0 |21 |0 |- |[[Italiya A seriyasi 2011/2012|2011-12]] |Serie A |23 |0 |1 |0 |0 |0 |9 |1 |33 |1 |- ! colspan="2" |Jami !42 !0 !3 !0 !0 !0 !9 !1 !54 !1 |- | rowspan="5" |Uotford |2012-13 |Championship |38 |12 |0 |0 |2 |0 |3 |0 |43 |12 |- |2013-14 |Championship |13 |2 |2 |0 |0 |0 |0 |0 |15 |2 |- |2014-15 |Championship |32 |9 |1 |0 |0 |0 |0 |0 |33 |9 |- |2015-16 |[[Angliya Premer-ligasi|Premier League]] |32 |2 |5 |0 |1 |0 |0 |0 |38 |1 |- ! colspan="2" |Jami !115 !25 !8 !0 !3 !0 !3 !0 !129 !24 |- ! colspan="3" |Faoliyat statistikasi !302 !56 !26 !8 !3 !0 !25 !3 !356 !66 |} == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:1986-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] 9d9dh8iicetqlcwseh7kt85tqk81gts Jose Pedro Cea 0 784124 2816614 2022-08-29T04:07:24Z Erkyul 72475 „[[:ru:Special:Redirect/revision/120921915|Сеа, Хосе Педро]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki   {| class="infobox infobox-3e21a1d657c1a652 " data-name="Футболист" style="font-size:96%;" ! colspan="2" class="infobox-above " scope="colgroup" style="font-size:110%;" |<div class="ts_Спортсмен_имя"><div class="icon" style="">[[Fayl:Soccerball_mark.svg|link=Файл:Soccerball_mark.svg|alt=Футбол|20x20px|Futbol]]</div><div class="label">'''Jose Pedro Cea'''</div></div> |- | colspan="2" class="infobox-image " style="" | <span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P18">[[Fayl:Pedro_Cea_(1928).jpg|link=Файл:Pedro_Cea_(1928).jpg|alt=Хосе Педро Сеа в 1928|frameless|299x299px|Xose Pedro dengizi 1928 yil]]<br /><br />'''<span class="media-caption" data-wikidata-qualifier-id="P2096" style="display:block">Jose Pedro Cea 1928-yil</span>'''</span> |- ! colspan="2" class="infobox-header " scope="colgroup" style="" |Umumiy ma'lumotlar |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |To'liq ism-sharifi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |Jose Pedro Cea |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |Laqabi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |<span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1449">''el Vasco ([[Bask]])''</span> |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |Tug'ilgan sana va joyi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |<span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P569">[[1900-yil]] [[1-sentyabr]]</span><br /><span class="wikidata-claim" data-wikidata-claim-id="Q191471$E3C695C8-548E-4742-BE52-2DFA5314DDFC" data-wikidata-property-id="P19"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak">[[Ispaniya]],[[Ispaniya Qirolligi]],[[Galisiya]],[[Pontevedra]],[[Redondela]]</span></span> |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |O'limi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |[[1970-yil]] [[18-sentyabr]] <span class="nowrap">(70 yosh)</span><br />[[Urugvay]],[[Montevideo]] |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |Fuqaroligi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |<span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P27"><span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1532">[[Fayl:Flag_of_Uruguay.svg|link=Файл:Flag_of_Uruguay.svg|alt=Флаг Уругвая|border|22x22px|Urugvay bayrog'i]] [[Urugvay]]</span></span> |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |Bo'yi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |<span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P2048">172 sm</span> |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |Ampulasi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |[[yarimhimoyachi]],[[hujumchi]] |- | colspan="2" class="infobox-table plainlist" style="text-align:center;text-align:left;" | {| class="ts-Спортивная_карьера-table threecolumns stripped" ! colspan="3" class="infobox-header" scope="colgroup" |Klubdagi faoliyati<ref group="*" name="club2" /> |- class="nowrap odd" |1922—1927 |[[Fayl:Flag_of_Uruguay.svg|link=Файл:Flag_of_Uruguay.svg|alt=Флаг Уругвая|border|20x20px|Urugvay bayrog'i]] [[Lito]] |231 (111) |- class="nowrap even" |1928-y. |[[Fayl:Flag_of_Uruguay.svg|link=Файл:Flag_of_Uruguay.svg|alt=Флаг Уругвая|border|20x20px|Urugvay bayrog'i]] [[Belya Vista]] |26 (17) |- class="nowrap odd" |1929-1934 |[[Fayl:Flag_of_Uruguay.svg|link=Файл:Flag_of_Uruguay.svg|alt=Флаг Уругвая|border|20x20px|Urugvay bayrog'i]] [[Nasional]] |325(138) |- ! colspan="3" class="infobox-header" scope="colgroup" |Terma jamoada<ref group="*" name="national" /> |- class="nowrap odd" |1923—1932 |[[Fayl:Flag_of_Uruguay.svg|link=Файл:Flag_of_Uruguay.svg|alt=Флаг Уругвая|border|20x20px|Urugvay bayrog'i]] [[Urugvay]] |27 (13) |} |- ! colspan="2" class="infobox-header " scope="colgroup" style="" |Xalqaro medallar |- | colspan="2" class="infobox-medals plainlist" style="text-align:center;text-align:left;" | {| style="margin:0 0 -2px;" ! colspan="3" class="infobox-header" scope="colgroup" style="background:#dcebff" |Olimpiada o'yinlari |- class="nowrap" style="text-align:center;" | data-wikidata-qualifier-id="P166" style="background-color:gold;; font-weight:bold;" |Oltin |[[Parij 1924]] |futbol |- class="nowrap" style="text-align:center;" | data-wikidata-qualifier-id="P166" style="background-color:gold;; font-weight:bold;" |Oltin |[[Amsterdam 1928]] |futbol |- ! colspan="3" class="infobox-header" scope="colgroup" style="background:#dcebff" |Jahon chempionati |- class="nowrap" style="text-align:center;" | data-wikidata-qualifier-id="P166" style="background-color:gold;; font-weight:bold;" |Oltin | colspan="2" style="text-align:center;" |[[Urugvay 1930]] |- ! colspan="3" class="infobox-header" scope="colgroup" style="background:#dcebff" |Janubiy Amerika chempionati |- class="nowrap" style="text-align:center;" | data-wikidata-qualifier-id="P166" style="background-color:gold;; font-weight:bold;" |Oltin | colspan="2" style="text-align:center;" |[[Montevideo 1923]] |- class="nowrap" style="text-align:center;" | data-wikidata-qualifier-id="P166" style="background-color:gold;; font-weight:bold;" |Oltin | colspan="2" style="text-align:center;" |[[Montevideo 1924]] |- class="nowrap" style="text-align:center;" | data-wikidata-qualifier-id="P166" style="background-color:gold;; font-weight:bold;" |Oltin | colspan="2" style="text-align:center;" |[[Santyago 1926]] |- | style="width:27%; padding:0;" | | style="width:53%; padding:0;" | | style="width:20%; padding:0;" | |} |- | colspan="2" class="noplainlist" style="text-align:center;text-align:left;padding:0.2em 0 0.4em; font-size:80%; color:#555555;" | <references group="*"> <ref name="club2" group="*"> Количество игр и голов за профессиональный клуб считается только для различных лиг национальных чемпионатов. </ref> <ref name="national" group="*"> Количество игр и голов за национальную сборную в официальных матчах. </ref> </references> |- | colspan="2" class="infobox-below " style=";" |<span class="wikidata-claim" data-wikidata-claim-id="Q191471$9FBF2779-8237-43C5-97BD-8E01381D89F8" data-wikidata-property-id="P373"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak">[[Fayl:Commons-logo.svg|link=Category:Pedro_Cea|alt=Логотип Викисклада|20x20px]] <nowiki/>[[c:Category:Pedro Cea|Медиафайлы на Викискладе]]</span></span> |} [[Категория:Проект:Футбол:Последняя правка в 2022 году]] [[Категория:Персоналии по алфавиту]] [[Категория:Спортсмены по алфавиту]] [[Категория:Футболисты по алфавиту]] '''Jose Pedro Cea''' ({{Lang-es|José Pedro Cea}})—[[Urugvay|urugvaylik]] [[Futbol|futbolchi]] (hujumkor yarim himoyachi,hujumchi) va murabbiy.1900-yil 1-sentyabrda Ispaniyaning Galisiya shahrida tavallud topgan.Cea 5 gol bilan Urugvay terma [[1930-yilgi FIFA Jahon chempionati|jamoasining 1930-yilgi jahon chempionatidagi]] eng yaxshi to'purari bo'lgan.Uning Argentina milliy terma jamoasiga qarshi final bahsida 57-daqiqada urgan goli Urugvay milliy terma jamoasiga hisobni tenglashtirishga imkon berdi. == Tarjimai holi == Ikki karra Yozgi olimpiada o'yinlari chempioni-1924 va 1928-yillar.[[1930-yilgi FIFA Jahon chempionati|1930-yil Jahon chempioni]].Uch karra Janubiy Amerika chempioni (1923,1924,1926).Urugvay chempionati chempioni 1934-yil. Faoliyatining ko'p qismini poytaxt Montevideoning "[[Nasyonal|Nasional]]" jamoasida 1929-1934-yillarda to'p surdi."Nasional" jamoasi tarkibida 325 o'yinda maydonga tushib 138 ta raqiblar darvozasini nishonga oladi.Bu jamoa safida Cea Urugvay chempionatlarida 103 ta o‘yin o‘tkazib, 31 ta gol urgan.U "[[Lito]]" klubida 1922-yildan 1927-yilgacha o'ynagan.Bu jamoa tarkibida 231 o'yinda maydonga tushib 111 ta gol urgan.Qisqa muddat ya'ni 1928-yilda 26 o'yinda 17 ta gol urgan.Klublar miqyosida Jose Pedro Cea umumiy hisobda 582 ta o'yinda maydonga tushib 266 ta gol urdi. Futbolchilik faoliyatining oxirida u murabbiy bo'ldi.Uning boshchiligida Urugvay milliy terma jamoasi 1942-yilda Janubiy Amerika chempionatida g'olib chiqdi. U milliy terma jamoadagi birinchi o'yinini 1923-yil 4-noyabrda Paragvay milliy terma jamoasi qarshi (2:0 hisobida g'alaba qozongan) o'ynagan.Milliy terma jamoadagi oxirgi o'yinni 1932-yil 4-dekabrda [[Braziliya milliy futbol terma jamoasi|Braziliya milliy terma jamoasiga]] qarshi o'tkazgan (1:2). == Yutuqlari == === O'yinchi miqyosida === * [[Urugvay chempioni]]-1933,1934 * [[FIFA Jahon chempionati|Jahon chempioni]]-1930 * [[Futbol Olimpiada o‘yinlarida|Olimpiya chempioni]]-1924,1928 * [[Janubiy Amerika chempioni]]-1923,1924,1926 * [[Kompetensiya kubogi]]-1934 * [[Jahon chempionati ramziy jamoasi]]<nowiki/>ga kiritilgan-1930 === Murabbiy miqyosida === * [[Janubiy Amerika chempioni]]-1942 == Manbalar == 1.[https://web.archive.org/web/20091124130125/http://www.celesta-urus.narod.ru/Stars/1930.htm 1930 yil yulduzlari] 2.[http://footballplayers.ru/players/Cea_Pedro.html Footballplayers.ru saytidagi ma'lumotlar] 3.https://www.transfermarkt.com/jose-pedro-cea/profil/spieler/229578 4.https://www.national-football-teams.com/player/33703/Pedro_Cea.html 5.https://www.playmakerstats.com/player.php?id=20865 [[Turkum:Urugvay futbolchilari]] [[Turkum:Alifbo boʻyicha shaxsiyatlar]] [[Turkum:1970-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:18-sentabrda vafot etganlar]] [[Turkum:1900-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:1-sentabrda tugʻilganlar]] 0bssjnjvmxiwvo5za9v8b317k6p28yf 2816615 2816614 2022-08-29T04:08:06Z Erkyul 72475 Xatolar to'g'irlandi wikitext text/x-wiki   {| class="infobox infobox-3e21a1d657c1a652 " data-name="Футболист" style="font-size:96%;" ! colspan="2" class="infobox-above " scope="colgroup" style="font-size:110%;" |<div class="ts_Спортсмен_имя"><div class="icon" style="">[[Fayl:Soccerball_mark.svg|link=Файл:Soccerball_mark.svg|alt=Футбол|20x20px|Futbol]]</div><div class="label">'''Jose Pedro Cea'''</div></div> |- | colspan="2" class="infobox-image " style="" | <span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P18">[[Fayl:Pedro_Cea_(1928).jpg|link=Файл:Pedro_Cea_(1928).jpg|alt=Хосе Педро Сеа в 1928|frameless|299x299px|Xose Pedro dengizi 1928 yil]]<br /><br />'''<span class="media-caption" data-wikidata-qualifier-id="P2096" style="display:block">Jose Pedro Cea 1928-yil</span>'''</span> |- ! colspan="2" class="infobox-header " scope="colgroup" style="" |Umumiy ma'lumotlar |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |To'liq ism-sharifi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |Jose Pedro Cea |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |Laqabi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |<span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1449">''el Vasco ([[Bask]])''</span> |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |Tug'ilgan sana va joyi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |<span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P569">[[1900-yil]] [[1-sentyabr]]</span><br /><span class="wikidata-claim" data-wikidata-claim-id="Q191471$E3C695C8-548E-4742-BE52-2DFA5314DDFC" data-wikidata-property-id="P19"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak">[[Ispaniya]],[[Ispaniya Qirolligi]],[[Galisiya]],[[Pontevedra]],[[Redondela]]</span></span> |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |O'limi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |[[1970-yil]] [[18-sentyabr]] <span class="nowrap">(70 yosh)</span><br />[[Urugvay]],[[Montevideo]] |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |Fuqaroligi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |<span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P27"><span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1532">[[Fayl:Flag_of_Uruguay.svg|link=Файл:Flag_of_Uruguay.svg|alt=Флаг Уругвая|border|22x22px|Urugvay bayrog'i]] [[Urugvay]]</span></span> |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |Bo'yi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |<span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P2048">172 sm</span> |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |Ampulasi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |[[yarimhimoyachi]],[[hujumchi]] |- | colspan="2" class="infobox-table plainlist" style="text-align:center;text-align:left;" | {| class="ts-Спортивная_карьера-table threecolumns stripped" ! colspan="3" class="infobox-header" scope="colgroup" |Klubdagi faoliyati<ref group="*" name="club2" /> |- class="nowrap odd" |1922—1927 |[[Fayl:Flag_of_Uruguay.svg|link=Файл:Flag_of_Uruguay.svg|alt=Флаг Уругвая|border|20x20px|Urugvay bayrog'i]] [[Lito]] |231 (111) |- class="nowrap even" |1928-y. |[[Fayl:Flag_of_Uruguay.svg|link=Файл:Flag_of_Uruguay.svg|alt=Флаг Уругвая|border|20x20px|Urugvay bayrog'i]] [[Belya Vista]] |26 (17) |- class="nowrap odd" |1929-1934 |[[Fayl:Flag_of_Uruguay.svg|link=Файл:Flag_of_Uruguay.svg|alt=Флаг Уругвая|border|20x20px|Urugvay bayrog'i]] [[Nasional]] |325(138) |- ! colspan="3" class="infobox-header" scope="colgroup" |Terma jamoada<ref group="*" name="national" /> |- class="nowrap odd" |1923—1932 |[[Fayl:Flag_of_Uruguay.svg|link=Файл:Flag_of_Uruguay.svg|alt=Флаг Уругвая|border|20x20px|Urugvay bayrog'i]] [[Urugvay]] |27 (13) |} |- ! colspan="2" class="infobox-header " scope="colgroup" style="" |Xalqaro medallar |- | colspan="2" class="infobox-medals plainlist" style="text-align:center;text-align:left;" | {| style="margin:0 0 -2px;" ! colspan="3" class="infobox-header" scope="colgroup" style="background:#dcebff" |Olimpiada o'yinlari |- class="nowrap" style="text-align:center;" | data-wikidata-qualifier-id="P166" style="background-color:gold;; font-weight:bold;" |Oltin |[[Parij 1924]] |futbol |- class="nowrap" style="text-align:center;" | data-wikidata-qualifier-id="P166" style="background-color:gold;; font-weight:bold;" |Oltin |[[Amsterdam 1928]] |futbol |- ! colspan="3" class="infobox-header" scope="colgroup" style="background:#dcebff" |Jahon chempionati |- class="nowrap" style="text-align:center;" | data-wikidata-qualifier-id="P166" style="background-color:gold;; font-weight:bold;" |Oltin | colspan="2" style="text-align:center;" |[[Urugvay 1930]] |- ! colspan="3" class="infobox-header" scope="colgroup" style="background:#dcebff" |Janubiy Amerika chempionati |- class="nowrap" style="text-align:center;" | data-wikidata-qualifier-id="P166" style="background-color:gold;; font-weight:bold;" |Oltin | colspan="2" style="text-align:center;" |[[Montevideo 1923]] |- class="nowrap" style="text-align:center;" | data-wikidata-qualifier-id="P166" style="background-color:gold;; font-weight:bold;" |Oltin | colspan="2" style="text-align:center;" |[[Montevideo 1924]] |- class="nowrap" style="text-align:center;" | data-wikidata-qualifier-id="P166" style="background-color:gold;; font-weight:bold;" |Oltin | colspan="2" style="text-align:center;" |[[Santyago 1926]] |- | style="width:27%; padding:0;" | | style="width:53%; padding:0;" | | style="width:20%; padding:0;" | |} |- | colspan="2" class="noplainlist" style="text-align:center;text-align:left;padding:0.2em 0 0.4em; font-size:80%; color:#555555;" | <references group="*"> <ref name="club2" group="*"> Количество игр и голов за профессиональный клуб считается только для различных лиг национальных чемпионатов. </ref> <ref name="national" group="*"> Количество игр и голов за национальную сборную в официальных матчах. </ref> </references> |- | colspan="2" class="infobox-below " style=";" |<span class="wikidata-claim" data-wikidata-claim-id="Q191471$9FBF2779-8237-43C5-97BD-8E01381D89F8" data-wikidata-property-id="P373"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak">[[Fayl:Commons-logo.svg|link=Category:Pedro_Cea|alt=Логотип Викисклада|20x20px]] <nowiki/>[[c:Category:Pedro Cea|Медиафайлы на Викискладе]]</span></span> |} '''Jose Pedro Cea''' ({{Lang-es|José Pedro Cea}})—[[Urugvay|urugvaylik]] [[Futbol|futbolchi]] (hujumkor yarim himoyachi,hujumchi) va murabbiy.1900-yil 1-sentyabrda Ispaniyaning Galisiya shahrida tavallud topgan.Cea 5 gol bilan Urugvay terma [[1930-yilgi FIFA Jahon chempionati|jamoasining 1930-yilgi jahon chempionatidagi]] eng yaxshi to'purari bo'lgan.Uning Argentina milliy terma jamoasiga qarshi final bahsida 57-daqiqada urgan goli Urugvay milliy terma jamoasiga hisobni tenglashtirishga imkon berdi. == Tarjimai holi == Ikki karra Yozgi olimpiada o'yinlari chempioni-1924 va 1928-yillar.[[1930-yilgi FIFA Jahon chempionati|1930-yil Jahon chempioni]].Uch karra Janubiy Amerika chempioni (1923,1924,1926).Urugvay chempionati chempioni 1934-yil. Faoliyatining ko'p qismini poytaxt Montevideoning "[[Nasyonal|Nasional]]" jamoasida 1929-1934-yillarda to'p surdi."Nasional" jamoasi tarkibida 325 o'yinda maydonga tushib 138 ta raqiblar darvozasini nishonga oladi.Bu jamoa safida Cea Urugvay chempionatlarida 103 ta o‘yin o‘tkazib, 31 ta gol urgan.U "[[Lito]]" klubida 1922-yildan 1927-yilgacha o'ynagan.Bu jamoa tarkibida 231 o'yinda maydonga tushib 111 ta gol urgan.Qisqa muddat ya'ni 1928-yilda 26 o'yinda 17 ta gol urgan.Klublar miqyosida Jose Pedro Cea umumiy hisobda 582 ta o'yinda maydonga tushib 266 ta gol urdi. Futbolchilik faoliyatining oxirida u murabbiy bo'ldi.Uning boshchiligida Urugvay milliy terma jamoasi 1942-yilda Janubiy Amerika chempionatida g'olib chiqdi. U milliy terma jamoadagi birinchi o'yinini 1923-yil 4-noyabrda Paragvay milliy terma jamoasi qarshi (2:0 hisobida g'alaba qozongan) o'ynagan.Milliy terma jamoadagi oxirgi o'yinni 1932-yil 4-dekabrda [[Braziliya milliy futbol terma jamoasi|Braziliya milliy terma jamoasiga]] qarshi o'tkazgan (1:2). == Yutuqlari == === O'yinchi miqyosida === * [[Urugvay chempioni]]-1933,1934 * [[FIFA Jahon chempionati|Jahon chempioni]]-1930 * [[Futbol Olimpiada o‘yinlarida|Olimpiya chempioni]]-1924,1928 * [[Janubiy Amerika chempioni]]-1923,1924,1926 * [[Kompetensiya kubogi]]-1934 * [[Jahon chempionati ramziy jamoasi]]<nowiki/>ga kiritilgan-1930 === Murabbiy miqyosida === * [[Janubiy Amerika chempioni]]-1942 == Manbalar == 1.[https://web.archive.org/web/20091124130125/http://www.celesta-urus.narod.ru/Stars/1930.htm 1930 yil yulduzlari] 2.[http://footballplayers.ru/players/Cea_Pedro.html Footballplayers.ru saytidagi ma'lumotlar] 3.https://www.transfermarkt.com/jose-pedro-cea/profil/spieler/229578 4.https://www.national-football-teams.com/player/33703/Pedro_Cea.html 5.https://www.playmakerstats.com/player.php?id=20865 [[Turkum:Urugvay futbolchilari]] [[Turkum:Alifbo boʻyicha shaxsiyatlar]] [[Turkum:1970-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:18-sentabrda vafot etganlar]] [[Turkum:1900-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:1-sentabrda tugʻilganlar]] 592sltscio406ke7y61veumdzggg7fm 2816616 2816615 2022-08-29T04:08:42Z Erkyul 72475 wikitext text/x-wiki   {| class="infobox infobox-3e21a1d657c1a652 " data-name="Футболист" style="font-size:96%;" ! colspan="2" class="infobox-above " scope="colgroup" style="font-size:110%;" |<div class="ts_Спортсмен_имя"><div class="icon" style="">[[Fayl:Soccerball_mark.svg|link=Fayl:Soccerball_mark.svg|alt=Futbol|20x20px|Futbol]]</div><div class="label">'''Jose Pedro Cea'''</div></div> |- | colspan="2" class="infobox-image " style="" | <span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P18">[[Fayl:Pedro_Cea_(1928).jpg|link=Fayl:Pedro_Cea_(1928).jpg|alt=Xose Pedro Sea v 1928|frameless|299x299px|Xose Pedro dengizi 1928 yil]]<br /><br />'''<span class="media-caption" data-wikidata-qualifier-id="P2096" style="display:block">Jose Pedro Cea 1928-yil</span>'''</span> |- ! colspan="2" class="infobox-header " scope="colgroup" style="" |Umumiy maʼlumotlar |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |Toʻliq ism-sharifi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |Jose Pedro Cea |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |Laqabi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |<span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1449">''el Vasco ([[Bask]])''</span> |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |Tugʻilgan sana va joyi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |<span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P569">[[1900-yil]] [[1-sentyabr]]</span><br /><span class="wikidata-claim" data-wikidata-claim-id="Q191471$E3C695C8-548E-4742-BE52-2DFA5314DDFC" data-wikidata-property-id="P19"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak">[[Ispaniya]],[[Ispaniya Qirolligi]],[[Galisiya]],[[Pontevedra]],[[Redondela]]</span></span> |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |Oʻlimi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |[[1970-yil]] [[18-sentyabr]] <span class="nowrap">(70 yosh)</span><br />[[Urugvay]],[[Montevideo]] |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |Fuqaroligi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |<span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P27"><span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1532">[[Fayl:Flag_of_Uruguay.svg|link=Fayl:Flag_of_Uruguay.svg|alt=Flag Urugvaya|border|22x22px|Urugvay bayrogʻi]] [[Urugvay]]</span></span> |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |Boʻyi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |<span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P2048">172 sm</span> |- ! class=" plainlist" scope="row" style="width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;" |Ampulasi | class=" plainlist" style="text-align:left;" |[[yarimhimoyachi]],[[hujumchi]] |- | colspan="2" class="infobox-table plainlist" style="text-align:center;text-align:left;" | {| class="ts-Спортивная_карьера-table threecolumns stripped" ! colspan="3" class="infobox-header" scope="colgroup" |Klubdagi faoliyati<ref group="*" name="club2" /> |- class="nowrap odd" |1922—1927 |[[Fayl:Flag_of_Uruguay.svg|link=Fayl:Flag_of_Uruguay.svg|alt=Flag Urugvaya|border|20x20px|Urugvay bayrogʻi]] [[Lito]] |231 (111) |- class="nowrap even" |1928-y. |[[Fayl:Flag_of_Uruguay.svg|link=Fayl:Flag_of_Uruguay.svg|alt=Flag Urugvaya|border|20x20px|Urugvay bayrogʻi]] [[Belya Vista]] |26 (17) |- class="nowrap odd" |1929-1934 |[[Fayl:Flag_of_Uruguay.svg|link=Fayl:Flag_of_Uruguay.svg|alt=Flag Urugvaya|border|20x20px|Urugvay bayrogʻi]] [[Nasional]] |325(138) |- ! colspan="3" class="infobox-header" scope="colgroup" |Terma jamoada<ref group="*" name="national" /> |- class="nowrap odd" |1923—1932 |[[Fayl:Flag_of_Uruguay.svg|link=Fayl:Flag_of_Uruguay.svg|alt=Flag Urugvaya|border|20x20px|Urugvay bayrogʻi]] [[Urugvay]] |27 (13) |} |- ! colspan="2" class="infobox-header " scope="colgroup" style="" |Xalqaro medallar |- | colspan="2" class="infobox-medals plainlist" style="text-align:center;text-align:left;" | {| style="margin:0 0 -2px;" ! colspan="3" class="infobox-header" scope="colgroup" style="background:#dcebff" |Olimpiada oʻyinlari |- class="nowrap" style="text-align:center;" | data-wikidata-qualifier-id="P166" style="background-color:gold;; font-weight:bold;" |Oltin |[[Parij 1924]] |futbol |- class="nowrap" style="text-align:center;" | data-wikidata-qualifier-id="P166" style="background-color:gold;; font-weight:bold;" |Oltin |[[Amsterdam 1928]] |futbol |- ! colspan="3" class="infobox-header" scope="colgroup" style="background:#dcebff" |Jahon chempionati |- class="nowrap" style="text-align:center;" | data-wikidata-qualifier-id="P166" style="background-color:gold;; font-weight:bold;" |Oltin | colspan="2" style="text-align:center;" |[[Urugvay 1930]] |- ! colspan="3" class="infobox-header" scope="colgroup" style="background:#dcebff" |Janubiy Amerika chempionati |- class="nowrap" style="text-align:center;" | data-wikidata-qualifier-id="P166" style="background-color:gold;; font-weight:bold;" |Oltin | colspan="2" style="text-align:center;" |[[Montevideo 1923]] |- class="nowrap" style="text-align:center;" | data-wikidata-qualifier-id="P166" style="background-color:gold;; font-weight:bold;" |Oltin | colspan="2" style="text-align:center;" |[[Montevideo 1924]] |- class="nowrap" style="text-align:center;" | data-wikidata-qualifier-id="P166" style="background-color:gold;; font-weight:bold;" |Oltin | colspan="2" style="text-align:center;" |[[Santyago 1926]] |- | style="width:27%; padding:0;" | | style="width:53%; padding:0;" | | style="width:20%; padding:0;" | |} |- | colspan="2" class="noplainlist" style="text-align:center;text-align:left;padding:0.2em 0 0.4em; font-size:80%; color:#555555;" | <references group="*"> <ref name="club2" group="*"> Kolichestvo igr i golov za professionalniy klub schitaetsya tolko dlya razlichnix lig natsionalnix chempionatov. </ref> <ref name="national" group="*"> Kolichestvo igr i golov za natsionalnuyu sbornuyu v ofitsialnix matchax. </ref> </references> |- | colspan="2" class="infobox-below " style=";" |<span class="wikidata-claim" data-wikidata-claim-id="Q191471$9FBF2779-8237-43C5-97BD-8E01381D89F8" data-wikidata-property-id="P373"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak">[[Fayl:Commons-logo.svg|link=Category:Pedro_Cea|alt=Logotip Vikisklada|20x20px]] <nowiki/>[[c:Category:Pedro Cea|Mediafayli na Vikisklade]]</span></span> |} '''Jose Pedro Cea''' ({{Lang-es|José Pedro Cea}})—[[Urugvay|urugvaylik]] [[Futbol|futbolchi]] (hujumkor yarim himoyachi, hujumchi) va murabbiy.1900-yil 1-sentyabrda Ispaniyaning Galisiya shahrida tavallud topgan.Cea 5 gol bilan Urugvay terma [[1930-yilgi FIFA Jahon chempionati|jamoasining 1930-yilgi jahon chempionatidagi]] eng yaxshi toʻpurari boʻlgan.Uning Argentina milliy terma jamoasiga qarshi final bahsida 57-daqiqada urgan goli Urugvay milliy terma jamoasiga hisobni tenglashtirishga imkon berdi. == Tarjimai holi == Ikki karra Yozgi olimpiada oʻyinlari chempioni-1924 va 1928-yillar.[[1930-yilgi FIFA Jahon chempionati|1930-yil Jahon chempioni]].Uch karra Janubiy Amerika chempioni (1923,1924,1926).Urugvay chempionati chempioni 1934-yil. Faoliyatining koʻp qismini poytaxt Montevideoning „[[Nasyonal|Nasional]]“ jamoasida 1929-1934-yillarda toʻp surdi."Nasional" jamoasi tarkibida 325 oʻyinda maydonga tushib 138 ta raqiblar darvozasini nishonga oladi.Bu jamoa safida Cea Urugvay chempionatlarida 103 ta o‘yin o‘tkazib, 31 ta gol urgan.U „[[Lito]]“ klubida 1922-yildan 1927-yilgacha oʻynagan.Bu jamoa tarkibida 231 oʻyinda maydonga tushib 111 ta gol urgan.Qisqa muddat yaʼni 1928-yilda 26 oʻyinda 17 ta gol urgan.Klublar miqyosida Jose Pedro Cea umumiy hisobda 582 ta oʻyinda maydonga tushib 266 ta gol urdi. Futbolchilik faoliyatining oxirida u murabbiy boʻldi.Uning boshchiligida Urugvay milliy terma jamoasi 1942-yilda Janubiy Amerika chempionatida gʻolib chiqdi. U milliy terma jamoadagi birinchi oʻyinini 1923-yil 4-noyabrda Paragvay milliy terma jamoasi qarshi (2:0 hisobida gʻalaba qozongan) oʻynagan.Milliy terma jamoadagi oxirgi oʻyinni 1932-yil 4-dekabrda [[Braziliya milliy futbol terma jamoasi|Braziliya milliy terma jamoasiga]] qarshi oʻtkazgan (1:2). == Yutuqlari == === Oʻyinchi miqyosida === * [[Urugvay chempioni]]-1933,1934 * [[FIFA Jahon chempionati|Jahon chempioni]]-1930 * [[Futbol Olimpiada o‘yinlarida|Olimpiya chempioni]]-1924,1928 * [[Janubiy Amerika chempioni]]-1923,1924,1926 * [[Kompetensiya kubogi]]-1934 * [[Jahon chempionati ramziy jamoasi]]<nowiki/>ga kiritilgan-1930 === Murabbiy miqyosida === * [[Janubiy Amerika chempioni]]-1942 == Manbalar == 1.[https://web.archive.org/web/20091124130125/http://www.celesta-urus.narod.ru/Stars/1930.htm 1930 yil yulduzlari] 2.[http://footballplayers.ru/players/Cea_Pedro.html Footballplayers.ru saytidagi maʼlumotlar] 3.https://www.transfermarkt.com/jose-pedro-cea/profil/spieler/229578 4.https://www.national-football-teams.com/player/33703/Pedro_Cea.html 5.https://www.playmakerstats.com/player.php?id=20865 [[Turkum:Urugvay futbolchilari]] [[Turkum:Alifbo boʻyicha shaxsiyatlar]] [[Turkum:1970-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:18-sentabrda vafot etganlar]] [[Turkum:1900-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:1-sentabrda tugʻilganlar]] lbi5km0b2a9rm01z7a11iqkw091j86q Munozara:Jose Pedro Cea 1 784125 2816617 2022-08-29T04:09:17Z Erkyul 72475 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wikisportloyihasi wikitext text/x-wiki {{WikiSport}} n3vzlr75z05wb9m06zzdljhprnpg05x 2816619 2816617 2022-08-29T04:10:25Z Erkyul 72475 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} {{WikiSport}} 1iuk1cd54ns643uym0ql2260bk7kk3s Orhan Ademi 0 784126 2816620 2022-08-29T04:13:03Z Ravshanbek Tohirov 71874 „[[:en:Special:Redirect/revision/1098745123|Orhan Ademi]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Orhan Ademi|toʻliqism=|tasvir=OrhanAdemi.jpg|izoh=Ademi in 2018|tavallud_sana={{Birth date and age|df=yes|1991|10|28}}|tavallud_joyi=[[Altstätten]], Switzerland<ref>{{cite web | url = http://www.svried.at/news/aktuelle-news/news-detail/orhan-ademi-und-stefan-nutz-wechseln-zur-sv-guntamatic-ried/ | title = Orhan Ademi und Stefan Nutz wechseln zur SV Guntamatic Ried | publisher = svried.at | language = de | access-date = 31 August 2016 | archive-url = https://web.archive.org/web/20161011084153/http://www.svried.at/news/aktuelle-news/news-detail/orhan-ademi-und-stefan-nutz-wechseln-zur-sv-guntamatic-ried/ | archive-date = 11 October 2016 | url-status = dead }}</ref><ref name="B">{{cite web|url=http://www.braunschweiger-zeitung.de/sport/eintracht/orhan-ademi-ist-seit-der-jugend-fuer-tore-zustaendig-id708384.html | title = Orhan Ademi ist seit der Jugend für Tore zuständig | publisher = [[Braunschweiger Zeitung]] | language = de | access-date = 16 July 2012}}</ref>|boʻyi=1.88 m|joriyklub=[[FC UTA Arad|UTA Arad]]|klubraqami=9|pozitsiya=[[Forward (association football)|Forward]]|yoshlikyillari1={{0|0000}}–2008|yoshlikklublari1=FC Au-Berneck|yillar1=2008–2012|klublar1=[[SC Rheindorf Altach|Rheindorf Altach]]|isht1=96|gollar1=30|yillar2=2012–2016|klublar2=[[Eintracht Braunschweig]]|isht2=79|gollar2=6|yillar3=2013–2016|klublar3=[[Eintracht Braunschweig II]]|isht3=5|gollar3=4|yillar4=2015|klublar4=→ [[VfR Aalen]] (loan)|isht4=11|gollar4=3|yillar5=2016–2017|klublar5=[[SV Ried]]|isht5=28|gollar5=3|yillar6=2017–2019|klublar6=[[Würzburger Kickers]]|isht6=68|gollar6=23|yillar7=2019–2020|klublar7=[[Eintracht Braunschweig]]|isht7=13|gollar7=2|yillar8=2020–2022|klublar8=[[MSV Duisburg]]|isht8=60|gollar8=14|yillar9=2022–|klublar9=[[FC UTA Arad|UTA Arad]]|isht9=0|gollar9=0|club-update=14:32, 14 May 2022 (UTC)}} '''Orhan Ademi''' (1991-yil 28-oktabrda tugʻilgan) — shveytsariyalik professional [[Futbol|futbolchi]], markaziy hujumchi sifatida oʻynaydi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/vereine/2014-15/73495/vereinsspieler_ademi-orhan.html|sarlavha=Ademi, Orhan|nashriyot=[[Kicker (sports magazine)|kicker.de]]|til=de|kirish sanasi=9 August 2017}}</ref>. == Yoshligi == Ademi makedoniyalik alban millatiga mansub. Uning ota-onasi Kumanovodan Shveytsariyaning Sankt-Gallen shahriga hijrat qilishgan. Adami o'zining futbolchilik faoliyatini o'smirlik chog'ida [[Au (Sankt Gallen)|Au]] - [[Berneck (Sankt Gallen)|Berneckda]] boshlagan va oxir-oqibat Avstriyaning SCR Altach jamoasiga ko'chib o'tgan. == Klub faoliyati == Ademi o'zining katta faoliyatini Avstriyada boshlagan, 2008-yildan 2012-yilgacha SC Rheindorf Altach jamoasida o'ynagan. 2012-13-yilgi mavsumda u [[Germaniya]] 2 vakiliga o'tdi. Bundesliga vakili Ayntraxt Braunshveyg jamoasiga<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.wirsindeintracht.de/index.php?option=com_content&view=article&id=1294:eintracht-verpflichtet-orhan-ademi&catid=1:aktuelle-nachrichten&Itemid=28|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220422180031/http://www.wirsindeintracht.de/index.php?option=com_content&view=article&id=1294:eintracht-verpflichtet-orhan-ademi&catid=1:aktuelle-nachrichten&Itemid=28|arxivsana=22 April 2022|sarlavha=Eintracht verpflichtet Orhan Ademi|nashriyot=wirsindeintracht.de|til=de|kirish sanasi=26 June 2012}}</ref>. O'zining yangi klubidagi birinchi mavsumida Braunshveyg va Ademi [[Bundesliga|Bundesligaga]] ko'tarilishdi. Ademi Bundesligadagi ilk golini 2013-yil 19-oktabrda [[Schalke 04|“Shalke-04”]] ga qarshi o‘yinda kiritgan. 2015-yil yanvar oyida Ademi VfR Aalenga olti oylik kredit shartnomasi asosida qo'shildi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.eintracht.com/aktuelles/neues/eintracht-braunschweig-leiht-gianluca-korte-und-orhan-ademi-aus/|sarlavha=Eintracht Braunschweig leiht Gianluca Korte und Orhan Ademi aus|nashriyot=eintracht.com|til=de|kirish sanasi=15 January 2015|sana=15 January 2015|arxivsana=23 September 2015|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150923234844/http://www.eintracht.com/aktuelles/neues/eintracht-braunschweig-leiht-gianluca-korte-und-orhan-ademi-aus/}}</ref>. 2016-yilning 31-avgustida Ademi Avstriyaning SV Ried klubiga o'tdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=31 August 2016 |title=Ademi geht nach Österreich |language=de |trans-title=Ademi moves to Austria |work=eintracht.com |url=http://www.eintracht.com/aktuelles/neues/ademi-geht-nach-oesterreich/ |access-date=31 August 2016}}</ref>. 2020-yil sentyabr oyida u MSV Duisburgga ko'chib o'tdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=1 September 2020 |title=MSV verpflichtet Orhan Ademi: "Spielintelligenter Stürmer!" |publisher=msv-duisburg.de |url=https://www.msv-duisburg.de/aktuelles/artikel/msv-verpflichtet-orhan-ademi-spielintelligenter-stuermer |access-date=1 September 2020}}</ref>. U 2022-yilning yozida Duysburgni tark etdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.nrz.de/sport/fussball/msv/msv-duisburg-vier-weitere-spieler-gehen-auch-yeboah-id235395187.html|sarlavha=MSV Duisburg: Vier weitere Spieler gehen - auch Yeboah|ish=nrz.de|sana=19 May 2022|kirish sanasi=19 May 2022}}</ref>. 2022-yil 11-iyulda u UTA Arad jamoasiga qo'shildi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.uta-arad.ro/stiri/orhan-ademi-a-semnat-cu-uta|sarlavha=Orhan Ademi a semnat cu UTA|ish=uta-arad.ro|sana=11 July 2022|kirish sanasi=11 July 2022}}</ref>. == Xalqaro faoliyati == 2012-yil 2-oktabrda Ademi Shveytsariyaning 21 yoshgacha bo‘lgan futbolchilari milliy terma jamoasiga 2013-yilgi 21 yoshgacha bo‘lgan futbolchilar o‘rtasidagi futbol bo‘yicha Yevropa chempionati saralash bosqichining Germaniyaga qarshi pley-off o‘yinlariga birinchi chaqiruvini oldi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.football.ch/fr/Portaldata/1/Resources/dokumente/nationalteams/u-21/barrage-spielerliste.pdf|sarlavha=EM-Barragespiele U21 Deutschland - Schweiz|nashriyot=www.football.ch|til=de, fr|kirish sanasi=4 November 2012}}</ref>, garchi u turnirdada maydonni ko‘rmagan bo‘lsa ham jamoa tarkibida edi. == Faoliyat statistikasi == == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:1991-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] tfoi60h9jl258l5wd5iz3cknupjxd8q 2816622 2816620 2022-08-29T04:20:39Z Ravshanbek Tohirov 71874 wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Orhan Ademi|toʻliqism=|tasvir=OrhanAdemi.jpg|izoh=Ademi 2018-yilda|tavallud_sana={{Birth date and age|df=yes|1991|10|28}}|tavallud_joyi=[[Altstätten]], Switzerland<ref>{{cite web | url = http://www.svried.at/news/aktuelle-news/news-detail/orhan-ademi-und-stefan-nutz-wechseln-zur-sv-guntamatic-ried/ | title = Orhan Ademi und Stefan Nutz wechseln zur SV Guntamatic Ried | publisher = svried.at | language = de | access-date = 31 August 2016 | archive-url = https://web.archive.org/web/20161011084153/http://www.svried.at/news/aktuelle-news/news-detail/orhan-ademi-und-stefan-nutz-wechseln-zur-sv-guntamatic-ried/ | archive-date = 11 October 2016 | url-status = dead }}</ref><ref name="B">{{cite web|url=http://www.braunschweiger-zeitung.de/sport/eintracht/orhan-ademi-ist-seit-der-jugend-fuer-tore-zustaendig-id708384.html | title = Orhan Ademi ist seit der Jugend für Tore zuständig | publisher = [[Braunschweiger Zeitung]] | language = de | access-date = 16 July 2012}}</ref>|boʻyi=1.88 m|joriyklub=[[FC UTA Arad|UTA Arad]]|klubraqami=9|pozitsiya=[[Hujumchi (futbol)|Hujumchi]]|yoshlikyillari1={{0|0000}}-2008|yoshlikklublari1=FC Au-Berneck|yillar1=2008-2012|klublar1=[[SC Rheindorf Altach|Rheindorf Altach]]|isht1=96|gollar1=30|yillar2=2012-2016|klublar2=[[Eintracht Braunschweig]]|isht2=79|gollar2=6|yillar3=2013-2016|klublar3=[[Eintracht Braunschweig II]]|isht3=5|gollar3=4|yillar4=2015|klublar4=→ [[VfR Aalen]] (loan)|isht4=11|gollar4=3|yillar5=2016-2017|klublar5=[[SV Ried]]|isht5=28|gollar5=3|yillar6=2017-2019|klublar6=[[Würzburger Kickers]]|isht6=68|gollar6=23|yillar7=2019-2020|klublar7=[[Eintracht Braunschweig]]|isht7=13|gollar7=2|yillar8=2020-2022|klublar8=[[MSV Duisburg]]|isht8=60|gollar8=14|yillar9=2022-|klublar9=[[FC UTA Arad|UTA Arad]]|isht9=0|gollar9=0|club-update=14:32, 14-may 2022-yil (UTC)}} '''Orhan Ademi''' (1991-yil 28-oktabrda tugʻilgan) — shveytsariyalik professional [[Futbol|futbolchi]], markaziy hujumchi sifatida oʻynaydi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/vereine/2014-15/73495/vereinsspieler_ademi-orhan.html|sarlavha=Ademi, Orhan|nashriyot=[[Kicker (sports magazine)|kicker.de]]|til=de|kirish sanasi=9 August 2017}}</ref>. == Yoshligi == Ademi makedoniyalik alban millatiga mansub hisoblanadi. Uning ota-onasi Kumanovodan Shveytsariyaning Sankt-Gallen shahriga hijrat qilishgan. Adami oʻzining futbolchilik faoliyatini oʻsmirlik chogʻida [[Au (Sankt Gallen)|Au]] — [[Berneck (Sankt Gallen)|Berneck shaharchasidagi futbol jamoasida]] boshlagan va oxir-oqibat Avstriyaning SCR Altach futbol jamoasiga koʻchib oʻtgan. U jamoada ham uzoq vaqt toʻp surmagan. == Klub faoliyati == Ademi oʻzining katta faoliyatini Avstriyada boshlagan, 2008-yildan 2012-yilgacha 4 yil SC Rheindorf Altach jamoasida oʻynagan. 2012-13-yilgi mavsumda u jamoasini [[Germaniya]] 2 turniri vakiliga oʻzgartirdi. Bundesliga vakili Ayntraxt Braunshveyg jamoasiga oʻtdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.wirsindeintracht.de/index.php?option=com_content&view=article&id=1294:eintracht-verpflichtet-orhan-ademi&catid=1:aktuelle-nachrichten&Itemid=28|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220422180031/http://www.wirsindeintracht.de/index.php?option=com_content&view=article&id=1294:eintracht-verpflichtet-orhan-ademi&catid=1:aktuelle-nachrichten&Itemid=28|arxivsana=22 April 2022|sarlavha=Eintracht verpflichtet Orhan Ademi|nashriyot=wirsindeintracht.de|til=de|kirish sanasi=26 June 2012}}</ref>. Oʻzining yangi klubidagi birinchi mavsumida Braunshveyg jamoasi va Ademi turnirdan gʻolib sifatida oliy liga [[Bundesliga|Bundesligaga]] koʻtarilishdi. Ademi Bundesligadagi ilk golini 2013-yil 19-oktabrda [[Schalke 04|"Shalke-04"]] jamoasiga qarshi o‘yinda kiritgan. Keyinchalik 2015-yil yanvar oyida Ademi VfR Aalen jamoasiga olti oylik kredit shartnomasi asosida qoʻshildi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.eintracht.com/aktuelles/neues/eintracht-braunschweig-leiht-gianluca-korte-und-orhan-ademi-aus/|sarlavha=Eintracht Braunschweig leiht Gianluca Korte und Orhan Ademi aus|nashriyot=eintracht.com|til=de|kirish sanasi=15 January 2015|sana=15 January 2015|arxivsana=23 September 2015|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150923234844/http://www.eintracht.com/aktuelles/neues/eintracht-braunschweig-leiht-gianluca-korte-und-orhan-ademi-aus/}}</ref>. Soʻngra bir yil oʻtib 2016-yilning 31-avgustida Ademi Avstriyaning SV Ried klubiga oʻtdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=31 August 2016 |title=Ademi geht nach Österreich |language=de |trans-title=Ademi moves to Austria |work=eintracht.com |url=http://www.eintracht.com/aktuelles/neues/ademi-geht-nach-oesterreich/ |access-date=31 August 2016}}</ref>. Faoliyati davomida u 2020-yil sentyabr oyida u MSV Duisburgga koʻchib oʻtdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=1 September 2020 |title=MSV verpflichtet Orhan Ademi: "Spielintelligenter Stürmer!" |publisher=msv-duisburg.de |url=https://www.msv-duisburg.de/aktuelles/artikel/msv-verpflichtet-orhan-ademi-spielintelligenter-stuermer |access-date=1 September 2020}}</ref>. U 2022-yilning yozida Duysburgni tark etdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.nrz.de/sport/fussball/msv/msv-duisburg-vier-weitere-spieler-gehen-auch-yeboah-id235395187.html|sarlavha=MSV Duisburg: Vier weitere Spieler gehen - auch Yeboah|ish=nrz.de|sana=19 May 2022|kirish sanasi=19 May 2022}}</ref>. 2022-yil 11-iyulda u UTA Arad jamoasiga qoʻshildi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.uta-arad.ro/stiri/orhan-ademi-a-semnat-cu-uta|sarlavha=Orhan Ademi a semnat cu UTA|ish=uta-arad.ro|sana=11 July 2022|kirish sanasi=11 July 2022}}</ref>. == Xalqaro faoliyati == 2012-yil 2-oktabrda Ademi Shveytsariyaning 21 yoshgacha bo‘lgan futbolchilari milliy terma jamoasiga 2013-yilgi 21 yoshgacha bo‘lgan futbolchilar o‘rtasidagi futbol bo‘yicha Yevropa chempionati saralash bosqichining Germaniyaga qarshi pley-off o‘yinlariga birinchi chaqiruvini oldi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.football.ch/fr/Portaldata/1/Resources/dokumente/nationalteams/u-21/barrage-spielerliste.pdf|sarlavha=EM-Barragespiele U21 Deutschland - Schweiz|nashriyot=www.football.ch|til=de, fr|kirish sanasi=4 November 2012}}</ref>, garchi u turnirdada maydonni ko‘rmagan bo‘lsa ham jamoa tarkibida edi. == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:1991-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] hfshfr48e9ed1eqoi1mbrc72wfaq2rw 2816623 2816622 2022-08-29T04:21:36Z Ravshanbek Tohirov 71874 wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Orhan Ademi|toʻliqism=|tasvir=OrhanAdemi.jpg|izoh=Ademi 2018-yilda|tavallud_sana={{Birth date and age|df=yes|1991|10|28}}|tavallud_joyi=[[Altstätten]], Shveytsariya<ref>{{cite web | url = http://www.svried.at/news/aktuelle-news/news-detail/orhan-ademi-und-stefan-nutz-wechseln-zur-sv-guntamatic-ried/ | title = Orhan Ademi und Stefan Nutz wechseln zur SV Guntamatic Ried | publisher = svried.at | language = de | access-date = 31 August 2016 | archive-url = https://web.archive.org/web/20161011084153/http://www.svried.at/news/aktuelle-news/news-detail/orhan-ademi-und-stefan-nutz-wechseln-zur-sv-guntamatic-ried/ | archive-date = 11 October 2016 | url-status = dead }}</ref><ref name="B">{{cite web|url=http://www.braunschweiger-zeitung.de/sport/eintracht/orhan-ademi-ist-seit-der-jugend-fuer-tore-zustaendig-id708384.html | title = Orhan Ademi ist seit der Jugend für Tore zuständig | publisher = [[Braunschweiger Zeitung]] | language = de | access-date = 16 July 2012}}</ref>|boʻyi=1.88 m|joriyklub=[[FC UTA Arad|UTA Arad]]|klubraqami=9|pozitsiya=[[Hujumchi (futbol)|Hujumchi]]|yoshlikyillari1={{0|0000}}-2008|yoshlikklublari1=FC Au-Berneck|yillar1=2008-2012|klublar1=[[SC Rheindorf Altach|Rheindorf Altach]]|isht1=96|gollar1=30|yillar2=2012-2016|klublar2=[[Eintracht Braunschweig]]|isht2=79|gollar2=6|yillar3=2013-2016|klublar3=[[Eintracht Braunschweig II]]|isht3=5|gollar3=4|yillar4=2015|klublar4=→ [[VfR Aalen]] (loan)|isht4=11|gollar4=3|yillar5=2016-2017|klublar5=[[SV Ried]]|isht5=28|gollar5=3|yillar6=2017-2019|klublar6=[[Würzburger Kickers]]|isht6=68|gollar6=23|yillar7=2019-2020|klublar7=[[Eintracht Braunschweig]]|isht7=13|gollar7=2|yillar8=2020-2022|klublar8=[[MSV Duisburg]]|isht8=60|gollar8=14|yillar9=2022-|klublar9=[[FC UTA Arad|UTA Arad]]|isht9=0|gollar9=0|club-update=14:32, 14-may 2022-yil (UTC)}} '''Orhan Ademi''' (1991-yil 28-oktabrda tugʻilgan) — shveytsariyalik professional [[Futbol|futbolchi]], markaziy hujumchi sifatida oʻynaydi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/vereine/2014-15/73495/vereinsspieler_ademi-orhan.html|sarlavha=Ademi, Orhan|nashriyot=[[Kicker (sports magazine)|kicker.de]]|til=de|kirish sanasi=9 August 2017}}</ref>. == Yoshligi == Ademi makedoniyalik alban millatiga mansub hisoblanadi. Uning ota-onasi Kumanovodan Shveytsariyaning Sankt-Gallen shahriga hijrat qilishgan. Adami oʻzining futbolchilik faoliyatini oʻsmirlik chogʻida [[Au (Sankt Gallen)|Au]] — [[Berneck (Sankt Gallen)|Berneck shaharchasidagi futbol jamoasida]] boshlagan va oxir-oqibat Avstriyaning SCR Altach futbol jamoasiga koʻchib oʻtgan. U jamoada ham uzoq vaqt toʻp surmagan. == Klub faoliyati == Ademi oʻzining katta faoliyatini Avstriyada boshlagan, 2008-yildan 2012-yilgacha 4 yil SC Rheindorf Altach jamoasida oʻynagan. 2012-13-yilgi mavsumda u jamoasini [[Germaniya]] 2 turniri vakiliga oʻzgartirdi. Bundesliga vakili Ayntraxt Braunshveyg jamoasiga oʻtdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.wirsindeintracht.de/index.php?option=com_content&view=article&id=1294:eintracht-verpflichtet-orhan-ademi&catid=1:aktuelle-nachrichten&Itemid=28|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220422180031/http://www.wirsindeintracht.de/index.php?option=com_content&view=article&id=1294:eintracht-verpflichtet-orhan-ademi&catid=1:aktuelle-nachrichten&Itemid=28|arxivsana=22 April 2022|sarlavha=Eintracht verpflichtet Orhan Ademi|nashriyot=wirsindeintracht.de|til=de|kirish sanasi=26 June 2012}}</ref>. Oʻzining yangi klubidagi birinchi mavsumida Braunshveyg jamoasi va Ademi turnirdan gʻolib sifatida oliy liga [[Bundesliga|Bundesligaga]] koʻtarilishdi. Ademi Bundesligadagi ilk golini 2013-yil 19-oktabrda [[Schalke 04|"Shalke-04"]] jamoasiga qarshi o‘yinda kiritgan. Keyinchalik 2015-yil yanvar oyida Ademi VfR Aalen jamoasiga olti oylik kredit shartnomasi asosida qoʻshildi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.eintracht.com/aktuelles/neues/eintracht-braunschweig-leiht-gianluca-korte-und-orhan-ademi-aus/|sarlavha=Eintracht Braunschweig leiht Gianluca Korte und Orhan Ademi aus|nashriyot=eintracht.com|til=de|kirish sanasi=15 January 2015|sana=15 January 2015|arxivsana=23 September 2015|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150923234844/http://www.eintracht.com/aktuelles/neues/eintracht-braunschweig-leiht-gianluca-korte-und-orhan-ademi-aus/}}</ref>. Soʻngra bir yil oʻtib 2016-yilning 31-avgustida Ademi Avstriyaning SV Ried klubiga oʻtdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=31 August 2016 |title=Ademi geht nach Österreich |language=de |trans-title=Ademi moves to Austria |work=eintracht.com |url=http://www.eintracht.com/aktuelles/neues/ademi-geht-nach-oesterreich/ |access-date=31 August 2016}}</ref>. Faoliyati davomida u 2020-yil sentyabr oyida u MSV Duisburgga koʻchib oʻtdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=1 September 2020 |title=MSV verpflichtet Orhan Ademi: "Spielintelligenter Stürmer!" |publisher=msv-duisburg.de |url=https://www.msv-duisburg.de/aktuelles/artikel/msv-verpflichtet-orhan-ademi-spielintelligenter-stuermer |access-date=1 September 2020}}</ref>. U 2022-yilning yozida Duysburgni tark etdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.nrz.de/sport/fussball/msv/msv-duisburg-vier-weitere-spieler-gehen-auch-yeboah-id235395187.html|sarlavha=MSV Duisburg: Vier weitere Spieler gehen - auch Yeboah|ish=nrz.de|sana=19 May 2022|kirish sanasi=19 May 2022}}</ref>. 2022-yil 11-iyulda u UTA Arad jamoasiga qoʻshildi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.uta-arad.ro/stiri/orhan-ademi-a-semnat-cu-uta|sarlavha=Orhan Ademi a semnat cu UTA|ish=uta-arad.ro|sana=11 July 2022|kirish sanasi=11 July 2022}}</ref>. == Xalqaro faoliyati == 2012-yil 2-oktabrda Ademi Shveytsariyaning 21 yoshgacha bo‘lgan futbolchilari milliy terma jamoasiga 2013-yilgi 21 yoshgacha bo‘lgan futbolchilar o‘rtasidagi futbol bo‘yicha Yevropa chempionati saralash bosqichining Germaniyaga qarshi pley-off o‘yinlariga birinchi chaqiruvini oldi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.football.ch/fr/Portaldata/1/Resources/dokumente/nationalteams/u-21/barrage-spielerliste.pdf|sarlavha=EM-Barragespiele U21 Deutschland - Schweiz|nashriyot=www.football.ch|til=de, fr|kirish sanasi=4 November 2012}}</ref>, garchi u turnirdada maydonni ko‘rmagan bo‘lsa ham jamoa tarkibida edi. == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:1991-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] lnqlmy8sfxef6nnqmr9yjrc2umnlxa0 Munozara:Orhan Ademi 1 784127 2816624 2022-08-29T04:22:43Z Ravshanbek Tohirov 71874 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Munozara:Almen Abdi 1 784128 2816626 2022-08-29T04:23:41Z Ravshanbek Tohirov 71874 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Shola Shoretire 0 784129 2816652 2022-08-29T04:53:09Z Wknewpages 74325 „[[:en:Special:Redirect/revision/1101564991|Shola Shoretire]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Shola Shoretire|tasvir=Shola Shoretire 2021 (cropped).jpg|izoh=Shola Shoretire [[Manchester United F.C.|Manchester United]] safida 2021-yil, iyul oyi|toʻliqism=Shola Maxwell Shoretire<ref>{{cite web |url=https://www.premierleague.com/news/1869523 |title=2020/21 Premier League squads confirmed |publisher=Premier League |date=20 October 2020 |accessdate=21 February 2021 }}</ref>|tavallud_sana={{birth date and age|2004|2|2|df=y}}|tavallud_joyi=[[Newcastle upon Tyne]], {{ENG}}|boʻyi={{convert|1.70|m|order=flip}}<ref>{{cite web|url=https://www.premierleague.com/players/64142/Shola-Shoretire/overview|title=Shola Shoretire Profie, News & Stats|website=premierleague.com|access-date=1 July 2021}}</ref>|pozitsiya=[[Forward (association football)|Hujumchi]]|joriyklub=[[Manchester United F.C.|Manchester United]]|klubraqami=47|yoshlikyillari1=|yoshlikklublari1=Whitley Bay Boys Club|yoshlikyillari2=|yoshlikklublari2=Newcastle City Juniors|yoshlikyillari3=|yoshlikklublari3=[[Wallsend Boys Club]]|yoshlikyillari4=|yoshlikklublari4=Hebburn & Cramlington Juniors|yoshlikyillari5=|yoshlikklublari5=[[Newcastle United F.C.|Newcastle United]]|yillar1=2021–|klublar1=[[Manchester United F.C.|Manchester United]]|isht1=3|gollar1=0|milliyyillar1=2019|milliyjamoa1=[[England national under-16 football team|England U16]]|milliyisht1=2|milliygollar1=0|milliyyillar2=2021–|milliyjamoa2=[[England national under-18 football team|England U18]]|milliyisht2=1|milliygollar2=0|milliyyillar3=2021–|milliyjamoa3=[[England national under-19 football team|England U19]]|milliyisht3=4|milliygollar3=0|club-update=17:27, 22 May 2022 (UTC)}} '''Shola Maxwell Shoretire''' ( 2004-yil, 2-fevralda tug‘ilgan) — ingliz professional [[Futbol|futbolchisi]], [[Angliya Premer-ligasi|Premer-liganing]] [[Manchester United F.C.|Manchester United]] klubida [[Hujumchi (futbol)|hujumchi]] sifatida o‘ynaydi. Shoretire yoshligidan Manchester United yoshlar jamoasining bir qismi bo‘lgan va tezda klubning asosiy jamoasiga ko‘tarilgan. U birinchi professional shartnomasini 2021-yilning fevralida, 17 yoshida imzolagan. == Klub karyerasi == === Manchester United === ==== Yoshligi ==== Shoretire bolaligida Whitley Bay Boys klubi, Newcastle City Juniors, Wallsend Boys klubi, Hebburn Town va Cramlington Juniors bilan o'ynagan.<ref name=":0">{{Veb manbasi|muallif=Mitten|ism=Andy|sarlavha=Shola Shoretire: The record-breaking Manchester United 'craftsman' being watched closely by Solskjaer|url=https://theathletic.com/2604033/2021/05/21/shola-shoretire-the-record-breaking-manchester-united-craftsman-being-watched-closely-by-solskjaer/|kirish sanasi=21 May 2021|ish=The Athletic}}</ref> U, shuningdek, qisqa vaqt ichida [[Manchester City]]<nowiki/>ning yoshlar tarkibining bir qismi edi, ammo to'qqiz yoshida raqib Manchester Unitedga qo'shildi.<ref name=":0" /><ref name=":1">{{Veb manbasi|sarlavha=Shola Shoretire signs first professional contract|url=https://www.manutd.com/en/news/detail/shola-shoretire-signs-first-professional-contract-with-man-utd|ish=ManUtd.com|kirish sanasi=21 May 2021}}</ref> U tez-tez bir yil o'ynab, yoshlar safidan tez ko'tarildi. 2018-yilning dekabr oyida u 14 yoshu 314 kunligida UEFA Yoshlar ligasida maydonga tushgan eng yosh futbolchiga aylandi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=2018-12-12 |title=Manchester United: Shola Shoretire becomes youngest Uefa Youth League player |work=BBC Sport |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/46544354 |access-date=21 May 2021}}</ref> 2020-yilda, 18 yoshgacha bo'lgan yoshlarni hayratda qoldirgandan so'ng, 23 yoshgacha bo'lganlar murabbiyi Neil Wood 16 yoshida unga 23 yoshgacha bo'lgan debyutini topshirdi. U 2021-yil fevral oyida Blackburn Roversga qarshi 23 yoshgacha bo'lganlar safida 6:4 hisobidagi g'alabada xet-trik qayd etdi. Shoretire 2021-yilning 8-fevralida, 17 yoshga to‘lganidan bir hafta o‘tib, Manchester United bilan birinchi professional shartnomasini imzoladi.<ref name=":1">{{Veb manbasi|sarlavha=Shola Shoretire signs first professional contract|url=https://www.manutd.com/en/news/detail/shola-shoretire-signs-first-professional-contract-with-man-utd|ish=ManUtd.com|kirish sanasi=21 May 2021}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.manutd.com/en/news/detail/shola-shoretire-signs-first-professional-contract-with-man-utd "Shola Shoretire signs first professional contract"]. </cite></ref> 2021-yil, 21-fevralda u United safida [[Newcastle United F.C.|Newcasle United]]<nowiki/>ga qarshi o‘yinda [[Marcus Rashford|Marcus Rashfordning]] 88-daqiqada o‘rniga maydonga tushdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Magowan |first=Alistair |date=21 February 2021 |title=Manchester United 3-1 Newcastle United: Marcus Rashford plays key role in home win |work=BBC Sport |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/56033730 |access-date=21 February 2021}}</ref> To'rt kundan so'ng u 17 yoshu 23 kunligida Unitedning yevrokuboklarda maydonga tushgan eng yosh futbolchisiga aylandi va [[Mason Greenwood]] o'rniga [[UEFA Yevropa Ligasi]] doirasida Real Sociedadga qarshi 0:0 hisobidagi durang o'yinda maydonga tushdi, Norman Whiteside tomonidan 38 yil avval o'rnatilgan rekordni 108 kunga yangiladi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Stone |first=Simon |date=25 February 2021 |title=Manchester United 0-0 Real Sociedad (Agg 4-0): Ole Gunnar Solskjaer's side advance in Europa League |work=BBC Sport |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/56185909 |access-date=25 February 2021}}</ref> Yoshlar jamoalaridagi o'yinlari uchun Shoretire 2020-21-yilgi mavsumda Jimmy Merphy yilning eng yaxshi yosh o'yinchisi deb topildi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Shoretire wins Jimmy Murphy Young Player of the Year|url=https://www.manutd.com/en/news/detail/shola-shoretire-wins-jimmy-murphy-young-player-of-the-year-2021|kirish sanasi=21 May 2021|ish=ManUtd.com}}</ref> == Xalqaro martaba == Shoretire Angliyada nigeriyalik ota va ingliz onasida tug'ilganligi sababli, u ikkala xalqni xalqaro miqyosda vakillik qilish huquqiga ega edi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.owngoalnigeria.com/2021/02/23/nff-manchester-debutant-shola-shoretire-want-to-play-for-nigeria-ahead-of-england/|sarlavha=NFF - Manchester Debutant Shola Shoretire Want To Play For Nigeria Ahead Of England|sana=23 February 2021}}</ref> 2019-yil avgust oyida Shoretire Irlandiya Respublikasiga qarshi 16 yoshgacha bo'lgan Angliya terma jamoasini himoya qildi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.fai.ie/ireland/match/55508/2019/999945880|sarlavha=Ireland U16: Six goals as Ireland draw with England|sana=22 August 2019|kirish sanasi=11 March 2021|nashriyot=Football Association of Ireland}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://int.soccerway.com/matches/2019/08/22/world/under-16-friendlies/england-u16/republic-of-ireland-u16/3370660/|sarlavha=England U16 3-3 Republic Of Ireland U16|ish=Soccerway|kirish sanasi=11 March 2021}}</ref> 2021-yil, 29-mart kuni Shoretire Angliya U18 terma jamoasida Kardiffdagi Leckwith stadionida Uels U18 ustidan 2:0 hisobida g‘alaba qozongan uchrashuvda debyut qildi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=TWO SECOND-HALF GOALS SEAL WIN FOR ENGLAND MEN'S UNDER-18S OVER WALES IN CARDIFF|url=https://www.thefa.com/news/2021/mar/29/wales-mu18s-0-2-england-mu18s-match-report-20210329|nashriyot=TheFA.com|sana=29 March 2021|kirish sanasi=29 March 2021}}</ref> 2021-yil, 2-sentabr kuni Shoretire Angliya U19 terma jamoasi safida Sent-Jorj bog'ida Italiya U19 jamoasi ustidan 2:0 hisobida g'alaba qozondi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=England MU19s 2-0 Italy|url=https://www.englandfootball.com/articles/2021/Sep/02/20210209-england-mu19s-2-0-italy-report|kirish sanasi=3 September 2021|ish=EnglandFootball.com}}</ref> == Karyera statistikasi == {{Updated|2022-yil, 22-may holatiga ko'ra}}<ref>{{Soccerway|shola-shoretire/588672|accessdate=22 May 2022}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Klub, mavsum va musobaqalar bo'yicha ko'rinish va gollar ! rowspan="2" | Klub ! rowspan="2" | Mavsum ! colspan="3" | Liga ! colspan="2" | Angliya kubogi ! colspan="2" | EFL kubogi ! colspan="2" |Mintaqaviy ! colspan="2" | Boshqa ! colspan="2" | Jami |- !Divizion !O'yin !Gol !O'yin !Gol !O'yin !Gol !O'yin !Gol !O'yin !Gol !O'yin !Gol |- | rowspan="3" | Manchester United U21 | 2020–21 | colspan="3" | — | colspan="2" | — | colspan="2" | — | colspan="2" | — |2 | 0 | 2 | 0 |- | 2021–22 | colspan="3" | — | colspan="2" | — | colspan="2" | — | colspan="2" | — |2 | 0 | 2 | 0 |- ! colspan="2" | Jami ! colspan="2" | — ! colspan="2" | — ! colspan="2" | — ! colspan="2" | — ! 4 ! 0 ! 4 ! 0 |- | rowspan="3" | [[Manchester United F.C.|Manchester United]] | 2020–21 | [[Angliya Premer-ligasi|Premer-liga]] | 2 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 {{Efn|Appearance in the [[UEFA Europa League]]|name=UEL}} | 0 | colspan="2" | — | 3 | 0 |- | 2021–22 | Premer-liga | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 {{Efn|Appearance in the [[UEFA Champions League]]|name=UCL}} | 0 | colspan="2" | — | 2 | 0 |- ! colspan="2" | Jami ! 3 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 2 ! 0 ! colspan="2" | — ! 5 ! 0 |- ! colspan="3" | Karyera jami ! 3 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 2 ! 0 ! 4 ! 0 ! 9 ! 0 |} {{Notelist}} == Faxrlar == '''Manchester United''' * [[UEFA Yevropa Ligasi]] ikkinchi o‘rinchisi: 2020–21<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Stone |first=Simon |date=26 May 2021 |title=Villarreal 1-1 Manchester United (11-10 on pens): David de Gea spot kick saved in epic Europa League final shootout |work=BBC Sport |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/57224112 |access-date=26 May 2021}}</ref> '''Individual''' * Jimmi Merfi yilning eng yaxshi yosh futbolchisi: 2020–21 == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Angliya futbolchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:2004-yilda tugʻilganlar]] jkd2j051cjhrs6g36k05tmzzspabpng 2816655 2816652 2022-08-29T04:54:42Z Wknewpages 74325 wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Shola Shoretire|tasvir=Shola Shoretire 2021 (cropped).jpg|izoh=Shola Shoretire [[Manchester United F.C.|Manchester United]] safida 2021-yil, iyul oyi|toʻliqism=Shola Maxwell Shoretire<ref>{{cite web |url=https://www.premierleague.com/news/1869523 |title=2020/21 Premier League squads confirmed |publisher=Premier League |date=20 October 2020 |accessdate=21 February 2021 }}</ref>|tavallud_sana={{birth date and age|2004|2|2|df=y}}|tavallud_joyi=[[Newcastle upon Tyne]], {{ENG}}|boʻyi={{convert|1.70|m|order=flip}}<ref>{{cite web|url=https://www.premierleague.com/players/64142/Shola-Shoretire/overview|title=Shola Shoretire Profie, News & Stats|website=premierleague.com|access-date=1 July 2021}}</ref>|pozitsiya=[[Forward (association football)|Hujumchi]]|joriyklub=[[Manchester United F.C.|Manchester United]]|klubraqami=47|yoshlikyillari1=|yoshlikklublari1=Whitley Bay Boys Club|yoshlikyillari2=|yoshlikklublari2=Newcastle City Juniors|yoshlikyillari3=|yoshlikklublari3=[[Wallsend Boys Club]]|yoshlikyillari4=|yoshlikklublari4=Hebburn & Cramlington Juniors|yoshlikyillari5=|yoshlikklublari5=[[Newcastle United F.C.|Newcastle United]]|yillar1=2021-|klublar1=[[Manchester United F.C.|Manchester United]]|isht1=3|gollar1=0|milliyyillar1=2019|milliyjamoa1=[[England national under-16 football team|England U16]]|milliyisht1=2|milliygollar1=0|milliyyillar2=2021-|milliyjamoa2=[[England national under-18 football team|England U18]]|milliyisht2=1|milliygollar2=0|milliyyillar3=2021-|milliyjamoa3=[[England national under-19 football team|England U19]]|milliyisht3=4|milliygollar3=0|club-update=17:27, 22 May 2022 (UTC)}} '''Shola Maxwell Shoretire''' (2004-yil, 2-fevralda tug‘ilgan) — ingliz professional [[Futbol|futbolchisi]], [[Angliya Premer-ligasi|Premer-liganing]] [[Manchester United F.C.|Manchester United]] klubida [[Hujumchi (futbol)|hujumchi]] sifatida o‘ynaydi. Shoretire yoshligidan Manchester United yoshlar jamoasining bir qismi bo‘lgan va tezda klubning asosiy jamoasiga ko‘tarilgan. U birinchi professional shartnomasini 2021-yilning fevralida, 17 yoshida imzolagan. == Klub karyerasi == === Manchester United === ==== Yoshligi ==== Shoretire bolaligida Whitley Bay Boys klubi, Newcastle City Juniors, Wallsend Boys klubi, Hebburn Town va Cramlington Juniors bilan oʻynagan.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Mitten|ism=Andy|sarlavha=Shola Shoretire: The record-breaking Manchester United 'craftsman' being watched closely by Solskjaer|url=https://theathletic.com/2604033/2021/05/21/shola-shoretire-the-record-breaking-manchester-united-craftsman-being-watched-closely-by-solskjaer/|kirish sanasi=21 May 2021|ish=The Athletic}}</ref> U, shuningdek, qisqa vaqt ichida [[Manchester City]]<nowiki/>ning yoshlar tarkibining bir qismi edi, ammo toʻqqiz yoshida raqib Manchester Unitedga qoʻshildi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Shola Shoretire signs first professional contract|url=https://www.manutd.com/en/news/detail/shola-shoretire-signs-first-professional-contract-with-man-utd|ish=ManUtd.com|kirish sanasi=21 May 2021}}</ref> U tez-tez bir yil oʻynab, yoshlar safidan tez koʻtarildi. 2018-yilning dekabr oyida u 14 yoshu 314 kunligida UEFA Yoshlar ligasida maydonga tushgan eng yosh futbolchiga aylandi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=2018-12-12 |title=Manchester United: Shola Shoretire becomes youngest Uefa Youth League player |work=BBC Sport |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/46544354 |access-date=21 May 2021}}</ref> 2020-yilda, 18 yoshgacha boʻlgan yoshlarni hayratda qoldirgandan soʻng, 23 yoshgacha boʻlganlar murabbiyi Neil Wood 16 yoshida unga 23 yoshgacha boʻlgan debyutini topshirdi. U 2021-yil fevral oyida Blackburn Roversga qarshi 23 yoshgacha boʻlganlar safida 6:4 hisobidagi gʻalabada xet-trik qayd etdi. Shoretire 2021-yilning 8-fevralida, 17 yoshga to‘lganidan bir hafta o‘tib, Manchester United bilan birinchi professional shartnomasini imzoladi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Shola Shoretire signs first professional contract|url=https://www.manutd.com/en/news/detail/shola-shoretire-signs-first-professional-contract-with-man-utd|ish=ManUtd.com|kirish sanasi=21 May 2021}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.manutd.com/en/news/detail/shola-shoretire-signs-first-professional-contract-with-man-utd „Shola Shoretire signs first professional contract“]. </cite></ref> 2021-yil, 21-fevralda u United safida [[Newcastle United F.C.|Newcasle United]]<nowiki/>ga qarshi o‘yinda [[Marcus Rashford|Marcus Rashfordning]] 88-daqiqada o‘rniga maydonga tushdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Magowan |first=Alistair |date=21 February 2021 |title=Manchester United 3-1 Newcastle United: Marcus Rashford plays key role in home win |work=BBC Sport |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/56033730 |access-date=21 February 2021}}</ref> Toʻrt kundan soʻng u 17 yoshu 23 kunligida Unitedning yevrokuboklarda maydonga tushgan eng yosh futbolchisiga aylandi va [[Mason Greenwood]] oʻrniga [[UEFA Yevropa Ligasi]] doirasida Real Sociedadga qarshi 0:0 hisobidagi durang oʻyinda maydonga tushdi, Norman Whiteside tomonidan 38 yil avval oʻrnatilgan rekordni 108 kunga yangiladi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Stone |first=Simon |date=25 February 2021 |title=Manchester United 0-0 Real Sociedad (Agg 4-0): Ole Gunnar Solskjaer's side advance in Europa League |work=BBC Sport |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/56185909 |access-date=25 February 2021}}</ref> Yoshlar jamoalaridagi oʻyinlari uchun Shoretire 2020-21-yilgi mavsumda Jimmy Merphy yilning eng yaxshi yosh oʻyinchisi deb topildi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Shoretire wins Jimmy Murphy Young Player of the Year|url=https://www.manutd.com/en/news/detail/shola-shoretire-wins-jimmy-murphy-young-player-of-the-year-2021|kirish sanasi=21 May 2021|ish=ManUtd.com}}</ref> == Xalqaro martaba == Shoretire Angliyada nigeriyalik ota va ingliz onasida tugʻilganligi sababli, u ikkala xalqni xalqaro miqyosda vakillik qilish huquqiga ega edi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.owngoalnigeria.com/2021/02/23/nff-manchester-debutant-shola-shoretire-want-to-play-for-nigeria-ahead-of-england/|sarlavha=NFF - Manchester Debutant Shola Shoretire Want To Play For Nigeria Ahead Of England|sana=23 February 2021}}</ref> 2019-yil avgust oyida Shoretire Irlandiya Respublikasiga qarshi 16 yoshgacha boʻlgan Angliya terma jamoasini himoya qildi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.fai.ie/ireland/match/55508/2019/999945880|sarlavha=Ireland U16: Six goals as Ireland draw with England|sana=22 August 2019|kirish sanasi=11 March 2021|nashriyot=Football Association of Ireland}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://int.soccerway.com/matches/2019/08/22/world/under-16-friendlies/england-u16/republic-of-ireland-u16/3370660/|sarlavha=England U16 3-3 Republic Of Ireland U16|ish=Soccerway|kirish sanasi=11 March 2021}}</ref> 2021-yil, 29-mart kuni Shoretire Angliya U18 terma jamoasida Kardiffdagi Leckwith stadionida Uels U18 ustidan 2:0 hisobida g‘alaba qozongan uchrashuvda debyut qildi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=TWO SECOND-HALF GOALS SEAL WIN FOR ENGLAND MEN'S UNDER-18S OVER WALES IN CARDIFF|url=https://www.thefa.com/news/2021/mar/29/wales-mu18s-0-2-england-mu18s-match-report-20210329|nashriyot=TheFA.com|sana=29 March 2021|kirish sanasi=29 March 2021}}</ref> 2021-yil, 2-sentabr kuni Shoretire Angliya U19 terma jamoasi safida Sent-Jorj bogʻida Italiya U19 jamoasi ustidan 2:0 hisobida gʻalaba qozondi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=England MU19s 2-0 Italy|url=https://www.englandfootball.com/articles/2021/Sep/02/20210209-england-mu19s-2-0-italy-report|kirish sanasi=3 September 2021|ish=EnglandFootball.com}}</ref> == Karyera statistikasi == {{Updated|2022-yil, 22-may holatiga ko'ra}}<ref>{{Soccerway|shola-shoretire/588672|accessdate=22 May 2022}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Klub, mavsum va musobaqalar boʻyicha koʻrinish va gollar ! rowspan="2" | Klub ! rowspan="2" | Mavsum ! colspan="3" | Liga ! colspan="2" | Angliya kubogi ! colspan="2" | EFL kubogi ! colspan="2" |Mintaqaviy ! colspan="2" | Boshqa ! colspan="2" | Jami |- !Divizion !Oʻyin !Gol !Oʻyin !Gol !Oʻyin !Gol !Oʻyin !Gol !Oʻyin !Gol !Oʻyin !Gol |- | rowspan="3" | Manchester United U21 | 2020-21 | colspan="3" | — | colspan="2" | — | colspan="2" | — | colspan="2" | — |2 | 0 | 2 | 0 |- | 2021-22 | colspan="3" | — | colspan="2" | — | colspan="2" | — | colspan="2" | — |2 | 0 | 2 | 0 |- ! colspan="2" | Jami ! colspan="2" | — ! colspan="2" | — ! colspan="2" | — ! colspan="2" | — ! 4 ! 0 ! 4 ! 0 |- | rowspan="3" | [[Manchester United F.C.|Manchester United]] | 2020-21 | [[Angliya Premer-ligasi|Premer-liga]] | 2 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 {{Efn|Appearance in the [[UEFA Europa League]]|name=UEL}} | 0 | colspan="2" | — | 3 | 0 |- | 2021-22 | Premer-liga | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 {{Efn|Appearance in the [[UEFA Champions League]]|name=UCL}} | 0 | colspan="2" | — | 2 | 0 |- ! colspan="2" | Jami ! 3 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 2 ! 0 ! colspan="2" | — ! 5 ! 0 |- ! colspan="3" | Karyera jami ! 3 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 2 ! 0 ! 4 ! 0 ! 9 ! 0 |} {{Notelist}} == Faxrlar == '''Manchester United''' * [[UEFA Yevropa Ligasi]] ikkinchi o‘rinchisi: 2020-21<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Stone |first=Simon |date=26 May 2021 |title=Villarreal 1-1 Manchester United (11-10 on pens): David de Gea spot kick saved in epic Europa League final shootout |work=BBC Sport |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/57224112 |access-date=26 May 2021}}</ref> '''Individual''' * Jimmi Merfi yilning eng yaxshi yosh futbolchisi: 2020-21 == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Angliya futbolchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:2004-yilda tugʻilganlar]] dqp77dzc7v7pdofavrvr7aj0lbn4eab Eron milliy javohirlari 0 784130 2816654 2022-08-29T04:54:27Z Ikromova Guli 74291 „[[:en:Special:Redirect/revision/1094541562|Iranian National Jewels]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki [[File:Hat_Aigrette.png|right|thumb| [[Kumush]] bilan bezatilgan [[olmos]] va [[Zumrad|zumraddan]] yasalgan Aigrette . Eron toj marvaridlarining bir qismi.]] '''Eron milliy''' javohirlari ( {{Lang-fa|جواهرات ملی ایران}} , ''Javāherat-e Melli-ye Irān'' ), asli '''Eron tojlari''' ( {{Lang-fa|جواهرات سلطنتی ایران}} , ''Javāherat-e Saltanati-ye Irān'' ) tojlar, oʻttiz tiara va koʻplab aigrettalar, oʻnlab marvaridli qilich va qalqonlar, bir nechta qimmatbaho toshlar, koʻplab qimmatbaho metallar va marvaridlar bilan qoplangan idishlar, va yana bir qancha noodatiy buyumlarni (masalan [[Zumrad|zumraddan]] yasalgan katta [[oltin]] globus) o'z ichiga oladi. To'plam [[Tehron|Tehronning]] Firdavsiy xiyobonida Eron Markaziy banki ichida joylashgan Milliy javohirlar xazinasida saqlanadi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.cbi.ir/page/1397.aspx|sarlavha=خزانه جواهرات ملی|ish=بانک مرکزی جمهوری اسلامی ايران}}</ref>. == Safaviylar va afshoriylar istilolari == Hozirda kolleksiyadagi buyumlarning aksariyati Eronda 1502-yildan 1736-yilgacha hukmronlik qilgan [[Safaviylar davlati|Safaviylar]] sulolasi tomonidan sotib olingan. 1719-yilda afg'onlar Eronga bostirib kirib, o'sha paytdagi poytaxt [[Isfahon|Isfahonni]] talon-taroj qilishgan.  1729-yilga kelib, qariyb o'n yillik ichki kurashdan so'ng [[Nodirshoh|Nodirshoh Afshar]] afg'onlarni Erondan haydab chiqargan. 1738-yilda [[shoh]] afg'on yerlariga yurish boshlagan. Gʻolib [[Nodirshoh]] [[Qandahor]] va [[Kobul (shahar)|Kobul]] shaharlarini hamda [[Hindiston]] shimolidagi bir qancha viloyatlarni bosib olgan. [[Dehli|Dehlini]] talon-taroj qilgandan soʻng, qo'lga kiritilgan taqinchoqlar va topilgan boshqa qimmatbaho buyumlar bilan [[Eron|Eronga]] qaytib kelgan. Bular orasida [[Olmos|olmoslar]], [[Zumrad|zumradlar]], [[Yoqut|yoqutlar]], [[Sapfir|sapfirlar]] va boshqa qimmatbaho toshlar edi. Qo'lga kiritilgan eng yirik o'ljalar [[Koʻhinur|Ko'hinur]] va [[Daria-i-Noor]] olmoslari (ikkalasi ham Hindistondan topilgan va hozirgi kunga qadar eng yirik olmoslar hisoblanadi ), [[Tovus taxti]] va Samarian Shinel edi.  [[Fayl:Pahlavi_Coronation.png|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/Pahlavi_Coronation.png/220px-Pahlavi_Coronation.png|right|thumb| [[Muhammad Rizo Pahlaviy|Muhammad Rizo Shoh]] 1967-yilda toj kiyish marosimida rafiqasi [[Farah Diba|imperator Farahga]] toj kiydirmoqda.]] == Pahlaviylar sulolasi davrida == Toj zargarlik buyumlari oxirgi marta Eronni [[Pahlaviylar|boshqargan Pahlaviylar sulolasi]] a'zolari tomonidan foydalanilgan. To'plamdan asosan [[Muhammad Rizo Pahlaviy]] va uning rafiqasi [[Farah Diba|Farah Pahlaviy]] tomonidan rasmiy marosimlar va davlat tashriflari paytida foydalanishgan. Eron tojlari shu qadar qimmatli hisoblanadiki, ular hanuzgacha Eron valyutasini uchun zaxira sifatida ishlatiladi. 1937-yilda [[Rizoshoh Pahlaviy|Rizo Shoh Pahlaviy]] davrida imperator xazinasiga egalik huquqi davlat tasarrufiga oʻtkazilgan. Javohirlar Eron Milliy banki omborlariga qo'yilgan bo'lib, ular muassasaning moliyaviy qudratini mustahkamlash va milliy pul tizimini qo'llab-quvvatlash uchun garov sifatida ishlatilgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.iranchamber.com/museum/royal_jewels/national_iranian_jewels01.php|sarlavha=Iran Chamber Society: Iranian National -Royal- Jewels|nashriyot=Iranchamber.com|sana=1937-11-16|kirish sanasi=2012-08-18|arxivsana=2012-07-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120716191146/http://www.iranchamber.com/museum/royal_jewels/national_iranian_jewels01.php}}</ref>. Eronning o'tmishdagi [[monarxiya]] davrining timsoli bo'lgan ushbu marvaridlar hozirgi Islom Respublikasi tomonidan saqlanib kelinadi.  === Ommaviy namoyish === Eron tojlari o'zining katta qiymati va iqtisodiy ahamiyati tufayli asrlar davomida imperator xazinasi omborlarida ko'zdan uzoqda saqlangan. Biroq Pahlaviylar shohi zargarlik buyumlariga egalik huquqini davlatga o'tkazganligi sababli, uning o'g'li [[Muhammad Rizo Pahlaviy]] zargarlik buyumlarini Eron Markaziy bankida omma oldida ko'rgazmaga qo'yish haqida farmon chiqargan. 1979-yilda Eron inqilobi sabavli [[Pahlaviylar|Pahlaviylar sulolasini]] taxtdan ag'darilgan. Tartibsizlikda Eron javohirlari inqilobchilar tomonidan o'g'irlanishidan qo'rqishgan. Garchi aslida ba'zi kichikroq narsalar o'g'irlangan va Eron chegaralari orqali noqonuniy olib o'tilgan bo'lsa-da, kolleksiyaning asosiy qismi saqlab qolingan. Bu [[Ali Akbar Rafsanjoniy|Hoshimiy Rafsanjoniy]] raisligidagi inqilobiy hukumat 1990-yillarda Eron javohirlarining doimiy ko'rgazmasini tashkil qilgan paytda ko'zga tashlanib qolgan. Hozirda javohirlar doimiy ravishda tashrif buyuruvchilarga namoyish qilib keinmoqda.  == Imperial kolleksiyasi == <gallery class="center"> Fayl:The Daria-e Noor (Sea of Light) Diamond from the collection of the national jewels of Iran at Central Bank of Islamic Republic of Iran.jpg|{{center|[[Darya-i-Noor|Darya-i-Noor Diamond]]}} Fayl:Coronation_Necklace_Iran.png|{{center|Coronation Necklace}} Fayl:Farah_Crown.png|{{center|[[Empress's Crown|The Empress Crown]]}} Fayl:Emerald_Necklace.png|{{center|[[Emerald]] [[Necklace]]}} Fayl:Noor-ol-Ain_tiara.png|{{center|[[Noor-ol-Ain Diamond|The Noor-ol-Ain Tiara]]}} Fayl:Naderi throne.jpg|{{center|[[Naderi throne|The Naderi Throne]]}} Fayl:Chest1 - edited.png|{{center|Chest filled with [[pearls]]}} Fayl:Peacock_Throne.jpg|{{center|[[Peacock Throne]]}} Fayl:Pitcher 2.png|{{center|Golden Flagon}} Fayl:Dish Cover 1 - edited.png|{{center|Jeweled Dish Cover.}} Fayl:Farah_Cape.jpg|{{center|Coronation Cape}} Fayl:Imperial globe.PNG|{{center|The Jeweled Globe}} Fayl:Coronation belt 2.png|{{center|[[Shah's Coronation Belt]]}} Fayl:Sword - Coronation 3k.png|{{center|The Imperial Sword}} </gallery> [[File:Golestan-qajar.jpg|right|thumb| [[Fath Alishoh|Fath-Ali Shoh Qojar]]]] * Tiara * Tiara * qilichi * * taxti * qilichi {{Portal|Iran|Asia|Monarchy|Royalty}} == Ma'lumotnomalar == <references group="" responsive="1"></references> {{Tehran Province}} [[Turkum:Zargarlik]] [[Turkum:Eron davlat ramzlari]] 37ylkl42ztmwz8kgjni1x4rrn1sw9qi 2816657 2816654 2022-08-29T04:57:13Z Ikromova Guli 74291 /* Imperial kolleksiyasi */ wikitext text/x-wiki [[File:Hat_Aigrette.png|right|thumb| [[Kumush]] bilan bezatilgan [[olmos]] va [[Zumrad|zumraddan]] yasalgan Aigrette . Eron toj marvaridlarining bir qismi.]] '''Eron milliy''' javohirlari ( {{Lang-fa|جواهرات ملی ایران}} , ''Javāherat-e Melli-ye Irān'' ), asli '''Eron tojlari''' ( {{Lang-fa|جواهرات سلطنتی ایران}} , ''Javāherat-e Saltanati-ye Irān'' ) tojlar, oʻttiz tiara va koʻplab aigrettalar, oʻnlab marvaridli qilich va qalqonlar, bir nechta qimmatbaho toshlar, koʻplab qimmatbaho metallar va marvaridlar bilan qoplangan idishlar, va yana bir qancha noodatiy buyumlarni (masalan [[Zumrad|zumraddan]] yasalgan katta [[oltin]] globus) o'z ichiga oladi. To'plam [[Tehron|Tehronning]] Firdavsiy xiyobonida Eron Markaziy banki ichida joylashgan Milliy javohirlar xazinasida saqlanadi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.cbi.ir/page/1397.aspx|sarlavha=خزانه جواهرات ملی|ish=بانک مرکزی جمهوری اسلامی ايران}}</ref>. == Safaviylar va afshoriylar istilolari == Hozirda kolleksiyadagi buyumlarning aksariyati Eronda 1502-yildan 1736-yilgacha hukmronlik qilgan [[Safaviylar davlati|Safaviylar]] sulolasi tomonidan sotib olingan. 1719-yilda afg'onlar Eronga bostirib kirib, o'sha paytdagi poytaxt [[Isfahon|Isfahonni]] talon-taroj qilishgan.  1729-yilga kelib, qariyb o'n yillik ichki kurashdan so'ng [[Nodirshoh|Nodirshoh Afshar]] afg'onlarni Erondan haydab chiqargan. 1738-yilda [[shoh]] afg'on yerlariga yurish boshlagan. Gʻolib [[Nodirshoh]] [[Qandahor]] va [[Kobul (shahar)|Kobul]] shaharlarini hamda [[Hindiston]] shimolidagi bir qancha viloyatlarni bosib olgan. [[Dehli|Dehlini]] talon-taroj qilgandan soʻng, qo'lga kiritilgan taqinchoqlar va topilgan boshqa qimmatbaho buyumlar bilan [[Eron|Eronga]] qaytib kelgan. Bular orasida [[Olmos|olmoslar]], [[Zumrad|zumradlar]], [[Yoqut|yoqutlar]], [[Sapfir|sapfirlar]] va boshqa qimmatbaho toshlar edi. Qo'lga kiritilgan eng yirik o'ljalar [[Koʻhinur|Ko'hinur]] va [[Daria-i-Noor]] olmoslari (ikkalasi ham Hindistondan topilgan va hozirgi kunga qadar eng yirik olmoslar hisoblanadi ), [[Tovus taxti]] va Samarian Shinel edi.  [[Fayl:Pahlavi_Coronation.png|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/Pahlavi_Coronation.png/220px-Pahlavi_Coronation.png|right|thumb| [[Muhammad Rizo Pahlaviy|Muhammad Rizo Shoh]] 1967-yilda toj kiyish marosimida rafiqasi [[Farah Diba|imperator Farahga]] toj kiydirmoqda.]] == Pahlaviylar sulolasi davrida == Toj zargarlik buyumlari oxirgi marta Eronni [[Pahlaviylar|boshqargan Pahlaviylar sulolasi]] a'zolari tomonidan foydalanilgan. To'plamdan asosan [[Muhammad Rizo Pahlaviy]] va uning rafiqasi [[Farah Diba|Farah Pahlaviy]] tomonidan rasmiy marosimlar va davlat tashriflari paytida foydalanishgan. Eron tojlari shu qadar qimmatli hisoblanadiki, ular hanuzgacha Eron valyutasini uchun zaxira sifatida ishlatiladi. 1937-yilda [[Rizoshoh Pahlaviy|Rizo Shoh Pahlaviy]] davrida imperator xazinasiga egalik huquqi davlat tasarrufiga oʻtkazilgan. Javohirlar Eron Milliy banki omborlariga qo'yilgan bo'lib, ular muassasaning moliyaviy qudratini mustahkamlash va milliy pul tizimini qo'llab-quvvatlash uchun garov sifatida ishlatilgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.iranchamber.com/museum/royal_jewels/national_iranian_jewels01.php|sarlavha=Iran Chamber Society: Iranian National -Royal- Jewels|nashriyot=Iranchamber.com|sana=1937-11-16|kirish sanasi=2012-08-18|arxivsana=2012-07-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120716191146/http://www.iranchamber.com/museum/royal_jewels/national_iranian_jewels01.php}}</ref>. Eronning o'tmishdagi [[monarxiya]] davrining timsoli bo'lgan ushbu marvaridlar hozirgi Islom Respublikasi tomonidan saqlanib kelinadi.  === Ommaviy namoyish === Eron tojlari o'zining katta qiymati va iqtisodiy ahamiyati tufayli asrlar davomida imperator xazinasi omborlarida ko'zdan uzoqda saqlangan. Biroq Pahlaviylar shohi zargarlik buyumlariga egalik huquqini davlatga o'tkazganligi sababli, uning o'g'li [[Muhammad Rizo Pahlaviy]] zargarlik buyumlarini Eron Markaziy bankida omma oldida ko'rgazmaga qo'yish haqida farmon chiqargan. 1979-yilda Eron inqilobi sabavli [[Pahlaviylar|Pahlaviylar sulolasini]] taxtdan ag'darilgan. Tartibsizlikda Eron javohirlari inqilobchilar tomonidan o'g'irlanishidan qo'rqishgan. Garchi aslida ba'zi kichikroq narsalar o'g'irlangan va Eron chegaralari orqali noqonuniy olib o'tilgan bo'lsa-da, kolleksiyaning asosiy qismi saqlab qolingan. Bu [[Ali Akbar Rafsanjoniy|Hoshimiy Rafsanjoniy]] raisligidagi inqilobiy hukumat 1990-yillarda Eron javohirlarining doimiy ko'rgazmasini tashkil qilgan paytda ko'zga tashlanib qolgan. Hozirda javohirlar doimiy ravishda tashrif buyuruvchilarga namoyish qilib keinmoqda.  == Imperial kolleksiyasi == <gallery class="center"> Fayl:The Daria-e Noor (Sea of Light) Diamond from the collection of the national jewels of Iran at Central Bank of Islamic Republic of Iran.jpg|{{center|[[Daria-i-Noor]]}} Fayl:Noor-ol-Ain tiara.png|{{center|[[Noor-ol-Ain ]]}} Fayl:Naderi throne.jpg|{{center|[[Naderi throne|The Naderi Throne]]}} Fayl:Chest1 - edited.png|{{center|Chest filled with [[pearls]]}} Fayl:Pitcher 2.png|{{center|Golden Flagon}} Fayl:Dish Cover 1 - edited.png|{{center|Jeweled Dish Cover.}} Fayl:Coronation belt 2.png|{{center|[[Shah's Coronation Belt]]}} Fayl:Sword - Coronation 3k.png|{{center|The Imperial Sword}} </gallery> * {{Portal|Iran|Asia|Monarchy|Royalty}} == Ma'lumotnomalar == <references group="" responsive="1"></references> {{Tehran Province}} [[Turkum:Zargarlik]] [[Turkum:Eron davlat ramzlari]] 038hma94sjq0ksrprbjuyx429n4uaeo 2816660 2816657 2022-08-29T04:58:31Z Ikromova Guli 74291 wikitext text/x-wiki '''Eron milliy''' javohirlari ({{Lang-fa|جواهرات ملی ایران}} , ''Javāherat-e Melli-ye Irān''), asli '''Eron tojlari''' ({{Lang-fa|جواهرات سلطنتی ایران}} , ''Javāherat-e Saltanati-ye Irān'') tojlar, oʻttiz tiara va koʻplab aigrettalar, oʻnlab marvaridli qilich va qalqonlar, bir nechta qimmatbaho toshlar, koʻplab qimmatbaho metallar va marvaridlar bilan qoplangan idishlar, va yana bir qancha noodatiy buyumlarni (masalan [[Zumrad|zumraddan]] yasalgan katta [[oltin]] globus) oʻz ichiga oladi. Toʻplam [[Tehron|Tehronning]] Firdavsiy xiyobonida Eron Markaziy banki ichida joylashgan Milliy javohirlar xazinasida saqlanadi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.cbi.ir/page/1397.aspx|sarlavha=خزانه جواهرات ملی|ish=بانک مرکزی جمهوری اسلامی ايران}}</ref>. == Safaviylar va afshoriylar istilolari == Hozirda kolleksiyadagi buyumlarning aksariyati Eronda 1502-yildan 1736-yilgacha hukmronlik qilgan [[Safaviylar davlati|Safaviylar]] sulolasi tomonidan sotib olingan. 1719-yilda afgʻonlar Eronga bostirib kirib, oʻsha paytdagi poytaxt [[Isfahon|Isfahonni]] talon-taroj qilishgan.  1729-yilga kelib, qariyb oʻn yillik ichki kurashdan soʻng [[Nodirshoh|Nodirshoh Afshar]] afgʻonlarni Erondan haydab chiqargan. 1738-yilda [[shoh]] afgʻon yerlariga yurish boshlagan. Gʻolib [[Nodirshoh]] [[Qandahor]] va [[Kobul (shahar)|Kobul]] shaharlarini hamda [[Hindiston]] shimolidagi bir qancha viloyatlarni bosib olgan. [[Dehli|Dehlini]] talon-taroj qilgandan soʻng, qoʻlga kiritilgan taqinchoqlar va topilgan boshqa qimmatbaho buyumlar bilan [[Eron|Eronga]] qaytib kelgan. Bular orasida [[Olmos|olmoslar]], [[Zumrad|zumradlar]], [[Yoqut|yoqutlar]], [[Sapfir|sapfirlar]] va boshqa qimmatbaho toshlar edi. Qoʻlga kiritilgan eng yirik oʻljalar [[Koʻhinur|Koʻhinur]] va [[Daria-i-Noor]] olmoslari (ikkalasi ham Hindistondan topilgan va hozirgi kunga qadar eng yirik olmoslar hisoblanadi), [[Tovus taxti]] va Samarian Shinel edi.  [[Fayl:Pahlavi_Coronation.png|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/Pahlavi_Coronation.png/220px-Pahlavi_Coronation.png|right|thumb| [[Muhammad Rizo Pahlaviy|Muhammad Rizo Shoh]] 1967-yilda toj kiyish marosimida rafiqasi [[Farah Diba|imperator Farahga]] toj kiydirmoqda.]] == Pahlaviylar sulolasi davrida == Toj zargarlik buyumlari oxirgi marta Eronni [[Pahlaviylar|boshqargan Pahlaviylar sulolasi]] aʼzolari tomonidan foydalanilgan. Toʻplamdan asosan [[Muhammad Rizo Pahlaviy]] va uning rafiqasi [[Farah Diba|Farah Pahlaviy]] tomonidan rasmiy marosimlar va davlat tashriflari paytida foydalanishgan. Eron tojlari shu qadar qimmatli hisoblanadiki, ular hanuzgacha Eron valyutasini uchun zaxira sifatida ishlatiladi. 1937-yilda [[Rizoshoh Pahlaviy|Rizo Shoh Pahlaviy]] davrida imperator xazinasiga egalik huquqi davlat tasarrufiga oʻtkazilgan. Javohirlar Eron Milliy banki omborlariga qoʻyilgan boʻlib, ular muassasaning moliyaviy qudratini mustahkamlash va milliy pul tizimini qoʻllab-quvvatlash uchun garov sifatida ishlatilgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.iranchamber.com/museum/royal_jewels/national_iranian_jewels01.php|sarlavha=Iran Chamber Society: Iranian National -Royal- Jewels|nashriyot=Iranchamber.com|sana=1937-11-16|kirish sanasi=2012-08-18|arxivsana=2012-07-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120716191146/http://www.iranchamber.com/museum/royal_jewels/national_iranian_jewels01.php}}</ref>. Eronning oʻtmishdagi [[monarxiya]] davrining timsoli boʻlgan ushbu marvaridlar hozirgi Islom Respublikasi tomonidan saqlanib kelinadi.  === Ommaviy namoyish === Eron tojlari oʻzining katta qiymati va iqtisodiy ahamiyati tufayli asrlar davomida imperator xazinasi omborlarida koʻzdan uzoqda saqlangan. Biroq Pahlaviylar shohi zargarlik buyumlariga egalik huquqini davlatga oʻtkazganligi sababli, uning oʻgʻli [[Muhammad Rizo Pahlaviy]] zargarlik buyumlarini Eron Markaziy bankida omma oldida koʻrgazmaga qoʻyish haqida farmon chiqargan. 1979-yilda Eron inqilobi sabavli [[Pahlaviylar|Pahlaviylar sulolasini]] taxtdan agʻdarilgan. Tartibsizlikda Eron javohirlari inqilobchilar tomonidan oʻgʻirlanishidan qoʻrqishgan. Garchi aslida baʼzi kichikroq narsalar oʻgʻirlangan va Eron chegaralari orqali noqonuniy olib oʻtilgan boʻlsa-da, kolleksiyaning asosiy qismi saqlab qolingan. Bu [[Ali Akbar Rafsanjoniy|Hoshimiy Rafsanjoniy]] raisligidagi inqilobiy hukumat 1990-yillarda Eron javohirlarining doimiy koʻrgazmasini tashkil qilgan paytda koʻzga tashlanib qolgan. Hozirda javohirlar doimiy ravishda tashrif buyuruvchilarga namoyish qilib keinmoqda.  == Imperial kolleksiyasi == <gallery class="center"> Fayl:The Daria-e Noor (Sea of Light) Diamond from the collection of the national jewels of Iran at Central Bank of Islamic Republic of Iran.jpg|{{center|[[Daria-i-Noor]]}} Fayl:Noor-ol-Ain tiara.png|{{center|[[Noor-ol-Ain ]]}} Fayl:Naderi throne.jpg|{{center|[[Naderi throne|The Naderi Throne]]}} Fayl:Chest1 — edited.png|{{center|Chest filled with [[pearls]]}} Fayl:Pitcher 2.png|{{center|Golden Flagon}} Fayl:Dish Cover 1 — edited.png|{{center|Jeweled Dish Cover.}} Fayl:Coronation belt 2.png|{{center|[[Shah's Coronation Belt]]}} Fayl:Sword — Coronation 3k.png|{{center|The Imperial Sword}} </gallery> == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Zargarlik]] [[Turkum:Eron davlat ramzlari]] 5ihfh5exzk2d2fpyoetekv9boi3gm91 2816661 2816660 2022-08-29T04:59:27Z Ikromova Guli 74291 /* Imperial kolleksiyasi */ wikitext text/x-wiki '''Eron milliy''' javohirlari ({{Lang-fa|جواهرات ملی ایران}} , ''Javāherat-e Melli-ye Irān''), asli '''Eron tojlari''' ({{Lang-fa|جواهرات سلطنتی ایران}} , ''Javāherat-e Saltanati-ye Irān'') tojlar, oʻttiz tiara va koʻplab aigrettalar, oʻnlab marvaridli qilich va qalqonlar, bir nechta qimmatbaho toshlar, koʻplab qimmatbaho metallar va marvaridlar bilan qoplangan idishlar, va yana bir qancha noodatiy buyumlarni (masalan [[Zumrad|zumraddan]] yasalgan katta [[oltin]] globus) oʻz ichiga oladi. Toʻplam [[Tehron|Tehronning]] Firdavsiy xiyobonida Eron Markaziy banki ichida joylashgan Milliy javohirlar xazinasida saqlanadi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.cbi.ir/page/1397.aspx|sarlavha=خزانه جواهرات ملی|ish=بانک مرکزی جمهوری اسلامی ايران}}</ref>. == Safaviylar va afshoriylar istilolari == Hozirda kolleksiyadagi buyumlarning aksariyati Eronda 1502-yildan 1736-yilgacha hukmronlik qilgan [[Safaviylar davlati|Safaviylar]] sulolasi tomonidan sotib olingan. 1719-yilda afgʻonlar Eronga bostirib kirib, oʻsha paytdagi poytaxt [[Isfahon|Isfahonni]] talon-taroj qilishgan.  1729-yilga kelib, qariyb oʻn yillik ichki kurashdan soʻng [[Nodirshoh|Nodirshoh Afshar]] afgʻonlarni Erondan haydab chiqargan. 1738-yilda [[shoh]] afgʻon yerlariga yurish boshlagan. Gʻolib [[Nodirshoh]] [[Qandahor]] va [[Kobul (shahar)|Kobul]] shaharlarini hamda [[Hindiston]] shimolidagi bir qancha viloyatlarni bosib olgan. [[Dehli|Dehlini]] talon-taroj qilgandan soʻng, qoʻlga kiritilgan taqinchoqlar va topilgan boshqa qimmatbaho buyumlar bilan [[Eron|Eronga]] qaytib kelgan. Bular orasida [[Olmos|olmoslar]], [[Zumrad|zumradlar]], [[Yoqut|yoqutlar]], [[Sapfir|sapfirlar]] va boshqa qimmatbaho toshlar edi. Qoʻlga kiritilgan eng yirik oʻljalar [[Koʻhinur|Koʻhinur]] va [[Daria-i-Noor]] olmoslari (ikkalasi ham Hindistondan topilgan va hozirgi kunga qadar eng yirik olmoslar hisoblanadi), [[Tovus taxti]] va Samarian Shinel edi.  [[Fayl:Pahlavi_Coronation.png|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/Pahlavi_Coronation.png/220px-Pahlavi_Coronation.png|right|thumb| [[Muhammad Rizo Pahlaviy|Muhammad Rizo Shoh]] 1967-yilda toj kiyish marosimida rafiqasi [[Farah Diba|imperator Farahga]] toj kiydirmoqda.]] == Pahlaviylar sulolasi davrida == Toj zargarlik buyumlari oxirgi marta Eronni [[Pahlaviylar|boshqargan Pahlaviylar sulolasi]] aʼzolari tomonidan foydalanilgan. Toʻplamdan asosan [[Muhammad Rizo Pahlaviy]] va uning rafiqasi [[Farah Diba|Farah Pahlaviy]] tomonidan rasmiy marosimlar va davlat tashriflari paytida foydalanishgan. Eron tojlari shu qadar qimmatli hisoblanadiki, ular hanuzgacha Eron valyutasini uchun zaxira sifatida ishlatiladi. 1937-yilda [[Rizoshoh Pahlaviy|Rizo Shoh Pahlaviy]] davrida imperator xazinasiga egalik huquqi davlat tasarrufiga oʻtkazilgan. Javohirlar Eron Milliy banki omborlariga qoʻyilgan boʻlib, ular muassasaning moliyaviy qudratini mustahkamlash va milliy pul tizimini qoʻllab-quvvatlash uchun garov sifatida ishlatilgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.iranchamber.com/museum/royal_jewels/national_iranian_jewels01.php|sarlavha=Iran Chamber Society: Iranian National -Royal- Jewels|nashriyot=Iranchamber.com|sana=1937-11-16|kirish sanasi=2012-08-18|arxivsana=2012-07-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120716191146/http://www.iranchamber.com/museum/royal_jewels/national_iranian_jewels01.php}}</ref>. Eronning oʻtmishdagi [[monarxiya]] davrining timsoli boʻlgan ushbu marvaridlar hozirgi Islom Respublikasi tomonidan saqlanib kelinadi.  === Ommaviy namoyish === Eron tojlari oʻzining katta qiymati va iqtisodiy ahamiyati tufayli asrlar davomida imperator xazinasi omborlarida koʻzdan uzoqda saqlangan. Biroq Pahlaviylar shohi zargarlik buyumlariga egalik huquqini davlatga oʻtkazganligi sababli, uning oʻgʻli [[Muhammad Rizo Pahlaviy]] zargarlik buyumlarini Eron Markaziy bankida omma oldida koʻrgazmaga qoʻyish haqida farmon chiqargan. 1979-yilda Eron inqilobi sabavli [[Pahlaviylar|Pahlaviylar sulolasini]] taxtdan agʻdarilgan. Tartibsizlikda Eron javohirlari inqilobchilar tomonidan oʻgʻirlanishidan qoʻrqishgan. Garchi aslida baʼzi kichikroq narsalar oʻgʻirlangan va Eron chegaralari orqali noqonuniy olib oʻtilgan boʻlsa-da, kolleksiyaning asosiy qismi saqlab qolingan. Bu [[Ali Akbar Rafsanjoniy|Hoshimiy Rafsanjoniy]] raisligidagi inqilobiy hukumat 1990-yillarda Eron javohirlarining doimiy koʻrgazmasini tashkil qilgan paytda koʻzga tashlanib qolgan. Hozirda javohirlar doimiy ravishda tashrif buyuruvchilarga namoyish qilib keinmoqda.  == Imperial kolleksiyasi == <gallery class="center"> Fayl:The Daria-e Noor (Sea of Light) Diamond from the collection of the national jewels of Iran at Central Bank of Islamic Republic of Iran.jpg|{{center|[[Daria-i-Noor]]}} Fayl:Noor-ol-Ain tiara.png|{{center|[[Noor-ol-Ain ]]}} Fayl:Naderi throne.jpg|{{center|[[Naderi throne|The Naderi Throne]]}} Fayl:Pitcher 2.png|{{center|Golden Flagon}} Fayl:Coronation belt 2.png|{{center|[[Shah's Coronation Belt]]}} </gallery> == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Zargarlik]] [[Turkum:Eron davlat ramzlari]] c2r3ar1rm5ij39peq2f6wi3jqzg1kdc 2816663 2816661 2022-08-29T05:03:02Z Ikromova Guli 74291 wikitext text/x-wiki '''Eron milliy''' javohirlari ({{Lang-fa|جواهرات ملی ایران}} , ''Javāherat-e Melli-ye Irān''), asli '''Eron tojlari''' ({{Lang-fa|جواهرات سلطنتی ایران}} , ''Javāherat-e Saltanati-ye Irān'') tojlar, oʻttiz tiara va koʻplab aigrettalar, oʻnlab marvaridli qilich va qalqonlar, bir nechta qimmatbaho toshlar, koʻplab qimmatbaho metallar va marvaridlar bilan qoplangan idishlar, va yana bir qancha noodatiy buyumlarni (masalan [[Zumrad|zumraddan]] yasalgan katta [[oltin]] globus) oʻz ichiga oladi. Toʻplam [[Tehron|Tehronning]] Firdavsiy xiyobonida Eron Markaziy banki ichida joylashgan Milliy javohirlar xazinasida saqlanadi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.cbi.ir/page/1397.aspx|sarlavha=خزانه جواهرات ملی|ish=بانک مرکزی جمهوری اسلامی ايران}}</ref>. [[File:Irnc114-Teheran-Muzeum Klejnotów.jpg|thumb|Irnc114-Teheran-Muzeum Klejnotów]] == Safaviylar va afshoriylar istilolari == Hozirda kolleksiyadagi buyumlarning aksariyati Eronda 1502-yildan 1736-yilgacha hukmronlik qilgan [[Safaviylar davlati|Safaviylar]] sulolasi tomonidan sotib olingan. 1719-yilda afgʻonlar Eronga bostirib kirib, oʻsha paytdagi poytaxt [[Isfahon|Isfahonni]] talon-taroj qilishgan.  1729-yilga kelib, qariyb oʻn yillik ichki kurashdan soʻng [[Nodirshoh|Nodirshoh Afshar]] afgʻonlarni Erondan haydab chiqargan. 1738-yilda [[shoh]] afgʻon yerlariga yurish boshlagan. Gʻolib [[Nodirshoh]] [[Qandahor]] va [[Kobul (shahar)|Kobul]] shaharlarini hamda [[Hindiston]] shimolidagi bir qancha viloyatlarni bosib olgan. [[Dehli|Dehlini]] talon-taroj qilgandan soʻng, qoʻlga kiritilgan taqinchoqlar va topilgan boshqa qimmatbaho buyumlar bilan [[Eron|Eronga]] qaytib kelgan. Bular orasida [[Olmos|olmoslar]], [[Zumrad|zumradlar]], [[Yoqut|yoqutlar]], [[Sapfir|sapfirlar]] va boshqa qimmatbaho toshlar edi. Qoʻlga kiritilgan eng yirik oʻljalar [[Koʻhinur|Koʻhinur]] va [[Daria-i-Noor]] olmoslari (ikkalasi ham Hindistondan topilgan va hozirgi kunga qadar eng yirik olmoslar hisoblanadi), [[Tovus taxti]] va Samarian Shinel edi.  [[Fayl:Pahlavi_Coronation.png|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/Pahlavi_Coronation.png/220px-Pahlavi_Coronation.png|right|thumb| [[Muhammad Rizo Pahlaviy|Muhammad Rizo Shoh]] 1967-yilda toj kiyish marosimida rafiqasi [[Farah Diba|imperator Farahga]] toj kiydirmoqda.]] == Pahlaviylar sulolasi davrida == Toj zargarlik buyumlari oxirgi marta Eronni [[Pahlaviylar|boshqargan Pahlaviylar sulolasi]] aʼzolari tomonidan foydalanilgan. Toʻplamdan asosan [[Muhammad Rizo Pahlaviy]] va uning rafiqasi [[Farah Diba|Farah Pahlaviy]] tomonidan rasmiy marosimlar va davlat tashriflari paytida foydalanishgan. Eron tojlari shu qadar qimmatli hisoblanadiki, ular hanuzgacha Eron valyutasini uchun zaxira sifatida ishlatiladi. 1937-yilda [[Rizoshoh Pahlaviy|Rizo Shoh Pahlaviy]] davrida imperator xazinasiga egalik huquqi davlat tasarrufiga oʻtkazilgan. Javohirlar Eron Milliy banki omborlariga qoʻyilgan boʻlib, ular muassasaning moliyaviy qudratini mustahkamlash va milliy pul tizimini qoʻllab-quvvatlash uchun garov sifatida ishlatilgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.iranchamber.com/museum/royal_jewels/national_iranian_jewels01.php|sarlavha=Iran Chamber Society: Iranian National -Royal- Jewels|nashriyot=Iranchamber.com|sana=1937-11-16|kirish sanasi=2012-08-18|arxivsana=2012-07-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120716191146/http://www.iranchamber.com/museum/royal_jewels/national_iranian_jewels01.php}}</ref>. Eronning oʻtmishdagi [[monarxiya]] davrining timsoli boʻlgan ushbu marvaridlar hozirgi Islom Respublikasi tomonidan saqlanib kelinadi.  === Ommaviy namoyish === Eron tojlari oʻzining katta qiymati va iqtisodiy ahamiyati tufayli asrlar davomida imperator xazinasi omborlarida koʻzdan uzoqda saqlangan. Biroq Pahlaviylar shohi zargarlik buyumlariga egalik huquqini davlatga oʻtkazganligi sababli, uning oʻgʻli [[Muhammad Rizo Pahlaviy]] zargarlik buyumlarini Eron Markaziy bankida omma oldida koʻrgazmaga qoʻyish haqida farmon chiqargan. 1979-yilda Eron inqilobi sabavli [[Pahlaviylar|Pahlaviylar sulolasini]] taxtdan agʻdarilgan. Tartibsizlikda Eron javohirlari inqilobchilar tomonidan oʻgʻirlanishidan qoʻrqishgan. Garchi aslida baʼzi kichikroq narsalar oʻgʻirlangan va Eron chegaralari orqali noqonuniy olib oʻtilgan boʻlsa-da, kolleksiyaning asosiy qismi saqlab qolingan. Bu [[Ali Akbar Rafsanjoniy|Hoshimiy Rafsanjoniy]] raisligidagi inqilobiy hukumat 1990-yillarda Eron javohirlarining doimiy koʻrgazmasini tashkil qilgan paytda koʻzga tashlanib qolgan. Hozirda javohirlar doimiy ravishda tashrif buyuruvchilarga namoyish qilib keinmoqda.  == Imperial kolleksiyasi == <gallery class="center"> Fayl:The Daria-e Noor (Sea of Light) Diamond from the collection of the national jewels of Iran at Central Bank of Islamic Republic of Iran.jpg|{{center|[[Daria-i-Noor]]}} Fayl:Noor-ol-Ain tiara.png|{{center|[[Noor-ol-Ain ]]}} Fayl:Naderi throne.jpg|{{center|[[Naderi throne|The Naderi Throne]]}} Fayl:Pitcher 2.png|{{center|Golden Flagon}} Fayl:Coronation belt 2.png|{{center|[[Shah's Coronation Belt]]}} </gallery> == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Zargarlik]] [[Turkum:Eron davlat ramzlari]] kv1pvtx577uh2emvas3u790r73k241d 2816664 2816663 2022-08-29T05:04:26Z Ikromova Guli 74291 /* Pahlaviylar sulolasi davrida */ wikitext text/x-wiki '''Eron milliy''' javohirlari ({{Lang-fa|جواهرات ملی ایران}} , ''Javāherat-e Melli-ye Irān''), asli '''Eron tojlari''' ({{Lang-fa|جواهرات سلطنتی ایران}} , ''Javāherat-e Saltanati-ye Irān'') tojlar, oʻttiz tiara va koʻplab aigrettalar, oʻnlab marvaridli qilich va qalqonlar, bir nechta qimmatbaho toshlar, koʻplab qimmatbaho metallar va marvaridlar bilan qoplangan idishlar, va yana bir qancha noodatiy buyumlarni (masalan [[Zumrad|zumraddan]] yasalgan katta [[oltin]] globus) oʻz ichiga oladi. Toʻplam [[Tehron|Tehronning]] Firdavsiy xiyobonida Eron Markaziy banki ichida joylashgan Milliy javohirlar xazinasida saqlanadi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.cbi.ir/page/1397.aspx|sarlavha=خزانه جواهرات ملی|ish=بانک مرکزی جمهوری اسلامی ايران}}</ref>. [[File:Irnc114-Teheran-Muzeum Klejnotów.jpg|thumb|Irnc114-Teheran-Muzeum Klejnotów]] == Safaviylar va afshoriylar istilolari == Hozirda kolleksiyadagi buyumlarning aksariyati Eronda 1502-yildan 1736-yilgacha hukmronlik qilgan [[Safaviylar davlati|Safaviylar]] sulolasi tomonidan sotib olingan. 1719-yilda afgʻonlar Eronga bostirib kirib, oʻsha paytdagi poytaxt [[Isfahon|Isfahonni]] talon-taroj qilishgan.  1729-yilga kelib, qariyb oʻn yillik ichki kurashdan soʻng [[Nodirshoh|Nodirshoh Afshar]] afgʻonlarni Erondan haydab chiqargan. 1738-yilda [[shoh]] afgʻon yerlariga yurish boshlagan. Gʻolib [[Nodirshoh]] [[Qandahor]] va [[Kobul (shahar)|Kobul]] shaharlarini hamda [[Hindiston]] shimolidagi bir qancha viloyatlarni bosib olgan. [[Dehli|Dehlini]] talon-taroj qilgandan soʻng, qoʻlga kiritilgan taqinchoqlar va topilgan boshqa qimmatbaho buyumlar bilan [[Eron|Eronga]] qaytib kelgan. Bular orasida [[Olmos|olmoslar]], [[Zumrad|zumradlar]], [[Yoqut|yoqutlar]], [[Sapfir|sapfirlar]] va boshqa qimmatbaho toshlar edi. Qoʻlga kiritilgan eng yirik oʻljalar [[Koʻhinur|Koʻhinur]] va [[Daria-i-Noor]] olmoslari (ikkalasi ham Hindistondan topilgan va hozirgi kunga qadar eng yirik olmoslar hisoblanadi), [[Tovus taxti]] va Samarian Shinel edi.  [[Fayl:Pahlavi_Coronation.png|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/Pahlavi_Coronation.png/220px-Pahlavi_Coronation.png|right|thumb| [[Muhammad Rizo Pahlaviy|Muhammad Rizo Shoh]] 1967-yilda toj kiyish marosimida rafiqasi [[Farah Diba|imperator Farahga]] toj kiydirmoqda.]] == Pahlaviylar sulolasi davrida == Toj zargarlik buyumlari oxirgi marta Eronni [[Pahlaviylar|boshqargan Pahlaviylar sulolasi]] aʼzolari tomonidan foydalanilgan. Toʻplamdan asosan [[Muhammad Rizo Pahlaviy]] va uning rafiqasi [[Farah Diba|Farah Pahlaviy]] tomonidan rasmiy marosimlar va davlat tashriflari paytida foydalanishgan. Eron tojlari shu qadar qimmatli hisoblanadiki, ular hanuzgacha Eron valyutasini uchun zaxira sifatida ishlatiladi. 1937-yilda [[Rizoshoh Pahlaviy|Rizo Shoh Pahlaviy]] davrida imperator xazinasiga egalik huquqi davlat tasarrufiga oʻtkazilgan. Javohirlar Eron Milliy banki omborlariga qoʻyilgan boʻlib, ular muassasaning moliyaviy qudratini mustahkamlash va milliy pul tizimini qoʻllab-quvvatlash uchun garov sifatida ishlatilgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.iranchamber.com/museum/royal_jewels/national_iranian_jewels01.php|sarlavha=Iran Chamber Society: Iranian National -Royal- Jewels|nashriyot=Iranchamber.com|sana=1937-11-16|kirish sanasi=2012-08-18|arxivsana=2012-07-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120716191146/http://www.iranchamber.com/museum/royal_jewels/national_iranian_jewels01.php}}</ref>. Eronning oʻtmishdagi [[monarxiya]] davrining timsoli boʻlgan ushbu marvaridlar hozirgi Islom Respublikasi tomonidan saqlanib kelinadi.  <gallery> File:Irnc112-Teheran-Muzeum Klejnotów.jpg|Irnc112-Teheran-Muzeum Klejnotów File:Irnc116-Teheran-Muzeum Klejnotów.jpg|Irnc116-Teheran-Muzeum Klejnotów File:Irnc111-Teheran-Muzeum Klejnotów.jpg|Irnc111-Teheran-Muzeum Klejnotów </gallery> === Ommaviy namoyish === Eron tojlari oʻzining katta qiymati va iqtisodiy ahamiyati tufayli asrlar davomida imperator xazinasi omborlarida koʻzdan uzoqda saqlangan. Biroq Pahlaviylar shohi zargarlik buyumlariga egalik huquqini davlatga oʻtkazganligi sababli, uning oʻgʻli [[Muhammad Rizo Pahlaviy]] zargarlik buyumlarini Eron Markaziy bankida omma oldida koʻrgazmaga qoʻyish haqida farmon chiqargan. 1979-yilda Eron inqilobi sabavli [[Pahlaviylar|Pahlaviylar sulolasini]] taxtdan agʻdarilgan. Tartibsizlikda Eron javohirlari inqilobchilar tomonidan oʻgʻirlanishidan qoʻrqishgan. Garchi aslida baʼzi kichikroq narsalar oʻgʻirlangan va Eron chegaralari orqali noqonuniy olib oʻtilgan boʻlsa-da, kolleksiyaning asosiy qismi saqlab qolingan. Bu [[Ali Akbar Rafsanjoniy|Hoshimiy Rafsanjoniy]] raisligidagi inqilobiy hukumat 1990-yillarda Eron javohirlarining doimiy koʻrgazmasini tashkil qilgan paytda koʻzga tashlanib qolgan. Hozirda javohirlar doimiy ravishda tashrif buyuruvchilarga namoyish qilib keinmoqda.  == Imperial kolleksiyasi == <gallery class="center"> Fayl:The Daria-e Noor (Sea of Light) Diamond from the collection of the national jewels of Iran at Central Bank of Islamic Republic of Iran.jpg|{{center|[[Daria-i-Noor]]}} Fayl:Noor-ol-Ain tiara.png|{{center|[[Noor-ol-Ain ]]}} Fayl:Naderi throne.jpg|{{center|[[Naderi throne|The Naderi Throne]]}} Fayl:Pitcher 2.png|{{center|Golden Flagon}} Fayl:Coronation belt 2.png|{{center|[[Shah's Coronation Belt]]}} </gallery> == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Zargarlik]] [[Turkum:Eron davlat ramzlari]] ibis6d67cr82a1orytwpv2anx74yp5y 2816668 2816664 2022-08-29T05:05:59Z Ikromova Guli 74291 wikitext text/x-wiki '''Eron milliy''' javohirlari ({{Lang-fa|جواهرات ملی ایران}} , ''Javāherat-e Melli-ye Irān''), asli '''Eron tojlari''' ({{Lang-fa|جواهرات سلطنتی ایران}} , ''Javāherat-e Saltanati-ye Irān'') tojlar, oʻttiz tiara va koʻplab aigrettalar, oʻnlab marvaridli qilich va qalqonlar, bir nechta qimmatbaho toshlar, koʻplab qimmatbaho metallar va marvaridlar bilan qoplangan idishlar, va yana bir qancha noodatiy buyumlarni (masalan [[Zumrad|zumraddan]] yasalgan katta [[oltin]] globus) oʻz ichiga oladi. Toʻplam [[Tehron|Tehronning]] Firdavsiy xiyobonida Eron Markaziy banki ichida joylashgan Milliy javohirlar xazinasida saqlanadi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.cbi.ir/page/1397.aspx|sarlavha=خزانه جواهرات ملی|ish=بانک مرکزی جمهوری اسلامی ايران}}</ref>. [[File:Irnc114-Teheran-Muzeum Klejnotów.jpg|thumb|Tehron muzeyida saqlanuvchi oltin globus]] == Safaviylar va afshoriylar istilolari == Hozirda kolleksiyadagi buyumlarning aksariyati Eronda 1502-yildan 1736-yilgacha hukmronlik qilgan [[Safaviylar davlati|Safaviylar]] sulolasi tomonidan sotib olingan. 1719-yilda afgʻonlar Eronga bostirib kirib, oʻsha paytdagi poytaxt [[Isfahon|Isfahonni]] talon-taroj qilishgan.  1729-yilga kelib, qariyb oʻn yillik ichki kurashdan soʻng [[Nodirshoh|Nodirshoh Afshar]] afgʻonlarni Erondan haydab chiqargan. 1738-yilda [[shoh]] afgʻon yerlariga yurish boshlagan. Gʻolib [[Nodirshoh]] [[Qandahor]] va [[Kobul (shahar)|Kobul]] shaharlarini hamda [[Hindiston]] shimolidagi bir qancha viloyatlarni bosib olgan. [[Dehli|Dehlini]] talon-taroj qilgandan soʻng, qoʻlga kiritilgan taqinchoqlar va topilgan boshqa qimmatbaho buyumlar bilan [[Eron|Eronga]] qaytib kelgan. Bular orasida [[Olmos|olmoslar]], [[Zumrad|zumradlar]], [[Yoqut|yoqutlar]], [[Sapfir|sapfirlar]] va boshqa qimmatbaho toshlar edi. Qoʻlga kiritilgan eng yirik oʻljalar [[Koʻhinur|Koʻhinur]] va [[Daria-i-Noor]] olmoslari (ikkalasi ham Hindistondan topilgan va hozirgi kunga qadar eng yirik olmoslar hisoblanadi), [[Tovus taxti]] va Samarian Shinel edi.  [[Fayl:Pahlavi_Coronation.png|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/Pahlavi_Coronation.png/220px-Pahlavi_Coronation.png|right|thumb| [[Muhammad Rizo Pahlaviy|Muhammad Rizo Shoh]] 1967-yilda toj kiyish marosimida rafiqasi [[Farah Diba|imperator Farahga]] toj kiydirmoqda.]] == Pahlaviylar sulolasi davrida == Toj zargarlik buyumlari oxirgi marta Eronni [[Pahlaviylar|boshqargan Pahlaviylar sulolasi]] aʼzolari tomonidan foydalanilgan. Toʻplamdan asosan [[Muhammad Rizo Pahlaviy]] va uning rafiqasi [[Farah Diba|Farah Pahlaviy]] tomonidan rasmiy marosimlar va davlat tashriflari paytida foydalanishgan. Eron tojlari shu qadar qimmatli hisoblanadiki, ular hanuzgacha Eron valyutasini uchun zaxira sifatida ishlatiladi. 1937-yilda [[Rizoshoh Pahlaviy|Rizo Shoh Pahlaviy]] davrida imperator xazinasiga egalik huquqi davlat tasarrufiga oʻtkazilgan. Javohirlar Eron Milliy banki omborlariga qoʻyilgan boʻlib, ular muassasaning moliyaviy qudratini mustahkamlash va milliy pul tizimini qoʻllab-quvvatlash uchun garov sifatida ishlatilgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.iranchamber.com/museum/royal_jewels/national_iranian_jewels01.php|sarlavha=Iran Chamber Society: Iranian National -Royal- Jewels|nashriyot=Iranchamber.com|sana=1937-11-16|kirish sanasi=2012-08-18|arxivsana=2012-07-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120716191146/http://www.iranchamber.com/museum/royal_jewels/national_iranian_jewels01.php}}</ref>. Eronning oʻtmishdagi [[monarxiya]] davrining timsoli boʻlgan ushbu marvaridlar hozirgi Islom Respublikasi tomonidan saqlanib kelinadi.  <gallery> Fayl:Irnc112-Teheran-Muzeum Klejnotów.jpg Fayl:Irnc116-Teheran-Muzeum Klejnotów.jpg Fayl:Irnc111-Teheran-Muzeum Klejnotów.jpg </gallery> === Ommaviy namoyish === Eron tojlari oʻzining katta qiymati va iqtisodiy ahamiyati tufayli asrlar davomida imperator xazinasi omborlarida koʻzdan uzoqda saqlangan. Biroq Pahlaviylar shohi zargarlik buyumlariga egalik huquqini davlatga oʻtkazganligi sababli, uning oʻgʻli [[Muhammad Rizo Pahlaviy]] zargarlik buyumlarini Eron Markaziy bankida omma oldida koʻrgazmaga qoʻyish haqida farmon chiqargan. 1979-yilda Eron inqilobi sabavli [[Pahlaviylar|Pahlaviylar sulolasini]] taxtdan agʻdarilgan. Tartibsizlikda Eron javohirlari inqilobchilar tomonidan oʻgʻirlanishidan qoʻrqishgan. Garchi aslida baʼzi kichikroq narsalar oʻgʻirlangan va Eron chegaralari orqali noqonuniy olib oʻtilgan boʻlsa-da, kolleksiyaning asosiy qismi saqlab qolingan. Bu [[Ali Akbar Rafsanjoniy|Hoshimiy Rafsanjoniy]] raisligidagi inqilobiy hukumat 1990-yillarda Eron javohirlarining doimiy koʻrgazmasini tashkil qilgan paytda koʻzga tashlanib qolgan. Hozirda javohirlar doimiy ravishda tashrif buyuruvchilarga namoyish qilib keinmoqda.  == Imperial kolleksiyasi == <gallery class="center"> Fayl:The Daria-e Noor (Sea of Light) Diamond from the collection of the national jewels of Iran at Central Bank of Islamic Republic of Iran.jpg|{{center|[[Daria-i-Noor]]}} Fayl:Noor-ol-Ain tiara.png|{{center|[[Noor-ol-Ain ]]}} Fayl:Naderi throne.jpg|{{center|[[Naderi throne|The Naderi Throne]]}} Fayl:Pitcher 2.png|{{center|Golden Flagon}} Fayl:Coronation belt 2.png|{{center|[[Shah's Coronation Belt]]}} </gallery> == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Zargarlik]] [[Turkum:Eron davlat ramzlari]] dfhqcn6329kz4mwi4pzb1tzogmpsarn 2816670 2816668 2022-08-29T05:06:29Z Ikromova Guli 74291 /* Safaviylar va afshoriylar istilolari */ wikitext text/x-wiki '''Eron milliy''' javohirlari ({{Lang-fa|جواهرات ملی ایران}} , ''Javāherat-e Melli-ye Irān''), asli '''Eron tojlari''' ({{Lang-fa|جواهرات سلطنتی ایران}} , ''Javāherat-e Saltanati-ye Irān'') tojlar, oʻttiz tiara va koʻplab aigrettalar, oʻnlab marvaridli qilich va qalqonlar, bir nechta qimmatbaho toshlar, koʻplab qimmatbaho metallar va marvaridlar bilan qoplangan idishlar, va yana bir qancha noodatiy buyumlarni (masalan [[Zumrad|zumraddan]] yasalgan katta [[oltin]] globus) oʻz ichiga oladi. Toʻplam [[Tehron|Tehronning]] Firdavsiy xiyobonida Eron Markaziy banki ichida joylashgan Milliy javohirlar xazinasida saqlanadi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.cbi.ir/page/1397.aspx|sarlavha=خزانه جواهرات ملی|ish=بانک مرکزی جمهوری اسلامی ايران}}</ref>. [[File:Irnc114-Teheran-Muzeum Klejnotów.jpg|thumb|Tehron muzeyida saqlanuvchi oltin globus]] == Safaviylar va afshoriylar istilolari == Hozirda kolleksiyadagi buyumlarning aksariyati Eronda 1502-yildan 1736-yilgacha hukmronlik qilgan [[Safaviylar davlati|Safaviylar]] sulolasi tomonidan sotib olingan. 1719-yilda afgʻonlar Eronga bostirib kirib, oʻsha paytdagi poytaxt [[Isfahon|Isfahonni]] talon-taroj qilishgan.  1729-yilga kelib, qariyb oʻn yillik ichki kurashdan soʻng [[Nodirshoh|Nodirshoh Afshar]] afgʻonlarni Erondan haydab chiqargan. 1738-yilda [[shoh]] afgʻon yerlariga yurish boshlagan. Gʻolib [[Nodirshoh]] [[Qandahor]] va [[Kobul (shahar)|Kobul]] shaharlarini hamda [[Hindiston]] shimolidagi bir qancha viloyatlarni bosib olgan. [[Dehli|Dehlini]] talon-taroj qilgandan soʻng, qoʻlga kiritilgan taqinchoqlar va topilgan boshqa qimmatbaho buyumlar bilan [[Eron|Eronga]] qaytib kelgan. Bular orasida [[Olmos|olmoslar]], [[Zumrad|zumradlar]], [[Yoqut|yoqutlar]], [[Sapfir|sapfirlar]] va boshqa qimmatbaho toshlar edi. Qoʻlga kiritilgan eng yirik oʻljalar [[Koʻhinur|Koʻhinur]] va [[Daria-i-Noor]] olmoslari (ikkalasi ham Hindistondan topilgan va hozirgi kunga qadar eng yirik olmoslar hisoblanadi), [[Tovus taxti]] va Samarian Spinel edi.  [[Fayl:Pahlavi_Coronation.png|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/Pahlavi_Coronation.png/220px-Pahlavi_Coronation.png|right|thumb| [[Muhammad Rizo Pahlaviy|Muhammad Rizo Shoh]] 1967-yilda toj kiyish marosimida rafiqasi [[Farah Diba|imperator Farahga]] toj kiydirmoqda.]] == Pahlaviylar sulolasi davrida == Toj zargarlik buyumlari oxirgi marta Eronni [[Pahlaviylar|boshqargan Pahlaviylar sulolasi]] aʼzolari tomonidan foydalanilgan. Toʻplamdan asosan [[Muhammad Rizo Pahlaviy]] va uning rafiqasi [[Farah Diba|Farah Pahlaviy]] tomonidan rasmiy marosimlar va davlat tashriflari paytida foydalanishgan. Eron tojlari shu qadar qimmatli hisoblanadiki, ular hanuzgacha Eron valyutasini uchun zaxira sifatida ishlatiladi. 1937-yilda [[Rizoshoh Pahlaviy|Rizo Shoh Pahlaviy]] davrida imperator xazinasiga egalik huquqi davlat tasarrufiga oʻtkazilgan. Javohirlar Eron Milliy banki omborlariga qoʻyilgan boʻlib, ular muassasaning moliyaviy qudratini mustahkamlash va milliy pul tizimini qoʻllab-quvvatlash uchun garov sifatida ishlatilgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.iranchamber.com/museum/royal_jewels/national_iranian_jewels01.php|sarlavha=Iran Chamber Society: Iranian National -Royal- Jewels|nashriyot=Iranchamber.com|sana=1937-11-16|kirish sanasi=2012-08-18|arxivsana=2012-07-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120716191146/http://www.iranchamber.com/museum/royal_jewels/national_iranian_jewels01.php}}</ref>. Eronning oʻtmishdagi [[monarxiya]] davrining timsoli boʻlgan ushbu marvaridlar hozirgi Islom Respublikasi tomonidan saqlanib kelinadi.  <gallery> Fayl:Irnc112-Teheran-Muzeum Klejnotów.jpg Fayl:Irnc116-Teheran-Muzeum Klejnotów.jpg Fayl:Irnc111-Teheran-Muzeum Klejnotów.jpg </gallery> === Ommaviy namoyish === Eron tojlari oʻzining katta qiymati va iqtisodiy ahamiyati tufayli asrlar davomida imperator xazinasi omborlarida koʻzdan uzoqda saqlangan. Biroq Pahlaviylar shohi zargarlik buyumlariga egalik huquqini davlatga oʻtkazganligi sababli, uning oʻgʻli [[Muhammad Rizo Pahlaviy]] zargarlik buyumlarini Eron Markaziy bankida omma oldida koʻrgazmaga qoʻyish haqida farmon chiqargan. 1979-yilda Eron inqilobi sabavli [[Pahlaviylar|Pahlaviylar sulolasini]] taxtdan agʻdarilgan. Tartibsizlikda Eron javohirlari inqilobchilar tomonidan oʻgʻirlanishidan qoʻrqishgan. Garchi aslida baʼzi kichikroq narsalar oʻgʻirlangan va Eron chegaralari orqali noqonuniy olib oʻtilgan boʻlsa-da, kolleksiyaning asosiy qismi saqlab qolingan. Bu [[Ali Akbar Rafsanjoniy|Hoshimiy Rafsanjoniy]] raisligidagi inqilobiy hukumat 1990-yillarda Eron javohirlarining doimiy koʻrgazmasini tashkil qilgan paytda koʻzga tashlanib qolgan. Hozirda javohirlar doimiy ravishda tashrif buyuruvchilarga namoyish qilib keinmoqda.  == Imperial kolleksiyasi == <gallery class="center"> Fayl:The Daria-e Noor (Sea of Light) Diamond from the collection of the national jewels of Iran at Central Bank of Islamic Republic of Iran.jpg|{{center|[[Daria-i-Noor]]}} Fayl:Noor-ol-Ain tiara.png|{{center|[[Noor-ol-Ain ]]}} Fayl:Naderi throne.jpg|{{center|[[Naderi throne|The Naderi Throne]]}} Fayl:Pitcher 2.png|{{center|Golden Flagon}} Fayl:Coronation belt 2.png|{{center|[[Shah's Coronation Belt]]}} </gallery> == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Zargarlik]] [[Turkum:Eron davlat ramzlari]] 1gshcagiwarvryb1wm3w1jlxp8l6ixo Michael Rensing 0 784131 2816656 2022-08-29T04:56:43Z SanjarStamov 75319 „[[:en:Special:Redirect/revision/1084713636|Michael Rensing]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{thr|[[Foydalanuvchi:SanjarStamov|SanjarStamov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:SanjarStamov|munozara]]) 04:56, 29-Avgust 2022 (UTC)}}{{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Michael Rensing|tasvir=Michael-Rensing-2015-07.jpg|izoh=|toʻliqism=|tavallud_sana={{birth date and age|1984|5|14|df=y}}|tavallud_joyi=[[Lingen]], Germaniya|boʻyi=1.90 m|pozitsiya=[[Darvozabon]]|joriyklub=|klubraqami=|yoshlikyillari1=1988–2000|yoshlikklublari1=TuS Lingen|yoshlikyillari2=2000–2002|yoshlikklublari2=[[Bayern Munich Junior Team|Bayern Munich]]|yillar1=2002–2010|klublar1=[[FC Bayern Munich II|Bayern Munich II]]|isht1=114|gollar1=0|yillar2=2003–2010|klublar2=[[FC Bayern Munich|Bayern Munich]]|isht2=53|gollar2=0|yillar3=2010–2012|klublar3=[[1. FC Köln]]<ref>{{cite web | url = http://www.fussballdaten.de/spieler/rensingmichael/ | title = Michael Rensing | language = de | website = fussballdaten.de | access-date = 1 December 2015}}</ref>|isht3=49|gollar3=0|yillar4=2012|klublar4=[[Bayer 04 Leverkusen II|Bayer Leverkusen II]]|isht4=1|gollar4=0|yillar5=2012–2013|klublar5=[[Bayer 04 Leverkusen|Bayer Leverkusen]]|isht5=2|gollar5=0|yillar6=2013–2020|klublar6=[[Fortuna Düsseldorf]]|isht6=132|gollar6=0<!-- LEAGUE APPS ONLY -->|yillar7=2017–2020|klublar7=Fortuna Düsseldorf II|isht7=4|gollar7=0|milliyyillar1=2004–2006|milliyjamoa1=[[Germaniya national under-21 football team|Germaniya U21]]|milliyisht1=18|milliygollar1=0|pcupdate=27 June 2020|ntupdate=}} '''Michael Rensing''' (1984-yil 14-mayda tugʻilgan) — nemis [[Futbol|futbolchisi]], [[Darvozabon (futbol)|darvozabon]] sifatida oʻynaydi. U [[FC Bayern Munich|Bayern Munich]], 1.FC Kyoln, Bayer Leverkuzen va Fortuna Dyusseldorf kabi jamoalarda o`ynagan. == Klublardagi faoliyati == === Yoshlikdagi faoliyati === Otasi germaniyalik va onasi serbiyalik boʻlib tugʻilgan <ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Bayern in Belgrade|kirish sanasi=26 October 2007|sana=24 October 2007|nashriyot=fc-redstar.net|url=http://www.fc-redstar.net/newscontent.aspx?cultureID=1&ID=1371&News=1371|arxivurl=https://web.archive.org/web/20071026084645/http://www.fc-redstar.net/newscontent.aspx?cultureID=1&ID=1371&News=1371|arxivsana=26 October 2007}}</ref> Rensing 2000 yilda TuS Lingendan “Bavariya”ga kelib qoʻshilgan <ref name="2004–05 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2004-05/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref> va oʻz iqtidorini klubning yoshlar jamoasida rivojlantirishni davom ettirgan. U 2001-02 yilgi mavsumda zaxirada ikkita o'yinda maydonga tushdi <ref name="2001–02 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.fussballdaten.de/spieler/rensingmichael/2002/|nashriyot=Fussballdaten.de|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref> va 2002-03 mavsumni Regionalliga Südda o'tkazdi, 34 liga va kubok o'yinida maydonga tushdi <ref name="Michael Rensing » Club matches">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing » Club matches|url=http://www.worldfootball.net/player_summary/michael-rensing/2/|nashriyot=World Football|kirish sanasi=27 August 2015}}</ref> va UEFA Chempionlar Ligasi yo'llanmasini qo'lga kiritdi. Oliver Kanning o'rinbosari bo'lish uchun "Bavariya"dan yuqoriga ko'tarilib, keyingi kampaniyaning boshida jamoa. === Bayern Munich === [[Fayl:Persepolis_VS_Bayern_Munich_in_13_January_2006.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Persepolis_VS_Bayern_Munich_in_13_January_2006.jpg/220px-Persepolis_VS_Bayern_Munich_in_13_January_2006.jpg|left|thumb| Rensing (o'ngda) va Oliver Kan 2006 yilda]] Rensing Bundesligadagi debyutini 2004-yil 21-fevralda o'tkazdi va " Gamburger SV "ga qarshi o'yinda 1:0 hisobidagi g'alabaning butun 90 daqiqasini o'tkazdi. <ref>{{Yangiliklar manbasi |date=19 February 2004 |title=Mit Real im Kopf zum glücklichen Sieg |language=German |publisher=Olympia Verlag |url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/spieltag/1-bundesliga/2003-04/21/635249/spielanalyse_bayern-muenchen-14_hamburger-sv-12.html |access-date=27 August 2015}}</ref> U [[Schalke 04|"Shalke 04"]] ga qarshi o'yinda ham maydonga tushdi. <ref name="2003–04 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2003-04/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref> Rensing 2004-05 mavsumida Bundesliganing to'rtta o'yinida va ikkita kubok o'yinida <ref name="2004–05 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2004-05/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}<cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source" data-ve-ignore="true">[http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2004-05/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html "Michael Rensing"]. ''kicker.de'' (in German). </cite></ref> va 2005-06 mavsumida Bundesliganing oltita o'yinida harakat qildi <ref name="2005–06 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2005-06/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref> va 21 fevral kuni " [[A.C. Milan|Milan"]] ga qarshi o'yinda jarohat olgan Oliver Kan uchun [[UEFA Chempionlar Ligasi|Chempionlar Ligasidagi]] birinchi bosh imosini ko'rdi. 2006 yil (“Milan” posboni Dida o‘yin vaqtida jarohat oldi, shuning uchun har ikki tomon ham zaxira darvozabonlari bilan yakunlandi), 1:1 hisobidagi durang bilan yakunlandi. <ref>{{Yangiliklar manbasi |date=17 February 2006 |title=Shevchenko egalisiert Ballacks herrliches Führungstor |language=German |publisher=Olympia Verlag |url=http://www.kicker.de/news/fussball/chleague/spielrunde/champions-league/2005-06/7/748642/spielanalyse_bayern-muenchen-14_ac-mailand.html |access-date=27 August 2015}}</ref> 2006 yil 15 aprelda Rensing Arminia Bielefeldga qarshi o'yin oldidan g'alati hodisaga duch keldi. U isinish uchun zarba berdi, natijada darvozabon Oliver Kanning ko'zini qorayib, uni o'yindan tashqarida o'tirishga majbur qildi. Kan o'rnida Rensing o'ynadi va "Bavariya" 2:0 hisobida g'alaba qozondi. <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.theguardian.com/football/match/3030735|sarlavha=Bayern Munich vs Arminia Bielefeld|sana=15 April 2006|kirish sanasi=28 August 2010|nashriyot=guardian.co.uk|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100323103521/http://www.guardian.co.uk/football/match/3030735|arxivsana=23 March 2010}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.sportinglife.com/football/overseas/germany/news/story_get.cgi?STORY_NAME=international_feed/06/04/15/SOCCER_Ger-Bayern_Nightlead.html|sarlavha=Bayern Stay Four Clear|kirish sanasi=28 August 2010|nashriyot=sportinglife.com|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110605030444/http://www.sportinglife.com/football/overseas/germany/news/story_get.cgi?STORY_NAME=international_feed%2F06%2F04%2F15%2FSOCCER_Ger-Bayern_Nightlead.html|arxivsana=5 June 2011}}</ref> 2006-07 yilgi mavsumda u Myonxengladbaxning "Borussiya"siga qarshi Bundesligada, <ref name="2006–07 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2006-07/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref> ikki marta kubokda, <ref name="2006–07 season" /> liga kubogida <ref name="Michael Rensing » Club matches">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing » Club matches|url=http://www.worldfootball.net/player_summary/michael-rensing/2/|nashriyot=World Football|kirish sanasi=27 August 2015}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.worldfootball.net/player_summary/michael-rensing/2/ "Michael Rensing » Club matches"]. </cite></ref> "Shalke 04"ga, <ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing » League Cup 2006|url=http://www.worldfootball.net/player_summary/michael-rensing/ligapokal-2006/bayern-muenchen/3/|nashriyot=World Football|kirish sanasi=27 August 2015}}</ref> Chempionlar ligasida "Milan"ga qarshi o'yinda maydonga tushdi. <ref name="2006–07 season" /> Kan faoliyatining oxiriga yaqinlashar ekan, Rensing asta-sekin ko'proq o'yin vaqtini oldi va 2007-08 yilgi so'nggi mavsumida Bundesligada 10 marta, <ref name="2007–08 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2007-08/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref> kubokda <ref name="2007–08 season" /> bir marta liga kubogida o'ynadi., <ref name="Michael Rensing » Club matches">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing » Club matches|url=http://www.worldfootball.net/player_summary/michael-rensing/2/|nashriyot=World Football|kirish sanasi=27 August 2015}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.worldfootball.net/player_summary/michael-rensing/2/ "Michael Rensing » Club matches"]. </cite></ref> va [[UEFA Yevropa Ligasi|UEFA kubogida]] oltita. <ref name="2007–08 season" /> 2008 yilda Kan nafaqaga chiqqanidan so'ng, Rensingga "Bavariya"ning asosiy darvozaboni bo'lish imkoniyati berildi, ammo o'z o'rnini mustahkamlay olmadi. U Bundesligada 26 ta o'yinda, 4 ta kubokda, 7 ta Chempionlar ligasida va 3 ta o'rinbosar o'yinida maydonga tushgan. <ref name="2008–09 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2008-09/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref> 2009-10 yilgi mavsumni yomon boshlaganidan so'ng, uning tajribali jamoadoshi Xans-Yorg Butt uning o'rniga Bavariya klubining asosiy darvozaboni bo'ldi. Rensing birinchi, ikkinchi va uchinchi o'yin kunlarida o'ynadi. <ref name="2009–10 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2009-10/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref> Garchi Rensing 2010-yil 23-yanvarda “ Verder ”da 3:2 hisobida g‘alaba qozongan Buttning o‘rniga yarimta o‘yinda maydonga tushgan bo‘lsa-da <ref>{{Yangiliklar manbasi |date=23 January 2010 |title=Dramatik, Klasse und Traumtore krönen den Klassiker |language=German |publisher=Olympia Verlag |url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/spieltag/1-bundesliga/2009-10/19/938192/spielanalyse_werder-bremen-4_bayern-muenchen-14.html |access-date=27 August 2015}}</ref> va DFB-Pokalda uchta, <ref name="2009–10 season" /> va o‘rinbosarlar jamoasida uchta o‘yinda maydonga tushgan. <ref name="2009–10 season" /> "Bavariya" mavsum oxirida shartnomani uzaytirmaslikni ma'qul ko'rdi. 2010-yil noyabr oyida Rensing “ [[Leicester City F.C.|Lester Siti]] ”ga sinov tariqasida qo‘shildi <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.skysports.com/story/0,19528,11688_6480874,00.html|sarlavha=Foxes look at Rensing|nashriyot=Sky Sports|sana=1 November 2010|kirish sanasi=4 November 2010}}</ref>, ammo keyingi shartnoma taklifini rad etdi. <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.focus.de/sport/fussball/bundesliga1/bundesliga-arbeitsloser-rensing-sagt-leicester-city-ab_aid_570196.html|sarlavha=Arbeitsloser Rensing sagt Leicester City ab|nashriyot=Focus|sana=9 November 2010|kirish sanasi=10 November 2010|til=German}}</ref> === 1. FC Köln === 2010-yil 21-dekabrda Rensing 1-ga o'tdi. "Kyoln " bilan olti oylik shartnoma imzolandi. <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.fc-koeln.de/index.php?id=3103&tx_ttnews%5Btt_news%5D=6170&tx_ttnews%5BbackPid%5D=2327|sarlavha=FC verpflichtet Michael Rensing|ish=[[1. FC Köln]]|kirish sanasi=21 December 2010|sana=21 December 2010|til=German|arxivurl=https://web.archive.org/web/20101129024619/http://www.fc-koeln.de/index.php?id=3103|arxivsana=29 November 2010}}</ref> U 2010-11 yilgi mavsumda 17 ta o'yinda maydonga tushdi. <ref name="2010–11 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2010-11/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref> Uning yarim mavsumidan keyin 1 da. FC Kyoln, Rensing Germaniyada kicker sport jurnali tomonidan 3-raqamli darvozabon deb topildi. <ref>{{Veb manbasi|url=http://soccernet.espn.go.com/columns/story/_/id/926413/schalke-profit-from-bayern%27s-desire?cc=5901|sarlavha=Schalke profit from Bayern's desire|nashriyot=ESPN Soccernet|sana=7 June 2011|kirish sanasi=27 April 2013|ism=Uli|muallif=Hesse}}</ref> Uning kuchli ishlashi tufayli Rensing 1 bilan shartnoma tuzdi. FC Kyoln 2 yil 2013 yilgacha uzaytirildi. U 2011-12 yilgi mavsumda chempionatda 32 o'yin o'tkazdi va Kubokda maydonga tushdi. <ref name="2011–12 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2011-12/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref> Biroq 2012-yilda klub quyi ligaga tushib ketganidan so‘ng “Kyoln” uni qo‘yib yubordi. U Kyolndagi faoliyatini 49 liga o'yinlari bilan yakunlagan. <ref name="2011–12 season" /> === Bayer Leverkusen === Rensing 2012 yilning avgustida Bernd Lenoga zaxira sifatida xizmat qilish uchun Leverkuzenning Bayer 04 jamoasi bilan shartnoma imzolagan. Klubdagi yagona mavsumida u ikkita liga o'yinida va asosiy jamoa uchun kubok o'yinida va o'rinbosarlar jamoasi uchun liga o'yinida o'ynadi. <ref name="2012–13 season">{{Veb manbasi|url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/vereine/2012-13/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|sarlavha=Rensing, Michael|til=German|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=10 July 2014}}</ref> === Fortuna Düsseldorf === [[Fayl:Michael_Rensing_in_action.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/Michael_Rensing_in_action.jpg/220px-Michael_Rensing_in_action.jpg|thumb| Rensing 2018-yil]] 2013-yilning 1-iyulidan buyon Rensing Dyusseldorfning Fortuna jamoasida o‘ynamoqda. Mavsumning birinchi o'yini oldidan Rensing mashg'ulotni tark etdi va shu tariqa o'sha o'yin uchun jamoadan chetlatildi. Bahs Fabian Giferning o'zidan ustun qo'riqchi sifatida tanlangani bilan bog'liq edi. Shu bois, voqeaga "bolalarcha munosabat" bildirgani uchun uni liga o'yinlariga tanlamasliklari aytilgandi. U 2013-14 yilgi mavsumda beshta o'yinda ishtirok etdi. <ref name="2013–14 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=https://www.kicker.de/michael-rensing/spieler/2-bundesliga/2013-14/fortuna-duesseldorf|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref> 2014-15 yilgi mavsumda Rensing mavsumning dastlabki 13 ta o'yinining 2 tasida 12 tasida o'ynagan. Bundesliga, shuningdek, bitta DFB-Pokal o'yinida o'ynagan. <ref name="2014–15 season">{{Veb manbasi|url=https://www.kicker.de/michael-rensing/spieler/2-bundesliga/2014-15/fortuna-duesseldorf|sarlavha=Michael Rensing|til=de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=10 November 2014}}</ref> U mavsumni 24 ta o'yin o'tkazgan holda yakunladi. <ref name="2014–15 season" /> Lars Unnerstall o'ynagan Rot Vays Essenga qarshi kubokning birinchi raund o'yini bundan mustasno, Rensing 2015-16 yilgi mavsumda <ref name="2015–16 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=https://www.kicker.de/michael-rensing/spieler/2-bundesliga/2015-16/fortuna-duesseldorf|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref> birinchi tanlov darvozaboni bo'lib qoldi. <ref>{{Yangiliklar manbasi |date=9 August 2015 |title=Düsseldorf zieht in Essen im Elfmeterschießen weiter |publisher=Olympia Verlag |url=http://www.kicker.de/news/fussball/dfbpokal/spielrunde/dfb-pokal/2015-16/1/2841070/spielbericht_rot-weiss-essen-25_fortuna-duesseldorf-13.html |access-date=27 August 2015}}</ref> Rensing 2016-17 yilgi mavsumni 34 ta liga va ikki kubok uchrashuvi bilan yakunladi. <ref name="2016–17 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=https://www.kicker.de/michael-rensing/spieler/2-bundesliga/2016-17/fortuna-duesseldorf|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=1 February 2018|til=German}}</ref> Rensing 2017-18 yilgi mavsumni liganing dastlabki uchta o'yinini va Germaniya kubogining ochilish bosqichini boshlash bilan boshladi. <ref name="2017–18 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=https://www.kicker.de/michael-rensing/spieler/2-bundesliga/2017-18/fortuna-duesseldorf|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=1 February 2018|til=German}}</ref> Rensing 1ga qarshi jarohat oldi. Kayzerslautern. <ref>{{Yangiliklar manbasi |date=26 October 2017 |title=Rippen: Rensing bricht Training ab - und fällt länger aus |language=German |publisher=Olympia Verlag |url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/709363/artikel_rippen_rensing-bricht-training-ab---und-faellt-laenger-aus.html |access-date=1 February 2018}}</ref> == Xalqaro faoliyati == U-19 toifasida Germaniyaning birinchi raqamli darvozaboni bo'lgan Rensing 2004 yilda 21 yoshgacha bo'lgan futbolchilar o'rtasidagi Yevropa chempionati finalida mezbonlar safiga qo'shilgan, garchi zaxiradan tushmagan bo'lsa ham. Biroq, u o'shandan beri U-21da birinchi tanlov bo'lib, jamoasiga 2006 yilgi 21 yoshgacha bo'lganlar o'rtasidagi Evro chempionatiga chiqishga yordam berdi. U [[Germaniya milliy futbol terma jamoasi|Germaniya]] va Serbiya termalarida o'ynash huquqiga ega. == Faoliyatining statistikasi == {| class="wikitable" style="text-align: center" ! rowspan="2" |Club<ref name="Michael Rensing » Club matches">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing » Club matches|url=http://www.worldfootball.net/player_summary/michael-rensing/2/|nashriyot=World Football|kirish sanasi=27 August 2015}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.worldfootball.net/player_summary/michael-rensing/2/ "Michael Rensing » Club matches"]. </cite></ref> ! rowspan="2" |Season<ref name="Michael Rensing » Club matches" /> ! colspan="3" |League ! colspan="2" |Cup ! colspan="2" |League Cup ! colspan="2" |Continental ! colspan="2" |Total ! rowspan="2" |{{Tooltip|Ref.|Reference}} |- !League !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals |- | rowspan="8" |Bayern Munich II |2001–02 |Regionalliga Süd |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |2 |0 |<ref name="2001–02 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.fussballdaten.de/spieler/rensingmichael/2002/|nashriyot=Fussballdaten.de|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}<cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source" data-ve-ignore="true">[http://www.fussballdaten.de/spieler/rensingmichael/2002/ "Michael Rensing"] (in German). </cite></ref> |- |2002–03 |Regionalliga Süd |34 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |35 |0 |<ref name="Michael Rensing » Club matches" /> |- |2003–04 |Regionalliga Süd |15 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |15 |0 |<ref name="Michael Rensing » Club matches" /> |- |2004–05 |Regionalliga Süd |18 |0 |4 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |22 |0 |<ref name="2004–05 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2004-05/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}<cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source" data-ve-ignore="true">[http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2004-05/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html "Michael Rensing"]. ''kicker.de'' (in German). </cite></ref><ref name="Michael Rensing » Club matches" /> |- |2005–06 |Regionalliga Süd |22 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |22 |0 |<ref name="2005–06 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2005-06/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}<cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source" data-ve-ignore="true">[http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2005-06/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html "Michael Rensing"]. ''kicker.de'' (in German). </cite></ref> |- |2006–07 |Regionalliga Süd |20 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |20 |0 |<ref name="2006–07 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2006-07/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}<cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source" data-ve-ignore="true">[http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2006-07/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html "Michael Rensing"]. ''kicker.de'' (in German). </cite></ref> |- |2009–10 |3. Liga |3 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |3 |0 |<ref name="2009–10 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2009-10/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}<cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source" data-ve-ignore="true">[http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2009-10/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html "Michael Rensing"]. ''kicker.de'' (in German). </cite></ref> |- ! colspan="2" |Totals !114 !0 !5 !0 ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— !119 !0 !— |- | rowspan="8" |[[FC Bayern Munich|Bayern Munich]] |2003–04 |[[Bundesliga]] |2 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |2 |0 |<ref name="2003–04 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2003-04/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}<cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source" data-ve-ignore="true">[http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2003-04/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html "Michael Rensing"]. ''kicker.de'' (in German). </cite></ref> |- |2004–05 |Bundesliga |4 |0 |2 |0 |0 |0 |0 |0 |6 |0 |<ref name="Michael Rensing » Club matches" /><ref name="2004–05 season" /> |- |2005–06 |Bundesliga |6 |0 |0 |0 |1 |0 |1 |0 |8 |0 |<ref name="Michael Rensing » Club matches" /><ref name="2005–06 season" /> |- |2006–07 |Bundesliga |1 |0 |2 |0 |1 |0 |1 |0 |5 |0 |<ref name="Michael Rensing » Club matches" /><ref name="2006–07 season" /> |- |2007–08 |Bundesliga |10 |0 |1 |0 |1 |0 |6 |0 |18 |0 |<ref name="Michael Rensing » Club matches" /><ref name="2007–08 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2007-08/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}<cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source" data-ve-ignore="true">[http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2007-08/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html "Michael Rensing"]. ''kicker.de'' (in German). </cite></ref> |- |2008–09 |Bundesliga |26 |0 |4 |0 | colspan="2" |— |7 |0 |37 |0 |<ref name="2008–09 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2008-09/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}<cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source" data-ve-ignore="true">[http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2008-09/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html "Michael Rensing"]. ''kicker.de'' (in German). </cite></ref> |- |2009–10 |Bundesliga |4 |0 |3 |0 | colspan="2" |— |0 |0 |7 |0 |<ref name="2009–10 season" /> |- ! colspan="2" |Totals !53 !0 !12 !0 !3 !0 !15 !0 !83 !0 !— |- | rowspan="3" |1. FC Köln |2010–11 |Bundesliga |17 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |17 |0 |<ref name="2010–11 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2010-11/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}<cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source" data-ve-ignore="true">[http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2010-11/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html "Michael Rensing"]. ''kicker.de'' (in German). </cite></ref> |- |2011–12 |Bundesliga |32 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |33 |0 |<ref name="2011–12 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2011-12/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}<cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source" data-ve-ignore="true">[http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2011-12/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html "Michael Rensing"]. ''kicker.de'' (in German). </cite></ref> |- ! colspan="2" |Totals !49 !0 !1 !0 ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— !50 !0 !— |- |Bayer Leverkusen |2012–13 |Bundesliga |2 |0 |1 |0 | colspan="2" |— |1 |0 |4 |0 |<ref name="2012–13 season">{{Veb manbasi|url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/vereine/2012-13/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|sarlavha=Rensing, Michael|til=German|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=10 July 2014}}<cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source" data-ve-ignore="true">[http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/vereine/2012-13/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html "Rensing, Michael"] (in German). </cite></ref> |- |Bayer Leverkusen II |2012–13 |Regionalliga West |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |1 |0 |<ref name="2012–13 season" /> |- | rowspan="6" |Fortuna Düsseldorf |2013–14 |2. Bundesliga |5 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |5 |0 |<ref name="2013–14 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=https://www.kicker.de/michael-rensing/spieler/2-bundesliga/2013-14/fortuna-duesseldorf|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}<cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source" data-ve-ignore="true">[https://www.kicker.de/michael-rensing/spieler/2-bundesliga/2013-14/fortuna-duesseldorf "Michael Rensing"]. ''kicker.de'' (in German). </cite></ref> |- |2014–15 |2. Bundesliga |24 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |25 |0 |<ref name="2014–15 season">{{Veb manbasi|url=https://www.kicker.de/michael-rensing/spieler/2-bundesliga/2014-15/fortuna-duesseldorf|sarlavha=Michael Rensing|til=de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=10 November 2014}}<cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source" data-ve-ignore="true">[https://www.kicker.de/michael-rensing/spieler/2-bundesliga/2014-15/fortuna-duesseldorf "Michael Rensing"] (in German). </cite></ref> |- |2015–16 |2. Bundesliga |34 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |34 |0 |<ref name="2015–16 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=https://www.kicker.de/michael-rensing/spieler/2-bundesliga/2015-16/fortuna-duesseldorf|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}<cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source" data-ve-ignore="true">[https://www.kicker.de/michael-rensing/spieler/2-bundesliga/2015-16/fortuna-duesseldorf "Michael Rensing"]. ''kicker.de'' (in German). </cite></ref> |- |2016–17 |2. Bundesliga |34 |0 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |36 |0 |<ref name="2016–17 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=https://www.kicker.de/michael-rensing/spieler/2-bundesliga/2016-17/fortuna-duesseldorf|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=1 February 2018|til=German}}<cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source" data-ve-ignore="true">[https://www.kicker.de/michael-rensing/spieler/2-bundesliga/2016-17/fortuna-duesseldorf "Michael Rensing"]. ''kicker.de'' (in German). </cite></ref> |- |2017–18 |2. Bundesliga |3 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |4 |0 |<ref name="Michael Rensing » Club matches" /> |- ! colspan="2" |Totals !100 !0 !4 !0 ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— !104 !0 !— |- |Fortuna Düsseldorf II |2017–18 |Regionalliga West |4 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |4 |0 |<ref name="Michael Rensing » Club matches" /> |- ! colspan="3" |Career totals !323 !0 !23 !0 !3 !0 !16 !0 !365 !0 !— |} == Yutuqlari == ; Bayern Munich * Bundesliga: 2004–2005, 2005–2006, 2007–2008, 2009–2010 * DFB-Pokal: 2004–2005, 2005–2006, 2007–2008, 2009–2010 * DFB-Ligapokal: 2007-yil * [[UEFA Chempionlar Ligasi]] 2-o'rin: 2009–2010<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Lyon |first=Sam |date=22 May 2010 |title=Bayern Munich 0–2 Inter Milan |work=BBC Sport |url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/europe/8697017.stm |access-date=31 May 2021}}</ref> == Manbalar == <references group="" responsive="0"></references> [[Turkum:Germaniya futbolchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1984-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:WikiFutbol]] [[Turkum:WikiSport]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] 6acl1g9m9y3d5ymsqrp52uiyeibhxap 2816658 2816656 2022-08-29T04:57:55Z SanjarStamov 75319 /* Yutuqlari */ wikitext text/x-wiki {{thr|[[Foydalanuvchi:SanjarStamov|SanjarStamov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:SanjarStamov|munozara]]) 04:56, 29-Avgust 2022 (UTC)}}{{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Michael Rensing|tasvir=Michael-Rensing-2015-07.jpg|izoh=|toʻliqism=|tavallud_sana={{birth date and age|1984|5|14|df=y}}|tavallud_joyi=[[Lingen]], Germaniya|boʻyi=1.90 m|pozitsiya=[[Darvozabon]]|joriyklub=|klubraqami=|yoshlikyillari1=1988–2000|yoshlikklublari1=TuS Lingen|yoshlikyillari2=2000–2002|yoshlikklublari2=[[Bayern Munich Junior Team|Bayern Munich]]|yillar1=2002–2010|klublar1=[[FC Bayern Munich II|Bayern Munich II]]|isht1=114|gollar1=0|yillar2=2003–2010|klublar2=[[FC Bayern Munich|Bayern Munich]]|isht2=53|gollar2=0|yillar3=2010–2012|klublar3=[[1. FC Köln]]<ref>{{cite web | url = http://www.fussballdaten.de/spieler/rensingmichael/ | title = Michael Rensing | language = de | website = fussballdaten.de | access-date = 1 December 2015}}</ref>|isht3=49|gollar3=0|yillar4=2012|klublar4=[[Bayer 04 Leverkusen II|Bayer Leverkusen II]]|isht4=1|gollar4=0|yillar5=2012–2013|klublar5=[[Bayer 04 Leverkusen|Bayer Leverkusen]]|isht5=2|gollar5=0|yillar6=2013–2020|klublar6=[[Fortuna Düsseldorf]]|isht6=132|gollar6=0<!-- LEAGUE APPS ONLY -->|yillar7=2017–2020|klublar7=Fortuna Düsseldorf II|isht7=4|gollar7=0|milliyyillar1=2004–2006|milliyjamoa1=[[Germaniya national under-21 football team|Germaniya U21]]|milliyisht1=18|milliygollar1=0|pcupdate=27 June 2020|ntupdate=}} '''Michael Rensing''' (1984-yil 14-mayda tugʻilgan) — nemis [[Futbol|futbolchisi]], [[Darvozabon (futbol)|darvozabon]] sifatida oʻynaydi. U [[FC Bayern Munich|Bayern Munich]], 1.FC Kyoln, Bayer Leverkuzen va Fortuna Dyusseldorf kabi jamoalarda o`ynagan. == Klublardagi faoliyati == === Yoshlikdagi faoliyati === Otasi germaniyalik va onasi serbiyalik boʻlib tugʻilgan <ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Bayern in Belgrade|kirish sanasi=26 October 2007|sana=24 October 2007|nashriyot=fc-redstar.net|url=http://www.fc-redstar.net/newscontent.aspx?cultureID=1&ID=1371&News=1371|arxivurl=https://web.archive.org/web/20071026084645/http://www.fc-redstar.net/newscontent.aspx?cultureID=1&ID=1371&News=1371|arxivsana=26 October 2007}}</ref> Rensing 2000 yilda TuS Lingendan “Bavariya”ga kelib qoʻshilgan <ref name="2004–05 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2004-05/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref> va oʻz iqtidorini klubning yoshlar jamoasida rivojlantirishni davom ettirgan. U 2001-02 yilgi mavsumda zaxirada ikkita o'yinda maydonga tushdi <ref name="2001–02 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.fussballdaten.de/spieler/rensingmichael/2002/|nashriyot=Fussballdaten.de|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref> va 2002-03 mavsumni Regionalliga Südda o'tkazdi, 34 liga va kubok o'yinida maydonga tushdi <ref name="Michael Rensing » Club matches">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing » Club matches|url=http://www.worldfootball.net/player_summary/michael-rensing/2/|nashriyot=World Football|kirish sanasi=27 August 2015}}</ref> va UEFA Chempionlar Ligasi yo'llanmasini qo'lga kiritdi. Oliver Kanning o'rinbosari bo'lish uchun "Bavariya"dan yuqoriga ko'tarilib, keyingi kampaniyaning boshida jamoa. === Bayern Munich === [[Fayl:Persepolis_VS_Bayern_Munich_in_13_January_2006.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Persepolis_VS_Bayern_Munich_in_13_January_2006.jpg/220px-Persepolis_VS_Bayern_Munich_in_13_January_2006.jpg|left|thumb| Rensing (o'ngda) va Oliver Kan 2006 yilda]] Rensing Bundesligadagi debyutini 2004-yil 21-fevralda o'tkazdi va " Gamburger SV "ga qarshi o'yinda 1:0 hisobidagi g'alabaning butun 90 daqiqasini o'tkazdi. <ref>{{Yangiliklar manbasi |date=19 February 2004 |title=Mit Real im Kopf zum glücklichen Sieg |language=German |publisher=Olympia Verlag |url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/spieltag/1-bundesliga/2003-04/21/635249/spielanalyse_bayern-muenchen-14_hamburger-sv-12.html |access-date=27 August 2015}}</ref> U [[Schalke 04|"Shalke 04"]] ga qarshi o'yinda ham maydonga tushdi. <ref name="2003–04 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2003-04/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref> Rensing 2004-05 mavsumida Bundesliganing to'rtta o'yinida va ikkita kubok o'yinida <ref name="2004–05 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2004-05/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}<cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source" data-ve-ignore="true">[http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2004-05/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html "Michael Rensing"]. ''kicker.de'' (in German). </cite></ref> va 2005-06 mavsumida Bundesliganing oltita o'yinida harakat qildi <ref name="2005–06 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2005-06/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref> va 21 fevral kuni " [[A.C. Milan|Milan"]] ga qarshi o'yinda jarohat olgan Oliver Kan uchun [[UEFA Chempionlar Ligasi|Chempionlar Ligasidagi]] birinchi bosh imosini ko'rdi. 2006 yil (“Milan” posboni Dida o‘yin vaqtida jarohat oldi, shuning uchun har ikki tomon ham zaxira darvozabonlari bilan yakunlandi), 1:1 hisobidagi durang bilan yakunlandi. <ref>{{Yangiliklar manbasi |date=17 February 2006 |title=Shevchenko egalisiert Ballacks herrliches Führungstor |language=German |publisher=Olympia Verlag |url=http://www.kicker.de/news/fussball/chleague/spielrunde/champions-league/2005-06/7/748642/spielanalyse_bayern-muenchen-14_ac-mailand.html |access-date=27 August 2015}}</ref> 2006 yil 15 aprelda Rensing Arminia Bielefeldga qarshi o'yin oldidan g'alati hodisaga duch keldi. U isinish uchun zarba berdi, natijada darvozabon Oliver Kanning ko'zini qorayib, uni o'yindan tashqarida o'tirishga majbur qildi. Kan o'rnida Rensing o'ynadi va "Bavariya" 2:0 hisobida g'alaba qozondi. <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.theguardian.com/football/match/3030735|sarlavha=Bayern Munich vs Arminia Bielefeld|sana=15 April 2006|kirish sanasi=28 August 2010|nashriyot=guardian.co.uk|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100323103521/http://www.guardian.co.uk/football/match/3030735|arxivsana=23 March 2010}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.sportinglife.com/football/overseas/germany/news/story_get.cgi?STORY_NAME=international_feed/06/04/15/SOCCER_Ger-Bayern_Nightlead.html|sarlavha=Bayern Stay Four Clear|kirish sanasi=28 August 2010|nashriyot=sportinglife.com|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110605030444/http://www.sportinglife.com/football/overseas/germany/news/story_get.cgi?STORY_NAME=international_feed%2F06%2F04%2F15%2FSOCCER_Ger-Bayern_Nightlead.html|arxivsana=5 June 2011}}</ref> 2006-07 yilgi mavsumda u Myonxengladbaxning "Borussiya"siga qarshi Bundesligada, <ref name="2006–07 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2006-07/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref> ikki marta kubokda, <ref name="2006–07 season" /> liga kubogida <ref name="Michael Rensing » Club matches">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing » Club matches|url=http://www.worldfootball.net/player_summary/michael-rensing/2/|nashriyot=World Football|kirish sanasi=27 August 2015}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.worldfootball.net/player_summary/michael-rensing/2/ "Michael Rensing » Club matches"]. </cite></ref> "Shalke 04"ga, <ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing » League Cup 2006|url=http://www.worldfootball.net/player_summary/michael-rensing/ligapokal-2006/bayern-muenchen/3/|nashriyot=World Football|kirish sanasi=27 August 2015}}</ref> Chempionlar ligasida "Milan"ga qarshi o'yinda maydonga tushdi. <ref name="2006–07 season" /> Kan faoliyatining oxiriga yaqinlashar ekan, Rensing asta-sekin ko'proq o'yin vaqtini oldi va 2007-08 yilgi so'nggi mavsumida Bundesligada 10 marta, <ref name="2007–08 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2007-08/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref> kubokda <ref name="2007–08 season" /> bir marta liga kubogida o'ynadi., <ref name="Michael Rensing » Club matches">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing » Club matches|url=http://www.worldfootball.net/player_summary/michael-rensing/2/|nashriyot=World Football|kirish sanasi=27 August 2015}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.worldfootball.net/player_summary/michael-rensing/2/ "Michael Rensing » Club matches"]. </cite></ref> va [[UEFA Yevropa Ligasi|UEFA kubogida]] oltita. <ref name="2007–08 season" /> 2008 yilda Kan nafaqaga chiqqanidan so'ng, Rensingga "Bavariya"ning asosiy darvozaboni bo'lish imkoniyati berildi, ammo o'z o'rnini mustahkamlay olmadi. U Bundesligada 26 ta o'yinda, 4 ta kubokda, 7 ta Chempionlar ligasida va 3 ta o'rinbosar o'yinida maydonga tushgan. <ref name="2008–09 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2008-09/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref> 2009-10 yilgi mavsumni yomon boshlaganidan so'ng, uning tajribali jamoadoshi Xans-Yorg Butt uning o'rniga Bavariya klubining asosiy darvozaboni bo'ldi. Rensing birinchi, ikkinchi va uchinchi o'yin kunlarida o'ynadi. <ref name="2009–10 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2009-10/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref> Garchi Rensing 2010-yil 23-yanvarda “ Verder ”da 3:2 hisobida g‘alaba qozongan Buttning o‘rniga yarimta o‘yinda maydonga tushgan bo‘lsa-da <ref>{{Yangiliklar manbasi |date=23 January 2010 |title=Dramatik, Klasse und Traumtore krönen den Klassiker |language=German |publisher=Olympia Verlag |url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/spieltag/1-bundesliga/2009-10/19/938192/spielanalyse_werder-bremen-4_bayern-muenchen-14.html |access-date=27 August 2015}}</ref> va DFB-Pokalda uchta, <ref name="2009–10 season" /> va o‘rinbosarlar jamoasida uchta o‘yinda maydonga tushgan. <ref name="2009–10 season" /> "Bavariya" mavsum oxirida shartnomani uzaytirmaslikni ma'qul ko'rdi. 2010-yil noyabr oyida Rensing “ [[Leicester City F.C.|Lester Siti]] ”ga sinov tariqasida qo‘shildi <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.skysports.com/story/0,19528,11688_6480874,00.html|sarlavha=Foxes look at Rensing|nashriyot=Sky Sports|sana=1 November 2010|kirish sanasi=4 November 2010}}</ref>, ammo keyingi shartnoma taklifini rad etdi. <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.focus.de/sport/fussball/bundesliga1/bundesliga-arbeitsloser-rensing-sagt-leicester-city-ab_aid_570196.html|sarlavha=Arbeitsloser Rensing sagt Leicester City ab|nashriyot=Focus|sana=9 November 2010|kirish sanasi=10 November 2010|til=German}}</ref> === 1. FC Köln === 2010-yil 21-dekabrda Rensing 1-ga o'tdi. "Kyoln " bilan olti oylik shartnoma imzolandi. <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.fc-koeln.de/index.php?id=3103&tx_ttnews%5Btt_news%5D=6170&tx_ttnews%5BbackPid%5D=2327|sarlavha=FC verpflichtet Michael Rensing|ish=[[1. FC Köln]]|kirish sanasi=21 December 2010|sana=21 December 2010|til=German|arxivurl=https://web.archive.org/web/20101129024619/http://www.fc-koeln.de/index.php?id=3103|arxivsana=29 November 2010}}</ref> U 2010-11 yilgi mavsumda 17 ta o'yinda maydonga tushdi. <ref name="2010–11 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2010-11/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref> Uning yarim mavsumidan keyin 1 da. FC Kyoln, Rensing Germaniyada kicker sport jurnali tomonidan 3-raqamli darvozabon deb topildi. <ref>{{Veb manbasi|url=http://soccernet.espn.go.com/columns/story/_/id/926413/schalke-profit-from-bayern%27s-desire?cc=5901|sarlavha=Schalke profit from Bayern's desire|nashriyot=ESPN Soccernet|sana=7 June 2011|kirish sanasi=27 April 2013|ism=Uli|muallif=Hesse}}</ref> Uning kuchli ishlashi tufayli Rensing 1 bilan shartnoma tuzdi. FC Kyoln 2 yil 2013 yilgacha uzaytirildi. U 2011-12 yilgi mavsumda chempionatda 32 o'yin o'tkazdi va Kubokda maydonga tushdi. <ref name="2011–12 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2011-12/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref> Biroq 2012-yilda klub quyi ligaga tushib ketganidan so‘ng “Kyoln” uni qo‘yib yubordi. U Kyolndagi faoliyatini 49 liga o'yinlari bilan yakunlagan. <ref name="2011–12 season" /> === Bayer Leverkusen === Rensing 2012 yilning avgustida Bernd Lenoga zaxira sifatida xizmat qilish uchun Leverkuzenning Bayer 04 jamoasi bilan shartnoma imzolagan. Klubdagi yagona mavsumida u ikkita liga o'yinida va asosiy jamoa uchun kubok o'yinida va o'rinbosarlar jamoasi uchun liga o'yinida o'ynadi. <ref name="2012–13 season">{{Veb manbasi|url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/vereine/2012-13/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|sarlavha=Rensing, Michael|til=German|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=10 July 2014}}</ref> === Fortuna Düsseldorf === [[Fayl:Michael_Rensing_in_action.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/Michael_Rensing_in_action.jpg/220px-Michael_Rensing_in_action.jpg|thumb| Rensing 2018-yil]] 2013-yilning 1-iyulidan buyon Rensing Dyusseldorfning Fortuna jamoasida o‘ynamoqda. Mavsumning birinchi o'yini oldidan Rensing mashg'ulotni tark etdi va shu tariqa o'sha o'yin uchun jamoadan chetlatildi. Bahs Fabian Giferning o'zidan ustun qo'riqchi sifatida tanlangani bilan bog'liq edi. Shu bois, voqeaga "bolalarcha munosabat" bildirgani uchun uni liga o'yinlariga tanlamasliklari aytilgandi. U 2013-14 yilgi mavsumda beshta o'yinda ishtirok etdi. <ref name="2013–14 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=https://www.kicker.de/michael-rensing/spieler/2-bundesliga/2013-14/fortuna-duesseldorf|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref> 2014-15 yilgi mavsumda Rensing mavsumning dastlabki 13 ta o'yinining 2 tasida 12 tasida o'ynagan. Bundesliga, shuningdek, bitta DFB-Pokal o'yinida o'ynagan. <ref name="2014–15 season">{{Veb manbasi|url=https://www.kicker.de/michael-rensing/spieler/2-bundesliga/2014-15/fortuna-duesseldorf|sarlavha=Michael Rensing|til=de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=10 November 2014}}</ref> U mavsumni 24 ta o'yin o'tkazgan holda yakunladi. <ref name="2014–15 season" /> Lars Unnerstall o'ynagan Rot Vays Essenga qarshi kubokning birinchi raund o'yini bundan mustasno, Rensing 2015-16 yilgi mavsumda <ref name="2015–16 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=https://www.kicker.de/michael-rensing/spieler/2-bundesliga/2015-16/fortuna-duesseldorf|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref> birinchi tanlov darvozaboni bo'lib qoldi. <ref>{{Yangiliklar manbasi |date=9 August 2015 |title=Düsseldorf zieht in Essen im Elfmeterschießen weiter |publisher=Olympia Verlag |url=http://www.kicker.de/news/fussball/dfbpokal/spielrunde/dfb-pokal/2015-16/1/2841070/spielbericht_rot-weiss-essen-25_fortuna-duesseldorf-13.html |access-date=27 August 2015}}</ref> Rensing 2016-17 yilgi mavsumni 34 ta liga va ikki kubok uchrashuvi bilan yakunladi. <ref name="2016–17 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=https://www.kicker.de/michael-rensing/spieler/2-bundesliga/2016-17/fortuna-duesseldorf|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=1 February 2018|til=German}}</ref> Rensing 2017-18 yilgi mavsumni liganing dastlabki uchta o'yinini va Germaniya kubogining ochilish bosqichini boshlash bilan boshladi. <ref name="2017–18 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=https://www.kicker.de/michael-rensing/spieler/2-bundesliga/2017-18/fortuna-duesseldorf|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=1 February 2018|til=German}}</ref> Rensing 1ga qarshi jarohat oldi. Kayzerslautern. <ref>{{Yangiliklar manbasi |date=26 October 2017 |title=Rippen: Rensing bricht Training ab - und fällt länger aus |language=German |publisher=Olympia Verlag |url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/709363/artikel_rippen_rensing-bricht-training-ab---und-faellt-laenger-aus.html |access-date=1 February 2018}}</ref> == Xalqaro faoliyati == U-19 toifasida Germaniyaning birinchi raqamli darvozaboni bo'lgan Rensing 2004 yilda 21 yoshgacha bo'lgan futbolchilar o'rtasidagi Yevropa chempionati finalida mezbonlar safiga qo'shilgan, garchi zaxiradan tushmagan bo'lsa ham. Biroq, u o'shandan beri U-21da birinchi tanlov bo'lib, jamoasiga 2006 yilgi 21 yoshgacha bo'lganlar o'rtasidagi Evro chempionatiga chiqishga yordam berdi. U [[Germaniya milliy futbol terma jamoasi|Germaniya]] va Serbiya termalarida o'ynash huquqiga ega. == Faoliyatining statistikasi == {| class="wikitable" style="text-align: center" ! rowspan="2" |Club<ref name="Michael Rensing » Club matches">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing » Club matches|url=http://www.worldfootball.net/player_summary/michael-rensing/2/|nashriyot=World Football|kirish sanasi=27 August 2015}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.worldfootball.net/player_summary/michael-rensing/2/ "Michael Rensing » Club matches"]. </cite></ref> ! rowspan="2" |Season<ref name="Michael Rensing » Club matches" /> ! colspan="3" |League ! colspan="2" |Cup ! colspan="2" |League Cup ! colspan="2" |Continental ! colspan="2" |Total ! rowspan="2" |{{Tooltip|Ref.|Reference}} |- !League !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals |- | rowspan="8" |Bayern Munich II |2001–02 |Regionalliga Süd |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |2 |0 |<ref name="2001–02 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.fussballdaten.de/spieler/rensingmichael/2002/|nashriyot=Fussballdaten.de|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}<cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source" data-ve-ignore="true">[http://www.fussballdaten.de/spieler/rensingmichael/2002/ "Michael Rensing"] (in German). </cite></ref> |- |2002–03 |Regionalliga Süd |34 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |35 |0 |<ref name="Michael Rensing » Club matches" /> |- |2003–04 |Regionalliga Süd |15 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |15 |0 |<ref name="Michael Rensing » Club matches" /> |- |2004–05 |Regionalliga Süd |18 |0 |4 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |22 |0 |<ref name="2004–05 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2004-05/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}<cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source" data-ve-ignore="true">[http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2004-05/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html "Michael Rensing"]. ''kicker.de'' (in German). </cite></ref><ref name="Michael Rensing » Club matches" /> |- |2005–06 |Regionalliga Süd |22 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |22 |0 |<ref name="2005–06 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2005-06/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}<cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source" data-ve-ignore="true">[http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2005-06/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html "Michael Rensing"]. ''kicker.de'' (in German). </cite></ref> |- |2006–07 |Regionalliga Süd |20 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |20 |0 |<ref name="2006–07 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2006-07/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}<cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source" data-ve-ignore="true">[http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2006-07/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html "Michael Rensing"]. ''kicker.de'' (in German). </cite></ref> |- |2009–10 |3. Liga |3 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |3 |0 |<ref name="2009–10 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2009-10/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}<cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source" data-ve-ignore="true">[http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2009-10/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html "Michael Rensing"]. ''kicker.de'' (in German). </cite></ref> |- ! colspan="2" |Totals !114 !0 !5 !0 ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— !119 !0 !— |- | rowspan="8" |[[FC Bayern Munich|Bayern Munich]] |2003–04 |[[Bundesliga]] |2 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |2 |0 |<ref name="2003–04 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2003-04/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}<cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source" data-ve-ignore="true">[http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2003-04/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html "Michael Rensing"]. ''kicker.de'' (in German). </cite></ref> |- |2004–05 |Bundesliga |4 |0 |2 |0 |0 |0 |0 |0 |6 |0 |<ref name="Michael Rensing » Club matches" /><ref name="2004–05 season" /> |- |2005–06 |Bundesliga |6 |0 |0 |0 |1 |0 |1 |0 |8 |0 |<ref name="Michael Rensing » Club matches" /><ref name="2005–06 season" /> |- |2006–07 |Bundesliga |1 |0 |2 |0 |1 |0 |1 |0 |5 |0 |<ref name="Michael Rensing » Club matches" /><ref name="2006–07 season" /> |- |2007–08 |Bundesliga |10 |0 |1 |0 |1 |0 |6 |0 |18 |0 |<ref name="Michael Rensing » Club matches" /><ref name="2007–08 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2007-08/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}<cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source" data-ve-ignore="true">[http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2007-08/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html "Michael Rensing"]. ''kicker.de'' (in German). </cite></ref> |- |2008–09 |Bundesliga |26 |0 |4 |0 | colspan="2" |— |7 |0 |37 |0 |<ref name="2008–09 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2008-09/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}<cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source" data-ve-ignore="true">[http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2008-09/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html "Michael Rensing"]. ''kicker.de'' (in German). </cite></ref> |- |2009–10 |Bundesliga |4 |0 |3 |0 | colspan="2" |— |0 |0 |7 |0 |<ref name="2009–10 season" /> |- ! colspan="2" |Totals !53 !0 !12 !0 !3 !0 !15 !0 !83 !0 !— |- | rowspan="3" |1. FC Köln |2010–11 |Bundesliga |17 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |17 |0 |<ref name="2010–11 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2010-11/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}<cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source" data-ve-ignore="true">[http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2010-11/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html "Michael Rensing"]. ''kicker.de'' (in German). </cite></ref> |- |2011–12 |Bundesliga |32 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |33 |0 |<ref name="2011–12 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2011-12/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}<cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source" data-ve-ignore="true">[http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2011-12/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html "Michael Rensing"]. ''kicker.de'' (in German). </cite></ref> |- ! colspan="2" |Totals !49 !0 !1 !0 ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— !50 !0 !— |- |Bayer Leverkusen |2012–13 |Bundesliga |2 |0 |1 |0 | colspan="2" |— |1 |0 |4 |0 |<ref name="2012–13 season">{{Veb manbasi|url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/vereine/2012-13/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|sarlavha=Rensing, Michael|til=German|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=10 July 2014}}<cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source" data-ve-ignore="true">[http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/vereine/2012-13/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html "Rensing, Michael"] (in German). </cite></ref> |- |Bayer Leverkusen II |2012–13 |Regionalliga West |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |1 |0 |<ref name="2012–13 season" /> |- | rowspan="6" |Fortuna Düsseldorf |2013–14 |2. Bundesliga |5 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |5 |0 |<ref name="2013–14 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=https://www.kicker.de/michael-rensing/spieler/2-bundesliga/2013-14/fortuna-duesseldorf|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}<cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source" data-ve-ignore="true">[https://www.kicker.de/michael-rensing/spieler/2-bundesliga/2013-14/fortuna-duesseldorf "Michael Rensing"]. ''kicker.de'' (in German). </cite></ref> |- |2014–15 |2. Bundesliga |24 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |25 |0 |<ref name="2014–15 season">{{Veb manbasi|url=https://www.kicker.de/michael-rensing/spieler/2-bundesliga/2014-15/fortuna-duesseldorf|sarlavha=Michael Rensing|til=de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=10 November 2014}}<cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source" data-ve-ignore="true">[https://www.kicker.de/michael-rensing/spieler/2-bundesliga/2014-15/fortuna-duesseldorf "Michael Rensing"] (in German). </cite></ref> |- |2015–16 |2. Bundesliga |34 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |34 |0 |<ref name="2015–16 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=https://www.kicker.de/michael-rensing/spieler/2-bundesliga/2015-16/fortuna-duesseldorf|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}<cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source" data-ve-ignore="true">[https://www.kicker.de/michael-rensing/spieler/2-bundesliga/2015-16/fortuna-duesseldorf "Michael Rensing"]. ''kicker.de'' (in German). </cite></ref> |- |2016–17 |2. Bundesliga |34 |0 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |36 |0 |<ref name="2016–17 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=https://www.kicker.de/michael-rensing/spieler/2-bundesliga/2016-17/fortuna-duesseldorf|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=1 February 2018|til=German}}<cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source" data-ve-ignore="true">[https://www.kicker.de/michael-rensing/spieler/2-bundesliga/2016-17/fortuna-duesseldorf "Michael Rensing"]. ''kicker.de'' (in German). </cite></ref> |- |2017–18 |2. Bundesliga |3 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |4 |0 |<ref name="Michael Rensing » Club matches" /> |- ! colspan="2" |Totals !100 !0 !4 !0 ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— !104 !0 !— |- |Fortuna Düsseldorf II |2017–18 |Regionalliga West |4 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |4 |0 |<ref name="Michael Rensing » Club matches" /> |- ! colspan="3" |Career totals !323 !0 !23 !0 !3 !0 !16 !0 !365 !0 !— |} == Yutuqlari == ; Bayern Munich * Bundesliga: 2004–05, 2005–06, 2007–08, 2009–10 * DFB-Pokal: 2004–05, 2005–06, 2007–08, 2009–10 * DFB-Ligapokal: 2007-yil * [[UEFA Chempionlar Ligasi]] 2-o'rin: 2009–10<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Lyon |first=Sam |date=22 May 2010 |title=Bayern Munich 0–2 Inter Milan |work=BBC Sport |url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/europe/8697017.stm |access-date=31 May 2021}}</ref> == Manbalar == <references group="" responsive="0"></references> [[Turkum:Germaniya futbolchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1984-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:WikiFutbol]] [[Turkum:WikiSport]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] tde2ij2nkc0qnhq8c00dl3spduuo5s1 2816662 2816658 2022-08-29T05:01:10Z SanjarStamov 75319 /* 1. FC Köln */ wikitext text/x-wiki {{thr|[[Foydalanuvchi:SanjarStamov|SanjarStamov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:SanjarStamov|munozara]]) 04:56, 29-Avgust 2022 (UTC)}}{{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Michael Rensing|tasvir=Michael-Rensing-2015-07.jpg|izoh=|toʻliqism=|tavallud_sana={{birth date and age|1984|5|14|df=y}}|tavallud_joyi=[[Lingen]], Germaniya|boʻyi=1.90 m|pozitsiya=[[Darvozabon]]|joriyklub=|klubraqami=|yoshlikyillari1=1988–2000|yoshlikklublari1=TuS Lingen|yoshlikyillari2=2000–2002|yoshlikklublari2=[[Bayern Munich Junior Team|Bayern Munich]]|yillar1=2002–2010|klublar1=[[FC Bayern Munich II|Bayern Munich II]]|isht1=114|gollar1=0|yillar2=2003–2010|klublar2=[[FC Bayern Munich|Bayern Munich]]|isht2=53|gollar2=0|yillar3=2010–2012|klublar3=[[1. FC Köln]]<ref>{{cite web | url = http://www.fussballdaten.de/spieler/rensingmichael/ | title = Michael Rensing | language = de | website = fussballdaten.de | access-date = 1 December 2015}}</ref>|isht3=49|gollar3=0|yillar4=2012|klublar4=[[Bayer 04 Leverkusen II|Bayer Leverkusen II]]|isht4=1|gollar4=0|yillar5=2012–2013|klublar5=[[Bayer 04 Leverkusen|Bayer Leverkusen]]|isht5=2|gollar5=0|yillar6=2013–2020|klublar6=[[Fortuna Düsseldorf]]|isht6=132|gollar6=0<!-- LEAGUE APPS ONLY -->|yillar7=2017–2020|klublar7=Fortuna Düsseldorf II|isht7=4|gollar7=0|milliyyillar1=2004–2006|milliyjamoa1=[[Germaniya national under-21 football team|Germaniya U21]]|milliyisht1=18|milliygollar1=0|pcupdate=27 June 2020|ntupdate=}} '''Michael Rensing''' (1984-yil 14-mayda tugʻilgan) — nemis [[Futbol|futbolchisi]], [[Darvozabon (futbol)|darvozabon]] sifatida oʻynaydi. U [[FC Bayern Munich|Bayern Munich]], 1.FC Kyoln, Bayer Leverkuzen va Fortuna Düsseldorf kabi jamoalarda o`ynagan. == Klublardagi faoliyati == === Yoshlikdagi faoliyati === Otasi germaniyalik va onasi serbiyalik boʻlib tugʻilgan <ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Bayern in Belgrade|kirish sanasi=26 October 2007|sana=24 October 2007|nashriyot=fc-redstar.net|url=http://www.fc-redstar.net/newscontent.aspx?cultureID=1&ID=1371&News=1371|arxivurl=https://web.archive.org/web/20071026084645/http://www.fc-redstar.net/newscontent.aspx?cultureID=1&ID=1371&News=1371|arxivsana=26 October 2007}}</ref> Rensing 2000 yilda TuS Lingendan “Bavariya”ga kelib qoʻshilgan <ref name="2004–05 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2004-05/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref> va oʻz iqtidorini klubning yoshlar jamoasida rivojlantirishni davom ettirgan. U 2001-02 yilgi mavsumda zaxirada ikkita o'yinda maydonga tushdi <ref name="2001–02 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.fussballdaten.de/spieler/rensingmichael/2002/|nashriyot=Fussballdaten.de|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref> va 2002-03 mavsumni Regionalliga Südda o'tkazdi, 34 liga va kubok o'yinida maydonga tushdi <ref name="Michael Rensing » Club matches">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing » Club matches|url=http://www.worldfootball.net/player_summary/michael-rensing/2/|nashriyot=World Football|kirish sanasi=27 August 2015}}</ref> va UEFA Chempionlar Ligasi yo'llanmasini qo'lga kiritdi. Oliver Kanning o'rinbosari bo'lish uchun "Bavariya"dan yuqoriga ko'tarilib, keyingi kampaniyaning boshida jamoa. === Bayern Munich === [[Fayl:Persepolis_VS_Bayern_Munich_in_13_January_2006.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Persepolis_VS_Bayern_Munich_in_13_January_2006.jpg/220px-Persepolis_VS_Bayern_Munich_in_13_January_2006.jpg|left|thumb| Rensing (o'ngda) va Oliver Kan 2006 yilda]] Rensing Bundesligadagi debyutini 2004-yil 21-fevralda o'tkazdi va " Gamburger SV "ga qarshi o'yinda 1:0 hisobidagi g'alabaning butun 90 daqiqasini o'tkazdi. <ref>{{Yangiliklar manbasi |date=19 February 2004 |title=Mit Real im Kopf zum glücklichen Sieg |language=German |publisher=Olympia Verlag |url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/spieltag/1-bundesliga/2003-04/21/635249/spielanalyse_bayern-muenchen-14_hamburger-sv-12.html |access-date=27 August 2015}}</ref> U [[Schalke 04|"Shalke 04"]] ga qarshi o'yinda ham maydonga tushdi. <ref name="2003–04 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2003-04/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref> Rensing 2004-05 mavsumida Bundesliganing to'rtta o'yinida va ikkita kubok o'yinida <ref name="2004–05 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2004-05/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}<cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source" data-ve-ignore="true">[http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2004-05/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html "Michael Rensing"]. ''kicker.de'' (in German). </cite></ref> va 2005-06 mavsumida Bundesliganing oltita o'yinida harakat qildi <ref name="2005–06 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2005-06/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref> va 21 fevral kuni " [[A.C. Milan|Milan"]] ga qarshi o'yinda jarohat olgan Oliver Kan uchun [[UEFA Chempionlar Ligasi|Chempionlar Ligasidagi]] birinchi bosh imosini ko'rdi. 2006 yil (“Milan” posboni Dida o‘yin vaqtida jarohat oldi, shuning uchun har ikki tomon ham zaxira darvozabonlari bilan yakunlandi), 1:1 hisobidagi durang bilan yakunlandi. <ref>{{Yangiliklar manbasi |date=17 February 2006 |title=Shevchenko egalisiert Ballacks herrliches Führungstor |language=German |publisher=Olympia Verlag |url=http://www.kicker.de/news/fussball/chleague/spielrunde/champions-league/2005-06/7/748642/spielanalyse_bayern-muenchen-14_ac-mailand.html |access-date=27 August 2015}}</ref> 2006 yil 15 aprelda Rensing Arminia Bielefeldga qarshi o'yin oldidan g'alati hodisaga duch keldi. U isinish uchun zarba berdi, natijada darvozabon Oliver Kanning ko'zini qorayib, uni o'yindan tashqarida o'tirishga majbur qildi. Kan o'rnida Rensing o'ynadi va "Bavariya" 2:0 hisobida g'alaba qozondi. <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.theguardian.com/football/match/3030735|sarlavha=Bayern Munich vs Arminia Bielefeld|sana=15 April 2006|kirish sanasi=28 August 2010|nashriyot=guardian.co.uk|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100323103521/http://www.guardian.co.uk/football/match/3030735|arxivsana=23 March 2010}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.sportinglife.com/football/overseas/germany/news/story_get.cgi?STORY_NAME=international_feed/06/04/15/SOCCER_Ger-Bayern_Nightlead.html|sarlavha=Bayern Stay Four Clear|kirish sanasi=28 August 2010|nashriyot=sportinglife.com|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110605030444/http://www.sportinglife.com/football/overseas/germany/news/story_get.cgi?STORY_NAME=international_feed%2F06%2F04%2F15%2FSOCCER_Ger-Bayern_Nightlead.html|arxivsana=5 June 2011}}</ref> 2006-07 yilgi mavsumda u Myonxengladbaxning "Borussiya"siga qarshi Bundesligada, <ref name="2006–07 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2006-07/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref> ikki marta kubokda, <ref name="2006–07 season" /> liga kubogida <ref name="Michael Rensing » Club matches">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing » Club matches|url=http://www.worldfootball.net/player_summary/michael-rensing/2/|nashriyot=World Football|kirish sanasi=27 August 2015}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.worldfootball.net/player_summary/michael-rensing/2/ "Michael Rensing » Club matches"]. </cite></ref> "Shalke 04"ga, <ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing » League Cup 2006|url=http://www.worldfootball.net/player_summary/michael-rensing/ligapokal-2006/bayern-muenchen/3/|nashriyot=World Football|kirish sanasi=27 August 2015}}</ref> Chempionlar ligasida "Milan"ga qarshi o'yinda maydonga tushdi. <ref name="2006–07 season" /> Kan faoliyatining oxiriga yaqinlashar ekan, Rensing asta-sekin ko'proq o'yin vaqtini oldi va 2007-08 yilgi so'nggi mavsumida Bundesligada 10 marta, <ref name="2007–08 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2007-08/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref> kubokda <ref name="2007–08 season" /> bir marta liga kubogida o'ynadi., <ref name="Michael Rensing » Club matches">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing » Club matches|url=http://www.worldfootball.net/player_summary/michael-rensing/2/|nashriyot=World Football|kirish sanasi=27 August 2015}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.worldfootball.net/player_summary/michael-rensing/2/ "Michael Rensing » Club matches"]. </cite></ref> va [[UEFA Yevropa Ligasi|UEFA kubogida]] oltita. <ref name="2007–08 season" /> 2008 yilda Kan nafaqaga chiqqanidan so'ng, Rensingga "Bavariya"ning asosiy darvozaboni bo'lish imkoniyati berildi, ammo o'z o'rnini mustahkamlay olmadi. U Bundesligada 26 ta o'yinda, 4 ta kubokda, 7 ta Chempionlar ligasida va 3 ta o'rinbosar o'yinida maydonga tushgan. <ref name="2008–09 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2008-09/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref> 2009-10 yilgi mavsumni yomon boshlaganidan so'ng, uning tajribali jamoadoshi Xans-Yorg Butt uning o'rniga Bavariya klubining asosiy darvozaboni bo'ldi. Rensing birinchi, ikkinchi va uchinchi o'yin kunlarida o'ynadi. <ref name="2009–10 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2009-10/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref> Garchi Rensing 2010-yil 23-yanvarda “ Verder ”da 3:2 hisobida g‘alaba qozongan Buttning o‘rniga yarimta o‘yinda maydonga tushgan bo‘lsa-da <ref>{{Yangiliklar manbasi |date=23 January 2010 |title=Dramatik, Klasse und Traumtore krönen den Klassiker |language=German |publisher=Olympia Verlag |url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/spieltag/1-bundesliga/2009-10/19/938192/spielanalyse_werder-bremen-4_bayern-muenchen-14.html |access-date=27 August 2015}}</ref> va DFB-Pokalda uchta, <ref name="2009–10 season" /> va o‘rinbosarlar jamoasida uchta o‘yinda maydonga tushgan. <ref name="2009–10 season" /> "Bavariya" mavsum oxirida shartnomani uzaytirmaslikni ma'qul ko'rdi. 2010-yil noyabr oyida Rensing “ [[Leicester City F.C.|Lester Siti]] ”ga sinov tariqasida qo‘shildi <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.skysports.com/story/0,19528,11688_6480874,00.html|sarlavha=Foxes look at Rensing|nashriyot=Sky Sports|sana=1 November 2010|kirish sanasi=4 November 2010}}</ref>, ammo keyingi shartnoma taklifini rad etdi. <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.focus.de/sport/fussball/bundesliga1/bundesliga-arbeitsloser-rensing-sagt-leicester-city-ab_aid_570196.html|sarlavha=Arbeitsloser Rensing sagt Leicester City ab|nashriyot=Focus|sana=9 November 2010|kirish sanasi=10 November 2010|til=German}}</ref> === 1. FC Köln === 2010-yil 21-dekabrda Rensing 1-ga o'tdi. "Kyoln " bilan olti oylik shartnoma imzolandi. <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.fc-koeln.de/index.php?id=3103&tx_ttnews%5Btt_news%5D=6170&tx_ttnews%5BbackPid%5D=2327|sarlavha=FC verpflichtet Michael Rensing|ish=[[1. FC Köln]]|kirish sanasi=21 December 2010|sana=21 December 2010|til=German|arxivurl=https://web.archive.org/web/20101129024619/http://www.fc-koeln.de/index.php?id=3103|arxivsana=29 November 2010}}</ref> U 2010-11 yilgi mavsumda 17 ta o'yinda maydonga tushdi. <ref name="2010–11 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2010-11/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref> Uning yarim mavsumidan keyin 1 da. FC Kyoln, Rensing Germaniyada kicker sport jurnali tomonidan 3-raqamli darvozabon deb topildi. <ref>{{Veb manbasi|url=http://soccernet.espn.go.com/columns/story/_/id/926413/schalke-profit-from-bayern%27s-desire?cc=5901|sarlavha=Schalke profit from Bayern's desire|nashriyot=ESPN Soccernet|sana=7 June 2011|kirish sanasi=27 April 2013|ism=Uli|muallif=Hesse}}</ref> Uning kuchli ishlashi tufayli Rensing 1 bilan shartnoma tuzdi. FC Kyoln 2 yil 2013 yilgacha uzaytirildi. U 2011-12 yilgi mavsumda chempionatda 32 o'yin o'tkazdi va Kubokda maydonga tushdi. <ref name="2011–12 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2011-12/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref> Biroq 2012-yilda klub quyi ligaga tushib ketganidan so‘ng “Kyoln” uni qo‘yib yubordi. U Kyolndagi faoliyatini 49 liga o'yinlari bilan yakunlagan. <ref name="2011–12 season" /> === Bayer Leverkusen === Rensing 2012 yilning avgustida Bernd Lenoga zaxira sifatida xizmat qilish uchun Leverkuzenning Bayer 04 jamoasi bilan shartnoma imzolagan. Klubdagi yagona mavsumida u ikkita liga o'yinida va asosiy jamoa uchun kubok o'yinida va o'rinbosarlar jamoasi uchun liga o'yinida o'ynadi. <ref name="2012–13 season">{{Veb manbasi|url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/vereine/2012-13/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|sarlavha=Rensing, Michael|til=German|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=10 July 2014}}</ref> === Fortuna Düsseldorf === [[Fayl:Michael_Rensing_in_action.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/Michael_Rensing_in_action.jpg/220px-Michael_Rensing_in_action.jpg|thumb| Rensing 2018-yil]] 2013-yilning 1-iyulidan buyon Rensing Dyusseldorfning Fortuna jamoasida o‘ynamoqda. Mavsumning birinchi o'yini oldidan Rensing mashg'ulotni tark etdi va shu tariqa o'sha o'yin uchun jamoadan chetlatildi. Bahs Fabian Giferning o'zidan ustun qo'riqchi sifatida tanlangani bilan bog'liq edi. Shu bois, voqeaga "bolalarcha munosabat" bildirgani uchun uni liga o'yinlariga tanlamasliklari aytilgandi. U 2013-14 yilgi mavsumda beshta o'yinda ishtirok etdi. <ref name="2013–14 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=https://www.kicker.de/michael-rensing/spieler/2-bundesliga/2013-14/fortuna-duesseldorf|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref> 2014-15 yilgi mavsumda Rensing mavsumning dastlabki 13 ta o'yinining 2 tasida 12 tasida o'ynagan. Bundesliga, shuningdek, bitta DFB-Pokal o'yinida o'ynagan. <ref name="2014–15 season">{{Veb manbasi|url=https://www.kicker.de/michael-rensing/spieler/2-bundesliga/2014-15/fortuna-duesseldorf|sarlavha=Michael Rensing|til=de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=10 November 2014}}</ref> U mavsumni 24 ta o'yin o'tkazgan holda yakunladi. <ref name="2014–15 season" /> Lars Unnerstall o'ynagan Rot Vays Essenga qarshi kubokning birinchi raund o'yini bundan mustasno, Rensing 2015-16 yilgi mavsumda <ref name="2015–16 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=https://www.kicker.de/michael-rensing/spieler/2-bundesliga/2015-16/fortuna-duesseldorf|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref> birinchi tanlov darvozaboni bo'lib qoldi. <ref>{{Yangiliklar manbasi |date=9 August 2015 |title=Düsseldorf zieht in Essen im Elfmeterschießen weiter |publisher=Olympia Verlag |url=http://www.kicker.de/news/fussball/dfbpokal/spielrunde/dfb-pokal/2015-16/1/2841070/spielbericht_rot-weiss-essen-25_fortuna-duesseldorf-13.html |access-date=27 August 2015}}</ref> Rensing 2016-17 yilgi mavsumni 34 ta liga va ikki kubok uchrashuvi bilan yakunladi. <ref name="2016–17 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=https://www.kicker.de/michael-rensing/spieler/2-bundesliga/2016-17/fortuna-duesseldorf|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=1 February 2018|til=German}}</ref> Rensing 2017-18 yilgi mavsumni liganing dastlabki uchta o'yinini va Germaniya kubogining ochilish bosqichini boshlash bilan boshladi. <ref name="2017–18 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=https://www.kicker.de/michael-rensing/spieler/2-bundesliga/2017-18/fortuna-duesseldorf|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=1 February 2018|til=German}}</ref> Rensing 1ga qarshi jarohat oldi. Kayzerslautern. <ref>{{Yangiliklar manbasi |date=26 October 2017 |title=Rippen: Rensing bricht Training ab - und fällt länger aus |language=German |publisher=Olympia Verlag |url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/709363/artikel_rippen_rensing-bricht-training-ab---und-faellt-laenger-aus.html |access-date=1 February 2018}}</ref> == Xalqaro faoliyati == U-19 toifasida Germaniyaning birinchi raqamli darvozaboni bo'lgan Rensing 2004 yilda 21 yoshgacha bo'lgan futbolchilar o'rtasidagi Yevropa chempionati finalida mezbonlar safiga qo'shilgan, garchi zaxiradan tushmagan bo'lsa ham. Biroq, u o'shandan beri U-21da birinchi tanlov bo'lib, jamoasiga 2006 yilgi 21 yoshgacha bo'lganlar o'rtasidagi Evro chempionatiga chiqishga yordam berdi. U [[Germaniya milliy futbol terma jamoasi|Germaniya]] va Serbiya termalarida o'ynash huquqiga ega. == Faoliyatining statistikasi == {| class="wikitable" style="text-align: center" ! rowspan="2" |Club ! rowspan="2" |Season ! colspan="3" |League ! colspan="2" |Cup ! colspan="2" |League Cup ! colspan="2" |Continental ! colspan="2" |Total |- !League !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals |- | rowspan="8" |Bayern Munich II |2001–02 |Regionalliga Süd |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |2 |0 |- |2002–03 |Regionalliga Süd |34 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |35 |0 |- |2003–04 |Regionalliga Süd |15 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |15 |0 |- |2004–05 |Regionalliga Süd |18 |0 |4 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |22 |0 |- |2005–06 |Regionalliga Süd |22 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |22 |0 |- |2006–07 |Regionalliga Süd |20 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |20 |0 |- |2009–10 |3. Liga |3 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |3 |0 |- ! colspan="2" |Totals !114 !0 !5 !0 ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— !119 !0 |- | rowspan="8" |[[FC Bayern Munich|Bayern Munich]] |2003–04 |[[Bundesliga]] |2 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |2 |0 |- |2004–05 |Bundesliga |4 |0 |2 |0 |0 |0 |0 |0 |6 |0 |- |2005–06 |Bundesliga |6 |0 |0 |0 |1 |0 |1 |0 |8 |0 |- |2006–07 |Bundesliga |1 |0 |2 |0 |1 |0 |1 |0 |5 |0 |- |2007–08 |Bundesliga |10 |0 |1 |0 |1 |0 |6 |0 |18 |0 |- |2008–09 |Bundesliga |26 |0 |4 |0 | colspan="2" |— |7 |0 |37 |0 |- |2009–10 |Bundesliga |4 |0 |3 |0 | colspan="2" |— |0 |0 |7 |0 |- ! colspan="2" |Totals !53 !0 !12 !0 !3 !0 !15 !0 !83 !0 |- | rowspan="3" |1. FC Köln |2010–11 |Bundesliga |17 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |17 |0 |- |2011–12 |Bundesliga |32 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |33 |0 |- ! colspan="2" |Totals !49 !0 !1 !0 ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— !50 !0 |- |Bayer Leverkusen |2012–13 |Bundesliga |2 |0 |1 |0 | colspan="2" |— |1 |0 |4 |0 |- |Bayer Leverkusen II |2012–13 |Regionalliga West |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |1 |0 |- | rowspan="6" |Fortuna Düsseldorf |2013–14 |2. Bundesliga |5 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |5 |0 |- |2014–15 |2. Bundesliga |24 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |25 |0 |- |2015–16 |2. Bundesliga |34 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |34 |0 |- |2016–17 |2. Bundesliga |34 |0 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |36 |0 |- |2017–18 |2. Bundesliga |3 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |4 |0 |- ! colspan="2" |Totals !100 !0 !4 !0 ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— !104 !0 |- |Fortuna Düsseldorf II |2017–18 |Regionalliga West |4 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |4 |0 |- ! colspan="3" |Career totals !323 !0 !23 !0 !3 !0 !16 !0 !365 !0 |} == Yutuqlari == ; Bayern Munich * Bundesliga: 2004–05, 2005–06, 2007–08, 2009–10 * DFB-Pokal: 2004–05, 2005–06, 2007–08, 2009–10 * DFB-Ligapokal: 2007-yil * [[UEFA Chempionlar Ligasi]] 2-o'rin: 2009–10<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Lyon |first=Sam |date=22 May 2010 |title=Bayern Munich 0–2 Inter Milan |work=BBC Sport |url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/europe/8697017.stm |access-date=31 May 2021}}</ref> == Manbalar == <references group="" responsive="0"></references> [[Turkum:Germaniya futbolchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1984-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:WikiFutbol]] [[Turkum:WikiSport]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] amt6rinagvzepvl0y4j54e0vqlc26ri 2816719 2816662 2022-08-29T05:37:11Z SanjarStamov 75319 /* Klublardagi faoliyati */ wikitext text/x-wiki {{thr|[[Foydalanuvchi:SanjarStamov|SanjarStamov]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:SanjarStamov|munozara]]) 04:56, 29-Avgust 2022 (UTC)}}{{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Michael Rensing|tasvir=Michael-Rensing-2015-07.jpg|izoh=|toʻliqism=|tavallud_sana={{birth date and age|1984|5|14|df=y}}|tavallud_joyi=[[Lingen]], Germaniya|boʻyi=1.90 m|pozitsiya=[[Darvozabon]]|joriyklub=|klubraqami=|yoshlikyillari1=1988–2000|yoshlikklublari1=TuS Lingen|yoshlikyillari2=2000–2002|yoshlikklublari2=[[Bayern Munich Junior Team|Bayern Munich]]|yillar1=2002–2010|klublar1=[[FC Bayern Munich II|Bayern Munich II]]|isht1=114|gollar1=0|yillar2=2003–2010|klublar2=[[FC Bayern Munich|Bayern Munich]]|isht2=53|gollar2=0|yillar3=2010–2012|klublar3=[[1. FC Köln]]<ref>{{cite web | url = http://www.fussballdaten.de/spieler/rensingmichael/ | title = Michael Rensing | language = de | website = fussballdaten.de | access-date = 1 December 2015}}</ref>|isht3=49|gollar3=0|yillar4=2012|klublar4=[[Bayer 04 Leverkusen II|Bayer Leverkusen II]]|isht4=1|gollar4=0|yillar5=2012–2013|klublar5=[[Bayer 04 Leverkusen|Bayer Leverkusen]]|isht5=2|gollar5=0|yillar6=2013–2020|klublar6=[[Fortuna Düsseldorf]]|isht6=132|gollar6=0<!-- LEAGUE APPS ONLY -->|yillar7=2017–2020|klublar7=Fortuna Düsseldorf II|isht7=4|gollar7=0|milliyyillar1=2004–2006|milliyjamoa1=[[Germaniya national under-21 football team|Germaniya U21]]|milliyisht1=18|milliygollar1=0|pcupdate=27 June 2020|ntupdate=}} '''Michael Rensing''' (1984-yil 14-mayda tugʻilgan) — nemis [[Futbol|futbolchisi]], [[Darvozabon (futbol)|darvozabon]] sifatida oʻynaydi. U [[FC Bayern Munich|Bayern Munich]], 1.FC Kyoln, Bayer Leverkuzen va Fortuna Düsseldorf kabi jamoalarda o`ynagan. == Klublardagi faoliyati == === Yoshlikdagi faoliyati === Otasi germaniyalik va onasi esa serbiyalik boʻlgan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Bayern in Belgrade|kirish sanasi=26 October 2007|sana=24 October 2007|nashriyot=fc-redstar.net|url=http://www.fc-redstar.net/newscontent.aspx?cultureID=1&ID=1371&News=1371|arxivurl=https://web.archive.org/web/20071026084645/http://www.fc-redstar.net/newscontent.aspx?cultureID=1&ID=1371&News=1371|arxivsana=26 October 2007}}</ref> Rensing 2000-yilda TuS Lingendan Bayern Munichga kelib qoʻshilgan<ref name="2004–05 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2004-05/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref> va oʻz faoliyatini klubning yoshlar jamoasida davom ettirgan. U 2001-2002-yilgi mavsumda zaxiradan ikkita o'yinda maydonga tushdi<ref name="2001–02 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.fussballdaten.de/spieler/rensingmichael/2002/|nashriyot=Fussballdaten.de|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref>. 2002-2003 mavsumni esa Regionalliga Südda o'tkazdi va jami 34 ta liga va kubok o'yinida maydonga tushdi<ref name="Michael Rensing » Club matches">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing » Club matches|url=http://www.worldfootball.net/player_summary/michael-rensing/2/|nashriyot=World Football|kirish sanasi=27 August 2015}}</ref>. === Bayern Munich === [[Fayl:Persepolis_VS_Bayern_Munich_in_13_January_2006.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Persepolis_VS_Bayern_Munich_in_13_January_2006.jpg/220px-Persepolis_VS_Bayern_Munich_in_13_January_2006.jpg|left|thumb| Rensing (o'ngda) va Oliver Kan 2006-yilda]] Rensing Bundesligadagi debyutini 2004-yil 21-fevralda o'tkazdi va " Gamburger SV "ga qarshi o'yinda 1:0 hisobidagi g'alabaning butun 90 daqiqasini o'tkazdi. <ref>{{Yangiliklar manbasi |date=19 February 2004 |title=Mit Real im Kopf zum glücklichen Sieg |language=German |publisher=Olympia Verlag |url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/spieltag/1-bundesliga/2003-04/21/635249/spielanalyse_bayern-muenchen-14_hamburger-sv-12.html |access-date=27 August 2015}}</ref> U [[Schalke 04|"Shalke 04"]] ga qarshi o'yinda ham maydonga tushdi. <ref name="2003–04 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2003-04/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref> Rensing 2004-05 mavsumida Bundesliganing to'rtta o'yinida va ikkita kubok o'yinida <ref name="2004–05 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2004-05/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}<cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source" data-ve-ignore="true">[http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2004-05/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html "Michael Rensing"]. ''kicker.de'' (in German). </cite></ref> va 2005-06 mavsumida Bundesliganing oltita o'yinida harakat qildi <ref name="2005–06 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2005-06/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref> va 21 fevral kuni " [[A.C. Milan|Milan"]] ga qarshi o'yinda jarohat olgan Oliver Kan uchun [[UEFA Chempionlar Ligasi|Chempionlar Ligasidagi]] birinchi bosh imosini ko'rdi. 2006 yil (“Milan” posboni Dida o‘yin vaqtida jarohat oldi, shuning uchun har ikki tomon ham zaxira darvozabonlari bilan yakunlandi), 1:1 hisobidagi durang bilan yakunlandi. <ref>{{Yangiliklar manbasi |date=17 February 2006 |title=Shevchenko egalisiert Ballacks herrliches Führungstor |language=German |publisher=Olympia Verlag |url=http://www.kicker.de/news/fussball/chleague/spielrunde/champions-league/2005-06/7/748642/spielanalyse_bayern-muenchen-14_ac-mailand.html |access-date=27 August 2015}}</ref> 2006 yil 15 aprelda Rensing Arminia Bielefeldga qarshi o'yin oldidan g'alati hodisaga duch keldi. U isinish uchun zarba berdi, natijada darvozabon Oliver Kanning ko'zini qorayib, uni o'yindan tashqarida o'tirishga majbur qildi. Kan o'rnida Rensing o'ynadi va "Bavariya" 2:0 hisobida g'alaba qozondi. <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.theguardian.com/football/match/3030735|sarlavha=Bayern Munich vs Arminia Bielefeld|sana=15 April 2006|kirish sanasi=28 August 2010|nashriyot=guardian.co.uk|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100323103521/http://www.guardian.co.uk/football/match/3030735|arxivsana=23 March 2010}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.sportinglife.com/football/overseas/germany/news/story_get.cgi?STORY_NAME=international_feed/06/04/15/SOCCER_Ger-Bayern_Nightlead.html|sarlavha=Bayern Stay Four Clear|kirish sanasi=28 August 2010|nashriyot=sportinglife.com|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110605030444/http://www.sportinglife.com/football/overseas/germany/news/story_get.cgi?STORY_NAME=international_feed%2F06%2F04%2F15%2FSOCCER_Ger-Bayern_Nightlead.html|arxivsana=5 June 2011}}</ref> 2006-07 yilgi mavsumda u Myonxengladbaxning "Borussiya"siga qarshi Bundesligada, <ref name="2006–07 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2006-07/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref> ikki marta kubokda, <ref name="2006–07 season" /> liga kubogida <ref name="Michael Rensing » Club matches">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing » Club matches|url=http://www.worldfootball.net/player_summary/michael-rensing/2/|nashriyot=World Football|kirish sanasi=27 August 2015}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.worldfootball.net/player_summary/michael-rensing/2/ "Michael Rensing » Club matches"]. </cite></ref> "Shalke 04"ga, <ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing » League Cup 2006|url=http://www.worldfootball.net/player_summary/michael-rensing/ligapokal-2006/bayern-muenchen/3/|nashriyot=World Football|kirish sanasi=27 August 2015}}</ref> Chempionlar ligasida "Milan"ga qarshi o'yinda maydonga tushdi. <ref name="2006–07 season" /> Kan faoliyatining oxiriga yaqinlashar ekan, Rensing asta-sekin ko'proq o'yin vaqtini oldi va 2007-08 yilgi so'nggi mavsumida Bundesligada 10 marta, <ref name="2007–08 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2007-08/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref> kubokda <ref name="2007–08 season" /> bir marta liga kubogida o'ynadi., <ref name="Michael Rensing » Club matches">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing » Club matches|url=http://www.worldfootball.net/player_summary/michael-rensing/2/|nashriyot=World Football|kirish sanasi=27 August 2015}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.worldfootball.net/player_summary/michael-rensing/2/ "Michael Rensing » Club matches"]. </cite></ref> va [[UEFA Yevropa Ligasi|UEFA kubogida]] oltita. <ref name="2007–08 season" /> 2008 yilda Kan nafaqaga chiqqanidan so'ng, Rensingga "Bavariya"ning asosiy darvozaboni bo'lish imkoniyati berildi, ammo o'z o'rnini mustahkamlay olmadi. U Bundesligada 26 ta o'yinda, 4 ta kubokda, 7 ta Chempionlar ligasida va 3 ta o'rinbosar o'yinida maydonga tushgan. <ref name="2008–09 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2008-09/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref> 2009-10 yilgi mavsumni yomon boshlaganidan so'ng, uning tajribali jamoadoshi Xans-Yorg Butt uning o'rniga Bavariya klubining asosiy darvozaboni bo'ldi. Rensing birinchi, ikkinchi va uchinchi o'yin kunlarida o'ynadi. <ref name="2009–10 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2009-10/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref> Garchi Rensing 2010-yil 23-yanvarda “ Verder ”da 3:2 hisobida g‘alaba qozongan Buttning o‘rniga yarimta o‘yinda maydonga tushgan bo‘lsa-da <ref>{{Yangiliklar manbasi |date=23 January 2010 |title=Dramatik, Klasse und Traumtore krönen den Klassiker |language=German |publisher=Olympia Verlag |url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/spieltag/1-bundesliga/2009-10/19/938192/spielanalyse_werder-bremen-4_bayern-muenchen-14.html |access-date=27 August 2015}}</ref> va DFB-Pokalda uchta, <ref name="2009–10 season" /> va o‘rinbosarlar jamoasida uchta o‘yinda maydonga tushgan. <ref name="2009–10 season" /> "Bavariya" mavsum oxirida shartnomani uzaytirmaslikni ma'qul ko'rdi. 2010-yil noyabr oyida Rensing “ [[Leicester City F.C.|Lester Siti]] ”ga sinov tariqasida qo‘shildi <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.skysports.com/story/0,19528,11688_6480874,00.html|sarlavha=Foxes look at Rensing|nashriyot=Sky Sports|sana=1 November 2010|kirish sanasi=4 November 2010}}</ref>, ammo keyingi shartnoma taklifini rad etdi. <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.focus.de/sport/fussball/bundesliga1/bundesliga-arbeitsloser-rensing-sagt-leicester-city-ab_aid_570196.html|sarlavha=Arbeitsloser Rensing sagt Leicester City ab|nashriyot=Focus|sana=9 November 2010|kirish sanasi=10 November 2010|til=German}}</ref> === 1. FC Köln === 2010-yil 21-dekabrda Rensing FC Köln bilan olti oylik shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.fc-koeln.de/index.php?id=3103&tx_ttnews%5Btt_news%5D=6170&tx_ttnews%5BbackPid%5D=2327|sarlavha=FC verpflichtet Michael Rensing|ish=[[1. FC Köln]]|kirish sanasi=21 December 2010|sana=21 December 2010|til=German|arxivurl=https://web.archive.org/web/20101129024619/http://www.fc-koeln.de/index.php?id=3103|arxivsana=29 November 2010}}</ref>. U 2010-2011-ilgi mavsumda 17 ta o'yinda maydonga tushdi<ref name="2010–11 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2010-11/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref> va jamoa bilan shartnomasini yana 2yilga ya`ni 2013-yilgacha uzaytirdi. U 2011-12 yilgi mavsumda chempionatda 32 o'yin o'tkazdi va Kubok o`yinlaridada maydonga tushdi<ref name="2011–12 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2011-12/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref>. Biroq 2012-yilda klub quyi ligaga tushib ketganidan so‘ng Köln u bilan shartnomani muddatidan oldin to`xtatdi. U Kölndagi faoliyatini 49 liga o'yinlari bilan yakunlagan<ref name="2011–12 season" />. === Bayer Leverkusen === Rensing 2012-yilning avgustida Bernd Lenodan keyingi o`rindagi darvozabon sifatida xizmat qilish uchun Leverkusenning Bayer 04 jamoasi bilan shartnoma imzoladi. Klubdagi yagona mavsumida u ikkita liga o'yinida va 1 ta kubok o'yinida maydonga tushirildi<ref name="2012–13 season">{{Veb manbasi|url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/vereine/2012-13/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|sarlavha=Rensing, Michael|til=German|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=10 July 2014}}</ref>. === Fortuna Düsseldorf === [[Fayl:Michael_Rensing_in_action.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/Michael_Rensing_in_action.jpg/220px-Michael_Rensing_in_action.jpg|thumb| Rensing 2018-yil]] 2013-yilning 1-iyulidan buyon Rensing Fortuna Düsseldorf jamoasida o‘ynamoqda. Mavsumning birinchi o'yini oldidan Rensing mashg'ulotni tark etdi va shu tariqa o'sha o'yin uchun jamoadan chetlatildi. Bahs Fabian Giferning o'zidan ustun qo'riqchi sifatida tanlangani bilan bog'liq edi. Shu bois, voqeaga "bolalarcha munosabat" bildirgani uchun uni liga o'yinlariga tanlamasliklari aytilgandi. U 2013-14 yilgi mavsumda beshta o'yinda ishtirok etdi. <ref name="2013–14 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=https://www.kicker.de/michael-rensing/spieler/2-bundesliga/2013-14/fortuna-duesseldorf|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref> 2014-15 yilgi mavsumda Rensing mavsumning dastlabki 13 ta o'yinining 2 tasida 12 tasida o'ynagan. Bundesliga, shuningdek, bitta DFB-Pokal o'yinida o'ynagan. <ref name="2014–15 season">{{Veb manbasi|url=https://www.kicker.de/michael-rensing/spieler/2-bundesliga/2014-15/fortuna-duesseldorf|sarlavha=Michael Rensing|til=de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=10 November 2014}}</ref> U mavsumni 24 ta o'yin o'tkazgan holda yakunladi. <ref name="2014–15 season" /> Lars Unnerstall o'ynagan Rot Vays Essenga qarshi kubokning birinchi raund o'yini bundan mustasno, Rensing 2015-16 yilgi mavsumda <ref name="2015–16 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=https://www.kicker.de/michael-rensing/spieler/2-bundesliga/2015-16/fortuna-duesseldorf|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref> birinchi tanlov darvozaboni bo'lib qoldi. <ref>{{Yangiliklar manbasi |date=9 August 2015 |title=Düsseldorf zieht in Essen im Elfmeterschießen weiter |publisher=Olympia Verlag |url=http://www.kicker.de/news/fussball/dfbpokal/spielrunde/dfb-pokal/2015-16/1/2841070/spielbericht_rot-weiss-essen-25_fortuna-duesseldorf-13.html |access-date=27 August 2015}}</ref> Rensing 2016-17 yilgi mavsumni 34 ta liga va ikki kubok uchrashuvi bilan yakunladi. <ref name="2016–17 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=https://www.kicker.de/michael-rensing/spieler/2-bundesliga/2016-17/fortuna-duesseldorf|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=1 February 2018|til=German}}</ref> Rensing 2017-18 yilgi mavsumni liganing dastlabki uchta o'yinini va Germaniya kubogining ochilish bosqichini boshlash bilan boshladi. <ref name="2017–18 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=https://www.kicker.de/michael-rensing/spieler/2-bundesliga/2017-18/fortuna-duesseldorf|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=1 February 2018|til=German}}</ref> Rensing 1ga qarshi jarohat oldi. Kayzerslautern. <ref>{{Yangiliklar manbasi |date=26 October 2017 |title=Rippen: Rensing bricht Training ab - und fällt länger aus |language=German |publisher=Olympia Verlag |url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/709363/artikel_rippen_rensing-bricht-training-ab---und-faellt-laenger-aus.html |access-date=1 February 2018}}</ref> == Xalqaro faoliyati == Germaniyaning U-19 toifasida asosiy darvozabon bo'lgan Rensing 2004-yilda 21 yoshgacha bo'lgan futbolchilar o'rtasidagi Yevropa chempionati finalida mezbonlar safiga qo'shilgan, lekin final o`yinida maydonga tushirilmagan. Biroq, u o'shandan beri U-21da asosiy darvozabon bo'lib, jamoasiga 2006-yilgi 21 yoshgacha bo'lganlar o'rtasidagi Yevro chempionatiga chiqishga yordam berdi. U [[Germaniya milliy futbol terma jamoasi|Germaniya]] va Serbiya terma jamoalarida o'ynash huquqiga ega. == Faoliyatining statistikasi == {| class="wikitable" style="text-align: center" ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" |Mavsum ! colspan="3" |Liga ! colspan="2" |Kubok ! colspan="2" |Liga kubogi ! colspan="2" |Xalqaro ! colspan="2" |Jami |- !Liga !O`yinlar !Gollar !O`yinlar !Gollar !O`yinlar !Gollar !O`yinlar !Gollar !O`yinlar !Gollar |- | rowspan="8" |Bayern Munich II |2001–02 |Regionalliga Süd |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |2 |0 |- |2002–03 |Regionalliga Süd |34 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |35 |0 |- |2003–04 |Regionalliga Süd |15 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |15 |0 |- |2004–05 |Regionalliga Süd |18 |0 |4 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |22 |0 |- |2005–06 |Regionalliga Süd |22 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |22 |0 |- |2006–07 |Regionalliga Süd |20 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |20 |0 |- |2009–10 |3. Liga |3 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |3 |0 |- ! colspan="2" |Jami !114 !0 !5 !0 ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— !119 !0 |- | rowspan="8" |[[FC Bayern Munich|Bayern Munich]] |2003–04 |[[Bundesliga]] |2 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |2 |0 |- |2004–05 |Bundesliga |4 |0 |2 |0 |0 |0 |0 |0 |6 |0 |- |2005–06 |Bundesliga |6 |0 |0 |0 |1 |0 |1 |0 |8 |0 |- |2006–07 |Bundesliga |1 |0 |2 |0 |1 |0 |1 |0 |5 |0 |- |2007–08 |Bundesliga |10 |0 |1 |0 |1 |0 |6 |0 |18 |0 |- |2008–09 |Bundesliga |26 |0 |4 |0 | colspan="2" |— |7 |0 |37 |0 |- |2009–10 |Bundesliga |4 |0 |3 |0 | colspan="2" |— |0 |0 |7 |0 |- ! colspan="2" |Jami !53 !0 !12 !0 !3 !0 !15 !0 !83 !0 |- | rowspan="3" |1. FC Köln |2010–11 |Bundesliga |17 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |17 |0 |- |2011–12 |Bundesliga |32 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |33 |0 |- ! colspan="2" |Jami !49 !0 !1 !0 ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— !50 !0 |- |Bayer Leverkusen |2012–13 |Bundesliga |2 |0 |1 |0 | colspan="2" |— |1 |0 |4 |0 |- |Bayer Leverkusen II |2012–13 |Regionalliga West |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |1 |0 |- | rowspan="6" |Fortuna Düsseldorf |2013–14 |2. Bundesliga |5 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |5 |0 |- |2014–15 |2. Bundesliga |24 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |25 |0 |- |2015–16 |2. Bundesliga |34 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |34 |0 |- |2016–17 |2. Bundesliga |34 |0 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |36 |0 |- |2017–18 |2. Bundesliga |3 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |4 |0 |- ! colspan="2" |Jami !100 !0 !4 !0 ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— !104 !0 |- |Fortuna Düsseldorf II |2017–18 |Regionalliga West |4 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |4 |0 |- ! colspan="3" |Faoliyatidagi jami !323 !0 !23 !0 !3 !0 !16 !0 !365 !0 |} == Yutuqlari == ; Bayern Munich * Bundesliga: 2004–2005, 2005–2006, 2007–2008, 2009–2010 * DFB-Pokal: 2004–2005, 2005–2006, 2007–2008, 2009–2010 * DFB-Ligapokal: 2007-yil * [[UEFA Chempionlar Ligasi]] 2-o'rin: 2009–2010<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Lyon |first=Sam |date=22 May 2010 |title=Bayern Munich 0–2 Inter Milan |work=BBC Sport |url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/europe/8697017.stm |access-date=31 May 2021}}</ref> == Manbalar == <references group="" responsive="0"></references> [[Turkum:Germaniya futbolchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1984-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:WikiFutbol]] [[Turkum:WikiSport]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] qpmi6w97e9wrfr0y4a3g8g9hjvp1apv 2816888 2816719 2022-08-29T06:44:02Z SanjarStamov 75319 /* Bayern Munich */ wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Michael Rensing|tasvir=Michael-Rensing-2015-07.jpg|izoh=|toʻliqism=|tavallud_sana={{birth date and age|1984|5|14|df=y}}|tavallud_joyi=[[Lingen]], Germaniya|boʻyi=1.90 m|pozitsiya=[[Darvozabon]]|joriyklub=|klubraqami=|yoshlikyillari1=1988-2000|yoshlikklublari1=TuS Lingen|yoshlikyillari2=2000-2002|yoshlikklublari2=[[Bayern Munich Junior Team|Bayern Munich]]|yillar1=2002-2010|klublar1=[[FC Bayern Munich II|Bayern Munich II]]|isht1=114|gollar1=0|yillar2=2003-2010|klublar2=[[FC Bayern Munich|Bayern Munich]]|isht2=53|gollar2=0|yillar3=2010-2012|klublar3=[[1. FC Köln]]<ref>{{cite web | url = http://www.fussballdaten.de/spieler/rensingmichael/ | title = Michael Rensing | language = de | website = fussballdaten.de | access-date = 1 December 2015}}</ref>|isht3=49|gollar3=0|yillar4=2012|klublar4=[[Bayer 04 Leverkusen II|Bayer Leverkusen II]]|isht4=1|gollar4=0|yillar5=2012-2013|klublar5=[[Bayer 04 Leverkusen|Bayer Leverkusen]]|isht5=2|gollar5=0|yillar6=2013-2020|klublar6=[[Fortuna Düsseldorf]]|isht6=132|gollar6=0<!-- LEAGUE APPS ONLY -->|yillar7=2017-2020|klublar7=Fortuna Düsseldorf II|isht7=4|gollar7=0|milliyyillar1=2004-2006|milliyjamoa1=[[Germaniya national under-21 football team|Germaniya U21]]|milliyisht1=18|milliygollar1=0|pcupdate=27 June 2020|ntupdate=}} '''Michael Rensing''' (1984-yil 14-mayda tugʻilgan) — nemis [[Futbol|futbolchisi]], [[Darvozabon (futbol)|darvozabon]] sifatida oʻynaydi. U [[FC Bayern Munich|Bayern Munich]], 1.FC Kyoln, Bayer Leverkuzen va Fortuna Düsseldorf kabi jamoalarda oʻynagan. == Klublardagi faoliyati == === Yoshlikdagi faoliyati === Otasi germaniyalik va onasi esa serbiyalik boʻlgan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Bayern in Belgrade|kirish sanasi=26 October 2007|sana=24 October 2007|nashriyot=fc-redstar.net|url=http://www.fc-redstar.net/newscontent.aspx?cultureID=1&ID=1371&News=1371|arxivurl=https://web.archive.org/web/20071026084645/http://www.fc-redstar.net/newscontent.aspx?cultureID=1&ID=1371&News=1371|arxivsana=26 October 2007}}</ref> Rensing 2000-yilda TuS Lingendan Bayern Munichga kelib qoʻshilgan<ref name="2004–05 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2004-05/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref> va oʻz faoliyatini klubning yoshlar jamoasida davom ettirgan. U 2001-2002-yilgi mavsumda zaxiradan ikkita oʻyinda maydonga tushdi<ref name="2001–02 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.fussballdaten.de/spieler/rensingmichael/2002/|nashriyot=Fussballdaten.de|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref>. 2002-2003 mavsumni esa Regionalliga Südda oʻtkazdi va jami 34 ta liga va kubok oʻyinida maydonga tushdi<ref name="Michael Rensing » Club matches">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing » Club matches|url=http://www.worldfootball.net/player_summary/michael-rensing/2/|nashriyot=World Football|kirish sanasi=27 August 2015}}</ref>. === Bayern Munich === [[Fayl:Persepolis_VS_Bayern_Munich_in_13_January_2006.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Persepolis_VS_Bayern_Munich_in_13_January_2006.jpg/220px-Persepolis_VS_Bayern_Munich_in_13_January_2006.jpg|left|thumb| Rensing (oʻngda) va Oliver Kan 2006-yilda]] Rensing Bundesligadagi debyutini 2004-yil 21-fevralda oʻtkazdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=19 February 2004 |title=Mit Real im Kopf zum glücklichen Sieg |language=German |publisher=Olympia Verlag |url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/spieltag/1-bundesliga/2003-04/21/635249/spielanalyse_bayern-muenchen-14_hamburger-sv-12.html |access-date=27 August 2015}}</ref>. U [[Schalke 04|"Schalke 04"]] ga qarshi oʻyinda ham maydonga tushdi<ref name="2003–04 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2003-04/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref>. Rensing 2004-2005-yilgi mavsumida Bundesliganing toʻrtta oʻyinida va ikkita kubok oʻyinida<ref name="2004–05 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2004-05/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}<cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source" data-ve-ignore="true">[http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2004-05/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html „Michael Rensing“]. ''kicker.de'' (in German). </cite></ref> va 2005-2006-yilgi mavsumida esa Bundesliganing oltita oʻyinida maydonga tushgan<ref name="2005–06 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2005-06/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref>. 21-fevral kuni „<nowiki/>[[A.C. Milan|Milan“]] ga qarshi oʻyinda jarohat olgan Oliver Kan oʻrniga [[UEFA Chempionlar Ligasi|Chempionlar Ligasida]] jamoasi uchun asosiy darvozabon boʻlib qoldi. 2006-yil 15-aprelda Rensing Arminia Bielefeldga qarshi oʻyin oldidan gʻalati hodisaga duch keldi. U oʻyin oldi mashgʻulotlar paytida toʻpga zarba berdi, bu toʻp esa darvozabon Oliver Kanning koʻziga tegib, uni oʻyindan tashqarida zaxirada qolishiga majbur qildi. Kan oʻrnida Rensing oʻynadi va „Bayern Munich“ 2:0 hisobida gʻalaba qozondi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.theguardian.com/football/match/3030735|sarlavha=Bayern Munich vs Arminia Bielefeld|sana=15 April 2006|kirish sanasi=28 August 2010|nashriyot=guardian.co.uk|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100323103521/http://www.guardian.co.uk/football/match/3030735|arxivsana=23 March 2010}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.sportinglife.com/football/overseas/germany/news/story_get.cgi?STORY_NAME=international_feed/06/04/15/SOCCER_Ger-Bayern_Nightlead.html|sarlavha=Bayern Stay Four Clear|kirish sanasi=28 August 2010|nashriyot=sportinglife.com|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110605030444/http://www.sportinglife.com/football/overseas/germany/news/story_get.cgi?STORY_NAME=international_feed%2F06%2F04%2F15%2FSOCCER_Ger-Bayern_Nightlead.html|arxivsana=5 June 2011}}</ref>. Kan faoliyatining oxiriga yaqinlashar ekan, Rensing asta-sekin koʻproq oʻyinlarda maydonga tusha boshladi. 2008-yilda Kan nafaqaga chiqqanidan soʻng, Rensingga „Bayern Munich“ning asosiy darvozaboni boʻlish imkoniyati berildi. U Bundesligada 26 ta oʻyinda, 4 ta kubokda, 7 ta Chempionlar ligasida maydonga tushadi<ref name="2008–09 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2008-09/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref>. 2009-2010-yilgi mavsumni yomon boshlaganidan soʻng, uning tajribali jamoadoshi Xans-Yorg Butt uning oʻrniga Bayern Munich klubining asosiy darvozaboni boʻldi<ref name="2009–10 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2009-10/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref>. Bayern Munich mavsum oxirida shartnomani uzaytirmaslikni maʼqul koʻrdi. 2010-yil noyabr oyida Rensing "<nowiki/>[[Leicester City F.C.|Leicester Citi]] "ga sinov tariqasida qo‘shildi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.skysports.com/story/0,19528,11688_6480874,00.html|sarlavha=Foxes look at Rensing|nashriyot=Sky Sports|sana=1 November 2010|kirish sanasi=4 November 2010}}</ref>, ammo keyingi shartnoma taklifini rad etildi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.focus.de/sport/fussball/bundesliga1/bundesliga-arbeitsloser-rensing-sagt-leicester-city-ab_aid_570196.html|sarlavha=Arbeitsloser Rensing sagt Leicester City ab|nashriyot=Focus|sana=9 November 2010|kirish sanasi=10 November 2010|til=German}}</ref>. === 1. FC Köln === 2010-yil 21-dekabrda Rensing FC Köln bilan olti oylik shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.fc-koeln.de/index.php?id=3103&tx_ttnews%5Btt_news%5D=6170&tx_ttnews%5BbackPid%5D=2327|sarlavha=FC verpflichtet Michael Rensing|ish=[[1. FC Köln]]|kirish sanasi=21 December 2010|sana=21 December 2010|til=German|arxivurl=https://web.archive.org/web/20101129024619/http://www.fc-koeln.de/index.php?id=3103|arxivsana=29 November 2010}}</ref>. U 2010-2011-ilgi mavsumda 17 ta oʻyinda maydonga tushdi<ref name="2010–11 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2010-11/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref> va jamoa bilan shartnomasini yana 2yilga yaʼni 2013-yilgacha uzaytirdi. U 2011-12 yilgi mavsumda chempionatda 32 oʻyin oʻtkazdi va Kubok oʻyinlaridada maydonga tushdi<ref name="2011–12 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2011-12/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref>. Biroq 2012-yilda klub quyi ligaga tushib ketganidan so‘ng Köln u bilan shartnomani muddatidan oldin toʻxtatdi. U Kölndagi faoliyatini 49 liga oʻyinlari bilan yakunlagan<ref name="2011–12 season" />. === Bayer Leverkusen === Rensing 2012-yilning avgustida Bernd Lenodan keyingi oʻrindagi darvozabon sifatida xizmat qilish uchun Leverkusenning Bayer 04 jamoasi bilan shartnoma imzoladi. Klubdagi yagona mavsumida u ikkita liga oʻyinida va 1 ta kubok oʻyinida maydonga tushirildi<ref name="2012–13 season">{{Veb manbasi|url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/vereine/2012-13/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|sarlavha=Rensing, Michael|til=German|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=10 July 2014}}</ref>. === Fortuna Düsseldorf === [[Fayl:Michael_Rensing_in_action.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/Michael_Rensing_in_action.jpg/220px-Michael_Rensing_in_action.jpg|thumb| Rensing 2018-yil]] 2013-yilning 1-iyulidan buyon Rensing Fortuna Düsseldorf jamoasida o‘ynamoqda. Mavsumning birinchi oʻyini oldidan Rensing mashgʻulotni tark etdi va shu tariqa oʻsha oʻyin uchun jamoadan chetlatildi. U 2013-2014-yilgi mavsumda beshta oʻyinda ishtirok etdi<ref name="2013–14 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=https://www.kicker.de/michael-rensing/spieler/2-bundesliga/2013-14/fortuna-duesseldorf|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref>. 2014-2015-yilgi mavsumda Rensing mavsumning dastlabki 13 ta oʻyinining 2 tasida oʻynagan. Bundesliga, shuningdek, bitta DFB-Pokal oʻyinida oʻynagan<ref name="2014–15 season">{{Veb manbasi|url=https://www.kicker.de/michael-rensing/spieler/2-bundesliga/2014-15/fortuna-duesseldorf|sarlavha=Michael Rensing|til=de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=10 November 2014}}</ref>. Rensing 2016-2017-yilgi mavsumni 34 ta liga va ikki kubok uchrashuvi bilan yakunlaydi<ref name="2016–17 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=https://www.kicker.de/michael-rensing/spieler/2-bundesliga/2016-17/fortuna-duesseldorf|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=1 February 2018|til=German}}</ref>. 2017-2018-yilgi mavsumda esa liganing dastlabki uchta oʻyinini va Germaniya kubogining ochilish bosqichi bilan boshladi<ref name="2017–18 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=https://www.kicker.de/michael-rensing/spieler/2-bundesliga/2017-18/fortuna-duesseldorf|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=1 February 2018|til=German}}</ref>. == Xalqaro faoliyati == Germaniyaning U-19 toifasida asosiy darvozabon boʻlgan Rensing 2004-yilda 21 yoshgacha boʻlgan futbolchilar oʻrtasidagi Yevropa chempionati finalida mezbonlar safiga qoʻshilgan, lekin final oʻyinida maydonga tushirilmagan. Biroq, u oʻshandan beri U-21da asosiy darvozabon boʻlib, jamoasiga 2006-yilgi 21 yoshgacha boʻlganlar oʻrtasidagi Yevro chempionatiga chiqishga yordam berdi. U [[Germaniya milliy futbol terma jamoasi|Germaniya]] va Serbiya terma jamoalarida oʻynash huquqiga ega. == Faoliyatining statistikasi == {| class="wikitable" style="text-align: center" ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" |Mavsum ! colspan="3" |Liga ! colspan="2" |Kubok ! colspan="2" |Liga kubogi ! colspan="2" |Xalqaro ! colspan="2" |Jami |- !Liga !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar |- | rowspan="8" |Bayern Munich II |2001-02 |Regionalliga Süd |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |2 |0 |- |2002-03 |Regionalliga Süd |34 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |35 |0 |- |2003-04 |Regionalliga Süd |15 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |15 |0 |- |2004-05 |Regionalliga Süd |18 |0 |4 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |22 |0 |- |2005-06 |Regionalliga Süd |22 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |22 |0 |- |2006-07 |Regionalliga Süd |20 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |20 |0 |- |2009-10 |3. Liga |3 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |3 |0 |- ! colspan="2" |Jami !114 !0 !5 !0 ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— !119 !0 |- | rowspan="8" |[[FC Bayern Munich|Bayern Munich]] |2003-04 |[[Bundesliga]] |2 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |2 |0 |- |2004-05 |Bundesliga |4 |0 |2 |0 |0 |0 |0 |0 |6 |0 |- |2005-06 |Bundesliga |6 |0 |0 |0 |1 |0 |1 |0 |8 |0 |- |2006-07 |Bundesliga |1 |0 |2 |0 |1 |0 |1 |0 |5 |0 |- |2007-08 |Bundesliga |10 |0 |1 |0 |1 |0 |6 |0 |18 |0 |- |2008-09 |Bundesliga |26 |0 |4 |0 | colspan="2" |— |7 |0 |37 |0 |- |2009-10 |Bundesliga |4 |0 |3 |0 | colspan="2" |— |0 |0 |7 |0 |- ! colspan="2" |Jami !53 !0 !12 !0 !3 !0 !15 !0 !83 !0 |- | rowspan="3" |1. FC Köln |2010-11 |Bundesliga |17 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |17 |0 |- |2011-12 |Bundesliga |32 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |33 |0 |- ! colspan="2" |Jami !49 !0 !1 !0 ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— !50 !0 |- |Bayer Leverkusen |2012-13 |Bundesliga |2 |0 |1 |0 | colspan="2" |— |1 |0 |4 |0 |- |Bayer Leverkusen II |2012-13 |Regionalliga West |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |1 |0 |- | rowspan="6" |Fortuna Düsseldorf |2013-14 |2. Bundesliga |5 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |5 |0 |- |2014-15 |2. Bundesliga |24 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |25 |0 |- |2015-16 |2. Bundesliga |34 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |34 |0 |- |2016-17 |2. Bundesliga |34 |0 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |36 |0 |- |2017-18 |2. Bundesliga |3 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |4 |0 |- ! colspan="2" |Jami !100 !0 !4 !0 ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— !104 !0 |- |Fortuna Düsseldorf II |2017-18 |Regionalliga West |4 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |4 |0 |- ! colspan="3" |Faoliyatidagi jami !323 !0 !23 !0 !3 !0 !16 !0 !365 !0 |} == Yutuqlari == ; Bayern Munich * Bundesliga: 2004-2005, 2005-2006, 2007-2008, 2009-2010 * DFB-Pokal: 2004-2005, 2005-2006, 2007-2008, 2009-2010 * DFB-Ligapokal: 2007-yil * [[UEFA Chempionlar Ligasi]] 2-oʻrin: 2009-2010<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Lyon |first=Sam |date=22 May 2010 |title=Bayern Munich 0–2 Inter Milan |work=BBC Sport |url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/europe/8697017.stm |access-date=31 May 2021}}</ref> == Manbalar == <references group="" responsive="0"></references> [[Turkum:Germaniya futbolchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1984-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:WikiFutbol]] [[Turkum:WikiSport]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] a65744psqhszx1xovcibuet8gjnubrg 2816890 2816888 2022-08-29T06:44:33Z SanjarStamov 75319 /* Klublardagi faoliyati */ wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Michael Rensing|tasvir=Michael-Rensing-2015-07.jpg|izoh=|toʻliqism=|tavallud_sana={{birth date and age|1984|5|14|df=y}}|tavallud_joyi=[[Lingen]], Germaniya|boʻyi=1.90 m|pozitsiya=[[Darvozabon]]|joriyklub=|klubraqami=|yoshlikyillari1=1988-2000|yoshlikklublari1=TuS Lingen|yoshlikyillari2=2000-2002|yoshlikklublari2=[[Bayern Munich Junior Team|Bayern Munich]]|yillar1=2002-2010|klublar1=[[FC Bayern Munich II|Bayern Munich II]]|isht1=114|gollar1=0|yillar2=2003-2010|klublar2=[[FC Bayern Munich|Bayern Munich]]|isht2=53|gollar2=0|yillar3=2010-2012|klublar3=[[1. FC Köln]]<ref>{{cite web | url = http://www.fussballdaten.de/spieler/rensingmichael/ | title = Michael Rensing | language = de | website = fussballdaten.de | access-date = 1 December 2015}}</ref>|isht3=49|gollar3=0|yillar4=2012|klublar4=[[Bayer 04 Leverkusen II|Bayer Leverkusen II]]|isht4=1|gollar4=0|yillar5=2012-2013|klublar5=[[Bayer 04 Leverkusen|Bayer Leverkusen]]|isht5=2|gollar5=0|yillar6=2013-2020|klublar6=[[Fortuna Düsseldorf]]|isht6=132|gollar6=0<!-- LEAGUE APPS ONLY -->|yillar7=2017-2020|klublar7=Fortuna Düsseldorf II|isht7=4|gollar7=0|milliyyillar1=2004-2006|milliyjamoa1=[[Germaniya national under-21 football team|Germaniya U21]]|milliyisht1=18|milliygollar1=0|pcupdate=27 June 2020|ntupdate=}} '''Michael Rensing''' (1984-yil 14-mayda tugʻilgan) — nemis [[Futbol|futbolchisi]], [[Darvozabon (futbol)|darvozabon]] sifatida oʻynaydi. U [[FC Bayern Munich|Bayern Munich]], 1.FC Kyoln, Bayer Leverkuzen va Fortuna Düsseldorf kabi jamoalarda oʻynagan. == Klublardagi faoliyati == === Yoshlikdagi faoliyati === Otasi germaniyalik va onasi esa serbiyalik boʻlgan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Bayern in Belgrade|kirish sanasi=26 October 2007|sana=24 October 2007|nashriyot=fc-redstar.net|url=http://www.fc-redstar.net/newscontent.aspx?cultureID=1&ID=1371&News=1371|arxivurl=https://web.archive.org/web/20071026084645/http://www.fc-redstar.net/newscontent.aspx?cultureID=1&ID=1371&News=1371|arxivsana=26 October 2007}}</ref> Rensing 2000-yilda TuS Lingendan Bayern Munichga kelib qoʻshilgan va oʻz faoliyatini klubning yoshlar jamoasida davom ettirgan. U 2001-2002-yilgi mavsumda zaxiradan ikkita oʻyinda maydonga tushdi<ref name="2001–02 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.fussballdaten.de/spieler/rensingmichael/2002/|nashriyot=Fussballdaten.de|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref>. 2002-2003 mavsumni esa Regionalliga Südda oʻtkazdi va jami 34 ta liga va kubok oʻyinida maydonga tushdi<ref name="Michael Rensing » Club matches">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing » Club matches|url=http://www.worldfootball.net/player_summary/michael-rensing/2/|nashriyot=World Football|kirish sanasi=27 August 2015}}</ref>. === Bayern Munich === [[Fayl:Persepolis_VS_Bayern_Munich_in_13_January_2006.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Persepolis_VS_Bayern_Munich_in_13_January_2006.jpg/220px-Persepolis_VS_Bayern_Munich_in_13_January_2006.jpg|left|thumb| Rensing (oʻngda) va Oliver Kan 2006-yilda]] Rensing Bundesligadagi debyutini 2004-yil 21-fevralda oʻtkazdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=19 February 2004 |title=Mit Real im Kopf zum glücklichen Sieg |language=German |publisher=Olympia Verlag |url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/spieltag/1-bundesliga/2003-04/21/635249/spielanalyse_bayern-muenchen-14_hamburger-sv-12.html |access-date=27 August 2015}}</ref>. U [[Schalke 04|"Schalke 04"]] ga qarshi oʻyinda ham maydonga tushdi<ref name="2003–04 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2003-04/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref>. Rensing 2004-2005-yilgi mavsumida Bundesliganing toʻrtta oʻyinida va ikkita kubok oʻyinida<ref name="2004–05 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2004-05/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref> va 2005-2006-yilgi mavsumida esa Bundesliganing oltita oʻyinida maydonga tushgan<ref name="2005–06 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2005-06/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref>. 21-fevral kuni „<nowiki/>[[A.C. Milan|Milan“]] ga qarshi oʻyinda jarohat olgan Oliver Kan oʻrniga [[UEFA Chempionlar Ligasi|Chempionlar Ligasida]] jamoasi uchun asosiy darvozabon boʻlib qoldi. 2006-yil 15-aprelda Rensing Arminia Bielefeldga qarshi oʻyin oldidan gʻalati hodisaga duch keldi. U oʻyin oldi mashgʻulotlar paytida toʻpga zarba berdi, bu toʻp esa darvozabon Oliver Kanning koʻziga tegib, uni oʻyindan tashqarida zaxirada qolishiga majbur qildi. Kan oʻrnida Rensing oʻynadi va „Bayern Munich“ 2:0 hisobida gʻalaba qozondi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.theguardian.com/football/match/3030735|sarlavha=Bayern Munich vs Arminia Bielefeld|sana=15 April 2006|kirish sanasi=28 August 2010|nashriyot=guardian.co.uk|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100323103521/http://www.guardian.co.uk/football/match/3030735|arxivsana=23 March 2010}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.sportinglife.com/football/overseas/germany/news/story_get.cgi?STORY_NAME=international_feed/06/04/15/SOCCER_Ger-Bayern_Nightlead.html|sarlavha=Bayern Stay Four Clear|kirish sanasi=28 August 2010|nashriyot=sportinglife.com|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110605030444/http://www.sportinglife.com/football/overseas/germany/news/story_get.cgi?STORY_NAME=international_feed%2F06%2F04%2F15%2FSOCCER_Ger-Bayern_Nightlead.html|arxivsana=5 June 2011}}</ref>. Kan faoliyatining oxiriga yaqinlashar ekan, Rensing asta-sekin koʻproq oʻyinlarda maydonga tusha boshladi. 2008-yilda Kan nafaqaga chiqqanidan soʻng, Rensingga „Bayern Munich“ning asosiy darvozaboni boʻlish imkoniyati berildi. U Bundesligada 26 ta oʻyinda, 4 ta kubokda, 7 ta Chempionlar ligasida maydonga tushadi<ref name="2008–09 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2008-09/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref>. 2009-2010-yilgi mavsumni yomon boshlaganidan soʻng, uning tajribali jamoadoshi Xans-Yorg Butt uning oʻrniga Bayern Munich klubining asosiy darvozaboni boʻldi<ref name="2009–10 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2009-10/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref>. Bayern Munich mavsum oxirida shartnomani uzaytirmaslikni maʼqul koʻrdi. 2010-yil noyabr oyida Rensing "<nowiki/>[[Leicester City F.C.|Leicester Citi]] "ga sinov tariqasida qo‘shildi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.skysports.com/story/0,19528,11688_6480874,00.html|sarlavha=Foxes look at Rensing|nashriyot=Sky Sports|sana=1 November 2010|kirish sanasi=4 November 2010}}</ref>, ammo keyingi shartnoma taklifini rad etildi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.focus.de/sport/fussball/bundesliga1/bundesliga-arbeitsloser-rensing-sagt-leicester-city-ab_aid_570196.html|sarlavha=Arbeitsloser Rensing sagt Leicester City ab|nashriyot=Focus|sana=9 November 2010|kirish sanasi=10 November 2010|til=German}}</ref>. === 1. FC Köln === 2010-yil 21-dekabrda Rensing FC Köln bilan olti oylik shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.fc-koeln.de/index.php?id=3103&tx_ttnews%5Btt_news%5D=6170&tx_ttnews%5BbackPid%5D=2327|sarlavha=FC verpflichtet Michael Rensing|ish=[[1. FC Köln]]|kirish sanasi=21 December 2010|sana=21 December 2010|til=German|arxivurl=https://web.archive.org/web/20101129024619/http://www.fc-koeln.de/index.php?id=3103|arxivsana=29 November 2010}}</ref>. U 2010-2011-ilgi mavsumda 17 ta oʻyinda maydonga tushdi<ref name="2010–11 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2010-11/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref> va jamoa bilan shartnomasini yana 2yilga yaʼni 2013-yilgacha uzaytirdi. U 2011-12 yilgi mavsumda chempionatda 32 oʻyin oʻtkazdi va Kubok oʻyinlaridada maydonga tushdi<ref name="2011–12 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=http://www.kicker.de/news/fussball/2bundesliga/vereine/2011-12/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref>. Biroq 2012-yilda klub quyi ligaga tushib ketganidan so‘ng Köln u bilan shartnomani muddatidan oldin toʻxtatdi. U Kölndagi faoliyatini 49 liga oʻyinlari bilan yakunlagan<ref name="2011–12 season" />. === Bayer Leverkusen === Rensing 2012-yilning avgustida Bernd Lenodan keyingi oʻrindagi darvozabon sifatida xizmat qilish uchun Leverkusenning Bayer 04 jamoasi bilan shartnoma imzoladi. Klubdagi yagona mavsumida u ikkita liga oʻyinida va 1 ta kubok oʻyinida maydonga tushirildi<ref name="2012–13 season">{{Veb manbasi|url=http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/vereine/2012-13/27824/vereinsspieler_michael-rensing.html|sarlavha=Rensing, Michael|til=German|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=10 July 2014}}</ref>. === Fortuna Düsseldorf === [[Fayl:Michael_Rensing_in_action.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/Michael_Rensing_in_action.jpg/220px-Michael_Rensing_in_action.jpg|thumb| Rensing 2018-yil]] 2013-yilning 1-iyulidan buyon Rensing Fortuna Düsseldorf jamoasida o‘ynamoqda. Mavsumning birinchi oʻyini oldidan Rensing mashgʻulotni tark etdi va shu tariqa oʻsha oʻyin uchun jamoadan chetlatildi. U 2013-2014-yilgi mavsumda beshta oʻyinda ishtirok etdi<ref name="2013–14 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=https://www.kicker.de/michael-rensing/spieler/2-bundesliga/2013-14/fortuna-duesseldorf|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=27 August 2015|til=German}}</ref>. 2014-2015-yilgi mavsumda Rensing mavsumning dastlabki 13 ta oʻyinining 2 tasida oʻynagan. Bundesliga, shuningdek, bitta DFB-Pokal oʻyinida oʻynagan<ref name="2014–15 season">{{Veb manbasi|url=https://www.kicker.de/michael-rensing/spieler/2-bundesliga/2014-15/fortuna-duesseldorf|sarlavha=Michael Rensing|til=de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=10 November 2014}}</ref>. Rensing 2016-2017-yilgi mavsumni 34 ta liga va ikki kubok uchrashuvi bilan yakunlaydi<ref name="2016–17 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=https://www.kicker.de/michael-rensing/spieler/2-bundesliga/2016-17/fortuna-duesseldorf|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=1 February 2018|til=German}}</ref>. 2017-2018-yilgi mavsumda esa liganing dastlabki uchta oʻyinini va Germaniya kubogining ochilish bosqichi bilan boshladi<ref name="2017–18 season">{{Veb manbasi|sarlavha=Michael Rensing|url=https://www.kicker.de/michael-rensing/spieler/2-bundesliga/2017-18/fortuna-duesseldorf|ish=kicker.de|nashriyot=Olympia Verlag|kirish sanasi=1 February 2018|til=German}}</ref>. == Xalqaro faoliyati == Germaniyaning U-19 toifasida asosiy darvozabon boʻlgan Rensing 2004-yilda 21 yoshgacha boʻlgan futbolchilar oʻrtasidagi Yevropa chempionati finalida mezbonlar safiga qoʻshilgan, lekin final oʻyinida maydonga tushirilmagan. Biroq, u oʻshandan beri U-21da asosiy darvozabon boʻlib, jamoasiga 2006-yilgi 21 yoshgacha boʻlganlar oʻrtasidagi Yevro chempionatiga chiqishga yordam berdi. U [[Germaniya milliy futbol terma jamoasi|Germaniya]] va Serbiya terma jamoalarida oʻynash huquqiga ega. == Faoliyatining statistikasi == {| class="wikitable" style="text-align: center" ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" |Mavsum ! colspan="3" |Liga ! colspan="2" |Kubok ! colspan="2" |Liga kubogi ! colspan="2" |Xalqaro ! colspan="2" |Jami |- !Liga !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar |- | rowspan="8" |Bayern Munich II |2001-02 |Regionalliga Süd |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |2 |0 |- |2002-03 |Regionalliga Süd |34 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |35 |0 |- |2003-04 |Regionalliga Süd |15 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |15 |0 |- |2004-05 |Regionalliga Süd |18 |0 |4 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |22 |0 |- |2005-06 |Regionalliga Süd |22 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |22 |0 |- |2006-07 |Regionalliga Süd |20 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |20 |0 |- |2009-10 |3. Liga |3 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |3 |0 |- ! colspan="2" |Jami !114 !0 !5 !0 ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— !119 !0 |- | rowspan="8" |[[FC Bayern Munich|Bayern Munich]] |2003-04 |[[Bundesliga]] |2 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |2 |0 |- |2004-05 |Bundesliga |4 |0 |2 |0 |0 |0 |0 |0 |6 |0 |- |2005-06 |Bundesliga |6 |0 |0 |0 |1 |0 |1 |0 |8 |0 |- |2006-07 |Bundesliga |1 |0 |2 |0 |1 |0 |1 |0 |5 |0 |- |2007-08 |Bundesliga |10 |0 |1 |0 |1 |0 |6 |0 |18 |0 |- |2008-09 |Bundesliga |26 |0 |4 |0 | colspan="2" |— |7 |0 |37 |0 |- |2009-10 |Bundesliga |4 |0 |3 |0 | colspan="2" |— |0 |0 |7 |0 |- ! colspan="2" |Jami !53 !0 !12 !0 !3 !0 !15 !0 !83 !0 |- | rowspan="3" |1. FC Köln |2010-11 |Bundesliga |17 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |17 |0 |- |2011-12 |Bundesliga |32 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |33 |0 |- ! colspan="2" |Jami !49 !0 !1 !0 ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— !50 !0 |- |Bayer Leverkusen |2012-13 |Bundesliga |2 |0 |1 |0 | colspan="2" |— |1 |0 |4 |0 |- |Bayer Leverkusen II |2012-13 |Regionalliga West |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |1 |0 |- | rowspan="6" |Fortuna Düsseldorf |2013-14 |2. Bundesliga |5 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |5 |0 |- |2014-15 |2. Bundesliga |24 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |25 |0 |- |2015-16 |2. Bundesliga |34 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |34 |0 |- |2016-17 |2. Bundesliga |34 |0 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |36 |0 |- |2017-18 |2. Bundesliga |3 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |4 |0 |- ! colspan="2" |Jami !100 !0 !4 !0 ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— !104 !0 |- |Fortuna Düsseldorf II |2017-18 |Regionalliga West |4 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |4 |0 |- ! colspan="3" |Faoliyatidagi jami !323 !0 !23 !0 !3 !0 !16 !0 !365 !0 |} == Yutuqlari == ; Bayern Munich * Bundesliga: 2004-2005, 2005-2006, 2007-2008, 2009-2010 * DFB-Pokal: 2004-2005, 2005-2006, 2007-2008, 2009-2010 * DFB-Ligapokal: 2007-yil * [[UEFA Chempionlar Ligasi]] 2-oʻrin: 2009-2010<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Lyon |first=Sam |date=22 May 2010 |title=Bayern Munich 0–2 Inter Milan |work=BBC Sport |url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/europe/8697017.stm |access-date=31 May 2021}}</ref> == Manbalar == <references group="" responsive="0"></references> [[Turkum:Germaniya futbolchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1984-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:WikiFutbol]] [[Turkum:WikiSport]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] oempxp4l7pai26egb0o249ra4wupr0o Fikr jurnalistikasi 0 784132 2816669 2022-08-29T05:06:23Z BaxtiyJahon 75776 „[[:en:Special:Redirect/revision/1073117375|Opinion journalism]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki '''Fikr jurnalistikasi''' - xolislikka da'vo qilmaydigan [[jurnalistika]]. [[Advokatlik jurnalistikasi|Advokatlik jurnalistikasidan]] bir necha jihatlari bilan ajralib tursa-da, ikkala shakl ham sub'ektiv nuqtai nazarga ega, odatda qandaydir ijtimoiy yoki siyosiy maqsadlarga asoslangan bo'ladi. Gazeta ustunlari, tahririyatlar, sharhlar, tahririyat karikaturalari va punditrydir bunga misol bo'la oladi.  Jurnalistikaning bu turi advokatlik jurnalistikasidan farqli o'laroq, fikr jurnalistikasi faktlar yoki tadqiqotlarga e'tiborni kamaytiradi va uning istiqboli ko'pincha shaxsiylashtirilgan va xilma-xildir. Uning mahsuloti butun bosma nashr yoki radioeshittirish tarmog'ining asosiy ma'lumot xususiyatini o'zida kas ettirmaydi, balki umumiy ob'ektiv axborot vositasining faqat bitta komponenti bo'lishi mumkin holos.  Shaxsiy fikrga asoslangan bir qancha jurnalistik janrlar mavjud. Bulardan misol sifatida aytishimiz mumkunki Gonzo jurnalistika va Yangi jurnalistikadir.. == Havolalar == * Fikr bo'limi == Tashqi havolalar == * [http://www.whocomments.org/ kim sharhlaydi? - sharh va fikr ensiklopediyasi] [[Turkum:WikiJurnalistika]] [[Turkum:Jurnalistika]] [[Turkum:Jurnalistik atamalar]] [[Turkum:Jurnalistika janrlari]] qhiamexh2led7zht0e80g0thfqlfp7i 2816671 2816669 2022-08-29T05:06:45Z BaxtiyJahon 75776 wikitext text/x-wiki '''Fikr jurnalistikasi''' — xolislikka daʼvo qilmaydigan [[jurnalistika]]. [[Advokatlik jurnalistikasi|Advokatlik jurnalistikasidan]] bir necha jihatlari bilan ajralib tursa-da, ikkala shakl ham sub’ektiv nuqtai nazarga ega, odatda qandaydir ijtimoiy yoki siyosiy maqsadlarga asoslangan boʻladi. Gazeta ustunlari, tahririyatlar, sharhlar, tahririyat karikaturalari va punditrydir bunga misol boʻla oladi.  Jurnalistikaning bu turi advokatlik jurnalistikasidan farqli oʻlaroq, fikr jurnalistikasi faktlar yoki tadqiqotlarga eʼtiborni kamaytiradi va uning istiqboli koʻpincha shaxsiylashtirilgan va xilma-xildir. Uning mahsuloti butun bosma nashr yoki radioeshittirish tarmogʻining asosiy maʼlumot xususiyatini oʻzida kas ettirmaydi, balki umumiy ob’ektiv axborot vositasining faqat bitta komponenti boʻlishi mumkin holos.  Shaxsiy fikrga asoslangan bir qancha jurnalistik janrlar mavjud. Bulardan misol sifatida aytishimiz mumkunki Gonzo jurnalistika va Yangi jurnalistikadir.. == Havolalar == * Fikr boʻlimi == Tashqi havolalar == * [http://www.whocomments.org/ kim sharhlaydi? — sharh va fikr ensiklopediyasi] [[Turkum:WikiJurnalistika]] [[Turkum:Jurnalistika]] [[Turkum:Jurnalistik atamalar]] [[Turkum:Jurnalistika janrlari]] 15ru5sopv0ezpuziqn6q53r6e3qq7jy Hannibal Mejbri 0 784133 2816674 2022-08-29T05:09:13Z Wknewpages 74325 „[[:en:Special:Redirect/revision/1106626202|Hannibal Mejbri]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Hannibal Mejbri|tasvir=Manchester United v Norwich City, 16 April 2022 (02).jpg|izoh=Mejbri [[Manchester United F.C.|Manchester United]] safida 2022-yil|toʻliqism=|tavallud_sana={{Birth date and age|2003|1|21|df=y}}|tavallud_joyi=[[Ivry-sur-Seine]], {{FRA}}|boʻyi=1.77 m<ref>{{cite web |url=https://www.premierleague.com/players/68593/Hannibal-Mejbri/overview |title=Hannibal Mejbri: Overview |publisher=Premier League |access-date=11 August 2022}}</ref>|pozitsiya=[[Yarim himoyachi]]|joriyklub=[[Manchester United F.C.|Manchester United]]|klubraqami=46|yoshlikyillari1=2009–2017|yoshlikklublari1=[[Paris FC]]|yoshlikyillari2=2017–2018|yoshlikklublari2=[[AC Boulogne-Billancourt|Boulogne-Billancourt]]|yoshlikyillari3=2018–2019|yoshlikklublari3=[[AS Monaco FC|Monaco]]|yoshlikyillari4=2019–2021|yoshlikklublari4=[[Manchester United F.C. Reserves and Academy|Manchester United]]|yillar1=2021–|klublar1=[[Manchester United F.C.|Manchester United]]|isht1=3|gollar1=0|milliyyillar1=2018–2019|milliyjamoa1=[[France national under-16 football team|France U16]]|milliyisht1=12|milliygollar1=1|milliyyillar2=2019|milliyjamoa2=[[France national under-17 football team|France U17]]|milliyisht2=3|milliygollar2=2|milliyyillar3=2021–|milliyjamoa3=[[Tunisia national football team|Tunisia]]|milliyisht3=16|milliygollar3=0|club-update=17:26, 22 May 2022 (UTC)|medallar={{MedalSport|Men's [[association football|football]]}} {{MedalCountry|{{fb|TUN}}}} {{MedalCompetition|[[FIFA Arab Cup]]}} {{Medal|RU|[[2021 FIFA Arab Cup|2021 Qatar]]|}}}} '''Hannibal Mejbri''' ( 2003-yil, 21-yanvarda tug‘ilgan) — professional [[Futbol|futbolchi]], Premier League [[Manchester United F.C.|Manchester United]] klubi va Tunis terma jamoasida [[Yarimhimoyachi (futbol)|yarim himoyachi]] sifatida o‘ynaydi. Mejbri Manchester United yoshlar tizimiga 2019-yilda Monacodan kelib qo'shilgan. U avvalroq Klerfonteyn akademiyasida vaqt o'tkazgan. U klubdagi debyutini 2021-yilning may oyida Premer-liga o'yinida o'tkazdi. Tunislik ota-onasi Fransiyada tug'ilgan Mejbri 16 yoshgacha va 17 yoshgacha bo'lgan o'z vatanini himoya qildi. U 2021-yilda Tunis terma jamoasi safida debyut qilgan. == Yoshligi == Mejbri Fransiyaning Ivri-syur- Seyn shahrida ( [[Parij]] chekkasida) tug‘ilgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.asmonaco.com/en/joueurs/hannibal-mejbri/|sarlavha=Profile|kirish sanasi=30 June 2020|ish=asmonaco.com}}</ref> va 2009-yilda Parij FC safiga qo‘shilgan.<ref name="fff">{{Veb manbasi|url=https://www.fff.fr/equipe-nationale/joueur/9591-mejbri-hannibal/fiche.html|sarlavha=Profile|kirish sanasi=28 May 2021|ish=fff.fr|til=fr}}</ref> 2016-yilda uni bir necha ingliz klublari, jumladan, [[Manchester United F.C.|Manchester United]], [[Manchester City]], [[Liverpool F.C.|Liverpool]] va [[Arsenal (futbol klubi)|Arsenal]] skautlari kuzatgani va ular bilan vaqt o'tkazgani xabar qilingan edi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://talksport.com/football/161943/manchester-united-manchester-city-liverpool-and-arsenal-all-tracking-former-gunners/|sarlavha=Manchester United, Manchester City, Liverpool and Arsenal ALL tracking former Gunners trialist Hannibal Mejbri|sana=23 November 2016|kirish sanasi=30 June 2020|ish=talksport.com}}</ref> Shuningdek, u nufuzli INF Clairefontaine akademiyasida o'qishga vaqt ajratdi.<ref name="leparisien">{{Veb manbasi|url=https://www.leparisien.fr/sports/ile-de-france/hannibal-mejbri-j-ai-appris-a-vivre-avec-de-la-jalousie-autour-de-moi-09-06-2018-7762659.php|sarlavha=Hannibal Mejbri : "J'ai appris à vivre avec de la jalousie autour de moi"|ism=Laurent|muallif=Pruneta|sana=9 June 2018|kirish sanasi=30 June 2020|ish=leparisien.fr|til=fr}}</ref> Uning katta akasi Abderrahmen Mejbri, Gannibal bir vaqtlar tashrif buyurgan va mashg'ulot o'tkazgan Vetnam yoshlarni rivojlantirish klubi Pho Hien FCda ishlaydigan hozirgi sport murabbiyi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.leparisien.fr/sports/ile-de-france/football-l-ancien-educateur-de-l-acbb-tente-l-aventure-au-viet-nam-29-04-2019-8062656.php|sarlavha=Football : l'Ancien éducateur de l'ACBB tente l'aventure au Viêt Nam|sana=29 April 2019}}</ref> == Klub karyerasi == === Erta hayoti === Ingliz klublarining qiziqishiga qaramay, Mejbri 2018 yilda AS Monakoga 1 evro evaziga qo'shilishdan oldin, " Atletik" de Bulon-Billancourt klubida qisqa vaqt o'tkazdi.&nbsp;million. <ref name="leparisien">{{Veb manbasi|url=https://www.leparisien.fr/sports/ile-de-france/hannibal-mejbri-j-ai-appris-a-vivre-avec-de-la-jalousie-autour-de-moi-09-06-2018-7762659.php|sarlavha=Hannibal Mejbri : "J'ai appris à vivre avec de la jalousie autour de moi"|ism=Laurent|muallif=Pruneta|sana=9 June 2018|kirish sanasi=30 June 2020|ish=leparisien.fr|til=fr}}<cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source" data-ve-ignore="true" id="CITEREFPruneta2018">Pruneta, Laurent (9 June 2018). </cite></ref> Dastlab Monakoning yoshlar rivojlanishidan hayratda qolgan bo'lsa-da, <ref name="leparisien" /> Mejbri imzolanganidan so'ng bir yil ichida Monegask klubidan hafsalasi pir bo'ldi, uning ota-onasi Liga 1 jamoasi shartnoma kelishuvlarini buzganini da'vo qilishdi. <ref name="MEN">{{Veb manbasi|url=https://www.manchestereveningnews.co.uk/sport/football/transfer-news/man-united-hannibal-mejbri-wiki-16713567|sarlavha=Who is Hannibal Mejbri? Profile of Manchester United new signing|ism=Charlotte|muallif=Duncker|sana=11 August 2019|kirish sanasi=30 June 2020|ish=manchestereveningnews.co.uk}}</ref> 2019-yilda uni butun Yevropa klublari, jumladan, Germaniya, Fransiya va Ispaniya chempioni [[FC Bayern Munich|“Bavariya”]], <ref name="MEN" /> mos ravishda [[Paris Saint-Germain FC|Parij Sen-Jermen]] va [[FC Barcelona|“Barselona”]] kuzatib borishdi. <ref>{{Veb manbasi|url=https://bleacherreport.com/articles/2849237-manchester-united-confirm-signing-of-hannibal-mejbri-from-monaco|sarlavha=Manchester United Confirm Signing of Hannibal Mejbri from Monaco|ism=Matt|muallif=Jones|sana=11 August 2019|kirish sanasi=30 June 2020|ish=bleacherreport.com}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.skysports.com/football/news/11667/11774734/manchester-united-confident-of-signing-hannibal-mejbri-from-monaco|sarlavha=Manchester United confident of signing Hannibal Mejbri from Monaco|sana=1 August 2019|kirish sanasi=30 June 2020|ish=skysports.com}}</ref> === Manchester United === 2019-yilning 11-avgust kuni [[Angliya Premer-ligasi|Premer-liga]] vakili “Manchester Yunayted” o‘z veb-saytida “Monako” bilan Mejbri bilan shartnoma imzolash bo‘yicha kelishuvga erishganini e’lon qildi va bu yosh futbolchi boshqa ingliz klublariga o‘tishni rad etdi. <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.manutd.com/en/news/detail/man-utd-academy-deals-for-two-u23s-and-five-u18s|sarlavha=United accounce new academy deals|ism=Adam|muallif=Marshall|sana=11 August 2019|kirish sanasi=30 June 2020|ish=manutd.com}}</ref> Manchester klubi to'lagan to'lov 5 yevro atrofida bo'lishi taxmin qilingandi&nbsp;million, ehtimol 10 evrogacha ko'tarilishi mumkin&nbsp;million qo'shimchalar. <ref name="MEN">{{Veb manbasi|url=https://www.manchestereveningnews.co.uk/sport/football/transfer-news/man-united-hannibal-mejbri-wiki-16713567|sarlavha=Who is Hannibal Mejbri? Profile of Manchester United new signing|ism=Charlotte|muallif=Duncker|sana=11 August 2019|kirish sanasi=30 June 2020|ish=manchestereveningnews.co.uk}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFDuncker2019">Duncker, Charlotte (11 August 2019). </cite></ref> <ref name="Standard">{{Veb manbasi|url=https://www.standard.co.uk/sport/football/manchesterunited/who-is-hannibal-mejbri-man-utd-new-signing-16-from-as-monaco-a4210756.html|sarlavha=Who is Hannibal Mejbri? Man Utd's new 16-year-old signing from AS Monaco|sana=11 August 2019|kirish sanasi=30 June 2020|ish=standard.co.uk}}</ref> Mejbri tezda "Manchester Yunayted"ning yoshlar jamoasiga joylashdi va hali 17 yoshda bo'lishiga qaramay, 23 yoshgacha bo'lganlar jamoasiga o'tdi <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.espn.com/soccer/manchester-united/story/4085483/forget-sideshow-bob-sneersmanchester-uniteds-mejbri-wants-last-laugh|sarlavha=Forget 'Sideshow Bob' sneers, Manchester United's Mejbri wants last laugh|ism=Rob|muallif=Dawson|sana=18 April 2020|kirish sanasi=30 June 2020|ish=espn.com}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=http://thepeoplesperson.com/2020/04/07/hannibal-mejbri-why-manchester-united-fans-are-so-excited-213828/|sarlavha=Hannibal Mejbri – why Manchester United fans are so excited|sana=7 April 2020|kirish sanasi=30 June 2020|ish=thepeoplesperson.com}}</ref> Mejbri 2020-yil 9-sentyabrda “Manchester Yunayted” U21 jamoasida “ Salford Siti ”ga qarshi 2020-21-yilgi EFL Trophy o‘yinida debyut qilgan <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.manutd.com/en/news/detail/salford-city-0-man-utd-6-match-report-in-the-efl-trophy|sarlavha=Manchester United Under-21s hit six at Salford|ism=Michael|muallif=Plant|sana=9 September 2020|kirish sanasi=9 September 2020|ish=ManUtd.com}}</ref> U 2021 yilning mart oyida «Yunayted» bilan yangi shartnoma imzoladi <ref>{{Yangiliklar manbasi |date=15 March 2021 |title=Hannibal commits future to Manchester United by signing new long-term contract |work=Manchester Evening News |url=https://www.manchestereveningnews.co.uk/sport/football/football-news/hannibal-manchester-united-new-contract-20174401 |access-date=28 May 2021}}</ref> 2021-yil 20-mayda u Denzil Xarun yilning eng yaxshi zaxira o‘yinchisi sovrinini qo‘lga kiritdi. <ref>{{Yangiliklar manbasi |date=20 May 2021 |title=Hannibal Mejbri named Manchester United Under-23s Player of the Year |work=Manchester Evening News |url=https://www.manchestereveningnews.co.uk/sport/football/football-news/manchester-united-hannibal-mejbri-award-20643956 |access-date=28 May 2021}}</ref> Mejbri "Yunayted" safidagi debyutini 2021-yil 23-may kuni Premer-liga mavsumining so'nggi o'yinida "Vulverxempton" ga qarshi o'yinda (2:1) o'tkazdi; u 82-daqiqada Xuan Mataning o'rniga maydonga tushdi. <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Rose |first=Gary |date=23 May 2021 |title=Wolves 1-2 Manchester United: Nuno Espirito Santo beaten in final game |work=BBC Sport |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/57066741 |access-date=23 May 2021}}</ref> == Xalqaro martaba == === Fransiya === Mejbri Fransiya terma jamoasi safida 16 yoshgacha bo‘lganlar o‘rtasida 12 ta, 17 yoshgacha bo‘lganlar orasida esa 3 ta o‘yinda maydonga tushgan. <ref name="fff">{{Veb manbasi|url=https://www.fff.fr/equipe-nationale/joueur/9591-mejbri-hannibal/fiche.html|sarlavha=Profile|kirish sanasi=28 May 2021|ish=fff.fr|til=fr}}<cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source" data-ve-ignore="true">[https://www.fff.fr/equipe-nationale/joueur/9591-mejbri-hannibal/fiche.html "Profile"]. ''fff.fr'' (in French)<span class="reference-accessdate">. </span></cite></ref> === Tunis === Ota-onasi orqali Tunis vakili bo'lish huquqiga ega <ref name="MEN">{{Veb manbasi|url=https://www.manchestereveningnews.co.uk/sport/football/transfer-news/man-united-hannibal-mejbri-wiki-16713567|sarlavha=Who is Hannibal Mejbri? Profile of Manchester United new signing|ism=Charlotte|muallif=Duncker|sana=11 August 2019|kirish sanasi=30 June 2020|ish=manchestereveningnews.co.uk}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFDuncker2019">Duncker, Charlotte (11 August 2019). </cite></ref> <ref>{{Veb manbasi|muallif=Critchley|ism=Mark|sana=6 February 2020|sarlavha=Why Manchester United wonderkid Hannibal Mejbri deserves your attention|url=https://www.independent.co.uk/sport/football/premier-league/manchester-united-news-hannibal-mejbri-fa-youth-cup-quarter-final-leeds-united-a9320416.html|arxivurl=https://ghostarchive.org/archive/20220509/https://www.independent.co.uk/sport/football/premier-league/manchester-united-news-hannibal-mejbri-fa-youth-cup-quarter-final-leeds-united-a9320416.html|arxivsana=9 May 2022|kirish sanasi=30 June 2020|ish=independent.co.uk}}</ref> otasi Lotfi bilan birga, Tunisda o'ynagan, <ref name="Standard">{{Veb manbasi|url=https://www.standard.co.uk/sport/football/manchesterunited/who-is-hannibal-mejbri-man-utd-new-signing-16-from-as-monaco-a4210756.html|sarlavha=Who is Hannibal Mejbri? Man Utd's new 16-year-old signing from AS Monaco|sana=11 August 2019|kirish sanasi=30 June 2020|ish=standard.co.uk}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.standard.co.uk/sport/football/manchesterunited/who-is-hannibal-mejbri-man-utd-new-signing-16-from-as-monaco-a4210756.html "Who is Hannibal Mejbri? ]</cite></ref> Mejbri birinchi marta 2021 yilning may oyida Tunis terma jamoasiga chaqirilgan va xalqaro kelajagini belgilagan. ota-onasining tug'ilgan xalqiga. <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Marshall |first=Adam |date=28 May 2021 |title=Hannibal's international future confirmed |work=ManUtd.com |publisher=Manchester United |url=https://www.manutd.com/en/news/detail/hannibal-named-in-tunisia-squad-for-the-first-time |access-date=28 May 2021}}</ref> U 2021-yil 5-iyun kuni Kongo Demokratik Respublikasiga qarshi o‘rtoqlik o‘yinida (1:0) debyut qildi. <ref>{{Veb manbasi|url=https://globalsportsarchive.com/match/soccer/2021-06-05/tunisia-vs-congo-dr/2376878/|sarlavha=Match Report of Tunisia vs Congo DR - 2021-06-05 - FIFA Friendlies - Global Sports Archive|ish=globalsportsarchive.com}}</ref> Gannibal o'zining 2021 yilgi FIFA Arab Kubogidagi debyutini o'tkazdi va u erda Tunisning barcha beshta o'yinida maydonga tushdi, chunki ular finalga chiqdi . Gannibal guruh bosqichida va yarim finalda Birlashgan Arab Amirliklari va Misrga qarshi ikkita [[Uchrashuv o'yinchisi|eng yaxshi o'yin]] ko'rsatdi. <ref>{{Veb manbasi|muallif=Stephen|ism=Killen|sana=17 December 2021|sarlavha=Hannibal Mejbri wants Arab Cup displays to kickstart Manchester United career|url=https://www.manchestereveningnews.co.uk/sport/football/football-news/hannibal-man-united-arab-cup-22497566.amp|kirish sanasi=18 December 2021|ish=manchestereveningnews.co.uk}}</ref> Gannibal 2021-yil 18-dekabrda [[Jazoir milliy futbol terma jamoasi|Jazoirga]] qarshi final o‘yinini boshladi va yakunda [[Jazoir milliy futbol terma jamoasi|Jazoirga]] 2:0 hisobida yutqazib, ikkinchi o‘rinni egalladi. <ref name=":0">{{Veb manbasi|muallif=Findlater|ism=James|sana=18 December 2021|sarlavha=Manchester United starlet Hannibal Mejbri suffers Arab Cup final heartbreak|url=https://www.manchestereveningnews.co.uk/sport/football/football-news/manchester-united-hannibal-mejbri-tunisia-22507937|kirish sanasi=18 December 2021|ish=Manchester Evening News}}</ref> == O'yin uslubi == To'pni o'ynayotgan [[Yarimhimoyachi (futbol)|yarim himoyachi]], "Manchester Yunayted"da asosiy jamoani rivojlantirish bo'yicha sobiq rahbari Nikki Batt Mejbrini etakchilik qobiliyati uchun sobiq jamoadoshlari [[David Beckham|Devid Bekxem]] va Roy Kin bilan taqqosladi. Murabbiy Nil Rayan ham Mejbrini maqtab, yosh pleymeykerdan umidlari katta ekanini aytdi. <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.express.co.uk/sport/football/1302608/Manchester-United-transfer-news-David-Beckham-Roy-Keane-Angel-Gomes-Hannibal-Mejbri|sarlavha=Man Utd have the next David Beckham and Roy Keane ready to shine after Angel Gomes exit|ism=Jack|muallif=Otway|sana=30 June 2020|kirish sanasi=30 June 2020|ish=express.co.uk}}</ref> == Karyera statistikasi == === Klub === {{Updated|2022-yil, 22-may holatiga ko'ra}} {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Klub, mavsum va musobaqalar bo'yicha ko'rinish va gollar ! rowspan="2" | Klub ! rowspan="2" | Mavsum ! colspan="3" | Liga ! colspan="2" | Angliya kubogi ! colspan="2" | EFL kubogi ! colspan="2" | Yevropa ! colspan="2" | Boshqa ! colspan="2" | Jami |- !Divizion !O'yin !Gol !O'yin !Gol !O'yin !Gol !O'yin !Gol !O'yin !Gol !O'yin !Gol |- | rowspan="3" | Manchester United U21 | 2020–21 | colspan="1" | — | colspan="2" | — | colspan="2" | — | colspan="2" | — | colspan="2" | — |4 | 1 | 4 | 1 |- | 2021–22 | colspan="1" | — | colspan="2" | — | colspan="2" | — | colspan="2" | — | colspan="2" | — |1 | 0 | 1 | 0 |- ! colspan="2" | Jami ! colspan="2" | — ! colspan="2" | — ! colspan="2" | — ! colspan="2" | — ! 5 ! 1 ! 5 ! 1 |- | rowspan="3" | [[Manchester United F.C.|Manchester United]] | 2020–21 | [[Angliya Premer-ligasi|Premer-liga]] | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | colspan="2" | — | 1 | 0 |- | 2021–22 | Premer-liga | 2 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | colspan="2" | — | 2 | 0 |- ! colspan="2" | Jami ! 3 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! colspan="2" | — ! 3 ! 0 |- ! colspan="3" | Karyera jami ! 3 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 5 ! 1 ! 8 ! 1 |} {{Notelist}} === Xalqaro === {{Updated|2022-yil, 14-iyun holatiga ko'ra}}<ref name=NFT>{{NFT player |id=82843 |name=Mejbri, Hannibal |access-date=21 June 2022}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Terma jamoa va yil bo'yicha ko'rinish va gollar ! Milliy terma jamoa ! Yil !O'yin !Gol |- | rowspan="2" | Tunis | 2021-yil | 9 | 0 |- | 2022 | 7 | 0 |- ! colspan="2" | Jami ! 16 ! 0 |} == Yutuqlari == '''Tunis''' * Kirin kubogi: 2022 * FIFA Arab kubogi sohibi: 2021<ref name=":0">{{Veb manbasi|muallif=Findlater|ism=James|sana=18 December 2021|sarlavha=Manchester United starlet Hannibal Mejbri suffers Arab Cup final heartbreak|url=https://www.manchestereveningnews.co.uk/sport/football/football-news/manchester-united-hannibal-mejbri-tunisia-22507937|kirish sanasi=18 December 2021|ish=Manchester Evening News}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFFindlater2021">Findlater, James (18 December 2021). </cite></ref> '''Individual''' * Denzil Haroun yilning eng yaxshi zaxira o'yinchisi: 2020–21<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Hannibal wins Denzil Haroun Reserve-Team Player of the Year 2021|url=https://www.manutd.com/en/news/detail/hannibal-wins-denzil-haroun-reserve-team-player-of-the-year-2021|kirish sanasi=2021-05-23|ish=www.manutd.com|til=en}}</ref> * Yilning Afrika vahiysi (Afrika d'Or): 2021<ref>{{Veb manbasi|url=https://foot-africa.com/hannibal-mejbri-revelation-africaine-annee/|ish=foot-africa.com|sarlavha=Africa d'Or 2021: Hannibal Mejbri élu révélation africaine de l'année!|sana=2 January 2022|kirish sanasi=3 January 2022}}</ref> == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [https://int.soccerway.com/players/hannibal-mejbri/632278/ Hannibal Mejbri] at Soccerway * [https://www.footballdatabase.eu/en/player/details/402498 Hannibal Mejbri] at FootballDatabase.eu [[Turkum:Fransiya futbolchilari]] [[Turkum:Tunis futbolchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:2003-yilda tugʻilganlar]] 86yd7fbt0bg7qpwp7cdob3qj50z704h 2816685 2816674 2022-08-29T05:17:35Z Wknewpages 74325 wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Hannibal Mejbri|tasvir=Manchester United v Norwich City, 16 April 2022 (02).jpg|izoh=Mejbri [[Manchester United F.C.|Manchester United]] safida 2022-yil|toʻliqism=|tavallud_sana={{Birth date and age|2003|1|21|df=y}}|tavallud_joyi=[[Ivry-sur-Seine]], {{FRA}}|boʻyi=1.77 m<ref>{{cite web |url=https://www.premierleague.com/players/68593/Hannibal-Mejbri/overview |title=Hannibal Mejbri: Overview |publisher=Premier League |access-date=11 August 2022}}</ref>|pozitsiya=[[Yarim himoyachi]]|joriyklub=[[Manchester United F.C.|Manchester United]]|klubraqami=46|yoshlikyillari1=2009–2017|yoshlikklublari1=[[Paris FC]]|yoshlikyillari2=2017–2018|yoshlikklublari2=[[AC Boulogne-Billancourt|Boulogne-Billancourt]]|yoshlikyillari3=2018–2019|yoshlikklublari3=[[AS Monaco FC|Monaco]]|yoshlikyillari4=2019–2021|yoshlikklublari4=[[Manchester United F.C. Reserves and Academy|Manchester United]]|yillar1=2021–|klublar1=[[Manchester United F.C.|Manchester United]]|isht1=3|gollar1=0|milliyyillar1=2018–2019|milliyjamoa1=[[France national under-16 football team|France U16]]|milliyisht1=12|milliygollar1=1|milliyyillar2=2019|milliyjamoa2=[[France national under-17 football team|France U17]]|milliyisht2=3|milliygollar2=2|milliyyillar3=2021–|milliyjamoa3=[[Tunisia national football team|Tunisia]]|milliyisht3=16|milliygollar3=0|club-update=17:26, 22 May 2022 (UTC)|medallar={{MedalSport|Men's [[association football|football]]}} {{MedalCountry|{{fb|TUN}}}} {{MedalCompetition|[[FIFA Arab Cup]]}} {{Medal|RU|[[2021 FIFA Arab Cup|2021 Qatar]]|}}}} '''Hannibal Mejbri''' ( 2003-yil, 21-yanvarda tug‘ilgan) — professional [[Futbol|futbolchi]], Premier League [[Manchester United F.C.|Manchester United]] klubi va Tunis terma jamoasida [[Yarimhimoyachi (futbol)|yarim himoyachi]] sifatida o‘ynaydi. Mejbri Manchester United yoshlar tizimiga 2019-yilda Monacodan kelib qo'shilgan. U avvalroq Klerfonteyn akademiyasida vaqt o'tkazgan. U klubdagi debyutini 2021-yilning may oyida Premer-liga o'yinida o'tkazdi. Tunislik ota-onasi Fransiyada tug'ilgan Mejbri 16 yoshgacha va 17 yoshgacha bo'lgan o'z vatanini himoya qildi. U 2021-yilda Tunis terma jamoasi safida debyut qilgan. == Yoshligi == Mejbri Fransiyaning Ivri-syur- Seyn shahrida ( [[Parij]] chekkasida) tug‘ilgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.asmonaco.com/en/joueurs/hannibal-mejbri/|sarlavha=Profile|kirish sanasi=30 June 2020|ish=asmonaco.com}}</ref> va 2009-yilda Parij FC safiga qo‘shilgan.<ref name="fff">{{Veb manbasi|url=https://www.fff.fr/equipe-nationale/joueur/9591-mejbri-hannibal/fiche.html|sarlavha=Profile|kirish sanasi=28 May 2021|ish=fff.fr|til=fr}}</ref> 2016-yilda uni bir necha ingliz klublari, jumladan, [[Manchester United F.C.|Manchester United]], [[Manchester City]], [[Liverpool F.C.|Liverpool]] va [[Arsenal (futbol klubi)|Arsenal]] skautlari kuzatgani va ular bilan vaqt o'tkazgani xabar qilingan edi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://talksport.com/football/161943/manchester-united-manchester-city-liverpool-and-arsenal-all-tracking-former-gunners/|sarlavha=Manchester United, Manchester City, Liverpool and Arsenal ALL tracking former Gunners trialist Hannibal Mejbri|sana=23 November 2016|kirish sanasi=30 June 2020|ish=talksport.com}}</ref> Shuningdek, u nufuzli INF Clairefontaine akademiyasida o'qishga vaqt ajratdi.<ref name="leparisien">{{Veb manbasi|url=https://www.leparisien.fr/sports/ile-de-france/hannibal-mejbri-j-ai-appris-a-vivre-avec-de-la-jalousie-autour-de-moi-09-06-2018-7762659.php|sarlavha=Hannibal Mejbri : "J'ai appris à vivre avec de la jalousie autour de moi"|ism=Laurent|muallif=Pruneta|sana=9 June 2018|kirish sanasi=30 June 2020|ish=leparisien.fr|til=fr}}</ref> Uning katta akasi Abderrahmen Mejbri, Gannibal bir vaqtlar tashrif buyurgan va mashg'ulot o'tkazgan Vetnam yoshlarni rivojlantirish klubi Pho Hien FCda ishlaydigan hozirgi sport murabbiyi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.leparisien.fr/sports/ile-de-france/football-l-ancien-educateur-de-l-acbb-tente-l-aventure-au-viet-nam-29-04-2019-8062656.php|sarlavha=Football : l'Ancien éducateur de l'ACBB tente l'aventure au Viêt Nam|sana=29 April 2019}}</ref> == Klub karyerasi == === Erta hayoti === Ingliz klublarining qiziqishiga qaramay, Mejbri 2018-yilda AS Monacoga 1 million yevro evaziga qo'shilishdan oldin, Atletic de Bulon-Billancourt klubida qisqa vaqt o'tkazdi.<ref name="leparisien">{{Veb manbasi|url=https://www.leparisien.fr/sports/ile-de-france/hannibal-mejbri-j-ai-appris-a-vivre-avec-de-la-jalousie-autour-de-moi-09-06-2018-7762659.php|sarlavha=Hannibal Mejbri : "J'ai appris à vivre avec de la jalousie autour de moi"|ism=Laurent|muallif=Pruneta|sana=9 June 2018|kirish sanasi=30 June 2020|ish=leparisien.fr|til=fr}}<cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source" data-ve-ignore="true" id="CITEREFPruneta2018">Pruneta, Laurent (9 June 2018). </cite></ref> Dastlab Monaconing yoshlar rivojlanishidan hayratda qolgan bo'lsada,<ref name="leparisien" /> Mejbri imzolanganidan so'ng bir yil ichida Monegask klubidan hafsalasi pir bo'ldi, uning ota-onasi Liga 1 jamoasi shartnoma kelishuvlarini buzganini da'vo qilishdi.<ref name="MEN">{{Veb manbasi|url=https://www.manchestereveningnews.co.uk/sport/football/transfer-news/man-united-hannibal-mejbri-wiki-16713567|sarlavha=Who is Hannibal Mejbri? Profile of Manchester United new signing|ism=Charlotte|muallif=Duncker|sana=11 August 2019|kirish sanasi=30 June 2020|ish=manchestereveningnews.co.uk}}</ref> 2019-yilda uni butun Yevropa klublari, jumladan, Germaniya, Fransiya va Ispaniya chempioni [[FC Bayern Munich|Bavariya]],<ref name="MEN" /> mos ravishda [[Paris Saint-Germain FC|Parij Saint-Germain]] va [[FC Barcelona|Barcelona]] kuzatib borishdi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://bleacherreport.com/articles/2849237-manchester-united-confirm-signing-of-hannibal-mejbri-from-monaco|sarlavha=Manchester United Confirm Signing of Hannibal Mejbri from Monaco|ism=Matt|muallif=Jones|sana=11 August 2019|kirish sanasi=30 June 2020|ish=bleacherreport.com}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.skysports.com/football/news/11667/11774734/manchester-united-confident-of-signing-hannibal-mejbri-from-monaco|sarlavha=Manchester United confident of signing Hannibal Mejbri from Monaco|sana=1 August 2019|kirish sanasi=30 June 2020|ish=skysports.com}}</ref> === Manchester United === 2019-yilning 11-avgust kuni [[Angliya Premer-ligasi|Premer-liga]] vakili Manchester United o‘z veb-saytida Monaco bilan Mejbri bilan shartnoma imzolash bo‘yicha kelishuvga erishganini e’lon qildi va bu yosh futbolchi boshqa ingliz klublariga o‘tishni rad etdi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.manutd.com/en/news/detail/man-utd-academy-deals-for-two-u23s-and-five-u18s|sarlavha=United accounce new academy deals|ism=Adam|muallif=Marshall|sana=11 August 2019|kirish sanasi=30 June 2020|ish=manutd.com}}</ref> Manchester klubi to'lagan to'lov 5 million yevro atrofida bo'lishi taxmin qilingandi, ehtimol 10 million yevrogacha ko'tarilishi mumkin qo'shimchalar.<ref name="MEN">{{Veb manbasi|url=https://www.manchestereveningnews.co.uk/sport/football/transfer-news/man-united-hannibal-mejbri-wiki-16713567|sarlavha=Who is Hannibal Mejbri? Profile of Manchester United new signing|ism=Charlotte|muallif=Duncker|sana=11 August 2019|kirish sanasi=30 June 2020|ish=manchestereveningnews.co.uk}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFDuncker2019">Duncker, Charlotte (11 August 2019). </cite></ref><ref name="Standard">{{Veb manbasi|url=https://www.standard.co.uk/sport/football/manchesterunited/who-is-hannibal-mejbri-man-utd-new-signing-16-from-as-monaco-a4210756.html|sarlavha=Who is Hannibal Mejbri? Man Utd's new 16-year-old signing from AS Monaco|sana=11 August 2019|kirish sanasi=30 June 2020|ish=standard.co.uk}}</ref> Mejbri tezda Manchester Unitedning yoshlar jamoasiga joylashdi va hali 17 yoshda bo'lishiga qaramay, 23 yoshgacha bo'lganlar jamoasiga o'tdi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.espn.com/soccer/manchester-united/story/4085483/forget-sideshow-bob-sneersmanchester-uniteds-mejbri-wants-last-laugh|sarlavha=Forget 'Sideshow Bob' sneers, Manchester United's Mejbri wants last laugh|ism=Rob|muallif=Dawson|sana=18 April 2020|kirish sanasi=30 June 2020|ish=espn.com}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://thepeoplesperson.com/2020/04/07/hannibal-mejbri-why-manchester-united-fans-are-so-excited-213828/|sarlavha=Hannibal Mejbri – why Manchester United fans are so excited|sana=7 April 2020|kirish sanasi=30 June 2020|ish=thepeoplesperson.com}}</ref> Mejbri 2020-yil, 9-sentabrda Manchester United U21 jamoasida Salford Cityga qarshi 2020-21-yilgi EFL Trophy o‘yinida debyut qilgan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.manutd.com/en/news/detail/salford-city-0-man-utd-6-match-report-in-the-efl-trophy|sarlavha=Manchester United Under-21s hit six at Salford|ism=Michael|muallif=Plant|sana=9 September 2020|kirish sanasi=9 September 2020|ish=ManUtd.com}}</ref> U 2021-yilning mart oyida United bilan yangi shartnoma imzoladi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=15 March 2021 |title=Hannibal commits future to Manchester United by signing new long-term contract |work=Manchester Evening News |url=https://www.manchestereveningnews.co.uk/sport/football/football-news/hannibal-manchester-united-new-contract-20174401 |access-date=28 May 2021}}</ref> 2021-yil, 20-mayda u Denzil Haroun yilning eng yaxshi zaxira o‘yinchisi sovrinini qo‘lga kiritdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=20 May 2021 |title=Hannibal Mejbri named Manchester United Under-23s Player of the Year |work=Manchester Evening News |url=https://www.manchestereveningnews.co.uk/sport/football/football-news/manchester-united-hannibal-mejbri-award-20643956 |access-date=28 May 2021}}</ref> Mejbri United safidagi debyutini 2021-yil, 23-may kuni Premer-liga mavsumining so'nggi o'yinida Wolverhamptonga qarshi o'yinda (2:1) o'tkazdi; u 82-daqiqada Juan Mataning o'rniga maydonga tushdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Rose |first=Gary |date=23 May 2021 |title=Wolves 1-2 Manchester United: Nuno Espirito Santo beaten in final game |work=BBC Sport |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/57066741 |access-date=23 May 2021}}</ref> == Xalqaro martaba == === Fransiya === Mejbri Fransiya terma jamoasi safida 16 yoshgacha bo‘lganlar o‘rtasida 12 ta, 17 yoshgacha bo‘lganlar orasida esa 3 ta o‘yinda maydonga tushgan.<ref name="fff">{{Veb manbasi|url=https://www.fff.fr/equipe-nationale/joueur/9591-mejbri-hannibal/fiche.html|sarlavha=Profile|kirish sanasi=28 May 2021|ish=fff.fr|til=fr}}<cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source" data-ve-ignore="true">[https://www.fff.fr/equipe-nationale/joueur/9591-mejbri-hannibal/fiche.html "Profile"]. ''fff.fr'' (in French)<span class="reference-accessdate">. </span></cite></ref> === Tunis === Ota-onasi orqali Tunis vakili bo'lish huquqiga ega<ref name="MEN">{{Veb manbasi|url=https://www.manchestereveningnews.co.uk/sport/football/transfer-news/man-united-hannibal-mejbri-wiki-16713567|sarlavha=Who is Hannibal Mejbri? Profile of Manchester United new signing|ism=Charlotte|muallif=Duncker|sana=11 August 2019|kirish sanasi=30 June 2020|ish=manchestereveningnews.co.uk}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFDuncker2019">Duncker, Charlotte (11 August 2019). </cite></ref><ref>{{Veb manbasi|muallif=Critchley|ism=Mark|sana=6 February 2020|sarlavha=Why Manchester United wonderkid Hannibal Mejbri deserves your attention|url=https://www.independent.co.uk/sport/football/premier-league/manchester-united-news-hannibal-mejbri-fa-youth-cup-quarter-final-leeds-united-a9320416.html|arxivurl=https://ghostarchive.org/archive/20220509/https://www.independent.co.uk/sport/football/premier-league/manchester-united-news-hannibal-mejbri-fa-youth-cup-quarter-final-leeds-united-a9320416.html|arxivsana=9 May 2022|kirish sanasi=30 June 2020|ish=independent.co.uk}}</ref> otasi Lotfi bilan birga, Tunisda o'ynagan,<ref name="Standard">{{Veb manbasi|url=https://www.standard.co.uk/sport/football/manchesterunited/who-is-hannibal-mejbri-man-utd-new-signing-16-from-as-monaco-a4210756.html|sarlavha=Who is Hannibal Mejbri? Man Utd's new 16-year-old signing from AS Monaco|sana=11 August 2019|kirish sanasi=30 June 2020|ish=standard.co.uk}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.standard.co.uk/sport/football/manchesterunited/who-is-hannibal-mejbri-man-utd-new-signing-16-from-as-monaco-a4210756.html "Who is Hannibal Mejbri? ]</cite></ref> Mejbri birinchi marta 2021-yilning may oyida Tunis terma jamoasiga chaqirilgan va xalqaro kelajagini belgilagan, ota-onasining tug'ilgan xalqiga.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Marshall |first=Adam |date=28 May 2021 |title=Hannibal's international future confirmed |work=ManUtd.com |publisher=Manchester United |url=https://www.manutd.com/en/news/detail/hannibal-named-in-tunisia-squad-for-the-first-time |access-date=28 May 2021}}</ref> U 2021-yil, 5-iyun kuni Kongo Demokratik Respublikasiga qarshi o‘rtoqlik o‘yinida (1:0) debyut qildi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://globalsportsarchive.com/match/soccer/2021-06-05/tunisia-vs-congo-dr/2376878/|sarlavha=Match Report of Tunisia vs Congo DR - 2021-06-05 - FIFA Friendlies - Global Sports Archive|ish=globalsportsarchive.com}}</ref> Gannibal o'zining 2021-yilgi FIFA Arab Kubogidagi debyutini o'tkazdi va u yerda Tunisning barcha beshta o'yinida maydonga tushdi, natijada ular finalga chiqdi. Gannibal guruh bosqichida va yarim finalda Birlashgan Arab Amirliklari va Misrga qarshi ikkita [[Uchrashuv o'yinchisi|eng yaxshi o'yin]] ko'rsatdi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Stephen|ism=Killen|sana=17 December 2021|sarlavha=Hannibal Mejbri wants Arab Cup displays to kickstart Manchester United career|url=https://www.manchestereveningnews.co.uk/sport/football/football-news/hannibal-man-united-arab-cup-22497566.amp|kirish sanasi=18 December 2021|ish=manchestereveningnews.co.uk}}</ref> Gannibal 2021-yil, 18-dekabrda [[Jazoir milliy futbol terma jamoasi|Jazoirga]] qarshi final o‘yinini boshladi va yakunda [[Jazoir milliy futbol terma jamoasi|Jazoirga]] 2:0 hisobida yutqazib, ikkinchi o‘rinni egalladi.<ref name=":0">{{Veb manbasi|muallif=Findlater|ism=James|sana=18 December 2021|sarlavha=Manchester United starlet Hannibal Mejbri suffers Arab Cup final heartbreak|url=https://www.manchestereveningnews.co.uk/sport/football/football-news/manchester-united-hannibal-mejbri-tunisia-22507937|kirish sanasi=18 December 2021|ish=Manchester Evening News}}</ref> == O'yin uslubi == To'pni o'ynayotgan [[Yarimhimoyachi (futbol)|yarim himoyachi]], Manchester Unitedda asosiy jamoani rivojlantirish bo'yicha sobiq rahbari Nicky Butt Mejbrini etakchilik qobiliyati uchun sobiq jamoadoshlari [[David Beckham]] va Roy Kin bilan taqqosladi. Murabbiy Neil Ryan ham Mejbrini maqtab, yosh pleymeykerdan umidlari katta ekanini aytdi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.express.co.uk/sport/football/1302608/Manchester-United-transfer-news-David-Beckham-Roy-Keane-Angel-Gomes-Hannibal-Mejbri|sarlavha=Man Utd have the next David Beckham and Roy Keane ready to shine after Angel Gomes exit|ism=Jack|muallif=Otway|sana=30 June 2020|kirish sanasi=30 June 2020|ish=express.co.uk}}</ref> == Karyera statistikasi == === Klub === {{Updated|2022-yil, 22-may holatiga ko'ra}} {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Klub, mavsum va musobaqalar bo'yicha ko'rinish va gollar ! rowspan="2" | Klub ! rowspan="2" | Mavsum ! colspan="3" | Liga ! colspan="2" | Angliya kubogi ! colspan="2" | EFL kubogi ! colspan="2" | Yevropa ! colspan="2" | Boshqa ! colspan="2" | Jami |- !Divizion !O'yin !Gol !O'yin !Gol !O'yin !Gol !O'yin !Gol !O'yin !Gol !O'yin !Gol |- | rowspan="3" | Manchester United U21 | 2020–21 | colspan="1" | — | colspan="2" | — | colspan="2" | — | colspan="2" | — | colspan="2" | — |4 | 1 | 4 | 1 |- | 2021–22 | colspan="1" | — | colspan="2" | — | colspan="2" | — | colspan="2" | — | colspan="2" | — |1 | 0 | 1 | 0 |- ! colspan="2" | Jami ! colspan="2" | — ! colspan="2" | — ! colspan="2" | — ! colspan="2" | — ! 5 ! 1 ! 5 ! 1 |- | rowspan="3" | [[Manchester United F.C.|Manchester United]] | 2020–21 | [[Angliya Premer-ligasi|Premer-liga]] | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | colspan="2" | — | 1 | 0 |- | 2021–22 | Premer-liga | 2 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | colspan="2" | — | 2 | 0 |- ! colspan="2" | Jami ! 3 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! colspan="2" | — ! 3 ! 0 |- ! colspan="3" | Karyera jami ! 3 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 5 ! 1 ! 8 ! 1 |} {{Notelist}} === Xalqaro === {{Updated|2022-yil, 14-iyun holatiga ko'ra}}<ref name=NFT>{{NFT player |id=82843 |name=Mejbri, Hannibal |access-date=21 June 2022}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Terma jamoa va yil bo'yicha ko'rinish va gollar ! Milliy terma jamoa ! Yil !O'yin !Gol |- | rowspan="2" | Tunis | 2021-yil | 9 | 0 |- | 2022 | 7 | 0 |- ! colspan="2" | Jami ! 16 ! 0 |} == Yutuqlari == '''Tunis''' * Kirin kubogi: 2022 * FIFA Arab kubogi sohibi: 2021<ref name=":0">{{Veb manbasi|muallif=Findlater|ism=James|sana=18 December 2021|sarlavha=Manchester United starlet Hannibal Mejbri suffers Arab Cup final heartbreak|url=https://www.manchestereveningnews.co.uk/sport/football/football-news/manchester-united-hannibal-mejbri-tunisia-22507937|kirish sanasi=18 December 2021|ish=Manchester Evening News}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFFindlater2021">Findlater, James (18 December 2021). </cite></ref> '''Individual''' * Denzil Haroun yilning eng yaxshi zaxira o'yinchisi: 2020–21<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Hannibal wins Denzil Haroun Reserve-Team Player of the Year 2021|url=https://www.manutd.com/en/news/detail/hannibal-wins-denzil-haroun-reserve-team-player-of-the-year-2021|kirish sanasi=2021-05-23|ish=www.manutd.com|til=en}}</ref> * Yilning Afrika vahiysi (Afrika d'Or): 2021<ref>{{Veb manbasi|url=https://foot-africa.com/hannibal-mejbri-revelation-africaine-annee/|ish=foot-africa.com|sarlavha=Africa d'Or 2021: Hannibal Mejbri élu révélation africaine de l'année!|sana=2 January 2022|kirish sanasi=3 January 2022}}</ref> == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [https://int.soccerway.com/players/hannibal-mejbri/632278/ Hannibal Mejbri] at Soccerway * [https://www.footballdatabase.eu/en/player/details/402498 Hannibal Mejbri] at FootballDatabase.eu [[Turkum:Fransiya futbolchilari]] [[Turkum:Tunis futbolchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:2003-yilda tugʻilganlar]] 83e3nu3142cyqawnt8manyo8x5x2eov 2816695 2816685 2022-08-29T05:21:50Z Wknewpages 74325 wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Hannibal Mejbri|tasvir=Manchester United v Norwich City, 16 April 2022 (02).jpg|izoh=Mejbri [[Manchester United F.C.|Manchester United]] safida 2022-yil|toʻliqism=|tavallud_sana={{Birth date and age|2003|1|21|df=y}}|tavallud_joyi=[[Ivry-sur-Seine]], {{FRA}}|boʻyi=1.77 m<ref>{{cite web |url=https://www.premierleague.com/players/68593/Hannibal-Mejbri/overview |title=Hannibal Mejbri: Overview |publisher=Premier League |access-date=11 August 2022}}</ref>|pozitsiya=[[Yarim himoyachi]]|joriyklub=[[Manchester United F.C.|Manchester United]]|klubraqami=46|yoshlikyillari1=2009-2017|yoshlikklublari1=[[Paris FC]]|yoshlikyillari2=2017-2018|yoshlikklublari2=[[AC Boulogne-Billancourt|Boulogne-Billancourt]]|yoshlikyillari3=2018-2019|yoshlikklublari3=[[AS Monaco FC|Monaco]]|yoshlikyillari4=2019-2021|yoshlikklublari4=[[Manchester United F.C. Reserves and Academy|Manchester United]]|yillar1=2021-|klublar1=[[Manchester United F.C.|Manchester United]]|isht1=3|gollar1=0|milliyyillar1=2018-2019|milliyjamoa1=[[France national under-16 football team|France U16]]|milliyisht1=12|milliygollar1=1|milliyyillar2=2019|milliyjamoa2=[[France national under-17 football team|France U17]]|milliyisht2=3|milliygollar2=2|milliyyillar3=2021-|milliyjamoa3=[[Tunisia national football team|Tunisia]]|milliyisht3=16|milliygollar3=0|club-update=17:26, 22 May 2022 (UTC)|medallar={{MedalSport|Men's [[association football|football]]}} {{MedalCountry|{{fb|TUN}}}} {{MedalCompetition|[[FIFA Arab Cup]]}} {{Medal|RU|[[2021 FIFA Arab Cup|2021 Qatar]]|}}}} '''Hannibal Mejbri''' (2003-yil, 21-yanvarda tug‘ilgan) — professional [[Futbol|futbolchi]], Premier League [[Manchester United F.C.|Manchester United]] klubi va Tunis terma jamoasida [[Yarimhimoyachi (futbol)|yarim himoyachi]] sifatida o‘ynaydi. Mejbri Manchester United yoshlar tizimiga 2019-yilda Monacodan kelib qoʻshilgan. U avvalroq Klerfonteyn akademiyasida vaqt oʻtkazgan. U klubdagi debyutini 2021-yilning may oyida Premer-liga oʻyinida oʻtkazdi. Tunislik ota-onasi Fransiyada tugʻilgan Mejbri 16 yoshgacha va 17 yoshgacha boʻlgan oʻz vatanini himoya qildi. U 2021-yilda Tunis terma jamoasi safida debyut qilgan. == Yoshligi == Mejbri Fransiyaning Ivri-syur- Seyn shahrida ([[Parij]] chekkasida) tug‘ilgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.asmonaco.com/en/joueurs/hannibal-mejbri/|sarlavha=Profile|kirish sanasi=30 June 2020|ish=asmonaco.com}}</ref> va 2009-yilda Parij FC safiga qo‘shilgan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.fff.fr/equipe-nationale/joueur/9591-mejbri-hannibal/fiche.html|sarlavha=Profile|kirish sanasi=28 May 2021|ish=fff.fr|til=fr}}</ref> 2016-yilda uni bir necha ingliz klublari, jumladan, [[Manchester United F.C.|Manchester United]], [[Manchester City]], [[Liverpool F.C.|Liverpool]] va [[Arsenal (futbol klubi)|Arsenal]] skautlari kuzatgani va ular bilan vaqt oʻtkazgani xabar qilingan edi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://talksport.com/football/161943/manchester-united-manchester-city-liverpool-and-arsenal-all-tracking-former-gunners/|sarlavha=Manchester United, Manchester City, Liverpool and Arsenal ALL tracking former Gunners trialist Hannibal Mejbri|sana=23 November 2016|kirish sanasi=30 June 2020|ish=talksport.com}}</ref> Shuningdek, u nufuzli INF Clairefontaine akademiyasida oʻqishga vaqt ajratdi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.leparisien.fr/sports/ile-de-france/hannibal-mejbri-j-ai-appris-a-vivre-avec-de-la-jalousie-autour-de-moi-09-06-2018-7762659.php|sarlavha=Hannibal Mejbri : "J'ai appris à vivre avec de la jalousie autour de moi"|ism=Laurent|muallif=Pruneta|sana=9 June 2018|kirish sanasi=30 June 2020|ish=leparisien.fr|til=fr}}</ref> Uning katta akasi Abderrahmen Mejbri, Gannibal bir vaqtlar tashrif buyurgan va mashgʻulot oʻtkazgan Vetnam yoshlarni rivojlantirish klubi Pho Hien FCda ishlaydigan hozirgi sport murabbiyi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.leparisien.fr/sports/ile-de-france/football-l-ancien-educateur-de-l-acbb-tente-l-aventure-au-viet-nam-29-04-2019-8062656.php|sarlavha=Football : l'Ancien éducateur de l'ACBB tente l'aventure au Viêt Nam|sana=29 April 2019}}</ref> == Klub karyerasi == === Erta hayoti === Ingliz klublarining qiziqishiga qaramay, Mejbri 2018-yilda AS Monacoga 1 million yevro evaziga qoʻshilishdan oldin, Atletic de Bulon-Billancourt klubida qisqa vaqt oʻtkazdi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.leparisien.fr/sports/ile-de-france/hannibal-mejbri-j-ai-appris-a-vivre-avec-de-la-jalousie-autour-de-moi-09-06-2018-7762659.php|sarlavha=Hannibal Mejbri : "J'ai appris à vivre avec de la jalousie autour de moi"|ism=Laurent|muallif=Pruneta|sana=9 June 2018|kirish sanasi=30 June 2020|ish=leparisien.fr|til=fr}}<cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source" data-ve-ignore="true" id="CITEREFPruneta2018">Pruneta, Laurent (9 June 2018). </cite></ref> Dastlab Monaconing yoshlar rivojlanishidan hayratda qolgan boʻlsada,<ref> Mejbri imzolanganidan soʻng bir yil ichida Monegask klubidan hafsalasi pir boʻldi, uning ota-onasi Liga 1 jamoasi shartnoma kelishuvlarini buzganini daʼvo qilishdi.{Veb manbasi|url=https://www.manchestereveningnews.co.uk/sport/football/transfer-news/man-united-hannibal-mejbri-wiki-16713567|sarlavha=Who is Hannibal Mejbri? Profile of Manchester United new signing|ism=Charlotte|muallif=Duncker|sana=11 August 2019|kirish sanasi=30 June 2020|ish=manchestereveningnews.co.uk}}</ref> 2019-yilda uni butun Yevropa klublari, jumladan, Germaniya, Fransiya va Ispaniya chempioni [[FC Bayern Munich|Bavariya]],<ref> mos ravishda [[Paris Saint-Germain FC|Parij Saint-Germain]] va [[FC Barcelona|Barcelona]] kuzatib borishdi.{{Veb manbasi|url=https://bleacherreport.com/articles/2849237-manchester-united-confirm-signing-of-hannibal-mejbri-from-monaco|sarlavha=Manchester United Confirm Signing of Hannibal Mejbri from Monaco|ism=Matt|muallif=Jones|sana=11 August 2019|kirish sanasi=30 June 2020|ish=bleacherreport.com}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.skysports.com/football/news/11667/11774734/manchester-united-confident-of-signing-hannibal-mejbri-from-monaco|sarlavha=Manchester United confident of signing Hannibal Mejbri from Monaco|sana=1 August 2019|kirish sanasi=30 June 2020|ish=skysports.com}}</ref> === Manchester United === 2019-yilning 11-avgust kuni [[Angliya Premer-ligasi|Premer-liga]] vakili Manchester United o‘z veb-saytida Monaco bilan Mejbri bilan shartnoma imzolash bo‘yicha kelishuvga erishganini eʼlon qildi va bu yosh futbolchi boshqa ingliz klublariga o‘tishni rad etdi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.manutd.com/en/news/detail/man-utd-academy-deals-for-two-u23s-and-five-u18s|sarlavha=United accounce new academy deals|ism=Adam|muallif=Marshall|sana=11 August 2019|kirish sanasi=30 June 2020|ish=manutd.com}}</ref> Manchester klubi toʻlagan toʻlov 5 million yevro atrofida boʻlishi taxmin qilingandi, ehtimol 10 million yevrogacha koʻtarilishi mumkin qoʻshimchalar.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.manchestereveningnews.co.uk/sport/football/transfer-news/man-united-hannibal-mejbri-wiki-16713567|sarlavha=Who is Hannibal Mejbri? Profile of Manchester United new signing|ism=Charlotte|muallif=Duncker|sana=11 August 2019|kirish sanasi=30 June 2020|ish=manchestereveningnews.co.uk}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFDuncker2019">Duncker, Charlotte (11 August 2019). </cite></ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.standard.co.uk/sport/football/manchesterunited/who-is-hannibal-mejbri-man-utd-new-signing-16-from-as-monaco-a4210756.html|sarlavha=Who is Hannibal Mejbri? Man Utd's new 16-year-old signing from AS Monaco|sana=11 August 2019|kirish sanasi=30 June 2020|ish=standard.co.uk}}</ref> Mejbri tezda Manchester Unitedning yoshlar jamoasiga joylashdi va hali 17 yoshda boʻlishiga qaramay, 23 yoshgacha boʻlganlar jamoasiga oʻtdi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.espn.com/soccer/manchester-united/story/4085483/forget-sideshow-bob-sneersmanchester-uniteds-mejbri-wants-last-laugh|sarlavha=Forget 'Sideshow Bob' sneers, Manchester United's Mejbri wants last laugh|ism=Rob|muallif=Dawson|sana=18 April 2020|kirish sanasi=30 June 2020|ish=espn.com}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://thepeoplesperson.com/2020/04/07/hannibal-mejbri-why-manchester-united-fans-are-so-excited-213828/|sarlavha=Hannibal Mejbri – why Manchester United fans are so excited|sana=7 April 2020|kirish sanasi=30 June 2020|ish=thepeoplesperson.com}}</ref> Mejbri 2020-yil, 9-sentabrda Manchester United U21 jamoasida Salford Cityga qarshi 2020-21-yilgi EFL Trophy o‘yinida debyut qilgan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.manutd.com/en/news/detail/salford-city-0-man-utd-6-match-report-in-the-efl-trophy|sarlavha=Manchester United Under-21s hit six at Salford|ism=Michael|muallif=Plant|sana=9 September 2020|kirish sanasi=9 September 2020|ish=ManUtd.com}}</ref> U 2021-yilning mart oyida United bilan yangi shartnoma imzoladi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=15 March 2021 |title=Hannibal commits future to Manchester United by signing new long-term contract |work=Manchester Evening News |url=https://www.manchestereveningnews.co.uk/sport/football/football-news/hannibal-manchester-united-new-contract-20174401 |access-date=28 May 2021}}</ref> 2021-yil, 20-mayda u Denzil Haroun yilning eng yaxshi zaxira o‘yinchisi sovrinini qo‘lga kiritdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=20 May 2021 |title=Hannibal Mejbri named Manchester United Under-23s Player of the Year |work=Manchester Evening News |url=https://www.manchestereveningnews.co.uk/sport/football/football-news/manchester-united-hannibal-mejbri-award-20643956 |access-date=28 May 2021}}</ref> Mejbri United safidagi debyutini 2021-yil, 23-may kuni Premer-liga mavsumining soʻnggi oʻyinida Wolverhamptonga qarshi oʻyinda (2:1) oʻtkazdi; u 82-daqiqada Juan Mataning oʻrniga maydonga tushdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Rose |first=Gary |date=23 May 2021 |title=Wolves 1-2 Manchester United: Nuno Espirito Santo beaten in final game |work=BBC Sport |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/57066741 |access-date=23 May 2021}}</ref> == Xalqaro martaba == === Fransiya === Mejbri Fransiya terma jamoasi safida 16 yoshgacha bo‘lganlar o‘rtasida 12 ta, 17 yoshgacha bo‘lganlar orasida esa 3 ta o‘yinda maydonga tushgan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.fff.fr/equipe-nationale/joueur/9591-mejbri-hannibal/fiche.html|sarlavha=Profile|kirish sanasi=28 May 2021|ish=fff.fr|til=fr}}<cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source" data-ve-ignore="true">[https://www.fff.fr/equipe-nationale/joueur/9591-mejbri-hannibal/fiche.html „Profile“]. ''fff.fr'' (in French)<span class="reference-accessdate">. </span></cite></ref> === Tunis === Ota-onasi orqali Tunis vakili boʻlish huquqiga ega<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.manchestereveningnews.co.uk/sport/football/transfer-news/man-united-hannibal-mejbri-wiki-16713567|sarlavha=Who is Hannibal Mejbri? Profile of Manchester United new signing|ism=Charlotte|muallif=Duncker|sana=11 August 2019|kirish sanasi=30 June 2020|ish=manchestereveningnews.co.uk}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFDuncker2019">Duncker, Charlotte (11 August 2019). </cite></ref><ref>{{Veb manbasi|muallif=Critchley|ism=Mark|sana=6 February 2020|sarlavha=Why Manchester United wonderkid Hannibal Mejbri deserves your attention|url=https://www.independent.co.uk/sport/football/premier-league/manchester-united-news-hannibal-mejbri-fa-youth-cup-quarter-final-leeds-united-a9320416.html|arxivurl=https://ghostarchive.org/archive/20220509/https://www.independent.co.uk/sport/football/premier-league/manchester-united-news-hannibal-mejbri-fa-youth-cup-quarter-final-leeds-united-a9320416.html|arxivsana=9 May 2022|kirish sanasi=30 June 2020|ish=independent.co.uk}}</ref> otasi Lotfi bilan birga, Tunisda oʻynagan,<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.standard.co.uk/sport/football/manchesterunited/who-is-hannibal-mejbri-man-utd-new-signing-16-from-as-monaco-a4210756.html|sarlavha=Who is Hannibal Mejbri? Man Utd's new 16-year-old signing from AS Monaco|sana=11 August 2019|kirish sanasi=30 June 2020|ish=standard.co.uk}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.standard.co.uk/sport/football/manchesterunited/who-is-hannibal-mejbri-man-utd-new-signing-16-from-as-monaco-a4210756.html "Who is Hannibal Mejbri? ]</cite></ref> Mejbri birinchi marta 2021-yilning may oyida Tunis terma jamoasiga chaqirilgan va xalqaro kelajagini belgilagan, ota-onasining tugʻilgan xalqiga.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Marshall |first=Adam |date=28 May 2021 |title=Hannibal's international future confirmed |work=ManUtd.com |publisher=Manchester United |url=https://www.manutd.com/en/news/detail/hannibal-named-in-tunisia-squad-for-the-first-time |access-date=28 May 2021}}</ref> U 2021-yil, 5-iyun kuni Kongo Demokratik Respublikasiga qarshi o‘rtoqlik o‘yinida (1:0) debyut qildi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://globalsportsarchive.com/match/soccer/2021-06-05/tunisia-vs-congo-dr/2376878/|sarlavha=Match Report of Tunisia vs Congo DR - 2021-06-05 - FIFA Friendlies - Global Sports Archive|ish=globalsportsarchive.com}}</ref> Gannibal oʻzining 2021-yilgi FIFA Arab Kubogidagi debyutini oʻtkazdi va u yerda Tunisning barcha beshta oʻyinida maydonga tushdi, natijada ular finalga chiqdi. Gannibal guruh bosqichida va yarim finalda Birlashgan Arab Amirliklari va Misrga qarshi ikkita [[Uchrashuv o'yinchisi|eng yaxshi oʻyin]] koʻrsatdi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Stephen|ism=Killen|sana=17 December 2021|sarlavha=Hannibal Mejbri wants Arab Cup displays to kickstart Manchester United career|url=https://www.manchestereveningnews.co.uk/sport/football/football-news/hannibal-man-united-arab-cup-22497566.amp|kirish sanasi=18 December 2021|ish=manchestereveningnews.co.uk}}</ref> Gannibal 2021-yil, 18-dekabrda [[Jazoir milliy futbol terma jamoasi|Jazoirga]] qarshi final o‘yinini boshladi va yakunda [[Jazoir milliy futbol terma jamoasi|Jazoirga]] 2:0 hisobida yutqazib, ikkinchi o‘rinni egalladi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Findlater|ism=James|sana=18 December 2021|sarlavha=Manchester United starlet Hannibal Mejbri suffers Arab Cup final heartbreak|url=https://www.manchestereveningnews.co.uk/sport/football/football-news/manchester-united-hannibal-mejbri-tunisia-22507937|kirish sanasi=18 December 2021|ish=Manchester Evening News}}</ref> == Oʻyin uslubi == Toʻpni oʻynayotgan [[Yarimhimoyachi (futbol)|yarim himoyachi]], Manchester Unitedda asosiy jamoani rivojlantirish boʻyicha sobiq rahbari Nicky Butt Mejbrini etakchilik qobiliyati uchun sobiq jamoadoshlari [[David Beckham]] va Roy Kin bilan taqqosladi. Murabbiy Neil Ryan ham Mejbrini maqtab, yosh pleymeykerdan umidlari katta ekanini aytdi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.express.co.uk/sport/football/1302608/Manchester-United-transfer-news-David-Beckham-Roy-Keane-Angel-Gomes-Hannibal-Mejbri|sarlavha=Man Utd have the next David Beckham and Roy Keane ready to shine after Angel Gomes exit|ism=Jack|muallif=Otway|sana=30 June 2020|kirish sanasi=30 June 2020|ish=express.co.uk}}</ref> == Karyera statistikasi == === Klub === {{Updated|2022-yil, 22-may holatiga ko'ra}} {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Klub, mavsum va musobaqalar boʻyicha koʻrinish va gollar ! rowspan="2" | Klub ! rowspan="2" | Mavsum ! colspan="3" | Liga ! colspan="2" | Angliya kubogi ! colspan="2" | EFL kubogi ! colspan="2" | Yevropa ! colspan="2" | Boshqa ! colspan="2" | Jami |- !Divizion !Oʻyin !Gol !Oʻyin !Gol !Oʻyin !Gol !Oʻyin !Gol !Oʻyin !Gol !Oʻyin !Gol |- | rowspan="3" | Manchester United U21 | 2020-21 | colspan="1" | — | colspan="2" | — | colspan="2" | — | colspan="2" | — | colspan="2" | — |4 | 1 | 4 | 1 |- | 2021-22 | colspan="1" | — | colspan="2" | — | colspan="2" | — | colspan="2" | — | colspan="2" | — |1 | 0 | 1 | 0 |- ! colspan="2" | Jami ! colspan="2" | — ! colspan="2" | — ! colspan="2" | — ! colspan="2" | — ! 5 ! 1 ! 5 ! 1 |- | rowspan="3" | [[Manchester United F.C.|Manchester United]] | 2020-21 | [[Angliya Premer-ligasi|Premer-liga]] | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | colspan="2" | — | 1 | 0 |- | 2021-22 | Premer-liga | 2 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | colspan="2" | — | 2 | 0 |- ! colspan="2" | Jami ! 3 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! colspan="2" | — ! 3 ! 0 |- ! colspan="3" | Karyera jami ! 3 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 5 ! 1 ! 8 ! 1 |} {{Notelist}} === Xalqaro === {{Updated|2022-yil, 14-iyun holatiga ko'ra}}<ref>{{NFT player |id=82843 |name=Mejbri, Hannibal |access-date=21 June 2022}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Terma jamoa va yil boʻyicha koʻrinish va gollar ! Milliy terma jamoa ! Yil !Oʻyin !Gol |- | rowspan="2" | Tunis | 2021-yil | 9 | 0 |- | 2022 | 7 | 0 |- ! colspan="2" | Jami ! 16 ! 0 |} == Yutuqlari == '''Tunis''' * Kirin kubogi: 2022 * FIFA Arab kubogi sohibi: 2021<ref>{{Veb manbasi|muallif=Findlater|ism=James|sana=18 December 2021|sarlavha=Manchester United starlet Hannibal Mejbri suffers Arab Cup final heartbreak|url=https://www.manchestereveningnews.co.uk/sport/football/football-news/manchester-united-hannibal-mejbri-tunisia-22507937|kirish sanasi=18 December 2021|ish=Manchester Evening News}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFFindlater2021">Findlater, James (18 December 2021). </cite></ref> '''Individual''' * Denzil Haroun yilning eng yaxshi zaxira oʻyinchisi: 2020-21<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Hannibal wins Denzil Haroun Reserve-Team Player of the Year 2021|url=https://www.manutd.com/en/news/detail/hannibal-wins-denzil-haroun-reserve-team-player-of-the-year-2021|kirish sanasi=2021-05-23|ish=www.manutd.com|til=en}}</ref> * Yilning Afrika vahiysi (Afrika d’Or): 2021<ref>{{Veb manbasi|url=https://foot-africa.com/hannibal-mejbri-revelation-africaine-annee/|ish=foot-africa.com|sarlavha=Africa d'Or 2021: Hannibal Mejbri élu révélation africaine de l'année!|sana=2 January 2022|kirish sanasi=3 January 2022}}</ref> == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [https://int.soccerway.com/players/hannibal-mejbri/632278/ Hannibal Mejbri] at Soccerway * [https://www.footballdatabase.eu/en/player/details/402498 Hannibal Mejbri] at FootballDatabase.eu [[Turkum:Fransiya futbolchilari]] [[Turkum:Tunis futbolchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:2003-yilda tugʻilganlar]] s95qpwzg2s0pnqi94pr9zs9ryszqyiq Xalqaro gandbol federasiyasi 0 784134 2816679 2022-08-29T05:12:23Z Daniya71 70410 „[[:ru:Special:Redirect/revision/120161176|Международная федерация гандбола]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki '''Xalqaro gandbol federasiyasi''' ({{Lang-en|International Handball Federation}}, qisqartma. '''IHF''') — jahon [[Gandbol|gandbolini]] boshqaruvchi tashkilot. 209 milliy federasiyani birlashtiradi. Uning shtab-kvartirasi Shveysariyaning Bazel shahrida joylashgan. IHF prezidenti Hasan Mustafo (Misr) sanaladi. == Tarixi == [[1928]]-yilda [[Gaaga|Gaagada]] ([[Niderlandiya]]) Xalqaro havaskorlar gandbol federasiyasiga (IAHF) asos solindi. [[1933]]-yilda gandbol (11 × 11) Olimpiya sport turi sifatida tan olindi va uch yildan so‘ng [[Berlin|Berlinda]] bo‘lib o‘tgan XI Olimpiada o‘yinlarida gandbol turniri bo‘lib o‘tdi. Natijada finalda [[Germaniya]] [[Avstriya|Avstriyani]] 10:6 hisobida mag‘lub etdi. [[1938]]-yil yanvar oyida Germaniyada birinchi jahon chempionati (7 × 7) bo‘lib o‘tdi, unda Germaniya terma jamoasi yana g‘alaba qozondi. O‘sha yilning iyulida yana 11 × 11 gandbol bo‘yicha Germaniyada jahon chempionati bo‘lib o‘tdi, uning g‘olibi ham nemis jamoasi bo‘ldi. Germaniyaning jahon gandbolidagi mutlaq yetakchiligi Ikkinchi Jahon urushi boshlanganidan keyin Uchinchi Reyxning fashistik rejimi tomonidan qo‘zg‘atilgan IAHF o‘z faoliyatini to‘xtatgan. Urushdan keyin gandbol va uning jahon bo‘ylab tuzilmasiga qayta asos solindi. [[1946]]-yil 11-iyulda [[Kopengagen|Kopengagenda]] ([[Daniya]]) sakkiz mamlakat ([[Daniya]], [[Niderlandiya]], [[Norvegiya]], [[Polsha]], [[Finlandiya|Finlyandiya]], [[Fransiya]], [[Shveysariya]] va [[Shvetsiya|Shvesiya]]) vakillari Xalqaro gandbol federasiyasiga (IHF) asos soldilar. Yangi sport tashkilotining birinchi prezidenti shvedlik Yosta Byork bo‘ldi. [[1948]]-yil iyunda IHF urushdan keyingi birinchi 11x11 gandbol bo‘yicha erkaklar va bir yildan so‘ng ayollar uchun jahon chempionatini o‘tkazdi. Keyinchalik ushbu turdagi qo‘l to‘pi bo‘yicha erkaklar o‘rtasida yana 5 ta jahon chempionati (1966-yilgacha) va ayollar o‘rtasida ikkita jahon chempionati (1960-yilgacha) bo‘lib o‘tdi, shundan so‘ng ushbu sport turining yopiq talqini (7 × 7) nihoyat dunyoga o‘zini tanita boshladi. [[1954]]-yil yanvarda Shvesiya mamlakatida erkaklar jamoalari o‘rtasida jahon chempionati bo‘lib o‘tdi va [[1957]]-yil iyulda [[Yugoslaviya|Yugoslaviyada]] 7 × 7 gandbol bo‘yicha ayollar o‘rtasida birinchi jahon chempionati bo‘lib o‘tdi. [[1972]]-yilda, ya’ni, 36 yillik tanaffusdan so‘ng, [[München|Myunxenda]] bo‘lib o‘tgan Olimpiya o‘yinlari dasturidan erkaklar o‘rtasida gandbol bo‘yicha musobaqalar bo‘lib o‘tdi. [[1976]]-yilda ayollar qo‘l to‘pi Olimpiya o‘yinlariga kiritilgan. 1971—2006-yillarda erkaklar jamoalari o‘rtasida jahon chempionati o‘tkazilgan bo‘lsa, 2005—2010-yillarda ayollar o‘rtasida ham shunga o‘xshash turnir har yili o‘tkazilgan. [[1973]]-yildan boshlab IHF tarkibiy tuzilmasida kontinental federasiyalar tuzila boshlandi. Ayni paytda ulardan 6 tasi: [[Osiyo]], [[Afrika]], [[Yevropa]], [[Shimoliy Amerika]] va [[Karib dengizi]], [[Janubiy Amerika|Janubiy]] va [[Markaziy Amerika]] hamda [[Okeaniya]] o‘z faoliyatini davom ettirmoqda. [[1977]]-yilda yoshlar jamoalari o‘rtasida birinchi jahon chempionatlari o‘tkazildi. 2005-yildan buyon o‘smirlar, 2006-yildan qizlar o‘rtasida jahon chempionatlari o‘tkazib kelinmoqda. XXI-asrning boshlashidan buyon sohilbo‘yi gandboli faol ravishda kengayib ketdi. [[2004]]-yildan buyon gandbolning ushbu turi bo‘yicha jahon chempionatlari o‘tkazib kelinmoqda. [[2005]]-yilda [[Germaniya|Germaniyaning]] [[Duysburg]] shahrida bo‘lib o‘tgan sohilbo‘yi gandboli Butunjahon o‘yinlari dasturiga kiritilgan. IHF bugungi kunda eng tez rivojlanayotgan xalqaro sport federasiyalaridan biri hisoblanadi. [[1950]]-yilda u 21 ta milliy assosiasiyani, [[1972]]-yilda – 54 ta, [[1980]]-yilda — 68 ta, [[1988]]-yilda— 100 ta milliy assosiasiyani o‘z ichiga oldi va [[2011]]-yilda bo‘lib o‘tgan IHFning XXXIII Kongressidan keyin IHFga a’zo mamlakatlar soni 176 taga yetdi. Ayni paytda Xalqaro jamoaviy sport federasiyasiga a’zo bo‘lgan davlatlar soni bo‘yicha gandbol [[voleybol]] (220 ta davlat), [[basketbol]] (213 ta) va [[Futbol|futboldan]] (209 ta) keyin ikkinchi o‘rinda turadi. === IHF prezidentlari === * 1946-1950 -{{Flagicon|Швеция}}</img> Yosta Byork * 1950-1971 -{{Flagicon|Швейцария}}</img> Hans Baumann * 1971-1984 yillar -{{Flagicon|Швеция}}</img> Pol Xogberg * 1984-2000 yillar -{{Flagicon|Австрия}}</img> Ervin Lants * 2000 yildan beri -{{Flagicon|Египет}}</img> Hasan Mustafo == IHFning tuzilishi == Xalqaro gandbol federasiyasining oliy organi — ikki yilda bir marta yig‘iladigan joy '''Kongress'''dir. IHFga a’zo bo‘lgan barcha milliy federasiyalar Kongressda ishtirok etishga taklif qilinadi. Kongress tomonidan IHF oldiga qo‘yilgan vazifalarni, shuningdek, nizom talablarini bajarish uchun Kongress delegatlari Kongress qarorlarini amalga oshiradigan, shuningdek, Kongressning kundalik faoliyatini tashkil etadigan '''Kengash'''ni saylaydilar. IHF. Kengash tarkibiga: IHF prezidenti, birinchi vise-prezident, 4 nafar vise-prezident, bosh kotib, g‘aznachi va 5 nafar a’zo kiradi. Kengash kontinental asosda tuzilgan va uning barcha a’zolari 4 yil muddatga saylanadi. Kengash tarkibida '''Ijroiya qo‘mitasi''' (ijroqo‘m) tuziladi. U prezident, birinchi vise-prezident, bosh kotib va g‘aznachidan iborat. Ijroiya qo‘mitasi Kengash nazorati ostida IHFga kundalik rahbarlikni amalga oshiradi va uning qarorlari bajarilishini nazorat qiladi. IHF oldida turgan maxsus vazifalarni hal qilish uchun uning tuzilma tarkibida doimiy texnik '''komissiyalar''': musobaqalarni tashkil etish, o‘yin qoidalari va hakamlik, murabbiylik-uslubiyotchilik, tibbiy, gandbol rivojlanishi bo‘yicha tashkil etilgan. [[Fayl:World_Map_IHF.png|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3b/World_Map_IHF.png/300px-World_Map_IHF.png|thumb|300x300px| Konfederatsiyalar bo'yicha bo'lingan dunyo xaritasi]] IHF '''6 ta kontinental federasiyaga''' bo‘lingan, ular IHFning tarkibiy bo‘linmalari hisoblanadi. Ular o‘zlarining geografik hududlarida IHFning vakolatli vakillaridir. Milliy federasiyalar ham IHF, ham ularning mintaqaviy federasiyasi a’zolaridir. Odatda mamlakat o‘z mintaqasi federasiyasining a’zosi hisoblanadi, lekin unda ba’zi istisnolar mavjud. Mintaqa birlashmalarining ro‘yxati bilan tanishing: * Yevropa gandbol federasiyasi (EHF) - [[Yevropa]] ; * Osiyo gandbol federasiyasi (AHF) - [[Osiyo]] ; * Afrika gandbol konfederasiyasi (SANW) - [[Afrika]] ; * • Shimoliy Amerika va Karib dengizi gandbol konfederasiyasi (NACHC) - Shimoliy Amerika va [[Vest-Indiya|Karib dengizi]] ; * Janubiy va Markaziy Amerika gandbol konfederasiyasi (SCAHC) - [[Janubiy Amerika|Janubiy]] va [[Markaziy Amerika]] ; * Okeaniya kontinental gandbol federasiyasi (OCHF) - Avstraliya va Okeaniya . == Rasmiy musobaqalar == Xalqaro gandbol federasiyasi o‘z faoliyati doirasida milliy terma jamoalar o‘rtasida quyidagi turnirlarni o‘tkazishga mas’uldir: * Gandbol bo‘yicha olimpiya turnirlari – 4 yilda bir marta (XOQ bilan hamkorlikda); * Milliy terma jamoalar o‘rtasidagi jahon chempionati – toq yillarda ikki yilda bir marta; * Yoshlar milliy terma jamoalari o‘rtasidagi jahon chempionati — toq (erkaklar) va juft (ayollar) yillarda ikki yilda bir marta; * O‘smirlar o‘rtasidagi jahon chempionati — ikki yilda bir marta toq (o‘smirlar) va juft (qizlar) yillarda; * Sohilbo‘yi gandboli bo‘yicha jahon chempionati — juft yillarda har ikki yilda bir marta == IHF a'zolari == === [[Yevropa]] === 52 ta milliy federatsiyalar: [[Avstriya]], [[Ozarbayjon]], [[Albaniya]], [[Angliya]], [[Andorra]], [[Armaniston]], [[Belarus]], [[Belgiya]], [[Bolgariya]], [[Bosniya va Gersegovina]], [[Birlashgan Qirollik|Buyuk Britaniya]], [[Vengriya]], [[Germaniya]], [[Gretsiya]], [[Gruziya]], [[Daniya]], [[Isroil]], [[Irlandiya]], [[Islandiya]], [[Ispaniya]] [[Kipr Respublikasi|,]] [[Italiya|Ispaniya]], [[Kosovo]], [[Latviya]], [[Litva]], [[Lixtenshteyn]], [[Lyuksemburg]], [[Malta]], [[Moldova]], [[Monako]], [[Niderlandiya]], [[Norvegiya]], [[Polsha]], [[Portugaliya]], [[Rossiya]], [[Ruminiya]], [[Finlandiya|Shimoliy]] [[Shimoliy Makedoniya|Makedoniya]], [[Serbiya]], [[Slovakiya]], [[Sloveniya]], [[Farer orollari|Frantsiya]], [[Ukraina|Finlandiya]] [[Xorvatiya|,]] [[Turkiya]] [[Fransiya|,]], [[Chernogoriya]], [[Chexiya]], [[Shveysariya|Shveytsariya]], [[Shvetsiya]], [[Shotlandiya]], [[Estoniya]] . === [[Osiyo]] === 44 ta milliy federatsiyalar: [[Afgʻoniston]], [[Bangladesh]], [[Bahrayn]], [[Butan]], [[Bruney]], [[Sharqiy Timor]], [[Vyetnam|Vetnam]], [[Hong Kong|Gonkong]], [[Hindiston]], [[Indoneziya]], [[Iordaniya]], [[Iroq]], [[Eron]], [[Yaman]], [[Qozogʻiston]], Kambodja, [[Qatar]], [[Qirgʻiziston]], [[Xitoy]], [[Koreya Xalq Demokratik Respublikasi|Shimoliy Koreya]], [[Laos]], [[Kuvayt|Quvayt]], [[Livan]], [[Makao|Aomin]], [[Malayziya]], [[Maldiv Respublikasi|Maldiv orollari]], [[Mongoliya|Mo'g'uliston]], [[Nepal]], [[Birlashgan Arab Amirliklari|BAA]], [[Ummon Sultonligi|Ummon]], [[Pokiston]], [[Falastin]], [[Saudiya Arabistoni]], [[Singapur]], [[Suriya]], [[Tojikiston]], [[Tailand]], [[Xitoy Respublikasi|Tayvan]], [[Turkmaniston]], [[Oʻzbekiston|O'zbekiston]], [[Filippin]], [[Shri Lanka|Shri-Lanka]], [[Koreya Respublikasi|Janubiy Koreya]] [[Yaponiya|.]] === [[Afrika]] === 53 ta milliy federatsiyalar: [[Jazoir]], [[Angola]], [[Benin]], [[Botsvana]], [[Burkina Faso|Burkina-Faso]], [[Burundi]], [[Gabon]], [[Gambiya]], [[Gana]], [[Gvineya]], [[Kongo Demokratik Respublikasi|Gvineya]] [[Gvineya-Bisau|-Bisau]], [[Jibuti]], [[Misr]], [[Zambiya]], [[Zimbabve]], [[Kongo Respublikasi|Kabo]] [[Kabo-Verde|Verde]], [[Keniya]], [[Kamerun|Kamer]], [[Komorlar|Kamer]], [[Kongo Demokratik Respublikasi|Kongo]], [[Kot-dʼIvuar|Kot-d'Ivuar]], [[Lesoto]], [[Liberiya]], [[Liviya]], [[Mavritsiya|Mavrikiy]], [[Mavritaniya]], [[Madagaskar]], [[Malavi]], [[Mali]], [[Marokash]], [[Mozambik]], [[Namibiya]], [[Niger]], [[Nigeriya]], [[Ruanda]], [[San-Tome va Prinsipi|San-Tome va Prinsipiya]] [[Syerra-Leone|,]] [[Sudan|Tangal]], [[Seyshell orollari|Leoniya]], [[Senegal|Seneliya]] [[Tanzaniya|,]] [[Somali|Tangaliya]], [[Togo]], [[Tunis]], [[Uganda]], [[Markaziy Afrika Respublikasi|CAR]], [[Chad]], [[Ekvator Gvineyasi|Ekvatorial Gvineya]], [[Esvatini]], [[Efiopiya]], [[Janubiy Afrika Respublikasi|Janubiy Afrika]], [[Janubiy Sudan]] . === Shimoliy Amerika va [[Vest-Indiya|Karib dengizi]] === 21 milliy federatsiyalar: [[Antigua va Barbuda]], [[Bagam orollari|Bagama orollari]], [[Barbados]], Britaniya Virjiniya orollari, [[Gaiti]], [[Gvadelupa]], [[Grenada]], Grenlandiya, [[Dominika]], [[Dominika Respublikasi|Dominikan Respublikasi]], [[Kayman orollari]], [[Kanada]], [[Kuba]], Martinika, [[Meksika]], [[Sent Kitts va Nevis|Kitts va Sent-Niko]] [[Sent Lyusiya|,]] [[Puerto-Riko]], , [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQSh]], [[Trinidad va Tobago]], [[Yamayka]] . === [[Janubiy Amerika|Janubiy]] va [[Markaziy Amerika]] === 19 ta milliy federatsiyalar: [[Argentina]], [[Beliz]], [[Boliviya]], [[Braziliya]], [[Venesuela]], [[Gayana]], [[Gvatemala]], [[Honduras|Gonduras]], [[Kolumbiya]], [[Kosta-Rika]], [[Nikaragua]], [[Panama]], [[Paragvay]], [[Peru]], [[El Salvador|Salvador]], [[Fransiya Gvianasi|Frantsiya Gviana]] [[Ekvador|,]] [[Urugvay]], [[Chili]], [[Ekvador]]. 20 ta milliy federatsiyalar: [[Avstraliya]], [[Amerika Samoasi]], [[Vanuatu]], [[Guam]], [[Kiribati]], [[Kuk orollari]], [[Marshall orollari]], [[Nauru]], [[Yangi Zelandiya]], [[Yangi Kaledoniya]], [[Palau]], [[Papua Yangi Gvineya|Papua-Yangi Gvineya]], [[Samoa]], [[Shimoliy Mariana orollari]], [[Solomon Orollari|Solomon orollari]], [[Tonga|Tonga,]] [[Mikroneziya Federativ Shtatlari|MFSh]], [[Tuvalu|Tolu]] [[Fiji|Fidji]], Fransuz Polineziyasi (Taiti) . == Adabiyot == * XOQ va Xalqaro sport uyushmalari: qo'llanma. ''Comp. A. O. Romanov'' - M .: Jismoniy tarbiya va sport, 1979 yil. == Havolalar == * [http://www.ihf.info Rasmiy sayt] q8i4gbtxy7r65jjn0h14vr0e2an35e3 2816717 2816679 2022-08-29T05:34:29Z Daniya71 70410 добавлен инфобокс и ссылки wikitext text/x-wiki {{Tashkilot bilgiqutisi |name = Xalqaro gandbol federasiyasi |tasvir = Internationalen Handballföderation.png |caption = |abbreviation = IHF |motto = |formation = [[1946-yil]] |extinction = |type = |status = |purpose = |headquarters = {{flagicon|SUI}}[[Bazel]] |location = |region_served = |membership = 209 ta milliy federasiyalar |language = Ingliz, frantsuz, nemis |leader_title = Prezident |leader_name = {{flagicon|EGY}} Hasan Mustafo |main_organ = |parent_organization = |affiliations = |num_staff = |num_volunteers = |budget = |website = [https://www.ihf.info/ ihf.info] |remarks = }} '''Xalqaro gandbol federasiyasi''' ({{Lang-en|International Handball Federation}}, qisqartma. '''IHF''') — jahon [[Gandbol|gandbolini]] boshqaruvchi tashkilot. 209 milliy federasiyani birlashtiradi. Uning shtab-kvartirasi Shveysariyaning Bazel shahrida joylashgan. IHF prezidenti Hasan Mustafo (Misr) sanaladi. == Tarixi == [[1928]]-yilda [[Gaaga|Gaagada]] ([[Niderlandiya]]) Xalqaro havaskorlar gandbol federasiyasiga (IAHF) asos solindi. [[1933]]-yilda gandbol (11 × 11) Olimpiya sport turi sifatida tan olindi va uch yildan so‘ng [[Berlin|Berlinda]] bo‘lib o‘tgan XI Olimpiada o‘yinlarida gandbol turniri bo‘lib o‘tdi. Natijada finalda [[Germaniya]] [[Avstriya|Avstriyani]] 10:6 hisobida mag‘lub etdi. [[1938]]-yil yanvar oyida Germaniyada birinchi jahon chempionati (7 × 7) bo‘lib o‘tdi, unda Germaniya terma jamoasi yana g‘alaba qozondi. O‘sha yilning iyulida yana 11 × 11 gandbol bo‘yicha Germaniyada jahon chempionati bo‘lib o‘tdi, uning g‘olibi ham nemis jamoasi bo‘ldi. Germaniyaning jahon gandbolidagi mutlaq yetakchiligi Ikkinchi Jahon urushi boshlanganidan keyin Uchinchi Reyxning fashistik rejimi tomonidan qo‘zg‘atilgan IAHF o‘z faoliyatini to‘xtatgan. Urushdan keyin gandbol va uning jahon bo‘ylab tuzilmasiga qayta asos solindi. [[1946]]-yil 11-iyulda [[Kopengagen|Kopengagenda]] ([[Daniya]]) sakkiz mamlakat ([[Daniya]], [[Niderlandiya]], [[Norvegiya]], [[Polsha]], [[Finlandiya|Finlyandiya]], [[Fransiya]], [[Shveysariya]] va [[Shvetsiya|Shvesiya]]) vakillari Xalqaro gandbol federasiyasiga (IHF) asos soldilar. Yangi sport tashkilotining birinchi prezidenti shvedlik Yosta Byork bo‘ldi. [[1948]]-yil iyunda IHF urushdan keyingi birinchi 11x11 gandbol bo‘yicha erkaklar va bir yildan so‘ng ayollar uchun jahon chempionatini o‘tkazdi. Keyinchalik ushbu turdagi qo‘l to‘pi bo‘yicha erkaklar o‘rtasida yana 5 ta jahon chempionati (1966-yilgacha) va ayollar o‘rtasida ikkita jahon chempionati (1960-yilgacha) bo‘lib o‘tdi, shundan so‘ng ushbu sport turining yopiq talqini (7 × 7) nihoyat dunyoga o‘zini tanita boshladi. [[1954]]-yil yanvarda Shvesiya mamlakatida erkaklar jamoalari o‘rtasida jahon chempionati bo‘lib o‘tdi va [[1957]]-yil iyulda [[Yugoslaviya|Yugoslaviyada]] 7 × 7 gandbol bo‘yicha ayollar o‘rtasida birinchi jahon chempionati bo‘lib o‘tdi. [[1972]]-yilda, ya’ni, 36 yillik tanaffusdan so‘ng, [[München|Myunxenda]] bo‘lib o‘tgan Olimpiya o‘yinlari dasturidan erkaklar o‘rtasida gandbol bo‘yicha musobaqalar bo‘lib o‘tdi. [[1976]]-yilda ayollar qo‘l to‘pi Olimpiya o‘yinlariga kiritilgan. 1971—2006-yillarda erkaklar jamoalari o‘rtasida jahon chempionati o‘tkazilgan bo‘lsa, 2005—2010-yillarda ayollar o‘rtasida ham shunga o‘xshash turnir har yili o‘tkazilgan. [[1973]]-yildan boshlab IHF tarkibiy tuzilmasida kontinental federasiyalar tuzila boshlandi. Ayni paytda ulardan 6 tasi: [[Osiyo]], [[Afrika]], [[Yevropa]], [[Shimoliy Amerika]] va [[Karib dengizi]], [[Janubiy Amerika|Janubiy]] va [[Markaziy Amerika]] hamda [[Okeaniya]] o‘z faoliyatini davom ettirmoqda. [[1977]]-yilda yoshlar jamoalari o‘rtasida birinchi jahon chempionatlari o‘tkazildi. 2005-yildan buyon o‘smirlar, 2006-yildan qizlar o‘rtasida jahon chempionatlari o‘tkazib kelinmoqda. XXI-asrning boshlashidan buyon sohilbo‘yi gandboli faol ravishda kengayib ketdi. [[2004]]-yildan buyon gandbolning ushbu turi bo‘yicha jahon chempionatlari o‘tkazib kelinmoqda. [[2005]]-yilda [[Germaniya|Germaniyaning]] [[Duysburg]] shahrida bo‘lib o‘tgan sohilbo‘yi gandboli Butunjahon o‘yinlari dasturiga kiritilgan. IHF bugungi kunda eng tez rivojlanayotgan xalqaro sport federasiyalaridan biri hisoblanadi. [[1950]]-yilda u 21 ta milliy assosiasiyani, [[1972]]-yilda – 54 ta, [[1980]]-yilda — 68 ta, [[1988]]-yilda— 100 ta milliy assosiasiyani o‘z ichiga oldi va [[2011]]-yilda bo‘lib o‘tgan IHFning XXXIII Kongressidan keyin IHFga a’zo mamlakatlar soni 176 taga yetdi. Ayni paytda Xalqaro jamoaviy sport federasiyasiga a’zo bo‘lgan davlatlar soni bo‘yicha gandbol [[voleybol]] (220 ta davlat), [[basketbol]] (213 ta) va [[Futbol|futboldan]] (209 ta) keyin ikkinchi o‘rinda turadi. === IHF prezidentlari === * 1946-1950 -{{Flagicon|SWE}} Yosta Byork * 1950-1971 -{{Flagicon|SUI}} Hans Baumann * 1971-1984 yillar -{{Flagicon|SWE}} Pol Xogberg * 1984-2000 yillar -{{Flagicon|AUT}} Ervin Lants * 2000 yildan beri -{{Flagicon|EGY}} Hasan Mustafo<ref>https://www.ihf.info/about/president Word From The President</ref> == IHFning tuzilishi == Xalqaro gandbol federasiyasining oliy organi — ikki yilda bir marta yig‘iladigan joy '''Kongress'''dir<ref>https://www.ihf.info/about/congress About Congress</ref>. IHFga a’zo bo‘lgan barcha milliy federasiyalar Kongressda ishtirok etishga taklif qilinadi. Kongress tomonidan IHF oldiga qo‘yilgan vazifalarni, shuningdek, nizom talablarini bajarish uchun Kongress delegatlari Kongress qarorlarini amalga oshiradigan, shuningdek, Kongressning kundalik faoliyatini tashkil etadigan '''Kengash'''ni<ref>https://www.ihf.info/about/council About Council</ref> saylaydilar. IHF. Kengash tarkibiga: IHF prezidenti, birinchi vise-prezident, 4 nafar vise-prezident, bosh kotib, g‘aznachi va 5 nafar a’zo kiradi. Kengash kontinental asosda tuzilgan va uning barcha a’zolari 4 yil muddatga saylanadi. Kengash tarkibida '''Ijroiya qo‘mitasi'''<ref>https://www.ihf.info/about/committee About IHF Executive Committee</ref> (ijroqo‘m) tuziladi. U prezident, birinchi vise-prezident, bosh kotib va g‘aznachidan iborat. Ijroiya qo‘mitasi Kengash nazorati ostida IHFga kundalik rahbarlikni amalga oshiradi va uning qarorlari bajarilishini nazorat qiladi. IHF oldida turgan maxsus vazifalarni hal qilish uchun uning tuzilma tarkibida doimiy texnik '''komissiyalar''': musobaqalarni tashkil etish, o‘yin qoidalari va hakamlik, murabbiylik-uslubiyotchilik, tibbiy, gandbol rivojlanishi bo‘yicha tashkil etilgan. [[Fayl:World_Map_IHF.png|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3b/World_Map_IHF.png/300px-World_Map_IHF.png|thumb|300x300px| Konfederatsiyalar bo'yicha bo'lingan dunyo xaritasi]] IHF '''6 ta kontinental federasiyaga''' bo‘lingan, ular IHFning tarkibiy bo‘linmalari hisoblanadi. Ular o‘zlarining geografik hududlarida IHFning vakolatli vakillaridir. Milliy federasiyalar ham IHF, ham ularning mintaqaviy federasiyasi a’zolaridir. Odatda mamlakat o‘z mintaqasi federasiyasining a’zosi hisoblanadi, lekin unda ba’zi istisnolar mavjud. Mintaqa birlashmalarining ro‘yxati bilan tanishing: * Yevropa gandbol federasiyasi (EHF) - [[Yevropa]]; * Osiyo gandbol federasiyasi (AHF) - [[Osiyo]]; * Afrika gandbol konfederasiyasi (SANW) - [[Afrika]]; * • Shimoliy Amerika va Karib dengizi gandbol konfederasiyasi (NACHC) - Shimoliy Amerika va [[Vest-Indiya|Karib dengizi]]; * Janubiy va Markaziy Amerika gandbol konfederasiyasi (SCAHC) - [[Janubiy Amerika|Janubiy]] va [[Markaziy Amerika]]; * Okeaniya kontinental gandbol federasiyasi (OCHF) - Avstraliya va Okeaniya . == Rasmiy musobaqalar == Xalqaro gandbol federasiyasi o‘z faoliyati doirasida milliy terma jamoalar o‘rtasida quyidagi turnirlarni o‘tkazishga mas’uldir: * Gandbol bo‘yicha olimpiya turnirlari – 4 yilda bir marta (XOQ bilan hamkorlikda); * Milliy terma jamoalar o‘rtasidagi jahon chempionati – toq yillarda ikki yilda bir marta; * Yoshlar milliy terma jamoalari o‘rtasidagi jahon chempionati — toq (erkaklar) va juft (ayollar) yillarda ikki yilda bir marta; * O‘smirlar o‘rtasidagi jahon chempionati — ikki yilda bir marta toq (o‘smirlar) va juft (qizlar) yillarda; * Sohilbo‘yi gandboli bo‘yicha jahon chempionati — juft yillarda har ikki yilda bir marta == IHF a'zolari == === [[Yevropa]] === 52 ta milliy federatsiyalar: [[Avstriya]], [[Ozarbayjon]], [[Albaniya]], [[Angliya]], [[Andorra]], [[Armaniston]], [[Belarus]], [[Belgiya]], [[Bolgariya]], [[Bosniya va Gersegovina]], [[Birlashgan Qirollik|Buyuk Britaniya]], [[Vengriya]], [[Germaniya]], [[Gretsiya]], [[Gruziya]], [[Daniya]], [[Isroil]], [[Irlandiya]], [[Islandiya]], [[Ispaniya]] [[Kipr Respublikasi|,]] [[Italiya|Ispaniya]], [[Kosovo]], [[Latviya]], [[Litva]], [[Lixtenshteyn]], [[Lyuksemburg]], [[Malta]], [[Moldova]], [[Monako]], [[Niderlandiya]], [[Norvegiya]], [[Polsha]], [[Portugaliya]], [[Rossiya]], [[Ruminiya]], [[Finlandiya|Shimoliy]] [[Shimoliy Makedoniya|Makedoniya]], [[Serbiya]], [[Slovakiya]], [[Sloveniya]], [[Farer orollari|Frantsiya]], [[Ukraina|Finlandiya]] [[Xorvatiya|,]] [[Turkiya]] [[Fransiya|,]], [[Chernogoriya]], [[Chexiya]], [[Shveysariya|Shveytsariya]], [[Shvetsiya]], [[Shotlandiya]], [[Estoniya]] . === [[Osiyo]] === 44 ta milliy federatsiyalar: [[Afgʻoniston]], [[Bangladesh]], [[Bahrayn]], [[Butan]], [[Bruney]], [[Sharqiy Timor]], [[Vyetnam|Vetnam]], [[Hong Kong|Gonkong]], [[Hindiston]], [[Indoneziya]], [[Iordaniya]], [[Iroq]], [[Eron]], [[Yaman]], [[Qozogʻiston]], Kambodja, [[Qatar]], [[Qirgʻiziston]], [[Xitoy]], [[Koreya Xalq Demokratik Respublikasi|Shimoliy Koreya]], [[Laos]], [[Kuvayt|Quvayt]], [[Livan]], [[Makao|Aomin]], [[Malayziya]], [[Maldiv Respublikasi|Maldiv orollari]], [[Mongoliya|Mo'g'uliston]], [[Nepal]], [[Birlashgan Arab Amirliklari|BAA]], [[Ummon Sultonligi|Ummon]], [[Pokiston]], [[Falastin]], [[Saudiya Arabistoni]], [[Singapur]], [[Suriya]], [[Tojikiston]], [[Tailand]], [[Xitoy Respublikasi|Tayvan]], [[Turkmaniston]], [[Oʻzbekiston|O'zbekiston]], [[Filippin]], [[Shri Lanka|Shri-Lanka]], [[Koreya Respublikasi|Janubiy Koreya]] [[Yaponiya|.]] === [[Afrika]] === 53 ta milliy federatsiyalar: [[Jazoir]], [[Angola]], [[Benin]], [[Botsvana]], [[Burkina Faso|Burkina-Faso]], [[Burundi]], [[Gabon]], [[Gambiya]], [[Gana]], [[Gvineya]], [[Kongo Demokratik Respublikasi|Gvineya]] [[Gvineya-Bisau|-Bisau]], [[Jibuti]], [[Misr]], [[Zambiya]], [[Zimbabve]], [[Kongo Respublikasi|Kabo]] [[Kabo-Verde|Verde]], [[Keniya]], [[Kamerun|Kamer]], [[Komorlar|Kamer]], [[Kongo Demokratik Respublikasi|Kongo]], [[Kot-dʼIvuar|Kot-d'Ivuar]], [[Lesoto]], [[Liberiya]], [[Liviya]], [[Mavritsiya|Mavrikiy]], [[Mavritaniya]], [[Madagaskar]], [[Malavi]], [[Mali]], [[Marokash]], [[Mozambik]], [[Namibiya]], [[Niger]], [[Nigeriya]], [[Ruanda]], [[San-Tome va Prinsipi|San-Tome va Prinsipiya]] [[Syerra-Leone|,]] [[Sudan|Tangal]], [[Seyshell orollari|Leoniya]], [[Senegal|Seneliya]] [[Tanzaniya|,]] [[Somali|Tangaliya]], [[Togo]], [[Tunis]], [[Uganda]], [[Markaziy Afrika Respublikasi|CAR]], [[Chad]], [[Ekvator Gvineyasi|Ekvatorial Gvineya]], [[Esvatini]], [[Efiopiya]], [[Janubiy Afrika Respublikasi|Janubiy Afrika]], [[Janubiy Sudan]] . === Shimoliy Amerika va [[Vest-Indiya|Karib dengizi]] === 21 milliy federatsiyalar: [[Antigua va Barbuda]], [[Bagam orollari|Bagama orollari]], [[Barbados]], Britaniya Virjiniya orollari, [[Gaiti]], [[Gvadelupa]], [[Grenada]], Grenlandiya, [[Dominika]], [[Dominika Respublikasi|Dominikan Respublikasi]], [[Kayman orollari]], [[Kanada]], [[Kuba]], Martinika, [[Meksika]], [[Sent Kitts va Nevis|Kitts va Sent-Niko]] [[Sent Lyusiya|,]] [[Puerto-Riko]], , [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQSh]], [[Trinidad va Tobago]], [[Yamayka]] . === [[Janubiy Amerika|Janubiy]] va [[Markaziy Amerika]] === 19 ta milliy federatsiyalar: [[Argentina]], [[Beliz]], [[Boliviya]], [[Braziliya]], [[Venesuela]], [[Gayana]], [[Gvatemala]], [[Honduras|Gonduras]], [[Kolumbiya]], [[Kosta-Rika]], [[Nikaragua]], [[Panama]], [[Paragvay]], [[Peru]], [[El Salvador|Salvador]], [[Fransiya Gvianasi|Frantsiya Gviana]] [[Ekvador|,]] [[Urugvay]], [[Chili]], [[Ekvador]]. 20 ta milliy federatsiyalar: [[Avstraliya]], [[Amerika Samoasi]], [[Vanuatu]], [[Guam]], [[Kiribati]], [[Kuk orollari]], [[Marshall orollari]], [[Nauru]], [[Yangi Zelandiya]], [[Yangi Kaledoniya]], [[Palau]], [[Papua Yangi Gvineya|Papua-Yangi Gvineya]], [[Samoa]], [[Shimoliy Mariana orollari]], [[Solomon Orollari|Solomon orollari]], [[Tonga|Tonga,]] [[Mikroneziya Federativ Shtatlari|MFSh]], [[Tuvalu|Tolu]] [[Fiji|Fidji]], Fransuz Polineziyasi (Taiti) . == Adabiyot == * XOQ va Xalqaro sport uyushmalari: qo'llanma. ''Comp. A. O. Romanov'' - M .: Jismoniy tarbiya va sport, 1979 yil. == Havolalar == * [http://www.ihf.info Rasmiy sayt] == Manbalar == dsyhxz5p7tls078ibk7ngv856kx4z36 The Black Book of Corporations (asar) 0 784135 2816682 2022-08-29T05:14:30Z BaxtiyJahon 75776 „[[:en:Special:Redirect/revision/1095089168|The Black Book of Corporations]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki '''''The Black Book of Corporations -''''' (Korporatsiyalarning qora kitobi {{Lang-de|Das Schwarzbuch Markenfirmen}} ) avstriyalik jurnalistlar Klaus-Verner Lobo va Hans Weissning 2001-yilda, [[Genuya|Genuyadagi]] [[Katta sakkizlik|"Sakkizlik guruhi"]] sammitiga qarshi norozilik namoyishlaridan so'ng nashr etilgan kitobidir. Kitobda ko'plab [[Transmilliy korporatsiya|transmilliy korporatsiyalarning]] (ko'p millatli korxonalar) siyosiy va ijtimoiy [[Diskriminatsiya|kamsitishlar]], atrof - [[Ifloslanish|muhitning ifloslanishi]], mehnat qonunchiligining buzilishi, [[inson huquqlari]] va iste'molchilar huquqlarini himoya qilish bilan bog'liq jarayonlarni yoritgan. Klaus Werner mahbuslar va bolalar mehnatidan foydalaniladigan [[Kongo Demokratik Respublikasi|Kongo Demokratik Respublikasidagi]] isyonchilardan xom ashyo sotib olgan va shu tariqa isyonchilarni bilvosita moliyalashtirgan transmilliy korporatsiyalar bilan bog‘liq kompaniyalar faoliyatini batafsil o‘rganib chiqdi. Uning hammuallifi Hans Weiss [[Sharqiy Yevropa|Sharqiy Yevropada]] tibbiy preparatlarning noqonuniy klinik sinovlari o'tkazilgani haqida gapirib berdi. Mualliflar neoliberal globallashuv va umuman transmilliy korporatsiya siyosatining aloqalarini ochib beradilar va xalqaro siyosat, korporatsiyalar va [[Jahon savdo tashkiloti|JST]], [[Xalqaro valyuta jamgʻarmasi|XVF]], [[Jahon banki]] va boshqalar kabi xalqaro tashkilotlarning aralashuvi haqida ham ma'lumlarni aytishadi. 2003-yilda ''"Korporatsiyalarning yangi qora kitobi"'' ikkinchi nashri chiqdi ( {{Lang-de|Das neue Schwarzbuch Markenfirmen}} . ). U [[Niderland tili|golland]], [[Ispan tili|ispan]], [[Venger tili|venger]], [[Turk tili|turk]], [[Xitoy tili|xitoy]], [[Koreys tili|koreys]], [[Shved tili|shved]] va [[Rus tili|rus]] tillariga tarjima qilingan. 2006-yilga kelib kitobning uchinchi qayta ishlangan nashri ham bosib chiqarilgan. == Havolalar == * Globallashuvga qarshi harakat * Globallashuv * [[Korporatsiya]] * ''Logotip yo'q'' == Tashqi havolalar == * [https://www.hanser-literaturverlage.de/buch/schwarzbuch-markenfirmen/978-3-552-06259-7/ Klaus Verner-Lobo / Xans Vayss: Schwarzbuch Markenfirmen.] [https://www.hanser-literaturverlage.de/buch/schwarzbuch-markenfirmen/978-3-552-06259-7/ Die Welt im Griff der Konzerne.] [[Turkum:WikiJurnalistika]] [[Turkum:Jurnalistika]] [[Turkum:Jurnalistik tadqiqotlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] a254d5sa6qgaqkfpvoozy7450p2gpsu 2816683 2816682 2022-08-29T05:14:51Z BaxtiyJahon 75776 wikitext text/x-wiki '''''The Black Book of Corporations -''''' (Korporatsiyalarning qora kitobi {{Lang-de|Das Schwarzbuch Markenfirmen}}) avstriyalik jurnalistlar Klaus-Verner Lobo va Hans Weissning 2001-yilda, [[Genuya|Genuyadagi]] [[Katta sakkizlik|"Sakkizlik guruhi"]] sammitiga qarshi norozilik namoyishlaridan soʻng nashr etilgan kitobidir. Kitobda koʻplab [[Transmilliy korporatsiya|transmilliy korporatsiyalarning]] (koʻp millatli korxonalar) siyosiy va ijtimoiy [[Diskriminatsiya|kamsitishlar]], atrof — [[Ifloslanish|muhitning ifloslanishi]], mehnat qonunchiligining buzilishi, [[inson huquqlari]] va isteʼmolchilar huquqlarini himoya qilish bilan bogʻliq jarayonlarni yoritgan. Klaus Werner mahbuslar va bolalar mehnatidan foydalaniladigan [[Kongo Demokratik Respublikasi|Kongo Demokratik Respublikasidagi]] isyonchilardan xom ashyo sotib olgan va shu tariqa isyonchilarni bilvosita moliyalashtirgan transmilliy korporatsiyalar bilan bog‘liq kompaniyalar faoliyatini batafsil o‘rganib chiqdi. Uning hammuallifi Hans Weiss [[Sharqiy Yevropa|Sharqiy Yevropada]] tibbiy preparatlarning noqonuniy klinik sinovlari oʻtkazilgani haqida gapirib berdi. Mualliflar neoliberal globallashuv va umuman transmilliy korporatsiya siyosatining aloqalarini ochib beradilar va xalqaro siyosat, korporatsiyalar va [[Jahon savdo tashkiloti|JST]], [[Xalqaro valyuta jamgʻarmasi|XVF]], [[Jahon banki]] va boshqalar kabi xalqaro tashkilotlarning aralashuvi haqida ham maʼlumlarni aytishadi. 2003-yilda ''"Korporatsiyalarning yangi qora kitobi"'' ikkinchi nashri chiqdi ({{Lang-de|Das neue Schwarzbuch Markenfirmen}} .). U [[Niderland tili|golland]], [[Ispan tili|ispan]], [[Venger tili|venger]], [[Turk tili|turk]], [[Xitoy tili|xitoy]], [[Koreys tili|koreys]], [[Shved tili|shved]] va [[Rus tili|rus]] tillariga tarjima qilingan. 2006-yilga kelib kitobning uchinchi qayta ishlangan nashri ham bosib chiqarilgan. == Havolalar == * Globallashuvga qarshi harakat * Globallashuv * [[Korporatsiya]] * ''Logotip yoʻq'' == Tashqi havolalar == * [https://www.hanser-literaturverlage.de/buch/schwarzbuch-markenfirmen/978-3-552-06259-7/ Klaus Verner-Lobo / Xans Vayss: Schwarzbuch Markenfirmen.] [https://www.hanser-literaturverlage.de/buch/schwarzbuch-markenfirmen/978-3-552-06259-7/ Die Welt im Griff der Konzerne.] [[Turkum:WikiJurnalistika]] [[Turkum:Jurnalistika]] [[Turkum:Jurnalistik tadqiqotlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] 89x9xym4gvidemmdxi2ylum3f4foh4l Zhang Jiewen 0 784136 2816686 2022-08-29T05:18:37Z Diwikiped 74803 „[[:en:Special:Redirect/revision/1095742748|Zhang Jiewen]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Badmintonchi bilgiqutisi|name=Zhang Jiewen<br />张洁雯|image=|image_size=|caption=|full_name=|nickname=|birth_name=|country=Xitoy|birth_date={{birth date and age|df=yes|1981|1|4}}|birth_place=[[Guanchjou]], [[Guangdong]], Xitoy|residence=|height=1.76 m|weight=70 kg|years_active=|coach=|event=Ayollar & Aralash juftliklar|highest_ranking=1|date_of_highest_ranking=AyJ [[Yang Wei]] bilan oktabr 2003<ref>{{cite web |title=国际羽联最新世界排名 杨维张洁雯升至女双首席 |url=https://sports.sohu.com/63/84/news214248463.shtml |website=sports.sohu.com |date=10 October 2003 |access-date=7 April 2021 |language=zh |archive-url=https://archive.today/BGuAJ |url-status=live |archive-date=7 April 2021}}</ref>|played=|titles=|medaltemplates={{MedalSport | Ayollar badmintoni }} {{MedalCountry | {{CHN}} }} {{MedalCompetition | Olimpiada o'yinlari }} {{MedalGold |2004 Afina | Ayollar juftliklari}} {{MedalCompetition | Jahon chempionatlari }} {{MedalGold | 2005 Anaheim | Ayollar juftliklari }} {{MedalGold | 2007 Kuala Lumpur| Ayollar juftliklari }} {{MedalSilver | 2001 Sevilla | Ayollar juftliklari }} {{MedalBronze | 2006 Madrid | Ayollar juftliklari }} {{MedalCompetition | Jahon kubogi }} {{MedalGold | 2005 Yiyang | Ayollar juftliklari }} {{MedalSilver | 2006 Yiyang | Ayollar juftliklari }} {{MedalCompetition | [[Sudirman kubogi]] }} {{MedalGold | 2005 Beijing | Aralash jamoa }} {{MedalGold | 2007 Glazgo | Aralash jamoa }} {{MedalSilver | 2003 Eindhoven| Aralash jamoa }} {{MedalCompetition | [[Uber kubogi]] }} {{MedalGold | 2002 Guanchjou | Ayollar jamoasi }} {{MedalGold | 2004 Jakarta | Ayollar jamoasi }} {{MedalGold | 2006 Senday & Tokio | Ayollar jamoasi }} {{MedalGold | 2008 Jakarta | Ayollar jamoasi }} {{MedalCompetition | Osiyo o'yinlari }} {{MedalGold | 2002 Busan |Ayollar jamoasi }} {{MedalGold | 2006 Doha | Ayollar jamoasi }} {{MedalSilver | 2006 Doha | Ayollar juftliklari }} {{MedalBronze | 2002 Busan | Aralash juftliklar }} {{MedalCompetition | Osiyo chempionatlari }} {{MedalGold | 2002 Bangkok | Ayollar juftliklari }} {{MedalGold | 2008 Johor Bahru | Ayollar juftliklari }} {{MedalBronze | 2009 Suvon | Ayollar juftliklari }} {{MedalCompetition | O'smirlar o'rtasidagi jahon chempionatlari }} {{MedalGold | 1998 Melburn | Qizlar juftliklari }} {{MedalCompetition | O'smirlar o'rtasidagi Osiyo chempionatlari }} {{MedalGold | 1999 Yangon | Qizlar jamoasi }} {{MedalGold | 1999 Yangon | Qizlar juftliklari }} {{MedalBronze | 1999 Yangon | Aralash juftliklar }}}}'''Zhang Jiewen''' (soddalashtirilgan xitoycha: 张洁雯, an'anaviy xitoycha: 張潔雯, pinyin: Zhāng Jiéwén; 1981-yil 4-yanvarda tug'ilgan) - xitoylik sobiq [[Badminton|badmintonchi]]<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=搭档一年收获金牌 杨维、张洁雯场内场外都默契|url=http://www.southcn.com/sports/star4/zhangjw/news/200408220134.htm|ish=www.southcn.com|sana=21 August 2004|kirish sanasi=7 April 2021|til=zh|arxivurl=https://web.archive.org/web/20040925082651/http://www.southcn.com/sports/star4/zhangjw/news/200408220134.htm|arxivsana=25 September 2004}}</ref>. == Karyerasi == Xitoyning badminton bo'yicha ayollar juftligi toifasida eng muvaffaqiyatli mutaxassislaridan biri bo‘lgan Zhang XXI asrning birinchi o‘n yilligida o‘ttizga yaqin xalqaro g'alabalarni qo‘lga kiritdi, ularning aksariyati qismiga Yang Wei bilan hamkorlikda sazovor bo'lgan. Zhang va Wei dunyo hukmronligini o'z vatandosh raqiblari Gao Ling va [[Huang Sui]] bilan deyarli teng taqsimladilar. Zhang va Wei yoki Ling va Sui juftligi 2000-yildan beri o'tkazilgan BWF jahon chempionatlarining barchasida g'alabani qo'lga kiritdi. Zhang va Yang 2005 hamda 2007-yillarda finalda Gao va Huangni mag'lub etib, g'alaba qozonishgan. Zhang va Yang 2004-yilda Afinada bo'lib o'tgan Olimpiadada ham oltin medal uchun kurashda raqiblarini mag'lub etib, g'oliblikka sazovor bo'ldi<ref>{{Kitob manbasi|last=Efharis Skarveli and Isabel Zervos (eds.)|title=Official report of the XXVIII Olympiad : Athens 2004|year=2005|publisher=Athens 2004 Organising Committee for the Olympic Games|location=Athens|isbn=960-88101-6-7}}</ref>. Aksincha, Gao va Huang uchta finalda (2003, 2004, 2006) nufuzli Butun Angliya chempionatida ustunlik qilgan. Bu turnir Zhang uchun anomaliya bo'ldi, chunki u olti marta (to'rtta Yang bilan va ikki marta Wei Yili bilan) ayollar o'rtasidagi juftlik finaliga chiqdi, ammo barchasida g'alaba qozona olmadi. 2008-yilda Zhang Xitoyga ketma-ket oltinchi marta [[Uber kubogi|Uber kubogini]] (ayollar o'rtasidagi jahon jamoaviy chempionati) qo'lga kiritishda yordam berdi va Yang bilan ayollar o'rtasidagi Shveysariya, Tailand va Malayziya ochiq chempionatida g'olib chiqdi. Pekin Olimpiadasida birinchi o'rinni egallagan Zhang va Yang chorak finalda yaponiyalik [[Miyuki Maeda]] va Satoko Suetsunaga imkoniyatni boy berdi. Oxir-oqibat, tadbirda yana bir yosh xitoylik juftlik Du Jing va Yu Yang g'alaba qozondi, ehtimol bu Xitoy sulolasidagi g'olibar tarkibining o'zgarishini anglatadi. Zhang Jiewen [[2008-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|2008-yilgi yozgi Olimpiada o'yinlaridan]] so'ng badmintonni tark etishga qaror qildi, u malayziyalik sobiq erkaklar badminton yulduzi [[Choong Tan Fook|Choong Tan Fookga]] turmushga chiqdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.thestar.com.my/sport/badminton/2018/06/26/former-player-tan-fook-hopes-to-fulfil-dream-by-producing-world-and-olympic-champs/|sarlavha=Badminton: Tan Fook hopes to fulfil dream by producing world and Olympic champs {{!}} The Star Online|ish=www.thestar.com.my|kirish sanasi=2018-06-27}}</ref> va hozirda ikkita farzandi bor. Ayni yillarda Zhang Guanchjoudagi badminton inshootida murabbiylik qilmoqda<ref>{{Veb manbasi|url=http://thestar.com.my/sports/story.asp?file=/2008/1/15/sports/20006681&sec=sports|sarlavha=Badminton: Tan Fook to wed Chinese doubles star after Olympics|muallif=Rajes Paul|sana=2008-01-15|kirish sanasi=2007-01-17}}</ref>. Zhang Jiewen Shanxayda boʻlib oʻtgan Xitoy ochiq badminton musobaqasi doirasida, 2008-yil 23-noyabrda Xitoy milliy badminton jamoasidagi yana besh nafar jamoadoshi bilan oʻzining nafaqaga chiqishini nishonlash marosimida mukofot oldi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.china.org.cn/sports/news/2008-11/25/content_16820808.htm|sarlavha=Veteran badminton champions retire -- china.org.cn}}</ref>. == Yutuqlari == === Olimpiada o'yinlari === ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2004 | align="left" | Goudi Olimpiya zali, [[Afina (shahar)|Afina, Gretsiya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Yang Wei|Yang Vey]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Gao Ling]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}</img> [[Huang Sui]] | align="left" | 7–15, 15–4, 15–8 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Gold_medal.svg|16x16px]]</img> '''Oltin''' |} === Jahon chempionatlari === ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2001 | align="left" | Palasio de Deportes de San Pablo, [[Sevilla|Sevilla, Ispaniya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Wei Yili|Vey Yili]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Gao Ling]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}</img> [[Huang Sui]] | align="left" | 11–15, 15–17 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_2.png|alt=Silver|Kumush]]</img> '''Kumush''' |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2005 | align="left" | Arrowhead Pond, [[Anaheim (California)|Anaheim, Amerika Qoʻshma Shtatlari]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Yang Wei|Yang Vey]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> Gao Ling<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}</img> Huang Sui | align="left" | 17–16, 15–7 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]]</img> '''Oltin''' |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2006 | align="left" | Palasio de Deportes de la Komunidad, [[Madrid|Madrid, Ispaniya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> Yang Vey | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> Vey Yili<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}</img> [[Zhang Yawen|Chjan Yaven]] | align="left" | 14–21, 19–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]]</img> '''Bronza''' |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2007 | align="left" | Putra yopiq stadioni, [[Kuala Lumpur|Kuala Lumpur, Malayziya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> Yang Vey | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> Gao Ling<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}</img> Huang Sui | align="left" | 21–16, 21–19 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]]</img> '''Oltin''' |} === Jahon kubogi === ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2005 | align="left" | Olimpiya bog'i, Yiyang, Xitoy | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Yang Wei|Yang Vey]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Wei Yili|Vey Yili]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}</img> [[Zhang Yawen|Chjan Yaven]] | align="left" | 21–18, 21–15 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]]</img> '''Oltin''' |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2006 | align="left" | Olimpiya bog'i, Yiyang, Xitoy | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> Yang Vey | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Gao Ling]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}</img> [[Huang Sui]] | align="left" | 19–21, 6–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_2.png|alt=Silver|Kumush]]</img> '''Kumush''' |} === Osiyo o'yinlari === ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#FFB069" | align="center" | 2006 | align="left" | Aspire Hall 3, [[Doʻha|Doha, Qatar]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Yang Wei|Yang Vey]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Gao Ling]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}</img> [[Huang Sui]] | align="left" | 21–18, 21–23, 14–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_2.png|alt=Silver|Kumush]]</img> '''Kumush''' |} ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#FFB069" | align="center" | 2002 | align="left" | Gangseo gimnaziyasi, [[Busan|Busan, Janubiy Koreya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Chen Qiqiu]] | align="left" |{{Flagicon|KOR}}</img> [[Kim Dong-moon|Kim Dong-mun]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|KOR}}</img>[[Ra Kyung-min]] | align="left" | 6–11, 0–11 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]]</img> '''Bronza''' |} === Osiyo chempionati === ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2002 | align="left" | Nimibutr stadioni, [[Bangkok|Bangkok, Tailand]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Yang Wei|Yang Vey]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Gao Ling]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}</img>[[Huang Sui]] | align="left" | 11–8, 11–6 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]]</img> '''Oltin''' |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2008 | align="left" | Bandaraya stadioni, [[Joxor-baru|Johor Bahru, Malayziya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> Yang Vey | align="left" |{{Flagicon|TPE}}</img> [[Cheng Wen-Hsing|Cheng Wen-hsing]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|TPE}}</img>[[Chien Yu-chin]] | align="left" | 22–20, 21–16 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]]</img> '''Oltin''' |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2009 | align="left" | Suvon yopiq stadioni, [[Suvon|Suvon, Janubiy Koreya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> Yang Vey | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Ma Jin]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}</img>[[Wang Xiaoli|Vang Xiaoli]] | align="left" | 16–21, 20–22 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]]</img> '''Bronza''' |} === O'smirlar o'rtasidagi jahon chempionati === ''Qizlar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#98FB98" | align="center" | 1998 | align="left" | Sport va suv sporti markazi,<br />[[Melburn|Melburn, Avstraliya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Xie Xingfang]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Hua Sui]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}</img>[[Gong Ruina]] | align="left" | 3–15, 15–13, 15–10 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]]</img> '''Oltin''' |} === O'smirlar o'rtasidagi Osiyo chempionati === ''Qizlar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#AABBCC" | align="center" | 1999 | align="left" | Milliy yopiq stadion – 1, [[Yangon|Yangon, Myanma]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Xie Xingfang]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Li Yujia]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}</img>[[Wei Yili|Vey Yili]] | align="left" | 15–9, 15–6 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]]</img> '''Oltin''' |} ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#AABBCC" | align="center" | 1999 | align="left" | Milliy yopiq stadion – 1, [[Yangon|Yangon, Myanma]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Xie Zhongbo]] | align="left" |{{Flagicon|INA}}</img> [[Hendri Kurniawan Saputra]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|INA}}</img>[[Eny Erlangga|Enni Erlangga]] | align="left" | 14–17, 12–15 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]]</img> '''Bronza''' |} === BWF Superseriyasi === 2006-yil 14-dekabrda boshlangan va 2007-yilda joriy etilgan BWF Superseriyasi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=BWF Launches Super Series|url=http://www.badminton.org.au/index.php?id=22&tx_ttnews%5Btt_news%5D=136&tx_ttnews%5BbackPid%5D=2&cHash=26fb36d8a5|ish=Badminton Australia|sana=15 December 2006|arxivurl=https://web.archive.org/web/20071006123828/http://www.badminton.org.au/index.php?id=22&tx_ttnews%5Btt_news%5D=136&tx_ttnews%5BbackPid%5D=2&cHash=26fb36d8a5|arxivsana=6 October 2007}}</ref> badminton boʻyicha [[Butunjahon Badminton Federatsiyasi|Butunjahon Federatsiyasi]] (BWF) tomonidan ruxsat etilgan elita badminton turnirlari seriyasidir. BWF Superseriyasi darajalari [[BWF Superseriyasi|Superseriya va Superseriya Premer]] hisoblanadi. Superseriya mavsumi 2011-yildan beri joriy qilingan butun dunyo bo'ylab o'n ikkita turnirdan iborat<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Yonex All England Elevated To BWF Premier Super Series Event|url=http://www.ibadmintonstore.com/iBADMINTONstore-News/Yonex-All-England-Elevated-To-BWF-Premier-Super-Se.aspx|ish=www.ibadmintonstore.com|kirish sanasi=29 September 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131002005757/http://www.ibadmintonstore.com/iBADMINTONstore-News/Yonex-All-England-Elevated-To-BWF-Premier-Super-Se.aspx|arxivsana=2 October 2013}}</ref>. Muvaffaqiyatli o'yinchilar har yil oxirida o'tkaziladigan Superseriya finaliga taklif qilinadi. ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2007 | align="left" | Koreya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Yang Wei|Yang Vey]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Gao Ling]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}</img>[[Huang Sui]] | align="left" | 21–12, 14–21, 16–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}}</img> '''Ikkinchi o'rin egasi''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2007 | align="left" | Butun Angliya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> Yang Vey | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Wei Yili|Vey Yili]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}</img>[[Zhang Yawen|Chjan Yaven]] | align="left" | 16–21, 21–8, 22–24 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}}</img> '''Ikkinchi o'rin egasi''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2007 | align="left" | Yaponiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> Yang Vey | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Yu Yang]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}</img>[[Zhao Tingting|Chjao Tingting]] | align="left" | 21–17, 21–5 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}}</img> '''G'olib''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2007 | align="left" | Daniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> Yang Vey | align="left" |{{Flagicon|KOR}}</img> [[Lee Hyo-jung|Li Xyo Jung]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|KOR}}</img>[[Lee Kyung-won|Li Kyung-won]] | align="left" | 12–21, 21–19, 21–19 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}}</img> '''G'olib''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2008 | align="left" | Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> Yang Vey | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> Gao Ling<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}</img>Chjao Tingting | align="left" | 21–13, 16–21, 24–22 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}}</img> '''G'olib''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2008 | align="left" | Shveysariya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> Yang Vey | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> Vey Yili<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}</img>Chjan Yaven | align="left" | 21–18, 22–24, 21–8 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}}</img> '''G'olib''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2009 | align="left" | Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> Yang Vey | align="left" |{{Flagicon|KOR}}</img> Li Xyo Jung<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|KOR}}</img>Li Kyung-won | align="left" | 15–21, 12–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}}</img> '''Ikkinchi o'rin egasi''' |} : {{Color box|#B0C4DE|border=darkgray}} [[BWF Superseries finali|BWF Superseriyasi final]] turnirlari : {{Color box|#DAA520|border=darkgray}} [[BWF Superseriyasi|BWF Superseriyasi Premier]] turnirlari : {{Color box|#FFFFCC|border=darkgray}} [[BWF Superseriyasi]] turnirlari === BWF Grand Prisi === BWF Grand Prisi ikki darajaga ega edi: BWF Grand Pri va Grand Pri Oltin. Bu 2007-yildan 2017-yilgacha o'tkazilgan [[Butunjahon Badminton Federatsiyasi|Badminton Butunjahon Federatsiyasi]] (BWF) tomonidan ruxsat etilgan badminton turnirlari seriyasi hisoblanadi. Jahon badminton Grand Prisini o'tkazish Xalqaro Badminton Federatsiyasi tomonidan 1983-yildan 2006-yilgacha ruxsat etilgan. ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil !Turnir !Hamkor !Raqib !Hisob !Natija |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2000 | align="left" |Daniya Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wei Yili]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Chen Lin]] <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} [[Jiang Xuelian]] | align="left" |7–15, 3–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Runner-up''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2001 | align="left" |Butun Angliya Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15–10, 8–15, 9–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Runner-up''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2001 | align="left" |Singapur Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Yawen]] <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} [[Zhao Tingting]] | align="left" |8–6, 7–3, 7–4 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2001 | align="left" |Xitoy Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Huang Nanyan]] <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} [[Yang Wei]] | align="left" |8–6, 7–3, 6–8, 8–7 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Butun Angliya Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |9–11, 7–11 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Runner-up''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Shveysariya Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhao Tingting | align="left" |11–7, 6–11, 11–4 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Singapur Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |17–16, 15–7 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Indoneziya Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |Walkover | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Runner-up''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Malayziya Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15–5, 1–15, 17–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Daniya Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Dan]] <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhang Yawen | align="left" |15–2, 15–1 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Germaniya Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Lee Kyung-won]] <br /><br /> {{Flagicon|KOR}} [[Ra Kyung-min]] | align="left" |6–15, 17–15, 8–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Runner-up''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Gonkong Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |14–17, 5–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Runner-up''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Xitoy Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |8–15, 12–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Runner-up''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |Shveysariya Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |Walkover | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Runner-up''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |Butun Angliya Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |Walkover | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Runner-up''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |Koreya Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|KOR}} Lee Kyung-won <br /><br /> {{Flagicon|KOR}} Ra Kyung-min | align="left" |15–8, 9–15, 15–6 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |Malayziya Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15–7, 15–6 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |Xitoy Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhao Tingting | align="left" |15–14, 15–12 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |Singapur Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|THA}} [[Sathinee Chankrachangwong]] <br /><br /> {{Flagicon|THA}} [[Saralee Thungthongkam]] | align="left" |15–5, 9–15, 15–11 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |Indoneziya Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Dan <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhang Yawen | align="left" |15–10, 15–5 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2005 | align="left" |Yaponiya Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhao Tingting | align="left" |15–12, 15–2 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2005 | align="left" |Malayziya Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15–6, 15–8 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2005 | align="left" |Gonkong Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15–13, 8–15, 15–6 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2005 | align="left" |Xitoy Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15–10, 15–4 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Germaniya Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |3–15, 15–11, 15–10 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Butun Angliya Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15–6, 11–15, 2–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Runner-up''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Indoneziya Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhang Yawen | align="left" |13–21, 13–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Runner-up''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Singapur Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Dan <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhao Tingting | align="left" |21–18, 21–18 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Koreya Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|INA}} [[Jo Novita]] <br /><br /> {{Flagicon|INA}} [[Greysia Polii]] | align="left" |21–10, 21–11 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Gonkong Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |21–19, 15–21, 21–19 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Xitoy Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhang Yawen | align="left" |21–17, 21–7 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2007 | align="left" |Germaniya Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Du Jing]] <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} [[Yu Yang]] | align="left" |21–8, 21–7 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2007 | align="left" |Bitburger Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|ENG}} [[Natalie Munt]] <br /><br /> {{Flagicon|ENG}} [[Joanne Nicholas]] | align="left" |21–11, 21–10 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2008 | align="left" |Tailand Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|MAS}} [[Chin Eei Hui]] <br /><br /> {{Flagicon|MAS}} [[Wong Pei Tty]] | align="left" |15–21, 21–13, 21–13 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2009 | align="left" |Tailand Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Wei Yili | align="left" |22–24, 21–17, 21–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2009 | align="left" |Makao Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Du Jing <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Yu Yang | align="left" |16–21, 11–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Runner-up''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2009 | align="left" |Xitoy Taypeyi Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|INA}} [[Vita Marissa]] <br /><br /> {{Flagicon|USA}} [[Mona Santoso]] | align="left" |21–14, 21–9 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |} ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2001 | align="left" | Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Liu Yong]] | align="left" |{{Flagicon|INA}}</img> [[Bambang Suprianto]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|INA}}</img>[[Emma Ermawati|Emma Ermavati]] | align="left" | 8–7, 8–6, 2–7, 2–7, 2–7 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}}</img> '''Ikkinchi o'rin egasi''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2003 | align="left" | Singapur ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Zheng Bo]] | align="left" |{{Flagicon|KOR}}</img> [[Kim Dong-moon|Kim Dong-mun]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|KOR}}</img>[[Ra Kyung-min]] | align="left" | 5–15, 9–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}}</img> '''Ikkinchi o'rin egasi''' |} : {{Color box|#FFFF67}} [[BWF Gran-prisi Oltin va Gran-pri|BWF Grand Pri Oltin]] turnirlari : {{Color box|#D4F1C5}} [[BWF Gran-prisi Oltin va Gran-pri|BWF & IBF Grand Pri]] turnirlari === IBF xalqaro === ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#D5D5D5" | align="center" | 2002 | align="left" | Fransiya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Wei Yili|Vey Yili]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Zhang Yawen|Chjan Yaven]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}</img>[[Zhao Tingting|Chjao Tingting]] | align="left" | 7–1, 7–2, 5–7, 5–7, 2–7 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}}</img> '''Ikkinchi o'rin egasi''' |} == Manbalar == [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1981-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Badmintonchi]] [[Turkum:WikiSport]] jixbof1dv7dman6gz4qon0l7g381tj5 2816691 2816686 2022-08-29T05:20:20Z Diwikiped 74803 wikitext text/x-wiki {{Badmintonchi bilgiqutisi|name=Zhang Jiewen<br />张洁雯|image=|image_size=|caption=|full_name=|nickname=|birth_name=|country=Xitoy|birth_date={{birth date and age|df=yes|1981|1|4}}|birth_place=[[Guanchjou]], [[Guangdong]], Xitoy|residence=|height=1.76 m|weight=70 kg|years_active=|coach=|event=Ayollar & Aralash juftliklar|highest_ranking=1|date_of_highest_ranking=AyJ [[Yang Wei]] bilan oktabr 2003<ref>{{cite web |title=国际羽联最新世界排名 杨维张洁雯升至女双首席 |url=https://sports.sohu.com/63/84/news214248463.shtml |website=sports.sohu.com |date=10 October 2003 |access-date=7 April 2021 |language=zh |archive-url=https://archive.today/BGuAJ |url-status=live |archive-date=7 April 2021}}</ref>|played=|titles=|medaltemplates={{MedalSport | Ayollar badmintoni }} {{MedalCountry | {{CHN}} }} {{MedalCompetition | Olimpiada o'yinlari }} {{MedalGold |2004 Afina | Ayollar juftliklari}} {{MedalCompetition | Jahon chempionatlari }} {{MedalGold | 2005 Anaheim | Ayollar juftliklari }} {{MedalGold | 2007 Kuala Lumpur| Ayollar juftliklari }} {{MedalSilver | 2001 Sevilla | Ayollar juftliklari }} {{MedalBronze | 2006 Madrid | Ayollar juftliklari }} {{MedalCompetition | Jahon kubogi }} {{MedalGold | 2005 Yiyang | Ayollar juftliklari }} {{MedalSilver | 2006 Yiyang | Ayollar juftliklari }} {{MedalCompetition | [[Sudirman kubogi]] }} {{MedalGold | 2005 Beijing | Aralash jamoa }} {{MedalGold | 2007 Glazgo | Aralash jamoa }} {{MedalSilver | 2003 Eindhoven| Aralash jamoa }} {{MedalCompetition | [[Uber kubogi]] }} {{MedalGold | 2002 Guanchjou | Ayollar jamoasi }} {{MedalGold | 2004 Jakarta | Ayollar jamoasi }} {{MedalGold | 2006 Senday & Tokio | Ayollar jamoasi }} {{MedalGold | 2008 Jakarta | Ayollar jamoasi }} {{MedalCompetition | Osiyo o'yinlari }} {{MedalGold | 2002 Busan |Ayollar jamoasi }} {{MedalGold | 2006 Doha | Ayollar jamoasi }} {{MedalSilver | 2006 Doha | Ayollar juftliklari }} {{MedalBronze | 2002 Busan | Aralash juftliklar }} {{MedalCompetition | Osiyo chempionatlari }} {{MedalGold | 2002 Bangkok | Ayollar juftliklari }} {{MedalGold | 2008 Johor Bahru | Ayollar juftliklari }} {{MedalBronze | 2009 Suvon | Ayollar juftliklari }} {{MedalCompetition | O'smirlar o'rtasidagi jahon chempionatlari }} {{MedalGold | 1998 Melburn | Qizlar juftliklari }} {{MedalCompetition | O'smirlar o'rtasidagi Osiyo chempionatlari }} {{MedalGold | 1999 Yangon | Qizlar jamoasi }} {{MedalGold | 1999 Yangon | Qizlar juftliklari }} {{MedalBronze | 1999 Yangon | Aralash juftliklar }}}}'''Zhang Jiewen''' (soddalashtirilgan xitoycha: 张洁雯, an'anaviy xitoycha: 張潔雯, pinyin: Zhāng Jiéwén; 1981-yil 4-yanvarda tug'ilgan) - xitoylik sobiq [[Badminton|badmintonchi]]<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=搭档一年收获金牌 杨维、张洁雯场内场外都默契|url=http://www.southcn.com/sports/star4/zhangjw/news/200408220134.htm|ish=www.southcn.com|sana=21 August 2004|kirish sanasi=7 April 2021|til=zh|arxivurl=https://web.archive.org/web/20040925082651/http://www.southcn.com/sports/star4/zhangjw/news/200408220134.htm|arxivsana=25 September 2004}}</ref>. == Karyerasi == Xitoyning badminton bo'yicha ayollar juftligi toifasida eng muvaffaqiyatli mutaxassislaridan biri bo‘lgan Zhang XXI asrning birinchi o‘n yilligida o‘ttizga yaqin xalqaro g'alabalarni qo‘lga kiritdi, ularning aksariyati qismiga Yang Wei bilan hamkorlikda sazovor bo'lgan. Zhang va Wei dunyo hukmronligini o'z vatandosh raqiblari Gao Ling va [[Huang Sui]] bilan deyarli teng taqsimladilar. Zhang va Wei yoki Ling va Sui juftligi 2000-yildan beri o'tkazilgan BWF jahon chempionatlarining barchasida g'alabani qo'lga kiritdi. Zhang va Yang 2005 hamda 2007-yillarda finalda Gao va Huangni mag'lub etib, g'alaba qozonishgan. Zhang va Yang 2004-yilda Afinada bo'lib o'tgan Olimpiadada ham oltin medal uchun kurashda raqiblarini mag'lub etib, g'oliblikka sazovor bo'ldi<ref>{{Kitob manbasi|last=Efharis Skarveli and Isabel Zervos (eds.)|title=Official report of the XXVIII Olympiad : Athens 2004|year=2005|publisher=Athens 2004 Organising Committee for the Olympic Games|location=Athens|isbn=960-88101-6-7}}</ref>. Aksincha, Gao va Huang uchta finalda (2003, 2004, 2006) nufuzli Butun Angliya chempionatida ustunlik qilgan. Bu turnir Zhang uchun anomaliya bo'ldi, chunki u olti marta (to'rtta Yang bilan va ikki marta Wei Yili bilan) ayollar o'rtasidagi juftlik finaliga chiqdi, ammo barchasida g'alaba qozona olmadi. 2008-yilda Zhang Xitoyga ketma-ket oltinchi marta [[Uber kubogi|Uber kubogini]] (ayollar o'rtasidagi jahon jamoaviy chempionati) qo'lga kiritishda yordam berdi va Yang bilan ayollar o'rtasidagi ShWeisariya, Tailand va Malayziya ochiq chempionatida g'olib chiqdi. Pekin Olimpiadasida birinchi o'rinni egallagan Zhang va Yang chorak finalda yaponiyalik [[Miyuki Maeda]] va Satoko Suetsunaga imkoniyatni boy berdi. Oxir-oqibat, tadbirda yana bir yosh xitoylik juftlik Du Jing va Yu Yang g'alaba qozondi, ehtimol bu Xitoy sulolasidagi g'olibar tarkibining o'zgarishini anglatadi. Zhang Jiewen [[2008-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|2008-yilgi yozgi Olimpiada o'yinlaridan]] so'ng badmintonni tark etishga qaror qildi, u malayziyalik sobiq erkaklar badminton yulduzi [[Choong Tan Fook|Choong Tan Fookga]] turmushga chiqdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.thestar.com.my/sport/badminton/2018/06/26/former-player-tan-fook-hopes-to-fulfil-dream-by-producing-world-and-olympic-champs/|sarlavha=Badminton: Tan Fook hopes to fulfil dream by producing world and Olympic champs {{!}} The Star Online|ish=www.thestar.com.my|kirish sanasi=2018-06-27}}</ref> va hozirda ikkita farzandi bor. Ayni yillarda Zhang Guanchjoudagi badminton inshootida murabbiylik qilmoqda<ref>{{Veb manbasi|url=http://thestar.com.my/sports/story.asp?file=/2008/1/15/sports/20006681&sec=sports|sarlavha=Badminton: Tan Fook to wed Chinese doubles star after Olympics|muallif=Rajes Paul|sana=2008-01-15|kirish sanasi=2007-01-17}}</ref>. Zhang Jiewen Shanxayda boʻlib oʻtgan Xitoy ochiq badminton musobaqasi doirasida, 2008-yil 23-noyabrda Xitoy milliy badminton jamoasidagi yana besh nafar jamoadoshi bilan oʻzining nafaqaga chiqishini nishonlash marosimida mukofot oldi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.china.org.cn/sports/news/2008-11/25/content_16820808.htm|sarlavha=Veteran badminton champions retire -- china.org.cn}}</ref>. == Yutuqlari == === Olimpiada o'yinlari === ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2004 | align="left" | Goudi Olimpiya zali, [[Afina (shahar)|Afina, Gretsiya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Yang Wei]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Huang Sui]] | align="left" | 7–15, 15–4, 15–8 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Gold_medal.svg|16x16px]] '''Oltin''' |} === Jahon chempionatlari === ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2001 | align="left" | Palasio de Deportes de San Pablo, [[Sevilla|Sevilla, Ispaniya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wei Yili]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Huang Sui]] | align="left" | 11–15, 15–17 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_2.png|alt=Silver|Kumush]] '''Kumush''' |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2005 | align="left" | Arrowhead Pond, [[Anaheim (California)|Anaheim, Amerika Qoʻshma Shtatlari]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Yang Wei]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" | 17–16, 15–7 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2006 | align="left" | Palasio de Deportes de la Komunidad, [[Madrid|Madrid, Ispaniya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Yawen|Chjan Yaven]] | align="left" | 14–21, 19–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2007 | align="left" | Putra yopiq stadioni, [[Kuala Lumpur|Kuala Lumpur, Malayziya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" | 21–16, 21–19 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |} === Jahon kubogi === ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2005 | align="left" | Olimpiya bog'i, Yiyang, Xitoy | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Yang Wei]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wei Yili]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Yawen|Chjan Yaven]] | align="left" | 21–18, 21–15 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2006 | align="left" | Olimpiya bog'i, Yiyang, Xitoy | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Huang Sui]] | align="left" | 19–21, 6–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_2.png|alt=Silver|Kumush]] '''Kumush''' |} === Osiyo o'yinlari === ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#FFB069" | align="center" | 2006 | align="left" | Aspire Hall 3, [[Doʻha|Doha, Qatar]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Yang Wei]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Huang Sui]] | align="left" | 21–18, 21–23, 14–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_2.png|alt=Silver|Kumush]] '''Kumush''' |} ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#FFB069" | align="center" | 2002 | align="left" | Gangseo gimnaziyasi, [[Busan|Busan, Janubiy Koreya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Chen Qiqiu]] | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Kim Dong-moon|Kim Dong-mun]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|KOR}}[[Ra Kyung-min]] | align="left" | 6–11, 0–11 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |} === Osiyo chempionati === ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2002 | align="left" | Nimibutr stadioni, [[Bangkok|Bangkok, Tailand]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Yang Wei]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}[[Huang Sui]] | align="left" | 11–8, 11–6 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2008 | align="left" | Bandaraya stadioni, [[Joxor-baru|Johor Bahru, Malayziya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|TPE}} [[Cheng Wen-Hsing|Cheng Wen-hsing]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|TPE}}[[Chien Yu-chin]] | align="left" | 22–20, 21–16 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2009 | align="left" | Suvon yopiq stadioni, [[Suvon|Suvon, Janubiy Koreya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Ma Jin]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}[[Wang Xiaoli|Vang Xiaoli]] | align="left" | 16–21, 20–22 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |} === O'smirlar o'rtasidagi jahon chempionati === ''Qizlar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#98FB98" | align="center" | 1998 | align="left" | Sport va suv sporti markazi,<br />[[Melburn|Melburn, Avstraliya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Xie Xingfang]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Hua Sui]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}[[Gong Ruina]] | align="left" | 3–15, 15–13, 15–10 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |} === O'smirlar o'rtasidagi Osiyo chempionati === ''Qizlar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#AABBCC" | align="center" | 1999 | align="left" | Milliy yopiq stadion – 1, [[Yangon|Yangon, Myanma]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Xie Xingfang]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Li Yujia]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}[[Wei Yili]] | align="left" | 15–9, 15–6 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |} ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#AABBCC" | align="center" | 1999 | align="left" | Milliy yopiq stadion – 1, [[Yangon|Yangon, Myanma]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Xie Zhongbo]] | align="left" |{{Flagicon|INA}} [[Hendri Kurniawan Saputra]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|INA}}[[Eny Erlangga|Enni Erlangga]] | align="left" | 14–17, 12–15 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |} === BWF Superseriyasi === 2006-yil 14-dekabrda boshlangan va 2007-yilda joriy etilgan BWF Superseriyasi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=BWF Launches Super Series|url=http://www.badminton.org.au/index.php?id=22&tx_ttnews%5Btt_news%5D=136&tx_ttnews%5BbackPid%5D=2&cHash=26fb36d8a5|ish=Badminton Australia|sana=15 December 2006|arxivurl=https://web.archive.org/web/20071006123828/http://www.badminton.org.au/index.php?id=22&tx_ttnews%5Btt_news%5D=136&tx_ttnews%5BbackPid%5D=2&cHash=26fb36d8a5|arxivsana=6 October 2007}}</ref> badminton boʻyicha [[Butunjahon Badminton Federatsiyasi|Butunjahon Federatsiyasi]] (BWF) tomonidan ruxsat etilgan elita badminton turnirlari seriyasidir. BWF Superseriyasi darajalari [[BWF Superseriyasi|Superseriya va Superseriya Premer]] hisoblanadi. Superseriya mavsumi 2011-yildan beri joriy qilingan butun dunyo bo'ylab o'n ikkita turnirdan iborat<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Yonex All England Elevated To BWF Premier Super Series Event|url=http://www.ibadmintonstore.com/iBADMINTONstore-News/Yonex-All-England-Elevated-To-BWF-Premier-Super-Se.aspx|ish=www.ibadmintonstore.com|kirish sanasi=29 September 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131002005757/http://www.ibadmintonstore.com/iBADMINTONstore-News/Yonex-All-England-Elevated-To-BWF-Premier-Super-Se.aspx|arxivsana=2 October 2013}}</ref>. Muvaffaqiyatli o'yinchilar har yil oxirida o'tkaziladigan Superseriya finaliga taklif qilinadi. ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2007 | align="left" | Koreya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Yang Wei]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}[[Huang Sui]] | align="left" | 21–12, 14–21, 16–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2007 | align="left" | Butun Angliya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wei Yili]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}[[Zhang Yawen|Chjan Yaven]] | align="left" | 16–21, 21–8, 22–24 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2007 | align="left" | Yaponiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Yu Yang]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}[[Zhao Tingting|Chjao Tingting]] | align="left" | 21–17, 21–5 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2007 | align="left" | Daniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Lee Hyo-jung|Li Xyo Jung]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|KOR}}[[Lee Kyung-won|Li Kyung-won]] | align="left" | 12–21, 21–19, 21–19 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2008 | align="left" | Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}Chjao Tingting | align="left" | 21–13, 16–21, 24–22 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2008 | align="left" | ShWeisariya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}Chjan Yaven | align="left" | 21–18, 22–24, 21–8 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2009 | align="left" | Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|KOR}} Li Xyo Jung<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|KOR}}Li Kyung-won | align="left" | 15–21, 12–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |} : {{Color box|#B0C4DE|border=darkgray}} [[BWF Superseries finali|BWF Superseriyasi final]] turnirlari : {{Color box|#DAA520|border=darkgray}} [[BWF Superseriyasi|BWF Superseriyasi Premier]] turnirlari : {{Color box|#FFFFCC|border=darkgray}} [[BWF Superseriyasi]] turnirlari === BWF Grand Prisi === BWF Grand Prisi ikki darajaga ega edi: BWF Grand Pri va Grand Pri Oltin. Bu 2007-yildan 2017-yilgacha o'tkazilgan [[Butunjahon Badminton Federatsiyasi|Badminton Butunjahon Federatsiyasi]] (BWF) tomonidan ruxsat etilgan badminton turnirlari seriyasi hisoblanadi. Jahon badminton Grand Prisini o'tkazish Xalqaro Badminton Federatsiyasi tomonidan 1983-yildan 2006-yilgacha ruxsat etilgan. ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil !Turnir !Hamkor !Raqib !Hisob !Natija |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2000 | align="left" |Daniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wei Yili]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Chen Lin]] <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} [[Jiang Xuelian]] | align="left" |7–15, 3–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2001 | align="left" |Butun Angliya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15–10, 8–15, 9–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2001 | align="left" |Singapur ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Yawen]] <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} [[Zhao Tingting]] | align="left" |8–6, 7–3, 7–4 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2001 | align="left" |Xitoy ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Huang Nanyan]] <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} [[Yang Wei]] | align="left" |8–6, 7–3, 6–8, 8–7 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Butun Angliya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |9–11, 7–11 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |ShWeisariya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhao Tingting | align="left" |11–7, 6–11, 11–4 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Singapur ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |17–16, 15–7 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Indoneziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |Walkover | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15–5, 1–15, 17–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Daniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Dan]] <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhang Yawen | align="left" |15–2, 15–1 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Germaniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Lee Kyung-won]] <br /><br /> {{Flagicon|KOR}} [[Ra Kyung-min]] | align="left" |6–15, 17–15, 8–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Gonkong ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |14–17, 5–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Xitoy ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |8–15, 12–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |ShWeisariya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |Walkover | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |Butun Angliya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |Walkover | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |Koreya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|KOR}} Lee Kyung-won <br /><br /> {{Flagicon|KOR}} Ra Kyung-min | align="left" |15–8, 9–15, 15–6 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15–7, 15–6 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |Xitoy ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhao Tingting | align="left" |15–14, 15–12 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |Singapur ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|THA}} [[Sathinee Chankrachangwong]] <br /><br /> {{Flagicon|THA}} [[Saralee Thungthongkam]] | align="left" |15–5, 9–15, 15–11 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |Indoneziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Dan <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhang Yawen | align="left" |15–10, 15–5 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2005 | align="left" |Yaponiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhao Tingting | align="left" |15–12, 15–2 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2005 | align="left" |Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15–6, 15–8 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2005 | align="left" |Gonkong ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15–13, 8–15, 15–6 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2005 | align="left" |Xitoy ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15–10, 15–4 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Germaniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |3–15, 15–11, 15–10 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Butun Angliya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15–6, 11–15, 2–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Indoneziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhang Yawen | align="left" |13–21, 13–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Singapur ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Dan <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhao Tingting | align="left" |21–18, 21–18 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Koreya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|INA}} [[Jo Novita]] <br /><br /> {{Flagicon|INA}} [[Greysia Polii]] | align="left" |21–10, 21–11 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Gonkong ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |21–19, 15–21, 21–19 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Xitoy ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhang Yawen | align="left" |21–17, 21–7 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2007 | align="left" |Germaniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Du Jing]] <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} [[Yu Yang]] | align="left" |21–8, 21–7 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2007 | align="left" |Bitburger ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|ENG}} [[Natalie Munt]] <br /><br /> {{Flagicon|ENG}} [[Joanne Nicholas]] | align="left" |21–11, 21–10 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2008 | align="left" |Tailand ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|MAS}} [[Chin Eei Hui]] <br /><br /> {{Flagicon|MAS}} [[Wong Pei Tty]] | align="left" |15–21, 21–13, 21–13 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2009 | align="left" |Tailand ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Wei Yili | align="left" |22–24, 21–17, 21–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2009 | align="left" |Makao ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Du Jing <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Yu Yang | align="left" |16–21, 11–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2009 | align="left" |Xitoy Taypeyi ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|INA}} [[Vita Marissa]] <br /><br /> {{Flagicon|USA}} [[Mona Santoso]] | align="left" |21–14, 21–9 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |} ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2001 | align="left" | Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Liu Yong]] | align="left" |{{Flagicon|INA}} [[Bambang Suprianto]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|INA}}[[Emma Ermawati|Emma Ermavati]] | align="left" | 8–7, 8–6, 2–7, 2–7, 2–7 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2003 | align="left" | Singapur ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zheng Bo]] | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Kim Dong-moon|Kim Dong-mun]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|KOR}}[[Ra Kyung-min]] | align="left" | 5–15, 9–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |} : {{Color box|#FFFF67}} [[BWF Gran-prisi Oltin va Gran-pri|BWF Grand Pri Oltin]] turnirlari : {{Color box|#D4F1C5}} [[BWF Gran-prisi Oltin va Gran-pri|BWF & IBF Grand Pri]] turnirlari === IBF xalqaro === ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#D5D5D5" | align="center" | 2002 | align="left" | Fransiya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wei Yili]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Yawen|Chjan Yaven]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}[[Zhao Tingting|Chjao Tingting]] | align="left" | 7–1, 7–2, 5–7, 5–7, 2–7 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |} == Manbalar == [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1981-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Badmintonchi]] [[Turkum:WikiSport]] ou14ey8g030rybwxxu5amu2gxylp11g 2816693 2816691 2022-08-29T05:21:29Z Diwikiped 74803 wikitext text/x-wiki {{Badmintonchi bilgiqutisi|name=Zhang Jiewen<br />张洁雯|image=|image_size=|caption=|full_name=|nickname=|birth_name=|country=Xitoy|birth_date={{birth date and age|df=yes|1981|1|4}}|birth_place=[[Guanchjou]], [[Guangdong]], Xitoy|residence=|height=1.76 m|weight=70 kg|years_active=|coach=|event=Ayollar & Aralash juftliklar|highest_ranking=1|date_of_highest_ranking=AyJ [[Yang Wei]] bilan oktabr 2003<ref>{{cite web |title=国际羽联最新世界排名 杨维张洁雯升至女双首席 |url=https://sports.sohu.com/63/84/news214248463.shtml |website=sports.sohu.com |date=10 October 2003 |access-date=7 April 2021 |language=zh |archive-url=https://archive.today/BGuAJ |url-status=live |archive-date=7 April 2021}}</ref>|played=|titles=|medaltemplates={{MedalSport | Ayollar badmintoni }} {{MedalCountry | {{CHN}} }} {{MedalCompetition | Olimpiada o'yinlari }} {{MedalGold |2004 Afina | Ayollar juftliklari}} {{MedalCompetition | Jahon chempionatlari }} {{MedalGold | 2005 Anaheim | Ayollar juftliklari }} {{MedalGold | 2007 Kuala Lumpur| Ayollar juftliklari }} {{MedalSilver | 2001 Sevilla | Ayollar juftliklari }} {{MedalBronze | 2006 Madrid | Ayollar juftliklari }} {{MedalCompetition | Jahon kubogi }} {{MedalGold | 2005 Yiyang | Ayollar juftliklari }} {{MedalSilver | 2006 Yiyang | Ayollar juftliklari }} {{MedalCompetition | [[Sudirman kubogi]] }} {{MedalGold | 2005 Beijing | Aralash jamoa }} {{MedalGold | 2007 Glazgo | Aralash jamoa }} {{MedalSilver | 2003 Eindhoven| Aralash jamoa }} {{MedalCompetition | [[Uber kubogi]] }} {{MedalGold | 2002 Guanchjou | Ayollar jamoasi }} {{MedalGold | 2004 Jakarta | Ayollar jamoasi }} {{MedalGold | 2006 Senday & Tokio | Ayollar jamoasi }} {{MedalGold | 2008 Jakarta | Ayollar jamoasi }} {{MedalCompetition | Osiyo o'yinlari }} {{MedalGold | 2002 Busan |Ayollar jamoasi }} {{MedalGold | 2006 Doha | Ayollar jamoasi }} {{MedalSilver | 2006 Doha | Ayollar juftliklari }} {{MedalBronze | 2002 Busan | Aralash juftliklar }} {{MedalCompetition | Osiyo chempionatlari }} {{MedalGold | 2002 Bangkok | Ayollar juftliklari }} {{MedalGold | 2008 Johor Bahru | Ayollar juftliklari }} {{MedalBronze | 2009 Suvon | Ayollar juftliklari }} {{MedalCompetition | O'smirlar o'rtasidagi jahon chempionatlari }} {{MedalGold | 1998 Melburn | Qizlar juftliklari }} {{MedalCompetition | O'smirlar o'rtasidagi Osiyo chempionatlari }} {{MedalGold | 1999 Yangon | Qizlar jamoasi }} {{MedalGold | 1999 Yangon | Qizlar juftliklari }} {{MedalBronze | 1999 Yangon | Aralash juftliklar }}}}'''Zhang Jiewen''' (soddalashtirilgan xitoycha: 张洁雯, an'anaviy xitoycha: 張潔雯, pinyin: Zhāng Jiéwén; 1981-yil 4-yanvarda tug'ilgan) - xitoylik sobiq [[Badminton|badmintonchi]]<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=搭档一年收获金牌 杨维、张洁雯场内场外都默契|url=http://www.southcn.com/sports/star4/zhangjw/news/200408220134.htm|ish=www.southcn.com|sana=21 August 2004|kirish sanasi=7 April 2021|til=zh|arxivurl=https://web.archive.org/web/20040925082651/http://www.southcn.com/sports/star4/zhangjw/news/200408220134.htm|arxivsana=25 September 2004}}</ref>. == Karyerasi == Xitoyning badminton bo'yicha ayollar juftligi toifasida eng muvaffaqiyatli mutaxassislaridan biri bo‘lgan Zhang XXI asrning birinchi o‘n yilligida o‘ttizga yaqin xalqaro g'alabalarni qo‘lga kiritdi, ularning aksariyati qismiga Yang Wei bilan hamkorlikda sazovor bo'lgan. Zhang va Wei dunyo hukmronligini o'z vatandosh raqiblari Gao Ling va [[Huang Sui]] bilan deyarli teng taqsimladilar. Zhang va Wei yoki Ling va Sui juftligi 2000-yildan beri o'tkazilgan BWF jahon chempionatlarining barchasida g'alabani qo'lga kiritdi. Zhang va Yang 2005 hamda 2007-yillarda finalda Gao va Huangni mag'lub etib, g'alaba qozonishgan. Zhang va Yang 2004-yilda Afinada bo'lib o'tgan Olimpiadada ham oltin medal uchun kurashda raqiblarini mag'lub etib, g'oliblikka sazovor bo'ldi<ref>{{Kitob manbasi|last=Efharis Skarveli and Isabel Zervos (eds.)|title=Official report of the XXVIII Olympiad : Athens 2004|year=2005|publisher=Athens 2004 Organising Committee for the Olympic Games|location=Athens|isbn=960-88101-6-7}}</ref>. Aksincha, Gao va Huang uchta finalda (2003, 2004, 2006) nufuzli Butun Angliya chempionatida ustunlik qilgan. Bu turnir Zhang uchun anomaliya bo'ldi, chunki u olti marta (to'rtta Yang bilan va ikki marta Wei Yili bilan) ayollar o'rtasidagi juftlik finaliga chiqdi, ammo barchasida g'alaba qozona olmadi. 2008-yilda Zhang Xitoyga ketma-ket oltinchi marta [[Uber kubogi|Uber kubogini]] (ayollar o'rtasidagi jahon jamoaviy chempionati) qo'lga kiritishda yordam berdi va Yang bilan ayollar o'rtasidagi ShWeisariya, Tailand va Malayziya ochiq chempionatida g'olib chiqdi. Pekin Olimpiadasida birinchi o'rinni egallagan Zhang va Yang chorak finalda yaponiyalik [[Miyuki Maeda]] va Satoko Suetsunaga imkoniyatni boy berdi. Oxir-oqibat, tadbirda yana bir yosh xitoylik juftlik Du Jing va Yu Yang g'alaba qozondi, ehtimol bu Xitoy sulolasidagi g'olibar tarkibining o'zgarishini anglatadi. Zhang Jiewen [[2008-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|2008-yilgi yozgi Olimpiada o'yinlaridan]] so'ng badmintonni tark etishga qaror qildi, u malayziyalik sobiq erkaklar badminton yulduzi [[Choong Tan Fook|Choong Tan Fookga]] turmushga chiqdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.thestar.com.my/sport/badminton/2018/06/26/former-player-tan-fook-hopes-to-fulfil-dream-by-producing-world-and-olympic-champs/|sarlavha=Badminton: Tan Fook hopes to fulfil dream by producing world and Olympic champs {{!}} The Star Online|ish=www.thestar.com.my|kirish sanasi=2018-06-27}}</ref> va hozirda ikkita farzandi bor. Ayni yillarda Zhang Guanchjoudagi badminton inshootida murabbiylik qilmoqda<ref>{{Veb manbasi|url=http://thestar.com.my/sports/story.asp?file=/2008/1/15/sports/20006681&sec=sports|sarlavha=Badminton: Tan Fook to wed Chinese doubles star after Olympics|muallif=Rajes Paul|sana=2008-01-15|kirish sanasi=2007-01-17}}</ref>. Zhang Jiewen Shanxayda boʻlib oʻtgan Xitoy ochiq badminton musobaqasi doirasida, 2008-yil 23-noyabrda Xitoy milliy badminton jamoasidagi yana besh nafar jamoadoshi bilan oʻzining nafaqaga chiqishini nishonlash marosimida mukofot oldi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.china.org.cn/sports/news/2008-11/25/content_16820808.htm|sarlavha=Veteran badminton champions retire -- china.org.cn}}</ref>. == Yutuqlari == === Olimpiada o'yinlari === ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2004 | align="left" | Goudi Olimpiya zali, [[Afina (shahar)|Afina, Gretsiya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Yang Wei]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Huang Sui]] | align="left" | 7–15, 15–4, 15–8 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Gold_medal.svg|16x16px]] '''Oltin''' |} === Jahon chempionatlari === ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2001 | align="left" | Palasio de Deportes de San Pablo, [[Sevilla|Sevilla, Ispaniya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wei Yili]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Huang Sui]] | align="left" | 11–15, 15–17 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_2.png|alt=Silver|Kumush]] '''Kumush''' |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2005 | align="left" | Arrowhead Pond, [[Anaheim (California)|Anaheim, Amerika Qoʻshma Shtatlari]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Yang Wei]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" | 17–16, 15–7 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2006 | align="left" | Palasio de Deportes de la Komunidad, [[Madrid|Madrid, Ispaniya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Yawen|Chjan Yaven]] | align="left" | 14–21, 19–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2007 | align="left" | Putra yopiq stadioni, [[Kuala Lumpur|Kuala Lumpur, Malayziya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" | 21–16, 21–19 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |} === Jahon kubogi === ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2005 | align="left" | Olimpiya bog'i, Yiyang, Xitoy | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Yang Wei]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wei Yili]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Yawen|Chjan Yaven]] | align="left" | 21–18, 21–15 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2006 | align="left" | Olimpiya bog'i, Yiyang, Xitoy | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Huang Sui]] | align="left" | 19–21, 6–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_2.png|alt=Silver|Kumush]] '''Kumush''' |} === Osiyo o'yinlari === ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#FFB069" | align="center" | 2006 | align="left" | Aspire Hall 3, [[Doʻha|Doha, Qatar]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Yang Wei]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Huang Sui]] | align="left" | 21–18, 21–23, 14–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_2.png|alt=Silver|Kumush]] '''Kumush''' |} ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#FFB069" | align="center" | 2002 | align="left" | Gangseo gimnaziyasi, [[Busan|Busan, Janubiy Koreya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Chen Qiqiu]] | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Kim Dong-moon|Kim Dong-mun]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|KOR}}[[Ra Kyung-min]] | align="left" | 6–11, 0–11 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |} === Osiyo chempionati === ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2002 | align="left" | Nimibutr stadioni, [[Bangkok|Bangkok, Tailand]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Yang Wei]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}[[Huang Sui]] | align="left" | 11–8, 11–6 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2008 | align="left" | Bandaraya stadioni, [[Joxor-baru|Johor Bahru, Malayziya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|TPE}} [[Cheng Wen-Hsing|Cheng Wen-hsing]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|TPE}}[[Chien Yu-chin]] | align="left" | 22–20, 21–16 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2009 | align="left" | Suvon yopiq stadioni, [[Suvon|Suvon, Janubiy Koreya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Ma Jin]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}[[Wang Xiaoli|Vang Xiaoli]] | align="left" | 16–21, 20–22 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |} === O'smirlar o'rtasidagi jahon chempionati === ''Qizlar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#98FB98" | align="center" | 1998 | align="left" | Sport va suv sporti markazi,<br />[[Melburn|Melburn, Avstraliya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Xie Xingfang]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Hua Sui]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}[[Gong Ruina]] | align="left" | 3–15, 15–13, 15–10 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |} === O'smirlar o'rtasidagi Osiyo chempionati === ''Qizlar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#AABBCC" | align="center" | 1999 | align="left" | Milliy yopiq stadion – 1, [[Yangon|Yangon, Myanma]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Xie Xingfang]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Li Yujia]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}[[Wei Yili]] | align="left" | 15–9, 15–6 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |} ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#AABBCC" | align="center" | 1999 | align="left" | Milliy yopiq stadion – 1, [[Yangon|Yangon, Myanma]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Xie Zhongbo]] | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Hendri Kurniawan Saputra]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}}[[Eny Erlangga|Enni Erlangga]] | align="left" | 14–17, 12–15 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |} === BWF Superseriyasi === 2006-yil 14-dekabrda boshlangan va 2007-yilda joriy etilgan BWF Superseriyasi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=BWF Launches Super Series|url=http://www.badminton.org.au/index.php?id=22&tx_ttnews%5Btt_news%5D=136&tx_ttnews%5BbackPid%5D=2&cHash=26fb36d8a5|ish=Badminton Australia|sana=15 December 2006|arxivurl=https://web.archive.org/web/20071006123828/http://www.badminton.org.au/index.php?id=22&tx_ttnews%5Btt_news%5D=136&tx_ttnews%5BbackPid%5D=2&cHash=26fb36d8a5|arxivsana=6 October 2007}}</ref> badminton boʻyicha [[Butunjahon Badminton Federatsiyasi|Butunjahon Federatsiyasi]] (BWF) tomonidan ruxsat etilgan elita badminton turnirlari seriyasidir. BWF Superseriyasi darajalari [[BWF Superseriyasi|Superseriya va Superseriya Premer]] hisoblanadi. Superseriya mavsumi 2011-yildan beri joriy qilingan butun dunyo bo'ylab o'n ikkita turnirdan iborat<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Yonex All England Elevated To BWF Premier Super Series Event|url=http://www.ibadmintonstore.com/iBADMINTONstore-News/Yonex-All-England-Elevated-To-BWF-Premier-Super-Se.aspx|ish=www.ibadmintonstore.com|kirish sanasi=29 September 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131002005757/http://www.ibadmintonstore.com/iBADMINTONstore-News/Yonex-All-England-Elevated-To-BWF-Premier-Super-Se.aspx|arxivsana=2 October 2013}}</ref>. Muvaffaqiyatli o'yinchilar har yil oxirida o'tkaziladigan Superseriya finaliga taklif qilinadi. ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2007 | align="left" | Koreya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Yang Wei]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}[[Huang Sui]] | align="left" | 21–12, 14–21, 16–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2007 | align="left" | Butun Angliya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wei Yili]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}[[Zhang Yawen|Chjan Yaven]] | align="left" | 16–21, 21–8, 22–24 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2007 | align="left" | Yaponiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Yu Yang]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}[[Zhao Tingting|Chjao Tingting]] | align="left" | 21–17, 21–5 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2007 | align="left" | Daniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Lee Hyo-jung|Li Xyo Jung]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|KOR}}[[Lee Kyung-won|Li Kyung-won]] | align="left" | 12–21, 21–19, 21–19 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2008 | align="left" | Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}Chjao Tingting | align="left" | 21–13, 16–21, 24–22 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2008 | align="left" | ShWeisariya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}Chjan Yaven | align="left" | 21–18, 22–24, 21–8 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2009 | align="left" | Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|KOR}} Li Xyo Jung<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|KOR}}Li Kyung-won | align="left" | 15–21, 12–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |} : {{Color box|#B0C4DE|border=darkgray}} [[BWF Superseries finali|BWF Superseriyasi final]] turnirlari : {{Color box|#DAA520|border=darkgray}} [[BWF Superseriyasi|BWF Superseriyasi Premier]] turnirlari : {{Color box|#FFFFCC|border=darkgray}} [[BWF Superseriyasi]] turnirlari === BWF Grand Prisi === BWF Grand Prisi ikki darajaga ega edi: BWF Grand Pri va Grand Pri Oltin. Bu 2007-yildan 2017-yilgacha o'tkazilgan [[Butunjahon Badminton Federatsiyasi|Badminton Butunjahon Federatsiyasi]] (BWF) tomonidan ruxsat etilgan badminton turnirlari seriyasi hisoblanadi. Jahon badminton Grand Prisini o'tkazish Xalqaro Badminton Federatsiyasi tomonidan 1983-yildan 2006-yilgacha ruxsat etilgan. ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil !Turnir !Hamkor !Raqib !Hisob !Natija |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2000 | align="left" |Daniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wei Yili]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Chen Lin]] <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} [[Jiang Xuelian]] | align="left" |7–15, 3–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2001 | align="left" |Butun Angliya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15–10, 8–15, 9–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2001 | align="left" |Singapur ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Yawen]] <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} [[Zhao Tingting]] | align="left" |8–6, 7–3, 7–4 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2001 | align="left" |Xitoy ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Huang Nanyan]] <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} [[Yang Wei]] | align="left" |8–6, 7–3, 6–8, 8–7 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Butun Angliya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |9–11, 7–11 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |ShWeisariya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhao Tingting | align="left" |11–7, 6–11, 11–4 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Singapur ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |17–16, 15–7 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Indoneziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |Walkover | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15–5, 1–15, 17–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Daniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Dan]] <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhang Yawen | align="left" |15–2, 15–1 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Germaniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Lee Kyung-won]] <br /><br /> {{Flagicon|KOR}} [[Ra Kyung-min]] | align="left" |6–15, 17–15, 8–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Gonkong ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |14–17, 5–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Xitoy ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |8–15, 12–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |ShWeisariya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |Walkover | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |Butun Angliya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |Walkover | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |Koreya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|KOR}} Lee Kyung-won <br /><br /> {{Flagicon|KOR}} Ra Kyung-min | align="left" |15–8, 9–15, 15–6 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15–7, 15–6 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |Xitoy ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhao Tingting | align="left" |15–14, 15–12 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |Singapur ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|THA}} [[Sathinee Chankrachangwong]] <br /><br /> {{Flagicon|THA}} [[Saralee Thungthongkam]] | align="left" |15–5, 9–15, 15–11 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |Indoneziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Dan <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhang Yawen | align="left" |15–10, 15–5 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2005 | align="left" |Yaponiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhao Tingting | align="left" |15–12, 15–2 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2005 | align="left" |Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15–6, 15–8 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2005 | align="left" |Gonkong ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15–13, 8–15, 15–6 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2005 | align="left" |Xitoy ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15–10, 15–4 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Germaniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |3–15, 15–11, 15–10 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Butun Angliya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15–6, 11–15, 2–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Indoneziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhang Yawen | align="left" |13–21, 13–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Singapur ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Dan <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhao Tingting | align="left" |21–18, 21–18 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Koreya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Jo Novita]] <br /><br /> {{Flagicon|Indoneziya}} [[Greysia Polii]] | align="left" |21–10, 21–11 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Gonkong ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |21–19, 15–21, 21–19 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Xitoy ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhang Yawen | align="left" |21–17, 21–7 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2007 | align="left" |Germaniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Du Jing]] <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} [[Yu Yang]] | align="left" |21–8, 21–7 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2007 | align="left" |Bitburger ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|ENG}} [[Natalie Munt]] <br /><br /> {{Flagicon|ENG}} [[Joanne Nicholas]] | align="left" |21–11, 21–10 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2008 | align="left" |Tailand ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|MAS}} [[Chin Eei Hui]] <br /><br /> {{Flagicon|MAS}} [[Wong Pei Tty]] | align="left" |15–21, 21–13, 21–13 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2009 | align="left" |Tailand ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Wei Yili | align="left" |22–24, 21–17, 21–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2009 | align="left" |Makao ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Du Jing <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Yu Yang | align="left" |16–21, 11–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2009 | align="left" |Xitoy Taypeyi ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|INA}} [[Vita Marissa]] <br /><br /> {{Flagicon|USA}} [[Mona Santoso]] | align="left" |21–14, 21–9 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |} ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2001 | align="left" | Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Liu Yong]] | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Bambang Suprianto]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}}[[Emma Ermawati|Emma Ermavati]] | align="left" | 8–7, 8–6, 2–7, 2–7, 2–7 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2003 | align="left" | Singapur ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zheng Bo]] | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Kim Dong-moon|Kim Dong-mun]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|KOR}}[[Ra Kyung-min]] | align="left" | 5–15, 9–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |} : {{Color box|#FFFF67}} [[BWF Gran-prisi Oltin va Gran-pri|BWF Grand Pri Oltin]] turnirlari : {{Color box|#D4F1C5}} [[BWF Gran-prisi Oltin va Gran-pri|BWF & IBF Grand Pri]] turnirlari === IBF xalqaro === ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#D5D5D5" | align="center" | 2002 | align="left" | Fransiya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wei Yili]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Yawen|Chjan Yaven]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}[[Zhao Tingting|Chjao Tingting]] | align="left" | 7–1, 7–2, 5–7, 5–7, 2–7 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |} == Manbalar == [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1981-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Badmintonchi]] [[Turkum:WikiSport]] 3n4z6dtawrtln0jw44lekdg94bwmrq1 2816699 2816693 2022-08-29T05:25:34Z Diwikiped 74803 wikitext text/x-wiki {{Badmintonchi bilgiqutisi|name=Zhang Jiewen<br />张洁雯|image=|image_size=|caption=|full_name=|nickname=|birth_name=|country=Xitoy|birth_date={{birth date and age|df=yes|1981|1|4}}|birth_place=[[Guanchjou]], [[Guangdong]], Xitoy|residence=|height=1.76 m|weight=70 kg|years_active=|coach=|event=Ayollar & Aralash juftliklar|highest_ranking=1|date_of_highest_ranking=AyJ [[Yang Wei]] bilan oktabr 2003<ref>{{cite web |title=国际羽联最新世界排名 杨维张洁雯升至女双首席 |url=https://sports.sohu.com/63/84/news214248463.shtml |website=sports.sohu.com |date=10 October 2003 |access-date=7 April 2021 |language=zh |archive-url=https://archive.today/BGuAJ |url-status=live |archive-date=7 April 2021}}</ref>|played=|titles=|medaltemplates={{MedalSport | Ayollar badmintoni }} {{MedalCountry | {{CHN}} }} {{MedalCompetition | Olimpiada o'yinlari }} {{MedalGold |2004 Afina | Ayollar juftliklari}} {{MedalCompetition | Jahon chempionatlari }} {{MedalGold | 2005 Anaheim | Ayollar juftliklari }} {{MedalGold | 2007 Kuala Lumpur| Ayollar juftliklari }} {{MedalSilver | 2001 Sevilla | Ayollar juftliklari }} {{MedalBronze | 2006 Madrid | Ayollar juftliklari }} {{MedalCompetition | Jahon kubogi }} {{MedalGold | 2005 Yiyang | Ayollar juftliklari }} {{MedalSilver | 2006 Yiyang | Ayollar juftliklari }} {{MedalCompetition | [[Sudirman kubogi]] }} {{MedalGold | 2005 Beijing | Aralash jamoa }} {{MedalGold | 2007 Glazgo | Aralash jamoa }} {{MedalSilver | 2003 Eindhoven| Aralash jamoa }} {{MedalCompetition | [[Uber kubogi]] }} {{MedalGold | 2002 Guanchjou | Ayollar jamoasi }} {{MedalGold | 2004 Jakarta | Ayollar jamoasi }} {{MedalGold | 2006 Senday & Tokio | Ayollar jamoasi }} {{MedalGold | 2008 Jakarta | Ayollar jamoasi }} {{MedalCompetition | Osiyo o'yinlari }} {{MedalGold | 2002 Busan |Ayollar jamoasi }} {{MedalGold | 2006 Doha | Ayollar jamoasi }} {{MedalSilver | 2006 Doha | Ayollar juftliklari }} {{MedalBronze | 2002 Busan | Aralash juftliklar }} {{MedalCompetition | Osiyo chempionatlari }} {{MedalGold | 2002 Bangkok | Ayollar juftliklari }} {{MedalGold | 2008 Johor Bahru | Ayollar juftliklari }} {{MedalBronze | 2009 Suvon | Ayollar juftliklari }} {{MedalCompetition | O'smirlar o'rtasidagi jahon chempionatlari }} {{MedalGold | 1998 Melburn | Qizlar juftliklari }} {{MedalCompetition | O'smirlar o'rtasidagi Osiyo chempionatlari }} {{MedalGold | 1999 Yangon | Qizlar jamoasi }} {{MedalGold | 1999 Yangon | Qizlar juftliklari }} {{MedalBronze | 1999 Yangon | Aralash juftliklar }}}}'''Zhang Jiewen''' (soddalashtirilgan xitoycha: 张洁雯, an'anaviy xitoycha: 張潔雯, pinyin: Zhāng Jiéwén; 1981-yil 4-yanvarda tug'ilgan) - xitoylik sobiq [[Badminton|badmintonchi]]<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=搭档一年收获金牌 杨维、张洁雯场内场外都默契|url=http://www.southcn.com/sports/star4/zhangjw/news/200408220134.htm|ish=www.southcn.com|sana=21 August 2004|kirish sanasi=7 April 2021|til=zh|arxivurl=https://web.archive.org/web/20040925082651/http://www.southcn.com/sports/star4/zhangjw/news/200408220134.htm|arxivsana=25 September 2004}}</ref>. == Karyerasi == Xitoyning badminton bo'yicha ayollar juftligi toifasida eng muvaffaqiyatli mutaxassislaridan biri bo‘lgan Zhang XXI asrning birinchi o‘n yilligida o‘ttizga yaqin xalqaro g'alabalarni qo‘lga kiritdi, ularning aksariyati qismiga Yang Wei bilan hamkorlikda sazovor bo'lgan. Zhang va Wei dunyo hukmronligini o'z vatandosh raqiblari Gao Ling va [[Huang Sui]] bilan deyarli teng taqsimladilar. Zhang va Wei yoki Ling va Sui juftligi 2000-yildan beri o'tkazilgan BWF jahon chempionatlarining barchasida g'alabani qo'lga kiritdi. Zhang va Yang 2005 hamda 2007-yillarda finalda Gao va Huangni mag'lub etib, g'alaba qozonishgan. Zhang va Yang 2004-yilda Afinada bo'lib o'tgan Olimpiadada ham oltin medal uchun kurashda raqiblarini mag'lub etib, g'oliblikka sazovor bo'ldi<ref>{{Kitob manbasi|last=Efharis Skarveli and Isabel Zervos (eds.)|title=Official report of the XXVIII Olympiad : Athens 2004|year=2005|publisher=Athens 2004 Organising Committee for the Olympic Games|location=Athens|isbn=960-88101-6-7}}</ref>. Aksincha, Gao va Huang uchta finalda (2003, 2004, 2006) nufuzli Butun Angliya chempionatida ustunlik qilgan. Bu turnir Zhang uchun anomaliya bo'ldi, chunki u olti marta (to'rtta Yang bilan va ikki marta Wei Yili bilan) ayollar o'rtasidagi juftlik finaliga chiqdi, ammo barchasida g'alaba qozona olmadi. 2008-yilda Zhang Xitoyga ketma-ket oltinchi marta [[Uber kubogi|Uber kubogini]] (ayollar o'rtasidagi jahon jamoaviy chempionati) qo'lga kiritishda yordam berdi va Yang bilan ayollar o'rtasidagi ShWeisariya, Tailand va Malayziya ochiq chempionatida g'olib chiqdi. Pekin Olimpiadasida birinchi o'rinni egallagan Zhang va Yang chorak finalda yaponiyalik [[Miyuki Maeda]] va Satoko Suetsunaga imkoniyatni boy berdi. Oxir-oqibat, tadbirda yana bir yosh xitoylik juftlik Du Jing va Yu Yang g'alaba qozondi, ehtimol bu Xitoy sulolasidagi g'olibar tarkibining o'zgarishini anglatadi. Zhang Jiewen [[2008-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|2008-yilgi yozgi Olimpiada o'yinlaridan]] so'ng badmintonni tark etishga qaror qildi, u malayziyalik sobiq erkaklar badminton yulduzi [[Choong Tan Fook|Choong Tan Fookga]] turmushga chiqdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.thestar.com.my/sport/badminton/2018/06/26/former-player-tan-fook-hopes-to-fulfil-dream-by-producing-world-and-olympic-champs/|sarlavha=Badminton: Tan Fook hopes to fulfil dream by producing world and Olympic champs {{!}} The Star Online|ish=www.thestar.com.my|kirish sanasi=2018-06-27}}</ref> va hozirda ikkita farzandi bor. Ayni yillarda Zhang Guanchjoudagi badminton inshootida murabbiylik qilmoqda<ref>{{Veb manbasi|url=http://thestar.com.my/sports/story.asp?file=/2008/1/15/sports/20006681&sec=sports|sarlavha=Badminton: Tan Fook to wed Chinese doubles star after Olympics|muallif=Rajes Paul|sana=2008-01-15|kirish sanasi=2007-01-17}}</ref>. Zhang Jiewen Shanxayda boʻlib oʻtgan Xitoy ochiq badminton musobaqasi doirasida, 2008-yil 23-noyabrda Xitoy milliy badminton jamoasidagi yana besh nafar jamoadoshi bilan oʻzining nafaqaga chiqishini nishonlash marosimida mukofot oldi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.china.org.cn/sports/news/2008-11/25/content_16820808.htm|sarlavha=Veteran badminton champions retire -- china.org.cn}}</ref>. == Yutuqlari == === Olimpiada o'yinlari === ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2004 | align="left" | Goudi Olimpiya zali, [[Afina (shahar)|Afina, Gretsiya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Yang Wei]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Huang Sui]] | align="left" | 7–15, 15–4, 15–8 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Gold_medal.svg|16x16px]] '''Oltin''' |} === Jahon chempionatlari === ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2001 | align="left" | Palasio de Deportes de San Pablo, [[Sevilla|Sevilla, Ispaniya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wei Yili]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Huang Sui]] | align="left" | 11–15, 15–17 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_2.png|alt=Silver|Kumush]] '''Kumush''' |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2005 | align="left" | Arrowhead Pond, [[Anaheim (California)|Anaheim, Amerika Qoʻshma Shtatlari]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Yang Wei]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" | 17–16, 15–7 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2006 | align="left" | Palasio de Deportes de la Komunidad, [[Madrid|Madrid, Ispaniya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Yawen]] | align="left" | 14–21, 19–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2007 | align="left" | Putra yopiq stadioni, [[Kuala Lumpur|Kuala Lumpur, Malayziya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" | 21–16, 21–19 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |} === Jahon kubogi === ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2005 | align="left" | Olimpiya bog'i, Yiyang, Xitoy | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Yang Wei]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wei Yili]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Yawen]] | align="left" | 21–18, 21–15 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2006 | align="left" | Olimpiya bog'i, Yiyang, Xitoy | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Huang Sui]] | align="left" | 19–21, 6–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_2.png|alt=Silver|Kumush]] '''Kumush''' |} === Osiyo o'yinlari === ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#FFB069" | align="center" | 2006 | align="left" | Aspire Hall 3, [[Doʻha|Doha, Qatar]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Yang Wei]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Huang Sui]] | align="left" | 21–18, 21–23, 14–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_2.png|alt=Silver|Kumush]] '''Kumush''' |} ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#FFB069" | align="center" | 2002 | align="left" | Gangseo gimnaziyasi, [[Busan|Busan, Janubiy Koreya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Chen Qiqiu]] | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Kim Dong-moon|Kim Dong-mun]]<br /><br />{{Flagicon|KOR}} [[Ra Kyung-min]] | align="left" | 6–11, 0–11 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |} === Osiyo chempionati === ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2002 | align="left" | Nimibutr stadioni, [[Bangkok|Bangkok, Tailand]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Yang Wei]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Huang Sui]] | align="left" | 11–8, 11–6 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2008 | align="left" | Bandaraya stadioni, [[Joxor-baru|Johor Bahru, Malayziya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|TPE}} [[Cheng Wen-Hsing|Cheng Wen-hsing]]<br /><br />{{Flagicon|TPE}} [[Chien Yu-chin]] | align="left" | 22–20, 21–16 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2009 | align="left" | Suvon yopiq stadioni, [[Suvon|Suvon, Janubiy Koreya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Ma Jin]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Wang Xiaoli]] | align="left" | 16–21, 20–22 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |} === O'smirlar o'rtasidagi jahon chempionati === ''Qizlar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#98FB98" | align="center" | 1998 | align="left" | Sport va suv sporti markazi,<br />[[Melburn|Melburn, Avstraliya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Xie Xingfang]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Hua Sui]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Gong Ruina]] | align="left" | 3–15, 15–13, 15–10 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |} === O'smirlar o'rtasidagi Osiyo chempionati === ''Qizlar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#AABBCC" | align="center" | 1999 | align="left" | Milliy yopiq stadion – 1, [[Yangon|Yangon, Myanma]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Xie Xingfang]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Li Yujia]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Wei Yili]] | align="left" | 15–9, 15–6 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |} ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#AABBCC" | align="center" | 1999 | align="left" | Milliy yopiq stadion – 1, [[Yangon|Yangon, Myanma]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Xie Zhongbo]] | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Hendri Kurniawan Saputra]]<br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}} [[Eny Erlangga|Enni Erlangga]] | align="left" | 14–17, 12–15 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |} === BWF Superseriyasi === 2006-yil 14-dekabrda boshlangan va 2007-yilda joriy etilgan BWF Superseriyasi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=BWF Launches Super Series|url=http://www.badminton.org.au/index.php?id=22&tx_ttnews%5Btt_news%5D=136&tx_ttnews%5BbackPid%5D=2&cHash=26fb36d8a5|ish=Badminton Australia|sana=15 December 2006|arxivurl=https://web.archive.org/web/20071006123828/http://www.badminton.org.au/index.php?id=22&tx_ttnews%5Btt_news%5D=136&tx_ttnews%5BbackPid%5D=2&cHash=26fb36d8a5|arxivsana=6 October 2007}}</ref> badminton boʻyicha [[Butunjahon Badminton Federatsiyasi|Butunjahon Federatsiyasi]] (BWF) tomonidan ruxsat etilgan elita badminton turnirlari seriyasidir. BWF Superseriyasi darajalari [[BWF Superseriyasi|Superseriya va Superseriya Premer]] hisoblanadi. Superseriya mavsumi 2011-yildan beri joriy qilingan butun dunyo bo'ylab o'n ikkita turnirdan iborat<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Yonex All England Elevated To BWF Premier Super Series Event|url=http://www.ibadmintonstore.com/iBADMINTONstore-News/Yonex-All-England-Elevated-To-BWF-Premier-Super-Se.aspx|ish=www.ibadmintonstore.com|kirish sanasi=29 September 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131002005757/http://www.ibadmintonstore.com/iBADMINTONstore-News/Yonex-All-England-Elevated-To-BWF-Premier-Super-Se.aspx|arxivsana=2 October 2013}}</ref>. Muvaffaqiyatli o'yinchilar har yil oxirida o'tkaziladigan Superseriya finaliga taklif qilinadi. ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2007 | align="left" | Koreya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Yang Wei]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Huang Sui]] | align="left" | 21–12, 14–21, 16–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2007 | align="left" | Butun Angliya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wei Yili]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Yawen]] | align="left" | 16–21, 21–8, 22–24 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2007 | align="left" | Yaponiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Yu Yang]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Zhao Tingting]] | align="left" | 21–17, 21–5 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2007 | align="left" | Daniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Lee Hyo-jung|Lee Hyo Jung]]<br /><br />{{Flagicon|KOR}} [[Lee Kyung-won]] | align="left" | 12–21, 21–19, 21–19 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2008 | align="left" | Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Zhao Tingting | align="left" | 21–13, 16–21, 24–22 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2008 | align="left" | ShWeisariya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Zhang Yawen | align="left" | 21–18, 22–24, 21–8 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2009 | align="left" | Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|KOR}} Lee Hyo Jung<br /><br />{{Flagicon|KOR}} Lee Kyung-won | align="left" | 15–21, 12–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |} : {{Color box|#B0C4DE|border=darkgray}} [[BWF Superseries finali|BWF Superseriyasi final]] turnirlari : {{Color box|#DAA520|border=darkgray}} [[BWF Superseriyasi|BWF Superseriyasi Premier]] turnirlari : {{Color box|#FFFFCC|border=darkgray}} [[BWF Superseriyasi]] turnirlari === BWF Grand Prisi === BWF Grand Prisi ikki darajaga ega edi: BWF Grand Pri va Grand Pri Oltin. Bu 2007-yildan 2017-yilgacha o'tkazilgan [[Butunjahon Badminton Federatsiyasi|Badminton Butunjahon Federatsiyasi]] (BWF) tomonidan ruxsat etilgan badminton turnirlari seriyasi hisoblanadi. Jahon badminton Grand Prisini o'tkazish Xalqaro Badminton Federatsiyasi tomonidan 1983-yildan 2006-yilgacha ruxsat etilgan. ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil !Turnir !Hamkor !Raqib !Hisob !Natija |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2000 | align="left" |Daniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wei Yili]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Chen Lin]] <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} [[Jiang Xuelian]] | align="left" |7–15, 3–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2001 | align="left" |Butun Angliya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15–10, 8–15, 9–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2001 | align="left" |Singapur ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Yawen]] <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} [[Zhao Tingting]] | align="left" |8–6, 7–3, 7–4 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2001 | align="left" |Xitoy ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Huang Nanyan]] <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} [[Yang Wei]] | align="left" |8–6, 7–3, 6–8, 8–7 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Butun Angliya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |9–11, 7–11 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |ShWeisariya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhao Tingting | align="left" |11–7, 6–11, 11–4 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Singapur ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |17–16, 15–7 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Indoneziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |Walkover | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15–5, 1–15, 17–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Daniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Dan]] <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhang Yawen | align="left" |15–2, 15–1 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Germaniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Lee Kyung-won]] <br /><br /> {{Flagicon|KOR}} [[Ra Kyung-min]] | align="left" |6–15, 17–15, 8–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Gonkong ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |14–17, 5–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Xitoy ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |8–15, 12–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |ShWeisariya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |Walkover | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |Butun Angliya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |Walkover | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |Koreya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|KOR}} Lee Kyung-won <br /><br /> {{Flagicon|KOR}} Ra Kyung-min | align="left" |15–8, 9–15, 15–6 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15–7, 15–6 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |Xitoy ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhao Tingting | align="left" |15–14, 15–12 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |Singapur ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|THA}} [[Sathinee Chankrachangwong]] <br /><br /> {{Flagicon|THA}} [[Saralee Thungthongkam]] | align="left" |15–5, 9–15, 15–11 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |Indoneziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Dan <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhang Yawen | align="left" |15–10, 15–5 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2005 | align="left" |Yaponiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhao Tingting | align="left" |15–12, 15–2 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2005 | align="left" |Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15–6, 15–8 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2005 | align="left" |Gonkong ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15–13, 8–15, 15–6 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2005 | align="left" |Xitoy ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15–10, 15–4 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Germaniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |3–15, 15–11, 15–10 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Butun Angliya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15–6, 11–15, 2–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Indoneziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhang Yawen | align="left" |13–21, 13–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Singapur ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Dan <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhao Tingting | align="left" |21–18, 21–18 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Koreya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Jo Novita]] <br /><br /> {{Flagicon|Indoneziya}} [[Greysia Polii]] | align="left" |21–10, 21–11 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Gonkong ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |21–19, 15–21, 21–19 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Xitoy ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhang Yawen | align="left" |21–17, 21–7 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2007 | align="left" |Germaniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Du Jing]] <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} [[Yu Yang]] | align="left" |21–8, 21–7 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2007 | align="left" |Bitburger ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|ENG}} [[Natalie Munt]] <br /><br /> {{Flagicon|ENG}} [[Joanne Nicholas]] | align="left" |21–11, 21–10 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2008 | align="left" |Tailand ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|MAS}} [[Chin Eei Hui]] <br /><br /> {{Flagicon|MAS}} [[Wong Pei Tty]] | align="left" |15–21, 21–13, 21–13 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2009 | align="left" |Tailand ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Wei Yili | align="left" |22–24, 21–17, 21–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2009 | align="left" |Makao ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Du Jing <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Yu Yang | align="left" |16–21, 11–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2009 | align="left" |Xitoy Taypeyi ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|INA}} [[Vita Marissa]] <br /><br /> {{Flagicon|USA}} [[Mona Santoso]] | align="left" |21–14, 21–9 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |} ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2001 | align="left" | Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Liu Yong]] | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Bambang Suprianto]]<br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}} [[Emma Ermawati|Emma Ermavati]] | align="left" | 8–7, 8–6, 2–7, 2–7, 2–7 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2003 | align="left" | Singapur ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zheng Bo]] | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Kim Dong-moon|Kim Dong-mun]]<br /><br />{{Flagicon|KOR}} [[Ra Kyung-min]] | align="left" | 5–15, 9–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |} : {{Color box|#FFFF67}} [[BWF Gran-prisi Oltin va Gran-pri|BWF Grand Pri Oltin]] turnirlari : {{Color box|#D4F1C5}} [[BWF Gran-prisi Oltin va Gran-pri|BWF & IBF Grand Pri]] turnirlari === IBF xalqaro === ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#D5D5D5" | align="center" | 2002 | align="left" | Fransiya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wei Yili]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Yawen]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Zhao Tingting]] | align="left" | 7–1, 7–2, 5–7, 5–7, 2–7 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |} == Manbalar == [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1981-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Badmintonchi]] [[Turkum:WikiSport]] 2pp26vlwduecu043uhircsydaum2ul9 2816702 2816699 2022-08-29T05:26:05Z Diwikiped 74803 wikitext text/x-wiki {{Badmintonchi bilgiqutisi|name=Zhang Jiewen<br />张洁雯|image=|image_size=|caption=|full_name=|nickname=|birth_name=|country=Xitoy|birth_date={{birth date and age|df=yes|1981|1|4}}|birth_place=[[Guanchjou]], [[Guangdong]], Xitoy|residence=|height=1.76 m|weight=70 kg|years_active=|coach=|event=Ayollar & Aralash juftliklar|highest_ranking=1|date_of_highest_ranking=AyJ [[Yang Wei]] bilan oktabr 2003<ref>{{cite web |title=国际羽联最新世界排名 杨维张洁雯升至女双首席 |url=https://sports.sohu.com/63/84/news214248463.shtml |website=sports.sohu.com |date=10 October 2003 |access-date=7 April 2021 |language=zh |archive-url=https://archive.today/BGuAJ |url-status=live |archive-date=7 April 2021}}</ref>|played=|titles=|medaltemplates={{MedalSport | Ayollar badmintoni }} {{MedalCountry | {{CHN}} }} {{MedalCompetition | Olimpiada o'yinlari }} {{MedalGold |2004 Afina | Ayollar juftliklari}} {{MedalCompetition | Jahon chempionatlari }} {{MedalGold | 2005 Anaheim | Ayollar juftliklari }} {{MedalGold | 2007 Kuala Lumpur| Ayollar juftliklari }} {{MedalSilver | 2001 Sevilla | Ayollar juftliklari }} {{MedalBronze | 2006 Madrid | Ayollar juftliklari }} {{MedalCompetition | Jahon kubogi }} {{MedalGold | 2005 Yiyang | Ayollar juftliklari }} {{MedalSilver | 2006 Yiyang | Ayollar juftliklari }} {{MedalCompetition | [[Sudirman kubogi]] }} {{MedalGold | 2005 Beijing | Aralash jamoa }} {{MedalGold | 2007 Glazgo | Aralash jamoa }} {{MedalSilver | 2003 Eindhoven| Aralash jamoa }} {{MedalCompetition | [[Uber kubogi]] }} {{MedalGold | 2002 Guanchjou | Ayollar jamoasi }} {{MedalGold | 2004 Jakarta | Ayollar jamoasi }} {{MedalGold | 2006 Senday & Tokio | Ayollar jamoasi }} {{MedalGold | 2008 Jakarta | Ayollar jamoasi }} {{MedalCompetition | Osiyo o'yinlari }} {{MedalGold | 2002 Busan |Ayollar jamoasi }} {{MedalGold | 2006 Doha | Ayollar jamoasi }} {{MedalSilver | 2006 Doha | Ayollar juftliklari }} {{MedalBronze | 2002 Busan | Aralash juftliklar }} {{MedalCompetition | Osiyo chempionatlari }} {{MedalGold | 2002 Bangkok | Ayollar juftliklari }} {{MedalGold | 2008 Johor Bahru | Ayollar juftliklari }} {{MedalBronze | 2009 Suvon | Ayollar juftliklari }} {{MedalCompetition | O'smirlar o'rtasidagi jahon chempionatlari }} {{MedalGold | 1998 Melburn | Qizlar juftliklari }} {{MedalCompetition | O'smirlar o'rtasidagi Osiyo chempionatlari }} {{MedalGold | 1999 Yangon | Qizlar jamoasi }} {{MedalGold | 1999 Yangon | Qizlar juftliklari }} {{MedalBronze | 1999 Yangon | Aralash juftliklar }}}}'''Zhang Jiewen''' (soddalashtirilgan xitoycha: 张洁雯, anʼanaviy xitoycha: 張潔雯, pinyin: Zhāng Jiéwén; 1981-yil 4-yanvarda tugʻilgan) — xitoylik sobiq [[Badminton|badmintonchi]]<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=搭档一年收获金牌 杨维、张洁雯场内场外都默契|url=http://www.southcn.com/sports/star4/zhangjw/news/200408220134.htm|ish=www.southcn.com|sana=21 August 2004|kirish sanasi=7 April 2021|til=zh|arxivurl=https://web.archive.org/web/20040925082651/http://www.southcn.com/sports/star4/zhangjw/news/200408220134.htm|arxivsana=25 September 2004}}</ref>. == Karyerasi == Xitoyning badminton boʻyicha ayollar juftligi toifasida eng muvaffaqiyatli mutaxassislaridan biri bo‘lgan Zhang XXI asrning birinchi o‘n yilligida o‘ttizga yaqin xalqaro gʻalabalarni qo‘lga kiritdi, ularning aksariyati qismiga Yang Wei bilan hamkorlikda sazovor boʻlgan. Zhang va Wei dunyo hukmronligini oʻz vatandosh raqiblari Gao Ling va [[Huang Sui]] bilan deyarli teng taqsimladilar. Zhang va Wei yoki Ling va Sui juftligi 2000-yildan beri oʻtkazilgan BWF jahon chempionatlarining barchasida gʻalabani qoʻlga kiritdi. Zhang va Yang 2005 hamda 2007-yillarda finalda Gao va Huangni magʻlub etib, gʻalaba qozonishgan. Zhang va Yang 2004-yilda Afinada boʻlib oʻtgan Olimpiadada ham oltin medal uchun kurashda raqiblarini magʻlub etib, gʻoliblikka sazovor boʻldi<ref>{{Kitob manbasi|last=Efharis Skarveli and Isabel Zervos (eds.)|title=Official report of the XXVIII Olympiad : Athens 2004|year=2005|publisher=Athens 2004 Organising Committee for the Olympic Games|location=Athens|isbn=960-88101-6-7}}</ref>. Aksincha, Gao va Huang uchta finalda (2003, 2004, 2006) nufuzli Butun Angliya chempionatida ustunlik qilgan. Bu turnir Zhang uchun anomaliya boʻldi, chunki u olti marta (toʻrtta Yang bilan va ikki marta Wei Yili bilan) ayollar oʻrtasidagi juftlik finaliga chiqdi, ammo barchasida gʻalaba qozona olmadi. 2008-yilda Zhang Xitoyga ketma-ket oltinchi marta [[Uber kubogi|Uber kubogini]] (ayollar oʻrtasidagi jahon jamoaviy chempionati) qoʻlga kiritishda yordam berdi va Yang bilan ayollar oʻrtasidagi ShWeisariya, Tailand va Malayziya ochiq chempionatida gʻolib chiqdi. Pekin Olimpiadasida birinchi oʻrinni egallagan Zhang va Yang chorak finalda yaponiyalik [[Miyuki Maeda]] va Satoko Suetsunaga imkoniyatni boy berdi. Oxir-oqibat, tadbirda yana bir yosh xitoylik juftlik Du Jing va Yu Yang gʻalaba qozondi, ehtimol bu Xitoy sulolasidagi gʻolibar tarkibining oʻzgarishini anglatadi. Zhang Jiewen [[2008-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|2008-yilgi yozgi Olimpiada oʻyinlaridan]] soʻng badmintonni tark etishga qaror qildi, u malayziyalik sobiq erkaklar badminton yulduzi [[Choong Tan Fook|Choong Tan Fookga]] turmushga chiqdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.thestar.com.my/sport/badminton/2018/06/26/former-player-tan-fook-hopes-to-fulfil-dream-by-producing-world-and-olympic-champs/|sarlavha=Badminton: Tan Fook hopes to fulfil dream by producing world and Olympic champs {{!}} The Star Online|ish=www.thestar.com.my|kirish sanasi=2018-06-27}}</ref> va hozirda ikkita farzandi bor. Ayni yillarda Zhang Guanchjoudagi badminton inshootida murabbiylik qilmoqda<ref>{{Veb manbasi|url=http://thestar.com.my/sports/story.asp?file=/2008/1/15/sports/20006681&sec=sports|sarlavha=Badminton: Tan Fook to wed Chinese doubles star after Olympics|muallif=Rajes Paul|sana=2008-01-15|kirish sanasi=2007-01-17}}</ref>. Zhang Jiewen Shanxayda boʻlib oʻtgan Xitoy ochiq badminton musobaqasi doirasida, 2008-yil 23-noyabrda Xitoy milliy badminton jamoasidagi yana besh nafar jamoadoshi bilan oʻzining nafaqaga chiqishini nishonlash marosimida mukofot oldi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.china.org.cn/sports/news/2008-11/25/content_16820808.htm|sarlavha=Veteran badminton champions retire -- china.org.cn}}</ref>. == Yutuqlari == === Olimpiada oʻyinlari === ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2004 | align="left" | Goudi Olimpiya zali, [[Afina (shahar)|Afina, Gretsiya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Yang Wei]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Huang Sui]] | align="left" | 7-15, 15-4, 15-8 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Gold_medal.svg|16x16px]] '''Oltin''' |} === Jahon chempionatlari === ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2001 | align="left" | Palasio de Deportes de San Pablo, [[Sevilla|Sevilla, Ispaniya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wei Yili]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Huang Sui]] | align="left" | 11-15, 15-17 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_2.png|alt=Silver|Kumush]] '''Kumush''' |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2005 | align="left" | Arrowhead Pond, [[Anaheim (California)|Anaheim, Amerika Qoʻshma Shtatlari]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Yang Wei]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" | 17-16, 15-7 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2006 | align="left" | Palasio de Deportes de la Komunidad, [[Madrid|Madrid, Ispaniya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Yawen]] | align="left" | 14-21, 19-21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2007 | align="left" | Putra yopiq stadioni, [[Kuala Lumpur|Kuala Lumpur, Malayziya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" | 21-16, 21-19 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |} === Jahon kubogi === ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2005 | align="left" | Olimpiya bogʻi, Yiyang, Xitoy | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Yang Wei]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wei Yili]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Yawen]] | align="left" | 21-18, 21-15 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2006 | align="left" | Olimpiya bogʻi, Yiyang, Xitoy | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Huang Sui]] | align="left" | 19-21, 6-21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_2.png|alt=Silver|Kumush]] '''Kumush''' |} === Osiyo oʻyinlari === ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#FFB069" | align="center" | 2006 | align="left" | Aspire Hall 3, [[Doʻha|Doha, Qatar]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Yang Wei]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Huang Sui]] | align="left" | 21-18, 21-23, 14-21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_2.png|alt=Silver|Kumush]] '''Kumush''' |} ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#FFB069" | align="center" | 2002 | align="left" | Gangseo gimnaziyasi, [[Busan|Busan, Janubiy Koreya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Chen Qiqiu]] | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Kim Dong-moon|Kim Dong-mun]]<br /><br />{{Flagicon|KOR}} [[Ra Kyung-min]] | align="left" | 6-11, 0-11 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |} === Osiyo chempionati === ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2002 | align="left" | Nimibutr stadioni, [[Bangkok|Bangkok, Tailand]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Yang Wei]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Huang Sui]] | align="left" | 11-8, 11-6 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2008 | align="left" | Bandaraya stadioni, [[Joxor-baru|Johor Bahru, Malayziya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|TPE}} [[Cheng Wen-Hsing|Cheng Wen-hsing]]<br /><br />{{Flagicon|TPE}} [[Chien Yu-chin]] | align="left" | 22-20, 21-16 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2009 | align="left" | Suvon yopiq stadioni, [[Suvon|Suvon, Janubiy Koreya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Ma Jin]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Wang Xiaoli]] | align="left" | 16-21, 20-22 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |} === Oʻsmirlar oʻrtasidagi jahon chempionati === ''Qizlar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#98FB98" | align="center" | 1998 | align="left" | Sport va suv sporti markazi,<br />[[Melburn|Melburn, Avstraliya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Xie Xingfang]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Hua Sui]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Gong Ruina]] | align="left" | 3-15, 15-13, 15-10 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |} === Oʻsmirlar oʻrtasidagi Osiyo chempionati === ''Qizlar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#AABBCC" | align="center" | 1999 | align="left" | Milliy yopiq stadion — 1, [[Yangon|Yangon, Myanma]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Xie Xingfang]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Li Yujia]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Wei Yili]] | align="left" | 15-9, 15-6 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |} ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#AABBCC" | align="center" | 1999 | align="left" | Milliy yopiq stadion — 1, [[Yangon|Yangon, Myanma]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Xie Zhongbo]] | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Hendri Kurniawan Saputra]]<br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}} [[Eny Erlangga|Enni Erlangga]] | align="left" | 14-17, 12-15 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |} === BWF Superseriyasi === 2006-yil 14-dekabrda boshlangan va 2007-yilda joriy etilgan BWF Superseriyasi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=BWF Launches Super Series|url=http://www.badminton.org.au/index.php?id=22&tx_ttnews%5Btt_news%5D=136&tx_ttnews%5BbackPid%5D=2&cHash=26fb36d8a5|ish=Badminton Australia|sana=15 December 2006|arxivurl=https://web.archive.org/web/20071006123828/http://www.badminton.org.au/index.php?id=22&tx_ttnews%5Btt_news%5D=136&tx_ttnews%5BbackPid%5D=2&cHash=26fb36d8a5|arxivsana=6 October 2007}}</ref> badminton boʻyicha [[Butunjahon Badminton Federatsiyasi|Butunjahon Federatsiyasi]] (BWF) tomonidan ruxsat etilgan elita badminton turnirlari seriyasidir. BWF Superseriyasi darajalari [[BWF Superseriyasi|Superseriya va Superseriya Premer]] hisoblanadi. Superseriya mavsumi 2011-yildan beri joriy qilingan butun dunyo boʻylab oʻn ikkita turnirdan iborat<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Yonex All England Elevated To BWF Premier Super Series Event|url=http://www.ibadmintonstore.com/iBADMINTONstore-News/Yonex-All-England-Elevated-To-BWF-Premier-Super-Se.aspx|ish=www.ibadmintonstore.com|kirish sanasi=29 September 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131002005757/http://www.ibadmintonstore.com/iBADMINTONstore-News/Yonex-All-England-Elevated-To-BWF-Premier-Super-Se.aspx|arxivsana=2 October 2013}}</ref>. Muvaffaqiyatli oʻyinchilar har yil oxirida oʻtkaziladigan Superseriya finaliga taklif qilinadi. ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2007 | align="left" | Koreya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Yang Wei]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Huang Sui]] | align="left" | 21-12, 14-21, 16-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2007 | align="left" | Butun Angliya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wei Yili]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Yawen]] | align="left" | 16-21, 21-8, 22-24 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2007 | align="left" | Yaponiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Yu Yang]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Zhao Tingting]] | align="left" | 21-17, 21-5 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2007 | align="left" | Daniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Lee Hyo-jung|Lee Hyo Jung]]<br /><br />{{Flagicon|KOR}} [[Lee Kyung-won]] | align="left" | 12-21, 21-19, 21-19 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2008 | align="left" | Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Zhao Tingting | align="left" | 21-13, 16-21, 24-22 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2008 | align="left" | ShWeisariya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Zhang Yawen | align="left" | 21-18, 22-24, 21-8 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2009 | align="left" | Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|KOR}} Lee Hyo Jung<br /><br />{{Flagicon|KOR}} Lee Kyung-won | align="left" | 15-21, 12-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |} : {{Color box|#B0C4DE|border=darkgray}} [[BWF Superseries finali|BWF Superseriyasi final]] turnirlari : {{Color box|#DAA520|border=darkgray}} [[BWF Superseriyasi|BWF Superseriyasi Premier]] turnirlari : {{Color box|#FFFFCC|border=darkgray}} [[BWF Superseriyasi]] turnirlari === BWF Grand Prisi === BWF Grand Prisi ikki darajaga ega edi: BWF Grand Pri va Grand Pri Oltin. Bu 2007-yildan 2017-yilgacha oʻtkazilgan [[Butunjahon Badminton Federatsiyasi|Badminton Butunjahon Federatsiyasi]] (BWF) tomonidan ruxsat etilgan badminton turnirlari seriyasi hisoblanadi. Jahon badminton Grand Prisini oʻtkazish Xalqaro Badminton Federatsiyasi tomonidan 1983-yildan 2006-yilgacha ruxsat etilgan. ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil !Turnir !Hamkor !Raqib !Hisob !Natija |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2000 | align="left" |Daniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wei Yili]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Chen Lin]] <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} [[Jiang Xuelian]] | align="left" |7-15, 3-15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2001 | align="left" |Butun Angliya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15-10, 8-15, 9-15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2001 | align="left" |Singapur ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Yawen]] <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} [[Zhao Tingting]] | align="left" |8-6, 7-3, 7-4 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2001 | align="left" |Xitoy ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Huang Nanyan]] <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} [[Yang Wei]] | align="left" |8-6, 7-3, 6-8, 8-7 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Butun Angliya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |9-11, 7-11 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |ShWeisariya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhao Tingting | align="left" |11-7, 6-11, 11-4 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Singapur ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |17-16, 15-7 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Indoneziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |Walkover | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15-5, 1-15, 17-15 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Daniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Dan]] <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhang Yawen | align="left" |15-2, 15-1 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Germaniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Lee Kyung-won]] <br /><br /> {{Flagicon|KOR}} [[Ra Kyung-min]] | align="left" |6-15, 17-15, 8-15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Gonkong ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |14-17, 5-15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Xitoy ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |8-15, 12-15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |ShWeisariya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |Walkover | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |Butun Angliya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |Walkover | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |Koreya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|KOR}} Lee Kyung-won <br /><br /> {{Flagicon|KOR}} Ra Kyung-min | align="left" |15-8, 9-15, 15-6 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15-7, 15-6 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |Xitoy ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhao Tingting | align="left" |15-14, 15-12 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |Singapur ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|THA}} [[Sathinee Chankrachangwong]] <br /><br /> {{Flagicon|THA}} [[Saralee Thungthongkam]] | align="left" |15-5, 9-15, 15-11 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |Indoneziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Dan <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhang Yawen | align="left" |15-10, 15-5 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2005 | align="left" |Yaponiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhao Tingting | align="left" |15-12, 15-2 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2005 | align="left" |Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15-6, 15-8 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2005 | align="left" |Gonkong ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15-13, 8-15, 15-6 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2005 | align="left" |Xitoy ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15-10, 15-4 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Germaniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |3-15, 15-11, 15-10 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Butun Angliya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15-6, 11-15, 2-15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Indoneziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhang Yawen | align="left" |13-21, 13-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Singapur ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Dan <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhao Tingting | align="left" |21-18, 21-18 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Koreya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Jo Novita]] <br /><br /> {{Flagicon|Indoneziya}} [[Greysia Polii]] | align="left" |21-10, 21-11 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Gonkong ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |21-19, 15-21, 21-19 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Xitoy ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhang Yawen | align="left" |21-17, 21-7 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2007 | align="left" |Germaniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Du Jing]] <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} [[Yu Yang]] | align="left" |21-8, 21-7 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2007 | align="left" |Bitburger ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|ENG}} [[Natalie Munt]] <br /><br /> {{Flagicon|ENG}} [[Joanne Nicholas]] | align="left" |21-11, 21-10 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2008 | align="left" |Tailand ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|MAS}} [[Chin Eei Hui]] <br /><br /> {{Flagicon|MAS}} [[Wong Pei Tty]] | align="left" |15-21, 21-13, 21-13 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2009 | align="left" |Tailand ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Wei Yili | align="left" |22-24, 21-17, 21-15 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2009 | align="left" |Makao ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Du Jing <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Yu Yang | align="left" |16-21, 11-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2009 | align="left" |Xitoy Taypeyi ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|INA}} [[Vita Marissa]] <br /><br /> {{Flagicon|USA}} [[Mona Santoso]] | align="left" |21-14, 21-9 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |} ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2001 | align="left" | Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Liu Yong]] | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Bambang Suprianto]]<br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}} [[Emma Ermawati|Emma Ermavati]] | align="left" | 8-7, 8-6, 2-7, 2-7, 2-7 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2003 | align="left" | Singapur ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zheng Bo]] | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Kim Dong-moon|Kim Dong-mun]]<br /><br />{{Flagicon|KOR}} [[Ra Kyung-min]] | align="left" | 5-15, 9-15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |} : {{Color box|#FFFF67}} [[BWF Gran-prisi Oltin va Gran-pri|BWF Grand Pri Oltin]] turnirlari : {{Color box|#D4F1C5}} [[BWF Gran-prisi Oltin va Gran-pri|BWF & IBF Grand Pri]] turnirlari === IBF xalqaro === ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#D5D5D5" | align="center" | 2002 | align="left" | Fransiya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wei Yili]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Yawen]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Zhao Tingting]] | align="left" | 7-1, 7-2, 5-7, 5-7, 2-7 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |} == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1981-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Badmintonchi]] [[Turkum:WikiSport]] fzrz37iswv3dfqufkaxuojkzejm5qfu 2816703 2816702 2022-08-29T05:27:04Z Diwikiped 74803 /* BWF Grand Prisi */ wikitext text/x-wiki {{Badmintonchi bilgiqutisi|name=Zhang Jiewen<br />张洁雯|image=|image_size=|caption=|full_name=|nickname=|birth_name=|country=Xitoy|birth_date={{birth date and age|df=yes|1981|1|4}}|birth_place=[[Guanchjou]], [[Guangdong]], Xitoy|residence=|height=1.76 m|weight=70 kg|years_active=|coach=|event=Ayollar & Aralash juftliklar|highest_ranking=1|date_of_highest_ranking=AyJ [[Yang Wei]] bilan oktabr 2003<ref>{{cite web |title=国际羽联最新世界排名 杨维张洁雯升至女双首席 |url=https://sports.sohu.com/63/84/news214248463.shtml |website=sports.sohu.com |date=10 October 2003 |access-date=7 April 2021 |language=zh |archive-url=https://archive.today/BGuAJ |url-status=live |archive-date=7 April 2021}}</ref>|played=|titles=|medaltemplates={{MedalSport | Ayollar badmintoni }} {{MedalCountry | {{CHN}} }} {{MedalCompetition | Olimpiada o'yinlari }} {{MedalGold |2004 Afina | Ayollar juftliklari}} {{MedalCompetition | Jahon chempionatlari }} {{MedalGold | 2005 Anaheim | Ayollar juftliklari }} {{MedalGold | 2007 Kuala Lumpur| Ayollar juftliklari }} {{MedalSilver | 2001 Sevilla | Ayollar juftliklari }} {{MedalBronze | 2006 Madrid | Ayollar juftliklari }} {{MedalCompetition | Jahon kubogi }} {{MedalGold | 2005 Yiyang | Ayollar juftliklari }} {{MedalSilver | 2006 Yiyang | Ayollar juftliklari }} {{MedalCompetition | [[Sudirman kubogi]] }} {{MedalGold | 2005 Beijing | Aralash jamoa }} {{MedalGold | 2007 Glazgo | Aralash jamoa }} {{MedalSilver | 2003 Eindhoven| Aralash jamoa }} {{MedalCompetition | [[Uber kubogi]] }} {{MedalGold | 2002 Guanchjou | Ayollar jamoasi }} {{MedalGold | 2004 Jakarta | Ayollar jamoasi }} {{MedalGold | 2006 Senday & Tokio | Ayollar jamoasi }} {{MedalGold | 2008 Jakarta | Ayollar jamoasi }} {{MedalCompetition | Osiyo o'yinlari }} {{MedalGold | 2002 Busan |Ayollar jamoasi }} {{MedalGold | 2006 Doha | Ayollar jamoasi }} {{MedalSilver | 2006 Doha | Ayollar juftliklari }} {{MedalBronze | 2002 Busan | Aralash juftliklar }} {{MedalCompetition | Osiyo chempionatlari }} {{MedalGold | 2002 Bangkok | Ayollar juftliklari }} {{MedalGold | 2008 Johor Bahru | Ayollar juftliklari }} {{MedalBronze | 2009 Suvon | Ayollar juftliklari }} {{MedalCompetition | O'smirlar o'rtasidagi jahon chempionatlari }} {{MedalGold | 1998 Melburn | Qizlar juftliklari }} {{MedalCompetition | O'smirlar o'rtasidagi Osiyo chempionatlari }} {{MedalGold | 1999 Yangon | Qizlar jamoasi }} {{MedalGold | 1999 Yangon | Qizlar juftliklari }} {{MedalBronze | 1999 Yangon | Aralash juftliklar }}}}'''Zhang Jiewen''' (soddalashtirilgan xitoycha: 张洁雯, anʼanaviy xitoycha: 張潔雯, pinyin: Zhāng Jiéwén; 1981-yil 4-yanvarda tugʻilgan) — xitoylik sobiq [[Badminton|badmintonchi]]<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=搭档一年收获金牌 杨维、张洁雯场内场外都默契|url=http://www.southcn.com/sports/star4/zhangjw/news/200408220134.htm|ish=www.southcn.com|sana=21 August 2004|kirish sanasi=7 April 2021|til=zh|arxivurl=https://web.archive.org/web/20040925082651/http://www.southcn.com/sports/star4/zhangjw/news/200408220134.htm|arxivsana=25 September 2004}}</ref>. == Karyerasi == Xitoyning badminton boʻyicha ayollar juftligi toifasida eng muvaffaqiyatli mutaxassislaridan biri bo‘lgan Zhang XXI asrning birinchi o‘n yilligida o‘ttizga yaqin xalqaro gʻalabalarni qo‘lga kiritdi, ularning aksariyati qismiga Yang Wei bilan hamkorlikda sazovor boʻlgan. Zhang va Wei dunyo hukmronligini oʻz vatandosh raqiblari Gao Ling va [[Huang Sui]] bilan deyarli teng taqsimladilar. Zhang va Wei yoki Ling va Sui juftligi 2000-yildan beri oʻtkazilgan BWF jahon chempionatlarining barchasida gʻalabani qoʻlga kiritdi. Zhang va Yang 2005 hamda 2007-yillarda finalda Gao va Huangni magʻlub etib, gʻalaba qozonishgan. Zhang va Yang 2004-yilda Afinada boʻlib oʻtgan Olimpiadada ham oltin medal uchun kurashda raqiblarini magʻlub etib, gʻoliblikka sazovor boʻldi<ref>{{Kitob manbasi|last=Efharis Skarveli and Isabel Zervos (eds.)|title=Official report of the XXVIII Olympiad : Athens 2004|year=2005|publisher=Athens 2004 Organising Committee for the Olympic Games|location=Athens|isbn=960-88101-6-7}}</ref>. Aksincha, Gao va Huang uchta finalda (2003, 2004, 2006) nufuzli Butun Angliya chempionatida ustunlik qilgan. Bu turnir Zhang uchun anomaliya boʻldi, chunki u olti marta (toʻrtta Yang bilan va ikki marta Wei Yili bilan) ayollar oʻrtasidagi juftlik finaliga chiqdi, ammo barchasida gʻalaba qozona olmadi. 2008-yilda Zhang Xitoyga ketma-ket oltinchi marta [[Uber kubogi|Uber kubogini]] (ayollar oʻrtasidagi jahon jamoaviy chempionati) qoʻlga kiritishda yordam berdi va Yang bilan ayollar oʻrtasidagi ShWeisariya, Tailand va Malayziya ochiq chempionatida gʻolib chiqdi. Pekin Olimpiadasida birinchi oʻrinni egallagan Zhang va Yang chorak finalda yaponiyalik [[Miyuki Maeda]] va Satoko Suetsunaga imkoniyatni boy berdi. Oxir-oqibat, tadbirda yana bir yosh xitoylik juftlik Du Jing va Yu Yang gʻalaba qozondi, ehtimol bu Xitoy sulolasidagi gʻolibar tarkibining oʻzgarishini anglatadi. Zhang Jiewen [[2008-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|2008-yilgi yozgi Olimpiada oʻyinlaridan]] soʻng badmintonni tark etishga qaror qildi, u malayziyalik sobiq erkaklar badminton yulduzi [[Choong Tan Fook|Choong Tan Fookga]] turmushga chiqdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.thestar.com.my/sport/badminton/2018/06/26/former-player-tan-fook-hopes-to-fulfil-dream-by-producing-world-and-olympic-champs/|sarlavha=Badminton: Tan Fook hopes to fulfil dream by producing world and Olympic champs {{!}} The Star Online|ish=www.thestar.com.my|kirish sanasi=2018-06-27}}</ref> va hozirda ikkita farzandi bor. Ayni yillarda Zhang Guanchjoudagi badminton inshootida murabbiylik qilmoqda<ref>{{Veb manbasi|url=http://thestar.com.my/sports/story.asp?file=/2008/1/15/sports/20006681&sec=sports|sarlavha=Badminton: Tan Fook to wed Chinese doubles star after Olympics|muallif=Rajes Paul|sana=2008-01-15|kirish sanasi=2007-01-17}}</ref>. Zhang Jiewen Shanxayda boʻlib oʻtgan Xitoy ochiq badminton musobaqasi doirasida, 2008-yil 23-noyabrda Xitoy milliy badminton jamoasidagi yana besh nafar jamoadoshi bilan oʻzining nafaqaga chiqishini nishonlash marosimida mukofot oldi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.china.org.cn/sports/news/2008-11/25/content_16820808.htm|sarlavha=Veteran badminton champions retire -- china.org.cn}}</ref>. == Yutuqlari == === Olimpiada oʻyinlari === ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2004 | align="left" | Goudi Olimpiya zali, [[Afina (shahar)|Afina, Gretsiya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Yang Wei]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Huang Sui]] | align="left" | 7-15, 15-4, 15-8 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Gold_medal.svg|16x16px]] '''Oltin''' |} === Jahon chempionatlari === ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2001 | align="left" | Palasio de Deportes de San Pablo, [[Sevilla|Sevilla, Ispaniya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wei Yili]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Huang Sui]] | align="left" | 11-15, 15-17 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_2.png|alt=Silver|Kumush]] '''Kumush''' |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2005 | align="left" | Arrowhead Pond, [[Anaheim (California)|Anaheim, Amerika Qoʻshma Shtatlari]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Yang Wei]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" | 17-16, 15-7 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2006 | align="left" | Palasio de Deportes de la Komunidad, [[Madrid|Madrid, Ispaniya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Yawen]] | align="left" | 14-21, 19-21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2007 | align="left" | Putra yopiq stadioni, [[Kuala Lumpur|Kuala Lumpur, Malayziya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" | 21-16, 21-19 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |} === Jahon kubogi === ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2005 | align="left" | Olimpiya bogʻi, Yiyang, Xitoy | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Yang Wei]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wei Yili]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Yawen]] | align="left" | 21-18, 21-15 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2006 | align="left" | Olimpiya bogʻi, Yiyang, Xitoy | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Huang Sui]] | align="left" | 19-21, 6-21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_2.png|alt=Silver|Kumush]] '''Kumush''' |} === Osiyo oʻyinlari === ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#FFB069" | align="center" | 2006 | align="left" | Aspire Hall 3, [[Doʻha|Doha, Qatar]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Yang Wei]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Huang Sui]] | align="left" | 21-18, 21-23, 14-21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_2.png|alt=Silver|Kumush]] '''Kumush''' |} ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#FFB069" | align="center" | 2002 | align="left" | Gangseo gimnaziyasi, [[Busan|Busan, Janubiy Koreya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Chen Qiqiu]] | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Kim Dong-moon|Kim Dong-mun]]<br /><br />{{Flagicon|KOR}} [[Ra Kyung-min]] | align="left" | 6-11, 0-11 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |} === Osiyo chempionati === ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2002 | align="left" | Nimibutr stadioni, [[Bangkok|Bangkok, Tailand]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Yang Wei]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Huang Sui]] | align="left" | 11-8, 11-6 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2008 | align="left" | Bandaraya stadioni, [[Joxor-baru|Johor Bahru, Malayziya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|TPE}} [[Cheng Wen-Hsing|Cheng Wen-hsing]]<br /><br />{{Flagicon|TPE}} [[Chien Yu-chin]] | align="left" | 22-20, 21-16 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2009 | align="left" | Suvon yopiq stadioni, [[Suvon|Suvon, Janubiy Koreya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Ma Jin]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Wang Xiaoli]] | align="left" | 16-21, 20-22 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |} === Oʻsmirlar oʻrtasidagi jahon chempionati === ''Qizlar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#98FB98" | align="center" | 1998 | align="left" | Sport va suv sporti markazi,<br />[[Melburn|Melburn, Avstraliya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Xie Xingfang]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Hua Sui]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Gong Ruina]] | align="left" | 3-15, 15-13, 15-10 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |} === Oʻsmirlar oʻrtasidagi Osiyo chempionati === ''Qizlar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#AABBCC" | align="center" | 1999 | align="left" | Milliy yopiq stadion — 1, [[Yangon|Yangon, Myanma]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Xie Xingfang]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Li Yujia]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Wei Yili]] | align="left" | 15-9, 15-6 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |} ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#AABBCC" | align="center" | 1999 | align="left" | Milliy yopiq stadion — 1, [[Yangon|Yangon, Myanma]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Xie Zhongbo]] | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Hendri Kurniawan Saputra]]<br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}} [[Eny Erlangga|Enni Erlangga]] | align="left" | 14-17, 12-15 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |} === BWF Superseriyasi === 2006-yil 14-dekabrda boshlangan va 2007-yilda joriy etilgan BWF Superseriyasi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=BWF Launches Super Series|url=http://www.badminton.org.au/index.php?id=22&tx_ttnews%5Btt_news%5D=136&tx_ttnews%5BbackPid%5D=2&cHash=26fb36d8a5|ish=Badminton Australia|sana=15 December 2006|arxivurl=https://web.archive.org/web/20071006123828/http://www.badminton.org.au/index.php?id=22&tx_ttnews%5Btt_news%5D=136&tx_ttnews%5BbackPid%5D=2&cHash=26fb36d8a5|arxivsana=6 October 2007}}</ref> badminton boʻyicha [[Butunjahon Badminton Federatsiyasi|Butunjahon Federatsiyasi]] (BWF) tomonidan ruxsat etilgan elita badminton turnirlari seriyasidir. BWF Superseriyasi darajalari [[BWF Superseriyasi|Superseriya va Superseriya Premer]] hisoblanadi. Superseriya mavsumi 2011-yildan beri joriy qilingan butun dunyo boʻylab oʻn ikkita turnirdan iborat<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Yonex All England Elevated To BWF Premier Super Series Event|url=http://www.ibadmintonstore.com/iBADMINTONstore-News/Yonex-All-England-Elevated-To-BWF-Premier-Super-Se.aspx|ish=www.ibadmintonstore.com|kirish sanasi=29 September 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131002005757/http://www.ibadmintonstore.com/iBADMINTONstore-News/Yonex-All-England-Elevated-To-BWF-Premier-Super-Se.aspx|arxivsana=2 October 2013}}</ref>. Muvaffaqiyatli oʻyinchilar har yil oxirida oʻtkaziladigan Superseriya finaliga taklif qilinadi. ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2007 | align="left" | Koreya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Yang Wei]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Huang Sui]] | align="left" | 21-12, 14-21, 16-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2007 | align="left" | Butun Angliya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wei Yili]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Yawen]] | align="left" | 16-21, 21-8, 22-24 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2007 | align="left" | Yaponiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Yu Yang]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Zhao Tingting]] | align="left" | 21-17, 21-5 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2007 | align="left" | Daniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Lee Hyo-jung|Lee Hyo Jung]]<br /><br />{{Flagicon|KOR}} [[Lee Kyung-won]] | align="left" | 12-21, 21-19, 21-19 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2008 | align="left" | Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Zhao Tingting | align="left" | 21-13, 16-21, 24-22 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2008 | align="left" | ShWeisariya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Zhang Yawen | align="left" | 21-18, 22-24, 21-8 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2009 | align="left" | Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|KOR}} Lee Hyo Jung<br /><br />{{Flagicon|KOR}} Lee Kyung-won | align="left" | 15-21, 12-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |} : {{Color box|#B0C4DE|border=darkgray}} [[BWF Superseries finali|BWF Superseriyasi final]] turnirlari : {{Color box|#DAA520|border=darkgray}} [[BWF Superseriyasi|BWF Superseriyasi Premier]] turnirlari : {{Color box|#FFFFCC|border=darkgray}} [[BWF Superseriyasi]] turnirlari === BWF Grand Prisi === BWF Grand Prisi ikki darajaga ega edi: BWF Grand Pri va Grand Pri Oltin. Bu 2007-yildan 2017-yilgacha oʻtkazilgan [[Butunjahon Badminton Federatsiyasi|Badminton Butunjahon Federatsiyasi]] (BWF) tomonidan ruxsat etilgan badminton turnirlari seriyasi hisoblanadi. Jahon badminton Grand Prisini oʻtkazish Xalqaro Badminton Federatsiyasi tomonidan 1983-yildan 2006-yilgacha ruxsat etilgan. ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil !Turnir !Hamkor !Raqib !Hisob !Natija |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2000 | align="left" |Daniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wei Yili]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Chen Lin]] <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} [[Jiang Xuelian]] | align="left" |7-15, 3-15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2001 | align="left" |Butun Angliya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15-10, 8-15, 9-15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2001 | align="left" |Singapur ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Yawen]] <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} [[Zhao Tingting]] | align="left" |8-6, 7-3, 7-4 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2001 | align="left" |Xitoy ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Huang Nanyan]] <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} [[Yang Wei]] | align="left" |8-6, 7-3, 6-8, 8-7 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Butun Angliya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |9-11, 7-11 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |ShWeisariya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhao Tingting | align="left" |11-7, 6-11, 11-4 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Singapur ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |17-16, 15-7 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Indoneziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |Tugallanmagan | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15-5, 1-15, 17-15 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Daniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Dan]] <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhang Yawen | align="left" |15-2, 15-1 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Germaniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Lee Kyung-won]] <br /><br /> {{Flagicon|KOR}} [[Ra Kyung-min]] | align="left" |6-15, 17-15, 8-15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Gonkong ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |14-17, 5-15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Xitoy ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |8-15, 12-15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |ShWeisariya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |Tugallanmagan | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |Butun Angliya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |Tugallanmagan | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |Koreya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|KOR}} Lee Kyung-won <br /><br /> {{Flagicon|KOR}} Ra Kyung-min | align="left" |15-8, 9-15, 15-6 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15-7, 15-6 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |Xitoy ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhao Tingting | align="left" |15-14, 15-12 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |Singapur ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|THA}} [[Sathinee Chankrachangwong]] <br /><br /> {{Flagicon|THA}} [[Saralee Thungthongkam]] | align="left" |15-5, 9-15, 15-11 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |Indoneziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Dan <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhang Yawen | align="left" |15-10, 15-5 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2005 | align="left" |Yaponiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhao Tingting | align="left" |15-12, 15-2 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2005 | align="left" |Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15-6, 15-8 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2005 | align="left" |Gonkong ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15-13, 8-15, 15-6 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2005 | align="left" |Xitoy ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15-10, 15-4 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Germaniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |3-15, 15-11, 15-10 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Butun Angliya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15-6, 11-15, 2-15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Indoneziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhang Yawen | align="left" |13-21, 13-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Singapur ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Dan <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhao Tingting | align="left" |21-18, 21-18 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Koreya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Jo Novita]] <br /><br /> {{Flagicon|Indoneziya}} [[Greysia Polii]] | align="left" |21-10, 21-11 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Gonkong ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |21-19, 15-21, 21-19 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Xitoy ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhang Yawen | align="left" |21-17, 21-7 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2007 | align="left" |Germaniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Du Jing]] <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} [[Yu Yang]] | align="left" |21-8, 21-7 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2007 | align="left" |Bitburger ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|ENG}} [[Natalie Munt]] <br /><br /> {{Flagicon|ENG}} [[Joanne Nicholas]] | align="left" |21-11, 21-10 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2008 | align="left" |Tailand ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|MAS}} [[Chin Eei Hui]] <br /><br /> {{Flagicon|MAS}} [[Wong Pei Tty]] | align="left" |15-21, 21-13, 21-13 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2009 | align="left" |Tailand ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Wei Yili | align="left" |22-24, 21-17, 21-15 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2009 | align="left" |Makao ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Du Jing <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Yu Yang | align="left" |16-21, 11-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2009 | align="left" |Xitoy Taypeyi ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yang Wei | align="left" |{{Flagicon|INA}} [[Vita Marissa]] <br /><br /> {{Flagicon|USA}} [[Mona Santoso]] | align="left" |21-14, 21-9 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |} ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2001 | align="left" | Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Liu Yong]] | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Bambang Suprianto]]<br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}} [[Emma Ermawati|Emma Ermavati]] | align="left" | 8-7, 8-6, 2-7, 2-7, 2-7 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 2003 | align="left" | Singapur ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zheng Bo]] | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Kim Dong-moon|Kim Dong-mun]]<br /><br />{{Flagicon|KOR}} [[Ra Kyung-min]] | align="left" | 5-15, 9-15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |} : {{Color box|#FFFF67}} [[BWF Gran-prisi Oltin va Gran-pri|BWF Grand Pri Oltin]] turnirlari : {{Color box|#D4F1C5}} [[BWF Gran-prisi Oltin va Gran-pri|BWF & IBF Grand Pri]] turnirlari === IBF xalqaro === ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#D5D5D5" | align="center" | 2002 | align="left" | Fransiya xalqaro turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wei Yili]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Yawen]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Zhao Tingting]] | align="left" | 7-1, 7-2, 5-7, 5-7, 2-7 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |} == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1981-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Badmintonchi]] [[Turkum:WikiSport]] 444hs9pk5stridt1hs9vegeen74nr2f Capsule review 0 784137 2816689 2022-08-29T05:19:16Z BaxtiyJahon 75776 „[[:en:Special:Redirect/revision/1024626946|Capsule review]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki '''Capsule review''' yoki kichik tahlil<ref>The Word, 1976, issue 12, page 15 [https://books.google.co.uk/books?id=iUViAAAAMAAJ Google Books]</ref> odatda bu jurnalistika bilan bog'liq bo'lgan baholash shakli bo'lib, u ma'lum bir ijodiy ish ( [[film]], [[Musiqiy albom|musiqa albomi]], [[restoran]], [[Rassomlik sanʼati|rasm]] va boshqalar) nisbatan qisqacha tanqidni taklif qiladi. )dir. Kapsül sharhlari odatda gazeta va jurnallar kabi nashrlarda paydo bo'ladi va nashrning madaniy dayjest bo'limi kontekstida joylashtirilishi mumkin<ref name="Mathijs 2006 p. 137">{{Kitob manbasi|last=Mathijs|first=E.|title=The Lord of the Rings: Popular Culture in Global Context|publisher=Wallflower|series=Film Studies|year=2006|isbn=978-1-904764-82-3|url=https://books.google.com/books?id=I8mxughWAOEC&pg=PA137|accessdate=2019-06-01|page=137}}</ref>. ''Leonard Maltinning Kino qo'llanmasi'' taniqli kino yozuvchisi Leonard Maltinning minglab kapsula filmlari sharhlarini o'z ichiga olgan taniqli nashr bo'lib, ''[[Guinness rekordlar kitobi|Ginnesning rekordlar kitobiga]]'' ko'ra dunyodagi eng qisqa kapsula sharhi kirtildi, 1948 yilgi " ''Isn'' " musiqiy filmining 4 yulduzdan 2 ta yulduzcha uchun qilgan sharxida ''Romantik emasmi?'' va "yo'q" so'zidan iborat edi<ref name="slate2019">{{Yangiliklar manbasi |last=Bloomer |first=Jeffrey |date=2019-02-14 |title=The Story Behind the Shortest Movie Review of All Time |work=Slate |publisher=[[The Slate Group]] |location=New York City |url=https://slate.com/culture/2019/02/isnt-it-romantic-no-shortest-movie-review-ever-leonard-maltin.html |url-status=live |access-date=2019-06-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190215013021/https://slate.com/culture/2019/02/isnt-it-romantic-no-shortest-movie-review-ever-leonard-maltin.html |archive-date=2019-02-15 |quote=Even in the pre-internet days, the pithy review became such a cult favorite that a fan, in the 1980s, submitted it to Guinness World Records, which later informed Maltin it would certify it as the world’s shortest movie review.}}</ref>. == Havolalar == * ''Christgau rekord qo'llanma'' == Manbalar == * Martin Stivens va Jefferi Kluver. "Qisqacha xulosa va kapsula sharhi". Tanqidiy o'qish va yozish. Longman. 1983-yil. 375-bet va boshqalar. [https://books.google.co.uk/books?id=ZegZAAAAMAAJ Google Kitoblar] {{Manbalar}} [[Turkum:WikiJurnalistika]] [[Turkum:Jurnalistik atamalar]] [[Turkum:Jurnalistika]] [[Turkum:Jurnalistik tadqiqotlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] rm9sci40edkdh2jvchcjvugtfnnyafx 2816690 2816689 2022-08-29T05:19:46Z BaxtiyJahon 75776 wikitext text/x-wiki '''Capsule review''' yoki kichik tahlil<ref>The Word, 1976, issue 12, page 15 [https://books.google.co.uk/books?id=iUViAAAAMAAJ Google Books]</ref> odatda bu jurnalistika bilan bogʻliq boʻlgan baholash shakli boʻlib, u maʼlum bir ijodiy ish ([[film]], [[Musiqiy albom|musiqa albomi]], [[restoran]], [[Rassomlik sanʼati|rasm]] va boshqalar) nisbatan qisqacha tanqidni taklif qiladi.)dir. Kapsül sharhlari odatda gazeta va jurnallar kabi nashrlarda paydo boʻladi va nashrning madaniy dayjest boʻlimi kontekstida joylashtirilishi mumkin<ref name="Mathijs 2006 p. 137">{{Kitob manbasi|last=Mathijs|first=E.|title=The Lord of the Rings: Popular Culture in Global Context|publisher=Wallflower|series=Film Studies|year=2006|isbn=978-1-904764-82-3|url=https://books.google.com/books?id=I8mxughWAOEC&pg=PA137|accessdate=2019-06-01|page=137}}</ref>. ''Leonard Maltinning Kino qoʻllanmasi'' taniqli kino yozuvchisi Leonard Maltinning minglab kapsula filmlari sharhlarini oʻz ichiga olgan taniqli nashr boʻlib, ''[[Guinness rekordlar kitobi|Ginnesning rekordlar kitobiga]]'' koʻra dunyodagi eng qisqa kapsula sharhi kirtildi, 1948 yilgi " ''Isn'' " musiqiy filmining 4 yulduzdan 2 ta yulduzcha uchun qilgan sharxida ''Romantik emasmi?'' va „yoʻq“ soʻzidan iborat edi<ref name="slate2019">{{Yangiliklar manbasi |last=Bloomer |first=Jeffrey |date=2019-02-14 |title=The Story Behind the Shortest Movie Review of All Time |work=Slate |publisher=[[The Slate Group]] |location=New York City |url=https://slate.com/culture/2019/02/isnt-it-romantic-no-shortest-movie-review-ever-leonard-maltin.html |url-status=live |access-date=2019-06-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190215013021/https://slate.com/culture/2019/02/isnt-it-romantic-no-shortest-movie-review-ever-leonard-maltin.html |archive-date=2019-02-15 |quote=Even in the pre-internet days, the pithy review became such a cult favorite that a fan, in the 1980s, submitted it to Guinness World Records, which later informed Maltin it would certify it as the world’s shortest movie review.}}</ref>. == Havolalar == * ''Christgau rekord qoʻllanma'' == Manbalar == * Martin Stivens va Jefferi Kluver. „Qisqacha xulosa va kapsula sharhi“. Tanqidiy oʻqish va yozish. Longman. 1983-yil. 375-bet va boshqalar. [https://books.google.co.uk/books?id=ZegZAAAAMAAJ Google Kitoblar] {{Manbalar}} [[Turkum:WikiJurnalistika]] [[Turkum:Jurnalistik atamalar]] [[Turkum:Jurnalistika]] [[Turkum:Jurnalistik tadqiqotlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] q24yvch3scj08ajy1furcg8d0yn1o43 Munozara:Jamshid Boltaboev 1 784138 2816697 2022-08-29T05:23:38Z Panda D 74095 /* Matn va adabiyotlar */ yangi mavzu wikitext text/x-wiki == Matn va adabiyotlar == @[[Foydalanuvchi:AnvarxonM|AnvarxonM]] Matnda nomlarda bo'sh joylar qolib ketyapti. Adabiyotlar bo'limida belgilarni qo'ygansiz. Shularni tahrirlab go'zallashtirsangiz! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 05:23, 29-Avgust 2022 (UTC) n1dmm97urcudvuq9y59w7qziau36ria Paxtachi tumani tarixi muzeyi 0 784139 2816701 2022-08-29T05:25:48Z Jamshid Avazovich Djurakulov 77365 Yangi maqola wikitext text/x-wiki '''Paxtachi tuman tarixi muzeyi''' — [[Samarqand davlat muzey-qoʻriqxonasi|"Samarqand" davlat muzey-qoʻriqxonasi]] tizimidagi davlat muzeyi == Tarixi == Paxtachi tuman tarixi muzeyi 1970-yilda dastlab 22-maktabda tarix oʻlkashunoslik muzeyi boʻlib tashkil topdi. 1985-yilda Sobir Eshniyozovning tashabbusi bilan yangi bino qurib bitkazildi. 1988-yilning bahorida muzey yangi binoda faoliyat ko‘rsata boshladi. Paxtachi tuman tarixi muzeyi Buyuk Ipak yo‘lida joylashgan boʻlib, muzey uchun qurilgan maxsus bino 565 kv metrni tashkil etadi. Muzey kirish qismi katta foye va 6-ta ekspozitsiya xonalaridan iborat. [[Paxtachi tumani|Paxtachi tuman]] tarix muzeyi tuman miqiyosida, fondida saqlanayotgan muzey ashyolarining o‘ziga xos ahamiyati jihatdan yirik madaniy-maʼrifiy muassasalardan biri hisoblanadi. Ekspozitsiyaning maqsadi xalqimizning boy madaniy — maʼnaviy merosini o‘rganish, to‘plash, saqlash, muhofaza etish va targ‘ib qilish, Paxtachi tuman hududida ajdodlarimiz tomonidan yaratilgan, muzey jamg‘armalarida to‘plangan xalqimizning bebaho maʼnaviy, madaniy va ilmiy merosini, insoniyat tarixidagi rolini haqqoniy yoritish, ularni keng jamoatchilik uchun namoyish etish. Tarixiy taraqqiyot jarayonida Sug‘d tarkibida bo‘lgan xozirgi Paxtachi tumanida qadimgi davrdan boshlab, madaniyatni paydo bo‘lishi, taraqqiy etib borishi va O‘zbekiston tarixi, shu jumladan, Samarqand tarixi va madaniyatini rivojlanishidagi o‘rnini ko‘rsatib berish ekspozitsiyaning asosiy g‘oyasidir. == Muzey ekspozitsiyasining tuzulmasi == Ekspozitsiya, muzey fondi jamlanmasi ashyolaridan kelib chiqqan holda, mavzuli yo‘nalishga ega bo‘lib, u Paxtachi tumani hududidagi tarixiy taraqqiyotni rivojlanishning turli yo‘nalishlari bo‘yicha namoyish etilishi rejalashtirilgan. Ekspozitsiyada tarixiy xronologik tartib, voqea va harakatlarning hujjat va dalillariga asoslab yoritib berish ko‘zda tutilgan. Mustaqillik yillarida yaponiyalik tarixchi va arxeolog olim UNO TAKAO hamda OʻzFA Samarqand arxeologiya instituti arxeologlari bilan birgalikda Dabusqal’ada olib borgan qazishma ishlari natijasida, qadimiy qal’aning qoq markazi topilib, dengiz sathidan 2 592 metr balandlikda qazishma ishlar olib boradi. Ular bu yerdan turli xil sopol idishlar, kumush va mis tangalar, ko‘zalar, uy-ro‘zg‘or buyumlari kabi nodir ashyolar topishadi. Bu izlanishlar yana davom ettirilib, miloddan avvalgi V-IV asrlarga oid shisha idishlar, devor naqshlarining qoldiqlarini topishadi. Hozirgi kungacha eksponatlar 785 ta, Dabusiyadan topilgan ashyolar 2 172 donani tashkil etadi. == Ekspozitsiyaning boʻlimlari == * O‘lkaning ibtidoiy madaniyati * O‘lka xududi qadimgi davlatlar tarkibida * O‘lkaning o‘rta asrlar tarixi * [[Amir Temur]] va [[temuriylar]] davri, [[Ziyovuddin]] vohasi [[Shayboniylar]], [[Ashtarxoniy|Ashtarxoniylar]] va [[Buxoro Amirligi]] tasarrufida, Buxoro amirligining qulatilishi. [[Ziyovuddin]] vohasi BXSR tarkibida, Paxtachi tumanining tashkil etilishi. * Tabiati * Mustaqillik ekspozitsiyasi [[O‘rta Osiyo]] hududidagi poleolit davriga oid ochiq osmon ostidagi yodgorliklar, Ziyovuddin vohasida bo‘lib, vohaning bag‘rida qadimgi tosh asrining o‘rta paleolit muste davriga mansub Qo‘tirbuloq, Zirabuloq makonlari joylashgan. Bu qadimiy yodgorliklardan topilgan tosh qurollar, hayvonlarning suyaklari Ziyovuddin vohasining 100 ming yoshdan oshganligini isbotlaydi. Voha qadimdan Nahripay kanali orqali sug‘oriladi, uning 370 dan ortiq shaxobchalari mavjud. O‘lka tarixining ilk yozma manbaalarida ifodalanishi, Sug‘diyona O‘rta Osiyoning qadimgi yirik markaziy vohalaridan biri — [[Strabon]] va [[Ptolomey|Ptolomeyning]] yozma manbalarida miloddan avvalgi VIII-VI asrlarda O‘rta Osiyo xududida kichik-kichik davlatlar tashkil topdi. [[Baqtriya]], Sug‘diyona, Xorazm, Marg‘iyona(xarita). Axamoniylar Doro (mil.avv.VI asrda) ning O‘rta Osiyoga yurishi. Behistun qoyatoshidagi sur’atlarida O‘rta Osiyo halqlarining tasvirlanishi. [[Dabusiya|Dabus]] qal’asi buyuk Turon tarixida o‘ziga xos o‘rinni egallaydi. Zarafshon daryosining sohilida, Paxtachi tumani hududida joylashgan bu qal’aning tarixi uch ming-yilga borib taqaladi. Buyuk arab tarixchisi va geografi Abulfaraj Qudama va Ibn Xurdodbehning maʼlumotiga ko‘ra, shahar eramizdan oldingi 329-323-yillar orasida qaytadan bunyod etilgan. Somoniylar davlati tarkibida Dobusiya, to‘qimachilikning rivoji, vadoriy matolarni Buyuk ipak yo‘li orqali bir qator mamlakatlarga tarqalishi. Buyuk ipak yo‘li. Ikki yarim ming-yil ilgari kashf etilgan bu savdo yo‘li Samarqanddan Zarafshon vodiysining Ziyovuddin vohasidagi Dobus qal’asi orqali o‘tgan. Mo‘g‘il bosqini natijasida Dobusiya vayron etildi. Ulug‘ sarkarda, buyuk davlat boshlig‘i Amir Temur tarixini yoritish Temur shajarasi. Temurbekning yoshlik-yillari. Amir Temur Movaraunnahr hukmdori. Amir Temur davlatidagi obodonchilik va maʼrifat maʼnaviyat ishlari. Xijriy 905-yilning zulqaʼda oyining birinchi kuni (1500-yil 29 may)da Shayboniyxon Boqi Tarxonning 10 ming kishilik qo‘shinini Dobus qal’asi yonida tor-mor keltirishi. Muhammad Solihning „Shayboniynoma“ asaridan sheʼriy tarzda Dobus qal’a xaqida tarixiy jang tafsilotlarini berilishi. [[Boburnoma|„Boburnoma“da]] esa Dobus qal’ani qo‘ldan ketishi xususidagi maʼlumotlar. Abdullaxonning taxtga kelishi 1567-yilda Samarqand sultonlarining Abdullaxon bilan to‘qnashuvi xususida Xofiz Tanish Buxoriy maʼlumotlari. Dobusni tuzatish ishlari haqida. Puli Karmana qurilishi. Dobusdagi Imom Bahr Ota xonaqohi ham Abdullaxon zamonida 1594-yilda qurilgan va bu kungacha saqlanib kelmoqda. Shuningdek, ekspozitsiyada Ziyovuddin vohasi Buxoro Amirligi tasarrufida, Ziyovuddin bekligida chorizmga qarshi kurashlari haqida planshetlarda maʼlumotlar berilgan. 1917-yil voqealaridan ko‘p o‘tmasdan amirlik saltanati parchalanib ketdi. Buxoro 1920-yil so‘ngida qadimiy shahar vayronaga aylandi (arxiv fotolari). Buxoro Xalq Sovet Respublikasi hududidagi istiqlolchilik harakati. Hududdagi Dabusqal’a yonidagi shahar ham Ziyovuddin, Toshko‘prik qishlog‘idagi stansiya — bekat ham Ziyovuddin nomi bilan yuritilgan. 1935-yil 9-fevralda Narpay tumanining g‘arbiy qismida Paxtakor nomi bilan yangi tuman tashkil etilgan, markazi Ziyovuddin stansiyasi bo‘lgan. Paxtakor tumani urush-yillarida. Tumanning maorif tizimi. Maktablar. Tabobat va sog‘lomlashtirish tizimi va uning fidokorlari. Tumanning istedod sohiblari. Ziyovuddin stansiyasiga 1972-yilda shaharcha maqomi berildi. 1973-yil 12-aprelda Narpay tumani tarkibida Paxtachi nomi bilan yangi tuman tashkil etilgan. Hududi Zarafshon vodiysining o‘rta qismida, viloyatning g‘arbiy tomonida joylashgan bo‘lib, Zarafshon tog‘ tizmasining davomi bo‘lgan Zirabuloq va Ziyovuddin tog‘lari tuman hududini ikki qismga: janubiy qismga — sug‘orilmaydigan keng Qarnob cho‘liga va shimoliy qismga — sug‘oriladigan Zarafshon daryosining chap sohili tekisligiga ajratib turadi. Tuman hududining shimoliy qismidan (sharqdan g‘arbga tomon) Zarafshon daryosi oqib o‘tadi. Uning o‘zani tuman maydonidan ancha past bo‘lganligi sababli daryo suvidan sug‘orishda kam foydalaniladi. Ekinlar, asosan, Narpay kanali orqali sug‘oriladi. Tumanning janubidan dasht qismidan esa kanal suvi nasoslar yordamida yuqoriga ko‘tariladi. Qishloqlarda buloq suvlaridan ham foydalaniladi. Tumanning iqlimi, flora va faunasining oʻziga xos turlarini tulum va planshetlarda namoyish etilgan. Mustaqillik-yillarida ilmi-fan, iqtisodiy, ijtimoiy, qishloq xo‘jaligi va sport sohalarida Paxtachi tumanida erishilgan yutuqlar yaratib berilgan sharoitlar ashyolar va fotohujjatlar orqali ko‘rsatiladi. == Galereya == <gallery class="center" widths="150" heights="150"> Fayl:Pakhtachimuseum5.jpg|alt=Qadimgi davr / Paxtachi tuman tarixi muzeyi|Qadimgi davr Fayl:Pakhtachimuseum14.jpg|alt=Tabiat / Paxtachi tuman tarixi muzeyi|Paxtachi tabiati Fayl:Pakhtachimuseum8.jpg|alt=Mustaqillik ekspozitsiyasi / Paxtachi tuman tarixi muzeyi Fayl:Pakhtachimuseum9.jpg|alt=Utov / Paxtachi tuman tarixi muzeyi Fayl:Pakhtachimuseum7.jpg|alt=Mustaqillik ekspozitsiyasi / Paxtachi tuman tarixi muzeyi Fayl:Pakhtachimuseum13.jpg|alt=Paxtachi tuman tarixi muzeyi </gallery> == Manbalar == {{manbalar}} == Havolalar == * [https://www.youtube.com/watch?v=wHMxzlabx3Q Paxtachi tuman tarixiy muzeyi qayta rekonstruktsiyadan chiqdi va yangi ekspozitsiya yaratildi] * [https://samarkandmuseum.uz "Samarqand" davlat muzey-qoʻriqxonasining rasmiy veb sayti] * [https://paxtachi.uz/oz/node/4111 Paxtachi tuman hokimligi Rasmiy veb-sayti / Muzey] ml8y6fa4eqaflg5pivadqb6irlutbct 2816705 2816701 2022-08-29T05:27:34Z Jamshid Avazovich Djurakulov 77365 foto qoʻshdim wikitext text/x-wiki [[Fayl:PakhtachimuseumРисунок1.jpg|alt=Paxtachi tuman tarixi muzeyi|thumb|Paxtachi tuman tarixi muzeyi]] '''Paxtachi tuman tarixi muzeyi''' — [[Samarqand davlat muzey-qoʻriqxonasi|"Samarqand" davlat muzey-qoʻriqxonasi]] tizimidagi davlat muzeyi == Tarixi == Paxtachi tuman tarixi muzeyi 1970-yilda dastlab 22-maktabda tarix oʻlkashunoslik muzeyi boʻlib tashkil topdi. 1985-yilda Sobir Eshniyozovning tashabbusi bilan yangi bino qurib bitkazildi. 1988-yilning bahorida muzey yangi binoda faoliyat ko‘rsata boshladi. Paxtachi tuman tarixi muzeyi Buyuk Ipak yo‘lida joylashgan boʻlib, muzey uchun qurilgan maxsus bino 565 kv metrni tashkil etadi. Muzey kirish qismi katta foye va 6-ta ekspozitsiya xonalaridan iborat. [[Paxtachi tumani|Paxtachi tuman]] tarix muzeyi tuman miqiyosida, fondida saqlanayotgan muzey ashyolarining o‘ziga xos ahamiyati jihatdan yirik madaniy-maʼrifiy muassasalardan biri hisoblanadi. Ekspozitsiyaning maqsadi xalqimizning boy madaniy — maʼnaviy merosini o‘rganish, to‘plash, saqlash, muhofaza etish va targ‘ib qilish, Paxtachi tuman hududida ajdodlarimiz tomonidan yaratilgan, muzey jamg‘armalarida to‘plangan xalqimizning bebaho maʼnaviy, madaniy va ilmiy merosini, insoniyat tarixidagi rolini haqqoniy yoritish, ularni keng jamoatchilik uchun namoyish etish. Tarixiy taraqqiyot jarayonida Sug‘d tarkibida bo‘lgan xozirgi Paxtachi tumanida qadimgi davrdan boshlab, madaniyatni paydo bo‘lishi, taraqqiy etib borishi va O‘zbekiston tarixi, shu jumladan, Samarqand tarixi va madaniyatini rivojlanishidagi o‘rnini ko‘rsatib berish ekspozitsiyaning asosiy g‘oyasidir. == Muzey ekspozitsiyasining tuzulmasi == Ekspozitsiya, muzey fondi jamlanmasi ashyolaridan kelib chiqqan holda, mavzuli yo‘nalishga ega bo‘lib, u Paxtachi tumani hududidagi tarixiy taraqqiyotni rivojlanishning turli yo‘nalishlari bo‘yicha namoyish etilishi rejalashtirilgan. Ekspozitsiyada tarixiy xronologik tartib, voqea va harakatlarning hujjat va dalillariga asoslab yoritib berish ko‘zda tutilgan. Mustaqillik yillarida yaponiyalik tarixchi va arxeolog olim UNO TAKAO hamda OʻzFA Samarqand arxeologiya instituti arxeologlari bilan birgalikda Dabusqal’ada olib borgan qazishma ishlari natijasida, qadimiy qal’aning qoq markazi topilib, dengiz sathidan 2 592 metr balandlikda qazishma ishlar olib boradi. Ular bu yerdan turli xil sopol idishlar, kumush va mis tangalar, ko‘zalar, uy-ro‘zg‘or buyumlari kabi nodir ashyolar topishadi. Bu izlanishlar yana davom ettirilib, miloddan avvalgi V-IV asrlarga oid shisha idishlar, devor naqshlarining qoldiqlarini topishadi. Hozirgi kungacha eksponatlar 785 ta, Dabusiyadan topilgan ashyolar 2 172 donani tashkil etadi. == Ekspozitsiyaning boʻlimlari == * O‘lkaning ibtidoiy madaniyati * O‘lka xududi qadimgi davlatlar tarkibida * O‘lkaning o‘rta asrlar tarixi * [[Amir Temur]] va [[temuriylar]] davri, [[Ziyovuddin]] vohasi [[Shayboniylar]], [[Ashtarxoniy|Ashtarxoniylar]] va [[Buxoro Amirligi]] tasarrufida, Buxoro amirligining qulatilishi. [[Ziyovuddin]] vohasi BXSR tarkibida, Paxtachi tumanining tashkil etilishi. * Tabiati * Mustaqillik ekspozitsiyasi [[O‘rta Osiyo]] hududidagi poleolit davriga oid ochiq osmon ostidagi yodgorliklar, Ziyovuddin vohasida bo‘lib, vohaning bag‘rida qadimgi tosh asrining o‘rta paleolit muste davriga mansub Qo‘tirbuloq, Zirabuloq makonlari joylashgan. Bu qadimiy yodgorliklardan topilgan tosh qurollar, hayvonlarning suyaklari Ziyovuddin vohasining 100 ming yoshdan oshganligini isbotlaydi. Voha qadimdan Nahripay kanali orqali sug‘oriladi, uning 370 dan ortiq shaxobchalari mavjud. O‘lka tarixining ilk yozma manbaalarida ifodalanishi, Sug‘diyona O‘rta Osiyoning qadimgi yirik markaziy vohalaridan biri — [[Strabon]] va [[Ptolomey|Ptolomeyning]] yozma manbalarida miloddan avvalgi VIII-VI asrlarda O‘rta Osiyo xududida kichik-kichik davlatlar tashkil topdi. [[Baqtriya]], Sug‘diyona, Xorazm, Marg‘iyona(xarita). Axamoniylar Doro (mil.avv.VI asrda) ning O‘rta Osiyoga yurishi. Behistun qoyatoshidagi sur’atlarida O‘rta Osiyo halqlarining tasvirlanishi. [[Dabusiya|Dabus]] qal’asi buyuk Turon tarixida o‘ziga xos o‘rinni egallaydi. Zarafshon daryosining sohilida, Paxtachi tumani hududida joylashgan bu qal’aning tarixi uch ming-yilga borib taqaladi. Buyuk arab tarixchisi va geografi Abulfaraj Qudama va Ibn Xurdodbehning maʼlumotiga ko‘ra, shahar eramizdan oldingi 329-323-yillar orasida qaytadan bunyod etilgan. Somoniylar davlati tarkibida Dobusiya, to‘qimachilikning rivoji, vadoriy matolarni Buyuk ipak yo‘li orqali bir qator mamlakatlarga tarqalishi. Buyuk ipak yo‘li. Ikki yarim ming-yil ilgari kashf etilgan bu savdo yo‘li Samarqanddan Zarafshon vodiysining Ziyovuddin vohasidagi Dobus qal’asi orqali o‘tgan. Mo‘g‘il bosqini natijasida Dobusiya vayron etildi. Ulug‘ sarkarda, buyuk davlat boshlig‘i Amir Temur tarixini yoritish Temur shajarasi. Temurbekning yoshlik-yillari. Amir Temur Movaraunnahr hukmdori. Amir Temur davlatidagi obodonchilik va maʼrifat maʼnaviyat ishlari. Xijriy 905-yilning zulqaʼda oyining birinchi kuni (1500-yil 29 may)da Shayboniyxon Boqi Tarxonning 10 ming kishilik qo‘shinini Dobus qal’asi yonida tor-mor keltirishi. Muhammad Solihning „Shayboniynoma“ asaridan sheʼriy tarzda Dobus qal’a xaqida tarixiy jang tafsilotlarini berilishi. [[Boburnoma|„Boburnoma“da]] esa Dobus qal’ani qo‘ldan ketishi xususidagi maʼlumotlar. Abdullaxonning taxtga kelishi 1567-yilda Samarqand sultonlarining Abdullaxon bilan to‘qnashuvi xususida Xofiz Tanish Buxoriy maʼlumotlari. Dobusni tuzatish ishlari haqida. Puli Karmana qurilishi. Dobusdagi Imom Bahr Ota xonaqohi ham Abdullaxon zamonida 1594-yilda qurilgan va bu kungacha saqlanib kelmoqda. Shuningdek, ekspozitsiyada Ziyovuddin vohasi Buxoro Amirligi tasarrufida, Ziyovuddin bekligida chorizmga qarshi kurashlari haqida planshetlarda maʼlumotlar berilgan. 1917-yil voqealaridan ko‘p o‘tmasdan amirlik saltanati parchalanib ketdi. Buxoro 1920-yil so‘ngida qadimiy shahar vayronaga aylandi (arxiv fotolari). Buxoro Xalq Sovet Respublikasi hududidagi istiqlolchilik harakati. Hududdagi Dabusqal’a yonidagi shahar ham Ziyovuddin, Toshko‘prik qishlog‘idagi stansiya — bekat ham Ziyovuddin nomi bilan yuritilgan. 1935-yil 9-fevralda Narpay tumanining g‘arbiy qismida Paxtakor nomi bilan yangi tuman tashkil etilgan, markazi Ziyovuddin stansiyasi bo‘lgan. Paxtakor tumani urush-yillarida. Tumanning maorif tizimi. Maktablar. Tabobat va sog‘lomlashtirish tizimi va uning fidokorlari. Tumanning istedod sohiblari. Ziyovuddin stansiyasiga 1972-yilda shaharcha maqomi berildi. 1973-yil 12-aprelda Narpay tumani tarkibida Paxtachi nomi bilan yangi tuman tashkil etilgan. Hududi Zarafshon vodiysining o‘rta qismida, viloyatning g‘arbiy tomonida joylashgan bo‘lib, Zarafshon tog‘ tizmasining davomi bo‘lgan Zirabuloq va Ziyovuddin tog‘lari tuman hududini ikki qismga: janubiy qismga — sug‘orilmaydigan keng Qarnob cho‘liga va shimoliy qismga — sug‘oriladigan Zarafshon daryosining chap sohili tekisligiga ajratib turadi. Tuman hududining shimoliy qismidan (sharqdan g‘arbga tomon) Zarafshon daryosi oqib o‘tadi. Uning o‘zani tuman maydonidan ancha past bo‘lganligi sababli daryo suvidan sug‘orishda kam foydalaniladi. Ekinlar, asosan, Narpay kanali orqali sug‘oriladi. Tumanning janubidan dasht qismidan esa kanal suvi nasoslar yordamida yuqoriga ko‘tariladi. Qishloqlarda buloq suvlaridan ham foydalaniladi. Tumanning iqlimi, flora va faunasining oʻziga xos turlarini tulum va planshetlarda namoyish etilgan. Mustaqillik-yillarida ilmi-fan, iqtisodiy, ijtimoiy, qishloq xo‘jaligi va sport sohalarida Paxtachi tumanida erishilgan yutuqlar yaratib berilgan sharoitlar ashyolar va fotohujjatlar orqali ko‘rsatiladi. == Galereya == <gallery class="center" widths="150" heights="150"> Fayl:Pakhtachimuseum5.jpg|alt=Qadimgi davr / Paxtachi tuman tarixi muzeyi|Qadimgi davr Fayl:Pakhtachimuseum14.jpg|alt=Tabiat / Paxtachi tuman tarixi muzeyi|Paxtachi tabiati Fayl:Pakhtachimuseum8.jpg|alt=Mustaqillik ekspozitsiyasi / Paxtachi tuman tarixi muzeyi Fayl:Pakhtachimuseum9.jpg|alt=Utov / Paxtachi tuman tarixi muzeyi Fayl:Pakhtachimuseum7.jpg|alt=Mustaqillik ekspozitsiyasi / Paxtachi tuman tarixi muzeyi Fayl:Pakhtachimuseum13.jpg|alt=Paxtachi tuman tarixi muzeyi </gallery> == Manbalar == {{manbalar}} == Havolalar == * [https://www.youtube.com/watch?v=wHMxzlabx3Q Paxtachi tuman tarixiy muzeyi qayta rekonstruktsiyadan chiqdi va yangi ekspozitsiya yaratildi] * [https://samarkandmuseum.uz "Samarqand" davlat muzey-qoʻriqxonasining rasmiy veb sayti] * [https://paxtachi.uz/oz/node/4111 Paxtachi tuman hokimligi Rasmiy veb-sayti / Muzey] qww80gci8cxkc8e6jv5b25m8igdk4jj 2816737 2816705 2022-08-29T05:47:26Z Jamshid Avazovich Djurakulov 77365 wikitext text/x-wiki [[Fayl:PakhtachimuseumРисунок1.jpg|alt=Paxtachi tuman tarixi muzeyi|thumb|Paxtachi tuman tarixi muzeyi]] '''Paxtachi tuman tarixi muzeyi''' — [[Samarqand davlat muzey-qoʻriqxonasi|"Samarqand" davlat muzey-qoʻriqxonasi]] tizimidagi davlat muzeyi == Tarixi == Paxtachi tuman tarixi muzeyi 1970-yilda dastlab 22-maktabda tarix oʻlkashunoslik muzeyi boʻlib tashkil topdi. 1985-yilda Sobir Eshniyozovning tashabbusi bilan yangi bino qurib bitkazildi. 1988-yilning bahorida muzey yangi binoda faoliyat ko‘rsata boshladi. Paxtachi tuman tarixi muzeyi Buyuk Ipak yo‘lida joylashgan boʻlib, muzey uchun qurilgan maxsus bino 565 kv metrni tashkil etadi. Muzey kirish qismi katta foye va 6-ta ekspozitsiya xonalaridan iborat. [[Paxtachi tumani|Paxtachi tuman]] tarix muzeyi tuman miqiyosida, fondida saqlanayotgan muzey ashyolarining o‘ziga xos ahamiyati jihatdan yirik madaniy-maʼrifiy muassasalardan biri hisoblanadi. Ekspozitsiyaning maqsadi xalqimizning boy madaniy — maʼnaviy merosini o‘rganish, to‘plash, saqlash, muhofaza etish va targ‘ib qilish, Paxtachi tuman hududida ajdodlarimiz tomonidan yaratilgan, muzey jamg‘armalarida to‘plangan xalqimizning bebaho maʼnaviy, madaniy va ilmiy merosini, insoniyat tarixidagi rolini haqqoniy yoritish, ularni keng jamoatchilik uchun namoyish etish. Tarixiy taraqqiyot jarayonida Sug‘d tarkibida bo‘lgan xozirgi Paxtachi tumanida qadimgi davrdan boshlab, madaniyatni paydo bo‘lishi, taraqqiy etib borishi va O‘zbekiston tarixi, shu jumladan, Samarqand tarixi va madaniyatini rivojlanishidagi o‘rnini ko‘rsatib berish ekspozitsiyaning asosiy g‘oyasidir. == Muzey ekspozitsiyasining tuzulmasi == Ekspozitsiya, muzey fondi jamlanmasi ashyolaridan kelib chiqqan holda, mavzuli yo‘nalishga ega bo‘lib, u Paxtachi tumani hududidagi tarixiy taraqqiyotni rivojlanishning turli yo‘nalishlari bo‘yicha namoyish etilishi rejalashtirilgan. Ekspozitsiyada tarixiy xronologik tartib, voqea va harakatlarning hujjat va dalillariga asoslab yoritib berish ko‘zda tutilgan. Mustaqillik yillarida yaponiyalik tarixchi va arxeolog olim UNO TAKAO hamda OʻzFA Samarqand arxeologiya instituti arxeologlari bilan birgalikda Dabusqal’ada olib borgan qazishma ishlari natijasida, qadimiy qal’aning qoq markazi topilib, dengiz sathidan 2 592 metr balandlikda qazishma ishlar olib boradi. Ular bu yerdan turli xil sopol idishlar, kumush va mis tangalar, ko‘zalar, uy-ro‘zg‘or buyumlari kabi nodir ashyolar topishadi. Bu izlanishlar yana davom ettirilib, miloddan avvalgi V-IV asrlarga oid shisha idishlar, devor naqshlarining qoldiqlarini topishadi. Hozirgi kungacha eksponatlar 785 ta, Dabusiyadan topilgan ashyolar 2 172 donani tashkil etadi. == Ekspozitsiyaning boʻlimlari == * O‘lkaning ibtidoiy madaniyati * O‘lka xududi qadimgi davlatlar tarkibida * O‘lkaning o‘rta asrlar tarixi * [[Amir Temur]] va [[temuriylar]] davri, [[Ziyovuddin]] vohasi [[Shayboniylar]], [[Ashtarxoniy|Ashtarxoniylar]] va [[Buxoro Amirligi]] tasarrufida, Buxoro amirligining qulatilishi. [[Ziyovuddin]] vohasi BXSR tarkibida, Paxtachi tumanining tashkil etilishi. * Tabiati * Mustaqillik ekspozitsiyasi [[O‘rta Osiyo]] hududidagi poleolit davriga oid ochiq osmon ostidagi yodgorliklar, Ziyovuddin vohasida bo‘lib, vohaning bag‘rida qadimgi tosh asrining o‘rta paleolit muste davriga mansub Qo‘tirbuloq, Zirabuloq makonlari joylashgan. Bu qadimiy yodgorliklardan topilgan tosh qurollar, hayvonlarning suyaklari Ziyovuddin vohasining 100 ming yoshdan oshganligini isbotlaydi. Voha qadimdan Nahripay kanali orqali sug‘oriladi, uning 370 dan ortiq shaxobchalari mavjud. O‘lka tarixining ilk yozma manbaalarida ifodalanishi, Sug‘diyona O‘rta Osiyoning qadimgi yirik markaziy vohalaridan biri — [[Strabon]] va [[Ptolomey|Ptolomeyning]] yozma manbalarida miloddan avvalgi VIII-VI asrlarda O‘rta Osiyo xududida kichik-kichik davlatlar tashkil topdi. [[Baqtriya]], Sug‘diyona, Xorazm, Marg‘iyona(xarita). Axamoniylar Doro (mil.avv.VI asrda) ning O‘rta Osiyoga yurishi. Behistun qoyatoshidagi sur’atlarida O‘rta Osiyo halqlarining tasvirlanishi. [[Dabusiya|Dabus]] qal’asi buyuk Turon tarixida o‘ziga xos o‘rinni egallaydi. Zarafshon daryosining sohilida, Paxtachi tumani hududida joylashgan bu qal’aning tarixi uch ming-yilga borib taqaladi. Buyuk arab tarixchisi va geografi Abulfaraj Qudama va Ibn Xurdodbehning maʼlumotiga ko‘ra, shahar eramizdan oldingi 329-323-yillar orasida qaytadan bunyod etilgan. Somoniylar davlati tarkibida Dobusiya, to‘qimachilikning rivoji, vadoriy matolarni Buyuk ipak yo‘li orqali bir qator mamlakatlarga tarqalishi. Buyuk ipak yo‘li. Ikki yarim ming-yil ilgari kashf etilgan bu savdo yo‘li Samarqanddan Zarafshon vodiysining Ziyovuddin vohasidagi Dobus qal’asi orqali o‘tgan. Mo‘g‘il bosqini natijasida Dobusiya vayron etildi. Ulug‘ sarkarda, buyuk davlat boshlig‘i Amir Temur tarixini yoritish Temur shajarasi. Temurbekning yoshlik-yillari. Amir Temur Movaraunnahr hukmdori. Amir Temur davlatidagi obodonchilik va maʼrifat maʼnaviyat ishlari. Xijriy 905-yilning zulqaʼda oyining birinchi kuni (1500-yil 29 may)da Shayboniyxon Boqi Tarxonning 10 ming kishilik qo‘shinini Dobus qal’asi yonida tor-mor keltirishi. Muhammad Solihning „Shayboniynoma“ asaridan sheʼriy tarzda Dobus qal’a xaqida tarixiy jang tafsilotlarini berilishi. [[Boburnoma|„Boburnoma“da]] esa Dobus qal’ani qo‘ldan ketishi xususidagi maʼlumotlar. Abdullaxonning taxtga kelishi 1567-yilda Samarqand sultonlarining Abdullaxon bilan to‘qnashuvi xususida Xofiz Tanish Buxoriy maʼlumotlari. Dobusni tuzatish ishlari haqida. Puli Karmana qurilishi. Dobusdagi Imom Bahr Ota xonaqohi ham Abdullaxon zamonida 1594-yilda qurilgan va bu kungacha saqlanib kelmoqda. Shuningdek, ekspozitsiyada Ziyovuddin vohasi Buxoro Amirligi tasarrufida, Ziyovuddin bekligida chorizmga qarshi kurashlari haqida planshetlarda maʼlumotlar berilgan. 1917-yil voqealaridan ko‘p o‘tmasdan amirlik saltanati parchalanib ketdi. Buxoro 1920-yil so‘ngida qadimiy shahar vayronaga aylandi (arxiv fotolari). Buxoro Xalq Sovet Respublikasi hududidagi istiqlolchilik harakati. Hududdagi Dabusqal’a yonidagi shahar ham Ziyovuddin, Toshko‘prik qishlog‘idagi stansiya — bekat ham Ziyovuddin nomi bilan yuritilgan. 1935-yil 9-fevralda Narpay tumanining g‘arbiy qismida Paxtakor nomi bilan yangi tuman tashkil etilgan, markazi Ziyovuddin stansiyasi bo‘lgan. Paxtakor tumani urush-yillarida. Tumanning maorif tizimi. Maktablar. Tabobat va sog‘lomlashtirish tizimi va uning fidokorlari. Tumanning istedod sohiblari. Ziyovuddin stansiyasiga 1972-yilda shaharcha maqomi berildi. 1973-yil 12-aprelda Narpay tumani tarkibida Paxtachi nomi bilan yangi tuman tashkil etilgan. Hududi Zarafshon vodiysining o‘rta qismida, viloyatning g‘arbiy tomonida joylashgan bo‘lib, Zarafshon tog‘ tizmasining davomi bo‘lgan Zirabuloq va Ziyovuddin tog‘lari tuman hududini ikki qismga: janubiy qismga — sug‘orilmaydigan keng Qarnob cho‘liga va shimoliy qismga — sug‘oriladigan Zarafshon daryosining chap sohili tekisligiga ajratib turadi. Tuman hududining shimoliy qismidan (sharqdan g‘arbga tomon) Zarafshon daryosi oqib o‘tadi. Uning o‘zani tuman maydonidan ancha past bo‘lganligi sababli daryo suvidan sug‘orishda kam foydalaniladi. Ekinlar, asosan, Narpay kanali orqali sug‘oriladi. Tumanning janubidan dasht qismidan esa kanal suvi nasoslar yordamida yuqoriga ko‘tariladi. Qishloqlarda buloq suvlaridan ham foydalaniladi. Tumanning iqlimi, flora va faunasining oʻziga xos turlarini tulum va planshetlarda namoyish etilgan. Mustaqillik-yillarida ilmi-fan, iqtisodiy, ijtimoiy, qishloq xo‘jaligi va sport sohalarida Paxtachi tumanida erishilgan yutuqlar yaratib berilgan sharoitlar ashyolar va fotohujjatlar orqali ko‘rsatiladi. == Galereya == <gallery class="center" widths="150" heights="150"> Fayl:Pakhtachimuseum5.jpg|alt=Qadimgi davr / Paxtachi tuman tarixi muzeyi|Qadimgi davr Fayl:Pakhtachimuseum14.jpg|alt=Tabiat / Paxtachi tuman tarixi muzeyi|Tabiat Fayl:Pakhtachimuseum8.jpg|alt=Mustaqillik ekspozitsiyasi / Paxtachi tuman tarixi muzeyi|Mustaqillik ekspozitsiyasi Fayl:Pakhtachimuseum9.jpg|alt=Utov / Paxtachi tuman tarixi muzeyi|Utov Fayl:Pakhtachimuseum7.jpg|alt=Mustaqillik ekspozitsiyasi / Paxtachi tuman tarixi muzeyi|Mustaqillik ekspozitsiyasi Fayl:Pakhtachimuseum13.jpg|alt=Paxtachi tuman tarixi muzeyi|Anʼanaviy hunarmandchilik </gallery> == Havolalar == * [https://www.youtube.com/watch?v=wHMxzlabx3Q Paxtachi tuman tarixiy muzeyi qayta rekonstruktsiyadan chiqdi va yangi ekspozitsiya yaratildi] * [https://samarkandmuseum.uz "Samarqand" davlat muzey-qoʻriqxonasining rasmiy veb sayti] * [https://paxtachi.uz/oz/node/4111 Paxtachi tuman hokimligi Rasmiy veb-sayti / Muzey] 8jsmh8zrke27gzydrfvup37yw3e4w4b 2816741 2816737 2022-08-29T05:49:27Z Jamshid Avazovich Djurakulov 77365 wikitext text/x-wiki [[Fayl:PakhtachimuseumРисунок1.jpg|alt=Paxtachi tuman tarixi muzeyi|thumb|Paxtachi tuman tarixi muzeyi]] '''Paxtachi tuman tarixi muzeyi''' — [[Samarqand davlat muzey-qoʻriqxonasi|"Samarqand" davlat muzey-qoʻriqxonasi]] tizimidagi davlat muzeyi == Tarixi == Paxtachi tuman tarixi muzeyi 1970-yilda dastlab 22-maktabda tarix oʻlkashunoslik muzeyi boʻlib tashkil topdi. 1985-yilda Sobir Eshniyozovning tashabbusi bilan yangi bino qurib bitkazildi. 1988-yilning bahorida muzey yangi binoda faoliyat ko‘rsata boshladi. Paxtachi tuman tarixi muzeyi Buyuk Ipak yo‘lida joylashgan boʻlib, muzey uchun qurilgan maxsus bino 565 kv metrni tashkil etadi. Muzey kirish qismi katta foye va 6-ta ekspozitsiya xonalaridan iborat. [[Paxtachi tumani|Paxtachi tuman]] tarix muzeyi tuman miqiyosida, fondida saqlanayotgan muzey ashyolarining o‘ziga xos ahamiyati jihatdan yirik madaniy-maʼrifiy muassasalardan biri hisoblanadi. Ekspozitsiyaning maqsadi xalqimizning boy madaniy — maʼnaviy merosini o‘rganish, to‘plash, saqlash, muhofaza etish va targ‘ib qilish, Paxtachi tuman hududida ajdodlarimiz tomonidan yaratilgan, muzey jamg‘armalarida to‘plangan xalqimizning bebaho maʼnaviy, madaniy va ilmiy merosini, insoniyat tarixidagi rolini haqqoniy yoritish, ularni keng jamoatchilik uchun namoyish etish. Tarixiy taraqqiyot jarayonida Sug‘d tarkibida bo‘lgan xozirgi Paxtachi tumanida qadimgi davrdan boshlab, madaniyatni paydo bo‘lishi, taraqqiy etib borishi va O‘zbekiston tarixi, shu jumladan, Samarqand tarixi va madaniyatini rivojlanishidagi o‘rnini ko‘rsatib berish ekspozitsiyaning asosiy g‘oyasidir. == Muzey ekspozitsiyasining tuzulmasi == Ekspozitsiya, muzey fondi jamlanmasi ashyolaridan kelib chiqqan holda, mavzuli yo‘nalishga ega bo‘lib, u Paxtachi tumani hududidagi tarixiy taraqqiyotni rivojlanishning turli yo‘nalishlari bo‘yicha namoyish etilishi rejalashtirilgan. Ekspozitsiyada tarixiy xronologik tartib, voqea va harakatlarning hujjat va dalillariga asoslab yoritib berish ko‘zda tutilgan. Mustaqillik yillarida yaponiyalik tarixchi va arxeolog olim UNO TAKAO hamda OʻzFA Samarqand arxeologiya instituti arxeologlari bilan birgalikda Dabusqal’ada olib borgan qazishma ishlari natijasida, qadimiy qal’aning qoq markazi topilib, dengiz sathidan 2 592 metr balandlikda qazishma ishlar olib boradi. Ular bu yerdan turli xil sopol idishlar, kumush va mis tangalar, ko‘zalar, uy-ro‘zg‘or buyumlari kabi nodir ashyolar topishadi. Bu izlanishlar yana davom ettirilib, miloddan avvalgi V-IV asrlarga oid shisha idishlar, devor naqshlarining qoldiqlarini topishadi. Hozirgi kungacha eksponatlar 785 ta, Dabusiyadan topilgan ashyolar 2 172 donani tashkil etadi. == Ekspozitsiyaning boʻlimlari == * O‘lkaning ibtidoiy madaniyati * O‘lka xududi qadimgi davlatlar tarkibida * O‘lkaning o‘rta asrlar tarixi * [[Amir Temur]] va [[temuriylar]] davri, [[Ziyovuddin]] vohasi [[Shayboniylar]], [[Ashtarxoniy|Ashtarxoniylar]] va [[Buxoro Amirligi]] tasarrufida, Buxoro amirligining qulatilishi. [[Ziyovuddin]] vohasi BXSR tarkibida, Paxtachi tumanining tashkil etilishi. * Tabiati * Mustaqillik ekspozitsiyasi [[O‘rta Osiyo]] hududidagi poleolit davriga oid ochiq osmon ostidagi yodgorliklar, Ziyovuddin vohasida bo‘lib, vohaning bag‘rida qadimgi tosh asrining o‘rta paleolit muste davriga mansub Qo‘tirbuloq, Zirabuloq makonlari joylashgan. Bu qadimiy yodgorliklardan topilgan tosh qurollar, hayvonlarning suyaklari Ziyovuddin vohasining 100 ming yoshdan oshganligini isbotlaydi. Voha qadimdan Nahripay kanali orqali sug‘oriladi, uning 370 dan ortiq shaxobchalari mavjud. O‘lka tarixining ilk yozma manbaalarida ifodalanishi, Sug‘diyona O‘rta Osiyoning qadimgi yirik markaziy vohalaridan biri — [[Strabon]] va [[Ptolomey|Ptolomeyning]] yozma manbalarida miloddan avvalgi VIII-VI asrlarda O‘rta Osiyo xududida kichik-kichik davlatlar tashkil topdi. [[Baqtriya]], Sug‘diyona, Xorazm, Marg‘iyona(xarita). Axamoniylar Doro (mil.avv.VI asrda) ning O‘rta Osiyoga yurishi. Behistun qoyatoshidagi sur’atlarida O‘rta Osiyo halqlarining tasvirlanishi. [[Dabusiya|Dabus]] qal’asi buyuk Turon tarixida o‘ziga xos o‘rinni egallaydi. Zarafshon daryosining sohilida, Paxtachi tumani hududida joylashgan bu qal’aning tarixi uch ming-yilga borib taqaladi. Buyuk arab tarixchisi va geografi Abulfaraj Qudama va Ibn Xurdodbehning maʼlumotiga ko‘ra, shahar eramizdan oldingi 329-323-yillar orasida qaytadan bunyod etilgan. Somoniylar davlati tarkibida Dobusiya, to‘qimachilikning rivoji, vadoriy matolarni Buyuk ipak yo‘li orqali bir qator mamlakatlarga tarqalishi. Buyuk ipak yo‘li. Ikki yarim ming-yil ilgari kashf etilgan bu savdo yo‘li Samarqanddan Zarafshon vodiysining Ziyovuddin vohasidagi Dobus qal’asi orqali o‘tgan. Mo‘g‘il bosqini natijasida Dobusiya vayron etildi. Ulug‘ sarkarda, buyuk davlat boshlig‘i Amir Temur tarixini yoritish Temur shajarasi. Temurbekning yoshlik-yillari. Amir Temur Movaraunnahr hukmdori. Amir Temur davlatidagi obodonchilik va maʼrifat maʼnaviyat ishlari. Xijriy 905-yilning zulqaʼda oyining birinchi kuni (1500-yil 29 may)da Shayboniyxon Boqi Tarxonning 10 ming kishilik qo‘shinini Dobus qal’asi yonida tor-mor keltirishi. Muhammad Solihning „Shayboniynoma“ asaridan sheʼriy tarzda Dobus qal’a xaqida tarixiy jang tafsilotlarini berilishi. [[Boburnoma|„Boburnoma“da]] esa Dobus qal’ani qo‘ldan ketishi xususidagi maʼlumotlar. Abdullaxonning taxtga kelishi 1567-yilda Samarqand sultonlarining Abdullaxon bilan to‘qnashuvi xususida Xofiz Tanish Buxoriy maʼlumotlari. Dobusni tuzatish ishlari haqida. Puli Karmana qurilishi. Dobusdagi Imom Bahr Ota xonaqohi ham Abdullaxon zamonida 1594-yilda qurilgan va bu kungacha saqlanib kelmoqda. Shuningdek, ekspozitsiyada Ziyovuddin vohasi Buxoro Amirligi tasarrufida, Ziyovuddin bekligida chorizmga qarshi kurashlari haqida planshetlarda maʼlumotlar berilgan. 1917-yil voqealaridan ko‘p o‘tmasdan amirlik saltanati parchalanib ketdi. Buxoro 1920-yil so‘ngida qadimiy shahar vayronaga aylandi (arxiv fotolari). Buxoro Xalq Sovet Respublikasi hududidagi istiqlolchilik harakati. Hududdagi Dabusqal’a yonidagi shahar ham Ziyovuddin, Toshko‘prik qishlog‘idagi stansiya — bekat ham Ziyovuddin nomi bilan yuritilgan. 1935-yil 9-fevralda Narpay tumanining g‘arbiy qismida Paxtakor nomi bilan yangi tuman tashkil etilgan, markazi Ziyovuddin stansiyasi bo‘lgan. Paxtakor tumani urush-yillarida. Tumanning maorif tizimi. Maktablar. Tabobat va sog‘lomlashtirish tizimi va uning fidokorlari. Tumanning istedod sohiblari. Ziyovuddin stansiyasiga 1972-yilda shaharcha maqomi berildi. 1973-yil 12-aprelda Narpay tumani tarkibida Paxtachi nomi bilan yangi tuman tashkil etilgan. Hududi Zarafshon vodiysining o‘rta qismida, viloyatning g‘arbiy tomonida joylashgan bo‘lib, Zarafshon tog‘ tizmasining davomi bo‘lgan Zirabuloq va Ziyovuddin tog‘lari tuman hududini ikki qismga: janubiy qismga — sug‘orilmaydigan keng Qarnob cho‘liga va shimoliy qismga — sug‘oriladigan Zarafshon daryosining chap sohili tekisligiga ajratib turadi. Tuman hududining shimoliy qismidan (sharqdan g‘arbga tomon) Zarafshon daryosi oqib o‘tadi. Uning o‘zani tuman maydonidan ancha past bo‘lganligi sababli daryo suvidan sug‘orishda kam foydalaniladi. Ekinlar, asosan, Narpay kanali orqali sug‘oriladi. Tumanning janubidan dasht qismidan esa kanal suvi nasoslar yordamida yuqoriga ko‘tariladi. Qishloqlarda buloq suvlaridan ham foydalaniladi. Tumanning iqlimi, flora va faunasining oʻziga xos turlarini tulum va planshetlarda namoyish etilgan. Mustaqillik-yillarida ilmi-fan, iqtisodiy, ijtimoiy, qishloq xo‘jaligi va sport sohalarida Paxtachi tumanida erishilgan yutuqlar yaratib berilgan sharoitlar ashyolar va fotohujjatlar orqali ko‘rsatiladi. == Galereya == <gallery class="center" widths="200" heights="200"> Fayl:Pakhtachimuseum5.jpg|alt=Qadimgi davr / Paxtachi tuman tarixi muzeyi|Qadimgi davr Fayl:Pakhtachimuseum14.jpg|alt=Tabiat / Paxtachi tuman tarixi muzeyi|Tabiat Fayl:Pakhtachimuseum8.jpg|alt=Mustaqillik ekspozitsiyasi / Paxtachi tuman tarixi muzeyi|Mustaqillik ekspozitsiyasi Fayl:Pakhtachimuseum9.jpg|alt=Utov / Paxtachi tuman tarixi muzeyi|Utov Fayl:Pakhtachimuseum7.jpg|alt=Mustaqillik ekspozitsiyasi / Paxtachi tuman tarixi muzeyi|Mustaqillik ekspozitsiyasi Fayl:Pakhtachimuseum13.jpg|alt=Paxtachi tuman tarixi muzeyi|Anʼanaviy hunarmandchilik </gallery> == Havolalar == * [https://www.youtube.com/watch?v=wHMxzlabx3Q Paxtachi tuman tarixiy muzeyi qayta rekonstruktsiyadan chiqdi va yangi ekspozitsiya yaratildi] * [https://samarkandmuseum.uz "Samarqand" davlat muzey-qoʻriqxonasining rasmiy veb sayti] * [https://paxtachi.uz/oz/node/4111 Paxtachi tuman hokimligi Rasmiy veb-sayti / Muzey] mybpf0yopdbfra1zfq6kqhpneppijq5 2817092 2816741 2022-08-29T09:34:53Z Artemev Nikolay 46453 [[Turkum:Muzeylar]] qoʻshildi ([[VP:HOTCAT|HotCat]]) wikitext text/x-wiki [[Fayl:PakhtachimuseumРисунок1.jpg|alt=Paxtachi tuman tarixi muzeyi|thumb|Paxtachi tuman tarixi muzeyi]] '''Paxtachi tuman tarixi muzeyi''' — [[Samarqand davlat muzey-qoʻriqxonasi|"Samarqand" davlat muzey-qoʻriqxonasi]] tizimidagi davlat muzeyi == Tarixi == Paxtachi tuman tarixi muzeyi 1970-yilda dastlab 22-maktabda tarix oʻlkashunoslik muzeyi boʻlib tashkil topdi. 1985-yilda Sobir Eshniyozovning tashabbusi bilan yangi bino qurib bitkazildi. 1988-yilning bahorida muzey yangi binoda faoliyat ko‘rsata boshladi. Paxtachi tuman tarixi muzeyi Buyuk Ipak yo‘lida joylashgan boʻlib, muzey uchun qurilgan maxsus bino 565 kv metrni tashkil etadi. Muzey kirish qismi katta foye va 6-ta ekspozitsiya xonalaridan iborat. [[Paxtachi tumani|Paxtachi tuman]] tarix muzeyi tuman miqiyosida, fondida saqlanayotgan muzey ashyolarining o‘ziga xos ahamiyati jihatdan yirik madaniy-maʼrifiy muassasalardan biri hisoblanadi. Ekspozitsiyaning maqsadi xalqimizning boy madaniy — maʼnaviy merosini o‘rganish, to‘plash, saqlash, muhofaza etish va targ‘ib qilish, Paxtachi tuman hududida ajdodlarimiz tomonidan yaratilgan, muzey jamg‘armalarida to‘plangan xalqimizning bebaho maʼnaviy, madaniy va ilmiy merosini, insoniyat tarixidagi rolini haqqoniy yoritish, ularni keng jamoatchilik uchun namoyish etish. Tarixiy taraqqiyot jarayonida Sug‘d tarkibida bo‘lgan xozirgi Paxtachi tumanida qadimgi davrdan boshlab, madaniyatni paydo bo‘lishi, taraqqiy etib borishi va O‘zbekiston tarixi, shu jumladan, Samarqand tarixi va madaniyatini rivojlanishidagi o‘rnini ko‘rsatib berish ekspozitsiyaning asosiy g‘oyasidir. == Muzey ekspozitsiyasining tuzulmasi == Ekspozitsiya, muzey fondi jamlanmasi ashyolaridan kelib chiqqan holda, mavzuli yo‘nalishga ega bo‘lib, u Paxtachi tumani hududidagi tarixiy taraqqiyotni rivojlanishning turli yo‘nalishlari bo‘yicha namoyish etilishi rejalashtirilgan. Ekspozitsiyada tarixiy xronologik tartib, voqea va harakatlarning hujjat va dalillariga asoslab yoritib berish ko‘zda tutilgan. Mustaqillik yillarida yaponiyalik tarixchi va arxeolog olim UNO TAKAO hamda OʻzFA Samarqand arxeologiya instituti arxeologlari bilan birgalikda Dabusqal’ada olib borgan qazishma ishlari natijasida, qadimiy qal’aning qoq markazi topilib, dengiz sathidan 2 592 metr balandlikda qazishma ishlar olib boradi. Ular bu yerdan turli xil sopol idishlar, kumush va mis tangalar, ko‘zalar, uy-ro‘zg‘or buyumlari kabi nodir ashyolar topishadi. Bu izlanishlar yana davom ettirilib, miloddan avvalgi V-IV asrlarga oid shisha idishlar, devor naqshlarining qoldiqlarini topishadi. Hozirgi kungacha eksponatlar 785 ta, Dabusiyadan topilgan ashyolar 2 172 donani tashkil etadi. == Ekspozitsiyaning boʻlimlari == * O‘lkaning ibtidoiy madaniyati * O‘lka xududi qadimgi davlatlar tarkibida * O‘lkaning o‘rta asrlar tarixi * [[Amir Temur]] va [[temuriylar]] davri, [[Ziyovuddin]] vohasi [[Shayboniylar]], [[Ashtarxoniy|Ashtarxoniylar]] va [[Buxoro Amirligi]] tasarrufida, Buxoro amirligining qulatilishi. [[Ziyovuddin]] vohasi BXSR tarkibida, Paxtachi tumanining tashkil etilishi. * Tabiati * Mustaqillik ekspozitsiyasi [[O‘rta Osiyo]] hududidagi poleolit davriga oid ochiq osmon ostidagi yodgorliklar, Ziyovuddin vohasida bo‘lib, vohaning bag‘rida qadimgi tosh asrining o‘rta paleolit muste davriga mansub Qo‘tirbuloq, Zirabuloq makonlari joylashgan. Bu qadimiy yodgorliklardan topilgan tosh qurollar, hayvonlarning suyaklari Ziyovuddin vohasining 100 ming yoshdan oshganligini isbotlaydi. Voha qadimdan Nahripay kanali orqali sug‘oriladi, uning 370 dan ortiq shaxobchalari mavjud. O‘lka tarixining ilk yozma manbaalarida ifodalanishi, Sug‘diyona O‘rta Osiyoning qadimgi yirik markaziy vohalaridan biri — [[Strabon]] va [[Ptolomey|Ptolomeyning]] yozma manbalarida miloddan avvalgi VIII-VI asrlarda O‘rta Osiyo xududida kichik-kichik davlatlar tashkil topdi. [[Baqtriya]], Sug‘diyona, Xorazm, Marg‘iyona(xarita). Axamoniylar Doro (mil.avv.VI asrda) ning O‘rta Osiyoga yurishi. Behistun qoyatoshidagi sur’atlarida O‘rta Osiyo halqlarining tasvirlanishi. [[Dabusiya|Dabus]] qal’asi buyuk Turon tarixida o‘ziga xos o‘rinni egallaydi. Zarafshon daryosining sohilida, Paxtachi tumani hududida joylashgan bu qal’aning tarixi uch ming-yilga borib taqaladi. Buyuk arab tarixchisi va geografi Abulfaraj Qudama va Ibn Xurdodbehning maʼlumotiga ko‘ra, shahar eramizdan oldingi 329-323-yillar orasida qaytadan bunyod etilgan. Somoniylar davlati tarkibida Dobusiya, to‘qimachilikning rivoji, vadoriy matolarni Buyuk ipak yo‘li orqali bir qator mamlakatlarga tarqalishi. Buyuk ipak yo‘li. Ikki yarim ming-yil ilgari kashf etilgan bu savdo yo‘li Samarqanddan Zarafshon vodiysining Ziyovuddin vohasidagi Dobus qal’asi orqali o‘tgan. Mo‘g‘il bosqini natijasida Dobusiya vayron etildi. Ulug‘ sarkarda, buyuk davlat boshlig‘i Amir Temur tarixini yoritish Temur shajarasi. Temurbekning yoshlik-yillari. Amir Temur Movaraunnahr hukmdori. Amir Temur davlatidagi obodonchilik va maʼrifat maʼnaviyat ishlari. Xijriy 905-yilning zulqaʼda oyining birinchi kuni (1500-yil 29 may)da Shayboniyxon Boqi Tarxonning 10 ming kishilik qo‘shinini Dobus qal’asi yonida tor-mor keltirishi. Muhammad Solihning „Shayboniynoma“ asaridan sheʼriy tarzda Dobus qal’a xaqida tarixiy jang tafsilotlarini berilishi. [[Boburnoma|„Boburnoma“da]] esa Dobus qal’ani qo‘ldan ketishi xususidagi maʼlumotlar. Abdullaxonning taxtga kelishi 1567-yilda Samarqand sultonlarining Abdullaxon bilan to‘qnashuvi xususida Xofiz Tanish Buxoriy maʼlumotlari. Dobusni tuzatish ishlari haqida. Puli Karmana qurilishi. Dobusdagi Imom Bahr Ota xonaqohi ham Abdullaxon zamonida 1594-yilda qurilgan va bu kungacha saqlanib kelmoqda. Shuningdek, ekspozitsiyada Ziyovuddin vohasi Buxoro Amirligi tasarrufida, Ziyovuddin bekligida chorizmga qarshi kurashlari haqida planshetlarda maʼlumotlar berilgan. 1917-yil voqealaridan ko‘p o‘tmasdan amirlik saltanati parchalanib ketdi. Buxoro 1920-yil so‘ngida qadimiy shahar vayronaga aylandi (arxiv fotolari). Buxoro Xalq Sovet Respublikasi hududidagi istiqlolchilik harakati. Hududdagi Dabusqal’a yonidagi shahar ham Ziyovuddin, Toshko‘prik qishlog‘idagi stansiya — bekat ham Ziyovuddin nomi bilan yuritilgan. 1935-yil 9-fevralda Narpay tumanining g‘arbiy qismida Paxtakor nomi bilan yangi tuman tashkil etilgan, markazi Ziyovuddin stansiyasi bo‘lgan. Paxtakor tumani urush-yillarida. Tumanning maorif tizimi. Maktablar. Tabobat va sog‘lomlashtirish tizimi va uning fidokorlari. Tumanning istedod sohiblari. Ziyovuddin stansiyasiga 1972-yilda shaharcha maqomi berildi. 1973-yil 12-aprelda Narpay tumani tarkibida Paxtachi nomi bilan yangi tuman tashkil etilgan. Hududi Zarafshon vodiysining o‘rta qismida, viloyatning g‘arbiy tomonida joylashgan bo‘lib, Zarafshon tog‘ tizmasining davomi bo‘lgan Zirabuloq va Ziyovuddin tog‘lari tuman hududini ikki qismga: janubiy qismga — sug‘orilmaydigan keng Qarnob cho‘liga va shimoliy qismga — sug‘oriladigan Zarafshon daryosining chap sohili tekisligiga ajratib turadi. Tuman hududining shimoliy qismidan (sharqdan g‘arbga tomon) Zarafshon daryosi oqib o‘tadi. Uning o‘zani tuman maydonidan ancha past bo‘lganligi sababli daryo suvidan sug‘orishda kam foydalaniladi. Ekinlar, asosan, Narpay kanali orqali sug‘oriladi. Tumanning janubidan dasht qismidan esa kanal suvi nasoslar yordamida yuqoriga ko‘tariladi. Qishloqlarda buloq suvlaridan ham foydalaniladi. Tumanning iqlimi, flora va faunasining oʻziga xos turlarini tulum va planshetlarda namoyish etilgan. Mustaqillik-yillarida ilmi-fan, iqtisodiy, ijtimoiy, qishloq xo‘jaligi va sport sohalarida Paxtachi tumanida erishilgan yutuqlar yaratib berilgan sharoitlar ashyolar va fotohujjatlar orqali ko‘rsatiladi. == Galereya == <gallery class="center" widths="200" heights="200"> Fayl:Pakhtachimuseum5.jpg|alt=Qadimgi davr / Paxtachi tuman tarixi muzeyi|Qadimgi davr Fayl:Pakhtachimuseum14.jpg|alt=Tabiat / Paxtachi tuman tarixi muzeyi|Tabiat Fayl:Pakhtachimuseum8.jpg|alt=Mustaqillik ekspozitsiyasi / Paxtachi tuman tarixi muzeyi|Mustaqillik ekspozitsiyasi Fayl:Pakhtachimuseum9.jpg|alt=Utov / Paxtachi tuman tarixi muzeyi|Utov Fayl:Pakhtachimuseum7.jpg|alt=Mustaqillik ekspozitsiyasi / Paxtachi tuman tarixi muzeyi|Mustaqillik ekspozitsiyasi Fayl:Pakhtachimuseum13.jpg|alt=Paxtachi tuman tarixi muzeyi|Anʼanaviy hunarmandchilik </gallery> == Havolalar == * [https://www.youtube.com/watch?v=wHMxzlabx3Q Paxtachi tuman tarixiy muzeyi qayta rekonstruktsiyadan chiqdi va yangi ekspozitsiya yaratildi] * [https://samarkandmuseum.uz "Samarqand" davlat muzey-qoʻriqxonasining rasmiy veb sayti] * [https://paxtachi.uz/oz/node/4111 Paxtachi tuman hokimligi Rasmiy veb-sayti / Muzey] [[Turkum:Muzeylar]] bv0o116yqnrfyzurjjn0he20f94uep9 Lepus starcki 0 784140 2816707 2022-08-29T05:28:44Z Behzodbek88 70684 „[[:ru:Special:Redirect/revision/124296048|Lepus starcki]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki [[Категория:Животные по алфавиту]] {{Avtomatik taksonquti | nomi = Lepus starcki | tasvir = Ethiopian Highland Hare (Lepus starcki) in grass.jpg | olam = [[Eukariotlar]] | tip = [[Xordalilar]] | sinf = [[Sut emizuvchilar]] | oila = [[Tovushqonlar]] | urugʻ = [[Quyonlar]] | sarlavha = Xalqaro ilmiy nomi | sarlavha_matn = ''Lepus starcki'' Petter, [[1963]] | turlari = Lepus starcki | range_map = Ethiopian Highland Hare area.png | range_map_caption = | sarlavha1 = Areal }} '''''Lepus starcki''''' (lat.) — [[Efiopiya]] [[Endemiklar|uchun endemik]] quyon turi (ba'zi mualliflar uni [[Cape quyon]] yoki [[Yevropa quyoni|Yevropa quyonning]] kichik turi sifatida tasniflashadi). Maxsus nom nemis biologi Ditrix Stark (1908-2001) sharafiga berilgan <ref>{{Книга|автор=Bo Beolens, Michael Watkins, and Mike Grayson|заглавие=The eponym dictionary of mammals|ссылка=https://archive.org/details/eponymdictionary00beol|место=Baltimore|издательство=The Johns Hopkins University Press|год=2009|pages=[https://archive.org/details/eponymdictionary00beol/page/391 391]|allpages=574|isbn=978-0-8018-9304-9}}</ref> . == Tasniflash == Turlarning tasnifi boʻyicha turli nuqtai nazarlar mavjud. Mulohazalar, bu Cape quyon yoki [[Yevropa quyoni|Yevropa quyonning]] kenja turi ekanligiga koʻra bildirilgan, ammo koʻplab mualliflar uni alohida tur sifatida tan olishadi. Turlarning fotoalbom qoldiqlari [[pleystotsen]] konlarida qayd etilgan<ref>{{Книга|ответственный=Don E. Wilson, DeeAnn M. Reeder (Eds.)|заглавие=Mammal Species of the World|издание=3rd ed|место=Baltimore, MD|издательство=[[Университет Джонса Хопкинса|Johns Hopkins University Press]]|год=2005|volume=1|pages=203|isbn=0-8018-8221-4}}</ref>. ''Lepus starcki'' va [[Efiopiya quyoni]] (Lepus fagani) turli xil turlardir. == Tashqi koʻrinish == Ushbu tur 2,5-3 kilogramm ogʻirlikdagi oʻrta boʻyli quyonlardir. Orqa tarafdagi qalin yumshoq moʻynasi qora bilan jigarrang rangga ega boʻlib, dumga yaqinroq qismi kulrang rangda boʻladi. Koʻkrak, yon tomonlar va panjalarda moʻyna jigarrang, qorinda esa oq boʻladi. Ba'zi populyatsiyalarda dumi sof oq, boshqalarida esa tepasida qora chiziq bor. Ularning quloqlarida moʻyna asosan turli xil kul rangga ega, boshqa barcha afrikalik quyonlardan farqli oʻlaroq quloqlarning uchlari qora rangda. Umuman olganda, rang sxemasi Yevropalik quyonga oʻxshaydi. == Areal va turmush tarzi == ''Lepus starcki'' faqat [[Efiopiya|Efiopiyada]], [[Efiotsiya togʻligi|Efiopiya togʻlarida]] (Beyl milliy bogʻi) yashaydi. [[Areal|Diapazon]] dengiz sathidan 2140 dan 4380 metrgacha boʻlgan balandliklar bilan cheklangan. Yashash joyi togʻ oʻtloqlari va afro-alp tipidagi chigʻanoqlardir. Diapazonda tur keng tarqalgan (zichligi 1 km² ga 8,5 dan 25,4 tagacha<ref>[http://balemountains.org/research/starks-hare/ ''Lepus starcki'' на сайте национального парка Горы Бале] {{Wayback|url=http://balemountains.org/research/starks-hare/|date=20120119063304}} {{ref-en}}</ref>), ushbu turha tahdid yoʻq. Quyonning ratsioni bir [[Bir pallali oʻsimliklar|pallali oʻsimliklarga]] asoslangan (qugʻoqchilik davrida [[ikki pallali oʻsimliklar]] ulushi 12% gacha koʻtariladi). Ularning tabiiy dushmani Efiopiya shaqolidir, uning uchun quyonlar asosiy oziq-ovqat manbalaridan biridir<ref>[http://balemountains.org/research/starks-hare/ ''Lepus starcki'' на сайте национального парка Горы Бале] {{Wayback|url=http://balemountains.org/research/starks-hare/|date=20120119063304}} {{ref-en}}</ref>. == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [https://apiv3.iucnredlist.org/api/v3/taxonredirect/41287 Lepus starcki] (англ.). [[Qizil kitob|The IUCN Red List of Threatened Species]]. Дата обращения: 10 апреля 2012. * {{Книга|ответственный=J. A. Chapman and J. E. C. Flux (Eds.)|часть=Ethiopian Highland Hare|заглавие=Rabbits, Hares and Picas: Status Survey and Conservation Action Plan|место=Gland, Switzerland|издательство=[[Международный союз охраны природы|IUCN]]|год=1990|pages=86|isbn=2-8317-0019-1}} * ''Tariku Mekonnen, Mohammed Yaba, Afework Bekele and J. Malcolm.''{{Статья|url=http://scialert.net/fulltext/?doi=ajaps.2011.728.734&org=12|title=Food Selection and Habitat Association of Starck’s Hare (''Lepus starcki'' Petter, 1963) in the Bale Mountains National Park, Ethiopia}} // Asian Journal of Applied Sciences. — 2011. — Vol. 4. — P. 728-734. — [https://dx.doi.org/10.3923%2Fajaps.2011.728.734 doi:10.3923/ajaps.2011.728.734]. [[Turkum:Hayvonlar]] [[Turkum:Quyonlar]] 2lk90ut6gmbwduek8c8iuqo3qywezxv 2816708 2816707 2022-08-29T05:29:12Z Behzodbek88 70684 wikitext text/x-wiki {{Avtomatik taksonquti | nomi = Lepus starcki | tasvir = Ethiopian Highland Hare (Lepus starcki) in grass.jpg | olam = [[Eukariotlar]] | tip = [[Xordalilar]] | sinf = [[Sut emizuvchilar]] | oila = [[Tovushqonlar]] | urugʻ = [[Quyonlar]] | sarlavha = Xalqaro ilmiy nomi | sarlavha_matn = ''Lepus starcki'' Petter, [[1963]] | turlari = Lepus starcki | range_map = Ethiopian Highland Hare area.png | range_map_caption = | sarlavha1 = Areal }} '''''Lepus starcki''''' (lat.) — [[Efiopiya]] [[Endemiklar|uchun endemik]] quyon turi (ba'zi mualliflar uni [[Cape quyon]] yoki [[Yevropa quyoni|Yevropa quyonning]] kichik turi sifatida tasniflashadi). Maxsus nom nemis biologi Ditrix Stark (1908-2001) sharafiga berilgan <ref>{{Книга|автор=Bo Beolens, Michael Watkins, and Mike Grayson|заглавие=The eponym dictionary of mammals|ссылка=https://archive.org/details/eponymdictionary00beol|место=Baltimore|издательство=The Johns Hopkins University Press|год=2009|pages=[https://archive.org/details/eponymdictionary00beol/page/391 391]|allpages=574|isbn=978-0-8018-9304-9}}</ref> . == Tasniflash == Turlarning tasnifi boʻyicha turli nuqtai nazarlar mavjud. Mulohazalar, bu Cape quyon yoki [[Yevropa quyoni|Yevropa quyonning]] kenja turi ekanligiga koʻra bildirilgan, ammo koʻplab mualliflar uni alohida tur sifatida tan olishadi. Turlarning fotoalbom qoldiqlari [[pleystotsen]] konlarida qayd etilgan<ref>{{Книга|ответственный=Don E. Wilson, DeeAnn M. Reeder (Eds.)|заглавие=Mammal Species of the World|издание=3rd ed|место=Baltimore, MD|издательство=[[Университет Джонса Хопкинса|Johns Hopkins University Press]]|год=2005|volume=1|pages=203|isbn=0-8018-8221-4}}</ref>. ''Lepus starcki'' va [[Efiopiya quyoni]] (Lepus fagani) turli xil turlardir. == Tashqi koʻrinish == Ushbu tur 2,5-3 kilogramm ogʻirlikdagi oʻrta boʻyli quyonlardir. Orqa tarafdagi qalin yumshoq moʻynasi qora bilan jigarrang rangga ega boʻlib, dumga yaqinroq qismi kulrang rangda boʻladi. Koʻkrak, yon tomonlar va panjalarda moʻyna jigarrang, qorinda esa oq boʻladi. Ba'zi populyatsiyalarda dumi sof oq, boshqalarida esa tepasida qora chiziq bor. Ularning quloqlarida moʻyna asosan turli xil kul rangga ega, boshqa barcha afrikalik quyonlardan farqli oʻlaroq quloqlarning uchlari qora rangda. Umuman olganda, rang sxemasi Yevropalik quyonga oʻxshaydi. == Areal va turmush tarzi == ''Lepus starcki'' faqat [[Efiopiya|Efiopiyada]], [[Efiotsiya togʻligi|Efiopiya togʻlarida]] (Beyl milliy bogʻi) yashaydi. [[Areal|Diapazon]] dengiz sathidan 2140 dan 4380 metrgacha boʻlgan balandliklar bilan cheklangan. Yashash joyi togʻ oʻtloqlari va afro-alp tipidagi chigʻanoqlardir. Diapazonda tur keng tarqalgan (zichligi 1 km² ga 8,5 dan 25,4 tagacha<ref>[http://balemountains.org/research/starks-hare/ ''Lepus starcki'' на сайте национального парка Горы Бале] {{Wayback|url=http://balemountains.org/research/starks-hare/|date=20120119063304}} {{ref-en}}</ref>), ushbu turha tahdid yoʻq. Quyonning ratsioni bir [[Bir pallali oʻsimliklar|pallali oʻsimliklarga]] asoslangan (qugʻoqchilik davrida [[ikki pallali oʻsimliklar]] ulushi 12% gacha koʻtariladi). Ularning tabiiy dushmani Efiopiya shaqolidir, uning uchun quyonlar asosiy oziq-ovqat manbalaridan biridir<ref>[http://balemountains.org/research/starks-hare/ ''Lepus starcki'' на сайте национального парка Горы Бале] {{Wayback|url=http://balemountains.org/research/starks-hare/|date=20120119063304}} {{ref-en}}</ref>. == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [https://apiv3.iucnredlist.org/api/v3/taxonredirect/41287 Lepus starcki] (англ.). [[Qizil kitob|The IUCN Red List of Threatened Species]]. Дата обращения: 10 апреля 2012. * {{Книга|ответственный=J. A. Chapman and J. E. C. Flux (Eds.)|часть=Ethiopian Highland Hare|заглавие=Rabbits, Hares and Picas: Status Survey and Conservation Action Plan|место=Gland, Switzerland|издательство=[[Международный союз охраны природы|IUCN]]|год=1990|pages=86|isbn=2-8317-0019-1}} * ''Tariku Mekonnen, Mohammed Yaba, Afework Bekele and J. Malcolm.''{{Статья|url=http://scialert.net/fulltext/?doi=ajaps.2011.728.734&org=12|title=Food Selection and Habitat Association of Starck’s Hare (''Lepus starcki'' Petter, 1963) in the Bale Mountains National Park, Ethiopia}} // Asian Journal of Applied Sciences. — 2011. — Vol. 4. — P. 728-734. — [https://dx.doi.org/10.3923%2Fajaps.2011.728.734 doi:10.3923/ajaps.2011.728.734]. [[Turkum:Hayvonlar]] [[Turkum:Quyonlar]] qad6f7pps1gxp141ve9i8qsi8wbp7qr 2816711 2816708 2022-08-29T05:29:35Z Behzodbek88 70684 wikitext text/x-wiki {{Avtomatik taksonquti | nomi = Lepus starcki | tasvir = Ethiopian Highland Hare (Lepus starcki) in grass.jpg | olam = [[Eukariotlar]] | tip = [[Xordalilar]] | sinf = [[Sut emizuvchilar]] | oila = [[Tovushqonlar]] | urugʻ = [[Quyonlar]] | sarlavha = Xalqaro ilmiy nomi | sarlavha_matn = ''Lepus starcki'' Petter, [[1963]] | turlari = Lepus starcki | range_map = Ethiopian Highland Hare area.png | range_map_caption = | sarlavha1 = Areal }} '''''Lepus starcki''''' (lat.) — [[Efiopiya]] [[Endemiklar|uchun endemik]] quyon turi (baʼzi mualliflar uni [[Cape quyon]] yoki [[Yevropa quyoni|Yevropa quyonning]] kichik turi sifatida tasniflashadi). Maxsus nom nemis biologi Ditrix Stark (1908-2001) sharafiga berilgan <ref>{{Книга|автор=Bo Beolens, Michael Watkins, and Mike Grayson|заглавие=The eponym dictionary of mammals|ссылка=https://archive.org/details/eponymdictionary00beol|место=Baltimore|издательство=The Johns Hopkins University Press|год=2009|pages=[https://archive.org/details/eponymdictionary00beol/page/391 391]|allpages=574|isbn=978-0-8018-9304-9}}</ref> . == Tasniflash == Turlarning tasnifi boʻyicha turli nuqtai nazarlar mavjud. Mulohazalar, bu Cape quyon yoki [[Yevropa quyoni|Yevropa quyonning]] kenja turi ekanligiga koʻra bildirilgan, ammo koʻplab mualliflar uni alohida tur sifatida tan olishadi. Turlarning fotoalbom qoldiqlari [[pleystotsen]] konlarida qayd etilgan<ref>{{Книга|ответственный=Don E. Wilson, DeeAnn M. Reeder (Eds.)|заглавие=Mammal Species of the World|издание=3rd ed|место=Baltimore, MD|издательство=[[Университет Джонса Хопкинса|Johns Hopkins University Press]]|год=2005|volume=1|pages=203|isbn=0-8018-8221-4}}</ref>. ''Lepus starcki'' va [[Efiopiya quyoni]] (Lepus fagani) turli xil turlardir. == Tashqi koʻrinish == Ushbu tur 2,5-3 kilogramm ogʻirlikdagi oʻrta boʻyli quyonlardir. Orqa tarafdagi qalin yumshoq moʻynasi qora bilan jigarrang rangga ega boʻlib, dumga yaqinroq qismi kulrang rangda boʻladi. Koʻkrak, yon tomonlar va panjalarda moʻyna jigarrang, qorinda esa oq boʻladi. Ba'zi populyatsiyalarda dumi sof oq, boshqalarida esa tepasida qora chiziq bor. Ularning quloqlarida moʻyna asosan turli xil kul rangga ega, boshqa barcha afrikalik quyonlardan farqli oʻlaroq quloqlarning uchlari qora rangda. Umuman olganda, rang sxemasi Yevropalik quyonga oʻxshaydi. == Areal va turmush tarzi == ''Lepus starcki'' faqat [[Efiopiya|Efiopiyada]], [[Efiotsiya togʻligi|Efiopiya togʻlarida]] (Beyl milliy bogʻi) yashaydi. [[Areal|Diapazon]] dengiz sathidan 2140 dan 4380 metrgacha boʻlgan balandliklar bilan cheklangan. Yashash joyi togʻ oʻtloqlari va afro-alp tipidagi chigʻanoqlardir. Diapazonda tur keng tarqalgan (zichligi 1 km² ga 8,5 dan 25,4 tagacha<ref>[http://balemountains.org/research/starks-hare/ ''Lepus starcki'' на сайте национального парка Горы Бале] {{Wayback|url=http://balemountains.org/research/starks-hare/|date=20120119063304}} {{ref-en}}</ref>), ushbu turha tahdid yoʻq. Quyonning ratsioni bir [[Bir pallali oʻsimliklar|pallali oʻsimliklarga]] asoslangan (qugʻoqchilik davrida [[ikki pallali oʻsimliklar]] ulushi 12% gacha koʻtariladi). Ularning tabiiy dushmani Efiopiya shaqolidir, uning uchun quyonlar asosiy oziq-ovqat manbalaridan biridir<ref>[http://balemountains.org/research/starks-hare/ ''Lepus starcki'' на сайте национального парка Горы Бале] {{Wayback|url=http://balemountains.org/research/starks-hare/|date=20120119063304}} {{ref-en}}</ref>. == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [https://apiv3.iucnredlist.org/api/v3/taxonredirect/41287 Lepus starcki] (англ.). [[Qizil kitob|The IUCN Red List of Threatened Species]]. Дата обращения: 10 апреля 2012. * {{Книга|ответственный=J. A. Chapman and J. E. C. Flux (Eds.)|часть=Ethiopian Highland Hare|заглавие=Rabbits, Hares and Picas: Status Survey and Conservation Action Plan|место=Gland, Switzerland|издательство=[[Международный союз охраны природы|IUCN]]|год=1990|pages=86|isbn=2-8317-0019-1}} * ''Tariku Mekonnen, Mohammed Yaba, Afework Bekele and J. Malcolm.''{{Статья|url=http://scialert.net/fulltext/?doi=ajaps.2011.728.734&org=12|title=Food Selection and Habitat Association of Starck’s Hare (''Lepus starcki'' Petter, 1963) in the Bale Mountains National Park, Ethiopia}} // Asian Journal of Applied Sciences. — 2011. — Vol. 4. — P. 728-734. — [https://dx.doi.org/10.3923%2Fajaps.2011.728.734 doi:10.3923/ajaps.2011.728.734]. [[Turkum:Hayvonlar]] [[Turkum:Quyonlar]] s6jj0m8w9c132bhbq399hx66xxdje26 2816712 2816711 2022-08-29T05:29:55Z Behzodbek88 70684 wikitext text/x-wiki {{Avtomatik taksonquti | nomi = Lepus starcki | tasvir = Ethiopian Highland Hare (Lepus starcki) in grass.jpg | olam = [[Eukariotlar]] | tip = [[Xordalilar]] | sinf = [[Sut emizuvchilar]] | oila = [[Tovushqonlar]] | urugʻ = [[Quyonlar]] | sarlavha = Xalqaro ilmiy nomi | sarlavha_matn = ''Lepus starcki'' Petter, [[1963]] | turlari = Lepus starcki | range_map = Ethiopian Highland Hare area.png | range_map_caption = | sarlavha1 = Areal }} '''''Lepus starcki''''' (lat.) — [[Efiopiya]] [[Endemiklar|uchun endemik]] quyon turi (baʼzi mualliflar uni [[Cape quyon]] yoki [[Yevropa quyoni|Yevropa quyonning]] kichik turi sifatida tasniflashadi). Maxsus nom nemis biologi Ditrix Stark (1908-2001) sharafiga berilgan<ref>{{Книга|автор=Bo Beolens, Michael Watkins, and Mike Grayson|заглавие=The eponym dictionary of mammals|ссылка=https://archive.org/details/eponymdictionary00beol|место=Baltimore|издательство=The Johns Hopkins University Press|год=2009|pages=[https://archive.org/details/eponymdictionary00beol/page/391 391]|allpages=574|isbn=978-0-8018-9304-9}}</ref>. == Tasniflash == Turlarning tasnifi boʻyicha turli nuqtai nazarlar mavjud. Mulohazalar, bu Cape quyon yoki [[Yevropa quyoni|Yevropa quyonning]] kenja turi ekanligiga koʻra bildirilgan, ammo koʻplab mualliflar uni alohida tur sifatida tan olishadi. Turlarning fotoalbom qoldiqlari [[pleystotsen]] konlarida qayd etilgan<ref>{{Книга|ответственный=Don E. Wilson, DeeAnn M. Reeder (Eds.)|заглавие=Mammal Species of the World|издание=3rd ed|место=Baltimore, MD|издательство=[[Университет Джонса Хопкинса|Johns Hopkins University Press]]|год=2005|volume=1|pages=203|isbn=0-8018-8221-4}}</ref>. ''Lepus starcki'' va [[Efiopiya quyoni]] (Lepus fagani) turli xil turlardir. == Tashqi koʻrinish == Ushbu tur 2,5-3 kilogramm ogʻirlikdagi oʻrta boʻyli quyonlardir. Orqa tarafdagi qalin yumshoq moʻynasi qora bilan jigarrang rangga ega boʻlib, dumga yaqinroq qismi kulrang rangda boʻladi. Koʻkrak, yon tomonlar va panjalarda moʻyna jigarrang, qorinda esa oq boʻladi. Ba'zi populyatsiyalarda dumi sof oq, boshqalarida esa tepasida qora chiziq bor. Ularning quloqlarida moʻyna asosan turli xil kul rangga ega, boshqa barcha afrikalik quyonlardan farqli oʻlaroq quloqlarning uchlari qora rangda. Umuman olganda, rang sxemasi Yevropalik quyonga oʻxshaydi. == Areal va turmush tarzi == ''Lepus starcki'' faqat [[Efiopiya|Efiopiyada]], [[Efiotsiya togʻligi|Efiopiya togʻlarida]] (Beyl milliy bogʻi) yashaydi. [[Areal|Diapazon]] dengiz sathidan 2140 dan 4380 metrgacha boʻlgan balandliklar bilan cheklangan. Yashash joyi togʻ oʻtloqlari va afro-alp tipidagi chigʻanoqlardir. Diapazonda tur keng tarqalgan (zichligi 1 km² ga 8,5 dan 25,4 tagacha<ref>[http://balemountains.org/research/starks-hare/ ''Lepus starcki'' на сайте национального парка Горы Бале] {{Wayback|url=http://balemountains.org/research/starks-hare/|date=20120119063304}} {{ref-en}}</ref>), ushbu turha tahdid yoʻq. Quyonning ratsioni bir [[Bir pallali oʻsimliklar|pallali oʻsimliklarga]] asoslangan (qugʻoqchilik davrida [[ikki pallali oʻsimliklar]] ulushi 12% gacha koʻtariladi). Ularning tabiiy dushmani Efiopiya shaqolidir, uning uchun quyonlar asosiy oziq-ovqat manbalaridan biridir<ref>[http://balemountains.org/research/starks-hare/ ''Lepus starcki'' на сайте национального парка Горы Бале] {{Wayback|url=http://balemountains.org/research/starks-hare/|date=20120119063304}} {{ref-en}}</ref>. == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [https://apiv3.iucnredlist.org/api/v3/taxonredirect/41287 Lepus starcki] (англ.). [[Qizil kitob|The IUCN Red List of Threatened Species]]. Дата обращения: 10 апреля 2012. * {{Книга|ответственный=J. A. Chapman and J. E. C. Flux (Eds.)|часть=Ethiopian Highland Hare|заглавие=Rabbits, Hares and Picas: Status Survey and Conservation Action Plan|место=Gland, Switzerland|издательство=[[Международный союз охраны природы|IUCN]]|год=1990|pages=86|isbn=2-8317-0019-1}} * ''Tariku Mekonnen, Mohammed Yaba, Afework Bekele and J. Malcolm.''{{Статья|url=http://scialert.net/fulltext/?doi=ajaps.2011.728.734&org=12|title=Food Selection and Habitat Association of Starck’s Hare (''Lepus starcki'' Petter, 1963) in the Bale Mountains National Park, Ethiopia}} // Asian Journal of Applied Sciences. — 2011. — Vol. 4. — P. 728-734. — [https://dx.doi.org/10.3923%2Fajaps.2011.728.734 doi:10.3923/ajaps.2011.728.734]. [[Turkum:Hayvonlar]] [[Turkum:Quyonlar]] 1392lq0m6ni2zjwr4jxfvg79qirtfkp 2816718 2816712 2022-08-29T05:35:06Z Behzodbek88 70684 wikitext text/x-wiki {{Avtomatik taksonquti | nomi = Lepus starcki | tasvir = Ethiopian Highland Hare (Lepus starcki) in grass.jpg | olam = [[Eukariotlar]] | tip = [[Xordalilar]] | sinf = [[Sut emizuvchilar]] | oila = [[Tovushqonlar]] | urugʻ = [[Quyonlar]] | sarlavha = Xalqaro ilmiy nomi | sarlavha_matn = ''Lepus starcki'' Petter, [[1963]] | turlari = Lepus starcki | range_map = Ethiopian Highland Hare area.png | range_map_caption = | sarlavha1 = Areal }} '''''Lepus starcki''''' (lat.) — [[Efiopiya]] [[Endemiklar|uchun endemik]] quyon turi (baʼzi mualliflar uni [[Cape quyon]] yoki [[Yevropa quyoni|Yevropa quyonning]] kichik turi sifatida tasniflashadi). Maxsus nom nemis biologi Ditrix Stark (1908-2001) sharafiga berilgan<ref>{{Книга|автор=Bo Beolens, Michael Watkins, and Mike Grayson|заглавие=The eponym dictionary of mammals|ссылка=https://archive.org/details/eponymdictionary00beol|место=Baltimore|издательство=The Johns Hopkins University Press|год=2009|pages=[https://archive.org/details/eponymdictionary00beol/page/391 391]|allpages=574|isbn=978-0-8018-9304-9}}</ref>. == Tasniflash == Turlarning tasnifi boʻyicha turli nuqtai nazarlar mavjud. Mulohazalar, bu Cape quyon yoki [[Yevropa quyoni|Yevropa quyonning]] kenja turi ekanligiga koʻra bildirilgan, ammo koʻplab mualliflar uni alohida tur sifatida tan olishadi. Turlarning fotoalbom qoldiqlari [[pleystotsen]] konlarida qayd etilgan<ref>{{Книга|ответственный=Don E. Wilson, DeeAnn M. Reeder (Eds.)|заглавие=Mammal Species of the World|издание=3rd ed|место=Baltimore, MD|издательство=[https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A3%D0%BD%D0%B8%D0%B2%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8%D1%82%D0%B5%D1%82_%D0%94%D0%B6%D0%BE%D0%BD%D1%81%D0%B0_%D0%A5%D0%BE%D0%BF%D0%BA%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%B0 Johns Hopkins University Press]|год=2005|volume=1|pages=203|isbn=0-8018-8221-4}}</ref>. ''Lepus starcki'' va [[Efiopiya quyoni]] (Lepus fagani) turli xil turlardir. == Tashqi koʻrinish == Ushbu tur 2,5-3 kilogramm ogʻirlikdagi oʻrta boʻyli quyonlardir. Orqa tarafdagi qalin yumshoq moʻynasi qora bilan jigarrang rangga ega boʻlib, dumga yaqinroq qismi kulrang rangda boʻladi. Koʻkrak, yon tomonlar va panjalarda moʻyna jigarrang, qorinda esa oq boʻladi. Ba'zi populyatsiyalarda dumi sof oq, boshqalarida esa tepasida qora chiziq bor. Ularning quloqlarida moʻyna asosan turli xil kul rangga ega, boshqa barcha afrikalik quyonlardan farqli oʻlaroq quloqlarning uchlari qora rangda. Umuman olganda, rang sxemasi Yevropalik quyonga oʻxshaydi. == Areal va turmush tarzi == ''Lepus starcki'' faqat [[Efiopiya|Efiopiyada]], [[Efiotsiya togʻligi|Efiopiya togʻlarida]] (Beyl milliy bogʻi) yashaydi. [[Areal|Diapazon]] dengiz sathidan 2140 dan 4380 metrgacha boʻlgan balandliklar bilan cheklangan. Yashash joyi togʻ oʻtloqlari va afro-alp tipidagi chigʻanoqlardir. Diapazonda tur keng tarqalgan (zichligi 1 km² ga 8,5 dan 25,4 tagacha<ref name="uch">[https://balemountains.org/research/starks-hare/ Lepus starcki на сайте национального парка Горы Бале] Архивная копия от 19 января 2012 на Wayback Machine (англ.)</ref>), ushbu turga tahdid yoʻq. Quyonning ratsioni bir [[Bir pallali oʻsimliklar|pallali oʻsimliklarga]] asoslangan (qugʻoqchilik davrida [[ikki pallali oʻsimliklar]] ulushi 12% gacha koʻtariladi). Ularning tabiiy dushmani Efiopiya shaqolidir, uning uchun quyonlar asosiy oziq-ovqat manbalaridan biridir<ref name="uch"/>. == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [https://apiv3.iucnredlist.org/api/v3/taxonredirect/41287 Lepus starcki] (англ.). [[Qizil kitob|The IUCN Red List of Threatened Species]]. Дата обращения: 10 апреля 2012. * {{Книга|ответственный=J. A. Chapman and J. E. C. Flux (Eds.)|часть=Ethiopian Highland Hare|заглавие=Rabbits, Hares and Picas: Status Survey and Conservation Action Plan|место=Gland, Switzerland|издательство=[[Международный союз охраны природы|IUCN]]|год=1990|pages=86|isbn=2-8317-0019-1}} * ''Tariku Mekonnen, Mohammed Yaba, Afework Bekele and J. Malcolm.''{{Статья|url=http://scialert.net/fulltext/?doi=ajaps.2011.728.734&org=12|title=Food Selection and Habitat Association of Starck’s Hare (''Lepus starcki'' Petter, 1963) in the Bale Mountains National Park, Ethiopia}} // Asian Journal of Applied Sciences. — 2011. — Vol. 4. — P. 728-734. — [https://dx.doi.org/10.3923%2Fajaps.2011.728.734 doi:10.3923/ajaps.2011.728.734]. [[Turkum:Hayvonlar]] [[Turkum:Quyonlar]] cxemkujjo478jv6hflz2v7un6h1rwza Kolonist (jurnalistika) 0 784141 2816720 2022-08-29T05:38:27Z BaxtiyJahon 75776 „[[:en:Special:Redirect/revision/1096798341|Columnist]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki   '''Kolonist''' - bu ketma-ket nashr qilish uchun yozadigan, odatda sharhlar va fikrlarni taklif qilib maqola yaratadigan shaxs. Kolonistlar [[Gazeta|gazetalar]], [[Jurnal|jurnallar]] va boshqa nashrlarda, shu jumladan [[Blog|bloglarda]] paydo bo'ladi. Ular shaxsiy nuqtai nazarni taklif qiladigan ma'lum bir yozuvchining qisqacha inshosi shaklida bo'ladi. Ba'zi hollarda kollonist taxallus yoki (aslida) brend nomi ostida paydo bo'lgan kompozitsion yoki jamoa tomonidan yozilgan. Ba'zi sharhlovchilar har kuni yoki haftada bir marta chiqadilar va keyinchalik xuddi shu materialni kitob to'plamlarida qayta nashr etadilar. == Radio va televidenie == Franklin Pirs Adams (FPA nomi bilan ham tanilgan), Nick Kenny, John Crosby, Jimmie Fidler, Louella Parsons, Drew Pearson, Ed Sullivan va Walter Winchell kabi 1930 va 1940-yillardagi gazeta sharhlovchilari mashhur maqomga ega bo'lishdi va radio va televideniega o'tish uchun tramplin sifatida ularning sindik Kolominlaridan foydalanishdi. Ba'zi hollarda, masalan, Winchell va Parsons, ularning radio dasturlari formati bo'yicha gazeta kolumnlariga juda o'xshash edi. Rona Barret 1957-yilda Hollywoodda g'iybat bo'yicha sharhlovchi sifatida ish boshlagan va 1960-yillarning o'rtalarida televizorda efir berish amaliyotini takrorlagan. 1920 va 1930-yillarning eng mashhur sindikatlangan kolonistlaridan biri OO Makintayr radio seriyasini yaratish takliflarini rad etdi, chunki u o'zining "New-York kundan kunga" maqolasida yozish sifatini pasaytiradi va xalaqit beradi deb hisobladi. == Kitoblar == Franklin Pirs Adams va OO Makintayr boshqa kolonistlar singari o'z kolumnlarini bir qator kitoblarga to'plashdi. Makintayrning " ''Katta shahar: New-York kundan kun"'' (1935) kitobi eng ko'p sotilgan to'plamlardan bo'ldi. Adamsning “ ''G‘amgin lyut'' ” (1936) asari uning o‘ttiz yillik kolumnlaridan saralangan sarlavhalar to‘plamidir. H. Allen Smitning “ ''Totem qutbidagi past odam”'' (1941) nomli birinchi hazil kitobi va undan keyingi ikkita kitobi Ikkinchi [[Ikkinchi Jahon urushi|jahon urushi davrida]] shu qadar mashhur bo‘lganki, ular Smitni ''New-York Herald Tribune jurnalining'' 100 ta eng yaxshi sotuvchilar ro‘yxatida saqlab qolishgan. Smitning " ''Totem qutbi'' " kolumni United Features tomonidan sindikatlanganida, u ''[[Time (jurnal)|Timega]]'' shunday dedi:<blockquote>Faqat sen bilan mening oramizda bu juda qiyin. Yozuv mashinkasi uning oldiga o'tirib: "Yaxshi, endi men kulgili bo'laman" desangiz, juda dahshatli vosita bo'lishi mumkin<ref>{{Jurnal manbasi|title=Totem Column|url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,851433,00.html|date=November 10, 1941|magazine=[[Time (magazine)|Time]]}}</ref>.</blockquote>Fransuz hazil sharhlovchisi Alen Remondning yozuvlari kitoblarda to'plangan. ''Miami Herald'' hazil muallifi Deyv Barrini quyidagi ta'rif bilan e'tirof qildi: "Dave Barri 1983-yildan beri ''The Miami Herald gazetasida'' ishlaydi. Sharh uchun [[Pulitser mukofoti]] sovrindori, u xalqaro iqtisoddan tortib, portlovchi hojatxonalargacha bo'lgan masalalar haqida yozadi." Barri o'z kolunlarini bir qator muvaffaqiyatli kitoblarga to'pladi. U 2005-yilda o'zining milliy sindikatlangan haftalik ruknini yozishni to'xtatdi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Curtis|ism=Bryan|sana=January 12, 2005|sarlavha=Dave Barry: Elegy for the Humorist|url=http://www.slate.com/articles/news_and_politics/the_middlebrow/2005/01/dave_barry.html|ish=[[Slate (website)|Slate]]|kirish sanasi=September 7, 2017}}</ref> va u endi o'z veb-saytida Barrining o'tmishdagi columnlarining uzun tanlovini taklif qiladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Dave Barry Living Columns & Blogs|url=http://www.miamiherald.com/living/liv-columns-blogs/dave-barry/|ish=[[Miami Herald]]|kirish sanasi=September 7, 2017}}</ref>. 1950-yilda ''Editor &amp;amp; Publisher'' 1920-yillardagi gazeta sharhlovchilariga nazar tashladi:<blockquote></blockquote> == Gazeta va jurnal == Hech bo'lmaganda bitta holatda, column butun muvaffaqiyatli jurnalga aylandi. 1879-yilda Cyrus Curtis ''Tribune and Fermer gazetasiga'' asos solganida, u yillik obuna stavkasi 50 sent boʻlgan toʻrt sahifali haftalik nashr edi. U turmush o'rtog'i Luiza Knapp Kertisning ayollar ruknini taqdim etdi va u shu qadar mashhur bo'ldiki, 1883-yilda uni Luiza Kertis tomonidan tahrirlangan " ''Xonimlar jurnali" va "Amaliy uy'' xizmatchisi" deb nomlangan alohida oylik qo'shimcha sifatida nashr etishga qaror qildi. Birinchi yil oxiriga kelib 25 000 obunachiga ega bo'lganligi sababli, Kertis o'z kuchini yangi nashrga sarflash uchun ''Tribune va Fermerni'' sotdi, bu ''Ladies' Home Journal'' ga aylandi. == Turlari == * Maslahat muallifi * Tanqidchi * Tahririyat sharhlovchisi * G'iybat sharhlovchisi * [[Mutoyiba|Hazil]] muallifi * [[Restoran tanqidchisi|Oziq-ovqat sharhlovchisi]] == Havolalar == * Gazeta sharhlovchilari ro'yxati * Sindikatsiyalangan kolonnachilar ro'yxati == Manbalar == {{Manbalar}} == Tashqi havolalar == * Media related to Columnists at Wikimedia Commons * [http://www.columnists.com/ National Society of Newspaper Columnists] [[Turkum:WikiJurnalistika]] [[Turkum:Jurnalistik atamalar]] [[Turkum:Jurnalistika]] [[Turkum:Jurnalistika janrlari]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] gehggx7v2fj1cn9l9icgz8lmogw1xzt 2816721 2816720 2022-08-29T05:38:55Z BaxtiyJahon 75776 wikitext text/x-wiki  '''Kolonist''' — bu ketma-ket nashr qilish uchun yozadigan, odatda sharhlar va fikrlarni taklif qilib maqola yaratadigan shaxs. Kolonistlar [[Gazeta|gazetalar]], [[Jurnal|jurnallar]] va boshqa nashrlarda, shu jumladan [[Blog|bloglarda]] paydo boʻladi. Ular shaxsiy nuqtai nazarni taklif qiladigan maʼlum bir yozuvchining qisqacha inshosi shaklida boʻladi. Baʼzi hollarda kollonist taxallus yoki (aslida) brend nomi ostida paydo boʻlgan kompozitsion yoki jamoa tomonidan yozilgan. Baʼzi sharhlovchilar har kuni yoki haftada bir marta chiqadilar va keyinchalik xuddi shu materialni kitob toʻplamlarida qayta nashr etadilar. == Radio va televidenie == Franklin Pirs Adams (FPA nomi bilan ham tanilgan), Nick Kenny, John Crosby, Jimmie Fidler, Louella Parsons, Drew Pearson, Ed Sullivan va Walter Winchell kabi 1930 va 1940-yillardagi gazeta sharhlovchilari mashhur maqomga ega boʻlishdi va radio va televideniega oʻtish uchun tramplin sifatida ularning sindik Kolominlaridan foydalanishdi. Baʼzi hollarda, masalan, Winchell va Parsons, ularning radio dasturlari formati boʻyicha gazeta kolumnlariga juda oʻxshash edi. Rona Barret 1957-yilda Hollywoodda gʻiybat boʻyicha sharhlovchi sifatida ish boshlagan va 1960-yillarning oʻrtalarida televizorda efir berish amaliyotini takrorlagan. 1920 va 1930-yillarning eng mashhur sindikatlangan kolonistlaridan biri OO Makintayr radio seriyasini yaratish takliflarini rad etdi, chunki u oʻzining „New-York kundan kunga“ maqolasida yozish sifatini pasaytiradi va xalaqit beradi deb hisobladi. == Kitoblar == Franklin Pirs Adams va OO Makintayr boshqa kolonistlar singari oʻz kolumnlarini bir qator kitoblarga toʻplashdi. Makintayrning „ ''Katta shahar: New-York kundan kun“'' (1935) kitobi eng koʻp sotilgan toʻplamlardan boʻldi. Adamsning " ''G‘amgin lyut'' " (1936) asari uning o‘ttiz yillik kolumnlaridan saralangan sarlavhalar to‘plamidir. H. Allen Smitning „ ''Totem qutbidagi past odam“'' (1941) nomli birinchi hazil kitobi va undan keyingi ikkita kitobi Ikkinchi [[Ikkinchi Jahon urushi|jahon urushi davrida]] shu qadar mashhur bo‘lganki, ular Smitni ''New-York Herald Tribune jurnalining'' 100 ta eng yaxshi sotuvchilar ro‘yxatida saqlab qolishgan. Smitning " ''Totem qutbi'' " kolumni United Features tomonidan sindikatlanganida, u ''[[Time (jurnal)|Timega]]'' shunday dedi:<blockquote>Faqat sen bilan mening oramizda bu juda qiyin. Yozuv mashinkasi uning oldiga oʻtirib: „Yaxshi, endi men kulgili boʻlaman“ desangiz, juda dahshatli vosita boʻlishi mumkin<ref>{{Jurnal manbasi|title=Totem Column|url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,851433,00.html|date=November 10, 1941|magazine=[[Time (magazine)|Time]]}}</ref>.</blockquote>Fransuz hazil sharhlovchisi Alen Remondning yozuvlari kitoblarda toʻplangan. ''Miami Herald'' hazil muallifi Deyv Barrini quyidagi taʼrif bilan eʼtirof qildi: „Dave Barri 1983-yildan beri ''The Miami Herald gazetasida'' ishlaydi. Sharh uchun [[Pulitser mukofoti]] sovrindori, u xalqaro iqtisoddan tortib, portlovchi hojatxonalargacha boʻlgan masalalar haqida yozadi.“ Barri oʻz kolunlarini bir qator muvaffaqiyatli kitoblarga toʻpladi. U 2005-yilda oʻzining milliy sindikatlangan haftalik ruknini yozishni toʻxtatdi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Curtis|ism=Bryan|sana=January 12, 2005|sarlavha=Dave Barry: Elegy for the Humorist|url=http://www.slate.com/articles/news_and_politics/the_middlebrow/2005/01/dave_barry.html|ish=[[Slate (website)|Slate]]|kirish sanasi=September 7, 2017}}</ref> va u endi oʻz veb-saytida Barrining oʻtmishdagi columnlarining uzun tanlovini taklif qiladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Dave Barry Living Columns & Blogs|url=http://www.miamiherald.com/living/liv-columns-blogs/dave-barry/|ish=[[Miami Herald]]|kirish sanasi=September 7, 2017}}</ref>. 1950-yilda ''Editor &amp;amp; Publisher'' 1920-yillardagi gazeta sharhlovchilariga nazar tashladi:<blockquote></blockquote> == Gazeta va jurnal == Hech boʻlmaganda bitta holatda, column butun muvaffaqiyatli jurnalga aylandi. 1879-yilda Cyrus Curtis ''Tribune and Fermer gazetasiga'' asos solganida, u yillik obuna stavkasi 50 sent boʻlgan toʻrt sahifali haftalik nashr edi. U turmush oʻrtogʻi Luiza Knapp Kertisning ayollar ruknini taqdim etdi va u shu qadar mashhur boʻldiki, 1883-yilda uni Luiza Kertis tomonidan tahrirlangan „ ''Xonimlar jurnali“ va „Amaliy uy'' xizmatchisi“ deb nomlangan alohida oylik qoʻshimcha sifatida nashr etishga qaror qildi. Birinchi yil oxiriga kelib 25 000 obunachiga ega boʻlganligi sababli, Kertis oʻz kuchini yangi nashrga sarflash uchun ''Tribune va Fermerni'' sotdi, bu ''Ladies' Home Journal'' ga aylandi. == Turlari == * Maslahat muallifi * Tanqidchi * Tahririyat sharhlovchisi * Gʻiybat sharhlovchisi * [[Mutoyiba|Hazil]] muallifi * [[Restoran tanqidchisi|Oziq-ovqat sharhlovchisi]] == Havolalar == * Gazeta sharhlovchilari roʻyxati * Sindikatsiyalangan kolonnachilar roʻyxati == Manbalar == {{Manbalar}} == Tashqi havolalar == * Media related to Columnists at Wikimedia Commons * [http://www.columnists.com/ National Society of Newspaper Columnists] [[Turkum:WikiJurnalistika]] [[Turkum:Jurnalistik atamalar]] [[Turkum:Jurnalistika]] [[Turkum:Jurnalistika janrlari]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] n7sjqlhbql1ynfserrs09tb4q666cvh Zarzamin 0 784142 2816722 2022-08-29T05:40:14Z Alpasli 73352 „[[:en:Special:Redirect/revision/1061275141|Zarzamin]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki '''Zarzamin''' ( [[Rus tili|rus]] va [[Tojik tili|tojikcha]]: [[Tojikiston|Zarzam, oldingi nomi: Qatag'an ) — Tojikiston]] shimoli-gʻarbidagi qishloq va qishloq nomi. [[Sugʻd (viloyat)|Sug'd viloyati]] G'afurov tumanida joylashgan. Aholisi 12744 nafar (2015). <ref name="jambi">[http://untj.org/jambi-project/index.php/maps-statistics/demography Jamoat-level basic indicators], United Nations Development Programme in Tajikistan, accessed 2 October 2020</ref> == Ma'lumotnomalar == {{Manbalar}} 07vmzfts7af78550zf7rpe4c6htmn7i Dialcom 0 784143 2816724 2022-08-29T05:41:27Z FaridShavkatullayev 72137 „[[:en:Special:Redirect/revision/960001067|Dialcom]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki '''Dialcom Inc''' dunyodagi birinchi tijorat [[Email|elektron pochta]] xizmatini ishlab chiqqan [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|Amerika Qo'shma Shtatlari]] [[Korporatsiya|korporatsiyasi]] edi. U 1970-yilda Robert F. Ryan tomonidan tashkil etilgan va 1982-yilda ITT korporatsiyasiga sotilgan va shirkat '''ITT Dialcomga aylangan'''. Dialcom elektron pochta dasturi Prime mini-kompyuterlarida ishlaydi va o'n yettidan ortiq mamlakatlardagi davlat [[Elektr aloqa|telekommunikatsiya]] provayderlari uchun litsenziyaga ega edi. Dialcomga asoslangan xizmatlar turli xil qo'shimcha funksiyalarni taklif qilishi mumkin, jumladan teleks va [[faks]] shlyuzlari hamda onlayn ma'lumot qidirish xizmatlari. 1986-yilda Telecom Gold xizmati uchun Dialcom dasturidan foydalangan British Telecom ITTdan Dialcomni sotib oldi. == Dialcom tizimlari == Har bir Dialcom tizimiga ikki xonali identifikatsiya raqami orqali kiriladi. Bu Dialcom elektron pochta manzillari (yoki pochta qutilari) uchun prefiks sifatida ishlatiladi, shuning uchun turli xil Dialcom xizmatlari o'rtasida elektron pochta almashish imkonini beradi. 1990-yilga kelib quyidagi Dialcom tizimlari ishlamoqda: {| class="wikitable" !Mamlakat ! Xizmat ! Tizimlar |- |{{AUS}}</img>{{AUS}} | Minerva/Keylink | 07, 08, 09 |- |</img> Kanada | Infotex | 20-24 |- |</img> Daniya | Ma'lumotlar kitoblari | 71 |- |</img> Finlyandiya | Telebox | 62 |- |{{DEU}}</img>{{DEU}} | Telebox | 15, 16 |- |{{HKG}}</img>{{HKG}} | Dialcom | 88, 89 |- |{{IRL}}</img>{{IRL}} | Elektron pochta | 74 |- |{{ISR}}</img>{{ISR}} | Oltin to'r | 05, 06 |- |</img> Italiya | Mastermail | 65-68 |- |{{JPN}}</img>{{JPN}} | KDMINC | 13, 14 |- |{{KOR}}</img>{{KOR}} | Dialcom | 52 |- |{{MLT}}</img>{{MLT}} | Telecom Gold | 75 |- |</img> Meksika | Telepro | 52 |- |{{NLD}}</img>{{NLD}} | Memocom | 27-29, 55 |- |</img> Yangi Zelandiya | Starnet | 01, 02 |- |{{PRI}}</img>{{PRI}} | Dialcom | 25 |- |</img> Singapur | Telebox | 10-12 |- |{{TWN}}</img>{{TWN}} | Dialcom | 52 |- |{{GBR}}</img>{{GBR}} | Telecom Gold | 01, 04, 17, 80-89 |- |</img> Qo'shma Shtatlar | Dialcom | 29-34, 37, 38, 41-59, 61-63, 90-99 |} == Vaqtni taqsimlash xizmati == Dialcom kompyuter vaqtini taqsimlash xizmatlari sifatida boshlandi. Foydalanuvchi Teletype Model 33 ASR va 110 bit/s tezlikda ishlaydigan akustik ulagichga ega modem yordamida tizimga kirgan. [[BASIC]] va [[Fortran]] kabi dasturlash tillari bilan buyruq qatori bor. Kompaniya asoschisi, prezidenti va bosh direktori Robert F. Ryan boshchiligidagi bir qator xaridlar shirkat iqtisodiyoti to'rt yil davomida tez o'sdi va rivojlandi. 1974-yilga kelib, Dialcom butun mamlakat bo'ylab buxgalteriya hisobi va ish haqini to'lash xizmatlari kabi bir qator yaroqsiz mahsulotlarni taklif qildi. Dialcom har to'rt yilda bir marta o'zini qayta ixtiro qildi va shu bilan birga oldingi asosiy xizmatlarni qo'llab-quvvatlab, o'stirish bilan birga, qaysi sohada dominant yetakchi bo'lish uchun mutlaqo yangi mahsulot qatorini (barchasi telekommunikatsiya tarmog'i bilan bog'liq bo'lsa ham) chiqardi. 1974-yilda Dialcom onlayn so'zlarni qayta ishlash va hujjatlarni boshqarish to'plamini ishlab chiqdi. Dialcom o'zining asosiy mijozlaridan biri bo'lgan AQSh Vakillar Palatasi uchun 435 Vakillar Palatasi ofislaridan 240 tasiga umumiy tarkibiy boshqaruv tizimini (CRS) taqdim etdi. To'rt yil o'tgach, Dialcom AQShda birinchi tijorat elektron pochta xizmatini ishlab chiqdi va muvaffaqiyatli sotdi va keyin bu xizmat bilan xalqaro miqyosga chiqdi. Janob Ryan har bir mamlakatda vazirlar darajasida amalga oshirilgan barcha xalqaro savdolarning yagona sotuvchisi va muzokarachisi edi. 1980-yilda Dialcom The Sourcening yaratuvchisi, dizayneri, ishlab chiquvchisi, hisoblash va tarmoq dvigateli bo'lgan. Robert Ryan barqaror va o'sib borayotgan rentabellik bilan o'n yildan ortiq barqaror geografik va mahsulot o'sishiga olib keladigan tuzilgan rejani ishlab chiqdi va amalga oshirdi. U moliyalashtirishni ta'minladi, muzokaralar olib bordi hamda muvaffaqiyatli sotib oldi, so`ngra birlashtirdi. Natijada bosh kompaniyaning tez o'sishi va rentabelligi - kichik kompyuter xizmat ko'rsatish byurosini barqaror ravishda o'n to'qqiz mamlakatda ofislari bilan elektron pochta xizmatlarining jahon yetakchisiga aylantirdi. Dialcom AQShda yoki boshqa mamlakatlarda taqdim etilgan birinchi elektron pochta xizmati bo'lib, AQSh va boshqa davlardagi xalqaro elektron pochta bozorining mos ravishda 35% va 98%ni nazorat qildi. Xalqaro kengayish barcha yirik telekommunikatsiya iste'mol qiluvchi mamlakatlarning davlat organlari bilan strategik hamkorlik va qo'shma korxonalar orqali amalga oshirildi. Robert Ryan barcha xalqaro litsenziyalar va hamkorliklarni ishlab chiqdi va muzokaralar olib bordi. Bozorning o'sishi, rentabelligi geografik va mahsulot kengayishining ushbu qizg'in davrlarida doimiy bo'lgan. 1982-yilda Robert Ryan Dialcomni ITTga sotish bo'yicha muzokaralar olib bordi va uch yil davomida bosh direktor etib saylandi. Dialcom bilan bir vaqtda va direktorlar kengashi ko'magida Robert Ryan Source Telecomputing Corporation asoschilaridan biri va prezidenti bo'lgan. William VonMeister bilan birgalikda Robert Ryan Amerikaning birinchi iste'molchiga yo'naltirilgan axborot xizmati - AOLning to'g'ridan-to'g'ri salafi bo'lgan The Source ni ishlab chiqdi va amalga oshirdi. Faoliyatining birinchi yilida dominant bozor ulushiga erishgandan so'ng, Manba rahbariyat tomonidan Readers Digestga sotildi. Janob Ryan o'zining davomiy faoliyati davomida o'ndan ortiq kompaniyalarni (C darajasidagi lavozimlarda) boshlagan yoki boshqargan. U uzoq vaqtdan beri tadbirkorlik tarafdori bo‘lib, o‘z e’tiqodini mustahkamlash uchun ta’lim muassasalari bilan hamkorlik qilgan. Keyinchalik Novell va [[Google]] bosh direktori bo'ladigan Erik Schmidt Dialcom kompaniyasida ishlagan. == Manbalar == * [http://www.connected-earth.com/journeys/Digitaltechnologies/ComputerNetworks/Thegrowthofe-mail/index.htm BT Connected Earth elektron pochta tarixi] * Kornuoll, Gyugo (1988). ''Hackerning qo'llanmasi III'', qayta ko'rib chiqilgan nashri, Century Hutchinson.{{ISBN|0-7126-1147-9}} * [http://stuff.mit.edu/afs/athena/reference/net-directory/documents/JANET-Mail-Gateways.ps Klark, Tim (1990).] [http://stuff.mit.edu/afs/athena/reference/net-directory/documents/JANET-Mail-Gateways.ps ''JANET ga va undan turli shlyuzlar orqali xat olish bo'yicha maslahatlar'', 7-son] Uorvik universiteti . * [https://web.archive.org/web/20070203093027/http://www.cwhonors.org/archives/histories/Schmidt.pdf ComputerWorld Honors: Erik Shmidtning tarixi] [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:BT group]] dyr95vvuqffpyno6utrbfbl9fdux0p3 2816725 2816724 2022-08-29T05:42:26Z FaridShavkatullayev 72137 wikitext text/x-wiki '''Dialcom Inc''' dunyodagi birinchi tijorat [[Email|elektron pochta]] xizmatini ishlab chiqqan [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|Amerika Qoʻshma Shtatlari]] [[Korporatsiya|korporatsiyasi]] edi. U 1970-yilda Robert F. Ryan tomonidan tashkil etilgan va 1982-yilda ITT korporatsiyasiga sotilgan<ref>https://www.washingtonpost.com/archive/business/1982/11/01/itt-buys-dialcom-inc/95e3e0f9-a8ba-4073-900f-dc83f08b0b43/</ref> va shirkat '''ITT Dialcomga aylangan'''. Dialcom elektron pochta dasturi Prime mini-kompyuterlarida ishlaydi va oʻn yettidan ortiq mamlakatlardagi davlat [[Elektr aloqa|telekommunikatsiya]] provayderlari uchun litsenziyaga ega edi. Dialcomga asoslangan xizmatlar turli xil qoʻshimcha funksiyalarni taklif qilishi mumkin, jumladan teleks va [[faks]] shlyuzlari hamda onlayn maʼlumot qidirish xizmatlari. 1986-yilda Telecom Gold xizmati uchun Dialcom dasturidan foydalangan British Telecom ITTdan Dialcomni sotib oldi. == Dialcom tizimlari == Har bir Dialcom tizimiga ikki xonali identifikatsiya raqami orqali kiriladi. Bu Dialcom elektron pochta manzillari (yoki pochta qutilari) uchun prefiks sifatida ishlatiladi, shuning uchun turli xil Dialcom xizmatlari oʻrtasida elektron pochta almashish imkonini beradi. 1990-yilga kelib quyidagi Dialcom tizimlari ishlamoqda: {| class="wikitable" !Mamlakat ! Xizmat ! Tizimlar |- |{{AUS}}</img>{{AUS}} | Minerva/Keylink | 07, 08, 09 |- |</img> Kanada | Infotex | 20-24 |- |</img> Daniya | Maʼlumotlar kitoblari | 71 |- |</img> Finlyandiya | Telebox | 62 |- |{{DEU}}</img>{{DEU}} | Telebox | 15, 16 |- |{{HKG}}</img>{{HKG}} | Dialcom | 88, 89 |- |{{IRL}}</img>{{IRL}} | Elektron pochta | 74 |- |{{ISR}}</img>{{ISR}} | Oltin toʻr | 05, 06 |- |</img> Italiya | Mastermail | 65-68 |- |{{JPN}}</img>{{JPN}} | KDMINC | 13, 14 |- |{{KOR}}</img>{{KOR}} | Dialcom | 52 |- |{{MLT}}</img>{{MLT}} | Telecom Gold | 75 |- |</img> Meksika | Telepro | 52 |- |{{NLD}}</img>{{NLD}} | Memocom | 27-29, 55 |- |</img> Yangi Zelandiya | Starnet | 01, 02 |- |{{PRI}}</img>{{PRI}} | Dialcom | 25 |- |</img> Singapur | Telebox | 10-12 |- |{{TWN}}</img>{{TWN}} | Dialcom | 52 |- |{{GBR}}</img>{{GBR}} | Telecom Gold | 01, 04, 17, 80-89 |- |</img> Qoʻshma Shtatlar | Dialcom | 29-34, 37, 38, 41-59, 61-63, 90-99 |} == Vaqtni taqsimlash xizmati == Dialcom kompyuter vaqtini taqsimlash xizmatlari sifatida boshlandi. Foydalanuvchi Teletype Model 33 ASR va 110 bit/s tezlikda ishlaydigan akustik ulagichga ega modem yordamida tizimga kirgan. [[BASIC]] va [[Fortran]] kabi dasturlash tillari bilan buyruq qatori bor. Kompaniya asoschisi, prezidenti va bosh direktori Robert F. Ryan boshchiligidagi bir qator xaridlar shirkat iqtisodiyoti toʻrt yil davomida tez oʻsdi va rivojlandi. 1974-yilga kelib, Dialcom butun mamlakat boʻylab buxgalteriya hisobi va ish haqini toʻlash xizmatlari kabi bir qator yaroqsiz mahsulotlarni taklif qildi. Dialcom har toʻrt yilda bir marta oʻzini qayta ixtiro qildi va shu bilan birga oldingi asosiy xizmatlarni qoʻllab-quvvatlab, oʻstirish bilan birga, qaysi sohada dominant yetakchi boʻlish uchun mutlaqo yangi mahsulot qatorini (barchasi telekommunikatsiya tarmogʻi bilan bogʻliq boʻlsa ham) chiqardi. 1974-yilda Dialcom onlayn soʻzlarni qayta ishlash va hujjatlarni boshqarish toʻplamini ishlab chiqdi. Dialcom oʻzining asosiy mijozlaridan biri boʻlgan AQSh Vakillar Palatasi uchun 435 Vakillar Palatasi ofislaridan 240 tasiga umumiy tarkibiy boshqaruv tizimini (CRS) taqdim etdi. Toʻrt yil oʻtgach, Dialcom AQShda birinchi tijorat elektron pochta xizmatini ishlab chiqdi va muvaffaqiyatli sotdi va keyin bu xizmat bilan xalqaro miqyosga chiqdi. Janob Ryan har bir mamlakatda vazirlar darajasida amalga oshirilgan barcha xalqaro savdolarning yagona sotuvchisi va muzokarachisi edi. 1980-yilda Dialcom The Sourcening yaratuvchisi, dizayneri, ishlab chiquvchisi, hisoblash va tarmoq dvigateli boʻlgan. Robert Ryan barqaror va oʻsib borayotgan rentabellik bilan oʻn yildan ortiq barqaror geografik va mahsulot oʻsishiga olib keladigan tuzilgan rejani ishlab chiqdi va amalga oshirdi. U moliyalashtirishni taʼminladi, muzokaralar olib bordi hamda muvaffaqiyatli sotib oldi, soʻngra birlashtirdi. Natijada bosh kompaniyaning tez oʻsishi va rentabelligi — kichik kompyuter xizmat koʻrsatish byurosini barqaror ravishda oʻn toʻqqiz mamlakatda ofislari bilan elektron pochta xizmatlarining jahon yetakchisiga aylantirdi. Dialcom AQShda yoki boshqa mamlakatlarda taqdim etilgan birinchi elektron pochta xizmati boʻlib, AQSh va boshqa davlardagi xalqaro elektron pochta bozorining mos ravishda 35 % va 98 %ni nazorat qildi. Xalqaro kengayish barcha yirik telekommunikatsiya isteʼmol qiluvchi mamlakatlarning davlat organlari bilan strategik hamkorlik va qoʻshma korxonalar orqali amalga oshirildi. Robert Ryan barcha xalqaro litsenziyalar va hamkorliklarni ishlab chiqdi va muzokaralar olib bordi. Bozorning oʻsishi, rentabelligi geografik va mahsulot kengayishining ushbu qizgʻin davrlarida doimiy boʻlgan. 1982-yilda Robert Ryan Dialcomni ITTga sotish boʻyicha muzokaralar olib bordi va uch yil davomida bosh direktor etib saylandi. Dialcom bilan bir vaqtda va direktorlar kengashi koʻmagida Robert Ryan Source Telecomputing Corporation asoschilaridan biri va prezidenti boʻlgan. William VonMeister bilan birgalikda Robert Ryan Amerikaning birinchi isteʼmolchiga yoʻnaltirilgan axborot xizmati — AOLning toʻgʻridan-toʻgʻri salafi boʻlgan The Source ni ishlab chiqdi va amalga oshirdi. Faoliyatining birinchi yilida dominant bozor ulushiga erishgandan soʻng, Manba rahbariyat tomonidan Readers Digestga sotildi. Janob Ryan oʻzining davomiy faoliyati davomida oʻndan ortiq kompaniyalarni (C darajasidagi lavozimlarda) boshlagan yoki boshqargan. U uzoq vaqtdan beri tadbirkorlik tarafdori bo‘lib, o‘z eʼtiqodini mustahkamlash uchun taʼlim muassasalari bilan hamkorlik qilgan. Keyinchalik Novell va [[Google]] bosh direktori boʻladigan Erik Schmidt Dialcom kompaniyasida ishlagan. == Manbalar == * [http://www.connected-earth.com/journeys/Digitaltechnologies/ComputerNetworks/Thegrowthofe-mail/index.htm BT Connected Earth elektron pochta tarixi] * Kornuoll, Gyugo (1988). ''Hackerning qoʻllanmasi III'', qayta koʻrib chiqilgan nashri, Century Hutchinson.{{ISBN|0-7126-1147-9}} * [http://stuff.mit.edu/afs/athena/reference/net-directory/documents/JANET-Mail-Gateways.ps Klark, Tim (1990).] [http://stuff.mit.edu/afs/athena/reference/net-directory/documents/JANET-Mail-Gateways.ps ''JANET ga va undan turli shlyuzlar orqali xat olish boʻyicha maslahatlar'', 7-son] Uorvik universiteti . * [https://web.archive.org/web/20070203093027/http://www.cwhonors.org/archives/histories/Schmidt.pdf ComputerWorld Honors: Erik Shmidtning tarixi] [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:BT group]] i5mx3bv26czo9usc0nj0mlt8t0tl2o8 2816727 2816725 2022-08-29T05:42:57Z FaridShavkatullayev 72137 /* Manbalar */ wikitext text/x-wiki '''Dialcom Inc''' dunyodagi birinchi tijorat [[Email|elektron pochta]] xizmatini ishlab chiqqan [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|Amerika Qoʻshma Shtatlari]] [[Korporatsiya|korporatsiyasi]] edi. U 1970-yilda Robert F. Ryan tomonidan tashkil etilgan va 1982-yilda ITT korporatsiyasiga sotilgan<ref>https://www.washingtonpost.com/archive/business/1982/11/01/itt-buys-dialcom-inc/95e3e0f9-a8ba-4073-900f-dc83f08b0b43/</ref> va shirkat '''ITT Dialcomga aylangan'''. Dialcom elektron pochta dasturi Prime mini-kompyuterlarida ishlaydi va oʻn yettidan ortiq mamlakatlardagi davlat [[Elektr aloqa|telekommunikatsiya]] provayderlari uchun litsenziyaga ega edi. Dialcomga asoslangan xizmatlar turli xil qoʻshimcha funksiyalarni taklif qilishi mumkin, jumladan teleks va [[faks]] shlyuzlari hamda onlayn maʼlumot qidirish xizmatlari. 1986-yilda Telecom Gold xizmati uchun Dialcom dasturidan foydalangan British Telecom ITTdan Dialcomni sotib oldi. == Dialcom tizimlari == Har bir Dialcom tizimiga ikki xonali identifikatsiya raqami orqali kiriladi. Bu Dialcom elektron pochta manzillari (yoki pochta qutilari) uchun prefiks sifatida ishlatiladi, shuning uchun turli xil Dialcom xizmatlari oʻrtasida elektron pochta almashish imkonini beradi. 1990-yilga kelib quyidagi Dialcom tizimlari ishlamoqda: {| class="wikitable" !Mamlakat ! Xizmat ! Tizimlar |- |{{AUS}}</img>{{AUS}} | Minerva/Keylink | 07, 08, 09 |- |</img> Kanada | Infotex | 20-24 |- |</img> Daniya | Maʼlumotlar kitoblari | 71 |- |</img> Finlyandiya | Telebox | 62 |- |{{DEU}}</img>{{DEU}} | Telebox | 15, 16 |- |{{HKG}}</img>{{HKG}} | Dialcom | 88, 89 |- |{{IRL}}</img>{{IRL}} | Elektron pochta | 74 |- |{{ISR}}</img>{{ISR}} | Oltin toʻr | 05, 06 |- |</img> Italiya | Mastermail | 65-68 |- |{{JPN}}</img>{{JPN}} | KDMINC | 13, 14 |- |{{KOR}}</img>{{KOR}} | Dialcom | 52 |- |{{MLT}}</img>{{MLT}} | Telecom Gold | 75 |- |</img> Meksika | Telepro | 52 |- |{{NLD}}</img>{{NLD}} | Memocom | 27-29, 55 |- |</img> Yangi Zelandiya | Starnet | 01, 02 |- |{{PRI}}</img>{{PRI}} | Dialcom | 25 |- |</img> Singapur | Telebox | 10-12 |- |{{TWN}}</img>{{TWN}} | Dialcom | 52 |- |{{GBR}}</img>{{GBR}} | Telecom Gold | 01, 04, 17, 80-89 |- |</img> Qoʻshma Shtatlar | Dialcom | 29-34, 37, 38, 41-59, 61-63, 90-99 |} == Vaqtni taqsimlash xizmati == Dialcom kompyuter vaqtini taqsimlash xizmatlari sifatida boshlandi. Foydalanuvchi Teletype Model 33 ASR va 110 bit/s tezlikda ishlaydigan akustik ulagichga ega modem yordamida tizimga kirgan. [[BASIC]] va [[Fortran]] kabi dasturlash tillari bilan buyruq qatori bor. Kompaniya asoschisi, prezidenti va bosh direktori Robert F. Ryan boshchiligidagi bir qator xaridlar shirkat iqtisodiyoti toʻrt yil davomida tez oʻsdi va rivojlandi. 1974-yilga kelib, Dialcom butun mamlakat boʻylab buxgalteriya hisobi va ish haqini toʻlash xizmatlari kabi bir qator yaroqsiz mahsulotlarni taklif qildi. Dialcom har toʻrt yilda bir marta oʻzini qayta ixtiro qildi va shu bilan birga oldingi asosiy xizmatlarni qoʻllab-quvvatlab, oʻstirish bilan birga, qaysi sohada dominant yetakchi boʻlish uchun mutlaqo yangi mahsulot qatorini (barchasi telekommunikatsiya tarmogʻi bilan bogʻliq boʻlsa ham) chiqardi. 1974-yilda Dialcom onlayn soʻzlarni qayta ishlash va hujjatlarni boshqarish toʻplamini ishlab chiqdi. Dialcom oʻzining asosiy mijozlaridan biri boʻlgan AQSh Vakillar Palatasi uchun 435 Vakillar Palatasi ofislaridan 240 tasiga umumiy tarkibiy boshqaruv tizimini (CRS) taqdim etdi. Toʻrt yil oʻtgach, Dialcom AQShda birinchi tijorat elektron pochta xizmatini ishlab chiqdi va muvaffaqiyatli sotdi va keyin bu xizmat bilan xalqaro miqyosga chiqdi. Janob Ryan har bir mamlakatda vazirlar darajasida amalga oshirilgan barcha xalqaro savdolarning yagona sotuvchisi va muzokarachisi edi. 1980-yilda Dialcom The Sourcening yaratuvchisi, dizayneri, ishlab chiquvchisi, hisoblash va tarmoq dvigateli boʻlgan. Robert Ryan barqaror va oʻsib borayotgan rentabellik bilan oʻn yildan ortiq barqaror geografik va mahsulot oʻsishiga olib keladigan tuzilgan rejani ishlab chiqdi va amalga oshirdi. U moliyalashtirishni taʼminladi, muzokaralar olib bordi hamda muvaffaqiyatli sotib oldi, soʻngra birlashtirdi. Natijada bosh kompaniyaning tez oʻsishi va rentabelligi — kichik kompyuter xizmat koʻrsatish byurosini barqaror ravishda oʻn toʻqqiz mamlakatda ofislari bilan elektron pochta xizmatlarining jahon yetakchisiga aylantirdi. Dialcom AQShda yoki boshqa mamlakatlarda taqdim etilgan birinchi elektron pochta xizmati boʻlib, AQSh va boshqa davlardagi xalqaro elektron pochta bozorining mos ravishda 35 % va 98 %ni nazorat qildi. Xalqaro kengayish barcha yirik telekommunikatsiya isteʼmol qiluvchi mamlakatlarning davlat organlari bilan strategik hamkorlik va qoʻshma korxonalar orqali amalga oshirildi. Robert Ryan barcha xalqaro litsenziyalar va hamkorliklarni ishlab chiqdi va muzokaralar olib bordi. Bozorning oʻsishi, rentabelligi geografik va mahsulot kengayishining ushbu qizgʻin davrlarida doimiy boʻlgan. 1982-yilda Robert Ryan Dialcomni ITTga sotish boʻyicha muzokaralar olib bordi va uch yil davomida bosh direktor etib saylandi. Dialcom bilan bir vaqtda va direktorlar kengashi koʻmagida Robert Ryan Source Telecomputing Corporation asoschilaridan biri va prezidenti boʻlgan. William VonMeister bilan birgalikda Robert Ryan Amerikaning birinchi isteʼmolchiga yoʻnaltirilgan axborot xizmati — AOLning toʻgʻridan-toʻgʻri salafi boʻlgan The Source ni ishlab chiqdi va amalga oshirdi. Faoliyatining birinchi yilida dominant bozor ulushiga erishgandan soʻng, Manba rahbariyat tomonidan Readers Digestga sotildi. Janob Ryan oʻzining davomiy faoliyati davomida oʻndan ortiq kompaniyalarni (C darajasidagi lavozimlarda) boshlagan yoki boshqargan. U uzoq vaqtdan beri tadbirkorlik tarafdori bo‘lib, o‘z eʼtiqodini mustahkamlash uchun taʼlim muassasalari bilan hamkorlik qilgan. Keyinchalik Novell va [[Google]] bosh direktori boʻladigan Erik Schmidt Dialcom kompaniyasida ishlagan. == Manbalar == {{Manbalar | 2}} == Havolalar == * [http://www.connected-earth.com/journeys/Digitaltechnologies/ComputerNetworks/Thegrowthofe-mail/index.htm BT Connected Earth elektron pochta tarixi] * Kornuoll, Gyugo (1988). ''Hackerning qoʻllanmasi III'', qayta koʻrib chiqilgan nashri, Century Hutchinson.{{ISBN|0-7126-1147-9}} * [http://stuff.mit.edu/afs/athena/reference/net-directory/documents/JANET-Mail-Gateways.ps Klark, Tim (1990).] [http://stuff.mit.edu/afs/athena/reference/net-directory/documents/JANET-Mail-Gateways.ps ''JANET ga va undan turli shlyuzlar orqali xat olish boʻyicha maslahatlar'', 7-son] Uorvik universiteti . * [https://web.archive.org/web/20070203093027/http://www.cwhonors.org/archives/histories/Schmidt.pdf ComputerWorld Honors: Erik Shmidtning tarixi] [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:BT group]] c4w3ebxqv32uv3dmqc6quevrgaognks 2816728 2816727 2022-08-29T05:44:19Z FaridShavkatullayev 72137 /* Vaqtni taqsimlash xizmati */ wikitext text/x-wiki '''Dialcom Inc''' dunyodagi birinchi tijorat [[Email|elektron pochta]] xizmatini ishlab chiqqan [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|Amerika Qoʻshma Shtatlari]] [[Korporatsiya|korporatsiyasi]] edi. U 1970-yilda Robert F. Ryan tomonidan tashkil etilgan va 1982-yilda ITT korporatsiyasiga sotilgan<ref>https://www.washingtonpost.com/archive/business/1982/11/01/itt-buys-dialcom-inc/95e3e0f9-a8ba-4073-900f-dc83f08b0b43/</ref> va shirkat '''ITT Dialcomga aylangan'''. Dialcom elektron pochta dasturi Prime mini-kompyuterlarida ishlaydi va oʻn yettidan ortiq mamlakatlardagi davlat [[Elektr aloqa|telekommunikatsiya]] provayderlari uchun litsenziyaga ega edi. Dialcomga asoslangan xizmatlar turli xil qoʻshimcha funksiyalarni taklif qilishi mumkin, jumladan teleks va [[faks]] shlyuzlari hamda onlayn maʼlumot qidirish xizmatlari. 1986-yilda Telecom Gold xizmati uchun Dialcom dasturidan foydalangan British Telecom ITTdan Dialcomni sotib oldi. == Dialcom tizimlari == Har bir Dialcom tizimiga ikki xonali identifikatsiya raqami orqali kiriladi. Bu Dialcom elektron pochta manzillari (yoki pochta qutilari) uchun prefiks sifatida ishlatiladi, shuning uchun turli xil Dialcom xizmatlari oʻrtasida elektron pochta almashish imkonini beradi. 1990-yilga kelib quyidagi Dialcom tizimlari ishlamoqda: {| class="wikitable" !Mamlakat ! Xizmat ! Tizimlar |- |{{AUS}}</img>{{AUS}} | Minerva/Keylink | 07, 08, 09 |- |</img> Kanada | Infotex | 20-24 |- |</img> Daniya | Maʼlumotlar kitoblari | 71 |- |</img> Finlyandiya | Telebox | 62 |- |{{DEU}}</img>{{DEU}} | Telebox | 15, 16 |- |{{HKG}}</img>{{HKG}} | Dialcom | 88, 89 |- |{{IRL}}</img>{{IRL}} | Elektron pochta | 74 |- |{{ISR}}</img>{{ISR}} | Oltin toʻr | 05, 06 |- |</img> Italiya | Mastermail | 65-68 |- |{{JPN}}</img>{{JPN}} | KDMINC | 13, 14 |- |{{KOR}}</img>{{KOR}} | Dialcom | 52 |- |{{MLT}}</img>{{MLT}} | Telecom Gold | 75 |- |</img> Meksika | Telepro | 52 |- |{{NLD}}</img>{{NLD}} | Memocom | 27-29, 55 |- |</img> Yangi Zelandiya | Starnet | 01, 02 |- |{{PRI}}</img>{{PRI}} | Dialcom | 25 |- |</img> Singapur | Telebox | 10-12 |- |{{TWN}}</img>{{TWN}} | Dialcom | 52 |- |{{GBR}}</img>{{GBR}} | Telecom Gold | 01, 04, 17, 80-89 |- |</img> Qoʻshma Shtatlar | Dialcom | 29-34, 37, 38, 41-59, 61-63, 90-99 |} == Vaqtni taqsimlash xizmati == Dialcom kompyuter vaqtini taqsimlash xizmatlari sifatida boshlandi. Foydalanuvchi Teletype Model 33 ASR va 110 bit/s tezlikda ishlaydigan akustik ulagichga ega modem yordamida tizimga kirgan. [[BASIC]] va [[Fortran]] kabi dasturlash tillari bilan buyruq qatori bor. Kompaniya asoschisi, prezidenti va bosh direktori Robert F. Ryan boshchiligidagi bir qator xaridlar shirkat iqtisodiyoti toʻrt yil davomida tez oʻsdi va rivojlandi. 1974-yilga kelib, Dialcom butun mamlakat boʻylab buxgalteriya hisobi va ish haqini toʻlash xizmatlari kabi bir qator yaroqsiz mahsulotlarni taklif qildi. Dialcom har toʻrt yilda bir marta oʻzini qayta ixtiro qildi va shu bilan birga oldingi asosiy xizmatlarni qoʻllab-quvvatlab, oʻstirish bilan birga, qaysi sohada dominant yetakchi boʻlish uchun mutlaqo yangi mahsulot qatorini (barchasi telekommunikatsiya tarmogʻi bilan bogʻliq boʻlsa ham) chiqardi. 1974-yilda Dialcom onlayn soʻzlarni qayta ishlash va hujjatlarni boshqarish toʻplamini ishlab chiqdi. Dialcom oʻzining asosiy mijozlaridan biri boʻlgan AQSh Vakillar Palatasi uchun 435 Vakillar Palatasi ofislaridan 240 tasiga umumiy tarkibiy boshqaruv tizimini (CRS) taqdim etdi. Toʻrt yil oʻtgach, Dialcom AQShda birinchi tijorat elektron pochta xizmatini ishlab chiqdi va muvaffaqiyatli sotdi va keyin bu xizmat bilan xalqaro miqyosga chiqdi. Janob Ryan har bir mamlakatda vazirlar darajasida amalga oshirilgan barcha xalqaro savdolarning yagona sotuvchisi va muzokarachisi edi. 1980-yilda Dialcom The Sourcening yaratuvchisi, dizayneri, ishlab chiquvchisi, hisoblash va tarmoq dvigateli boʻlgan. Robert Ryan barqaror va oʻsib borayotgan rentabellik bilan oʻn yildan ortiq barqaror geografik va mahsulot oʻsishiga olib keladigan tuzilgan rejani ishlab chiqdi va amalga oshirdi. U moliyalashtirishni taʼminladi, muzokaralar olib bordi hamda muvaffaqiyatli sotib oldi, soʻngra birlashtirdi. Natijada bosh kompaniyaning tez oʻsishi va rentabelligi — kichik kompyuter xizmat koʻrsatish byurosini barqaror ravishda oʻn toʻqqiz mamlakatda ofislari bilan elektron pochta xizmatlarining jahon yetakchisiga aylantirdi. Dialcom AQShda yoki boshqa mamlakatlarda taqdim etilgan birinchi elektron pochta xizmati boʻlib, AQSh va boshqa davlardagi xalqaro elektron pochta bozorining mos ravishda 35 % va 98 %ni nazorat qildi. Xalqaro kengayish barcha yirik telekommunikatsiya isteʼmol qiluvchi mamlakatlarning davlat organlari bilan strategik hamkorlik va qoʻshma korxonalar orqali amalga oshirildi. Robert Ryan barcha xalqaro litsenziyalar va hamkorliklarni ishlab chiqdi va muzokaralar olib bordi. Bozorning oʻsishi, rentabelligi geografik va mahsulot kengayishining ushbu qizgʻin davrlarida doimiy boʻlgan. 1982-yilda Robert Ryan Dialcomni ITTga sotish boʻyicha muzokaralar olib bordi va uch yil davomida bosh direktor etib saylandi.<ref>https://contactout.com/RobertF-Ryan-1341087</ref> Dialcom bilan bir vaqtda va direktorlar kengashi koʻmagida Robert Ryan Source Telecomputing Corporation asoschilaridan biri va prezidenti boʻlgan. William VonMeister bilan birgalikda Robert Ryan Amerikaning birinchi isteʼmolchiga yoʻnaltirilgan axborot xizmati — AOLning toʻgʻridan-toʻgʻri salafi boʻlgan The Source ni ishlab chiqdi va amalga oshirdi. Faoliyatining birinchi yilida dominant bozor ulushiga erishgandan soʻng, Manba rahbariyat tomonidan Readers Digestga sotildi. Janob Ryan oʻzining davomiy faoliyati davomida oʻndan ortiq kompaniyalarni (C darajasidagi lavozimlarda) boshlagan yoki boshqargan. U uzoq vaqtdan beri tadbirkorlik tarafdori bo‘lib, o‘z eʼtiqodini mustahkamlash uchun taʼlim muassasalari bilan hamkorlik qilgan. Keyinchalik Novell va [[Google]] bosh direktori boʻladigan Erik Schmidt Dialcom kompaniyasida ishlagan. == Manbalar == {{Manbalar | 2}} == Havolalar == * [http://www.connected-earth.com/journeys/Digitaltechnologies/ComputerNetworks/Thegrowthofe-mail/index.htm BT Connected Earth elektron pochta tarixi] * Kornuoll, Gyugo (1988). ''Hackerning qoʻllanmasi III'', qayta koʻrib chiqilgan nashri, Century Hutchinson.{{ISBN|0-7126-1147-9}} * [http://stuff.mit.edu/afs/athena/reference/net-directory/documents/JANET-Mail-Gateways.ps Klark, Tim (1990).] [http://stuff.mit.edu/afs/athena/reference/net-directory/documents/JANET-Mail-Gateways.ps ''JANET ga va undan turli shlyuzlar orqali xat olish boʻyicha maslahatlar'', 7-son] Uorvik universiteti . * [https://web.archive.org/web/20070203093027/http://www.cwhonors.org/archives/histories/Schmidt.pdf ComputerWorld Honors: Erik Shmidtning tarixi] [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:BT group]] ak21ek2m0va241217awl4abd8b6inno 2816731 2816728 2022-08-29T05:45:09Z FaridShavkatullayev 72137 /* Vaqtni taqsimlash xizmati */ wikitext text/x-wiki '''Dialcom Inc''' dunyodagi birinchi tijorat [[Email|elektron pochta]] xizmatini ishlab chiqqan [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|Amerika Qoʻshma Shtatlari]] [[Korporatsiya|korporatsiyasi]] edi. U 1970-yilda Robert F. Ryan tomonidan tashkil etilgan va 1982-yilda ITT korporatsiyasiga sotilgan<ref>https://www.washingtonpost.com/archive/business/1982/11/01/itt-buys-dialcom-inc/95e3e0f9-a8ba-4073-900f-dc83f08b0b43/</ref> va shirkat '''ITT Dialcomga aylangan'''. Dialcom elektron pochta dasturi Prime mini-kompyuterlarida ishlaydi va oʻn yettidan ortiq mamlakatlardagi davlat [[Elektr aloqa|telekommunikatsiya]] provayderlari uchun litsenziyaga ega edi. Dialcomga asoslangan xizmatlar turli xil qoʻshimcha funksiyalarni taklif qilishi mumkin, jumladan teleks va [[faks]] shlyuzlari hamda onlayn maʼlumot qidirish xizmatlari. 1986-yilda Telecom Gold xizmati uchun Dialcom dasturidan foydalangan British Telecom ITTdan Dialcomni sotib oldi. == Dialcom tizimlari == Har bir Dialcom tizimiga ikki xonali identifikatsiya raqami orqali kiriladi. Bu Dialcom elektron pochta manzillari (yoki pochta qutilari) uchun prefiks sifatida ishlatiladi, shuning uchun turli xil Dialcom xizmatlari oʻrtasida elektron pochta almashish imkonini beradi. 1990-yilga kelib quyidagi Dialcom tizimlari ishlamoqda: {| class="wikitable" !Mamlakat ! Xizmat ! Tizimlar |- |{{AUS}}</img>{{AUS}} | Minerva/Keylink | 07, 08, 09 |- |</img> Kanada | Infotex | 20-24 |- |</img> Daniya | Maʼlumotlar kitoblari | 71 |- |</img> Finlyandiya | Telebox | 62 |- |{{DEU}}</img>{{DEU}} | Telebox | 15, 16 |- |{{HKG}}</img>{{HKG}} | Dialcom | 88, 89 |- |{{IRL}}</img>{{IRL}} | Elektron pochta | 74 |- |{{ISR}}</img>{{ISR}} | Oltin toʻr | 05, 06 |- |</img> Italiya | Mastermail | 65-68 |- |{{JPN}}</img>{{JPN}} | KDMINC | 13, 14 |- |{{KOR}}</img>{{KOR}} | Dialcom | 52 |- |{{MLT}}</img>{{MLT}} | Telecom Gold | 75 |- |</img> Meksika | Telepro | 52 |- |{{NLD}}</img>{{NLD}} | Memocom | 27-29, 55 |- |</img> Yangi Zelandiya | Starnet | 01, 02 |- |{{PRI}}</img>{{PRI}} | Dialcom | 25 |- |</img> Singapur | Telebox | 10-12 |- |{{TWN}}</img>{{TWN}} | Dialcom | 52 |- |{{GBR}}</img>{{GBR}} | Telecom Gold | 01, 04, 17, 80-89 |- |</img> Qoʻshma Shtatlar | Dialcom | 29-34, 37, 38, 41-59, 61-63, 90-99 |} == Vaqtni taqsimlash xizmati == Dialcom kompyuter vaqtini taqsimlash xizmatlari sifatida boshlandi. Foydalanuvchi Teletype Model 33 ASR va 110 bit/s tezlikda ishlaydigan akustik ulagichga ega modem yordamida tizimga kirgan. [[BASIC]] va [[Fortran]] kabi dasturlash tillari bilan buyruq qatori bor. Kompaniya asoschisi, prezidenti va bosh direktori Robert F. Ryan boshchiligidagi bir qator xaridlar shirkat iqtisodiyoti toʻrt yil davomida tez oʻsdi va rivojlandi. 1974-yilga kelib, Dialcom butun mamlakat boʻylab buxgalteriya hisobi va ish haqini toʻlash xizmatlari kabi bir qator yaroqsiz mahsulotlarni taklif qildi. Dialcom har toʻrt yilda bir marta oʻzini qayta ixtiro qildi va shu bilan birga oldingi asosiy xizmatlarni qoʻllab-quvvatlab, oʻstirish bilan birga, qaysi sohada dominant yetakchi boʻlish uchun mutlaqo yangi mahsulot qatorini (barchasi telekommunikatsiya tarmogʻi bilan bogʻliq boʻlsa ham) chiqardi. 1974-yilda Dialcom onlayn soʻzlarni qayta ishlash va hujjatlarni boshqarish toʻplamini ishlab chiqdi. Dialcom oʻzining asosiy mijozlaridan biri boʻlgan AQSh Vakillar Palatasi uchun 435 Vakillar Palatasi ofislaridan 240 tasiga umumiy tarkibiy boshqaruv tizimini (CRS) taqdim etdi. Toʻrt yil oʻtgach, Dialcom AQShda birinchi tijorat elektron pochta xizmatini ishlab chiqdi va muvaffaqiyatli sotdi va keyin bu xizmat bilan xalqaro miqyosga chiqdi. Janob Ryan har bir mamlakatda vazirlar darajasida amalga oshirilgan barcha xalqaro savdolarning yagona sotuvchisi va muzokarachisi edi. 1980-yilda Dialcom The Sourcening yaratuvchisi, dizayneri, ishlab chiquvchisi, hisoblash va tarmoq dvigateli boʻlgan. Robert Ryan barqaror va oʻsib borayotgan rentabellik bilan oʻn yildan ortiq barqaror geografik va mahsulot oʻsishiga olib keladigan tuzilgan rejani ishlab chiqdi va amalga oshirdi. U moliyalashtirishni taʼminladi, muzokaralar olib bordi hamda muvaffaqiyatli sotib oldi, soʻngra birlashtirdi. Natijada bosh kompaniyaning tez oʻsishi va rentabelligi — kichik kompyuter xizmat koʻrsatish byurosini barqaror ravishda oʻn toʻqqiz mamlakatda ofislari bilan elektron pochta xizmatlarining jahon yetakchisiga aylantirdi. Dialcom AQShda yoki boshqa mamlakatlarda taqdim etilgan birinchi elektron pochta xizmati boʻlib, AQSh va boshqa davlardagi xalqaro elektron pochta bozorining mos ravishda 35 % va 98 %ni nazorat qildi. Xalqaro kengayish barcha yirik telekommunikatsiya isteʼmol qiluvchi mamlakatlarning davlat organlari bilan strategik hamkorlik va qoʻshma korxonalar orqali amalga oshirildi. Robert Ryan barcha xalqaro litsenziyalar va hamkorliklarni ishlab chiqdi va muzokaralar olib bordi. Bozorning oʻsishi, rentabelligi geografik va mahsulot kengayishining ushbu qizgʻin davrlarida doimiy boʻlgan. 1982-yilda Robert Ryan Dialcomni ITTga sotish boʻyicha muzokaralar olib bordi va uch yil davomida bosh direktor etib saylandi.<ref>https://contactout.com/RobertF-Ryan-1341087</ref> Dialcom bilan bir vaqtda va direktorlar kengashi koʻmagida Robert Ryan Source Telecomputing Corporation asoschilaridan biri va prezidenti boʻlgan. William VonMeister bilan birgalikda Robert Ryan Amerikaning birinchi isteʼmolchiga yoʻnaltirilgan axborot xizmati — AOLning toʻgʻridan-toʻgʻri salafi boʻlgan The Source ni ishlab chiqdi va amalga oshirdi. Faoliyatining birinchi yilida dominant bozor ulushiga erishgandan soʻng, Manba rahbariyat tomonidan Readers Digestga sotildi. Janob Ryan oʻzining davomiy faoliyati davomida oʻndan ortiq kompaniyalarni (C darajasidagi lavozimlarda) boshlagan yoki boshqargan. U uzoq vaqtdan beri tadbirkorlik tarafdori bo‘lib, o‘z eʼtiqodini mustahkamlash uchun taʼlim muassasalari bilan hamkorlik qilgan.<ref>https://findwords.info/term/dialcom</ref> Keyinchalik Novell va [[Google]] bosh direktori boʻladigan Eric Schmidt Dialcom kompaniyasida ishlagan. == Manbalar == {{Manbalar | 2}} == Havolalar == * [http://www.connected-earth.com/journeys/Digitaltechnologies/ComputerNetworks/Thegrowthofe-mail/index.htm BT Connected Earth elektron pochta tarixi] * Kornuoll, Gyugo (1988). ''Hackerning qoʻllanmasi III'', qayta koʻrib chiqilgan nashri, Century Hutchinson.{{ISBN|0-7126-1147-9}} * [http://stuff.mit.edu/afs/athena/reference/net-directory/documents/JANET-Mail-Gateways.ps Klark, Tim (1990).] [http://stuff.mit.edu/afs/athena/reference/net-directory/documents/JANET-Mail-Gateways.ps ''JANET ga va undan turli shlyuzlar orqali xat olish boʻyicha maslahatlar'', 7-son] Uorvik universiteti . * [https://web.archive.org/web/20070203093027/http://www.cwhonors.org/archives/histories/Schmidt.pdf ComputerWorld Honors: Erik Shmidtning tarixi] [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:BT group]] 7nu0a4v3ru4x6tt5f5vlgrfjrjx5257 2816733 2816731 2022-08-29T05:45:37Z FaridShavkatullayev 72137 /* Havolalar */ wikitext text/x-wiki '''Dialcom Inc''' dunyodagi birinchi tijorat [[Email|elektron pochta]] xizmatini ishlab chiqqan [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|Amerika Qoʻshma Shtatlari]] [[Korporatsiya|korporatsiyasi]] edi. U 1970-yilda Robert F. Ryan tomonidan tashkil etilgan va 1982-yilda ITT korporatsiyasiga sotilgan<ref>https://www.washingtonpost.com/archive/business/1982/11/01/itt-buys-dialcom-inc/95e3e0f9-a8ba-4073-900f-dc83f08b0b43/</ref> va shirkat '''ITT Dialcomga aylangan'''. Dialcom elektron pochta dasturi Prime mini-kompyuterlarida ishlaydi va oʻn yettidan ortiq mamlakatlardagi davlat [[Elektr aloqa|telekommunikatsiya]] provayderlari uchun litsenziyaga ega edi. Dialcomga asoslangan xizmatlar turli xil qoʻshimcha funksiyalarni taklif qilishi mumkin, jumladan teleks va [[faks]] shlyuzlari hamda onlayn maʼlumot qidirish xizmatlari. 1986-yilda Telecom Gold xizmati uchun Dialcom dasturidan foydalangan British Telecom ITTdan Dialcomni sotib oldi. == Dialcom tizimlari == Har bir Dialcom tizimiga ikki xonali identifikatsiya raqami orqali kiriladi. Bu Dialcom elektron pochta manzillari (yoki pochta qutilari) uchun prefiks sifatida ishlatiladi, shuning uchun turli xil Dialcom xizmatlari oʻrtasida elektron pochta almashish imkonini beradi. 1990-yilga kelib quyidagi Dialcom tizimlari ishlamoqda: {| class="wikitable" !Mamlakat ! Xizmat ! Tizimlar |- |{{AUS}}</img>{{AUS}} | Minerva/Keylink | 07, 08, 09 |- |</img> Kanada | Infotex | 20-24 |- |</img> Daniya | Maʼlumotlar kitoblari | 71 |- |</img> Finlyandiya | Telebox | 62 |- |{{DEU}}</img>{{DEU}} | Telebox | 15, 16 |- |{{HKG}}</img>{{HKG}} | Dialcom | 88, 89 |- |{{IRL}}</img>{{IRL}} | Elektron pochta | 74 |- |{{ISR}}</img>{{ISR}} | Oltin toʻr | 05, 06 |- |</img> Italiya | Mastermail | 65-68 |- |{{JPN}}</img>{{JPN}} | KDMINC | 13, 14 |- |{{KOR}}</img>{{KOR}} | Dialcom | 52 |- |{{MLT}}</img>{{MLT}} | Telecom Gold | 75 |- |</img> Meksika | Telepro | 52 |- |{{NLD}}</img>{{NLD}} | Memocom | 27-29, 55 |- |</img> Yangi Zelandiya | Starnet | 01, 02 |- |{{PRI}}</img>{{PRI}} | Dialcom | 25 |- |</img> Singapur | Telebox | 10-12 |- |{{TWN}}</img>{{TWN}} | Dialcom | 52 |- |{{GBR}}</img>{{GBR}} | Telecom Gold | 01, 04, 17, 80-89 |- |</img> Qoʻshma Shtatlar | Dialcom | 29-34, 37, 38, 41-59, 61-63, 90-99 |} == Vaqtni taqsimlash xizmati == Dialcom kompyuter vaqtini taqsimlash xizmatlari sifatida boshlandi. Foydalanuvchi Teletype Model 33 ASR va 110 bit/s tezlikda ishlaydigan akustik ulagichga ega modem yordamida tizimga kirgan. [[BASIC]] va [[Fortran]] kabi dasturlash tillari bilan buyruq qatori bor. Kompaniya asoschisi, prezidenti va bosh direktori Robert F. Ryan boshchiligidagi bir qator xaridlar shirkat iqtisodiyoti toʻrt yil davomida tez oʻsdi va rivojlandi. 1974-yilga kelib, Dialcom butun mamlakat boʻylab buxgalteriya hisobi va ish haqini toʻlash xizmatlari kabi bir qator yaroqsiz mahsulotlarni taklif qildi. Dialcom har toʻrt yilda bir marta oʻzini qayta ixtiro qildi va shu bilan birga oldingi asosiy xizmatlarni qoʻllab-quvvatlab, oʻstirish bilan birga, qaysi sohada dominant yetakchi boʻlish uchun mutlaqo yangi mahsulot qatorini (barchasi telekommunikatsiya tarmogʻi bilan bogʻliq boʻlsa ham) chiqardi. 1974-yilda Dialcom onlayn soʻzlarni qayta ishlash va hujjatlarni boshqarish toʻplamini ishlab chiqdi. Dialcom oʻzining asosiy mijozlaridan biri boʻlgan AQSh Vakillar Palatasi uchun 435 Vakillar Palatasi ofislaridan 240 tasiga umumiy tarkibiy boshqaruv tizimini (CRS) taqdim etdi. Toʻrt yil oʻtgach, Dialcom AQShda birinchi tijorat elektron pochta xizmatini ishlab chiqdi va muvaffaqiyatli sotdi va keyin bu xizmat bilan xalqaro miqyosga chiqdi. Janob Ryan har bir mamlakatda vazirlar darajasida amalga oshirilgan barcha xalqaro savdolarning yagona sotuvchisi va muzokarachisi edi. 1980-yilda Dialcom The Sourcening yaratuvchisi, dizayneri, ishlab chiquvchisi, hisoblash va tarmoq dvigateli boʻlgan. Robert Ryan barqaror va oʻsib borayotgan rentabellik bilan oʻn yildan ortiq barqaror geografik va mahsulot oʻsishiga olib keladigan tuzilgan rejani ishlab chiqdi va amalga oshirdi. U moliyalashtirishni taʼminladi, muzokaralar olib bordi hamda muvaffaqiyatli sotib oldi, soʻngra birlashtirdi. Natijada bosh kompaniyaning tez oʻsishi va rentabelligi — kichik kompyuter xizmat koʻrsatish byurosini barqaror ravishda oʻn toʻqqiz mamlakatda ofislari bilan elektron pochta xizmatlarining jahon yetakchisiga aylantirdi. Dialcom AQShda yoki boshqa mamlakatlarda taqdim etilgan birinchi elektron pochta xizmati boʻlib, AQSh va boshqa davlardagi xalqaro elektron pochta bozorining mos ravishda 35 % va 98 %ni nazorat qildi. Xalqaro kengayish barcha yirik telekommunikatsiya isteʼmol qiluvchi mamlakatlarning davlat organlari bilan strategik hamkorlik va qoʻshma korxonalar orqali amalga oshirildi. Robert Ryan barcha xalqaro litsenziyalar va hamkorliklarni ishlab chiqdi va muzokaralar olib bordi. Bozorning oʻsishi, rentabelligi geografik va mahsulot kengayishining ushbu qizgʻin davrlarida doimiy boʻlgan. 1982-yilda Robert Ryan Dialcomni ITTga sotish boʻyicha muzokaralar olib bordi va uch yil davomida bosh direktor etib saylandi.<ref>https://contactout.com/RobertF-Ryan-1341087</ref> Dialcom bilan bir vaqtda va direktorlar kengashi koʻmagida Robert Ryan Source Telecomputing Corporation asoschilaridan biri va prezidenti boʻlgan. William VonMeister bilan birgalikda Robert Ryan Amerikaning birinchi isteʼmolchiga yoʻnaltirilgan axborot xizmati — AOLning toʻgʻridan-toʻgʻri salafi boʻlgan The Source ni ishlab chiqdi va amalga oshirdi. Faoliyatining birinchi yilida dominant bozor ulushiga erishgandan soʻng, Manba rahbariyat tomonidan Readers Digestga sotildi. Janob Ryan oʻzining davomiy faoliyati davomida oʻndan ortiq kompaniyalarni (C darajasidagi lavozimlarda) boshlagan yoki boshqargan. U uzoq vaqtdan beri tadbirkorlik tarafdori bo‘lib, o‘z eʼtiqodini mustahkamlash uchun taʼlim muassasalari bilan hamkorlik qilgan.<ref>https://findwords.info/term/dialcom</ref> Keyinchalik Novell va [[Google]] bosh direktori boʻladigan Eric Schmidt Dialcom kompaniyasida ishlagan. == Manbalar == {{Manbalar | 2}} == Havolalar == * [http://www.connected-earth.com/journeys/Digitaltechnologies/ComputerNetworks/Thegrowthofe-mail/index.htm BT Connected Earth elektron pochta tarixi] * Kornuoll, Gyugo (1988). ''Hackerning qoʻllanmasi III'', qayta koʻrib chiqilgan nashri, Century Hutchinson.{{ISBN|0-7126-1147-9}} * [http://stuff.mit.edu/afs/athena/reference/net-directory/documents/JANET-Mail-Gateways.ps Klark, Tim (1990).] [http://stuff.mit.edu/afs/athena/reference/net-directory/documents/JANET-Mail-Gateways.ps ''JANET ga va undan turli shlyuzlar orqali xat olish boʻyicha maslahatlar'', 7-son] Uorvik universiteti . * [https://web.archive.org/web/20070203093027/http://www.cwhonors.org/archives/histories/Schmidt.pdf ComputerWorld Honors: Erik Shmidtning tarixi] [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:BT group]] {{Navbox | name = BT Group | title = [[BT Group|<span style="color:white;">BT Group</span>]] | state = {{{state<includeonly>|autocollapse</includeonly>}}} | bodyclass = hlist | basestyle = background: #553A99; color: white | image = [[File:BT logo 2019.svg|70px|BT logo, introduced 2019]] | group1 = Boʻlimlar<br />va<br />shoʻba korxonalar | list1 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Consumer]] * [[BT Business and Public Sector]] * [[BT Global Services]] * [[BT Wholesale and Ventures]] * [[BT Research]] * [[Openreach]] * [[EE Limited|EE]] * [[Plusnet]] * [[BT Ireland]] * [[BT Italia]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Global Marine Systems|BT Marine]] * [[dabs.com]] * [[Hibu]] ** <small>Yell Group (sobiq nom)</small> * [[Plusnet | Madasafish]] ** <small>[[Plusnet]]ga aylangan</small> * [[Manx Telecom]] * [[O2 (Buyuk Britaniya)]] * [[O2 (Ireland)]] * [[Telefónica Germany|O2 (Germany)]] * [[Ribbit (telecommunications company)|Ribbit]] * [[Concert Communications Services]] * [[Telecomsoft]] * [[Tymnet]] * [[International Network Services Inc.|International Network Services]] * [[Dialcom]] * [[Telfort]] * [[LineOne]] * [[Swindon Cable]] * [[6GMOBILE]] * [[Open....]] }} | group2 = Mahsulotlar<br />va<br />xizmatlar | list2 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Broadband]] * [[BT Superfast Fibre]] * [[BT Mobile]] * [[BT TV]] * [[BT Sport]] * [[BT Wi-fi]] * [[BT Smart Hub]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[BT Fusion]] * [[BT Highway]] * BT Inspiration * [[BT Versatility]] * [[BT Voyager]] * [[BT MyDonate]] * [[BT MyPlace]] * [[Telecom Gold]] * [[Micronet 800]] * [[Merlin M4000]] }} | group3 = Binolar<br />va<br />obyektlar | list3 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[Adastral Park]] * [[Baynard_House, London|Baynard House]] * [[BT Centre]] * [[BT Tower|BT Tower (London)]] * [[BT Tower (Birmingham)]] * [[BT Tower (Swansea)]] * [[BT Riverside Tower]] * [[Stadium House, Cardiff|Stadium House]] * [[Charwelton BT Tower]] * [[Faraday Building]] * [[Goonhilly Satellite Earth Station|Goonhilly Cornwall]] * [[Guardian telephone exchange|Guardian Exchange Manchester]] * [[Madley Communications Centre]] * [[National Network Management Centre]] * [[Peterborough transmitting station]] * [[Zouches Farm transmitting station]] * [[Heaton Park BT Tower]] * [[Purdown BT Tower]] * [[Pye Green BT Tower]] * [[Stokenchurch BT Tower]] * [[Sutton Common BT Tower]] * [[Tinshill BT Tower]] * [[Tolsford Hill BT Tower]] * [[Wotton-under-Edge BT Tower]] * [[Red telephone box]] * [[KX telephone boxes]] * [[LinkUK]] * [[TAT-14]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Anchor telephone exchange]] * [[Bletchley Park#Site 2|Bletchley Park]] * [[CS Sovereign|CS ''Sovereign'']] * [[De Vere Horwood Estate#College|Horwood House]] * [[Kingsway telephone exchange]] * [[Leafield Technical Centre]] * [[Mondial House]] * [[Stag Lane Aerodrome]] * [[Graham Hills Building|Marland House]] * [[Telephone House]] * [[Post Office Research Station]] * [[Sheffield Telephone House]] * [[Portishead Radio]] * [[Criggion Radio Station]] * [[Rugby Radio Station]] * [[British Telecom microwave network|Microwave network]] * [[TAT-1]] * [[TAT-8]] * [[TAT-9]] * [[CANTAT-2]] * [[SAT-2]] * [[UK-Belgium 5]] }} | group4 = Dasturlar<br />va<br />standartlar | list4 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left;background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT 21CN]] * [[BT site engineering code]] * [[Speaking clock#United Kingdom|BT Speaking Clock]] * [[British telephone socket]] * [[Cable jetting]] * [[Customer Service System]] * [[Advanced Mobile Location]] * [[Digital Access Carrier System]] * [[Digital Access Signalling System 2]] * [[System X (telephony)|System X]] * [[System Y]] * [[ADSL Max]] * [[Redcare]] * [[1-5-7-1]] * [[YouView]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[Digital Access Signalling System 1]] * [[Digital Private Network Signalling System]] * [[Fixed-Mobile Convergence Alliance]] * [[Go!Messenger]] * [[International Packet Switched Service]] * [[NHSnet]] * [[N3 (NHS)]] * [[Packet Switch Stream]] * [[Prestel]] * [[TXE]] * [[TXK]] }} | group5 = Tarixi | list5 = * [[BT Group#History|BT Group]] * [[Post Office Telecommunications]] * [[General Post Office]] * [[Electric Telegraph Company]] | group6 = Boshqalar | list6 = * [[BT Archives]] * [[BT Museum]] * [[BT Digital Music Awards]] * [[BT Sport Action Woman Awards]] * [[Buzby]] * [[Connected Earth]] * [[:Category:British Telecom people|People]] * [[Young Scientist and Technology Exhibition]] * [[British Telecommunications plc v. Prodigy]] }} nx90nxbi6q4u12pxcbdg4p3o5uh00da 2816734 2816733 2022-08-29T05:46:00Z FaridShavkatullayev 72137 /* Dialcom tizimlari */ wikitext text/x-wiki '''Dialcom Inc''' dunyodagi birinchi tijorat [[Email|elektron pochta]] xizmatini ishlab chiqqan [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|Amerika Qoʻshma Shtatlari]] [[Korporatsiya|korporatsiyasi]] edi. U 1970-yilda Robert F. Ryan tomonidan tashkil etilgan va 1982-yilda ITT korporatsiyasiga sotilgan<ref>https://www.washingtonpost.com/archive/business/1982/11/01/itt-buys-dialcom-inc/95e3e0f9-a8ba-4073-900f-dc83f08b0b43/</ref> va shirkat '''ITT Dialcomga aylangan'''. Dialcom elektron pochta dasturi Prime mini-kompyuterlarida ishlaydi va oʻn yettidan ortiq mamlakatlardagi davlat [[Elektr aloqa|telekommunikatsiya]] provayderlari uchun litsenziyaga ega edi. Dialcomga asoslangan xizmatlar turli xil qoʻshimcha funksiyalarni taklif qilishi mumkin, jumladan teleks va [[faks]] shlyuzlari hamda onlayn maʼlumot qidirish xizmatlari. 1986-yilda Telecom Gold xizmati uchun Dialcom dasturidan foydalangan British Telecom ITTdan Dialcomni sotib oldi. == Dialcom tizimlari == Har bir Dialcom tizimiga ikki xonali identifikatsiya raqami orqali kiriladi. Bu Dialcom elektron pochta manzillari (yoki pochta qutilari) uchun prefiks sifatida ishlatiladi, shuning uchun turli xil Dialcom xizmatlari oʻrtasida elektron pochta almashish imkonini beradi. 1990-yilga kelib quyidagi Dialcom tizimlari ishlamoqda: {| class="wikitable" !Mamlakat ! Xizmat ! Tizimlar |- |{{bayroq |AUS}} | Minerva/Keylink | 07, 08, 09 |- |</img> Kanada | Infotex | 20-24 |- |</img> Daniya | Maʼlumotlar kitoblari | 71 |- |</img> Finlyandiya | Telebox | 62 |- |{{DEU}}</img>{{DEU}} | Telebox | 15, 16 |- |{{HKG}}</img>{{HKG}} | Dialcom | 88, 89 |- |{{IRL}}</img>{{IRL}} | Elektron pochta | 74 |- |{{ISR}}</img>{{ISR}} | Oltin toʻr | 05, 06 |- |</img> Italiya | Mastermail | 65-68 |- |{{JPN}}</img>{{JPN}} | KDMINC | 13, 14 |- |{{KOR}}</img>{{KOR}} | Dialcom | 52 |- |{{MLT}}</img>{{MLT}} | Telecom Gold | 75 |- |</img> Meksika | Telepro | 52 |- |{{NLD}}</img>{{NLD}} | Memocom | 27-29, 55 |- |</img> Yangi Zelandiya | Starnet | 01, 02 |- |{{PRI}}</img>{{PRI}} | Dialcom | 25 |- |</img> Singapur | Telebox | 10-12 |- |{{TWN}}</img>{{TWN}} | Dialcom | 52 |- |{{GBR}}</img>{{GBR}} | Telecom Gold | 01, 04, 17, 80-89 |- |</img> Qoʻshma Shtatlar | Dialcom | 29-34, 37, 38, 41-59, 61-63, 90-99 |} == Vaqtni taqsimlash xizmati == Dialcom kompyuter vaqtini taqsimlash xizmatlari sifatida boshlandi. Foydalanuvchi Teletype Model 33 ASR va 110 bit/s tezlikda ishlaydigan akustik ulagichga ega modem yordamida tizimga kirgan. [[BASIC]] va [[Fortran]] kabi dasturlash tillari bilan buyruq qatori bor. Kompaniya asoschisi, prezidenti va bosh direktori Robert F. Ryan boshchiligidagi bir qator xaridlar shirkat iqtisodiyoti toʻrt yil davomida tez oʻsdi va rivojlandi. 1974-yilga kelib, Dialcom butun mamlakat boʻylab buxgalteriya hisobi va ish haqini toʻlash xizmatlari kabi bir qator yaroqsiz mahsulotlarni taklif qildi. Dialcom har toʻrt yilda bir marta oʻzini qayta ixtiro qildi va shu bilan birga oldingi asosiy xizmatlarni qoʻllab-quvvatlab, oʻstirish bilan birga, qaysi sohada dominant yetakchi boʻlish uchun mutlaqo yangi mahsulot qatorini (barchasi telekommunikatsiya tarmogʻi bilan bogʻliq boʻlsa ham) chiqardi. 1974-yilda Dialcom onlayn soʻzlarni qayta ishlash va hujjatlarni boshqarish toʻplamini ishlab chiqdi. Dialcom oʻzining asosiy mijozlaridan biri boʻlgan AQSh Vakillar Palatasi uchun 435 Vakillar Palatasi ofislaridan 240 tasiga umumiy tarkibiy boshqaruv tizimini (CRS) taqdim etdi. Toʻrt yil oʻtgach, Dialcom AQShda birinchi tijorat elektron pochta xizmatini ishlab chiqdi va muvaffaqiyatli sotdi va keyin bu xizmat bilan xalqaro miqyosga chiqdi. Janob Ryan har bir mamlakatda vazirlar darajasida amalga oshirilgan barcha xalqaro savdolarning yagona sotuvchisi va muzokarachisi edi. 1980-yilda Dialcom The Sourcening yaratuvchisi, dizayneri, ishlab chiquvchisi, hisoblash va tarmoq dvigateli boʻlgan. Robert Ryan barqaror va oʻsib borayotgan rentabellik bilan oʻn yildan ortiq barqaror geografik va mahsulot oʻsishiga olib keladigan tuzilgan rejani ishlab chiqdi va amalga oshirdi. U moliyalashtirishni taʼminladi, muzokaralar olib bordi hamda muvaffaqiyatli sotib oldi, soʻngra birlashtirdi. Natijada bosh kompaniyaning tez oʻsishi va rentabelligi — kichik kompyuter xizmat koʻrsatish byurosini barqaror ravishda oʻn toʻqqiz mamlakatda ofislari bilan elektron pochta xizmatlarining jahon yetakchisiga aylantirdi. Dialcom AQShda yoki boshqa mamlakatlarda taqdim etilgan birinchi elektron pochta xizmati boʻlib, AQSh va boshqa davlardagi xalqaro elektron pochta bozorining mos ravishda 35 % va 98 %ni nazorat qildi. Xalqaro kengayish barcha yirik telekommunikatsiya isteʼmol qiluvchi mamlakatlarning davlat organlari bilan strategik hamkorlik va qoʻshma korxonalar orqali amalga oshirildi. Robert Ryan barcha xalqaro litsenziyalar va hamkorliklarni ishlab chiqdi va muzokaralar olib bordi. Bozorning oʻsishi, rentabelligi geografik va mahsulot kengayishining ushbu qizgʻin davrlarida doimiy boʻlgan. 1982-yilda Robert Ryan Dialcomni ITTga sotish boʻyicha muzokaralar olib bordi va uch yil davomida bosh direktor etib saylandi.<ref>https://contactout.com/RobertF-Ryan-1341087</ref> Dialcom bilan bir vaqtda va direktorlar kengashi koʻmagida Robert Ryan Source Telecomputing Corporation asoschilaridan biri va prezidenti boʻlgan. William VonMeister bilan birgalikda Robert Ryan Amerikaning birinchi isteʼmolchiga yoʻnaltirilgan axborot xizmati — AOLning toʻgʻridan-toʻgʻri salafi boʻlgan The Source ni ishlab chiqdi va amalga oshirdi. Faoliyatining birinchi yilida dominant bozor ulushiga erishgandan soʻng, Manba rahbariyat tomonidan Readers Digestga sotildi. Janob Ryan oʻzining davomiy faoliyati davomida oʻndan ortiq kompaniyalarni (C darajasidagi lavozimlarda) boshlagan yoki boshqargan. U uzoq vaqtdan beri tadbirkorlik tarafdori bo‘lib, o‘z eʼtiqodini mustahkamlash uchun taʼlim muassasalari bilan hamkorlik qilgan.<ref>https://findwords.info/term/dialcom</ref> Keyinchalik Novell va [[Google]] bosh direktori boʻladigan Eric Schmidt Dialcom kompaniyasida ishlagan. == Manbalar == {{Manbalar | 2}} == Havolalar == * [http://www.connected-earth.com/journeys/Digitaltechnologies/ComputerNetworks/Thegrowthofe-mail/index.htm BT Connected Earth elektron pochta tarixi] * Kornuoll, Gyugo (1988). ''Hackerning qoʻllanmasi III'', qayta koʻrib chiqilgan nashri, Century Hutchinson.{{ISBN|0-7126-1147-9}} * [http://stuff.mit.edu/afs/athena/reference/net-directory/documents/JANET-Mail-Gateways.ps Klark, Tim (1990).] [http://stuff.mit.edu/afs/athena/reference/net-directory/documents/JANET-Mail-Gateways.ps ''JANET ga va undan turli shlyuzlar orqali xat olish boʻyicha maslahatlar'', 7-son] Uorvik universiteti . * [https://web.archive.org/web/20070203093027/http://www.cwhonors.org/archives/histories/Schmidt.pdf ComputerWorld Honors: Erik Shmidtning tarixi] [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:BT group]] {{Navbox | name = BT Group | title = [[BT Group|<span style="color:white;">BT Group</span>]] | state = {{{state<includeonly>|autocollapse</includeonly>}}} | bodyclass = hlist | basestyle = background: #553A99; color: white | image = [[File:BT logo 2019.svg|70px|BT logo, introduced 2019]] | group1 = Boʻlimlar<br />va<br />shoʻba korxonalar | list1 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Consumer]] * [[BT Business and Public Sector]] * [[BT Global Services]] * [[BT Wholesale and Ventures]] * [[BT Research]] * [[Openreach]] * [[EE Limited|EE]] * [[Plusnet]] * [[BT Ireland]] * [[BT Italia]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Global Marine Systems|BT Marine]] * [[dabs.com]] * [[Hibu]] ** <small>Yell Group (sobiq nom)</small> * [[Plusnet | Madasafish]] ** <small>[[Plusnet]]ga aylangan</small> * [[Manx Telecom]] * [[O2 (Buyuk Britaniya)]] * [[O2 (Ireland)]] * [[Telefónica Germany|O2 (Germany)]] * [[Ribbit (telecommunications company)|Ribbit]] * [[Concert Communications Services]] * [[Telecomsoft]] * [[Tymnet]] * [[International Network Services Inc.|International Network Services]] * [[Dialcom]] * [[Telfort]] * [[LineOne]] * [[Swindon Cable]] * [[6GMOBILE]] * [[Open....]] }} | group2 = Mahsulotlar<br />va<br />xizmatlar | list2 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Broadband]] * [[BT Superfast Fibre]] * [[BT Mobile]] * [[BT TV]] * [[BT Sport]] * [[BT Wi-fi]] * [[BT Smart Hub]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[BT Fusion]] * [[BT Highway]] * BT Inspiration * [[BT Versatility]] * [[BT Voyager]] * [[BT MyDonate]] * [[BT MyPlace]] * [[Telecom Gold]] * [[Micronet 800]] * [[Merlin M4000]] }} | group3 = Binolar<br />va<br />obyektlar | list3 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[Adastral Park]] * [[Baynard_House, London|Baynard House]] * [[BT Centre]] * [[BT Tower|BT Tower (London)]] * [[BT Tower (Birmingham)]] * [[BT Tower (Swansea)]] * [[BT Riverside Tower]] * [[Stadium House, Cardiff|Stadium House]] * [[Charwelton BT Tower]] * [[Faraday Building]] * [[Goonhilly Satellite Earth Station|Goonhilly Cornwall]] * [[Guardian telephone exchange|Guardian Exchange Manchester]] * [[Madley Communications Centre]] * [[National Network Management Centre]] * [[Peterborough transmitting station]] * [[Zouches Farm transmitting station]] * [[Heaton Park BT Tower]] * [[Purdown BT Tower]] * [[Pye Green BT Tower]] * [[Stokenchurch BT Tower]] * [[Sutton Common BT Tower]] * [[Tinshill BT Tower]] * [[Tolsford Hill BT Tower]] * [[Wotton-under-Edge BT Tower]] * [[Red telephone box]] * [[KX telephone boxes]] * [[LinkUK]] * [[TAT-14]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Anchor telephone exchange]] * [[Bletchley Park#Site 2|Bletchley Park]] * [[CS Sovereign|CS ''Sovereign'']] * [[De Vere Horwood Estate#College|Horwood House]] * [[Kingsway telephone exchange]] * [[Leafield Technical Centre]] * [[Mondial House]] * [[Stag Lane Aerodrome]] * [[Graham Hills Building|Marland House]] * [[Telephone House]] * [[Post Office Research Station]] * [[Sheffield Telephone House]] * [[Portishead Radio]] * [[Criggion Radio Station]] * [[Rugby Radio Station]] * [[British Telecom microwave network|Microwave network]] * [[TAT-1]] * [[TAT-8]] * [[TAT-9]] * [[CANTAT-2]] * [[SAT-2]] * [[UK-Belgium 5]] }} | group4 = Dasturlar<br />va<br />standartlar | list4 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left;background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT 21CN]] * [[BT site engineering code]] * [[Speaking clock#United Kingdom|BT Speaking Clock]] * [[British telephone socket]] * [[Cable jetting]] * [[Customer Service System]] * [[Advanced Mobile Location]] * [[Digital Access Carrier System]] * [[Digital Access Signalling System 2]] * [[System X (telephony)|System X]] * [[System Y]] * [[ADSL Max]] * [[Redcare]] * [[1-5-7-1]] * [[YouView]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[Digital Access Signalling System 1]] * [[Digital Private Network Signalling System]] * [[Fixed-Mobile Convergence Alliance]] * [[Go!Messenger]] * [[International Packet Switched Service]] * [[NHSnet]] * [[N3 (NHS)]] * [[Packet Switch Stream]] * [[Prestel]] * [[TXE]] * [[TXK]] }} | group5 = Tarixi | list5 = * [[BT Group#History|BT Group]] * [[Post Office Telecommunications]] * [[General Post Office]] * [[Electric Telegraph Company]] | group6 = Boshqalar | list6 = * [[BT Archives]] * [[BT Museum]] * [[BT Digital Music Awards]] * [[BT Sport Action Woman Awards]] * [[Buzby]] * [[Connected Earth]] * [[:Category:British Telecom people|People]] * [[Young Scientist and Technology Exhibition]] * [[British Telecommunications plc v. Prodigy]] }} 9l4mcsuqm557ksbizlsdl2gf6wor7rs 2816738 2816734 2022-08-29T05:47:39Z FaridShavkatullayev 72137 /* Dialcom tizimlari */ wikitext text/x-wiki '''Dialcom Inc''' dunyodagi birinchi tijorat [[Email|elektron pochta]] xizmatini ishlab chiqqan [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|Amerika Qoʻshma Shtatlari]] [[Korporatsiya|korporatsiyasi]] edi. U 1970-yilda Robert F. Ryan tomonidan tashkil etilgan va 1982-yilda ITT korporatsiyasiga sotilgan<ref>https://www.washingtonpost.com/archive/business/1982/11/01/itt-buys-dialcom-inc/95e3e0f9-a8ba-4073-900f-dc83f08b0b43/</ref> va shirkat '''ITT Dialcomga aylangan'''. Dialcom elektron pochta dasturi Prime mini-kompyuterlarida ishlaydi va oʻn yettidan ortiq mamlakatlardagi davlat [[Elektr aloqa|telekommunikatsiya]] provayderlari uchun litsenziyaga ega edi. Dialcomga asoslangan xizmatlar turli xil qoʻshimcha funksiyalarni taklif qilishi mumkin, jumladan teleks va [[faks]] shlyuzlari hamda onlayn maʼlumot qidirish xizmatlari. 1986-yilda Telecom Gold xizmati uchun Dialcom dasturidan foydalangan British Telecom ITTdan Dialcomni sotib oldi. == Dialcom tizimlari == Har bir Dialcom tizimiga ikki xonali identifikatsiya raqami orqali kiriladi. Bu Dialcom elektron pochta manzillari (yoki pochta qutilari) uchun prefiks sifatida ishlatiladi, shuning uchun turli xil Dialcom xizmatlari oʻrtasida elektron pochta almashish imkonini beradi. 1990-yilga kelib quyidagi Dialcom tizimlari ishlamoqda: {| class="wikitable" !Mamlakat ! Xizmat ! Tizimlar |- |{{Avstraliya bayrogʻi}} [[Avstraliya ]] | Minerva/Keylink | 07, 08, 09 |- |{{Avstraliya bayrogʻi}} Kanada | Infotex | 20-24 |- |{{Avstraliya bayrogʻi}} Daniya | Maʼlumotlar kitoblari | 71 |- |{{Avstraliya bayrogʻi}} Finlyandiya | Telebox | 62 |- |{{Avstraliya bayrogʻi}} {{DEU}} | Telebox | 15, 16 |- |{{Avstraliya bayrogʻi}} {{HKG}} | Dialcom | 88, 89 |- |{{Avstraliya bayrogʻi}} {{IRL}} | Elektron pochta | 74 |- |{{Avstraliya bayrogʻi}} {{ISR}} | Oltin toʻr | 05, 06 |- |{{Avstraliya bayrogʻi}} Italiya | Mastermail | 65-68 |- |{{Avstraliya bayrogʻi}} {{JPN}} | KDMINC | 13, 14 |- |{{Avstraliya bayrogʻi}} {{KOR}} | Dialcom | 52 |- |{{Avstraliya bayrogʻi}} {{MLT}} | Telecom Gold | 75 |- |{{Avstraliya bayrogʻi}} Meksika | Telepro | 52 |- |{{Avstraliya bayrogʻi}} {{NLD}} | Memocom | 27-29, 55 |- |{{Avstraliya bayrogʻi}} Yangi Zelandiya | Starnet | 01, 02 |- |{{Avstraliya bayrogʻi}} {{PRI}} | Dialcom | 25 |- |{{Avstraliya bayrogʻi}} Singapur | Telebox | 10-12 |- |{{Avstraliya bayrogʻi}} {{TWN}} | Dialcom | 52 |- |{{Avstraliya bayrogʻi}} {{GBR}} | Telecom Gold | 01, 04, 17, 80-89 |- |{{Avstraliya bayrogʻi}} Qoʻshma Shtatlar | Dialcom | 29-34, 37, 38, 41-59, 61-63, 90-99 |} == Vaqtni taqsimlash xizmati == Dialcom kompyuter vaqtini taqsimlash xizmatlari sifatida boshlandi. Foydalanuvchi Teletype Model 33 ASR va 110 bit/s tezlikda ishlaydigan akustik ulagichga ega modem yordamida tizimga kirgan. [[BASIC]] va [[Fortran]] kabi dasturlash tillari bilan buyruq qatori bor. Kompaniya asoschisi, prezidenti va bosh direktori Robert F. Ryan boshchiligidagi bir qator xaridlar shirkat iqtisodiyoti toʻrt yil davomida tez oʻsdi va rivojlandi. 1974-yilga kelib, Dialcom butun mamlakat boʻylab buxgalteriya hisobi va ish haqini toʻlash xizmatlari kabi bir qator yaroqsiz mahsulotlarni taklif qildi. Dialcom har toʻrt yilda bir marta oʻzini qayta ixtiro qildi va shu bilan birga oldingi asosiy xizmatlarni qoʻllab-quvvatlab, oʻstirish bilan birga, qaysi sohada dominant yetakchi boʻlish uchun mutlaqo yangi mahsulot qatorini (barchasi telekommunikatsiya tarmogʻi bilan bogʻliq boʻlsa ham) chiqardi. 1974-yilda Dialcom onlayn soʻzlarni qayta ishlash va hujjatlarni boshqarish toʻplamini ishlab chiqdi. Dialcom oʻzining asosiy mijozlaridan biri boʻlgan AQSh Vakillar Palatasi uchun 435 Vakillar Palatasi ofislaridan 240 tasiga umumiy tarkibiy boshqaruv tizimini (CRS) taqdim etdi. Toʻrt yil oʻtgach, Dialcom AQShda birinchi tijorat elektron pochta xizmatini ishlab chiqdi va muvaffaqiyatli sotdi va keyin bu xizmat bilan xalqaro miqyosga chiqdi. Janob Ryan har bir mamlakatda vazirlar darajasida amalga oshirilgan barcha xalqaro savdolarning yagona sotuvchisi va muzokarachisi edi. 1980-yilda Dialcom The Sourcening yaratuvchisi, dizayneri, ishlab chiquvchisi, hisoblash va tarmoq dvigateli boʻlgan. Robert Ryan barqaror va oʻsib borayotgan rentabellik bilan oʻn yildan ortiq barqaror geografik va mahsulot oʻsishiga olib keladigan tuzilgan rejani ishlab chiqdi va amalga oshirdi. U moliyalashtirishni taʼminladi, muzokaralar olib bordi hamda muvaffaqiyatli sotib oldi, soʻngra birlashtirdi. Natijada bosh kompaniyaning tez oʻsishi va rentabelligi — kichik kompyuter xizmat koʻrsatish byurosini barqaror ravishda oʻn toʻqqiz mamlakatda ofislari bilan elektron pochta xizmatlarining jahon yetakchisiga aylantirdi. Dialcom AQShda yoki boshqa mamlakatlarda taqdim etilgan birinchi elektron pochta xizmati boʻlib, AQSh va boshqa davlardagi xalqaro elektron pochta bozorining mos ravishda 35 % va 98 %ni nazorat qildi. Xalqaro kengayish barcha yirik telekommunikatsiya isteʼmol qiluvchi mamlakatlarning davlat organlari bilan strategik hamkorlik va qoʻshma korxonalar orqali amalga oshirildi. Robert Ryan barcha xalqaro litsenziyalar va hamkorliklarni ishlab chiqdi va muzokaralar olib bordi. Bozorning oʻsishi, rentabelligi geografik va mahsulot kengayishining ushbu qizgʻin davrlarida doimiy boʻlgan. 1982-yilda Robert Ryan Dialcomni ITTga sotish boʻyicha muzokaralar olib bordi va uch yil davomida bosh direktor etib saylandi.<ref>https://contactout.com/RobertF-Ryan-1341087</ref> Dialcom bilan bir vaqtda va direktorlar kengashi koʻmagida Robert Ryan Source Telecomputing Corporation asoschilaridan biri va prezidenti boʻlgan. William VonMeister bilan birgalikda Robert Ryan Amerikaning birinchi isteʼmolchiga yoʻnaltirilgan axborot xizmati — AOLning toʻgʻridan-toʻgʻri salafi boʻlgan The Source ni ishlab chiqdi va amalga oshirdi. Faoliyatining birinchi yilida dominant bozor ulushiga erishgandan soʻng, Manba rahbariyat tomonidan Readers Digestga sotildi. Janob Ryan oʻzining davomiy faoliyati davomida oʻndan ortiq kompaniyalarni (C darajasidagi lavozimlarda) boshlagan yoki boshqargan. U uzoq vaqtdan beri tadbirkorlik tarafdori bo‘lib, o‘z eʼtiqodini mustahkamlash uchun taʼlim muassasalari bilan hamkorlik qilgan.<ref>https://findwords.info/term/dialcom</ref> Keyinchalik Novell va [[Google]] bosh direktori boʻladigan Eric Schmidt Dialcom kompaniyasida ishlagan. == Manbalar == {{Manbalar | 2}} == Havolalar == * [http://www.connected-earth.com/journeys/Digitaltechnologies/ComputerNetworks/Thegrowthofe-mail/index.htm BT Connected Earth elektron pochta tarixi] * Kornuoll, Gyugo (1988). ''Hackerning qoʻllanmasi III'', qayta koʻrib chiqilgan nashri, Century Hutchinson.{{ISBN|0-7126-1147-9}} * [http://stuff.mit.edu/afs/athena/reference/net-directory/documents/JANET-Mail-Gateways.ps Klark, Tim (1990).] [http://stuff.mit.edu/afs/athena/reference/net-directory/documents/JANET-Mail-Gateways.ps ''JANET ga va undan turli shlyuzlar orqali xat olish boʻyicha maslahatlar'', 7-son] Uorvik universiteti . * [https://web.archive.org/web/20070203093027/http://www.cwhonors.org/archives/histories/Schmidt.pdf ComputerWorld Honors: Erik Shmidtning tarixi] [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:BT group]] {{Navbox | name = BT Group | title = [[BT Group|<span style="color:white;">BT Group</span>]] | state = {{{state<includeonly>|autocollapse</includeonly>}}} | bodyclass = hlist | basestyle = background: #553A99; color: white | image = [[File:BT logo 2019.svg|70px|BT logo, introduced 2019]] | group1 = Boʻlimlar<br />va<br />shoʻba korxonalar | list1 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Consumer]] * [[BT Business and Public Sector]] * [[BT Global Services]] * [[BT Wholesale and Ventures]] * [[BT Research]] * [[Openreach]] * [[EE Limited|EE]] * [[Plusnet]] * [[BT Ireland]] * [[BT Italia]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Global Marine Systems|BT Marine]] * [[dabs.com]] * [[Hibu]] ** <small>Yell Group (sobiq nom)</small> * [[Plusnet | Madasafish]] ** <small>[[Plusnet]]ga aylangan</small> * [[Manx Telecom]] * [[O2 (Buyuk Britaniya)]] * [[O2 (Ireland)]] * [[Telefónica Germany|O2 (Germany)]] * [[Ribbit (telecommunications company)|Ribbit]] * [[Concert Communications Services]] * [[Telecomsoft]] * [[Tymnet]] * [[International Network Services Inc.|International Network Services]] * [[Dialcom]] * [[Telfort]] * [[LineOne]] * [[Swindon Cable]] * [[6GMOBILE]] * [[Open....]] }} | group2 = Mahsulotlar<br />va<br />xizmatlar | list2 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Broadband]] * [[BT Superfast Fibre]] * [[BT Mobile]] * [[BT TV]] * [[BT Sport]] * [[BT Wi-fi]] * [[BT Smart Hub]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[BT Fusion]] * [[BT Highway]] * BT Inspiration * [[BT Versatility]] * [[BT Voyager]] * [[BT MyDonate]] * [[BT MyPlace]] * [[Telecom Gold]] * [[Micronet 800]] * [[Merlin M4000]] }} | group3 = Binolar<br />va<br />obyektlar | list3 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[Adastral Park]] * [[Baynard_House, London|Baynard House]] * [[BT Centre]] * [[BT Tower|BT Tower (London)]] * [[BT Tower (Birmingham)]] * [[BT Tower (Swansea)]] * [[BT Riverside Tower]] * [[Stadium House, Cardiff|Stadium House]] * [[Charwelton BT Tower]] * [[Faraday Building]] * [[Goonhilly Satellite Earth Station|Goonhilly Cornwall]] * [[Guardian telephone exchange|Guardian Exchange Manchester]] * [[Madley Communications Centre]] * [[National Network Management Centre]] * [[Peterborough transmitting station]] * [[Zouches Farm transmitting station]] * [[Heaton Park BT Tower]] * [[Purdown BT Tower]] * [[Pye Green BT Tower]] * [[Stokenchurch BT Tower]] * [[Sutton Common BT Tower]] * [[Tinshill BT Tower]] * [[Tolsford Hill BT Tower]] * [[Wotton-under-Edge BT Tower]] * [[Red telephone box]] * [[KX telephone boxes]] * [[LinkUK]] * [[TAT-14]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Anchor telephone exchange]] * [[Bletchley Park#Site 2|Bletchley Park]] * [[CS Sovereign|CS ''Sovereign'']] * [[De Vere Horwood Estate#College|Horwood House]] * [[Kingsway telephone exchange]] * [[Leafield Technical Centre]] * [[Mondial House]] * [[Stag Lane Aerodrome]] * [[Graham Hills Building|Marland House]] * [[Telephone House]] * [[Post Office Research Station]] * [[Sheffield Telephone House]] * [[Portishead Radio]] * [[Criggion Radio Station]] * [[Rugby Radio Station]] * [[British Telecom microwave network|Microwave network]] * [[TAT-1]] * [[TAT-8]] * [[TAT-9]] * [[CANTAT-2]] * [[SAT-2]] * [[UK-Belgium 5]] }} | group4 = Dasturlar<br />va<br />standartlar | list4 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left;background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT 21CN]] * [[BT site engineering code]] * [[Speaking clock#United Kingdom|BT Speaking Clock]] * [[British telephone socket]] * [[Cable jetting]] * [[Customer Service System]] * [[Advanced Mobile Location]] * [[Digital Access Carrier System]] * [[Digital Access Signalling System 2]] * [[System X (telephony)|System X]] * [[System Y]] * [[ADSL Max]] * [[Redcare]] * [[1-5-7-1]] * [[YouView]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[Digital Access Signalling System 1]] * [[Digital Private Network Signalling System]] * [[Fixed-Mobile Convergence Alliance]] * [[Go!Messenger]] * [[International Packet Switched Service]] * [[NHSnet]] * [[N3 (NHS)]] * [[Packet Switch Stream]] * [[Prestel]] * [[TXE]] * [[TXK]] }} | group5 = Tarixi | list5 = * [[BT Group#History|BT Group]] * [[Post Office Telecommunications]] * [[General Post Office]] * [[Electric Telegraph Company]] | group6 = Boshqalar | list6 = * [[BT Archives]] * [[BT Museum]] * [[BT Digital Music Awards]] * [[BT Sport Action Woman Awards]] * [[Buzby]] * [[Connected Earth]] * [[:Category:British Telecom people|People]] * [[Young Scientist and Technology Exhibition]] * [[British Telecommunications plc v. Prodigy]] }} 26414wrh7tcie4ihbzwh1cx5r837lj1 2816739 2816738 2022-08-29T05:48:10Z FaridShavkatullayev 72137 /* Dialcom tizimlari */ wikitext text/x-wiki '''Dialcom Inc''' dunyodagi birinchi tijorat [[Email|elektron pochta]] xizmatini ishlab chiqqan [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|Amerika Qoʻshma Shtatlari]] [[Korporatsiya|korporatsiyasi]] edi. U 1970-yilda Robert F. Ryan tomonidan tashkil etilgan va 1982-yilda ITT korporatsiyasiga sotilgan<ref>https://www.washingtonpost.com/archive/business/1982/11/01/itt-buys-dialcom-inc/95e3e0f9-a8ba-4073-900f-dc83f08b0b43/</ref> va shirkat '''ITT Dialcomga aylangan'''. Dialcom elektron pochta dasturi Prime mini-kompyuterlarida ishlaydi va oʻn yettidan ortiq mamlakatlardagi davlat [[Elektr aloqa|telekommunikatsiya]] provayderlari uchun litsenziyaga ega edi. Dialcomga asoslangan xizmatlar turli xil qoʻshimcha funksiyalarni taklif qilishi mumkin, jumladan teleks va [[faks]] shlyuzlari hamda onlayn maʼlumot qidirish xizmatlari. 1986-yilda Telecom Gold xizmati uchun Dialcom dasturidan foydalangan British Telecom ITTdan Dialcomni sotib oldi. == Dialcom tizimlari == Har bir Dialcom tizimiga ikki xonali identifikatsiya raqami orqali kiriladi. Bu Dialcom elektron pochta manzillari (yoki pochta qutilari) uchun prefiks sifatida ishlatiladi, shuning uchun turli xil Dialcom xizmatlari oʻrtasida elektron pochta almashish imkonini beradi. 1990-yilga kelib quyidagi Dialcom tizimlari ishlamoqda: {| class="wikitable" !Mamlakat ! Xizmat ! Tizimlar |- |{{Avstraliya bayrogʻi}} [[Avstraliya]] | Minerva/Keylink | 07, 08, 09 |- |{{Kanada bayrogʻi}} [[Kanada]] | Infotex | 20-24 |- |{{Daniya bayrogʻi}} [[Daniya]] | Maʼlumotlar kitoblari | 71 |- |{{Finlandiya bayrogʻi}} [[Finlandiya]] | Telebox | 62 |- |{{Avstraliya bayrogʻi}} {{DEU}} | Telebox | 15, 16 |- |{{Avstraliya bayrogʻi}} {{HKG}} | Dialcom | 88, 89 |- |{{Avstraliya bayrogʻi}} {{IRL}} | Elektron pochta | 74 |- |{{Avstraliya bayrogʻi}} {{ISR}} | Oltin toʻr | 05, 06 |- |{{Avstraliya bayrogʻi}} Italiya | Mastermail | 65-68 |- |{{Avstraliya bayrogʻi}} {{JPN}} | KDMINC | 13, 14 |- |{{Avstraliya bayrogʻi}} {{KOR}} | Dialcom | 52 |- |{{Avstraliya bayrogʻi}} {{MLT}} | Telecom Gold | 75 |- |{{Avstraliya bayrogʻi}} Meksika | Telepro | 52 |- |{{Avstraliya bayrogʻi}} {{NLD}} | Memocom | 27-29, 55 |- |{{Avstraliya bayrogʻi}} Yangi Zelandiya | Starnet | 01, 02 |- |{{Avstraliya bayrogʻi}} {{PRI}} | Dialcom | 25 |- |{{Avstraliya bayrogʻi}} Singapur | Telebox | 10-12 |- |{{Avstraliya bayrogʻi}} {{TWN}} | Dialcom | 52 |- |{{Avstraliya bayrogʻi}} {{GBR}} | Telecom Gold | 01, 04, 17, 80-89 |- |{{Avstraliya bayrogʻi}} Qoʻshma Shtatlar | Dialcom | 29-34, 37, 38, 41-59, 61-63, 90-99 |} == Vaqtni taqsimlash xizmati == Dialcom kompyuter vaqtini taqsimlash xizmatlari sifatida boshlandi. Foydalanuvchi Teletype Model 33 ASR va 110 bit/s tezlikda ishlaydigan akustik ulagichga ega modem yordamida tizimga kirgan. [[BASIC]] va [[Fortran]] kabi dasturlash tillari bilan buyruq qatori bor. Kompaniya asoschisi, prezidenti va bosh direktori Robert F. Ryan boshchiligidagi bir qator xaridlar shirkat iqtisodiyoti toʻrt yil davomida tez oʻsdi va rivojlandi. 1974-yilga kelib, Dialcom butun mamlakat boʻylab buxgalteriya hisobi va ish haqini toʻlash xizmatlari kabi bir qator yaroqsiz mahsulotlarni taklif qildi. Dialcom har toʻrt yilda bir marta oʻzini qayta ixtiro qildi va shu bilan birga oldingi asosiy xizmatlarni qoʻllab-quvvatlab, oʻstirish bilan birga, qaysi sohada dominant yetakchi boʻlish uchun mutlaqo yangi mahsulot qatorini (barchasi telekommunikatsiya tarmogʻi bilan bogʻliq boʻlsa ham) chiqardi. 1974-yilda Dialcom onlayn soʻzlarni qayta ishlash va hujjatlarni boshqarish toʻplamini ishlab chiqdi. Dialcom oʻzining asosiy mijozlaridan biri boʻlgan AQSh Vakillar Palatasi uchun 435 Vakillar Palatasi ofislaridan 240 tasiga umumiy tarkibiy boshqaruv tizimini (CRS) taqdim etdi. Toʻrt yil oʻtgach, Dialcom AQShda birinchi tijorat elektron pochta xizmatini ishlab chiqdi va muvaffaqiyatli sotdi va keyin bu xizmat bilan xalqaro miqyosga chiqdi. Janob Ryan har bir mamlakatda vazirlar darajasida amalga oshirilgan barcha xalqaro savdolarning yagona sotuvchisi va muzokarachisi edi. 1980-yilda Dialcom The Sourcening yaratuvchisi, dizayneri, ishlab chiquvchisi, hisoblash va tarmoq dvigateli boʻlgan. Robert Ryan barqaror va oʻsib borayotgan rentabellik bilan oʻn yildan ortiq barqaror geografik va mahsulot oʻsishiga olib keladigan tuzilgan rejani ishlab chiqdi va amalga oshirdi. U moliyalashtirishni taʼminladi, muzokaralar olib bordi hamda muvaffaqiyatli sotib oldi, soʻngra birlashtirdi. Natijada bosh kompaniyaning tez oʻsishi va rentabelligi — kichik kompyuter xizmat koʻrsatish byurosini barqaror ravishda oʻn toʻqqiz mamlakatda ofislari bilan elektron pochta xizmatlarining jahon yetakchisiga aylantirdi. Dialcom AQShda yoki boshqa mamlakatlarda taqdim etilgan birinchi elektron pochta xizmati boʻlib, AQSh va boshqa davlardagi xalqaro elektron pochta bozorining mos ravishda 35 % va 98 %ni nazorat qildi. Xalqaro kengayish barcha yirik telekommunikatsiya isteʼmol qiluvchi mamlakatlarning davlat organlari bilan strategik hamkorlik va qoʻshma korxonalar orqali amalga oshirildi. Robert Ryan barcha xalqaro litsenziyalar va hamkorliklarni ishlab chiqdi va muzokaralar olib bordi. Bozorning oʻsishi, rentabelligi geografik va mahsulot kengayishining ushbu qizgʻin davrlarida doimiy boʻlgan. 1982-yilda Robert Ryan Dialcomni ITTga sotish boʻyicha muzokaralar olib bordi va uch yil davomida bosh direktor etib saylandi.<ref>https://contactout.com/RobertF-Ryan-1341087</ref> Dialcom bilan bir vaqtda va direktorlar kengashi koʻmagida Robert Ryan Source Telecomputing Corporation asoschilaridan biri va prezidenti boʻlgan. William VonMeister bilan birgalikda Robert Ryan Amerikaning birinchi isteʼmolchiga yoʻnaltirilgan axborot xizmati — AOLning toʻgʻridan-toʻgʻri salafi boʻlgan The Source ni ishlab chiqdi va amalga oshirdi. Faoliyatining birinchi yilida dominant bozor ulushiga erishgandan soʻng, Manba rahbariyat tomonidan Readers Digestga sotildi. Janob Ryan oʻzining davomiy faoliyati davomida oʻndan ortiq kompaniyalarni (C darajasidagi lavozimlarda) boshlagan yoki boshqargan. U uzoq vaqtdan beri tadbirkorlik tarafdori bo‘lib, o‘z eʼtiqodini mustahkamlash uchun taʼlim muassasalari bilan hamkorlik qilgan.<ref>https://findwords.info/term/dialcom</ref> Keyinchalik Novell va [[Google]] bosh direktori boʻladigan Eric Schmidt Dialcom kompaniyasida ishlagan. == Manbalar == {{Manbalar | 2}} == Havolalar == * [http://www.connected-earth.com/journeys/Digitaltechnologies/ComputerNetworks/Thegrowthofe-mail/index.htm BT Connected Earth elektron pochta tarixi] * Kornuoll, Gyugo (1988). ''Hackerning qoʻllanmasi III'', qayta koʻrib chiqilgan nashri, Century Hutchinson.{{ISBN|0-7126-1147-9}} * [http://stuff.mit.edu/afs/athena/reference/net-directory/documents/JANET-Mail-Gateways.ps Klark, Tim (1990).] [http://stuff.mit.edu/afs/athena/reference/net-directory/documents/JANET-Mail-Gateways.ps ''JANET ga va undan turli shlyuzlar orqali xat olish boʻyicha maslahatlar'', 7-son] Uorvik universiteti . * [https://web.archive.org/web/20070203093027/http://www.cwhonors.org/archives/histories/Schmidt.pdf ComputerWorld Honors: Erik Shmidtning tarixi] [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:BT group]] {{Navbox | name = BT Group | title = [[BT Group|<span style="color:white;">BT Group</span>]] | state = {{{state<includeonly>|autocollapse</includeonly>}}} | bodyclass = hlist | basestyle = background: #553A99; color: white | image = [[File:BT logo 2019.svg|70px|BT logo, introduced 2019]] | group1 = Boʻlimlar<br />va<br />shoʻba korxonalar | list1 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Consumer]] * [[BT Business and Public Sector]] * [[BT Global Services]] * [[BT Wholesale and Ventures]] * [[BT Research]] * [[Openreach]] * [[EE Limited|EE]] * [[Plusnet]] * [[BT Ireland]] * [[BT Italia]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Global Marine Systems|BT Marine]] * [[dabs.com]] * [[Hibu]] ** <small>Yell Group (sobiq nom)</small> * [[Plusnet | Madasafish]] ** <small>[[Plusnet]]ga aylangan</small> * [[Manx Telecom]] * [[O2 (Buyuk Britaniya)]] * [[O2 (Ireland)]] * [[Telefónica Germany|O2 (Germany)]] * [[Ribbit (telecommunications company)|Ribbit]] * [[Concert Communications Services]] * [[Telecomsoft]] * [[Tymnet]] * [[International Network Services Inc.|International Network Services]] * [[Dialcom]] * [[Telfort]] * [[LineOne]] * [[Swindon Cable]] * [[6GMOBILE]] * [[Open....]] }} | group2 = Mahsulotlar<br />va<br />xizmatlar | list2 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Broadband]] * [[BT Superfast Fibre]] * [[BT Mobile]] * [[BT TV]] * [[BT Sport]] * [[BT Wi-fi]] * [[BT Smart Hub]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[BT Fusion]] * [[BT Highway]] * BT Inspiration * [[BT Versatility]] * [[BT Voyager]] * [[BT MyDonate]] * [[BT MyPlace]] * [[Telecom Gold]] * [[Micronet 800]] * [[Merlin M4000]] }} | group3 = Binolar<br />va<br />obyektlar | list3 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[Adastral Park]] * [[Baynard_House, London|Baynard House]] * [[BT Centre]] * [[BT Tower|BT Tower (London)]] * [[BT Tower (Birmingham)]] * [[BT Tower (Swansea)]] * [[BT Riverside Tower]] * [[Stadium House, Cardiff|Stadium House]] * [[Charwelton BT Tower]] * [[Faraday Building]] * [[Goonhilly Satellite Earth Station|Goonhilly Cornwall]] * [[Guardian telephone exchange|Guardian Exchange Manchester]] * [[Madley Communications Centre]] * [[National Network Management Centre]] * [[Peterborough transmitting station]] * [[Zouches Farm transmitting station]] * [[Heaton Park BT Tower]] * [[Purdown BT Tower]] * [[Pye Green BT Tower]] * [[Stokenchurch BT Tower]] * [[Sutton Common BT Tower]] * [[Tinshill BT Tower]] * [[Tolsford Hill BT Tower]] * [[Wotton-under-Edge BT Tower]] * [[Red telephone box]] * [[KX telephone boxes]] * [[LinkUK]] * [[TAT-14]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Anchor telephone exchange]] * [[Bletchley Park#Site 2|Bletchley Park]] * [[CS Sovereign|CS ''Sovereign'']] * [[De Vere Horwood Estate#College|Horwood House]] * [[Kingsway telephone exchange]] * [[Leafield Technical Centre]] * [[Mondial House]] * [[Stag Lane Aerodrome]] * [[Graham Hills Building|Marland House]] * [[Telephone House]] * [[Post Office Research Station]] * [[Sheffield Telephone House]] * [[Portishead Radio]] * [[Criggion Radio Station]] * [[Rugby Radio Station]] * [[British Telecom microwave network|Microwave network]] * [[TAT-1]] * [[TAT-8]] * [[TAT-9]] * [[CANTAT-2]] * [[SAT-2]] * [[UK-Belgium 5]] }} | group4 = Dasturlar<br />va<br />standartlar | list4 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left;background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT 21CN]] * [[BT site engineering code]] * [[Speaking clock#United Kingdom|BT Speaking Clock]] * [[British telephone socket]] * [[Cable jetting]] * [[Customer Service System]] * [[Advanced Mobile Location]] * [[Digital Access Carrier System]] * [[Digital Access Signalling System 2]] * [[System X (telephony)|System X]] * [[System Y]] * [[ADSL Max]] * [[Redcare]] * [[1-5-7-1]] * [[YouView]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[Digital Access Signalling System 1]] * [[Digital Private Network Signalling System]] * [[Fixed-Mobile Convergence Alliance]] * [[Go!Messenger]] * [[International Packet Switched Service]] * [[NHSnet]] * [[N3 (NHS)]] * [[Packet Switch Stream]] * [[Prestel]] * [[TXE]] * [[TXK]] }} | group5 = Tarixi | list5 = * [[BT Group#History|BT Group]] * [[Post Office Telecommunications]] * [[General Post Office]] * [[Electric Telegraph Company]] | group6 = Boshqalar | list6 = * [[BT Archives]] * [[BT Museum]] * [[BT Digital Music Awards]] * [[BT Sport Action Woman Awards]] * [[Buzby]] * [[Connected Earth]] * [[:Category:British Telecom people|People]] * [[Young Scientist and Technology Exhibition]] * [[British Telecommunications plc v. Prodigy]] }} mxxq16ytjxv6dco01ew7i0judart34c 2816744 2816739 2022-08-29T05:49:50Z FaridShavkatullayev 72137 /* Dialcom tizimlari */ wikitext text/x-wiki '''Dialcom Inc''' dunyodagi birinchi tijorat [[Email|elektron pochta]] xizmatini ishlab chiqqan [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|Amerika Qoʻshma Shtatlari]] [[Korporatsiya|korporatsiyasi]] edi. U 1970-yilda Robert F. Ryan tomonidan tashkil etilgan va 1982-yilda ITT korporatsiyasiga sotilgan<ref>https://www.washingtonpost.com/archive/business/1982/11/01/itt-buys-dialcom-inc/95e3e0f9-a8ba-4073-900f-dc83f08b0b43/</ref> va shirkat '''ITT Dialcomga aylangan'''. Dialcom elektron pochta dasturi Prime mini-kompyuterlarida ishlaydi va oʻn yettidan ortiq mamlakatlardagi davlat [[Elektr aloqa|telekommunikatsiya]] provayderlari uchun litsenziyaga ega edi. Dialcomga asoslangan xizmatlar turli xil qoʻshimcha funksiyalarni taklif qilishi mumkin, jumladan teleks va [[faks]] shlyuzlari hamda onlayn maʼlumot qidirish xizmatlari. 1986-yilda Telecom Gold xizmati uchun Dialcom dasturidan foydalangan British Telecom ITTdan Dialcomni sotib oldi. == Dialcom tizimlari == Har bir Dialcom tizimiga ikki xonali identifikatsiya raqami orqali kiriladi. Bu Dialcom elektron pochta manzillari (yoki pochta qutilari) uchun prefiks sifatida ishlatiladi, shuning uchun turli xil Dialcom xizmatlari oʻrtasida elektron pochta almashish imkonini beradi. 1990-yilga kelib quyidagi Dialcom tizimlari ishlamoqda: {| class="wikitable" !Mamlakat ! Xizmat ! Tizimlar |- |{{Avstraliya bayrogʻi}} [[Avstraliya]] | Minerva/Keylink | 07, 08, 09 |- |{{Kanada bayrogʻi}} [[Kanada]] | Infotex | 20-24 |- |{{Daniya bayrogʻi}} [[Daniya]] | Maʼlumotlar kitoblari | 71 |- |{{Finlandiya bayrogʻi}} [[Finlandiya]] | Telebox | 62 |- |{{Germaniya bayrogʻi}} [[Germaniya]] | Telebox | 15, 16 |- |{{Hong Kong bayrogʻi}} [[Hong Kong]] | Dialcom | 88, 89 |- |{{Irlandiya bayrogʻi}} [[Irlandiya]] | Elektron pochta | 74 |- |{{Isroil bayrogʻi}} [[Isroil]] | Oltin toʻr | 05, 06 |- |{{Avstraliya bayrogʻi}} Italiya | Mastermail | 65-68 |- |{{Yaponiya bayrogʻi}} [[Yaponiya]] | KDMINC | 13, 14 |- |{{Koreya bayrogʻi}} [[Koreya]] | Dialcom | 52 |- |{{Malta bayrogʻi}} [[Malta]] | Telecom Gold | 75 |- |{{Meksika bayrogʻi}} [[Meksika]] | Telepro | 52 |- |{{Gollandiya bayrogʻi}} [[Gollandiya]] | Memocom | 27-29, 55 |- |{{Yangi Zelandiya bayrogʻi}} Yangi Zelandiya | Starnet | 01, 02 |- |{{Avstraliya bayrogʻi}} {{PRI}} | Dialcom | 25 |- |{{Avstraliya bayrogʻi}} Singapur | Telebox | 10-12 |- |{{Avstraliya bayrogʻi}} {{TWN}} | Dialcom | 52 |- |{{Avstraliya bayrogʻi}} {{GBR}} | Telecom Gold | 01, 04, 17, 80-89 |- |{{Avstraliya bayrogʻi}} Qoʻshma Shtatlar | Dialcom | 29-34, 37, 38, 41-59, 61-63, 90-99 |} == Vaqtni taqsimlash xizmati == Dialcom kompyuter vaqtini taqsimlash xizmatlari sifatida boshlandi. Foydalanuvchi Teletype Model 33 ASR va 110 bit/s tezlikda ishlaydigan akustik ulagichga ega modem yordamida tizimga kirgan. [[BASIC]] va [[Fortran]] kabi dasturlash tillari bilan buyruq qatori bor. Kompaniya asoschisi, prezidenti va bosh direktori Robert F. Ryan boshchiligidagi bir qator xaridlar shirkat iqtisodiyoti toʻrt yil davomida tez oʻsdi va rivojlandi. 1974-yilga kelib, Dialcom butun mamlakat boʻylab buxgalteriya hisobi va ish haqini toʻlash xizmatlari kabi bir qator yaroqsiz mahsulotlarni taklif qildi. Dialcom har toʻrt yilda bir marta oʻzini qayta ixtiro qildi va shu bilan birga oldingi asosiy xizmatlarni qoʻllab-quvvatlab, oʻstirish bilan birga, qaysi sohada dominant yetakchi boʻlish uchun mutlaqo yangi mahsulot qatorini (barchasi telekommunikatsiya tarmogʻi bilan bogʻliq boʻlsa ham) chiqardi. 1974-yilda Dialcom onlayn soʻzlarni qayta ishlash va hujjatlarni boshqarish toʻplamini ishlab chiqdi. Dialcom oʻzining asosiy mijozlaridan biri boʻlgan AQSh Vakillar Palatasi uchun 435 Vakillar Palatasi ofislaridan 240 tasiga umumiy tarkibiy boshqaruv tizimini (CRS) taqdim etdi. Toʻrt yil oʻtgach, Dialcom AQShda birinchi tijorat elektron pochta xizmatini ishlab chiqdi va muvaffaqiyatli sotdi va keyin bu xizmat bilan xalqaro miqyosga chiqdi. Janob Ryan har bir mamlakatda vazirlar darajasida amalga oshirilgan barcha xalqaro savdolarning yagona sotuvchisi va muzokarachisi edi. 1980-yilda Dialcom The Sourcening yaratuvchisi, dizayneri, ishlab chiquvchisi, hisoblash va tarmoq dvigateli boʻlgan. Robert Ryan barqaror va oʻsib borayotgan rentabellik bilan oʻn yildan ortiq barqaror geografik va mahsulot oʻsishiga olib keladigan tuzilgan rejani ishlab chiqdi va amalga oshirdi. U moliyalashtirishni taʼminladi, muzokaralar olib bordi hamda muvaffaqiyatli sotib oldi, soʻngra birlashtirdi. Natijada bosh kompaniyaning tez oʻsishi va rentabelligi — kichik kompyuter xizmat koʻrsatish byurosini barqaror ravishda oʻn toʻqqiz mamlakatda ofislari bilan elektron pochta xizmatlarining jahon yetakchisiga aylantirdi. Dialcom AQShda yoki boshqa mamlakatlarda taqdim etilgan birinchi elektron pochta xizmati boʻlib, AQSh va boshqa davlardagi xalqaro elektron pochta bozorining mos ravishda 35 % va 98 %ni nazorat qildi. Xalqaro kengayish barcha yirik telekommunikatsiya isteʼmol qiluvchi mamlakatlarning davlat organlari bilan strategik hamkorlik va qoʻshma korxonalar orqali amalga oshirildi. Robert Ryan barcha xalqaro litsenziyalar va hamkorliklarni ishlab chiqdi va muzokaralar olib bordi. Bozorning oʻsishi, rentabelligi geografik va mahsulot kengayishining ushbu qizgʻin davrlarida doimiy boʻlgan. 1982-yilda Robert Ryan Dialcomni ITTga sotish boʻyicha muzokaralar olib bordi va uch yil davomida bosh direktor etib saylandi.<ref>https://contactout.com/RobertF-Ryan-1341087</ref> Dialcom bilan bir vaqtda va direktorlar kengashi koʻmagida Robert Ryan Source Telecomputing Corporation asoschilaridan biri va prezidenti boʻlgan. William VonMeister bilan birgalikda Robert Ryan Amerikaning birinchi isteʼmolchiga yoʻnaltirilgan axborot xizmati — AOLning toʻgʻridan-toʻgʻri salafi boʻlgan The Source ni ishlab chiqdi va amalga oshirdi. Faoliyatining birinchi yilida dominant bozor ulushiga erishgandan soʻng, Manba rahbariyat tomonidan Readers Digestga sotildi. Janob Ryan oʻzining davomiy faoliyati davomida oʻndan ortiq kompaniyalarni (C darajasidagi lavozimlarda) boshlagan yoki boshqargan. U uzoq vaqtdan beri tadbirkorlik tarafdori bo‘lib, o‘z eʼtiqodini mustahkamlash uchun taʼlim muassasalari bilan hamkorlik qilgan.<ref>https://findwords.info/term/dialcom</ref> Keyinchalik Novell va [[Google]] bosh direktori boʻladigan Eric Schmidt Dialcom kompaniyasida ishlagan. == Manbalar == {{Manbalar | 2}} == Havolalar == * [http://www.connected-earth.com/journeys/Digitaltechnologies/ComputerNetworks/Thegrowthofe-mail/index.htm BT Connected Earth elektron pochta tarixi] * Kornuoll, Gyugo (1988). ''Hackerning qoʻllanmasi III'', qayta koʻrib chiqilgan nashri, Century Hutchinson.{{ISBN|0-7126-1147-9}} * [http://stuff.mit.edu/afs/athena/reference/net-directory/documents/JANET-Mail-Gateways.ps Klark, Tim (1990).] [http://stuff.mit.edu/afs/athena/reference/net-directory/documents/JANET-Mail-Gateways.ps ''JANET ga va undan turli shlyuzlar orqali xat olish boʻyicha maslahatlar'', 7-son] Uorvik universiteti . * [https://web.archive.org/web/20070203093027/http://www.cwhonors.org/archives/histories/Schmidt.pdf ComputerWorld Honors: Erik Shmidtning tarixi] [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:BT group]] {{Navbox | name = BT Group | title = [[BT Group|<span style="color:white;">BT Group</span>]] | state = {{{state<includeonly>|autocollapse</includeonly>}}} | bodyclass = hlist | basestyle = background: #553A99; color: white | image = [[File:BT logo 2019.svg|70px|BT logo, introduced 2019]] | group1 = Boʻlimlar<br />va<br />shoʻba korxonalar | list1 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Consumer]] * [[BT Business and Public Sector]] * [[BT Global Services]] * [[BT Wholesale and Ventures]] * [[BT Research]] * [[Openreach]] * [[EE Limited|EE]] * [[Plusnet]] * [[BT Ireland]] * [[BT Italia]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Global Marine Systems|BT Marine]] * [[dabs.com]] * [[Hibu]] ** <small>Yell Group (sobiq nom)</small> * [[Plusnet | Madasafish]] ** <small>[[Plusnet]]ga aylangan</small> * [[Manx Telecom]] * [[O2 (Buyuk Britaniya)]] * [[O2 (Ireland)]] * [[Telefónica Germany|O2 (Germany)]] * [[Ribbit (telecommunications company)|Ribbit]] * [[Concert Communications Services]] * [[Telecomsoft]] * [[Tymnet]] * [[International Network Services Inc.|International Network Services]] * [[Dialcom]] * [[Telfort]] * [[LineOne]] * [[Swindon Cable]] * [[6GMOBILE]] * [[Open....]] }} | group2 = Mahsulotlar<br />va<br />xizmatlar | list2 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Broadband]] * [[BT Superfast Fibre]] * [[BT Mobile]] * [[BT TV]] * [[BT Sport]] * [[BT Wi-fi]] * [[BT Smart Hub]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[BT Fusion]] * [[BT Highway]] * BT Inspiration * [[BT Versatility]] * [[BT Voyager]] * [[BT MyDonate]] * [[BT MyPlace]] * [[Telecom Gold]] * [[Micronet 800]] * [[Merlin M4000]] }} | group3 = Binolar<br />va<br />obyektlar | list3 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[Adastral Park]] * [[Baynard_House, London|Baynard House]] * [[BT Centre]] * [[BT Tower|BT Tower (London)]] * [[BT Tower (Birmingham)]] * [[BT Tower (Swansea)]] * [[BT Riverside Tower]] * [[Stadium House, Cardiff|Stadium House]] * [[Charwelton BT Tower]] * [[Faraday Building]] * [[Goonhilly Satellite Earth Station|Goonhilly Cornwall]] * [[Guardian telephone exchange|Guardian Exchange Manchester]] * [[Madley Communications Centre]] * [[National Network Management Centre]] * [[Peterborough transmitting station]] * [[Zouches Farm transmitting station]] * [[Heaton Park BT Tower]] * [[Purdown BT Tower]] * [[Pye Green BT Tower]] * [[Stokenchurch BT Tower]] * [[Sutton Common BT Tower]] * [[Tinshill BT Tower]] * [[Tolsford Hill BT Tower]] * [[Wotton-under-Edge BT Tower]] * [[Red telephone box]] * [[KX telephone boxes]] * [[LinkUK]] * [[TAT-14]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Anchor telephone exchange]] * [[Bletchley Park#Site 2|Bletchley Park]] * [[CS Sovereign|CS ''Sovereign'']] * [[De Vere Horwood Estate#College|Horwood House]] * [[Kingsway telephone exchange]] * [[Leafield Technical Centre]] * [[Mondial House]] * [[Stag Lane Aerodrome]] * [[Graham Hills Building|Marland House]] * [[Telephone House]] * [[Post Office Research Station]] * [[Sheffield Telephone House]] * [[Portishead Radio]] * [[Criggion Radio Station]] * [[Rugby Radio Station]] * [[British Telecom microwave network|Microwave network]] * [[TAT-1]] * [[TAT-8]] * [[TAT-9]] * [[CANTAT-2]] * [[SAT-2]] * [[UK-Belgium 5]] }} | group4 = Dasturlar<br />va<br />standartlar | list4 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left;background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT 21CN]] * [[BT site engineering code]] * [[Speaking clock#United Kingdom|BT Speaking Clock]] * [[British telephone socket]] * [[Cable jetting]] * [[Customer Service System]] * [[Advanced Mobile Location]] * [[Digital Access Carrier System]] * [[Digital Access Signalling System 2]] * [[System X (telephony)|System X]] * [[System Y]] * [[ADSL Max]] * [[Redcare]] * [[1-5-7-1]] * [[YouView]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[Digital Access Signalling System 1]] * [[Digital Private Network Signalling System]] * [[Fixed-Mobile Convergence Alliance]] * [[Go!Messenger]] * [[International Packet Switched Service]] * [[NHSnet]] * [[N3 (NHS)]] * [[Packet Switch Stream]] * [[Prestel]] * [[TXE]] * [[TXK]] }} | group5 = Tarixi | list5 = * [[BT Group#History|BT Group]] * [[Post Office Telecommunications]] * [[General Post Office]] * [[Electric Telegraph Company]] | group6 = Boshqalar | list6 = * [[BT Archives]] * [[BT Museum]] * [[BT Digital Music Awards]] * [[BT Sport Action Woman Awards]] * [[Buzby]] * [[Connected Earth]] * [[:Category:British Telecom people|People]] * [[Young Scientist and Technology Exhibition]] * [[British Telecommunications plc v. Prodigy]] }} d2bxedn40bpcqbgfvdg4gdjutz3c4tm 2816747 2816744 2022-08-29T05:51:19Z FaridShavkatullayev 72137 /* Dialcom tizimlari */ wikitext text/x-wiki '''Dialcom Inc''' dunyodagi birinchi tijorat [[Email|elektron pochta]] xizmatini ishlab chiqqan [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|Amerika Qoʻshma Shtatlari]] [[Korporatsiya|korporatsiyasi]] edi. U 1970-yilda Robert F. Ryan tomonidan tashkil etilgan va 1982-yilda ITT korporatsiyasiga sotilgan<ref>https://www.washingtonpost.com/archive/business/1982/11/01/itt-buys-dialcom-inc/95e3e0f9-a8ba-4073-900f-dc83f08b0b43/</ref> va shirkat '''ITT Dialcomga aylangan'''. Dialcom elektron pochta dasturi Prime mini-kompyuterlarida ishlaydi va oʻn yettidan ortiq mamlakatlardagi davlat [[Elektr aloqa|telekommunikatsiya]] provayderlari uchun litsenziyaga ega edi. Dialcomga asoslangan xizmatlar turli xil qoʻshimcha funksiyalarni taklif qilishi mumkin, jumladan teleks va [[faks]] shlyuzlari hamda onlayn maʼlumot qidirish xizmatlari. 1986-yilda Telecom Gold xizmati uchun Dialcom dasturidan foydalangan British Telecom ITTdan Dialcomni sotib oldi. == Dialcom tizimlari == Har bir Dialcom tizimiga ikki xonali identifikatsiya raqami orqali kiriladi. Bu Dialcom elektron pochta manzillari (yoki pochta qutilari) uchun prefiks sifatida ishlatiladi, shuning uchun turli xil Dialcom xizmatlari oʻrtasida elektron pochta almashish imkonini beradi. 1990-yilga kelib quyidagi Dialcom tizimlari ishlamoqda: {| class="wikitable" !Mamlakat ! Xizmat ! Tizimlar |- |{{Avstraliya bayrogʻi}} [[Avstraliya]] | Minerva/Keylink | 07, 08, 09 |- |{{Kanada bayrogʻi}} [[Kanada]] | Infotex | 20-24 |- |{{Daniya bayrogʻi}} [[Daniya]] | Maʼlumotlar kitoblari | 71 |- |{{Finlandiya bayrogʻi}} [[Finlandiya]] | Telebox | 62 |- |{{Germaniya bayrogʻi}} [[Germaniya]] | Telebox | 15, 16 |- |{{Gongkong bayrogʻi}} [[Hong Kong]] | Dialcom | 88, 89 |- |{{Irlandiya bayrogʻi}} [[Irlandiya]] | Elektron pochta | 74 |- |{{Isroil bayrogʻi}} [[Isroil]] | Oltin toʻr | 05, 06 |- |{{Avstraliya bayrogʻi}} [[Italiya]] | Mastermail | 65-68 |- |{{Yaponiya bayrogʻi}} [[Yaponiya]] | KDMINC | 13, 14 |- |{{Koreya bayrogʻi}} [[Koreya]] | Dialcom | 52 |- |{{Malta bayrogʻi}} [[Malta]] | Telecom Gold | 75 |- |{{Meksika bayrogʻi}} [[Meksika]] | Telepro | 52 |- |{{Gollandiya bayrogʻi}} [[Gollandiya]] | Memocom | 27-29, 55 |- |{{Yangi Zelandiya bayrogʻi}} [[Yangi Zelandiya]] | Starnet | 01, 02 |- |{{Puerto Riko bayrogʻi}} [[Puerto Riko]] | Dialcom | 25 |- |{{Singapur bayrogʻi}} [[Singapur]] | Telebox | 10-12 |- |{{Avstraliya bayrogʻi}} {{TWN}} | Dialcom | 52 |- |{{Buyuk Britaniya bayrogʻi}} [[Buyuk Britaniya]] | Telecom Gold | 01, 04, 17, 80-89 |- |{{AQSh bayrogʻi}} [[AQSH]] | Dialcom | 29-34, 37, 38, 41-59, 61-63, 90-99 |} == Vaqtni taqsimlash xizmati == Dialcom kompyuter vaqtini taqsimlash xizmatlari sifatida boshlandi. Foydalanuvchi Teletype Model 33 ASR va 110 bit/s tezlikda ishlaydigan akustik ulagichga ega modem yordamida tizimga kirgan. [[BASIC]] va [[Fortran]] kabi dasturlash tillari bilan buyruq qatori bor. Kompaniya asoschisi, prezidenti va bosh direktori Robert F. Ryan boshchiligidagi bir qator xaridlar shirkat iqtisodiyoti toʻrt yil davomida tez oʻsdi va rivojlandi. 1974-yilga kelib, Dialcom butun mamlakat boʻylab buxgalteriya hisobi va ish haqini toʻlash xizmatlari kabi bir qator yaroqsiz mahsulotlarni taklif qildi. Dialcom har toʻrt yilda bir marta oʻzini qayta ixtiro qildi va shu bilan birga oldingi asosiy xizmatlarni qoʻllab-quvvatlab, oʻstirish bilan birga, qaysi sohada dominant yetakchi boʻlish uchun mutlaqo yangi mahsulot qatorini (barchasi telekommunikatsiya tarmogʻi bilan bogʻliq boʻlsa ham) chiqardi. 1974-yilda Dialcom onlayn soʻzlarni qayta ishlash va hujjatlarni boshqarish toʻplamini ishlab chiqdi. Dialcom oʻzining asosiy mijozlaridan biri boʻlgan AQSh Vakillar Palatasi uchun 435 Vakillar Palatasi ofislaridan 240 tasiga umumiy tarkibiy boshqaruv tizimini (CRS) taqdim etdi. Toʻrt yil oʻtgach, Dialcom AQShda birinchi tijorat elektron pochta xizmatini ishlab chiqdi va muvaffaqiyatli sotdi va keyin bu xizmat bilan xalqaro miqyosga chiqdi. Janob Ryan har bir mamlakatda vazirlar darajasida amalga oshirilgan barcha xalqaro savdolarning yagona sotuvchisi va muzokarachisi edi. 1980-yilda Dialcom The Sourcening yaratuvchisi, dizayneri, ishlab chiquvchisi, hisoblash va tarmoq dvigateli boʻlgan. Robert Ryan barqaror va oʻsib borayotgan rentabellik bilan oʻn yildan ortiq barqaror geografik va mahsulot oʻsishiga olib keladigan tuzilgan rejani ishlab chiqdi va amalga oshirdi. U moliyalashtirishni taʼminladi, muzokaralar olib bordi hamda muvaffaqiyatli sotib oldi, soʻngra birlashtirdi. Natijada bosh kompaniyaning tez oʻsishi va rentabelligi — kichik kompyuter xizmat koʻrsatish byurosini barqaror ravishda oʻn toʻqqiz mamlakatda ofislari bilan elektron pochta xizmatlarining jahon yetakchisiga aylantirdi. Dialcom AQShda yoki boshqa mamlakatlarda taqdim etilgan birinchi elektron pochta xizmati boʻlib, AQSh va boshqa davlardagi xalqaro elektron pochta bozorining mos ravishda 35 % va 98 %ni nazorat qildi. Xalqaro kengayish barcha yirik telekommunikatsiya isteʼmol qiluvchi mamlakatlarning davlat organlari bilan strategik hamkorlik va qoʻshma korxonalar orqali amalga oshirildi. Robert Ryan barcha xalqaro litsenziyalar va hamkorliklarni ishlab chiqdi va muzokaralar olib bordi. Bozorning oʻsishi, rentabelligi geografik va mahsulot kengayishining ushbu qizgʻin davrlarida doimiy boʻlgan. 1982-yilda Robert Ryan Dialcomni ITTga sotish boʻyicha muzokaralar olib bordi va uch yil davomida bosh direktor etib saylandi.<ref>https://contactout.com/RobertF-Ryan-1341087</ref> Dialcom bilan bir vaqtda va direktorlar kengashi koʻmagida Robert Ryan Source Telecomputing Corporation asoschilaridan biri va prezidenti boʻlgan. William VonMeister bilan birgalikda Robert Ryan Amerikaning birinchi isteʼmolchiga yoʻnaltirilgan axborot xizmati — AOLning toʻgʻridan-toʻgʻri salafi boʻlgan The Source ni ishlab chiqdi va amalga oshirdi. Faoliyatining birinchi yilida dominant bozor ulushiga erishgandan soʻng, Manba rahbariyat tomonidan Readers Digestga sotildi. Janob Ryan oʻzining davomiy faoliyati davomida oʻndan ortiq kompaniyalarni (C darajasidagi lavozimlarda) boshlagan yoki boshqargan. U uzoq vaqtdan beri tadbirkorlik tarafdori bo‘lib, o‘z eʼtiqodini mustahkamlash uchun taʼlim muassasalari bilan hamkorlik qilgan.<ref>https://findwords.info/term/dialcom</ref> Keyinchalik Novell va [[Google]] bosh direktori boʻladigan Eric Schmidt Dialcom kompaniyasida ishlagan. == Manbalar == {{Manbalar | 2}} == Havolalar == * [http://www.connected-earth.com/journeys/Digitaltechnologies/ComputerNetworks/Thegrowthofe-mail/index.htm BT Connected Earth elektron pochta tarixi] * Kornuoll, Gyugo (1988). ''Hackerning qoʻllanmasi III'', qayta koʻrib chiqilgan nashri, Century Hutchinson.{{ISBN|0-7126-1147-9}} * [http://stuff.mit.edu/afs/athena/reference/net-directory/documents/JANET-Mail-Gateways.ps Klark, Tim (1990).] [http://stuff.mit.edu/afs/athena/reference/net-directory/documents/JANET-Mail-Gateways.ps ''JANET ga va undan turli shlyuzlar orqali xat olish boʻyicha maslahatlar'', 7-son] Uorvik universiteti . * [https://web.archive.org/web/20070203093027/http://www.cwhonors.org/archives/histories/Schmidt.pdf ComputerWorld Honors: Erik Shmidtning tarixi] [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:BT group]] {{Navbox | name = BT Group | title = [[BT Group|<span style="color:white;">BT Group</span>]] | state = {{{state<includeonly>|autocollapse</includeonly>}}} | bodyclass = hlist | basestyle = background: #553A99; color: white | image = [[File:BT logo 2019.svg|70px|BT logo, introduced 2019]] | group1 = Boʻlimlar<br />va<br />shoʻba korxonalar | list1 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Consumer]] * [[BT Business and Public Sector]] * [[BT Global Services]] * [[BT Wholesale and Ventures]] * [[BT Research]] * [[Openreach]] * [[EE Limited|EE]] * [[Plusnet]] * [[BT Ireland]] * [[BT Italia]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Global Marine Systems|BT Marine]] * [[dabs.com]] * [[Hibu]] ** <small>Yell Group (sobiq nom)</small> * [[Plusnet | Madasafish]] ** <small>[[Plusnet]]ga aylangan</small> * [[Manx Telecom]] * [[O2 (Buyuk Britaniya)]] * [[O2 (Ireland)]] * [[Telefónica Germany|O2 (Germany)]] * [[Ribbit (telecommunications company)|Ribbit]] * [[Concert Communications Services]] * [[Telecomsoft]] * [[Tymnet]] * [[International Network Services Inc.|International Network Services]] * [[Dialcom]] * [[Telfort]] * [[LineOne]] * [[Swindon Cable]] * [[6GMOBILE]] * [[Open....]] }} | group2 = Mahsulotlar<br />va<br />xizmatlar | list2 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Broadband]] * [[BT Superfast Fibre]] * [[BT Mobile]] * [[BT TV]] * [[BT Sport]] * [[BT Wi-fi]] * [[BT Smart Hub]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[BT Fusion]] * [[BT Highway]] * BT Inspiration * [[BT Versatility]] * [[BT Voyager]] * [[BT MyDonate]] * [[BT MyPlace]] * [[Telecom Gold]] * [[Micronet 800]] * [[Merlin M4000]] }} | group3 = Binolar<br />va<br />obyektlar | list3 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[Adastral Park]] * [[Baynard_House, London|Baynard House]] * [[BT Centre]] * [[BT Tower|BT Tower (London)]] * [[BT Tower (Birmingham)]] * [[BT Tower (Swansea)]] * [[BT Riverside Tower]] * [[Stadium House, Cardiff|Stadium House]] * [[Charwelton BT Tower]] * [[Faraday Building]] * [[Goonhilly Satellite Earth Station|Goonhilly Cornwall]] * [[Guardian telephone exchange|Guardian Exchange Manchester]] * [[Madley Communications Centre]] * [[National Network Management Centre]] * [[Peterborough transmitting station]] * [[Zouches Farm transmitting station]] * [[Heaton Park BT Tower]] * [[Purdown BT Tower]] * [[Pye Green BT Tower]] * [[Stokenchurch BT Tower]] * [[Sutton Common BT Tower]] * [[Tinshill BT Tower]] * [[Tolsford Hill BT Tower]] * [[Wotton-under-Edge BT Tower]] * [[Red telephone box]] * [[KX telephone boxes]] * [[LinkUK]] * [[TAT-14]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Anchor telephone exchange]] * [[Bletchley Park#Site 2|Bletchley Park]] * [[CS Sovereign|CS ''Sovereign'']] * [[De Vere Horwood Estate#College|Horwood House]] * [[Kingsway telephone exchange]] * [[Leafield Technical Centre]] * [[Mondial House]] * [[Stag Lane Aerodrome]] * [[Graham Hills Building|Marland House]] * [[Telephone House]] * [[Post Office Research Station]] * [[Sheffield Telephone House]] * [[Portishead Radio]] * [[Criggion Radio Station]] * [[Rugby Radio Station]] * [[British Telecom microwave network|Microwave network]] * [[TAT-1]] * [[TAT-8]] * [[TAT-9]] * [[CANTAT-2]] * [[SAT-2]] * [[UK-Belgium 5]] }} | group4 = Dasturlar<br />va<br />standartlar | list4 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left;background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT 21CN]] * [[BT site engineering code]] * [[Speaking clock#United Kingdom|BT Speaking Clock]] * [[British telephone socket]] * [[Cable jetting]] * [[Customer Service System]] * [[Advanced Mobile Location]] * [[Digital Access Carrier System]] * [[Digital Access Signalling System 2]] * [[System X (telephony)|System X]] * [[System Y]] * [[ADSL Max]] * [[Redcare]] * [[1-5-7-1]] * [[YouView]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[Digital Access Signalling System 1]] * [[Digital Private Network Signalling System]] * [[Fixed-Mobile Convergence Alliance]] * [[Go!Messenger]] * [[International Packet Switched Service]] * [[NHSnet]] * [[N3 (NHS)]] * [[Packet Switch Stream]] * [[Prestel]] * [[TXE]] * [[TXK]] }} | group5 = Tarixi | list5 = * [[BT Group#History|BT Group]] * [[Post Office Telecommunications]] * [[General Post Office]] * [[Electric Telegraph Company]] | group6 = Boshqalar | list6 = * [[BT Archives]] * [[BT Museum]] * [[BT Digital Music Awards]] * [[BT Sport Action Woman Awards]] * [[Buzby]] * [[Connected Earth]] * [[:Category:British Telecom people|People]] * [[Young Scientist and Technology Exhibition]] * [[British Telecommunications plc v. Prodigy]] }} hr56xvjml714y717vcmj5xi741zaxs9 2816750 2816747 2022-08-29T05:51:56Z FaridShavkatullayev 72137 /* Dialcom tizimlari */ wikitext text/x-wiki '''Dialcom Inc''' dunyodagi birinchi tijorat [[Email|elektron pochta]] xizmatini ishlab chiqqan [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|Amerika Qoʻshma Shtatlari]] [[Korporatsiya|korporatsiyasi]] edi. U 1970-yilda Robert F. Ryan tomonidan tashkil etilgan va 1982-yilda ITT korporatsiyasiga sotilgan<ref>https://www.washingtonpost.com/archive/business/1982/11/01/itt-buys-dialcom-inc/95e3e0f9-a8ba-4073-900f-dc83f08b0b43/</ref> va shirkat '''ITT Dialcomga aylangan'''. Dialcom elektron pochta dasturi Prime mini-kompyuterlarida ishlaydi va oʻn yettidan ortiq mamlakatlardagi davlat [[Elektr aloqa|telekommunikatsiya]] provayderlari uchun litsenziyaga ega edi. Dialcomga asoslangan xizmatlar turli xil qoʻshimcha funksiyalarni taklif qilishi mumkin, jumladan teleks va [[faks]] shlyuzlari hamda onlayn maʼlumot qidirish xizmatlari. 1986-yilda Telecom Gold xizmati uchun Dialcom dasturidan foydalangan British Telecom ITTdan Dialcomni sotib oldi. == Dialcom tizimlari == Har bir Dialcom tizimiga ikki xonali identifikatsiya raqami orqali kiriladi. Bu Dialcom elektron pochta manzillari (yoki pochta qutilari) uchun prefiks sifatida ishlatiladi, shuning uchun turli xil Dialcom xizmatlari oʻrtasida elektron pochta almashish imkonini beradi. 1990-yilga kelib quyidagi Dialcom tizimlari ishlamoqda: {| class="wikitable" !Mamlakat ! Xizmat ! Tizimlar |- |{{Avstraliya bayrogʻi}} [[Avstraliya]] | Minerva/Keylink | 07, 08, 09 |- |{{Kanada bayrogʻi}} [[Kanada]] | Infotex | 20-24 |- |{{Daniya bayrogʻi}} [[Daniya]] | Maʼlumotlar kitoblari | 71 |- |{{Finlandiya bayrogʻi}} [[Finlandiya]] | Telebox | 62 |- |{{Germaniya bayrogʻi}} [[Germaniya]] | Telebox | 15, 16 |- |{{Gongkong bayrogʻi}} [[Hong Kong]] | Dialcom | 88, 89 |- |{{Irlandiya bayrogʻi}} [[Irlandiya]] | Elektron pochta | 74 |- |{{Isroil bayrogʻi}} [[Isroil]] | Oltin toʻr | 05, 06 |- |{{Avstraliya bayrogʻi}} [[Italiya]] | Mastermail | 65-68 |- |{{Yaponiya bayrogʻi}} [[Yaponiya]] | KDMINC | 13, 14 |- |{{Janubiy Koreya bayrogʻi}} [[Janubiy Koreya]] | Dialcom | 52 |- |{{Malta bayrogʻi}} [[Malta]] | Telecom Gold | 75 |- |{{Meksika bayrogʻi}} [[Meksika]] | Telepro | 52 |- |{{Gollandiya bayrogʻi}} [[Gollandiya]] | Memocom | 27-29, 55 |- |{{Yangi Zelandiya bayrogʻi}} [[Yangi Zelandiya]] | Starnet | 01, 02 |- |{{Puerto Riko bayrogʻi}} [[Puerto Riko]] | Dialcom | 25 |- |{{Singapur bayrogʻi}} [[Singapur]] | Telebox | 10-12 |- |{{Tayvan bayrogʻi}} [[Tayvan]] | Dialcom | 52 |- |{{Buyuk Britaniya bayrogʻi}} [[Buyuk Britaniya]] | Telecom Gold | 01, 04, 17, 80-89 |- |{{AQSh bayrogʻi}} [[AQSH]] | Dialcom | 29-34, 37, 38, 41-59, 61-63, 90-99 |} == Vaqtni taqsimlash xizmati == Dialcom kompyuter vaqtini taqsimlash xizmatlari sifatida boshlandi. Foydalanuvchi Teletype Model 33 ASR va 110 bit/s tezlikda ishlaydigan akustik ulagichga ega modem yordamida tizimga kirgan. [[BASIC]] va [[Fortran]] kabi dasturlash tillari bilan buyruq qatori bor. Kompaniya asoschisi, prezidenti va bosh direktori Robert F. Ryan boshchiligidagi bir qator xaridlar shirkat iqtisodiyoti toʻrt yil davomida tez oʻsdi va rivojlandi. 1974-yilga kelib, Dialcom butun mamlakat boʻylab buxgalteriya hisobi va ish haqini toʻlash xizmatlari kabi bir qator yaroqsiz mahsulotlarni taklif qildi. Dialcom har toʻrt yilda bir marta oʻzini qayta ixtiro qildi va shu bilan birga oldingi asosiy xizmatlarni qoʻllab-quvvatlab, oʻstirish bilan birga, qaysi sohada dominant yetakchi boʻlish uchun mutlaqo yangi mahsulot qatorini (barchasi telekommunikatsiya tarmogʻi bilan bogʻliq boʻlsa ham) chiqardi. 1974-yilda Dialcom onlayn soʻzlarni qayta ishlash va hujjatlarni boshqarish toʻplamini ishlab chiqdi. Dialcom oʻzining asosiy mijozlaridan biri boʻlgan AQSh Vakillar Palatasi uchun 435 Vakillar Palatasi ofislaridan 240 tasiga umumiy tarkibiy boshqaruv tizimini (CRS) taqdim etdi. Toʻrt yil oʻtgach, Dialcom AQShda birinchi tijorat elektron pochta xizmatini ishlab chiqdi va muvaffaqiyatli sotdi va keyin bu xizmat bilan xalqaro miqyosga chiqdi. Janob Ryan har bir mamlakatda vazirlar darajasida amalga oshirilgan barcha xalqaro savdolarning yagona sotuvchisi va muzokarachisi edi. 1980-yilda Dialcom The Sourcening yaratuvchisi, dizayneri, ishlab chiquvchisi, hisoblash va tarmoq dvigateli boʻlgan. Robert Ryan barqaror va oʻsib borayotgan rentabellik bilan oʻn yildan ortiq barqaror geografik va mahsulot oʻsishiga olib keladigan tuzilgan rejani ishlab chiqdi va amalga oshirdi. U moliyalashtirishni taʼminladi, muzokaralar olib bordi hamda muvaffaqiyatli sotib oldi, soʻngra birlashtirdi. Natijada bosh kompaniyaning tez oʻsishi va rentabelligi — kichik kompyuter xizmat koʻrsatish byurosini barqaror ravishda oʻn toʻqqiz mamlakatda ofislari bilan elektron pochta xizmatlarining jahon yetakchisiga aylantirdi. Dialcom AQShda yoki boshqa mamlakatlarda taqdim etilgan birinchi elektron pochta xizmati boʻlib, AQSh va boshqa davlardagi xalqaro elektron pochta bozorining mos ravishda 35 % va 98 %ni nazorat qildi. Xalqaro kengayish barcha yirik telekommunikatsiya isteʼmol qiluvchi mamlakatlarning davlat organlari bilan strategik hamkorlik va qoʻshma korxonalar orqali amalga oshirildi. Robert Ryan barcha xalqaro litsenziyalar va hamkorliklarni ishlab chiqdi va muzokaralar olib bordi. Bozorning oʻsishi, rentabelligi geografik va mahsulot kengayishining ushbu qizgʻin davrlarida doimiy boʻlgan. 1982-yilda Robert Ryan Dialcomni ITTga sotish boʻyicha muzokaralar olib bordi va uch yil davomida bosh direktor etib saylandi.<ref>https://contactout.com/RobertF-Ryan-1341087</ref> Dialcom bilan bir vaqtda va direktorlar kengashi koʻmagida Robert Ryan Source Telecomputing Corporation asoschilaridan biri va prezidenti boʻlgan. William VonMeister bilan birgalikda Robert Ryan Amerikaning birinchi isteʼmolchiga yoʻnaltirilgan axborot xizmati — AOLning toʻgʻridan-toʻgʻri salafi boʻlgan The Source ni ishlab chiqdi va amalga oshirdi. Faoliyatining birinchi yilida dominant bozor ulushiga erishgandan soʻng, Manba rahbariyat tomonidan Readers Digestga sotildi. Janob Ryan oʻzining davomiy faoliyati davomida oʻndan ortiq kompaniyalarni (C darajasidagi lavozimlarda) boshlagan yoki boshqargan. U uzoq vaqtdan beri tadbirkorlik tarafdori bo‘lib, o‘z eʼtiqodini mustahkamlash uchun taʼlim muassasalari bilan hamkorlik qilgan.<ref>https://findwords.info/term/dialcom</ref> Keyinchalik Novell va [[Google]] bosh direktori boʻladigan Eric Schmidt Dialcom kompaniyasida ishlagan. == Manbalar == {{Manbalar | 2}} == Havolalar == * [http://www.connected-earth.com/journeys/Digitaltechnologies/ComputerNetworks/Thegrowthofe-mail/index.htm BT Connected Earth elektron pochta tarixi] * Kornuoll, Gyugo (1988). ''Hackerning qoʻllanmasi III'', qayta koʻrib chiqilgan nashri, Century Hutchinson.{{ISBN|0-7126-1147-9}} * [http://stuff.mit.edu/afs/athena/reference/net-directory/documents/JANET-Mail-Gateways.ps Klark, Tim (1990).] [http://stuff.mit.edu/afs/athena/reference/net-directory/documents/JANET-Mail-Gateways.ps ''JANET ga va undan turli shlyuzlar orqali xat olish boʻyicha maslahatlar'', 7-son] Uorvik universiteti . * [https://web.archive.org/web/20070203093027/http://www.cwhonors.org/archives/histories/Schmidt.pdf ComputerWorld Honors: Erik Shmidtning tarixi] [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:BT group]] {{Navbox | name = BT Group | title = [[BT Group|<span style="color:white;">BT Group</span>]] | state = {{{state<includeonly>|autocollapse</includeonly>}}} | bodyclass = hlist | basestyle = background: #553A99; color: white | image = [[File:BT logo 2019.svg|70px|BT logo, introduced 2019]] | group1 = Boʻlimlar<br />va<br />shoʻba korxonalar | list1 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Consumer]] * [[BT Business and Public Sector]] * [[BT Global Services]] * [[BT Wholesale and Ventures]] * [[BT Research]] * [[Openreach]] * [[EE Limited|EE]] * [[Plusnet]] * [[BT Ireland]] * [[BT Italia]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Global Marine Systems|BT Marine]] * [[dabs.com]] * [[Hibu]] ** <small>Yell Group (sobiq nom)</small> * [[Plusnet | Madasafish]] ** <small>[[Plusnet]]ga aylangan</small> * [[Manx Telecom]] * [[O2 (Buyuk Britaniya)]] * [[O2 (Ireland)]] * [[Telefónica Germany|O2 (Germany)]] * [[Ribbit (telecommunications company)|Ribbit]] * [[Concert Communications Services]] * [[Telecomsoft]] * [[Tymnet]] * [[International Network Services Inc.|International Network Services]] * [[Dialcom]] * [[Telfort]] * [[LineOne]] * [[Swindon Cable]] * [[6GMOBILE]] * [[Open....]] }} | group2 = Mahsulotlar<br />va<br />xizmatlar | list2 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Broadband]] * [[BT Superfast Fibre]] * [[BT Mobile]] * [[BT TV]] * [[BT Sport]] * [[BT Wi-fi]] * [[BT Smart Hub]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[BT Fusion]] * [[BT Highway]] * BT Inspiration * [[BT Versatility]] * [[BT Voyager]] * [[BT MyDonate]] * [[BT MyPlace]] * [[Telecom Gold]] * [[Micronet 800]] * [[Merlin M4000]] }} | group3 = Binolar<br />va<br />obyektlar | list3 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[Adastral Park]] * [[Baynard_House, London|Baynard House]] * [[BT Centre]] * [[BT Tower|BT Tower (London)]] * [[BT Tower (Birmingham)]] * [[BT Tower (Swansea)]] * [[BT Riverside Tower]] * [[Stadium House, Cardiff|Stadium House]] * [[Charwelton BT Tower]] * [[Faraday Building]] * [[Goonhilly Satellite Earth Station|Goonhilly Cornwall]] * [[Guardian telephone exchange|Guardian Exchange Manchester]] * [[Madley Communications Centre]] * [[National Network Management Centre]] * [[Peterborough transmitting station]] * [[Zouches Farm transmitting station]] * [[Heaton Park BT Tower]] * [[Purdown BT Tower]] * [[Pye Green BT Tower]] * [[Stokenchurch BT Tower]] * [[Sutton Common BT Tower]] * [[Tinshill BT Tower]] * [[Tolsford Hill BT Tower]] * [[Wotton-under-Edge BT Tower]] * [[Red telephone box]] * [[KX telephone boxes]] * [[LinkUK]] * [[TAT-14]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Anchor telephone exchange]] * [[Bletchley Park#Site 2|Bletchley Park]] * [[CS Sovereign|CS ''Sovereign'']] * [[De Vere Horwood Estate#College|Horwood House]] * [[Kingsway telephone exchange]] * [[Leafield Technical Centre]] * [[Mondial House]] * [[Stag Lane Aerodrome]] * [[Graham Hills Building|Marland House]] * [[Telephone House]] * [[Post Office Research Station]] * [[Sheffield Telephone House]] * [[Portishead Radio]] * [[Criggion Radio Station]] * [[Rugby Radio Station]] * [[British Telecom microwave network|Microwave network]] * [[TAT-1]] * [[TAT-8]] * [[TAT-9]] * [[CANTAT-2]] * [[SAT-2]] * [[UK-Belgium 5]] }} | group4 = Dasturlar<br />va<br />standartlar | list4 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left;background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT 21CN]] * [[BT site engineering code]] * [[Speaking clock#United Kingdom|BT Speaking Clock]] * [[British telephone socket]] * [[Cable jetting]] * [[Customer Service System]] * [[Advanced Mobile Location]] * [[Digital Access Carrier System]] * [[Digital Access Signalling System 2]] * [[System X (telephony)|System X]] * [[System Y]] * [[ADSL Max]] * [[Redcare]] * [[1-5-7-1]] * [[YouView]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[Digital Access Signalling System 1]] * [[Digital Private Network Signalling System]] * [[Fixed-Mobile Convergence Alliance]] * [[Go!Messenger]] * [[International Packet Switched Service]] * [[NHSnet]] * [[N3 (NHS)]] * [[Packet Switch Stream]] * [[Prestel]] * [[TXE]] * [[TXK]] }} | group5 = Tarixi | list5 = * [[BT Group#History|BT Group]] * [[Post Office Telecommunications]] * [[General Post Office]] * [[Electric Telegraph Company]] | group6 = Boshqalar | list6 = * [[BT Archives]] * [[BT Museum]] * [[BT Digital Music Awards]] * [[BT Sport Action Woman Awards]] * [[Buzby]] * [[Connected Earth]] * [[:Category:British Telecom people|People]] * [[Young Scientist and Technology Exhibition]] * [[British Telecommunications plc v. Prodigy]] }} kd60i4w5zlx8cxhewybjqrp1t0pxay3 2816751 2816750 2022-08-29T05:52:10Z FaridShavkatullayev 72137 /* Dialcom tizimlari */ wikitext text/x-wiki '''Dialcom Inc''' dunyodagi birinchi tijorat [[Email|elektron pochta]] xizmatini ishlab chiqqan [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|Amerika Qoʻshma Shtatlari]] [[Korporatsiya|korporatsiyasi]] edi. U 1970-yilda Robert F. Ryan tomonidan tashkil etilgan va 1982-yilda ITT korporatsiyasiga sotilgan<ref>https://www.washingtonpost.com/archive/business/1982/11/01/itt-buys-dialcom-inc/95e3e0f9-a8ba-4073-900f-dc83f08b0b43/</ref> va shirkat '''ITT Dialcomga aylangan'''. Dialcom elektron pochta dasturi Prime mini-kompyuterlarida ishlaydi va oʻn yettidan ortiq mamlakatlardagi davlat [[Elektr aloqa|telekommunikatsiya]] provayderlari uchun litsenziyaga ega edi. Dialcomga asoslangan xizmatlar turli xil qoʻshimcha funksiyalarni taklif qilishi mumkin, jumladan teleks va [[faks]] shlyuzlari hamda onlayn maʼlumot qidirish xizmatlari. 1986-yilda Telecom Gold xizmati uchun Dialcom dasturidan foydalangan British Telecom ITTdan Dialcomni sotib oldi. == Dialcom tizimlari == Har bir Dialcom tizimiga ikki xonali identifikatsiya raqami orqali kiriladi. Bu Dialcom elektron pochta manzillari (yoki pochta qutilari) uchun prefiks sifatida ishlatiladi, shuning uchun turli xil Dialcom xizmatlari oʻrtasida elektron pochta almashish imkonini beradi. 1990-yilga kelib quyidagi Dialcom tizimlari ishlamoqda: {| class="wikitable" !Mamlakat ! Xizmat ! Tizimlar |- |{{Avstraliya bayrogʻi}} [[Avstraliya]] | Minerva/Keylink | 07, 08, 09 |- |{{Kanada bayrogʻi}} [[Kanada]] | Infotex | 20-24 |- |{{Daniya bayrogʻi}} [[Daniya]] | Maʼlumotlar kitoblari | 71 |- |{{Finlandiya bayrogʻi}} [[Finlandiya]] | Telebox | 62 |- |{{Germaniya bayrogʻi}} [[Germaniya]] | Telebox | 15, 16 |- |{{Gongkong bayrogʻi}} [[Hong Kong]] | Dialcom | 88, 89 |- |{{Irlandiya bayrogʻi}} [[Irlandiya]] | Elektron pochta | 74 |- |{{Isroil bayrogʻi}} [[Isroil]] | Oltin toʻr | 05, 06 |- |{{Avstraliya bayrogʻi}} [[Italiya]] | Mastermail | 65-68 |- |{{Yaponiya bayrogʻi}} [[Yaponiya]] | KDMINC | 13, 14 |- |{{Janubiy Koreya bayrogʻi}} [[Janubiy Koreya]] | Dialcom | 52 |- |{{Malta bayrogʻi}} [[Malta]] | Telecom Gold | 75 |- |{{Meksika bayrogʻi}} [[Meksika]] | Telepro | 52 |- |{{Gollandiya bayrogʻi}} [[Gollandiya]] | Memocom | 27-29, 55 |- |{{Yangi Zelandiya bayrogʻi}} [[Yangi Zelandiya]] | Starnet | 01, 02 |- |{{Puerto Rico bayrogʻi}} [[Puerto Riko]] | Dialcom | 25 |- |{{Singapur bayrogʻi}} [[Singapur]] | Telebox | 10-12 |- |{{Tayvan bayrogʻi}} [[Tayvan]] | Dialcom | 52 |- |{{Buyuk Britaniya bayrogʻi}} [[Buyuk Britaniya]] | Telecom Gold | 01, 04, 17, 80-89 |- |{{AQSh bayrogʻi}} [[AQSH]] | Dialcom | 29-34, 37, 38, 41-59, 61-63, 90-99 |} == Vaqtni taqsimlash xizmati == Dialcom kompyuter vaqtini taqsimlash xizmatlari sifatida boshlandi. Foydalanuvchi Teletype Model 33 ASR va 110 bit/s tezlikda ishlaydigan akustik ulagichga ega modem yordamida tizimga kirgan. [[BASIC]] va [[Fortran]] kabi dasturlash tillari bilan buyruq qatori bor. Kompaniya asoschisi, prezidenti va bosh direktori Robert F. Ryan boshchiligidagi bir qator xaridlar shirkat iqtisodiyoti toʻrt yil davomida tez oʻsdi va rivojlandi. 1974-yilga kelib, Dialcom butun mamlakat boʻylab buxgalteriya hisobi va ish haqini toʻlash xizmatlari kabi bir qator yaroqsiz mahsulotlarni taklif qildi. Dialcom har toʻrt yilda bir marta oʻzini qayta ixtiro qildi va shu bilan birga oldingi asosiy xizmatlarni qoʻllab-quvvatlab, oʻstirish bilan birga, qaysi sohada dominant yetakchi boʻlish uchun mutlaqo yangi mahsulot qatorini (barchasi telekommunikatsiya tarmogʻi bilan bogʻliq boʻlsa ham) chiqardi. 1974-yilda Dialcom onlayn soʻzlarni qayta ishlash va hujjatlarni boshqarish toʻplamini ishlab chiqdi. Dialcom oʻzining asosiy mijozlaridan biri boʻlgan AQSh Vakillar Palatasi uchun 435 Vakillar Palatasi ofislaridan 240 tasiga umumiy tarkibiy boshqaruv tizimini (CRS) taqdim etdi. Toʻrt yil oʻtgach, Dialcom AQShda birinchi tijorat elektron pochta xizmatini ishlab chiqdi va muvaffaqiyatli sotdi va keyin bu xizmat bilan xalqaro miqyosga chiqdi. Janob Ryan har bir mamlakatda vazirlar darajasida amalga oshirilgan barcha xalqaro savdolarning yagona sotuvchisi va muzokarachisi edi. 1980-yilda Dialcom The Sourcening yaratuvchisi, dizayneri, ishlab chiquvchisi, hisoblash va tarmoq dvigateli boʻlgan. Robert Ryan barqaror va oʻsib borayotgan rentabellik bilan oʻn yildan ortiq barqaror geografik va mahsulot oʻsishiga olib keladigan tuzilgan rejani ishlab chiqdi va amalga oshirdi. U moliyalashtirishni taʼminladi, muzokaralar olib bordi hamda muvaffaqiyatli sotib oldi, soʻngra birlashtirdi. Natijada bosh kompaniyaning tez oʻsishi va rentabelligi — kichik kompyuter xizmat koʻrsatish byurosini barqaror ravishda oʻn toʻqqiz mamlakatda ofislari bilan elektron pochta xizmatlarining jahon yetakchisiga aylantirdi. Dialcom AQShda yoki boshqa mamlakatlarda taqdim etilgan birinchi elektron pochta xizmati boʻlib, AQSh va boshqa davlardagi xalqaro elektron pochta bozorining mos ravishda 35 % va 98 %ni nazorat qildi. Xalqaro kengayish barcha yirik telekommunikatsiya isteʼmol qiluvchi mamlakatlarning davlat organlari bilan strategik hamkorlik va qoʻshma korxonalar orqali amalga oshirildi. Robert Ryan barcha xalqaro litsenziyalar va hamkorliklarni ishlab chiqdi va muzokaralar olib bordi. Bozorning oʻsishi, rentabelligi geografik va mahsulot kengayishining ushbu qizgʻin davrlarida doimiy boʻlgan. 1982-yilda Robert Ryan Dialcomni ITTga sotish boʻyicha muzokaralar olib bordi va uch yil davomida bosh direktor etib saylandi.<ref>https://contactout.com/RobertF-Ryan-1341087</ref> Dialcom bilan bir vaqtda va direktorlar kengashi koʻmagida Robert Ryan Source Telecomputing Corporation asoschilaridan biri va prezidenti boʻlgan. William VonMeister bilan birgalikda Robert Ryan Amerikaning birinchi isteʼmolchiga yoʻnaltirilgan axborot xizmati — AOLning toʻgʻridan-toʻgʻri salafi boʻlgan The Source ni ishlab chiqdi va amalga oshirdi. Faoliyatining birinchi yilida dominant bozor ulushiga erishgandan soʻng, Manba rahbariyat tomonidan Readers Digestga sotildi. Janob Ryan oʻzining davomiy faoliyati davomida oʻndan ortiq kompaniyalarni (C darajasidagi lavozimlarda) boshlagan yoki boshqargan. U uzoq vaqtdan beri tadbirkorlik tarafdori bo‘lib, o‘z eʼtiqodini mustahkamlash uchun taʼlim muassasalari bilan hamkorlik qilgan.<ref>https://findwords.info/term/dialcom</ref> Keyinchalik Novell va [[Google]] bosh direktori boʻladigan Eric Schmidt Dialcom kompaniyasida ishlagan. == Manbalar == {{Manbalar | 2}} == Havolalar == * [http://www.connected-earth.com/journeys/Digitaltechnologies/ComputerNetworks/Thegrowthofe-mail/index.htm BT Connected Earth elektron pochta tarixi] * Kornuoll, Gyugo (1988). ''Hackerning qoʻllanmasi III'', qayta koʻrib chiqilgan nashri, Century Hutchinson.{{ISBN|0-7126-1147-9}} * [http://stuff.mit.edu/afs/athena/reference/net-directory/documents/JANET-Mail-Gateways.ps Klark, Tim (1990).] [http://stuff.mit.edu/afs/athena/reference/net-directory/documents/JANET-Mail-Gateways.ps ''JANET ga va undan turli shlyuzlar orqali xat olish boʻyicha maslahatlar'', 7-son] Uorvik universiteti . * [https://web.archive.org/web/20070203093027/http://www.cwhonors.org/archives/histories/Schmidt.pdf ComputerWorld Honors: Erik Shmidtning tarixi] [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:BT group]] {{Navbox | name = BT Group | title = [[BT Group|<span style="color:white;">BT Group</span>]] | state = {{{state<includeonly>|autocollapse</includeonly>}}} | bodyclass = hlist | basestyle = background: #553A99; color: white | image = [[File:BT logo 2019.svg|70px|BT logo, introduced 2019]] | group1 = Boʻlimlar<br />va<br />shoʻba korxonalar | list1 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Consumer]] * [[BT Business and Public Sector]] * [[BT Global Services]] * [[BT Wholesale and Ventures]] * [[BT Research]] * [[Openreach]] * [[EE Limited|EE]] * [[Plusnet]] * [[BT Ireland]] * [[BT Italia]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Global Marine Systems|BT Marine]] * [[dabs.com]] * [[Hibu]] ** <small>Yell Group (sobiq nom)</small> * [[Plusnet | Madasafish]] ** <small>[[Plusnet]]ga aylangan</small> * [[Manx Telecom]] * [[O2 (Buyuk Britaniya)]] * [[O2 (Ireland)]] * [[Telefónica Germany|O2 (Germany)]] * [[Ribbit (telecommunications company)|Ribbit]] * [[Concert Communications Services]] * [[Telecomsoft]] * [[Tymnet]] * [[International Network Services Inc.|International Network Services]] * [[Dialcom]] * [[Telfort]] * [[LineOne]] * [[Swindon Cable]] * [[6GMOBILE]] * [[Open....]] }} | group2 = Mahsulotlar<br />va<br />xizmatlar | list2 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Broadband]] * [[BT Superfast Fibre]] * [[BT Mobile]] * [[BT TV]] * [[BT Sport]] * [[BT Wi-fi]] * [[BT Smart Hub]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[BT Fusion]] * [[BT Highway]] * BT Inspiration * [[BT Versatility]] * [[BT Voyager]] * [[BT MyDonate]] * [[BT MyPlace]] * [[Telecom Gold]] * [[Micronet 800]] * [[Merlin M4000]] }} | group3 = Binolar<br />va<br />obyektlar | list3 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[Adastral Park]] * [[Baynard_House, London|Baynard House]] * [[BT Centre]] * [[BT Tower|BT Tower (London)]] * [[BT Tower (Birmingham)]] * [[BT Tower (Swansea)]] * [[BT Riverside Tower]] * [[Stadium House, Cardiff|Stadium House]] * [[Charwelton BT Tower]] * [[Faraday Building]] * [[Goonhilly Satellite Earth Station|Goonhilly Cornwall]] * [[Guardian telephone exchange|Guardian Exchange Manchester]] * [[Madley Communications Centre]] * [[National Network Management Centre]] * [[Peterborough transmitting station]] * [[Zouches Farm transmitting station]] * [[Heaton Park BT Tower]] * [[Purdown BT Tower]] * [[Pye Green BT Tower]] * [[Stokenchurch BT Tower]] * [[Sutton Common BT Tower]] * [[Tinshill BT Tower]] * [[Tolsford Hill BT Tower]] * [[Wotton-under-Edge BT Tower]] * [[Red telephone box]] * [[KX telephone boxes]] * [[LinkUK]] * [[TAT-14]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Anchor telephone exchange]] * [[Bletchley Park#Site 2|Bletchley Park]] * [[CS Sovereign|CS ''Sovereign'']] * [[De Vere Horwood Estate#College|Horwood House]] * [[Kingsway telephone exchange]] * [[Leafield Technical Centre]] * [[Mondial House]] * [[Stag Lane Aerodrome]] * [[Graham Hills Building|Marland House]] * [[Telephone House]] * [[Post Office Research Station]] * [[Sheffield Telephone House]] * [[Portishead Radio]] * [[Criggion Radio Station]] * [[Rugby Radio Station]] * [[British Telecom microwave network|Microwave network]] * [[TAT-1]] * [[TAT-8]] * [[TAT-9]] * [[CANTAT-2]] * [[SAT-2]] * [[UK-Belgium 5]] }} | group4 = Dasturlar<br />va<br />standartlar | list4 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left;background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT 21CN]] * [[BT site engineering code]] * [[Speaking clock#United Kingdom|BT Speaking Clock]] * [[British telephone socket]] * [[Cable jetting]] * [[Customer Service System]] * [[Advanced Mobile Location]] * [[Digital Access Carrier System]] * [[Digital Access Signalling System 2]] * [[System X (telephony)|System X]] * [[System Y]] * [[ADSL Max]] * [[Redcare]] * [[1-5-7-1]] * [[YouView]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[Digital Access Signalling System 1]] * [[Digital Private Network Signalling System]] * [[Fixed-Mobile Convergence Alliance]] * [[Go!Messenger]] * [[International Packet Switched Service]] * [[NHSnet]] * [[N3 (NHS)]] * [[Packet Switch Stream]] * [[Prestel]] * [[TXE]] * [[TXK]] }} | group5 = Tarixi | list5 = * [[BT Group#History|BT Group]] * [[Post Office Telecommunications]] * [[General Post Office]] * [[Electric Telegraph Company]] | group6 = Boshqalar | list6 = * [[BT Archives]] * [[BT Museum]] * [[BT Digital Music Awards]] * [[BT Sport Action Woman Awards]] * [[Buzby]] * [[Connected Earth]] * [[:Category:British Telecom people|People]] * [[Young Scientist and Technology Exhibition]] * [[British Telecommunications plc v. Prodigy]] }} ngesofd4fn552h6qyky7n760t0pvdb5 2816753 2816751 2022-08-29T05:52:32Z FaridShavkatullayev 72137 /* Dialcom tizimlari */ wikitext text/x-wiki '''Dialcom Inc''' dunyodagi birinchi tijorat [[Email|elektron pochta]] xizmatini ishlab chiqqan [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|Amerika Qoʻshma Shtatlari]] [[Korporatsiya|korporatsiyasi]] edi. U 1970-yilda Robert F. Ryan tomonidan tashkil etilgan va 1982-yilda ITT korporatsiyasiga sotilgan<ref>https://www.washingtonpost.com/archive/business/1982/11/01/itt-buys-dialcom-inc/95e3e0f9-a8ba-4073-900f-dc83f08b0b43/</ref> va shirkat '''ITT Dialcomga aylangan'''. Dialcom elektron pochta dasturi Prime mini-kompyuterlarida ishlaydi va oʻn yettidan ortiq mamlakatlardagi davlat [[Elektr aloqa|telekommunikatsiya]] provayderlari uchun litsenziyaga ega edi. Dialcomga asoslangan xizmatlar turli xil qoʻshimcha funksiyalarni taklif qilishi mumkin, jumladan teleks va [[faks]] shlyuzlari hamda onlayn maʼlumot qidirish xizmatlari. 1986-yilda Telecom Gold xizmati uchun Dialcom dasturidan foydalangan British Telecom ITTdan Dialcomni sotib oldi. == Dialcom tizimlari == Har bir Dialcom tizimiga ikki xonali identifikatsiya raqami orqali kiriladi. Bu Dialcom elektron pochta manzillari (yoki pochta qutilari) uchun prefiks sifatida ishlatiladi, shuning uchun turli xil Dialcom xizmatlari oʻrtasida elektron pochta almashish imkonini beradi. 1990-yilga kelib quyidagi Dialcom tizimlari ishlamoqda: {| class="wikitable" !Mamlakat ! Xizmat ! Tizimlar |- |{{Avstraliya bayrogʻi}} [[Avstraliya]] | Minerva/Keylink | 07, 08, 09 |- |{{Kanada bayrogʻi}} [[Kanada]] | Infotex | 20-24 |- |{{Daniya bayrogʻi}} [[Daniya]] | Maʼlumotlar kitoblari | 71 |- |{{Finlandiya bayrogʻi}} [[Finlandiya]] | Telebox | 62 |- |{{Germaniya bayrogʻi}} [[Germaniya]] | Telebox | 15, 16 |- |{{Gongkong bayrogʻi}} [[Hong Kong]] | Dialcom | 88, 89 |- |{{Irlandiya bayrogʻi}} [[Irlandiya]] | Elektron pochta | 74 |- |{{Isroil bayrogʻi}} [[Isroil]] | Oltin toʻr | 05, 06 |- |{{Avstraliya bayrogʻi}} [[Italiya]] | Mastermail | 65-68 |- |{{Yaponiya bayrogʻi}} [[Yaponiya]] | KDMINC | 13, 14 |- |{{Janubiy Koreya bayrogʻi}} [[Janubiy Koreya]] | Dialcom | 52 |- |{{Malta bayrogʻi}} [[Malta]] | Telecom Gold | 75 |- |{{Meksika bayrogʻi}} [[Meksika]] | Telepro | 52 |- |{{Gollandiya bayrogʻi}} [[Gollandiya]] | Memocom | 27-29, 55 |- |{{Yangi Zelandiya bayrogʻi}} [[Yangi Zelandiya]] | Starnet | 01, 02 |- |{{Puerto-Riko bayrogʻi}} [[Puerto Riko]] | Dialcom | 25 |- |{{Singapur bayrogʻi}} [[Singapur]] | Telebox | 10-12 |- |{{Tayvan bayrogʻi}} [[Tayvan]] | Dialcom | 52 |- |{{Buyuk Britaniya bayrogʻi}} [[Buyuk Britaniya]] | Telecom Gold | 01, 04, 17, 80-89 |- |{{AQSh bayrogʻi}} [[AQSH]] | Dialcom | 29-34, 37, 38, 41-59, 61-63, 90-99 |} == Vaqtni taqsimlash xizmati == Dialcom kompyuter vaqtini taqsimlash xizmatlari sifatida boshlandi. Foydalanuvchi Teletype Model 33 ASR va 110 bit/s tezlikda ishlaydigan akustik ulagichga ega modem yordamida tizimga kirgan. [[BASIC]] va [[Fortran]] kabi dasturlash tillari bilan buyruq qatori bor. Kompaniya asoschisi, prezidenti va bosh direktori Robert F. Ryan boshchiligidagi bir qator xaridlar shirkat iqtisodiyoti toʻrt yil davomida tez oʻsdi va rivojlandi. 1974-yilga kelib, Dialcom butun mamlakat boʻylab buxgalteriya hisobi va ish haqini toʻlash xizmatlari kabi bir qator yaroqsiz mahsulotlarni taklif qildi. Dialcom har toʻrt yilda bir marta oʻzini qayta ixtiro qildi va shu bilan birga oldingi asosiy xizmatlarni qoʻllab-quvvatlab, oʻstirish bilan birga, qaysi sohada dominant yetakchi boʻlish uchun mutlaqo yangi mahsulot qatorini (barchasi telekommunikatsiya tarmogʻi bilan bogʻliq boʻlsa ham) chiqardi. 1974-yilda Dialcom onlayn soʻzlarni qayta ishlash va hujjatlarni boshqarish toʻplamini ishlab chiqdi. Dialcom oʻzining asosiy mijozlaridan biri boʻlgan AQSh Vakillar Palatasi uchun 435 Vakillar Palatasi ofislaridan 240 tasiga umumiy tarkibiy boshqaruv tizimini (CRS) taqdim etdi. Toʻrt yil oʻtgach, Dialcom AQShda birinchi tijorat elektron pochta xizmatini ishlab chiqdi va muvaffaqiyatli sotdi va keyin bu xizmat bilan xalqaro miqyosga chiqdi. Janob Ryan har bir mamlakatda vazirlar darajasida amalga oshirilgan barcha xalqaro savdolarning yagona sotuvchisi va muzokarachisi edi. 1980-yilda Dialcom The Sourcening yaratuvchisi, dizayneri, ishlab chiquvchisi, hisoblash va tarmoq dvigateli boʻlgan. Robert Ryan barqaror va oʻsib borayotgan rentabellik bilan oʻn yildan ortiq barqaror geografik va mahsulot oʻsishiga olib keladigan tuzilgan rejani ishlab chiqdi va amalga oshirdi. U moliyalashtirishni taʼminladi, muzokaralar olib bordi hamda muvaffaqiyatli sotib oldi, soʻngra birlashtirdi. Natijada bosh kompaniyaning tez oʻsishi va rentabelligi — kichik kompyuter xizmat koʻrsatish byurosini barqaror ravishda oʻn toʻqqiz mamlakatda ofislari bilan elektron pochta xizmatlarining jahon yetakchisiga aylantirdi. Dialcom AQShda yoki boshqa mamlakatlarda taqdim etilgan birinchi elektron pochta xizmati boʻlib, AQSh va boshqa davlardagi xalqaro elektron pochta bozorining mos ravishda 35 % va 98 %ni nazorat qildi. Xalqaro kengayish barcha yirik telekommunikatsiya isteʼmol qiluvchi mamlakatlarning davlat organlari bilan strategik hamkorlik va qoʻshma korxonalar orqali amalga oshirildi. Robert Ryan barcha xalqaro litsenziyalar va hamkorliklarni ishlab chiqdi va muzokaralar olib bordi. Bozorning oʻsishi, rentabelligi geografik va mahsulot kengayishining ushbu qizgʻin davrlarida doimiy boʻlgan. 1982-yilda Robert Ryan Dialcomni ITTga sotish boʻyicha muzokaralar olib bordi va uch yil davomida bosh direktor etib saylandi.<ref>https://contactout.com/RobertF-Ryan-1341087</ref> Dialcom bilan bir vaqtda va direktorlar kengashi koʻmagida Robert Ryan Source Telecomputing Corporation asoschilaridan biri va prezidenti boʻlgan. William VonMeister bilan birgalikda Robert Ryan Amerikaning birinchi isteʼmolchiga yoʻnaltirilgan axborot xizmati — AOLning toʻgʻridan-toʻgʻri salafi boʻlgan The Source ni ishlab chiqdi va amalga oshirdi. Faoliyatining birinchi yilida dominant bozor ulushiga erishgandan soʻng, Manba rahbariyat tomonidan Readers Digestga sotildi. Janob Ryan oʻzining davomiy faoliyati davomida oʻndan ortiq kompaniyalarni (C darajasidagi lavozimlarda) boshlagan yoki boshqargan. U uzoq vaqtdan beri tadbirkorlik tarafdori bo‘lib, o‘z eʼtiqodini mustahkamlash uchun taʼlim muassasalari bilan hamkorlik qilgan.<ref>https://findwords.info/term/dialcom</ref> Keyinchalik Novell va [[Google]] bosh direktori boʻladigan Eric Schmidt Dialcom kompaniyasida ishlagan. == Manbalar == {{Manbalar | 2}} == Havolalar == * [http://www.connected-earth.com/journeys/Digitaltechnologies/ComputerNetworks/Thegrowthofe-mail/index.htm BT Connected Earth elektron pochta tarixi] * Kornuoll, Gyugo (1988). ''Hackerning qoʻllanmasi III'', qayta koʻrib chiqilgan nashri, Century Hutchinson.{{ISBN|0-7126-1147-9}} * [http://stuff.mit.edu/afs/athena/reference/net-directory/documents/JANET-Mail-Gateways.ps Klark, Tim (1990).] [http://stuff.mit.edu/afs/athena/reference/net-directory/documents/JANET-Mail-Gateways.ps ''JANET ga va undan turli shlyuzlar orqali xat olish boʻyicha maslahatlar'', 7-son] Uorvik universiteti . * [https://web.archive.org/web/20070203093027/http://www.cwhonors.org/archives/histories/Schmidt.pdf ComputerWorld Honors: Erik Shmidtning tarixi] [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:BT group]] {{Navbox | name = BT Group | title = [[BT Group|<span style="color:white;">BT Group</span>]] | state = {{{state<includeonly>|autocollapse</includeonly>}}} | bodyclass = hlist | basestyle = background: #553A99; color: white | image = [[File:BT logo 2019.svg|70px|BT logo, introduced 2019]] | group1 = Boʻlimlar<br />va<br />shoʻba korxonalar | list1 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Consumer]] * [[BT Business and Public Sector]] * [[BT Global Services]] * [[BT Wholesale and Ventures]] * [[BT Research]] * [[Openreach]] * [[EE Limited|EE]] * [[Plusnet]] * [[BT Ireland]] * [[BT Italia]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Global Marine Systems|BT Marine]] * [[dabs.com]] * [[Hibu]] ** <small>Yell Group (sobiq nom)</small> * [[Plusnet | Madasafish]] ** <small>[[Plusnet]]ga aylangan</small> * [[Manx Telecom]] * [[O2 (Buyuk Britaniya)]] * [[O2 (Ireland)]] * [[Telefónica Germany|O2 (Germany)]] * [[Ribbit (telecommunications company)|Ribbit]] * [[Concert Communications Services]] * [[Telecomsoft]] * [[Tymnet]] * [[International Network Services Inc.|International Network Services]] * [[Dialcom]] * [[Telfort]] * [[LineOne]] * [[Swindon Cable]] * [[6GMOBILE]] * [[Open....]] }} | group2 = Mahsulotlar<br />va<br />xizmatlar | list2 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Broadband]] * [[BT Superfast Fibre]] * [[BT Mobile]] * [[BT TV]] * [[BT Sport]] * [[BT Wi-fi]] * [[BT Smart Hub]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[BT Fusion]] * [[BT Highway]] * BT Inspiration * [[BT Versatility]] * [[BT Voyager]] * [[BT MyDonate]] * [[BT MyPlace]] * [[Telecom Gold]] * [[Micronet 800]] * [[Merlin M4000]] }} | group3 = Binolar<br />va<br />obyektlar | list3 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[Adastral Park]] * [[Baynard_House, London|Baynard House]] * [[BT Centre]] * [[BT Tower|BT Tower (London)]] * [[BT Tower (Birmingham)]] * [[BT Tower (Swansea)]] * [[BT Riverside Tower]] * [[Stadium House, Cardiff|Stadium House]] * [[Charwelton BT Tower]] * [[Faraday Building]] * [[Goonhilly Satellite Earth Station|Goonhilly Cornwall]] * [[Guardian telephone exchange|Guardian Exchange Manchester]] * [[Madley Communications Centre]] * [[National Network Management Centre]] * [[Peterborough transmitting station]] * [[Zouches Farm transmitting station]] * [[Heaton Park BT Tower]] * [[Purdown BT Tower]] * [[Pye Green BT Tower]] * [[Stokenchurch BT Tower]] * [[Sutton Common BT Tower]] * [[Tinshill BT Tower]] * [[Tolsford Hill BT Tower]] * [[Wotton-under-Edge BT Tower]] * [[Red telephone box]] * [[KX telephone boxes]] * [[LinkUK]] * [[TAT-14]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Anchor telephone exchange]] * [[Bletchley Park#Site 2|Bletchley Park]] * [[CS Sovereign|CS ''Sovereign'']] * [[De Vere Horwood Estate#College|Horwood House]] * [[Kingsway telephone exchange]] * [[Leafield Technical Centre]] * [[Mondial House]] * [[Stag Lane Aerodrome]] * [[Graham Hills Building|Marland House]] * [[Telephone House]] * [[Post Office Research Station]] * [[Sheffield Telephone House]] * [[Portishead Radio]] * [[Criggion Radio Station]] * [[Rugby Radio Station]] * [[British Telecom microwave network|Microwave network]] * [[TAT-1]] * [[TAT-8]] * [[TAT-9]] * [[CANTAT-2]] * [[SAT-2]] * [[UK-Belgium 5]] }} | group4 = Dasturlar<br />va<br />standartlar | list4 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left;background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT 21CN]] * [[BT site engineering code]] * [[Speaking clock#United Kingdom|BT Speaking Clock]] * [[British telephone socket]] * [[Cable jetting]] * [[Customer Service System]] * [[Advanced Mobile Location]] * [[Digital Access Carrier System]] * [[Digital Access Signalling System 2]] * [[System X (telephony)|System X]] * [[System Y]] * [[ADSL Max]] * [[Redcare]] * [[1-5-7-1]] * [[YouView]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[Digital Access Signalling System 1]] * [[Digital Private Network Signalling System]] * [[Fixed-Mobile Convergence Alliance]] * [[Go!Messenger]] * [[International Packet Switched Service]] * [[NHSnet]] * [[N3 (NHS)]] * [[Packet Switch Stream]] * [[Prestel]] * [[TXE]] * [[TXK]] }} | group5 = Tarixi | list5 = * [[BT Group#History|BT Group]] * [[Post Office Telecommunications]] * [[General Post Office]] * [[Electric Telegraph Company]] | group6 = Boshqalar | list6 = * [[BT Archives]] * [[BT Museum]] * [[BT Digital Music Awards]] * [[BT Sport Action Woman Awards]] * [[Buzby]] * [[Connected Earth]] * [[:Category:British Telecom people|People]] * [[Young Scientist and Technology Exhibition]] * [[British Telecommunications plc v. Prodigy]] }} et3b1h93bnss5cowucbxt9g213hfnwa 2816756 2816753 2022-08-29T05:52:44Z FaridShavkatullayev 72137 /* Dialcom tizimlari */ wikitext text/x-wiki '''Dialcom Inc''' dunyodagi birinchi tijorat [[Email|elektron pochta]] xizmatini ishlab chiqqan [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|Amerika Qoʻshma Shtatlari]] [[Korporatsiya|korporatsiyasi]] edi. U 1970-yilda Robert F. Ryan tomonidan tashkil etilgan va 1982-yilda ITT korporatsiyasiga sotilgan<ref>https://www.washingtonpost.com/archive/business/1982/11/01/itt-buys-dialcom-inc/95e3e0f9-a8ba-4073-900f-dc83f08b0b43/</ref> va shirkat '''ITT Dialcomga aylangan'''. Dialcom elektron pochta dasturi Prime mini-kompyuterlarida ishlaydi va oʻn yettidan ortiq mamlakatlardagi davlat [[Elektr aloqa|telekommunikatsiya]] provayderlari uchun litsenziyaga ega edi. Dialcomga asoslangan xizmatlar turli xil qoʻshimcha funksiyalarni taklif qilishi mumkin, jumladan teleks va [[faks]] shlyuzlari hamda onlayn maʼlumot qidirish xizmatlari. 1986-yilda Telecom Gold xizmati uchun Dialcom dasturidan foydalangan British Telecom ITTdan Dialcomni sotib oldi. == Dialcom tizimlari == Har bir Dialcom tizimiga ikki xonali identifikatsiya raqami orqali kiriladi. Bu Dialcom elektron pochta manzillari (yoki pochta qutilari) uchun prefiks sifatida ishlatiladi, shuning uchun turli xil Dialcom xizmatlari oʻrtasida elektron pochta almashish imkonini beradi. 1990-yilga kelib quyidagi Dialcom tizimlari ishlamoqda: {| class="wikitable" !Mamlakat ! Xizmat ! Tizimlar |- |{{Avstraliya bayrogʻi}} [[Avstraliya]] | Minerva/Keylink | 07, 08, 09 |- |{{Kanada bayrogʻi}} [[Kanada]] | Infotex | 20-24 |- |{{Daniya bayrogʻi}} [[Daniya]] | Maʼlumotlar kitoblari | 71 |- |{{Finlandiya bayrogʻi}} [[Finlandiya]] | Telebox | 62 |- |{{Germaniya bayrogʻi}} [[Germaniya]] | Telebox | 15, 16 |- |{{Gonkong bayrogʻi}} [[Hong Kong]] | Dialcom | 88, 89 |- |{{Irlandiya bayrogʻi}} [[Irlandiya]] | Elektron pochta | 74 |- |{{Isroil bayrogʻi}} [[Isroil]] | Oltin toʻr | 05, 06 |- |{{Avstraliya bayrogʻi}} [[Italiya]] | Mastermail | 65-68 |- |{{Yaponiya bayrogʻi}} [[Yaponiya]] | KDMINC | 13, 14 |- |{{Janubiy Koreya bayrogʻi}} [[Janubiy Koreya]] | Dialcom | 52 |- |{{Malta bayrogʻi}} [[Malta]] | Telecom Gold | 75 |- |{{Meksika bayrogʻi}} [[Meksika]] | Telepro | 52 |- |{{Gollandiya bayrogʻi}} [[Gollandiya]] | Memocom | 27-29, 55 |- |{{Yangi Zelandiya bayrogʻi}} [[Yangi Zelandiya]] | Starnet | 01, 02 |- |{{Puerto-Riko bayrogʻi}} [[Puerto Riko]] | Dialcom | 25 |- |{{Singapur bayrogʻi}} [[Singapur]] | Telebox | 10-12 |- |{{Tayvan bayrogʻi}} [[Tayvan]] | Dialcom | 52 |- |{{Buyuk Britaniya bayrogʻi}} [[Buyuk Britaniya]] | Telecom Gold | 01, 04, 17, 80-89 |- |{{AQSh bayrogʻi}} [[AQSH]] | Dialcom | 29-34, 37, 38, 41-59, 61-63, 90-99 |} == Vaqtni taqsimlash xizmati == Dialcom kompyuter vaqtini taqsimlash xizmatlari sifatida boshlandi. Foydalanuvchi Teletype Model 33 ASR va 110 bit/s tezlikda ishlaydigan akustik ulagichga ega modem yordamida tizimga kirgan. [[BASIC]] va [[Fortran]] kabi dasturlash tillari bilan buyruq qatori bor. Kompaniya asoschisi, prezidenti va bosh direktori Robert F. Ryan boshchiligidagi bir qator xaridlar shirkat iqtisodiyoti toʻrt yil davomida tez oʻsdi va rivojlandi. 1974-yilga kelib, Dialcom butun mamlakat boʻylab buxgalteriya hisobi va ish haqini toʻlash xizmatlari kabi bir qator yaroqsiz mahsulotlarni taklif qildi. Dialcom har toʻrt yilda bir marta oʻzini qayta ixtiro qildi va shu bilan birga oldingi asosiy xizmatlarni qoʻllab-quvvatlab, oʻstirish bilan birga, qaysi sohada dominant yetakchi boʻlish uchun mutlaqo yangi mahsulot qatorini (barchasi telekommunikatsiya tarmogʻi bilan bogʻliq boʻlsa ham) chiqardi. 1974-yilda Dialcom onlayn soʻzlarni qayta ishlash va hujjatlarni boshqarish toʻplamini ishlab chiqdi. Dialcom oʻzining asosiy mijozlaridan biri boʻlgan AQSh Vakillar Palatasi uchun 435 Vakillar Palatasi ofislaridan 240 tasiga umumiy tarkibiy boshqaruv tizimini (CRS) taqdim etdi. Toʻrt yil oʻtgach, Dialcom AQShda birinchi tijorat elektron pochta xizmatini ishlab chiqdi va muvaffaqiyatli sotdi va keyin bu xizmat bilan xalqaro miqyosga chiqdi. Janob Ryan har bir mamlakatda vazirlar darajasida amalga oshirilgan barcha xalqaro savdolarning yagona sotuvchisi va muzokarachisi edi. 1980-yilda Dialcom The Sourcening yaratuvchisi, dizayneri, ishlab chiquvchisi, hisoblash va tarmoq dvigateli boʻlgan. Robert Ryan barqaror va oʻsib borayotgan rentabellik bilan oʻn yildan ortiq barqaror geografik va mahsulot oʻsishiga olib keladigan tuzilgan rejani ishlab chiqdi va amalga oshirdi. U moliyalashtirishni taʼminladi, muzokaralar olib bordi hamda muvaffaqiyatli sotib oldi, soʻngra birlashtirdi. Natijada bosh kompaniyaning tez oʻsishi va rentabelligi — kichik kompyuter xizmat koʻrsatish byurosini barqaror ravishda oʻn toʻqqiz mamlakatda ofislari bilan elektron pochta xizmatlarining jahon yetakchisiga aylantirdi. Dialcom AQShda yoki boshqa mamlakatlarda taqdim etilgan birinchi elektron pochta xizmati boʻlib, AQSh va boshqa davlardagi xalqaro elektron pochta bozorining mos ravishda 35 % va 98 %ni nazorat qildi. Xalqaro kengayish barcha yirik telekommunikatsiya isteʼmol qiluvchi mamlakatlarning davlat organlari bilan strategik hamkorlik va qoʻshma korxonalar orqali amalga oshirildi. Robert Ryan barcha xalqaro litsenziyalar va hamkorliklarni ishlab chiqdi va muzokaralar olib bordi. Bozorning oʻsishi, rentabelligi geografik va mahsulot kengayishining ushbu qizgʻin davrlarida doimiy boʻlgan. 1982-yilda Robert Ryan Dialcomni ITTga sotish boʻyicha muzokaralar olib bordi va uch yil davomida bosh direktor etib saylandi.<ref>https://contactout.com/RobertF-Ryan-1341087</ref> Dialcom bilan bir vaqtda va direktorlar kengashi koʻmagida Robert Ryan Source Telecomputing Corporation asoschilaridan biri va prezidenti boʻlgan. William VonMeister bilan birgalikda Robert Ryan Amerikaning birinchi isteʼmolchiga yoʻnaltirilgan axborot xizmati — AOLning toʻgʻridan-toʻgʻri salafi boʻlgan The Source ni ishlab chiqdi va amalga oshirdi. Faoliyatining birinchi yilida dominant bozor ulushiga erishgandan soʻng, Manba rahbariyat tomonidan Readers Digestga sotildi. Janob Ryan oʻzining davomiy faoliyati davomida oʻndan ortiq kompaniyalarni (C darajasidagi lavozimlarda) boshlagan yoki boshqargan. U uzoq vaqtdan beri tadbirkorlik tarafdori bo‘lib, o‘z eʼtiqodini mustahkamlash uchun taʼlim muassasalari bilan hamkorlik qilgan.<ref>https://findwords.info/term/dialcom</ref> Keyinchalik Novell va [[Google]] bosh direktori boʻladigan Eric Schmidt Dialcom kompaniyasida ishlagan. == Manbalar == {{Manbalar | 2}} == Havolalar == * [http://www.connected-earth.com/journeys/Digitaltechnologies/ComputerNetworks/Thegrowthofe-mail/index.htm BT Connected Earth elektron pochta tarixi] * Kornuoll, Gyugo (1988). ''Hackerning qoʻllanmasi III'', qayta koʻrib chiqilgan nashri, Century Hutchinson.{{ISBN|0-7126-1147-9}} * [http://stuff.mit.edu/afs/athena/reference/net-directory/documents/JANET-Mail-Gateways.ps Klark, Tim (1990).] [http://stuff.mit.edu/afs/athena/reference/net-directory/documents/JANET-Mail-Gateways.ps ''JANET ga va undan turli shlyuzlar orqali xat olish boʻyicha maslahatlar'', 7-son] Uorvik universiteti . * [https://web.archive.org/web/20070203093027/http://www.cwhonors.org/archives/histories/Schmidt.pdf ComputerWorld Honors: Erik Shmidtning tarixi] [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:BT group]] {{Navbox | name = BT Group | title = [[BT Group|<span style="color:white;">BT Group</span>]] | state = {{{state<includeonly>|autocollapse</includeonly>}}} | bodyclass = hlist | basestyle = background: #553A99; color: white | image = [[File:BT logo 2019.svg|70px|BT logo, introduced 2019]] | group1 = Boʻlimlar<br />va<br />shoʻba korxonalar | list1 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Consumer]] * [[BT Business and Public Sector]] * [[BT Global Services]] * [[BT Wholesale and Ventures]] * [[BT Research]] * [[Openreach]] * [[EE Limited|EE]] * [[Plusnet]] * [[BT Ireland]] * [[BT Italia]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Global Marine Systems|BT Marine]] * [[dabs.com]] * [[Hibu]] ** <small>Yell Group (sobiq nom)</small> * [[Plusnet | Madasafish]] ** <small>[[Plusnet]]ga aylangan</small> * [[Manx Telecom]] * [[O2 (Buyuk Britaniya)]] * [[O2 (Ireland)]] * [[Telefónica Germany|O2 (Germany)]] * [[Ribbit (telecommunications company)|Ribbit]] * [[Concert Communications Services]] * [[Telecomsoft]] * [[Tymnet]] * [[International Network Services Inc.|International Network Services]] * [[Dialcom]] * [[Telfort]] * [[LineOne]] * [[Swindon Cable]] * [[6GMOBILE]] * [[Open....]] }} | group2 = Mahsulotlar<br />va<br />xizmatlar | list2 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Broadband]] * [[BT Superfast Fibre]] * [[BT Mobile]] * [[BT TV]] * [[BT Sport]] * [[BT Wi-fi]] * [[BT Smart Hub]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[BT Fusion]] * [[BT Highway]] * BT Inspiration * [[BT Versatility]] * [[BT Voyager]] * [[BT MyDonate]] * [[BT MyPlace]] * [[Telecom Gold]] * [[Micronet 800]] * [[Merlin M4000]] }} | group3 = Binolar<br />va<br />obyektlar | list3 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[Adastral Park]] * [[Baynard_House, London|Baynard House]] * [[BT Centre]] * [[BT Tower|BT Tower (London)]] * [[BT Tower (Birmingham)]] * [[BT Tower (Swansea)]] * [[BT Riverside Tower]] * [[Stadium House, Cardiff|Stadium House]] * [[Charwelton BT Tower]] * [[Faraday Building]] * [[Goonhilly Satellite Earth Station|Goonhilly Cornwall]] * [[Guardian telephone exchange|Guardian Exchange Manchester]] * [[Madley Communications Centre]] * [[National Network Management Centre]] * [[Peterborough transmitting station]] * [[Zouches Farm transmitting station]] * [[Heaton Park BT Tower]] * [[Purdown BT Tower]] * [[Pye Green BT Tower]] * [[Stokenchurch BT Tower]] * [[Sutton Common BT Tower]] * [[Tinshill BT Tower]] * [[Tolsford Hill BT Tower]] * [[Wotton-under-Edge BT Tower]] * [[Red telephone box]] * [[KX telephone boxes]] * [[LinkUK]] * [[TAT-14]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Anchor telephone exchange]] * [[Bletchley Park#Site 2|Bletchley Park]] * [[CS Sovereign|CS ''Sovereign'']] * [[De Vere Horwood Estate#College|Horwood House]] * [[Kingsway telephone exchange]] * [[Leafield Technical Centre]] * [[Mondial House]] * [[Stag Lane Aerodrome]] * [[Graham Hills Building|Marland House]] * [[Telephone House]] * [[Post Office Research Station]] * [[Sheffield Telephone House]] * [[Portishead Radio]] * [[Criggion Radio Station]] * [[Rugby Radio Station]] * [[British Telecom microwave network|Microwave network]] * [[TAT-1]] * [[TAT-8]] * [[TAT-9]] * [[CANTAT-2]] * [[SAT-2]] * [[UK-Belgium 5]] }} | group4 = Dasturlar<br />va<br />standartlar | list4 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left;background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT 21CN]] * [[BT site engineering code]] * [[Speaking clock#United Kingdom|BT Speaking Clock]] * [[British telephone socket]] * [[Cable jetting]] * [[Customer Service System]] * [[Advanced Mobile Location]] * [[Digital Access Carrier System]] * [[Digital Access Signalling System 2]] * [[System X (telephony)|System X]] * [[System Y]] * [[ADSL Max]] * [[Redcare]] * [[1-5-7-1]] * [[YouView]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[Digital Access Signalling System 1]] * [[Digital Private Network Signalling System]] * [[Fixed-Mobile Convergence Alliance]] * [[Go!Messenger]] * [[International Packet Switched Service]] * [[NHSnet]] * [[N3 (NHS)]] * [[Packet Switch Stream]] * [[Prestel]] * [[TXE]] * [[TXK]] }} | group5 = Tarixi | list5 = * [[BT Group#History|BT Group]] * [[Post Office Telecommunications]] * [[General Post Office]] * [[Electric Telegraph Company]] | group6 = Boshqalar | list6 = * [[BT Archives]] * [[BT Museum]] * [[BT Digital Music Awards]] * [[BT Sport Action Woman Awards]] * [[Buzby]] * [[Connected Earth]] * [[:Category:British Telecom people|People]] * [[Young Scientist and Technology Exhibition]] * [[British Telecommunications plc v. Prodigy]] }} ds4d9anny3lc7gp8i8boewm43d2nvam 2816760 2816756 2022-08-29T05:53:18Z FaridShavkatullayev 72137 /* Dialcom tizimlari */ wikitext text/x-wiki '''Dialcom Inc''' dunyodagi birinchi tijorat [[Email|elektron pochta]] xizmatini ishlab chiqqan [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|Amerika Qoʻshma Shtatlari]] [[Korporatsiya|korporatsiyasi]] edi. U 1970-yilda Robert F. Ryan tomonidan tashkil etilgan va 1982-yilda ITT korporatsiyasiga sotilgan<ref>https://www.washingtonpost.com/archive/business/1982/11/01/itt-buys-dialcom-inc/95e3e0f9-a8ba-4073-900f-dc83f08b0b43/</ref> va shirkat '''ITT Dialcomga aylangan'''. Dialcom elektron pochta dasturi Prime mini-kompyuterlarida ishlaydi va oʻn yettidan ortiq mamlakatlardagi davlat [[Elektr aloqa|telekommunikatsiya]] provayderlari uchun litsenziyaga ega edi. Dialcomga asoslangan xizmatlar turli xil qoʻshimcha funksiyalarni taklif qilishi mumkin, jumladan teleks va [[faks]] shlyuzlari hamda onlayn maʼlumot qidirish xizmatlari. 1986-yilda Telecom Gold xizmati uchun Dialcom dasturidan foydalangan British Telecom ITTdan Dialcomni sotib oldi. == Dialcom tizimlari == Har bir Dialcom tizimiga ikki xonali identifikatsiya raqami orqali kiriladi. Bu Dialcom elektron pochta manzillari (yoki pochta qutilari) uchun prefiks sifatida ishlatiladi, shuning uchun turli xil Dialcom xizmatlari oʻrtasida elektron pochta almashish imkonini beradi. 1990-yilga kelib quyidagi Dialcom tizimlari ishlamoqda: {| class="wikitable" !Mamlakat ! Xizmat ! Tizimlar |- |{{Avstraliya bayrogʻi}} [[Avstraliya]] | Minerva/Keylink | 07, 08, 09 |- |{{Kanada bayrogʻi}} [[Kanada]] | Infotex | 20-24 |- |{{Daniya bayrogʻi}} [[Daniya]] | Maʼlumotlar kitoblari | 71 |- |{{Finlandiya bayrogʻi}} [[Finlandiya]] | Telebox | 62 |- |{{Germaniya bayrogʻi}} [[Germaniya]] | Telebox | 15, 16 |- |{{Hong Kong bayrogʻi}} [[Hong Kong]] | Dialcom | 88, 89 |- |{{Irlandiya bayrogʻi}} [[Irlandiya]] | Elektron pochta | 74 |- |{{Isroil bayrogʻi}} [[Isroil]] | Oltin toʻr | 05, 06 |- |{{Avstraliya bayrogʻi}} [[Italiya]] | Mastermail | 65-68 |- |{{Yaponiya bayrogʻi}} [[Yaponiya]] | KDMINC | 13, 14 |- |{{Janubiy Koreya bayrogʻi}} [[Janubiy Koreya]] | Dialcom | 52 |- |{{Malta bayrogʻi}} [[Malta]] | Telecom Gold | 75 |- |{{Meksika bayrogʻi}} [[Meksika]] | Telepro | 52 |- |{{Gollandiya bayrogʻi}} [[Gollandiya]] | Memocom | 27-29, 55 |- |{{Yangi Zelandiya bayrogʻi}} [[Yangi Zelandiya]] | Starnet | 01, 02 |- |{{Puerto-Riko bayrogʻi}} [[Puerto Riko]] | Dialcom | 25 |- |{{Singapur bayrogʻi}} [[Singapur]] | Telebox | 10-12 |- |{{Tayvan bayrogʻi}} [[Tayvan]] | Dialcom | 52 |- |{{Buyuk Britaniya bayrogʻi}} [[Buyuk Britaniya]] | Telecom Gold | 01, 04, 17, 80-89 |- |{{AQSh bayrogʻi}} [[AQSH]] | Dialcom | 29-34, 37, 38, 41-59, 61-63, 90-99 |} == Vaqtni taqsimlash xizmati == Dialcom kompyuter vaqtini taqsimlash xizmatlari sifatida boshlandi. Foydalanuvchi Teletype Model 33 ASR va 110 bit/s tezlikda ishlaydigan akustik ulagichga ega modem yordamida tizimga kirgan. [[BASIC]] va [[Fortran]] kabi dasturlash tillari bilan buyruq qatori bor. Kompaniya asoschisi, prezidenti va bosh direktori Robert F. Ryan boshchiligidagi bir qator xaridlar shirkat iqtisodiyoti toʻrt yil davomida tez oʻsdi va rivojlandi. 1974-yilga kelib, Dialcom butun mamlakat boʻylab buxgalteriya hisobi va ish haqini toʻlash xizmatlari kabi bir qator yaroqsiz mahsulotlarni taklif qildi. Dialcom har toʻrt yilda bir marta oʻzini qayta ixtiro qildi va shu bilan birga oldingi asosiy xizmatlarni qoʻllab-quvvatlab, oʻstirish bilan birga, qaysi sohada dominant yetakchi boʻlish uchun mutlaqo yangi mahsulot qatorini (barchasi telekommunikatsiya tarmogʻi bilan bogʻliq boʻlsa ham) chiqardi. 1974-yilda Dialcom onlayn soʻzlarni qayta ishlash va hujjatlarni boshqarish toʻplamini ishlab chiqdi. Dialcom oʻzining asosiy mijozlaridan biri boʻlgan AQSh Vakillar Palatasi uchun 435 Vakillar Palatasi ofislaridan 240 tasiga umumiy tarkibiy boshqaruv tizimini (CRS) taqdim etdi. Toʻrt yil oʻtgach, Dialcom AQShda birinchi tijorat elektron pochta xizmatini ishlab chiqdi va muvaffaqiyatli sotdi va keyin bu xizmat bilan xalqaro miqyosga chiqdi. Janob Ryan har bir mamlakatda vazirlar darajasida amalga oshirilgan barcha xalqaro savdolarning yagona sotuvchisi va muzokarachisi edi. 1980-yilda Dialcom The Sourcening yaratuvchisi, dizayneri, ishlab chiquvchisi, hisoblash va tarmoq dvigateli boʻlgan. Robert Ryan barqaror va oʻsib borayotgan rentabellik bilan oʻn yildan ortiq barqaror geografik va mahsulot oʻsishiga olib keladigan tuzilgan rejani ishlab chiqdi va amalga oshirdi. U moliyalashtirishni taʼminladi, muzokaralar olib bordi hamda muvaffaqiyatli sotib oldi, soʻngra birlashtirdi. Natijada bosh kompaniyaning tez oʻsishi va rentabelligi — kichik kompyuter xizmat koʻrsatish byurosini barqaror ravishda oʻn toʻqqiz mamlakatda ofislari bilan elektron pochta xizmatlarining jahon yetakchisiga aylantirdi. Dialcom AQShda yoki boshqa mamlakatlarda taqdim etilgan birinchi elektron pochta xizmati boʻlib, AQSh va boshqa davlardagi xalqaro elektron pochta bozorining mos ravishda 35 % va 98 %ni nazorat qildi. Xalqaro kengayish barcha yirik telekommunikatsiya isteʼmol qiluvchi mamlakatlarning davlat organlari bilan strategik hamkorlik va qoʻshma korxonalar orqali amalga oshirildi. Robert Ryan barcha xalqaro litsenziyalar va hamkorliklarni ishlab chiqdi va muzokaralar olib bordi. Bozorning oʻsishi, rentabelligi geografik va mahsulot kengayishining ushbu qizgʻin davrlarida doimiy boʻlgan. 1982-yilda Robert Ryan Dialcomni ITTga sotish boʻyicha muzokaralar olib bordi va uch yil davomida bosh direktor etib saylandi.<ref>https://contactout.com/RobertF-Ryan-1341087</ref> Dialcom bilan bir vaqtda va direktorlar kengashi koʻmagida Robert Ryan Source Telecomputing Corporation asoschilaridan biri va prezidenti boʻlgan. William VonMeister bilan birgalikda Robert Ryan Amerikaning birinchi isteʼmolchiga yoʻnaltirilgan axborot xizmati — AOLning toʻgʻridan-toʻgʻri salafi boʻlgan The Source ni ishlab chiqdi va amalga oshirdi. Faoliyatining birinchi yilida dominant bozor ulushiga erishgandan soʻng, Manba rahbariyat tomonidan Readers Digestga sotildi. Janob Ryan oʻzining davomiy faoliyati davomida oʻndan ortiq kompaniyalarni (C darajasidagi lavozimlarda) boshlagan yoki boshqargan. U uzoq vaqtdan beri tadbirkorlik tarafdori bo‘lib, o‘z eʼtiqodini mustahkamlash uchun taʼlim muassasalari bilan hamkorlik qilgan.<ref>https://findwords.info/term/dialcom</ref> Keyinchalik Novell va [[Google]] bosh direktori boʻladigan Eric Schmidt Dialcom kompaniyasida ishlagan. == Manbalar == {{Manbalar | 2}} == Havolalar == * [http://www.connected-earth.com/journeys/Digitaltechnologies/ComputerNetworks/Thegrowthofe-mail/index.htm BT Connected Earth elektron pochta tarixi] * Kornuoll, Gyugo (1988). ''Hackerning qoʻllanmasi III'', qayta koʻrib chiqilgan nashri, Century Hutchinson.{{ISBN|0-7126-1147-9}} * [http://stuff.mit.edu/afs/athena/reference/net-directory/documents/JANET-Mail-Gateways.ps Klark, Tim (1990).] [http://stuff.mit.edu/afs/athena/reference/net-directory/documents/JANET-Mail-Gateways.ps ''JANET ga va undan turli shlyuzlar orqali xat olish boʻyicha maslahatlar'', 7-son] Uorvik universiteti . * [https://web.archive.org/web/20070203093027/http://www.cwhonors.org/archives/histories/Schmidt.pdf ComputerWorld Honors: Erik Shmidtning tarixi] [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:BT group]] {{Navbox | name = BT Group | title = [[BT Group|<span style="color:white;">BT Group</span>]] | state = {{{state<includeonly>|autocollapse</includeonly>}}} | bodyclass = hlist | basestyle = background: #553A99; color: white | image = [[File:BT logo 2019.svg|70px|BT logo, introduced 2019]] | group1 = Boʻlimlar<br />va<br />shoʻba korxonalar | list1 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Consumer]] * [[BT Business and Public Sector]] * [[BT Global Services]] * [[BT Wholesale and Ventures]] * [[BT Research]] * [[Openreach]] * [[EE Limited|EE]] * [[Plusnet]] * [[BT Ireland]] * [[BT Italia]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Global Marine Systems|BT Marine]] * [[dabs.com]] * [[Hibu]] ** <small>Yell Group (sobiq nom)</small> * [[Plusnet | Madasafish]] ** <small>[[Plusnet]]ga aylangan</small> * [[Manx Telecom]] * [[O2 (Buyuk Britaniya)]] * [[O2 (Ireland)]] * [[Telefónica Germany|O2 (Germany)]] * [[Ribbit (telecommunications company)|Ribbit]] * [[Concert Communications Services]] * [[Telecomsoft]] * [[Tymnet]] * [[International Network Services Inc.|International Network Services]] * [[Dialcom]] * [[Telfort]] * [[LineOne]] * [[Swindon Cable]] * [[6GMOBILE]] * [[Open....]] }} | group2 = Mahsulotlar<br />va<br />xizmatlar | list2 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Broadband]] * [[BT Superfast Fibre]] * [[BT Mobile]] * [[BT TV]] * [[BT Sport]] * [[BT Wi-fi]] * [[BT Smart Hub]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[BT Fusion]] * [[BT Highway]] * BT Inspiration * [[BT Versatility]] * [[BT Voyager]] * [[BT MyDonate]] * [[BT MyPlace]] * [[Telecom Gold]] * [[Micronet 800]] * [[Merlin M4000]] }} | group3 = Binolar<br />va<br />obyektlar | list3 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[Adastral Park]] * [[Baynard_House, London|Baynard House]] * [[BT Centre]] * [[BT Tower|BT Tower (London)]] * [[BT Tower (Birmingham)]] * [[BT Tower (Swansea)]] * [[BT Riverside Tower]] * [[Stadium House, Cardiff|Stadium House]] * [[Charwelton BT Tower]] * [[Faraday Building]] * [[Goonhilly Satellite Earth Station|Goonhilly Cornwall]] * [[Guardian telephone exchange|Guardian Exchange Manchester]] * [[Madley Communications Centre]] * [[National Network Management Centre]] * [[Peterborough transmitting station]] * [[Zouches Farm transmitting station]] * [[Heaton Park BT Tower]] * [[Purdown BT Tower]] * [[Pye Green BT Tower]] * [[Stokenchurch BT Tower]] * [[Sutton Common BT Tower]] * [[Tinshill BT Tower]] * [[Tolsford Hill BT Tower]] * [[Wotton-under-Edge BT Tower]] * [[Red telephone box]] * [[KX telephone boxes]] * [[LinkUK]] * [[TAT-14]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Anchor telephone exchange]] * [[Bletchley Park#Site 2|Bletchley Park]] * [[CS Sovereign|CS ''Sovereign'']] * [[De Vere Horwood Estate#College|Horwood House]] * [[Kingsway telephone exchange]] * [[Leafield Technical Centre]] * [[Mondial House]] * [[Stag Lane Aerodrome]] * [[Graham Hills Building|Marland House]] * [[Telephone House]] * [[Post Office Research Station]] * [[Sheffield Telephone House]] * [[Portishead Radio]] * [[Criggion Radio Station]] * [[Rugby Radio Station]] * [[British Telecom microwave network|Microwave network]] * [[TAT-1]] * [[TAT-8]] * [[TAT-9]] * [[CANTAT-2]] * [[SAT-2]] * [[UK-Belgium 5]] }} | group4 = Dasturlar<br />va<br />standartlar | list4 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left;background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT 21CN]] * [[BT site engineering code]] * [[Speaking clock#United Kingdom|BT Speaking Clock]] * [[British telephone socket]] * [[Cable jetting]] * [[Customer Service System]] * [[Advanced Mobile Location]] * [[Digital Access Carrier System]] * [[Digital Access Signalling System 2]] * [[System X (telephony)|System X]] * [[System Y]] * [[ADSL Max]] * [[Redcare]] * [[1-5-7-1]] * [[YouView]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[Digital Access Signalling System 1]] * [[Digital Private Network Signalling System]] * [[Fixed-Mobile Convergence Alliance]] * [[Go!Messenger]] * [[International Packet Switched Service]] * [[NHSnet]] * [[N3 (NHS)]] * [[Packet Switch Stream]] * [[Prestel]] * [[TXE]] * [[TXK]] }} | group5 = Tarixi | list5 = * [[BT Group#History|BT Group]] * [[Post Office Telecommunications]] * [[General Post Office]] * [[Electric Telegraph Company]] | group6 = Boshqalar | list6 = * [[BT Archives]] * [[BT Museum]] * [[BT Digital Music Awards]] * [[BT Sport Action Woman Awards]] * [[Buzby]] * [[Connected Earth]] * [[:Category:British Telecom people|People]] * [[Young Scientist and Technology Exhibition]] * [[British Telecommunications plc v. Prodigy]] }} as1ch1zgdc9dskzstzmsi8l9vvg50x4 2816763 2816760 2022-08-29T05:53:30Z FaridShavkatullayev 72137 /* Dialcom tizimlari */ wikitext text/x-wiki '''Dialcom Inc''' dunyodagi birinchi tijorat [[Email|elektron pochta]] xizmatini ishlab chiqqan [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|Amerika Qoʻshma Shtatlari]] [[Korporatsiya|korporatsiyasi]] edi. U 1970-yilda Robert F. Ryan tomonidan tashkil etilgan va 1982-yilda ITT korporatsiyasiga sotilgan<ref>https://www.washingtonpost.com/archive/business/1982/11/01/itt-buys-dialcom-inc/95e3e0f9-a8ba-4073-900f-dc83f08b0b43/</ref> va shirkat '''ITT Dialcomga aylangan'''. Dialcom elektron pochta dasturi Prime mini-kompyuterlarida ishlaydi va oʻn yettidan ortiq mamlakatlardagi davlat [[Elektr aloqa|telekommunikatsiya]] provayderlari uchun litsenziyaga ega edi. Dialcomga asoslangan xizmatlar turli xil qoʻshimcha funksiyalarni taklif qilishi mumkin, jumladan teleks va [[faks]] shlyuzlari hamda onlayn maʼlumot qidirish xizmatlari. 1986-yilda Telecom Gold xizmati uchun Dialcom dasturidan foydalangan British Telecom ITTdan Dialcomni sotib oldi. == Dialcom tizimlari == Har bir Dialcom tizimiga ikki xonali identifikatsiya raqami orqali kiriladi. Bu Dialcom elektron pochta manzillari (yoki pochta qutilari) uchun prefiks sifatida ishlatiladi, shuning uchun turli xil Dialcom xizmatlari oʻrtasida elektron pochta almashish imkonini beradi. 1990-yilga kelib quyidagi Dialcom tizimlari ishlamoqda: {| class="wikitable" !Mamlakat ! Xizmat ! Tizimlar |- |{{Avstraliya bayrogʻi}} [[Avstraliya]] | Minerva/Keylink | 07, 08, 09 |- |{{Kanada bayrogʻi}} [[Kanada]] | Infotex | 20-24 |- |{{Daniya bayrogʻi}} [[Daniya]] | Maʼlumotlar kitoblari | 71 |- |{{Finlandiya bayrogʻi}} [[Finlandiya]] | Telebox | 62 |- |{{Germaniya bayrogʻi}} [[Germaniya]] | Telebox | 15, 16 |- |[[Hong Kong]] | Dialcom | 88, 89 |- |{{Irlandiya bayrogʻi}} [[Irlandiya]] | Elektron pochta | 74 |- |{{Isroil bayrogʻi}} [[Isroil]] | Oltin toʻr | 05, 06 |- |{{Avstraliya bayrogʻi}} [[Italiya]] | Mastermail | 65-68 |- |{{Yaponiya bayrogʻi}} [[Yaponiya]] | KDMINC | 13, 14 |- |{{Janubiy Koreya bayrogʻi}} [[Janubiy Koreya]] | Dialcom | 52 |- |{{Malta bayrogʻi}} [[Malta]] | Telecom Gold | 75 |- |{{Meksika bayrogʻi}} [[Meksika]] | Telepro | 52 |- |{{Gollandiya bayrogʻi}} [[Gollandiya]] | Memocom | 27-29, 55 |- |{{Yangi Zelandiya bayrogʻi}} [[Yangi Zelandiya]] | Starnet | 01, 02 |- |{{Puerto-Riko bayrogʻi}} [[Puerto Riko]] | Dialcom | 25 |- |{{Singapur bayrogʻi}} [[Singapur]] | Telebox | 10-12 |- |{{Tayvan bayrogʻi}} [[Tayvan]] | Dialcom | 52 |- |{{Buyuk Britaniya bayrogʻi}} [[Buyuk Britaniya]] | Telecom Gold | 01, 04, 17, 80-89 |- |{{AQSh bayrogʻi}} [[AQSH]] | Dialcom | 29-34, 37, 38, 41-59, 61-63, 90-99 |} == Vaqtni taqsimlash xizmati == Dialcom kompyuter vaqtini taqsimlash xizmatlari sifatida boshlandi. Foydalanuvchi Teletype Model 33 ASR va 110 bit/s tezlikda ishlaydigan akustik ulagichga ega modem yordamida tizimga kirgan. [[BASIC]] va [[Fortran]] kabi dasturlash tillari bilan buyruq qatori bor. Kompaniya asoschisi, prezidenti va bosh direktori Robert F. Ryan boshchiligidagi bir qator xaridlar shirkat iqtisodiyoti toʻrt yil davomida tez oʻsdi va rivojlandi. 1974-yilga kelib, Dialcom butun mamlakat boʻylab buxgalteriya hisobi va ish haqini toʻlash xizmatlari kabi bir qator yaroqsiz mahsulotlarni taklif qildi. Dialcom har toʻrt yilda bir marta oʻzini qayta ixtiro qildi va shu bilan birga oldingi asosiy xizmatlarni qoʻllab-quvvatlab, oʻstirish bilan birga, qaysi sohada dominant yetakchi boʻlish uchun mutlaqo yangi mahsulot qatorini (barchasi telekommunikatsiya tarmogʻi bilan bogʻliq boʻlsa ham) chiqardi. 1974-yilda Dialcom onlayn soʻzlarni qayta ishlash va hujjatlarni boshqarish toʻplamini ishlab chiqdi. Dialcom oʻzining asosiy mijozlaridan biri boʻlgan AQSh Vakillar Palatasi uchun 435 Vakillar Palatasi ofislaridan 240 tasiga umumiy tarkibiy boshqaruv tizimini (CRS) taqdim etdi. Toʻrt yil oʻtgach, Dialcom AQShda birinchi tijorat elektron pochta xizmatini ishlab chiqdi va muvaffaqiyatli sotdi va keyin bu xizmat bilan xalqaro miqyosga chiqdi. Janob Ryan har bir mamlakatda vazirlar darajasida amalga oshirilgan barcha xalqaro savdolarning yagona sotuvchisi va muzokarachisi edi. 1980-yilda Dialcom The Sourcening yaratuvchisi, dizayneri, ishlab chiquvchisi, hisoblash va tarmoq dvigateli boʻlgan. Robert Ryan barqaror va oʻsib borayotgan rentabellik bilan oʻn yildan ortiq barqaror geografik va mahsulot oʻsishiga olib keladigan tuzilgan rejani ishlab chiqdi va amalga oshirdi. U moliyalashtirishni taʼminladi, muzokaralar olib bordi hamda muvaffaqiyatli sotib oldi, soʻngra birlashtirdi. Natijada bosh kompaniyaning tez oʻsishi va rentabelligi — kichik kompyuter xizmat koʻrsatish byurosini barqaror ravishda oʻn toʻqqiz mamlakatda ofislari bilan elektron pochta xizmatlarining jahon yetakchisiga aylantirdi. Dialcom AQShda yoki boshqa mamlakatlarda taqdim etilgan birinchi elektron pochta xizmati boʻlib, AQSh va boshqa davlardagi xalqaro elektron pochta bozorining mos ravishda 35 % va 98 %ni nazorat qildi. Xalqaro kengayish barcha yirik telekommunikatsiya isteʼmol qiluvchi mamlakatlarning davlat organlari bilan strategik hamkorlik va qoʻshma korxonalar orqali amalga oshirildi. Robert Ryan barcha xalqaro litsenziyalar va hamkorliklarni ishlab chiqdi va muzokaralar olib bordi. Bozorning oʻsishi, rentabelligi geografik va mahsulot kengayishining ushbu qizgʻin davrlarida doimiy boʻlgan. 1982-yilda Robert Ryan Dialcomni ITTga sotish boʻyicha muzokaralar olib bordi va uch yil davomida bosh direktor etib saylandi.<ref>https://contactout.com/RobertF-Ryan-1341087</ref> Dialcom bilan bir vaqtda va direktorlar kengashi koʻmagida Robert Ryan Source Telecomputing Corporation asoschilaridan biri va prezidenti boʻlgan. William VonMeister bilan birgalikda Robert Ryan Amerikaning birinchi isteʼmolchiga yoʻnaltirilgan axborot xizmati — AOLning toʻgʻridan-toʻgʻri salafi boʻlgan The Source ni ishlab chiqdi va amalga oshirdi. Faoliyatining birinchi yilida dominant bozor ulushiga erishgandan soʻng, Manba rahbariyat tomonidan Readers Digestga sotildi. Janob Ryan oʻzining davomiy faoliyati davomida oʻndan ortiq kompaniyalarni (C darajasidagi lavozimlarda) boshlagan yoki boshqargan. U uzoq vaqtdan beri tadbirkorlik tarafdori bo‘lib, o‘z eʼtiqodini mustahkamlash uchun taʼlim muassasalari bilan hamkorlik qilgan.<ref>https://findwords.info/term/dialcom</ref> Keyinchalik Novell va [[Google]] bosh direktori boʻladigan Eric Schmidt Dialcom kompaniyasida ishlagan. == Manbalar == {{Manbalar | 2}} == Havolalar == * [http://www.connected-earth.com/journeys/Digitaltechnologies/ComputerNetworks/Thegrowthofe-mail/index.htm BT Connected Earth elektron pochta tarixi] * Kornuoll, Gyugo (1988). ''Hackerning qoʻllanmasi III'', qayta koʻrib chiqilgan nashri, Century Hutchinson.{{ISBN|0-7126-1147-9}} * [http://stuff.mit.edu/afs/athena/reference/net-directory/documents/JANET-Mail-Gateways.ps Klark, Tim (1990).] [http://stuff.mit.edu/afs/athena/reference/net-directory/documents/JANET-Mail-Gateways.ps ''JANET ga va undan turli shlyuzlar orqali xat olish boʻyicha maslahatlar'', 7-son] Uorvik universiteti . * [https://web.archive.org/web/20070203093027/http://www.cwhonors.org/archives/histories/Schmidt.pdf ComputerWorld Honors: Erik Shmidtning tarixi] [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:BT group]] {{Navbox | name = BT Group | title = [[BT Group|<span style="color:white;">BT Group</span>]] | state = {{{state<includeonly>|autocollapse</includeonly>}}} | bodyclass = hlist | basestyle = background: #553A99; color: white | image = [[File:BT logo 2019.svg|70px|BT logo, introduced 2019]] | group1 = Boʻlimlar<br />va<br />shoʻba korxonalar | list1 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Consumer]] * [[BT Business and Public Sector]] * [[BT Global Services]] * [[BT Wholesale and Ventures]] * [[BT Research]] * [[Openreach]] * [[EE Limited|EE]] * [[Plusnet]] * [[BT Ireland]] * [[BT Italia]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Global Marine Systems|BT Marine]] * [[dabs.com]] * [[Hibu]] ** <small>Yell Group (sobiq nom)</small> * [[Plusnet | Madasafish]] ** <small>[[Plusnet]]ga aylangan</small> * [[Manx Telecom]] * [[O2 (Buyuk Britaniya)]] * [[O2 (Ireland)]] * [[Telefónica Germany|O2 (Germany)]] * [[Ribbit (telecommunications company)|Ribbit]] * [[Concert Communications Services]] * [[Telecomsoft]] * [[Tymnet]] * [[International Network Services Inc.|International Network Services]] * [[Dialcom]] * [[Telfort]] * [[LineOne]] * [[Swindon Cable]] * [[6GMOBILE]] * [[Open....]] }} | group2 = Mahsulotlar<br />va<br />xizmatlar | list2 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Broadband]] * [[BT Superfast Fibre]] * [[BT Mobile]] * [[BT TV]] * [[BT Sport]] * [[BT Wi-fi]] * [[BT Smart Hub]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[BT Fusion]] * [[BT Highway]] * BT Inspiration * [[BT Versatility]] * [[BT Voyager]] * [[BT MyDonate]] * [[BT MyPlace]] * [[Telecom Gold]] * [[Micronet 800]] * [[Merlin M4000]] }} | group3 = Binolar<br />va<br />obyektlar | list3 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[Adastral Park]] * [[Baynard_House, London|Baynard House]] * [[BT Centre]] * [[BT Tower|BT Tower (London)]] * [[BT Tower (Birmingham)]] * [[BT Tower (Swansea)]] * [[BT Riverside Tower]] * [[Stadium House, Cardiff|Stadium House]] * [[Charwelton BT Tower]] * [[Faraday Building]] * [[Goonhilly Satellite Earth Station|Goonhilly Cornwall]] * [[Guardian telephone exchange|Guardian Exchange Manchester]] * [[Madley Communications Centre]] * [[National Network Management Centre]] * [[Peterborough transmitting station]] * [[Zouches Farm transmitting station]] * [[Heaton Park BT Tower]] * [[Purdown BT Tower]] * [[Pye Green BT Tower]] * [[Stokenchurch BT Tower]] * [[Sutton Common BT Tower]] * [[Tinshill BT Tower]] * [[Tolsford Hill BT Tower]] * [[Wotton-under-Edge BT Tower]] * [[Red telephone box]] * [[KX telephone boxes]] * [[LinkUK]] * [[TAT-14]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Anchor telephone exchange]] * [[Bletchley Park#Site 2|Bletchley Park]] * [[CS Sovereign|CS ''Sovereign'']] * [[De Vere Horwood Estate#College|Horwood House]] * [[Kingsway telephone exchange]] * [[Leafield Technical Centre]] * [[Mondial House]] * [[Stag Lane Aerodrome]] * [[Graham Hills Building|Marland House]] * [[Telephone House]] * [[Post Office Research Station]] * [[Sheffield Telephone House]] * [[Portishead Radio]] * [[Criggion Radio Station]] * [[Rugby Radio Station]] * [[British Telecom microwave network|Microwave network]] * [[TAT-1]] * [[TAT-8]] * [[TAT-9]] * [[CANTAT-2]] * [[SAT-2]] * [[UK-Belgium 5]] }} | group4 = Dasturlar<br />va<br />standartlar | list4 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left;background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT 21CN]] * [[BT site engineering code]] * [[Speaking clock#United Kingdom|BT Speaking Clock]] * [[British telephone socket]] * [[Cable jetting]] * [[Customer Service System]] * [[Advanced Mobile Location]] * [[Digital Access Carrier System]] * [[Digital Access Signalling System 2]] * [[System X (telephony)|System X]] * [[System Y]] * [[ADSL Max]] * [[Redcare]] * [[1-5-7-1]] * [[YouView]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[Digital Access Signalling System 1]] * [[Digital Private Network Signalling System]] * [[Fixed-Mobile Convergence Alliance]] * [[Go!Messenger]] * [[International Packet Switched Service]] * [[NHSnet]] * [[N3 (NHS)]] * [[Packet Switch Stream]] * [[Prestel]] * [[TXE]] * [[TXK]] }} | group5 = Tarixi | list5 = * [[BT Group#History|BT Group]] * [[Post Office Telecommunications]] * [[General Post Office]] * [[Electric Telegraph Company]] | group6 = Boshqalar | list6 = * [[BT Archives]] * [[BT Museum]] * [[BT Digital Music Awards]] * [[BT Sport Action Woman Awards]] * [[Buzby]] * [[Connected Earth]] * [[:Category:British Telecom people|People]] * [[Young Scientist and Technology Exhibition]] * [[British Telecommunications plc v. Prodigy]] }} gx2cqvz1sw6e76jv8v7sbdug2gdi9vh Vikitoriya 0 784144 2816730 2022-08-29T05:45:03Z BaxtiyJahon 75776 „[[:en:Special:Redirect/revision/1083626523|Wikitorial]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki '''Vikitoriya''' — ''Los-Anjeles Tayms gazetasi'' tomonidan ishlab chiqilgan atama boʻlib, uni wiki tarzida tahrirlash mumkin boʻlgan anʼanaviy tahririyat (foydalanuvchilarga matnni tahrirlash va bitta hujjatga oʻzgartirishlar kiritish imkonini beruvchi kompyuter dasturi) taʼriflaydi. 2005-yil 17-iyunda ''Los-Anjeles Times'' Iroqdagi urush mavzusida " ''Urush va oqibatlar'' " deb nomlangan birinchi Vikitoriyani yozdi. Ushbu tahririyat ostida gazeta o'z o'quvchilariga tahririyatni wiki uslubida qayta yozishga taklifnoma yozdi. Ular eksperimentni "ommaviy beta " deb atashdi va bu yo muvaffaqiyatsizlik yoki [[Fikr jurnalistikasi|fikr jurnalistikasining]] yangi shakli bo'lishi mumkunligi haqida fikr bildirishdi. Vikipediyani boshqaradigan [[Vikimedia Jamgʻarmasi|Vikimedia fondi]] rahbari [[Jimmy Wales]] yangi Vikitoriyaning dastlabki mualliflaridan biri bo'lib, u muharrirlarga qarshi mulohazalarni, qayta yo'naltirishlarni va ko'plab muhokamalarni ilhomlantirdi. == Yopishi == ''LA Times'' Wikitorial 2005-yil 19-iyunda yopilgan. Bunga echki go'shtining bir nechta rasmini qo'ygan [[Vandalizm|vandal]] sabab bo'lgan<ref>Glaister, Dan. "[https://www.theguardian.com/technology/2005/jun/22/media.pressandpublishing LA Times 'wikitorial' gives editors red faces]." ''[[The Guardian]]''. Wednesday JUNE 22, 2005. Retrieved on December 4, 2009.</ref>. Mahalliy vaqt bilan ertalab soat 4:30 atrofida vandal saytni [[Pornografiya|pornografik]] fotosuratlarga o'zgartirdi va bir necha soniya ichida qo'riqchi uni avvalgi tahririyatga qaytardi. Soat 5:00 dan ko'p o'tmay, aloqa uzildi va Vikitoriya mavjud bo'lmay qoldi. Saytga kirgan o'quvchilar ushbu xabarni topadilar:<blockquote>'''''Vikitoriya qayerda?''''' ''Afsuski, biz bu xususiyatni hech bo'lmaganda vaqtincha olib tashlashga majbur bo'ldik, chunki bir nechta o'quvchilar saytni nomaqbul materiallar bilan to'ldirishgan.'' ''To'g'ri ruhda tizimga kirgan minglab odamlarga rahmat va uzr.''</blockquote>Vikitoriya mavjud bo'lgan ikki kun davomida u asl uzunligidan (atigi birming bir yuz so'zdan ozroq) ikki ming yuzdan ortiq so'zga o'zgardi. Bir qancha tajribali vikipediyachilar Vikitoriyani tashkil etish bo'yicha takliflar berishdi. == Manbalar == {{Manbalar}} == Tashqi havolalar == {{Portal|Greater Los Angeles|Internet|Journalism}} * [https://web.archive.org/web/20050619002856/http://www.latimes.com/news/opinion/editorials/la-wiki-splash,0,1349109.htmlstory Vikitoriya] * [http://www.corante.com/many/archives/2005/06/18/wikitorial_fork.php Vikitorial vilka] * [https://web.archive.org/web/*/http://www2.latimesinteractive.com/wiki/index.php/Dreams_About_War_and_Retribution Vikitoriyadagi "Urush va qasos haqidagi orzular" arxivi] [[Turkum:WikiJurnalistika]] [[Turkum:Jurnalistik atmalar]] [[Turkum:Jurnalistika]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] sso3hvlaquz1snf1yxsni9volsjgzrj 2816732 2816730 2022-08-29T05:45:23Z BaxtiyJahon 75776 wikitext text/x-wiki '''Vikitoriya''' — ''Los-Anjeles Tayms gazetasi'' tomonidan ishlab chiqilgan atama boʻlib, uni wiki tarzida tahrirlash mumkin boʻlgan anʼanaviy tahririyat (foydalanuvchilarga matnni tahrirlash va bitta hujjatga oʻzgartirishlar kiritish imkonini beruvchi kompyuter dasturi) taʼriflaydi. 2005-yil 17-iyunda ''Los-Anjeles Times'' Iroqdagi urush mavzusida " ''Urush va oqibatlar'' " deb nomlangan birinchi Vikitoriyani yozdi. Ushbu tahririyat ostida gazeta oʻz oʻquvchilariga tahririyatni wiki uslubida qayta yozishga taklifnoma yozdi. Ular eksperimentni "ommaviy beta " deb atashdi va bu yo muvaffaqiyatsizlik yoki [[Fikr jurnalistikasi|fikr jurnalistikasining]] yangi shakli boʻlishi mumkunligi haqida fikr bildirishdi. Vikipediyani boshqaradigan [[Vikimedia Jamgʻarmasi|Vikimedia fondi]] rahbari [[Jimmy Wales]] yangi Vikitoriyaning dastlabki mualliflaridan biri boʻlib, u muharrirlarga qarshi mulohazalarni, qayta yoʻnaltirishlarni va koʻplab muhokamalarni ilhomlantirdi. == Yopishi == ''LA Times'' Wikitorial 2005-yil 19-iyunda yopilgan. Bunga echki goʻshtining bir nechta rasmini qoʻygan [[Vandalizm|vandal]] sabab boʻlgan<ref>Glaister, Dan. „[https://www.theguardian.com/technology/2005/jun/22/media.pressandpublishing LA Times 'wikitorial' gives editors red faces].“ ''[[The Guardian]]''. Wednesday JUNE 22, 2005. Retrieved on December 4, 2009.</ref>. Mahalliy vaqt bilan ertalab soat 4:30 atrofida vandal saytni [[Pornografiya|pornografik]] fotosuratlarga oʻzgartirdi va bir necha soniya ichida qoʻriqchi uni avvalgi tahririyatga qaytardi. Soat 5:00 dan koʻp oʻtmay, aloqa uzildi va Vikitoriya mavjud boʻlmay qoldi. Saytga kirgan oʻquvchilar ushbu xabarni topadilar:<blockquote>'''''Vikitoriya qayerda?''''' ''Afsuski, biz bu xususiyatni hech bo'lmaganda vaqtincha olib tashlashga majbur bo'ldik, chunki bir nechta o'quvchilar saytni nomaqbul materiallar bilan to'ldirishgan.'' ''To'g'ri ruhda tizimga kirgan minglab odamlarga rahmat va uzr.''</blockquote>Vikitoriya mavjud bo'lgan ikki kun davomida u asl uzunligidan (atigi birming bir yuz so'zdan ozroq) ikki ming yuzdan ortiq so'zga o'zgardi. Bir qancha tajribali vikipediyachilar Vikitoriyani tashkil etish bo'yicha takliflar berishdi. == Manbalar == {{Manbalar}} == Tashqi havolalar == {{Portal|Greater Los Angeles|Internet|Journalism}} * [https://web.archive.org/web/20050619002856/http://www.latimes.com/news/opinion/editorials/la-wiki-splash,0,1349109.htmlstory Vikitoriya] * [http://www.corante.com/many/archives/2005/06/18/wikitorial_fork.php Vikitorial vilka] * [https://web.archive.org/web/*/http://www2.latimesinteractive.com/wiki/index.php/Dreams_About_War_and_Retribution Vikitoriyadagi „Urush va qasos haqidagi orzular“ arxivi] [[Turkum:WikiJurnalistika]] [[Turkum:Jurnalistik atmalar]] [[Turkum:Jurnalistika]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] f5vniskyuwrqc7e07e39dn3097tukzk Opinion piece (jurnalsitika) 0 784145 2816742 2022-08-29T05:49:31Z BaxtiyJahon 75776 „[[:en:Special:Redirect/revision/1096022980|Opinion piece]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki '''Fikr''' -mulohaza - bu odatda [[gazeta]] yoki [[Jurnal|jurnalda]] chop etiladigan, asosan muallifning mavzu haqidagi fikrini aks ettiruvchi maqola. Ko'plab davriy nashrlarda fikr-mulohazalar mavjud. == Tahririyat == {{Asosiy|Editorial}} Fikr-mulohazalar tahririyat ko‘rinishida bo‘lishi mumkin, odatda nashrning yuqori lavozimli tahririyati yoki nashriyoti tomonidan yoziladi, bu holda fikr odatda imzosiz bo‘lib, davriy nashrning fikrini aks ettirishi mumkin. ''[[The New York Times|New York Times]]''<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Roach |first=Stephen S. |title=Opinion |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/pages/opinion/}}</ref> va ''Boston Globe'' kabi yirik gazetalarda<ref>[http://www.boston.com/bostonglobe/editorial_opinion/ Opinion The Boston Globe]</ref> tahririyatlar “fikr” sarlavhasi ostida tasniflanadi. == Kolumnlar == Boshqa fikr-mulohazalarni (oddiy yoki mehmon) [[Kolonist (jurnalistika)|sharhlovchi]] yozishi mumkin. "Ustunlar" deb ataladigan bunday qismlar qat'iy fikrga ega bo'lishi mumkin va bildirilgan fikr yozuvchiga tegishli (va davriy nashr emas). Biroq, barcha ustunlar fikr bo'lagi emas; masalan, kolonistlar bema'ni va faqat hazil- [[mutoyiba]] uchun mo'ljallangan ustunlarni yozishi mumkin. == Izohlar == Mulohaza ("tahririyat sahifasi qarshisidagi" so'zining qisqartmasi) - gazetaning faqat ularga bag'ishlangan sahifasida paydo bo'ladigan, ko'pincha mavzu bo'yicha mutaxassis, muammo bo'yicha o'ziga xos nuqtai nazarga ega shaxs tomonidan yoziladigan fikr-mulohaza yoki gazetada ishlaydigan oddiy muhbir yoki izohlovchini tushunish mumkun. Izohlar tahririyat tomonidan talab qilinishi mumkin, lekin muallif tomonidan nashrga taqdim etilishi ham mumkin. Bunday asarni nashr qilish qarori tahririyatga tegishli bo‘lsa-da, bildirilgan har qanday fikr muallifga tegishli. Tahririyatga yuborilgan xat bunga keng tarqalgan misoldir. == Havolalar == * Persuasive writing – Assertive technique used to convince a reader == Eslatmalar == {{Manbalar}} == Qo'shimcha o'qish == * {{Kitob manbasi|last=Westin|first=Ingrid|title=Language change in English newspaper editorials|publisher=Editions Rodopi B.V.|year=2002|isbn=90-420-0863-6}} == Tashqi havolalar == * [http://www.rcjournal.com/contents/03.08/03.08.0308.pdf Tahririyat siyosatiga misol] [[Turkum:WikiJurnalistika]] [[Turkum:Jurnalistika]] [[Turkum:Jurnalistik atamalar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] nng3cw201lgik5q10k2qsodv2u2d4np 2816745 2816742 2022-08-29T05:49:53Z BaxtiyJahon 75776 wikitext text/x-wiki '''Fikr''' -mulohaza — bu odatda [[gazeta]] yoki [[Jurnal|jurnalda]] chop etiladigan, asosan muallifning mavzu haqidagi fikrini aks ettiruvchi maqola. Koʻplab davriy nashrlarda fikr-mulohazalar mavjud. == Tahririyat == {{Asosiy|Editorial}} Fikr-mulohazalar tahririyat ko‘rinishida bo‘lishi mumkin, odatda nashrning yuqori lavozimli tahririyati yoki nashriyoti tomonidan yoziladi, bu holda fikr odatda imzosiz bo‘lib, davriy nashrning fikrini aks ettirishi mumkin. ''[[The New York Times|New York Times]]''<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Roach |first=Stephen S. |title=Opinion |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/pages/opinion/}}</ref> va ''Boston Globe'' kabi yirik gazetalarda<ref>[http://www.boston.com/bostonglobe/editorial_opinion/ Opinion The Boston Globe]</ref> tahririyatlar „fikr“ sarlavhasi ostida tasniflanadi. == Kolumnlar == Boshqa fikr-mulohazalarni (oddiy yoki mehmon) [[Kolonist (jurnalistika)|sharhlovchi]] yozishi mumkin. „Ustunlar“ deb ataladigan bunday qismlar qatʼiy fikrga ega boʻlishi mumkin va bildirilgan fikr yozuvchiga tegishli (va davriy nashr emas). Biroq, barcha ustunlar fikr boʻlagi emas; masalan, kolonistlar bemaʼni va faqat hazil- [[mutoyiba]] uchun moʻljallangan ustunlarni yozishi mumkin. == Izohlar == Mulohaza („tahririyat sahifasi qarshisidagi“ soʻzining qisqartmasi) — gazetaning faqat ularga bagʻishlangan sahifasida paydo boʻladigan, koʻpincha mavzu boʻyicha mutaxassis, muammo boʻyicha oʻziga xos nuqtai nazarga ega shaxs tomonidan yoziladigan fikr-mulohaza yoki gazetada ishlaydigan oddiy muhbir yoki izohlovchini tushunish mumkun. Izohlar tahririyat tomonidan talab qilinishi mumkin, lekin muallif tomonidan nashrga taqdim etilishi ham mumkin. Bunday asarni nashr qilish qarori tahririyatga tegishli bo‘lsa-da, bildirilgan har qanday fikr muallifga tegishli. Tahririyatga yuborilgan xat bunga keng tarqalgan misoldir. == Havolalar == * Persuasive writing — Assertive technique used to convince a reader == Eslatmalar == {{Manbalar}} == Qoʻshimcha oʻqish == * {{Kitob manbasi|last=Westin|first=Ingrid|title=Language change in English newspaper editorials|publisher=Editions Rodopi B.V.|year=2002|isbn=90-420-0863-6}} == Tashqi havolalar == * [http://www.rcjournal.com/contents/03.08/03.08.0308.pdf Tahririyat siyosatiga misol] [[Turkum:WikiJurnalistika]] [[Turkum:Jurnalistika]] [[Turkum:Jurnalistik atamalar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] 8camaont9sra2rpkkmwplphg89t5x82 Elana Meyers Taylor 0 784146 2816743 2022-08-29T05:49:40Z Muzaffar Turgunov 72207 „[[:ru:Special:Redirect/revision/123967600|Майерс, Элана]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki '''Yelana Alessandra Meyers''' ({{Lang-en|Elana Alessandra Meyers}},[[1984]][[10-oktabr|-yil 10-oktabr]], [[Oceanside (California)|Oceanside]], [[Kaliforniya]] ) — amerikalik [[Bobsley|bobsleyder]] (uchuvchi) va regbi oʻyinchisi. U 2007-yildan beri AQShning Bobsley jamoasi a'zosi. [[2010-yilgi Qishki Olimpiada oʻyinlari|2010-yilgi Olimpiya o'yinlarining]] bronza medali sovrindori [[2014-yilgi Qishki Olimpiada oʻyinlari|va 2014-yilgi Olimpiya o'yinlarining]] kumush medali sovrindori, juftlik o'rtasidagi jahon chempionatida ikkita kumush va bitta bronza medali sovrindori, aralash bobsley va skeleton musobaqalarida ikki karra jahon chempioni (2012 va 2013). == Biografiyasi == Yelana Meyers 1984-yil 10-oktabrda [[Kaliforniya|Kaliforniyaning]] [[Oceanside (California)|Oceanside]] shahrida tug‘ilgan, lekin u bolaligining ko‘p qismini Jorjiya, Fulton okrugida o‘tkazgan. O'rta maktabni tugatgach,u Jorj Vashington universitetiga o'qishga kirdi va u erda sport bilan faol shug'ullandi.Treningdan bo'sh vaqtlarida mashgʻulotlar uchun pul to'lash uchun u enaga va ofitsiant bo'lib ishlagan<ref>{{Veb manbasi|muallif=Сергей Бутов.|sarlavha=Россияне отстали в «тим-билдинге»|url=http://winter.sport-express.ru/bobsleigh/reviews/19914/|nashriyot=[[Спорт-Экспресс]]|sana=2012-02-21|kirish sanasi=2012-02-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20121031112511/http://winter.sport-express.ru/bobsleigh/reviews/19914/|arxivsana=2012-10-31}}</ref>.2007-yilda u o'zini bobsleddingda sinab ko'rishga qaror qildi,poygachi sifatida terma jamoaga qo'shildi va professional darajada o'ynay boshladi. Shona Robokning bobi birinchi marta bo'ldi va ular birgalikda 2009-yilda Leyk-Plasidda bo'lib o'tgan jahon chempionatida kumush medalni qo'lga kiritdilar. Meyers 2010-yilgi Olimpiadaga uchuvchi Erin Pak bilan tandemda borgan edi, ikkita ekipaj dasturida qizlar Kanadaning ikkita jamoasiga yutqazib, uchinchi o'rinni egallab va bronza medallarini qo'lga kiritishdi.Olimpiadadan soʻng u o'z rolini o'zgartirib,karyerasini bobsleydchi sifatida boshqaruvchisi sifatida davom ettirdi.2012-yilda Leyk-Plasidda bo'lib o'tgan Jahon chempionatida aralash jamoalar dasturida oltin medalni qo'lga kiritdi va Emili Azevedo ushbu poygalarda uning overklocker bo'ldi.Keyingi yili Shveysariyaning Sankt-Morits shahrida bo'lib o'tgan jahon chempionatida u yana bir kumush medalni qo'lga kiritdi.Sochidagi Olimpiada o'yinlarida u ikkita ekipaj dasturida kumush medallarni qo'lga kiritdi. Olimpiya o'yinlari yakunlangandan so'ng, Yelana regbi yettilik turiga o'tayotganini [[2016-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|va Rio-de-Janeyrodagi Olimpiada o'yinlariga]] saralash turnirida ishtirok etishini e'lon qildi. 2014-yil sentabr oyida Xalqaro Bobsley va Skelet federatsiyasi (FIBT) qaroriga ko'ra, ayollar aralash jamoalar tarkibida bobsley-to'rtlik musobaqalarida qatnashish huquqini qo'lga kiritdilar. 2014-yilning 15-noyabr kuni Park Siti shahrida bo‘lib o‘tgan Shimoliy Amerika kubogida Yelana Mayers va kanadalik Kayli Xamfris to‘rttalik musobaqada qatnashgan birinchi ayollar bo‘ldi. Myers ekipaji 7-natijani ko'rsatdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.bbc.com/sport/0/winter-sports/29358201|sarlavha=Bobsleigh gives approval to mixed-gender teams|muallif=BBC Sport|sana=|nashriyot=|til=en|kirish sanasi=2014-12-08|arxivsana=2015-01-03|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150103153430/http://www.bbc.com/sport/0/winter-sports/29358201}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.fibt.com/index.php?id=196&L=0&athlid=130526&rankname=2&event=AC&season=2014%20%2F%202015|sarlavha=North American Cup / Bobsleigh 4 men|muallif=FIBT.com|sana=|nashriyot=|til=en|kirish sanasi=2014-12-08|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141129031554/http://www.fibt.com/index.php?id=196&L=0&athlid=130526&rankname=2&event=AC&season=2014%20%2F%202015|arxivsana=2014-11-29}}</ref>. == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * Elana Myers - Sports-Reference.com saytidagi Olimpiya statistikasi * [https://web.archive.org/web/20120921092942/http://www.fibt.com/index.php?id=109 Список призёров чемпионата мира на официальном сайте FIBT] {{Ref-en}} * [http://bobskesan.ru/athletes/bobsledders/meyers/ Профайл на сайте bobskesan.ru] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1984-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:10-oktabrda tugʻilganlar]] [[Turkum:WikiAyollar]] [[Turkum:WikiSport]] cavqwxhgmqh5tytem9rp2cvys4okz1w 2816774 2816743 2022-08-29T05:55:56Z Muzaffar Turgunov 72207 wikitext text/x-wiki {{Sportchi bilgiqutisi|medallar=Vankuver 2010, Olimpiada o'yinlari, Bronza medal|ism=Yelana Alessandra Meyers|jins=Ayol|tasvir=2019-01-05 2-woman Bobsleigh at the 2018-19 Bobsleigh World Cup Altenberg by Sandro Halank–148.jpg|fuqarolik={{USA}}|klub=Regbiy|tavallud_sana=1984-yil 10-oktabr|tavallud_yer=Oceanside, [[Kaliforniya]]|faoliyat_yillar=2007-yildan|boy=172 sm|vazn=82 kg}} '''Yelana Alessandra Meyers''' ({{Lang-en|Elana Alessandra Meyers}},[[1984]][[10-oktabr|-yil 10-oktabr]], [[Oceanside (California)|Oceanside]], [[Kaliforniya]]) — amerikalik [[Bobsley|bobsleyder]] (uchuvchi) va regbi oʻyinchisi. U 2007-yildan beri AQShning Bobsley jamoasi aʼzosi. [[2010-yilgi Qishki Olimpiada oʻyinlari|2010-yilgi Olimpiya oʻyinlarining]] bronza medali sovrindori [[2014-yilgi Qishki Olimpiada oʻyinlari|va 2014-yilgi Olimpiya oʻyinlarining]] kumush medali sovrindori, juftlik oʻrtasidagi jahon chempionatida ikkita kumush va bitta bronza medali sovrindori, aralash bobsley va skeleton musobaqalarida ikki karra jahon chempioni (2012 va 2013). == Biografiyasi == Yelana Meyers 1984-yil 10-oktabrda [[Kaliforniya|Kaliforniyaning]] [[Oceanside (California)|Oceanside]] shahrida tug‘ilgan, lekin u bolaligining ko‘p qismini Jorjiya, Fulton okrugida o‘tkazgan. Oʻrta maktabni tugatgach, u Jorj Vashington universitetiga oʻqishga kirdi va u erda sport bilan faol shugʻullandi.Treningdan boʻsh vaqtlarida mashgʻulotlar uchun pul toʻlash uchun u enaga va ofitsiant boʻlib ishlagan<ref>{{Veb manbasi|muallif=Сергей Бутов.|sarlavha=Россияне отстали в «тим-билдинге»|url=http://winter.sport-express.ru/bobsleigh/reviews/19914/|nashriyot=[[Спорт-Экспресс]]|sana=2012-02-21|kirish sanasi=2012-02-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20121031112511/http://winter.sport-express.ru/bobsleigh/reviews/19914/|arxivsana=2012-10-31}}</ref>.2007-yilda u oʻzini bobsleddingda sinab koʻrishga qaror qildi, poygachi sifatida terma jamoaga qoʻshildi va professional darajada oʻynay boshladi. Shona Robokning bobi birinchi marta boʻldi va ular birgalikda 2009-yilda Leyk-Plasidda boʻlib oʻtgan jahon chempionatida kumush medalni qoʻlga kiritdilar. Meyers 2010-yilgi Olimpiadaga uchuvchi Erin Pak bilan tandemda borgan edi, ikkita ekipaj dasturida qizlar Kanadaning ikkita jamoasiga yutqazib, uchinchi oʻrinni egallab va bronza medallarini qoʻlga kiritishdi.Olimpiadadan soʻng u oʻz rolini oʻzgartirib, karyerasini bobsleydchi sifatida boshqaruvchisi sifatida davom ettirdi.2012-yilda Leyk-Plasidda boʻlib oʻtgan Jahon chempionatida aralash jamoalar dasturida oltin medalni qoʻlga kiritdi va Emili Azevedo ushbu poygalarda uning overklocker boʻldi.Keyingi yili Shveysariyaning Sankt-Morits shahrida boʻlib oʻtgan jahon chempionatida u yana bir kumush medalni qoʻlga kiritdi.Sochidagi Olimpiada oʻyinlarida u ikkita ekipaj dasturida kumush medallarni qoʻlga kiritdi. Olimpiya oʻyinlari yakunlangandan soʻng, Yelana regbi yettilik turiga oʻtayotganini [[2016-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|va Rio-de-Janeyrodagi Olimpiada oʻyinlariga]] saralash turnirida ishtirok etishini eʼlon qildi. 2014-yil sentabr oyida Xalqaro Bobsley va Skelet federatsiyasi (FIBT) qaroriga koʻra, ayollar aralash jamoalar tarkibida bobsley-toʻrtlik musobaqalarida qatnashish huquqini qoʻlga kiritdilar. 2014-yilning 15-noyabr kuni Park Siti shahrida bo‘lib o‘tgan Shimoliy Amerika kubogida Yelana Mayers va kanadalik Kayli Xamfris to‘rttalik musobaqada qatnashgan birinchi ayollar bo‘ldi. Myers ekipaji 7-natijani koʻrsatdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.bbc.com/sport/0/winter-sports/29358201|sarlavha=Bobsleigh gives approval to mixed-gender teams|muallif=BBC Sport|sana=|nashriyot=|til=en|kirish sanasi=2014-12-08|arxivsana=2015-01-03|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150103153430/http://www.bbc.com/sport/0/winter-sports/29358201}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.fibt.com/index.php?id=196&L=0&athlid=130526&rankname=2&event=AC&season=2014%20%2F%202015|sarlavha=North American Cup / Bobsleigh 4 men|muallif=FIBT.com|sana=|nashriyot=|til=en|kirish sanasi=2014-12-08|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141129031554/http://www.fibt.com/index.php?id=196&L=0&athlid=130526&rankname=2&event=AC&season=2014%20%2F%202015|arxivsana=2014-11-29}}</ref>. == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * Elana Myers — Sports-Reference.com saytidagi Olimpiya statistikasi * [https://web.archive.org/web/20120921092942/http://www.fibt.com/index.php?id=109 Spisok prizyorov chempionata mira na ofitsialnom sayte FIBT] {{Ref-en}} * [http://bobskesan.ru/athletes/bobsledders/meyers/ Profayl na sayte bobskesan.ru] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1984-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:10-oktabrda tugʻilganlar]] [[Turkum:WikiAyollar]] [[Turkum:WikiSport]] hn68nus7vqci7320hjw9csmk4sy5e5z 2816841 2816774 2022-08-29T06:30:38Z Umarxon III 18267 Umarxon III [[Yelana Meyers]] sahifasini [[Elana Meyers Taylor]]ga koʻchirdi wikitext text/x-wiki {{Sportchi bilgiqutisi|medallar=Vankuver 2010, Olimpiada o'yinlari, Bronza medal|ism=Yelana Alessandra Meyers|jins=Ayol|tasvir=2019-01-05 2-woman Bobsleigh at the 2018-19 Bobsleigh World Cup Altenberg by Sandro Halank–148.jpg|fuqarolik={{USA}}|klub=Regbiy|tavallud_sana=1984-yil 10-oktabr|tavallud_yer=Oceanside, [[Kaliforniya]]|faoliyat_yillar=2007-yildan|boy=172 sm|vazn=82 kg}} '''Yelana Alessandra Meyers''' ({{Lang-en|Elana Alessandra Meyers}},[[1984]][[10-oktabr|-yil 10-oktabr]], [[Oceanside (California)|Oceanside]], [[Kaliforniya]]) — amerikalik [[Bobsley|bobsleyder]] (uchuvchi) va regbi oʻyinchisi. U 2007-yildan beri AQShning Bobsley jamoasi aʼzosi. [[2010-yilgi Qishki Olimpiada oʻyinlari|2010-yilgi Olimpiya oʻyinlarining]] bronza medali sovrindori [[2014-yilgi Qishki Olimpiada oʻyinlari|va 2014-yilgi Olimpiya oʻyinlarining]] kumush medali sovrindori, juftlik oʻrtasidagi jahon chempionatida ikkita kumush va bitta bronza medali sovrindori, aralash bobsley va skeleton musobaqalarida ikki karra jahon chempioni (2012 va 2013). == Biografiyasi == Yelana Meyers 1984-yil 10-oktabrda [[Kaliforniya|Kaliforniyaning]] [[Oceanside (California)|Oceanside]] shahrida tug‘ilgan, lekin u bolaligining ko‘p qismini Jorjiya, Fulton okrugida o‘tkazgan. Oʻrta maktabni tugatgach, u Jorj Vashington universitetiga oʻqishga kirdi va u erda sport bilan faol shugʻullandi.Treningdan boʻsh vaqtlarida mashgʻulotlar uchun pul toʻlash uchun u enaga va ofitsiant boʻlib ishlagan<ref>{{Veb manbasi|muallif=Сергей Бутов.|sarlavha=Россияне отстали в «тим-билдинге»|url=http://winter.sport-express.ru/bobsleigh/reviews/19914/|nashriyot=[[Спорт-Экспресс]]|sana=2012-02-21|kirish sanasi=2012-02-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20121031112511/http://winter.sport-express.ru/bobsleigh/reviews/19914/|arxivsana=2012-10-31}}</ref>.2007-yilda u oʻzini bobsleddingda sinab koʻrishga qaror qildi, poygachi sifatida terma jamoaga qoʻshildi va professional darajada oʻynay boshladi. Shona Robokning bobi birinchi marta boʻldi va ular birgalikda 2009-yilda Leyk-Plasidda boʻlib oʻtgan jahon chempionatida kumush medalni qoʻlga kiritdilar. Meyers 2010-yilgi Olimpiadaga uchuvchi Erin Pak bilan tandemda borgan edi, ikkita ekipaj dasturida qizlar Kanadaning ikkita jamoasiga yutqazib, uchinchi oʻrinni egallab va bronza medallarini qoʻlga kiritishdi.Olimpiadadan soʻng u oʻz rolini oʻzgartirib, karyerasini bobsleydchi sifatida boshqaruvchisi sifatida davom ettirdi.2012-yilda Leyk-Plasidda boʻlib oʻtgan Jahon chempionatida aralash jamoalar dasturida oltin medalni qoʻlga kiritdi va Emili Azevedo ushbu poygalarda uning overklocker boʻldi.Keyingi yili Shveysariyaning Sankt-Morits shahrida boʻlib oʻtgan jahon chempionatida u yana bir kumush medalni qoʻlga kiritdi.Sochidagi Olimpiada oʻyinlarida u ikkita ekipaj dasturida kumush medallarni qoʻlga kiritdi. Olimpiya oʻyinlari yakunlangandan soʻng, Yelana regbi yettilik turiga oʻtayotganini [[2016-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|va Rio-de-Janeyrodagi Olimpiada oʻyinlariga]] saralash turnirida ishtirok etishini eʼlon qildi. 2014-yil sentabr oyida Xalqaro Bobsley va Skelet federatsiyasi (FIBT) qaroriga koʻra, ayollar aralash jamoalar tarkibida bobsley-toʻrtlik musobaqalarida qatnashish huquqini qoʻlga kiritdilar. 2014-yilning 15-noyabr kuni Park Siti shahrida bo‘lib o‘tgan Shimoliy Amerika kubogida Yelana Mayers va kanadalik Kayli Xamfris to‘rttalik musobaqada qatnashgan birinchi ayollar bo‘ldi. Myers ekipaji 7-natijani koʻrsatdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.bbc.com/sport/0/winter-sports/29358201|sarlavha=Bobsleigh gives approval to mixed-gender teams|muallif=BBC Sport|sana=|nashriyot=|til=en|kirish sanasi=2014-12-08|arxivsana=2015-01-03|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150103153430/http://www.bbc.com/sport/0/winter-sports/29358201}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.fibt.com/index.php?id=196&L=0&athlid=130526&rankname=2&event=AC&season=2014%20%2F%202015|sarlavha=North American Cup / Bobsleigh 4 men|muallif=FIBT.com|sana=|nashriyot=|til=en|kirish sanasi=2014-12-08|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141129031554/http://www.fibt.com/index.php?id=196&L=0&athlid=130526&rankname=2&event=AC&season=2014%20%2F%202015|arxivsana=2014-11-29}}</ref>. == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * Elana Myers — Sports-Reference.com saytidagi Olimpiya statistikasi * [https://web.archive.org/web/20120921092942/http://www.fibt.com/index.php?id=109 Spisok prizyorov chempionata mira na ofitsialnom sayte FIBT] {{Ref-en}} * [http://bobskesan.ru/athletes/bobsledders/meyers/ Profayl na sayte bobskesan.ru] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1984-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:10-oktabrda tugʻilganlar]] [[Turkum:WikiAyollar]] [[Turkum:WikiSport]] hn68nus7vqci7320hjw9csmk4sy5e5z Maxima clam 0 784147 2816746 2022-08-29T05:51:03Z Ikromova Guli 74291 „[[:en:Special:Redirect/revision/1095925642|Maxima clam]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {| class="infobox biota" style="text-align: left; width: 200px; font-size: 100%" ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |Maxima clam |- | colspan="2" style="text-align: center" |[[File:Almeja_gigante_(Tridacna_maxima),_Temple,_Sharm_el-Sheij,_Egipto,_2022-03-26,_DD_33.jpg|frameless]] |- style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" ! colspan="2" |<div style="text-align: center">[[Conservation status]]</div> |- | colspan="2" |<div style="text-align: center">[[File:Status_iucn2.3_CD.svg|link=|alt=|frameless]]<br /><br />[[Conservation Dependent]] <small>&nbsp;([[IUCN Red List|IUCN 2.3]])<ref name="iucn status 19 November 2021"><cite class="citation journal cs1" id="CITEREFWells,_S.1996"><span class="cx-segment" data-segmentid="127">Wells, S. (1996). </span><span class="cx-segment" data-segmentid="128">[https://www.iucnredlist.org/species/22138/9362499 "''Tridacna maxima''"]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="129">''[[IUCN Red List|IUCN Red List of Threatened Species]]''. '''1996''': e.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="131">T22138A9362499. [[Doi (identifier)|doi]]:<span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|10.2305/IUCN.]]</span></span><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|<span class="cx-segment" data-segmentid="133">UK.1996.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="134">RLTS.</span>]]</span><span class="cx-segment" data-segmentid="135"><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|T22138A9362499.en]]</span><span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="136"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">19 November</span> 2021</span>.</span></cite></ref></small></div> |- | colspan="2" |<div style="text-align: center">[[CITES]] Appendix II<small>&nbsp;([[CITES]])<ref name="CITES"><templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css"></templatestyles><cite class="citation web cs1">[https://cites.org/eng/app/appendices.php "Appendices | CITES"]. ''cites.org''<span class="reference-accessdate">. </span></cite></ref></small></div> |- ! colspan="2" style="min-width:15em; text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |Ilmiy tasniflash |- |Olam |Hayvonlar |- |Tip |Moluskalar |- |Sinf |Ikki pallalilar |- |Turkum |[[Cardiida]] |- |Oila |[[Cockle (bivalve)|Cardiidae]] |- |Urug' |''[[Tridacna]]'' |- |Tur |<div class="species" style="display:inline">'''''T.&nbsp;maxima'''''</div> |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |Binar nomi |- | colspan="2" style="text-align: center" |'''<span class="binomial">''Tridacna maxima''</span>'''<br /><br /><div style="font-size: 85%;">[[Peter Friedrich Röding|Röding]], 1798</div> |- style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |} [[Category:Articles with 'species' microformats]] '''Kichik gigant''' mollyuska sifatida ham tanilgan '''maxima clam'''( ''Tridacna maxima'' ) [[Hind-Tinch ummoni mintaqasi|Hind-Tinch okeani]] mintaqasida uchrovchi [[Ikki pallalilar|ikki pallali]] [[Mollyuskalar|mollyuska]] turi. Ularga akvarium savdosida talab katta. Bunga asosiy sabab ularning ajoyib ranglari.Ularning eng katta namunalarning qobig'i uzunligi odatda 20 santimetrdan oshmaydi. == Tavsif == Ikki pallalilar mantiyada ikkita klapanga ega. Kalpanlar suvni tanaga solib kirish va undan kislorod va suv [[Suvoʻtlar|o'tlarini]] ajratib olishga xizmat qiladi. ''Maksimal'' kattaligi haqiqiy gigant mollyuskaning ( ''Tridacna gigas'' ) uchdan biridan kamroq bo'ladi. === Mantiya === Mantiya ichki qismi yorqin ko'k, yashil yoki jigarrang tusda va qobiqda o'ziga xos jo'yaklari bo'lgan qirralar ko'rinadi. Kichik gigant mollyuskaning jozibali ranglari kristalli pigment hujayralarining natijasidir. Ular mollyuskani kuchli quyosh nuri ta'siridan himoya qiladi<ref name="Ellis">Ellis, S. (1998) Spawning and early larval rearing of giant clams (Bivalvia: Tridacnidae). </ref>''. Maxima'' qizil, koʻk va yashil hujayralarni toʻplash orqali mantiyada oq rang hosil qiladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Giant clams could inspire better color displays and solar cells|url=http://www.gizmag.com/giant-clams-color-displays-solar-cells/41394|ish=www.gizmag.com|kirish sanasi=2016-01-23|sana=January 20, 2016}}</ref>. == Tarqalishi va yashash joyi == Kichik gigant mollyuska keng tarqalish doirasiga ega. Sharqiy Afrika, Hindiston, Xitoy, Avstraliya, Janubi-Sharqiy Osiyo, Qizil dengiz va Tinch okeani orollarini oʻrab turgan okeanlarda uchraydi<ref name="iucn status 19 November 2021"><cite class="citation journal cs1" id="CITEREFWells,_S.1996"><span class="cx-segment" data-segmentid="127">Wells, S. (1996). </span><span class="cx-segment" data-segmentid="128">[https://www.iucnredlist.org/species/22138/9362499 "''Tridacna maxima''"]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="129">''[[IUCN Red List|IUCN Red List of Threatened Species]]''. '''1996''': e.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="131">T22138A9362499. [[Doi (identifier)|doi]]:<span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|10.2305/IUCN.]]</span></span><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|<span class="cx-segment" data-segmentid="133">UK.1996.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="134">RLTS.</span>]]</span><span class="cx-segment" data-segmentid="135"><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|T22138A9362499.en]]</span><span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="136"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">19 November</span> 2021</span>.</span></cite></ref><ref name="Huelsken et al 2013">Huelsken, T., Keyse, J., Liggins, L., Penny, S., Treml, E.A., Riginos, C. (2013) A Novel Widespread Cryptic Species and Phylogeographic Patterns within Several Giant Clam Species (Cardiidae: Tridacna) from the Indo-Pacific Ocean. </ref>. Odatda riflar yoki qumlar yuzasida yashaydi yoki qisman marjonga singib ketgan holatda uchraydu<ref>Wells, S.M., Pyle, R.M. and Collins, N.M. (1983) The IUCN Invertebrate Red Data Book. </ref>. Kichik gigant mollyuska energiya ishlab chiqarish uchun quyosh nurini talab qiladigan fotosintetik suv o'tlari bilan simbiotik aloqasi tufayli yaxshi yoritilgan joylarda yashaydi<ref name="Ellis">Ellis, S. (1998) Spawning and early larval rearing of giant clams (Bivalvia: Tridacnidae). </ref>. == Biologiya == Kichkina gigant mollyuska toshlarga yoki o'lik marjonlarga yopishib yashaydi. Suvni tanasi orqali o'tkazib, fitoplanktonlarni filtrlaydi. Biroq, boshqa mollyuskalar kabi ozuqa uchun doimiy suv filtrlanaydu chunki u zarur bo'lgan ozuqa moddalarining ko'p qismini zooxanthellae deb nomlanuvchi mayda fotosintez suvo'tlaridan oladi<ref name="Ellis">Ellis, S. (1998) Spawning and early larval rearing of giant clams (Bivalvia: Tridacnidae). </ref>. Urug'langan tuxumdan 12 soat ichida erkin suzuvchi lichinka chiqadi. Keyinchalik bu lichinka suvni filtration orqali oziqlanishga qodir bo'lgan boshqa lichinkaga aylanadi. Uchinchi lichinka bosqichida oyoq rivojlanadi, bu lichinkaning substratda dam olishiga imkon beradi. Sakkiz-o‘n kundan so‘ng lichinka o‘zgarib, yosh mollyuskaga aylanadi, bu vaqtda u zooksantellalarga ega bo‘lib, simbiotik faoliyat ko‘rsatishi mumkin<ref name="Ellis">Ellis, S. (1998) Spawning and early larval rearing of giant clams (Bivalvia: Tridacnidae). </ref>. Lichinkalat ikki-uch yildan so'ng erkak mollyuskaga aylanadi, kattalashganda (uzunligi 15 santimetrga yetganda) germafroditga aylanadi. Ko'payish oy sikli, kunning vaqti va suvda boshqa tuxum va sperma mavjudligi bilan boshlanadi. Germafrodit mollyuskalar avval spermatozoidlarini, keyin esa tuxumlarini chiqaradi va shu bilan o'z-o'zini urug'lantirishdan qochadi<ref name="Ellis" />. == Saqlash == Tur yo'qolib ketish xavfi ostida turgan turlarning xalqaro savdosi to'g'risidagi konventsiyaning (CITES) II ilovasiga muvofiq himoyalangan. Turning barcha qismlari bilan savdo qilish uchun xalqaro import/eksport qilish uchun CITES ruxsatnomasi olinish kerak<ref name="CITES"><templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css"></templatestyles><cite class="citation web cs1">[https://cites.org/eng/app/appendices.php "Appendices | CITES"]. ''cites.org''<span class="reference-accessdate">. </span></cite></ref>. == Galereya == <gallery style="float:left" mode="packed" heights="170px"> Fayl:Tridacna maxima Thiladhoo.JPG| Fayl:2 Tridacna gigas.jpg| Fayl:Tridacna maxima 2.jpg| </gallery> == Ma'lumotnomalar == <references group="" responsive="1"></references> s8mgwra74u9qrv1f3bvhgakqaib771c 2816749 2816746 2022-08-29T05:51:45Z Ikromova Guli 74291 /* Galereya */ wikitext text/x-wiki {| class="infobox biota" style="text-align: left; width: 200px; font-size: 100%" ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |Maxima clam |- | colspan="2" style="text-align: center" |[[File:Almeja_gigante_(Tridacna_maxima),_Temple,_Sharm_el-Sheij,_Egipto,_2022-03-26,_DD_33.jpg|frameless]] |- style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" ! colspan="2" |<div style="text-align: center">[[Conservation status]]</div> |- | colspan="2" |<div style="text-align: center">[[File:Status_iucn2.3_CD.svg|link=|alt=|frameless]]<br /><br />[[Conservation Dependent]] <small>&nbsp;([[IUCN Red List|IUCN 2.3]])<ref name="iucn status 19 November 2021"><cite class="citation journal cs1" id="CITEREFWells,_S.1996"><span class="cx-segment" data-segmentid="127">Wells, S. (1996). </span><span class="cx-segment" data-segmentid="128">[https://www.iucnredlist.org/species/22138/9362499 "''Tridacna maxima''"]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="129">''[[IUCN Red List|IUCN Red List of Threatened Species]]''. '''1996''': e.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="131">T22138A9362499. [[Doi (identifier)|doi]]:<span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|10.2305/IUCN.]]</span></span><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|<span class="cx-segment" data-segmentid="133">UK.1996.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="134">RLTS.</span>]]</span><span class="cx-segment" data-segmentid="135"><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|T22138A9362499.en]]</span><span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="136"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">19 November</span> 2021</span>.</span></cite></ref></small></div> |- | colspan="2" |<div style="text-align: center">[[CITES]] Appendix II<small>&nbsp;([[CITES]])<ref name="CITES"><templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css"></templatestyles><cite class="citation web cs1">[https://cites.org/eng/app/appendices.php "Appendices | CITES"]. ''cites.org''<span class="reference-accessdate">. </span></cite></ref></small></div> |- ! colspan="2" style="min-width:15em; text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |Ilmiy tasniflash |- |Olam |Hayvonlar |- |Tip |Moluskalar |- |Sinf |Ikki pallalilar |- |Turkum |[[Cardiida]] |- |Oila |[[Cockle (bivalve)|Cardiidae]] |- |Urug' |''[[Tridacna]]'' |- |Tur |<div class="species" style="display:inline">'''''T.&nbsp;maxima'''''</div> |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |Binar nomi |- | colspan="2" style="text-align: center" |'''<span class="binomial">''Tridacna maxima''</span>'''<br /><br /><div style="font-size: 85%;">[[Peter Friedrich Röding|Röding]], 1798</div> |- style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |} [[Category:Articles with 'species' microformats]] '''Kichik gigant''' mollyuska sifatida ham tanilgan '''maxima clam'''( ''Tridacna maxima'' ) [[Hind-Tinch ummoni mintaqasi|Hind-Tinch okeani]] mintaqasida uchrovchi [[Ikki pallalilar|ikki pallali]] [[Mollyuskalar|mollyuska]] turi. Ularga akvarium savdosida talab katta. Bunga asosiy sabab ularning ajoyib ranglari.Ularning eng katta namunalarning qobig'i uzunligi odatda 20 santimetrdan oshmaydi. == Tavsif == Ikki pallalilar mantiyada ikkita klapanga ega. Kalpanlar suvni tanaga solib kirish va undan kislorod va suv [[Suvoʻtlar|o'tlarini]] ajratib olishga xizmat qiladi. ''Maksimal'' kattaligi haqiqiy gigant mollyuskaning ( ''Tridacna gigas'' ) uchdan biridan kamroq bo'ladi. === Mantiya === Mantiya ichki qismi yorqin ko'k, yashil yoki jigarrang tusda va qobiqda o'ziga xos jo'yaklari bo'lgan qirralar ko'rinadi. Kichik gigant mollyuskaning jozibali ranglari kristalli pigment hujayralarining natijasidir. Ular mollyuskani kuchli quyosh nuri ta'siridan himoya qiladi<ref name="Ellis">Ellis, S. (1998) Spawning and early larval rearing of giant clams (Bivalvia: Tridacnidae). </ref>''. Maxima'' qizil, koʻk va yashil hujayralarni toʻplash orqali mantiyada oq rang hosil qiladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Giant clams could inspire better color displays and solar cells|url=http://www.gizmag.com/giant-clams-color-displays-solar-cells/41394|ish=www.gizmag.com|kirish sanasi=2016-01-23|sana=January 20, 2016}}</ref>. == Tarqalishi va yashash joyi == Kichik gigant mollyuska keng tarqalish doirasiga ega. Sharqiy Afrika, Hindiston, Xitoy, Avstraliya, Janubi-Sharqiy Osiyo, Qizil dengiz va Tinch okeani orollarini oʻrab turgan okeanlarda uchraydi<ref name="iucn status 19 November 2021"><cite class="citation journal cs1" id="CITEREFWells,_S.1996"><span class="cx-segment" data-segmentid="127">Wells, S. (1996). </span><span class="cx-segment" data-segmentid="128">[https://www.iucnredlist.org/species/22138/9362499 "''Tridacna maxima''"]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="129">''[[IUCN Red List|IUCN Red List of Threatened Species]]''. '''1996''': e.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="131">T22138A9362499. [[Doi (identifier)|doi]]:<span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|10.2305/IUCN.]]</span></span><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|<span class="cx-segment" data-segmentid="133">UK.1996.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="134">RLTS.</span>]]</span><span class="cx-segment" data-segmentid="135"><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|T22138A9362499.en]]</span><span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="136"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">19 November</span> 2021</span>.</span></cite></ref><ref name="Huelsken et al 2013">Huelsken, T., Keyse, J., Liggins, L., Penny, S., Treml, E.A., Riginos, C. (2013) A Novel Widespread Cryptic Species and Phylogeographic Patterns within Several Giant Clam Species (Cardiidae: Tridacna) from the Indo-Pacific Ocean. </ref>. Odatda riflar yoki qumlar yuzasida yashaydi yoki qisman marjonga singib ketgan holatda uchraydu<ref>Wells, S.M., Pyle, R.M. and Collins, N.M. (1983) The IUCN Invertebrate Red Data Book. </ref>. Kichik gigant mollyuska energiya ishlab chiqarish uchun quyosh nurini talab qiladigan fotosintetik suv o'tlari bilan simbiotik aloqasi tufayli yaxshi yoritilgan joylarda yashaydi<ref name="Ellis">Ellis, S. (1998) Spawning and early larval rearing of giant clams (Bivalvia: Tridacnidae). </ref>. == Biologiya == Kichkina gigant mollyuska toshlarga yoki o'lik marjonlarga yopishib yashaydi. Suvni tanasi orqali o'tkazib, fitoplanktonlarni filtrlaydi. Biroq, boshqa mollyuskalar kabi ozuqa uchun doimiy suv filtrlanaydu chunki u zarur bo'lgan ozuqa moddalarining ko'p qismini zooxanthellae deb nomlanuvchi mayda fotosintez suvo'tlaridan oladi<ref name="Ellis">Ellis, S. (1998) Spawning and early larval rearing of giant clams (Bivalvia: Tridacnidae). </ref>. Urug'langan tuxumdan 12 soat ichida erkin suzuvchi lichinka chiqadi. Keyinchalik bu lichinka suvni filtration orqali oziqlanishga qodir bo'lgan boshqa lichinkaga aylanadi. Uchinchi lichinka bosqichida oyoq rivojlanadi, bu lichinkaning substratda dam olishiga imkon beradi. Sakkiz-o‘n kundan so‘ng lichinka o‘zgarib, yosh mollyuskaga aylanadi, bu vaqtda u zooksantellalarga ega bo‘lib, simbiotik faoliyat ko‘rsatishi mumkin<ref name="Ellis">Ellis, S. (1998) Spawning and early larval rearing of giant clams (Bivalvia: Tridacnidae). </ref>. Lichinkalat ikki-uch yildan so'ng erkak mollyuskaga aylanadi, kattalashganda (uzunligi 15 santimetrga yetganda) germafroditga aylanadi. Ko'payish oy sikli, kunning vaqti va suvda boshqa tuxum va sperma mavjudligi bilan boshlanadi. Germafrodit mollyuskalar avval spermatozoidlarini, keyin esa tuxumlarini chiqaradi va shu bilan o'z-o'zini urug'lantirishdan qochadi<ref name="Ellis" />. == Saqlash == Tur yo'qolib ketish xavfi ostida turgan turlarning xalqaro savdosi to'g'risidagi konventsiyaning (CITES) II ilovasiga muvofiq himoyalangan. Turning barcha qismlari bilan savdo qilish uchun xalqaro import/eksport qilish uchun CITES ruxsatnomasi olinish kerak<ref name="CITES"><templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css"></templatestyles><cite class="citation web cs1">[https://cites.org/eng/app/appendices.php "Appendices | CITES"]. ''cites.org''<span class="reference-accessdate">. </span></cite></ref>. == Galereya == <gallery style="float:left" mode="packed" heights="170px"> Fayl:Tridacna maxima Thiladhoo.JPG| Fayl:2 Tridacna gigas.jpg| Fayl:Tridacna maxima 2.jpg| </gallery> == Manbalar == {{manbalar}} == Ma'lumotnomalar == <references group="" responsive="1"></references> t3lc6kikl00ww7x5b9mh2xluvyhgo74 2816752 2816749 2022-08-29T05:52:16Z Ikromova Guli 74291 /* Ma'lumotnomalar */ wikitext text/x-wiki {| class="infobox biota" style="text-align: left; width: 200px; font-size: 100%" ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |Maxima clam |- | colspan="2" style="text-align: center" |[[File:Almeja_gigante_(Tridacna_maxima),_Temple,_Sharm_el-Sheij,_Egipto,_2022-03-26,_DD_33.jpg|frameless]] |- style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" ! colspan="2" |<div style="text-align: center">[[Conservation status]]</div> |- | colspan="2" |<div style="text-align: center">[[File:Status_iucn2.3_CD.svg|link=|alt=|frameless]]<br /><br />[[Conservation Dependent]] <small>&nbsp;([[IUCN Red List|IUCN 2.3]])<ref name="iucn status 19 November 2021"><cite class="citation journal cs1" id="CITEREFWells,_S.1996"><span class="cx-segment" data-segmentid="127">Wells, S. (1996). </span><span class="cx-segment" data-segmentid="128">[https://www.iucnredlist.org/species/22138/9362499 "''Tridacna maxima''"]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="129">''[[IUCN Red List|IUCN Red List of Threatened Species]]''. '''1996''': e.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="131">T22138A9362499. [[Doi (identifier)|doi]]:<span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|10.2305/IUCN.]]</span></span><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|<span class="cx-segment" data-segmentid="133">UK.1996.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="134">RLTS.</span>]]</span><span class="cx-segment" data-segmentid="135"><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|T22138A9362499.en]]</span><span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="136"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">19 November</span> 2021</span>.</span></cite></ref></small></div> |- | colspan="2" |<div style="text-align: center">[[CITES]] Appendix II<small>&nbsp;([[CITES]])<ref name="CITES"><templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css"></templatestyles><cite class="citation web cs1">[https://cites.org/eng/app/appendices.php "Appendices | CITES"]. ''cites.org''<span class="reference-accessdate">. </span></cite></ref></small></div> |- ! colspan="2" style="min-width:15em; text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |Ilmiy tasniflash |- |Olam |Hayvonlar |- |Tip |Moluskalar |- |Sinf |Ikki pallalilar |- |Turkum |[[Cardiida]] |- |Oila |[[Cockle (bivalve)|Cardiidae]] |- |Urug' |''[[Tridacna]]'' |- |Tur |<div class="species" style="display:inline">'''''T.&nbsp;maxima'''''</div> |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |Binar nomi |- | colspan="2" style="text-align: center" |'''<span class="binomial">''Tridacna maxima''</span>'''<br /><br /><div style="font-size: 85%;">[[Peter Friedrich Röding|Röding]], 1798</div> |- style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |} [[Category:Articles with 'species' microformats]] '''Kichik gigant''' mollyuska sifatida ham tanilgan '''maxima clam'''( ''Tridacna maxima'' ) [[Hind-Tinch ummoni mintaqasi|Hind-Tinch okeani]] mintaqasida uchrovchi [[Ikki pallalilar|ikki pallali]] [[Mollyuskalar|mollyuska]] turi. Ularga akvarium savdosida talab katta. Bunga asosiy sabab ularning ajoyib ranglari.Ularning eng katta namunalarning qobig'i uzunligi odatda 20 santimetrdan oshmaydi. == Tavsif == Ikki pallalilar mantiyada ikkita klapanga ega. Kalpanlar suvni tanaga solib kirish va undan kislorod va suv [[Suvoʻtlar|o'tlarini]] ajratib olishga xizmat qiladi. ''Maksimal'' kattaligi haqiqiy gigant mollyuskaning ( ''Tridacna gigas'' ) uchdan biridan kamroq bo'ladi. === Mantiya === Mantiya ichki qismi yorqin ko'k, yashil yoki jigarrang tusda va qobiqda o'ziga xos jo'yaklari bo'lgan qirralar ko'rinadi. Kichik gigant mollyuskaning jozibali ranglari kristalli pigment hujayralarining natijasidir. Ular mollyuskani kuchli quyosh nuri ta'siridan himoya qiladi<ref name="Ellis">Ellis, S. (1998) Spawning and early larval rearing of giant clams (Bivalvia: Tridacnidae). </ref>''. Maxima'' qizil, koʻk va yashil hujayralarni toʻplash orqali mantiyada oq rang hosil qiladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Giant clams could inspire better color displays and solar cells|url=http://www.gizmag.com/giant-clams-color-displays-solar-cells/41394|ish=www.gizmag.com|kirish sanasi=2016-01-23|sana=January 20, 2016}}</ref>. == Tarqalishi va yashash joyi == Kichik gigant mollyuska keng tarqalish doirasiga ega. Sharqiy Afrika, Hindiston, Xitoy, Avstraliya, Janubi-Sharqiy Osiyo, Qizil dengiz va Tinch okeani orollarini oʻrab turgan okeanlarda uchraydi<ref name="iucn status 19 November 2021"><cite class="citation journal cs1" id="CITEREFWells,_S.1996"><span class="cx-segment" data-segmentid="127">Wells, S. (1996). </span><span class="cx-segment" data-segmentid="128">[https://www.iucnredlist.org/species/22138/9362499 "''Tridacna maxima''"]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="129">''[[IUCN Red List|IUCN Red List of Threatened Species]]''. '''1996''': e.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="131">T22138A9362499. [[Doi (identifier)|doi]]:<span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|10.2305/IUCN.]]</span></span><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|<span class="cx-segment" data-segmentid="133">UK.1996.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="134">RLTS.</span>]]</span><span class="cx-segment" data-segmentid="135"><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|T22138A9362499.en]]</span><span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="136"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">19 November</span> 2021</span>.</span></cite></ref><ref name="Huelsken et al 2013">Huelsken, T., Keyse, J., Liggins, L., Penny, S., Treml, E.A., Riginos, C. (2013) A Novel Widespread Cryptic Species and Phylogeographic Patterns within Several Giant Clam Species (Cardiidae: Tridacna) from the Indo-Pacific Ocean. </ref>. Odatda riflar yoki qumlar yuzasida yashaydi yoki qisman marjonga singib ketgan holatda uchraydu<ref>Wells, S.M., Pyle, R.M. and Collins, N.M. (1983) The IUCN Invertebrate Red Data Book. </ref>. Kichik gigant mollyuska energiya ishlab chiqarish uchun quyosh nurini talab qiladigan fotosintetik suv o'tlari bilan simbiotik aloqasi tufayli yaxshi yoritilgan joylarda yashaydi<ref name="Ellis">Ellis, S. (1998) Spawning and early larval rearing of giant clams (Bivalvia: Tridacnidae). </ref>. == Biologiya == Kichkina gigant mollyuska toshlarga yoki o'lik marjonlarga yopishib yashaydi. Suvni tanasi orqali o'tkazib, fitoplanktonlarni filtrlaydi. Biroq, boshqa mollyuskalar kabi ozuqa uchun doimiy suv filtrlanaydu chunki u zarur bo'lgan ozuqa moddalarining ko'p qismini zooxanthellae deb nomlanuvchi mayda fotosintez suvo'tlaridan oladi<ref name="Ellis">Ellis, S. (1998) Spawning and early larval rearing of giant clams (Bivalvia: Tridacnidae). </ref>. Urug'langan tuxumdan 12 soat ichida erkin suzuvchi lichinka chiqadi. Keyinchalik bu lichinka suvni filtration orqali oziqlanishga qodir bo'lgan boshqa lichinkaga aylanadi. Uchinchi lichinka bosqichida oyoq rivojlanadi, bu lichinkaning substratda dam olishiga imkon beradi. Sakkiz-o‘n kundan so‘ng lichinka o‘zgarib, yosh mollyuskaga aylanadi, bu vaqtda u zooksantellalarga ega bo‘lib, simbiotik faoliyat ko‘rsatishi mumkin<ref name="Ellis">Ellis, S. (1998) Spawning and early larval rearing of giant clams (Bivalvia: Tridacnidae). </ref>. Lichinkalat ikki-uch yildan so'ng erkak mollyuskaga aylanadi, kattalashganda (uzunligi 15 santimetrga yetganda) germafroditga aylanadi. Ko'payish oy sikli, kunning vaqti va suvda boshqa tuxum va sperma mavjudligi bilan boshlanadi. Germafrodit mollyuskalar avval spermatozoidlarini, keyin esa tuxumlarini chiqaradi va shu bilan o'z-o'zini urug'lantirishdan qochadi<ref name="Ellis" />. == Saqlash == Tur yo'qolib ketish xavfi ostida turgan turlarning xalqaro savdosi to'g'risidagi konventsiyaning (CITES) II ilovasiga muvofiq himoyalangan. Turning barcha qismlari bilan savdo qilish uchun xalqaro import/eksport qilish uchun CITES ruxsatnomasi olinish kerak<ref name="CITES"><templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css"></templatestyles><cite class="citation web cs1">[https://cites.org/eng/app/appendices.php "Appendices | CITES"]. ''cites.org''<span class="reference-accessdate">. </span></cite></ref>. == Galereya == <gallery style="float:left" mode="packed" heights="170px"> Fayl:Tridacna maxima Thiladhoo.JPG| Fayl:2 Tridacna gigas.jpg| Fayl:Tridacna maxima 2.jpg| </gallery> == Manbalar == {{manbalar}} == Manbalar == {{manbalar}} cwpnperjmvmw3gscdghefh4fqbzbe9c 2816754 2816752 2022-08-29T05:52:35Z Ikromova Guli 74291 /* Galereya */ wikitext text/x-wiki {| class="infobox biota" style="text-align: left; width: 200px; font-size: 100%" ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |Maxima clam |- | colspan="2" style="text-align: center" |[[File:Almeja_gigante_(Tridacna_maxima),_Temple,_Sharm_el-Sheij,_Egipto,_2022-03-26,_DD_33.jpg|frameless]] |- style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" ! colspan="2" |<div style="text-align: center">[[Conservation status]]</div> |- | colspan="2" |<div style="text-align: center">[[File:Status_iucn2.3_CD.svg|link=|alt=|frameless]]<br /><br />[[Conservation Dependent]] <small>&nbsp;([[IUCN Red List|IUCN 2.3]])<ref name="iucn status 19 November 2021"><cite class="citation journal cs1" id="CITEREFWells,_S.1996"><span class="cx-segment" data-segmentid="127">Wells, S. (1996). </span><span class="cx-segment" data-segmentid="128">[https://www.iucnredlist.org/species/22138/9362499 "''Tridacna maxima''"]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="129">''[[IUCN Red List|IUCN Red List of Threatened Species]]''. '''1996''': e.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="131">T22138A9362499. [[Doi (identifier)|doi]]:<span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|10.2305/IUCN.]]</span></span><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|<span class="cx-segment" data-segmentid="133">UK.1996.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="134">RLTS.</span>]]</span><span class="cx-segment" data-segmentid="135"><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|T22138A9362499.en]]</span><span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="136"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">19 November</span> 2021</span>.</span></cite></ref></small></div> |- | colspan="2" |<div style="text-align: center">[[CITES]] Appendix II<small>&nbsp;([[CITES]])<ref name="CITES"><templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css"></templatestyles><cite class="citation web cs1">[https://cites.org/eng/app/appendices.php "Appendices | CITES"]. ''cites.org''<span class="reference-accessdate">. </span></cite></ref></small></div> |- ! colspan="2" style="min-width:15em; text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |Ilmiy tasniflash |- |Olam |Hayvonlar |- |Tip |Moluskalar |- |Sinf |Ikki pallalilar |- |Turkum |[[Cardiida]] |- |Oila |[[Cockle (bivalve)|Cardiidae]] |- |Urug' |''[[Tridacna]]'' |- |Tur |<div class="species" style="display:inline">'''''T.&nbsp;maxima'''''</div> |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |Binar nomi |- | colspan="2" style="text-align: center" |'''<span class="binomial">''Tridacna maxima''</span>'''<br /><br /><div style="font-size: 85%;">[[Peter Friedrich Röding|Röding]], 1798</div> |- style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |} [[Category:Articles with 'species' microformats]] '''Kichik gigant''' mollyuska sifatida ham tanilgan '''maxima clam'''( ''Tridacna maxima'' ) [[Hind-Tinch ummoni mintaqasi|Hind-Tinch okeani]] mintaqasida uchrovchi [[Ikki pallalilar|ikki pallali]] [[Mollyuskalar|mollyuska]] turi. Ularga akvarium savdosida talab katta. Bunga asosiy sabab ularning ajoyib ranglari.Ularning eng katta namunalarning qobig'i uzunligi odatda 20 santimetrdan oshmaydi. == Tavsif == Ikki pallalilar mantiyada ikkita klapanga ega. Kalpanlar suvni tanaga solib kirish va undan kislorod va suv [[Suvoʻtlar|o'tlarini]] ajratib olishga xizmat qiladi. ''Maksimal'' kattaligi haqiqiy gigant mollyuskaning ( ''Tridacna gigas'' ) uchdan biridan kamroq bo'ladi. === Mantiya === Mantiya ichki qismi yorqin ko'k, yashil yoki jigarrang tusda va qobiqda o'ziga xos jo'yaklari bo'lgan qirralar ko'rinadi. Kichik gigant mollyuskaning jozibali ranglari kristalli pigment hujayralarining natijasidir. Ular mollyuskani kuchli quyosh nuri ta'siridan himoya qiladi<ref name="Ellis">Ellis, S. (1998) Spawning and early larval rearing of giant clams (Bivalvia: Tridacnidae). </ref>''. Maxima'' qizil, koʻk va yashil hujayralarni toʻplash orqali mantiyada oq rang hosil qiladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Giant clams could inspire better color displays and solar cells|url=http://www.gizmag.com/giant-clams-color-displays-solar-cells/41394|ish=www.gizmag.com|kirish sanasi=2016-01-23|sana=January 20, 2016}}</ref>. == Tarqalishi va yashash joyi == Kichik gigant mollyuska keng tarqalish doirasiga ega. Sharqiy Afrika, Hindiston, Xitoy, Avstraliya, Janubi-Sharqiy Osiyo, Qizil dengiz va Tinch okeani orollarini oʻrab turgan okeanlarda uchraydi<ref name="iucn status 19 November 2021"><cite class="citation journal cs1" id="CITEREFWells,_S.1996"><span class="cx-segment" data-segmentid="127">Wells, S. (1996). </span><span class="cx-segment" data-segmentid="128">[https://www.iucnredlist.org/species/22138/9362499 "''Tridacna maxima''"]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="129">''[[IUCN Red List|IUCN Red List of Threatened Species]]''. '''1996''': e.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="131">T22138A9362499. [[Doi (identifier)|doi]]:<span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|10.2305/IUCN.]]</span></span><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|<span class="cx-segment" data-segmentid="133">UK.1996.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="134">RLTS.</span>]]</span><span class="cx-segment" data-segmentid="135"><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|T22138A9362499.en]]</span><span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="136"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">19 November</span> 2021</span>.</span></cite></ref><ref name="Huelsken et al 2013">Huelsken, T., Keyse, J., Liggins, L., Penny, S., Treml, E.A., Riginos, C. (2013) A Novel Widespread Cryptic Species and Phylogeographic Patterns within Several Giant Clam Species (Cardiidae: Tridacna) from the Indo-Pacific Ocean. </ref>. Odatda riflar yoki qumlar yuzasida yashaydi yoki qisman marjonga singib ketgan holatda uchraydu<ref>Wells, S.M., Pyle, R.M. and Collins, N.M. (1983) The IUCN Invertebrate Red Data Book. </ref>. Kichik gigant mollyuska energiya ishlab chiqarish uchun quyosh nurini talab qiladigan fotosintetik suv o'tlari bilan simbiotik aloqasi tufayli yaxshi yoritilgan joylarda yashaydi<ref name="Ellis">Ellis, S. (1998) Spawning and early larval rearing of giant clams (Bivalvia: Tridacnidae). </ref>. == Biologiya == Kichkina gigant mollyuska toshlarga yoki o'lik marjonlarga yopishib yashaydi. Suvni tanasi orqali o'tkazib, fitoplanktonlarni filtrlaydi. Biroq, boshqa mollyuskalar kabi ozuqa uchun doimiy suv filtrlanaydu chunki u zarur bo'lgan ozuqa moddalarining ko'p qismini zooxanthellae deb nomlanuvchi mayda fotosintez suvo'tlaridan oladi<ref name="Ellis">Ellis, S. (1998) Spawning and early larval rearing of giant clams (Bivalvia: Tridacnidae). </ref>. Urug'langan tuxumdan 12 soat ichida erkin suzuvchi lichinka chiqadi. Keyinchalik bu lichinka suvni filtration orqali oziqlanishga qodir bo'lgan boshqa lichinkaga aylanadi. Uchinchi lichinka bosqichida oyoq rivojlanadi, bu lichinkaning substratda dam olishiga imkon beradi. Sakkiz-o‘n kundan so‘ng lichinka o‘zgarib, yosh mollyuskaga aylanadi, bu vaqtda u zooksantellalarga ega bo‘lib, simbiotik faoliyat ko‘rsatishi mumkin<ref name="Ellis">Ellis, S. (1998) Spawning and early larval rearing of giant clams (Bivalvia: Tridacnidae). </ref>. Lichinkalat ikki-uch yildan so'ng erkak mollyuskaga aylanadi, kattalashganda (uzunligi 15 santimetrga yetganda) germafroditga aylanadi. Ko'payish oy sikli, kunning vaqti va suvda boshqa tuxum va sperma mavjudligi bilan boshlanadi. Germafrodit mollyuskalar avval spermatozoidlarini, keyin esa tuxumlarini chiqaradi va shu bilan o'z-o'zini urug'lantirishdan qochadi<ref name="Ellis" />. == Saqlash == Tur yo'qolib ketish xavfi ostida turgan turlarning xalqaro savdosi to'g'risidagi konventsiyaning (CITES) II ilovasiga muvofiq himoyalangan. Turning barcha qismlari bilan savdo qilish uchun xalqaro import/eksport qilish uchun CITES ruxsatnomasi olinish kerak<ref name="CITES"><templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css"></templatestyles><cite class="citation web cs1">[https://cites.org/eng/app/appendices.php "Appendices | CITES"]. ''cites.org''<span class="reference-accessdate">. </span></cite></ref>. == Galereya == <gallery style="float:left" mode="packed" heights="170px"> Fayl:Tridacna maxima Thiladhoo.JPG| Fayl:2 Tridacna gigas.jpg| Fayl:Tridacna maxima 2.jpg| </gallery> == Manbalar == {{manbalar}} == Manbalar == {{manbalar}} == Manbalar == {{manbalar}} t9pke0zemykczcev4wjofune7yo5zq3 2816759 2816754 2022-08-29T05:53:15Z Ikromova Guli 74291 /* Galereya */ wikitext text/x-wiki {| class="infobox biota" style="text-align: left; width: 200px; font-size: 100%" ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |Maxima clam |- | colspan="2" style="text-align: center" |[[File:Almeja_gigante_(Tridacna_maxima),_Temple,_Sharm_el-Sheij,_Egipto,_2022-03-26,_DD_33.jpg|frameless]] |- style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" ! colspan="2" |<div style="text-align: center">[[Conservation status]]</div> |- | colspan="2" |<div style="text-align: center">[[File:Status_iucn2.3_CD.svg|link=|alt=|frameless]]<br /><br />[[Conservation Dependent]] <small>&nbsp;([[IUCN Red List|IUCN 2.3]])<ref name="iucn status 19 November 2021"><cite class="citation journal cs1" id="CITEREFWells,_S.1996"><span class="cx-segment" data-segmentid="127">Wells, S. (1996). </span><span class="cx-segment" data-segmentid="128">[https://www.iucnredlist.org/species/22138/9362499 "''Tridacna maxima''"]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="129">''[[IUCN Red List|IUCN Red List of Threatened Species]]''. '''1996''': e.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="131">T22138A9362499. [[Doi (identifier)|doi]]:<span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|10.2305/IUCN.]]</span></span><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|<span class="cx-segment" data-segmentid="133">UK.1996.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="134">RLTS.</span>]]</span><span class="cx-segment" data-segmentid="135"><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|T22138A9362499.en]]</span><span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="136"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">19 November</span> 2021</span>.</span></cite></ref></small></div> |- | colspan="2" |<div style="text-align: center">[[CITES]] Appendix II<small>&nbsp;([[CITES]])<ref name="CITES"><templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css"></templatestyles><cite class="citation web cs1">[https://cites.org/eng/app/appendices.php "Appendices | CITES"]. ''cites.org''<span class="reference-accessdate">. </span></cite></ref></small></div> |- ! colspan="2" style="min-width:15em; text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |Ilmiy tasniflash |- |Olam |Hayvonlar |- |Tip |Moluskalar |- |Sinf |Ikki pallalilar |- |Turkum |[[Cardiida]] |- |Oila |[[Cockle (bivalve)|Cardiidae]] |- |Urug' |''[[Tridacna]]'' |- |Tur |<div class="species" style="display:inline">'''''T.&nbsp;maxima'''''</div> |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |Binar nomi |- | colspan="2" style="text-align: center" |'''<span class="binomial">''Tridacna maxima''</span>'''<br /><br /><div style="font-size: 85%;">[[Peter Friedrich Röding|Röding]], 1798</div> |- style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |} [[Category:Articles with 'species' microformats]] '''Kichik gigant''' mollyuska sifatida ham tanilgan '''maxima clam'''( ''Tridacna maxima'' ) [[Hind-Tinch ummoni mintaqasi|Hind-Tinch okeani]] mintaqasida uchrovchi [[Ikki pallalilar|ikki pallali]] [[Mollyuskalar|mollyuska]] turi. Ularga akvarium savdosida talab katta. Bunga asosiy sabab ularning ajoyib ranglari.Ularning eng katta namunalarning qobig'i uzunligi odatda 20 santimetrdan oshmaydi. == Tavsif == Ikki pallalilar mantiyada ikkita klapanga ega. Kalpanlar suvni tanaga solib kirish va undan kislorod va suv [[Suvoʻtlar|o'tlarini]] ajratib olishga xizmat qiladi. ''Maksimal'' kattaligi haqiqiy gigant mollyuskaning ( ''Tridacna gigas'' ) uchdan biridan kamroq bo'ladi. === Mantiya === Mantiya ichki qismi yorqin ko'k, yashil yoki jigarrang tusda va qobiqda o'ziga xos jo'yaklari bo'lgan qirralar ko'rinadi. Kichik gigant mollyuskaning jozibali ranglari kristalli pigment hujayralarining natijasidir. Ular mollyuskani kuchli quyosh nuri ta'siridan himoya qiladi<ref name="Ellis">Ellis, S. (1998) Spawning and early larval rearing of giant clams (Bivalvia: Tridacnidae). </ref>''. Maxima'' qizil, koʻk va yashil hujayralarni toʻplash orqali mantiyada oq rang hosil qiladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Giant clams could inspire better color displays and solar cells|url=http://www.gizmag.com/giant-clams-color-displays-solar-cells/41394|ish=www.gizmag.com|kirish sanasi=2016-01-23|sana=January 20, 2016}}</ref>. == Tarqalishi va yashash joyi == Kichik gigant mollyuska keng tarqalish doirasiga ega. Sharqiy Afrika, Hindiston, Xitoy, Avstraliya, Janubi-Sharqiy Osiyo, Qizil dengiz va Tinch okeani orollarini oʻrab turgan okeanlarda uchraydi<ref name="iucn status 19 November 2021"><cite class="citation journal cs1" id="CITEREFWells,_S.1996"><span class="cx-segment" data-segmentid="127">Wells, S. (1996). </span><span class="cx-segment" data-segmentid="128">[https://www.iucnredlist.org/species/22138/9362499 "''Tridacna maxima''"]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="129">''[[IUCN Red List|IUCN Red List of Threatened Species]]''. '''1996''': e.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="131">T22138A9362499. [[Doi (identifier)|doi]]:<span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|10.2305/IUCN.]]</span></span><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|<span class="cx-segment" data-segmentid="133">UK.1996.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="134">RLTS.</span>]]</span><span class="cx-segment" data-segmentid="135"><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|T22138A9362499.en]]</span><span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="136"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">19 November</span> 2021</span>.</span></cite></ref><ref name="Huelsken et al 2013">Huelsken, T., Keyse, J., Liggins, L., Penny, S., Treml, E.A., Riginos, C. (2013) A Novel Widespread Cryptic Species and Phylogeographic Patterns within Several Giant Clam Species (Cardiidae: Tridacna) from the Indo-Pacific Ocean. </ref>. Odatda riflar yoki qumlar yuzasida yashaydi yoki qisman marjonga singib ketgan holatda uchraydu<ref>Wells, S.M., Pyle, R.M. and Collins, N.M. (1983) The IUCN Invertebrate Red Data Book. </ref>. Kichik gigant mollyuska energiya ishlab chiqarish uchun quyosh nurini talab qiladigan fotosintetik suv o'tlari bilan simbiotik aloqasi tufayli yaxshi yoritilgan joylarda yashaydi<ref name="Ellis">Ellis, S. (1998) Spawning and early larval rearing of giant clams (Bivalvia: Tridacnidae). </ref>. == Biologiya == Kichkina gigant mollyuska toshlarga yoki o'lik marjonlarga yopishib yashaydi. Suvni tanasi orqali o'tkazib, fitoplanktonlarni filtrlaydi. Biroq, boshqa mollyuskalar kabi ozuqa uchun doimiy suv filtrlanaydu chunki u zarur bo'lgan ozuqa moddalarining ko'p qismini zooxanthellae deb nomlanuvchi mayda fotosintez suvo'tlaridan oladi<ref name="Ellis">Ellis, S. (1998) Spawning and early larval rearing of giant clams (Bivalvia: Tridacnidae). </ref>. Urug'langan tuxumdan 12 soat ichida erkin suzuvchi lichinka chiqadi. Keyinchalik bu lichinka suvni filtration orqali oziqlanishga qodir bo'lgan boshqa lichinkaga aylanadi. Uchinchi lichinka bosqichida oyoq rivojlanadi, bu lichinkaning substratda dam olishiga imkon beradi. Sakkiz-o‘n kundan so‘ng lichinka o‘zgarib, yosh mollyuskaga aylanadi, bu vaqtda u zooksantellalarga ega bo‘lib, simbiotik faoliyat ko‘rsatishi mumkin<ref name="Ellis">Ellis, S. (1998) Spawning and early larval rearing of giant clams (Bivalvia: Tridacnidae). </ref>. Lichinkalat ikki-uch yildan so'ng erkak mollyuskaga aylanadi, kattalashganda (uzunligi 15 santimetrga yetganda) germafroditga aylanadi. Ko'payish oy sikli, kunning vaqti va suvda boshqa tuxum va sperma mavjudligi bilan boshlanadi. Germafrodit mollyuskalar avval spermatozoidlarini, keyin esa tuxumlarini chiqaradi va shu bilan o'z-o'zini urug'lantirishdan qochadi<ref name="Ellis" />. == Saqlash == Tur yo'qolib ketish xavfi ostida turgan turlarning xalqaro savdosi to'g'risidagi konventsiyaning (CITES) II ilovasiga muvofiq himoyalangan. Turning barcha qismlari bilan savdo qilish uchun xalqaro import/eksport qilish uchun CITES ruxsatnomasi olinish kerak<ref name="CITES"><templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css"></templatestyles><cite class="citation web cs1">[https://cites.org/eng/app/appendices.php "Appendices | CITES"]. ''cites.org''<span class="reference-accessdate">. </span></cite></ref>. == Manbalar == {{manbalar}} == Manbalar == {{manbalar}} == Manbalar == {{manbalar}} == Manbalar == {{manbalar}} krpfv02z5bv8uhto0hqt49o92ru0918 2816764 2816759 2022-08-29T05:53:53Z Ikromova Guli 74291 wikitext text/x-wiki {| class="infobox biota" style="text-align: left; width: 200px; font-size: 100%" ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |Maxima clam |- | colspan="2" style="text-align: center" |[[File:Almeja_gigante_(Tridacna_maxima),_Temple,_Sharm_el-Sheij,_Egipto,_2022-03-26,_DD_33.jpg|frameless]] |- style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" ! colspan="2" |<div style="text-align: center">[[Conservation status]]</div> |- | colspan="2" |<div style="text-align: center">[[File:Status_iucn2.3_CD.svg|link=|alt=|frameless]]<br /><br />[[Conservation Dependent]] <small>&nbsp;([[IUCN Red List|IUCN 2.3]])<ref name="iucn status 19 November 2021"><cite class="citation journal cs1" id="CITEREFWells,_S.1996"><span class="cx-segment" data-segmentid="127">Wells, S. (1996). </span><span class="cx-segment" data-segmentid="128">[https://www.iucnredlist.org/species/22138/9362499 "''Tridacna maxima''"]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="129">''[[IUCN Red List|IUCN Red List of Threatened Species]]''. '''1996''': e.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="131">T22138A9362499. [[Doi (identifier)|doi]]:<span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|10.2305/IUCN.]]</span></span><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|<span class="cx-segment" data-segmentid="133">UK.1996.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="134">RLTS.</span>]]</span><span class="cx-segment" data-segmentid="135"><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|T22138A9362499.en]]</span><span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="136"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">19 November</span> 2021</span>.</span></cite></ref></small></div> |- | colspan="2" |<div style="text-align: center">[[CITES]] Appendix II<small>&nbsp;([[CITES]])<ref name="CITES"><templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css"></templatestyles><cite class="citation web cs1">[https://cites.org/eng/app/appendices.php "Appendices | CITES"]. ''cites.org''<span class="reference-accessdate">. </span></cite></ref></small></div> |- ! colspan="2" style="min-width:15em; text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |Ilmiy tasniflash |- |Olam |Hayvonlar |- |Tip |Moluskalar |- |Sinf |Ikki pallalilar |- |Turkum |[[Cardiida]] |- |Oila |[[Cockle (bivalve)|Cardiidae]] |- |Urug' |''[[Tridacna]]'' |- |Tur |<div class="species" style="display:inline">'''''T.&nbsp;maxima'''''</div> |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |Binar nomi |- | colspan="2" style="text-align: center" |'''<span class="binomial">''Tridacna maxima''</span>'''<br /><br /><div style="font-size: 85%;">[[Peter Friedrich Röding|Röding]], 1798</div> |- style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |} [[Category:Articles with 'species' microformats]] '''Kichik gigant''' mollyuska sifatida ham tanilgan '''maxima clam'''( ''Tridacna maxima'' ) [[Hind-Tinch ummoni mintaqasi|Hind-Tinch okeani]] mintaqasida uchrovchi [[Ikki pallalilar|ikki pallali]] [[Mollyuskalar|mollyuska]] turi. Ularga akvarium savdosida talab katta. Bunga asosiy sabab ularning ajoyib ranglari.Ularning eng katta namunalarning qobig'i uzunligi odatda 20 santimetrdan oshmaydi. == Tavsif == Ikki pallalilar mantiyada ikkita klapanga ega. Kalpanlar suvni tanaga solib kirish va undan kislorod va suv [[Suvoʻtlar|o'tlarini]] ajratib olishga xizmat qiladi. ''Maksimal'' kattaligi haqiqiy gigant mollyuskaning ( ''Tridacna gigas'' ) uchdan biridan kamroq bo'ladi. === Mantiya === Mantiya ichki qismi yorqin ko'k, yashil yoki jigarrang tusda va qobiqda o'ziga xos jo'yaklari bo'lgan qirralar ko'rinadi. Kichik gigant mollyuskaning jozibali ranglari kristalli pigment hujayralarining natijasidir. Ular mollyuskani kuchli quyosh nuri ta'siridan himoya qiladi<ref name="Ellis">Ellis, S. (1998) Spawning and early larval rearing of giant clams (Bivalvia: Tridacnidae). </ref>''. Maxima'' qizil, koʻk va yashil hujayralarni toʻplash orqali mantiyada oq rang hosil qiladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Giant clams could inspire better color displays and solar cells|url=http://www.gizmag.com/giant-clams-color-displays-solar-cells/41394|ish=www.gizmag.com|kirish sanasi=2016-01-23|sana=January 20, 2016}}</ref>. == Tarqalishi va yashash joyi == Kichik gigant mollyuska keng tarqalish doirasiga ega. Sharqiy Afrika, Hindiston, Xitoy, Avstraliya, Janubi-Sharqiy Osiyo, Qizil dengiz va Tinch okeani orollarini oʻrab turgan okeanlarda uchraydi<ref name="iucn status 19 November 2021"><cite class="citation journal cs1" id="CITEREFWells,_S.1996"><span class="cx-segment" data-segmentid="127">Wells, S. (1996). </span><span class="cx-segment" data-segmentid="128">[https://www.iucnredlist.org/species/22138/9362499 "''Tridacna maxima''"]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="129">''[[IUCN Red List|IUCN Red List of Threatened Species]]''. '''1996''': e.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="131">T22138A9362499. [[Doi (identifier)|doi]]:<span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|10.2305/IUCN.]]</span></span><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|<span class="cx-segment" data-segmentid="133">UK.1996.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="134">RLTS.</span>]]</span><span class="cx-segment" data-segmentid="135"><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|T22138A9362499.en]]</span><span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="136"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">19 November</span> 2021</span>.</span></cite></ref><ref name="Huelsken et al 2013">Huelsken, T., Keyse, J., Liggins, L., Penny, S., Treml, E.A., Riginos, C. (2013) A Novel Widespread Cryptic Species and Phylogeographic Patterns within Several Giant Clam Species (Cardiidae: Tridacna) from the Indo-Pacific Ocean. </ref>. Odatda riflar yoki qumlar yuzasida yashaydi yoki qisman marjonga singib ketgan holatda uchraydu<ref>Wells, S.M., Pyle, R.M. and Collins, N.M. (1983) The IUCN Invertebrate Red Data Book. </ref>. Kichik gigant mollyuska energiya ishlab chiqarish uchun quyosh nurini talab qiladigan fotosintetik suv o'tlari bilan simbiotik aloqasi tufayli yaxshi yoritilgan joylarda yashaydi<ref name="Ellis">Ellis, S. (1998) Spawning and early larval rearing of giant clams (Bivalvia: Tridacnidae). </ref>. == Biologiya == Kichkina gigant mollyuska toshlarga yoki o'lik marjonlarga yopishib yashaydi. Suvni tanasi orqali o'tkazib, fitoplanktonlarni filtrlaydi. Biroq, boshqa mollyuskalar kabi ozuqa uchun doimiy suv filtrlanaydu chunki u zarur bo'lgan ozuqa moddalarining ko'p qismini zooxanthellae deb nomlanuvchi mayda fotosintez suvo'tlaridan oladi<ref name="Ellis">Ellis, S. (1998) Spawning and early larval rearing of giant clams (Bivalvia: Tridacnidae). </ref>. Urug'langan tuxumdan 12 soat ichida erkin suzuvchi lichinka chiqadi. Keyinchalik bu lichinka suvni filtration orqali oziqlanishga qodir bo'lgan boshqa lichinkaga aylanadi. Uchinchi lichinka bosqichida oyoq rivojlanadi, bu lichinkaning substratda dam olishiga imkon beradi. Sakkiz-o‘n kundan so‘ng lichinka o‘zgarib, yosh mollyuskaga aylanadi, bu vaqtda u zooksantellalarga ega bo‘lib, simbiotik faoliyat ko‘rsatishi mumkin<ref name="Ellis">Ellis, S. (1998) Spawning and early larval rearing of giant clams (Bivalvia: Tridacnidae). </ref>. Lichinkalat ikki-uch yildan so'ng erkak mollyuskaga aylanadi, kattalashganda (uzunligi 15 santimetrga yetganda) germafroditga aylanadi. Ko'payish oy sikli, kunning vaqti va suvda boshqa tuxum va sperma mavjudligi bilan boshlanadi. Germafrodit mollyuskalar avval spermatozoidlarini, keyin esa tuxumlarini chiqaradi va shu bilan o'z-o'zini urug'lantirishdan qochadi<ref name="Ellis" />. == Saqlash == Tur yo'qolib ketish xavfi ostida turgan turlarning xalqaro savdosi to'g'risidagi konventsiyaning (CITES) II ilovasiga muvofiq himoyalangan. Turning barcha qismlari bilan savdo qilish uchun xalqaro import/eksport qilish uchun CITES ruxsatnomasi olinish kerak<ref name="CITES"><templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css"></templatestyles><cite class="citation web cs1">[https://cites.org/eng/app/appendices.php "Appendices | CITES"]. ''cites.org''<span class="reference-accessdate">. </span></cite></ref>. == Manbalar == {{manbalar}} == Manbalar == {{manbalar}} {{manbalar}} {{manbalar}} 2mfympr8js28ajlskve0bi077g4y6qw 2816767 2816764 2022-08-29T05:54:09Z Ikromova Guli 74291 /* Manbalar */ wikitext text/x-wiki {| class="infobox biota" style="text-align: left; width: 200px; font-size: 100%" ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |Maxima clam |- | colspan="2" style="text-align: center" |[[File:Almeja_gigante_(Tridacna_maxima),_Temple,_Sharm_el-Sheij,_Egipto,_2022-03-26,_DD_33.jpg|frameless]] |- style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" ! colspan="2" |<div style="text-align: center">[[Conservation status]]</div> |- | colspan="2" |<div style="text-align: center">[[File:Status_iucn2.3_CD.svg|link=|alt=|frameless]]<br /><br />[[Conservation Dependent]] <small>&nbsp;([[IUCN Red List|IUCN 2.3]])<ref name="iucn status 19 November 2021"><cite class="citation journal cs1" id="CITEREFWells,_S.1996"><span class="cx-segment" data-segmentid="127">Wells, S. (1996). </span><span class="cx-segment" data-segmentid="128">[https://www.iucnredlist.org/species/22138/9362499 "''Tridacna maxima''"]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="129">''[[IUCN Red List|IUCN Red List of Threatened Species]]''. '''1996''': e.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="131">T22138A9362499. [[Doi (identifier)|doi]]:<span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|10.2305/IUCN.]]</span></span><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|<span class="cx-segment" data-segmentid="133">UK.1996.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="134">RLTS.</span>]]</span><span class="cx-segment" data-segmentid="135"><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|T22138A9362499.en]]</span><span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="136"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">19 November</span> 2021</span>.</span></cite></ref></small></div> |- | colspan="2" |<div style="text-align: center">[[CITES]] Appendix II<small>&nbsp;([[CITES]])<ref name="CITES"><templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css"></templatestyles><cite class="citation web cs1">[https://cites.org/eng/app/appendices.php "Appendices | CITES"]. ''cites.org''<span class="reference-accessdate">. </span></cite></ref></small></div> |- ! colspan="2" style="min-width:15em; text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |Ilmiy tasniflash |- |Olam |Hayvonlar |- |Tip |Moluskalar |- |Sinf |Ikki pallalilar |- |Turkum |[[Cardiida]] |- |Oila |[[Cockle (bivalve)|Cardiidae]] |- |Urug' |''[[Tridacna]]'' |- |Tur |<div class="species" style="display:inline">'''''T.&nbsp;maxima'''''</div> |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |Binar nomi |- | colspan="2" style="text-align: center" |'''<span class="binomial">''Tridacna maxima''</span>'''<br /><br /><div style="font-size: 85%;">[[Peter Friedrich Röding|Röding]], 1798</div> |- style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |} [[Category:Articles with 'species' microformats]] '''Kichik gigant''' mollyuska sifatida ham tanilgan '''maxima clam'''( ''Tridacna maxima'' ) [[Hind-Tinch ummoni mintaqasi|Hind-Tinch okeani]] mintaqasida uchrovchi [[Ikki pallalilar|ikki pallali]] [[Mollyuskalar|mollyuska]] turi. Ularga akvarium savdosida talab katta. Bunga asosiy sabab ularning ajoyib ranglari.Ularning eng katta namunalarning qobig'i uzunligi odatda 20 santimetrdan oshmaydi. == Tavsif == Ikki pallalilar mantiyada ikkita klapanga ega. Kalpanlar suvni tanaga solib kirish va undan kislorod va suv [[Suvoʻtlar|o'tlarini]] ajratib olishga xizmat qiladi. ''Maksimal'' kattaligi haqiqiy gigant mollyuskaning ( ''Tridacna gigas'' ) uchdan biridan kamroq bo'ladi. === Mantiya === Mantiya ichki qismi yorqin ko'k, yashil yoki jigarrang tusda va qobiqda o'ziga xos jo'yaklari bo'lgan qirralar ko'rinadi. Kichik gigant mollyuskaning jozibali ranglari kristalli pigment hujayralarining natijasidir. Ular mollyuskani kuchli quyosh nuri ta'siridan himoya qiladi<ref name="Ellis">Ellis, S. (1998) Spawning and early larval rearing of giant clams (Bivalvia: Tridacnidae). </ref>''. Maxima'' qizil, koʻk va yashil hujayralarni toʻplash orqali mantiyada oq rang hosil qiladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Giant clams could inspire better color displays and solar cells|url=http://www.gizmag.com/giant-clams-color-displays-solar-cells/41394|ish=www.gizmag.com|kirish sanasi=2016-01-23|sana=January 20, 2016}}</ref>. == Tarqalishi va yashash joyi == Kichik gigant mollyuska keng tarqalish doirasiga ega. Sharqiy Afrika, Hindiston, Xitoy, Avstraliya, Janubi-Sharqiy Osiyo, Qizil dengiz va Tinch okeani orollarini oʻrab turgan okeanlarda uchraydi<ref name="iucn status 19 November 2021"><cite class="citation journal cs1" id="CITEREFWells,_S.1996"><span class="cx-segment" data-segmentid="127">Wells, S. (1996). </span><span class="cx-segment" data-segmentid="128">[https://www.iucnredlist.org/species/22138/9362499 "''Tridacna maxima''"]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="129">''[[IUCN Red List|IUCN Red List of Threatened Species]]''. '''1996''': e.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="131">T22138A9362499. [[Doi (identifier)|doi]]:<span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|10.2305/IUCN.]]</span></span><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|<span class="cx-segment" data-segmentid="133">UK.1996.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="134">RLTS.</span>]]</span><span class="cx-segment" data-segmentid="135"><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|T22138A9362499.en]]</span><span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="136"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">19 November</span> 2021</span>.</span></cite></ref><ref name="Huelsken et al 2013">Huelsken, T., Keyse, J., Liggins, L., Penny, S., Treml, E.A., Riginos, C. (2013) A Novel Widespread Cryptic Species and Phylogeographic Patterns within Several Giant Clam Species (Cardiidae: Tridacna) from the Indo-Pacific Ocean. </ref>. Odatda riflar yoki qumlar yuzasida yashaydi yoki qisman marjonga singib ketgan holatda uchraydu<ref>Wells, S.M., Pyle, R.M. and Collins, N.M. (1983) The IUCN Invertebrate Red Data Book. </ref>. Kichik gigant mollyuska energiya ishlab chiqarish uchun quyosh nurini talab qiladigan fotosintetik suv o'tlari bilan simbiotik aloqasi tufayli yaxshi yoritilgan joylarda yashaydi<ref name="Ellis">Ellis, S. (1998) Spawning and early larval rearing of giant clams (Bivalvia: Tridacnidae). </ref>. == Biologiya == Kichkina gigant mollyuska toshlarga yoki o'lik marjonlarga yopishib yashaydi. Suvni tanasi orqali o'tkazib, fitoplanktonlarni filtrlaydi. Biroq, boshqa mollyuskalar kabi ozuqa uchun doimiy suv filtrlanaydu chunki u zarur bo'lgan ozuqa moddalarining ko'p qismini zooxanthellae deb nomlanuvchi mayda fotosintez suvo'tlaridan oladi<ref name="Ellis">Ellis, S. (1998) Spawning and early larval rearing of giant clams (Bivalvia: Tridacnidae). </ref>. Urug'langan tuxumdan 12 soat ichida erkin suzuvchi lichinka chiqadi. Keyinchalik bu lichinka suvni filtration orqali oziqlanishga qodir bo'lgan boshqa lichinkaga aylanadi. Uchinchi lichinka bosqichida oyoq rivojlanadi, bu lichinkaning substratda dam olishiga imkon beradi. Sakkiz-o‘n kundan so‘ng lichinka o‘zgarib, yosh mollyuskaga aylanadi, bu vaqtda u zooksantellalarga ega bo‘lib, simbiotik faoliyat ko‘rsatishi mumkin<ref name="Ellis">Ellis, S. (1998) Spawning and early larval rearing of giant clams (Bivalvia: Tridacnidae). </ref>. Lichinkalat ikki-uch yildan so'ng erkak mollyuskaga aylanadi, kattalashganda (uzunligi 15 santimetrga yetganda) germafroditga aylanadi. Ko'payish oy sikli, kunning vaqti va suvda boshqa tuxum va sperma mavjudligi bilan boshlanadi. Germafrodit mollyuskalar avval spermatozoidlarini, keyin esa tuxumlarini chiqaradi va shu bilan o'z-o'zini urug'lantirishdan qochadi<ref name="Ellis" />. == Saqlash == Tur yo'qolib ketish xavfi ostida turgan turlarning xalqaro savdosi to'g'risidagi konventsiyaning (CITES) II ilovasiga muvofiq himoyalangan. Turning barcha qismlari bilan savdo qilish uchun xalqaro import/eksport qilish uchun CITES ruxsatnomasi olinish kerak<ref name="CITES"><templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css"></templatestyles><cite class="citation web cs1">[https://cites.org/eng/app/appendices.php "Appendices | CITES"]. ''cites.org''<span class="reference-accessdate">. </span></cite></ref>. == Manbalar == {{manbalar}} 3tgrfev1nhigiibgttskf9hg2zifxkc 2816768 2816767 2022-08-29T05:54:26Z Ikromova Guli 74291 /* Biologiya */ wikitext text/x-wiki {| class="infobox biota" style="text-align: left; width: 200px; font-size: 100%" ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |Maxima clam |- | colspan="2" style="text-align: center" |[[File:Almeja_gigante_(Tridacna_maxima),_Temple,_Sharm_el-Sheij,_Egipto,_2022-03-26,_DD_33.jpg|frameless]] |- style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" ! colspan="2" |<div style="text-align: center">[[Conservation status]]</div> |- | colspan="2" |<div style="text-align: center">[[File:Status_iucn2.3_CD.svg|link=|alt=|frameless]]<br /><br />[[Conservation Dependent]] <small>&nbsp;([[IUCN Red List|IUCN 2.3]])<ref name="iucn status 19 November 2021"><cite class="citation journal cs1" id="CITEREFWells,_S.1996"><span class="cx-segment" data-segmentid="127">Wells, S. (1996). </span><span class="cx-segment" data-segmentid="128">[https://www.iucnredlist.org/species/22138/9362499 "''Tridacna maxima''"]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="129">''[[IUCN Red List|IUCN Red List of Threatened Species]]''. '''1996''': e.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="131">T22138A9362499. [[Doi (identifier)|doi]]:<span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|10.2305/IUCN.]]</span></span><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|<span class="cx-segment" data-segmentid="133">UK.1996.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="134">RLTS.</span>]]</span><span class="cx-segment" data-segmentid="135"><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|T22138A9362499.en]]</span><span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="136"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">19 November</span> 2021</span>.</span></cite></ref></small></div> |- | colspan="2" |<div style="text-align: center">[[CITES]] Appendix II<small>&nbsp;([[CITES]])<ref name="CITES"><templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css"></templatestyles><cite class="citation web cs1">[https://cites.org/eng/app/appendices.php "Appendices | CITES"]. ''cites.org''<span class="reference-accessdate">. </span></cite></ref></small></div> |- ! colspan="2" style="min-width:15em; text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |Ilmiy tasniflash |- |Olam |Hayvonlar |- |Tip |Moluskalar |- |Sinf |Ikki pallalilar |- |Turkum |[[Cardiida]] |- |Oila |[[Cockle (bivalve)|Cardiidae]] |- |Urug' |''[[Tridacna]]'' |- |Tur |<div class="species" style="display:inline">'''''T.&nbsp;maxima'''''</div> |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |Binar nomi |- | colspan="2" style="text-align: center" |'''<span class="binomial">''Tridacna maxima''</span>'''<br /><br /><div style="font-size: 85%;">[[Peter Friedrich Röding|Röding]], 1798</div> |- style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |} [[Category:Articles with 'species' microformats]] '''Kichik gigant''' mollyuska sifatida ham tanilgan '''maxima clam'''( ''Tridacna maxima'' ) [[Hind-Tinch ummoni mintaqasi|Hind-Tinch okeani]] mintaqasida uchrovchi [[Ikki pallalilar|ikki pallali]] [[Mollyuskalar|mollyuska]] turi. Ularga akvarium savdosida talab katta. Bunga asosiy sabab ularning ajoyib ranglari.Ularning eng katta namunalarning qobig'i uzunligi odatda 20 santimetrdan oshmaydi. == Tavsif == Ikki pallalilar mantiyada ikkita klapanga ega. Kalpanlar suvni tanaga solib kirish va undan kislorod va suv [[Suvoʻtlar|o'tlarini]] ajratib olishga xizmat qiladi. ''Maksimal'' kattaligi haqiqiy gigant mollyuskaning ( ''Tridacna gigas'' ) uchdan biridan kamroq bo'ladi. === Mantiya === Mantiya ichki qismi yorqin ko'k, yashil yoki jigarrang tusda va qobiqda o'ziga xos jo'yaklari bo'lgan qirralar ko'rinadi. Kichik gigant mollyuskaning jozibali ranglari kristalli pigment hujayralarining natijasidir. Ular mollyuskani kuchli quyosh nuri ta'siridan himoya qiladi<ref name="Ellis">Ellis, S. (1998) Spawning and early larval rearing of giant clams (Bivalvia: Tridacnidae). </ref>''. Maxima'' qizil, koʻk va yashil hujayralarni toʻplash orqali mantiyada oq rang hosil qiladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Giant clams could inspire better color displays and solar cells|url=http://www.gizmag.com/giant-clams-color-displays-solar-cells/41394|ish=www.gizmag.com|kirish sanasi=2016-01-23|sana=January 20, 2016}}</ref>. == Tarqalishi va yashash joyi == Kichik gigant mollyuska keng tarqalish doirasiga ega. Sharqiy Afrika, Hindiston, Xitoy, Avstraliya, Janubi-Sharqiy Osiyo, Qizil dengiz va Tinch okeani orollarini oʻrab turgan okeanlarda uchraydi<ref name="iucn status 19 November 2021"><cite class="citation journal cs1" id="CITEREFWells,_S.1996"><span class="cx-segment" data-segmentid="127">Wells, S. (1996). </span><span class="cx-segment" data-segmentid="128">[https://www.iucnredlist.org/species/22138/9362499 "''Tridacna maxima''"]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="129">''[[IUCN Red List|IUCN Red List of Threatened Species]]''. '''1996''': e.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="131">T22138A9362499. [[Doi (identifier)|doi]]:<span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|10.2305/IUCN.]]</span></span><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|<span class="cx-segment" data-segmentid="133">UK.1996.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="134">RLTS.</span>]]</span><span class="cx-segment" data-segmentid="135"><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|T22138A9362499.en]]</span><span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="136"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">19 November</span> 2021</span>.</span></cite></ref><ref name="Huelsken et al 2013">Huelsken, T., Keyse, J., Liggins, L., Penny, S., Treml, E.A., Riginos, C. (2013) A Novel Widespread Cryptic Species and Phylogeographic Patterns within Several Giant Clam Species (Cardiidae: Tridacna) from the Indo-Pacific Ocean. </ref>. Odatda riflar yoki qumlar yuzasida yashaydi yoki qisman marjonga singib ketgan holatda uchraydu<ref>Wells, S.M., Pyle, R.M. and Collins, N.M. (1983) The IUCN Invertebrate Red Data Book. </ref>. Kichik gigant mollyuska energiya ishlab chiqarish uchun quyosh nurini talab qiladigan fotosintetik suv o'tlari bilan simbiotik aloqasi tufayli yaxshi yoritilgan joylarda yashaydi<ref name="Ellis">Ellis, S. (1998) Spawning and early larval rearing of giant clams (Bivalvia: Tridacnidae). </ref>. == Biologiya == Kichkina gigant mollyuska toshlarga yoki o'lik marjonlarga yopishib yashaydi. Suvni tanasi orqali o'tkazib, fitoplanktonlarni filtrlaydi. Biroq, boshqa mollyuskalar kabi ozuqa uchun doimiy suv filtrlanaydu chunki u zarur bo'lgan ozuqa moddalarining ko'p qismini zooxanthellae deb nomlanuvchi mayda fotosintez suvo'tlaridan oladi<ref name="Ellis">Ellis, S. (1998) Spawning and early larval rearing of giant clams (Bivalvia: Tridacnidae). </ref>. Urug'langan tuxumdan 12 soat ichida erkin suzuvchi lichinka chiqadi. Keyinchalik bu lichinka suvni filtration orqali oziqlanishga qodir bo'lgan boshqa lichinkaga aylanadi. Uchinchi lichinka bosqichida oyoq rivojlanadi, bu lichinkaning substratda dam olishiga imkon beradi. Sakkiz-o‘n kundan so‘ng lichinka o‘zgarib, yosh mollyuskaga aylanadi, bu vaqtda u zooksantellalarga ega bo‘lib, simbiotik faoliyat ko‘rsatishi mumkin<ref name="Ellis">Ellis, S. (1998) Spawning and early larval rearing of giant clams (Bivalvia: Tridacnidae). </ref>. Lichinkalat ikki-uch yildan so'ng erkak mollyuskaga aylanadi, kattalashganda (uzunligi 15 santimetrga yetganda) germafroditga aylanadi. Ko'payish oy sikli, kunning vaqti va suvda boshqa tuxum va sperma mavjudligi bilan boshlanadi. Germafrodit mollyuskalar avval spermatozoidlarini, keyin esa tuxumlarini chiqaradi va shu bilan o'z-o'zini urug'lantirishdan qochadi<ref name="Ellis" />. == Galereya == <gallery style="float:left" mode="packed" heights="170px"> Fayl:Tridacna maxima Thiladhoo.JPG| Fayl:2 Tridacna gigas.jpg| Fayl:Tridacna maxima 2.jpg| </gallery> == Saqlash == Tur yo'qolib ketish xavfi ostida turgan turlarning xalqaro savdosi to'g'risidagi konventsiyaning (CITES) II ilovasiga muvofiq himoyalangan. Turning barcha qismlari bilan savdo qilish uchun xalqaro import/eksport qilish uchun CITES ruxsatnomasi olinish kerak<ref name="CITES"><templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css"></templatestyles><cite class="citation web cs1">[https://cites.org/eng/app/appendices.php "Appendices | CITES"]. ''cites.org''<span class="reference-accessdate">. </span></cite></ref>. == Manbalar == {{manbalar}} 19b3q3qv2jo8xpz483qbibt7yblqqbl 2816770 2816768 2022-08-29T05:54:49Z Ikromova Guli 74291 wikitext text/x-wiki {| class="infobox biota" style="text-align: left; width: 200px; font-size: 100%" ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |Maxima clam |- | colspan="2" style="text-align: center" |[[File:Almeja_gigante_(Tridacna_maxima),_Temple,_Sharm_el-Sheij,_Egipto,_2022-03-26,_DD_33.jpg|frameless]] |- style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" ! colspan="2" |<div style="text-align: center">[[Conservation status]]</div> |- | colspan="2" |<div style="text-align: center">[[File:Status_iucn2.3_CD.svg|link=|alt=|frameless]]<br /><br />[[Conservation Dependent]] <small>&nbsp;([[IUCN Red List|IUCN 2.3]])<ref name="iucn status 19 November 2021"><cite class="citation journal cs1" id="CITEREFWells,_S.1996"><span class="cx-segment" data-segmentid="127">Wells, S. (1996). </span><span class="cx-segment" data-segmentid="128">[https://www.iucnredlist.org/species/22138/9362499 „''Tridacna maxima''“]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="129">''[[IUCN Red List|IUCN Red List of Threatened Species]]''. '''1996''': e.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="131">T22138A9362499. [[Doi (identifier)|doi]]:<span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|10.2305/IUCN.]]</span></span><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|<span class="cx-segment" data-segmentid="133">UK.1996.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="134">RLTS.</span>]]</span><span class="cx-segment" data-segmentid="135"><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|T22138A9362499.en]]</span><span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="136"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">19 November</span> 2021</span>.</span></cite></ref></small></div> |- | colspan="2" |<div style="text-align: center">[[CITES]] Appendix II<small>&nbsp;([[CITES]])<ref name="CITES"><templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css"></templatestyles><cite class="citation web cs1">[https://cites.org/eng/app/appendices.php „Appendices | CITES“]. ''cites.org''<span class="reference-accessdate">. </span></cite></ref></small></div> |- ! colspan="2" style="min-width:15em; text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |Ilmiy tasniflash |- |Olam |Hayvonlar |- |Tip |Moluskalar |- |Sinf |Ikki pallalilar |- |Turkum |[[Cardiida]] |- |Oila |[[Cockle (bivalve)|Cardiidae]] |- |Urugʻ |''[[Tridacna]]'' |- |Tur |<div class="species" style="display:inline">'''''T.&nbsp;maxima'''''</div> |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |Binar nomi |- | colspan="2" style="text-align: center" |'''<span class="binomial">''Tridacna maxima''</span>'''<br /><br /><div style="font-size: 85%;">[[Peter Friedrich Röding|Röding]], 1798</div> |- style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |} [[Category:Articles with 'species' microformats]] '''Kichik gigant''' mollyuska sifatida ham tanilgan '''maxima clam'''(''Tridacna maxima'') [[Hind-Tinch ummoni mintaqasi|Hind-Tinch okeani]] mintaqasida uchrovchi [[Ikki pallalilar|ikki pallali]] [[Mollyuskalar|mollyuska]] turi. Ularga akvarium savdosida talab katta. Bunga asosiy sabab ularning ajoyib ranglari.Ularning eng katta namunalarning qobigʻi uzunligi odatda 20 santimetrdan oshmaydi. == Tavsif == Ikki pallalilar mantiyada ikkita klapanga ega. Kalpanlar suvni tanaga solib kirish va undan kislorod va suv [[Suvoʻtlar|oʻtlarini]] ajratib olishga xizmat qiladi. ''Maksimal'' kattaligi haqiqiy gigant mollyuskaning (''Tridacna gigas'') uchdan biridan kamroq boʻladi. === Mantiya === Mantiya ichki qismi yorqin koʻk, yashil yoki jigarrang tusda va qobiqda oʻziga xos joʻyaklari boʻlgan qirralar koʻrinadi. Kichik gigant mollyuskaning jozibali ranglari kristalli pigment hujayralarining natijasidir. Ular mollyuskani kuchli quyosh nuri taʼsiridan himoya qiladi<ref name="Ellis">Ellis, S. (1998) Spawning and early larval rearing of giant clams (Bivalvia: Tridacnidae). </ref>''. Maxima'' qizil, koʻk va yashil hujayralarni toʻplash orqali mantiyada oq rang hosil qiladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Giant clams could inspire better color displays and solar cells|url=http://www.gizmag.com/giant-clams-color-displays-solar-cells/41394|ish=www.gizmag.com|kirish sanasi=2016-01-23|sana=January 20, 2016}}</ref>. == Tarqalishi va yashash joyi == Kichik gigant mollyuska keng tarqalish doirasiga ega. Sharqiy Afrika, Hindiston, Xitoy, Avstraliya, Janubi-Sharqiy Osiyo, Qizil dengiz va Tinch okeani orollarini oʻrab turgan okeanlarda uchraydi<ref name="iucn status 19 November 2021"><cite class="citation journal cs1" id="CITEREFWells,_S.1996"><span class="cx-segment" data-segmentid="127">Wells, S. (1996). </span><span class="cx-segment" data-segmentid="128">[https://www.iucnredlist.org/species/22138/9362499 „''Tridacna maxima''“]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="129">''[[IUCN Red List|IUCN Red List of Threatened Species]]''. '''1996''': e.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="131">T22138A9362499. [[Doi (identifier)|doi]]:<span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|10.2305/IUCN.]]</span></span><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|<span class="cx-segment" data-segmentid="133">UK.1996.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="134">RLTS.</span>]]</span><span class="cx-segment" data-segmentid="135"><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|T22138A9362499.en]]</span><span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="136"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">19 November</span> 2021</span>.</span></cite></ref><ref name="Huelsken et al 2013">Huelsken, T., Keyse, J., Liggins, L., Penny, S., Treml, E.A., Riginos, C. (2013) A Novel Widespread Cryptic Species and Phylogeographic Patterns within Several Giant Clam Species (Cardiidae: Tridacna) from the Indo-Pacific Ocean. </ref>. Odatda riflar yoki qumlar yuzasida yashaydi yoki qisman marjonga singib ketgan holatda uchraydu<ref>Wells, S.M., Pyle, R.M. and Collins, N.M. (1983) The IUCN Invertebrate Red Data Book. </ref>. Kichik gigant mollyuska energiya ishlab chiqarish uchun quyosh nurini talab qiladigan fotosintetik suv oʻtlari bilan simbiotik aloqasi tufayli yaxshi yoritilgan joylarda yashaydi<ref name="Ellis">Ellis, S. (1998) Spawning and early larval rearing of giant clams (Bivalvia: Tridacnidae). </ref>. == Biologiya == Kichkina gigant mollyuska toshlarga yoki oʻlik marjonlarga yopishib yashaydi. Suvni tanasi orqali oʻtkazib, fitoplanktonlarni filtrlaydi. Biroq, boshqa mollyuskalar kabi ozuqa uchun doimiy suv filtrlanaydu chunki u zarur boʻlgan ozuqa moddalarining koʻp qismini zooxanthellae deb nomlanuvchi mayda fotosintez suvoʻtlaridan oladi<ref name="Ellis">Ellis, S. (1998) Spawning and early larval rearing of giant clams (Bivalvia: Tridacnidae). </ref>. Urugʻlangan tuxumdan 12 soat ichida erkin suzuvchi lichinka chiqadi. Keyinchalik bu lichinka suvni filtration orqali oziqlanishga qodir boʻlgan boshqa lichinkaga aylanadi. Uchinchi lichinka bosqichida oyoq rivojlanadi, bu lichinkaning substratda dam olishiga imkon beradi. Sakkiz-o‘n kundan so‘ng lichinka o‘zgarib, yosh mollyuskaga aylanadi, bu vaqtda u zooksantellalarga ega bo‘lib, simbiotik faoliyat ko‘rsatishi mumkin<ref name="Ellis">Ellis, S. (1998) Spawning and early larval rearing of giant clams (Bivalvia: Tridacnidae). </ref>. Lichinkalat ikki-uch yildan soʻng erkak mollyuskaga aylanadi, kattalashganda (uzunligi 15 santimetrga yetganda) germafroditga aylanadi. Koʻpayish oy sikli, kunning vaqti va suvda boshqa tuxum va sperma mavjudligi bilan boshlanadi. Germafrodit mollyuskalar avval spermatozoidlarini, keyin esa tuxumlarini chiqaradi va shu bilan oʻz-oʻzini urugʻlantirishdan qochadi<ref name="Ellis" />. == Galereya == <gallery style="float:left" mode="packed" heights="170px"> Fayl:Tridacna maxima Thiladhoo.JPG| Fayl:2 Tridacna gigas.jpg| Fayl:Tridacna maxima 2.jpg| </gallery> == Saqlash == Tur yoʻqolib ketish xavfi ostida turgan turlarning xalqaro savdosi toʻgʻrisidagi konventsiyaning (CITES) II ilovasiga muvofiq himoyalangan. Turning barcha qismlari bilan savdo qilish uchun xalqaro import/eksport qilish uchun CITES ruxsatnomasi olinish kerak<ref name="CITES"><templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css"></templatestyles><cite class="citation web cs1">[https://cites.org/eng/app/appendices.php „Appendices | CITES“]. ''cites.org''<span class="reference-accessdate">. </span></cite></ref>. == Manbalar == {{manbalar}} 02xy8f3uy0gi600yhn4te7ku21hslin 2816772 2816770 2022-08-29T05:55:54Z Ikromova Guli 74291 /* Manbalar */ wikitext text/x-wiki {| class="infobox biota" style="text-align: left; width: 200px; font-size: 100%" ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |Maxima clam |- | colspan="2" style="text-align: center" |[[File:Almeja_gigante_(Tridacna_maxima),_Temple,_Sharm_el-Sheij,_Egipto,_2022-03-26,_DD_33.jpg|frameless]] |- style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" ! colspan="2" |<div style="text-align: center">[[Conservation status]]</div> |- | colspan="2" |<div style="text-align: center">[[File:Status_iucn2.3_CD.svg|link=|alt=|frameless]]<br /><br />[[Conservation Dependent]] <small>&nbsp;([[IUCN Red List|IUCN 2.3]])<ref name="iucn status 19 November 2021"><cite class="citation journal cs1" id="CITEREFWells,_S.1996"><span class="cx-segment" data-segmentid="127">Wells, S. (1996). </span><span class="cx-segment" data-segmentid="128">[https://www.iucnredlist.org/species/22138/9362499 „''Tridacna maxima''“]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="129">''[[IUCN Red List|IUCN Red List of Threatened Species]]''. '''1996''': e.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="131">T22138A9362499. [[Doi (identifier)|doi]]:<span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|10.2305/IUCN.]]</span></span><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|<span class="cx-segment" data-segmentid="133">UK.1996.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="134">RLTS.</span>]]</span><span class="cx-segment" data-segmentid="135"><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|T22138A9362499.en]]</span><span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="136"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">19 November</span> 2021</span>.</span></cite></ref></small></div> |- | colspan="2" |<div style="text-align: center">[[CITES]] Appendix II<small>&nbsp;([[CITES]])<ref name="CITES"><templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css"></templatestyles><cite class="citation web cs1">[https://cites.org/eng/app/appendices.php „Appendices | CITES“]. ''cites.org''<span class="reference-accessdate">. </span></cite></ref></small></div> |- ! colspan="2" style="min-width:15em; text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |Ilmiy tasniflash |- |Olam |Hayvonlar |- |Tip |Moluskalar |- |Sinf |Ikki pallalilar |- |Turkum |[[Cardiida]] |- |Oila |[[Cockle (bivalve)|Cardiidae]] |- |Urugʻ |''[[Tridacna]]'' |- |Tur |<div class="species" style="display:inline">'''''T.&nbsp;maxima'''''</div> |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |Binar nomi |- | colspan="2" style="text-align: center" |'''<span class="binomial">''Tridacna maxima''</span>'''<br /><br /><div style="font-size: 85%;">[[Peter Friedrich Röding|Röding]], 1798</div> |- style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |} [[Category:Articles with 'species' microformats]] '''Kichik gigant''' mollyuska sifatida ham tanilgan '''maxima clam'''(''Tridacna maxima'') [[Hind-Tinch ummoni mintaqasi|Hind-Tinch okeani]] mintaqasida uchrovchi [[Ikki pallalilar|ikki pallali]] [[Mollyuskalar|mollyuska]] turi. Ularga akvarium savdosida talab katta. Bunga asosiy sabab ularning ajoyib ranglari.Ularning eng katta namunalarning qobigʻi uzunligi odatda 20 santimetrdan oshmaydi. == Tavsif == Ikki pallalilar mantiyada ikkita klapanga ega. Kalpanlar suvni tanaga solib kirish va undan kislorod va suv [[Suvoʻtlar|oʻtlarini]] ajratib olishga xizmat qiladi. ''Maksimal'' kattaligi haqiqiy gigant mollyuskaning (''Tridacna gigas'') uchdan biridan kamroq boʻladi. === Mantiya === Mantiya ichki qismi yorqin koʻk, yashil yoki jigarrang tusda va qobiqda oʻziga xos joʻyaklari boʻlgan qirralar koʻrinadi. Kichik gigant mollyuskaning jozibali ranglari kristalli pigment hujayralarining natijasidir. Ular mollyuskani kuchli quyosh nuri taʼsiridan himoya qiladi<ref name="Ellis">Ellis, S. (1998) Spawning and early larval rearing of giant clams (Bivalvia: Tridacnidae). </ref>''. Maxima'' qizil, koʻk va yashil hujayralarni toʻplash orqali mantiyada oq rang hosil qiladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Giant clams could inspire better color displays and solar cells|url=http://www.gizmag.com/giant-clams-color-displays-solar-cells/41394|ish=www.gizmag.com|kirish sanasi=2016-01-23|sana=January 20, 2016}}</ref>. == Tarqalishi va yashash joyi == Kichik gigant mollyuska keng tarqalish doirasiga ega. Sharqiy Afrika, Hindiston, Xitoy, Avstraliya, Janubi-Sharqiy Osiyo, Qizil dengiz va Tinch okeani orollarini oʻrab turgan okeanlarda uchraydi<ref name="iucn status 19 November 2021"><cite class="citation journal cs1" id="CITEREFWells,_S.1996"><span class="cx-segment" data-segmentid="127">Wells, S. (1996). </span><span class="cx-segment" data-segmentid="128">[https://www.iucnredlist.org/species/22138/9362499 „''Tridacna maxima''“]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="129">''[[IUCN Red List|IUCN Red List of Threatened Species]]''. '''1996''': e.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="131">T22138A9362499. [[Doi (identifier)|doi]]:<span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|10.2305/IUCN.]]</span></span><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|<span class="cx-segment" data-segmentid="133">UK.1996.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="134">RLTS.</span>]]</span><span class="cx-segment" data-segmentid="135"><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|T22138A9362499.en]]</span><span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="136"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">19 November</span> 2021</span>.</span></cite></ref><ref name="Huelsken et al 2013">Huelsken, T., Keyse, J., Liggins, L., Penny, S., Treml, E.A., Riginos, C. (2013) A Novel Widespread Cryptic Species and Phylogeographic Patterns within Several Giant Clam Species (Cardiidae: Tridacna) from the Indo-Pacific Ocean. </ref>. Odatda riflar yoki qumlar yuzasida yashaydi yoki qisman marjonga singib ketgan holatda uchraydu<ref>Wells, S.M., Pyle, R.M. and Collins, N.M. (1983) The IUCN Invertebrate Red Data Book. </ref>. Kichik gigant mollyuska energiya ishlab chiqarish uchun quyosh nurini talab qiladigan fotosintetik suv oʻtlari bilan simbiotik aloqasi tufayli yaxshi yoritilgan joylarda yashaydi<ref name="Ellis">Ellis, S. (1998) Spawning and early larval rearing of giant clams (Bivalvia: Tridacnidae). </ref>. == Biologiya == Kichkina gigant mollyuska toshlarga yoki oʻlik marjonlarga yopishib yashaydi. Suvni tanasi orqali oʻtkazib, fitoplanktonlarni filtrlaydi. Biroq, boshqa mollyuskalar kabi ozuqa uchun doimiy suv filtrlanaydu chunki u zarur boʻlgan ozuqa moddalarining koʻp qismini zooxanthellae deb nomlanuvchi mayda fotosintez suvoʻtlaridan oladi<ref name="Ellis">Ellis, S. (1998) Spawning and early larval rearing of giant clams (Bivalvia: Tridacnidae). </ref>. Urugʻlangan tuxumdan 12 soat ichida erkin suzuvchi lichinka chiqadi. Keyinchalik bu lichinka suvni filtration orqali oziqlanishga qodir boʻlgan boshqa lichinkaga aylanadi. Uchinchi lichinka bosqichida oyoq rivojlanadi, bu lichinkaning substratda dam olishiga imkon beradi. Sakkiz-o‘n kundan so‘ng lichinka o‘zgarib, yosh mollyuskaga aylanadi, bu vaqtda u zooksantellalarga ega bo‘lib, simbiotik faoliyat ko‘rsatishi mumkin<ref name="Ellis">Ellis, S. (1998) Spawning and early larval rearing of giant clams (Bivalvia: Tridacnidae). </ref>. Lichinkalat ikki-uch yildan soʻng erkak mollyuskaga aylanadi, kattalashganda (uzunligi 15 santimetrga yetganda) germafroditga aylanadi. Koʻpayish oy sikli, kunning vaqti va suvda boshqa tuxum va sperma mavjudligi bilan boshlanadi. Germafrodit mollyuskalar avval spermatozoidlarini, keyin esa tuxumlarini chiqaradi va shu bilan oʻz-oʻzini urugʻlantirishdan qochadi<ref name="Ellis" />. == Galereya == <gallery style="float:left" mode="packed" heights="170px"> Fayl:Tridacna maxima Thiladhoo.JPG| Fayl:2 Tridacna gigas.jpg| Fayl:Tridacna maxima 2.jpg| </gallery> == Saqlash == Tur yoʻqolib ketish xavfi ostida turgan turlarning xalqaro savdosi toʻgʻrisidagi konventsiyaning (CITES) II ilovasiga muvofiq himoyalangan. Turning barcha qismlari bilan savdo qilish uchun xalqaro import/eksport qilish uchun CITES ruxsatnomasi olinish kerak<ref name="CITES"><templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css"></templatestyles><cite class="citation web cs1">[https://cites.org/eng/app/appendices.php „Appendices | CITES“]. ''cites.org''<span class="reference-accessdate">. </span></cite></ref>. == Manbalar == {{manbalar}} [[Hayvonlar]] nv2x4w2ajl9kfdujpnrqh5c064kacg0 2816775 2816772 2022-08-29T05:56:13Z Ikromova Guli 74291 /* Manbalar */ wikitext text/x-wiki {| class="infobox biota" style="text-align: left; width: 200px; font-size: 100%" ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |Maxima clam |- | colspan="2" style="text-align: center" |[[File:Almeja_gigante_(Tridacna_maxima),_Temple,_Sharm_el-Sheij,_Egipto,_2022-03-26,_DD_33.jpg|frameless]] |- style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" ! colspan="2" |<div style="text-align: center">[[Conservation status]]</div> |- | colspan="2" |<div style="text-align: center">[[File:Status_iucn2.3_CD.svg|link=|alt=|frameless]]<br /><br />[[Conservation Dependent]] <small>&nbsp;([[IUCN Red List|IUCN 2.3]])<ref name="iucn status 19 November 2021"><cite class="citation journal cs1" id="CITEREFWells,_S.1996"><span class="cx-segment" data-segmentid="127">Wells, S. (1996). </span><span class="cx-segment" data-segmentid="128">[https://www.iucnredlist.org/species/22138/9362499 „''Tridacna maxima''“]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="129">''[[IUCN Red List|IUCN Red List of Threatened Species]]''. '''1996''': e.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="131">T22138A9362499. [[Doi (identifier)|doi]]:<span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|10.2305/IUCN.]]</span></span><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|<span class="cx-segment" data-segmentid="133">UK.1996.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="134">RLTS.</span>]]</span><span class="cx-segment" data-segmentid="135"><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|T22138A9362499.en]]</span><span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="136"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">19 November</span> 2021</span>.</span></cite></ref></small></div> |- | colspan="2" |<div style="text-align: center">[[CITES]] Appendix II<small>&nbsp;([[CITES]])<ref name="CITES"><templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css"></templatestyles><cite class="citation web cs1">[https://cites.org/eng/app/appendices.php „Appendices | CITES“]. ''cites.org''<span class="reference-accessdate">. </span></cite></ref></small></div> |- ! colspan="2" style="min-width:15em; text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |Ilmiy tasniflash |- |Olam |Hayvonlar |- |Tip |Moluskalar |- |Sinf |Ikki pallalilar |- |Turkum |[[Cardiida]] |- |Oila |[[Cockle (bivalve)|Cardiidae]] |- |Urugʻ |''[[Tridacna]]'' |- |Tur |<div class="species" style="display:inline">'''''T.&nbsp;maxima'''''</div> |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |Binar nomi |- | colspan="2" style="text-align: center" |'''<span class="binomial">''Tridacna maxima''</span>'''<br /><br /><div style="font-size: 85%;">[[Peter Friedrich Röding|Röding]], 1798</div> |- style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |} [[Category:Articles with 'species' microformats]] '''Kichik gigant''' mollyuska sifatida ham tanilgan '''maxima clam'''(''Tridacna maxima'') [[Hind-Tinch ummoni mintaqasi|Hind-Tinch okeani]] mintaqasida uchrovchi [[Ikki pallalilar|ikki pallali]] [[Mollyuskalar|mollyuska]] turi. Ularga akvarium savdosida talab katta. Bunga asosiy sabab ularning ajoyib ranglari.Ularning eng katta namunalarning qobigʻi uzunligi odatda 20 santimetrdan oshmaydi. == Tavsif == Ikki pallalilar mantiyada ikkita klapanga ega. Kalpanlar suvni tanaga solib kirish va undan kislorod va suv [[Suvoʻtlar|oʻtlarini]] ajratib olishga xizmat qiladi. ''Maksimal'' kattaligi haqiqiy gigant mollyuskaning (''Tridacna gigas'') uchdan biridan kamroq boʻladi. === Mantiya === Mantiya ichki qismi yorqin koʻk, yashil yoki jigarrang tusda va qobiqda oʻziga xos joʻyaklari boʻlgan qirralar koʻrinadi. Kichik gigant mollyuskaning jozibali ranglari kristalli pigment hujayralarining natijasidir. Ular mollyuskani kuchli quyosh nuri taʼsiridan himoya qiladi<ref name="Ellis">Ellis, S. (1998) Spawning and early larval rearing of giant clams (Bivalvia: Tridacnidae). </ref>''. Maxima'' qizil, koʻk va yashil hujayralarni toʻplash orqali mantiyada oq rang hosil qiladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Giant clams could inspire better color displays and solar cells|url=http://www.gizmag.com/giant-clams-color-displays-solar-cells/41394|ish=www.gizmag.com|kirish sanasi=2016-01-23|sana=January 20, 2016}}</ref>. == Tarqalishi va yashash joyi == Kichik gigant mollyuska keng tarqalish doirasiga ega. Sharqiy Afrika, Hindiston, Xitoy, Avstraliya, Janubi-Sharqiy Osiyo, Qizil dengiz va Tinch okeani orollarini oʻrab turgan okeanlarda uchraydi<ref name="iucn status 19 November 2021"><cite class="citation journal cs1" id="CITEREFWells,_S.1996"><span class="cx-segment" data-segmentid="127">Wells, S. (1996). </span><span class="cx-segment" data-segmentid="128">[https://www.iucnredlist.org/species/22138/9362499 „''Tridacna maxima''“]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="129">''[[IUCN Red List|IUCN Red List of Threatened Species]]''. '''1996''': e.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="131">T22138A9362499. [[Doi (identifier)|doi]]:<span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|10.2305/IUCN.]]</span></span><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|<span class="cx-segment" data-segmentid="133">UK.1996.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="134">RLTS.</span>]]</span><span class="cx-segment" data-segmentid="135"><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|T22138A9362499.en]]</span><span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="136"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">19 November</span> 2021</span>.</span></cite></ref><ref name="Huelsken et al 2013">Huelsken, T., Keyse, J., Liggins, L., Penny, S., Treml, E.A., Riginos, C. (2013) A Novel Widespread Cryptic Species and Phylogeographic Patterns within Several Giant Clam Species (Cardiidae: Tridacna) from the Indo-Pacific Ocean. </ref>. Odatda riflar yoki qumlar yuzasida yashaydi yoki qisman marjonga singib ketgan holatda uchraydu<ref>Wells, S.M., Pyle, R.M. and Collins, N.M. (1983) The IUCN Invertebrate Red Data Book. </ref>. Kichik gigant mollyuska energiya ishlab chiqarish uchun quyosh nurini talab qiladigan fotosintetik suv oʻtlari bilan simbiotik aloqasi tufayli yaxshi yoritilgan joylarda yashaydi<ref name="Ellis">Ellis, S. (1998) Spawning and early larval rearing of giant clams (Bivalvia: Tridacnidae). </ref>. == Biologiya == Kichkina gigant mollyuska toshlarga yoki oʻlik marjonlarga yopishib yashaydi. Suvni tanasi orqali oʻtkazib, fitoplanktonlarni filtrlaydi. Biroq, boshqa mollyuskalar kabi ozuqa uchun doimiy suv filtrlanaydu chunki u zarur boʻlgan ozuqa moddalarining koʻp qismini zooxanthellae deb nomlanuvchi mayda fotosintez suvoʻtlaridan oladi<ref name="Ellis">Ellis, S. (1998) Spawning and early larval rearing of giant clams (Bivalvia: Tridacnidae). </ref>. Urugʻlangan tuxumdan 12 soat ichida erkin suzuvchi lichinka chiqadi. Keyinchalik bu lichinka suvni filtration orqali oziqlanishga qodir boʻlgan boshqa lichinkaga aylanadi. Uchinchi lichinka bosqichida oyoq rivojlanadi, bu lichinkaning substratda dam olishiga imkon beradi. Sakkiz-o‘n kundan so‘ng lichinka o‘zgarib, yosh mollyuskaga aylanadi, bu vaqtda u zooksantellalarga ega bo‘lib, simbiotik faoliyat ko‘rsatishi mumkin<ref name="Ellis">Ellis, S. (1998) Spawning and early larval rearing of giant clams (Bivalvia: Tridacnidae). </ref>. Lichinkalat ikki-uch yildan soʻng erkak mollyuskaga aylanadi, kattalashganda (uzunligi 15 santimetrga yetganda) germafroditga aylanadi. Koʻpayish oy sikli, kunning vaqti va suvda boshqa tuxum va sperma mavjudligi bilan boshlanadi. Germafrodit mollyuskalar avval spermatozoidlarini, keyin esa tuxumlarini chiqaradi va shu bilan oʻz-oʻzini urugʻlantirishdan qochadi<ref name="Ellis" />. == Galereya == <gallery style="float:left" mode="packed" heights="170px"> Fayl:Tridacna maxima Thiladhoo.JPG| Fayl:2 Tridacna gigas.jpg| Fayl:Tridacna maxima 2.jpg| </gallery> == Saqlash == Tur yoʻqolib ketish xavfi ostida turgan turlarning xalqaro savdosi toʻgʻrisidagi konventsiyaning (CITES) II ilovasiga muvofiq himoyalangan. Turning barcha qismlari bilan savdo qilish uchun xalqaro import/eksport qilish uchun CITES ruxsatnomasi olinish kerak<ref name="CITES"><templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css"></templatestyles><cite class="citation web cs1">[https://cites.org/eng/app/appendices.php „Appendices | CITES“]. ''cites.org''<span class="reference-accessdate">. </span></cite></ref>. == Manbalar == {{manbalar}} 02xy8f3uy0gi600yhn4te7ku21hslin 2816778 2816775 2022-08-29T05:56:46Z Ikromova Guli 74291 [[Turkum:Articles with 'species' microformats]] olib tashlandi; [[Turkum:Hayvonlar]] qoʻshildi ([[VP:HOTCAT|HotCat]]) wikitext text/x-wiki {| class="infobox biota" style="text-align: left; width: 200px; font-size: 100%" ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |Maxima clam |- | colspan="2" style="text-align: center" |[[File:Almeja_gigante_(Tridacna_maxima),_Temple,_Sharm_el-Sheij,_Egipto,_2022-03-26,_DD_33.jpg|frameless]] |- style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" ! colspan="2" |<div style="text-align: center">[[Conservation status]]</div> |- | colspan="2" |<div style="text-align: center">[[File:Status_iucn2.3_CD.svg|link=|alt=|frameless]]<br /><br />[[Conservation Dependent]] <small>&nbsp;([[IUCN Red List|IUCN 2.3]])<ref name="iucn status 19 November 2021"><cite class="citation journal cs1" id="CITEREFWells,_S.1996"><span class="cx-segment" data-segmentid="127">Wells, S. (1996). </span><span class="cx-segment" data-segmentid="128">[https://www.iucnredlist.org/species/22138/9362499 „''Tridacna maxima''“]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="129">''[[IUCN Red List|IUCN Red List of Threatened Species]]''. '''1996''': e.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="131">T22138A9362499. [[Doi (identifier)|doi]]:<span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|10.2305/IUCN.]]</span></span><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|<span class="cx-segment" data-segmentid="133">UK.1996.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="134">RLTS.</span>]]</span><span class="cx-segment" data-segmentid="135"><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|T22138A9362499.en]]</span><span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="136"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">19 November</span> 2021</span>.</span></cite></ref></small></div> |- | colspan="2" |<div style="text-align: center">[[CITES]] Appendix II<small>&nbsp;([[CITES]])<ref name="CITES"><templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css"></templatestyles><cite class="citation web cs1">[https://cites.org/eng/app/appendices.php „Appendices | CITES“]. ''cites.org''<span class="reference-accessdate">. </span></cite></ref></small></div> |- ! colspan="2" style="min-width:15em; text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |Ilmiy tasniflash |- |Olam |Hayvonlar |- |Tip |Moluskalar |- |Sinf |Ikki pallalilar |- |Turkum |[[Cardiida]] |- |Oila |[[Cockle (bivalve)|Cardiidae]] |- |Urugʻ |''[[Tridacna]]'' |- |Tur |<div class="species" style="display:inline">'''''T.&nbsp;maxima'''''</div> |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |Binar nomi |- | colspan="2" style="text-align: center" |'''<span class="binomial">''Tridacna maxima''</span>'''<br /><br /><div style="font-size: 85%;">[[Peter Friedrich Röding|Röding]], 1798</div> |- style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |} [[Turkum:Hayvonlar]] '''Kichik gigant''' mollyuska sifatida ham tanilgan '''maxima clam'''(''Tridacna maxima'') [[Hind-Tinch ummoni mintaqasi|Hind-Tinch okeani]] mintaqasida uchrovchi [[Ikki pallalilar|ikki pallali]] [[Mollyuskalar|mollyuska]] turi. Ularga akvarium savdosida talab katta. Bunga asosiy sabab ularning ajoyib ranglari.Ularning eng katta namunalarning qobigʻi uzunligi odatda 20 santimetrdan oshmaydi. == Tavsif == Ikki pallalilar mantiyada ikkita klapanga ega. Kalpanlar suvni tanaga solib kirish va undan kislorod va suv [[Suvoʻtlar|oʻtlarini]] ajratib olishga xizmat qiladi. ''Maksimal'' kattaligi haqiqiy gigant mollyuskaning (''Tridacna gigas'') uchdan biridan kamroq boʻladi. === Mantiya === Mantiya ichki qismi yorqin koʻk, yashil yoki jigarrang tusda va qobiqda oʻziga xos joʻyaklari boʻlgan qirralar koʻrinadi. Kichik gigant mollyuskaning jozibali ranglari kristalli pigment hujayralarining natijasidir. Ular mollyuskani kuchli quyosh nuri taʼsiridan himoya qiladi<ref name="Ellis">Ellis, S. (1998) Spawning and early larval rearing of giant clams (Bivalvia: Tridacnidae). </ref>''. Maxima'' qizil, koʻk va yashil hujayralarni toʻplash orqali mantiyada oq rang hosil qiladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Giant clams could inspire better color displays and solar cells|url=http://www.gizmag.com/giant-clams-color-displays-solar-cells/41394|ish=www.gizmag.com|kirish sanasi=2016-01-23|sana=January 20, 2016}}</ref>. == Tarqalishi va yashash joyi == Kichik gigant mollyuska keng tarqalish doirasiga ega. Sharqiy Afrika, Hindiston, Xitoy, Avstraliya, Janubi-Sharqiy Osiyo, Qizil dengiz va Tinch okeani orollarini oʻrab turgan okeanlarda uchraydi<ref name="iucn status 19 November 2021"><cite class="citation journal cs1" id="CITEREFWells,_S.1996"><span class="cx-segment" data-segmentid="127">Wells, S. (1996). </span><span class="cx-segment" data-segmentid="128">[https://www.iucnredlist.org/species/22138/9362499 „''Tridacna maxima''“]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="129">''[[IUCN Red List|IUCN Red List of Threatened Species]]''. '''1996''': e.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="131">T22138A9362499. [[Doi (identifier)|doi]]:<span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|10.2305/IUCN.]]</span></span><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|<span class="cx-segment" data-segmentid="133">UK.1996.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="134">RLTS.</span>]]</span><span class="cx-segment" data-segmentid="135"><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.1996.RLTS.T22138A9362499.en|T22138A9362499.en]]</span><span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="136"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">19 November</span> 2021</span>.</span></cite></ref><ref name="Huelsken et al 2013">Huelsken, T., Keyse, J., Liggins, L., Penny, S., Treml, E.A., Riginos, C. (2013) A Novel Widespread Cryptic Species and Phylogeographic Patterns within Several Giant Clam Species (Cardiidae: Tridacna) from the Indo-Pacific Ocean. </ref>. Odatda riflar yoki qumlar yuzasida yashaydi yoki qisman marjonga singib ketgan holatda uchraydu<ref>Wells, S.M., Pyle, R.M. and Collins, N.M. (1983) The IUCN Invertebrate Red Data Book. </ref>. Kichik gigant mollyuska energiya ishlab chiqarish uchun quyosh nurini talab qiladigan fotosintetik suv oʻtlari bilan simbiotik aloqasi tufayli yaxshi yoritilgan joylarda yashaydi<ref name="Ellis">Ellis, S. (1998) Spawning and early larval rearing of giant clams (Bivalvia: Tridacnidae). </ref>. == Biologiya == Kichkina gigant mollyuska toshlarga yoki oʻlik marjonlarga yopishib yashaydi. Suvni tanasi orqali oʻtkazib, fitoplanktonlarni filtrlaydi. Biroq, boshqa mollyuskalar kabi ozuqa uchun doimiy suv filtrlanaydu chunki u zarur boʻlgan ozuqa moddalarining koʻp qismini zooxanthellae deb nomlanuvchi mayda fotosintez suvoʻtlaridan oladi<ref name="Ellis">Ellis, S. (1998) Spawning and early larval rearing of giant clams (Bivalvia: Tridacnidae). </ref>. Urugʻlangan tuxumdan 12 soat ichida erkin suzuvchi lichinka chiqadi. Keyinchalik bu lichinka suvni filtration orqali oziqlanishga qodir boʻlgan boshqa lichinkaga aylanadi. Uchinchi lichinka bosqichida oyoq rivojlanadi, bu lichinkaning substratda dam olishiga imkon beradi. Sakkiz-o‘n kundan so‘ng lichinka o‘zgarib, yosh mollyuskaga aylanadi, bu vaqtda u zooksantellalarga ega bo‘lib, simbiotik faoliyat ko‘rsatishi mumkin<ref name="Ellis">Ellis, S. (1998) Spawning and early larval rearing of giant clams (Bivalvia: Tridacnidae). </ref>. Lichinkalat ikki-uch yildan soʻng erkak mollyuskaga aylanadi, kattalashganda (uzunligi 15 santimetrga yetganda) germafroditga aylanadi. Koʻpayish oy sikli, kunning vaqti va suvda boshqa tuxum va sperma mavjudligi bilan boshlanadi. Germafrodit mollyuskalar avval spermatozoidlarini, keyin esa tuxumlarini chiqaradi va shu bilan oʻz-oʻzini urugʻlantirishdan qochadi<ref name="Ellis" />. == Galereya == <gallery style="float:left" mode="packed" heights="170px"> Fayl:Tridacna maxima Thiladhoo.JPG| Fayl:2 Tridacna gigas.jpg| Fayl:Tridacna maxima 2.jpg| </gallery> == Saqlash == Tur yoʻqolib ketish xavfi ostida turgan turlarning xalqaro savdosi toʻgʻrisidagi konventsiyaning (CITES) II ilovasiga muvofiq himoyalangan. Turning barcha qismlari bilan savdo qilish uchun xalqaro import/eksport qilish uchun CITES ruxsatnomasi olinish kerak<ref name="CITES"><templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css"></templatestyles><cite class="citation web cs1">[https://cites.org/eng/app/appendices.php „Appendices | CITES“]. ''cites.org''<span class="reference-accessdate">. </span></cite></ref>. == Manbalar == {{manbalar}} pjxwge58ny4mzpcmc0odnkom7iwtdsy Musa Qala qamali 0 784148 2816762 2022-08-29T05:53:25Z Laziz Baxtiyorov 56023 Laziz Baxtiyorov [[Musa Qala qamali]] sahifasini [[Musa Qal’a qamali]]ga koʻchirdi wikitext text/x-wiki #YOʻNALTIRISH [[Musa Qal’a qamali]] s0jltz8vzy8vh4js48uq9zflz23qxhb Munozara:Dialcom 1 784149 2816769 2022-08-29T05:54:37Z FaridShavkatullayev 72137 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Munozara:Elana Meyers Taylor 1 784150 2816777 2022-08-29T05:56:39Z Muzaffar Turgunov 72207 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wikiayollarloyihasi wikitext text/x-wiki {{WikiAyollar}} 7uhz94wd9qgin3on1hqj2d6b7sm45qt 2816779 2816777 2022-08-29T05:56:48Z Muzaffar Turgunov 72207 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wikisportloyihasi wikitext text/x-wiki {{WikiSport}} {{WikiAyollar}} humyr649hd36pvpwn0qkn795mp5tzu0 2816785 2816779 2022-08-29T05:57:58Z Muzaffar Turgunov 72207 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} {{WikiSport}} {{WikiAyollar}} ng2zoflnqyckb0gce1pwrcil90p83rv 2816843 2816785 2022-08-29T06:30:38Z Umarxon III 18267 Umarxon III [[Munozara:Yelana Meyers]] sahifasini [[Munozara:Elana Meyers Taylor]]ga koʻchirdi wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} {{WikiSport}} {{WikiAyollar}} ng2zoflnqyckb0gce1pwrcil90p83rv HP/De Tijd 0 784151 2816780 2022-08-29T05:57:05Z BaxtiyJahon 75776 „[[:en:Special:Redirect/revision/1062354814|HP/De Tijd]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki   '''''HP/De Tijd''''' - Audax Groep tomonidan nashr etilgan [[Niderland tili|golland tilidagi]] oylik fikr-mulohazalar jurnali<ref name="cpb">{{Veb manbasi|muallif=Jacco Hakfoort|sarlavha=Magazine Publishing - A Quiet Life? The Dutch Market for Consumer Magazines|url=http://www.centraalplanbureau.nl/sites/default/files/publicaties/download/magazine-publishing-quiet-life-dutch-market-consumer-magazines.pdf|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141102005927/http://www.centraalplanbureau.nl/sites/default/files/publicaties/download/magazine-publishing-quiet-life-dutch-market-consumer-magazines.pdf|arxivsana=2 November 2014|nashriyot=Centraal Plan Bureau|kirish sanasi=1 November 2014}}</ref><ref name="voxe">{{Veb manbasi|sarlavha=HP/De Tijd|url=http://www.voxeurop.eu/en/content/source-information/168711-hpde-tijd|ish=VoxEurop|kirish sanasi=9 May 2015}}</ref>. Uning tahririyatlari [[Niderlandiya|Niderlandiyaning]] [[Amsterdam]] shahrida joylashgan. ''De Groene Amsterdammer'', ''Vrij Nederland'' va ''Elsevier'' bilan bir qatorda, u Gollandiyaning eng nufuzli fikr jurnallaridan biridir<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Journalism and the press|url=http://www.government.nl/issues/media-and-broadcasting/journalism-and-the-press|ish=Government of the Netherlands|kirish sanasi=9 December 2014}}</ref>. ''HP/De Tijd'' tiraji 2008-yilning oxirgi choragida 28 662 nusxani tashkil qildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=28 April 2009 |title=HP/De Tijd expands content to attract a wider audience |work=Publicitas |url=http://www.publicitas.com/en/home/media-news-events/news-detail/?newsid=28686&title=netherlands-hpde-tijd-expands-content-to-attract-a-wider-audience |url-status=dead |access-date=9 December 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141209232656/http://www.publicitas.com/en/home/media-news-events/news-detail/?newsid=28686&title=netherlands-hpde-tijd-expands-content-to-attract-a-wider-audience |archive-date=9 December 2014}}</ref>. Jurnalning pullik sof tiraji 2011-yilning oxirgi choragida 19 168 nusxani tashkil etdi<ref name="pub">{{Veb manbasi|sarlavha=HP/De Tijd becomes monthly frequency|url=http://www.publicitas.com/home/media-news-events/news-detail/?newsid=76706&title=netherlands-hpde-tijd-becomes-monthly-frequency#.VIdXTWSsXRA|ish=Publicitas|kirish sanasi=9 December 2014|sana=2 April 2012|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141209235140/http://www.publicitas.com/home/media-news-events/news-detail/?newsid=76706&title=netherlands-hpde-tijd-becomes-monthly-frequency#.VIdXTWSsXRA|arxivsana=9 December 2014}}</ref> == Tarixi == === De Tijd === {| class="infobox vcard" |+ class="infobox-title fn org" id="82" style="font-size: 125%; font-style: italic;" |De Tijd | colspan="2" class="infobox-image" |[[File:Arie_Kuiper_met_De_Tijd_(1981).jpg|frameless]]</img><div class="infobox-caption"> Ari Kuiper '''De Tijd''' bilan (1981)</div> |- ! class="infobox-label" scope="row" | Turi | class="infobox-data" | Kundalik [[Newspaper|gazeta]] |- ! class="infobox-label" scope="row" | Format | class="infobox-data" | [[Broadsheet|Keng jadval]] |- ! class="infobox-label" scope="row" | Tashkil etilgan | class="infobox-data" | 1845 yil 17 iyun |- ! class="infobox-label" scope="row" | Siyosiy uyg'unlik | class="infobox-data" | katolik |- ! class="infobox-label" scope="row" | Til | class="infobox-data" | [[Dutch language|golland]] |- ! class="infobox-label" scope="row" | <span class="nowrap">Nashr to'xtatildi</span> | class="infobox-data" | 1974 yil |- ! class="infobox-label" scope="row" | [[Newspaper circulation|Aylanma]] | class="infobox-data" | 55000 |- ! class="infobox-label" scope="row" | [[ISSN (identifier)|ISSN]] | class="infobox-data" | [https://www.worldcat.org/search?fq=x0:jrnl&q=n2:0166-2155 0166-2155] |} '''''De Tijd''''' 1845-yildan 1974-yilgacha nashr etilgan golland tilidagi katolik kundalik [[Gazeta|gazetasi]] edi. Kolumnlari (diniy bo'linish) oxirida obunachilar soni keskin kamaydi va 1974-yilda kundalik jurnaldan haftalik nshrga aylanib qoldi ''De Tijdning'' birinchi nashri 1845-yil 17-iyunda 's-Hertogenbosch'da nashr etilgan; bu vaqtda gazeta haftada uch marta chiqadi. {{Tillararo havola|Judocus Smits|nl}} asoschisi va bosh muharriri edi. 1846-yilda ''De Tijd'' (o'sha paytda 250 obunachi bo'lgan) ko'proq obunachilarni jalb qilish uchun Amsterdamga ko'chib o'tdi. Shuningdek, u har kuni jurnalni nashr etila boshladi. === Haagse Post === ''Haagse Post'' 1914-yildan 1969-yilgacha har hafta nashr qilinadigan ijtimoiy liberal yangiliklar jurnali edi<ref name="cordula">{{Kitob manbasi|last=Cordula Rooijendijk|title=That City is Mine!: Urban Ideal Images in Public Debates and City Plans, Amsterdam & Rotterdam 1945-1995|url=https://books.google.com/books?id=pW9ZAQAAQBAJ&pg=PA23|accessdate=9 December 2014|year=2005|publisher=Amsterdam University Press|isbn=978-90-5629-382-6|page=23}}</ref>. Audax Groep jurnalni 1994-yilda HPU, VNU va MeesPierson bank noshirlaridan sotib olgan<ref name="cpb">{{Veb manbasi|muallif=Jacco Hakfoort|sarlavha=Magazine Publishing - A Quiet Life? The Dutch Market for Consumer Magazines|url=http://www.centraalplanbureau.nl/sites/default/files/publicaties/download/magazine-publishing-quiet-life-dutch-market-consumer-magazines.pdf|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141102005927/http://www.centraalplanbureau.nl/sites/default/files/publicaties/download/magazine-publishing-quiet-life-dutch-market-consumer-magazines.pdf|arxivsana=2 November 2014|nashriyot=Centraal Plan Bureau|kirish sanasi=1 November 2014}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJacco_HakfoortJürgen_Weigand">Jacco Hakfoort; Jürgen Weigand. [http://www.centraalplanbureau.nl/sites/default/files/publicaties/download/magazine-publishing-quiet-life-dutch-market-consumer-magazines.pdf "Magazine Publishing - A Quiet Life? The Dutch Market for Consumer Magazines"] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. Centraal Plan Bureau. [https://web.archive.org/web/20141102005927/http://www.centraalplanbureau.nl/sites/default/files/publicaties/download/magazine-publishing-quiet-life-dutch-market-consumer-magazines.pdf Archived] <span class="cs1-format">(PDF)</span> from the original on 2 November 2014<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">1 November</span> 2014</span>.</cite></ref>. === HP/De Tijd === 1990-yilda ''De Tijd'' haftalik yangiliklar jurnali bo'lgan ''HP/De Tijd'' bo'lish uchun ''Haagse Post'' haftalik yangiliklar jurnali bilan birlashdi<ref name="cordula">{{Kitob manbasi|last=Cordula Rooijendijk|title=That City is Mine!: Urban Ideal Images in Public Debates and City Plans, Amsterdam & Rotterdam 1945-1995|url=https://books.google.com/books?id=pW9ZAQAAQBAJ&pg=PA23|accessdate=9 December 2014|year=2005|publisher=Amsterdam University Press|isbn=978-90-5629-382-6|page=23}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFCordula_Rooijendijk2005">Cordula Rooijendijk (2005). [https://books.google.com/books?id=pW9ZAQAAQBAJ&pg=PA23 ''That City is Mine!: Urban Ideal Images in Public Debates and City Plans, Amsterdam & Rotterdam 1945-1995'']. Amsterdam University Press. p.&nbsp;23. [[ISBN]]&nbsp;[[Maxsus:Kitob manbalari/978-90-5629-382-6|<bdi>978-90-5629-382-6</bdi>]]<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">9 December</span> 2014</span>.</cite></ref><ref name="voxe">{{Veb manbasi|sarlavha=HP/De Tijd|url=http://www.voxeurop.eu/en/content/source-information/168711-hpde-tijd|ish=VoxEurop|kirish sanasi=9 May 2015}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.voxeurop.eu/en/content/source-information/168711-hpde-tijd "HP/De Tijd"]. ''VoxEurop''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">9 May</span> 2015</span>.</cite></ref> ''De Tijd'' haftalik [[Katolik cherkovi|katolik]] jurnali edi<ref name="voxe" />. 2000-yillarning boshida ''HP/De Tijd'' o'zining o'ng qanot nutqi bilan mashhur bo'lib, ko'pincha Pim Fortuyn kabi o'ng qanotning siyosiy shaxslarni o'z ichiga olgan. O'shandan beri jurnaldagi fikrlar ko'proq chap tomonda. ''HP/De Tijd'' 2012-yilning 25-apreliga qadar har hafta nashr qilinib, uning chastotasi oylik bo'ldi<ref name="pub">{{Veb manbasi|sarlavha=HP/De Tijd becomes monthly frequency|url=http://www.publicitas.com/home/media-news-events/news-detail/?newsid=76706&title=netherlands-hpde-tijd-becomes-monthly-frequency#.VIdXTWSsXRA|ish=Publicitas|kirish sanasi=9 December 2014|sana=2 April 2012|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141209235140/http://www.publicitas.com/home/media-news-events/news-detail/?newsid=76706&title=netherlands-hpde-tijd-becomes-monthly-frequency#.VIdXTWSsXRA|arxivsana=9 December 2014}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20141209235140/http://www.publicitas.com/home/media-news-events/news-detail/?newsid=76706&title=netherlands-hpde-tijd-becomes-monthly-frequency#.VIdXTWSsXRA "HP/De Tijd becomes monthly frequency"]. ''Publicitas''. 2 April 2012. Archived from [http://www.publicitas.com/home/media-news-events/news-detail/?newsid=76706&title=netherlands-hpde-tijd-becomes-monthly-frequency#.VIdXTWSsXRA the original] on 9 December 2014<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">9 December</span> 2014</span>.</cite></ref>. == Bosh muharrir == * Ad's-Gravesande (1990–1991) * Jerar Driehuis (1991–1995) * Auke Kok (1995–1996) * Bert Vuijsje (1996–2000) * Henk Steenhuis (2000–2008) * Yan Deykgraaf (2009–2010) * Eduard van Xolst Pellekaan (2010-2011) * Frank Poorthuis (2011–2012) * Daan Deyksman va Boudewijn Geels (2013) * Tom Kellerhuis (2014 yildan hozirgi kungacha) == Tarqatish == <timeline> Colors= id:lightgrey value:gray(0.9) id:darkgrey value:gray(0.8) id:sfondo value:rgb(1,1,1) id:barra value:rgb(0.6,0.7,0.8) ImageSize = width:800 height:305 PlotArea = left:50 bottom:50 top:30 right:30 DateFormat = x.y Period = from:0 till:55000 TimeAxis = orientation:vertical AlignBars = justify ScaleMajor = gridcolor:darkgrey increment:10000 start:0 ScaleMinor = gridcolor:lightgrey increment:5000 start:0 BackgroundColors = canvas:sfondo BarData= bar:1993 text:1993 bar:1994 text:1994 bar:1995 text:1995 bar:1996 text:1996 bar:1997 text:1997 bar:1998 text:1998 bar:1999 text:1999 bar:2000 text:2000 bar:2001 text:2001 bar:2002 text:2002 bar:2003 text:2003 bar:2004 text:2004 bar:2005 text:2005 bar:2006 text:2006 bar:2007 text:2007 bar:2008 text:2008 bar:2009 text:2009 bar:2010 text:2010 bar:2011 text:2011 bar:2012 text:2012 bar:2013 text:2013 bar:2014 text:2014 bar:2015 text:2015 bar:2016 text:2016 bar:2017 text:2017 bar:2018 text:2018 bar:2019 text:2019 PlotData= color:barra width:20 align:left bar:1993 from: 0 till:51280 bar:1994 from: 0 till:43694 bar:1995 from: 0 till:42436 bar:1996 from: 0 till:41321 bar:1997 from: 0 till:41568 bar:1998 from: 0 till:41493 bar:1999 from: 0 till:33693 bar:2000 from: 0 till:30829 bar:2001 from: 0 till:31014 bar:2002 from: 0 till:34181 bar:2003 from: 0 till:39474 bar:2004 from: 0 till:33983 bar:2005 from: 0 till:32795 bar:2006 from: 0 till:31009 bar:2007 from: 0 till:30914 bar:2008 from: 0 till:29686 bar:2009 from: 0 till:25391 bar:2010 from: 0 till:23680 bar:2011 from: 0 till:19696 bar:2012 from: 0 till:21705 bar:2013 from: 0 till:26150 bar:2014 from: 0 till:20980 bar:2015 from: 0 till:24184 bar:2016 from: 0 till:23551 bar:2017 from: 0 till:22263 bar:2018 from: 0 till:21041 bar:2019 from: 0 till:18640 PlotData= bar:1993 at:51280 fontsize:XS text:51,280 shift:(-8,5) bar:1994 at:43694 fontsize:XS text:43,694 shift:(-8,5) bar:1995 at:42436 fontsize:XS text:42,436 shift:(-8,5) bar:1996 at:41321 fontsize:XS text:41,321 shift:(-8,5) bar:1997 at:41568 fontsize:XS text:41,568 shift:(-8,5) bar:1998 at:41493 fontsize:XS text:41,493 shift:(-8,5) bar:1999 at:33693 fontsize:XS text:33,693 shift:(-8,5) bar:2000 at:30829 fontsize:XS text:30,829 shift:(-8,5) bar:2001 at:31014 fontsize:XS text:31,014 shift:(-8,5) bar:2002 at:34181 fontsize:XS text:34,181 shift:(-8,5) bar:2003 at:39474 fontsize:XS text:39,474 shift:(-8,5) bar:2004 at:33983 fontsize:XS text:33,983 shift:(-8,5) bar:2005 at:32795 fontsize:XS text:32,795 shift:(-8,5) bar:2006 at:31009 fontsize:XS text:31,009 shift:(-8,5) bar:2007 at:30914 fontsize:XS text:30,914 shift:(-8,5) bar:2008 at:29686 fontsize:XS text:29,686 shift:(-8,5) bar:2009 at:25391 fontsize:XS text:25,391 shift:(-8,5) bar:2010 at:23680 fontsize:XS text:23,680 shift:(-8,5) bar:2011 at:19696 fontsize:XS text:19,696 shift:(-8,5) bar:2012 at:21705 fontsize:XS text:21,705 shift:(-8,5) bar:2013 at:26150 fontsize:XS text:26,150 shift:(-8,5) bar:2014 at:20980 fontsize:XS text:20,980 shift:(-8,5) bar:2015 at:24184 fontsize:XS text:24,184 shift:(-8,5) bar:2016 at:23551 fontsize:XS text:23,551 shift:(-8,5) bar:2017 at:22263 fontsize:XS text:22,263 shift:(-8,5) bar:2018 at:21041 fontsize:XS text:21,041 shift:(-8,5) bar:2019 at:18640 fontsize:XS text:18,640 shift:(-8,5) TextData= fontsize:S pos:(20,10) text:Data from Oplage Instituut </timeline> == Egalik == * 1990-1994: Hollandse Pers Unie (70%), VNU (30%) * 1995-yildan: Audax Groep (100%) == Manbalar == {{Manbalar}} == Tashqi havolalar == * [http://www.hpdetijd.nl ''HP/De Tijd''] [[Turkum:WikiJurnalistika]] [[Turkum:Jurnalistik atamalar]] [[Turkum:Jurnalistik tashkilotlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] 47ncmz0pqtk8iz4nxcwtwrf08i8yx4l 2816782 2816780 2022-08-29T05:57:31Z BaxtiyJahon 75776 wikitext text/x-wiki   '''''HP/De Tijd''''' - Audax Groep tomonidan nashr etilgan [[Niderland tili|golland tilidagi]] oylik fikr-mulohazalar jurnali<ref name="kjiok">{{Veb manbasi|muallif=Jacco Hakfoort|sarlavha=Magazine Publishing - A Quiet Life? The Dutch Market for Consumer Magazines|url=http://www.centraalplanbureau.nl/sites/default/files/publicaties/download/magazine-publishing-quiet-life-dutch-market-consumer-magazines.pdf|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141102005927/http://www.centraalplanbureau.nl/sites/default/files/publicaties/download/magazine-publishing-quiet-life-dutch-market-consumer-magazines.pdf|arxivsana=2 November 2014|nashriyot=Centraal Plan Bureau|kirish sanasi=1 November 2014}}</ref><ref name="voxe">{{Veb manbasi|sarlavha=HP/De Tijd|url=http://www.voxeurop.eu/en/content/source-information/168711-hpde-tijd|ish=VoxEurop|kirish sanasi=9 May 2015}}</ref>. Uning tahririyatlari [[Niderlandiya|Niderlandiyaning]] [[Amsterdam]] shahrida joylashgan. ''De Groene Amsterdammer'', ''Vrij Nederland'' va ''Elsevier'' bilan bir qatorda, u Gollandiyaning eng nufuzli fikr jurnallaridan biridir<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Journalism and the press|url=http://www.government.nl/issues/media-and-broadcasting/journalism-and-the-press|ish=Government of the Netherlands|kirish sanasi=9 December 2014}}</ref>. ''HP/De Tijd'' tiraji 2008-yilning oxirgi choragida 28 662 nusxani tashkil qildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=28 April 2009 |title=HP/De Tijd expands content to attract a wider audience |work=Publicitas |url=http://www.publicitas.com/en/home/media-news-events/news-detail/?newsid=28686&title=netherlands-hpde-tijd-expands-content-to-attract-a-wider-audience |url-status=dead |access-date=9 December 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141209232656/http://www.publicitas.com/en/home/media-news-events/news-detail/?newsid=28686&title=netherlands-hpde-tijd-expands-content-to-attract-a-wider-audience |archive-date=9 December 2014}}</ref>. Jurnalning pullik sof tiraji 2011-yilning oxirgi choragida 19 168 nusxani tashkil etdi<ref name="pub">{{Veb manbasi|sarlavha=HP/De Tijd becomes monthly frequency|url=http://www.publicitas.com/home/media-news-events/news-detail/?newsid=76706&title=netherlands-hpde-tijd-becomes-monthly-frequency#.VIdXTWSsXRA|ish=Publicitas|kirish sanasi=9 December 2014|sana=2 April 2012|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141209235140/http://www.publicitas.com/home/media-news-events/news-detail/?newsid=76706&title=netherlands-hpde-tijd-becomes-monthly-frequency#.VIdXTWSsXRA|arxivsana=9 December 2014}}</ref> == Tarixi == === De Tijd === {| class="infobox vcard" |+ class="infobox-title fn org" id="82" style="font-size: 125%; font-style: italic;" |De Tijd | colspan="2" class="infobox-image" |[[File:Arie_Kuiper_met_De_Tijd_(1981).jpg|frameless]]</img><div class="infobox-caption"> Ari Kuiper '''De Tijd''' bilan (1981)</div> |- ! class="infobox-label" scope="row" | Turi | class="infobox-data" | Kundalik [[Newspaper|gazeta]] |- ! class="infobox-label" scope="row" | Format | class="infobox-data" | [[Broadsheet|Keng jadval]] |- ! class="infobox-label" scope="row" | Tashkil etilgan | class="infobox-data" | 1845 yil 17 iyun |- ! class="infobox-label" scope="row" | Siyosiy uyg'unlik | class="infobox-data" | katolik |- ! class="infobox-label" scope="row" | Til | class="infobox-data" | [[Dutch language|golland]] |- ! class="infobox-label" scope="row" | <span class="nowrap">Nashr to'xtatildi</span> | class="infobox-data" | 1974 yil |- ! class="infobox-label" scope="row" | [[Newspaper circulation|Aylanma]] | class="infobox-data" | 55000 |- ! class="infobox-label" scope="row" | [[ISSN (identifier)|ISSN]] | class="infobox-data" | [https://www.worldcat.org/search?fq=x0:jrnl&q=n2:0166-2155 0166-2155] |} '''''De Tijd''''' 1845-yildan 1974-yilgacha nashr etilgan golland tilidagi katolik kundalik [[Gazeta|gazetasi]] edi. Kolumnlari (diniy bo'linish) oxirida obunachilar soni keskin kamaydi va 1974-yilda kundalik jurnaldan haftalik nshrga aylanib qoldi ''De Tijdning'' birinchi nashri 1845-yil 17-iyunda 's-Hertogenbosch'da nashr etilgan; bu vaqtda gazeta haftada uch marta chiqadi. {{Tillararo havola|Judocus Smits|nl}} asoschisi va bosh muharriri edi. 1846-yilda ''De Tijd'' (o'sha paytda 250 obunachi bo'lgan) ko'proq obunachilarni jalb qilish uchun Amsterdamga ko'chib o'tdi. Shuningdek, u har kuni jurnalni nashr etila boshladi. === Haagse Post === ''Haagse Post'' 1914-yildan 1969-yilgacha har hafta nashr qilinadigan ijtimoiy liberal yangiliklar jurnali edi<ref name="cordula">{{Kitob manbasi|last=Cordula Rooijendijk|title=That City is Mine!: Urban Ideal Images in Public Debates and City Plans, Amsterdam & Rotterdam 1945-1995|url=https://books.google.com/books?id=pW9ZAQAAQBAJ&pg=PA23|accessdate=9 December 2014|year=2005|publisher=Amsterdam University Press|isbn=978-90-5629-382-6|page=23}}</ref>. Audax Groep jurnalni 1994-yilda HPU, VNU va MeesPierson bank noshirlaridan sotib olgan<ref name="cpb">{{Veb manbasi|muallif=Jacco Hakfoort|sarlavha=Magazine Publishing - A Quiet Life? The Dutch Market for Consumer Magazines|url=http://www.centraalplanbureau.nl/sites/default/files/publicaties/download/magazine-publishing-quiet-life-dutch-market-consumer-magazines.pdf|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141102005927/http://www.centraalplanbureau.nl/sites/default/files/publicaties/download/magazine-publishing-quiet-life-dutch-market-consumer-magazines.pdf|arxivsana=2 November 2014|nashriyot=Centraal Plan Bureau|kirish sanasi=1 November 2014}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJacco_HakfoortJürgen_Weigand">Jacco Hakfoort; Jürgen Weigand. [http://www.centraalplanbureau.nl/sites/default/files/publicaties/download/magazine-publishing-quiet-life-dutch-market-consumer-magazines.pdf "Magazine Publishing - A Quiet Life? The Dutch Market for Consumer Magazines"] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. Centraal Plan Bureau. [https://web.archive.org/web/20141102005927/http://www.centraalplanbureau.nl/sites/default/files/publicaties/download/magazine-publishing-quiet-life-dutch-market-consumer-magazines.pdf Archived] <span class="cs1-format">(PDF)</span> from the original on 2 November 2014<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">1 November</span> 2014</span>.</cite></ref>. === HP/De Tijd === 1990-yilda ''De Tijd'' haftalik yangiliklar jurnali bo'lgan ''HP/De Tijd'' bo'lish uchun ''Haagse Post'' haftalik yangiliklar jurnali bilan birlashdi<ref name="cordula">{{Kitob manbasi|last=Cordula Rooijendijk|title=That City is Mine!: Urban Ideal Images in Public Debates and City Plans, Amsterdam & Rotterdam 1945-1995|url=https://books.google.com/books?id=pW9ZAQAAQBAJ&pg=PA23|accessdate=9 December 2014|year=2005|publisher=Amsterdam University Press|isbn=978-90-5629-382-6|page=23}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFCordula_Rooijendijk2005">Cordula Rooijendijk (2005). [https://books.google.com/books?id=pW9ZAQAAQBAJ&pg=PA23 ''That City is Mine!: Urban Ideal Images in Public Debates and City Plans, Amsterdam & Rotterdam 1945-1995'']. Amsterdam University Press. p.&nbsp;23. [[ISBN]]&nbsp;[[Maxsus:Kitob manbalari/978-90-5629-382-6|<bdi>978-90-5629-382-6</bdi>]]<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">9 December</span> 2014</span>.</cite></ref><ref name="voxe">{{Veb manbasi|sarlavha=HP/De Tijd|url=http://www.voxeurop.eu/en/content/source-information/168711-hpde-tijd|ish=VoxEurop|kirish sanasi=9 May 2015}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.voxeurop.eu/en/content/source-information/168711-hpde-tijd "HP/De Tijd"]. ''VoxEurop''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">9 May</span> 2015</span>.</cite></ref> ''De Tijd'' haftalik [[Katolik cherkovi|katolik]] jurnali edi<ref name="voxe" />. 2000-yillarning boshida ''HP/De Tijd'' o'zining o'ng qanot nutqi bilan mashhur bo'lib, ko'pincha Pim Fortuyn kabi o'ng qanotning siyosiy shaxslarni o'z ichiga olgan. O'shandan beri jurnaldagi fikrlar ko'proq chap tomonda. ''HP/De Tijd'' 2012-yilning 25-apreliga qadar har hafta nashr qilinib, uning chastotasi oylik bo'ldi<ref name="pub">{{Veb manbasi|sarlavha=HP/De Tijd becomes monthly frequency|url=http://www.publicitas.com/home/media-news-events/news-detail/?newsid=76706&title=netherlands-hpde-tijd-becomes-monthly-frequency#.VIdXTWSsXRA|ish=Publicitas|kirish sanasi=9 December 2014|sana=2 April 2012|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141209235140/http://www.publicitas.com/home/media-news-events/news-detail/?newsid=76706&title=netherlands-hpde-tijd-becomes-monthly-frequency#.VIdXTWSsXRA|arxivsana=9 December 2014}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20141209235140/http://www.publicitas.com/home/media-news-events/news-detail/?newsid=76706&title=netherlands-hpde-tijd-becomes-monthly-frequency#.VIdXTWSsXRA "HP/De Tijd becomes monthly frequency"]. ''Publicitas''. 2 April 2012. Archived from [http://www.publicitas.com/home/media-news-events/news-detail/?newsid=76706&title=netherlands-hpde-tijd-becomes-monthly-frequency#.VIdXTWSsXRA the original] on 9 December 2014<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">9 December</span> 2014</span>.</cite></ref>. == Bosh muharrir == * Ad's-Gravesande (1990–1991) * Jerar Driehuis (1991–1995) * Auke Kok (1995–1996) * Bert Vuijsje (1996–2000) * Henk Steenhuis (2000–2008) * Yan Deykgraaf (2009–2010) * Eduard van Xolst Pellekaan (2010-2011) * Frank Poorthuis (2011–2012) * Daan Deyksman va Boudewijn Geels (2013) * Tom Kellerhuis (2014 yildan hozirgi kungacha) == Tarqatish == <timeline> Colors= id:lightgrey value:gray(0.9) id:darkgrey value:gray(0.8) id:sfondo value:rgb(1,1,1) id:barra value:rgb(0.6,0.7,0.8) ImageSize = width:800 height:305 PlotArea = left:50 bottom:50 top:30 right:30 DateFormat = x.y Period = from:0 till:55000 TimeAxis = orientation:vertical AlignBars = justify ScaleMajor = gridcolor:darkgrey increment:10000 start:0 ScaleMinor = gridcolor:lightgrey increment:5000 start:0 BackgroundColors = canvas:sfondo BarData= bar:1993 text:1993 bar:1994 text:1994 bar:1995 text:1995 bar:1996 text:1996 bar:1997 text:1997 bar:1998 text:1998 bar:1999 text:1999 bar:2000 text:2000 bar:2001 text:2001 bar:2002 text:2002 bar:2003 text:2003 bar:2004 text:2004 bar:2005 text:2005 bar:2006 text:2006 bar:2007 text:2007 bar:2008 text:2008 bar:2009 text:2009 bar:2010 text:2010 bar:2011 text:2011 bar:2012 text:2012 bar:2013 text:2013 bar:2014 text:2014 bar:2015 text:2015 bar:2016 text:2016 bar:2017 text:2017 bar:2018 text:2018 bar:2019 text:2019 PlotData= color:barra width:20 align:left bar:1993 from: 0 till:51280 bar:1994 from: 0 till:43694 bar:1995 from: 0 till:42436 bar:1996 from: 0 till:41321 bar:1997 from: 0 till:41568 bar:1998 from: 0 till:41493 bar:1999 from: 0 till:33693 bar:2000 from: 0 till:30829 bar:2001 from: 0 till:31014 bar:2002 from: 0 till:34181 bar:2003 from: 0 till:39474 bar:2004 from: 0 till:33983 bar:2005 from: 0 till:32795 bar:2006 from: 0 till:31009 bar:2007 from: 0 till:30914 bar:2008 from: 0 till:29686 bar:2009 from: 0 till:25391 bar:2010 from: 0 till:23680 bar:2011 from: 0 till:19696 bar:2012 from: 0 till:21705 bar:2013 from: 0 till:26150 bar:2014 from: 0 till:20980 bar:2015 from: 0 till:24184 bar:2016 from: 0 till:23551 bar:2017 from: 0 till:22263 bar:2018 from: 0 till:21041 bar:2019 from: 0 till:18640 PlotData= bar:1993 at:51280 fontsize:XS text:51,280 shift:(-8,5) bar:1994 at:43694 fontsize:XS text:43,694 shift:(-8,5) bar:1995 at:42436 fontsize:XS text:42,436 shift:(-8,5) bar:1996 at:41321 fontsize:XS text:41,321 shift:(-8,5) bar:1997 at:41568 fontsize:XS text:41,568 shift:(-8,5) bar:1998 at:41493 fontsize:XS text:41,493 shift:(-8,5) bar:1999 at:33693 fontsize:XS text:33,693 shift:(-8,5) bar:2000 at:30829 fontsize:XS text:30,829 shift:(-8,5) bar:2001 at:31014 fontsize:XS text:31,014 shift:(-8,5) bar:2002 at:34181 fontsize:XS text:34,181 shift:(-8,5) bar:2003 at:39474 fontsize:XS text:39,474 shift:(-8,5) bar:2004 at:33983 fontsize:XS text:33,983 shift:(-8,5) bar:2005 at:32795 fontsize:XS text:32,795 shift:(-8,5) bar:2006 at:31009 fontsize:XS text:31,009 shift:(-8,5) bar:2007 at:30914 fontsize:XS text:30,914 shift:(-8,5) bar:2008 at:29686 fontsize:XS text:29,686 shift:(-8,5) bar:2009 at:25391 fontsize:XS text:25,391 shift:(-8,5) bar:2010 at:23680 fontsize:XS text:23,680 shift:(-8,5) bar:2011 at:19696 fontsize:XS text:19,696 shift:(-8,5) bar:2012 at:21705 fontsize:XS text:21,705 shift:(-8,5) bar:2013 at:26150 fontsize:XS text:26,150 shift:(-8,5) bar:2014 at:20980 fontsize:XS text:20,980 shift:(-8,5) bar:2015 at:24184 fontsize:XS text:24,184 shift:(-8,5) bar:2016 at:23551 fontsize:XS text:23,551 shift:(-8,5) bar:2017 at:22263 fontsize:XS text:22,263 shift:(-8,5) bar:2018 at:21041 fontsize:XS text:21,041 shift:(-8,5) bar:2019 at:18640 fontsize:XS text:18,640 shift:(-8,5) TextData= fontsize:S pos:(20,10) text:Data from Oplage Instituut </timeline> == Egalik == * 1990-1994: Hollandse Pers Unie (70%), VNU (30%) * 1995-yildan: Audax Groep (100%) == Manbalar == {{Manbalar}} == Tashqi havolalar == * [http://www.hpdetijd.nl ''HP/De Tijd''] [[Turkum:WikiJurnalistika]] [[Turkum:Jurnalistik atamalar]] [[Turkum:Jurnalistik tashkilotlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] fg13fbhkffl8zjp1tsapg3ar35nc1ic 2816783 2816782 2022-08-29T05:57:54Z BaxtiyJahon 75776 wikitext text/x-wiki   '''''HP/De Tijd''''' - Audax Groep tomonidan nashr etilgan [[Niderland tili|golland tilidagi]] oylik fikr-mulohazalar jurnali<ref name="kjiok">{{Veb manbasi|muallif=Jacco Hakfoort|sarlavha=Magazine Publishing - A Quiet Life? The Dutch Market for Consumer Magazines|url=http://www.centraalplanbureau.nl/sites/default/files/publicaties/download/magazine-publishing-quiet-life-dutch-market-consumer-magazines.pdf|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141102005927/http://www.centraalplanbureau.nl/sites/default/files/publicaties/download/magazine-publishing-quiet-life-dutch-market-consumer-magazines.pdf|arxivsana=2 November 2014|nashriyot=Centraal Plan Bureau|kirish sanasi=1 November 2014}}</ref><ref name="lkoik">{{Veb manbasi|sarlavha=HP/De Tijd|url=http://www.voxeurop.eu/en/content/source-information/168711-hpde-tijd|ish=VoxEurop|kirish sanasi=9 May 2015}}</ref>. Uning tahririyatlari [[Niderlandiya|Niderlandiyaning]] [[Amsterdam]] shahrida joylashgan. ''De Groene Amsterdammer'', ''Vrij Nederland'' va ''Elsevier'' bilan bir qatorda, u Gollandiyaning eng nufuzli fikr jurnallaridan biridir<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Journalism and the press|url=http://www.government.nl/issues/media-and-broadcasting/journalism-and-the-press|ish=Government of the Netherlands|kirish sanasi=9 December 2014}}</ref>. ''HP/De Tijd'' tiraji 2008-yilning oxirgi choragida 28 662 nusxani tashkil qildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=28 April 2009 |title=HP/De Tijd expands content to attract a wider audience |work=Publicitas |url=http://www.publicitas.com/en/home/media-news-events/news-detail/?newsid=28686&title=netherlands-hpde-tijd-expands-content-to-attract-a-wider-audience |url-status=dead |access-date=9 December 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141209232656/http://www.publicitas.com/en/home/media-news-events/news-detail/?newsid=28686&title=netherlands-hpde-tijd-expands-content-to-attract-a-wider-audience |archive-date=9 December 2014}}</ref>. Jurnalning pullik sof tiraji 2011-yilning oxirgi choragida 19 168 nusxani tashkil etdi<ref name="pub">{{Veb manbasi|sarlavha=HP/De Tijd becomes monthly frequency|url=http://www.publicitas.com/home/media-news-events/news-detail/?newsid=76706&title=netherlands-hpde-tijd-becomes-monthly-frequency#.VIdXTWSsXRA|ish=Publicitas|kirish sanasi=9 December 2014|sana=2 April 2012|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141209235140/http://www.publicitas.com/home/media-news-events/news-detail/?newsid=76706&title=netherlands-hpde-tijd-becomes-monthly-frequency#.VIdXTWSsXRA|arxivsana=9 December 2014}}</ref> == Tarixi == === De Tijd === {| class="infobox vcard" |+ class="infobox-title fn org" id="82" style="font-size: 125%; font-style: italic;" |De Tijd | colspan="2" class="infobox-image" |[[File:Arie_Kuiper_met_De_Tijd_(1981).jpg|frameless]]</img><div class="infobox-caption"> Ari Kuiper '''De Tijd''' bilan (1981)</div> |- ! class="infobox-label" scope="row" | Turi | class="infobox-data" | Kundalik [[Newspaper|gazeta]] |- ! class="infobox-label" scope="row" | Format | class="infobox-data" | [[Broadsheet|Keng jadval]] |- ! class="infobox-label" scope="row" | Tashkil etilgan | class="infobox-data" | 1845 yil 17 iyun |- ! class="infobox-label" scope="row" | Siyosiy uyg'unlik | class="infobox-data" | katolik |- ! class="infobox-label" scope="row" | Til | class="infobox-data" | [[Dutch language|golland]] |- ! class="infobox-label" scope="row" | <span class="nowrap">Nashr to'xtatildi</span> | class="infobox-data" | 1974 yil |- ! class="infobox-label" scope="row" | [[Newspaper circulation|Aylanma]] | class="infobox-data" | 55000 |- ! class="infobox-label" scope="row" | [[ISSN (identifier)|ISSN]] | class="infobox-data" | [https://www.worldcat.org/search?fq=x0:jrnl&q=n2:0166-2155 0166-2155] |} '''''De Tijd''''' 1845-yildan 1974-yilgacha nashr etilgan golland tilidagi katolik kundalik [[Gazeta|gazetasi]] edi. Kolumnlari (diniy bo'linish) oxirida obunachilar soni keskin kamaydi va 1974-yilda kundalik jurnaldan haftalik nshrga aylanib qoldi ''De Tijdning'' birinchi nashri 1845-yil 17-iyunda 's-Hertogenbosch'da nashr etilgan; bu vaqtda gazeta haftada uch marta chiqadi. {{Tillararo havola|Judocus Smits|nl}} asoschisi va bosh muharriri edi. 1846-yilda ''De Tijd'' (o'sha paytda 250 obunachi bo'lgan) ko'proq obunachilarni jalb qilish uchun Amsterdamga ko'chib o'tdi. Shuningdek, u har kuni jurnalni nashr etila boshladi. === Haagse Post === ''Haagse Post'' 1914-yildan 1969-yilgacha har hafta nashr qilinadigan ijtimoiy liberal yangiliklar jurnali edi<ref name="cordula">{{Kitob manbasi|last=Cordula Rooijendijk|title=That City is Mine!: Urban Ideal Images in Public Debates and City Plans, Amsterdam & Rotterdam 1945-1995|url=https://books.google.com/books?id=pW9ZAQAAQBAJ&pg=PA23|accessdate=9 December 2014|year=2005|publisher=Amsterdam University Press|isbn=978-90-5629-382-6|page=23}}</ref>. Audax Groep jurnalni 1994-yilda HPU, VNU va MeesPierson bank noshirlaridan sotib olgan<ref name="cpb">{{Veb manbasi|muallif=Jacco Hakfoort|sarlavha=Magazine Publishing - A Quiet Life? The Dutch Market for Consumer Magazines|url=http://www.centraalplanbureau.nl/sites/default/files/publicaties/download/magazine-publishing-quiet-life-dutch-market-consumer-magazines.pdf|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141102005927/http://www.centraalplanbureau.nl/sites/default/files/publicaties/download/magazine-publishing-quiet-life-dutch-market-consumer-magazines.pdf|arxivsana=2 November 2014|nashriyot=Centraal Plan Bureau|kirish sanasi=1 November 2014}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJacco_HakfoortJürgen_Weigand">Jacco Hakfoort; Jürgen Weigand. [http://www.centraalplanbureau.nl/sites/default/files/publicaties/download/magazine-publishing-quiet-life-dutch-market-consumer-magazines.pdf "Magazine Publishing - A Quiet Life? The Dutch Market for Consumer Magazines"] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. Centraal Plan Bureau. [https://web.archive.org/web/20141102005927/http://www.centraalplanbureau.nl/sites/default/files/publicaties/download/magazine-publishing-quiet-life-dutch-market-consumer-magazines.pdf Archived] <span class="cs1-format">(PDF)</span> from the original on 2 November 2014<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">1 November</span> 2014</span>.</cite></ref>. === HP/De Tijd === 1990-yilda ''De Tijd'' haftalik yangiliklar jurnali bo'lgan ''HP/De Tijd'' bo'lish uchun ''Haagse Post'' haftalik yangiliklar jurnali bilan birlashdi<ref name="cordula">{{Kitob manbasi|last=Cordula Rooijendijk|title=That City is Mine!: Urban Ideal Images in Public Debates and City Plans, Amsterdam & Rotterdam 1945-1995|url=https://books.google.com/books?id=pW9ZAQAAQBAJ&pg=PA23|accessdate=9 December 2014|year=2005|publisher=Amsterdam University Press|isbn=978-90-5629-382-6|page=23}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFCordula_Rooijendijk2005">Cordula Rooijendijk (2005). [https://books.google.com/books?id=pW9ZAQAAQBAJ&pg=PA23 ''That City is Mine!: Urban Ideal Images in Public Debates and City Plans, Amsterdam & Rotterdam 1945-1995'']. Amsterdam University Press. p.&nbsp;23. [[ISBN]]&nbsp;[[Maxsus:Kitob manbalari/978-90-5629-382-6|<bdi>978-90-5629-382-6</bdi>]]<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">9 December</span> 2014</span>.</cite></ref><ref name="voxe">{{Veb manbasi|sarlavha=HP/De Tijd|url=http://www.voxeurop.eu/en/content/source-information/168711-hpde-tijd|ish=VoxEurop|kirish sanasi=9 May 2015}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.voxeurop.eu/en/content/source-information/168711-hpde-tijd "HP/De Tijd"]. ''VoxEurop''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">9 May</span> 2015</span>.</cite></ref> ''De Tijd'' haftalik [[Katolik cherkovi|katolik]] jurnali edi<ref name="voxe" />. 2000-yillarning boshida ''HP/De Tijd'' o'zining o'ng qanot nutqi bilan mashhur bo'lib, ko'pincha Pim Fortuyn kabi o'ng qanotning siyosiy shaxslarni o'z ichiga olgan. O'shandan beri jurnaldagi fikrlar ko'proq chap tomonda. ''HP/De Tijd'' 2012-yilning 25-apreliga qadar har hafta nashr qilinib, uning chastotasi oylik bo'ldi<ref name="pub">{{Veb manbasi|sarlavha=HP/De Tijd becomes monthly frequency|url=http://www.publicitas.com/home/media-news-events/news-detail/?newsid=76706&title=netherlands-hpde-tijd-becomes-monthly-frequency#.VIdXTWSsXRA|ish=Publicitas|kirish sanasi=9 December 2014|sana=2 April 2012|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141209235140/http://www.publicitas.com/home/media-news-events/news-detail/?newsid=76706&title=netherlands-hpde-tijd-becomes-monthly-frequency#.VIdXTWSsXRA|arxivsana=9 December 2014}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20141209235140/http://www.publicitas.com/home/media-news-events/news-detail/?newsid=76706&title=netherlands-hpde-tijd-becomes-monthly-frequency#.VIdXTWSsXRA "HP/De Tijd becomes monthly frequency"]. ''Publicitas''. 2 April 2012. Archived from [http://www.publicitas.com/home/media-news-events/news-detail/?newsid=76706&title=netherlands-hpde-tijd-becomes-monthly-frequency#.VIdXTWSsXRA the original] on 9 December 2014<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">9 December</span> 2014</span>.</cite></ref>. == Bosh muharrir == * Ad's-Gravesande (1990–1991) * Jerar Driehuis (1991–1995) * Auke Kok (1995–1996) * Bert Vuijsje (1996–2000) * Henk Steenhuis (2000–2008) * Yan Deykgraaf (2009–2010) * Eduard van Xolst Pellekaan (2010-2011) * Frank Poorthuis (2011–2012) * Daan Deyksman va Boudewijn Geels (2013) * Tom Kellerhuis (2014 yildan hozirgi kungacha) == Tarqatish == <timeline> Colors= id:lightgrey value:gray(0.9) id:darkgrey value:gray(0.8) id:sfondo value:rgb(1,1,1) id:barra value:rgb(0.6,0.7,0.8) ImageSize = width:800 height:305 PlotArea = left:50 bottom:50 top:30 right:30 DateFormat = x.y Period = from:0 till:55000 TimeAxis = orientation:vertical AlignBars = justify ScaleMajor = gridcolor:darkgrey increment:10000 start:0 ScaleMinor = gridcolor:lightgrey increment:5000 start:0 BackgroundColors = canvas:sfondo BarData= bar:1993 text:1993 bar:1994 text:1994 bar:1995 text:1995 bar:1996 text:1996 bar:1997 text:1997 bar:1998 text:1998 bar:1999 text:1999 bar:2000 text:2000 bar:2001 text:2001 bar:2002 text:2002 bar:2003 text:2003 bar:2004 text:2004 bar:2005 text:2005 bar:2006 text:2006 bar:2007 text:2007 bar:2008 text:2008 bar:2009 text:2009 bar:2010 text:2010 bar:2011 text:2011 bar:2012 text:2012 bar:2013 text:2013 bar:2014 text:2014 bar:2015 text:2015 bar:2016 text:2016 bar:2017 text:2017 bar:2018 text:2018 bar:2019 text:2019 PlotData= color:barra width:20 align:left bar:1993 from: 0 till:51280 bar:1994 from: 0 till:43694 bar:1995 from: 0 till:42436 bar:1996 from: 0 till:41321 bar:1997 from: 0 till:41568 bar:1998 from: 0 till:41493 bar:1999 from: 0 till:33693 bar:2000 from: 0 till:30829 bar:2001 from: 0 till:31014 bar:2002 from: 0 till:34181 bar:2003 from: 0 till:39474 bar:2004 from: 0 till:33983 bar:2005 from: 0 till:32795 bar:2006 from: 0 till:31009 bar:2007 from: 0 till:30914 bar:2008 from: 0 till:29686 bar:2009 from: 0 till:25391 bar:2010 from: 0 till:23680 bar:2011 from: 0 till:19696 bar:2012 from: 0 till:21705 bar:2013 from: 0 till:26150 bar:2014 from: 0 till:20980 bar:2015 from: 0 till:24184 bar:2016 from: 0 till:23551 bar:2017 from: 0 till:22263 bar:2018 from: 0 till:21041 bar:2019 from: 0 till:18640 PlotData= bar:1993 at:51280 fontsize:XS text:51,280 shift:(-8,5) bar:1994 at:43694 fontsize:XS text:43,694 shift:(-8,5) bar:1995 at:42436 fontsize:XS text:42,436 shift:(-8,5) bar:1996 at:41321 fontsize:XS text:41,321 shift:(-8,5) bar:1997 at:41568 fontsize:XS text:41,568 shift:(-8,5) bar:1998 at:41493 fontsize:XS text:41,493 shift:(-8,5) bar:1999 at:33693 fontsize:XS text:33,693 shift:(-8,5) bar:2000 at:30829 fontsize:XS text:30,829 shift:(-8,5) bar:2001 at:31014 fontsize:XS text:31,014 shift:(-8,5) bar:2002 at:34181 fontsize:XS text:34,181 shift:(-8,5) bar:2003 at:39474 fontsize:XS text:39,474 shift:(-8,5) bar:2004 at:33983 fontsize:XS text:33,983 shift:(-8,5) bar:2005 at:32795 fontsize:XS text:32,795 shift:(-8,5) bar:2006 at:31009 fontsize:XS text:31,009 shift:(-8,5) bar:2007 at:30914 fontsize:XS text:30,914 shift:(-8,5) bar:2008 at:29686 fontsize:XS text:29,686 shift:(-8,5) bar:2009 at:25391 fontsize:XS text:25,391 shift:(-8,5) bar:2010 at:23680 fontsize:XS text:23,680 shift:(-8,5) bar:2011 at:19696 fontsize:XS text:19,696 shift:(-8,5) bar:2012 at:21705 fontsize:XS text:21,705 shift:(-8,5) bar:2013 at:26150 fontsize:XS text:26,150 shift:(-8,5) bar:2014 at:20980 fontsize:XS text:20,980 shift:(-8,5) bar:2015 at:24184 fontsize:XS text:24,184 shift:(-8,5) bar:2016 at:23551 fontsize:XS text:23,551 shift:(-8,5) bar:2017 at:22263 fontsize:XS text:22,263 shift:(-8,5) bar:2018 at:21041 fontsize:XS text:21,041 shift:(-8,5) bar:2019 at:18640 fontsize:XS text:18,640 shift:(-8,5) TextData= fontsize:S pos:(20,10) text:Data from Oplage Instituut </timeline> == Egalik == * 1990-1994: Hollandse Pers Unie (70%), VNU (30%) * 1995-yildan: Audax Groep (100%) == Manbalar == {{Manbalar}} == Tashqi havolalar == * [http://www.hpdetijd.nl ''HP/De Tijd''] [[Turkum:WikiJurnalistika]] [[Turkum:Jurnalistik atamalar]] [[Turkum:Jurnalistik tashkilotlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] sq2rw6hhjh9gewad51qokc3n2y50plj 2816787 2816783 2022-08-29T05:58:30Z BaxtiyJahon 75776 wikitext text/x-wiki   '''''HP/De Tijd''''' - Audax Groep tomonidan nashr etilgan [[Niderland tili|golland tilidagi]] oylik fikr-mulohazalar jurnali<ref name="kjiok">{{Veb manbasi|muallif=Jacco Hakfoort|sarlavha=Magazine Publishing - A Quiet Life? The Dutch Market for Consumer Magazines|url=http://www.centraalplanbureau.nl/sites/default/files/publicaties/download/magazine-publishing-quiet-life-dutch-market-consumer-magazines.pdf|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141102005927/http://www.centraalplanbureau.nl/sites/default/files/publicaties/download/magazine-publishing-quiet-life-dutch-market-consumer-magazines.pdf|arxivsana=2 November 2014|nashriyot=Centraal Plan Bureau|kirish sanasi=1 November 2014}}</ref><ref name="lkoik">{{Veb manbasi|sarlavha=HP/De Tijd|url=http://www.voxeurop.eu/en/content/source-information/168711-hpde-tijd|ish=VoxEurop|kirish sanasi=9 May 2015}}</ref>. Uning tahririyatlari [[Niderlandiya|Niderlandiyaning]] [[Amsterdam]] shahrida joylashgan. ''De Groene Amsterdammer'', ''Vrij Nederland'' va ''Elsevier'' bilan bir qatorda, u Gollandiyaning eng nufuzli fikr jurnallaridan biridir<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Journalism and the press|url=http://www.government.nl/issues/media-and-broadcasting/journalism-and-the-press|ish=Government of the Netherlands|kirish sanasi=9 December 2014}}</ref>. ''HP/De Tijd'' tiraji 2008-yilning oxirgi choragida 28 662 nusxani tashkil qildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=28 April 2009 |title=HP/De Tijd expands content to attract a wider audience |work=Publicitas |url=http://www.publicitas.com/en/home/media-news-events/news-detail/?newsid=28686&title=netherlands-hpde-tijd-expands-content-to-attract-a-wider-audience |url-status=dead |access-date=9 December 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141209232656/http://www.publicitas.com/en/home/media-news-events/news-detail/?newsid=28686&title=netherlands-hpde-tijd-expands-content-to-attract-a-wider-audience |archive-date=9 December 2014}}</ref>. Jurnalning pullik sof tiraji 2011-yilning oxirgi choragida 19 168 nusxani tashkil etdi<ref name="koik">{{Veb manbasi|sarlavha=HP/De Tijd becomes monthly frequency|url=http://www.publicitas.com/home/media-news-events/news-detail/?newsid=76706&title=netherlands-hpde-tijd-becomes-monthly-frequency#.VIdXTWSsXRA|ish=Publicitas|kirish sanasi=9 December 2014|sana=2 April 2012|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141209235140/http://www.publicitas.com/home/media-news-events/news-detail/?newsid=76706&title=netherlands-hpde-tijd-becomes-monthly-frequency#.VIdXTWSsXRA|arxivsana=9 December 2014}}</ref> == Tarixi == === De Tijd === {| class="infobox vcard" |+ class="infobox-title fn org" id="82" style="font-size: 125%; font-style: italic;" |De Tijd | colspan="2" class="infobox-image" |[[File:Arie_Kuiper_met_De_Tijd_(1981).jpg|frameless]]</img><div class="infobox-caption"> Ari Kuiper '''De Tijd''' bilan (1981)</div> |- ! class="infobox-label" scope="row" | Turi | class="infobox-data" | Kundalik [[Newspaper|gazeta]] |- ! class="infobox-label" scope="row" | Format | class="infobox-data" | [[Broadsheet|Keng jadval]] |- ! class="infobox-label" scope="row" | Tashkil etilgan | class="infobox-data" | 1845 yil 17 iyun |- ! class="infobox-label" scope="row" | Siyosiy uyg'unlik | class="infobox-data" | katolik |- ! class="infobox-label" scope="row" | Til | class="infobox-data" | [[Dutch language|golland]] |- ! class="infobox-label" scope="row" | <span class="nowrap">Nashr to'xtatildi</span> | class="infobox-data" | 1974 yil |- ! class="infobox-label" scope="row" | [[Newspaper circulation|Aylanma]] | class="infobox-data" | 55000 |- ! class="infobox-label" scope="row" | [[ISSN (identifier)|ISSN]] | class="infobox-data" | [https://www.worldcat.org/search?fq=x0:jrnl&q=n2:0166-2155 0166-2155] |} '''''De Tijd''''' 1845-yildan 1974-yilgacha nashr etilgan golland tilidagi katolik kundalik [[Gazeta|gazetasi]] edi. Kolumnlari (diniy bo'linish) oxirida obunachilar soni keskin kamaydi va 1974-yilda kundalik jurnaldan haftalik nshrga aylanib qoldi ''De Tijdning'' birinchi nashri 1845-yil 17-iyunda 's-Hertogenbosch'da nashr etilgan; bu vaqtda gazeta haftada uch marta chiqadi. {{Tillararo havola|Judocus Smits|nl}} asoschisi va bosh muharriri edi. 1846-yilda ''De Tijd'' (o'sha paytda 250 obunachi bo'lgan) ko'proq obunachilarni jalb qilish uchun Amsterdamga ko'chib o'tdi. Shuningdek, u har kuni jurnalni nashr etila boshladi. === Haagse Post === ''Haagse Post'' 1914-yildan 1969-yilgacha har hafta nashr qilinadigan ijtimoiy liberal yangiliklar jurnali edi<ref name="cordula">{{Kitob manbasi|last=Cordula Rooijendijk|title=That City is Mine!: Urban Ideal Images in Public Debates and City Plans, Amsterdam & Rotterdam 1945-1995|url=https://books.google.com/books?id=pW9ZAQAAQBAJ&pg=PA23|accessdate=9 December 2014|year=2005|publisher=Amsterdam University Press|isbn=978-90-5629-382-6|page=23}}</ref>. Audax Groep jurnalni 1994-yilda HPU, VNU va MeesPierson bank noshirlaridan sotib olgan<ref name="cpb">{{Veb manbasi|muallif=Jacco Hakfoort|sarlavha=Magazine Publishing - A Quiet Life? The Dutch Market for Consumer Magazines|url=http://www.centraalplanbureau.nl/sites/default/files/publicaties/download/magazine-publishing-quiet-life-dutch-market-consumer-magazines.pdf|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141102005927/http://www.centraalplanbureau.nl/sites/default/files/publicaties/download/magazine-publishing-quiet-life-dutch-market-consumer-magazines.pdf|arxivsana=2 November 2014|nashriyot=Centraal Plan Bureau|kirish sanasi=1 November 2014}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJacco_HakfoortJürgen_Weigand">Jacco Hakfoort; Jürgen Weigand. [http://www.centraalplanbureau.nl/sites/default/files/publicaties/download/magazine-publishing-quiet-life-dutch-market-consumer-magazines.pdf "Magazine Publishing - A Quiet Life? The Dutch Market for Consumer Magazines"] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. Centraal Plan Bureau. [https://web.archive.org/web/20141102005927/http://www.centraalplanbureau.nl/sites/default/files/publicaties/download/magazine-publishing-quiet-life-dutch-market-consumer-magazines.pdf Archived] <span class="cs1-format">(PDF)</span> from the original on 2 November 2014<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">1 November</span> 2014</span>.</cite></ref>. === HP/De Tijd === 1990-yilda ''De Tijd'' haftalik yangiliklar jurnali bo'lgan ''HP/De Tijd'' bo'lish uchun ''Haagse Post'' haftalik yangiliklar jurnali bilan birlashdi<ref name="cordula">{{Kitob manbasi|last=Cordula Rooijendijk|title=That City is Mine!: Urban Ideal Images in Public Debates and City Plans, Amsterdam & Rotterdam 1945-1995|url=https://books.google.com/books?id=pW9ZAQAAQBAJ&pg=PA23|accessdate=9 December 2014|year=2005|publisher=Amsterdam University Press|isbn=978-90-5629-382-6|page=23}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFCordula_Rooijendijk2005">Cordula Rooijendijk (2005). [https://books.google.com/books?id=pW9ZAQAAQBAJ&pg=PA23 ''That City is Mine!: Urban Ideal Images in Public Debates and City Plans, Amsterdam & Rotterdam 1945-1995'']. Amsterdam University Press. p.&nbsp;23. [[ISBN]]&nbsp;[[Maxsus:Kitob manbalari/978-90-5629-382-6|<bdi>978-90-5629-382-6</bdi>]]<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">9 December</span> 2014</span>.</cite></ref><ref name="voxe">{{Veb manbasi|sarlavha=HP/De Tijd|url=http://www.voxeurop.eu/en/content/source-information/168711-hpde-tijd|ish=VoxEurop|kirish sanasi=9 May 2015}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.voxeurop.eu/en/content/source-information/168711-hpde-tijd "HP/De Tijd"]. ''VoxEurop''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">9 May</span> 2015</span>.</cite></ref> ''De Tijd'' haftalik [[Katolik cherkovi|katolik]] jurnali edi<ref name="voxe" />. 2000-yillarning boshida ''HP/De Tijd'' o'zining o'ng qanot nutqi bilan mashhur bo'lib, ko'pincha Pim Fortuyn kabi o'ng qanotning siyosiy shaxslarni o'z ichiga olgan. O'shandan beri jurnaldagi fikrlar ko'proq chap tomonda. ''HP/De Tijd'' 2012-yilning 25-apreliga qadar har hafta nashr qilinib, uning chastotasi oylik bo'ldi<ref name="pub">{{Veb manbasi|sarlavha=HP/De Tijd becomes monthly frequency|url=http://www.publicitas.com/home/media-news-events/news-detail/?newsid=76706&title=netherlands-hpde-tijd-becomes-monthly-frequency#.VIdXTWSsXRA|ish=Publicitas|kirish sanasi=9 December 2014|sana=2 April 2012|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141209235140/http://www.publicitas.com/home/media-news-events/news-detail/?newsid=76706&title=netherlands-hpde-tijd-becomes-monthly-frequency#.VIdXTWSsXRA|arxivsana=9 December 2014}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20141209235140/http://www.publicitas.com/home/media-news-events/news-detail/?newsid=76706&title=netherlands-hpde-tijd-becomes-monthly-frequency#.VIdXTWSsXRA "HP/De Tijd becomes monthly frequency"]. ''Publicitas''. 2 April 2012. Archived from [http://www.publicitas.com/home/media-news-events/news-detail/?newsid=76706&title=netherlands-hpde-tijd-becomes-monthly-frequency#.VIdXTWSsXRA the original] on 9 December 2014<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">9 December</span> 2014</span>.</cite></ref>. == Bosh muharrir == * Ad's-Gravesande (1990–1991) * Jerar Driehuis (1991–1995) * Auke Kok (1995–1996) * Bert Vuijsje (1996–2000) * Henk Steenhuis (2000–2008) * Yan Deykgraaf (2009–2010) * Eduard van Xolst Pellekaan (2010-2011) * Frank Poorthuis (2011–2012) * Daan Deyksman va Boudewijn Geels (2013) * Tom Kellerhuis (2014 yildan hozirgi kungacha) == Tarqatish == <timeline> Colors= id:lightgrey value:gray(0.9) id:darkgrey value:gray(0.8) id:sfondo value:rgb(1,1,1) id:barra value:rgb(0.6,0.7,0.8) ImageSize = width:800 height:305 PlotArea = left:50 bottom:50 top:30 right:30 DateFormat = x.y Period = from:0 till:55000 TimeAxis = orientation:vertical AlignBars = justify ScaleMajor = gridcolor:darkgrey increment:10000 start:0 ScaleMinor = gridcolor:lightgrey increment:5000 start:0 BackgroundColors = canvas:sfondo BarData= bar:1993 text:1993 bar:1994 text:1994 bar:1995 text:1995 bar:1996 text:1996 bar:1997 text:1997 bar:1998 text:1998 bar:1999 text:1999 bar:2000 text:2000 bar:2001 text:2001 bar:2002 text:2002 bar:2003 text:2003 bar:2004 text:2004 bar:2005 text:2005 bar:2006 text:2006 bar:2007 text:2007 bar:2008 text:2008 bar:2009 text:2009 bar:2010 text:2010 bar:2011 text:2011 bar:2012 text:2012 bar:2013 text:2013 bar:2014 text:2014 bar:2015 text:2015 bar:2016 text:2016 bar:2017 text:2017 bar:2018 text:2018 bar:2019 text:2019 PlotData= color:barra width:20 align:left bar:1993 from: 0 till:51280 bar:1994 from: 0 till:43694 bar:1995 from: 0 till:42436 bar:1996 from: 0 till:41321 bar:1997 from: 0 till:41568 bar:1998 from: 0 till:41493 bar:1999 from: 0 till:33693 bar:2000 from: 0 till:30829 bar:2001 from: 0 till:31014 bar:2002 from: 0 till:34181 bar:2003 from: 0 till:39474 bar:2004 from: 0 till:33983 bar:2005 from: 0 till:32795 bar:2006 from: 0 till:31009 bar:2007 from: 0 till:30914 bar:2008 from: 0 till:29686 bar:2009 from: 0 till:25391 bar:2010 from: 0 till:23680 bar:2011 from: 0 till:19696 bar:2012 from: 0 till:21705 bar:2013 from: 0 till:26150 bar:2014 from: 0 till:20980 bar:2015 from: 0 till:24184 bar:2016 from: 0 till:23551 bar:2017 from: 0 till:22263 bar:2018 from: 0 till:21041 bar:2019 from: 0 till:18640 PlotData= bar:1993 at:51280 fontsize:XS text:51,280 shift:(-8,5) bar:1994 at:43694 fontsize:XS text:43,694 shift:(-8,5) bar:1995 at:42436 fontsize:XS text:42,436 shift:(-8,5) bar:1996 at:41321 fontsize:XS text:41,321 shift:(-8,5) bar:1997 at:41568 fontsize:XS text:41,568 shift:(-8,5) bar:1998 at:41493 fontsize:XS text:41,493 shift:(-8,5) bar:1999 at:33693 fontsize:XS text:33,693 shift:(-8,5) bar:2000 at:30829 fontsize:XS text:30,829 shift:(-8,5) bar:2001 at:31014 fontsize:XS text:31,014 shift:(-8,5) bar:2002 at:34181 fontsize:XS text:34,181 shift:(-8,5) bar:2003 at:39474 fontsize:XS text:39,474 shift:(-8,5) bar:2004 at:33983 fontsize:XS text:33,983 shift:(-8,5) bar:2005 at:32795 fontsize:XS text:32,795 shift:(-8,5) bar:2006 at:31009 fontsize:XS text:31,009 shift:(-8,5) bar:2007 at:30914 fontsize:XS text:30,914 shift:(-8,5) bar:2008 at:29686 fontsize:XS text:29,686 shift:(-8,5) bar:2009 at:25391 fontsize:XS text:25,391 shift:(-8,5) bar:2010 at:23680 fontsize:XS text:23,680 shift:(-8,5) bar:2011 at:19696 fontsize:XS text:19,696 shift:(-8,5) bar:2012 at:21705 fontsize:XS text:21,705 shift:(-8,5) bar:2013 at:26150 fontsize:XS text:26,150 shift:(-8,5) bar:2014 at:20980 fontsize:XS text:20,980 shift:(-8,5) bar:2015 at:24184 fontsize:XS text:24,184 shift:(-8,5) bar:2016 at:23551 fontsize:XS text:23,551 shift:(-8,5) bar:2017 at:22263 fontsize:XS text:22,263 shift:(-8,5) bar:2018 at:21041 fontsize:XS text:21,041 shift:(-8,5) bar:2019 at:18640 fontsize:XS text:18,640 shift:(-8,5) TextData= fontsize:S pos:(20,10) text:Data from Oplage Instituut </timeline> == Egalik == * 1990-1994: Hollandse Pers Unie (70%), VNU (30%) * 1995-yildan: Audax Groep (100%) == Manbalar == {{Manbalar}} == Tashqi havolalar == * [http://www.hpdetijd.nl ''HP/De Tijd''] [[Turkum:WikiJurnalistika]] [[Turkum:Jurnalistik atamalar]] [[Turkum:Jurnalistik tashkilotlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] lb9epb66qsrh802cz8jers5uqjwzmsx 2816789 2816787 2022-08-29T05:58:49Z BaxtiyJahon 75776 /* Haagse Post */ wikitext text/x-wiki   '''''HP/De Tijd''''' - Audax Groep tomonidan nashr etilgan [[Niderland tili|golland tilidagi]] oylik fikr-mulohazalar jurnali<ref name="kjiok">{{Veb manbasi|muallif=Jacco Hakfoort|sarlavha=Magazine Publishing - A Quiet Life? The Dutch Market for Consumer Magazines|url=http://www.centraalplanbureau.nl/sites/default/files/publicaties/download/magazine-publishing-quiet-life-dutch-market-consumer-magazines.pdf|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141102005927/http://www.centraalplanbureau.nl/sites/default/files/publicaties/download/magazine-publishing-quiet-life-dutch-market-consumer-magazines.pdf|arxivsana=2 November 2014|nashriyot=Centraal Plan Bureau|kirish sanasi=1 November 2014}}</ref><ref name="lkoik">{{Veb manbasi|sarlavha=HP/De Tijd|url=http://www.voxeurop.eu/en/content/source-information/168711-hpde-tijd|ish=VoxEurop|kirish sanasi=9 May 2015}}</ref>. Uning tahririyatlari [[Niderlandiya|Niderlandiyaning]] [[Amsterdam]] shahrida joylashgan. ''De Groene Amsterdammer'', ''Vrij Nederland'' va ''Elsevier'' bilan bir qatorda, u Gollandiyaning eng nufuzli fikr jurnallaridan biridir<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Journalism and the press|url=http://www.government.nl/issues/media-and-broadcasting/journalism-and-the-press|ish=Government of the Netherlands|kirish sanasi=9 December 2014}}</ref>. ''HP/De Tijd'' tiraji 2008-yilning oxirgi choragida 28 662 nusxani tashkil qildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=28 April 2009 |title=HP/De Tijd expands content to attract a wider audience |work=Publicitas |url=http://www.publicitas.com/en/home/media-news-events/news-detail/?newsid=28686&title=netherlands-hpde-tijd-expands-content-to-attract-a-wider-audience |url-status=dead |access-date=9 December 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141209232656/http://www.publicitas.com/en/home/media-news-events/news-detail/?newsid=28686&title=netherlands-hpde-tijd-expands-content-to-attract-a-wider-audience |archive-date=9 December 2014}}</ref>. Jurnalning pullik sof tiraji 2011-yilning oxirgi choragida 19 168 nusxani tashkil etdi<ref name="koik">{{Veb manbasi|sarlavha=HP/De Tijd becomes monthly frequency|url=http://www.publicitas.com/home/media-news-events/news-detail/?newsid=76706&title=netherlands-hpde-tijd-becomes-monthly-frequency#.VIdXTWSsXRA|ish=Publicitas|kirish sanasi=9 December 2014|sana=2 April 2012|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141209235140/http://www.publicitas.com/home/media-news-events/news-detail/?newsid=76706&title=netherlands-hpde-tijd-becomes-monthly-frequency#.VIdXTWSsXRA|arxivsana=9 December 2014}}</ref> == Tarixi == === De Tijd === {| class="infobox vcard" |+ class="infobox-title fn org" id="82" style="font-size: 125%; font-style: italic;" |De Tijd | colspan="2" class="infobox-image" |[[File:Arie_Kuiper_met_De_Tijd_(1981).jpg|frameless]]</img><div class="infobox-caption"> Ari Kuiper '''De Tijd''' bilan (1981)</div> |- ! class="infobox-label" scope="row" | Turi | class="infobox-data" | Kundalik [[Newspaper|gazeta]] |- ! class="infobox-label" scope="row" | Format | class="infobox-data" | [[Broadsheet|Keng jadval]] |- ! class="infobox-label" scope="row" | Tashkil etilgan | class="infobox-data" | 1845 yil 17 iyun |- ! class="infobox-label" scope="row" | Siyosiy uyg'unlik | class="infobox-data" | katolik |- ! class="infobox-label" scope="row" | Til | class="infobox-data" | [[Dutch language|golland]] |- ! class="infobox-label" scope="row" | <span class="nowrap">Nashr to'xtatildi</span> | class="infobox-data" | 1974 yil |- ! class="infobox-label" scope="row" | [[Newspaper circulation|Aylanma]] | class="infobox-data" | 55000 |- ! class="infobox-label" scope="row" | [[ISSN (identifier)|ISSN]] | class="infobox-data" | [https://www.worldcat.org/search?fq=x0:jrnl&q=n2:0166-2155 0166-2155] |} '''''De Tijd''''' 1845-yildan 1974-yilgacha nashr etilgan golland tilidagi katolik kundalik [[Gazeta|gazetasi]] edi. Kolumnlari (diniy bo'linish) oxirida obunachilar soni keskin kamaydi va 1974-yilda kundalik jurnaldan haftalik nshrga aylanib qoldi ''De Tijdning'' birinchi nashri 1845-yil 17-iyunda 's-Hertogenbosch'da nashr etilgan; bu vaqtda gazeta haftada uch marta chiqadi. {{Tillararo havola|Judocus Smits|nl}} asoschisi va bosh muharriri edi. 1846-yilda ''De Tijd'' (o'sha paytda 250 obunachi bo'lgan) ko'proq obunachilarni jalb qilish uchun Amsterdamga ko'chib o'tdi. Shuningdek, u har kuni jurnalni nashr etila boshladi. === Haagse Post === ''Haagse Post'' 1914-yildan 1969-yilgacha har hafta nashr qilinadigan ijtimoiy liberal yangiliklar jurnali edi<ref name="huyhbu">{{Kitob manbasi|last=Cordula Rooijendijk|title=That City is Mine!: Urban Ideal Images in Public Debates and City Plans, Amsterdam & Rotterdam 1945-1995|url=https://books.google.com/books?id=pW9ZAQAAQBAJ&pg=PA23|accessdate=9 December 2014|year=2005|publisher=Amsterdam University Press|isbn=978-90-5629-382-6|page=23}}</ref>. Audax Groep jurnalni 1994-yilda HPU, VNU va MeesPierson bank noshirlaridan sotib olgan<ref name="cpb">{{Veb manbasi|muallif=Jacco Hakfoort|sarlavha=Magazine Publishing - A Quiet Life? The Dutch Market for Consumer Magazines|url=http://www.centraalplanbureau.nl/sites/default/files/publicaties/download/magazine-publishing-quiet-life-dutch-market-consumer-magazines.pdf|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141102005927/http://www.centraalplanbureau.nl/sites/default/files/publicaties/download/magazine-publishing-quiet-life-dutch-market-consumer-magazines.pdf|arxivsana=2 November 2014|nashriyot=Centraal Plan Bureau|kirish sanasi=1 November 2014}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJacco_HakfoortJürgen_Weigand">Jacco Hakfoort; Jürgen Weigand. [http://www.centraalplanbureau.nl/sites/default/files/publicaties/download/magazine-publishing-quiet-life-dutch-market-consumer-magazines.pdf "Magazine Publishing - A Quiet Life? The Dutch Market for Consumer Magazines"] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. Centraal Plan Bureau. [https://web.archive.org/web/20141102005927/http://www.centraalplanbureau.nl/sites/default/files/publicaties/download/magazine-publishing-quiet-life-dutch-market-consumer-magazines.pdf Archived] <span class="cs1-format">(PDF)</span> from the original on 2 November 2014<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">1 November</span> 2014</span>.</cite></ref>. === HP/De Tijd === 1990-yilda ''De Tijd'' haftalik yangiliklar jurnali bo'lgan ''HP/De Tijd'' bo'lish uchun ''Haagse Post'' haftalik yangiliklar jurnali bilan birlashdi<ref name="cordula">{{Kitob manbasi|last=Cordula Rooijendijk|title=That City is Mine!: Urban Ideal Images in Public Debates and City Plans, Amsterdam & Rotterdam 1945-1995|url=https://books.google.com/books?id=pW9ZAQAAQBAJ&pg=PA23|accessdate=9 December 2014|year=2005|publisher=Amsterdam University Press|isbn=978-90-5629-382-6|page=23}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFCordula_Rooijendijk2005">Cordula Rooijendijk (2005). [https://books.google.com/books?id=pW9ZAQAAQBAJ&pg=PA23 ''That City is Mine!: Urban Ideal Images in Public Debates and City Plans, Amsterdam & Rotterdam 1945-1995'']. Amsterdam University Press. p.&nbsp;23. [[ISBN]]&nbsp;[[Maxsus:Kitob manbalari/978-90-5629-382-6|<bdi>978-90-5629-382-6</bdi>]]<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">9 December</span> 2014</span>.</cite></ref><ref name="voxe">{{Veb manbasi|sarlavha=HP/De Tijd|url=http://www.voxeurop.eu/en/content/source-information/168711-hpde-tijd|ish=VoxEurop|kirish sanasi=9 May 2015}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.voxeurop.eu/en/content/source-information/168711-hpde-tijd "HP/De Tijd"]. ''VoxEurop''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">9 May</span> 2015</span>.</cite></ref> ''De Tijd'' haftalik [[Katolik cherkovi|katolik]] jurnali edi<ref name="voxe" />. 2000-yillarning boshida ''HP/De Tijd'' o'zining o'ng qanot nutqi bilan mashhur bo'lib, ko'pincha Pim Fortuyn kabi o'ng qanotning siyosiy shaxslarni o'z ichiga olgan. O'shandan beri jurnaldagi fikrlar ko'proq chap tomonda. ''HP/De Tijd'' 2012-yilning 25-apreliga qadar har hafta nashr qilinib, uning chastotasi oylik bo'ldi<ref name="pub">{{Veb manbasi|sarlavha=HP/De Tijd becomes monthly frequency|url=http://www.publicitas.com/home/media-news-events/news-detail/?newsid=76706&title=netherlands-hpde-tijd-becomes-monthly-frequency#.VIdXTWSsXRA|ish=Publicitas|kirish sanasi=9 December 2014|sana=2 April 2012|arxivurl=https://web.archive.org/web/20141209235140/http://www.publicitas.com/home/media-news-events/news-detail/?newsid=76706&title=netherlands-hpde-tijd-becomes-monthly-frequency#.VIdXTWSsXRA|arxivsana=9 December 2014}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20141209235140/http://www.publicitas.com/home/media-news-events/news-detail/?newsid=76706&title=netherlands-hpde-tijd-becomes-monthly-frequency#.VIdXTWSsXRA "HP/De Tijd becomes monthly frequency"]. ''Publicitas''. 2 April 2012. Archived from [http://www.publicitas.com/home/media-news-events/news-detail/?newsid=76706&title=netherlands-hpde-tijd-becomes-monthly-frequency#.VIdXTWSsXRA the original] on 9 December 2014<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">9 December</span> 2014</span>.</cite></ref>. == Bosh muharrir == * Ad's-Gravesande (1990–1991) * Jerar Driehuis (1991–1995) * Auke Kok (1995–1996) * Bert Vuijsje (1996–2000) * Henk Steenhuis (2000–2008) * Yan Deykgraaf (2009–2010) * Eduard van Xolst Pellekaan (2010-2011) * Frank Poorthuis (2011–2012) * Daan Deyksman va Boudewijn Geels (2013) * Tom Kellerhuis (2014 yildan hozirgi kungacha) == Tarqatish == <timeline> Colors= id:lightgrey value:gray(0.9) id:darkgrey value:gray(0.8) id:sfondo value:rgb(1,1,1) id:barra value:rgb(0.6,0.7,0.8) ImageSize = width:800 height:305 PlotArea = left:50 bottom:50 top:30 right:30 DateFormat = x.y Period = from:0 till:55000 TimeAxis = orientation:vertical AlignBars = justify ScaleMajor = gridcolor:darkgrey increment:10000 start:0 ScaleMinor = gridcolor:lightgrey increment:5000 start:0 BackgroundColors = canvas:sfondo BarData= bar:1993 text:1993 bar:1994 text:1994 bar:1995 text:1995 bar:1996 text:1996 bar:1997 text:1997 bar:1998 text:1998 bar:1999 text:1999 bar:2000 text:2000 bar:2001 text:2001 bar:2002 text:2002 bar:2003 text:2003 bar:2004 text:2004 bar:2005 text:2005 bar:2006 text:2006 bar:2007 text:2007 bar:2008 text:2008 bar:2009 text:2009 bar:2010 text:2010 bar:2011 text:2011 bar:2012 text:2012 bar:2013 text:2013 bar:2014 text:2014 bar:2015 text:2015 bar:2016 text:2016 bar:2017 text:2017 bar:2018 text:2018 bar:2019 text:2019 PlotData= color:barra width:20 align:left bar:1993 from: 0 till:51280 bar:1994 from: 0 till:43694 bar:1995 from: 0 till:42436 bar:1996 from: 0 till:41321 bar:1997 from: 0 till:41568 bar:1998 from: 0 till:41493 bar:1999 from: 0 till:33693 bar:2000 from: 0 till:30829 bar:2001 from: 0 till:31014 bar:2002 from: 0 till:34181 bar:2003 from: 0 till:39474 bar:2004 from: 0 till:33983 bar:2005 from: 0 till:32795 bar:2006 from: 0 till:31009 bar:2007 from: 0 till:30914 bar:2008 from: 0 till:29686 bar:2009 from: 0 till:25391 bar:2010 from: 0 till:23680 bar:2011 from: 0 till:19696 bar:2012 from: 0 till:21705 bar:2013 from: 0 till:26150 bar:2014 from: 0 till:20980 bar:2015 from: 0 till:24184 bar:2016 from: 0 till:23551 bar:2017 from: 0 till:22263 bar:2018 from: 0 till:21041 bar:2019 from: 0 till:18640 PlotData= bar:1993 at:51280 fontsize:XS text:51,280 shift:(-8,5) bar:1994 at:43694 fontsize:XS text:43,694 shift:(-8,5) bar:1995 at:42436 fontsize:XS text:42,436 shift:(-8,5) bar:1996 at:41321 fontsize:XS text:41,321 shift:(-8,5) bar:1997 at:41568 fontsize:XS text:41,568 shift:(-8,5) bar:1998 at:41493 fontsize:XS text:41,493 shift:(-8,5) bar:1999 at:33693 fontsize:XS text:33,693 shift:(-8,5) bar:2000 at:30829 fontsize:XS text:30,829 shift:(-8,5) bar:2001 at:31014 fontsize:XS text:31,014 shift:(-8,5) bar:2002 at:34181 fontsize:XS text:34,181 shift:(-8,5) bar:2003 at:39474 fontsize:XS text:39,474 shift:(-8,5) bar:2004 at:33983 fontsize:XS text:33,983 shift:(-8,5) bar:2005 at:32795 fontsize:XS text:32,795 shift:(-8,5) bar:2006 at:31009 fontsize:XS text:31,009 shift:(-8,5) bar:2007 at:30914 fontsize:XS text:30,914 shift:(-8,5) bar:2008 at:29686 fontsize:XS text:29,686 shift:(-8,5) bar:2009 at:25391 fontsize:XS text:25,391 shift:(-8,5) bar:2010 at:23680 fontsize:XS text:23,680 shift:(-8,5) bar:2011 at:19696 fontsize:XS text:19,696 shift:(-8,5) bar:2012 at:21705 fontsize:XS text:21,705 shift:(-8,5) bar:2013 at:26150 fontsize:XS text:26,150 shift:(-8,5) bar:2014 at:20980 fontsize:XS text:20,980 shift:(-8,5) bar:2015 at:24184 fontsize:XS text:24,184 shift:(-8,5) bar:2016 at:23551 fontsize:XS text:23,551 shift:(-8,5) bar:2017 at:22263 fontsize:XS text:22,263 shift:(-8,5) bar:2018 at:21041 fontsize:XS text:21,041 shift:(-8,5) bar:2019 at:18640 fontsize:XS text:18,640 shift:(-8,5) TextData= fontsize:S pos:(20,10) text:Data from Oplage Instituut </timeline> == Egalik == * 1990-1994: Hollandse Pers Unie (70%), VNU (30%) * 1995-yildan: Audax Groep (100%) == Manbalar == {{Manbalar}} == Tashqi havolalar == * [http://www.hpdetijd.nl ''HP/De Tijd''] [[Turkum:WikiJurnalistika]] [[Turkum:Jurnalistik atamalar]] [[Turkum:Jurnalistik tashkilotlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] m281euhg6g1fba379peb9pm8u2zhtjb Munozara:Maxima clam 1 784152 2816786 2022-08-29T05:58:14Z Ikromova Guli 74291 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Munozara:Eron milliy javohirlari 1 784153 2816791 2022-08-29T05:59:20Z Ikromova Guli 74291 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Lepus microtis 0 784154 2816799 2022-08-29T06:03:10Z Behzodbek88 70684 „[[:ru:Special:Redirect/revision/122260001|Lepus microtis]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki [[Категория:Животные по алфавиту]] {{Avtomatik taksonquti | nomi = Lepus microtis | tasvir = Lepus victoriae.jpg | olam = [[Eukariotlar]] | tip = [[Xordalilar]] | sinf = [[Sut emizuvchilar]] | oila = [[Tovushqonlar]] | urugʻ = [[Quyonlar]] | sarlavha = Xalqaro ilmiy nomi | sarlavha_matn = ''Lepus microtis'' ([https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%B9%D0%B3%D0%BB%D0%B8%D0%BD,_%D0%A2%D0%B5%D0%BE%D0%B4%D0%BE%D1%80 Heuglin], 1865) | turlari = Lepus microtis | range_map = African Savanna Hare area.png | range_map_caption = | sarlavha1 = Areal | izoh = [[Tanzaniya]], Ngorongoro mintaqasida. }} '''Savanna quyoni'''<ref>Полная иллюстрированная энциклопедия. «Млекопитающие» Кн. 2 = The New Encyclopedia of Mammals / под ред. Д. Макдональда. — <abbr>М.</abbr>: Омега, 2007. — С. 271. — 3000 экз. — <nowiki>ISBN 978-5-465-01346-8</nowiki>.</ref> ({{Lang-la|Lepus microtis}}) — [[Afrika|Afrikada]] yashovchi quyon turlaridan biri. == Tavsif == Ogʻirligi 1,5 dan 3 kilogrammgacha boʻlgan oʻrta boʻyli quyon, oʻrtacha 2 kilogrammni tashkil qiladi. Orqasi kulrang-jigarrang, koʻkrak qafasi, yon va oyoqlari qizil-jigarrang, qorin qismi oq. Ushbu quyonlar rangi togʻli hududlarda pasttekisliklarga qaraganda toʻqroq va qigʻishroq. Quloqlarning uchi qora, dumi yuqorisi qora, pasti esa oq. Ular tungi hayot kechirishadi. Yolgʻiz yoki ikki yoki uchta quyonlardan iborat kichik guruhlarda yashaydi. Asosan oʻtlar bilan oziqlanadi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.iucnredlist.org/en|sarlavha=Lepus microtis|muallif=Smith, A.T. & Johnston, C.H.|ish=The IUCN Red List of Threatened Species|sana=2008|nashriyot=IUCN Red List of Threatened Species|kirish sanasi=2019-03-24|arxivsana=2020-03-04|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200304172225/https://www.iucnredlist.org/en}}</ref>. == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Hayvonlar]] [[Turkum:Quyonlar]] bmh4izxiz73oea59ny0pk5jls3appyj 2816800 2816799 2022-08-29T06:03:27Z Behzodbek88 70684 wikitext text/x-wiki {{Avtomatik taksonquti | nomi = Lepus microtis | tasvir = Lepus victoriae.jpg | olam = [[Eukariotlar]] | tip = [[Xordalilar]] | sinf = [[Sut emizuvchilar]] | oila = [[Tovushqonlar]] | urugʻ = [[Quyonlar]] | sarlavha = Xalqaro ilmiy nomi | sarlavha_matn = ''Lepus microtis'' ([https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%B9%D0%B3%D0%BB%D0%B8%D0%BD,_%D0%A2%D0%B5%D0%BE%D0%B4%D0%BE%D1%80 Heuglin], 1865) | turlari = Lepus microtis | range_map = African Savanna Hare area.png | range_map_caption = | sarlavha1 = Areal | izoh = [[Tanzaniya]], Ngorongoro mintaqasida. }} '''Savanna quyoni'''<ref>Полная иллюстрированная энциклопедия. «Млекопитающие» Кн. 2 = The New Encyclopedia of Mammals / под ред. Д. Макдональда. — <abbr>М.</abbr>: Омега, 2007. — С. 271. — 3000 экз. — <nowiki>ISBN 978-5-465-01346-8</nowiki>.</ref> ({{Lang-la|Lepus microtis}}) — [[Afrika|Afrikada]] yashovchi quyon turlaridan biri. == Tavsif == Ogʻirligi 1,5 dan 3 kilogrammgacha boʻlgan oʻrta boʻyli quyon, oʻrtacha 2 kilogrammni tashkil qiladi. Orqasi kulrang-jigarrang, koʻkrak qafasi, yon va oyoqlari qizil-jigarrang, qorin qismi oq. Ushbu quyonlar rangi togʻli hududlarda pasttekisliklarga qaraganda toʻqroq va qigʻishroq. Quloqlarning uchi qora, dumi yuqorisi qora, pasti esa oq. Ular tungi hayot kechirishadi. Yolgʻiz yoki ikki yoki uchta quyonlardan iborat kichik guruhlarda yashaydi. Asosan oʻtlar bilan oziqlanadi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.iucnredlist.org/en|sarlavha=Lepus microtis|muallif=Smith, A.T. & Johnston, C.H.|ish=The IUCN Red List of Threatened Species|sana=2008|nashriyot=IUCN Red List of Threatened Species|kirish sanasi=2019-03-24|arxivsana=2020-03-04|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200304172225/https://www.iucnredlist.org/en}}</ref>. == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Hayvonlar]] [[Turkum:Quyonlar]] nhdibeev2cuh1hhhjirnlbli435wlg0 2816814 2816800 2022-08-29T06:12:48Z Behzodbek88 70684 wikitext text/x-wiki {{Avtomatik taksonquti | nomi = Lepus microtis | tasvir = Lepus victoriae.jpg | olam = [[Eukariotlar]] | tip = [[Xordalilar]] | sinf = [[Sut emizuvchilar]] | oila = [[Tovushqonlar]] | urugʻ = [[Quyonlar]] | sarlavha = Xalqaro ilmiy nomi | sarlavha_matn = ''Lepus microtis'' ([https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%B9%D0%B3%D0%BB%D0%B8%D0%BD,_%D0%A2%D0%B5%D0%BE%D0%B4%D0%BE%D1%80 Heuglin], 1865) | turlari = Lepus microtis | range_map = African Savanna Hare area.png | range_map_caption = | sarlavha1 = Areal | izoh = [[Tanzaniya]], Ngorongoro mintaqasida. }} '''Savanna quyoni'''<ref>Полная иллюстрированная энциклопедия. «Млекопитающие» Кн. 2 = The New Encyclopedia of Mammals / под ред. Д. Макдональда. — <abbr>М.</abbr>: Омега, 2007. — С. 271. — 3000 экз. — <nowiki>ISBN 978-5-465-01346-8</nowiki>.</ref> ({{Lang-la|Lepus microtis}}) — [[Afrika|Afrikada]] yashovchi quyon turlaridan biri. == Areal va yashash joyi == Uning vatani Afrikaning turli mintaqalari va yashash joylari, jumladan savannalar va Sahel. U Jazoir, Botsvana, Burundi, Chad, Kongo Demokratik Respublikasi, Kot-d'Ivuar, Efiopiya, Gambiya, Gana, Gvineya, Gvineya-Bisau, Keniya, Liviya, Mali, Mavritaniya, Marokash, Mozambik, Namibiya, Niger, Ruanda, Senegal, Serra-Leone, Somali, Janubiy Afrika, Sudan, Tanzaniya, Tunis, Uganda va Zambiyada uchraydi. == Tavsif == Ogʻirligi 1,5 dan 3 kilogrammgacha boʻlgan oʻrta boʻyli quyon, oʻrtacha 2 kilogrammni tashkil qiladi. Orqasi kulrang-jigarrang, koʻkrak qafasi, yon va oyoqlari qizil-jigarrang, qorin qismi oq. Ushbu quyonlar rangi togʻli hududlarda pasttekisliklarga qaraganda toʻqroq va qigʻishroq. Quloqlarning uchi qora, dumi yuqorisi qora, pasti esa oq. Ular tungi hayot kechirishadi. Yolgʻiz yoki ikki yoki uchta quyonlardan iborat kichik guruhlarda yashaydi. Asosan oʻtlar bilan oziqlanadi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.iucnredlist.org/en|sarlavha=Lepus microtis|muallif=Smith, A.T. & Johnston, C.H.|ish=The IUCN Red List of Threatened Species|sana=2008|nashriyot=IUCN Red List of Threatened Species|kirish sanasi=2019-03-24|arxivsana=2020-03-04|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200304172225/https://www.iucnredlist.org/en}}</ref>. Bu quyon tashqi koʻrinishi boʻyicha Cape quyoniga juda oʻxshaydi, lekin uning oʻziga xos yivli kesma tishlari bilan ajralib turishi mumkin<ref>Riegler, Donald (2013). "[http://animaldiversity.ummz.umich.edu/accounts/Lepus_microtis Lepus microtis: African savanna hare]". Animal Diversity Web. Retrieved 2014-09-26.</ref>. == Xulq-atvor == Afrika savanna quyonlari yolgʻiz, tungi hayvonlardir. Ular yashirin qolish uchun kamuflyajga tayanadilar, lekin soatiga 70 kilometr (43 milya) tezlikda yugurishlari mumkin va ba'zan ular quvib kelayotgan izlarni yoʻqotish uchun yon tomonga kuchli sakrashlari mumkin. Ular asosan oʻtlar bilan oziqlanadilar, shuningdek, ildizlar, kurtaklar va poʻstloqlarni chaynashadi, ba'zan esa tushgan mevalarni va vaqti-vaqti bilan qoʻziqorinlarni eyishadi. Ular koprofagiya bilan shugʻullanadilar, oʻzlarining quruq najas granulalarini yeyishadi, shunda ulardan qoʻshimcha ozuqa moddalari olinadi. Afrika savanna quyonlarining naslchilik xulq-atvori kam oʻrganilgan. Ular yilning istalgan vaqtida koʻpayadi va urgʻochi yil davomida bir nechta marta bolalaydi. Yoshlar ochiq joylarda tugʻiladi va tugʻilgandan keyin tez orada yugurishga qodir. Aftidan, onasi ularni ajratib turadi va har birining oldiga vaqti-vaqti kelib, emizishlariga imkon beradi. Ular taxminan bir oylik boʻlganda sutdan ajratiladi. == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Hayvonlar]] [[Turkum:Quyonlar]] 3992k8vt81gaqnnrhe8hmfaefhocvz6 2816817 2816814 2022-08-29T06:16:27Z Behzodbek88 70684 wikitext text/x-wiki {{Avtomatik taksonquti | nomi = Lepus microtis | tasvir = Lepus victoriae.jpg | olam = [[Eukariotlar]] | tip = [[Xordalilar]] | sinf = [[Sut emizuvchilar]] | oila = [[Tovushqonlar]] | urugʻ = [[Quyonlar]] | sarlavha = Xalqaro ilmiy nomi | sarlavha_matn = ''Lepus microtis'' ([https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%B9%D0%B3%D0%BB%D0%B8%D0%BD,_%D0%A2%D0%B5%D0%BE%D0%B4%D0%BE%D1%80 Heuglin], 1865) | turlari = Lepus microtis | range_map = African Savanna Hare area.png | range_map_caption = | sarlavha1 = Areal | izoh = [[Tanzaniya]], Ngorongoro mintaqasida. }} '''Savanna quyoni'''<ref>Полная иллюстрированная энциклопедия. «Млекопитающие» Кн. 2 = The New Encyclopedia of Mammals / под ред. Д. Макдональда. — <abbr>М.</abbr>: Омега, 2007. — С. 271. — 3000 экз. — <nowiki>ISBN 978-5-465-01346-8</nowiki>.</ref> ({{Lang-la|Lepus microtis}}) — [[Afrika|Afrikada]] yashovchi quyon turlaridan biri. == Areal va yashash joyi == Uning vatani Afrikaning turli mintaqalari va yashash joylari, jumladan savannalar va Sahel. U [[Jazoir]], [[Botsvana]], [[Burundi]], [[Chad]], [[Kongo Demokratik Respublikasi]], [[Kot-dʼIvuar|Kot-d'Ivuar]], [[Efiopiya]], [[Gambiya]], [[Gana]], [[Gvineya]], [[Gvineya-Bisau]], [[Keniya]], [[Liviya]], [[Mali]], [[Mavritaniya]], [[Marokash]], [[Mozambik]], [[Namibiya]], [[Niger]], [[Ruanda]], [[Senegal]], [[Syerra-Leone]], [[Somali]], [[Janubiy Afrika Respublikasi|Janubiy Afrika]], [[Sudan]], [[Tanzaniya]], [[Tunis]], [[Uganda]] va [[Zambiya|Zambiyada]] uchraydi. == Tavsif == Ogʻirligi 1,5 dan 3 kilogrammgacha boʻlgan oʻrta boʻyli quyon, oʻrtacha 2 kilogrammni tashkil qiladi. Orqasi kulrang-jigarrang, koʻkrak qafasi, yon va oyoqlari qizil-jigarrang, qorin qismi oq. Ushbu quyonlar rangi togʻli hududlarda pasttekisliklarga qaraganda toʻqroq va qigʻishroq. Quloqlarning uchi qora, dumi yuqorisi qora, pasti esa oq. Ular tungi hayot kechirishadi. Yolgʻiz yoki ikki yoki uchta quyonlardan iborat kichik guruhlarda yashaydi. Asosan oʻtlar bilan oziqlanadi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.iucnredlist.org/en|sarlavha=Lepus microtis|muallif=Smith, A.T. & Johnston, C.H.|ish=The IUCN Red List of Threatened Species|sana=2008|nashriyot=IUCN Red List of Threatened Species|kirish sanasi=2019-03-24|arxivsana=2020-03-04|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200304172225/https://www.iucnredlist.org/en}}</ref>. Bu quyon tashqi koʻrinishi boʻyicha Cape quyoniga juda oʻxshaydi, lekin uning oʻziga xos yivli kesma tishlari bilan ajralib turishi mumkin<ref>Riegler, Donald (2013). "[http://animaldiversity.ummz.umich.edu/accounts/Lepus_microtis Lepus microtis: African savanna hare]". Animal Diversity Web. Retrieved 2014-09-26.</ref>. == Xulq-atvor == Afrika savanna quyonlari yolgʻiz, tungi hayvonlardir. Ular yashirin qolish uchun kamuflyajga tayanadilar, lekin soatiga 70 kilometr (43 milya) tezlikda yugurishlari mumkin va ba'zan ular quvib kelayotgan izlarni yoʻqotish uchun yon tomonga kuchli sakrashlari mumkin. Ular asosan oʻtlar bilan oziqlanadilar, shuningdek, ildizlar, kurtaklar va poʻstloqlarni chaynashadi, ba'zan esa tushgan mevalarni va vaqti-vaqti bilan qoʻziqorinlarni eyishadi. Ular koprofagiya bilan shugʻullanadilar, oʻzlarining quruq najas granulalarini yeyishadi, shunda ulardan qoʻshimcha ozuqa moddalari olinadi. Afrika savanna quyonlarining naslchilik xulq-atvori kam oʻrganilgan. Ular yilning istalgan vaqtida koʻpayadi va urgʻochi yil davomida bir nechta marta bolalaydi. Yoshlar ochiq joylarda tugʻiladi va tugʻilgandan keyin tez orada yugurishga qodir. Aftidan, onasi ularni ajratib turadi va har birining oldiga vaqti-vaqti kelib, emizishlariga imkon beradi. Ular taxminan bir oylik boʻlganda sutdan ajratiladi. == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Hayvonlar]] [[Turkum:Quyonlar]] pv22z34ky9va4la71ufjmm9xaoqs8ak Butunjahon beysbol va softbol konfederasiyasi 0 784155 2816805 2022-08-29T06:07:13Z Daniya71 70410 „[[:ru:Special:Redirect/revision/123355236|Всемирная конфедерация бейсбола и софтбола]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki '''Butunjahon beysbol va softbol konfederasiyasi''' ({{Lang-en|World Baseball Softball Confederation}}, qisqartma '''WBSC)''' — dunyo bo‘yicha [[beysbol]] va [[softbol]] bo‘yicha boshqaruv organi hisoblanadi. U [[2013]]-yilda Xalqaro beysbol federasiyasi (IBAF) va Xalqaro softbol federasiyasi (ISF) birlashishi natijasida tashkil etilgan. Dunyoning 145 mamlakatidan 210 ta milliy assosiasiyalarni birlashtiradi. Uning shtab-kvartirasi [[Lozanna|Lozannada]] ([[Shveysariya]]) joylashgan. WBSC prezidenti Rikkardo Frakkari ([[Italiya]]) hisoblanadi. == Tarixi == === Xalqaro beysbol federasiyasi === [[Файл:IBAF-лого.gif|left|150x150px]] Birinchi xalqaro beysbol o‘yinlari [[1904]]-yilda [[Sent-Luis|Sent-Luisdagi]] ([[AQSH]]) Olimpiadada bo‘lib o‘tgan va u yerda beysbol ko‘rgazmali sport turi sifatida kiritilgan. Xuddi shu tartibda u [[1912]]-yilda [[Stokgolm|Stokgolmdagi]] Olimpiya o‘yinlarining norasmiy dasturiga kiritilgan. Qo‘shma Shtatlarning ikki jamoasi o‘rtasidagi 24 yillik o‘yinlaridan so‘ng, [[1936]]-yilgi Olimpiya o‘yinlarida [[Berlin|Berlinda]] beysbol namoyish etildi. [[1938]]-yilning avgustida [[Angliya|Angliyaning]] bir necha shaharlarida birinchi jahon chempionati maqomini olgan [[Buyuk Britaniya]] va [[AQSH]] jamoalari o‘rtasida bir qator o‘yinlar bo‘lib o‘tadi. 5 o‘yindan 4 tasida g‘alaba qozongan mezbon jamoa g‘olib bo‘ldi. [[1950]]-yilda [[Nikaragua]] poytaxti [[Managua|Managuada]] bo‘lib o‘tgan jahon chempionatiga kelib, jahon chempionatlarida ishtirok etuvchi jamoalar soni allaqachon 12 taga yetgan edi. [[1938]]-yilda '''Xalqaro beysbol federasiyasiga''' (International Baseball Federation) asos solindi, [[1943]]-yilda u '''Xalqaro havaskor beysbol federasiyasi''' (Federación Internacional de Béisbol Amateur — FIBA) deb o‘zgartirildi. [[1951]]-yilda beysbol birinchi Panamerika o‘yinlari dasturiga kiritib borildi. [[1953]]-yilda birinchi qit’a federasiyasi - Yevropa beysbol konfederasiyasi tashkil etilgach, u kelasi yildan Yevropa chempionatlarini o‘tkaza boshladi. [[1954]]-yilda Osiyo beysbol federasiyasi tuzilib, o‘sha yili o‘z qit’asining birinchi chempionatini o‘tkazdi. [[1956]], [[1964]] va [[1968]]-yillarda beysbol ko‘rgazmali sport turi sifatida Olimpiya o‘yinlari dasturiga kiritildi. [[1973]]-yildan — [[1975]]-yilgacha milliy assosiasiyalarning bir qismi FIBAni tark etib, Butunjahon havaskor beysbol federasiyasini ((Federación Mundial de Béisbol Amateur — FEMBA) vujudga kelganda, beysbol olamida parchalanish yuz berdi. 1976-yilda yagona '''Xalqaro beysbol assosiasiyasi''' (International Baseball Association — '''AINBA''', '''IBA''') tuzildi, u 1999-yilda Xalqaro Beysbol Federasiyasiga (International Baseball Federation — IBAF) aylantirildi va u [[2013]]-yilda Xalqaro Softbol Federasiyasi (International Softball Federation — ISF) bilan birlashgunga qadar mavjud edi. Ular birlashgach '''Butunjahon beysbol va softbol konfederasiyasi''' bo‘ldi. [[1985]]-yilda Panamerika beysbol konfederasiyasi, [[1989]]-yilda Okeaniya beysbol konfederasiyasi va [[1990]]-yilda Afrika beysbol va softbol assosiasiyasi tashkil etilgan. [[1988]]-yilda beysbol yana Olimpiya o‘yinlarida ko‘rgazmali sport turi sifatida namoyish etildi va [[1992]]-yilda Ispaniyaning [[Barselona]] shahrida ilk marta Olimpiya o‘yinlarining rasmiy dasturiga kiritildi. [[1998]]-yilda IBAF va Shimoliy Amerikaning asosiy professional ligasi (MLB) professional o‘yinchilarning Olimpiadada ishtirok etishiga ruxsat berish bo‘yicha bitimga kelishildi. [[2004]]-yildan buyon esa ayollar o‘rtasida beysbol bo‘yicha jahon chempionati o‘tkazib kelinmoqda. [[2005]]-yilda XOQ sessiyasida beysbol va softbol [[2012]]-yilgi Olimpiada dasturidan olib tashlangandi. [[2016]]-yilga kelib, XOQ erkaklar beysbol va ayollar softbolini Tokio-2020 Olimpiada dasturiga qayta kiritishga qaror qildi<ref>{{Veb manbasi|url=http://baseballfund.ru/media/news/Beysbol-i-softbol-snova-Olimpiyskie-vidy-sporta/|sarlavha=Бейсбол и софтбол снова Олимпийские виды спорта!|kirish sanasi=2016-10-01|arxivsana=2016-10-20|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161020175034/http://baseballfund.ru/media/news/Beysbol-i-softbol-snova-Olimpiyskie-vidy-sporta/}}</ref> . ==== IBF, FIBA, FEMBA, AINBA, IBA, IBAF prezidentlari ==== {| width="80%" | valign="top" width="50%" | * 1938 yil{{Flagicon|США}}</img> Lesli Mann * 1939-1943 yillar{{Flagicon|Куба}}</img> Jaime Marina * 1944-1945 yillar{{Flagicon|Мексика}}</img> Xorxe Reyes * 1946-1947 yillar{{Flagicon|Венесуэла|1930}}</img> Pablo Morales * 1948-1950 yillar{{Flagicon|Никарагуа}}</img> Chale Pereyra * 1951-1952 yillar{{Flagicon|Венесуэла|1930}}</img> Pablo Morales * 1953-1968 yillar{{Flagicon|Коста-Рика}}</img> Karlos Sekka * 1969-1975 yillar{{Flagicon|Нидерландские Антильские острова|1959}}</img> Xuan Isa (1973-1975 - FIBA) | valign="top" width="50%" | * 1973-1974 yillar{{Flagicon|США}}</img> Gollandiyalik Fering (FEMBA) * 1975 yil{{Flagicon|Никарагуа}}</img> Karlos Garsiya (FEMBA) * 1976-1979 yillar{{Flagicon|Куба}}</img> Manuel Gonsales * 1981-1993 yillar{{Flagicon|США}}</img> Robert Smit * 1993-2006 yillar{{Flagicon|Италия}}</img> Aldo notarius * 2007-2009 yillar{{Flagicon|США}}</img> Xarvi Shiller * 2009-2013 yillar{{Flagicon|Италия}}</img> Rikkardo Frakkari |} === Xalqaro softbol federasiyasi === [[Файл:ISF-лого.jpg|left|150x150px]] Xalqaro softbol federasiyasi (International Softball Federation — ISF) [[1952]]-yilda tashkil etilgan, ammo aslida [[1960]]-yillarning o‘rtalariga qadar hech qanday faoliyatni amalga oshirmagan. Faqat [[1965]]-yildagi Kongressda ISF ning boshqaruv organlari saylandi. O‘sha yili uning rahbarligida ayollar o‘rtasida, bir yildan so‘ng esa erkaklar o‘rtasida birinchi jahon chempionati o‘tkazildi. [[1976]]-yilga borib, ISF tarkibida birinchi qit’a federasiyasi - Yevropa federasiyasi paydo bo‘ldi. Keyinchalik unga Panamerika ([[1979]]-yilda) Butunjahon beysbol va softbol konfederatsiyasi, Osiyo ([[1990]]-yilda), Afrika ([[1990]]-yilda Afrikaning beysbol va softbol milliy assosiasiyalarini birlashtirgan) va Okeaniya konfederasiyasi ([[2005]]-yilda) qo‘shildi. [[1991]]-yilda Xalqaro olimpiya qo‘mitasi (XOQ) ayollar softbolini Atlantada bo‘lib o‘tgan [[1996]]-yilgi Olimpiada dasturiga kiritishga qaror qildi. Softbol [[2000]], [[2004]] va [[2008]]-yilgi Olimpiadalarda ham namoyish etilgan. [[2016]]-yilda XOQ sessiyasi softbolni, shuningdek, beysbolni Tokiodagi Olimpiada-2020 qaytarishga qaror qildi. [[2013|2013-]]<nowiki/>yilda Xalqaro softbol federasiyasi va Xalqaro beysbol federasiyasi (IBAF) bilan birlashib, Butunjahon beysbol va softbol konfederasiyasini (WBSC) tashkil etdi, ammo IBAF dan farqli ravishda, WBSC tarkibida avtonom tuzilma sifatida faoliyatini davom ettiradi. ==== ISF prezidentlari ==== * 1965-1987 yillar{{Flagicon|США}}</img> Uilyam Ketan * 1987-2013 yillar{{Flagicon|США}}</img> Donald Porter * 2013 yildan beri{{Flagicon|Канада}}</img> Deyl Makmann == WBSC tuzilishi == [[Fayl:Riccardo_FRACCARI.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d8/Riccardo_FRACCARI.jpg/300px-Riccardo_FRACCARI.jpg|right|thumb|300x300px| WBSC prezidenti Rikkardo Frakkari]] Butunjahon beysbol va softbol konfederasiyasining (WBSC) oliy organi har ikki yilda bir marta yig‘iladigan joy — '''Umumiy yig‘ilish'''dir. WBSC a’zosi bo‘lgan barcha milliy assosiasiyalar yig‘ilishda ishtirok etishga taklif qilinadi. Shu bilan birga, har bir milliy assosiasiya ikkita (agar u bir vaqtning o‘zida ham beysbol va softbolni rivojlantirsa) yoki bitta (agar faqat bitta sport turini rivojlantirsa) ovozga ega. Umumiy yig‘ilish tomonidan WBSC oldiga qo‘yilgan vazifalarni, shuningdek, nizom talablarini hal qilish uchun yig‘ilish delegatlari uning qarorlarini amalga oshiradigan, shuningdek, kundalik faoliyatini tashkil etib beradigan '''Ijroiya kengashini''' saylaydilar. Kengash WBSC prezidenti, ikkita ijrochi vise-prezident (beysbol va softboldan), ikkita vise-prezident (beysbol va softboldan), bosh kotib, g‘aznachi va 7 a’zodan tashkil topgan bo‘ladi. Yig‘ilishda Ijroiya Kengashiga qo‘shimcha ravishda beysbol va softbol bo‘yicha '''Ijroiya qo‘mitalari''' (Ijroqo‘m) saylanadi. Beysbol ijroiya qo‘mitasi prezident, 1 va 2-vise-prezidentlar, bosh kotib, g‘aznachi, qit’a federasiyalari vise-prezidentlari, ijrochi direktor va uchta a’zodan iborat. Softbol Ijroiya qo‘mitasi Prezident, 1-va 2-vise-prezidentlar, Bosh kotib, Gʻaznachi, 12 ta mintaqaviy vise-prezidentlardan (har biri Yevropa, Osiyo, Afrika, Lotin Amerikasi, Okeaniyadan ikkitadan va Shimoliy Amerika va ingliz tilida muloqot olib boruvchisi Karib havzasidan bittadan) ijrochi direktor, faxriy prezident va 4 a’zodan tarkib topadi. WBSC oldida turgan maxsus vazifalarni hal qilish uchun uning tarkibida doimiy texnik '''departamentlar''' va '''komissiyalar''' tashkil etilgan. [[Fayl:Map_of_WBSC_members.png|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/10/Map_of_WBSC_members.png/350px-Map_of_WBSC_members.png|thumb|350x350px|Jahon xaritasi mintaqaviy konfederatsiyalarga bo'lingan.{{Legend|#00BFFF|CEB, ESF}}{{Legend|#FFFF00|BFA, SCA}}{{Legend|#CD853F|ABSA}}{{Legend|#FF0000|COPABE, CONPASA}}{{Legend|#32CD32|BCO, OSC}}]]  WBSC '''9 ta kontinental federasiyaga''' bo‘lingan, bu uning tarkibiy bo‘linmalari. Ular WBSC ning tegishli geografik hududlardagi vakolatli vakillaridir. Milliy assosiasiyalar bir vaqtning o‘zida ham WBSC, ham mintaqaviy federasiyasi a’zolaridir. Softbol milliy assosiasiyalari ham Xalqaro softbol federasiyasi a’zosi hisoblanadi. Mintaqa birlashmalarining ro‘yxati quyidagi ko‘rinishda: * '''[[Yevropa]]''' : Yevropa beysbol konfederasiyasi (CEB) : Evropa softbol federasiyasi (ESF) * '''[[Osiyo]]''' : Osiyo beysbol federasiyasi (BFA) : Osiyo Softbol Konfederasiyasi (SCA) * '''[[Afrika]]''' : Afrika beysbol va softbol assotsiatsiyasi (ABSA) * '''[[Amerika (qitʼa)|Amerika]]''' : Pan Amerika Beysbol Konfederatsiyasi (COPABE) : Panamerika Softbol Konfederatsiyasi (CONPASA) * '''Avstraliya va Okeaniya''' : Okeaniya Beysbol Konfederatsiyasi (BCO) : Okeaniya Softbol Konfederatsiyasi (OSC) === WBSC Ijroiya kengashi === * {{Flagicon|Италия}} Риккардо Фраккари — президент WBSC * {{Flagicon|Пуэрто-Рико}} Исраэль Ролдан Гонсалес — исполнительный вице-президент WBSC (бейсбол) * {{Flagicon|Канада}} Дейл Макманн — исполнительный вице-президент WBSC (софтбол) * {{Flagicon|Гватемала}} Вилли Кальтшмитт Лухан — вице-президент WBSC (бейсбол) * {{Flagicon|Панама}} Мелитон Санчес Ривас — вице-президент WBSC (софтбол) * {{Flagicon|Малайзия}} Лоу Бен Чу — генеральный секретарь WBSC * {{Flagicon|Сан-Марино}} Анджело Вичини — казначей WBSC * {{Flagicon|Австралия}} Рональд Финлей * {{Flagicon|США}} Пол Сейлер * {{Flagicon|Япония}} Таэко Уцуги * {{Flagicon|Пуэрто-Рико}} Томас Веласкес * {{Flagicon|Австралия}} Джастин Хубер — представитель спортсменов (бейсбол) * {{Flagicon|Венесуэла}} Мария Хосе Сото Хиль — представитель спортсменов (софтбол) * {{Flagicon|Куба}} Антонио Кастро Сото дель Валье — глобальный посол WBSC == Rasmiy musobaqalar == Butunjahon beysbol va softbol konfederasiyasi o‘z faoliyati doirasida milliy terma jamoalar o‘rtasida quyidagi turnirlarni o‘tkazishga mas’uldir: : '''Beysbol''' * Erkaklar o‘rtasidagi beysbol bo‘yicha Olimpiya turnirlari —har 4 yilda bir marta (XOQ bilan hamkorlikda); * Jahon beysbol klassikasi (erkaklar) — toq yillarda 4 yilda bir marta Olimpiadadan so‘ng;  * WBSC Premiyer 12 (erkaklar) — toq yillarda har 4 yilda bir marta Olimpiyadan oldin; * Ayollar terma jamoalari o‘rtasidagi jahon chempionati — juft yillarda har ikki yilda bir marta; * Turli yoshdagi erkaklar jamoalari o‘rtasidagi jahon chempionati — juft (23 va 15 yoshgacha bo‘lgan ishtirokchilar yoshi) va toq  yillarda (18 va 12 yoshgacha) ikki yilda bir marta. * 2011-yilgacha erkaklar o‘rtasida jahon chempionati o‘tkazib kelinadi. : '''Softbol''' * Ayollar softboli bo‘yicha Olimpiya turnirlari — har 4 yilda bir marta (XOQ bilan hamkorlikda); * Erkaklar terma jamoalari o‘rtasidagi jahon chempionati — toq yillarda ikki yilda bir marta; * Ayollar terma jamoalari o‘rta sidagi jahon chempionati — juft yillarda har ikki yilda bir marta; * O‘smirlar terma jamoalari o‘rtasidagi jahon chempionati - juft (erkaklar) va toq (ayollar) yillarda (ishtirokchilar yoshi 19 yoshgacha) ikki yilda bir marta. == WBSC a'zolari == Mamlakat nomidan so‘ng qavs ichida ushbu mamlakatning WBSC a’zosi bo‘lgan milliy assosiasiyasi yoki shu mamlakatlarning assosiasiyalari ko‘rsatilgan: bc - beysbol va softbol birlashmasi, b - beysbol, c - softbol. === [[Yevropa]] === 43 ta davlatdan 58 ta milliy assotsiatsiyalar: [[Avstriya]] (b, s), [[Ozarbayjon]] (s), [[Armaniston]] (b, s), [[Belarus]] (b, s), [[Belgiya]] (b, s), [[Bolgariya]] (b, s), [[Birlashgan Qirollik|Buyuk Britaniya]] (b, s), [[Vengriya]] (bs), [[Germaniya]] (bs), Gernsi (s), [[Gretsiya]] (b, s), [[Gruziya]] (bs), [[Daniya]] (b, s), [[Isroil]] (b, s), [[Irlandiya]] (b, s), [[Islandiya]] (b), [[Ispaniya]] (bs), [[Italiya]] (bs), [[Kipr Respublikasi|Kipr]] (b, s), [[Kosovo]] (s), [[Latviya]] (b), [[Litva]] (b, s), [[Malta]] (bs), [[Moldova]] (bs), [[Niderlandiya|Gollandiya]] (bs). bs ), [[Norvegiya]] (bs), [[Polsha]] (bs), [[Portugaliya]] (b), [[Rossiya]] (b, s), [[Ruminiya]] (bs), [[San Marino|San-Marino]] (bs), [[Serbiya]] (b, s), [[Slovakiya]] (b, s), [[Sloveniya]] (bs), [[Turkiya]] (bs), [[Ukraina]] (bs), [[Finlandiya|Finlyandiya]] (b), [[Fransiya]] (bs), [[Xorvatiya]] (b, s), [[Chexiya]] (b, s), [[Shveysariya|Shveytsariya]] (bs), [[Shvetsiya]] (bs), [[Estoniya]] (b). === [[Osiyo]] === 26 mamlakatdan 40 ta milliy uyushmalar: [[Afgʻoniston|Afg'oniston]] (b), [[Bruney]] (miloddan avvalgi), [[Vyetnam|Vetnam]] (b, c), [[Hong Kong|Gonkong]] (b, c), [[Hindiston]] (b, c), [[Indoneziya]] (miloddan avvalgi), [[Iordaniya]] (c), [[Iroq]] (bs), [[Eron]] (bs), [[Qozogʻiston|Qozog'iston]] (bs), [[Kambodja]] (b), [[Xitoy]] (b, s), [[Koreya Xalq Demokratik Respublikasi|Shimoliy Koreya]] (bs), [[Malayziya]] (b, s), [[Mongoliya|Mo'g'uliston]] (b, s), [[Birma|Myanma]] (b), [[Nepal]] (b, s), [[Pokiston]] (b, s), [[Singapur]] (bs), [[Tailand]] (b, s), [[Xitoy Respublikasi|Tayvan]] (b, s), [[Oʻzbekiston|O‘zbekiston]] (b, s), [[Filippin]] (b, s), [[Shri Lanka|Shri-Lanka]] (b), [[Koreya Respublikasi|Janubiy Koreya]] (b, c), [[Yaponiya]] (b, c). === [[Afrika]] === 24 mamlakatdan 28 ta milliy assotsiatsiyalar: [[Botsvana]] (lar), [[Burkina Faso|Burkina-Faso]] (b), [[Gambiya]] (lar), [[Gana]] (b), [[Gvineya]] (lar), [[Gvineya-Bisau]] (lar), [[Zambiya]] (b), [[Zimbabve]] (b, s). ), [[Kamerun]] (bs), [[Keniya]] (b, s), [[Kot-dʼIvuar|Kot-d'Ivuar]] (b), [[Lesoto]] (bs), [[Liberiya]] (bs), [[Mali]] (bs), [[Marokash]] (b), [[Namibiya]] (b, s), [[Nigeriya]] (b, s) ), [[Senegal]] (s), [[Syerra-Leone]] (bs), [[Tanzaniya]] (bs), [[Togo]] (b), [[Tunis]] (bs), [[Uganda]] (bs), [[Janubiy Afrika Respublikasi|Janubiy Afrika]] (b, s). === [[Amerika (qitʼa)|Amerika]] === 37 mamlakatdan 61 ta milliy assotsiatsiyalar: AQSh Virjiniya orollari (b, s), [[Antigua va Barbuda]] (s), [[Argentina]] (b, s), [[Aruba]] (b, s), [[Bagam orollari|Bagama orollari]] (b, s), [[Barbados]] (s), [[Beliz]] (s), [[Bermuda orollari|Bermuda]] (s), [[Boliviya]] (bs), [[Braziliya]] (bs), Britaniya Virjiniya orollari (b, s), [[Venesuela]] (b, s), [[Gaiti]] (bs), [[Gayana]] (b), [[Gvatemala]] (b), s), [[Honduras|Gonduras]] (b, s), [[Dominika Respublikasi|Dominikan Respublikasi]] (b, s), [[Kayman orollari]] (s), [[Kanada]] (b, s), [[Kolumbiya]] (b, s), [[Kosta-Rika]] (b, s), [[Kuba]] (b, s), s), Kyurakao (b, s), [[Meksika]] (b, s), Niderlandiya Antil orollari (b, s), [[Nikaragua]] (b, s), [[Panama]] (b, s), [[Peru]] (b, s), [[Puerto-Riko]] ( b, s), [[El Salvador|Salvador]] (b, s), [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQSH]] (b, s), [[Terks va Kaykos orollari|Turks va Kaykos]] (s), [[Trinidad va Tobago]] (b), [[Urugvay]] (s), [[Chili]] (b), [[Ekvador]] (b, c), [[Yamayka]] (b, c). === Avstraliya va Okeaniya === 15 mamlakatdan 23 ta milliy assotsiatsiyalar: [[Avstraliya]] (b, s), [[Amerika Samoasi]] (b, s), [[Guam]] (b, s), [[Kuk orollari]] (bs), [[Marshall orollari]] (bs), [[Nauru]] (s), [[Yangi Kaledoniya]] (b). ), [[Yangi Zelandiya]] (b, s), [[Palau]] (b, s), [[Papua Yangi Gvineya|Papua-Yangi Gvineya]] (b, s), [[Samoa]] (b, s), [[Shimoliy Mariana orollari]] (bs), [[Solomon Orollari|Solomon orollari]] (bs), [[Mikroneziya Federativ Shtatlari|FSM]] (b, s), c), [[Fiji]] (b). == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [http://www.wbsc.org/ Rasmiy sayt]{{Ref-en}} <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">)</small>{{Ref-es}} <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на испанском языке">)</small>{{Ref-ja}} <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на японском языке">)</small> (kor. <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на корейском языке">)</small> (kit. <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на китайском языке">)</small> * [http://www.baseball-reference.com/bullpen/Federaci%C3%B3n_Internacional_de_B%C3%A9isbol_Amateur baseball-reference.com]{{Ref-en}} <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">)</small> * [http://www.isfsoftball.org/ Xalqaro softbol federatsiyasi]{{Ref-en}} <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">)</small>{{Ref-es}} <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на испанском языке">)</small> [[Turkum:Sport]] er2gw6o4tt20hsdqht7nvknovshr7ji 2816914 2816805 2022-08-29T06:58:03Z Daniya71 70410 добавлен инфобокс wikitext text/x-wiki {{Tashkilot bilgiqutisi |name = Butunjahon beysbol va softbol konfederasiyasi |tasvir = Wbsc-logo.svg |caption = |abbreviation = WBSC |motto = |formation = [[2013-yil]] |extinction = |type = |status = |purpose = |headquarters = {{flagicon|SUI}}[[Lozanna]] |location = |region_served = |membership = 210 ta milliy federasiyalar |language = Ingliz, ispan |leader_title = Prezident |leader_name = {{flagicon|ITA}} Rikkardo Frakkari |main_organ = |parent_organization = |affiliations = |num_staff = |num_volunteers = |budget = |website = [https://www.wbsc.org/en www.wbsc.org/en] |remarks = }} '''Butunjahon beysbol va softbol konfederasiyasi''' ({{Lang-en|World Baseball Softball Confederation}}, qisqartma '''WBSC)''' — dunyo bo‘yicha [[beysbol]] va [[softbol]] bo‘yicha boshqaruv organi hisoblanadi. U [[2013]]-yilda Xalqaro beysbol federasiyasi (IBAF) va Xalqaro softbol federasiyasi (ISF) birlashishi natijasida tashkil etilgan. Dunyoning 145 mamlakatidan 210 ta milliy assosiasiyalarni birlashtiradi. Uning shtab-kvartirasi [[Lozanna|Lozannada]] ([[Shveysariya]]) joylashgan. WBSC prezidenti Rikkardo Frakkari ([[Italiya]]) hisoblanadi. == Tarixi == === Xalqaro beysbol federasiyasi === Birinchi xalqaro beysbol o‘yinlari [[1904]]-yilda [[Sent-Luis|Sent-Luisdagi]] ([[AQSH]]) Olimpiadada bo‘lib o‘tgan va u yerda beysbol ko‘rgazmali sport turi sifatida kiritilgan. Xuddi shu tartibda u [[1912]]-yilda [[Stokgolm|Stokgolmdagi]] Olimpiya o‘yinlarining norasmiy dasturiga kiritilgan. Qo‘shma Shtatlarning ikki jamoasi o‘rtasidagi 24 yillik o‘yinlaridan so‘ng, [[1936]]-yilgi Olimpiya o‘yinlarida [[Berlin|Berlinda]] beysbol namoyish etildi. [[1938]]-yilning avgustida [[Angliya|Angliyaning]] bir necha shaharlarida birinchi jahon chempionati maqomini olgan [[Buyuk Britaniya]] va [[AQSH]] jamoalari o‘rtasida bir qator o‘yinlar bo‘lib o‘tadi. 5 o‘yindan 4 tasida g‘alaba qozongan mezbon jamoa g‘olib bo‘ldi. [[1950]]-yilda [[Nikaragua]] poytaxti [[Managua|Managuada]] bo‘lib o‘tgan jahon chempionatiga kelib, jahon chempionatlarida ishtirok etuvchi jamoalar soni allaqachon 12 taga yetgan edi. [[1938]]-yilda '''Xalqaro beysbol federasiyasiga''' (International Baseball Federation) asos solindi, [[1943]]-yilda u '''Xalqaro havaskor beysbol federasiyasi''' (Federación Internacional de Béisbol Amateur — FIBA) deb o‘zgartirildi. [[1951]]-yilda beysbol birinchi Panamerika o‘yinlari dasturiga kiritib borildi. [[1953]]-yilda birinchi qit’a federasiyasi - Yevropa beysbol konfederasiyasi tashkil etilgach, u kelasi yildan Yevropa chempionatlarini o‘tkaza boshladi. [[1954]]-yilda Osiyo beysbol federasiyasi tuzilib, o‘sha yili o‘z qit’asining birinchi chempionatini o‘tkazdi. [[1956]], [[1964]] va [[1968]]-yillarda beysbol ko‘rgazmali sport turi sifatida Olimpiya o‘yinlari dasturiga kiritildi. [[1973]]-yildan — [[1975]]-yilgacha milliy assosiasiyalarning bir qismi FIBAni tark etib, Butunjahon havaskor beysbol federasiyasini ((Federación Mundial de Béisbol Amateur — FEMBA) vujudga kelganda, beysbol olamida parchalanish yuz berdi. 1976-yilda yagona '''Xalqaro beysbol assosiasiyasi''' (International Baseball Association — '''AINBA''', '''IBA''') tuzildi, u 1999-yilda Xalqaro Beysbol Federasiyasiga (International Baseball Federation — IBAF) aylantirildi va u [[2013]]-yilda Xalqaro Softbol Federasiyasi (International Softball Federation — ISF) bilan birlashgunga qadar mavjud edi. Ular birlashgach '''Butunjahon beysbol va softbol konfederasiyasi''' bo‘ldi. [[1985]]-yilda Panamerika beysbol konfederasiyasi, [[1989]]-yilda Okeaniya beysbol konfederasiyasi va [[1990]]-yilda Afrika beysbol va softbol assosiasiyasi tashkil etilgan. [[1988]]-yilda beysbol yana Olimpiya o‘yinlarida ko‘rgazmali sport turi sifatida namoyish etildi va [[1992]]-yilda Ispaniyaning [[Barselona]] shahrida ilk marta Olimpiya o‘yinlarining rasmiy dasturiga kiritildi. [[1998]]-yilda IBAF va Shimoliy Amerikaning asosiy professional ligasi (MLB) professional o‘yinchilarning Olimpiadada ishtirok etishiga ruxsat berish bo‘yicha bitimga kelishildi. [[2004]]-yildan buyon esa ayollar o‘rtasida beysbol bo‘yicha jahon chempionati o‘tkazib kelinmoqda. [[2005]]-yilda XOQ sessiyasida beysbol va softbol [[2012]]-yilgi Olimpiada dasturidan olib tashlangandi. [[2016]]-yilga kelib, XOQ erkaklar beysbol va ayollar softbolini Tokio-2020 Olimpiada dasturiga qayta kiritishga qaror qildi<ref>{{Veb manbasi|url=http://baseballfund.ru/media/news/Beysbol-i-softbol-snova-Olimpiyskie-vidy-sporta/|sarlavha=Бейсбол и софтбол снова Олимпийские виды спорта!|kirish sanasi=2016-10-01|arxivsana=2016-10-20|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161020175034/http://baseballfund.ru/media/news/Beysbol-i-softbol-snova-Olimpiyskie-vidy-sporta/}}</ref> . ==== IBF, FIBA, FEMBA, AINBA, IBA, IBAF prezidentlari ==== {| width="80%" | valign="top" width="50%" | * 1938 yil{{Flagicon|AQSh}} Lesli Mann * 1939-1943 yillar{{Flagicon|CUB}} Jaime Marina * 1944-1945 yillar{{Flagicon|MEX}} Xorxe Reyes * 1946-1947 yillar{{Flagicon|VEN}} Pablo Morales * 1948-1950 yillar{{Flagicon|NCA}} Chale Pereyra * 1951-1952 yillar{{Flagicon|VEN}} Pablo Morales * 1953-1968 yillar{{Flagicon|CRC}} Karlos Sekka * 1969-1975 yillar Xuan Isa (1973-1975 - FIBA) | valign="top" width="50%" | * 1973-1974 yillar{{Flagicon|AQSh}} Gollandiyalik Fering (FEMBA) * 1975 yil{{Flagicon|NCA}} Karlos Garsiya (FEMBA) * 1976-1979 yillar{{Flagicon|CUB}} Manuel Gonsales * 1981-1993 yillar{{Flagicon|AQSh}} Robert Smit * 1993-2006 yillar{{Flagicon|ITA}} Aldo notarius * 2007-2009 yillar{{Flagicon|AQSh}} Xarvi Shiller * 2009-2013 yillar{{Flagicon|ITA}} Rikkardo Frakkari |} === Xalqaro softbol federasiyasi === Xalqaro softbol federasiyasi (International Softball Federation — ISF) [[1952]]-yilda tashkil etilgan, ammo aslida [[1960]]-yillarning o‘rtalariga qadar hech qanday faoliyatni amalga oshirmagan. Faqat [[1965]]-yildagi Kongressda ISF ning boshqaruv organlari saylandi. O‘sha yili uning rahbarligida ayollar o‘rtasida, bir yildan so‘ng esa erkaklar o‘rtasida birinchi jahon chempionati o‘tkazildi. [[1976]]-yilga borib, ISF tarkibida birinchi qit’a federasiyasi - Yevropa federasiyasi paydo bo‘ldi. Keyinchalik unga Panamerika ([[1979]]-yilda) Butunjahon beysbol va softbol konfederatsiyasi, Osiyo ([[1990]]-yilda), Afrika ([[1990]]-yilda Afrikaning beysbol va softbol milliy assosiasiyalarini birlashtirgan) va Okeaniya konfederasiyasi ([[2005]]-yilda) qo‘shildi. [[1991]]-yilda Xalqaro olimpiya qo‘mitasi (XOQ) ayollar softbolini Atlantada bo‘lib o‘tgan [[1996]]-yilgi Olimpiada dasturiga kiritishga qaror qildi. Softbol [[2000]], [[2004]] va [[2008]]-yilgi Olimpiadalarda ham namoyish etilgan. [[2016]]-yilda XOQ sessiyasi softbolni, shuningdek, beysbolni Tokiodagi Olimpiada-2020 qaytarishga qaror qildi. [[2013|2013-]]<nowiki/>yilda Xalqaro softbol federasiyasi va Xalqaro beysbol federasiyasi (IBAF) bilan birlashib, Butunjahon beysbol va softbol konfederasiyasini (WBSC) tashkil etdi, ammo IBAF dan farqli ravishda, WBSC tarkibida avtonom tuzilma sifatida faoliyatini davom ettiradi. ==== ISF prezidentlari ==== * 1965-1987 yillar{{Flagicon|AQSh}} Uilyam Ketan * 1987-2013 yillar{{Flagicon|AQSh}} Donald Porter * 2013 yildan beri{{Flagicon|CAN}} Deyl Makmann == WBSC tuzilishi == [[Fayl:Riccardo_FRACCARI.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d8/Riccardo_FRACCARI.jpg/300px-Riccardo_FRACCARI.jpg|right|thumb|300x300px| WBSC prezidenti Rikkardo Frakkari]] Butunjahon beysbol va softbol konfederasiyasining (WBSC) oliy organi har ikki yilda bir marta yig‘iladigan joy — '''Umumiy yig‘ilish'''dir. WBSC a’zosi bo‘lgan barcha milliy assosiasiyalar yig‘ilishda ishtirok etishga taklif qilinadi. Shu bilan birga, har bir milliy assosiasiya ikkita (agar u bir vaqtning o‘zida ham beysbol va softbolni rivojlantirsa) yoki bitta (agar faqat bitta sport turini rivojlantirsa) ovozga ega. Umumiy yig‘ilish tomonidan WBSC oldiga qo‘yilgan vazifalarni, shuningdek, nizom talablarini hal qilish uchun yig‘ilish delegatlari uning qarorlarini amalga oshiradigan, shuningdek, kundalik faoliyatini tashkil etib beradigan '''Ijroiya kengashini''' saylaydilar. Kengash WBSC prezidenti, ikkita ijrochi vise-prezident (beysbol va softboldan), ikkita vise-prezident (beysbol va softboldan), bosh kotib, g‘aznachi va 7 a’zodan tashkil topgan bo‘ladi. Yig‘ilishda Ijroiya Kengashiga qo‘shimcha ravishda beysbol va softbol bo‘yicha '''Ijroiya qo‘mitalari''' (Ijroqo‘m) saylanadi. Beysbol ijroiya qo‘mitasi prezident, 1 va 2-vise-prezidentlar, bosh kotib, g‘aznachi, qit’a federasiyalari vise-prezidentlari, ijrochi direktor va uchta a’zodan iborat. Softbol Ijroiya qo‘mitasi Prezident, 1-va 2-vise-prezidentlar, Bosh kotib, Gʻaznachi, 12 ta mintaqaviy vise-prezidentlardan (har biri Yevropa, Osiyo, Afrika, Lotin Amerikasi, Okeaniyadan ikkitadan va Shimoliy Amerika va ingliz tilida muloqot olib boruvchisi Karib havzasidan bittadan) ijrochi direktor, faxriy prezident va 4 a’zodan tarkib topadi. WBSC oldida turgan maxsus vazifalarni hal qilish uchun uning tarkibida doimiy texnik '''departamentlar''' va '''komissiyalar''' tashkil etilgan. [[Fayl:Map_of_WBSC_members.png|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/10/Map_of_WBSC_members.png/350px-Map_of_WBSC_members.png|thumb|left|350x350px|Jahon xaritasi mintaqaviy konfederatsiyalarga bo'lingan.{{Legend|#00BFFF|CEB, ESF}}{{Legend|#FFFF00|BFA, SCA}}{{Legend|#CD853F|ABSA}}{{Legend|#FF0000|COPABE, CONPASA}}{{Legend|#32CD32|BCO, OSC}}]]  WBSC '''9 ta kontinental federasiyaga''' bo‘lingan, bu uning tarkibiy bo‘linmalari. Ular WBSC ning tegishli geografik hududlardagi vakolatli vakillaridir. Milliy assosiasiyalar bir vaqtning o‘zida ham WBSC, ham mintaqaviy federasiyasi a’zolaridir. Softbol milliy assosiasiyalari ham Xalqaro softbol federasiyasi a’zosi hisoblanadi. Mintaqa birlashmalarining ro‘yxati quyidagi ko‘rinishda: * '''[[Yevropa]]''' : Yevropa beysbol konfederasiyasi (CEB) : Evropa softbol federasiyasi (ESF) * '''[[Osiyo]]''' : Osiyo beysbol federasiyasi (BFA) : Osiyo Softbol Konfederasiyasi (SCA) * '''[[Afrika]]''' : Afrika beysbol va softbol assotsiatsiyasi (ABSA) * '''[[Amerika (qitʼa)|Amerika]]''' : Pan Amerika Beysbol Konfederatsiyasi (COPABE) : Panamerika Softbol Konfederatsiyasi (CONPASA) * '''Avstraliya va Okeaniya''' : Okeaniya Beysbol Konfederatsiyasi (BCO) : Okeaniya Softbol Konfederatsiyasi (OSC) === WBSC Ijroiya kengashi === * {{Flagicon|ITA}} Rikkardo Frakkari — WBSC prezidenti * {{Flagicon|PUR}} Israel Roldan Gonsales — WBSC ijrochi vitse-prezidenti (beysbol) * {{Flagicon|CAN}} Deyl Makmann — WBSC ijrochi vitse-prezidenti (softbol) * {{Flagicon|GUA}} Villi Kaltshmitt Luxan — vitse-prezidenti (beysbol) * {{Flagicon|PAN}} Meliton Sanches Rivas — vitse-prezidenti (softbol) * {{Flagicon|MAS}} Lou Ben Chu — WBSC bosh kotibi * {{Flagicon|SMR}} Anjelo Vichini — WBSC g‘aznachisi * {{Flagicon|AUS}} Ronald Finley * {{Flagicon|AQSh}} Pol Seyler * {{Flagicon|JPN}} Taeko Usugi * {{Flagicon|PUR}} Tomas Velaskes * {{Flagicon|AUS}} Jastin Xuber - Sportchilar vakili (beysbol) * {{Flagicon|VEN}} Mariya Xose Soto Xil - sportchilar vakili (softbol) * {{Flagicon|CUB}} Antonio Kastro Soto del Valle - WBSC global elchisi == Rasmiy musobaqalar == Butunjahon beysbol va softbol konfederasiyasi o‘z faoliyati doirasida milliy terma jamoalar o‘rtasida quyidagi turnirlarni o‘tkazishga mas’uldir: : '''Beysbol''' * Erkaklar o‘rtasidagi beysbol bo‘yicha Olimpiya turnirlari —har 4 yilda bir marta (XOQ bilan hamkorlikda); * Jahon beysbol klassikasi (erkaklar) — toq yillarda 4 yilda bir marta Olimpiadadan so‘ng;  * WBSC Premiyer 12 (erkaklar) — toq yillarda har 4 yilda bir marta Olimpiyadan oldin; * Ayollar terma jamoalari o‘rtasidagi jahon chempionati — juft yillarda har ikki yilda bir marta; * Turli yoshdagi erkaklar jamoalari o‘rtasidagi jahon chempionati — juft (23 va 15 yoshgacha bo‘lgan ishtirokchilar yoshi) va toq  yillarda (18 va 12 yoshgacha) ikki yilda bir marta. * 2011-yilgacha erkaklar o‘rtasida jahon chempionati o‘tkazib kelinadi. : '''Softbol''' * Ayollar softboli bo‘yicha Olimpiya turnirlari — har 4 yilda bir marta (XOQ bilan hamkorlikda); * Erkaklar terma jamoalari o‘rtasidagi jahon chempionati — toq yillarda ikki yilda bir marta; * Ayollar terma jamoalari o‘rta sidagi jahon chempionati — juft yillarda har ikki yilda bir marta; * O‘smirlar terma jamoalari o‘rtasidagi jahon chempionati - juft (erkaklar) va toq (ayollar) yillarda (ishtirokchilar yoshi 19 yoshgacha) ikki yilda bir marta. == WBSC a'zolari == Mamlakat nomidan so‘ng qavs ichida ushbu mamlakatning WBSC a’zosi bo‘lgan milliy assosiasiyasi yoki shu mamlakatlarning assosiasiyalari ko‘rsatilgan: bc - beysbol va softbol birlashmasi, b - beysbol, c - softbol. === [[Yevropa]] === 43 ta davlatdan 58 ta milliy assotsiatsiyalar: [[Avstriya]] (b, s), [[Ozarbayjon]] (s), [[Armaniston]] (b, s), [[Belarus]] (b, s), [[Belgiya]] (b, s), [[Bolgariya]] (b, s), [[Birlashgan Qirollik|Buyuk Britaniya]] (b, s), [[Vengriya]] (bs), [[Germaniya]] (bs), Gernsi (s), [[Gretsiya]] (b, s), [[Gruziya]] (bs), [[Daniya]] (b, s), [[Isroil]] (b, s), [[Irlandiya]] (b, s), [[Islandiya]] (b), [[Ispaniya]] (bs), [[Italiya]] (bs), [[Kipr Respublikasi|Kipr]] (b, s), [[Kosovo]] (s), [[Latviya]] (b), [[Litva]] (b, s), [[Malta]] (bs), [[Moldova]] (bs), [[Niderlandiya|Gollandiya]] (bs). bs ), [[Norvegiya]] (bs), [[Polsha]] (bs), [[Portugaliya]] (b), [[Rossiya]] (b, s), [[Ruminiya]] (bs), [[San Marino|San-Marino]] (bs), [[Serbiya]] (b, s), [[Slovakiya]] (b, s), [[Sloveniya]] (bs), [[Turkiya]] (bs), [[Ukraina]] (bs), [[Finlandiya|Finlyandiya]] (b), [[Fransiya]] (bs), [[Xorvatiya]] (b, s), [[Chexiya]] (b, s), [[Shveysariya|Shveytsariya]] (bs), [[Shvetsiya]] (bs), [[Estoniya]] (b). === [[Osiyo]] === 26 mamlakatdan 40 ta milliy uyushmalar: [[Afgʻoniston|Afg'oniston]] (b), [[Bruney]] (miloddan avvalgi), [[Vyetnam|Vetnam]] (b, c), [[Hong Kong|Gonkong]] (b, c), [[Hindiston]] (b, c), [[Indoneziya]] (miloddan avvalgi), [[Iordaniya]] (c), [[Iroq]] (bs), [[Eron]] (bs), [[Qozogʻiston|Qozog'iston]] (bs), [[Kambodja]] (b), [[Xitoy]] (b, s), [[Koreya Xalq Demokratik Respublikasi|Shimoliy Koreya]] (bs), [[Malayziya]] (b, s), [[Mongoliya|Mo'g'uliston]] (b, s), [[Birma|Myanma]] (b), [[Nepal]] (b, s), [[Pokiston]] (b, s), [[Singapur]] (bs), [[Tailand]] (b, s), [[Xitoy Respublikasi|Tayvan]] (b, s), [[Oʻzbekiston|O‘zbekiston]] (b, s), [[Filippin]] (b, s), [[Shri Lanka|Shri-Lanka]] (b), [[Koreya Respublikasi|Janubiy Koreya]] (b, c), [[Yaponiya]] (b, c). === [[Afrika]] === 24 mamlakatdan 28 ta milliy assotsiatsiyalar: [[Botsvana]] (lar), [[Burkina Faso|Burkina-Faso]] (b), [[Gambiya]] (lar), [[Gana]] (b), [[Gvineya]] (lar), [[Gvineya-Bisau]] (lar), [[Zambiya]] (b), [[Zimbabve]] (b, s). ), [[Kamerun]] (bs), [[Keniya]] (b, s), [[Kot-dʼIvuar|Kot-d'Ivuar]] (b), [[Lesoto]] (bs), [[Liberiya]] (bs), [[Mali]] (bs), [[Marokash]] (b), [[Namibiya]] (b, s), [[Nigeriya]] (b, s) ), [[Senegal]] (s), [[Syerra-Leone]] (bs), [[Tanzaniya]] (bs), [[Togo]] (b), [[Tunis]] (bs), [[Uganda]] (bs), [[Janubiy Afrika Respublikasi|Janubiy Afrika]] (b, s). === [[Amerika (qitʼa)|Amerika]] === 37 mamlakatdan 61 ta milliy assotsiatsiyalar: AQSh Virjiniya orollari (b, s), [[Antigua va Barbuda]] (s), [[Argentina]] (b, s), [[Aruba]] (b, s), [[Bagam orollari|Bagama orollari]] (b, s), [[Barbados]] (s), [[Beliz]] (s), [[Bermuda orollari|Bermuda]] (s), [[Boliviya]] (bs), [[Braziliya]] (bs), Britaniya Virjiniya orollari (b, s), [[Venesuela]] (b, s), [[Gaiti]] (bs), [[Gayana]] (b), [[Gvatemala]] (b), s), [[Honduras|Gonduras]] (b, s), [[Dominika Respublikasi|Dominikan Respublikasi]] (b, s), [[Kayman orollari]] (s), [[Kanada]] (b, s), [[Kolumbiya]] (b, s), [[Kosta-Rika]] (b, s), [[Kuba]] (b, s), s), Kyurakao (b, s), [[Meksika]] (b, s), Niderlandiya Antil orollari (b, s), [[Nikaragua]] (b, s), [[Panama]] (b, s), [[Peru]] (b, s), [[Puerto-Riko]] ( b, s), [[El Salvador|Salvador]] (b, s), [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQSH]] (b, s), [[Terks va Kaykos orollari|Turks va Kaykos]] (s), [[Trinidad va Tobago]] (b), [[Urugvay]] (s), [[Chili]] (b), [[Ekvador]] (b, c), [[Yamayka]] (b, c). === Avstraliya va Okeaniya === 15 mamlakatdan 23 ta milliy assotsiatsiyalar: [[Avstraliya]] (b, s), [[Amerika Samoasi]] (b, s), [[Guam]] (b, s), [[Kuk orollari]] (bs), [[Marshall orollari]] (bs), [[Nauru]] (s), [[Yangi Kaledoniya]] (b). ), [[Yangi Zelandiya]] (b, s), [[Palau]] (b, s), [[Papua Yangi Gvineya|Papua-Yangi Gvineya]] (b, s), [[Samoa]] (b, s), [[Shimoliy Mariana orollari]] (bs), [[Solomon Orollari|Solomon orollari]] (bs), [[Mikroneziya Federativ Shtatlari|FSM]] (b, s), c), [[Fiji]] (b). == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [http://www.wbsc.org/ Rasmiy sayt]{{Ref-en}} <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">)</small>{{Ref-es}} <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на испанском языке">)</small>{{Ref-ja}} <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на японском языке">)</small> (kor. <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на корейском языке">)</small> (kit. <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на китайском языке">)</small> * [http://www.baseball-reference.com/bullpen/Federaci%C3%B3n_Internacional_de_B%C3%A9isbol_Amateur baseball-reference.com]{{Ref-en}} <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">)</small> * [http://www.isfsoftball.org/ Xalqaro softbol federatsiyasi]{{Ref-en}} <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">)</small>{{Ref-es}} <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на испанском языке">)</small> [[Turkum:Sport]] spcoq8zlayljotz183neirbkn6r98mm Jens Petter Hauge 0 784156 2816811 2022-08-29T06:08:32Z Ravshanbek Tohirov 71874 „[[:en:Special:Redirect/revision/1105204814|Jens Petter Hauge]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Jens Petter Hauge|tasvir=2022128171253 2022-05-08 Fussball Eintracht Frankfurt vs Borussia Mönchengladbach - Sven - 1D X MK II - 2064 - B70I8175 (Jens Petter Hauge cropped).jpg|izoh=Hauge 2022-yil|toʻliqism=Jens Petter Hauge<ref>{{cite web |url=https://www.fotball.no/fotballdata/person/profil/?fiksId=2773713 |title=Jens Petter Hauge |publisher=Norwegian Football Federation |access-date=22 April 2021 |language=no}}</ref>|tavallud_sana={{birth date and age|1999|10|12|df=y}}<ref name="FIFA">{{cite web |url=https://www.fifadata.com/document/FWYC/2019/pdf/FWYC_2019_SquadLists.pdf |title=FIFA U-20 World Cup Poland 2019: List of Players: Norway |publisher=FIFA |page=13 |date=13 June 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200206013743/https://www.fifadata.com/document/FWYC/2019/pdf/FWYC_2019_SquadLists.pdf |archive-date=6 February 2020}}</ref>|tavallud_joyi=[[Bodø]], Norvegiya|boʻyi=1.83 m|pozitsiya=Hujumchi, yarim himoyachi|joriyklub=[[Gent]]|klubraqami=10|yoshlikyillari1=2012–2015|yoshlikklublari1=[[Bodø/Glimt]]|yillar1=2016–2020|klublar1=[[Bodø/Glimt]]|isht1=106|gollar1=27|yillar2=2018|klublar2=→ [[Aalesunds FK|Aalesund]]|isht2=6|gollar2=0|yillar3=2020–2022|klublar3=[[AC Milan]]|isht3=18|gollar3=2|yillar4=2021–2022|klublar4=→ [[Eintracht Frankfurt]]|isht4=26|gollar4=2|yillar5=2022|klublar5=[[Eintracht Frankfurt]]|isht5=0|gollar5=0|yillar6=2022|klublar6=→ [[Gent]]|isht6=0|gollar6=0|milliyyillar1=2014|milliyjamoa1=Norway U15|milliyisht1=4|milliygollar1=0|milliyyillar2=2015|milliyjamoa2=Norvegiya U-16|milliyisht2=4|milliygollar2=0|milliyyillar3=2016|milliyjamoa3=[[Norvegiya U-17]]|milliyisht3=8|milliygollar3=0|milliyyillar4=2016–2017|milliyjamoa4=Norvegiya U-18|milliyisht4=14|milliygollar4=1|milliyyillar5=2017–2018|milliyjamoa5=Norvegiya U-19|milliyisht5=9|milliygollar5=3|milliyyillar6=2019|milliyjamoa6=Norvegiya U-20|milliyisht6=4|milliygollar6=1|milliyyillar7=2019–2021|milliyjamoa7=Norvegiya U-21|milliyisht7=4|milliygollar7=1|milliyyillar8=2020|milliyjamoa8=Norvegiya|milliyisht8=10|milliygollar8=0|club-update=19:54, 14-may 2022-yil (UTC)}} '''Jens Petter Hauge''' (1999-yil 12-oktabrda tug'ilgan) - norvegiyalik professional [[Futbol|futbolchi]], Belgiyaning birinchi divizioni A klubi "Gent", [[Bundesliga|Bundesliganing]] "[[Eintracht Frankfurt|Ayntraxt Frankfurt]]" klubi va Norvegiya terma jamoasida [[Yarimhimoyachi (futbol)|vinger]] sifatida o'ynaydi. == Klub faoliyati == === Bodø/Glimt === Nordlandning Bodo shahrida tug‘ilgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.altomfotball.no/element.do?cmd=player&personId=313176&tournamentId=1&seasonId=338&teamId=307&useFullUrl=false|sarlavha=Jens Petter Hauge|ish=altomfotball.no|nashriyot=TV2|kirish sanasi=1 May 2016|arxivsana=27 March 2019|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190327090920/http://www.altomfotball.no/element.do?cmd=player&personId=313176&tournamentId=1&seasonId=338&teamId=307&useFullUrl=false}}</ref> bolalik yillarini FK Vinkelenda o‘tkazgan va Bodo/Glimt yoshlar akademiyasida o‘tgan Hauge 2016-yilning 12-aprelida klub bilan birinchi professional shartnomasini imzolagan<ref name="an-120416">{{Veb manbasi|muallif=Høgland|ism=Stian|sarlavha="Det er bedre for meg å få være involvert i et A-lag her, enn med et akademilag i England"|url=https://www.an.no/sport/glimt/fotball/det-er-bedre-for-meg-a-fa-vare-involvert-i-et-a-lag-her-enn-med-et-akademilag-i-england/s/5-4-290313|ish=an.no|nashriyot=Avisa Nordland|kirish sanasi=2 October 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160413113430/https://www.an.no/sport/glimt/fotball/det-er-bedre-for-meg-a-fa-vare-involvert-i-et-a-lag-her-enn-med-et-akademilag-i-england/s/5-4-290313|arxivsana=13 April 2016|til=no|sana=12 April 2016}}</ref>. Ertasi kuni u kattalar safida debyutini IF Floyaga qarshi 6-0 kubokda 64-daqiqada Fitim Azemi o'rniga maydonga tushirdi. U darhol xet-trik qayd etdi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Høgland|ism=Stian|sarlavha=Glimt-debutant med ekte hattrick i cupkampen mot Fløya|url=https://www.an.no/glimt/glimt-debutant-med-ekte-hattrick-i-cupkampen-mot-floya/s/5-4-290872|ish=an.no|nashriyot=Avisa Nordland|kirish sanasi=2 October 2020|til=no|sana=13 April 2016|arxivsana=2 October 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201002084236/https://www.an.no/glimt/glimt-debutant-med-ekte-hattrick-i-cupkampen-mot-floya/s/5-4-290872}}</ref>. Hauge 23-aprel kuni " Stromsgodset"ga qarshi ligadagi debyutini o'tkazdi, u erda u kechroq zaxiradan maydonga tushdi, chunki Bodo/Glimt 2:0 hisobida mag'lub bo'ldi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=LIVE Strømsgodset IF - FK Bodø/Glimt - Eliteserien - 23 April 2016|url=https://www.eurosport.com/football/tippeligaen/2016/live-stromsgodset-if-fk-bodo-glimt_mtc836450/live.shtml|ish=eurosport.com|nashriyot=Eurosport|kirish sanasi=2 October 2020|arxivsana=5 December 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201205172917/https://www.eurosport.com/football/tippeligaen/2016/live-stromsgodset-if-fk-bodo-glimt_mtc836450/live.shtml}}</ref>. Keyingi liga o'yinlarida u muntazam maydonga tushdi va 8 iyul kuni u IK Start ustidan 4:1 hisobida g'alaba qozonib, Bodo/Glimtning Eliteseriyadagi eng yosh to'purariga aylandi<ref name="glimt-profile">{{Veb manbasi|sarlavha=Jens Petter Hauge / Bodø/Glimt|url=https://www.glimt.no/lag/jens-petter-hauge|ish=glimt.no|nashriyot=[[FK Bodø/Glimt]]|kirish sanasi=2 October 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180215044353/https://www.glimt.no/lag/jens-petter-hauge|arxivsana=15 February 2018|til=no}}</ref>. 2016-yilgi mavsumda u ligada 20 ta o'yin o'tkazib, bitta gol urdi<ref name="SW">{{Veb manbasi|sarlavha=J. Hauge - Profile|url=https://us.soccerway.com/players/jens-hauge/442667/|ish=us.soccerway.com|nashriyot=Perform Group|kirish sanasi=2 October 2020|arxivsana=7 November 2017|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171107224419/http://us.soccerway.com/players/jens-hauge/442667/}}</ref>, chunki Bodo/Glimt ikkinchi darajali Norvegiya birinchi divizioniga tushib ketdi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Braastad|ism=Even|sarlavha=Drama da Bodø/Glimt rykket ned|url=https://www.vg.no/sport/fotball/i/ldyXe/drama-da-bodoe-glimt-rykket-ned|ish=vg.no|nashriyot=[[Verdens Gang|VG]]|kirish sanasi=2 October 2020|til=no|sana=6 November 2016|arxivsana=29 October 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201029145424/https://www.vg.no/sport/fotball/i/ldyXe/drama-da-bodoe-glimt-rykket-ned}}</ref>. Keyingi mavsumda Hauge o'zini so'zsiz boshlovchi sifatida ko'rsatdi, chunki Bodø/Glimt ikkinchi darajali chempionlikni qo'lga kiritdi va darhol yuqori darajadagi Eliteserienga qaytdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Bodø/Glimt tilbake i Eliteserien|url=https://www.dagsavisen.no/sport/bodo-glimt-tilbake-i-eliteserien-1.1033909|nashriyot=[[Dagsavisen]]|kirish sanasi=2 October 2020|til=no|sana=1 October 2017|arxivsana=29 October 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201029173633/https://www.dagsavisen.no/sport/bodo-glimt-tilbake-i-eliteserien-1.1033909}}</ref>. O'sha mavsumda u 2 ta gol urdi va 13 ta golli uzatmani amalga oshirdi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Nair|ism=Varun|sarlavha=Jens Petter Hauge: Everything You Need to Know About the Reported New AC Milan Winger|url=https://lastwordonsports.com/football/2020/10/01/jens-petter-hauge-everything-you-need-to-know-about-the-reported-new-ac-milan-winger/|nashriyot=LWOS|kirish sanasi=2 October 2020|sana=1 October 2020|arxivsana=27 October 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201027053843/https://lastwordonsports.com/football/2020/10/01/jens-petter-hauge-everything-you-need-to-know-about-the-reported-new-ac-milan-winger/}}</ref>. 2018-yilgi mavsum boshida Hauge yana boshlang'ich rolini yo'qotdi va natijada ikkinchi darajali klub Aalesunds FK ga ijaraga berildi, 2018-yil 15 avgustda mavsumning yarmida, ligada 11 ta o'yin o'tkazib, gol urmagan. Aalesundda u mavsum oxiriga qadar bor yo'g'i oltita o'yinda maydonga tushdi. Keyingi mavsumda Hauge yana Bodo/Glimtning asosiy tarkibiga kirdi. 2019-yilning 10-noyabrida u “Rusenborg”ga safarda 2:3 hisobida mag‘lub bo‘lgan o‘yinda o‘z klubi uchun ikkala golni ham kiritdi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Zerener|ism=Anders|sarlavha=Rosenborg gikk seirende ut i skjebnekampen mot Bodø/Glimt|url=https://www.nettavisen.no/sport/rosenborg-gikk-seirende-ut-i-skjebnekampen-mot-bodoglimt/3423876485.html|ish=nettavisen.no|nashriyot=[[Nettavisen]]|kirish sanasi=2 October 2020|til=no|sana=10 November 2019|arxivsana=29 October 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201029170149/https://www.nettavisen.no/sport/rosenborg-gikk-seirende-ut-i-skjebnekampen-mot-bodoglimt/3423876485.html}}</ref>. O'sha mavsumda u 28 ta o'yinda maydonga tushib, 7 ta gol urdi va ikkita golga assistentlik qildi. Mart oyida boshlanishi rejalashtirilgan 2020-yilgi mavsum [[Norvegiyada COVID-19 pandemiyasi|COVID-19 pandemiyasi]] sababli 2020-yil iyuniga ko'chirildi. Hauge va Bodø/Glimt ajoyib boshlashdi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Tóth|ism=Zoltán|sarlavha=Eliteserien 2020: FK Bodo/Glimt, the Scandinavian Atalanta – team analysis|url=https://totalfootballanalysis.com/competitions/eliteserien/eliteserien-2020-fk-bodo-glimt-the-scandinavian-atalanta-team-analysis-tactics|nashriyot=Total Football Analysis|kirish sanasi=2 October 2020|sana=16 July 2020|arxivsana=1 October 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201001182850/https://totalfootballanalysis.com/competitions/eliteserien/eliteserien-2020-fk-bodo-glimt-the-scandinavian-atalanta-team-analysis-tactics}}</ref><ref>{{Veb manbasi|muallif=Kolberg|ism=Sindre|sarlavha=Sår tvil om overgangen til Belgia: – Det blir tatt en avgjørelse de neste dagene|url=https://bodonu.no/saar-tvil-om-overgangen-til-belgia-det-blir-tatt-en-avgjorelse-de-neste-dagene/19.07-11:01|ish=bodonu.no|nashriyot=Bodø Nu|kirish sanasi=2 October 2020|til=no|sana=18 July 2020|arxivsana=5 December 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201205172919/https://bodonu.no/saar-tvil-om-overgangen-til-belgia-det-blir-tatt-en-avgjorelse-de-neste-dagene/19.07-11:01}}</ref>. O'n kunlik o'yinlardan so'ng klub hayratlanarli darajada turnir jadvalida peshqadamlikni qo'lga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Ihle|ism=Marthe|sarlavha=Blir: - Vil vinne gull med Glimt|url=https://www.dagbladet.no/sport/blir---vil-vinne-gull-med-glimt/72692048|nashriyot=Dagbladet|kirish sanasi=2 October 2020|til=no|sana=26 July 2020|arxivsana=29 October 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201029165549/https://www.dagbladet.no/sport/blir---vil-vinne-gull-med-glimt/72692048}}</ref>. O'shanda Hauge allaqachon oltita gol urgan va oltita golli uzatmani amalga oshirgan edi. U UEFA Yevropa Ligasi saralash bosqichida ham o'zini ko'rsata oldi. Italiyaning [[A.C. Milan|"Milan"]] klubiga safarda 2:3 hisobida mag'lub bo'lganida, Hauge ikkala jamoasining gollarida bevosita ishtirok etdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Milan-Bodo Glimt 3-2: gol e highlights. Rossoneri qualificati ai playoff di Europa League|url=https://sport.sky.it/calcio/europa-league/2020/09/24/milan-bodo-glimt-risultato-gol|ish=sport.sky.it|nashriyot=[[Sky Sports]]|kirish sanasi=2 October 2020|til=it|sana=24 September 2020|arxivsana=2 October 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201002034720/https://sport.sky.it/calcio/europa-league/2020/09/24/milan-bodo-glimt-risultato-gol}}</ref>. Natijada, OAV "rossonerilar" uni o'z safiga qo'shib olmoqchi ekani haqida xabarlar tarqatdi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Indsetviken|ism=Emil H.|sarlavha=Italienske medier hevder AC Milan vil kjøpe Jens Petter Hauge fra Bodø/Glimt|url=https://www.nrk.no/nordland/glimt-treneren-tror-ac-milan-ville-passet-jens-petter-hauge-veldig-godt-1.15174905|ish=nrk.no|nashriyot=NRK|kirish sanasi=2 October 2020|til=no|sana=25 September 2020|arxivsana=2 October 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201002101348/https://www.nrk.no/nordland/glimt-treneren-tror-ac-milan-ville-passet-jens-petter-hauge-veldig-godt-1.15174905}}</ref><ref>{{Veb manbasi|muallif=Kupitz|ism=Jan|sarlavha=Norwegen-Talent Hauge zur AC Milan: "Freue mich, mit Zlatan zu spielen"|url=https://www.90min.de/posts/norwegen-talent-hauge-zur-ac-milan-freue-mich-mit-zlatan-zu-spiele|ish=90min.de|nashriyot=90min|kirish sanasi=2 October 2020|til=de|sana=29 September 2020|arxivsana=19 October 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201019233316/https://www.90min.de/posts/norwegen-talent-hauge-zur-ac-milan-freue-mich-mit-zlatan-zu-spiele}}</ref>. === AC Milan === 2020-yil 1-oktabrda Hauge [[Serie A|A Seriyaning]] “Milan” klubi bilan besh yillik shartnoma imzoladi<ref>{{Cite press release|date=1 October 2020|title=Comunicato Ufficiale: Jens Petter Hauge|url=https://www.acmilan.com/it/news/articoli/media/2020-10-01/comunicato-ufficiale-jens-petter-hauge|accessdate=1 October 2020|language=it|archivedate=1 October 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201001091304/https://www.acmilan.com/it/news/articoli/media/2020-10-01/comunicato-ufficiale-jens-petter-hauge}}</ref>. 2020-yil 4-oktabrda u Spezia ustidan 3 &#x2013; 0 hisobida g‘alaba qozongan holda debyut qildi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Manfredi|ism=Jacopo|sarlavha=Milan-Spezia 3-0, doppio Leao e Hernandez: i rossoneri restano in vetta|url=https://www.repubblica.it/sport/calcio/serie-a/2020/10/04/news/milan-spezia_3-0_doppio_leao_e_hernandez_i_rossoneri_restano_in_vetta-269470759/|nashriyot=[[la Repubblica]]|kirish sanasi=9 October 2020|til=it|sana=4 October 2020|arxivsana=9 October 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201009055009/https://www.repubblica.it/sport/calcio/serie-a/2020/10/04/news/milan-spezia_3-0_doppio_leao_e_hernandez_i_rossoneri_restano_in_vetta-269470759/}}</ref>. 2020-yil 22-oktabrda u Yevropa ligasi guruh bosqichida “Seltik” ga qarshi o‘yinda (3:1) “Milan” uchun birinchi golini urdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bbc.com/sport/football/54528918|sarlavha=Neil Lennon was "encouraged" despite his Celtic side being overcome by Serie A leaders AC Milan in their Europa League group stage opener in Glasgow.|ish=BBC|sana=22 October 2020|kirish sanasi=5 November 2020|arxivsana=1 November 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201101144554/https://www.bbc.com/sport/football/54528918}}</ref>. 2020-yil 22-noyabrda u A Seriyadagi ilk golini safarda “[[Napoli (futbol klubi)|Napoli]]”ga qarshi o‘yinda (3:1) kiritdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://sempremilan.com/player-ratings-napoli-1-3-ac-milan-ibrahimovic-decisive-hauge-opens-account|sarlavha=Player Ratings: Napoli 1-3 AC Milan – Ibrahimovic decisive again; Hauge opens league account|ish=SempreMilan|sana=22 November 2020|kirish sanasi=22 November 2020|arxivsana=22 November 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201122222038/https://sempremilan.com/player-ratings-napoli-1-3-ac-milan-ibrahimovic-decisive-hauge-opens-account}}</ref>. ==== Frankfurtning "Ayntraxt" klubiga ijaraga berildi ==== 2021-yil 10-avgust kuni [[Eintracht Frankfurt|Frankfurtning]] “Ayntraxt” klubi Hauge [[Bundesliga]] klubiga shartnomani doimiy qilish imkoniyati bilan bir mavsumga ijaraga o‘tishini e’lon qildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Jens Petter Hauge wechselt zur Eintracht|url=https://profis.eintracht.de/news/jens-petter-hauge-wechselt-zur-eintracht-134705/|kirish sanasi=2021-08-10|ish=Eintracht Frankfurt|til=de}}</ref>. U Frankfurtdagi debyut uchrashuvida, 2021-yil 14-avgustda Dortmundning “Borussiya”siga qarshi o‘yinda (5:2) mag‘lubiyatga uchraganida gol urdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bundesliga.com/en/bundesliga/news/borussia-dortmund-eintracht-frankfurt-live-line-ups-stats-haaland-reyna-16863|sarlavha=Erling Haaland orchestrates big Borussia Dortmund win against Eintracht Frankfurt|sana=14 Aug 2021|kirish sanasi=25 December 2021}}</ref>. === Ayntraxt Frankfurt === 2022-yil 28-may kuni Frankfurtning “Ayntraxt [[Serie A|”]] klubi [[A.C. Milan|“Milan”]] ning bir yillik ijarasidan so‘ng Haugeni sotib olish opsiyasini faollashtirganini e’lon qildi. Hauge 2026-yilgacha shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Hauge signs permanently|url=https://en.eintracht.de/news/eintracht-verpflichtet-hauge-fest-142109|kirish sanasi=2022-05-28|ish=Eintracht Frankfurt|til=en}}</ref>. === Gentga qarz === 2022-yil 16-avgustda Gent Hauge Belgiya birinchi divizioni A klubiga bir mavsumga ijaraga o'tishini e'lon qildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Velkommen Jens Petter!|url=https://www.kaagent.be/nl/nieuws/16-08-2022/velkommen-jens-petter|kirish sanasi=2022-08-16|ish=K.A.A. Gent|til=be}}</ref>. == Shaxsiy hayoti == Haugening Runar ismli ukasi bor, u ham Hibernian jamoasida o'ynaydigan professional futbolchi; Bu juftlik Bodø/Glimt klubida birga o'ynagan, bu yerda ikkalasi ham debyut qilgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.nettavisen.no/sport/fotball/norge-talentets-uvanlige-problem-vi-ble-tatt-litt-pa-senga/s/12-95-3423483727|sarlavha=Norge-talentets uvanlige problem: - Vi ble tatt litt på senga|sana=9 May 2018}}</ref>. == Xalqaro faoliyati == U milliy terma jamoadagi debyutini 2020-yil 11-oktabrda Millatlar ligasi doirasida [[Ruminiya milliy futbol terma jamoasi|Ruminiyaga]] qarshi o‘yinda o‘tkazdi<ref>{{Veb manbasi|nashriyot=[[ESPN]]|url=https://www.espn.com/soccer/match?gameId=570739|sarlavha=Norway v Romania game report|sana=11 October 2020|kirish sanasi=15 October 2020|arxivsana=15 October 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201015151617/https://www.espn.com/soccer/match?gameId=570739}}</ref>. == Faoliyat statistikasi == {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Klub, mavsum va musobaqalar bo'yicha ko'rinish va gollar ! rowspan="2" | Klub ! rowspan="2" | Mavsum ! colspan="3" | Liga ! colspan="2" | Mamlakat kubogi ! colspan="2" | Kontinental ! colspan="2" | Jami |- ! Turnir ! O'yinlar ! Gollar ! O'yinlar ! Gollar ! O'yinlar ! Gollar ! O'yinlar ! Gollar |- | rowspan="6" | Bodø/Glimt | 2016 | Tippeligaen | 20 | 1 | 4 | 4 | colspan="2" | - | 24 | 5 |- | 2017 | OBOS-ligaen | 28 | 2 | 0 | 0 | colspan="2" | - | 28 | 2 |- | 2018 | rowspan="3" | Eliteserien | 11 | 0 | 4 | 2 | colspan="2" | - | 15 | 2 |- | 2019 | 29 | 7 | 1 | 2 | colspan="2" | - | 30 | 9 |- | 2020 | 18 | 14 | 0 | 0 | 3 | 3 | 21 | 17 |- ! colspan="2" | Jami ! 106 ! 24 ! 9 ! 8 ! 3 ! 3 ! 118 ! 35 |- | Aalesund (ijara) | 2018 | OBOS-ligaen | 6 | 0 | 0 | 0 | colspan="2" | - | 6 | 0 |- | [[A.C. Milan|Milan]] | 2020–21 | [[Serie A|A seriya]] | 18 | 2 | 1 | 0 | 5 | 3 | 24 | 5 |- | [[Eintracht Frankfurt|Ayntraxt Frankfurt]] (ijara) | 2021–22 | [[Bundesliga]] | 26 | 2 | 0 | 0 | 11 | 1 | 37 | 3 |- | Gent (qarz) | 2022–23 | Belgiya birinchi divizioni A | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |- ! colspan="3" | Natijalar ! 155 ! 27 ! 10 ! 8 ! 19 ! 7 ! 184 ! 42 |} == Faxrlar va yutuqlar == '''Bodø/Glimt''' * Eliteseriya: 2020 '''Ayntraxt Frankfurt''' * [[UEFA Yevropa Ligasi]]: 2021–22 '''Individual''' * Eliteserien yilning eng yaxshi yosh futbolchisi: 2020 == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1999-yilda tugʻilganlar]] 0rxhxyqki5y5dbwsp14522ts0ndmlgb 2816812 2816811 2022-08-29T06:08:54Z Ravshanbek Tohirov 71874 wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Jens Petter Hauge|tasvir=2022128171253 2022-05-08 Fussball Eintracht Frankfurt vs Borussia Mönchengladbach - Sven - 1D X MK II - 2064 - B70I8175 (Jens Petter Hauge cropped).jpg|izoh=Hauge 2022-yil|toʻliqism=Jens Petter Hauge<ref>{{cite web |url=https://www.fotball.no/fotballdata/person/profil/?fiksId=2773713 |title=Jens Petter Hauge |publisher=Norwegian Football Federation |access-date=22 April 2021 |language=no}}</ref>|tavallud_sana={{birth date and age|1999|10|12|df=y}}<ref name="FIFA">{{cite web |url=https://www.fifadata.com/document/FWYC/2019/pdf/FWYC_2019_SquadLists.pdf |title=FIFA U-20 World Cup Poland 2019: List of Players: Norway |publisher=FIFA |page=13 |date=13 June 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200206013743/https://www.fifadata.com/document/FWYC/2019/pdf/FWYC_2019_SquadLists.pdf |archive-date=6 February 2020}}</ref>|tavallud_joyi=[[Bodø]], Norvegiya|boʻyi=1.83 m|pozitsiya=Hujumchi, yarim himoyachi|joriyklub=[[Gent]]|klubraqami=10|yoshlikyillari1=2012-2015|yoshlikklublari1=[[Bodø/Glimt]]|yillar1=2016-2020|klublar1=[[Bodø/Glimt]]|isht1=106|gollar1=27|yillar2=2018|klublar2=→ [[Aalesunds FK|Aalesund]]|isht2=6|gollar2=0|yillar3=2020-2022|klublar3=[[AC Milan]]|isht3=18|gollar3=2|yillar4=2021-2022|klublar4=→ [[Eintracht Frankfurt]]|isht4=26|gollar4=2|yillar5=2022|klublar5=[[Eintracht Frankfurt]]|isht5=0|gollar5=0|yillar6=2022|klublar6=→ [[Gent]]|isht6=0|gollar6=0|milliyyillar1=2014|milliyjamoa1=Norway U15|milliyisht1=4|milliygollar1=0|milliyyillar2=2015|milliyjamoa2=Norvegiya U-16|milliyisht2=4|milliygollar2=0|milliyyillar3=2016|milliyjamoa3=[[Norvegiya U-17]]|milliyisht3=8|milliygollar3=0|milliyyillar4=2016-2017|milliyjamoa4=Norvegiya U-18|milliyisht4=14|milliygollar4=1|milliyyillar5=2017-2018|milliyjamoa5=Norvegiya U-19|milliyisht5=9|milliygollar5=3|milliyyillar6=2019|milliyjamoa6=Norvegiya U-20|milliyisht6=4|milliygollar6=1|milliyyillar7=2019-2021|milliyjamoa7=Norvegiya U-21|milliyisht7=4|milliygollar7=1|milliyyillar8=2020|milliyjamoa8=Norvegiya|milliyisht8=10|milliygollar8=0|club-update=19:54, 14-may 2022-yil (UTC)}} '''Jens Petter Hauge''' (1999-yil 12-oktabrda tugʻilgan) — norvegiyalik professional [[Futbol|futbolchi]], Belgiyaning birinchi divizioni A klubi „Gent“, [[Bundesliga|Bundesliganing]] „[[Eintracht Frankfurt|Ayntraxt Frankfurt]]“ klubi va Norvegiya terma jamoasida [[Yarimhimoyachi (futbol)|vinger]] sifatida oʻynaydi. == Klub faoliyati == === Bodø/Glimt === Nordlandning Bodo shahrida tug‘ilgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.altomfotball.no/element.do?cmd=player&personId=313176&tournamentId=1&seasonId=338&teamId=307&useFullUrl=false|sarlavha=Jens Petter Hauge|ish=altomfotball.no|nashriyot=TV2|kirish sanasi=1 May 2016|arxivsana=27 March 2019|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190327090920/http://www.altomfotball.no/element.do?cmd=player&personId=313176&tournamentId=1&seasonId=338&teamId=307&useFullUrl=false}}</ref> bolalik yillarini FK Vinkelenda o‘tkazgan va Bodo/Glimt yoshlar akademiyasida o‘tgan Hauge 2016-yilning 12-aprelida klub bilan birinchi professional shartnomasini imzolagan<ref name="an-120416">{{Veb manbasi|muallif=Høgland|ism=Stian|sarlavha="Det er bedre for meg å få være involvert i et A-lag her, enn med et akademilag i England"|url=https://www.an.no/sport/glimt/fotball/det-er-bedre-for-meg-a-fa-vare-involvert-i-et-a-lag-her-enn-med-et-akademilag-i-england/s/5-4-290313|ish=an.no|nashriyot=Avisa Nordland|kirish sanasi=2 October 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160413113430/https://www.an.no/sport/glimt/fotball/det-er-bedre-for-meg-a-fa-vare-involvert-i-et-a-lag-her-enn-med-et-akademilag-i-england/s/5-4-290313|arxivsana=13 April 2016|til=no|sana=12 April 2016}}</ref>. Ertasi kuni u kattalar safida debyutini IF Floyaga qarshi 6-0 kubokda 64-daqiqada Fitim Azemi oʻrniga maydonga tushirdi. U darhol xet-trik qayd etdi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Høgland|ism=Stian|sarlavha=Glimt-debutant med ekte hattrick i cupkampen mot Fløya|url=https://www.an.no/glimt/glimt-debutant-med-ekte-hattrick-i-cupkampen-mot-floya/s/5-4-290872|ish=an.no|nashriyot=Avisa Nordland|kirish sanasi=2 October 2020|til=no|sana=13 April 2016|arxivsana=2 October 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201002084236/https://www.an.no/glimt/glimt-debutant-med-ekte-hattrick-i-cupkampen-mot-floya/s/5-4-290872}}</ref>. Hauge 23-aprel kuni „ Stromsgodset“ga qarshi ligadagi debyutini oʻtkazdi, u erda u kechroq zaxiradan maydonga tushdi, chunki Bodo/Glimt 2:0 hisobida magʻlub boʻldi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=LIVE Strømsgodset IF - FK Bodø/Glimt - Eliteserien - 23 April 2016|url=https://www.eurosport.com/football/tippeligaen/2016/live-stromsgodset-if-fk-bodo-glimt_mtc836450/live.shtml|ish=eurosport.com|nashriyot=Eurosport|kirish sanasi=2 October 2020|arxivsana=5 December 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201205172917/https://www.eurosport.com/football/tippeligaen/2016/live-stromsgodset-if-fk-bodo-glimt_mtc836450/live.shtml}}</ref>. Keyingi liga oʻyinlarida u muntazam maydonga tushdi va 8 iyul kuni u IK Start ustidan 4:1 hisobida gʻalaba qozonib, Bodo/Glimtning Eliteseriyadagi eng yosh toʻpurariga aylandi<ref name="glimt-profile">{{Veb manbasi|sarlavha=Jens Petter Hauge / Bodø/Glimt|url=https://www.glimt.no/lag/jens-petter-hauge|ish=glimt.no|nashriyot=[[FK Bodø/Glimt]]|kirish sanasi=2 October 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180215044353/https://www.glimt.no/lag/jens-petter-hauge|arxivsana=15 February 2018|til=no}}</ref>. 2016-yilgi mavsumda u ligada 20 ta oʻyin oʻtkazib, bitta gol urdi<ref name="SW">{{Veb manbasi|sarlavha=J. Hauge - Profile|url=https://us.soccerway.com/players/jens-hauge/442667/|ish=us.soccerway.com|nashriyot=Perform Group|kirish sanasi=2 October 2020|arxivsana=7 November 2017|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171107224419/http://us.soccerway.com/players/jens-hauge/442667/}}</ref>, chunki Bodo/Glimt ikkinchi darajali Norvegiya birinchi divizioniga tushib ketdi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Braastad|ism=Even|sarlavha=Drama da Bodø/Glimt rykket ned|url=https://www.vg.no/sport/fotball/i/ldyXe/drama-da-bodoe-glimt-rykket-ned|ish=vg.no|nashriyot=[[Verdens Gang|VG]]|kirish sanasi=2 October 2020|til=no|sana=6 November 2016|arxivsana=29 October 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201029145424/https://www.vg.no/sport/fotball/i/ldyXe/drama-da-bodoe-glimt-rykket-ned}}</ref>. Keyingi mavsumda Hauge oʻzini soʻzsiz boshlovchi sifatida koʻrsatdi, chunki Bodø/Glimt ikkinchi darajali chempionlikni qoʻlga kiritdi va darhol yuqori darajadagi Eliteserienga qaytdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Bodø/Glimt tilbake i Eliteserien|url=https://www.dagsavisen.no/sport/bodo-glimt-tilbake-i-eliteserien-1.1033909|nashriyot=[[Dagsavisen]]|kirish sanasi=2 October 2020|til=no|sana=1 October 2017|arxivsana=29 October 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201029173633/https://www.dagsavisen.no/sport/bodo-glimt-tilbake-i-eliteserien-1.1033909}}</ref>. Oʻsha mavsumda u 2 ta gol urdi va 13 ta golli uzatmani amalga oshirdi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Nair|ism=Varun|sarlavha=Jens Petter Hauge: Everything You Need to Know About the Reported New AC Milan Winger|url=https://lastwordonsports.com/football/2020/10/01/jens-petter-hauge-everything-you-need-to-know-about-the-reported-new-ac-milan-winger/|nashriyot=LWOS|kirish sanasi=2 October 2020|sana=1 October 2020|arxivsana=27 October 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201027053843/https://lastwordonsports.com/football/2020/10/01/jens-petter-hauge-everything-you-need-to-know-about-the-reported-new-ac-milan-winger/}}</ref>. 2018-yilgi mavsum boshida Hauge yana boshlangʻich rolini yoʻqotdi va natijada ikkinchi darajali klub Aalesunds FK ga ijaraga berildi, 2018-yil 15 avgustda mavsumning yarmida, ligada 11 ta oʻyin oʻtkazib, gol urmagan. Aalesundda u mavsum oxiriga qadar bor yoʻgʻi oltita oʻyinda maydonga tushdi. Keyingi mavsumda Hauge yana Bodo/Glimtning asosiy tarkibiga kirdi. 2019-yilning 10-noyabrida u „Rusenborg“ga safarda 2:3 hisobida mag‘lub bo‘lgan o‘yinda o‘z klubi uchun ikkala golni ham kiritdi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Zerener|ism=Anders|sarlavha=Rosenborg gikk seirende ut i skjebnekampen mot Bodø/Glimt|url=https://www.nettavisen.no/sport/rosenborg-gikk-seirende-ut-i-skjebnekampen-mot-bodoglimt/3423876485.html|ish=nettavisen.no|nashriyot=[[Nettavisen]]|kirish sanasi=2 October 2020|til=no|sana=10 November 2019|arxivsana=29 October 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201029170149/https://www.nettavisen.no/sport/rosenborg-gikk-seirende-ut-i-skjebnekampen-mot-bodoglimt/3423876485.html}}</ref>. Oʻsha mavsumda u 28 ta oʻyinda maydonga tushib, 7 ta gol urdi va ikkita golga assistentlik qildi. Mart oyida boshlanishi rejalashtirilgan 2020-yilgi mavsum [[Norvegiyada COVID-19 pandemiyasi|COVID-19 pandemiyasi]] sababli 2020-yil iyuniga koʻchirildi. Hauge va Bodø/Glimt ajoyib boshlashdi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Tóth|ism=Zoltán|sarlavha=Eliteserien 2020: FK Bodo/Glimt, the Scandinavian Atalanta – team analysis|url=https://totalfootballanalysis.com/competitions/eliteserien/eliteserien-2020-fk-bodo-glimt-the-scandinavian-atalanta-team-analysis-tactics|nashriyot=Total Football Analysis|kirish sanasi=2 October 2020|sana=16 July 2020|arxivsana=1 October 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201001182850/https://totalfootballanalysis.com/competitions/eliteserien/eliteserien-2020-fk-bodo-glimt-the-scandinavian-atalanta-team-analysis-tactics}}</ref><ref>{{Veb manbasi|muallif=Kolberg|ism=Sindre|sarlavha=Sår tvil om overgangen til Belgia: – Det blir tatt en avgjørelse de neste dagene|url=https://bodonu.no/saar-tvil-om-overgangen-til-belgia-det-blir-tatt-en-avgjorelse-de-neste-dagene/19.07-11:01|ish=bodonu.no|nashriyot=Bodø Nu|kirish sanasi=2 October 2020|til=no|sana=18 July 2020|arxivsana=5 December 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201205172919/https://bodonu.no/saar-tvil-om-overgangen-til-belgia-det-blir-tatt-en-avgjorelse-de-neste-dagene/19.07-11:01}}</ref>. Oʻn kunlik oʻyinlardan soʻng klub hayratlanarli darajada turnir jadvalida peshqadamlikni qoʻlga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Ihle|ism=Marthe|sarlavha=Blir: - Vil vinne gull med Glimt|url=https://www.dagbladet.no/sport/blir---vil-vinne-gull-med-glimt/72692048|nashriyot=Dagbladet|kirish sanasi=2 October 2020|til=no|sana=26 July 2020|arxivsana=29 October 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201029165549/https://www.dagbladet.no/sport/blir---vil-vinne-gull-med-glimt/72692048}}</ref>. Oʻshanda Hauge allaqachon oltita gol urgan va oltita golli uzatmani amalga oshirgan edi. U UEFA Yevropa Ligasi saralash bosqichida ham oʻzini koʻrsata oldi. Italiyaning [[A.C. Milan|"Milan"]] klubiga safarda 2:3 hisobida magʻlub boʻlganida, Hauge ikkala jamoasining gollarida bevosita ishtirok etdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Milan-Bodo Glimt 3-2: gol e highlights. Rossoneri qualificati ai playoff di Europa League|url=https://sport.sky.it/calcio/europa-league/2020/09/24/milan-bodo-glimt-risultato-gol|ish=sport.sky.it|nashriyot=[[Sky Sports]]|kirish sanasi=2 October 2020|til=it|sana=24 September 2020|arxivsana=2 October 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201002034720/https://sport.sky.it/calcio/europa-league/2020/09/24/milan-bodo-glimt-risultato-gol}}</ref>. Natijada, OAV „rossonerilar“ uni oʻz safiga qoʻshib olmoqchi ekani haqida xabarlar tarqatdi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Indsetviken|ism=Emil H.|sarlavha=Italienske medier hevder AC Milan vil kjøpe Jens Petter Hauge fra Bodø/Glimt|url=https://www.nrk.no/nordland/glimt-treneren-tror-ac-milan-ville-passet-jens-petter-hauge-veldig-godt-1.15174905|ish=nrk.no|nashriyot=NRK|kirish sanasi=2 October 2020|til=no|sana=25 September 2020|arxivsana=2 October 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201002101348/https://www.nrk.no/nordland/glimt-treneren-tror-ac-milan-ville-passet-jens-petter-hauge-veldig-godt-1.15174905}}</ref><ref>{{Veb manbasi|muallif=Kupitz|ism=Jan|sarlavha=Norwegen-Talent Hauge zur AC Milan: "Freue mich, mit Zlatan zu spielen"|url=https://www.90min.de/posts/norwegen-talent-hauge-zur-ac-milan-freue-mich-mit-zlatan-zu-spiele|ish=90min.de|nashriyot=90min|kirish sanasi=2 October 2020|til=de|sana=29 September 2020|arxivsana=19 October 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201019233316/https://www.90min.de/posts/norwegen-talent-hauge-zur-ac-milan-freue-mich-mit-zlatan-zu-spiele}}</ref>. === AC Milan === 2020-yil 1-oktabrda Hauge [[Serie A|A Seriyaning]] „Milan“ klubi bilan besh yillik shartnoma imzoladi<ref>{{Cite press release|date=1 October 2020|title=Comunicato Ufficiale: Jens Petter Hauge|url=https://www.acmilan.com/it/news/articoli/media/2020-10-01/comunicato-ufficiale-jens-petter-hauge|accessdate=1 October 2020|language=it|archivedate=1 October 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201001091304/https://www.acmilan.com/it/news/articoli/media/2020-10-01/comunicato-ufficiale-jens-petter-hauge}}</ref>. 2020-yil 4-oktabrda u Spezia ustidan 3 &#x2013; 0 hisobida g‘alaba qozongan holda debyut qildi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Manfredi|ism=Jacopo|sarlavha=Milan-Spezia 3-0, doppio Leao e Hernandez: i rossoneri restano in vetta|url=https://www.repubblica.it/sport/calcio/serie-a/2020/10/04/news/milan-spezia_3-0_doppio_leao_e_hernandez_i_rossoneri_restano_in_vetta-269470759/|nashriyot=[[la Repubblica]]|kirish sanasi=9 October 2020|til=it|sana=4 October 2020|arxivsana=9 October 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201009055009/https://www.repubblica.it/sport/calcio/serie-a/2020/10/04/news/milan-spezia_3-0_doppio_leao_e_hernandez_i_rossoneri_restano_in_vetta-269470759/}}</ref>. 2020-yil 22-oktabrda u Yevropa ligasi guruh bosqichida „Seltik“ ga qarshi o‘yinda (3:1) „Milan“ uchun birinchi golini urdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bbc.com/sport/football/54528918|sarlavha=Neil Lennon was "encouraged" despite his Celtic side being overcome by Serie A leaders AC Milan in their Europa League group stage opener in Glasgow.|ish=BBC|sana=22 October 2020|kirish sanasi=5 November 2020|arxivsana=1 November 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201101144554/https://www.bbc.com/sport/football/54528918}}</ref>. 2020-yil 22-noyabrda u A Seriyadagi ilk golini safarda „[[Napoli (futbol klubi)|Napoli]]“ga qarshi o‘yinda (3:1) kiritdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://sempremilan.com/player-ratings-napoli-1-3-ac-milan-ibrahimovic-decisive-hauge-opens-account|sarlavha=Player Ratings: Napoli 1-3 AC Milan – Ibrahimovic decisive again; Hauge opens league account|ish=SempreMilan|sana=22 November 2020|kirish sanasi=22 November 2020|arxivsana=22 November 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201122222038/https://sempremilan.com/player-ratings-napoli-1-3-ac-milan-ibrahimovic-decisive-hauge-opens-account}}</ref>. ==== Frankfurtning „Ayntraxt“ klubiga ijaraga berildi ==== 2021-yil 10-avgust kuni [[Eintracht Frankfurt|Frankfurtning]] „Ayntraxt“ klubi Hauge [[Bundesliga]] klubiga shartnomani doimiy qilish imkoniyati bilan bir mavsumga ijaraga o‘tishini eʼlon qildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Jens Petter Hauge wechselt zur Eintracht|url=https://profis.eintracht.de/news/jens-petter-hauge-wechselt-zur-eintracht-134705/|kirish sanasi=2021-08-10|ish=Eintracht Frankfurt|til=de}}</ref>. U Frankfurtdagi debyut uchrashuvida, 2021-yil 14-avgustda Dortmundning „Borussiya“siga qarshi o‘yinda (5:2) mag‘lubiyatga uchraganida gol urdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bundesliga.com/en/bundesliga/news/borussia-dortmund-eintracht-frankfurt-live-line-ups-stats-haaland-reyna-16863|sarlavha=Erling Haaland orchestrates big Borussia Dortmund win against Eintracht Frankfurt|sana=14 Aug 2021|kirish sanasi=25 December 2021}}</ref>. === Ayntraxt Frankfurt === 2022-yil 28-may kuni Frankfurtning „Ayntraxt [[Serie A|“]] klubi [[A.C. Milan|"Milan"]] ning bir yillik ijarasidan so‘ng Haugeni sotib olish opsiyasini faollashtirganini eʼlon qildi. Hauge 2026-yilgacha shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Hauge signs permanently|url=https://en.eintracht.de/news/eintracht-verpflichtet-hauge-fest-142109|kirish sanasi=2022-05-28|ish=Eintracht Frankfurt|til=en}}</ref>. === Gentga qarz === 2022-yil 16-avgustda Gent Hauge Belgiya birinchi divizioni A klubiga bir mavsumga ijaraga oʻtishini eʼlon qildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Velkommen Jens Petter!|url=https://www.kaagent.be/nl/nieuws/16-08-2022/velkommen-jens-petter|kirish sanasi=2022-08-16|ish=K.A.A. Gent|til=be}}</ref>. == Shaxsiy hayoti == Haugening Runar ismli ukasi bor, u ham Hibernian jamoasida oʻynaydigan professional futbolchi; Bu juftlik Bodø/Glimt klubida birga oʻynagan, bu yerda ikkalasi ham debyut qilgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.nettavisen.no/sport/fotball/norge-talentets-uvanlige-problem-vi-ble-tatt-litt-pa-senga/s/12-95-3423483727|sarlavha=Norge-talentets uvanlige problem: - Vi ble tatt litt på senga|sana=9 May 2018}}</ref>. == Xalqaro faoliyati == U milliy terma jamoadagi debyutini 2020-yil 11-oktabrda Millatlar ligasi doirasida [[Ruminiya milliy futbol terma jamoasi|Ruminiyaga]] qarshi o‘yinda o‘tkazdi<ref>{{Veb manbasi|nashriyot=[[ESPN]]|url=https://www.espn.com/soccer/match?gameId=570739|sarlavha=Norway v Romania game report|sana=11 October 2020|kirish sanasi=15 October 2020|arxivsana=15 October 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201015151617/https://www.espn.com/soccer/match?gameId=570739}}</ref>. == Faoliyat statistikasi == {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Klub, mavsum va musobaqalar boʻyicha koʻrinish va gollar ! rowspan="2" | Klub ! rowspan="2" | Mavsum ! colspan="3" | Liga ! colspan="2" | Mamlakat kubogi ! colspan="2" | Kontinental ! colspan="2" | Jami |- ! Turnir ! Oʻyinlar ! Gollar ! Oʻyinlar ! Gollar ! Oʻyinlar ! Gollar ! Oʻyinlar ! Gollar |- | rowspan="6" | Bodø/Glimt | 2016 | Tippeligaen | 20 | 1 | 4 | 4 | colspan="2" | - | 24 | 5 |- | 2017 | OBOS-ligaen | 28 | 2 | 0 | 0 | colspan="2" | - | 28 | 2 |- | 2018 | rowspan="3" | Eliteserien | 11 | 0 | 4 | 2 | colspan="2" | - | 15 | 2 |- | 2019 | 29 | 7 | 1 | 2 | colspan="2" | - | 30 | 9 |- | 2020 | 18 | 14 | 0 | 0 | 3 | 3 | 21 | 17 |- ! colspan="2" | Jami ! 106 ! 24 ! 9 ! 8 ! 3 ! 3 ! 118 ! 35 |- | Aalesund (ijara) | 2018 | OBOS-ligaen | 6 | 0 | 0 | 0 | colspan="2" | - | 6 | 0 |- | [[A.C. Milan|Milan]] | 2020-21 | [[Serie A|A seriya]] | 18 | 2 | 1 | 0 | 5 | 3 | 24 | 5 |- | [[Eintracht Frankfurt|Ayntraxt Frankfurt]] (ijara) | 2021-22 | [[Bundesliga]] | 26 | 2 | 0 | 0 | 11 | 1 | 37 | 3 |- | Gent (qarz) | 2022-23 | Belgiya birinchi divizioni A | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |- ! colspan="3" | Natijalar ! 155 ! 27 ! 10 ! 8 ! 19 ! 7 ! 184 ! 42 |} == Faxrlar va yutuqlar == '''Bodø/Glimt''' * Eliteseriya: 2020 '''Ayntraxt Frankfurt''' * [[UEFA Yevropa Ligasi]]: 2021-22 '''Individual''' * Eliteserien yilning eng yaxshi yosh futbolchisi: 2020 == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1999-yilda tugʻilganlar]] 1190esyslbjnlm0ija458yg6dat8d7e Munozara:Jens Petter Hauge 1 784157 2816813 2022-08-29T06:10:15Z Ravshanbek Tohirov 71874 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Sayid Mustafo Kazemi 0 784158 2816815 2022-08-29T06:14:37Z Laziz Baxtiyorov 56023 „[[:en:Special:Redirect/revision/1106563296|Sayed Mustafa Kazemi]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki  {{Davlat arbobi bilgiqutisi|tasvir=Sayed_Mustafa_Kazemi_and_Zalmay_Khalizad_in_2004.jpg|uzunlik=280px|izoh=Sayid Mustafo Kazemi (chapda) 2004-yil|ismi=Sayed Mustafa|tavallud sanasi=1959|tavallud joyi=[[Parvon viloyati]], [[Afgʻoniston]]|vafot sanasi={{vafot sanasi va yoshi|2007|11|6|1959|10|04|}}|vafot joyi=[[Bagʻlon viloyati]], Afgʻoniston|millati=Afgʻoniston|kasbi=siyosatchi}} '''Sayid Mustafo Kazemi''' ({{Lang-prs|سید مصطفی کاظمی}} ,1959- 2007 yil 6 noyabr) [[Parvon viloyati|Parvonlik]] taniqli [[Afgʻoniston|afg'on]] siyosatchisi edi. U Birlashgan Milliy Jabha nomi bilan tanilgan muxolifat harakatining yetakchilaridan biri va matbuot kotibi edi. U Afg'oniston o'tish davri hukumatida savdo vaziri bo'lgan. Kazemi 2007-yil 6-noyabrda Afg‘oniston shimolidagi [[Bagʻlon (shahar)|Bag‘lon]] shahrida sodir etilgan xudkushlik hujumida halok bo‘lgan siyosatchilar va qonunchilar delegatsiyasi tarkibida edi<ref name="HC">{{Veb manbasi|url=http://www.iht.com/articles/2007/11/06/asia/afghan.php|sarlavha=26 dead in Afghan suicide blast|muallif=|sana=|ish=|nashriyot=[[International Herald Tribune]]|kirish sanasi=2007-11-06}}</ref>.  [[Turkum:2007-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:1959-yilda tugʻilganlar]] 542z8v6s0jowfaq9jmlglxjo2m76dse 2816816 2816815 2022-08-29T06:15:14Z Laziz Baxtiyorov 56023 „[[:en:Special:Redirect/revision/1106563296|Sayed Mustafa Kazemi]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki  {{Davlat arbobi bilgiqutisi|tasvir=Sayed_Mustafa_Kazemi_and_Zalmay_Khalizad_in_2004.jpg|uzunlik=280px|izoh=Sayid Mustafo Kazemi (chapda) 2004-yil|ismi=Sayed Mustafa|tavallud sanasi=1959|tavallud joyi=[[Parvon viloyati]], [[Afgʻoniston]]|vafot sanasi={{vafot sanasi va yoshi|2007|11|6|1959|10|04|}}|vafot joyi=[[Bagʻlon viloyati]], Afgʻoniston|millati=Afgʻoniston|kasbi=siyosatchi}} '''Sayid Mustafo Kazemi''' ({{Lang-prs|سید مصطفی کاظمی}} ,1959- 2007 yil 6 noyabr) [[Parvon viloyati|Parvonlik]] taniqli [[Afgʻoniston|afg'on]] siyosatchisi edi. U Birlashgan Milliy Jabha nomi bilan tanilgan muxolifat harakatining yetakchilaridan biri va matbuot kotibi edi. U Afg'oniston o'tish davri hukumatida savdo vaziri bo'lgan. Kazemi 2007-yil 6-noyabrda Afg‘oniston shimolidagi [[Bagʻlon (shahar)|Bag‘lon]] shahrida sodir etilgan xudkushlik hujumida halok bo‘lgan siyosatchilar va qonunchilar delegatsiyasi tarkibida edi<ref name="HC">{{Veb manbasi|url=http://www.iht.com/articles/2007/11/06/asia/afghan.php|sarlavha=26 dead in Afghan suicide blast|muallif=|sana=|ish=|nashriyot=[[International Herald Tribune]]|kirish sanasi=2007-11-06}}</ref>.  == Manbalar == {{Manbalar}} == Tashqi havolalar == * [http://the-rumi.blogspot.com/2007/11/afghanistan_07.html Mustafa Kazemi and hundreds of children Sacrificed by Fascism] {{Tashqi havolalar}} [[Turkum:2007-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:1959-yilda tugʻilganlar]] pjian2zcli8lzbjkeosv5l68zwvwmsf 2816818 2816816 2022-08-29T06:16:47Z Laziz Baxtiyorov 56023 wikitext text/x-wiki  {{Davlat arbobi bilgiqutisi|tasvir=Sayed_Mustafa_Kazemi_and_Zalmay_Khalizad_in_2004.jpg|uzunlik=280px|izoh=Sayid Mustafo Kazemi (chapda) 2004-yil|ismi=Sayed Mustafa|tavallud sanasi=1959|tavallud joyi=[[Parvon viloyati]], [[Afgʻoniston]]|vafot sanasi={{vafot sanasi va yoshi|2007|11|6|1959|10|04|}}|vafot joyi=[[Bagʻlon viloyati]], Afgʻoniston|millati=Afgʻoniston|kasbi=siyosatchi}} '''Sayid Mustafo Kazemi''' ({{Lang-prs|سید مصطفی کاظمی}}) 1959-yil tug'ilgan. [[Parvon viloyati|Parvonlik]] taniqli [[Afgʻoniston|afg'on]] siyosatchisi edi. U Birlashgan Milliy Jabha nomi bilan tanilgan muxolifat harakatining yetakchilaridan biri va matbuot kotibi edi. U Afg'oniston o'tish davri hukumatida savdo vaziri bo'lgan. Kazemi 2007-yil 6-noyabrda Afg‘oniston shimolidagi [[Bagʻlon (shahar)|Bag‘lon]] shahrida sodir etilgan xudkushlik hujumida halok bo‘lgan siyosatchilar va qonunchilar delegatsiyasi tarkibida edi<ref name="HC">{{Veb manbasi|url=http://www.iht.com/articles/2007/11/06/asia/afghan.php|sarlavha=26 dead in Afghan suicide blast|muallif=|sana=|ish=|nashriyot=[[International Herald Tribune]]|kirish sanasi=2007-11-06}}</ref>.  == Manbalar == {{Manbalar}} == Tashqi havolalar == * [http://the-rumi.blogspot.com/2007/11/afghanistan_07.html Mustafa Kazemi and hundreds of children Sacrificed by Fascism] {{Tashqi havolalar}} [[Turkum:2007-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:1959-yilda tugʻilganlar]] 401lh8c934qbqvkuxr4rbivwy4l9re1 2816819 2816818 2022-08-29T06:17:01Z Laziz Baxtiyorov 56023 wikitext text/x-wiki  {{Davlat arbobi bilgiqutisi|tasvir=Sayed_Mustafa_Kazemi_and_Zalmay_Khalizad_in_2004.jpg|uzunlik=280px|izoh=Sayid Mustafo Kazemi (chapda) 2004-yil|ismi=Sayed Mustafa|tavallud sanasi=1959|tavallud joyi=[[Parvon viloyati]], [[Afgʻoniston]]|vafot sanasi={{vafot sanasi va yoshi|2007|11|6|1959|10|04|}}|vafot joyi=[[Bagʻlon viloyati]], Afgʻoniston|millati=Afgʻoniston|kasbi=siyosatchi}} '''Sayid Mustafo Kazemi''' ({{Lang-prs|سید مصطفی کاظمی}}) 1959-yil tugʻilgan. [[Parvon viloyati|Parvonlik]] taniqli [[Afgʻoniston|afgʻon]] siyosatchisi edi. U Birlashgan Milliy Jabha nomi bilan tanilgan muxolifat harakatining yetakchilaridan biri va matbuot kotibi edi. U Afgʻoniston oʻtish davri hukumatida savdo vaziri boʻlgan. Kazemi 2007-yil 6-noyabrda Afg‘oniston shimolidagi [[Bagʻlon (shahar)|Bag‘lon]] shahrida sodir etilgan xudkushlik hujumida halok bo‘lgan siyosatchilar va qonunchilar delegatsiyasi tarkibida edi<ref name="HC">{{Veb manbasi|url=http://www.iht.com/articles/2007/11/06/asia/afghan.php|sarlavha=26 dead in Afghan suicide blast|muallif=|sana=|ish=|nashriyot=[[International Herald Tribune]]|kirish sanasi=2007-11-06}}</ref>.  == Manbalar == {{Manbalar}} == Tashqi havolalar == * [http://the-rumi.blogspot.com/2007/11/afghanistan_07.html Mustafa Kazemi and hundreds of children Sacrificed by Fascism] {{Tashqi havolalar}} [[Turkum:2007-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:1959-yilda tugʻilganlar]] kehtvii9wc0ea434r7723ac24tb9o6n Nouman Ali Khan 0 784159 2816821 2022-08-29T06:17:15Z Muzaffar murodovich 73225 „[[:en:Special:Redirect/revision/1095764286|Nouman Ali Khan]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki    '''Nouman Ali Khan asli''' [[Pokiston-amerikaliklar|pokistonlik-amerikalik]]<ref>Hussein Kesvani, ''Follow Me, Akhi: The Online World of British Muslims'', Oxford University Press, 2019, p. 17</ref> islomiy maʻruzachi va arab tili oʻqituvchisi boʻlib, Nassau jamoat kollejida [[arab tili]] oʻqituvchisi boʻlib ishlagandan soʻng Bayyinah arab va Qurʻon tadqiqotlari institutiga asos solgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://theMuslim500.com/profile/khan-nouman-ali|sarlavha=The Muslim 500: Nouman Ali Khan|kirish sanasi=2015-06-17}}</ref><ref>{{Veb manbasi|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170731030015/http://www.nbcbayarea.com/news/national-international/Imams-US-Mosques-Islam-224710772.html|url=http://www.nbcbayarea.com/news/national-international/Imams-US-Mosques-Islam-224710772.html|sarlavha=Demand for U.S.-Born Imams Up in American Mosques|ism=Gillian|muallif=Flaccus|sana=2013-09-21|arxivsana=2017-07-31}}</ref>. U Iordaniya Qirollik Islom strategik tadqiqotlar markazi tomonidan dunyoning eng nufuzli 500 musulmoni qatoriga kiritilgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://themuslim500.com/profile/khan-nouman-ali|sarlavha=The Muslim 500: Nouman Ali Khan}}</ref>. == Yoshligi == Khan 1978-yilning 4-mayida Germaniyada pokistonlik oilada tug‘ilgan va maktabgacha ta’lim-yillarini sobiq Sharqiy Berlinda o‘tkazgan. <ref>http://www.timeskuwait.com/Times_Nouman-Ali-Khan---The-Man--The-Mission-and-The-Media "Nouman Ali Khan - The Man, The Mission and The Media", ''The Times Kuwait'', 17 February 2015.</ref> Keyin uning otasi Saudiya Arabistonining Ar-Riyod shahridagi Pokiston elchiKhanasida ishlagan, Khan u yerda 2-sinfdan 8-sinfgacha Pokiston elchiKhanasi maktabida tahsil olgan. Khan oʻsmirligida otasi oilasini Nyu-Yorkka koʻchirdi. <ref>http://www.arabnews.com/news/445647 Sameen Tahir Khan, "Nouman Khan: The one-man Qur’an movement", ''Arab News'', 22 March 2013.</ref> == Faoliyati == == Noqonuniy xatti-harakatlarda ayblovlar == 2017-yil sentabrida Khan [[Seksting]] mojarosida ishtirok etgan va ruhiy zo‘ravonlikda va “ayollarni yashirin nikoh niqobi ostida jinsiy aloqaga kirishganlikda” ayblangan<ref name="Dawn">{{Veb manbasi|sarlavha=Nouman Ali Khan urges for 'theatre-free environment' to investigate allegations against him|url=https://www.dawn.com/news/1359745|ish=[[Dawn (newspaper)|Dawn]]|kirish sanasi=14 January 2018|sana=24 September 2017}}</ref><ref>{{Veb manbasi|muallif=Sohail|ism=Rahima|sarlavha=Pakistani-American preacher alleged to have inappropriate relations with women|url=https://tribune.com.pk/story/1514111/famous-pakistani-american-preacher-alleged-inappropriate-relations-women/|ish=[[The Express Tribune]]|kirish sanasi=28 September 2017|sana=23 September 2017}}</ref><ref name="DhakaTribune">{{Veb manbasi|url=http://www.dhakatribune.com/around-the-web/2017/09/28/celebrity-american-muslim-preacher-nouman-ali-khan-accused-sexting/|sarlavha=The Perils of #MeToo as a Muslim|kirish sanasi=24 December 2017|sana=28 September 2017}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Khan |first=Aysha |date=29 January 2020 |title='A long time coming' |language=en |work=Lincoln Courier |url=https://www.lincolncourier.com/entertainmentlife/20200119/a-long-time-coming |access-date=29 July 2021 |quote=The conference comes in the wake of several explosive scandals impugning well-respected Islamic teachers, including Bayyinah Institute founder and superstar preacher Nouman Ali Khan, who was caught in a sexting scandal and accused of luring women into sexual relationships disguised as secret marriages}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Khan |first=Aysha |date=15 August 2019 |title=Texas imam ordered to pay $2.55 million in sexual misconduct case |work=Religion News Service |url=https://religionnews.com/2019/08/15/texas-imam-ordered-to-pay-2-55-million-in-sexual-misconduct-case/ |access-date=29 July 2021 |quote=Khan himself has been accused of spiritually abusing and manipulating several of his followers into secret sham marriages.}}</ref>. Khan javoban, matnli suhbatlarda "kattalar roziligi" va ayollar nikoh istiqbollari boʻlib, u ikki-yildan beri ajrashganini taʻkidladi<ref name="Dawn" />. [[Imom]] [[Muhammad Magid|Mohamed Magid]] boshchiligidagi olti nafar taniqli musulmon ulamolari va akademiklari ayblovlar bo‘yicha o‘z tekshiruvlarini boshladilar va qo‘shma bayonot e’lon qilib, Khan “biron bir mo‘minga, hatto Qur’oni Karim haqida ta’lim beruvchiga ham yarashmaydigan xatti-harakatlar qilgan” deb ta’kidladilar<ref name="Inside">{{Veb manbasi|muallif=Allam|ism=Hannah|sarlavha=Inside The 'Spiritual Abuse' Allegations Against A Celebrity Preacher|url=https://www.buzzfeed.com/hannahallam/payoffs-threats-and-sham-marriages-women-say-a-celebrity|ish=[[BuzzFeed News]]|kirish sanasi=20 December 2017|sana=20 December 2017}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Muslim-Americans Face Challenges When Confronting Leader's Misconduct|url=https://www.npr.org/2018/01/01/574933314/muslim-americans-face-challenges-when-confronting-leaders-misconduct|nashriyot=[[National Public Radio]]|kirish sanasi=16 January 2018|sana=1 January 2018}}</ref>. Khan bayonotning eʻlon qilinishiga toʻsqinlik qilishga uringan<ref name="Inside" />. Khanga qarshi gapirgan baʻzi ayollar jiddiy qarshiliklarga duch kelishdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Allam |first=Hannah |date=29 September 2017 |title=Women Are Being Harassed For Speaking Out About A Muslim Preacher's Misconduct Allegations |language=en |work=[[BuzzFeed News]] |url=https://www.buzzfeednews.com/article/hannahallam/nouman-ali-khan-misconduct-allegations-and-backlash |access-date=29 July 2021}}</ref>. == Nashrlar == {| class="wikitable" |+Noumon Ali Khanning nashrlari ! Sarlavha !Oʻzbekchasi ! Tavsif ! Sana ! Til |- |''Divine Speech: Exploring Quran As Literature'' |''Ilohiy nutq: Qurʻonni adabiyot sifatida oʻrganish'' | Bayyinah nashriyoti 2016-yil | 2016-yil | Ingliz |- |''Revive Your Heart: Putting Life in Perspective'' |''Yuragingizni jonlantiring: hayotga nazar solish'' | Kube nashriyoti{{ISBN|978-0986275043}} | 2017-yil | Ingliz |- |''Bondhon'' |''BondKhan'' | Guardian nashri; 1-nashr '''ASIN:''' B07KV37PVR | 2010-yil | [[Bengal tili|bengal]] |- |''Arabic With Husna'' |''Husna bilan arabcha'' | Bir nechta jildlar{{ISBN|978-0986275043}} | | Ingliz |- |''Dirilt Kalbini'' |''Dirilt Kalbini'' | Timash Yayınlari (2017){{ISBN|978-6050825992}} | | [[Turk tili|turkcha]] |- |''Revive Your Heart'' |''Yuragingizni jonlantiring'' | Guardian nashri | 2019 | bengal |} == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:1978-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] g1cwsvkxbewvy5tmgh4ybipja42h5lc 2816827 2816821 2022-08-29T06:21:05Z Muzaffar murodovich 73225 wikitext text/x-wiki {{Infobox YouTube personality | channel_direct_url = user/BayyinahInstitute | channel_display_name = Bayyinah Institute | genre = [[Islom]] | subscribers = 1.21 million | views = 133.8 million | years_active = 20-fevral 2009-yildan hozirgacha | associated_acts = {{url|youtube.com/c/muslimspeakers|Muslim Speakers}} | silver_button = Yes | gold_button = Yes | gold_year = | stats_update = 8-noyabr, 2021-yil }} '''Nouman Ali Khan asli''' [[Pokiston-amerikaliklar|pokistonlik-amerikalik]]<ref>Hussein Kesvani, ''Follow Me, Akhi: The Online World of British Muslims'', Oxford University Press, 2019, p. 17</ref> islomiy maʻruzachi va arab tili oʻqituvchisi boʻlib, Nassau jamoat kollejida [[arab tili]] oʻqituvchisi boʻlib ishlagandan soʻng Bayyinah arab va Qurʻon tadqiqotlari institutiga asos solgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://theMuslim500.com/profile/khan-nouman-ali|sarlavha=The Muslim 500: Nouman Ali Khan|kirish sanasi=2015-06-17}}</ref><ref>{{Veb manbasi|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170731030015/http://www.nbcbayarea.com/news/national-international/Imams-US-Mosques-Islam-224710772.html|url=http://www.nbcbayarea.com/news/national-international/Imams-US-Mosques-Islam-224710772.html|sarlavha=Demand for U.S.-Born Imams Up in American Mosques|ism=Gillian|muallif=Flaccus|sana=2013-09-21|arxivsana=2017-07-31}}</ref>. U Iordaniya Qirollik Islom strategik tadqiqotlar markazi tomonidan dunyoning eng nufuzli 500 musulmoni qatoriga kiritilgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://themuslim500.com/profile/khan-nouman-ali|sarlavha=The Muslim 500: Nouman Ali Khan}}</ref>. == Yoshligi == Khan 1978-yilning 4-mayida Germaniyada pokistonlik oilada tug‘ilgan va maktabgacha ta’lim-yillarini sobiq Sharqiy Berlinda o‘tkazgan. <ref>http://www.timeskuwait.com/Times_Nouman-Ali-Khan---The-Man--The-Mission-and-The-Media "Nouman Ali Khan - The Man, The Mission and The Media", ''The Times Kuwait'', 17 February 2015.</ref> Keyin uning otasi Saudiya Arabistonining Ar-Riyod shahridagi Pokiston elchiKhanasida ishlagan, Khan u yerda 2-sinfdan 8-sinfgacha Pokiston elchiKhanasi maktabida tahsil olgan. Khan oʻsmirligida otasi oilasini Nyu-Yorkka koʻchirdi. <ref>http://www.arabnews.com/news/445647 Sameen Tahir Khan, "Nouman Khan: The one-man Qur’an movement", ''Arab News'', 22 March 2013.</ref> == Faoliyati == == Noqonuniy xatti-harakatlarda ayblovlar == 2017-yil sentabrida Khan [[Seksting]] mojarosida ishtirok etgan va ruhiy zo‘ravonlikda va “ayollarni yashirin nikoh niqobi ostida jinsiy aloqaga kirishganlikda” ayblangan<ref name="Dawn">{{Veb manbasi|sarlavha=Nouman Ali Khan urges for 'theatre-free environment' to investigate allegations against him|url=https://www.dawn.com/news/1359745|ish=[[Dawn (newspaper)|Dawn]]|kirish sanasi=14 January 2018|sana=24 September 2017}}</ref><ref>{{Veb manbasi|muallif=Sohail|ism=Rahima|sarlavha=Pakistani-American preacher alleged to have inappropriate relations with women|url=https://tribune.com.pk/story/1514111/famous-pakistani-american-preacher-alleged-inappropriate-relations-women/|ish=[[The Express Tribune]]|kirish sanasi=28 September 2017|sana=23 September 2017}}</ref><ref name="DhakaTribune">{{Veb manbasi|url=http://www.dhakatribune.com/around-the-web/2017/09/28/celebrity-american-muslim-preacher-nouman-ali-khan-accused-sexting/|sarlavha=The Perils of #MeToo as a Muslim|kirish sanasi=24 December 2017|sana=28 September 2017}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Khan |first=Aysha |date=29 January 2020 |title='A long time coming' |language=en |work=Lincoln Courier |url=https://www.lincolncourier.com/entertainmentlife/20200119/a-long-time-coming |access-date=29 July 2021 |quote=The conference comes in the wake of several explosive scandals impugning well-respected Islamic teachers, including Bayyinah Institute founder and superstar preacher Nouman Ali Khan, who was caught in a sexting scandal and accused of luring women into sexual relationships disguised as secret marriages}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Khan |first=Aysha |date=15 August 2019 |title=Texas imam ordered to pay $2.55 million in sexual misconduct case |work=Religion News Service |url=https://religionnews.com/2019/08/15/texas-imam-ordered-to-pay-2-55-million-in-sexual-misconduct-case/ |access-date=29 July 2021 |quote=Khan himself has been accused of spiritually abusing and manipulating several of his followers into secret sham marriages.}}</ref>. Khan javoban, matnli suhbatlarda "kattalar roziligi" va ayollar nikoh istiqbollari boʻlib, u ikki-yildan beri ajrashganini taʻkidladi<ref name="Dawn" />. [[Imom]] [[Muhammad Magid|Mohamed Magid]] boshchiligidagi olti nafar taniqli musulmon ulamolari va akademiklari ayblovlar bo‘yicha o‘z tekshiruvlarini boshladilar va qo‘shma bayonot e’lon qilib, Khan “biron bir mo‘minga, hatto Qur’oni Karim haqida ta’lim beruvchiga ham yarashmaydigan xatti-harakatlar qilgan” deb ta’kidladilar<ref name="Inside">{{Veb manbasi|muallif=Allam|ism=Hannah|sarlavha=Inside The 'Spiritual Abuse' Allegations Against A Celebrity Preacher|url=https://www.buzzfeed.com/hannahallam/payoffs-threats-and-sham-marriages-women-say-a-celebrity|ish=[[BuzzFeed News]]|kirish sanasi=20 December 2017|sana=20 December 2017}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Muslim-Americans Face Challenges When Confronting Leader's Misconduct|url=https://www.npr.org/2018/01/01/574933314/muslim-americans-face-challenges-when-confronting-leaders-misconduct|nashriyot=[[National Public Radio]]|kirish sanasi=16 January 2018|sana=1 January 2018}}</ref>. Khan bayonotning eʻlon qilinishiga toʻsqinlik qilishga uringan<ref name="Inside" />. Khanga qarshi gapirgan baʻzi ayollar jiddiy qarshiliklarga duch kelishdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Allam |first=Hannah |date=29 September 2017 |title=Women Are Being Harassed For Speaking Out About A Muslim Preacher's Misconduct Allegations |language=en |work=[[BuzzFeed News]] |url=https://www.buzzfeednews.com/article/hannahallam/nouman-ali-khan-misconduct-allegations-and-backlash |access-date=29 July 2021}}</ref>. == Nashrlar == {| class="wikitable" |+Noumon Ali Khanning nashrlari ! Sarlavha !Oʻzbekchasi ! Tavsif ! Sana ! Til |- |''Divine Speech: Exploring Quran As Literature'' |''Ilohiy nutq: Qurʻonni adabiyot sifatida oʻrganish'' | Bayyinah nashriyoti 2016-yil | 2016-yil | Ingliz |- |''Revive Your Heart: Putting Life in Perspective'' |''Yuragingizni jonlantiring: hayotga nazar solish'' | Kube nashriyoti{{ISBN|978-0986275043}} | 2017-yil | Ingliz |- |''Bondhon'' |''BondKhan'' | Guardian nashri; 1-nashr '''ASIN:''' B07KV37PVR | 2010-yil | [[Bengal tili|bengal]] |- |''Arabic With Husna'' |''Husna bilan arabcha'' | Bir nechta jildlar{{ISBN|978-0986275043}} | | Ingliz |- |''Dirilt Kalbini'' |''Dirilt Kalbini'' | Timash Yayınlari (2017){{ISBN|978-6050825992}} | | [[Turk tili|turkcha]] |- |''Revive Your Heart'' |''Yuragingizni jonlantiring'' | Guardian nashri | 2019 | bengal |} == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:1978-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] d4iiqqfd3qglevzy3ar8darkntpi92t 2816832 2816827 2022-08-29T06:26:08Z Muzaffar murodovich 73225 wikitext text/x-wiki {{Infobox YouTube personality | channel_direct_url = user/BayyinahInstitute | channel_display_name = Bayyinah Institute | genre = [[Islom]] | subscribers = 1.21 million | views = 133.8 million | years_active = 20-fevral 2009-yildan hozirgacha | associated_acts = {{url|youtube.com/c/muslimspeakers|Muslim Speakers}} | silver_button = Yes | gold_button = Yes | gold_year = | stats_update = 8-noyabr, 2021-yil }}{{Davlat arbobi bilgiqutisi|ismi=Nouman Ali Khan}} '''Nouman Ali Khan asli''' [[Pokiston-amerikaliklar|pokistonlik-amerikalik]]<ref>Hussein Kesvani, ''Follow Me, Akhi: The Online World of British Muslims'', Oxford University Press, 2019, p. 17</ref> islomiy maʻruzachi va arab tili oʻqituvchisi boʻlib, Nassau jamoat kollejida [[arab tili]] oʻqituvchisi boʻlib ishlagandan soʻng Bayyinah arab va Qurʻon tadqiqotlari institutiga asos solgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://theMuslim500.com/profile/khan-nouman-ali|sarlavha=The Muslim 500: Nouman Ali Khan|kirish sanasi=2015-06-17}}</ref><ref>{{Veb manbasi|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170731030015/http://www.nbcbayarea.com/news/national-international/Imams-US-Mosques-Islam-224710772.html|url=http://www.nbcbayarea.com/news/national-international/Imams-US-Mosques-Islam-224710772.html|sarlavha=Demand for U.S.-Born Imams Up in American Mosques|ism=Gillian|muallif=Flaccus|sana=2013-09-21|arxivsana=2017-07-31}}</ref>. U Iordaniya Qirollik Islom strategik tadqiqotlar markazi tomonidan dunyoning eng nufuzli 500 musulmoni qatoriga kiritilgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://themuslim500.com/profile/khan-nouman-ali|sarlavha=The Muslim 500: Nouman Ali Khan}}</ref>. == Yoshligi == Khan 1978-yilning 4-mayida Germaniyada pokistonlik oilada tug‘ilgan va maktabgacha ta’lim-yillarini sobiq Sharqiy Berlinda o‘tkazgan. <ref>http://www.timeskuwait.com/Times_Nouman-Ali-Khan---The-Man--The-Mission-and-The-Media "Nouman Ali Khan - The Man, The Mission and The Media", ''The Times Kuwait'', 17 February 2015.</ref> Keyin uning otasi Saudiya Arabistonining Ar-Riyod shahridagi Pokiston elchiKhanasida ishlagan, Khan u yerda 2-sinfdan 8-sinfgacha Pokiston elchiKhanasi maktabida tahsil olgan. Khan oʻsmirligida otasi oilasini Nyu-Yorkka koʻchirdi. <ref>http://www.arabnews.com/news/445647 Sameen Tahir Khan, "Nouman Khan: The one-man Qur’an movement", ''Arab News'', 22 March 2013.</ref> == Faoliyati == == Noqonuniy xatti-harakatlarda ayblovlar == 2017-yil sentabrida Khan [[Seksting]] mojarosida ishtirok etgan va ruhiy zo‘ravonlikda va “ayollarni yashirin nikoh niqobi ostida jinsiy aloqaga kirishganlikda” ayblangan<ref name="Dawn">{{Veb manbasi|sarlavha=Nouman Ali Khan urges for 'theatre-free environment' to investigate allegations against him|url=https://www.dawn.com/news/1359745|ish=[[Dawn (newspaper)|Dawn]]|kirish sanasi=14 January 2018|sana=24 September 2017}}</ref><ref>{{Veb manbasi|muallif=Sohail|ism=Rahima|sarlavha=Pakistani-American preacher alleged to have inappropriate relations with women|url=https://tribune.com.pk/story/1514111/famous-pakistani-american-preacher-alleged-inappropriate-relations-women/|ish=[[The Express Tribune]]|kirish sanasi=28 September 2017|sana=23 September 2017}}</ref><ref name="DhakaTribune">{{Veb manbasi|url=http://www.dhakatribune.com/around-the-web/2017/09/28/celebrity-american-muslim-preacher-nouman-ali-khan-accused-sexting/|sarlavha=The Perils of #MeToo as a Muslim|kirish sanasi=24 December 2017|sana=28 September 2017}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Khan |first=Aysha |date=29 January 2020 |title='A long time coming' |language=en |work=Lincoln Courier |url=https://www.lincolncourier.com/entertainmentlife/20200119/a-long-time-coming |access-date=29 July 2021 |quote=The conference comes in the wake of several explosive scandals impugning well-respected Islamic teachers, including Bayyinah Institute founder and superstar preacher Nouman Ali Khan, who was caught in a sexting scandal and accused of luring women into sexual relationships disguised as secret marriages}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Khan |first=Aysha |date=15 August 2019 |title=Texas imam ordered to pay $2.55 million in sexual misconduct case |work=Religion News Service |url=https://religionnews.com/2019/08/15/texas-imam-ordered-to-pay-2-55-million-in-sexual-misconduct-case/ |access-date=29 July 2021 |quote=Khan himself has been accused of spiritually abusing and manipulating several of his followers into secret sham marriages.}}</ref>. Khan javoban, matnli suhbatlarda "kattalar roziligi" va ayollar nikoh istiqbollari boʻlib, u ikki-yildan beri ajrashganini taʻkidladi<ref name="Dawn" />. [[Imom]] [[Muhammad Magid|Mohamed Magid]] boshchiligidagi olti nafar taniqli musulmon ulamolari va akademiklari ayblovlar bo‘yicha o‘z tekshiruvlarini boshladilar va qo‘shma bayonot e’lon qilib, Khan “biron bir mo‘minga, hatto Qur’oni Karim haqida ta’lim beruvchiga ham yarashmaydigan xatti-harakatlar qilgan” deb ta’kidladilar<ref name="Inside">{{Veb manbasi|muallif=Allam|ism=Hannah|sarlavha=Inside The 'Spiritual Abuse' Allegations Against A Celebrity Preacher|url=https://www.buzzfeed.com/hannahallam/payoffs-threats-and-sham-marriages-women-say-a-celebrity|ish=[[BuzzFeed News]]|kirish sanasi=20 December 2017|sana=20 December 2017}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Muslim-Americans Face Challenges When Confronting Leader's Misconduct|url=https://www.npr.org/2018/01/01/574933314/muslim-americans-face-challenges-when-confronting-leaders-misconduct|nashriyot=[[National Public Radio]]|kirish sanasi=16 January 2018|sana=1 January 2018}}</ref>. Khan bayonotning eʻlon qilinishiga toʻsqinlik qilishga uringan<ref name="Inside" />. Khanga qarshi gapirgan baʻzi ayollar jiddiy qarshiliklarga duch kelishdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Allam |first=Hannah |date=29 September 2017 |title=Women Are Being Harassed For Speaking Out About A Muslim Preacher's Misconduct Allegations |language=en |work=[[BuzzFeed News]] |url=https://www.buzzfeednews.com/article/hannahallam/nouman-ali-khan-misconduct-allegations-and-backlash |access-date=29 July 2021}}</ref>. == Nashrlar == {| class="wikitable" |+Noumon Ali Khanning nashrlari ! Sarlavha !Oʻzbekchasi ! Tavsif ! Sana ! Til |- |''Divine Speech: Exploring Quran As Literature'' |''Ilohiy nutq: Qurʻonni adabiyot sifatida oʻrganish'' | Bayyinah nashriyoti 2016-yil | 2016-yil | Ingliz |- |''Revive Your Heart: Putting Life in Perspective'' |''Yuragingizni jonlantiring: hayotga nazar solish'' | Kube nashriyoti{{ISBN|978-0986275043}} | 2017-yil | Ingliz |- |''Bondhon'' |''BondKhan'' | Guardian nashri; 1-nashr '''ASIN:''' B07KV37PVR | 2010-yil | [[Bengal tili|bengal]] |- |''Arabic With Husna'' |''Husna bilan arabcha'' | Bir nechta jildlar{{ISBN|978-0986275043}} | | Ingliz |- |''Dirilt Kalbini'' |''Dirilt Kalbini'' | Timash Yayınlari (2017){{ISBN|978-6050825992}} | | [[Turk tili|turkcha]] |- |''Revive Your Heart'' |''Yuragingizni jonlantiring'' | Guardian nashri | 2019 | bengal |} == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:1978-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] hex3qywofdbjrpmg8g7g8jjgvzww6pu 2816833 2816832 2022-08-29T06:26:41Z Muzaffar murodovich 73225 wikitext text/x-wiki {{Davlat arbobi bilgiqutisi|ismi=Nouman Ali Khan}} {{Infobox YouTube personality | channel_direct_url = user/BayyinahInstitute | channel_display_name = Bayyinah Institute | genre = [[Islom]] | subscribers = 1.21 million | views = 133.8 million | years_active = 20-fevral 2009-yildan hozirgacha | associated_acts = {{url|youtube.com/c/muslimspeakers|Muslim Speakers}} | silver_button = Yes | gold_button = Yes | gold_year = | stats_update = 8-noyabr, 2021-yil }} '''Nouman Ali Khan asli''' [[Pokiston-amerikaliklar|pokistonlik-amerikalik]]<ref>Hussein Kesvani, ''Follow Me, Akhi: The Online World of British Muslims'', Oxford University Press, 2019, p. 17</ref> islomiy maʻruzachi va arab tili oʻqituvchisi boʻlib, Nassau jamoat kollejida [[arab tili]] oʻqituvchisi boʻlib ishlagandan soʻng Bayyinah arab va Qurʻon tadqiqotlari institutiga asos solgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://theMuslim500.com/profile/khan-nouman-ali|sarlavha=The Muslim 500: Nouman Ali Khan|kirish sanasi=2015-06-17}}</ref><ref>{{Veb manbasi|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170731030015/http://www.nbcbayarea.com/news/national-international/Imams-US-Mosques-Islam-224710772.html|url=http://www.nbcbayarea.com/news/national-international/Imams-US-Mosques-Islam-224710772.html|sarlavha=Demand for U.S.-Born Imams Up in American Mosques|ism=Gillian|muallif=Flaccus|sana=2013-09-21|arxivsana=2017-07-31}}</ref>. U Iordaniya Qirollik Islom strategik tadqiqotlar markazi tomonidan dunyoning eng nufuzli 500 musulmoni qatoriga kiritilgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://themuslim500.com/profile/khan-nouman-ali|sarlavha=The Muslim 500: Nouman Ali Khan}}</ref>. == Yoshligi == Khan 1978-yilning 4-mayida Germaniyada pokistonlik oilada tug‘ilgan va maktabgacha ta’lim-yillarini sobiq Sharqiy Berlinda o‘tkazgan. <ref>http://www.timeskuwait.com/Times_Nouman-Ali-Khan---The-Man--The-Mission-and-The-Media "Nouman Ali Khan - The Man, The Mission and The Media", ''The Times Kuwait'', 17 February 2015.</ref> Keyin uning otasi Saudiya Arabistonining Ar-Riyod shahridagi Pokiston elchiKhanasida ishlagan, Khan u yerda 2-sinfdan 8-sinfgacha Pokiston elchiKhanasi maktabida tahsil olgan. Khan oʻsmirligida otasi oilasini Nyu-Yorkka koʻchirdi. <ref>http://www.arabnews.com/news/445647 Sameen Tahir Khan, "Nouman Khan: The one-man Qur’an movement", ''Arab News'', 22 March 2013.</ref> == Faoliyati == == Noqonuniy xatti-harakatlarda ayblovlar == 2017-yil sentabrida Khan [[Seksting]] mojarosida ishtirok etgan va ruhiy zo‘ravonlikda va “ayollarni yashirin nikoh niqobi ostida jinsiy aloqaga kirishganlikda” ayblangan<ref name="Dawn">{{Veb manbasi|sarlavha=Nouman Ali Khan urges for 'theatre-free environment' to investigate allegations against him|url=https://www.dawn.com/news/1359745|ish=[[Dawn (newspaper)|Dawn]]|kirish sanasi=14 January 2018|sana=24 September 2017}}</ref><ref>{{Veb manbasi|muallif=Sohail|ism=Rahima|sarlavha=Pakistani-American preacher alleged to have inappropriate relations with women|url=https://tribune.com.pk/story/1514111/famous-pakistani-american-preacher-alleged-inappropriate-relations-women/|ish=[[The Express Tribune]]|kirish sanasi=28 September 2017|sana=23 September 2017}}</ref><ref name="DhakaTribune">{{Veb manbasi|url=http://www.dhakatribune.com/around-the-web/2017/09/28/celebrity-american-muslim-preacher-nouman-ali-khan-accused-sexting/|sarlavha=The Perils of #MeToo as a Muslim|kirish sanasi=24 December 2017|sana=28 September 2017}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Khan |first=Aysha |date=29 January 2020 |title='A long time coming' |language=en |work=Lincoln Courier |url=https://www.lincolncourier.com/entertainmentlife/20200119/a-long-time-coming |access-date=29 July 2021 |quote=The conference comes in the wake of several explosive scandals impugning well-respected Islamic teachers, including Bayyinah Institute founder and superstar preacher Nouman Ali Khan, who was caught in a sexting scandal and accused of luring women into sexual relationships disguised as secret marriages}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Khan |first=Aysha |date=15 August 2019 |title=Texas imam ordered to pay $2.55 million in sexual misconduct case |work=Religion News Service |url=https://religionnews.com/2019/08/15/texas-imam-ordered-to-pay-2-55-million-in-sexual-misconduct-case/ |access-date=29 July 2021 |quote=Khan himself has been accused of spiritually abusing and manipulating several of his followers into secret sham marriages.}}</ref>. Khan javoban, matnli suhbatlarda "kattalar roziligi" va ayollar nikoh istiqbollari boʻlib, u ikki-yildan beri ajrashganini taʻkidladi<ref name="Dawn" />. [[Imom]] [[Muhammad Magid|Mohamed Magid]] boshchiligidagi olti nafar taniqli musulmon ulamolari va akademiklari ayblovlar bo‘yicha o‘z tekshiruvlarini boshladilar va qo‘shma bayonot e’lon qilib, Khan “biron bir mo‘minga, hatto Qur’oni Karim haqida ta’lim beruvchiga ham yarashmaydigan xatti-harakatlar qilgan” deb ta’kidladilar<ref name="Inside">{{Veb manbasi|muallif=Allam|ism=Hannah|sarlavha=Inside The 'Spiritual Abuse' Allegations Against A Celebrity Preacher|url=https://www.buzzfeed.com/hannahallam/payoffs-threats-and-sham-marriages-women-say-a-celebrity|ish=[[BuzzFeed News]]|kirish sanasi=20 December 2017|sana=20 December 2017}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Muslim-Americans Face Challenges When Confronting Leader's Misconduct|url=https://www.npr.org/2018/01/01/574933314/muslim-americans-face-challenges-when-confronting-leaders-misconduct|nashriyot=[[National Public Radio]]|kirish sanasi=16 January 2018|sana=1 January 2018}}</ref>. Khan bayonotning eʻlon qilinishiga toʻsqinlik qilishga uringan<ref name="Inside" />. Khanga qarshi gapirgan baʻzi ayollar jiddiy qarshiliklarga duch kelishdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Allam |first=Hannah |date=29 September 2017 |title=Women Are Being Harassed For Speaking Out About A Muslim Preacher's Misconduct Allegations |language=en |work=[[BuzzFeed News]] |url=https://www.buzzfeednews.com/article/hannahallam/nouman-ali-khan-misconduct-allegations-and-backlash |access-date=29 July 2021}}</ref>. == Nashrlar == {| class="wikitable" |+Noumon Ali Khanning nashrlari ! Sarlavha !Oʻzbekchasi ! Tavsif ! Sana ! Til |- |''Divine Speech: Exploring Quran As Literature'' |''Ilohiy nutq: Qurʻonni adabiyot sifatida oʻrganish'' | Bayyinah nashriyoti 2016-yil | 2016-yil | Ingliz |- |''Revive Your Heart: Putting Life in Perspective'' |''Yuragingizni jonlantiring: hayotga nazar solish'' | Kube nashriyoti{{ISBN|978-0986275043}} | 2017-yil | Ingliz |- |''Bondhon'' |''BondKhan'' | Guardian nashri; 1-nashr '''ASIN:''' B07KV37PVR | 2010-yil | [[Bengal tili|bengal]] |- |''Arabic With Husna'' |''Husna bilan arabcha'' | Bir nechta jildlar{{ISBN|978-0986275043}} | | Ingliz |- |''Dirilt Kalbini'' |''Dirilt Kalbini'' | Timash Yayınlari (2017){{ISBN|978-6050825992}} | | [[Turk tili|turkcha]] |- |''Revive Your Heart'' |''Yuragingizni jonlantiring'' | Guardian nashri | 2019 | bengal |} == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:1978-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] 6arq4tgq0h5pyo1ci4ilk6bd3app7j0 2816858 2816833 2022-08-29T06:35:19Z Muzaffar murodovich 73225 wikitext text/x-wiki {{Davlat arbobi bilgiqutisi|ismi=Nouman Ali Khan|dini=[[Islom]]|tugʻilgan joyi=[[Berlin]], [[Germaniya]]|mashhur ishlari=[[Arab]] va [[Qur'onshunoslik]]|kasbi=Maʼruzachi, oʻqituvchi}} {{Infobox YouTube personality | channel_direct_url = user/BayyinahInstitute | channel_display_name = Bayyinah Institute | genre = [[Islom]] | subscribers = 1.21 million | views = 133.8 million | years_active = 20-fevral 2009-yildan hozirgacha | associated_acts = {{url|youtube.com/c/muslimspeakers|Muslim Speakers}} | silver_button = Yes | gold_button = Yes | gold_year = | stats_update = 8-noyabr, 2021-yil }} '''Nouman Ali Khan asli''' [[Pokiston-amerikaliklar|pokistonlik-amerikalik]]<ref>Hussein Kesvani, ''Follow Me, Akhi: The Online World of British Muslims'', Oxford University Press, 2019, p. 17</ref> islomiy maʻruzachi va arab tili oʻqituvchisi boʻlib, Nassau jamoat kollejida [[arab tili]] oʻqituvchisi boʻlib ishlagandan soʻng Bayyinah arab va Qurʻon tadqiqotlari institutiga asos solgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://theMuslim500.com/profile/khan-nouman-ali|sarlavha=The Muslim 500: Nouman Ali Khan|kirish sanasi=2015-06-17}}</ref><ref>{{Veb manbasi|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170731030015/http://www.nbcbayarea.com/news/national-international/Imams-US-Mosques-Islam-224710772.html|url=http://www.nbcbayarea.com/news/national-international/Imams-US-Mosques-Islam-224710772.html|sarlavha=Demand for U.S.-Born Imams Up in American Mosques|ism=Gillian|muallif=Flaccus|sana=2013-09-21|arxivsana=2017-07-31}}</ref>. U Iordaniya Qirollik Islom strategik tadqiqotlar markazi tomonidan dunyoning eng nufuzli 500 musulmoni qatoriga kiritilgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://themuslim500.com/profile/khan-nouman-ali|sarlavha=The Muslim 500: Nouman Ali Khan}}</ref>. == Yoshligi == Khan 1978-yilning 4-mayida Germaniyada pokistonlik oilada tug‘ilgan va maktabgacha ta’lim-yillarini sobiq Sharqiy Berlinda o‘tkazgan<ref>http://www.timeskuwait.com/Times_Nouman-Ali-Khan---The-Man--The-Mission-and-The-Media "Nouman Ali Khan - The Man, The Mission and The Media", ''The Times Kuwait'', 17 February 2015.</ref>. Keyin uning otasi Saudiya Arabistonining Ar-Riyod shahridagi Pokiston elchixonasida ishlagan, Khan u yerda 2-sinfdan 8-sinfgacha Pokiston elchiKhanasi maktabida tahsil olgan. Khan oʻsmirligida otasi oilasini Nyu-Yorkka koʻchirdi<ref>http://www.arabnews.com/news/445647 Sameen Tahir Khan, "Nouman Khan: The one-man Qur’an movement", ''Arab News'', 22 March 2013.</ref>. == Noqonuniy xatti-harakatlarda ayblovlar == 2017-yil sentabrida Khan [[Seksting]] mojarosida ishtirok etgan va ruhiy zo‘ravonlikda va “ayollarni yashirin nikoh niqobi ostida jinsiy aloqaga kirishganlikda” ayblangan<ref name="Dawn">{{Veb manbasi|sarlavha=Nouman Ali Khan urges for 'theatre-free environment' to investigate allegations against him|url=https://www.dawn.com/news/1359745|ish=[[Dawn (newspaper)|Dawn]]|kirish sanasi=14 January 2018|sana=24 September 2017}}</ref><ref>{{Veb manbasi|muallif=Sohail|ism=Rahima|sarlavha=Pakistani-American preacher alleged to have inappropriate relations with women|url=https://tribune.com.pk/story/1514111/famous-pakistani-american-preacher-alleged-inappropriate-relations-women/|ish=[[The Express Tribune]]|kirish sanasi=28 September 2017|sana=23 September 2017}}</ref><ref name="DhakaTribune">{{Veb manbasi|url=http://www.dhakatribune.com/around-the-web/2017/09/28/celebrity-american-muslim-preacher-nouman-ali-khan-accused-sexting/|sarlavha=The Perils of #MeToo as a Muslim|kirish sanasi=24 December 2017|sana=28 September 2017}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Khan |first=Aysha |date=29 January 2020 |title='A long time coming' |language=en |work=Lincoln Courier |url=https://www.lincolncourier.com/entertainmentlife/20200119/a-long-time-coming |access-date=29 July 2021 |quote=The conference comes in the wake of several explosive scandals impugning well-respected Islamic teachers, including Bayyinah Institute founder and superstar preacher Nouman Ali Khan, who was caught in a sexting scandal and accused of luring women into sexual relationships disguised as secret marriages}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Khan |first=Aysha |date=15 August 2019 |title=Texas imam ordered to pay $2.55 million in sexual misconduct case |work=Religion News Service |url=https://religionnews.com/2019/08/15/texas-imam-ordered-to-pay-2-55-million-in-sexual-misconduct-case/ |access-date=29 July 2021 |quote=Khan himself has been accused of spiritually abusing and manipulating several of his followers into secret sham marriages.}}</ref>. Khan oshkor bo‘lgan yozishmalar "kattalar xayrixohligida" amalga oshgani va u ayollar bilan turmush qurish maqsadida gaplashgani, qolaversa ikki yil avval ajrashganligini aytdi<ref name="Dawn" />. [[Imom]] [[Muhammad Magid|Mohamed Magid]] boshchiligidagi olti nafar taniqli musulmon ulamolari va akademiklari ayblovlar bo‘yicha o‘z tekshiruvlarini boshladilar va qo‘shma bayonot e’lon qilib, Khan “biron bir mo‘minga, hatto Qur’oni Karim haqida ta’lim beruvchiga ham yarashmaydigan xatti-harakatlar qilgan” deb ta’kidladilar<ref name="Inside">{{Veb manbasi|muallif=Allam|ism=Hannah|sarlavha=Inside The 'Spiritual Abuse' Allegations Against A Celebrity Preacher|url=https://www.buzzfeed.com/hannahallam/payoffs-threats-and-sham-marriages-women-say-a-celebrity|ish=[[BuzzFeed News]]|kirish sanasi=20 December 2017|sana=20 December 2017}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Muslim-Americans Face Challenges When Confronting Leader's Misconduct|url=https://www.npr.org/2018/01/01/574933314/muslim-americans-face-challenges-when-confronting-leaders-misconduct|nashriyot=[[National Public Radio]]|kirish sanasi=16 January 2018|sana=1 January 2018}}</ref>. Khan bayonotning eʻlon qilinishiga toʻsqinlik qilishga uringan<ref name="Inside" />. Khanga qarshi gapirgan baʻzi ayollar jiddiy qarshiliklarga duch kelishdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Allam |first=Hannah |date=29 September 2017 |title=Women Are Being Harassed For Speaking Out About A Muslim Preacher's Misconduct Allegations |language=en |work=[[BuzzFeed News]] |url=https://www.buzzfeednews.com/article/hannahallam/nouman-ali-khan-misconduct-allegations-and-backlash |access-date=29 July 2021}}</ref>. == Nashrlar == {| class="wikitable" |+Noumon Ali Khanning nashrlari ! Sarlavha !Oʻzbekchasi ! Tavsif ! Sana ! Til |- |''Divine Speech: Exploring Quran As Literature'' |''Ilohiy nutq: Qurʻonni adabiyot sifatida oʻrganish'' | Bayyinah nashriyoti 2016-yil | 2016-yil | Ingliz |- |''Revive Your Heart: Putting Life in Perspective'' |''Yuragingizni jonlantiring: hayotga nazar solish'' | Kube nashriyoti{{ISBN|978-0986275043}} | 2017-yil | Ingliz |- |''Bondhon'' |''BondKhan'' | Guardian nashri; 1-nashr '''ASIN:''' B07KV37PVR | 2010-yil | [[Bengal tili|bengal]] |- |''Arabic With Husna'' |''Husna bilan arabcha'' | Bir nechta jildlar{{ISBN|978-0986275043}} | | Ingliz |- |''Dirilt Kalbini'' |''Dirilt Kalbini'' | Timash Yayınlari (2017){{ISBN|978-6050825992}} | | [[Turk tili|turkcha]] |- |''Revive Your Heart'' |''Yuragingizni jonlantiring'' | Guardian nashri | 2019 | bengal |} == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:1978-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:4-mayda tugʻilganlar]] [[Turkum:Youtuberlar]] [[Turkum:Din arboblari]] oubzrdc3n8d1bua6p5x8tqcallg99lb 2816880 2816858 2022-08-29T06:41:13Z Muzaffar murodovich 73225 wikitext text/x-wiki {{Davlat arbobi bilgiqutisi|ismi=Nouman Ali Khan|dini=[[Islom]]|tugʻilgan joyi=[[Berlin]], [[Germaniya]]|mashhur ishlari=[[Arab]] va [[Qur'onshunoslik]]|kasbi=Maʼruzachi, oʻqituvchi}} {{Infobox YouTube personality | channel_direct_url = user/BayyinahInstitute | channel_display_name = Bayyinah Institute | genre = [[Islom]] | subscribers = 1.21 million | views = 133.8 million | years_active = 20-fevral 2009-yildan hozirgacha | associated_acts = {{url|youtube.com/c/muslimspeakers|Muslim Speakers}} | silver_button = Yes | gold_button = Yes | gold_year = | stats_update = 8-noyabr, 2021-yil }} '''Nouman Ali Khan asli''' [[Pokiston-amerikaliklar|pokistonlik-amerikalik]]<ref>Hussein Kesvani, ''Follow Me, Akhi: The Online World of British Muslims'', Oxford University Press, 2019, p. 17</ref> islomiy maʻruzachi va arab tili oʻqituvchisi boʻlib, Nassau jamoat kollejida [[arab tili]] oʻqituvchisi boʻlib ishlagandan soʻng Bayyinah arab va Qurʻon tadqiqotlari institutiga asos solgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://theMuslim500.com/profile/khan-nouman-ali|sarlavha=The Muslim 500: Nouman Ali Khan|kirish sanasi=2015-06-17}}</ref><ref>{{Veb manbasi|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170731030015/http://www.nbcbayarea.com/news/national-international/Imams-US-Mosques-Islam-224710772.html|url=http://www.nbcbayarea.com/news/national-international/Imams-US-Mosques-Islam-224710772.html|sarlavha=Demand for U.S.-Born Imams Up in American Mosques|ism=Gillian|muallif=Flaccus|sana=2013-09-21|arxivsana=2017-07-31}}</ref>. U Iordaniya Qirollik Islom strategik tadqiqotlar markazi tomonidan dunyoning eng nufuzli 500 musulmoni qatoriga kiritilgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://themuslim500.com/profile/khan-nouman-ali|sarlavha=The Muslim 500: Nouman Ali Khan}}</ref>. == Yoshligi == Nouman Khan 1978-yilning 4-mayida Germaniyada pokistonlik oilada tug‘ilgan va maktabgacha ta’lim-yillarini sobiq Sharqiy Berlinda o‘tkazgan<ref>http://www.timeskuwait.com/Times_Nouman-Ali-Khan---The-Man--The-Mission-and-The-Media "Nouman Ali Khan - The Man, The Mission and The Media", ''The Times Kuwait'', 17 February 2015.</ref>. Keyin uning otasi Saudiya Arabistonining Ar-Riyod shahridagi Pokiston elchixonasida ishlagan, Khan u yerda 2-sinfdan 8-sinfgacha Pokiston elchixonasi maktabida tahsil olgan. Nouman Khan oʻsmirligida otasi oilasini Nyu-Yorkka koʻchirdi<ref>http://www.arabnews.com/news/445647 Sameen Tahir Khan, "Nouman Khan: The one-man Qur’an movement", ''Arab News'', 22 March 2013.</ref>. == Noqonuniy xatti-harakatlarda ayblovlar == 2017-yil sentabrida Nouman Khan [[Seksting]] mojarosida ishtirok etgan va ruhiy zo‘ravonlikda va “ayollarni yashirin nikoh niqobi ostida jinsiy aloqaga kirishganlikda” ayblangan<ref name="Dawn">{{Veb manbasi|sarlavha=Nouman Ali Khan urges for 'theatre-free environment' to investigate allegations against him|url=https://www.dawn.com/news/1359745|ish=[[Dawn (newspaper)|Dawn]]|kirish sanasi=14 January 2018|sana=24 September 2017}}</ref><ref>{{Veb manbasi|muallif=Sohail|ism=Rahima|sarlavha=Pakistani-American preacher alleged to have inappropriate relations with women|url=https://tribune.com.pk/story/1514111/famous-pakistani-american-preacher-alleged-inappropriate-relations-women/|ish=[[The Express Tribune]]|kirish sanasi=28 September 2017|sana=23 September 2017}}</ref><ref name="DhakaTribune">{{Veb manbasi|url=http://www.dhakatribune.com/around-the-web/2017/09/28/celebrity-american-muslim-preacher-nouman-ali-khan-accused-sexting/|sarlavha=The Perils of #MeToo as a Muslim|kirish sanasi=24 December 2017|sana=28 September 2017}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Khan |first=Aysha |date=29 January 2020 |title='A long time coming' |language=en |work=Lincoln Courier |url=https://www.lincolncourier.com/entertainmentlife/20200119/a-long-time-coming |access-date=29 July 2021 |quote=The conference comes in the wake of several explosive scandals impugning well-respected Islamic teachers, including Bayyinah Institute founder and superstar preacher Nouman Ali Khan, who was caught in a sexting scandal and accused of luring women into sexual relationships disguised as secret marriages}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Khan |first=Aysha |date=15 August 2019 |title=Texas imam ordered to pay $2.55 million in sexual misconduct case |work=Religion News Service |url=https://religionnews.com/2019/08/15/texas-imam-ordered-to-pay-2-55-million-in-sexual-misconduct-case/ |access-date=29 July 2021 |quote=Khan himself has been accused of spiritually abusing and manipulating several of his followers into secret sham marriages.}}</ref>. Khan oshkor bo‘lgan yozishmalar "kattalar xayrixohligida" amalga oshgani va u ayollar bilan turmush qurish maqsadida gaplashgani, qolaversa ikki yil avval ajrashganligini aytdi<ref name="Dawn" />. [[Imom]] [[Muhammad Magid|Mohamed Magid]] boshchiligidagi olti nafar taniqli musulmon ulamolari va akademiklari ayblovlar bo‘yicha o‘z tekshiruvlarini boshladilar va qo‘shma bayonot e’lon qilib, Nouman Khan “biron bir mo‘minga, hatto Qur’oni Karim haqida ta’lim beruvchiga ham yarashmaydigan xatti-harakatlar qilgan” deb ta’kidladilar<ref name="Inside">{{Veb manbasi|muallif=Allam|ism=Hannah|sarlavha=Inside The 'Spiritual Abuse' Allegations Against A Celebrity Preacher|url=https://www.buzzfeed.com/hannahallam/payoffs-threats-and-sham-marriages-women-say-a-celebrity|ish=[[BuzzFeed News]]|kirish sanasi=20 December 2017|sana=20 December 2017}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Muslim-Americans Face Challenges When Confronting Leader's Misconduct|url=https://www.npr.org/2018/01/01/574933314/muslim-americans-face-challenges-when-confronting-leaders-misconduct|nashriyot=[[National Public Radio]]|kirish sanasi=16 January 2018|sana=1 January 2018}}</ref>. Nouman Khan bayonotning eʻlon qilinishiga toʻsqinlik qilishga uringan<ref name="Inside" />. Nouman Khanga qarshi gapirgan baʻzi ayollar jiddiy qarshiliklarga duch kelishdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Allam |first=Hannah |date=29 September 2017 |title=Women Are Being Harassed For Speaking Out About A Muslim Preacher's Misconduct Allegations |language=en |work=[[BuzzFeed News]] |url=https://www.buzzfeednews.com/article/hannahallam/nouman-ali-khan-misconduct-allegations-and-backlash |access-date=29 July 2021}}</ref>. == Nashrlar == {| class="wikitable" |+Noumon Ali Khanning nashrlari ! Sarlavha !Oʻzbekchasi ! Tavsif ! Sana ! Til |- |''Divine Speech: Exploring Quran As Literature'' |''Ilohiy nutq: Qurʻonni adabiyot sifatida oʻrganish'' | Bayyinah nashriyoti 2016-yil | 2016-yil | Ingliz |- |''Revive Your Heart: Putting Life in Perspective'' |''Yuragingizni jonlantiring: hayotga nazar solish'' | Kube nashriyoti{{ISBN|978-0986275043}} | 2017-yil | Ingliz |- |''Bondhon'' |''BondKhan'' | Guardian nashri; 1-nashr '''ASIN:''' B07KV37PVR | 2010-yil | [[Bengal tili|bengal]] |- |''Arabic With Husna'' |''Husna bilan arabcha'' | Bir nechta jildlar{{ISBN|978-0986275043}} | | Ingliz |- |''Dirilt Kalbini'' |''Dirilt Kalbini'' | Timash Yayınlari (2017){{ISBN|978-6050825992}} | | [[Turk tili|turkcha]] |- |''Revive Your Heart'' |''Yuragingizni jonlantiring'' | Guardian nashri | 2019 | bengal |} == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:1978-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:4-mayda tugʻilganlar]] [[Turkum:Youtuberlar]] [[Turkum:Din arboblari]] sx78cqrythyq2pdidd0g5x61ql67tj3 Munozara:Butunjahon beysbol va softbol konfederasiyasi 1 784160 2816826 2022-08-29T06:19:57Z Husniddin Rasulov 73000 „Menimcha maqola nomlanishida xato ketib qolgan. "Konfederasiyasi" emas "Konfederatsiyasi" boʻlishi kerak emasmidi.“ yozuvi orqali yangi sahifa yaratildi wikitext text/x-wiki Menimcha maqola nomlanishida xato ketib qolgan. "Konfederasiyasi" emas "Konfederatsiyasi" boʻlishi kerak emasmidi. 9w2jer7aar5qjna018urc38k53wq2fv Editorial (jurnalistika) 0 784161 2816835 2022-08-29T06:27:59Z BaxtiyJahon 75776 „[[:en:Special:Redirect/revision/1095114614|Editorial]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki [[Fayl:Heedless_Moths_(1921)_-_Photoplay_Editorial.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/Heedless_Moths_%281921%29_-_Photoplay_Editorial.jpg/220px-Heedless_Moths_%281921%29_-_Photoplay_Editorial.jpg|thumb| ''[[Film|Photoplay]]'' jurnalining 1921-yilgi sonidan tahririyat. O'quvchilarga yalang'och sahnalar aks etgan filmni tomosha qilmaslik tavsiya etiladi.]] '''Editorial''' (AQSh), '''yetakchi maqola''' yoki '''yetakchi''' (Buyuk Britaniya) [[gazeta]], [[jurnal]] yoki boshqa yozma hujjatning yuqori martabali muharrirlari yoki noshiri tomonidan yozilgan, koʻpincha imzosiz maqola. Avstraliya va Amerika Qo'shma Shtatlarining yirik gazetalari, masalan, ''[[The New York Times]]''<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Staff |date=23 May 2012 |title=Opinion |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/pages/opinion/ |access-date=23 May 2012}}</ref> va ''The Boston Globe''<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Staff |date=23 May 2012 |title=Opinion |work=[[The Boston Globe]] |url=http://www.boston.com/bostonglobe/editorial_opinion/ |access-date=23 May 2012}}</ref> tahririyat maqolalarini ko'pincha " [[Opinion piece (jurnalsitika)|fikr]] " sarlavhasi ostida tasniflaydi. Rasmli tahririyatlar tahririyat karikaturalari ko'rinishida paydo bo'lishi mumkin<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=AAEC The Association of American Editorial Cartoonists|url=http://editorialcartoonists.com/|nashriyot=The Association of American Editorial Cartoonists|kirish sanasi=23 May 2012|muallif=Staff|yil=2012}}</ref>. Odatda, gazeta tahririyati o‘z o‘quvchilarining gazeta fikrini bilishi uchun qaysi masalalar muhimligini baholaydi<ref>{{Kitob manbasi|last=Passante|first=Christopher K.|title=The Complete Idiot's Guide to Journalism – Editorials|publisher=Penguin|year=2007|page=28|isbn=978-1-59257-670-8|url=https://books.google.com/books?id=lfh1mufymdsC&q=editorials+%2B+def&pg=PA28|accessdate=21 February 2010}}</ref>. Tahririyat maqolalari odatda tahririyat sahifasi deb ataladigan maxsus sahifada nashr etiladi, unda ko'pincha muharrirga jamoatchilik vakillaridan kelgan xatlar aks etadi; ushbu sahifaning qarshisidagi sahifa nashr sahifasi deb ataladi va ko'pincha matbuotga bevosita aloqador bo'lmagan yozuvchilarning fikr-mulohazalarini (shuning uchun '''o'ylash qismlari''' nomi) o'z ichiga oladi. Biroq, gazeta bosh sahifasida tahririyatni chop etishni tanlashi mumkin. [[Ingliz tili|Ingliz tilidagi]] matbuotda bu kamdan-kam uchraydi va faqat muhim deb hisoblangan mavzularda ko'rish mumkun holos; Biroq, bu [[Daniya]], [[Ispaniya]], [[Italiya]] va [[Fransiya|Frantsiya]] kabi ba'zi [[Yevropa|Evropa]] mamlakatlarida keng tarqalgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.editorsweblog.org/newspaper/2009/06/front-page_editorials_a_stylistic_change.php|sarlavha=Front Page Editorials: a Stylist Change for the Future?|muallif=Christie Silk|sana=15 June 2009|ish=Editors' Weblog|nashriyot=World Editors' Forum|kirish sanasi=1 July 2011}}</ref>. Ko'pgina gazetalar o'zlarining tahririyatlarini yetakchi yozuvchining ismisiz nashr etadilar. Tom Klark, ''[[The Guardian|The Guardian gazetasining]]'' yetakchi yozuvchisi, bu o'quvchilarning muallif emas, balki muhokama qilinadigan mavzuni muhokama qilishini ta'minlaydi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Clark |first=Tom |date=10 January 2011 |title=Why do editorials remain anonymous? |work=[[The Guardian]] |url=https://www.theguardian.com/commentisfree/2011/jan/10/editorial-leading-article-anonymous |access-date=26 May 2018}}</ref>. Muharrir ko'pincha tahririyatni o'zi yozmasa ham, ular nazoratni saqlab qoladilar va javobgarlikni o'z zimmalariga oladilar<ref>{{Kitob manbasi|last=Crean|first=Mike|title=First with the news: an illustrated history|date=2011|publisher=[[Random House]]|location=Auckland|isbn=978-1-86979-562-7|page=97}}</ref>. Moda nashriyotida bu atama ko'pincha ''fotosuratlar'' tahririyatiga murojaat qilish uchun ishlatiladi - ko'pincha ma'lum bir mavzu, dizayner, model yoki boshqa bitta mavzudagi to'liq sahifali fotosuratlar bilan yoki ( foto-inshoda bo'lgani kabi) bo'lmagan xususiyatlar. qo'shimcha matn<ref>{{Veb manbasi|url=http://models.com/client/editorial|sarlavha=Various editorials|ish=models.com|kirish sanasi=3 April 2012}}</ref>. == Havolalar == * Column (periodical) – Recurring piece or article in a periodical * Editorial board – Group of experts that dictate a publication's editorial policy * Op-ed – Written prose piece in a publication expressing the opinion of an author or entity * Opinion piece – Article reflecting the author's opinion about the subject == Manbalar == {{Manbalar}} == Tashqi havolalar == * The dictionary definition of editorial at Wiktionary [[Turkum:WikiJurnalistika]] [[Turkum:Jurnalistik atamalar]] [[Turkum:Jurnalistika]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] tu1v4fhyjno59xkub46e9xx3s919r1r 2816837 2816835 2022-08-29T06:28:29Z BaxtiyJahon 75776 wikitext text/x-wiki [[Fayl:Heedless_Moths_(1921)_-_Photoplay_Editorial.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/Heedless_Moths_%281921%29_-_Photoplay_Editorial.jpg/220px-Heedless_Moths_%281921%29_-_Photoplay_Editorial.jpg|thumb| ''[[Film|Photoplay]]'' jurnalining 1921-yilgi sonidan tahririyat. Oʻquvchilarga yalangʻoch sahnalar aks etgan filmni tomosha qilmaslik tavsiya etiladi.]] '''Editorial''' (AQSh), '''yetakchi maqola''' yoki '''yetakchi''' (Buyuk Britaniya) [[gazeta]], [[jurnal]] yoki boshqa yozma hujjatning yuqori martabali muharrirlari yoki noshiri tomonidan yozilgan, koʻpincha imzosiz maqola. Avstraliya va Amerika Qoʻshma Shtatlarining yirik gazetalari, masalan, ''[[The New York Times]]''<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Staff |date=23 May 2012 |title=Opinion |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/pages/opinion/ |access-date=23 May 2012}}</ref> va ''The Boston Globe''<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Staff |date=23 May 2012 |title=Opinion |work=[[The Boston Globe]] |url=http://www.boston.com/bostonglobe/editorial_opinion/ |access-date=23 May 2012}}</ref> tahririyat maqolalarini koʻpincha " [[Opinion piece (jurnalsitika)|fikr]] " sarlavhasi ostida tasniflaydi. Rasmli tahririyatlar tahririyat karikaturalari koʻrinishida paydo boʻlishi mumkin<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=AAEC The Association of American Editorial Cartoonists|url=http://editorialcartoonists.com/|nashriyot=The Association of American Editorial Cartoonists|kirish sanasi=23 May 2012|muallif=Staff|yil=2012}}</ref>. Odatda, gazeta tahririyati o‘z o‘quvchilarining gazeta fikrini bilishi uchun qaysi masalalar muhimligini baholaydi<ref>{{Kitob manbasi|last=Passante|first=Christopher K.|title=The Complete Idiot's Guide to Journalism – Editorials|publisher=Penguin|year=2007|page=28|isbn=978-1-59257-670-8|url=https://books.google.com/books?id=lfh1mufymdsC&q=editorials+%2B+def&pg=PA28|accessdate=21 February 2010}}</ref>. Tahririyat maqolalari odatda tahririyat sahifasi deb ataladigan maxsus sahifada nashr etiladi, unda koʻpincha muharrirga jamoatchilik vakillaridan kelgan xatlar aks etadi; ushbu sahifaning qarshisidagi sahifa nashr sahifasi deb ataladi va koʻpincha matbuotga bevosita aloqador boʻlmagan yozuvchilarning fikr-mulohazalarini (shuning uchun '''oʻylash qismlari''' nomi) oʻz ichiga oladi. Biroq, gazeta bosh sahifasida tahririyatni chop etishni tanlashi mumkin. [[Ingliz tili|Ingliz tilidagi]] matbuotda bu kamdan-kam uchraydi va faqat muhim deb hisoblangan mavzularda koʻrish mumkun holos; Biroq, bu [[Daniya]], [[Ispaniya]], [[Italiya]] va [[Fransiya|Frantsiya]] kabi baʼzi [[Yevropa|Evropa]] mamlakatlarida keng tarqalgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.editorsweblog.org/newspaper/2009/06/front-page_editorials_a_stylistic_change.php|sarlavha=Front Page Editorials: a Stylist Change for the Future?|muallif=Christie Silk|sana=15 June 2009|ish=Editors' Weblog|nashriyot=World Editors' Forum|kirish sanasi=1 July 2011}}</ref>. Koʻpgina gazetalar oʻzlarining tahririyatlarini yetakchi yozuvchining ismisiz nashr etadilar. Tom Klark, ''[[The Guardian|The Guardian gazetasining]]'' yetakchi yozuvchisi, bu oʻquvchilarning muallif emas, balki muhokama qilinadigan mavzuni muhokama qilishini taʼminlaydi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Clark |first=Tom |date=10 January 2011 |title=Why do editorials remain anonymous? |work=[[The Guardian]] |url=https://www.theguardian.com/commentisfree/2011/jan/10/editorial-leading-article-anonymous |access-date=26 May 2018}}</ref>. Muharrir koʻpincha tahririyatni oʻzi yozmasa ham, ular nazoratni saqlab qoladilar va javobgarlikni oʻz zimmalariga oladilar<ref>{{Kitob manbasi|last=Crean|first=Mike|title=First with the news: an illustrated history|date=2011|publisher=[[Random House]]|location=Auckland|isbn=978-1-86979-562-7|page=97}}</ref>. Moda nashriyotida bu atama koʻpincha ''fotosuratlar'' tahririyatiga murojaat qilish uchun ishlatiladi — koʻpincha maʼlum bir mavzu, dizayner, model yoki boshqa bitta mavzudagi toʻliq sahifali fotosuratlar bilan yoki (foto-inshoda boʻlgani kabi) boʻlmagan xususiyatlar. qoʻshimcha matn<ref>{{Veb manbasi|url=http://models.com/client/editorial|sarlavha=Various editorials|ish=models.com|kirish sanasi=3 April 2012}}</ref>. == Havolalar == * Column (periodical) — Recurring piece or article in a periodical * Editorial board — Group of experts that dictate a publicationʼs editorial policy * Op-ed — Written prose piece in a publication expressing the opinion of an author or entity * Opinion piece — Article reflecting the author’s opinion about the subject == Manbalar == {{Manbalar}} == Tashqi havolalar == * The dictionary definition of editorial at Wiktionary [[Turkum:WikiJurnalistika]] [[Turkum:Jurnalistik atamalar]] [[Turkum:Jurnalistika]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] g9rv98s2ntqq5duf211zu510wept3qa 2816840 2816837 2022-08-29T06:29:29Z BaxtiyJahon 75776 wikitext text/x-wiki [[Fayl:Heedless_Moths_(1921)_-_Photoplay_Editorial.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/Heedless_Moths_%281921%29_-_Photoplay_Editorial.jpg/220px-Heedless_Moths_%281921%29_-_Photoplay_Editorial.jpg|thumb| ''[[Film|Photoplay]]'' jurnalining 1921-yilgi sonidan tahririyat. Oʻquvchilarga yalangʻoch sahnalar aks etgan filmni tomosha qilmaslik tavsiya etiladi.]] '''Editorial''' (AQSh), '''yetakchi maqola''' yoki '''yetakchi''' (Buyuk Britaniya) [[gazeta]], [[jurnal]] yoki boshqa yozma hujjatning yuqori martabali muharrirlari yoki noshiri tomonidan yozilgan, koʻpincha imzosiz maqola. Avstraliya va Amerika Qoʻshma Shtatlarining yirik gazetalari, masalan, ''[[The New York Times]]''<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Staff |date=23 May 2012 |title=Opinion |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/pages/opinion/ |access-date=23 May 2012}}</ref> va ''The Boston Globe''<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Staff |date=23 May 2012 |title=Opinion |work=[[The Boston Globe]] |url=http://www.boston.com/bostonglobe/editorial_opinion/ |access-date=23 May 2012}}</ref> tahririyat maqolalarini koʻpincha " [[Opinion piece (jurnalsitika)|fikr]] " sarlavhasi ostida tasniflaydi. Rasmli tahririyatlar tahririyat karikaturalari koʻrinishida paydo boʻlishi mumkin<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=AAEC The Association of American Editorial Cartoonists|url=http://editorialcartoonists.com/|nashriyot=The Association of American Editorial Cartoonists|kirish sanasi=23 May 2012|muallif=Staff|yil=2012}}</ref>. Odatda, gazeta tahririyati o‘z o‘quvchilarining gazeta fikrini bilishi uchun qaysi masalalar muhimligini baholaydi<ref>{{Kitob manbasi|last=Passante|first=Christopher K.|title=The Complete Idiot's Guide to Journalism – Editorials|publisher=Penguin|year=2007|page=28|isbn=978-1-59257-670-8|url=https://books.google.com/books?id=lfh1mufymdsC&q=editorials+%2B+def&pg=PA28|accessdate=21 February 2010}}</ref>. Tahririyat maqolalari odatda tahririyat sahifasi deb ataladigan maxsus sahifada nashr etiladi, unda koʻpincha muharrirga jamoatchilik vakillaridan kelgan xatlar aks etadi; ushbu sahifaning qarshisidagi sahifa nashr sahifasi deb ataladi va koʻpincha matbuotga bevosita aloqador boʻlmagan yozuvchilarning fikr-mulohazalarini (shuning uchun '''oʻylash qismlari''' nomi) oʻz ichiga oladi. Biroq, gazeta bosh sahifasida tahririyatni chop etishni tanlashi mumkin. [[Ingliz tili|Ingliz tilidagi]] matbuotda bu kamdan-kam uchraydi va faqat muhim deb hisoblangan mavzularda koʻrish mumkun holos; Biroq, bu [[Daniya]], [[Ispaniya]], [[Italiya]] va [[Fransiya|Fransiya]] kabi baʼzi [[Yevropa|Evropa]] mamlakatlarida keng tarqalgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.editorsweblog.org/newspaper/2009/06/front-page_editorials_a_stylistic_change.php|sarlavha=Front Page Editorials: a Stylist Change for the Future?|muallif=Christie Silk|sana=15 June 2009|ish=Editors' Weblog|nashriyot=World Editors' Forum|kirish sanasi=1 July 2011}}</ref>. Koʻpgina gazetalar oʻzlarining tahririyatlarini yetakchi yozuvchining ismisiz nashr etadilar. Tom Klark, ''[[The Guardian|The Guardian gazetasining]]'' yetakchi yozuvchisi, bu oʻquvchilarning muallif emas, balki muhokama qilinadigan mavzuni muhokama qilishini taʼminlaydi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Clark |first=Tom |date=10 January 2011 |title=Why do editorials remain anonymous? |work=[[The Guardian]] |url=https://www.theguardian.com/commentisfree/2011/jan/10/editorial-leading-article-anonymous |access-date=26 May 2018}}</ref>. Muharrir koʻpincha tahririyatni oʻzi yozmasa ham, ular nazoratni saqlab qoladilar va javobgarlikni oʻz zimmalariga oladilar<ref>{{Kitob manbasi|last=Crean|first=Mike|title=First with the news: an illustrated history|date=2011|publisher=[[Random House]]|location=Auckland|isbn=978-1-86979-562-7|page=97}}</ref>. Moda nashriyotida bu atama koʻpincha ''fotosuratlar'' tahririyatiga murojaat qilish uchun ishlatiladi — koʻpincha maʼlum bir mavzu, dizayner, model yoki boshqa bitta mavzudagi toʻliq sahifali fotosuratlar bilan yoki (foto-inshoda boʻlgani kabi) boʻlmagan xususiyatlar. qoʻshimcha matn<ref>{{Veb manbasi|url=http://models.com/client/editorial|sarlavha=Various editorials|ish=models.com|kirish sanasi=3 April 2012}}</ref>. == Havolalar == * Column (periodical) — Recurring piece or article in a periodical * Editorial board — Group of experts that dictate a publicationʼs editorial policy * Op-ed — Written prose piece in a publication expressing the opinion of an author or entity * Opinion piece — Article reflecting the author’s opinion about the subject == Manbalar == {{Manbalar}} == Tashqi havolalar == * The dictionary definition of editorial at Wiktionary [[Turkum:WikiJurnalistika]] [[Turkum:Jurnalistik atamalar]] [[Turkum:Jurnalistika]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] oeobzvtwzzp8twpxivpk764ibk06auq 2816845 2816840 2022-08-29T06:30:39Z Inosham 76987 /* Tashqi havolalar */ wikitext text/x-wiki [[Fayl:Heedless_Moths_(1921)_-_Photoplay_Editorial.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/Heedless_Moths_%281921%29_-_Photoplay_Editorial.jpg/220px-Heedless_Moths_%281921%29_-_Photoplay_Editorial.jpg|thumb| ''[[Film|Photoplay]]'' jurnalining 1921-yilgi sonidan tahririyat. Oʻquvchilarga yalangʻoch sahnalar aks etgan filmni tomosha qilmaslik tavsiya etiladi.]] '''Editorial''' (AQSh), '''yetakchi maqola''' yoki '''yetakchi''' (Buyuk Britaniya) [[gazeta]], [[jurnal]] yoki boshqa yozma hujjatning yuqori martabali muharrirlari yoki noshiri tomonidan yozilgan, koʻpincha imzosiz maqola. Avstraliya va Amerika Qoʻshma Shtatlarining yirik gazetalari, masalan, ''[[The New York Times]]''<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Staff |date=23 May 2012 |title=Opinion |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/pages/opinion/ |access-date=23 May 2012}}</ref> va ''The Boston Globe''<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Staff |date=23 May 2012 |title=Opinion |work=[[The Boston Globe]] |url=http://www.boston.com/bostonglobe/editorial_opinion/ |access-date=23 May 2012}}</ref> tahririyat maqolalarini koʻpincha " [[Opinion piece (jurnalsitika)|fikr]] " sarlavhasi ostida tasniflaydi. Rasmli tahririyatlar tahririyat karikaturalari koʻrinishida paydo boʻlishi mumkin<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=AAEC The Association of American Editorial Cartoonists|url=http://editorialcartoonists.com/|nashriyot=The Association of American Editorial Cartoonists|kirish sanasi=23 May 2012|muallif=Staff|yil=2012}}</ref>. Odatda, gazeta tahririyati o‘z o‘quvchilarining gazeta fikrini bilishi uchun qaysi masalalar muhimligini baholaydi<ref>{{Kitob manbasi|last=Passante|first=Christopher K.|title=The Complete Idiot's Guide to Journalism – Editorials|publisher=Penguin|year=2007|page=28|isbn=978-1-59257-670-8|url=https://books.google.com/books?id=lfh1mufymdsC&q=editorials+%2B+def&pg=PA28|accessdate=21 February 2010}}</ref>. Tahririyat maqolalari odatda tahririyat sahifasi deb ataladigan maxsus sahifada nashr etiladi, unda koʻpincha muharrirga jamoatchilik vakillaridan kelgan xatlar aks etadi; ushbu sahifaning qarshisidagi sahifa nashr sahifasi deb ataladi va koʻpincha matbuotga bevosita aloqador boʻlmagan yozuvchilarning fikr-mulohazalarini (shuning uchun '''oʻylash qismlari''' nomi) oʻz ichiga oladi. Biroq, gazeta bosh sahifasida tahririyatni chop etishni tanlashi mumkin. [[Ingliz tili|Ingliz tilidagi]] matbuotda bu kamdan-kam uchraydi va faqat muhim deb hisoblangan mavzularda koʻrish mumkun holos; Biroq, bu [[Daniya]], [[Ispaniya]], [[Italiya]] va [[Fransiya|Fransiya]] kabi baʼzi [[Yevropa|Evropa]] mamlakatlarida keng tarqalgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.editorsweblog.org/newspaper/2009/06/front-page_editorials_a_stylistic_change.php|sarlavha=Front Page Editorials: a Stylist Change for the Future?|muallif=Christie Silk|sana=15 June 2009|ish=Editors' Weblog|nashriyot=World Editors' Forum|kirish sanasi=1 July 2011}}</ref>. Koʻpgina gazetalar oʻzlarining tahririyatlarini yetakchi yozuvchining ismisiz nashr etadilar. Tom Klark, ''[[The Guardian|The Guardian gazetasining]]'' yetakchi yozuvchisi, bu oʻquvchilarning muallif emas, balki muhokama qilinadigan mavzuni muhokama qilishini taʼminlaydi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Clark |first=Tom |date=10 January 2011 |title=Why do editorials remain anonymous? |work=[[The Guardian]] |url=https://www.theguardian.com/commentisfree/2011/jan/10/editorial-leading-article-anonymous |access-date=26 May 2018}}</ref>. Muharrir koʻpincha tahririyatni oʻzi yozmasa ham, ular nazoratni saqlab qoladilar va javobgarlikni oʻz zimmalariga oladilar<ref>{{Kitob manbasi|last=Crean|first=Mike|title=First with the news: an illustrated history|date=2011|publisher=[[Random House]]|location=Auckland|isbn=978-1-86979-562-7|page=97}}</ref>. Moda nashriyotida bu atama koʻpincha ''fotosuratlar'' tahririyatiga murojaat qilish uchun ishlatiladi — koʻpincha maʼlum bir mavzu, dizayner, model yoki boshqa bitta mavzudagi toʻliq sahifali fotosuratlar bilan yoki (foto-inshoda boʻlgani kabi) boʻlmagan xususiyatlar. qoʻshimcha matn<ref>{{Veb manbasi|url=http://models.com/client/editorial|sarlavha=Various editorials|ish=models.com|kirish sanasi=3 April 2012}}</ref>. == Havolalar == * Column (periodical) — Recurring piece or article in a periodical * Editorial board — Group of experts that dictate a publicationʼs editorial policy * Op-ed — Written prose piece in a publication expressing the opinion of an author or entity * Opinion piece — Article reflecting the author’s opinion about the subject == Manbalar == {{Manbalar}} == Tashqi havolalar == * The dictionary definition of editorial at Wiktionary {{Commonscat}} *{{Wiktionary-inline}} [[Turkum:WikiJurnalistika]] [[Turkum:Jurnalistik atamalar]] [[Turkum:Jurnalistika]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] o1l3kvtf0zpq275siqtzw04xqgdq35o 2816847 2816845 2022-08-29T06:31:04Z Inosham 76987 /* Tashqi havolalar */ wikitext text/x-wiki [[Fayl:Heedless_Moths_(1921)_-_Photoplay_Editorial.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/Heedless_Moths_%281921%29_-_Photoplay_Editorial.jpg/220px-Heedless_Moths_%281921%29_-_Photoplay_Editorial.jpg|thumb| ''[[Film|Photoplay]]'' jurnalining 1921-yilgi sonidan tahririyat. Oʻquvchilarga yalangʻoch sahnalar aks etgan filmni tomosha qilmaslik tavsiya etiladi.]] '''Editorial''' (AQSh), '''yetakchi maqola''' yoki '''yetakchi''' (Buyuk Britaniya) [[gazeta]], [[jurnal]] yoki boshqa yozma hujjatning yuqori martabali muharrirlari yoki noshiri tomonidan yozilgan, koʻpincha imzosiz maqola. Avstraliya va Amerika Qoʻshma Shtatlarining yirik gazetalari, masalan, ''[[The New York Times]]''<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Staff |date=23 May 2012 |title=Opinion |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/pages/opinion/ |access-date=23 May 2012}}</ref> va ''The Boston Globe''<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Staff |date=23 May 2012 |title=Opinion |work=[[The Boston Globe]] |url=http://www.boston.com/bostonglobe/editorial_opinion/ |access-date=23 May 2012}}</ref> tahririyat maqolalarini koʻpincha " [[Opinion piece (jurnalsitika)|fikr]] " sarlavhasi ostida tasniflaydi. Rasmli tahririyatlar tahririyat karikaturalari koʻrinishida paydo boʻlishi mumkin<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=AAEC The Association of American Editorial Cartoonists|url=http://editorialcartoonists.com/|nashriyot=The Association of American Editorial Cartoonists|kirish sanasi=23 May 2012|muallif=Staff|yil=2012}}</ref>. Odatda, gazeta tahririyati o‘z o‘quvchilarining gazeta fikrini bilishi uchun qaysi masalalar muhimligini baholaydi<ref>{{Kitob manbasi|last=Passante|first=Christopher K.|title=The Complete Idiot's Guide to Journalism – Editorials|publisher=Penguin|year=2007|page=28|isbn=978-1-59257-670-8|url=https://books.google.com/books?id=lfh1mufymdsC&q=editorials+%2B+def&pg=PA28|accessdate=21 February 2010}}</ref>. Tahririyat maqolalari odatda tahririyat sahifasi deb ataladigan maxsus sahifada nashr etiladi, unda koʻpincha muharrirga jamoatchilik vakillaridan kelgan xatlar aks etadi; ushbu sahifaning qarshisidagi sahifa nashr sahifasi deb ataladi va koʻpincha matbuotga bevosita aloqador boʻlmagan yozuvchilarning fikr-mulohazalarini (shuning uchun '''oʻylash qismlari''' nomi) oʻz ichiga oladi. Biroq, gazeta bosh sahifasida tahririyatni chop etishni tanlashi mumkin. [[Ingliz tili|Ingliz tilidagi]] matbuotda bu kamdan-kam uchraydi va faqat muhim deb hisoblangan mavzularda koʻrish mumkun holos; Biroq, bu [[Daniya]], [[Ispaniya]], [[Italiya]] va [[Fransiya|Fransiya]] kabi baʼzi [[Yevropa|Evropa]] mamlakatlarida keng tarqalgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.editorsweblog.org/newspaper/2009/06/front-page_editorials_a_stylistic_change.php|sarlavha=Front Page Editorials: a Stylist Change for the Future?|muallif=Christie Silk|sana=15 June 2009|ish=Editors' Weblog|nashriyot=World Editors' Forum|kirish sanasi=1 July 2011}}</ref>. Koʻpgina gazetalar oʻzlarining tahririyatlarini yetakchi yozuvchining ismisiz nashr etadilar. Tom Klark, ''[[The Guardian|The Guardian gazetasining]]'' yetakchi yozuvchisi, bu oʻquvchilarning muallif emas, balki muhokama qilinadigan mavzuni muhokama qilishini taʼminlaydi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Clark |first=Tom |date=10 January 2011 |title=Why do editorials remain anonymous? |work=[[The Guardian]] |url=https://www.theguardian.com/commentisfree/2011/jan/10/editorial-leading-article-anonymous |access-date=26 May 2018}}</ref>. Muharrir koʻpincha tahririyatni oʻzi yozmasa ham, ular nazoratni saqlab qoladilar va javobgarlikni oʻz zimmalariga oladilar<ref>{{Kitob manbasi|last=Crean|first=Mike|title=First with the news: an illustrated history|date=2011|publisher=[[Random House]]|location=Auckland|isbn=978-1-86979-562-7|page=97}}</ref>. Moda nashriyotida bu atama koʻpincha ''fotosuratlar'' tahririyatiga murojaat qilish uchun ishlatiladi — koʻpincha maʼlum bir mavzu, dizayner, model yoki boshqa bitta mavzudagi toʻliq sahifali fotosuratlar bilan yoki (foto-inshoda boʻlgani kabi) boʻlmagan xususiyatlar. qoʻshimcha matn<ref>{{Veb manbasi|url=http://models.com/client/editorial|sarlavha=Various editorials|ish=models.com|kirish sanasi=3 April 2012}}</ref>. == Havolalar == * Column (periodical) — Recurring piece or article in a periodical * Editorial board — Group of experts that dictate a publicationʼs editorial policy * Op-ed — Written prose piece in a publication expressing the opinion of an author or entity * Opinion piece — Article reflecting the author’s opinion about the subject == Manbalar == {{Manbalar}} == Tashqi havolalar == {{Commonscat}} *{{Wiktionary-inline}} [[Turkum:WikiJurnalistika]] [[Turkum:Jurnalistik atamalar]] [[Turkum:Jurnalistika]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] 66ecge7ouat7w0kzc2i9vz7dmp9whfz 2816849 2816847 2022-08-29T06:31:45Z Inosham 76987 /* Tashqi havolalar */ wikitext text/x-wiki [[Fayl:Heedless_Moths_(1921)_-_Photoplay_Editorial.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/Heedless_Moths_%281921%29_-_Photoplay_Editorial.jpg/220px-Heedless_Moths_%281921%29_-_Photoplay_Editorial.jpg|thumb| ''[[Film|Photoplay]]'' jurnalining 1921-yilgi sonidan tahririyat. Oʻquvchilarga yalangʻoch sahnalar aks etgan filmni tomosha qilmaslik tavsiya etiladi.]] '''Editorial''' (AQSh), '''yetakchi maqola''' yoki '''yetakchi''' (Buyuk Britaniya) [[gazeta]], [[jurnal]] yoki boshqa yozma hujjatning yuqori martabali muharrirlari yoki noshiri tomonidan yozilgan, koʻpincha imzosiz maqola. Avstraliya va Amerika Qoʻshma Shtatlarining yirik gazetalari, masalan, ''[[The New York Times]]''<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Staff |date=23 May 2012 |title=Opinion |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/pages/opinion/ |access-date=23 May 2012}}</ref> va ''The Boston Globe''<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Staff |date=23 May 2012 |title=Opinion |work=[[The Boston Globe]] |url=http://www.boston.com/bostonglobe/editorial_opinion/ |access-date=23 May 2012}}</ref> tahririyat maqolalarini koʻpincha " [[Opinion piece (jurnalsitika)|fikr]] " sarlavhasi ostida tasniflaydi. Rasmli tahririyatlar tahririyat karikaturalari koʻrinishida paydo boʻlishi mumkin<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=AAEC The Association of American Editorial Cartoonists|url=http://editorialcartoonists.com/|nashriyot=The Association of American Editorial Cartoonists|kirish sanasi=23 May 2012|muallif=Staff|yil=2012}}</ref>. Odatda, gazeta tahririyati o‘z o‘quvchilarining gazeta fikrini bilishi uchun qaysi masalalar muhimligini baholaydi<ref>{{Kitob manbasi|last=Passante|first=Christopher K.|title=The Complete Idiot's Guide to Journalism – Editorials|publisher=Penguin|year=2007|page=28|isbn=978-1-59257-670-8|url=https://books.google.com/books?id=lfh1mufymdsC&q=editorials+%2B+def&pg=PA28|accessdate=21 February 2010}}</ref>. Tahririyat maqolalari odatda tahririyat sahifasi deb ataladigan maxsus sahifada nashr etiladi, unda koʻpincha muharrirga jamoatchilik vakillaridan kelgan xatlar aks etadi; ushbu sahifaning qarshisidagi sahifa nashr sahifasi deb ataladi va koʻpincha matbuotga bevosita aloqador boʻlmagan yozuvchilarning fikr-mulohazalarini (shuning uchun '''oʻylash qismlari''' nomi) oʻz ichiga oladi. Biroq, gazeta bosh sahifasida tahririyatni chop etishni tanlashi mumkin. [[Ingliz tili|Ingliz tilidagi]] matbuotda bu kamdan-kam uchraydi va faqat muhim deb hisoblangan mavzularda koʻrish mumkun holos; Biroq, bu [[Daniya]], [[Ispaniya]], [[Italiya]] va [[Fransiya|Fransiya]] kabi baʼzi [[Yevropa|Evropa]] mamlakatlarida keng tarqalgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.editorsweblog.org/newspaper/2009/06/front-page_editorials_a_stylistic_change.php|sarlavha=Front Page Editorials: a Stylist Change for the Future?|muallif=Christie Silk|sana=15 June 2009|ish=Editors' Weblog|nashriyot=World Editors' Forum|kirish sanasi=1 July 2011}}</ref>. Koʻpgina gazetalar oʻzlarining tahririyatlarini yetakchi yozuvchining ismisiz nashr etadilar. Tom Klark, ''[[The Guardian|The Guardian gazetasining]]'' yetakchi yozuvchisi, bu oʻquvchilarning muallif emas, balki muhokama qilinadigan mavzuni muhokama qilishini taʼminlaydi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Clark |first=Tom |date=10 January 2011 |title=Why do editorials remain anonymous? |work=[[The Guardian]] |url=https://www.theguardian.com/commentisfree/2011/jan/10/editorial-leading-article-anonymous |access-date=26 May 2018}}</ref>. Muharrir koʻpincha tahririyatni oʻzi yozmasa ham, ular nazoratni saqlab qoladilar va javobgarlikni oʻz zimmalariga oladilar<ref>{{Kitob manbasi|last=Crean|first=Mike|title=First with the news: an illustrated history|date=2011|publisher=[[Random House]]|location=Auckland|isbn=978-1-86979-562-7|page=97}}</ref>. Moda nashriyotida bu atama koʻpincha ''fotosuratlar'' tahririyatiga murojaat qilish uchun ishlatiladi — koʻpincha maʼlum bir mavzu, dizayner, model yoki boshqa bitta mavzudagi toʻliq sahifali fotosuratlar bilan yoki (foto-inshoda boʻlgani kabi) boʻlmagan xususiyatlar. qoʻshimcha matn<ref>{{Veb manbasi|url=http://models.com/client/editorial|sarlavha=Various editorials|ish=models.com|kirish sanasi=3 April 2012}}</ref>. == Havolalar == * Column (periodical) — Recurring piece or article in a periodical * Editorial board — Group of experts that dictate a publicationʼs editorial policy * Op-ed — Written prose piece in a publication expressing the opinion of an author or entity * Opinion piece — Article reflecting the author’s opinion about the subject == Manbalar == {{Manbalar}} == Tashqi havolalar == {{Commonscat}} *{{Wikilug'at-inline}} [[Turkum:WikiJurnalistika]] [[Turkum:Jurnalistik atamalar]] [[Turkum:Jurnalistika]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] kv3a6ur8i5q92u3u0wid0le3u1pk90s 2816851 2816849 2022-08-29T06:32:28Z Inosham 76987 /* Tashqi havolalar */ wikitext text/x-wiki [[Fayl:Heedless_Moths_(1921)_-_Photoplay_Editorial.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/Heedless_Moths_%281921%29_-_Photoplay_Editorial.jpg/220px-Heedless_Moths_%281921%29_-_Photoplay_Editorial.jpg|thumb| ''[[Film|Photoplay]]'' jurnalining 1921-yilgi sonidan tahririyat. Oʻquvchilarga yalangʻoch sahnalar aks etgan filmni tomosha qilmaslik tavsiya etiladi.]] '''Editorial''' (AQSh), '''yetakchi maqola''' yoki '''yetakchi''' (Buyuk Britaniya) [[gazeta]], [[jurnal]] yoki boshqa yozma hujjatning yuqori martabali muharrirlari yoki noshiri tomonidan yozilgan, koʻpincha imzosiz maqola. Avstraliya va Amerika Qoʻshma Shtatlarining yirik gazetalari, masalan, ''[[The New York Times]]''<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Staff |date=23 May 2012 |title=Opinion |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/pages/opinion/ |access-date=23 May 2012}}</ref> va ''The Boston Globe''<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Staff |date=23 May 2012 |title=Opinion |work=[[The Boston Globe]] |url=http://www.boston.com/bostonglobe/editorial_opinion/ |access-date=23 May 2012}}</ref> tahririyat maqolalarini koʻpincha " [[Opinion piece (jurnalsitika)|fikr]] " sarlavhasi ostida tasniflaydi. Rasmli tahririyatlar tahririyat karikaturalari koʻrinishida paydo boʻlishi mumkin<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=AAEC The Association of American Editorial Cartoonists|url=http://editorialcartoonists.com/|nashriyot=The Association of American Editorial Cartoonists|kirish sanasi=23 May 2012|muallif=Staff|yil=2012}}</ref>. Odatda, gazeta tahririyati o‘z o‘quvchilarining gazeta fikrini bilishi uchun qaysi masalalar muhimligini baholaydi<ref>{{Kitob manbasi|last=Passante|first=Christopher K.|title=The Complete Idiot's Guide to Journalism – Editorials|publisher=Penguin|year=2007|page=28|isbn=978-1-59257-670-8|url=https://books.google.com/books?id=lfh1mufymdsC&q=editorials+%2B+def&pg=PA28|accessdate=21 February 2010}}</ref>. Tahririyat maqolalari odatda tahririyat sahifasi deb ataladigan maxsus sahifada nashr etiladi, unda koʻpincha muharrirga jamoatchilik vakillaridan kelgan xatlar aks etadi; ushbu sahifaning qarshisidagi sahifa nashr sahifasi deb ataladi va koʻpincha matbuotga bevosita aloqador boʻlmagan yozuvchilarning fikr-mulohazalarini (shuning uchun '''oʻylash qismlari''' nomi) oʻz ichiga oladi. Biroq, gazeta bosh sahifasida tahririyatni chop etishni tanlashi mumkin. [[Ingliz tili|Ingliz tilidagi]] matbuotda bu kamdan-kam uchraydi va faqat muhim deb hisoblangan mavzularda koʻrish mumkun holos; Biroq, bu [[Daniya]], [[Ispaniya]], [[Italiya]] va [[Fransiya|Fransiya]] kabi baʼzi [[Yevropa|Evropa]] mamlakatlarida keng tarqalgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.editorsweblog.org/newspaper/2009/06/front-page_editorials_a_stylistic_change.php|sarlavha=Front Page Editorials: a Stylist Change for the Future?|muallif=Christie Silk|sana=15 June 2009|ish=Editors' Weblog|nashriyot=World Editors' Forum|kirish sanasi=1 July 2011}}</ref>. Koʻpgina gazetalar oʻzlarining tahririyatlarini yetakchi yozuvchining ismisiz nashr etadilar. Tom Klark, ''[[The Guardian|The Guardian gazetasining]]'' yetakchi yozuvchisi, bu oʻquvchilarning muallif emas, balki muhokama qilinadigan mavzuni muhokama qilishini taʼminlaydi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Clark |first=Tom |date=10 January 2011 |title=Why do editorials remain anonymous? |work=[[The Guardian]] |url=https://www.theguardian.com/commentisfree/2011/jan/10/editorial-leading-article-anonymous |access-date=26 May 2018}}</ref>. Muharrir koʻpincha tahririyatni oʻzi yozmasa ham, ular nazoratni saqlab qoladilar va javobgarlikni oʻz zimmalariga oladilar<ref>{{Kitob manbasi|last=Crean|first=Mike|title=First with the news: an illustrated history|date=2011|publisher=[[Random House]]|location=Auckland|isbn=978-1-86979-562-7|page=97}}</ref>. Moda nashriyotida bu atama koʻpincha ''fotosuratlar'' tahririyatiga murojaat qilish uchun ishlatiladi — koʻpincha maʼlum bir mavzu, dizayner, model yoki boshqa bitta mavzudagi toʻliq sahifali fotosuratlar bilan yoki (foto-inshoda boʻlgani kabi) boʻlmagan xususiyatlar. qoʻshimcha matn<ref>{{Veb manbasi|url=http://models.com/client/editorial|sarlavha=Various editorials|ish=models.com|kirish sanasi=3 April 2012}}</ref>. == Havolalar == * Column (periodical) — Recurring piece or article in a periodical * Editorial board — Group of experts that dictate a publicationʼs editorial policy * Op-ed — Written prose piece in a publication expressing the opinion of an author or entity * Opinion piece — Article reflecting the author’s opinion about the subject == Manbalar == {{Manbalar}} == Tashqi havolalar == {{Commonscat}} *[[Wiktionary-inline]] [[Turkum:WikiJurnalistika]] [[Turkum:Jurnalistik atamalar]] [[Turkum:Jurnalistika]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] 10ptxqke3529xosh90ne606hu94jp4v Yelana Meyers 0 784162 2816842 2022-08-29T06:30:38Z Umarxon III 18267 Umarxon III [[Yelana Meyers]] sahifasini [[Elana Meyers Taylor]]ga koʻchirdi wikitext text/x-wiki #YOʻNALTIRISH [[Elana Meyers Taylor]] oko5xb87a28hsqy0uoua8ffhfa6lkah Munozara:Yelana Meyers 1 784163 2816844 2022-08-29T06:30:38Z Umarxon III 18267 Umarxon III [[Munozara:Yelana Meyers]] sahifasini [[Munozara:Elana Meyers Taylor]]ga koʻchirdi wikitext text/x-wiki #YOʻNALTIRISH [[Munozara:Elana Meyers Taylor]] 17q4wj6rf9x1gs7gcbjdallmwfb3ova Munozara:2-shaxmat Olimpiadasi 1 784164 2816848 2022-08-29T06:31:24Z Panda D 74095 /* Turkumlar, Manbalar, Yana qarang */ yangi mavzu wikitext text/x-wiki == Turkumlar, Manbalar, Yana qarang == @[[Foydalanuvchi:Sarvinoz1313|Sarvinoz1313]] Maqolani tarjima qilgandan so'ng yoki tarjimani chop etishdan avval, Estlamalarni Manbalarga, Ma'lumotnomalar yoki ma'lumotlarni havolalarga, Shuningdek qarangni Yana qarang kabi sarlavhalarga almashtirishni tavsiya etaman. Bu haqida yangi qoidalarda ham keltirib o'tilgan. Maqolani turkumlarga bo'lansa yanada ajoyib ish bo'lar edi! Maroqli tahrir! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 06:31, 29-Avgust 2022 (UTC) kws9w2sbke2lovaon06h86dh1042bzs Kattaqo‘rg‘on shahar tarixi muzeyi 0 784165 2816852 2022-08-29T06:32:44Z Jamshid Avazovich Djurakulov 77365 „Kattaqo‘rg‘on shahar tarixi muzeyi — [["Samarqand" davlat muzey-qoʻriqxonasi]] tizimidagi davlat muzeyi Muzey 1974-yilda jamoatchilik asosida tashkil etilgan. Shahar tarixiy-o‘lkashunoslik muzeyi uchun 1804-yilda Muhammad Aminxo‘ja Naqibbek tomonidan qurilgan madrasa binosi tanlanadi. 1976-yil 23-maydan Kattaqoʻrgʻon shahridagi muzey 4-toifadagi shahar tarixiy oʻlkashunoslik muzeyiga aylantiriladi. Hukumatning qaroriga binoan muze...“ yozuvi orqali yangi sahifa yaratildi wikitext text/x-wiki Kattaqo‘rg‘on shahar tarixi muzeyi — [["Samarqand" davlat muzey-qoʻriqxonasi]] tizimidagi davlat muzeyi Muzey 1974-yilda jamoatchilik asosida tashkil etilgan. Shahar tarixiy-o‘lkashunoslik muzeyi uchun 1804-yilda Muhammad Aminxo‘ja Naqibbek tomonidan qurilgan madrasa binosi tanlanadi. 1976-yil 23-maydan Kattaqoʻrgʻon shahridagi muzey 4-toifadagi shahar tarixiy oʻlkashunoslik muzeyiga aylantiriladi. Hukumatning qaroriga binoan muzey 1979-yil 11-dekabrda Samarqand davlat muzey-qo‘riqxonasi tasarrufiga oʻtkazilgan. == Tavsif == Muzeyda “Mustaqillik ekspozitsiyasi”, arxeologiya, tabiat, milliy hunarmandchilik, hunarmandchilik bo‘limlari ishlamoqda. Muzey eksponatlariga qo‘yilgan turli xil ko‘rinish va shaklga ega bo‘lgan chaqmoq toshlar, devoriy suratlar Nurobod tumani Qarnab qishlog‘idan topilgan. So‘ngi paleolit davriga oid tosh tasvirlari tasvirlangan, qoya toshiga hayvonlar va ov manzarasi o‘yib tasvirlangan. Sopollitepadan topilgan bronza idishlar bolta va nayzalar surati va Samarqand viloyati Chakka qishlog‘idan topilgan bronza davriga oid qabr qazilmalari surati va eramizdan oldingi asrlarga oid O‘rta Osiyo xalqlari kiyimlari tasvirlangan. Afsonaviy ayol - massagetlar malikasi To‘maris, Eron shohi Doro II ning surati A.Makedoniskiy surati va hukumronlik davridagi tangalari tasvirlangan. Spitamen qo‘zg‘aloni, Makedonskiy harbiy yurishi xaritasi, Kushon hukumdorlari, harbiy aslahadagi ko‘rinishlari pastki va yon tomonlarida esa Mug‘ tog‘idan topilgan VIII asrga oid xujjatlar, eramizdan oldingi I asrga oid jangchim qabri aks ettirilgan. VII asrning ikkinchi yarmiga oid ko‘plab ostadon bo‘laklari XX asr boshlarida Kattaqo‘rg‘on yaqinidagi Biyanayman qishlog‘idan topilgan. Eramizdan oldingi VI-XII asrlarga oid Behistun qoyatosh bo‘rtma tasviri, Qadimgi Kattaqo‘rg‘on va Narpay shaharchasining xaritasi, Muqanna boshchiligidagi qo‘zg‘alon xaritalarining suratlari joy olgan. Kattaqo‘rg‘on hududidan topilgan XVIII-XIX asrga oid qazilma boyliklar sopol idishlar bo‘laklari, ganchkorlik namunalari, bolalar o‘yinchoqlari, sopol buyumlari ko‘rgazmalardan joy olgan. Tabiat bo‘limida hayvonlar va qushlarning qotirilgan xolatda, tabiat manzarasini kashf etadi. Yovvoyi quyon, kalamush, to‘ng‘iz, suv iloni, tulki, chiyabo‘ri, bug‘ma ilon ko‘rsichqon, qo‘zichoq qo‘yilgan. Mintaqada uchrovchi kulrang turna, cho‘l chumchug‘i, ko‘k qush, bedana, qaldirg‘och, qarg‘a, mayna, qora qarg‘a, g‘oz, chumchiq, kulrang qush, o‘rdak, oqqush, yovvoyi o‘rdak, kalxat, lochinlar bor. Kattaqo‘rg‘on kecha va bugun deb nomlangan ekspozitsiyada Kattaqo‘rg‘on shahrining 1868-yildagi darvozasi surati oq-qora tasvirda ishlangan. XVIII asrning oxirlarida Kattaqo‘rg‘onda to‘rtta darvoza - shimolda Bozor darvoza, Sharqda Haydarchaman darvoza, Janubda Samarqand darvoza, G‘arbda Buxoro darvozalari bo‘lgan. Qo‘rg‘on paxsa devor bilan o‘ralgan. Kattaqo‘rg‘onlik sportchi yoshlar, shoirlar va jurnalistlar, ijodkorlar, san’atkorlarning suratlari joy olgan. == Havola == * [https://yandex.uz/maps/org/226991163869/?ll=66.258406%2C39.902189&z=17 Kattaqo‘rg‘on shahar tarixi muzeyi manzili] * [https://samarkandmuseum.uz/ "Samarqand" davlat muzey-qoʻriqxonasi Rasmiy veb sayti] 13ltrlprejgph73vprxanhvzrqv0ehf 2816864 2816852 2022-08-29T06:36:16Z Jamshid Avazovich Djurakulov 77365 wikitext text/x-wiki '''[[Kattaqoʻrgʻon|Kattaqo‘rg‘on]] shahar tarixi muzeyi''' — [[Samarqand davlat muzey-qoʻriqxonasi|"Samarqand" davlat muzey-qoʻriqxonasi]] tizimidagi davlat muzeyi Muzey 1974-yilda jamoatchilik asosida tashkil etilgan. Shahar tarixiy-o‘lkashunoslik muzeyi uchun 1804-yilda Muhammad Aminxo‘ja Naqibbek tomonidan qurilgan madrasa binosi tanlanadi. 1976-yil 23-maydan Kattaqoʻrgʻon shahridagi muzey 4-toifadagi shahar tarixiy oʻlkashunoslik muzeyiga aylantiriladi. Hukumatning qaroriga binoan muzey 1979-yil 11-dekabrda [[Samarqand davlat muzey-qoʻriqxonasi|Samarqand davlat muzey-qo‘riqxonasi]] tasarrufiga oʻtkazilgan. == Tavsif == Muzeyda “Mustaqillik ekspozitsiyasi”, arxeologiya, tabiat, milliy hunarmandchilik bo‘limlari ishlamoqda. Muzey eksponatlariga qo‘yilgan turli xil ko‘rinish va shaklga ega bo‘lgan chaqmoq toshlar, devoriy suratlar Nurobod tumani Qarnab qishlog‘idan topilgan. So‘ngi paleolit davriga oid tosh tasvirlari tasvirlangan, qoya toshiga hayvonlar va ov manzarasi o‘yib tasvirlangan. Sopollitepadan topilgan bronza idishlar bolta va nayzalar surati va Samarqand viloyati Chakka qishlog‘idan topilgan bronza davriga oid qabr qazilmalari surati va eramizdan oldingi asrlarga oid O‘rta Osiyo xalqlari kiyimlari tasvirlangan. Afsonaviy ayol - massagetlar malikasi To‘maris, Eron shohi Doro II ning surati A.Makedoniskiy surati va hukumronlik davridagi tangalari tasvirlangan. Spitamen qo‘zg‘aloni, Makedonskiy harbiy yurishi xaritasi, Kushon hukumdorlari, harbiy aslahadagi ko‘rinishlari pastki va yon tomonlarida esa Mug‘ tog‘idan topilgan VIII asrga oid xujjatlar, eramizdan oldingi I asrga oid jangchim qabri aks ettirilgan. VII asrning ikkinchi yarmiga oid ko‘plab ostadon bo‘laklari XX asr boshlarida Kattaqo‘rg‘on yaqinidagi Biyanayman qishlog‘idan topilgan. Eramizdan oldingi VI-XII asrlarga oid Behistun qoyatosh bo‘rtma tasviri, Qadimgi Kattaqo‘rg‘on va Narpay shaharchasining xaritasi, Muqanna boshchiligidagi qo‘zg‘alon xaritalarining suratlari joy olgan. Kattaqo‘rg‘on hududidan topilgan XVIII-XIX asrga oid qazilma boyliklar sopol idishlar bo‘laklari, ganchkorlik namunalari, bolalar o‘yinchoqlari, sopol buyumlari ko‘rgazmalardan joy olgan. Tabiat bo‘limida hayvonlar va qushlarning qotirilgan xolatda, tabiat manzarasini kashf etadi. Yovvoyi quyon, kalamush, to‘ng‘iz, suv iloni, tulki, chiyabo‘ri, bug‘ma ilon ko‘rsichqon, qo‘zichoq qo‘yilgan. Mintaqada uchrovchi kulrang turna, cho‘l chumchug‘i, ko‘k qush, bedana, qaldirg‘och, qarg‘a, mayna, qora qarg‘a, g‘oz, chumchiq, kulrang qush, o‘rdak, oqqush, yovvoyi o‘rdak, kalxat, lochinlar bor. Kattaqo‘rg‘on kecha va bugun deb nomlangan ekspozitsiyada Kattaqo‘rg‘on shahrining 1868-yildagi darvozasi surati oq-qora tasvirda ishlangan. XVIII asrning oxirlarida Kattaqo‘rg‘onda to‘rtta darvoza - shimolda Bozor darvoza, Sharqda Haydarchaman darvoza, Janubda Samarqand darvoza, G‘arbda Buxoro darvozalari bo‘lgan. Qo‘rg‘on paxsa devor bilan o‘ralgan. Kattaqo‘rg‘onlik sportchi yoshlar, shoirlar va jurnalistlar, ijodkorlar, san’atkorlarning suratlari joy olgan. == Havola == * [https://yandex.uz/maps/org/226991163869/?ll=66.258406%2C39.902189&z=17 Kattaqo‘rg‘on shahar tarixi muzeyi manzili] * [https://samarkandmuseum.uz/ "Samarqand" davlat muzey-qoʻriqxonasi Rasmiy veb sayti] ccesyahf0dxwbx32lr04wkabbbpqw2q 2816958 2816864 2022-08-29T07:20:56Z Jamshid Avazovich Djurakulov 77365 wikitext text/x-wiki [[Fayl:Kattakurganmuseum (11).jpg|alt=Kattaqoʻrgʻon shahar tarixi muzeyi|thumb|Kattaqoʻrgʻon shahar tarixi muzeyi]] '''[[Kattaqoʻrgʻon|Kattaqo‘rg‘on]] shahar tarixi muzeyi''' — [[Samarqand davlat muzey-qoʻriqxonasi|"Samarqand" davlat muzey-qoʻriqxonasi]] tizimidagi davlat muzeyi Muzey 1974-yilda jamoatchilik asosida tashkil etilgan. Shahar tarixiy-o‘lkashunoslik muzeyi uchun 1804-yilda Muhammad Aminxo‘ja Naqibbek tomonidan qurilgan madrasa binosi tanlanadi. 1976-yil 23-maydan Kattaqoʻrgʻon shahridagi muzey 4-toifadagi shahar tarixiy oʻlkashunoslik muzeyiga aylantiriladi. Hukumatning qaroriga binoan muzey 1979-yil 11-dekabrda [[Samarqand davlat muzey-qoʻriqxonasi|Samarqand davlat muzey-qo‘riqxonasi]] tasarrufiga oʻtkazilgan. == Tavsif == Muzeyda “Mustaqillik ekspozitsiyasi”, arxeologiya, tabiat, milliy hunarmandchilik bo‘limlari ishlamoqda. Muzey eksponatlariga qo‘yilgan turli xil ko‘rinish va shaklga ega bo‘lgan chaqmoq toshlar, devoriy suratlar Nurobod tumani Qarnab qishlog‘idan topilgan. So‘ngi paleolit davriga oid tosh tasvirlari tasvirlangan, qoya toshiga hayvonlar va ov manzarasi o‘yib tasvirlangan. Sopollitepadan topilgan bronza idishlar bolta va nayzalar surati va Samarqand viloyati Chakka qishlog‘idan topilgan bronza davriga oid qabr qazilmalari surati va eramizdan oldingi asrlarga oid O‘rta Osiyo xalqlari kiyimlari tasvirlangan. Afsonaviy ayol - massagetlar malikasi To‘maris, Eron shohi Doro II ning surati A.Makedoniskiy surati va hukumronlik davridagi tangalari tasvirlangan. Spitamen qo‘zg‘aloni, Makedonskiy harbiy yurishi xaritasi, Kushon hukumdorlari, harbiy aslahadagi ko‘rinishlari pastki va yon tomonlarida esa Mug‘ tog‘idan topilgan VIII asrga oid xujjatlar, eramizdan oldingi I asrga oid jangchim qabri aks ettirilgan. VII asrning ikkinchi yarmiga oid ko‘plab ostadon bo‘laklari XX asr boshlarida Kattaqo‘rg‘on yaqinidagi Biyanayman qishlog‘idan topilgan. Eramizdan oldingi VI-XII asrlarga oid Behistun qoyatosh bo‘rtma tasviri, Qadimgi Kattaqo‘rg‘on va Narpay shaharchasining xaritasi, Muqanna boshchiligidagi qo‘zg‘alon xaritalarining suratlari joy olgan. Kattaqo‘rg‘on hududidan topilgan XVIII-XIX asrga oid qazilma boyliklar sopol idishlar bo‘laklari, ganchkorlik namunalari, bolalar o‘yinchoqlari, sopol buyumlari ko‘rgazmalardan joy olgan. Tabiat bo‘limida hayvonlar va qushlarning qotirilgan xolatda, tabiat manzarasini kashf etadi. Yovvoyi quyon, kalamush, to‘ng‘iz, suv iloni, tulki, chiyabo‘ri, bug‘ma ilon ko‘rsichqon, qo‘zichoq qo‘yilgan. Mintaqada uchrovchi kulrang turna, cho‘l chumchug‘i, ko‘k qush, bedana, qaldirg‘och, qarg‘a, mayna, qora qarg‘a, g‘oz, chumchiq, kulrang qush, o‘rdak, oqqush, yovvoyi o‘rdak, kalxat, lochinlar bor. Kattaqo‘rg‘on kecha va bugun deb nomlangan ekspozitsiyada Kattaqo‘rg‘on shahrining 1868-yildagi darvozasi surati oq-qora tasvirda ishlangan. XVIII asrning oxirlarida Kattaqo‘rg‘onda to‘rtta darvoza - shimolda Bozor darvoza, Sharqda Haydarchaman darvoza, Janubda Samarqand darvoza, G‘arbda Buxoro darvozalari bo‘lgan. Qo‘rg‘on paxsa devor bilan o‘ralgan. Kattaqo‘rg‘onlik sportchi yoshlar, shoirlar va jurnalistlar, ijodkorlar, san’atkorlarning suratlari joy olgan. == Havola == * [https://yandex.uz/maps/org/226991163869/?ll=66.258406%2C39.902189&z=17 Kattaqo‘rg‘on shahar tarixi muzeyi manzili] * [https://samarkandmuseum.uz/ "Samarqand" davlat muzey-qoʻriqxonasi Rasmiy veb sayti] b5dbe251nyzdt8uwg9y6m0oprsand2q 2816968 2816958 2022-08-29T07:25:02Z Jamshid Avazovich Djurakulov 77365 wikitext text/x-wiki [[Fayl:Kattakurganmuseum (11).jpg|alt=Kattaqoʻrgʻon shahar tarixi muzeyi|thumb|Kattaqoʻrgʻon shahar tarixi muzeyi]] '''[[Kattaqoʻrgʻon|Kattaqo‘rg‘on]] shahar tarixi muzeyi''' — [[Samarqand davlat muzey-qoʻriqxonasi|"Samarqand" davlat muzey-qoʻriqxonasi]] tizimidagi davlat muzeyi Muzey 1974-yilda jamoatchilik asosida tashkil etilgan. Shahar tarixiy-o‘lkashunoslik muzeyi uchun 1804-yilda Muhammad Aminxo‘ja Naqibbek tomonidan qurilgan madrasa binosi tanlanadi. 1976-yil 23-maydan Kattaqoʻrgʻon shahridagi muzey 4-toifadagi shahar tarixiy oʻlkashunoslik muzeyiga aylantiriladi. Hukumatning qaroriga binoan muzey 1979-yil 11-dekabrda [[Samarqand davlat muzey-qoʻriqxonasi|Samarqand davlat muzey-qo‘riqxonasi]] tasarrufiga oʻtkazilgan. == Tavsif == Muzeyda “Mustaqillik ekspozitsiyasi”, arxeologiya, tabiat, milliy hunarmandchilik bo‘limlari ishlamoqda. Muzey eksponatlariga qo‘yilgan turli xil ko‘rinish va shaklga ega bo‘lgan chaqmoq toshlar, devoriy suratlar Nurobod tumani Qarnab qishlog‘idan topilgan. So‘ngi paleolit davriga oid tosh tasvirlari tasvirlangan, qoya toshiga hayvonlar va ov manzarasi o‘yib tasvirlangan. Sopollitepadan topilgan bronza idishlar bolta va nayzalar surati va Samarqand viloyati Chakka qishlog‘idan topilgan bronza davriga oid qabr qazilmalari surati va eramizdan oldingi asrlarga oid O‘rta Osiyo xalqlari kiyimlari tasvirlangan. Afsonaviy ayol - massagetlar malikasi To‘maris, Eron shohi Doro II ning surati A.Makedoniskiy surati va hukumronlik davridagi tangalari tasvirlangan. Spitamen qo‘zg‘aloni, Makedonskiy harbiy yurishi xaritasi, Kushon hukumdorlari, harbiy aslahadagi ko‘rinishlari pastki va yon tomonlarida esa Mug‘ tog‘idan topilgan VIII asrga oid xujjatlar, eramizdan oldingi I asrga oid jangchim qabri aks ettirilgan. VII asrning ikkinchi yarmiga oid ko‘plab ostadon bo‘laklari XX asr boshlarida Kattaqo‘rg‘on yaqinidagi Biyanayman qishlog‘idan topilgan. Eramizdan oldingi VI-XII asrlarga oid Behistun qoyatosh bo‘rtma tasviri, Qadimgi Kattaqo‘rg‘on va Narpay shaharchasining xaritasi, Muqanna boshchiligidagi qo‘zg‘alon xaritalarining suratlari joy olgan. Kattaqo‘rg‘on hududidan topilgan XVIII-XIX asrga oid qazilma boyliklar sopol idishlar bo‘laklari, ganchkorlik namunalari, bolalar o‘yinchoqlari, sopol buyumlari ko‘rgazmalardan joy olgan. Tabiat bo‘limida hayvonlar va qushlarning qotirilgan xolatda, tabiat manzarasini kashf etadi. Yovvoyi quyon, kalamush, to‘ng‘iz, suv iloni, tulki, chiyabo‘ri, bug‘ma ilon ko‘rsichqon, qo‘zichoq qo‘yilgan. Mintaqada uchrovchi kulrang turna, cho‘l chumchug‘i, ko‘k qush, bedana, qaldirg‘och, qarg‘a, mayna, qora qarg‘a, g‘oz, chumchiq, kulrang qush, o‘rdak, oqqush, yovvoyi o‘rdak, kalxat, lochinlar bor. Kattaqo‘rg‘on kecha va bugun deb nomlangan ekspozitsiyada Kattaqo‘rg‘on shahrining 1868-yildagi darvozasi surati oq-qora tasvirda ishlangan. XVIII asrning oxirlarida Kattaqo‘rg‘onda to‘rtta darvoza - shimolda Bozor darvoza, Sharqda Haydarchaman darvoza, Janubda Samarqand darvoza, G‘arbda Buxoro darvozalari bo‘lgan. Qo‘rg‘on paxsa devor bilan o‘ralgan. Kattaqo‘rg‘onlik sportchi yoshlar, shoirlar va jurnalistlar, ijodkorlar, san’atkorlarning suratlari joy olgan. == Galereya == <gallery class="center" widths="200" heights="200"> Fayl:Kattakurganmuseum (10).jpg Fayl:Kattakurganmuseum (8).jpg Fayl:Kattakurganmuseum (7).jpg Fayl:Kattakurganmuseum (9).jpg Fayl:Kattakurganmuseum (2).jpg Fayl:Kattakurganmuseum (5).jpg Fayl:Kattakurganmuseum (3).jpg </gallery> == Havola == * [https://yandex.uz/maps/org/226991163869/?ll=66.258406%2C39.902189&z=17 Kattaqo‘rg‘on shahar tarixi muzeyi manzili] * [https://samarkandmuseum.uz/ "Samarqand" davlat muzey-qoʻriqxonasi Rasmiy veb sayti] robajel1i4pa134pudufyj7m56kzvaa 2816993 2816968 2022-08-29T07:47:36Z Jamshid Avazovich Djurakulov 77365 wikitext text/x-wiki [[Fayl:Kattakurganmuseum (11).jpg|alt=Kattaqoʻrgʻon shahar tarixi muzeyi|thumb|Kattaqoʻrgʻon shahar tarixi muzeyi]] '''[[Kattaqoʻrgʻon|Kattaqo‘rg‘on]] shahar tarixi muzeyi''' — [[Samarqand davlat muzey-qoʻriqxonasi|"Samarqand" davlat muzey-qoʻriqxonasi]] tizimidagi davlat muzeyi Muzey 1974-yilda jamoatchilik asosida tashkil etilgan. Shahar tarixiy-o‘lkashunoslik muzeyi uchun 1804-yilda Muhammad Aminxo‘ja Naqibbek tomonidan qurilgan madrasa binosi tanlanadi. 1976-yil 23-maydan Kattaqoʻrgʻon shahridagi muzey 4-toifadagi shahar tarixiy oʻlkashunoslik muzeyiga aylantiriladi<ref>{{Kitob manbasi|title=“Kattaqo‘rg‘on tarixidan lavhalar”|author=Shamsuddin Abduhakimov|year=2016-yil.|language=oʻzbekcha|pages=231-bet.|location=Toshkent}}</ref>. Hukumatning qaroriga binoan muzey 1979-yil 11-dekabrda [[Samarqand davlat muzey-qoʻriqxonasi|Samarqand davlat muzey-qo‘riqxonasi]] tasarrufiga oʻtkazilgan. == Tavsif == Muzeyda “Mustaqillik ekspozitsiyasi”, arxeologiya, tabiat, milliy hunarmandchilik bo‘limlari ishlamoqda. Muzey eksponatlariga qo‘yilgan turli xil ko‘rinish va shaklga ega bo‘lgan chaqmoq toshlar, devoriy suratlar Nurobod tumani Qarnab qishlog‘idan topilgan. So‘ngi paleolit davriga oid tosh tasvirlari tasvirlangan, qoya toshiga hayvonlar va ov manzarasi o‘yib tasvirlangan. Sopollitepadan topilgan bronza idishlar bolta va nayzalar surati va Samarqand viloyati Chakka qishlog‘idan topilgan bronza davriga oid qabr qazilmalari surati va eramizdan oldingi asrlarga oid O‘rta Osiyo xalqlari kiyimlari tasvirlangan. Afsonaviy ayol - massagetlar malikasi To‘maris, Eron shohi Doro II ning surati A.Makedoniskiy surati va hukumronlik davridagi tangalari tasvirlangan. Spitamen qo‘zg‘aloni, Makedonskiy harbiy yurishi xaritasi, Kushon hukumdorlari, harbiy aslahadagi ko‘rinishlari pastki va yon tomonlarida esa Mug‘ tog‘idan topilgan VIII asrga oid xujjatlar, eramizdan oldingi I asrga oid jangchim qabri aks ettirilgan. VII asrning ikkinchi yarmiga oid ko‘plab ostadon bo‘laklari XX asr boshlarida Kattaqo‘rg‘on yaqinidagi Biyanayman qishlog‘idan topilgan. Eramizdan oldingi VI-XII asrlarga oid Behistun qoyatosh bo‘rtma tasviri, Qadimgi Kattaqo‘rg‘on va Narpay shaharchasining xaritasi, Muqanna boshchiligidagi qo‘zg‘alon xaritalarining suratlari joy olgan. Kattaqo‘rg‘on hududidan topilgan XVIII-XIX asrga oid qazilma boyliklar sopol idishlar bo‘laklari, ganchkorlik namunalari, bolalar o‘yinchoqlari, sopol buyumlari ko‘rgazmalardan joy olgan. Tabiat bo‘limida hayvonlar va qushlarning qotirilgan xolatda, tabiat manzarasini kashf etadi. Yovvoyi quyon, kalamush, to‘ng‘iz, suv iloni, tulki, chiyabo‘ri, bug‘ma ilon ko‘rsichqon, qo‘zichoq qo‘yilgan. Mintaqada uchrovchi kulrang turna, cho‘l chumchug‘i, ko‘k qush, bedana, qaldirg‘och, qarg‘a, mayna, qora qarg‘a, g‘oz, chumchiq, kulrang qush, o‘rdak, oqqush, yovvoyi o‘rdak, kalxat, lochinlar bor. Kattaqo‘rg‘on kecha va bugun deb nomlangan ekspozitsiyada Kattaqo‘rg‘on shahrining 1868-yildagi darvozasi surati oq-qora tasvirda ishlangan. XVIII asrning oxirlarida Kattaqo‘rg‘onda to‘rtta darvoza - shimolda Bozor darvoza, Sharqda Haydarchaman darvoza, Janubda Samarqand darvoza, G‘arbda Buxoro darvozalari bo‘lgan. Qo‘rg‘on paxsa devor bilan o‘ralgan. Kattaqo‘rg‘onlik sportchi yoshlar, shoirlar va jurnalistlar, ijodkorlar, san’atkorlarning suratlari joy olgan. == Galereya == <gallery class="center" widths="200" heights="200"> Fayl:Kattakurganmuseum (10).jpg Fayl:Kattakurganmuseum (8).jpg Fayl:Kattakurganmuseum (7).jpg Fayl:Kattakurganmuseum (9).jpg Fayl:Kattakurganmuseum (2).jpg Fayl:Kattakurganmuseum (5).jpg Fayl:Kattakurganmuseum (3).jpg </gallery> == Havola == * [https://yandex.uz/maps/org/226991163869/?ll=66.258406%2C39.902189&z=17 Kattaqo‘rg‘on shahar tarixi muzeyi manzili] * [https://samarkandmuseum.uz/ "Samarqand" davlat muzey-qoʻriqxonasi Rasmiy veb sayti] jtkmj43ngub90zx7qog9d7kewooycnw 2817003 2816993 2022-08-29T07:53:59Z Jamshid Avazovich Djurakulov 77365 wikitext text/x-wiki [[Fayl:Kattakurganmuseum (11).jpg|alt=Kattaqoʻrgʻon shahar tarixi muzeyi|thumb|Kattaqoʻrgʻon shahar tarixi muzeyi]] '''[[Kattaqoʻrgʻon|Kattaqo‘rg‘on]] shahar tarixi muzeyi''' — [[Samarqand davlat muzey-qoʻriqxonasi|"Samarqand" davlat muzey-qoʻriqxonasi]] tizimidagi davlat muzeyi Muzey 1974-yilda jamoatchilik asosida tashkil etilgan. Shahar tarixiy-o‘lkashunoslik muzeyi uchun 1804-yilda Muhammad Aminxo‘ja Naqibbek tomonidan qurilgan madrasa binosi tanlanadi. 1976-yil 23-maydan Kattaqoʻrgʻon shahridagi muzey 4-toifadagi shahar tarixiy oʻlkashunoslik muzeyiga aylantiriladi<ref>{{Kitob manbasi|title=“Kattaqo‘rg‘on tarixidan lavhalar”|author=Shamsuddin Abduhakimov|year=2016-yil.|language=oʻzbekcha|pages=231-bet.|location=Toshkent}}</ref>. Hukumatning qaroriga binoan muzey 1979-yil 11-dekabrda [[Samarqand davlat muzey-qoʻriqxonasi|Samarqand davlat muzey-qo‘riqxonasi]] tasarrufiga oʻtkazilgan. 1992-yilning mart oyida Kattaqo‘rg‘on shahar tarixi o‘lkashunoslik muzeyi shaharning O‘zbekiston ko‘chasi 105-uyiga ko‘chirib o‘tkazildi. == Tavsif == Ekspozitsiya va ko‘rgazmaning umumiy maydoni 264,78 kv.m. Muzeyda tabiat, arxeologiya, etnografiya, hunarmandchilik, tasviriy sanʼat, mustaqillik ekspozitsiyalari hamda "Samarqand: kecha va bugun” nomli vaqtinchalik ko‘rgazmalar faoliyat koʻrsatib kelmoqda. “Mustaqillik ekspozitsiyasi”, arxeologiya, tabiat, milliy hunarmandchilik bo‘limlari ishlamoqda. Bugungi kunda muzey ekspozitsiya zallariga 262 ta eksponatlar quyilgan. Shundan 231 tasi Kattaqo‘rg‘on shahar tarixiy o’lkashunoslik muzeyi fondidan, 21 tasi Samarqand davlat muzey-qo‘riqxonasi fondidan. Muzey eksponatlariga qo‘yilgan turli xil ko‘rinish va shaklga ega bo‘lgan chaqmoq toshlar, devoriy suratlar Nurobod tumani Qarnab qishlog‘idan topilgan. So‘ngi paleolit davriga oid tosh tasvirlari tasvirlangan, qoya toshiga hayvonlar va ov manzarasi o‘yib tasvirlangan. Sopollitepadan topilgan bronza idishlar bolta va nayzalar surati va Samarqand viloyati Chakka qishlog‘idan topilgan bronza davriga oid qabr qazilmalari surati va eramizdan oldingi asrlarga oid O‘rta Osiyo xalqlari kiyimlari tasvirlangan. Afsonaviy ayol - massagetlar malikasi To‘maris, Eron shohi Doro II ning surati A.Makedoniskiy surati va hukumronlik davridagi tangalari tasvirlangan. Spitamen qo‘zg‘aloni, Makedonskiy harbiy yurishi xaritasi, Kushon hukumdorlari, harbiy aslahadagi ko‘rinishlari pastki va yon tomonlarida esa Mug‘ tog‘idan topilgan VIII asrga oid xujjatlar, eramizdan oldingi I asrga oid jangchim qabri aks ettirilgan. VII asrning ikkinchi yarmiga oid ko‘plab ostadon bo‘laklari XX asr boshlarida Kattaqo‘rg‘on yaqinidagi Biyanayman qishlog‘idan topilgan. Eramizdan oldingi VI-XII asrlarga oid Behistun qoyatosh bo‘rtma tasviri, Qadimgi Kattaqo‘rg‘on va Narpay shaharchasining xaritasi, Muqanna boshchiligidagi qo‘zg‘alon xaritalarining suratlari joy olgan. Kattaqo‘rg‘on hududidan topilgan XVIII-XIX asrga oid qazilma boyliklar sopol idishlar bo‘laklari, ganchkorlik namunalari, bolalar o‘yinchoqlari, sopol buyumlari ko‘rgazmalardan joy olgan. Tabiat bo‘limida hayvonlar va qushlarning qotirilgan xolatda, tabiat manzarasini kashf etadi. Yovvoyi quyon, kalamush, to‘ng‘iz, suv iloni, tulki, chiyabo‘ri, bug‘ma ilon ko‘rsichqon, qo‘zichoq qo‘yilgan. Mintaqada uchrovchi kulrang turna, cho‘l chumchug‘i, ko‘k qush, bedana, qaldirg‘och, qarg‘a, mayna, qora qarg‘a, g‘oz, chumchiq, kulrang qush, o‘rdak, oqqush, yovvoyi o‘rdak, kalxat, lochinlar bor. Kattaqo‘rg‘on kecha va bugun deb nomlangan ekspozitsiyada Kattaqo‘rg‘on shahrining 1868-yildagi darvozasi surati oq-qora tasvirda ishlangan. XVIII asrning oxirlarida Kattaqo‘rg‘onda to‘rtta darvoza - shimolda Bozor darvoza, Sharqda Haydarchaman darvoza, Janubda Samarqand darvoza, G‘arbda Buxoro darvozalari bo‘lgan. Qo‘rg‘on paxsa devor bilan o‘ralgan. Kattaqo‘rg‘onlik sportchi yoshlar, shoirlar va jurnalistlar, ijodkorlar, san’atkorlarning suratlari joy olgan. == Galereya == <gallery class="center" widths="200" heights="200"> Fayl:Kattakurganmuseum (10).jpg Fayl:Kattakurganmuseum (8).jpg Fayl:Kattakurganmuseum (7).jpg Fayl:Kattakurganmuseum (9).jpg Fayl:Kattakurganmuseum (2).jpg Fayl:Kattakurganmuseum (5).jpg Fayl:Kattakurganmuseum (3).jpg </gallery> == Manbalar == {{manbalar}} == Havolalar == * [https://yandex.uz/maps/org/226991163869/?ll=66.258406%2C39.902189&z=17 Kattaqo‘rg‘on shahar tarixi muzeyi manzili] * [https://samarkandmuseum.uz/ "Samarqand" davlat muzey-qoʻriqxonasi Rasmiy veb sayti] li6cqka8xv1kadcggn22xs6jqygsvi6 2817055 2817003 2022-08-29T08:52:53Z Jamshid Avazovich Djurakulov 77365 wikitext text/x-wiki [[Fayl:Kattakurganmuseum (11).jpg|alt=Kattaqoʻrgʻon shahar tarixi muzeyi|thumb|Kattaqoʻrgʻon shahar tarixi muzeyi]] '''[[Kattaqoʻrgʻon|Kattaqo‘rg‘on]] shahar tarixi muzeyi''' — [[Samarqand davlat muzey-qoʻriqxonasi|"Samarqand" davlat muzey-qoʻriqxonasi]] tizimidagi davlat muzeyi Muzey 1974-yilda jamoatchilik asosida tashkil etilgan. Shahar tarixiy-o‘lkashunoslik muzeyi uchun 1804-yilda Muhammad Aminxo‘ja Naqibbek tomonidan qurilgan madrasa binosi tanlanadi. 1976-yil 23-maydan Kattaqoʻrgʻon shahridagi muzey 4-toifadagi shahar tarixiy oʻlkashunoslik muzeyiga aylantiriladi<ref>{{Kitob manbasi|title=“Kattaqo‘rg‘on tarixidan lavhalar”|author=Shamsuddin Abduhakimov|year=2016-yil.|language=oʻzbekcha|pages=231-bet.|location=Toshkent}}</ref>. Hukumatning qaroriga binoan muzey 1979-yil 11-dekabrda [[Samarqand davlat muzey-qoʻriqxonasi|Samarqand davlat muzey-qo‘riqxonasi]] tasarrufiga oʻtkazilgan. 1992-yilning mart oyida Kattaqo‘rg‘on shahar tarixi o‘lkashunoslik muzeyi shaharning O‘zbekiston ko‘chasi 105-uyiga ko‘chirib o‘tkazildi. == Tavsif == Muzeyning umumiy ekspozitsiya maydoni 264,78 kv m. Muzeyda tabiat, arxeologiya, etnografiya, hunarmandchilik, tasviriy sanʼat, mustaqillik ekspozitsiyalari hamda "Samarqand: kecha va bugun” nomli koʻchma ko‘rgazmalar faoliyat koʻrsatib kelmoqda. Muzey ekspozitsiya zallariga 262 ta eksponatlar quyilgan. Shundan, 231 tasi Kattaqo‘rg‘on shahar tarixi oʻlkashunoslik muzeyi fondidan, 21 tasi "Samarqand" davlat muzey-qo‘riqxonasi fondidan. Muzey eksponatlariga qo‘yilgan turli xil ko‘rinish va shaklga ega bo‘lgan chaqmoq toshlar, devoriy suratlar Nurobod tumani Qarnab qishlog‘idan topilgan. So‘ngi paleolit davriga oid tosh tasvirlari tasvirlangan, qoya toshiga hayvonlar va ov manzarasi o‘yib tasvirlangan. Sopollitepadan topilgan bronza idishlar bolta va nayzalar surati va Samarqand viloyati Chakka qishlog‘idan topilgan bronza davriga oid qabr qazilmalari surati va eramizdan oldingi asrlarga oid O‘rta Osiyo xalqlari kiyimlari tasvirlangan. Afsonaviy ayol - massagetlar malikasi To‘maris, Eron shohi Doro II ning surati A.Makedoniskiy surati va hukumronlik davridagi tangalari tasvirlangan. Spitamen qo‘zg‘aloni, Makedonskiy harbiy yurishi xaritasi, Kushon hukumdorlari, harbiy aslahadagi ko‘rinishlari pastki va yon tomonlarida esa Mug‘ tog‘idan topilgan VIII asrga oid xujjatlar, eramizdan oldingi I asrga oid jangchim qabri aks ettirilgan. VII asrning ikkinchi yarmiga oid ko‘plab ostadon bo‘laklari XX asr boshlarida Kattaqo‘rg‘on yaqinidagi Biyanayman qishlog‘idan topilgan. Eramizdan oldingi VI-XII asrlarga oid Behistun qoyatosh bo‘rtma tasviri, Qadimgi Kattaqo‘rg‘on va Narpay shaharchasining xaritasi, Muqanna boshchiligidagi qo‘zg‘alon xaritalarining suratlari joy olgan. Kattaqo‘rg‘on hududidan topilgan XVIII-XIX asrga oid qazilma boyliklar sopol idishlar bo‘laklari, ganchkorlik namunalari, bolalar o‘yinchoqlari, sopol buyumlari ko‘rgazmalardan joy olgan. Tabiat bo‘limida hayvonlar va qushlarning qotirilgan xolatda, tabiat manzarasini kashf etadi. Yovvoyi quyon, kalamush, to‘ng‘iz, suv iloni, tulki, chiyabo‘ri, bug‘ma ilon ko‘rsichqon, qo‘zichoq qo‘yilgan. Mintaqada uchrovchi kulrang turna, cho‘l chumchug‘i, ko‘k qush, bedana, qaldirg‘och, qarg‘a, mayna, qora qarg‘a, g‘oz, chumchiq, kulrang qush, o‘rdak, oqqush, yovvoyi o‘rdak, kalxat, lochinlar bor. Kattaqo‘rg‘on kecha va bugun deb nomlangan ekspozitsiyada Kattaqo‘rg‘on shahrining 1868-yildagi darvozasi surati oq-qora tasvirda ishlangan. XVIII asrning oxirlarida Kattaqo‘rg‘onda to‘rtta darvoza - shimolda Bozor darvoza, Sharqda Haydarchaman darvoza, Janubda Samarqand darvoza, G‘arbda Buxoro darvozalari bo‘lgan. Qo‘rg‘on paxsa devor bilan o‘ralgan. Kattaqo‘rg‘onlik sportchi yoshlar, shoirlar va jurnalistlar, ijodkorlar, san’atkorlarning suratlari joy olgan. == Galereya == <gallery class="center" widths="200" heights="200"> Fayl:Kattakurganmuseum (10).jpg Fayl:Kattakurganmuseum (8).jpg Fayl:Kattakurganmuseum (7).jpg Fayl:Kattakurganmuseum (9).jpg Fayl:Kattakurganmuseum (2).jpg Fayl:Kattakurganmuseum (5).jpg Fayl:Kattakurganmuseum (3).jpg </gallery> == Manbalar == {{manbalar}} == Havolalar == * [https://yandex.uz/maps/org/226991163869/?ll=66.258406%2C39.902189&z=17 Kattaqo‘rg‘on shahar tarixi muzeyi manzili] * [https://samarkandmuseum.uz/ "Samarqand" davlat muzey-qoʻriqxonasi Rasmiy veb sayti] cq57tjfmd5bs8rnshpyud4yh5udzkkn Bindu (aktrisa) 0 784166 2816861 2022-08-29T06:35:27Z Finikchik 74243 Finikchik [[Bindu (aktrisa)]] sahifasini [[Bindu]]ga koʻchirdi wikitext text/x-wiki #YOʻNALTIRISH [[Bindu]] ltle814shgwkhp09rfe2cyy3moiiglo Munozara:Bindu (aktrisa) 1 784167 2816863 2022-08-29T06:35:27Z Finikchik 74243 Finikchik [[Munozara:Bindu (aktrisa)]] sahifasini [[Munozara:Bindu]]ga koʻchirdi wikitext text/x-wiki #YOʻNALTIRISH [[Munozara:Bindu]] okcqjkijxmgh7tjno2m1l6beujhst1y Turkum:U2 qoʻshiqlari 14 784168 2816866 2022-08-29T06:37:26Z Nataev 3628 „[[Turkum:U2]] [[Turkum:Ijrochisiga koʻra qoʻshiqlar]]“ yozuvi orqali yangi sahifa yaratildi wikitext text/x-wiki [[Turkum:U2]] [[Turkum:Ijrochisiga koʻra qoʻshiqlar]] 6rpikq4ns2js1yo2qdkonev79b3s4hf Aysulton Nazarboyev 0 784169 2816867 2022-08-29T06:38:02Z Muzaffar Turgunov 72207 „[[:kk:Special:Redirect/revision/2941091|Айсұлтан Рахатұлы Назарбаев]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Aysulton Raxatovich Nazarboyev|tavallud_sana=1990-yil 26-avgust|toʻliqism={{lang-kk|Айсұлтан Рахатұлы Назарбаев (Әлиев)}}|vafot_sana=2020-yil 16-avgust|pozitsiya=Yarim himoyachi|yoshlikklublari1=FC Admira Wacker Mödling|yoshlikklublari2=Chelsi|yoshlikklublari3=Portsmut|yoshlikyillari2=2007|yoshlikyillari3=2007|klublar1=Raxat|klublar2=Qayrat|klublar3=Astana|klublar4=Sunqar|yillar1=2006|yillar2=2007|yillar3=2011|yillar4=2012|gollar1=0|gollar2=0|gollar3=0|gollar4=0|isht1=2|isht3=0|isht4=1|isht2=?|tavallud_joyi=Qozog'iston SSR, SSSR|vafot_joyi=London, GBR|boʻyi=183 sm}} [[Санат:Алфавит бойынша тұлғалар]] [[Санат:Уикипедия:Суретсіз футболшылар]] [[Санат:Алфавит бойынша футболшылар|Айсұлтан Рахатұлы Назарбаев]] '''Aysulton Raxatovich Nazarboyev''' ([[1990]]-[[26-avgust|yil 26-]]<nowiki/>avgust - [[2020]]-[[16-avgust|yil 16]]-avgust) — qozogʻistonlik futbolchi, tadbirkor, Qozogʻiston sobiq prezidenti [[Nursulton Nazarboyev|Nursulton Nazarboyevning]] nabirasi va [[Darigʻa Nazarboyeva|Darigʻa Nazarboyevaning]] oʻgʻli. == Biografiyasi == Otasi - qozog'istonlik siyosatchi, tadbirkor va diplomat Raxat Aliyev (1962-2015), onasi - [[Darigʻa Nazarboyeva]] (1963-yilda tug'ilgan), Qozog'iston Birinchi Prezidenti [[Nursulton Nazarboyev|Nursulton Nazarboevning]] to'ng'ich qizi. [[Qoʻngʻirot (qabila)|Qoʻngʻirot]] (Oʻrta juz) oilasiga mansub. “Xalqaro uzluksiz ta’lim kolleji” maktabida ([[Nur-Sulton]]), “Amerika xalqaro maktabi” internat maktabida (Zalsburg, Avstriya) tahsil olgan. Sandhurstdagi Britaniya Qirollik harbiy akademiyasini bitirgan (2009-2010). KIMEP universitetining "biznes boshqaruvi" magisturasining mutaxassisligi bo'yicha tamomlagan (Olmaota). Ma’lumki, Nursulton Nazarboyev nabirasining kelib chiqishini hisobga olib, ta’lim muassasalarida unga berilishi mumkin bo‘lgan imtiyozlardan foydalanmaslikni talab qilgan. Misol uchun,u Aysulton stipendiyaga yashashini va davlat mazmuniga tayanmasligini xohladi<ref>{{Veb manbasi|url=https://liter.kz/kem-byl-ajsultan-nazarbaev/|sarlavha=Кем был и чем запомнился Айсултан Назарбаев}}</ref>. Aysulton Nazarboyev futbol bilan professional tarzda shug‘ullangan, dastlab Avstriyaning “Admira Vakker” jamoasida Avstriyada elchi bo‘lib ishlagan. Keyin u yosh sifatida [[Chelsea F.C.|"Chelsi"]] bilan shartnoma imzoladi va Angliya bronza medali sovrindori Portsmutda ham o'ynadi<ref>[https://www.sports.kz/news/aysultan-nazarbaev-vyistupal-za-chelsi Айсултан Назарбаев выступал за «Челси» — Футбол — Sports.kz]{{ref-ru}}</ref><ref>[https://www.zakon.kz/4749833-ajjsultan-nazarbaev-igrat-v-futbol-ja.html Айсултан Назарбаев: Играть в футбол я начал с подачи отца]{{ref-ru}}</ref><ref>[https://vesti.kz/footballkaz/211511/ «Если получится стать президентом ФФК, я отдам все силы», — Айсултан Назарбаев. Vesti.kz]{{ref-ru}}</ref>. 2006-yil Qozog'iston birinchi ligasida poytaxtning "Raxat" klubida ikkita o'yin o'tkazgan, 2007-yilda Olmaotaning "Qayrat" yoshlar klubi tarkibida o'ynagan. Futbol bo'yicha 2006-yilgi yoshlar o'rtasidagi Yevropa chempionati saralash turnirida ishtirok etgan. 2011-yilda "Astana" klubida o'ynagan. 2012-yilning 21-oktabr kuni Qozog‘iston chempionatida bitta o‘yin o‘tkazib, ikkinchi bo‘lim o‘rtalarida “Sunqar” klubi uchun “Qaskeleng” klubiga qarshi o‘yinda maydonga tushdi. 2017-yil oktabr, fevral oyida Qozog'iston futbol federatsiyasining FIFA, UEFA va milliy assotsiatsiyalar bilan aloqalar bo'yicha vitse-prezidenti. 2017-yilda [[Facebook]]<nowiki/>dagi postida u giyohvand moddalarni iste'mol qilganini tan oldi. O‘z e’tirofiga ko‘ra, u bobosi akademik Muxtor Aliyevning vafot etgandan keyin va otasi Avstriya qamoqxonasida o‘z joniga qasd qilganidan keyin giyohvandlikka ruju qo‘ygan. 2019-yil oktabr oyida [[London|Londondagi]] sud uni giyohvand moddalar ta’sirida politsiya xodimlariga qarshilik ko‘rsatgani, ulardan birini kaltaklagan va tishlaganlikda aybladi va uni giyohvandlikdan davolanishni davom ettirish, jamoat ishlari va jarimaga tortish bilan shartli jazoga hukm qildi<ref>[https://www.bbc.com/russian/news-50090710 Внук экс-президента Казахстана Назарбаева получил год условно за нападение на полицейского в Лондоне]{{ref-ru}}</ref>. 2020-yil 13-fevralda Aysulton Nazarboyev Buyuk Britaniyadan siyosiy boshpana so‘ragan. Bu qarorni sobiq prezidentning nabirasi oilasi bosimi ostida tushuntirib, u “Rossiya va Qozog‘iston hukumati o‘rtasidagi yuqori darajadagi korrupsiya” haqida ma’lumotga ega ekanligini da’vo qilgan<ref>[https://www.vedomosti.ru/politics/news/2020/02/13/822955-vnuk-nazarbaeva-poprosil-ubezhischa Внук Назарбаева попросил у Великобритании политического убежища]{{ref-ru}}</ref>. Aysulton Nazarboyev Facebookdagi postlarida ham tez orada uni o‘chirish yoki aqldan ozgan deb e’lon qilishga urinishlar bo‘lishidan xavotir bildirdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Nursultan Nazarbayev's grandson claims somebody wants to kill him |work=AKIpress.com |url=https://akipress.com/news:633257:Nursultan_Nazarbayev_s_grandson_claims_somebody_wants_to_kill_him/ |access-date=2021-08-27}}{{Ref-en}}</ref>. Qozog‘iston Axborot va ijtimoiy rivojlanish vaziri Dauren Abayev Nazarboyevning postlaridan iqtibos keltirgan holda ularni “giyohvandlikdan davolanayotgan odamning portlashi” va “giyohvandning fantaziyasi” deb atadi va bu postlar “manipulyatsiya bilan yozilgan” deb ta’kidladi. 2020-yil 16-avgust kuni Aysulton Nazarboyev Londonda vafot etdi<ref>[https://zakon.kz/5036253-skonchalsya-aysultan-nazarbaev.html Скончался Айсултан Назарбаев]{{ref-ru}}</ref><ref>[https://dalanews.kz/del-qazir/55454-ajs-ltan-nazarbaev-ajtys-boldy Айсұлтан Назарбаев қайтыс болды]</ref><ref>[https://kaz.nur.kz/society/1869711-29-zasynda-mirden-tken-ajsltan-nazarbaev-turaly-ne-bilemiz-foto/ 29 жасында өмірден өткен Айсұлтан Назарбаев туралы не білеміз]</ref><ref>[https://sputnik.kz/society/20200816/14721404/Aysultan-Nazarbaev.html Айсұлтан Назарбаев 30 жасқа қараған шағында көз жұмды. "Елбасының сүйікті жиені" несімен есте қалды]</ref>. 2021-yil 24-mart kuni Nazarboyevning o‘limi sabablarini o‘rgangan britaniyalik ekspert xulosalari taqdim etildi, unga ko‘ra Nazarboyev tabiiy sabablarga ko‘ra kokainga qaramlik oqibatida vafot etgan. == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [https://centrasia.org/person2.php?st=1250754110 NAZARBAEV (ALIEV) Aysultan Raxatovich] (rus. <span class="ref-info" style="font-size:85%; cursor:help; color:#888;" title="орыс тілінде">)</span> [[Turkum:2020-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:16-avgustda vafot etganlar]] [[Turkum:1990-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:26-avgustda tugʻilganlar]] [[Turkum:WikiSport]] [[Turkum:Qozogʻiston davlat arboblari]] [[Turkum:Qozogʻiston davlat rahbarlari]] [[Turkum:Qozogʻiston]] hwg4bqx92ysfdco5uwkbalqd5bppymb 2816873 2816867 2022-08-29T06:39:28Z Muzaffar Turgunov 72207 wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Aysulton Raxatovich Nazarboyev|tavallud_sana=1990-yil 26-avgust|toʻliqism={{lang-kk|Айсұлтан Рахатұлы Назарбаев}}|vafot_sana=2020-yil 16-avgust|pozitsiya=Yarim himoyachi|yoshlikklublari1=FC Admira Wacker Mödling|yoshlikklublari2=Chelsi|yoshlikklublari3=Portsmut|yoshlikyillari2=2007|yoshlikyillari3=2007|klublar1=Raxat|klublar2=Qayrat|klublar3=Astana|klublar4=Sunqar|yillar1=2006|yillar2=2007|yillar3=2011|yillar4=2012|gollar1=0|gollar2=0|gollar3=0|gollar4=0|isht1=2|isht3=0|isht4=1|isht2=?|tavallud_joyi=Qozogʻiston SSR, {{SSSR}}|vafot_joyi=[[London]], {{GBR}}|boʻyi=183 sm}} '''Aysulton Raxatovich Nazarboyev''' ([[1990]]-[[26-avgust|yil 26-]]<nowiki/>avgust — [[2020]]-[[16-avgust|yil 16]]-avgust) — qozogʻistonlik futbolchi, tadbirkor, Qozogʻiston sobiq prezidenti [[Nursulton Nazarboyev|Nursulton Nazarboyevning]] nabirasi va [[Darigʻa Nazarboyeva|Darigʻa Nazarboyevaning]] oʻgʻli. == Biografiyasi == Otasi — qozogʻistonlik siyosatchi, tadbirkor va diplomat Raxat Aliyev (1962-2015), onasi — [[Darigʻa Nazarboyeva]] (1963-yilda tugʻilgan), Qozogʻiston Birinchi Prezidenti [[Nursulton Nazarboyev|Nursulton Nazarboevning]] toʻngʻich qizi. [[Qoʻngʻirot (qabila)|Qoʻngʻirot]] (Oʻrta juz) oilasiga mansub. „Xalqaro uzluksiz taʼlim kolleji“ maktabida ([[Nur-Sulton]]), „Amerika xalqaro maktabi“ internat maktabida (Zalsburg, Avstriya) tahsil olgan. Sandhurstdagi Britaniya Qirollik harbiy akademiyasini bitirgan (2009-2010). KIMEP universitetining „biznes boshqaruvi“ magisturasining mutaxassisligi boʻyicha tamomlagan (Olmaota). Maʼlumki, Nursulton Nazarboyev nabirasining kelib chiqishini hisobga olib, taʼlim muassasalarida unga berilishi mumkin bo‘lgan imtiyozlardan foydalanmaslikni talab qilgan. Misol uchun, u Aysulton stipendiyaga yashashini va davlat mazmuniga tayanmasligini xohladi<ref>{{Veb manbasi|url=https://liter.kz/kem-byl-ajsultan-nazarbaev/|sarlavha=Кем был и чем запомнился Айсултан Назарбаев}}</ref>. Aysulton Nazarboyev futbol bilan professional tarzda shug‘ullangan, dastlab Avstriyaning „Admira Vakker“ jamoasida Avstriyada elchi bo‘lib ishlagan. Keyin u yosh sifatida [[Chelsea F.C.|"Chelsi"]] bilan shartnoma imzoladi va Angliya bronza medali sovrindori Portsmutda ham oʻynadi<ref>[https://www.sports.kz/news/aysultan-nazarbaev-vyistupal-za-chelsi Aysultan Nazarbaev vistupal za „Chelsi“ — Futbol — Sports.kz]{{ref-ru}}</ref><ref>[https://www.zakon.kz/4749833-ajjsultan-nazarbaev-igrat-v-futbol-ja.html Aysultan Nazarbaev: Igrat v futbol ya nachal s podachi otsa]{{ref-ru}}</ref><ref>[https://vesti.kz/footballkaz/211511/ „Yesli poluchitsya stat prezidentom FFK, ya otdam vse sili“, — Aysultan Nazarbaev. Vesti.kz]{{ref-ru}}</ref>. 2006-yil Qozogʻiston birinchi ligasida poytaxtning „Raxat“ klubida ikkita oʻyin oʻtkazgan, 2007-yilda Olmaotaning „Qayrat“ yoshlar klubi tarkibida oʻynagan. Futbol boʻyicha 2006-yilgi yoshlar oʻrtasidagi Yevropa chempionati saralash turnirida ishtirok etgan. 2011-yilda „Astana“ klubida oʻynagan. 2012-yilning 21-oktabr kuni Qozog‘iston chempionatida bitta o‘yin o‘tkazib, ikkinchi bo‘lim o‘rtalarida „Sunqar“ klubi uchun „Qaskeleng“ klubiga qarshi o‘yinda maydonga tushdi. 2017-yil oktabr, fevral oyida Qozogʻiston futbol federatsiyasining FIFA, UEFA va milliy assotsiatsiyalar bilan aloqalar boʻyicha vitse-prezidenti. 2017-yilda [[Facebook]]<nowiki/>dagi postida u giyohvand moddalarni isteʼmol qilganini tan oldi. O‘z eʼtirofiga ko‘ra, u bobosi akademik Muxtor Aliyevning vafot etgandan keyin va otasi Avstriya qamoqxonasida o‘z joniga qasd qilganidan keyin giyohvandlikka ruju qo‘ygan. 2019-yil oktabr oyida [[London|Londondagi]] sud uni giyohvand moddalar taʼsirida politsiya xodimlariga qarshilik ko‘rsatgani, ulardan birini kaltaklagan va tishlaganlikda aybladi va uni giyohvandlikdan davolanishni davom ettirish, jamoat ishlari va jarimaga tortish bilan shartli jazoga hukm qildi<ref>[https://www.bbc.com/russian/news-50090710 Vnuk eks-prezidenta Kazaxstana Nazarbaeva poluchil god uslovno za napadenie na politseyskogo v Londone]{{ref-ru}}</ref>. 2020-yil 13-fevralda Aysulton Nazarboyev Buyuk Britaniyadan siyosiy boshpana so‘ragan. Bu qarorni sobiq prezidentning nabirasi oilasi bosimi ostida tushuntirib, u „Rossiya va Qozog‘iston hukumati o‘rtasidagi yuqori darajadagi korrupsiya“ haqida maʼlumotga ega ekanligini daʼvo qilgan<ref>[https://www.vedomosti.ru/politics/news/2020/02/13/822955-vnuk-nazarbaeva-poprosil-ubezhischa Vnuk Nazarbaeva poprosil u Velikobritanii politicheskogo ubejiщa]{{ref-ru}}</ref>. Aysulton Nazarboyev Facebookdagi postlarida ham tez orada uni o‘chirish yoki aqldan ozgan deb eʼlon qilishga urinishlar bo‘lishidan xavotir bildirdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Nursultan Nazarbayev's grandson claims somebody wants to kill him |work=AKIpress.com |url=https://akipress.com/news:633257:Nursultan_Nazarbayev_s_grandson_claims_somebody_wants_to_kill_him/ |access-date=2021-08-27}}{{Ref-en}}</ref>. Qozog‘iston Axborot va ijtimoiy rivojlanish vaziri Dauren Abayev Nazarboyevning postlaridan iqtibos keltirgan holda ularni „giyohvandlikdan davolanayotgan odamning portlashi“ va „giyohvandning fantaziyasi“ deb atadi va bu postlar „manipulyatsiya bilan yozilgan“ deb taʼkidladi. 2020-yil 16-avgust kuni Aysulton Nazarboyev Londonda vafot etdi<ref>[https://zakon.kz/5036253-skonchalsya-aysultan-nazarbaev.html Skonchalsya Aysultan Nazarbaev]{{ref-ru}}</ref><ref>[https://dalanews.kz/del-qazir/55454-ajs-ltan-nazarbaev-ajtys-boldy Aysұltan Nazarbaev qaytis boldi]</ref><ref>[https://kaz.nur.kz/society/1869711-29-zasynda-mirden-tken-ajsltan-nazarbaev-turaly-ne-bilemiz-foto/ 29 jasinda өmіrden өtken Aysұltan Nazarbaev turali ne bіlemіz]</ref><ref>[https://sputnik.kz/society/20200816/14721404/Aysultan-Nazarbaev.html Aysұltan Nazarbaev 30 jasqa qaragʻan shagʻinda kөz jұmdi. „Yelbasiniң sүyіktі jienі“ nesіmen este qaldi]</ref>. 2021-yil 24-mart kuni Nazarboyevning o‘limi sabablarini o‘rgangan britaniyalik ekspert xulosalari taqdim etildi, unga ko‘ra Nazarboyev tabiiy sabablarga ko‘ra kokainga qaramlik oqibatida vafot etgan. == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [https://centrasia.org/person2.php?st=1250754110 NAZARBAEV (ALIEV) Aysultan Raxatovich] (rus. <span class="ref-info" style="font-size:85%; cursor:help; color:#888;" title="орыс тілінде">)</span> [[Turkum:2020-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:16-avgustda vafot etganlar]] [[Turkum:1990-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:26-avgustda tugʻilganlar]] [[Turkum:WikiSport]] [[Turkum:Qozogʻiston davlat arboblari]] [[Turkum:Qozogʻiston davlat rahbarlari]] [[Turkum:Qozogʻiston]] 6slm5i4oyqf6b1zl02xsjzwflpacpvl Munozara:Paxtachi tumani tarixi muzeyi 1 784170 2816868 2022-08-29T06:38:06Z Jamshid Avazovich Djurakulov 77365 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Turkum:Din arboblari 14 784171 2816870 2022-08-29T06:38:47Z Muzaffar murodovich 73225 „{{Turkum TOC}}“ yozuvi orqali yangi sahifa yaratildi wikitext text/x-wiki {{Turkum TOC}} ocwerhhk3nd65f0cu64nkcnumwod6o1 Munozara:Kattaqo‘rg‘on shahar tarixi muzeyi 1 784172 2816872 2022-08-29T06:39:07Z Jamshid Avazovich Djurakulov 77365 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Munozara:Aysulton Nazarboyev 1 784173 2816876 2022-08-29T06:40:16Z Muzaffar Turgunov 72207 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wikisportloyihasi wikitext text/x-wiki {{WikiSport}} n3vzlr75z05wb9m06zzdljhprnpg05x 2816879 2816876 2022-08-29T06:40:53Z Muzaffar Turgunov 72207 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} {{WikiSport}} 1iuk1cd54ns643uym0ql2260bk7kk3s Rossiya-24 0 784174 2816883 2022-08-29T06:41:56Z BaxtiyJahon 75776 „[[:en:Special:Redirect/revision/1104967391|Russia-24]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Telekanal bilgiqutisi}} '''Rossiya-24''' ( {{Lang-ru|Россия-24}} ) [[Rossiya]] davlatga tegishli va [[Rus tili|rus tilidagi]] yangiliklarni efirha uzatadigan kanaldir. U asosiy kontenti va formati milliy va xalqaro voqealarni qamrab olishga asoslangan, shuningdek, ichki muammolarni ham yoritib boradi. U VGTRKga tegishli<ref>{{Veb manbasi|url=https://lenta.ru/news/2006/07/01/vesti/|sarlavha=ВГТРК запустила информационный канал "Вести"|ish=lenta.ru}}</ref><ref name="К">{{Veb manbasi|url=https://lenta.ru/news/2006/05/15/russiancnn/|sarlavha=Добродеев пообещал президенту русский CNN|ish=lenta.ru}}</ref>. == Tarixi == Translyatsiya 2007-yil 1-yanvarda [[Rossiya|Rossiyada]], 7-fevralda [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQShning]] g'arbiy sohilida, 2008-yil 19-mayda [[Serbiya|Serbiyada]] va 2008-yil 9-oktyabrda [[Qirgʻiziston|Qirg'izistonda]] boshlangan. VGTRK Qrimda 2014-yil 10-martda efirga uzatila boshlandi. Kanalning bosh muharriri Evgeniy Bekasov (2012-yildan). Telekanal go‘yoki Rossiyaning Yevropadagi [[Kaliningrad]] anklavidan tortib Uzoq Sharqdagi [[Vladivostok|Vladivostokgacha]] bo‘lgan barcha mintaqalaridagi hayotning keng va xolis<ref name="К">{{Veb manbasi|url=https://lenta.ru/news/2006/05/15/russiancnn/|sarlavha=Добродеев пообещал президенту русский CNN|ish=lenta.ru}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://lenta.ru/news/2006/05/15/russiancnn/ "Добродеев пообещал президенту русский CNN"]. ''lenta.ru''.</cite></ref> konturini taqdim etishni maqsad qilgan. 2010-yilning 1-yanvarigacha davlatga qarashli VGTRK o‘z kanallarini rebrending qilgungacha kanal '''''Vesti''''' nomini oldi. "Rossiya 24" [[Rossiyaning Ukrainaga bosqini (2022)|2022-yilda Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirishi]] natijasida [[Ukraina]], [[Birlashgan Qirollik|Buyuk Britaniya]] va [[Yevropa Ittifoqi|Yevropa Ittifoqida]] taqiqlangan edi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=На Украине на три года продлен запрет на вещание российских каналов|url=https://www.vesti.ru/article/2579845|kirish sanasi=2022-01-11|ish=vesti.ru|til=ru}}</ref>. [[Bucha qirgʻini|Telekanal Bucha qirg‘ini]] sahnalashtirilganini yolg‘on da’vo qilib, [[Sankt-Peterburg|Sankt-Peterburgdagi]] film suratga olingan aktyorlarning manekenlarni joylashtirgani tasvirlari ukrainalik askarlar bo‘lib, manekenlardan “murda sifatida o‘tkazib yuborishgan” deb taxmin qilgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.euronews.com/my-europe/2022/04/08/fact-check-viral-mannequin-video-does-not-prove-bucha-killings-were-staged|sarlavha=Fact-check: Viral video does not prove Bucha killings were staged|sana=8 April 2022}}</ref> Buyuk Britaniya va Avstraliya “Rossiya-24” telekanalining eng yirik urush muxbirlari va targ‘ibotchilaridan biri Evgeniy Poddubniyga qarshi sanksiyalar joriy qildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Parekh |first=Marcus |date=2022-05-04 |title=Britain sanctions Russian war correspondents in crackdown on propaganda |language=en-GB |work=The Telegraph |url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2022/05/04/britain-sanctions-russian-war-correspondents-crack-propaganda/ |access-date=2022-07-17 |issn=0307-1235}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sana=2022-05-18|sarlavha=Австралія запровадила нові санкції проти російських пропагандистів|url=https://www.nrada.gov.ua/avstraliya-zaprovadyla-novi-sanktsiyi-proty-rosijskyh-propagandystiv/|kirish sanasi=2022-07-17|ish=Національна рада України з питань телебачення і радіомовлення}}</ref>. == Logotiplari == <gallery> 1-й логотип Вести.svg|Birinchi logotip (Vesti sifatida, 2006–2007) Vesti.svg|Ikkinchi logotip (Vesti sifatida, 2007–2009) Russia-24.png|Uchinchi logotip (2010–2011) </gallery> == Manbalar == {{Manbalar}} == Tashqi havolalar == * Media related to Rossiya 24 at Wikimedia Commons * {{Rasmiy sayt|http://vesti.ru/}} * {{YouTube|Russia-24|user=Russia24TV}} [[Turkum:WikiJurnalistika]] [[Turkum:Jurnalistik atamalar]] [[Turkum:Jurnalistik tashkilotlar]] [[Turkum:Televideniye]] [[Turkum:Televideniye loyihasi maqolalari]] [[Turkum:Rossiya televideniyesi]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] 0ncttbcgniv1i1yasjts3dh2yxr7t30 2816886 2816883 2022-08-29T06:42:26Z BaxtiyJahon 75776 wikitext text/x-wiki {{Telekanal bilgiqutisi}} '''Rossiya-24''' ( {{Lang-ru|Россия-24}} ) [[Rossiya]] davlatga tegishli va [[Rus tili|rus tilidagi]] yangiliklarni efirha uzatadigan kanaldir. U asosiy kontenti va formati milliy va xalqaro voqealarni qamrab olishga asoslangan, shuningdek, ichki muammolarni ham yoritib boradi. U VGTRKga tegishli<ref>{{Veb manbasi|url=https://lenta.ru/news/2006/07/01/vesti/|sarlavha=ВГТРК запустила информационный канал "Вести"|ish=lenta.ru}}</ref><ref name="дло">{{Veb manbasi|url=https://lenta.ru/news/2006/05/15/russiancnn/|sarlavha=Добродеев пообещал президенту русский CNN|ish=lenta.ru}}</ref>. == Tarixi == Translyatsiya 2007-yil 1-yanvarda [[Rossiya|Rossiyada]], 7-fevralda [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQShning]] g'arbiy sohilida, 2008-yil 19-mayda [[Serbiya|Serbiyada]] va 2008-yil 9-oktyabrda [[Qirgʻiziston|Qirg'izistonda]] boshlangan. VGTRK Qrimda 2014-yil 10-martda efirga uzatila boshlandi. Kanalning bosh muharriri Evgeniy Bekasov (2012-yildan). Telekanal go‘yoki Rossiyaning Yevropadagi [[Kaliningrad]] anklavidan tortib Uzoq Sharqdagi [[Vladivostok|Vladivostokgacha]] bo‘lgan barcha mintaqalaridagi hayotning keng va xolis<ref name="К">{{Veb manbasi|url=https://lenta.ru/news/2006/05/15/russiancnn/|sarlavha=Добродеев пообещал президенту русский CNN|ish=lenta.ru}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://lenta.ru/news/2006/05/15/russiancnn/ "Добродеев пообещал президенту русский CNN"]. ''lenta.ru''.</cite></ref> konturini taqdim etishni maqsad qilgan. 2010-yilning 1-yanvarigacha davlatga qarashli VGTRK o‘z kanallarini rebrending qilgungacha kanal '''''Vesti''''' nomini oldi. "Rossiya 24" [[Rossiyaning Ukrainaga bosqini (2022)|2022-yilda Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirishi]] natijasida [[Ukraina]], [[Birlashgan Qirollik|Buyuk Britaniya]] va [[Yevropa Ittifoqi|Yevropa Ittifoqida]] taqiqlangan edi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=На Украине на три года продлен запрет на вещание российских каналов|url=https://www.vesti.ru/article/2579845|kirish sanasi=2022-01-11|ish=vesti.ru|til=ru}}</ref>. [[Bucha qirgʻini|Telekanal Bucha qirg‘ini]] sahnalashtirilganini yolg‘on da’vo qilib, [[Sankt-Peterburg|Sankt-Peterburgdagi]] film suratga olingan aktyorlarning manekenlarni joylashtirgani tasvirlari ukrainalik askarlar bo‘lib, manekenlardan “murda sifatida o‘tkazib yuborishgan” deb taxmin qilgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.euronews.com/my-europe/2022/04/08/fact-check-viral-mannequin-video-does-not-prove-bucha-killings-were-staged|sarlavha=Fact-check: Viral video does not prove Bucha killings were staged|sana=8 April 2022}}</ref> Buyuk Britaniya va Avstraliya “Rossiya-24” telekanalining eng yirik urush muxbirlari va targ‘ibotchilaridan biri Evgeniy Poddubniyga qarshi sanksiyalar joriy qildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Parekh |first=Marcus |date=2022-05-04 |title=Britain sanctions Russian war correspondents in crackdown on propaganda |language=en-GB |work=The Telegraph |url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2022/05/04/britain-sanctions-russian-war-correspondents-crack-propaganda/ |access-date=2022-07-17 |issn=0307-1235}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sana=2022-05-18|sarlavha=Австралія запровадила нові санкції проти російських пропагандистів|url=https://www.nrada.gov.ua/avstraliya-zaprovadyla-novi-sanktsiyi-proty-rosijskyh-propagandystiv/|kirish sanasi=2022-07-17|ish=Національна рада України з питань телебачення і радіомовлення}}</ref>. == Logotiplari == <gallery> 1-й логотип Вести.svg|Birinchi logotip (Vesti sifatida, 2006–2007) Vesti.svg|Ikkinchi logotip (Vesti sifatida, 2007–2009) Russia-24.png|Uchinchi logotip (2010–2011) </gallery> == Manbalar == {{Manbalar}} == Tashqi havolalar == * Media related to Rossiya 24 at Wikimedia Commons * {{Rasmiy sayt|http://vesti.ru/}} * {{YouTube|Russia-24|user=Russia24TV}} [[Turkum:WikiJurnalistika]] [[Turkum:Jurnalistik atamalar]] [[Turkum:Jurnalistik tashkilotlar]] [[Turkum:Televideniye]] [[Turkum:Televideniye loyihasi maqolalari]] [[Turkum:Rossiya televideniyesi]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] 8lj8ayzpg1e7ohj5nlr7w9b3w039xdr 2816905 2816886 2022-08-29T06:55:45Z BaxtiyJahon 75776 wikitext text/x-wiki {{Telekanal bilgiqutisi | nomi = Россия-24 | toʻliq nomi = | logotip = Russia-24.png | tagyozuv = Rossiya davlatga tegishli va rus tilidagi yangiliklarni efirga uzatadigan kanal | uzunlik = | mamlakat = {{RUS}} | namoyish hududi = {{RUS}} {{AQSH}}, {{KGZ}} | namoyish vaqti = 24 soat | tili = Rus tili | markazi = Moskva | formati = 1080i HDTV | mazmuni = | efirgachiqqan = 2007-yil 1-yanvarda | efirdanuzilgan = | efirdanuzilishsababi = | almashtirilgan = | almashtirgan = | almashgan = | guvohnomasi = | litsenziya = | tomoshabinlar = | ulushi = | ulushi-sanasi = | ulushi-manba = | asoschisi = Rossiya hukumati | egasi = | rahbarlari = Evgeniy Bekasov | avvalgi nomlari = Vesti | aloqador kanallar = Russia-1, Russia-2, Bibigon, Russia-K, RTR-Planeta | kanal ovozi = | hamkori = | shiori = | sayt = Russia 24. Live | vikiombor = }} '''Rossiya-24''' ({{Lang-ru|Россия-24}}) [[Rossiya]] davlatga tegishli va [[Rus tili|rus tilidagi]] yangiliklarni efirha uzatadigan kanaldir. U asosiy kontenti va formati milliy va xalqaro voqealarni qamrab olishga asoslangan, shuningdek, ichki muammolarni ham yoritib boradi. U VGTRKga tegishli<ref>{{Veb manbasi|url=https://lenta.ru/news/2006/07/01/vesti/|sarlavha=ВГТРК запустила информационный канал "Вести"|ish=lenta.ru}}</ref><ref name="дло">{{Veb manbasi|url=https://lenta.ru/news/2006/05/15/russiancnn/|sarlavha=Добродеев пообещал президенту русский CNN|ish=lenta.ru}}</ref>. == Tarixi == Translyatsiya 2007-yil 1-yanvarda [[Rossiya|Rossiyada]], 7-fevralda [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQShning]] gʻarbiy sohilida, 2008-yil 19-mayda [[Serbiya|Serbiyada]] va 2008-yil 9-oktyabrda [[Qirgʻiziston|Qirgʻizistonda]] boshlangan. VGTRK Qrimda 2014-yil 10-martda efirga uzatila boshlandi. Kanalning bosh muharriri Evgeniy Bekasov (2012-yildan). Telekanal go‘yoki Rossiyaning Yevropadagi [[Kaliningrad]] anklavidan tortib Uzoq Sharqdagi [[Vladivostok|Vladivostokgacha]] bo‘lgan barcha mintaqalaridagi hayotning keng va xolis<ref name="К">{{Veb manbasi|url=https://lenta.ru/news/2006/05/15/russiancnn/|sarlavha=Добродеев пообещал президенту русский CNN|ish=lenta.ru}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://lenta.ru/news/2006/05/15/russiancnn/ „Dobrodeev poobeщal prezidentu russkiy CNN“]. ''lenta.ru''.</cite></ref> konturini taqdim etishni maqsad qilgan. 2010-yilning 1-yanvarigacha davlatga qarashli VGTRK o‘z kanallarini rebrending qilgungacha kanal '''''Vesti''''' nomini oldi. „Rossiya 24“ [[Rossiyaning Ukrainaga bosqini (2022)|2022-yilda Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirishi]] natijasida [[Ukraina]], [[Birlashgan Qirollik|Buyuk Britaniya]] va [[Yevropa Ittifoqi|Yevropa Ittifoqida]] taqiqlangan edi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=На Украине на три года продлен запрет на вещание российских каналов|url=https://www.vesti.ru/article/2579845|kirish sanasi=2022-01-11|ish=vesti.ru|til=ru}}</ref>. [[Bucha qirgʻini|Telekanal Bucha qirg‘ini]] sahnalashtirilganini yolg‘on daʼvo qilib, [[Sankt-Peterburg|Sankt-Peterburgdagi]] film suratga olingan aktyorlarning manekenlarni joylashtirgani tasvirlari ukrainalik askarlar bo‘lib, manekenlardan „murda sifatida o‘tkazib yuborishgan“ deb taxmin qilgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.euronews.com/my-europe/2022/04/08/fact-check-viral-mannequin-video-does-not-prove-bucha-killings-were-staged|sarlavha=Fact-check: Viral video does not prove Bucha killings were staged|sana=8 April 2022}}</ref> Buyuk Britaniya va Avstraliya „Rossiya-24“ telekanalining eng yirik urush muxbirlari va targ‘ibotchilaridan biri Evgeniy Poddubniyga qarshi sanksiyalar joriy qildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Parekh |first=Marcus |date=2022-05-04 |title=Britain sanctions Russian war correspondents in crackdown on propaganda |language=en-GB |work=The Telegraph |url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2022/05/04/britain-sanctions-russian-war-correspondents-crack-propaganda/ |access-date=2022-07-17 |issn=0307-1235}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sana=2022-05-18|sarlavha=Австралія запровадила нові санкції проти російських пропагандистів|url=https://www.nrada.gov.ua/avstraliya-zaprovadyla-novi-sanktsiyi-proty-rosijskyh-propagandystiv/|kirish sanasi=2022-07-17|ish=Національна рада України з питань телебачення і радіомовлення}}</ref>. == Logotiplari == <gallery> 1-й логотип Вести.svg|Birinchi logotip (Vesti sifatida, 2006–2007) Vesti.svg|Ikkinchi logotip (Vesti sifatida, 2007–2009) Russia-24.png|Uchinchi logotip (2010–2011) </gallery> == Manbalar == {{Manbalar}} == Tashqi havolalar == * Media related to Rossiya 24 at Wikimedia Commons * {{Rasmiy sayt|http://vesti.ru/}} * {{YouTube|Russia-24|user=Russia24TV}} [[Turkum:WikiJurnalistika]] [[Turkum:Jurnalistik atamalar]] [[Turkum:Jurnalistik tashkilotlar]] [[Turkum:Televideniye]] [[Turkum:Televideniye loyihasi maqolalari]] [[Turkum:Rossiya televideniyesi]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] 2xjy4svtclmgnuo207xdj7hetwf5ojl 2816911 2816905 2022-08-29T06:57:33Z BaxtiyJahon 75776 wikitext text/x-wiki {{Telekanal bilgiqutisi | nomi = [[Россия-24]] | toʻliq nomi = | logotip = Russia-24.png | tagyozuv = Rossiya davlatga tegishli va rus tilidagi yangiliklarni efirga uzatadigan kanal | uzunlik = | mamlakat = {{RUS}} | namoyish hududi = {{RUS}} {{AQSH}}, {{KGZ}} | namoyish vaqti = 24 soat | tili = [[Rus tili]] | markazi = [[Moskva]] | formati = 1080i HDTV | mazmuni = | efirgachiqqan = [[2007]]-yil [[1-yanvarda]] | efirdanuzilgan = | efirdanuzilishsababi = | almashtirilgan = | almashtirgan = | almashgan = | guvohnomasi = | litsenziya = | tomoshabinlar = | ulushi = | ulushi-sanasi = | ulushi-manba = | asoschisi = Rossiya hukumati | egasi = | rahbarlari = [[Evgeniy Bekasov]] | avvalgi nomlari = [[Vesti]] | aloqador kanallar = [[Rossia-1]], [[Rossia-2]], [[Bibigon]], [[Rossia-K]], [[RTR-Planeta]] | kanal ovozi = | hamkori = | shiori = | sayt = Russia 24. Live | vikiombor = }} '''Rossiya-24''' ({{Lang-ru|Россия-24}}) [[Rossiya]] davlatga tegishli va [[Rus tili|rus tilidagi]] yangiliklarni efirha uzatadigan kanaldir. U asosiy kontenti va formati milliy va xalqaro voqealarni qamrab olishga asoslangan, shuningdek, ichki muammolarni ham yoritib boradi. U VGTRKga tegishli<ref>{{Veb manbasi|url=https://lenta.ru/news/2006/07/01/vesti/|sarlavha=ВГТРК запустила информационный канал "Вести"|ish=lenta.ru}}</ref><ref name="дло">{{Veb manbasi|url=https://lenta.ru/news/2006/05/15/russiancnn/|sarlavha=Добродеев пообещал президенту русский CNN|ish=lenta.ru}}</ref>. == Tarixi == Translyatsiya 2007-yil 1-yanvarda [[Rossiya|Rossiyada]], 7-fevralda [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQShning]] gʻarbiy sohilida, 2008-yil 19-mayda [[Serbiya|Serbiyada]] va 2008-yil 9-oktyabrda [[Qirgʻiziston|Qirgʻizistonda]] boshlangan. VGTRK Qrimda 2014-yil 10-martda efirga uzatila boshlandi. Kanalning bosh muharriri Evgeniy Bekasov (2012-yildan). Telekanal go‘yoki Rossiyaning Yevropadagi [[Kaliningrad]] anklavidan tortib Uzoq Sharqdagi [[Vladivostok|Vladivostokgacha]] bo‘lgan barcha mintaqalaridagi hayotning keng va xolis<ref name="К">{{Veb manbasi|url=https://lenta.ru/news/2006/05/15/russiancnn/|sarlavha=Добродеев пообещал президенту русский CNN|ish=lenta.ru}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://lenta.ru/news/2006/05/15/russiancnn/ „Dobrodeev poobeщal prezidentu russkiy CNN“]. ''lenta.ru''.</cite></ref> konturini taqdim etishni maqsad qilgan. 2010-yilning 1-yanvarigacha davlatga qarashli VGTRK o‘z kanallarini rebrending qilgungacha kanal '''''Vesti''''' nomini oldi. „Rossiya 24“ [[Rossiyaning Ukrainaga bosqini (2022)|2022-yilda Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirishi]] natijasida [[Ukraina]], [[Birlashgan Qirollik|Buyuk Britaniya]] va [[Yevropa Ittifoqi|Yevropa Ittifoqida]] taqiqlangan edi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=На Украине на три года продлен запрет на вещание российских каналов|url=https://www.vesti.ru/article/2579845|kirish sanasi=2022-01-11|ish=vesti.ru|til=ru}}</ref>. [[Bucha qirgʻini|Telekanal Bucha qirg‘ini]] sahnalashtirilganini yolg‘on daʼvo qilib, [[Sankt-Peterburg|Sankt-Peterburgdagi]] film suratga olingan aktyorlarning manekenlarni joylashtirgani tasvirlari ukrainalik askarlar bo‘lib, manekenlardan „murda sifatida o‘tkazib yuborishgan“ deb taxmin qilgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.euronews.com/my-europe/2022/04/08/fact-check-viral-mannequin-video-does-not-prove-bucha-killings-were-staged|sarlavha=Fact-check: Viral video does not prove Bucha killings were staged|sana=8 April 2022}}</ref> Buyuk Britaniya va Avstraliya „Rossiya-24“ telekanalining eng yirik urush muxbirlari va targ‘ibotchilaridan biri Evgeniy Poddubniyga qarshi sanksiyalar joriy qildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Parekh |first=Marcus |date=2022-05-04 |title=Britain sanctions Russian war correspondents in crackdown on propaganda |language=en-GB |work=The Telegraph |url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2022/05/04/britain-sanctions-russian-war-correspondents-crack-propaganda/ |access-date=2022-07-17 |issn=0307-1235}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sana=2022-05-18|sarlavha=Австралія запровадила нові санкції проти російських пропагандистів|url=https://www.nrada.gov.ua/avstraliya-zaprovadyla-novi-sanktsiyi-proty-rosijskyh-propagandystiv/|kirish sanasi=2022-07-17|ish=Національна рада України з питань телебачення і радіомовлення}}</ref>. == Logotiplari == <gallery> 1-й логотип Вести.svg|Birinchi logotip (Vesti sifatida, 2006–2007) Vesti.svg|Ikkinchi logotip (Vesti sifatida, 2007–2009) Russia-24.png|Uchinchi logotip (2010–2011) </gallery> == Manbalar == {{Manbalar}} == Tashqi havolalar == * Media related to Rossiya 24 at Wikimedia Commons * {{Rasmiy sayt|http://vesti.ru/}} * {{YouTube|Russia-24|user=Russia24TV}} [[Turkum:WikiJurnalistika]] [[Turkum:Jurnalistik atamalar]] [[Turkum:Jurnalistik tashkilotlar]] [[Turkum:Televideniye]] [[Turkum:Televideniye loyihasi maqolalari]] [[Turkum:Rossiya televideniyesi]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] 1dfverwhyqp0t4ux31gcrsuywf4ijq5 2816945 2816911 2022-08-29T07:13:56Z BaxtiyJahon 75776 BaxtiyJahon [[Россия-24]] sahifasini [[Rossiya-24]]ga koʻchirdi wikitext text/x-wiki {{Telekanal bilgiqutisi | nomi = [[Россия-24]] | toʻliq nomi = | logotip = Russia-24.png | tagyozuv = Rossiya davlatga tegishli va rus tilidagi yangiliklarni efirga uzatadigan kanal | uzunlik = | mamlakat = {{RUS}} | namoyish hududi = {{RUS}} {{AQSH}}, {{KGZ}} | namoyish vaqti = 24 soat | tili = [[Rus tili]] | markazi = [[Moskva]] | formati = 1080i HDTV | mazmuni = | efirgachiqqan = [[2007]]-yil [[1-yanvarda]] | efirdanuzilgan = | efirdanuzilishsababi = | almashtirilgan = | almashtirgan = | almashgan = | guvohnomasi = | litsenziya = | tomoshabinlar = | ulushi = | ulushi-sanasi = | ulushi-manba = | asoschisi = Rossiya hukumati | egasi = | rahbarlari = [[Evgeniy Bekasov]] | avvalgi nomlari = [[Vesti]] | aloqador kanallar = [[Rossia-1]], [[Rossia-2]], [[Bibigon]], [[Rossia-K]], [[RTR-Planeta]] | kanal ovozi = | hamkori = | shiori = | sayt = Russia 24. Live | vikiombor = }} '''Rossiya-24''' ({{Lang-ru|Россия-24}}) [[Rossiya]] davlatga tegishli va [[Rus tili|rus tilidagi]] yangiliklarni efirha uzatadigan kanaldir. U asosiy kontenti va formati milliy va xalqaro voqealarni qamrab olishga asoslangan, shuningdek, ichki muammolarni ham yoritib boradi. U VGTRKga tegishli<ref>{{Veb manbasi|url=https://lenta.ru/news/2006/07/01/vesti/|sarlavha=ВГТРК запустила информационный канал "Вести"|ish=lenta.ru}}</ref><ref name="дло">{{Veb manbasi|url=https://lenta.ru/news/2006/05/15/russiancnn/|sarlavha=Добродеев пообещал президенту русский CNN|ish=lenta.ru}}</ref>. == Tarixi == Translyatsiya 2007-yil 1-yanvarda [[Rossiya|Rossiyada]], 7-fevralda [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQShning]] gʻarbiy sohilida, 2008-yil 19-mayda [[Serbiya|Serbiyada]] va 2008-yil 9-oktyabrda [[Qirgʻiziston|Qirgʻizistonda]] boshlangan. VGTRK Qrimda 2014-yil 10-martda efirga uzatila boshlandi. Kanalning bosh muharriri Evgeniy Bekasov (2012-yildan). Telekanal go‘yoki Rossiyaning Yevropadagi [[Kaliningrad]] anklavidan tortib Uzoq Sharqdagi [[Vladivostok|Vladivostokgacha]] bo‘lgan barcha mintaqalaridagi hayotning keng va xolis<ref name="К">{{Veb manbasi|url=https://lenta.ru/news/2006/05/15/russiancnn/|sarlavha=Добродеев пообещал президенту русский CNN|ish=lenta.ru}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://lenta.ru/news/2006/05/15/russiancnn/ „Dobrodeev poobeщal prezidentu russkiy CNN“]. ''lenta.ru''.</cite></ref> konturini taqdim etishni maqsad qilgan. 2010-yilning 1-yanvarigacha davlatga qarashli VGTRK o‘z kanallarini rebrending qilgungacha kanal '''''Vesti''''' nomini oldi. „Rossiya 24“ [[Rossiyaning Ukrainaga bosqini (2022)|2022-yilda Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirishi]] natijasida [[Ukraina]], [[Birlashgan Qirollik|Buyuk Britaniya]] va [[Yevropa Ittifoqi|Yevropa Ittifoqida]] taqiqlangan edi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=На Украине на три года продлен запрет на вещание российских каналов|url=https://www.vesti.ru/article/2579845|kirish sanasi=2022-01-11|ish=vesti.ru|til=ru}}</ref>. [[Bucha qirgʻini|Telekanal Bucha qirg‘ini]] sahnalashtirilganini yolg‘on daʼvo qilib, [[Sankt-Peterburg|Sankt-Peterburgdagi]] film suratga olingan aktyorlarning manekenlarni joylashtirgani tasvirlari ukrainalik askarlar bo‘lib, manekenlardan „murda sifatida o‘tkazib yuborishgan“ deb taxmin qilgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.euronews.com/my-europe/2022/04/08/fact-check-viral-mannequin-video-does-not-prove-bucha-killings-were-staged|sarlavha=Fact-check: Viral video does not prove Bucha killings were staged|sana=8 April 2022}}</ref> Buyuk Britaniya va Avstraliya „Rossiya-24“ telekanalining eng yirik urush muxbirlari va targ‘ibotchilaridan biri Evgeniy Poddubniyga qarshi sanksiyalar joriy qildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Parekh |first=Marcus |date=2022-05-04 |title=Britain sanctions Russian war correspondents in crackdown on propaganda |language=en-GB |work=The Telegraph |url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2022/05/04/britain-sanctions-russian-war-correspondents-crack-propaganda/ |access-date=2022-07-17 |issn=0307-1235}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sana=2022-05-18|sarlavha=Австралія запровадила нові санкції проти російських пропагандистів|url=https://www.nrada.gov.ua/avstraliya-zaprovadyla-novi-sanktsiyi-proty-rosijskyh-propagandystiv/|kirish sanasi=2022-07-17|ish=Національна рада України з питань телебачення і радіомовлення}}</ref>. == Logotiplari == <gallery> 1-й логотип Вести.svg|Birinchi logotip (Vesti sifatida, 2006–2007) Vesti.svg|Ikkinchi logotip (Vesti sifatida, 2007–2009) Russia-24.png|Uchinchi logotip (2010–2011) </gallery> == Manbalar == {{Manbalar}} == Tashqi havolalar == * Media related to Rossiya 24 at Wikimedia Commons * {{Rasmiy sayt|http://vesti.ru/}} * {{YouTube|Russia-24|user=Russia24TV}} [[Turkum:WikiJurnalistika]] [[Turkum:Jurnalistik atamalar]] [[Turkum:Jurnalistik tashkilotlar]] [[Turkum:Televideniye]] [[Turkum:Televideniye loyihasi maqolalari]] [[Turkum:Rossiya televideniyesi]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] 1dfverwhyqp0t4ux31gcrsuywf4ijq5 2816951 2816945 2022-08-29T07:16:09Z Umarxon III 18267 wikitext text/x-wiki {{Telekanal bilgiqutisi | nomi = [[Россия-24]] | toʻliq nomi = | logotip = [[Fayl:Russia-24.png|200px]] | tagyozuv = Rossiya davlatga tegishli va rus tilidagi yangiliklarni efirga uzatadigan kanal | uzunlik = | mamlakat = {{RUS}} | namoyish hududi = {{RUS}} {{AQSH}}, {{KGZ}} | namoyish vaqti = 24 soat | tili = [[Rus tili]] | markazi = [[Moskva]] | formati = 1080i HDTV | mazmuni = | efirgachiqqan = [[2007]]-yil [[1-yanvarda]] | efirdanuzilgan = | efirdanuzilishsababi = | almashtirilgan = | almashtirgan = | almashgan = | guvohnomasi = | litsenziya = | tomoshabinlar = | ulushi = | ulushi-sanasi = | ulushi-manba = | asoschisi = Rossiya hukumati | egasi = | rahbarlari = [[Evgeniy Bekasov]] | avvalgi nomlari = [[Vesti]] | aloqador kanallar = [[Rossia-1]], [[Rossia-2]], [[Bibigon]], [[Rossia-K]], [[RTR-Planeta]] | kanal ovozi = | hamkori = | shiori = | sayt = Russia 24. Live | vikiombor = }} '''Rossiya-24''' ({{Lang-ru|Россия-24}}) [[Rossiya]] davlatga tegishli va [[Rus tili|rus tilidagi]] yangiliklarni efirha uzatadigan kanaldir. U asosiy kontenti va formati milliy va xalqaro voqealarni qamrab olishga asoslangan, shuningdek, ichki muammolarni ham yoritib boradi. U VGTRKga tegishli<ref>{{Veb manbasi|url=https://lenta.ru/news/2006/07/01/vesti/|sarlavha=ВГТРК запустила информационный канал "Вести"|ish=lenta.ru}}</ref><ref name="дло">{{Veb manbasi|url=https://lenta.ru/news/2006/05/15/russiancnn/|sarlavha=Добродеев пообещал президенту русский CNN|ish=lenta.ru}}</ref>. == Tarixi == Translyatsiya 2007-yil 1-yanvarda [[Rossiya|Rossiyada]], 7-fevralda [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQShning]] gʻarbiy sohilida, 2008-yil 19-mayda [[Serbiya|Serbiyada]] va 2008-yil 9-oktyabrda [[Qirgʻiziston|Qirgʻizistonda]] boshlangan. VGTRK Qrimda 2014-yil 10-martda efirga uzatila boshlandi. Kanalning bosh muharriri Evgeniy Bekasov (2012-yildan). Telekanal go‘yoki Rossiyaning Yevropadagi [[Kaliningrad]] anklavidan tortib Uzoq Sharqdagi [[Vladivostok|Vladivostokgacha]] bo‘lgan barcha mintaqalaridagi hayotning keng va xolis<ref name="К">{{Veb manbasi|url=https://lenta.ru/news/2006/05/15/russiancnn/|sarlavha=Добродеев пообещал президенту русский CNN|ish=lenta.ru}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://lenta.ru/news/2006/05/15/russiancnn/ „Dobrodeev poobeщal prezidentu russkiy CNN“]. ''lenta.ru''.</cite></ref> konturini taqdim etishni maqsad qilgan. 2010-yilning 1-yanvarigacha davlatga qarashli VGTRK o‘z kanallarini rebrending qilgungacha kanal '''''Vesti''''' nomini oldi. „Rossiya 24“ [[Rossiyaning Ukrainaga bosqini (2022)|2022-yilda Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirishi]] natijasida [[Ukraina]], [[Birlashgan Qirollik|Buyuk Britaniya]] va [[Yevropa Ittifoqi|Yevropa Ittifoqida]] taqiqlangan edi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=На Украине на три года продлен запрет на вещание российских каналов|url=https://www.vesti.ru/article/2579845|kirish sanasi=2022-01-11|ish=vesti.ru|til=ru}}</ref>. [[Bucha qirgʻini|Telekanal Bucha qirg‘ini]] sahnalashtirilganini yolg‘on daʼvo qilib, [[Sankt-Peterburg|Sankt-Peterburgdagi]] film suratga olingan aktyorlarning manekenlarni joylashtirgani tasvirlari ukrainalik askarlar bo‘lib, manekenlardan „murda sifatida o‘tkazib yuborishgan“ deb taxmin qilgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.euronews.com/my-europe/2022/04/08/fact-check-viral-mannequin-video-does-not-prove-bucha-killings-were-staged|sarlavha=Fact-check: Viral video does not prove Bucha killings were staged|sana=8 April 2022}}</ref> Buyuk Britaniya va Avstraliya „Rossiya-24“ telekanalining eng yirik urush muxbirlari va targ‘ibotchilaridan biri Evgeniy Poddubniyga qarshi sanksiyalar joriy qildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Parekh |first=Marcus |date=2022-05-04 |title=Britain sanctions Russian war correspondents in crackdown on propaganda |language=en-GB |work=The Telegraph |url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2022/05/04/britain-sanctions-russian-war-correspondents-crack-propaganda/ |access-date=2022-07-17 |issn=0307-1235}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sana=2022-05-18|sarlavha=Австралія запровадила нові санкції проти російських пропагандистів|url=https://www.nrada.gov.ua/avstraliya-zaprovadyla-novi-sanktsiyi-proty-rosijskyh-propagandystiv/|kirish sanasi=2022-07-17|ish=Національна рада України з питань телебачення і радіомовлення}}</ref>. == Logotiplari == <gallery> 1-й логотип Вести.svg|Birinchi logotip (Vesti sifatida, 2006–2007) Vesti.svg|Ikkinchi logotip (Vesti sifatida, 2007–2009) Russia-24.png|Uchinchi logotip (2010–2011) </gallery> == Manbalar == {{Manbalar}} == Tashqi havolalar == * Media related to Rossiya 24 at Wikimedia Commons * {{Rasmiy sayt|http://vesti.ru/}} * {{YouTube|Russia-24|user=Russia24TV}} [[Turkum:WikiJurnalistika]] [[Turkum:Jurnalistik atamalar]] [[Turkum:Jurnalistik tashkilotlar]] [[Turkum:Televideniye]] [[Turkum:Televideniye loyihasi maqolalari]] [[Turkum:Rossiya televideniyesi]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] m9qt0lv4l82g22wnstauv3nb0698e33 2816953 2816951 2022-08-29T07:17:22Z Umarxon III 18267 wikitext text/x-wiki {{Telekanal bilgiqutisi | nomi = [[Россия-24]] | toʻliq nomi = | logo = [[Fayl:Russia-24.png|200px]] | tagyozuv = Rossiya davlatga tegishli va rus tilidagi yangiliklarni efirga uzatadigan kanal | uzunlik = | mamlakat = {{RUS}} | namoyish hududi = {{RUS}} {{AQSH}}, {{KGZ}} | namoyish vaqti = 24 soat | tili = [[Rus tili]] | markazi = [[Moskva]] | formati = 1080i HDTV | mazmuni = | efirgachiqqan = [[2007]]-yil [[1-yanvarda]] | efirdanuzilgan = | efirdanuzilishsababi = | almashtirilgan = | almashtirgan = | almashgan = | guvohnomasi = | litsenziya = | tomoshabinlar = | ulushi = | ulushi-sanasi = | ulushi-manba = | asoschisi = Rossiya hukumati | egasi = | rahbarlari = [[Evgeniy Bekasov]] | avvalgi nomlari = [[Vesti]] | aloqador kanallar = [[Rossia-1]], [[Rossia-2]], [[Bibigon]], [[Rossia-K]], [[RTR-Planeta]] | kanal ovozi = | hamkori = | shiori = | sayt = Russia 24. Live | vikiombor = }} '''Rossiya-24''' ({{Lang-ru|Россия-24}}) [[Rossiya]] davlatga tegishli va [[Rus tili|rus tilidagi]] yangiliklarni efirha uzatadigan kanaldir. U asosiy kontenti va formati milliy va xalqaro voqealarni qamrab olishga asoslangan, shuningdek, ichki muammolarni ham yoritib boradi. U VGTRKga tegishli<ref>{{Veb manbasi|url=https://lenta.ru/news/2006/07/01/vesti/|sarlavha=ВГТРК запустила информационный канал "Вести"|ish=lenta.ru}}</ref><ref name="дло">{{Veb manbasi|url=https://lenta.ru/news/2006/05/15/russiancnn/|sarlavha=Добродеев пообещал президенту русский CNN|ish=lenta.ru}}</ref>. == Tarixi == Translyatsiya 2007-yil 1-yanvarda [[Rossiya|Rossiyada]], 7-fevralda [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQShning]] gʻarbiy sohilida, 2008-yil 19-mayda [[Serbiya|Serbiyada]] va 2008-yil 9-oktyabrda [[Qirgʻiziston|Qirgʻizistonda]] boshlangan. VGTRK Qrimda 2014-yil 10-martda efirga uzatila boshlandi. Kanalning bosh muharriri Evgeniy Bekasov (2012-yildan). Telekanal go‘yoki Rossiyaning Yevropadagi [[Kaliningrad]] anklavidan tortib Uzoq Sharqdagi [[Vladivostok|Vladivostokgacha]] bo‘lgan barcha mintaqalaridagi hayotning keng va xolis<ref name="К">{{Veb manbasi|url=https://lenta.ru/news/2006/05/15/russiancnn/|sarlavha=Добродеев пообещал президенту русский CNN|ish=lenta.ru}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://lenta.ru/news/2006/05/15/russiancnn/ „Dobrodeev poobeщal prezidentu russkiy CNN“]. ''lenta.ru''.</cite></ref> konturini taqdim etishni maqsad qilgan. 2010-yilning 1-yanvarigacha davlatga qarashli VGTRK o‘z kanallarini rebrending qilgungacha kanal '''''Vesti''''' nomini oldi. „Rossiya 24“ [[Rossiyaning Ukrainaga bosqini (2022)|2022-yilda Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirishi]] natijasida [[Ukraina]], [[Birlashgan Qirollik|Buyuk Britaniya]] va [[Yevropa Ittifoqi|Yevropa Ittifoqida]] taqiqlangan edi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=На Украине на три года продлен запрет на вещание российских каналов|url=https://www.vesti.ru/article/2579845|kirish sanasi=2022-01-11|ish=vesti.ru|til=ru}}</ref>. [[Bucha qirgʻini|Telekanal Bucha qirg‘ini]] sahnalashtirilganini yolg‘on daʼvo qilib, [[Sankt-Peterburg|Sankt-Peterburgdagi]] film suratga olingan aktyorlarning manekenlarni joylashtirgani tasvirlari ukrainalik askarlar bo‘lib, manekenlardan „murda sifatida o‘tkazib yuborishgan“ deb taxmin qilgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.euronews.com/my-europe/2022/04/08/fact-check-viral-mannequin-video-does-not-prove-bucha-killings-were-staged|sarlavha=Fact-check: Viral video does not prove Bucha killings were staged|sana=8 April 2022}}</ref> Buyuk Britaniya va Avstraliya „Rossiya-24“ telekanalining eng yirik urush muxbirlari va targ‘ibotchilaridan biri Evgeniy Poddubniyga qarshi sanksiyalar joriy qildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Parekh |first=Marcus |date=2022-05-04 |title=Britain sanctions Russian war correspondents in crackdown on propaganda |language=en-GB |work=The Telegraph |url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2022/05/04/britain-sanctions-russian-war-correspondents-crack-propaganda/ |access-date=2022-07-17 |issn=0307-1235}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sana=2022-05-18|sarlavha=Австралія запровадила нові санкції проти російських пропагандистів|url=https://www.nrada.gov.ua/avstraliya-zaprovadyla-novi-sanktsiyi-proty-rosijskyh-propagandystiv/|kirish sanasi=2022-07-17|ish=Національна рада України з питань телебачення і радіомовлення}}</ref>. == Logotiplari == <gallery> 1-й логотип Вести.svg|Birinchi logotip (Vesti sifatida, 2006–2007) Vesti.svg|Ikkinchi logotip (Vesti sifatida, 2007–2009) Russia-24.png|Uchinchi logotip (2010–2011) </gallery> == Manbalar == {{Manbalar}} == Tashqi havolalar == * Media related to Rossiya 24 at Wikimedia Commons * {{Rasmiy sayt|http://vesti.ru/}} * {{YouTube|Russia-24|user=Russia24TV}} [[Turkum:WikiJurnalistika]] [[Turkum:Jurnalistik atamalar]] [[Turkum:Jurnalistik tashkilotlar]] [[Turkum:Televideniye]] [[Turkum:Televideniye loyihasi maqolalari]] [[Turkum:Rossiya televideniyesi]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] hptgvpw06z5tv3ccv7jr1usm75dm78m 2816960 2816953 2022-08-29T07:21:02Z Umarxon III 18267 wikitext text/x-wiki {{Telekanal bilgiqutisi | nomi = [[Россия-24]] | toʻliq nomi = | logo = Russia-24.png | logo_eni = 200px | tagyozuv = Rossiya davlatga tegishli va rus tilidagi yangiliklarni efirga uzatadigan kanal | uzunlik = | mamlakat = {{RUS}} | namoyish hududi = {{RUS}} {{AQSH}}, {{KGZ}} | namoyish vaqti = 24 soat | tili = [[Rus tili]] | markazi = [[Moskva]] | formati = 1080i HDTV | mazmuni = | efirgachiqqan = [[2007]]-yil [[1-yanvarda]] | efirdanuzilgan = | efirdanuzilishsababi = | almashtirilgan = | almashtirgan = | almashgan = | guvohnomasi = | litsenziya = | tomoshabinlar = | ulushi = | ulushi-sanasi = | ulushi-manba = | asoschisi = Rossiya hukumati | egasi = | rahbarlari = [[Evgeniy Bekasov]] | avvalgi nomlari = [[Vesti]] | aloqador kanallar = [[Rossia-1]], [[Rossia-2]], [[Bibigon]], [[Rossia-K]], [[RTR-Planeta]] | kanal ovozi = | hamkori = | shiori = | sayt = Russia 24. Live | vikiombor = }} '''Rossiya-24''' ({{Lang-ru|Россия-24}}) [[Rossiya]] davlatga tegishli va [[Rus tili|rus tilidagi]] yangiliklarni efirha uzatadigan kanaldir. U asosiy kontenti va formati milliy va xalqaro voqealarni qamrab olishga asoslangan, shuningdek, ichki muammolarni ham yoritib boradi. U VGTRKga tegishli<ref>{{Veb manbasi|url=https://lenta.ru/news/2006/07/01/vesti/|sarlavha=ВГТРК запустила информационный канал "Вести"|ish=lenta.ru}}</ref><ref name="дло">{{Veb manbasi|url=https://lenta.ru/news/2006/05/15/russiancnn/|sarlavha=Добродеев пообещал президенту русский CNN|ish=lenta.ru}}</ref>. == Tarixi == Translyatsiya 2007-yil 1-yanvarda [[Rossiya|Rossiyada]], 7-fevralda [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQShning]] gʻarbiy sohilida, 2008-yil 19-mayda [[Serbiya|Serbiyada]] va 2008-yil 9-oktyabrda [[Qirgʻiziston|Qirgʻizistonda]] boshlangan. VGTRK Qrimda 2014-yil 10-martda efirga uzatila boshlandi. Kanalning bosh muharriri Evgeniy Bekasov (2012-yildan). Telekanal go‘yoki Rossiyaning Yevropadagi [[Kaliningrad]] anklavidan tortib Uzoq Sharqdagi [[Vladivostok|Vladivostokgacha]] bo‘lgan barcha mintaqalaridagi hayotning keng va xolis<ref name="К">{{Veb manbasi|url=https://lenta.ru/news/2006/05/15/russiancnn/|sarlavha=Добродеев пообещал президенту русский CNN|ish=lenta.ru}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://lenta.ru/news/2006/05/15/russiancnn/ „Dobrodeev poobeщal prezidentu russkiy CNN“]. ''lenta.ru''.</cite></ref> konturini taqdim etishni maqsad qilgan. 2010-yilning 1-yanvarigacha davlatga qarashli VGTRK o‘z kanallarini rebrending qilgungacha kanal '''''Vesti''''' nomini oldi. „Rossiya 24“ [[Rossiyaning Ukrainaga bosqini (2022)|2022-yilda Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirishi]] natijasida [[Ukraina]], [[Birlashgan Qirollik|Buyuk Britaniya]] va [[Yevropa Ittifoqi|Yevropa Ittifoqida]] taqiqlangan edi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=На Украине на три года продлен запрет на вещание российских каналов|url=https://www.vesti.ru/article/2579845|kirish sanasi=2022-01-11|ish=vesti.ru|til=ru}}</ref>. [[Bucha qirgʻini|Telekanal Bucha qirg‘ini]] sahnalashtirilganini yolg‘on daʼvo qilib, [[Sankt-Peterburg|Sankt-Peterburgdagi]] film suratga olingan aktyorlarning manekenlarni joylashtirgani tasvirlari ukrainalik askarlar bo‘lib, manekenlardan „murda sifatida o‘tkazib yuborishgan“ deb taxmin qilgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.euronews.com/my-europe/2022/04/08/fact-check-viral-mannequin-video-does-not-prove-bucha-killings-were-staged|sarlavha=Fact-check: Viral video does not prove Bucha killings were staged|sana=8 April 2022}}</ref> Buyuk Britaniya va Avstraliya „Rossiya-24“ telekanalining eng yirik urush muxbirlari va targ‘ibotchilaridan biri Evgeniy Poddubniyga qarshi sanksiyalar joriy qildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Parekh |first=Marcus |date=2022-05-04 |title=Britain sanctions Russian war correspondents in crackdown on propaganda |language=en-GB |work=The Telegraph |url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2022/05/04/britain-sanctions-russian-war-correspondents-crack-propaganda/ |access-date=2022-07-17 |issn=0307-1235}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sana=2022-05-18|sarlavha=Австралія запровадила нові санкції проти російських пропагандистів|url=https://www.nrada.gov.ua/avstraliya-zaprovadyla-novi-sanktsiyi-proty-rosijskyh-propagandystiv/|kirish sanasi=2022-07-17|ish=Національна рада України з питань телебачення і радіомовлення}}</ref>. == Logotiplari == <gallery> 1-й логотип Вести.svg|Birinchi logotip (Vesti sifatida, 2006–2007) Vesti.svg|Ikkinchi logotip (Vesti sifatida, 2007–2009) Russia-24.png|Uchinchi logotip (2010–2011) </gallery> == Manbalar == {{Manbalar}} == Tashqi havolalar == * Media related to Rossiya 24 at Wikimedia Commons * {{Rasmiy sayt|http://vesti.ru/}} * {{YouTube|Russia-24|user=Russia24TV}} [[Turkum:WikiJurnalistika]] [[Turkum:Jurnalistik atamalar]] [[Turkum:Jurnalistik tashkilotlar]] [[Turkum:Televideniye]] [[Turkum:Televideniye loyihasi maqolalari]] [[Turkum:Rossiya televideniyesi]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] 7zmh41777hqickex1f3n3vymanjyz98 2816963 2816960 2022-08-29T07:23:58Z Umarxon III 18267 wikitext text/x-wiki {{Telekanal bilgiqutisi | nomi = [[Россия-24]] | toʻliq nomi = | logo = | logo_eni = | tagyozuv = Rossiya davlatga tegishli va rus tilidagi yangiliklarni efirga uzatadigan kanal | image = [[Fayl:Russia-24.png|200px]] | image_size = | image_alt = | alt = | caption = | mamlakat = {{RUS}} | namoyish hududi = {{RUS}} {{AQSH}}, {{KGZ}} | namoyish vaqti = 24 soat | tili = [[Rus tili]] | markazi = [[Moskva]] | formati = 1080i HDTV | mazmuni = | efirgachiqqan = [[2007]]-yil [[1-yanvarda]] | efirdanuzilgan = | efirdanuzilishsababi = | almashtirilgan = | almashtirgan = | almashgan = | guvohnomasi = | litsenziya = | tomoshabinlar = | ulushi = | ulushi-sanasi = | ulushi-manba = | asoschisi = Rossiya hukumati | egasi = | rahbarlari = [[Evgeniy Bekasov]] | avvalgi nomlari = [[Vesti]] | aloqador kanallar = [[Rossia-1]], [[Rossia-2]], [[Bibigon]], [[Rossia-K]], [[RTR-Planeta]] | kanal ovozi = | hamkori = | shiori = | sayt = Russia 24. Live | vikiombor = }} '''Rossiya-24''' ({{Lang-ru|Россия-24}}) [[Rossiya]] davlatga tegishli va [[Rus tili|rus tilidagi]] yangiliklarni efirha uzatadigan kanaldir. U asosiy kontenti va formati milliy va xalqaro voqealarni qamrab olishga asoslangan, shuningdek, ichki muammolarni ham yoritib boradi. U VGTRKga tegishli<ref>{{Veb manbasi|url=https://lenta.ru/news/2006/07/01/vesti/|sarlavha=ВГТРК запустила информационный канал "Вести"|ish=lenta.ru}}</ref><ref name="дло">{{Veb manbasi|url=https://lenta.ru/news/2006/05/15/russiancnn/|sarlavha=Добродеев пообещал президенту русский CNN|ish=lenta.ru}}</ref>. == Tarixi == Translyatsiya 2007-yil 1-yanvarda [[Rossiya|Rossiyada]], 7-fevralda [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQShning]] gʻarbiy sohilida, 2008-yil 19-mayda [[Serbiya|Serbiyada]] va 2008-yil 9-oktyabrda [[Qirgʻiziston|Qirgʻizistonda]] boshlangan. VGTRK Qrimda 2014-yil 10-martda efirga uzatila boshlandi. Kanalning bosh muharriri Evgeniy Bekasov (2012-yildan). Telekanal go‘yoki Rossiyaning Yevropadagi [[Kaliningrad]] anklavidan tortib Uzoq Sharqdagi [[Vladivostok|Vladivostokgacha]] bo‘lgan barcha mintaqalaridagi hayotning keng va xolis<ref name="К">{{Veb manbasi|url=https://lenta.ru/news/2006/05/15/russiancnn/|sarlavha=Добродеев пообещал президенту русский CNN|ish=lenta.ru}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://lenta.ru/news/2006/05/15/russiancnn/ „Dobrodeev poobeщal prezidentu russkiy CNN“]. ''lenta.ru''.</cite></ref> konturini taqdim etishni maqsad qilgan. 2010-yilning 1-yanvarigacha davlatga qarashli VGTRK o‘z kanallarini rebrending qilgungacha kanal '''''Vesti''''' nomini oldi. „Rossiya 24“ [[Rossiyaning Ukrainaga bosqini (2022)|2022-yilda Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirishi]] natijasida [[Ukraina]], [[Birlashgan Qirollik|Buyuk Britaniya]] va [[Yevropa Ittifoqi|Yevropa Ittifoqida]] taqiqlangan edi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=На Украине на три года продлен запрет на вещание российских каналов|url=https://www.vesti.ru/article/2579845|kirish sanasi=2022-01-11|ish=vesti.ru|til=ru}}</ref>. [[Bucha qirgʻini|Telekanal Bucha qirg‘ini]] sahnalashtirilganini yolg‘on daʼvo qilib, [[Sankt-Peterburg|Sankt-Peterburgdagi]] film suratga olingan aktyorlarning manekenlarni joylashtirgani tasvirlari ukrainalik askarlar bo‘lib, manekenlardan „murda sifatida o‘tkazib yuborishgan“ deb taxmin qilgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.euronews.com/my-europe/2022/04/08/fact-check-viral-mannequin-video-does-not-prove-bucha-killings-were-staged|sarlavha=Fact-check: Viral video does not prove Bucha killings were staged|sana=8 April 2022}}</ref> Buyuk Britaniya va Avstraliya „Rossiya-24“ telekanalining eng yirik urush muxbirlari va targ‘ibotchilaridan biri Evgeniy Poddubniyga qarshi sanksiyalar joriy qildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Parekh |first=Marcus |date=2022-05-04 |title=Britain sanctions Russian war correspondents in crackdown on propaganda |language=en-GB |work=The Telegraph |url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2022/05/04/britain-sanctions-russian-war-correspondents-crack-propaganda/ |access-date=2022-07-17 |issn=0307-1235}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sana=2022-05-18|sarlavha=Австралія запровадила нові санкції проти російських пропагандистів|url=https://www.nrada.gov.ua/avstraliya-zaprovadyla-novi-sanktsiyi-proty-rosijskyh-propagandystiv/|kirish sanasi=2022-07-17|ish=Національна рада України з питань телебачення і радіомовлення}}</ref>. == Logotiplari == <gallery> 1-й логотип Вести.svg|Birinchi logotip (Vesti sifatida, 2006–2007) Vesti.svg|Ikkinchi logotip (Vesti sifatida, 2007–2009) Russia-24.png|Uchinchi logotip (2010–2011) </gallery> == Manbalar == {{Manbalar}} == Tashqi havolalar == * Media related to Rossiya 24 at Wikimedia Commons * {{Rasmiy sayt|http://vesti.ru/}} * {{YouTube|Russia-24|user=Russia24TV}} [[Turkum:WikiJurnalistika]] [[Turkum:Jurnalistik atamalar]] [[Turkum:Jurnalistik tashkilotlar]] [[Turkum:Televideniye]] [[Turkum:Televideniye loyihasi maqolalari]] [[Turkum:Rossiya televideniyesi]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] la61k9v8latlo6c5f1wmip1guliz0ul 2816965 2816963 2022-08-29T07:24:35Z Umarxon III 18267 wikitext text/x-wiki {{Telekanal bilgiqutisi | nomi = [[Rossiya-24]] | toʻliq nomi = | logo = | logo_eni = | tagyozuv = Rossiya davlatga tegishli va rus tilidagi yangiliklarni efirga uzatadigan kanal | image = [[Fayl:Russia-24.png|200px]] | image_size = | image_alt = | alt = | caption = | mamlakat = {{RUS}} | namoyish hududi = {{RUS}} {{AQSH}}, {{KGZ}} | namoyish vaqti = 24 soat | tili = [[Rus tili]] | markazi = [[Moskva]] | formati = 1080i HDTV | mazmuni = | efirgachiqqan = [[2007]]-yil [[1-yanvarda]] | efirdanuzilgan = | efirdanuzilishsababi = | almashtirilgan = | almashtirgan = | almashgan = | guvohnomasi = | litsenziya = | tomoshabinlar = | ulushi = | ulushi-sanasi = | ulushi-manba = | asoschisi = Rossiya hukumati | egasi = | rahbarlari = [[Evgeniy Bekasov]] | avvalgi nomlari = [[Vesti]] | aloqador kanallar = [[Rossia-1]], [[Rossia-2]], [[Bibigon]], [[Rossia-K]], [[RTR-Planeta]] | kanal ovozi = | hamkori = | shiori = | sayt = Russia 24. Live | vikiombor = }} '''Rossiya-24''' ({{Lang-ru|Россия-24}}) [[Rossiya]] davlatga tegishli va [[Rus tili|rus tilidagi]] yangiliklarni efirha uzatadigan kanaldir. U asosiy kontenti va formati milliy va xalqaro voqealarni qamrab olishga asoslangan, shuningdek, ichki muammolarni ham yoritib boradi. U VGTRKga tegishli<ref>{{Veb manbasi|url=https://lenta.ru/news/2006/07/01/vesti/|sarlavha=ВГТРК запустила информационный канал "Вести"|ish=lenta.ru}}</ref><ref name="дло">{{Veb manbasi|url=https://lenta.ru/news/2006/05/15/russiancnn/|sarlavha=Добродеев пообещал президенту русский CNN|ish=lenta.ru}}</ref>. == Tarixi == Translyatsiya 2007-yil 1-yanvarda [[Rossiya|Rossiyada]], 7-fevralda [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQShning]] gʻarbiy sohilida, 2008-yil 19-mayda [[Serbiya|Serbiyada]] va 2008-yil 9-oktyabrda [[Qirgʻiziston|Qirgʻizistonda]] boshlangan. VGTRK Qrimda 2014-yil 10-martda efirga uzatila boshlandi. Kanalning bosh muharriri Evgeniy Bekasov (2012-yildan). Telekanal go‘yoki Rossiyaning Yevropadagi [[Kaliningrad]] anklavidan tortib Uzoq Sharqdagi [[Vladivostok|Vladivostokgacha]] bo‘lgan barcha mintaqalaridagi hayotning keng va xolis<ref name="К">{{Veb manbasi|url=https://lenta.ru/news/2006/05/15/russiancnn/|sarlavha=Добродеев пообещал президенту русский CNN|ish=lenta.ru}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://lenta.ru/news/2006/05/15/russiancnn/ „Dobrodeev poobeщal prezidentu russkiy CNN“]. ''lenta.ru''.</cite></ref> konturini taqdim etishni maqsad qilgan. 2010-yilning 1-yanvarigacha davlatga qarashli VGTRK o‘z kanallarini rebrending qilgungacha kanal '''''Vesti''''' nomini oldi. „Rossiya 24“ [[Rossiyaning Ukrainaga bosqini (2022)|2022-yilda Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirishi]] natijasida [[Ukraina]], [[Birlashgan Qirollik|Buyuk Britaniya]] va [[Yevropa Ittifoqi|Yevropa Ittifoqida]] taqiqlangan edi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=На Украине на три года продлен запрет на вещание российских каналов|url=https://www.vesti.ru/article/2579845|kirish sanasi=2022-01-11|ish=vesti.ru|til=ru}}</ref>. [[Bucha qirgʻini|Telekanal Bucha qirg‘ini]] sahnalashtirilganini yolg‘on daʼvo qilib, [[Sankt-Peterburg|Sankt-Peterburgdagi]] film suratga olingan aktyorlarning manekenlarni joylashtirgani tasvirlari ukrainalik askarlar bo‘lib, manekenlardan „murda sifatida o‘tkazib yuborishgan“ deb taxmin qilgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.euronews.com/my-europe/2022/04/08/fact-check-viral-mannequin-video-does-not-prove-bucha-killings-were-staged|sarlavha=Fact-check: Viral video does not prove Bucha killings were staged|sana=8 April 2022}}</ref> Buyuk Britaniya va Avstraliya „Rossiya-24“ telekanalining eng yirik urush muxbirlari va targ‘ibotchilaridan biri Evgeniy Poddubniyga qarshi sanksiyalar joriy qildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Parekh |first=Marcus |date=2022-05-04 |title=Britain sanctions Russian war correspondents in crackdown on propaganda |language=en-GB |work=The Telegraph |url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2022/05/04/britain-sanctions-russian-war-correspondents-crack-propaganda/ |access-date=2022-07-17 |issn=0307-1235}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sana=2022-05-18|sarlavha=Австралія запровадила нові санкції проти російських пропагандистів|url=https://www.nrada.gov.ua/avstraliya-zaprovadyla-novi-sanktsiyi-proty-rosijskyh-propagandystiv/|kirish sanasi=2022-07-17|ish=Національна рада України з питань телебачення і радіомовлення}}</ref>. == Logotiplari == <gallery> 1-й логотип Вести.svg|Birinchi logotip (Vesti sifatida, 2006–2007) Vesti.svg|Ikkinchi logotip (Vesti sifatida, 2007–2009) Russia-24.png|Uchinchi logotip (2010–2011) </gallery> == Manbalar == {{Manbalar}} == Tashqi havolalar == * Media related to Rossiya 24 at Wikimedia Commons * {{Rasmiy sayt|http://vesti.ru/}} * {{YouTube|Russia-24|user=Russia24TV}} [[Turkum:WikiJurnalistika]] [[Turkum:Jurnalistik atamalar]] [[Turkum:Jurnalistik tashkilotlar]] [[Turkum:Televideniye]] [[Turkum:Televideniye loyihasi maqolalari]] [[Turkum:Rossiya televideniyesi]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] i7s2zxwc5ci296qqzlkriznlygg4xhi Munozara:Nouman Ali Khan 1 784175 2816884 2022-08-29T06:42:07Z Muzaffar murodovich 73225 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Munozara:Vesternizatsiya 1 784176 2816893 2022-08-29T06:47:02Z Panda D 74095 /* Xatolar */ yangi mavzu wikitext text/x-wiki == Xatolar == @[[Foydalanuvchi:Sarvinoz1313|Sarvinoz1313]] Maqolada Manba emas Manbalarda, Adabiyot emas adabiyotlardan foydalangan maquldir! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 06:47, 29-Avgust 2022 (UTC) p7elkdqmkom8m2h4eysnf3iv2s5mgbd Nikolay Telegin 0 784177 2816897 2022-08-29T06:51:05Z Yohanjon 23 72166 „[[:ru:Special:Redirect/revision/124799977|Телегин, Николай Николаевич]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Sportchi bilgiqutisi|medallar=Jahon chempionatlari {{Bronza}} Baltimor 2001 (jamoa) {{Oltin}} Baku 2004 (jamoa)|ism=Nikolay Nikolayevich Telegin|jins=erkak|fuqarolik={{flagicon|UZB}} / {{flagicon|RUS}} / {{flagicon|Ozarbayjon}}|sport=Erkin kurash|klub=HMSK (Moskva)|tavallud_sana=[[1977-yil]] [[6-mart]]|faoliyat_yillar=[[1983]]-[[2005]]-yillar|murabbiylar=Javansher Qurbanov|boy=195 sm|vazn=120-130 kg}} '''Nikolay Nikolayevich Telegin''' ([[1977-yil]] [[6-mart]]<nowiki/>da tugʻilgan) — [[Oʻzbekiston|oʻzbek]], [[Rossiya|rus]] va [[Ozarbayjon|ozarbayjonlik]] [[Erkin kurash|erkin kurashchi]]. Jahon kubogi gʻolibi. Rossiya chempionati gʻolibi. == Faoliyati == 1997-yilda HMSK Moskva kurash klubi tarkibida Yevropa chempionlar kubogini qoʻlga kiritgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://wrestrus.ru/news/fsbrnews/Novosti_federacii/klub_pobeditelej_klubu_sportivnoj_bor_bi_cska_15_let|sarlavha=«Клуб победителей». Клубу спортивной борьбы ЦСКА — 15 лет!|kirish sanasi=2022-01-13|arxivsana=2022-01-13|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220113125504/http://wrestrus.ru/news/fsbrnews/Novosti_federacii/klub_pobeditelej_klubu_sportivnoj_bor_bi_cska_15_let}}</ref>. 2000-yil iyun oyida Kaliningradda egizak aka-uka Anatoliy va Sergey Beloglazovlarning Olimpiya chempionlari sovrinlari uchun xalqaro turnirning bronza medali sovrindori boʻlgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.sport-express.ru/newspaper/2000-06-16/7_6/|sarlavha=Вольная борьба|kirish sanasi=2022-01-13|arxivsana=2021-12-10|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211210134346/https://www.sport-express.ru/newspaper/2000-06-16/7_6/}}</ref>. 2004-yildan buyon Ozarbayjon terma jamoasida toʻp suradi. 2004-yil aprel oyida Bokuda Ozarbayjon terma jamoasi tarkibida finalda Rossiya terma jamoasini magʻlub etib, Jahon kubogi sohibiga aylangan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.sport-express.ru/wrestling/freestyle/news/60873/|sarlavha=Россияне не смогли выиграть Кубок мира по вольной борьбе|kirish sanasi=2022-01-13|arxivsana=2022-01-13|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220113074305/https://www.sport-express.ru/wrestling/freestyle/news/60873/}}</ref>. == Sportdagi natijalari == * 1994-yildagi kurash boʻyicha oʻsmirlar oʻrtasidagi jahon chempionati — {{Kumush2}}; * 1997-yildagi harbiy kurash boʻyicha jahon chempionati — {{Kumush2}}; * 2001-yildagi kurash boʻyicha Jahon kubogi (jamoa) — {{Oltin1}}; * 2001-yildagi kurash boʻyicha Jahon kubogi (jamoa) — 4-oʻrin; * 2001-yildagi Harbiy kurash boʻyicha jahon chempionati — {{Bronza3}}; * 2002-yildagi Erkin kurash boʻyicha Rossiya chempionati — {{Kumush2}}; * 2002-yildagi Harbiy kurash boʻyicha jahon chempionati — {{Oltin1}} ; * 2004-yildagi Kurash boʻyicha Jahon kubogi (jamoa) — {{Oltin1}}; * 2005-yildagi Kurash boʻyicha Yevropa chempionati — 9-oʻrin; * 2005-yildagi Kurash boʻyicha jahon chempionati — 23-oʻrin; == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * Николай Телегин — профиль на сайте International Wrestling Database (англ.) [[Turkum:Oʻzbekiston kurashchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1977-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:6-martda tugʻilganlar]] 8rmnhlvk7qovl6rb5nbto7fhm008qmt Vikipediya:MNXS 4 784178 2816907 2022-08-29T06:55:59Z Nataev 3628 [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash (xorijiy soʻzlar)]]ga yoʻnaltirildi wikitext text/x-wiki #YOʻNALTIRISH [[Vikipediya:Maqolalarni nomlash (xorijiy soʻzlar)]] cqqaib7bxbwsquzhdrpy3x59nbttauw Telfort 0 784179 2816917 2022-08-29T07:00:20Z FaridShavkatullayev 72137 „[[:en:Special:Redirect/revision/1094681305|Telfort]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki '''Telfort''' [[Niderlandiya|Gollandiyaning]] KPN [[Mobil telefon|mobil]] [[Elektr aloqa|telekommunikatsiya]] kompaniyasining brendi edi. U [[Niderlandiya|Niderlandiyada]] [[GSM]] mobil telekommunikatsiya xizmatini boshqargan. U o'zini eng arzon variant sifatida sotuvga chiqardi va hech qanday operator yaratmagan va ishga tushirmagan ko'rinishini berish uchun ba'zi imkoniyatlarni ishga soldi. Kompaniya 1997-yilda British Telecommunications (BT) va Nederlandse Spoorwegen (Gollandiya temir yo'llari aksiyadorlik shirkati) o'rtasida [[Qoʻshma korxona|qo'shma korxona]] sifatida tashkil etilgan. 2000-yilda BT Nederlandse Spoorwegenning ulushini sotib oldi.<ref>BT buys out NS ''[[Modern Railways]]'' issue 621 June 2000 page 28</ref> Guruh BT Wireless biznesining bir tarmog`iga aylandi va mmO2 nomi bilan ajralib chiqqanidan keyin O2 Niderlandiya nomi bilan tanildi. Biroq, 2003-yilda O2 kompaniyani Greenfield Capital Partners kompaniyasiga sotdi. Ushbu voqeadan so`ng, u Telfort nomiga qaytdi. 2005-yil iyul oyida Telfort KPN telefon kompaniyasiga sotildi. 2007-yil oktyabr oyida bir necha oy oldin Tiscali kompaniyasining Gollandiyadagi operatsiya va ulushlarni sotib olgan KPN Tiscali Internet xizmatlarini Telfort Internet sifatida rebrending qildi. O'shandan beri u o'z faoliyatini statsionar telefon liniyalari va raqamli televideniye xizmati (IPTV) obunalarini o'z ichiga olgan holda kengaytirdi va takomillashtirdi. 2018-yilda Telfort alohida yuridik shirkat sifatida o'z faoliyatini to'xtatdi va KPN brendiga aylandi. 2019-yil yanvar oyida KPN nihoyat Telfort brendidan voz kechishini va KPN brendi ostida faoliyatini davom ettirishini e'lon qildi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://overons.kpn/en/news/2019/kpn-zet-vol-in-op-kpn-merk|sarlavha=KPN is fully committed to the KPN brand|sana=10 January 2019|nashriyot=KPN}}</ref> Telfort brendi 2019-yil 1-maydan yangi mijozlarni qabul qilishni to‘xtatdi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.totaaltv.nl/nieuws/kpn-verkoop-abonnementen-telfort-stopt-op-1-mei/|sarlavha=KPN: Verkoop abonnementen Telfort stopt op 1 mei|muallif=Peter de Koning|sana=24 January 2019|nashriyot=TotaalTV.nl|til=nl}}</ref> Mavjud mobil mijozlar 2020-yil yanvar oyida KPN brendiga koʻchirildi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://tweakers.net/nieuws/160994/kpn-stopt-op-26-januari-met-mobiele-diensten-telfort.html|sarlavha=KPN stopt op 26 januari met mobiele diensten Telfort|sana=10 December 2019|muallif=Arnoud Wokke|ish=[[Tweakers]]|til=nl}}</ref> Statsionar VDSL mijozlarining migratsiyasi 2020-yil sentabr oyida boshlangan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.telfort.nl/persoonlijk/telfort-en-kpn-gaan-samen.htm|sarlavha=Telfort en KPN samen verder|ish=Telfort|nashriyot=[[KPN]]|til=nl|kirish sanasi=2019-05-01}}</ref> == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> {{BT Group}} [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:BT group]] 0c5hmwdrlzsrshim6jbipoesmsjslyp 2816919 2816917 2022-08-29T07:01:06Z FaridShavkatullayev 72137 /* Manbalar */ wikitext text/x-wiki '''Telfort''' [[Niderlandiya|Gollandiyaning]] KPN [[Mobil telefon|mobil]] [[Elektr aloqa|telekommunikatsiya]] kompaniyasining brendi edi. U [[Niderlandiya|Niderlandiyada]] [[GSM]] mobil telekommunikatsiya xizmatini boshqargan. U o'zini eng arzon variant sifatida sotuvga chiqardi va hech qanday operator yaratmagan va ishga tushirmagan ko'rinishini berish uchun ba'zi imkoniyatlarni ishga soldi. Kompaniya 1997-yilda British Telecommunications (BT) va Nederlandse Spoorwegen (Gollandiya temir yo'llari aksiyadorlik shirkati) o'rtasida [[Qoʻshma korxona|qo'shma korxona]] sifatida tashkil etilgan. 2000-yilda BT Nederlandse Spoorwegenning ulushini sotib oldi.<ref>BT buys out NS ''[[Modern Railways]]'' issue 621 June 2000 page 28</ref> Guruh BT Wireless biznesining bir tarmog`iga aylandi va mmO2 nomi bilan ajralib chiqqanidan keyin O2 Niderlandiya nomi bilan tanildi. Biroq, 2003-yilda O2 kompaniyani Greenfield Capital Partners kompaniyasiga sotdi. Ushbu voqeadan so`ng, u Telfort nomiga qaytdi. 2005-yil iyul oyida Telfort KPN telefon kompaniyasiga sotildi. 2007-yil oktyabr oyida bir necha oy oldin Tiscali kompaniyasining Gollandiyadagi operatsiya va ulushlarni sotib olgan KPN Tiscali Internet xizmatlarini Telfort Internet sifatida rebrending qildi. O'shandan beri u o'z faoliyatini statsionar telefon liniyalari va raqamli televideniye xizmati (IPTV) obunalarini o'z ichiga olgan holda kengaytirdi va takomillashtirdi. 2018-yilda Telfort alohida yuridik shirkat sifatida o'z faoliyatini to'xtatdi va KPN brendiga aylandi. 2019-yil yanvar oyida KPN nihoyat Telfort brendidan voz kechishini va KPN brendi ostida faoliyatini davom ettirishini e'lon qildi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://overons.kpn/en/news/2019/kpn-zet-vol-in-op-kpn-merk|sarlavha=KPN is fully committed to the KPN brand|sana=10 January 2019|nashriyot=KPN}}</ref> Telfort brendi 2019-yil 1-maydan yangi mijozlarni qabul qilishni to‘xtatdi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.totaaltv.nl/nieuws/kpn-verkoop-abonnementen-telfort-stopt-op-1-mei/|sarlavha=KPN: Verkoop abonnementen Telfort stopt op 1 mei|muallif=Peter de Koning|sana=24 January 2019|nashriyot=TotaalTV.nl|til=nl}}</ref> Mavjud mobil mijozlar 2020-yil yanvar oyida KPN brendiga koʻchirildi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://tweakers.net/nieuws/160994/kpn-stopt-op-26-januari-met-mobiele-diensten-telfort.html|sarlavha=KPN stopt op 26 januari met mobiele diensten Telfort|sana=10 December 2019|muallif=Arnoud Wokke|ish=[[Tweakers]]|til=nl}}</ref> Statsionar VDSL mijozlarining migratsiyasi 2020-yil sentabr oyida boshlangan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.telfort.nl/persoonlijk/telfort-en-kpn-gaan-samen.htm|sarlavha=Telfort en KPN samen verder|ish=Telfort|nashriyot=[[KPN]]|til=nl|kirish sanasi=2019-05-01}}</ref> == Manbalar == {{Manbalar |2}} == Havolalar == [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:BT group]] {{Navbox | name = BT Group | title = [[BT Group|<span style="color:white;">BT Group</span>]] | state = {{{state<includeonly>|autocollapse</includeonly>}}} | bodyclass = hlist | basestyle = background: #553A99; color: white | image = [[File:BT logo 2019.svg|70px|BT logo, introduced 2019]] | group1 = Boʻlimlar<br />va<br />shoʻba korxonalar | list1 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Consumer]] * [[BT Business and Public Sector]] * [[BT Global Services]] * [[BT Wholesale and Ventures]] * [[BT Research]] * [[Openreach]] * [[EE Limited|EE]] * [[Plusnet]] * [[BT Ireland]] * [[BT Italia]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Global Marine Systems|BT Marine]] * [[dabs.com]] * [[Hibu]] ** <small>Yell Group (sobiq nom)</small> * [[Plusnet | Madasafish]] ** <small>[[Plusnet]]ga aylangan</small> * [[Manx Telecom]] * [[O2 (Buyuk Britaniya)]] * [[O2 (Ireland)]] * [[Telefónica Germany|O2 (Germany)]] * [[Ribbit (telecommunications company)|Ribbit]] * [[Concert Communications Services]] * [[Telecomsoft]] * [[Tymnet]] * [[International Network Services Inc.|International Network Services]] * [[Dialcom]] * [[Telfort]] * [[LineOne]] * [[Swindon Cable]] * [[6GMOBILE]] * [[Open....]] }} | group2 = Mahsulotlar<br />va<br />xizmatlar | list2 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Broadband]] * [[BT Superfast Fibre]] * [[BT Mobile]] * [[BT TV]] * [[BT Sport]] * [[BT Wi-fi]] * [[BT Smart Hub]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[BT Fusion]] * [[BT Highway]] * BT Inspiration * [[BT Versatility]] * [[BT Voyager]] * [[BT MyDonate]] * [[BT MyPlace]] * [[Telecom Gold]] * [[Micronet 800]] * [[Merlin M4000]] }} | group3 = Binolar<br />va<br />obyektlar | list3 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[Adastral Park]] * [[Baynard_House, London|Baynard House]] * [[BT Centre]] * [[BT Tower|BT Tower (London)]] * [[BT Tower (Birmingham)]] * [[BT Tower (Swansea)]] * [[BT Riverside Tower]] * [[Stadium House, Cardiff|Stadium House]] * [[Charwelton BT Tower]] * [[Faraday Building]] * [[Goonhilly Satellite Earth Station|Goonhilly Cornwall]] * [[Guardian telephone exchange|Guardian Exchange Manchester]] * [[Madley Communications Centre]] * [[National Network Management Centre]] * [[Peterborough transmitting station]] * [[Zouches Farm transmitting station]] * [[Heaton Park BT Tower]] * [[Purdown BT Tower]] * [[Pye Green BT Tower]] * [[Stokenchurch BT Tower]] * [[Sutton Common BT Tower]] * [[Tinshill BT Tower]] * [[Tolsford Hill BT Tower]] * [[Wotton-under-Edge BT Tower]] * [[Red telephone box]] * [[KX telephone boxes]] * [[LinkUK]] * [[TAT-14]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Anchor telephone exchange]] * [[Bletchley Park#Site 2|Bletchley Park]] * [[CS Sovereign|CS ''Sovereign'']] * [[De Vere Horwood Estate#College|Horwood House]] * [[Kingsway telephone exchange]] * [[Leafield Technical Centre]] * [[Mondial House]] * [[Stag Lane Aerodrome]] * [[Graham Hills Building|Marland House]] * [[Telephone House]] * [[Post Office Research Station]] * [[Sheffield Telephone House]] * [[Portishead Radio]] * [[Criggion Radio Station]] * [[Rugby Radio Station]] * [[British Telecom microwave network|Microwave network]] * [[TAT-1]] * [[TAT-8]] * [[TAT-9]] * [[CANTAT-2]] * [[SAT-2]] * [[UK-Belgium 5]] }} | group4 = Dasturlar<br />va<br />standartlar | list4 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left;background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT 21CN]] * [[BT site engineering code]] * [[Speaking clock#United Kingdom|BT Speaking Clock]] * [[British telephone socket]] * [[Cable jetting]] * [[Customer Service System]] * [[Advanced Mobile Location]] * [[Digital Access Carrier System]] * [[Digital Access Signalling System 2]] * [[System X (telephony)|System X]] * [[System Y]] * [[ADSL Max]] * [[Redcare]] * [[1-5-7-1]] * [[YouView]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[Digital Access Signalling System 1]] * [[Digital Private Network Signalling System]] * [[Fixed-Mobile Convergence Alliance]] * [[Go!Messenger]] * [[International Packet Switched Service]] * [[NHSnet]] * [[N3 (NHS)]] * [[Packet Switch Stream]] * [[Prestel]] * [[TXE]] * [[TXK]] }} | group5 = Tarixi | list5 = * [[BT Group#History|BT Group]] * [[Post Office Telecommunications]] * [[General Post Office]] * [[Electric Telegraph Company]] | group6 = Boshqalar | list6 = * [[BT Archives]] * [[BT Museum]] * [[BT Digital Music Awards]] * [[BT Sport Action Woman Awards]] * [[Buzby]] * [[Connected Earth]] * [[:Category:British Telecom people|People]] * [[Young Scientist and Technology Exhibition]] * [[British Telecommunications plc v. Prodigy]] }} 08zqm7abmhx5j50mkdlo4obwbeqlpga 2816921 2816919 2022-08-29T07:04:09Z FaridShavkatullayev 72137 wikitext text/x-wiki {{Infobox company |name = Telfort |tasvir = Telfort logo.gif |type = qoʻshma korxona |foundation = 1997 |founder = '''British Telecommunications'''<br>'''Nederlandse Spoorwegen''' |tugatilgan = {{End date|2019|5|1|df=y}} |headquarters = {{Gollandiya bayrogʻi}} [[Gollandiya]] |key_people = |industry = Telekommunikatsiya |parent = KPN |products = * ''mobil telekommunikatsiya'' * ''IPTV'' * ''internet xizmati'' * ''ruxsat etilgan telefon xizmati'' |website = [https://www.telfort.nl/ www.telfort.nl] }} '''Telfort''' [[Niderlandiya|Gollandiyaning]] KPN [[Mobil telefon|mobil]] [[Elektr aloqa|telekommunikatsiya]] kompaniyasining brendi edi. U [[Niderlandiya|Niderlandiyada]] [[GSM]] mobil telekommunikatsiya xizmatini boshqargan. U oʻzini eng arzon variant sifatida sotuvga chiqardi va hech qanday operator yaratmagan va ishga tushirmagan koʻrinishini berish uchun baʼzi imkoniyatlarni ishga soldi. Kompaniya 1997-yilda British Telecommunications (BT) va Nederlandse Spoorwegen (Gollandiya temir yoʻllari aksiyadorlik shirkati) oʻrtasida [[Qoʻshma korxona|qoʻshma korxona]] sifatida tashkil etilgan. 2000-yilda BT Nederlandse Spoorwegenning ulushini sotib oldi.<ref>BT buys out NS ''Modern Railways'' issue 621 June 2000 page 28</ref> Guruh BT Wireless biznesining bir tarmogʻiga aylandi va mmO2 nomi bilan ajralib chiqqanidan keyin O2 Niderlandiya nomi bilan tanildi. Biroq, 2003-yilda O2 kompaniyani Greenfield Capital Partners kompaniyasiga sotdi. Ushbu voqeadan soʻng, u Telfort nomiga qaytdi. 2005-yil iyul oyida Telfort KPN telefon kompaniyasiga sotildi. 2007-yil oktyabr oyida bir necha oy oldin Tiscali kompaniyasining Gollandiyadagi operatsiya va ulushlarni sotib olgan KPN Tiscali Internet xizmatlarini Telfort Internet sifatida rebrending qildi. Oʻshandan beri u oʻz faoliyatini statsionar telefon liniyalari va raqamli televideniye xizmati (IPTV) obunalarini oʻz ichiga olgan holda kengaytirdi va takomillashtirdi. 2018-yilda Telfort alohida yuridik shirkat sifatida oʻz faoliyatini toʻxtatdi va KPN brendiga aylandi. 2019-yil yanvar oyida KPN nihoyat Telfort brendidan voz kechishini va KPN brendi ostida faoliyatini davom ettirishini eʼlon qildi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://overons.kpn/en/news/2019/kpn-zet-vol-in-op-kpn-merk|sarlavha=KPN is fully committed to the KPN brand|sana=10 January 2019|nashriyot=KPN}}</ref> Telfort brendi 2019-yil 1-maydan yangi mijozlarni qabul qilishni to‘xtatdi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.totaaltv.nl/nieuws/kpn-verkoop-abonnementen-telfort-stopt-op-1-mei/|sarlavha=KPN: Verkoop abonnementen Telfort stopt op 1 mei|muallif=Peter de Koning|sana=24 January 2019|nashriyot=TotaalTV.nl|til=nl}}</ref> Mavjud mobil mijozlar 2020-yil yanvar oyida KPN brendiga koʻchirildi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://tweakers.net/nieuws/160994/kpn-stopt-op-26-januari-met-mobiele-diensten-telfort.html|sarlavha=KPN stopt op 26 januari met mobiele diensten Telfort|sana=10 December 2019|muallif=Arnoud Wokke|ish=[[Tweakers]]|til=nl}}</ref> Statsionar VDSL mijozlarining migratsiyasi 2020-yil sentabr oyida boshlangan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.telfort.nl/persoonlijk/telfort-en-kpn-gaan-samen.htm|sarlavha=Telfort en KPN samen verder|ish=Telfort|nashriyot=[[KPN]]|til=nl|kirish sanasi=2019-05-01}}</ref> == Manbalar == {{Manbalar |2}} == Havolalar == [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:BT group]] {{Navbox | name = BT Group | title = [[BT Group|<span style="color:white;">BT Group</span>]] | state = {{{state<includeonly>|autocollapse</includeonly>}}} | bodyclass = hlist | basestyle = background: #553A99; color: white | image = [[File:BT logo 2019.svg|70px|BT logo, introduced 2019]] | group1 = Boʻlimlar<br />va<br />shoʻba korxonalar | list1 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Consumer]] * [[BT Business and Public Sector]] * [[BT Global Services]] * [[BT Wholesale and Ventures]] * [[BT Research]] * [[Openreach]] * [[EE Limited|EE]] * [[Plusnet]] * [[BT Ireland]] * [[BT Italia]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Global Marine Systems|BT Marine]] * [[dabs.com]] * [[Hibu]] ** <small>Yell Group (sobiq nom)</small> * [[Plusnet | Madasafish]] ** <small>[[Plusnet]]ga aylangan</small> * [[Manx Telecom]] * [[O2 (Buyuk Britaniya)]] * [[O2 (Ireland)]] * [[Telefónica Germany|O2 (Germany)]] * [[Ribbit (telecommunications company)|Ribbit]] * [[Concert Communications Services]] * [[Telecomsoft]] * [[Tymnet]] * [[International Network Services Inc.|International Network Services]] * [[Dialcom]] * [[Telfort]] * [[LineOne]] * [[Swindon Cable]] * [[6GMOBILE]] * [[Open....]] }} | group2 = Mahsulotlar<br />va<br />xizmatlar | list2 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Broadband]] * [[BT Superfast Fibre]] * [[BT Mobile]] * [[BT TV]] * [[BT Sport]] * [[BT Wi-fi]] * [[BT Smart Hub]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[BT Fusion]] * [[BT Highway]] * BT Inspiration * [[BT Versatility]] * [[BT Voyager]] * [[BT MyDonate]] * [[BT MyPlace]] * [[Telecom Gold]] * [[Micronet 800]] * [[Merlin M4000]] }} | group3 = Binolar<br />va<br />obyektlar | list3 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[Adastral Park]] * [[Baynard_House, London|Baynard House]] * [[BT Centre]] * [[BT Tower|BT Tower (London)]] * [[BT Tower (Birmingham)]] * [[BT Tower (Swansea)]] * [[BT Riverside Tower]] * [[Stadium House, Cardiff|Stadium House]] * [[Charwelton BT Tower]] * [[Faraday Building]] * [[Goonhilly Satellite Earth Station|Goonhilly Cornwall]] * [[Guardian telephone exchange|Guardian Exchange Manchester]] * [[Madley Communications Centre]] * [[National Network Management Centre]] * [[Peterborough transmitting station]] * [[Zouches Farm transmitting station]] * [[Heaton Park BT Tower]] * [[Purdown BT Tower]] * [[Pye Green BT Tower]] * [[Stokenchurch BT Tower]] * [[Sutton Common BT Tower]] * [[Tinshill BT Tower]] * [[Tolsford Hill BT Tower]] * [[Wotton-under-Edge BT Tower]] * [[Red telephone box]] * [[KX telephone boxes]] * [[LinkUK]] * [[TAT-14]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Anchor telephone exchange]] * [[Bletchley Park#Site 2|Bletchley Park]] * [[CS Sovereign|CS ''Sovereign'']] * [[De Vere Horwood Estate#College|Horwood House]] * [[Kingsway telephone exchange]] * [[Leafield Technical Centre]] * [[Mondial House]] * [[Stag Lane Aerodrome]] * [[Graham Hills Building|Marland House]] * [[Telephone House]] * [[Post Office Research Station]] * [[Sheffield Telephone House]] * [[Portishead Radio]] * [[Criggion Radio Station]] * [[Rugby Radio Station]] * [[British Telecom microwave network|Microwave network]] * [[TAT-1]] * [[TAT-8]] * [[TAT-9]] * [[CANTAT-2]] * [[SAT-2]] * [[UK-Belgium 5]] }} | group4 = Dasturlar<br />va<br />standartlar | list4 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left;background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT 21CN]] * [[BT site engineering code]] * [[Speaking clock#United Kingdom|BT Speaking Clock]] * [[British telephone socket]] * [[Cable jetting]] * [[Customer Service System]] * [[Advanced Mobile Location]] * [[Digital Access Carrier System]] * [[Digital Access Signalling System 2]] * [[System X (telephony)|System X]] * [[System Y]] * [[ADSL Max]] * [[Redcare]] * [[1-5-7-1]] * [[YouView]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[Digital Access Signalling System 1]] * [[Digital Private Network Signalling System]] * [[Fixed-Mobile Convergence Alliance]] * [[Go!Messenger]] * [[International Packet Switched Service]] * [[NHSnet]] * [[N3 (NHS)]] * [[Packet Switch Stream]] * [[Prestel]] * [[TXE]] * [[TXK]] }} | group5 = Tarixi | list5 = * [[BT Group#History|BT Group]] * [[Post Office Telecommunications]] * [[General Post Office]] * [[Electric Telegraph Company]] | group6 = Boshqalar | list6 = * [[BT Archives]] * [[BT Museum]] * [[BT Digital Music Awards]] * [[BT Sport Action Woman Awards]] * [[Buzby]] * [[Connected Earth]] * [[:Category:British Telecom people|People]] * [[Young Scientist and Technology Exhibition]] * [[British Telecommunications plc v. Prodigy]] }} 30qm8z535d04ytkrblf97hww5suxur9 2816926 2816921 2022-08-29T07:04:25Z FaridShavkatullayev 72137 wikitext text/x-wiki {{Infobox company |name = Telfort |tasvir = Telfort logo.gif |type = qoʻshma korxona |foundation = 1997 |founder = '''British Telecommunications'''<br>'''Nederlandse Spoorwegen''' |tugatilgan = {{End date|2019|5|1|df=y}} |headquarters = {{Gollandiya bayrogʻi}} [[Gollandiya]] |key_people = |industry = Telekommunikatsiya |parent = KPN |products = * ''mobil telekommunikatsiya'' * ''IPTV'' * ''internet xizmati'' * ''ruxsat etilgan telefon xizmati'' |website = [https://www.telfort.nl/ www.telfort.nl] }} '''Telfort''' [[Niderlandiya|Gollandiyaning]] KPN [[Mobil telefon|mobil]] [[Elektr aloqa|telekommunikatsiya]] kompaniyasining brendi edi. U [[Niderlandiya|Niderlandiyada]] [[GSM]] mobil telekommunikatsiya xizmatini boshqargan. U oʻzini eng arzon variant sifatida sotuvga chiqardi va hech qanday operator yaratmagan va ishga tushirmagan koʻrinishini berish uchun baʼzi imkoniyatlarni ishga soldi. Kompaniya 1997-yilda British Telecommunications (BT) va Nederlandse Spoorwegen (Gollandiya temir yoʻllari aksiyadorlik shirkati) oʻrtasida [[Qoʻshma korxona|qoʻshma korxona]] sifatida tashkil etilgan. 2000-yilda BT Nederlandse Spoorwegenning ulushini sotib oldi.<ref>BT buys out NS ''Modern Railways'' issue 621 June 2000 page 28</ref> Guruh BT Wireless biznesining bir tarmogʻiga aylandi va mmO2 nomi bilan ajralib chiqqanidan keyin O2 Niderlandiya nomi bilan tanildi. Biroq, 2003-yilda O2 kompaniyani Greenfield Capital Partners kompaniyasiga sotdi. Ushbu voqeadan soʻng, u Telfort nomiga qaytdi. 2005-yil iyul oyida Telfort KPN telefon kompaniyasiga sotildi. 2007-yil oktyabr oyida bir necha oy oldin Tiscali kompaniyasining Gollandiyadagi operatsiya va ulushlarni sotib olgan KPN Tiscali Internet xizmatlarini Telfort Internet sifatida rebrending qildi. Oʻshandan beri u oʻz faoliyatini statsionar telefon liniyalari va raqamli televideniye xizmati (IPTV) obunalarini oʻz ichiga olgan holda kengaytirdi va takomillashtirdi. 2018-yilda Telfort alohida yuridik shirkat sifatida oʻz faoliyatini toʻxtatdi va KPN brendiga aylandi. 2019-yil yanvar oyida KPN nihoyat Telfort brendidan voz kechishini va KPN brendi ostida faoliyatini davom ettirishini eʼlon qildi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://overons.kpn/en/news/2019/kpn-zet-vol-in-op-kpn-merk|sarlavha=KPN is fully committed to the KPN brand|sana=10 January 2019|nashriyot=KPN}}</ref> Telfort brendi 2019-yil 1-maydan yangi mijozlarni qabul qilishni to‘xtatdi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.totaaltv.nl/nieuws/kpn-verkoop-abonnementen-telfort-stopt-op-1-mei/|sarlavha=KPN: Verkoop abonnementen Telfort stopt op 1 mei|muallif=Peter de Koning|sana=24 January 2019|nashriyot=TotaalTV.nl|til=nl}}</ref> Mavjud mobil mijozlar 2020-yil yanvar oyida KPN brendiga koʻchirildi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://tweakers.net/nieuws/160994/kpn-stopt-op-26-januari-met-mobiele-diensten-telfort.html|sarlavha=KPN stopt op 26 januari met mobiele diensten Telfort|sana=10 December 2019|muallif=Arnoud Wokke|ish=Tweakers|til=nl}}</ref> Statsionar VDSL mijozlarining migratsiyasi 2020-yil sentabr oyida boshlangan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.telfort.nl/persoonlijk/telfort-en-kpn-gaan-samen.htm|sarlavha=Telfort en KPN samen verder|ish=Telfort|nashriyot=[[KPN]]|til=nl|kirish sanasi=2019-05-01}}</ref> == Manbalar == {{Manbalar |2}} == Havolalar == [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:BT group]] {{Navbox | name = BT Group | title = [[BT Group|<span style="color:white;">BT Group</span>]] | state = {{{state<includeonly>|autocollapse</includeonly>}}} | bodyclass = hlist | basestyle = background: #553A99; color: white | image = [[File:BT logo 2019.svg|70px|BT logo, introduced 2019]] | group1 = Boʻlimlar<br />va<br />shoʻba korxonalar | list1 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Consumer]] * [[BT Business and Public Sector]] * [[BT Global Services]] * [[BT Wholesale and Ventures]] * [[BT Research]] * [[Openreach]] * [[EE Limited|EE]] * [[Plusnet]] * [[BT Ireland]] * [[BT Italia]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Global Marine Systems|BT Marine]] * [[dabs.com]] * [[Hibu]] ** <small>Yell Group (sobiq nom)</small> * [[Plusnet | Madasafish]] ** <small>[[Plusnet]]ga aylangan</small> * [[Manx Telecom]] * [[O2 (Buyuk Britaniya)]] * [[O2 (Ireland)]] * [[Telefónica Germany|O2 (Germany)]] * [[Ribbit (telecommunications company)|Ribbit]] * [[Concert Communications Services]] * [[Telecomsoft]] * [[Tymnet]] * [[International Network Services Inc.|International Network Services]] * [[Dialcom]] * [[Telfort]] * [[LineOne]] * [[Swindon Cable]] * [[6GMOBILE]] * [[Open....]] }} | group2 = Mahsulotlar<br />va<br />xizmatlar | list2 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Broadband]] * [[BT Superfast Fibre]] * [[BT Mobile]] * [[BT TV]] * [[BT Sport]] * [[BT Wi-fi]] * [[BT Smart Hub]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[BT Fusion]] * [[BT Highway]] * BT Inspiration * [[BT Versatility]] * [[BT Voyager]] * [[BT MyDonate]] * [[BT MyPlace]] * [[Telecom Gold]] * [[Micronet 800]] * [[Merlin M4000]] }} | group3 = Binolar<br />va<br />obyektlar | list3 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[Adastral Park]] * [[Baynard_House, London|Baynard House]] * [[BT Centre]] * [[BT Tower|BT Tower (London)]] * [[BT Tower (Birmingham)]] * [[BT Tower (Swansea)]] * [[BT Riverside Tower]] * [[Stadium House, Cardiff|Stadium House]] * [[Charwelton BT Tower]] * [[Faraday Building]] * [[Goonhilly Satellite Earth Station|Goonhilly Cornwall]] * [[Guardian telephone exchange|Guardian Exchange Manchester]] * [[Madley Communications Centre]] * [[National Network Management Centre]] * [[Peterborough transmitting station]] * [[Zouches Farm transmitting station]] * [[Heaton Park BT Tower]] * [[Purdown BT Tower]] * [[Pye Green BT Tower]] * [[Stokenchurch BT Tower]] * [[Sutton Common BT Tower]] * [[Tinshill BT Tower]] * [[Tolsford Hill BT Tower]] * [[Wotton-under-Edge BT Tower]] * [[Red telephone box]] * [[KX telephone boxes]] * [[LinkUK]] * [[TAT-14]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Anchor telephone exchange]] * [[Bletchley Park#Site 2|Bletchley Park]] * [[CS Sovereign|CS ''Sovereign'']] * [[De Vere Horwood Estate#College|Horwood House]] * [[Kingsway telephone exchange]] * [[Leafield Technical Centre]] * [[Mondial House]] * [[Stag Lane Aerodrome]] * [[Graham Hills Building|Marland House]] * [[Telephone House]] * [[Post Office Research Station]] * [[Sheffield Telephone House]] * [[Portishead Radio]] * [[Criggion Radio Station]] * [[Rugby Radio Station]] * [[British Telecom microwave network|Microwave network]] * [[TAT-1]] * [[TAT-8]] * [[TAT-9]] * [[CANTAT-2]] * [[SAT-2]] * [[UK-Belgium 5]] }} | group4 = Dasturlar<br />va<br />standartlar | list4 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left;background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT 21CN]] * [[BT site engineering code]] * [[Speaking clock#United Kingdom|BT Speaking Clock]] * [[British telephone socket]] * [[Cable jetting]] * [[Customer Service System]] * [[Advanced Mobile Location]] * [[Digital Access Carrier System]] * [[Digital Access Signalling System 2]] * [[System X (telephony)|System X]] * [[System Y]] * [[ADSL Max]] * [[Redcare]] * [[1-5-7-1]] * [[YouView]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[Digital Access Signalling System 1]] * [[Digital Private Network Signalling System]] * [[Fixed-Mobile Convergence Alliance]] * [[Go!Messenger]] * [[International Packet Switched Service]] * [[NHSnet]] * [[N3 (NHS)]] * [[Packet Switch Stream]] * [[Prestel]] * [[TXE]] * [[TXK]] }} | group5 = Tarixi | list5 = * [[BT Group#History|BT Group]] * [[Post Office Telecommunications]] * [[General Post Office]] * [[Electric Telegraph Company]] | group6 = Boshqalar | list6 = * [[BT Archives]] * [[BT Museum]] * [[BT Digital Music Awards]] * [[BT Sport Action Woman Awards]] * [[Buzby]] * [[Connected Earth]] * [[:Category:British Telecom people|People]] * [[Young Scientist and Technology Exhibition]] * [[British Telecommunications plc v. Prodigy]] }} pkwsmiccrluvghfyb5bn2cdsq3iyerj 2816930 2816926 2022-08-29T07:05:40Z FaridShavkatullayev 72137 wikitext text/x-wiki {{Infobox company |name = Telfort |tasvir = Telfort logo.gif |type = qoʻshma korxona |foundation = 1997 |founder = '''British Telecommunications'''<br>'''Nederlandse Spoorwegen''' |tugatilgan = {{End date|2019|5|1|df=y}} |headquarters = {{Gollandiya bayrogʻi}} [[Gollandiya]] |key_people = |industry = Telekommunikatsiya |parent = KPN |products = * ''mobil telekommunikatsiya'' * ''IPTV'' * ''internet xizmati'' * ''ruxsat etilgan telefon xizmati'' |website = [https://www.telfort.nl/ www.telfort.nl] }} '''Telfort''' [[Niderlandiya|Gollandiyaning]] KPN [[Mobil telefon|mobil]] [[Elektr aloqa|telekommunikatsiya]] kompaniyasining brendi edi. U [[Niderlandiya|Niderlandiyada]] [[GSM]] mobil telekommunikatsiya xizmatini boshqargan. U oʻzini eng arzon variant sifatida sotuvga chiqardi va hech qanday operator yaratmagan va ishga tushirmagan koʻrinishini berish uchun baʼzi imkoniyatlarni ishga soldi. Kompaniya 1997-yilda British Telecommunications (BT) va Nederlandse Spoorwegen (Gollandiya temir yoʻllari aksiyadorlik shirkati) oʻrtasida [[Qoʻshma korxona|qoʻshma korxona]] sifatida tashkil etilgan. 2000-yilda BT Nederlandse Spoorwegenning ulushini sotib oldi.<ref>BT buys out NS ''Modern Railways'' issue 621 June 2000 page 28</ref> Guruh BT Wireless biznesining bir tarmogʻiga aylandi va mmO2 nomi bilan ajralib chiqqanidan keyin O2 Niderlandiya nomi bilan tanildi. Biroq, 2003-yilda O2 kompaniyani Greenfield Capital Partners kompaniyasiga sotdi. Ushbu voqeadan soʻng, u Telfort nomiga qaytdi. 2005-yil iyul oyida Telfort KPN telefon kompaniyasiga sotildi. 2007-yil oktyabr oyida bir necha oy oldin Tiscali kompaniyasining Gollandiyadagi operatsiya va ulushlarni sotib olgan KPN Tiscali Internet xizmatlarini Telfort Internet sifatida rebrending qildi. Oʻshandan beri u oʻz faoliyatini statsionar telefon liniyalari va raqamli televideniye xizmati (IPTV) obunalarini oʻz ichiga olgan holda kengaytirdi va takomillashtirdi. 2018-yilda Telfort alohida yuridik shirkat sifatida oʻz faoliyatini toʻxtatdi va KPN brendiga aylandi. 2019-yil yanvar oyida KPN nihoyat Telfort brendidan voz kechishini va KPN brendi ostida faoliyatini davom ettirishini eʼlon qildi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://overons.kpn/en/news/2019/kpn-zet-vol-in-op-kpn-merk|sarlavha=KPN is fully committed to the KPN brand|sana=10 January 2019|nashriyot=KPN}}</ref> Telfort brendi 2019-yil 1-maydan yangi mijozlarni qabul qilishni to‘xtatdi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.totaaltv.nl/nieuws/kpn-verkoop-abonnementen-telfort-stopt-op-1-mei/|sarlavha=KPN: Verkoop abonnementen Telfort stopt op 1 mei|muallif=Peter de Koning|sana=24 January 2019|nashriyot=TotaalTV.nl|til=nl}}</ref> Mavjud mobil mijozlar 2020-yil yanvar oyida KPN brendiga koʻchirildi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://tweakers.net/nieuws/160994/kpn-stopt-op-26-januari-met-mobiele-diensten-telfort.html|sarlavha=KPN stopt op 26 januari met mobiele diensten Telfort|sana=10 December 2019|muallif=Arnoud Wokke|ish=Tweakers|til=nl}}</ref> Statsionar VDSL mijozlarining migratsiyasi 2020-yil sentabr oyida boshlangan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.telfort.nl/persoonlijk/telfort-en-kpn-gaan-samen.htm|sarlavha=Telfort en KPN samen verder|ish=Telfort|nashriyot=KPN|til=nl|kirish sanasi=2019-05-01}}</ref> == Manbalar == {{Manbalar |2}} == Havolalar == [[Turkum:Sanoat]] [[Turkum:Biznes]] [[Turkum:Iqtisodiyot]] [[Turkum:Shirkatlar]] [[Turkum:BT group]] {{Navbox | name = BT Group | title = [[BT Group|<span style="color:white;">BT Group</span>]] | state = {{{state<includeonly>|autocollapse</includeonly>}}} | bodyclass = hlist | basestyle = background: #553A99; color: white | image = [[File:BT logo 2019.svg|70px|BT logo, introduced 2019]] | group1 = Boʻlimlar<br />va<br />shoʻba korxonalar | list1 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Consumer]] * [[BT Business and Public Sector]] * [[BT Global Services]] * [[BT Wholesale and Ventures]] * [[BT Research]] * [[Openreach]] * [[EE Limited|EE]] * [[Plusnet]] * [[BT Ireland]] * [[BT Italia]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Global Marine Systems|BT Marine]] * [[dabs.com]] * [[Hibu]] ** <small>Yell Group (sobiq nom)</small> * [[Plusnet | Madasafish]] ** <small>[[Plusnet]]ga aylangan</small> * [[Manx Telecom]] * [[O2 (Buyuk Britaniya)]] * [[O2 (Ireland)]] * [[Telefónica Germany|O2 (Germany)]] * [[Ribbit (telecommunications company)|Ribbit]] * [[Concert Communications Services]] * [[Telecomsoft]] * [[Tymnet]] * [[International Network Services Inc.|International Network Services]] * [[Dialcom]] * [[Telfort]] * [[LineOne]] * [[Swindon Cable]] * [[6GMOBILE]] * [[Open....]] }} | group2 = Mahsulotlar<br />va<br />xizmatlar | list2 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT Broadband]] * [[BT Superfast Fibre]] * [[BT Mobile]] * [[BT TV]] * [[BT Sport]] * [[BT Wi-fi]] * [[BT Smart Hub]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[BT Fusion]] * [[BT Highway]] * BT Inspiration * [[BT Versatility]] * [[BT Voyager]] * [[BT MyDonate]] * [[BT MyPlace]] * [[Telecom Gold]] * [[Micronet 800]] * [[Merlin M4000]] }} | group3 = Binolar<br />va<br />obyektlar | list3 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left; background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[Adastral Park]] * [[Baynard_House, London|Baynard House]] * [[BT Centre]] * [[BT Tower|BT Tower (London)]] * [[BT Tower (Birmingham)]] * [[BT Tower (Swansea)]] * [[BT Riverside Tower]] * [[Stadium House, Cardiff|Stadium House]] * [[Charwelton BT Tower]] * [[Faraday Building]] * [[Goonhilly Satellite Earth Station|Goonhilly Cornwall]] * [[Guardian telephone exchange|Guardian Exchange Manchester]] * [[Madley Communications Centre]] * [[National Network Management Centre]] * [[Peterborough transmitting station]] * [[Zouches Farm transmitting station]] * [[Heaton Park BT Tower]] * [[Purdown BT Tower]] * [[Pye Green BT Tower]] * [[Stokenchurch BT Tower]] * [[Sutton Common BT Tower]] * [[Tinshill BT Tower]] * [[Tolsford Hill BT Tower]] * [[Wotton-under-Edge BT Tower]] * [[Red telephone box]] * [[KX telephone boxes]] * [[LinkUK]] * [[TAT-14]] | group2 = Sobiq | list2 = * [[Anchor telephone exchange]] * [[Bletchley Park#Site 2|Bletchley Park]] * [[CS Sovereign|CS ''Sovereign'']] * [[De Vere Horwood Estate#College|Horwood House]] * [[Kingsway telephone exchange]] * [[Leafield Technical Centre]] * [[Mondial House]] * [[Stag Lane Aerodrome]] * [[Graham Hills Building|Marland House]] * [[Telephone House]] * [[Post Office Research Station]] * [[Sheffield Telephone House]] * [[Portishead Radio]] * [[Criggion Radio Station]] * [[Rugby Radio Station]] * [[British Telecom microwave network|Microwave network]] * [[TAT-1]] * [[TAT-8]] * [[TAT-9]] * [[CANTAT-2]] * [[SAT-2]] * [[UK-Belgium 5]] }} | group4 = Dasturlar<br />va<br />standartlar | list4 = {{Navbox|subgroup | groupwidth = 3em | groupstyle = text-align:left;background-color:#eee | group1 = Hozirgi | list1 = * [[BT 21CN]] * [[BT site engineering code]] * [[Speaking clock#United Kingdom|BT Speaking Clock]] * [[British telephone socket]] * [[Cable jetting]] * [[Customer Service System]] * [[Advanced Mobile Location]] * [[Digital Access Carrier System]] * [[Digital Access Signalling System 2]] * [[System X (telephony)|System X]] * [[System Y]] * [[ADSL Max]] * [[Redcare]] * [[1-5-7-1]] * [[YouView]] | group2 = Tugatilgan | list2 = * [[Digital Access Signalling System 1]] * [[Digital Private Network Signalling System]] * [[Fixed-Mobile Convergence Alliance]] * [[Go!Messenger]] * [[International Packet Switched Service]] * [[NHSnet]] * [[N3 (NHS)]] * [[Packet Switch Stream]] * [[Prestel]] * [[TXE]] * [[TXK]] }} | group5 = Tarixi | list5 = * [[BT Group#History|BT Group]] * [[Post Office Telecommunications]] * [[General Post Office]] * [[Electric Telegraph Company]] | group6 = Boshqalar | list6 = * [[BT Archives]] * [[BT Museum]] * [[BT Digital Music Awards]] * [[BT Sport Action Woman Awards]] * [[Buzby]] * [[Connected Earth]] * [[:Category:British Telecom people|People]] * [[Young Scientist and Technology Exhibition]] * [[British Telecommunications plc v. Prodigy]] }} eoq4y8nmkvz2td33yhj03oruyfyf9xf Qozoqtelefim 0 784180 2816923 2022-08-29T07:04:13Z Panda D 74095 Panda D [[Qozoqtelefim]] sahifasini [[Qozoqtelefilm]]ga koʻchirdi: Qozoqtelefim - film so'zidagi l harfi tushirib qoldirilgani sababli Qozoqtelefilm nomiga qayta nomlandi. wikitext text/x-wiki #YOʻNALTIRISH [[Qozoqtelefilm]] k27dfvvrlx79mfjvlezibbivw3wek6h Munozara:Qozoqtelefim 1 784181 2816925 2022-08-29T07:04:13Z Panda D 74095 Panda D [[Munozara:Qozoqtelefim]] sahifasini [[Munozara:Qozoqtelefilm]]ga koʻchirdi: Qozoqtelefim - film so'zidagi l harfi tushirib qoldirilgani sababli Qozoqtelefilm nomiga qayta nomlandi. wikitext text/x-wiki #YOʻNALTIRISH [[Munozara:Qozoqtelefilm]] 57qbeor9cww2yonwg1u5kwez700ug6x Munozara:Telfort 1 784182 2816932 2022-08-29T07:06:24Z FaridShavkatullayev 72137 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg P. J. Axelsson 0 784183 2816935 2022-08-29T07:08:29Z Lutfulloh7 73704 „[[:en:Special:Redirect/revision/1106509773|P. J. Axelsson]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Xokkeychi bilgiqutisi | name = | image = PJ Axelsson.jpg | image_size = 230px | birth_date = {{birth date and age|1975|2|26|df=y}} | birth_place = [[Kungälv]], [[Shvetsiya]] | height_ft = 6 | height_in = 1 | weight_lb = 183 | position = [[Left Wing (ice hockey)|Chap qanot]] | shoots = Chap | league = [[Swedish Hockey League|SEL]] | played_for = [[Frölunda HC|Västra Frölunda HC]]<br /> [[Boston Bruins]] | ntl_team = SWE | career_start = 1993 | career_end = 2012 }} [[Category:Articles with short description]] [[Category:Short description matches Wikidata]] {{MedalTableTop|name=}} {{MedalCountry|{{ih|SWE}}}} {{MedalCompetition|[[Ice hockey at the Olympics|Qishki olimpiyada]]}} {{MedalGold|[[2006 Winter Olympics|2006 Turin]]|}} {{MedalCompetition|[[World Ice Hockey Championships|Jahon chempionati]]}} {{MedalSilver}} {{MedalSilver|[[2004 IIHF World Championship|2004 Praga]]|}} {{MedalBronze}} {{MedalBronze}} {{MedalCompetition|[[IIHF World Junior Championship|Yoshlar o'rtasida jahon chempionati]]}} {{MedalBronze|[[1995 World Junior Ice Hockey Championships|1995 Red Deer]]|}} {{MedalBottom}}Axelsson chap qanot himoyachisi sifatida o'ynadi. Garchi u hech qachon asosiy gol muallifi obro'siga ega bo'lmagan bo'lsa-da, Akselssonning qattiq, himoyaga moyil hujumchi sifatidagi shafqatsiz munosabati va muzda aqlli o'yinlar qilish qobiliyati uni Boston Bruins Frölunda HCning uzoq vaqtdan beri muxlislari sevimlisiga aylantirdi. va Shvetsiya terma jamoasi. == O'yin karerasi == Axelsson o'zining tug'ilgan shahri Frölunda HC jamoasida 1995-yilda Boston Bruins tomonidan NHLga kirish loyihasida 177-o'rinni egallashdan oldin Shvetsiya Elitseriyasida to'rt mavsum o'ynadi. Axelsson o'zining yangi mavsumida "Bryuins" bilan 82 ta o'yinning barchasini o'tkazdi, bu esa Bruins oldingi mavsumni o'tkazib yuborganidan keyin pley-offga chiqishga yordam berdi. U Bryuslar bilan faoliyati davomida asosiy mahoratli o'yinchilardan biri edi. 2004-2005-yilgi NHL lokavti paytida Axelsson Shvetsiyaning Frölunda HC jamoasida o'ynadi va jamoaga Elitserien chempioni bo'lishiga yordam berdi. Lokautdan so'ng, u Bruinsga qo'shilish uchun AQShga qaytib keldi. 2006-yilgi Qishki Olimpiya o'yinlarida Shvetsiya bilan Olimpiya chempioni bo'ldi. 2006-yilning 23-martida u Boston Bruins bilan shartnomasini uch-yilga uzaytirdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Axelsson agrees to a three-year contract extension|nashriyot=Boston Bruins|url=http://bruins.nhl.com/club/news.htm?id=447150|sana=March 23, 2006|kirish sanasi=January 27, 2014}}</ref>. 2008-yil 21-fevralda Axelsson Floridaning Sunrise shahrida NHLdagi 700-o'yinini o'tkazdi va Florida Panthers ustidan 5:4 hisobida g'alaba qozondi. 2008-2009-yilgi NHL mavsumida Bryuinsga Sharqiy konferensiya yarim finalida yordam berganidan so'ng, Axelsson 2009-yil 27-iyulda Frölunda HC bilan to'rt-yillik shartnoma imzoladi. Qaytib kelgach, u jamoaning ikkita muqobil sardorlaridan biri sifatida tanlandi. 2013-yil 10 aprelda u professional xokkeydagi faoliyatini yakunlaganini e'lon qildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=10 April 2013 |title="Pebben" avslutar ishockeykarriären |work=Dagens Nyheter |url=http://www.dn.se/sport/ishockey/pebben-avslutar-ishockeykarriaren}}</ref>. Keyinchalik Axelsson Bryuins tomonidan Yevropa havaskor skauti sifatida yollangan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Bruins promote Gretzky, Hall of Famer's brother|url=http://sports.espn.go.com/espn/wire?id=9586293|nashriyot=ESPN|sana=August 20, 2013|kirish sanasi=January 27, 2014}}</ref>. U 2018-yilgi NHLga kirish loyihasining<ref>[https://www.nhl.com/player/axel-andersson-8481018 Boston Bruins stats page on Axel Andersson]</ref> bosqichida shved xokkeyi [[Himoyachi (shaybali xokkey)|himoyachisi]] Aksel Anderssonning Bruins tomonidan umumiy №57 o'yinchi sifatida loyihalash uchun qisman javobgar edi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.nhl.com/bruins/news/draft-notebook-sweeney-turns-focus-to-fa/c-299253164|sarlavha=Draft Notebook: Sweeney Turns Focus to FA – Axel-sson|muallif=Russo|ism=Eric|sana=June 23, 2018|ish=nhl.com/bruins|nashriyot=Boston Bruins|kirish sanasi=June 24, 2018|iqtibos=One of the first calls second-round pick Axel Andersson received was from former Boston forward P.J. Axelsson, who is now a European scout for the clube. Both natives of Sweden, the two met prior to the draft during the interview process..."He called me four, five minutes ago and said congratulations," said the blue liner. "He just said that he was glad...and he just said that I was worth it, congratulations, and talked a little bit about development camp upcoming."}}</ref>. 2021-yilgi NHL mavsumdan tashqari mavsumiga kelib, Axelsson Bryuinsning Yevropadagi skautlar bo'yicha koordinatoriga aylandi va o'zining sobiq NHL jamoasiga shved hujumchisi Fabian Liselni 2021-yilgi NHL kirish loyihasida Bruinsning eng yaxshi tanlovi sifatida tanlashga yordam berdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.nhl.com/bruins/news/axelsson-breaks-down-bruins-european-draft-picks/c-325826392|sarlavha=Axelsson Breaks Down Bruins European Draft Picks|muallif=Russo|ism=Eric|sana=July 27, 2021|ish=nhl.com/bruins|nashriyot=National Hockey league|kirish sanasi=July 28, 2021|iqtibos=The comparisons between P.J. Axelsson and Fabian Lysell end with the native country they share. The former Bruins forward made that quite clear...Axelsson, now the Bruins European Scouting Coordinator, was heavily involved in the club's pursuit of Lysell, who was selected with the 21st overall pick on Friday night in the 2021 NHL Draft.}}</ref>. == Shaxsiy hayot == Axelsson uylangan va ikki farzandi bor: Vilma ismli qizi va Uilson ismli o'g'li. Bo'sh vaqtida u [[golf]] va [[Futbol|futbolni]] yaxshi ko'radi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Bruins Roster – P. J. Axelsson|nashriyot=Boston Bruins|url=http://www.bostonbruins.com/team/playerinfo.asp?playerid=244|kirish sanasi=3 December 2006|arxivurl=https://web.archive.org/web/20061111185609/http://www.bostonbruins.com/team/playerinfo.asp?playerid=244|arxivsana=11 November 2006}}</ref>. Uning ukasi Anton Axelsson ham professional xokkeychi. {| border="0" cellpadding="1" cellspacing="0" style="text-align:center; width:60em" ! colspan="3" bgcolor="#ffffff" |  ! rowspan="99" bgcolor="#ffffff" |  ! colspan="5" |Muntazam mavsum ! rowspan="99" bgcolor="#ffffff" |  ! colspan="5" |Playoffs |- bgcolor="#e0e0e0" !Mavsum !Jamoa !Liga !GP !G !A !Pts !PIM !GP !G !A !Pts !PIM |- |1992–1993 |Västra Frölunda HC |SWE U20 |16 |9 |5 |14 |12 |— |— |— |— |— |- bgcolor="#f0f0f0" |1992–1993 |Västra Frölunda HC |Allsv |1 |0 |0 |0 |0 |— |— |— |— |— |- |1993–1994 |Västra Frölunda HC |SEL |11 |0 |0 |0 |4 |4 |0 |0 |0 |0 |- bgcolor="#f0f0f0" |1994–1995 |Västra Frölunda HC |J20 |19 |16 |9 |25 |22 |— |— |— |— |— |- |1994–1995 |Västra Frölunda HC |SEL |8 |2 |1 |3 |6 |— |— |— |— |— |- bgcolor="#f0f0f0" |1994–1995 |Västra Frölunda HC |Allsv |3 |0 |0 |0 |0 |5 |0 |0 |0 |0 |- |1995–1996 |Västra Frölunda HC |SEL |36 |15 |5 |20 |10 |13 |3 |0 |3 |10 |- bgcolor="#f0f0f0" |1996–1997 |Västra Frölunda HC |SEL |50 |19 |15 |34 |34 |3 |0 |2 |2 |0 |- |1997–1998 |Boston Bruins |NHL |82 |8 |19 |27 |38 |6 |1 |0 |1 |0 |- bgcolor="#f0f0f0" |1998–1999 |Boston Bruins |NHL |77 |7 |10 |17 |18 |12 |1 |1 |2 |4 |- |1999–2000 |Boston Bruins |NHL |81 |10 |16 |26 |24 |— |— |— |— |— |- bgcolor="#f0f0f0" |2000–2001 |Boston Bruins |NHL |81 |8 |15 |23 |27 |— |— |— |— |— |- |2001–2002 |Boston Bruins |NHL |78 |7 |17 |24 |16 |6 |2 |1 |3 |6 |- bgcolor="#f0f0f0" |2002–2003 |Boston Bruins |NHL |66 |17 |19 |36 |24 |5 |0 |0 |0 |6 |- |2003–2004 |Boston Bruins |NHL |78 |7 |17 |24 |16 |6 |2 |1 |3 |6 |- bgcolor="#f0f0f0" |2004–2005 |Frölunda HC |SEL |45 |9 |9 |18 |95 |14 |1 |10 |11 |18 |- |2005–2006 |Boston Bruins |NHL |59 |10 |18 |28 |4 |— |— |— |— |— |- bgcolor="#f0f0f0" |2006–2007 |Boston Bruins |NHL |55 |11 |16 |27 |52 |— |— |— |— |— |- |2007–2008 |Boston Bruins |NHL |75 |13 |16 |29 |15 |7 |0 |0 |0 |2 |- bgcolor="#f0f0f0" |2008–2009 |Boston Bruins |NHL |75 |6 |24 |30 |16 |11 |0 |1 |1 |2 |- |2009–2010 |Frölunda HC |SEL |47 |10 |16 |26 |51 |5 |1 |0 |1 |6 |- bgcolor="#f0f0f0" |2010–2011 |Frölunda HC |SEL |50 |4 |10 |14 |41 |— |— |— |— |— |- |2011–2012 |Frölunda HC |SEL |52 |2 |12 |14 |22 |4 |0 |0 |0 |2 |- bgcolor="#f0f0f0" |2012–2013 |Frölunda HC |SEL |49 |6 |10 |16 |10 |2 |0 |0 |0 |2 |- bgcolor="#e0e0e0" ! colspan="3" |SEL natija !348 !67 !78 !145 !273 !45 !5 !12 !17 !38 |- bgcolor="#e0e0e0" ! colspan="3" |NHL natija !797 !103 !184 !287 !276 !54 !4 !3 !7 !24 |} === Xalqaro === {| border="0" cellpadding="1" cellspacing="0" style="text-align:center; width:40em" !Yil ! Jamoa ! Tadbir ! rowspan="99" bgcolor="#ffffff" | ! GP ! G ! A ! Pts ! PIM |- | 1995 yil | Shvetsiya | WJC | 7 | 2 | 3 | 5 | 2 |- bgcolor="#f0f0f0" | 2000 | Shvetsiya | [[Xokkey boʻyicha jahon chempionati|WC]] | 6 | 1 | 3 | 4 | 2 |- | 2001 yil | Shvetsiya |WC | 9 | 3 | 6 | 9 | 12 |- bgcolor="#f0f0f0" | 2002 yil | Shvetsiya | OG | 4 | 0 | 0 | 0 | 2 |- | 2002 yil | Shvetsiya |WC | 5 | 3 | 3 | 6 | 4 |- bgcolor="#f0f0f0" | 2003 yil | Shvetsiya |WC | 9 | 4 | 3 | 7 | 16 |- | 2004 yil | Shvetsiya |WC | 7 | 2 | 3 | 5 | 8 |- bgcolor="#f0f0f0" | 2004 yil | Shvetsiya | WCH | 4 | 0 | 0 | 0 | 2 |- | 2005 yil | Shvetsiya |Wc | 7 | 1 | 0 | 1 | 2 |- bgcolor="#f0f0f0" | 2006 yil | Shvetsiya | OG | 8 | 3 | 3 | 6 | 0 |- bgcolor="#e0e0e0" ! colspan="3" | Kattalar yig'indisi ! 59 ! 17 ! 21 ! 38 ! 48 |} == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1975-yilda tugʻilganlar]] a3x4vcs6fj1lziwww0jk2ujafcnxk7g Россия-24 0 784184 2816946 2022-08-29T07:13:57Z BaxtiyJahon 75776 BaxtiyJahon [[Россия-24]] sahifasini [[Rossiya-24]]ga koʻchirdi wikitext text/x-wiki #YOʻNALTIRISH [[Rossiya-24]] 46odyf3xrnnkz6bjtbsxiep3a6ae6qi Xalqaro gimnastika federasiyasi 0 784185 2816948 2022-08-29T07:15:18Z Daniya71 70410 „[[:ru:Special:Redirect/revision/122425074|Международная федерация гимнастики]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki '''Xalqaro gimnastika federatsiyasi''' ( {{Lang-fr|Federation Internationale de Gymnastique (FIG)}} yoki{{Lang-en|International Gymnastics Federation (IGF)}} — sport gimnastika turlari federasiyasi. Dunyodagi eng qadimgi sport federasiyasi sanaladi. == Tarixi == Ushbu tashkilot [[1881]]-yil [[23-iyul|23-iyulda]] [[Belgiya]] gimnastika assosiasiyasi prezidenti Nikolas Kuperus tashabbusi bilan Lejadagi (Belgiya)kongressda uchta davlat - [[Belgiya]], [[Niderlandiya]] va [[Fransiya]] vakillarini birlashtirgan Yevropa gimnastika assosiasiyasi tashkil etildi. Shunday qilib, FIG eng qadimgi xalqaro sport federasiyasi hisoblanadi. Bora-bora a’zo mamlakatlar hududi kengayib boradi va Yevropa gimnastika assosiasiyasi kengayib, Xalqaro gimnastika federasiyasi (FIG) qayta tashkil etilfdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.fstar.ru/page/page216.html|sarlavha=Международная Федерация Гимнастики (ФИЖ)|kirish sanasi=2011-04-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110407110419/http://www.fstar.ru/page/page216.html|arxivsana=2011-04-07}}</ref>. Gimnastika [[1896]]-yilgi birinchi Olimpiada o‘yinlaridan buyon Olimpiya o‘yinlari dasturiga kiritilgan. FIG Xalqaro Olimpiya yozgi sport turlari federasiyalari assosiasiyasining a’zosi va Xalqaro Olimpiya qo‘mitasi (XOQ) tomonidan tan olingan Mazkur federasiya gimnastikachilarning chiqishlarini baholash qoidalarini belgilaydigan reglamentini ishlab chiqadi. Xalqaro gimnastika federasiyasiga yettita gimnastika yo‘nalishi bo‘lgan: sport gimnastikasi (erkaklar va ayollar), badiiy gimnastika, sport aerobikasi, sport akrobatikasi, batutda sakrash, parkur kiradi. == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [http://www.fig-gymnastics.com/ Xalqaro gimnastika federatsiyasi] [[Turkum:Gimnastika]] [[Turkum:Sport]] f0zm9as6rk8a8lgg8sx2ugrsvsbtw7m 2816964 2816948 2022-08-29T07:24:24Z Daniya71 70410 добавлен инфобокс и ссылки wikitext text/x-wiki {{Tashkilot bilgiqutisi |name = Xalqaro gimnastika federatsiyasi |tasvir = |caption = |abbreviation = FIG |motto = |formation = [[1881-yil]] |extinction = |type = |status = |purpose = |headquarters = {{flagicon|SUI}}[[Lozanna]] |location = |region_served = |membership = 130 ta milliy federasiyalar |language = Ingliz, frantsuz |leader_title = Prezident |leader_name = {{flagicon|JPN}} Morinari Vatanabe |main_organ = |parent_organization = |affiliations = |num_staff = |num_volunteers = |budget = |website = [https://www.gymnastics.sport/site/ gymnastics.sport] |remarks = }} '''Xalqaro gimnastika federatsiyasi''' ( {{Lang-fr|Federation Internationale de Gymnastique (FIG)}} yoki{{Lang-en|International Gymnastics Federation (IGF)}} — sport gimnastika turlari federasiyasi. Dunyodagi eng qadimgi sport federasiyasi sanaladi. == Tarixi == Ushbu tashkilot [[1881]]-yil [[23-iyul|23-iyulda]] [[Belgiya]] gimnastika assosiasiyasi prezidenti Nikolas Kuperus tashabbusi bilan Lejadagi (Belgiya)kongressda uchta davlat - [[Belgiya]], [[Niderlandiya]] va [[Fransiya]] vakillarini birlashtirgan Yevropa gimnastika assosiasiyasi tashkil etildi. Shunday qilib, FIG eng qadimgi xalqaro sport federasiyasi hisoblanadi. Bora-bora a’zo mamlakatlar hududi kengayib boradi va Yevropa gimnastika assosiasiyasi kengayib, Xalqaro gimnastika federasiyasi (FIG) qayta tashkil etilfdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.fstar.ru/page/page216.html|sarlavha=Международная Федерация Гимнастики (ФИЖ)}}</ref>. Gimnastika [[1896]]-yilgi birinchi Olimpiada o‘yinlaridan buyon Olimpiya o‘yinlari dasturiga kiritilgan. FIG Xalqaro Olimpiya yozgi sport turlari federasiyalari assosiasiyasining a’zosi va Xalqaro Olimpiya qo‘mitasi (XOQ) tomonidan tan olingan<ref>Международная федерация гимнастики // Большая олимпийская энциклопедия: В 2 т. / Автор-составитель В. Л. Штейнбах. — М.: Олимпия Пресс, 2006.</ref>. Mazkur federasiya gimnastikachilarning chiqishlarini baholash qoidalarini belgilaydigan reglamentini ishlab chiqadi. Xalqaro gimnastika federasiyasiga yettita gimnastika yo‘nalishi bo‘lgan: sport gimnastikasi (erkaklar va ayollar), badiiy gimnastika, sport aerobikasi, sport akrobatikasi, batutda sakrash, parkur kiradi. == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [http://www.fig-gymnastics.com/ Xalqaro gimnastika federatsiyasi] [[Turkum:Gimnastika]] [[Turkum:Sport]] kfuu36wmasnwb0ij6crkelylf8m76kp David Ayres 0 784186 2816966 2022-08-29T07:24:40Z Lutfulloh7 73704 „[[:en:Special:Redirect/revision/1106544586|David Ayres]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Xokkeychi bilgiqutisi | name = David Ayres | image = | caption = | birth_date = {{birth date and age|1977|8|12}} | birth_place = [[Whitby, Ontario]], Kanada | death_date = | death_place = | height_ft = 6 | height_in = 0 | weight_lb = 201 | position = Darvozabon | catches = Chap | league = | team = | prospect_league = | prospect_team = | played_for = [[Carolina Hurricanes]] | league_coach = [[Provincial Junior Hockey League|PJHL]] | team_coach = [[Port Perry Lumberjacks]] | ntl_team = | career_start = 2014 | career_end = 2015<br>2020 }} [[Category:Articles with short description]] [[Category:Short description is different from Wikidata]] '''Devid Ayres''' ( {{IPA|/eɹz/}} ; 1977-yil 12-avgustda tug'ilgan) - kanadalik sobiq professional xokkey darvozaboni va viloyat o'smirlar xokkey ligasining Port Perri Lumberjacks jamoasining hozirgi bosh murabbiyi. U Milliy Xokkey Ligasi (NHL) g'alabasini qayd etgan birinchi favqulodda zaxira darvozaboni sifatida shuhrat qozondi. Ayres, shuningdek, NHLdagi mavsumdagi debyutini yutgan eng keksa darvozabondir. Toronto Maple Leafs uchun qurilish operatori sifatida ishlayotgan Ayres 2020-yilgi Maple Leafsga qarshi o'yinda Karolina Hurricanesning favqulodda darvozaboni bo'ldi. Ilgari hech qachon NHLda o'ynamagan va 42 yoshda bo'lishiga qaramay, u va Karolina g'alaba qozonishdi. == Erta va shaxsiy hayot == Ayres Ontario shtatining Uitbi shahrida tug'ilgan va yoshlar xokkeyi o'ynab o'sgan va shahardagi xokkey lagerlarida qatnashgan. Uning marhum otasi Bob va akasi Kris ham darvozabon edi<ref name="ketko">{{Yangiliklar manbasi |last=Ketko |first=Thomas |date=February 22, 2020 |title=Player of Interest: Who is Hurricanes emergency goalie David Ayres? |work=Sportsnet.ca |url=https://www.sportsnet.ca/hockey/nhl/hurricanes-emergency-goalie-david-ayres/ |access-date=February 22, 2020}}</ref>. U kasal bo'lib qoldi va 2004-yilda buyrak transplantatsiyasini talab qildi (onasi Meri tomonidan donor qilingan)<ref name="kaplan">{{Yangiliklar manbasi |last=Kaplan |first=Emily |date=February 22, 2020 |title=Zamboni driver, 42, stars as emergency goalie for Hurricanes |publisher=[[ESPN]] |url=https://www.espn.com/nhl/story/_/id/28761372/zamboni-driver-42-stars-emergency-goalie-hurricanes |access-date=February 22, 2020}}</ref>. 2017-yilda Ayres rafiqasi Saraga uylandi. Ayres [[Toronto|Torontodagi]] Ricoh Coliseumda (hozirgi Coca-Cola Coliseum ) qurilish operatori bo'lib ishlagan, bu Toronto Marlies uchun uy arenasi, Toronto Maple Leafsning Amerika Xokkey Ligasi ferma jamoasi. Uning ish vazifalariga vaqti-vaqti bilan texnik xizmat ko'rsatish va muzni qayta ishlash uskunasini ishlatish kiradi, bu esa unga NHLdagi debyuti haqidagi yangiliklar maqolalarida ishlatiladigan " Zamboni haydovchisi" laqabini berdi<ref name="WSJ">{{Yangiliklar manbasi |last=Gay |first=Jason |date=February 24, 2020 |title=He went to a hockey game expecting dinner. He wound up getting the win. |language=en-US |work=[[The Wall Street Journal]] |url=https://www.wsj.com/articles/he-went-to-a-hockey-game-expecting-dinner-he-wound-up-getting-the-win-11582554854 |access-date=February 24, 2020 |issn=0099-9660}}</ref>. Marlies uskunasi bo'yicha mutaxassis uning darvozabon va murabbiy ekanligini bilib oldi, shuning uchun bosh murabbiy Sheldon Kife qo'shimcha odam kerak bo'lganda<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Hornby |first=Lance |date=February 23, 2020 |title='WHAT A MEMORY FOR HIM': David Ayres, 42-year-old Zamboni driver. wins hearts in defeat of Leafs |work=Toronto Sun |url=https://torontosun.com/sports/hockey/nhl/toronto-maple-leafs/what-a-night-for-david-ayres |access-date=February 27, 2020}}</ref> mashg'ulotlarda darvozabon sifatida ishlata boshladi, xuddi Maple Leafs ham<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.sportsnet.ca/hockey/nhl/hurricanes-beat-maple-leafs-help-emergency-backup-dave-ayres/|sarlavha=Hurricanes beat Maple Leafs with help of emergency backup Dave Ayres|sana=February 22, 2020|ish=Sportsnet}}</ref>. == Xokkey karerasi == Ayres 2014-yilda Allan kubogi xokkey ligasining Norwood Vipers bilan sakkizta o'yin o'tkazdi. Darvozabon sifatida u 58 ta gol urishga ruxsat berdi, 0,777 seyf va 0–8 rekordiga ega edi<ref name="kaplan" />. Ayres mos ravishda Toronto Maple Leafs va Karolina Hurricanesning asosiy filiallari bo'lgan Amerika Xokkey Ligasida (AHL) Toronto Marlies va Sharlotta Chekers uchun zaxira bo'lib xizmat qildi<ref name="ketko" />. === NHL ko'rinishi === 2020-yil 22-fevral kuni Karolina Hurricanesning ikkala darvozaboni Jeyms Reymer va Petr Mrázek “Maple Leafs”ga qarshi o‘yinda jarohat olishdi. Ayres ikkinchi davrada NHL bilan bir o'yinlik shartnoma imzolaganidan so'ng favqulodda zaxira darvozaboni sifatida o'yinga kirdi<ref name=":0">{{Veb manbasi|url=https://www.sportingnews.com/ca/nhl/news/who-is-david-ayres-everything-you-need-to-know-about-the-ebug-that-helped-beat-the-maple-leafs/5u4ba5ihk1391x2a6tigh9eqg|sarlavha=Who is David Ayres? Everything you need to know about the EBUG that helped beat the Maple Leafs|muallif=Jarden|ism=Sam|sana=February 22, 2020|ish=Sporting News}}</ref>. Kasimir Kaskisuoning eski Toronto Marlies dubulg'asi va prokladkalarini kiyib<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.usatoday.com/story/sports/nhl/2020/02/23/david-ayres-hurricanes-emergency-goalie/4849645002/|sarlavha=Meet David Ayres, the Hurricanes' emergency goalie. He is a Zamboni driver who will practice with Maple Leafs|ism=Jimmy|muallif=Hascup|ish=USA Today}}</ref>, va jihozlari ostida "Maple Leafs" futbolkasini kiyib<ref>{{Cite tweet|user=lukefoxjukebox}}</ref>, u o'yinga 2-bo'lim tugashi bilan 8:41 da 3:1 hisobida oldinda kirib keldi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.nhl.com/gamecenter/car-vs-tor/2020/02/22/2019020951|sarlavha=Carolina Hurricanes - Toronto Maple Leafs - February 22nd, 2020|nashriyot=[[National Hockey League]]}}</ref>. U Karolinaning 6-3 hisobida g'alaba qozonishiga yordam berish uchun darvozaga keyingi sakkizta zarbani to'xtatmasdan oldin duch kelgan dastlabki ikkita zarbada gol urishga ruxsat berdi va darvoza tomon bitta zarbani yozib oldi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.cbc.ca/sports/hockey/nhl/toronto-maple-leafs-carolina-hurricanes-feb-22-recap-1.5472758|sarlavha=Emergency backup goalie David Ayres steals show in Canes' win over Leafs|muallif=Clipperton|ism=Joshua|sana=February 22, 2020|ish=CBC Sports}}</ref>. U 2018-yilda Skott Fosterdan beri NHLda o‘yinga kirgan birinchi favqulodda zaxira nusxasi bo‘ldi<ref name="kaplan" />. Carolina Hurricanes o'yindan keyin Ayresga kiyim almashtirish xonasidagi suv idishlari bilan suv sepdi. Ayres, shuningdek, NHLdagi mavsumdagi debyutini qo'lga kiritgan eng keksa darvozabonga aylandi (42 yosh, 194 kun) va buning uchun Xokkey shon-shuhrat zaliga uning o'yinda ishlatiladigan darvozabon tayoqchasi berildi<ref name=":1">{{Cite tweet|user=PR_NHL}}</ref><ref name=":1" />. Rekord 1927-yildan beri Xyu Lemanga tegishli edi - 41-yil 21 kun. == Karyera statistikasi == === Muntazam mavsum === {| border="0" cellpadding="1" cellspacing="0" style="text-align:center; width:75%" ! colspan="3" align="center" bgcolor="#ffffff" | ! rowspan="99" align="center" bgcolor="#ffffff" | ! colspan="10" align="center" bgcolor="#e0e0e0" | Muntazam mavsum ! rowspan="99" align="center" bgcolor="#ffffff" | |- align="center" bgcolor="#e0e0e0" ! Mavsum ! Jamoa ! Liga ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! |- align="center" | 2014–15 | Norvud ilonlari | ACH | 8 | — | — | — | — | — | — | — | 8.88 | .777 |- align="center" bgcolor="#f0f0f0" | 2019–20 | Karolina bo'ronlari | NHL | 1 | 1 | 0 | 0 | 28:41 | 10 | 2 | 0 | 4.18 | .800 |- align="center" bgcolor="#e0e0e0" ! colspan="3" align="center" | NHL yakunlari ! 1 ! 1 ! 0 ! 0 ! 28:41 ! 10 ! 2 ! 0 ! 4.18 ! .800 |} == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1977-yilda tugʻilganlar]] l07kinggwtgr1mombk0x9zn08b7ub4l Munozara:Khoshut Khanate 1 784187 2816973 2022-08-29T07:28:06Z Panda D 74095 /* Tez o'chirishga */ yangi mavzu wikitext text/x-wiki == Tez o'chirishga == @[[Foydalanuvchi:Laziz Baxtiyorov|Laziz Baxtiyorov]] Ushbu maqolaning nomi ingliz tilida qolib ketgan va ushbu maqolani o'zbekcha nomlanganini chop etganligingiz sababli tez o'chirishga taklif qildim! Maroqli tahrir! E'tiroz va takliflar bo'lsa munozara sahifamga yozishingiz mumkin! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 07:28, 29-Avgust 2022 (UTC) ik3moprzsqfl5ww65gtafgxdunoqw3d Andoza:Manjurcha 10 784188 2816986 2022-08-29T07:41:46Z Laziz Baxtiyorov 56023 „{{#if:{{{1|{{{m|}}}}}}|{{Language with name|italic=no|mnc|Manchu|{{{1|{{{m}}}}}}}}<!-- -->{{#if:{{{v|}}}|,&ensp;|}}}}<!-- -->{{#if:{{{v|}}}|[[Transliterations of Manchu|Möllendorff]]: ''{{{v}}}''}}<!-- -->{{#if:{{{a|}}}|,&ensp;|}}<!-- -->{{#if:{{{a|}}}|[[Transliterations of Manchu|Abkai]]: ''{{{a}}}''}}<noinclude> {{documentation}} </noinclude>“ yozuvi orqali yangi sahifa yaratildi wikitext text/x-wiki {{#if:{{{1|{{{m|}}}}}}|{{Language with name|italic=no|mnc|Manchu|{{{1|{{{m}}}}}}}}<!-- -->{{#if:{{{v|}}}|,&ensp;|}}}}<!-- -->{{#if:{{{v|}}}|[[Transliterations of Manchu|Möllendorff]]: ''{{{v}}}''}}<!-- -->{{#if:{{{a|}}}|,&ensp;|}}<!-- -->{{#if:{{{a|}}}|[[Transliterations of Manchu|Abkai]]: ''{{{a}}}''}}<noinclude> {{documentation}} </noinclude> 8jr1s1k0fkeuru931lefhqn3gpoy5mz 2816987 2816986 2022-08-29T07:43:38Z Laziz Baxtiyorov 56023 wikitext text/x-wiki {{#if:{{{1|{{{m|}}}}}}|{{Til nomi bilan|italic=no|mnc|Manchu|{{{1|{{{m}}}}}}}}<!-- -->{{#if:{{{v|}}}|,&ensp;|}}}}<!-- -->{{#if:{{{v|}}}|[[Transliterations of Manchu|Möllendorff]]: ''{{{v}}}''}}<!-- -->{{#if:{{{a|}}}|,&ensp;|}}<!-- -->{{#if:{{{a|}}}|[[Transliterations of Manchu|Abkai]]: ''{{{a}}}''}}<noinclude> {{documentation}} </noinclude> 0vryuq77ky3xhjh5rc4jn7fh740pxqd 2816988 2816987 2022-08-29T07:44:58Z Laziz Baxtiyorov 56023 wikitext text/x-wiki {{#if:{{{1|{{{m|}}}}}}|{{Til nomi bilan|italic=no|mnc|Manchu|{{{1|{{{m}}}}}}}}<!-- -->{{#if:{{{v|}}}|,&ensp;|}}}}<!-- -->{{#if:{{{v|}}}|[[Manjur tili transliteratsiyasi|Möllendorff]]: ''{{{v}}}''}}<!-- -->{{#if:{{{a|}}}|,&ensp;|}}<!-- -->{{#if:{{{a|}}}|[[Manjur tili transliteratsiyasi|Abkai]]: ''{{{a}}}''}}<noinclude> {{documentation}} </noinclude> 0mcxfbzb36f0xdfyam97qne1m1f03qu 2816989 2816988 2022-08-29T07:45:31Z Laziz Baxtiyorov 56023 wikitext text/x-wiki {{#if:{{{1|{{{m|}}}}}}|{{Til nomi bilan|italic=no|mnc|Manjurcha|{{{1|{{{m}}}}}}}}<!-- -->{{#if:{{{v|}}}|,&ensp;|}}}}<!-- -->{{#if:{{{v|}}}|[[Manjur tili transliteratsiyasi|Möllendorff]]: ''{{{v}}}''}}<!-- -->{{#if:{{{a|}}}|,&ensp;|}}<!-- -->{{#if:{{{a|}}}|[[Manjur tili transliteratsiyasi|Abkai]]: ''{{{a}}}''}}<noinclude> {{documentation}} </noinclude> 5vw6ax8ce3hvdkqwtcltalvmdgjqsoh Boomerang (Markaziy va Sharqiy Yevropa telekanali) 0 784189 2816991 2022-08-29T07:46:38Z BaxtiyJahon 75776 „[[:en:Special:Redirect/revision/1105980870|Boomerang (Central and Eastern European TV channel)]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki '''Bumerang''' - bu bolalar uchun animatsion dasturlarga qaratilgan Markaziy va Sharqiy Yevropa vaSharqiy-Markaziy Yevropa pullik telekanalidir. Ushbu tasma [[Germaniya]], [[Avstriya]], [[Shveysariya|Shveytsariya]], [[Benilyuks|Benilüks]], [[Mustaqil davlatlar hamdoʻstligi|MDH mamlakatlari]], [[Chexiya]], [[Slovakiya]], [[Vengriya]], [[Ruminiya]], [[Polsha]], [[Bolqon yarim oroli|Bolqon]], Boltiqbo'yi va [[Kavkaz]] mamlakatlarida efirga uzatiladi. == Tarixi == Bumerang EMEA 2005-yil 5-iyunda ishga tushirilgan. 2011-yil 12-oktabr kuni ertalab soat 6:00 da (CEST) u ikki xil tasmaga boʻlingan: bu tasma Markaziy va Sharqiy Yevropaga qaratilgan boʻlsa, Bumerang shtab kvartirasi Benilüks, Kipr, Chexiya, Gretsiya, Yaqin Sharq va Afrika va Portugaliyada joylashgan . O'sha paytdagi Yevropa tasmasi ingliz, rumin, venger va polyak tillarida bo'lgan to'rtta audio trekdan iborat edi. 2007-yil 1-avgustda telekanal Astra 1K va Hot Bird 7A sunʼiy yoʻldoshlaridan MDH va Boltiqboʻyi mamlakatlari hududlarida efirga uzata boshladi<ref>{{Veb manbasi|url=https://old.telesputnik.ru/archive/160/article/84.html|sarlavha=Boomerang развлекает детей|nashriyot=old.telesputnik.ru|sana=2 February 2009}}</ref>. Telekanal qisman rus tilida namoyish etiladi<ref>[http://www.telesputnik.ru/forum/viewtopic.php?f=11&t=45127&start=520 1 июня встречаем новый пакет «ДЕТСКИЙ»]</ref> 2013-yil 1-oktabrdan boshlab kanal butunlay rus tiliga dublyaj qilindi<ref>[http://protv.ua/news/tv/telekanal_boomerang_zagovoril_po-russki/ Телеканал Boomerang заговорил по-русски]. Журнал Mediasat</ref>. 2014-yil noyabridan 2015-yilning fevraligacha Bumerang CEE Niderlandiya va Belgiyaning Flandriya mintaqasidagi Bumerang shtab-kvartirasini almashtirdi va 2015-yilning 2-fevralidan 2017-yilgacha mahalliylashtirilgan Gollandiya kontentlarini oldi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.broadcastmagazine.nl/televisie/nieuw-logo-voor-boomerang/|sarlavha=Nieuw logo voor Boomerang|sana=1 February 2015|til=nl|ish=Broadcast Magazine|kirish sanasi=16 March 2015}}</ref> 2017-yildan boshlab CEE tasmasi Niderlandiya va Belgiyada mavjud<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.youtube.com/watch?reload=9&v=yW_TuOqhviY|sarlavha=Boomerang CEE (Dutch) - Continuity (July 1, 2017)|ish=[[YouTube]]|sana=1 July 2017}}</ref>. 2018-yil 4-aprelda Bumerang CEE tomonlar nisbati 16:9 ga o'tdi[https://m.youtube.com/watch?v=lfSXXkNob_o&feature=youtu.be]. 2018-yil 1-oktabrda Bumerang CEE Germaniyaning Boomerang kanlaini o'rnini egalladi. U nemis reklamalarini efirga uzatish uchun moʻljallangan subfeedni ishga tushirdi va uning efirida asosiy kontentdan farqli ravishda ruscha reyting piktogrammalari koʻrsatilmagan lekin kadrdagi ba'zi xatolar tufayli baribir efir vaqtida ko'rinib qolgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.youtube.com/watch?v=Ezh3m_5AyYU|arxivurl=https://ghostarchive.org/varchive/youtube/20211220/Ezh3m_5AyYU|arxivsana=2021-12-20|sarlavha=Boomerang Germany - Final Day/Closedown/CEE Takeover (September 30-October 1, 2018)|ish=[[YouTube]]|sana=2 October 2018}}</ref>. 2021-yil 1-noyabr, dushanba kuni Bumerang CEE yangi bolgar tilidagi audio trekni ishlata boshladi. Bolgariya televideniyesi reklamalari uchun bolgar kanalining subfeedini faqat Bulsatcomda ishga tushirdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.youtube.com/watch?v=dq8F0BfNVEo&t|arxivurl=https://ghostarchive.org/varchive/youtube/20211220/dq8F0BfNVEo|arxivsana=2021-12-20|sarlavha=Boomerang CEE (Bulgaria) - Launch (November 1, 2021)|ish=[[YouTube]]|sana=1 November 2021}}</ref>. 2021-yil 3-dekabr, juma kuni Bumerang CEE yangi chex tilidagi ovozlashtirsh faoliyatini ishga tushirdi. [[Rossiyaning Ukrainaga bosqini (2022)|Rossiyaning Ukrainaga]] bostirib kirishi munosabati bilan 2022-yil 9-martda WarnerMedia Cartoon Network bilan birga Rossiya hududidagi kanalni yopdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.cnn.com/2022/03/09/media/warnermedia-discovery-russia/index.html|sarlavha=WarnerMedia and Discovery join the stampede of businesses leaving Russia &#124; CNN Business|ish=[[CNN]]|sana=9 March 2022}}</ref>. == Tv Dasturlar == === Joriy dasturlar === {{Columns-list|* [[Be Cool, Scooby-Doo!]] * [[Grizzy and the Lemmings]] * [[Lamput]] * [[Looney Tunes Cartoons]] * [[Mighty Mike (TV series)|Mighty Mike]] * [[Mr. Bean: The Animated Series]] * [[Mr. Magoo (TV series)|Mr. Magoo]] * [[New Looney Tunes]] * [[Ninja Express]] * [[Pat the Dog]] * [[Power Players]] * [[Scooby-Doo and Guess Who?]] * [[Taffy (TV series)|Taffy]] * [[The New Scooby-Doo Movies]] * [[The Tom and Jerry Show (2014 TV series)|The Tom and Jerry Show]] * [[Thomas & Friends: All Engines Go]] * [[Tom and Jerry in New York]]<ref>{{Cite web |last=KG |first=imfernsehen GmbH & Co |title=Serien nach Sendern: Boomerang |url=https://www.fernsehserien.de/serien-nach-sendern/boomerang |access-date=2022-05-02 |website=fernsehserien.de |language=de}}</ref>}} === Oldingi dasturlar === {{Columns-list|* [[2 Stupid Dogs]] * [[A Pup Named Scooby-Doo]]<ref name=":0">{{Cite web |title=Boomerang - program tv na 26.06.2009 - Program TV - Telemagazyn.pl |url=https://www.telemagazyn.pl/boomerang/?dzien=2009-06-26 |access-date=2022-05-02 |website=www.telemagazyn.pl |language=pl}}</ref> * [[Agent Binky: Pets of the Universe]] * Alice & Lewis <!-- no page --> * [[Angelo Rules]] * [[Animaniacs]] * [[Atom Ant]] * [[Augie Doggie and Doggie Daddy]] * [[Baby Looney Tunes]] * [[Bananas in Pyjamas]] * [[Ben 10 (2016 TV series)|Ben 10]] (2016) * BoomCam * Boomerang Cinema * [[Bunnicula (TV series)|Bunnicula]] * [[Captain Caveman and the Teen Angels]] * [[Casper's Scare School (TV series)|Casper’s Scare School]] * [[Cloudy with a Chance of Meatballs (TV series)|Cloudy with a Chance of Meatballs]] * [[Count Duckula]]<ref name=":0" /> * [[Danger Mouse (1981 TV series)|Danger Mouse]]<ref name=":0" /> * [[Dastardly and Muttley in Their Flying Machines]]<ref name=":0" /> * [[Dexter's Laboratory]]<ref name=":0" /> * [[Dorothy and the Wizard of Oz]] * [[Droopy and Dripple]] * [[Droopy, Master Detective]] * [[Duck Dodgers (TV series)|Duck Dodgers]] * [[Dumb and Dumber (TV series)|Dumb and Dumber]] * [[Firehouse Tales]] * Five Farmies <!-- one English result found, so far --> * [[George of the Jungle]] * [[Gerald McBoing Boing (TV series)|Gerald McBoing Boing]] * Ha Ha Hairies <!-- Boomerang Romania program? --> * [[Heathcliff and Marmaduke|Heatcliff and Marmaduke]] * [[Help!... It's the Hair Bear Bunch!]] * [[Hong Kong Phooey]]<ref name=":0" /> * [[Inch High, Private Eye]] * [[Inspector Gadget (2015 TV series)|Inspector Gadget]] (2015) * [[Jabberjaw]] * [[Jelly Jamm]] * [[Johnny Bravo]]<ref name=":0" /> * [[Josie and the Pussycats]] * [[Jungle Beat (TV series)|Jungle Beat]] * [[King Arthur's Disasters]]<ref name=":0" /> * [[Kingdom Force]] * [[Krypto the Superdog]] * [[LazyTown]] * [[Lippy the Lion and Hardy Har Har]] * Coconut the Little Dragon * [[Looney Tunes]]<ref name=":0" /> * Master Moley * [[Mike, Lu and Og]] * [[Miss Moon]] * Muh und Mäh - Boomerang Bauernhof-Geschichten <!-- boomerang CEE? --> * [[Mush-Mush and the Mushables]] * [[My Knight and Me]] * [[Oddbods]] * [[Paddington Bear (TV series)|Paddington Bear]] * [[Pink Panther and Pals]] * [[Pixie and Dixie and Mr. Jinks]] * [[Popeye]]<ref name=":0" /> * [[Puppy in My Pocket: Adventures in Pocketville]] * [[Robin Hood: Mischief in Sherwood]] * [[Scooby-Doo and Guess Who?]] * [[Scooby-Doo and Scrappy-Doo (1979 TV series)|Scooby-Doo and Scrappy-Doo]] (1979) * [[Scooby-Doo and Scrappy-Doo (1980 TV series)|Scooby-Doo and Scrappy-Doo]] (1980) * [[Secret Squirrel]] * [[Sheep in the Big City]]<ref name=":0" /> * [[Skunk Fu!]] * [[Snagglepuss]] * [[Squiddly Diddly]] * [[Taz-Mania]] * [[The 13 Ghosts of Scooby-Doo]] * [[The Addams Family (1973 TV series)|The Addams Family]] (1973) * [[The Addams Family (1992 TV series)|The Addams Family]] (1992) * [[The Flintstones]]<ref name=":0" /> * [[The Flintstone Comedy Hour]] * [[The Flintstone Kids]] * [[The Garfield Show]] * [[The Happos Family]] * [[The Huckleberry Hound Show]]<ref name=":0" /> * [[The Jetsons]]<ref name=":0" /> * [[The Jungle Bunch]] * [[The Looney Tunes Show]] * [[The Magilla Gorilla Show]] * [[The Mask: Animated Series]] * [[The New Adventures of Huckleberry Finn]] * [[The New Yogi Bear Show]] * [[The Owl & Co]] * [[The Pebbles and Bamm-Bamm Show]] * [[The Perils of Penelope Pitstop]] * [[The Powerpuff Girls (2016 TV series)|The Powerpuff Girls]] (2016 reboot) * [[The Quick Draw McGraw Show]] * [[The Raccoons]]<ref name=":0" /> * [[The Real Adventures of Jonny Quest]] * [[The Scooby-Doo Show]]<ref name=":0" /> * [[The Sylvester & Tweety Mysteries]] * [[The Tex Avery Show]] * [[The Yogi Bear Show]] * [[Time Squad]]<ref name=":0" /> * [[Tiny Toon Adventures]] * [[Tom and Jerry]]<ref name=":0" /> * [[Tom and Jerry Kids]]<ref name=":0" /> * [[Tom and Jerry Tales]] * [[Top Cat]]<ref name=":0" /> * [[Touché Turtle and Dum Dum]] * [[Wacky Races (1968 TV series)|Wacky Races]] (1968)<ref name=":0" /> * [[Wacky Races (2017 TV series)|Wacky Races]] (2017) * [[Wally Gator]] * [[What's New Scooby-Doo?]] * [[Yabba-Dabba Dinosaurs]] * [[Yogi's Treasure Hunt]]}} == Multfilm == [[Fayl:Cartoonito_-_Logo_2021.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a5/Cartoonito_-_Logo_2021.svg/200px-Cartoonito_-_Logo_2021.svg.png|right|thumb|200x200px| Dasturlash blokining qayta ishga tushirilgan logotipi, keyinchalik 2022-yilda ishga tushadi]] Cartoonito - bu bolalar bog'chalari va maktabgacha yoshdagi bolalar uchun mo'ljallangan dasturiy blok edi. 2014-yilda Cartoonito Bumerang dasturi bilan birlashganda, Cartoonito brendi butunlay bekor qilinishidan oldin u ish kunlari ertalab va tushdan keyin efirga uzatildi. 2022-yil avgust oyida Cartoonito 2022-yilda Bumerang CEEga keyinroq qaytishini e'lon qildi. Blok uchun tizer 2022-yil 8-avgustda chiqdi va Tomas va Friends: All Engines Go! . Qayta ishga tushirilgan blok yangi logotip va yangi logotip identifikatorlarini oldi . == Logotiplar == <gallery> Fayl:Boomerang tv logo (2004-2015).svg|2005-yil 5-iyun - 2015-yil 2-fevral Fayl:Boomerang tv logo.png|2015-yil 2-fevraldan hozirgacha </gallery> == Havolalar == * Butun dunyo bo'ylab bumerang * Bumerang (Frantsiya) * Multfilmlar tarmog'i (CEE) * Cartoon Network (Gollandiya telekanali) * Cartoon Network (Germaniya) * Cartoon Network (Polsha) * Multfilmlar tarmog'i (Rossiya va Janubi-Sharqiy Yevropa) * [[CNN International]] == Manbalar == {{Manbalar}} == Tashqi havolalar == * [http://www.boomerangtv.hu Vengriya rasmiy sayti] * [http://www.boomerangtv.nl Gollandiyaning rasmiy sayti] * [http://www.boomerangtv.de Germaniya rasmiy sayti] * [http://www.boomerangtv.pl Polsha rasmiy sayti] * [http://www.boomerangtv.ro Ruminiya rasmiy sayti] * [http://www.boomerangtv.bg Bolgariya rasmiy sayti] * [http://www.boomerangtv.cz Chexiya rasmiy sayti] {{Warner Bros. Discovery International}}{{Television in Germany}} [[Turkum:WikiJurnalistka]] [[Turkum:Jurmalistlar]] [[Turkum:Jurnalistik tashkilotlar]] [[Turkum:Telekanallar]] [[Turkum:Telekanal]] [[Turkum:Televideniye]] [[Turkum:Televideniye loyihasi maqolalari]] [[Turkum:Rossiya televideniyesi]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] a972phv488p7uezte3jw6h8lqw8idqe 2817017 2816991 2022-08-29T08:08:09Z BaxtiyJahon 75776 wikitext text/x-wiki {{Telekanal bilgiqutisi | nomi = [[Boomerang]] | toʻliq nomi = | logo = Boomerang 2014 logo.svg | logo_eni = | tagyozuv = bu bolalar uchun animatsion dasturlarga qaratilgan Markaziy va Sharqiy Yevropa vaSharqiy-Markaziy Yevropa pullik telekanali | image = | image_size = | image_alt = | alt = | caption = | mamlakat = | namoyish hududi = {{GER}}, {{AUT}}, {{RUS}}, {{SUI}}, [[Benilüks]], [[MDH mamlakatlari]], [[Chexiya]], [[Slovakiya]], [[Vengriya]], [[Ruminiya]], [[Polsha]], [[Bolqon]], [[Boltiqbo'yi]] va [[Kavkaz]] | namoyish vaqti = | tili = [[golland]] [[Ingliz]], [[nemis]], [[venger]], [[polyak]], [[rumin]], [[rus]], [[bolgar]], [[chex]] | markazi = [[Benilüks]], [[Kipr]], [[Chexiya]], [[Gretsiya]], [[Yaqin Sharq]], [[Afrika]], [[Portugaliya]] | formati = 1080i HDTV | mazmuni = | efirgachiqqan = [[2005|2005-yil 5-iyun]] | efirdanuzilgan = | efirdanuzilishsababi = | almashtirilgan = | almashtirgan = | almashgan = | guvohnomasi = | litsenziya = | tomoshabinlar = | ulushi = | ulushi-sanasi = | ulushi-manba = | asoschisi = | egasi = Warner Bros. Discovery EMEA | rahbarlari = | avvalgi nomlari = | aloqador kanallar = Cartoon Network Germany, Cartoon Network Netherlands & Flanders, Cartoon Network Poland, Cartoon Network Russia and Southeastern Europe, CNN International, Warner TV Comedy, Warner TV, Film, Warner TV Serie | kanal ovozi = | hamkori = | shiori = | sayt = www.boomerangtv.de www.boomerang-tv.hu www.boomerangtv.nl www.boomerang-tv.pl www.boomerang-tv.ro www.boomerangtv.ru (closed) www.tvboomerang.com | vikiombor = }} '''Bumerang''' — bu bolalar uchun animatsion dasturlarga qaratilgan Markaziy va Sharqiy Yevropa vaSharqiy-Markaziy Yevropa pullik telekanalidir. Ushbu tasma [[Germaniya]], [[Avstriya]], [[Shveysariya|Shveytsariya]], [[Benilyuks|Benilüks]], [[Mustaqil davlatlar hamdoʻstligi|MDH mamlakatlari]], [[Chexiya]], [[Slovakiya]], [[Vengriya]], [[Ruminiya]], [[Polsha]], [[Bolqon yarim oroli|Bolqon]], Boltiqboʻyi va [[Kavkaz]] mamlakatlarida efirga uzatiladi. == Tarixi == Bumerang EMEA 2005-yil 5-iyunda ishga tushirilgan. 2011-yil 12-oktabr kuni ertalab soat 6:00 da (CEST) u ikki xil tasmaga boʻlingan: bu tasma Markaziy va Sharqiy Yevropaga qaratilgan boʻlsa, Bumerang shtab kvartirasi Benilüks, Kipr, Chexiya, Gretsiya, Yaqin Sharq va Afrika va Portugaliyada joylashgan . Oʻsha paytdagi Yevropa tasmasi ingliz, rumin, venger va polyak tillarida boʻlgan toʻrtta audio trekdan iborat edi. 2007-yil 1-avgustda telekanal Astra 1K va Hot Bird 7A sunʼiy yoʻldoshlaridan MDH va Boltiqboʻyi mamlakatlari hududlarida efirga uzata boshladi<ref>{{Veb manbasi|url=https://old.telesputnik.ru/archive/160/article/84.html|sarlavha=Boomerang развлекает детей|nashriyot=old.telesputnik.ru|sana=2 February 2009}}</ref>. Telekanal qisman rus tilida namoyish etiladi<ref>[http://www.telesputnik.ru/forum/viewtopic.php?f=11&t=45127&start=520 1 iyunya vstrechaem noviy paket „DYeTSKIY“]</ref> 2013-yil 1-oktabrdan boshlab kanal butunlay rus tiliga dublyaj qilindi<ref>[http://protv.ua/news/tv/telekanal_boomerang_zagovoril_po-russki/ Telekanal Boomerang zagovoril po-russki]. Jurnal Mediasat</ref>. 2014-yil noyabridan 2015-yilning fevraligacha Bumerang CEE Niderlandiya va Belgiyaning Flandriya mintaqasidagi Bumerang shtab-kvartirasini almashtirdi va 2015-yilning 2-fevralidan 2017-yilgacha mahalliylashtirilgan Gollandiya kontentlarini oldi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.broadcastmagazine.nl/televisie/nieuw-logo-voor-boomerang/|sarlavha=Nieuw logo voor Boomerang|sana=1 February 2015|til=nl|ish=Broadcast Magazine|kirish sanasi=16 March 2015}}</ref> 2017-yildan boshlab CEE tasmasi Niderlandiya va Belgiyada mavjud<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.youtube.com/watch?reload=9&v=yW_TuOqhviY|sarlavha=Boomerang CEE (Dutch) - Continuity (July 1, 2017)|ish=[[YouTube]]|sana=1 July 2017}}</ref>. 2018-yil 4-aprelda Bumerang CEE tomonlar nisbati 16:9 ga oʻtdi[https://m.youtube.com/watch?v=lfSXXkNob_o&feature=youtu.be]. 2018-yil 1-oktabrda Bumerang CEE Germaniyaning Boomerang kanlaini oʻrnini egalladi. U nemis reklamalarini efirga uzatish uchun moʻljallangan subfeedni ishga tushirdi va uning efirida asosiy kontentdan farqli ravishda ruscha reyting piktogrammalari koʻrsatilmagan lekin kadrdagi baʼzi xatolar tufayli baribir efir vaqtida koʻrinib qolgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.youtube.com/watch?v=Ezh3m_5AyYU|arxivurl=https://ghostarchive.org/varchive/youtube/20211220/Ezh3m_5AyYU|arxivsana=2021-12-20|sarlavha=Boomerang Germany - Final Day/Closedown/CEE Takeover (September 30-October 1, 2018)|ish=[[YouTube]]|sana=2 October 2018}}</ref>. 2021-yil 1-noyabr, dushanba kuni Bumerang CEE yangi bolgar tilidagi audio trekni ishlata boshladi. Bolgariya televideniyesi reklamalari uchun bolgar kanalining subfeedini faqat Bulsatcomda ishga tushirdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.youtube.com/watch?v=dq8F0BfNVEo&t|arxivurl=https://ghostarchive.org/varchive/youtube/20211220/dq8F0BfNVEo|arxivsana=2021-12-20|sarlavha=Boomerang CEE (Bulgaria) - Launch (November 1, 2021)|ish=[[YouTube]]|sana=1 November 2021}}</ref>. 2021-yil 3-dekabr, juma kuni Bumerang CEE yangi chex tilidagi ovozlashtirsh faoliyatini ishga tushirdi. [[Rossiyaning Ukrainaga bosqini (2022)|Rossiyaning Ukrainaga]] bostirib kirishi munosabati bilan 2022-yil 9-martda WarnerMedia Cartoon Network bilan birga Rossiya hududidagi kanalni yopdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.cnn.com/2022/03/09/media/warnermedia-discovery-russia/index.html|sarlavha=WarnerMedia and Discovery join the stampede of businesses leaving Russia &#124; CNN Business|ish=[[CNN]]|sana=9 March 2022}}</ref>. == Tv Dasturlar == === Joriy dasturlar === {{Columns-list|* [[Be Cool, Scooby-Doo!]] * [[Grizzy and the Lemmings]] * [[Lamput]] * [[Looney Tunes Cartoons]] * [[Mighty Mike (TV series)|Mighty Mike]] * [[Mr. Bean: The Animated Series]] * [[Mr. Magoo (TV series)|Mr. Magoo]] * [[New Looney Tunes]] * [[Ninja Express]] * [[Pat the Dog]] * [[Power Players]] * [[Scooby-Doo and Guess Who?]] * [[Taffy (TV series)|Taffy]] * [[The New Scooby-Doo Movies]] * [[The Tom and Jerry Show (2014 TV series)|The Tom and Jerry Show]] * [[Thomas & Friends: All Engines Go]] * [[Tom and Jerry in New York]]<ref>{{Cite web |last=KG |first=imfernsehen GmbH & Co |title=Serien nach Sendern: Boomerang |url=https://www.fernsehserien.de/serien-nach-sendern/boomerang |access-date=2022-05-02 |website=fernsehserien.de |language=de}}</ref>}} === Oldingi dasturlar === {{Columns-list|* [[2 Stupid Dogs]] * [[A Pup Named Scooby-Doo]]<ref name=":0">{{Cite web |title=Boomerang - program tv na 26.06.2009 - Program TV - Telemagazyn.pl |url=https://www.telemagazyn.pl/boomerang/?dzien=2009-06-26 |access-date=2022-05-02 |website=www.telemagazyn.pl |language=pl}}</ref> * [[Agent Binky: Pets of the Universe]] * Alice & Lewis <!-- no page --> * [[Angelo Rules]] * [[Animaniacs]] * [[Atom Ant]] * [[Augie Doggie and Doggie Daddy]] * [[Baby Looney Tunes]] * [[Bananas in Pyjamas]] * [[Ben 10 (2016 TV series)|Ben 10]] (2016) * BoomCam * Boomerang Cinema * [[Bunnicula (TV series)|Bunnicula]] * [[Captain Caveman and the Teen Angels]] * [[Casper's Scare School (TV series)|Casper’s Scare School]] * [[Cloudy with a Chance of Meatballs (TV series)|Cloudy with a Chance of Meatballs]] * [[Count Duckula]]<ref name=":0" /> * [[Danger Mouse (1981 TV series)|Danger Mouse]]<ref name=":0" /> * [[Dastardly and Muttley in Their Flying Machines]]<ref name=":0" /> * [[Dexter's Laboratory]]<ref name=":0" /> * [[Dorothy and the Wizard of Oz]] * [[Droopy and Dripple]] * [[Droopy, Master Detective]] * [[Duck Dodgers (TV series)|Duck Dodgers]] * [[Dumb and Dumber (TV series)|Dumb and Dumber]] * [[Firehouse Tales]] * Five Farmies <!-- one English result found, so far --> * [[George of the Jungle]] * [[Gerald McBoing Boing (TV series)|Gerald McBoing Boing]] * Ha Ha Hairies <!-- Boomerang Romania program? --> * [[Heathcliff and Marmaduke|Heatcliff and Marmaduke]] * [[Help!... It's the Hair Bear Bunch!]] * [[Hong Kong Phooey]]<ref name=":0" /> * [[Inch High, Private Eye]] * [[Inspector Gadget (2015 TV series)|Inspector Gadget]] (2015) * [[Jabberjaw]] * [[Jelly Jamm]] * [[Johnny Bravo]]<ref name=":0" /> * [[Josie and the Pussycats]] * [[Jungle Beat (TV series)|Jungle Beat]] * [[King Arthur's Disasters]]<ref name=":0" /> * [[Kingdom Force]] * [[Krypto the Superdog]] * [[LazyTown]] * [[Lippy the Lion and Hardy Har Har]] * Coconut the Little Dragon * [[Looney Tunes]]<ref name=":0" /> * Master Moley * [[Mike, Lu and Og]] * [[Miss Moon]] * Muh und Mäh — Boomerang Bauernhof-Geschichten <!-- boomerang CEE? --> * [[Mush-Mush and the Mushables]] * [[My Knight and Me]] * [[Oddbods]] * [[Paddington Bear (TV series)|Paddington Bear]] * [[Pink Panther and Pals]] * [[Pixie and Dixie and Mr. Jinks]] * [[Popeye]]<ref name=":0" /> * [[Puppy in My Pocket: Adventures in Pocketville]] * [[Robin Hood: Mischief in Sherwood]] * [[Scooby-Doo and Guess Who?]] * [[Scooby-Doo and Scrappy-Doo (1979 TV series)|Scooby-Doo and Scrappy-Doo]] (1979) * [[Scooby-Doo and Scrappy-Doo (1980 TV series)|Scooby-Doo and Scrappy-Doo]] (1980) * [[Secret Squirrel]] * [[Sheep in the Big City]]<ref name=":0" /> * [[Skunk Fu!]] * [[Snagglepuss]] * [[Squiddly Diddly]] * [[Taz-Mania]] * [[The 13 Ghosts of Scooby-Doo]] * [[The Addams Family (1973 TV series)|The Addams Family]] (1973) * [[The Addams Family (1992 TV series)|The Addams Family]] (1992) * [[The Flintstones]]<ref name=":0" /> * [[The Flintstone Comedy Hour]] * [[The Flintstone Kids]] * [[The Garfield Show]] * [[The Happos Family]] * [[The Huckleberry Hound Show]]<ref name=":0" /> * [[The Jetsons]]<ref name=":0" /> * [[The Jungle Bunch]] * [[The Looney Tunes Show]] * [[The Magilla Gorilla Show]] * [[The Mask: Animated Series]] * [[The New Adventures of Huckleberry Finn]] * [[The New Yogi Bear Show]] * [[The Owl & Co]] * [[The Pebbles and Bamm-Bamm Show]] * [[The Perils of Penelope Pitstop]] * [[The Powerpuff Girls (2016 TV series)|The Powerpuff Girls]] (2016 reboot) * [[The Quick Draw McGraw Show]] * [[The Raccoons]]<ref name=":0" /> * [[The Real Adventures of Jonny Quest]] * [[The Scooby-Doo Show]]<ref name=":0" /> * [[The Sylvester & Tweety Mysteries]] * [[The Tex Avery Show]] * [[The Yogi Bear Show]] * [[Time Squad]]<ref name=":0" /> * [[Tiny Toon Adventures]] * [[Tom and Jerry]]<ref name=":0" /> * [[Tom and Jerry Kids]]<ref name=":0" /> * [[Tom and Jerry Tales]] * [[Top Cat]]<ref name=":0" /> * [[Touché Turtle and Dum Dum]] * [[Wacky Races (1968 TV series)|Wacky Races]] (1968)<ref name=":0" /> * [[Wacky Races (2017 TV series)|Wacky Races]] (2017) * [[Wally Gator]] * [[What's New Scooby-Doo?]] * [[Yabba-Dabba Dinosaurs]] * [[Yogi's Treasure Hunt]]}} == Multfilm == [[Fayl:Cartoonito_-_Logo_2021.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a5/Cartoonito_-_Logo_2021.svg/200px-Cartoonito_-_Logo_2021.svg.png|right|thumb|200x200px| Dasturlash blokining qayta ishga tushirilgan logotipi, keyinchalik 2022-yilda ishga tushadi]] Cartoonito — bu bolalar bogʻchalari va maktabgacha yoshdagi bolalar uchun moʻljallangan dasturiy blok edi. 2014-yilda Cartoonito Bumerang dasturi bilan birlashganda, Cartoonito brendi butunlay bekor qilinishidan oldin u ish kunlari ertalab va tushdan keyin efirga uzatildi. 2022-yil avgust oyida Cartoonito 2022-yilda Bumerang CEEga keyinroq qaytishini eʼlon qildi. Blok uchun tizer 2022-yil 8-avgustda chiqdi va Tomas va Friends: All Engines Go! . Qayta ishga tushirilgan blok yangi logotip va yangi logotip identifikatorlarini oldi . == Logotiplar == <gallery> Fayl:Boomerang tv logo (2004-2015).svg|2005-yil 5-iyun - 2015-yil 2-fevral Fayl:Boomerang tv logo.png|2015-yil 2-fevraldan hozirgacha </gallery> == Havolalar == * Butun dunyo boʻylab bumerang * Bumerang (Frantsiya) * Multfilmlar tarmogʻi (CEE) * Cartoon Network (Gollandiya telekanali) * Cartoon Network (Germaniya) * Cartoon Network (Polsha) * Multfilmlar tarmogʻi (Rossiya va Janubi-Sharqiy Yevropa) * [[CNN International]] == Manbalar == {{Manbalar}} == Tashqi havolalar == * [http://www.boomerangtv.hu Vengriya rasmiy sayti] * [http://www.boomerangtv.nl Gollandiyaning rasmiy sayti] * [http://www.boomerangtv.de Germaniya rasmiy sayti] * [http://www.boomerangtv.pl Polsha rasmiy sayti] * [http://www.boomerangtv.ro Ruminiya rasmiy sayti] * [http://www.boomerangtv.bg Bolgariya rasmiy sayti] * [http://www.boomerangtv.cz Chexiya rasmiy sayti] {{Warner Bros. Discovery International}}{{Television in Germany}} [[Turkum:WikiJurnalistka]] [[Turkum:Jurmalistlar]] [[Turkum:Jurnalistik tashkilotlar]] [[Turkum:Telekanallar]] [[Turkum:Telekanal]] [[Turkum:Televideniye]] [[Turkum:Televideniye loyihasi maqolalari]] [[Turkum:Rossiya televideniyesi]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] di0odonzv65fbt3cr93m95p9zeytoz3 2817026 2817017 2022-08-29T08:19:16Z BaxtiyJahon 75776 wikitext text/x-wiki {{Telekanal bilgiqutisi | nomi = [[Boomerang]] | toʻliq nomi = | logo = Boomerang 2014 logo.svg | logo_eni = | tagyozuv = bu bolalar uchun animatsion dasturlarga qaratilgan Markaziy va Sharqiy Yevropa vaSharqiy-Markaziy Yevropa pullik telekanali | image = | image_size = | image_alt = | alt = | caption = | mamlakat = | namoyish hududi = {{GER}}, {{AUT}}, {{RUS}}, {{SUI}}, [[Benilüks]], [[MDH mamlakatlari]], [[Chexiya]], [[Slovakiya]], [[Vengriya]], [[Ruminiya]], [[Polsha]], [[Bolqon]], [[Boltiqbo'yi]] va [[Kavkaz]] | namoyish vaqti = | tili = [[golland]] [[Ingliz]], [[nemis]], [[venger]], [[polyak]], [[rumin]], [[rus]], [[bolgar]], [[chex]] | markazi = [[Benilüks]], [[Kipr]], [[Chexiya]], [[Gretsiya]], [[Yaqin Sharq]], [[Afrika]], [[Portugaliya]] | formati = 1080i HDTV | mazmuni = | efirgachiqqan = [[2005|2005-yil 5-iyun]] | efirdanuzilgan = | efirdanuzilishsababi = | almashtirilgan = | almashtirgan = | almashgan = | guvohnomasi = | litsenziya = | tomoshabinlar = | ulushi = | ulushi-sanasi = | ulushi-manba = | asoschisi = | egasi = Warner Bros. Discovery EMEA | rahbarlari = | avvalgi nomlari = | aloqador kanallar = Cartoon Network Germany, Cartoon Network Netherlands & Flanders, Cartoon Network Poland, Cartoon Network Russia and Southeastern Europe, CNN International, Warner TV Comedy, Warner TV, Film, Warner TV Serie | kanal ovozi = | hamkori = | shiori = | sayt = [http://www.boomerangtv.de/ www.boomerangtv.de]<br />[http://www.boomerang-tv.hu/ www.boomerang-tv.hu ]<br />[http://www.boomerangtv.nl/ www.boomerangtv.nl]<br />[http://www.boomerang-tv.pl/ www.boomerang-tv.pl]<br />[http://www.boomerang-tv.ro/ www.boomerang-tv.ro]<br />[http://www.boomerangtv.ru/ www.boomerangtv.ru] (closed) <br />[http://www.tvboomerang.com/ www.tvboomerang.com] | online_serv_1 = [[Ziggo#Ziggo GO|Ziggo GO]] <small>(Netherlands)</small> | online_chan_1 = [https://www.ziggogo.tv ZiggoGO.tv] (Europe only) | vikiombor = }} '''Bumerang''' — bu bolalar uchun animatsion dasturlarga qaratilgan Markaziy va Sharqiy Yevropa vaSharqiy-Markaziy Yevropa pullik telekanalidir. Ushbu tasma [[Germaniya]], [[Avstriya]], [[Shveysariya|Shveytsariya]], [[Benilyuks|Benilüks]], [[Mustaqil davlatlar hamdoʻstligi|MDH mamlakatlari]], [[Chexiya]], [[Slovakiya]], [[Vengriya]], [[Ruminiya]], [[Polsha]], [[Bolqon yarim oroli|Bolqon]], Boltiqboʻyi va [[Kavkaz]] mamlakatlarida efirga uzatiladi.[www.boomerangtv.de www.boomerangtv.de] == Tarixi == Bumerang EMEA 2005-yil 5-iyunda ishga tushirilgan. 2011-yil 12-oktabr kuni ertalab soat 6:00 da (CEST) u ikki xil tasmaga boʻlingan: bu tasma Markaziy va Sharqiy Yevropaga qaratilgan boʻlsa, Bumerang shtab kvartirasi Benilüks, Kipr, Chexiya, Gretsiya, Yaqin Sharq va Afrika va Portugaliyada joylashgan . Oʻsha paytdagi Yevropa tasmasi ingliz, rumin, venger va polyak tillarida boʻlgan toʻrtta audio trekdan iborat edi. 2007-yil 1-avgustda telekanal Astra 1K va Hot Bird 7A sunʼiy yoʻldoshlaridan MDH va Boltiqboʻyi mamlakatlari hududlarida efirga uzata boshladi<ref>{{Veb manbasi|url=https://old.telesputnik.ru/archive/160/article/84.html|sarlavha=Boomerang развлекает детей|nashriyot=old.telesputnik.ru|sana=2 February 2009}}</ref>. Telekanal qisman rus tilida namoyish etiladi<ref>[http://www.telesputnik.ru/forum/viewtopic.php?f=11&t=45127&start=520 1 iyunya vstrechaem noviy paket „DYeTSKIY“]</ref> 2013-yil 1-oktabrdan boshlab kanal butunlay rus tiliga dublyaj qilindi<ref>[http://protv.ua/news/tv/telekanal_boomerang_zagovoril_po-russki/ Telekanal Boomerang zagovoril po-russki]. Jurnal Mediasat</ref>. 2014-yil noyabridan 2015-yilning fevraligacha Bumerang CEE Niderlandiya va Belgiyaning Flandriya mintaqasidagi Bumerang shtab-kvartirasini almashtirdi va 2015-yilning 2-fevralidan 2017-yilgacha mahalliylashtirilgan Gollandiya kontentlarini oldi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.broadcastmagazine.nl/televisie/nieuw-logo-voor-boomerang/|sarlavha=Nieuw logo voor Boomerang|sana=1 February 2015|til=nl|ish=Broadcast Magazine|kirish sanasi=16 March 2015}}</ref> 2017-yildan boshlab CEE tasmasi Niderlandiya va Belgiyada mavjud<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.youtube.com/watch?reload=9&v=yW_TuOqhviY|sarlavha=Boomerang CEE (Dutch) - Continuity (July 1, 2017)|ish=[[YouTube]]|sana=1 July 2017}}</ref>. 2018-yil 4-aprelda Bumerang CEE tomonlar nisbati 16:9 ga oʻtdi[https://m.youtube.com/watch?v=lfSXXkNob_o&feature=youtu.be]. 2018-yil 1-oktabrda Bumerang CEE Germaniyaning Boomerang kanlaini oʻrnini egalladi. U nemis reklamalarini efirga uzatish uchun moʻljallangan subfeedni ishga tushirdi va uning efirida asosiy kontentdan farqli ravishda ruscha reyting piktogrammalari koʻrsatilmagan lekin kadrdagi baʼzi xatolar tufayli baribir efir vaqtida koʻrinib qolgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.youtube.com/watch?v=Ezh3m_5AyYU|arxivurl=https://ghostarchive.org/varchive/youtube/20211220/Ezh3m_5AyYU|arxivsana=2021-12-20|sarlavha=Boomerang Germany - Final Day/Closedown/CEE Takeover (September 30-October 1, 2018)|ish=[[YouTube]]|sana=2 October 2018}}</ref>. 2021-yil 1-noyabr, dushanba kuni Bumerang CEE yangi bolgar tilidagi audio trekni ishlata boshladi. Bolgariya televideniyesi reklamalari uchun bolgar kanalining subfeedini faqat Bulsatcomda ishga tushirdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.youtube.com/watch?v=dq8F0BfNVEo&t|arxivurl=https://ghostarchive.org/varchive/youtube/20211220/dq8F0BfNVEo|arxivsana=2021-12-20|sarlavha=Boomerang CEE (Bulgaria) - Launch (November 1, 2021)|ish=[[YouTube]]|sana=1 November 2021}}</ref>. 2021-yil 3-dekabr, juma kuni Bumerang CEE yangi chex tilidagi ovozlashtirsh faoliyatini ishga tushirdi. [[Rossiyaning Ukrainaga bosqini (2022)|Rossiyaning Ukrainaga]] bostirib kirishi munosabati bilan 2022-yil 9-martda WarnerMedia Cartoon Network bilan birga Rossiya hududidagi kanalni yopdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.cnn.com/2022/03/09/media/warnermedia-discovery-russia/index.html|sarlavha=WarnerMedia and Discovery join the stampede of businesses leaving Russia &#124; CNN Business|ish=[[CNN]]|sana=9 March 2022}}</ref>. == Tv Dasturlar == === Joriy dasturlar === {{Columns-list|* [[Be Cool, Scooby-Doo!]] * [[Grizzy and the Lemmings]] * [[Lamput]] * [[Looney Tunes Cartoons]] * [[Mighty Mike (TV series)|Mighty Mike]] * [[Mr. Bean: The Animated Series]] * [[Mr. Magoo (TV series)|Mr. Magoo]] * [[New Looney Tunes]] * [[Ninja Express]] * [[Pat the Dog]] * [[Power Players]] * [[Scooby-Doo and Guess Who?]] * [[Taffy (TV series)|Taffy]] * [[The New Scooby-Doo Movies]] * [[The Tom and Jerry Show (2014 TV series)|The Tom and Jerry Show]] * [[Thomas & Friends: All Engines Go]] * [[Tom and Jerry in New York]]<ref>{{Cite web |last=KG |first=imfernsehen GmbH & Co |title=Serien nach Sendern: Boomerang |url=https://www.fernsehserien.de/serien-nach-sendern/boomerang |access-date=2022-05-02 |website=fernsehserien.de |language=de}}</ref>}} === Oldingi dasturlar === {{Columns-list|* [[2 Stupid Dogs]] * [[A Pup Named Scooby-Doo]]<ref name=":0">{{Cite web |title=Boomerang - program tv na 26.06.2009 - Program TV - Telemagazyn.pl |url=https://www.telemagazyn.pl/boomerang/?dzien=2009-06-26 |access-date=2022-05-02 |website=www.telemagazyn.pl |language=pl}}</ref> * [[Agent Binky: Pets of the Universe]] * Alice & Lewis <!-- no page --> * [[Angelo Rules]] * [[Animaniacs]] * [[Atom Ant]] * [[Augie Doggie and Doggie Daddy]] * [[Baby Looney Tunes]] * [[Bananas in Pyjamas]] * [[Ben 10 (2016 TV series)|Ben 10]] (2016) * BoomCam * Boomerang Cinema * [[Bunnicula (TV series)|Bunnicula]] * [[Captain Caveman and the Teen Angels]] * [[Casper's Scare School (TV series)|Casper’s Scare School]] * [[Cloudy with a Chance of Meatballs (TV series)|Cloudy with a Chance of Meatballs]] * [[Count Duckula]]<ref name=":0" /> * [[Danger Mouse (1981 TV series)|Danger Mouse]]<ref name=":0" /> * [[Dastardly and Muttley in Their Flying Machines]]<ref name=":0" /> * [[Dexter's Laboratory]]<ref name=":0" /> * [[Dorothy and the Wizard of Oz]] * [[Droopy and Dripple]] * [[Droopy, Master Detective]] * [[Duck Dodgers (TV series)|Duck Dodgers]] * [[Dumb and Dumber (TV series)|Dumb and Dumber]] * [[Firehouse Tales]] * Five Farmies <!-- one English result found, so far --> * [[George of the Jungle]] * [[Gerald McBoing Boing (TV series)|Gerald McBoing Boing]] * Ha Ha Hairies <!-- Boomerang Romania program? --> * [[Heathcliff and Marmaduke|Heatcliff and Marmaduke]] * [[Help!... It's the Hair Bear Bunch!]] * [[Hong Kong Phooey]]<ref name=":0" /> * [[Inch High, Private Eye]] * [[Inspector Gadget (2015 TV series)|Inspector Gadget]] (2015) * [[Jabberjaw]] * [[Jelly Jamm]] * [[Johnny Bravo]]<ref name=":0" /> * [[Josie and the Pussycats]] * [[Jungle Beat (TV series)|Jungle Beat]] * [[King Arthur's Disasters]]<ref name=":0" /> * [[Kingdom Force]] * [[Krypto the Superdog]] * [[LazyTown]] * [[Lippy the Lion and Hardy Har Har]] * Coconut the Little Dragon * [[Looney Tunes]]<ref name=":0" /> * Master Moley * [[Mike, Lu and Og]] * [[Miss Moon]] * Muh und Mäh — Boomerang Bauernhof-Geschichten <!-- boomerang CEE? --> * [[Mush-Mush and the Mushables]] * [[My Knight and Me]] * [[Oddbods]] * [[Paddington Bear (TV series)|Paddington Bear]] * [[Pink Panther and Pals]] * [[Pixie and Dixie and Mr. Jinks]] * [[Popeye]]<ref name=":0" /> * [[Puppy in My Pocket: Adventures in Pocketville]] * [[Robin Hood: Mischief in Sherwood]] * [[Scooby-Doo and Guess Who?]] * [[Scooby-Doo and Scrappy-Doo (1979 TV series)|Scooby-Doo and Scrappy-Doo]] (1979) * [[Scooby-Doo and Scrappy-Doo (1980 TV series)|Scooby-Doo and Scrappy-Doo]] (1980) * [[Secret Squirrel]] * [[Sheep in the Big City]]<ref name=":0" /> * [[Skunk Fu!]] * [[Snagglepuss]] * [[Squiddly Diddly]] * [[Taz-Mania]] * [[The 13 Ghosts of Scooby-Doo]] * [[The Addams Family (1973 TV series)|The Addams Family]] (1973) * [[The Addams Family (1992 TV series)|The Addams Family]] (1992) * [[The Flintstones]]<ref name=":0" /> * [[The Flintstone Comedy Hour]] * [[The Flintstone Kids]] * [[The Garfield Show]] * [[The Happos Family]] * [[The Huckleberry Hound Show]]<ref name=":0" /> * [[The Jetsons]]<ref name=":0" /> * [[The Jungle Bunch]] * [[The Looney Tunes Show]] * [[The Magilla Gorilla Show]] * [[The Mask: Animated Series]] * [[The New Adventures of Huckleberry Finn]] * [[The New Yogi Bear Show]] * [[The Owl & Co]] * [[The Pebbles and Bamm-Bamm Show]] * [[The Perils of Penelope Pitstop]] * [[The Powerpuff Girls (2016 TV series)|The Powerpuff Girls]] (2016 reboot) * [[The Quick Draw McGraw Show]] * [[The Raccoons]]<ref name=":0" /> * [[The Real Adventures of Jonny Quest]] * [[The Scooby-Doo Show]]<ref name=":0" /> * [[The Sylvester & Tweety Mysteries]] * [[The Tex Avery Show]] * [[The Yogi Bear Show]] * [[Time Squad]]<ref name=":0" /> * [[Tiny Toon Adventures]] * [[Tom and Jerry]]<ref name=":0" /> * [[Tom and Jerry Kids]]<ref name=":0" /> * [[Tom and Jerry Tales]] * [[Top Cat]]<ref name=":0" /> * [[Touché Turtle and Dum Dum]] * [[Wacky Races (1968 TV series)|Wacky Races]] (1968)<ref name=":0" /> * [[Wacky Races (2017 TV series)|Wacky Races]] (2017) * [[Wally Gator]] * [[What's New Scooby-Doo?]] * [[Yabba-Dabba Dinosaurs]] * [[Yogi's Treasure Hunt]]}} == Multfilm == [[Fayl:Cartoonito_-_Logo_2021.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a5/Cartoonito_-_Logo_2021.svg/200px-Cartoonito_-_Logo_2021.svg.png|right|thumb|200x200px| Dasturlash blokining qayta ishga tushirilgan logotipi, keyinchalik 2022-yilda ishga tushadi]] Cartoonito — bu bolalar bogʻchalari va maktabgacha yoshdagi bolalar uchun moʻljallangan dasturiy blok edi. 2014-yilda Cartoonito Bumerang dasturi bilan birlashganda, Cartoonito brendi butunlay bekor qilinishidan oldin u ish kunlari ertalab va tushdan keyin efirga uzatildi. 2022-yil avgust oyida Cartoonito 2022-yilda Bumerang CEEga keyinroq qaytishini eʼlon qildi. Blok uchun tizer 2022-yil 8-avgustda chiqdi va Tomas va Friends: All Engines Go! . Qayta ishga tushirilgan blok yangi logotip va yangi logotip identifikatorlarini oldi . == Logotiplar == <gallery> Fayl:Boomerang tv logo (2004-2015).svg|2005-yil 5-iyun - 2015-yil 2-fevral Fayl:Boomerang tv logo.png|2015-yil 2-fevraldan hozirgacha </gallery> == Havolalar == * Butun dunyo boʻylab bumerang * Bumerang (Frantsiya) * Multfilmlar tarmogʻi (CEE) * Cartoon Network (Gollandiya telekanali) * Cartoon Network (Germaniya) * Cartoon Network (Polsha) * Multfilmlar tarmogʻi (Rossiya va Janubi-Sharqiy Yevropa) * [[CNN International]] == Manbalar == {{Manbalar}} == Tashqi havolalar == * [http://www.boomerangtv.hu Vengriya rasmiy sayti] * [http://www.boomerangtv.nl Gollandiyaning rasmiy sayti] * [http://www.boomerangtv.de Germaniya rasmiy sayti] * [http://www.boomerangtv.pl Polsha rasmiy sayti] * [http://www.boomerangtv.ro Ruminiya rasmiy sayti] * [http://www.boomerangtv.bg Bolgariya rasmiy sayti] * [http://www.boomerangtv.cz Chexiya rasmiy sayti] {{Warner Bros. Discovery International}}{{Television in Germany}} [[Turkum:WikiJurnalistka]] [[Turkum:Jurmalistlar]] [[Turkum:Jurnalistik tashkilotlar]] [[Turkum:Telekanallar]] [[Turkum:Telekanal]] [[Turkum:Televideniye]] [[Turkum:Televideniye loyihasi maqolalari]] [[Turkum:Rossiya televideniyesi]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] lb5p2pnbmn3ihrd9pl105kec31wgjfy Xalqaro dzyudo federasiyasi 0 784190 2816992 2022-08-29T07:46:49Z Mehriddin 01 72855 „[[:ru:Special:Redirect/revision/124037320|Международная федерация дзюдо]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki '''Xalqaro dzyudo federatsiyasi''' ({{Lang-en|International Judo Federation}}, IJF) [[1951|1951-yil]] iyul oyida asos solingan. Dastlab IJF tarkibiga [[Yevropa]] va [[Argentina]] milliy [[Dzudo|dzyudo]] federasiyalari kirgan. Keyingi o‘n yil ichida to‘rt qit’aning milliy tashkilotlari Xalqaro dzyudo federasiyasiga a’zo bo‘lishdi. IJF shtab-kvartirasi [[Vengriya|Vengriyaning]] [[Budapesht]] shahrida joylashgan. IJF dzyudo musobaqalari qoidalarini belgilaydi va qit’a hamda jahon chempionatlarini o‘tkazadi. Xalqaro dzyudo federasiyasi, shuningdek, Kodokan tomonidan berilgan darajalarga hech qanday nisbati bo‘lmagan o‘z [[Dzudo|darajalarini]] belgilaydi. 2010 yil iyun holatiga ko‘ra, IJF tarkibida 198 ta milliy dzyudo federasiyasi mavjud<ref name="International Judo Federation"> {{Veb manbasi|muallif=|muallifhavola=|sana=|url=http://www.intjudo.eu/index.php|sarlavha=International Judo Federation|format=|ish=|nashriyot=|kirish sanasi=2010-06-30|til=en|arxivurl=https://www.webcitation.org/658frdeOS?url=http://www.intjudo.eu/index.php|arxivsana=2012-02-02}} </ref>. == IJF prezidentlari == * Aldo Torti ({{Lang-it|Aldo Torti}}), [[Italiya]]; 1951 * Risey Kano (yapon {{Lang-ja|嘉納 履正}}; Jigoro Kanoning o'g'li), [[Yaponiya]]; 1952-1965 * Charlz Palmer ({{Lang-en|Charles Palmer}}), [[Birlashgan Qirollik|Buyuk Britaniya]]; 1965-1979 {{Buyuk Britaniya bayrogʻi}} * Sigeyosi Matsumae ({{Lang-ja|松前 重義}} ), [[Yaponiya]] ; 1979-1987 yillar</img> * Sarkis Kaloglian ({{Lang-es|Sarkis Kaloghlian}}), [[Argentina]]; 1987-1989 {{Argentina bayrogʻi}} * Larvi Hargreyv ({{Lang-en|Lawrie Hargrave}}), [[Yangi Zelandiya]]; 1989-1991 * Luis Bagena ({{Lang-es|Luis Baguena}}), [[Ispaniya]]; 1991-1995 * Chon Son Pak ({{Lang-ko|朴容晟/박용성}} ), [[Koreya]]; 1995-2007 * Marius Vizer (Marius Vizer), [[Ruminiya]], 2007-yildan beri ; Vladimir Putin 2022-yil 26-fevralgacha [[Vladimir Putin|V.V. Putin]] IJF faxriy prezidenti lavozimida ishlagan; 26 fevral kuni IJF [[Rossiyaning Ukrainaga bosqini (2022)|Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirishi]] munosabati bilan Putinning vakolatlarini toʻxtatdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=2022-02-27 |title=Международная федерация дзюдо приостановила полномочия Путина в двух статусах |work=Чемпионат |url=https://www.championat.com/other/news-4623975-mezhdunarodnaya-federaciya-dzyudo-priostanovila-polnomochiya-putina-v-dvuh-statusah.html |access-date=2022-02-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220227135450/https://www.championat.com/other/news-4623975-mezhdunarodnaya-federaciya-dzyudo-priostanovila-polnomochiya-putina-v-dvuh-statusah.html |archive-date=2022-02-27}}.</ref>. == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [https://www.ijf.org/ IJF rasmiy sayti]{{Ref-en}} <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">)</small> 93gphvm381a3lswlyrej2i63uluo7pe 2817007 2816992 2022-08-29T08:00:32Z Mehriddin 01 72855 wikitext text/x-wiki '''Xalqaro dzyudo federatsiyasi''' ({{Lang-en|International Judo Federation}}, IJF) [[1951|1951-yil]] iyul oyida asos solingan. Dastlab IJF tarkibiga [[Yevropa]] va [[Argentina]] milliy [[Dzudo|dzyudo]] federasiyalari kirgan. Keyingi o‘n yil ichida to‘rt qitʼaning milliy tashkilotlari Xalqaro dzyudo federasiyasiga aʼzo bo‘lishdi. IJF shtab-kvartirasi [[Vengriya|Vengriyaning]] [[Budapesht]] shahrida joylashgan. IJF dzyudo musobaqalari qoidalarini belgilaydi va qitʼa hamda jahon chempionatlarini o‘tkazadi. Xalqaro dzyudo federasiyasi, shuningdek, Kodokan tomonidan berilgan darajalarga hech qanday nisbati bo‘lmagan o‘z [[Dzudo|darajalarini]] belgilaydi. 2010 yil iyun holatiga ko‘ra, IJF tarkibida 198 ta milliy dzyudo federasiyasi mavjud<ref name="International Judo Federation"> {{Veb manbasi|muallif=|muallifhavola=|sana=|url=http://www.intjudo.eu/index.php|sarlavha=International Judo Federation|format=|ish=|nashriyot=|kirish sanasi=2010-06-30|til=en|arxivurl=https://www.webcitation.org/658frdeOS?url=http://www.intjudo.eu/index.php|arxivsana=2012-02-02}} </ref>. == IJF prezidentlari == * Aldo Torti ({{Lang-it|Aldo Torti}}), [[Italiya]]; 1951 {{Italiya bayrogʻi}} * Risey Kano (yapon {{Lang-ja|嘉納 履正}}; Jigoro Kanoning oʻgʻli), [[Yaponiya]]; 1952-1965 {{Yaponiya bayrogʻi}} * Charlz Palmer ({{Lang-en|Charles Palmer}}), [[Birlashgan Qirollik|Buyuk Britaniya]]; 1965-1979 {{Buyuk Britaniya bayrogʻi}} * Sigeyosi Matsumae ({{Lang-ja|松前 重義}}), [[Yaponiya]] ; 1979-1987 {{Yaponiya bayrogʻi}} * Sarkis Kaloglian ({{Lang-es|Sarkis Kaloghlian}}), [[Argentina]]; 1987-1989 {{Argentina bayrogʻi}} * Larvi Hargreyv ({{Lang-en|Lawrie Hargrave}}), [[Yangi Zelandiya]]; 1989-1991 {{Yangi Zelandiya bayrogʻi}} * Luis Bagena ({{Lang-es|Luis Baguena}}), [[Ispaniya]]; 1991-1995 {{Ispaniya bayrogʻi}} * Chon Son Pak ({{Lang-ko|朴容晟/박용성}}), [[Koreya]]; 1995-2007 {{Janubiy Koreya bayrogʻi}} * Marius Vizer (Marius Vizer), [[Ruminiya]], 2007-yildan beri {{Ruminiya bayrogʻi}} ; Vladimir Putin 2022-yil 26-fevralgacha [[Vladimir Putin|V.V. Putin]] IJF faxriy prezidenti lavozimida ishlagan; 26 fevral kuni IJF [[Rossiyaning Ukrainaga bosqini (2022)|Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirishi]] munosabati bilan Putinning vakolatlarini toʻxtatdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=2022-02-27 |title=Международная федерация дзюдо приостановила полномочия Путина в двух статусах |work=Чемпионат |url=https://www.championat.com/other/news-4623975-mezhdunarodnaya-federaciya-dzyudo-priostanovila-polnomochiya-putina-v-dvuh-statusah.html |access-date=2022-02-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220227135450/https://www.championat.com/other/news-4623975-mezhdunarodnaya-federaciya-dzyudo-priostanovila-polnomochiya-putina-v-dvuh-statusah.html |archive-date=2022-02-27}}.</ref>. == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [https://www.ijf.org/ IJF rasmiy sayti]{{Ref-en}} <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">)</small> tsle7myr4t7b4oq48zgmw8zv3y9m134 Quloq qurti 0 784191 2816995 2022-08-29T07:49:59Z Optima D 72251 Optima D [[Quloq qurti]] sahifasini [[Miyaga oʻrnashib qoladigan kuy]]ga koʻchirdi wikitext text/x-wiki #YOʻNALTIRISH [[Miyaga oʻrnashib qoladigan kuy]] gs4h85abi47ulazeltlovvxqnnzc4dc Munozara:Quloq qurti 1 784192 2816997 2022-08-29T07:49:59Z Optima D 72251 Optima D [[Munozara:Quloq qurti]] sahifasini [[Munozara:Miyaga oʻrnashib qoladigan kuy]]ga koʻchirdi wikitext text/x-wiki #YOʻNALTIRISH [[Munozara:Miyaga oʻrnashib qoladigan kuy]] cj8jamvxkh3rxtql36dt0yxc08d2m9a Turkum:Davolash usullari 14 784193 2817002 2022-08-29T07:53:34Z Panpanchik 72616 Created blank page wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 Qora boʻyinli quyon 0 784194 2817010 2022-08-29T08:04:41Z Behzodbek88 70684 „[[:ru:Special:Redirect/revision/81613815|Темношеий заяц]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki [[Категория:Животные по алфавиту]] {{Avtomatik taksonquti | nomi = Qora boʻyinli quyon | tasvir = SL Bundala NP asv2020-01 img33.jpg | olam = [[Eukariotlar]] | tip = [[Xordalilar]] | sinf = [[Sut emizuvchilar]] | oila = [[Tovushqonlar]] | urugʻ = [[Quyonlar]] | sarlavha = Xalqaro ilmiy nomi | sarlavha_matn = ''Lepus nigricollis'' ([https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%8E%D0%B2%D1%8C%D0%B5,_%D0%A4%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BA F. Cuvier], [[1823]]) | turlari = Qora boʻyinli quyon | range_map = Indian Hare area.png | range_map_caption = | sarlavha1 = Areal }} '''Qora boʻyinli quyon''' yoki '''Hind quyoni''' ({{Lang-la|Lepus nigricollis}}) — tovusqonlar turkumidagi sutemizuvchilar turi. Quyonlarning [[Hindiston yarim oroli]]<ref>Suchentrunk, F & Mihajla Davidovic (2004). "[https://web.archive.org/web/20160303202804/http://www.vu-wien.ac.at/i128/pub/mamm_biol/suchentrunk%20davidovic%2069-2004.pdf Evaluation of the classification of Indian hares (''Lepus nigricollis'') into the genus ''Indolagus'' Gureev, 1953 (Leporidae, Lagomorpha)]" (PDF). ''Mammalian Biology''. '''69''' (1): 46–57. [[doi:10.1078/1616-5047-115]]. Archived from [http://www.vu-wien.ac.at/i128/pub/mamm_biol/suchentrunk%20davidovic%2069-2004.pdf the original] (PDF) on 2016-03-03. Retrieved 2006-06-12.</ref> va Java orollarida tarqalgan keng tarqalgan turi. == Taksonomiya == Qora boʻyinli quyonning 7 kenja turi tasvirlangan. * ''Lepus nigricollis aryabertensis'' * ''Lepus nigricollis dayanus'' * ''Lepus nigricollis nigricollis'' * ''Lepus nigricollis ruficaudatus'' * ''Lepus nigricollis sadiya'' * ''Lepus nigricollis simcoxi'' * ''Lepus nigricollis sinhala'' == Tarqalish == Areal: [[Bangladesh]], [[Hindiston]], [[Nepal]], [[Pokiston]], [[Shri Lanka]], [[Yava|Java]] [[Indoneziya]], [[Mavritsiya|Mavrikiy]], Reunion, [[Seyshell orollari|Seyshel orollari]]<ref>LONG JL 2003. Introduced Mammals of the World: Their History, Distribution and Influence (Cabi Publishing) by John L. Long (<nowiki>ISBN 9780851997483</nowiki>)</ref>. 50 dan 4500 m gacha balandliklarda yashaydi. ''Lepus nigricollis'' turli xil yashash joylarida, masalan, oʻtloqlar, tashlandiq qishloq xoʻjaligi yerlari, ekinlar va oʻrmon yoʻllarida koʻrish mumkin. Turlarni mangrovlardan tashqari koʻplab turdagi oʻrmonlarda koʻrish mumkin. Qora boʻyinli quyonlar Osiyoning janubiy qismlarida tarqalgan. Himoloy baland togʻlari va Gʻarbiy Bengaliyadagi Sundarbansning mangrovli hududlari bundan mustasno, Hindiston boʻylab topilgan. Bundan tashqari, turning maydoni Bangladeshga (yana Sundarbanlar bundan mustasno), Pokiston va shimoliy Nepalgacha choʻzilgan. Uni Shri Lankada ham koʻrish mumkin. Qora boʻyinli quyon turli xil yashash joylarida, jumladan choʻllar, oʻtloqlar, qishloq xoʻjaligi yerlari va mangrov oʻrmonlaridan tashqari oʻrmonli hududlarda yashaydi. 50 dan 4500 metrgacha balandlikda uchraydi. Nilgiri togʻlarida 2000 metrdan, Himoloyda 2400 metrdan balandda yashaydi. == Xulq-atvor == Qora boʻyinli quyon asosan oqshom va tunda faol boʻlib, juda uyatchan deb ta'riflanadi. Ularning Nepal uchun bir gektardan o'n gektargacha va turar-joy zichligi gektariga 0,25 hayvon, yirtqichlarsiz Kuzin oroli uchun 0,7 dan 1,6 gektargacha va zichligi gektariga 5,6 quyon deb berilgan. Koʻproq ochiq landshaftlarda va choʻllarda harakat maydoni sezilarli darajada katta boʻladi. Asosan koʻp yillik oʻtlar va boshqa oʻtlar bilan oziqlanadi. Hayvonlar butalar ostidagi boʻshliqlarda va boshqa yashirin joylarda dam olishadi, har bir quyon bir nechta indan foydalanadi. Sinddagi Tar choʻlida hayvonlar kunni butalar ostida oʻtkazadilar va kechasi tashqariga chiqadilar. Bu yerda ular Panicum, Capparis, Crotalaria va Zizyphus bilan oziqlanadi. Yomgʻirli hududlarda oʻtlar ratsionning 70% dan koʻprogʻini tashkil qiladi. Shri Lankadagi qora boʻyinli quyonlar uchun, oʻtlar va yosh barglardan tashqari, bogʻlardan shirin kartoshka va marul ham oziq-ovqat sifatida aniqlangan. Juftlash mavsumi yil davomida davom etadi va homilador urgʻochilar ham yil davomida topilgan. Urgʻochilar har bir bolalaganda bittadan toʻrttagacha, kamdan-kam hollarda koʻproq yosh quyonchalarni tugʻadilar. == Morfologik xususiyatlar == Umumiy uzunligi: 33,0-53,0 sm. == Havolalar == * [http://www.iucnredlist.org/details/41282/0 ''Mahesvaran, G. va Iordaniya, M.'' 2008.] [http://www.iucnredlist.org/details/41282/0 Lepus nigricollis] [[Turkum:Hayvonlar]] [[Turkum:Quyonlar]] rmew0idchz0qtsqluehn54tajsbdd43 2817013 2817010 2022-08-29T08:05:14Z Behzodbek88 70684 wikitext text/x-wiki {{Avtomatik taksonquti | nomi = Qora boʻyinli quyon | tasvir = SL Bundala NP asv2020-01 img33.jpg | olam = [[Eukariotlar]] | tip = [[Xordalilar]] | sinf = [[Sut emizuvchilar]] | oila = [[Tovushqonlar]] | urugʻ = [[Quyonlar]] | sarlavha = Xalqaro ilmiy nomi | sarlavha_matn = ''Lepus nigricollis'' ([https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%8E%D0%B2%D1%8C%D0%B5,_%D0%A4%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BA F. Cuvier], [[1823]]) | turlari = Qora boʻyinli quyon | range_map = Indian Hare area.png | range_map_caption = | sarlavha1 = Areal }} '''Qora boʻyinli quyon''' yoki '''Hind quyoni''' ({{Lang-la|Lepus nigricollis}}) — tovusqonlar turkumidagi sutemizuvchilar turi. Quyonlarning [[Hindiston yarim oroli]]<ref>Suchentrunk, F & Mihajla Davidovic (2004). "[https://web.archive.org/web/20160303202804/http://www.vu-wien.ac.at/i128/pub/mamm_biol/suchentrunk%20davidovic%2069-2004.pdf Evaluation of the classification of Indian hares (''Lepus nigricollis'') into the genus ''Indolagus'' Gureev, 1953 (Leporidae, Lagomorpha)]" (PDF). ''Mammalian Biology''. '''69''' (1): 46–57. [[doi:10.1078/1616-5047-115]]. Archived from [http://www.vu-wien.ac.at/i128/pub/mamm_biol/suchentrunk%20davidovic%2069-2004.pdf the original] (PDF) on 2016-03-03. Retrieved 2006-06-12.</ref> va Java orollarida tarqalgan keng tarqalgan turi. == Taksonomiya == Qora boʻyinli quyonning 7 kenja turi tasvirlangan. * ''Lepus nigricollis aryabertensis'' * ''Lepus nigricollis dayanus'' * ''Lepus nigricollis nigricollis'' * ''Lepus nigricollis ruficaudatus'' * ''Lepus nigricollis sadiya'' * ''Lepus nigricollis simcoxi'' * ''Lepus nigricollis sinhala'' == Tarqalish == Areal: [[Bangladesh]], [[Hindiston]], [[Nepal]], [[Pokiston]], [[Shri Lanka]], [[Yava|Java]] [[Indoneziya]], [[Mavritsiya|Mavrikiy]], Reunion, [[Seyshell orollari|Seyshel orollari]]<ref>LONG JL 2003. Introduced Mammals of the World: Their History, Distribution and Influence (Cabi Publishing) by John L. Long (<nowiki>ISBN 9780851997483</nowiki>)</ref>. 50 dan 4500 m gacha balandliklarda yashaydi. ''Lepus nigricollis'' turli xil yashash joylarida, masalan, oʻtloqlar, tashlandiq qishloq xoʻjaligi yerlari, ekinlar va oʻrmon yoʻllarida koʻrish mumkin. Turlarni mangrovlardan tashqari koʻplab turdagi oʻrmonlarda koʻrish mumkin. Qora boʻyinli quyonlar Osiyoning janubiy qismlarida tarqalgan. Himoloy baland togʻlari va Gʻarbiy Bengaliyadagi Sundarbansning mangrovli hududlari bundan mustasno, Hindiston boʻylab topilgan. Bundan tashqari, turning maydoni Bangladeshga (yana Sundarbanlar bundan mustasno), Pokiston va shimoliy Nepalgacha choʻzilgan. Uni Shri Lankada ham koʻrish mumkin. Qora boʻyinli quyon turli xil yashash joylarida, jumladan choʻllar, oʻtloqlar, qishloq xoʻjaligi yerlari va mangrov oʻrmonlaridan tashqari oʻrmonli hududlarda yashaydi. 50 dan 4500 metrgacha balandlikda uchraydi. Nilgiri togʻlarida 2000 metrdan, Himoloyda 2400 metrdan balandda yashaydi. == Xulq-atvor == Qora boʻyinli quyon asosan oqshom va tunda faol boʻlib, juda uyatchan deb ta'riflanadi. Ularning Nepal uchun bir gektardan o'n gektargacha va turar-joy zichligi gektariga 0,25 hayvon, yirtqichlarsiz Kuzin oroli uchun 0,7 dan 1,6 gektargacha va zichligi gektariga 5,6 quyon deb berilgan. Koʻproq ochiq landshaftlarda va choʻllarda harakat maydoni sezilarli darajada katta boʻladi. Asosan koʻp yillik oʻtlar va boshqa oʻtlar bilan oziqlanadi. Hayvonlar butalar ostidagi boʻshliqlarda va boshqa yashirin joylarda dam olishadi, har bir quyon bir nechta indan foydalanadi. Sinddagi Tar choʻlida hayvonlar kunni butalar ostida oʻtkazadilar va kechasi tashqariga chiqadilar. Bu yerda ular Panicum, Capparis, Crotalaria va Zizyphus bilan oziqlanadi. Yomgʻirli hududlarda oʻtlar ratsionning 70% dan koʻprogʻini tashkil qiladi. Shri Lankadagi qora boʻyinli quyonlar uchun, oʻtlar va yosh barglardan tashqari, bogʻlardan shirin kartoshka va marul ham oziq-ovqat sifatida aniqlangan. Juftlash mavsumi yil davomida davom etadi va homilador urgʻochilar ham yil davomida topilgan. Urgʻochilar har bir bolalaganda bittadan toʻrttagacha, kamdan-kam hollarda koʻproq yosh quyonchalarni tugʻadilar. == Morfologik xususiyatlar == Umumiy uzunligi: 33,0-53,0 sm. == Manbalar == {{manbalar}} == Havolalar == * [http://www.iucnredlist.org/details/41282/0 ''Mahesvaran, G. va Iordaniya, M.'' 2008.] [http://www.iucnredlist.org/details/41282/0 Lepus nigricollis] [[Turkum:Hayvonlar]] [[Turkum:Quyonlar]] mk16n1uw1tsfi81igit2mqu8npnr1wk Turkum:Oʻzbekistonda xizmat koʻrsatgan sanoat xodimlari 14 784195 2817011 2022-08-29T08:04:45Z Umarxon III 18267 „[[Turkum:Oʻzbekiston kishilari]]“ yozuvi orqali yangi sahifa yaratildi wikitext text/x-wiki [[Turkum:Oʻzbekiston kishilari]] 009k3n06ybcmrpzqoh4sieocvgtsli0 Jan Pezos 0 784196 2817016 2022-08-29T08:07:23Z Xasanboy off 77665 „[[:en:Special:Redirect/revision/1039213899|Jean Pezous]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki [[Fayl:Pezous-Romance.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Pezous-Romance.jpg/275px-Pezous-Romance.jpg|thumb|275x275px| Romantika]] [[Fayl:Jean_Pezous_-_Picnic_Scene_-_96.1634_-_Museum_of_Fine_Arts.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/Jean_Pezous_-_Picnic_Scene_-_96.1634_-_Museum_of_Fine_Arts.jpg/350px-Jean_Pezous_-_Picnic_Scene_-_96.1634_-_Museum_of_Fine_Arts.jpg|thumb|350x350px| Piknik sahnasi]] '''Jan Pezos''' (1815- yil 6- martda tavallud topgan ) - fransuz rassomi. Jan Pezo [[Maishiy janr|janr]] sahnalari bilan tanilgan rassomdir. Jan Pezo ko'p guruh faoliyatida tasvirlangan. 1875- yilgacha u ba'zi tarixiy rasmlarni ham yarata boshlagan ammo ularning barchasi g'oyib bo'la boshlagan. Garchi Jan Pezo ko'plab portretlarni chizgan deb ishonilgan bo'lsa-da, uning yagona portreti Charlz Deburauning mimi ekanligi ma'lum boʻladi. == Biografiya == Jan Pezo kamtarona oiladan chiqqan. 1830- yilda Jan Pezo {{Tillararo havola|Bernard Sénéquier|fr}} tomonidan boshqariladigan Tulondagi chizmachilik maktabiga o'qishga kirdi. Keyinchalik u cherkov rassomi Markiz de Klinchampning (1787-1880) studiyalarida ham ishlay boshlagan, shuningdek, taniqli Provans rassomi Per Letuaire [[Provence|ta'sirida]] bo'lgan. Parijda ikki marta bo'lganidan so'ng, Jan Pezo 1835- yilda [[vabo]] epidemiyasi paytida oilasiga qaytib keldi. Ota-onasi vafot etganidan keyin u Parijga qaytib keladi va École Nationale Supérieure des Beaux-Artsga o‘qishga kirdi. Jan Pezo Viktor Orsel bilan Notr-Dam de-Lorette cherkovining bezaklarini yaratishda davom etgan. Jan Pezo {{Tillararo havola|Alphonse Périn|fr}} bilan hamkorlik qilgan. {{Tillararo havola|Gabriel Tyr|fr}} . Jan Pezoning Salondagi debyuti 1846- yilda "Le Jeu de boule" (To'p o'yini) bilan bogʻliq boʻlgan. Jan Pezo koʻplab faxriy maqtovlarga sazovor bo'ladi. Shundan so'ng Jan Pezo koʻplab manzaralarni chiza boshladi. 1848- yilgi Frantsiya inqilobi paytida Jan Pezo Sologne'da botqoqliklarni qayta ishlashda qatnashish uchun rasm chizishni o'zgartirdi. 1850- yilda Parijga qaytib keladi.Jan Pezo Salonda o'zining "La Salle de police" (Politsiya bo'limi) rasmini ko'rsatdi va bo'lajak [[Napoleon III]] ning e'tiborini tortadi; shon-sharafini ta'minlash. Jan Pezo bezak ishlari uchun bir nechta komissiya oldi va poytaxtdan tashqarida, xususan, 1859- yilda [[Orléans|Orleanda]] oʻz asarlari orqali ko'rgazmalarini boshladi. 1865- yildan keyin uning savdosi va sog'lig'i pasayib, jiddiy moliyaviy qiyinchiliklarni keltirib chiqara boshlaydi. [[Fransiya-Prussiya urushi|Franko-Prussiya urushi]] boshlanganda Jan Pezo Bulonga jo'nab ketadi. 1871- yilda [[Parij kommunasi|Parij kommunasidan]] keyin qaytib keladi. Yaxshiyamki, uyi va studiyasi talon-taroj qilinmaganini aniqladi. 1878- yildan 1884- yilgacha Jan Pezo Bondi shahrida yashagan. Jan PezobParijga qaytib kelganida, Jan Pezo [[Koro Kamil|Korot]] uslubida rasm chizishni boshlaydi, lekin u faoliyatini qayta boshlashdan oldin 1885- yil 18- aprelda Parijda vafot etadi. Jan Pezoning asarlarini {{Tillararo havola|Musée Comtadin-Duplessis|fr}} muzeyida ko'rish mumkin, Musée Carnavalet va {{Tillararo havola|Musée d'Art de Toulon|fr}} . == Manbalar == * Etyen-Antuan Parrosel, ''Annales de la peinture'', Ch. Albessard et Bérard, 1862 [https://archive.org/stream/annalesdelapein00parruoft#page/524/mode/2up Onlayn] * André Alauzen va Laurent Noet, ''Provans-Alpes-Kot-'' d'Azurdagi haykaltaroshlar va haykaltaroshlar lug'ati, Jean Laffitte nashri, 2006 yil{{ISBN|978-2-86276-441-2}} * Jan-Rojer Soubiran, André Alauzen, André Bourde va boshqalar, ''La peinture en Provence dans les kolleksiyas du musée de Toulon du XVIIe au debyut du XXe siècle'', Musée de Toulon, 1985{{ISBN|2-905076-09-7}} == Tashqi havolalar == {{Commons turkum|Jean Pezous}} * [http://www.artnet.com/artists/jean-pezous/ Pezous @ ArtNet tomonidan boshqa ishlar] {{ACArt}} [[Turkum:1885-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:1815-yilda tugʻilganlar]] g4pnstpzlel1a206otvrj5wirzj2akg 2817018 2817016 2022-08-29T08:11:21Z Xasanboy off 77665 wikitext text/x-wiki [[Fayl:Pezous-Romance.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Pezous-Romance.jpg/275px-Pezous-Romance.jpg|thumb|275x275px| Romantika]] [[Fayl:Jean_Pezous_-_Picnic_Scene_-_96.1634_-_Museum_of_Fine_Arts.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/Jean_Pezous_-_Picnic_Scene_-_96.1634_-_Museum_of_Fine_Arts.jpg/350px-Jean_Pezous_-_Picnic_Scene_-_96.1634_-_Museum_of_Fine_Arts.jpg|thumb|350x350px| Piknik sahnasi]] '''Jan Pezos''' (1815- yil 6- martda tavallud topgan ) - fransuz rassomi. Jan Pezo [[Maishiy janr|janr]] sahnalari bilan tanilgan rassomdir. Jan Pezo ko'p guruh faoliyatida tasvirlangan. 1875- yilgacha u ba'zi tarixiy rasmlarni ham yarata boshlagan ammo ularning barchasi g'oyib bo'la boshlagan. Garchi Jan Pezo ko'plab portretlarni chizgan deb ishonilgan bo'lsa-da, uning yagona portreti Charlz Deburauning mimi ekanligi ma'lum boʻladi. == Biografiya == Jan Pezo kamtarona oiladan chiqqan. 1830- yilda Jan Pezo Bernard Sénéquier tomonidan boshqariladigan Tulondagi chizmachilik maktabiga o'qishga kiradi. Keyinchalik u cherkov rassomi Markiz de Klinchampning (1787-1880) studiyalarida ham ishlay boshlagan, shuningdek, taniqli Provans rassomi Per Letuaire [[Provence|ta'sirida]] bo'lgan. Parijda ikki marta bo'lganidan so'ng, Jan Pezo 1835- yilda [[vabo]] epidemiyasi paytida oilasiga qaytib keldi. Ota-onasi vafot etganidan keyin u Parijga qaytib keladi va École Nationale Supérieure des Beaux-Artsga o‘qishga kirdi. Jan Pezo Viktor Orsel bilan Notr-Dam de-Lorette cherkovining bezaklarini yaratishda davom etgan. Jan Pezo Alphonse Périn bilan hamkorlik qilgan.Jan Pezoning Salondagi debyuti 1846- yilda "Le Jeu de boule" (To'p o'yini) bilan bogʻliq boʻlgan. Jan Pezo koʻplab faxriy maqtovlarga sazovor bo'ladi. Shundan so'ng Jan Pezo koʻplab manzaralarni chiza boshladi. 1848- yilgi Frantsiya inqilobi paytida Jan Pezo Sologne'da botqoqliklarni qayta ishlashda qatnashish uchun rasm chizishni o'zgartirdi. 1850- yilda Parijga qaytib keladi.Jan Pezo Salonda o'zining "La Salle de police" (Politsiya bo'limi) rasmini ko'rsatdi va bo'lajak [[Napoleon III]] ning e'tiborini tortadi; shon-sharafini ta'minlash. Jan Pezo bezak ishlari uchun bir nechta komissiya oldi va poytaxtdan tashqarida, xususan, 1859- yilda [[Orléans|Orleanda]] oʻz asarlari orqali ko'rgazmalarini boshladi. 1865- yildan keyin uning savdosi va sog'lig'i pasayib, jiddiy moliyaviy qiyinchiliklarni keltirib chiqara boshlaydi. [[Fransiya-Prussiya urushi|Franko-Prussiya urushi]] boshlanganda Jan Pezo Bulonga jo'nab ketadi. 1871- yilda [[Parij kommunasi|Parij kommunasidan]] keyin qaytib keladi. Yaxshiyamki, uyi va studiyasi talon-taroj qilinmaganini aniqladi. 1878- yildan 1884- yilgacha Jan Pezo Bondi shahrida yashagan. Jan PezobParijga qaytib kelganida, Jan Pezo [[Koro Kamil|Korot]] uslubida rasm chizishni boshlaydi, lekin u faoliyatini qayta boshlashdan oldin 1885- yil 18- aprelda Parijda vafot etadi. Jan Pezoning asarlarini Musée Comtadin-Duplessis muzeyida ko'rish mumkin, Musée Carnavalet va Musée d'Art de Toulon . == Manbalar == * Etyen-Antuan Parrosel, ''Annales de la peinture'', Ch. Albessard et Bérard, 1862 [https://archive.org/stream/annalesdelapein00parruoft#page/524/mode/2up Onlayn] * André Alauzen va Laurent Noet, ''Provans-Alpes-Kot-'' d'Azurdagi haykaltaroshlar va haykaltaroshlar lug'ati, Jean Laffitte nashri, 2006 yil{{ISBN|978-2-86276-441-2}} * Jan-Rojer Soubiran, André Alauzen, André Bourde va boshqalar, ''La peinture en Provence dans les kolleksiyas du musée de Toulon du XVIIe au debyut du XXe siècle'', Musée de Toulon, 1985{{ISBN|2-905076-09-7}} == Tashqi havolalar == {{Commons turkum|Jean Pezous}} * [http://www.artnet.com/artists/jean-pezous/ Pezous @ ArtNet tomonidan boshqa ishlar] [[Turkum:1885-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:1815-yilda tugʻilganlar]] jwnzp4ohi6flgy8aarc3bu2zq9w22e5 2817020 2817018 2022-08-29T08:15:42Z Xasanboy off 77665 wikitext text/x-wiki [[Fayl:Pezous-Romance.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Pezous-Romance.jpg/275px-Pezous-Romance.jpg|thumb|275x275px| Romantika]] [[Fayl:Jean_Pezous_-_Picnic_Scene_-_96.1634_-_Museum_of_Fine_Arts.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/Jean_Pezous_-_Picnic_Scene_-_96.1634_-_Museum_of_Fine_Arts.jpg/350px-Jean_Pezous_-_Picnic_Scene_-_96.1634_-_Museum_of_Fine_Arts.jpg|thumb|350x350px| Piknik sahnasi]] '''Jan Pezos''' ([[1815]]- yil 6- martda tavallud topgan) — [[fransuz]] rassomi. Jan Pezo [[Maishiy janr|janr]] sahnalari bilan tanilgan rassomdir. Jan Pezo koʻp guruh faoliyatida tasvirlangan. [[1875]]- yilgacha u baʼzi tarixiy rasmlarni ham yarata boshlagan ammo ularning barchasi gʻoyib boʻla boshlagan. Garchi Jan Pezo koʻplab portretlarni chizgan deb ishonilgan boʻlsa-da, uning yagona portreti Charlz Deburauning mimi ekanligi maʼlum boʻladi. == Biografiya == Jan Pezo kamtarona oiladan chiqqan. [[1830]]- yilda Jan Pezo Bernard Sénéquier tomonidan boshqariladigan Tulondagi [[chizmachilik]] maktabiga oʻqishga kiradi. Keyinchalik u cherkov rassomi Markiz de Klinchampning ([[1787]]-[[1880]]) studiyalarida ham ishlay boshlagan, shuningdek, taniqli Provans rassomi Per Letuaire [[Provence|taʼsirida]] boʻlgan. Parijda ikki marta boʻlganidan soʻng, Jan Pezo [[1835]]- yilda [[vabo]] epidemiyasi paytida oilasiga qaytib keldi. Ota-onasi vafot etganidan keyin u Parijga qaytib keladi va École Nationale Supérieure des Beaux-Artsga o‘qishga kirdi. Jan Pezo Viktor Orsel bilan Notr-Dam de-Lorette cherkovining bezaklarini yaratishda davom etgan. Jan Pezo Alphonse Périn bilan hamkorlik qilgan.Jan Pezoning Salondagi debyuti [[1846]]- yilda „Le Jeu de boule“ (Toʻp oʻyini) bilan bogʻliq boʻlgan. Jan Pezo koʻplab faxriy maqtovlarga sazovor boʻladi. Shundan soʻng Jan Pezo koʻplab manzaralarni chiza boshladi. [[1848]]- yilgi Frantsiya inqilobi paytida Jan Pezo Sologneʼda botqoqliklarni qayta ishlashda qatnashish uchun rasm chizishni oʻzgartirdi. [[1850]]- yilda Parijga qaytib keladi.Jan Pezo Salonda oʻzining „La Salle de police“ (Politsiya boʻlimi) rasmini koʻrsatdi va boʻlajak [[Napoleon III]] ning eʼtiborini tortadi; shon-sharafini taʼminlash. Jan Pezo bezak ishlari uchun bir nechta komissiya oldi va poytaxtdan tashqarida, xususan, [[1859]]- yilda [[Orléans|Orleanda]] oʻz asarlari orqali koʻrgazmalarini boshladi. [[1865]]- yildan keyin uning savdosi va sogʻligʻi pasayib, jiddiy moliyaviy qiyinchiliklarni keltirib chiqara boshlaydi. [[Fransiya-Prussiya urushi|Franko-Prussiya urushi]] boshlanganda Jan Pezo Bulonga joʻnab ketadi. [[1871]]- yilda [[Parij kommunasi|Parij kommunasidan]] keyin qaytib keladi. Yaxshiyamki, uyi va studiyasi talon-taroj qilinmaganini aniqladi. [[1878]]- yildan [[1884]]- yilgacha Jan Pezo Bondi shahrida yashagan. Jan PezobParijga qaytib kelganida, Jan Pezo [[Koro Kamil|Korot]] uslubida rasm chizishni boshlaydi, lekin u faoliyatini qayta boshlashdan oldin [[1885]]- yil 18- aprelda Parijda vafot etadi. Jan Pezoning asarlarini Musée Comtadin-Duplessis muzeyida koʻrish mumkin, Musée Carnavalet va Musée d’Art de Toulon == Manbalar == * Etyen-Antuan Parrosel, ''Annales de la peinture'', Ch. Albessard et Bérard, 1862 [https://archive.org/stream/annalesdelapein00parruoft#page/524/mode/2up Onlayn] * André Alauzen va Laurent Noet, ''Provans-Alpes-Kot-'' d’Azurdagi haykaltaroshlar va haykaltaroshlar lugʻati, Jean Laffitte nashri, 2006 yil{{ISBN|978-2-86276-441-2}} * Jan-Rojer Soubiran, André Alauzen, André Bourde va boshqalar, ''La peinture en Provence dans les kolleksiyas du musée de Toulon du XVIIe au debyut du XXe siècle'', Musée de Toulon, 1985{{ISBN|2-905076-09-7}} == Tashqi havolalar == {{Commons turkum|Jean Pezous}} * [http://www.artnet.com/artists/jean-pezous/ Pezous @ ArtNet tomonidan boshqa ishlar] [[Turkum:1885-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:1815-yilda tugʻilganlar]] 2vy4d3vrsn0pqamwggddqr4tlnsvmnf Alizé Cornet 0 784197 2817019 2022-08-29T08:14:38Z Umidjon Yuldashev 72956 „[[:en:Special:Redirect/revision/1107033971|Alizé Cornet]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Tennischi bilgiqutisi|country={{FRA}}|residence=[[Nice]], France|birth_date={{birth date and age|1990|1|22|df=yes}}|birth_place=Nice|height=1.73 m|turnedpro=2006|plays=Right-handed (two-handed backhand)|coach=|careerprizemoney=US$ 9,058,019|website=|singlestitles=6|highestsinglesranking=No. 11 (16 February 2009)|currentsinglesranking=No. 44 (20 June 2022)|AustralianOpenresult=QF ([[2022 Australian Open – Women's singles|2022]])|FrenchOpenresult=4R ([[2015 French Open – Women's singles|2015]], [[2017 French Open – Women's singles|2017]])|Wimbledonresult=4R ([[2014 Wimbledon Championships – Women's singles|2014]], [[2022 Wimbledon Championships – Women's singles|2022]])|USOpenresult=4R ([[2020 US Open – Women's singles|2020]])|Othertournaments=yes|Olympicsresult=1R ([[Tennis at the 2020 Summer Olympics – Women's singles|2021]])|doublestitles=3|highestdoublesranking=No. 59 (7 March 2011)|currentdoublesranking=No. 94 (6 June 2022)|AustralianOpenDoublesresult=3R ([[2014 Australian Open – Women's doubles|2014]])|FrenchOpenDoublesresult=2R ([[2008 French Open – Women's doubles|2008]], [[2010 French Open – Women's doubles|2010]], [[2015 French Open – Women's doubles|2015]], [[2016 French Open – Women's doubles|2016]])|WimbledonDoublesresult=3R ([[2019 Wimbledon Championships – Women's doubles|2019]])|USOpenDoublesresult=2R ([[2013 US Open – Women's doubles|2013]], [[2021 US Open – Women's doubles|2021]])|OthertournamentsDoubles=yes|OlympicsDoublesresult=2R ([[Tennis at the 2020 Summer Olympics – Women's doubles|2021]])|FrenchOpenMixedresult=1R ([[2021 French Open – Mixed doubles|2021]])|WimbledonMixedresult=QF ([[2022 Wimbledon Championships – Mixed doubles|2022]])|Team=yes|FedCupresult='''W''' ([[2019 Fed Cup|2019]]), record 9–21|HopmanCupresult='''W''' ([[2014 Hopman Cup|2014]])|updated=6 June 2022}} '''Alize Kornet''' ( {{IPA-fr|alize kɔʁnɛ}} ;1990-yil 22-yanvarda tug'ilgan) - fransuz professional tennischisi. Kornet WTA Tourda oltita yakkalik va uchta juftlik, shuningdek, ITFda uchta yakkalik va uchta juftlik chempionligini qo'lga kiritgan. 2009-yilning 16-fevralida u WTA yakkalik bahslarida o‘zining eng yuqori reytingida 11-o‘ringa chiqdi. Kornet shuningdek, 2022-yilgi Avstraliya ochiq chempionatida chorak finalga, 2014-yilgi Uimbldon chempionati, 2015 va 2017-yilgi Fransiya Ochiq chempionati va 2020-yilgi AQSh Ochiq chempionatida to‘rtinchi bosqichga qadar yetib borgan. Ayni paytda u " Katta dubulg'a" turkumiga kiruvchi turnirlarda ketma-ket eng ko'p o'yinlarda ishtirok etgan [[Ay Sugiyama]] bilan yettinchi o'rinda turadi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.theguardian.com/sport/2022/jan/24/cornet-outlasts-halep-in-australia-open-heat-to-reach-first-grand-slam-quarter-final-tennis|sarlavha=Cornet outlasts Halep in Australia heat to reach first grand slam quarter-final|ish=Theguardian.com|sana=24 January 2022}}</ref> 2014-yilda Kornet dunyoning 1-raqamli tennischisi [[Serena Williams|Serena Uilyamsni]] uch marta mag‘lub etgani bilan tanildi. Dubay chempionatida u yarim finalda Uilyams ustidan to'g'ridan-to'g'ri g'alaba qozondi, natijada Kornet deyarli olti yil ichida o'zining eng yirik yakkalik finaliga chiqdi. Uning uchinchi g'alabasi o'sha yilning oxirida Vuxanning ikkinchi bosqichida bo'ldi, u yerda Uilyams kasallik tufayli o'yindan erta chiqdi. Kornet shuningdek, 2007-yil 11-iyunda o'smirlar o'rtasidagi rekordga ega bo'lib, dunyoning 8-o'rinni egallagan. U 2007-yilgi Fransiya Ochiq chempionatida o'zining "Katta Dubulg'a" yakkalik bahslarida g'olib chiqdi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://sports.espn.go.com/sports/tennis/french08/columns/story?id=3413814|sarlavha=Cornet the perfect antidote to the afflicted French stars|yil=2008|nashriyot=ESPN|kirish sanasi=20 May 2010}}</ref> == Karyera == Kornet 15 yoshida 2005-yilda Fransiya Ochiq chempionatida yakkalik bahslarida asosiy oʻrinni egallagan holda oʻzining “Katta Dubulgʻa” turnirida debyut qilgan. Dunyo reytingida bor-yo‘g‘i 645-o‘rinni egallagan ushbu turnirga kelgan u birinchi bosqichda 71-o‘rindagi [[Alina Jidkova|Alina]] Jidkovani mag'lub etib, ikkinchi bosqichda 3-raqamli [[Amélie Mauresmo|Ameli Mauresmoga]] imkoniyatni boy berdi. 2006-yilgi Fransiya Ochiq chempionatida u birinchi bosqichda ispaniyalik [[Virjiniya Ruano Paskual|Virjiniya Ruano Paskualni]] mag‘lub etib, ikkinchi davrada [[Tatyana Garbin|Tatiana Garbinga]] yutqazgan. U 2007-yilgi Frantsiya Ochiq chempionatida bu ko'rsatkichni takrorlay olmadi, u erda birinchi davrada 26-raqamli [[Venus Williams|Venera Uilyamsga]] yutqazib qo'ydi. Kornet 2007-yilda Uimbldonda debyut qilgan. O'sha turnirda u so'nggi saralash bosqichida [[Olga Govortsova|Olga Govortsovaga]] mag'lub bo'ldi, ammo [[Li Na]] musobaqani tark etganidan so'ng omadli mag'lub bo'lib, asosiy to'rga chiqdi. Kornet asosiy to‘rning birinchi davrasida [[Maria Kirilenko|Mariya Kirilenkoni]] mag‘lubiyatga uchratib, ikkinchi bosqichda 26-raqamli tajribali tennischi Ai Sugiyamaga uch setda mag‘lub bo‘ldi. 2007-yilda Kornet Dnepropetrovskda yakkalik bahslarida finalda Stefani Vögeleni mag'lub etib, 50 ming dollarlik sovrinni qo'lga kiritdi. Kornet 2007-yilda Amerika ochiq chempionati yakkalik bahslarida debyut qilgan. O'sha turnirda u uchta saralash o'yinidan so'ng asosiy to'rda 29-raqamli [[Samantha Stosur|Samanta Stosurni]] va birinchi va ikkinchi raundlarda [[Caroline Wozniacki|Karolin Voznyatskini mag'lub]] etib, 3-raqamli [[Jelena Janković|Jelena Yankovichga]] yutqazdi. [[Fayl:Alizé_Cornet-RG_2008_(cropped).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Aliz%C3%A9_Cornet-RG_2008_%28cropped%29.jpg/220px-Aliz%C3%A9_Cornet-RG_2008_%28cropped%29.jpg|left|thumb| Kornet 2008 Fransiya ochiq chempionatida]] [[Fayl:Alizé_Cornet_at_the_2009_Wimbledon_Championships_01_(cropped).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Aliz%C3%A9_Cornet_at_the_2009_Wimbledon_Championships_01_%28cropped%29.jpg/220px-Aliz%C3%A9_Cornet_at_the_2009_Wimbledon_Championships_01_%28cropped%29.jpg|right|thumb| Kornet 2009-yilgi Uimbldon chempionatida]] [[Fayl:Alize_Cornet_(7517496604)_(cropped).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/34/Alize_Cornet_%287517496604%29_%28cropped%29.jpg/300px-Alize_Cornet_%287517496604%29_%28cropped%29.jpg|left|thumb|316x316px| Cornet 2011 Texas Openda]] Porsche Tennis Gran-prisida qumli kort mavsumini boshlagan Kornet birinchi raundda Julia Gorgesga yutqazdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=21 April 2016 |title=Defending champion Kerber advances at Porsche Grand Prix |work=Espn.co.uk |url=https://www.espn.co.uk/tennis/story/_/id/15285693/defending-champion-kerber-advances-porsche-grand-prix |access-date=3 May 2021}}</ref> Pragada Kornet o'zining birinchi raunddagi o'yinida chexiyalik [[Katerina Siniakova|Katerina Siniakovaga yutqazdi]].<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Iwanek |first=Łukasz |date=25 April 2016 |title=WTA Prague: Jelena Ostapenko worse than Ana Konjuh, defeat for Alize Cornet |publisher=sportowefakty.wp.pl |url=https://sportowefakty.wp.pl/ajax-photo-upvote/596899/wta-praga-jelena-ostapenko-gorsza-od-any-konjuh-porazka-alize-cornet |access-date=4 May 2021}}</ref> Madrid Ochiq chempionatida Kornet ikkinchi bosqichda to'rtinchi raqam ostida tasniflangan Viktoriya Azarenka tomonidan mag'lub bo'ldi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=3 May 2016 |title=Victoria Azarenka, Petra Kvitova advance to 3rd round in Madrid |publisher=indianexpress.com |url=https://indianexpress.com/article/sports/tennis/victoria-azarenka-petra-kvitova-advance-madrid-open-tennis-2781780/ |access-date=5 May 2021}}</ref> Rimda musobaqada u birinchi davrada [[Misaki Doi|Misaki Doiga]] yutqazib qo'ydi. Strasburg xalqaro turnirida to‘qqizinchi o‘rinni egallagan Kornet saralash bosqichidagi Alla Kudryavtsevadan birinchi bosqichda mag‘lub bo‘ldi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=15 May 2016 |title=Ninth-seeded Alize Cornet upset at Strasbourg WTA event |work=Sportsnet.ca |url=https://www.sportsnet.ca/tennis/ninth-seeded-alize-cornet-upset-strasbourg-wta-event/ |access-date=5 May 2021}}</ref> Frantsiya ochiq chempionatida u uchinchi bosqichga chiqdi va u to'qqizinchi raqam ostidagi Venera Uilyamsga yutqazdi. <ref>{{Yangiliklar manbasi |date=28 May 2016 |title=Venus into French Open round four for first time in six years |work=Sportskeeda.com |url=https://www.sportskeeda.com/tennis/venus-into-french-open-round-four-for-first-time-in-six-years |access-date=5 May 2021}}</ref> [[Fayl:Cornet_US16_(15)_(29569803900).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Cornet_US16_%2815%29_%2829569803900%29.jpg/220px-Cornet_US16_%2815%29_%2829569803900%29.jpg|thumb| Kornet 2016 AQSh ochiq chempionatida]] === 2016: Fed kubogi finali === [[Fayl:Cornet_US16_(15)_(29569803900).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Cornet_US16_%2815%29_%2829569803900%29.jpg/220px-Cornet_US16_%2815%29_%2829569803900%29.jpg|thumb| Kornet 2016 AQSh ochiq chempionatida]] Kornet 2016-yilgi mavsumni Brisben Internationalda boshladi. U ikkinchi davrada Anastasiya Pavlyuchenkovaga imkoniyatni boy berdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=4 January 2016 |title=Serena Williams withdraws at Perth, injury toll grows |work=Sandiegouniontribune.com |url=https://www.sandiegouniontribune.com/sdut-injured-sharapova-withdraws-from-brisbane-2016jan04-story.html |access-date=26 April 2020}}</ref> Xobart xalqaro turnirida yettinchi o'rinni egallagan Kornet finalda Yevgeniy Bushardni mag'lub etib, beshinchi WTA chempionligini qo'lga kiritdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=16 January 2016 |title=Alize Cornet wins Hobart International, beating Eugenie Bouchard in final |work=Abc.net.au |url=https://www.abc.net.au/news/2016-01-16/alize-cornet-hobart-international-eugenie-bouchard/7093226?date=20161226T2109&section=sport |access-date=2 May 2021}}</ref> Australian Open turnirida Kornet ikkinchi bosqichda saralash bosqichidan o'tgan Chjan Shuayga mag'lub bo'ldi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=21 January 2016 |title=China's Zhang Shuai advances to third round at Australian Open |work=Chinadailyasia.com |url=https://www.chinadailyasia.com/sports/2016-01/21/content_15376216.html |access-date=2 May 2021}}</ref> Mart oyida Kornet Miami Open musobaqasida qatnashdi. U ikkinchi bosqichda uchinchi raqam ostida tasniflangan va 2012-yil chempioni Agnieszka Radvanskaga yutqazdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=25 March 2016 |title=Miami Open: Serena Williams edges McHale in three, Halep wins |work=Rediff.com |url=https://www.rediff.com/sports/report/miami-open-serena-williams-takes-three-sets-to-beat-mchale/20160325.htm |access-date=2 May 2021}}</ref> Katowice Open turnirida to'rtinchi o'rinni egallagan Kornet ikkinchi raundda Francesca Schiavone tomonidan mag'lub bo'ldi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=7 April 2016 |title=Francesca Schiavone beats Alizé Cornet for the 11th time in her career to reach the quarter finals in Katowice |work=Ubitennis.net |url=https://www.ubitennis.net/2016/04/francesca-schiavone-beats-alize-cornet-to-reach-the-quarter-finals-in-katowice/ |access-date=3 May 2021}}</ref> === 2017: Juftlik bahslarida birinchi Premer final === [[Fayl:Cornet_WM17_(15)_(36183688805).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Cornet_WM17_%2815%29_%2836183688805%29.jpg/220px-Cornet_WM17_%2815%29_%2836183688805%29.jpg|thumb| Kornet 2017-yilgi Uimbldon chempionatida]] Kornet yilning birinchi turnirini Brisben Internationalda o'tkazdi. U birinchi va ikkinchi raundda 7-raqamli [[Elena Vesnina]] va Kristina MakXeylni mag'lub etdi va chorak finalda 2-raqamli Dominika Cibulkovani mag'lub etdi. [[Garbiñe Muguruza|Garbinye Muguruza]] (4-raqamli) yarim finalning birinchi setida Kornetni 1–4 hisobida ortda qoldirganidan keyin o'yindan chiqdi, bu esa Kornetga finalga chiqishga imkon berdi (uning Premer-karerasidagi ikkinchi final), oʻshanda u 3-oʻrindagi Karolina Plishkovaga 0–6, 3–6 hisobida yutqazdi. === 2018: Oltinchi WTA yakkalik chempionligi === 2018-yilning 11-yanvarida Kornet ITF tomonidan 2016-yil noyabridan 2017-yil oktabrgacha o‘tkazilishi kerak bo‘lgan uchta musobaqadan tashqari tibbiy sinovlarini o‘tkazib yuborganlikda ayblandi. WADA qoidalariga ko'ra, Kornet ikki yilgacha diskvalifikatsiya qilinishi mumkin edi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.lequipe.fr/Tennis/Actualites/Alize-cornet-connaitra-la-decision-de-l-itf-dans-l-affaire-de-ses-trois-no-show-d-ici-14-jours/897502|sarlavha=Alizé Cornet connaîtra la décision de l'ITF dans l'affaire de ses trois no show d'ici 14 jours|nashriyot=L'Équipe|sana=1 May 2018}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bbc.co.uk/sport/tennis/42813675|sarlavha=Alize Cornet charged with missing drug tests by International Tennis Federation|nashriyot=BBC|sana=25 January 2018}}</ref> Ish 2018-yil 1-may kuni [[London|Londonda]] ko'rib chiqiladigan bo'ldi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.tennisworldusa.org/tennis/news/Tennis_Stories/52665/alize-cornet-s-hearing-for-missing-doping-tests-postponed-/|sarlavha=Alizé Cornet's hearing for missing doping tests postponed|nashriyot=Tennis World|sana=10 March 2018}}</ref> Unga shu vaqtgacha WTA va ITF turnirlarida o‘ynashga ruxsat beriladi, biroq aybdor deb topilsa, 2017-yilda ma’lum bir davrda to‘plangan barcha mukofot pullari va reyting ochkolari bekor qilinadi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.thesportster.com/entertainment/15-least-flattering-photos-of-the-15-most-attractive-women-in-tennis/|sarlavha=15 Least Flattering Photos Of The 15 Most Attractive Women In Tennis|nashriyot=The Sportster|sana=1 February 2018}}</ref> Frantsiya tennis federatsiyasi WADA tomonidan tashkil etilgan mustaqil tribunal oldida "mudofaasini tayyorlash" uchun vaqt ajratish uchun 2018-yilning fevralida Belgiyaga qarshi bo'lib o'tadigan Fed Kubogi uchun Kornetni tanlamasliklarini ma'lum qildi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=25 January 2018 |title=Alize Cornet: French tennis player facing ban after missing three drugs tests in the last year |work=The Independent |url=https://www.independent.co.uk/sport/tennis/alize-cornet-missed-drugs-tests-three-in-a-year-facing-ban-suspension-itf-anti-doping-a8176971.html |url-status=live |url-access=limited |archive-url=https://web.archive.org/web/20180125193636/http://www.independent.co.uk/sport/tennis/alize-cornet-missed-drugs-tests-three-in-a-year-facing-ban-suspension-itf-anti-doping-a8176971.html |archive-date=2018-01-25}}</ref> [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1990-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] f7evnnyvg25cxovvrcnh515ayyygrnp 2817021 2817019 2022-08-29T08:16:47Z Umidjon Yuldashev 72956 „[[:en:Special:Redirect/revision/1107033971|Alizé Cornet]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Tennischi bilgiqutisi|country={{FRA}}|residence=[[Nice]], France|birth_date={{birth date and age|1990|1|22|df=yes}}|birth_place=Nice|height=1.73 m|turnedpro=2006|plays=Right-handed (two-handed backhand)|coach=|careerprizemoney=US$ 9,058,019|website=|singlestitles=6|highestsinglesranking=No. 11 (16 February 2009)|currentsinglesranking=No. 44 (20 June 2022)|AustralianOpenresult=QF ([[2022 Australian Open – Women's singles|2022]])|FrenchOpenresult=4R ([[2015 French Open – Women's singles|2015]], [[2017 French Open – Women's singles|2017]])|Wimbledonresult=4R ([[2014 Wimbledon Championships – Women's singles|2014]], [[2022 Wimbledon Championships – Women's singles|2022]])|USOpenresult=4R ([[2020 US Open – Women's singles|2020]])|Othertournaments=yes|Olympicsresult=1R ([[Tennis at the 2020 Summer Olympics – Women's singles|2021]])|doublestitles=3|highestdoublesranking=No. 59 (7 March 2011)|currentdoublesranking=No. 94 (6 June 2022)|AustralianOpenDoublesresult=3R ([[2014 Australian Open – Women's doubles|2014]])|FrenchOpenDoublesresult=2R ([[2008 French Open – Women's doubles|2008]], [[2010 French Open – Women's doubles|2010]], [[2015 French Open – Women's doubles|2015]], [[2016 French Open – Women's doubles|2016]])|WimbledonDoublesresult=3R ([[2019 Wimbledon Championships – Women's doubles|2019]])|USOpenDoublesresult=2R ([[2013 US Open – Women's doubles|2013]], [[2021 US Open – Women's doubles|2021]])|OthertournamentsDoubles=yes|OlympicsDoublesresult=2R ([[Tennis at the 2020 Summer Olympics – Women's doubles|2021]])|FrenchOpenMixedresult=1R ([[2021 French Open – Mixed doubles|2021]])|WimbledonMixedresult=QF ([[2022 Wimbledon Championships – Mixed doubles|2022]])|Team=yes|FedCupresult='''W''' ([[2019 Fed Cup|2019]]), record 9–21|HopmanCupresult='''W''' ([[2014 Hopman Cup|2014]])|updated=6 June 2022}} '''Alize Kornet''' ( {{IPA-fr|alize kɔʁnɛ}} ;1990-yil 22-yanvarda tug'ilgan) - fransuz professional tennischisi. Kornet WTA Tourda oltita yakkalik va uchta juftlik, shuningdek, ITFda uchta yakkalik va uchta juftlik chempionligini qo'lga kiritgan. 2009-yilning 16-fevralida u WTA yakkalik bahslarida o‘zining eng yuqori reytingida 11-o‘ringa chiqdi. Kornet shuningdek, 2022-yilgi Avstraliya ochiq chempionatida chorak finalga, 2014-yilgi Uimbldon chempionati, 2015 va 2017-yilgi Fransiya Ochiq chempionati va 2020-yilgi AQSh Ochiq chempionatida to‘rtinchi bosqichga qadar yetib borgan. Ayni paytda u " Katta dubulg'a" turkumiga kiruvchi turnirlarda ketma-ket eng ko'p o'yinlarda ishtirok etgan [[Ay Sugiyama]] bilan yettinchi o'rinda turadi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.theguardian.com/sport/2022/jan/24/cornet-outlasts-halep-in-australia-open-heat-to-reach-first-grand-slam-quarter-final-tennis|sarlavha=Cornet outlasts Halep in Australia heat to reach first grand slam quarter-final|ish=Theguardian.com|sana=24 January 2022}}</ref> 2014-yilda Kornet dunyoning 1-raqamli tennischisi [[Serena Williams|Serena Uilyamsni]] uch marta mag‘lub etgani bilan tanildi. Dubay chempionatida u yarim finalda Uilyams ustidan to'g'ridan-to'g'ri g'alaba qozondi, natijada Kornet deyarli olti yil ichida o'zining eng yirik yakkalik finaliga chiqdi. Uning uchinchi g'alabasi o'sha yilning oxirida Vuxanning ikkinchi bosqichida bo'ldi, u yerda Uilyams kasallik tufayli o'yindan erta chiqdi. Kornet shuningdek, 2007-yil 11-iyunda o'smirlar o'rtasidagi rekordga ega bo'lib, dunyoning 8-o'rinni egallagan. U 2007-yilgi Fransiya Ochiq chempionatida o'zining "Katta Dubulg'a" yakkalik bahslarida g'olib chiqdi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://sports.espn.go.com/sports/tennis/french08/columns/story?id=3413814|sarlavha=Cornet the perfect antidote to the afflicted French stars|yil=2008|nashriyot=ESPN|kirish sanasi=20 May 2010}}</ref> == Karyera == Kornet 15 yoshida 2005-yilda Fransiya Ochiq chempionatida yakkalik bahslarida asosiy oʻrinni egallagan holda oʻzining “Katta Dubulgʻa” turnirida debyut qilgan. Dunyo reytingida bor-yo‘g‘i 645-o‘rinni egallagan ushbu turnirga kelgan u birinchi bosqichda 71-o‘rindagi [[Alina Jidkova|Alina]] Jidkovani mag'lub etib, ikkinchi bosqichda 3-raqamli [[Amélie Mauresmo|Ameli Mauresmoga]] imkoniyatni boy berdi. 2006-yilgi Fransiya Ochiq chempionatida u birinchi bosqichda ispaniyalik [[Virjiniya Ruano Paskual|Virjiniya Ruano Paskualni]] mag‘lub etib, ikkinchi davrada [[Tatyana Garbin|Tatiana Garbinga]] yutqazgan. U 2007-yilgi Frantsiya Ochiq chempionatida bu ko'rsatkichni takrorlay olmadi, u erda birinchi davrada 26-raqamli [[Venus Williams|Venera Uilyamsga]] yutqazib qo'ydi. Kornet 2007-yilda Uimbldonda debyut qilgan. O'sha turnirda u so'nggi saralash bosqichida [[Olga Govortsova|Olga Govortsovaga]] mag'lub bo'ldi, ammo [[Li Na]] musobaqani tark etganidan so'ng omadli mag'lub bo'lib, asosiy to'rga chiqdi. Kornet asosiy to‘rning birinchi davrasida [[Maria Kirilenko|Mariya Kirilenkoni]] mag‘lubiyatga uchratib, ikkinchi bosqichda 26-raqamli tajribali tennischi Ai Sugiyamaga uch setda mag‘lub bo‘ldi. 2007-yilda Kornet Dnepropetrovskda yakkalik bahslarida finalda Stefani Vögeleni mag'lub etib, 50 ming dollarlik sovrinni qo'lga kiritdi. Kornet 2007-yilda Amerika ochiq chempionati yakkalik bahslarida debyut qilgan. O'sha turnirda u uchta saralash o'yinidan so'ng asosiy to'rda 29-raqamli [[Samantha Stosur|Samanta Stosurni]] va birinchi va ikkinchi raundlarda [[Caroline Wozniacki|Karolin Voznyatskini mag'lub]] etib, 3-raqamli [[Jelena Janković|Jelena Yankovichga]] yutqazdi. [[Fayl:Alizé_Cornet-RG_2008_(cropped).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Aliz%C3%A9_Cornet-RG_2008_%28cropped%29.jpg/220px-Aliz%C3%A9_Cornet-RG_2008_%28cropped%29.jpg|left|thumb| Kornet 2008 Fransiya ochiq chempionatida]] [[Fayl:Alizé_Cornet_at_the_2009_Wimbledon_Championships_01_(cropped).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Aliz%C3%A9_Cornet_at_the_2009_Wimbledon_Championships_01_%28cropped%29.jpg/220px-Aliz%C3%A9_Cornet_at_the_2009_Wimbledon_Championships_01_%28cropped%29.jpg|right|thumb| Kornet 2009-yilgi Uimbldon chempionatida]] [[Fayl:Alize_Cornet_(7517496604)_(cropped).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/34/Alize_Cornet_%287517496604%29_%28cropped%29.jpg/300px-Alize_Cornet_%287517496604%29_%28cropped%29.jpg|left|thumb|316x316px| Cornet 2011 Texas Openda]] Porsche Tennis Gran-prisida qumli kort mavsumini boshlagan Kornet birinchi raundda Julia Gorgesga yutqazdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=21 April 2016 |title=Defending champion Kerber advances at Porsche Grand Prix |work=Espn.co.uk |url=https://www.espn.co.uk/tennis/story/_/id/15285693/defending-champion-kerber-advances-porsche-grand-prix |access-date=3 May 2021}}</ref> Pragada Kornet o'zining birinchi raunddagi o'yinida chexiyalik [[Katerina Siniakova|Katerina Siniakovaga yutqazdi]].<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Iwanek |first=Łukasz |date=25 April 2016 |title=WTA Prague: Jelena Ostapenko worse than Ana Konjuh, defeat for Alize Cornet |publisher=sportowefakty.wp.pl |url=https://sportowefakty.wp.pl/ajax-photo-upvote/596899/wta-praga-jelena-ostapenko-gorsza-od-any-konjuh-porazka-alize-cornet |access-date=4 May 2021}}</ref> Madrid Ochiq chempionatida Kornet ikkinchi bosqichda to'rtinchi raqam ostida tasniflangan Viktoriya Azarenka tomonidan mag'lub bo'ldi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=3 May 2016 |title=Victoria Azarenka, Petra Kvitova advance to 3rd round in Madrid |publisher=indianexpress.com |url=https://indianexpress.com/article/sports/tennis/victoria-azarenka-petra-kvitova-advance-madrid-open-tennis-2781780/ |access-date=5 May 2021}}</ref> Rimda musobaqada u birinchi davrada [[Misaki Doi|Misaki Doiga]] yutqazib qo'ydi. Strasburg xalqaro turnirida to‘qqizinchi o‘rinni egallagan Kornet saralash bosqichidagi Alla Kudryavtsevadan birinchi bosqichda mag‘lub bo‘ldi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=15 May 2016 |title=Ninth-seeded Alize Cornet upset at Strasbourg WTA event |work=Sportsnet.ca |url=https://www.sportsnet.ca/tennis/ninth-seeded-alize-cornet-upset-strasbourg-wta-event/ |access-date=5 May 2021}}</ref> Frantsiya ochiq chempionatida u uchinchi bosqichga chiqdi va u to'qqizinchi raqam ostidagi Venera Uilyamsga yutqazdi. <ref>{{Yangiliklar manbasi |date=28 May 2016 |title=Venus into French Open round four for first time in six years |work=Sportskeeda.com |url=https://www.sportskeeda.com/tennis/venus-into-french-open-round-four-for-first-time-in-six-years |access-date=5 May 2021}}</ref> [[Fayl:Cornet_US16_(15)_(29569803900).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Cornet_US16_%2815%29_%2829569803900%29.jpg/220px-Cornet_US16_%2815%29_%2829569803900%29.jpg|thumb| Kornet 2016 AQSh ochiq chempionatida]] === 2016: Fed kubogi finali === [[Fayl:Cornet_US16_(15)_(29569803900).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Cornet_US16_%2815%29_%2829569803900%29.jpg/220px-Cornet_US16_%2815%29_%2829569803900%29.jpg|thumb| Kornet 2016 AQSh ochiq chempionatida]] Kornet 2016-yilgi mavsumni Brisben Internationalda boshladi. U ikkinchi davrada Anastasiya Pavlyuchenkovaga imkoniyatni boy berdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=4 January 2016 |title=Serena Williams withdraws at Perth, injury toll grows |work=Sandiegouniontribune.com |url=https://www.sandiegouniontribune.com/sdut-injured-sharapova-withdraws-from-brisbane-2016jan04-story.html |access-date=26 April 2020}}</ref> Xobart xalqaro turnirida yettinchi o'rinni egallagan Kornet finalda Yevgeniy Bushardni mag'lub etib, beshinchi WTA chempionligini qo'lga kiritdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=16 January 2016 |title=Alize Cornet wins Hobart International, beating Eugenie Bouchard in final |work=Abc.net.au |url=https://www.abc.net.au/news/2016-01-16/alize-cornet-hobart-international-eugenie-bouchard/7093226?date=20161226T2109&section=sport |access-date=2 May 2021}}</ref> Australian Open turnirida Kornet ikkinchi bosqichda saralash bosqichidan o'tgan Chjan Shuayga mag'lub bo'ldi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=21 January 2016 |title=China's Zhang Shuai advances to third round at Australian Open |work=Chinadailyasia.com |url=https://www.chinadailyasia.com/sports/2016-01/21/content_15376216.html |access-date=2 May 2021}}</ref> Mart oyida Kornet Miami Open musobaqasida qatnashdi. U ikkinchi bosqichda uchinchi raqam ostida tasniflangan va 2012-yil chempioni Agnieszka Radvanskaga yutqazdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=25 March 2016 |title=Miami Open: Serena Williams edges McHale in three, Halep wins |work=Rediff.com |url=https://www.rediff.com/sports/report/miami-open-serena-williams-takes-three-sets-to-beat-mchale/20160325.htm |access-date=2 May 2021}}</ref> Katowice Open turnirida to'rtinchi o'rinni egallagan Kornet ikkinchi raundda Francesca Schiavone tomonidan mag'lub bo'ldi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=7 April 2016 |title=Francesca Schiavone beats Alizé Cornet for the 11th time in her career to reach the quarter finals in Katowice |work=Ubitennis.net |url=https://www.ubitennis.net/2016/04/francesca-schiavone-beats-alize-cornet-to-reach-the-quarter-finals-in-katowice/ |access-date=3 May 2021}}</ref> === 2017: Juftlik bahslarida birinchi Premer final === [[Fayl:Cornet_WM17_(15)_(36183688805).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Cornet_WM17_%2815%29_%2836183688805%29.jpg/220px-Cornet_WM17_%2815%29_%2836183688805%29.jpg|thumb| Kornet 2017-yilgi Uimbldon chempionatida]] Kornet yilning birinchi turnirini Brisben Internationalda o'tkazdi. U birinchi va ikkinchi raundda 7-raqamli [[Elena Vesnina]] va Kristina MakXeylni mag'lub etdi va chorak finalda 2-raqamli Dominika Cibulkovani mag'lub etdi. [[Garbiñe Muguruza|Garbinye Muguruza]] (4-raqamli) yarim finalning birinchi setida Kornetni 1–4 hisobida ortda qoldirganidan keyin o'yindan chiqdi, bu esa Kornetga finalga chiqishga imkon berdi (uning Premer-karerasidagi ikkinchi final), oʻshanda u 3-oʻrindagi Karolina Plishkovaga 0–6, 3–6 hisobida yutqazdi. === 2018: Oltinchi WTA yakkalik chempionligi === 2018-yilning 11-yanvarida Kornet ITF tomonidan 2016-yil noyabridan 2017-yil oktabrgacha o‘tkazilishi kerak bo‘lgan uchta musobaqadan tashqari tibbiy sinovlarini o‘tkazib yuborganlikda ayblandi. WADA qoidalariga ko'ra, Kornet ikki yilgacha diskvalifikatsiya qilinishi mumkin edi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.lequipe.fr/Tennis/Actualites/Alize-cornet-connaitra-la-decision-de-l-itf-dans-l-affaire-de-ses-trois-no-show-d-ici-14-jours/897502|sarlavha=Alizé Cornet connaîtra la décision de l'ITF dans l'affaire de ses trois no show d'ici 14 jours|nashriyot=L'Équipe|sana=1 May 2018}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bbc.co.uk/sport/tennis/42813675|sarlavha=Alize Cornet charged with missing drug tests by International Tennis Federation|nashriyot=BBC|sana=25 January 2018}}</ref> Ish 2018-yil 1-may kuni [[London|Londonda]] ko'rib chiqiladigan bo'ldi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.tennisworldusa.org/tennis/news/Tennis_Stories/52665/alize-cornet-s-hearing-for-missing-doping-tests-postponed-/|sarlavha=Alizé Cornet's hearing for missing doping tests postponed|nashriyot=Tennis World|sana=10 March 2018}}</ref> Unga shu vaqtgacha WTA va ITF turnirlarida o‘ynashga ruxsat beriladi, biroq aybdor deb topilsa, 2017-yilda ma’lum bir davrda to‘plangan barcha mukofot pullari va reyting ochkolari bekor qilinadi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.thesportster.com/entertainment/15-least-flattering-photos-of-the-15-most-attractive-women-in-tennis/|sarlavha=15 Least Flattering Photos Of The 15 Most Attractive Women In Tennis|nashriyot=The Sportster|sana=1 February 2018}}</ref> Frantsiya tennis federatsiyasi WADA tomonidan tashkil etilgan mustaqil tribunal oldida "mudofaasini tayyorlash" uchun vaqt ajratish uchun 2018-yilning fevralida Belgiyaga qarshi bo'lib o'tadigan Fed Kubogi uchun Kornetni tanlamasliklarini ma'lum qildi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=25 January 2018 |title=Alize Cornet: French tennis player facing ban after missing three drugs tests in the last year |work=The Independent |url=https://www.independent.co.uk/sport/tennis/alize-cornet-missed-drugs-tests-three-in-a-year-facing-ban-suspension-itf-anti-doping-a8176971.html |url-status=live |url-access=limited |archive-url=https://web.archive.org/web/20180125193636/http://www.independent.co.uk/sport/tennis/alize-cornet-missed-drugs-tests-three-in-a-year-facing-ban-suspension-itf-anti-doping-a8176971.html |archive-date=2018-01-25}}</ref> == Karyera statistikasi == ==== Yakkalik ==== {| class="wikitable nowrap" style="text-align:center" !Turnir ! 2005 yil ! 2006 yil ! 2007 yil ! 2008 yil ! 2009 yil ! 2010 yil ! 2011 yil ! 2012 yil ! 2013 yil ! 2014 yil ! 2015 yil ! 2016 yil ! 2017 yil ! 2018 ! 2019 ! 2020 ! 2021 yil ! 2022 ! {{Abbr|SR|Strike rate}} ! {{Abbr|W–L|Win–loss}} ! g'alaba% |- | align="left" | [[Avstraliya ochiq chempionati]] | A | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 4R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#ffebcd" | QF | 0 / 17 | 22–17 | 56% |- | align="left" | [[Fransiya ochiq chempionati|Frantsiya ochiq]] | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 4R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 4R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | bgcolor="afeeee" | 3R | 0 / 18 | 21–18 | 54% |- | align="left" | [[Wimbledon chempionati|Uimbldon]] | A | A | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 4R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="color:#767676" | NH | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 4R | 0 / 15 | 14–15 | 48% |- | align="left" | [[Amerika ochiq chempionati|US Open]] | A | A | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 4R | style="background:#afeeee" | 1R | | 0 / 15 | 16–15 | 52% |- style="background:#efefef;font-weight:bold" | style="text-align:left" | G'alaba - mag'lubiyat | 1–1 | 1–2 | 3–4 | 5–4 | 5–4 | 0–4 | 4–4 | 2–4 | 7–4 | 8–4 | 6–4 | 5–4 | 5–4 | 3–4 | 2–4 | 5–3 | 2–4 | 9–3 | 0 / 65 | 73–65 | 53% |} ==== Juftlik ==== {| class="wikitable" style="text-align:center" !Turnir ! 2006 yil ! 2007 yil ! 2008 yil ! 2009 yil ! 2010 yil ! 2011 yil ! 2012 yil ! 2013 yil ! 2014 yil ! 2015 yil ! 2016 yil ! 2017 yil ! 2018 ! 2019 ! 2020 ! 2021 yil ! 2022 ! SR ! W–L |- | align="left" | [[Avstraliya ochiq chempionati]] | A | A | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 1R | A | style="background:#afeeee" | 1R | 0 / 14 | 6–14 |- | align="left" | [[Fransiya ochiq chempionati|Frantsiya ochiq]] | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | A | A | 0 / 15 | 5–15 |- | align="left" | [[Wimbledon chempionati|Uimbldon]] | A | A | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | A | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 3R <sup>†</sup> | style="color:#767676" | NH | A | bgcolor="afeeee" | 2R | 0 / 12 | 6–11 |- | align="left" | [[Amerika ochiq chempionati|US Open]] | A | A | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | A | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | A | style="background:#afeeee" | 2R | | 0 / 12 | 2–12 |- style="background:#efefef;font-weight:bold" | style="text-align:left" | G'alaba - mag'lubiyat | 0–1 | 0–1 | 1–4 | 1–4 | 1–3 | 0–3 | 0–4 | 2–4 | 3–4 | 1–4 | 2–4 | 1–4 | 0–4 | 5–3 | 0–2 | 1–1 | 1–2 | 0 / 53 | 19–52 |} == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1990-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] tjhmwsbpw2j96xamgrvu087dcz9k52o 2817030 2817021 2022-08-29T08:21:30Z Umidjon Yuldashev 72956 „[[:en:Special:Redirect/revision/1107033971|Alizé Cornet]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Tennischi bilgiqutisi|country={{FRA}}|residence=[[Nice]], France|birth_date={{birth date and age|1990|1|22|df=yes}}|birth_place=Nice|height=1.73 m|turnedpro=2006|plays=Right-handed (two-handed backhand)|coach=|careerprizemoney=US$ 9,058,019|website=|singlestitles=6|highestsinglesranking=No. 11 (16 February 2009)|currentsinglesranking=No. 44 (20 June 2022)|AustralianOpenresult=QF ([[2022 Australian Open – Women's singles|2022]])|FrenchOpenresult=4R ([[2015 French Open – Women's singles|2015]], [[2017 French Open – Women's singles|2017]])|Wimbledonresult=4R ([[2014 Wimbledon Championships – Women's singles|2014]], [[2022 Wimbledon Championships – Women's singles|2022]])|USOpenresult=4R ([[2020 US Open – Women's singles|2020]])|Othertournaments=yes|Olympicsresult=1R ([[Tennis at the 2020 Summer Olympics – Women's singles|2021]])|doublestitles=3|highestdoublesranking=No. 59 (7 March 2011)|currentdoublesranking=No. 94 (6 June 2022)|AustralianOpenDoublesresult=3R ([[2014 Australian Open – Women's doubles|2014]])|FrenchOpenDoublesresult=2R ([[2008 French Open – Women's doubles|2008]], [[2010 French Open – Women's doubles|2010]], [[2015 French Open – Women's doubles|2015]], [[2016 French Open – Women's doubles|2016]])|WimbledonDoublesresult=3R ([[2019 Wimbledon Championships – Women's doubles|2019]])|USOpenDoublesresult=2R ([[2013 US Open – Women's doubles|2013]], [[2021 US Open – Women's doubles|2021]])|OthertournamentsDoubles=yes|OlympicsDoublesresult=2R ([[Tennis at the 2020 Summer Olympics – Women's doubles|2021]])|FrenchOpenMixedresult=1R ([[2021 French Open – Mixed doubles|2021]])|WimbledonMixedresult=QF ([[2022 Wimbledon Championships – Mixed doubles|2022]])|Team=yes|FedCupresult='''W''' ([[2019 Fed Cup|2019]]), record 9–21|HopmanCupresult='''W''' ([[2014 Hopman Cup|2014]])|updated=6 June 2022}} '''Alize Kornet''' ( {{IPA-fr|alize kɔʁnɛ}} ;1990-yil 22-yanvarda tug'ilgan) - fransuz professional tennischisi. Kornet WTA Tourda oltita yakkalik va uchta juftlik, shuningdek, ITFda uchta yakkalik va uchta juftlik chempionligini qo'lga kiritgan. 2009-yilning 16-fevralida u WTA yakkalik bahslarida o‘zining eng yuqori reytingida 11-o‘ringa chiqdi. Kornet shuningdek, 2022-yilgi Avstraliya ochiq chempionatida chorak finalga, 2014-yilgi Uimbldon chempionati, 2015 va 2017-yilgi Fransiya Ochiq chempionati va 2020-yilgi AQSh Ochiq chempionatida to‘rtinchi bosqichga qadar yetib borgan. Ayni paytda u " Katta dubulg'a" turkumiga kiruvchi turnirlarda ketma-ket eng ko'p o'yinlarda ishtirok etgan [[Ay Sugiyama]] bilan yettinchi o'rinda turadi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.theguardian.com/sport/2022/jan/24/cornet-outlasts-halep-in-australia-open-heat-to-reach-first-grand-slam-quarter-final-tennis|sarlavha=Cornet outlasts Halep in Australia heat to reach first grand slam quarter-final|ish=Theguardian.com|sana=24 January 2022}}</ref> 2014-yilda Kornet dunyoning 1-raqamli tennischisi [[Serena Williams|Serena Uilyamsni]] uch marta mag‘lub etgani bilan tanildi. Dubay chempionatida u yarim finalda Uilyams ustidan to'g'ridan-to'g'ri g'alaba qozondi, natijada Kornet deyarli olti yil ichida o'zining eng yirik yakkalik finaliga chiqdi. Uning uchinchi g'alabasi o'sha yilning oxirida Vuxanning ikkinchi bosqichida bo'ldi, u yerda Uilyams kasallik tufayli o'yindan erta chiqdi. Kornet shuningdek, 2007-yil 11-iyunda o'smirlar o'rtasidagi rekordga ega bo'lib, dunyoning 8-o'rinni egallagan. U 2007-yilgi Fransiya Ochiq chempionatida o'zining "Katta Dubulg'a" yakkalik bahslarida g'olib chiqdi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://sports.espn.go.com/sports/tennis/french08/columns/story?id=3413814|sarlavha=Cornet the perfect antidote to the afflicted French stars|yil=2008|nashriyot=ESPN|kirish sanasi=20 May 2010}}</ref> == Karyera == Kornet 15 yoshida 2005-yilda Fransiya Ochiq chempionatida yakkalik bahslarida asosiy oʻrinni egallagan holda oʻzining “Katta Dubulgʻa” turnirida debyut qilgan. Dunyo reytingida bor-yo‘g‘i 645-o‘rinni egallagan ushbu turnirga kelgan u birinchi bosqichda 71-o‘rindagi [[Alina Jidkova|Alina]] Jidkovani mag'lub etib, ikkinchi bosqichda 3-raqamli [[Amélie Mauresmo|Ameli Mauresmoga]] imkoniyatni boy berdi. 2006-yilgi Fransiya Ochiq chempionatida u birinchi bosqichda ispaniyalik [[Virjiniya Ruano Paskual|Virjiniya Ruano Paskualni]] mag‘lub etib, ikkinchi davrada [[Tatyana Garbin|Tatiana Garbinga]] yutqazgan. U 2007-yilgi Frantsiya Ochiq chempionatida bu ko'rsatkichni takrorlay olmadi, u erda birinchi davrada 26-raqamli [[Venus Williams|Venera Uilyamsga]] yutqazib qo'ydi. Kornet 2007-yilda Uimbldonda debyut qilgan. O'sha turnirda u so'nggi saralash bosqichida [[Olga Govortsova|Olga Govortsovaga]] mag'lub bo'ldi, ammo [[Li Na]] musobaqani tark etganidan so'ng omadli mag'lub bo'lib, asosiy to'rga chiqdi. Kornet asosiy to‘rning birinchi davrasida [[Maria Kirilenko|Mariya Kirilenkoni]] mag‘lubiyatga uchratib, ikkinchi bosqichda 26-raqamli tajribali tennischi Ai Sugiyamaga uch setda mag‘lub bo‘ldi. 2007-yilda Kornet Dnepropetrovskda yakkalik bahslarida finalda Stefani Vögeleni mag'lub etib, 50 ming dollarlik sovrinni qo'lga kiritdi. Kornet 2007-yilda Amerika ochiq chempionati yakkalik bahslarida debyut qilgan. O'sha turnirda u uchta saralash o'yinidan so'ng asosiy to'rda 29-raqamli [[Samantha Stosur|Samanta Stosurni]] va birinchi va ikkinchi raundlarda [[Caroline Wozniacki|Karolin Voznyatskini mag'lub]] etib, 3-raqamli [[Jelena Janković|Jelena Yankovichga]] yutqazdi. === 2008: Birinchi Premer-5 finali === [[Fayl:Alizé_Cornet-RG_2008_(cropped).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Aliz%C3%A9_Cornet-RG_2008_%28cropped%29.jpg/220px-Aliz%C3%A9_Cornet-RG_2008_%28cropped%29.jpg|left|thumb| Kornet 2008 Fransiya ochiq chempionatida]] Kornet Avstraliya Ochiq chempionatining ikkinchi bosqichiga chiqdi va u to'qqizinchi raqam ostidagi [[Daniela Xantuchova|Daniela Xantuchovaga]] yutqazdi. Keyingi oylarda Kornet asosiy turda katta muvaffaqiyatlarga erishdi. Akapulkodagi finalga, Amelia oroli va Charlestondagi yarim finalga chiqdi (I darajali tadbir). Kornet Rim Masters musobaqasiga kirdi va birinchi raundda [[Vera Dushevina|Vera Dushevinani]], ikkinchi raundda [[Francesca Schiavone|Francheska Schiavoneni]], uchinchida dunyoning 3-raqamli tennischisi [[Svetlana Kuznetsova|Svetlana Kuznetsovani]] mag'lub etdi. U [[Anna Chakvetadze|Anna Chakvetadzeni]] mag'lub etib, birinchi darajali finalga chiqdi, ammo u ikki setda Yankovichga yutqazdi. Rimdagi ajoyib o'yinlari tufayli u dunyoda 20-o'ringa ko'tarildi va o'z uyida "Katta dubulg'a" Frantsiya Ochiq chempionatida 19-o'rinni egalladi. U birinchi [[Yuliya Vakulenko|raunddayoq Yuliya Vakulenkoni]] mag‘lub etdi. Keyin u ikkinchi raundda [[Gisela Dulko|Gisela Dulkoni mag'lub]] etdi, ammo uchinchi raundda 14- [[Agnieszka Radwańska|raqamli Agneshka Radvanskaga]] yutqazdi. U Budapeshtda birinchi WTA chempionligini qo'lga kiritdi. Kornet ikkinchi o'rinni egalladi va ikkinchi bosqichda xayrlashdi. Bu yerda u [[Magdaléna Rybáriková|Magdalena Ribarikovani]] mag'lub etdi va chorak finalda [[Anna-Lena Grönefeld]] ustidan ketma-ket g'alaba qozondi. Yarim finalda u [[Gréta Arn|Greta Arnni]] mag'lub etib, yilning uchinchi finaliga chiqdi. U ikki setda [[Andreya Klepač|Andreya Klepachga]] qarshi g'alaba qozondi. U o'sha turnirda [[Janette Husarova]] bilan juftlik bahslarida g'alaba qozondi. [[Fayl:Alizé_Cornet_at_the_2009_Wimbledon_Championships_01_(cropped).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Aliz%C3%A9_Cornet_at_the_2009_Wimbledon_Championships_01_%28cropped%29.jpg/220px-Aliz%C3%A9_Cornet_at_the_2009_Wimbledon_Championships_01_%28cropped%29.jpg|right|thumb| Kornet 2009-yilgi Uimbldon chempionatida]] [[Fayl:Alize_Cornet_(7517496604)_(cropped).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/34/Alize_Cornet_%287517496604%29_%28cropped%29.jpg/300px-Alize_Cornet_%287517496604%29_%28cropped%29.jpg|left|thumb|316x316px| Cornet 2011 Texas Openda]] Porsche Tennis Gran-prisida qumli kort mavsumini boshlagan Kornet birinchi raundda Julia Gorgesga yutqazdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=21 April 2016 |title=Defending champion Kerber advances at Porsche Grand Prix |work=Espn.co.uk |url=https://www.espn.co.uk/tennis/story/_/id/15285693/defending-champion-kerber-advances-porsche-grand-prix |access-date=3 May 2021}}</ref> Pragada Kornet o'zining birinchi raunddagi o'yinida chexiyalik [[Katerina Siniakova|Katerina Siniakovaga yutqazdi]].<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Iwanek |first=Łukasz |date=25 April 2016 |title=WTA Prague: Jelena Ostapenko worse than Ana Konjuh, defeat for Alize Cornet |publisher=sportowefakty.wp.pl |url=https://sportowefakty.wp.pl/ajax-photo-upvote/596899/wta-praga-jelena-ostapenko-gorsza-od-any-konjuh-porazka-alize-cornet |access-date=4 May 2021}}</ref> Madrid Ochiq chempionatida Kornet ikkinchi bosqichda to'rtinchi raqam ostida tasniflangan Viktoriya Azarenka tomonidan mag'lub bo'ldi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=3 May 2016 |title=Victoria Azarenka, Petra Kvitova advance to 3rd round in Madrid |publisher=indianexpress.com |url=https://indianexpress.com/article/sports/tennis/victoria-azarenka-petra-kvitova-advance-madrid-open-tennis-2781780/ |access-date=5 May 2021}}</ref> Rimda musobaqada u birinchi davrada [[Misaki Doi|Misaki Doiga]] yutqazib qo'ydi. Strasburg xalqaro turnirida to‘qqizinchi o‘rinni egallagan Kornet saralash bosqichidagi Alla Kudryavtsevadan birinchi bosqichda mag‘lub bo‘ldi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=15 May 2016 |title=Ninth-seeded Alize Cornet upset at Strasbourg WTA event |work=Sportsnet.ca |url=https://www.sportsnet.ca/tennis/ninth-seeded-alize-cornet-upset-strasbourg-wta-event/ |access-date=5 May 2021}}</ref> Frantsiya ochiq chempionatida u uchinchi bosqichga chiqdi va u to'qqizinchi raqam ostidagi Venera Uilyamsga yutqazdi. <ref>{{Yangiliklar manbasi |date=28 May 2016 |title=Venus into French Open round four for first time in six years |work=Sportskeeda.com |url=https://www.sportskeeda.com/tennis/venus-into-french-open-round-four-for-first-time-in-six-years |access-date=5 May 2021}}</ref> [[Fayl:Cornet_US16_(15)_(29569803900).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Cornet_US16_%2815%29_%2829569803900%29.jpg/220px-Cornet_US16_%2815%29_%2829569803900%29.jpg|thumb| Kornet 2016 AQSh ochiq chempionatida]] === 2016: Fed kubogi finali === [[Fayl:Cornet_US16_(15)_(29569803900).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Cornet_US16_%2815%29_%2829569803900%29.jpg/220px-Cornet_US16_%2815%29_%2829569803900%29.jpg|thumb| Kornet 2016 AQSh ochiq chempionatida]] Kornet 2016-yilgi mavsumni Brisben Internationalda boshladi. U ikkinchi davrada Anastasiya Pavlyuchenkovaga imkoniyatni boy berdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=4 January 2016 |title=Serena Williams withdraws at Perth, injury toll grows |work=Sandiegouniontribune.com |url=https://www.sandiegouniontribune.com/sdut-injured-sharapova-withdraws-from-brisbane-2016jan04-story.html |access-date=26 April 2020}}</ref> Xobart xalqaro turnirida yettinchi o'rinni egallagan Kornet finalda Yevgeniy Bushardni mag'lub etib, beshinchi WTA chempionligini qo'lga kiritdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=16 January 2016 |title=Alize Cornet wins Hobart International, beating Eugenie Bouchard in final |work=Abc.net.au |url=https://www.abc.net.au/news/2016-01-16/alize-cornet-hobart-international-eugenie-bouchard/7093226?date=20161226T2109&section=sport |access-date=2 May 2021}}</ref> Australian Open turnirida Kornet ikkinchi bosqichda saralash bosqichidan o'tgan Chjan Shuayga mag'lub bo'ldi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=21 January 2016 |title=China's Zhang Shuai advances to third round at Australian Open |work=Chinadailyasia.com |url=https://www.chinadailyasia.com/sports/2016-01/21/content_15376216.html |access-date=2 May 2021}}</ref> Mart oyida Kornet Miami Open musobaqasida qatnashdi. U ikkinchi bosqichda uchinchi raqam ostida tasniflangan va 2012-yil chempioni Agnieszka Radvanskaga yutqazdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=25 March 2016 |title=Miami Open: Serena Williams edges McHale in three, Halep wins |work=Rediff.com |url=https://www.rediff.com/sports/report/miami-open-serena-williams-takes-three-sets-to-beat-mchale/20160325.htm |access-date=2 May 2021}}</ref> Katowice Open turnirida to'rtinchi o'rinni egallagan Kornet ikkinchi raundda Francesca Schiavone tomonidan mag'lub bo'ldi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=7 April 2016 |title=Francesca Schiavone beats Alizé Cornet for the 11th time in her career to reach the quarter finals in Katowice |work=Ubitennis.net |url=https://www.ubitennis.net/2016/04/francesca-schiavone-beats-alize-cornet-to-reach-the-quarter-finals-in-katowice/ |access-date=3 May 2021}}</ref> === 2017: Juftlik bahslarida birinchi Premer final === [[Fayl:Cornet_WM17_(15)_(36183688805).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Cornet_WM17_%2815%29_%2836183688805%29.jpg/220px-Cornet_WM17_%2815%29_%2836183688805%29.jpg|thumb| Kornet 2017-yilgi Uimbldon chempionatida]] Kornet yilning birinchi turnirini Brisben Internationalda o'tkazdi. U birinchi va ikkinchi raundda 7-raqamli [[Elena Vesnina]] va Kristina MakXeylni mag'lub etdi va chorak finalda 2-raqamli Dominika Cibulkovani mag'lub etdi. [[Garbiñe Muguruza|Garbinye Muguruza]] (4-raqamli) yarim finalning birinchi setida Kornetni 1–4 hisobida ortda qoldirganidan keyin o'yindan chiqdi, bu esa Kornetga finalga chiqishga imkon berdi (uning Premer-karerasidagi ikkinchi final), oʻshanda u 3-oʻrindagi Karolina Plishkovaga 0–6, 3–6 hisobida yutqazdi. === 2018: Oltinchi WTA yakkalik chempionligi === 2018-yilning 11-yanvarida Kornet ITF tomonidan 2016-yil noyabridan 2017-yil oktabrgacha o‘tkazilishi kerak bo‘lgan uchta musobaqadan tashqari tibbiy sinovlarini o‘tkazib yuborganlikda ayblandi. WADA qoidalariga ko'ra, Kornet ikki yilgacha diskvalifikatsiya qilinishi mumkin edi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.lequipe.fr/Tennis/Actualites/Alize-cornet-connaitra-la-decision-de-l-itf-dans-l-affaire-de-ses-trois-no-show-d-ici-14-jours/897502|sarlavha=Alizé Cornet connaîtra la décision de l'ITF dans l'affaire de ses trois no show d'ici 14 jours|nashriyot=L'Équipe|sana=1 May 2018}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bbc.co.uk/sport/tennis/42813675|sarlavha=Alize Cornet charged with missing drug tests by International Tennis Federation|nashriyot=BBC|sana=25 January 2018}}</ref> Ish 2018-yil 1-may kuni [[London|Londonda]] ko'rib chiqiladigan bo'ldi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.tennisworldusa.org/tennis/news/Tennis_Stories/52665/alize-cornet-s-hearing-for-missing-doping-tests-postponed-/|sarlavha=Alizé Cornet's hearing for missing doping tests postponed|nashriyot=Tennis World|sana=10 March 2018}}</ref> Unga shu vaqtgacha WTA va ITF turnirlarida o‘ynashga ruxsat beriladi, biroq aybdor deb topilsa, 2017-yilda ma’lum bir davrda to‘plangan barcha mukofot pullari va reyting ochkolari bekor qilinadi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.thesportster.com/entertainment/15-least-flattering-photos-of-the-15-most-attractive-women-in-tennis/|sarlavha=15 Least Flattering Photos Of The 15 Most Attractive Women In Tennis|nashriyot=The Sportster|sana=1 February 2018}}</ref> Frantsiya tennis federatsiyasi WADA tomonidan tashkil etilgan mustaqil tribunal oldida "mudofaasini tayyorlash" uchun vaqt ajratish uchun 2018-yilning fevralida Belgiyaga qarshi bo'lib o'tadigan Fed Kubogi uchun Kornetni tanlamasliklarini ma'lum qildi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=25 January 2018 |title=Alize Cornet: French tennis player facing ban after missing three drugs tests in the last year |work=The Independent |url=https://www.independent.co.uk/sport/tennis/alize-cornet-missed-drugs-tests-three-in-a-year-facing-ban-suspension-itf-anti-doping-a8176971.html |url-status=live |url-access=limited |archive-url=https://web.archive.org/web/20180125193636/http://www.independent.co.uk/sport/tennis/alize-cornet-missed-drugs-tests-three-in-a-year-facing-ban-suspension-itf-anti-doping-a8176971.html |archive-date=2018-01-25}}</ref> == Karyera statistikasi == ==== Yakkalik ==== {| class="wikitable nowrap" style="text-align:center" !Turnir ! 2005 yil ! 2006 yil ! 2007 yil ! 2008 yil ! 2009 yil ! 2010 yil ! 2011 yil ! 2012 yil ! 2013 yil ! 2014 yil ! 2015 yil ! 2016 yil ! 2017 yil ! 2018 ! 2019 ! 2020 ! 2021 yil ! 2022 ! {{Abbr|SR|Strike rate}} ! {{Abbr|W–L|Win–loss}} ! g'alaba% |- | align="left" | [[Avstraliya ochiq chempionati]] | A | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 4R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#ffebcd" | QF | 0 / 17 | 22–17 | 56% |- | align="left" | [[Fransiya ochiq chempionati|Frantsiya ochiq]] | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 4R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 4R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | bgcolor="afeeee" | 3R | 0 / 18 | 21–18 | 54% |- | align="left" | [[Wimbledon chempionati|Uimbldon]] | A | A | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 4R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="color:#767676" | NH | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 4R | 0 / 15 | 14–15 | 48% |- | align="left" | [[Amerika ochiq chempionati|US Open]] | A | A | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 4R | style="background:#afeeee" | 1R | | 0 / 15 | 16–15 | 52% |- style="background:#efefef;font-weight:bold" | style="text-align:left" | G'alaba - mag'lubiyat | 1–1 | 1–2 | 3–4 | 5–4 | 5–4 | 0–4 | 4–4 | 2–4 | 7–4 | 8–4 | 6–4 | 5–4 | 5–4 | 3–4 | 2–4 | 5–3 | 2–4 | 9–3 | 0 / 65 | 73–65 | 53% |} ==== Juftlik ==== {| class="wikitable" style="text-align:center" !Turnir ! 2006 yil ! 2007 yil ! 2008 yil ! 2009 yil ! 2010 yil ! 2011 yil ! 2012 yil ! 2013 yil ! 2014 yil ! 2015 yil ! 2016 yil ! 2017 yil ! 2018 ! 2019 ! 2020 ! 2021 yil ! 2022 ! SR ! W–L |- | align="left" | [[Avstraliya ochiq chempionati]] | A | A | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 1R | A | style="background:#afeeee" | 1R | 0 / 14 | 6–14 |- | align="left" | [[Fransiya ochiq chempionati|Frantsiya ochiq]] | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | A | A | 0 / 15 | 5–15 |- | align="left" | [[Wimbledon chempionati|Uimbldon]] | A | A | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | A | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 3R <sup>†</sup> | style="color:#767676" | NH | A | bgcolor="afeeee" | 2R | 0 / 12 | 6–11 |- | align="left" | [[Amerika ochiq chempionati|US Open]] | A | A | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | A | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | A | style="background:#afeeee" | 2R | | 0 / 12 | 2–12 |- style="background:#efefef;font-weight:bold" | style="text-align:left" | G'alaba - mag'lubiyat | 0–1 | 0–1 | 1–4 | 1–4 | 1–3 | 0–3 | 0–4 | 2–4 | 3–4 | 1–4 | 2–4 | 1–4 | 0–4 | 5–3 | 0–2 | 1–1 | 1–2 | 0 / 53 | 19–52 |} == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1990-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] 6p0t9mlkc1wk3ve2wizw83ulfeufto0 2817033 2817030 2022-08-29T08:22:39Z Umidjon Yuldashev 72956 „[[:en:Special:Redirect/revision/1107033971|Alizé Cornet]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Tennischi bilgiqutisi|country={{FRA}}|residence=[[Nice]], France|birth_date={{birth date and age|1990|1|22|df=yes}}|birth_place=Nice|height=1.73 m|turnedpro=2006|plays=Right-handed (two-handed backhand)|coach=|careerprizemoney=US$ 9,058,019|website=|singlestitles=6|highestsinglesranking=No. 11 (16 February 2009)|currentsinglesranking=No. 44 (20 June 2022)|AustralianOpenresult=QF ([[2022 Australian Open – Women's singles|2022]])|FrenchOpenresult=4R ([[2015 French Open – Women's singles|2015]], [[2017 French Open – Women's singles|2017]])|Wimbledonresult=4R ([[2014 Wimbledon Championships – Women's singles|2014]], [[2022 Wimbledon Championships – Women's singles|2022]])|USOpenresult=4R ([[2020 US Open – Women's singles|2020]])|Othertournaments=yes|Olympicsresult=1R ([[Tennis at the 2020 Summer Olympics – Women's singles|2021]])|doublestitles=3|highestdoublesranking=No. 59 (7 March 2011)|currentdoublesranking=No. 94 (6 June 2022)|AustralianOpenDoublesresult=3R ([[2014 Australian Open – Women's doubles|2014]])|FrenchOpenDoublesresult=2R ([[2008 French Open – Women's doubles|2008]], [[2010 French Open – Women's doubles|2010]], [[2015 French Open – Women's doubles|2015]], [[2016 French Open – Women's doubles|2016]])|WimbledonDoublesresult=3R ([[2019 Wimbledon Championships – Women's doubles|2019]])|USOpenDoublesresult=2R ([[2013 US Open – Women's doubles|2013]], [[2021 US Open – Women's doubles|2021]])|OthertournamentsDoubles=yes|OlympicsDoublesresult=2R ([[Tennis at the 2020 Summer Olympics – Women's doubles|2021]])|FrenchOpenMixedresult=1R ([[2021 French Open – Mixed doubles|2021]])|WimbledonMixedresult=QF ([[2022 Wimbledon Championships – Mixed doubles|2022]])|Team=yes|FedCupresult='''W''' ([[2019 Fed Cup|2019]]), record 9–21|HopmanCupresult='''W''' ([[2014 Hopman Cup|2014]])|updated=6 June 2022}} '''Alize Kornet''' ( {{IPA-fr|alize kɔʁnɛ}} ;1990-yil 22-yanvarda tug'ilgan) - fransuz professional tennischisi. Kornet WTA Tourda oltita yakkalik va uchta juftlik, shuningdek, ITFda uchta yakkalik va uchta juftlik chempionligini qo'lga kiritgan. 2009-yilning 16-fevralida u WTA yakkalik bahslarida o‘zining eng yuqori reytingida 11-o‘ringa chiqdi. Kornet shuningdek, 2022-yilgi Avstraliya ochiq chempionatida chorak finalga, 2014-yilgi Uimbldon chempionati, 2015 va 2017-yilgi Fransiya Ochiq chempionati va 2020-yilgi AQSh Ochiq chempionatida to‘rtinchi bosqichga qadar yetib borgan. Ayni paytda u " Katta dubulg'a" turkumiga kiruvchi turnirlarda ketma-ket eng ko'p o'yinlarda ishtirok etgan [[Ay Sugiyama]] bilan yettinchi o'rinda turadi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.theguardian.com/sport/2022/jan/24/cornet-outlasts-halep-in-australia-open-heat-to-reach-first-grand-slam-quarter-final-tennis|sarlavha=Cornet outlasts Halep in Australia heat to reach first grand slam quarter-final|ish=Theguardian.com|sana=24 January 2022}}</ref> 2014-yilda Kornet dunyoning 1-raqamli tennischisi [[Serena Williams|Serena Uilyamsni]] uch marta mag‘lub etgani bilan tanildi. Dubay chempionatida u yarim finalda Uilyams ustidan to'g'ridan-to'g'ri g'alaba qozondi, natijada Kornet deyarli olti yil ichida o'zining eng yirik yakkalik finaliga chiqdi. Uning uchinchi g'alabasi o'sha yilning oxirida Vuxanning ikkinchi bosqichida bo'ldi, u yerda Uilyams kasallik tufayli o'yindan erta chiqdi. Kornet shuningdek, 2007-yil 11-iyunda o'smirlar o'rtasidagi rekordga ega bo'lib, dunyoning 8-o'rinni egallagan. U 2007-yilgi Fransiya Ochiq chempionatida o'zining "Katta Dubulg'a" yakkalik bahslarida g'olib chiqdi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://sports.espn.go.com/sports/tennis/french08/columns/story?id=3413814|sarlavha=Cornet the perfect antidote to the afflicted French stars|yil=2008|nashriyot=ESPN|kirish sanasi=20 May 2010}}</ref> == Karyera == Kornet 15 yoshida 2005-yilda Fransiya Ochiq chempionatida yakkalik bahslarida asosiy oʻrinni egallagan holda oʻzining “Katta Dubulgʻa” turnirida debyut qilgan. Dunyo reytingida bor-yo‘g‘i 645-o‘rinni egallagan ushbu turnirga kelgan u birinchi bosqichda 71-o‘rindagi [[Alina Jidkova|Alina]] Jidkovani mag'lub etib, ikkinchi bosqichda 3-raqamli [[Amélie Mauresmo|Ameli Mauresmoga]] imkoniyatni boy berdi. 2006-yilgi Fransiya Ochiq chempionatida u birinchi bosqichda ispaniyalik [[Virjiniya Ruano Paskual|Virjiniya Ruano Paskualni]] mag‘lub etib, ikkinchi davrada [[Tatyana Garbin|Tatiana Garbinga]] yutqazgan. U 2007-yilgi Frantsiya Ochiq chempionatida bu ko'rsatkichni takrorlay olmadi, u erda birinchi davrada 26-raqamli [[Venus Williams|Venera Uilyamsga]] yutqazib qo'ydi. Kornet 2007-yilda Uimbldonda debyut qilgan. O'sha turnirda u so'nggi saralash bosqichida [[Olga Govortsova|Olga Govortsovaga]] mag'lub bo'ldi, ammo [[Li Na]] musobaqani tark etganidan so'ng omadli mag'lub bo'lib, asosiy to'rga chiqdi. Kornet asosiy to‘rning birinchi davrasida [[Maria Kirilenko|Mariya Kirilenkoni]] mag‘lubiyatga uchratib, ikkinchi bosqichda 26-raqamli tajribali tennischi Ai Sugiyamaga uch setda mag‘lub bo‘ldi. 2007-yilda Kornet Dnepropetrovskda yakkalik bahslarida finalda Stefani Vögeleni mag'lub etib, 50 ming dollarlik sovrinni qo'lga kiritdi. Kornet 2007-yilda Amerika ochiq chempionati yakkalik bahslarida debyut qilgan. O'sha turnirda u uchta saralash o'yinidan so'ng asosiy to'rda 29-raqamli [[Samantha Stosur|Samanta Stosurni]] va birinchi va ikkinchi raundlarda [[Caroline Wozniacki|Karolin Voznyatskini mag'lub]] etib, 3-raqamli [[Jelena Janković|Jelena Yankovichga]] yutqazdi. === 2008: Birinchi Premer-5 finali === [[Fayl:Alizé_Cornet-RG_2008_(cropped).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Aliz%C3%A9_Cornet-RG_2008_%28cropped%29.jpg/220px-Aliz%C3%A9_Cornet-RG_2008_%28cropped%29.jpg|left|thumb| Kornet 2008 Fransiya ochiq chempionatida]] Kornet Avstraliya Ochiq chempionatining ikkinchi bosqichiga chiqdi va u to'qqizinchi raqam ostidagi [[Daniela Xantuchova|Daniela Xantuchovaga]] yutqazdi. Keyingi oylarda Kornet asosiy turda katta muvaffaqiyatlarga erishdi. Akapulkodagi finalga, Amelia oroli va Charlestondagi yarim finalga chiqdi (I darajali tadbir). Kornet Rim Masters musobaqasiga kirdi va birinchi raundda [[Vera Dushevina|Vera Dushevinani]], ikkinchi raundda [[Francesca Schiavone|Francheska Schiavoneni]], uchinchida dunyoning 3-raqamli tennischisi [[Svetlana Kuznetsova|Svetlana Kuznetsovani]] mag'lub etdi. U [[Anna Chakvetadze|Anna Chakvetadzeni]] mag'lub etib, birinchi darajali finalga chiqdi, ammo u ikki setda Yankovichga yutqazdi. Rimdagi ajoyib o'yinlari tufayli u dunyoda 20-o'ringa ko'tarildi va o'z uyida "Katta dubulg'a" Frantsiya Ochiq chempionatida 19-o'rinni egalladi. U birinchi [[Yuliya Vakulenko|raunddayoq Yuliya Vakulenkoni]] mag‘lub etdi. Keyin u ikkinchi raundda [[Gisela Dulko|Gisela Dulkoni mag'lub]] etdi, ammo uchinchi raundda 14- [[Agnieszka Radwańska|raqamli Agneshka Radvanskaga]] yutqazdi. U Budapeshtda birinchi WTA chempionligini qo'lga kiritdi. Kornet ikkinchi o'rinni egalladi va ikkinchi bosqichda xayrlashdi. Bu yerda u [[Magdaléna Rybáriková|Magdalena Ribarikovani]] mag'lub etdi va chorak finalda [[Anna-Lena Grönefeld]] ustidan ketma-ket g'alaba qozondi. Yarim finalda u [[Gréta Arn|Greta Arnni]] mag'lub etib, yilning uchinchi finaliga chiqdi. U ikki setda [[Andreya Klepač|Andreya Klepachga]] qarshi g'alaba qozondi. U o'sha turnirda [[Janette Husarova]] bilan juftlik bahslarida g'alaba qozondi. Keyin Kornet [[2008-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|Pekin Olimpiadasida qatnashdi]] . U yakkalik bahslarida 15-o'rinni egalladi va birinchi raundda [[Nicole Vaidišová|Nikol Vaidisovani]], ikkinchisida Peng Shuayni mag'lub etib, uchta setda 4-o'rindagi Serena Uilyamsga yutqazdi. U, shuningdek, [[Virjiniya Razzano]] bilan ayollar juftlik bahslarida ishtirok etdi, ular birinchi bosqichda mag'lub bo'lishdi. [[New Haven (Connecticut)|Nyu-Xeyvenda]] u yettinchi o'rinni egalladi va birinchi raundda yana Vaidisovani mag'lub etdi. Kornet esa [[Katarina Srebotnik|Katarina Srebotnikni]] mag'lub etib, chorak finalda ikkinchi raqamda saralangan Daniela Xantuchova ustidan g'alaba qozondi. Biroq u yarim finalda bo‘lajak chempion Karolin Voznyackiga yutqazib qo‘ydi. [[Fayl:Alizé_Cornet_at_the_2009_Wimbledon_Championships_01_(cropped).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Aliz%C3%A9_Cornet_at_the_2009_Wimbledon_Championships_01_%28cropped%29.jpg/220px-Aliz%C3%A9_Cornet_at_the_2009_Wimbledon_Championships_01_%28cropped%29.jpg|right|thumb| Kornet 2009-yilgi Uimbldon chempionatida]] [[Fayl:Alize_Cornet_(7517496604)_(cropped).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/34/Alize_Cornet_%287517496604%29_%28cropped%29.jpg/300px-Alize_Cornet_%287517496604%29_%28cropped%29.jpg|left|thumb|316x316px| Cornet 2011 Texas Openda]] Porsche Tennis Gran-prisida qumli kort mavsumini boshlagan Kornet birinchi raundda Julia Gorgesga yutqazdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=21 April 2016 |title=Defending champion Kerber advances at Porsche Grand Prix |work=Espn.co.uk |url=https://www.espn.co.uk/tennis/story/_/id/15285693/defending-champion-kerber-advances-porsche-grand-prix |access-date=3 May 2021}}</ref> Pragada Kornet o'zining birinchi raunddagi o'yinida chexiyalik [[Katerina Siniakova|Katerina Siniakovaga yutqazdi]].<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Iwanek |first=Łukasz |date=25 April 2016 |title=WTA Prague: Jelena Ostapenko worse than Ana Konjuh, defeat for Alize Cornet |publisher=sportowefakty.wp.pl |url=https://sportowefakty.wp.pl/ajax-photo-upvote/596899/wta-praga-jelena-ostapenko-gorsza-od-any-konjuh-porazka-alize-cornet |access-date=4 May 2021}}</ref> Madrid Ochiq chempionatida Kornet ikkinchi bosqichda to'rtinchi raqam ostida tasniflangan Viktoriya Azarenka tomonidan mag'lub bo'ldi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=3 May 2016 |title=Victoria Azarenka, Petra Kvitova advance to 3rd round in Madrid |publisher=indianexpress.com |url=https://indianexpress.com/article/sports/tennis/victoria-azarenka-petra-kvitova-advance-madrid-open-tennis-2781780/ |access-date=5 May 2021}}</ref> Rimda musobaqada u birinchi davrada [[Misaki Doi|Misaki Doiga]] yutqazib qo'ydi. Strasburg xalqaro turnirida to‘qqizinchi o‘rinni egallagan Kornet saralash bosqichidagi Alla Kudryavtsevadan birinchi bosqichda mag‘lub bo‘ldi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=15 May 2016 |title=Ninth-seeded Alize Cornet upset at Strasbourg WTA event |work=Sportsnet.ca |url=https://www.sportsnet.ca/tennis/ninth-seeded-alize-cornet-upset-strasbourg-wta-event/ |access-date=5 May 2021}}</ref> Frantsiya ochiq chempionatida u uchinchi bosqichga chiqdi va u to'qqizinchi raqam ostidagi Venera Uilyamsga yutqazdi. <ref>{{Yangiliklar manbasi |date=28 May 2016 |title=Venus into French Open round four for first time in six years |work=Sportskeeda.com |url=https://www.sportskeeda.com/tennis/venus-into-french-open-round-four-for-first-time-in-six-years |access-date=5 May 2021}}</ref> [[Fayl:Cornet_US16_(15)_(29569803900).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Cornet_US16_%2815%29_%2829569803900%29.jpg/220px-Cornet_US16_%2815%29_%2829569803900%29.jpg|thumb| Kornet 2016 AQSh ochiq chempionatida]] === 2016: Fed kubogi finali === [[Fayl:Cornet_US16_(15)_(29569803900).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Cornet_US16_%2815%29_%2829569803900%29.jpg/220px-Cornet_US16_%2815%29_%2829569803900%29.jpg|thumb| Kornet 2016 AQSh ochiq chempionatida]] Kornet 2016-yilgi mavsumni Brisben Internationalda boshladi. U ikkinchi davrada Anastasiya Pavlyuchenkovaga imkoniyatni boy berdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=4 January 2016 |title=Serena Williams withdraws at Perth, injury toll grows |work=Sandiegouniontribune.com |url=https://www.sandiegouniontribune.com/sdut-injured-sharapova-withdraws-from-brisbane-2016jan04-story.html |access-date=26 April 2020}}</ref> Xobart xalqaro turnirida yettinchi o'rinni egallagan Kornet finalda Yevgeniy Bushardni mag'lub etib, beshinchi WTA chempionligini qo'lga kiritdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=16 January 2016 |title=Alize Cornet wins Hobart International, beating Eugenie Bouchard in final |work=Abc.net.au |url=https://www.abc.net.au/news/2016-01-16/alize-cornet-hobart-international-eugenie-bouchard/7093226?date=20161226T2109&section=sport |access-date=2 May 2021}}</ref> Australian Open turnirida Kornet ikkinchi bosqichda saralash bosqichidan o'tgan Chjan Shuayga mag'lub bo'ldi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=21 January 2016 |title=China's Zhang Shuai advances to third round at Australian Open |work=Chinadailyasia.com |url=https://www.chinadailyasia.com/sports/2016-01/21/content_15376216.html |access-date=2 May 2021}}</ref> Mart oyida Kornet Miami Open musobaqasida qatnashdi. U ikkinchi bosqichda uchinchi raqam ostida tasniflangan va 2012-yil chempioni Agnieszka Radvanskaga yutqazdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=25 March 2016 |title=Miami Open: Serena Williams edges McHale in three, Halep wins |work=Rediff.com |url=https://www.rediff.com/sports/report/miami-open-serena-williams-takes-three-sets-to-beat-mchale/20160325.htm |access-date=2 May 2021}}</ref> Katowice Open turnirida to'rtinchi o'rinni egallagan Kornet ikkinchi raundda Francesca Schiavone tomonidan mag'lub bo'ldi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=7 April 2016 |title=Francesca Schiavone beats Alizé Cornet for the 11th time in her career to reach the quarter finals in Katowice |work=Ubitennis.net |url=https://www.ubitennis.net/2016/04/francesca-schiavone-beats-alize-cornet-to-reach-the-quarter-finals-in-katowice/ |access-date=3 May 2021}}</ref> === 2017: Juftlik bahslarida birinchi Premer final === [[Fayl:Cornet_WM17_(15)_(36183688805).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Cornet_WM17_%2815%29_%2836183688805%29.jpg/220px-Cornet_WM17_%2815%29_%2836183688805%29.jpg|thumb| Kornet 2017-yilgi Uimbldon chempionatida]] Kornet yilning birinchi turnirini Brisben Internationalda o'tkazdi. U birinchi va ikkinchi raundda 7-raqamli [[Elena Vesnina]] va Kristina MakXeylni mag'lub etdi va chorak finalda 2-raqamli Dominika Cibulkovani mag'lub etdi. [[Garbiñe Muguruza|Garbinye Muguruza]] (4-raqamli) yarim finalning birinchi setida Kornetni 1–4 hisobida ortda qoldirganidan keyin o'yindan chiqdi, bu esa Kornetga finalga chiqishga imkon berdi (uning Premer-karerasidagi ikkinchi final), oʻshanda u 3-oʻrindagi Karolina Plishkovaga 0–6, 3–6 hisobida yutqazdi. === 2018: Oltinchi WTA yakkalik chempionligi === 2018-yilning 11-yanvarida Kornet ITF tomonidan 2016-yil noyabridan 2017-yil oktabrgacha o‘tkazilishi kerak bo‘lgan uchta musobaqadan tashqari tibbiy sinovlarini o‘tkazib yuborganlikda ayblandi. WADA qoidalariga ko'ra, Kornet ikki yilgacha diskvalifikatsiya qilinishi mumkin edi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.lequipe.fr/Tennis/Actualites/Alize-cornet-connaitra-la-decision-de-l-itf-dans-l-affaire-de-ses-trois-no-show-d-ici-14-jours/897502|sarlavha=Alizé Cornet connaîtra la décision de l'ITF dans l'affaire de ses trois no show d'ici 14 jours|nashriyot=L'Équipe|sana=1 May 2018}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bbc.co.uk/sport/tennis/42813675|sarlavha=Alize Cornet charged with missing drug tests by International Tennis Federation|nashriyot=BBC|sana=25 January 2018}}</ref> Ish 2018-yil 1-may kuni [[London|Londonda]] ko'rib chiqiladigan bo'ldi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.tennisworldusa.org/tennis/news/Tennis_Stories/52665/alize-cornet-s-hearing-for-missing-doping-tests-postponed-/|sarlavha=Alizé Cornet's hearing for missing doping tests postponed|nashriyot=Tennis World|sana=10 March 2018}}</ref> Unga shu vaqtgacha WTA va ITF turnirlarida o‘ynashga ruxsat beriladi, biroq aybdor deb topilsa, 2017-yilda ma’lum bir davrda to‘plangan barcha mukofot pullari va reyting ochkolari bekor qilinadi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.thesportster.com/entertainment/15-least-flattering-photos-of-the-15-most-attractive-women-in-tennis/|sarlavha=15 Least Flattering Photos Of The 15 Most Attractive Women In Tennis|nashriyot=The Sportster|sana=1 February 2018}}</ref> Frantsiya tennis federatsiyasi WADA tomonidan tashkil etilgan mustaqil tribunal oldida "mudofaasini tayyorlash" uchun vaqt ajratish uchun 2018-yilning fevralida Belgiyaga qarshi bo'lib o'tadigan Fed Kubogi uchun Kornetni tanlamasliklarini ma'lum qildi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=25 January 2018 |title=Alize Cornet: French tennis player facing ban after missing three drugs tests in the last year |work=The Independent |url=https://www.independent.co.uk/sport/tennis/alize-cornet-missed-drugs-tests-three-in-a-year-facing-ban-suspension-itf-anti-doping-a8176971.html |url-status=live |url-access=limited |archive-url=https://web.archive.org/web/20180125193636/http://www.independent.co.uk/sport/tennis/alize-cornet-missed-drugs-tests-three-in-a-year-facing-ban-suspension-itf-anti-doping-a8176971.html |archive-date=2018-01-25}}</ref> == Karyera statistikasi == ==== Yakkalik ==== {| class="wikitable nowrap" style="text-align:center" !Turnir ! 2005 yil ! 2006 yil ! 2007 yil ! 2008 yil ! 2009 yil ! 2010 yil ! 2011 yil ! 2012 yil ! 2013 yil ! 2014 yil ! 2015 yil ! 2016 yil ! 2017 yil ! 2018 ! 2019 ! 2020 ! 2021 yil ! 2022 ! {{Abbr|SR|Strike rate}} ! {{Abbr|W–L|Win–loss}} ! g'alaba% |- | align="left" | [[Avstraliya ochiq chempionati]] | A | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 4R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#ffebcd" | QF | 0 / 17 | 22–17 | 56% |- | align="left" | [[Fransiya ochiq chempionati|Frantsiya ochiq]] | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 4R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 4R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | bgcolor="afeeee" | 3R | 0 / 18 | 21–18 | 54% |- | align="left" | [[Wimbledon chempionati|Uimbldon]] | A | A | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 4R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="color:#767676" | NH | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 4R | 0 / 15 | 14–15 | 48% |- | align="left" | [[Amerika ochiq chempionati|US Open]] | A | A | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 4R | style="background:#afeeee" | 1R | | 0 / 15 | 16–15 | 52% |- style="background:#efefef;font-weight:bold" | style="text-align:left" | G'alaba - mag'lubiyat | 1–1 | 1–2 | 3–4 | 5–4 | 5–4 | 0–4 | 4–4 | 2–4 | 7–4 | 8–4 | 6–4 | 5–4 | 5–4 | 3–4 | 2–4 | 5–3 | 2–4 | 9–3 | 0 / 65 | 73–65 | 53% |} ==== Juftlik ==== {| class="wikitable" style="text-align:center" !Turnir ! 2006 yil ! 2007 yil ! 2008 yil ! 2009 yil ! 2010 yil ! 2011 yil ! 2012 yil ! 2013 yil ! 2014 yil ! 2015 yil ! 2016 yil ! 2017 yil ! 2018 ! 2019 ! 2020 ! 2021 yil ! 2022 ! SR ! W–L |- | align="left" | [[Avstraliya ochiq chempionati]] | A | A | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 1R | A | style="background:#afeeee" | 1R | 0 / 14 | 6–14 |- | align="left" | [[Fransiya ochiq chempionati|Frantsiya ochiq]] | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | A | A | 0 / 15 | 5–15 |- | align="left" | [[Wimbledon chempionati|Uimbldon]] | A | A | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | A | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 3R <sup>†</sup> | style="color:#767676" | NH | A | bgcolor="afeeee" | 2R | 0 / 12 | 6–11 |- | align="left" | [[Amerika ochiq chempionati|US Open]] | A | A | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | A | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | A | style="background:#afeeee" | 2R | | 0 / 12 | 2–12 |- style="background:#efefef;font-weight:bold" | style="text-align:left" | G'alaba - mag'lubiyat | 0–1 | 0–1 | 1–4 | 1–4 | 1–3 | 0–3 | 0–4 | 2–4 | 3–4 | 1–4 | 2–4 | 1–4 | 0–4 | 5–3 | 0–2 | 1–1 | 1–2 | 0 / 53 | 19–52 |} == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1990-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] tclr4d62jr8ooeqqa3vpoa1m6226o8u 2817034 2817033 2022-08-29T08:25:01Z Umidjon Yuldashev 72956 „[[:en:Special:Redirect/revision/1107033971|Alizé Cornet]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Tennischi bilgiqutisi|country={{FRA}}|residence=[[Nice]], France|birth_date={{birth date and age|1990|1|22|df=yes}}|birth_place=Nice|height=1.73 m|turnedpro=2006|plays=Right-handed (two-handed backhand)|coach=|careerprizemoney=US$ 9,058,019|website=|singlestitles=6|highestsinglesranking=No. 11 (16 February 2009)|currentsinglesranking=No. 44 (20 June 2022)|AustralianOpenresult=QF ([[2022 Australian Open – Women's singles|2022]])|FrenchOpenresult=4R ([[2015 French Open – Women's singles|2015]], [[2017 French Open – Women's singles|2017]])|Wimbledonresult=4R ([[2014 Wimbledon Championships – Women's singles|2014]], [[2022 Wimbledon Championships – Women's singles|2022]])|USOpenresult=4R ([[2020 US Open – Women's singles|2020]])|Othertournaments=yes|Olympicsresult=1R ([[Tennis at the 2020 Summer Olympics – Women's singles|2021]])|doublestitles=3|highestdoublesranking=No. 59 (7 March 2011)|currentdoublesranking=No. 94 (6 June 2022)|AustralianOpenDoublesresult=3R ([[2014 Australian Open – Women's doubles|2014]])|FrenchOpenDoublesresult=2R ([[2008 French Open – Women's doubles|2008]], [[2010 French Open – Women's doubles|2010]], [[2015 French Open – Women's doubles|2015]], [[2016 French Open – Women's doubles|2016]])|WimbledonDoublesresult=3R ([[2019 Wimbledon Championships – Women's doubles|2019]])|USOpenDoublesresult=2R ([[2013 US Open – Women's doubles|2013]], [[2021 US Open – Women's doubles|2021]])|OthertournamentsDoubles=yes|OlympicsDoublesresult=2R ([[Tennis at the 2020 Summer Olympics – Women's doubles|2021]])|FrenchOpenMixedresult=1R ([[2021 French Open – Mixed doubles|2021]])|WimbledonMixedresult=QF ([[2022 Wimbledon Championships – Mixed doubles|2022]])|Team=yes|FedCupresult='''W''' ([[2019 Fed Cup|2019]]), record 9–21|HopmanCupresult='''W''' ([[2014 Hopman Cup|2014]])|updated=6 June 2022}} '''Alize Kornet''' ( {{IPA-fr|alize kɔʁnɛ}} ;1990-yil 22-yanvarda tug'ilgan) - fransuz professional tennischisi. Kornet WTA Tourda oltita yakkalik va uchta juftlik, shuningdek, ITFda uchta yakkalik va uchta juftlik chempionligini qo'lga kiritgan. 2009-yilning 16-fevralida u WTA yakkalik bahslarida o‘zining eng yuqori reytingida 11-o‘ringa chiqdi. Kornet shuningdek, 2022-yilgi Avstraliya ochiq chempionatida chorak finalga, 2014-yilgi Uimbldon chempionati, 2015 va 2017-yilgi Fransiya Ochiq chempionati va 2020-yilgi AQSh Ochiq chempionatida to‘rtinchi bosqichga qadar yetib borgan. Ayni paytda u " Katta dubulg'a" turkumiga kiruvchi turnirlarda ketma-ket eng ko'p o'yinlarda ishtirok etgan [[Ay Sugiyama]] bilan yettinchi o'rinda turadi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.theguardian.com/sport/2022/jan/24/cornet-outlasts-halep-in-australia-open-heat-to-reach-first-grand-slam-quarter-final-tennis|sarlavha=Cornet outlasts Halep in Australia heat to reach first grand slam quarter-final|ish=Theguardian.com|sana=24 January 2022}}</ref> 2014-yilda Kornet dunyoning 1-raqamli tennischisi [[Serena Williams|Serena Uilyamsni]] uch marta mag‘lub etgani bilan tanildi. Dubay chempionatida u yarim finalda Uilyams ustidan to'g'ridan-to'g'ri g'alaba qozondi, natijada Kornet deyarli olti yil ichida o'zining eng yirik yakkalik finaliga chiqdi. Uning uchinchi g'alabasi o'sha yilning oxirida Vuxanning ikkinchi bosqichida bo'ldi, u yerda Uilyams kasallik tufayli o'yindan erta chiqdi. Kornet shuningdek, 2007-yil 11-iyunda o'smirlar o'rtasidagi rekordga ega bo'lib, dunyoning 8-o'rinni egallagan. U 2007-yilgi Fransiya Ochiq chempionatida o'zining "Katta Dubulg'a" yakkalik bahslarida g'olib chiqdi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://sports.espn.go.com/sports/tennis/french08/columns/story?id=3413814|sarlavha=Cornet the perfect antidote to the afflicted French stars|yil=2008|nashriyot=ESPN|kirish sanasi=20 May 2010}}</ref> == Karyera == Kornet 15 yoshida 2005-yilda Fransiya Ochiq chempionatida yakkalik bahslarida asosiy oʻrinni egallagan holda oʻzining “Katta Dubulgʻa” turnirida debyut qilgan. Dunyo reytingida bor-yo‘g‘i 645-o‘rinni egallagan ushbu turnirga kelgan u birinchi bosqichda 71-o‘rindagi [[Alina Jidkova|Alina]] Jidkovani mag'lub etib, ikkinchi bosqichda 3-raqamli [[Amélie Mauresmo|Ameli Mauresmoga]] imkoniyatni boy berdi. 2006-yilgi Fransiya Ochiq chempionatida u birinchi bosqichda ispaniyalik [[Virjiniya Ruano Paskual|Virjiniya Ruano Paskualni]] mag‘lub etib, ikkinchi davrada [[Tatyana Garbin|Tatiana Garbinga]] yutqazgan. U 2007-yilgi Frantsiya Ochiq chempionatida bu ko'rsatkichni takrorlay olmadi, u erda birinchi davrada 26-raqamli [[Venus Williams|Venera Uilyamsga]] yutqazib qo'ydi. Kornet 2007-yilda Uimbldonda debyut qilgan. O'sha turnirda u so'nggi saralash bosqichida [[Olga Govortsova|Olga Govortsovaga]] mag'lub bo'ldi, ammo [[Li Na]] musobaqani tark etganidan so'ng omadli mag'lub bo'lib, asosiy to'rga chiqdi. Kornet asosiy to‘rning birinchi davrasida [[Maria Kirilenko|Mariya Kirilenkoni]] mag‘lubiyatga uchratib, ikkinchi bosqichda 26-raqamli tajribali tennischi Ai Sugiyamaga uch setda mag‘lub bo‘ldi. 2007-yilda Kornet Dnepropetrovskda yakkalik bahslarida finalda Stefani Vögeleni mag'lub etib, 50 ming dollarlik sovrinni qo'lga kiritdi. Kornet 2007-yilda Amerika ochiq chempionati yakkalik bahslarida debyut qilgan. O'sha turnirda u uchta saralash o'yinidan so'ng asosiy to'rda 29-raqamli [[Samantha Stosur|Samanta Stosurni]] va birinchi va ikkinchi raundlarda [[Caroline Wozniacki|Karolin Voznyatskini mag'lub]] etib, 3-raqamli [[Jelena Janković|Jelena Yankovichga]] yutqazdi. === 2008: Birinchi Premer-5 finali === [[Fayl:Alizé_Cornet-RG_2008_(cropped).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Aliz%C3%A9_Cornet-RG_2008_%28cropped%29.jpg/220px-Aliz%C3%A9_Cornet-RG_2008_%28cropped%29.jpg|left|thumb| Kornet 2008 Fransiya ochiq chempionatida]] Kornet Avstraliya Ochiq chempionatining ikkinchi bosqichiga chiqdi va u to'qqizinchi raqam ostidagi [[Daniela Xantuchova|Daniela Xantuchovaga]] yutqazdi. Keyingi oylarda Kornet asosiy turda katta muvaffaqiyatlarga erishdi. Akapulkodagi finalga, Amelia oroli va Charlestondagi yarim finalga chiqdi (I darajali tadbir). Kornet Rim Masters musobaqasiga kirdi va birinchi raundda [[Vera Dushevina|Vera Dushevinani]], ikkinchi raundda [[Francesca Schiavone|Francheska Schiavoneni]], uchinchida dunyoning 3-raqamli tennischisi [[Svetlana Kuznetsova|Svetlana Kuznetsovani]] mag'lub etdi. U [[Anna Chakvetadze|Anna Chakvetadzeni]] mag'lub etib, birinchi darajali finalga chiqdi, ammo u ikki setda Yankovichga yutqazdi. Rimdagi ajoyib o'yinlari tufayli u dunyoda 20-o'ringa ko'tarildi va o'z uyida "Katta dubulg'a" Frantsiya Ochiq chempionatida 19-o'rinni egalladi. U birinchi [[Yuliya Vakulenko|raunddayoq Yuliya Vakulenkoni]] mag‘lub etdi. Keyin u ikkinchi raundda [[Gisela Dulko|Gisela Dulkoni mag'lub]] etdi, ammo uchinchi raundda 14- [[Agnieszka Radwańska|raqamli Agneshka Radvanskaga]] yutqazdi. U Budapeshtda birinchi WTA chempionligini qo'lga kiritdi. Kornet ikkinchi o'rinni egalladi va ikkinchi bosqichda xayrlashdi. Bu yerda u [[Magdaléna Rybáriková|Magdalena Ribarikovani]] mag'lub etdi va chorak finalda [[Anna-Lena Grönefeld]] ustidan ketma-ket g'alaba qozondi. Yarim finalda u [[Gréta Arn|Greta Arnni]] mag'lub etib, yilning uchinchi finaliga chiqdi. U ikki setda [[Andreya Klepač|Andreya Klepachga]] qarshi g'alaba qozondi. U o'sha turnirda [[Janette Husarova]] bilan juftlik bahslarida g'alaba qozondi. Keyin Kornet [[2008-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|Pekin Olimpiadasida qatnashdi]] . U yakkalik bahslarida 15-o'rinni egalladi va birinchi raundda [[Nicole Vaidišová|Nikol Vaidisovani]], ikkinchisida Peng Shuayni mag'lub etib, uchta setda 4-o'rindagi Serena Uilyamsga yutqazdi. U, shuningdek, [[Virjiniya Razzano]] bilan ayollar juftlik bahslarida ishtirok etdi, ular birinchi bosqichda mag'lub bo'lishdi. [[New Haven (Connecticut)|Nyu-Xeyvenda]] u yettinchi o'rinni egalladi va birinchi raundda yana Vaidisovani mag'lub etdi. Kornet esa [[Katarina Srebotnik|Katarina Srebotnikni]] mag'lub etib, chorak finalda ikkinchi raqamda saralangan Daniela Xantuchova ustidan g'alaba qozondi. Biroq u yarim finalda bo‘lajak chempion Karolin Voznyackiga yutqazib qo‘ydi. [[Fayl:Alizé_Cornet_at_the_2009_Wimbledon_Championships_01_(cropped).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Aliz%C3%A9_Cornet_at_the_2009_Wimbledon_Championships_01_%28cropped%29.jpg/220px-Aliz%C3%A9_Cornet_at_the_2009_Wimbledon_Championships_01_%28cropped%29.jpg|right|thumb| Kornet 2009-yilgi Uimbldon chempionatida]] === 2010: Ikkinchi juftlik unvoni === Kornet mavsumni Yangi Zelandiyadagi Oklend ochiq chempionatida boshladi va chorak finalda Francesca Schiavonega yutqazdi. Keyin u Xobartda [[Alona Bondarenko|Alona Bondarenkoga]] erta mag'lubiyatga uchradi. Avstraliya ochiq chempionatining dastlabki bosqichida u yana Schiavonega yutqazdi. Keyingi ikki oy davomida yomon natija ko'rsatdi. Bu davrda uning eng ko'zga ko'ringan turniri Meksikaning Monterrey shahrida bo'lib, u yerda chorak finalga chiqdi. Yevropaning loy-korti mavsumida Kornet Barselona ochiq chempionatida saralash bosqichida birinchi bosqichda [[Timea Bacsinski|Timea Bacsinskiga]] yutqazdi. Kornet Marokashning Fes shahrida mavsumdagi birinchi yarim finaliga chiqdi va [[Iveta Benešová|Iveta Benesovaga]] yutqazdi. Portugaliyadagi Estoril Open turnirida mezbonlarning favoriti [[Mishelle Larcher de Brito|Mishel Larcher de Brito]] birinchi davrada Kornetni mag‘lub etdi. Madrid Open saralash bosqichida u yana Schiavonega yutqazdi. [[Fayl:Alize_Cornet_(7517496604)_(cropped).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/34/Alize_Cornet_%287517496604%29_%28cropped%29.jpg/300px-Alize_Cornet_%287517496604%29_%28cropped%29.jpg|left|thumb|316x316px| Cornet 2011 Texas Openda]] Porsche Tennis Gran-prisida qumli kort mavsumini boshlagan Kornet birinchi raundda Julia Gorgesga yutqazdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=21 April 2016 |title=Defending champion Kerber advances at Porsche Grand Prix |work=Espn.co.uk |url=https://www.espn.co.uk/tennis/story/_/id/15285693/defending-champion-kerber-advances-porsche-grand-prix |access-date=3 May 2021}}</ref> Pragada Kornet o'zining birinchi raunddagi o'yinida chexiyalik [[Katerina Siniakova|Katerina Siniakovaga yutqazdi]].<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Iwanek |first=Łukasz |date=25 April 2016 |title=WTA Prague: Jelena Ostapenko worse than Ana Konjuh, defeat for Alize Cornet |publisher=sportowefakty.wp.pl |url=https://sportowefakty.wp.pl/ajax-photo-upvote/596899/wta-praga-jelena-ostapenko-gorsza-od-any-konjuh-porazka-alize-cornet |access-date=4 May 2021}}</ref> Madrid Ochiq chempionatida Kornet ikkinchi bosqichda to'rtinchi raqam ostida tasniflangan Viktoriya Azarenka tomonidan mag'lub bo'ldi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=3 May 2016 |title=Victoria Azarenka, Petra Kvitova advance to 3rd round in Madrid |publisher=indianexpress.com |url=https://indianexpress.com/article/sports/tennis/victoria-azarenka-petra-kvitova-advance-madrid-open-tennis-2781780/ |access-date=5 May 2021}}</ref> Rimda musobaqada u birinchi davrada [[Misaki Doi|Misaki Doiga]] yutqazib qo'ydi. Strasburg xalqaro turnirida to‘qqizinchi o‘rinni egallagan Kornet saralash bosqichidagi Alla Kudryavtsevadan birinchi bosqichda mag‘lub bo‘ldi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=15 May 2016 |title=Ninth-seeded Alize Cornet upset at Strasbourg WTA event |work=Sportsnet.ca |url=https://www.sportsnet.ca/tennis/ninth-seeded-alize-cornet-upset-strasbourg-wta-event/ |access-date=5 May 2021}}</ref> Frantsiya ochiq chempionatida u uchinchi bosqichga chiqdi va u to'qqizinchi raqam ostidagi Venera Uilyamsga yutqazdi. <ref>{{Yangiliklar manbasi |date=28 May 2016 |title=Venus into French Open round four for first time in six years |work=Sportskeeda.com |url=https://www.sportskeeda.com/tennis/venus-into-french-open-round-four-for-first-time-in-six-years |access-date=5 May 2021}}</ref> [[Fayl:Cornet_US16_(15)_(29569803900).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Cornet_US16_%2815%29_%2829569803900%29.jpg/220px-Cornet_US16_%2815%29_%2829569803900%29.jpg|thumb| Kornet 2016 AQSh ochiq chempionatida]] === 2016: Fed kubogi finali === [[Fayl:Cornet_US16_(15)_(29569803900).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Cornet_US16_%2815%29_%2829569803900%29.jpg/220px-Cornet_US16_%2815%29_%2829569803900%29.jpg|thumb| Kornet 2016 AQSh ochiq chempionatida]] Kornet 2016-yilgi mavsumni Brisben Internationalda boshladi. U ikkinchi davrada Anastasiya Pavlyuchenkovaga imkoniyatni boy berdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=4 January 2016 |title=Serena Williams withdraws at Perth, injury toll grows |work=Sandiegouniontribune.com |url=https://www.sandiegouniontribune.com/sdut-injured-sharapova-withdraws-from-brisbane-2016jan04-story.html |access-date=26 April 2020}}</ref> Xobart xalqaro turnirida yettinchi o'rinni egallagan Kornet finalda Yevgeniy Bushardni mag'lub etib, beshinchi WTA chempionligini qo'lga kiritdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=16 January 2016 |title=Alize Cornet wins Hobart International, beating Eugenie Bouchard in final |work=Abc.net.au |url=https://www.abc.net.au/news/2016-01-16/alize-cornet-hobart-international-eugenie-bouchard/7093226?date=20161226T2109&section=sport |access-date=2 May 2021}}</ref> Australian Open turnirida Kornet ikkinchi bosqichda saralash bosqichidan o'tgan Chjan Shuayga mag'lub bo'ldi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=21 January 2016 |title=China's Zhang Shuai advances to third round at Australian Open |work=Chinadailyasia.com |url=https://www.chinadailyasia.com/sports/2016-01/21/content_15376216.html |access-date=2 May 2021}}</ref> Mart oyida Kornet Miami Open musobaqasida qatnashdi. U ikkinchi bosqichda uchinchi raqam ostida tasniflangan va 2012-yil chempioni Agnieszka Radvanskaga yutqazdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=25 March 2016 |title=Miami Open: Serena Williams edges McHale in three, Halep wins |work=Rediff.com |url=https://www.rediff.com/sports/report/miami-open-serena-williams-takes-three-sets-to-beat-mchale/20160325.htm |access-date=2 May 2021}}</ref> Katowice Open turnirida to'rtinchi o'rinni egallagan Kornet ikkinchi raundda Francesca Schiavone tomonidan mag'lub bo'ldi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=7 April 2016 |title=Francesca Schiavone beats Alizé Cornet for the 11th time in her career to reach the quarter finals in Katowice |work=Ubitennis.net |url=https://www.ubitennis.net/2016/04/francesca-schiavone-beats-alize-cornet-to-reach-the-quarter-finals-in-katowice/ |access-date=3 May 2021}}</ref> === 2017: Juftlik bahslarida birinchi Premer final === [[Fayl:Cornet_WM17_(15)_(36183688805).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Cornet_WM17_%2815%29_%2836183688805%29.jpg/220px-Cornet_WM17_%2815%29_%2836183688805%29.jpg|thumb| Kornet 2017-yilgi Uimbldon chempionatida]] Kornet yilning birinchi turnirini Brisben Internationalda o'tkazdi. U birinchi va ikkinchi raundda 7-raqamli [[Elena Vesnina]] va Kristina MakXeylni mag'lub etdi va chorak finalda 2-raqamli Dominika Cibulkovani mag'lub etdi. [[Garbiñe Muguruza|Garbinye Muguruza]] (4-raqamli) yarim finalning birinchi setida Kornetni 1–4 hisobida ortda qoldirganidan keyin o'yindan chiqdi, bu esa Kornetga finalga chiqishga imkon berdi (uning Premer-karerasidagi ikkinchi final), oʻshanda u 3-oʻrindagi Karolina Plishkovaga 0–6, 3–6 hisobida yutqazdi. === 2018: Oltinchi WTA yakkalik chempionligi === 2018-yilning 11-yanvarida Kornet ITF tomonidan 2016-yil noyabridan 2017-yil oktabrgacha o‘tkazilishi kerak bo‘lgan uchta musobaqadan tashqari tibbiy sinovlarini o‘tkazib yuborganlikda ayblandi. WADA qoidalariga ko'ra, Kornet ikki yilgacha diskvalifikatsiya qilinishi mumkin edi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.lequipe.fr/Tennis/Actualites/Alize-cornet-connaitra-la-decision-de-l-itf-dans-l-affaire-de-ses-trois-no-show-d-ici-14-jours/897502|sarlavha=Alizé Cornet connaîtra la décision de l'ITF dans l'affaire de ses trois no show d'ici 14 jours|nashriyot=L'Équipe|sana=1 May 2018}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bbc.co.uk/sport/tennis/42813675|sarlavha=Alize Cornet charged with missing drug tests by International Tennis Federation|nashriyot=BBC|sana=25 January 2018}}</ref> Ish 2018-yil 1-may kuni [[London|Londonda]] ko'rib chiqiladigan bo'ldi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.tennisworldusa.org/tennis/news/Tennis_Stories/52665/alize-cornet-s-hearing-for-missing-doping-tests-postponed-/|sarlavha=Alizé Cornet's hearing for missing doping tests postponed|nashriyot=Tennis World|sana=10 March 2018}}</ref> Unga shu vaqtgacha WTA va ITF turnirlarida o‘ynashga ruxsat beriladi, biroq aybdor deb topilsa, 2017-yilda ma’lum bir davrda to‘plangan barcha mukofot pullari va reyting ochkolari bekor qilinadi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.thesportster.com/entertainment/15-least-flattering-photos-of-the-15-most-attractive-women-in-tennis/|sarlavha=15 Least Flattering Photos Of The 15 Most Attractive Women In Tennis|nashriyot=The Sportster|sana=1 February 2018}}</ref> Frantsiya tennis federatsiyasi WADA tomonidan tashkil etilgan mustaqil tribunal oldida "mudofaasini tayyorlash" uchun vaqt ajratish uchun 2018-yilning fevralida Belgiyaga qarshi bo'lib o'tadigan Fed Kubogi uchun Kornetni tanlamasliklarini ma'lum qildi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=25 January 2018 |title=Alize Cornet: French tennis player facing ban after missing three drugs tests in the last year |work=The Independent |url=https://www.independent.co.uk/sport/tennis/alize-cornet-missed-drugs-tests-three-in-a-year-facing-ban-suspension-itf-anti-doping-a8176971.html |url-status=live |url-access=limited |archive-url=https://web.archive.org/web/20180125193636/http://www.independent.co.uk/sport/tennis/alize-cornet-missed-drugs-tests-three-in-a-year-facing-ban-suspension-itf-anti-doping-a8176971.html |archive-date=2018-01-25}}</ref> == Karyera statistikasi == ==== Yakkalik ==== {| class="wikitable nowrap" style="text-align:center" !Turnir ! 2005 yil ! 2006 yil ! 2007 yil ! 2008 yil ! 2009 yil ! 2010 yil ! 2011 yil ! 2012 yil ! 2013 yil ! 2014 yil ! 2015 yil ! 2016 yil ! 2017 yil ! 2018 ! 2019 ! 2020 ! 2021 yil ! 2022 ! {{Abbr|SR|Strike rate}} ! {{Abbr|W–L|Win–loss}} ! g'alaba% |- | align="left" | [[Avstraliya ochiq chempionati]] | A | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 4R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#ffebcd" | QF | 0 / 17 | 22–17 | 56% |- | align="left" | [[Fransiya ochiq chempionati|Frantsiya ochiq]] | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 4R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 4R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | bgcolor="afeeee" | 3R | 0 / 18 | 21–18 | 54% |- | align="left" | [[Wimbledon chempionati|Uimbldon]] | A | A | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 4R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="color:#767676" | NH | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 4R | 0 / 15 | 14–15 | 48% |- | align="left" | [[Amerika ochiq chempionati|US Open]] | A | A | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 4R | style="background:#afeeee" | 1R | | 0 / 15 | 16–15 | 52% |- style="background:#efefef;font-weight:bold" | style="text-align:left" | G'alaba - mag'lubiyat | 1–1 | 1–2 | 3–4 | 5–4 | 5–4 | 0–4 | 4–4 | 2–4 | 7–4 | 8–4 | 6–4 | 5–4 | 5–4 | 3–4 | 2–4 | 5–3 | 2–4 | 9–3 | 0 / 65 | 73–65 | 53% |} ==== Juftlik ==== {| class="wikitable" style="text-align:center" !Turnir ! 2006 yil ! 2007 yil ! 2008 yil ! 2009 yil ! 2010 yil ! 2011 yil ! 2012 yil ! 2013 yil ! 2014 yil ! 2015 yil ! 2016 yil ! 2017 yil ! 2018 ! 2019 ! 2020 ! 2021 yil ! 2022 ! SR ! W–L |- | align="left" | [[Avstraliya ochiq chempionati]] | A | A | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 1R | A | style="background:#afeeee" | 1R | 0 / 14 | 6–14 |- | align="left" | [[Fransiya ochiq chempionati|Frantsiya ochiq]] | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | A | A | 0 / 15 | 5–15 |- | align="left" | [[Wimbledon chempionati|Uimbldon]] | A | A | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | A | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 3R <sup>†</sup> | style="color:#767676" | NH | A | bgcolor="afeeee" | 2R | 0 / 12 | 6–11 |- | align="left" | [[Amerika ochiq chempionati|US Open]] | A | A | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | A | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | A | style="background:#afeeee" | 2R | | 0 / 12 | 2–12 |- style="background:#efefef;font-weight:bold" | style="text-align:left" | G'alaba - mag'lubiyat | 0–1 | 0–1 | 1–4 | 1–4 | 1–3 | 0–3 | 0–4 | 2–4 | 3–4 | 1–4 | 2–4 | 1–4 | 0–4 | 5–3 | 0–2 | 1–1 | 1–2 | 0 / 53 | 19–52 |} == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1990-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] 92wwqbxgra0xttpsqm7tdhk06utfidt 2817037 2817034 2022-08-29T08:32:22Z Umidjon Yuldashev 72956 wikitext text/x-wiki {{Tennischi bilgiqutisi|country={{FRA}}|residence=[[Nice]], Fransiya|birth_date={{birth date and age|1990|1|22|df=yes}}|birth_place=Nice|height=1.73 m|turnedpro=2006|plays=Oʻng qoʻl|coach=|careerprizemoney=US$ 9,058,019|website=|singlestitles=6|highestsinglesranking=No. 11 (2009)|currentsinglesranking=No. 44 (2022)|AustralianOpenresult=QF ([[2022 Australian Open – Women's singles|2022]])|FrenchOpenresult=4R ([[2015 French Open – Women's singles|2015]], [[2017 French Open – Women's singles|2017]])|Wimbledonresult=4R ([[2014 Wimbledon Championships – Women's singles|2014]], [[2022 Wimbledon Championships – Women's singles|2022]])|USOpenresult=4R ([[2020 US Open – Women's singles|2020]])|Othertournaments=yes|Olympicsresult=1R ([[Tennis at the 2020 Summer Olympics – Women's singles|2021]])|doublestitles=3|highestdoublesranking=No. 59 (2011)|currentdoublesranking=No. 94 (2022)|AustralianOpenDoublesresult=3R ([[2014 Australian Open – Women's doubles|2014]])|FrenchOpenDoublesresult=2R ([[2008 French Open – Women's doubles|2008]], [[2010 French Open – Women's doubles|2010]], [[2015 French Open – Women's doubles|2015]], [[2016 French Open – Women's doubles|2016]])|WimbledonDoublesresult=3R ([[2019 Wimbledon Championships – Women's doubles|2019]])|USOpenDoublesresult=2R ([[2013 US Open – Women's doubles|2013]], [[2021 US Open – Women's doubles|2021]])|OthertournamentsDoubles=yes|OlympicsDoublesresult=2R ([[Tennis at the 2020 Summer Olympics – Women's doubles|2021]])|FrenchOpenMixedresult=1R ([[2021 French Open – Mixed doubles|2021]])|WimbledonMixedresult=QF ([[2022 Wimbledon Championships – Mixed doubles|2022]])|Team=yes|FedCupresult='''W''' ([[2019 Fed Cup|2019]]), record 9-21|HopmanCupresult='''W''' ([[2014 Hopman Cup|2014]])|updated=2022}} '''Alize Cornet''' ({{IPA-fr|alize kɔʁnɛ}} ;1990-yil 22-yanvarda tugʻilgan) — fransuz professional tennischisi. Cornet WTA Tourda oltita yakkalik va uchta juftlik, shuningdek, ITFda uchta yakkalik va uchta juftlik chempionligini qoʻlga kiritgan. 2009-yilning 16-fevralida u WTA yakkalik bahslarida o‘zining eng yuqori reytingida 11-o‘ringa chiqdi. Cornet shuningdek, 2022-yilgi Avstraliya ochiq chempionatida chorak finalga, 2014-yilgi Uimbldon chempionati, 2015 va 2017-yilgi Fransiya Ochiq chempionati va 2020-yilgi AQSh Ochiq chempionatida to‘rtinchi bosqichga qadar yetib borgan. Ayni paytda u „ Katta dubulgʻa“ turkumiga kiruvchi turnirlarda ketma-ket eng koʻp oʻyinlarda ishtirok etgan [[Ay Sugiyama]] bilan yettinchi oʻrinda turadi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.theguardian.com/sport/2022/jan/24/cornet-outlasts-halep-in-australia-open-heat-to-reach-first-grand-slam-quarter-final-tennis|sarlavha=Cornet outlasts Halep in Australia heat to reach first grand slam quarter-final|ish=Theguardian.com|sana=24 January 2022}}</ref> 2014-yilda Cornet dunyoning 1-raqamli tennischisi [[Serena Williams|Serena Uilyamsni]] uch marta mag‘lub etgani bilan tanildi. Dubay chempionatida u yarim finalda Uilyams ustidan toʻgʻridan-toʻgʻri gʻalaba qozondi, natijada Cornet deyarli olti yil ichida oʻzining eng yirik yakkalik finaliga chiqdi. Uning uchinchi gʻalabasi oʻsha yilning oxirida Vuxanning ikkinchi bosqichida boʻldi, u yerda Uilyams kasallik tufayli oʻyindan erta chiqdi. Cornet shuningdek, 2007-yil 11-iyunda oʻsmirlar oʻrtasidagi rekordga ega boʻlib, dunyoning 8-oʻrinni egallagan. U 2007-yilgi Fransiya Ochiq chempionatida oʻzining „Katta Dubulgʻa“ yakkalik bahslarida gʻolib chiqdi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://sports.espn.go.com/sports/tennis/french08/columns/story?id=3413814|sarlavha=Cornet the perfect antidote to the afflicted French stars|yil=2008|nashriyot=ESPN|kirish sanasi=20 May 2010}}</ref> == Karyera == Cornet 15 yoshida 2005-yilda Fransiya Ochiq chempionatida yakkalik bahslarida asosiy oʻrinni egallagan holda oʻzining „Katta Dubulgʻa“ turnirida debyut qilgan. Dunyo reytingida bor-yo‘g‘i 645-o‘rinni egallagan ushbu turnirga kelgan u birinchi bosqichda 71-o‘rindagi [[Alina Jidkova|Alina]] Jidkovani magʻlub etib, ikkinchi bosqichda 3-raqamli [[Amélie Mauresmo|Ameli Mauresmoga]] imkoniyatni boy berdi. 2006-yilgi Fransiya Ochiq chempionatida u birinchi bosqichda ispaniyalik [[Virjiniya Ruano Paskual|Virjiniya Ruano Paskualni]] mag‘lub etib, ikkinchi davrada [[Tatyana Garbin|Tatiana Garbinga]] yutqazgan. U 2007-yilgi Frantsiya Ochiq chempionatida bu koʻrsatkichni takrorlay olmadi, u erda birinchi davrada 26-raqamli [[Venus Williams|Venera Uilyamsga]] yutqazib qoʻydi. Cornet 2007-yilda Uimbldonda debyut qilgan. Oʻsha turnirda u soʻnggi saralash bosqichida [[Olga Govortsova|Olga Govortsovaga]] magʻlub boʻldi, ammo [[Li Na]] musobaqani tark etganidan soʻng omadli magʻlub boʻlib, asosiy toʻrga chiqdi. Cornet asosiy to‘rning birinchi davrasida [[Maria Kirilenko|Mariya Kirilenkoni]] mag‘lubiyatga uchratib, ikkinchi bosqichda 26-raqamli tajribali tennischi Ai Sugiyamaga uch setda mag‘lub bo‘ldi. 2007-yilda Cornet Dnepropetrovskda yakkalik bahslarida finalda Stefani Vögeleni magʻlub etib, 50 ming dollarlik sovrinni qoʻlga kiritdi. Cornet 2007-yilda Amerika ochiq chempionati yakkalik bahslarida debyut qilgan. Oʻsha turnirda u uchta saralash oʻyinidan soʻng asosiy toʻrda 29-raqamli [[Samantha Stosur|Samanta Stosurni]] va birinchi va ikkinchi raundlarda [[Caroline Wozniacki|Karolin Voznyatskini magʻlub]] etib, 3-raqamli [[Jelena Janković|Jelena Yankovichga]] yutqazdi. === 2008: Birinchi Premer-5 finali === [[Fayl:Alizé_Cornet-RG_2008_(cropped).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Aliz%C3%A9_Cornet-RG_2008_%28cropped%29.jpg/220px-Aliz%C3%A9_Cornet-RG_2008_%28cropped%29.jpg|left|thumb| Cornet 2008 Fransiya ochiq chempionatida]] Cornet Avstraliya Ochiq chempionatining ikkinchi bosqichiga chiqdi va u toʻqqizinchi raqam ostidagi [[Daniela Xantuchova|Daniela Xantuchovaga]] yutqazdi. Keyingi oylarda Cornet asosiy turda katta muvaffaqiyatlarga erishdi. Akapulkodagi finalga, Amelia oroli va Charlestondagi yarim finalga chiqdi (I darajali tadbir). Cornet Rim Masters musobaqasiga kirdi va birinchi raundda [[Vera Dushevina|Vera Dushevinani]], ikkinchi raundda [[Francesca Schiavone|Francheska Schiavoneni]], uchinchida dunyoning 3-raqamli tennischisi [[Svetlana Kuznetsova|Svetlana Kuznetsovani]] magʻlub etdi. U [[Anna Chakvetadze|Anna Chakvetadzeni]] magʻlub etib, birinchi darajali finalga chiqdi, ammo u ikki setda Yankovichga yutqazdi. Rimdagi ajoyib oʻyinlari tufayli u dunyoda 20-oʻringa koʻtarildi va oʻz uyida „Katta dubulgʻa“ Frantsiya Ochiq chempionatida 19-oʻrinni egalladi. U birinchi [[Yuliya Vakulenko|raunddayoq Yuliya Vakulenkoni]] mag‘lub etdi. Keyin u ikkinchi raundda [[Gisela Dulko|Gisela Dulkoni magʻlub]] etdi, ammo uchinchi raundda 14- [[Agnieszka Radwańska|raqamli Agneshka Radvanskaga]] yutqazdi. U Budapeshtda birinchi WTA chempionligini qoʻlga kiritdi. Cornet ikkinchi oʻrinni egalladi va ikkinchi bosqichda xayrlashdi. Bu yerda u [[Magdaléna Rybáriková|Magdalena Ribarikovani]] magʻlub etdi va chorak finalda [[Anna-Lena Grönefeld]] ustidan ketma-ket gʻalaba qozondi. Yarim finalda u [[Gréta Arn|Greta Arnni]] magʻlub etib, yilning uchinchi finaliga chiqdi. U ikki setda [[Andreya Klepač|Andreya Klepachga]] qarshi gʻalaba qozondi. U oʻsha turnirda [[Janette Husarova]] bilan juftlik bahslarida gʻalaba qozondi.[[Fayl:Alize_Cornet_(7517496604)_(cropped).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/34/Alize_Cornet_%287517496604%29_%28cropped%29.jpg/300px-Alize_Cornet_%287517496604%29_%28cropped%29.jpg|left|thumb|316x316px| Cornet 2011 Texas Openda]]Keyin Cornet [[2008-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari|Pekin Olimpiadasida qatnashdi]] . U yakkalik bahslarida 15-oʻrinni egalladi va birinchi raundda [[Nicole Vaidišová|Nikol Vaidisovani]], ikkinchisida Peng Shuayni magʻlub etib, uchta setda 4-oʻrindagi Serena Uilyamsga yutqazdi. U, shuningdek, [[Virjiniya Razzano]] bilan ayollar juftlik bahslarida ishtirok etdi, ular birinchi bosqichda magʻlub boʻlishdi. [[New Haven (Connecticut)|Nyu-Xeyvenda]] u yettinchi oʻrinni egalladi va birinchi raundda yana Vaidisovani magʻlub etdi. Cornet esa [[Katarina Srebotnik|Katarina Srebotnikni]] magʻlub etib, chorak finalda ikkinchi raqamda saralangan Daniela Xantuchova ustidan gʻalaba qozondi. Biroq u yarim finalda bo‘lajak chempion Karolin Voznyackiga yutqazib qo‘ydi. === 2010: Ikkinchi juftlik unvoni === Cornet mavsumni Yangi Zelandiyadagi Oklend ochiq chempionatida boshladi va chorak finalda Francesca Schiavonega yutqazdi. Keyin u Xobartda [[Alona Bondarenko|Alona Bondarenkoga]] erta magʻlubiyatga uchradi. Avstraliya ochiq chempionatining dastlabki bosqichida u yana Schiavonega yutqazdi. Keyingi ikki oy davomida yomon natija koʻrsatdi. Bu davrda uning eng koʻzga koʻringan turniri Meksikaning Monterrey shahrida boʻlib, u yerda chorak finalga chiqdi. Yevropaning loy-korti mavsumida Cornet Barselona ochiq chempionatida saralash bosqichida birinchi bosqichda [[Timea Bacsinski|Timea Bacsinskiga]] yutqazdi. Cornet Marokashning Fes shahrida mavsumdagi birinchi yarim finaliga chiqdi va [[Iveta Benešová|Iveta Benesovaga]] yutqazdi. Portugaliyadagi Estoril Open turnirida mezbonlarning favoriti [[Mishelle Larcher de Brito|Mishel Larcher de Brito]] birinchi davrada Cornetni mag‘lub etdi. Madrid Open saralash bosqichida u yana Schiavonega yutqazdi. Porsche Tennis Gran-prisida qumli kort mavsumini boshlagan Cornet birinchi raundda Julia Gorgesga yutqazdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=21 April 2016 |title=Defending champion Kerber advances at Porsche Grand Prix |work=Espn.co.uk |url=https://www.espn.co.uk/tennis/story/_/id/15285693/defending-champion-kerber-advances-porsche-grand-prix |access-date=3 May 2021}}</ref> Pragada Cornet oʻzining birinchi raunddagi oʻyinida chexiyalik [[Katerina Siniakova|Katerina Siniakovaga yutqazdi]].<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Iwanek |first=Łukasz |date=25 April 2016 |title=WTA Prague: Jelena Ostapenko worse than Ana Konjuh, defeat for Alize Cornet |publisher=sportowefakty.wp.pl |url=https://sportowefakty.wp.pl/ajax-photo-upvote/596899/wta-praga-jelena-ostapenko-gorsza-od-any-konjuh-porazka-alize-cornet |access-date=4 May 2021}}</ref> Madrid Ochiq chempionatida Cornet ikkinchi bosqichda toʻrtinchi raqam ostida tasniflangan Viktoriya Azarenka tomonidan magʻlub boʻldi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=3 May 2016 |title=Victoria Azarenka, Petra Kvitova advance to 3rd round in Madrid |publisher=indianexpress.com |url=https://indianexpress.com/article/sports/tennis/victoria-azarenka-petra-kvitova-advance-madrid-open-tennis-2781780/ |access-date=5 May 2021}}</ref> Rimda musobaqada u birinchi davrada [[Misaki Doi|Misaki Doiga]] yutqazib qoʻydi. Strasburg xalqaro turnirida to‘qqizinchi o‘rinni egallagan Cornet saralash bosqichidagi Alla Kudryavtsevadan birinchi bosqichda mag‘lub bo‘ldi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=15 May 2016 |title=Ninth-seeded Alize Cornet upset at Strasbourg WTA event |work=Sportsnet.ca |url=https://www.sportsnet.ca/tennis/ninth-seeded-alize-cornet-upset-strasbourg-wta-event/ |access-date=5 May 2021}}</ref> Frantsiya ochiq chempionatida u uchinchi bosqichga chiqdi va u toʻqqizinchi raqam ostidagi Venera Uilyamsga yutqazdi. <ref>{{Yangiliklar manbasi |date=28 May 2016 |title=Venus into French Open round four for first time in six years |work=Sportskeeda.com |url=https://www.sportskeeda.com/tennis/venus-into-french-open-round-four-for-first-time-in-six-years |access-date=5 May 2021}}</ref> [[Fayl:Cornet_US16_(15)_(29569803900).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Cornet_US16_%2815%29_%2829569803900%29.jpg/220px-Cornet_US16_%2815%29_%2829569803900%29.jpg|thumb| Cornet 2016 AQSh ochiq chempionatida]] === 2016: Fed kubogi finali === Cornet 2016-yilgi mavsumni Brisben Internationalda boshladi. U ikkinchi davrada Anastasiya Pavlyuchenkovaga imkoniyatni boy berdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=4 January 2016 |title=Serena Williams withdraws at Perth, injury toll grows |work=Sandiegouniontribune.com |url=https://www.sandiegouniontribune.com/sdut-injured-sharapova-withdraws-from-brisbane-2016jan04-story.html |access-date=26 April 2020}}</ref> Xobart xalqaro turnirida yettinchi oʻrinni egallagan Cornet finalda Yevgeniy Bushardni magʻlub etib, beshinchi WTA chempionligini qoʻlga kiritdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=16 January 2016 |title=Alize Cornet wins Hobart International, beating Eugenie Bouchard in final |work=Abc.net.au |url=https://www.abc.net.au/news/2016-01-16/alize-cornet-hobart-international-eugenie-bouchard/7093226?date=20161226T2109&section=sport |access-date=2 May 2021}}</ref> Australian Open turnirida Cornet ikkinchi bosqichda saralash bosqichidan oʻtgan Chjan Shuayga magʻlub boʻldi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=21 January 2016 |title=China's Zhang Shuai advances to third round at Australian Open |work=Chinadailyasia.com |url=https://www.chinadailyasia.com/sports/2016-01/21/content_15376216.html |access-date=2 May 2021}}</ref> Mart oyida Cornet Miami Open musobaqasida qatnashdi. U ikkinchi bosqichda uchinchi raqam ostida tasniflangan va 2012-yil chempioni Agnieszka Radvanskaga yutqazdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=25 March 2016 |title=Miami Open: Serena Williams edges McHale in three, Halep wins |work=Rediff.com |url=https://www.rediff.com/sports/report/miami-open-serena-williams-takes-three-sets-to-beat-mchale/20160325.htm |access-date=2 May 2021}}</ref> Katowice Open turnirida toʻrtinchi oʻrinni egallagan Cornet ikkinchi raundda Francesca Schiavone tomonidan magʻlub boʻldi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=7 April 2016 |title=Francesca Schiavone beats Alizé Cornet for the 11th time in her career to reach the quarter finals in Katowice |work=Ubitennis.net |url=https://www.ubitennis.net/2016/04/francesca-schiavone-beats-alize-cornet-to-reach-the-quarter-finals-in-katowice/ |access-date=3 May 2021}}</ref> === 2017: Juftlik bahslarida birinchi Premer final === [[Fayl:Cornet_WM17_(15)_(36183688805).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Cornet_WM17_%2815%29_%2836183688805%29.jpg/220px-Cornet_WM17_%2815%29_%2836183688805%29.jpg|thumb| Cornet 2017-yilgi Uimbldon chempionatida|left]] Cornet yilning birinchi turnirini Brisben Internationalda oʻtkazdi. U birinchi va ikkinchi raundda 7-raqamli [[Elena Vesnina]] va Kristina MakXeylni magʻlub etdi va chorak finalda 2-raqamli Dominika Cibulkovani magʻlub etdi. [[Garbiñe Muguruza|Garbinye Muguruza]] (4-raqamli) yarim finalning birinchi setida Cornetni 1-4 hisobida ortda qoldirganidan keyin oʻyindan chiqdi, bu esa Cornetga finalga chiqishga imkon berdi (uning Premer-karerasidagi ikkinchi final), oʻshanda u 3-oʻrindagi Karolina Plishkovaga 0-6, 3-6 hisobida yutqazdi. === 2018: Oltinchi WTA yakkalik chempionligi === 2018-yilning 11-yanvarida Cornet ITF tomonidan 2016-yil noyabridan 2017-yil oktabrgacha o‘tkazilishi kerak bo‘lgan uchta musobaqadan tashqari tibbiy sinovlarini o‘tkazib yuborganlikda ayblandi. WADA qoidalariga koʻra, Cornet ikki yilgacha diskvalifikatsiya qilinishi mumkin edi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.lequipe.fr/Tennis/Actualites/Alize-cornet-connaitra-la-decision-de-l-itf-dans-l-affaire-de-ses-trois-no-show-d-ici-14-jours/897502|sarlavha=Alizé Cornet connaîtra la décision de l'ITF dans l'affaire de ses trois no show d'ici 14 jours|nashriyot=L'Équipe|sana=1 May 2018}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bbc.co.uk/sport/tennis/42813675|sarlavha=Alize Cornet charged with missing drug tests by International Tennis Federation|nashriyot=BBC|sana=25 January 2018}}</ref> Ish 2018-yil 1-may kuni [[London|Londonda]] koʻrib chiqiladigan boʻldi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.tennisworldusa.org/tennis/news/Tennis_Stories/52665/alize-cornet-s-hearing-for-missing-doping-tests-postponed-/|sarlavha=Alizé Cornet's hearing for missing doping tests postponed|nashriyot=Tennis World|sana=10 March 2018}}</ref> Unga shu vaqtgacha WTA va ITF turnirlarida o‘ynashga ruxsat beriladi, biroq aybdor deb topilsa, 2017-yilda maʼlum bir davrda to‘plangan barcha mukofot pullari va reyting ochkolari bekor qilinadi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.thesportster.com/entertainment/15-least-flattering-photos-of-the-15-most-attractive-women-in-tennis/|sarlavha=15 Least Flattering Photos Of The 15 Most Attractive Women In Tennis|nashriyot=The Sportster|sana=1 February 2018}}</ref> Frantsiya tennis federatsiyasi WADA tomonidan tashkil etilgan mustaqil tribunal oldida „mudofaasini tayyorlash“ uchun vaqt ajratish uchun 2018-yilning fevralida Belgiyaga qarshi boʻlib oʻtadigan Fed Kubogi uchun Cornetni tanlamasliklarini maʼlum qildi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=25 January 2018 |title=Alize Cornet: French tennis player facing ban after missing three drugs tests in the last year |work=The Independent |url=https://www.independent.co.uk/sport/tennis/alize-cornet-missed-drugs-tests-three-in-a-year-facing-ban-suspension-itf-anti-doping-a8176971.html |url-status=live |url-access=limited |archive-url=https://web.archive.org/web/20180125193636/http://www.independent.co.uk/sport/tennis/alize-cornet-missed-drugs-tests-three-in-a-year-facing-ban-suspension-itf-anti-doping-a8176971.html |archive-date=2018-01-25}}</ref> == Karyera statistikasi == ==== Yakkalik ==== {| class="wikitable nowrap" style="text-align:center" !Turnir ! 2005 ! 2006 ! 2007 ! 2008 ! 2009 ! 2010 ! 2011 ! 2012 ! 2013 ! 2014 ! 2015 ! 2016 ! 2017 ! 2018 ! 2019 ! 2020 ! 2021 ! 2022 ! {{Abbr|SR|Strike rate}} ! {{Abbr|W–L|Win–loss}} ! gʻalaba% |- | align="left" | [[Avstraliya ochiq chempionati]] | A | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 4R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#ffebcd" | QF | 0 / 17 | 22-17 | 56 % |- | align="left" | [[Fransiya ochiq chempionati]] | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 4R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 4R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | bgcolor="afeeee" | 3R | 0 / 18 | 21-18 | 54 % |- | align="left" | [[Wimbledon chempionati|Uimbldon]] | A | A | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 4R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="color:#767676" | NH | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 4R | 0 / 15 | 14-15 | 48 % |- | align="left" | [[Amerika ochiq chempionati]] | A | A | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 4R | style="background:#afeeee" | 1R | | 0 / 15 | 16-15 | 52 % |- style="background:#efefef;font-weight:bold" | style="text-align:left" | Gʻalaba — magʻlubiyat | 1-1 | 1-2 | 3-4 | 5-4 | 5-4 | 0-4 | 4-4 | 2-4 | 7-4 | 8-4 | 6-4 | 5-4 | 5-4 | 3-4 | 2-4 | 5-3 | 2-4 | 9-3 | 0 / 65 | 73-65 | 53 % |} ==== Juftlik ==== {| class="wikitable" style="text-align:center" !Turnir ! 2006 ! 2007 ! 2008 ! 2009 ! 2010 ! 2011 ! 2012 ! 2013 ! 2014 ! 2015 ! 2016 ! 2017 ! 2018 ! 2019 ! 2020 ! 2021 ! 2022 ! SR ! W-L |- | align="left" | [[Avstraliya ochiq chempionati]] | A | A | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 3R | style="background:#afeeee" | 1R | A | style="background:#afeeee" | 1R | 0 / 14 | 6-14 |- | align="left" | [[Fransiya ochiq chempionati]] | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | A | A | 0 / 15 | 5-15 |- | align="left" | [[Wimbledon chempionati|Uimbldon]] | A | A | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | A | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 3R <sup>†</sup> | style="color:#767676" | NH | A | bgcolor="afeeee" | 2R | 0 / 12 | 6-11 |- | align="left" | [[Amerika ochiq chempionati]] | A | A | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | A | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 2R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | style="background:#afeeee" | 1R | A | style="background:#afeeee" | 2R | | 0 / 12 | 2-12 |- style="background:#efefef;font-weight:bold" | style="text-align:left" | Gʻalaba — magʻlubiyat | 0-1 | 0-1 | 1-4 | 1-4 | 1-3 | 0-3 | 0-4 | 2-4 | 3-4 | 1-4 | 2-4 | 1-4 | 0-4 | 5-3 | 0-2 | 1-1 | 1-2 | 0 / 53 | 19-52 |} == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1990-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Tennischi ayollar]] 27czbhdel4atfkfttmsdybbyklryuu3 Munozara:Jan Pezos 1 784198 2817022 2022-08-29T08:17:17Z Xasanboy off 77665 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Mavlono muzeyi 0 784199 2817024 2022-08-29T08:17:27Z Hilola Jurakulova 77653 „[[:tr:Special:Redirect/revision/28244284|Mevlânâ Müzesi]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Bino bilgiqutisi}}'''Mavlono muzeyi''' 1926-yildan beri [[Koʻniya|Koniyadagi]] faoliyat koʻrsatayotgan muzeylardan biri hisoblanadi. U “Mavlono maqbarasi” nomi bilan ham mashhur. Mavlono qabri Yashil gumbaz to‘rtta qalin ustun (fil oyoqlari) ustiga qurilgan. Shundan keyin tuzilma turli sanalarda turli qo'shimchalar bilan kengaytirildi. Usmonli sultonlarining bir qismining Mavleviy tariqatiga mansub boʻlishi qabrga alohida ahamiyat berilishini va yaxshi muhofaza qilinishini taʼminladi. Muzey maydoni bog'i bilan 6500 m² bo'lsa, ekspropriatsiya yo'li bilan Atirgul bog'i sifatida tashkil etilgan bo'limlar bilan 18 000 m² ga yetdi. Muzey bog'ida [[Salim I Yovuz|Selim I]] tomonidan qurilgan favvoraning qorni Germiyanoğullari Beyligi tomonidan sovg'a qilingani aytiladi<ref>Uzluk, F. Nâfiz, "Germiyanoğlu Yakub Beyin Vakfiyesi", ''Vakıflar Dergisi'', VIII s, 76. Burada geçen ifade: ''Hazret-i Hünkâr-ı Ekberin saâdetli dergâhında hâlâ şadırvan-ı şerifin iki kadehi olub birbiri içinde ger biri on sekiz terekli olan büyük, biri dahi anın içinde küçük. Ol havz-ı şerif on sekiz terekli olan büyük havuz olduğu yine türbe-i şerifte olan şerif bir zattan işittim. Onun benzeri, lakin ondan küçük olarak birisi dahi Kütahya'da eski Germiyân Sarayı olan Mevlevî Dergâhında var imiş. Yine o zâttan işittim. Hakikatini ancak Allah bilir''</ref> <ref>Abdülbaki Gölpınarlı, ''Mevlânadan Sonra Mevlevilik'', İstanbul, 1953, s. 154</ref>. Bepulligiga qaraganda, u Madaniyat vazirligi uchun eng ko'p daromad keltiruvchi ikkinchi muzey. Ahmad Eflakiyning Mavlono haqida rivoyatlar bayon etilgan “Oriflar afsonalari”<ref>Remzi Kitabevi, Türkçeye tercüme: Tahsin Yücel</ref> kitobida Mavlono otasiga qabr qurmoqchi bo‘lgan sultoniga “bezovta qilma, chunki osmondan ko'ra ulug'vorroq narsani qura olmaysiz," deydi. Maqbara Mavlono vafotidan keyin qurilgan. == Fotosuratlar == <gallery> Fayl:Mevlana museum - Şadirvan 03618.jpg| Fayl:Tilavet room in the Mevlâna Museum, Konya, Central Anatolia, Turkey 03558.jpg| Fayl:Dome interior, Mevlâna mausoleum, Konya, Turkey 03560.jpg| Fayl:Interior of Mevlâna museum, Konya, Central Anatolia, Turkey 03561.jpg| Fayl:Tomb of Jalal ad-Din Muhammad Rumi at the Mevlâna mausoleum.jpg| Fayl:Tomb of Jalal ad-Din Muhammad Rumi at the Mevlâna mausoleum 2.jpg| Fayl:Ornamental_vase_(Mevlana_Müzesi).jpg| Fayl:Interior of Mevlâna Museum, Konya, Central Anatolia, Turkey 03570.jpg| Fayl:Niche_of_the_tomb_of_Rumi.jpg| Fayl:Mevlana Museum 03596.jpg| Fayl:Arabic inscriptions at the Mevlâna Museum, Konya, Central Anatolia, Turkey 03598.jpg| Fayl:Konya06.JPG| Fayl:Yeşil Kubbe.JPG| </gallery> == Manbalar == {{Manbalar}} == Tashqi havolalar == * [http://www.kulturturizm.gov.tr/TR/BelgeGoster.aspx?F6E10F8892433CFFAAF6AA849816B2EFF437A20A02002D1E Madaniyat vazirligi - Mavlono muzeyi] 18 Aralık 2007 tarihinde arxivlangan * [http://maps.google.com/maps?f=q&source=s_q&hl=en&geocode=&q=Mevlana&sll=38.001844,32.57103&sspn=0.113084,0.218353&ie=UTF8&ll=37.870678,32.504452&spn=0.00177,0.003412&t=k&z=18&msa=0&msid=112433465610375647533.00000112aa16a700b6680 Mavlono muzeyining sun'iy yo'ldosh ko'rinishi] 2008 25 Kasım 2008 tarihinde [[Google Xaritalar|Google xaritalari]][[Fayl:Erioll_world_2.svg|link=Dosya:Erioll_world_2.svg|18x18px]]</img> awcfw76gb46e7cgkidukuu0me43ggk2 2817069 2817024 2022-08-29T09:09:53Z Hilola Jurakulova 77653 wikitext text/x-wiki '''Mavlono muzeyi''' 1926-yildan beri [[Koʻniya|Koniyadagi]] faoliyat koʻrsatayotgan muzeylardan biri hisoblanadi. U “Mavlono maqbarasi” nomi bilan ham mashhur. Mavlono qabri Yashil gumbaz to‘rtta qalin ustun (fil oyoqlari) ustiga qurilgan. Shundan keyin tuzilma turli sanalarda turli qo'shimchalar bilan kengaytirildi. Usmonli sultonlarining bir qismining Mavleviy tariqatiga mansub boʻlishi qabrga alohida ahamiyat berilishini va yaxshi muhofaza qilinishini taʼminladi. Muzey maydoni bog'i bilan 6500 m² bo'lsa, ekspropriatsiya yo'li bilan Atirgul bog'i sifatida tashkil etilgan bo'limlar bilan 18 000 m² ga yetdi. Muzey bog'ida [[Salim I Yovuz|Selim I]] tomonidan qurilgan favvoraning qorni Germiyanoğullari Beyligi tomonidan sovg'a qilingani aytiladi<ref>Uzluk, F. Nâfiz, "Germiyanoğlu Yakub Beyin Vakfiyesi", ''Vakıflar Dergisi'', VIII s, 76. Burada geçen ifade: ''Hazret-i Hünkâr-ı Ekberin saâdetli dergâhında hâlâ şadırvan-ı şerifin iki kadehi olub birbiri içinde ger biri on sekiz terekli olan büyük, biri dahi anın içinde küçük. Ol havz-ı şerif on sekiz terekli olan büyük havuz olduğu yine türbe-i şerifte olan şerif bir zattan işittim. Onun benzeri, lakin ondan küçük olarak birisi dahi Kütahya'da eski Germiyân Sarayı olan Mevlevî Dergâhında var imiş. Yine o zâttan işittim. Hakikatini ancak Allah bilir''</ref> <ref>Abdülbaki Gölpınarlı, ''Mevlânadan Sonra Mevlevilik'', İstanbul, 1953, s. 154</ref>. Bepulligiga qaraganda, u Madaniyat vazirligi uchun eng ko'p daromad keltiruvchi ikkinchi muzey. Ahmad Eflakiyning Mavlono haqida rivoyatlar bayon etilgan “Oriflar afsonalari”<ref>Remzi Kitabevi, Türkçeye tercüme: Tahsin Yücel</ref> kitobida Mavlono otasiga qabr qurmoqchi bo‘lgan sultoniga “bezovta qilma, chunki osmondan ko'ra ulug'vorroq narsani qura olmaysiz," deydi. Maqbara Mavlono vafotidan keyin qurilgan. == Fotosuratlar == <gallery> Fayl:Mevlana museum - Şadirvan 03618.jpg| Fayl:Tilavet room in the Mevlâna Museum, Konya, Central Anatolia, Turkey 03558.jpg| Fayl:Dome interior, Mevlâna mausoleum, Konya, Turkey 03560.jpg| Fayl:Interior of Mevlâna museum, Konya, Central Anatolia, Turkey 03561.jpg| Fayl:Tomb of Jalal ad-Din Muhammad Rumi at the Mevlâna mausoleum.jpg| Fayl:Tomb of Jalal ad-Din Muhammad Rumi at the Mevlâna mausoleum 2.jpg| Fayl:Ornamental_vase_(Mevlana_Müzesi).jpg| Fayl:Interior of Mevlâna Museum, Konya, Central Anatolia, Turkey 03570.jpg| Fayl:Niche_of_the_tomb_of_Rumi.jpg| Fayl:Mevlana Museum 03596.jpg| Fayl:Arabic inscriptions at the Mevlâna Museum, Konya, Central Anatolia, Turkey 03598.jpg| Fayl:Konya06.JPG| Fayl:Yeşil Kubbe.JPG| </gallery> == Manbalar == {{Manbalar}} == Tashqi havolalar == * [http://www.kulturturizm.gov.tr/TR/BelgeGoster.aspx?F6E10F8892433CFFAAF6AA849816B2EFF437A20A02002D1E Madaniyat vazirligi - Mavlono muzeyi] 18 Aralık 2007 tarihinde arxivlangan * [http://maps.google.com/maps?f=q&source=s_q&hl=en&geocode=&q=Mevlana&sll=38.001844,32.57103&sspn=0.113084,0.218353&ie=UTF8&ll=37.870678,32.504452&spn=0.00177,0.003412&t=k&z=18&msa=0&msid=112433465610375647533.00000112aa16a700b6680 Mavlono muzeyining sun'iy yo'ldosh ko'rinishi] 2008 25 Kasım 2008 tarihinde [[Google Xaritalar|Google xaritalari]][[Fayl:Erioll_world_2.svg|link=Dosya:Erioll_world_2.svg|18x18px]]</img> rtfqhg3i7o35dy7cqxziae1o5ovnfoq Xalqaro yelkanli sport federasiyasi 0 784200 2817032 2022-08-29T08:22:06Z Mehriddin 01 72855 „[[:ru:Special:Redirect/revision/124037391|Международная федерация парусного спорта]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki '''Xalqaro yelkanli sport federatsiyasi, ISAF''' ([[Birlashgan Qirollik|ing]]. World Sailing 2015-yildan, International Sailing Federation, ISAF 1996 — 2015-yilgacha) yelkanli sport musobaqalari bo‘yicha jahonning yetakchi sport tashkiloti hisoblanadi. ISAF Yozgi Olimpiya sport turlari xalqaro federasiyalari assosiasiyasi a’zosi sanaladi. Tashkilotning shtab-kvartirasi [[Birlashgan Qirollik|Buyuk Britaniyaning]] [[London]] shahrida joylashgan. Hozirgi ISAF prezidenti (2020) Li Syuanxay (Xitoy Xalq Respublikasi). Rossiyada ISAF vakillari Butunrossiya yelkanli sport federasiyasi (VFPS) tomonidan taqdim etiladi. == '''Tarixi''' == World Sailing (ISAF, IYARU) [[1907|1907-yil]] oktyabr sanasida tashkil etilgan. Tashkilot avvalgi nomlanishini [[1996|1996-yilda]] olgan bo‘lsa, keyinchalik Xalqaro yelkanli sport ittifoqi (IYARU) ({{Lang-en|International Yacht Racing Union (IYRU)}} nomiga almashtirildi. == Tuzilishi == == Prezidentlar == 1906-yildan 1946-yilgacha har yilgi yig‘ilishlarda vaqti-vaqti bilan federasiya prezidentlari saylanib turadi. * 1946—1955-yillarda Ralf Gor birinchi prezident etib saylandi. * 1955—1969-yillarda Piter Skott (Buyuk Britaniya) * 1969—1986-yillarda Andrea Juzeppe Crocye[en] (Italiya) * 1986—1994-yillarda Piter Tallberg (Finlyandiya) * 1994—2004-yillarda Pol Xenderson (Kanada) * 2004—2012-yillarda Goran Peterson (Shvesiya) * 2012—2016-yillarda Karlo Krose (Italiya) * 2016 – 2020 -yillarda Kim Andersen (Daniya) * 2020-yil – Li Syuanxay (Xitoy Xalq Respublikasi). == Xronika == === 2012-yil === ISAF yillik konferentsiyasi<ref>{{Veb manbasi|url=http://old.vfps.ru/news/detail/ofitcialnye_novosti_vfps/oleg_ilin_obzor_glavnyh_voprosov_na_itogovom_zasedanii/|sarlavha=Олег Ильин: обзор главных вопросов на итоговом заседании ИСАФ 2012|kirish sanasi=2016-11-18|arxivsana=2016-11-19|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161119060255/http://old.vfps.ru/news/detail/ofitcialnye_novosti_vfps/oleg_ilin_obzor_glavnyh_voprosov_na_itogovom_zasedanii/}}</ref> === 2016-yil === Yillik Jahon yelkanli konferentsiya === 2017-yil === Yillik Jahon yelkanli konferentsiya === 2018-yil === Yillik Jahon yelkanli konferentsiya === 2020-yil === Yillik Jahon yelkanli konferensiya. == Manbalar == {{Manbalar}} == Adabiyot == * Ким Андерсен. Задание на завтра. Речь на Yacht Racing Forum, ноябрь 2017 (рус.) // «Yacht Russia» : журнал. — 2018. — Январь-февраль (№ 1-2(104)). — С. 38. — ISSN 1998-6459. == Havolalar == * [http://www.sailing.org World Sailing (ISAF) rasmiy sayti] * [http://www.vfps.ru WFPS rasmiy sayti] jhve1h2pvpq0nois5vfr0naqot5muk9 2817041 2817032 2022-08-29T08:37:11Z Mehriddin 01 72855 wikitext text/x-wiki '''Xalqaro yelkanli sport federatsiyasi, ISAF''' ([[Birlashgan Qirollik|ing]]. World Sailing 2015-yildan, International Sailing Federation, ISAF 1996 — 2015-yilgacha) yelkanli sport musobaqalari bo‘yicha jahonning yetakchi sport tashkiloti hisoblanadi. ISAF Yozgi Olimpiya sport turlari xalqaro federasiyalari assosiasiyasi aʼzosi sanaladi. Tashkilotning shtab-kvartirasi [[Birlashgan Qirollik|Buyuk Britaniyaning]] [[London]] shahrida joylashgan. Hozirgi ISAF prezidenti (2020) Li Syuanxay (Xitoy Xalq Respublikasi). Rossiyada ISAF vakillari Butunrossiya yelkanli sport federasiyasi (VFPS) tomonidan taqdim etiladi. == '''Tarixi''' == World Sailing (ISAF, IYARU) [[1907|1907-yil]] oktyabr sanasida tashkil etilgan. Tashkilot avvalgi nomlanishini [[1996|1996-yilda]] olgan bo‘lsa, keyinchalik Xalqaro yelkanli sport ittifoqi (IYARU) ({{Lang-en|International Yacht Racing Union (IYRU)}} nomiga almashtirildi. == Tuzilishi == == Prezidentlar == 1906-yildan 1946-yilgacha har yilgi yig‘ilishlarda vaqti-vaqti bilan federasiya prezidentlari saylanib turadi. * 1946—1955-yillarda Ralf Gor birinchi prezident etib saylandi. * 1955—1969-yillarda Piter Skott (Buyuk Britaniya) * 1969—1986-yillarda Andrea Juzeppe Crocye[en] (Italiya) * 1986—1994-yillarda Piter Tallberg (Finlyandiya) * 1994—2004-yillarda Pol Xenderson (Kanada) * 2004—2012-yillarda Goran Peterson (Shvesiya) * 2012—2016-yillarda Karlo Krose (Italiya) * 2016 — 2020 -yillarda Kim Andersen (Daniya)<ref>[https://rusyf.ru/news/2727 Generalnaya assambleya World Sailing 2016. Glavnie resheniya] [https://web.archive.org/web/20161117213220/https://rusyf.ru/news/2727 Arxivnaya kopiya] ot 17 noyabrya 2016 na [[Wayback Machine]].</ref> * 2020-yil — Li Syuanxay (Xitoy Xalq Respublikasi)<ref> [https://rusyf.ru/news/6470 Prezidentom World Sailing izbran Li Tsyuanxay] [https://web.archive.org/web/20201130022601/https://rusyf.ru/news/6470 Arxivnaya kopiya] ot 30 noyabrya 2020 na [[Wayback Machine]]. VFPS, ofitsialniy sayt. 1 noyabrya 2020 goda.</ref>. == Xronika == === 2012-yil === ISAF yillik konferentsiyasi<ref>{{Veb manbasi|url=http://old.vfps.ru/news/detail/ofitcialnye_novosti_vfps/oleg_ilin_obzor_glavnyh_voprosov_na_itogovom_zasedanii/|sarlavha=Олег Ильин: обзор главных вопросов на итоговом заседании ИСАФ 2012|kirish sanasi=2016-11-18|arxivsana=2016-11-19|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161119060255/http://old.vfps.ru/news/detail/ofitcialnye_novosti_vfps/oleg_ilin_obzor_glavnyh_voprosov_na_itogovom_zasedanii/}}</ref> === 2016-yil === Yillik Jahon yelkanli konferentsiya<ref>[https://rusyf.ru/news/2736 Yejegodnaya konferensiya World Sailing (ISAF). Oleg Ilin ob itogax konferensii] [https://web.archive.org/web/20161118223910/https://rusyf.ru/news/2736 Arxivnaya kopiya] ot 18 noyabrya 2016 na [[Wayback Machine]].</ref> === 2017-yil === Yillik Jahon yelkanli konferentsiya<ref> [https://rusyf.ru/news/3958 Yejegodnaya konferensiya World Sailing (ISAF) 2017. Oleg Ilin ob itogax konferensii] [https://web.archive.org/web/20171115201045/https://rusyf.ru/news/3958 Arxivnaya kopiya] ot 15 noyabrya 2017 na [[Wayback Machine]].</ref> === 2018-yil === Yillik Jahon yelkanli konferentsiya<ref> [https://rusyf.ru/news/4966 Yejegodnaya konferensiya World Sailing (ISAF) 2018. Oleg Ilin ob itogax konferensii] [https://web.archive.org/web/20200804231721/https://rusyf.ru/news/4966 Arxivnaya kopiya] ot 4 avgusta 2020 na [[Wayback Machine]].</ref> === 2020-yil === Yillik Jahon yelkanli konferensiya<ref>[https://rusyf.ru/news/6472 Yejegodnaya konferensiya World Sailing (ISAF) 2020] [https://web.archive.org/web/20201130022751/https://rusyf.ru/news/6472 Arxivnaya kopiya] ot 30 noyabrya 2020 na [[Wayback Machine]]. Tatyana Yermakova ob itogax konferensii. 2 noyabrya 2020 goda.</ref>. == Manbalar == {{Manbalar}} == Adabiyot == * Kim Andersen. Zadanie na zavtra. Rech na Yacht Racing Forum, noyabr 2017 (rus.) // „Yacht Russia“ : jurnal. — 2018. — Yanvar-fevral (№ 1-2(104)). — S. 38. — ISSN 1998-6459. == Havolalar == * [http://www.sailing.org World Sailing (ISAF) rasmiy sayti] * [http://www.vfps.ru WFPS rasmiy sayti] f93jk0o43729qjv7rfvziylhgwjr1uq Gemel Stankevich 0 784201 2817035 2022-08-29T08:29:27Z Вероника Мякушкина 63173 „{{Harbiy arbob bilgiqutisi |eni_uslubi= |ism=Gemel Mixaylovich Stankevich |ismi= |image= |tasvir= |izoh= |tavsif= |tasvir_tavsifi= |imzo= |asl_ismi= |asl_ism= |lived= |hayot_davri= |nickname= |laqabi= |laqab= |taxallus= |taxallusi= |birth_date=8-mart 1925-yil |tugʻilgan_sanasi= 8-mart 1925-yil |tavallud sanasi= |placeofbirth=Vyunovskiy Seliba (Seliba yaqinidagi qishloq, Bixov tumani, Mogilev viloyati, ([[Belarus]]) |tugʻilgan_joyi= Vyunovskiy Sel...“ yozuvi orqali yangi sahifa yaratildi wikitext text/x-wiki {{Harbiy arbob bilgiqutisi |eni_uslubi= |ism=Gemel Mixaylovich Stankevich |ismi= |image= |tasvir= |izoh= |tavsif= |tasvir_tavsifi= |imzo= |asl_ismi= |asl_ism= |lived= |hayot_davri= |nickname= |laqabi= |laqab= |taxallus= |taxallusi= |birth_date=8-mart 1925-yil |tugʻilgan_sanasi= 8-mart 1925-yil |tavallud sanasi= |placeofbirth=Vyunovskiy Seliba (Seliba yaqinidagi qishloq, Bixov tumani, Mogilev viloyati, ([[Belarus]]) |tugʻilgan_joyi= Vyunovskiy Seliba (Seliba yaqinidagi qishloq, Bixov tumani, Mogilev viloyati, (Belarus) |tavallud joyi= |death_date=5-yanvar 1962-yil (36 yosh) |vafot_sanasi=5-yanvar 1962-yil (36 yosh) |placeofdeath=[[Тoshkent]], [[O‘zbekiston SSR]] |vafot_joyi=[[Тoshkent]], [[O‘zbekiston SSR]] |allegiance={{flagicon|SSSR}}SSSR |fuqaroligi= {{flagicon|SSSR}}SSSR |branch= |qoʻshin_turlari= |qoshin_turlari= |serviceyears= |xizmat_yillari= |rank= |unvoni=kichkina leytenant |unit= |qism=111-tank brigadasi |commands= |qoʻmondonlik= |office= |lavozimi= |battles= |jang=Ulug‘ vatan urushi |awards= |mukofotlari= |bilimi= |father= |otasi= |mother= |onasi= |wife= |turmush o'rtogi= |kids= |bolalari= |relations= |aloqa= |laterwork= |istefoda= |signature= |dastxati= |dasxat= |dasxat_eni= |dasxat alt= }} '''Gemel Mixaylovich Stankevich''' ((belaruscha Gemel Mіxaylavіch Stankevіch; 1925-1962) — Ulug‘ vatan urushi qatnashchisi, 111-tank brigadasi vzvod komandiri (25-tank korpusi, 1-Ukraina fronti), kichik leytenant. [[Sovet Ittifoqi Qahramoni|SSSR qahramoni]]. == Biografiyasi == Gemel Mixaylovich Stankevich 1925-yil 8-martda [[Belarus]] Respublikasi Mogilev viloyatining Bixov tumani Vyunovskaya Seliba qishlog‘ida dehqon oilasida dunyoga kelgan. Stankevich o‘rta maktabda 8-sinfgacha o‘qigan. [[Leningrad]] shahrida yashab „Elektr“ zavodida ishlagan. Urushning dastlabki haftalarida Gemel sharqiy qismga yaʼni Toshkent shahriga evakuatsiya qilingan. Gemel Stankevich 1943-yilda [[Qizil Armiya]] safiga chaqirilgan. U yerdan Xarkov tank bilim yurtiga jo‘natilgan va Toshkent yaqinidagi [[Chirchiq]] shahriga evakuatsiya qilingan. Stankevich 1944-yilda o‘qishni muvaffaqiyatli tamomlab, kichik leytenant unvoni bilan frontga jo‘natilgan. U yerda Gemel 25-tank korpusi tarkibida 111-tank brigadasining tank vzvodiga qo‘mondonlik qilgan. Polshani ozod qilish maqsadidagi janglarda qatnashgan, [[Germaniya]]ning [[Guben]] shahri (hozirgi Gubin, [[Polsha]]) uchun boʻlgan janglarda jonbozlik ko‘rsatgan. Gemel Stankevich o‘z brigadasi bilan Berlingacha bo‘lgan hududda jangler olib borib, [[Berlin]]-[[Praga]] tank yurishida qatnashgan. Urushdan keyin Gemel Stankevich yana armiyadagi xizmatini davom ettirgan. 1948-yildan KPSS (Sovet Ittifoqi Kommunistik partiyasi)aʼzosi hisoblangan. 1951-yilda leytenant unvoni bilan zahiraga chiqarilgan va shu vaqt oralig‘ida [[Toshkent]]da yashagan. 1955-yilda Toshkent yuridik institutini tamomlab, tergovchi sifatida ishlay boshlagan. Gemel Stankevich 1962-yil 5-yanvarda Toshkent shahrida vafot etgan. === Jasorat === 1945-yil 24-fevralda tank otryadi dushmanning mudofaasini yorib o‘tgan va birinchilardan bo‘lib Guben shahriga bostirib kirgan. G.M.Stankevichning tanki dushmanning qarshi hujumlaridan birini qaytarishda faustpatron tomonidan yoqib yuborilgan. Ammo Guben va uning brigadasi jangni tark etmasdan ekipaj nosozlikni bartaraf etgan va xizmatni davom ettirgan. 4 kunlik janglar davomida tankerlar 3 ta o‘ziyurar qurol, 2 ta tank, 4 ta og‘ir qurol va 3 ta minomyot yordamida 180 ga yaqin fashistlarni yo‘q qilishgan. == Mukofotlari == * SSSR Oliy Kengashi Prezidiumining 1945-yil 27-iyundagi (№ 7865-sonli) farmoni bilan fashist bosqinchilariga qarshi kurash frontida qo‘mondonlikning jangovar topshiriqlarini namunali bajarganligi hamda bir vaqtning o‘zida ko‘rsatgan jasorati va qahramonligi uchun kichik leytenant Stankevich Gemel Mixaylovich ,,Lenin" ordeni va ,,Oltin yulduz" medali hamda Sovet Ittifoqi Qahramoni unvoni bilan taqdirlangan. * Shuningdek, I-darajali Ulug‘ vatan urushi ordeni va Qizil Yulduz medaliga munosib deb topilgan. == Xotira == * [[Toshkent]] va [[Bixov]] shaharlaridagi ko‘chalarga Qahramon nomi berilgan. == Havolalar == * [https://web.archive.org/web/20160202152336/http://bykhov.gov.by/index.php/modules-menu/znamenitye-zemlyaki/item/1408-stankevich Станкевич Гемел Михайлович]. * [http://geroiuzb.narod.ru/sp16.htm Список Героев Советского Союза из Узбекистана]. 1bnh4z18n7qy96lip0ysk9xbsme8fxh Munozara:Alizé Cornet 1 784202 2817038 2022-08-29T08:33:09Z Umidjon Yuldashev 72956 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Tamarine Tanasugarn 0 784203 2817042 2022-08-29T08:39:02Z Umidjon Yuldashev 72956 „[[:en:Special:Redirect/revision/1105343623|Tamarine Tanasugarn]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Tennischi bilgiqutisi|country={{THA}}|residence=[[Bangkok]], Thailand|birth_date={{birth date and age|df=yes|1977|5|24}}|birth_place=[[Los Angeles]], United States|death_date=|death_place=|height=1.65 m|turnedpro=1994|retired=2016 <small>(singles)</small>|plays=Right-handed (two-handed backhand)|careerprizemoney=US$ 3,491,770|singlestitles=4 WTA, 15 ITF|highestsinglesranking=No. 19 (13 May 2002)|AustralianOpenresult=4R ([[1998 Australian Open – Women's singles|1998]])|FrenchOpenresult=3R ([[2002 French Open – Women's singles|2002]])|Wimbledonresult=QF ([[2008 Wimbledon Championships – Women's singles|2008]])|USOpenresult=4R ([[2003 US Open – Women's singles|2003]])|Othertournaments=yes|Olympicsresult=2R ([[Tennis at the 2000 Summer Olympics – Women's singles|2000]])|doublestitles=8 WTA, 8 ITF|highestdoublesranking=No. 15 (13 September 2004)|currentdoublesranking=No. 418 (10 May 2021)|AustralianOpenDoublesresult=3R (2000)|FrenchOpenDoublesresult=3R ([[2012 French Open – Women's doubles|2012]])|WimbledonDoublesresult=SF ([[2011 Wimbledon Championships|2011]])|USOpenDoublesresult=QF ([[2004 US Open – Women's doubles|2004]])|OthertournamentsDoubles=yes|OlympicsDoublesresult=QF ([[Tennis at the 1996 Summer Olympics – Women's doubles|1996]], [[Tennis at the 2000 Summer Olympics – Women's doubles|2000]])|WimbledonMixedresult=2R ([[2009 Wimbledon Championships – Mixed doubles|2009]])|Team=yes|FedCupresult={{tennis record|won=50|lost=26}}|HopmanCupresult=F ([[2000 Hopman Cup|2000]])|updated=10 May 2021|medaltemplates-expand=Yes|medaltemplates={{MedalSport | Women's [[Tennis]]}} {{MedalCountry |{{THA}}}} {{MedalCompetition|[[Asian Games]]}} {{MedalGold|[[2014 Asian Games|2014 Incheon]]|[[Tennis at the 2014 Asian Games|Doubles]]}} {{MedalSilver|[[1998 Asian Games|1998 Bangkok]]|[[Tennis at the 1998 Asian Games|Singles]]}} {{MedalSilver|[[2002 Asian Games|2002 Busan]]|[[Tennis at the 2002 Asian Games|Singles]]}} {{MedalBronze|[[2010 Asian Games|2010 Guangzhou]]|[[Tennis at the 2010 Asian Games|Mixed doubles]]}} {{MedalBronze|[[2010 Asian Games|2010 Guangzhou]]|[[Tennis at the 2010 Asian Games|Team]]}} {{MedalCompetition|[[Southeast Asian Games]]}} {{MedalGold|[[1995 Southeast Asian Games|1995 Chiang Mai]]|Singles}} {{MedalGold|[[2007 Southeast Asian Games|2007 Nakhon Ratchasima]]|[[Tennis at the 2007 Southeast Asian Games|Doubles]]}} {{MedalGold|[[2007 Southeast Asian Games|2007 Nakhon Ratchasima]]|[[Tennis at the 2007 Southeast Asian Games|Team]]}} {{MedalGold|[[2009 Southeast Asian Games|2009 Vietiane]]|[[Tennis at the 2009 Southeast Asian Games – Women's doubles|Doubles]]}} {{MedalGold|[[2009 Southeast Asian Games|2009 Vietiane]]|[[Tennis at the 2009 Southeast Asian Games – Women's team|Team]]}} {{MedalGold|[[2015 Southeast Asian Games|2015 Singapore]]|[[Tennis at the 2015 Southeast Asian Games – Women's Team|Team]]}} {{MedalSilver|[[1995 Southeast Asian Games|1995 Chiang Mai]]|Doubles}} {{MedalSilver|[[1995 Southeast Asian Games|1995 Chiang Mai]]|Team}} {{MedalSilver|[[1997 Southeast Asian Games|1997 Jakarta]]|Singles}} {{MedalSilver|[[1997 Southeast Asian Games|1997 Jakarta]]|Doubles}} {{MedalSilver|[[1997 Southeast Asian Games|1997 Jakarta]]|Team}} {{MedalSilver|[[2009 Southeast Asian Games|2009 Vietiane]]|[[Tennis at the 2009 Southeast Asian Games - Mixed doubles|Mixed doubles]]}} {{MedalSilver|[[2019 Southeast Asian Games|2019 Philippines]]|[[Tennis at the 2019 Southeast Asian Games|Doubles]]}} {{MedalSilver|[[2019 Southeast Asian Games|2019 Philippines]]|[[Tennis at the 2019 Southeast Asian Games|Mixed doubles]]}} {{MedalBronze|[[1995 Southeast Asian Games|1995 Chiang Mai]]|Mixed doubles}} {{MedalBronze|[[2007 Southeast Asian Games|2007 Nakhon Ratchasima]]|[[Tennis at the 2007 Southeast Asian Games|Mixed doubles]]}} {{MedalBronze|[[2015 Southeast Asian Games|2015 Singapore]]|[[Tennis at the 2015 Southeast Asian Games – Women's doubles|Doubles]]}} {{MedalBronze|[[2015 Southeast Asian Games|2015 Singapore]]|[[Tennis at the 2015 Southeast Asian Games – Mixed doubles|Mixed doubles]]}}}} '''Tamarine Tanasugarn''' (1977-yil 24-mayda tugʻilgan) — tailandlik professional tennischi. [[Los Anjeles|Los-Anjelesda]] (AQSh) tug'ilgan. U 1994-yilda professionalga aylandi va yakkalik va juftlik bahslarida kuchli yigirmatalikka kirdi. [[Fayl:Tamarine_Tanasugarn.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Tamarine_Tanasugarn.jpg/220px-Tamarine_Tanasugarn.jpg|thumb| Tanasugarn 2012-yil yanvar oyida]] Tanasugarnning eng yuqori WTA reytingi 2002-yil 13-mayda 19-o‘rin edi, bu Tailandlik ayol o‘yinchi uchun erishilgan eng yuqori reyting hisoblanadi. U to'rtta yakkalik va sakkizta juftlik chempionligini qo'lga kiritdi. U qisqa vaqt davomida [[Mariya Sharapova]] bilan juftlik bo'yicha hamkor bo'lgan, u bilan 2003-yilda ikkita chempionlikni qo'lga kiritgan. Uning karerasidagi eng yuqori juftlik reytingi 2004-yil 13-sentyabrda 15-o'rinni egallashi bo'lgan. [[Liezel Huber]] bilan u 2004-yilgi US Open juftlik bahslarida chorak finalga chiqdi va 2011 yil Uimbldon chempionatida Marina Erakovich bilan ayollar juftlik bahslarida yarim finalga chiqdi. Uning eng katta muvaffaqiyati 2008 yilda, ya'ni Uimbldonda yakkalik bahslarida chorak finalga qadar yetib kelgan. Faoliyatida Tanasugarn sobiq va hozirgi 1-raqamli tennischilarni, jumladan [[Amélie Mauresmo]], [[Jennifer Capriati|Jennifer Kapriati]], [[Jelena Janković|Jelena Yankovich]], [[Dinara Safina]] va [[Simona Halep|Simona Xalepni]] mag'lub etdi. U Fransiya Ochiq chempionati chempioni [[Iva Majoli|Iva Majolini]] ham mag'lub etgan. Tanasugarn maysali kort mutaxassisi sifatida qabul tanilgan. U ushbu maydonda eng ko'p g'alaba qozongan, shu jumladan ikkita xalqaro unvon ham.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.wtatennis.com/page/Player/Stats/0,,12781~8240,00.html|sarlavha=Female Tennis Players &#124; WTA Tennis}}</ref> Tanasugarn bir paytlar faol o'yinchilar o'rtasida chimli kortda eng ko'p yakkalik o'yinlari bo'yicha rekord o'rnatgan. 2013-yil 8-iyul holatiga ko'ra u faol o'yinchilar orasida ikkinchi (84 g'alaba bilan) va barcha vaqtlar ro'yxatida 12-o'rinni egalladi.<ref name="sonyericssonwtatour.com">http://www.sonyericssonwtatour.com/SEWTATour-Archive/Rankings_Stats/life_grass_sgl.pdf {{Bare URL PDF|date=March 2022}}</ref> == Karyera == Yoshlik faoliyati davomida uning xarajatlarini otasi, bir vaqtlar Tailand basketbolchisi bo'lgan va Tanasugarnni professional tennischi bo'lishga ilhomlantirgan advokat Virachai Tanasugarn ta'minlagan. 17 yoshida u 1995-yilda Uimbldonda o'smirlar o'rtasidagi Katta dubulg'a finaliga chiqdi, yarim finalda [[Anna Kournikova|Anna Kurnikova]] ustidan g'alaba qozondi, ammo finalda polshalik [[Aleksandra Olsza|Aleksandra Olzaga]] to'g'ridan-to'g'ri mag'lub bo'ldi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.itftennis.com/juniors/players/activity.asp?player=20001528|sarlavha=ITF Tennis - Juniors - Player Activity|ish=www.itftennis.com|arxivurl=https://web.archive.org/web/20050504085853/http://www.itftennis.com/juniors/players/activity.asp?player=20001528|arxivsana=4 May 2005}}</ref> Tanasugarn 1994-yilda professional bo'ldi, lekin 1993-yilda Pattaya Open musobaqasida WTA turnirida debyut qildi va u avstraliyalik Renna Stubbsga yutqazdi. Keyingi yili u xuddi shu turnirning birinchi bosqichda dunyoning 44-raqamli tennischisi [[Marianne Werdel|Marianne Verdel Vitmeyerni]] mag'lub etib, ikkinchi bosqichga chiqdi. 1995-yilda Tanasugarn "Katta dubulg'a" musobaqalarida qatnasha boshladi, ammo saralash bosqichidan o'ta olmadi.<ref name="sonyericssonwtatour">{{Veb manbasi|url=http://www.sonyericssonwtatour.com/2/players/playerprofiles/PlayerActivity.asp|sarlavha=Archived copy|kirish sanasi=2017-12-23|arxivurl=https://web.archive.org/web/20090212143901/http://sonyericssonwtatour.com/2/players/playerprofiles/PlayerActivity.asp|arxivsana=12 February 2009}}</ref> 1996-yilda Tanasugarn o'zining birinchi WTA finalini Pattaya Openda o'tkazdi va unda [[Ruxandra Dragomir|Ruxandra Dragomirga]] yutqazdi. 1997-yilda u Avstraliya ochiq chempionatining Uimbldon va AQSh ochiq chempionatining uchinchi bosqichiga chiqdi va birinchi bosqichda [[Chanda Rubin|Chanda Rubinni]] mag'lub etdi. U Xobartda yarim finalga chiqdi va yilni 46-o'rin bilan yakunladi.<ref name="sonyericssonwtatour" /> [[Fayl:Tamarine_Tanasugarn_at_the_Ordina_Open_2009.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Tamarine_Tanasugarn_at_the_Ordina_Open_2009.jpg/200px-Tamarine_Tanasugarn_at_the_Ordina_Open_2009.jpg|left|thumb|200x200px| Tamarine Tanasugarn Ordina Openda yarim finalda]] == WTA karera finallari == {| class="wikitable" style="font-size:95%" !Afsona (2010-yildan oldin/keyin) |- | bgcolor="ffffcc" | Tur chempionati (0–0) |- | bgcolor="e9e9e9" | I daraja / Premer M. va Premer 5 (0–0) |- | bgcolor="d4f1c5" | II daraja / Premer (0–0) |- | III, IV va V daraja / Xalqaro (4–7) |} === Juftlik === {| class="wikitable" style="text-align:center;font-size:97%" !Turnir ! 1996 yil ! 1997 yil ! 1998 yil ! 1999 yil ! 2000 ! 2001 yil ! 2002 yil ! 2003 yil ! 2004 yil ! 2005 yil ! 2006 yil ! 2007 yil ! 2008 yil ! 2009 yil ! 2010 yil ! 2011 yil ! 2012 yil ! 2013 yil ! 2014 yil ! W–L |- | align="left" | [[Avstraliya ochiq chempionati]] | | bgcolor="afeeee" | 1R | bgcolor="afeeee" | 1R | bgcolor="afeeee" | 1R | bgcolor="afeeee" | 3R | | | bgcolor="afeeee" | 1R | bgcolor="afeeee" | 2R | | bgcolor="afeeee" | 2R | bgcolor="afeeee" | 1R | bgcolor="afeeee" | 2R | bgcolor="afeeee" | 1R | bgcolor="afeeee" | 1R | bgcolor="afeeee" | 1R | bgcolor="afeeee" | 1R | bgcolor="afeeee" | 1R | bgcolor="afeeee" | 1R | 5–15 |- | align="left" | [[Fransiya ochiq chempionati|Frantsiya ochiq]] | | bgcolor="afeeee" | 1R | bgcolor="afeeee" | 1R | bgcolor="afeeee" | 1R | bgcolor="afeeee" | 1R | | bgcolor="afeeee" | 2R | | bgcolor="afeeee" | 2R | bgcolor="afeeee" | 1R | | bgcolor="afeeee" | 2R | bgcolor="afeeee" | 1R | bgcolor="afeeee" | 1R | bgcolor="afeeee" | 1R | | bgcolor="afeeee" | 3R | bgcolor="afeeee" | 2R | | 6–13 |- | align="left" | [[Wimbledon chempionati|Uimbldon]] | bgcolor="afeeee" | 2R | bgcolor="afeeee" | 1R | bgcolor="afeeee" | 2R | bgcolor="afeeee" | 1R | bgcolor="afeeee" | 1R | | bgcolor="afeeee" | 2R | | bgcolor="afeeee" | 2R | bgcolor="afeeee" | 1R | | bgcolor="afeeee" | 2R | bgcolor="afeeee" | 2R | bgcolor="afeeee" | 2R | bgcolor="afeeee" | 1R | bgcolor="yellow" | SF | bgcolor="afeeee" | 3R | bgcolor="afeeee" | 3R | | 15–15 |- | align="left" | [[Amerika ochiq chempionati|US Open]] | | bgcolor="afeeee" | 2R | bgcolor="afeeee" | 2R | | bgcolor="afeeee" | 1R | | | | bgcolor="ffebcd" | QF | bgcolor="afeeee" | 1R | | bgcolor="afeeee" | 2R | bgcolor="afeeee" | 1R | | | bgcolor="afeeee" | 1R | bgcolor="afeeee" | 2R | | | 7–9 |- ! style="text-align:left" | G'alaba - mag'lubiyat ! 1–1 ! 1–4 ! 2–4 ! 0–3 ! 2–4 ! 0–0 ! 2–2 ! 0–1 ! 6–4 ! 0–3 ! 1–1 ! 3–4 ! 2–4 ! 1–3 ! 0–3 ! 4–3 ! 5–4 ! 3–3 ! ! 33–52 |} == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1977-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] swxh4oppc9zkdcgzg374yhqokzu6pve 2817047 2817042 2022-08-29T08:47:22Z Umidjon Yuldashev 72956 wikitext text/x-wiki {{Tennischi bilgiqutisi|country={{THA}}|residence=[[Bangkok]], Tailand|birth_date={{birth date and age|df=yes|1977|5|24}}|birth_place=[[Los-Anjeles]], Amerika Qoʻshma Shtatlari|death_date=|death_place=|height=1.65 m|turnedpro=1994|retired=2016 <small>(singles)</small>|plays=Oʻng qoʻl|careerprizemoney=US$ 3,491,770|singlestitles=4 WTA, 15 ITF|highestsinglesranking=No. 19 (2002)|AustralianOpenresult=4R ([[1998 Australian Open – Women's singles|1998]])|FrenchOpenresult=3R ([[2002 French Open – Women's singles|2002]])|Wimbledonresult=QF ([[2008 Wimbledon Championships – Women's singles|2008]])|USOpenresult=4R ([[2003 US Open – Women's singles|2003]])|Othertournaments=yes|Olympicsresult=2R ([[Tennis at the 2000 Summer Olympics – Women's singles|2000]])|doublestitles=8 WTA, 8 ITF|highestdoublesranking=No. 15 (2004)|currentdoublesranking=No. 418 (2021)|AustralianOpenDoublesresult=3R (2000)|FrenchOpenDoublesresult=3R ([[2012 French Open – Women's doubles|2012]])|WimbledonDoublesresult=SF ([[2011 Wimbledon Championships|2011]])|USOpenDoublesresult=QF ([[2004 US Open – Women's doubles|2004]])|OthertournamentsDoubles=yes|OlympicsDoublesresult=QF ([[Tennis at the 1996 Summer Olympics – Women's doubles|1996]], [[Tennis at the 2000 Summer Olympics – Women's doubles|2000]])|WimbledonMixedresult=2R ([[2009 Wimbledon Championships – Mixed doubles|2009]])|Team=yes|FedCupresult={{tennis record|won=50|lost=26}}|HopmanCupresult=F ([[2000 Hopman Cup|2000]])|updated=2021-yil 10-may|medaltemplates-expand=|medaltemplates=}} '''Tamarine Tanasugarn''' (1977-yil 24-mayda tugʻilgan) — tailandlik professional tennischi. [[Los Anjeles|Los-Anjelesda]] (AQSh) tugʻilgan. U 1994-yilda professionalga aylandi. U yakkalik va juftlik bahslarida kuchli yigirmatalikka kirgan. Tanasugarnning eng yuqori WTA reytingi 2002-yil 13-mayda 19-o‘rinda edi, bu Tailandlik ayol o‘yinchi uchun erishilgan eng yuqori reyting hisoblanadi. U toʻrtta yakkalik va sakkizta juftlik chempionligini qoʻlga kiritdi. U qisqa vaqt davomida [[Mariya Sharapova]] bilan juftlik boʻyicha hamkor boʻlgan. U bilan 2003-yilda ikkita chempionlikni qoʻlga kiritgan. Uning karerasidagi eng yuqori juftlik reytingi 2004-yil 13-sentyabrda 15-oʻrinni egallashi boʻlgan. [[Liezel Huber]] bilan u 2004-yilgi US Open juftlik bahslarida chorak finalga chiqdi va 2011 yil Uimbldon chempionatida Marina Erakovich bilan ayollar juftlik bahslarida yarim finalga chiqdi. Uning eng katta muvaffaqiyati 2008 yilda, yaʼni Uimbldonda yakkalik bahslarida chorak finalga qadar yetib kelgan. Faoliyatida Tanasugarn sobiq va hozirgi 1-raqamli tennischilarni, jumladan [[Amélie Mauresmo]], [[Jennifer Capriati|Jennifer Kapriati]], [[Jelena Janković|Jelena Yankovich]], [[Dinara Safina]] va [[Simona Halep|Simona Xalepni]] magʻlub etdi. U Fransiya Ochiq chempionati chempioni [[Iva Majoli|Iva Majolini]] ham magʻlub etgan. Tanasugarn maysali kort mutaxassisi sifatida qabul tanilgan. U ushbu maydonda eng koʻp gʻalaba qozongan, shu jumladan ikkita xalqaro unvon ham.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.wtatennis.com/page/Player/Stats/0,,12781~8240,00.html|sarlavha=Female Tennis Players &#124; WTA Tennis}}</ref> Tanasugarn bir paytlar faol oʻyinchilar oʻrtasida chimli kortda eng koʻp yakkalik oʻyinlari boʻyicha rekord oʻrnatgan. 2013-yil 8-iyul holatiga koʻra u faol oʻyinchilar orasida ikkinchi (84 gʻalaba bilan) va barcha vaqtlar roʻyxatida 12-oʻrinni egalladi.<ref name="sonyericssonwtatour.com">http://www.sonyericssonwtatour.com/SEWTATour-Archive/Rankings_Stats/life_grass_sgl.pdf {{Bare URL PDF|date=March 2022}}</ref> == Karyera == [[Fayl:Tamarine_Tanasugarn_at_the_Ordina_Open_2009.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Tamarine_Tanasugarn_at_the_Ordina_Open_2009.jpg/200px-Tamarine_Tanasugarn_at_the_Ordina_Open_2009.jpg|left|thumb|200x200px| Tamarine Tanasugarn Ordina Openda yarim finalda]]Yoshlik faoliyati davomida uning xarajatlarini otasi, bir vaqtlar Tailand basketbolchisi boʻlgan va Tanasugarnni professional tennischi boʻlishga ilhomlantirgan advokat Virachai Tanasugarn taʼminlagan. 17 yoshida u 1995-yilda Uimbldonda oʻsmirlar oʻrtasidagi Katta dubulgʻa finaliga chiqdi, yarim finalda [[Anna Kournikova|Anna Kurnikova]] ustidan gʻalaba qozondi, ammo finalda polshalik [[Aleksandra Olsza|Aleksandra Olzaga]] toʻgʻridan-toʻgʻri magʻlub boʻldi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.itftennis.com/juniors/players/activity.asp?player=20001528|sarlavha=ITF Tennis - Juniors - Player Activity|ish=www.itftennis.com|arxivurl=https://web.archive.org/web/20050504085853/http://www.itftennis.com/juniors/players/activity.asp?player=20001528|arxivsana=4 May 2005}}</ref> Tanasugarn 1994-yilda professional boʻldi, lekin 1993-yilda Pattaya Open musobaqasida WTA turnirida debyut qildi va u avstraliyalik Renna Stubbsga yutqazdi. Keyingi yili u xuddi shu turnirning birinchi bosqichda dunyoning 44-raqamli tennischisi [[Marianne Werdel|Marianne Verdel Vitmeyerni]] magʻlub etib, ikkinchi bosqichga chiqdi. 1995-yilda Tanasugarn „Katta dubulgʻa“ musobaqalarida qatnasha boshladi, ammo saralash bosqichidan oʻta olmadi.<ref name="sonyericssonwtatour">{{Veb manbasi|url=http://www.sonyericssonwtatour.com/2/players/playerprofiles/PlayerActivity.asp|sarlavha=Archived copy|kirish sanasi=2017-12-23|arxivurl=https://web.archive.org/web/20090212143901/http://sonyericssonwtatour.com/2/players/playerprofiles/PlayerActivity.asp|arxivsana=12 February 2009}}</ref> 1996-yilda Tanasugarn oʻzining birinchi WTA finalini Pattaya Openda oʻtkazdi va unda [[Ruxandra Dragomir|Ruxandra Dragomirga]] yutqazdi. 1997-yilda u Avstraliya ochiq chempionatining Uimbldon va AQSh ochiq chempionatining uchinchi bosqichiga chiqdi va birinchi bosqichda [[Chanda Rubin|Chanda Rubinni]] magʻlub etdi. U Xobartda yarim finalga chiqdi va yilni 46-oʻrin bilan yakunladi.<ref name="sonyericssonwtatour" /> == WTA karera finallari == {| class="wikitable" style="font-size:95%" !Turnirlar (2010-yildan oldin/keyin) |- | bgcolor="ffffcc" | Tur chempionati (0-0) |- | bgcolor="e9e9e9" | I daraja / Premer M. va Premer 5 (0-0) |- | bgcolor="d4f1c5" | II daraja / Premer (0-0) |- | III, IV va V daraja / Xalqaro (4-7) |} === Juftlik === {| class="wikitable mw-collapsible" style="text-align:center;font-size:97%" !Turnir ! 1996 ! 1997 ! 1998 ! 1999 ! 2000 ! 2001 ! 2002 ! 2003 ! 2004 ! 2005 ! 2006 ! 2007 ! 2008 ! 2009 ! 2010 ! 2011 ! 2012 ! 2013 ! W-L |- | align="left" | [[Avstraliya ochiq chempionati|Avstraliya]] [[Avstraliya ochiq chempionati|ochiq chempionati]] | | bgcolor="afeeee" | 1R | bgcolor="afeeee" | 1R | bgcolor="afeeee" | 1R | bgcolor="afeeee" | 3R | | | bgcolor="afeeee" | 1R | bgcolor="afeeee" | 2R | | bgcolor="afeeee" | 2R | bgcolor="afeeee" | 1R | bgcolor="afeeee" | 2R | bgcolor="afeeee" | 1R | bgcolor="afeeee" | 1R | bgcolor="afeeee" | 1R | bgcolor="afeeee" | 1R | bgcolor="afeeee" | 1R | 5-15 |- | align="left" | [[Fransiya ochiq chempionati|Fransiya]] [[Fransiya ochiq chempionati|ochiq chempionati]] | | bgcolor="afeeee" | 1R | bgcolor="afeeee" | 1R | bgcolor="afeeee" | 1R | bgcolor="afeeee" | 1R | | bgcolor="afeeee" | 2R | | bgcolor="afeeee" | 2R | bgcolor="afeeee" | 1R | | bgcolor="afeeee" | 2R | bgcolor="afeeee" | 1R | bgcolor="afeeee" | 1R | bgcolor="afeeee" | 1R | | bgcolor="afeeee" | 3R | bgcolor="afeeee" | 2R | 6-13 |- | align="left" | [[Wimbledon chempionati|Uimbldon]] | bgcolor="afeeee" | 2R | bgcolor="afeeee" | 1R | bgcolor="afeeee" | 2R | bgcolor="afeeee" | 1R | bgcolor="afeeee" | 1R | | bgcolor="afeeee" | 2R | | bgcolor="afeeee" | 2R | bgcolor="afeeee" | 1R | | bgcolor="afeeee" | 2R | bgcolor="afeeee" | 2R | bgcolor="afeeee" | 2R | bgcolor="afeeee" | 1R | bgcolor="yellow" | SF | bgcolor="afeeee" | 3R | bgcolor="afeeee" | 3R | 15-15 |- | align="left" | [[Amerika ochiq chempionati|Amerika]] [[Amerika ochiq chempionati|ochiq chempionati]] | | bgcolor="afeeee" | 2R | bgcolor="afeeee" | 2R | | bgcolor="afeeee" | 1R | | | | bgcolor="ffebcd" | QF | bgcolor="afeeee" | 1R | | bgcolor="afeeee" | 2R | bgcolor="afeeee" | 1R | | | bgcolor="afeeee" | 1R | bgcolor="afeeee" | 2R | | 7-9 |- ! style="text-align:left" | Gʻalaba — magʻlubiyat ! 1-1 ! 1-4 ! 2-4 ! 0-3 ! 2-4 ! 0-0 ! 2-2 ! 0-1 ! 6-4 ! 0-3 ! 1-1 ! 3-4 ! 2-4 ! 1-3 ! 0-3 ! 4-3 ! 5-4 ! 3-3 ! 33-52 |} == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1977-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Tennischi ayollar]] a6lm3b4ofen61dihsh28to1mhlr408z Gilampaypoq 0 784204 2817043 2022-08-29T08:39:33Z Shakhruza 75816 „[[Oʻtkir Hoshimov|O'tkir Xoshimov]]“ yozuvi orqali yangi sahifa yaratildi wikitext text/x-wiki [[Oʻtkir Hoshimov|O'tkir Xoshimov]] im5109tpho80mg4fucutyc8we4d7i4b Munozara:Tamarine Tanasugarn 1 784205 2817048 2022-08-29T08:48:40Z Umidjon Yuldashev 72956 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Reynaldo 0 784206 2817049 2022-08-29T08:51:23Z SanjarStamov 75319 „[[:en:Special:Redirect/revision/1105680837|Reynaldo (footballer, born 1989)]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki  {{Futbolchi bilgiqutisi|tasvir=File:Reynaldo.silva (cropped).jpg|izoh=|ism=Reynaldo|toʻliqism=Reynaldo dos Santos Silva|tavallud_sana={{Birth date and age|1989|8|25|df=y}}|tavallud_joyi=[[Arapiraca]], Braziliya|boʻyi=1.73 m|joriyklub=|klubraqami=|pozitsiya=[[Hujumchi]]|yoshlikyillari1=|yoshlikklublari1=[[Sport Club do Recife|Sport Recife]]|yillar1=2007–2008|klublar1=[[Clube Náutico Capibaribe|Náutico]]|isht1=7|gollar1=0|yillar2=2008–2013|klublar2=[[R.S.C. Anderlecht|Anderlecht]]|isht2=5|gollar2=0|yillar3=2009–2011|klublar3=→ [[Cercle Brugge K.S.V.|Cercle Brugge]] (loan)|isht3=48|gollar3=11|yillar4=2011–2012|klublar4=→ [[K.V.C. Westerlo|Westerlo]] (loan)|isht4=14|gollar4=8|yillar5=2013–2017|klublar5=[[Qarabağ FK|Qarabağ]]|isht5=87|gollar5=43|yillar6=2017|klublar6=[[Adanaspor]]|isht6=9|gollar6=0|yillar7=2018|klublar7=[[FC Spartak Trnava|Spartak Trnava]]|isht7=0|gollar7=0|yillar8=2018|klublar8=[[FC Aktobe|Aktobe]]|isht8=30|gollar8=7|yillar9=2019|klublar9=[[Qarabağ FK|Qarabağ]]|isht9=6|gollar9=1|yillar10=2019|klublar10=[[FC Irtysh Pavlodar|Irtysh Pavlodar]]|isht10=1|gollar10=0|pcupdate=}} '''Reynaldo dos Santos Silva''' (1989-yil 24-avgustda tugʻilgan), '''Reynaldo''' nomi bilan tanilgan braziliyalik nafaqadagi professional [[Futbol|futbolchi]]. Faoliyati davomida [[Hujumchi (futbol)|hujumchi]] sifatida oʻynagan. == Faoliyati == Reynaldo o'z faoliyatini Sport Club do Recife'da boshlagan. 2007-yilgacha Clube Náutico Capibaribe bilan shartnoma imzolagan va 1 yildan so'ng klubni tark etib, 2008-yilning yozida RSC Anderlecht bilan shartnoma imzolagan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.footgoal.net/suite.php?selection=29437|sarlavha=Reinaldo à Anderlecht &#124; FOOTGOAL : Le webzine n°1 de l'actualité du Football Belge et International|kirish sanasi=12 January 2009|arxivurl=https://web.archive.org/web/20081109074341/http://www.footgoal.net/suite.php?selection=29437|arxivsana=9 November 2008}}</ref>. U 2010-yilning yanvarida RSC Anderlechtni tark etib, Cercle Brugge bilan 2010-yilning 30-iyuniga qadar ijara shartnomasini imzoladi<ref>[http://anderlecht-online.be/article.php?id=16185&lang=ned&from=home Reynaldo op huurbasis naar Cercle Brugge]</ref>. Reynaldo 2011-2012-yilgi mavsumning birinchi yarmida „Anderlecht"da qoldi, biroq mavsumning ikkinchi qismida Vesterloga ijaraga berildi<ref>[http://www.sporza.be/permalink/1.1182115 Westerlo huurt Reynaldo van Anderlecht]</ref>. 2013-yilning fevral oyida Reynaldo Ozarbayjon Premer-ligasining „Qarabağ" jamoasiga o'tdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Reynaldo: cempionluqdu goal-Karabakh (PHOTO)|url=http://translate.googleusercontent.com/translate_c?depth=1&hl=en&ie=UTF8&prev=_t&rurl=translate.google.com&sl=az&tl=en&twu=1&u=http://www.azerisport.com/az/futbol/20130206121207975.html&usg=ALkJrhhRxX3C9iax4ErUfuS566dNXeImag|nashriyot=azerisport.com|kirish sanasi=6 February 2013}}</ref>. 2017-yilning 27-yanvarida Reynaldo Superliga vakili Adanaspor [[Turkiya oliy ligasi|bilan]] 2,5 yillik shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Reynaldo Adanaspor'umuzda!|url=http://www.adanaspor.com.tr/haberler/reynaldo-adanasporumuzda-1485528741200|ish=adanaspor.com.tr|nashriyot=Adanaspor|kirish sanasi=28 January 2017|til=tr|sana=27 January 2017}}</ref>. 2018-yilning 10-yanvarida Reynaldo 2017/18-mavsum oxirigacha Trnavaning Spartak klubi bilan shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=REYNALDO PO PODPISE ZMLUVY SO SPARTAKOM: SÚ TU VEĽMI DOBRÍ HRÁČI A SILNÝ TÍM|url=http://www.spartak.sk/clanek.asp?id=Reynaldo-po-podpise-zmluvy-so-Spartakom-Su-tu-velmi-dobri-hraci-a-silny-tim-7304|ish=spartak.sk|nashriyot=FC Spartak Trnava|kirish sanasi=7 February 2018|til=sk|sana=10 January 2018}}</ref>. Biroq 2018-yilning 1-fevralida uning shartnomasi oʻzaro kelishuvga koʻra bekor qilindi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=SPARTAK SFINALIZOVAL KÁDER. EL MAESTRO: PO DOHODE NEPOKRAČUJE REYNALDO|url=http://www.spartak.sk/clanek.asp?id=Spartak-sfinalizoval-kader-El-Maestro-Po-dohode-nepokracuje-Reynaldo-7329|ish=spartak.sk|nashriyot=FC Spartak Trnava|kirish sanasi=7 February 2018|til=sk|sana=1 February 2018}}</ref>. 2018-yilning 27-fevral kuni „Aktobe” klubi Reynaldo bilan shartnoma imzolaganini e’lon qildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=ОФИЦИАЛЬНО: РЕЙНАЛЬДО ДОС САНТОС СИЛВА ИГРОК ФК АКТОБЕ|url=http://www.fc-aktobe.kz/index.php/ru/novosti-2/3437-ofitsialno-rejnaldo-dos-santos-silva-igrok-fk-aktobe|ish=fc-aktobe.kz|nashriyot=FC Aktobe|kirish sanasi=27 February 2018|til=ru|sana=27 February 2018}}</ref>. 2018-yilning 19-dekabr kuni „<a href="./Qarabağ FK" rel="mw:WikiLink" data-linkid="196" data-cx="{&amp;quot;adapted&amp;quot;:false,&amp;quot;sourceTitle&amp;quot;:{&amp;quot;title&amp;quot;:&amp;quot;Qarabağ FK&amp;quot;,&amp;quot;description&amp;quot;:&amp;quot;Association football based in Baku&amp;quot;,&amp;quot;pageprops&amp;quot;:{&amp;quot;wikibase_item&amp;quot;:&amp;quot;Q723476&amp;quot;},&amp;quot;pagelanguage&amp;quot;:&amp;quot;en&amp;quot;},&amp;quot;targetFrom&amp;quot;:&amp;quot;mt&amp;quot;}" class="cx-link" id="mwMQ" title="Qarabağ FK">Qarabağ</a>” Reynaldoning 2 yillik muddatga qaytishini e’lon qildi<ref name="Reynaldo Return">{{Veb manbasi|sarlavha=Reynaldo yenidən "Qarabağ"ımızda !|url=https://qarabagh.com/az/news/reynaldo-yeniden-qarabagimizda/11451|ish=qarabagh.com/|nashriyot=Qarabağ FK|kirish sanasi=19 December 2018|til=az|sana=19 December 2018}}</ref>, lekin 2019-yil 13-mayda oʻzaro kelishuvga koʻra shartnoma muddatidan oldin tugatildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Üç futbolçu ilə yollar ayrıldı|url=https://qarabagh.com/az/news/uec-futbolcu-ile-yollar-ayrildi/11583|ish=qarabagh.com/|nashriyot=Qarabağ fk|kirish sanasi=13 May 2019|til=az|sana=13 May 2019}}</ref>. 2019-yilning 4-iyulida Reynaldo „Irtish Pavlodar” bilan shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=ОФИЦИАЛЬНО: РЕЙНАЛЬДО ДОС САНТОС СИЛЬВА ИГРОК ФК ERTIS|url=https://fcirtysh.kz/en/Items/22510/|ish=fcirtysh.kz/|nashriyot=FC Irtysh Pavlodar|kirish sanasi=4 July 2019|til=ru|sana=4 July 2019}}</ref>. Yigirma kun o‘tmay, 2019-yilning 23-iyulida Reynaldo o‘zaro kelishuvga ko‘ra Irtish Pavlodarni tark etdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=РЕЙНАЛЬДО ДОС САНТОС СИЛЬВА ПОКИНУЛ КОМАНДУ|url=https://fcirtysh.kz/Items/23180/|ish=fcirtysh.kz/|nashriyot=FC Irtysh Pavlodar|kirish sanasi=24 July 2019|til=ru|sana=23 July 2019}}</ref>. Gruziyaning „Dinamo Batumi" klubida o'ynaganidan so'ng, Reynaldo 2021-yil 28-yanvarda faoliyatini yakunlashini e'lon qildi<ref>[https://azxebersport.az/az/premyer-liqa/6047/qarabain-sabiq-futbolcusu-karyerasini-bitirdi/ "Qarabağ"ın sabiq futbolçusu karyerasını bitirdi], azxebersport.az, 28 January 2021</ref>. == Faoliyati statistikasi == === Klub === {| class="wikitable" style="text-align: center" |+ ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" |Mavsum ! colspan="3" |Liga ! colspan="2" |Milliy kubok ! colspan="2" |Liga kubogi ! colspan="2" |Xalqaro ! colspan="2" |Boshqa ! colspan="2" |Jami |- !Divizion !O`yinlar !Gollar !O`yinlar !Gollar !O`yinlar !Gollar !O`yinlar !Gollar !O`yinlar !Gollar !O`yinlar !Gollar |- | rowspan="5" |Anderlecht |2009–10 | rowspan="4" |Belgian Pro League |3 |0 |1 |0 | colspan="2" |— |2 |0 | colspan="2" |— |6 |0 |- |2010–11 |0 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |0 |0 |- |2011–12 |1 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |2 |0 |- |2012–13 |1 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |2 |0 |- ! colspan="2" |Jami !5 !0 !3 !0 !- !- !2 !0 !- !- !10 !0 |- | rowspan="3" |Cercle Brugge (ijara) |2009–10 | rowspan="2" |Belgian Pro League |15 |4 |4 |0 | colspan="2" |– | colspan="2" |– | colspan="2" |– |19 |4 |- |2010–11 |33 |7 |5 |2 | colspan="2" |– |4 |1 | colspan="2" |– |42 |10 |- ! colspan="2" |Jami !48 !11 !9 !2 !- !- !4 !1 !- !- !61 !14 |- |K.V.C. Westerlo (ijara) |2011–12 |Belgian Pro League |13 |8 |6 |1 | colspan="2" |– | colspan="2" |– | colspan="2" |– |19 |9 |- | rowspan="6" |Qarabağ |2012–13<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=2012/2013 Stats|url=http://pfl.az/files/0oyuncu21.pdf|nashriyot=PFL|kirish sanasi=4 January 2017}}</ref> | rowspan="5" |Azerbaijan Premier League |9 |2 |3 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |12 |2 |- |2013–14<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=2013/2014 Stats|url=http://pfl.az/files/0oyuncu22.pdf|ish=pfl.az|nashriyot=PFL|kirish sanasi=4 January 2017}}</ref> |31 |22 |2 |2 | colspan="2" |— |7 |5 | colspan="2" |— |40 |29 |- |2014–15<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=2014/2015 Stats|url=http://pfl.az/files/0oyuncu23.pdf|ish=pfl.az|nashriyot=PFL|kirish sanasi=4 January 2017}}</ref> |23 |10 |4 |4 | colspan="2" |— |9 |2 | colspan="2" |— |36 |16 |- |2015–16<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=2015/2016 Stats|url=http://pfl.az/files/0oyuncu24.doc|ish=pfl.az|nashriyot=PFL|kirish sanasi=4 January 2017}}</ref> |14 |5 |2 |1 | colspan="2" |— |8 |2 | colspan="2" |— |24 |8 |- |2016–17 |10 |4 |0 |0 | colspan="2" |— |11 |2 | colspan="2" |— |21 |6 |- ! colspan="2" |Jami !87 !43 !8 !7 !- !- !35 !11 !- !- !133 !61 |- | rowspan="3" |Adanaspor |2016–17 | rowspan="2" |[[Turkiya oliy ligasi|Süper Lig]] |9 |0 |0 |0 | colspan="2" |– | colspan="2" |– | colspan="2" |– |9 |0 |- |2017–18 |0 |0 |0 |0 | colspan="2" |– | colspan="2" |– | colspan="2" |– |0 |0 |- ! colspan="2" |Jami !9 !0 !0 !0 !- !- !0 !0 !- !- !9 !0 |- |Spartak Trnava |2017–18 |Fortuna Liga |0 |0 |0 |0 | colspan="2" |– | colspan="2" |– | colspan="2" |– |0 |0 |- |Aktobe |2018 |[[Qozog'iston Premer-ligasi|Kazakhstan Premier League]] |30 |7 |1 |0 | colspan="2" |– | colspan="2" |– | colspan="2" |– |31 |7 |- |Qarabağ |2018–19 |Azerbaijan Premier League |5 |1 |1 |0 | colspan="2" |– |0 |0 | colspan="2" |– |6 |1 |- |Irtysh Pavlodar |2019 |Kazakhstan Premier League |1 |0 |0 |0 | colspan="2" |– | colspan="2" |– | colspan="2" |– |1 |0 |- ! colspan="3" |Faoliyatidagi jami !198 !70 !28 !10 !- !- !41 !12 !- !- !267 !92 |} == Yutuqlari == === Klub === '''Anderlecht''' * Belgiya Pro-ligasi (2): 2009–2010, 2011–2012 '''Qarabağ''' * Ozarbayjon Premer-ligasi (4): 2013–2014, [[Ozarbayjon Premyer Ligasi 2014/2015|2014–2015]], [[Ozarbayjon Premyer Ligasi 2015/2016|2015–2016]], 2018–2019 * Ozarbayjon kubogi (2): 2014–2015, 2015–2016 === Individual === * Ozarbayjon Premer-ligasining eng yaxshi to'purari (1): 2013–2014 == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Braziliyalik futbolchilar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1989-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:WikiSport]] [[Turkum:WikiFutbol]] 8mdfuqch2of17dskbn7ysn303bicqv1 2817057 2817049 2022-08-29T08:54:07Z SanjarStamov 75319 /* Faoliyati */ wikitext text/x-wiki  {{Futbolchi bilgiqutisi|tasvir=File:Reynaldo.silva (cropped).jpg|izoh=|ism=Reynaldo|toʻliqism=Reynaldo dos Santos Silva|tavallud_sana={{Birth date and age|1989|8|25|df=y}}|tavallud_joyi=[[Arapiraca]], Braziliya|boʻyi=1.73 m|joriyklub=|klubraqami=|pozitsiya=[[Hujumchi]]|yoshlikyillari1=|yoshlikklublari1=[[Sport Club do Recife|Sport Recife]]|yillar1=2007-2008|klublar1=[[Clube Náutico Capibaribe|Náutico]]|isht1=7|gollar1=0|yillar2=2008-2013|klublar2=[[R.S.C. Anderlecht|Anderlecht]]|isht2=5|gollar2=0|yillar3=2009-2011|klublar3=→ [[Cercle Brugge K.S.V.|Cercle Brugge]] (loan)|isht3=48|gollar3=11|yillar4=2011-2012|klublar4=→ [[K.V.C. Westerlo|Westerlo]] (loan)|isht4=14|gollar4=8|yillar5=2013-2017|klublar5=[[Qarabağ FK|Qarabağ]]|isht5=87|gollar5=43|yillar6=2017|klublar6=[[Adanaspor]]|isht6=9|gollar6=0|yillar7=2018|klublar7=[[FC Spartak Trnava|Spartak Trnava]]|isht7=0|gollar7=0|yillar8=2018|klublar8=[[FC Aktobe|Aktobe]]|isht8=30|gollar8=7|yillar9=2019|klublar9=[[Qarabağ FK|Qarabağ]]|isht9=6|gollar9=1|yillar10=2019|klublar10=[[FC Irtysh Pavlodar|Irtysh Pavlodar]]|isht10=1|gollar10=0|pcupdate=}} '''Reynaldo dos Santos Silva''' (1989-yil 24-avgustda tugʻilgan), '''Reynaldo''' nomi bilan tanilgan braziliyalik nafaqadagi professional [[Futbol|futbolchi]]. Faoliyati davomida [[Hujumchi (futbol)|hujumchi]] sifatida oʻynagan. == Faoliyati == Reynaldo oʻz faoliyatini Sport Club do Recifeʼda boshlagan. 2007-yilgacha Clube Náutico Capibaribe bilan shartnoma imzolagan va 1 yildan soʻng klubni tark etib, 2008-yilning yozida RSC Anderlecht bilan shartnoma imzolagan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.footgoal.net/suite.php?selection=29437|sarlavha=Reinaldo à Anderlecht &#124; FOOTGOAL : Le webzine n°1 de l'actualité du Football Belge et International|kirish sanasi=12 January 2009|arxivurl=https://web.archive.org/web/20081109074341/http://www.footgoal.net/suite.php?selection=29437|arxivsana=9 November 2008}}</ref>. U 2010-yilning yanvarida RSC Anderlechtni tark etib, Cercle Brugge bilan 2010-yilning 30-iyuniga qadar ijara shartnomasini imzoladi<ref>[http://anderlecht-online.be/article.php?id=16185&lang=ned&from=home Reynaldo op huurbasis naar Cercle Brugge]</ref>. Reynaldo 2011-2012-yilgi mavsumning birinchi yarmida „Anderlecht“da qoldi, biroq mavsumning ikkinchi qismida Vesterloga ijaraga berildi<ref>[http://www.sporza.be/permalink/1.1182115 Westerlo huurt Reynaldo van Anderlecht]</ref>. 2013-yilning fevral oyida Reynaldo Ozarbayjon Premer-ligasining „Qarabağ“ jamoasiga oʻtdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Reynaldo: cempionluqdu goal-Karabakh (PHOTO)|url=http://translate.googleusercontent.com/translate_c?depth=1&hl=en&ie=UTF8&prev=_t&rurl=translate.google.com&sl=az&tl=en&twu=1&u=http://www.azerisport.com/az/futbol/20130206121207975.html&usg=ALkJrhhRxX3C9iax4ErUfuS566dNXeImag|nashriyot=azerisport.com|kirish sanasi=6 February 2013}}</ref>. 2017-yilning 27-yanvarida Reynaldo Superliga vakili Adanaspor [[Turkiya oliy ligasi|bilan]] 2,5 yillik shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Reynaldo Adanaspor'umuzda!|url=http://www.adanaspor.com.tr/haberler/reynaldo-adanasporumuzda-1485528741200|ish=adanaspor.com.tr|nashriyot=Adanaspor|kirish sanasi=28 January 2017|til=tr|sana=27 January 2017}}</ref>. 2018-yilning 10-yanvarida Reynaldo 2017/18-mavsum oxirigacha Trnavaning Spartak klubi bilan shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=REYNALDO PO PODPISE ZMLUVY SO SPARTAKOM: SÚ TU VEĽMI DOBRÍ HRÁČI A SILNÝ TÍM|url=http://www.spartak.sk/clanek.asp?id=Reynaldo-po-podpise-zmluvy-so-Spartakom-Su-tu-velmi-dobri-hraci-a-silny-tim-7304|ish=spartak.sk|nashriyot=FC Spartak Trnava|kirish sanasi=7 February 2018|til=sk|sana=10 January 2018}}</ref>. Biroq 2018-yilning 1-fevralida uning shartnomasi oʻzaro kelishuvga koʻra bekor qilindi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=SPARTAK SFINALIZOVAL KÁDER. EL MAESTRO: PO DOHODE NEPOKRAČUJE REYNALDO|url=http://www.spartak.sk/clanek.asp?id=Spartak-sfinalizoval-kader-El-Maestro-Po-dohode-nepokracuje-Reynaldo-7329|ish=spartak.sk|nashriyot=FC Spartak Trnava|kirish sanasi=7 February 2018|til=sk|sana=1 February 2018}}</ref>. 2018-yilning 27-fevral kuni „Aktobe“ klubi Reynaldo bilan shartnoma imzolaganini eʼlon qildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=ОФИЦИАЛЬНО: РЕЙНАЛЬДО ДОС САНТОС СИЛВА ИГРОК ФК АКТОБЕ|url=http://www.fc-aktobe.kz/index.php/ru/novosti-2/3437-ofitsialno-rejnaldo-dos-santos-silva-igrok-fk-aktobe|ish=fc-aktobe.kz|nashriyot=FC Aktobe|kirish sanasi=27 February 2018|til=ru|sana=27 February 2018}}</ref>. 2018-yilning 19-dekabr kuni „<nowiki/>[[Qarabağ FK|Qarabağ]]“ Reynaldoning 2 yillik muddatga qaytishini eʼlon qildi<ref name="Reynaldo Return">{{Veb manbasi|sarlavha=Reynaldo yenidən "Qarabağ"ımızda !|url=https://qarabagh.com/az/news/reynaldo-yeniden-qarabagimizda/11451|ish=qarabagh.com/|nashriyot=Qarabağ FK|kirish sanasi=19 December 2018|til=az|sana=19 December 2018}}</ref>, lekin 2019-yil 13-mayda oʻzaro kelishuvga koʻra shartnoma muddatidan oldin tugatildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Üç futbolçu ilə yollar ayrıldı|url=https://qarabagh.com/az/news/uec-futbolcu-ile-yollar-ayrildi/11583|ish=qarabagh.com/|nashriyot=Qarabağ fk|kirish sanasi=13 May 2019|til=az|sana=13 May 2019}}</ref>. 2019-yilning 4-iyulida Reynaldo „Irtish Pavlodar“ bilan shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=ОФИЦИАЛЬНО: РЕЙНАЛЬДО ДОС САНТОС СИЛЬВА ИГРОК ФК ERTIS|url=https://fcirtysh.kz/en/Items/22510/|ish=fcirtysh.kz/|nashriyot=FC Irtysh Pavlodar|kirish sanasi=4 July 2019|til=ru|sana=4 July 2019}}</ref>. Yigirma kun o‘tmay, 2019-yilning 23-iyulida Reynaldo o‘zaro kelishuvga ko‘ra Irtish Pavlodarni tark etdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=РЕЙНАЛЬДО ДОС САНТОС СИЛЬВА ПОКИНУЛ КОМАНДУ|url=https://fcirtysh.kz/Items/23180/|ish=fcirtysh.kz/|nashriyot=FC Irtysh Pavlodar|kirish sanasi=24 July 2019|til=ru|sana=23 July 2019}}</ref>. Gruziyaning „Dinamo Batumi“ klubida oʻynaganidan soʻng, Reynaldo 2021-yil 28-yanvarda faoliyatini yakunlashini eʼlon qildi<ref>[https://azxebersport.az/az/premyer-liqa/6047/qarabain-sabiq-futbolcusu-karyerasini-bitirdi/ „Qarabağ“ın sabiq futbolçusu karyerasını bitirdi], azxebersport.az, 28 January 2021</ref>. == Faoliyati statistikasi == === Klub === {| class="wikitable" style="text-align: center" |+ ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" |Mavsum ! colspan="3" |Liga ! colspan="2" |Milliy kubok ! colspan="2" |Liga kubogi ! colspan="2" |Xalqaro ! colspan="2" |Boshqa ! colspan="2" |Jami |- !Divizion !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar |- | rowspan="5" |Anderlecht |2009-10 | rowspan="4" |Belgian Pro League |3 |0 |1 |0 | colspan="2" |— |2 |0 | colspan="2" |— |6 |0 |- |2010-11 |0 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |0 |0 |- |2011-12 |1 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |2 |0 |- |2012-13 |1 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |2 |0 |- ! colspan="2" |Jami !5 !0 !3 !0 !- !- !2 !0 !- !- !10 !0 |- | rowspan="3" |Cercle Brugge (ijara) |2009-10 | rowspan="2" |Belgian Pro League |15 |4 |4 |0 | colspan="2" |- | colspan="2" |- | colspan="2" |- |19 |4 |- |2010-11 |33 |7 |5 |2 | colspan="2" |- |4 |1 | colspan="2" |- |42 |10 |- ! colspan="2" |Jami !48 !11 !9 !2 !- !- !4 !1 !- !- !61 !14 |- |K.V.C. Westerlo (ijara) |2011-12 |Belgian Pro League |13 |8 |6 |1 | colspan="2" |- | colspan="2" |- | colspan="2" |- |19 |9 |- | rowspan="6" |Qarabağ |2012-13<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=2012/2013 Stats|url=http://pfl.az/files/0oyuncu21.pdf|nashriyot=PFL|kirish sanasi=4 January 2017}}</ref> | rowspan="5" |Azerbaijan Premier League |9 |2 |3 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |12 |2 |- |2013-14<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=2013/2014 Stats|url=http://pfl.az/files/0oyuncu22.pdf|ish=pfl.az|nashriyot=PFL|kirish sanasi=4 January 2017}}</ref> |31 |22 |2 |2 | colspan="2" |— |7 |5 | colspan="2" |— |40 |29 |- |2014-15<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=2014/2015 Stats|url=http://pfl.az/files/0oyuncu23.pdf|ish=pfl.az|nashriyot=PFL|kirish sanasi=4 January 2017}}</ref> |23 |10 |4 |4 | colspan="2" |— |9 |2 | colspan="2" |— |36 |16 |- |2015-16<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=2015/2016 Stats|url=http://pfl.az/files/0oyuncu24.doc|ish=pfl.az|nashriyot=PFL|kirish sanasi=4 January 2017}}</ref> |14 |5 |2 |1 | colspan="2" |— |8 |2 | colspan="2" |— |24 |8 |- |2016-17 |10 |4 |0 |0 | colspan="2" |— |11 |2 | colspan="2" |— |21 |6 |- ! colspan="2" |Jami !87 !43 !8 !7 !- !- !35 !11 !- !- !133 !61 |- | rowspan="3" |Adanaspor |2016-17 | rowspan="2" |[[Turkiya oliy ligasi|Süper Lig]] |9 |0 |0 |0 | colspan="2" |- | colspan="2" |- | colspan="2" |- |9 |0 |- |2017-18 |0 |0 |0 |0 | colspan="2" |- | colspan="2" |- | colspan="2" |- |0 |0 |- ! colspan="2" |Jami !9 !0 !0 !0 !- !- !0 !0 !- !- !9 !0 |- |Spartak Trnava |2017-18 |Fortuna Liga |0 |0 |0 |0 | colspan="2" |- | colspan="2" |- | colspan="2" |- |0 |0 |- |Aktobe |2018 |[[Qozog'iston Premer-ligasi|Kazakhstan Premier League]] |30 |7 |1 |0 | colspan="2" |- | colspan="2" |- | colspan="2" |- |31 |7 |- |Qarabağ |2018-19 |Azerbaijan Premier League |5 |1 |1 |0 | colspan="2" |- |0 |0 | colspan="2" |- |6 |1 |- |Irtysh Pavlodar |2019 |Kazakhstan Premier League |1 |0 |0 |0 | colspan="2" |- | colspan="2" |- | colspan="2" |- |1 |0 |- ! colspan="3" |Faoliyatidagi jami !198 !70 !28 !10 !- !- !41 !12 !- !- !267 !92 |} == Yutuqlari == === Klub === '''Anderlecht''' * Belgiya Pro-ligasi (2): 2009-2010, 2011-2012 '''Qarabağ''' * Ozarbayjon Premer-ligasi (4): 2013-2014, [[Ozarbayjon Premyer Ligasi 2014/2015|2014-2015]], [[Ozarbayjon Premyer Ligasi 2015/2016|2015-2016]], 2018-2019 * Ozarbayjon kubogi (2): 2014-2015, 2015-2016 === Individual === * Ozarbayjon Premer-ligasining eng yaxshi toʻpurari (1): 2013-2014 == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Braziliyalik futbolchilar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1989-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:WikiSport]] [[Turkum:WikiFutbol]] 31bkhahz1l9vgy5yz05gonruztesjus Paulus Potter 0 784207 2817051 2022-08-29T08:52:00Z Xasanboy off 77665 „[[:en:Special:Redirect/revision/1051016683|Paulus Potter]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Rassom|bgcolour=|name=Paulus Potter|image=Bartholomeus van der Helst - Paul Potter.jpg|imagesize=|caption=''Paulus Potter portreti'' (1654) Bartolomey van der Helst|birthname=Paulus Potter|birthdate={{birth date|1625|11|20|df=yes}} (baptised)|deathdate={{death date|1654|1|17|df=yes}} (buried)|deathplace=Amsterdam, Gollandiya Respublikasi|nationality=Gollandiya Respublikasi|field=Rassom|training=Piter Simonsz Potter|movement=|patrons=|influenced by=|influenced=}} [[Category:Articles with hCards]] '''Paulus Potter''' ( g ollandcha talaffiuz: [ˈpʌulɵs ˈpɔtar] ; 16- 5 yil 2 0-noyada tavallud topgana)- golland rassomi. Paulus Potter ) landshaftlar ichidagi hayvonlarga ixtisoslashgan, odatda past ko'rinishga ega bo'lgarassom<nowiki/>[[Rassomlik sanʼati|i]] . Paulus Potter 28 yoshida [[Sil|sil kasalligidan]] vafot etishidan oldin u doimiy ravishda 100 ga yaqin oʻz asarlarini yaratishga muvaffaq bo'ldi. == Hayot == [[Fayl:Paulus_Potter_-_De_Stier.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Paulus_Potter_-_De_Stier.jpg/220px-Paulus_Potter_-_De_Stier.jpg|left|thumb| " ''Yosh buqa"'' (1647) kartinasi Mavritshuis kolleksiyasida]] Paulus Potter Enkhuizen shahrida tavallud topgan. Paulus Potter 1625- yil 20- noyabrda suvga cho'mgan. 1628- yilda uning oilasi Leydenga keyinchalik,1631- yilda [[Amsterdam|Amsterdamga]] ko'chib o'tadi. Amsterdamda yosh Paulus otasi Pieter Simonsz Potter bilan rasm chizishni o'rgana boshlaydi. <ref name="Liedtke">Liedtke, Walter A., Michiel Plomp, and Axel Rüger. 2001. ''Vermeer and the Delft school''. New York: Metropolitan Museum of Art. {{ISBN|0-87099-973-7}} p. 332.</ref> Onasi vafot etganidan so'ng, uning otasi Sint Antoniesbreestraatda yashovchi Piter Kodning rafiqasi bilan ishqiy munosabatda bo'ldi. Bir muncha vaqt Paulus Potterning otasi shahar devorlari tashqarisida zarhal [[charm]] osmalar ishlab chiqaruvchisi bo'ladi. Paulus Potter Delftdagi Avliyo Luqo gildiyasining a'zosi bo'ladi, ammo 1649- yilga kelib u Jan van Goyenning yonidagi Gaagaga ko'chib o'tadi. 1650- yil iyul oyida Potter Adriana van Balkeneyndega (1627-1690) turmushga chiqadi. Paulus Potter qaynotasi Gaagadagi yetakchi qurilish pudratchisi bo‘lgan va uni Gollandiya elitasi bilan tanishtirgan.<ref name="Liedtke">Liedtke, Walter A., Michiel Plomp, and Axel Rüger. 2001. ''Vermeer and the Delft school''. New York: Metropolitan Museum of Art. {{ISBN|0-87099-973-7}} p. 332.</ref> Amaliya Solms-Braunfels, stadholderning oila a'zosi va san'at ishqibozi, Potterning "Fermer" kartinalaridan birini sotib oladi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.xs4all.nl/~kalden/dart/d-a-potter.htm|sarlavha=Paulus Potter (1625-1654) Painter of landscape and animal pieces. Born in Enkhuizen, in the Delft Guild from 1646-1649|nashriyot=Xs4all.nl|kirish sanasi=10 April 2014}}</ref> Lekin ba'zi saroy xonimlari bunga qarshi maslahat berganga o'xshaydi. 1652- yil may oyida u bir qator rasmlariga ega bo'lgan Nikolaes Tulpning taklifiga binoan Amsterdamga qaytib keladi. Tulp uning madaniyatli xulq-atvori va xushmuomalaligidan hayratda qoladi va Potterga o'g'li Dirk Tulpni olijanob otliq sifatida tasvirlashni buyuradi. Potter 1653-yil yanvar oyida vasiyatnoma tuzadi va bir yil o'tgach, 28 yoshga to'lganidan ikki oy o'tgach, sil kasalligidan vafot etdi. Paulus Potter 1998- yilgacha Xempshirdagi Xakvud bog'ida bo'lgan avtoportretni chizgan. Hozir Avtoportret asari Bukingemshirdagi Elibank uyida.{{Clear}} == Rasmlar == Paulus Potterning eng mashhur rasmi ''"Yosh buqa"'' (taxminan 1647 yil) bo'lib, uni ''"Buqa"'' asari bilan adashtirib yubormaslik kerak. ''"Yosh buqa'' " Potterning tabiatdan ilhomlanib chizgan rasmlaridan so'ng yaratilgan. Hozirda [[Gaaga|Gaagadagi]] Mavritshuisda joylashgan. Ushbu rasm tanqid qilingan bo'lsa-da, " Yosh buqa" asari 19-asrda [[Romantizm|romantizmning]] dastlabki namunasi sifatida katta hayratga tushdi. ''Yosh buqa'' Mark Tansining 1981- ''yildagi "Begunoh ko'z testi'' " tuvalludiga monoxromatik moyida o'rganilayotgan tuval sifatida tasvirlangan.<gallery mode="packed" caption="Paulus Potterning rasmlari"> Fayl:Paulus Potter - Punishment of a Hunter.jpg|''Ovchining jazosi'' ( {{circa}} 1647- yil) Fayl:Potter A shepherd with cows.jpg|''Sigirli cho'pon bola'' (1647- yil) Fayl:Paulus Potter - Figures with Horses by a Stable - Google Art Project.jpg|''Otxonadagi otlar tasvirlari'' (1647- yil ) Fayl:Twee paarden in de wei bij een hek Rijksmuseum SK-C-205.jpeg|''Darvoza yaqinidagi o'tloqda ikkita ot'' (1649- yil) Fayl:The Farmyard 1649 Paulus Potter.jpg|''Ferma hovlisi'', 1649- yil, ilgari Amaliya van Solms kollektsiyasidan ''"Pissing sigir"'' nomi bilan tanilgan (1649- yil) Fayl:Paulus Potter - Two Pigs in a Sty - Google Art Project.jpg|''Cho'chqadagi ikkita cho'chqa'' (1649- yil) Fayl:Potter, Paulus - Cattle and Sheep - Google Art Project.jpg|''Qoramol va qo'y'' (1650- yildan keyin) Fayl:Paulus Potter - Animals Resting in the Pasture.jpg|''Yaylovda dam olayotgan sigirlar'' (1650- yil) Fayl:Paulus Potter - Wolf-Hound - WGA18220.jpg|''Bo'ri-it'' ( {{circa}} 1650–1652- yillar) Fayl:The Piebald Horse - Paulus Potter - Dutch, about 1650 - 1654.jpg|''Piebald ot'' ( {{circa}} 1650–1654- yillar) Fayl:Paulus Potter - Vier koeien in de wei.jpg|''O‘tloqdagi to‘rt sigir'' (1651- yil) Fayl:Cattle in a Meadow by Paulus Potter Mauritshuis 138.jpg|''Paulus Potter tomonidan o'tloqdagi qoramol'' (1652- yil) Fayl:Paulus Potter - Four Bulls - WGA18208.jpg|''To'rt Buqa'' Fayl:'Cattle in a Meadow' by Paulus Potter, 1652, oil on wood.JPG|''Yaylovdagi qoramol'' (1652- yil) Fayl:Paulus Potter 002.jpg|''Dam oluvchi poda'' (1652- yil ) Fayl:Een patrijshond Rijksmuseum SK-C-279.jpeg|''Spaniel'' (1653- yil) </gallery> == Yodgorliklar == [[Fayl:Statue_of_Palus_Potter_at_the_Drommedaris_in_Enkhuizen.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Statue_of_Palus_Potter_at_the_Drommedaris_in_Enkhuizen.jpg/220px-Statue_of_Palus_Potter_at_the_Drommedaris_in_Enkhuizen.jpg|left|thumb| Enkxuizendagi Drommedarisdagi Paulus Potter haykali]] 1991- yil Enkxuizendagi Drommedarisda Potter haykali (uzoqdagi echki haykali chizilgan) oʻrnatilgan. == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [http://www.artcyclopedia.com/artists/potter_paulus.html Artsiklopediya; Paulus Potter] * PubHistdagi [http://www.pubhist.com/person/144/paulus-potter asarlar va adabiyotlar] * [http://libmma.contentdm.oclc.org/cdm/compoundobject/collection/p15324coll10/id/65202/rec/17 Vermeer va Delft maktabi], Paulus Potter haqidagi materiallarni o'z ichiga olgan Metropolitan san'at muzeyining ko'rgazma katalogi (to'liq onlayn PDF formatida mavjud). * [http://libmma.contentdm.oclc.org/cdm/compoundobject/collection/p15324coll10/id/59153/rec/1 Ermitajdagi Gollandiya va Flamand rasmlari,] Metropolitan san'at muzeyining ko'rgazma katalogi (onlayn PDF formatida mavjud), unda Paulus Potter haqidagi materiallar (kat. № 21) [[Turkum:1654-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:1625-yilda tugʻilganlar]] 624bpfz3vy9n6zft4qopalmjt27grqm 2817058 2817051 2022-08-29T08:55:29Z Xasanboy off 77665 wikitext text/x-wiki {{Rassom|bgcolour=|name=Paulus Potter|image=Bartholomeus van der Helst - Paul Potter.jpg|imagesize=|caption=''Paulus Potter portreti'' (1654) Bartolomey van der Helst|birthname=Paulus Potter|birthdate={{birth date|1625|11|20|df=yes}} (baptised)|deathdate={{death date|1654|1|17|df=yes}} (buried)|deathplace=Amsterdam, Gollandiya Respublikasi|nationality=Gollandiya Respublikasi|field=Rassom|training=Piter Simonsz Potter|movement=|patrons=|influenced by=|influenced=}}'''Paulus Potter''' (g ollandcha talaffiuz: [ˈpʌulɵs ˈpɔtar] ; 16- 5 yil 2 0-noyada tavallud topgana)- golland rassomi. Paulus Potter ) landshaftlar ichidagi hayvonlarga ixtisoslashgan, odatda past ko'rinishga ega bo'lgarassom<nowiki/>[[Rassomlik sanʼati|i]] . Paulus Potter 28 yoshida [[Sil|sil kasalligidan]] vafot etishidan oldin u doimiy ravishda 100 ga yaqin oʻz asarlarini yaratishga muvaffaq bo'ldi. == Hayot == [[Fayl:Paulus_Potter_-_De_Stier.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Paulus_Potter_-_De_Stier.jpg/220px-Paulus_Potter_-_De_Stier.jpg|left|thumb| " ''Yosh buqa"'' (1647) kartinasi Mavritshuis kolleksiyasida]] Paulus Potter Enkhuizen shahrida tavallud topgan. Paulus Potter 1625- yil 20- noyabrda suvga cho'mgan. 1628- yilda uning oilasi Leydenga keyinchalik,1631- yilda [[Amsterdam|Amsterdamga]] ko'chib o'tadi. Amsterdamda yosh Paulus otasi Pieter Simonsz Potter bilan rasm chizishni o'rgana boshlaydi. <ref name="Liedtke">Liedtke, Walter A., Michiel Plomp, and Axel Rüger. 2001. ''Vermeer and the Delft school''. New York: Metropolitan Museum of Art. {{ISBN|0-87099-973-7}} p. 332.</ref> Onasi vafot etganidan so'ng, uning otasi Sint Antoniesbreestraatda yashovchi Piter Kodning rafiqasi bilan ishqiy munosabatda bo'ldi. Bir muncha vaqt Paulus Potterning otasi shahar devorlari tashqarisida zarhal [[charm]] osmalar ishlab chiqaruvchisi bo'ladi. Paulus Potter Delftdagi Avliyo Luqo gildiyasining a'zosi bo'ladi, ammo 1649- yilga kelib u Jan van Goyenning yonidagi Gaagaga ko'chib o'tadi. 1650- yil iyul oyida Potter Adriana van Balkeneyndega (1627-1690) turmushga chiqadi. Paulus Potter qaynotasi Gaagadagi yetakchi qurilish pudratchisi bo‘lgan va uni Gollandiya elitasi bilan tanishtirgan.<ref name="Liedtke">Liedtke, Walter A., Michiel Plomp, and Axel Rüger. 2001. ''Vermeer and the Delft school''. New York: Metropolitan Museum of Art. {{ISBN|0-87099-973-7}} p. 332.</ref> Amaliya Solms-Braunfels, stadholderning oila a'zosi va san'at ishqibozi, Potterning "Fermer" kartinalaridan birini sotib oladi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.xs4all.nl/~kalden/dart/d-a-potter.htm|sarlavha=Paulus Potter (1625-1654) Painter of landscape and animal pieces. Born in Enkhuizen, in the Delft Guild from 1646-1649|nashriyot=Xs4all.nl|kirish sanasi=10 April 2014}}</ref> Lekin ba'zi saroy xonimlari bunga qarshi maslahat berganga o'xshaydi. 1652- yil may oyida u bir qator rasmlariga ega bo'lgan Nikolaes Tulpning taklifiga binoan Amsterdamga qaytib keladi. Tulp uning madaniyatli xulq-atvori va xushmuomalaligidan hayratda qoladi va Potterga o'g'li Dirk Tulpni olijanob otliq sifatida tasvirlashni buyuradi. Potter 1653-yil yanvar oyida vasiyatnoma tuzadi va bir yil o'tgach, 28 yoshga to'lganidan ikki oy o'tgach, sil kasalligidan vafot etdi. Paulus Potter 1998- yilgacha Xempshirdagi Xakvud bog'ida bo'lgan avtoportretni chizgan. Hozir Avtoportret asari Bukingemshirdagi Elibank uyida.{{Clear}} == Rasmlar == Paulus Potterning eng mashhur rasmi ''"Yosh buqa"'' (taxminan 1647 yil) bo'lib, uni ''"Buqa"'' asari bilan adashtirib yubormaslik kerak. ''"Yosh buqa'' " Potterning tabiatdan ilhomlanib chizgan rasmlaridan so'ng yaratilgan. Hozirda [[Gaaga|Gaagadagi]] Mavritshuisda joylashgan. Ushbu rasm tanqid qilingan bo'lsa-da, " Yosh buqa" asari 19-asrda [[Romantizm|romantizmning]] dastlabki namunasi sifatida katta hayratga tushdi. ''Yosh buqa'' Mark Tansining 1981- ''yildagi "Begunoh ko'z testi'' " tuvalludiga monoxromatik moyida o'rganilayotgan tuval sifatida tasvirlangan.<gallery mode="packed" caption="Paulus Potterning rasmlari"> Fayl:Paulus Potter - Punishment of a Hunter.jpg|''Ovchining jazosi'' ( {{circa}} 1647- yil) Fayl:Potter A shepherd with cows.jpg|''Sigirli cho'pon bola'' (1647- yil) Fayl:Paulus Potter - Figures with Horses by a Stable - Google Art Project.jpg|''Otxonadagi otlar tasvirlari'' (1647- yil ) Fayl:Twee paarden in de wei bij een hek Rijksmuseum SK-C-205.jpeg|''Darvoza yaqinidagi o'tloqda ikkita ot'' (1649- yil) Fayl:The Farmyard 1649 Paulus Potter.jpg|''Ferma hovlisi'', 1649- yil, ilgari Amaliya van Solms kollektsiyasidan ''"Pissing sigir"'' nomi bilan tanilgan (1649- yil) Fayl:Paulus Potter - Two Pigs in a Sty - Google Art Project.jpg|''Cho'chqadagi ikkita cho'chqa'' (1649- yil) Fayl:Potter, Paulus - Cattle and Sheep - Google Art Project.jpg|''Qoramol va qo'y'' (1650- yildan keyin) Fayl:Paulus Potter - Animals Resting in the Pasture.jpg|''Yaylovda dam olayotgan sigirlar'' (1650- yil) Fayl:Paulus Potter - Wolf-Hound - WGA18220.jpg|''Bo'ri-it'' ( {{circa}} 1650–1652- yillar) Fayl:The Piebald Horse - Paulus Potter - Dutch, about 1650 - 1654.jpg|''Piebald ot'' ( {{circa}} 1650–1654- yillar) Fayl:Paulus Potter - Vier koeien in de wei.jpg|''O‘tloqdagi to‘rt sigir'' (1651- yil) Fayl:Cattle in a Meadow by Paulus Potter Mauritshuis 138.jpg|''Paulus Potter tomonidan o'tloqdagi qoramol'' (1652- yil) Fayl:Paulus Potter - Four Bulls - WGA18208.jpg|''To'rt Buqa'' Fayl:'Cattle in a Meadow' by Paulus Potter, 1652, oil on wood.JPG|''Yaylovdagi qoramol'' (1652- yil) Fayl:Paulus Potter 002.jpg|''Dam oluvchi poda'' (1652- yil ) Fayl:Een patrijshond Rijksmuseum SK-C-279.jpeg|''Spaniel'' (1653- yil) </gallery> == Yodgorliklar == [[Fayl:Statue_of_Palus_Potter_at_the_Drommedaris_in_Enkhuizen.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Statue_of_Palus_Potter_at_the_Drommedaris_in_Enkhuizen.jpg/220px-Statue_of_Palus_Potter_at_the_Drommedaris_in_Enkhuizen.jpg|left|thumb| Enkxuizendagi Drommedarisdagi Paulus Potter haykali]] 1991- yil Enkxuizendagi Drommedarisda Potter haykali (uzoqdagi echki haykali chizilgan) oʻrnatilgan. == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [http://www.artcyclopedia.com/artists/potter_paulus.html Artsiklopediya; Paulus Potter] * PubHistdagi [http://www.pubhist.com/person/144/paulus-potter asarlar va adabiyotlar] * [http://libmma.contentdm.oclc.org/cdm/compoundobject/collection/p15324coll10/id/65202/rec/17 Vermeer va Delft maktabi], Paulus Potter haqidagi materiallarni o'z ichiga olgan Metropolitan san'at muzeyining ko'rgazma katalogi (to'liq onlayn PDF formatida mavjud). * [http://libmma.contentdm.oclc.org/cdm/compoundobject/collection/p15324coll10/id/59153/rec/1 Ermitajdagi Gollandiya va Flamand rasmlari,] Metropolitan san'at muzeyining ko'rgazma katalogi (onlayn PDF formatida mavjud), unda Paulus Potter haqidagi materiallar (kat. № 21) [[Turkum:1654-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:1625-yilda tugʻilganlar]] k40k32dkyatspch4o4a16z8ucfc3jmz 2817059 2817058 2022-08-29T08:57:30Z Xasanboy off 77665 wikitext text/x-wiki {{Rassom|bgcolour=|name=Paulus Potter|image=Bartholomeus van der Helst - Paul Potter.jpg|imagesize=|caption=''Paulus Potter portreti'' (1654) Bartolomey van der Helst|birthname=Paulus Potter|birthdate={{birth date|1625|11|20|df=yes}} (baptised)|deathdate={{death date|1654|1|17|df=yes}} (buried)|deathplace=Amsterdam, Gollandiya Respublikasi|nationality=Gollandiya Respublikasi|field=Rassom|training=Piter Simonsz Potter|movement=|patrons=|influenced by=|influenced=}}'''Paulus Potter''' (g ollandcha talaffiuz: [ˈpʌulɵs ˈpɔtar] ;26- 5 yi 2 0-nbroyada tavallud topana)- golland rassomi. Paulus Pottr ) landshaftlar ichidagi hayvonlarga ixtisoslashgan, odatda past ko'rinishga ega bo'n lgarassom<nowiki/>[[Rassomlik sanʼati|i]] . Paulus Potter 28 yoshida [[Sil|sil kasalligidan]] vafot etishidan oldin u doimiy ravishda 100 ga yaqin oʻz asarlarini yaratishga muvaffaq bo'ldi. == Hayot == [[Fayl:Paulus_Potter_-_De_Stier.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Paulus_Potter_-_De_Stier.jpg/220px-Paulus_Potter_-_De_Stier.jpg|left|thumb| " ''Yosh buqa"'' (1647) kartinasi Mavritshuis kolleksiyasida]] Paulus Potter Enkhuizen shahrida tavallud topgan. Paulus Potter 1625- yil 20- noyabrda suvga cho'mgan. 1628- yilda uning oilasi Leydenga keyinchalik,1631- yilda [[Amsterdam|Amsterdamga]] ko'chib o'tadi. Amsterdamda yosh Paulus otasi Pieter Simonsz Potter bilan rasm chizishni o'rgana boshlaydi. <ref name="Liedtke">Liedtke, Walter A., Michiel Plomp, and Axel Rüger. 2001. ''Vermeer and the Delft school''. New York: Metropolitan Museum of Art. {{ISBN|0-87099-973-7}} p. 332.</ref> Onasi vafot etganidan so'ng, uning otasi Sint Antoniesbreestraatda yashovchi Piter Kodning rafiqasi bilan ishqiy munosabatda bo'ldi. Bir muncha vaqt Paulus Potterning otasi shahar devorlari tashqarisida zarhal [[charm]] osmalar ishlab chiqaruvchisi bo'ladi. Paulus Potter Delftdagi Avliyo Luqo gildiyasining a'zosi bo'ladi, ammo 1649- yilga kelib u Jan van Goyenning yonidagi Gaagaga ko'chib o'tadi. 1650- yil iyul oyida Potter Adriana van Balkeneyndega (1627-1690) turmushga chiqadi. Paulus Potter qaynotasi Gaagadagi yetakchi qurilish pudratchisi bo‘lgan va uni Gollandiya elitasi bilan tanishtirgan.<ref name="Liedtke">Liedtke, Walter A., Michiel Plomp, and Axel Rüger. 2001. ''Vermeer and the Delft school''. New York: Metropolitan Museum of Art. {{ISBN|0-87099-973-7}} p. 332.</ref> Amaliya Solms-Braunfels, stadholderning oila a'zosi va san'at ishqibozi, Potterning "Fermer" kartinalaridan birini sotib oladi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.xs4all.nl/~kalden/dart/d-a-potter.htm|sarlavha=Paulus Potter (1625-1654) Painter of landscape and animal pieces. Born in Enkhuizen, in the Delft Guild from 1646-1649|nashriyot=Xs4all.nl|kirish sanasi=10 April 2014}}</ref> Lekin ba'zi saroy xonimlari bunga qarshi maslahat berganga o'xshaydi. 1652- yil may oyida u bir qator rasmlariga ega bo'lgan Nikolaes Tulpning taklifiga binoan Amsterdamga qaytib keladi. Tulp uning madaniyatli xulq-atvori va xushmuomalaligidan hayratda qoladi va Potterga o'g'li Dirk Tulpni olijanob otliq sifatida tasvirlashni buyuradi. Potter 1653-yil yanvar oyida vasiyatnoma tuzadi va bir yil o'tgach, 28 yoshga to'lganidan ikki oy o'tgach, sil kasalligidan vafot etdi. Paulus Potter 1998- yilgacha Xempshirdagi Xakvud bog'ida bo'lgan avtoportretni chizgan. Hozir Avtoportret asari Bukingemshirdagi Elibank uyida.{{Clear}} == Rasmlar == Paulus Potterning eng mashhur rasmi ''"Yosh buqa"'' (taxminan 1647 yil) bo'lib, uni ''"Buqa"'' asari bilan adashtirib yubormaslik kerak. ''"Yosh buqa'' " Potterning tabiatdan ilhomlanib chizgan rasmlaridan so'ng yaratilgan. Hozirda [[Gaaga|Gaagadagi]] Mavritshuisda joylashgan. Ushbu rasm tanqid qilingan bo'lsa-da, " Yosh buqa" asari 19-asrda [[Romantizm|romantizmning]] dastlabki namunasi sifatida katta hayratga tushdi. ''Yosh buqa'' Mark Tansining 1981- ''yildagi "Begunoh ko'z testi'' " tuvalludiga monoxromatik moyida o'rganilayotgan tuval sifatida tasvirlangan.<gallery mode="packed" caption="Paulus Potterning rasmlari"> Fayl:Paulus Potter - Punishment of a Hunter.jpg|''Ovchining jazosi'' ( {{circa}} 1647- yil) Fayl:Potter A shepherd with cows.jpg|''Sigirli cho'pon bola'' (1647- yil) Fayl:Paulus Potter - Figures with Horses by a Stable - Google Art Project.jpg|''Otxonadagi otlar tasvirlari'' (1647- yil ) Fayl:Twee paarden in de wei bij een hek Rijksmuseum SK-C-205.jpeg|''Darvoza yaqinidagi o'tloqda ikkita ot'' (1649- yil) Fayl:The Farmyard 1649 Paulus Potter.jpg|''Ferma hovlisi'', 1649- yil, ilgari Amaliya van Solms kollektsiyasidan ''"Pissing sigir"'' nomi bilan tanilgan (1649- yil) Fayl:Paulus Potter - Two Pigs in a Sty - Google Art Project.jpg|''Cho'chqadagi ikkita cho'chqa'' (1649- yil) Fayl:Potter, Paulus - Cattle and Sheep - Google Art Project.jpg|''Qoramol va qo'y'' (1650- yildan keyin) Fayl:Paulus Potter - Animals Resting in the Pasture.jpg|''Yaylovda dam olayotgan sigirlar'' (1650- yil) Fayl:Paulus Potter - Wolf-Hound - WGA18220.jpg|''Bo'ri-it'' ( {{circa}} 1650–1652- yillar) Fayl:The Piebald Horse - Paulus Potter - Dutch, about 1650 - 1654.jpg|''Piebald ot'' ( {{circa}} 1650–1654- yillar) Fayl:Paulus Potter - Vier koeien in de wei.jpg|''O‘tloqdagi to‘rt sigir'' (1651- yil) Fayl:Cattle in a Meadow by Paulus Potter Mauritshuis 138.jpg|''Paulus Potter tomonidan o'tloqdagi qoramol'' (1652- yil) Fayl:Paulus Potter - Four Bulls - WGA18208.jpg|''To'rt Buqa'' Fayl:'Cattle in a Meadow' by Paulus Potter, 1652, oil on wood.JPG|''Yaylovdagi qoramol'' (1652- yil) Fayl:Paulus Potter 002.jpg|''Dam oluvchi poda'' (1652- yil ) Fayl:Een patrijshond Rijksmuseum SK-C-279.jpeg|''Spaniel'' (1653- yil) </gallery> == Yodgorliklar == [[Fayl:Statue_of_Palus_Potter_at_the_Drommedaris_in_Enkhuizen.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Statue_of_Palus_Potter_at_the_Drommedaris_in_Enkhuizen.jpg/220px-Statue_of_Palus_Potter_at_the_Drommedaris_in_Enkhuizen.jpg|left|thumb| Enkxuizendagi Drommedarisdagi Paulus Potter haykali]] 1991- yil Enkxuizendagi Drommedarisda Potter haykali (uzoqdagi echki haykali chizilgan) oʻrnatilgan. == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [http://www.artcyclopedia.com/artists/potter_paulus.html Artsiklopediya; Paulus Potter] * PubHistdagi [http://www.pubhist.com/person/144/paulus-potter asarlar va adabiyotlar] * [http://libmma.contentdm.oclc.org/cdm/compoundobject/collection/p15324coll10/id/65202/rec/17 Vermeer va Delft maktabi], Paulus Potter haqidagi materiallarni o'z ichiga olgan Metropolitan san'at muzeyining ko'rgazma katalogi (to'liq onlayn PDF formatida mavjud). * [http://libmma.contentdm.oclc.org/cdm/compoundobject/collection/p15324coll10/id/59153/rec/1 Ermitajdagi Gollandiya va Flamand rasmlari,] Metropolitan san'at muzeyining ko'rgazma katalogi (onlayn PDF formatida mavjud), unda Paulus Potter haqidagi materiallar (kat. № 21) [[Turkum:1654-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:1625-yilda tugʻilganlar]] douw9rzfehpj31yjed1e5cyq49q4dg6 2817061 2817059 2022-08-29T09:00:35Z Xasanboy off 77665 wikitext text/x-wiki {{Rassom|bgcolour=|name=Paulus Potter|image=Bartholomeus van der Helst - Paul Potter.jpg|imagesize=|caption=''Paulus Potter portreti'' (1654) Bartolomey van der Helst|birthname=Paulus Potter|birthdate={{birth date|1625|11|20|df=yes}} (baptised)|deathdate={{death date|1654|1|17|df=yes}} (buried)|deathplace=Amsterdam, Gollandiya Respublikasi|nationality=Gollandiya Respublikasi|field=Rassom|training=Piter Simonsz Potter|movement=|patrons=|influenced by=|influenced=}} '''Paulus Potter''' (gollandcha talaffiuz: [ˈpʌulɵs ˈpɔtar] ; 1625- yil 20- noyabrda tavallud topgan)- golland rassomi. Paulus Pottr landshaftlar ichidagi hayvonlarga ixtisoslashgan, odatda past ko'rinishga ega bo'lgan rassom. Paulus Potter 28 yoshida [[Sil|sil kasalligidan]] vafot etishidan oldin u doimiy ravishda 100 ga yaqin oʻz asarlarini yaratishga muvaffaq bo'ldi. == Hayot == [[Fayl:Paulus_Potter_-_De_Stier.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Paulus_Potter_-_De_Stier.jpg/220px-Paulus_Potter_-_De_Stier.jpg|left|thumb| " ''Yosh buqa"'' (1647) kartinasi Mavritshuis kolleksiyasida]] Paulus Potter Enkhuizen shahrida tavallud topgan. Paulus Potter 1625- yil 20- noyabrda suvga cho'mgan. 1628- yilda uning oilasi Leydenga keyinchalik,1631- yilda [[Amsterdam|Amsterdamga]] ko'chib o'tadi. Amsterdamda yosh Paulus otasi Pieter Simonsz Potter bilan rasm chizishni o'rgana boshlaydi. <ref name="Liedtke">Liedtke, Walter A., Michiel Plomp, and Axel Rüger. 2001. ''Vermeer and the Delft school''. New York: Metropolitan Museum of Art. {{ISBN|0-87099-973-7}} p. 332.</ref> Onasi vafot etganidan so'ng, uning otasi Sint Antoniesbreestraatda yashovchi Piter Kodning rafiqasi bilan ishqiy munosabatda bo'ldi. Bir muncha vaqt Paulus Potterning otasi shahar devorlari tashqarisida zarhal [[charm]] osmalar ishlab chiqaruvchisi bo'ladi. Paulus Potter Delftdagi Avliyo Luqo gildiyasining a'zosi bo'ladi, ammo 1649- yilga kelib u Jan van Goyenning yonidagi Gaagaga ko'chib o'tadi. 1650- yil iyul oyida Potter Adriana van Balkeneyndega (1627-1690) turmushga chiqadi. Paulus Potter qaynotasi Gaagadagi yetakchi qurilish pudratchisi bo‘lgan va uni Gollandiya elitasi bilan tanishtirgan.<ref name="Liedtke">Liedtke, Walter A., Michiel Plomp, and Axel Rüger. 2001. ''Vermeer and the Delft school''. New York: Metropolitan Museum of Art. {{ISBN|0-87099-973-7}} p. 332.</ref> Amaliya Solms-Braunfels, stadholderning oila a'zosi va san'at ishqibozi, Potterning "Fermer" kartinalaridan birini sotib oladi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.xs4all.nl/~kalden/dart/d-a-potter.htm|sarlavha=Paulus Potter (1625-1654) Painter of landscape and animal pieces. Born in Enkhuizen, in the Delft Guild from 1646-1649|nashriyot=Xs4all.nl|kirish sanasi=10 April 2014}}</ref> Lekin ba'zi saroy xonimlari bunga qarshi maslahat berganga o'xshaydi. 1652- yil may oyida u bir qator rasmlariga ega bo'lgan Nikolaes Tulpning taklifiga binoan Amsterdamga qaytib keladi. Tulp uning madaniyatli xulq-atvori va xushmuomalaligidan hayratda qoladi va Potterga o'g'li Dirk Tulpni olijanob otliq sifatida tasvirlashni buyuradi. Potter 1653-yil yanvar oyida vasiyatnoma tuzadi va bir yil o'tgach, 28 yoshga to'lganidan ikki oy o'tgach, sil kasalligidan vafot etdi. Paulus Potter 1998- yilgacha Xempshirdagi Xakvud bog'ida bo'lgan avtoportretni chizgan. Hozir Avtoportret asari Bukingemshirdagi Elibank uyida.{{Clear}} == Rasmlar == Paulus Potterning eng mashhur rasmi ''"Yosh buqa"'' (taxminan 1647 yil) bo'lib, uni ''"Buqa"'' asari bilan adashtirib yubormaslik kerak. ''"Yosh buqa'' " Potterning tabiatdan ilhomlanib chizgan rasmlaridan so'ng yaratilgan. Hozirda [[Gaaga|Gaagadagi]] Mavritshuisda joylashgan. Ushbu rasm tanqid qilingan bo'lsa-da, " Yosh buqa" asari 19-asrda [[Romantizm|romantizmning]] dastlabki namunasi sifatida katta hayratga tushdi. ''Yosh buqa'' Mark Tansining 1981- ''yildagi "Begunoh ko'z testi'' " tuvalludiga monoxromatik moyida o'rganilayotgan tuval sifatida tasvirlangan.<gallery mode="packed" caption="Paulus Potterning rasmlari"> Fayl:Paulus Potter - Punishment of a Hunter.jpg|''Ovchining jazosi'' ( {{circa}} 1647- yil) Fayl:Potter A shepherd with cows.jpg|''Sigirli cho'pon bola'' (1647- yil) Fayl:Paulus Potter - Figures with Horses by a Stable - Google Art Project.jpg|''Otxonadagi otlar tasvirlari'' (1647- yil ) Fayl:Twee paarden in de wei bij een hek Rijksmuseum SK-C-205.jpeg|''Darvoza yaqinidagi o'tloqda ikkita ot'' (1649- yil) Fayl:The Farmyard 1649 Paulus Potter.jpg|''Ferma hovlisi'', 1649- yil, ilgari Amaliya van Solms kollektsiyasidan ''"Pissing sigir"'' nomi bilan tanilgan (1649- yil) Fayl:Paulus Potter - Two Pigs in a Sty - Google Art Project.jpg|''Cho'chqadagi ikkita cho'chqa'' (1649- yil) Fayl:Potter, Paulus - Cattle and Sheep - Google Art Project.jpg|''Qoramol va qo'y'' (1650- yildan keyin) Fayl:Paulus Potter - Animals Resting in the Pasture.jpg|''Yaylovda dam olayotgan sigirlar'' (1650- yil) Fayl:Paulus Potter - Wolf-Hound - WGA18220.jpg|''Bo'ri-it'' ( {{circa}} 1650–1652- yillar) Fayl:The Piebald Horse - Paulus Potter - Dutch, about 1650 - 1654.jpg|''Piebald ot'' ( {{circa}} 1650–1654- yillar) Fayl:Paulus Potter - Vier koeien in de wei.jpg|''O‘tloqdagi to‘rt sigir'' (1651- yil) Fayl:Cattle in a Meadow by Paulus Potter Mauritshuis 138.jpg|''Paulus Potter tomonidan o'tloqdagi qoramol'' (1652- yil) Fayl:Paulus Potter - Four Bulls - WGA18208.jpg|''To'rt Buqa'' Fayl:'Cattle in a Meadow' by Paulus Potter, 1652, oil on wood.JPG|''Yaylovdagi qoramol'' (1652- yil) Fayl:Paulus Potter 002.jpg|''Dam oluvchi poda'' (1652- yil ) Fayl:Een patrijshond Rijksmuseum SK-C-279.jpeg|''Spaniel'' (1653- yil) </gallery> == Yodgorliklar == [[Fayl:Statue_of_Palus_Potter_at_the_Drommedaris_in_Enkhuizen.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Statue_of_Palus_Potter_at_the_Drommedaris_in_Enkhuizen.jpg/220px-Statue_of_Palus_Potter_at_the_Drommedaris_in_Enkhuizen.jpg|left|thumb| Enkxuizendagi Drommedarisdagi Paulus Potter haykali]] 1991- yil Enkxuizendagi Drommedarisda Potter haykali (uzoqdagi echki haykali chizilgan) oʻrnatilgan. == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [http://www.artcyclopedia.com/artists/potter_paulus.html Artsiklopediya; Paulus Potter] * PubHistdagi [http://www.pubhist.com/person/144/paulus-potter asarlar va adabiyotlar] * [http://libmma.contentdm.oclc.org/cdm/compoundobject/collection/p15324coll10/id/65202/rec/17 Vermeer va Delft maktabi], Paulus Potter haqidagi materiallarni o'z ichiga olgan Metropolitan san'at muzeyining ko'rgazma katalogi (to'liq onlayn PDF formatida mavjud). * [http://libmma.contentdm.oclc.org/cdm/compoundobject/collection/p15324coll10/id/59153/rec/1 Ermitajdagi Gollandiya va Flamand rasmlari,] Metropolitan san'at muzeyining ko'rgazma katalogi (onlayn PDF formatida mavjud), unda Paulus Potter haqidagi materiallar (kat. № 21) [[Turkum:1654-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:1625-yilda tugʻilganlar]] klwx5ba99myl3knpaixuacrlkl4q14c 2817067 2817061 2022-08-29T09:04:17Z Xasanboy off 77665 wikitext text/x-wiki {{Rassom|bgcolour=|name=Paulus Potter|image=Bartholomeus van der Helst - Paul Potter.jpg|imagesize=|caption=''Paulus Potter portreti'' (1654) Bartolomey van der Helst|birthname=Paulus Potter|birthdate={{birth date|1625|11|20|df=yes}} (baptised)|deathdate={{death date|1654|1|17|df=yes}} (buried)|deathplace=Amsterdam, Gollandiya Respublikasi|nationality=Gollandiya Respublikasi|field=[[Rassom]]|training=Piter Simonsz Potter|movement=|patrons=|influenced by=|influenced=}} '''Paulus Potter''' (gollandcha talaffiuz: [ˈpʌulɵs ˈpɔtar] ; [[1625]]- yil 20- noyabrda tavallud topgan)- golland rassomi. Paulus Pottr landshaftlar ichidagi hayvonlarga ixtisoslashgan, odatda past koʻrinishga ega boʻlgan rassom. Paulus Potter 28 yoshida [[Sil|sil kasalligidan]] vafot etishidan oldin u doimiy ravishda 100 ga yaqin oʻz asarlarini yaratishga muvaffaq boʻldi. == Hayot == [[Fayl:Paulus_Potter_-_De_Stier.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Paulus_Potter_-_De_Stier.jpg/220px-Paulus_Potter_-_De_Stier.jpg|left|thumb| „ ''Yosh buqa“'' (1647) kartinasi Mavritshuis kolleksiyasida]] Paulus Potter Enkhuizen shahrida tavallud topgan. Paulus Potter [[1625]]- yil 20- noyabrda suvga choʻmgan. [[1628]]- yilda uning oilasi Leydenga keyinchalik,[[1631]]- yilda [[Amsterdam|Amsterdamga]] koʻchib oʻtadi. Amsterdamda yosh Paulus otasi Pieter Simonsz Potter bilan rasm chizishni oʻrgana boshlaydi. <ref name="Liedtke">Liedtke, Walter A., Michiel Plomp, and Axel Rüger. 2001. ''Vermeer and the Delft school''. New York: Metropolitan Museum of Art. {{ISBN|0-87099-973-7}} p. 332.</ref> Onasi vafot etganidan soʻng, uning otasi Sint Antoniesbreestraatda yashovchi Piter Kodning rafiqasi bilan ishqiy munosabatda boʻldi. Bir muncha vaqt Paulus Potterning otasi shahar devorlari tashqarisida zarhal [[charm]] osmalar ishlab chiqaruvchisi boʻladi. Paulus Potter Delftdagi Avliyo Luqo gildiyasining aʼzosi boʻladi, ammo [[1649]]- yilga kelib u Jan van Goyenning yonidagi Gaagaga koʻchib oʻtadi. [[1650]]- yil iyul oyida Potter Adriana van Balkeneyndega (1627-1690) turmushga chiqadi. Paulus Potter qaynotasi Gaagadagi yetakchi qurilish pudratchisi bo‘lgan va uni Gollandiya elitasi bilan tanishtirgan.<ref name="Liedtke">Liedtke, Walter A., Michiel Plomp, and Axel Rüger. 2001. ''Vermeer and the Delft school''. New York: Metropolitan Museum of Art. {{ISBN|0-87099-973-7}} p. 332.</ref> Amaliya Solms-Braunfels, stadholderning oila aʼzosi va sanʼat ishqibozi, Potterning „Fermer“ kartinalaridan birini sotib oladi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.xs4all.nl/~kalden/dart/d-a-potter.htm|sarlavha=Paulus Potter (1625-1654) Painter of landscape and animal pieces. Born in Enkhuizen, in the Delft Guild from 1646-1649|nashriyot=Xs4all.nl|kirish sanasi=10 April 2014}}</ref> Lekin baʼzi saroy xonimlari bunga qarshi maslahat berganga oʻxshaydi. 1652- yil may oyida u bir qator rasmlariga ega boʻlgan Nikolaes Tulpning taklifiga binoan Amsterdamga qaytib keladi. Tulp uning madaniyatli xulq-atvori va xushmuomalaligidan hayratda qoladi va Potterga oʻgʻli Dirk Tulpni olijanob otliq sifatida tasvirlashni buyuradi. Potter 1653-yil yanvar oyida vasiyatnoma tuzadi va bir yil oʻtgach, 28 yoshga toʻlganidan ikki oy oʻtgach, sil kasalligidan vafot etdi. Paulus Potter 1998- yilgacha Xempshirdagi Xakvud bogʻida boʻlgan avtoportretni chizgan. Hozir Avtoportret asari Bukingemshirdagi Elibank uyida.{{Clear}} == Rasmlar == Paulus Potterning eng mashhur rasmi ''"Yosh buqa"'' (taxminan 1647 yil) boʻlib, uni ''"Buqa"'' asari bilan adashtirib yubormaslik kerak. ''"Yosh buqa'' " Potterning tabiatdan ilhomlanib chizgan rasmlaridan soʻng yaratilgan. Hozirda [[Gaaga|Gaagadagi]] Mavritshuisda joylashgan. Ushbu rasm tanqid qilingan boʻlsa-da, „ Yosh buqa“ asari 19-asrda [[Romantizm|romantizmning]] dastlabki namunasi sifatida katta hayratga tushdi. ''Yosh buqa'' Mark Tansining 1981- ''yildagi "Begunoh koʻz testi'' „ tuvalludiga monoxromatik moyida oʻrganilayotgan tuval sifatida tasvirlangan.<gallery mode="packed" caption="Paulus Potterning rasmlari"> Fayl:Potter A shepherd with cows.jpg|''Sigirli choʻpon bola'' (1647- yil) Fayl:Twee paarden in de wei bij een hek Rijksmuseum SK-C-205.jpeg|''Darvoza yaqinidagi oʻtloqda ikkita ot'' (1649- yil) Fayl:The Farmyard 1649 Paulus Potter.jpg|''Ferma hovlisi'', 1649- yil, ilgari Amaliya van Solms kollektsiyasidan ''“Pissing sigir"'' nomi bilan tanilgan (1649- yil) Fayl:Cattle in a Meadow by Paulus Potter Mauritshuis 138.jpg|''Paulus Potter tomonidan oʻtloqdagi qoramol'' (1652- yil) Fayl:'Cattle in a Meadow' by Paulus Potter, 1652, oil on wood.JPG|''Yaylovdagi qoramol'' (1652- yil) Fayl:Paulus Potter 002.jpg|''Dam oluvchi poda'' (1652- yil) Fayl:Een patrijshond Rijksmuseum SK-C-279.jpeg|''Spaniel'' (1653- yil) </gallery> == Yodgorliklar == [[Fayl:Statue_of_Palus_Potter_at_the_Drommedaris_in_Enkhuizen.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Statue_of_Palus_Potter_at_the_Drommedaris_in_Enkhuizen.jpg/220px-Statue_of_Palus_Potter_at_the_Drommedaris_in_Enkhuizen.jpg|left|thumb| Enkxuizendagi Drommedarisdagi Paulus Potter haykali]] [[1991]]- yil Enkxuizendagi Drommedarisda Potter haykali (uzoqdagi echki haykali chizilgan) oʻrnatilgan. == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [http://www.artcyclopedia.com/artists/potter_paulus.html Artsiklopediya; Paulus Potter] * PubHistdagi [http://www.pubhist.com/person/144/paulus-potter asarlar va adabiyotlar] * [http://libmma.contentdm.oclc.org/cdm/compoundobject/collection/p15324coll10/id/65202/rec/17 Vermeer va Delft maktabi], Paulus Potter haqidagi materiallarni oʻz ichiga olgan Metropolitan sanʼat muzeyining koʻrgazma katalogi (toʻliq onlayn PDF formatida mavjud). * [http://libmma.contentdm.oclc.org/cdm/compoundobject/collection/p15324coll10/id/59153/rec/1 Ermitajdagi Gollandiya va Flamand rasmlari,] Metropolitan sanʼat muzeyining koʻrgazma katalogi (onlayn PDF formatida mavjud), unda Paulus Potter haqidagi materiallar (kat. № 21) [[Turkum:1654-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:1625-yilda tugʻilganlar]] no3fftdeahxr88c5tmpnj8jmurngi1x Soslan Frayev 0 784208 2817053 2022-08-29T08:52:23Z Yohanjon 23 72166 „[[:ru:Special:Redirect/revision/125023814|Фраев, Сослан Михайлович]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Sportchi bilgiqutisi|medallar=Jahon kubogi {{Bronza}} Tegeran 1996 (90kg) Osiyo oʻyinlari {{Bronza}} Bankok 1998 (90 kg) Yevropa chempionati {{Oltin}} Rim 1994 (90 kg) Osiyo chempionati {{Bronza}} Tegeran 1997 (85 kg) {{Bronza}} Toshkent 1999 (97 kg) {{Kumush}} Guylin 2000 (97 kg)|ism=Soslan Mixaylovich Frayev|jins=erkak|fuqarolik={{flagicon|SSSR}} / {{flagicon|RUS}} / {{flagicon|UZB}}|sport=kurash|tavallud_sana=[[1970-yil]] [[15-mart]]|tavallud_yer=Beslan, Shimoliy Osetiya ASSR, RSFSR, SSSR|murabbiylar=Dzagoyev Ramazan Axsarbekovich (1994-yilgacha)|boy=179 sm|vazn=vazn toifalari: 85 kg gacha, 90 kg gacha, 97 kg gacha}} '''Surgundagi Mixaylovich Fraev''' (oset. Фрайты Михаилы фырт Сослан; [[1970-yil]] [[15-mart]]<nowiki/>da tugʻilgan, Beslan, Shimoliy Osetiya Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasi) - [[Sovet Sotsialistik Respublikalari Ittifoqi|sovet]], [[Rossiya|rus]] va [[Oʻzbekiston|oʻzbek]] [[Erkin kurash|erkin kurashchisi]], Evropa [[Yevropa|chempioni]], Rossiyaning xalqaro toifadagi sport ustasi. == Tarjimai holi == [[1970-yil]] [[15-mart]]<nowiki/>da Shimoliy Osetiya —Alaniyaning Pravoberejniy viloyatidagi Beslan shahrida tugʻilgan. Ramazon Axsarbekovich Dzagoyev bilan shugʻullangan. [[1989-yil]]<nowiki/>da yoshlar oʻrtasida SSSR chempioni boʻlgan. [[1992-yil]]<nowiki/>da Moskvada oʻtkazilgan MDH chempionatining bronza medali sovrindori boʻlgan. [[1993-yil]]<nowiki/>da Moskvada Rossiya chempioni boʻlgan. [[1994-yil]]<nowiki/>da Yevropa chempioni boʻlgan. [[1995-yil]]<nowiki/>da Permdagi Rossiya chempionatida ikkinchi boʻlgan. 1996-yilda jahon chempionatining bronza medali sovrindori. Osiyo chempionatining uch karra bronza medali sohibi (1997, 1998, 1999). Qohiradagi AQSh ochiq chempionati (1992) va Afrika ochiq chempionati gʻolibi boʻlgan. [[2004-yil]] [[3-sentabr]]<nowiki/>da Beslanda boʻlganida, oʻqlar ostida yonayotgan maktab binosidan bolalarni olib chiqqan mahalliy aholi orasida edi. Uning akasi Ruslan Frayev (1967-2004) qoʻlga olish paytida birinchi boʻlib halok boʻlgan. Soslan Frayev Lev Tolstoy nomidagi Chechen-Ingush davlat universitetining iqtisod fakultetini tamomlagan. 2011-yildan boshlab Frayev Shimoliy Osetiya-Alaniya parlamentining Pravoberejniy tumanidagi 12-sonli qishloq saylov okrugi deputati. Frayev, shuningdek, Milliy siyosat va yoshlar masalalari qoʻmitasi raisi, Byudjet, soliqlar, mulk va kredit tashkilotlari qoʻmitasining a’zosi hisoblanadi. Bundan tashqari, Soslan Fraev „Yagona Rossiya“ parlament assotsiatsiyasi a’zosi hisoblanadi. Uylangan, Beslanda yashaydi. 3 nafar farzandning otasi. Bolalarining ismlari Fariza, Ruslan va Maharbek. == Sport yutuqlari == * [[Rim|Rimda]] [[Yevropa|Yevropa chempioni]] (1994) * Moskvadagi Rossiya chempioni (1993) * AQSh Ochiq chempionat gʻolibi ([[1992]]) * Qohiradagi Afrika ochiq chempionati gʻolibi == Mukofotlari va unvonlari == * „Rossiya Olimpiya harakatini rivojlantirishdagi xizmatlari uchun“ medali * „Xizmat koʻrsatgan jismoniy tarbiya va sport xodimi“ unvoni<ref>{{Veb manbasi|url=http://parliament-osetia.ru/index.php?id=143|sarlavha=Заслуженный работник физической культуры и спорта|kirish sanasi=2010-07-21|arxivsana=2016-03-05|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160305144030/http://parliament-osetia.ru/index.php?id=143}}</ref> == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [http://ossetians.com/rus/news.php?newsid=459 Fraev Soslan] * [http://borcy.ru/museum/euro/389/ Erkin kurash bo'yicha Yevropa chempionati] (mavjud havola) * [http://www.kavkazsport.com/index.php?do=rating&rated=points&type=asc&p=3&fio=&nationality=&region=6&category=0&year=&id= Sportchilar reytingi Fraev Soslan] * [http://parliament-osetia.ru/index.php?id=143 Fraev Soslan Mixaylovich] * [http://vsesmi.ru/news/377588/ Ramazon Dzagoev Soslan Fraevga murabbiylik qilgan] (mavjud havola) [[Turkum:Oʻzbekiston kurashchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1970-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:15-martda tugʻilganlar]] ce7uil8y44g7s922pmafpcdufu247o0 Xalqaro stol tennisi federasiyasi 0 784209 2817054 2022-08-29T08:52:31Z Mehriddin 01 72855 „[[:ru:Special:Redirect/revision/124037375|Международная федерация настольного тенниса]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki '''Xalqaro stol tennisi federatsiyasi''' ([[Stol tennisi|ing]]. International Table Tennis Federation, qisqartmasi ITTF) — barcha xalqaro [[stol tennisi]] assosiasiyalarini boshqaruvchi organ hisoblanadi. ITTF ning roli stol tennisi qoida va me’yorlarini hamda uni texnologik takomillashtirishni nazorat qilishdan iborat. ITTF shuningdek, bir qator xalqaro musobaqalarni tashkil etishda mas’ul bo‘lib, ulardan eng yiriki stol tennisi bo‘yicha jahon chempionatidir. == Tarixi == Xalqaro stol tennisi federasiyasi [[1926|1926-yil]] yanvar sanasida to‘qqiz ta’sischi a’zo: [[Avstriya]], [[Chexoslovakiya]], [[Daniya]], [[Angliya]], [[Germaniya]], [[Vengriya]], [[Hindiston]], [[Shvetsiya]] va [[Uels (hudud)|Uels]] tomonidan tashkil etilgan. Birinchi jahon chempionati o‘sha yilning dekabr oyida [[London|Londonda]] bo‘lib o‘tdi. Federasiyani tashkil etish tashabbuskorlari orasida Ayvor Montepo ham bor edi. Shuningdek, u 40 yildan ortiq vaqt davomida federasiyaning birinchi prezidenti bo‘ldi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://ttw.ru/istoriya-nastolnogo-tennisa/|sarlavha=История настольного тенниса|sana=2003-12-22|nashriyot=Мир настольного тенниса. Народный сайт TTW.RU|kirish sanasi=2020-03-10|arxivsana=2020-02-20|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200220023730/http://ttw.ru/istoriya-nastolnogo-tennisa/}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.jewishsports.net/BioPages/IvorGoldsmidMontagu.htm|sarlavha=Ivor Goldsmid Montagu|nashriyot=www.jewishsports.net|kirish sanasi=2020-03-10|arxivsana=2019-09-23|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190923130158/http://www.jewishsports.net/BioPages/IvorGoldsmidMontagu.htm}}</ref> 1996-yildan buyon har yili xalqaro musobaqalar qismini, “ITTF World Tour”. musobaqasini o‘tkazib keladi. 2000-yillarning boshida ITTF o‘yinning muhimligini va televizorda ko‘rsatish qulayligini oshirishda tennis qoidalarining ayrimlarini o‘zgartirdi. Sidney Olimpiadasidan keyin diametri 38 mm bo‘lgan [[Stol tennisi|to'plar]] 40 [[Millimetr|mm]] ga almashtirildi, bu esa ularning tezligini pasaytirdi. 2001-yildan boshlab to‘rlardagi hisob avvalgidek 21 emas, balki 11 ballgacha saqlanib qoldi va o‘yinchilar navbatma-navbat besh o‘rniga ikkitadan tennis sharchalarini oshirishadi. 2014-yilda syellyuloid sharchani diametri 40+ mm bo‘lgan yangi plastik sharchaga almashtirishni e’lon qildi. 2017-yil boshida federasiya 226 ta mamlakat-ishtirokchisidan iborat<ref name="memebers226">{{Veb manbasi|url=https://www.ittf.com/2017/05/11/mission-accomplished-guinea-bissau-completes-full-house/|sarlavha=Mission accomplished Guinea Bissau completes full house|sana=2017-05-11|nashriyot=International Table Tennis Federation|til=en|kirish sanasi=2020-03-10|arxivsana=2021-04-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210416181147/https://www.ittf.com/2017/05/11/mission-accomplished-guinea-bissau-completes-full-house/}}</ref>. Federasiyaning shtab-kvartirasi [[Shveysariya|Shveytsariyaning]] [[Lozanna]] shahrida joylashgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.ittf.com/foundation/our-mission/contact/|sarlavha=Contact|nashriyot=International Table Tennis Federation|til=en|kirish sanasi=2020-03-10}}</ref>. 2020-yilda ITTF yangi [https://worldtabletennis.com/home Butunjahon stol tennisi] tashkiloti vujudga kelganini e’lon qildi, Liu Guoliang ushbu tashkilot boshqaruvi raisi bo‘ldi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.ittf.com/2020/06/29/liu-guoliang-accepts-position-chair-wtt-council/|sarlavha=Liu Guoliang accepts position as Chair of WTT Council|kirish sanasi=2020-07-21|arxivsana=2020-07-12|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200712010347/https://www.ittf.com/2020/06/29/liu-guoliang-accepts-position-chair-wtt-council/}}</ref>. == Tuzilmasi == '''''ITTF oltita kontinental federasiyaga bo‘lingan'''''<ref name="dcc">{{Veb manbasi|url=https://www.ittf.com/directory/affiliated-continents/|sarlavha=Affiliated Continents|kirish sanasi=2018-02-28|arxivsana=2018-02-28|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180228161855/https://www.ittf.com/directory/affiliated-continents/}}</ref>''''':''''' {| class="wikitable" align="center" !Qit'a ! Mamlakatlar ! Federatsiya nomi ! Abbr. sarlavha |- | Afrika | 54 | Afrika stol tennisi federatsiyasi | ATTF |- | Osiyo | 45 | Osiyo stol tennisi ittifoqi | ATTU |- | Yevropa | 58 | Yevropa stol tennisi ittifoqi soyuz nastolnogo tennisa | ETTU |- | Lotin Amerika | 40 | Lotin Amerikasi stol tennisi ittifoqi | ULTM |- | Okeaniya | 24 | Okeaniya stol tennisi federatsiyasi | NATTU |- | Shimoliy Amerika | 5 | Shimoliy Amerika stol tennisi ittifoqi ittifoqiAfrika stol tennisi federasiyasi | OTTF |} == Sm. shuningdek == * Rossiya stol tennisi federatsiyasi == Manbalar == {{Manbalar}} 99nicn3bglxfs4k42lcsh3u7z5amxen 2817062 2817054 2022-08-29T09:00:47Z Mehriddin 01 72855 wikitext text/x-wiki '''Xalqaro stol tennisi federatsiyasi'''<ref>{{Cite web|url=http://ttfr.ru/rus/news/10094-petra-serling-stala-novym-prezidentom-ittf/|title=Петра Сёрлинг стала новым президентом ИТТФ|publisher=[https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%B5%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F_%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D1%82%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%B8%D1%81%D0%B0_%D0%A0%D0%BE%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B8 ФНТР]|lang=ru|accessdate=2021-11-26|archive-date=2021-11-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20211126205311/http://ttfr.ru/rus/news/10094-petra-serling-stala-novym-prezidentom-ittf/|deadlink=no}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.ittf.com/2021/11/24/petra-sorling-elected-ittf-president-unopposed/|title=Petra Sörling elected ITTF President unopposed|publisher=ITTF|lang=en|accessdate=2021-11-26|archive-date=2021-11-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20211125212515/https://www.ittf.com/2021/11/24/petra-sorling-elected-ittf-president-unopposed/|deadlink=no}}</ref> ([[Stol tennisi|ing]]. International Table Tennis Federation, qisqartmasi ITTF) — barcha xalqaro [[stol tennisi]] assosiasiyalarini boshqaruvchi organ hisoblanadi. ITTF ning roli stol tennisi qoida va meʼyorlarini hamda uni texnologik takomillashtirishni nazorat qilishdan iborat. ITTF shuningdek, bir qator xalqaro musobaqalarni tashkil etishda mas’ul bo‘lib, ulardan eng yiriki stol tennisi bo‘yicha jahon chempionatidir. == Tarixi == Xalqaro stol tennisi federasiyasi [[1926|1926-yil]] yanvar sanasida to‘qqiz taʼsischi aʼzo: [[Avstriya]], [[Chexoslovakiya]], [[Daniya]], [[Angliya]], [[Germaniya]], [[Vengriya]], [[Hindiston]], [[Shvetsiya]] va [[Uels (hudud)|Uels]] tomonidan tashkil etilgan<ref>[http://www.ittf.com/museum/archives/index.html Arxiv ITTF. 1926 — god sozdaniya i pervogo chempionata mira] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110301103409/http://www.ittf.com/museum/archives/index.html |date=2011-03-01 }}</ref>. Birinchi jahon chempionati o‘sha yilning dekabr oyida [[London|Londonda]] bo‘lib o‘tdi. Federasiyani tashkil etish tashabbuskorlari orasida Ayvor Montepo ham bor edi. Shuningdek, u 40 yildan ortiq vaqt davomida federasiyaning birinchi prezidenti bo‘ldi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://ttw.ru/istoriya-nastolnogo-tennisa/|sarlavha=История настольного тенниса|sana=2003-12-22|nashriyot=Мир настольного тенниса. Народный сайт TTW.RU|kirish sanasi=2020-03-10|arxivsana=2020-02-20|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200220023730/http://ttw.ru/istoriya-nastolnogo-tennisa/}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.jewishsports.net/BioPages/IvorGoldsmidMontagu.htm|sarlavha=Ivor Goldsmid Montagu|nashriyot=www.jewishsports.net|kirish sanasi=2020-03-10|arxivsana=2019-09-23|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190923130158/http://www.jewishsports.net/BioPages/IvorGoldsmidMontagu.htm}}</ref> 1996-yildan buyon har yili xalqaro musobaqalar qismini, „ITTF World Tour“. musobaqasini o‘tkazib keladi. 2000-yillarning boshida ITTF o‘yinning muhimligini va televizorda ko‘rsatish qulayligini oshirishda tennis qoidalarining ayrimlarini o‘zgartirdi. Sidney Olimpiadasidan keyin diametri 38 mm bo‘lgan [[Stol tennisi|toʻplar]] 40 [[Millimetr|mm]] ga almashtirildi, bu esa ularning tezligini pasaytirdi. 2001-yildan boshlab to‘rlardagi hisob avvalgidek 21 emas, balki 11 ballgacha saqlanib qoldi va o‘yinchilar navbatma-navbat besh o‘rniga ikkitadan tennis sharchalarini oshirishadi<ref name="хронология">[http://www.ittf.com/_front_page/ittf_full_story2.asp?id=13118&category=menus www.ittf.com. Xronologiya Nastolnogo tennisa] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090710213034/http://www.ittf.com/_front_page/ittf_full_story2.asp?id=13118&category=menus |date=2009-07-10 }}</ref>. 2014-yilda syellyuloid sharchani diametri 40+ mm bo‘lgan yangi plastik sharchaga almashtirishni eʼlon qildi<ref>[http://old.ittf.com/_front_page/ittf_full_story1.asp?ID=34232 New Plastic Balls Approved by International Table Tennis Federation] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170803171226/http://old.ittf.com/_front_page/ittf_full_story1.asp?ID=34232 |date=2017-08-03 }}</ref>. 2017-yil boshida federasiya 226 ta mamlakat-ishtirokchisidan iborat<ref name="memebers226">{{Veb manbasi|url=https://www.ittf.com/2017/05/11/mission-accomplished-guinea-bissau-completes-full-house/|sarlavha=Mission accomplished Guinea Bissau completes full house|sana=2017-05-11|nashriyot=International Table Tennis Federation|til=en|kirish sanasi=2020-03-10|arxivsana=2021-04-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210416181147/https://www.ittf.com/2017/05/11/mission-accomplished-guinea-bissau-completes-full-house/}}</ref>. Federasiyaning shtab-kvartirasi [[Shveysariya|Shveytsariyaning]] [[Lozanna]] shahrida joylashgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.ittf.com/foundation/our-mission/contact/|sarlavha=Contact|nashriyot=International Table Tennis Federation|til=en|kirish sanasi=2020-03-10}}</ref>. 2020-yilda ITTF yangi [https://worldtabletennis.com/home Butunjahon stol tennisi] tashkiloti vujudga kelganini eʼlon qildi, Liu Guoliang ushbu tashkilot boshqaruvi raisi bo‘ldi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.ittf.com/2020/06/29/liu-guoliang-accepts-position-chair-wtt-council/|sarlavha=Liu Guoliang accepts position as Chair of WTT Council|kirish sanasi=2020-07-21|arxivsana=2020-07-12|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200712010347/https://www.ittf.com/2020/06/29/liu-guoliang-accepts-position-chair-wtt-council/}}</ref>. == Tuzilmasi == '''''ITTF oltita kontinental federasiyaga bo‘lingan'''''<ref name="dcc">{{Veb manbasi|url=https://www.ittf.com/directory/affiliated-continents/|sarlavha=Affiliated Continents|kirish sanasi=2018-02-28|arxivsana=2018-02-28|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180228161855/https://www.ittf.com/directory/affiliated-continents/}}</ref>''''':''''' {| class="wikitable" align="center" !Qitʼa ! Mamlakatlar ! Federatsiya nomi ! Abbr. sarlavha |- | Afrika | 54 | Afrika stol tennisi federatsiyasi | ATTF |- | Osiyo | 45 | Osiyo stol tennisi ittifoqi | ATTU |- | Yevropa | 58 | Yevropa stol tennisi ittifoqi soyuz nastolnogo tennisa | ETTU |- | Lotin Amerika | 40 | Lotin Amerikasi stol tennisi ittifoqi | ULTM |- | Okeaniya | 24 | Okeaniya stol tennisi federatsiyasi | NATTU |- | Shimoliy Amerika | 5 | Shimoliy Amerika stol tennisi ittifoqi ittifoqiAfrika stol tennisi federasiyasi | OTTF |} == Sm. shuningdek == * Rossiya stol tennisi federatsiyasi == Manbalar == {{Manbalar}} 4b5udde0fuby76gpy18i78o2p375ko3 Fonograf 0 784210 2817060 2022-08-29T08:58:57Z Вероника Мякушкина 63173 „[[Fayl:EdisonPhonograph.jpg|thumb|right|Edison fonografi. 1899-yil]] '''Fonograf''' ({{lang-el|[[wikt:φωνή#Древнегреческий|φωνή]]}} „ovoz“ + {{lang-el2|[[wikt:γράφω#Древнегреческий|γράφω]]}} „yozish“) tovushni yozib olish va takrorlash uchun mo‘ljallangan birinchi qurilma. [[Tomas Edison]] tomonidan ixtiro qilingan. 1877-yil 21-noyabrda namoyish etilgan. Ovoz tashuvchi manbada trek shaklida...“ yozuvi orqali yangi sahifa yaratildi wikitext text/x-wiki [[Fayl:EdisonPhonograph.jpg|thumb|right|Edison fonografi. 1899-yil]] '''Fonograf''' ({{lang-el|[[wikt:φωνή#Древнегреческий|φωνή]]}} „ovoz“ + {{lang-el2|[[wikt:γράφω#Древнегреческий|γράφω]]}} „yozish“) tovushni yozib olish va takrorlash uchun mo‘ljallangan birinchi qurilma. [[Tomas Edison]] tomonidan ixtiro qilingan. 1877-yil 21-noyabrda namoyish etilgan. Ovoz tashuvchi manbada trek shaklida yoziladi va uning chuqurligi tovush hajmiga proportsionaldir. Fonografning saundtreki silindrsimon spiralda almashtiriladigan aylanuvchi baraban (silindrga)ga joylashtiriladi. Ijro paytida, nay bo‘ylab harakatlanadigan igna tebranishlarni elastik membranaga uzatadi, bu esa tovush chiqishini taʼminlab beradi. Ushbu ixtiro o‘sha davrning ajoyib voqeasi bo‘lgan. Fonografning mutasil rivojlanib borishi natijasida grammofon va patefon kashf etilgan. == Kashfiyot == [[Fayl:Phonograph NN.jpg|thumb|1899-yilgi fonograf mexanizmi]] [[Fayl:Phonograph sketch.jpg|thumb|Edison yaratgan birinchi fonografning eskizi]] Edison fonografining ishlash tamoyillari 1857-yildayoq eksperimental ravishda o‘rganilgan. Edisonning Menlo Parkdagi ([[Nyu-Jersi]], [[AQSH]]) laboratoriyasida telefon suhbatlarini ro‘yxatdan o‘tkazish istagi ushbu qurilmani yaratishiga turtki bo‘lgan. Bir kuni u telegraf takrorlagichida tushunarsiz nutqqa o‘xshash tovushlarni eshitib qoladi. Fonograf moslamasidagi birinchi yozuvlar folga qog‘ozi yuzasida harakatlanuvchi igna yordamida qilingan chuqurchalar bo‘lgan. Folga qog‘ozi tovush chalinish paytida aylanuvchi silindrga joylashtirilgan. Ushbu holatda, ovozli trek spiral ko‘rinishida, yozuvning davomiyligini oshirgan. Mazkur qurilmaning narxi 18 Aqsh dollarini tashkil etgan. Bu texnika yordamida „Mary Had a Little Lamb“ bolalar qo‘shig‘ining so‘zlari yozib olingan. Qurilmaning ommaviy namoyishi Edisonga misli ko‘rilmagan mashhurlikni taqdim etdi. Ko‘pchilik uchun tovushni takrorlash sehrdek tuyulgani bois, baʼzilar Edisonni „Menlo Park sehrgari“ deb ham atashgan. Edisonning o‘zi ham bu kashfiyotdan hayratlanib, shunday degan: „Men hayotimda hech qachon bunchalik hayratlanmaganman. Men har doim birinchi martadayoq ishlaydigan narsalardan qo‘rqqanman“. Ixtiro Oq uy va Fransiya akademiyasida ham namoyish etilgan. Edison ushbu ixtirosi uchun 1878-yil 19-fevralda AQSH Patent idorasi tomonidan U.S. Patent 200521 patentini olgan. [[Fayl:Phonograph foil.jpg|thumb|Birinchi fonograf dizaynlaridan biri]] 1878-1887-yillar oralig‘ida cho‘g‘lanma lampa ustida ish olib borayotgan Edison fonograf ustidagi izlanishlarini bir muddatga to‘xtatdi. Endilikda Edison ovoz yozish uchun mum bilan qoplangan silindrdan foydalanishni boshladi ([[Charlz Tainter]] tomonidan taklif qilingan g‘oya). 1887-yilda ixtirochi [[Emil Berliner]] ovoz tashuvchilarni silindrsimon shaklda emas, balki tekis disk shaklida ishlatishni taklif qilgan va buni o‘zi yaratgan qurulmasida ko‘rsatib bergan (bu qurulma uchun patent 1896-yilda olingan). Berliner ushbu moslamani „[[grammafon]]“ deb atagan. [[Fayl:Phonograph disc.jpg|thumb|Diskli fonograf]] Fonografdan dastlab matnni aytib turganda ovozni yozib olish uchun mo‘ljallangan mashinka — [[diktofon]] (ovoz yozish moslamasi) sifatida foydalanish rejalashtirilgan edi. Edison fonografdan quyidagi 10 ta maqsad yo‘lida foydalanish mumkinligini aytib o‘tgan: * Nutqni yozib olish; * Ko‘zi ojizlar uchun ovozli (audio) kitoblar; * Notiqlik sanʼatini o‘rgatish; * Musiqa yozish; * Oila aʼzolarining ovozini yozib olish; * Musiqa qutilari va o‘yinchoqlar ichiga gapiruvchi moslamani o‘rnatish (Bu g‘oya 1890-yilda amalga oshirilgan va patentlangan, ammo, o‘sha paytning o‘zidayoq muvaffaqiyatsizlikka uchragan. Ichiga mitti fonograf o‘rnatilgan gapiruvchi qo‘g‘irchoqlar sotuvga chiqarilgan, biroq, ularning savdosi muvoffaqiyatsizlikka uchragan. Bunga sabab qo‘g‘irchoqlar ovozining yoqimsizligi va juda mo‘rt yasalganligi edi); * Gapiradigan soatlar; * Buyuk kishilarning nutqlarini yozib olish; * Taʼlim sohasiga oid yozuvlar; * Telefon uchun aksessuar. Edisonning ushbu ixtirosi shu qadar katta muvaffaqiyatga erishdiki, natijada 1906-yilda muallif o‘zi asos solgan Milliy fonografiya kompaniyasi (ing. Edisonʼs National Phonograph Company) tomonidan yaratilgan bir nechta musiqiy va teatr yozuvlarini ommaga taqdim etdi. [[Fayl:Phonograph-standart edison.jpg|thumb|Edison fonograf ining modeli]] 1912-yilda Edison diskli fonografni bozorga chiqardi va ushbu moslama boshqa mashhur modellar bilan raqobatlasha boshladi. Ushbu moslamada ovoz sifati yaxshi bo‘lgan, biroq boshqa disk pleyerlari bilan mos kelmagan. == Fonografning tuzilishi == O‘sha davrda mavjud bo‘lgan fonograflarning deyarli barchasining asosi bir xil bo‘lgan: aylanadigan tovush tashuvchisi (silindrdagi folga) bo‘ylab harakatlanuvchi igna kesgich, membrana-mikrofon yordamida olingan mexanik tebranishlar tovush tashuvchining deformatsiyasi bilan mexanik ravishda o‘rnatilgan. Dastlabki dizaynlarda asl tovush tashuvchisi ham ijro etish vazifasini bajargan, ammo bu texnologiya yetarli hajmdagi tovushni olish uchun qo‘shimcha mexanik energiyani taʼminlamagan. Keyinchalik qattiqroq materialdan ovoz tashuvchisining nusxasini olish uchun elektroformatsiya usullari qo‘llanila boshlangan. Ovoz yozishni takrorlash uchun igna emitent membranasiga mexanik ravishda ulangan tovush tashuvchisi bo‘ylab harakatlantirililgan. Bu turdagi fonograflarning dastlabki namunalarida ovoz yozish hajmi juda qisqa bo‘lib, bir necha daqiqanigina tashkil etgan va tez fursatda eskirgan. Mum qatlami bilan qoplangan roliklar yanada mustahkam bo‘lgan. Biroq, faqat diskli fonograflarning (gramofonlar) yaratilishi orqali ushbu texnologiya ancha talabgir bo‘ldi. Diskli fonograflar tovush tashuvchini 78 rpm tezlikda aylantiradi. Ovoz konussimon rupor (akustik shox) yordamida kuchaytiriladi. Aksariyat modellar kamonni o‘rab turgan tutqich bilan boshqarilgan. Bu esa qurilmani tashqi sharoitlarga qulay qilib, oddiy holatga keltirgan. O‘sha davrdan boshlab ovoz yozish sanoatiga asos solingan. == Fonografning ilk bor ommaga namoyish etilishi == 1878-yil 11-martda Edison yaratgan fonograf Parijdagi Fransuz akademiyasida namoyish etilgan. Taqdimotni Edisonning hamkasbi, dunyodagi birinchi telefon stansiyasini ishlab chiqargan vengriyalik muhandis [[Tivadar Pushkash]] olib borgan. Uni Edisonning muxlisi, fransuz fizigi Teodor dyu Monsel taklif qilgan. Fonograf qutisidan ovoz eshitilgan zahoti professor-filolog Buyo (yoki Jan Boyyar<ref>[http://www.vokrugsveta.ru/chronograph/2370/ Хронограф] // [[Вокруг света]]. — 2008. — № 3. — С. 31.</ref>) o‘rnidan sakrab turib ketgan va Monselning oldiga yugurib kelib, uning yoqasidan ushlab, g‘azab bilan bo‘g‘ib: „Yaramas! Ablah! Sizningcha, biz jirkanch metalni bizni aldashiga yo‘l qo‘yamizmi?!“, deya baqira boshlagan. O‘sha yilning 30-sentabrida fonograf masalasi yana muhokama qilinganida, u mutaxassislarning xulosasiga ishonmagan va aqlli metal haqida gapirib, quyidagilarni qo‘shib qo‘ygan: „Jirkanch metalning insonning olijanob ovozini nusxalashga qodirligini tan olish mumkinmi?!“ <ref name="лс">''[[Лапиров-Скобло, Михаил Яковлевич|Лапиров-Скобло М. Я.]]'' Эдисон. — М.: Молодая Гвардия, 1956. — Серия: Жизнь замечательных людей (ЖЗЛ). — 1935. — 344 с.</ref>" Rossiyada fonograf birinchi marta ommaga namoyish etilganida ushbu ,,gapiruvchi mexanik hayvon"ning egasi sudga chaqirilgan va „firibgarlik“ uchun uch oyga qamoq jazosi va katta miqdorda jarimaga tortilgan <ref>Евг. Брандис. Жюль Верн. Жизнь и творчество. Изд. 2-е, испр. и доп. — Л.: Гос. изд-во детской литературы Министерства просвещения РСФСР, 1963. — С. 130.</ref>. == Fonograflarning mashhurligi == Dizayndagi kamchiliklarga qaramay, fonograflar [[AQSH]] va [[Yevropa]]da kata shuhrat qozondi. Bunga mashhur sanatkorlarning (masalan, italiyalik tenor [[Enriko Karuzo]]) ovoz yozish kompaniyalari tomonidan yaratilgan ko‘plab musiqiy yozuvlarining paydo bo‘lishi sabab bo‘lgan. Muvaffaqiyat tobora ko‘proq yangi modellarning paydo bo‘lishiga olib keldi. Natijada Fransiyada aylanish tezligi yuqori bo‘lgan fonograflar paydo bo‘ldi. Aylantiruvchi igna keyin yaratilgan modellarda markazdan chetga siljigan. Shveytsariyalik mutaxassislar kichik olib yuriluvchi fonograflar yarata boshladilar. == Fonograflarning ilk nusxalari == *1860-yilda parijlik ixtirochi Eduard Leon Skott de Martenville „fonoavtograf“ deb atalgan asbob yordamida ayolning qo‘shiq kuylayotgan ovozini yozib olgan. Biroq, 2009-yilda olib borilgan tadqiqotlar ushbu audio yozuvda ijro etish tezligi haddan tashqari oshirilgan va u aslida Skottning o‘z ovoziga o‘xshashi, qo‘shiq juda sokin ijro etlganligi aniqlangan <ref>[http://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=104797243{{ref-en}} «Reconsidering Earliest-Known Recording»]</ref>. Ushbu qurilma ovozli tebranishlarga mos keluvchi trekni issiq qog‘oz varog‘iga yozib borgan. Biroq, uni topib olgan tarixchilarning fikriga ko‘ra, ixtirochi ushbu ovozli yozuvni tinglashni rejalashtirmagan, balki faqat tovush tebranishlarini tasvir shaklida suratga olishni xohlagan<ref>{{Cite web |url=http://science.compulenta.ru/352721/ |title=science.compulenta.ru |accessdate=2010-07-08 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080607204427/http://science.compulenta.ru/352721/ |archivedate=2008-06-07 |deadlink=yes }}</ref>. *1877-yil 30-aprelda Sharl Kro Fransiya Fanlar akademiyasiga Edisonning fonografiga o‘xshash „palefon“ni taqdim etgan <ref>[http://www.cairn.info/zen.php?ID_ARTICLE=RBNF_033_0020 L’impression du son], Revue de la BNF, 2009/3 (n° 33), p. 20-29.</ref>. == Ijtimoiy madaniyatda fonograflar == * Fonograf (film) — 1890-yil yanvarda Pyotr Chaykovskiy va uning atrofidagilarning ovozi joylashtirilgan fonografik yozuv yaratilishi haqida qisqa metrajli badiiy film. * Sank Peterburgdagi grammafonlar va fonograflar muzeyi. * Ixtirochilik masalalarini yechish nazariyasi asoschisi G. S. Altshuller oʻzining maʼruza va monografiyalarida fonografni kechikkan ixtiro misolida qayta-qayta keltirgan va ixtiro samarasizligini „oʻz-oʻzidan anglash“ va „variantlarni sanab oʻtish“ usullari bilan koʻrsatgan. Altshullerning so‘zlariga ko‘ra, fonograf [[Qadimgi Yunoniston]] yoki [[Qadimgi Rim]]da paydo bo‘lishi mumkin edi, chunki antik davrning texnologiya darajasi fonograf uchun zarur bo‘lgan detallarni (ibtidoiy bo‘lsa ham) ishlab chiqarishga imkon bergan. Hatto qadimgi faylasuflar va olimlar tomonidan tovushning to‘lqinli tabiatini bilmaslik ham bunga mutlaqo to‘siq bo‘la olmas edi. Ko‘plab ixtirolar ularning fizik asoslarini tushunishdan ancha oldin amalga oshirilgan. Misol tariqasida muallif texnologik jihatdan murakkabroq bo‘lgan (hatto o‘rta asrlar uchun ham) optik asboblarning yorug‘lik sinishi qonunlari kashf etilishidan ancha oldin tasodifiy paydo bo‘lganini, shuningdek, porox va porshenli nasos ixtirosini keltirgan. Fonografning „omadi kulganida“ edi, Altshullerning so‘zlariga ko‘ra, biz Aristotel, Oktavian Avgust yoki [[Aleksandr Pushkin|Aleksandr Sergeyevich Pushkinning]] haqiqiy ovozlarining audio yozuvlarini eshitishimiz mumkin bo‘lardi. == Manbalar == {{manbalar}} == Adabiyotlar == {{refbegin|2}} * Brady, Erika. «A Spiral Way: How the Phonograph Changed Ethnography.» Jackson: [[University Press of Mississippi]], 1999. * Bruil, Rudolf A. (January 8, 2004). «[http://www.soundfountain.com/amb/ttrabco.html#INTRO Linear Tonearms]» Retrieved on July 25, 2011. * Gelatt, Roland. ''The Fabulous Phonograph, 1877—1977''. Second rev. ed., [being also the] First Collier Books ed., in series, ''Sounds of the Century''. New York: Collier, 1977. 349 p., ill. {{ISBN|0-02-032680-7}} * Heumann, Michael. «[http://cec.sonus.ca/econtact/14_3/heumann_phonograph.html Metal Machine Music: The Phonograph’s Voice and the Transformation of Writing].» ''eContact! 14.3 — Turntablism'' (January 2013). Montréal: [[Canadian Electroacoustic Community|CEC]]. * Koenigsberg, Allen. ''The Patent History of the Phonograph, 1877—1912''. APM Press, 1991. * Various. «[http://cecpublic.pbworks.com/TurntableBibliography Turntable &#91;wiki&#93;: Bibliography].» ''eContact! 14.3 — Turntablism'' (January 2013). Montréal: [[Canadian Electroacoustic Community|CEC]]. * Weissenbrunner, Karin. «[http://cec.sonus.ca/econtact/14_3/weissenbrunner_history.html Experimental Turntablism: Historical overview of experiments with record players / records — or Scratches from Second-Hand Technology].» ''eContact! 14.3 — Turntablism'' (January 2013). Montréal: [[Canadian Electroacoustic Community|CEC]]. {{refend}} == Havolalar == * [http://funexhibits.com/projects/cooperative-phonograph/ Interactive sculpture delivers tactile soundwave experience]{{ref-en}} * [http://www.nps.gov/edis/photosmultimedia/very-early-recorded-sound.htm Very early recordings from around the world]{{ref-en}} * [https://web.archive.org/web/20190905075931/http://cylinders.library.ucsb.edu/ Cylinder Preservation & Digitization Project]{{ref-en}} * [http://sounds.bl.uk/Browse.aspx?category=Sound-recording-history&collection=Equipment&browseby=Browse+by+type&choice=Cylinder+players Cylinder players held at the British Library]{{ref-en}} kkkyhq7ty8piefnsaigoboupoydz280 Munozara:Fonograf 1 784211 2817063 2022-08-29T09:00:49Z Вероника Мякушкина 63173 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Marc Valiente 0 784212 2817064 2022-08-29T09:01:35Z Sakinabonu 76607 „[[:en:Special:Redirect/revision/1105552282|Marc Valiente]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {| class="infobox vcard" style="line-height: 1.2em;" |+ class="infobox-title fn" id="4" style="font-size: 125%; text-align: center; line-height: 1.2em;" |Marc Valiente | colspan="4" class="infobox-image" | [[File:Eupen-cologne_5.jpg|frameless]]<div class="infobox-caption" style="padding:0.2em 0 0 0;">Valiente with [[K.A.S. Eupen|Eupen]] in 2017</div> |- ! colspan="4" class="infobox-header" style="background-color: #b0c4de; line-height: 1.5em" |Personal information |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: left" |Full name | colspan="3" class="infobox-data nickname" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;;white-space: normal;" | Marc Valiente Hernández<ref name="Bio"><cite class="citation news cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><span class="cx-segment" data-segmentid="707">[http://resultados.as.com/resultados/ficha/deportista/valiente/17994 "Valiente"]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="708">''[[Diario AS]]'' (in Spanish)<span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="710"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">7 August</span> 2015</span>.</span></cite></ref> |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: left" |Date of birth | colspan="3" class="infobox-data" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;;white-space: normal;" | <span style="display:none"> (<span class="bday">1987-03-29</span>) </span>29 March 1987<span class="noprint ForceAgeToShow"> (age&nbsp;35)</span><ref name="Bio" /> |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: left" |Place of birth | colspan="3" class="infobox-data birthplace" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;;white-space: normal;" | [[Granollers]], Spain |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: left" |Height | colspan="3" class="infobox-data" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;;white-space: normal;" | <templatestyles src="Fraction/styles.css"></templatestyles>1.87&nbsp;m (6&nbsp;ft <span class="frac" role="math">1<span class="sr-only">+</span><span class="num">1</span>&#x2044;<span class="den">2</span></span>&nbsp;in)<ref name="Bio" /> |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: left" |Position(s) | colspan="3" class="infobox-data role" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;;white-space: normal;" | Centre-back |- ! colspan="4" class="infobox-header" style="background-color: #b0c4de; line-height: 1.5em" |Club information |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: left" |<div style="display:inline-block; line-height:1.2em; padding:.1em 0;">Current team</div> | colspan="3" class="infobox-data org" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;;white-space: normal;" | Goa |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: left" |Number | colspan="3" class="infobox-data" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;" | 8 |- ! colspan="4" class="infobox-header" style="background-color: #b0c4de; line-height: 1.5em" |Youth career |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: left" |<span style="font-weight:normal">1997–2005</span> | colspan="3" class="infobox-data" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;" | [[FC Barcelona|Barcelona]] |- ! colspan="4" class="infobox-header" style="background-color: #b0c4de; line-height: 1.5em" |Senior career* |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: left" |Years | class="infobox-data infobox-data-a" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;" | '''Team''' | class="infobox-data infobox-data-b" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;text-align: right" | '''<abbr title="<nowiki&gt;League appearances</nowiki&gt;">Apps</abbr>''' | class="infobox-data infobox-data-c" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: right" | '''(<abbr title="<nowiki&gt;League goals</nowiki&gt;">Gls</abbr>)''' |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: left" |<span style="font-weight:normal">2005</span> | class="infobox-data infobox-data-a" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;" | Barcelona C | class="infobox-data infobox-data-b" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;text-align: right" | 9 | class="infobox-data infobox-data-c" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: right" | (0) |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: left" |<span style="font-weight:normal">2005–2008</span> | class="infobox-data infobox-data-a" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;" | Barcelona B | class="infobox-data infobox-data-b" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;text-align: right" | 86 | class="infobox-data infobox-data-c" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: right" | (4) |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: left" |<span style="font-weight:normal">2006–2008</span> | class="infobox-data infobox-data-a" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;" | [[FC Barcelona|Barcelona]] | class="infobox-data infobox-data-b" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;text-align: right" | 0 | class="infobox-data infobox-data-c" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: right" | (0) |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: left" |<span style="font-weight:normal">2008–2010</span> | class="infobox-data infobox-data-a" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;" | Sevilla B | class="infobox-data infobox-data-b" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;text-align: right" | 58 | class="infobox-data infobox-data-c" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: right" | (1) |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: left" |<span style="font-weight:normal">2009–2010</span> | class="infobox-data infobox-data-a" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;" | Sevilla | class="infobox-data infobox-data-b" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;text-align: right" | 3 | class="infobox-data infobox-data-c" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: right" | (0) |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: left" |<span style="font-weight:normal">2010–2015</span> | class="infobox-data infobox-data-a" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;" | Valladolid | class="infobox-data infobox-data-b" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;text-align: right" | 144 | class="infobox-data infobox-data-c" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: right" | (5) |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: left" |<span style="font-weight:normal">2015–2017</span> | class="infobox-data infobox-data-a" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;" | Maccabi Haifa | class="infobox-data infobox-data-b" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;text-align: right" | 49 | class="infobox-data infobox-data-c" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: right" | (1) |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: left" |<span style="font-weight:normal">2017–2018</span> | class="infobox-data infobox-data-a" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;" | Eupen | class="infobox-data infobox-data-b" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;text-align: right" | 24 | class="infobox-data infobox-data-c" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: right" | (1) |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: left" |<span style="font-weight:normal">2018–2019</span> | class="infobox-data infobox-data-a" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;" | [[Partizan Belgrad|Partizan]] | class="infobox-data infobox-data-b" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;text-align: right" | 31 | class="infobox-data infobox-data-c" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: right" | (0) |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: left" |<span style="font-weight:normal">2019–2022</span> | class="infobox-data infobox-data-a" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;" | Sporting Gijón | class="infobox-data infobox-data-b" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;text-align: right" | 55 | class="infobox-data infobox-data-c" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: right" | (2) |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: left" |<span style="font-weight:normal">2022–</span> | class="infobox-data infobox-data-a" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;" | Goa | class="infobox-data infobox-data-b" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;text-align: right" | 0 | class="infobox-data infobox-data-c" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: right" | (0) |- ! colspan="4" class="infobox-header" style="background-color: #b0c4de; line-height: 1.5em" |National team |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: left" |<span style="font-weight:normal">2006</span> | class="infobox-data infobox-data-a" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;" | Spain U19 | class="infobox-data infobox-data-b" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;text-align: right" | 8 | class="infobox-data infobox-data-c" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: right" | (1) |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: left" |<span style="font-weight:normal">2007</span> | class="infobox-data infobox-data-a" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;" | Spain U20 | class="infobox-data infobox-data-b" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;text-align: right" | 5 | class="infobox-data infobox-data-c" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: right" | (0) |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: left" |<span style="font-weight:normal">2013</span> | class="infobox-data infobox-data-a" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;" | Catalonia | class="infobox-data infobox-data-b" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;text-align: right" | 1 | class="infobox-data infobox-data-c" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: right" | (0) |- | colspan="4" class="infobox-below" style="color:darkslategray; font-size:95%" | <nowiki>*</nowiki>Club domestic league appearances and goals, correct as of 09:50, 14 March 2022 (UTC) |} '''Mark Valiente Hernández''' (1987-yilning 29-martida tugʻilgan) — ispaniyalik professional [[Futbol|futbolchi]], [[Hindiston Superligasi|Hindiston Superligasining]] “Goa ” klubida markaziy himoyachi sifatida oʻynaydi. U " [[FC Barcelona|Barselona"]] da shakllangan va keyinroq " Sevilya"ga o'tgan, lekin asosan ikkala klubda ham zaxirada o'ynagan. 2010-yilda u " Valyadolid " bilan shartnoma imzoladi va u yerda besh yil davomida 157 ta rasmiy o'yinda maydonga tushdi. U Isroil, Belgiya, Serbiya va Hindistonda yuqori darajadagi futbol o'ynagan. Valiente Ispaniya yoshlar terma jamoasi futbolchisi bo'lgan va 2013-yilda Kataloniya terma jamoasi safida bitta norasmiy o'yin o'tkazgan. == Klub faoliyati == [[Granollers]], [[Barselona (provinsiya)|Barselona]], [[Kataloniya]] shahrida tug'ilgan Valiente o'z faoliyatini 10 yoshida [[FC Barcelona|"Barselona" klubida]] boshlagan, ko'pchilik yoshlar jamoalarida [[Sardor (futbol)|klub sardori]] bo'lgan va [[Sesk Fabregas]], [[Lionel Messi]], [[Gerard Pique|Xerard Pike]] va Viktor Vaskes bilan birga o'ynagan<ref>{{Veb manbasi|url=http://espndeportes.espn.go.com/news/story?id=503062|sarlavha=Debe ser el número 23|nashriyot=[[ESPN Deportes]]|til=Spanish|sana=18 November 2006|kirish sanasi=15 September 2015}}</ref>. U [[Copa del Rey]] javob o'yinida CF Badalonaga qarshi asosiy jamoadagi debyutini o'tkazdi va o'z maydonida 4:0 hisobida g'alaba qozongan davrning yarmida Juliano Belletti o'rniga maydonga tushdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=8 November 2006 |title=El Barcelona golea sin problemas al Badalona y Saviola se aprovecha |language=Spanish |trans-title=Barcelona have no problems routing Badalona and Saviola seizes chance |work=[[Marca (newspaper)|Marca]] |url=http://archivo.marca.com/edicion/marca/futbol/copa_del_rey/previaxcronica/es/desarrollo/707505.html |access-date=9 March 2014}}</ref>. 2008-yil iyul oyida, kelajagi bilan bog'liq ba'zi notinchliklardan so'ng, Valiente "''Blaugrana''" tomonidan qo'yib yuborilganidan keyin "Sevilya"ga ko'chib o'tdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=2 July 2008 |title=Marc Valiente, del Barcelona B, nuevo fichaje del Sevilla Atlético |language=Spanish |trans-title=Marc Valiente, from Barcelona B, new Sevilla Atlético signing |work=Marca |url=http://www.marca.com/edicion/marca/futbol/2a_division/sevilla_atletico/es/desarrollo/1141445.html |access-date=8 July 2008}}</ref>. U o'zining ilk professional mavsumini [[Andalusiya|Andalusiyaliklar]] zaxirasida o'tkazdi va yilning asosiy qismini Segunda Diviziyasidan tushib ketishdan boshladi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.sevillaactualidad.com/sevilla-fc/3884-marc-valiente-mi-objetivo-es-quedarme-en-el-primer-equipo/|sarlavha=Marc Valiente: “Mi objetivo es quedarme en el primer equipo”|nashriyot=Sevilla Actualidad|ism=Juan A.|muallif=Pérez|til=Spanish|sana=16 December 2009|kirish sanasi=9 December 2019}}</ref>. 2009-yil 21-noyabrda birinchi tarkibdagi jarohatlar, asosan Federiko Fazio Valientega o'zining birinchi [[La Liga]] imkoniyatini berdi, chunki u [[Tenerife|CD Tenerifega]] qarshi safarda 2:1 hisobida g'alaba qozondi<ref>{{Veb manbasi|url=http://soccernet.espn.go.com/report/_/id/275869?cc=5739|sarlavha=Sevilla make lead count|nashriyot=[[ESPN FC|ESPN Soccernet]]|sana=21 November 2009|kirish sanasi=8 November 2011}}</ref>. U kampaniya davomida yana ikkita o'yinda maydonga tushdi - " Sporting de Gijon "dagi 1:0 hisobidagi g'alabaning 30 daqiqasi oldidan jarohatlangan Adrianoni almashtirdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://soccernet.espn.go.com/report/_/id/275701?cc=5739|sarlavha=Kanoute strike seals Sevilla win|nashriyot=ESPN Soccernet|sana=13 December 2009|kirish sanasi=8 November 2011}}</ref> va birinchi bo'limni bo'lajak chempion "Barselona" bilan mehmonda o'tkazdi (tanaffusda 0:0). 4-0 mag'lubiyat)<ref>{{Veb manbasi|url=http://soccernet.espn.go.com/report/_/id/275866?cc=5739|sarlavha=Messi marks milestone with goal|nashriyot=ESPN Soccernet|sana=16 January 2010|kirish sanasi=8 November 2011}}</ref> 2010-yil iyun oyida "Sevilya"dan ozod qilindi va " Real Valyadolid " bilan uch yilga shartnoma imzoladi, yaqinda ikkinchi divizionga tushib ketdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=5 July 2010 |title=Marc Valiente ficha para las próximas tres temporadas |language=Spanish |trans-title=Marc Valiente signs for next three seasons |work=Marca |url=http://www.marca.com/2010/07/05/futbol/equipos/valladolid/1278352831.html |access-date=9 March 2014}}</ref>. Valiente professional sifatidagi ilk golini 2010-yilning 19-sentyabrida kiritdi, ammo safarda “ Real Betis ”ga 2:1 hisobida mag‘lub bo‘ldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=19 September 2010 |title=El Betis remonta el tanto de un ex sevillista para seguir en lo más alto |language=Spanish |trans-title=Betis come from behind after former Sevilla man goal to stay on top |work=Marca |url=http://www.marca.com/2010/09/19/futbol/2adivision/1284898972.html |access-date=9 March 2014}}</ref>. U o'zining ikkinchi yilida 33 ta o'yin, 3000 daqiqaga yaqin harakat va bitta gol<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=2 October 2011 |title=El Valladolid remonta tras el descanso gracias a Sisi |language=Spanish |trans-title=Valladolid come from behind after half-time thanks to Sisi |work=Diario AS |url=http://futbol.as.com/futbol/2011/10/02/mas_futbol/1317506412_850215.html |access-date=9 March 2014}}</ref>ga hissa qo'shdi, chunki [[Castilla y León|Kastiliya va Leon]] ikki yillik tanaffusdan so'ng yuqori ligaga qaytdi. 2015-yilning 2-iyulida Valiente ilk bor xorijga ko'chib o'tdi va Isroilning " Makkabi Xayfa" klubi bilan yillik 350 000 evro maosh evaziga uch yillik shartnoma imzoladi. Valyadolid uning sotuvidan 250 ming yevro oldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Bailador |first=Ignacio |date=2 July 2015 |title=Marc Valiente al Maccabi Haifa |language=Spanish |trans-title=Marc Valiente to Maccabi Haifa |work=Diario AS |url=http://futbol.as.com/futbol/2015/07/02/segunda/1435871770_630494.html |access-date=26 December 2015}}</ref>. U Isroil Premer-ligasining nisbatan noaniq bo'lgan ispan o'yinchilaridan biri bo'lib, uyida OAV e'tiborini tortdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Baeza |first=Lourdes |date=1 February 2016 |title=Futbolistas en zona de conflicto |language=Spanish |trans-title=Footballers in conflict zone |work=[[El País]] |url=http://deportes.elpais.com/deportes/2016/01/31/actualidad/1454245739_508323.html |access-date=13 March 2016}}</ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Emergui |first=Sal |date=18 February 2016 |title=El central español triunfa en Israel |language=Spanish |trans-title=The Spanish stopper makes it in Israel |work=Marca |url=http://www.marca.com/futbol/futbol-internacional/2016/02/18/56c57ea146163f9e128b460b.html |access-date=13 March 2016}}</ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Benarroch |first=Elías L. |date=6 January 2016 |title=La casi desconocida Liga israelí atrae cada vez más a jugadores españoles |language=Spanish |trans-title=The almost unknown Israeli league keeps attracting Spanish players |work=[[Mundo Deportivo]] |url=http://www.mundodeportivo.com/futbol/20160106/301228466102/la-casi-desconocida-liga-israeli-atrae-cada-vez-mas-a-jugadores-espanoles.html |access-date=13 March 2016}}</ref>. [[Oʻrta Sharq|Yaqin Sharqdagi]] ikki mavsumdan so'ng Valiente yana mamlakatlarga ko'chib o'tdi va 2017-yil iyul oyida KAS Eupenga qo'shildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=29 July 2017 |title=AS Eupen: Marc Valiente (Maccabi Haïfa, ex-Barça) va renforcer la défense des Pandas |language=French |trans-title=AS Eupen: Marc Valiente (Maccabi Haifa, ex-Barça) will reinforce the Pandas' defence |work=[[L'Avenir (Belgian newspaper)|L'Avenir]] |url=http://www.lavenir.net/cnt/dmf20170729_01035321/as-eupen-marc-valiente-maccabi-haifa-ex-barca-va-renforcer-la-defense-des-pandas |access-date=2 April 2018}}</ref>. U 4-noyabr kuni o'zining yangi klubi uchun birinchi golini kiritdi, bu esa Belgiyaning birinchi divizioni A divizionida Sint-Truidense VVda 4:4 hisobida durang o'ynagan qo'shimcha vaqtni tenglashtirdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=4 November 2017 |title=4:4 in Sint Truiden – Valiente rettet Eupen in letzter Sekunde |language=German |trans-title=4:4 in Sint Truiden – Valiente rescues Eupen in last seconds |work=[[Grenz-Echo]] |url=http://www.grenzecho.net/sport/fussball/1division/as-eupen/44-sint-truiden-valiente-rettet-eupen-letzter-sekunde |url-status=dead |access-date=2 April 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180628204934/http://www.grenzecho.net/sport/fussball/1division/as-eupen/44-sint-truiden-valiente-rettet-eupen-letzter-sekunde |archive-date=28 June 2018}}</ref>. Valiente 2018 yilning 26-iyunida "[[Partizan Belgrad|Partizan]]" bilan ikki yillik shartnomaga rozi bo'lgach, Serbiya Superligasiga o'tdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.rts.rs/page/sport/ci/story/31/fudbal/3181997/partizan-doveo-spanca-valijentea.html|sarlavha=Партизан довео Шпанца Валијентеа|nashriyot=[[Radio Television of Serbia]]|til=Serbian|sana=26 June 2018|kirish sanasi=27 June 2018}}</ref>. Ertasi kuni u jamoaga qo'shildi<ref>{{Veb manbasi|url=http://partizan.rs/191073-mark|sarlavha=Црно-бели се појачали на штоперској позицији|nashriyot=FK Partizan|til=Serbian|sana=27 June 2018|kirish sanasi=27 June 2018}}</ref>, 6-raqamli forma<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.mozzartsport.com/fudbal/vesti/valijente-uzeo-sesticu-bice-zaduzen-za-atmosferu-partizan-mora-da-osvaja-trofeje/299157|sarlavha=Valijente uzeo šesticu, biće zadužen za atmosferu: Partizan mora da osvaja trofeje|nashriyot=Mozzart Sport|til=Serbian|sana=27 June 2018|kirish sanasi=27 June 2018}}</ref> berildi va bu jarayonda ularning tarixidagi birinchi ispaniyalik bo'ldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Martín |first=Francisco Javier |date=13 October 2018 |title=Marc Valiente: "Me gusta que Ronaldo quiera crecer con calma" |language=Spanish |trans-title=Marc Valiente: "I like that Ronaldo wants to grow steadily" |work=Diario AS |url=https://as.com/futbol/2018/10/13/primera/1539462101_041168.html |access-date=9 December 2019}}</ref>. 2019-yilning 25-iyulida Valiente ikkinchi darajali Sporting de Xixon bilan ikki yillik shartnoma imzolab, Ispaniyaga qaytdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.realsporting.com/noticia/marc-valiente-nuevo-jugador-del-sporting|sarlavha=Marc Valiente, nuevo jugador del Sporting|nashriyot=Sporting Gijón|til=Spanish|sana=25 July 2019|kirish sanasi=26 July 2019}}</ref>. Muddati tugaganidan bir necha kun o'tgach, u yana bir yilga uzaytirildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=10 July 2021 |title=Marc Valiente: «Renovar con el Sporting era mi prioridad» |language=Spanish |trans-title=Marc Valiente: "Renewing with Sporting was my priority" |work=[[La Voz de Asturias]] |url=https://www.lavozdeasturias.es/noticia/sporting1905/2021/07/10/marc-valiente-renovar-sporting-era-prioridad/00031625916000019413507.htm |access-date=6 November 2021}}</ref>. 2022-yil iyun oyida 35 yoshida Valiente o'z hamyurti Karlos Penya boshqaradigan "Goa" bilan [[Hindiston Superligasi|Hindiston Superligasiga]] o'tdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Mergulhao |first=Marcus |date=18 June 2022 |title=Goa: FC Goa add two more Spanish players as Guarrotxena, Valiente join team meeting |work=[[The Times of India]] |url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/goa/fc-goa-add-two-more-spanish-players-as-guarrotxena-valiente-join-team-meeting/articleshow/92289930.cms |access-date=19 June 2022}}</ref>. == Xalqaro martabasi == Valiente 19 yoshgacha va 20 yoshgacha bo'lgan [[Ispaniya milliy futbol terma jamoasi|ispaniyalik xalqaro futbolchi]] edi<ref name="U19">{{Yangiliklar manbasi |last=Salido Cobo |first=Jorge |date=29 July 2006 |title=España, campeona de Europa sub'19 |language=Spanish |trans-title=Spain, under'19 European champions |work=[[El Mundo (Spain)|El Mundo]] |url=https://www.elmundo.es/elmundodeporte/2006/07/28/futbol/1154107660.html |access-date=13 March 2016}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.cihefe.es/cuadernosdefutbol/2015/07/espana-en-los-mundiales-sub20-canada-2007/|sarlavha=España en los mundiales sub'20: Canadá 2007|nashriyot=Cuadernos de Fútbol|ism=Óscar|muallif=Díez|til=Spanish|sana=1 July 2015|kirish sanasi=9 December 2019}}</ref>. 2013-yil 30-dekabrda u Estadi Olímpic Lluís Companys stadionida bo'lib o'tgan Kabo-Verdeni 4:1 hisobida mag'lubiyatga uchratib, Kataloniya mintaqaviy jamoasi uchun o'zining birinchi va yagona sovrinini qo'lga kiritdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Barrio |first=Laura |date=30 December 2013 |title=La selección catalana sentencia a Cabo Verde en tres minutos |language=Spanish |trans-title=The Catalan national team finish Cape Verde in three minutes |work=Diario AS |url=https://as.com/futbol/2013/12/30/primera/1388435236_417457.html |access-date=9 December 2019}}</ref>. == Faoliyat statistikasi == === Klub === {{Updated}} {| class="wikitable" style="text-align: center;" |+Appearances and goals by club, season and competition ! rowspan="2" |Club ! rowspan="2" |Season ! colspan="3" |League ! colspan="2" |National cup ! colspan="2" |League cup ! colspan="2" |Continental ! colspan="2" |Other ! colspan="2" |Total |- !Division !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals |- |Barcelona C |2005–06<ref name="Promo">{{Veb manbasi|url=http://www.promoesport.es/en/info/marc-valiente|sarlavha=Marc Valiente|nashriyot=Promoesport|kirish sanasi=27 June 2018}}</ref> |Tercera División |9 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |9 |0 |- | rowspan="4" |Barcelona B |2005–06<ref name="Promo" /> | rowspan="2" |Segunda División B |27 |2 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |27 |2 |- |2006–07<ref name="Promo" /> |30 |2 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |30 |2 |- |2007–08<ref name="Promo" /> |Tercera División |29 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |29 |0 |- ! colspan="2" |Total !86 !4 ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— !86 !4 |- | rowspan="3" |[[FC Barcelona|Barcelona]] |2006–07<ref name="BD">{{Veb manbasi|url=http://www.bdfutbol.com/en/j/j9416.html|sarlavha=Valiente: Marc Valiente Hernández|nashriyot=BDFutbol|kirish sanasi=24 September 2015}}</ref> | rowspan="2" |[[La Liga]] |0 |0 |1 |0 | colspan="2" |— |0 |0 |0 |0 |1 |0 |- |2007–08<ref name="BD" /> |0 |0 |1 |0 | colspan="2" |— |0 |0 | colspan="2" |— |1 |0 |- ! colspan="2" |Total !0 !0 !2 !0 ! colspan="2" |— !0 !0 !0 !0 !2 !0 |- | rowspan="3" |Sevilla B |2008–09<ref name="BD" /> |Segunda División |33 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |33 |0 |- |2009–10<ref name="BD" /> |Segunda División B |25 |1 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |25 |1 |- ! colspan="2" |Total !58 !1 ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— !58 !1 |- |Sevilla |2009–10<ref name="BD" /> |La Liga |3 |0 |2 |0 | colspan="2" |— |0 |0 | colspan="2" |— |5 |0 |- | rowspan="6" |Valladolid |2010–11<ref name="BD" /> | rowspan="2" |Segunda División |24 |2 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |2{{Efn|Appearances in Promotion play-offs|name=PPO}} |0 |27 |2 |- |2011–12<ref name="BD" /> |33 |1 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |4{{Efn|name=PPO}} |0 |37 |1 |- |2012–13<ref name="BD" /> | rowspan="2" |La Liga |28 |0 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |30 |0 |- |2013–14<ref name="BD" /> |29 |1 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |30 |1 |- |2014–15<ref name="BD" /> |Segunda División |31 |1 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |33 |1 |- ! colspan="2" |Total !145 !5 !6 !0 ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— !6 !0 !157 !5 |- | rowspan="3" |Maccabi Haifa |2015–16<ref name="SW">{{Veb manbasi|url=https://int.soccerway.com/players/marc-valiente-hernandez/21079|sarlavha=Marc Valiente|nashriyot=Soccerway|kirish sanasi=24 September 2015}}</ref> | rowspan="2" |Israeli Premier League |30 |1 |4 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |35 |1 |- |2016–17<ref name="SW" /> |19 |0 |1 |0 |2 |0 |2 |0 |1{{Efn|Appearance in [[2016 Israel Super Cup|Israel Super Cup]]|name=ISC}} |0 |25 |0 |- ! colspan="2" |Total !49 !1 !5 !0 !3 !0 !2 !0 !1 !0 !60 !1 |- |Eupen |2017–18<ref name="SW" /> |Belgian First Division A |24 |1 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |7{{Efn|Appearances in Europa League play-offs|name=UPO}} |0 |33 |1 |- |[[Partizan Belgrad|Partizan]] |2018–19<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.superliga.rs/sezone/2018-19/player/3-super-liga-srbije-2018-19/1556-06-valiente-hernandez-marc|sarlavha=06 Valiente Hernandez Marc|nashriyot=[[Serbian SuperLiga]]|til=Serbian|kirish sanasi=17 August 2018}}</ref> |Serbian SuperLiga |31 |0 |2 |1 | colspan="2" |— |8 |0 | colspan="2" |— |41 |1 |- | rowspan="4" |Sporting Gijón |2019–20<ref name="BD" /> |Segunda División |22 |1 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |22 |1 |- |2020–21<ref name="BD" /> |Segunda División |17 |0 |3 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |20 |0 |- |2021–22<ref name="BD" /> |Segunda División |16 |1 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |17 |1 |- ! colspan="2" |Total !55 !2 !4 !0 ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— !59 !2 |- ! colspan="3" |Career total !448 !15 !22 !0 !3 !0 !10 !0 !14 !0 !497 !15 |} == Faxrlar == '''Sevilla''' * [[Copa del Rey|Qirol kubogi]]: 2009–10<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=10 November 2009 |title=El Sevilla golea hasta en los trámites |language=Spanish |trans-title=Sevilla rout even in formalities |work=Marca |url=https://www.marca.com/2009/11/10/futbol/copa_rey/1257888568.html |access-date=9 December 2019}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=27 January 2010 |title=0–1. El Sevilla accede a semifinales pese a perde en el Pizjuán con el Deportivo |language=Spanish |trans-title=0–1. Sevilla reach semi-finals in spite of losing at the Pizjuán with Deportivo |work=La Información |url=https://www.lainformacion.com/deporte/copa-nacional/0-1-el-sevilla-accede-a-semifinales-pese-a-perde-en-el-pizjuan-con-el-deportivo_C6SbihBAx9X9GFUip7Ud33/ |access-date=9 December 2019}}</ref>. '''Makkabi Xayfa''' * Isroil davlat kubogi: 2015–16<ref name="SW">{{Veb manbasi|url=https://int.soccerway.com/players/marc-valiente-hernandez/21079|sarlavha=Marc Valiente|nashriyot=Soccerway|kirish sanasi=24 September 2015}}</ref>. '''Partizan''' * Serbiya kubogi: 2018–19<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Gascón |first=Javier |date=28 May 2019 |title=Títulos balcánicos para Dani Olmo y Marc Valiente |language=Spanish |trans-title=Balkan titles for Dani Olmo and Marc Valiente |work=Mundo Deportivo |url=https://www.mundodeportivo.com/futbol/fc-barcelona/20190528/462525156065/dani-olmo-marc-valiente-titulos-balcanicos.html |access-date=9 December 2019}}</ref>. '''Ispaniya U19''' * 19 yoshgacha bo'lganlar o'rtasidagi Yevropa chempionati: 2006<ref name="U19">{{Yangiliklar manbasi |last=Salido Cobo |first=Jorge |date=29 July 2006 |title=España, campeona de Europa sub'19 |language=Spanish |trans-title=Spain, under'19 European champions |work=[[El Mundo (Spain)|El Mundo]] |url=https://www.elmundo.es/elmundodeporte/2006/07/28/futbol/1154107660.html |access-date=13 March 2016}}</ref>. == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> == Havolalar == * Marc Valiente at BDFutbol * Marc Valiente – FIFA competition record (archived) {{FC Goa squad}} [[Turkum:FC Barcelona futbolchilari]] [[Turkum:Ispaniya futbolchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1987-yilda tugʻilganlar]] h05vnq0x0b0csep1oya4u2uftv5jcl7 2817194 2817064 2022-08-29T10:33:37Z Sakinabonu 76607 wikitext text/x-wiki '''Mark Valiente Hernández''' (1987-yilning 29-martida tugʻilgan) — ispaniyalik professional [[Futbol|futbolchi]], [[Hindiston Superligasi|Hindiston Superligasining]] "Goa " klubida markaziy himoyachi sifatida oʻynaydi. U „ [[FC Barcelona|Barselona“]] da shakllangan va keyinroq „ Sevilya“ga oʻtgan, lekin asosan ikkala klubda ham zaxirada oʻynagan. 2010-yilda u " Valyadolid „ bilan shartnoma imzoladi va u yerda besh yil davomida 157 ta rasmiy oʻyinda maydonga tushdi. U Isroil, Belgiya, Serbiya va Hindistonda yuqori darajadagi futbol oʻynagan. Valiente Ispaniya yoshlar terma jamoasi futbolchisi boʻlgan va 2013-yilda Kataloniya terma jamoasi safida bitta norasmiy oʻyin oʻtkazgan. == Klub faoliyati == [[Granollers]], [[Barselona (provinsiya)|Barselona]], [[Kataloniya]] shahrida tugʻilgan Valiente oʻz faoliyatini 10 yoshida [[FC Barcelona|“Barselona" klubida]] boshlagan, koʻpchilik yoshlar jamoalarida [[Sardor (futbol)|klub sardori]] boʻlgan va [[Sesk Fabregas]], [[Lionel Messi]], [[Gerard Pique|Xerard Pike]] va Viktor Vaskes bilan birga oʻynagan<ref>{{Veb manbasi|url=http://espndeportes.espn.go.com/news/story?id=503062|sarlavha=Debe ser el número 23|nashriyot=[[ESPN Deportes]]|til=Spanish|sana=18 November 2006|kirish sanasi=15 September 2015}}</ref>. U [[Copa del Rey]] javob oʻyinida CF Badalonaga qarshi asosiy jamoadagi debyutini oʻtkazdi va oʻz maydonida 4:0 hisobida gʻalaba qozongan davrning yarmida Juliano Belletti oʻrniga maydonga tushdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=8 November 2006 |title=El Barcelona golea sin problemas al Badalona y Saviola se aprovecha |language=Spanish |trans-title=Barcelona have no problems routing Badalona and Saviola seizes chance |work=[[Marca (newspaper)|Marca]] |url=http://archivo.marca.com/edicion/marca/futbol/copa_del_rey/previaxcronica/es/desarrollo/707505.html |access-date=9 March 2014}}</ref>. 2008-yil iyul oyida, kelajagi bilan bogʻliq baʼzi notinchliklardan soʻng, Valiente „''Blaugrana''“ tomonidan qoʻyib yuborilganidan keyin „Sevilya“ga koʻchib oʻtdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=2 July 2008 |title=Marc Valiente, del Barcelona B, nuevo fichaje del Sevilla Atlético |language=Spanish |trans-title=Marc Valiente, from Barcelona B, new Sevilla Atlético signing |work=Marca |url=http://www.marca.com/edicion/marca/futbol/2a_division/sevilla_atletico/es/desarrollo/1141445.html |access-date=8 July 2008}}</ref>. U oʻzining ilk professional mavsumini [[Andalusiya|Andalusiyaliklar]] zaxirasida oʻtkazdi va yilning asosiy qismini Segunda Diviziyasidan tushib ketishdan boshladi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.sevillaactualidad.com/sevilla-fc/3884-marc-valiente-mi-objetivo-es-quedarme-en-el-primer-equipo/|sarlavha=Marc Valiente: “Mi objetivo es quedarme en el primer equipo”|nashriyot=Sevilla Actualidad|ism=Juan A.|muallif=Pérez|til=Spanish|sana=16 December 2009|kirish sanasi=9 December 2019}}</ref>. 2009-yil 21-noyabrda birinchi tarkibdagi jarohatlar, asosan Federiko Fazio Valientega oʻzining birinchi [[La Liga]] imkoniyatini berdi, chunki u [[Tenerife|CD Tenerifega]] qarshi safarda 2:1 hisobida gʻalaba qozondi<ref>{{Veb manbasi|url=http://soccernet.espn.go.com/report/_/id/275869?cc=5739|sarlavha=Sevilla make lead count|nashriyot=[[ESPN FC|ESPN Soccernet]]|sana=21 November 2009|kirish sanasi=8 November 2011}}</ref>. U kampaniya davomida yana ikkita oʻyinda maydonga tushdi — " Sporting de Gijon "dagi 1:0 hisobidagi gʻalabaning 30 daqiqasi oldidan jarohatlangan Adrianoni almashtirdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://soccernet.espn.go.com/report/_/id/275701?cc=5739|sarlavha=Kanoute strike seals Sevilla win|nashriyot=ESPN Soccernet|sana=13 December 2009|kirish sanasi=8 November 2011}}</ref> va birinchi boʻlimni boʻlajak chempion „Barselona“ bilan mehmonda oʻtkazdi (tanaffusda 0:0). 4-0 magʻlubiyat)<ref>{{Veb manbasi|url=http://soccernet.espn.go.com/report/_/id/275866?cc=5739|sarlavha=Messi marks milestone with goal|nashriyot=ESPN Soccernet|sana=16 January 2010|kirish sanasi=8 November 2011}}</ref> 2010-yil iyun oyida „Sevilya“dan ozod qilindi va " Real Valyadolid " bilan uch yilga shartnoma imzoladi, yaqinda ikkinchi divizionga tushib ketdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=5 July 2010 |title=Marc Valiente ficha para las próximas tres temporadas |language=Spanish |trans-title=Marc Valiente signs for next three seasons |work=Marca |url=http://www.marca.com/2010/07/05/futbol/equipos/valladolid/1278352831.html |access-date=9 March 2014}}</ref>. Valiente professional sifatidagi ilk golini 2010-yilning 19-sentyabrida kiritdi, ammo safarda " Real Betis "ga 2:1 hisobida mag‘lub bo‘ldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=19 September 2010 |title=El Betis remonta el tanto de un ex sevillista para seguir en lo más alto |language=Spanish |trans-title=Betis come from behind after former Sevilla man goal to stay on top |work=Marca |url=http://www.marca.com/2010/09/19/futbol/2adivision/1284898972.html |access-date=9 March 2014}}</ref>. U oʻzining ikkinchi yilida 33 ta oʻyin, 3000 daqiqaga yaqin harakat va bitta gol<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=2 October 2011 |title=El Valladolid remonta tras el descanso gracias a Sisi |language=Spanish |trans-title=Valladolid come from behind after half-time thanks to Sisi |work=Diario AS |url=http://futbol.as.com/futbol/2011/10/02/mas_futbol/1317506412_850215.html |access-date=9 March 2014}}</ref>ga hissa qoʻshdi, chunki [[Castilla y León|Kastiliya va Leon]] ikki yillik tanaffusdan soʻng yuqori ligaga qaytdi. 2015-yilning 2-iyulida Valiente ilk bor xorijga koʻchib oʻtdi va Isroilning „ Makkabi Xayfa“ klubi bilan yillik 350 000 evro maosh evaziga uch yillik shartnoma imzoladi. Valyadolid uning sotuvidan 250 ming yevro oldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Bailador |first=Ignacio |date=2 July 2015 |title=Marc Valiente al Maccabi Haifa |language=Spanish |trans-title=Marc Valiente to Maccabi Haifa |work=Diario AS |url=http://futbol.as.com/futbol/2015/07/02/segunda/1435871770_630494.html |access-date=26 December 2015}}</ref>. U Isroil Premer-ligasining nisbatan noaniq boʻlgan ispan oʻyinchilaridan biri boʻlib, uyida OAV eʼtiborini tortdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Baeza |first=Lourdes |date=1 February 2016 |title=Futbolistas en zona de conflicto |language=Spanish |trans-title=Footballers in conflict zone |work=[[El País]] |url=http://deportes.elpais.com/deportes/2016/01/31/actualidad/1454245739_508323.html |access-date=13 March 2016}}</ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Emergui |first=Sal |date=18 February 2016 |title=El central español triunfa en Israel |language=Spanish |trans-title=The Spanish stopper makes it in Israel |work=Marca |url=http://www.marca.com/futbol/futbol-internacional/2016/02/18/56c57ea146163f9e128b460b.html |access-date=13 March 2016}}</ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Benarroch |first=Elías L. |date=6 January 2016 |title=La casi desconocida Liga israelí atrae cada vez más a jugadores españoles |language=Spanish |trans-title=The almost unknown Israeli league keeps attracting Spanish players |work=[[Mundo Deportivo]] |url=http://www.mundodeportivo.com/futbol/20160106/301228466102/la-casi-desconocida-liga-israeli-atrae-cada-vez-mas-a-jugadores-espanoles.html |access-date=13 March 2016}}</ref>. [[Oʻrta Sharq|Yaqin Sharqdagi]] ikki mavsumdan soʻng Valiente yana mamlakatlarga koʻchib oʻtdi va 2017-yil iyul oyida KAS Eupenga qoʻshildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=29 July 2017 |title=AS Eupen: Marc Valiente (Maccabi Haïfa, ex-Barça) va renforcer la défense des Pandas |language=French |trans-title=AS Eupen: Marc Valiente (Maccabi Haifa, ex-Barça) will reinforce the Pandas' defence |work=[[L'Avenir (Belgian newspaper)|L'Avenir]] |url=http://www.lavenir.net/cnt/dmf20170729_01035321/as-eupen-marc-valiente-maccabi-haifa-ex-barca-va-renforcer-la-defense-des-pandas |access-date=2 April 2018}}</ref>. U 4-noyabr kuni oʻzining yangi klubi uchun birinchi golini kiritdi, bu esa Belgiyaning birinchi divizioni A divizionida Sint-Truidense VVda 4:4 hisobida durang oʻynagan qoʻshimcha vaqtni tenglashtirdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=4 November 2017 |title=4:4 in Sint Truiden – Valiente rettet Eupen in letzter Sekunde |language=German |trans-title=4:4 in Sint Truiden – Valiente rescues Eupen in last seconds |work=[[Grenz-Echo]] |url=http://www.grenzecho.net/sport/fussball/1division/as-eupen/44-sint-truiden-valiente-rettet-eupen-letzter-sekunde |url-status=dead |access-date=2 April 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180628204934/http://www.grenzecho.net/sport/fussball/1division/as-eupen/44-sint-truiden-valiente-rettet-eupen-letzter-sekunde |archive-date=28 June 2018}}</ref>. Valiente 2018 yilning 26-iyunida „[[Partizan Belgrad|Partizan]]“ bilan ikki yillik shartnomaga rozi boʻlgach, Serbiya Superligasiga oʻtdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.rts.rs/page/sport/ci/story/31/fudbal/3181997/partizan-doveo-spanca-valijentea.html|sarlavha=Партизан довео Шпанца Валијентеа|nashriyot=[[Radio Television of Serbia]]|til=Serbian|sana=26 June 2018|kirish sanasi=27 June 2018}}</ref>. Ertasi kuni u jamoaga qoʻshildi<ref>{{Veb manbasi|url=http://partizan.rs/191073-mark|sarlavha=Црно-бели се појачали на штоперској позицији|nashriyot=FK Partizan|til=Serbian|sana=27 June 2018|kirish sanasi=27 June 2018}}</ref>, 6-raqamli forma<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.mozzartsport.com/fudbal/vesti/valijente-uzeo-sesticu-bice-zaduzen-za-atmosferu-partizan-mora-da-osvaja-trofeje/299157|sarlavha=Valijente uzeo šesticu, biće zadužen za atmosferu: Partizan mora da osvaja trofeje|nashriyot=Mozzart Sport|til=Serbian|sana=27 June 2018|kirish sanasi=27 June 2018}}</ref> berildi va bu jarayonda ularning tarixidagi birinchi ispaniyalik boʻldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Martín |first=Francisco Javier |date=13 October 2018 |title=Marc Valiente: "Me gusta que Ronaldo quiera crecer con calma" |language=Spanish |trans-title=Marc Valiente: "I like that Ronaldo wants to grow steadily" |work=Diario AS |url=https://as.com/futbol/2018/10/13/primera/1539462101_041168.html |access-date=9 December 2019}}</ref>. 2019-yilning 25-iyulida Valiente ikkinchi darajali Sporting de Xixon bilan ikki yillik shartnoma imzolab, Ispaniyaga qaytdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.realsporting.com/noticia/marc-valiente-nuevo-jugador-del-sporting|sarlavha=Marc Valiente, nuevo jugador del Sporting|nashriyot=Sporting Gijón|til=Spanish|sana=25 July 2019|kirish sanasi=26 July 2019}}</ref>. Muddati tugaganidan bir necha kun oʻtgach, u yana bir yilga uzaytirildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=10 July 2021 |title=Marc Valiente: «Renovar con el Sporting era mi prioridad» |language=Spanish |trans-title=Marc Valiente: "Renewing with Sporting was my priority" |work=[[La Voz de Asturias]] |url=https://www.lavozdeasturias.es/noticia/sporting1905/2021/07/10/marc-valiente-renovar-sporting-era-prioridad/00031625916000019413507.htm |access-date=6 November 2021}}</ref>. 2022-yil iyun oyida 35 yoshida Valiente oʻz hamyurti Karlos Penya boshqaradigan „Goa“ bilan [[Hindiston Superligasi|Hindiston Superligasiga]] oʻtdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Mergulhao |first=Marcus |date=18 June 2022 |title=Goa: FC Goa add two more Spanish players as Guarrotxena, Valiente join team meeting |work=[[The Times of India]] |url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/goa/fc-goa-add-two-more-spanish-players-as-guarrotxena-valiente-join-team-meeting/articleshow/92289930.cms |access-date=19 June 2022}}</ref>. == Xalqaro martabasi == Valiente 19 yoshgacha va 20 yoshgacha boʻlgan [[Ispaniya milliy futbol terma jamoasi|ispaniyalik xalqaro futbolchi]] edi<ref name="U19">{{Yangiliklar manbasi |last=Salido Cobo |first=Jorge |date=29 July 2006 |title=España, campeona de Europa sub'19 |language=Spanish |trans-title=Spain, under'19 European champions |work=[[El Mundo (Spain)|El Mundo]] |url=https://www.elmundo.es/elmundodeporte/2006/07/28/futbol/1154107660.html |access-date=13 March 2016}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.cihefe.es/cuadernosdefutbol/2015/07/espana-en-los-mundiales-sub20-canada-2007/|sarlavha=España en los mundiales sub'20: Canadá 2007|nashriyot=Cuadernos de Fútbol|ism=Óscar|muallif=Díez|til=Spanish|sana=1 July 2015|kirish sanasi=9 December 2019}}</ref>. 2013-yil 30-dekabrda u Estadi Olímpic Lluís Companys stadionida boʻlib oʻtgan Kabo-Verdeni 4:1 hisobida magʻlubiyatga uchratib, Kataloniya mintaqaviy jamoasi uchun oʻzining birinchi va yagona sovrinini qoʻlga kiritdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Barrio |first=Laura |date=30 December 2013 |title=La selección catalana sentencia a Cabo Verde en tres minutos |language=Spanish |trans-title=The Catalan national team finish Cape Verde in three minutes |work=Diario AS |url=https://as.com/futbol/2013/12/30/primera/1388435236_417457.html |access-date=9 December 2019}}</ref>. == Faoliyat statistikasi == === Klub === {{Updated}} {| class="wikitable" style="text-align: center;" |+Appearances and goals by club, season and competition ! rowspan="2" |Club ! rowspan="2" |Season ! colspan="3" |League ! colspan="2" |National cup ! colspan="2" |League cup ! colspan="2" |Continental ! colspan="2" |Other ! colspan="2" |Total |- !Division !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals |- |Barcelona C |2005-06<ref name="Promo">{{Veb manbasi|url=http://www.promoesport.es/en/info/marc-valiente|sarlavha=Marc Valiente|nashriyot=Promoesport|kirish sanasi=27 June 2018}}</ref> |Tercera División |9 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |9 |0 |- | rowspan="4" |Barcelona B |2005-06<ref name="Promo" /> | rowspan="2" |Segunda División B |27 |2 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |27 |2 |- |2006-07<ref name="Promo" /> |30 |2 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |30 |2 |- |2007-08<ref name="Promo" /> |Tercera División |29 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |29 |0 |- ! colspan="2" |Total !86 !4 ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— !86 !4 |- | rowspan="3" |[[FC Barcelona|Barcelona]] |2006-07<ref name="BD">{{Veb manbasi|url=http://www.bdfutbol.com/en/j/j9416.html|sarlavha=Valiente: Marc Valiente Hernández|nashriyot=BDFutbol|kirish sanasi=24 September 2015}}</ref> | rowspan="2" |[[La Liga]] |0 |0 |1 |0 | colspan="2" |— |0 |0 |0 |0 |1 |0 |- |2007-08<ref name="BD" /> |0 |0 |1 |0 | colspan="2" |— |0 |0 | colspan="2" |— |1 |0 |- ! colspan="2" |Total !0 !0 !2 !0 ! colspan="2" |— !0 !0 !0 !0 !2 !0 |- | rowspan="3" |Sevilla B |2008-09<ref name="BD" /> |Segunda División |33 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |33 |0 |- |2009-10<ref name="BD" /> |Segunda División B |25 |1 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |25 |1 |- ! colspan="2" |Total !58 !1 ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— !58 !1 |- |Sevilla |2009-10<ref name="BD" /> |La Liga |3 |0 |2 |0 | colspan="2" |— |0 |0 | colspan="2" |— |5 |0 |- | rowspan="6" |Valladolid |2010-11<ref name="BD" /> | rowspan="2" |Segunda División |24 |2 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |2{{Efn|Appearances in Promotion play-offs|name=PPO}} |0 |27 |2 |- |2011-12<ref name="BD" /> |33 |1 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |4{{Efn|name=PPO}} |0 |37 |1 |- |2012-13<ref name="BD" /> | rowspan="2" |La Liga |28 |0 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |30 |0 |- |2013-14<ref name="BD" /> |29 |1 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |30 |1 |- |2014-15<ref name="BD" /> |Segunda División |31 |1 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |33 |1 |- ! colspan="2" |Total !145 !5 !6 !0 ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— !6 !0 !157 !5 |- | rowspan="3" |Maccabi Haifa |2015-16<ref name="SW">{{Veb manbasi|url=https://int.soccerway.com/players/marc-valiente-hernandez/21079|sarlavha=Marc Valiente|nashriyot=Soccerway|kirish sanasi=24 September 2015}}</ref> | rowspan="2" |Israeli Premier League |30 |1 |4 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |35 |1 |- |2016-17<ref name="SW" /> |19 |0 |1 |0 |2 |0 |2 |0 |1{{Efn|Appearance in [[2016 Israel Super Cup|Israel Super Cup]]|name=ISC}} |0 |25 |0 |- ! colspan="2" |Total !49 !1 !5 !0 !3 !0 !2 !0 !1 !0 !60 !1 |- |Eupen |2017-18<ref name="SW" /> |Belgian First Division A |24 |1 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |7{{Efn|Appearances in Europa League play-offs|name=UPO}} |0 |33 |1 |- |[[Partizan Belgrad|Partizan]] |2018-19<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.superliga.rs/sezone/2018-19/player/3-super-liga-srbije-2018-19/1556-06-valiente-hernandez-marc|sarlavha=06 Valiente Hernandez Marc|nashriyot=[[Serbian SuperLiga]]|til=Serbian|kirish sanasi=17 August 2018}}</ref> |Serbian SuperLiga |31 |0 |2 |1 | colspan="2" |— |8 |0 | colspan="2" |— |41 |1 |- | rowspan="4" |Sporting Gijón |2019-20<ref name="BD" /> |Segunda División |22 |1 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |22 |1 |- |2020-21<ref name="BD" /> |Segunda División |17 |0 |3 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |20 |0 |- |2021-22<ref name="BD" /> |Segunda División |16 |1 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |17 |1 |- ! colspan="2" |Total !55 !2 !4 !0 ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— !59 !2 |- ! colspan="3" |Career total !448 !15 !22 !0 !3 !0 !10 !0 !14 !0 !497 !15 |} == Faxrlar == '''Sevilla''' * [[Copa del Rey|Qirol kubogi]]: 2009-10<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=10 November 2009 |title=El Sevilla golea hasta en los trámites |language=Spanish |trans-title=Sevilla rout even in formalities |work=Marca |url=https://www.marca.com/2009/11/10/futbol/copa_rey/1257888568.html |access-date=9 December 2019}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=27 January 2010 |title=0–1. El Sevilla accede a semifinales pese a perde en el Pizjuán con el Deportivo |language=Spanish |trans-title=0–1. Sevilla reach semi-finals in spite of losing at the Pizjuán with Deportivo |work=La Información |url=https://www.lainformacion.com/deporte/copa-nacional/0-1-el-sevilla-accede-a-semifinales-pese-a-perde-en-el-pizjuan-con-el-deportivo_C6SbihBAx9X9GFUip7Ud33/ |access-date=9 December 2019}}</ref>. '''Makkabi Xayfa''' * Isroil davlat kubogi: 2015-16<ref name="SW">{{Veb manbasi|url=https://int.soccerway.com/players/marc-valiente-hernandez/21079|sarlavha=Marc Valiente|nashriyot=Soccerway|kirish sanasi=24 September 2015}}</ref>. '''Partizan''' * Serbiya kubogi: 2018-19<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Gascón |first=Javier |date=28 May 2019 |title=Títulos balcánicos para Dani Olmo y Marc Valiente |language=Spanish |trans-title=Balkan titles for Dani Olmo and Marc Valiente |work=Mundo Deportivo |url=https://www.mundodeportivo.com/futbol/fc-barcelona/20190528/462525156065/dani-olmo-marc-valiente-titulos-balcanicos.html |access-date=9 December 2019}}</ref>. '''Ispaniya U19''' * 19 yoshgacha boʻlganlar oʻrtasidagi Yevropa chempionati: 2006<ref name="U19">{{Yangiliklar manbasi |last=Salido Cobo |first=Jorge |date=29 July 2006 |title=España, campeona de Europa sub'19 |language=Spanish |trans-title=Spain, under'19 European champions |work=[[El Mundo (Spain)|El Mundo]] |url=https://www.elmundo.es/elmundodeporte/2006/07/28/futbol/1154107660.html |access-date=13 March 2016}}</ref>. == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> == Havolalar == * Marc Valiente at BDFutbol * Marc Valiente — FIFA competition record (archived) {{FC Goa squad}} [[Turkum:FC Barcelona futbolchilari]] [[Turkum:Ispaniya futbolchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1987-yilda tugʻilganlar]] py41j4907426715zj8zr3i1e1z9sh2p 2817224 2817194 2022-08-29T10:44:43Z Sakinabonu 76607 wikitext text/x-wiki '''Mark Valiente Hernández''' (1987-yilning 29-martida tugʻilgan) — ispaniyalik professional [[Futbol|futbolchi]], [[Hindiston Superligasi|Hindiston Superligasining]] "Goa " klubida markaziy himoyachi sifatida oʻynaydi. U „ [[FC Barcelona|Barselona“]] da shakllangan va keyinroq „ Sevilya“ga oʻtgan, lekin asosan ikkala klubda ham zaxirada oʻynagan. 2010-yilda u " Valyadolid „ bilan shartnoma imzoladi va u yerda besh yil davomida 157 ta rasmiy oʻyinda maydonga tushdi. U Isroil, Belgiya, Serbiya va Hindistonda yuqori darajadagi futbol oʻynagan. Valiente Ispaniya yoshlar terma jamoasi futbolchisi boʻlgan va 2013-yilda Kataloniya terma jamoasi safida bitta norasmiy oʻyin oʻtkazgan. == Klub faoliyati == [[Granollers]], [[Barselona (provinsiya)|Barselona]], [[Kataloniya]] shahrida tugʻilgan Valiente oʻz faoliyatini 10 yoshida [[FC Barcelona|“Barselona" klubida]] boshlagan, koʻpchilik yoshlar jamoalarida [[Sardor (futbol)|klub sardori]] boʻlgan va [[Sesk Fabregas]], [[Lionel Messi]], [[Gerard Pique|Xerard Pike]] va Viktor Vaskes bilan birga oʻynagan<ref>{{Veb manbasi|url=http://espndeportes.espn.go.com/news/story?id=503062|sarlavha=Debe ser el número 23|nashriyot=[[ESPN Deportes]]|til=Spanish|sana=18 November 2006|kirish sanasi=15 September 2015}}</ref>. U [[Copa del Rey]] javob oʻyinida CF Badalonaga qarshi asosiy jamoadagi debyutini oʻtkazdi va oʻz maydonida 4:0 hisobida gʻalaba qozongan davrning yarmida Juliano Belletti oʻrniga maydonga tushdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=8 November 2006 |title=El Barcelona golea sin problemas al Badalona y Saviola se aprovecha |language=Spanish |trans-title=Barcelona have no problems routing Badalona and Saviola seizes chance |work=[[Marca (newspaper)|Marca]] |url=http://archivo.marca.com/edicion/marca/futbol/copa_del_rey/previaxcronica/es/desarrollo/707505.html |access-date=9 March 2014}}</ref>. 2008-yil iyul oyida, kelajagi bilan bogʻliq baʼzi notinchliklardan soʻng, Valiente „''Blaugrana''“ tomonidan qoʻyib yuborilganidan keyin „Sevilya“ga koʻchib oʻtdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=2 July 2008 |title=Marc Valiente, del Barcelona B, nuevo fichaje del Sevilla Atlético |language=Spanish |trans-title=Marc Valiente, from Barcelona B, new Sevilla Atlético signing |work=Marca |url=http://www.marca.com/edicion/marca/futbol/2a_division/sevilla_atletico/es/desarrollo/1141445.html |access-date=8 July 2008}}</ref>. U oʻzining ilk professional mavsumini [[Andalusiya|Andalusiyaliklar]] zaxirasida oʻtkazdi va yilning asosiy qismini Segunda Diviziyasidan tushib ketishdan boshladi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.sevillaactualidad.com/sevilla-fc/3884-marc-valiente-mi-objetivo-es-quedarme-en-el-primer-equipo/|sarlavha=Marc Valiente: “Mi objetivo es quedarme en el primer equipo”|nashriyot=Sevilla Actualidad|ism=Juan A.|muallif=Pérez|til=Spanish|sana=16 December 2009|kirish sanasi=9 December 2019}}</ref>. 2009-yil 21-noyabrda birinchi tarkibdagi jarohatlar, asosan Federiko Fazio Valientega oʻzining birinchi [[La Liga]] imkoniyatini berdi, chunki u [[Tenerife|CD Tenerifega]] qarshi safarda 2:1 hisobida gʻalaba qozondi<ref>{{Veb manbasi|url=http://soccernet.espn.go.com/report/_/id/275869?cc=5739|sarlavha=Sevilla make lead count|nashriyot=[[ESPN FC|ESPN Soccernet]]|sana=21 November 2009|kirish sanasi=8 November 2011}}</ref>. U kampaniya davomida yana ikkita oʻyinda maydonga tushdi — " Sporting de Gijon "dagi 1:0 hisobidagi gʻalabaning 30 daqiqasi oldidan jarohatlangan Adrianoni almashtirdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://soccernet.espn.go.com/report/_/id/275701?cc=5739|sarlavha=Kanoute strike seals Sevilla win|nashriyot=ESPN Soccernet|sana=13 December 2009|kirish sanasi=8 November 2011}}</ref> va birinchi boʻlimni boʻlajak chempion „Barselona“ bilan mehmonda oʻtkazdi (tanaffusda 0:0). 4-0 magʻlubiyat)<ref>{{Veb manbasi|url=http://soccernet.espn.go.com/report/_/id/275866?cc=5739|sarlavha=Messi marks milestone with goal|nashriyot=ESPN Soccernet|sana=16 January 2010|kirish sanasi=8 November 2011}}</ref> 2010-yil iyun oyida „Sevilya“dan ozod qilindi va " Real Valyadolid " bilan uch yilga shartnoma imzoladi, yaqinda ikkinchi divizionga tushib ketdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=5 July 2010 |title=Marc Valiente ficha para las próximas tres temporadas |language=Spanish |trans-title=Marc Valiente signs for next three seasons |work=Marca |url=http://www.marca.com/2010/07/05/futbol/equipos/valladolid/1278352831.html |access-date=9 March 2014}}</ref>. Valiente professional sifatidagi ilk golini 2010-yilning 19-sentyabrida kiritdi, ammo safarda " Real Betis "ga 2:1 hisobida mag‘lub bo‘ldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=19 September 2010 |title=El Betis remonta el tanto de un ex sevillista para seguir en lo más alto |language=Spanish |trans-title=Betis come from behind after former Sevilla man goal to stay on top |work=Marca |url=http://www.marca.com/2010/09/19/futbol/2adivision/1284898972.html |access-date=9 March 2014}}</ref>. U oʻzining ikkinchi yilida 33 ta oʻyin, 3000 daqiqaga yaqin harakat va bitta gol<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=2 October 2011 |title=El Valladolid remonta tras el descanso gracias a Sisi |language=Spanish |trans-title=Valladolid come from behind after half-time thanks to Sisi |work=Diario AS |url=http://futbol.as.com/futbol/2011/10/02/mas_futbol/1317506412_850215.html |access-date=9 March 2014}}</ref>ga hissa qoʻshdi, chunki [[Castilla y León|Kastiliya va Leon]] ikki yillik tanaffusdan soʻng yuqori ligaga qaytdi. 2015-yilning 2-iyulida Valiente ilk bor xorijga koʻchib oʻtdi va Isroilning „ Makkabi Xayfa“ klubi bilan yillik 350 000 evro maosh evaziga uch yillik shartnoma imzoladi. Valyadolid uning sotuvidan 250 ming yevro oldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Bailador |first=Ignacio |date=2 July 2015 |title=Marc Valiente al Maccabi Haifa |language=Spanish |trans-title=Marc Valiente to Maccabi Haifa |work=Diario AS |url=http://futbol.as.com/futbol/2015/07/02/segunda/1435871770_630494.html |access-date=26 December 2015}}</ref>. U Isroil Premer-ligasining nisbatan noaniq boʻlgan ispan oʻyinchilaridan biri boʻlib, uyida OAV eʼtiborini tortdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Baeza |first=Lourdes |date=1 February 2016 |title=Futbolistas en zona de conflicto |language=Spanish |trans-title=Footballers in conflict zone |work=[[El País]] |url=http://deportes.elpais.com/deportes/2016/01/31/actualidad/1454245739_508323.html |access-date=13 March 2016}}</ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Emergui |first=Sal |date=18 February 2016 |title=El central español triunfa en Israel |language=Spanish |trans-title=The Spanish stopper makes it in Israel |work=Marca |url=http://www.marca.com/futbol/futbol-internacional/2016/02/18/56c57ea146163f9e128b460b.html |access-date=13 March 2016}}</ref> <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Benarroch |first=Elías L. |date=6 January 2016 |title=La casi desconocida Liga israelí atrae cada vez más a jugadores españoles |language=Spanish |trans-title=The almost unknown Israeli league keeps attracting Spanish players |work=[[Mundo Deportivo]] |url=http://www.mundodeportivo.com/futbol/20160106/301228466102/la-casi-desconocida-liga-israeli-atrae-cada-vez-mas-a-jugadores-espanoles.html |access-date=13 March 2016}}</ref>. [[Oʻrta Sharq|Yaqin Sharqdagi]] ikki mavsumdan soʻng Valiente yana mamlakatlarga koʻchib oʻtdi va 2017-yil iyul oyida KAS Eupenga qoʻshildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=29 July 2017 |title=AS Eupen: Marc Valiente (Maccabi Haïfa, ex-Barça) va renforcer la défense des Pandas |language=French |trans-title=AS Eupen: Marc Valiente (Maccabi Haifa, ex-Barça) will reinforce the Pandas' defence |work=[[L'Avenir (Belgian newspaper)|L'Avenir]] |url=http://www.lavenir.net/cnt/dmf20170729_01035321/as-eupen-marc-valiente-maccabi-haifa-ex-barca-va-renforcer-la-defense-des-pandas |access-date=2 April 2018}}</ref>. U 4-noyabr kuni oʻzining yangi klubi uchun birinchi golini kiritdi, bu esa Belgiyaning birinchi divizioni A divizionida Sint-Truidense VVda 4:4 hisobida durang oʻynagan qoʻshimcha vaqtni tenglashtirdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=4 November 2017 |title=4:4 in Sint Truiden – Valiente rettet Eupen in letzter Sekunde |language=German |trans-title=4:4 in Sint Truiden – Valiente rescues Eupen in last seconds |work=[[Grenz-Echo]] |url=http://www.grenzecho.net/sport/fussball/1division/as-eupen/44-sint-truiden-valiente-rettet-eupen-letzter-sekunde |url-status=dead |access-date=2 April 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180628204934/http://www.grenzecho.net/sport/fussball/1division/as-eupen/44-sint-truiden-valiente-rettet-eupen-letzter-sekunde |archive-date=28 June 2018}}</ref>. Valiente 2018 yilning 26-iyunida „[[Partizan Belgrad|Partizan]]“ bilan ikki yillik shartnomaga rozi boʻlgach, Serbiya Superligasiga oʻtdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.rts.rs/page/sport/ci/story/31/fudbal/3181997/partizan-doveo-spanca-valijentea.html|sarlavha=Партизан довео Шпанца Валијентеа|nashriyot=[[Radio Television of Serbia]]|til=Serbian|sana=26 June 2018|kirish sanasi=27 June 2018}}</ref>. Ertasi kuni u jamoaga qoʻshildi<ref>{{Veb manbasi|url=http://partizan.rs/191073-mark|sarlavha=Црно-бели се појачали на штоперској позицији|nashriyot=FK Partizan|til=Serbian|sana=27 June 2018|kirish sanasi=27 June 2018}}</ref>, 6-raqamli forma<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.mozzartsport.com/fudbal/vesti/valijente-uzeo-sesticu-bice-zaduzen-za-atmosferu-partizan-mora-da-osvaja-trofeje/299157|sarlavha=Valijente uzeo šesticu, biće zadužen za atmosferu: Partizan mora da osvaja trofeje|nashriyot=Mozzart Sport|til=Serbian|sana=27 June 2018|kirish sanasi=27 June 2018}}</ref> berildi va bu jarayonda ularning tarixidagi birinchi ispaniyalik boʻldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Martín |first=Francisco Javier |date=13 October 2018 |title=Marc Valiente: "Me gusta que Ronaldo quiera crecer con calma" |language=Spanish |trans-title=Marc Valiente: "I like that Ronaldo wants to grow steadily" |work=Diario AS |url=https://as.com/futbol/2018/10/13/primera/1539462101_041168.html |access-date=9 December 2019}}</ref>. 2019-yilning 25-iyulida Valiente ikkinchi darajali Sporting de Xixon bilan ikki yillik shartnoma imzolab, Ispaniyaga qaytdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.realsporting.com/noticia/marc-valiente-nuevo-jugador-del-sporting|sarlavha=Marc Valiente, nuevo jugador del Sporting|nashriyot=Sporting Gijón|til=Spanish|sana=25 July 2019|kirish sanasi=26 July 2019}}</ref>. Muddati tugaganidan bir necha kun oʻtgach, u yana bir yilga uzaytirildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=10 July 2021 |title=Marc Valiente: «Renovar con el Sporting era mi prioridad» |language=Spanish |trans-title=Marc Valiente: "Renewing with Sporting was my priority" |work=[[La Voz de Asturias]] |url=https://www.lavozdeasturias.es/noticia/sporting1905/2021/07/10/marc-valiente-renovar-sporting-era-prioridad/00031625916000019413507.htm |access-date=6 November 2021}}</ref>. 2022-yil iyun oyida 35 yoshida Valiente oʻz hamyurti Karlos Penya boshqaradigan „Goa“ bilan [[Hindiston Superligasi|Hindiston Superligasiga]] oʻtdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Mergulhao |first=Marcus |date=18 June 2022 |title=Goa: FC Goa add two more Spanish players as Guarrotxena, Valiente join team meeting |work=[[The Times of India]] |url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/goa/fc-goa-add-two-more-spanish-players-as-guarrotxena-valiente-join-team-meeting/articleshow/92289930.cms |access-date=19 June 2022}}</ref>. == Xalqaro martabasi == Valiente 19 yoshgacha va 20 yoshgacha boʻlgan [[Ispaniya milliy futbol terma jamoasi|ispaniyalik xalqaro futbolchi]] edi<ref name="U19">{{Yangiliklar manbasi |last=Salido Cobo |first=Jorge |date=29 July 2006 |title=España, campeona de Europa sub'19 |language=Spanish |trans-title=Spain, under'19 European champions |work=[[El Mundo (Spain)|El Mundo]] |url=https://www.elmundo.es/elmundodeporte/2006/07/28/futbol/1154107660.html |access-date=13 March 2016}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.cihefe.es/cuadernosdefutbol/2015/07/espana-en-los-mundiales-sub20-canada-2007/|sarlavha=España en los mundiales sub'20: Canadá 2007|nashriyot=Cuadernos de Fútbol|ism=Óscar|muallif=Díez|til=Spanish|sana=1 July 2015|kirish sanasi=9 December 2019}}</ref>. 2013-yil 30-dekabrda u Estadi Olímpic Lluís Companys stadionida boʻlib oʻtgan Kabo-Verdeni 4:1 hisobida magʻlubiyatga uchratib, Kataloniya mintaqaviy jamoasi uchun oʻzining birinchi va yagona sovrinini qoʻlga kiritdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Barrio |first=Laura |date=30 December 2013 |title=La selección catalana sentencia a Cabo Verde en tres minutos |language=Spanish |trans-title=The Catalan national team finish Cape Verde in three minutes |work=Diario AS |url=https://as.com/futbol/2013/12/30/primera/1388435236_417457.html |access-date=9 December 2019}}</ref>. == Faxrlar == '''Sevilla''' * [[Copa del Rey|Qirol kubogi]]: 2009-10<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=10 November 2009 |title=El Sevilla golea hasta en los trámites |language=Spanish |trans-title=Sevilla rout even in formalities |work=Marca |url=https://www.marca.com/2009/11/10/futbol/copa_rey/1257888568.html |access-date=9 December 2019}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=27 January 2010 |title=0–1. El Sevilla accede a semifinales pese a perde en el Pizjuán con el Deportivo |language=Spanish |trans-title=0–1. Sevilla reach semi-finals in spite of losing at the Pizjuán with Deportivo |work=La Información |url=https://www.lainformacion.com/deporte/copa-nacional/0-1-el-sevilla-accede-a-semifinales-pese-a-perde-en-el-pizjuan-con-el-deportivo_C6SbihBAx9X9GFUip7Ud33/ |access-date=9 December 2019}}</ref>. '''Makkabi Xayfa''' * Isroil davlat kubogi: 2015-16<ref name="SW">{{Veb manbasi|url=https://int.soccerway.com/players/marc-valiente-hernandez/21079|sarlavha=Marc Valiente|nashriyot=Soccerway|kirish sanasi=24 September 2015}}</ref>. '''Partizan''' * Serbiya kubogi: 2018-19<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Gascón |first=Javier |date=28 May 2019 |title=Títulos balcánicos para Dani Olmo y Marc Valiente |language=Spanish |trans-title=Balkan titles for Dani Olmo and Marc Valiente |work=Mundo Deportivo |url=https://www.mundodeportivo.com/futbol/fc-barcelona/20190528/462525156065/dani-olmo-marc-valiente-titulos-balcanicos.html |access-date=9 December 2019}}</ref>. '''Ispaniya U19''' * 19 yoshgacha boʻlganlar oʻrtasidagi Yevropa chempionati: 2006<ref name="U19">{{Yangiliklar manbasi |last=Salido Cobo |first=Jorge |date=29 July 2006 |title=España, campeona de Europa sub'19 |language=Spanish |trans-title=Spain, under'19 European champions |work=[[El Mundo (Spain)|El Mundo]] |url=https://www.elmundo.es/elmundodeporte/2006/07/28/futbol/1154107660.html |access-date=13 March 2016}}</ref>. == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> == Havolalar == * Marc Valiente at BDFutbol * Marc Valiente — FIFA competition record (archived) {{FC Goa squad}} [[Turkum:FC Barcelona futbolchilari]] [[Turkum:Ispaniya futbolchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1987-yilda tugʻilganlar]] gso62ih6rv19ezdhqt5oa0v462rcg7x 2817238 2817224 2022-08-29T10:50:05Z Sakinabonu 76607 Probellarni to'g'irladim wikitext text/x-wiki '''Mark Valiente Hernández''' (1987-yilning 29-martida tugʻilgan) — ispaniyalik professional [[Futbol|futbolchi]], [[Hindiston Superligasi|Hindiston Superligasining]] "Goa" klubida markaziy himoyachi sifatida oʻynaydi. U „<nowiki/>[[FC Barcelona|Barselona“]] da shakllangan va keyinroq „Sevilya“ga oʻtgan, lekin asosan ikkala klubda ham zaxirada oʻynagan. 2010-yilda u "Valyadolid„ bilan shartnoma imzoladi va u yerda besh yil davomida 157 ta rasmiy oʻyinda maydonga tushdi. U Isroil, Belgiya, Serbiya va Hindistonda yuqori darajadagi futbol oʻynagan. Valiente Ispaniya yoshlar terma jamoasi futbolchisi boʻlgan va 2013-yilda Kataloniya terma jamoasi safida bitta norasmiy oʻyin oʻtkazgan. == Klub faoliyati == [[Granollers]], [[Barselona (provinsiya)|Barselona]], [[Kataloniya]] shahrida tugʻilgan Valiente oʻz faoliyatini 10 yoshida [[FC Barcelona|“Barselona" klubida]] boshlagan, koʻpchilik yoshlar jamoalarida [[Sardor (futbol)|klub sardori]] boʻlgan va [[Sesk Fabregas]], [[Lionel Messi]], [[Gerard Pique|Xerard Pike]] va Viktor Vaskes bilan birga oʻynagan<ref>{{Veb manbasi|url=http://espndeportes.espn.go.com/news/story?id=503062|sarlavha=Debe ser el número 23|nashriyot=[[ESPN Deportes]]|til=Spanish|sana=18 November 2006|kirish sanasi=15 September 2015}}</ref>. U [[Copa del Rey]] javob oʻyinida CF Badalonaga qarshi asosiy jamoadagi debyutini oʻtkazdi va oʻz maydonida 4:0 hisobida gʻalaba qozongan davrning yarmida Juliano Belletti oʻrniga maydonga tushdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=8 November 2006 |title=El Barcelona golea sin problemas al Badalona y Saviola se aprovecha |language=Spanish |trans-title=Barcelona have no problems routing Badalona and Saviola seizes chance |work=[[Marca (newspaper)|Marca]] |url=http://archivo.marca.com/edicion/marca/futbol/copa_del_rey/previaxcronica/es/desarrollo/707505.html |access-date=9 March 2014}}</ref>. 2008-yil iyul oyida, kelajagi bilan bogʻliq baʼzi notinchliklardan soʻng, Valiente „''Blaugrana''“ tomonidan qoʻyib yuborilganidan keyin „Sevilya“ga koʻchib oʻtdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=2 July 2008 |title=Marc Valiente, del Barcelona B, nuevo fichaje del Sevilla Atlético |language=Spanish |trans-title=Marc Valiente, from Barcelona B, new Sevilla Atlético signing |work=Marca |url=http://www.marca.com/edicion/marca/futbol/2a_division/sevilla_atletico/es/desarrollo/1141445.html |access-date=8 July 2008}}</ref>. U oʻzining ilk professional mavsumini [[Andalusiya|Andalusiyaliklar]] zaxirasida oʻtkazdi va yilning asosiy qismini Segunda Diviziyasidan tushib ketishdan boshladi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.sevillaactualidad.com/sevilla-fc/3884-marc-valiente-mi-objetivo-es-quedarme-en-el-primer-equipo/|sarlavha=Marc Valiente: “Mi objetivo es quedarme en el primer equipo”|nashriyot=Sevilla Actualidad|ism=Juan A.|muallif=Pérez|til=Spanish|sana=16 December 2009|kirish sanasi=9 December 2019}}</ref>. 2009-yil 21-noyabrda birinchi tarkibdagi jarohatlar, asosan Federiko Fazio Valientega oʻzining birinchi [[La Liga]] imkoniyatini berdi, chunki u [[Tenerife|CD Tenerifega]] qarshi safarda 2:1 hisobida gʻalaba qozondi<ref>{{Veb manbasi|url=http://soccernet.espn.go.com/report/_/id/275869?cc=5739|sarlavha=Sevilla make lead count|nashriyot=[[ESPN FC|ESPN Soccernet]]|sana=21 November 2009|kirish sanasi=8 November 2011}}</ref>. U kampaniya davomida yana ikkita oʻyinda maydonga tushdi — "Sporting de Gijon "dagi 1:0 hisobidagi gʻalabaning 30 daqiqasi oldidan jarohatlangan Adrianoni almashtirdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://soccernet.espn.go.com/report/_/id/275701?cc=5739|sarlavha=Kanoute strike seals Sevilla win|nashriyot=ESPN Soccernet|sana=13 December 2009|kirish sanasi=8 November 2011}}</ref> va birinchi boʻlimni boʻlajak chempion „Barselona“ bilan mehmonda oʻtkazdi (tanaffusda 0:0). 4-0 magʻlubiyat)<ref>{{Veb manbasi|url=http://soccernet.espn.go.com/report/_/id/275866?cc=5739|sarlavha=Messi marks milestone with goal|nashriyot=ESPN Soccernet|sana=16 January 2010|kirish sanasi=8 November 2011}}</ref> 2010-yil iyun oyida „Sevilya“dan ozod qilindi va "Real Valyadolid" bilan uch yilga shartnoma imzoladi, yaqinda ikkinchi divizionga tushib ketdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=5 July 2010 |title=Marc Valiente ficha para las próximas tres temporadas |language=Spanish |trans-title=Marc Valiente signs for next three seasons |work=Marca |url=http://www.marca.com/2010/07/05/futbol/equipos/valladolid/1278352831.html |access-date=9 March 2014}}</ref>. Valiente professional sifatidagi ilk golini 2010-yilning 19-sentyabrida kiritdi, ammo safarda "Real Betis"ga 2:1 hisobida mag‘lub bo‘ldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=19 September 2010 |title=El Betis remonta el tanto de un ex sevillista para seguir en lo más alto |language=Spanish |trans-title=Betis come from behind after former Sevilla man goal to stay on top |work=Marca |url=http://www.marca.com/2010/09/19/futbol/2adivision/1284898972.html |access-date=9 March 2014}}</ref>. U oʻzining ikkinchi yilida 33 ta oʻyin, 3000 daqiqaga yaqin harakat va bitta gol<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=2 October 2011 |title=El Valladolid remonta tras el descanso gracias a Sisi |language=Spanish |trans-title=Valladolid come from behind after half-time thanks to Sisi |work=Diario AS |url=http://futbol.as.com/futbol/2011/10/02/mas_futbol/1317506412_850215.html |access-date=9 March 2014}}</ref>ga hissa qoʻshdi, chunki [[Castilla y León|Kastiliya va Leon]] ikki yillik tanaffusdan soʻng yuqori ligaga qaytdi. 2015-yilning 2-iyulida Valiente ilk bor xorijga koʻchib oʻtdi va Isroilning „ Makkabi Xayfa“ klubi bilan yillik 350 000 evro maosh evaziga uch yillik shartnoma imzoladi. Valyadolid uning sotuvidan 250 ming yevro oldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Bailador |first=Ignacio |date=2 July 2015 |title=Marc Valiente al Maccabi Haifa |language=Spanish |trans-title=Marc Valiente to Maccabi Haifa |work=Diario AS |url=http://futbol.as.com/futbol/2015/07/02/segunda/1435871770_630494.html |access-date=26 December 2015}}</ref>. U Isroil Premer-ligasining nisbatan noaniq boʻlgan ispan oʻyinchilaridan biri boʻlib, uyida OAV eʼtiborini tortdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Baeza |first=Lourdes |date=1 February 2016 |title=Futbolistas en zona de conflicto |language=Spanish |trans-title=Footballers in conflict zone |work=[[El País]] |url=http://deportes.elpais.com/deportes/2016/01/31/actualidad/1454245739_508323.html |access-date=13 March 2016}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Emergui |first=Sal |date=18 February 2016 |title=El central español triunfa en Israel |language=Spanish |trans-title=The Spanish stopper makes it in Israel |work=Marca |url=http://www.marca.com/futbol/futbol-internacional/2016/02/18/56c57ea146163f9e128b460b.html |access-date=13 March 2016}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Benarroch |first=Elías L. |date=6 January 2016 |title=La casi desconocida Liga israelí atrae cada vez más a jugadores españoles |language=Spanish |trans-title=The almost unknown Israeli league keeps attracting Spanish players |work=[[Mundo Deportivo]] |url=http://www.mundodeportivo.com/futbol/20160106/301228466102/la-casi-desconocida-liga-israeli-atrae-cada-vez-mas-a-jugadores-espanoles.html |access-date=13 March 2016}}</ref>. [[Oʻrta Sharq|Yaqin Sharqdagi]] ikki mavsumdan soʻng Valiente yana mamlakatlarga koʻchib oʻtdi va 2017-yil iyul oyida KAS Eupenga qoʻshildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=29 July 2017 |title=AS Eupen: Marc Valiente (Maccabi Haïfa, ex-Barça) va renforcer la défense des Pandas |language=French |trans-title=AS Eupen: Marc Valiente (Maccabi Haifa, ex-Barça) will reinforce the Pandas' defence |work=[[L'Avenir (Belgian newspaper)|L'Avenir]] |url=http://www.lavenir.net/cnt/dmf20170729_01035321/as-eupen-marc-valiente-maccabi-haifa-ex-barca-va-renforcer-la-defense-des-pandas |access-date=2 April 2018}}</ref>. U 4-noyabr kuni oʻzining yangi klubi uchun birinchi golini kiritdi, bu esa Belgiyaning birinchi divizioni A divizionida Sint-Truidense VVda 4:4 hisobida durang oʻynagan qoʻshimcha vaqtni tenglashtirdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=4 November 2017 |title=4:4 in Sint Truiden – Valiente rettet Eupen in letzter Sekunde |language=German |trans-title=4:4 in Sint Truiden – Valiente rescues Eupen in last seconds |work=[[Grenz-Echo]] |url=http://www.grenzecho.net/sport/fussball/1division/as-eupen/44-sint-truiden-valiente-rettet-eupen-letzter-sekunde |url-status=dead |access-date=2 April 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180628204934/http://www.grenzecho.net/sport/fussball/1division/as-eupen/44-sint-truiden-valiente-rettet-eupen-letzter-sekunde |archive-date=28 June 2018}}</ref>. Valiente 2018-yilning 26-iyunida „[[Partizan Belgrad|Partizan]]“ bilan ikki yillik shartnomaga rozi boʻlgach, Serbiya Superligasiga oʻtdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.rts.rs/page/sport/ci/story/31/fudbal/3181997/partizan-doveo-spanca-valijentea.html|sarlavha=Партизан довео Шпанца Валијентеа|nashriyot=[[Radio Television of Serbia]]|til=Serbian|sana=26 June 2018|kirish sanasi=27 June 2018}}</ref>. Ertasi kuni u jamoaga qoʻshildi<ref>{{Veb manbasi|url=http://partizan.rs/191073-mark|sarlavha=Црно-бели се појачали на штоперској позицији|nashriyot=FK Partizan|til=Serbian|sana=27 June 2018|kirish sanasi=27 June 2018}}</ref>, 6-raqamli forma<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.mozzartsport.com/fudbal/vesti/valijente-uzeo-sesticu-bice-zaduzen-za-atmosferu-partizan-mora-da-osvaja-trofeje/299157|sarlavha=Valijente uzeo šesticu, biće zadužen za atmosferu: Partizan mora da osvaja trofeje|nashriyot=Mozzart Sport|til=Serbian|sana=27 June 2018|kirish sanasi=27 June 2018}}</ref> berildi va bu jarayonda ularning tarixidagi birinchi ispaniyalik boʻldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Martín |first=Francisco Javier |date=13 October 2018 |title=Marc Valiente: "Me gusta que Ronaldo quiera crecer con calma" |language=Spanish |trans-title=Marc Valiente: "I like that Ronaldo wants to grow steadily" |work=Diario AS |url=https://as.com/futbol/2018/10/13/primera/1539462101_041168.html |access-date=9 December 2019}}</ref>. 2019-yilning 25-iyulida Valiente ikkinchi darajali Sporting de Xixon bilan ikki yillik shartnoma imzolab, Ispaniyaga qaytdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.realsporting.com/noticia/marc-valiente-nuevo-jugador-del-sporting|sarlavha=Marc Valiente, nuevo jugador del Sporting|nashriyot=Sporting Gijón|til=Spanish|sana=25 July 2019|kirish sanasi=26 July 2019}}</ref>. Muddati tugaganidan bir necha kun oʻtgach, u yana bir yilga uzaytirildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=10 July 2021 |title=Marc Valiente: «Renovar con el Sporting era mi prioridad» |language=Spanish |trans-title=Marc Valiente: "Renewing with Sporting was my priority" |work=[[La Voz de Asturias]] |url=https://www.lavozdeasturias.es/noticia/sporting1905/2021/07/10/marc-valiente-renovar-sporting-era-prioridad/00031625916000019413507.htm |access-date=6 November 2021}}</ref>. 2022-yil iyun oyida 35 yoshida Valiente oʻz hamyurti Karlos Penya boshqaradigan „Goa“ bilan [[Hindiston Superligasi|Hindiston Superligasiga]] oʻtdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Mergulhao |first=Marcus |date=18 June 2022 |title=Goa: FC Goa add two more Spanish players as Guarrotxena, Valiente join team meeting |work=[[The Times of India]] |url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/goa/fc-goa-add-two-more-spanish-players-as-guarrotxena-valiente-join-team-meeting/articleshow/92289930.cms |access-date=19 June 2022}}</ref>. == Xalqaro martabasi == Valiente 19 yoshgacha va 20 yoshgacha boʻlgan [[Ispaniya milliy futbol terma jamoasi|ispaniyalik xalqaro futbolchi]] edi<ref name="U19">{{Yangiliklar manbasi |last=Salido Cobo |first=Jorge |date=29 July 2006 |title=España, campeona de Europa sub'19 |language=Spanish |trans-title=Spain, under'19 European champions |work=[[El Mundo (Spain)|El Mundo]] |url=https://www.elmundo.es/elmundodeporte/2006/07/28/futbol/1154107660.html |access-date=13 March 2016}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.cihefe.es/cuadernosdefutbol/2015/07/espana-en-los-mundiales-sub20-canada-2007/|sarlavha=España en los mundiales sub'20: Canadá 2007|nashriyot=Cuadernos de Fútbol|ism=Óscar|muallif=Díez|til=Spanish|sana=1 July 2015|kirish sanasi=9 December 2019}}</ref>. 2013-yil 30-dekabrda u Estadi Olímpic Lluís Companys stadionida boʻlib oʻtgan Kabo-Verdeni 4:1 hisobida magʻlubiyatga uchratib, Kataloniya mintaqaviy jamoasi uchun oʻzining birinchi va yagona sovrinini qoʻlga kiritdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Barrio |first=Laura |date=30 December 2013 |title=La selección catalana sentencia a Cabo Verde en tres minutos |language=Spanish |trans-title=The Catalan national team finish Cape Verde in three minutes |work=Diario AS |url=https://as.com/futbol/2013/12/30/primera/1388435236_417457.html |access-date=9 December 2019}}</ref>. == Faxrlar == '''Sevilla''' * [[Copa del Rey|Qirol kubogi]]: 2009-10<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=10 November 2009 |title=El Sevilla golea hasta en los trámites |language=Spanish |trans-title=Sevilla rout even in formalities |work=Marca |url=https://www.marca.com/2009/11/10/futbol/copa_rey/1257888568.html |access-date=9 December 2019}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=27 January 2010 |title=0–1. El Sevilla accede a semifinales pese a perde en el Pizjuán con el Deportivo |language=Spanish |trans-title=0–1. Sevilla reach semi-finals in spite of losing at the Pizjuán with Deportivo |work=La Información |url=https://www.lainformacion.com/deporte/copa-nacional/0-1-el-sevilla-accede-a-semifinales-pese-a-perde-en-el-pizjuan-con-el-deportivo_C6SbihBAx9X9GFUip7Ud33/ |access-date=9 December 2019}}</ref>. '''Makkabi Xayfa''' * Isroil davlat kubogi: 2015-16<ref name="SW">{{Veb manbasi|url=https://int.soccerway.com/players/marc-valiente-hernandez/21079|sarlavha=Marc Valiente|nashriyot=Soccerway|kirish sanasi=24 September 2015}}</ref>. '''Partizan''' * Serbiya kubogi: 2018-19<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Gascón |first=Javier |date=28 May 2019 |title=Títulos balcánicos para Dani Olmo y Marc Valiente |language=Spanish |trans-title=Balkan titles for Dani Olmo and Marc Valiente |work=Mundo Deportivo |url=https://www.mundodeportivo.com/futbol/fc-barcelona/20190528/462525156065/dani-olmo-marc-valiente-titulos-balcanicos.html |access-date=9 December 2019}}</ref>. '''Ispaniya U19''' * 19 yoshgacha boʻlganlar oʻrtasidagi Yevropa chempionati: 2006<ref name="U19">{{Yangiliklar manbasi |last=Salido Cobo |first=Jorge |date=29 July 2006 |title=España, campeona de Europa sub'19 |language=Spanish |trans-title=Spain, under'19 European champions |work=[[El Mundo (Spain)|El Mundo]] |url=https://www.elmundo.es/elmundodeporte/2006/07/28/futbol/1154107660.html |access-date=13 March 2016}}</ref>. == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> == Havolalar == * Marc Valiente at BDFutbol * Marc Valiente — FIFA competition record (archived) {{FC Goa squad}} [[Turkum:FC Barcelona futbolchilari]] [[Turkum:Ispaniya futbolchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1987-yilda tugʻilganlar]] 2s3m285clapky94xutd31r9gv1o8dyl 2817300 2817238 2022-08-29T11:21:22Z Sakinabonu 76607 wikitext text/x-wiki '''Mark Valiente Hernández''' (1987-yilning 29-martida tugʻilgan) — ispaniyalik professional [[Futbol|futbolchi]], [[Hindiston Superligasi|Hindiston Superligasining]] „Goa“ klubida markaziy himoyachi sifatida oʻynaydi. U „<nowiki/>[[FC Barcelona|Barselona“]] da shakllangan va keyinroq „Sevilya“ga oʻtgan, lekin asosan ikkala klubda ham zaxirada oʻynagan. 2010-yilda u „Valyadolid“ bilan shartnoma imzoladi va u yerda besh yil davomida 157 ta rasmiy oʻyinda maydonga tushdi. U Isroil, Belgiya, Serbiya va Hindistonda yuqori darajadagi futbol oʻynagan. Valiente Ispaniya yoshlar terma jamoasi futbolchisi boʻlgan va 2013-yilda Kataloniya terma jamoasi safida bitta norasmiy oʻyin oʻtkazgan. == Klub faoliyati == [[Granollers]], [[Barselona (provinsiya)|Barselona]], [[Kataloniya]] shahrida tugʻilgan Valiente oʻz faoliyatini 10 yoshida [[FC Barcelona|"Barselona" klubida]] boshlagan, koʻpchilik yoshlar jamoalarida [[Sardor (futbol)|klub sardori]] boʻlgan va [[Sesk Fabregas]], [[Lionel Messi]], [[Gerard Pique|Xerard Pike]] va Viktor Vaskes bilan birga oʻynagan<ref>{{Veb manbasi|url=http://espndeportes.espn.go.com/news/story?id=503062|sarlavha=Debe ser el número 23|nashriyot=[[ESPN Deportes]]|til=Spanish|sana=18 November 2006|kirish sanasi=15 September 2015}}</ref>. U [[Copa del Rey]] javob oʻyinida CF Badalonaga qarshi asosiy jamoadagi debyutini oʻtkazdi va oʻz maydonida 4:0 hisobida gʻalaba qozongan davrning yarmida Juliano Belletti oʻrniga maydonga tushdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=8 November 2006 |title=El Barcelona golea sin problemas al Badalona y Saviola se aprovecha |language=Spanish |trans-title=Barcelona have no problems routing Badalona and Saviola seizes chance |work=[[Marca (newspaper)|Marca]] |url=http://archivo.marca.com/edicion/marca/futbol/copa_del_rey/previaxcronica/es/desarrollo/707505.html |access-date=9 March 2014}}</ref>. 2008-yil iyul oyida, kelajagi bilan bogʻliq baʼzi notinchliklardan soʻng, Valiente „''Blaugrana''“ tomonidan qoʻyib yuborilganidan keyin „Sevilya“ga koʻchib oʻtdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=2 July 2008 |title=Marc Valiente, del Barcelona B, nuevo fichaje del Sevilla Atlético |language=Spanish |trans-title=Marc Valiente, from Barcelona B, new Sevilla Atlético signing |work=Marca |url=http://www.marca.com/edicion/marca/futbol/2a_division/sevilla_atletico/es/desarrollo/1141445.html |access-date=8 July 2008}}</ref>. U oʻzining ilk professional mavsumini [[Andalusiya|Andalusiyaliklar]] zaxirasida oʻtkazdi va yilning asosiy qismini Segunda Diviziyasidan tushib ketishdan boshladi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.sevillaactualidad.com/sevilla-fc/3884-marc-valiente-mi-objetivo-es-quedarme-en-el-primer-equipo/|sarlavha=Marc Valiente: “Mi objetivo es quedarme en el primer equipo”|nashriyot=Sevilla Actualidad|ism=Juan A.|muallif=Pérez|til=Spanish|sana=16 December 2009|kirish sanasi=9 December 2019}}</ref>. 2009-yil 21-noyabrda birinchi tarkibdagi jarohatlar, asosan Federiko Fazio Valientega oʻzining birinchi [[La Liga]] imkoniyatini berdi, chunki u [[Tenerife|CD Tenerifega]] qarshi safarda 2:1 hisobida gʻalaba qozondi<ref>{{Veb manbasi|url=http://soccernet.espn.go.com/report/_/id/275869?cc=5739|sarlavha=Sevilla make lead count|nashriyot=[[ESPN FC|ESPN Soccernet]]|sana=21 November 2009|kirish sanasi=8 November 2011}}</ref>. U kampaniya davomida yana ikkita oʻyinda maydonga tushdi — "Sporting de Gijon "dagi 1:0 hisobidagi gʻalabaning 30 daqiqasi oldidan jarohatlangan Adrianoni almashtirdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://soccernet.espn.go.com/report/_/id/275701?cc=5739|sarlavha=Kanoute strike seals Sevilla win|nashriyot=ESPN Soccernet|sana=13 December 2009|kirish sanasi=8 November 2011}}</ref> va birinchi boʻlimni boʻlajak chempion „Barselona“ bilan mehmonda oʻtkazdi (tanaffusda 0:0). 4-0 magʻlubiyat)<ref>{{Veb manbasi|url=http://soccernet.espn.go.com/report/_/id/275866?cc=5739|sarlavha=Messi marks milestone with goal|nashriyot=ESPN Soccernet|sana=16 January 2010|kirish sanasi=8 November 2011}}</ref> 2010-yil iyun oyida „Sevilya“dan ozod qilindi va „Real Valyadolid“ bilan uch yilga shartnoma imzoladi, yaqinda ikkinchi divizionga tushib ketdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=5 July 2010 |title=Marc Valiente ficha para las próximas tres temporadas |language=Spanish |trans-title=Marc Valiente signs for next three seasons |work=Marca |url=http://www.marca.com/2010/07/05/futbol/equipos/valladolid/1278352831.html |access-date=9 March 2014}}</ref>. Valiente professional sifatidagi ilk golini 2010-yilning 19-sentyabrida kiritdi, ammo safarda „Real Betis“ga 2:1 hisobida mag‘lub bo‘ldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=19 September 2010 |title=El Betis remonta el tanto de un ex sevillista para seguir en lo más alto |language=Spanish |trans-title=Betis come from behind after former Sevilla man goal to stay on top |work=Marca |url=http://www.marca.com/2010/09/19/futbol/2adivision/1284898972.html |access-date=9 March 2014}}</ref>. U oʻzining ikkinchi yilida 33 ta oʻyin, 3000 daqiqaga yaqin harakat va bitta gol<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=2 October 2011 |title=El Valladolid remonta tras el descanso gracias a Sisi |language=Spanish |trans-title=Valladolid come from behind after half-time thanks to Sisi |work=Diario AS |url=http://futbol.as.com/futbol/2011/10/02/mas_futbol/1317506412_850215.html |access-date=9 March 2014}}</ref>ga hissa qoʻshdi, chunki [[Castilla y León|Kastiliya va Leon]] ikki yillik tanaffusdan soʻng yuqori ligaga qaytdi. 2015-yilning 2-iyulida Valiente ilk bor xorijga koʻchib oʻtdi va Isroilning „ Makkabi Xayfa“ klubi bilan yillik 350 000 evro maosh evaziga uch yillik shartnoma imzoladi. Valyadolid uning sotuvidan 250 ming yevro oldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Bailador |first=Ignacio |date=2 July 2015 |title=Marc Valiente al Maccabi Haifa |language=Spanish |trans-title=Marc Valiente to Maccabi Haifa |work=Diario AS |url=http://futbol.as.com/futbol/2015/07/02/segunda/1435871770_630494.html |access-date=26 December 2015}}</ref>. U Isroil Premer-ligasining nisbatan noaniq boʻlgan ispan oʻyinchilaridan biri boʻlib, uyida OAV eʼtiborini tortdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Baeza |first=Lourdes |date=1 February 2016 |title=Futbolistas en zona de conflicto |language=Spanish |trans-title=Footballers in conflict zone |work=[[El País]] |url=http://deportes.elpais.com/deportes/2016/01/31/actualidad/1454245739_508323.html |access-date=13 March 2016}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Emergui |first=Sal |date=18 February 2016 |title=El central español triunfa en Israel |language=Spanish |trans-title=The Spanish stopper makes it in Israel |work=Marca |url=http://www.marca.com/futbol/futbol-internacional/2016/02/18/56c57ea146163f9e128b460b.html |access-date=13 March 2016}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Benarroch |first=Elías L. |date=6 January 2016 |title=La casi desconocida Liga israelí atrae cada vez más a jugadores españoles |language=Spanish |trans-title=The almost unknown Israeli league keeps attracting Spanish players |work=[[Mundo Deportivo]] |url=http://www.mundodeportivo.com/futbol/20160106/301228466102/la-casi-desconocida-liga-israeli-atrae-cada-vez-mas-a-jugadores-espanoles.html |access-date=13 March 2016}}</ref>. [[Oʻrta Sharq|Yaqin Sharqdagi]] ikki mavsumdan soʻng Valiente yana mamlakatlarga koʻchib oʻtdi va 2017-yil iyul oyida KAS Eupenga qoʻshildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=29 July 2017 |title=AS Eupen: Marc Valiente (Maccabi Haïfa, ex-Barça) va renforcer la défense des Pandas |language=French |trans-title=AS Eupen: Marc Valiente (Maccabi Haifa, ex-Barça) will reinforce the Pandas' defence |work=[[L'Avenir (Belgian newspaper)|L'Avenir]] |url=http://www.lavenir.net/cnt/dmf20170729_01035321/as-eupen-marc-valiente-maccabi-haifa-ex-barca-va-renforcer-la-defense-des-pandas |access-date=2 April 2018}}</ref>. U 4-noyabr kuni oʻzining yangi klubi uchun birinchi golini kiritdi, bu esa Belgiyaning birinchi divizioni A divizionida Sint-Truidense VVda 4:4 hisobida durang oʻynagan qoʻshimcha vaqtni tenglashtirdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=4 November 2017 |title=4:4 in Sint Truiden – Valiente rettet Eupen in letzter Sekunde |language=German |trans-title=4:4 in Sint Truiden – Valiente rescues Eupen in last seconds |work=[[Grenz-Echo]] |url=http://www.grenzecho.net/sport/fussball/1division/as-eupen/44-sint-truiden-valiente-rettet-eupen-letzter-sekunde |url-status=dead |access-date=2 April 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180628204934/http://www.grenzecho.net/sport/fussball/1division/as-eupen/44-sint-truiden-valiente-rettet-eupen-letzter-sekunde |archive-date=28 June 2018}}</ref>. Valiente 2018-yilning 26-iyunida „[[Partizan Belgrad|Partizan]]“ bilan ikki yillik shartnomaga rozi boʻlgach, Serbiya Superligasiga oʻtdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.rts.rs/page/sport/ci/story/31/fudbal/3181997/partizan-doveo-spanca-valijentea.html|sarlavha=Партизан довео Шпанца Валијентеа|nashriyot=[[Radio Television of Serbia]]|til=Serbian|sana=26 June 2018|kirish sanasi=27 June 2018}}</ref>. Ertasi kuni u jamoaga qoʻshildi<ref>{{Veb manbasi|url=http://partizan.rs/191073-mark|sarlavha=Црно-бели се појачали на штоперској позицији|nashriyot=FK Partizan|til=Serbian|sana=27 June 2018|kirish sanasi=27 June 2018}}</ref>, 6-raqamli forma<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.mozzartsport.com/fudbal/vesti/valijente-uzeo-sesticu-bice-zaduzen-za-atmosferu-partizan-mora-da-osvaja-trofeje/299157|sarlavha=Valijente uzeo šesticu, biće zadužen za atmosferu: Partizan mora da osvaja trofeje|nashriyot=Mozzart Sport|til=Serbian|sana=27 June 2018|kirish sanasi=27 June 2018}}</ref> berildi va bu jarayonda ularning tarixidagi birinchi ispaniyalik boʻldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Martín |first=Francisco Javier |date=13 October 2018 |title=Marc Valiente: "Me gusta que Ronaldo quiera crecer con calma" |language=Spanish |trans-title=Marc Valiente: "I like that Ronaldo wants to grow steadily" |work=Diario AS |url=https://as.com/futbol/2018/10/13/primera/1539462101_041168.html |access-date=9 December 2019}}</ref>. 2019-yilning 25-iyulida Valiente ikkinchi darajali Sporting de Xixon bilan ikki yillik shartnoma imzolab, Ispaniyaga qaytdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.realsporting.com/noticia/marc-valiente-nuevo-jugador-del-sporting|sarlavha=Marc Valiente, nuevo jugador del Sporting|nashriyot=Sporting Gijón|til=Spanish|sana=25 July 2019|kirish sanasi=26 July 2019}}</ref>. Muddati tugaganidan bir necha kun oʻtgach, u yana bir yilga uzaytirildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=10 July 2021 |title=Marc Valiente: «Renovar con el Sporting era mi prioridad» |language=Spanish |trans-title=Marc Valiente: "Renewing with Sporting was my priority" |work=[[La Voz de Asturias]] |url=https://www.lavozdeasturias.es/noticia/sporting1905/2021/07/10/marc-valiente-renovar-sporting-era-prioridad/00031625916000019413507.htm |access-date=6 November 2021}}</ref>. 2022-yil iyun oyida 35 yoshida Valiente oʻz hamyurti Karlos Penya boshqaradigan „Goa“ bilan [[Hindiston Superligasi|Hindiston Superligasiga]] oʻtdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Mergulhao |first=Marcus |date=18 June 2022 |title=Goa: FC Goa add two more Spanish players as Guarrotxena, Valiente join team meeting |work=[[The Times of India]] |url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/goa/fc-goa-add-two-more-spanish-players-as-guarrotxena-valiente-join-team-meeting/articleshow/92289930.cms |access-date=19 June 2022}}</ref>. == Xalqaro martabasi == Valiente 19 yoshgacha va 20 yoshgacha boʻlgan [[Ispaniya milliy futbol terma jamoasi|ispaniyalik xalqaro futbolchi]] edi<ref name="U19">{{Yangiliklar manbasi |last=Salido Cobo |first=Jorge |date=29 July 2006 |title=España, campeona de Europa sub'19 |language=Spanish |trans-title=Spain, under'19 European champions |work=[[El Mundo (Spain)|El Mundo]] |url=https://www.elmundo.es/elmundodeporte/2006/07/28/futbol/1154107660.html |access-date=13 March 2016}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.cihefe.es/cuadernosdefutbol/2015/07/espana-en-los-mundiales-sub20-canada-2007/|sarlavha=España en los mundiales sub'20: Canadá 2007|nashriyot=Cuadernos de Fútbol|ism=Óscar|muallif=Díez|til=Spanish|sana=1 July 2015|kirish sanasi=9 December 2019}}</ref>. 2013-yil 30-dekabrda u Estadi Olímpic Lluís Companys stadionida boʻlib oʻtgan Kabo-Verdeni 4:1 hisobida magʻlubiyatga uchratib, Kataloniya mintaqaviy jamoasi uchun oʻzining birinchi va yagona sovrinini qoʻlga kiritdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Barrio |first=Laura |date=30 December 2013 |title=La selección catalana sentencia a Cabo Verde en tres minutos |language=Spanish |trans-title=The Catalan national team finish Cape Verde in three minutes |work=Diario AS |url=https://as.com/futbol/2013/12/30/primera/1388435236_417457.html |access-date=9 December 2019}}</ref>. == Faxrlar == '''Sevilla''' * [[Copa del Rey|Qirol kubogi]]: 2009-10<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=10 November 2009 |title=El Sevilla golea hasta en los trámites |language=Spanish |trans-title=Sevilla rout even in formalities |work=Marca |url=https://www.marca.com/2009/11/10/futbol/copa_rey/1257888568.html |access-date=9 December 2019}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=27 January 2010 |title=0–1. El Sevilla accede a semifinales pese a perde en el Pizjuán con el Deportivo |language=Spanish |trans-title=0–1. Sevilla reach semi-finals in spite of losing at the Pizjuán with Deportivo |work=La Información |url=https://www.lainformacion.com/deporte/copa-nacional/0-1-el-sevilla-accede-a-semifinales-pese-a-perde-en-el-pizjuan-con-el-deportivo_C6SbihBAx9X9GFUip7Ud33/ |access-date=9 December 2019}}</ref>. '''Makkabi Xayfa''' * Isroil davlat kubogi: 2015-16<ref name="SW">{{Veb manbasi|url=https://int.soccerway.com/players/marc-valiente-hernandez/21079|sarlavha=Marc Valiente|nashriyot=Soccerway|kirish sanasi=24 September 2015}}</ref>. '''Partizan''' * Serbiya kubogi: 2018-19<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Gascón |first=Javier |date=28 May 2019 |title=Títulos balcánicos para Dani Olmo y Marc Valiente |language=Spanish |trans-title=Balkan titles for Dani Olmo and Marc Valiente |work=Mundo Deportivo |url=https://www.mundodeportivo.com/futbol/fc-barcelona/20190528/462525156065/dani-olmo-marc-valiente-titulos-balcanicos.html |access-date=9 December 2019}}</ref>. '''Ispaniya U19''' * 19 yoshgacha boʻlganlar oʻrtasidagi Yevropa chempionati: 2006<ref name="U19">{{Yangiliklar manbasi |last=Salido Cobo |first=Jorge |date=29 July 2006 |title=España, campeona de Europa sub'19 |language=Spanish |trans-title=Spain, under'19 European champions |work=[[El Mundo (Spain)|El Mundo]] |url=https://www.elmundo.es/elmundodeporte/2006/07/28/futbol/1154107660.html |access-date=13 March 2016}}</ref>. == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> == Havolalar == * Marc Valiente at BDFutbol * Marc Valiente — FIFA competition record (archived) {{FC Goa squad}} [[Turkum:FC Barcelona futbolchilari]] [[Turkum:Ispaniya futbolchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1987-yilda tugʻilganlar]] mrnwdbrpr7fr5weev9h931nb1sgenyg 2817309 2817300 2022-08-29T11:29:01Z Sakinabonu 76607 wikitext text/x-wiki '''Mark Valiente Hernández''' (1987-yilning 29-martida tugʻilgan) — ispaniyalik professional [[Futbol|futbolchi]], [[Hindiston Superligasi|Hindiston Superligasining]] „Goa“ klubida markaziy himoyachi sifatida oʻynaydi. U „<nowiki/>[[FC Barcelona|Barselona“]] da shakllangan va keyinroq „Sevilya“ga oʻtgan, lekin asosan ikkala klubda ham zaxirada oʻynagan. 2010-yilda u „Valyadolid“ bilan shartnoma imzoladi va u yerda besh yil davomida 157 ta rasmiy oʻyinda maydonga tushdi. U Isroil, Belgiya, Serbiya va Hindistonda yuqori darajadagi futbol oʻynagan. Valiente Ispaniya yoshlar terma jamoasi futbolchisi boʻlgan va 2013-yilda Kataloniya terma jamoasi safida bitta norasmiy oʻyin oʻtkazgan. == Klub faoliyati == [[Granollers]], [[Barselona (provinsiya)|Barselona]], [[Kataloniya]] shahrida tugʻilgan Valiente oʻz faoliyatini 10 yoshida [[FC Barcelona|"Barselona" klubida]] boshlagan, koʻpchilik yoshlar jamoalarida [[Sardor (futbol)|klub sardori]] boʻlgan va [[Sesk Fabregas]], [[Lionel Messi]], [[Gerard Pique|Xerard Pike]] va Viktor Vaskes bilan birga oʻynagan<ref>{{Veb manbasi|url=http://espndeportes.espn.go.com/news/story?id=503062|sarlavha=Debe ser el número 23|nashriyot=|til=Spanish|sana=18 November 2006|kirish sanasi=15 September 2015}}</ref>. U [[Copa del Rey]] javob oʻyinida CF Badalonaga qarshi asosiy jamoadagi debyutini oʻtkazdi va oʻz maydonida 4:0 hisobida gʻalaba qozongan davrning yarmida Juliano Belletti oʻrniga maydonga tushdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=8 November 2006 |title=El Barcelona golea sin problemas al Badalona y Saviola se aprovecha |language=Spanish |trans-title=Barcelona have no problems routing Badalona and Saviola seizes chance |work= |url=http://archivo.marca.com/edicion/marca/futbol/copa_del_rey/previaxcronica/es/desarrollo/707505.html |access-date=9 March 2014}}</ref>. 2008-yil iyul oyida, kelajagi bilan bogʻliq baʼzi notinchliklardan soʻng, Valiente „''Blaugrana''“ tomonidan qoʻyib yuborilganidan keyin „Sevilya“ga koʻchib oʻtdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=2 July 2008 |title=Marc Valiente, del Barcelona B, nuevo fichaje del Sevilla Atlético |language=Spanish |trans-title=Marc Valiente, from Barcelona B, new Sevilla Atlético signing |work=Marca |url=http://www.marca.com/edicion/marca/futbol/2a_division/sevilla_atletico/es/desarrollo/1141445.html |access-date=8 July 2008}}</ref>. U oʻzining ilk professional mavsumini [[Andalusiya|Andalusiyaliklar]] zaxirasida oʻtkazdi va yilning asosiy qismini Segunda Diviziyasidan tushib ketishdan boshladi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.sevillaactualidad.com/sevilla-fc/3884-marc-valiente-mi-objetivo-es-quedarme-en-el-primer-equipo/|sarlavha=Marc Valiente: “Mi objetivo es quedarme en el primer equipo”|nashriyot=Sevilla Actualidad|ism=Juan A.|muallif=Pérez|til=Spanish|sana=16 December 2009|kirish sanasi=9 December 2019}}</ref>. 2009-yil 21-noyabrda birinchi tarkibdagi jarohatlar, asosan Federiko Fazio Valientega oʻzining birinchi [[La Liga]] imkoniyatini berdi, chunki u [[Tenerife|CD Tenerifega]] qarshi safarda 2:1 hisobida gʻalaba qozondi<ref>{{Veb manbasi|url=http://soccernet.espn.go.com/report/_/id/275869?cc=5739|sarlavha=Sevilla make lead count|nashriyot=|sana=21 November 2009|kirish sanasi=8 November 2011}}</ref>. U kampaniya davomida yana ikkita oʻyinda maydonga tushdi — "Sporting de Gijon "dagi 1:0 hisobidagi gʻalabaning 30 daqiqasi oldidan jarohatlangan Adrianoni almashtirdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://soccernet.espn.go.com/report/_/id/275701?cc=5739|sarlavha=Kanoute strike seals Sevilla win|nashriyot=ESPN Soccernet|sana=13 December 2009|kirish sanasi=8 November 2011}}</ref> va birinchi boʻlimni boʻlajak chempion „Barselona“ bilan mehmonda oʻtkazdi (tanaffusda 0:0). 4-0 magʻlubiyat)<ref>{{Veb manbasi|url=http://soccernet.espn.go.com/report/_/id/275866?cc=5739|sarlavha=Messi marks milestone with goal|nashriyot=ESPN Soccernet|sana=16 January 2010|kirish sanasi=8 November 2011}}</ref> 2010-yil iyun oyida „Sevilya“dan ozod qilindi va „Real Valyadolid“ bilan uch yilga shartnoma imzoladi, yaqinda ikkinchi divizionga tushib ketdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=5 July 2010 |title=Marc Valiente ficha para las próximas tres temporadas |language=Spanish |trans-title=Marc Valiente signs for next three seasons |work=Marca |url=http://www.marca.com/2010/07/05/futbol/equipos/valladolid/1278352831.html |access-date=9 March 2014}}</ref>. Valiente professional sifatidagi ilk golini 2010-yilning 19-sentyabrida kiritdi, ammo safarda „Real Betis“ga 2:1 hisobida mag‘lub bo‘ldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=19 September 2010 |title=El Betis remonta el tanto de un ex sevillista para seguir en lo más alto |language=Spanish |trans-title=Betis come from behind after former Sevilla man goal to stay on top |work=Marca |url=http://www.marca.com/2010/09/19/futbol/2adivision/1284898972.html |access-date=9 March 2014}}</ref>. U oʻzining ikkinchi yilida 33 ta oʻyin, 3000 daqiqaga yaqin harakat va bitta gol<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=2 October 2011 |title=El Valladolid remonta tras el descanso gracias a Sisi |language=Spanish |trans-title=Valladolid come from behind after half-time thanks to Sisi |work=Diario AS |url=http://futbol.as.com/futbol/2011/10/02/mas_futbol/1317506412_850215.html |access-date=9 March 2014}}</ref>ga hissa qoʻshdi, chunki [[Castilla y León|Kastiliya va Leon]] ikki yillik tanaffusdan soʻng yuqori ligaga qaytdi. 2015-yilning 2-iyulida Valiente ilk bor xorijga koʻchib oʻtdi va Isroilning „ Makkabi Xayfa“ klubi bilan yillik 350 000 evro maosh evaziga uch yillik shartnoma imzoladi. Valyadolid uning sotuvidan 250 ming yevro oldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Bailador |first=Ignacio |date=2 July 2015 |title=Marc Valiente al Maccabi Haifa |language=Spanish |trans-title=Marc Valiente to Maccabi Haifa |work=Diario AS |url=http://futbol.as.com/futbol/2015/07/02/segunda/1435871770_630494.html |access-date=26 December 2015}}</ref>. U Isroil Premer-ligasining nisbatan noaniq boʻlgan ispan oʻyinchilaridan biri boʻlib, uyida OAV eʼtiborini tortdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Baeza |first=Lourdes |date=1 February 2016 |title=Futbolistas en zona de conflicto |language=Spanish |trans-title=Footballers in conflict zone |work= |url=http://deportes.elpais.com/deportes/2016/01/31/actualidad/1454245739_508323.html |access-date=13 March 2016}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Emergui |first=Sal |date=18 February 2016 |title=El central español triunfa en Israel |language=Spanish |trans-title=The Spanish stopper makes it in Israel |work=Marca |url=http://www.marca.com/futbol/futbol-internacional/2016/02/18/56c57ea146163f9e128b460b.html |access-date=13 March 2016}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Benarroch |first=Elías L. |date=6 January 2016 |title=La casi desconocida Liga israelí atrae cada vez más a jugadores españoles |language=Spanish |trans-title=The almost unknown Israeli league keeps attracting Spanish players |work=|url=http://www.mundodeportivo.com/futbol/20160106/301228466102/la-casi-desconocida-liga-israeli-atrae-cada-vez-mas-a-jugadores-espanoles.html |access-date=13 March 2016}}</ref>. [[Oʻrta Sharq|Yaqin Sharqdagi]] ikki mavsumdan soʻng Valiente yana mamlakatlarga koʻchib oʻtdi va 2017-yil iyul oyida KAS Eupenga qoʻshildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=29 July 2017 |title=AS Eupen: Marc Valiente (Maccabi Haïfa, ex-Barça) va renforcer la défense des Pandas |language=French |trans-title=AS Eupen: Marc Valiente (Maccabi Haifa, ex-Barça) will reinforce the Pandas' defence |work=|url=http://www.lavenir.net/cnt/dmf20170729_01035321/as-eupen-marc-valiente-maccabi-haifa-ex-barca-va-renforcer-la-defense-des-pandas |access-date=2 April 2018}}</ref>. U 4-noyabr kuni oʻzining yangi klubi uchun birinchi golini kiritdi, bu esa Belgiyaning birinchi divizioni A divizionida Sint-Truidense VVda 4:4 hisobida durang oʻynagan qoʻshimcha vaqtni tenglashtirdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=4 November 2017 |title=4:4 in Sint Truiden – Valiente rettet Eupen in letzter Sekunde |language=German |trans-title=4:4 in Sint Truiden – Valiente rescues Eupen in last seconds |work=|url=http://www.grenzecho.net/sport/fussball/1division/as-eupen/44-sint-truiden-valiente-rettet-eupen-letzter-sekunde |url-status=dead |access-date=2 April 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180628204934/http://www.grenzecho.net/sport/fussball/1division/as-eupen/44-sint-truiden-valiente-rettet-eupen-letzter-sekunde |archive-date=28 June 2018}}</ref>. Valiente 2018-yilning 26-iyunida „[[Partizan Belgrad|Partizan]]“ bilan ikki yillik shartnomaga rozi boʻlgach, Serbiya Superligasiga oʻtdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.rts.rs/page/sport/ci/story/31/fudbal/3181997/partizan-doveo-spanca-valijentea.html|sarlavha=Партизан довео Шпанца Валијентеа|nashriyot=|til=Serbian|sana=26 June 2018|kirish sanasi=27 June 2018}}</ref>. Ertasi kuni u jamoaga qoʻshildi<ref>{{Veb manbasi|url=http://partizan.rs/191073-mark|sarlavha=Црно-бели се појачали на штоперској позицији|nashriyot=FK Partizan|til=Serbian|sana=27 June 2018|kirish sanasi=27 June 2018}}</ref>, 6-raqamli forma<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.mozzartsport.com/fudbal/vesti/valijente-uzeo-sesticu-bice-zaduzen-za-atmosferu-partizan-mora-da-osvaja-trofeje/299157|sarlavha=Valijente uzeo šesticu, biće zadužen za atmosferu: Partizan mora da osvaja trofeje|nashriyot=Mozzart Sport|til=Serbian|sana=27 June 2018|kirish sanasi=27 June 2018}}</ref> berildi va bu jarayonda ularning tarixidagi birinchi ispaniyalik boʻldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Martín |first=Francisco Javier |date=13 October 2018 |title=Marc Valiente: "Me gusta que Ronaldo quiera crecer con calma" |language=Spanish |trans-title=Marc Valiente: "I like that Ronaldo wants to grow steadily" |work=Diario AS |url=https://as.com/futbol/2018/10/13/primera/1539462101_041168.html |access-date=9 December 2019}}</ref>. 2019-yilning 25-iyulida Valiente ikkinchi darajali Sporting de Xixon bilan ikki yillik shartnoma imzolab, Ispaniyaga qaytdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.realsporting.com/noticia/marc-valiente-nuevo-jugador-del-sporting|sarlavha=Marc Valiente, nuevo jugador del Sporting|nashriyot=Sporting Gijón|til=Spanish|sana=25 July 2019|kirish sanasi=26 July 2019}}</ref>. Muddati tugaganidan bir necha kun oʻtgach, u yana bir yilga uzaytirildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=10 July 2021 |title=Marc Valiente: «Renovar con el Sporting era mi prioridad» |language=Spanish |trans-title=Marc Valiente: "Renewing with Sporting was my priority" |work= |url=https://www.lavozdeasturias.es/noticia/sporting1905/2021/07/10/marc-valiente-renovar-sporting-era-prioridad/00031625916000019413507.htm |access-date=6 November 2021}}</ref>. 2022-yil iyun oyida 35 yoshida Valiente oʻz hamyurti Karlos Penya boshqaradigan „Goa“ bilan [[Hindiston Superligasi|Hindiston Superligasiga]] oʻtdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Mergulhao |first=Marcus |date=18 June 2022 |title=Goa: FC Goa add two more Spanish players as Guarrotxena, Valiente join team meeting |work=[[The Times of India]] |url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/goa/fc-goa-add-two-more-spanish-players-as-guarrotxena-valiente-join-team-meeting/articleshow/92289930.cms |access-date=19 June 2022}}</ref>. == Xalqaro martabasi == Valiente 19 yoshgacha va 20 yoshgacha boʻlgan [[Ispaniya milliy futbol terma jamoasi|ispaniyalik xalqaro futbolchi]] edi<ref name="U19">{{Yangiliklar manbasi |last=Salido Cobo |first=Jorge |date=29 July 2006 |title=España, campeona de Europa sub'19 |language=Spanish |trans-title=Spain, under'19 European champions |work= |url=https://www.elmundo.es/elmundodeporte/2006/07/28/futbol/1154107660.html |access-date=13 March 2016}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.cihefe.es/cuadernosdefutbol/2015/07/espana-en-los-mundiales-sub20-canada-2007/|sarlavha=España en los mundiales sub'20: Canadá 2007|nashriyot=Cuadernos de Fútbol|ism=Óscar|muallif=Díez|til=Spanish|sana=1 July 2015|kirish sanasi=9 December 2019}}</ref>. 2013-yil 30-dekabrda u Estadi Olímpic Lluís Companys stadionida boʻlib oʻtgan Kabo-Verdeni 4:1 hisobida magʻlubiyatga uchratib, Kataloniya mintaqaviy jamoasi uchun oʻzining birinchi va yagona sovrinini qoʻlga kiritdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Barrio |first=Laura |date=30 December 2013 |title=La selección catalana sentencia a Cabo Verde en tres minutos |language=Spanish |trans-title=The Catalan national team finish Cape Verde in three minutes |work=Diario AS |url=https://as.com/futbol/2013/12/30/primera/1388435236_417457.html |access-date=9 December 2019}}</ref>. == Faxrlar == '''Sevilla''' * [[Copa del Rey|Qirol kubogi]]: 2009-10<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=10 November 2009 |title=El Sevilla golea hasta en los trámites |language=Spanish |trans-title=Sevilla rout even in formalities |work=Marca |url=https://www.marca.com/2009/11/10/futbol/copa_rey/1257888568.html |access-date=9 December 2019}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=27 January 2010 |title=0–1. El Sevilla accede a semifinales pese a perde en el Pizjuán con el Deportivo |language=Spanish |trans-title=0–1. Sevilla reach semi-finals in spite of losing at the Pizjuán with Deportivo |work=La Información |url=https://www.lainformacion.com/deporte/copa-nacional/0-1-el-sevilla-accede-a-semifinales-pese-a-perde-en-el-pizjuan-con-el-deportivo_C6SbihBAx9X9GFUip7Ud33/ |access-date=9 December 2019}}</ref>. '''Makkabi Xayfa''' * Isroil davlat kubogi: 2015-16<ref name="SW">{{Veb manbasi|url=https://int.soccerway.com/players/marc-valiente-hernandez/21079|sarlavha=Marc Valiente|nashriyot=Soccerway|kirish sanasi=24 September 2015}}</ref>. '''Partizan''' * Serbiya kubogi: 2018-19<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Gascón |first=Javier |date=28 May 2019 |title=Títulos balcánicos para Dani Olmo y Marc Valiente |language=Spanish |trans-title=Balkan titles for Dani Olmo and Marc Valiente |work=Mundo Deportivo |url=https://www.mundodeportivo.com/futbol/fc-barcelona/20190528/462525156065/dani-olmo-marc-valiente-titulos-balcanicos.html |access-date=9 December 2019}}</ref>. '''Ispaniya U19''' * 19 yoshgacha boʻlganlar oʻrtasidagi Yevropa chempionati: 2006<ref name="U19">{{Yangiliklar manbasi |last=Salido Cobo |first=Jorge |date=29 July 2006 |title=España, campeona de Europa sub'19 |language=Spanish |trans-title=Spain, under'19 European champions |work=[[El Mundo (Spain)|El Mundo]] |url=https://www.elmundo.es/elmundodeporte/2006/07/28/futbol/1154107660.html |access-date=13 March 2016}}</ref>. == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> == Havolalar == * Marc Valiente at BDFutbol * Marc Valiente — FIFA competition record (archived) {{FC Goa squad}} [[Turkum:FC Barcelona futbolchilari]] [[Turkum:Ispaniya futbolchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1987-yilda tugʻilganlar]] phip0uvgtywpw1ehvmpf6z67ah38sd5 2817320 2817309 2022-08-29T11:32:20Z Sakinabonu 76607 wikitext text/x-wiki '''Mark Valiente Hernández''' (1987-yilning 29-martida tugʻilgan) — ispaniyalik professional [[Futbol|futbolchi]], [[Hindiston Superligasi|Hindiston Superligasining]] „Goa“ klubida markaziy himoyachi sifatida oʻynaydi. U „<nowiki/>[[FC Barcelona|Barselona“]] da shakllangan va keyinroq „Sevilya“ga oʻtgan, lekin asosan ikkala klubda ham zaxirada oʻynagan. 2010-yilda u „Valyadolid“ bilan shartnoma imzoladi va u yerda besh yil davomida 157 ta rasmiy oʻyinda maydonga tushdi. U Isroil, Belgiya, Serbiya va Hindistonda yuqori darajadagi futbol oʻynagan. Valiente Ispaniya yoshlar terma jamoasi futbolchisi boʻlgan va 2013-yilda Kataloniya terma jamoasi safida bitta norasmiy oʻyin oʻtkazgan. == Klub faoliyati == [[Granollers]], [[Barselona (provinsiya)|Barselona]], [[Kataloniya]] shahrida tugʻilgan Valiente oʻz faoliyatini 10 yoshida [[FC Barcelona|"Barselona" klubida]] boshlagan, koʻpchilik yoshlar jamoalarida [[Sardor (futbol)|klub sardori]] boʻlgan va [[Sesk Fabregas]], [[Lionel Messi]], [[Gerard Pique|Xerard Pike]] va Viktor Vaskes bilan birga oʻynagan<ref>{{Veb manbasi|url=http://espndeportes.espn.go.com/news/story?id=503062|sarlavha=Debe ser el número 23|nashriyot=|til=Spanish|sana=18 November 2006|kirish sanasi=15 September 2015}}</ref>. U [[Copa del Rey]] javob oʻyinida CF Badalonaga qarshi asosiy jamoadagi debyutini oʻtkazdi va oʻz maydonida 4:0 hisobida gʻalaba qozongan davrning yarmida Juliano Belletti oʻrniga maydonga tushdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=8 November 2006 |title=El Barcelona golea sin problemas al Badalona y Saviola se aprovecha |language=Spanish |trans-title=Barcelona have no problems routing Badalona and Saviola seizes chance |work= |url=http://archivo.marca.com/edicion/marca/futbol/copa_del_rey/previaxcronica/es/desarrollo/707505.html |access-date=9 March 2014}}</ref>. 2008-yil iyul oyida, kelajagi bilan bogʻliq baʼzi notinchliklardan soʻng, Valiente „''Blaugrana''“ tomonidan qoʻyib yuborilganidan keyin „Sevilya“ga koʻchib oʻtdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=2 July 2008 |title=Marc Valiente, del Barcelona B, nuevo fichaje del Sevilla Atlético |language=Spanish |trans-title=Marc Valiente, from Barcelona B, new Sevilla Atlético signing |work=Marca |url=http://www.marca.com/edicion/marca/futbol/2a_division/sevilla_atletico/es/desarrollo/1141445.html |access-date=8 July 2008}}</ref>. U oʻzining ilk professional mavsumini [[Andalusiya|Andalusiyaliklar]] zaxirasida oʻtkazdi va yilning asosiy qismini Segunda Diviziyasidan tushib ketishdan boshladi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.sevillaactualidad.com/sevilla-fc/3884-marc-valiente-mi-objetivo-es-quedarme-en-el-primer-equipo/|sarlavha=Marc Valiente: “Mi objetivo es quedarme en el primer equipo”|nashriyot=Sevilla Actualidad|ism=Juan A.|muallif=Pérez|til=Spanish|sana=16 December 2009|kirish sanasi=9 December 2019}}</ref>. 2009-yil 21-noyabrda birinchi tarkibdagi jarohatlar, asosan Federiko Fazio Valientega oʻzining birinchi [[La Liga]] imkoniyatini berdi, chunki u [[Tenerife|CD Tenerifega]] qarshi safarda 2:1 hisobida gʻalaba qozondi<ref>{{Veb manbasi|url=http://soccernet.espn.go.com/report/_/id/275869?cc=5739|sarlavha=Sevilla make lead count|nashriyot=|sana=21 November 2009|kirish sanasi=8 November 2011}}</ref>. U kampaniya davomida yana ikkita oʻyinda maydonga tushdi — "Sporting de Gijon "dagi 1:0 hisobidagi gʻalabaning 30 daqiqasi oldidan jarohatlangan Adrianoni almashtirdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://soccernet.espn.go.com/report/_/id/275701?cc=5739|sarlavha=Kanoute strike seals Sevilla win|nashriyot=ESPN Soccernet|sana=13 December 2009|kirish sanasi=8 November 2011}}</ref> va birinchi boʻlimni boʻlajak chempion „Barselona“ bilan mehmonda oʻtkazdi (tanaffusda 0:0). 4-0 magʻlubiyat)<ref>{{Veb manbasi|url=http://soccernet.espn.go.com/report/_/id/275866?cc=5739|sarlavha=Messi marks milestone with goal|nashriyot=ESPN Soccernet|sana=16 January 2010|kirish sanasi=8 November 2011}}</ref> 2010-yil iyun oyida „Sevilya“dan ozod qilindi va „Real Valyadolid“ bilan uch yilga shartnoma imzoladi, yaqinda ikkinchi divizionga tushib ketdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=5 July 2010 |title=Marc Valiente ficha para las próximas tres temporadas |language=Spanish |trans-title=Marc Valiente signs for next three seasons |work=Marca |url=http://www.marca.com/2010/07/05/futbol/equipos/valladolid/1278352831.html |access-date=9 March 2014}}</ref>. Valiente professional sifatidagi ilk golini 2010-yilning 19-sentyabrida kiritdi, ammo safarda „Real Betis“ga 2:1 hisobida mag‘lub bo‘ldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=19 September 2010 |title=El Betis remonta el tanto de un ex sevillista para seguir en lo más alto |language=Spanish |trans-title=Betis come from behind after former Sevilla man goal to stay on top |work=Marca |url=http://www.marca.com/2010/09/19/futbol/2adivision/1284898972.html |access-date=9 March 2014}}</ref>. U oʻzining ikkinchi yilida 33 ta oʻyin, 3000 daqiqaga yaqin harakat va bitta gol<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=2 October 2011 |title=El Valladolid remonta tras el descanso gracias a Sisi |language=Spanish |trans-title=Valladolid come from behind after half-time thanks to Sisi |work=Diario AS |url=http://futbol.as.com/futbol/2011/10/02/mas_futbol/1317506412_850215.html |access-date=9 March 2014}}</ref>ga hissa qoʻshdi, chunki [[Castilla y León|Kastiliya va Leon]] ikki yillik tanaffusdan soʻng yuqori ligaga qaytdi. 2015-yilning 2-iyulida Valiente ilk bor xorijga koʻchib oʻtdi va Isroilning „ Makkabi Xayfa“ klubi bilan yillik 350 000 evro maosh evaziga uch yillik shartnoma imzoladi. Valyadolid uning sotuvidan 250 ming yevro oldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Bailador |first=Ignacio |date=2 July 2015 |title=Marc Valiente al Maccabi Haifa |language=Spanish |trans-title=Marc Valiente to Maccabi Haifa |work=Diario AS |url=http://futbol.as.com/futbol/2015/07/02/segunda/1435871770_630494.html |access-date=26 December 2015}}</ref>. U Isroil Premer-ligasining nisbatan noaniq boʻlgan ispan oʻyinchilaridan biri boʻlib, uyida OAV eʼtiborini tortdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Baeza |first=Lourdes |date=1 February 2016 |title=Futbolistas en zona de conflicto |language=Spanish |trans-title=Footballers in conflict zone |work= |url=http://deportes.elpais.com/deportes/2016/01/31/actualidad/1454245739_508323.html |access-date=13 March 2016}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Emergui |first=Sal |date=18 February 2016 |title=El central español triunfa en Israel |language=Spanish |trans-title=The Spanish stopper makes it in Israel |work=Marca |url=http://www.marca.com/futbol/futbol-internacional/2016/02/18/56c57ea146163f9e128b460b.html |access-date=13 March 2016}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Benarroch |first=Elías L. |date=6 January 2016 |title=La casi desconocida Liga israelí atrae cada vez más a jugadores españoles |language=Spanish |trans-title=The almost unknown Israeli league keeps attracting Spanish players |work=|url=http://www.mundodeportivo.com/futbol/20160106/301228466102/la-casi-desconocida-liga-israeli-atrae-cada-vez-mas-a-jugadores-espanoles.html |access-date=13 March 2016}}</ref>. [[Oʻrta Sharq|Yaqin Sharqdagi]] ikki mavsumdan soʻng Valiente yana mamlakatlarga koʻchib oʻtdi va 2017-yil iyul oyida KAS Eupenga qoʻshildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=29 July 2017 |title=AS Eupen: Marc Valiente (Maccabi Haïfa, ex-Barça) va renforcer la défense des Pandas |language=French |trans-title=AS Eupen: Marc Valiente (Maccabi Haifa, ex-Barça) will reinforce the Pandas' defence |work=|url=http://www.lavenir.net/cnt/dmf20170729_01035321/as-eupen-marc-valiente-maccabi-haifa-ex-barca-va-renforcer-la-defense-des-pandas |access-date=2 April 2018}}</ref>. U 4-noyabr kuni oʻzining yangi klubi uchun birinchi golini kiritdi, bu esa Belgiyaning birinchi divizioni A divizionida Sint-Truidense VVda 4:4 hisobida durang oʻynagan qoʻshimcha vaqtni tenglashtirdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=4 November 2017 |title=4:4 in Sint Truiden – Valiente rettet Eupen in letzter Sekunde |language=German |trans-title=4:4 in Sint Truiden – Valiente rescues Eupen in last seconds |work=|url=http://www.grenzecho.net/sport/fussball/1division/as-eupen/44-sint-truiden-valiente-rettet-eupen-letzter-sekunde |url-status=dead |access-date=2 April 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180628204934/http://www.grenzecho.net/sport/fussball/1division/as-eupen/44-sint-truiden-valiente-rettet-eupen-letzter-sekunde |archive-date=28 June 2018}}</ref>. Valiente 2018-yilning 26-iyunida „[[Partizan Belgrad|Partizan]]“ bilan ikki yillik shartnomaga rozi boʻlgach, Serbiya Superligasiga oʻtdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.rts.rs/page/sport/ci/story/31/fudbal/3181997/partizan-doveo-spanca-valijentea.html|sarlavha=Партизан довео Шпанца Валијентеа|nashriyot=|til=Serbian|sana=26 June 2018|kirish sanasi=27 June 2018}}</ref>. Ertasi kuni u jamoaga qoʻshildi<ref>{{Veb manbasi|url=http://partizan.rs/191073-mark|sarlavha=Црно-бели се појачали на штоперској позицији|nashriyot=FK Partizan|til=Serbian|sana=27 June 2018|kirish sanasi=27 June 2018}}</ref>, 6-raqamli forma<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.mozzartsport.com/fudbal/vesti/valijente-uzeo-sesticu-bice-zaduzen-za-atmosferu-partizan-mora-da-osvaja-trofeje/299157|sarlavha=Valijente uzeo šesticu, biće zadužen za atmosferu: Partizan mora da osvaja trofeje|nashriyot=Mozzart Sport|til=Serbian|sana=27 June 2018|kirish sanasi=27 June 2018}}</ref> berildi va bu jarayonda ularning tarixidagi birinchi ispaniyalik boʻldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Martín |first=Francisco Javier |date=13 October 2018 |title=Marc Valiente: "Me gusta que Ronaldo quiera crecer con calma" |language=Spanish |trans-title=Marc Valiente: "I like that Ronaldo wants to grow steadily" |work=Diario AS |url=https://as.com/futbol/2018/10/13/primera/1539462101_041168.html |access-date=9 December 2019}}</ref>. 2019-yilning 25-iyulida Valiente ikkinchi darajali Sporting de Xixon bilan ikki yillik shartnoma imzolab, Ispaniyaga qaytdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.realsporting.com/noticia/marc-valiente-nuevo-jugador-del-sporting|sarlavha=Marc Valiente, nuevo jugador del Sporting|nashriyot=Sporting Gijón|til=Spanish|sana=25 July 2019|kirish sanasi=26 July 2019}}</ref>. Muddati tugaganidan bir necha kun oʻtgach, u yana bir yilga uzaytirildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=10 July 2021 |title=Marc Valiente: «Renovar con el Sporting era mi prioridad» |language=Spanish |trans-title=Marc Valiente: "Renewing with Sporting was my priority" |work= |url=https://www.lavozdeasturias.es/noticia/sporting1905/2021/07/10/marc-valiente-renovar-sporting-era-prioridad/00031625916000019413507.htm |access-date=6 November 2021}}</ref>. 2022-yil iyun oyida 35 yoshida Valiente oʻz hamyurti Karlos Penya boshqaradigan „Goa“ bilan [[Hindiston Superligasi|Hindiston Superligasiga]] oʻtdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Mergulhao |first=Marcus |date=18 June 2022 |title=Goa: FC Goa add two more Spanish players as Guarrotxena, Valiente join team meeting |work=[[The Times of India]] |url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/goa/fc-goa-add-two-more-spanish-players-as-guarrotxena-valiente-join-team-meeting/articleshow/92289930.cms |access-date=19 June 2022}}</ref>. == Xalqaro martabasi == Valiente 19 yoshgacha va 20 yoshgacha boʻlgan [[Ispaniya milliy futbol terma jamoasi|ispaniyalik xalqaro futbolchi]] edi<ref name=>{{Yangiliklar manbasi |last=Salido Cobo |first=Jorge |date=29 July 2006 |title=España, campeona de Europa sub'19 |language=Spanish |trans-title=Spain, under'19 European champions |work=|url=https://www.elmundo.es/elmundodeporte/2006/07/28/futbol/1154107660.html |access-date=13 March 2016}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.cihefe.es/cuadernosdefutbol/2015/07/espana-en-los-mundiales-sub20-canada-2007/|sarlavha=España en los mundiales sub'20: Canadá 2007|nashriyot=Cuadernos de Fútbol|ism=Óscar|muallif=Díez|til=Spanish|sana=1 July 2015|kirish sanasi=9 December 2019}}</ref>. 2013-yil 30-dekabrda u Estadi Olímpic Lluís Companys stadionida boʻlib oʻtgan Kabo-Verdeni 4:1 hisobida magʻlubiyatga uchratib, Kataloniya mintaqaviy jamoasi uchun oʻzining birinchi va yagona sovrinini qoʻlga kiritdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Barrio |first=Laura |date=30 December 2013 |title=La selección catalana sentencia a Cabo Verde en tres minutos |language=Spanish |trans-title=The Catalan national team finish Cape Verde in three minutes |work=Diario AS |url=https://as.com/futbol/2013/12/30/primera/1388435236_417457.html |access-date=9 December 2019}}</ref>. == Faxrlar == '''Sevilla''' * [[Copa del Rey|Qirol kubogi]]: 2009-10<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=10 November 2009 |title=El Sevilla golea hasta en los trámites |language=Spanish |trans-title=Sevilla rout even in formalities |work=Marca |url=https://www.marca.com/2009/11/10/futbol/copa_rey/1257888568.html |access-date=9 December 2019}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=27 January 2010 |title=0–1. El Sevilla accede a semifinales pese a perde en el Pizjuán con el Deportivo |language=Spanish |trans-title=0–1. Sevilla reach semi-finals in spite of losing at the Pizjuán with Deportivo |work=La Información |url=https://www.lainformacion.com/deporte/copa-nacional/0-1-el-sevilla-accede-a-semifinales-pese-a-perde-en-el-pizjuan-con-el-deportivo_C6SbihBAx9X9GFUip7Ud33/ |access-date=9 December 2019}}</ref>. '''Makkabi Xayfa''' * Isroil davlat kubogi: 2015-16<ref name="SW">{{Veb manbasi|url=https://int.soccerway.com/players/marc-valiente-hernandez/21079|sarlavha=Marc Valiente|nashriyot=Soccerway|kirish sanasi=24 September 2015}}</ref>. '''Partizan''' * Serbiya kubogi: 2018-19<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Gascón |first=Javier |date=28 May 2019 |title=Títulos balcánicos para Dani Olmo y Marc Valiente |language=Spanish |trans-title=Balkan titles for Dani Olmo and Marc Valiente |work=Mundo Deportivo |url=https://www.mundodeportivo.com/futbol/fc-barcelona/20190528/462525156065/dani-olmo-marc-valiente-titulos-balcanicos.html |access-date=9 December 2019}}</ref>. '''Ispaniya U19''' * 19 yoshgacha boʻlganlar oʻrtasidagi Yevropa chempionati: 2006<ref name="U19">{{Yangiliklar manbasi |last=Salido Cobo |first=Jorge |date=29 July 2006 |title=España, campeona de Europa sub'19 |language=Spanish |trans-title=Spain, under'19 European champions |work= |url=https://www.elmundo.es/elmundodeporte/2006/07/28/futbol/1154107660.html |access-date=13 March 2016}}</ref>. == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> == Havolalar == * Marc Valiente at BDFutbol * Marc Valiente — FIFA competition record (archived) {{FC Goa squad}} [[Turkum:FC Barcelona futbolchilari]] [[Turkum:Ispaniya futbolchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1987-yilda tugʻilganlar]] reizso0nbedjm7fgkh1ryx7vyviejo0 Munozara:Xalqaro stol tennisi federasiyasi 1 784213 2817065 2022-08-29T09:01:46Z Mehriddin 01 72855 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Mona Barthel 0 784214 2817066 2022-08-29T09:04:03Z Umidjon Yuldashev 72956 „[[:en:Special:Redirect/revision/1107132790|Mona Barthel]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Tennischi bilgiqutisi|full_name=|country={{flag|Germany}}|residence=[[Neumünster]], Germany|birth_date={{birth date and age|1990|07|11|df=yes}}|birth_place=[[Bad Segeberg]], West Germany|height=1.85 m|turnedpro=2008|plays=Right-handed (two handed backhand)|careerprizemoney=US$ 3,715,894|coach=[[Christopher Kas]]|singlestitles=4|highestsinglesranking=No. 23 (18 March 2013)|currentsinglesranking=No. 273 (29 November 2021)|AustralianOpenresult=4R ([[2017 Australian Open – Women's singles|2017]])|FrenchOpenresult=3R ([[2014 French Open – Women's singles|2014]])|Wimbledonresult=2R ([[2013 Wimbledon Championships – Women's singles|2013]], [[2014 Wimbledon Championships – Women's singles|2014]], [[2016 Wimbledon Championships – Women's singles|2016]])|USOpenresult=3R ([[2015 US Open – Women's singles|2015]])|Othertournaments=yes|Olympicsresult=1R ([[Tennis at the 2012 Summer Olympics – Women's singles|2012]])|doublestitles=3|highestdoublesranking=No. 63 (14 September 2015)|currentdoublesranking=No. 131 (29 November 2021)|AustralianOpenDoublesresult=2R ([[2015 Australian Open – Women's doubles|2015]], [[2018 Australian Open – Women's doubles|2018]], [[2021 Australian Open – Women's doubles|2021]])|FrenchOpenDoublesresult=2R ([[2013 French Open – Women's doubles|2013]])|WimbledonDoublesresult=3R ([[2015 Wimbledon Championships – Women's doubles|2015]])|USOpenDoublesresult=2R ([[2012 US Open – Women's doubles|2012]], [[2013 US Open – Women's doubles|2013]], [[2015 US Open – Women's doubles|2015]], [[2017 US Open – Women's doubles|2017]])|Mixed=yes|WimbledonMixedresult=1R ([[2013 Wimbledon Championships – Mixed doubles|2013]])|Team=yes|FedCupresult=1–1|updated=29 November 2021}} '''Mona Barthel''' (1990-yil 11-iyulda tugʻilgan) — nemis [[Tennis|tennischisi]]. Bartel o'z karerasi davomida WTA Tourda to'rtta yakkalik va uchta juftlik, WTA Challenger Tourda bitta juftlik, shuningdek, beshta yakkalik va bitta juftlik ITF turnirida g'olib chiqqan. 2013-yil 18-martda Bartel o'zining eng yaxshi yakkalik reytingida 23-o'rinni egalladi. 2015-yil 14-sentabrda u juftliklar reytingida 63-o‘rinni egallagan. == Yoshlik == Mona Bartel [[Bad Segeberg|Bad Segebergda]] 1970-yilda Parijda oʻtkazilgan Yevropa oʻsmirlar oʻrtasidagi yengil atletika chempionatida yadro uloqtirish boʻyicha gʻolib chiqqan Volfgang Bartel<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.european-athletics.org/files/fanzone/ech_junior_men.pdf|sarlavha=European Athletics Championships Statistics – Junior – Men|ish=[[European Athletic Association]]|kirish sanasi=10 August 2010}}</ref> va doktor Hannelore oilasida tugʻilgan.<ref name="Segeberger">{{Veb manbasi|url=http://www.segeberger-zeitung.de/sport/lokalsport/146394-Mona-Barthel-triumphiert-im-Einzel-und-im-Doppel.html|sarlavha=Mona Barthel triumphiert im Einzel und im Doppel|ish=Segeberger Zeitung|sana=11 April 2010|kirish sanasi=10 August 2010|til=de|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110719083302/http://www.segeberger-zeitung.de/sport/lokalsport/146394-Mona-Barthel-triumphiert-im-Einzel-und-im-Doppel.html|arxivsana=19 July 2011}}</ref> U tennischi oilada o'sgan va 3 yoshida o'yinga qiziqib qolgan. U o'ziga kumir sifatida [[Steffi Graf|Steffi Grafni]] keltirdi.<ref name="profile">{{Veb manbasi|url=http://www.wtatennis.com/players/player/14516/title/mona-barthel|sarlavha=Overview|ish=[[Women's Tennis Association]]|kirish sanasi=6 February 2013}}</ref> Bartel [[Neumünster|Neumünsterga]] ko'chib o'tdi va u yerda 2009-yilda [[Abitur|Abiturni]] tugatdi,<ref name="Segeberger" /> Klaus Groth Shuleda qatnashdi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.mona-barthel.de/presse/HA08022008.pdf|sarlavha=Mona Barthel löst Mastersticket|muallif=Jakstat|ism=Joachim|ish=[[Hamburger Abendblatt]]|sana=6 February 2008|kirish sanasi=10 August 2010|til=de|arxivurl=https://web.archive.org/web/20101026102006/http://www.mona-barthel.de/presse/HA08022008.pdf|arxivsana=26 October 2010}}</ref> == Karyera == Bartel o'zining birinchi ITF turnirini 2007-yilning iyul oyida Frintonda o'tkazdi. U yerda asosiy turnirga yo'llanma oldi va [[Jade Kertis|Jade Kertisga]] yutqazib, chorak finalga chiqdi. 2008-yil iyul oyida u Frinton turnirining finaliga chiqdi, [[Tara Mur|Tara Murga]] hamda Gausdaldagi 10 000 dollarlik musobaqada Svenya Vaydemanga yutqazdi. U, shuningdek, Weidemann bilan hamkorlikda Gausdalda juftlik finaliga chiqdi va u yerda Tegan Edvards va Marsella Koekga yutqazdi. Uning ITF turniridagi birinchi g'alabasi bo'lgan 2010-yil yanvar oyida Rexemdagi 10 ming dollarlik turnirda lyuksemburglik Ann Kremerni ketma-ket setlarda mag'lub etgandi. 2010-yil fevral oyida u [[Karmen Klashka]] bilan hamkorlik qilib, 50 ming dollar +H Biberach turnirining juftlik finaliga chiqdi va [[Stefani Koen-Aloro]] va [[Selima Sfar|Selima Sfarga yutqazdi]] . 2010-yil aprel oyida u 50 ming dollarlik Torhout turnirida finalda [[Rebecca Marino|Rebekka Marinoni]] mag'lub etib, yakkalik bahslarida g'olib chiqdi, shuningdek, [[Justine Ozga|Justin Ozga]] bilan hamkorlik qilib, finalda Hana Birnerova va Yekaterina Bychkovani mag'lub etdi.<ref name="Segeberger">{{Veb manbasi|url=http://www.segeberger-zeitung.de/sport/lokalsport/146394-Mona-Barthel-triumphiert-im-Einzel-und-im-Doppel.html|sarlavha=Mona Barthel triumphiert im Einzel und im Doppel|ish=Segeberger Zeitung|sana=11 April 2010|kirish sanasi=10 August 2010|til=de|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110719083302/http://www.segeberger-zeitung.de/sport/lokalsport/146394-Mona-Barthel-triumphiert-im-Einzel-und-im-Doppel.html|arxivsana=19 July 2011}}<cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20110719083302/http://www.segeberger-zeitung.de/sport/lokalsport/146394-Mona-Barthel-triumphiert-im-Einzel-und-im-Doppel.html "Mona Barthel triumphiert im Einzel und im Doppel"]. ''Segeberger Zeitung'' (in German). 11 April 2010. Archived from [http://www.segeberger-zeitung.de/sport/lokalsport/146394-Mona-Barthel-triumphiert-im-Einzel-und-im-Doppel.html the original] on 19 July 2011<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">10 August</span> 2010</span>.</cite> [[Category:CS1 German-language sources (de)]]</ref> === 2012: Birinchi WTA chempioni === Bartel o'z yilini Oklend ochiq chempionatida boshladi. U birinchi raundda [[Jelena Dokich|Jelena Dokichni]] mag'lub etdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=3 January 2012 |title=Top seed through as Dokic crashes out in Auckland |url=https://www.smh.com.au/sport/tennis/top-seed-through-as-dokic-crashes-out-in-auckland-20120103-1piq9.html |access-date=22 March 2020}}</ref> Ikkinchi raundda u yetakchi va vatandoshi [[Sabine Lisicki|Sabine Lisickiga]] mag'lub bo'ldi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=4 January 2012 |title=Lisicki survives test from Barthel |url=https://www.foxnews.com/sports/lisicki-survives-test-from-barthel |access-date=22 March 2020}}</ref> Xobartdagi Moorilla Xobart xalqaro [[Xobart|turniriga]] saralash uchun Bartel Romina Oprandi, ikkinchi raqam ostidagi [[Anabel Medina Garrigues]], beshinchi [[Jarmila Wolfe|raqam ostidagi Jarmila Gajdošova]] va to'rtinchi raqam [[Angelique Kerber|ostidagi Anjelik Kerber]] ustidan g'alaba qozonganidan keyin finalga chiqdi. Finalda u birinchi raqamli tennischi Yanina Vikmayerni mag'lub etib, o'zining ilk WTA chempionligini qo'lga kiritdi. Ushbu g'alaba bilan Bartel 2010-yilning sentyabr oyidan beri WTA turnirida g'olib chiqqan birinchi saralash bahsida qatnashdi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.wtatennis.com/news/20120114/qualifier-barthel-wins-first-title-in-hobart_2256076_2576941|sarlavha=Qualifier Barthel Wins First Title in Hobart|ish=WTATour.com|sana=14 January 2012|kirish sanasi=14 January 2012}}</ref> Dastlabki chempionlik unvonidan so'ng, Bartel Avstraliya ochiq chempionatida debyut qildi. Bartel birinchi raunddagi raqibi [[Anne Keothavong|Enn Keothavong]] jarohat tufayli o'yindan chiqqanligi tufayli g'alaba qozondi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=17 January 2012 |title=Judy Murray upbeat despite defeats |url=https://www.bbc.com/sport/av/tennis/16591970 |access-date=22 March 2020}}</ref> Ikkinchi raundda u 32- raqamli Petra Chetkovskani mag'lub etdi. Uchinchi raundda u uchinchi raqam ostidagi va yakuniy chempion [[Victoria Azarenka|Viktoriya Azarenkaga]] yutqazdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Pye |first=John |date=19 January 2012 |title=Azarenka into Round of 16 at Australian Open |work=sandiegouniontribune.com |url=https://www.sandiegouniontribune.com/sdut-azarenka-into-round-of-16-at-australian-open-2012jan19-story.html |access-date=22 March 2020}}</ref> [[Fayl:Mona_Barthel_Wimbledon_2013.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Mona_Barthel_Wimbledon_2013.jpg/220px-Mona_Barthel_Wimbledon_2013.jpg|right|thumb| Bartel 2013-yilgi Uimbldon chempionatida]] [[Fayl:Barthel_US16_(15)_(29236755963).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Barthel_US16_%2815%29_%2829236755963%29.jpg/220px-Barthel_US16_%2815%29_%2829236755963%29.jpg|thumb| Bartel 2016-yilgi AQSh ochiq chempionatida]] === Juftlik o'yinlar === {| class="wikitable" style="text-align:center;" !Turnir ! 2012 yil ! 2013 yil ! 2014 yil ! 2015 yil ! 2016 yil ! 2017 yil ! 2018 ! 2019 ! 2020 ! 2021 yil ! 2022 ! SR ! W–L |- | colspan="14" align="left" | '''Grand Slam turnirlari''' |- | style="text-align:left;" | [[Avstraliya ochiq chempionati]] | style="background:#afeeee;" | 1R | style="background:#afeeee;" | 1R | style="background:#afeeee;" | 1R | style="background:#afeeee;" | 2R | style="background:#afeeee;" | 1R | A | style="background:#afeeee;" | 2R | style="background:#afeeee;" | 1R | style="background:#afeeee;" | 1R | style="background:#afeeee;" | 2R | A | 0 / 9 | 3–9 |- | style="text-align:left;" | [[Fransiya ochiq chempionati|Frantsiya ochiq]] | style="background:#afeeee;" | 1R | style="background:#afeeee;" | 2R | style="background:#afeeee;" | 1R | style="background:#afeeee;" | 1R | A | style="background:#afeeee;" | 1R | A | A | A | A | A | 0 / 5 | 1–5 |- | style="text-align:left;" | [[Wimbledon chempionati|Uimbldon]] | style="background:#afeeee;" | 1R | style="background:#afeeee;" | 1R | style="background:#afeeee;" | 1R | style="background:#afeeee;" | 3R | style="background:#afeeee;" | 1R | style="background:#afeeee;" | 2R | A | style="background:#afeeee;" | 1R | style="color:#767676;" | NH | style="background:#afeeee;" | 2R | A | 0 / 8 | 4–8 |- | style="text-align:left;" | [[Amerika ochiq chempionati|US Open]] | style="background:#afeeee;" | 2R | style="background:#afeeee;" | 2R | style="background:#afeeee;" | 1R | style="background:#afeeee;" | 2R | style="background:#afeeee;" | 1R | style="background:#afeeee;" | 2R | A | A | A | A | | 0 / 6 | 4–6 |- style="background:#efefef; font-weight:bold;" | style="text-align:left;" | G'alaba - mag'lubiyat | 1–4 | 2–4 | 0–4 | 4–4 | 0–3 | 2–3 | 1–1 | 0–2 | 0–1 | 2–2 | 0–0 | 0 / 28 | 12–28 |- | colspan="14" align="left" | '''Karyera statistikasi''' |- style="font-weight:bold; background:#efefef;" | align="left" | Sarlavhalar | 0 | 1 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | colspan="2" | 3 |- style="font-weight:bold; background:#efefef;" | align="left" | Final | 0 | 1 | 1 | 1 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | colspan="2" | 4 |- style="background:#efefef;" | align="left" | Yil yakunlari reytingi | 255 | 89 | 111 | 67 | 787 | 232 | 134 | 106 | 122 | 130 | | colspan="2" | |} == Mavsumdagi eng yaxshi 10 ta g'alaba == {| class="wikitable" !Mavsum ! 2012 yil ! 2013 yil ! 2014 yil ! 2015 yil ! Jami |- align="center" | G'alaba qozondi | 1 | 3 | 0 | 1 | '''5''' |} == Manbalar == [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1990-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] p0912bis6cbx381221ndtdgxcg75cdy 2817071 2817066 2022-08-29T09:10:59Z Umidjon Yuldashev 72956 wikitext text/x-wiki {{Tennischi bilgiqutisi|full_name=|country={{flag|Germany}}|residence=[[Neumünster]], Germaniya|birth_date={{birth date and age|1990|07|11|df=yes}}|birth_place=[[Bad Segeberg]], Gʻarbiy Germaniya|height=1.85 m|turnedpro=2008|plays=Oʻng qoʻl|careerprizemoney=US$ 3,715,894|coach=[[Christopher Kas]]|singlestitles=4|highestsinglesranking=No. 23 (2013)|currentsinglesranking=No. 273 (2021)|AustralianOpenresult=4R ([[2017 Australian Open – Women's singles|2017]])|FrenchOpenresult=3R ([[2014 French Open – Women's singles|2014]])|Wimbledonresult=2R ([[2013 Wimbledon Championships – Women's singles|2013]], [[2014 Wimbledon Championships – Women's singles|2014]], [[2016 Wimbledon Championships – Women's singles|2016]])|USOpenresult=3R ([[2015 US Open – Women's singles|2015]])|Othertournaments=yes|Olympicsresult=1R ([[Tennis at the 2012 Summer Olympics – Women's singles|2012]])|doublestitles=3|highestdoublesranking=No. 63 (2015)|currentdoublesranking=No. 131 (2021)|AustralianOpenDoublesresult=2R ([[2015 Australian Open – Women's doubles|2015]], [[2018 Australian Open – Women's doubles|2018]], [[2021 Australian Open – Women's doubles|2021]])|FrenchOpenDoublesresult=2R ([[2013 French Open – Women's doubles|2013]])|WimbledonDoublesresult=3R ([[2015 Wimbledon Championships – Women's doubles|2015]])|USOpenDoublesresult=2R ([[2012 US Open – Women's doubles|2012]], [[2013 US Open – Women's doubles|2013]], [[2015 US Open – Women's doubles|2015]], [[2017 US Open – Women's doubles|2017]])|Mixed=yes|WimbledonMixedresult=1R ([[2013 Wimbledon Championships – Mixed doubles|2013]])|Team=yes|FedCupresult=1-1|updated=2021-yil 29-noyabr}} '''Mona Barthel''' (1990-yil 11-iyulda tugʻilgan) — nemis [[Tennis|tennischisi]]. Bartel oʻz karerasi davomida WTA Tourda toʻrtta yakkalik va uchta juftlik, WTA Challenger Tourda bitta juftlik, shuningdek, ITF turnirida beshta yakkalik va bitta juftlik oʻyinlarida gʻolib chiqqan. 2013-yil 18-martda Bartel oʻzining eng yaxshi yakkalik reytingida 23-oʻrinni egalladi. 2015-yil 14-sentabrda u juftliklar reytingida 63-o‘rinni egallagan. == Yoshlik == Mona Bartel [[Bad Segeberg|Bad Segebergda]] 1970-yilda Parijda oʻtkazilgan Yevropa oʻsmirlar oʻrtasidagi yengil atletika chempionatida yadro uloqtirish boʻyicha gʻolib chiqqan Volfgang Bartel<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.european-athletics.org/files/fanzone/ech_junior_men.pdf|sarlavha=European Athletics Championships Statistics – Junior – Men|ish=[[European Athletic Association]]|kirish sanasi=10 August 2010}}</ref> va doktor Hannelore oilasida tugʻilgan.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.segeberger-zeitung.de/sport/lokalsport/146394-Mona-Barthel-triumphiert-im-Einzel-und-im-Doppel.html|sarlavha=Mona Barthel triumphiert im Einzel und im Doppel|ish=Segeberger Zeitung|sana=11 April 2010|kirish sanasi=10 August 2010|til=de|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110719083302/http://www.segeberger-zeitung.de/sport/lokalsport/146394-Mona-Barthel-triumphiert-im-Einzel-und-im-Doppel.html|arxivsana=19 July 2011}}</ref> U tennischi oilada oʻsgan va 3 yoshida oʻyinga qiziqib qolgan. U oʻziga kumir sifatida [[Steffi Graf|Steffi Grafni]] keltirdi.<ref name="profile">{{Veb manbasi|url=http://www.wtatennis.com/players/player/14516/title/mona-barthel|sarlavha=Overview|ish=[[Women's Tennis Association]]|kirish sanasi=6 February 2013}}</ref> Bartel [[Neumünster|Neumünsterga]] koʻchib oʻtdi va u yerda 2009-yilda [[Abitur|Abiturni]] tugatdi,<ref name="Segeberger" /> Klaus Groth Shuleda qatnashdi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.mona-barthel.de/presse/HA08022008.pdf|sarlavha=Mona Barthel löst Mastersticket|muallif=Jakstat|ism=Joachim|ish=[[Hamburger Abendblatt]]|sana=6 February 2008|kirish sanasi=10 August 2010|til=de|arxivurl=https://web.archive.org/web/20101026102006/http://www.mona-barthel.de/presse/HA08022008.pdf|arxivsana=26 October 2010}}</ref> == Karyera == [[Fayl:Mona_Barthel_Wimbledon_2013.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Mona_Barthel_Wimbledon_2013.jpg/220px-Mona_Barthel_Wimbledon_2013.jpg|thumb| Bartel 2013-yilgi Uimbldon chempionatida|left]] Bartel oʻzining birinchi ITF turnirini 2007-yilning iyul oyida Frintonda oʻtkazdi. U yerda asosiy turnirga yoʻllanma oldi va [[Jade Kertis|Jade Kertisga]] yutqazib, chorak finalga chiqdi. 2008-yil iyul oyida u Frinton turnirining finaliga chiqdi, [[Tara Mur|Tara Murga]] hamda Gausdaldagi 10 000 dollarlik musobaqada Svenya Vaydemanga yutqazdi. U, shuningdek, Weidemann bilan hamkorlikda Gausdalda juftlik finaliga chiqdi va u yerda Tegan Edvards va Marsella Koekga yutqazdi. Uning ITF turniridagi birinchi gʻalabasi boʻlgan 2010-yil yanvar oyida Rexemdagi 10 ming dollarlik turnirda lyuksemburglik Ann Kremerni ketma-ket setlarda magʻlub etgandi. 2010-yil fevral oyida u [[Karmen Klashka]] bilan hamkorlik qilib, 50 ming dollar +H Biberach turnirining juftlik finaliga chiqdi va [[Stefani Koen-Aloro]] va [[Selima Sfar|Selima Sfarga yutqazdi]] . 2010-yil aprel oyida u 50 ming dollarlik Torhout turnirida finalda [[Rebecca Marino|Rebekka Marinoni]] magʻlub etib, yakkalik bahslarida gʻolib chiqdi, shuningdek, [[Justine Ozga|Justin Ozga]] bilan hamkorlik qilib, finalda Hana Birnerova va Yekaterina Bychkovani magʻlub etdi.<ref">{{Veb manbasi|url=http://www.segeberger-zeitung.de/sport/lokalsport/146394-Mona-Barthel-triumphiert-im-Einzel-und-im-Doppel.html|sarlavha=Mona Barthel triumphiert im Einzel und im Doppel|ish=Segeberger Zeitung|sana=11 April 2010|kirish sanasi=10 August 2010|til=de|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110719083302/http://www.segeberger-zeitung.de/sport/lokalsport/146394-Mona-Barthel-triumphiert-im-Einzel-und-im-Doppel.html|arxivsana=19 July 2011}}<cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20110719083302/http://www.segeberger-zeitung.de/sport/lokalsport/146394-Mona-Barthel-triumphiert-im-Einzel-und-im-Doppel.html „Mona Barthel triumphiert im Einzel und im Doppel“]. ''Segeberger Zeitung'' (in German). 11 April 2010. Archived from [http://www.segeberger-zeitung.de/sport/lokalsport/146394-Mona-Barthel-triumphiert-im-Einzel-und-im-Doppel.html the original] on 19 July 2011<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">10 August</span> 2010</span>.</cite> [[Category:CS1 German-language sources (de)]]</ref> === 2012: Birinchi WTA chempioni === Bartel oʻz yilini Oklend ochiq chempionatida boshladi. U birinchi raundda [[Jelena Dokich|Jelena Dokichni]] magʻlub etdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=3 January 2012 |title=Top seed through as Dokic crashes out in Auckland |url=https://www.smh.com.au/sport/tennis/top-seed-through-as-dokic-crashes-out-in-auckland-20120103-1piq9.html |access-date=22 March 2020}}</ref> Ikkinchi raundda u yetakchi va vatandoshi [[Sabine Lisicki|Sabine Lisickiga]] magʻlub boʻldi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=4 January 2012 |title=Lisicki survives test from Barthel |url=https://www.foxnews.com/sports/lisicki-survives-test-from-barthel |access-date=22 March 2020}}</ref> Xobartdagi Moorilla Xobart xalqaro [[Xobart|turniriga]] saralash uchun Bartel Romina Oprandi, ikkinchi raqam ostidagi [[Anabel Medina Garrigues]], beshinchi [[Jarmila Wolfe|raqam ostidagi Jarmila Gajdošova]] va toʻrtinchi raqam [[Angelique Kerber|ostidagi Anjelik Kerber]] ustidan gʻalaba qozonganidan keyin finalga chiqdi. Finalda u birinchi raqamli tennischi Yanina Vikmayerni magʻlub etib, oʻzining ilk WTA chempionligini qoʻlga kiritdi. Ushbu gʻalaba bilan Bartel 2010-yilning sentyabr oyidan beri WTA turnirida gʻolib chiqqan birinchi saralash bahsida qatnashdi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.wtatennis.com/news/20120114/qualifier-barthel-wins-first-title-in-hobart_2256076_2576941|sarlavha=Qualifier Barthel Wins First Title in Hobart|ish=WTATour.com|sana=14 January 2012|kirish sanasi=14 January 2012}}</ref> Dastlabki chempionlik unvonidan soʻng, Bartel Avstraliya ochiq chempionatida debyut qildi. Bartel birinchi raunddagi raqibi [[Anne Keothavong|Enn Keothavong]] jarohat tufayli oʻyindan chiqqanligi tufayli gʻalaba qozondi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=17 January 2012 |title=Judy Murray upbeat despite defeats |url=https://www.bbc.com/sport/av/tennis/16591970 |access-date=22 March 2020}}</ref> Ikkinchi raundda u 32- raqamli Petra Chetkovskani magʻlub etdi. Uchinchi raundda u uchinchi raqam ostidagi va yakuniy chempion [[Victoria Azarenka|Viktoriya Azarenkaga]] yutqazdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Pye |first=John |date=19 January 2012 |title=Azarenka into Round of 16 at Australian Open |work=sandiegouniontribune.com |url=https://www.sandiegouniontribune.com/sdut-azarenka-into-round-of-16-at-australian-open-2012jan19-story.html |access-date=22 March 2020}}</ref> [[Fayl:Barthel_US16_(15)_(29236755963).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Barthel_US16_%2815%29_%2829236755963%29.jpg/220px-Barthel_US16_%2815%29_%2829236755963%29.jpg|thumb| Bartel 2016-yilgi AQSh ochiq chempionatida]] === Juftlik oʻyinlar === {| class="wikitable" style="text-align:center;" !Turnir ! 2012 ! 2013 ! 2014 ! 2015 ! 2016 ! 2017 ! 2018 ! 2019 ! 2020 ! 2021 ! 2022 ! SR ! W-L |- | colspan="14" align="left" | '''Katta Dubulgʻa turnirlari''' |- | style="text-align:left;" | [[Avstraliya ochiq chempionati]] | style="background:#afeeee;" | 1R | style="background:#afeeee;" | 1R | style="background:#afeeee;" | 1R | style="background:#afeeee;" | 2R | style="background:#afeeee;" | 1R | A | style="background:#afeeee;" | 2R | style="background:#afeeee;" | 1R | style="background:#afeeee;" | 1R | style="background:#afeeee;" | 2R | A | 0 / 9 | 3-9 |- | style="text-align:left;" | [[Fransiya ochiq chempionati]] | style="background:#afeeee;" | 1R | style="background:#afeeee;" | 2R | style="background:#afeeee;" | 1R | style="background:#afeeee;" | 1R | A | style="background:#afeeee;" | 1R | A | A | A | A | A | 0 / 5 | 1-5 |- | style="text-align:left;" | [[Wimbledon chempionati|Uimbldon]] | style="background:#afeeee;" | 1R | style="background:#afeeee;" | 1R | style="background:#afeeee;" | 1R | style="background:#afeeee;" | 3R | style="background:#afeeee;" | 1R | style="background:#afeeee;" | 2R | A | style="background:#afeeee;" | 1R | style="color:#767676;" | NH | style="background:#afeeee;" | 2R | A | 0 / 8 | 4-8 |- | style="text-align:left;" | [[Amerika ochiq chempionati]] | style="background:#afeeee;" | 2R | style="background:#afeeee;" | 2R | style="background:#afeeee;" | 1R | style="background:#afeeee;" | 2R | style="background:#afeeee;" | 1R | style="background:#afeeee;" | 2R | A | A | A | A | | 0 / 6 | 4-6 |- style="background:#efefef; font-weight:bold;" | style="text-align:left;" | Gʻalaba — magʻlubiyat | 1-4 | 2-4 | 0-4 | 4-4 | 0-3 | 2-3 | 1-1 | 0-2 | 0-1 | 2-2 | 0-0 | 0 / 28 | 12-28 |- | colspan="14" align="left" | '''Karyera statistikasi''' |- style="font-weight:bold; background:#efefef;" | align="left" | Sarlavhalar | 0 | 1 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | colspan="2" | 3 |- style="font-weight:bold; background:#efefef;" | align="left" | Final | 0 | 1 | 1 | 1 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | colspan="2" | 4 |- style="background:#efefef;" | align="left" | Yil yakunlari reytingi | 255 | 89 | 111 | 67 | 787 | 232 | 134 | 106 | 122 | 130 | | colspan="2" | |} == Mavsumdagi eng yaxshi 10 ta gʻalaba == {| class="wikitable" !Mavsum ! 2012 ! 2013 ! 2014 ! 2015 ! Jami |- align="center" | Gʻalaba qozondi | 1 | 3 | 0 | 1 | '''5''' |} == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1990-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Tennischi ayollar]] [[Turkum:Tennischilar]] [[Turkum:Germaniyalik tennischilar]] djcabpi1kxfo9jlar65pj9lkntpnb1e 2817073 2817071 2022-08-29T09:12:26Z Umidjon Yuldashev 72956 wikitext text/x-wiki {{Tennischi bilgiqutisi|full_name=|country={{flag|Germany}}|residence=[[Neumünster]], Germaniya|birth_date={{birth date and age|1990|07|11|df=yes}}|birth_place=[[Bad Segeberg]], Gʻarbiy Germaniya|height=1.85 m|turnedpro=2008|plays=Oʻng qoʻl|careerprizemoney=US$ 3,715,894|coach=[[Christopher Kas]]|singlestitles=4|highestsinglesranking=No. 23 (2013)|currentsinglesranking=No. 273 (2021)|AustralianOpenresult=4R ([[2017 Australian Open – Women's singles|2017]])|FrenchOpenresult=3R ([[2014 French Open – Women's singles|2014]])|Wimbledonresult=2R ([[2013 Wimbledon Championships – Women's singles|2013]], [[2014 Wimbledon Championships – Women's singles|2014]], [[2016 Wimbledon Championships – Women's singles|2016]])|USOpenresult=3R ([[2015 US Open – Women's singles|2015]])|Othertournaments=yes|Olympicsresult=1R ([[Tennis at the 2012 Summer Olympics – Women's singles|2012]])|doublestitles=3|highestdoublesranking=No. 63 (2015)|currentdoublesranking=No. 131 (2021)|AustralianOpenDoublesresult=2R ([[2015 Australian Open – Women's doubles|2015]], [[2018 Australian Open – Women's doubles|2018]], [[2021 Australian Open – Women's doubles|2021]])|FrenchOpenDoublesresult=2R ([[2013 French Open – Women's doubles|2013]])|WimbledonDoublesresult=3R ([[2015 Wimbledon Championships – Women's doubles|2015]])|USOpenDoublesresult=2R ([[2012 US Open – Women's doubles|2012]], [[2013 US Open – Women's doubles|2013]], [[2015 US Open – Women's doubles|2015]], [[2017 US Open – Women's doubles|2017]])|Mixed=yes|WimbledonMixedresult=1R ([[2013 Wimbledon Championships – Mixed doubles|2013]])|Team=yes|FedCupresult=1-1|updated=2021-yil 29-noyabr}} '''Mona Barthel''' (1990-yil 11-iyulda tugʻilgan) — nemis [[Tennis|tennischisi]]. Barthel oʻz karerasi davomida WTA Tourda toʻrtta yakkalik va uchta juftlik, WTA Challenger Tourda bitta juftlik, shuningdek, ITF turnirida beshta yakkalik va bitta juftlik oʻyinlarida gʻolib chiqqan. 2013-yil 18-martda Barthel oʻzining eng yaxshi yakkalik reytingida 23-oʻrinni egalladi. 2015-yil 14-sentabrda u juftliklar reytingida 63-o‘rinni egallagan. == Yoshlik == Mona Barthel [[Bad Segeberg|Bad Segebergda]] 1970-yilda Parijda oʻtkazilgan Yevropa oʻsmirlar oʻrtasidagi yengil atletika chempionatida yadro uloqtirish boʻyicha gʻolib chiqqan Volfgang Barthel<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.european-athletics.org/files/fanzone/ech_junior_men.pdf|sarlavha=European Athletics Championships Statistics – Junior – Men|ish=[[European Athletic Association]]|kirish sanasi=10 August 2010}}</ref> va doktor Hannelore oilasida tugʻilgan.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.segeberger-zeitung.de/sport/lokalsport/146394-Mona-Barthel-triumphiert-im-Einzel-und-im-Doppel.html|sarlavha=Mona Barthel triumphiert im Einzel und im Doppel|ish=Segeberger Zeitung|sana=11 April 2010|kirish sanasi=10 August 2010|til=de|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110719083302/http://www.segeberger-zeitung.de/sport/lokalsport/146394-Mona-Barthel-triumphiert-im-Einzel-und-im-Doppel.html|arxivsana=19 July 2011}}</ref> U tennischi oilada oʻsgan va 3 yoshida oʻyinga qiziqib qolgan. U oʻziga kumir sifatida [[Steffi Graf|Steffi Grafni]] keltirdi.<ref name="profile">{{Veb manbasi|url=http://www.wtatennis.com/players/player/14516/title/mona-barthel|sarlavha=Overview|ish=[[Women's Tennis Association]]|kirish sanasi=6 February 2013}}</ref> Barthel [[Neumünster|Neumünsterga]] koʻchib oʻtdi va u yerda 2009-yilda [[Abitur|Abiturni]] tugatdi,<ref name="Segeberger" /> Klaus Groth Shuleda qatnashdi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.mona-barthel.de/presse/HA08022008.pdf|sarlavha=Mona Barthel löst Mastersticket|muallif=Jakstat|ism=Joachim|ish=[[Hamburger Abendblatt]]|sana=6 February 2008|kirish sanasi=10 August 2010|til=de|arxivurl=https://web.archive.org/web/20101026102006/http://www.mona-barthel.de/presse/HA08022008.pdf|arxivsana=26 October 2010}}</ref> == Karyera == [[Fayl:Mona_Barthel_Wimbledon_2013.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Mona_Barthel_Wimbledon_2013.jpg/220px-Mona_Barthel_Wimbledon_2013.jpg|thumb| Barthel 2013-yilgi Uimbldon chempionatida|left]] Barthel oʻzining birinchi ITF turnirini 2007-yilning iyul oyida Frintonda oʻtkazdi. U yerda asosiy turnirga yoʻllanma oldi va [[Jade Kertis|Jade Kertisga]] yutqazib, chorak finalga chiqdi. 2008-yil iyul oyida u Frinton turnirining finaliga chiqdi, [[Tara Mur|Tara Murga]] hamda Gausdaldagi 10 000 dollarlik musobaqada Svenya Vaydemanga yutqazdi. U, shuningdek, Weidemann bilan hamkorlikda Gausdalda juftlik finaliga chiqdi va u yerda Tegan Edvards va Marsella Koekga yutqazdi. Uning ITF turniridagi birinchi gʻalabasi boʻlgan 2010-yil yanvar oyida Rexemdagi 10 ming dollarlik turnirda lyuksemburglik Ann Kremerni ketma-ket setlarda magʻlub etgandi. 2010-yil fevral oyida u [[Karmen Klashka]] bilan hamkorlik qilib, 50 ming dollar +H Biberach turnirining juftlik finaliga chiqdi va [[Stefani Koen-Aloro]] va [[Selima Sfar|Selima Sfarga yutqazdi]] . 2010-yil aprel oyida u 50 ming dollarlik Torhout turnirida finalda [[Rebecca Marino|Rebekka Marinoni]] magʻlub etib, yakkalik bahslarida gʻolib chiqdi, shuningdek, [[Justine Ozga|Justin Ozga]] bilan hamkorlik qilib, finalda Hana Birnerova va Yekaterina Bychkovani magʻlub etdi.<ref">{{Veb manbasi|url=http://www.segeberger-zeitung.de/sport/lokalsport/146394-Mona-Barthel-triumphiert-im-Einzel-und-im-Doppel.html|sarlavha=Mona Barthel triumphiert im Einzel und im Doppel|ish=Segeberger Zeitung|sana=11 April 2010|kirish sanasi=10 August 2010|til=de|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110719083302/http://www.segeberger-zeitung.de/sport/lokalsport/146394-Mona-Barthel-triumphiert-im-Einzel-und-im-Doppel.html|arxivsana=19 July 2011}} <nowiki></ref></nowiki> [[Category:CS1 German-language sources (de)]] === 2012: Birinchi WTA chempioni === Barthel oʻz yilini Oklend ochiq chempionatida boshladi. U birinchi raundda [[Jelena Dokich|Jelena Dokichni]] magʻlub etdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=3 January 2012 |title=Top seed through as Dokic crashes out in Auckland |url=https://www.smh.com.au/sport/tennis/top-seed-through-as-dokic-crashes-out-in-auckland-20120103-1piq9.html |access-date=22 March 2020}}</ref> Ikkinchi raundda u yetakchi va vatandoshi [[Sabine Lisicki|Sabine Lisickiga]] magʻlub boʻldi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=4 January 2012 |title=Lisicki survives test from Barthel |url=https://www.foxnews.com/sports/lisicki-survives-test-from-barthel |access-date=22 March 2020}}</ref> Xobartdagi Moorilla Xobart xalqaro [[Xobart|turniriga]] saralash uchun Barthel Romina Oprandi, ikkinchi raqam ostidagi [[Anabel Medina Garrigues]], beshinchi [[Jarmila Wolfe|raqam ostidagi Jarmila Gajdošova]] va toʻrtinchi raqam [[Angelique Kerber|ostidagi Anjelik Kerber]] ustidan gʻalaba qozonganidan keyin finalga chiqdi. Finalda u birinchi raqamli tennischi Yanina Vikmayerni magʻlub etib, oʻzining ilk WTA chempionligini qoʻlga kiritdi. Ushbu gʻalaba bilan Barthel 2010-yilning sentyabr oyidan beri WTA turnirida gʻolib chiqqan birinchi saralash bahsida qatnashdi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.wtatennis.com/news/20120114/qualifier-barthel-wins-first-title-in-hobart_2256076_2576941|sarlavha=Qualifier Barthel Wins First Title in Hobart|ish=WTATour.com|sana=14 January 2012|kirish sanasi=14 January 2012}}</ref> Dastlabki chempionlik unvonidan soʻng, Barthel Avstraliya ochiq chempionatida debyut qildi. Barthel birinchi raunddagi raqibi [[Anne Keothavong|Enn Keothavong]] jarohat tufayli oʻyindan chiqqanligi tufayli gʻalaba qozondi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=17 January 2012 |title=Judy Murray upbeat despite defeats |url=https://www.bbc.com/sport/av/tennis/16591970 |access-date=22 March 2020}}</ref> Ikkinchi raundda u 32- raqamli Petra Chetkovskani magʻlub etdi. Uchinchi raundda u uchinchi raqam ostidagi va yakuniy chempion [[Victoria Azarenka|Viktoriya Azarenkaga]] yutqazdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Pye |first=John |date=19 January 2012 |title=Azarenka into Round of 16 at Australian Open |work=sandiegouniontribune.com |url=https://www.sandiegouniontribune.com/sdut-azarenka-into-round-of-16-at-australian-open-2012jan19-story.html |access-date=22 March 2020}}</ref> [[Fayl:Barthel_US16_(15)_(29236755963).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Barthel_US16_%2815%29_%2829236755963%29.jpg/220px-Barthel_US16_%2815%29_%2829236755963%29.jpg|thumb| Barthel 2016-yilgi AQSh ochiq chempionatida]] === Juftlik oʻyinlar === {| class="wikitable" style="text-align:center;" !Turnir ! 2012 ! 2013 ! 2014 ! 2015 ! 2016 ! 2017 ! 2018 ! 2019 ! 2020 ! 2021 ! 2022 ! SR ! W-L |- | colspan="14" align="left" | '''Katta Dubulgʻa turnirlari''' |- | style="text-align:left;" | [[Avstraliya ochiq chempionati]] | style="background:#afeeee;" | 1R | style="background:#afeeee;" | 1R | style="background:#afeeee;" | 1R | style="background:#afeeee;" | 2R | style="background:#afeeee;" | 1R | A | style="background:#afeeee;" | 2R | style="background:#afeeee;" | 1R | style="background:#afeeee;" | 1R | style="background:#afeeee;" | 2R | A | 0 / 9 | 3-9 |- | style="text-align:left;" | [[Fransiya ochiq chempionati]] | style="background:#afeeee;" | 1R | style="background:#afeeee;" | 2R | style="background:#afeeee;" | 1R | style="background:#afeeee;" | 1R | A | style="background:#afeeee;" | 1R | A | A | A | A | A | 0 / 5 | 1-5 |- | style="text-align:left;" | [[Wimbledon chempionati|Uimbldon]] | style="background:#afeeee;" | 1R | style="background:#afeeee;" | 1R | style="background:#afeeee;" | 1R | style="background:#afeeee;" | 3R | style="background:#afeeee;" | 1R | style="background:#afeeee;" | 2R | A | style="background:#afeeee;" | 1R | style="color:#767676;" | NH | style="background:#afeeee;" | 2R | A | 0 / 8 | 4-8 |- | style="text-align:left;" | [[Amerika ochiq chempionati]] | style="background:#afeeee;" | 2R | style="background:#afeeee;" | 2R | style="background:#afeeee;" | 1R | style="background:#afeeee;" | 2R | style="background:#afeeee;" | 1R | style="background:#afeeee;" | 2R | A | A | A | A | | 0 / 6 | 4-6 |- style="background:#efefef; font-weight:bold;" | style="text-align:left;" | Gʻalaba — magʻlubiyat | 1-4 | 2-4 | 0-4 | 4-4 | 0-3 | 2-3 | 1-1 | 0-2 | 0-1 | 2-2 | 0-0 | 0 / 28 | 12-28 |- | colspan="14" align="left" | '''Karyera statistikasi''' |- style="font-weight:bold; background:#efefef;" | align="left" | Sarlavhalar | 0 | 1 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | colspan="2" | 3 |- style="font-weight:bold; background:#efefef;" | align="left" | Final | 0 | 1 | 1 | 1 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | colspan="2" | 4 |- style="background:#efefef;" | align="left" | Yil yakunlari reytingi | 255 | 89 | 111 | 67 | 787 | 232 | 134 | 106 | 122 | 130 | | colspan="2" | |} == Mavsumdagi eng yaxshi 10 ta gʻalaba == {| class="wikitable" !Mavsum ! 2012 ! 2013 ! 2014 ! 2015 ! Jami |- align="center" | Gʻalaba qozondi | 1 | 3 | 0 | 1 | '''5''' |} == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1990-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Tennischi ayollar]] [[Turkum:Tennischilar]] [[Turkum:Germaniyalik tennischilar]] qpvyqambqyhphjrp5ujgl8jp3inbq40 2817076 2817073 2022-08-29T09:14:50Z Umidjon Yuldashev 72956 wikitext text/x-wiki {{Tennischi bilgiqutisi|full_name=|country={{flag|Germany}}|residence=[[Neumünster]], Germaniya|birth_date={{birth date and age|1990|07|11|df=yes}}|birth_place=[[Bad Segeberg]], Gʻarbiy Germaniya|height=1.85 m|turnedpro=2008|plays=Oʻng qoʻl|careerprizemoney=US$ 3,715,894|coach=[[Christopher Kas]]|singlestitles=4|highestsinglesranking=No. 23 (2013)|currentsinglesranking=No. 273 (2021)|AustralianOpenresult=4R ([[2017 Australian Open – Women's singles|2017]])|FrenchOpenresult=3R ([[2014 French Open – Women's singles|2014]])|Wimbledonresult=2R ([[2013 Wimbledon Championships – Women's singles|2013]], [[2014 Wimbledon Championships – Women's singles|2014]], [[2016 Wimbledon Championships – Women's singles|2016]])|USOpenresult=3R ([[2015 US Open – Women's singles|2015]])|Othertournaments=yes|Olympicsresult=1R ([[Tennis at the 2012 Summer Olympics – Women's singles|2012]])|doublestitles=3|highestdoublesranking=No. 63 (2015)|currentdoublesranking=No. 131 (2021)|AustralianOpenDoublesresult=2R ([[2015 Australian Open – Women's doubles|2015]], [[2018 Australian Open – Women's doubles|2018]], [[2021 Australian Open – Women's doubles|2021]])|FrenchOpenDoublesresult=2R ([[2013 French Open – Women's doubles|2013]])|WimbledonDoublesresult=3R ([[2015 Wimbledon Championships – Women's doubles|2015]])|USOpenDoublesresult=2R ([[2012 US Open – Women's doubles|2012]], [[2013 US Open – Women's doubles|2013]], [[2015 US Open – Women's doubles|2015]], [[2017 US Open – Women's doubles|2017]])|Mixed=yes|WimbledonMixedresult=1R ([[2013 Wimbledon Championships – Mixed doubles|2013]])|Team=yes|FedCupresult=1-1|updated=2021-yil 29-noyabr}} '''Mona Barthel''' (1990-yil 11-iyulda tugʻilgan) — nemis [[Tennis|tennischisi]]. Barthel oʻz karerasi davomida WTA Tourda toʻrtta yakkalik va uchta juftlik, WTA Challenger Tourda bitta juftlik, shuningdek, ITF turnirida beshta yakkalik va bitta juftlik oʻyinlarida gʻolib chiqqan. 2013-yil 18-martda Barthel oʻzining eng yaxshi yakkalik reytingida 23-oʻrinni egalladi. 2015-yil 14-sentabrda u juftliklar reytingida 63-o‘rinni egallagan. == Yoshlik == Mona Barthel [[Bad Segeberg|Bad Segebergda]] 1970-yilda Parijda oʻtkazilgan Yevropa oʻsmirlar oʻrtasidagi yengil atletika chempionatida yadro uloqtirish boʻyicha gʻolib chiqqan Volfgang Barthel<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.european-athletics.org/files/fanzone/ech_junior_men.pdf|sarlavha=European Athletics Championships Statistics – Junior – Men|ish=[[European Athletic Association]]|kirish sanasi=10 August 2010}}</ref> va doktor Hannelore oilasida tugʻilgan.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.segeberger-zeitung.de/sport/lokalsport/146394-Mona-Barthel-triumphiert-im-Einzel-und-im-Doppel.html|sarlavha=Mona Barthel triumphiert im Einzel und im Doppel|ish=Segeberger Zeitung|sana=11 April 2010|kirish sanasi=10 August 2010|til=de|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110719083302/http://www.segeberger-zeitung.de/sport/lokalsport/146394-Mona-Barthel-triumphiert-im-Einzel-und-im-Doppel.html|arxivsana=19 July 2011}}</ref> U tennischi oilada oʻsgan va 3 yoshida oʻyinga qiziqib qolgan. U oʻziga kumir sifatida [[Steffi Graf|Steffi Grafni]] keltirdi.<ref name="profile">{{Veb manbasi|url=http://www.wtatennis.com/players/player/14516/title/mona-barthel|sarlavha=Overview|ish=[[Women's Tennis Association]]|kirish sanasi=6 February 2013}}</ref> Barthel [[Neumünster|Neumünsterga]] koʻchib oʻtdi va u yerda 2009-yilda [[Abitur|Abiturni]] tugatdi,<ref name="Segeberger" /> Klaus Groth Shuleda qatnashdi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.mona-barthel.de/presse/HA08022008.pdf|sarlavha=Mona Barthel löst Mastersticket|muallif=Jakstat|ism=Joachim|ish=[[Hamburger Abendblatt]]|sana=6 February 2008|kirish sanasi=10 August 2010|til=de|arxivurl=https://web.archive.org/web/20101026102006/http://www.mona-barthel.de/presse/HA08022008.pdf|arxivsana=26 October 2010}}</ref> == Karyera == [[Fayl:Mona_Barthel_Wimbledon_2013.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Mona_Barthel_Wimbledon_2013.jpg/220px-Mona_Barthel_Wimbledon_2013.jpg|thumb| Barthel 2013-yilgi Uimbldon chempionatida|left]] Barthel oʻzining birinchi ITF turnirini 2007-yilning iyul oyida Frintonda oʻtkazdi. U yerda asosiy turnirga yoʻllanma oldi va [[Jade Kertis|Jade Kertisga]] yutqazib, chorak finalga chiqdi. 2008-yil iyul oyida u Frinton turnirining finaliga chiqdi, [[Tara Mur|Tara Murga]] hamda Gausdaldagi 10 000 dollarlik musobaqada Svenya Vaydemanga yutqazdi. U, shuningdek, Weidemann bilan hamkorlikda Gausdalda juftlik finaliga chiqdi va u yerda Tegan Edvards va Marsella Koekga yutqazdi. Uning ITF turniridagi birinchi gʻalabasi boʻlgan 2010-yil yanvar oyida Rexemdagi 10 ming dollarlik turnirda lyuksemburglik Ann Kremerni ketma-ket setlarda magʻlub etgandi. 2010-yil fevral oyida u [[Karmen Klashka]] bilan hamkorlik qilib, 50 ming dollar +H Biberach turnirining juftlik finaliga chiqdi va [[Stefani Koen-Aloro]] va [[Selima Sfar|Selima Sfarga yutqazdi]] . 2010-yil aprel oyida u 50 ming dollarlik Torhout turnirida finalda [[Rebecca Marino|Rebekka Marinoni]] magʻlub etib, yakkalik bahslarida gʻolib chiqdi, shuningdek, [[Justine Ozga|Justin Ozga]] bilan hamkorlik qilib, finalda Hana Birnerova va Yekaterina Bychkovani magʻlub etdi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.segeberger-zeitung.de/sport/lokalsport/146394-Mona-Barthel-triumphiert-im-Einzel-und-im-Doppel.html|sarlavha=Mona Barthel triumphiert im Einzel und im Doppel|ish=Segeberger Zeitung|sana=11 April 2010|kirish sanasi=10 August 2010|til=de|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110719083302/http://www.segeberger-zeitung.de/sport/lokalsport/146394-Mona-Barthel-triumphiert-im-Einzel-und-im-Doppel.html|arxivsana=19 July 2011}}</ref> === 2012: Birinchi WTA chempioni === Barthel oʻz yilini Oklend ochiq chempionatida boshladi. U birinchi raundda [[Jelena Dokich|Jelena Dokichni]] magʻlub etdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=3 January 2012 |title=Top seed through as Dokic crashes out in Auckland |url=https://www.smh.com.au/sport/tennis/top-seed-through-as-dokic-crashes-out-in-auckland-20120103-1piq9.html |access-date=22 March 2020}}</ref> Ikkinchi raundda u yetakchi va vatandoshi [[Sabine Lisicki|Sabine Lisickiga]] magʻlub boʻldi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=4 January 2012 |title=Lisicki survives test from Barthel |url=https://www.foxnews.com/sports/lisicki-survives-test-from-barthel |access-date=22 March 2020}}</ref> Xobartdagi Moorilla Xobart xalqaro [[Xobart|turniriga]] saralash uchun Barthel Romina Oprandi, ikkinchi raqam ostidagi [[Anabel Medina Garrigues]], beshinchi [[Jarmila Wolfe|raqam ostidagi Jarmila Gajdošova]] va toʻrtinchi raqam [[Angelique Kerber|ostidagi Anjelik Kerber]] ustidan gʻalaba qozonganidan keyin finalga chiqdi. Finalda u birinchi raqamli tennischi Yanina Vikmayerni magʻlub etib, oʻzining ilk WTA chempionligini qoʻlga kiritdi. Ushbu gʻalaba bilan Barthel 2010-yilning sentyabr oyidan beri WTA turnirida gʻolib chiqqan birinchi saralash bahsida qatnashdi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.wtatennis.com/news/20120114/qualifier-barthel-wins-first-title-in-hobart_2256076_2576941|sarlavha=Qualifier Barthel Wins First Title in Hobart|ish=WTATour.com|sana=14 January 2012|kirish sanasi=14 January 2012}}</ref> Dastlabki chempionlik unvonidan soʻng, Barthel Avstraliya ochiq chempionatida debyut qildi. Barthel birinchi raunddagi raqibi [[Anne Keothavong|Enn Keothavong]] jarohat tufayli oʻyindan chiqqanligi tufayli gʻalaba qozondi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=17 January 2012 |title=Judy Murray upbeat despite defeats |url=https://www.bbc.com/sport/av/tennis/16591970 |access-date=22 March 2020}}</ref> Ikkinchi raundda u 32- raqamli Petra Chetkovskani magʻlub etdi. Uchinchi raundda u uchinchi raqam ostidagi va yakuniy chempion [[Victoria Azarenka|Viktoriya Azarenkaga]] yutqazdi. [[Fayl:Barthel_US16_(15)_(29236755963).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Barthel_US16_%2815%29_%2829236755963%29.jpg/220px-Barthel_US16_%2815%29_%2829236755963%29.jpg|thumb| Barthel 2016-yilgi AQSh ochiq chempionatida]] === Juftlik oʻyinlar === {| class="wikitable" style="text-align:center;" !Turnir ! 2012 ! 2013 ! 2014 ! 2015 ! 2016 ! 2017 ! 2018 ! 2019 ! 2020 ! 2021 ! 2022 ! SR ! W-L |- | colspan="14" align="left" | '''Katta Dubulgʻa turnirlari''' |- | style="text-align:left;" | [[Avstraliya ochiq chempionati]] | style="background:#afeeee;" | 1R | style="background:#afeeee;" | 1R | style="background:#afeeee;" | 1R | style="background:#afeeee;" | 2R | style="background:#afeeee;" | 1R | A | style="background:#afeeee;" | 2R | style="background:#afeeee;" | 1R | style="background:#afeeee;" | 1R | style="background:#afeeee;" | 2R | A | 0 / 9 | 3-9 |- | style="text-align:left;" | [[Fransiya ochiq chempionati]] | style="background:#afeeee;" | 1R | style="background:#afeeee;" | 2R | style="background:#afeeee;" | 1R | style="background:#afeeee;" | 1R | A | style="background:#afeeee;" | 1R | A | A | A | A | A | 0 / 5 | 1-5 |- | style="text-align:left;" | [[Wimbledon chempionati|Uimbldon]] | style="background:#afeeee;" | 1R | style="background:#afeeee;" | 1R | style="background:#afeeee;" | 1R | style="background:#afeeee;" | 3R | style="background:#afeeee;" | 1R | style="background:#afeeee;" | 2R | A | style="background:#afeeee;" | 1R | style="color:#767676;" | NH | style="background:#afeeee;" | 2R | A | 0 / 8 | 4-8 |- | style="text-align:left;" | [[Amerika ochiq chempionati]] | style="background:#afeeee;" | 2R | style="background:#afeeee;" | 2R | style="background:#afeeee;" | 1R | style="background:#afeeee;" | 2R | style="background:#afeeee;" | 1R | style="background:#afeeee;" | 2R | A | A | A | A | | 0 / 6 | 4-6 |- style="background:#efefef; font-weight:bold;" | style="text-align:left;" | Gʻalaba — magʻlubiyat | 1-4 | 2-4 | 0-4 | 4-4 | 0-3 | 2-3 | 1-1 | 0-2 | 0-1 | 2-2 | 0-0 | 0 / 28 | 12-28 |- | colspan="14" align="left" | '''Karyera statistikasi''' |- style="font-weight:bold; background:#efefef;" | align="left" | Sarlavhalar | 0 | 1 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | colspan="2" | 3 |- style="font-weight:bold; background:#efefef;" | align="left" | Final | 0 | 1 | 1 | 1 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | colspan="2" | 4 |- style="background:#efefef;" | align="left" | Yil yakunlari reytingi | 255 | 89 | 111 | 67 | 787 | 232 | 134 | 106 | 122 | 130 | | colspan="2" | |} == Mavsumdagi eng yaxshi 10 ta gʻalaba == {| class="wikitable" !Mavsum ! 2012 ! 2013 ! 2014 ! 2015 ! Jami |- align="center" | Gʻalaba qozondi | 1 | 3 | 0 | 1 | '''5''' |} == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1990-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Tennischi ayollar]] [[Turkum:Tennischilar]] [[Turkum:Germaniyalik tennischilar]] o0hem9iou9nu36gzaqt9qoeppwdr8ih Munozara:Paulus Potter 1 784215 2817068 2022-08-29T09:05:36Z Xasanboy off 77665 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Maxarbek Xadartsev 0 784216 2817074 2022-08-29T09:14:06Z Yohanjon 23 72166 „[[:ru:Special:Redirect/revision/121111864|Хадарцев, Махарбек Хазбиевич]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Sportchi bilgiqutisi|medallar=[[File:Знак № 47 змс СССР.jpg|40px]] Olimpiya oʻyinlari {{Oltin}} Seaul 1988 {{Oltin}} Barselona 1992 {{Kumush}} Atlanta 1996 Yaxshi niyat oʻyinlari {{Oltin}} Moskva 1986 Jahon chempionati {{Oltin}} x5 Budapesht 1986, Klermon-Ferran 1987, Martini 1989, Tokio 1990, Varna 1991 {{Kumush}} x2 Istanbul 1994, Atlanta 1995 {{Bronza}} Toronto 1993 Yebropa chempionati {{Oltin}} x5 Veliko Tarnovo 1987, Manchester 1988, Aqara 1989, Shtutgart 1991, Fribur 1995|ism=Maharbek Xazbiyevich Xadartsev|jins=erkak|tasvir=Makharbek Khadartsev.jpg|tugilgan_paytdagi_ism=Хæдæрцаты Хазбийы фырт Махарбек|fuqarolik={{flagicon|SSSR}} / {{flagicon|RUS}} / {{flagicon|UZB}}|sport=kurash|klub=Dinamo (Toshkent)|tavallud_sana=[[1964-yil]] [[2-oktyabr]]|tavallud_yer=Suadag, Alagir tumani, Shimoliy Osetiya ASSR, RSFSR, SSSR|boy=180 sm|vazn=90 kg. gacha}} '''Maxarbek Xazbiyevich Xadartsev''' (oset. Хæдæрцаты Махарбек фырт Хазби; 1964-yil 2-oktabrda tugʻilgan, Suadag, Shimoliy Osetiya Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasi) — [[Sovet Sotsialistik Respublikalari Ittifoqi|sovet]], [[Rossiya|rus]] va [[Oʻzbekiston|oʻzbek]] [[Erkin kurash|erkin kurashchisi]], ikki karra Olimpiya chempioni, besh karra jahon chempioni, besh karra Yevropa chempioni, SSSRning koʻp karra chempioni hisoblanadi. SSSRda xizmat koʻrsatgan sport ustasi (1986). Iqtisodiyot fanlari nomzodi (1998), ASSR Sibir boʻlimida xizmat koʻrsatgan jismoniy madaniyat xodimi (1990). Tadbirkor, „Yagona Rossiya“ fraksiyasidan VI-chaqiriq Davlat Dumasi deputati (2011-yil 21-dekabrdan). Uylangan, oʻn nafar farzandi bor. == Tarjimai holi == 1986-yildan 1995-yilgacha ketma-ket 8 ta jahon chempionatlarida sovrinli oʻrinlarni egallab, shu vaqt ichida 5 ta oltin, 2 ta kumush va 1 ta bronza medalini qoʻlga kiritgan. 1994 va 1995-yillardagi jahon chempionatlarida, shuningdek, 1996-yilda Atlantadagi Olimpiadada Xadartsev eronlik kurashchi Rasul Xademdan keyin ikkinchi oʻrinda qolgan. 1995-1999-yillarda Xadartsev [[Shimoliy Osetiya Alaniya|Shimoliy Osetiya-Alaniya]] Respublikasi parlamenti a’zosi boʻlgan. 2000-yilda Sidneyda boʻlib oʻtgan Olimpiadada katta sportga qaytgan 35 yoshli Maxarbek Rossiya terma jamoasiga kira olmadi va Oʻzbekiston bayrogʻi ostida ringga chiqdi, ammo 85 kilogramm vazn toifasida atigi 14-oʻrinni egalladi. 1993-yildan „Daryal“ pivo-alkogolsiz zavod bosh direktori hisoblanadi. [[Vladikavkaz|Vladikavkazda]] yyashaydi, shuningdek, „Verxniy Fiagdon“ qishlogʻida katta dala hovlisi bor. Maxarbekning katta akasi Aslan Xadartsev (1961-1990) ham kurash bilan shugʻullangan, SSSR terma jamoasi a’zosi boʻlgan, uch karra jahon chempioni, SSSRda xizmat koʻrsatgan sport ustasi, SSSRda xizmat koʻrsatgan murabbiy boʻlgan. 1990-yilning yozida avtohalokatda vafot etgan<ref>[http://sportlegend.kulichki.net/wrestling/khadartsev.htm Легенды советского спорта — Махарбек Хадарцев]</ref><ref>[http://www.ossetians.com/rus/news.php?newsid=478 Аслан Хадарцев на сайте ossetians.com]</ref>. Maxarbekning katta akasi Aslan Xadartsev (1961-1990) ham kurash bilan shugʻullangan, SSSR terma jamoasi a’zosi boʻlgan, uch karra jahon chempioni, SSSRda xizmat koʻrsatgan sport ustasi, SSSRda xizmat koʻrsatgan murabbiy boʻlgan. 1990-yilning yozida avtohalokatda vafot etgan 2014-yil 29-sentabrda Maxarbek Xadartsev Vladikavkaz shahri meri etib saylangan. == Qiziqarli faktlar == * Maxarbek Xadartsev Olimpiada oʻyinlarida 4 marta, barchasida turli bayroqlar ostida qatnashgan: Seul-1988 — SSSR bayrogʻi, Barselona-1992 — Birlashgan terma jamoaning Olimpiya bayrogʻi, Atlanta-1996 —Rossiya bayrogʻi, Sidney-2000 — Oʻzbekiston bayrogʻi. == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [http://www.ossetians.com/rus/news.php?newsid=479 Maharbek Xadartsev ossetians.com saytida] * Хадарцев, Махарбек Хазбиевич * [http://www.wrestrus.ru/page/users/656 Maharbek Xadartsev Rossiya kurash federatsiyasi saytida] * [https://web.archive.org/web/20090707021501/http://www.oaodarial.ru/ “Daryal” OAJ sayti] * [http://www.duma.gov.ru/structure/deputies/131205/ Xadartsev, Maharbek Xazbievich // Davlat Dumasi deputatining rasmiy sahifasi] [[Turkum:Hurmat Belgisi ordeni sohiblari]] [[Turkum:Xalqlar doʻstligi ordeni sohiblari]] [[Turkum:Oʻzbekiston kurashchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1964-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:2-oktabrda tugʻilganlar]] 80iirjhcp7pklz1k0r51i0b23tgelya 2817077 2817074 2022-08-29T09:15:01Z Yohanjon 23 72166 wikitext text/x-wiki {{Sportchi bilgiqutisi|medallar=[[File:Знак № 47 змс СССР.jpg|40px]] Olimpiya oʻyinlari {{Oltin}} Seaul 1988 {{Oltin}} Barselona 1992 {{Kumush}} Atlanta 1996 Yaxshi niyat oʻyinlari {{Oltin}} Moskva 1986 Jahon chempionati {{Oltin}} x5 Budapesht 1986, Klermon-Ferran 1987, Martini 1989, Tokio 1990, Varna 1991 {{Kumush}} x2 Istanbul 1994, Atlanta 1995 {{Bronza}} Toronto 1993 Yebropa chempionati {{Oltin}} x5 Veliko Tarnovo 1987, Manchester 1988, Aqara 1989, Shtutgart 1991, Fribur 1995|ism=Maharbek Xazbiyevich Xadartsev|jins=erkak|tasvir=Makharbek Khadartsev.jpg|tugilgan_paytdagi_ism=Хæдæрцаты Хазбийы фырт Махарбек|fuqarolik={{flagicon|SSSR}} / {{flagicon|RUS}} / {{flagicon|UZB}}|sport=kurash|klub=Dinamo (Toshkent)|tavallud_sana=[[1964-yil]] [[2-oktyabr]]|tavallud_yer=Suadag, Alagir tumani, Shimoliy Osetiya ASSR, RSFSR, SSSR|boy=180 sm|vazn=90 kg. gacha}} '''Maxarbek Xazbiyevich Xadartsev''' (oset. Хæдæрцаты Махарбек фырт Хазби; 1964-yil 2-oktabrda tugʻilgan, Suadag, Shimoliy Osetiya Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasi) — [[Sovet Sotsialistik Respublikalari Ittifoqi|sovet]], [[Rossiya|rus]] va [[Oʻzbekiston|oʻzbek]] [[Erkin kurash|erkin kurashchisi]], ikki karra Olimpiya chempioni, besh karra jahon chempioni, besh karra Yevropa chempioni, SSSRning koʻp karra chempioni hisoblanadi. SSSRda xizmat koʻrsatgan sport ustasi (1986). Iqtisodiyot fanlari nomzodi (1998), ASSR Sibir boʻlimida xizmat koʻrsatgan jismoniy madaniyat xodimi (1990). Tadbirkor, „Yagona Rossiya“ fraksiyasidan VI-chaqiriq Davlat Dumasi deputati (2011-yil 21-dekabrdan). Uylangan, oʻn nafar farzandi bor. == Tarjimai holi == 1986-yildan 1995-yilgacha ketma-ket 8 ta jahon chempionatlarida sovrinli oʻrinlarni egallab, shu vaqt ichida 5 ta oltin, 2 ta kumush va 1 ta bronza medalini qoʻlga kiritgan. 1994 va 1995-yillardagi jahon chempionatlarida, shuningdek, 1996-yilda Atlantadagi Olimpiadada Xadartsev eronlik kurashchi Rasul Xademdan keyin ikkinchi oʻrinda qolgan. 1995-1999-yillarda Xadartsev [[Shimoliy Osetiya Alaniya|Shimoliy Osetiya-Alaniya]] Respublikasi parlamenti a’zosi boʻlgan. 2000-yilda Sidneyda boʻlib oʻtgan Olimpiadada katta sportga qaytgan 35 yoshli Maxarbek Rossiya terma jamoasiga kira olmadi va Oʻzbekiston bayrogʻi ostida ringga chiqdi, ammo 85 kilogramm vazn toifasida atigi 14-oʻrinni egalladi. 1993-yildan „Daryal“ pivo-alkogolsiz zavod bosh direktori hisoblanadi. [[Vladikavkaz|Vladikavkazda]] yyashaydi, shuningdek, „Verxniy Fiagdon“ qishlogʻida katta dala hovlisi bor. Maxarbekning katta akasi Aslan Xadartsev (1961-1990) ham kurash bilan shugʻullangan, SSSR terma jamoasi a’zosi boʻlgan, uch karra jahon chempioni, SSSRda xizmat koʻrsatgan sport ustasi, SSSRda xizmat koʻrsatgan murabbiy boʻlgan. 1990-yilning yozida avtohalokatda vafot etgan<ref>[http://sportlegend.kulichki.net/wrestling/khadartsev.htm Легенды советского спорта — Махарбек Хадарцев]</ref><ref>[http://www.ossetians.com/rus/news.php?newsid=478 Аслан Хадарцев на сайте ossetians.com]</ref>. Maxarbekning katta akasi Aslan Xadartsev (1961-1990) ham kurash bilan shugʻullangan, SSSR terma jamoasi a’zosi boʻlgan, uch karra jahon chempioni, SSSRda xizmat koʻrsatgan sport ustasi, SSSRda xizmat koʻrsatgan murabbiy boʻlgan. 1990-yilning yozida avtohalokatda vafot etgan 2014-yil 29-sentabrda Maxarbek Xadartsev Vladikavkaz shahri meri etib saylangan. == Qiziqarli faktlar == * Maxarbek Xadartsev Olimpiada oʻyinlarida 4 marta, barchasida turli bayroqlar ostida qatnashgan: Seul-1988 — SSSR bayrogʻi, Barselona-1992 — Birlashgan terma jamoaning Olimpiya bayrogʻi, Atlanta-1996 —Rossiya bayrogʻi, Sidney-2000 — Oʻzbekiston bayrogʻi. == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [http://www.ossetians.com/rus/news.php?newsid=479 Maharbek Xadartsev ossetians.com saytida] * Хадарцев, Махарбек Хазбиевич * [http://www.wrestrus.ru/page/users/656 Maharbek Xadartsev Rossiya kurash federatsiyasi saytida] * [https://web.archive.org/web/20090707021501/http://www.oaodarial.ru/ “Daryal” OAJ sayti] * [http://www.duma.gov.ru/structure/deputies/131205/ Xadartsev, Maharbek Xazbievich // Davlat Dumasi deputatining rasmiy sahifasi] [[Turkum:Hurmat Belgisi ordeni sohiblari]] [[Turkum:Xalqlar doʻstligi ordeni sohiblari]] [[Turkum:Oʻzbekiston kurashchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1964-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:2-oktabrda tugʻilganlar]] fk28mnc9yqm2b6s39xs3ju2s6s807yo Munozara:Mona Barthel 1 784217 2817078 2022-08-29T09:15:45Z Umidjon Yuldashev 72956 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Rambler TV 0 784218 2817080 2022-08-29T09:18:10Z BaxtiyJahon 75776 „[[:en:Special:Redirect/revision/1102208948|Rambler TV]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki '''Rambler TV''' ( [[Rus tili|rus]] : Rambler ''TV'' ) 2003-yil 1-yanvarda ish boshlagan Rossiyada joylashgan xususiy telekanal<ref>{{Veb manbasi|sana=2003-02-23|sarlavha="ТЕЛЕНЕДЕЛЯ" # 01 от 01.01.2003|url=http://teleweek.ur.ru/01_03.html#nw|kirish sanasi=2020-08-18|arxivurl=https://web.archive.org/web/20030223082743/http://teleweek.ur.ru/01_03.html#nw|arxivsana=2003-02-23}}</ref> Telekanal asosan gʻarb ishlab chiqarishining hujjatli filmlari, taʼlim va koʻngilochar dasturlardan iborat maxsus dasturini efirga uzatadi. Rambler TV-ning Rossiyadagi bozor ulushi juda kichik edi. 2004-yilda o'tkazilgan so'rovda respondentlarning atigi 5 foizi o'tgan haftada Rambler TV-ni ko'rganliklarini aytishgan. Rambler TV Rossiya telekanallari orasida 15-o'rinni egalladi<ref>[http://www.laender-analysen.de/russland/pdf/Russlandanalysen058.pdf Russlandanalysen der Deutschen Gesellschaft für Osteuropakunde Nr. 58/05]</ref>. Rambler TV dastlab Rambler Media Group tarkibiga kirdi, u ham Rambler veb-qidiruv tizimini boshqaradi. 2006-yil oktyabr oyida kanal rossiyalik tadbirkor va siyosatchi [[Vladimir Potanin]] hammuallifi bo'lgan Interrosga tegishli Prof-Media mediaxoldingiga sotildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Эхо Москвы: свежие новости, последние события, происшествия сегодня|url=https://echo.msk.ru/news/|kirish sanasi=2020-08-18|ish=Эхо Москвы|til=ru}}</ref>. 2007-yil 13-iyunda stansiya tomoshabinlar reytingi pastligi sababli yopildi. == Manbalar == <references /> [[Turkum:WikiJurnalistika]] [[Turkum:Telekanal]] [[Turkum:Telekanallar]] [[Turkum:Televideniye]] [[Turkum:Televideniyega oid chala maqolalar]] [[Turkum:Rossiya televideniyesi]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] egd8stgc6329tkbfkbdfw5fwsckj363 Shamsiddin Xudoyberdiyev 0 784219 2817084 2022-08-29T09:26:15Z Yohanjon 23 72166 „[[:ru:Special:Redirect/revision/99168772|Худойбердиев, Шамсиддин]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Sportchi bilgiqutisi|medallar=Osiyo oʻyinlari {{Bronza}} Xirosima 1994 Markaziy Osiyo oʻyinlari {{Oltin}} Toshkent 1995 Osiyo chempionati {{Kumush}} Toshkent 1999 {{Oltin}} Dehli 2003|ism=Shamsiddin Xudoyberdiyev|jins=erkak|fuqarolik={{flagicon|UZB}}|sport=Yunon-rum kurashi|tavallud_sana=[[1966-yil]] [[8-fevral]]|tavallud_yer=Urgut , Samarqand viloyati , Oʻzbekiston SSR , SSSR|boy=160 sm|vazn=56 kg}} '''Shamsiddin Xudoyberdiev''' (1966-yil 8-fevralda tugʻilgan) — oʻzbek yunon-rum kurashchisi, Osiyo chempioni. == Tarjimai holi == [[1966-yil]]<nowiki/>da [[Urgut]] shahrida tugʻilgan. [[1994-yil]]<nowiki/>da Osiyo oʻyinlarining bronza medalini qoʻlga kiritgan. [[1995-yil]]<nowiki/>da Markaziy Osiyo o‘yinlari chempioni bo‘lgan. [[1996-yil]]<nowiki/>da Atlantadagi Olimpiya oʻyinlarida ishtirok etgan, ammo u yerda atigi 16-o'rinni egallagan. [[1999-yil]]<nowiki/>i Osiyo chempionatining kumush medali sohibi. [[2003-yil]]<nowiki/>da Osiyo chempioni bo'lgan. == Havolalar == * Шамсиддин Худойбердиев — олимпийская статистика на сайте Sports-Reference.com (англ.) * Шамсиддин Худойбердиев — профиль на сайте International Wrestling Database (англ.) [[Turkum:Oʻzbekiston kurashchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1966-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:8-fevralda tugʻilganlar]] phfg9se7df5hyexo5ngertjv4mwjci9 2817085 2817084 2022-08-29T09:29:02Z Panpanchik 72616 wikitext text/x-wiki {{Sportchi bilgiqutisi|medallar=Osiyo oʻyinlari {{Bronza}} Xirosima 1994 Markaziy Osiyo oʻyinlari {{Oltin}} Toshkent 1995 Osiyo chempionati {{Kumush}} Toshkent 1999 {{Oltin}} Dehli 2003|ism=Shamsiddin Xudoyberdiyev|jins=erkak|fuqarolik={{flagicon|UZB}}|sport=Yunon-rum kurashi|tavallud_sana=[[1966-yil]] [[8-fevral]]|tavallud_yer=Urgut , Samarqand viloyati , Oʻzbekiston SSR , SSSR|boy=160 sm|vazn=56 kg}}{{Wikify}} '''Shamsiddin Xudoyberdiev''' (1966-yil 8-fevralda tugʻilgan) — oʻzbek yunon-rum kurashchisi, Osiyo chempioni. == Tarjimai holi == [[1966-yil]]<nowiki/>da [[Urgut]] shahrida tugʻilgan. [[1994-yil]]<nowiki/>da Osiyo oʻyinlarining bronza medalini qoʻlga kiritgan. [[1995-yil]]<nowiki/>da Markaziy Osiyo o‘yinlari chempioni bo‘lgan. [[1996-yil]]<nowiki/>da Atlantadagi Olimpiya oʻyinlarida ishtirok etgan, ammo u yerda atigi 16-o'rinni egallagan. [[1999-yil]]<nowiki/>i Osiyo chempionatining kumush medali sohibi. [[2003-yil]]<nowiki/>da Osiyo chempioni bo'lgan. == Havolalar == * Шамсиддин Худойбердиев — олимпийская статистика на сайте Sports-Reference.com (англ.) * Шамсиддин Худойбердиев — профиль на сайте International Wrestling Database (англ.) [[Turkum:Oʻzbekiston kurashchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1966-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:8-fevralda tugʻilganlar]] qwdt6fw3htb2tmmneguf0ixi1e3rcg8 RU.TV 0 784220 2817087 2022-08-29T09:30:16Z BaxtiyJahon 75776 „[[:en:Special:Redirect/revision/1064127537|RU.TV]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Telekanal bilgiqutisi}} '''RU.Tv''' Sergey Kozhevnikov tomonidan asos solingan va Russian Media Groupga tegishli rus musiqa telekanali. U 2006-yil oktyabr oyida Russkoye radiosining video versiyasi sifatida efirga chiqa boshladi. == Tv Dasturlar == 2017-yil yanvar oyida RU. Televizor 16:9 formatiga o'tdi va [[Yuqori aniqlikdagi televideniye|HDTV]] da ko'rsata boshladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Русский музыкальный телеканал RU.TV доступен для вещания в формате Full HD!|url=https://ru.tv/press/RUnews/644326|nashriyot=RU.TV|til=ru|kirish sanasi=23 September 2021|iqtibos=Кроме того, текущее вещание телеканала переведено в формат кадра 16:9.}}</ref>. === Translyatsiya === Rossiyaning bir qancha shaharlarida [[Darband|Derbent]], Domodedovo, Kaspiysk, [[Qizil (shahar)|Qizil]], [[Perm]], [[Simferopol]] va [[Maxachqala|Maxachqal'a]] RU.Tv [[Analog signal|analog]] chastotalarda uzatiladi. Kanal 2015-yil boshida televideniyeda ko‘rsatilishi taqiqlanishidan oldin reklama roliklarini olib yurganligi sababli, buni davom ettirishga ruxsat berilgan. === Kabel === Rossiyada RU.Tvni ER-Telecom olib boradi. 2009-yilda jonli efirga chiqqanida u Akadoda olib borildi; bir yil o'tgach, u Milliy kabel tarmoqlariga ko'chib o'tdi. Moskvada bu RU qo'ydi. Mostelekom-da Tv; keyinchalik 2010-yilda u onlayn rejimda mavjud bo'ldi. 2012-yilda [[Mobile TeleSystems|MTS]] kanalni olib bora boshladi. === Sun'iy yo'ldosh === RU. Tv Yamal 201 va ABS-2A sun'iy yo'ldoshlarida bepul efirlari mavjud. Shifrlangan uzatishlar Eutelsat-36 orqali Tricolor TV va NTV Plus, shuningdek, Hot Bird va Hispasat 1E orqali keladi. === Tarmoq hamkorlari === RU. Tv o'sha shahardagi Labytnangi -TV, [[Perm|Permdagi]] PTK-Avto va Slavgoroddagi MTV POBEGAILO bilan hamkorlik qiladi. == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:WikiJurnalistika]] [[Turkum:Jurnalistika]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] 2q67c57uvhquedn6ena08upavdv2wnu 2817089 2817087 2022-08-29T09:30:56Z BaxtiyJahon 75776 wikitext text/x-wiki {{Telekanal bilgiqutisi}} '''RU.Tv''' Sergey Kozhevnikov tomonidan asos solingan va Russian Media Groupga tegishli rus musiqa telekanali. U 2006-yil oktyabr oyida Russkoye radiosining video versiyasi sifatida efirga chiqa boshladi. == Tv Dasturlar == 2017-yil yanvar oyida RU. Televizor 16:9 formatiga oʻtdi va [[Yuqori aniqlikdagi televideniye|HDTV]] da koʻrsata boshladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Русский музыкальный телеканал RU.TV доступен для вещания в формате Full HD!|url=https://ru.tv/press/RUnews/644326|nashriyot=RU.TV|til=ru|kirish sanasi=23 September 2021|iqtibos=Кроме того, текущее вещание телеканала переведено в формат кадра 16:9.}}</ref>. === Translyatsiya === Rossiyaning bir qancha shaharlarida [[Darband|Derbent]], Domodedovo, Kaspiysk, [[Qizil (shahar)|Qizil]], [[Perm]], [[Simferopol]] va [[Maxachqala|Maxachqal’a]] RU.Tv [[Analog signal|analog]] chastotalarda uzatiladi. Kanal 2015-yil boshida televideniyeda ko‘rsatilishi taqiqlanishidan oldin reklama roliklarini olib yurganligi sababli, buni davom ettirishga ruxsat berilgan. === Kabel === Rossiyada RU.Tvni ER-Telecom olib boradi. 2009-yilda jonli efirga chiqqanida u Akadoda olib borildi; bir yil oʻtgach, u Milliy kabel tarmoqlariga koʻchib oʻtdi. Moskvada bu RU qoʻydi. Mostelekom-da Tv; keyinchalik 2010-yilda u onlayn rejimda mavjud boʻldi. 2012-yilda [[Mobile TeleSystems|MTS]] kanalni olib bora boshladi. === Sunʼiy yoʻldosh === RU. Tv Yamal 201 va ABS-2A sunʼiy yoʻldoshlarida bepul efirlari mavjud. Shifrlangan uzatishlar Eutelsat-36 orqali Tricolor TV va NTV Plus, shuningdek, Hot Bird va Hispasat 1E orqali keladi. === Tarmoq hamkorlari === RU. Tv oʻsha shahardagi Labytnangi -TV, [[Perm|Permdagi]] PTK-Avto va Slavgoroddagi MTV POBEGAILO bilan hamkorlik qiladi. == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:WikiJurnalistika]] [[Turkum:Jurnalistika]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] ny2u5lmm3pvar3hp6f16sfckf080yfa 2817090 2817089 2022-08-29T09:32:04Z BaxtiyJahon 75776 [[Turkum:Rossiya televideniyesi]] qoʻshildi ([[VP:HOTCAT|HotCat]]) wikitext text/x-wiki {{Telekanal bilgiqutisi}} '''RU.Tv''' Sergey Kozhevnikov tomonidan asos solingan va Russian Media Groupga tegishli rus musiqa telekanali. U 2006-yil oktyabr oyida Russkoye radiosining video versiyasi sifatida efirga chiqa boshladi. == Tv Dasturlar == 2017-yil yanvar oyida RU. Televizor 16:9 formatiga oʻtdi va [[Yuqori aniqlikdagi televideniye|HDTV]] da koʻrsata boshladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Русский музыкальный телеканал RU.TV доступен для вещания в формате Full HD!|url=https://ru.tv/press/RUnews/644326|nashriyot=RU.TV|til=ru|kirish sanasi=23 September 2021|iqtibos=Кроме того, текущее вещание телеканала переведено в формат кадра 16:9.}}</ref>. === Translyatsiya === Rossiyaning bir qancha shaharlarida [[Darband|Derbent]], Domodedovo, Kaspiysk, [[Qizil (shahar)|Qizil]], [[Perm]], [[Simferopol]] va [[Maxachqala|Maxachqal’a]] RU.Tv [[Analog signal|analog]] chastotalarda uzatiladi. Kanal 2015-yil boshida televideniyeda ko‘rsatilishi taqiqlanishidan oldin reklama roliklarini olib yurganligi sababli, buni davom ettirishga ruxsat berilgan. === Kabel === Rossiyada RU.Tvni ER-Telecom olib boradi. 2009-yilda jonli efirga chiqqanida u Akadoda olib borildi; bir yil oʻtgach, u Milliy kabel tarmoqlariga koʻchib oʻtdi. Moskvada bu RU qoʻydi. Mostelekom-da Tv; keyinchalik 2010-yilda u onlayn rejimda mavjud boʻldi. 2012-yilda [[Mobile TeleSystems|MTS]] kanalni olib bora boshladi. === Sunʼiy yoʻldosh === RU. Tv Yamal 201 va ABS-2A sunʼiy yoʻldoshlarida bepul efirlari mavjud. Shifrlangan uzatishlar Eutelsat-36 orqali Tricolor TV va NTV Plus, shuningdek, Hot Bird va Hispasat 1E orqali keladi. === Tarmoq hamkorlari === RU. Tv oʻsha shahardagi Labytnangi -TV, [[Perm|Permdagi]] PTK-Avto va Slavgoroddagi MTV POBEGAILO bilan hamkorlik qiladi. == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:WikiJurnalistika]] [[Turkum:Jurnalistika]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] [[Turkum:Rossiya televideniyesi]] lgcqz94djtfzpjjjaauta7olj3tw80v Karolína Plíšková 0 784221 2817088 2022-08-29T09:30:53Z Umidjon Yuldashev 72956 „[[:en:Special:Redirect/revision/1099554469|Karolína Plíšková]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Tennischi bilgiqutisi|country={{CZE}}|residence=[[Monte Carlo]], Monaco|birth_date={{birth date and age|1992|03|21|df=yes}}|birth_place=[[Louny]], [[Czechoslovakia]]<br />(now [[Czech Republic]])|height=1.87m|plays=Right-handed (two-handed backhand)|turnedpro=2009|careerprizemoney=[[US$]]23,543,690<ref name="WTA">{{Cite web|url=https://www.wtatennis.com/players/313974/karolina-pliskova|title = Karolina Pliskova &#124; Player Stats & More – WTA Official}}</ref> *[[WTA Tour records#WTA career prize money leaders|15th in all-time rankings]]<ref>http://wtafiles.wtatennis.com/pdf/rankings/All_Career_Prize_Money.pdf {{Bare URL PDF|date=March 2022}}</ref>|website=[http://karolina-pliskova.com/en/ karolina-pliskova.com]|singlestitles=16|coach=[[Olga Savchuk]] (2019–)<ref>{{Cite web|url=https://www.karolina-pliskova.com/en/my-team/|title=Členové týmu|website=Karolína Plíšková}}</ref><br />Azuz Simcich (2017—)<ref>{{Cite news|url=https://www.reuters.com/article/us-tennis-pliskova-idUSKBN2890KY|title=Pliskova appoints Bajin as new coach for 2021 season|agency=Reuters|date=29 November 2020}}</ref><br />[[Sascha Bajin]] (2020–2022)<ref>also [[Daniel Vallverdú]] (2020), [[Conchita Martínez]] (2019), [[Rennae Stubbs]] (2018), [[Tomáš Krupa]] (2017–2018), [[David Kotyza]] (2017), [[Jiří Vaněk (tennis)|Jiří Vaněk]] (2014–2016)</ref><br />[[Leoš Friedl]] (2022–)<ref>{{Cite news|url=https://www.sport.cz/clanek/tenis-pliskova-ma-noveho-kouce-trenovat-ji-bude-wimbledonsky-vitez-friedl-3499587|title=Plíšková má nového kouče. Trénovat ji bude wimbledonský vítěz Friedl|agency=ČTK|date=21 July 2022}}</ref>|highestsinglesranking=[[List of WTA number 1 ranked singles tennis players|No. '''1''']] (17 July 2017)|currentsinglesranking=No. 15 (11 July 2022)<ref name="WTA"/>|AustralianOpenresult=SF ([[2019 Australian Open – Women's singles|2019]])|FrenchOpenresult=SF ([[2017 French Open – Women's singles|2017]])|Wimbledonresult=F ([[2021 Wimbledon Championships – Women's singles|2021]])|USOpenresult=F ([[2016 US Open – Women's singles|2016]])|Othertournaments=yes|WTAChampionshipsresult=SF ([[2017 WTA Finals – Singles|2017]], [[2018 WTA Finals – Singles|2018]], [[2019 WTA Finals – Singles|2019]])|Olympicsresult=3R ([[Tennis at the 2020 Summer Olympics – Women's singles|2020]])|doublestitles=5|highestdoublesranking=No. 11 (31 October 2016)|currentdoublesranking=No. 270 (6 June 2022)|AustralianOpenDoublesresult=SF ([[2016 Australian Open – Women's doubles|2016]])|FrenchOpenDoublesresult=QF ([[2021 French Open – Women's doubles|2021]])|WimbledonDoublesresult=SF ([[2016 Wimbledon Championships – Women's doubles|2016]])|USOpenDoublesresult=3R ([[2016 US Open – Women's doubles|2016]])|Mixed=yes|WimbledonMixedresult=2R ([[2014 Wimbledon Championships – Mixed doubles|2014]])|Team=yes|FedCupresult='''W''' ([[2015 Fed Cup|2015]], [[2016 Fed Cup|2016]], [[2018 Fed Cup|2018]])|HopmanCupresult=RR ([[2016 Hopman Cup|2016]])|updated=6 June 2022}} '''Karolina Hrdličková (Plishkova)''' (1992-yil 21-martda tug'ilgan) -chexiyalik professional [[Tennis|tennischi]]. U 2017-yilning 17-iyulida Ayollar tennis assotsiatsiyasi (WTA) reytingida birinchi o‘rinni egallagan va sakkiz hafta davomida yakkalik bahslarida jahonning 1-raqamli tennischisi bo‘lgan.<ref name="WTA Profile">{{Veb manbasi|url=http://www.wtatennis.com/players/player/313974/title/Karolina-Pliskova|sarlavha=Karolina Pliskova|muallif=admin|sana=2017-08-28|ish=WTA Tennis|nashriyot=WTA Tour, Inc|kirish sanasi=2017-09-09}}</ref> 2016-yil 31-oktabrda u juftliklar reytingida dunyoning 11-o‘rinni egalladi. Plishkova WTA turnirida 16 ta yakkalik va beshta juftlik, ITFda 10 ta yakkalik va oltita juftlik unvonini va 20 million dollardan ortiq mukofot pulini qo'lga kiritgan. U 2016-yilgi AQSh ochiq chempionati va 2021-yilgi Uimbldon chempionatida ikkita Katta dubulg'a finaliga chiqdi. O'smirlik davrida Plishkova 2010-yilda Avstraliya ochiq chempionatida qizlar o'rtasidagi yakkalik bahslarida g'olib chiqdi. Shuningdek, u Chexiya uchun [[Fed kubogi]] musobaqasida o'ynagan.{{Refn|{{Fed Cup player|800277243<!--was 100093637-->|Karolína Plíšková}}}} == Shaxsiy hayot == Plishkova Lounida Radek Plishek va Martina Plishkova oilasida tug'ilgan va egizak singlisi Kristina bor. U ikki daqiqa katta va u ham tennischi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Quayle |first=Emma |date=2010-01-29 |title=Another sister act |work=[[The Age]] |url=http://www.theage.com.au/sport/tennis/tale-of-the-tape--just-pick-your-colour-20100128-n1su.html |access-date=2010-01-29}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=http://edition.cnn.com/2016/09/08/tennis/serena-williams-karolina-pliskova-us-open/|sarlavha=US Open: Serena Williams beaten by Karolina Pliskova, part of tennis' new sister act|nashriyot=[[CNN]]|muallif=Rossingh|ism=Danielle|sana=2016-09-08|kirish sanasi=2016-09-14}}</ref> Hozirda u [[Monte-Karlo|Monte Karloda]] yashaydi. 2018-yilda u sevgilisi Mixal Xrdličkaga turmushga chiqdi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.tennisworldusa.org/tennis/news/Tennis_Stories/57982/karolina-pliskova-got-married-to-her-boyfriend-and-agent-michal-hrdilicka/|sarlavha=Karolina Pliskova got married to her boyfriend and agent Michal Hrdilicka!|sana=2018-07-20|ism=Luigi|muallif=Gatto|nashriyot=Tennis World|kirish sanasi=2018-11-20}}</ref> U familiyasini olishga qaror qilgan va uning hozirgi rasmiy ismi Karolina Hrdličkova ([ˈkaroliːna ˈɦr̩dlitʃkovaː] ). == Karyera == Karolina Plishkova qizlar o‘rtasidagi finalda [[Laura Robson|Laura Robsonni]] mag‘lubiyatga uchratib, Avstraliya Ochiq chempionatining o‘smirlar o‘rtasidagi chempionligini qo‘lga kiritgan. Oktyabr oyida Generali Ladies Linz musobaqasida Plishkova singlisi Kristina bilan birgalikda juftlik bahslarida birinchi WTA chempionligini qo'lga kiritdi va bu turda birgalikda juftlik chempionligini qo'lga kiritgan tarixdagi birinchi egizaklar bo'lishdi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.wtatennis.com/news/article/3491794/title/stats-corner-twins-make-history-in-linz|sarlavha=Stats Corner: Twins Make History In Linz|ish=[[Women's Tennis Association]]|sana=13 October 2013|kirish sanasi=14 October 2013}}</ref> [[Fayl:Nürnberger_Versicherungscup_2014-Karolina_Pliskova_by_2eight_DSC3903.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/N%C3%BCrnberger_Versicherungscup_2014-Karolina_Pliskova_by_2eight_DSC3903.jpg/170px-N%C3%BCrnberger_Versicherungscup_2014-Karolina_Pliskova_by_2eight_DSC3903.jpg|left|thumb| Plishkova 2014-yilgi Nyurnberger Versicherungscupda]] 2014-yil Plishkova uchun yutuq yili bo'ldi. Oklendda va Avstraliya Ochiq chempionatida ketma-ket ikkinchi davra yakuniga yetganidan so'ng, u Pattaya shahridagi WTA turnirining ikkinchi karerasi finaliga chiqdi va finalda [[Ekaterina Makarova|Yekaterina Makarovaga]] yutqazishdan oldin eng yaxshi 50 nafar o'yinchilar tarkibidagi [[Bethanie Mattek-Sands]] va [[Sorana Cirstea|Sorana Cirsteani]] mag'lub etdi. Keyin u Indian-Uellsning uchinchi bosqichiga, Monterrey Open chorak finaliga va mart-aprel oylarida Kuala-Lumpurda yarim finalga chiqdi. May oyida u Nyurnbergdagi uchinchi karerasi finaliga chiqdi va uchta setda ikkinchi raqamli Eugenie Buuchardga yutqazdi. U iyul oyida top-50 ga kirdi va Amerika ochiq chempionati turnirining ikkinchi bosqichida dunyoning 9-raqamli tennischisi [[Ana Ivanovich|Ana Ivanovichni]] mag'lub etdi. Amerikada o'ynaganidan so'ng, u ketma-ket ikki hafta ichida ikkita finalga chiqdi - Gonkongda Sabine Lisickiga mag'lub bo'ldi va u g'alaba qozongan Seulda [[Varvara Lepchenko|Varvara Lepchenkoni]] finalda mag'lub etib, ikkinchi marta karerasini qo'lga kiritdi. Lintsdagi uchinchi umumiy unvon (va yilning ikkinchisi) Plishkovaga yilni dunyoda 24-o'rinda yakunlashini ta'minladi. [[Fayl:Pliskova_US16_(29)_(29236393233).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/Pliskova_US16_%2829%29_%2829236393233%29.jpg/170px-Pliskova_US16_%2829%29_%2829236393233%29.jpg|left|thumb| Pliskova 2016-yilgi AQSh ochiq chempionatida]] == Karyera statistikasi == {| class="wikitable" style="text-align:center" ! width="155" |Turnir ! width="35" | 2010 yil ! width="35" | 2011 yil ! width="35" | 2012 yil ! width="35" | 2013 yil ! width="35" | 2014 yil ! width="35" | 2015 yil ! width="35" | 2016 yil ! width="35" | 2017 yil ! width="35" | 2018 ! width="35" | 2019 ! width="35" | 2020 ! width="35" | 2021 yil ! 2022 ! ! ! g'alaba% |- | align="left" | [[Avstraliya ochiq chempionati]] | A | 1-savol | 1-savol | bgcolor="afeeee" | 1R | bgcolor="afeeee" | 2R | bgcolor="afeeee" | 3R | bgcolor="afeeee" | 3R | bgcolor="ffebcd" | QF | bgcolor="ffebcd" | QF | bgcolor="yellow" | SF | bgcolor="afeeee" | 3R | bgcolor="afeeee" | 3R | A | 0 / 9 | 22–9 | 71% |- | align="left" | [[Fransiya ochiq chempionati|Frantsiya ochiq]] | A | 2-savol | bgcolor="afeeee" | 1R | bgcolor="afeeee" | 1R | bgcolor="afeeee" | 2R | bgcolor="afeeee" | 2R | bgcolor="afeeee" | 1R | bgcolor="yellow" | SF | bgcolor="afeeee" | 3R | bgcolor="afeeee" | 3R | bgcolor="afeeee" | 2R | bgcolor="afeeee" | 2R | bgcolor="afeeee" | 2R | 0 / 11 | 14–11 | 56% |- | align="left" | [[Wimbledon chempionati|Uimbldon]] | 1-savol | A | bgcolor="afeeee" | 1R | bgcolor="afeeee" | 2R | bgcolor="afeeee" | 2R | bgcolor="afeeee" | 2R | bgcolor="afeeee" | 2R | bgcolor="afeeee" | 2R | bgcolor="afeeee" | 4R | bgcolor="afeeee" | 4R | style="color:#767676" | NH | bgcolor="thistle" | F | bgcolor="afeeee" | 2R | 0/10 | 18–10 | 64% |- | align="left" | [[Amerika ochiq chempionati|US Open]] | 1-savol | 1-savol | 2-savol | bgcolor="afeeee" | 1R | bgcolor="afeeee" | 3R | bgcolor="afeeee" | 1R | bgcolor="thistle" | F | bgcolor="ffebcd" | QF | bgcolor="ffebcd" | QF | bgcolor="afeeee" | 4R | bgcolor="afeeee" | 2R | bgcolor="ffebcd" | QF | | 0 / 9 | 24–9 | 73% |- style="font-weight:bold; background:#efefef;" | style="text-align:left" | G'alaba - mag'lubiyat | 0–0 | 0–0 | 0–2 | 1–4 | 5–4 | 4–4 | 9–4 | 14–4 | 13–4 | 13–4 | 4–3 | 13–4 | 2–2 | 0 / 39 | 78–39 | 67% |} == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1992-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] an2g4ogn02qmko68bpvr2o2w3uzuyhn 2817093 2817088 2022-08-29T09:35:52Z Umidjon Yuldashev 72956 wikitext text/x-wiki {{Tennischi bilgiqutisi|country={{CZE}}|residence=[[Monte-Karlo]], Monako|birth_date={{birth date and age|1992|03|21|df=yes}}|birth_place=[[Louny]], [[Chexoslovakiya]]<br />(hozirgi [[Chexiya]])|height=1.87m|plays=Oʻng qoʻl|turnedpro=2009|careerprizemoney=[[US$]]23,543,690<ref name="WTA">{{Cite web|url=https://www.wtatennis.com/players/313974/karolina-pliskova|title = Karolina Pliskova &#124; Player Stats & More – WTA Official}}</ref> * [[WTA Tour records#WTA career prize money leaders|Barcha vaqtlar reytingida 15-oʻrin]]<ref>http://wtafiles.wtatennis.com/pdf/rankings/All_Career_Prize_Money.pdf {{Bare URL PDF|date=March 2022}}</ref>|website=[http://karolina-pliskova.com/en/ karolina-pliskova.com]|singlestitles=16|coach=[[Olga Savchuk]] (2019-)<ref>{{Cite web|url=https://www.karolina-pliskova.com/en/my-team/|title=Členové týmu|website=Karolína Plíšková}}</ref><br />Azuz Simcich (2017—)<ref>{{Cite news|url=https://www.reuters.com/article/us-tennis-pliskova-idUSKBN2890KY|title=Pliskova appoints Bajin as new coach for 2021 season|agency=Reuters|date=29 November 2020}}</ref><br />[[Sascha Bajin]] (2020-2022)<ref>also [[Daniel Vallverdú]] (2020), [[Conchita Martínez]] (2019), [[Rennae Stubbs]] (2018), [[Tomáš Krupa]] (2017-2018), [[David Kotyza]] (2017), [[Jiří Vaněk (tennis)|Jiří Vaněk]] (2014-2016)</ref><br />[[Leoš Friedl]] (2022-)<ref>{{Cite news|url=https://www.sport.cz/clanek/tenis-pliskova-ma-noveho-kouce-trenovat-ji-bude-wimbledonsky-vitez-friedl-3499587|title=Plíšková má nového kouče. Trénovat ji bude wimbledonský vítěz Friedl|agency=ČTK|date=21 July 2022}}</ref>|highestsinglesranking=[[List of WTA number 1 ranked singles tennis players|No. '''1''']] (17 July 2017)|currentsinglesranking=No. 15 (11 July 2022)<ref name="WTA"/>|AustralianOpenresult=SF ([[2019 Australian Open – Women's singles|2019]])|FrenchOpenresult=SF ([[2017 French Open – Women's singles|2017]])|Wimbledonresult=F ([[2021 Wimbledon Championships – Women's singles|2021]])|USOpenresult=F ([[2016 US Open – Women's singles|2016]])|Othertournaments=yes|WTAChampionshipsresult=SF ([[2017 WTA Finals – Singles|2017]], [[2018 WTA Finals – Singles|2018]], [[2019 WTA Finals – Singles|2019]])|Olympicsresult=3R ([[Tennis at the 2020 Summer Olympics – Women's singles|2020]])|doublestitles=5|highestdoublesranking=No. 11 (2016)|currentdoublesranking=No. 270 (2022)|AustralianOpenDoublesresult=SF ([[2016 Australian Open – Women's doubles|2016]])|FrenchOpenDoublesresult=QF ([[2021 French Open – Women's doubles|2021]])|WimbledonDoublesresult=SF ([[2016 Wimbledon Championships – Women's doubles|2016]])|USOpenDoublesresult=3R ([[2016 US Open – Women's doubles|2016]])|Mixed=yes|WimbledonMixedresult=2R ([[2014 Wimbledon Championships – Mixed doubles|2014]])|Team=yes|FedCupresult='''W''' ([[2015 Fed Cup|2015]], [[2016 Fed Cup|2016]], [[2018 Fed Cup|2018]])|HopmanCupresult=RR ([[2016 Hopman Cup|2016]])|updated=2022-yil 6-iyun}} '''Karolina Plíšková (Plishkova)''' (1992-yil 21-martda tugʻilgan) -chexiyalik professional [[Tennis|tennischi]]. U 2017-yilning 17-iyulida Ayollar tennis assotsiatsiyasi (WTA) reytingida birinchi o‘rinni egallagan va sakkiz hafta davomida yakkalik bahslarida jahonning 1-raqamli tennischisi bo‘lgan.<ref name="WTA Profile">{{Veb manbasi|url=http://www.wtatennis.com/players/player/313974/title/Karolina-Pliskova|sarlavha=Karolina Pliskova|muallif=admin|sana=2017-08-28|ish=WTA Tennis|nashriyot=WTA Tour, Inc|kirish sanasi=2017-09-09}}</ref> 2016-yil 31-oktabrda u juftliklar reytingida dunyoning 11-o‘rinni egalladi. Plishkova WTA turnirida 16 ta yakkalik va beshta juftlik, ITFda 10 ta yakkalik va oltita juftlik unvonini va 20 million dollardan ortiq mukofot pulini qoʻlga kiritgan. U 2016-yilgi AQSh ochiq chempionati va 2021-yilgi Uimbldon chempionatida ikkita Katta dubulgʻa finaliga chiqdi. Oʻsmirlik davrida Plishkova 2010-yilda Avstraliya ochiq chempionatida qizlar oʻrtasidagi yakkalik bahslarida gʻolib chiqdi. Shuningdek, u Chexiya uchun [[Fed kubogi]] musobaqasida ham oʻynagan.{{Refn|{{Fed Cup player|800277243<!--was 100093637-->|Karolína Plíšková}}}} == Shaxsiy hayot == Plishkova Lounida Radek Plishek va Martina Plishkova oilasida tugʻilgan va egizak singlisi Kristina bor. U ikki daqiqa katta va u ham tennischi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Quayle |first=Emma |date=2010-01-29 |title=Another sister act |work=[[The Age]] |url=http://www.theage.com.au/sport/tennis/tale-of-the-tape--just-pick-your-colour-20100128-n1su.html |access-date=2010-01-29}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=http://edition.cnn.com/2016/09/08/tennis/serena-williams-karolina-pliskova-us-open/|sarlavha=US Open: Serena Williams beaten by Karolina Pliskova, part of tennis' new sister act|nashriyot=[[CNN]]|muallif=Rossingh|ism=Danielle|sana=2016-09-08|kirish sanasi=2016-09-14}}</ref> Hozirda u [[Monte-Karlo|Monte Karloda]] yashaydi. 2018-yilda u sevgilisi Mixal Xrdličkaga turmushga chiqdi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.tennisworldusa.org/tennis/news/Tennis_Stories/57982/karolina-pliskova-got-married-to-her-boyfriend-and-agent-michal-hrdilicka/|sarlavha=Karolina Pliskova got married to her boyfriend and agent Michal Hrdilicka!|sana=2018-07-20|ism=Luigi|muallif=Gatto|nashriyot=Tennis World|kirish sanasi=2018-11-20}}</ref> U familiyasini olishga qaror qilgan va uning hozirgi rasmiy ismi Karolina Hrdličkova ([ˈkaroliːna ˈɦr̩dlitʃkovaː]). == Karyera == Karolina Plishkova qizlar o‘rtasidagi finalda [[Laura Robson|Laura Robsonni]] mag‘lubiyatga uchratib, Avstraliya Ochiq chempionatining o‘smirlar o‘rtasidagi chempionligini qo‘lga kiritgan. Oktyabr oyida Generali Ladies Linz musobaqasida Plishkova singlisi Kristina bilan birgalikda juftlik bahslarida birinchi WTA chempionligini qoʻlga kiritdi va bu turda birgalikda juftlik chempionligini qoʻlga kiritgan tarixdagi birinchi egizaklar boʻlishdi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.wtatennis.com/news/article/3491794/title/stats-corner-twins-make-history-in-linz|sarlavha=Stats Corner: Twins Make History In Linz|ish=[[Women's Tennis Association]]|sana=13 October 2013|kirish sanasi=14 October 2013}}</ref> [[Fayl:Nürnberger_Versicherungscup_2014-Karolina_Pliskova_by_2eight_DSC3903.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/N%C3%BCrnberger_Versicherungscup_2014-Karolina_Pliskova_by_2eight_DSC3903.jpg/170px-N%C3%BCrnberger_Versicherungscup_2014-Karolina_Pliskova_by_2eight_DSC3903.jpg|left|thumb| Plishkova 2014-yilgi Nyurnberger Versicherungscupda]] 2014-yil Plishkova uchun yutuq yili boʻldi. Oklendda va Avstraliya Ochiq chempionatida ketma-ket ikkinchi davra yakuniga yetganidan soʻng, u Pattaya shahridagi WTA turnirining ikkinchi karerasi finaliga chiqdi va finalda [[Ekaterina Makarova|Yekaterina Makarovaga]] yutqazishdan oldin eng yaxshi 50 nafar oʻyinchilar tarkibidagi [[Bethanie Mattek-Sands]] va [[Sorana Cirstea|Sorana Cirsteani]] magʻlub etdi. Keyin u Indian-Uellsning uchinchi bosqichiga, Monterrey Open chorak finaliga va mart-aprel oylarida Kuala-Lumpurda yarim finalga chiqdi. May oyida u Nyurnbergdagi uchinchi karerasi finaliga chiqdi va uchta setda ikkinchi raqamli Eugenie Buuchardga yutqazdi. U iyul oyida top-50 ga kirdi va Amerika ochiq chempionati turnirining ikkinchi bosqichida dunyoning 9-raqamli tennischisi [[Ana Ivanovich|Ana Ivanovichni]] magʻlub etdi. Amerikada oʻynaganidan soʻng, u ketma-ket ikki hafta ichida ikkita finalga chiqdi — Gonkongda Sabine Lisickiga magʻlub boʻldi va u gʻalaba qozongan Seulda [[Varvara Lepchenko|Varvara Lepchenkoni]] finalda magʻlub etib, ikkinchi marta karerasini qoʻlga kiritdi. Lintsdagi uchinchi umumiy unvon (va yilning ikkinchisi) Plishkovaga yilni dunyoda 24-oʻrinda yakunlashini taʼminladi. [[Fayl:Pliskova_US16_(29)_(29236393233).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/Pliskova_US16_%2829%29_%2829236393233%29.jpg/170px-Pliskova_US16_%2829%29_%2829236393233%29.jpg|thumb| Pliskova 2016-yilgi AQSh ochiq chempionatida]] == Karyera statistikasi == {| class="wikitable" style="text-align:center" ! width="155" |Turnir ! width="35" | 2010 ! width="35" | 2011 ! width="35" | 2012 ! width="35" | 2013 ! width="35" | 2014 ! width="35" | 2015 ! width="35" | 2016 ! width="35" | 2017 ! width="35" | 2018 ! width="35" | 2019 ! width="35" | 2020 ! width="35" | 2021 ! 2022 ! ! ! gʻalaba% |- | align="left" | [[Avstraliya ochiq chempionati]] | A | 1 | 1 | bgcolor="afeeee" | 1R | bgcolor="afeeee" | 2R | bgcolor="afeeee" | 3R | bgcolor="afeeee" | 3R | bgcolor="ffebcd" | QF | bgcolor="ffebcd" | QF | bgcolor="yellow" | SF | bgcolor="afeeee" | 3R | bgcolor="afeeee" | 3R | A | 0 / 9 | 22-9 | 71 % |- | align="left" | [[Fransiya ochiq chempionati]] | A | 2 | bgcolor="afeeee" | 1R | bgcolor="afeeee" | 1R | bgcolor="afeeee" | 2R | bgcolor="afeeee" | 2R | bgcolor="afeeee" | 1R | bgcolor="yellow" | SF | bgcolor="afeeee" | 3R | bgcolor="afeeee" | 3R | bgcolor="afeeee" | 2R | bgcolor="afeeee" | 2R | bgcolor="afeeee" | 2R | 0 / 11 | 14-11 | 56 % |- | align="left" | [[Wimbledon chempionati|Uimbldon]] | 1 | A | bgcolor="afeeee" | 1R | bgcolor="afeeee" | 2R | bgcolor="afeeee" | 2R | bgcolor="afeeee" | 2R | bgcolor="afeeee" | 2R | bgcolor="afeeee" | 2R | bgcolor="afeeee" | 4R | bgcolor="afeeee" | 4R | style="color:#767676" | NH | bgcolor="thistle" | F | bgcolor="afeeee" | 2R | 0/10 | 18-10 | 64 % |- | align="left" | [[Amerika ochiq chempionati]] | 1 | 1 | 2 | bgcolor="afeeee" | 1R | bgcolor="afeeee" | 3R | bgcolor="afeeee" | 1R | bgcolor="thistle" | F | bgcolor="ffebcd" | QF | bgcolor="ffebcd" | QF | bgcolor="afeeee" | 4R | bgcolor="afeeee" | 2R | bgcolor="ffebcd" | QF | | 0 / 9 | 24-9 | 73 % |- style="font-weight:bold; background:#efefef;" | style="text-align:left" | Gʻalaba — magʻlubiyat | 0-0 | 0-0 | 0-2 | 1-4 | 5-4 | 4-4 | 9-4 | 14-4 | 13-4 | 13-4 | 4-3 | 13-4 | 2-2 | 0 / 39 | 78-39 | 67 % |} == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1992-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Tennischi ayollar]] [[Turkum:Tennischilar]] 0vaz5aghxjs0f29ao5ipoolnf29at36 Pablo Íñiguez 0 784222 2817091 2022-08-29T09:34:50Z Sakinabonu 76607 „[[:en:Special:Redirect/revision/1105430659|Pablo Íñiguez]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki '''Pablo Iñiguez de Heredia Larraz''' (1994-yilning 20-yanvarida tugʻilgan), '''Íñiguez''' nomi bilan tanilgan, ispaniyalik professional [[Futbol|futbolchi]], Villarreal CF B jamoasida asosan markaziy himoyachi, balki [[Yarimhimoyachi (futbol)|himoyachi yarim himoyachisi]] sifatida ham oʻynaydi. == Klub faoliyati == Burgosda tug'ilgan Iñiges 2003-yilda Villarreal CF akademiyasiga atigi to'qqiz yoshida qo'shilgan<ref>[http://www.elperiodicomediterraneo.com/noticias/deportes/el-secreto-del-dorsal-numero-53-del-villarreal_699861.html El secreto del dorsal número 53 del Villarreal (Villarreal no. 53's secret)]; El Periódico Mediterráneo, 21 November 2011 (in Spanish)</ref>. U 2011-yil 19-noyabrda "Real Betis"ga qarshi [[La Liga]] o'yinida asosiy jamoa tomonidan tanlangan, ammo zaxira o'rindig'ini tark etmagan. U [[UEFA Chempionlar Ligasi|UEFA Chempionlar ligasida]] [[FC Bayern Munich|"Bavariya"ga]] qarshi o'yinda xuddi shunday taqdirga duch keldi. 2012-yilning 14-yanvarida, 18 yoshga to‘lishidan bir hafta oldin, Iñiges Segunda divizioni doirasidagi “Kartagena” ga qarshi o‘rinbosarlar safida o‘zining professional debyutini o‘tkazdi<ref>[http://www.marca.com/2012/01/14/futbol/2adivision/1326570618.html Un punto insuficiente para salir de problemas (Insufficient point to leave problems behind)]; [[Marca (newspaper)|Marca]], 14 January 2012 (in Spanish)</ref>. U o'zining birinchi raqobatbardosh o'yinini 2 dekabr kuni asosiy tarkib bilan o'tkazdi va xuddi shu ligada [[Elche CF|Elche CFga]] safarda 1:0 hisobida mag'lub bo'ldi<ref>[http://www.marca.com/2012/12/02/futbol/2adivision/1354483483.html El Elche se confirma como el 'gallito' de la categoría (Elche the confirmed category's 'underdog')]; Marca, 2 December 2012 (in Spanish)</ref>. Iniges 2013-yilning 27-avgustida yaqinda oliy ligaga ko‘tarilgan ''Sariq suv osti kemasi'' bilan yangi besh yillik shartnoma imzoladi<ref>[http://futbol.as.com/futbol/2013/08/27/primera/1377598541_050547.html Renueva a Jaume Costa, Pablo Iñíguez y Moi Gómez (Jaume Costa, Pablo Iñíguez and Moi Gómez get renewed)]; [[Diario AS]], 27 August 2013 (in Spanish)</ref>Uning musobaqadagi debyuti 19-avgust kuni bo'lib o'tdi, o'shanda u [[UD Almería|UD Almeriya]] ustidan 3:2 hisobida g'alaba qozongan<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=20 August 2013 |title=2–3. El Almería juega mejor, pero el partido lo gana el Villarreal {{sic|nolink=y|UD}} |language=Spanish |trans-title=2–3. Almería play better, but match is won by Villarreal CF |publisher=La Información |url=https://www.lainformacion.com/deporte/2-3-el-almeria-juega-mejor-pero-el-partido-lo-gana-el-villarreal-ud_msrdtflrexpowkvvibk9n1/ |access-date=12 August 2022}}</ref>. Keyingi yilning 21-avgustida u ikkinchi divizion klubi " Jirona" ga bir mavsumga ijaraga o'tdi. 2016-yilning 5-iyulida Iñiges bir mavsumga « Rayo Valyekano»ga ijaraga berildi. Keyingi yilning 11-iyulida u ikkinchi toifadagi hamkasbi CF Reus Deportiuga doimiy ravishda qo'shildi, Vilyarreal qaytarib sotib olish sharti bilan. Iñiguez 2019-yil 10-iyulda, ijara muddatidan so‘ng, Hercules CF bilan ikki yillik shartnomaga rozi bo‘ldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=10 July 2019 |title=El Hércules ficha a Pablo Íñiguez por dos temporadas |language=Spanish |trans-title=Hércules sign Pablo Íñiguez for two seasons |publisher=Diario AS |url=https://as.com/futbol/2019/07/10/mas_futbol/1562773953_141790.html |access-date=10 July 2019}}</ref>. == Xalqaro martabasi == Iñiguez [[Ispaniya milliy futbol terma jamoasi|Ispaniyani]] 17 yoshgacha, 19 yoshgacha, 20 yoshgacha va 21 yoshgacha himoya qildi . U 2014-yilning 12-noyabrida [[Ferrol|Ferrolda]] Belgiyaga qarshi [[Oʻrtoqlik uchrashuvi|o‘rtoqlik]] o‘yinida (1:4) 85 daqiqa o‘ynab, o‘zining yagona to‘pini qo‘lga kiritdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Cudeiro |first=Juan Luis |date=12 November 2014 |title=Tsunami belga a la nueva ola española |language=Spanish |trans-title=Belgian tsunami to the new Spanish wave |publisher=[[El País]] |url=https://elpais.com/deportes/2014/11/12/actualidad/1415832681_405514.html |access-date=15 November 2019}}</ref>. == Shaxsiy hayoti == Iñiguezning otasi Roberto ACB Ligasida ishtirok etgan [[Basketbol|basketbolchi]] edi. Keyinchalik u menejer bo'ldi<ref>[http://ecodiario.eleconomista.es/baloncesto/noticias/1447177/07/09/Baloncesto-El-Valencia-Basket-define-la-estructura-de-su-cantera-para-la-temporada-0910.html Baloncesto.– El Valencia Basket define la estructura de su cantera para la temporada 09–10 (Basketball.– Valencia Basket outline youth system structure for 09–10 season)]; [[El Economista (Spain)|El Economista]], 31 July 2009 (in Spanish)</ref> <ref>[http://www.europapress.es/deportes/baloncesto-00163/noticia-baloncesto-roberto-iniguez-nuevo-entrenador-ciudad-ros-casares-me-gustan-retos-20111215175248.html Roberto Íñiguez, nuevo entrenador del Ciudad Ros Casares: "Me gustan los retos" (Roberto Íñiguez, new Ciudad Ros Casares manager: "I like challenges")]; [[Europa Press (news agency)|Europa Press]], 15 December 2011 (in Spanish)</ref>. == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> == Tashqi havolalar == * [https://web.archive.org/web/20131005014343/http://www.villarrealcf.es/defensas-villarrealcf/pablo-iniguez-a Villarreal rasmiy profili] (in Spanish) * Pablo Íñiguez * Pablo Íñiguez * Pablo Íñiguez [[Turkum:Ispaniya futbolchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1994-yilda tugʻilganlar]] 1vmmzh83fiy9r2oj3hybi7znhredou5 2817324 2817091 2022-08-29T11:36:50Z Sakinabonu 76607 wikitext text/x-wiki '''Pablo Iñiguez de Heredia Larraz''' (1994-yilning 20-yanvarida tugʻilgan), '''Íñiguez''' nomi bilan tanilgan, ispaniyalik professional [[Futbol|futbolchi]], Villarreal CF B jamoasida asosan markaziy himoyachi, balki [[Yarimhimoyachi (futbol)|himoyachi yarim himoyachisi]] sifatida ham oʻynaydi. == Klub faoliyati == Burgosda tug'ilgan Iñiges 2003-yilda Villarreal CF akademiyasiga atigi to'qqiz yoshida qo'shilgan<ref>[http://www.elperiodicomediterraneo.com/noticias/deportes/el-secreto-del-dorsal-numero-53-del-villarreal_699861.html El secreto del dorsal número 53 del Villarreal (Villarreal no. 53's secret)]; El Periódico Mediterráneo, 21 November 2011 (in Spanish)</ref>. U 2011-yil 19-noyabrda "Real Betis"ga qarshi [[La Liga]] o'yinida asosiy jamoa tomonidan tanlangan, ammo zaxira o'rindig'ini tark etmagan. U [[UEFA Chempionlar Ligasi|UEFA Chempionlar ligasida]] [[FC Bayern Munich|"Bavariya"ga]] qarshi o'yinda xuddi shunday taqdirga duch keldi. 2012-yilning 14-yanvarida, 18 yoshga to‘lishidan bir hafta oldin, Iñiges Segunda divizioni doirasidagi “Kartagena” ga qarshi o‘rinbosarlar safida o‘zining professional debyutini o‘tkazdi<ref>[http://www.marca.com/2012/01/14/futbol/2adivision/1326570618.html Un punto insuficiente para salir de problemas (Insufficient point to leave problems behind)]; [[Marca (newspaper)|Marca]], 14 January 2012 (in Spanish)</ref>. U o'zining birinchi raqobatbardosh o'yinini 2 dekabr kuni asosiy tarkib bilan o'tkazdi va xuddi shu ligada [[Elche CF|Elche CFga]] safarda 1:0 hisobida mag'lub bo'ldi<ref>[http://www.marca.com/2012/12/02/futbol/2adivision/1354483483.html El Elche se confirma como el 'gallito' de la categoría (Elche the confirmed category's 'underdog')]; Marca, 2 December 2012 (in Spanish)</ref>. Iniges 2013-yilning 27-avgustida yaqinda oliy ligaga ko‘tarilgan ''Sariq suv osti kemasi'' bilan yangi besh yillik shartnoma imzoladi<ref>[http://futbol.as.com/futbol/2013/08/27/primera/1377598541_050547.html Renueva a Jaume Costa, Pablo Iñíguez y Moi Gómez (Jaume Costa, Pablo Iñíguez and Moi Gómez get renewed)]; [[Diario AS]], 27 August 2013 (in Spanish)</ref>Uning musobaqadagi debyuti 19-avgust kuni bo'lib o'tdi, o'shanda u [[UD Almería|UD Almeriya]] ustidan 3:2 hisobida g'alaba qozongan<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=20 August 2013 |title=2–3. El Almería juega mejor, pero el partido lo gana el Villarreal {{sic|nolink=y|UD}} |language=Spanish |trans-title=2–3. Almería play better, but match is won by Villarreal CF |publisher=La Información |url=https://www.lainformacion.com/deporte/2-3-el-almeria-juega-mejor-pero-el-partido-lo-gana-el-villarreal-ud_msrdtflrexpowkvvibk9n1/ |access-date=12 August 2022}}</ref>. Keyingi yilning 21-avgustida u ikkinchi divizion klubi "Jirona" ga bir mavsumga ijaraga o'tdi. 2016-yilning 5-iyulida Iñiges bir mavsumga « Rayo Valyekano»ga ijaraga berildi. Keyingi yilning 11-iyulida u ikkinchi toifadagi hamkasbi CF Reus Deportiuga doimiy ravishda qo'shildi, Vilyarreal qaytarib sotib olish sharti bilan. Iñiguez 2019-yil 10-iyulda, ijara muddatidan so‘ng, Hercules CF bilan ikki yillik shartnomaga rozi bo‘ldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=10 July 2019 |title=El Hércules ficha a Pablo Íñiguez por dos temporadas |language=Spanish |trans-title=Hércules sign Pablo Íñiguez for two seasons |publisher=Diario AS |url=https://as.com/futbol/2019/07/10/mas_futbol/1562773953_141790.html |access-date=10 July 2019}}</ref>. == Xalqaro martabasi == Iñiguez [[Ispaniya milliy futbol terma jamoasi|Ispaniyani]] 17 yoshgacha, 19 yoshgacha, 20 yoshgacha va 21 yoshgacha himoya qildi. U 2014-yilning 12-noyabrida [[Ferrol|Ferrolda]] Belgiyaga qarshi [[Oʻrtoqlik uchrashuvi|o‘rtoqlik]] o‘yinida (1:4) 85 daqiqa o‘ynab, o‘zining yagona to‘pini qo‘lga kiritdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Cudeiro |first=Juan Luis |date=12 November 2014 |title=Tsunami belga a la nueva ola española |language=Spanish |trans-title=Belgian tsunami to the new Spanish wave |publisher=[[El País]] |url=https://elpais.com/deportes/2014/11/12/actualidad/1415832681_405514.html |access-date=15 November 2019}}</ref>. == Shaxsiy hayoti == Iñiguezning otasi Roberto ACB Ligasida ishtirok etgan [[Basketbol|basketbolchi]] edi. Keyinchalik u menejer bo'ldi<ref>[http://ecodiario.eleconomista.es/baloncesto/noticias/1447177/07/09/Baloncesto-El-Valencia-Basket-define-la-estructura-de-su-cantera-para-la-temporada-0910.html Baloncesto.– El Valencia Basket define la estructura de su cantera para la temporada 09–10 (Basketball.– Valencia Basket outline youth system structure for 09–10 season)]; [[El Economista (Spain)|El Economista]], 31 July 2009 (in Spanish)</ref><ref>[http://www.europapress.es/deportes/baloncesto-00163/noticia-baloncesto-roberto-iniguez-nuevo-entrenador-ciudad-ros-casares-me-gustan-retos-20111215175248.html Roberto Íñiguez, nuevo entrenador del Ciudad Ros Casares: "Me gustan los retos" (Roberto Íñiguez, new Ciudad Ros Casares manager: "I like challenges")]; [[Europa Press (news agency)|Europa Press]], 15 December 2011 (in Spanish)</ref>. == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> == Havolalar == * [https://web.archive.org/web/20131005014343/http://www.villarrealcf.es/defensas-villarrealcf/pablo-iniguez-a Villarreal rasmiy profili] (in Spanish) * Pablo Íñiguez * Pablo Íñiguez * Pablo Íñiguez [[Turkum:Ispaniya futbolchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1994-yilda tugʻilganlar]] e7xk4jrk5p3fqy9189t7lqjntrtxps7 2817331 2817324 2022-08-29T11:40:40Z Sakinabonu 76607 wikitext text/x-wiki '''Pablo Iñiguez de Heredia Larraz''' (1994-yilning 20-yanvarida tugʻilgan), '''Íñiguez''' nomi bilan tanilgan, ispaniyalik professional [[Futbol|futbolchi]], Villarreal CF B jamoasida asosan markaziy himoyachi, balki [[Yarimhimoyachi (futbol)|himoyachi yarim himoyachisi]] sifatida ham oʻynaydi. == Klub faoliyati == Burgosda tugʻilgan Iñiges 2003-yilda Villarreal CF akademiyasiga atigi toʻqqiz yoshida qoʻshilgan<ref>[http://www.elperiodicomediterraneo.com/noticias/deportes/el-secreto-del-dorsal-numero-53-del-villarreal_699861.html El secreto del dorsal número 53 del Villarreal (Villarreal no. 53’s secret)]; El Periódico Mediterráneo, 21 November 2011 (in Spanish)</ref>. U 2011-yil 19-noyabrda „Real Betis“ga qarshi [[La Liga]] oʻyinida asosiy jamoa tomonidan tanlangan, ammo zaxira oʻrindigʻini tark etmagan. U [[UEFA Chempionlar Ligasi|UEFA Chempionlar ligasida]] [[FC Bayern Munich|"Bavariya"ga]] qarshi oʻyinda xuddi shunday taqdirga duch keldi. 2012-yilning 14-yanvarida, 18 yoshga to‘lishidan bir hafta oldin, Iñiges Segunda divizioni doirasidagi „Kartagena“ ga qarshi o‘rinbosarlar safida o‘zining professional debyutini o‘tkazdi<ref>[http://www.marca.com/2012/01/14/futbol/2adivision/1326570618.html Un punto insuficiente para salir de problemas (Insufficient point to leave problems behind)]; 14 January 2012 (in Spanish)</ref>. U oʻzining birinchi raqobatbardosh oʻyinini 2 dekabr kuni asosiy tarkib bilan oʻtkazdi va xuddi shu ligada [[Elche CF|Elche CFga]] safarda 1:0 hisobida magʻlub boʻldi<ref>[http://www.marca.com/2012/12/02/futbol/2adivision/1354483483.html El Elche se confirma como el 'gallitoʻ de la categoría (Elche the confirmed category’s 'underdogʻ)]; Marca, 2 December 2012 (in Spanish)</ref>. Iniges 2013-yilning 27-avgustida yaqinda oliy ligaga ko‘tarilgan ''Sariq suv osti kemasi'' bilan yangi besh yillik shartnoma imzoladi<ref>[http://futbol.as.com/futbol/2013/08/27/primera/1377598541_050547.html Renueva a Jaume Costa, Pablo Iñíguez y Moi Gómez (Jaume Costa, Pablo Iñíguez and Moi Gómez get renewed)]; 27 August 2013 (in Spanish)</ref>Uning musobaqadagi debyuti 19-avgust kuni boʻlib oʻtdi, oʻshanda u [[UD Almería|UD Almeriya]] ustidan 3:2 hisobida gʻalaba qozongan<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=20 August 2013 |title=2–3. El Almería juega mejor, pero el partido lo gana el Villarreal {{sic|nolink=y|UD}} |language=Spanish |trans-title=2-3. Almería play better, but match is won by Villarreal CF |publisher=La Información |url=https://www.lainformacion.com/deporte/2-3-el-almeria-juega-mejor-pero-el-partido-lo-gana-el-villarreal-ud_msrdtflrexpowkvvibk9n1/ |access-date=12 August 2022}}</ref>. Keyingi yilning 21-avgustida u ikkinchi divizion klubi „Jirona“ ga bir mavsumga ijaraga oʻtdi. 2016-yilning 5-iyulida Iñiges bir mavsumga „ Rayo Valyekano“ga ijaraga berildi. Keyingi yilning 11-iyulida u ikkinchi toifadagi hamkasbi CF Reus Deportiuga doimiy ravishda qoʻshildi, Vilyarreal qaytarib sotib olish sharti bilan. Iñiguez 2019-yil 10-iyulda, ijara muddatidan so‘ng, Hercules CF bilan ikki yillik shartnomaga rozi bo‘ldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=10 July 2019 |title=El Hércules ficha a Pablo Íñiguez por dos temporadas |language=Spanish |trans-title=Hércules sign Pablo Íñiguez for two seasons |publisher=Diario AS |url=https://as.com/futbol/2019/07/10/mas_futbol/1562773953_141790.html |access-date=10 July 2019}}</ref>. == Xalqaro martabasi == Iñiguez [[Ispaniya milliy futbol terma jamoasi|Ispaniyani]] 17 yoshgacha, 19 yoshgacha, 20 yoshgacha va 21 yoshgacha himoya qildi. U 2014-yilning 12-noyabrida [[Ferrol|Ferrolda]] Belgiyaga qarshi [[Oʻrtoqlik uchrashuvi|o‘rtoqlik]] o‘yinida (1:4) 85 daqiqa o‘ynab, o‘zining yagona to‘pini qo‘lga kiritdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Cudeiro |first=Juan Luis |date=12 November 2014 |title=Tsunami belga a la nueva ola española |language=Spanish |trans-title=Belgian tsunami to the new Spanish wave |publisher=[[El País]] |url=https://elpais.com/deportes/2014/11/12/actualidad/1415832681_405514.html |access-date=15 November 2019}}</ref>. == Shaxsiy hayoti == Iñiguezning otasi Roberto ACB Ligasida ishtirok etgan [[Basketbol|basketbolchi]] edi. Keyinchalik u menejer boʻldi<ref>[http://ecodiario.eleconomista.es/baloncesto/noticias/1447177/07/09/Baloncesto-El-Valencia-Basket-define-la-estructura-de-su-cantera-para-la-temporada-0910.html Baloncesto.- El Valencia Basket define la estructura de su cantera para la temporada 09-10 (Basketball.- Valencia Basket outline youth system structure for 09-10 season)]; 31 July 2009 (in Spanish)</ref><ref>[http://www.europapress.es/deportes/baloncesto-00163/noticia-baloncesto-roberto-iniguez-nuevo-entrenador-ciudad-ros-casares-me-gustan-retos-20111215175248.html Roberto Íñiguez, nuevo entrenador del Ciudad Ros Casares: „Me gustan los retos“ (Roberto Íñiguez, new Ciudad Ros Casares manager: „I like challenges“)]; 15 December 2011 (in Spanish)</ref>. == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> == Havolalar == * [https://web.archive.org/web/20131005014343/http://www.villarrealcf.es/defensas-villarrealcf/pablo-iniguez-a Villarreal rasmiy profili] (in Spanish) * Pablo Íñiguez * Pablo Íñiguez * Pablo Íñiguez [[Turkum:Ispaniya futbolchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1994-yilda tugʻilganlar]] r8p5s0rffrdp0bmbmx16dj69h5yx053 2817334 2817331 2022-08-29T11:42:34Z Sakinabonu 76607 wikitext text/x-wiki '''Pablo Iñiguez de Heredia Larraz''' (1994-yilning 20-yanvarida tugʻilgan), '''Íñiguez''' nomi bilan tanilgan, ispaniyalik professional [[Futbol|futbolchi]], Villarreal CF B jamoasida asosan markaziy himoyachi, balki [[Yarimhimoyachi (futbol)|himoyachi yarim himoyachisi]] sifatida ham oʻynaydi. == Klub faoliyati == Burgosda tugʻilgan Iñiges 2003-yilda Villarreal CF akademiyasiga atigi toʻqqiz yoshida qoʻshilgan<ref>[http://www.elperiodicomediterraneo.com/noticias/deportes/el-secreto-del-dorsal-numero-53-del-villarreal_699861.html El secreto del dorsal número 53 del Villarreal (Villarreal no. 53’s secret)]; El Periódico Mediterráneo, 21 November 2011 (in Spanish)</ref>. U 2011-yil 19-noyabrda „Real Betis“ga qarshi [[La Liga]] oʻyinida asosiy jamoa tomonidan tanlangan, ammo zaxira oʻrindigʻini tark etmagan. U [[UEFA Chempionlar Ligasi|UEFA Chempionlar ligasida]] [[FC Bayern Munich|"Bavariya"ga]] qarshi oʻyinda xuddi shunday taqdirga duch keldi. 2012-yilning 14-yanvarida, 18 yoshga to‘lishidan bir hafta oldin, Iñiges Segunda divizioni doirasidagi „Kartagena“ ga qarshi o‘rinbosarlar safida o‘zining professional debyutini o‘tkazdi<ref>[http://www.marca.com/2012/01/14/futbol/2adivision/1326570618.html Un punto insuficiente para salir de problemas (Insufficient point to leave problems behind)]; 14 January 2012 (in Spanish)</ref>. U oʻzining birinchi raqobatbardosh oʻyinini 2 dekabr kuni asosiy tarkib bilan oʻtkazdi va xuddi shu ligada [[Elche CF|Elche CFga]] safarda 1:0 hisobida magʻlub boʻldi<ref>[http://www.marca.com/2012/12/02/futbol/2adivision/1354483483.html El Elche se confirma como el 'gallitoʻ de la categoría (Elche the confirmed category’s 'underdogʻ)]; Marca, 2 December 2012 (in Spanish)</ref>. Iniges 2013-yilning 27-avgustida yaqinda oliy ligaga ko‘tarilgan ''Sariq suv osti kemasi'' bilan yangi besh yillik shartnoma imzoladi<ref>[http://futbol.as.com/futbol/2013/08/27/primera/1377598541_050547.html Renueva a Jaume Costa, Pablo Iñíguez y Moi Gómez (Jaume Costa, Pablo Iñíguez and Moi Gómez get renewed)]; 27 August 2013 (in Spanish)</ref>Uning musobaqadagi debyuti 19-avgust kuni boʻlib oʻtdi, oʻshanda u [[UD Almería|UD Almeriya]] ustidan 3:2 hisobida gʻalaba qozongan<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=20 August 2013 |title=2–3. El Almería juega mejor, pero el partido lo gana el Villarreal |language=Spanish |trans-title=2-3. Almería play better, but match is won by Villarreal CF |publisher=La Información |url=https://www.lainformacion.com/deporte/2-3-el-almeria-juega-mejor-pero-el-partido-lo-gana-el-villarreal-ud_msrdtflrexpowkvvibk9n1/ |access-date=12 August 2022}}</ref>. Keyingi yilning 21-avgustida u ikkinchi divizion klubi „Jirona“ ga bir mavsumga ijaraga oʻtdi. 2016-yilning 5-iyulida Iñiges bir mavsumga „ Rayo Valyekano“ga ijaraga berildi. Keyingi yilning 11-iyulida u ikkinchi toifadagi hamkasbi CF Reus Deportiuga doimiy ravishda qoʻshildi, Vilyarreal qaytarib sotib olish sharti bilan. Iñiguez 2019-yil 10-iyulda, ijara muddatidan so‘ng, Hercules CF bilan ikki yillik shartnomaga rozi bo‘ldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=10 July 2019 |title=El Hércules ficha a Pablo Íñiguez por dos temporadas |language=Spanish |trans-title=Hércules sign Pablo Íñiguez for two seasons |publisher=Diario AS |url=https://as.com/futbol/2019/07/10/mas_futbol/1562773953_141790.html |access-date=10 July 2019}}</ref>. == Xalqaro martabasi == Iñiguez [[Ispaniya milliy futbol terma jamoasi|Ispaniyani]] 17 yoshgacha, 19 yoshgacha, 20 yoshgacha va 21 yoshgacha himoya qildi. U 2014-yilning 12-noyabrida [[Ferrol|Ferrolda]] Belgiyaga qarshi [[Oʻrtoqlik uchrashuvi|o‘rtoqlik]] o‘yinida (1:4) 85 daqiqa o‘ynab, o‘zining yagona to‘pini qo‘lga kiritdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Cudeiro |first=Juan Luis |date=12 November 2014 |title=Tsunami belga a la nueva ola española |language=Spanish |trans-title=Belgian tsunami to the new Spanish wave |publisher=|url=https://elpais.com/deportes/2014/11/12/actualidad/1415832681_405514.html |access-date=15 November 2019}}</ref>. == Shaxsiy hayoti == Iñiguezning otasi Roberto ACB Ligasida ishtirok etgan [[Basketbol|basketbolchi]] edi. Keyinchalik u menejer boʻldi<ref>[http://ecodiario.eleconomista.es/baloncesto/noticias/1447177/07/09/Baloncesto-El-Valencia-Basket-define-la-estructura-de-su-cantera-para-la-temporada-0910.html Baloncesto.- El Valencia Basket define la estructura de su cantera para la temporada 09-10 (Basketball.- Valencia Basket outline youth system structure for 09-10 season)]; 31 July 2009 (in Spanish)</ref><ref>[http://www.europapress.es/deportes/baloncesto-00163/noticia-baloncesto-roberto-iniguez-nuevo-entrenador-ciudad-ros-casares-me-gustan-retos-20111215175248.html Roberto Íñiguez, nuevo entrenador del Ciudad Ros Casares: „Me gustan los retos“ (Roberto Íñiguez, new Ciudad Ros Casares manager: „I like challenges“)]; 15 December 2011 (in Spanish)</ref>. == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> == Havolalar == * [https://web.archive.org/web/20131005014343/http://www.villarrealcf.es/defensas-villarrealcf/pablo-iniguez-a Villarreal rasmiy profili] (in Spanish) * Pablo Íñiguez * Pablo Íñiguez * Pablo Íñiguez [[Turkum:Ispaniya futbolchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1994-yilda tugʻilganlar]] 9uiy8hwuciww0n8xq0kg6pv0bnzv6ee Shayan TV 0 784223 2817094 2022-08-29T09:36:57Z BaxtiyJahon 75776 „[[:en:Special:Redirect/revision/1077549599|Shayan TV]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Telekanal bilgiqutisi}} '''Shayan TV''' ( {{Lang-tt|Şayan TV, Шаян ТВ}} ) Rossiya Federatsiyasida (Internet orqali) 24 soatlik efirga uzatiladigan tatar tilidagi birinchi bolalar va o'smirlar ko'ngilochar kanalidir. == Tarixi == [[Tatariston|Tatariston Respublikasi]] Prezidenti tomonidan qoʻllab-quvvatlangan ushbu kanal [[Tatariston|Tatariston Respublikasida]] 2018-yil 12-noyabrda bolalar va oʻsmirlar uchun birinchi tatar kanali sifatida ochilgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.tatar-inform.ru/news/official/12-11-2019/minnihanov-pozdravil-detskiy-telekanal-shayan-tv-s-godovschinoy-veschaniya-5594122|sarlavha=Минниханов поздравил детский телеканал "ШАЯН ТВ" с годовщиной вещания|ish=www.tatar-inform.ru|til=ru|kirish sanasi=2020-02-20}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://tatar-congress.org/yanalyklar/rostem-minnehanov-balalar-ochen-tatar-telende-shayan-tv-telekanalyn-eshletep-zhiberyde-katnashty/|sarlavha=Рөстәм Миңнеханов балалар өчен татар телендә "ШАЯН ТВ" телеканалын эшләтеп җибәрүдә катнашты (R. Minnikhanov took part in launching of "Shayan TV")|muallif=Nizamiev|ism=Bulat|sana=|ish=World congress of the Tatars (official site)|arxivurl=|arxivsana=|kirish sanasi=2020-02-21}}</ref>. == Zamonaviy Tv dasturlari == Kanal 3 yoshdan 15 yoshgacha bo'lgan tomoshabinlar uchun [[Tatarlar|tatar]] tilida dublyaj qilingan 20 dan ortiq original ta'lim va o'quv dasturlari, o'yin shoulari va viktorinalar, [[Animatsiya|animatsion filmlarni]] ( ilmiy-ommabop, [[Hujjatli film|hujjatli]], badiiy filmlar ) namoyish etadi<ref>{{Veb manbasi|url=http://nabchelny.ru/news/35225|sarlavha=В Татарстане начал работу детский телеканал "ШАЯН ТВ" / Набережные Челны|ish=nabchelny.ru|kirish sanasi=2020-02-20}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://kazan.aif.ru/culture/na_tnv_predstavili_shayan_tv_-_edinstvennyy_telekanal_na_tatarskom_yazyke|sarlavha=На ТНВ представили ШАЯН ТВ - детский телеканал на татарском языке|sana=2018-11-08|ish=kazan.aif.ru|kirish sanasi=2020-02-20}}</ref>. == Shayan Channels xizmatlari == * [[Google Play]] va App Store do'konida smartfonlarda kanalni kuzatish uchun maxsus ilovalar mavjud<ref>{{Veb manbasi|url=https://shayantv.ru/en/about/contacts/|sarlavha=Contacts of Shayan TV|muallif=|ism=|sana=|ish=Official site of Shayan TV|arxivurl=|arxivsana=|kirish sanasi=}}</ref>. * Kanalda teleseriallar va filmlardan videolar [[YouTube|joylashtiriladigan YouTube]] kanali mavjud. * Kanalning rasmiy sayti tatar, rus va ingliz tillarida ishlaydi va butun dunyo bo'ylab kanalni 24 soat davomida kuzatib borish imkoniyatini beradi. == Mukofotlari == * Shayan TV “Asosiy qahramonlar – 2019” ( Carousel International tomonidan o‘tkaziladigan) tanlovining “Yil kashfiyoti” nominatsiyasida g‘olib bo‘ldi<ref name=":0">{{Veb manbasi|url=https://shayantv.ru/en/about/|sarlavha=About the Channel|muallif=|ism=|sana=2019-01-20|ish=Officical site of Shayan TV|arxivurl=|arxivsana=|kirish sanasi=}}</ref>. * Shayan TV [[:tt:Белем җәүһәрләре|“Bilim marvaridlari” (“Belem cäwhärläre”) X-Jahon internet-loyihalari tanlovida “]] Madaniyat va ta’lim sohasidagi eng ommabop va foydali loyiha” va “Eng ommabop va foydali tatar ilovasi". * "Kaleb" ko'rsatuvi ( {{Lang-en|"The soul"}} ) "Kanal" IX Butunrossiya jurnalistlari va ommaviy axborot vositalari tanlovining "Ommaviy axborot vositalarida tatar xalqining turmush tarzi va faoliyati mavzusidagi eng yaxshi yutuqlar" nominatsiyasida g'olib bo'ldi. == Manbalar == <references /> == Tashqi havolalar == * {{Rasmiy sayt|https://shayantv.ru/en/}} * [https://smotret.tv/detskie/shayan-tv Смотреть ШАЯН ТВ] [[Turkum:WikiJurnalistika]] [[Turkum:Rossiya televideniyesi]] [[Turkum:Televideniye]] [[Turkum:Televideniye loyihasi maqolalari]] [[Turkum:Jurnalistika]] [[Turkum:Telekanal]] [[Turkum:Telekanallar]] [[Turkum:Jurnalistik tashkilotlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] aa2cldtfymgwtqmveinckft1lvziyl8 2817108 2817094 2022-08-29T09:45:13Z BaxtiyJahon 75776 wikitext text/x-wiki {{Telekanal bilgiqutisi | nomi = Shayan TV | toʻliq nomi = | logo = | logo_eni = | tagyozuv = Rossiya Federatsiyasida (Internet orqali) 24 soatlik efirga uzatiladigan tatar tilidagi birinchi bolalar va o'smirlar ko'ngilochar kanal | image = ] | image_size = | image_alt = | alt = | caption = | mamlakat = {{RUS}} | namoyish hududi = {{RUS}} | namoyish vaqti = 24 soat | tili = [[Tatarlar|tatar]] tili | markazi = [[Kazan]], [[Tatarstan]] | formati = 1080i HDTV | mazmuni = | efirgachiqqan = [[2008|2018-yil 12-noyabr]] | efirdanuzilgan = | efirdanuzilishsababi = | almashtirilgan = | almashtirgan = | almashgan = | guvohnomasi = | litsenziya = | tomoshabinlar = | ulushi = | ulushi-sanasi = | ulushi-manba = | asoschisi = Rossiya hukumati, [[Tatariston|Tatariston Respublikasi]] | egasi = | rahbarlari = [[Evgeniy Bekasov]] | avvalgi nomlari = | aloqador kanallar = | kanal ovozi = | hamkori = | shiori = | sayt = [https://shayantv.ru/en www.shayantv.ru] | vikiombor = }} '''Shayan TV''' ( {{Lang-tt|Şayan TV, Шаян ТВ}} ) Rossiya Federatsiyasida (Internet orqali) 24 soatlik efirga uzatiladigan tatar tilidagi birinchi bolalar va o'smirlar ko'ngilochar kanalidir. == Tarixi == [[Tatariston|Tatariston Respublikasi]] Prezidenti tomonidan qoʻllab-quvvatlangan ushbu kanal [[Tatariston|Tatariston Respublikasida]] 2018-yil 12-noyabrda bolalar va oʻsmirlar uchun birinchi tatar kanali sifatida ochilgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.tatar-inform.ru/news/official/12-11-2019/minnihanov-pozdravil-detskiy-telekanal-shayan-tv-s-godovschinoy-veschaniya-5594122|sarlavha=Минниханов поздравил детский телеканал "ШАЯН ТВ" с годовщиной вещания|ish=www.tatar-inform.ru|til=ru|kirish sanasi=2020-02-20}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://tatar-congress.org/yanalyklar/rostem-minnehanov-balalar-ochen-tatar-telende-shayan-tv-telekanalyn-eshletep-zhiberyde-katnashty/|sarlavha=Рөстәм Миңнеханов балалар өчен татар телендә "ШАЯН ТВ" телеканалын эшләтеп җибәрүдә катнашты (R. Minnikhanov took part in launching of "Shayan TV")|muallif=Nizamiev|ism=Bulat|sana=|ish=World congress of the Tatars (official site)|arxivurl=|arxivsana=|kirish sanasi=2020-02-21}}</ref>. == Zamonaviy Tv dasturlari == Kanal 3 yoshdan 15 yoshgacha bo'lgan tomoshabinlar uchun [[Tatarlar|tatar]] tilida dublyaj qilingan 20 dan ortiq original ta'lim va o'quv dasturlari, o'yin shoulari va viktorinalar, [[Animatsiya|animatsion filmlarni]] ( ilmiy-ommabop, [[Hujjatli film|hujjatli]], badiiy filmlar ) namoyish etadi<ref>{{Veb manbasi|url=http://nabchelny.ru/news/35225|sarlavha=В Татарстане начал работу детский телеканал "ШАЯН ТВ" / Набережные Челны|ish=nabchelny.ru|kirish sanasi=2020-02-20}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://kazan.aif.ru/culture/na_tnv_predstavili_shayan_tv_-_edinstvennyy_telekanal_na_tatarskom_yazyke|sarlavha=На ТНВ представили ШАЯН ТВ - детский телеканал на татарском языке|sana=2018-11-08|ish=kazan.aif.ru|kirish sanasi=2020-02-20}}</ref>. == Shayan Channels xizmatlari == * [[Google Play]] va App Store do'konida smartfonlarda kanalni kuzatish uchun maxsus ilovalar mavjud<ref>{{Veb manbasi|url=https://shayantv.ru/en/about/contacts/|sarlavha=Contacts of Shayan TV|muallif=|ism=|sana=|ish=Official site of Shayan TV|arxivurl=|arxivsana=|kirish sanasi=}}</ref>. * Kanalda teleseriallar va filmlardan videolar [[YouTube|joylashtiriladigan YouTube]] kanali mavjud. * Kanalning rasmiy sayti tatar, rus va ingliz tillarida ishlaydi va butun dunyo bo'ylab kanalni 24 soat davomida kuzatib borish imkoniyatini beradi. == Mukofotlari == * Shayan TV “Asosiy qahramonlar – 2019” ( Carousel International tomonidan o‘tkaziladigan) tanlovining “Yil kashfiyoti” nominatsiyasida g‘olib bo‘ldi<ref name=":0">{{Veb manbasi|url=https://shayantv.ru/en/about/|sarlavha=About the Channel|muallif=|ism=|sana=2019-01-20|ish=Officical site of Shayan TV|arxivurl=|arxivsana=|kirish sanasi=}}</ref>. * Shayan TV [[:tt:Белем җәүһәрләре|“Bilim marvaridlari” (“Belem cäwhärläre”) X-Jahon internet-loyihalari tanlovida “]] Madaniyat va ta’lim sohasidagi eng ommabop va foydali loyiha” va “Eng ommabop va foydali tatar ilovasi". * "Kaleb" ko'rsatuvi ( {{Lang-en|"The soul"}} ) "Kanal" IX Butunrossiya jurnalistlari va ommaviy axborot vositalari tanlovining "Ommaviy axborot vositalarida tatar xalqining turmush tarzi va faoliyati mavzusidagi eng yaxshi yutuqlar" nominatsiyasida g'olib bo'ldi. == Manbalar == <references /> == Tashqi havolalar == * {{Rasmiy sayt|https://shayantv.ru/en/}} * [https://smotret.tv/detskie/shayan-tv Смотреть ШАЯН ТВ] [[Turkum:WikiJurnalistika]] [[Turkum:Rossiya televideniyesi]] [[Turkum:Televideniye]] [[Turkum:Televideniye loyihasi maqolalari]] [[Turkum:Jurnalistika]] [[Turkum:Telekanal]] [[Turkum:Telekanallar]] [[Turkum:Jurnalistik tashkilotlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] 01l3omv4kabdo45nvzv2divwh7qdnce Munozara:Karolína Plíšková 1 784224 2817095 2022-08-29T09:36:58Z Umidjon Yuldashev 72956 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Gabriel Magalhães 0 784225 2817096 2022-08-29T09:38:08Z Usmonip 76348 „[[:en:Special:Redirect/revision/1107034545|Gabriel Magalhães]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki '''Gabriel dos Santos Magalhães''' (1997-yil 19-dekabrda tug‘ilgan) — braziliyalik professional [[Futbol|futbolchi]], [[Angliya Premer-ligasi|Premer-liganing]] "[[Arsenal (futbol klubi)|Arsenal]]" klubida [[Himoyachi (futbol)|markaziy himoyachi]] pozitsiyasida o‘ynaydi. == Klub karyerasi == === Avaí === Gabriel Magalhaes San-Pauluning Pirituba tumanida tug'ilgan. 13 yoshida Gabriel o'z faoliyatini Avaída boshlagan, biroq uy sog'inchidan qiynalgani tufayli bir hafta o'tib San-Pauluga qaytgan. Ammo Gabriel o'z qarorini qayta ko'rib chiqdi va ikki haftadan so'ng Avaíga qaytib keldi, oxir-oqibat 16 yoshida birinchi professional shartnomasini imzolashga erishdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=PROSPECT {{!}} Gabriel Magalhães {{!}} Get French Football News|url=https://www.getfootballnewsfrance.com/2020/prospect-gabriel-magalhaes/|kirish sanasi=28 August 2020|ish=www.getfootballnewsfrance.com}}</ref>. U 2017-yilda Braziliya A Seriyasiga ko'tarilgan jamoaning bir qismiga aylandi<ref>{{Veb manbasi|sana=25 April 2017|sarlavha=Avaí Futebol Clube " Gabriel|url=http://www.avai.com.br/novo/jogadores/gabriel-dos-santos-magalhaes|kirish sanasi=28 August 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170425012542/http://www.avai.com.br/novo/jogadores/gabriel-dos-santos-magalhaes|arxivsana=25 April 2017|til=pt}}</ref>. === Lill === [[Fayl:Gabriel_(LOSC).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c8/Gabriel_%28LOSC%29.jpg/220px-Gabriel_%28LOSC%29.jpg|thumb| Gabriel "Lill" tarkibida (2019)]] 2017-yilning 31-yanvarida Gabriel Magalhaes Liga 1 a'zosi “Lill” tarkibiga to‘rt yarim yillik transfer shartnomasi evaziga kelib qo'shildi. Jamoaga kelganida, Gabriel fransuz tilini mustaqil o'rganib, ko'p intervyularida fransuzcha gapirdi<ref name=":0">{{Veb manbasi|sarlavha=Gabriel Magalhaes: Who is Arsenal's new signing? Why is he so highly rated?|url=https://www.skysports.com/football/news/11095/11964146/gabriel-magalhaes-who-is-arsenals-new-signing-why-is-he-so-highly-rated|kirish sanasi=28 August 2020|ish=Sky Sports|til=en}}</ref>. "Lill B" jamoasida bir nechta o'yin o'tkazganidan so'ng, o'sha paytdagi bosh murabbiy Marcelo Bielsa qaroriga ko'ra, Liga 1ning boshqa bir jamoasi "Troyes"ga ijaraga berildi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.unibet.co.uk/blog/football/ligue-1/how-lille%E2%80%99s-gabriel-became-one-of-europe%E2%80%99s-most-coveted-young-centre-backs-1.1418748|sarlavha=How Lille's Gabriel became one of Europe's most coveted young centre-backs|nashriyot=Unibet|kirish sanasi=1 September 2020|til=en}}</ref> va Xorvatiyaning "Dinamo Zagreb" jamoasiga qo'shilishdan oldin har bir klubning asosiy jamoasi tarkibida atigi bir martadan ligada bahslarida o'ynadi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.losc.fr/joueur/losc-gabriel-dos-santos-magalhaes-2019-2020|sarlavha=Gabriel dos Santos Magalhães|nashriyot=[[Lille OSC]]|kirish sanasi=3 February 2020|til=fr|arxivsana=31 March 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200331110120/https://www.losc.fr/joueur/losc-gabriel-dos-santos-magalhaes-2019-2020}}</ref>. Gabriel 2018-yilda Lill safiga qaytib, debyut o‘yinini 2019-yilning 10-fevralida quyi ligaga tushib qolish xavfi ostida bo‘lgan outsayder jamoa Guingampga qarshi 2:0 hisobidagi g‘alaba bilan boshladi. U mavsum davomida 14 ta o‘yinda maydonga tushdi va 2019-yil 14-aprelda [[Paris Saint-Germain FC|Parij Sen-Jermenga]] qarshi o‘yinda (5:1) “Lill” safidagi ilk golini urdi<ref name=":1">{{Veb manbasi|sarlavha=Brazil - Gabriel - Profile with news, career statistics and history - Soccerway|url=https://us.soccerway.com/players/gabriel-dos-santos-magalhaes/433485/|kirish sanasi=28 August 2020|ish=us.soccerway.com}}</ref>. Keyingi mavsumda Gabriel Magalhaes muntazam o'yin amaliyotiga ega bo'la boshladi va [[José Fonte|Jose Fonte]] bilan birgalikda ajoyib markaziy himoya tandemini hosil qildi. Gabriel "Lill"ning Chempionlar ligasi guruh bosqichidagi oltita o'yinida ham asosiy tarkibda o'yinni boshlagan<ref>{{Veb manbasi|sana=23 August 2020|sarlavha=Meet the towering Lille defender on his way to Arsenal|url=https://inews.co.uk/sport/football/gabriel-magalhaes-lille-arsenal-transfer-news-everton-man-utd-defender-572254|kirish sanasi=24 August 2020|ish=inews.co.uk|til=en}}</ref>. "Lill" bosh murabbiyi Christophe Galtier himoyachining sabr-toqati haqida quyidagi fikrlarni bildirgan: "''Men uning katta salohiyatga ega futbolchi ekanligiga aminman, u birinchi imkoniyatdan foydalana olish xususiyatiga ega.'' ''Gabriel o'yinga chanqoq edi, zaxiraga mixlanib qolganida ham o'z ustida ko'p ishladi. U boshqa yoshlarga o‘rnak bo‘ladigan futbolchi. Bunday xarakter ko'rsata olish hammaning ham qo'lidan kelmaydi. Chunki bugungi kunda asosiy jamoaga jalb qilinmasa, o'z ustida ishlashni to'xtatib qo'yadigan futbolchilarni ko'p uchratamiz''"<ref name=":2">{{Veb manbasi|sarlavha=Gabriel: 5 things on Lille's up-and-coming Brazilian defende|url=https://www.ligue1.com/Articles/ONE%20TO%20WATCH/2020/04/16/gabriel-5-things-on-lille-defender-everton|kirish sanasi=28 August 2020|ish=Ligue1|til=en}}</ref>. === Arsenal === 2020-yil 1-sentabr kuni “Arsenal” Gabriel Magalhaes bilan uzoq muddatli shartnoma imzolaganini e’lon qildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Gabriel is a Gunner! {{!}} Defender joins Arsenal|url=https://www.arsenal.com/news/gabriel-gunner-defender-joins-arsenal|kirish sanasi=1 September 2020|ish=www.arsenal.com|til=en}}</ref>. Xabar qilinishicha, braziliyalik futbolchiga qiziqish yuqori bo'lgan, ko'plab klublar Lill tomonidan belgilangan summani to'lashga tayyor edi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Gabriel Magalhaes set to join Arsenal after £27m fee agreed with Lille|url=https://www.skysports.com/football/news/11670/12051569/gabriel-magalhaes-set-to-join-arsenal-after-27m-fee-agreed-with-lille|kirish sanasi=10 September 2020|ish=Sky Sports|til=en}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Gabriel Magalhaes to Arsenal: The making of the Brazilian at Avai|url=https://www.skysports.com/football/story-telling/11095/12060865/gabriel-magalhaes-to-arsenal-the-making-of-the-brazilian-at-avai|kirish sanasi=10 September 2020|ish=Sky Sports}}</ref>. Gabriel bonuslardan tashqari 27 million funt sterling evaziga londonliklar safiga qo'shildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=1 September 2020 |title=Gabriel Magalhaes: Arsenal sign Brazilian defender from Lille |language=en-GB |work=BBC Sport |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/53990363 |access-date=12 September 2020}}</ref>. 12-sentabr kuni, 2020-21-yilgi Premer-liga mavsumining ochilish kuni Gabriel Magalhaes “Arsenal” safida debyut qilib, Craven Cottageda “Fulham”ga qarshi o‘yinda (3:0) ikkinchi golni kiritdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Begley |first=Emlyn |date=12 September 2020 |title=Fulham 0-3 Arsenal: Gabriel & Willian impress on debut in Gunners win |work=BBC Sport |url=https://www.bbc.com/sport/football/54038550 |access-date=12 September 2020}}</ref>. 2020-yil 19-sentyabrda “Arsenal” “West Ham”ga qarshi o‘yinda (2:1) g‘alaba qozonganidan so‘ng, Gabriel “Arsenal”ning sentabr oyidagi eng yaxshi futbolchisi nomiga sazovor bo‘ldi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Gabriel is our September Player of the Month!|url=https://www.arsenal.com/news/gabriel-our-september-player-month|kirish sanasi=2020-12-29|ish=www.arsenal.com|til=en}}</ref>. Oktyabr oyida u "Arsenal"ning bir oy ichida oltita o'yinidan beshtasida maydonga tushib, yana mazkur sovrinni qo'lga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Gabriel is our Player of the Month... again!|url=https://www.arsenal.com/news/gabriel-our-player-month-again|kirish sanasi=2020-12-29|ish=www.arsenal.com|til=en}}</ref>. "Arsenal" bosh murabbiyi [[Mikel Arteta]] Gabrielning dastlabki o'yinlari haqida yuqori baho bergan: "''U hali yosh bo'lishiga qaramay, Fransiyadan bu yerga erta ko'chib o'tdi, til bilmasa ham, yangi o'yin uslubiga moslashishi kerak edi... [lekin] u buni uddaladi. Haqiqatdan ham jamoaga tez moslashib, ajoyib o'yin namoyish qilmoqda"''<ref>{{Veb manbasi|sarlavha='Gabriel is showing a great mentality'|url=https://www.arsenal.com/news/gabriel-showing-great-mentality|kirish sanasi=2020-12-29|ish=www.arsenal.com|til=en}}</ref>. == Xalqaro maydonda... == Gabriel Magalhães 2017-yilgi Janubiy Amerika U-20 chempionatida Braziliyanining 20 yoshgacha bo'lganlar jamoasi sharafini himoya qildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=CAMPEONATO SUDAMERICANO SUB-20 - ECUADOR 2017. LISTA DE JUGADORES. País: Brasil|url=http://www.conmebol.com/sites/default/files/brasil_-_sudamericano_sub-20_-_ecuador_2017.pdf|kirish sanasi=23 August 2020|ish=CONMEBOL}}</ref><ref name=":0">{{Veb manbasi|sarlavha=Gabriel Magalhaes: Who is Arsenal's new signing? Why is he so highly rated?|url=https://www.skysports.com/football/news/11095/11964146/gabriel-magalhaes-who-is-arsenals-new-signing-why-is-he-so-highly-rated|kirish sanasi=28 August 2020|ish=Sky Sports|til=en}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.skysports.com/football/news/11095/11964146/gabriel-magalhaes-who-is-arsenals-new-signing-why-is-he-so-highly-rated "Gabriel Magalhaes: Who is Arsenal's new signing? ]</cite></ref>. 2020-yil 14-noyabrda u Braziliya U-23 terma jamoasi safida Janubiy Koreya U-23 jamoasi futbolchilariga qarshi xalqaro o‘rtoqlik o‘yinida 3:1 hisobida g‘alaba qozondi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Confira a lista dos convocados para os jogos da Seleção Olímpica contra Arábia Saudita e Egito|url=https://www.cbf.com.br/selecao-brasileira/noticias/selecao-base-masculina/confira-lista-convocacao-selecao-olimpica-jogos-arabia-saudita-e-egito|kirish sanasi=2020-12-29|ish=Confederação Brasileira de Futebol|til=pt-BR}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Brazil - Brazil Under 23 - Results, fixtures, squad, statistics, photos, videos and news - Soccerway|url=https://int.soccerway.com/teams/brazil/brazil--under-23/14044/|kirish sanasi=2020-12-29|ish=int.soccerway.com}}</ref>. 2021-yil 17-iyun kuni 2020-yilgi Yozgi Olimpiada o‘yinlari uchun qaydnomaga kiritildi, biroq 6-iyul kuni tizzasidan olgan jarohati sabab musobaqani tark etishga majbur bo‘ldi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Seleção Olímpica é convocada para os Jogos Olímpicos de Tóquio 2020|url=https://www.cbf.com.br/selecao-brasileira/jogos/olimpicos-de-toquio-2020/selecao-olimpica-e-convocada-para-os-jogos-olimpicos-de-toquio|nashriyot=[[Brazilian Football Confederation|CBF]]|kirish sanasi=17 June 2021|sana=17 June 2021}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Gabriel Magalhães sofre lesão e é cortado da seleção olímpica|url=https://ge.globo.com/rj/olimpiadas/noticia/gabriel-magalhaes-sofre-lesao-e-e-cortado-da-selecao-olimpica.ghtml|nashriyot=Globo Esporte|kirish sanasi=6 July 2021|sana=6 July 2021}}</ref>. == Karyera statistikasi == === Klub === {{Updated|27-avgust 2022-yil holatiga ko'ra}}<ref>{{cite web|title=Gabriel Magalhães|url=https://int.soccerway.com/players/gabriel-dos-santos-magalhaes/433485/|access-date=12 September 2020|website=Soccerway}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Klub, mavsum va musobaqalar kesimidagi o'yinlar va gollar statistikasi ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" |Mavsum ! colspan="3" |Liga ! colspan="2" |Mamlakat chempionati ! colspan="2" |Mamlakat kubogi ! colspan="2" |Liga kubogi ! colspan="2" |Mintaqaviy ! colspan="2" |Boshqa ! colspan="2" |Jami |- !Diviziya !O'yin !Gol !O'yin !Gol !O'yin !Gol !O'yin !Gol !O'yin !Gol !O'yin !Gol !O'yin !Gol |- |Avaí |2016 |B Seriya |21 |1 |13 |1 |4 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |1 |0 |39 |2 |- | rowspan="4" |Lille |2016–17 |Liga 1 |1 |0 | colspan="2" |— |0 |0 |0 |0 |0 |0 | colspan="2" |— |1 |0 |- |2018–19 |Liga 1 |14 |1 | colspan="2" |— |2 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |17 |1 |- |2019–20 |Liga 1 |24 |1 | colspan="2" |— |1 |0 |3 |0 |6 |0 | colspan="2" |— |34 |1 |- ! colspan="2" |Jami !39 !2 ! colspan="2" |— !3 !0 !4 !0 !6 !0 ! colspan="2" |— !52 !2 |- |Troyes (ijara) |2017–18 |Liga 1 |1 |0 | colspan="2" |— |2 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |4 |0 |- |Dinamo Zagreb (ijara) |2017–18 |Prva HNL |1 |0 | colspan="2" |— |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |1 |0 |- | rowspan="3" |[[Arsenal (futbol klubi)|Arsenal]] |2020–21 |[[Angliya Premer-ligasi|Premer-liga]] |23 |2 | colspan="2" |— |1 |0 |2 |0 |6 |1 |0 |0 |32 |3 |- |2021–22 |Premer-liga |35 |5 | colspan="2" |— |0 |0 |3 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |38 |5 |- |2022–23 |Premer-liga |4 |1 | colspan="2" |— |0 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |4 |1 |- ! colspan="3" |Jami !62 !8 ! colspan="2" |— !1 !0 !5 !0 !6 !1 !0 !0 !74 !9 |- ! colspan="3" |Karyera bo'yicha jami !124 !11 !13 !1 !10 !0 !10 !0 !12 !1 !1 !0 !170 !13 |} == Sovrinlar == '''Dinamo Zagreb''' * Prva HNL: 2017–18<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Ljestvica - Hrvatski Telekom Prva liga|url=http://prvahnl.hr/statistika/ljestvica/|kirish sanasi=2020-12-29|ish=prvahnl.hr}}</ref> * Xorvatiya kubogi: 2017–18<ref>{{Veb manbasi|url=https://hns-cff.hr/matches/9423628/dinamo-hajduk-1-0/|sarlavha=DINAMO - HAJDUK 1:0|nashriyot=hns-cff.hr|kirish sanasi=3 November 2020}}</ref> == Manbalar == [[Turkum:Braziliyalik futbolchilar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1997-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Arsenal futbolchilari]] [[Turkum:Futbolchilar]] [[Turkum:WikiFutbol]] 1ko43avycmxo8cjz4ndgequu9ojoj10 2817217 2817096 2022-08-29T10:42:49Z Usmonip 76348 wikitext text/x-wiki {{Futbolchi |ism = Gabriel Magalhães |image = Gabriel Magalhaes 2017.png |toliqism = Gabriel dos Santos Magalhães |tavalludsana = 19-dekabr 1997-yil |tavalludshahar = San-Paulu |tavalludmamlakat = Braziliya |vafotsana = |vafotshahar = |vafotmamlakat = |boyi = 1.90 |vazni = |laqab = |poziciya = markaziy himoyachi |joriyklub = Arsenal |klubraqami = 6 |yoshlikyillari = 2012-2016 |yoshlikklublari = Avaí |yillar1 = 2016–2017 |klublar1 = Avaí |gollar1 = 2 |yillar2 = 2017–2018 |klublar2 = Lill B |gollar2 = 0 |yillar3 = 2017–2020 |klublar3 = Lill |gollar3 = 2 |yillar4 = 2017–2018 |klublar4 = Troyes (ijara) |gollar4 = 0 |yillar5 = 2018 |klublar5 = Dinamo Zagreb |gollar5 = 0 |yillar6 = 2020- |klublar6 = Arsenal |gollar6 = 8 |milliyyillar1 = 2017 |milliyjamoa1 = Braziliya U-20 |milliygollar1 = 0 |milliyyillar2 = 2020-2021 |milliyjamoa2 = Braziliya U-20 |milliygollar2 = 0 |boshliqyillar = |boshliqklublar = |medallar = }} '''Gabriel dos Santos Magalhães''' (1997-yil 19-dekabrda tug‘ilgan) — braziliyalik professional [[Futbol|futbolchi]], [[Angliya Premer-ligasi|Premer-liganing]] "[[Arsenal (futbol klubi)|Arsenal]]" klubida [[Himoyachi (futbol)|markaziy himoyachi]] pozitsiyasida o‘ynaydi. == Klub karyerasi == === Avaí === Gabriel Magalhaes San-Pauluning Pirituba tumanida tug'ilgan. 13 yoshida Gabriel o'z faoliyatini Avaída boshlagan, biroq uy sog'inchidan qiynalgani tufayli bir hafta o'tib San-Pauluga qaytgan. Ammo Gabriel o'z qarorini qayta ko'rib chiqdi va ikki haftadan so'ng Avaíga qaytib keldi, oxir-oqibat 16 yoshida birinchi professional shartnomasini imzolashga erishdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=PROSPECT {{!}} Gabriel Magalhães {{!}} Get French Football News|url=https://www.getfootballnewsfrance.com/2020/prospect-gabriel-magalhaes/|kirish sanasi=28 August 2020|ish=www.getfootballnewsfrance.com}}</ref>. U 2017-yilda Braziliya A Seriyasiga ko'tarilgan jamoaning bir qismiga aylandi<ref>{{Veb manbasi|sana=25 April 2017|sarlavha=Avaí Futebol Clube " Gabriel|url=http://www.avai.com.br/novo/jogadores/gabriel-dos-santos-magalhaes|kirish sanasi=28 August 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170425012542/http://www.avai.com.br/novo/jogadores/gabriel-dos-santos-magalhaes|arxivsana=25 April 2017|til=pt}}</ref>. === Lill === [[Fayl:Gabriel_(LOSC).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c8/Gabriel_%28LOSC%29.jpg/220px-Gabriel_%28LOSC%29.jpg|thumb| Gabriel "Lill" tarkibida (2019)]] 2017-yilning 31-yanvarida Gabriel Magalhaes Liga 1 a'zosi “Lill” tarkibiga to‘rt yarim yillik transfer shartnomasi evaziga kelib qo'shildi. Jamoaga kelganida, Gabriel fransuz tilini mustaqil o'rganib, ko'p intervyularida fransuzcha gapirdi<ref name=":0">{{Veb manbasi|sarlavha=Gabriel Magalhaes: Who is Arsenal's new signing? Why is he so highly rated?|url=https://www.skysports.com/football/news/11095/11964146/gabriel-magalhaes-who-is-arsenals-new-signing-why-is-he-so-highly-rated|kirish sanasi=28 August 2020|ish=Sky Sports|til=en}}</ref>. "Lill B" jamoasida bir nechta o'yin o'tkazganidan so'ng, o'sha paytdagi bosh murabbiy Marcelo Bielsa qaroriga ko'ra, Liga 1ning boshqa bir jamoasi "Troyes"ga ijaraga berildi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.unibet.co.uk/blog/football/ligue-1/how-lille%E2%80%99s-gabriel-became-one-of-europe%E2%80%99s-most-coveted-young-centre-backs-1.1418748|sarlavha=How Lille's Gabriel became one of Europe's most coveted young centre-backs|nashriyot=Unibet|kirish sanasi=1 September 2020|til=en}}</ref> va Xorvatiyaning "Dinamo Zagreb" jamoasiga qo'shilishdan oldin har bir klubning asosiy jamoasi tarkibida atigi bir martadan ligada bahslarida o'ynadi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.losc.fr/joueur/losc-gabriel-dos-santos-magalhaes-2019-2020|sarlavha=Gabriel dos Santos Magalhães|nashriyot=[[Lille OSC]]|kirish sanasi=3 February 2020|til=fr|arxivsana=31 March 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200331110120/https://www.losc.fr/joueur/losc-gabriel-dos-santos-magalhaes-2019-2020}}</ref>. Gabriel 2018-yilda Lill safiga qaytib, debyut o‘yinini 2019-yilning 10-fevralida quyi ligaga tushib qolish xavfi ostida bo‘lgan outsayder jamoa Guingampga qarshi 2:0 hisobidagi g‘alaba bilan boshladi. U mavsum davomida 14 ta o‘yinda maydonga tushdi va 2019-yil 14-aprelda [[Paris Saint-Germain FC|Parij Sen-Jermenga]] qarshi o‘yinda (5:1) “Lill” safidagi ilk golini urdi<ref name=":1">{{Veb manbasi|sarlavha=Brazil - Gabriel - Profile with news, career statistics and history - Soccerway|url=https://us.soccerway.com/players/gabriel-dos-santos-magalhaes/433485/|kirish sanasi=28 August 2020|ish=us.soccerway.com}}</ref>. Keyingi mavsumda Gabriel Magalhaes muntazam o'yin amaliyotiga ega bo'la boshladi va [[José Fonte|Jose Fonte]] bilan birgalikda ajoyib markaziy himoya tandemini hosil qildi. Gabriel "Lill"ning Chempionlar ligasi guruh bosqichidagi oltita o'yinida ham asosiy tarkibda o'yinni boshlagan<ref>{{Veb manbasi|sana=23 August 2020|sarlavha=Meet the towering Lille defender on his way to Arsenal|url=https://inews.co.uk/sport/football/gabriel-magalhaes-lille-arsenal-transfer-news-everton-man-utd-defender-572254|kirish sanasi=24 August 2020|ish=inews.co.uk|til=en}}</ref>. "Lill" bosh murabbiyi Christophe Galtier himoyachining sabr-toqati haqida quyidagi fikrlarni bildirgan: "''Men uning katta salohiyatga ega futbolchi ekanligiga aminman, u birinchi imkoniyatdan foydalana olish xususiyatiga ega.'' ''Gabriel o'yinga chanqoq edi, zaxiraga mixlanib qolganida ham o'z ustida ko'p ishladi. U boshqa yoshlarga o‘rnak bo‘ladigan futbolchi. Bunday xarakter ko'rsata olish hammaning ham qo'lidan kelmaydi. Chunki bugungi kunda asosiy jamoaga jalb qilinmasa, o'z ustida ishlashni to'xtatib qo'yadigan futbolchilarni ko'p uchratamiz''"<ref name=":2">{{Veb manbasi|sarlavha=Gabriel: 5 things on Lille's up-and-coming Brazilian defende|url=https://www.ligue1.com/Articles/ONE%20TO%20WATCH/2020/04/16/gabriel-5-things-on-lille-defender-everton|kirish sanasi=28 August 2020|ish=Ligue1|til=en}}</ref>. === Arsenal === 2020-yil 1-sentabr kuni “Arsenal” Gabriel Magalhaes bilan uzoq muddatli shartnoma imzolaganini e’lon qildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Gabriel is a Gunner! {{!}} Defender joins Arsenal|url=https://www.arsenal.com/news/gabriel-gunner-defender-joins-arsenal|kirish sanasi=1 September 2020|ish=www.arsenal.com|til=en}}</ref>. Xabar qilinishicha, braziliyalik futbolchiga qiziqish yuqori bo'lgan, ko'plab klublar Lill tomonidan belgilangan summani to'lashga tayyor edi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Gabriel Magalhaes set to join Arsenal after £27m fee agreed with Lille|url=https://www.skysports.com/football/news/11670/12051569/gabriel-magalhaes-set-to-join-arsenal-after-27m-fee-agreed-with-lille|kirish sanasi=10 September 2020|ish=Sky Sports|til=en}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Gabriel Magalhaes to Arsenal: The making of the Brazilian at Avai|url=https://www.skysports.com/football/story-telling/11095/12060865/gabriel-magalhaes-to-arsenal-the-making-of-the-brazilian-at-avai|kirish sanasi=10 September 2020|ish=Sky Sports}}</ref>. Gabriel bonuslardan tashqari 27 million funt sterling evaziga londonliklar safiga qo'shildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=1 September 2020 |title=Gabriel Magalhaes: Arsenal sign Brazilian defender from Lille |language=en-GB |work=BBC Sport |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/53990363 |access-date=12 September 2020}}</ref>. 12-sentabr kuni, 2020-21-yilgi Premer-liga mavsumining ochilish kuni Gabriel Magalhaes “Arsenal” safida debyut qilib, Craven Cottageda “Fulham”ga qarshi o‘yinda (3:0) ikkinchi golni kiritdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Begley |first=Emlyn |date=12 September 2020 |title=Fulham 0-3 Arsenal: Gabriel & Willian impress on debut in Gunners win |work=BBC Sport |url=https://www.bbc.com/sport/football/54038550 |access-date=12 September 2020}}</ref>. 2020-yil 19-sentyabrda “Arsenal” “West Ham”ga qarshi o‘yinda (2:1) g‘alaba qozonganidan so‘ng, Gabriel “Arsenal”ning sentabr oyidagi eng yaxshi futbolchisi nomiga sazovor bo‘ldi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Gabriel is our September Player of the Month!|url=https://www.arsenal.com/news/gabriel-our-september-player-month|kirish sanasi=2020-12-29|ish=www.arsenal.com|til=en}}</ref>. Oktyabr oyida u "Arsenal"ning bir oy ichida oltita o'yinidan beshtasida maydonga tushib, yana mazkur sovrinni qo'lga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Gabriel is our Player of the Month... again!|url=https://www.arsenal.com/news/gabriel-our-player-month-again|kirish sanasi=2020-12-29|ish=www.arsenal.com|til=en}}</ref>. "Arsenal" bosh murabbiyi [[Mikel Arteta]] Gabrielning dastlabki o'yinlari haqida yuqori baho bergan: "''U hali yosh bo'lishiga qaramay, Fransiyadan bu yerga erta ko'chib o'tdi, til bilmasa ham, yangi o'yin uslubiga moslashishi kerak edi... [lekin] u buni uddaladi. Haqiqatdan ham jamoaga tez moslashib, ajoyib o'yin namoyish qilmoqda"''<ref>{{Veb manbasi|sarlavha='Gabriel is showing a great mentality'|url=https://www.arsenal.com/news/gabriel-showing-great-mentality|kirish sanasi=2020-12-29|ish=www.arsenal.com|til=en}}</ref>. == Xalqaro maydonda... == Gabriel Magalhães 2017-yilgi Janubiy Amerika U-20 chempionatida Braziliyanining 20 yoshgacha bo'lganlar jamoasi sharafini himoya qildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=CAMPEONATO SUDAMERICANO SUB-20 - ECUADOR 2017. LISTA DE JUGADORES. País: Brasil|url=http://www.conmebol.com/sites/default/files/brasil_-_sudamericano_sub-20_-_ecuador_2017.pdf|kirish sanasi=23 August 2020|ish=CONMEBOL}}</ref><ref name=":0">{{Veb manbasi|sarlavha=Gabriel Magalhaes: Who is Arsenal's new signing? Why is he so highly rated?|url=https://www.skysports.com/football/news/11095/11964146/gabriel-magalhaes-who-is-arsenals-new-signing-why-is-he-so-highly-rated|kirish sanasi=28 August 2020|ish=Sky Sports|til=en}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.skysports.com/football/news/11095/11964146/gabriel-magalhaes-who-is-arsenals-new-signing-why-is-he-so-highly-rated "Gabriel Magalhaes: Who is Arsenal's new signing? ]</cite></ref>. 2020-yil 14-noyabrda u Braziliya U-23 terma jamoasi safida Janubiy Koreya U-23 jamoasi futbolchilariga qarshi xalqaro o‘rtoqlik o‘yinida 3:1 hisobida g‘alaba qozondi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Confira a lista dos convocados para os jogos da Seleção Olímpica contra Arábia Saudita e Egito|url=https://www.cbf.com.br/selecao-brasileira/noticias/selecao-base-masculina/confira-lista-convocacao-selecao-olimpica-jogos-arabia-saudita-e-egito|kirish sanasi=2020-12-29|ish=Confederação Brasileira de Futebol|til=pt-BR}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Brazil - Brazil Under 23 - Results, fixtures, squad, statistics, photos, videos and news - Soccerway|url=https://int.soccerway.com/teams/brazil/brazil--under-23/14044/|kirish sanasi=2020-12-29|ish=int.soccerway.com}}</ref>. 2021-yil 17-iyun kuni 2020-yilgi Yozgi Olimpiada o‘yinlari uchun qaydnomaga kiritildi, biroq 6-iyul kuni tizzasidan olgan jarohati sabab musobaqani tark etishga majbur bo‘ldi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Seleção Olímpica é convocada para os Jogos Olímpicos de Tóquio 2020|url=https://www.cbf.com.br/selecao-brasileira/jogos/olimpicos-de-toquio-2020/selecao-olimpica-e-convocada-para-os-jogos-olimpicos-de-toquio|nashriyot=[[Brazilian Football Confederation|CBF]]|kirish sanasi=17 June 2021|sana=17 June 2021}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Gabriel Magalhães sofre lesão e é cortado da seleção olímpica|url=https://ge.globo.com/rj/olimpiadas/noticia/gabriel-magalhaes-sofre-lesao-e-e-cortado-da-selecao-olimpica.ghtml|nashriyot=Globo Esporte|kirish sanasi=6 July 2021|sana=6 July 2021}}</ref>. == Karyera statistikasi == === Klub === {{Updated|27-avgust 2022-yil holatiga ko'ra}}<ref>{{cite web|title=Gabriel Magalhães|url=https://int.soccerway.com/players/gabriel-dos-santos-magalhaes/433485/|access-date=12 September 2020|website=Soccerway}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Klub, mavsum va musobaqalar kesimidagi o'yinlar va gollar statistikasi ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" |Mavsum ! colspan="3" |Liga ! colspan="2" |Mamlakat chempionati ! colspan="2" |Mamlakat kubogi ! colspan="2" |Liga kubogi ! colspan="2" |Mintaqaviy ! colspan="2" |Boshqa ! colspan="2" |Jami |- !Diviziya !O'yin !Gol !O'yin !Gol !O'yin !Gol !O'yin !Gol !O'yin !Gol !O'yin !Gol !O'yin !Gol |- |Avaí |2016 |B Seriya |21 |1 |13 |1 |4 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |1 |0 |39 |2 |- | rowspan="4" |Lille |2016–17 |Liga 1 |1 |0 | colspan="2" |— |0 |0 |0 |0 |0 |0 | colspan="2" |— |1 |0 |- |2018–19 |Liga 1 |14 |1 | colspan="2" |— |2 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |17 |1 |- |2019–20 |Liga 1 |24 |1 | colspan="2" |— |1 |0 |3 |0 |6 |0 | colspan="2" |— |34 |1 |- ! colspan="2" |Jami !39 !2 ! colspan="2" |— !3 !0 !4 !0 !6 !0 ! colspan="2" |— !52 !2 |- |Troyes (ijara) |2017–18 |Liga 1 |1 |0 | colspan="2" |— |2 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |4 |0 |- |Dinamo Zagreb (ijara) |2017–18 |Prva HNL |1 |0 | colspan="2" |— |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |1 |0 |- | rowspan="3" |[[Arsenal (futbol klubi)|Arsenal]] |2020–21 |[[Angliya Premer-ligasi|Premer-liga]] |23 |2 | colspan="2" |— |1 |0 |2 |0 |6 |1 |0 |0 |32 |3 |- |2021–22 |Premer-liga |35 |5 | colspan="2" |— |0 |0 |3 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |38 |5 |- |2022–23 |Premer-liga |4 |1 | colspan="2" |— |0 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |4 |1 |- ! colspan="3" |Jami !62 !8 ! colspan="2" |— !1 !0 !5 !0 !6 !1 !0 !0 !74 !9 |- ! colspan="3" |Karyera bo'yicha jami !124 !11 !13 !1 !10 !0 !10 !0 !12 !1 !1 !0 !170 !13 |} == Sovrinlar == '''Dinamo Zagreb''' * Prva HNL: 2017–18<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Ljestvica - Hrvatski Telekom Prva liga|url=http://prvahnl.hr/statistika/ljestvica/|kirish sanasi=2020-12-29|ish=prvahnl.hr}}</ref> * Xorvatiya kubogi: 2017–18<ref>{{Veb manbasi|url=https://hns-cff.hr/matches/9423628/dinamo-hajduk-1-0/|sarlavha=DINAMO - HAJDUK 1:0|nashriyot=hns-cff.hr|kirish sanasi=3 November 2020}}</ref> == Manbalar == [[Turkum:Braziliyalik futbolchilar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1997-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Arsenal futbolchilari]] [[Turkum:Futbolchilar]] [[Turkum:WikiFutbol]] segomfbmkauct6773j1b08x1oqw5a61 2817227 2817217 2022-08-29T10:46:06Z Usmonip 76348 wikitext text/x-wiki {{Futbolchi |ism = Gabriel Magalhães |image = Gabriel Magalhaes 2017.png |toliqism = Gabriel dos Santos Magalhães |tavalludsana = 19-dekabr 1997-yil |tavalludshahar = San-Paulu |tavalludmamlakat = Braziliya |vafotsana = |vafotshahar = |vafotmamlakat = |boyi = 1.90 |vazni = |laqab = |poziciya = markaziy himoyachi |joriyklub = Arsenal |klubraqami = 6 |yoshlikyillari = 2012-2016 |yoshlikklublari = Avaí |yillar1 = 2016–2017 |klublar1 = Avaí |gollar1 = 2 |yillar2 = 2017–2018 |klublar2 = Lill B |gollar2 = 0 |yillar3 = 2017–2020 |klublar3 = Lill |gollar3 = 2 |yillar4 = 2017–2018 |klublar4 = Troyes (ijara) |gollar4 = 0 |yillar5 = 2018 |klublar5 = Dinamo Zagreb |gollar5 = 0 |yillar6 = 2020- |klublar6 = Arsenal |gollar6 = 8 |milliyyillar1 = 2017 |milliyjamoa1 = Braziliya U-20 |milliygollar1 = 0 |milliyyillar2 = 2020-2021 |milliyjamoa2 = Braziliya U-20 |milliygollar2 = 0 |boshliqyillar = |boshliqklublar = |medallar = }} '''Gabriel dos Santos Magalhães''' (1997-yil 19-dekabrda tug‘ilgan) — braziliyalik professional [[Futbol|futbolchi]], [[Angliya Premer-ligasi|Premer-liganing]] "[[Arsenal (futbol klubi)|Arsenal]]" klubida [[Himoyachi (futbol)|markaziy himoyachi]] pozitsiyasida o‘ynaydi. == Klub karyerasi == === Avaí === Gabriel Magalhaes San-Pauluning Pirituba tumanida tug'ilgan. 13 yoshida Gabriel o'z faoliyatini Avaída boshlagan, biroq uy sog'inchidan qiynalgani tufayli bir hafta o'tib San-Pauluga qaytgan. Ammo Gabriel o'z qarorini qayta ko'rib chiqdi va ikki haftadan so'ng Avaíga qaytib keldi, oxir-oqibat 16 yoshida birinchi professional shartnomasini imzolashga erishdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=PROSPECT {{!}} Gabriel Magalhães {{!}} Get French Football News|url=https://www.getfootballnewsfrance.com/2020/prospect-gabriel-magalhaes/|kirish sanasi=28 August 2020|ish=www.getfootballnewsfrance.com}}</ref>. U 2017-yilda Braziliya A Seriyasiga ko'tarilgan jamoaning bir qismiga aylandi<ref>{{Veb manbasi|sana=25 April 2017|sarlavha=Avaí Futebol Clube " Gabriel|url=http://www.avai.com.br/novo/jogadores/gabriel-dos-santos-magalhaes|kirish sanasi=28 August 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170425012542/http://www.avai.com.br/novo/jogadores/gabriel-dos-santos-magalhaes|arxivsana=25 April 2017|til=pt}}</ref>. === Lill === [[Fayl:Gabriel_(LOSC).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c8/Gabriel_%28LOSC%29.jpg/220px-Gabriel_%28LOSC%29.jpg|thumb| Gabriel "Lill" tarkibida (2019)]] 2017-yilning 31-yanvarida Gabriel Magalhaes Liga 1 a'zosi “Lill” tarkibiga to‘rt yarim yillik transfer shartnomasi evaziga kelib qo'shildi. Jamoaga kelganida, Gabriel fransuz tilini mustaqil o'rganib, ko'p intervyularida fransuzcha gapirdi. "Lill B" jamoasida bir nechta o'yin o'tkazganidan so'ng, o'sha paytdagi bosh murabbiy Marcelo Bielsa qaroriga ko'ra, Liga 1ning boshqa bir jamoasi "Troyes"ga ijaraga berildi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.unibet.co.uk/blog/football/ligue-1/how-lille%E2%80%99s-gabriel-became-one-of-europe%E2%80%99s-most-coveted-young-centre-backs-1.1418748|sarlavha=How Lille's Gabriel became one of Europe's most coveted young centre-backs|nashriyot=Unibet|kirish sanasi=1 September 2020|til=en}}</ref> va Xorvatiyaning "Dinamo Zagreb" jamoasiga qo'shilishdan oldin har bir klubning asosiy jamoasi tarkibida atigi bir martadan ligada bahslarida o'ynadi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.losc.fr/joueur/losc-gabriel-dos-santos-magalhaes-2019-2020|sarlavha=Gabriel dos Santos Magalhães|nashriyot=[[Lille OSC]]|kirish sanasi=3 February 2020|til=fr|arxivsana=31 March 2020|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200331110120/https://www.losc.fr/joueur/losc-gabriel-dos-santos-magalhaes-2019-2020}}</ref>. Gabriel 2018-yilda Lill safiga qaytib, debyut o‘yinini 2019-yilning 10-fevralida quyi ligaga tushib qolish xavfi ostida bo‘lgan outsayder jamoa Guingampga qarshi 2:0 hisobidagi g‘alaba bilan boshladi. U mavsum davomida 14 ta o‘yinda maydonga tushdi va 2019-yil 14-aprelda [[Paris Saint-Germain FC|Parij Sen-Jermenga]] qarshi o‘yinda (5:1) “Lill” safidagi ilk golini urdi<ref name=":1">{{Veb manbasi|sarlavha=Brazil - Gabriel - Profile with news, career statistics and history - Soccerway|url=https://us.soccerway.com/players/gabriel-dos-santos-magalhaes/433485/|kirish sanasi=28 August 2020|ish=us.soccerway.com}}</ref>. Keyingi mavsumda Gabriel Magalhaes muntazam o'yin amaliyotiga ega bo'la boshladi va [[José Fonte|Jose Fonte]] bilan birgalikda ajoyib markaziy himoya tandemini hosil qildi. Gabriel "Lill"ning Chempionlar ligasi guruh bosqichidagi oltita o'yinida ham asosiy tarkibda o'yinni boshlagan<ref>{{Veb manbasi|sana=23 August 2020|sarlavha=Meet the towering Lille defender on his way to Arsenal|url=https://inews.co.uk/sport/football/gabriel-magalhaes-lille-arsenal-transfer-news-everton-man-utd-defender-572254|kirish sanasi=24 August 2020|ish=inews.co.uk|til=en}}</ref>. "Lill" bosh murabbiyi Christophe Galtier himoyachining sabr-toqati haqida quyidagi fikrlarni bildirgan: "''Men uning katta salohiyatga ega futbolchi ekanligiga aminman, u birinchi imkoniyatdan foydalana olish xususiyatiga ega.'' ''Gabriel o'yinga chanqoq edi, zaxiraga mixlanib qolganida ham o'z ustida ko'p ishladi. U boshqa yoshlarga o‘rnak bo‘ladigan futbolchi. Bunday xarakter ko'rsata olish hammaning ham qo'lidan kelmaydi. Chunki bugungi kunda asosiy jamoaga jalb qilinmasa, o'z ustida ishlashni to'xtatib qo'yadigan futbolchilarni ko'p uchratamiz''"<ref name=":2">{{Veb manbasi|sarlavha=Gabriel: 5 things on Lille's up-and-coming Brazilian defende|url=https://www.ligue1.com/Articles/ONE%20TO%20WATCH/2020/04/16/gabriel-5-things-on-lille-defender-everton|kirish sanasi=28 August 2020|ish=Ligue1|til=en}}</ref>. === Arsenal === 2020-yil 1-sentabr kuni “Arsenal” Gabriel Magalhaes bilan uzoq muddatli shartnoma imzolaganini e’lon qildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Gabriel is a Gunner! {{!}} Defender joins Arsenal|url=https://www.arsenal.com/news/gabriel-gunner-defender-joins-arsenal|kirish sanasi=1 September 2020|ish=www.arsenal.com|til=en}}</ref>. Xabar qilinishicha, braziliyalik futbolchiga qiziqish yuqori bo'lgan, ko'plab klublar Lill tomonidan belgilangan summani to'lashga tayyor edi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Gabriel Magalhaes set to join Arsenal after £27m fee agreed with Lille|url=https://www.skysports.com/football/news/11670/12051569/gabriel-magalhaes-set-to-join-arsenal-after-27m-fee-agreed-with-lille|kirish sanasi=10 September 2020|ish=Sky Sports|til=en}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Gabriel Magalhaes to Arsenal: The making of the Brazilian at Avai|url=https://www.skysports.com/football/story-telling/11095/12060865/gabriel-magalhaes-to-arsenal-the-making-of-the-brazilian-at-avai|kirish sanasi=10 September 2020|ish=Sky Sports}}</ref>. Gabriel bonuslardan tashqari 27 million funt sterling evaziga londonliklar safiga qo'shildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=1 September 2020 |title=Gabriel Magalhaes: Arsenal sign Brazilian defender from Lille |language=en-GB |work=BBC Sport |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/53990363 |access-date=12 September 2020}}</ref>. 12-sentabr kuni, 2020-21-yilgi Premer-liga mavsumining ochilish kuni Gabriel Magalhaes “Arsenal” safida debyut qilib, Craven Cottageda “Fulham”ga qarshi o‘yinda (3:0) ikkinchi golni kiritdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Begley |first=Emlyn |date=12 September 2020 |title=Fulham 0-3 Arsenal: Gabriel & Willian impress on debut in Gunners win |work=BBC Sport |url=https://www.bbc.com/sport/football/54038550 |access-date=12 September 2020}}</ref>. 2020-yil 19-sentyabrda “Arsenal” “West Ham”ga qarshi o‘yinda (2:1) g‘alaba qozonganidan so‘ng, Gabriel “Arsenal”ning sentabr oyidagi eng yaxshi futbolchisi nomiga sazovor bo‘ldi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Gabriel is our September Player of the Month!|url=https://www.arsenal.com/news/gabriel-our-september-player-month|kirish sanasi=2020-12-29|ish=www.arsenal.com|til=en}}</ref>. Oktyabr oyida u "Arsenal"ning bir oy ichida oltita o'yinidan beshtasida maydonga tushib, yana mazkur sovrinni qo'lga kiritdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Gabriel is our Player of the Month... again!|url=https://www.arsenal.com/news/gabriel-our-player-month-again|kirish sanasi=2020-12-29|ish=www.arsenal.com|til=en}}</ref>. "Arsenal" bosh murabbiyi [[Mikel Arteta]] Gabrielning dastlabki o'yinlari haqida yuqori baho bergan: "''U hali yosh bo'lishiga qaramay, Fransiyadan bu yerga erta ko'chib o'tdi, til bilmasa ham, yangi o'yin uslubiga moslashishi kerak edi... [lekin] u buni uddaladi. Haqiqatdan ham jamoaga tez moslashib, ajoyib o'yin namoyish qilmoqda"''<ref>{{Veb manbasi|sarlavha='Gabriel is showing a great mentality'|url=https://www.arsenal.com/news/gabriel-showing-great-mentality|kirish sanasi=2020-12-29|ish=www.arsenal.com|til=en}}</ref>. == Xalqaro maydonda... == Gabriel Magalhães 2017-yilgi Janubiy Amerika U-20 chempionatida Braziliyanining 20 yoshgacha bo'lganlar jamoasi sharafini himoya qildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=CAMPEONATO SUDAMERICANO SUB-20 - ECUADOR 2017. LISTA DE JUGADORES. País: Brasil|url=http://www.conmebol.com/sites/default/files/brasil_-_sudamericano_sub-20_-_ecuador_2017.pdf|kirish sanasi=23 August 2020|ish=CONMEBOL}}</ref><ref name=":0">{{Veb manbasi|sarlavha=Gabriel Magalhaes: Who is Arsenal's new signing? Why is he so highly rated?|url=https://www.skysports.com/football/news/11095/11964146/gabriel-magalhaes-who-is-arsenals-new-signing-why-is-he-so-highly-rated|kirish sanasi=28 August 2020|ish=Sky Sports|til=en}}</ref>. 2020-yil 14-noyabrda u Braziliya U-23 terma jamoasi safida Janubiy Koreya U-23 jamoasi futbolchilariga qarshi xalqaro o‘rtoqlik o‘yinida 3:1 hisobida g‘alaba qozondi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Confira a lista dos convocados para os jogos da Seleção Olímpica contra Arábia Saudita e Egito|url=https://www.cbf.com.br/selecao-brasileira/noticias/selecao-base-masculina/confira-lista-convocacao-selecao-olimpica-jogos-arabia-saudita-e-egito|kirish sanasi=2020-12-29|ish=Confederação Brasileira de Futebol|til=pt-BR}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Brazil - Brazil Under 23 - Results, fixtures, squad, statistics, photos, videos and news - Soccerway|url=https://int.soccerway.com/teams/brazil/brazil--under-23/14044/|kirish sanasi=2020-12-29|ish=int.soccerway.com}}</ref>. 2021-yil 17-iyun kuni 2020-yilgi Yozgi Olimpiada o‘yinlari uchun qaydnomaga kiritildi, biroq 6-iyul kuni tizzasidan olgan jarohati sabab musobaqani tark etishga majbur bo‘ldi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Seleção Olímpica é convocada para os Jogos Olímpicos de Tóquio 2020|url=https://www.cbf.com.br/selecao-brasileira/jogos/olimpicos-de-toquio-2020/selecao-olimpica-e-convocada-para-os-jogos-olimpicos-de-toquio|nashriyot=[[Brazilian Football Confederation|CBF]]|kirish sanasi=17 June 2021|sana=17 June 2021}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Gabriel Magalhães sofre lesão e é cortado da seleção olímpica|url=https://ge.globo.com/rj/olimpiadas/noticia/gabriel-magalhaes-sofre-lesao-e-e-cortado-da-selecao-olimpica.ghtml|nashriyot=Globo Esporte|kirish sanasi=6 July 2021|sana=6 July 2021}}</ref>. == Karyera statistikasi == === Klub === {{Updated|27-avgust 2022-yil holatiga ko'ra}}<ref>{{cite web|title=Gabriel Magalhães|url=https://int.soccerway.com/players/gabriel-dos-santos-magalhaes/433485/|access-date=12 September 2020|website=Soccerway}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Klub, mavsum va musobaqalar kesimidagi o'yinlar va gollar statistikasi ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" |Mavsum ! colspan="3" |Liga ! colspan="2" |Mamlakat chempionati ! colspan="2" |Mamlakat kubogi ! colspan="2" |Liga kubogi ! colspan="2" |Mintaqaviy ! colspan="2" |Boshqa ! colspan="2" |Jami |- !Diviziya !O'yin !Gol !O'yin !Gol !O'yin !Gol !O'yin !Gol !O'yin !Gol !O'yin !Gol !O'yin !Gol |- |Avaí |2016 |B Seriya |21 |1 |13 |1 |4 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |1 |0 |39 |2 |- | rowspan="4" |Lille |2016–17 |Liga 1 |1 |0 | colspan="2" |— |0 |0 |0 |0 |0 |0 | colspan="2" |— |1 |0 |- |2018–19 |Liga 1 |14 |1 | colspan="2" |— |2 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |17 |1 |- |2019–20 |Liga 1 |24 |1 | colspan="2" |— |1 |0 |3 |0 |6 |0 | colspan="2" |— |34 |1 |- ! colspan="2" |Jami !39 !2 ! colspan="2" |— !3 !0 !4 !0 !6 !0 ! colspan="2" |— !52 !2 |- |Troyes (ijara) |2017–18 |Liga 1 |1 |0 | colspan="2" |— |2 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |4 |0 |- |Dinamo Zagreb (ijara) |2017–18 |Prva HNL |1 |0 | colspan="2" |— |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |1 |0 |- | rowspan="3" |[[Arsenal (futbol klubi)|Arsenal]] |2020–21 |[[Angliya Premer-ligasi|Premer-liga]] |23 |2 | colspan="2" |— |1 |0 |2 |0 |6 |1 |0 |0 |32 |3 |- |2021–22 |Premer-liga |35 |5 | colspan="2" |— |0 |0 |3 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |38 |5 |- |2022–23 |Premer-liga |4 |1 | colspan="2" |— |0 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |4 |1 |- ! colspan="3" |Jami !62 !8 ! colspan="2" |— !1 !0 !5 !0 !6 !1 !0 !0 !74 !9 |- ! colspan="3" |Karyera bo'yicha jami !124 !11 !13 !1 !10 !0 !10 !0 !12 !1 !1 !0 !170 !13 |} == Sovrinlar == '''Dinamo Zagreb''' * Prva HNL: 2017–18<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Ljestvica - Hrvatski Telekom Prva liga|url=http://prvahnl.hr/statistika/ljestvica/|kirish sanasi=2020-12-29|ish=prvahnl.hr}}</ref> * Xorvatiya kubogi: 2017–18<ref>{{Veb manbasi|url=https://hns-cff.hr/matches/9423628/dinamo-hajduk-1-0/|sarlavha=DINAMO - HAJDUK 1:0|nashriyot=hns-cff.hr|kirish sanasi=3 November 2020}}</ref> == Manbalar == [[Turkum:Braziliyalik futbolchilar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1997-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Arsenal futbolchilari]] [[Turkum:Futbolchilar]] [[Turkum:WikiFutbol]] 4ongiwjcrd13uildueqneaqt0yyuxc9 Yang Wei 0 784226 2817109 2022-08-29T09:45:43Z Diwikiped 74803 „[[:en:Special:Redirect/revision/1095741692|Yang Wei (badminton)]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Badmintonchi bilgiqutisi|name=Yang Wei<br />杨维|image=|caption=|country=Xitoy|birth_date={{Birth date and age|df=y|1979|1|13}}|birth_place=[[Uxan]], [[Hubei]], Xitoy|height=1.72 m|weight=65 kg|coach=|event=Ayollar juftliklari|highest_ranking=1 ([[Huang Nanyan]] bilan Iyun 1999)<ref>{{cite web |title=CCTV体坛风云人物(2005年度)-杨维/张洁雯 |url=https://sports.sohu.com/20051229/n241193161.shtml |website=sports.sohu.com |date=29 December 2005 |access-date=7 April 2021 |language=zh |archive-url=https://web.archive.org/web/20051231064850/https://sports.sohu.com/20051229/n241193161.shtml |url-status=live |archive-date=31 December 2005}}</ref><br />1 ([[Zhang Jiewen]] bilan oktabr 2003<ref>{{cite web |title=国际羽联最新世界排名 杨维张洁雯升至女双首席 |url=https://sports.sohu.com/63/84/news214248463.shtml |website=sports.sohu.com |date=10 October 2003 |access-date=7 April 2021 |language=zh |archive-url=https://archive.today/BGuAJ |url-status=live |archive-date=7 April 2021}}</ref>|date_of_highest_ranking=|current_ranking=|date_of_current_ranking=|medaltemplates={{MedalSport | Ayollar badmintoni }} {{MedalCountry | {{CHN}} }} {{MedalCompetition | Olimpiada o'yinlari }} {{MedalGold | 2004 Afina | Ayollar juftliklari }} {{MedalSilver | 2000 Sidney | Ayollar juftliklari }} {{MedalCompetition | Jahon chempionatlari }} {{MedalGold | 2005 Anaheim | Ayollar juftliklari }} {{MedalGold | 2007 Kuala Lumpur | Ayollar juftliklari }} {{MedalBronze | 2006 Madrid | Ayollar juftliklari }} {{MedalCompetition | Jahon kubogi }} {{MedalGold | 2005 Yiyang | Ayollar juftliklari }} {{MedalSilver | 2006 Yiyang | Ayollar juftliklari }} {{MedalCompetition | [[Sudirman kubogi]] }} {{MedalGold | 1999 Kopengagen | Aralash jamoa }} {{MedalGold | 2001 Sevilla | Aralash jamoa }} {{MedalGold | 2005 Beijing | Aralash jamoa }} {{MedalGold | 2007 Glazgo | Aralash jamoa }} {{MedalCompetition | [[Uber kubogi]] }} {{MedalGold | 2000 Kuala Lumpur | Ayollar jamoasi }} {{MedalGold | 2002 Guanchjou | Ayollar jamoasi }} {{MedalGold | 2004 Jakarta | Ayollar jamoasi }} {{MedalGold | 2006 Senday & Tokio | Ayollar jamoasi }} {{MedalGold | 2008 Jakarta | Ayollar jamoasi }} {{MedalCompetition | Osiyo o'yinlari }} {{MedalGold | 2002 Busan | Ayollar jamoasi }} {{MedalGold | 2006 Doha | Ayollar jamoasi }} {{MedalSilver | 2006 Doha | Ayollar juftliklari }} {{MedalBronze | 2002 Busan | Ayollar juftliklari }} {{MedalCompetition | Osiyo chempionatlari }} {{MedalGold | 2002 Bangkok | Ayollar juftliklari }} {{MedalGold | 2007 Johor Bahru | Ayollar juftliklari }} {{MedalGold | 2008 Johor Bahru | Ayollar juftliklari }} {{MedalBronze | 2009 Suvon | Ayollar juftliklari }} {{MedalCompetition | O'smirlar o'rtasidagi jahon chempionatlari }} {{MedalGold | 1996 Silkeborg | Qizlar juftliklari }} {{MedalCompetition | O'smirlar o'rtasidagi Osiyo chempionatlari }} {{MedalGold | 1997 Manila | Qizlar jamoasi }} {{MedalGold | 1997 Manila | Qizlar juftliklari }}}} [[Category:Articles with short description]] [[Category:Short description matches Wikidata]] <templatestyles src="Module:Infobox/styles.css"></templatestyles> '''Yang Wei''' (soddalashtirilgan xitoycha: 杨维, an'anaviy xitoycha: 楊維, pinyin: Yáng Wéi; 1979-yil 13-yanvarda tug‘ilgan) - xitoylik sobiq [[Badminton|badmintonchi]], Guangdong provinsiyasi jamoasida faoliyat olib borgan. == Karyerasi == Ayollar juftligi bo'yicha mutaxassis Yang 1998-yildan beri qirqqa yaqin xalqaro g'alabalarni qo'lga kiritdi, ularning aksariyatiga sportning yuqori darajadagi musobaqalarida erishilgan. 2003-yilgacha Yang Huang Nanyan bilan hamkorlik qildi, u bilan 2000-yil Sidney Olimpiadasida kumush medalni qo'lga kiritdi va 2002-yilgi [[Uber kubogi]] (ayollar o'rtasidagi jahon jamoasi chempionati) finalida Janubiy Koreyaga qarshi g'alaba qozondi. Uning [[Zhang Jiewen]] bilan keyingi hamkorligi yanada muvaffaqiyatli bo'ldi, chunki ular vatandosh raqiblari Gao Ling va [[Huang Sui]] bilan xalqaro hukmronlikka erishgan. Yang va Zhang 2004-yilgi Afina Olimpiadasida finalda Gao va Huangni mag'lub etib, oltin medalni qo'lga kiritdi. Ular 2005 va 2007-yilgi BWF jahon chempionatlarida g'alaba qozonishda yana shu jamoa ustidan g'alaba qozongan. Boshqa tomondan, Gao va Huang 2003, 2004 va 2006-yilgi finallarda Yang va Zhangni mag'lub etib, nufuzli Butun Angliya chempionatida ularga to'siq bo'ldi. Qizig'i shundaki, bu Yang ham, Zhang ham g'olib bo'lmagan yagona yirik turnirdir. 2008-yilda Yang Xitoyga ketma-ket oltinchi marta [[Uber kubogi|Uber kubogi chempionligini]] qo'lga kiritishda yordam berdi va Zhang Jiewen bilan Shveysariya, Tailand hamda Malayziya ochiq musobaqalarida ayollar juftlik bahslarida g'olib chiqdi. Yang va Zhang birinchi marta qatnashgan Pekin Olimpiadasida chorak finalda yaponiyalik [[Miyuki Maeda]] va Satoko Suetsunaga imkoniyatni boy berdi. Oxir-oqibat, tadbirda yosh xitoylik Du Jing va Yu Yang juftligi g'alaba qozondi, bu Xitoy sulolasida badminton avlodini o'zgarganini ko'rsatishi mumkin. Yang Wei 2008-yil, 23-noyabr, Shanxayda badminton bo‘yicha Xitoy ochiq musobaqasi arafasida Xitoy milliy badminton jamoasidagi besh nafar jamoadoshi (jumladan, [[Zhang Jiewen]] ham) bilan o‘zining nafaqaga chiqqanini nishonlash marosimida mukofot oldi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.china.org.cn/sports/news/2008-11/25/content_16820808.htm|sarlavha=Veteran badminton champions retire -- china.org.cn}}</ref>. == Yutuqlari == === Olimpiada o'yinlari === {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2000 | align="left" | The Dome, [[Sidney|Sidney, Avstraliya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Huang Nanyan]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Ge Fei]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}</img> [[Gu Jun]] | align="left" | 5–15, 5–15 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Silver_medal.svg|16x16px]]</img> '''Kumush''' |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2004 | align="left" | Goudi Olimpiya zali, [[Afina (shahar)|Afina, Gretsiya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Zhang Jiewen|Chjan Jieven]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Gao Ling]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}</img> [[Huang Sui]] | align="left" | 7–15, 15–4, 15–8 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Gold_medal.svg|16x16px]]</img> '''Oltin''' |} === BWF jahon chempionati === ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2005 | align="left" | Arrowhead Pond, [[Anaheim (California)|Anaheim, Amerika Qoʻshma Shtatlari]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Zhang Jiewen|Chjan Jieven]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Gao Ling]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}</img> [[Huang Sui]] | align="left" | 17–16, 15–7 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]]</img> '''Oltin''' |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2006 | align="left" | Palasio de Deportes de la Komunidad, [[Madrid|Madrid, Ispaniya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> Chjan Jieven | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Wei Yili|Vey Yili]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}</img> [[Zhang Yawen|Chjan Yaven]] | align="left" | 14–21, 19–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]]</img> '''Bronza''' |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2007 | align="left" | Putra yopiq stadioni, [[Kuala Lumpur|Kuala-Lumpur, Malayziya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img>Chjan Jieven | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> Gao Ling<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}</img> Huang Sui | align="left" | 21–16, 21–19 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]]</img> '''Oltin''' |} === Jahon kubogi === ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2005 | align="left" | Olimpiya bog'i, Yiyang, Xitoy | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Zhang Jiewen|Chjan Jieven]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Wei Yili|Vey Yili]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}</img> [[Zhang Yawen|Chjan Yaven]] | align="left" | 21–18, 21–15 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]]</img> '''Oltin''' |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2006 | align="left" | Olimpiya bog'i, Yiyang, Xitoy | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> Chjan Jieven | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Gao Ling]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}</img> [[Huang Sui]] | align="left" | 19–21, 6–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_2.png|alt=Silver|Kumush]]</img> '''Kumush''' |} === Osiyo o'yinlari === ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#FFB069" | align="center" | 2002 | align="left" | Gangseo gimnaziyasi, [[Busan|Pusan, Janubiy Koreya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Huang Nanyan]] | align="left" |{{Flagicon|KOR}}</img> [[Lee Kyung-won|Li Kyung-won]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|KOR}}</img> [[Ra Kyung-min]] | align="left" | 7–11, 9–11 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]]</img> '''Bronza''' |- style="background:#FFB069" | align="center" | 2006 | align="left" | Aspire Hall 3, [[Doʻha|Doha, Qatar]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Zhang Jiewen|Chjan Jieven]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Gao Ling]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}</img>[[Huang Sui]] | align="left" | 21–18, 21–23, 14–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_2.png|alt=Silver|Kumush]]</img> '''Kumush''' |} === Osiyo chempionati === ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2002 | align="left" | Nimibutr stadioni, [[Bangkok|Bangkok, Tailand]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Zhang Jiewen|Chjan Jieven]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Gao Ling]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}</img>[[Huang Sui]] | align="left" | 11–8, 11–6 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]]</img> '''Oltin''' |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2007 | align="left" | Bandaraya stadioni, [[Joxor-baru|Johor Bahru, Malayziya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Zhao Tingting|Chjao Tingting]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Cheng Shu]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}</img>[[Zhao Yunlei|Chjao Yunley]] | align="left" | 21–10, 21–11 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]]</img> '''Oltin''' |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2008 | align="left" | Bandaraya stadioni, Johor Bahru, Malayziya | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> Chjan Jieven | align="left" |{{Flagicon|TPE}}</img> [[Cheng Wen-Hsing|Cheng Wen-hsing]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|TPE}}</img>[[Chien Yu-chin]] | align="left" | 22–20, 21–16 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]]</img> '''Oltin''' |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2009 | align="left" | Suvon yopiq stadioni, [[Suvon|Suvon, Janubiy Koreya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> Chjan Jieven | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Ma Jin]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}</img>[[Wang Xiaoli|Vang Xiaoli]] | align="left" | 16–21, 20–22 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]]</img> '''Bronza''' |} === O'smirlar o'rtasidagi jahon chempionati === ''Qizlar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#98FB98" | align="center" | 1996 | align="left" | Silkeborg Hallerne, Silkeborg, Daniya | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Gao Ling]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Lu Ying]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}</img>[[Chjan Xubin]] | align="left" | 15–12, 15–8 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]]</img> '''Oltin''' |} === O'smirlar o'rtasidagi Osiyo chempionati === ''Qizlar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#AABBCC" | align="center" | 1997 | align="left" | Ninoy Aquino stadioni, [[Manila|Manila, Filippin]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Gao Ling]] | align="left" |{{Flagicon|MAS}}</img> [[Chor Hooi Yee]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|MAS}}</img>[[Lim Pek Siah]] | align="left" | | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]]</img> '''Oltin''' |} === BWF Superseriyasi === 2006-yil 14-dekabrda boshlangan va 2007-yilda joriy etilgan BWF Superseriyasi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=BWF Launches Super Series|url=http://www.badminton.org.au/index.php?id=22&tx_ttnews%5Btt_news%5D=136&tx_ttnews%5BbackPid%5D=2&cHash=26fb36d8a5|ish=Badminton Australia|sana=15 December 2006|arxivurl=https://web.archive.org/web/20071006123828/http://www.badminton.org.au/index.php?id=22&tx_ttnews%5Btt_news%5D=136&tx_ttnews%5BbackPid%5D=2&cHash=26fb36d8a5|arxivsana=6 October 2007}}</ref> badminton boʻyicha [[Butunjahon Badminton Federatsiyasi|Butunjahon Federatsiyasi]] (BWF) tomonidan ruxsat etilgan elita badminton turnirlari seriyasidir. BWF Superseriyasi darajalari [[BWF Superseriyasi|Superseriya va Superseriya Premier]] hisoblanadi. Superseriya mavsumi 2011-yildan beri joriy qilingan butun dunyo bo'ylab o'n ikkita turnirdan iborat<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Yonex All England Elevated To BWF Premier Super Series Event|url=http://www.ibadmintonstore.com/iBADMINTONstore-News/Yonex-All-England-Elevated-To-BWF-Premier-Super-Se.aspx|ish=www.ibadmintonstore.com|kirish sanasi=29 September 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131002005757/http://www.ibadmintonstore.com/iBADMINTONstore-News/Yonex-All-England-Elevated-To-BWF-Premier-Super-Se.aspx|arxivsana=2 October 2013}}</ref>. Muvaffaqiyatli o'yinchilar har yil oxirida o'tkaziladigan Superseriya finaliga taklif qilinadi. ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2007 | align="left" | Koreya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Zhang Jiewen|Chjan Jieven]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Gao Ling]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}</img>[[Huang Sui]] | align="left" | 21–12, 14–21, 16–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}}</img> '''Ikkinchi o'rin egasi''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2007 | align="left" | Butun Angliya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> Chjan Jieven | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Wei Yili|Vey Yili]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}</img>[[Zhang Yawen|Chjan Yaven]] | align="left" | 16–21, 21–8, 22–24 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}}</img> '''Ikkinchi o'rin egasi''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2007 | align="left" | Shveysariya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Zhao Tingting|Chjao Tingting]] | align="left" |{{Flagicon|KOR}}</img> [[Lee Hyo-jung|Li Xyo Jung]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|KOR}}</img>[[Lee Kyung-won|Li Kyung-won]] | align="left" | 21–15, 21–10 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}}</img> '''G'olib''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2007 | align="left" | Singapur ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> Chjao Tingting | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> Vey Yili<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}</img>Chjan Yaven | align="left" | 21–10, 19–21, 18–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}}</img> '''Ikkinchi o'rin egasi''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2007 | align="left" | Indoneziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> Chjao Tingting | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Du Jing]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}</img>[[Yu Yang]] | align="left" | 8–21, 21–16, 20–22 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}}</img> '''Ikkinchi o'rin egasi''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2007 | align="left" | China Masters | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> Chjao Tingting | align="left" |{{Flagicon|INA}}</img> [[Vita Marissa]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|INA}}</img>[[Lilyana Natsir|Liliyana Natsir]] | align="left" | 21–12, 15–21, 16–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}}</img> '''Ikkinchi o'rin egasi''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2007 | align="left" | Yaponiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> Chjan Jieven | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> Yu Yang<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}</img>Chjao Tingting | align="left" | 21–17, 21–5 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}}</img> '''G'olib''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2007 | align="left" | Daniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> Chjan Jieven | align="left" |{{Flagicon|KOR}}</img> Li Xyo Jung<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|KOR}}</img>Li Kyung-won | align="left" | 12–21, 21–19, 21–19 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}}</img> '''G'olib''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2008 | align="left" | Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> Chjan Jieven | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> Gao Ling<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}</img>Chjao Tingting | align="left" | 21–13, 16–21, 24–22 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}}</img> '''G'olib''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2008 | align="left" | Shveysariya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> Chjan Jieven | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> Vey Yili<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|CHN}}</img>Chjan Yaven | align="left" | 21–18, 22–24, 21–8 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}}</img> '''G'olib''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2009 | align="left" | Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> Chjan Jieven | align="left" |{{Flagicon|KOR}}</img> Li Xyo Jung<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|KOR}}</img>Li Kyung-won | align="left" | 15–21, 12–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}}</img> '''Ikkinchi o'rin egasi''' |} : {{Color box|#B0C4DE}} [[BWF Superseries finali|BWF Superseriyasi final]] turnirlari : {{Color box|#DAA520}} [[BWF Superseriyasi|BWF Superseriyasi Premier]] turnirlari : {{Color box|#FFFFCC}} [[BWF Superseriyasi]] turnirlari === BWF Grand Prisi === BWF Grand Prisi ikki darajaga ega edi: BWF Grand Pri va Grand Pri Oltin. Bu 2007-yildan 2017-yilgacha o'tkazilgan [[Butunjahon Badminton Federatsiyasi|Badminton Butunjahon Federatsiyasi]] (BWF) tomonidan ruxsat etilgan badminton turnirlari seriyasi hisoblanadi. Jahon badminton Grand Prisini o'tkazish Xalqaro Badminton Federatsiyasi tomonidan 1983-yildan 2006-yilgacha ruxsat etilgan. ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil !Turnir !Hamkor !Raqib !Hisob !Natija |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |1998 | align="left" |Brunei Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Huang Nanyan]] | align="left" |{{Flagicon|DEN}} [[Rikke Olsen]] <br /><br /> {{Flagicon|DEN}} [[Marlene Thomsen]] | align="left" |15–11, 17–14 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |1998 | align="left" |Dutch Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|JPN}} [[Naomi Murakami]] <br /><br /> {{Flagicon|JPN}} [[Hiromi Yamada (badminton)|Hiromi Yamada]] | align="left" |15–7, 15–4 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |1998 | align="left" |Denmark Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Qin Yiyuan]] <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} [[Tang Yongshu]] | align="left" |17–15, 10–15, 11–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Runner-up''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |1999 | align="left" |Korea Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Ge Fei]] <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} [[Zhang Ning]] | align="left" |15–10, 15–1 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |1999 | align="left" |Chinese Taipei Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|DEN}} [[Helene Kirkegaard]] <br /><br /> {{Flagicon|DEN}} Rikke Olsen | align="left" |13–15, 4–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Runner-up''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |1999 | align="left" |Japan Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Ge Fei <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} [[Gu Jun]] | align="left" |15–12, 16–17, 5–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Runner-up''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |1999 | align="left" |Singapore Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|INA}} [[Carmelita (badminton)|Carmelita]] <br /><br /> {{Flagicon|INA}} [[Indarti Issolina]] | align="left" |15–3, 15–8 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2000 | align="left" |Korea Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Chung Jae-hee]] <br /><br /> {{Flagicon|KOR}} [[Ra Kyung-min]] | align="left" |6–15, 15–8, 5–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Runner-up''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2000 | align="left" |Swiss Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]] <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Qin Yiyuan | align="left" |5–15, 15–8, 9–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Runner-up''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2000 | align="left" |Japan Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Ge Fei <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Gu Jun | align="left" |13–15, 15–4, 15–11 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2000 | align="left" |Thailand Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Ge Fei <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Gu Jun | align="left" |8–15, 11–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Runner-up''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2000 | align="left" |Malaysia Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Ge Fei <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Gu Jun | align="left" |17–15, 6–15, 8–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Runner-up''' |- style="background:#C3F6D7" | align="center" |2000 | align="left" |World Grand Prix Finals | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Chen Lin]] <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} [[Jiang Xuelian]] | align="left" |8–6, 7–3, 3–7, 7–3 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2001 | align="left" |Korea Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Kim Kyeung-ran]] <br /><br /> {{Flagicon|KOR}} Ra Kyung-min | align="left" |15–13, 15–10 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2001 | align="left" |Japan Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} [[Huang Sui]] | align="left" |13–15, 10–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Runner-up''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2001 | align="left" |Malaysia Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |7–1, 4–7, 7–3, 7–0 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2001 | align="left" |China Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wei Yili]] <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} [[Zhang Jiewen]] | align="left" |6–8, 3–7, 8–6, 7–8 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Runner-up''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2002 | align="left" |Malaysia Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Yawen]] <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} [[Zhao Tingting]] | align="left" |11–5, 11–5 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2002 | align="left" |Singapore Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Hwang Yu-mi]] <br /><br /> {{Flagicon|KOR}} [[Lee Hyo-jung]] | align="left" |11–1, 11–8 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |All England Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |9–11, 7–11 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Runner-up''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Swiss Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhao Tingting | align="left" |11–7, 6–11, 11–4 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Singapore Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |17–16, 15–7 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Indonesia Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |Walkover | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Runner-up''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Malaysia Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15–5, 1–15, 17–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Denmark Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Dan]] <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhang Yawen | align="left" |15–2, 15–1 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |German Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Lee Kyung-won]] <br /><br /> {{Flagicon|KOR}} Ra Kyung-min | align="left" |6–15, 17–15, 8–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Runner-up''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Hong Kong Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |14–17, 5–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Runner-up''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |China Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |8–15, 12–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Runner-up''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |Swiss Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |Walkover | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Runner-up''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |All England Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |Walkover | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Runner-up''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |Korea Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|KOR}} Lee Kyung-won <br /><br /> {{Flagicon|KOR}} Ra Kyung-min | align="left" |15–8, 9–15, 15–6 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |Malaysia Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15–7, 15–6 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |China Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhao Tingting | align="left" |15–14, 15–12 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |Singapore Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|THA}} [[Sathinee Chankrachangwong]] <br /><br /> {{Flagicon|THA}} [[Saralee Thungthongkam]] | align="left" |15–5, 9–15, 15–11 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |Indonesia Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Dan <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhang Yawen | align="left" |15–10, 15–5 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2005 | align="left" |Japan Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhao Tingting | align="left" |15–12, 15–2 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2005 | align="left" |Malaysia Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15–6, 15–8 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2005 | align="left" |Hong Kong Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15–13, 8–15, 15–6 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2005 | align="left" |China Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15–10, 15–4 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |German Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |3–15, 15–11, 15–10 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |All England Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15–6, 11–15, 2–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Runner-up''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Indonesia Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhang Yawen | align="left" |13–21, 13–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Runner-up''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Singapore Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Dan <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhao Tingting | align="left" |21–18, 21–18 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Korea Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|INA}} [[Jo Novita]] <br /><br /> {{Flagicon|INA}} [[Greysia Polii]] | align="left" |21–10, 21–11 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Hong Kong Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |21–19, 15–21, 21–19 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |China Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhang Yawen | align="left" |21–17, 21–7 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2007 | align="left" |German Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Du Jing]] <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} [[Yu Yang]] | align="left" |21–8, 21–7 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2007 | align="left" |Bitburger Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|ENG}} [[Natalie Munt]] <br /><br /> {{Flagicon|ENG}} [[Joanne Nicholas]] | align="left" |21–11, 21–10 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2008 | align="left" |Thailand Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|MAS}} [[Chin Eei Hui]] <br /><br /> {{Flagicon|MAS}} [[Wong Pei Tty]] | align="left" |15–21, 21–13, 21–13 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2009 | align="left" |Thailand Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Wei Yili | align="left" |22–24, 21–17, 21–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2009 | align="left" |Macau Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Du Jing <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Yu Yang | align="left" |16–21, 11–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Runner-up''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2009 | align="left" |Chinese Taipei Open | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|INA}} [[Vita Marissa]] <br /><br /> {{Flagicon|USA}} [[Mona Santoso]] | align="left" |21–14, 21–9 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Winner''' |} ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 1998 | align="left" | Gollandiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}}</img> [[Chen Qiqiu]] | align="left" |{{Flagicon|DEN}}</img> [[Jon Holst-Christensen|Jon Xolst-Kristensen]]<br /><br /><br /><br />{{Flagicon|DEN}}</img>[[Ann Jørgensen|Ann Yorgensen]] | align="left" | 7–15, 6–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}}</img> '''Ikkinchi o'rin egasi''' |} : {{Color box|#FFFF67|border=darkgray}} [[BWF Gran-prisi Oltin va Gran-pri|BWF Grand Pri Oltin]] turnirlari : {{Color box|#D4F1C5|border=darkgray}} [[BWF Gran-prisi Oltin va Gran-pri|BWF & IBF Grand Pri]] turnirlari == Manbalar == [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1979-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Badmintonchi]] [[Turkum:WikiSport]] 1uhicobc0mkrxctvv11vabemhhax4fy 2817136 2817109 2022-08-29T09:59:39Z Diwikiped 74803 wikitext text/x-wiki {{Badmintonchi bilgiqutisi|name=Yang Wei<br />杨维|image=|caption=|country=Xitoy|birth_date={{Birth date and age|df=y|1979|1|13}}|birth_place=[[Uxan]], [[Hubei]], Xitoy|height=1.72 m|weight=65 kg|coach=|event=Ayollar juftliklari|highest_ranking=1 ([[Huang Nanyan]] bilan Iyun 1999)<ref>{{cite web |title=CCTV体坛风云人物(2005年度)-杨维/张洁雯 |url=https://sports.sohu.com/20051229/n241193161.shtml |website=sports.sohu.com |date=29 December 2005 |access-date=7 April 2021 |language=zh |archive-url=https://web.archive.org/web/20051231064850/https://sports.sohu.com/20051229/n241193161.shtml |url-status=live |archive-date=31 December 2005}}</ref><br />1 ([[Zhang Jiewen]] bilan oktabr 2003<ref>{{cite web |title=国际羽联最新世界排名 杨维张洁雯升至女双首席 |url=https://sports.sohu.com/63/84/news214248463.shtml |website=sports.sohu.com |date=10 October 2003 |access-date=7 April 2021 |language=zh |archive-url=https://archive.today/BGuAJ |url-status=live |archive-date=7 April 2021}}</ref>|date_of_highest_ranking=|current_ranking=|date_of_current_ranking=|medaltemplates={{MedalSport | Ayollar badmintoni }} {{MedalCountry | {{CHN}} }} {{MedalCompetition | Olimpiada o'yinlari }} {{MedalGold | 2004 Afina | Ayollar juftliklari }} {{MedalSilver | 2000 Sidney | Ayollar juftliklari }} {{MedalCompetition | Jahon chempionatlari }} {{MedalGold | 2005 Anaheim | Ayollar juftliklari }} {{MedalGold | 2007 Kuala Lumpur | Ayollar juftliklari }} {{MedalBronze | 2006 Madrid | Ayollar juftliklari }} {{MedalCompetition | Jahon kubogi }} {{MedalGold | 2005 Yiyang | Ayollar juftliklari }} {{MedalSilver | 2006 Yiyang | Ayollar juftliklari }} {{MedalCompetition | [[Sudirman kubogi]] }} {{MedalGold | 1999 Kopengagen | Aralash jamoa }} {{MedalGold | 2001 Sevilla | Aralash jamoa }} {{MedalGold | 2005 Beijing | Aralash jamoa }} {{MedalGold | 2007 Glazgo | Aralash jamoa }} {{MedalCompetition | [[Uber kubogi]] }} {{MedalGold | 2000 Kuala Lumpur | Ayollar jamoasi }} {{MedalGold | 2002 Guanchjou | Ayollar jamoasi }} {{MedalGold | 2004 Jakarta | Ayollar jamoasi }} {{MedalGold | 2006 Senday & Tokio | Ayollar jamoasi }} {{MedalGold | 2008 Jakarta | Ayollar jamoasi }} {{MedalCompetition | Osiyo o'yinlari }} {{MedalGold | 2002 Busan | Ayollar jamoasi }} {{MedalGold | 2006 Doha | Ayollar jamoasi }} {{MedalSilver | 2006 Doha | Ayollar juftliklari }} {{MedalBronze | 2002 Busan | Ayollar juftliklari }} {{MedalCompetition | Osiyo chempionatlari }} {{MedalGold | 2002 Bangkok | Ayollar juftliklari }} {{MedalGold | 2007 Johor Bahru | Ayollar juftliklari }} {{MedalGold | 2008 Johor Bahru | Ayollar juftliklari }} {{MedalBronze | 2009 Suvon | Ayollar juftliklari }} {{MedalCompetition | O'smirlar o'rtasidagi jahon chempionatlari }} {{MedalGold | 1996 Silkeborg | Qizlar juftliklari }} {{MedalCompetition | O'smirlar o'rtasidagi Osiyo chempionatlari }} {{MedalGold | 1997 Manila | Qizlar jamoasi }} {{MedalGold | 1997 Manila | Qizlar juftliklari }}}} <templatestyles src="Module:Infobox/styles.css"></templatestyles> '''Yang Wei''' (soddalashtirilgan xitoycha: 杨维, an'anaviy xitoycha: 楊維, pinyin: Yáng Wéi; 1979-yil 13-yanvarda tug‘ilgan) - xitoylik sobiq [[Badminton|badmintonchi]], Guangdong provinsiyasi jamoasida faoliyat olib borgan. == Karyerasi == Ayollar juftligi bo'yicha mutaxassis Yang 1998-yildan beri qirqqa yaqin xalqaro g'alabalarni qo'lga kiritdi, ularning aksariyatiga sportning yuqori darajadagi musobaqalarida erishilgan. 2003-yilgacha Yang Huang Nanyan bilan hamkorlik qildi, u bilan 2000-yil Sidney Olimpiadasida kumush medalni qo'lga kiritdi va 2002-yilgi [[Uber kubogi]] (ayollar o'rtasidagi jahon jamoasi chempionati) finalida Janubiy Koreyaga qarshi g'alaba qozondi. Uning [[Zhang Jiewen]] bilan keyingi hamkorligi yanada muvaffaqiyatli bo'ldi, chunki ular vatandosh raqiblari Gao Ling va [[Huang Sui]] bilan xalqaro hukmronlikka erishgan. Yang va Zhang 2004-yilgi Afina Olimpiadasida finalda Gao va Huangni mag'lub etib, oltin medalni qo'lga kiritdi. Ular 2005 va 2007-yilgi BWF jahon chempionatlarida g'alaba qozonishda yana shu jamoa ustidan g'alaba qozongan. Boshqa tomondan, Gao va Huang 2003, 2004 va 2006-yilgi finallarda Yang va Zhangni mag'lub etib, nufuzli Butun Angliya chempionatida ularga to'siq bo'ldi. Qizig'i shundaki, bu Yang ham, Zhang ham g'olib bo'lmagan yagona yirik turnirdir. 2008-yilda Yang Xitoyga ketma-ket oltinchi marta [[Uber kubogi|Uber kubogi chempionligini]] qo'lga kiritishda yordam berdi va Zhang Jiewen bilan ShWeisariya, Tailand hamda Malayziya ochiq musobaqalarida ayollar juftlik bahslarida g'olib chiqdi. Yang va Zhang birinchi marta qatnashgan Pekin Olimpiadasida chorak finalda yaponiyalik [[Miyuki Maeda]] va Satoko Suetsunaga imkoniyatni boy berdi. Oxir-oqibat, tadbirda yosh xitoylik Du Jing va Yu Yang juftligi g'alaba qozondi, bu Xitoy sulolasida badminton avlodini o'zgarganini ko'rsatishi mumkin. Yang Wei 2008-yil, 23-noyabr, Shanxayda badminton bo‘yicha Xitoy ochiq musobaqasi arafasida Xitoy milliy badminton jamoasidagi besh nafar jamoadoshi (jumladan, [[Zhang Jiewen]] ham) bilan o‘zining nafaqaga chiqqanini nishonlash marosimida mukofot oldi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.china.org.cn/sports/news/2008-11/25/content_16820808.htm|sarlavha=Veteran badminton champions retire -- china.org.cn}}</ref>. == Yutuqlari == === Olimpiada o'yinlari === {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2000 | align="left" | The Dome, [[Sidney|Sidney, Avstraliya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Huang Nanyan]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Ge Fei]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Gu Jun]] | align="left" | 5–15, 5–15 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Silver_medal.svg|16x16px]] '''Kumush''' |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2004 | align="left" | Goudi Olimpiya zali, [[Afina (shahar)|Afina, Gretsiya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Jiewen]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Huang Sui]] | align="left" | 7–15, 15–4, 15–8 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Gold_medal.svg|16x16px]] '''Oltin''' |} === BWF jahon chempionati === ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2005 | align="left" | Arrowhead Pond, [[Anaheim (California)|Anaheim, Amerika Qoʻshma Shtatlari]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Jiewen]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Huang Sui]] | align="left" | 17–16, 15–7 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2006 | align="left" | Palasio de Deportes de la Komunidad, [[Madrid|Madrid, Ispaniya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wei Yili]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Yawen]] | align="left" | 14–21, 19–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2007 | align="left" | Putra yopiq stadioni, [[Kuala Lumpur|Kuala-Lumpur, Malayziya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}}Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" | 21–16, 21–19 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |} === Jahon kubogi === ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2005 | align="left" | Olimpiya bog'i, Yiyang, Xitoy | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Jiewen]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wei Yili]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Yawen]] | align="left" | 21–18, 21–15 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2006 | align="left" | Olimpiya bog'i, Yiyang, Xitoy | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Huang Sui]] | align="left" | 19–21, 6–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_2.png|alt=Silver|Kumush]] '''Kumush''' |} === Osiyo o'yinlari === ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#FFB069" | align="center" | 2002 | align="left" | Gangseo gimnaziyasi, [[Busan|Pusan, Janubiy Koreya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Huang Nanyan]] | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Lee Kyung-won]]<br /><br />{{Flagicon|KOR}} [[Ra Kyung-min]] | align="left" | 7–11, 9–11 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |- style="background:#FFB069" | align="center" | 2006 | align="left" | Aspire Hall 3, [[Doʻha|Doha, Qatar]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Jiewen]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Huang Sui]] | align="left" | 21–18, 21–23, 14–21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_2.png|alt=Silver|Kumush]] '''Kumush''' |} === Osiyo chempionati === ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2002 | align="left" | Nimibutr stadioni, [[Bangkok|Bangkok, Tailand]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Jiewen]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}}[[Huang Sui]] | align="left" | 11–8, 11–6 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2007 | align="left" | Bandaraya stadioni, [[Joxor-baru|Johor Bahru, Malayziya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhao Tingting]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Cheng Shu]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Zhao Yunlei]] | align="left" | 21–10, 21–11 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2008 | align="left" | Bandaraya stadioni, Johor Bahru, Malayziya | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|TPE}} [[Cheng Wen-Hsing|Cheng Wen-hsing]]<br /><br />{{Flagicon|TPE}}[[Chien Yu-chin]] | align="left" | 22–20, 21–16 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2009 | align="left" | Suvon yopiq stadioni, [[Suvon|Suvon, Janubiy Koreya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Ma Jin]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Wang Xiaoli]] | align="left" | 16–21, 20–22 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |} === O'smirlar o'rtasidagi jahon chempionati === ''Qizlar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#98FB98" | align="center" | 1996 | align="left" | Silkeborg Hallerne, Silkeborg, Daniya | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Lu Ying]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Chjan Xubin|Zhan Xubin]] | align="left" | 15–12, 15–8 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |} === O'smirlar o'rtasidagi Osiyo chempionati === ''Qizlar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#AABBCC" | align="center" | 1997 | align="left" | Ninoy Aquino stadioni, [[Manila|Manila, Filippin]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]] | align="left" |{{Flagicon|MAS}} [[Chor Hooi Yee]]<br /><br />{{Flagicon|MAS}} [[Lim Pek Siah]] | align="left" | | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |} === BWF Superseriyasi === 2006-yil 14-dekabrda boshlangan va 2007-yilda joriy etilgan BWF Superseriyasi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=BWF Launches Super Series|url=http://www.badminton.org.au/index.php?id=22&tx_ttnews%5Btt_news%5D=136&tx_ttnews%5BbackPid%5D=2&cHash=26fb36d8a5|ish=Badminton Australia|sana=15 December 2006|arxivurl=https://web.archive.org/web/20071006123828/http://www.badminton.org.au/index.php?id=22&tx_ttnews%5Btt_news%5D=136&tx_ttnews%5BbackPid%5D=2&cHash=26fb36d8a5|arxivsana=6 October 2007}}</ref> badminton boʻyicha [[Butunjahon Badminton Federatsiyasi|Butunjahon Federatsiyasi]] (BWF) tomonidan ruxsat etilgan elita badminton turnirlari seriyasidir. BWF Superseriyasi darajalari [[BWF Superseriyasi|Superseriya va Superseriya Premier]] hisoblanadi. Superseriya mavsumi 2011-yildan beri joriy qilingan butun dunyo bo'ylab o'n ikkita turnirdan iborat<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Yonex All England Elevated To BWF Premier Super Series Event|url=http://www.ibadmintonstore.com/iBADMINTONstore-News/Yonex-All-England-Elevated-To-BWF-Premier-Super-Se.aspx|ish=www.ibadmintonstore.com|kirish sanasi=29 September 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131002005757/http://www.ibadmintonstore.com/iBADMINTONstore-News/Yonex-All-England-Elevated-To-BWF-Premier-Super-Se.aspx|arxivsana=2 October 2013}}</ref>. Muvaffaqiyatli o'yinchilar har yil oxirida o'tkaziladigan Superseriya finaliga taklif qilinadi. ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2007 | align="left" | Koreya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Jiewen]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}}[[Huang Sui]] | align="left" | 21–12, 14–21, 16–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2007 | align="left" | Butun Angliya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wei Yili]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Yawen]] | align="left" | 16–21, 21–8, 22–24 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2007 | align="left" | Shveysariya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhao Tingting]] | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Lee Hyo-jung|Lee Hyo Jung]]<br /><br />{{Flagicon|KOR}} [[Lee Kyung-won]] | align="left" | 21–15, 21–10 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2007 | align="left" | Singapur ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhao Tingting | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Zhang Yawen | align="left" | 21–10, 19–21, 18–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2007 | align="left" | Indoneziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhao Tingting | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Du Jing]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Yu Yang]] | align="left" | 8–21, 21–16, 20–22 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2007 | align="left" | China Masters | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhao Tingting | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Vita Marissa]]<br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}} [[Lilyana Natsir|Liliyana Natsir]] | align="left" | 21–12, 15–21, 16–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2007 | align="left" | Yaponiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yu Yang<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Zhao Tingting | align="left" | 21–17, 21–5 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2007 | align="left" | Daniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|KOR}} Lee Hyo Jung<br /><br />{{Flagicon|KOR}} Lee Kyung-won | align="left" | 12–21, 21–19, 21–19 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2008 | align="left" | Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Zhao Tingting | align="left" | 21–13, 16–21, 24–22 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2008 | align="left" | ShWeisariya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Zhang Yawen | align="left" | 21–18, 22–24, 21–8 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2009 | align="left" | Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|KOR}} Lee Hyo Jung<br /><br />{{Flagicon|KOR}} Lee Kyung-won | align="left" | 15–21, 12–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |} : {{Color box|#B0C4DE}} [[BWF Superseries finali|BWF Superseriyasi final]] turnirlari : {{Color box|#DAA520}} [[BWF Superseriyasi|BWF Superseriyasi Premier]] turnirlari : {{Color box|#FFFFCC}} [[BWF Superseriyasi]] turnirlari === BWF Grand Prisi === BWF Grand Prisi ikki darajaga ega edi: BWF Grand Pri va Grand Pri Oltin. Bu 2007-yildan 2017-yilgacha o'tkazilgan [[Butunjahon Badminton Federatsiyasi|Badminton Butunjahon Federatsiyasi]] (BWF) tomonidan ruxsat etilgan badminton turnirlari seriyasi hisoblanadi. Jahon badminton Grand Prisini o'tkazish Xalqaro Badminton Federatsiyasi tomonidan 1983-yildan 2006-yilgacha ruxsat etilgan. ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil !Turnir !Hamkor !Raqib !Hisob !Natija |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |1998 | align="left" |Bruney ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Huang Nanyan]] | align="left" |{{Flagicon|DEN}} [[Rikke Olsen]] <br /><br /> {{Flagicon|DEN}} [[Marlene Thomsen]] | align="left" |15–11, 17–14 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |1998 | align="left" |Germaniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|JPN}} [[Naomi Murakami]] <br /><br /> {{Flagicon|JPN}} [[Hiromi Yamada (badminton)|Hiromi Yamada]] | align="left" |15–7, 15–4 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |1998 | align="left" |Daniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Qin Yiyuan]] <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} [[Tang Yongshu]] | align="left" |17–15, 10–15, 11–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |1999 | align="left" |Koreya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Ge Fei]] <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} [[Zhang Ning]] | align="left" |15–10, 15–1 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |1999 | align="left" |Xitoy Taypeyi ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|DEN}} [[Helene Kirkegaard]] <br /><br /> {{Flagicon|DEN}} Rikke Olsen | align="left" |13–15, 4–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |1999 | align="left" |Yaponiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Ge Fei <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} [[Gu Jun]] | align="left" |15–12, 16–17, 5–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |1999 | align="left" |Singapur ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|INA}} [[Carmelita (badminton)|Carmelita]] <br /><br /> {{Flagicon|INA}} [[Indarti Issolina]] | align="left" |15–3, 15–8 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2000 | align="left" |Koreya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Chung Jae-hee]] <br /><br /> {{Flagicon|KOR}} [[Ra Kyung-min]] | align="left" |6–15, 15–8, 5–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2000 | align="left" |Shveysariya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]] <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Qin Yiyuan | align="left" |5–15, 15–8, 9–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2000 | align="left" |Yaponiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Ge Fei <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Gu Jun | align="left" |13–15, 15–4, 15–11 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2000 | align="left" |Tailand ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Ge Fei <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Gu Jun | align="left" |8–15, 11–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2000 | align="left" |Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Ge Fei <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Gu Jun | align="left" |17–15, 6–15, 8–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#C3F6D7" | align="center" |2000 | align="left" |Jahon Grand Pri finali | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Chen Lin]] <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} [[Jiang Xuelian]] | align="left" |8–6, 7–3, 3–7, 7–3 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2001 | align="left" |Koreya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Kim Kyeung-ran]] <br /><br /> {{Flagicon|KOR}} Ra Kyung-min | align="left" |15–13, 15–10 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2001 | align="left" |Yaponiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} [[Huang Sui]] | align="left" |13–15, 10–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2001 | align="left" |Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |7–1, 4–7, 7–3, 7–0 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2001 | align="left" |Xitoy ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wei Yili]] <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} [[Zhang Jiewen]] | align="left" |6–8, 3–7, 8–6, 7–8 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2002 | align="left" |Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Yawen]] <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} [[Zhao Tingting]] | align="left" |11–5, 11–5 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2002 | align="left" |Singapur ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Hwang Yu-mi]] <br /><br /> {{Flagicon|KOR}} [[Lee Hyo-jung]] | align="left" |11–1, 11–8 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Butun Angliya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |9–11, 7–11 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Shveysariya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhao Tingting | align="left" |11–7, 6–11, 11–4 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Singapur ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |17–16, 15–7 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Indoneziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |Tugallanmagan | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15–5, 1–15, 17–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Daniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Dan]] <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhang Yawen | align="left" |15–2, 15–1 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Germaniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Lee Kyung-won]] <br /><br /> {{Flagicon|KOR}} Ra Kyung-min | align="left" |6–15, 17–15, 8–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Gonkong ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |14–17, 5–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Xitoy ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |8–15, 12–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |Shveysariya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |Tugallanmagan | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |Butun Angliya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |Tugallanmagan | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |Koreya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|KOR}} Lee Kyung-won <br /><br /> {{Flagicon|KOR}} Ra Kyung-min | align="left" |15–8, 9–15, 15–6 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15–7, 15–6 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |Xitoy ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhao Tingting | align="left" |15–14, 15–12 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |Singapur ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|THA}} [[Sathinee Chankrachangwong]] <br /><br /> {{Flagicon|THA}} [[Saralee Thungthongkam]] | align="left" |15–5, 9–15, 15–11 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |Indoneziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Dan <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhang Yawen | align="left" |15–10, 15–5 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2005 | align="left" |Yaponiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhao Tingting | align="left" |15–12, 15–2 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2005 | align="left" |Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15–6, 15–8 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2005 | align="left" |Gonkong ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15–13, 8–15, 15–6 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2005 | align="left" |Xitoy ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15–10, 15–4 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Germaniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |3–15, 15–11, 15–10 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Butun Angliya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15–6, 11–15, 2–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Indoneziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhang Yawen | align="left" |13–21, 13–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Singapur ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Dan <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhao Tingting | align="left" |21–18, 21–18 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Koreya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|INA}} [[Jo Novita]] <br /><br /> {{Flagicon|INA}} [[Greysia Polii]] | align="left" |21–10, 21–11 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Gonkong ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |21–19, 15–21, 21–19 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Xitoy ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhang Yawen | align="left" |21–17, 21–7 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2007 | align="left" |Germaniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Du Jing]] <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} [[Yu Yang]] | align="left" |21–8, 21–7 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2007 | align="left" |Bitburger ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|ENG}} [[Natalie Munt]] <br /><br /> {{Flagicon|ENG}} [[Joanne Nicholas]] | align="left" |21–11, 21–10 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2008 | align="left" |Tailand ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|MAS}} [[Chin Eei Hui]] <br /><br /> {{Flagicon|MAS}} [[Wong Pei Tty]] | align="left" |15–21, 21–13, 21–13 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2009 | align="left" |Tailand ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Wei Yili | align="left" |22–24, 21–17, 21–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2009 | align="left" |Makao ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Du Jing <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Yu Yang | align="left" |16–21, 11–21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2009 | align="left" |Xitoy Taypeyi ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|INA}} [[Vita Marissa]] <br /><br /> {{Flagicon|USA}} [[Mona Santoso]] | align="left" |21–14, 21–9 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''G'olib''' |} ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 1998 | align="left" | Gollandiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Chen Qiqiu]] | align="left" |{{Flagicon|DEN}} [[Jon Holst-Christensen]]<br /><br />{{Flagicon|DEN}} [[Ann Jørgensen|Ann Jorgensen]] | align="left" | 7–15, 6–15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi o'rin''' |} : {{Color box|#FFFF67|border=darkgray}} [[BWF Gran-prisi Oltin va Gran-pri|BWF Grand Pri Oltin]] turnirlari : {{Color box|#D4F1C5|border=darkgray}} [[BWF Gran-prisi Oltin va Gran-pri|BWF & IBF Grand Pri]] turnirlari == Manbalar == [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1979-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Badmintonchi]] [[Turkum:WikiSport]] hyf7fqz2p9iw2fae52pc3vvcdodz3bl 2817141 2817136 2022-08-29T10:01:08Z Diwikiped 74803 wikitext text/x-wiki {{Badmintonchi bilgiqutisi|name=Yang Wei<br />杨维|image=|caption=|country=Xitoy|birth_date={{Birth date and age|df=y|1979|1|13}}|birth_place=[[Uxan]], [[Hubei]], Xitoy|height=1.72 m|weight=65 kg|coach=|event=Ayollar juftliklari|highest_ranking=1 ([[Huang Nanyan]] bilan Iyun 1999)<ref>{{cite web |title=CCTV体坛风云人物(2005年度)-杨维/张洁雯 |url=https://sports.sohu.com/20051229/n241193161.shtml |website=sports.sohu.com |date=29 December 2005 |access-date=7 April 2021 |language=zh |archive-url=https://web.archive.org/web/20051231064850/https://sports.sohu.com/20051229/n241193161.shtml |url-status=live |archive-date=31 December 2005}}</ref><br />1 ([[Zhang Jiewen]] bilan oktabr 2003<ref>{{cite web |title=国际羽联最新世界排名 杨维张洁雯升至女双首席 |url=https://sports.sohu.com/63/84/news214248463.shtml |website=sports.sohu.com |date=10 October 2003 |access-date=7 April 2021 |language=zh |archive-url=https://archive.today/BGuAJ |url-status=live |archive-date=7 April 2021}}</ref>|date_of_highest_ranking=|current_ranking=|date_of_current_ranking=|medaltemplates={{MedalSport | Ayollar badmintoni }} {{MedalCountry | {{CHN}} }} {{MedalCompetition | Olimpiada o'yinlari }} {{MedalGold | 2004 Afina | Ayollar juftliklari }} {{MedalSilver | 2000 Sidney | Ayollar juftliklari }} {{MedalCompetition | Jahon chempionatlari }} {{MedalGold | 2005 Anaheim | Ayollar juftliklari }} {{MedalGold | 2007 Kuala Lumpur | Ayollar juftliklari }} {{MedalBronze | 2006 Madrid | Ayollar juftliklari }} {{MedalCompetition | Jahon kubogi }} {{MedalGold | 2005 Yiyang | Ayollar juftliklari }} {{MedalSilver | 2006 Yiyang | Ayollar juftliklari }} {{MedalCompetition | [[Sudirman kubogi]] }} {{MedalGold | 1999 Kopengagen | Aralash jamoa }} {{MedalGold | 2001 Sevilla | Aralash jamoa }} {{MedalGold | 2005 Beijing | Aralash jamoa }} {{MedalGold | 2007 Glazgo | Aralash jamoa }} {{MedalCompetition | [[Uber kubogi]] }} {{MedalGold | 2000 Kuala Lumpur | Ayollar jamoasi }} {{MedalGold | 2002 Guanchjou | Ayollar jamoasi }} {{MedalGold | 2004 Jakarta | Ayollar jamoasi }} {{MedalGold | 2006 Senday & Tokio | Ayollar jamoasi }} {{MedalGold | 2008 Jakarta | Ayollar jamoasi }} {{MedalCompetition | Osiyo o'yinlari }} {{MedalGold | 2002 Busan | Ayollar jamoasi }} {{MedalGold | 2006 Doha | Ayollar jamoasi }} {{MedalSilver | 2006 Doha | Ayollar juftliklari }} {{MedalBronze | 2002 Busan | Ayollar juftliklari }} {{MedalCompetition | Osiyo chempionatlari }} {{MedalGold | 2002 Bangkok | Ayollar juftliklari }} {{MedalGold | 2007 Johor Bahru | Ayollar juftliklari }} {{MedalGold | 2008 Johor Bahru | Ayollar juftliklari }} {{MedalBronze | 2009 Suvon | Ayollar juftliklari }} {{MedalCompetition | O'smirlar o'rtasidagi jahon chempionatlari }} {{MedalGold | 1996 Silkeborg | Qizlar juftliklari }} {{MedalCompetition | O'smirlar o'rtasidagi Osiyo chempionatlari }} {{MedalGold | 1997 Manila | Qizlar jamoasi }} {{MedalGold | 1997 Manila | Qizlar juftliklari }}}} <templatestyles src="Module:Infobox/styles.css"></templatestyles> '''Yang Wei''' (soddalashtirilgan xitoycha: 杨维, anʼanaviy xitoycha: 楊維, pinyin: Yáng Wéi; 1979-yil 13-yanvarda tug‘ilgan) — xitoylik sobiq [[Badminton|badmintonchi]], Guangdong provinsiyasi jamoasida faoliyat olib borgan. == Karyerasi == Ayollar juftligi boʻyicha mutaxassis Yang 1998-yildan beri qirqqa yaqin xalqaro gʻalabalarni qoʻlga kiritdi, ularning aksariyatiga sportning yuqori darajadagi musobaqalarida erishilgan. 2003-yilgacha Yang Huang Nanyan bilan hamkorlik qildi, u bilan 2000-yil Sidney Olimpiadasida kumush medalni qoʻlga kiritdi va 2002-yilgi [[Uber kubogi]] (ayollar oʻrtasidagi jahon jamoasi chempionati) finalida Janubiy Koreyaga qarshi gʻalaba qozondi. Uning [[Zhang Jiewen]] bilan keyingi hamkorligi yanada muvaffaqiyatli boʻldi, chunki ular vatandosh raqiblari Gao Ling va [[Huang Sui]] bilan xalqaro hukmronlikka erishgan. Yang va Zhang 2004-yilgi Afina Olimpiadasida finalda Gao va Huangni magʻlub etib, oltin medalni qoʻlga kiritdi. Ular 2005 va 2007-yilgi BWF jahon chempionatlarida gʻalaba qozonishda yana shu jamoa ustidan gʻalaba qozongan. Boshqa tomondan, Gao va Huang 2003, 2004 va 2006-yilgi finallarda Yang va Zhangni magʻlub etib, nufuzli Butun Angliya chempionatida ularga toʻsiq boʻldi. Qizigʻi shundaki, bu Yang ham, Zhang ham gʻolib boʻlmagan yagona yirik turnirdir. 2008-yilda Yang Xitoyga ketma-ket oltinchi marta [[Uber kubogi|Uber kubogi chempionligini]] qoʻlga kiritishda yordam berdi va Zhang Jiewen bilan ShWeisariya, Tailand hamda Malayziya ochiq musobaqalarida ayollar juftlik bahslarida gʻolib chiqdi. Yang va Zhang birinchi marta qatnashgan Pekin Olimpiadasida chorak finalda yaponiyalik [[Miyuki Maeda]] va Satoko Suetsunaga imkoniyatni boy berdi. Oxir-oqibat, tadbirda yosh xitoylik Du Jing va Yu Yang juftligi gʻalaba qozondi, bu Xitoy sulolasida badminton avlodini oʻzgarganini koʻrsatishi mumkin. Yang Wei 2008-yil, 23-noyabr, Shanxayda badminton bo‘yicha Xitoy ochiq musobaqasi arafasida Xitoy milliy badminton jamoasidagi besh nafar jamoadoshi (jumladan, [[Zhang Jiewen]] ham) bilan o‘zining nafaqaga chiqqanini nishonlash marosimida mukofot oldi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.china.org.cn/sports/news/2008-11/25/content_16820808.htm|sarlavha=Veteran badminton champions retire -- china.org.cn}}</ref>. == Yutuqlari == === Olimpiada oʻyinlari === {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2000 | align="left" | The Dome, [[Sidney|Sidney, Avstraliya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Huang Nanyan]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Ge Fei]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Gu Jun]] | align="left" | 5-15, 5-15 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Silver_medal.svg|16x16px]] '''Kumush''' |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2004 | align="left" | Goudi Olimpiya zali, [[Afina (shahar)|Afina, Gretsiya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Jiewen]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Huang Sui]] | align="left" | 7-15, 15-4, 15-8 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Gold_medal.svg|16x16px]] '''Oltin''' |} === BWF jahon chempionati === ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2005 | align="left" | Arrowhead Pond, [[Anaheim (California)|Anaheim, Amerika Qoʻshma Shtatlari]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Jiewen]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Huang Sui]] | align="left" | 17-16, 15-7 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2006 | align="left" | Palasio de Deportes de la Komunidad, [[Madrid|Madrid, Ispaniya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wei Yili]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Yawen]] | align="left" | 14-21, 19-21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2007 | align="left" | Putra yopiq stadioni, [[Kuala Lumpur|Kuala-Lumpur, Malayziya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}}Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" | 21-16, 21-19 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |} === Jahon kubogi === ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2005 | align="left" | Olimpiya bogʻi, Yiyang, Xitoy | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Jiewen]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wei Yili]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Yawen]] | align="left" | 21-18, 21-15 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2006 | align="left" | Olimpiya bogʻi, Yiyang, Xitoy | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Huang Sui]] | align="left" | 19-21, 6-21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_2.png|alt=Silver|Kumush]] '''Kumush''' |} === Osiyo oʻyinlari === ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#FFB069" | align="center" | 2002 | align="left" | Gangseo gimnaziyasi, [[Busan|Pusan, Janubiy Koreya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Huang Nanyan]] | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Lee Kyung-won]]<br /><br />{{Flagicon|KOR}} [[Ra Kyung-min]] | align="left" | 7-11, 9-11 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |- style="background:#FFB069" | align="center" | 2006 | align="left" | Aspire Hall 3, [[Doʻha|Doha, Qatar]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Jiewen]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Huang Sui]] | align="left" | 21-18, 21-23, 14-21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_2.png|alt=Silver|Kumush]] '''Kumush''' |} === Osiyo chempionati === ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2002 | align="left" | Nimibutr stadioni, [[Bangkok|Bangkok, Tailand]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Jiewen]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}}[[Huang Sui]] | align="left" | 11-8, 11-6 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2007 | align="left" | Bandaraya stadioni, [[Joxor-baru|Johor Bahru, Malayziya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhao Tingting]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Cheng Shu]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Zhao Yunlei]] | align="left" | 21-10, 21-11 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2008 | align="left" | Bandaraya stadioni, Johor Bahru, Malayziya | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|TPE}} [[Cheng Wen-Hsing|Cheng Wen-hsing]]<br /><br />{{Flagicon|TPE}}[[Chien Yu-chin]] | align="left" | 22-20, 21-16 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2009 | align="left" | Suvon yopiq stadioni, [[Suvon|Suvon, Janubiy Koreya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Ma Jin]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Wang Xiaoli]] | align="left" | 16-21, 20-22 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |} === Oʻsmirlar oʻrtasidagi jahon chempionati === ''Qizlar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#98FB98" | align="center" | 1996 | align="left" | Silkeborg Hallerne, Silkeborg, Daniya | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Lu Ying]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Chjan Xubin|Zhan Xubin]] | align="left" | 15-12, 15-8 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |} === Oʻsmirlar oʻrtasidagi Osiyo chempionati === ''Qizlar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#AABBCC" | align="center" | 1997 | align="left" | Ninoy Aquino stadioni, [[Manila|Manila, Filippin]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]] | align="left" |{{Flagicon|MAS}} [[Chor Hooi Yee]]<br /><br />{{Flagicon|MAS}} [[Lim Pek Siah]] | align="left" | | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |} === BWF Superseriyasi === 2006-yil 14-dekabrda boshlangan va 2007-yilda joriy etilgan BWF Superseriyasi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=BWF Launches Super Series|url=http://www.badminton.org.au/index.php?id=22&tx_ttnews%5Btt_news%5D=136&tx_ttnews%5BbackPid%5D=2&cHash=26fb36d8a5|ish=Badminton Australia|sana=15 December 2006|arxivurl=https://web.archive.org/web/20071006123828/http://www.badminton.org.au/index.php?id=22&tx_ttnews%5Btt_news%5D=136&tx_ttnews%5BbackPid%5D=2&cHash=26fb36d8a5|arxivsana=6 October 2007}}</ref> badminton boʻyicha [[Butunjahon Badminton Federatsiyasi|Butunjahon Federatsiyasi]] (BWF) tomonidan ruxsat etilgan elita badminton turnirlari seriyasidir. BWF Superseriyasi darajalari [[BWF Superseriyasi|Superseriya va Superseriya Premier]] hisoblanadi. Superseriya mavsumi 2011-yildan beri joriy qilingan butun dunyo boʻylab oʻn ikkita turnirdan iborat<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Yonex All England Elevated To BWF Premier Super Series Event|url=http://www.ibadmintonstore.com/iBADMINTONstore-News/Yonex-All-England-Elevated-To-BWF-Premier-Super-Se.aspx|ish=www.ibadmintonstore.com|kirish sanasi=29 September 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131002005757/http://www.ibadmintonstore.com/iBADMINTONstore-News/Yonex-All-England-Elevated-To-BWF-Premier-Super-Se.aspx|arxivsana=2 October 2013}}</ref>. Muvaffaqiyatli oʻyinchilar har yil oxirida oʻtkaziladigan Superseriya finaliga taklif qilinadi. ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2007 | align="left" | Koreya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Jiewen]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}}[[Huang Sui]] | align="left" | 21-12, 14-21, 16-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2007 | align="left" | Butun Angliya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wei Yili]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Yawen]] | align="left" | 16-21, 21-8, 22-24 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2007 | align="left" | Shveysariya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhao Tingting]] | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Lee Hyo-jung|Lee Hyo Jung]]<br /><br />{{Flagicon|KOR}} [[Lee Kyung-won]] | align="left" | 21-15, 21-10 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2007 | align="left" | Singapur ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhao Tingting | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Zhang Yawen | align="left" | 21-10, 19-21, 18-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2007 | align="left" | Indoneziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhao Tingting | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Du Jing]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Yu Yang]] | align="left" | 8-21, 21-16, 20-22 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2007 | align="left" | China Masters | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhao Tingting | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Vita Marissa]]<br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}} [[Lilyana Natsir|Liliyana Natsir]] | align="left" | 21-12, 15-21, 16-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2007 | align="left" | Yaponiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yu Yang<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Zhao Tingting | align="left" | 21-17, 21-5 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2007 | align="left" | Daniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|KOR}} Lee Hyo Jung<br /><br />{{Flagicon|KOR}} Lee Kyung-won | align="left" | 12-21, 21-19, 21-19 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2008 | align="left" | Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Zhao Tingting | align="left" | 21-13, 16-21, 24-22 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2008 | align="left" | ShWeisariya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Zhang Yawen | align="left" | 21-18, 22-24, 21-8 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2009 | align="left" | Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|KOR}} Lee Hyo Jung<br /><br />{{Flagicon|KOR}} Lee Kyung-won | align="left" | 15-21, 12-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |} : {{Color box|#B0C4DE}} [[BWF Superseries finali|BWF Superseriyasi final]] turnirlari : {{Color box|#DAA520}} [[BWF Superseriyasi|BWF Superseriyasi Premier]] turnirlari : {{Color box|#FFFFCC}} [[BWF Superseriyasi]] turnirlari === BWF Grand Prisi === BWF Grand Prisi ikki darajaga ega edi: BWF Grand Pri va Grand Pri Oltin. Bu 2007-yildan 2017-yilgacha oʻtkazilgan [[Butunjahon Badminton Federatsiyasi|Badminton Butunjahon Federatsiyasi]] (BWF) tomonidan ruxsat etilgan badminton turnirlari seriyasi hisoblanadi. Jahon badminton Grand Prisini oʻtkazish Xalqaro Badminton Federatsiyasi tomonidan 1983-yildan 2006-yilgacha ruxsat etilgan. ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil !Turnir !Hamkor !Raqib !Hisob !Natija |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |1998 | align="left" |Bruney ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Huang Nanyan]] | align="left" |{{Flagicon|DEN}} [[Rikke Olsen]] <br /><br /> {{Flagicon|DEN}} [[Marlene Thomsen]] | align="left" |15-11, 17-14 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |1998 | align="left" |Germaniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|JPN}} [[Naomi Murakami]] <br /><br /> {{Flagicon|JPN}} [[Hiromi Yamada (badminton)|Hiromi Yamada]] | align="left" |15-7, 15-4 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |1998 | align="left" |Daniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Qin Yiyuan]] <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} [[Tang Yongshu]] | align="left" |17-15, 10-15, 11-15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |1999 | align="left" |Koreya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Ge Fei]] <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} [[Zhang Ning]] | align="left" |15-10, 15-1 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |1999 | align="left" |Xitoy Taypeyi ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|DEN}} [[Helene Kirkegaard]] <br /><br /> {{Flagicon|DEN}} Rikke Olsen | align="left" |13-15, 4-15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |1999 | align="left" |Yaponiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Ge Fei <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} [[Gu Jun]] | align="left" |15-12, 16-17, 5-15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |1999 | align="left" |Singapur ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Carmelita (badminton)|Carmelita]] <br /><br /> {{Flagicon|Indoneziya}} [[Indarti Issolina]] | align="left" |15-3, 15-8 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2000 | align="left" |Koreya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Chung Jae-hee]] <br /><br /> {{Flagicon|KOR}} [[Ra Kyung-min]] | align="left" |6-15, 15-8, 5-15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2000 | align="left" |Shveysariya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]] <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Qin Yiyuan | align="left" |5-15, 15-8, 9-15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2000 | align="left" |Yaponiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Ge Fei <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Gu Jun | align="left" |13-15, 15-4, 15-11 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2000 | align="left" |Tailand ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Ge Fei <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Gu Jun | align="left" |8-15, 11-15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2000 | align="left" |Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Ge Fei <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Gu Jun | align="left" |17-15, 6-15, 8-15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#C3F6D7" | align="center" |2000 | align="left" |Jahon Grand Pri finali | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Chen Lin]] <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} [[Jiang Xuelian]] | align="left" |8-6, 7-3, 3-7, 7-3 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2001 | align="left" |Koreya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Kim Kyeung-ran]] <br /><br /> {{Flagicon|KOR}} Ra Kyung-min | align="left" |15-13, 15-10 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2001 | align="left" |Yaponiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} [[Huang Sui]] | align="left" |13-15, 10-15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2001 | align="left" |Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |7-1, 4-7, 7-3, 7-0 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2001 | align="left" |Xitoy ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wei Yili]] <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} [[Zhang Jiewen]] | align="left" |6-8, 3-7, 8-6, 7-8 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2002 | align="left" |Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Yawen]] <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} [[Zhao Tingting]] | align="left" |11-5, 11-5 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2002 | align="left" |Singapur ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Hwang Yu-mi]] <br /><br /> {{Flagicon|KOR}} [[Lee Hyo-jung]] | align="left" |11-1, 11-8 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Butun Angliya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |9-11, 7-11 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Shveysariya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhao Tingting | align="left" |11-7, 6-11, 11-4 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Singapur ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |17-16, 15-7 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Indoneziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |Tugallanmagan | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15-5, 1-15, 17-15 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Daniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Dan]] <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhang Yawen | align="left" |15-2, 15-1 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Germaniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Lee Kyung-won]] <br /><br /> {{Flagicon|KOR}} Ra Kyung-min | align="left" |6-15, 17-15, 8-15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Gonkong ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |14-17, 5-15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Xitoy ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |8-15, 12-15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |Shveysariya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |Tugallanmagan | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |Butun Angliya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |Tugallanmagan | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |Koreya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|KOR}} Lee Kyung-won <br /><br /> {{Flagicon|KOR}} Ra Kyung-min | align="left" |15-8, 9-15, 15-6 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15-7, 15-6 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |Xitoy ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhao Tingting | align="left" |15-14, 15-12 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |Singapur ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|THA}} [[Sathinee Chankrachangwong]] <br /><br /> {{Flagicon|THA}} [[Saralee Thungthongkam]] | align="left" |15-5, 9-15, 15-11 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |Indoneziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Dan <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhang Yawen | align="left" |15-10, 15-5 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2005 | align="left" |Yaponiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhao Tingting | align="left" |15-12, 15-2 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2005 | align="left" |Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15-6, 15-8 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2005 | align="left" |Gonkong ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15-13, 8-15, 15-6 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2005 | align="left" |Xitoy ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15-10, 15-4 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Germaniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |3-15, 15-11, 15-10 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Butun Angliya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15-6, 11-15, 2-15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Indoneziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhang Yawen | align="left" |13-21, 13-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Singapur ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Dan <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhao Tingting | align="left" |21-18, 21-18 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Koreya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|INA}} [[Jo Novita]] <br /><br /> {{Flagicon|INA}} [[Greysia Polii]] | align="left" |21-10, 21-11 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Gonkong ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |21-19, 15-21, 21-19 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Xitoy ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhang Yawen | align="left" |21-17, 21-7 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2007 | align="left" |Germaniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Du Jing]] <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} [[Yu Yang]] | align="left" |21-8, 21-7 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2007 | align="left" |Bitburger ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|ENG}} [[Natalie Munt]] <br /><br /> {{Flagicon|ENG}} [[Joanne Nicholas]] | align="left" |21-11, 21-10 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2008 | align="left" |Tailand ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|MAS}} [[Chin Eei Hui]] <br /><br /> {{Flagicon|MAS}} [[Wong Pei Tty]] | align="left" |15-21, 21-13, 21-13 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2009 | align="left" |Tailand ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Wei Yili | align="left" |22-24, 21-17, 21-15 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2009 | align="left" |Makao ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Du Jing <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Yu Yang | align="left" |16-21, 11-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2009 | align="left" |Xitoy Taypeyi ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|INA}} [[Vita Marissa]] <br /><br /> {{Flagicon|USA}} [[Mona Santoso]] | align="left" |21-14, 21-9 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |} ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 1998 | align="left" | Gollandiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Chen Qiqiu]] | align="left" |{{Flagicon|DEN}} [[Jon Holst-Christensen]]<br /><br />{{Flagicon|DEN}} [[Ann Jørgensen|Ann Jorgensen]] | align="left" | 7-15, 6-15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |} : {{Color box|#FFFF67|border=darkgray}} [[BWF Gran-prisi Oltin va Gran-pri|BWF Grand Pri Oltin]] turnirlari : {{Color box|#D4F1C5|border=darkgray}} [[BWF Gran-prisi Oltin va Gran-pri|BWF & IBF Grand Pri]] turnirlari == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1979-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Badmintonchi]] [[Turkum:WikiSport]] ofbu5h188qdkb7lonzzeoc22p5d39r7 2817143 2817141 2022-08-29T10:01:59Z Diwikiped 74803 wikitext text/x-wiki {{Badmintonchi bilgiqutisi|name=Yang Wei<br />杨维|image=|caption=|country=Xitoy|birth_date={{Birth date and age|df=y|1979|1|13}}|birth_place=[[Uxan]], [[Hubei]], Xitoy|height=1.72 m|weight=65 kg|coach=|event=Ayollar juftliklari|highest_ranking=1 ([[Huang Nanyan]] bilan Iyun 1999)<ref>{{cite web |title=CCTV体坛风云人物(2005年度)-杨维/张洁雯 |url=https://sports.sohu.com/20051229/n241193161.shtml |website=sports.sohu.com |date=29 December 2005 |access-date=7 April 2021 |language=zh |archive-url=https://web.archive.org/web/20051231064850/https://sports.sohu.com/20051229/n241193161.shtml |url-status=live |archive-date=31 December 2005}}</ref><br />1 ([[Zhang Jiewen]] bilan oktabr 2003<ref>{{cite web |title=国际羽联最新世界排名 杨维张洁雯升至女双首席 |url=https://sports.sohu.com/63/84/news214248463.shtml |website=sports.sohu.com |date=10 October 2003 |access-date=7 April 2021 |language=zh |archive-url=https://archive.today/BGuAJ |url-status=live |archive-date=7 April 2021}}</ref>|date_of_highest_ranking=|current_ranking=|date_of_current_ranking=|medaltemplates={{MedalSport | Ayollar badmintoni }} {{MedalCountry | {{CHN}} }} {{MedalCompetition | Olimpiada o'yinlari }} {{MedalGold | 2004 Afina | Ayollar juftliklari }} {{MedalSilver | 2000 Sidney | Ayollar juftliklari }} {{MedalCompetition | Jahon chempionatlari }} {{MedalGold | 2005 Anaheim | Ayollar juftliklari }} {{MedalGold | 2007 Kuala Lumpur | Ayollar juftliklari }} {{MedalBronze | 2006 Madrid | Ayollar juftliklari }} {{MedalCompetition | Jahon kubogi }} {{MedalGold | 2005 Yiyang | Ayollar juftliklari }} {{MedalSilver | 2006 Yiyang | Ayollar juftliklari }} {{MedalCompetition | [[Sudirman kubogi]] }} {{MedalGold | 1999 Kopengagen | Aralash jamoa }} {{MedalGold | 2001 Sevilla | Aralash jamoa }} {{MedalGold | 2005 Beijing | Aralash jamoa }} {{MedalGold | 2007 Glazgo | Aralash jamoa }} {{MedalCompetition | [[Uber kubogi]] }} {{MedalGold | 2000 Kuala Lumpur | Ayollar jamoasi }} {{MedalGold | 2002 Guanchjou | Ayollar jamoasi }} {{MedalGold | 2004 Jakarta | Ayollar jamoasi }} {{MedalGold | 2006 Senday & Tokio | Ayollar jamoasi }} {{MedalGold | 2008 Jakarta | Ayollar jamoasi }} {{MedalCompetition | Osiyo o'yinlari }} {{MedalGold | 2002 Busan | Ayollar jamoasi }} {{MedalGold | 2006 Doha | Ayollar jamoasi }} {{MedalSilver | 2006 Doha | Ayollar juftliklari }} {{MedalBronze | 2002 Busan | Ayollar juftliklari }} {{MedalCompetition | Osiyo chempionatlari }} {{MedalGold | 2002 Bangkok | Ayollar juftliklari }} {{MedalGold | 2007 Johor Bahru | Ayollar juftliklari }} {{MedalGold | 2008 Johor Bahru | Ayollar juftliklari }} {{MedalBronze | 2009 Suvon | Ayollar juftliklari }} {{MedalCompetition | O'smirlar o'rtasidagi jahon chempionatlari }} {{MedalGold | 1996 Silkeborg | Qizlar juftliklari }} {{MedalCompetition | O'smirlar o'rtasidagi Osiyo chempionatlari }} {{MedalGold | 1997 Manila | Qizlar jamoasi }} {{MedalGold | 1997 Manila | Qizlar juftliklari }}}} <templatestyles src="Module:Infobox/styles.css"></templatestyles> '''Yang Wei''' (soddalashtirilgan xitoycha: 杨维, anʼanaviy xitoycha: 楊維, pinyin: Yáng Wéi; 1979-yil 13-yanvarda tug‘ilgan) — xitoylik sobiq [[Badminton|badmintonchi]], Guangdong provinsiyasi jamoasida faoliyat olib borgan. == Karyerasi == Ayollar juftligi boʻyicha mutaxassis Yang 1998-yildan beri qirqqa yaqin xalqaro gʻalabalarni qoʻlga kiritdi, ularning aksariyatiga sportning yuqori darajadagi musobaqalarida erishilgan. 2003-yilgacha Yang Huang Nanyan bilan hamkorlik qildi, u bilan 2000-yil Sidney Olimpiadasida kumush medalni qoʻlga kiritdi va 2002-yilgi [[Uber kubogi]] (ayollar oʻrtasidagi jahon jamoasi chempionati) finalida Janubiy Koreyaga qarshi gʻalaba qozondi. Uning [[Zhang Jiewen]] bilan keyingi hamkorligi yanada muvaffaqiyatli boʻldi, chunki ular vatandosh raqiblari Gao Ling va [[Huang Sui]] bilan xalqaro hukmronlikka erishgan. Yang va Zhang 2004-yilgi Afina Olimpiadasida finalda Gao va Huangni magʻlub etib, oltin medalni qoʻlga kiritdi. Ular 2005 va 2007-yilgi BWF jahon chempionatlarida gʻalaba qozonishda yana shu jamoa ustidan gʻalaba qozongan. Boshqa tomondan, Gao va Huang 2003, 2004 va 2006-yilgi finallarda Yang va Zhangni magʻlub etib, nufuzli Butun Angliya chempionatida ularga toʻsiq boʻldi. Qizigʻi shundaki, bu Yang ham, Zhang ham gʻolib boʻlmagan yagona yirik turnirdir. 2008-yilda Yang Xitoyga ketma-ket oltinchi marta [[Uber kubogi|Uber kubogi chempionligini]] qoʻlga kiritishda yordam berdi va Zhang Jiewen bilan ShWeisariya, Tailand hamda Malayziya ochiq musobaqalarida ayollar juftlik bahslarida gʻolib chiqdi. Yang va Zhang birinchi marta qatnashgan Pekin Olimpiadasida chorak finalda yaponiyalik [[Miyuki Maeda]] va Satoko Suetsunaga imkoniyatni boy berdi. Oxir-oqibat, tadbirda yosh xitoylik Du Jing va Yu Yang juftligi gʻalaba qozondi, bu Xitoy sulolasida badminton avlodini oʻzgarganini koʻrsatishi mumkin. Yang Wei 2008-yil, 23-noyabr, Shanxayda badminton bo‘yicha Xitoy ochiq musobaqasi arafasida Xitoy milliy badminton jamoasidagi besh nafar jamoadoshi (jumladan, [[Zhang Jiewen]] ham) bilan o‘zining nafaqaga chiqqanini nishonlash marosimida mukofot oldi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.china.org.cn/sports/news/2008-11/25/content_16820808.htm|sarlavha=Veteran badminton champions retire -- china.org.cn}}</ref>. == Yutuqlari == === Olimpiada oʻyinlari === {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2000 | align="left" | The Dome, [[Sidney|Sidney, Avstraliya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Huang Nanyan]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Ge Fei]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Gu Jun]] | align="left" | 5-15, 5-15 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Silver_medal.svg|16x16px]] '''Kumush''' |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2004 | align="left" | Goudi Olimpiya zali, [[Afina (shahar)|Afina, Gretsiya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Jiewen]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Huang Sui]] | align="left" | 7-15, 15-4, 15-8 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Gold_medal.svg|16x16px]] '''Oltin''' |} === BWF jahon chempionati === ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2005 | align="left" | Arrowhead Pond, [[Anaheim (California)|Anaheim, Amerika Qoʻshma Shtatlari]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Jiewen]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Huang Sui]] | align="left" | 17-16, 15-7 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2006 | align="left" | Palasio de Deportes de la Komunidad, [[Madrid|Madrid, Ispaniya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wei Yili]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Yawen]] | align="left" | 14-21, 19-21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2007 | align="left" | Putra yopiq stadioni, [[Kuala Lumpur|Kuala-Lumpur, Malayziya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}}Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" | 21-16, 21-19 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |} === Jahon kubogi === ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2005 | align="left" | Olimpiya bogʻi, Yiyang, Xitoy | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Jiewen]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wei Yili]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Yawen]] | align="left" | 21-18, 21-15 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |- style="background:#F3E6D7" | align="center" | 2006 | align="left" | Olimpiya bogʻi, Yiyang, Xitoy | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Huang Sui]] | align="left" | 19-21, 6-21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_2.png|alt=Silver|Kumush]] '''Kumush''' |} === Osiyo oʻyinlari === ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#FFB069" | align="center" | 2002 | align="left" | Gangseo gimnaziyasi, [[Busan|Pusan, Janubiy Koreya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Huang Nanyan]] | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Lee Kyung-won]]<br /><br />{{Flagicon|KOR}} [[Ra Kyung-min]] | align="left" | 7-11, 9-11 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |- style="background:#FFB069" | align="center" | 2006 | align="left" | Aspire Hall 3, [[Doʻha|Doha, Qatar]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Jiewen]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Huang Sui]] | align="left" | 21-18, 21-23, 14-21 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_2.png|alt=Silver|Kumush]] '''Kumush''' |} === Osiyo chempionati === ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2002 | align="left" | Nimibutr stadioni, [[Bangkok|Bangkok, Tailand]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Jiewen]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Huang Sui]] | align="left" | 11-8, 11-6 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2007 | align="left" | Bandaraya stadioni, [[Joxor-baru|Johor Bahru, Malayziya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhao Tingting]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Cheng Shu]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Zhao Yunlei]] | align="left" | 21-10, 21-11 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2008 | align="left" | Bandaraya stadioni, Johor Bahru, Malayziya | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|TPE}} [[Cheng Wen-Hsing|Cheng Wen-hsing]]<br /><br />{{Flagicon|TPE}} [[Chien Yu-chin]] | align="left" | 22-20, 21-16 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |- style="background:#ECF2FF" | align="center" | 2009 | align="left" | Suvon yopiq stadioni, [[Suvon|Suvon, Janubiy Koreya]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Ma Jin]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Wang Xiaoli]] | align="left" | 16-21, 20-22 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_3.png|alt=Bronze|Bronza]] '''Bronza''' |} === Oʻsmirlar oʻrtasidagi jahon chempionati === ''Qizlar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#98FB98" | align="center" | 1996 | align="left" | Silkeborg Hallerne, Silkeborg, Daniya | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Lu Ying]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Chjan Xubin|Zhan Xubin]] | align="left" | 15-12, 15-8 | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |} === Oʻsmirlar oʻrtasidagi Osiyo chempionati === ''Qizlar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Joy ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#AABBCC" | align="center" | 1997 | align="left" | Ninoy Aquino stadioni, [[Manila|Manila, Filippin]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]] | align="left" |{{Flagicon|MAS}} [[Chor Hooi Yee]]<br /><br />{{Flagicon|MAS}} [[Lim Pek Siah]] | align="left" | | style="text-align:left; background:white" |[[Fayl:Med_1.png|alt=Gold|Oltin]] '''Oltin''' |} === BWF Superseriyasi === 2006-yil 14-dekabrda boshlangan va 2007-yilda joriy etilgan BWF Superseriyasi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=BWF Launches Super Series|url=http://www.badminton.org.au/index.php?id=22&tx_ttnews%5Btt_news%5D=136&tx_ttnews%5BbackPid%5D=2&cHash=26fb36d8a5|ish=Badminton Australia|sana=15 December 2006|arxivurl=https://web.archive.org/web/20071006123828/http://www.badminton.org.au/index.php?id=22&tx_ttnews%5Btt_news%5D=136&tx_ttnews%5BbackPid%5D=2&cHash=26fb36d8a5|arxivsana=6 October 2007}}</ref> badminton boʻyicha [[Butunjahon Badminton Federatsiyasi|Butunjahon Federatsiyasi]] (BWF) tomonidan ruxsat etilgan elita badminton turnirlari seriyasidir. BWF Superseriyasi darajalari [[BWF Superseriyasi|Superseriya va Superseriya Premier]] hisoblanadi. Superseriya mavsumi 2011-yildan beri joriy qilingan butun dunyo boʻylab oʻn ikkita turnirdan iborat<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Yonex All England Elevated To BWF Premier Super Series Event|url=http://www.ibadmintonstore.com/iBADMINTONstore-News/Yonex-All-England-Elevated-To-BWF-Premier-Super-Se.aspx|ish=www.ibadmintonstore.com|kirish sanasi=29 September 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131002005757/http://www.ibadmintonstore.com/iBADMINTONstore-News/Yonex-All-England-Elevated-To-BWF-Premier-Super-Se.aspx|arxivsana=2 October 2013}}</ref>. Muvaffaqiyatli oʻyinchilar har yil oxirida oʻtkaziladigan Superseriya finaliga taklif qilinadi. ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2007 | align="left" | Koreya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Jiewen]] | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}}[[Huang Sui]] | align="left" | 21-12, 14-21, 16-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2007 | align="left" | Butun Angliya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wei Yili]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Yawen]] | align="left" | 16-21, 21-8, 22-24 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2007 | align="left" | Shveysariya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhao Tingting]] | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Lee Hyo-jung|Lee Hyo Jung]]<br /><br />{{Flagicon|KOR}} [[Lee Kyung-won]] | align="left" | 21-15, 21-10 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2007 | align="left" | Singapur ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhao Tingting | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Zhang Yawen | align="left" | 21-10, 19-21, 18-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2007 | align="left" | Indoneziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhao Tingting | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Du Jing]]<br /><br />{{Flagicon|CHN}} [[Yu Yang]] | align="left" | 8-21, 21-16, 20-22 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2007 | align="left" | China Masters | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhao Tingting | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Vita Marissa]]<br /><br />{{Flagicon|Indoneziya}} [[Lilyana Natsir|Liliyana Natsir]] | align="left" | 21-12, 15-21, 16-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2007 | align="left" | Yaponiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Yu Yang<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Zhao Tingting | align="left" | 21-17, 21-5 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2007 | align="left" | Daniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|KOR}} Lee Hyo Jung<br /><br />{{Flagicon|KOR}} Lee Kyung-won | align="left" | 12-21, 21-19, 21-19 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2008 | align="left" | Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Zhao Tingting | align="left" | 21-13, 16-21, 24-22 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2008 | align="left" | ShWeisariya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili<br /><br />{{Flagicon|CHN}} Zhang Yawen | align="left" | 21-18, 22-24, 21-8 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#FFFFCC" | align="center" | 2009 | align="left" | Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|KOR}} Lee Hyo Jung<br /><br />{{Flagicon|KOR}} Lee Kyung-won | align="left" | 15-21, 12-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |} : {{Color box|#B0C4DE}} [[BWF Superseries finali|BWF Superseriyasi final]] turnirlari : {{Color box|#DAA520}} [[BWF Superseriyasi|BWF Superseriyasi Premier]] turnirlari : {{Color box|#FFFFCC}} [[BWF Superseriyasi]] turnirlari === BWF Grand Prisi === BWF Grand Prisi ikki darajaga ega edi: BWF Grand Pri va Grand Pri Oltin. Bu 2007-yildan 2017-yilgacha oʻtkazilgan [[Butunjahon Badminton Federatsiyasi|Badminton Butunjahon Federatsiyasi]] (BWF) tomonidan ruxsat etilgan badminton turnirlari seriyasi hisoblanadi. Jahon badminton Grand Prisini oʻtkazish Xalqaro Badminton Federatsiyasi tomonidan 1983-yildan 2006-yilgacha ruxsat etilgan. ''Ayollar juftligi'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil !Turnir !Hamkor !Raqib !Hisob !Natija |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |1998 | align="left" |Bruney ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Huang Nanyan]] | align="left" |{{Flagicon|DEN}} [[Rikke Olsen]] <br /><br /> {{Flagicon|DEN}} [[Marlene Thomsen]] | align="left" |15-11, 17-14 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |1998 | align="left" |Germaniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|JPN}} [[Naomi Murakami]] <br /><br /> {{Flagicon|JPN}} [[Hiromi Yamada (badminton)|Hiromi Yamada]] | align="left" |15-7, 15-4 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |1998 | align="left" |Daniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Qin Yiyuan]] <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} [[Tang Yongshu]] | align="left" |17-15, 10-15, 11-15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |1999 | align="left" |Koreya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Ge Fei]] <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} [[Zhang Ning]] | align="left" |15-10, 15-1 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |1999 | align="left" |Xitoy Taypeyi ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|DEN}} [[Helene Kirkegaard]] <br /><br /> {{Flagicon|DEN}} Rikke Olsen | align="left" |13-15, 4-15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |1999 | align="left" |Yaponiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Ge Fei <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} [[Gu Jun]] | align="left" |15-12, 16-17, 5-15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |1999 | align="left" |Singapur ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|Indoneziya}} [[Carmelita (badminton)|Carmelita]] <br /><br /> {{Flagicon|Indoneziya}} [[Indarti Issolina]] | align="left" |15-3, 15-8 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2000 | align="left" |Koreya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Chung Jae-hee]] <br /><br /> {{Flagicon|KOR}} [[Ra Kyung-min]] | align="left" |6-15, 15-8, 5-15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2000 | align="left" |Shveysariya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Gao Ling]] <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Qin Yiyuan | align="left" |5-15, 15-8, 9-15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2000 | align="left" |Yaponiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Ge Fei <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Gu Jun | align="left" |13-15, 15-4, 15-11 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2000 | align="left" |Tailand ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Ge Fei <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Gu Jun | align="left" |8-15, 11-15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2000 | align="left" |Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Ge Fei <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Gu Jun | align="left" |17-15, 6-15, 8-15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#C3F6D7" | align="center" |2000 | align="left" |Jahon Grand Pri finali | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Chen Lin]] <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} [[Jiang Xuelian]] | align="left" |8-6, 7-3, 3-7, 7-3 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2001 | align="left" |Koreya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Kim Kyeung-ran]] <br /><br /> {{Flagicon|KOR}} Ra Kyung-min | align="left" |15-13, 15-10 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2001 | align="left" |Yaponiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} [[Huang Sui]] | align="left" |13-15, 10-15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2001 | align="left" |Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |7-1, 4-7, 7-3, 7-0 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2001 | align="left" |Xitoy ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Wei Yili]] <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} [[Zhang Jiewen]] | align="left" |6-8, 3-7, 8-6, 7-8 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2002 | align="left" |Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Yawen]] <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} [[Zhao Tingting]] | align="left" |11-5, 11-5 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2002 | align="left" |Singapur ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Huang Nanyan | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Hwang Yu-mi]] <br /><br /> {{Flagicon|KOR}} [[Lee Hyo-jung]] | align="left" |11-1, 11-8 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Butun Angliya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |9-11, 7-11 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Shveysariya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhao Tingting | align="left" |11-7, 6-11, 11-4 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Singapur ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |17-16, 15-7 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Indoneziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |Tugallanmagan | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15-5, 1-15, 17-15 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Daniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Zhang Dan]] <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhang Yawen | align="left" |15-2, 15-1 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Germaniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|KOR}} [[Lee Kyung-won]] <br /><br /> {{Flagicon|KOR}} Ra Kyung-min | align="left" |6-15, 17-15, 8-15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Gonkong ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |14-17, 5-15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2003 | align="left" |Xitoy ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |8-15, 12-15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |Shveysariya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |Tugallanmagan | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |Butun Angliya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |Tugallanmagan | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |Koreya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|KOR}} Lee Kyung-won <br /><br /> {{Flagicon|KOR}} Ra Kyung-min | align="left" |15-8, 9-15, 15-6 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15-7, 15-6 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |Xitoy ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhao Tingting | align="left" |15-14, 15-12 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |Singapur ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|THA}} [[Sathinee Chankrachangwong]] <br /><br /> {{Flagicon|THA}} [[Saralee Thungthongkam]] | align="left" |15-5, 9-15, 15-11 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2004 | align="left" |Indoneziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Dan <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhang Yawen | align="left" |15-10, 15-5 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2005 | align="left" |Yaponiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhao Tingting | align="left" |15-12, 15-2 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2005 | align="left" |Malayziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15-6, 15-8 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2005 | align="left" |Gonkong ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15-13, 8-15, 15-6 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2005 | align="left" |Xitoy ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15-10, 15-4 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Germaniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |3-15, 15-11, 15-10 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Butun Angliya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |15-6, 11-15, 2-15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Indoneziya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhang Yawen | align="left" |13-21, 13-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Singapur ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Dan <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhao Tingting | align="left" |21-18, 21-18 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Koreya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|INA}} [[Jo Novita]] <br /><br /> {{Flagicon|INA}} [[Greysia Polii]] | align="left" |21-10, 21-11 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Gonkong ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Huang Sui | align="left" |21-19, 15-21, 21-19 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2006 | align="left" |Xitoy ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Wei Yili <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Zhang Yawen | align="left" |21-17, 21-7 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2007 | align="left" |Germaniya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Du Jing]] <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} [[Yu Yang]] | align="left" |21-8, 21-7 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#D4F1C5" | align="center" |2007 | align="left" |Bitburger ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|ENG}} [[Natalie Munt]] <br /><br /> {{Flagicon|ENG}} [[Joanne Nicholas]] | align="left" |21-11, 21-10 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2008 | align="left" |Tailand ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|MAS}} [[Chin Eei Hui]] <br /><br /> {{Flagicon|MAS}} [[Wong Pei Tty]] | align="left" |15-21, 21-13, 21-13 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2009 | align="left" |Tailand ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Gao Ling <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Wei Yili | align="left" |22-24, 21-17, 21-15 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2009 | align="left" |Makao ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Du Jing <br /><br /> {{Flagicon|CHN}} Yu Yang | align="left" |16-21, 11-21 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |- style="background:#FFFF67" | align="center" |2009 | align="left" |Xitoy Taypeyi ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} Zhang Jiewen | align="left" |{{Flagicon|INA}} [[Vita Marissa]] <br /><br /> {{Flagicon|USA}} [[Mona Santoso]] | align="left" |21-14, 21-9 | style="text-align:left; background:white" |{{Oltin1}} '''Gʻolib''' |} ''Aralash juftliklar'' {| class="sortable wikitable" style="font-size: 90%;" !Yil ! Turnir ! Hamkor ! Raqib ! Hisob ! Natija |- style="background:#D4F1C5" | align="center" | 1998 | align="left" | Gollandiya ochiq turniri | align="left" |{{Flagicon|CHN}} [[Chen Qiqiu]] | align="left" |{{Flagicon|DEN}} [[Jon Holst-Christensen]]<br /><br />{{Flagicon|DEN}} [[Ann Jørgensen|Ann Jorgensen]] | align="left" | 7-15, 6-15 | style="text-align:left; background:white" |{{Kumush2}} '''Ikkinchi oʻrin''' |} : {{Color box|#FFFF67|border=darkgray}} [[BWF Gran-prisi Oltin va Gran-pri|BWF Grand Pri Oltin]] turnirlari : {{Color box|#D4F1C5|border=darkgray}} [[BWF Gran-prisi Oltin va Gran-pri|BWF & IBF Grand Pri]] turnirlari == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1979-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Badmintonchi]] [[Turkum:WikiSport]] 39q54ra6et8uqlzu4btzjfcul3x7zhm Nezuko Kamado 0 784227 2817112 2022-08-29T09:47:42Z Finikchik 74243 „[[:en:Special:Redirect/revision/1106841779|Nezuko Kamado]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Infobox animanga character|name=Nezuko Kamado|series=[[Demon Slayer: Kimetsu no Yaiba]]|creator=[[Koyoharu Gotouge]]|image=NezukoKamado.png|caption=Nezuko Kamado as illustrated by [[Koyoharu Gotouge]]|first=''Demon Slayer: Kimetsu no Yaiba'' chapter 1: Cruelty (2016)|family=Tanjuro Kamado (father, deceased)<br>Kie Kamado (mother, deceased)<br>[[Tanjiro Kamado]] (brother)<br>Takeo Kamado (brother, deceased)<br>Hanako Kamado (sister, deceased)<br>Shigeru Kamado (brother, deceased)<br>Rokuta Kamado (brother, deceased)|spouse=[[Zenitsu Agatsuma]] (husband)|voice='''Japanese'''<br>[[Akari Kitō]]<ref name="btva"/><br>'''English'''<br>[[Abby Trott]]<ref name="btva">{{cite web |title=Nezuko Kamado Voices (Demon Slayer) |url=https://www.behindthevoiceactors.com/characters/Demon-Slayer/Nezuko-Kamado/ |website=Behind The Voice Actors |access-date=21 October 2021|postscript=. A green check mark indicates that a role has been confirmed using a screenshot (or collage of screenshots) of a title's list of voice actors and their respective characters found in its opening and/or closing credits and/or other reliable sources of information.}}</ref>}} {{Nixongo|'''Nezuko Kamado'''|竈門 禰豆子|Kamado Nezuko}} - Koyoharu Gotugening "Demon Slayer: Kimetsu no Yaiba" mangasidagi xayoliy qahramon. Nezuko va uning katta akasi [[Tanjiro Kamado]] butun oilasini jinlar sabab yo'qotadi, ammo Nezuko hayratlanarli darajada insoniy his-tuyg'ular va fikrlash belgilarini o`zida saqlab qolgan jinga aylanadi va u Tanjironing yagona omon qolgan oila a'zosi bo'ladi. Tanjiro jinlar qotili [[Giyu Tomioka]] bilan uchrashgandan so'ng, singlisining yana odamga aylanishi va oilasining o'limi uchun qasos olish maqsadida o'z izlanishlarini boshlaydi. Nezuko personaji jinga aylangani sabab Tanjironi yanada innovatsion qahramonga aylantirish uchun yaratilgan. Nezukoga dastlabki tanqidiy munosabat ijobiy bo'lgan, qahramonning hikoyada jinga aylanishi deyarli barchani hayajonga soladi, shuningdek, uning serialdagi jang qilish sahnalari tomoshabinlarda ko'proq qiziqishni uyg`otadi. Nezuko [[Weekly Playboy|"Weekly Playboy"]] jurnalining sonida paydo bo'lgan hamda "Demon Slayer" muxlislari orasida mashhur qahramonga aylangan. == Yaratilishi == [[File:NezukoTanjiroearlysketch.jpg|left|thumb| Nezuko va Tanjironing ilk eskizlari]] Nezukoning personaji manga yozuvchisi Koyoharu Gotouge tomonidan bosh qahramon Tanjiro Kamadoni yanada noyob bo'lishi uchun yaratilgan. Nezuko jin bo'lganligi sababli, Tanjiro o'zi duch keladigan jinlardan nafratlana olmaydi, buning o'rniga oq va qora axloqning kulrang zonasida o'zini topadi. Muallifning muharriri va boshqa hissa qo'shuvchilarning ta'kidlashicha, bu holat mangada o'quvchilarni osongina jalb qiladigan innovatsion hikoyalar paydo bo'lishiga olib kelgan<ref name="creation">{{Veb manbasi|url=https://mangaplus.shueisha.co.jp/web_pages/234/|sarlavha=The birth of "Demon Slayer: Kimetsu no Yaiba"|nashriyot=Shueisha|ish=Manga Plus|kirish sanasi=February 16, 2020}}</ref>. [[Anime]] "Kamado Tanjiro no Uta" deb nomlangan saundtrekdan foydalanadi. Qo`hiqda umidsizlikka cho`kmagan va singlisini himoya qilish uchun kurashayotgan Tanjironing qat’iyati ifodalangan<ref name="kimetsu">{{Veb manbasi|url=https://realsound.jp/2020/11/post-648562_2.html|sarlavha="Kamado Tanjiro no Uta" Review|til=ja|ish=Real Sound|muallif=Toriko|ism=Tomato|sana=November 4, 2020|kirish sanasi=November 8, 2021}}</ref>. Nezukoning yapon ovozli aktyori Akari Kitō Tanjironing ovozli aktyori Natsuki Hanae katta akasidek uni studiyada qo'llab-quvvatlashini, agar Akari ovoz yozib olishda qiynalayotgan qismlar bo'lsa, Hanae o`zining ishlari tugagan bo`lsada uni kutib turishini aytgan. Hanaening aytishicha, u ham Kitoni singlisidek ko`radi<ref>{{Veb manbasi|url=https://natalie.mu/comic/pp/kimetsu|sarlavha=「鬼滅の刃」とは？|nashriyot=Natalie|kirish sanasi=February 16, 2020}}</ref>. Ingliz tilidagi dublyajchi Ebbi Trott Nezukoni "aka-ukalarining yoqimtoy, g'amxo'r opasi" deya ta'riflagan, hatto u jinga aylanganda ham janglarda akasiga yordam beradi. Nezuko tomonidan ko'rsatilgan bu mehribonlik Trott tomonidan o'ziga xos deb topilgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://toonamifaithful.com/press-release-aniplex-announces-english-cast-for-demon-slayer/|sarlavha=Press Release: Aniplex announces English cast for Demon Slayer|ish=ToonamiFaithful|kirish sanasi=October 6, 2021}}</ref>. == Ko'rinishlari == Nezuko ko'mir sotuvchining qizi va Tanjironing jinga aylangan singlisi. Muzan Kibutsuji ularning barchasini o'ldirdim deb taxmin qilishiga qaramay, Nezuko jinga aylanib, hushini deyarli yo'qotgan bo`ladi. Nezuko Tanjironi o'ldirib qo`ymaslik uchun yetarlicha xotiralarini saqlab qoladi. Urokodakining ikki yillik gipnozi tufayli Nezuko barcha odamlarni o'z oilasi deb biladi va ularga tahdid soladigan har qanday jinga shafqatsizlarcha hujum qiladi. Nezuko inson go'shtini iste'mol qilish o'rniga, uyqudan quvvat oladi. O'zini haddan tashqari urintirib qo`ysa, uzoq vaqtga hushini yo`qotishga moyil bo'ladi. Dastlab, u gapira olmaydi va hech kimni tishlab olmaslik uchun og`ziga bambuk taqib oladi. Biroq keyingi qismlarda og`zidan bambuk olib tashlanadi va u 22-jildda nutq kuchiga ega bo'lib barcha hotiralarni eslay boshlaydi. Tanjiro, odatda, quyosh nuri ta'sirida omon qolish qobiliyatini rivojlantirmaguncha, uni yog'och qutida (Urokodakining sovg'asi) olib yuradi. Muzanga qarshi soʻnggi jangda Nezukoning ongi va insoniyligi oxir-oqibat tiklanadi. [[Personaj]] ''Demon Slayer: Kimetsu no Yaiba – The Hinokami Chronicles'' video o'yinida ham paydo bo'ladi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.egames.news/noticias/Play-Report-2-de-Kimetsu-no-Yaiba-The-Hinokami-Chronicles-con-la-actriz-de-Nezuko-20210919-0025.html|sarlavha=Play Report #2|ish=Eagames|kirish sanasi=October 6, 2021}}</ref> == Manbalar == lchbgi36gxpr8b7yzvcfcewsv3yq69t 2817115 2817112 2022-08-29T09:50:04Z Finikchik 74243 wikitext text/x-wiki {{Nixongo|'''Nezuko Kamado'''|竈門 禰豆子|}} - Koyoharu Gotugening "[[Demon Slayer: Kimetsu no Yaiba]]" mangasidagi xayoliy qahramon. Nezuko va uning katta akasi [[Tanjiro Kamado]] butun oilasini jinlar sabab yo'qotadi, ammo Nezuko hayratlanarli darajada insoniy his-tuyg'ular va fikrlash belgilarini o`zida saqlab qolgan jinga aylanadi va u Tanjironing yagona omon qolgan oila a'zosi bo'ladi. Tanjiro jinlar qotili [[Giyu Tomioka]] bilan uchrashgandan so'ng, singlisining yana odamga aylanishi va oilasining o'limi uchun qasos olish maqsadida o'z izlanishlarini boshlaydi. Nezuko personaji jinga aylangani sabab Tanjironi yanada innovatsion qahramonga aylantirish uchun yaratilgan. Nezukoga dastlabki tanqidiy munosabat ijobiy bo'lgan, qahramonning hikoyada jinga aylanishi deyarli barchani hayajonga soladi, shuningdek, uning serialdagi jang qilish sahnalari tomoshabinlarda ko'proq qiziqishni uyg`otadi. Nezuko [[Weekly Playboy|"Weekly Playboy"]] jurnalining sonida paydo bo'lgan hamda "Demon Slayer" muxlislari orasida mashhur qahramonga aylangan. == Yaratilishi == [[File:NezukoTanjiroearlysketch.jpg|left|thumb| Nezuko va Tanjironing ilk eskizlari]] Nezukoning personaji manga yozuvchisi Koyoharu Gotouge tomonidan bosh qahramon Tanjiro Kamadoni yanada noyob bo'lishi uchun yaratilgan. Nezuko jin bo'lganligi sababli, Tanjiro o'zi duch keladigan jinlardan nafratlana olmaydi, buning o'rniga oq va qora axloqning kulrang zonasida o'zini topadi. Muallifning muharriri va boshqa hissa qo'shuvchilarning ta'kidlashicha, bu holat mangada o'quvchilarni osongina jalb qiladigan innovatsion hikoyalar paydo bo'lishiga olib kelgan<ref name="creation">{{Veb manbasi|url=https://mangaplus.shueisha.co.jp/web_pages/234/|sarlavha=The birth of "Demon Slayer: Kimetsu no Yaiba"|nashriyot=Shueisha|ish=Manga Plus|kirish sanasi=February 16, 2020}}</ref>. [[Anime]] "Kamado Tanjiro no Uta" deb nomlangan saundtrekdan foydalanadi. Qo`hiqda umidsizlikka cho`kmagan va singlisini himoya qilish uchun kurashayotgan Tanjironing qat’iyati ifodalangan<ref name="kimetsu">{{Veb manbasi|url=https://realsound.jp/2020/11/post-648562_2.html|sarlavha="Kamado Tanjiro no Uta" Review|til=ja|ish=Real Sound|muallif=Toriko|ism=Tomato|sana=November 4, 2020|kirish sanasi=November 8, 2021}}</ref>. Nezukoning yapon ovozli aktyori Akari Kitō Tanjironing ovozli aktyori Natsuki Hanae katta akasidek uni studiyada qo'llab-quvvatlashini, agar Akari ovoz yozib olishda qiynalayotgan qismlar bo'lsa, Hanae o`zining ishlari tugagan bo`lsada uni kutib turishini aytgan. Hanaening aytishicha, u ham Kitoni singlisidek ko`radi<ref>{{Veb manbasi|url=https://natalie.mu/comic/pp/kimetsu|sarlavha=「鬼滅の刃」とは？|nashriyot=Natalie|kirish sanasi=February 16, 2020}}</ref>. Ingliz tilidagi dublyajchi Ebbi Trott Nezukoni "aka-ukalarining yoqimtoy, g'amxo'r opasi" deya ta'riflagan, hatto u jinga aylanganda ham janglarda akasiga yordam beradi. Nezuko tomonidan ko'rsatilgan bu mehribonlik Trott tomonidan o'ziga xos deb topilgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://toonamifaithful.com/press-release-aniplex-announces-english-cast-for-demon-slayer/|sarlavha=Press Release: Aniplex announces English cast for Demon Slayer|ish=ToonamiFaithful|kirish sanasi=October 6, 2021}}</ref>. == Ko'rinishlari == Nezuko ko'mir sotuvchining qizi va Tanjironing jinga aylangan singlisi. Muzan Kibutsuji ularning barchasini o'ldirdim deb taxmin qilishiga qaramay, Nezuko jinga aylanib, hushini deyarli yo'qotgan bo`ladi. Nezuko Tanjironi o'ldirib qo`ymaslik uchun yetarlicha xotiralarini saqlab qoladi. Urokodakining ikki yillik gipnozi tufayli Nezuko barcha odamlarni o'z oilasi deb biladi va ularga tahdid soladigan har qanday jinga shafqatsizlarcha hujum qiladi. Nezuko inson go'shtini iste'mol qilish o'rniga, uyqudan quvvat oladi. O'zini haddan tashqari urintirib qo`ysa, uzoq vaqtga hushini yo`qotishga moyil bo'ladi. Dastlab, u gapira olmaydi va hech kimni tishlab olmaslik uchun og`ziga bambuk taqib oladi. Biroq keyingi qismlarda og`zidan bambuk olib tashlanadi va u 22-jildda nutq kuchiga ega bo'lib barcha hotiralarni eslay boshlaydi. Tanjiro, odatda, quyosh nuri ta'sirida omon qolish qobiliyatini rivojlantirmaguncha, uni yog'och qutida (Urokodakining sovg'asi) olib yuradi. Muzanga qarshi soʻnggi jangda Nezukoning ongi va insoniyligi oxir-oqibat tiklanadi. [[Personaj]] ''Demon Slayer: Kimetsu no Yaiba – The Hinokami Chronicles'' video o'yinida ham paydo bo'ladi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.egames.news/noticias/Play-Report-2-de-Kimetsu-no-Yaiba-The-Hinokami-Chronicles-con-la-actriz-de-Nezuko-20210919-0025.html|sarlavha=Play Report #2|ish=Eagames|kirish sanasi=October 6, 2021}}</ref> == Manbalar == hiyvwxdmfh5mp56bq7kqzewed8ltc6m 2817116 2817115 2022-08-29T09:51:00Z Finikchik 74243 wikitext text/x-wiki {{Nixongo|'''Nezuko Kamado'''|竈門 禰豆子|}} — Koyoharu Gotugening „[[Demon Slayer: Kimetsu no Yaiba]]“ mangasidagi xayoliy qahramon. Nezuko va uning katta akasi [[Tanjiro Kamado]] butun oilasini jinlar sabab yoʻqotadi, ammo Nezuko hayratlanarli darajada insoniy his-tuygʻular va fikrlash belgilarini oʻzida saqlab qolgan jinga aylanadi va u Tanjironing yagona omon qolgan oila aʼzosi boʻladi. Tanjiro jinlar qotili [[Giyu Tomioka]] bilan uchrashgandan soʻng, singlisining yana odamga aylanishi va oilasining oʻlimi uchun qasos olish maqsadida oʻz izlanishlarini boshlaydi. Nezuko personaji jinga aylangani sabab Tanjironi yanada innovatsion qahramonga aylantirish uchun yaratilgan. Nezukoga dastlabki tanqidiy munosabat ijobiy boʻlgan, qahramonning hikoyada jinga aylanishi deyarli barchani hayajonga soladi, shuningdek, uning serialdagi jang qilish sahnalari tomoshabinlarda koʻproq qiziqishni uygʻotadi. Nezuko [[Weekly Playboy|"Weekly Playboy"]] jurnalining sonida paydo boʻlgan hamda „Demon Slayer“ muxlislari orasida mashhur qahramonga aylangan. == Yaratilishi == [[File:Cosplayer of Nezuko Kamado 20190728a.jpg|Nezuko Kamadoning kospleyi]] Nezukoning personaji manga yozuvchisi Koyoharu Gotouge tomonidan bosh qahramon Tanjiro Kamadoni yanada noyob boʻlishi uchun yaratilgan. Nezuko jin boʻlganligi sababli, Tanjiro oʻzi duch keladigan jinlardan nafratlana olmaydi, buning oʻrniga oq va qora axloqning kulrang zonasida oʻzini topadi. Muallifning muharriri va boshqa hissa qoʻshuvchilarning taʼkidlashicha, bu holat mangada oʻquvchilarni osongina jalb qiladigan innovatsion hikoyalar paydo boʻlishiga olib kelgan<ref name="creation">{{Veb manbasi|url=https://mangaplus.shueisha.co.jp/web_pages/234/|sarlavha=The birth of "Demon Slayer: Kimetsu no Yaiba"|nashriyot=Shueisha|ish=Manga Plus|kirish sanasi=February 16, 2020}}</ref>. [[Anime]] „Kamado Tanjiro no Uta“ deb nomlangan saundtrekdan foydalanadi. Qoʻhiqda umidsizlikka choʻkmagan va singlisini himoya qilish uchun kurashayotgan Tanjironing qatʼiyati ifodalangan<ref name="kimetsu">{{Veb manbasi|url=https://realsound.jp/2020/11/post-648562_2.html|sarlavha="Kamado Tanjiro no Uta" Review|til=ja|ish=Real Sound|muallif=Toriko|ism=Tomato|sana=November 4, 2020|kirish sanasi=November 8, 2021}}</ref>. Nezukoning yapon ovozli aktyori Akari Kitō Tanjironing ovozli aktyori Natsuki Hanae katta akasidek uni studiyada qoʻllab-quvvatlashini, agar Akari ovoz yozib olishda qiynalayotgan qismlar boʻlsa, Hanae oʻzining ishlari tugagan boʻlsada uni kutib turishini aytgan. Hanaening aytishicha, u ham Kitoni singlisidek koʻradi<ref>{{Veb manbasi|url=https://natalie.mu/comic/pp/kimetsu|sarlavha=「鬼滅の刃」とは？|nashriyot=Natalie|kirish sanasi=February 16, 2020}}</ref>. Ingliz tilidagi dublyajchi Ebbi Trott Nezukoni „aka-ukalarining yoqimtoy, gʻamxoʻr opasi“ deya taʼriflagan, hatto u jinga aylanganda ham janglarda akasiga yordam beradi. Nezuko tomonidan koʻrsatilgan bu mehribonlik Trott tomonidan oʻziga xos deb topilgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://toonamifaithful.com/press-release-aniplex-announces-english-cast-for-demon-slayer/|sarlavha=Press Release: Aniplex announces English cast for Demon Slayer|ish=ToonamiFaithful|kirish sanasi=October 6, 2021}}</ref>. == Koʻrinishlari == Nezuko koʻmir sotuvchining qizi va Tanjironing jinga aylangan singlisi. Muzan Kibutsuji ularning barchasini oʻldirdim deb taxmin qilishiga qaramay, Nezuko jinga aylanib, hushini deyarli yoʻqotgan boʻladi. Nezuko Tanjironi oʻldirib qoʻymaslik uchun yetarlicha xotiralarini saqlab qoladi. Urokodakining ikki yillik gipnozi tufayli Nezuko barcha odamlarni oʻz oilasi deb biladi va ularga tahdid soladigan har qanday jinga shafqatsizlarcha hujum qiladi. Nezuko inson goʻshtini isteʼmol qilish oʻrniga, uyqudan quvvat oladi. Oʻzini haddan tashqari urintirib qoʻysa, uzoq vaqtga hushini yoʻqotishga moyil boʻladi. Dastlab, u gapira olmaydi va hech kimni tishlab olmaslik uchun ogʻziga bambuk taqib oladi. Biroq keyingi qismlarda ogʻzidan bambuk olib tashlanadi va u 22-jildda nutq kuchiga ega boʻlib barcha hotiralarni eslay boshlaydi. Tanjiro, odatda, quyosh nuri taʼsirida omon qolish qobiliyatini rivojlantirmaguncha, uni yogʻoch qutida (Urokodakining sovgʻasi) olib yuradi. Muzanga qarshi soʻnggi jangda Nezukoning ongi va insoniyligi oxir-oqibat tiklanadi. [[Personaj]] ''Demon Slayer: Kimetsu no Yaiba — The Hinokami Chronicles'' video oʻyinida ham paydo boʻladi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.egames.news/noticias/Play-Report-2-de-Kimetsu-no-Yaiba-The-Hinokami-Chronicles-con-la-actriz-de-Nezuko-20210919-0025.html|sarlavha=Play Report #2|ish=Eagames|kirish sanasi=October 6, 2021}}</ref> == Manbalar == {{manbalar}} p5suhiil98sabzbj05x28zc4lfhadyg 2817117 2817116 2022-08-29T09:51:16Z Finikchik 74243 /* Yaratilishi */ wikitext text/x-wiki {{Nixongo|'''Nezuko Kamado'''|竈門 禰豆子|}} — Koyoharu Gotugening „[[Demon Slayer: Kimetsu no Yaiba]]“ mangasidagi xayoliy qahramon. Nezuko va uning katta akasi [[Tanjiro Kamado]] butun oilasini jinlar sabab yoʻqotadi, ammo Nezuko hayratlanarli darajada insoniy his-tuygʻular va fikrlash belgilarini oʻzida saqlab qolgan jinga aylanadi va u Tanjironing yagona omon qolgan oila aʼzosi boʻladi. Tanjiro jinlar qotili [[Giyu Tomioka]] bilan uchrashgandan soʻng, singlisining yana odamga aylanishi va oilasining oʻlimi uchun qasos olish maqsadida oʻz izlanishlarini boshlaydi. Nezuko personaji jinga aylangani sabab Tanjironi yanada innovatsion qahramonga aylantirish uchun yaratilgan. Nezukoga dastlabki tanqidiy munosabat ijobiy boʻlgan, qahramonning hikoyada jinga aylanishi deyarli barchani hayajonga soladi, shuningdek, uning serialdagi jang qilish sahnalari tomoshabinlarda koʻproq qiziqishni uygʻotadi. Nezuko [[Weekly Playboy|"Weekly Playboy"]] jurnalining sonida paydo boʻlgan hamda „Demon Slayer“ muxlislari orasida mashhur qahramonga aylangan. == Yaratilishi == [[File:Cosplayer of Nezuko Kamado 20190728a.jpg|200px|Nezuko Kamadoning kospleyi]] Nezukoning personaji manga yozuvchisi Koyoharu Gotouge tomonidan bosh qahramon Tanjiro Kamadoni yanada noyob boʻlishi uchun yaratilgan. Nezuko jin boʻlganligi sababli, Tanjiro oʻzi duch keladigan jinlardan nafratlana olmaydi, buning oʻrniga oq va qora axloqning kulrang zonasida oʻzini topadi. Muallifning muharriri va boshqa hissa qoʻshuvchilarning taʼkidlashicha, bu holat mangada oʻquvchilarni osongina jalb qiladigan innovatsion hikoyalar paydo boʻlishiga olib kelgan<ref name="creation">{{Veb manbasi|url=https://mangaplus.shueisha.co.jp/web_pages/234/|sarlavha=The birth of "Demon Slayer: Kimetsu no Yaiba"|nashriyot=Shueisha|ish=Manga Plus|kirish sanasi=February 16, 2020}}</ref>. [[Anime]] „Kamado Tanjiro no Uta“ deb nomlangan saundtrekdan foydalanadi. Qoʻhiqda umidsizlikka choʻkmagan va singlisini himoya qilish uchun kurashayotgan Tanjironing qatʼiyati ifodalangan<ref name="kimetsu">{{Veb manbasi|url=https://realsound.jp/2020/11/post-648562_2.html|sarlavha="Kamado Tanjiro no Uta" Review|til=ja|ish=Real Sound|muallif=Toriko|ism=Tomato|sana=November 4, 2020|kirish sanasi=November 8, 2021}}</ref>. Nezukoning yapon ovozli aktyori Akari Kitō Tanjironing ovozli aktyori Natsuki Hanae katta akasidek uni studiyada qoʻllab-quvvatlashini, agar Akari ovoz yozib olishda qiynalayotgan qismlar boʻlsa, Hanae oʻzining ishlari tugagan boʻlsada uni kutib turishini aytgan. Hanaening aytishicha, u ham Kitoni singlisidek koʻradi<ref>{{Veb manbasi|url=https://natalie.mu/comic/pp/kimetsu|sarlavha=「鬼滅の刃」とは？|nashriyot=Natalie|kirish sanasi=February 16, 2020}}</ref>. Ingliz tilidagi dublyajchi Ebbi Trott Nezukoni „aka-ukalarining yoqimtoy, gʻamxoʻr opasi“ deya taʼriflagan, hatto u jinga aylanganda ham janglarda akasiga yordam beradi. Nezuko tomonidan koʻrsatilgan bu mehribonlik Trott tomonidan oʻziga xos deb topilgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://toonamifaithful.com/press-release-aniplex-announces-english-cast-for-demon-slayer/|sarlavha=Press Release: Aniplex announces English cast for Demon Slayer|ish=ToonamiFaithful|kirish sanasi=October 6, 2021}}</ref>. == Koʻrinishlari == Nezuko koʻmir sotuvchining qizi va Tanjironing jinga aylangan singlisi. Muzan Kibutsuji ularning barchasini oʻldirdim deb taxmin qilishiga qaramay, Nezuko jinga aylanib, hushini deyarli yoʻqotgan boʻladi. Nezuko Tanjironi oʻldirib qoʻymaslik uchun yetarlicha xotiralarini saqlab qoladi. Urokodakining ikki yillik gipnozi tufayli Nezuko barcha odamlarni oʻz oilasi deb biladi va ularga tahdid soladigan har qanday jinga shafqatsizlarcha hujum qiladi. Nezuko inson goʻshtini isteʼmol qilish oʻrniga, uyqudan quvvat oladi. Oʻzini haddan tashqari urintirib qoʻysa, uzoq vaqtga hushini yoʻqotishga moyil boʻladi. Dastlab, u gapira olmaydi va hech kimni tishlab olmaslik uchun ogʻziga bambuk taqib oladi. Biroq keyingi qismlarda ogʻzidan bambuk olib tashlanadi va u 22-jildda nutq kuchiga ega boʻlib barcha hotiralarni eslay boshlaydi. Tanjiro, odatda, quyosh nuri taʼsirida omon qolish qobiliyatini rivojlantirmaguncha, uni yogʻoch qutida (Urokodakining sovgʻasi) olib yuradi. Muzanga qarshi soʻnggi jangda Nezukoning ongi va insoniyligi oxir-oqibat tiklanadi. [[Personaj]] ''Demon Slayer: Kimetsu no Yaiba — The Hinokami Chronicles'' video oʻyinida ham paydo boʻladi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.egames.news/noticias/Play-Report-2-de-Kimetsu-no-Yaiba-The-Hinokami-Chronicles-con-la-actriz-de-Nezuko-20210919-0025.html|sarlavha=Play Report #2|ish=Eagames|kirish sanasi=October 6, 2021}}</ref> == Manbalar == {{manbalar}} n4nbxd80715uedaa4pmo8hxpxjnle3h 2817118 2817117 2022-08-29T09:51:43Z Finikchik 74243 /* Yaratilishi */ wikitext text/x-wiki {{Nixongo|'''Nezuko Kamado'''|竈門 禰豆子|}} — Koyoharu Gotugening „[[Demon Slayer: Kimetsu no Yaiba]]“ mangasidagi xayoliy qahramon. Nezuko va uning katta akasi [[Tanjiro Kamado]] butun oilasini jinlar sabab yoʻqotadi, ammo Nezuko hayratlanarli darajada insoniy his-tuygʻular va fikrlash belgilarini oʻzida saqlab qolgan jinga aylanadi va u Tanjironing yagona omon qolgan oila aʼzosi boʻladi. Tanjiro jinlar qotili [[Giyu Tomioka]] bilan uchrashgandan soʻng, singlisining yana odamga aylanishi va oilasining oʻlimi uchun qasos olish maqsadida oʻz izlanishlarini boshlaydi. Nezuko personaji jinga aylangani sabab Tanjironi yanada innovatsion qahramonga aylantirish uchun yaratilgan. Nezukoga dastlabki tanqidiy munosabat ijobiy boʻlgan, qahramonning hikoyada jinga aylanishi deyarli barchani hayajonga soladi, shuningdek, uning serialdagi jang qilish sahnalari tomoshabinlarda koʻproq qiziqishni uygʻotadi. Nezuko [[Weekly Playboy|"Weekly Playboy"]] jurnalining sonida paydo boʻlgan hamda „Demon Slayer“ muxlislari orasida mashhur qahramonga aylangan. == Yaratilishi == [[File:Cosplayer of Nezuko Kamado 20190728a.jpg|200px|thumb|Nezuko Kamadoning kospleyi]] Nezukoning personaji manga yozuvchisi Koyoharu Gotouge tomonidan bosh qahramon Tanjiro Kamadoni yanada noyob boʻlishi uchun yaratilgan. Nezuko jin boʻlganligi sababli, Tanjiro oʻzi duch keladigan jinlardan nafratlana olmaydi, buning oʻrniga oq va qora axloqning kulrang zonasida oʻzini topadi. Muallifning muharriri va boshqa hissa qoʻshuvchilarning taʼkidlashicha, bu holat mangada oʻquvchilarni osongina jalb qiladigan innovatsion hikoyalar paydo boʻlishiga olib kelgan<ref name="creation">{{Veb manbasi|url=https://mangaplus.shueisha.co.jp/web_pages/234/|sarlavha=The birth of "Demon Slayer: Kimetsu no Yaiba"|nashriyot=Shueisha|ish=Manga Plus|kirish sanasi=February 16, 2020}}</ref>. [[Anime]] „Kamado Tanjiro no Uta“ deb nomlangan saundtrekdan foydalanadi. Qoʻhiqda umidsizlikka choʻkmagan va singlisini himoya qilish uchun kurashayotgan Tanjironing qatʼiyati ifodalangan<ref name="kimetsu">{{Veb manbasi|url=https://realsound.jp/2020/11/post-648562_2.html|sarlavha="Kamado Tanjiro no Uta" Review|til=ja|ish=Real Sound|muallif=Toriko|ism=Tomato|sana=November 4, 2020|kirish sanasi=November 8, 2021}}</ref>. Nezukoning yapon ovozli aktyori Akari Kitō Tanjironing ovozli aktyori Natsuki Hanae katta akasidek uni studiyada qoʻllab-quvvatlashini, agar Akari ovoz yozib olishda qiynalayotgan qismlar boʻlsa, Hanae oʻzining ishlari tugagan boʻlsada uni kutib turishini aytgan. Hanaening aytishicha, u ham Kitoni singlisidek koʻradi<ref>{{Veb manbasi|url=https://natalie.mu/comic/pp/kimetsu|sarlavha=「鬼滅の刃」とは？|nashriyot=Natalie|kirish sanasi=February 16, 2020}}</ref>. Ingliz tilidagi dublyajchi Ebbi Trott Nezukoni „aka-ukalarining yoqimtoy, gʻamxoʻr opasi“ deya taʼriflagan, hatto u jinga aylanganda ham janglarda akasiga yordam beradi. Nezuko tomonidan koʻrsatilgan bu mehribonlik Trott tomonidan oʻziga xos deb topilgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://toonamifaithful.com/press-release-aniplex-announces-english-cast-for-demon-slayer/|sarlavha=Press Release: Aniplex announces English cast for Demon Slayer|ish=ToonamiFaithful|kirish sanasi=October 6, 2021}}</ref>. == Koʻrinishlari == Nezuko koʻmir sotuvchining qizi va Tanjironing jinga aylangan singlisi. Muzan Kibutsuji ularning barchasini oʻldirdim deb taxmin qilishiga qaramay, Nezuko jinga aylanib, hushini deyarli yoʻqotgan boʻladi. Nezuko Tanjironi oʻldirib qoʻymaslik uchun yetarlicha xotiralarini saqlab qoladi. Urokodakining ikki yillik gipnozi tufayli Nezuko barcha odamlarni oʻz oilasi deb biladi va ularga tahdid soladigan har qanday jinga shafqatsizlarcha hujum qiladi. Nezuko inson goʻshtini isteʼmol qilish oʻrniga, uyqudan quvvat oladi. Oʻzini haddan tashqari urintirib qoʻysa, uzoq vaqtga hushini yoʻqotishga moyil boʻladi. Dastlab, u gapira olmaydi va hech kimni tishlab olmaslik uchun ogʻziga bambuk taqib oladi. Biroq keyingi qismlarda ogʻzidan bambuk olib tashlanadi va u 22-jildda nutq kuchiga ega boʻlib barcha hotiralarni eslay boshlaydi. Tanjiro, odatda, quyosh nuri taʼsirida omon qolish qobiliyatini rivojlantirmaguncha, uni yogʻoch qutida (Urokodakining sovgʻasi) olib yuradi. Muzanga qarshi soʻnggi jangda Nezukoning ongi va insoniyligi oxir-oqibat tiklanadi. [[Personaj]] ''Demon Slayer: Kimetsu no Yaiba — The Hinokami Chronicles'' video oʻyinida ham paydo boʻladi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.egames.news/noticias/Play-Report-2-de-Kimetsu-no-Yaiba-The-Hinokami-Chronicles-con-la-actriz-de-Nezuko-20210919-0025.html|sarlavha=Play Report #2|ish=Eagames|kirish sanasi=October 6, 2021}}</ref> == Manbalar == {{manbalar}} otaepo7cbrtmfqi1w4drvy5nx03ala0 2817121 2817118 2022-08-29T09:52:44Z Finikchik 74243 wikitext text/x-wiki {{Nixongo|'''Nezuko Kamado'''|竈門 禰豆子|}} — [[Koyoharu Gotuge|Koyoharu Gotugening]] „[[Demon Slayer: Kimetsu no Yaiba]]“ mangasidagi xayoliy qahramon. Nezuko va uning katta akasi [[Tanjiro Kamado]] butun oilasini jinlar sabab yoʻqotadi, ammo Nezuko hayratlanarli darajada insoniy his-tuygʻular va fikrlash belgilarini oʻzida saqlab qolgan jinga aylanadi va u Tanjironing yagona omon qolgan oila aʼzosi boʻladi. Tanjiro jinlar qotili [[Giyu Tomioka]] bilan uchrashgandan soʻng, singlisining yana odamga aylanishi va oilasining oʻlimi uchun qasos olish maqsadida oʻz izlanishlarini boshlaydi. Nezuko personaji jinga aylangani sabab Tanjironi yanada innovatsion qahramonga aylantirish uchun yaratilgan. Nezukoga dastlabki tanqidiy munosabat ijobiy boʻlgan, qahramonning hikoyada jinga aylanishi deyarli barchani hayajonga soladi, shuningdek, uning serialdagi jang qilish sahnalari tomoshabinlarda koʻproq qiziqishni uygʻotadi. Nezuko [[Weekly Playboy|"Weekly Playboy"]] jurnalining sonida paydo boʻlgan hamda „Demon Slayer“ muxlislari orasida mashhur qahramonga aylangan. == Yaratilishi == [[File:Cosplayer of Nezuko Kamado 20190728a.jpg|200px|thumb|Nezuko Kamadoning kospleyi]] Nezukoning personaji manga yozuvchisi Koyoharu Gotouge tomonidan bosh qahramon Tanjiro Kamadoni yanada noyob boʻlishi uchun yaratilgan. Nezuko jin boʻlganligi sababli, Tanjiro oʻzi duch keladigan jinlardan nafratlana olmaydi, buning oʻrniga oq va qora axloqning kulrang zonasida oʻzini topadi. Muallifning muharriri va boshqa hissa qoʻshuvchilarning taʼkidlashicha, bu holat mangada oʻquvchilarni osongina jalb qiladigan innovatsion hikoyalar paydo boʻlishiga olib kelgan<ref name="creation">{{Veb manbasi|url=https://mangaplus.shueisha.co.jp/web_pages/234/|sarlavha=The birth of "Demon Slayer: Kimetsu no Yaiba"|nashriyot=Shueisha|ish=Manga Plus|kirish sanasi=February 16, 2020}}</ref>. [[Anime]] „Kamado Tanjiro no Uta“ deb nomlangan saundtrekdan foydalanadi. Qoʻhiqda umidsizlikka choʻkmagan va singlisini himoya qilish uchun kurashayotgan Tanjironing qatʼiyati ifodalangan<ref name="kimetsu">{{Veb manbasi|url=https://realsound.jp/2020/11/post-648562_2.html|sarlavha="Kamado Tanjiro no Uta" Review|til=ja|ish=Real Sound|muallif=Toriko|ism=Tomato|sana=November 4, 2020|kirish sanasi=November 8, 2021}}</ref>. Nezukoning yapon ovozli aktyori Akari Kitō Tanjironing ovozli aktyori Natsuki Hanae katta akasidek uni studiyada qoʻllab-quvvatlashini, agar Akari ovoz yozib olishda qiynalayotgan qismlar boʻlsa, Hanae oʻzining ishlari tugagan boʻlsada uni kutib turishini aytgan. Hanaening aytishicha, u ham Kitoni singlisidek koʻradi<ref>{{Veb manbasi|url=https://natalie.mu/comic/pp/kimetsu|sarlavha=「鬼滅の刃」とは？|nashriyot=Natalie|kirish sanasi=February 16, 2020}}</ref>. Ingliz tilidagi dublyajchi Ebbi Trott Nezukoni „aka-ukalarining yoqimtoy, gʻamxoʻr opasi“ deya taʼriflagan, hatto u jinga aylanganda ham janglarda akasiga yordam beradi. Nezuko tomonidan koʻrsatilgan bu mehribonlik Trott tomonidan oʻziga xos deb topilgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://toonamifaithful.com/press-release-aniplex-announces-english-cast-for-demon-slayer/|sarlavha=Press Release: Aniplex announces English cast for Demon Slayer|ish=ToonamiFaithful|kirish sanasi=October 6, 2021}}</ref>. == Koʻrinishlari == Nezuko koʻmir sotuvchining qizi va Tanjironing jinga aylangan singlisi. Muzan Kibutsuji ularning barchasini oʻldirdim deb taxmin qilishiga qaramay, Nezuko jinga aylanib, hushini deyarli yoʻqotgan boʻladi. Nezuko Tanjironi oʻldirib qoʻymaslik uchun yetarlicha xotiralarini saqlab qoladi. Urokodakining ikki yillik gipnozi tufayli Nezuko barcha odamlarni oʻz oilasi deb biladi va ularga tahdid soladigan har qanday jinga shafqatsizlarcha hujum qiladi. Nezuko inson goʻshtini isteʼmol qilish oʻrniga, uyqudan quvvat oladi. Oʻzini haddan tashqari urintirib qoʻysa, uzoq vaqtga hushini yoʻqotishga moyil boʻladi. Dastlab, u gapira olmaydi va hech kimni tishlab olmaslik uchun ogʻziga bambuk taqib oladi. Biroq keyingi qismlarda ogʻzidan bambuk olib tashlanadi va u 22-jildda nutq kuchiga ega boʻlib barcha hotiralarni eslay boshlaydi. Tanjiro, odatda, quyosh nuri taʼsirida omon qolish qobiliyatini rivojlantirmaguncha, uni yogʻoch qutida (Urokodakining sovgʻasi) olib yuradi. Muzanga qarshi soʻnggi jangda Nezukoning ongi va insoniyligi oxir-oqibat tiklanadi. [[Personaj]] ''Demon Slayer: Kimetsu no Yaiba — The Hinokami Chronicles'' video oʻyinida ham paydo boʻladi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.egames.news/noticias/Play-Report-2-de-Kimetsu-no-Yaiba-The-Hinokami-Chronicles-con-la-actriz-de-Nezuko-20210919-0025.html|sarlavha=Play Report #2|ish=Eagames|kirish sanasi=October 6, 2021}}</ref> == Manbalar == {{manbalar}} 915gsihuz62jos3t9c6zzjuocai1csr 2817124 2817121 2022-08-29T09:54:34Z Finikchik 74243 wikitext text/x-wiki {{Nixongo|'''Nezuko Kamado'''|竈門 禰豆子|}} — [[Koyoharu Gotuge|Koyoharu Gotugening]] „[[Demon Slayer: Kimetsu no Yaiba]]“ mangasidagi xayoliy qahramon. Nezuko va uning katta akasi [[Tanjiro Kamado]] butun oilasini jinlar sabab yoʻqotadi, ammo Nezuko hayratlanarli darajada insoniy his-tuygʻular va fikrlash belgilarini oʻzida saqlab qolgan jinga aylanadi va u Tanjironing yagona omon qolgan oila aʼzosi boʻladi. Tanjiro jinlar qotili [[Giyu Tomioka]] bilan uchrashgandan soʻng, singlisining yana odamga aylanishi va oilasining oʻlimi uchun qasos olish maqsadida oʻz izlanishlarini boshlaydi. Nezuko personaji jinga aylangani sabab Tanjironi yanada innovatsion qahramonga aylantirish uchun yaratilgan. Nezukoga dastlabki tanqidiy munosabat ijobiy boʻlgan, qahramonning hikoyada jinga aylanishi deyarli barchani hayajonga soladi, shuningdek, uning serialdagi jang qilish sahnalari tomoshabinlarda koʻproq qiziqishni uygʻotadi. Nezuko [[Weekly Playboy|"Weekly Playboy"]] jurnalining sonida paydo boʻlgan hamda „Demon Slayer“ muxlislari orasida mashhur qahramonga aylangan. == Yaratilishi == [[File:Cosplayer of Nezuko Kamado 20190728a.jpg|200px|thumb|Nezuko Kamadoning [[Kospley|kospleyi]]]] Nezukoning personaji manga yozuvchisi Koyoharu Gotouge tomonidan bosh qahramon Tanjiro Kamadoni yanada noyob boʻlishi uchun yaratilgan. Nezuko jin boʻlganligi sababli, Tanjiro oʻzi duch keladigan jinlardan nafratlana olmaydi, buning oʻrniga oq va qora axloqning kulrang zonasida oʻzini topadi. Muallifning muharriri va boshqa hissa qoʻshuvchilarning taʼkidlashicha, bu holat mangada oʻquvchilarni osongina jalb qiladigan innovatsion hikoyalar paydo boʻlishiga olib kelgan<ref name="creation">{{Veb manbasi|url=https://mangaplus.shueisha.co.jp/web_pages/234/|sarlavha=The birth of "Demon Slayer: Kimetsu no Yaiba"|nashriyot=Shueisha|ish=Manga Plus|kirish sanasi=February 16, 2020}}</ref>. [[Anime]] „Kamado Tanjiro no Uta“ deb nomlangan saundtrekdan foydalanadi. Qoʻhiqda umidsizlikka choʻkmagan va singlisini himoya qilish uchun kurashayotgan Tanjironing qatʼiyati ifodalangan<ref name="kimetsu">{{Veb manbasi|url=https://realsound.jp/2020/11/post-648562_2.html|sarlavha="Kamado Tanjiro no Uta" Review|til=ja|ish=Real Sound|muallif=Toriko|ism=Tomato|sana=November 4, 2020|kirish sanasi=November 8, 2021}}</ref>. Nezukoning yapon ovozli aktyori Akari Kitō Tanjironing ovozli aktyori Natsuki Hanae katta akasidek uni studiyada qoʻllab-quvvatlashini, agar Akari ovoz yozib olishda qiynalayotgan qismlar boʻlsa, Hanae oʻzining ishlari tugagan boʻlsada uni kutib turishini aytgan. Hanaening aytishicha, u ham Kitoni singlisidek koʻradi<ref>{{Veb manbasi|url=https://natalie.mu/comic/pp/kimetsu|sarlavha=「鬼滅の刃」とは？|nashriyot=Natalie|kirish sanasi=February 16, 2020}}</ref>. Ingliz tilidagi dublyajchi Ebbi Trott Nezukoni „aka-ukalarining yoqimtoy, gʻamxoʻr opasi“ deya taʼriflagan, hatto u jinga aylanganda ham janglarda akasiga yordam beradi. Nezuko tomonidan koʻrsatilgan bu mehribonlik Trott tomonidan oʻziga xos deb topilgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://toonamifaithful.com/press-release-aniplex-announces-english-cast-for-demon-slayer/|sarlavha=Press Release: Aniplex announces English cast for Demon Slayer|ish=ToonamiFaithful|kirish sanasi=October 6, 2021}}</ref>. == Koʻrinishlari == Nezuko koʻmir sotuvchining qizi va Tanjironing jinga aylangan singlisi. Muzan Kibutsuji ularning barchasini oʻldirdim deb taxmin qilishiga qaramay, Nezuko jinga aylanib, hushini deyarli yoʻqotgan boʻladi. Nezuko Tanjironi oʻldirib qoʻymaslik uchun yetarlicha xotiralarini saqlab qoladi. Urokodakining ikki yillik gipnozi tufayli Nezuko barcha odamlarni oʻz oilasi deb biladi va ularga tahdid soladigan har qanday jinga shafqatsizlarcha hujum qiladi. Nezuko inson goʻshtini isteʼmol qilish oʻrniga, uyqudan quvvat oladi. Oʻzini haddan tashqari urintirib qoʻysa, uzoq vaqtga hushini yoʻqotishga moyil boʻladi. Dastlab, u gapira olmaydi va hech kimni tishlab olmaslik uchun ogʻziga bambuk taqib oladi. Biroq keyingi qismlarda ogʻzidan bambuk olib tashlanadi va u 22-jildda nutq kuchiga ega boʻlib barcha hotiralarni eslay boshlaydi. Tanjiro, odatda, quyosh nuri taʼsirida omon qolish qobiliyatini rivojlantirmaguncha, uni yogʻoch qutida (Urokodakining sovgʻasi) olib yuradi. Muzanga qarshi soʻnggi jangda Nezukoning ongi va insoniyligi oxir-oqibat tiklanadi. [[Personaj]] ''Demon Slayer: Kimetsu no Yaiba — The Hinokami Chronicles'' video oʻyinida ham paydo boʻladi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.egames.news/noticias/Play-Report-2-de-Kimetsu-no-Yaiba-The-Hinokami-Chronicles-con-la-actriz-de-Nezuko-20210919-0025.html|sarlavha=Play Report #2|ish=Eagames|kirish sanasi=October 6, 2021}}</ref> == Manbalar == {{manbalar}} 9f0er6dzu3btcv4e5fw97uun9yc8wq2 2817127 2817124 2022-08-29T09:55:41Z Finikchik 74243 wikitext text/x-wiki {{Nixongo|'''Nezuko Kamado'''|竈門 禰豆子|}} — [[Koyoharu Gotuge|Koyoharu Gotugening]] „[[Demon Slayer: Kimetsu no Yaiba]]“ mangasidagi xayoliy qahramon. Nezuko va uning katta akasi [[Tanjiro Kamado]] butun oilasini jinlar sabab yoʻqotadi, ammo Nezuko hayratlanarli darajada insoniy his-tuygʻular va fikrlash belgilarini oʻzida saqlab qolgan jinga aylanadi va u Tanjironing yagona omon qolgan oila aʼzosi boʻladi. Tanjiro jinlar qotili [[Giyu Tomioka]] bilan uchrashgandan soʻng, singlisining yana odamga aylanishi va oilasining oʻlimi uchun qasos olish maqsadida oʻz izlanishlarini boshlaydi. Nezuko personaji jinga aylangani sabab Tanjironi yanada innovatsion qahramonga aylantirish uchun yaratilgan. Nezukoga dastlabki tanqidiy munosabat ijobiy boʻlgan, qahramonning hikoyada jinga aylanishi deyarli barchani hayajonga soladi, shuningdek, uning serialdagi jang qilish sahnalari tomoshabinlarda koʻproq qiziqishni uygʻotadi. Nezuko [[Weekly Playboy|„Weekly Playboy“]] jurnalining sonida paydo boʻlgan hamda „Demon Slayer“ muxlislari orasida mashhur qahramonga aylangan. == Yaratilishi == [[File:Cosplayer of Nezuko Kamado 20190728a.jpg|200px|thumb|Nezuko Kamadoning [[Kospley|kospleyi]]]] Nezukoning personaji manga yozuvchisi Koyoharu Gotouge tomonidan bosh qahramon Tanjiro Kamadoni yanada noyob boʻlishi uchun yaratilgan. Nezuko jin boʻlganligi sababli, Tanjiro oʻzi duch keladigan jinlardan nafratlana olmaydi, buning oʻrniga oq va qora axloqning kulrang zonasida oʻzini topadi. Muallifning muharriri va boshqa hissa qoʻshuvchilarning taʼkidlashicha, bu holat mangada oʻquvchilarni osongina jalb qiladigan innovatsion hikoyalar paydo boʻlishiga olib kelgan<ref name="creation">{{Veb manbasi|url=https://mangaplus.shueisha.co.jp/web_pages/234/|sarlavha=The birth of "Demon Slayer: Kimetsu no Yaiba"|nashriyot=Shueisha|ish=Manga Plus|kirish sanasi=February 16, 2020}}</ref>. [[Anime]] „Kamado Tanjiro no Uta“ deb nomlangan saundtrekdan foydalanadi. Qoʻhiqda umidsizlikka choʻkmagan va singlisini himoya qilish uchun kurashayotgan Tanjironing qatʼiyati ifodalangan<ref name="kimetsu">{{Veb manbasi|url=https://realsound.jp/2020/11/post-648562_2.html|sarlavha="Kamado Tanjiro no Uta" Review|til=ja|ish=Real Sound|muallif=Toriko|ism=Tomato|sana=November 4, 2020|kirish sanasi=November 8, 2021}}</ref>. Nezukoning yapon ovozli aktyori Akari Kitō Tanjironing ovozli aktyori Natsuki Hanae katta akasidek uni studiyada qoʻllab-quvvatlashini, agar Akari ovoz yozib olishda qiynalayotgan qismlar boʻlsa, Hanae oʻzining ishlari tugagan boʻlsada uni kutib turishini aytgan. Hanaening aytishicha, u ham Kitoni singlisidek koʻradi<ref>{{Veb manbasi|url=https://natalie.mu/comic/pp/kimetsu|sarlavha=「鬼滅の刃」とは？|nashriyot=Natalie|kirish sanasi=February 16, 2020}}</ref>. Ingliz tilidagi dublyajchi Ebbi Trott Nezukoni „aka-ukalarining yoqimtoy, gʻamxoʻr opasi“ deya taʼriflagan, hatto u jinga aylanganda ham janglarda akasiga yordam beradi. Nezuko tomonidan koʻrsatilgan bu mehribonlik Trott tomonidan oʻziga xos deb topilgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://toonamifaithful.com/press-release-aniplex-announces-english-cast-for-demon-slayer/|sarlavha=Press Release: Aniplex announces English cast for Demon Slayer|ish=ToonamiFaithful|kirish sanasi=October 6, 2021}}</ref>. == Koʻrinishlari == Nezuko koʻmir sotuvchining qizi va Tanjironing jinga aylangan singlisi. Muzan Kibutsuji ularning barchasini oʻldirdim deb taxmin qilishiga qaramay, Nezuko jinga aylanib, hushini deyarli yoʻqotgan boʻladi. Nezuko Tanjironi oʻldirib qoʻymaslik uchun yetarlicha xotiralarini saqlab qoladi. Urokodakining ikki yillik gipnozi tufayli Nezuko barcha odamlarni oʻz oilasi deb biladi va ularga tahdid soladigan har qanday jinga shafqatsizlarcha hujum qiladi. Nezuko inson goʻshtini isteʼmol qilish oʻrniga, uyqudan quvvat oladi. Oʻzini haddan tashqari urintirib qoʻysa, uzoq vaqtga hushini yoʻqotishga moyil boʻladi. Dastlab, u gapira olmaydi va hech kimni tishlab olmaslik uchun ogʻziga bambuk taqib oladi. Biroq keyingi qismlarda ogʻzidan bambuk olib tashlanadi va u 22-jildda nutq kuchiga ega boʻlib barcha hotiralarni eslay boshlaydi. Tanjiro, odatda, quyosh nuri taʼsirida omon qolish qobiliyatini rivojlantirmaguncha, uni yogʻoch qutida (Urokodakining sovgʻasi) olib yuradi. Muzanga qarshi soʻnggi jangda Nezukoning ongi va insoniyligi oxir-oqibat tiklanadi. [[Personaj]] ''Demon Slayer: Kimetsu no Yaiba — The Hinokami Chronicles'' video oʻyinida ham paydo boʻladi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.egames.news/noticias/Play-Report-2-de-Kimetsu-no-Yaiba-The-Hinokami-Chronicles-con-la-actriz-de-Nezuko-20210919-0025.html|sarlavha=Play Report #2|ish=Eagames|kirish sanasi=October 6, 2021}}</ref> == Manbalar == {{manbalar}} t16bln6cyxqfbdjlcl8vj9fiwe9g3rt 2817134 2817127 2022-08-29T09:59:17Z Finikchik 74243 /* Yaratilishi */ wikitext text/x-wiki {{Nixongo|'''Nezuko Kamado'''|竈門 禰豆子|}} — [[Koyoharu Gotuge|Koyoharu Gotugening]] „[[Demon Slayer: Kimetsu no Yaiba]]“ mangasidagi xayoliy qahramon. Nezuko va uning katta akasi [[Tanjiro Kamado]] butun oilasini jinlar sabab yoʻqotadi, ammo Nezuko hayratlanarli darajada insoniy his-tuygʻular va fikrlash belgilarini oʻzida saqlab qolgan jinga aylanadi va u Tanjironing yagona omon qolgan oila aʼzosi boʻladi. Tanjiro jinlar qotili [[Giyu Tomioka]] bilan uchrashgandan soʻng, singlisining yana odamga aylanishi va oilasining oʻlimi uchun qasos olish maqsadida oʻz izlanishlarini boshlaydi. Nezuko personaji jinga aylangani sabab Tanjironi yanada innovatsion qahramonga aylantirish uchun yaratilgan. Nezukoga dastlabki tanqidiy munosabat ijobiy boʻlgan, qahramonning hikoyada jinga aylanishi deyarli barchani hayajonga soladi, shuningdek, uning serialdagi jang qilish sahnalari tomoshabinlarda koʻproq qiziqishni uygʻotadi. Nezuko [[Weekly Playboy|„Weekly Playboy“]] jurnalining sonida paydo boʻlgan hamda „Demon Slayer“ muxlislari orasida mashhur qahramonga aylangan. == Yaratilishi == [[File:Cosplayer of Nezuko Kamado 20190728a.jpg|200px|thumb|Nezuko Kamadoning [[Kospley|kospleyi]]]] Nezukoning personaji manga yozuvchisi Koyoharu Gotouge tomonidan bosh qahramon Tanjiro Kamadoni yanada noyob boʻlishi uchun yaratilgan. Nezuko jin boʻlganligi sababli, Tanjiro oʻzi duch keladigan jinlardan nafratlana olmaydi, buning oʻrniga oq va qora axloqning kulrang zonasida oʻzini topadi. Muallifning muharriri va boshqa hissa qoʻshuvchilarning taʼkidlashicha, bu holat mangada oʻquvchilarni osongina jalb qiladigan innovatsion hikoyalar paydo boʻlishiga olib kelgan<ref name="creation">{{Veb manbasi|url=https://mangaplus.shueisha.co.jp/web_pages/234/|sarlavha=The birth of "Demon Slayer: Kimetsu no Yaiba"|nashriyot=Shueisha|ish=Manga Plus|kirish sanasi=February 16, 2020}}</ref>. [[Anime]] „Kamado Tanjiro no Uta“ deb nomlangan saundtrekdan foydalanadi. Qoʻshiqda umidsizlikka choʻkmagan va singlisini himoya qilish uchun kurashayotgan Tanjironing qatʼiyati ifodalangan<ref name="kimetsu">{{Veb manbasi|url=https://realsound.jp/2020/11/post-648562_2.html|sarlavha="Kamado Tanjiro no Uta" Review|til=ja|ish=Real Sound|muallif=Toriko|ism=Tomato|sana=November 4, 2020|kirish sanasi=November 8, 2021}}</ref>. Nezukoning yapon ovozli aktyori Akari Kitō Tanjironing ovozli aktyori Natsuki Hanae katta akasidek uni studiyada qoʻllab-quvvatlashini, agar Akari ovoz yozib olishda qiynalayotgan qismlar boʻlsa, Hanae oʻzining ishlari tugagan boʻlsada uni kutib turishini aytgan. Hanaening aytishicha, u ham Kitoni singlisidek koʻradi<ref>{{Veb manbasi|url=https://natalie.mu/comic/pp/kimetsu|sarlavha=「鬼滅の刃」とは？|nashriyot=Natalie|kirish sanasi=February 16, 2020}}</ref>. Ingliz tilidagi dublyajchi Ebbi Trott Nezukoni „aka-ukalarining yoqimtoy, gʻamxoʻr opasi“ deya taʼriflagan, hatto u jinga aylanganda ham janglarda akasiga yordam beradi. Nezuko tomonidan koʻrsatilgan bu mehribonlik Trott tomonidan oʻziga xos deb topilgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://toonamifaithful.com/press-release-aniplex-announces-english-cast-for-demon-slayer/|sarlavha=Press Release: Aniplex announces English cast for Demon Slayer|ish=ToonamiFaithful|kirish sanasi=October 6, 2021}}</ref>. == Koʻrinishlari == Nezuko koʻmir sotuvchining qizi va Tanjironing jinga aylangan singlisi. Muzan Kibutsuji ularning barchasini oʻldirdim deb taxmin qilishiga qaramay, Nezuko jinga aylanib, hushini deyarli yoʻqotgan boʻladi. Nezuko Tanjironi oʻldirib qoʻymaslik uchun yetarlicha xotiralarini saqlab qoladi. Urokodakining ikki yillik gipnozi tufayli Nezuko barcha odamlarni oʻz oilasi deb biladi va ularga tahdid soladigan har qanday jinga shafqatsizlarcha hujum qiladi. Nezuko inson goʻshtini isteʼmol qilish oʻrniga, uyqudan quvvat oladi. Oʻzini haddan tashqari urintirib qoʻysa, uzoq vaqtga hushini yoʻqotishga moyil boʻladi. Dastlab, u gapira olmaydi va hech kimni tishlab olmaslik uchun ogʻziga bambuk taqib oladi. Biroq keyingi qismlarda ogʻzidan bambuk olib tashlanadi va u 22-jildda nutq kuchiga ega boʻlib barcha hotiralarni eslay boshlaydi. Tanjiro, odatda, quyosh nuri taʼsirida omon qolish qobiliyatini rivojlantirmaguncha, uni yogʻoch qutida (Urokodakining sovgʻasi) olib yuradi. Muzanga qarshi soʻnggi jangda Nezukoning ongi va insoniyligi oxir-oqibat tiklanadi. [[Personaj]] ''Demon Slayer: Kimetsu no Yaiba — The Hinokami Chronicles'' video oʻyinida ham paydo boʻladi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.egames.news/noticias/Play-Report-2-de-Kimetsu-no-Yaiba-The-Hinokami-Chronicles-con-la-actriz-de-Nezuko-20210919-0025.html|sarlavha=Play Report #2|ish=Eagames|kirish sanasi=October 6, 2021}}</ref> == Manbalar == {{manbalar}} 5xfxyjwdz4e4xjled7rh7949wuiufq8 Aristide Bancé 0 784228 2817114 2022-08-29T09:49:19Z SanjarStamov 75319 „[[:en:Special:Redirect/revision/1069747446|Aristide Bancé]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Aristide Bancé|tasvir=Aristide-Bance.jpg|izoh=|toʻliqism=Aristide Bancé<ref>{{cite web |url=https://www.tff.org/Default.aspx?pageID=30&kisiID=1432294 |title=Aristide Bance |publisher=Turkish Football Federation |access-date=16 April 2020 |language=tr}}</ref>|tavallud_sana={{birth date and age|1984|9|19|df=y}}|tavallud_joyi=[[Abidjan]], Ivory Coast|boʻyi=1.93 m|pozitsiya=[[Hujumchi]]|joriyklub=|klubraqami=|yoshlikyillari1=|yoshlikklublari1=[[Stade d'Abidjan]]|yillar1=2000|klublar1=[[Stade d'Abidjan]]|isht1=33|gollar1=8|yillar2=2001|klublar2=[[Athlétic Adjamé]]|isht2=30|gollar2=5|yillar3=2002|klublar3=RFC Daoukro|isht3=20|gollar3=8|yillar4=2002–2003|klublar4=[[Santos Football Club (Burkina)|Santos Burkina]]|isht4=16|gollar4=9|yillar5=2003–2006|klublar5=[[K.S.C. Lokeren Oost-Vlaanderen|Lokeren]]|isht5=77|gollar5=27|yillar6=2006–2008|klublar6=[[FC Metalurh Donetsk|Metalurh Donetsk]]|isht6=12|gollar6=2|yillar7=2007–2008|klublar7=→ [[Beerschot AC|Germinal Beerschot]] (loan)|isht7=9|gollar7=0|yillar8=2008|klublar8=→ [[Kickers Offenbach]] (loan)|isht8=10|gollar8=4|yillar9=2008–2010|klublar9=[[1. FSV Mainz 05|Mainz 05]]|isht9=62|gollar9=24|yillar10=2010–2012|klublar10=[[Al-Ahli Dubai]]|isht10=7|gollar10=2|milliyyillar1=2003–2020|milliyjamoa1=[[Burkina Faso national football team|Burkina Faso]]|milliyisht1=79|milliygollar1=24|pcupdate=7 February 2019|ntupdate=9 October 2020|medallar=}} '''Aristide Bancé''' (1984-yil 19-sentyabrda tug'ilgan) - Burkinabening sobiq professional [[Futbol|futbolchisi]], [[Hujumchi (futbol)|hujumchi]] sifatida o'ynagan. U Yevropadagi faoliyatini „Lokeren”da boshlagan va Jupiler Pro-ligasining 87 o‘yinida 27 ta gol urgan. Ukrainadagi „Metalurh" bilan bir mavsumdan so'ng Germaniyaning „Mainz 05 " klubiga o'tdi. „Mainz 05"dagi birinchi mavsumida [[Bundesliga|Bundesligada]] 14 ta gol urdi, shuningdek, DFB-Pokal yarim finalida, so'nggi musobaqada 4 ta gol urdi<ref name="cup">{{Veb manbasi|sarlavha=BANCE SCHIESST "UNDERDOG" MAINZ 05 INS HALBFINALE|url=https://www.dfb.de/dfb-pokal/news-detail/bance-schiesst-underdog-mainz-05-ins-halbfinale-17281/full/1/?no_cache=1|ish=dfb.de|kirish sanasi=11 December 2021}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Torjaeger 2008/2009|url=https://www.dfb.de/dfb-pokal/statistik/aktuelle-torjaeger/?no_cache=1&spieledb_path=%2Fcompetitions%2F33%2Fseasons%2F2008-2009%2Ftop_scorer|nashriyot=DFB-Pokal|kirish sanasi=11 December 2021}}</ref>. == Klublardagi faoliyati == === Metalurh Donetsk === 2006-yil 20-iyunda Bancé Donetskning Metalurh klubi bilan to'rt yillik shartnoma imzoladi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=20 June 2006 |title=Bance moves to Ukraine |language=en-GB |work=BBC Sport |url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/africa/5098640.stm |access-date=12 June 2021}}</ref>. „Metalurh Donetsk"da asosiy tarkibga qo`shila olmagach, u 2007-yilning iyulida Belgiyaga qaytib, Germinal Beerschotga bir yilga ijaraga o`tdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=21 July 2007 |title=Aristide Bance returns to Belgium |language=en-GB |work=BBC Sport |url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/africa/6910221.stm |access-date=12 June 2021}}</ref>. Biroq, u 2008-yilning yanvarida mavsumning qolgan qismi uchun „Kickers Offenbax"ga ijaraga berib yuborildi<ref>{{Veb manbasi|sana=11 January 2008|sarlavha=OFC leiht Aristide Bancé aus|url=https://www.kicker.de/ofc-leiht-aristide-bancc3a9-aus-373957/artikel|kirish sanasi=12 June 2021|ish=kicker|til=de-DE}}</ref>. === Mainz 05 === Bancé 2008-yilning yozida noma'lum to'lov evaziga to'rt yillik shartnoma asosida „Mainz 05"ga qo'shildi<ref>{{Veb manbasi|sana=28 May 2008|sarlavha=Bance folgt Andersen zum FSV|url=https://www.kicker.de/bance-folgt-andersen-zum-fsv-379043/artikel|kirish sanasi=8 June 2021|ish=kicker|til=de-DE}}</ref>. === Al-Ahli Dubai === 2010-yilning 16-avgustida Bancé Dubayning Al-Ahli jamoasi bilan to'rt yillik shartnoma imzoladi, ikki klub o'rtasidagi transfer shartnomasi esa oshkor qilinmadi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Bairner|ism=Robin|sana=16 August 2010|sarlavha=Official: Aristide Bance Departs Mainz For Al-Ahli|url=https://www.goal.com/en/news/15/german-football/2010/08/16/2072920/official-aristide-bance-departs-mainz-for-al-ahli|kirish sanasi=8 June 2021|ish=Goal.com}}</ref>. === FK Augsburg === 2012-yil iyun oyida Bancé „Augsburg" klubi bilan noma'lum to'lov evaziga uch yillik shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|sana=29 June 2012|sarlavha=Bancé streift sich FCA-Trikot über|url=https://www.kicker.de/bancc3a9-streift-sich-fca-trikot-ueber-571224/artikel|kirish sanasi=8 June 2021|ish=kicker|til=de-DE}}</ref>. 2013-yilning sentabrida u mavsum oxirigacha ijara asosida Dyusseldorfning Fortuna klubiga o'tdi<ref>{{Veb manbasi|sana=2 September 2013|sarlavha=Bancé nimmt bei Fortuna einen neuen Anlauf|url=https://www.kicker.de/bancc3a9-nimmt-bei-fortuna-einen-neuen-anlauf-591582/artikel|kirish sanasi=8 June 2021|ish=kicker|til=de-DE}}</ref>. === HJK Helsinki === 2014-yil sentyabr oyida Bancé Finlyandiyaning Veikkausliiga jamoasi HJK Helsinki bilan shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Aristide Bancé per l'HJK Helsinki|url=http://sport.virgilio.it/notizie/calcio/calciomercato/2014/09/02/aristide-bance-per-l-hjk-helsinki-1040789|nashriyot=Virgilio Sport|sana=2 September 2014|kirish sanasi=3 September 2014|til=it|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140907044422/http://sport.virgilio.it/notizie/calcio/calciomercato/2014/09/02/aristide-bance-per-l-hjk-helsinki-1040789|arxivsana=7 September 2014}}</ref>. === Irtish Pavlodar === 2015-yil fevral oyida Bancé [[Qozog'iston Premer-ligasi]] vakili „Irtish Pavlodar" bilan shartnoma imzoladi va o'sha yilning iyun oyida klubni tark etdi. === Chippa United === 2015-yil avgust oyida Bancé Janubiy Afrika Premer-Ligasining Bidvest Wits bilan muzokaraga kirishdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Bance Training With Wits|url=http://www.soccerladuma.co.za/news/articles/categories/south-africa/bance-on-trial-at-bidvest-wits/215480|ish=Soccer Laduma|kirish sanasi=12 August 2015|sana=12 August 2015}}</ref> va oxir-oqibat oyning oxirida Chippa United bilan shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Chippa United confirm the signing of former Bundesliga striker Aristide Bance|url=http://www.goal.com/en-za/news/4682/transfer-zone/2015/08/14/14424662/chippa-united-confirm-the-signing-of-former-bundesliga|ish=Goal.com|kirish sanasi=21 November 2016|sana=14 August 2015}}</ref>. === Riga === 2016-yil avgust oyida Bancé „Virsliga" jamoasi „Riga" bilan shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=L'international burkinabè Aristide Bancé signe au Riga FC (Lettonie)|url=http://news.aouaga.com/h/101461.html|ish=AOuaga|kirish sanasi=21 November 2016|til=fr|sana=22 August 2016}}</ref>. === ASEC Mimosas === 2016-yil noyabr oyida Bancé ASEC Mimosas bilan shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=LES RECRUES DE LA LIGNE D'ATTAQUE|url=http://www.asec.ci/fr/2016/11/16/les_recrues_de_la_ligne_dattaque/|ish=asec.ci|nashriyot=ASEC Mimosas|kirish sanasi=19 September 2017|til=fr|sana=16 November 2016}}</ref>. Bancé 2016-yilning noyabrida oyning eng yaxshi futbolchisi deb topildi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.voaafrique.com/a/aristide-bance-elu-meilleur-joueur-du-mois-de-novembre/3656063.html|sarlavha=Championnat de Côte d'Ivoire&nbsp;— Aristide Bancé élu meilleur joueur du mois de novembre|til=fr|ish=voaafrique.com}}</ref>. === Al-Masry === 2017-yilning iyulida Bancé Misr Premer-ligasi jamoasi „Al-Masry " bilan ikki yillik shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Burkina Faso star Aristide Bance moves to Egypt's Al Masry|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/40618717|ish=BBC Sport|kirish sanasi=19 September 2017|sana=16 July 2017}}</ref>. === US des Forces Armées === 2019-yil fevral oyida Bancé Burkina-Fasoga qaytib, US des Forces Armées bilan shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/47170589|sarlavha=Striker Aristide Bance returns to play in Burkina Faso|sana=8 February 2019|ish=BBC Sport|kirish sanasi=28 August 2019|ism=Mohamed Fajah|muallif=Barrie}}</ref>. === Horoya AC === 2019-yilning may oyida Bancé o'zining 22-jamoasi bo'lgan Gvineyaning Horoya AC klubi bilan shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/48444286|sarlavha=Burkina Faso's Aristide Bance makes Guinea's Horoya his 22nd club|sana=29 May 2019|ish=BBC Sport|kirish sanasi=28 August 2019}}</ref>. 2019-yil oktyabr oyida u Konfederatsiyalar kubogi pley-off bosqichida xet-trik qayd etadi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=28 October 2019 |title=Aristide Bance stars for Horoya in Confederation Cup play-offs |work=BBC Sport |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/50207511}}</ref>. == Xalqaro faoliyati == Bancé - Burkina Faso milliy futbol jamoasi a'zosi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=31 December 2009 |title=Bance missing for Burkina Faso |work=BBC Sport |url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/africa/8436051.stm |access-date=3 April 2010}}</ref>. U Burkina-Faso terma jamoasi safida uchta Afrika Millatlar Kubogi turnirida maydonga tushgan<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Burkina Faso 1-1 Ghana |work=BBC Sport |url=https://www.bbc.com/sport/0/football/21339090 |access-date=26 January 2015}}</ref>. 2013-yilda Bancé o'z milliy jamoasiga Afrika Millatlar Kubogi finaliga chiqishga yordam berdi. U yarim finalda [[Gana milliy futbol terma jamoasi|Ganaga]] qarshi o'yinda penaltilar seriyasida g'alaba to'pini kiritdi. 2017-yilgi Afrika Millatlar Kubogi chorak finalida Burkina-Fasoning Tunis ustidan qozonilgan g‘alabasida birinchi golni urdi, yarim finalda esa Misrga qarshi kechgan bahsda hisobni tenglashtirib, o‘yinni penaltilar seriyasigacha yetib borishiga sababchi bo`ldi. Burkina-Faso penaltilar seriyasida mag'lub bo'ldi va natijada kubokda uchinchi o'rinni egalladi<ref name=":1">{{Veb manbasi|sarlavha=Burkina Faso star Bance quits international football|url=https://www.france24.com/en/20200723-burkina-faso-star-bance-quits-international-football|nashriyot=FRANCE 24|kirish sanasi=11 December 2021}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Bance shines at Africa Cup of Nations|url=https://www.bundesliga.com/en/news/Bundesliga/0000240277.jsp|nashriyot=Bundesliga.com|kirish sanasi=11 December 2021}}</ref>. 2020-yil iyul oyida Bancé xalqaro futboldagi faoliyatini yakunlaganini e'lon qildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Former Al Masry striker Aristide Bance announces international retirement|url=https://www.kingfut.com/2020/07/21/aristide-bance-retires-internationally/|ish=King Fut|kirish sanasi=9 October 2020|sana=21 July 2020}}</ref>. == Faoliyati statistikasi == === Xalqaro === {| class="wikitable" style="text-align:center" | colspan="3" |Burkina-Faso |- ! Yil ! O`yinlar ! Gollar |- | 2003 | 1 | 0 |- | 2004 | 0 | 0 |- | 2005 | 2 | 0 |- | 2006 | 2 | 0 |- | 2007 | 2 | 0 |- | 2008 | 1 | 1 |- | 2009 | 5 | 1 |- | 2010 | 3 | 0 |- | 2011 | 5 | 2 |- | 2012 | 5 | 1 |- | 2013 | 13 | 5 |- | 2014 | 6 | 1 |- | 2015 | 11 | 6 |- | 2016 | 4 | 0 |- | 2017 | 11 | 4 |- | 2018 | 2 | 1 |- | 2019 | 6 | 2 |- ! Jami ! 79 ! 24 |} : ''.'' {| class="wikitable" !No !Date !Venue !Opponent !Score !Result !Competition |- |1. |12 October 2008 |Prince Louis Rwagasore Stadium, [[Bujumbura]], Burundi |{{Bayroq|Burundi}} | align="center" |'''1'''–0 | align="center" |3–1 |2010 FIFA World Cup qualification |- |2. |20 June 2009 |Stade du 4 Août, [[Uagadugu|Ouagadougou]], Burkina Faso |{{Fb|CIV}} | align="center" |'''2'''–3 | align="center" |2–3 |2010 FIFA World Cup qualification |- |3. |4 June 2011 |Independence Stadium, [[Vindxuk|Windhoek]], Namibia |{{Fb|NAM}} | align="center" |'''2'''–0 | align="center" |4–1 |2012 Africa Cup of Nations qualification |- |4. |11 November 2011 |Stade Municipal, [[Parij|Paris]], France |{{Fb|MLI}} | align="center" |'''1'''–1 | align="center" |1–1 | rowspan="3" |[[Oʻrtoqlik uchrashuvi|Friendly]] |- |5. |14 November 2012 |Stade El Abdi, El Jadida, Morocco |{{Fb|COD}} | align="center" |'''1'''–0 | align="center" |1–0 |- |6. |17 January 2013 | rowspan="2" |[[Mbombela Stadium]], Nelspruit, South Africa |{{Fb|SWZ|name=Swaziland}} | align="center" |'''1'''–0 | align="center" |3–0 |- |7. |6 February 2013 |{{Fb|GHA}} | align="center" |'''1'''–1 | align="center" |1–1 |2013 Africa Cup of Nations |- |8. |23 March 2013 |Stade du 4 Août, Ouagadougou, Burkina Faso |{{Fb|NIG}} | align="center" |'''2'''–0 | align="center" |4–0 | rowspan="2" |2014 FIFA World Cup qualification |- |9. |15 June 2013 |Stade Municipal, Pointe-Noire, [[Kongo Respublikasi|Republic of the Congo]] |{{Fb|CGO}} | align="center" |'''1'''–0 | align="center" |1–0 |- |10. |12 October 2013 |Stade du 4 Août, Ouagadougou, Burkina Faso |{{Fb|ALG}} | align="center" |'''3'''–2 | align="center" |3–2 |2014 FIFA World Cup qualification |- |11. |10 October 2014 |Estádio 11 de Novembro, [[Luanda]], Angola |{{Fb|ANG}} | align="center" |'''1'''–0 | align="center" |3–0 |2015 Africa Cup of Nations qualification |- |12. |10 January 2015 | rowspan="2" |Mbombela Stadium, Nelspruit, South Africa |{{Fb|SWZ|name=Swaziland}} | align="center" |'''5'''–1 | align="center" |5–1 | rowspan="2" |Friendly |- |13. |13 January 2015 |{{Fb|BOT}} | align="center" |'''2'''–0 | align="center" |2–0 |- |14. |25 January 2015 |Nuevo Estadio de Ebebiyín, Ebebiyín, [[Ekvator Gvineyasi|Equatorial Guinea]] |{{Fb|CGO}} | align="center" |'''1'''–1 | align="center" |1–2 |2015 Africa Cup of Nations |- |15. |6 June 2015 |Stade Yves-du-Manoir, Paris, France |{{Fb|CMR}} | align="center" |'''2'''–1 | align="center" |2–3 |Friendly |- |16. |13 June 2015 |Stade du 4 Août, Ouagadougou, Burkina Faso |{{Fb|COM}} | align="center" |'''1'''–0 | align="center" |2–0 |2017 Africa Cup of Nations qualification |- |17. |19 October 2015 |Stade de l'Aube, Troyes, France |{{Fb|MLI}} | align="center" |'''1'''–2 | align="center" |1–4 |Friendly |- |18. |28 January 2017 |Stade d'Angondjé, [[Librevil|Libreville]], Gabon |{{Fb|TUN}} | align="center" |'''1'''–0 | align="center" |2–0 | rowspan="2" |2017 Africa Cup of Nations |- |19. |1 February 2017 |Stade de l'Amitié, Libreville, Gabon |{{Fb|EGY}} | align="center" |'''1'''–1 | align="center" |1–1 |- |20. | rowspan="2" |10 June 2017 | rowspan="2" |Stade du 4 Août, Ouagadougou, Burkina Faso | rowspan="2" |{{Fb|ANG}} | align="center" |'''1'''–0 | rowspan="2" style="text-align:center" |3–1 | rowspan="2" |2019 Africa Cup of Nations qualification |- |21. | align="center" |'''2'''–1 |- |22. |22 March 2018 |Stade Didier Pironi, Paris, France |{{Fb|GNB}} | align="center" |'''2'''–0 | align="center" |2–0 |Friendly |- |23. | rowspan="2" |17 November 2019 | rowspan="2" |Khartoum Stadium, [[Xartum|Khartoum]], Sudan | rowspan="2" |{{Fb|SSD}} | align="center" |'''1'''–0 | rowspan="2" style="text-align:center" |2–1 | rowspan="2" |2021 Africa Cup of Nations qualification |- |24. | align="center" |'''2'''–0 |} == Yutuqlari == '''Mainz''' * DFB-Pokal yarim finalchisi: 2008–2009<ref name="cup">{{Veb manbasi|sarlavha=BANCE SCHIESST "UNDERDOG" MAINZ 05 INS HALBFINALE|url=https://www.dfb.de/dfb-pokal/news-detail/bance-schiesst-underdog-mainz-05-ins-halbfinale-17281/full/1/?no_cache=1|ish=dfb.de|kirish sanasi=11 December 2021}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.dfb.de/dfb-pokal/news-detail/bance-schiesst-underdog-mainz-05-ins-halbfinale-17281/full/1/?no_cache=1 "BANCE SCHIESST "UNDERDOG" MAINZ 05 INS HALBFINALE"]. ''dfb.de''<span class="reference-accessdate">. </span></cite></ref> * 2. Bundesligada ikkinchi o'rin: 2008–2009<ref name=":0">{{Veb manbasi|sarlavha=Torjäger, Wohltäter, Weltenbummler|url=https://www.bundesliga.com/de/bundesliga/news/torjaeger-wohltaeter-weltenbummler_0000216037.jsp|nashriyot=Bundesliga.com|kirish sanasi=11 December 2021}}</ref> '''HJK''' * Veikkausliiga : 2014-yil * Finlyandiya kubogi : 2014-yil '''ASEC Mimosas''' * Liga 1 : 2016–2017 '''Al-Masry''' * Misr kubogi sohibi: 2016–2017 * Misr Superkubogi sohibi : 2017–2018 '''Al-Ahli''' * BAA Liga kubogi : 2011–2012 '''Burkina-Faso''' * Afrika Millatlar Kubogi ikkinchi o'rin sohibi: 2013-yil<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Nigeria beat Burkina Faso 1-0 to clinch Africa Cup gold|url=https://www.france24.com/en/20130210-nigeria-beat-burkina-faso-win-africa-cup-nations-final-sport-football|nashriyot=FRANCE 24|kirish sanasi=11 December 2021}}</ref>; uchinchi o'rin: 2017<ref name=":1">{{Veb manbasi|sarlavha=Burkina Faso star Bance quits international football|url=https://www.france24.com/en/20200723-burkina-faso-star-bance-quits-international-football|nashriyot=FRANCE 24|kirish sanasi=11 December 2021}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.france24.com/en/20200723-burkina-faso-star-bance-quits-international-football "Burkina Faso star Bance quits international football"]. </cite></ref> '''Individual''' * Liga 1 to'purari: 2016–2017 <small>(13 gol)</small><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=BUTEURS : LONACI LIGUE 1 (CÔTE D'IVOIRE)|url=https://mondialsport.ci/cotedivoire-football-ligue1-buteur-getstatic/|ish=mondialsport.ci|kirish sanasi=11 December 2021}}</ref> == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1984-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:WikiFutbol]] [[Turkum:WikiSport]] th7q3d1z88p57hkci0bc06bj5026oc9 2817128 2817114 2022-08-29T09:56:01Z SanjarStamov 75319 /* Yutuqlari */ wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Aristide Bancé|tasvir=Aristide-Bance.jpg|izoh=|toʻliqism=Aristide Bancé<ref>{{cite web |url=https://www.tff.org/Default.aspx?pageID=30&kisiID=1432294 |title=Aristide Bance |publisher=Turkish Football Federation |access-date=16 April 2020 |language=tr}}</ref>|tavallud_sana={{birth date and age|1984|9|19|df=y}}|tavallud_joyi=[[Abidjan]], Ivory Coast|boʻyi=1.93 m|pozitsiya=[[Hujumchi]]|joriyklub=|klubraqami=|yoshlikyillari1=|yoshlikklublari1=[[Stade d'Abidjan]]|yillar1=2000|klublar1=[[Stade d'Abidjan]]|isht1=33|gollar1=8|yillar2=2001|klublar2=[[Athlétic Adjamé]]|isht2=30|gollar2=5|yillar3=2002|klublar3=RFC Daoukro|isht3=20|gollar3=8|yillar4=2002-2003|klublar4=[[Santos Football Club (Burkina)|Santos Burkina]]|isht4=16|gollar4=9|yillar5=2003-2006|klublar5=[[K.S.C. Lokeren Oost-Vlaanderen|Lokeren]]|isht5=77|gollar5=27|yillar6=2006-2008|klublar6=[[FC Metalurh Donetsk|Metalurh Donetsk]]|isht6=12|gollar6=2|yillar7=2007-2008|klublar7=→ [[Beerschot AC|Germinal Beerschot]] (loan)|isht7=9|gollar7=0|yillar8=2008|klublar8=→ [[Kickers Offenbach]] (loan)|isht8=10|gollar8=4|yillar9=2008-2010|klublar9=[[1. FSV Mainz 05|Mainz 05]]|isht9=62|gollar9=24|yillar10=2010-2012|klublar10=[[Al-Ahli Dubai]]|isht10=7|gollar10=2|milliyyillar1=2003-2020|milliyjamoa1=[[Burkina Faso national football team|Burkina Faso]]|milliyisht1=79|milliygollar1=24|pcupdate=7 February 2019|ntupdate=9 October 2020|medallar=}} '''Aristide Bancé''' (1984-yil 19-sentyabrda tugʻilgan) — Burkinabening sobiq professional [[Futbol|futbolchisi]], [[Hujumchi (futbol)|hujumchi]] sifatida oʻynagan. U Yevropadagi faoliyatini „Lokeren“da boshlagan va Jupiler Pro-ligasining 87 o‘yinida 27 ta gol urgan. Ukrainadagi „Metalurh“ bilan bir mavsumdan soʻng Germaniyaning „Mainz 05“ klubiga oʻtdi. „Mainz 05“dagi birinchi mavsumida [[Bundesliga|Bundesligada]] 14 ta gol urdi, shuningdek, DFB-Pokal yarim finalida, soʻnggi musobaqada 4 ta gol urdi<ref name="cup">{{Veb manbasi|sarlavha=BANCE SCHIESST "UNDERDOG" MAINZ 05 INS HALBFINALE|url=https://www.dfb.de/dfb-pokal/news-detail/bance-schiesst-underdog-mainz-05-ins-halbfinale-17281/full/1/?no_cache=1|ish=dfb.de|kirish sanasi=11 December 2021}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Torjaeger 2008/2009|url=https://www.dfb.de/dfb-pokal/statistik/aktuelle-torjaeger/?no_cache=1&spieledb_path=%2Fcompetitions%2F33%2Fseasons%2F2008-2009%2Ftop_scorer|nashriyot=DFB-Pokal|kirish sanasi=11 December 2021}}</ref>. == Klublardagi faoliyati == === Metalurh Donetsk === 2006-yil 20-iyunda Bancé Donetskning Metalurh klubi bilan toʻrt yillik shartnoma imzoladi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=20 June 2006 |title=Bance moves to Ukraine |language=en-GB |work=BBC Sport |url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/africa/5098640.stm |access-date=12 June 2021}}</ref>. „Metalurh Donetsk“da asosiy tarkibga qoʻshila olmagach, u 2007-yilning iyulida Belgiyaga qaytib, Germinal Beerschotga bir yilga ijaraga oʻtdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=21 July 2007 |title=Aristide Bance returns to Belgium |language=en-GB |work=BBC Sport |url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/africa/6910221.stm |access-date=12 June 2021}}</ref>. Biroq, u 2008-yilning yanvarida mavsumning qolgan qismi uchun „Kickers Offenbax“ga ijaraga berib yuborildi<ref>{{Veb manbasi|sana=11 January 2008|sarlavha=OFC leiht Aristide Bancé aus|url=https://www.kicker.de/ofc-leiht-aristide-bancc3a9-aus-373957/artikel|kirish sanasi=12 June 2021|ish=kicker|til=de-DE}}</ref>. === Mainz 05 === Bancé 2008-yilning yozida nomaʼlum toʻlov evaziga toʻrt yillik shartnoma asosida „Mainz 05“ga qoʻshildi<ref>{{Veb manbasi|sana=28 May 2008|sarlavha=Bance folgt Andersen zum FSV|url=https://www.kicker.de/bance-folgt-andersen-zum-fsv-379043/artikel|kirish sanasi=8 June 2021|ish=kicker|til=de-DE}}</ref>. === Al-Ahli Dubai === 2010-yilning 16-avgustida Bancé Dubayning Al-Ahli jamoasi bilan toʻrt yillik shartnoma imzoladi, ikki klub oʻrtasidagi transfer shartnomasi esa oshkor qilinmadi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Bairner|ism=Robin|sana=16 August 2010|sarlavha=Official: Aristide Bance Departs Mainz For Al-Ahli|url=https://www.goal.com/en/news/15/german-football/2010/08/16/2072920/official-aristide-bance-departs-mainz-for-al-ahli|kirish sanasi=8 June 2021|ish=Goal.com}}</ref>. === FK Augsburg === 2012-yil iyun oyida Bancé „Augsburg“ klubi bilan nomaʼlum toʻlov evaziga uch yillik shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|sana=29 June 2012|sarlavha=Bancé streift sich FCA-Trikot über|url=https://www.kicker.de/bancc3a9-streift-sich-fca-trikot-ueber-571224/artikel|kirish sanasi=8 June 2021|ish=kicker|til=de-DE}}</ref>. 2013-yilning sentabrida u mavsum oxirigacha ijara asosida Dyusseldorfning Fortuna klubiga oʻtdi<ref>{{Veb manbasi|sana=2 September 2013|sarlavha=Bancé nimmt bei Fortuna einen neuen Anlauf|url=https://www.kicker.de/bancc3a9-nimmt-bei-fortuna-einen-neuen-anlauf-591582/artikel|kirish sanasi=8 June 2021|ish=kicker|til=de-DE}}</ref>. === HJK Helsinki === 2014-yil sentyabr oyida Bancé Finlyandiyaning Veikkausliiga jamoasi HJK Helsinki bilan shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Aristide Bancé per l'HJK Helsinki|url=http://sport.virgilio.it/notizie/calcio/calciomercato/2014/09/02/aristide-bance-per-l-hjk-helsinki-1040789|nashriyot=Virgilio Sport|sana=2 September 2014|kirish sanasi=3 September 2014|til=it|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140907044422/http://sport.virgilio.it/notizie/calcio/calciomercato/2014/09/02/aristide-bance-per-l-hjk-helsinki-1040789|arxivsana=7 September 2014}}</ref>. === Irtish Pavlodar === 2015-yil fevral oyida Bancé [[Qozog'iston Premer-ligasi]] vakili „Irtish Pavlodar“ bilan shartnoma imzoladi va oʻsha yilning iyun oyida klubni tark etdi. === Chippa United === 2015-yil avgust oyida Bancé Janubiy Afrika Premer-Ligasining Bidvest Wits bilan muzokaraga kirishdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Bance Training With Wits|url=http://www.soccerladuma.co.za/news/articles/categories/south-africa/bance-on-trial-at-bidvest-wits/215480|ish=Soccer Laduma|kirish sanasi=12 August 2015|sana=12 August 2015}}</ref> va oxir-oqibat oyning oxirida Chippa United bilan shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Chippa United confirm the signing of former Bundesliga striker Aristide Bance|url=http://www.goal.com/en-za/news/4682/transfer-zone/2015/08/14/14424662/chippa-united-confirm-the-signing-of-former-bundesliga|ish=Goal.com|kirish sanasi=21 November 2016|sana=14 August 2015}}</ref>. === Riga === 2016-yil avgust oyida Bancé „Virsliga“ jamoasi „Riga“ bilan shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=L'international burkinabè Aristide Bancé signe au Riga FC (Lettonie)|url=http://news.aouaga.com/h/101461.html|ish=AOuaga|kirish sanasi=21 November 2016|til=fr|sana=22 August 2016}}</ref>. === ASEC Mimosas === 2016-yil noyabr oyida Bancé ASEC Mimosas bilan shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=LES RECRUES DE LA LIGNE D'ATTAQUE|url=http://www.asec.ci/fr/2016/11/16/les_recrues_de_la_ligne_dattaque/|ish=asec.ci|nashriyot=ASEC Mimosas|kirish sanasi=19 September 2017|til=fr|sana=16 November 2016}}</ref>. Bancé 2016-yilning noyabrida oyning eng yaxshi futbolchisi deb topildi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.voaafrique.com/a/aristide-bance-elu-meilleur-joueur-du-mois-de-novembre/3656063.html|sarlavha=Championnat de Côte d'Ivoire&nbsp;— Aristide Bancé élu meilleur joueur du mois de novembre|til=fr|ish=voaafrique.com}}</ref>. === Al-Masry === 2017-yilning iyulida Bancé Misr Premer-ligasi jamoasi "Al-Masry " bilan ikki yillik shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Burkina Faso star Aristide Bance moves to Egypt's Al Masry|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/40618717|ish=BBC Sport|kirish sanasi=19 September 2017|sana=16 July 2017}}</ref>. === US des Forces Armées === 2019-yil fevral oyida Bancé Burkina-Fasoga qaytib, US des Forces Armées bilan shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/47170589|sarlavha=Striker Aristide Bance returns to play in Burkina Faso|sana=8 February 2019|ish=BBC Sport|kirish sanasi=28 August 2019|ism=Mohamed Fajah|muallif=Barrie}}</ref>. === Horoya AC === 2019-yilning may oyida Bancé oʻzining 22-jamoasi boʻlgan Gvineyaning Horoya AC klubi bilan shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/48444286|sarlavha=Burkina Faso's Aristide Bance makes Guinea's Horoya his 22nd club|sana=29 May 2019|ish=BBC Sport|kirish sanasi=28 August 2019}}</ref>. 2019-yil oktyabr oyida u Konfederatsiyalar kubogi pley-off bosqichida xet-trik qayd etadi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=28 October 2019 |title=Aristide Bance stars for Horoya in Confederation Cup play-offs |work=BBC Sport |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/50207511}}</ref>. == Xalqaro faoliyati == Bancé — Burkina Faso milliy futbol jamoasi aʼzosi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=31 December 2009 |title=Bance missing for Burkina Faso |work=BBC Sport |url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/africa/8436051.stm |access-date=3 April 2010}}</ref>. U Burkina-Faso terma jamoasi safida uchta Afrika Millatlar Kubogi turnirida maydonga tushgan<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Burkina Faso 1-1 Ghana |work=BBC Sport |url=https://www.bbc.com/sport/0/football/21339090 |access-date=26 January 2015}}</ref>. 2013-yilda Bancé oʻz milliy jamoasiga Afrika Millatlar Kubogi finaliga chiqishga yordam berdi. U yarim finalda [[Gana milliy futbol terma jamoasi|Ganaga]] qarshi oʻyinda penaltilar seriyasida gʻalaba toʻpini kiritdi. 2017-yilgi Afrika Millatlar Kubogi chorak finalida Burkina-Fasoning Tunis ustidan qozonilgan g‘alabasida birinchi golni urdi, yarim finalda esa Misrga qarshi kechgan bahsda hisobni tenglashtirib, o‘yinni penaltilar seriyasigacha yetib borishiga sababchi boʻldi. Burkina-Faso penaltilar seriyasida magʻlub boʻldi va natijada kubokda uchinchi oʻrinni egalladi<ref name=":1">{{Veb manbasi|sarlavha=Burkina Faso star Bance quits international football|url=https://www.france24.com/en/20200723-burkina-faso-star-bance-quits-international-football|nashriyot=FRANCE 24|kirish sanasi=11 December 2021}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Bance shines at Africa Cup of Nations|url=https://www.bundesliga.com/en/news/Bundesliga/0000240277.jsp|nashriyot=Bundesliga.com|kirish sanasi=11 December 2021}}</ref>. 2020-yil iyul oyida Bancé xalqaro futboldagi faoliyatini yakunlaganini eʼlon qildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Former Al Masry striker Aristide Bance announces international retirement|url=https://www.kingfut.com/2020/07/21/aristide-bance-retires-internationally/|ish=King Fut|kirish sanasi=9 October 2020|sana=21 July 2020}}</ref>. == Faoliyati statistikasi == === Xalqaro === {| class="wikitable" style="text-align:center" | colspan="3" |Burkina-Faso |- ! Yil ! Oʻyinlar ! Gollar |- | 2003 | 1 | 0 |- | 2004 | 0 | 0 |- | 2005 | 2 | 0 |- | 2006 | 2 | 0 |- | 2007 | 2 | 0 |- | 2008 | 1 | 1 |- | 2009 | 5 | 1 |- | 2010 | 3 | 0 |- | 2011 | 5 | 2 |- | 2012 | 5 | 1 |- | 2013 | 13 | 5 |- | 2014 | 6 | 1 |- | 2015 | 11 | 6 |- | 2016 | 4 | 0 |- | 2017 | 11 | 4 |- | 2018 | 2 | 1 |- | 2019 | 6 | 2 |- ! Jami ! 79 ! 24 |} : ''.'' {| class="wikitable" !No !Date !Venue !Opponent !Score !Result !Competition |- |1. |2008-yil 12-oktabr |Prince Louis Rwagasore Stadium, [[Bujumbura]], Burundi |{{Bayroq|Burundi}} | align="center" |'''1'''-0 | align="center" |3-1 |2010 FIFA World Cup qualification |- |2. |2009-yil 20-iyun |Stade du 4 Août, [[Uagadugu|Ouagadougou]], Burkina Faso |{{Fb|CIV}} | align="center" |'''2'''-3 | align="center" |2-3 |2010 FIFA World Cup qualification |- |3. |2011-yil 4-iyun |Independence Stadium, [[Vindxuk|Windhoek]], Namibia | | align="center" |'''2'''-0 | align="center" |4-1 |2012 Africa Cup of Nations qualification |- |4. |2011-yil 11-noyabr |Stade Municipal, [[Parij|Paris]], France |{{Fb|MLI}} | align="center" |'''1'''-1 | align="center" |1-1 | rowspan="3" |[[Oʻrtoqlik uchrashuvi|Oʻrtoqlik uchrashuvi]] |- |5. |2012-yil 14-noyabr |Stade El Abdi, El Jadida, Morocco |{{Fb|COD}} | align="center" |'''1'''-0 | align="center" |1-0 |- |6. |2013-yil 17-yanvar | rowspan="2" |[[Mbombela Stadium]], Nelspruit, South Africa |{{Fb|SWZ|name=Swaziland}} | align="center" |'''1'''-0 | align="center" |3-0 |- |7. |2013-yil 6-fevral |{{Fb|GHA}} | align="center" |'''1'''-1 | align="center" |1-1 |2013 Africa Cup of Nations |- |8. |2013-yil 23-mart |Stade du 4 Août, Ouagadougou, Burkina Faso | | align="center" |'''2'''-0 | align="center" |4-0 | rowspan="2" |2014 FIFA World Cup qualification |- |9. |2013-yil 15-iyun |Stade Municipal, Pointe-Noire, [[Kongo Respublikasi|Republic of the Congo]] |{{Fb|CGO}} | align="center" |'''1'''-0 | align="center" |1-0 |- |10. |2013-yil 12-oktabr |Stade du 4 Août, Ouagadougou, Burkina Faso |{{Fb|ALG}} | align="center" |'''3'''-2 | align="center" |3-2 |2014 FIFA World Cup qualification |- |11. |2014-yil 10-oktavr |Estádio 11 de Novembro, [[Luanda]], Angola | | align="center" |'''1'''-0 | align="center" |3-0 |2015 Africa Cup of Nations qualification |- |12. |2015-yil 10-yanvar | rowspan="2" |Mbombela Stadium, Nelspruit, South Africa |{{Fb|SWZ|name=Swaziland}} | align="center" |'''5'''-1 | align="center" |5-1 | rowspan="2" |[[Oʻrtoqlik uchrashuvi|Oʻrtoqlik uchrashuvi]] |- |13. |2015-yil 13-yanvar | | align="center" |'''2'''-0 | align="center" |2-0 |- |14. |2015-yil 25-yanvar |Nuevo Estadio de Ebebiyín, Ebebiyín, [[Ekvator Gvineyasi|Equatorial Guinea]] |{{Fb|CGO}} | align="center" |'''1'''-1 | align="center" |1-2 |2015 Africa Cup of Nations |- |15. |2015-yil 6-iyun |Stade Yves-du-Manoir, Paris, France |{{Fb|CMR}} | align="center" |'''2'''-1 | align="center" |2-3 |Friendly |- |16. |2015-yil 13-iyun |Stade du 4 Août, Ouagadougou, Burkina Faso | | align="center" |'''1'''-0 | align="center" |2-0 |2017 Africa Cup of Nations qualification |- |17. |2015-yil 19-oktabr |Stade de l’Aube, Troyes, France |{{Fb|MLI}} | align="center" |'''1'''-2 | align="center" |1-4 |[[Oʻrtoqlik uchrashuvi|Oʻrtoqlik uchrashuvi]] |- |18. |2017-yil 28-yanvar |Stade d’Angondjé, [[Librevil|Libreville]], Gabon |{{Fb|TUN}} | align="center" |'''1'''-0 | align="center" |2-0 | rowspan="2" |2017 Africa Cup of Nations |- |19. |2017-yil 1-fevral |Stade de l’Amitié, Libreville, Gabon |{{Fb|EGY}} | align="center" |'''1'''-1 | align="center" |1-1 |- |20. | rowspan="2" |2017-yil 10-iyun | rowspan="2" |Stade du 4 Août, Ouagadougou, Burkina Faso | rowspan="2" | | align="center" |'''1'''-0 | rowspan="2" style="text-align:center" |3-1 | rowspan="2" |2019 Africa Cup of Nations qualification |- |21. | align="center" |'''2'''-1 |- |22. |2018-yil 22-mart |Stade Didier Pironi, Paris, France |{{Fb|GNB}} | align="center" |'''2'''-0 | align="center" |2-0 |[[Oʻrtoqlik uchrashuvi|Oʻrtoqlik uchrashuvi]] |- |23. | rowspan="2" |2019-yil 17-noyabr | rowspan="2" |Khartoum Stadium, [[Xartum|Khartoum]], Sudan | rowspan="2" |{{Fb|SSD}} | align="center" |'''1'''-0 | rowspan="2" style="text-align:center" |2-1 | rowspan="2" |2021 Africa Cup of Nations qualification |- |24. | align="center" |'''2'''-0 |} == Yutuqlari == '''Mainz''' * DFB-Pokal yarim finalchisi: 2008-2009<ref name="cup">{{Veb manbasi|sarlavha=BANCE SCHIESST "UNDERDOG" MAINZ 05 INS HALBFINALE|url=https://www.dfb.de/dfb-pokal/news-detail/bance-schiesst-underdog-mainz-05-ins-halbfinale-17281/full/1/?no_cache=1|ish=dfb.de|kirish sanasi=11 December 2021}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.dfb.de/dfb-pokal/news-detail/bance-schiesst-underdog-mainz-05-ins-halbfinale-17281/full/1/?no_cache=1 "BANCE SCHIESST „UNDERDOG“ MAINZ 05 INS HALBFINALE"]. ''dfb.de''<span class="reference-accessdate">. </span></cite></ref> * 2. Bundesligada ikkinchi oʻrin: 2008-2009<ref name=":0">{{Veb manbasi|sarlavha=Torjäger, Wohltäter, Weltenbummler|url=https://www.bundesliga.com/de/bundesliga/news/torjaeger-wohltaeter-weltenbummler_0000216037.jsp|nashriyot=Bundesliga.com|kirish sanasi=11 December 2021}}</ref> '''HJK''' * Veikkausliiga : 2014-yil * Finlyandiya kubogi : 2014-yil '''ASEC Mimosas''' * Liga 1 : 2016-2017 '''Al-Masry''' * Misr kubogi sohibi: 2016-2017 * Misr Superkubogi sohibi : 2017-2018 '''Al-Ahli''' * BAA Liga kubogi : 2011-2012 '''Burkina-Faso''' * Afrika Millatlar Kubogi ikkinchi oʻrin sohibi: 2013-yil<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Nigeria beat Burkina Faso 1-0 to clinch Africa Cup gold|url=https://www.france24.com/en/20130210-nigeria-beat-burkina-faso-win-africa-cup-nations-final-sport-football|nashriyot=FRANCE 24|kirish sanasi=11 December 2021}}</ref>; uchinchi oʻrin: 2017<ref name=":1">{{Veb manbasi|sarlavha=Burkina Faso star Bance quits international football|url=https://www.france24.com/en/20200723-burkina-faso-star-bance-quits-international-football|nashriyot=FRANCE 24|kirish sanasi=11 December 2021}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.france24.com/en/20200723-burkina-faso-star-bance-quits-international-football „Burkina Faso star Bance quits international football“]. </cite></ref> '''Individual''' * Liga 1 toʻpurari: 2016-2017 <small>(13 gol)</small><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=BUTEURS : LONACI LIGUE 1 (CÔTE D'IVOIRE)|url=https://mondialsport.ci/cotedivoire-football-ligue1-buteur-getstatic/|ish=mondialsport.ci|kirish sanasi=11 December 2021}}</ref> == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1984-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:WikiFutbol]] [[Turkum:WikiSport]] 1dz36ipi7qjms1i0u99vtsr8vdx6iye 2817131 2817128 2022-08-29T09:56:40Z SanjarStamov 75319 wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Aristide Bancé|tasvir=Aristide-Bance.jpg|izoh=|toʻliqism=Aristide Bancé<ref>{{cite web |url=https://www.tff.org/Default.aspx?pageID=30&kisiID=1432294 |title=Aristide Bance |publisher=Turkish Football Federation |access-date=16 April 2020 |language=tr}}</ref>|tavallud_sana={{birth date and age|1984|9|19|df=y}}|tavallud_joyi=[[Abidjan]], Ivory Coast|boʻyi=1.93 m|pozitsiya=[[Hujumchi]]|joriyklub=|klubraqami=|yoshlikyillari1=|yoshlikklublari1=[[Stade d'Abidjan]]|yillar1=2000|klublar1=[[Stade d'Abidjan]]|isht1=33|gollar1=8|yillar2=2001|klublar2=[[Athlétic Adjamé]]|isht2=30|gollar2=5|yillar3=2002|klublar3=RFC Daoukro|isht3=20|gollar3=8|yillar4=2002-2003|klublar4=[[Santos Football Club (Burkina)|Santos Burkina]]|isht4=16|gollar4=9|yillar5=2003-2006|klublar5=[[K.S.C. Lokeren Oost-Vlaanderen|Lokeren]]|isht5=77|gollar5=27|yillar6=2006-2008|klublar6=[[FC Metalurh Donetsk|Metalurh Donetsk]]|isht6=12|gollar6=2|yillar7=2007-2008|klublar7=→ [[Beerschot AC|Germinal Beerschot]] (loan)|isht7=9|gollar7=0|yillar8=2008|klublar8=→ [[Kickers Offenbach]] (loan)|isht8=10|gollar8=4|yillar9=2008-2010|klublar9=[[1. FSV Mainz 05|Mainz 05]]|isht9=62|gollar9=24|yillar10=2010-2012|klublar10=[[Al-Ahli Dubai]]|isht10=7|gollar10=2|milliyyillar1=2003-2020|milliyjamoa1=[[Burkina Faso national football team|Burkina Faso]]|milliyisht1=79|milliygollar1=24|pcupdate=7 February 2019|ntupdate=9 October 2020|medallar=}} '''Aristide Bancé''' (1984-yil 19-sentyabrda tugʻilgan) — Burkinabening sobiq professional [[Futbol|futbolchisi]], [[Hujumchi (futbol)|hujumchi]] sifatida oʻynagan. U Yevropadagi faoliyatini „Lokeren“da boshlagan va Jupiler Pro-ligasining 87 o‘yinida 27 ta gol urgan. Ukrainadagi „Metalurh“ bilan bir mavsumdan soʻng Germaniyaning „Mainz 05“ klubiga oʻtdi. „Mainz 05“dagi birinchi mavsumida [[Bundesliga|Bundesligada]] 14 ta gol urdi, shuningdek, DFB-Pokal yarim finalida, soʻnggi musobaqada 4 ta gol urdi<ref name="cup1">{{Veb manbasi|sarlavha=BANCE SCHIESST "UNDERDOG" MAINZ 05 INS HALBFINALE|url=https://www.dfb.de/dfb-pokal/news-detail/bance-schiesst-underdog-mainz-05-ins-halbfinale-17281/full/1/?no_cache=1|ish=dfb.de|kirish sanasi=11 December 2021}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Torjaeger 2008/2009|url=https://www.dfb.de/dfb-pokal/statistik/aktuelle-torjaeger/?no_cache=1&spieledb_path=%2Fcompetitions%2F33%2Fseasons%2F2008-2009%2Ftop_scorer|nashriyot=DFB-Pokal|kirish sanasi=11 December 2021}}</ref>. == Klublardagi faoliyati == === Metalurh Donetsk === 2006-yil 20-iyunda Bancé Donetskning Metalurh klubi bilan toʻrt yillik shartnoma imzoladi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=20 June 2006 |title=Bance moves to Ukraine |language=en-GB |work=BBC Sport |url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/africa/5098640.stm |access-date=12 June 2021}}</ref>. „Metalurh Donetsk“da asosiy tarkibga qoʻshila olmagach, u 2007-yilning iyulida Belgiyaga qaytib, Germinal Beerschotga bir yilga ijaraga oʻtdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=21 July 2007 |title=Aristide Bance returns to Belgium |language=en-GB |work=BBC Sport |url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/africa/6910221.stm |access-date=12 June 2021}}</ref>. Biroq, u 2008-yilning yanvarida mavsumning qolgan qismi uchun „Kickers Offenbax“ga ijaraga berib yuborildi<ref>{{Veb manbasi|sana=11 January 2008|sarlavha=OFC leiht Aristide Bancé aus|url=https://www.kicker.de/ofc-leiht-aristide-bancc3a9-aus-373957/artikel|kirish sanasi=12 June 2021|ish=kicker|til=de-DE}}</ref>. === Mainz 05 === Bancé 2008-yilning yozida nomaʼlum toʻlov evaziga toʻrt yillik shartnoma asosida „Mainz 05“ga qoʻshildi<ref>{{Veb manbasi|sana=28 May 2008|sarlavha=Bance folgt Andersen zum FSV|url=https://www.kicker.de/bance-folgt-andersen-zum-fsv-379043/artikel|kirish sanasi=8 June 2021|ish=kicker|til=de-DE}}</ref>. === Al-Ahli Dubai === 2010-yilning 16-avgustida Bancé Dubayning Al-Ahli jamoasi bilan toʻrt yillik shartnoma imzoladi, ikki klub oʻrtasidagi transfer shartnomasi esa oshkor qilinmadi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Bairner|ism=Robin|sana=16 August 2010|sarlavha=Official: Aristide Bance Departs Mainz For Al-Ahli|url=https://www.goal.com/en/news/15/german-football/2010/08/16/2072920/official-aristide-bance-departs-mainz-for-al-ahli|kirish sanasi=8 June 2021|ish=Goal.com}}</ref>. === FK Augsburg === 2012-yil iyun oyida Bancé „Augsburg“ klubi bilan nomaʼlum toʻlov evaziga uch yillik shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|sana=29 June 2012|sarlavha=Bancé streift sich FCA-Trikot über|url=https://www.kicker.de/bancc3a9-streift-sich-fca-trikot-ueber-571224/artikel|kirish sanasi=8 June 2021|ish=kicker|til=de-DE}}</ref>. 2013-yilning sentabrida u mavsum oxirigacha ijara asosida Dyusseldorfning Fortuna klubiga oʻtdi<ref>{{Veb manbasi|sana=2 September 2013|sarlavha=Bancé nimmt bei Fortuna einen neuen Anlauf|url=https://www.kicker.de/bancc3a9-nimmt-bei-fortuna-einen-neuen-anlauf-591582/artikel|kirish sanasi=8 June 2021|ish=kicker|til=de-DE}}</ref>. === HJK Helsinki === 2014-yil sentyabr oyida Bancé Finlyandiyaning Veikkausliiga jamoasi HJK Helsinki bilan shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Aristide Bancé per l'HJK Helsinki|url=http://sport.virgilio.it/notizie/calcio/calciomercato/2014/09/02/aristide-bance-per-l-hjk-helsinki-1040789|nashriyot=Virgilio Sport|sana=2 September 2014|kirish sanasi=3 September 2014|til=it|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140907044422/http://sport.virgilio.it/notizie/calcio/calciomercato/2014/09/02/aristide-bance-per-l-hjk-helsinki-1040789|arxivsana=7 September 2014}}</ref>. === Irtish Pavlodar === 2015-yil fevral oyida Bancé [[Qozog'iston Premer-ligasi]] vakili „Irtish Pavlodar“ bilan shartnoma imzoladi va oʻsha yilning iyun oyida klubni tark etdi. === Chippa United === 2015-yil avgust oyida Bancé Janubiy Afrika Premer-Ligasining Bidvest Wits bilan muzokaraga kirishdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Bance Training With Wits|url=http://www.soccerladuma.co.za/news/articles/categories/south-africa/bance-on-trial-at-bidvest-wits/215480|ish=Soccer Laduma|kirish sanasi=12 August 2015|sana=12 August 2015}}</ref> va oxir-oqibat oyning oxirida Chippa United bilan shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Chippa United confirm the signing of former Bundesliga striker Aristide Bance|url=http://www.goal.com/en-za/news/4682/transfer-zone/2015/08/14/14424662/chippa-united-confirm-the-signing-of-former-bundesliga|ish=Goal.com|kirish sanasi=21 November 2016|sana=14 August 2015}}</ref>. === Riga === 2016-yil avgust oyida Bancé „Virsliga“ jamoasi „Riga“ bilan shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=L'international burkinabè Aristide Bancé signe au Riga FC (Lettonie)|url=http://news.aouaga.com/h/101461.html|ish=AOuaga|kirish sanasi=21 November 2016|til=fr|sana=22 August 2016}}</ref>. === ASEC Mimosas === 2016-yil noyabr oyida Bancé ASEC Mimosas bilan shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=LES RECRUES DE LA LIGNE D'ATTAQUE|url=http://www.asec.ci/fr/2016/11/16/les_recrues_de_la_ligne_dattaque/|ish=asec.ci|nashriyot=ASEC Mimosas|kirish sanasi=19 September 2017|til=fr|sana=16 November 2016}}</ref>. Bancé 2016-yilning noyabrida oyning eng yaxshi futbolchisi deb topildi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.voaafrique.com/a/aristide-bance-elu-meilleur-joueur-du-mois-de-novembre/3656063.html|sarlavha=Championnat de Côte d'Ivoire&nbsp;— Aristide Bancé élu meilleur joueur du mois de novembre|til=fr|ish=voaafrique.com}}</ref>. === Al-Masry === 2017-yilning iyulida Bancé Misr Premer-ligasi jamoasi "Al-Masry " bilan ikki yillik shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Burkina Faso star Aristide Bance moves to Egypt's Al Masry|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/40618717|ish=BBC Sport|kirish sanasi=19 September 2017|sana=16 July 2017}}</ref>. === US des Forces Armées === 2019-yil fevral oyida Bancé Burkina-Fasoga qaytib, US des Forces Armées bilan shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/47170589|sarlavha=Striker Aristide Bance returns to play in Burkina Faso|sana=8 February 2019|ish=BBC Sport|kirish sanasi=28 August 2019|ism=Mohamed Fajah|muallif=Barrie}}</ref>. === Horoya AC === 2019-yilning may oyida Bancé oʻzining 22-jamoasi boʻlgan Gvineyaning Horoya AC klubi bilan shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/48444286|sarlavha=Burkina Faso's Aristide Bance makes Guinea's Horoya his 22nd club|sana=29 May 2019|ish=BBC Sport|kirish sanasi=28 August 2019}}</ref>. 2019-yil oktyabr oyida u Konfederatsiyalar kubogi pley-off bosqichida xet-trik qayd etadi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=28 October 2019 |title=Aristide Bance stars for Horoya in Confederation Cup play-offs |work=BBC Sport |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/50207511}}</ref>. == Xalqaro faoliyati == Bancé — Burkina Faso milliy futbol jamoasi aʼzosi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=31 December 2009 |title=Bance missing for Burkina Faso |work=BBC Sport |url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/africa/8436051.stm |access-date=3 April 2010}}</ref>. U Burkina-Faso terma jamoasi safida uchta Afrika Millatlar Kubogi turnirida maydonga tushgan<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Burkina Faso 1-1 Ghana |work=BBC Sport |url=https://www.bbc.com/sport/0/football/21339090 |access-date=26 January 2015}}</ref>. 2013-yilda Bancé oʻz milliy jamoasiga Afrika Millatlar Kubogi finaliga chiqishga yordam berdi. U yarim finalda [[Gana milliy futbol terma jamoasi|Ganaga]] qarshi oʻyinda penaltilar seriyasida gʻalaba toʻpini kiritdi. 2017-yilgi Afrika Millatlar Kubogi chorak finalida Burkina-Fasoning Tunis ustidan qozonilgan g‘alabasida birinchi golni urdi, yarim finalda esa Misrga qarshi kechgan bahsda hisobni tenglashtirib, o‘yinni penaltilar seriyasigacha yetib borishiga sababchi boʻldi. Burkina-Faso penaltilar seriyasida magʻlub boʻldi va natijada kubokda uchinchi oʻrinni egalladi<ref name=":11">{{Veb manbasi|sarlavha=Burkina Faso star Bance quits international football|url=https://www.france24.com/en/20200723-burkina-faso-star-bance-quits-international-football|nashriyot=FRANCE 24|kirish sanasi=11 December 2021}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Bance shines at Africa Cup of Nations|url=https://www.bundesliga.com/en/news/Bundesliga/0000240277.jsp|nashriyot=Bundesliga.com|kirish sanasi=11 December 2021}}</ref>. 2020-yil iyul oyida Bancé xalqaro futboldagi faoliyatini yakunlaganini eʼlon qildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Former Al Masry striker Aristide Bance announces international retirement|url=https://www.kingfut.com/2020/07/21/aristide-bance-retires-internationally/|ish=King Fut|kirish sanasi=9 October 2020|sana=21 July 2020}}</ref>. == Faoliyati statistikasi == === Xalqaro === {| class="wikitable" style="text-align:center" | colspan="3" |Burkina-Faso |- ! Yil ! Oʻyinlar ! Gollar |- | 2003 | 1 | 0 |- | 2004 | 0 | 0 |- | 2005 | 2 | 0 |- | 2006 | 2 | 0 |- | 2007 | 2 | 0 |- | 2008 | 1 | 1 |- | 2009 | 5 | 1 |- | 2010 | 3 | 0 |- | 2011 | 5 | 2 |- | 2012 | 5 | 1 |- | 2013 | 13 | 5 |- | 2014 | 6 | 1 |- | 2015 | 11 | 6 |- | 2016 | 4 | 0 |- | 2017 | 11 | 4 |- | 2018 | 2 | 1 |- | 2019 | 6 | 2 |- ! Jami ! 79 ! 24 |} : ''.'' {| class="wikitable" !No !Date !Venue !Opponent !Score !Result !Competition |- |1. |2008-yil 12-oktabr |Prince Louis Rwagasore Stadium, [[Bujumbura]], Burundi |{{Bayroq|Burundi}} | align="center" |'''1'''-0 | align="center" |3-1 |2010 FIFA World Cup qualification |- |2. |2009-yil 20-iyun |Stade du 4 Août, [[Uagadugu|Ouagadougou]], Burkina Faso |{{Fb|CIV}} | align="center" |'''2'''-3 | align="center" |2-3 |2010 FIFA World Cup qualification |- |3. |2011-yil 4-iyun |Independence Stadium, [[Vindxuk|Windhoek]], Namibia | | align="center" |'''2'''-0 | align="center" |4-1 |2012 Africa Cup of Nations qualification |- |4. |2011-yil 11-noyabr |Stade Municipal, [[Parij|Paris]], France |{{Fb|MLI}} | align="center" |'''1'''-1 | align="center" |1-1 | rowspan="3" |[[Oʻrtoqlik uchrashuvi|Oʻrtoqlik uchrashuvi]] |- |5. |2012-yil 14-noyabr |Stade El Abdi, El Jadida, Morocco |{{Fb|COD}} | align="center" |'''1'''-0 | align="center" |1-0 |- |6. |2013-yil 17-yanvar | rowspan="2" |[[Mbombela Stadium]], Nelspruit, South Africa |{{Fb|SWZ|name=Swaziland}} | align="center" |'''1'''-0 | align="center" |3-0 |- |7. |2013-yil 6-fevral |{{Fb|GHA}} | align="center" |'''1'''-1 | align="center" |1-1 |2013 Africa Cup of Nations |- |8. |2013-yil 23-mart |Stade du 4 Août, Ouagadougou, Burkina Faso | | align="center" |'''2'''-0 | align="center" |4-0 | rowspan="2" |2014 FIFA World Cup qualification |- |9. |2013-yil 15-iyun |Stade Municipal, Pointe-Noire, [[Kongo Respublikasi|Republic of the Congo]] |{{Fb|CGO}} | align="center" |'''1'''-0 | align="center" |1-0 |- |10. |2013-yil 12-oktabr |Stade du 4 Août, Ouagadougou, Burkina Faso |{{Fb|ALG}} | align="center" |'''3'''-2 | align="center" |3-2 |2014 FIFA World Cup qualification |- |11. |2014-yil 10-oktavr |Estádio 11 de Novembro, [[Luanda]], Angola | | align="center" |'''1'''-0 | align="center" |3-0 |2015 Africa Cup of Nations qualification |- |12. |2015-yil 10-yanvar | rowspan="2" |Mbombela Stadium, Nelspruit, South Africa |{{Fb|SWZ|name=Swaziland}} | align="center" |'''5'''-1 | align="center" |5-1 | rowspan="2" |[[Oʻrtoqlik uchrashuvi|Oʻrtoqlik uchrashuvi]] |- |13. |2015-yil 13-yanvar | | align="center" |'''2'''-0 | align="center" |2-0 |- |14. |2015-yil 25-yanvar |Nuevo Estadio de Ebebiyín, Ebebiyín, [[Ekvator Gvineyasi|Equatorial Guinea]] |{{Fb|CGO}} | align="center" |'''1'''-1 | align="center" |1-2 |2015 Africa Cup of Nations |- |15. |2015-yil 6-iyun |Stade Yves-du-Manoir, Paris, France |{{Fb|CMR}} | align="center" |'''2'''-1 | align="center" |2-3 |Friendly |- |16. |2015-yil 13-iyun |Stade du 4 Août, Ouagadougou, Burkina Faso | | align="center" |'''1'''-0 | align="center" |2-0 |2017 Africa Cup of Nations qualification |- |17. |2015-yil 19-oktabr |Stade de l’Aube, Troyes, France |{{Fb|MLI}} | align="center" |'''1'''-2 | align="center" |1-4 |[[Oʻrtoqlik uchrashuvi|Oʻrtoqlik uchrashuvi]] |- |18. |2017-yil 28-yanvar |Stade d’Angondjé, [[Librevil|Libreville]], Gabon |{{Fb|TUN}} | align="center" |'''1'''-0 | align="center" |2-0 | rowspan="2" |2017 Africa Cup of Nations |- |19. |2017-yil 1-fevral |Stade de l’Amitié, Libreville, Gabon |{{Fb|EGY}} | align="center" |'''1'''-1 | align="center" |1-1 |- |20. | rowspan="2" |2017-yil 10-iyun | rowspan="2" |Stade du 4 Août, Ouagadougou, Burkina Faso | rowspan="2" | | align="center" |'''1'''-0 | rowspan="2" style="text-align:center" |3-1 | rowspan="2" |2019 Africa Cup of Nations qualification |- |21. | align="center" |'''2'''-1 |- |22. |2018-yil 22-mart |Stade Didier Pironi, Paris, France |{{Fb|GNB}} | align="center" |'''2'''-0 | align="center" |2-0 |[[Oʻrtoqlik uchrashuvi|Oʻrtoqlik uchrashuvi]] |- |23. | rowspan="2" |2019-yil 17-noyabr | rowspan="2" |Khartoum Stadium, [[Xartum|Khartoum]], Sudan | rowspan="2" |{{Fb|SSD}} | align="center" |'''1'''-0 | rowspan="2" style="text-align:center" |2-1 | rowspan="2" |2021 Africa Cup of Nations qualification |- |24. | align="center" |'''2'''-0 |} == Yutuqlari == '''Mainz''' * DFB-Pokal yarim finalchisi: 2008-2009<ref name="cup">{{Veb manbasi|sarlavha=BANCE SCHIESST "UNDERDOG" MAINZ 05 INS HALBFINALE|url=https://www.dfb.de/dfb-pokal/news-detail/bance-schiesst-underdog-mainz-05-ins-halbfinale-17281/full/1/?no_cache=1|ish=dfb.de|kirish sanasi=11 December 2021}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.dfb.de/dfb-pokal/news-detail/bance-schiesst-underdog-mainz-05-ins-halbfinale-17281/full/1/?no_cache=1 "BANCE SCHIESST „UNDERDOG“ MAINZ 05 INS HALBFINALE"]. ''dfb.de''<span class="reference-accessdate">. </span></cite></ref> * 2. Bundesligada ikkinchi oʻrin: 2008-2009<ref name=":0">{{Veb manbasi|sarlavha=Torjäger, Wohltäter, Weltenbummler|url=https://www.bundesliga.com/de/bundesliga/news/torjaeger-wohltaeter-weltenbummler_0000216037.jsp|nashriyot=Bundesliga.com|kirish sanasi=11 December 2021}}</ref> '''HJK''' * Veikkausliiga : 2014-yil * Finlyandiya kubogi : 2014-yil '''ASEC Mimosas''' * Liga 1 : 2016-2017 '''Al-Masry''' * Misr kubogi sohibi: 2016-2017 * Misr Superkubogi sohibi : 2017-2018 '''Al-Ahli''' * BAA Liga kubogi : 2011-2012 '''Burkina-Faso''' * Afrika Millatlar Kubogi ikkinchi oʻrin sohibi: 2013-yil<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Nigeria beat Burkina Faso 1-0 to clinch Africa Cup gold|url=https://www.france24.com/en/20130210-nigeria-beat-burkina-faso-win-africa-cup-nations-final-sport-football|nashriyot=FRANCE 24|kirish sanasi=11 December 2021}}</ref>; uchinchi oʻrin: 2017<ref name=":1">{{Veb manbasi|sarlavha=Burkina Faso star Bance quits international football|url=https://www.france24.com/en/20200723-burkina-faso-star-bance-quits-international-football|nashriyot=FRANCE 24|kirish sanasi=11 December 2021}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.france24.com/en/20200723-burkina-faso-star-bance-quits-international-football „Burkina Faso star Bance quits international football“]. </cite></ref> '''Individual''' * Liga 1 toʻpurari: 2016-2017 <small>(13 gol)</small><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=BUTEURS : LONACI LIGUE 1 (CÔTE D'IVOIRE)|url=https://mondialsport.ci/cotedivoire-football-ligue1-buteur-getstatic/|ish=mondialsport.ci|kirish sanasi=11 December 2021}}</ref> == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1984-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:WikiFutbol]] [[Turkum:WikiSport]] pbgemv2ahgb6ami3lquk9clcijmj8vr Emine Shenliko'g'li (turk yozuvchisi) 0 784229 2817133 2022-08-29T09:58:07Z Dilnoza Abdulxayeva 76139 „[[:tr:Special:Redirect/revision/28183805|Emine Şenlikoğlu]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Yozuvchi bilgiqutisi|Tavallud sanasi=27 may 1953 yil (69)|Tavallud joyi=Dereli, Giresun, Turkiya|Fuqaroligi=Turkiya|Faoliyat turi=Yozuvchi|Ijod yillari=1978- hozirgi vaqtda davom etmoqda|Sayt=www.eminesenlikoglu.org|Ismi=Emine Shenliko'g'li}} '''Emine Shenliko'g'li O'zkan''' <ref name="resmi">{{Veb manbasi|url=http://www.eminesenlikoglu.org/|sarlavha=Emine Şenlikoğlu biyografisi|nashriyot=eminesenlikoglu.org|kirish sanasi=22 Haziran 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150811040310/http://www.eminesenlikoglu.org/|arxivsana=11 Ağustos 2015}}</ref> - (27- may 1953- yilda [[Giresun (viloyat)|Giresun]] shahrida tugʻilgan), [[Turklar|turk]] tadqiqotchisi va [[yozuvchi]]<nowiki/>si bo'lib, u o'zining [[Islom|islomiy]] mavzudagi asarlari, konferensiyalari bilan mashhur<ref name="birdunyabilgi.org">{{Veb manbasi|url=http://www.birdunyabilgi.org/emine-senlikoglu-kimdir-hayati-hakkinda-bilgi|sarlavha=Arşivlenmiş kopya|kirish sanasi=20 Haziran 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170813225434/http://www.birdunyabilgi.org/emine-senlikoglu-kimdir-hayati-hakkinda-bilgi|arxivsana=13 Ağustos 2017}}</ref>. == Hayoti == Emine Shenlikoʻgʻli juda yosh paytlarida,1953-yilda o'zi dunyoga kelgan Giresun-Dereli-Anbaralan qishlogʻidan [[Adapazari|Adapazariga]], u yerdan oilasi bilan [[Istanbul|Istanbulga]] koʻchib oʻtgan va tadqiqotchilik faoliyatini yoshlik yillaridayoq boshlagan. Avvaliga u nasroniylik dini va Injil ustida tadqiqotlar olib bordi. Keyingi yillarda esa Islom dini ustida izchillik bilan izlanishlar olib bordi. Islomning asosi hisoblangan fikh va aqoid ilmlari bo'yicha izlanishlar olib bordi. U 1984 yilda yozgan ilk kitobi (''Gençliğin İmanını Sorularla Çaldılar'') sababli sudlandi va 2,5 yil muddatga qamoq jazosiga hukm qilindi. U dinshunos va jurnalist Rajab O'zkan bilan oila qurgan va ularning ikki nafar farzandi bor<ref name="resmi">{{Veb manbasi|url=http://www.eminesenlikoglu.org/|sarlavha=Emine Şenlikoğlu biyografisi|nashriyot=eminesenlikoglu.org|kirish sanasi=22 Haziran 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150811040310/http://www.eminesenlikoglu.org/|arxivsana=11 Ağustos 2015}}</ref><ref name="birdunyabilgi.org">{{Veb manbasi|url=http://www.birdunyabilgi.org/emine-senlikoglu-kimdir-hayati-hakkinda-bilgi|sarlavha=Arşivlenmiş kopya|kirish sanasi=20 Haziran 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170813225434/http://www.birdunyabilgi.org/emine-senlikoglu-kimdir-hayati-hakkinda-bilgi|arxivsana=13 Ağustos 2017}}</ref>. == Ta'limi == Emine Shenliko'g'li boshlang'ich maktab va Imom-Xatip litseyida sirtqi ta'lim olib tugatdi. Oila qurgan turmush o'rtog'i dinshunos Rajab O'zkan va boshqa maxsus o'qituvchilardan darslar oldi<ref name="resmi">{{Veb manbasi|url=http://www.eminesenlikoglu.org/|sarlavha=Emine Şenlikoğlu biyografisi|nashriyot=eminesenlikoglu.org|kirish sanasi=22 Haziran 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150811040310/http://www.eminesenlikoglu.org/|arxivsana=11 Ağustos 2015}}</ref><ref name="birdunyabilgi.org">{{Veb manbasi|url=http://www.birdunyabilgi.org/emine-senlikoglu-kimdir-hayati-hakkinda-bilgi|sarlavha=Arşivlenmiş kopya|kirish sanasi=20 Haziran 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170813225434/http://www.birdunyabilgi.org/emine-senlikoglu-kimdir-hayati-hakkinda-bilgi|arxivsana=13 Ağustos 2017}}</ref>. == Ish faoliyati == Emine Shenliko'g'lu 1985 yildan hozirgi kunga qadar Maktub jurnalida bosh muharrir bo'lib faoliyat olib bormoqda. Turkiyaning turli shaharlarida va xorijiy davlatlarda konferensiyalar bermoqda<ref name="resmi">{{Veb manbasi|url=http://www.eminesenlikoglu.org/|sarlavha=Emine Şenlikoğlu biyografisi|nashriyot=eminesenlikoglu.org|kirish sanasi=22 Haziran 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150811040310/http://www.eminesenlikoglu.org/|arxivsana=11 Ağustos 2015}}</ref><ref name="birdunyabilgi.org">{{Veb manbasi|url=http://www.birdunyabilgi.org/emine-senlikoglu-kimdir-hayati-hakkinda-bilgi|sarlavha=Arşivlenmiş kopya|kirish sanasi=20 Haziran 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170813225434/http://www.birdunyabilgi.org/emine-senlikoglu-kimdir-hayati-hakkinda-bilgi|arxivsana=13 Ağustos 2017}}</ref>. 2015-yilning 13- may kuni Emine Shenliko'g'li Jamiyat rahbari Adnan Oktar shikoyati bo'yicha qo'zg'atilgan da'vo doirasida ko'rsatma olish maqsadida Ataturk aeroportida hibsga olingan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Emine Şenlikoğlu gözaltına alındı|url=http://www.sozcu.com.tr/2015/gundem/emine-senlikoglu-gozaltina-alindi-830899/|ish=Sözcü|kirish sanasi=13 Mayıs 2015|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170316204343/http://www.sozcu.com.tr/2015/gundem/emine-senlikoglu-gozaltina-alindi-830899/|arxivsana=16 Mart 2017}}</ref>. === Fikr-mulohazalari === [[Turkiya madhiyasi|Davlat madhiyasi kuylanayotganda]] hurmat bilan tik turishni yoqtirmasligini aytib, madhiya kuylanayotganida o'tirishni taklif qilgan. Bundan tashqari madhiyaning kuyi g'alati ekanligini va madhiyaga ehtirom ko'rsatish "kofirlar" tomonidan o'ylab topilgan odat ekanini aytgan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Dinci yazardan İstiklal Marşı’na şok sözler|url=http://www.sozcu.com.tr/2014/gundem/dinci-yazardan-istiklal-marsina-sok-sozler-587361/|ish=Sözcü|kirish sanasi=27 Ağustos 2014|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170316205238/http://www.sozcu.com.tr/2014/gundem/dinci-yazardan-istiklal-marsina-sok-sozler-587361/|arxivsana=16 Mart 2017}}</ref>. == Kitoblari == Emine Shenliko'g'lu asarlarini to'plamlar holida va maxsus taxalluslar bilan nashr ettirmoqda. # To'plam, "''Gençliğe Hatıramdır''" <ref name="birdunyabilgi.org">{{Veb manbasi|url=http://www.birdunyabilgi.org/emine-senlikoglu-kimdir-hayati-hakkinda-bilgi|sarlavha=Arşivlenmiş kopya|kirish sanasi=20 Haziran 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170813225434/http://www.birdunyabilgi.org/emine-senlikoglu-kimdir-hayati-hakkinda-bilgi|arxivsana=13 Ağustos 2017}}</ref>. {{Multicol}} *Gençliğin İmanını Sorularla Çaldılar *[[Bize Nasıl Kıydınız (kitap)|Bize Nasıl Kıydınız]] *Mahkum Duygular *Burası da Cezaevi *İslam’da Erkek Ne Olur *İhânet Etme *Ülkemi Arıyorum *Biz Bu Vatanın Nesi Oluyoruz *Ruhumun Penceresi *Kelepçeli Kalemimden *Ağlatan Yollar *İnsanlar da Kayar *Telefonla Röportaj *Önce Soru Sorarlar *İsimsiz Kitap *Vicdan Azabı *Maria *İdamlık Genç {{Multicol-break}} '''2. Seri''', "''İnsanlığa çağrı''" rumuzludur.<ref name="resmi"/><ref name="birdunyabilgi.org"/> *İnsanlığın belgeseli *Kıbrıs Sular içinde *Bir Yetim *Ben Kimin Kurbanıyım *Geri Tepen Kurşunlar *Radyo ve basın röportajları *Televizyon röportajları *Uzaktaki Çığlıklar *Geçmişin İzleri *Sabıkalı ve Dul Çingene *İmamın Manken Kızı *Son Pişmanlık Fayda Eder *Çin İşkencesi *Kadınları Kadınlar da Eziyor {{Multicol-break}} '''3. Seri''', "''Nesillerin Öyküsü''" rumuzludur. Bu serideki kitaplar birbirlerinin devamı niteliğindedir.<ref name="resmi"/><ref name="birdunyabilgi.org"/> *Şirin Köy *Küçük Kız *Küçük Kelebekler *Yılan Yavrusu *Kırmızı Elbiseli Kız *Satılık Çocuk *Topal Karınca *Küçük Kızın Umudu *Hayâl Çocuk *Konuşan Serçe *Kardeş Sevgisi *Depremin Ardından *Ağlayan Köpek *Ali'nin Dünyası *Anne Büyüklere Bir Şey Söyle *Baba Sen de Bir Şeyler Söyle {{Multicol-break}} '''4. Seri''', "''Sevginin Sesi''" rumuzludur. *Hristiyan Gülü *Harcandık *Çağrı *Bunalım *Esir Evliler *Sevgide Hiç Vefa Yok mu? '''5. Seri''', "''Bilgi Serisi''" rumuzludur. *Kılavuz: İslam'ı doğru anlamak (4 Cilt) '''6. Seri''', "''Civciv Ailesi''" rumuzlu "Beyaz Seri" *Civciv Ailesini Tanıyalım *Özür dileyen Civciv *Karşılık Beklemeyen Civciv *Soru soran Civciv *Hastalanan Civciv Çimiçimi *Civcivin Rüyası *Civciv Ailesi Kır Gezisinde *Suya Dalan Civciv *Civciv Ailesi Yardım Ediyor *Eşyasını Kaybeden Civciv *Civciv Ailesi Dağılıyor {{Multicol-end}}[https://biyografikim.com/emine-senlikoglu-kimdir/ === ''Mariya''<nowiki> ===</nowiki>] Bu asar onasi nasroniy otasi ateist bo'lgan bir qiz haqidadir. Asarda yosh bir qizning, Abdulvahhob ismli yigit bilan islomga oid masalalardagi suhbati natijasida qizning ongida chalkashliklar yuzaga keladi va unda turli savollar tug'ilishiga sabab bo'ladi. Buning natijasida yosh qiz islom dinini hayot tarzi sifatida tanlaydi. Vaqt o'tishi bilan o'z yo'lini topgan qiz, umrining qolgan qismini haqiqiy musulmon sifatida o'tkazishga qasam ichadi. == Manbalar == <references group=""></references> == Tashqi havolalar == # [http://www.birdunyabilgi.org/emine-senlikoglu-kimdir-hayati-hakkinda-bilgi Emine Şenlikoğlu] 2017 yil 13 avgust sanasida # [http://www.eminesenlikoglu.org/ Emine Şenlikoğlu] 2015 yil 11 avgust sanasida [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:XXI asr turk romanchilari]] [[Turkum:XX asr turk romanchilari]] [[Turkum:1953-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Turk adibalari]] d7gi7gkclmaynfovcmd7s12tzap8ww9 Andoza:Sin sulolasi maqolalari 10 784230 2817137 2022-08-29T10:00:05Z Laziz Baxtiyorov 56023 „{{Navbox |name = Sin sulolasi maqolalari |title = [[Sin (sulola)|Sin sulolasi]] maqolalari |state = {{{state|autocollapse}}} |listclass = hlist |groupstyle = text-align: center; |group1 = Tarix |list1 = {{Navbox|child | groupstyle = text-align: center; | group1 = Ilk {{align|right|{{smaller|(1616&ndash;1683)}}}} | list1 = * [[Jurchen birlashmasi]], [[:en:Jurchen unification|en]] * [[Soʻnggi Jin (1616–1636)|Soʻnggi Jin]], :en:Later...“ yozuvi orqali yangi sahifa yaratildi wikitext text/x-wiki {{Navbox |name = Sin sulolasi maqolalari |title = [[Sin (sulola)|Sin sulolasi]] maqolalari |state = {{{state|autocollapse}}} |listclass = hlist |groupstyle = text-align: center; |group1 = Tarix |list1 = {{Navbox|child | groupstyle = text-align: center; | group1 = Ilk {{align|right|{{smaller|(1616&ndash;1683)}}}} | list1 = * [[Jurchen birlashmasi]], [[:en:Jurchen unification|en]] * [[Soʻnggi Jin (1616–1636)|Soʻnggi Jin]], [[:en:Later Jin (1616–1636)|en]] * [[Yetti shikoyat]] * [[So‘nggi Jin sulolasining Chosonga bosqini]] * [[Chosonga Sin bosqini]], [[:en:Qing invasion of Joseon|en]] * [[Mindan Singa oʻtish]], [[:en:Transition from Ming to Qing|en]] ** [[Shanxay dovonidagi jang]] * [[Katta tozalash]], [[:en:Great Clearance|en]] * [[Uch feodator qo‘zg‘oloni]] | group2 = [[Yuqori Sin davri|Yuqori Sin]] {{align|right|{{smaller|(1683&ndash;1839)}}}} | list2 = * [[Sin-Rus chegara mojarolari]], [[:en:Sino-Russian border conflicts|en]] * [[Jungʻor-Sin urushi]] * [[Tibetga Xitoy yurishi (1720)]], [[:en:Chinese expedition to Tibet (1720)|en]] * [[Xitoy marosimlari haqida bahslar]], [[:en:Chinese Rites controversy|en]] * [[O‘n buyuk yurish (Sin imperiyasi)]] * [[Miao qoʻzgʻoloni (1735–1736)]], [[:en:Miao Rebellion (1735–36)|en]] * [[1750-yilgi Lxasa gʻalayoni]], [[:en:Lhasa riot of 1750]] * [[Oltishahr xoʻjalari qoʻzgʻoloni]], [[:en:Revolt of the Altishahr Khojas|en]] * [[Āfāqī xoja muqaddas urushi]], [[:en:Āfāqī Khoja Holy War|en]] * [[Sin-Birma urushi (1765–1769)]], [[:en:Sino-Burmese War (1765–1769)|en]] * [[Lin Shuangwen qoʻzgʻoloni]], [[:en:Lin Shuangwen rebellion|en]] * [[Ngọc Hồi-Đống Đa jangi]], [[:en:Battle of Ngọc Hồi-Đống Đa|en]] * [[Sin-Nepal urushi]] * [[Miao qoʻzgʻoloni (1795–1806)]], [[:en:Miao Rebellion (1795–1806)|en]] * [[Oq Lotus qoʻzgʻoloni]], [[:en:White Lotus Rebellion|en]] | group3 = Soʻnggi {{align|right|{{smaller|(1840&ndash;1912)}}}} | list3 = * [[Ingliz-Xitoy urushi|Birinchi afyun urushi]], [[:en:First Opium War|en]] * [[Dogra–Tibet urushi|Dogra–Tibet urushi (Sin-Sikx urushi)]], [[:en:Dogra–Tibetan War|en]] * [[Taypin qoʻzgʻoloni]], [[:en:Taiping Rebellion|en]] * [[Nian qo‘zg‘oloni]] * [[Qizil Turban qoʻzgʻoloni (1854–1856)]], [[:en:Red Turban Rebellion (1854–1856)|en]] * [[Kichik qilichlar qoʻzgʻoloni]], [[:en:Small Swords Society|en]] * [[Miao qoʻzgʻoloni (1854–1873)]], [[:en:Miao Rebellion (1854–1873)|en]] * [[Nepal–Tibet urushi]], [[:en:Third Nepal–Tibet War|en]] * [[Panthay qoʻzgʻoloni]], [[:en:Panthay Rebellion|en]] * [[Ingliz-fransuz-xitoy urushi|Ikkinchi afyun urushi]], [[:en:Second Opium War|en]] * [[Punti–Hakka klan urushlari]], [[:en:Punti–Hakka Clan Wars|en]] * [[Amur anneksiyasi]], [[:en:Amur Annexation|en]] * [[Oʻz-oʻzini mustahkamlash harakati]], [[:en:Self-Strengthening Movement|en]] * [[Tongchji islohotlari]], [[:en:Tongzhi Restoration|en]] * [[Dungan qoʻzgʻoloni (1862–1877)]], [[:en:Dungan Revolt (1862–1877)|en]] * [[Mudan hodisasi]], [[:en:Mudan incident|en]] * [[Tianjin qirgʻini]], [[:en:Tianjin Massacre|en]] * [[Margary ishi]], [[:en:Margary Affair|en]] * [[Tayvanga Yaponiya intervensiyasi (1874)]], [[:en:Japanese invasion of Taiwan (1874)|en]] * [[Shimoliy Xitoydagi ocharchilik (1876–1879)|Northern Chinese Famine]], [[:en:Northern Chinese Famine of 1876–1879|en]] * [[Sinning Shinjonni qayta bosib olishi]], [[:en:Qing reconquest of Xinjiang|en]] * [[Sin-fransuz urushi]], [[:en:Sino-French War|en]] * [[Sikkim ekspeditsiyasi]], [[:en:Sikkim expedition|en]] * [[Jindandao hodisasi]], [[:en:Jindandao incident|en]] * [[Birinchi Sin-Yapon urushi]], [[:en:First Sino-Japanese War|en]] * [[Gongche Shangshu hodisasi]], [[:en:Gongche Shangshu movement|en]] * [[Dungan qoʻzgʻoloni (1895–1896)]], [[:en:Dungan revolt (1895–96)|en]] * [[Yuz kunlik islohot]], [[:en:Hundred Days' Reform|en]] * [[Uchinchi vabo pandemiyasi]], [[:en:Third plague pandemic|en]] * [[Ixetuan qoʻzgʻoloni]], [[:en:Boxer Rebellion|en]] ** [[Qizil chiroqlar (Ixetuan qoʻzgʻoloni)|Qizil chiroqlar]], [[:en:Red Lanterns (Boxer Uprising)|en]] * [[Eight-Nation Alliance]] ** [[Imperial decree of declaration of war against foreign powers|Declaration of war]] * [[Late Qing reforms]] * [[British expedition to Tibet]] * [[Batang uprising|1905 Batang uprising]] * [[1909 Chinese provincial elections|1909 Provincial Assembly elections]] * [[Chinese expedition to Tibet (1910)]] * [[Manchurian plague]] * [[Railway Protection Movement]] * [[1911 Revolution]] ** [[Wuchang Uprising]] ** [[Xinhai Lhasa turmoil]] ** [[Mongolian Revolution of 1911]] ** [[Xinhai Revolution in Xinjiang]] ** [[Imperial Edict of the Abdication of the Qing Emperor|Imperial Edict of the Abdication of Puyi]] * [[Manchu Restoration]] }} |group2 = Government |list2 = * [[Emperor of China|Emperor]] ** [[List of emperors of the Qing dynasty|List]] ** [[Chinese emperors family tree (late)#Qing dynasty|Family tree]] * [[Amban]] * [[Cup of Solid Gold]] * [[Deliberative Council of Princes and Ministers|Deliberative Council]] * [[Flag of the Qing dynasty]] * [[Grand Council (Qing dynasty)|Grand Council]] * [[Great Qing Legal Code]] * [[Imperial Clan Court]] * [[Imperial Commissioner (China)|Imperial Commissioner]] * [[Imperial Household Department]] * [[Lifan Yuan]] * [[Ministry of Posts and Communications]] * [[Nine Gates Infantry Commander]] * [[Grand coordinator and provincial governor|Provincial governor]] * [[Provincial military commander]] * [[Principles of the Constitution (1908)]] * [[Royal and noble ranks of the Qing dynasty]] * [[Ta-Ching Government Bank]] * [[Viceroys in China|Viceroys]] ** [[Viceroy of Zhili|Zhili]] ** [[Viceroy of Shaan-Gan|Shaan-Gan]] ** [[Viceroy of Liangjiang|Liangjiang]] ** [[Viceroy of Huguang|Huguang]] ** [[Viceroy of Sichuan|Sichuan]] ** [[Viceroy of Min-Zhe|Min-Zhe]] ** [[Viceroy of Liangguang|Liangguang]] ** [[Viceroy of Yun-Gui|Yun-Gui]] ** [[Viceroy of the Three Northeast Provinces|Three Northeast Provinces]] * [[Zongli Yamen]] |group3 = Military |list3 = *[[Military of the Qing dynasty|Overview]] *[[Beiyang Army]] *[[Chu Army]] *[[Eight Banners]] *[[Ever Victorious Army]] *[[Green Standard Army]] *[[Huai Army]] *[[Hushenying]] *[[Imperial Guards (Qing China)|Imperial Guards]] *[[New Army]] *[[Peking Field Force]] *[[Shuishiying]] *[[Wuwei Corps]] *[[Xiang Army]] |group4 = Special regions |list4 = *[[Qing dynasty in Inner Asia|Inner Asia]] *[[Manchuria under Qing rule|Manchuria]] *[[Mongolia under Qing rule|Mongolia]] ** [[Administrative divisions of Mongolia during Qing|Administrative divisions]] *[[Tibet under Qing rule|Tibet]] ** [[Golden Urn]] ** [[List of Qing ambans in Tibet|List of ambans]] *[[Xinjiang under Qing rule|Xinjiang]] ** [[General of Ili]] *[[Taiwan under Qing rule|Taiwan]] ** [[Qing Dynasty Taiwan Provincial Administration Hall|Provincial Administration Hall]] |group5 = Palaces &<br/>mausoleums |list5 = *[[Chengde Mountain Resort]] *[[Forbidden City]] *[[Hetu Ala]] *[[Mukden Palace]] *[[Old Summer Palace]] *[[Summer Palace]] *[[Eastern Qing tombs]] *[[Western Qing tombs]] *[[Fuling Mausoleum]] *[[Zhao Mausoleum (Qing dynasty)]] *[[Imperial Tombs of the Ming and Qing Dynasties]] |group6 = Society &<br/>culture |list6 = *[[Booi Aha]] *[[Changzhou School of Thought]] *[[Dibao]] *[[Four Wangs]] *''[[Gujin Tushu Jicheng]]'' *''[[History of Ming]]'' *[[Islam during the Qing dynasty]] *''[[Kangxi Dictionary]]'' *[[Kaozheng]] *[[Literary inquisition]] *[[Manchu Han Imperial Feast]] *''[[Peiwen Yunfu]]'' *''[[Pentaglot Dictionary]]'' *[[Qing official headwear]] *[[Qing poetry]] *''[[Quan Tangshi]]'' *[[Queue (hairstyle)|Queue]] *''[[Researches on Manchu Origins]]'' *[[Sacred Edict of the Kangxi Emperor]] *[[Shamanism in the Qing dynasty]] *''[[Siku Quanshu]]'' ** [[Siku Quanshu Zongmu Tiyao|''Zongmu Tiyao'']] |group7 = Treaties<br/> |list7 = * [[Treaty of Kyakhta (1727)]] * [[Treaty of Nerchinsk]] * [[Unequal treaty]] ** [[Boxer Protocol]] ** [[Burlingame Treaty]] ** [[Chefoo Convention]] ** [[Convention Between Great Britain and China Respecting Tibet]] ** [[Convention for the Extension of Hong Kong Territory]] ** [[Convention of Peking]] ** [[Convention of Tientsin]] ** [[Li–Lobanov Treaty]] ** [[Sino-Portuguese Treaty of Peking]] ** [[Treaty of Aigun]] ** [[Treaty of the Bogue]] ** [[Treaty of Canton]] ** [[Treaty of Kulja]] ** [[Treaty of Nanking]] ** [[Treaty of Saint Petersburg (1881)]] ** [[Treaty of Shimonoseki]] ** [[Treaty of Tarbagatai]] ** [[Treaty of Tientsin]] ** [[Treaty of Wanghia]] ** [[Treaty of Whampoa]] |group8 = Currency |list8 = {{Navbox|child | groupstyle = text-align: center; |group1 = [[Qing dynasty coinage|Coinage]] |list1 = * [[Zhiqian]] * [[Kangxi Tongbao]] * [[Qianlong Tongbao]] * [[Hongqian]] * [[Da-Qing Tongbi]] * [[Da-Qing Jinbi]] |group2 = [[Paper money of the Qing dynasty|Paper money]] |list2 = * [[Da-Qing Baochao]] * [[Hubu Guanpiao]] * [[Banknotes of the Ta-Ching Government Bank]] }} |group9 = Other topics |list9 = * [[Aisin Gioro]] * [[Anti-Qing sentiment]] * [[Canton System]] * [[Chuang Guandong]] * ''[[Draft History of Qing]]'' * [[Imperial hunt of the Qing dynasty]] * [[Manchu people]] * [[Names of the Qing dynasty]] * [[New Qing History]] * [[Qing conquest theory]] * [[Timeline of late anti-Qing rebellions]] * [[Treaty ports]] * [[Willow Palisade]] }}<noinclude> {{collapsible option}} [[Category:China history templates]] [[Category:Mongolia history templates]] </noinclude> sr8i4bq5uwf3f08hcohv98eoy1aukgf Arslan Xutaliyev 0 784231 2817148 2022-08-29T10:06:25Z Yohanjon 23 72166 „[[:ru:Special:Redirect/revision/105871216|Хуталиев, Арслан Мурадович]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Sportchi bilgiqutisi|medallar=Osiyo chempionati {{Bronza}} Olmaota 2006 (66kg) Jahon kubogi {{Oltin}} Krasnoyarsk|ism=Arslan Muradovich Xutaliyev|jins=erkak|fuqarolik={{flagicon|RUS}} / {{flagicon|UZB}}|sport=Erkin kurash|tavallud_sana=1985-yil 16-fevralda|tavallud_yer=Maxachkala, Dogʻiston ASSR, RSFSR, SSSR|faoliyat_yillar=1995-2008|murabbiylar=[[Shamil Xutaliyev]]|boy=160 sm|vazn=56 kg}} '''Arslan Muradovich Xutaliyev''' (1985-yil 16-fevral, Maxachkala, Dogʻiston ASSR, RSFSR, SSSR) — [[Rossiya|rossiyalik]] va [[Oʻzbekiston|o‘zbek]] erkin kurashchisi, Osiyo chempionati sovrindori. Jahon kubogi gʻolibi. == Tarjimai holi == 1985-yilda Maxachkala shahrida tugʻilgan. Maxachkaladagi „Dinamo“ kurash maktabi oʻquvchisi<ref>[http://coverciano.livejournal.com/124402.html Freeвольный стиль...]</ref>. Asli Dogʻistonning Lakskiy tumani, Burshi qishlogʻidan. 1998-yildan 2000-yilgacha yoshlar oʻrtasida Rossiya Federatsiyasining uch karra chempioni<ref>[http://burshi-dag.narod.ru/ Сайт села Бурши Лакского района Республики Дагестан]</ref>. Oʻzbekiston sharafini himoya qiladi. 2006-yilda Osiyo chempionatining bronza medali sovrindori boʻlgan. 2007-yilda Jahon chempionatida gʻolib chiqqan. == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * Арслан Хуталиев — профиль на сайте International Wrestling Database (англ.) [[Turkum:Oʻzbekiston kurashchilari]] [[Turkum:Alifbo boʻyicha shaxsiyatlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1985-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:16-fevralda tugʻilganlar]] lfhd8eumqtjcmz42tmtimdf8w5kn4gt 2817195 2817148 2022-08-29T10:33:39Z Mehriddin 01 72855 Mehriddin 01 [[Хуталиев, Арслан Мурадович]] sahifasini [[Arslan Xutaliyev]]ga koʻchirdi wikitext text/x-wiki {{Sportchi bilgiqutisi|medallar=Osiyo chempionati {{Bronza}} Olmaota 2006 (66kg) Jahon kubogi {{Oltin}} Krasnoyarsk|ism=Arslan Muradovich Xutaliyev|jins=erkak|fuqarolik={{flagicon|RUS}} / {{flagicon|UZB}}|sport=Erkin kurash|tavallud_sana=1985-yil 16-fevralda|tavallud_yer=Maxachkala, Dogʻiston ASSR, RSFSR, SSSR|faoliyat_yillar=1995-2008|murabbiylar=[[Shamil Xutaliyev]]|boy=160 sm|vazn=56 kg}} '''Arslan Muradovich Xutaliyev''' (1985-yil 16-fevral, Maxachkala, Dogʻiston ASSR, RSFSR, SSSR) — [[Rossiya|rossiyalik]] va [[Oʻzbekiston|o‘zbek]] erkin kurashchisi, Osiyo chempionati sovrindori. Jahon kubogi gʻolibi. == Tarjimai holi == 1985-yilda Maxachkala shahrida tugʻilgan. Maxachkaladagi „Dinamo“ kurash maktabi oʻquvchisi<ref>[http://coverciano.livejournal.com/124402.html Freeвольный стиль...]</ref>. Asli Dogʻistonning Lakskiy tumani, Burshi qishlogʻidan. 1998-yildan 2000-yilgacha yoshlar oʻrtasida Rossiya Federatsiyasining uch karra chempioni<ref>[http://burshi-dag.narod.ru/ Сайт села Бурши Лакского района Республики Дагестан]</ref>. Oʻzbekiston sharafini himoya qiladi. 2006-yilda Osiyo chempionatining bronza medali sovrindori boʻlgan. 2007-yilda Jahon chempionatida gʻolib chiqqan. == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * Арслан Хуталиев — профиль на сайте International Wrestling Database (англ.) [[Turkum:Oʻzbekiston kurashchilari]] [[Turkum:Alifbo boʻyicha shaxsiyatlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1985-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:16-fevralda tugʻilganlar]] lfhd8eumqtjcmz42tmtimdf8w5kn4gt Mark Viduka 0 784232 2817159 2022-08-29T10:14:51Z Odilbek Irisqulov 72315 „[[:en:Special:Redirect/revision/1104659715|Mark Viduka]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Mark Viduka|tasvir=Mark Viduka 2005 WCQ.jpg|izoh=Viduka [[Avstraliya]] terma jamoasida, 2005|toʻliqism=Mark Antony Viduka<ref>{{cite web |url=https://www.fifadata.com/document/fwc/2006/PDF/FWC_2006_SquadLists.pdf |title=2006 FIFA World Cup Germany: List of Players: Australia |publisher=FIFA |page=3 |date=21 March 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190610174527/https://www.fifadata.com/document/fwc/2006/PDF/FWC_2006_SquadLists.pdf |archive-date=10 June 2019}}</ref>|tavallud_sana={{birth date and age|1975|10|9|df=y}}|tavallud_joyi=[[Melbourne]], [[Victoria (Australia)|Victoria]], Australia|boʻyi=1.88 m|pozitsiya=Hujumchi|joriyklub=|yoshlikyillari1=1992–1993|yoshlikklublari1=[[Australian Institute of Sport - Football (soccer)|AIS]]|yillar1=1993–1995|yillar2=1995–1998|yillar3=1998–2000|yillar4=2000–2004|yillar5=2004–2007|yillar6=2007–2009|klublar1=[[Melbourne Knights]]|klublar2=[[GNK Dinamo Zagreb|Dinamo Zagreb]]|klublar3=[[Celtic F.C.|Celtic]]|klublar4=[[Leeds United F.C.|Leeds United]]|klublar5=[[Middlesbrough F.C.|Middlesbrough]]|klublar6=[[Newcastle United F.C.|Newcastle United]]|isht1=48|gollar1=40|isht2=84|gollar2=40|isht3=37|gollar3=30|isht4=130|gollar4=59|isht5=72|gollar5=26|isht6=38|gollar6=7|isht7=27|gollar7=16|milliyyillar1=1993–1994|milliyyillar2=1994–1996|milliyyillar3=1996–2007|milliyjamoa1=[[Australia national under-20 soccer team|Australia U20]]|milliyjamoa2=[[Australia national under-23 soccer team|Australia U23]]|milliyjamoa3=[[Australia national soccer team|Australia]]|milliyisht1=|milliygollar1=|milliyisht2=18|milliygollar2=17|milliyisht3=43|milliygollar3=11}} '''Mark Antony Viduka''' (1975-yil 9-oktyabrda tug'ilgan)<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=14 August 2002 |title=Mark Viduka |work=ESPN |url=http://www.espnfc.com/england/players/vidukamark.html}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=20 November 2000 |title=Viduka leaves the asylum |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/football/2000/nov/19/championsleague.sport1}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=5 June 2006 |title=VIDUKA from tantrum to talisman Cartoon strips, dressing room rows and a name change . . . Australia's captain has come a long way since he walked out on Celtic. Mark Wilson reports |work=Herald Scotland |url=http://www.heraldscotland.com/news/12434332.VIDUKA_from_tantrum_to_talisman__Cartoon_strips__dressing_room_rows_and_a_name_change_______Australia_apos_s_captain_has_come_a_long_way_since_he_walked_out_on_Celtic__Mark_Wilson_reports}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=7 December 1998 |title=Celtic consider Viduka legal move |work=BBC |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/sport/football/scottish_premier/229586.stm}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=6 June 2014 |title=Viduka progovorio nakon duge šutnje: Kovač je dobar čovjek, igrači će ga pratiti |language=sh |work=Večernji list |url=http://www.vecernji.hr/sp-hrvatska-reprezentacija/viduka-progovorio-nakon-duge-sutnje-kovac-je-dobar-covjek-igraci-ce-ga-pratiti-943110}}</ref> - avstraliyalik nafaqaga chiqqan futbolchi, [[Hujumchi (futbol)|markazda]] o'ynagan. U [[Avstraliya milliy futbol terma jamoasi|Avstraliya terma jamoasini]] [[Futbol boʻyicha jahon chempionati 2006|2006-yilgi FIFA Jahon chempionatida]] 1/8 finalga qadar sardorlik qilgan va bu ularning hozirgi kungacha bo'lgan eng yaxshi ko'rsatkichi bo'lib qolmoqda. Uning [[UEFA Chempionlar Ligasi|UEFA Chempionlar ligasida]] urgan to'rtta goli avstraliyalik futbolchilar orasida eng ko'p kiritgan goldir. == Klub karerasi == === '''Melbourne Knights''' === 1993-yilda Viduka o'zining professional futbolchilik faoliyatini Avstraliyada Melbourne Knights jamoasida boshladi (1993-yilgi mavsumga qadar u Melburn Xorvatiya nomi bilan tanilgan) va keyingi yilning iyun oyida Avstraliya terma jamoasiga o`tdi. Melbourne Knights bilan o'tkazgan ikki mavsumida u Milliy futbol ligasida (NSL) eng yaxshi to'purar bo'lgan va 1993-94 va 1994-95 yillarda NSL yilning eng yaxshi o'yinchisi uchun ikki marta Jonni Uorren medali bilan taqdirlangan. Uning Melburn Naytsdagi faoliyati 1994-95-yilgi mavsumda bitta NSL chempionligini o'z ichiga olgan. Ritsarlarning uyi bo'lgan "Knights" stadionidagi tribuna uning sharafiga ''"Mark Viduka Stand"'' deb o'zgartirildi va uning transfer pullari bilan to'landi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Former Socceroo captain Mark Viduka will never forget his roots |language=en |work=Sydney Morning Herald |url=https://www.smh.com.au/sport/soccer/former-socceroo-captain-mark-viduka-will-never-forget-his-roots-20150619-ghs5c1.html |access-date=19 June 2019}}</ref> === Dinamo Zagreb === 1995-yilda Viduka Xorvatiya Zagreb (hozirgi Dinamo Zagreb) bilan o'ynash uchun Xorvatiyaga ko'chib o'tdi. U klub bilan uch yarim mavsum o'tkazdi va 1996 va 1998-yillar oralig'ida Xorvatiyada uchta dublda g'alaba qozonishga yordam berdi. U, shuningdek, 1997-yilda [[UEFA Yevropa Ligasi|UEFA kubogining]] uchinchi bosqichiga chiqqan Xorvatiya Zagreb jamoasining bir qismi edi va bir yildan so'ng klub bilan [[UEFA Chempionlar Ligasi]] guruh bosqichida debyut qildi. U Zagrebdagi vaqtida Xorvatiya ligasida eng yaxshi xorijlik futbolchi sovrinini qo'lga kiritgan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.socceroos.com.au/news/mark-viduka-interview|sarlavha=Mark Viduka Interview|nashriyot=Socceroos.com|sana=3 May 2000|kirish sanasi=13 May 2019}}</ref> === Celtic === "Celtic" Vidukani 1998-yilning dekabrida 3,5 million [[Funt sterling|funt sterlingga]] sotib olgan. O'sha oyning o'zidayoq "Celtic" Viduka to'p tepmasdan klubni tark etganini e'lon qildi va bunga stress sabab bo'ldi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=10 July 2004 |title=Viduka rejected Celtic |work=[[BBC Sport]] |publisher=bbc.co.uk |url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/teams/c/celtic/3882507.stm |access-date=6 May 2008 |quote=Viduka enjoyed a successful spell at Parkhead, despite a rocky start which saw him walk out four days after signing due to stress.}}</ref> 2000-yil fevral oyida quyi liga jamoasi Inverness Kaledoniyalik Thistle Shotlandiya kubogining uchinchi bosqichida "Celtic"ni mag'lub etdi. Tanaffus vaqtida Viduka bosh murabbiy yordamchisi Erik Blek bilan janjaldan keyin butsasini axlat qutisiga tashlagan va ikkinchi bo'limda o'ynashdan bosh tortgan. Uchrashuv 3:1 hisobida “Celtic” muxlislarining shov-shuvi bilan yakunlandi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.thecelticwiki.com/page/2000-02-08:+Celtic+1-3+Inverness+Caledonian+Thistle,+Scottish+Cup|sarlavha=2000-02-08: Celtic 1-3 Inverness Caledonian Thistle, Scottish Cup - The Celtic Wiki|ish=Thecelticwiki.com|kirish sanasi=17 January 2018}}</ref> 2000-yil mart oyida Viduka "Seltik"ga yordam berib, Shotlandiyaning 1999-2000-yillardagi Shotlandiya Ligasi kubogini yutib oldi. U klubdagi birinchi to'liq mavsumidan keyin ketdi. === Leeds United === "Leeds United" bosh murabbiyi Devid O'Liri Vidukani 2000-01-yilgi mavsum arafasida 6 million funt sterling evaziga sotib oldi. "Leeds United"da u o'tgan mavsumning eng yaxshi to'purari Maykl Bridjs va avstraliyalik jamoadoshi Garri Kyuell bilan bir qatorda uch qirrali hujumda maydonga tushishi kutilgan edi, biroq bu ikkisining jarohati tufayli Lidsning Chempionlar ligasi o'yinlarida Alan Smit bilan hamkorlik qilgan. "[[Internazionale Milano (futbol klubi)|Inter"]]<nowiki/>dan ijaraga olingan Robbi Kin "Bridges" uchun himoya sifatida ham mavsumning ikkinchi yarmida [[Angliya Premer-ligasi|Premer-liga]] o'yinlarida foyda ko'rdi. O'zining birinchi mavsumida Viduka 22 ta gol urdi, shu jumladan to'rttasini ham [[Elland Road|Elland Roudda]] [[Liverpool F.C.|"Liverpul"]] ustidan unutilmas 4:3 hisobida g'alaba qozondi. U 2001-yilning yozida besh yillik shartnoma imzoladi va ichki musobaqalarda ham, Evropada ham yulduz bo'ladi, "Lids" 2000-01da mamlakatning kuchli to'rtligida va 2001-02da beshinchi o'rinni egalladi. 2001-yilning yozida Viduka bolaligida qo'llab-quvvatlagan [[A.C. Milan|"Milan"]] ning qiziqishi mavzusi bo'ldi, ammo bu harakat oxir-oqibat amalga oshmadi<ref name="espn-interview-2020" /> va [[Manchester United F.C.|"Manchester Yunayted"]] da [[Alex Ferguson|Aleks Fergyuson]] bilan muzokaralar olib bordi, ammo boshqa jamoaga o'tishga qaror qildi. Pennines Lidsning raqiblariga qo'shiladi.<ref name="espn-interview-2020">{{Veb manbasi|muallif=Michael Cain|sarlavha=EXCLUSIVE: Mark Viduka breaks his silence on Leeds, the Socceroos and Lucas Neill|url=https://www.espn.co.uk/football/australia-aus/story/4080510/exclusive-mark-viduka-breaks-his-silence-on-leedsthe-socceroos-and-lucas-neill|nashriyot=ESPN|kirish sanasi=4 October 2020|sana=5 April 2020}}</ref> 2002-2003-yilgi mavsumda Viduka yana 22 ta gol urdi, jumladan, Charlton Atletikda 6:1 hisobida g'alaba qozongan<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=5 April 2003 |title=Leeds thrash Charlton |work=BBC News |url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/eng_prem/2895709.stm}}</ref> va mavsumning so'nggi kunida [[Arsenal (futbol klubi)|"Arsenal"]] da 3:2 hisobidagi g'alabada g'alaba qozongan. Biroq, formadagi so'nggi o'yinida, Lids Reebok Stadiumda Bolton Uonderersga 4:1 hisobida mag'lub bo'ldi. Penaltini amalga oshirgan Viduka ikkita sariq kartochkadan so'ng maydondan chetlatildi. U 2004-yilning yozida "Yunayted"ning moliyaviy qiyinchiliklari chuqurlashgani sababli " Midlsbro "ga sotilgan.<ref>{{Veb manbasi|muallif=|ism=|sana=8 July 2004|sarlavha=Viduka completes Boro move|url=http://www.theguardian.com/football/2004/jul/08/newsstory.sport6|kirish sanasi=18 August 2021|ish=The Guardian|til=en}}</ref><ref>{{Veb manbasi|muallif=Walker|ism=Michael|sana=16 January 2004|sarlavha=Boro move for £5m Viduka as Leeds buckle|url=http://www.theguardian.com/football/2004/jan/16/newsstory.sport|kirish sanasi=18 August 2021|ish=the Guardian|til=en}}</ref> Ko'pgina ekspertlar Viduka "Lids"da o'z vaqtida dunyodagi eng yaxshi futbolchilardan biri ekanligiga ishonishgan.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha='Viduka and Kewell were the best players I ever played with' - former Leeds teammate|url=https://www.sbs.com.au/sport/article/viduka-and-kewell-were-the-best-players-i-ever-played-with-former-leeds-teammate/kpx32y3uh|kirish sanasi=2022-07-07|ish=SBS Sport|til=en}}</ref> === Middlesbrough === 2004-yilda Midlsbroning Liga kubogidagi g'alabasidan so'ng, klub 2004-05-yilgi UEFA kubogiga yo'llanma oldi. Tarkib ko'paygan o'yinlar ro'yxatini engish va Evropa sahnasida raqobatlasha olishini ta'minlash uchun bir qator yuqori darajadagi imzolar bilan mustahkamlandi. Viduka "Lids"dan 4,5 million funt sterlingga<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=8 July 2004 |title=Viduka signs for Middlesbrough |work=[[The Guardian]] |url=https://www.theguardian.com/football/2004/jul/08/newsstory.sport6 |access-date=21 May 2020}}</ref> sotib olindi va yozning eng yaxshi imzolaridan biri sifatida e'lon qilindi. Vidukaning "Midlsbro"dagi debyut mavsumi dastlab jarohatlardan hafsalasi pir bo'lgan bo'lsa-da, ta'sirli bo'ldi. Biroq, o'zining ikkinchi mavsumida, ya'ni 2005-06-yilgi mavsumda Viduka "Midlsbro" uchun barcha musobaqalarda shov-shuvli formada bo'ldi va mavsum boshida ikki barobar ko'rsatkichga erishdi. U klubning Liga kubogi chorak finaliga, Angliya kubogi yarim finaliga va UEFA kubogi finaliga chiqishida muhim rol o'ynadi. Viduka Evropa kampaniyasini boshlashga yordam berdi, bu klub finalga chiqish uchun musobaqaning chorak va yarim final javob o'yinlarida uchta gol farqini yo'qotdi. 2006-yil 10-mayda "Midlsbro" finalda "Sevilya"ga mag'lub bo'ldi, Vidukaning so'zlariga ko'ra, bu natijani yengish uchun to'rt oy kerak bo'ldi. Viduka Midlsbroning [[Riverside Stadium|Riversayddagi]] eng yaxshi to'purari bo'lib qolmoqda va muntazam ravishda Midlsbroning Riversayd davrining eng yaxshi XI o'yinchilari uchun so'rovnomalarida qatnashadi. === Newcastle United === [[Fayl:Mark_Viduka_in_pink_scarf.JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Mark_Viduka_in_pink_scarf.JPG/170px-Mark_Viduka_in_pink_scarf.JPG|thumb|235x235px| Viduka "Newcastle United"ga tayyorgarlik ko'rmoqda]] "Newcastle United" bilan shartnoma imzolashda Viduka murabbiy Sem Ellardaysning klubdagi birinchi transferi bo'ldi. Uning shartnomasi ikki yilga mo'ljallangan edi, uchinchi yil ham. U 11-avgust kuni "Bolton"da bo'lib o'tgan Premer-liga o'yinida "Nyukasl"da debyut qildi va o'zining birinchi golini 26 avgust kuni sobiq jamoasi "Midlsbro" darvozasiga kiritdi. 23-sentyabr kuni u "Vest Xem Yunayted" darvozasiga yana ikkita gol urdi va "Newcastle United" safida o'z hisobini uchtaga yetkazdi. 23-dekabr kuni u yana Derbi Kaunti darvozasiga ikkita gol urdi. Yangi yil davomida jarohat olganidan so'ng, Viduka yangi murabbiy [[Kevin Keegan|Kevin Kigan]] tomonidan safga qaytarildi va u yerda Maykl Ouen va Obafemi Martins bilan birga 4-3-3 tarkibda o'ynadi. == Xalqaro martabasi == Viduka kelib chiqishi tufayli [[Avstraliya milliy futbol terma jamoasi|Avstraliya]], Xorvatiya va Ukrainaga saralanishi mumkin edi va u o'zining xalqaro faoliyatini Avstraliya bilan 1994-yil iyun oyida 18 yoshida [[Janubiy Afrika Respublikasi|Janubiy Afrikaga]] qarshi o'rtoqlik o'yinida boshladi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.planetfootball.com/nostalgia/story-mark-viduka-lazy-enigma-australia-grew-love/|sarlavha=The story of Mark Viduka, the 'lazy' enigma Australia grew to love|sana=9 October 2021}}</ref> Birinchi o'yin Adelaidada, ikkinchi o'yin esa Sidneyda bo'lib o'tdi. Avstraliya ikkala o'yinda ham 1:0 hisobida g'alaba qozondi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.fourfourtwo.com.au/feature/how-dukes-made-his-mark-255929/page4|sarlavha=How Dukes Made His Mark|ish=FourFourTwo.com.au|kirish sanasi=17 January 2018}}</ref> U ilk xalqaro golini 1997-yil oktyabr oyida [[Tunis|Tunisga]] qarshi o'rtoqlik o'yinining 23-daqiqasida kiritdi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.11v11.com/matches/tunisia-v-australia-01-october-1997-264477/|sarlavha=Tunisia v Australia, 01 October 1997|ish=11v11.com|kirish sanasi=17 January 2018}}</ref> 1996-yilda Viduka 1996-yilgi Yozgi Olimpiya o'yinlarida qatnashgan Olyroosga qo'shildi. Avstraliya guruhdagi birinchi o'yinda Frantsiyaga 2:0 hisobida mag'lub bo'ldi. Guruhdagi ikkinchi o'yinda Saudiya Arabistonini 2:1 hisobida mag'lub etdi. Viduka 63-daqiqada darvozabonni aqlli zarbasi bilan Avstraliyaning ikkinchi golini urdi. Avstraliyaning guruhdagi so'nggi o'yinida Viduka o'yin boshida o'z hissasini qo'shdi va 3-daqiqada [[Aurelio Vidmar|Aurelio Vidmarga]] uzatma berdi. Avstraliya erta 0:2 hisobida oldinda bo'lganiga qaramay, Ispaniya kuchli qaytdi va 3:2 hisobida g'alaba qozondi. Frantsiya va Ispaniyaga mag'lub bo'lganligi sababli, Olyroos turnirda keyingi bosqichga chiqa olmadi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.ozfootball.net/ark/Olympics/1996.html|sarlavha=Olyroos 1996 Matches|ish=Ozfootball.net|kirish sanasi=17 January 2018}}</ref> Viduka 1997-yilgi jahon chempionati saralashida Eronga qarshi ikkita o‘yinda maydonga tushgan. Avstraliya saralashdan o'ta olmadi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.espnfc.com/story/989739/rewind-iran-stun-australia-to-reach-1998-world-cup|sarlavha=Socceroos suffer a shock|ish=Espnfc.com|kirish sanasi=17 January 2018}}</ref> Viduka, shuningdek, 1997-yilgi Konfederatsiyalar kubogida ishtirok etgan [[Avstraliya milliy futbol terma jamoasi|Avstraliya milliy futbol jamoasining]] bir qismi edi. U Avstraliyaning guruhdagi birinchi o'yinida [[Meksika|Meksikaga]] qarshi o'yinda (3:1) Avstraliyaning birinchi golini kiritdi. Biroq finalda [[Braziliya|Braziliyaga]] qarshi o‘yinda qizil kartochka olib, 24-daqiqada maydondan chetlatildi. Avstraliya 6:0 hisobida mag'lub bo'ldi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.fifa.com/confederationscup/archive/saudiarabia1997/teams/team=43976/index.html|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160408113251/http://www.fifa.com/confederationscup/archive/saudiarabia1997/teams/team=43976/index.html|arxivsana=8 April 2016|sarlavha=FIFA Confederations Cup Saudi Arabia 1997 - Teams - Australia - FIFA.com|muallif=FIFA.com|ish=FIFA.com|kirish sanasi=17 January 2018}}</ref> 1999-yilda Viduka Braziliyaga qarshi o'rtoqlik uchrashuvida maydonga tushgan. O'yin Melburndagi Kriket maydonida bo'lib o'tdi va 2:2 hisobidagi durang bilan yakunlandi. Viduka o'yindagi birinchi golga Pol Agostinoga yordam berdi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.gettyimages.fi/detail/news-photo/australias-mark-viduka-sets-up-the-socceroos-first-goal-news-photo/540002421?#australias-mark-viduka-sets-up-the-socceroos-first-goal-against-17-picture-id540002421|sarlavha=Australia's Mark Viduka sets up the Socceroos' first goal against Brazil, 17 Nov|nashriyot=[[Getty Images]]|kirish sanasi=17 January 2018}}</ref> 2000-yilda [[Vengriya]] va [[Chexiya|Chexiyaga]] qarshi o'rtoqlik o'yinlarida ham maydonga tushgan. Vengriyani 3:0 hisobida mag‘lub etib, Chexiyaga 3:1 hisobida imkoniyatni boy berdi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.ozfootball.net/ark/Socceroo/2000A.html|sarlavha=Socceroo 2000 Matches|ish=Ozfootball.net|kirish sanasi=17 January 2018}}</ref> Xuddi shu yerda Viduka yana bir bor 2000-yilda o'z vatani Avstraliyada bo'lib o'tgan Olimpiya o'yinlarida Olyroos safiga qo'shildi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.telegraph.co.uk/sport/football/competitions/premier-league/4772173/Leeds-look-for-Olympic-flame-from-Viduka.html|arxivurl=https://ghostarchive.org/archive/20220112/https://www.telegraph.co.uk/sport/football/competitions/premier-league/4772173/Leeds-look-for-Olympic-flame-from-Viduka.html|arxivsana=12 January 2022|sarlavha=Leeds look for Olympic flame from Viduka|ism=John|muallif=Ley|sana=24 September 2000|kirish sanasi=17 January 2018|ish=Telegraph.co.uk}}</ref> 2001-yilda u Jahon chempionati saralashida [[Urugvay|Urugvayga]] qarshi ikki o'yinda ishtirok etgan Avstraliya bilan birga o'ynadi. Avstraliya umumiy hisobda 3:1 hisobida yutqazdi. Bu Viduka va Avstraliya yana bir jahon chempionatini chetda o'tkazishini anglatardi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.ozfootball.net/ark/Socceroo/2001A.html|sarlavha=Socceroo 2001 Matches|ish=Ozfootball.net|kirish sanasi=17 January 2018}}</ref> 2003-yilda Viduka Irlandiyaga qarshi o'rtoqlik o'yinida uchinchi xalqaro golini urdi. Avstraliya o'yinda 2:1 hisobida mag'lub bo'ldi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.11v11.com/matches/republic-of-ireland-v-australia-19-august-2003-251747/|sarlavha=Republic of Ireland v Australia, 19 August 2003|ish=11v11.com|kirish sanasi=17 January 2018}}</ref> Viduka [[Avstraliya milliy futbol terma jamoasi|Avstraliya terma jamoasi]] sardori sifatida 2005-yilning sentyabr oyida jarohat olgan Kreyg Mur o'rniga oddiy sardorlik qila boshladi. Uning sardor sifatidagi birinchi o'yini Jahon chempionati saralashida Sidneyda [[Solomon Orollari|Solomon orollariga]] qarshi bo'lib o'tdi va Avstraliya 7:0 hisobida g'alaba qozondi. U 2 ta gol urdi, shu jumladan velosipedda zarba berish uchun ajoyib gol. Viduka uchinchi golni urdi va faqat ofsayd deb topilganidan keyin xet-trikdan mahrum bo'ldi. Bu uning birinchi marta Okeana mintaqasi jamoasiga qarshi o'ynashi edi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.abc.net.au/news/2005-09-03/viduka-stars-in-easy-win-for-socceroos/2096106|sarlavha=Viduka stars in easy win for Socceroos|sana=3 September 2005|ish=Abc.net.au|kirish sanasi=17 January 2018}}</ref> 2005-yil oktyabr oyida u o'rtoqlik o'yinida Kreyven Kottejda Avstraliyani [[Yamayka|Yamaykani]] 5:0 hisobida mag'lub etganida sardorlik faoliyatini davom ettirdi. O'yinning 47-daqiqasida Archi Tompson to'pni nazorat qilgan Vidukaga o'tib ketdi, u qo'l bilan to'p o'ynash haqida o'yladi, ammo keyin to'pni darvozaga urib yuborishga ulgurdi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.theage.com.au/news/soccer/australia-crushes-jamaica/2005/10/10/1128796413238.html|sarlavha=Australia crushes Jamaica - Soccer - Sport|ish=Theage.com.au|sana=10 October 2005|kirish sanasi=17 January 2018}}</ref> Viduka [[Guus Hiddink|Guus Xiddinkning]] milliy terma jamoa bosh murabbiyi bo'lgan davrida muvaffaqiyat qozondi va [[Futbol boʻyicha jahon chempionati 2006|2006-yilda Germaniyada bo'lib o'tgan futbol bo'yicha Jahon chempionatida]] Urugvayga qarshi saralash o'yinida Avstraliyani boshqargan. Ikkinchi o'yinda, birinchi bo'limda Viduka tomonidan tepgan zarba Garri Kyuellni maydon ichida topdi. Kyuell zarbasini qaytara olmadi, biroq to'p Mark Bressianoga tegib qaytdi, u golni urdi va bu saralash o'yinchisini penaltilar seriyasiga chiqishga majbur qildi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.socceroos.com.au/article/greatest-socceroos-moments-in-australia---bresciano-stuns/9byuxj8gwgrh11c7cdz0gqye7|sarlavha=Greatest Socceroos moments in Australia – Bresciano stuns Uruguay|ish=Socceroos|sana=21 July 2012|kirish sanasi=17 January 2018}}</ref> Viduka penaltini o'tkazib yubordi, ammo Avstraliya baribir otishmada g'alaba qozondi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.abc.net.au/news/2005-11-16/socceroos-qualify-for-world-cup/742402|sarlavha=Socceroos qualify for World Cup|sana=16 November 2005|ish=Abc.net.au|kirish sanasi=17 January 2018}}</ref> Avstraliya 32 yil ichida birinchi marta jahon chempionatida ishtirok etish huquqini qo'lga kiritdi. 2006-yil 21 mayda u Avstraliya terma jamoasi sardori etib tayinlandi.<ref> {{Yangiliklar manbasi |last=AAP |author-link=Australian Associated Press |date=21 May 2006 |title=Viduka named Socceroos captain |work=[[The Age]] |publisher=[[Fairfax Media]] |location=Melbourne |url=http://www.theage.com.au/news/soccer/viduka-named-socceroos-captain/2006/05/21/1148150115118.html |access-date=21 May 2006}}</ref> Viduka 2006-yilgi jahon chempionatidan so'ng xalqaro musobaqalarni tark etishni ko'rib chiqdi va bunga asosiy sabab sifatida oilaviy majburiyatlarni ko'tardi. 2006-yilning sentabrida u Avstraliyada o'ynashni davom ettirishini va 2007-yilgi [[Futbol boʻyicha Osiyo kubogi|Osiyo Kubogida]] qatnashish niyatini tasdiqladi.<ref> {{Yangiliklar manbasi |last=AAP |author-link=Australian Associated Press |date=26 September 2006 |title=Viduka pledges to play on for Australia |work=[[The Sydney Morning Herald|Sydney Morning Herald]] |publisher=[[Fairfax Media]] |url=http://www.smh.com.au/news/Sport/Socceroos-squad-named-for-Paraguay-clash/2006/09/26/1159036522043.html |access-date=7 May 2007}}</ref> [[Futbol boʻyicha 2007-yilgi Osiyo kubogi|Osiyo Kubogi]] boshlanishidan bir hafta oldin Singapurga qarshi [[Oʻrtoqlik uchrashuvi|o'rtoqlik]] o'yinida Viduka Avstraliyani 3:0 hisobida mag'lub etib, ikkita boshi bilan gol urdi. Bu u ikkinchi marta xalqaro o'yinda ikkita gol urdi, bungacha 2005-yilda Solomon orollari darvozasiga gol urgan edi. Avstraliyaning Osiyo Kubogidagi ilk ishtirokida, Viduka terma jamoa sardori bo'ldi va u Iroqqa qarshi o'yinda yakkama-yakka gol urdi, natijada ular 1:3 hisobida mag'lub bo'lishdi. Keyingi o'yinda u mezbon Tailand jamoasiga ikkita gol urib, ularni 4:0 hisobida mag'lub etdi. Bir bosqichda u Osiyo kubogi turnirida gol urish bo‘yicha peshqadamlik qilgan, garchi uning jamoasi chorak finalda Yaponiyaga qarshi penaltilar seriyasida mag‘lub bo‘lgandi. Ushbu mag'lubiyatdan so'ng, Viduka xalqaro faoliyatini davom ettiradimi, degan savol tug'iladi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/internationals/6910619.stm|sarlavha=Viduka faces Australia decision|sana=22 July 2007|ish=News.bbc.co.uk|kirish sanasi=17 January 2018|nashriyot=BBC News}}</ref><ref>"Viduka mulls over Australia decision", Australian Broadcasting Corporation news website, 23 July 2007; </ref> 2007-yilgi Osiyo Kubogidan ikki yil o'tgach, u jarohatlari yoki klub majburiyatlari borligini aytib, hali ''Socceroosga'' qaytmadi. U JCh saralashida [[Qatar milliy futbol terma jamoasi|Qatar]], Bahrayn va Yaponiyaga qarshi o'yinlarni o'tkazib yubordi, garchi to'liq formada bo'lsa ham va o'sha paytdagi futbol bosh murabbiyi Pim Verbek o'ynashni so'ragan. Uning terma jamoaga sodiqligi borasida hatto boshqa jamoa a'zolari tomonidan ham savollar paydo bo'ldi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.foxsports.com.au/story/0,8659,25660120-5014539,00.html|sarlavha=FOX SPORTS - Live Sports Scores - NRL, AFL, Cricket Scores|ish=FOX SPORTS|kirish sanasi=17 January 2018}}</ref> Adrian Alston, [[Graham Arnold|Grem Arnold]] va Vidukaning o'sha paytdagi agenti Stiv Kutnerning Vidukani [[FIFA Jahon chempionati 2010|2010-yilgi FIFA Jahon chempionatiga]] saylanishi uchun qo'ng'iroq qilishlariga qaramay, Viduka allaqachon 34 yoshida futboldan ketishga qaror qilgan edi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Mark Viduka To Play For Australia At 2010 World Cup {{!}} Goal.com|url=https://www.goal.com/en/news/1863/world-cup-2010/2009/07/02/1359493/mark-viduka-to-play-for-australia-at-2010-world-cup|kirish sanasi=2022-07-07|ish=www.goal.com}}</ref> == Shaxsiy hayoti == Viduka va uning rafiqasi Ivananing uchta o'g'li bor: Jozef (2002-yil noyabrda tug'ilgan), Lukas (2006-yil sentyabrda tug'ilgan) va Oliver (2008-yil may oyida tug'ilgan).<ref> {{Yangiliklar manbasi |date=5 February 2011 |title=Viduka leaving his mark |work=[[Herald Sun]] |publisher=[[News Limited]] |url=http://www.heraldsun.com.au/sport/viduka-leaving-his-mark/story-e6frf9if-1226000563274 |access-date=3 June 2012}}</ref> Uning otasi Jo 1960-yillarda Xorvatiyadan Avstraliyaga ko‘chib kelgan va [[Xorvatiya|xorvatiyalik]] futbolchi va “[[Oltin toʻp|Oltin to‘p]]” sohibi [[Luka Modrić|Luka Modrich]] uning amakivachchasi.<ref>{{Kitob manbasi|last=Hall|first=Matthew|url=https://books.google.com/books?id=BLNg_4jTzrwC&q=bask+gradjanski&pg=PA46|title=The Away Game|year=2006|publisher=Hardie Grant Publishing|isbn=978-1-74273-455-2|page=45}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sana=29 January 2019|sarlavha=11 footballing relatives you didn't know about: Modrić, Wijnaldum, Romário...|url=https://www.planetfootball.com/quick-reads/11-footballing-relatives-you-didnt-know-about-modric-wijnaldum-romario/|kirish sanasi=18 September 2021|ish=Planet Football|til=en-US}}</ref> Viduka hozirda [[Zagreb|Zagrebda]] yashaydi, u yerda qahvaxonaga egalik qiladi va kofe tayyorlashni yoqtiradi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Radbourne|ism=Lucas|sarlavha=VIDUKA NOW A ZAGREB COFFEE SHOP OWNER: 'MY ONLY PRESSURE IS MAKING A GOOD BREW'|url=https://www.ftbl.com.au/news/viduka-now-a-zagreb-coffee-shop-owner-my-only-pressure-is-making-a-good-brew-546036|kirish sanasi=6 April 2020}}</ref> Viduka u haqida ingliz qo'shiqchisi/qo'shiq muallifi va Midlsbro muxlisi Alister Griffin tomonidan yozilgan qo'shig'i bor edi (u ilgari Terri Venables tomonidan yozilgan futbol qo'shig'ini ham yozgan). Qo'shiq so'zlari [[Leonard Cohen|Leonard Koenning]] "Halleluja" qo'shig'iga yozilgan.<ref> {{Yangiliklar manbasi |date=27 February 2007 |title=Hallelujah Mark Viduka |work=[[The Sydney Morning Herald]] |publisher=[[Fairfax Media]] |url=http://www.smh.com.au/news/football/hallelujah-mark-viduka/2007/02/27/1172338595066.html-name_page.html? |access-date=24 April 2007}}</ref> "Midlsbro" menejeri Garet Sautgeyt bu kuyni o'zi tanlagan "Makmillan saraton kasalligini qo'llab-quvvatlash" xayriya tashkiloti uchun pul yig'ish usuli sifatida qabul qildi. Leonard Koen qo'shiqni xayriya uchun singl sifatida chiqarishga ruxsat berdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=1 March 2007 |title=Alistair Griffin produces song for Middlesbrough star |publisher=Broadband TV channel |url=http://www.broadbandtvchannel.co.uk/clip.asp?clipid=93 |url-status=dead |access-date=7 June 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070824060449/http://www.broadbandtvchannel.co.uk/clip.asp?clipid=93 |archive-date=24 August 2007}}</ref> Viduka bolaligida [[Marco van Basten|Marko van Basten]], Frank Raykard va [[Ruud Gullit|Ruud Gullitni]] ko'rib ulg'ayganida [[A.C. Milan|"Milan"]]<nowiki/>ning ashaddiy muxlisi edi.<ref> {{Yangiliklar manbasi |date=6 April 2020 |title=EXCLUSIVE: Mark Viduka breaks his silence on Leeds, the Socceroos and Lucas Neill |work=[[ESPN]] |url=https://www.espn.com/soccer/australia-aus/story/4080510/exclusive-mark-viduka-breaks-his-silence-on-leedsthe-socceroos-and-lucas-neill}}</ref> Viduka " Melburn Siti" klubining ilk mavsumidan beri a'zosi.  U Avstraliyada "V-Bomber"<ref> {{Yangiliklar manbasi |title=V-Bomber |publisher=OzFootball Webzine |url=http://www.ozfootball.net/ark/articles/viduka.html}}</ref> va "Katta Gertsoglar"<ref> {{Yangiliklar manbasi |title=Mark Viduka Player Profile for Newcastle United |publisher=[[Newcastle United]] |url=http://www.nufc.co.uk/articles/mark-viduka-not-yet-known_2241082_5732}}</ref> laqablari bilan mehr bilan atalgan. == Karyera statistikasi == === Klub === {| class="wikitable" style="text-align:center" ! rowspan="2" |Club ! rowspan="2" |Season ! colspan="3" |League ! colspan="2" |National Cup ! colspan="2" |League Cup ! colspan="2" |Continental ! colspan="3" |Total |- !Division !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals |- | rowspan="4" |Melbourne Knights |1992–93 | rowspan="3" |NSL |4 |2 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |4 |2 |- |1993–94 |20 |17 |2 |1 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |22 |18 |- |1994–95 |24 |21 |3 |6 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |27 |27 |- ! colspan="2" |Total !48 !40 !5 !7 ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— !53 !47 |- | rowspan="5" |Croatia Zagreb |1995–96 | rowspan="4" |Prva HNL |27 |12 |2 |0 | colspan="2" |— |0 |0 |29 |12 |- |1996–97 |25 |18 |3 |2 | colspan="2" |— |2{{Efn|name=UC}} |3 |30 |23 |- |1997–98 |25 |8 |5 |2 | colspan="2" |— |4 |6 |31 |16 |- |1998–99 |7 |2 |0 |0 | colspan="2" |— |2{{Efn|name=UCL}} |2 |9 |4 |- ! colspan="2" |Total !84 !40 !10 !4 ! colspan="2" |— !8 !11 !99 !55 |- | rowspan="3" |Celtic |1998–99 | rowspan="2" |Scottish Premier League |9 |5 |2 |3 |0 |0 |0 |0 |11 |8 |- |1999–2000 |28 |25 |1 |0 |4 |1 |4{{Efn|Appearances in [[UEFA Europa League|UEFA Cup]]|name=UC}} |1 |37 |27 |- ! colspan="2" |Total !37 !30 !3 !3 !4 !1 !4 !1 !48 !35 |- | rowspan="5" |Leeds United |2000–01 | rowspan="4" |[[Angliya Premer-ligasi|Premier League]] |34 |17 |2 |1 |1 |0 |16{{Efn|Appearances in [[UEFA Champions League]]|name=UCL}} |4 |53 |22 |- |2001–02 |33 |11 |1 |1 |1 |1 |7{{Efn|name=UC}} |3 |42 |16 |- |2002–03 |33 |20 |4 |2 |1 |0 |2{{Efn|name=UC}} |0 |40 |22 |- |2003–04 |30 |11 |1 |1 |0 |0 | colspan="2" |— |31 |12 |- ! colspan="2" |Total !130 !59 !8 !5 !3 !1 !25 !7 !166 !72 |- | rowspan="4" |Middlesbrough |2004–05 | rowspan="3" |Premier League |16 |5 |2 |0 |1 |0 |4{{Efn|name=UC}} |2 |23 |7 |- |2005–06 |27 |7 |5 |2 |2 |1 |9{{Efn|name=UC}} |6 |43 |16 |- |2006–07 |29 |14 |7 |5 |1 |0 |0 |0 |37 |19 |- ! colspan="2" |Total !72 !26 !14 !7 !4 !1 !13 !8 !103 !42 |- | rowspan="3" |[[Newcastle United F.C.|Newcastle United]] |2007–08 | rowspan="2" |Premier League |26 |7 |2 |0 |0 |0 | colspan="2" |— |28 |7 |- |2008–09 |12 |0 |0 |0 |0 |0 | colspan="2" |— |12 |0 |- ! colspan="2" |Total !38 !7 !2 !0 !0 !0 ! colspan="2" |— !40 !7 |- ! colspan="3" |Career total !409 !202 !37 !26 !11 !3 !50 !27 !507 !258 |} === Xalqaro === : Manba:<ref>{{NFT player|421}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align:center" | colspan="3" |[[Avstraliya milliy futbol terma jamoasi|Avstraliya]] |- ! Yil ! Golli uzatmalar ! Gollar |- |- | 1994-yil | 2 | 0 |- | 1995-yil | 0 | 0 |- | 1996-yil | 0 | 0 |- | 1997-yil | 10 | 2 |- | 1998-yil | 2 | 0 |- | 1999-yil | 0 | 0 |- | 2000 | 2 | 0 |- | 2001-yil | 3 | 0 |- | 2002-yil | 0 | 0 |- | 2003-yil | 3 | 1 |- | 2004-yil | 2 | 0 |- | 2005-yil | 7 | 3 |- | 2006-yil | 6 | 0 |- | 2007-yil | 6 | 5 |- ! Jami ! 43 ! 11 |} {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" !Yo'q. ! Sana ! Joy ! Raqib ! Hisob ! Natija ! Musobaqa |- | 1 | 1997 yil 1 oktyabr | Stade El Menzah, [[Tunis (shahar)|Tunis]], [[Tunis]] |{{Fb|Tunisia}}</img>{{Fb|Tunisia}} | '''0–2''' | '''0–3''' | Do'stona |- | 2 | 1997 yil 12 dekabr | [[Qirol Fahd stadioni]], Ar- [[Ar-Riyod|Riyod]], [[Saudiya Arabistoni]] |{{Fb|Mexico}}</img>{{Fb|Mexico}} | '''1''' – 0 | '''3''' – 1 | 1997 yil FIFA Konfederatsiyalar kubogi |- | 3 | 2003 yil 19 avgust | Lansdowne Road, [[Dublin (Irlandiya)|Dublin]], [[Irlandiya|Irlandiya Respublikasi]] |{{Fb|Republic of Ireland}}</img>{{Fb|Republic of Ireland}} | '''0–1''' | 2– '''1''' | Do'stona |- | 4 | rowspan="2" | 2005 yil 3 sentyabr | rowspan="2" | Sidney futbol stadioni, [[Sidney]], [[Avstraliya]] | rowspan="2" |{{Fb|Solomon Islands}}</img>{{Fb|Solomon Islands}} | '''2''' – 0 | rowspan="2" | '''7''' – 0 | rowspan="2" | 2006 yilgi FIFA Jahon chempionati saralashi |- | 5 | '''3''' – 0 |- | 6 | 2005 yil 9 oktyabr | Craven Cottage, [[London]], [[Angliya]] |{{Fb|Jamaica}}</img>{{Fb|Jamaica}} | '''3''' – 0 | '''5''' – 0 | Do'stona |- | 7 | rowspan="2" | 2007 yil 30 iyun | rowspan="2" | Milliy stadion, Singapur Siti, [[Singapur]] | rowspan="2" |{{Fb|Singapore}}</img>{{Fb|Singapore}} | '''0–1''' | rowspan="2" | '''0–3''' | rowspan="2" | Do'stona |- | 8 | '''0–3''' |- | 9 | 2007 yil 13 iyul | Rajamangala milliy stadioni, [[Bangkok]], [[Tailand]] |{{Fb|Iraq|2004}}</img>{{Fb|Iraq|2004}} | '''1''' – 1 | '''1''' – 3 | [[Futbol boʻyicha 2007-yilgi Osiyo kubogi|2007 yilgi Osiyo kubogi]] |- | 10 | rowspan="2" | 2007 yil 21 iyul | rowspan="2" | Rajamangala milliy stadioni, [[Bangkok]], [[Tailand]] | rowspan="2" |{{Fb|Thailand}}</img>{{Fb|Thailand}} | '''0–2''' | rowspan="2" | '''0–4''' | rowspan="2" | [[Futbol boʻyicha 2007-yilgi Osiyo kubogi|2007 yilgi Osiyo kubogi]] |- | 11 | '''0–3''' |} == Yutuqlari == === Klub === '''Melburn ritsarlari''' <ref name="FFA induction">{{Veb manbasi|url=http://www.melbourneknights.com.au/news/club-news/mark-viduka-inducted-into-ffa-hall-of-fame/|sarlavha=Mark Viduka inducted into FFA Hall of Fame|nashriyot=Melbourne Knights FC|sana=18 December 2014|kirish sanasi=2 April 2020}}</ref> * Milliy futbol ligasi: 1994–95 * Milliy futbol ligasi kubogi: 1994–95 * NSL kichik premer-ligasi: 1993–94, 1994–95 '''Dinamo Zagreb''' * Xorvatiya Birinchi Futbol Ligasi : 1995–96, 1996–97, 1997–98 * Xorvatiya kubogi: 1995–96, 1996–97, 1997–98 '''Keltlar''' * Shotlandiya liga kubogi: 1999-2000 === Xalqaro === '''Avstraliya U20''' * OFC U-20 chempionati: 1994-yil '''Avstraliya U23''' * OFC U-23 chempionati: 1996<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.ozfootball.net/ark/Olympics/1996.html|sarlavha=Olyroos Matches for 1996|nashriyot=Oz Football|kirish sanasi=11 May 2019}}</ref> === Individual === * Okeaniyada yilning eng yaxshi futbolchisi: 2000-yil * Avstraliya sport medali: 2000-yil * SPFA tomonidan yilning eng yaxshi futbolchisi: 2000-yil * NSL eng yaxshi to'purari: 1993–94, 1994–95 * NSL U21 yilning eng yaxshi futbolchisi: 1993–94, 1994–95 * Jonni Uorren medali: 1993–94, 1994–95 * SPLning eng yaxshi to'purari: 1999–00 * Avstraliya sport instituti "Eng yaxshisi": 2001-yil. * Aleks Tobin OAM medali: 2011-yil * FFA shon-sharaf zali: 2014<ref name="FFA induction">{{Veb manbasi|url=http://www.melbourneknights.com.au/news/club-news/mark-viduka-inducted-into-ffa-hall-of-fame/|sarlavha=Mark Viduka inducted into FFA Hall of Fame|nashriyot=Melbourne Knights FC|sana=18 December 2014|kirish sanasi=2 April 2020}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.melbourneknights.com.au/news/club-news/mark-viduka-inducted-into-ffa-hall-of-fame/ "Mark Viduka inducted into FFA Hall of Fame"]. </cite></ref> * Sport Avstraliya shon-sharaf zali nomzodi: 2021<ref>{{Veb manbasi|sana=14 November 2021|sarlavha=Mark Viduka|url=https://sahof.org.au/hall-of-fame-member/mark-viduka/|kirish sanasi=14 November 2021|ish=Sport Australia Hall of Fame}}</ref> == Manbalar == {{Manbalar}} == Tashqi havolalar == * [http://www.ozfootball.net/ark/Players/V/VE.html#VidukaMark OzFutbol profili] * Mark Viduka * Mark Viduka </img> * Futboldatabase.com saytidagi [http://www.footballdatabase.com/site/players/index.php?dumpPlayer=1116 statistika] * Mark Viduka saytida [[Turkum:Avstraliya futbolchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1975-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] 6md6n3adaj6p0vl27tu31t3ro9pbf47 2817281 2817159 2022-08-29T11:09:31Z Odilbek Irisqulov 72315 wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Mark Viduka|tasvir=Mark Viduka 2005 WCQ.jpg|izoh=Viduka [[Avstraliya]] terma jamoasida, 2005|toʻliqism=Mark Antony Viduka<ref>{{cite web |url=https://www.fifadata.com/document/fwc/2006/PDF/FWC_2006_SquadLists.pdf |title=2006 FIFA World Cup Germany: List of Players: Australia |publisher=FIFA |page=3 |date=21 March 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190610174527/https://www.fifadata.com/document/fwc/2006/PDF/FWC_2006_SquadLists.pdf |archive-date=10 June 2019}}</ref>|tavallud_sana={{birth date and age|1975|10|9|df=y}}|tavallud_joyi=[[Melbourne]], [[Victoria (Australia)|Victoria]], Australia|boʻyi=1.88 m|pozitsiya=Hujumchi|joriyklub=|yoshlikyillari1=1992–1993|yoshlikklublari1=[[Australian Institute of Sport - Football (soccer)|AIS]]|yillar1=1993–1995|yillar2=1995–1998|yillar3=1998–2000|yillar4=2000–2004|yillar5=2004–2007|yillar6=2007–2009|klublar1=[[Melbourne Knights]]|klublar2=[[GNK Dinamo Zagreb|Dinamo Zagreb]]|klublar3=[[Celtic F.C.|Celtic]]|klublar4=[[Leeds United F.C.|Leeds United]]|klublar5=[[Middlesbrough F.C.|Middlesbrough]]|klublar6=[[Newcastle United F.C.|Newcastle United]]|isht1=48|gollar1=40|isht2=84|gollar2=40|isht3=37|gollar3=30|isht4=130|gollar4=59|isht5=72|gollar5=26|isht6=38|gollar6=7|isht7=27|gollar7=16|milliyyillar1=1993–1994|milliyyillar2=1994–1996|milliyyillar3=1996–2007|milliyjamoa1=[[Australia national under-20 soccer team|Australia U20]]|milliyjamoa2=[[Australia national under-23 soccer team|Australia U23]]|milliyjamoa3=[[Australia national soccer team|Australia]]|milliyisht1=|milliygollar1=|milliyisht2=18|milliygollar2=17|milliyisht3=43|milliygollar3=11}} '''Mark Antony Viduka''' (1975-yil 9-oktyabrda tug'ilgan)<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=14 August 2002 |title=Mark Viduka |work=ESPN |url=http://www.espnfc.com/england/players/vidukamark.html}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=20 November 2000 |title=Viduka leaves the asylum |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/football/2000/nov/19/championsleague.sport1}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=5 June 2006 |title=VIDUKA from tantrum to talisman Cartoon strips, dressing room rows and a name change . . . Australia's captain has come a long way since he walked out on Celtic. Mark Wilson reports |work=Herald Scotland |url=http://www.heraldscotland.com/news/12434332.VIDUKA_from_tantrum_to_talisman__Cartoon_strips__dressing_room_rows_and_a_name_change_______Australia_apos_s_captain_has_come_a_long_way_since_he_walked_out_on_Celtic__Mark_Wilson_reports}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=7 December 1998 |title=Celtic consider Viduka legal move |work=BBC |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/sport/football/scottish_premier/229586.stm}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=6 June 2014 |title=Viduka progovorio nakon duge šutnje: Kovač je dobar čovjek, igrači će ga pratiti |language=sh |work=Večernji list |url=http://www.vecernji.hr/sp-hrvatska-reprezentacija/viduka-progovorio-nakon-duge-sutnje-kovac-je-dobar-covjek-igraci-ce-ga-pratiti-943110}}</ref> - avstraliyalik nafaqaga chiqqan futbolchi, [[Hujumchi (futbol)|markazda]] o'ynagan. U [[Avstraliya milliy futbol terma jamoasi|Avstraliya terma jamoasini]] [[Futbol boʻyicha jahon chempionati 2006|2006-yilgi FIFA Jahon chempionatida]] 1/8 finalga qadar sardorlik qilgan va bu ularning hozirgi kungacha bo'lgan eng yaxshi ko'rsatkichi bo'lib qolmoqda. Uning [[UEFA Chempionlar Ligasi|UEFA Chempionlar ligasida]] urgan to'rtta goli avstraliyalik futbolchilar orasida eng ko'p kiritgan goldir. == Klub karerasi == === '''Melbourne Knights''' === 1993-yilda Viduka o'zining professional futbolchilik faoliyatini Avstraliyada Melbourne Knights jamoasida boshladi (1993-yilgi mavsumga qadar u Melburn Xorvatiya nomi bilan tanilgan) va keyingi yilning iyun oyida Avstraliya terma jamoasiga o`tdi. Melbourne Knights bilan o'tkazgan ikki mavsumida u Milliy futbol ligasida (NSL) eng yaxshi to'purar bo'lgan va 1993-94 va 1994-95 yillarda NSL yilning eng yaxshi o'yinchisi uchun ikki marta Jonni Uorren medali bilan taqdirlangan. Uning Melburn Naytsdagi faoliyati 1994-95-yilgi mavsumda bitta NSL chempionligini o'z ichiga olgan. Ritsarlarning uyi bo'lgan "Knights" stadionidagi tribuna uning sharafiga ''"Mark Viduka Stand"'' deb o'zgartirildi va uning transfer pullari bilan to'landi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Former Socceroo captain Mark Viduka will never forget his roots |language=en |work=Sydney Morning Herald |url=https://www.smh.com.au/sport/soccer/former-socceroo-captain-mark-viduka-will-never-forget-his-roots-20150619-ghs5c1.html |access-date=19 June 2019}}</ref> === Dinamo Zagreb === 1995-yilda Viduka Xorvatiya Zagreb (hozirgi Dinamo Zagreb) bilan o'ynash uchun Xorvatiyaga ko'chib o'tdi. U klub bilan uch yarim mavsum o'tkazdi va 1996 va 1998-yillar oralig'ida Xorvatiyada uchta dublda g'alaba qozonishga yordam berdi. U, shuningdek, 1997-yilda [[UEFA Yevropa Ligasi|UEFA kubogining]] uchinchi bosqichiga chiqqan Xorvatiya Zagreb jamoasining bir qismi edi va bir yildan so'ng klub bilan [[UEFA Chempionlar Ligasi]] guruh bosqichida debyut qildi. U Zagrebdagi vaqtida Xorvatiya ligasida eng yaxshi xorijlik futbolchi sovrinini qo'lga kiritgan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.socceroos.com.au/news/mark-viduka-interview|sarlavha=Mark Viduka Interview|nashriyot=Socceroos.com|sana=3 May 2000|kirish sanasi=13 May 2019}}</ref> === Celtic === "Celtic" Vidukani 1998-yilning dekabrida 3,5 million [[Funt sterling|funt sterlingga]] sotib olgan. O'sha oyning o'zidayoq "Celtic" Viduka to'p tepmasdan klubni tark etganini e'lon qildi va bunga stress sabab bo'ldi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=10 July 2004 |title=Viduka rejected Celtic |work=[[BBC Sport]] |publisher=bbc.co.uk |url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/teams/c/celtic/3882507.stm |access-date=6 May 2008 |quote=Viduka enjoyed a successful spell at Parkhead, despite a rocky start which saw him walk out four days after signing due to stress.}}</ref> 2000-yil fevral oyida quyi liga jamoasi Inverness Kaledoniyalik Thistle Shotlandiya kubogining uchinchi bosqichida "Celtic"ni mag'lub etdi. Tanaffus vaqtida Viduka bosh murabbiy yordamchisi Erik Blek bilan janjaldan keyin butsasini axlat qutisiga tashlagan va ikkinchi bo'limda o'ynashdan bosh tortgan. Uchrashuv 3:1 hisobida “Celtic” muxlislarining shov-shuvi bilan yakunlandi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.thecelticwiki.com/page/2000-02-08:+Celtic+1-3+Inverness+Caledonian+Thistle,+Scottish+Cup|sarlavha=2000-02-08: Celtic 1-3 Inverness Caledonian Thistle, Scottish Cup - The Celtic Wiki|ish=Thecelticwiki.com|kirish sanasi=17 January 2018}}</ref> 2000-yil mart oyida Viduka "Seltik"ga yordam berib, Shotlandiyaning 1999-2000-yillardagi Shotlandiya Ligasi kubogini yutib oldi. U klubdagi birinchi to'liq mavsumidan keyin ketdi. === Leeds United === "Leeds United" bosh murabbiyi Devid O'Liri Vidukani 2000-01-yilgi mavsum arafasida 6 million funt sterling evaziga sotib oldi. "Leeds United"da u o'tgan mavsumning eng yaxshi to'purari Maykl Bridjs va avstraliyalik jamoadoshi Garri Kyuell bilan bir qatorda uch qirrali hujumda maydonga tushishi kutilgan edi, biroq bu ikkisining jarohati tufayli Lidsning Chempionlar ligasi o'yinlarida Alan Smit bilan hamkorlik qilgan. "[[Internazionale Milano (futbol klubi)|Inter"]]<nowiki/>dan ijaraga olingan Robbi Kin "Bridges" uchun himoya sifatida ham mavsumning ikkinchi yarmida [[Angliya Premer-ligasi|Premer-liga]] o'yinlarida foyda ko'rdi. O'zining birinchi mavsumida Viduka 22 ta gol urdi, shu jumladan to'rttasini ham [[Elland Road|Elland Roudda]] [[Liverpool F.C.|"Liverpul"]] ustidan unutilmas 4:3 hisobida g'alaba qozondi. U 2001-yilning yozida besh yillik shartnoma imzoladi va ichki musobaqalarda ham, Evropada ham yulduz bo'ladi, "Lids" 2000-01da mamlakatning kuchli to'rtligida va 2001-02da beshinchi o'rinni egalladi. 2001-yilning yozida Viduka bolaligida qo'llab-quvvatlagan [[A.C. Milan|"Milan"]] ning qiziqishi mavzusi bo'ldi, ammo bu harakat oxir-oqibat amalga oshmadi<ref name="espn-interview-2020" /> va [[Manchester United F.C.|"Manchester Yunayted"]] da [[Alex Ferguson|Aleks Fergyuson]] bilan muzokaralar olib bordi, ammo boshqa jamoaga o'tishga qaror qildi. Pennines Lidsning raqiblariga qo'shiladi.<ref name="espn-interview-2020">{{Veb manbasi|muallif=Michael Cain|sarlavha=EXCLUSIVE: Mark Viduka breaks his silence on Leeds, the Socceroos and Lucas Neill|url=https://www.espn.co.uk/football/australia-aus/story/4080510/exclusive-mark-viduka-breaks-his-silence-on-leedsthe-socceroos-and-lucas-neill|nashriyot=ESPN|kirish sanasi=4 October 2020|sana=5 April 2020}}</ref> 2002-2003-yilgi mavsumda Viduka yana 22 ta gol urdi, jumladan, Charlton Atletikda 6:1 hisobida g'alaba qozongan<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=5 April 2003 |title=Leeds thrash Charlton |work=BBC News |url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/eng_prem/2895709.stm}}</ref> va mavsumning so'nggi kunida [[Arsenal (futbol klubi)|"Arsenal"]] da 3:2 hisobidagi g'alabada g'alaba qozongan. Biroq, formadagi so'nggi o'yinida, Lids Reebok Stadiumda Bolton Uonderersga 4:1 hisobida mag'lub bo'ldi. Penaltini amalga oshirgan Viduka ikkita sariq kartochkadan so'ng maydondan chetlatildi. U 2004-yilning yozida "Yunayted"ning moliyaviy qiyinchiliklari chuqurlashgani sababli " Midlsbro "ga sotilgan.<ref>{{Veb manbasi|muallif=|ism=|sana=8 July 2004|sarlavha=Viduka completes Boro move|url=http://www.theguardian.com/football/2004/jul/08/newsstory.sport6|kirish sanasi=18 August 2021|ish=The Guardian|til=en}}</ref><ref>{{Veb manbasi|muallif=Walker|ism=Michael|sana=16 January 2004|sarlavha=Boro move for £5m Viduka as Leeds buckle|url=http://www.theguardian.com/football/2004/jan/16/newsstory.sport|kirish sanasi=18 August 2021|ish=the Guardian|til=en}}</ref> Ko'pgina ekspertlar Viduka "Lids"da o'z vaqtida dunyodagi eng yaxshi futbolchilardan biri ekanligiga ishonishgan.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha='Viduka and Kewell were the best players I ever played with' - former Leeds teammate|url=https://www.sbs.com.au/sport/article/viduka-and-kewell-were-the-best-players-i-ever-played-with-former-leeds-teammate/kpx32y3uh|kirish sanasi=2022-07-07|ish=SBS Sport|til=en}}</ref> === Middlesbrough === 2004-yilda Midlsbroning Liga kubogidagi g'alabasidan so'ng, klub 2004-05-yilgi UEFA kubogiga yo'llanma oldi. Tarkib ko'paygan o'yinlar ro'yxatini engish va Evropa sahnasida raqobatlasha olishini ta'minlash uchun bir qator yuqori darajadagi imzolar bilan mustahkamlandi. Viduka "Lids"dan 4,5 million funt sterlingga<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=8 July 2004 |title=Viduka signs for Middlesbrough |work=[[The Guardian]] |url=https://www.theguardian.com/football/2004/jul/08/newsstory.sport6 |access-date=21 May 2020}}</ref> sotib olindi va yozning eng yaxshi imzolaridan biri sifatida e'lon qilindi. Vidukaning "Midlsbro"dagi debyut mavsumi dastlab jarohatlardan hafsalasi pir bo'lgan bo'lsa-da, ta'sirli bo'ldi. Biroq, o'zining ikkinchi mavsumida, ya'ni 2005-06-yilgi mavsumda Viduka "Midlsbro" uchun barcha musobaqalarda shov-shuvli formada bo'ldi va mavsum boshida ikki barobar ko'rsatkichga erishdi. U klubning Liga kubogi chorak finaliga, Angliya kubogi yarim finaliga va UEFA kubogi finaliga chiqishida muhim rol o'ynadi. Viduka Evropa kampaniyasini boshlashga yordam berdi, bu klub finalga chiqish uchun musobaqaning chorak va yarim final javob o'yinlarida uchta gol farqini yo'qotdi. 2006-yil 10-mayda "Midlsbro" finalda "Sevilya"ga mag'lub bo'ldi, Vidukaning so'zlariga ko'ra, bu natijani yengish uchun to'rt oy kerak bo'ldi. Viduka Midlsbroning [[Riverside Stadium|Riversayddagi]] eng yaxshi to'purari bo'lib qolmoqda va muntazam ravishda Midlsbroning Riversayd davrining eng yaxshi XI o'yinchilari uchun so'rovnomalarida qatnashadi. === Newcastle United === [[Fayl:Mark_Viduka_in_pink_scarf.JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Mark_Viduka_in_pink_scarf.JPG/170px-Mark_Viduka_in_pink_scarf.JPG|thumb|235x235px| Viduka "Newcastle United"ga tayyorgarlik ko'rmoqda]] "Newcastle United" bilan shartnoma imzolashda Viduka murabbiy Sem Ellardaysning klubdagi birinchi transferi bo'ldi. Uning shartnomasi ikki yilga mo'ljallangan edi, uchinchi yil ham. U 11-avgust kuni "Bolton"da bo'lib o'tgan Premer-liga o'yinida "Nyukasl"da debyut qildi va o'zining birinchi golini 26 avgust kuni sobiq jamoasi "Midlsbro" darvozasiga kiritdi. 23-sentyabr kuni u "Vest Xem Yunayted" darvozasiga yana ikkita gol urdi va "Newcastle United" safida o'z hisobini uchtaga yetkazdi. 23-dekabr kuni u yana Derbi Kaunti darvozasiga ikkita gol urdi. Yangi yil davomida jarohat olganidan so'ng, Viduka yangi murabbiy [[Kevin Keegan|Kevin Kigan]] tomonidan safga qaytarildi va u yerda Maykl Ouen va Obafemi Martins bilan birga 4-3-3 tarkibda o'ynadi. == Xalqaro martabasi == Viduka kelib chiqishi tufayli [[Avstraliya milliy futbol terma jamoasi|Avstraliya]], Xorvatiya va Ukrainaga saralanishi mumkin edi va u o'zining xalqaro faoliyatini Avstraliya bilan 1994-yil iyun oyida 18 yoshida [[Janubiy Afrika Respublikasi|Janubiy Afrikaga]] qarshi o'rtoqlik o'yinida boshladi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.planetfootball.com/nostalgia/story-mark-viduka-lazy-enigma-australia-grew-love/|sarlavha=The story of Mark Viduka, the 'lazy' enigma Australia grew to love|sana=9 October 2021}}</ref> Birinchi o'yin Adelaidada, ikkinchi o'yin esa Sidneyda bo'lib o'tdi. Avstraliya ikkala o'yinda ham 1:0 hisobida g'alaba qozondi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.fourfourtwo.com.au/feature/how-dukes-made-his-mark-255929/page4|sarlavha=How Dukes Made His Mark|ish=FourFourTwo.com.au|kirish sanasi=17 January 2018}}</ref> U ilk xalqaro golini 1997-yil oktyabr oyida [[Tunis|Tunisga]] qarshi o'rtoqlik o'yinining 23-daqiqasida kiritdi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.11v11.com/matches/tunisia-v-australia-01-october-1997-264477/|sarlavha=Tunisia v Australia, 01 October 1997|ish=11v11.com|kirish sanasi=17 January 2018}}</ref> 1996-yilda Viduka 1996-yilgi Yozgi Olimpiya o'yinlarida qatnashgan Olyroosga qo'shildi. Avstraliya guruhdagi birinchi o'yinda Frantsiyaga 2:0 hisobida mag'lub bo'ldi. Guruhdagi ikkinchi o'yinda Saudiya Arabistonini 2:1 hisobida mag'lub etdi. Viduka 63-daqiqada darvozabonni aqlli zarbasi bilan Avstraliyaning ikkinchi golini urdi. Avstraliyaning guruhdagi so'nggi o'yinida Viduka o'yin boshida o'z hissasini qo'shdi va 3-daqiqada [[Aurelio Vidmar|Aurelio Vidmarga]] uzatma berdi. Avstraliya erta 0:2 hisobida oldinda bo'lganiga qaramay, Ispaniya kuchli qaytdi va 3:2 hisobida g'alaba qozondi. Frantsiya va Ispaniyaga mag'lub bo'lganligi sababli, Olyroos turnirda keyingi bosqichga chiqa olmadi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.ozfootball.net/ark/Olympics/1996.html|sarlavha=Olyroos 1996 Matches|ish=Ozfootball.net|kirish sanasi=17 January 2018}}</ref> Viduka 1997-yilgi jahon chempionati saralashida Eronga qarshi ikkita o‘yinda maydonga tushgan. Avstraliya saralashdan o'ta olmadi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.espnfc.com/story/989739/rewind-iran-stun-australia-to-reach-1998-world-cup|sarlavha=Socceroos suffer a shock|ish=Espnfc.com|kirish sanasi=17 January 2018}}</ref> Viduka, shuningdek, 1997-yilgi Konfederatsiyalar kubogida ishtirok etgan [[Avstraliya milliy futbol terma jamoasi|Avstraliya milliy futbol jamoasining]] bir qismi edi. U Avstraliyaning guruhdagi birinchi o'yinida [[Meksika|Meksikaga]] qarshi o'yinda (3:1) Avstraliyaning birinchi golini kiritdi. Biroq finalda [[Braziliya|Braziliyaga]] qarshi o‘yinda qizil kartochka olib, 24-daqiqada maydondan chetlatildi. Avstraliya 6:0 hisobida mag'lub bo'ldi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.fifa.com/confederationscup/archive/saudiarabia1997/teams/team=43976/index.html|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160408113251/http://www.fifa.com/confederationscup/archive/saudiarabia1997/teams/team=43976/index.html|arxivsana=8 April 2016|sarlavha=FIFA Confederations Cup Saudi Arabia 1997 - Teams - Australia - FIFA.com|muallif=FIFA.com|ish=FIFA.com|kirish sanasi=17 January 2018}}</ref> 1999-yilda Viduka Braziliyaga qarshi o'rtoqlik uchrashuvida maydonga tushgan. O'yin Melburndagi Kriket maydonida bo'lib o'tdi va 2:2 hisobidagi durang bilan yakunlandi. Viduka o'yindagi birinchi golga Pol Agostinoga yordam berdi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.gettyimages.fi/detail/news-photo/australias-mark-viduka-sets-up-the-socceroos-first-goal-news-photo/540002421?#australias-mark-viduka-sets-up-the-socceroos-first-goal-against-17-picture-id540002421|sarlavha=Australia's Mark Viduka sets up the Socceroos' first goal against Brazil, 17 Nov|nashriyot=[[Getty Images]]|kirish sanasi=17 January 2018}}</ref> 2000-yilda [[Vengriya]] va [[Chexiya|Chexiyaga]] qarshi o'rtoqlik o'yinlarida ham maydonga tushgan. Vengriyani 3:0 hisobida mag‘lub etib, Chexiyaga 3:1 hisobida imkoniyatni boy berdi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.ozfootball.net/ark/Socceroo/2000A.html|sarlavha=Socceroo 2000 Matches|ish=Ozfootball.net|kirish sanasi=17 January 2018}}</ref> Xuddi shu yerda Viduka yana bir bor 2000-yilda o'z vatani Avstraliyada bo'lib o'tgan Olimpiya o'yinlarida Olyroos safiga qo'shildi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.telegraph.co.uk/sport/football/competitions/premier-league/4772173/Leeds-look-for-Olympic-flame-from-Viduka.html|arxivurl=https://ghostarchive.org/archive/20220112/https://www.telegraph.co.uk/sport/football/competitions/premier-league/4772173/Leeds-look-for-Olympic-flame-from-Viduka.html|arxivsana=12 January 2022|sarlavha=Leeds look for Olympic flame from Viduka|ism=John|muallif=Ley|sana=24 September 2000|kirish sanasi=17 January 2018|ish=Telegraph.co.uk}}</ref> 2001-yilda u Jahon chempionati saralashida [[Urugvay|Urugvayga]] qarshi ikki o'yinda ishtirok etgan Avstraliya bilan birga o'ynadi. Avstraliya umumiy hisobda 3:1 hisobida yutqazdi. Bu Viduka va Avstraliya yana bir jahon chempionatini chetda o'tkazishini anglatardi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.ozfootball.net/ark/Socceroo/2001A.html|sarlavha=Socceroo 2001 Matches|ish=Ozfootball.net|kirish sanasi=17 January 2018}}</ref> 2003-yilda Viduka Irlandiyaga qarshi o'rtoqlik o'yinida uchinchi xalqaro golini urdi. Avstraliya o'yinda 2:1 hisobida mag'lub bo'ldi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.11v11.com/matches/republic-of-ireland-v-australia-19-august-2003-251747/|sarlavha=Republic of Ireland v Australia, 19 August 2003|ish=11v11.com|kirish sanasi=17 January 2018}}</ref> Viduka [[Avstraliya milliy futbol terma jamoasi|Avstraliya terma jamoasi]] sardori sifatida 2005-yilning sentyabr oyida jarohat olgan Kreyg Mur o'rniga oddiy sardorlik qila boshladi. Uning sardor sifatidagi birinchi o'yini Jahon chempionati saralashida Sidneyda [[Solomon Orollari|Solomon orollariga]] qarshi bo'lib o'tdi va Avstraliya 7:0 hisobida g'alaba qozondi. U 2 ta gol urdi, shu jumladan velosipedda zarba berish uchun ajoyib gol. Viduka uchinchi golni urdi va faqat ofsayd deb topilganidan keyin xet-trikdan mahrum bo'ldi. Bu uning birinchi marta Okeana mintaqasi jamoasiga qarshi o'ynashi edi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.abc.net.au/news/2005-09-03/viduka-stars-in-easy-win-for-socceroos/2096106|sarlavha=Viduka stars in easy win for Socceroos|sana=3 September 2005|ish=Abc.net.au|kirish sanasi=17 January 2018}}</ref> 2005-yil oktyabr oyida u o'rtoqlik o'yinida Kreyven Kottejda Avstraliyani [[Yamayka|Yamaykani]] 5:0 hisobida mag'lub etganida sardorlik faoliyatini davom ettirdi. O'yinning 47-daqiqasida Archi Tompson to'pni nazorat qilgan Vidukaga o'tib ketdi, u qo'l bilan to'p o'ynash haqida o'yladi, ammo keyin to'pni darvozaga urib yuborishga ulgurdi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.theage.com.au/news/soccer/australia-crushes-jamaica/2005/10/10/1128796413238.html|sarlavha=Australia crushes Jamaica - Soccer - Sport|ish=Theage.com.au|sana=10 October 2005|kirish sanasi=17 January 2018}}</ref> Viduka [[Guus Hiddink|Guus Xiddinkning]] milliy terma jamoa bosh murabbiyi bo'lgan davrida muvaffaqiyat qozondi va [[Futbol boʻyicha jahon chempionati 2006|2006-yilda Germaniyada bo'lib o'tgan futbol bo'yicha Jahon chempionatida]] Urugvayga qarshi saralash o'yinida Avstraliyani boshqargan. Ikkinchi o'yinda, birinchi bo'limda Viduka tomonidan tepgan zarba Garri Kyuellni maydon ichida topdi. Kyuell zarbasini qaytara olmadi, biroq to'p Mark Bressianoga tegib qaytdi, u golni urdi va bu saralash o'yinchisini penaltilar seriyasiga chiqishga majbur qildi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.socceroos.com.au/article/greatest-socceroos-moments-in-australia---bresciano-stuns/9byuxj8gwgrh11c7cdz0gqye7|sarlavha=Greatest Socceroos moments in Australia – Bresciano stuns Uruguay|ish=Socceroos|sana=21 July 2012|kirish sanasi=17 January 2018}}</ref> Viduka penaltini o'tkazib yubordi, ammo Avstraliya baribir otishmada g'alaba qozondi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.abc.net.au/news/2005-11-16/socceroos-qualify-for-world-cup/742402|sarlavha=Socceroos qualify for World Cup|sana=16 November 2005|ish=Abc.net.au|kirish sanasi=17 January 2018}}</ref> Avstraliya 32 yil ichida birinchi marta jahon chempionatida ishtirok etish huquqini qo'lga kiritdi. 2006-yil 21 mayda u Avstraliya terma jamoasi sardori etib tayinlandi.<ref> {{Yangiliklar manbasi |last=AAP |author-link=Australian Associated Press |date=21 May 2006 |title=Viduka named Socceroos captain |work=[[The Age]] |publisher=[[Fairfax Media]] |location=Melbourne |url=http://www.theage.com.au/news/soccer/viduka-named-socceroos-captain/2006/05/21/1148150115118.html |access-date=21 May 2006}}</ref> Viduka 2006-yilgi jahon chempionatidan so'ng xalqaro musobaqalarni tark etishni ko'rib chiqdi va bunga asosiy sabab sifatida oilaviy majburiyatlarni ko'tardi. 2006-yilning sentabrida u Avstraliyada o'ynashni davom ettirishini va 2007-yilgi [[Futbol boʻyicha Osiyo kubogi|Osiyo Kubogida]] qatnashish niyatini tasdiqladi.<ref> {{Yangiliklar manbasi |last=AAP |author-link=Australian Associated Press |date=26 September 2006 |title=Viduka pledges to play on for Australia |work=[[The Sydney Morning Herald|Sydney Morning Herald]] |publisher=[[Fairfax Media]] |url=http://www.smh.com.au/news/Sport/Socceroos-squad-named-for-Paraguay-clash/2006/09/26/1159036522043.html |access-date=7 May 2007}}</ref> [[Futbol boʻyicha 2007-yilgi Osiyo kubogi|Osiyo Kubogi]] boshlanishidan bir hafta oldin Singapurga qarshi [[Oʻrtoqlik uchrashuvi|o'rtoqlik]] o'yinida Viduka Avstraliyani 3:0 hisobida mag'lub etib, ikkita boshi bilan gol urdi. Bu u ikkinchi marta xalqaro o'yinda ikkita gol urdi, bungacha 2005-yilda Solomon orollari darvozasiga gol urgan edi. Avstraliyaning Osiyo Kubogidagi ilk ishtirokida, Viduka terma jamoa sardori bo'ldi va u Iroqqa qarshi o'yinda yakkama-yakka gol urdi, natijada ular 1:3 hisobida mag'lub bo'lishdi. Keyingi o'yinda u mezbon Tailand jamoasiga ikkita gol urib, ularni 4:0 hisobida mag'lub etdi. Bir bosqichda u Osiyo kubogi turnirida gol urish bo‘yicha peshqadamlik qilgan, garchi uning jamoasi chorak finalda Yaponiyaga qarshi penaltilar seriyasida mag‘lub bo‘lgandi. Ushbu mag'lubiyatdan so'ng, Viduka xalqaro faoliyatini davom ettiradimi, degan savol tug'iladi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/internationals/6910619.stm|sarlavha=Viduka faces Australia decision|sana=22 July 2007|ish=News.bbc.co.uk|kirish sanasi=17 January 2018|nashriyot=BBC News}}</ref><ref>"Viduka mulls over Australia decision", Australian Broadcasting Corporation news website, 23 July 2007; </ref> 2007-yilgi Osiyo Kubogidan ikki yil o'tgach, u jarohatlari yoki klub majburiyatlari borligini aytib, hali ''Socceroosga'' qaytmadi. U JCh saralashida [[Qatar milliy futbol terma jamoasi|Qatar]], Bahrayn va Yaponiyaga qarshi o'yinlarni o'tkazib yubordi, garchi to'liq formada bo'lsa ham va o'sha paytdagi futbol bosh murabbiyi Pim Verbek o'ynashni so'ragan. Uning terma jamoaga sodiqligi borasida hatto boshqa jamoa a'zolari tomonidan ham savollar paydo bo'ldi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.foxsports.com.au/story/0,8659,25660120-5014539,00.html|sarlavha=FOX SPORTS - Live Sports Scores - NRL, AFL, Cricket Scores|ish=FOX SPORTS|kirish sanasi=17 January 2018}}</ref> Adrian Alston, [[Graham Arnold|Grem Arnold]] va Vidukaning o'sha paytdagi agenti Stiv Kutnerning Vidukani [[FIFA Jahon chempionati 2010|2010-yilgi FIFA Jahon chempionatiga]] saylanishi uchun qo'ng'iroq qilishlariga qaramay, Viduka allaqachon 34 yoshida futboldan ketishga qaror qilgan edi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Mark Viduka To Play For Australia At 2010 World Cup {{!}} Goal.com|url=https://www.goal.com/en/news/1863/world-cup-2010/2009/07/02/1359493/mark-viduka-to-play-for-australia-at-2010-world-cup|kirish sanasi=2022-07-07|ish=www.goal.com}}</ref> == Shaxsiy hayoti == Viduka va uning rafiqasi Ivananing uchta o'g'li bor: Jozef (2002-yil noyabrda tug'ilgan), Lukas (2006-yil sentyabrda tug'ilgan) va Oliver (2008-yil may oyida tug'ilgan).<ref> {{Yangiliklar manbasi |date=5 February 2011 |title=Viduka leaving his mark |work=[[Herald Sun]] |publisher=[[News Limited]] |url=http://www.heraldsun.com.au/sport/viduka-leaving-his-mark/story-e6frf9if-1226000563274 |access-date=3 June 2012}}</ref> Uning otasi Jo 1960-yillarda Xorvatiyadan Avstraliyaga ko‘chib kelgan va [[Xorvatiya|xorvatiyalik]] futbolchi va “[[Oltin toʻp|Oltin to‘p]]” sohibi [[Luka Modrić|Luka Modrich]] uning amakivachchasi.<ref>{{Kitob manbasi|last=Hall|first=Matthew|url=https://books.google.com/books?id=BLNg_4jTzrwC&q=bask+gradjanski&pg=PA46|title=The Away Game|year=2006|publisher=Hardie Grant Publishing|isbn=978-1-74273-455-2|page=45}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sana=29 January 2019|sarlavha=11 footballing relatives you didn't know about: Modrić, Wijnaldum, Romário...|url=https://www.planetfootball.com/quick-reads/11-footballing-relatives-you-didnt-know-about-modric-wijnaldum-romario/|kirish sanasi=18 September 2021|ish=Planet Football|til=en-US}}</ref> Viduka hozirda [[Zagreb|Zagrebda]] yashaydi, u yerda qahvaxonaga egalik qiladi va kofe tayyorlashni yoqtiradi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Radbourne|ism=Lucas|sarlavha=VIDUKA NOW A ZAGREB COFFEE SHOP OWNER: 'MY ONLY PRESSURE IS MAKING A GOOD BREW'|url=https://www.ftbl.com.au/news/viduka-now-a-zagreb-coffee-shop-owner-my-only-pressure-is-making-a-good-brew-546036|kirish sanasi=6 April 2020}}</ref> Viduka u haqida ingliz qo'shiqchisi/qo'shiq muallifi va Midlsbro muxlisi Alister Griffin tomonidan yozilgan qo'shig'i bor edi (u ilgari Terri Venables tomonidan yozilgan futbol qo'shig'ini ham yozgan). Qo'shiq so'zlari [[Leonard Cohen|Leonard Koenning]] "Halleluja" qo'shig'iga yozilgan.<ref> {{Yangiliklar manbasi |date=27 February 2007 |title=Hallelujah Mark Viduka |work=[[The Sydney Morning Herald]] |publisher=[[Fairfax Media]] |url=http://www.smh.com.au/news/football/hallelujah-mark-viduka/2007/02/27/1172338595066.html-name_page.html? |access-date=24 April 2007}}</ref> "Midlsbro" menejeri Garet Sautgeyt bu kuyni o'zi tanlagan "Makmillan saraton kasalligini qo'llab-quvvatlash" xayriya tashkiloti uchun pul yig'ish usuli sifatida qabul qildi. Leonard Koen qo'shiqni xayriya uchun singl sifatida chiqarishga ruxsat berdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=1 March 2007 |title=Alistair Griffin produces song for Middlesbrough star |publisher=Broadband TV channel |url=http://www.broadbandtvchannel.co.uk/clip.asp?clipid=93 |url-status=dead |access-date=7 June 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070824060449/http://www.broadbandtvchannel.co.uk/clip.asp?clipid=93 |archive-date=24 August 2007}}</ref> Viduka bolaligida [[Marco van Basten|Marko van Basten]], Frank Raykard va [[Ruud Gullit|Ruud Gullitni]] ko'rib ulg'ayganida [[A.C. Milan|"Milan"]]<nowiki/>ning ashaddiy muxlisi edi.<ref> {{Yangiliklar manbasi |date=6 April 2020 |title=EXCLUSIVE: Mark Viduka breaks his silence on Leeds, the Socceroos and Lucas Neill |work=[[ESPN]] |url=https://www.espn.com/soccer/australia-aus/story/4080510/exclusive-mark-viduka-breaks-his-silence-on-leedsthe-socceroos-and-lucas-neill}}</ref> Viduka " Melburn City" klubining ilk mavsumidan beri a'zosi.  U Avstraliyada "V-Bomber"<ref> {{Yangiliklar manbasi |title=V-Bomber |publisher=OzFootball Webzine |url=http://www.ozfootball.net/ark/articles/viduka.html}}</ref> va "Katta Gertsoglar"<ref> {{Yangiliklar manbasi |title=Mark Viduka Player Profile for Newcastle United |publisher=[[Newcastle United]] |url=http://www.nufc.co.uk/articles/mark-viduka-not-yet-known_2241082_5732}}</ref> laqablari bilan mehr bilan atalgan. == Karyera statistikasi == === Klub === {| class="wikitable" style="text-align:center" ! rowspan="2" |Club ! rowspan="2" |Season ! colspan="3" |Liga ! colspan="2" |National Cup ! colspan="2" |Liga Cup ! colspan="2" |Continental ! colspan="3" |Umumiy |- !Division !Apps !Gollar !Apps !Gollar !Apps !Gollar !Apps !Gollar !Apps !Gollar |- | rowspan="4" |Melbourne Knights |1992–93 | rowspan="3" |NSL |4 |2 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |4 |2 |- |1993–94 |20 |17 |2 |1 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |22 |18 |- |1994–95 |24 |21 |3 |6 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |27 |27 |- ! colspan="2" |Umumiy !48 !40 !5 !7 ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— !53 !47 |- | rowspan="5" |Croatia Zagreb |1995–96 | rowspan="4" |Prva HNL |27 |12 |2 |0 | colspan="2" |— |0 |0 |29 |12 |- |1996–97 |25 |18 |3 |2 | colspan="2" |— |2{{Efn|name=UC}} |3 |30 |23 |- |1997–98 |25 |8 |5 |2 | colspan="2" |— |4 |6 |31 |16 |- |1998–99 |7 |2 |0 |0 | colspan="2" |— |2{{Efn|name=UCL}} |2 |9 |4 |- ! colspan="2" |Umumiy !84 !40 !10 !4 ! colspan="2" |— !8 !11 !99 !55 |- | rowspan="3" |Celtic |1998–99 | rowspan="2" |Scottish Premier Liga |9 |5 |2 |3 |0 |0 |0 |0 |11 |8 |- |1999–2000 |28 |25 |1 |0 |4 |1 |4{{Efn|Appearances in [[UEFA Europa League|UEFA Cup]]|name=UC}} |1 |37 |27 |- ! colspan="2" |Umumiy !37 !30 !3 !3 !4 !1 !4 !1 !48 !35 |- | rowspan="5" |Leeds United |2000–01 | rowspan="4" |[[Angliya Premer-ligasi|Premier Liga]] |34 |17 |2 |1 |1 |0 |16{{Efn|Appearances in [[UEFA Champions League]]|name=UCL}} |4 |53 |22 |- |2001–02 |33 |11 |1 |1 |1 |1 |7{{Efn|name=UC}} |3 |42 |16 |- |2002–03 |33 |20 |4 |2 |1 |0 |2{{Efn|name=UC}} |0 |40 |22 |- |2003–04 |30 |11 |1 |1 |0 |0 | colspan="2" |— |31 |12 |- ! colspan="2" |Umumiy !130 !59 !8 !5 !3 !1 !25 !7 !166 !72 |- | rowspan="4" |Middlesbrough |2004–05 | rowspan="3" |Premier Liga |16 |5 |2 |0 |1 |0 |4{{Efn|name=UC}} |2 |23 |7 |- |2005–06 |27 |7 |5 |2 |2 |1 |9{{Efn|name=UC}} |6 |43 |16 |- |2006–07 |29 |14 |7 |5 |1 |0 |0 |0 |37 |19 |- ! colspan="2" |Umumiy !72 !26 !14 !7 !4 !1 !13 !8 !103 !42 |- | rowspan="3" |[[Newcastle United F.C.|Newcastle United]] |2007–08 | rowspan="2" |Premier Liga |26 |7 |2 |0 |0 |0 | colspan="2" |— |28 |7 |- |2008–09 |12 |0 |0 |0 |0 |0 | colspan="2" |— |12 |0 |- ! colspan="2" |Umumiy !38 !7 !2 !0 !0 !0 ! colspan="2" |— !40 !7 |- ! colspan="3" |Umumiy karyerasi !409 !202 !37 !26 !11 !3 !50 !27 !507 !258 |} === Xalqaro === : Manba:<ref>{{NFT player|421}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align:center" | colspan="3" |[[Avstraliya milliy futbol terma jamoasi|Avstraliya]] |- ! Yil ! Golli uzatmalar ! Gollar |- |- | 1994-yil | 2 | 0 |- | 1995-yil | 0 | 0 |- | 1996-yil | 0 | 0 |- | 1997-yil | 10 | 2 |- | 1998-yil | 2 | 0 |- | 1999-yil | 0 | 0 |- | 2000 | 2 | 0 |- | 2001-yil | 3 | 0 |- | 2002-yil | 0 | 0 |- | 2003-yil | 3 | 1 |- | 2004-yil | 2 | 0 |- | 2005-yil | 7 | 3 |- | 2006-yil | 6 | 0 |- | 2007-yil | 6 | 5 |- ! Jami ! 43 ! 11 |} {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" !Yo'q. ! Sana ! Joy ! Raqib ! Hisob ! Natija ! Musobaqa |- | 1 | 1997 yil 1 oktyabr | Stade El Menzah, [[Tunis (shahar)|Tunis]], [[Tunis]] |{{Fb|Tunisia}}{{Fb|Tunisia}} | '''0–2''' | '''0–3''' | Do'stona |- | 2 | 1997 yil 12 dekabr | [[Qirol Fahd stadioni]], Ar- [[Ar-Riyod|Riyod]], [[Saudiya Arabistoni]] |{{Fb|Mexico}}{{Fb|Mexico}} | '''1''' – 0 | '''3''' – 1 | 1997 yil FIFA Konfederatsiyalar kubogi |- | 3 | 2003 yil 19 avgust | Lansdowne Road, [[Dublin (Irlandiya)|Dublin]], [[Irlandiya|Irlandiya Respublikasi]] |Irlandiya | '''0–1''' | 2– '''1''' | Do'stona |- | 4 | rowspan="2" | 2005 yil 3 sentyabr | rowspan="2" | Sidney futbol stadioni, [[Sidney]], [[Avstraliya]] | rowspan="2" |{{Fb|Solomon Islands}}{{Fb|Solomon Islands}} | '''2''' – 0 | rowspan="2" | '''7''' – 0 | rowspan="2" | 2006 yilgi FIFA Jahon chempionati saralashi |- | 5 | '''3''' – 0 |- | 6 | 2005 yil 9 oktyabr | Craven Cottage, [[London]], [[Angliya]] |{{Fb|Jamaica}}{{Fb|Jamaica}} | '''3''' – 0 | '''5''' – 0 | Do'stona |- | 7 | rowspan="2" | 2007 yil 30 iyun | rowspan="2" | Milliy stadion, Singapur City, [[Singapur]] | rowspan="2" |{{Fb|Singapore}}{{Fb|Singapore}} | '''0–1''' | rowspan="2" | '''0–3''' | rowspan="2" | Do'stona |- | 8 | '''0–3''' |- | 9 | 2007 yil 13 iyul | Rajamangala milliy stadioni, [[Bangkok]], [[Tailand]] |{{Fb|Iraq|2004}}{{Fb|Iraq|2004}} | '''1''' – 1 | '''1''' – 3 | [[Futbol boʻyicha 2007-yilgi Osiyo kubogi|2007 yilgi Osiyo kubogi]] |- | 10 | rowspan="2" | 2007 yil 21 iyul | rowspan="2" | Rajamangala milliy stadioni, [[Bangkok]], [[Tailand]] | rowspan="2" |{{Fb|Thailand}}{{Fb|Thailand}} | '''0–2''' | rowspan="2" | '''0–4''' | rowspan="2" | [[Futbol boʻyicha 2007-yilgi Osiyo kubogi|2007 yilgi Osiyo kubogi]] |- | 11 | '''0–3''' |} == Yutuqlari == === Klub === '''Melburn ritsarlari''' <ref name="FFA induction">{{Veb manbasi|url=http://www.melbourneknights.com.au/news/club-news/mark-viduka-inducted-into-ffa-hall-of-fame/|sarlavha=Mark Viduka inducted into FFA Hall of Fame|nashriyot=Melbourne Knights FC|sana=18 December 2014|kirish sanasi=2 April 2020}}</ref> * Milliy futbol ligasi: 1994–95 * Milliy futbol ligasi kubogi: 1994–95 * NSL kichik premer-ligasi: 1993–94, 1994–95 '''Dinamo Zagreb''' * Xorvatiya Birinchi Futbol Ligasi : 1995–96, 1996–97, 1997–98 * Xorvatiya kubogi: 1995–96, 1996–97, 1997–98 '''Keltlar''' * Shotlandiya liga kubogi: 1999-2000 === Xalqaro === '''Avstraliya U20''' * OFC U-20 chempionati: 1994-yil '''Avstraliya U23''' * OFC U-23 chempionati: 1996<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.ozfootball.net/ark/Olympics/1996.html|sarlavha=Olyroos Matches for 1996|nashriyot=Oz Football|kirish sanasi=11 May 2019}}</ref> === Individual === * Okeaniyada yilning eng yaxshi futbolchisi: 2000-yil * Avstraliya sport medali: 2000-yil * SPFA tomonidan yilning eng yaxshi futbolchisi: 2000-yil * NSL eng yaxshi to'purari: 1993–94, 1994–95 * NSL U21 yilning eng yaxshi futbolchisi: 1993–94, 1994–95 * Jonni Uorren medali: 1993–94, 1994–95 * SPLning eng yaxshi to'purari: 1999–00 * Avstraliya sport instituti "Eng yaxshisi": 2001-yil. * Aleks Tobin OAM medali: 2011-yil * FFA shon-sharaf zali: 2014<ref name="FFA induction">{{Veb manbasi|url=http://www.melbourneknights.com.au/news/club-news/mark-viduka-inducted-into-ffa-hall-of-fame/|sarlavha=Mark Viduka inducted into FFA Hall of Fame|nashriyot=Melbourne Knights FC|sana=18 December 2014|kirish sanasi=2 April 2020}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.melbourneknights.com.au/news/club-news/mark-viduka-inducted-into-ffa-hall-of-fame/ "Mark Viduka inducted into FFA Hall of Fame"]. </cite></ref> * Sport Avstraliya shon-sharaf zali nomzodi: 2021<ref>{{Veb manbasi|sana=14 November 2021|sarlavha=Mark Viduka|url=https://sahof.org.au/hall-of-fame-member/mark-viduka/|kirish sanasi=14 November 2021|ish=Sport Australia Hall of Fame}}</ref> == Manbalar == {{Manbalar}} == Tashqi havolalar == * [http://www.ozfootball.net/ark/Players/V/VE.html#VidukaMark OzFutbol profili] * Mark Viduka * Mark Viduka * Futboldatabase.com saytidagi [http://www.footballdatabase.com/site/players/index.php?dumpPlayer=1116 statistika] * Mark Viduka saytida [[Turkum:Avstraliya futbolchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1975-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] sc97y87fni1f3wmvoq9t175hjl73j5p Manshuk haqida qoʻshiq 0 784233 2817169 2022-08-29T10:22:48Z Muzaffar Turgunov 72207 „[[:ru:Special:Redirect/revision/124562133|Песнь о Маншук]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Film bilgiqutisi|nomi=Manshuk haqida qoʻshiq|rejissor=Majit Begalin|ssenariynavis=Andrey Mixalkov-Konchalovskiy|bastakor=Eduard Xogogortyan|kinematografiya=Qozoqfilm|mamlakat=SSSR|til=Rus tili, qozoq tili, ukrain tili|premyera_sanasi=1970}} [[Категория:Фильмы по алфавиту]] [[Категория:Фильмы 1970 года]] '''"Manshuk haqida qoʻshiq"''' - 1969-yilda "Qozoqfilm" kinostudiyasida rejissyor Majit Begalin [[Qozoqfilm|tomonidan]] suratga olingan sovet urushi filmi.Unda 1943-yil oktabr oyida qahramonlarcha halok bo'lgan Kalinin frontining 100-alohida otishma brigadasining pulemyotchisi Manshuk Mametova haqida hikoya qilinadi.U [[Sovet Ittifoqi Qahramoni]] unvoniga sazovor bo'lgan birinchi qozoq ayol bo'ldi. Direktor Begalin va Mametova bitta miltiq brigadasida xizmat qilishgan va u bir marta uni shtab-kvartirada ko'rgan. Jang paytida u yaralangan va o'ng qo'lidan ayrilgan. Shundan so'ng u demobilizatsiya qilindi va VGIKga kirdi. Urush tugaganidan keyin u bir nechta urush filmlarini suratga oldi.Mametova haqidagi filmning ssenariy muallifi o'sha paytda [[Oʻrta Osiyo|Markaziy Osiyoda]] yashab ijod qilgan Andrey Konchalovskiy edi.Unda asosiy ayol rolini uning rafiqasi Natalya Arinbasarova,erkak rolini uning akasi Nikita Mixalkov ijro etgan.Tayyorgarlik va ssenariy ustida ishlash 1967-1968-yillarda davom etdi.Filmning premyerasi 1970-yil oktabr oyida [[Moskva|Moskvada]] bo'lib o'tdi.Film Sovet kinofestivallari va tashkilotlarining bir qator mukofotlari va mukofotlari bilan taqdirlangan. == Film ustida ishlagan == '''Cast {{Sfn|Коллектив авторов|1995}} :'''{{RollardaUsti}} {{Rollarda|[[Arinbasarova, Natalya Utevlevna|Natalya Arinbasarova]]||"Manshuk Mametova"|}} {{Rollarda|[[Mixalkov, Nikita Sergeevich|Nikita Mixalkov]]||''Ejov''|}} {{Rollarda|[[Rijov, Ivan Petrovich|Ivan Rijov]]||''Samsonov''|}} {{Rollarda|[[Avdyushko, Viktor Antonovich|Viktor Avdyushko]]||''Sukov''|}} {{Rollarda|[[Saransev, Yuriy Dmitrievich|Yuriy Saransev]]||''Lomov''|}} {{Rollarda|[[Ihtimbaev, Nurjuman Baijumanovich|Nurjuman Ihtimbaev]]||''Jarkenbayev''|}} {{Rollarda|[[Sharipova, Farida Sharipovna|Farida Sharipova]]||''Manshuk oyisi''|}} {{Rollarda|[[Kenjetaev, Kauken Kenjetaev|Kauken Kenjetaev]]||''Manshuk otasi''|}} {{Rollarda|[[Ivanova, Olesya|Olesya Ivanova]]||''jinni''|}} {{Rollarda|Ivan Dmitriev||''Maksimov''|}} {{Rollarda|Nikolay Sergeev||''injiner''|}} {{Rollarda|Iskandar Umurzoqov||''Omar''|}} {{Rollarda|Viktor Bajenov||''Styopa''|}} {{Rollarda|Nikolay Sergeev||''injiner''|}} {{RollardaOsti}}'''Film guruhi {{Sfn|Коллектив авторов|1995}}'''   == Syujeti == Qozoq Manshuk Mametova - Qizil Armiya jangchisi, qattiqqo'l va lakonik, lekin ayni paytda xayolparast va shoir qiz. Avvaliga u shtab-kvartirada xizmat qildi, lekin vaqt o'tishi bilan u pulemyot ekipaji komandiri etib tayinlangan frontga borishni so'radi{{Efn|Расчет [[Станковый пулемёт|станкового пулемета]] состоял из двух человек: наводчика и заряжающего}}. Janglardan birida u Ulug' Vatan urushining birinchi kunlaridan beri kurashib kelayotgan quvnoq va xushchaqchaq odam, razvedkachi leytenant Valentin Yejovni uchratadi.Jangda qizil gvardiyachilarning hujumi qaytarildi va batalyon komandiridan chekinish to‘g‘risida buyruq olindi.Shunga qaramay,u jang maydonini tark etishdan bosh tortadi va shu bilan pulemyotni ortda qoldiradi.Shu munosabat bilan,vatandosh uni majburan o'zinikiga tortadi. Ejov asta-sekin Manshukni sevib qoladi va unga e'tibor belgilarini ko'rsatadi. Biroq, u tashqi ko'rinishga javob bermaydi va dushmanlari bilan kurashishga e'tibor qaratadi. Uning batalyoniga muvaffaqiyatli hujumga xalaqit beradigan balandlikni egallash buyurilgan. Bu vazifani bajarib,og'ir jarohatlarga qaramay,oxirgi jangida u bo'linmaning hujumini oxirgi o'qgacha olov bilan qoplaydi.Yejov uning oldiga kirib ketdi,u faqat bir marta uni quchoqlashga muvaffaq bo'ldi,lekin allaqachon o'lik darajada yaralangan{{Sfn|Коллектив авторов|1995}}. == Yaratilish tarixi == [[Fayl:M._Mametova,_Komsomolskaya_Pravda_image.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/M._Mametova%2C_Komsomolskaya_Pravda_image.jpg/220px-M._Mametova%2C_Komsomolskaya_Pravda_image.jpg|thumb| Manshuk Mametova]] === Tarixiy asos === Film Ulug 'Vatan urushi sovet va qozoq xalq qahramoni Mametova Manshuk Jiengalievnaga (Mametova Mansia Jiengaleevna, [[Qozoq tili|qozoqcha]] Мәметова Мәншүк Жиенғалиқызы), Kalinin frontining 100-alohida otishma brigadasining pulemyotchisi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.warheroes.ru/hero/hero.asp?Hero_id=288|sarlavha=Маметова Маншук Жиенгалеевна|ish=www.warheroes.ru|arxivurl=https://web.archive.org/web/20020725014215/http://www.warheroes.ru/hero/hero.asp?Hero_id=288|arxivsana=2002-07-25|kirish sanasi=2021-04-04}}</ref>{{Efn|Постановления Государственного Комитета Обороны (ГКО), определявшие призыв женщин на военную службу (В 1942 году их было три) ''не предусматривали'' использование женщин в боевых частях и подразделениях, за исключением ВВС<ref>{{Cite web |url=https://rg.ru/2015/12/22/rodina-mobilizaciya.html |title=О мобилизации женщин на разных этапах Великой Отечественной войны |access-date=2021-04-05 |archive-date=2021-03-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210305071828/https://rg.ru/2015/12/22/rodina-mobilizaciya.html |deadlink=no }}</ref>}} alfaga bag'ishlangan.{{Efn|Постановления Государственного Комитета Обороны (ГКО), определявшие призыв женщин на военную службу (В 1942 году их было три) ''не предусматривали'' использование женщин в боевых частях и подразделениях, за исключением ВВС<ref>{{Cite web |url=https://rg.ru/2015/12/22/rodina-mobilizaciya.html |title=О мобилизации женщин на разных этапах Великой Отечественной войны |access-date=2021-04-05 |archive-date=2021-03-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210305071828/https://rg.ru/2015/12/22/rodina-mobilizaciya.html |deadlink=no }}</ref>}}. Filmda uning hayotining ko'plab haqiqiy faktlari va tafsilotlari aks ettirilgan. Uning otasi Ahmad repressiyaga uchradi, lekin u o'zining yaxshi ismini tiklashga harakat qildi. U uni frontga olib borishni va frontda jang qilishni talab qildi. U o'zining so'nggi jangidagi qahramonona xatti-harakati bilan mashhur edi. 1943-yil 15-oktabrda Nevel shahrini ozod qilish uchun og'ir janglarda (Nevel hujum operatsiyasi) ustun balandlikni himoya qilish paytida, pulemyot ekipajidan biri bo'lib, boshidan shrapnel bilan og'ir yaralangan. dushmanning qarshi hujumlarini to‘xtatib, qahramonlarcha halok bo‘ldi. Gvardiya katta serjanti Mametova [[Sovet Ittifoqi Qahramoni]] unvoni SSSR Oliy Kengashi Prezidiumining 1944-yil 1-martdagi farmoni bilan vafotidan keyin berilgan{{Sfn|Герои Советского Союза, Т. 2|1988}}. U ushbu yuksak mukofotni qo‘lga kiritgan qozog‘istonlik birinchi ayol bo‘ldi va mamlakatda milliy qahramon sifatida e’zozlanadi{{Sfn|Алимкулова|2007}}<ref>{{Veb manbasi|til=|url=https://kapital.kz/gosudarstvo/86949/v-kazakhstane-otmechayut-den-pobedy-2.html|sarlavha=В Казахстане отмечают День Победы|ish=Деловой портал Капитал.кз|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210118041856/https://kapital.kz/gosudarstvo/86949/v-kazakhstane-otmechayut-den-pobedy-2.html|arxivsana=2021-01-18|kirish sanasi=2021-04-05}}</ref>. == Ssenariy == [[Fayl:Andrei-Konchalovskiy.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/14/Andrei-Konchalovskiy.jpg/220px-Andrei-Konchalovskiy.jpg|thumb| Andrey Konchalovskiy, 2010-yil]] Film ssenariy muallifi o'sha paytda [[Oʻrta Osiyo|Markaziy Osiyoda]] yashagan, izlanuvchan kinorejissyor va ssenariy muallifi Andrey Mixalkov-Konchalovskiy edi. U 1965-yilda [[Chingiz Aytmatov|Chingiz Aytmatovning]] shu nomli qissasi asosida suratga olingan “ Birinchi muallim ” filmida dissertatsiya ishi bilan rejissyor sifatida badiiy filmlarda debyut qilgan. Bosh qahramon Oltinay rolida u yosh balerina Natalya Arinbasarovani boshqargan . U 1966-yilda bo'lib o'tgan Venetsiya kinofestivalidagi ijrosi uchun kumush medal va eng yaxshi ayol roli uchun Volpi kubogini qo'lga kiritdi. Ular 1964-yil fevral oyida bosh rolga aktrisa tanlash munosabati bilan uchrashishdi.Shundan so'ng, oilasining qarshiliklariga qaramay,ular turmush qurishdi.O'g'li Yegor Konchalovskiy tug'ilgan nikoh besh yil davom etdi<ref name=":0">{{Veb manbasi|url=https://www.kazpravda.kz/articles/view/zagadka-natali-arinbasarovoi|sarlavha=Загадка Натальи Аринбасаровой|muallif=Шимырбаева, Галия.|ish=Казахстанская правда|sana=2020-11-27|arxivurl=https://www.kazpravda.kz/articles/view/zagadka-natali-arinbasarovoi|arxivsana=2021-04-04}}</ref>.Ular tarqalib ketishganida,Konchalovskiy qozoq milliy qahramoni Manshuk Mametova rolini,ayniqsa,uning uchun "vidolashuv" stsenariysi sifatida yozgan.Ko'p jihatdan,bu avtobiografik bo'lib chiqdi: "Men ssenariyni ko'plab do'stlarim va tanishlarim bilan to'ldirdim.Valya Yejov ham bor edi (qahramonning familiyasi ham Yejov edi.) Bu rolni Konchalovskiyning ukasi Nikita Mixalkov{{Sfn|Кончаловский|1999}} ijro etgan. Film ssenariysi 1967-1968-yillarda tayyorlanar edi. Bu nomning bir nechta variantlari bor edi. Xullas, dastlab “Manshukning so‘nggi kuni” deb atalgan. Ammo studiyadagi rasmiy hujjatlarda u keyinchalik “Qahramonning so‘nggi kuni”, “Qahramonning bir kuni”, “Bizning Manshuk”<ref name=":1">{{Veb manbasi|til=|url=https://mix.tn.kz/mixnews/o-malenkom-no-otvajnom-soldate-filmu-pesn-o-manshuk-50-let-419254/|sarlavha=О маленьком, но отважном солдате. Фильму «Песнь о Маншук» 50 лет|ish=Mix.tn.kz|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210509014141/https://mix.tn.kz/mixnews/o-malenkom-no-otvajnom-soldate-filmu-pesn-o-manshuk-50-let-419254/|arxivsana=2021-05-09|kirish sanasi=2021-04-05}}</ref> sifatida paydo bo‘ldi. Film ijodkorlari nafaqat uning harbiy jasorati haqidagi hikoyani emas,balki qahramonning to'laqonli qiyofasini yaratishga intilishdi.Shu munosabat bilan uning vatani Qozog'istondagi hayoti xotiralar orqali taqdim etilishi kerak edi.Bu uning otasi Axmet Mametovning urush boshlanishidan bir necha yil oldin qatag'on qilinganligi bilan murakkablashdi.Konchalovskiy Manshuk obrazining fojiasini ko'rsatishga harakat qildi: uning otasi [[xalq dushmani]] deb e'lon qilindi va u ixtiyoriy ravishda mamlakatni dushman bosqinidan himoya qilish uchun ko'ngilli bo'lib,frontga ketadi.1968-yil 10-yanvarda ssenariy muhokamasi chog'ida u o'z sabablarini aytdi: "U bizga tirik qahramon sifatida kerak.Bu juda muhim savol.Endi biz muhim, katta narsa haqida gapiramiz.Uning otasi otib tashlandi va u vatanni himoya qilish uchun ketadi. U "xalq dushmani" ning qizi, lekin u Vatanni himoya qilish uchun ketdi ... "Konchalovskiy uning hikoyasidan xavotirda edi, unga otasi noqonuniy ravishda qatag'on qilinganligini isbotlashni istamaganday tuyuldi.<ref name=":1" />. Ish jarayonida ssenariy muallifi Manshukning onasi Amina Mametova bilan uchrashdi, uning tarjimai holi, frontdan uyiga yozgan xatlarini o‘rgandi.Ularning ayrim tafsilotlari suratga kiritilgan (mashhur Olmaota aport olmalari vatandan posilkada qanday kelgani haqidagi epizod,uning otasi,qarindoshlari haqidagi xotiralari va orzulari<ref name=":1">{{Veb manbasi|til=|url=https://mix.tn.kz/mixnews/o-malenkom-no-otvajnom-soldate-filmu-pesn-o-manshuk-50-let-419254/|sarlavha=О маленьком, но отважном солдате. Фильму «Песнь о Маншук» 50 лет|ish=Mix.tn.kz|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210509014141/https://mix.tn.kz/mixnews/o-malenkom-no-otvajnom-soldate-filmu-pesn-o-manshuk-50-let-419254/|arxivsana=2021-05-09|kirish sanasi=2021-04-05}}</ref>. === Suratga olishi === Film rejissyori [[Velikiye luki|Velikiye Luki]] uchun janglarda o'ng qo'lini yo'qotgan frontchi askar Majit Begalin edi, shundan so'ng u demobilizatsiya qilindi. U VGIKga direktor sifatida o'qishga kirdi. Afsonaviy pulemyotchi haqidagi film uning uchun chuqur shaxsiy bo'lib qoldi. U Mametova singari 100-alohida otishma brigadasida xizmat qilgan. U Qozogʻistonda tashkil topgan boʻlib, uning xodimlarining katta qismi qozoqlar edi. Shu munosabat bilan u ko'pincha 100-qozoq (yoki milliy) miltiq brigadasi deb ataladi. Va uning qahramoni bir xil yosh - ikkalasi ham 1922-yilda tug'ilgan. Bundan tashqari, u ta'kidlaganidek, uni bo'linmaning shtab-kvartirasida, hali ham u yerda xizmat qilayotganda, pulemyotchi bo'lishidan oldin ko'rgan<ref name=":1">{{Veb manbasi|til=|url=https://mix.tn.kz/mixnews/o-malenkom-no-otvajnom-soldate-filmu-pesn-o-manshuk-50-let-419254/|sarlavha=О маленьком, но отважном солдате. Фильму «Песнь о Маншук» 50 лет|ish=Mix.tn.kz|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210509014141/https://mix.tn.kz/mixnews/o-malenkom-no-otvajnom-soldate-filmu-pesn-o-manshuk-50-let-419254/|arxivsana=2021-05-09|kirish sanasi=2021-04-05}}</ref>. Begalin allaqachon urush filmlarida ishlash tajribasiga ega edi. 1948-yilda VGIK rejissyorlik bo'limini muvaffaqiyatli tamomlagan. O'qishni tugatgandan so'ng u "[[Mosfilm]]" kinostudiyasida ishlagan, ustozi [[Sergey Gerasimov]] tomonidan suratga olingan "Yosh gvardiya" (1948) va Mixail Kyaurelining "Berlin qulashi" (1949) filmlarida ikkinchi rejissyor bo'lgan. Qozog‘istonga qaytib, 1949-yildan “[[Qozoqfilm]]” kinostudiyasida badiiy rahbar bo‘lib ishladi. 1967-yilda Panfilovning Bauyrjon Momishuli kitoblari asosida "[[Za nami Moskva]]" filmini suratga oldi. U Olma-Otada tuzilgan afsonaviy Panfilov diviziyasiga bag'ishlangan edi. U 1941-yilda Moskva yaqinidagi Volokolamsk yo'nalishida jasorat bilan jang qildi, fashistlarni to'xtatdi va qarshi hujumga o'tdi<ref>{{Veb manbasi|til=|url=https://rus.azattyq.org/a/kazakhstan_baurzhan_momyshuly_world_war_begalin_kazakhfilm/24383139.html|sarlavha=Второй прорыв фильма «За нами Москва» случится спустя более 40 лет|ish=Радио Азаттык|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210411151540/https://rus.azattyq.org/a/kazakhstan_baurzhan_momyshuly_world_war_begalin_kazakhfilm/24383139.html|arxivsana=2021-04-11|kirish sanasi=2021-04-05}}</ref>. Ssenariy tasdiqlangach, 1968-yil dekabr oyida suratga olish guruhi suratga olish joylarini aniqlash uchun Moskvaga jo‘nab ketdi. Aktrisa Arinbasarova uning rivojlanishidagi rejissyorning rolini minnatdorchilik bilan esladi, hayotiy tajribasini boyitadi: “Yaqin atrofda hamma narsani biladigan va buyuk donishmand sifatida menga ruxsat bermaydigan shunday kuchli odam bor, degan fikr meni doimo qo'llab-quvvatlagan. noto'g'ri, soxta narsa, men uning huzurida hamma narsa yaxshi ketayotganidan ishonch va xotirjamlikni his qildim ... "U Mametova hayotidan ko'plab haqiqiy biografik tafsilotlarni aks ettirganiga qaramay, u jamoaviy obrazni o'ynashga intilganini aytdi. yosh qahramonlar haqida:" Urush boshlanganda, kechagi maktab o'quvchilari, deyarli bolalar, Oktyabr inqilobi va fuqarolar urushi qahramonlari namunalarida tarbiyalanib, frontga otdilar, ular urushda jasorat ko'rsatishni sharaf deb bilishdi. Vatan nomi. Mening Manshuqim ham shulardan biri edi”. Film suratga olingan Belorussiyadagi fashistlarning vahshiyliklari izlari ham aktrisada katta taassurot qoldirdi. Shu sababli, aktrisaning aytishicha, u yomon o'ynashga haqqi yo'q edi, u tasvirning haqiqiyligiga intildi. Rejissyor unga oyoq kiyimini o‘rashni o‘rgatgan va u kiyim-kechak dizayneri e’tiroz bildirganiga va etikda paypoqni hech kim ko‘rmasligini aytganiga qaramay, uni kiyib olgan. U turli xil qurollardan foydalanishni, granatalarni otishni, plastunskiy tarzda emaklashni o'rgandi. U o‘zidan og‘irroq bo‘lgan “Maksim” avtomatidan qanday foydalanishni, uni yig‘ish va qismlarga ajratishni o‘ylab topdi. Otishma unga jismonan juda qattiq berildi, lekin u taslim bo'lmadi. Ba'zi sahnalarda u to'liq o'q-dorilarda pulemyotni tepaga sudrab chiqdi. Filmni suratga olish paytidagi ish og‘irligini eslab, keyinchalik u shunday dedi: “Tasvirga olingandan so‘ng mehmonxonaga kelganimda, yechinishga ham kuchim yo‘q edi: gilamga yiqilib, biroz uxladim, shundan keyingina ketdim. dushga." 1969-yil 25-noyabrda kinostudiya Badiiy kengashining yig'ilishi bo'lib o'tdi, unda film muhokama qilindi, unda u ijobiy baholandi va Qozog'iston kinosida yangi hodisa sifatida e'tirof etildi. Filmning premyerasi 1970-yil 16-oktabrda Moskvada boʻlib oʻtdi<ref name=":1">{{Veb manbasi|til=|url=https://mix.tn.kz/mixnews/o-malenkom-no-otvajnom-soldate-filmu-pesn-o-manshuk-50-let-419254/|sarlavha=О маленьком, но отважном солдате. Фильму «Песнь о Маншук» 50 лет|ish=Mix.tn.kz|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210509014141/https://mix.tn.kz/mixnews/o-malenkom-no-otvajnom-soldate-filmu-pesn-o-manshuk-50-let-419254/|arxivsana=2021-05-09|kirish sanasi=2021-04-05}}</ref>. == Qabul qilish va tanqid qilinishi == “Qozoqfilm” kinostudiyasi badiiy kengashi Begalin ishini yuqori baholab,film uning oldingi boy tajribasini o‘zida mujassam etganligini va uning ijodiy muvaffaqiyati ekanligini ta’kidladi<ref name=":1">{{Veb manbasi|til=|url=https://mix.tn.kz/mixnews/o-malenkom-no-otvajnom-soldate-filmu-pesn-o-manshuk-50-let-419254/|sarlavha=О маленьком, но отважном солдате. Фильму «Песнь о Маншук» 50 лет|ish=Mix.tn.kz|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210509014141/https://mix.tn.kz/mixnews/o-malenkom-no-otvajnom-soldate-filmu-pesn-o-manshuk-50-let-419254/|arxivsana=2021-05-09|kirish sanasi=2021-04-05}}</ref>:<blockquote>Kino tafakkurining yaxlitligi, hujjatli voqealar uyg'unligi va badiiy detallarning ifodaliligi, aktyor bilan ishlashda o'ziga xoslik,lakonizm va jang sahnalarining ichki keskinligini hisobga olgan holda ishonch-bularning barchasi o'ychan va professional rejissyorning yetarli xususiyatidir.</blockquote>Arinbasarova filmni “poetik, lirik” deb atadi. Uning ko'plab aktyorlik asarlari orasida undagi rol uning uchun sevimli bo'ldi: "Majeken menga bu rolni o'ynash imkoniyatini berdi,shuning uchun men o'zim Ulug' Vatan urushi janglarida qatnashgandek tuyuldi"{{Sfn|Малышев|2018}}.Tanqidchi A.Zorkiy o‘zining “Qahramonlik kelib chiqishi” nomli maqolasida ham rasmni she’riy xarakterga ega bo‘lib,bu borada “qo‘shiq” mavjud bo‘lgan sarlavhaning o‘zi janr ramzi ekanligini ta’kidlagan: “Qo‘shiq qahramonga bo‘lgan muhabbatimizni ham anglatadi va bizning xohishimiz dunyoviy emas,balki uning qisqa va go'zal hayotini kuylash kabi "{{Sfn|Зоркий|1970}}. == Mukofotlar == * '''1970-yil''' . Qozog'iston Lenin komsomol mukofoti - aktrisa Natalya Arinbasarova * '''1970-yil''' . Minskdagi IV Butunittifoq kinofestivalining ikkinchi mukofoti - aktrisa Natalya Arinbasarova * '''1970-yil''' . Sovet Armiyasi va Harbiy-dengiz floti bosh siyosiy boshqarmasi diplomi Minskdagi IV Butunittifoq kinofestivalida. * '''1972-yil''' . Ularga kumush medal. A.P. Dovzhenko qahramonlik-vatanparvarlik mavzusidagi film uchun - aktrisa Natalya Arinbasarova va rejissyor Majit Begalin {{Sfn|Коллектив авторов|1995}} == Manbalar == {{Manbalar}} == Adabiyot == * {{Книга|ref=Алимкулова|автор=Алимкулова, Гульназ.|заглавие=Маншук Жиенгалиевна Маметова // С Арыстан баба путь начни|год=2007|место=Алматы|издательство=SA Print Service|страницы=63—64|страниц=95|isbn=9965-21-011-Х}} * {{Книга:Герои Советского Союза|2|ref=Герои Советского Союза, Т. 2}} * {{Статья|title=Истоки героизма}} * {{Книга|ref=Коллектив авторов|автор=Коллектив авторов|заглавие=Песнь о Маншук // Советские художественные фильмы. Аннотированный каталог (1968—1969)|год=1995|место=М.|издательство=Нива России|страниц=304}} * {{Книга|ref=Кончаловский|ссылка=https://archive.org/details/vozvyshaiushchii0000mikh|автор=Кончаловский, Андрей|заглавие=Возвышающий обман|ответственный=|год=1999|издание=|место=М.|издательство=Коллекция «Совершенно секретно»|страницы=|страниц=352|isbn=5-89048-033-2}} * {{Книга|ref=Малышев|ссылка=https://books.google.com.ua/books?id=WtidDwAAQBAJ&pg=PT54&dq=false|автор=Малышев В. С.|заглавие=Кинематограф Казахстана и ВГИК|год=2018|место=М.|издательство=ВГИК|isbn=978-5-87149-237-6}} == Havolalar == * {{Veb manbasi|url=http://www.konchalovsky.ru/works/scenarios/Pesn_o_Manshuk/|sarlavha=Песнь о Маншук // Сценарии|ish=www.konchalovsky.ru|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210421072120/http://konchalovsky.ru/works/scenarios/Pesn_o_Manshuk/|arxivsana=2021-04-21|kirish sanasi=2021-04-04}} [[Turkum:1969-yil filmlari]] [[Turkum:Qozogʻiston filmlari]] [[Turkum:Qozogʻiston]] sj4zs674z2o7qsogqr4g7sm1hpwrh3z 2817176 2817169 2022-08-29T10:26:09Z Muzaffar Turgunov 72207 wikitext text/x-wiki {{Film bilgiqutisi|nomi=Manshuk haqida qoʻshiq|rejissor=Majit Begalin|ssenariynavis=Andrey Mixalkov-Konchalovskiy|bastakor=Eduard Xogogortyan|kinematografiya=Qozoqfilm|mamlakat=SSSR|til=Rus tili, qozoq tili, ukrain tili|premyera_sanasi=1970}} '''"Manshuk haqida qoʻshiq"''' - 1969-yilda "Qozoqfilm" kinostudiyasida rejissyor Majit Begalin [[Qozoqfilm|tomonidan]] suratga olingan sovet urushi filmi.Unda 1943-yil oktabr oyida qahramonlarcha halok bo'lgan Kalinin frontining 100-alohida otishma brigadasining pulemyotchisi Manshuk Mametova haqida hikoya qilinadi.U [[Sovet Ittifoqi Qahramoni]] unvoniga sazovor bo'lgan birinchi qozoq ayol bo'ldi. Direktor Begalin va Mametova bitta miltiq brigadasida xizmat qilishgan va u bir marta uni shtab-kvartirada ko'rgan. Jang paytida u yaralangan va o'ng qo'lidan ayrilgan. Shundan so'ng u demobilizatsiya qilindi va VGIKga kirdi. Urush tugaganidan keyin u bir nechta urush filmlarini suratga oldi.Mametova haqidagi filmning ssenariy muallifi o'sha paytda [[Oʻrta Osiyo|Markaziy Osiyoda]] yashab ijod qilgan Andrey Konchalovskiy edi.Unda asosiy ayol rolini uning rafiqasi Natalya Arinbasarova,erkak rolini uning akasi Nikita Mixalkov ijro etgan.Tayyorgarlik va ssenariy ustida ishlash 1967-1968-yillarda davom etdi.Filmning premyerasi 1970-yil oktabr oyida [[Moskva|Moskvada]] bo'lib o'tdi.Film Sovet kinofestivallari va tashkilotlarining bir qator mukofotlari va mukofotlari bilan taqdirlangan. == Film ustida ishlagan == '''Cast{{Sfn|Коллектив авторов|1995}}:'''{{RollardaUsti}} {{Rollarda|[[Arinbasarova, Natalya Utevlevna|Natalya Arinbasarova]]||"Manshuk Mametova"|}} {{Rollarda|[[Mixalkov, Nikita Sergeevich|Nikita Mixalkov]]||''Ejov''|}} {{Rollarda|[[Rijov, Ivan Petrovich|Ivan Rijov]]||''Samsonov''|}} {{Rollarda|[[Avdyushko, Viktor Antonovich|Viktor Avdyushko]]||''Sukov''|}} {{Rollarda|[[Saransev, Yuriy Dmitrievich|Yuriy Saransev]]||''Lomov''|}} {{Rollarda|[[Ihtimbaev, Nurjuman Baijumanovich|Nurjuman Ihtimbaev]]||''Jarkenbayev''|}} {{Rollarda|[[Sharipova, Farida Sharipovna|Farida Sharipova]]||''Manshuk oyisi''|}} {{Rollarda|[[Kenjetaev, Kauken Kenjetaev|Kauken Kenjetaev]]||''Manshuk otasi''|}} {{Rollarda|[[Ivanova, Olesya|Olesya Ivanova]]||''jinni''|}} {{Rollarda|Ivan Dmitriev||''Maksimov''|}} {{Rollarda|Nikolay Sergeev||''injiner''|}} {{Rollarda|Iskandar Umurzoqov||''Omar''|}} {{Rollarda|Viktor Bajenov||''Styopa''|}} {{Rollarda|Nikolay Sergeev||''injiner''|}} {{RollardaOsti}} == Syujeti == Qozoq Manshuk Mametova - Qizil Armiya jangchisi, qattiqqo'l va lakonik, lekin ayni paytda xayolparast va shoir qiz. Avvaliga u shtab-kvartirada xizmat qildi, lekin vaqt o'tishi bilan u pulemyot ekipaji komandiri etib tayinlangan frontga borishni so'radi{{Efn|Расчет [[Станковый пулемёт|станкового пулемета]] состоял из двух человек: наводчика и заряжающего}}. Janglardan birida u Ulug' Vatan urushining birinchi kunlaridan beri kurashib kelayotgan quvnoq va xushchaqchaq odam, razvedkachi leytenant Valentin Yejovni uchratadi.Jangda qizil gvardiyachilarning hujumi qaytarildi va batalyon komandiridan chekinish to‘g‘risida buyruq olindi.Shunga qaramay,u jang maydonini tark etishdan bosh tortadi va shu bilan pulemyotni ortda qoldiradi.Shu munosabat bilan,vatandosh uni majburan o'zinikiga tortadi. Ejov asta-sekin Manshukni sevib qoladi va unga e'tibor belgilarini ko'rsatadi. Biroq, u tashqi ko'rinishga javob bermaydi va dushmanlari bilan kurashishga e'tibor qaratadi. Uning batalyoniga muvaffaqiyatli hujumga xalaqit beradigan balandlikni egallash buyurilgan. Bu vazifani bajarib,og'ir jarohatlarga qaramay,oxirgi jangida u bo'linmaning hujumini oxirgi o'qgacha olov bilan qoplaydi.Yejov uning oldiga kirib ketdi,u faqat bir marta uni quchoqlashga muvaffaq bo'ldi,lekin allaqachon o'lik darajada yaralangan{{Sfn|Коллектив авторов|1995}}. == Yaratilish tarixi == [[Fayl:M._Mametova,_Komsomolskaya_Pravda_image.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/M._Mametova%2C_Komsomolskaya_Pravda_image.jpg/220px-M._Mametova%2C_Komsomolskaya_Pravda_image.jpg|thumb| Manshuk Mametova]] === Tarixiy asos === Film Ulug 'Vatan urushi sovet va qozoq xalq qahramoni Mametova Manshuk Jiengalievnaga (Mametova Mansia Jiengaleevna, [[Qozoq tili|qozoqcha]] Мәметова Мәншүк Жиенғалиқызы), Kalinin frontining 100-alohida otishma brigadasining pulemyotchisi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.warheroes.ru/hero/hero.asp?Hero_id=288|sarlavha=Маметова Маншук Жиенгалеевна|ish=www.warheroes.ru|arxivurl=https://web.archive.org/web/20020725014215/http://www.warheroes.ru/hero/hero.asp?Hero_id=288|arxivsana=2002-07-25|kirish sanasi=2021-04-04}}</ref>{{Efn|Постановления Государственного Комитета Обороны (ГКО), определявшие призыв женщин на военную службу (В 1942 году их было три) ''не предусматривали'' использование женщин в боевых частях и подразделениях, за исключением ВВС<ref>{{Cite web |url=https://rg.ru/2015/12/22/rodina-mobilizaciya.html |title=О мобилизации женщин на разных этапах Великой Отечественной войны |access-date=2021-04-05 |archive-date=2021-03-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210305071828/https://rg.ru/2015/12/22/rodina-mobilizaciya.html |deadlink=no }}</ref>}} alfaga bag'ishlangan.{{Efn|Постановления Государственного Комитета Обороны (ГКО), определявшие призыв женщин на военную службу (В 1942 году их было три) ''не предусматривали'' использование женщин в боевых частях и подразделениях, за исключением ВВС<ref>{{Cite web |url=https://rg.ru/2015/12/22/rodina-mobilizaciya.html |title=О мобилизации женщин на разных этапах Великой Отечественной войны |access-date=2021-04-05 |archive-date=2021-03-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210305071828/https://rg.ru/2015/12/22/rodina-mobilizaciya.html |deadlink=no }}</ref>}}. Filmda uning hayotining ko'plab haqiqiy faktlari va tafsilotlari aks ettirilgan. Uning otasi Ahmad repressiyaga uchradi, lekin u o'zining yaxshi ismini tiklashga harakat qildi. U uni frontga olib borishni va frontda jang qilishni talab qildi. U o'zining so'nggi jangidagi qahramonona xatti-harakati bilan mashhur edi. 1943-yil 15-oktabrda Nevel shahrini ozod qilish uchun og'ir janglarda (Nevel hujum operatsiyasi) ustun balandlikni himoya qilish paytida, pulemyot ekipajidan biri bo'lib, boshidan shrapnel bilan og'ir yaralangan. dushmanning qarshi hujumlarini to‘xtatib, qahramonlarcha halok bo‘ldi. Gvardiya katta serjanti Mametova [[Sovet Ittifoqi Qahramoni]] unvoni SSSR Oliy Kengashi Prezidiumining 1944-yil 1-martdagi farmoni bilan vafotidan keyin berilgan{{Sfn|Герои Советского Союза, Т. 2|1988}}. U ushbu yuksak mukofotni qo‘lga kiritgan qozog‘istonlik birinchi ayol bo‘ldi va mamlakatda milliy qahramon sifatida e’zozlanadi{{Sfn|Алимкулова|2007}}<ref>{{Veb manbasi|til=|url=https://kapital.kz/gosudarstvo/86949/v-kazakhstane-otmechayut-den-pobedy-2.html|sarlavha=В Казахстане отмечают День Победы|ish=Деловой портал Капитал.кз|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210118041856/https://kapital.kz/gosudarstvo/86949/v-kazakhstane-otmechayut-den-pobedy-2.html|arxivsana=2021-01-18|kirish sanasi=2021-04-05}}</ref>. == Ssenariy == [[Fayl:Andrei-Konchalovskiy.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/14/Andrei-Konchalovskiy.jpg/220px-Andrei-Konchalovskiy.jpg|thumb| Andrey Konchalovskiy, 2010-yil]] Film ssenariy muallifi o'sha paytda [[Oʻrta Osiyo|Markaziy Osiyoda]] yashagan, izlanuvchan kinorejissyor va ssenariy muallifi Andrey Mixalkov-Konchalovskiy edi. U 1965-yilda [[Chingiz Aytmatov|Chingiz Aytmatovning]] shu nomli qissasi asosida suratga olingan “ Birinchi muallim ” filmida dissertatsiya ishi bilan rejissyor sifatida badiiy filmlarda debyut qilgan. Bosh qahramon Oltinay rolida u yosh balerina Natalya Arinbasarovani boshqargan . U 1966-yilda bo'lib o'tgan Venetsiya kinofestivalidagi ijrosi uchun kumush medal va eng yaxshi ayol roli uchun Volpi kubogini qo'lga kiritdi. Ular 1964-yil fevral oyida bosh rolga aktrisa tanlash munosabati bilan uchrashishdi.Shundan so'ng, oilasining qarshiliklariga qaramay,ular turmush qurishdi.O'g'li Yegor Konchalovskiy tug'ilgan nikoh besh yil davom etdi<ref name=":0">{{Veb manbasi|url=https://www.kazpravda.kz/articles/view/zagadka-natali-arinbasarovoi|sarlavha=Загадка Натальи Аринбасаровой|muallif=Шимырбаева, Галия.|ish=Казахстанская правда|sana=2020-11-27|arxivurl=https://www.kazpravda.kz/articles/view/zagadka-natali-arinbasarovoi|arxivsana=2021-04-04}}</ref>.Ular tarqalib ketishganida,Konchalovskiy qozoq milliy qahramoni Manshuk Mametova rolini,ayniqsa,uning uchun "vidolashuv" stsenariysi sifatida yozgan.Ko'p jihatdan,bu avtobiografik bo'lib chiqdi: "Men ssenariyni ko'plab do'stlarim va tanishlarim bilan to'ldirdim.Valya Yejov ham bor edi (qahramonning familiyasi ham Yejov edi.) Bu rolni Konchalovskiyning ukasi Nikita Mixalkov{{Sfn|Кончаловский|1999}} ijro etgan. Film ssenariysi 1967-1968-yillarda tayyorlanar edi. Bu nomning bir nechta variantlari bor edi. Xullas, dastlab “Manshukning so‘nggi kuni” deb atalgan. Ammo studiyadagi rasmiy hujjatlarda u keyinchalik “Qahramonning so‘nggi kuni”, “Qahramonning bir kuni”, “Bizning Manshuk”<ref name=":1">{{Veb manbasi|til=|url=https://mix.tn.kz/mixnews/o-malenkom-no-otvajnom-soldate-filmu-pesn-o-manshuk-50-let-419254/|sarlavha=О маленьком, но отважном солдате. Фильму «Песнь о Маншук» 50 лет|ish=Mix.tn.kz|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210509014141/https://mix.tn.kz/mixnews/o-malenkom-no-otvajnom-soldate-filmu-pesn-o-manshuk-50-let-419254/|arxivsana=2021-05-09|kirish sanasi=2021-04-05}}</ref> sifatida paydo bo‘ldi. Film ijodkorlari nafaqat uning harbiy jasorati haqidagi hikoyani emas,balki qahramonning to'laqonli qiyofasini yaratishga intilishdi.Shu munosabat bilan uning vatani Qozog'istondagi hayoti xotiralar orqali taqdim etilishi kerak edi.Bu uning otasi Axmet Mametovning urush boshlanishidan bir necha yil oldin qatag'on qilinganligi bilan murakkablashdi.Konchalovskiy Manshuk obrazining fojiasini ko'rsatishga harakat qildi: uning otasi [[xalq dushmani]] deb e'lon qilindi va u ixtiyoriy ravishda mamlakatni dushman bosqinidan himoya qilish uchun ko'ngilli bo'lib,frontga ketadi.1968-yil 10-yanvarda ssenariy muhokamasi chog'ida u o'z sabablarini aytdi: "U bizga tirik qahramon sifatida kerak.Bu juda muhim savol.Endi biz muhim, katta narsa haqida gapiramiz.Uning otasi otib tashlandi va u vatanni himoya qilish uchun ketadi. U "xalq dushmani" ning qizi, lekin u Vatanni himoya qilish uchun ketdi ... "Konchalovskiy uning hikoyasidan xavotirda edi, unga otasi noqonuniy ravishda qatag'on qilinganligini isbotlashni istamaganday tuyuldi.<ref name=":1" />. Ish jarayonida ssenariy muallifi Manshukning onasi Amina Mametova bilan uchrashdi, uning tarjimai holi, frontdan uyiga yozgan xatlarini o‘rgandi.Ularning ayrim tafsilotlari suratga kiritilgan (mashhur Olmaota aport olmalari vatandan posilkada qanday kelgani haqidagi epizod,uning otasi,qarindoshlari haqidagi xotiralari va orzulari<ref name=":1">{{Veb manbasi|til=|url=https://mix.tn.kz/mixnews/o-malenkom-no-otvajnom-soldate-filmu-pesn-o-manshuk-50-let-419254/|sarlavha=О маленьком, но отважном солдате. Фильму «Песнь о Маншук» 50 лет|ish=Mix.tn.kz|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210509014141/https://mix.tn.kz/mixnews/o-malenkom-no-otvajnom-soldate-filmu-pesn-o-manshuk-50-let-419254/|arxivsana=2021-05-09|kirish sanasi=2021-04-05}}</ref>. === Suratga olishi === Film rejissyori [[Velikiye luki|Velikiye Luki]] uchun janglarda o'ng qo'lini yo'qotgan frontchi askar Majit Begalin edi, shundan so'ng u demobilizatsiya qilindi. U VGIKga direktor sifatida o'qishga kirdi. Afsonaviy pulemyotchi haqidagi film uning uchun chuqur shaxsiy bo'lib qoldi. U Mametova singari 100-alohida otishma brigadasida xizmat qilgan. U Qozogʻistonda tashkil topgan boʻlib, uning xodimlarining katta qismi qozoqlar edi. Shu munosabat bilan u ko'pincha 100-qozoq (yoki milliy) miltiq brigadasi deb ataladi. Va uning qahramoni bir xil yosh - ikkalasi ham 1922-yilda tug'ilgan. Bundan tashqari, u ta'kidlaganidek, uni bo'linmaning shtab-kvartirasida, hali ham u yerda xizmat qilayotganda, pulemyotchi bo'lishidan oldin ko'rgan<ref name=":1">{{Veb manbasi|til=|url=https://mix.tn.kz/mixnews/o-malenkom-no-otvajnom-soldate-filmu-pesn-o-manshuk-50-let-419254/|sarlavha=О маленьком, но отважном солдате. Фильму «Песнь о Маншук» 50 лет|ish=Mix.tn.kz|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210509014141/https://mix.tn.kz/mixnews/o-malenkom-no-otvajnom-soldate-filmu-pesn-o-manshuk-50-let-419254/|arxivsana=2021-05-09|kirish sanasi=2021-04-05}}</ref>. Begalin allaqachon urush filmlarida ishlash tajribasiga ega edi. 1948-yilda VGIK rejissyorlik bo'limini muvaffaqiyatli tamomlagan. O'qishni tugatgandan so'ng u "[[Mosfilm]]" kinostudiyasida ishlagan, ustozi [[Sergey Gerasimov]] tomonidan suratga olingan "Yosh gvardiya" (1948) va Mixail Kyaurelining "Berlin qulashi" (1949) filmlarida ikkinchi rejissyor bo'lgan. Qozog‘istonga qaytib, 1949-yildan “[[Qozoqfilm]]” kinostudiyasida badiiy rahbar bo‘lib ishladi. 1967-yilda Panfilovning Bauyrjon Momishuli kitoblari asosida "[[Za nami Moskva]]" filmini suratga oldi. U Olma-Otada tuzilgan afsonaviy Panfilov diviziyasiga bag'ishlangan edi. U 1941-yilda Moskva yaqinidagi Volokolamsk yo'nalishida jasorat bilan jang qildi, fashistlarni to'xtatdi va qarshi hujumga o'tdi<ref>{{Veb manbasi|til=|url=https://rus.azattyq.org/a/kazakhstan_baurzhan_momyshuly_world_war_begalin_kazakhfilm/24383139.html|sarlavha=Второй прорыв фильма «За нами Москва» случится спустя более 40 лет|ish=Радио Азаттык|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210411151540/https://rus.azattyq.org/a/kazakhstan_baurzhan_momyshuly_world_war_begalin_kazakhfilm/24383139.html|arxivsana=2021-04-11|kirish sanasi=2021-04-05}}</ref>. Ssenariy tasdiqlangach, 1968-yil dekabr oyida suratga olish guruhi suratga olish joylarini aniqlash uchun Moskvaga jo‘nab ketdi. Aktrisa Arinbasarova uning rivojlanishidagi rejissyorning rolini minnatdorchilik bilan esladi, hayotiy tajribasini boyitadi: “Yaqin atrofda hamma narsani biladigan va buyuk donishmand sifatida menga ruxsat bermaydigan shunday kuchli odam bor, degan fikr meni doimo qo'llab-quvvatlagan. noto'g'ri, soxta narsa, men uning huzurida hamma narsa yaxshi ketayotganidan ishonch va xotirjamlikni his qildim ... "U Mametova hayotidan ko'plab haqiqiy biografik tafsilotlarni aks ettirganiga qaramay, u jamoaviy obrazni o'ynashga intilganini aytdi. yosh qahramonlar haqida:" Urush boshlanganda, kechagi maktab o'quvchilari, deyarli bolalar, Oktyabr inqilobi va fuqarolar urushi qahramonlari namunalarida tarbiyalanib, frontga otdilar, ular urushda jasorat ko'rsatishni sharaf deb bilishdi. Vatan nomi. Mening Manshuqim ham shulardan biri edi”. Film suratga olingan Belorussiyadagi fashistlarning vahshiyliklari izlari ham aktrisada katta taassurot qoldirdi. Shu sababli, aktrisaning aytishicha, u yomon o'ynashga haqqi yo'q edi, u tasvirning haqiqiyligiga intildi. Rejissyor unga oyoq kiyimini o‘rashni o‘rgatgan va u kiyim-kechak dizayneri e’tiroz bildirganiga va etikda paypoqni hech kim ko‘rmasligini aytganiga qaramay, uni kiyib olgan. U turli xil qurollardan foydalanishni, granatalarni otishni, plastunskiy tarzda emaklashni o'rgandi. U o‘zidan og‘irroq bo‘lgan “Maksim” avtomatidan qanday foydalanishni, uni yig‘ish va qismlarga ajratishni o‘ylab topdi. Otishma unga jismonan juda qattiq berildi, lekin u taslim bo'lmadi. Ba'zi sahnalarda u to'liq o'q-dorilarda pulemyotni tepaga sudrab chiqdi. Filmni suratga olish paytidagi ish og‘irligini eslab, keyinchalik u shunday dedi: “Tasvirga olingandan so‘ng mehmonxonaga kelganimda, yechinishga ham kuchim yo‘q edi: gilamga yiqilib, biroz uxladim, shundan keyingina ketdim. dushga." 1969-yil 25-noyabrda kinostudiya Badiiy kengashining yig'ilishi bo'lib o'tdi, unda film muhokama qilindi, unda u ijobiy baholandi va Qozog'iston kinosida yangi hodisa sifatida e'tirof etildi. Filmning premyerasi 1970-yil 16-oktabrda Moskvada boʻlib oʻtdi<ref name=":1">{{Veb manbasi|til=|url=https://mix.tn.kz/mixnews/o-malenkom-no-otvajnom-soldate-filmu-pesn-o-manshuk-50-let-419254/|sarlavha=О маленьком, но отважном солдате. Фильму «Песнь о Маншук» 50 лет|ish=Mix.tn.kz|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210509014141/https://mix.tn.kz/mixnews/o-malenkom-no-otvajnom-soldate-filmu-pesn-o-manshuk-50-let-419254/|arxivsana=2021-05-09|kirish sanasi=2021-04-05}}</ref>. == Qabul qilish va tanqid qilinishi == “Qozoqfilm” kinostudiyasi badiiy kengashi Begalin ishini yuqori baholab,film uning oldingi boy tajribasini o‘zida mujassam etganligini va uning ijodiy muvaffaqiyati ekanligini ta’kidladi<ref name=":1">{{Veb manbasi|til=|url=https://mix.tn.kz/mixnews/o-malenkom-no-otvajnom-soldate-filmu-pesn-o-manshuk-50-let-419254/|sarlavha=О маленьком, но отважном солдате. Фильму «Песнь о Маншук» 50 лет|ish=Mix.tn.kz|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210509014141/https://mix.tn.kz/mixnews/o-malenkom-no-otvajnom-soldate-filmu-pesn-o-manshuk-50-let-419254/|arxivsana=2021-05-09|kirish sanasi=2021-04-05}}</ref>:<blockquote>Kino tafakkurining yaxlitligi, hujjatli voqealar uyg'unligi va badiiy detallarning ifodaliligi, aktyor bilan ishlashda o'ziga xoslik,lakonizm va jang sahnalarining ichki keskinligini hisobga olgan holda ishonch-bularning barchasi o'ychan va professional rejissyorning yetarli xususiyatidir.</blockquote>Arinbasarova filmni “poetik, lirik” deb atadi. Uning ko'plab aktyorlik asarlari orasida undagi rol uning uchun sevimli bo'ldi: "Majeken menga bu rolni o'ynash imkoniyatini berdi,shuning uchun men o'zim Ulug' Vatan urushi janglarida qatnashgandek tuyuldi"{{Sfn|Малышев|2018}}.Tanqidchi A.Zorkiy o‘zining “Qahramonlik kelib chiqishi” nomli maqolasida ham rasmni she’riy xarakterga ega bo‘lib,bu borada “qo‘shiq” mavjud bo‘lgan sarlavhaning o‘zi janr ramzi ekanligini ta’kidlagan: “Qo‘shiq qahramonga bo‘lgan muhabbatimizni ham anglatadi va bizning xohishimiz dunyoviy emas,balki uning qisqa va go'zal hayotini kuylash kabi "{{Sfn|Зоркий|1970}}. == Mukofotlar == * '''1970-yil''' . Qozog'iston Lenin komsomol mukofoti - aktrisa Natalya Arinbasarova * '''1970-yil''' . Minskdagi IV Butunittifoq kinofestivalining ikkinchi mukofoti - aktrisa Natalya Arinbasarova * '''1970-yil''' . Sovet Armiyasi va Harbiy-dengiz floti bosh siyosiy boshqarmasi diplomi Minskdagi IV Butunittifoq kinofestivalida. * '''1972-yil''' . Ularga kumush medal. A.P. Dovzhenko qahramonlik-vatanparvarlik mavzusidagi film uchun - aktrisa Natalya Arinbasarova va rejissyor Majit Begalin {{Sfn|Коллектив авторов|1995}} == Manbalar == {{Manbalar}} == Adabiyot == * {{Книга|ref=Алимкулова|автор=Алимкулова, Гульназ.|заглавие=Маншук Жиенгалиевна Маметова // С Арыстан баба путь начни|год=2007|место=Алматы|издательство=SA Print Service|страницы=63—64|страниц=95|isbn=9965-21-011-Х}} * {{Статья|title=Истоки героизма}} * {{Книга|ref=Коллектив авторов|автор=Коллектив авторов|заглавие=Песнь о Маншук // Советские художественные фильмы. Аннотированный каталог (1968—1969)|год=1995|место=М.|издательство=Нива России|страниц=304}} * {{Книга|ref=Кончаловский|ссылка=https://archive.org/details/vozvyshaiushchii0000mikh|автор=Кончаловский, Андрей|заглавие=Возвышающий обман|ответственный=|год=1999|издание=|место=М.|издательство=Коллекция «Совершенно секретно»|страницы=|страниц=352|isbn=5-89048-033-2}} * {{Книга|ref=Малышев|ссылка=https://books.google.com.ua/books?id=WtidDwAAQBAJ&pg=PT54&dq=false|автор=Малышев В. С.|заглавие=Кинематограф Казахстана и ВГИК|год=2018|место=М.|издательство=ВГИК|isbn=978-5-87149-237-6}} == Havolalar == * {{Veb manbasi|url=http://www.konchalovsky.ru/works/scenarios/Pesn_o_Manshuk/|sarlavha=Песнь о Маншук // Сценарии|ish=www.konchalovsky.ru|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210421072120/http://konchalovsky.ru/works/scenarios/Pesn_o_Manshuk/|arxivsana=2021-04-21|kirish sanasi=2021-04-04}} [[Turkum:1969-yil filmlari]] [[Turkum:Qozogʻiston filmlari]] [[Turkum:Qozogʻiston]] 73p4yc5hf1vpfaglgih5jfedobcm868 2817178 2817176 2022-08-29T10:27:20Z Muzaffar Turgunov 72207 wikitext text/x-wiki {{Film bilgiqutisi|nomi=Manshuk haqida qoʻshiq|rejissor=Majit Begalin|ssenariynavis=Andrey Mixalkov-Konchalovskiy|bastakor=Eduard Xogogortyan|kinematografiya=Qozoqfilm|mamlakat={{SSSR}}|til=Rus tili, qozoq tili, ukrain tili|premyera_sanasi=1970}} '''"Manshuk haqida qoʻshiq"''' — 1969-yilda „Qozoqfilm“ kinostudiyasida rejissyor Majit Begalin [[Qozoqfilm|tomonidan]] suratga olingan sovet urushi filmi.Unda 1943-yil oktabr oyida qahramonlarcha halok boʻlgan Kalinin frontining 100-alohida otishma brigadasining pulemyotchisi Manshuk Mametova haqida hikoya qilinadi.U [[Sovet Ittifoqi Qahramoni]] unvoniga sazovor boʻlgan birinchi qozoq ayol boʻldi. Direktor Begalin va Mametova bitta miltiq brigadasida xizmat qilishgan va u bir marta uni shtab-kvartirada koʻrgan. Jang paytida u yaralangan va oʻng qoʻlidan ayrilgan. Shundan soʻng u demobilizatsiya qilindi va VGIKga kirdi. Urush tugaganidan keyin u bir nechta urush filmlarini suratga oldi.Mametova haqidagi filmning ssenariy muallifi oʻsha paytda [[Oʻrta Osiyo|Markaziy Osiyoda]] yashab ijod qilgan Andrey Konchalovskiy edi.Unda asosiy ayol rolini uning rafiqasi Natalya Arinbasarova, erkak rolini uning akasi Nikita Mixalkov ijro etgan.Tayyorgarlik va ssenariy ustida ishlash 1967-1968-yillarda davom etdi.Filmning premyerasi 1970-yil oktabr oyida [[Moskva|Moskvada]] boʻlib oʻtdi.Film Sovet kinofestivallari va tashkilotlarining bir qator mukofotlari va mukofotlari bilan taqdirlangan. == Film ustida ishlagan == '''Cast{{Sfn|Коллектив авторов|1995}}:'''{{RollardaUsti}} {{Rollarda|[[Arinbasarova, Natalya Utevlevna|Natalya Arinbasarova]]||"Manshuk Mametova"|}} {{Rollarda|[[Mixalkov, Nikita Sergeevich|Nikita Mixalkov]]||''Ejov''|}} {{Rollarda|[[Rijov, Ivan Petrovich|Ivan Rijov]]||''Samsonov''|}} {{Rollarda|[[Avdyushko, Viktor Antonovich|Viktor Avdyushko]]||''Sukov''|}} {{Rollarda|[[Saransev, Yuriy Dmitrievich|Yuriy Saransev]]||''Lomov''|}} {{Rollarda|[[Ihtimbaev, Nurjuman Baijumanovich|Nurjuman Ihtimbaev]]||''Jarkenbayev''|}} {{Rollarda|[[Sharipova, Farida Sharipovna|Farida Sharipova]]||''Manshuk oyisi''|}} {{Rollarda|[[Kenjetaev, Kauken Kenjetaev|Kauken Kenjetaev]]||''Manshuk otasi''|}} {{Rollarda|[[Ivanova, Olesya|Olesya Ivanova]]||''jinni''|}} {{Rollarda|Ivan Dmitriev||''Maksimov''|}} {{Rollarda|Nikolay Sergeev||''injiner''|}} {{Rollarda|Iskandar Umurzoqov||''Omar''|}} {{Rollarda|Viktor Bajenov||''Styopa''|}} {{Rollarda|Nikolay Sergeev||''injiner''|}} {{RollardaOsti}} == Syujeti == Qozoq Manshuk Mametova — Qizil Armiya jangchisi, qattiqqoʻl va lakonik, lekin ayni paytda xayolparast va shoir qiz. Avvaliga u shtab-kvartirada xizmat qildi, lekin vaqt oʻtishi bilan u pulemyot ekipaji komandiri etib tayinlangan frontga borishni soʻradi{{Efn|Расчет [[Станковый пулемёт|станкового пулемета]] состоял из двух человек: наводчика и заряжающего}}. Janglardan birida u Ulugʻ Vatan urushining birinchi kunlaridan beri kurashib kelayotgan quvnoq va xushchaqchaq odam, razvedkachi leytenant Valentin Yejovni uchratadi.Jangda qizil gvardiyachilarning hujumi qaytarildi va batalyon komandiridan chekinish to‘g‘risida buyruq olindi.Shunga qaramay, u jang maydonini tark etishdan bosh tortadi va shu bilan pulemyotni ortda qoldiradi.Shu munosabat bilan, vatandosh uni majburan oʻzinikiga tortadi. Ejov asta-sekin Manshukni sevib qoladi va unga eʼtibor belgilarini koʻrsatadi. Biroq, u tashqi koʻrinishga javob bermaydi va dushmanlari bilan kurashishga eʼtibor qaratadi. Uning batalyoniga muvaffaqiyatli hujumga xalaqit beradigan balandlikni egallash buyurilgan. Bu vazifani bajarib, ogʻir jarohatlarga qaramay, oxirgi jangida u boʻlinmaning hujumini oxirgi oʻqgacha olov bilan qoplaydi.Yejov uning oldiga kirib ketdi, u faqat bir marta uni quchoqlashga muvaffaq boʻldi, lekin allaqachon oʻlik darajada yaralangan{{Sfn|Коллектив авторов|1995}}. == Yaratilish tarixi == [[Fayl:M._Mametova,_Komsomolskaya_Pravda_image.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/M._Mametova%2C_Komsomolskaya_Pravda_image.jpg/220px-M._Mametova%2C_Komsomolskaya_Pravda_image.jpg|thumb| Manshuk Mametova]] === Tarixiy asos === Film Ulug 'Vatan urushi sovet va qozoq xalq qahramoni Mametova Manshuk Jiengalievnaga (Mametova Mansia Jiengaleevna, [[Qozoq tili|qozoqcha]] Mәmetova Mәnshүk Jiengʻaliqizi), Kalinin frontining 100-alohida otishma brigadasining pulemyotchisi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.warheroes.ru/hero/hero.asp?Hero_id=288|sarlavha=Маметова Маншук Жиенгалеевна|ish=www.warheroes.ru|arxivurl=https://web.archive.org/web/20020725014215/http://www.warheroes.ru/hero/hero.asp?Hero_id=288|arxivsana=2002-07-25|kirish sanasi=2021-04-04}}</ref>{{Efn|Постановления Государственного Комитета Обороны (ГКО), определявшие призыв женщин на военную службу (В 1942 году их было три) ''не предусматривали'' использование женщин в боевых частях и подразделениях, за исключением ВВС<ref>{{Cite web |url=https://rg.ru/2015/12/22/rodina-mobilizaciya.html |title=О мобилизации женщин на разных этапах Великой Отечественной войны |access-date=2021-04-05 |archive-date=2021-03-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210305071828/https://rg.ru/2015/12/22/rodina-mobilizaciya.html |deadlink=no }}</ref>}} alfaga bagʻishlangan.{{Efn|Постановления Государственного Комитета Обороны (ГКО), определявшие призыв женщин на военную службу (В 1942 году их было три) ''не предусматривали'' использование женщин в боевых частях и подразделениях, за исключением ВВС<ref>{{Cite web |url=https://rg.ru/2015/12/22/rodina-mobilizaciya.html |title=О мобилизации женщин на разных этапах Великой Отечественной войны |access-date=2021-04-05 |archive-date=2021-03-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210305071828/https://rg.ru/2015/12/22/rodina-mobilizaciya.html |deadlink=no }}</ref>}}. Filmda uning hayotining koʻplab haqiqiy faktlari va tafsilotlari aks ettirilgan. Uning otasi Ahmad repressiyaga uchradi, lekin u oʻzining yaxshi ismini tiklashga harakat qildi. U uni frontga olib borishni va frontda jang qilishni talab qildi. U oʻzining soʻnggi jangidagi qahramonona xatti-harakati bilan mashhur edi. 1943-yil 15-oktabrda Nevel shahrini ozod qilish uchun ogʻir janglarda (Nevel hujum operatsiyasi) ustun balandlikni himoya qilish paytida, pulemyot ekipajidan biri boʻlib, boshidan shrapnel bilan ogʻir yaralangan. dushmanning qarshi hujumlarini to‘xtatib, qahramonlarcha halok bo‘ldi. Gvardiya katta serjanti Mametova [[Sovet Ittifoqi Qahramoni]] unvoni SSSR Oliy Kengashi Prezidiumining 1944-yil 1-martdagi farmoni bilan vafotidan keyin berilgan{{Sfn|Герои Советского Союза, Т. 2|1988}}. U ushbu yuksak mukofotni qo‘lga kiritgan qozog‘istonlik birinchi ayol bo‘ldi va mamlakatda milliy qahramon sifatida eʼzozlanadi{{Sfn|Алимкулова|2007}}<ref>{{Veb manbasi|til=|url=https://kapital.kz/gosudarstvo/86949/v-kazakhstane-otmechayut-den-pobedy-2.html|sarlavha=В Казахстане отмечают День Победы|ish=Деловой портал Капитал.кз|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210118041856/https://kapital.kz/gosudarstvo/86949/v-kazakhstane-otmechayut-den-pobedy-2.html|arxivsana=2021-01-18|kirish sanasi=2021-04-05}}</ref>. == Ssenariy == [[Fayl:Andrei-Konchalovskiy.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/14/Andrei-Konchalovskiy.jpg/220px-Andrei-Konchalovskiy.jpg|thumb| Andrey Konchalovskiy, 2010-yil]] Film ssenariy muallifi oʻsha paytda [[Oʻrta Osiyo|Markaziy Osiyoda]] yashagan, izlanuvchan kinorejissyor va ssenariy muallifi Andrey Mixalkov-Konchalovskiy edi. U 1965-yilda [[Chingiz Aytmatov|Chingiz Aytmatovning]] shu nomli qissasi asosida suratga olingan " Birinchi muallim " filmida dissertatsiya ishi bilan rejissyor sifatida badiiy filmlarda debyut qilgan. Bosh qahramon Oltinay rolida u yosh balerina Natalya Arinbasarovani boshqargan . U 1966-yilda boʻlib oʻtgan Venetsiya kinofestivalidagi ijrosi uchun kumush medal va eng yaxshi ayol roli uchun Volpi kubogini qoʻlga kiritdi. Ular 1964-yil fevral oyida bosh rolga aktrisa tanlash munosabati bilan uchrashishdi.Shundan soʻng, oilasining qarshiliklariga qaramay, ular turmush qurishdi.Oʻgʻli Yegor Konchalovskiy tugʻilgan nikoh besh yil davom etdi<ref name=":0">{{Veb manbasi|url=https://www.kazpravda.kz/articles/view/zagadka-natali-arinbasarovoi|sarlavha=Загадка Натальи Аринбасаровой|muallif=Шимырбаева, Галия.|ish=Казахстанская правда|sana=2020-11-27|arxivurl=https://www.kazpravda.kz/articles/view/zagadka-natali-arinbasarovoi|arxivsana=2021-04-04}}</ref>.Ular tarqalib ketishganida,Konchalovskiy qozoq milliy qahramoni Manshuk Mametova rolini, ayniqsa, uning uchun „vidolashuv“ stsenariysi sifatida yozgan.Koʻp jihatdan, bu avtobiografik boʻlib chiqdi: "Men ssenariyni koʻplab doʻstlarim va tanishlarim bilan toʻldirdim.Valya Yejov ham bor edi (qahramonning familiyasi ham Yejov edi.) Bu rolni Konchalovskiyning ukasi Nikita Mixalkov{{Sfn|Кончаловский|1999}} ijro etgan. Film ssenariysi 1967-1968-yillarda tayyorlanar edi. Bu nomning bir nechta variantlari bor edi. Xullas, dastlab „Manshukning so‘nggi kuni“ deb atalgan. Ammo studiyadagi rasmiy hujjatlarda u keyinchalik „Qahramonning so‘nggi kuni“, „Qahramonning bir kuni“, „Bizning Manshuk“<ref name=":1">{{Veb manbasi|til=|url=https://mix.tn.kz/mixnews/o-malenkom-no-otvajnom-soldate-filmu-pesn-o-manshuk-50-let-419254/|sarlavha=О маленьком, но отважном солдате. Фильму «Песнь о Маншук» 50 лет|ish=Mix.tn.kz|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210509014141/https://mix.tn.kz/mixnews/o-malenkom-no-otvajnom-soldate-filmu-pesn-o-manshuk-50-let-419254/|arxivsana=2021-05-09|kirish sanasi=2021-04-05}}</ref> sifatida paydo bo‘ldi. Film ijodkorlari nafaqat uning harbiy jasorati haqidagi hikoyani emas, balki qahramonning toʻlaqonli qiyofasini yaratishga intilishdi.Shu munosabat bilan uning vatani Qozogʻistondagi hayoti xotiralar orqali taqdim etilishi kerak edi.Bu uning otasi Axmet Mametovning urush boshlanishidan bir necha yil oldin qatagʻon qilinganligi bilan murakkablashdi.Konchalovskiy Manshuk obrazining fojiasini koʻrsatishga harakat qildi: uning otasi [[xalq dushmani]] deb eʼlon qilindi va u ixtiyoriy ravishda mamlakatni dushman bosqinidan himoya qilish uchun koʻngilli boʻlib, frontga ketadi.1968-yil 10-yanvarda ssenariy muhokamasi chogʻida u oʻz sabablarini aytdi: "U bizga tirik qahramon sifatida kerak.Bu juda muhim savol.Endi biz muhim, katta narsa haqida gapiramiz.Uning otasi otib tashlandi va u vatanni himoya qilish uchun ketadi. U „xalq dushmani“ ning qizi, lekin u Vatanni himoya qilish uchun ketdi … "Konchalovskiy uning hikoyasidan xavotirda edi, unga otasi noqonuniy ravishda qatagʻon qilinganligini isbotlashni istamaganday tuyuldi.<ref name=":1" />. Ish jarayonida ssenariy muallifi Manshukning onasi Amina Mametova bilan uchrashdi, uning tarjimai holi, frontdan uyiga yozgan xatlarini o‘rgandi.Ularning ayrim tafsilotlari suratga kiritilgan (mashhur Olmaota aport olmalari vatandan posilkada qanday kelgani haqidagi epizod, uning otasi, qarindoshlari haqidagi xotiralari va orzulari<ref name=":1">{{Veb manbasi|til=|url=https://mix.tn.kz/mixnews/o-malenkom-no-otvajnom-soldate-filmu-pesn-o-manshuk-50-let-419254/|sarlavha=О маленьком, но отважном солдате. Фильму «Песнь о Маншук» 50 лет|ish=Mix.tn.kz|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210509014141/https://mix.tn.kz/mixnews/o-malenkom-no-otvajnom-soldate-filmu-pesn-o-manshuk-50-let-419254/|arxivsana=2021-05-09|kirish sanasi=2021-04-05}}</ref>. === Suratga olishi === Film rejissyori [[Velikiye luki|Velikiye Luki]] uchun janglarda oʻng qoʻlini yoʻqotgan frontchi askar Majit Begalin edi, shundan soʻng u demobilizatsiya qilindi. U VGIKga direktor sifatida oʻqishga kirdi. Afsonaviy pulemyotchi haqidagi film uning uchun chuqur shaxsiy boʻlib qoldi. U Mametova singari 100-alohida otishma brigadasida xizmat qilgan. U Qozogʻistonda tashkil topgan boʻlib, uning xodimlarining katta qismi qozoqlar edi. Shu munosabat bilan u koʻpincha 100-qozoq (yoki milliy) miltiq brigadasi deb ataladi. Va uning qahramoni bir xil yosh — ikkalasi ham 1922-yilda tugʻilgan. Bundan tashqari, u taʼkidlaganidek, uni boʻlinmaning shtab-kvartirasida, hali ham u yerda xizmat qilayotganda, pulemyotchi boʻlishidan oldin koʻrgan<ref name=":1">{{Veb manbasi|til=|url=https://mix.tn.kz/mixnews/o-malenkom-no-otvajnom-soldate-filmu-pesn-o-manshuk-50-let-419254/|sarlavha=О маленьком, но отважном солдате. Фильму «Песнь о Маншук» 50 лет|ish=Mix.tn.kz|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210509014141/https://mix.tn.kz/mixnews/o-malenkom-no-otvajnom-soldate-filmu-pesn-o-manshuk-50-let-419254/|arxivsana=2021-05-09|kirish sanasi=2021-04-05}}</ref>. Begalin allaqachon urush filmlarida ishlash tajribasiga ega edi. 1948-yilda VGIK rejissyorlik boʻlimini muvaffaqiyatli tamomlagan. Oʻqishni tugatgandan soʻng u „[[Mosfilm]]“ kinostudiyasida ishlagan, ustozi [[Sergey Gerasimov]] tomonidan suratga olingan „Yosh gvardiya“ (1948) va Mixail Kyaurelining „Berlin qulashi“ (1949) filmlarida ikkinchi rejissyor boʻlgan. Qozog‘istonga qaytib, 1949-yildan „[[Qozoqfilm]]“ kinostudiyasida badiiy rahbar bo‘lib ishladi. 1967-yilda Panfilovning Bauyrjon Momishuli kitoblari asosida „[[Za nami Moskva]]“ filmini suratga oldi. U Olma-Otada tuzilgan afsonaviy Panfilov diviziyasiga bagʻishlangan edi. U 1941-yilda Moskva yaqinidagi Volokolamsk yoʻnalishida jasorat bilan jang qildi, fashistlarni toʻxtatdi va qarshi hujumga oʻtdi<ref>{{Veb manbasi|til=|url=https://rus.azattyq.org/a/kazakhstan_baurzhan_momyshuly_world_war_begalin_kazakhfilm/24383139.html|sarlavha=Второй прорыв фильма «За нами Москва» случится спустя более 40 лет|ish=Радио Азаттык|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210411151540/https://rus.azattyq.org/a/kazakhstan_baurzhan_momyshuly_world_war_begalin_kazakhfilm/24383139.html|arxivsana=2021-04-11|kirish sanasi=2021-04-05}}</ref>. Ssenariy tasdiqlangach, 1968-yil dekabr oyida suratga olish guruhi suratga olish joylarini aniqlash uchun Moskvaga jo‘nab ketdi. Aktrisa Arinbasarova uning rivojlanishidagi rejissyorning rolini minnatdorchilik bilan esladi, hayotiy tajribasini boyitadi: "Yaqin atrofda hamma narsani biladigan va buyuk donishmand sifatida menga ruxsat bermaydigan shunday kuchli odam bor, degan fikr meni doimo qoʻllab-quvvatlagan. notoʻgʻri, soxta narsa, men uning huzurida hamma narsa yaxshi ketayotganidan ishonch va xotirjamlikni his qildim … „U Mametova hayotidan koʻplab haqiqiy biografik tafsilotlarni aks ettirganiga qaramay, u jamoaviy obrazni oʻynashga intilganini aytdi. yosh qahramonlar haqida:“ Urush boshlanganda, kechagi maktab oʻquvchilari, deyarli bolalar, Oktyabr inqilobi va fuqarolar urushi qahramonlari namunalarida tarbiyalanib, frontga otdilar, ular urushda jasorat koʻrsatishni sharaf deb bilishdi. Vatan nomi. Mening Manshuqim ham shulardan biri edi". Film suratga olingan Belorussiyadagi fashistlarning vahshiyliklari izlari ham aktrisada katta taassurot qoldirdi. Shu sababli, aktrisaning aytishicha, u yomon oʻynashga haqqi yoʻq edi, u tasvirning haqiqiyligiga intildi. Rejissyor unga oyoq kiyimini o‘rashni o‘rgatgan va u kiyim-kechak dizayneri eʼtiroz bildirganiga va etikda paypoqni hech kim ko‘rmasligini aytganiga qaramay, uni kiyib olgan. U turli xil qurollardan foydalanishni, granatalarni otishni, plastunskiy tarzda emaklashni oʻrgandi. U o‘zidan og‘irroq bo‘lgan „Maksim“ avtomatidan qanday foydalanishni, uni yig‘ish va qismlarga ajratishni o‘ylab topdi. Otishma unga jismonan juda qattiq berildi, lekin u taslim boʻlmadi. Baʼzi sahnalarda u toʻliq oʻq-dorilarda pulemyotni tepaga sudrab chiqdi. Filmni suratga olish paytidagi ish og‘irligini eslab, keyinchalik u shunday dedi: „Tasvirga olingandan so‘ng mehmonxonaga kelganimda, yechinishga ham kuchim yo‘q edi: gilamga yiqilib, biroz uxladim, shundan keyingina ketdim. dushga.“ 1969-yil 25-noyabrda kinostudiya Badiiy kengashining yigʻilishi boʻlib oʻtdi, unda film muhokama qilindi, unda u ijobiy baholandi va Qozogʻiston kinosida yangi hodisa sifatida eʼtirof etildi. Filmning premyerasi 1970-yil 16-oktabrda Moskvada boʻlib oʻtdi<ref name=":1">{{Veb manbasi|til=|url=https://mix.tn.kz/mixnews/o-malenkom-no-otvajnom-soldate-filmu-pesn-o-manshuk-50-let-419254/|sarlavha=О маленьком, но отважном солдате. Фильму «Песнь о Маншук» 50 лет|ish=Mix.tn.kz|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210509014141/https://mix.tn.kz/mixnews/o-malenkom-no-otvajnom-soldate-filmu-pesn-o-manshuk-50-let-419254/|arxivsana=2021-05-09|kirish sanasi=2021-04-05}}</ref>. == Qabul qilish va tanqid qilinishi == „Qozoqfilm“ kinostudiyasi badiiy kengashi Begalin ishini yuqori baholab, film uning oldingi boy tajribasini o‘zida mujassam etganligini va uning ijodiy muvaffaqiyati ekanligini taʼkidladi<ref name=":1">{{Veb manbasi|til=|url=https://mix.tn.kz/mixnews/o-malenkom-no-otvajnom-soldate-filmu-pesn-o-manshuk-50-let-419254/|sarlavha=О маленьком, но отважном солдате. Фильму «Песнь о Маншук» 50 лет|ish=Mix.tn.kz|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210509014141/https://mix.tn.kz/mixnews/o-malenkom-no-otvajnom-soldate-filmu-pesn-o-manshuk-50-let-419254/|arxivsana=2021-05-09|kirish sanasi=2021-04-05}}</ref>:<blockquote>Kino tafakkurining yaxlitligi, hujjatli voqealar uygʻunligi va badiiy detallarning ifodaliligi, aktyor bilan ishlashda oʻziga xoslik, lakonizm va jang sahnalarining ichki keskinligini hisobga olgan holda ishonch-bularning barchasi oʻychan va professional rejissyorning yetarli xususiyatidir.</blockquote>Arinbasarova filmni „poetik, lirik“ deb atadi. Uning koʻplab aktyorlik asarlari orasida undagi rol uning uchun sevimli boʻldi: „Majeken menga bu rolni oʻynash imkoniyatini berdi, shuning uchun men oʻzim Ulugʻ Vatan urushi janglarida qatnashgandek tuyuldi“{{Sfn|Малышев|2018}}.Tanqidchi A.Zorkiy o‘zining „Qahramonlik kelib chiqishi“ nomli maqolasida ham rasmni sheʼriy xarakterga ega bo‘lib, bu borada „qo‘shiq“ mavjud bo‘lgan sarlavhaning o‘zi janr ramzi ekanligini taʼkidlagan: "Qo‘shiq qahramonga bo‘lgan muhabbatimizni ham anglatadi va bizning xohishimiz dunyoviy emas, balki uning qisqa va goʻzal hayotini kuylash kabi "{{Sfn|Зоркий|1970}}. == Mukofotlar == * '''1970-yil''' . Qozogʻiston Lenin komsomol mukofoti — aktrisa Natalya Arinbasarova * '''1970-yil''' . Minskdagi IV Butunittifoq kinofestivalining ikkinchi mukofoti — aktrisa Natalya Arinbasarova * '''1970-yil''' . Sovet Armiyasi va Harbiy-dengiz floti bosh siyosiy boshqarmasi diplomi Minskdagi IV Butunittifoq kinofestivalida. * '''1972-yil''' . Ularga kumush medal. A.P. Dovzhenko qahramonlik-vatanparvarlik mavzusidagi film uchun — aktrisa Natalya Arinbasarova va rejissyor Majit Begalin {{Sfn|Коллектив авторов|1995}} == Manbalar == {{Manbalar}} == Adabiyot == * {{Книга|ref=Алимкулова|автор=Алимкулова, Гульназ.|заглавие=Маншук Жиенгалиевна Маметова // С Арыстан баба путь начни|год=2007|место=Алматы|издательство=SA Print Service|страницы=63—64|страниц=95|isbn=9965-21-011-Х}} * {{Статья|title=Истоки героизма}} * {{Книга|ref=Коллектив авторов|автор=Коллектив авторов|заглавие=Песнь о Маншук // Советские художественные фильмы. Аннотированный каталог (1968—1969)|год=1995|место=М.|издательство=Нива России|страниц=304}} * {{Книга|ref=Кончаловский|ссылка=https://archive.org/details/vozvyshaiushchii0000mikh|автор=Кончаловский, Андрей|заглавие=Возвышающий обман|ответственный=|год=1999|издание=|место=М.|издательство=Коллекция «Совершенно секретно»|страницы=|страниц=352|isbn=5-89048-033-2}} * {{Книга|ref=Малышев|ссылка=https://books.google.com.ua/books?id=WtidDwAAQBAJ&pg=PT54&dq=false|автор=Малышев В. С.|заглавие=Кинематограф Казахстана и ВГИК|год=2018|место=М.|издательство=ВГИК|isbn=978-5-87149-237-6}} == Havolalar == * {{Veb manbasi|url=http://www.konchalovsky.ru/works/scenarios/Pesn_o_Manshuk/|sarlavha=Песнь о Маншук // Сценарии|ish=www.konchalovsky.ru|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210421072120/http://konchalovsky.ru/works/scenarios/Pesn_o_Manshuk/|arxivsana=2021-04-21|kirish sanasi=2021-04-04}} [[Turkum:1969-yil filmlari]] [[Turkum:Qozogʻiston filmlari]] [[Turkum:Qozogʻiston]] rijub4izwke8vqlhfcjfomxbhpmf9nl 2817179 2817178 2022-08-29T10:28:23Z Muzaffar Turgunov 72207 wikitext text/x-wiki {{Film bilgiqutisi|nomi=Manshuk haqida qoʻshiq|rejissor=Majit Begalin|ssenariynavis=Andrey Mixalkov-Konchalovskiy|bastakor=Eduard Xogogortyan|kinematografiya=[[Qozoqfilm]]|mamlakat={{SSSR}}|til=[[Rus tili]], [[qozoq tili]], [[ukrain tili]]|premyera_sanasi=[[1970]]}} '''"Manshuk haqida qoʻshiq"''' — 1969-yilda „Qozoqfilm“ kinostudiyasida rejissyor Majit Begalin [[Qozoqfilm|tomonidan]] suratga olingan sovet urushi filmi.Unda 1943-yil oktabr oyida qahramonlarcha halok boʻlgan Kalinin frontining 100-alohida otishma brigadasining pulemyotchisi Manshuk Mametova haqida hikoya qilinadi.U [[Sovet Ittifoqi Qahramoni]] unvoniga sazovor boʻlgan birinchi qozoq ayol boʻldi. Direktor Begalin va Mametova bitta miltiq brigadasida xizmat qilishgan va u bir marta uni shtab-kvartirada koʻrgan. Jang paytida u yaralangan va oʻng qoʻlidan ayrilgan. Shundan soʻng u demobilizatsiya qilindi va VGIKga kirdi. Urush tugaganidan keyin u bir nechta urush filmlarini suratga oldi.Mametova haqidagi filmning ssenariy muallifi oʻsha paytda [[Oʻrta Osiyo|Markaziy Osiyoda]] yashab ijod qilgan Andrey Konchalovskiy edi.Unda asosiy ayol rolini uning rafiqasi Natalya Arinbasarova, erkak rolini uning akasi Nikita Mixalkov ijro etgan.Tayyorgarlik va ssenariy ustida ishlash 1967-1968-yillarda davom etdi.Filmning premyerasi 1970-yil oktabr oyida [[Moskva|Moskvada]] boʻlib oʻtdi.Film Sovet kinofestivallari va tashkilotlarining bir qator mukofotlari va mukofotlari bilan taqdirlangan. == Film ustida ishlagan == '''Cast{{Sfn|Коллектив авторов|1995}}:'''{{RollardaUsti}} {{Rollarda|[[Arinbasarova, Natalya Utevlevna|Natalya Arinbasarova]]||"Manshuk Mametova"|}} {{Rollarda|[[Mixalkov, Nikita Sergeevich|Nikita Mixalkov]]||''Ejov''|}} {{Rollarda|[[Rijov, Ivan Petrovich|Ivan Rijov]]||''Samsonov''|}} {{Rollarda|[[Avdyushko, Viktor Antonovich|Viktor Avdyushko]]||''Sukov''|}} {{Rollarda|[[Saransev, Yuriy Dmitrievich|Yuriy Saransev]]||''Lomov''|}} {{Rollarda|[[Ihtimbaev, Nurjuman Baijumanovich|Nurjuman Ihtimbaev]]||''Jarkenbayev''|}} {{Rollarda|[[Sharipova, Farida Sharipovna|Farida Sharipova]]||''Manshuk oyisi''|}} {{Rollarda|[[Kenjetaev, Kauken Kenjetaev|Kauken Kenjetaev]]||''Manshuk otasi''|}} {{Rollarda|[[Ivanova, Olesya|Olesya Ivanova]]||''jinni''|}} {{Rollarda|Ivan Dmitriev||''Maksimov''|}} {{Rollarda|Nikolay Sergeev||''injiner''|}} {{Rollarda|Iskandar Umurzoqov||''Omar''|}} {{Rollarda|Viktor Bajenov||''Styopa''|}} {{Rollarda|Nikolay Sergeev||''injiner''|}} {{RollardaOsti}} == Syujeti == Qozoq Manshuk Mametova — Qizil Armiya jangchisi, qattiqqoʻl va lakonik, lekin ayni paytda xayolparast va shoir qiz. Avvaliga u shtab-kvartirada xizmat qildi, lekin vaqt oʻtishi bilan u pulemyot ekipaji komandiri etib tayinlangan frontga borishni soʻradi{{Efn|Расчет [[Станковый пулемёт|станкового пулемета]] состоял из двух человек: наводчика и заряжающего}}. Janglardan birida u Ulugʻ Vatan urushining birinchi kunlaridan beri kurashib kelayotgan quvnoq va xushchaqchaq odam, razvedkachi leytenant Valentin Yejovni uchratadi.Jangda qizil gvardiyachilarning hujumi qaytarildi va batalyon komandiridan chekinish to‘g‘risida buyruq olindi.Shunga qaramay, u jang maydonini tark etishdan bosh tortadi va shu bilan pulemyotni ortda qoldiradi.Shu munosabat bilan, vatandosh uni majburan oʻzinikiga tortadi. Ejov asta-sekin Manshukni sevib qoladi va unga eʼtibor belgilarini koʻrsatadi. Biroq, u tashqi koʻrinishga javob bermaydi va dushmanlari bilan kurashishga eʼtibor qaratadi. Uning batalyoniga muvaffaqiyatli hujumga xalaqit beradigan balandlikni egallash buyurilgan. Bu vazifani bajarib, ogʻir jarohatlarga qaramay, oxirgi jangida u boʻlinmaning hujumini oxirgi oʻqgacha olov bilan qoplaydi.Yejov uning oldiga kirib ketdi, u faqat bir marta uni quchoqlashga muvaffaq boʻldi, lekin allaqachon oʻlik darajada yaralangan{{Sfn|Коллектив авторов|1995}}. == Yaratilish tarixi == [[Fayl:M._Mametova,_Komsomolskaya_Pravda_image.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/M._Mametova%2C_Komsomolskaya_Pravda_image.jpg/220px-M._Mametova%2C_Komsomolskaya_Pravda_image.jpg|thumb| Manshuk Mametova]] === Tarixiy asos === Film Ulug 'Vatan urushi sovet va qozoq xalq qahramoni Mametova Manshuk Jiengalievnaga (Mametova Mansia Jiengaleevna, [[Qozoq tili|qozoqcha]] Mәmetova Mәnshүk Jiengʻaliqizi), Kalinin frontining 100-alohida otishma brigadasining pulemyotchisi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.warheroes.ru/hero/hero.asp?Hero_id=288|sarlavha=Маметова Маншук Жиенгалеевна|ish=www.warheroes.ru|arxivurl=https://web.archive.org/web/20020725014215/http://www.warheroes.ru/hero/hero.asp?Hero_id=288|arxivsana=2002-07-25|kirish sanasi=2021-04-04}}</ref>{{Efn|Постановления Государственного Комитета Обороны (ГКО), определявшие призыв женщин на военную службу (В 1942 году их было три) ''не предусматривали'' использование женщин в боевых частях и подразделениях, за исключением ВВС<ref>{{Cite web |url=https://rg.ru/2015/12/22/rodina-mobilizaciya.html |title=О мобилизации женщин на разных этапах Великой Отечественной войны |access-date=2021-04-05 |archive-date=2021-03-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210305071828/https://rg.ru/2015/12/22/rodina-mobilizaciya.html |deadlink=no }}</ref>}} alfaga bagʻishlangan.{{Efn|Постановления Государственного Комитета Обороны (ГКО), определявшие призыв женщин на военную службу (В 1942 году их было три) ''не предусматривали'' использование женщин в боевых частях и подразделениях, за исключением ВВС<ref>{{Cite web |url=https://rg.ru/2015/12/22/rodina-mobilizaciya.html |title=О мобилизации женщин на разных этапах Великой Отечественной войны |access-date=2021-04-05 |archive-date=2021-03-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210305071828/https://rg.ru/2015/12/22/rodina-mobilizaciya.html |deadlink=no }}</ref>}}. Filmda uning hayotining koʻplab haqiqiy faktlari va tafsilotlari aks ettirilgan. Uning otasi Ahmad repressiyaga uchradi, lekin u oʻzining yaxshi ismini tiklashga harakat qildi. U uni frontga olib borishni va frontda jang qilishni talab qildi. U oʻzining soʻnggi jangidagi qahramonona xatti-harakati bilan mashhur edi. 1943-yil 15-oktabrda Nevel shahrini ozod qilish uchun ogʻir janglarda (Nevel hujum operatsiyasi) ustun balandlikni himoya qilish paytida, pulemyot ekipajidan biri boʻlib, boshidan shrapnel bilan ogʻir yaralangan. dushmanning qarshi hujumlarini to‘xtatib, qahramonlarcha halok bo‘ldi. Gvardiya katta serjanti Mametova [[Sovet Ittifoqi Qahramoni]] unvoni SSSR Oliy Kengashi Prezidiumining 1944-yil 1-martdagi farmoni bilan vafotidan keyin berilgan{{Sfn|Герои Советского Союза, Т. 2|1988}}. U ushbu yuksak mukofotni qo‘lga kiritgan qozog‘istonlik birinchi ayol bo‘ldi va mamlakatda milliy qahramon sifatida eʼzozlanadi{{Sfn|Алимкулова|2007}}<ref>{{Veb manbasi|til=|url=https://kapital.kz/gosudarstvo/86949/v-kazakhstane-otmechayut-den-pobedy-2.html|sarlavha=В Казахстане отмечают День Победы|ish=Деловой портал Капитал.кз|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210118041856/https://kapital.kz/gosudarstvo/86949/v-kazakhstane-otmechayut-den-pobedy-2.html|arxivsana=2021-01-18|kirish sanasi=2021-04-05}}</ref>. == Ssenariy == [[Fayl:Andrei-Konchalovskiy.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/14/Andrei-Konchalovskiy.jpg/220px-Andrei-Konchalovskiy.jpg|thumb| Andrey Konchalovskiy, 2010-yil]] Film ssenariy muallifi oʻsha paytda [[Oʻrta Osiyo|Markaziy Osiyoda]] yashagan, izlanuvchan kinorejissyor va ssenariy muallifi Andrey Mixalkov-Konchalovskiy edi. U 1965-yilda [[Chingiz Aytmatov|Chingiz Aytmatovning]] shu nomli qissasi asosida suratga olingan " Birinchi muallim " filmida dissertatsiya ishi bilan rejissyor sifatida badiiy filmlarda debyut qilgan. Bosh qahramon Oltinay rolida u yosh balerina Natalya Arinbasarovani boshqargan . U 1966-yilda boʻlib oʻtgan Venetsiya kinofestivalidagi ijrosi uchun kumush medal va eng yaxshi ayol roli uchun Volpi kubogini qoʻlga kiritdi. Ular 1964-yil fevral oyida bosh rolga aktrisa tanlash munosabati bilan uchrashishdi.Shundan soʻng, oilasining qarshiliklariga qaramay, ular turmush qurishdi.Oʻgʻli Yegor Konchalovskiy tugʻilgan nikoh besh yil davom etdi<ref name=":0">{{Veb manbasi|url=https://www.kazpravda.kz/articles/view/zagadka-natali-arinbasarovoi|sarlavha=Загадка Натальи Аринбасаровой|muallif=Шимырбаева, Галия.|ish=Казахстанская правда|sana=2020-11-27|arxivurl=https://www.kazpravda.kz/articles/view/zagadka-natali-arinbasarovoi|arxivsana=2021-04-04}}</ref>.Ular tarqalib ketishganida,Konchalovskiy qozoq milliy qahramoni Manshuk Mametova rolini, ayniqsa, uning uchun „vidolashuv“ stsenariysi sifatida yozgan.Koʻp jihatdan, bu avtobiografik boʻlib chiqdi: "Men ssenariyni koʻplab doʻstlarim va tanishlarim bilan toʻldirdim.Valya Yejov ham bor edi (qahramonning familiyasi ham Yejov edi.) Bu rolni Konchalovskiyning ukasi Nikita Mixalkov{{Sfn|Кончаловский|1999}} ijro etgan. Film ssenariysi 1967-1968-yillarda tayyorlanar edi. Bu nomning bir nechta variantlari bor edi. Xullas, dastlab „Manshukning so‘nggi kuni“ deb atalgan. Ammo studiyadagi rasmiy hujjatlarda u keyinchalik „Qahramonning so‘nggi kuni“, „Qahramonning bir kuni“, „Bizning Manshuk“<ref name=":1">{{Veb manbasi|til=|url=https://mix.tn.kz/mixnews/o-malenkom-no-otvajnom-soldate-filmu-pesn-o-manshuk-50-let-419254/|sarlavha=О маленьком, но отважном солдате. Фильму «Песнь о Маншук» 50 лет|ish=Mix.tn.kz|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210509014141/https://mix.tn.kz/mixnews/o-malenkom-no-otvajnom-soldate-filmu-pesn-o-manshuk-50-let-419254/|arxivsana=2021-05-09|kirish sanasi=2021-04-05}}</ref> sifatida paydo bo‘ldi. Film ijodkorlari nafaqat uning harbiy jasorati haqidagi hikoyani emas, balki qahramonning toʻlaqonli qiyofasini yaratishga intilishdi.Shu munosabat bilan uning vatani Qozogʻistondagi hayoti xotiralar orqali taqdim etilishi kerak edi.Bu uning otasi Axmet Mametovning urush boshlanishidan bir necha yil oldin qatagʻon qilinganligi bilan murakkablashdi.Konchalovskiy Manshuk obrazining fojiasini koʻrsatishga harakat qildi: uning otasi [[xalq dushmani]] deb eʼlon qilindi va u ixtiyoriy ravishda mamlakatni dushman bosqinidan himoya qilish uchun koʻngilli boʻlib, frontga ketadi.1968-yil 10-yanvarda ssenariy muhokamasi chogʻida u oʻz sabablarini aytdi: "U bizga tirik qahramon sifatida kerak.Bu juda muhim savol.Endi biz muhim, katta narsa haqida gapiramiz.Uning otasi otib tashlandi va u vatanni himoya qilish uchun ketadi. U „xalq dushmani“ ning qizi, lekin u Vatanni himoya qilish uchun ketdi … "Konchalovskiy uning hikoyasidan xavotirda edi, unga otasi noqonuniy ravishda qatagʻon qilinganligini isbotlashni istamaganday tuyuldi.<ref name=":1" />. Ish jarayonida ssenariy muallifi Manshukning onasi Amina Mametova bilan uchrashdi, uning tarjimai holi, frontdan uyiga yozgan xatlarini o‘rgandi.Ularning ayrim tafsilotlari suratga kiritilgan (mashhur Olmaota aport olmalari vatandan posilkada qanday kelgani haqidagi epizod, uning otasi, qarindoshlari haqidagi xotiralari va orzulari<ref name=":1">{{Veb manbasi|til=|url=https://mix.tn.kz/mixnews/o-malenkom-no-otvajnom-soldate-filmu-pesn-o-manshuk-50-let-419254/|sarlavha=О маленьком, но отважном солдате. Фильму «Песнь о Маншук» 50 лет|ish=Mix.tn.kz|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210509014141/https://mix.tn.kz/mixnews/o-malenkom-no-otvajnom-soldate-filmu-pesn-o-manshuk-50-let-419254/|arxivsana=2021-05-09|kirish sanasi=2021-04-05}}</ref>. === Suratga olishi === Film rejissyori [[Velikiye luki|Velikiye Luki]] uchun janglarda oʻng qoʻlini yoʻqotgan frontchi askar Majit Begalin edi, shundan soʻng u demobilizatsiya qilindi. U VGIKga direktor sifatida oʻqishga kirdi. Afsonaviy pulemyotchi haqidagi film uning uchun chuqur shaxsiy boʻlib qoldi. U Mametova singari 100-alohida otishma brigadasida xizmat qilgan. U Qozogʻistonda tashkil topgan boʻlib, uning xodimlarining katta qismi qozoqlar edi. Shu munosabat bilan u koʻpincha 100-qozoq (yoki milliy) miltiq brigadasi deb ataladi. Va uning qahramoni bir xil yosh — ikkalasi ham 1922-yilda tugʻilgan. Bundan tashqari, u taʼkidlaganidek, uni boʻlinmaning shtab-kvartirasida, hali ham u yerda xizmat qilayotganda, pulemyotchi boʻlishidan oldin koʻrgan<ref name=":1">{{Veb manbasi|til=|url=https://mix.tn.kz/mixnews/o-malenkom-no-otvajnom-soldate-filmu-pesn-o-manshuk-50-let-419254/|sarlavha=О маленьком, но отважном солдате. Фильму «Песнь о Маншук» 50 лет|ish=Mix.tn.kz|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210509014141/https://mix.tn.kz/mixnews/o-malenkom-no-otvajnom-soldate-filmu-pesn-o-manshuk-50-let-419254/|arxivsana=2021-05-09|kirish sanasi=2021-04-05}}</ref>. Begalin allaqachon urush filmlarida ishlash tajribasiga ega edi. 1948-yilda VGIK rejissyorlik boʻlimini muvaffaqiyatli tamomlagan. Oʻqishni tugatgandan soʻng u „[[Mosfilm]]“ kinostudiyasida ishlagan, ustozi [[Sergey Gerasimov]] tomonidan suratga olingan „Yosh gvardiya“ (1948) va Mixail Kyaurelining „Berlin qulashi“ (1949) filmlarida ikkinchi rejissyor boʻlgan. Qozog‘istonga qaytib, 1949-yildan „[[Qozoqfilm]]“ kinostudiyasida badiiy rahbar bo‘lib ishladi. 1967-yilda Panfilovning Bauyrjon Momishuli kitoblari asosida „[[Za nami Moskva]]“ filmini suratga oldi. U Olma-Otada tuzilgan afsonaviy Panfilov diviziyasiga bagʻishlangan edi. U 1941-yilda Moskva yaqinidagi Volokolamsk yoʻnalishida jasorat bilan jang qildi, fashistlarni toʻxtatdi va qarshi hujumga oʻtdi<ref>{{Veb manbasi|til=|url=https://rus.azattyq.org/a/kazakhstan_baurzhan_momyshuly_world_war_begalin_kazakhfilm/24383139.html|sarlavha=Второй прорыв фильма «За нами Москва» случится спустя более 40 лет|ish=Радио Азаттык|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210411151540/https://rus.azattyq.org/a/kazakhstan_baurzhan_momyshuly_world_war_begalin_kazakhfilm/24383139.html|arxivsana=2021-04-11|kirish sanasi=2021-04-05}}</ref>. Ssenariy tasdiqlangach, 1968-yil dekabr oyida suratga olish guruhi suratga olish joylarini aniqlash uchun Moskvaga jo‘nab ketdi. Aktrisa Arinbasarova uning rivojlanishidagi rejissyorning rolini minnatdorchilik bilan esladi, hayotiy tajribasini boyitadi: "Yaqin atrofda hamma narsani biladigan va buyuk donishmand sifatida menga ruxsat bermaydigan shunday kuchli odam bor, degan fikr meni doimo qoʻllab-quvvatlagan. notoʻgʻri, soxta narsa, men uning huzurida hamma narsa yaxshi ketayotganidan ishonch va xotirjamlikni his qildim … „U Mametova hayotidan koʻplab haqiqiy biografik tafsilotlarni aks ettirganiga qaramay, u jamoaviy obrazni oʻynashga intilganini aytdi. yosh qahramonlar haqida:“ Urush boshlanganda, kechagi maktab oʻquvchilari, deyarli bolalar, Oktyabr inqilobi va fuqarolar urushi qahramonlari namunalarida tarbiyalanib, frontga otdilar, ular urushda jasorat koʻrsatishni sharaf deb bilishdi. Vatan nomi. Mening Manshuqim ham shulardan biri edi". Film suratga olingan Belorussiyadagi fashistlarning vahshiyliklari izlari ham aktrisada katta taassurot qoldirdi. Shu sababli, aktrisaning aytishicha, u yomon oʻynashga haqqi yoʻq edi, u tasvirning haqiqiyligiga intildi. Rejissyor unga oyoq kiyimini o‘rashni o‘rgatgan va u kiyim-kechak dizayneri eʼtiroz bildirganiga va etikda paypoqni hech kim ko‘rmasligini aytganiga qaramay, uni kiyib olgan. U turli xil qurollardan foydalanishni, granatalarni otishni, plastunskiy tarzda emaklashni oʻrgandi. U o‘zidan og‘irroq bo‘lgan „Maksim“ avtomatidan qanday foydalanishni, uni yig‘ish va qismlarga ajratishni o‘ylab topdi. Otishma unga jismonan juda qattiq berildi, lekin u taslim boʻlmadi. Baʼzi sahnalarda u toʻliq oʻq-dorilarda pulemyotni tepaga sudrab chiqdi. Filmni suratga olish paytidagi ish og‘irligini eslab, keyinchalik u shunday dedi: „Tasvirga olingandan so‘ng mehmonxonaga kelganimda, yechinishga ham kuchim yo‘q edi: gilamga yiqilib, biroz uxladim, shundan keyingina ketdim. dushga.“ 1969-yil 25-noyabrda kinostudiya Badiiy kengashining yigʻilishi boʻlib oʻtdi, unda film muhokama qilindi, unda u ijobiy baholandi va Qozogʻiston kinosida yangi hodisa sifatida eʼtirof etildi. Filmning premyerasi 1970-yil 16-oktabrda Moskvada boʻlib oʻtdi<ref name=":1">{{Veb manbasi|til=|url=https://mix.tn.kz/mixnews/o-malenkom-no-otvajnom-soldate-filmu-pesn-o-manshuk-50-let-419254/|sarlavha=О маленьком, но отважном солдате. Фильму «Песнь о Маншук» 50 лет|ish=Mix.tn.kz|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210509014141/https://mix.tn.kz/mixnews/o-malenkom-no-otvajnom-soldate-filmu-pesn-o-manshuk-50-let-419254/|arxivsana=2021-05-09|kirish sanasi=2021-04-05}}</ref>. == Qabul qilish va tanqid qilinishi == „Qozoqfilm“ kinostudiyasi badiiy kengashi Begalin ishini yuqori baholab, film uning oldingi boy tajribasini o‘zida mujassam etganligini va uning ijodiy muvaffaqiyati ekanligini taʼkidladi<ref name=":1">{{Veb manbasi|til=|url=https://mix.tn.kz/mixnews/o-malenkom-no-otvajnom-soldate-filmu-pesn-o-manshuk-50-let-419254/|sarlavha=О маленьком, но отважном солдате. Фильму «Песнь о Маншук» 50 лет|ish=Mix.tn.kz|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210509014141/https://mix.tn.kz/mixnews/o-malenkom-no-otvajnom-soldate-filmu-pesn-o-manshuk-50-let-419254/|arxivsana=2021-05-09|kirish sanasi=2021-04-05}}</ref>:<blockquote>Kino tafakkurining yaxlitligi, hujjatli voqealar uygʻunligi va badiiy detallarning ifodaliligi, aktyor bilan ishlashda oʻziga xoslik, lakonizm va jang sahnalarining ichki keskinligini hisobga olgan holda ishonch-bularning barchasi oʻychan va professional rejissyorning yetarli xususiyatidir.</blockquote>Arinbasarova filmni „poetik, lirik“ deb atadi. Uning koʻplab aktyorlik asarlari orasida undagi rol uning uchun sevimli boʻldi: „Majeken menga bu rolni oʻynash imkoniyatini berdi, shuning uchun men oʻzim Ulugʻ Vatan urushi janglarida qatnashgandek tuyuldi“{{Sfn|Малышев|2018}}.Tanqidchi A.Zorkiy o‘zining „Qahramonlik kelib chiqishi“ nomli maqolasida ham rasmni sheʼriy xarakterga ega bo‘lib, bu borada „qo‘shiq“ mavjud bo‘lgan sarlavhaning o‘zi janr ramzi ekanligini taʼkidlagan: "Qo‘shiq qahramonga bo‘lgan muhabbatimizni ham anglatadi va bizning xohishimiz dunyoviy emas, balki uning qisqa va goʻzal hayotini kuylash kabi "{{Sfn|Зоркий|1970}}. == Mukofotlar == * '''1970-yil''' . Qozogʻiston Lenin komsomol mukofoti — aktrisa Natalya Arinbasarova * '''1970-yil''' . Minskdagi IV Butunittifoq kinofestivalining ikkinchi mukofoti — aktrisa Natalya Arinbasarova * '''1970-yil''' . Sovet Armiyasi va Harbiy-dengiz floti bosh siyosiy boshqarmasi diplomi Minskdagi IV Butunittifoq kinofestivalida. * '''1972-yil''' . Ularga kumush medal. A.P. Dovzhenko qahramonlik-vatanparvarlik mavzusidagi film uchun — aktrisa Natalya Arinbasarova va rejissyor Majit Begalin {{Sfn|Коллектив авторов|1995}} == Manbalar == {{Manbalar}} == Adabiyot == * {{Книга|ref=Алимкулова|автор=Алимкулова, Гульназ.|заглавие=Маншук Жиенгалиевна Маметова // С Арыстан баба путь начни|год=2007|место=Алматы|издательство=SA Print Service|страницы=63—64|страниц=95|isbn=9965-21-011-Х}} * {{Статья|title=Истоки героизма}} * {{Книга|ref=Коллектив авторов|автор=Коллектив авторов|заглавие=Песнь о Маншук // Советские художественные фильмы. Аннотированный каталог (1968—1969)|год=1995|место=М.|издательство=Нива России|страниц=304}} * {{Книга|ref=Кончаловский|ссылка=https://archive.org/details/vozvyshaiushchii0000mikh|автор=Кончаловский, Андрей|заглавие=Возвышающий обман|ответственный=|год=1999|издание=|место=М.|издательство=Коллекция «Совершенно секретно»|страницы=|страниц=352|isbn=5-89048-033-2}} * {{Книга|ref=Малышев|ссылка=https://books.google.com.ua/books?id=WtidDwAAQBAJ&pg=PT54&dq=false|автор=Малышев В. С.|заглавие=Кинематограф Казахстана и ВГИК|год=2018|место=М.|издательство=ВГИК|isbn=978-5-87149-237-6}} == Havolalar == * {{Veb manbasi|url=http://www.konchalovsky.ru/works/scenarios/Pesn_o_Manshuk/|sarlavha=Песнь о Маншук // Сценарии|ish=www.konchalovsky.ru|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210421072120/http://konchalovsky.ru/works/scenarios/Pesn_o_Manshuk/|arxivsana=2021-04-21|kirish sanasi=2021-04-04}} [[Turkum:1969-yil filmlari]] [[Turkum:Qozogʻiston filmlari]] [[Turkum:Qozogʻiston]] ahpcs5nuip9zq70ovm18kbtz9lvd3yv 2817189 2817179 2022-08-29T10:31:28Z Muzaffar Turgunov 72207 wikitext text/x-wiki {{Film bilgiqutisi|nomi=Manshuk haqida qoʻshiq|rejissor=Majit Begalin|ssenariynavis=Andrey Mixalkov-Konchalovskiy|bastakor=Eduard Xogogortyan|kinematografiya=[[Qozoqfilm]]|mamlakat={{SSSR}}|til=[[Rus tili]], [[qozoq tili]], [[ukrain tili]]|premyera_sanasi=[[1970]]}} '''"Manshuk haqida qoʻshiq"''' — 1969-yilda „Qozoqfilm“ kinostudiyasida rejissyor Majit Begalin [[Qozoqfilm|tomonidan]] suratga olingan sovet urushi filmi.Unda 1943-yil oktabr oyida qahramonlarcha halok boʻlgan Kalinin frontining 100-alohida otishma brigadasining pulemyotchisi Manshuk Mametova haqida hikoya qilinadi.U [[Sovet Ittifoqi Qahramoni]] unvoniga sazovor boʻlgan birinchi qozoq ayol boʻldi. Direktor Begalin va Mametova bitta miltiq brigadasida xizmat qilishgan va u bir marta uni shtab-kvartirada koʻrgan. Jang paytida u yaralangan va oʻng qoʻlidan ayrilgan. Shundan soʻng u demobilizatsiya qilindi va VGIKga kirdi. Urush tugaganidan keyin u bir nechta urush filmlarini suratga oldi.Mametova haqidagi filmning ssenariy muallifi oʻsha paytda [[Oʻrta Osiyo|Markaziy Osiyoda]] yashab ijod qilgan Andrey Konchalovskiy edi.Unda asosiy ayol rolini uning rafiqasi Natalya Arinbasarova, erkak rolini uning akasi Nikita Mixalkov ijro etgan.Tayyorgarlik va ssenariy ustida ishlash 1967-1968-yillarda davom etdi.Filmning premyerasi 1970-yil oktabr oyida [[Moskva|Moskvada]] boʻlib oʻtdi.Film Sovet kinofestivallari va tashkilotlarining bir qator mukofotlari va mukofotlari bilan taqdirlangan. == Film ustida ishlagan == '''Cast{{Sfn|Коллектив авторов|1995}}:'''{{RollardaUsti}} {{Rollarda|[[Arinbasarova, Natalya Utevlevna|Natalya Arinbasarova]]||"Manshuk Mametova"|}} {{Rollarda|[[Mixalkov, Nikita Sergeevich|Nikita Mixalkov]]||''Ejov''|}} {{Rollarda|[[Rijov, Ivan Petrovich|Ivan Rijov]]||''Samsonov''|}} {{Rollarda|[[Avdyushko, Viktor Antonovich|Viktor Avdyushko]]||''Sukov''|}} {{Rollarda|[[Saransev, Yuriy Dmitrievich|Yuriy Saransev]]||''Lomov''|}} {{Rollarda|[[Ihtimbaev, Nurjuman Baijumanovich|Nurjuman Ihtimbaev]]||''Jarkenbayev''|}} {{Rollarda|[[Sharipova, Farida Sharipovna|Farida Sharipova]]||''Manshuk oyisi''|}} {{Rollarda|[[Kenjetaev, Kauken Kenjetaev|Kauken Kenjetaev]]||''Manshuk otasi''|}} {{Rollarda|[[Ivanova, Olesya|Olesya Ivanova]]||''jinni''|}} {{Rollarda|Ivan Dmitriev||''Maksimov''|}} {{Rollarda|Nikolay Sergeev||''injiner''|}} {{Rollarda|Iskandar Umurzoqov||''Omar''|}} {{Rollarda|Viktor Bajenov||''Styopa''|}} {{Rollarda|Nikolay Sergeev||''injiner''|}} {{RollardaOsti}} == Syujeti == Qozoq Manshuk Mametova — Qizil Armiya jangchisi, qattiqqoʻl va lakonik, lekin ayni paytda xayolparast va shoir qiz. Avvaliga u shtab-kvartirada xizmat qildi, lekin vaqt oʻtishi bilan u pulemyot ekipaji komandiri etib tayinlangan frontga borishni soʻradi{{Efn|Расчет [[Станковый пулемёт|станкового пулемета]] состоял из двух человек: наводчика и заряжающего}}. Janglardan birida u Ulugʻ Vatan urushining birinchi kunlaridan beri kurashib kelayotgan quvnoq va xushchaqchaq odam, razvedkachi leytenant Valentin Yejovni uchratadi.Jangda qizil gvardiyachilarning hujumi qaytarildi va batalyon komandiridan chekinish to‘g‘risida buyruq olindi.Shunga qaramay, u jang maydonini tark etishdan bosh tortadi va shu bilan pulemyotni ortda qoldiradi.Shu munosabat bilan, vatandosh uni majburan oʻzinikiga tortadi. Ejov asta-sekin Manshukni sevib qoladi va unga eʼtibor belgilarini koʻrsatadi. Biroq, u tashqi koʻrinishga javob bermaydi va dushmanlari bilan kurashishga eʼtibor qaratadi. Uning batalyoniga muvaffaqiyatli hujumga xalaqit beradigan balandlikni egallash buyurilgan. Bu vazifani bajarib, ogʻir jarohatlarga qaramay, oxirgi jangida u boʻlinmaning hujumini oxirgi oʻqgacha olov bilan qoplaydi.Yejov uning oldiga kirib ketdi, u faqat bir marta uni quchoqlashga muvaffaq boʻldi, lekin allaqachon oʻlik darajada yaralangan{{Sfn|Коллектив авторов|1995}}. == Yaratilish tarixi == [[Fayl:M._Mametova,_Komsomolskaya_Pravda_image.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/M._Mametova%2C_Komsomolskaya_Pravda_image.jpg/220px-M._Mametova%2C_Komsomolskaya_Pravda_image.jpg|thumb| Manshuk Mametova]] === Tarixiy asos === Film Ulug 'Vatan urushi sovet va qozoq xalq qahramoni Mametova Manshuk Jiengalievnaga (Mametova Mansia Jiengaleevna, [[Qozoq tili|qozoqcha]] Mәmetova Mәnshүk Jiengʻaliqizi), Kalinin frontining 100-alohida otishma brigadasining pulemyotchisi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.warheroes.ru/hero/hero.asp?Hero_id=288|sarlavha=Маметова Маншук Жиенгалеевна|ish=www.warheroes.ru|arxivurl=https://web.archive.org/web/20020725014215/http://www.warheroes.ru/hero/hero.asp?Hero_id=288|arxivsana=2002-07-25|kirish sanasi=2021-04-04}}</ref> alfaga bagʻishlangan. Filmda uning hayotining koʻplab haqiqiy faktlari va tafsilotlari aks ettirilgan. Uning otasi Ahmad repressiyaga uchradi, lekin u oʻzining yaxshi ismini tiklashga harakat qildi. U uni frontga olib borishni va frontda jang qilishni talab qildi. U oʻzining soʻnggi jangidagi qahramonona xatti-harakati bilan mashhur edi. 1943-yil 15-oktabrda Nevel shahrini ozod qilish uchun ogʻir janglarda (Nevel hujum operatsiyasi) ustun balandlikni himoya qilish paytida, pulemyot ekipajidan biri boʻlib, boshidan shrapnel bilan ogʻir yaralangan. dushmanning qarshi hujumlarini to‘xtatib, qahramonlarcha halok bo‘ldi. Gvardiya katta serjanti Mametova [[Sovet Ittifoqi Qahramoni]] unvoni SSSR Oliy Kengashi Prezidiumining 1944-yil 1-martdagi farmoni bilan vafotidan keyin berilgan{{Sfn|Герои Советского Союза, Т. 2|1988}}. U ushbu yuksak mukofotni qo‘lga kiritgan qozog‘istonlik birinchi ayol bo‘ldi va mamlakatda milliy qahramon sifatida eʼzozlanadi{{Sfn|Алимкулова|2007}}<ref>{{Veb manbasi|til=|url=https://kapital.kz/gosudarstvo/86949/v-kazakhstane-otmechayut-den-pobedy-2.html|sarlavha=В Казахстане отмечают День Победы|ish=Деловой портал Капитал.кз|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210118041856/https://kapital.kz/gosudarstvo/86949/v-kazakhstane-otmechayut-den-pobedy-2.html|arxivsana=2021-01-18|kirish sanasi=2021-04-05}}</ref>. == Ssenariy == [[Fayl:Andrei-Konchalovskiy.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/14/Andrei-Konchalovskiy.jpg/220px-Andrei-Konchalovskiy.jpg|thumb| Andrey Konchalovskiy, 2010-yil]] Film ssenariy muallifi oʻsha paytda [[Oʻrta Osiyo|Markaziy Osiyoda]] yashagan, izlanuvchan kinorejissyor va ssenariy muallifi Andrey Mixalkov-Konchalovskiy edi. U 1965-yilda [[Chingiz Aytmatov|Chingiz Aytmatovning]] shu nomli qissasi asosida suratga olingan " Birinchi muallim " filmida dissertatsiya ishi bilan rejissyor sifatida badiiy filmlarda debyut qilgan. Bosh qahramon Oltinay rolida u yosh balerina Natalya Arinbasarovani boshqargan . U 1966-yilda boʻlib oʻtgan Venetsiya kinofestivalidagi ijrosi uchun kumush medal va eng yaxshi ayol roli uchun Volpi kubogini qoʻlga kiritdi. Ular 1964-yil fevral oyida bosh rolga aktrisa tanlash munosabati bilan uchrashishdi.Shundan soʻng, oilasining qarshiliklariga qaramay, ular turmush qurishdi.Oʻgʻli Yegor Konchalovskiy tugʻilgan nikoh besh yil davom etdi<ref name=":0">{{Veb manbasi|url=https://www.kazpravda.kz/articles/view/zagadka-natali-arinbasarovoi|sarlavha=Загадка Натальи Аринбасаровой|muallif=Шимырбаева, Галия.|ish=Казахстанская правда|sana=2020-11-27|arxivurl=https://www.kazpravda.kz/articles/view/zagadka-natali-arinbasarovoi|arxivsana=2021-04-04}}</ref>.Ular tarqalib ketishganida,Konchalovskiy qozoq milliy qahramoni Manshuk Mametova rolini, ayniqsa, uning uchun „vidolashuv“ stsenariysi sifatida yozgan.Koʻp jihatdan, bu avtobiografik boʻlib chiqdi: "Men ssenariyni koʻplab doʻstlarim va tanishlarim bilan toʻldirdim.Valya Yejov ham bor edi (qahramonning familiyasi ham Yejov edi.) Bu rolni Konchalovskiyning ukasi Nikita Mixalkov{{Sfn|Кончаловский|1999}} ijro etgan. Film ssenariysi 1967-1968-yillarda tayyorlanar edi. Bu nomning bir nechta variantlari bor edi. Xullas, dastlab „Manshukning so‘nggi kuni“ deb atalgan. Ammo studiyadagi rasmiy hujjatlarda u keyinchalik „Qahramonning so‘nggi kuni“, „Qahramonning bir kuni“, „Bizning Manshuk“<ref name=":1">{{Veb manbasi|til=|url=https://mix.tn.kz/mixnews/o-malenkom-no-otvajnom-soldate-filmu-pesn-o-manshuk-50-let-419254/|sarlavha=О маленьком, но отважном солдате. Фильму «Песнь о Маншук» 50 лет|ish=Mix.tn.kz|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210509014141/https://mix.tn.kz/mixnews/o-malenkom-no-otvajnom-soldate-filmu-pesn-o-manshuk-50-let-419254/|arxivsana=2021-05-09|kirish sanasi=2021-04-05}}</ref> sifatida paydo bo‘ldi. Film ijodkorlari nafaqat uning harbiy jasorati haqidagi hikoyani emas, balki qahramonning toʻlaqonli qiyofasini yaratishga intilishdi.Shu munosabat bilan uning vatani Qozogʻistondagi hayoti xotiralar orqali taqdim etilishi kerak edi.Bu uning otasi Axmet Mametovning urush boshlanishidan bir necha yil oldin qatagʻon qilinganligi bilan murakkablashdi.Konchalovskiy Manshuk obrazining fojiasini koʻrsatishga harakat qildi: uning otasi [[xalq dushmani]] deb eʼlon qilindi va u ixtiyoriy ravishda mamlakatni dushman bosqinidan himoya qilish uchun koʻngilli boʻlib, frontga ketadi.1968-yil 10-yanvarda ssenariy muhokamasi chogʻida u oʻz sabablarini aytdi: "U bizga tirik qahramon sifatida kerak.Bu juda muhim savol.Endi biz muhim, katta narsa haqida gapiramiz.Uning otasi otib tashlandi va u vatanni himoya qilish uchun ketadi. U „xalq dushmani“ ning qizi, lekin u Vatanni himoya qilish uchun ketdi … "Konchalovskiy uning hikoyasidan xavotirda edi, unga otasi noqonuniy ravishda qatagʻon qilinganligini isbotlashni istamaganday tuyuldi.<ref name=":1" />. Ish jarayonida ssenariy muallifi Manshukning onasi Amina Mametova bilan uchrashdi, uning tarjimai holi, frontdan uyiga yozgan xatlarini o‘rgandi.Ularning ayrim tafsilotlari suratga kiritilgan (mashhur Olmaota aport olmalari vatandan posilkada qanday kelgani haqidagi epizod, uning otasi, qarindoshlari haqidagi xotiralari va orzulari<ref name=":1">{{Veb manbasi|til=|url=https://mix.tn.kz/mixnews/o-malenkom-no-otvajnom-soldate-filmu-pesn-o-manshuk-50-let-419254/|sarlavha=О маленьком, но отважном солдате. Фильму «Песнь о Маншук» 50 лет|ish=Mix.tn.kz|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210509014141/https://mix.tn.kz/mixnews/o-malenkom-no-otvajnom-soldate-filmu-pesn-o-manshuk-50-let-419254/|arxivsana=2021-05-09|kirish sanasi=2021-04-05}}</ref>. === Suratga olishi === Film rejissyori [[Velikiye luki|Velikiye Luki]] uchun janglarda oʻng qoʻlini yoʻqotgan frontchi askar Majit Begalin edi, shundan soʻng u demobilizatsiya qilindi. U VGIKga direktor sifatida oʻqishga kirdi. Afsonaviy pulemyotchi haqidagi film uning uchun chuqur shaxsiy boʻlib qoldi. U Mametova singari 100-alohida otishma brigadasida xizmat qilgan. U Qozogʻistonda tashkil topgan boʻlib, uning xodimlarining katta qismi qozoqlar edi. Shu munosabat bilan u koʻpincha 100-qozoq (yoki milliy) miltiq brigadasi deb ataladi. Va uning qahramoni bir xil yosh — ikkalasi ham 1922-yilda tugʻilgan. Bundan tashqari, u taʼkidlaganidek, uni boʻlinmaning shtab-kvartirasida, hali ham u yerda xizmat qilayotganda, pulemyotchi boʻlishidan oldin koʻrgan<ref name=":1">{{Veb manbasi|til=|url=https://mix.tn.kz/mixnews/o-malenkom-no-otvajnom-soldate-filmu-pesn-o-manshuk-50-let-419254/|sarlavha=О маленьком, но отважном солдате. Фильму «Песнь о Маншук» 50 лет|ish=Mix.tn.kz|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210509014141/https://mix.tn.kz/mixnews/o-malenkom-no-otvajnom-soldate-filmu-pesn-o-manshuk-50-let-419254/|arxivsana=2021-05-09|kirish sanasi=2021-04-05}}</ref>. Begalin allaqachon urush filmlarida ishlash tajribasiga ega edi. 1948-yilda VGIK rejissyorlik boʻlimini muvaffaqiyatli tamomlagan. Oʻqishni tugatgandan soʻng u „[[Mosfilm]]“ kinostudiyasida ishlagan, ustozi [[Sergey Gerasimov]] tomonidan suratga olingan „Yosh gvardiya“ (1948) va Mixail Kyaurelining „Berlin qulashi“ (1949) filmlarida ikkinchi rejissyor boʻlgan. Qozog‘istonga qaytib, 1949-yildan „[[Qozoqfilm]]“ kinostudiyasida badiiy rahbar bo‘lib ishladi. 1967-yilda Panfilovning Bauyrjon Momishuli kitoblari asosida „[[Za nami Moskva]]“ filmini suratga oldi. U Olma-Otada tuzilgan afsonaviy Panfilov diviziyasiga bagʻishlangan edi. U 1941-yilda Moskva yaqinidagi Volokolamsk yoʻnalishida jasorat bilan jang qildi, fashistlarni toʻxtatdi va qarshi hujumga oʻtdi<ref>{{Veb manbasi|til=|url=https://rus.azattyq.org/a/kazakhstan_baurzhan_momyshuly_world_war_begalin_kazakhfilm/24383139.html|sarlavha=Второй прорыв фильма «За нами Москва» случится спустя более 40 лет|ish=Радио Азаттык|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210411151540/https://rus.azattyq.org/a/kazakhstan_baurzhan_momyshuly_world_war_begalin_kazakhfilm/24383139.html|arxivsana=2021-04-11|kirish sanasi=2021-04-05}}</ref>. Ssenariy tasdiqlangach, 1968-yil dekabr oyida suratga olish guruhi suratga olish joylarini aniqlash uchun Moskvaga jo‘nab ketdi. Aktrisa Arinbasarova uning rivojlanishidagi rejissyorning rolini minnatdorchilik bilan esladi, hayotiy tajribasini boyitadi: "Yaqin atrofda hamma narsani biladigan va buyuk donishmand sifatida menga ruxsat bermaydigan shunday kuchli odam bor, degan fikr meni doimo qoʻllab-quvvatlagan. notoʻgʻri, soxta narsa, men uning huzurida hamma narsa yaxshi ketayotganidan ishonch va xotirjamlikni his qildim … „U Mametova hayotidan koʻplab haqiqiy biografik tafsilotlarni aks ettirganiga qaramay, u jamoaviy obrazni oʻynashga intilganini aytdi. yosh qahramonlar haqida:“ Urush boshlanganda, kechagi maktab oʻquvchilari, deyarli bolalar, Oktyabr inqilobi va fuqarolar urushi qahramonlari namunalarida tarbiyalanib, frontga otdilar, ular urushda jasorat koʻrsatishni sharaf deb bilishdi. Vatan nomi. Mening Manshuqim ham shulardan biri edi". Film suratga olingan Belorussiyadagi fashistlarning vahshiyliklari izlari ham aktrisada katta taassurot qoldirdi. Shu sababli, aktrisaning aytishicha, u yomon oʻynashga haqqi yoʻq edi, u tasvirning haqiqiyligiga intildi. Rejissyor unga oyoq kiyimini o‘rashni o‘rgatgan va u kiyim-kechak dizayneri eʼtiroz bildirganiga va etikda paypoqni hech kim ko‘rmasligini aytganiga qaramay, uni kiyib olgan. U turli xil qurollardan foydalanishni, granatalarni otishni, plastunskiy tarzda emaklashni oʻrgandi. U o‘zidan og‘irroq bo‘lgan „Maksim“ avtomatidan qanday foydalanishni, uni yig‘ish va qismlarga ajratishni o‘ylab topdi. Otishma unga jismonan juda qattiq berildi, lekin u taslim boʻlmadi. Baʼzi sahnalarda u toʻliq oʻq-dorilarda pulemyotni tepaga sudrab chiqdi. Filmni suratga olish paytidagi ish og‘irligini eslab, keyinchalik u shunday dedi: „Tasvirga olingandan so‘ng mehmonxonaga kelganimda, yechinishga ham kuchim yo‘q edi: gilamga yiqilib, biroz uxladim, shundan keyingina ketdim. dushga.“ 1969-yil 25-noyabrda kinostudiya Badiiy kengashining yigʻilishi boʻlib oʻtdi, unda film muhokama qilindi, unda u ijobiy baholandi va Qozogʻiston kinosida yangi hodisa sifatida eʼtirof etildi. Filmning premyerasi 1970-yil 16-oktabrda Moskvada boʻlib oʻtdi<ref name=":1">{{Veb manbasi|til=|url=https://mix.tn.kz/mixnews/o-malenkom-no-otvajnom-soldate-filmu-pesn-o-manshuk-50-let-419254/|sarlavha=О маленьком, но отважном солдате. Фильму «Песнь о Маншук» 50 лет|ish=Mix.tn.kz|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210509014141/https://mix.tn.kz/mixnews/o-malenkom-no-otvajnom-soldate-filmu-pesn-o-manshuk-50-let-419254/|arxivsana=2021-05-09|kirish sanasi=2021-04-05}}</ref>. == Qabul qilish va tanqid qilinishi == „Qozoqfilm“ kinostudiyasi badiiy kengashi Begalin ishini yuqori baholab, film uning oldingi boy tajribasini o‘zida mujassam etganligini va uning ijodiy muvaffaqiyati ekanligini taʼkidladi<ref name=":1">{{Veb manbasi|til=|url=https://mix.tn.kz/mixnews/o-malenkom-no-otvajnom-soldate-filmu-pesn-o-manshuk-50-let-419254/|sarlavha=О маленьком, но отважном солдате. Фильму «Песнь о Маншук» 50 лет|ish=Mix.tn.kz|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210509014141/https://mix.tn.kz/mixnews/o-malenkom-no-otvajnom-soldate-filmu-pesn-o-manshuk-50-let-419254/|arxivsana=2021-05-09|kirish sanasi=2021-04-05}}</ref>:<blockquote>Kino tafakkurining yaxlitligi, hujjatli voqealar uygʻunligi va badiiy detallarning ifodaliligi, aktyor bilan ishlashda oʻziga xoslik, lakonizm va jang sahnalarining ichki keskinligini hisobga olgan holda ishonch-bularning barchasi oʻychan va professional rejissyorning yetarli xususiyatidir.</blockquote>Arinbasarova filmni „poetik, lirik“ deb atadi. Uning koʻplab aktyorlik asarlari orasida undagi rol uning uchun sevimli boʻldi: „Majeken menga bu rolni oʻynash imkoniyatini berdi, shuning uchun men oʻzim Ulugʻ Vatan urushi janglarida qatnashgandek tuyuldi“{{Sfn|Малышев|2018}}.Tanqidchi A.Zorkiy o‘zining „Qahramonlik kelib chiqishi“ nomli maqolasida ham rasmni sheʼriy xarakterga ega bo‘lib, bu borada „qo‘shiq“ mavjud bo‘lgan sarlavhaning o‘zi janr ramzi ekanligini taʼkidlagan: "Qo‘shiq qahramonga bo‘lgan muhabbatimizni ham anglatadi va bizning xohishimiz dunyoviy emas, balki uning qisqa va goʻzal hayotini kuylash kabi "{{Sfn|Зоркий|1970}}. == Mukofotlar == * '''1970-yil''' . Qozogʻiston Lenin komsomol mukofoti — aktrisa Natalya Arinbasarova * '''1970-yil''' . Minskdagi IV Butunittifoq kinofestivalining ikkinchi mukofoti — aktrisa Natalya Arinbasarova * '''1970-yil''' . Sovet Armiyasi va Harbiy-dengiz floti bosh siyosiy boshqarmasi diplomi Minskdagi IV Butunittifoq kinofestivalida. * '''1972-yil''' . Ularga kumush medal. A.P. Dovzhenko qahramonlik-vatanparvarlik mavzusidagi film uchun — aktrisa Natalya Arinbasarova va rejissyor Majit Begalin {{Sfn|Коллектив авторов|1995}} == Manbalar == {{Manbalar}} == Adabiyot == * {{Книга|ref=Алимкулова|автор=Алимкулова, Гульназ.|заглавие=Маншук Жиенгалиевна Маметова // С Арыстан баба путь начни|год=2007|место=Алматы|издательство=SA Print Service|страницы=63—64|страниц=95|isbn=9965-21-011-Х}} * {{Статья|title=Истоки героизма}} * {{Книга|ref=Коллектив авторов|автор=Коллектив авторов|заглавие=Песнь о Маншук // Советские художественные фильмы. Аннотированный каталог (1968—1969)|год=1995|место=М.|издательство=Нива России|страниц=304}} * {{Книга|ref=Кончаловский|ссылка=https://archive.org/details/vozvyshaiushchii0000mikh|автор=Кончаловский, Андрей|заглавие=Возвышающий обман|ответственный=|год=1999|издание=|место=М.|издательство=Коллекция «Совершенно секретно»|страницы=|страниц=352|isbn=5-89048-033-2}} * {{Книга|ref=Малышев|ссылка=https://books.google.com.ua/books?id=WtidDwAAQBAJ&pg=PT54&dq=false|автор=Малышев В. С.|заглавие=Кинематограф Казахстана и ВГИК|год=2018|место=М.|издательство=ВГИК|isbn=978-5-87149-237-6}} == Havolalar == * {{Veb manbasi|url=http://www.konchalovsky.ru/works/scenarios/Pesn_o_Manshuk/|sarlavha=Песнь о Маншук // Сценарии|ish=www.konchalovsky.ru|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210421072120/http://konchalovsky.ru/works/scenarios/Pesn_o_Manshuk/|arxivsana=2021-04-21|kirish sanasi=2021-04-04}} [[Turkum:1969-yil filmlari]] [[Turkum:Qozogʻiston filmlari]] [[Turkum:Qozogʻiston]] ithw8zoqc1v0ecz7e7yuwp2nn8xkkmu 2817191 2817189 2022-08-29T10:32:19Z Muzaffar Turgunov 72207 /* Syujeti */ wikitext text/x-wiki {{Film bilgiqutisi|nomi=Manshuk haqida qoʻshiq|rejissor=Majit Begalin|ssenariynavis=Andrey Mixalkov-Konchalovskiy|bastakor=Eduard Xogogortyan|kinematografiya=[[Qozoqfilm]]|mamlakat={{SSSR}}|til=[[Rus tili]], [[qozoq tili]], [[ukrain tili]]|premyera_sanasi=[[1970]]}} '''"Manshuk haqida qoʻshiq"''' — 1969-yilda „Qozoqfilm“ kinostudiyasida rejissyor Majit Begalin [[Qozoqfilm|tomonidan]] suratga olingan sovet urushi filmi.Unda 1943-yil oktabr oyida qahramonlarcha halok boʻlgan Kalinin frontining 100-alohida otishma brigadasining pulemyotchisi Manshuk Mametova haqida hikoya qilinadi.U [[Sovet Ittifoqi Qahramoni]] unvoniga sazovor boʻlgan birinchi qozoq ayol boʻldi. Direktor Begalin va Mametova bitta miltiq brigadasida xizmat qilishgan va u bir marta uni shtab-kvartirada koʻrgan. Jang paytida u yaralangan va oʻng qoʻlidan ayrilgan. Shundan soʻng u demobilizatsiya qilindi va VGIKga kirdi. Urush tugaganidan keyin u bir nechta urush filmlarini suratga oldi.Mametova haqidagi filmning ssenariy muallifi oʻsha paytda [[Oʻrta Osiyo|Markaziy Osiyoda]] yashab ijod qilgan Andrey Konchalovskiy edi.Unda asosiy ayol rolini uning rafiqasi Natalya Arinbasarova, erkak rolini uning akasi Nikita Mixalkov ijro etgan.Tayyorgarlik va ssenariy ustida ishlash 1967-1968-yillarda davom etdi.Filmning premyerasi 1970-yil oktabr oyida [[Moskva|Moskvada]] boʻlib oʻtdi.Film Sovet kinofestivallari va tashkilotlarining bir qator mukofotlari va mukofotlari bilan taqdirlangan. == Film ustida ishlagan == '''Cast{{Sfn|Коллектив авторов|1995}}:'''{{RollardaUsti}} {{Rollarda|[[Arinbasarova, Natalya Utevlevna|Natalya Arinbasarova]]||"Manshuk Mametova"|}} {{Rollarda|[[Mixalkov, Nikita Sergeevich|Nikita Mixalkov]]||''Ejov''|}} {{Rollarda|[[Rijov, Ivan Petrovich|Ivan Rijov]]||''Samsonov''|}} {{Rollarda|[[Avdyushko, Viktor Antonovich|Viktor Avdyushko]]||''Sukov''|}} {{Rollarda|[[Saransev, Yuriy Dmitrievich|Yuriy Saransev]]||''Lomov''|}} {{Rollarda|[[Ihtimbaev, Nurjuman Baijumanovich|Nurjuman Ihtimbaev]]||''Jarkenbayev''|}} {{Rollarda|[[Sharipova, Farida Sharipovna|Farida Sharipova]]||''Manshuk oyisi''|}} {{Rollarda|[[Kenjetaev, Kauken Kenjetaev|Kauken Kenjetaev]]||''Manshuk otasi''|}} {{Rollarda|[[Ivanova, Olesya|Olesya Ivanova]]||''jinni''|}} {{Rollarda|Ivan Dmitriev||''Maksimov''|}} {{Rollarda|Nikolay Sergeev||''injiner''|}} {{Rollarda|Iskandar Umurzoqov||''Omar''|}} {{Rollarda|Viktor Bajenov||''Styopa''|}} {{Rollarda|Nikolay Sergeev||''injiner''|}} {{RollardaOsti}} == Syujeti == Qozoq Manshuk Mametova — Qizil Armiya jangchisi, qattiqqoʻl va lakonik, lekin ayni paytda xayolparast va shoir qiz. Avvaliga u shtab-kvartirada xizmat qildi, lekin vaqt oʻtishi bilan u pulemyot ekipaji komandiri etib tayinlangan frontga borishni soʻradi. Janglardan birida u Ulugʻ Vatan urushining birinchi kunlaridan beri kurashib kelayotgan quvnoq va xushchaqchaq odam, razvedkachi leytenant Valentin Yejovni uchratadi.Jangda qizil gvardiyachilarning hujumi qaytarildi va batalyon komandiridan chekinish to‘g‘risida buyruq olindi.Shunga qaramay, u jang maydonini tark etishdan bosh tortadi va shu bilan pulemyotni ortda qoldiradi.Shu munosabat bilan, vatandosh uni majburan oʻzinikiga tortadi. Ejov asta-sekin Manshukni sevib qoladi va unga eʼtibor belgilarini koʻrsatadi. Biroq, u tashqi koʻrinishga javob bermaydi va dushmanlari bilan kurashishga eʼtibor qaratadi. Uning batalyoniga muvaffaqiyatli hujumga xalaqit beradigan balandlikni egallash buyurilgan. Bu vazifani bajarib, ogʻir jarohatlarga qaramay, oxirgi jangida u boʻlinmaning hujumini oxirgi oʻqgacha olov bilan qoplaydi.Yejov uning oldiga kirib ketdi, u faqat bir marta uni quchoqlashga muvaffaq boʻldi, lekin allaqachon oʻlik darajada yaralangan{{Sfn|Коллектив авторов|1995}}. == Yaratilish tarixi == [[Fayl:M._Mametova,_Komsomolskaya_Pravda_image.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/M._Mametova%2C_Komsomolskaya_Pravda_image.jpg/220px-M._Mametova%2C_Komsomolskaya_Pravda_image.jpg|thumb| Manshuk Mametova]] === Tarixiy asos === Film Ulug 'Vatan urushi sovet va qozoq xalq qahramoni Mametova Manshuk Jiengalievnaga (Mametova Mansia Jiengaleevna, [[Qozoq tili|qozoqcha]] Mәmetova Mәnshүk Jiengʻaliqizi), Kalinin frontining 100-alohida otishma brigadasining pulemyotchisi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.warheroes.ru/hero/hero.asp?Hero_id=288|sarlavha=Маметова Маншук Жиенгалеевна|ish=www.warheroes.ru|arxivurl=https://web.archive.org/web/20020725014215/http://www.warheroes.ru/hero/hero.asp?Hero_id=288|arxivsana=2002-07-25|kirish sanasi=2021-04-04}}</ref> alfaga bagʻishlangan. Filmda uning hayotining koʻplab haqiqiy faktlari va tafsilotlari aks ettirilgan. Uning otasi Ahmad repressiyaga uchradi, lekin u oʻzining yaxshi ismini tiklashga harakat qildi. U uni frontga olib borishni va frontda jang qilishni talab qildi. U oʻzining soʻnggi jangidagi qahramonona xatti-harakati bilan mashhur edi. 1943-yil 15-oktabrda Nevel shahrini ozod qilish uchun ogʻir janglarda (Nevel hujum operatsiyasi) ustun balandlikni himoya qilish paytida, pulemyot ekipajidan biri boʻlib, boshidan shrapnel bilan ogʻir yaralangan. dushmanning qarshi hujumlarini to‘xtatib, qahramonlarcha halok bo‘ldi. Gvardiya katta serjanti Mametova [[Sovet Ittifoqi Qahramoni]] unvoni SSSR Oliy Kengashi Prezidiumining 1944-yil 1-martdagi farmoni bilan vafotidan keyin berilgan{{Sfn|Герои Советского Союза, Т. 2|1988}}. U ushbu yuksak mukofotni qo‘lga kiritgan qozog‘istonlik birinchi ayol bo‘ldi va mamlakatda milliy qahramon sifatida eʼzozlanadi{{Sfn|Алимкулова|2007}}<ref>{{Veb manbasi|til=|url=https://kapital.kz/gosudarstvo/86949/v-kazakhstane-otmechayut-den-pobedy-2.html|sarlavha=В Казахстане отмечают День Победы|ish=Деловой портал Капитал.кз|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210118041856/https://kapital.kz/gosudarstvo/86949/v-kazakhstane-otmechayut-den-pobedy-2.html|arxivsana=2021-01-18|kirish sanasi=2021-04-05}}</ref>. == Ssenariy == [[Fayl:Andrei-Konchalovskiy.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/14/Andrei-Konchalovskiy.jpg/220px-Andrei-Konchalovskiy.jpg|thumb| Andrey Konchalovskiy, 2010-yil]] Film ssenariy muallifi oʻsha paytda [[Oʻrta Osiyo|Markaziy Osiyoda]] yashagan, izlanuvchan kinorejissyor va ssenariy muallifi Andrey Mixalkov-Konchalovskiy edi. U 1965-yilda [[Chingiz Aytmatov|Chingiz Aytmatovning]] shu nomli qissasi asosida suratga olingan " Birinchi muallim " filmida dissertatsiya ishi bilan rejissyor sifatida badiiy filmlarda debyut qilgan. Bosh qahramon Oltinay rolida u yosh balerina Natalya Arinbasarovani boshqargan . U 1966-yilda boʻlib oʻtgan Venetsiya kinofestivalidagi ijrosi uchun kumush medal va eng yaxshi ayol roli uchun Volpi kubogini qoʻlga kiritdi. Ular 1964-yil fevral oyida bosh rolga aktrisa tanlash munosabati bilan uchrashishdi.Shundan soʻng, oilasining qarshiliklariga qaramay, ular turmush qurishdi.Oʻgʻli Yegor Konchalovskiy tugʻilgan nikoh besh yil davom etdi<ref name=":0">{{Veb manbasi|url=https://www.kazpravda.kz/articles/view/zagadka-natali-arinbasarovoi|sarlavha=Загадка Натальи Аринбасаровой|muallif=Шимырбаева, Галия.|ish=Казахстанская правда|sana=2020-11-27|arxivurl=https://www.kazpravda.kz/articles/view/zagadka-natali-arinbasarovoi|arxivsana=2021-04-04}}</ref>.Ular tarqalib ketishganida,Konchalovskiy qozoq milliy qahramoni Manshuk Mametova rolini, ayniqsa, uning uchun „vidolashuv“ stsenariysi sifatida yozgan.Koʻp jihatdan, bu avtobiografik boʻlib chiqdi: "Men ssenariyni koʻplab doʻstlarim va tanishlarim bilan toʻldirdim.Valya Yejov ham bor edi (qahramonning familiyasi ham Yejov edi.) Bu rolni Konchalovskiyning ukasi Nikita Mixalkov{{Sfn|Кончаловский|1999}} ijro etgan. Film ssenariysi 1967-1968-yillarda tayyorlanar edi. Bu nomning bir nechta variantlari bor edi. Xullas, dastlab „Manshukning so‘nggi kuni“ deb atalgan. Ammo studiyadagi rasmiy hujjatlarda u keyinchalik „Qahramonning so‘nggi kuni“, „Qahramonning bir kuni“, „Bizning Manshuk“<ref name=":1">{{Veb manbasi|til=|url=https://mix.tn.kz/mixnews/o-malenkom-no-otvajnom-soldate-filmu-pesn-o-manshuk-50-let-419254/|sarlavha=О маленьком, но отважном солдате. Фильму «Песнь о Маншук» 50 лет|ish=Mix.tn.kz|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210509014141/https://mix.tn.kz/mixnews/o-malenkom-no-otvajnom-soldate-filmu-pesn-o-manshuk-50-let-419254/|arxivsana=2021-05-09|kirish sanasi=2021-04-05}}</ref> sifatida paydo bo‘ldi. Film ijodkorlari nafaqat uning harbiy jasorati haqidagi hikoyani emas, balki qahramonning toʻlaqonli qiyofasini yaratishga intilishdi.Shu munosabat bilan uning vatani Qozogʻistondagi hayoti xotiralar orqali taqdim etilishi kerak edi.Bu uning otasi Axmet Mametovning urush boshlanishidan bir necha yil oldin qatagʻon qilinganligi bilan murakkablashdi.Konchalovskiy Manshuk obrazining fojiasini koʻrsatishga harakat qildi: uning otasi [[xalq dushmani]] deb eʼlon qilindi va u ixtiyoriy ravishda mamlakatni dushman bosqinidan himoya qilish uchun koʻngilli boʻlib, frontga ketadi.1968-yil 10-yanvarda ssenariy muhokamasi chogʻida u oʻz sabablarini aytdi: "U bizga tirik qahramon sifatida kerak.Bu juda muhim savol.Endi biz muhim, katta narsa haqida gapiramiz.Uning otasi otib tashlandi va u vatanni himoya qilish uchun ketadi. U „xalq dushmani“ ning qizi, lekin u Vatanni himoya qilish uchun ketdi … "Konchalovskiy uning hikoyasidan xavotirda edi, unga otasi noqonuniy ravishda qatagʻon qilinganligini isbotlashni istamaganday tuyuldi.<ref name=":1" />. Ish jarayonida ssenariy muallifi Manshukning onasi Amina Mametova bilan uchrashdi, uning tarjimai holi, frontdan uyiga yozgan xatlarini o‘rgandi.Ularning ayrim tafsilotlari suratga kiritilgan (mashhur Olmaota aport olmalari vatandan posilkada qanday kelgani haqidagi epizod, uning otasi, qarindoshlari haqidagi xotiralari va orzulari<ref name=":1">{{Veb manbasi|til=|url=https://mix.tn.kz/mixnews/o-malenkom-no-otvajnom-soldate-filmu-pesn-o-manshuk-50-let-419254/|sarlavha=О маленьком, но отважном солдате. Фильму «Песнь о Маншук» 50 лет|ish=Mix.tn.kz|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210509014141/https://mix.tn.kz/mixnews/o-malenkom-no-otvajnom-soldate-filmu-pesn-o-manshuk-50-let-419254/|arxivsana=2021-05-09|kirish sanasi=2021-04-05}}</ref>. === Suratga olishi === Film rejissyori [[Velikiye luki|Velikiye Luki]] uchun janglarda oʻng qoʻlini yoʻqotgan frontchi askar Majit Begalin edi, shundan soʻng u demobilizatsiya qilindi. U VGIKga direktor sifatida oʻqishga kirdi. Afsonaviy pulemyotchi haqidagi film uning uchun chuqur shaxsiy boʻlib qoldi. U Mametova singari 100-alohida otishma brigadasida xizmat qilgan. U Qozogʻistonda tashkil topgan boʻlib, uning xodimlarining katta qismi qozoqlar edi. Shu munosabat bilan u koʻpincha 100-qozoq (yoki milliy) miltiq brigadasi deb ataladi. Va uning qahramoni bir xil yosh — ikkalasi ham 1922-yilda tugʻilgan. Bundan tashqari, u taʼkidlaganidek, uni boʻlinmaning shtab-kvartirasida, hali ham u yerda xizmat qilayotganda, pulemyotchi boʻlishidan oldin koʻrgan<ref name=":1">{{Veb manbasi|til=|url=https://mix.tn.kz/mixnews/o-malenkom-no-otvajnom-soldate-filmu-pesn-o-manshuk-50-let-419254/|sarlavha=О маленьком, но отважном солдате. Фильму «Песнь о Маншук» 50 лет|ish=Mix.tn.kz|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210509014141/https://mix.tn.kz/mixnews/o-malenkom-no-otvajnom-soldate-filmu-pesn-o-manshuk-50-let-419254/|arxivsana=2021-05-09|kirish sanasi=2021-04-05}}</ref>. Begalin allaqachon urush filmlarida ishlash tajribasiga ega edi. 1948-yilda VGIK rejissyorlik boʻlimini muvaffaqiyatli tamomlagan. Oʻqishni tugatgandan soʻng u „[[Mosfilm]]“ kinostudiyasida ishlagan, ustozi [[Sergey Gerasimov]] tomonidan suratga olingan „Yosh gvardiya“ (1948) va Mixail Kyaurelining „Berlin qulashi“ (1949) filmlarida ikkinchi rejissyor boʻlgan. Qozog‘istonga qaytib, 1949-yildan „[[Qozoqfilm]]“ kinostudiyasida badiiy rahbar bo‘lib ishladi. 1967-yilda Panfilovning Bauyrjon Momishuli kitoblari asosida „[[Za nami Moskva]]“ filmini suratga oldi. U Olma-Otada tuzilgan afsonaviy Panfilov diviziyasiga bagʻishlangan edi. U 1941-yilda Moskva yaqinidagi Volokolamsk yoʻnalishida jasorat bilan jang qildi, fashistlarni toʻxtatdi va qarshi hujumga oʻtdi<ref>{{Veb manbasi|til=|url=https://rus.azattyq.org/a/kazakhstan_baurzhan_momyshuly_world_war_begalin_kazakhfilm/24383139.html|sarlavha=Второй прорыв фильма «За нами Москва» случится спустя более 40 лет|ish=Радио Азаттык|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210411151540/https://rus.azattyq.org/a/kazakhstan_baurzhan_momyshuly_world_war_begalin_kazakhfilm/24383139.html|arxivsana=2021-04-11|kirish sanasi=2021-04-05}}</ref>. Ssenariy tasdiqlangach, 1968-yil dekabr oyida suratga olish guruhi suratga olish joylarini aniqlash uchun Moskvaga jo‘nab ketdi. Aktrisa Arinbasarova uning rivojlanishidagi rejissyorning rolini minnatdorchilik bilan esladi, hayotiy tajribasini boyitadi: "Yaqin atrofda hamma narsani biladigan va buyuk donishmand sifatida menga ruxsat bermaydigan shunday kuchli odam bor, degan fikr meni doimo qoʻllab-quvvatlagan. notoʻgʻri, soxta narsa, men uning huzurida hamma narsa yaxshi ketayotganidan ishonch va xotirjamlikni his qildim … „U Mametova hayotidan koʻplab haqiqiy biografik tafsilotlarni aks ettirganiga qaramay, u jamoaviy obrazni oʻynashga intilganini aytdi. yosh qahramonlar haqida:“ Urush boshlanganda, kechagi maktab oʻquvchilari, deyarli bolalar, Oktyabr inqilobi va fuqarolar urushi qahramonlari namunalarida tarbiyalanib, frontga otdilar, ular urushda jasorat koʻrsatishni sharaf deb bilishdi. Vatan nomi. Mening Manshuqim ham shulardan biri edi". Film suratga olingan Belorussiyadagi fashistlarning vahshiyliklari izlari ham aktrisada katta taassurot qoldirdi. Shu sababli, aktrisaning aytishicha, u yomon oʻynashga haqqi yoʻq edi, u tasvirning haqiqiyligiga intildi. Rejissyor unga oyoq kiyimini o‘rashni o‘rgatgan va u kiyim-kechak dizayneri eʼtiroz bildirganiga va etikda paypoqni hech kim ko‘rmasligini aytganiga qaramay, uni kiyib olgan. U turli xil qurollardan foydalanishni, granatalarni otishni, plastunskiy tarzda emaklashni oʻrgandi. U o‘zidan og‘irroq bo‘lgan „Maksim“ avtomatidan qanday foydalanishni, uni yig‘ish va qismlarga ajratishni o‘ylab topdi. Otishma unga jismonan juda qattiq berildi, lekin u taslim boʻlmadi. Baʼzi sahnalarda u toʻliq oʻq-dorilarda pulemyotni tepaga sudrab chiqdi. Filmni suratga olish paytidagi ish og‘irligini eslab, keyinchalik u shunday dedi: „Tasvirga olingandan so‘ng mehmonxonaga kelganimda, yechinishga ham kuchim yo‘q edi: gilamga yiqilib, biroz uxladim, shundan keyingina ketdim. dushga.“ 1969-yil 25-noyabrda kinostudiya Badiiy kengashining yigʻilishi boʻlib oʻtdi, unda film muhokama qilindi, unda u ijobiy baholandi va Qozogʻiston kinosida yangi hodisa sifatida eʼtirof etildi. Filmning premyerasi 1970-yil 16-oktabrda Moskvada boʻlib oʻtdi<ref name=":1">{{Veb manbasi|til=|url=https://mix.tn.kz/mixnews/o-malenkom-no-otvajnom-soldate-filmu-pesn-o-manshuk-50-let-419254/|sarlavha=О маленьком, но отважном солдате. Фильму «Песнь о Маншук» 50 лет|ish=Mix.tn.kz|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210509014141/https://mix.tn.kz/mixnews/o-malenkom-no-otvajnom-soldate-filmu-pesn-o-manshuk-50-let-419254/|arxivsana=2021-05-09|kirish sanasi=2021-04-05}}</ref>. == Qabul qilish va tanqid qilinishi == „Qozoqfilm“ kinostudiyasi badiiy kengashi Begalin ishini yuqori baholab, film uning oldingi boy tajribasini o‘zida mujassam etganligini va uning ijodiy muvaffaqiyati ekanligini taʼkidladi<ref name=":1">{{Veb manbasi|til=|url=https://mix.tn.kz/mixnews/o-malenkom-no-otvajnom-soldate-filmu-pesn-o-manshuk-50-let-419254/|sarlavha=О маленьком, но отважном солдате. Фильму «Песнь о Маншук» 50 лет|ish=Mix.tn.kz|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210509014141/https://mix.tn.kz/mixnews/o-malenkom-no-otvajnom-soldate-filmu-pesn-o-manshuk-50-let-419254/|arxivsana=2021-05-09|kirish sanasi=2021-04-05}}</ref>:<blockquote>Kino tafakkurining yaxlitligi, hujjatli voqealar uygʻunligi va badiiy detallarning ifodaliligi, aktyor bilan ishlashda oʻziga xoslik, lakonizm va jang sahnalarining ichki keskinligini hisobga olgan holda ishonch-bularning barchasi oʻychan va professional rejissyorning yetarli xususiyatidir.</blockquote>Arinbasarova filmni „poetik, lirik“ deb atadi. Uning koʻplab aktyorlik asarlari orasida undagi rol uning uchun sevimli boʻldi: „Majeken menga bu rolni oʻynash imkoniyatini berdi, shuning uchun men oʻzim Ulugʻ Vatan urushi janglarida qatnashgandek tuyuldi“{{Sfn|Малышев|2018}}.Tanqidchi A.Zorkiy o‘zining „Qahramonlik kelib chiqishi“ nomli maqolasida ham rasmni sheʼriy xarakterga ega bo‘lib, bu borada „qo‘shiq“ mavjud bo‘lgan sarlavhaning o‘zi janr ramzi ekanligini taʼkidlagan: "Qo‘shiq qahramonga bo‘lgan muhabbatimizni ham anglatadi va bizning xohishimiz dunyoviy emas, balki uning qisqa va goʻzal hayotini kuylash kabi "{{Sfn|Зоркий|1970}}. == Mukofotlar == * '''1970-yil''' . Qozogʻiston Lenin komsomol mukofoti — aktrisa Natalya Arinbasarova * '''1970-yil''' . Minskdagi IV Butunittifoq kinofestivalining ikkinchi mukofoti — aktrisa Natalya Arinbasarova * '''1970-yil''' . Sovet Armiyasi va Harbiy-dengiz floti bosh siyosiy boshqarmasi diplomi Minskdagi IV Butunittifoq kinofestivalida. * '''1972-yil''' . Ularga kumush medal. A.P. Dovzhenko qahramonlik-vatanparvarlik mavzusidagi film uchun — aktrisa Natalya Arinbasarova va rejissyor Majit Begalin {{Sfn|Коллектив авторов|1995}} == Manbalar == {{Manbalar}} == Adabiyot == * {{Книга|ref=Алимкулова|автор=Алимкулова, Гульназ.|заглавие=Маншук Жиенгалиевна Маметова // С Арыстан баба путь начни|год=2007|место=Алматы|издательство=SA Print Service|страницы=63—64|страниц=95|isbn=9965-21-011-Х}} * {{Статья|title=Истоки героизма}} * {{Книга|ref=Коллектив авторов|автор=Коллектив авторов|заглавие=Песнь о Маншук // Советские художественные фильмы. Аннотированный каталог (1968—1969)|год=1995|место=М.|издательство=Нива России|страниц=304}} * {{Книга|ref=Кончаловский|ссылка=https://archive.org/details/vozvyshaiushchii0000mikh|автор=Кончаловский, Андрей|заглавие=Возвышающий обман|ответственный=|год=1999|издание=|место=М.|издательство=Коллекция «Совершенно секретно»|страницы=|страниц=352|isbn=5-89048-033-2}} * {{Книга|ref=Малышев|ссылка=https://books.google.com.ua/books?id=WtidDwAAQBAJ&pg=PT54&dq=false|автор=Малышев В. С.|заглавие=Кинематограф Казахстана и ВГИК|год=2018|место=М.|издательство=ВГИК|isbn=978-5-87149-237-6}} == Havolalar == * {{Veb manbasi|url=http://www.konchalovsky.ru/works/scenarios/Pesn_o_Manshuk/|sarlavha=Песнь о Маншук // Сценарии|ish=www.konchalovsky.ru|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210421072120/http://konchalovsky.ru/works/scenarios/Pesn_o_Manshuk/|arxivsana=2021-04-21|kirish sanasi=2021-04-04}} [[Turkum:1969-yil filmlari]] [[Turkum:Qozogʻiston filmlari]] [[Turkum:Qozogʻiston]] 4c3el9vkti8wowmw2ztwiu98sjkytyq Amit Guluzade 0 784234 2817174 2022-08-29T10:24:31Z SanjarStamov 75319 „[[:en:Special:Redirect/revision/1106553213|Amit Guluzade]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Amit Guluzade|tasvir=Amit Quluzade.jpg|izoh=|toʻliqism=Amit Sevindik oglu Guluzade|tavallud_sana={{birth date and age|df=yes|1992|11|20}}|tavallud_joyi=[[Baku]], [[Ozarbayjon]]|boʻyi={{height|m=1.76}}|pozitsiya=[[Yarimhimoyachi]]|joriyklub=|klubraqami=|yoshlikyillari1={{0|0000}}–2009|yoshlikklublari1=[[Neftçi PFK|Neftçi]]|yillar1=2009–2011|klublar1=[[Neftçi PFK|Neftçi]]|isht1=10|gollar1=0|yillar2=2011–2012|klublar2=[[Kayseri Erciyesspor]]|isht2=21|gollar2=0|yillar3=2012|klublar3=[[Ravan Baku FK|Ravan Baku]]|isht3=11|gollar3=0|yillar4=2013–2014|klublar4=[[Gabala FK|Gabala]]|isht4=21|gollar4=0|yillar5=2014–2015|klublar5=[[Atlético Clube de Portugal|Atlético CP]]|isht5=6|gollar5=0|yillar6=2015–2017|klublar6=[[Sumgayit FK|Sumgayit]]|isht6=35|gollar6=1|yillar7=2017|klublar7=[[Athlitiki Enosi Larissa F.C.|AEL]]|isht7=4|gollar7=0|yillar8=2017|klublar8=[[Sabail FK|Sabail]]|isht8=6|gollar8=0|yillar9=2018|klublar9=[[FC Drita|Drita]]|isht9=5|gollar9=0|yillar10=2019|klublar10=[[NK Čelik Zenica|Čelik Zenica]]|isht10=1|gollar10=0|milliyyillar1=2007–2009|milliyjamoa1=[[Azerbaijan national under-17 football team|Ozarbayjon U17]]|milliyisht1=12|milliygollar1=0|milliyyillar2=2009–2011|milliyjamoa2=[[Azerbaijan national under-19 football team|Ozarbayjon U19]]|milliyisht2=12|milliygollar2=0|milliyyillar3=2011–2012|milliyjamoa3=[[Azerbaijan national under-21 football team|Ozarbayjon U21]]|milliyisht3=9|milliygollar3=1|milliyyillar4=2010|milliyjamoa4=[[Azerbaijan national football team|Ozarbayjon]]|milliyisht4=3|milliygollar4=0|club-update=29 April 2022}} '''Amit Guluzade''' (1992-yil 20-noyabrda tugʻilgan) — [[Ozarbayjonlar|ozarbayjonlik]] futbolchi<ref>[http://www.uefa.com/uefaeuro2012/teams/player=107430/index.html UEFA official web page]</ref>. == Faoliyati == === Klub === ==== Erta faoliyati ==== [[Boku|Bokuda]] tug'ilgan Guluzade asosiy jamoaga qo'shilishdan oldin Neftçi yoshlar jamoasida o'ynagan. ==== Kayseri Erciyesspor ==== 2011-yilning 25-iyunida Turkiyaning „Kayseri Erciyesspor” klubi Guluzade bilan 2 yillik shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=İsmi Fenerbahçe ile anılan futbolcu Kayseri Erciyesspor'a transfer oldu.|url=http://www.goal.com/tr/news/453/transfer-dosyas%C4%B1/2011/06/26/2548464/amit-guluzade-kayseri-erciyeste|ish=goal.com/tr|nashriyot=Goal.com|kirish sanasi=21 August 2014|til=Turkish|sana=26 June 2011}}</ref>. Transfer shartlaridan biri sifatida, agar Guluzade har yili klub o'yinlarining kamida 50 foizida maydonga tushmasa, Neftçiga qaytishi mumkinligi va Neftçi roziligi bilan Erciyesspor Guluzadeni istalgan vaqtda sotishi mumkinligi belgilab qo`yildi. ==== Ravan Boku ==== Turkiyadagi bir mavsumdan so‘ng Guluzade 2012-yil 4-iyulda „Ravan Baku” safiga qo‘shildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Amit Quluzadə "Rəvan"da|url=http://www.qafqazinfo.az/xeber-amit-quluzad-rvanda-t21206.html|ish=qafqazinfo.az/|kirish sanasi=13 November 2013|til=Azerbaijani}}</ref>. Guluzade 2012-yilning 5-avgustida „Xazar-Lankaran”ga qarshi kechgan o`yinda debyut qildi va bu o`yinda 1:1 hisobidagi durang qayt etildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Ravan 1-1 Khazar|url=https://int.soccerway.com/matches/2012/08/05/azerbaijan/premyer-liqa/revan-baki/khazar-lankaran-fk/1329346/|nashriyot=Soccerway|kirish sanasi=13 November 2013}}</ref>. ==== Gabala ==== 2013-yilning 9-yanvarida Guluzade „Gabala" bilan 18 oylik shartnoma imzolagani ma'lum bo'ldi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=New players in Gabala|url=http://gabalafc.az/?mod=news&id=578&lang=en|nashriyot=gabalafc.az|kirish sanasi=3 February 2013}}</ref>. Guluzade 2013-yilning 10-fevralida „Qabala”ga qarshi o`yinda debyutini o`tkazdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Gabala 1-1 Qarabağ|url=https://int.soccerway.com/matches/2013/02/10/azerbaijan/premyer-liqa/fk-qabala/fk-karabakh-agdam/1338680/|nashriyot=Soccerway|kirish sanasi=13 November 2013}}</ref>. ==== Atlético CP ==== 2014-yilning 21-avgustida Guluzade ikki yillik shartnoma asosida Atlético CPga o'tdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=2 novos reforços na Tapadinha|url=http://atleticosad.pt/wp1/geral/2-novos-refocos-na-tapadinha/|ish=atleticosad.pt|nashriyot=[[Atlético Clube de Portugal]]|kirish sanasi=21 August 2014|til=Portuguese|sana=21 August 2014|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140821162617/http://atleticosad.pt/wp1/geral/2-novos-refocos-na-tapadinha/|arxivsana=21 August 2014}}</ref>. ==== Sumgayit ==== 2015-yilning 3-avgustida Guluzade Ozarbayjonga qaytib, „Sumgayit" bilan bir yillik shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Сумгайыт подписал бывшего полузащитника сборной Азербайджана|url=http://www.azerisport.com/football/20150803170647279.html|ish=azerisport.com|nashriyot=Azerisport|kirish sanasi=3 August 2015|til=Azerbaijani|sana=3 August 2015}}</ref>. ==== AEL ==== 2017-yilning 11-yanvarida Guluzade Gretsiya Superligasi vakili Athlitiki Enosi Larissa bilan ikki yarim yillik shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Υπογραφή συμβολαίου με Αμίτ Γκουλουζάντε|url=http://aelfc.gr/index.php/anakoinoseis-menu/item/1583-ypografi-symvolaiou-me-amit-goulouzante|ish=aelfc.gr/|nashriyot=Athlitiki Enosi Larissa F.C.|kirish sanasi=11 January 2017|til=Greek|sana=11 January 2017}}</ref>. 2017-yilning 4-mayida u ligada bor-yo‘g‘i 4 ta o‘yinda maydonga tushib, o‘zaro kelishuv asosida jamoani tark etdi. ==== Milsami Orhei ==== 2020-yil 25-iyun kuni Guluzade Moldovaning „Milsami Orhei” klubi bilan shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Азербайджанский футболист-пилигрим теперь оказался в Молдове|url=http://www.azerifootball.com/ru/13/news/45838.html|ish=azerifootball.com/|nashriyot=Azerifootball|kirish sanasi=25 June 2020|til=Russian|sana=25 June 2020}}</ref>. === Xalqaro === Guluzada 2010-yilgi Jahon chempionati saralash bosqichida Ozarbayjon terma jamoasining to'liq tarkibiga kirgunga qadar U-17 va U-19 o'yinlarida 12 marta maydonga tushgan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Amit Guluzade|url=http://www.uefa.com/under21/season=2015/teams/player=107430/index.html|nashriyot=UEFA|kirish sanasi=13 November 2013}}</ref>. Guluzade terma jamoadagi debyutini 2010-yilning 29-may kuni Makedoniyaga qarshi [[Oʻrtoqlik uchrashuvi|o'rtoqlik uchrashuvida]] o'tkazadi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Mikayilli|ism=Rustam|sarlavha=Эксперименты не удались|url=http://www.zerkalo.az/2010-06-01/sports/9846-Azerbaidzhan-makedoniya-futbol|nashriyot=Zerkalo newspaper|kirish sanasi=8 January 2011|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110725112627/http://www.zerkalo.az/2010-06-01/sports/9846-Azerbaidzhan-makedoniya-futbol|arxivsana=25 July 2011}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Амит Гулузаде: "В первые минуты дебюта за сборную я очень волновался"|url=http://www.sport24.az/onnews.php?id=3200|kirish sanasi=8 January 2011|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120310081537/http://www.sport24.az/onnews.php?id=3200|arxivsana=10 March 2012}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Football MATCH: 29.05.2010 Azerbaijan v Macedonia|url=http://eu-football.info/_match.php?id=744|ish=eu-football.info/|kirish sanasi=13 November 2013}}</ref>. == Faoliyati statistikasi == === Klub === {| class="wikitable" style="text-align: center;" |+ ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" |Mavsum ! colspan="3" |Liga ! colspan="2" |Kubok ! colspan="2" |Liga kubogi ! colspan="2" |Xalqaro ! colspan="2" |Boshqa ! colspan="2" |Jami |- !Divizion !O`yinlar !Gollar !O`yinlar !Gollar !O`yinlar !Gollar !O`yinlar !Gollar !O`yinlar !Gollar !O`yinlar !Gollar |- | rowspan="3" valign="center" |[[Neftchi Boku|Neftçi]] |2009–10 | rowspan="2" valign="center" |Premyer Liqası |1 |0 |2 |1 | colspan="6" rowspan="2" |— |3 |1 |- |2010–11 |9 |0 |0 |0 |9 |0 |- ! colspan="2" |Jami !10 !0 !2 !1 ! colspan="6" |— !12 !1 |- | valign="center" |Kayseri Erciyesspor |2011–12 |TFF 1. Lig |21 |0 |1 |0 | colspan="6" rowspan="4" |— |22 |0 |- | valign="center" |Ravan Baku |2012–13 | rowspan="3" |Premyer Liqası |11 |0 |0 |0 |11 |0 |- | rowspan="3" valign="center" |Gabala |2012–13 |7 |0 |2 |0 |9 |0 |- |2013–14 |14 |0 |1 |0 |15 |0 |- ! colspan="2" |Jami !21 !0 !3 !0 ! colspan="6" |— !24 !0 |- | valign="center" |Atlético CP |2014–15 |Segunda Liga |6 |0 |1 |0 |1 |0 | colspan="4" |— |8 |0 |- | rowspan="3" valign="center" |Sumgayit |2015–16 | rowspan="2" valign="center" |Premyer Liqası |22 |0 |2 |0 | colspan="6" rowspan="2" |— |24 |0 |- |2016–17 |13 |1 |3 |0 |16 |1 |- ! colspan="2" |Jami !35 !1 !5 !0 ! colspan="6" |— !40 !1 |- | valign="center" |AEL |2016–17 |Super League |4 |0 |0 |0 | colspan="6" rowspan="6" |— |4 |0 |- | valign="center" |Sabail |2017–18 |Premyer Liqası |6 |0 |1 |0 |7 |0 |- |Drita |2017–18 |Superliga e Kosovës |5 |0 |0 |0 |5 |0 |- |Čelik Zenica |2018–19 |Premijer Liga |1 |0 |0 |0 |1 |0 |- |Milsami Orhei |2020–21 |Divizia Națională |8 |0 |0 |0 |8 |0 |- |Stadl-Paura |2021–22 |Regionalliga Central |5 |0 |0 |0 |5 |0 |- ! colspan="3" |Faoliyatidagi jami !131 !1 !13 !1 !1 !0 ! colspan="4" |— !145 !2 |} === Xalqaro === {| class="wikitable" style="text-align:center" ! colspan="3" |Ozarbayjon terma jamoasi |- ! Yil ! O`yinlar ! Gollar |- | 2010 | 3 | 0 |- ! Jami ! 3 ! 0 |} == Yutuqlari == === Klub === ; [[:en:Neftçi_PFK|Neftçi]] * '''Premyer Liqasi''' ** G‘olib (1): 2010–2011 ; Drita * '''<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Football_Superleague_of_Kosovo" rel="mw:ExtLink" title="Football Superleague of Kosovo" class="cx-link" data-linkid="531">Superliga e Kosovës</a>''' ** G‘olib (1): 2017–2018 == Manbalar == <references group="" responsive="0"></references> [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1992-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Ozarbayjon futbolchilari]] [[Turkum:WikiSport]] [[Turkum:WikiFutbol]] 7ejc3z1e423gsphd4qx0nrjc3qsoams 2817183 2817174 2022-08-29T10:29:14Z SanjarStamov 75319 /* Yutuqlari */ wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Amit Guluzade|tasvir=Amit Quluzade.jpg|izoh=|toʻliqism=Amit Sevindik oglu Guluzade|tavallud_sana={{birth date and age|df=yes|1992|11|20}}|tavallud_joyi=[[Baku]], [[Ozarbayjon]]|boʻyi={{height|m=1.76}}|pozitsiya=[[Yarimhimoyachi]]|joriyklub=|klubraqami=|yoshlikyillari1={{0|0000}}-2009|yoshlikklublari1=[[Neftçi PFK|Neftçi]]|yillar1=2009-2011|klublar1=[[Neftçi PFK|Neftçi]]|isht1=10|gollar1=0|yillar2=2011-2012|klublar2=[[Kayseri Erciyesspor]]|isht2=21|gollar2=0|yillar3=2012|klublar3=[[Ravan Baku FK|Ravan Baku]]|isht3=11|gollar3=0|yillar4=2013-2014|klublar4=[[Gabala FK|Gabala]]|isht4=21|gollar4=0|yillar5=2014-2015|klublar5=[[Atlético Clube de Portugal|Atlético CP]]|isht5=6|gollar5=0|yillar6=2015-2017|klublar6=[[Sumgayit FK|Sumgayit]]|isht6=35|gollar6=1|yillar7=2017|klublar7=[[Athlitiki Enosi Larissa F.C.|AEL]]|isht7=4|gollar7=0|yillar8=2017|klublar8=[[Sabail FK|Sabail]]|isht8=6|gollar8=0|yillar9=2018|klublar9=[[FC Drita|Drita]]|isht9=5|gollar9=0|yillar10=2019|klublar10=[[NK Čelik Zenica|Čelik Zenica]]|isht10=1|gollar10=0|milliyyillar1=2007-2009|milliyjamoa1=[[Azerbaijan national under-17 football team|Ozarbayjon U17]]|milliyisht1=12|milliygollar1=0|milliyyillar2=2009-2011|milliyjamoa2=[[Azerbaijan national under-19 football team|Ozarbayjon U19]]|milliyisht2=12|milliygollar2=0|milliyyillar3=2011-2012|milliyjamoa3=[[Azerbaijan national under-21 football team|Ozarbayjon U21]]|milliyisht3=9|milliygollar3=1|milliyyillar4=2010|milliyjamoa4=[[Azerbaijan national football team|Ozarbayjon]]|milliyisht4=3|milliygollar4=0|club-update=29 April 2022}} '''Amit Guluzade''' (1992-yil 20-noyabrda tugʻilgan) — [[Ozarbayjonlar|ozarbayjonlik]] futbolchi<ref>[http://www.uefa.com/uefaeuro2012/teams/player=107430/index.html UEFA official web page]</ref>. == Faoliyati == === Klub === ==== Erta faoliyati ==== [[Boku|Bokuda]] tugʻilgan Guluzade asosiy jamoaga qoʻshilishdan oldin Neftçi yoshlar jamoasida oʻynagan. ==== Kayseri Erciyesspor ==== 2011-yilning 25-iyunida Turkiyaning „Kayseri Erciyesspor“ klubi Guluzade bilan 2 yillik shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=İsmi Fenerbahçe ile anılan futbolcu Kayseri Erciyesspor'a transfer oldu.|url=http://www.goal.com/tr/news/453/transfer-dosyas%C4%B1/2011/06/26/2548464/amit-guluzade-kayseri-erciyeste|ish=goal.com/tr|nashriyot=Goal.com|kirish sanasi=21 August 2014|til=Turkish|sana=26 June 2011}}</ref>. Transfer shartlaridan biri sifatida, agar Guluzade har yili klub oʻyinlarining kamida 50 foizida maydonga tushmasa, Neftçiga qaytishi mumkinligi va Neftçi roziligi bilan Erciyesspor Guluzadeni istalgan vaqtda sotishi mumkinligi belgilab qoʻyildi. ==== Ravan Boku ==== Turkiyadagi bir mavsumdan so‘ng Guluzade 2012-yil 4-iyulda „Ravan Baku“ safiga qo‘shildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Amit Quluzadə "Rəvan"da|url=http://www.qafqazinfo.az/xeber-amit-quluzad-rvanda-t21206.html|ish=qafqazinfo.az/|kirish sanasi=13 November 2013|til=Azerbaijani}}</ref>. Guluzade 2012-yilning 5-avgustida „Xazar-Lankaran“ga qarshi kechgan oʻyinda debyut qildi va bu oʻyinda 1:1 hisobidagi durang qayt etildi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Ravan 1-1 Khazar|url=https://int.soccerway.com/matches/2012/08/05/azerbaijan/premyer-liqa/revan-baki/khazar-lankaran-fk/1329346/|nashriyot=Soccerway|kirish sanasi=13 November 2013}}</ref>. ==== Gabala ==== 2013-yilning 9-yanvarida Guluzade „Gabala“ bilan 18 oylik shartnoma imzolagani maʼlum boʻldi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=New players in Gabala|url=http://gabalafc.az/?mod=news&id=578&lang=en|nashriyot=gabalafc.az|kirish sanasi=3 February 2013}}</ref>. Guluzade 2013-yilning 10-fevralida „Qabala“ga qarshi oʻyinda debyutini oʻtkazdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Gabala 1-1 Qarabağ|url=https://int.soccerway.com/matches/2013/02/10/azerbaijan/premyer-liqa/fk-qabala/fk-karabakh-agdam/1338680/|nashriyot=Soccerway|kirish sanasi=13 November 2013}}</ref>. ==== Atlético CP ==== 2014-yilning 21-avgustida Guluzade ikki yillik shartnoma asosida Atlético CPga oʻtdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=2 novos reforços na Tapadinha|url=http://atleticosad.pt/wp1/geral/2-novos-refocos-na-tapadinha/|ish=atleticosad.pt|nashriyot=[[Atlético Clube de Portugal]]|kirish sanasi=21 August 2014|til=Portuguese|sana=21 August 2014|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140821162617/http://atleticosad.pt/wp1/geral/2-novos-refocos-na-tapadinha/|arxivsana=21 August 2014}}</ref>. ==== Sumgayit ==== 2015-yilning 3-avgustida Guluzade Ozarbayjonga qaytib, „Sumgayit“ bilan bir yillik shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Сумгайыт подписал бывшего полузащитника сборной Азербайджана|url=http://www.azerisport.com/football/20150803170647279.html|ish=azerisport.com|nashriyot=Azerisport|kirish sanasi=3 August 2015|til=Azerbaijani|sana=3 August 2015}}</ref>. ==== AEL ==== 2017-yilning 11-yanvarida Guluzade Gretsiya Superligasi vakili Athlitiki Enosi Larissa bilan ikki yarim yillik shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Υπογραφή συμβολαίου με Αμίτ Γκουλουζάντε|url=http://aelfc.gr/index.php/anakoinoseis-menu/item/1583-ypografi-symvolaiou-me-amit-goulouzante|ish=aelfc.gr/|nashriyot=Athlitiki Enosi Larissa F.C.|kirish sanasi=11 January 2017|til=Greek|sana=11 January 2017}}</ref>. 2017-yilning 4-mayida u ligada bor-yo‘g‘i 4 ta o‘yinda maydonga tushib, o‘zaro kelishuv asosida jamoani tark etdi. ==== Milsami Orhei ==== 2020-yil 25-iyun kuni Guluzade Moldovaning „Milsami Orhei“ klubi bilan shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Азербайджанский футболист-пилигрим теперь оказался в Молдове|url=http://www.azerifootball.com/ru/13/news/45838.html|ish=azerifootball.com/|nashriyot=Azerifootball|kirish sanasi=25 June 2020|til=Russian|sana=25 June 2020}}</ref>. === Xalqaro === Guluzada 2010-yilgi Jahon chempionati saralash bosqichida Ozarbayjon terma jamoasining toʻliq tarkibiga kirgunga qadar U-17 va U-19 oʻyinlarida 12 marta maydonga tushgan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Amit Guluzade|url=http://www.uefa.com/under21/season=2015/teams/player=107430/index.html|nashriyot=UEFA|kirish sanasi=13 November 2013}}</ref>. Guluzade terma jamoadagi debyutini 2010-yilning 29-may kuni Makedoniyaga qarshi [[Oʻrtoqlik uchrashuvi|oʻrtoqlik uchrashuvida]] oʻtkazadi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Mikayilli|ism=Rustam|sarlavha=Эксперименты не удались|url=http://www.zerkalo.az/2010-06-01/sports/9846-Azerbaidzhan-makedoniya-futbol|nashriyot=Zerkalo newspaper|kirish sanasi=8 January 2011|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110725112627/http://www.zerkalo.az/2010-06-01/sports/9846-Azerbaidzhan-makedoniya-futbol|arxivsana=25 July 2011}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Амит Гулузаде: "В первые минуты дебюта за сборную я очень волновался"|url=http://www.sport24.az/onnews.php?id=3200|kirish sanasi=8 January 2011|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120310081537/http://www.sport24.az/onnews.php?id=3200|arxivsana=10 March 2012}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Football MATCH: 29.05.2010 Azerbaijan v Macedonia|url=http://eu-football.info/_match.php?id=744|ish=eu-football.info/|kirish sanasi=13 November 2013}}</ref>. == Faoliyati statistikasi == === Klub === {| class="wikitable" style="text-align: center;" |+ ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" |Mavsum ! colspan="3" |Liga ! colspan="2" |Kubok ! colspan="2" |Liga kubogi ! colspan="2" |Xalqaro ! colspan="2" |Boshqa ! colspan="2" |Jami |- !Divizion !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar !Oʻyinlar !Gollar |- | rowspan="3" valign="center" |[[Neftchi Boku|Neftçi]] |2009-10 | rowspan="2" valign="center" |Premyer Liqası |1 |0 |2 |1 | colspan="6" rowspan="2" |— |3 |1 |- |2010-11 |9 |0 |0 |0 |9 |0 |- ! colspan="2" |Jami !10 !0 !2 !1 ! colspan="6" |— !12 !1 |- | valign="center" |Kayseri Erciyesspor |2011-12 |TFF 1. Lig |21 |0 |1 |0 | colspan="6" rowspan="4" |— |22 |0 |- | valign="center" |Ravan Baku |2012-13 | rowspan="3" |Premyer Liqası |11 |0 |0 |0 |11 |0 |- | rowspan="3" valign="center" |Gabala |2012-13 |7 |0 |2 |0 |9 |0 |- |2013-14 |14 |0 |1 |0 |15 |0 |- ! colspan="2" |Jami !21 !0 !3 !0 ! colspan="6" |— !24 !0 |- | valign="center" |Atlético CP |2014-15 |Segunda Liga |6 |0 |1 |0 |1 |0 | colspan="4" |— |8 |0 |- | rowspan="3" valign="center" |Sumgayit |2015-16 | rowspan="2" valign="center" |Premyer Liqası |22 |0 |2 |0 | colspan="6" rowspan="2" |— |24 |0 |- |2016-17 |13 |1 |3 |0 |16 |1 |- ! colspan="2" |Jami !35 !1 !5 !0 ! colspan="6" |— !40 !1 |- | valign="center" |AEL |2016-17 |Super League |4 |0 |0 |0 | colspan="6" rowspan="6" |— |4 |0 |- | valign="center" |Sabail |2017-18 |Premyer Liqası |6 |0 |1 |0 |7 |0 |- |Drita |2017-18 |Superliga e Kosovës |5 |0 |0 |0 |5 |0 |- |Čelik Zenica |2018-19 |Premijer Liga |1 |0 |0 |0 |1 |0 |- |Milsami Orhei |2020-21 |Divizia Națională |8 |0 |0 |0 |8 |0 |- |Stadl-Paura |2021-22 |Regionalliga Central |5 |0 |0 |0 |5 |0 |- ! colspan="3" |Faoliyatidagi jami !131 !1 !13 !1 !1 !0 ! colspan="4" |— !145 !2 |} === Xalqaro === {| class="wikitable" style="text-align:center" ! colspan="3" |Ozarbayjon terma jamoasi |- ! Yil ! Oʻyinlar ! Gollar |- | 2010 | 3 | 0 |- ! Jami ! 3 ! 0 |} == Yutuqlari == === Klub === ; [[:en:Neftçi_PFK|Neftçi]] * '''Premyer Liqasi''' ** G‘olib (1): 2010-2011 ; Drita ** G‘olib (1): 2017-2018 == Manbalar == <references group="" responsive="0"></references> [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1992-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Ozarbayjon futbolchilari]] [[Turkum:WikiSport]] [[Turkum:WikiFutbol]] mblhormaboftn5e0h79z2qj2nymok4t Cheglakov Aleksey 0 784235 2817175 2022-08-29T10:26:01Z Yohanjon 23 72166 „[[:ru:Special:Redirect/revision/99168430|Чеглаков, Алексей Николаевич]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Sportchi bilgiqutisi|medallar=Osiyo oʻyinlari {{Oltin}} Pusan 2002 (96 kg) Osiyo oʻyinlari {{Oltin}} Ulan-Bator 2001 (97kg) {{Bronza}} Olmaota 2004 (96 kg)|ism=Aleksey Cheglakov|jins=erkak|fuqarolik={{flagicon|RUS}} / {{flagicon|UZB}}|sport=Yunon-rum kurashi|tavallud_sana=1974-yil 13-mart|tavallud_yer=[[Kirov]], [[RSFSR]], [[SSSR]]|boy=185 sm|vazn=90 kg}} '''Aleksey Nikolaevich Cheglakov''' (1974-yil 13-martda tugʻilgan) — rus va oʻzbek yunon-rum kurashchisi, Osiyo chempioni. == Tarjimai holi == 1974-yilda Kirov shahrida tugʻilgan. 1992-yilda oʻsmirlar oʻrtasida jahon chempioni boʻlgan. 1993-yilda jahon chempionatining kumush medalini qoʻlga kiritgan boʻlsa, 1996-yilda bu natijani takrorlagan. 1999-yilda Jahon harbiy oʻyinlari chempioni boʻlgan. 2000-yildan Oʻzbekiston terma jamoasida oʻynay boshlagan. 2001-yilda Osiyo chempioni boʻlgan va jahon chempionatida 6-oʻrinni egallagan. 2002-yilda Osiyo oʻyinlarining oltin medalini qoʻlga kiritgan va jahon chempionatida yana 6-oʻrinni egallagan. 2003-yilgi jahon chempionatida 5-oʻrinni egallagan. 2004-yilda Osiyo chempionatining bronza medali sohibiga aylangan va Afinadagi Olimpiya oʻyinlarida atigi 14-oʻrinni egallagan. == Havolalar == * Алексей Чеглаков — профиль на сайте International Wrestling Database (англ.) [[Turkum:Oʻzbekiston kurashchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1974-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:13-martda tugʻilganlar]] 2z71s4pd4snwlf4uzowgrt2fwzr1ibe Munozara:Manshuk haqida qoʻshiq 1 784236 2817182 2022-08-29T10:29:04Z Muzaffar Turgunov 72207 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wikiayollarloyihasi wikitext text/x-wiki {{WikiAyollar}} 7uhz94wd9qgin3on1hqj2d6b7sm45qt 2817184 2817182 2022-08-29T10:29:29Z Muzaffar Turgunov 72207 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} {{WikiAyollar}} caqwj6n239wn0dnwztw44nnh2uylbrs Xalqaro yengil atletika federasiyalari assosiasiyasi 0 784237 2817185 2022-08-29T10:30:16Z Mehriddin 01 72855 „'''Xalqaro yengil atletika federasiyalari assosiasiyasi''' ([[inglizcha|inglizchada]] International Amateur Athletics Federation, IAAF, IAAF), rasman 2019-yildan — World Athletics ([[inglizcha|inglizchadan]] so‘zma-so‘z — „Xalqaro atletika“) — havaskorlar sportini boshqaruvchi jahon tashkilotidir. Chet elda „[[yengil atletika]]“ so‘zi odatda jismoniy kuch talab qiladigan har qanday [[sport]] turi, shu jumladan jang sanʼati (...“ yozuvi orqali yangi sahifa yaratildi wikitext text/x-wiki '''Xalqaro yengil atletika federasiyalari assosiasiyasi''' ([[inglizcha|inglizchada]] International Amateur Athletics Federation, IAAF, IAAF), rasman 2019-yildan — World Athletics ([[inglizcha|inglizchadan]] so‘zma-so‘z — „Xalqaro atletika“) — havaskorlar sportini boshqaruvchi jahon tashkilotidir. Chet elda „[[yengil atletika]]“ so‘zi odatda jismoniy kuch talab qiladigan har qanday [[sport]] turi, shu jumladan jang sanʼati (intellektual sportdan farqli o‘laroq) tushunilganligi sababli, tashkilotning chet elda nafaqat yengil atletika federasiyalari, balki boshqa havaskor sport turlari ham aʼzolari hisoblanadi<ref name="rusathletics">{{книга|автор=Александра Кноке, Иштван Дьюлаи, Ник Дэвис|заглавие=Справочник легкоатлета|оригинал=Athletes` Handbook|ссылка=https://web.archive.org/web/20090306054743/http://www.rusathletics.com/pro/docs/athletes_handbook.pdf|место=М.|издательство=Московский региональный центр развития ИААФ|год=2006|страниц=50}}</ref>. Mazkur assosiasiya 1912-yilda [[Shvetsiya|Shvetsiyaning]] [[Stokgolm]] shahrida bo‘lib o‘tgan birinchi kongressda tashkil etilgan. 2001-yilgacha u Xalqaro havaskor sport federasiyasi deb nomlangan; 2001-yildan—2019-yil oktyabrigacha — Milliy [[sport]] federasiyalari xalqaro assosiasiyasi, IAAF— ingl. International Association of Athletics Federations; IAAF deb yuritiladi. 2001-yilda „yengil atletikaning hozirgi holatini o‘z mutaxassislarini marketing dasturlari va televideniye huquqlarini sotishdan keladigan daromadlar bilan qo‘llab-quvvatlaydigan sport turi sifatida aks ettirish uchun“ nomi o‘zgartirildi. 2011-yilga ko‘ra 212 davlat IAAFga aʼzo bo‘lgan<ref>в ноябре 2010 из состава вышли [https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D0%90%D0%BD%D1%82%D0%B8%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B0 Нидерландские Антильские острова]</ref> ([[FIFA|FIFAdan]] 3 ta davlat va [[BMT|BMTdan]] 20 nafar vakillaridan ziyod)<ref>{{Cite web |url=http://osaka2007.iaaf.org/news/kind=512/newsid=40314.html |title=Статья на официальном сайте чемпионата мира по лёгкой атлетике 2007 |accessdate=2007-08-31 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070911134523/http://osaka2007.iaaf.org/news/kind=512/newsid=40314.html |archivedate=2007-09-11 |deadlink=yes }}</ref>. 1993-yilda tashkilotning shtab-kvartirasi Monakoda bo‘lib, u hozirgacha mavjud. Uning prezidenti — Sebastyan Kou ([[Buyuk Britaniya]]). == Tarixi == 1912-yil 17-iyulda Olimpiya o‘yinlarining engil atletika dasturi tugaganidan ikki kun o‘tgach, [[Stokgolm|Stokgolmda]] Xalqaro havaskor atletika federasiyasini tuzishga bag‘ishlangan Kongress bo‘lib o‘tdi. Ushbu yig‘ilishda [[Avstraliya]], [[Avstriya]], [[Belgiya]], [[Kanada]], [[Chili]], [[Daniya]], [[Misr]], [[Finlyandiya]], [[Fransiya]], [[Germaniya]], [[Gresiya]], [[Vengriya]], [[Norvegiya]], [[Rossiya]], [[Shvetsiya]], [[Buyuk Britaniya]] va [[AQSH]] davlatlarining 17 nafar vakillari ishtirok etdi. Xalqaro musobaqa va Olimpiya o‘yinlarining rivojlanishi munosabati bilan yengil atletika bo‘yicha xalqaro boshqaruv organini yaratish zarurati paydo bo‘ldi. Qoida va nizomlarning universal xulosasi va butun dunyoda qabul qilinadigan havaskorlikning umumiy taʼrifi jahon va Olimpiya rekordlarini ro‘yxatdan o‘tkazish zaruratiga aylandi. Stokgolmdagi bu anjuman sinovli odim bo‘ldi, garchi IAAF buni birinchi Kongress deb hisoblasa ham, undan keyingi Kongresslar ham hisobga olinadigan bo‘ldi. 1913-yilda Berlinda Kongress birinchi Konstitusiyani tasdiqladi va aʼzolarning birinchi ro‘yxatida 34 ta milliy federasiya vujudga keldi. Zigfrid Edstryom ([[Shvetsiya]]) prezidenti, Kristian Xellstrom faxriy kotib etib saylandi. Xalqaro musobaqalar uchun Birinchi Texnik Qoidalar 1914-yilda Lionda ([[Fransiya]]) uchinchi Kongressda yangi faxriy kotib Xilding Kyellman ([[Shvetsiya]]) tomonidan nomzod etilgan va milliy federasiyalar o‘zlarining mahalliy musobaqalarda shunga o‘xshash qoidalarni tasdiqlashga tavsiya etilgan. IAAFning shon-sharaf xonasi 2012-yilda tashkil etilgan. == Tuzilimasi == * Prezident — [[File:Flag of the United Kingdom.svg|25px]] Sebastyan Kou * Birinchi vitse-prezident — [[File:Flag of Ukraine.svg|25px]] Sergey Bubka * Vitse-prezidentlar — [[File:Flag of Qatar.svg|25px]] Dahlan Al-Hamad, [[File:Flag of Cuba.svg|25px]] Alberto Xuantorena Danxer, [[File:Flag of Cameroon.svg|25px]]Hamad Kalkaba Malbum * Gʻaznachi — [[File:Flag of Spain.svg|25px]] Xose Mariya Odriozola * IAAF kengashi a'zolari (20) — [[File:Flag of the United Arab Emirates.svg|25px]] Ahmad al-Kamoliy,<br/> [[File:Flag of Saudi Arabia.svg|25px]] Navvof bin Muhammad al Saud,<br/> [[File:Flag of France (1794–1815, 1830–1974, 2020–present).svg|25px]] Bernard Amsale,<br/> [[File:Flag of the Netherlands.svg|25px]] Silviya Barlag,<br/> [[File:Flag of Russia.svg|25px]] Mixail Butov,<br/> [[File:Flag of the Bahamas.svg|25px]] Paulin Devis-Tompson,<br/> [[File:Flag of the People's Republic of China.svg|25px]] Chjaocai Du,<br/> [[File:Flag of Morocco.svg|25px]] Navval al-Mutavvakel,<br/> [[File:Flag of Namibia.svg|25px]] Frenki Frederiks,<br/> [[File:Flag of Norfolk Island.svg|25px]] Joff Gardner,<br/> [[File:Flag of Brazil.svg|25px]] Roberto Gesta di Melu,<br/> [[File:Flag of Morocco.svg|25px]] Vivien Gungaram<br/> [[File:Flag of Norway.svg|25px]] Sven Arne Xansen,<br/> [[File:Flag of the United States.svg|25px]] Stefani Xaytauer,<br/> [[File:Flag of Canada (Pantone).svg|25px]] Ebbi Hoffman,<br/> [[File:Flag of Puerto Rico.svg|25px]] Viktor Lopes,<br/> [[File:Flag of Finland.svg|25px]] Antti Pihlakoski,<br/> [[File:Flag of Italy.svg|25px]] Anna Rikkardi,<br/> [[File:Flag of India.svg|25px]] Adille Sumarivalla,<br/> [[File:Flag of Japan.svg|25px]] Xirosi Yokokava.<br/> == Kontinental assotsiatsiyalar: == [[File:World Athletics map.png|thumb|400px|right|Kontinental assotsiatsiyalar]]<br/> '''[[Afrika]]'''<br/> Afrika yengil atletika konfederatsiyasi {{colorbox|#FF8C00}} (CAA)<br/> Prezident - Ahmad Malbum Kalkaba (Kamerun) Yengil atletika bo'yicha Afrika chempionatiga mezbonlik qiladi '''[[Osiyo]]'''<br/> Osiyo yengil atletika assotsiatsiyasi {{colorbox|#FF66FF}} (AAA)<br/> Prezident - Shri Suresh Kalmadi (Hindiston) '''[[Yevropa]]'''<br/> Yevropa yengil atletika assotsiatsiyasi {{colorbox|#1E90FF}}(EAA)<br/> Prezident - Xansyorg Virts (Shveytsariya) '''[[Shimoliy Amerika|Shimoliy]] va [[Markaziy Amerika]]'''<br/> Shimoliy va Markaziy Amerika va Karib dengizi havzasi yengil atletika assotsiatsiyasi {{colorbox|#FF1493}}(NACACAA)<br/> Prezident - Amadeo Frensis (Puerto-Riko) '''[[Okeaniya]]'''<br/> Okeaniya yengil atletika assotsiatsiyasi {{colorbox|yellow}} (OAA)<br/> Prezident - Ann Tyerni (Kuk orollari) '''[[Janubiy Amerika]]'''<br/> Janubiy Amerika yengil atletika konfederatsiyasi {{colorbox|#66EE66}} CONSUDATLE)<br/> Prezident - Roberto Gesta de Melo (Braziliya) == Rasmiy hamkorlar<ref>{{Cite web |url=http://www.iaaf.org/about-iaaf/partners |title=Партнёры IAAF |access-date=2014-09-24 |archive-date=2014-09-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140924192855/http://www.iaaf.org/about-iaaf/partners |deadlink=no }}</ref> == * [[Adidas]]<ref>[http://www.di-sport.com/ru/news/brand/48/ http://www.di-sport.com/ru/news/brand/48/](недоступная ссылка) </ref> * [[Canon]] * Seiko<ref>{{Cite web |url=http://www.pam65.ru/news.php?newsId=990 |title=Seiko — часы чемпионата мира по легкой атлетике |access-date=2012-03-27 |archive-date=2013-05-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130511120102/http://www.pam65.ru/news.php?newsId=990 |deadlink=no }}</ref> * Sinopec<ref>[http://www.championat.com/other/news-687820.html?rucom=1 Нефтедобытчики Sinopec стали спонсорами IAAF] [https://web.archive.org/web/20130514164807/http://www.championat.com/other/news-687820.html?rucom=1 Архивная копия] от 14 мая 2013 на [[Wayback Machine]]</ref> * ВТБ<ref>{{Cite web |url=http://vtbrussia.ru/sport/track/ |title=Страница лёгкой атлетики на vtbrussia.ru |access-date=2012-03-27 |archive-date=2012-04-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120420123957/http://vtbrussia.ru/sport/track/ |deadlink=no }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.championat.com/business/news-1116052-vtb-prodolzhit-sponsirovat-legkoatleticheskie-sorevnovanija.html |title=ВТБ продолжит спонсировать легкоатлетические соревнования |access-date=2012-03-27 |archive-date=2012-03-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120319072903/http://www.championat.com/business/news-1116052-vtb-prodolzhit-sponsirovat-legkoatleticheskie-sorevnovanija.html |deadlink=no }}</ref> * TDK * [[Toyota]] == Manbalar == {{manbalar}} == Havolalar == * [http://www.iaaf.org/ Официальный сайт IAAF] * {{книга|автор=Александра Кноке, Иштван Дьюлаи, Ник Дэвис|заглавие=Справочник легкоатлета|оригинал=Athletes` Handbook|ссылка=https://web.archive.org/web/20090306054743/http://www.rusathletics.com/pro/docs/athletes_handbook.pdf|место=М.|издательство=Московский региональный центр развития ИААФ|год=2006|страниц=50}} * [http://www.iaaf.org/download/download?filename=7039ed07-16d1-4238-ac5d-6556bfafa9fe.pdf&urlslug=IAAF%20Constitution Конституция IAAF, вступившая в силу с 1 ноября 2013 года] * [https://web.archive.org/web/20090219140924/http://www.rusathletics.com/ant/docs/regulations.pdf Антидопинговые регламенты IAAF 2011 года. Перевод на русский язык] mi0u04gpabjls4gx9cyhit5f1f5lrdi 2817187 2817185 2022-08-29T10:30:42Z Mehriddin 01 72855 wikitext text/x-wiki '''Xalqaro yengil atletika federasiyalari assosiasiyasi''' ([[inglizcha|inglizchada]] International Amateur Athletics Federation, IAAF, IAAF), rasman 2019-yildan — World Athletics ([[inglizcha|inglizchadan]] so‘zma-so‘z — „Xalqaro atletika“) — havaskorlar sportini boshqaruvchi jahon tashkilotidir. Chet elda „[[yengil atletika]]“ so‘zi odatda jismoniy kuch talab qiladigan har qanday [[sport]] turi, shu jumladan jang sanʼati (intellektual sportdan farqli o‘laroq) tushunilganligi sababli, tashkilotning chet elda nafaqat yengil atletika federasiyalari, balki boshqa havaskor sport turlari ham aʼzolari hisoblanadi<ref name="rusathletics">{{книга|автор=Александра Кноке, Иштван Дьюлаи, Ник Дэвис|заглавие=Справочник легкоатлета|оригинал=Athletes` Handbook|ссылка=https://web.archive.org/web/20090306054743/http://www.rusathletics.com/pro/docs/athletes_handbook.pdf|место=М.|издательство=Московский региональный центр развития ИААФ|год=2006|страниц=50}}</ref>. Mazkur assosiasiya 1912-yilda [[Shvetsiya|Shvetsiyaning]] [[Stokgolm]] shahrida bo‘lib o‘tgan birinchi kongressda tashkil etilgan. 2001-yilgacha u Xalqaro havaskor sport federasiyasi deb nomlangan; 2001-yildan—2019-yil oktyabrigacha — Milliy [[sport]] federasiyalari xalqaro assosiasiyasi, IAAF— ingl. International Association of Athletics Federations; IAAF deb yuritiladi. 2001-yilda „yengil atletikaning hozirgi holatini o‘z mutaxassislarini marketing dasturlari va televideniye huquqlarini sotishdan keladigan daromadlar bilan qo‘llab-quvvatlaydigan sport turi sifatida aks ettirish uchun“ nomi o‘zgartirildi. 2011-yilga ko‘ra 212 davlat IAAFga aʼzo bo‘lgan<ref>v noyabre 2010 iz sostava vishli [https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D0%90%D0%BD%D1%82%D0%B8%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B0 Niderlandskie Antilskie ostrova]</ref> ([[FIFA|FIFAdan]] 3 ta davlat va [[BMT|BMTdan]] 20 nafar vakillaridan ziyod)<ref>{{Cite web |url=http://osaka2007.iaaf.org/news/kind=512/newsid=40314.html |title=Статья на официальном сайте чемпионата мира по лёгкой атлетике 2007 |accessdate=2007-08-31 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070911134523/http://osaka2007.iaaf.org/news/kind=512/newsid=40314.html |archivedate=2007-09-11 |deadlink=yes }}</ref>. 1993-yilda tashkilotning shtab-kvartirasi Monakoda bo‘lib, u hozirgacha mavjud. Uning prezidenti — Sebastyan Kou ([[Buyuk Britaniya]]). == Tarixi == 1912-yil 17-iyulda Olimpiya o‘yinlarining engil atletika dasturi tugaganidan ikki kun o‘tgach, [[Stokgolm|Stokgolmda]] Xalqaro havaskor atletika federasiyasini tuzishga bag‘ishlangan Kongress bo‘lib o‘tdi. Ushbu yig‘ilishda [[Avstraliya]], [[Avstriya]], [[Belgiya]], [[Kanada]], [[Chili]], [[Daniya]], [[Misr]], [[Finlyandiya]], [[Fransiya]], [[Germaniya]], [[Gresiya]], [[Vengriya]], [[Norvegiya]], [[Rossiya]], [[Shvetsiya]], [[Buyuk Britaniya]] va [[AQSH]] davlatlarining 17 nafar vakillari ishtirok etdi. Xalqaro musobaqa va Olimpiya o‘yinlarining rivojlanishi munosabati bilan yengil atletika bo‘yicha xalqaro boshqaruv organini yaratish zarurati paydo bo‘ldi. Qoida va nizomlarning universal xulosasi va butun dunyoda qabul qilinadigan havaskorlikning umumiy taʼrifi jahon va Olimpiya rekordlarini ro‘yxatdan o‘tkazish zaruratiga aylandi. Stokgolmdagi bu anjuman sinovli odim bo‘ldi, garchi IAAF buni birinchi Kongress deb hisoblasa ham, undan keyingi Kongresslar ham hisobga olinadigan bo‘ldi. 1913-yilda Berlinda Kongress birinchi Konstitusiyani tasdiqladi va aʼzolarning birinchi ro‘yxatida 34 ta milliy federasiya vujudga keldi. Zigfrid Edstryom ([[Shvetsiya]]) prezidenti, Kristian Xellstrom faxriy kotib etib saylandi. Xalqaro musobaqalar uchun Birinchi Texnik Qoidalar 1914-yilda Lionda ([[Fransiya]]) uchinchi Kongressda yangi faxriy kotib Xilding Kyellman ([[Shvetsiya]]) tomonidan nomzod etilgan va milliy federasiyalar o‘zlarining mahalliy musobaqalarda shunga o‘xshash qoidalarni tasdiqlashga tavsiya etilgan. IAAFning shon-sharaf xonasi 2012-yilda tashkil etilgan. == Tuzilimasi == * Prezident — [[File:Flag of the United Kingdom.svg|25px]] Sebastyan Kou * Birinchi vitse-prezident — [[File:Flag of Ukraine.svg|25px]] Sergey Bubka * Vitse-prezidentlar — [[File:Flag of Qatar.svg|25px]] Dahlan Al-Hamad, [[File:Flag of Cuba.svg|25px]] Alberto Xuantorena Danxer, [[File:Flag of Cameroon.svg|25px]]Hamad Kalkaba Malbum * Gʻaznachi — [[File:Flag of Spain.svg|25px]] Xose Mariya Odriozola * IAAF kengashi aʼzolari (20) — [[File:Flag of the United Arab Emirates.svg|25px]] Ahmad al-Kamoliy,<br /> [[File:Flag of Saudi Arabia.svg|25px]] Navvof bin Muhammad al Saud,<br /> [[File:Flag of France (1794–1815, 1830–1974, 2020–present).svg|25px]] Bernard Amsale,<br /> [[File:Flag of the Netherlands.svg|25px]] Silviya Barlag,<br /> [[File:Flag of Russia.svg|25px]] Mixail Butov,<br /> [[File:Flag of the Bahamas.svg|25px]] Paulin Devis-Tompson,<br /> [[File:Flag of the People's Republic of China.svg|25px]] Chjaocai Du,<br /> [[File:Flag of Morocco.svg|25px]] Navval al-Mutavvakel,<br /> [[File:Flag of Namibia.svg|25px]] Frenki Frederiks,<br /> [[File:Flag of Norfolk Island.svg|25px]] Joff Gardner,<br /> [[File:Flag of Brazil.svg|25px]] Roberto Gesta di Melu,<br /> [[File:Flag of Morocco.svg|25px]] Vivien Gungaram<br /> [[File:Flag of Norway.svg|25px]] Sven Arne Xansen,<br /> [[File:Flag of the United States.svg|25px]] Stefani Xaytauer,<br /> [[File:Flag of Canada (Pantone).svg|25px]] Ebbi Hoffman,<br /> [[File:Flag of Puerto Rico.svg|25px]] Viktor Lopes,<br /> [[File:Flag of Finland.svg|25px]] Antti Pihlakoski,<br /> [[File:Flag of Italy.svg|25px]] Anna Rikkardi,<br /> [[File:Flag of India.svg|25px]] Adille Sumarivalla,<br /> [[File:Flag of Japan.svg|25px]] Xirosi Yokokava.<br /> == Kontinental assotsiatsiyalar: == [[File:World Athletics map.png|thumb|400px|right|Kontinental assotsiatsiyalar]]<br /> '''[[Afrika]]'''<br /> Afrika yengil atletika konfederatsiyasi {{colorbox|#FF8C00}} (CAA)<br /> Prezident — Ahmad Malbum Kalkaba (Kamerun) Yengil atletika boʻyicha Afrika chempionatiga mezbonlik qiladi '''[[Osiyo]]'''<br /> Osiyo yengil atletika assotsiatsiyasi {{colorbox|#FF66FF}} (AAA)<br /> Prezident — Shri Suresh Kalmadi (Hindiston) '''[[Yevropa]]'''<br /> Yevropa yengil atletika assotsiatsiyasi {{colorbox|#1E90FF}}(EAA)<br /> Prezident — Xansyorg Virts (Shveytsariya) '''[[Shimoliy Amerika|Shimoliy]] va [[Markaziy Amerika]]'''<br /> Shimoliy va Markaziy Amerika va Karib dengizi havzasi yengil atletika assotsiatsiyasi {{colorbox|#FF1493}}(NACACAA)<br /> Prezident — Amadeo Frensis (Puerto-Riko) '''[[Okeaniya]]'''<br /> Okeaniya yengil atletika assotsiatsiyasi {{colorbox|yellow}} (OAA)<br /> Prezident — Ann Tyerni (Kuk orollari) '''[[Janubiy Amerika]]'''<br /> Janubiy Amerika yengil atletika konfederatsiyasi {{colorbox|#66EE66}} CONSUDATLE)<br /> Prezident — Roberto Gesta de Melo (Braziliya) == Rasmiy hamkorlar<ref>{{Cite web |url=http://www.iaaf.org/about-iaaf/partners |title=Партнёры IAAF |access-date=2014-09-24 |archive-date=2014-09-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140924192855/http://www.iaaf.org/about-iaaf/partners |deadlink=no }}</ref> == * [[Adidas]]<ref>[http://www.di-sport.com/ru/news/brand/48/ http://www.di-sport.com/ru/news/brand/48/](nedostupnaya ssilka) </ref> * [[Canon]] * Seiko<ref>{{Cite web |url=http://www.pam65.ru/news.php?newsId=990 |title=Seiko — часы чемпионата мира по легкой атлетике |access-date=2012-03-27 |archive-date=2013-05-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130511120102/http://www.pam65.ru/news.php?newsId=990 |deadlink=no }}</ref> * Sinopec<ref>[http://www.championat.com/other/news-687820.html?rucom=1 Neftedobitchiki Sinopec stali sponsorami IAAF] [https://web.archive.org/web/20130514164807/http://www.championat.com/other/news-687820.html?rucom=1 Arxivnaya kopiya] ot 14 maya 2013 na [[Wayback Machine]]</ref> * VTB<ref>{{Cite web |url=http://vtbrussia.ru/sport/track/ |title=Страница лёгкой атлетики на vtbrussia.ru |access-date=2012-03-27 |archive-date=2012-04-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120420123957/http://vtbrussia.ru/sport/track/ |deadlink=no }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.championat.com/business/news-1116052-vtb-prodolzhit-sponsirovat-legkoatleticheskie-sorevnovanija.html |title=ВТБ продолжит спонсировать легкоатлетические соревнования |access-date=2012-03-27 |archive-date=2012-03-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120319072903/http://www.championat.com/business/news-1116052-vtb-prodolzhit-sponsirovat-legkoatleticheskie-sorevnovanija.html |deadlink=no }}</ref> * TDK * [[Toyota]] == Manbalar == {{manbalar}} == Havolalar == * [http://www.iaaf.org/ Ofitsialniy sayt IAAF] * {{книга|автор=Александра Кноке, Иштван Дьюлаи, Ник Дэвис|заглавие=Справочник легкоатлета|оригинал=Athletes` Handbook|ссылка=https://web.archive.org/web/20090306054743/http://www.rusathletics.com/pro/docs/athletes_handbook.pdf|место=М.|издательство=Московский региональный центр развития ИААФ|год=2006|страниц=50}} * [http://www.iaaf.org/download/download?filename=7039ed07-16d1-4238-ac5d-6556bfafa9fe.pdf&urlslug=IAAF%20Constitution Konstitutsiya IAAF, vstupivshaya v silu s 1 noyabrya 2013 goda] * [https://web.archive.org/web/20090219140924/http://www.rusathletics.com/ant/docs/regulations.pdf Antidopingovie reglamenti IAAF 2011 goda. Perevod na russkiy yazik] 6hxf7pz1ld1ibalctqe5h9mco6fx4g4 Axsiy Poyanda Oxund 0 784238 2817190 2022-08-29T10:31:29Z Dilnoza Abdulxayeva 76139 „'''Axsiy Poyanda Oxund - tasavvuf allomasi, shoir''' == '''Hayoti''' == Axsiy Axsikatiy deb zikr etilgan shoir Axsiy XVI asrning birinchi choragida [[Axsikat]]da ziyoli oilasida dunyoga keldi. Uning isteʼdodi yoshligidanoq namoyon boʻldi. U tahsilini davom ettirish maqsadida Samarqandga yoʻl oldi. Soʻngra Axsiy darvesh va soʻfiylar majlislarida boʻlish maqsadida balx shahriga boradi. U yerda mashhur mutasavvuf olim Xirad Axsikatiyda taʼlim o...“ yozuvi orqali yangi sahifa yaratildi wikitext text/x-wiki '''Axsiy Poyanda Oxund - tasavvuf allomasi, shoir''' == '''Hayoti''' == Axsiy Axsikatiy deb zikr etilgan shoir Axsiy XVI asrning birinchi choragida [[Axsikat]]da ziyoli oilasida dunyoga keldi. Uning isteʼdodi yoshligidanoq namoyon boʻldi. U tahsilini davom ettirish maqsadida Samarqandga yoʻl oldi. Soʻngra Axsiy darvesh va soʻfiylar majlislarida boʻlish maqsadida balx shahriga boradi. U yerda mashhur mutasavvuf olim Xirad Axsikatiyda taʼlim oladi. Ustozi qoʻlidan xirka kiyib, irshod olgach, u [[Buxoro]] hududiga kelib xalqni maʼrifatga hidoya qiladi. Qisqa muddat ichida uning atrofiga koʻplab muridlar toʻplanadi. U naqshbandiylik tariqatining fidoiy targʻibotchisi, maʼrifatparvarlik faoliyatining davomchisi boʻlgan. Oʻsha davrdagi Buxoro hukmdori Boqimuhammad Bahodurxon shahar chetidagi Ali Sulaymon koʻprigi yonida Mavlono Axsiy uchun maxsus xonaqoh qurdirib beradi. Bu xonaqoh qurilishi va jihozlash usuli jihatidan XVI asrning eng goʻzal obidalaridan biri hisoblangan. XVI-XVII asr vaqf hujjatlariga nazar solinganda, [[Fayzobod xonaqohi]]ga bir necha ming tanob yer, oʻnlab doʻkonlar, tegirmon va hammom vaqf qilingan.Bu yerlardan keladigan daromadlarning katta qismi xonaqoh ahliga, musofirlarga, soʻfiylarga, kambagʻal-qashshoq bechoralarga, etim-esirlarga sarflangan{{Yo'ldoshev N. "Buxoro avliyolarining tarixi". Buxoro. 1997. 96-bet.}}. Fayzobod mavzesida Poyanda Muhammad Fayzobodiy tashabbusi va mablagi bilan 1596-1597 yillarda Fayzobod xonaqohi, hujralar, gumbazli tahoratxona va gʻuslxona qurdirilgan. Mavlono Axsiy vafotidan soʻng xonaqoh yoniga dafn etilgan== Manbalar == {{Homidiy X. "Tasavvuf allomalari".O'zbekiston. Toshkent. 2016.375-376 bet.}} == '''Manbalar''' == 1.Yo'ldoshev N. "Buxoro avliyolarining tarixi". Buxoro. 1997. 96-bet. 2.Homidiy X. "Tasavvuf allomalari".O'zbekiston. Toshkent. 2016.375-376 bet. 2ofk8hv7g2pm22p3jjycrwrixssxul1 Вместе-РФ (telekanal) 0 784239 2817192 2022-08-29T10:33:03Z BaxtiyJahon 75776 „[[:ru:Special:Redirect/revision/123331029|Вместе-РФ (телеканал)]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Telekanal bilgiqutisi|sat serv 1=[[Триколор ТВ]]|sat serv 2=[[МТС (компания)|МТС]]|cable serv 1=[[Ростелеком]]|cable serv 2=[[МТС (компания)|МТС]]|cable serv 3=[[Акадо]]}} '''Federatsiya Kengashining «Вместе-РФ»''' telekanali Rossiyadagi birinchi parlament [[Televizion kanal|telekanalidir]] . U parlamentning yuqori palatasi - Rossiya Federatsiyasi Federal Majlisining Federatsiya Kengashi olib boradigan faoliyatini yoritib boradi. Kabel va sun'iy yo'ldosh televideniesi tarmoqlari orqali efirga uzatiladi. U "Hududiy telekanal" sifatida faoliyat olib boradi. Unda Federatsiya Kengashi majlislari, parlament eshituvlari, hududlardagi yangiliklar, ma’rifiy va ilmiy-ommabop ko‘rsatuvlar, hujjatli filmlar to‘g‘ridan-to‘g‘ri efirga uzatiladi. == Yaratilish tarixi == Federatsiya Kengashi 2012-yilning kuzida o'z telekanalini ochayotganini barchaga e'lon qildi. Keyin Federatsiya Kengashi matbuot xizmati 2013-yilda Internetda efirga uzatish uchun kechayu kunduz ishlaydigan telekanalning ishga tushirilishini e'lon qildi. Rossiyada birinchi parlament televideniyesini yaratish tashabbuskori Federatsiya Kengashi raisi Valentina Matvienko bo'ldi<ref>{{Veb manbasi|url=http://lenta.ru/news/2012/09/26/sovettv/|sarlavha=Совет Федерации запустит собственный телеканал|muallif=|sana=|ish=|nashriyot=Лента.Ру|kirish sanasi=2012-09-26|til=ru|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120927232319/http://lenta.ru/news/2012/09/26/sovettv/|arxivsana=2012-09-27}}</ref>. Telekanal uchta saytda - ikkitasi Moskvada va bittasi Sankt-Peterburgda joylashgan bo'lishi kerak edi. Moskva qismi - ko'chada Bolshaya Dmitrovka, 26 va ko'chada joylashgan Federatsiya Kengashi binosida. Sankt-Peterburg qismi - Tauride saroyidagi MDHga a'zo davlatlar Parlamentlararo assambleyasi binosida joylashdi. Ko'chada Federatsiya Kengashi binosida. "Bolshaya Dmitrovka" ta'mirlandi, tahririyat uchun binolar tayyorlandi va studiya qurildi<ref>{{Veb manbasi|url=http://izvestia.ru/news/536197|sarlavha=Телеканал Совета Федерации будет вещать из Москвы и Питера|muallif=|sana=|ish=|nashriyot=Газета «Известия»|kirish sanasi=2012-09-26|til=ru|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120927034752/http://izvestia.ru/news/536197|arxivsana=2012-09-27}}</ref>. Telekanalni ishga tushirish 2013-yil yanvar oyida rejalashtirilgan edi, biroq Rossiya Moliya vazirligi zarur mablag'ni ajratmadi. 2013-2015-yillarda kanalni rivojlantirish uchun Federatsiya kengashi raisi Valentina Matviyenko Moliya vazirligidan 265,2 million rubl so‘ragan. Moliya vazirligi Matvienkoning bu iltimosini rad etdi, chunki 2013-2015-yillar uchun byudjet mablag'lari federatsiya sub'ektlariga allaqachon kiritilgan edi. Vazirlik Federatsiya Kengashiga parlamentning yuqori palatasiga ajratilgan mablag‘lar hisobidan kanal yaratishni taklif qildi<ref>{{Veb manbasi|url=http://izvestia.ru/news/535204|sarlavha=Телеканал Совета Федерации загонят на YouTube|muallif=|sana=|ish=|nashriyot=Известия|kirish sanasi=2012-09-14|til=ru|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120914003721/http://izvestia.ru/news/535204|arxivsana=2012-09-14}}</ref>. Telekanal 2013-yilning bahorida efirga uzata boshlagan. Rossiya parlamentarizmi kuni - 2013-yil 27-aprel kuni Valentina Matvienko Federatsiya Kengashining "Birgalikda-RF" yangi telekanali tashkil etilganini e'lon qildi. Yalpi majlisda telekanal haqida qisqacha taqdimot videosi namoyish etildi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.kommersant.ru/doc/2181431|sarlavha=Матвиенко представила интернет-канал Совета Федерации|muallif=|sana=|ish=|nashriyot=Коммерсант|kirish sanasi=2012-04-27|til=ru|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160304110431/http://www.kommersant.ru/doc/2181431|arxivsana=2016-03-04}}</ref>. 2020-yil 9-noyabrda Federatsiya Kengashining Birgalikda-RF telekanali tashkil etilganidan beri birinchi marta o'z logotipini o'zgartirdi, shuningdek, translyatsiya dizaynini o'zgartirdi. "Shisha olami"ning uch o'lchovli kontseptsiyasi o'rniga "Piksellar" kontseptsiyasi ishga tushirildi - telekanalning butun qadoqlari ustunlik qiluvchi kvadrat 2D elementlari bilan tekis bo'ldi. Telekanal, shuningdek, Federatsiya Kengashi binosidagi jonli efir studiyasining tashqi ko'rinishi va jihozlarini yangilab, uni 8 m² maydonga ega gorizontal devor ekrani bilan jihozladi. == Pavilion == Federatsiya Kengashining "Birgalikda-RF" telekanali ikkita sun'iy yo'ldosh operatori (Tricolor-TV<ref>{{Veb manbasi|url=http://spb.tricolor.tv/channels/324|sarlavha=Телеканал Совета Федерации "Вместе-РФ" в сетях "Триколор ТВ"|muallif=|sana=|ish=|nashriyot=Триколор ТВ|kirish sanasi=2013-01-01|til=ru|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140210002426/http://spb.tricolor.tv/channels/324|arxivsana=2014-02-10}}</ref> va MTS<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.mtstv.ru/channel/vmeste_rf|sarlavha=Список телеканалов в сетях спутникового телевидения «МТС»|muallif=|sana=|ish=|nashriyot=МТС|kirish sanasi=2013-01-01|til=ru|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160306215823/https://www.mtstv.ru/channel/vmeste_rf|arxivsana=2016-03-06}}</ref> ), shuningdek, "Rostelecom" PJSC kabel tarmoqlari orqali<ref>{{Veb manbasi|url=https://vmeste-rf.tv/news/together-rf-in-analog-package-rostelecom/|sarlavha=«Вместе-РФ» - в аналоговом пакете «Ростелекома»|muallif=|sana=2018-12-04|ish=|nashriyot=Телеканал Совета Федерации «Вместе-РФ»|kirish sanasi=|til=ru|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201203193904/https://vmeste-rf.tv/news/together-rf-in-analog-package-rostelecom/|arxivsana=2020-12-03}}</ref> efirga uzatadi. 2015-yil avgust oyi boshida kanalning auditoriyasi taxminan 40 million kishini tashkil etadi<ref>{{Veb manbasi|url=http://vmeste-rf.tv/news/109551.do|sarlavha=Семинар для руководителей пресс-служб региональных органов власти прошел в Совете Федерации.|muallif=|sana=2015-05-21|ish=|nashriyot=Телеканал Совета Федерации "Вместе-РФ"|kirish sanasi=|til=ru|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160304120820/http://vmeste-rf.tv/news/109551.do|arxivsana=2016-03-04}}</ref>. 2018-yil 1-yanvar holatiga ko'ra, Together-RF tomoshabinlari taxminan 55 million kishiga yetib borgani aniqlandi 2020-yil 26-noyabr holatiga ko‘ra, texnik qamrov taxminan 70 million kishini tashkil etadi<ref>{{Veb manbasi|url=https://vmeste-rf.tv/channel/operators-ktv/|sarlavha=Операторам кабельного телевидения|muallif=|sana=2020-11-26|ish=|nashriyot=Телеканал Совета Федерации "Вместе-РФ"|kirish sanasi=|til=ru|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201202060417/https://www.vmeste-rf.tv/channel/operators-ktv/|arxivsana=2020-12-02}}</ref>. == Kanal teleboshlovchilari == * Aleksandr Vekker - "Bu Senatda aytiladi", "Haqiqiy intervyu" dasturlari boshlovchisi * Svetlana Mitina - "Bu Senatda aytiladi", "Haqiqiy intervyu" dasturining boshlovchisi * Mixail Volkov - "Aktual intervyu" dasturining boshlovchisi * Alina Maksimova - "Bu Senatda aytiladi" ko'rsatuvi sharhlovchisi, "Qonuniy" dasturining boshlovchisi * Denis Shilov - "Rossiya imperiyasining Davlat kengashi" dasturining boshlovchisi * Boris Dedenev - Zemstvo islohoti dasturining boshlovchisi * Denis Dyakonov - "Bizning brendimiz" dasturining boshlovchisi * Anton Voitsexovskiy - "O'sish nuqtalari", "Ilm bilan birga" dasturlari boshlovchisi == Rahbariyat == * Gennadiy Krilov (bosh muharrir vazifasini bajaruvchi) * Elena Porxomovskaya (rejissyor) * Artem Kanubrikov (bosh prodyuser) * Elza Gazetdinova (Axborot va tahliliy eshittirishlar direksiyasi direktori) * Elena Nemshilova (dastur direktori) * Yuriy Belov (bosh operator) == Tv Dasturlar == Federatsiya Kengashining "Birga-RF" telekanali efiridagi dasturlarning joriy ro'yxati {| class="standard sortable" ! width="35%" |Ism ! width="45%" | Tavsif ! width="20%" | Etakchi |- | "Yangiliklar" | Yangiliklar dayjesti (7, 10, 15 daqiqa) - Rossiyadagi kunning axborot surati va dunyodagi eng muhim voqealar. Iqtisodiyot va siyosat, Rossiya qonunchilarining faoliyati natijalari. | |- | "Senatda aytilgan" | Asosiy mavzular va mamlakat uchun muhim qonunlar. Senatorlar va ekspertlarning birinchi qo'l ma'lumotlari. Dastur kun davomida Federatsiya Kengashidagi studiyadan Moskva vaqti bilan kechqurun va tunda takrorlanadi. | Aleksandr Veker, Svetlana Mitina |- | "Federatsiya Kengashi yangiliklari" | “Federatsiya Kengashi yangiliklari” haftalik axborot dasturida Rossiya parlamenti yuqori palatasining o‘tgan haftadagi faoliyati haqida so‘z boradi. Vmeste-RF telekanalida va OTR telekanalida efirga uzatildi | Aleksey Mak |- | "Hozirgi intervyu" | Senatorlar, mutasaddilar, olimlar savollarga javob berib, butun mamlakat hayotida ham, muhim iqtisodiy, ijtimoiy, madaniy amaliyotlar shakllanayotgan, turli tajribalar to‘plangan, qiziqarli voqealar bo‘lib o‘tayotgan hududlar hayotida ham ijtimoiy ahamiyatga ega voqealar haqida so‘z yuritmoqda. . | Aleksandr Vekker, Svetlana Mitina, Mixail Volkov |- | "qonuniy" | "Huquqiy asoslar to'g'risida" dasturida Federatsiya Kengashi a'zolari ishlab chiqilayotgan qonunlar, ular qanday o'zgarishlarga olib kelishi haqida batafsil gapiradilar. | Alina Maksimova |- | "Senator bilan tanishing" | Portret dasturi. Tomoshabinlar Federatsiya Kengashi deputatining parlamentdagi va u vakillik qilayotgan hududdagi faoliyati, hayotga qarashlari, sevimli mashg‘ulotlari, oila a’zolari bilan yaqindan tanishmoqda. | |- | "Senat" | “Senat” ko‘rsatuvida qonun chiqaruvchi hokimiyat bilan bevosita bog‘liq voqealar haqida so‘z boradi. Dastur mehmonlari - qonunlar qabul qilinishi ularga bog‘liq bo‘lgan senatorlar, shuningdek, vazirliklar, idoralar, viloyatlar va yirik kompaniyalar rahbarlari. Dastur "Vmeste-RF" telekanali va " [[Rossiya-24|Rossiya 24]] " telekanalida namoyish etiladi | Vera Krasova, Yuriy Bogdanov |- | "Bizning brendimiz" | Nasha Marka - kam taniqli va mashhur rus brendlari uchun qo'llanma. Vologda dantelli, Gjhel, Xoxloma Rossiya viloyatini ulug'ladi, ammo kamroq taniqli brendlar ko'p. Dasturning vazifasi ular haqida, ularning tarixi va zamonaviyligi haqida hikoya qilishdir. | Denis Dyakonov |- | "o'sish nuqtalari" | Xalqaro bozorda innovatsion rivojlanish va raqobatbardoshlik. Rossiya yangi o'sish nuqtalarini qidirmoqda. Nima ular? Tovar bo‘lmagan tarmoqlarni rivojlantirish va iqtisodiyotni raqamli o‘zgartirish, sanoat ishlab chiqarishini diversifikatsiya qilish va qishloq xo‘jaligini ilmiy-texnikaviy rivojlantirish? Texnoparklar boshlang'ich to'lqinlar va ustuvor rivojlanish yo'nalishlarini ko'tarish uchun mo'ljallanganmi? Yoki ilmiy salohiyatni innovatsion g‘oyalar va biznes modellarga aylantirishdir? Bu savolga har bir mintaqaning o'ziga xos javobi bor. Bu savollarga javoblar “Oʻsish nuqtalari” dasturida. | |- | "Rossiya Federatsiyasi xalqi" | Rossiyaning ma'lum bir mintaqasining taniqli vakillari - taniqli fan va madaniyat namoyandalari haqidagi dastur, shuningdek, o'z sohalarida ro'y bergan oddiy odamlar haqidagi filmlar. | |- | "Rossiya Federatsiyasi zaxiralari" | Bugungi kunda qo'riqxonalar nima, ular nima uchun kerak va ularning xavfsizligi haqida kim qayg'uradi. Biz tomoshabinga ulkan mamlakatning turli hududlari va turli iqlim zonalaridagi flora va faunaning xilma-xilligini ko'rsatamiz, qo'riqxonalarda ishlaydigan odamlar, ularning ilmiy va ma'rifiy ishlari haqida gapiramiz. | |- | "Ochig'i" | Biz savollar berishdan tortinmaymiz va har doim aniq javob olamiz. "Aniq bo'lish" dasturlari tsikli - bu murakkab narsalar haqida mashhur tarzda gaplashadigan, mavjud afsonalarni yo'q qiladigan va hatto qanday harakat qilish haqida maslahat beradigan mutaxassislar bilan suhbat. Biz inson hayotining mutlaqo boshqa sohalariga to'xtalamiz, chunki ko'pchiligimiz atrofimizdagi dunyo qanday ishlashini va qanday qonunlarga ko'ra yashashini bilmaymiz. | |- | "Rus" | Qadimgi Rossiya bugungi kunda bizdan Qadimgi Yunoniston kabi deyarli uzoqda. Garchi aldamchi bo'lsa-da, u juda yaqin va tanish ko'rinadi. Qadimgi shaharlar bo'ylab sayohat qilish, qazishmalarga kirishish, eng yaxshi olimlar bilan maslahatlashish, Vladimir Raevskiy zamonaviy Rossiyadan farqli o'laroq, tsivilizatsiya portretini tiklaydi. | Vladimir Raevskiy |- | "Rossiya imperiyasining Davlat kengashi" | 1801 yildan 1917 yilgacha bo'lgan davrda Rossiya imperiyasining Davlat kengashi tarixi bo'yicha bir qator dasturlar. | Denis Shilov |- | "Zemstvo islohoti" | Mahalliy o'zini o'zi boshqarish islohotining 150 yilligiga bag'ishlangan dasturlar tsikli - 1864 yildagi Zemstvo islohoti. | Boris Dedenev |- | "Bir yodgorlik tarixi" | "Bir yodgorlik tarixi" dasturi Rossiyaning turli mintaqalarida joylashgan yodgorliklar haqida hikoya qiladi. | |- | "Akademik soat" | "Akademik soat" televizion ma'ruza zali. Rossiyaning yetakchi olimlari, siyosatchilari va yozuvchilari turli mavzularda ma’ruzalar o‘qiydilar. Dastur 45 daqiqa davom etadi va eng keng auditoriya uchun mo'ljallangan. | |} == Havolalar == * Federatsiya Kengashi == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [http://vmeste-rf.tv/ Federatsiya Kengashining "Vmeste-RF" telekanalining rasmiy sayti] * [https://twitter.com/VmesteRF Federatsiya Kengashining "Vmeste-RF" telekanalining rasmiy Twitter sahifasi] * [https://senatinform.ru/ "SenateInform" tarmoq nashri] [[Turkum:WikiJurnalistika]] [[Turkum:Jurnalistika]] [[Turkum:Jurnalistik atamalar]] [[Turkum:Telekanal]] [[Turkum:Telekanallar]] [[Turkum:Televideniye]] [[Turkum:Televideniye loyihasi maqolalari]] [[Turkum:Rossiya televideniyesi]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] lvciwv2nwda0ij25eio79aqto26rnv3 2817200 2817192 2022-08-29T10:34:47Z BaxtiyJahon 75776 /* Tv Dasturlar */ tarjimadagi xato to'g'rillandi wikitext text/x-wiki {{Telekanal bilgiqutisi|sat serv 1=[[Триколор ТВ]]|sat serv 2=[[МТС (компания)|МТС]]|cable serv 1=[[Ростелеком]]|cable serv 2=[[МТС (компания)|МТС]]|cable serv 3=[[Акадо]]}} '''Federatsiya Kengashining «Вместе-РФ»''' telekanali Rossiyadagi birinchi parlament [[Televizion kanal|telekanalidir]] . U parlamentning yuqori palatasi - Rossiya Federatsiyasi Federal Majlisining Federatsiya Kengashi olib boradigan faoliyatini yoritib boradi. Kabel va sun'iy yo'ldosh televideniesi tarmoqlari orqali efirga uzatiladi. U "Hududiy telekanal" sifatida faoliyat olib boradi. Unda Federatsiya Kengashi majlislari, parlament eshituvlari, hududlardagi yangiliklar, ma’rifiy va ilmiy-ommabop ko‘rsatuvlar, hujjatli filmlar to‘g‘ridan-to‘g‘ri efirga uzatiladi. == Yaratilish tarixi == Federatsiya Kengashi 2012-yilning kuzida o'z telekanalini ochayotganini barchaga e'lon qildi. Keyin Federatsiya Kengashi matbuot xizmati 2013-yilda Internetda efirga uzatish uchun kechayu kunduz ishlaydigan telekanalning ishga tushirilishini e'lon qildi. Rossiyada birinchi parlament televideniyesini yaratish tashabbuskori Federatsiya Kengashi raisi Valentina Matvienko bo'ldi<ref>{{Veb manbasi|url=http://lenta.ru/news/2012/09/26/sovettv/|sarlavha=Совет Федерации запустит собственный телеканал|muallif=|sana=|ish=|nashriyot=Лента.Ру|kirish sanasi=2012-09-26|til=ru|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120927232319/http://lenta.ru/news/2012/09/26/sovettv/|arxivsana=2012-09-27}}</ref>. Telekanal uchta saytda - ikkitasi Moskvada va bittasi Sankt-Peterburgda joylashgan bo'lishi kerak edi. Moskva qismi - ko'chada Bolshaya Dmitrovka, 26 va ko'chada joylashgan Federatsiya Kengashi binosida. Sankt-Peterburg qismi - Tauride saroyidagi MDHga a'zo davlatlar Parlamentlararo assambleyasi binosida joylashdi. Ko'chada Federatsiya Kengashi binosida. "Bolshaya Dmitrovka" ta'mirlandi, tahririyat uchun binolar tayyorlandi va studiya qurildi<ref>{{Veb manbasi|url=http://izvestia.ru/news/536197|sarlavha=Телеканал Совета Федерации будет вещать из Москвы и Питера|muallif=|sana=|ish=|nashriyot=Газета «Известия»|kirish sanasi=2012-09-26|til=ru|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120927034752/http://izvestia.ru/news/536197|arxivsana=2012-09-27}}</ref>. Telekanalni ishga tushirish 2013-yil yanvar oyida rejalashtirilgan edi, biroq Rossiya Moliya vazirligi zarur mablag'ni ajratmadi. 2013-2015-yillarda kanalni rivojlantirish uchun Federatsiya kengashi raisi Valentina Matviyenko Moliya vazirligidan 265,2 million rubl so‘ragan. Moliya vazirligi Matvienkoning bu iltimosini rad etdi, chunki 2013-2015-yillar uchun byudjet mablag'lari federatsiya sub'ektlariga allaqachon kiritilgan edi. Vazirlik Federatsiya Kengashiga parlamentning yuqori palatasiga ajratilgan mablag‘lar hisobidan kanal yaratishni taklif qildi<ref>{{Veb manbasi|url=http://izvestia.ru/news/535204|sarlavha=Телеканал Совета Федерации загонят на YouTube|muallif=|sana=|ish=|nashriyot=Известия|kirish sanasi=2012-09-14|til=ru|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120914003721/http://izvestia.ru/news/535204|arxivsana=2012-09-14}}</ref>. Telekanal 2013-yilning bahorida efirga uzata boshlagan. Rossiya parlamentarizmi kuni - 2013-yil 27-aprel kuni Valentina Matvienko Federatsiya Kengashining "Birgalikda-RF" yangi telekanali tashkil etilganini e'lon qildi. Yalpi majlisda telekanal haqida qisqacha taqdimot videosi namoyish etildi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.kommersant.ru/doc/2181431|sarlavha=Матвиенко представила интернет-канал Совета Федерации|muallif=|sana=|ish=|nashriyot=Коммерсант|kirish sanasi=2012-04-27|til=ru|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160304110431/http://www.kommersant.ru/doc/2181431|arxivsana=2016-03-04}}</ref>. 2020-yil 9-noyabrda Federatsiya Kengashining Birgalikda-RF telekanali tashkil etilganidan beri birinchi marta o'z logotipini o'zgartirdi, shuningdek, translyatsiya dizaynini o'zgartirdi. "Shisha olami"ning uch o'lchovli kontseptsiyasi o'rniga "Piksellar" kontseptsiyasi ishga tushirildi - telekanalning butun qadoqlari ustunlik qiluvchi kvadrat 2D elementlari bilan tekis bo'ldi. Telekanal, shuningdek, Federatsiya Kengashi binosidagi jonli efir studiyasining tashqi ko'rinishi va jihozlarini yangilab, uni 8 m² maydonga ega gorizontal devor ekrani bilan jihozladi. == Pavilion == Federatsiya Kengashining "Birgalikda-RF" telekanali ikkita sun'iy yo'ldosh operatori (Tricolor-TV<ref>{{Veb manbasi|url=http://spb.tricolor.tv/channels/324|sarlavha=Телеканал Совета Федерации "Вместе-РФ" в сетях "Триколор ТВ"|muallif=|sana=|ish=|nashriyot=Триколор ТВ|kirish sanasi=2013-01-01|til=ru|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140210002426/http://spb.tricolor.tv/channels/324|arxivsana=2014-02-10}}</ref> va MTS<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.mtstv.ru/channel/vmeste_rf|sarlavha=Список телеканалов в сетях спутникового телевидения «МТС»|muallif=|sana=|ish=|nashriyot=МТС|kirish sanasi=2013-01-01|til=ru|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160306215823/https://www.mtstv.ru/channel/vmeste_rf|arxivsana=2016-03-06}}</ref> ), shuningdek, "Rostelecom" PJSC kabel tarmoqlari orqali<ref>{{Veb manbasi|url=https://vmeste-rf.tv/news/together-rf-in-analog-package-rostelecom/|sarlavha=«Вместе-РФ» - в аналоговом пакете «Ростелекома»|muallif=|sana=2018-12-04|ish=|nashriyot=Телеканал Совета Федерации «Вместе-РФ»|kirish sanasi=|til=ru|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201203193904/https://vmeste-rf.tv/news/together-rf-in-analog-package-rostelecom/|arxivsana=2020-12-03}}</ref> efirga uzatadi. 2015-yil avgust oyi boshida kanalning auditoriyasi taxminan 40 million kishini tashkil etadi<ref>{{Veb manbasi|url=http://vmeste-rf.tv/news/109551.do|sarlavha=Семинар для руководителей пресс-служб региональных органов власти прошел в Совете Федерации.|muallif=|sana=2015-05-21|ish=|nashriyot=Телеканал Совета Федерации "Вместе-РФ"|kirish sanasi=|til=ru|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160304120820/http://vmeste-rf.tv/news/109551.do|arxivsana=2016-03-04}}</ref>. 2018-yil 1-yanvar holatiga ko'ra, Together-RF tomoshabinlari taxminan 55 million kishiga yetib borgani aniqlandi 2020-yil 26-noyabr holatiga ko‘ra, texnik qamrov taxminan 70 million kishini tashkil etadi<ref>{{Veb manbasi|url=https://vmeste-rf.tv/channel/operators-ktv/|sarlavha=Операторам кабельного телевидения|muallif=|sana=2020-11-26|ish=|nashriyot=Телеканал Совета Федерации "Вместе-РФ"|kirish sanasi=|til=ru|arxivurl=https://web.archive.org/web/20201202060417/https://www.vmeste-rf.tv/channel/operators-ktv/|arxivsana=2020-12-02}}</ref>. == Kanal teleboshlovchilari == * Aleksandr Vekker - "Bu Senatda aytiladi", "Haqiqiy intervyu" dasturlari boshlovchisi * Svetlana Mitina - "Bu Senatda aytiladi", "Haqiqiy intervyu" dasturining boshlovchisi * Mixail Volkov - "Aktual intervyu" dasturining boshlovchisi * Alina Maksimova - "Bu Senatda aytiladi" ko'rsatuvi sharhlovchisi, "Qonuniy" dasturining boshlovchisi * Denis Shilov - "Rossiya imperiyasining Davlat kengashi" dasturining boshlovchisi * Boris Dedenev - Zemstvo islohoti dasturining boshlovchisi * Denis Dyakonov - "Bizning brendimiz" dasturining boshlovchisi * Anton Voitsexovskiy - "O'sish nuqtalari", "Ilm bilan birga" dasturlari boshlovchisi == Rahbariyat == * Gennadiy Krilov (bosh muharrir vazifasini bajaruvchi) * Elena Porxomovskaya (rejissyor) * Artem Kanubrikov (bosh prodyuser) * Elza Gazetdinova (Axborot va tahliliy eshittirishlar direksiyasi direktori) * Elena Nemshilova (dastur direktori) * Yuriy Belov (bosh operator) == Tv Dasturlar == Federatsiya Kengashining '''«Вместе-РФ»''' telekanali efiridagi dasturlarning joriy ro'yxati {| class="standard sortable" ! width="35%" |Ism ! width="45%" | Tavsif ! width="20%" | Etakchi |- | "Yangiliklar" | Yangiliklar dayjesti (7, 10, 15 daqiqa) - Rossiyadagi kunning axborot surati va dunyodagi eng muhim voqealar. Iqtisodiyot va siyosat, Rossiya qonunchilarining faoliyati natijalari. | |- | "Senatda aytilgan" | Asosiy mavzular va mamlakat uchun muhim qonunlar. Senatorlar va ekspertlarning birinchi qo'l ma'lumotlari. Dastur kun davomida Federatsiya Kengashidagi studiyadan Moskva vaqti bilan kechqurun va tunda takrorlanadi. | Aleksandr Veker, Svetlana Mitina |- | "Federatsiya Kengashi yangiliklari" | “Federatsiya Kengashi yangiliklari” haftalik axborot dasturida Rossiya parlamenti yuqori palatasining o‘tgan haftadagi faoliyati haqida so‘z boradi. Vmeste-RF telekanalida va OTR telekanalida efirga uzatildi | Aleksey Mak |- | "Hozirgi intervyu" | Senatorlar, mutasaddilar, olimlar savollarga javob berib, butun mamlakat hayotida ham, muhim iqtisodiy, ijtimoiy, madaniy amaliyotlar shakllanayotgan, turli tajribalar to‘plangan, qiziqarli voqealar bo‘lib o‘tayotgan hududlar hayotida ham ijtimoiy ahamiyatga ega voqealar haqida so‘z yuritmoqda. . | Aleksandr Vekker, Svetlana Mitina, Mixail Volkov |- | "qonuniy" | "Huquqiy asoslar to'g'risida" dasturida Federatsiya Kengashi a'zolari ishlab chiqilayotgan qonunlar, ular qanday o'zgarishlarga olib kelishi haqida batafsil gapiradilar. | Alina Maksimova |- | "Senator bilan tanishing" | Portret dasturi. Tomoshabinlar Federatsiya Kengashi deputatining parlamentdagi va u vakillik qilayotgan hududdagi faoliyati, hayotga qarashlari, sevimli mashg‘ulotlari, oila a’zolari bilan yaqindan tanishmoqda. | |- | "Senat" | “Senat” ko‘rsatuvida qonun chiqaruvchi hokimiyat bilan bevosita bog‘liq voqealar haqida so‘z boradi. Dastur mehmonlari - qonunlar qabul qilinishi ularga bog‘liq bo‘lgan senatorlar, shuningdek, vazirliklar, idoralar, viloyatlar va yirik kompaniyalar rahbarlari. Dastur "Vmeste-RF" telekanali va " [[Rossiya-24|Rossiya 24]] " telekanalida namoyish etiladi | Vera Krasova, Yuriy Bogdanov |- | "Bizning brendimiz" | Nasha Marka - kam taniqli va mashhur rus brendlari uchun qo'llanma. Vologda dantelli, Gjhel, Xoxloma Rossiya viloyatini ulug'ladi, ammo kamroq taniqli brendlar ko'p. Dasturning vazifasi ular haqida, ularning tarixi va zamonaviyligi haqida hikoya qilishdir. | Denis Dyakonov |- | "o'sish nuqtalari" | Xalqaro bozorda innovatsion rivojlanish va raqobatbardoshlik. Rossiya yangi o'sish nuqtalarini qidirmoqda. Nima ular? Tovar bo‘lmagan tarmoqlarni rivojlantirish va iqtisodiyotni raqamli o‘zgartirish, sanoat ishlab chiqarishini diversifikatsiya qilish va qishloq xo‘jaligini ilmiy-texnikaviy rivojlantirish? Texnoparklar boshlang'ich to'lqinlar va ustuvor rivojlanish yo'nalishlarini ko'tarish uchun mo'ljallanganmi? Yoki ilmiy salohiyatni innovatsion g‘oyalar va biznes modellarga aylantirishdir? Bu savolga har bir mintaqaning o'ziga xos javobi bor. Bu savollarga javoblar “Oʻsish nuqtalari” dasturida. | |- | "Rossiya Federatsiyasi xalqi" | Rossiyaning ma'lum bir mintaqasining taniqli vakillari - taniqli fan va madaniyat namoyandalari haqidagi dastur, shuningdek, o'z sohalarida ro'y bergan oddiy odamlar haqidagi filmlar. | |- | "Rossiya Federatsiyasi zaxiralari" | Bugungi kunda qo'riqxonalar nima, ular nima uchun kerak va ularning xavfsizligi haqida kim qayg'uradi. Biz tomoshabinga ulkan mamlakatning turli hududlari va turli iqlim zonalaridagi flora va faunaning xilma-xilligini ko'rsatamiz, qo'riqxonalarda ishlaydigan odamlar, ularning ilmiy va ma'rifiy ishlari haqida gapiramiz. | |- | "Ochig'i" | Biz savollar berishdan tortinmaymiz va har doim aniq javob olamiz. "Aniq bo'lish" dasturlari tsikli - bu murakkab narsalar haqida mashhur tarzda gaplashadigan, mavjud afsonalarni yo'q qiladigan va hatto qanday harakat qilish haqida maslahat beradigan mutaxassislar bilan suhbat. Biz inson hayotining mutlaqo boshqa sohalariga to'xtalamiz, chunki ko'pchiligimiz atrofimizdagi dunyo qanday ishlashini va qanday qonunlarga ko'ra yashashini bilmaymiz. | |- | "Rus" | Qadimgi Rossiya bugungi kunda bizdan Qadimgi Yunoniston kabi deyarli uzoqda. Garchi aldamchi bo'lsa-da, u juda yaqin va tanish ko'rinadi. Qadimgi shaharlar bo'ylab sayohat qilish, qazishmalarga kirishish, eng yaxshi olimlar bilan maslahatlashish, Vladimir Raevskiy zamonaviy Rossiyadan farqli o'laroq, tsivilizatsiya portretini tiklaydi. | Vladimir Raevskiy |- | "Rossiya imperiyasining Davlat kengashi" | 1801 yildan 1917 yilgacha bo'lgan davrda Rossiya imperiyasining Davlat kengashi tarixi bo'yicha bir qator dasturlar. | Denis Shilov |- | "Zemstvo islohoti" | Mahalliy o'zini o'zi boshqarish islohotining 150 yilligiga bag'ishlangan dasturlar tsikli - 1864 yildagi Zemstvo islohoti. | Boris Dedenev |- | "Bir yodgorlik tarixi" | "Bir yodgorlik tarixi" dasturi Rossiyaning turli mintaqalarida joylashgan yodgorliklar haqida hikoya qiladi. | |- | "Akademik soat" | "Akademik soat" televizion ma'ruza zali. Rossiyaning yetakchi olimlari, siyosatchilari va yozuvchilari turli mavzularda ma’ruzalar o‘qiydilar. Dastur 45 daqiqa davom etadi va eng keng auditoriya uchun mo'ljallangan. | |} == Havolalar == * Federatsiya Kengashi == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [http://vmeste-rf.tv/ Federatsiya Kengashining "Vmeste-RF" telekanalining rasmiy sayti] * [https://twitter.com/VmesteRF Federatsiya Kengashining "Vmeste-RF" telekanalining rasmiy Twitter sahifasi] * [https://senatinform.ru/ "SenateInform" tarmoq nashri] [[Turkum:WikiJurnalistika]] [[Turkum:Jurnalistika]] [[Turkum:Jurnalistik atamalar]] [[Turkum:Telekanal]] [[Turkum:Telekanallar]] [[Turkum:Televideniye]] [[Turkum:Televideniye loyihasi maqolalari]] [[Turkum:Rossiya televideniyesi]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] r4x9hus3wdnyuiujbqxp6vess74e4ka Хуталиев, Арслан Мурадович 0 784240 2817196 2022-08-29T10:33:39Z Mehriddin 01 72855 Mehriddin 01 [[Хуталиев, Арслан Мурадович]] sahifasini [[Arslan Xutaliyev]]ga koʻchirdi wikitext text/x-wiki #YOʻNALTIRISH [[Arslan Xutaliyev]] q7cmslv68updo2i76grdm6twcu7rwqr Munozara:Xalqaro yengil atletika federasiyalari assosiasiyasi 1 784241 2817202 2022-08-29T10:34:59Z Mehriddin 01 72855 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Gennadiy Chxaidze 0 784242 2817208 2022-08-29T10:38:39Z Yohanjon 23 72166 „[[:ru:Special:Redirect/revision/116403293|Чхаидзе, Геннадий]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Sportchi bilgiqutisi|medallar=Osiyo oʻyinlari {{Bronza}} Doxa 2006 Osiyo chempionati {{Oltin}} Olmaota 2004|ism=Gennadiy Chxaidze|tugilgan_paytdagi_ism=gruz. გენნადი ჩხაიძე|jins=erkak|fuqarolik={{flagicon|Gruziya}} / {{flagicon|Qirgʻiziston}} / {{flagicon|UZB}}|sport=Yunon-rum kurashi|tavallud_sana=[[1974-yil]] [[19-iyun]]|tavallud_yer=[[Tbilisi]], [[Gruziya SSR]], [[SSSR]]|boy=186 sm|vazn=96 kg}} '''Gennadiy Chxaidze''' ( {{Lang-ka|გენნადი ჩხაიძე}} ; [[1974-yil]] [[19-iyun]]<nowiki/>da tugʻilgan, [[Tbilisi]]) - [[gruzin]], qirgʻiz va oʻzbek [[Yunon-rum kurashi|yunon-rum kurashchisi]], Osiyo chempioni. == Tarjimai holi == 1974-yilda Tbilisida tugʻilgan. Gruziya nomidan oʻynab, 1999-yilda Jahon va Yevropa chempionatlarida 5-oʻrinni egallagan, 2000-yilda Sidneydagi Olimpiya oʻyinlarida 5-oʻrinni egallagan. 2003-yildan boshlab Qirgʻiziston terma jamoasida oʻynay boshladi, 2004-yilda Osiyo chempioni boʻlgan, lekin Afinadagi Olimpiya oʻyinlarida yana atigi 5-oʻrinni egallagan. 2006-yildan buyon Osiyo oʻyinlarining bronza medalini qoʻlga kiritib, Oʻzbekiston terma jamoasi safida oʻynay boshlagan. [[Turkum:Oʻzbekiston kurashchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1974-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:19-iyunda tugʻilganlar]] lpxs9ighg8pitwb7id9zqgeaf1tvaji Les Hunter 0 784243 2817209 2022-08-29T10:38:50Z Odilbek Irisqulov 72315 „[[:en:Special:Redirect/revision/1085968462|Les Hunter (basketball)]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | name = Les Hunter | image = Les Hunter, 1963 Loyola men's basketball team yearbook photo.png | caption = Hunter, 1963-yilda | height_ft = 6 | height_in = 7 | weight_lb = 210 | birth_date = {{birth date|1942|08|16}} | birth_place = [[Nashville, Tennessee]], US | death_date = {{death date and age|2020|3|27|1942|8|16}} | death_place = [[Overland Park, Kansas]], US | high_school = [[Martin Luther King Magnet at Pearl High School|Pearl]] (Nashville, Tennessee) | college = [[Loyola Ramblers men's basketball|Loyola Chicago]] (1961–1964) | draft_year = 1964 | draft_round = 2 | draft_pick = 9 | draft_team = [[Detroit Pistons]] | career_start = 1964 | career_end = 1973 | career_number = 41, 35, 40, 4, 30 | career_position = Hujumchi | highlights = * 2× [[ABA All-Star]] ([[1968 ABA All-Star Game|1968]], [[1969 ABA All-Star Game|1969]]) * [[List of NCAA Men's Division I Basketball champions|NCAA champion]] ([[1963 NCAA Men's Division I Basketball Tournament|1963]]) * No. 41 [[Loyola Ramblers men's basketball#Retired numbers|retired by Loyola Ramblers]] }} '''Leslie Henry Hunter''' (1942-yil 16-avgust - 2020-yil 27-mart) [[National Basketball Association|Milliy Basketbol Assotsiatsiyasi]] (NBA) va Amerika Basketbol Assotsiatsiyasi (ABA)dagi amerikalik professional [[Basketbol|basketbolchi]] edi. Hunter Loyola Ramblers uchun kollej basketboli o'ynagan va 1963-yilda NCAA chempionatida boshlang'ich markaz bo'lgan. U ikki karra ABA yulduzi bo'lgan. == Yoshligi == Hunter [[Nashville (Tennessee)|Tennessi shtatining Nashvill]] shahrida tug'ilgan. Hunter Pearl o'rta maktabida va Chikagodagi Loyola universitetida o'qigan. U Pearl o'rta maktabida Vik Rouz bilan birga o'ynagan va ikkalasi keyinchalik Loyola universitetida birga o'qishgan. Ovchi va Rouz Pearlni 1958, 1959 va 1960-yillarda ketma-ket 54 ta g'alaba va qora tanlilar milliy o'rta maktab chempionatiga olib keldi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.tssaa.org/2005Champions/StateBBasketball/Pearl.pdf|sarlavha=TSSAA Proudly Salutes the 1966 Pearl Team Tennessee's Glory Road|nashriyot=TSSAA|kirish sanasi=December 29, 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120906091240/http://www.tssaa.org/2005Champions/StateBBasketball/Pearl.pdf|arxivsana=September 6, 2012}}</ref><ref name="tennessean.com">{{Veb manbasi|url=https://www.tennessean.com/story/sports/2016/04/12/hunter-rouse-among-those-join-mnps-hall-fame/82896290/|sarlavha=Pearl stars among those to join MNPS Hall of Fame|ish=The Tennessean}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.tennessean.com/story/sports/2016/04/12/hunter-rouse-among-those-join-mnps-hall-fame/82896290/ "Pearl stars among those to join MNPS Hall of Fame"]. ''The Tennessean''.</cite></ref> == Kollej karyerasi == Hunter va boshqa to'rtta Loyola o'yinni almashtirmasdan o'tkazishdi. 1963-yil birinchi raundda Hunter va Ramblersning Tennessee Tech ustidan qozongan O'rta Sharq mintaqasidagi g'alabasi, 111–42, NCAA erkaklar basketbol turniri o'yini uchun rekord darajadagi g'alaba bo'lib qolmoqda.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.cstv.com/sports/m-baskbl/stories/040503aas.html|sarlavha=Loyola's Title Was Turning Point for NCAA Hoops|nashriyot=CBS College Sports|kirish sanasi=December 29, 2013}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.stellarcollegebballgame.com/1963Loyola.htmll|sarlavha=Greatest College Basketball Teams: Spotlight 1963 Loyola (Chi)|nashriyot=Stellar College Basketball|kirish sanasi=December 29, 2013}}</ref> 1961–1962-yillarda ikkinchi kurs talabasi sifatida Hunter universitetda debyut qildi va o‘rtacha 12,8 ochko va 8,7 ribaund to‘pladi vaLoyola bosh murabbiy Jorj Irlandiya qo‘l ostida 23:4 hisobida yakunladi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.sports-reference.com/cbb/schools/loyola-il/1962.html|sarlavha=1961–62 Loyola (IL) Ramblers Roster and Stats|ish=College Basketball at Sports-Reference.com}}</ref> [[Fayl:1963_Loyola_v_Iowa_-_Les_Hunter_layup.png|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/1963_Loyola_v_Iowa_-_Les_Hunter_layup.png/220px-1963_Loyola_v_Iowa_-_Les_Hunter_layup.png|left|thumb| Hunter 1963-yil 2-fevralda Ayovaga qarshi o‘yin o‘tkazdi.]] 1962–1963-yillarda oʻsmir sifatida Hunter oʻrtacha 17.0 ball (53% otish boʻyicha) 11.4 ribaund bilan toʻpladi, chunki Loyola 29–2 natijani qayd etdi va 1963-yilgi NCAA chempionatini qoʻlga kiritdi. Hunter jamoada Jerri Xarknessdan gol urish bo'yicha va Vik Rouzdan keyin ikkinchi bo'ldi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.sports-reference.com/cbb/schools/loyola-il/1963.html|sarlavha=1962–63 Loyola (IL) Ramblers Roster and Stats|ish=College Basketball at Sports-Reference.com}}</ref> Hunter NCAA All-Turnir jamoasiga tayinlandi. Tennessee Tech (111-42), Missisipi shtati Beyli Xauell (61-51) va Illinoys (79-54) ustidan g'alaba qozonganidan so'ng, Hunter Ramblersning 92-75 yarim finalida 29 ochko va 18 ribaundga ega edi. Hunter keyin Cincinnati va 60-58 qo'shimcha vaqt NCAA chempionati o'yinida 11 ribaund bilan 16 ochko to'pladi.<ref name="sports-reference.com">{{Veb manbasi|url=https://www.sports-reference.com/cbb/players/les-hunter-1.html|sarlavha=Les Hunter College Stats|ish=College Basketball at Sports-Reference.com}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.sports-reference.com/cbb/players/les-hunter-1/gamelog/1963/|sarlavha=Les Hunter 1962–63 Game Log|ish=College Basketball at Sports-Reference.com}}</ref><ref name="tennessean.com">{{Veb manbasi|url=https://www.tennessean.com/story/sports/2016/04/12/hunter-rouse-among-those-join-mnps-hall-fame/82896290/|sarlavha=Pearl stars among those to join MNPS Hall of Fame|ish=The Tennessean}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.tennessean.com/story/sports/2016/04/12/hunter-rouse-among-those-join-mnps-hall-fame/82896290/ "Pearl stars among those to join MNPS Hall of Fame"]. ''The Tennessean''.</cite></ref><ref name="auto">{{Veb manbasi|url=https://www.baltimoresun.com/sports/college/basketball/mens/bs-sp-catching-up-hunter-20180330-story.html|sarlavha=Catching up with ... former Loyola Chicago and Bullets player Les Hunter|ism=Mike|muallif=Klingaman|ish=baltimoresun.com}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFKlingaman">Klingaman, Mike. [https://www.baltimoresun.com/sports/college/basketball/mens/bs-sp-catching-up-hunter-20180330-story.html "Catching up with ... former Loyola Chicago and Bullets player Les Hunter"]. ''baltimoresun.com''.</cite></ref> O'zining 1963–1964-yillardagi katta yilida Hunter Loyolani 22–6 rekordga olib keldi, o'rtacha 21,4 ochko va 15,3 ribaund to'pladi, chunki Ramblers 1964 yilda NCAA universiteti divizioni basketbol turnirini o'tkazdi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.sports-reference.com/cbb/schools/loyola-il/1964.html|sarlavha=1963–64 Loyola (IL) Ramblers Roster and Stats|ish=College Basketball at Sports-Reference.com}}</ref> Hunter 101-91 hisobida Myurrey shtatiga qarshi o'yinda 13 ochko va 22 ribaund, Kezzi Rassell va Bill Buntin bilan Michiganga 84-80 hisobida mag'lub bo'lganida 25 ochko va 6 ribaund to'pladi. O'zining so'nggi o'yinida, 3-o'rinni egallagan Mideast NCAA Regional o'yinida, Hunter murabbiy Adolf Rupp va uning Kentukki Wildcats ustidan 100–91 hisobida g'alaba qozonib, 18 ribaund bilan 27 ochko to'pladi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.sports-reference.com/cbb/players/les-hunter-1/gamelog/1964/|sarlavha=Les Hunter 1963–64 Game Log|ish=College Basketball at Sports-Reference.com}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.sports-reference.com/cbb/schools/loyola-il/1964-schedule.html|sarlavha=1963–64 Loyola (IL) Ramblers Schedule and Results|ish=College Basketball at Sports-Reference.com}}</ref> Loyoladagi universitetdagi karerasida Hunter Ramblersni 74-12 rekordiga olib chiqdi, jami 1472 ochko va 1074 jami ribaund to'pladi. Hunter faoliyatidagi 86 o‘yinda o‘rtacha 17,1 ochko va 11,8 ribaund bilan dubl-dabl qayd etdi.<ref name="sports-reference.com">{{Veb manbasi|url=https://www.sports-reference.com/cbb/players/les-hunter-1.html|sarlavha=Les Hunter College Stats|ish=College Basketball at Sports-Reference.com}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.sports-reference.com/cbb/players/les-hunter-1.html "Les Hunter College Stats"]. ''College Basketball at Sports-Reference.com''.</cite></ref> == Professional martabasi == Hunter [[Detroit Pistons|Detroyt Pistons]] tomonidan 1964-yilgi NBA loyihasining 11-chi tanlovi (2-raund) bilan tuzilgan.<ref name="auto1">{{Veb manbasi|url=http://www.basketballreference.com/players/playerpage.htm?ilkid=HUNTELE01|sarlavha=Les Hunter|nashriyot=databaseBasketball.com|kirish sanasi=December 29, 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130720103357/http://www.basketballreference.com/players/playerpage.htm?ilkid=HUNTELE01|arxivsana=July 20, 2013}}</ref> Hunter bir mavsum (1964-1965) NBAda Bullets bilan o'ynadi. U 24 o‘yin davomida har bir o‘yinda 4 daqiqada o‘rtacha 1,8 ochko va 2,4 ribaund to‘pladi.<ref name="basketball-reference.com">{{Veb manbasi|url=https://www.basketball-reference.com/players/h/huntele01.html|sarlavha=Les Hunter Stats|ish=Basketball-Reference.com}}</ref> 1965–1966 va 1966–1967-yillarda Hunter Shimoliy Amerika Basketbol Ligasining (NABL) “Twin City Sailors” jamoasida o‘ynagan. U 1966-1967-yillarda dengizchilar safida o'rtacha 23,1 ochko va 13,0 ribaund to'plagan. Hunter Amerika Basketbol Assotsiatsiyasi loyihasida (ABA) yangi tashkil etilgan liga tomonidan tuzilgan va 1967 yilda Minnesota Muskies tomonidan imzolangan. U o'zining birinchi ABA mavsumida 17,6 ochko va 9,6 ribaund to'pladi. Hunter 1968-yil yanvar oyida ABA yulduzlari o'rtasidagi birinchi o'yinda 7 ochko va 8 ribaundga ega edi. Muskies murabbiy Jim Pollard qo'l ostida 50-28 hisobida yakunlandi va pley-offda Kentukki polkovniklarini 3-2 hisobida mag'lub etdi va Sharqiy divizion finalida ABA chempioni Pitsburg Paypersga 4-1 hisobida mag'lub bo'ldi, ammo Hunter pley-offda o'rtacha 21,4 ball to'plagan.<ref name="auto1">{{Veb manbasi|url=http://www.basketballreference.com/players/playerpage.htm?ilkid=HUNTELE01|sarlavha=Les Hunter|nashriyot=databaseBasketball.com|kirish sanasi=December 29, 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130720103357/http://www.basketballreference.com/players/playerpage.htm?ilkid=HUNTELE01|arxivsana=July 20, 2013}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20130720103357/http://www.basketballreference.com/players/playerpage.htm?ilkid=HUNTELE01 "Les Hunter"]. databaseBasketball.com. Archived from [http://www.basketballreference.com/players/playerpage.htm?ilkid=HUNTELE01 the original] on July 20, 2013<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">December 29,</span> 2013</span>.</cite></ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://stewthornley.net/mplslakers_mnmuskies.html|sarlavha=Minnesota Muskies|ish=stewthornley.net}}</ref><ref name="basketball-reference.com">{{Veb manbasi|url=https://www.basketball-reference.com/players/h/huntele01.html|sarlavha=Les Hunter Stats|ish=Basketball-Reference.com}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.basketball-reference.com/players/h/huntele01.html "Les Hunter Stats"]. ''Basketball-Reference.com''.</cite></ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.basketball-reference.com/teams/MNM/1968.html|sarlavha=1967–68 Minnesota Muskies Roster and Stats|ish=Basketball-Reference.com}}</ref><ref name="auto5">{{Veb manbasi|url=https://www.basketball-reference.com/playoffs/1968-aba-eastern-division-finals-muskies-vs-pipers.html|sarlavha=1968 ABA Eastern Division Finals – Minnesota Muskies vs. Pittsburgh Pipers|ish=Basketball-Reference.com}}</ref> Hunter 1969-yilgi ABA All-Star o'yinida 6 ribaund bilan 12 ochko to'pladi. U 1968-1968-yillarda Mayamidagi floridiyaliklar uchun o'rtacha 16,7 ochko va 9,6 ribaund va 1,6 ball to'plagan, chunki asl Minnesota franshizasi Mayamiga ko'chib o'tgan.<ref name="basketball-reference.com">{{Veb manbasi|url=https://www.basketball-reference.com/players/h/huntele01.html|sarlavha=Les Hunter Stats|ish=Basketball-Reference.com}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.basketball-reference.com/players/h/huntele01.html "Les Hunter Stats"]. ''Basketball-Reference.com''.</cite></ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.basketball-reference.com/teams/MMF/1969.html|sarlavha=1968–69 Miami Floridians Roster and Stats|ish=Basketball-Reference.com}}</ref> 1969–1970-yillarda “[[Brooklyn Nets|Nyu-York Nets]]” da oʻrtacha hisobda 16.4 ochko, 8.5 ribaund va 2.7 golga assistentlik qilgan. Hunter o'rtacha 16,1 ball va 6,0 ribaundni Kentukki polkovniklariga 7 o'yindan iborat pley-off seriyasida mag'lub etdi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.basketball-reference.com/teams/NYA/1970.html|sarlavha=1969–70 New York Nets Roster and Stats|ish=Basketball-Reference.com}}</ref><ref name="basketball-reference.com">{{Veb manbasi|url=https://www.basketball-reference.com/players/h/huntele01.html|sarlavha=Les Hunter Stats|ish=Basketball-Reference.com}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.basketball-reference.com/players/h/huntele01.html "Les Hunter Stats"]. ''Basketball-Reference.com''.</cite></ref> Umuman olganda, Hunter olti mavsum (1967–1973) ABAda o`ynadi. Ular: Minnesota Maskkies (1967–1968)/ Mayami Floridians (1968–1969), [[Brooklyn Nets|Nyu-York Nets]] (1969–1971), Kentukki Polkovniklari (1970–1972) va Memfis Tams (1972–1973).<ref>{{Veb manbasi|url=http://americanhistory.si.edu/collections/search/object/nmah_665117|sarlavha=Les Hunter|nashriyot=American Basketball Association Players|kirish sanasi=December 29, 2013}}</ref> Umuman olganda, Hunter o'zining professional faoliyatida 5,735 ball to'pladi va ikki marta ABA All-Star bo'ldi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.chicagonow.com/chicago-college-basketball/2009/08/top-10-greatest-chicago-college-basketball-players-7/|sarlavha=Top 10 Greatest Chicago College Basketball Players – #7|nashriyot=Chicago College Baseball|kirish sanasi=December 29, 2013}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://americanhistory.si.edu/collections/search/object/nmah_665117|sarlavha=Les Hunter Basketball Card|nashriyot=National Museum of American History|kirish sanasi=December 29, 2013}}</ref> Hunter birinchi ABA All-Star o'yinida 1968-yilda [[Indianapolis|Indiana shtatining Indianapolis shahrida]] Shuhrat zaliga a'zo bo'lganlar Larri Braun, Kliff Xagan, Mel Daniels, Lui Dampier, Rojer Braun va Konni Xokins bilan birga o'ynagan.<ref name="auto2">{{Veb manbasi|url=http://www.collegehoopsnet.com/jon-teitels-interview-series-loyola-chicago-legend-les-big-game-hunter-168634|sarlavha=Jon Teitel's Interview Series: Loyola-Chicago Legend Les "Big Game" Hunter|nashriyot=collegehoops.net|kirish sanasi=December 29, 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131230232700/http://www.collegehoopsnet.com/jon-teitels-interview-series-loyola-chicago-legend-les-big-game-hunter-168634|arxivsana=December 30, 2013}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20131230232700/http://www.collegehoopsnet.com/jon-teitels-interview-series-loyola-chicago-legend-les-big-game-hunter-168634 "Jon Teitel's Interview Series: Loyola-Chicago Legend Les "Big Game" Hunter"]. collegehoops.net. Archived from [http://www.collegehoopsnet.com/jon-teitels-interview-series-loyola-chicago-legend-les-big-game-hunter-168634 the original] on December 30, 2013<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">December 29,</span> 2013</span>.</cite></ref> Hunter Amerika Basketbol Assotsiatsiyasi faoliyatidagi 444 ta o‘yinida o‘rtacha 12,8 ochko, 7,1 ribaund va 1,7 assist qayd etgan.<ref name="basketball-reference.com">{{Veb manbasi|url=https://www.basketball-reference.com/players/h/huntele01.html|sarlavha=Les Hunter Stats|ish=Basketball-Reference.com}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.basketball-reference.com/players/h/huntele01.html "Les Hunter Stats"]. ''Basketball-Reference.com''.</cite></ref> == Basketboldan keyingi hayoti == Basketbolni tark etgach, Hunter 1976-yilda Kanzas-Siti shahriga ko'chib o'tdi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.kansascity.com/2013/11/23/4644328/college-basketball-hall-calls.html|sarlavha=College basketball hall calls its first team: The 1963 Loyola Ramblers|nashriyot=The Kansas City Star|kirish sanasi=December 29, 2013}}</ref> U o'n yil davomida restoranga egalik qilgan va bitirmagan talabalarga o'rta maktabni tamomlash va onlayn darslarga yordam berish uchun o'qituvchi bo'lib ishlagan.<ref name="auto2">{{Veb manbasi|url=http://www.collegehoopsnet.com/jon-teitels-interview-series-loyola-chicago-legend-les-big-game-hunter-168634|sarlavha=Jon Teitel's Interview Series: Loyola-Chicago Legend Les "Big Game" Hunter|nashriyot=collegehoops.net|kirish sanasi=December 29, 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131230232700/http://www.collegehoopsnet.com/jon-teitels-interview-series-loyola-chicago-legend-les-big-game-hunter-168634|arxivsana=December 30, 2013}}</ref> 2018-yilda Hunter NCAA turnirida darsga Loyola qalpoqchasini kiyib, Kanzas-Siti chekkasidagi [[Overland Park (Kansas)|Overland Parkdagi]] uyi yaqinidagi jamoa kollejida matematikadan dars bergan.<ref name="auto">{{Veb manbasi|url=https://www.baltimoresun.com/sports/college/basketball/mens/bs-sp-catching-up-hunter-20180330-story.html|sarlavha=Catching up with ... former Loyola Chicago and Bullets player Les Hunter|ism=Mike|muallif=Klingaman|ish=baltimoresun.com}}</ref> U 2020-yil 27-martda 77 yoshida saraton kasalligidan vafot etdi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.espn.com/mens-college-basketball/story/_/id/28964167/les-hunter-star-1963-loyola-title-team-dies-77|sarlavha=Les Hunter, star on 1963 Loyola title team, dies at 77|ish=ESPN.com|sana=March 27, 2020}}</ref> == Mukofot va unvonlari == * 2013-yil 11-iyul kuni [[Oq uy|Oq uyning]] Oval kabinetida Hunter va sobiq Loyola jamoadoshlari Jon Egan, Jerri Xarkness va Ron Miller maktabning 1963-yilgi milliy chempionatining 50 yilligini nishonlash uchun Prezident [[Barack Obama|Barak Obama]] bilan uchrashishdi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.legendsofbasketball.com/2013/07/q-a-with-jerry-harkness-50-years-after-the-game-of-change-and-his-trip-to-the-white-house/|sarlavha=Q & A WITH JERRY HARKNESS: 50 YEARS AFTER THE GAME OF CHANGE AND HIS TRIP TO THE WHITE HOUSE|nashriyot=Legends of Basketball|kirish sanasi=December 28, 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131231000914/http://www.legendsofbasketball.com/2013/07/q-a-with-jerry-harkness-50-years-after-the-game-of-change-and-his-trip-to-the-white-house/|arxivsana=December 31, 2013}}</ref> Bugungi kunga qadar bu Illinoys shtatidagi universitet tomonidan qo'lga kiritilgan yagona NCAA Division I basketbol chempionati bo'lib qolmoqda.<ref name="auto3">{{Veb manbasi|url=http://chicagolandsportshalloffame.com/2013Pressrelease.pdf|sarlavha=NCAA Champ Coach Rick Pitino Set for Hall of Fame Class of 2013 along with 1963 NCAA Champion Loyola Ramblers|nashriyot=Chicagoland Sports Hall of Fame|kirish sanasi=December 28, 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131230232925/http://chicagolandsportshalloffame.com/2013Pressrelease.pdf|arxivsana=December 30, 2013}}</ref> * 2013-yil sentyabr oyida butun 1963-yilgi Loyola Ramblers NCAA Championship basketbol jamoasi Chikagolend sport shon-shuhrat zaliga kiritildi.<ref name="auto3" /> * 1963-yilgi Loyola Ramblers 2013-yil noyabr oyida kollej basketbol shon-shuhrat zaliga kiritildi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.loyolaramblers.com/sports/m-baskbl/spec-rel/112213aac.html|sarlavha=Loyola 1963 Men's Basketball NCAA Title Team To Enter The National Collegiate Basketball Hall of Fame|nashriyot=Loyola University|kirish sanasi=December 28, 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140319205114/http://www.loyolaramblers.com/sports/m-baskbl/spec-rel/112213aac.html|arxivsana=March 19, 2014}}</ref>, bu uni Shon-sharaf zaliga kiritilgan birinchi jamoaga aylantirdi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://chicago.cbslocal.com/2013/04/02/loyolas-1963-championship-basketball-team-inducted-into-hall-of-fame/|sarlavha=Loyola's 1963 Championship Basketball Team Inducted Into Hall Of Fame|sana=April 2, 2013|nashriyot=CBS Chicago|kirish sanasi=December 28, 2013}}</ref> * 2016-yilda Hunter va Pearl jamoadoshi Vik Rouz Metro Nashville Public Schools sport shon-sharaf zaliga kiritildi.<ref name="tennessean.com">{{Veb manbasi|url=https://www.tennessean.com/story/sports/2016/04/12/hunter-rouse-among-those-join-mnps-hall-fame/82896290/|sarlavha=Pearl stars among those to join MNPS Hall of Fame|ish=The Tennessean}}</ref> * 1991-yilda Hunter Loyola atletika shon-sharaf zaliga kiritildi va uning 41-raqami nafaqaga chiqdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Martin |first=Jill |title=Les Hunter, member of Loyola's NCAA title team who played in historic 'Game of Change,' dies at 77 |work=CNN |url=https://www.cnn.com/2020/03/27/us/les-hunter-star-loyola-chicago-1963-ncaa-title-team-dies-spt-trnd/index.html |access-date=2020-03-29}}</ref> == Manbalar == {{Manbalar}} == Qo'shimcha o'qish == * ''Ramblers: Loyola Chikago 1963 - Kollej basketbolining rangini o'zgartirgan jamoa'' Maykl Lenehan tomonidan, Agate Publishing tomonidan nashr etilgan, 2013 yil 18 fevral. == Tashqi havolalar == * Les Hunter College Stats collegiate stats * Loyola's Title Was Turning Point for NCAA Hoops [[Turkum:2020-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:1942-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] gomz83oa5x6bc5ozxgd2rjp5uw4jz2o 2817272 2817209 2022-08-29T11:04:09Z Odilbek Irisqulov 72315 wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | name = Les Hunter | image = Les Hunter, 1963 Loyola men's basketball team yearbook photo.png | caption = Hunter, 1963-yilda | height_ft = 6 | height_in = 7 | weight_lb = 210 | birth_date = {{birth date|1942|08|16}} | birth_place = [[Nashville, Tennessee]], US | death_date = {{death date and age|2020|3|27|1942|8|16}} | death_place = [[Overland Park, Kansas]], US | high_school = [[Martin Luther King Magnet at Pearl High School|Pearl]] (Nashville, Tennessee) | college = [[Loyola Ramblers men's basketball|Loyola Chicago]] (1961-1964) | draft_year = 1964 | draft_round = 2 | draft_pick = 9 | draft_team = [[Detroit Pistons]] | career_start = 1964 | career_end = 1973 | career_number = 41, 35, 40, 4, 30 | career_position = Hujumchi | highlights = * 2× [[ABA All-Star]] ([[1968 ABA All-Star Game|1968]], [[1969 ABA All-Star Game|1969]]) * [[List of NCAA Men's Division I Basketball champions|NCAA champion]] ([[1963 NCAA Men's Division I Basketball Tournament|1963]]) * No. 41 [[Loyola Ramblers men's basketball#Retired numbers|retired by Loyola Ramblers]] }} '''Leslie Henry Hunter''' (1942-yil 16-avgust — 2020-yil 27-mart) [[National Basketball Association|Milliy Basketbol Assotsiatsiyasi]] (NBA) va Amerika Basketbol Assotsiatsiyasi (ABA)dagi amerikalik professional [[Basketbol|basketbolchi]] edi. Hunter Loyola Ramblers uchun kollej basketboli oʻynagan va 1963-yilda NCAA chempionatida boshlangʻich markaz boʻlgan. U ikki karra ABA yulduzi boʻlgan. == Yoshligi == Hunter [[Nashville (Tennessee)|Tennessi shtatining Nashvill]] shahrida tugʻilgan. Hunter Pearl oʻrta maktabida va Chikagodagi Loyola universitetida oʻqigan. U Pearl oʻrta maktabida Vik Rouz bilan birga oʻynagan va ikkalasi keyinchalik Loyola universitetida birga oʻqishgan. Ovchi va Rouz Pearlni 1958, 1959 va 1960-yillarda ketma-ket 54 ta gʻalaba va qora tanlilar milliy oʻrta maktab chempionatiga olib keldi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.tssaa.org/2005Champions/StateBBasketball/Pearl.pdf|sarlavha=TSSAA Proudly Salutes the 1966 Pearl Team Tennessee's Glory Road|nashriyot=TSSAA|kirish sanasi=December 29, 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120906091240/http://www.tssaa.org/2005Champions/StateBBasketball/Pearl.pdf|arxivsana=September 6, 2012}}</ref><ref name="tennessean.com">{{Veb manbasi|url=https://www.tennessean.com/story/sports/2016/04/12/hunter-rouse-among-those-join-mnps-hall-fame/82896290/|sarlavha=Pearl stars among those to join MNPS Hall of Fame|ish=The Tennessean}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.tennessean.com/story/sports/2016/04/12/hunter-rouse-among-those-join-mnps-hall-fame/82896290/ „Pearl stars among those to join MNPS Hall of Fame“]. ''The Tennessean''.</cite></ref> == Kollej karyerasi == Hunter va boshqa toʻrtta Loyola oʻyinni almashtirmasdan oʻtkazishdi. 1963-yil birinchi raundda Hunter va Ramblersning Tennessee Tech ustidan qozongan Oʻrta Sharq mintaqasidagi gʻalabasi, 111-42, NCAA erkaklar basketbol turniri oʻyini uchun rekord darajadagi gʻalaba boʻlib qolmoqda.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.cstv.com/sports/m-baskbl/stories/040503aas.html|sarlavha=Loyola's Title Was Turning Point for NCAA Hoops|nashriyot=CBS College Sports|kirish sanasi=December 29, 2013}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.stellarcollegebballgame.com/1963Loyola.htmll|sarlavha=Greatest College Basketball Teams: Spotlight 1963 Loyola (Chi)|nashriyot=Stellar College Basketball|kirish sanasi=December 29, 2013}}</ref> 1961-1962-yillarda ikkinchi kurs talabasi sifatida Hunter universitetda debyut qildi va o‘rtacha 12,8 ochko va 8,7 ribaund to‘pladi vaLoyola bosh murabbiy Jorj Irlandiya qo‘l ostida 23:4 hisobida yakunladi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.sports-reference.com/cbb/schools/loyola-il/1962.html|sarlavha=1961–62 Loyola (IL) Ramblers Roster and Stats|ish=College Basketball at Sports-Reference.com}}</ref> [[Fayl:1963_Loyola_v_Iowa_-_Les_Hunter_layup.png|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/1963_Loyola_v_Iowa_-_Les_Hunter_layup.png/220px-1963_Loyola_v_Iowa_-_Les_Hunter_layup.png|left|thumb| Hunter 1963-yil 2-fevralda Ayovaga qarshi o‘yin o‘tkazdi.]] 1962-1963-yillarda oʻsmir sifatida Hunter oʻrtacha 17.0 ball (53 % otish boʻyicha) 11.4 ribaund bilan toʻpladi, chunki Loyola 29-2 natijani qayd etdi va 1963-yilgi NCAA chempionatini qoʻlga kiritdi. Hunter jamoada Jerri Xarknessdan gol urish boʻyicha va Vik Rouzdan keyin ikkinchi boʻldi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.sports-reference.com/cbb/schools/loyola-il/1963.html|sarlavha=1962–63 Loyola (IL) Ramblers Roster and Stats|ish=College Basketball at Sports-Reference.com}}</ref> Hunter NCAA All-Turnir jamoasiga tayinlandi. Tennessee Tech (111-42), Missisipi shtati Beyli Xauell (61-51) va Illinoys (79-54) ustidan gʻalaba qozonganidan soʻng, Hunter Ramblersning 92-75 yarim finalida 29 ochko va 18 ribaundga ega edi. Hunter keyin Cincinnati va 60-58 qoʻshimcha vaqt NCAA chempionati oʻyinida 11 ribaund bilan 16 ochko toʻpladi.<ref name="sports-reference.com">{{Veb manbasi|url=https://www.sports-reference.com/cbb/players/les-hunter-1.html|sarlavha=Les Hunter College Stats|ish=College Basketball at Sports-Reference.com}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.sports-reference.com/cbb/players/les-hunter-1/gamelog/1963/|sarlavha=Les Hunter 1962–63 Game Log|ish=College Basketball at Sports-Reference.com}}</ref><ref name="tennessean.com">{{Veb manbasi|url=https://www.tennessean.com/story/sports/2016/04/12/hunter-rouse-among-those-join-mnps-hall-fame/82896290/|sarlavha=Pearl stars among those to join MNPS Hall of Fame|ish=The Tennessean}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.tennessean.com/story/sports/2016/04/12/hunter-rouse-among-those-join-mnps-hall-fame/82896290/ „Pearl stars among those to join MNPS Hall of Fame“]. ''The Tennessean''.</cite></ref><ref name="auto">{{Veb manbasi|url=https://www.baltimoresun.com/sports/college/basketball/mens/bs-sp-catching-up-hunter-20180330-story.html|sarlavha=Catching up with ... former Loyola Chicago and Bullets player Les Hunter|ism=Mike|muallif=Klingaman|ish=baltimoresun.com}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFKlingaman">Klingaman, Mike. [https://www.baltimoresun.com/sports/college/basketball/mens/bs-sp-catching-up-hunter-20180330-story.html „Catching up with … former Loyola Chicago and Bullets player Les Hunter“]. ''baltimoresun.com''.</cite></ref> Oʻzining 1963-1964-yillardagi katta yilida Hunter Loyolani 22-6 rekordga olib keldi, oʻrtacha 21,4 ochko va 15,3 ribaund toʻpladi, chunki Ramblers 1964 yilda NCAA universiteti divizioni basketbol turnirini oʻtkazdi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.sports-reference.com/cbb/schools/loyola-il/1964.html|sarlavha=1963–64 Loyola (IL) Ramblers Roster and Stats|ish=College Basketball at Sports-Reference.com}}</ref> Hunter 101-91 hisobida Myurrey shtatiga qarshi oʻyinda 13 ochko va 22 ribaund, Kezzi Rassell va Bill Buntin bilan Michiganga 84-80 hisobida magʻlub boʻlganida 25 ochko va 6 ribaund toʻpladi. Oʻzining soʻnggi oʻyinida, 3-oʻrinni egallagan Mideast NCAA Regional oʻyinida, Hunter murabbiy Adolf Rupp va uning Kentukki Wildcats ustidan 100-91 hisobida gʻalaba qozonib, 18 ribaund bilan 27 ochko toʻpladi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.sports-reference.com/cbb/players/les-hunter-1/gamelog/1964/|sarlavha=Les Hunter 1963–64 Game Log|ish=College Basketball at Sports-Reference.com}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.sports-reference.com/cbb/schools/loyola-il/1964-schedule.html|sarlavha=1963–64 Loyola (IL) Ramblers Schedule and Results|ish=College Basketball at Sports-Reference.com}}</ref> Loyoladagi universitetdagi karerasida Hunter Ramblersni 74-12 rekordiga olib chiqdi, jami 1472 ochko va 1074 jami ribaund toʻpladi. Hunter faoliyatidagi 86 o‘yinda o‘rtacha 17,1 ochko va 11,8 ribaund bilan dubl-dabl qayd etdi.<ref name="sports-reference.com">{{Veb manbasi|url=https://www.sports-reference.com/cbb/players/les-hunter-1.html|sarlavha=Les Hunter College Stats|ish=College Basketball at Sports-Reference.com}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.sports-reference.com/cbb/players/les-hunter-1.html „Les Hunter College Stats“]. ''College Basketball at Sports-Reference.com''.</cite></ref> == Professional martabasi == Hunter [[Detroit Pistons|Detroyt Pistons]] tomonidan 1964-yilgi NBA loyihasining 11-chi tanlovi (2-raund) bilan tuzilgan.<ref name="auto1">{{Veb manbasi|url=http://www.basketballreference.com/players/playerpage.htm?ilkid=HUNTELE01|sarlavha=Les Hunter|nashriyot=databaseBasketball.com|kirish sanasi=December 29, 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130720103357/http://www.basketballreference.com/players/playerpage.htm?ilkid=HUNTELE01|arxivsana=July 20, 2013}}</ref> Hunter bir mavsum (1964-1965) NBAda Bullets bilan oʻynadi. U 24 o‘yin davomida har bir o‘yinda 4 daqiqada o‘rtacha 1,8 ochko va 2,4 ribaund to‘pladi.<ref name="basketball-reference.com">{{Veb manbasi|url=https://www.basketball-reference.com/players/h/huntele01.html|sarlavha=Les Hunter Stats|ish=Basketball-Reference.com}}</ref> 1965-1966 va 1966-1967-yillarda Hunter Shimoliy Amerika Basketbol Ligasining (NABL) „Twin City Sailors“ jamoasida o‘ynagan. U 1966-1967-yillarda dengizchilar safida oʻrtacha 23,1 ochko va 13,0 ribaund toʻplagan. Hunter Amerika Basketbol Assotsiatsiyasi loyihasida (ABA) yangi tashkil etilgan liga tomonidan tuzilgan va 1967 yilda Minnesota Muskies tomonidan imzolangan. U oʻzining birinchi ABA mavsumida 17,6 ochko va 9,6 ribaund toʻpladi. Hunter 1968-yil yanvar oyida ABA yulduzlari oʻrtasidagi birinchi oʻyinda 7 ochko va 8 ribaundga ega edi. Muskies murabbiy Jim Pollard qoʻl ostida 50-28 hisobida yakunlandi va pley-offda Kentukki polkovniklarini 3-2 hisobida magʻlub etdi va Sharqiy divizion finalida ABA chempioni Pitsburg Paypersga 4-1 hisobida magʻlub boʻldi, ammo Hunter pley-offda oʻrtacha 21,4 ball toʻplagan.<ref name="auto1">{{Veb manbasi|url=http://www.basketballreference.com/players/playerpage.htm?ilkid=HUNTELE01|sarlavha=Les Hunter|nashriyot=databaseBasketball.com|kirish sanasi=December 29, 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130720103357/http://www.basketballreference.com/players/playerpage.htm?ilkid=HUNTELE01|arxivsana=July 20, 2013}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20130720103357/http://www.basketballreference.com/players/playerpage.htm?ilkid=HUNTELE01 „Les Hunter“]. databaseBasketball.com. Archived from [http://www.basketballreference.com/players/playerpage.htm?ilkid=HUNTELE01 the original] on July 20, 2013<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">December 29,</span> 2013</span>.</cite></ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://stewthornley.net/mplslakers_mnmuskies.html|sarlavha=Minnesota Muskies|ish=stewthornley.net}}</ref><ref name="basketball-reference.com">{{Veb manbasi|url=https://www.basketball-reference.com/players/h/huntele01.html|sarlavha=Les Hunter Stats|ish=Basketball-Reference.com}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.basketball-reference.com/players/h/huntele01.html „Les Hunter Stats“]. ''Basketball-Reference.com''.</cite></ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.basketball-reference.com/teams/MNM/1968.html|sarlavha=1967–68 Minnesota Muskies Roster and Stats|ish=Basketball-Reference.com}}</ref><ref name="auto5">{{Veb manbasi|url=https://www.basketball-reference.com/playoffs/1968-aba-eastern-division-finals-muskies-vs-pipers.html|sarlavha=1968 ABA Eastern Division Finals – Minnesota Muskies vs. Pittsburgh Pipers|ish=Basketball-Reference.com}}</ref> Hunter 1969-yilgi ABA All-Star oʻyinida 6 ribaund bilan 12 ochko toʻpladi. U 1968-1968-yillarda Mayamidagi floridiyaliklar uchun oʻrtacha 16,7 ochko va 9,6 ribaund va 1,6 ball toʻplagan, chunki asl Minnesota franshizasi Mayamiga koʻchib oʻtgan.<ref name="basketball-reference.com">{{Veb manbasi|url=https://www.basketball-reference.com/players/h/huntele01.html|sarlavha=Les Hunter Stats|ish=Basketball-Reference.com}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.basketball-reference.com/players/h/huntele01.html „Les Hunter Stats“]. ''Basketball-Reference.com''.</cite></ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.basketball-reference.com/teams/MMF/1969.html|sarlavha=1968–69 Miami Floridians Roster and Stats|ish=Basketball-Reference.com}}</ref> 1969-1970-yillarda „[[Brooklyn Nets|Nyu-York Nets]]“ da oʻrtacha hisobda 16.4 ochko, 8.5 ribaund va 2.7 golga assistentlik qilgan. Hunter oʻrtacha 16,1 ball va 6,0 ribaundni Kentukki polkovniklariga 7 oʻyindan iborat pley-off seriyasida magʻlub etdi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.basketball-reference.com/teams/NYA/1970.html|sarlavha=1969–70 New York Nets Roster and Stats|ish=Basketball-Reference.com}}</ref><ref name="basketball-reference.com">{{Veb manbasi|url=https://www.basketball-reference.com/players/h/huntele01.html|sarlavha=Les Hunter Stats|ish=Basketball-Reference.com}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.basketball-reference.com/players/h/huntele01.html „Les Hunter Stats“]. ''Basketball-Reference.com''.</cite></ref> Umuman olganda, Hunter olti mavsum (1967-1973) ABAda oʻynadi. Ular: Minnesota Maskkies (1967-1968)/ Mayami Floridians (1968-1969), [[Brooklyn Nets|Nyu-York Nets]] (1969-1971), Kentukki Polkovniklari (1970-1972) va Memfis Tams (1972-1973).<ref>{{Veb manbasi|url=http://americanhistory.si.edu/collections/search/object/nmah_665117|sarlavha=Les Hunter|nashriyot=American Basketball Association Players|kirish sanasi=December 29, 2013}}</ref> Umuman olganda, Hunter oʻzining professional faoliyatida 5,735 ball toʻpladi va ikki marta ABA All-Star boʻldi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.chicagonow.com/chicago-college-basketball/2009/08/top-10-greatest-chicago-college-basketball-players-7/|sarlavha=Top 10 Greatest Chicago College Basketball Players – #7|nashriyot=Chicago College Baseball|kirish sanasi=December 29, 2013}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://americanhistory.si.edu/collections/search/object/nmah_665117|sarlavha=Les Hunter Basketball Card|nashriyot=National Museum of American History|kirish sanasi=December 29, 2013}}</ref> Hunter birinchi ABA All-Star oʻyinida 1968-yilda [[Indianapolis|Indiana shtatining Indianapolis shahrida]] Shuhrat zaliga aʼzo boʻlganlar Larri Braun, Kliff Xagan, Mel Daniels, Lui Dampier, Rojer Braun va Konni Xokins bilan birga oʻynagan.<ref name="auto2">{{Veb manbasi|url=http://www.collegehoopsnet.com/jon-teitels-interview-series-loyola-chicago-legend-les-big-game-hunter-168634|sarlavha=Jon Teitel's Interview Series: Loyola-Chicago Legend Les "Big Game" Hunter|nashriyot=collegehoops.net|kirish sanasi=December 29, 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131230232700/http://www.collegehoopsnet.com/jon-teitels-interview-series-loyola-chicago-legend-les-big-game-hunter-168634|arxivsana=December 30, 2013}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20131230232700/http://www.collegehoopsnet.com/jon-teitels-interview-series-loyola-chicago-legend-les-big-game-hunter-168634 "Jon Teitel’s Interview Series: Loyola-Chicago Legend Les „Big Game“ Hunter"]. collegehoops.net. Archived from [http://www.collegehoopsnet.com/jon-teitels-interview-series-loyola-chicago-legend-les-big-game-hunter-168634 the original] on December 30, 2013<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">December 29,</span> 2013</span>.</cite></ref> Hunter Amerika Basketbol Assotsiatsiyasi faoliyatidagi 444 ta o‘yinida o‘rtacha 12,8 ochko, 7,1 ribaund va 1,7 assist qayd etgan.<ref name="basketball-reference.com">{{Veb manbasi|url=https://www.basketball-reference.com/players/h/huntele01.html|sarlavha=Les Hunter Stats|ish=Basketball-Reference.com}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.basketball-reference.com/players/h/huntele01.html „Les Hunter Stats“]. ''Basketball-Reference.com''.</cite></ref> == Basketboldan keyingi hayoti == Basketbolni tark etgach, Hunter 1976-yilda Kanzas-Siti shahriga koʻchib oʻtdi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.kansascity.com/2013/11/23/4644328/college-basketball-hall-calls.html|sarlavha=College basketball hall calls its first team: The 1963 Loyola Ramblers|nashriyot=The Kansas City Star|kirish sanasi=December 29, 2013}}</ref> U oʻn yil davomida restoranga egalik qilgan va bitirmagan talabalarga oʻrta maktabni tamomlash va onlayn darslarga yordam berish uchun oʻqituvchi boʻlib ishlagan.<ref name="auto2">{{Veb manbasi|url=http://www.collegehoopsnet.com/jon-teitels-interview-series-loyola-chicago-legend-les-big-game-hunter-168634|sarlavha=Jon Teitel's Interview Series: Loyola-Chicago Legend Les "Big Game" Hunter|nashriyot=collegehoops.net|kirish sanasi=December 29, 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131230232700/http://www.collegehoopsnet.com/jon-teitels-interview-series-loyola-chicago-legend-les-big-game-hunter-168634|arxivsana=December 30, 2013}}</ref> 2018-yilda Hunter NCAA turnirida darsga Loyola qalpoqchasini kiyib, Kanzas-Siti chekkasidagi [[Overland Park (Kansas)|Overland Parkdagi]] uyi yaqinidagi jamoa kollejida matematikadan dars bergan.<ref name="auto">{{Veb manbasi|url=https://www.baltimoresun.com/sports/college/basketball/mens/bs-sp-catching-up-hunter-20180330-story.html|sarlavha=Catching up with ... former Loyola Chicago and Bullets player Les Hunter|ism=Mike|muallif=Klingaman|ish=baltimoresun.com}}</ref> U 2020-yil 27-martda 77 yoshida saraton kasalligidan vafot etdi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.espn.com/mens-college-basketball/story/_/id/28964167/les-hunter-star-1963-loyola-title-team-dies-77|sarlavha=Les Hunter, star on 1963 Loyola title team, dies at 77|ish=ESPN.com|sana=March 27, 2020}}</ref> == Mukofot va unvonlari == * 2013-yil 11-iyul kuni [[Oq uy|Oq uyning]] Oval kabinetida Hunter va sobiq Loyola jamoadoshlari Jon Egan, Jerri Xarkness va Ron Miller maktabning 1963-yilgi milliy chempionatining 50 yilligini nishonlash uchun Prezident [[Barack Obama|Barak Obama]] bilan uchrashishdi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.legendsofbasketball.com/2013/07/q-a-with-jerry-harkness-50-years-after-the-game-of-change-and-his-trip-to-the-white-house/|sarlavha=Q & A WITH JERRY HARKNESS: 50 YEARS AFTER THE GAME OF CHANGE AND HIS TRIP TO THE WHITE HOUSE|nashriyot=Legends of Basketball|kirish sanasi=December 28, 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131231000914/http://www.legendsofbasketball.com/2013/07/q-a-with-jerry-harkness-50-years-after-the-game-of-change-and-his-trip-to-the-white-house/|arxivsana=December 31, 2013}}</ref> Bugungi kunga qadar bu Illinoys shtatidagi universitet tomonidan qoʻlga kiritilgan yagona NCAA Division I basketbol chempionati boʻlib qolmoqda.<ref name="auto3">{{Veb manbasi|url=http://chicagolandsportshalloffame.com/2013Pressrelease.pdf|sarlavha=NCAA Champ Coach Rick Pitino Set for Hall of Fame Class of 2013 along with 1963 NCAA Champion Loyola Ramblers|nashriyot=Chicagoland Sports Hall of Fame|kirish sanasi=December 28, 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131230232925/http://chicagolandsportshalloffame.com/2013Pressrelease.pdf|arxivsana=December 30, 2013}}</ref> * 2013-yil sentyabr oyida butun 1963-yilgi Loyola Ramblers NCAA Championship basketbol jamoasi Chikagolend sport shon-shuhrat zaliga kiritildi.<ref name="auto3" /> * 1963-yilgi Loyola Ramblers 2013-yil noyabr oyida kollej basketbol shon-shuhrat zaliga kiritildi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.loyolaramblers.com/sports/m-baskbl/spec-rel/112213aac.html|sarlavha=Loyola 1963 Men's Basketball NCAA Title Team To Enter The National Collegiate Basketball Hall of Fame|nashriyot=Loyola University|kirish sanasi=December 28, 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140319205114/http://www.loyolaramblers.com/sports/m-baskbl/spec-rel/112213aac.html|arxivsana=March 19, 2014}}</ref>, bu uni Shon-sharaf zaliga kiritilgan birinchi jamoaga aylantirdi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://chicago.cbslocal.com/2013/04/02/loyolas-1963-championship-basketball-team-inducted-into-hall-of-fame/|sarlavha=Loyola's 1963 Championship Basketball Team Inducted Into Hall Of Fame|sana=April 2, 2013|nashriyot=CBS Chicago|kirish sanasi=December 28, 2013}}</ref> * 2016-yilda Hunter va Pearl jamoadoshi Vik Rouz Metro Nashville Public Schools sport shon-sharaf zaliga kiritildi.<ref name="tennessean.com">{{Veb manbasi|url=https://www.tennessean.com/story/sports/2016/04/12/hunter-rouse-among-those-join-mnps-hall-fame/82896290/|sarlavha=Pearl stars among those to join MNPS Hall of Fame|ish=The Tennessean}}</ref> * 1991-yilda Hunter Loyola atletika shon-sharaf zaliga kiritildi va uning 41-raqami nafaqaga chiqdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Martin |first=Jill |title=Les Hunter, member of Loyola's NCAA title team who played in historic 'Game of Change,' dies at 77 |work=CNN |url=https://www.cnn.com/2020/03/27/us/les-hunter-star-loyola-chicago-1963-ncaa-title-team-dies-spt-trnd/index.html |access-date=2020-03-29}}</ref> == Manbalar == {{Manbalar}} == Qoʻshimcha oʻqish == * ''Ramblers: Loyola Chikago 1963 — Kollej basketbolining rangini oʻzgartirgan jamoa'' Maykl Lenehan tomonidan, Agate Publishing tomonidan nashr etilgan, 2013 yil 18 fevral. == Tashqi havolalar == * Les Hunter College Stats collegiate stats * Loyolaʼs Title Was Turning Point for NCAA Hoops [[Turkum:2020-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:1942-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] 5du7hmvuz440za78pmwkjf5euda5dfh 2817276 2817272 2022-08-29T11:06:05Z Odilbek Irisqulov 72315 wikitext text/x-wiki {{Basketbolchi bilgiqutisi | name = Les Hunter | image = Les Hunter, 1963 Loyola men's basketball team yearbook photo.png | caption = Hunter, 1963-yilda | height_ft = 6 | height_in = 7 | weight_lb = 210 | birth_date = {{birth date|1942|08|16}} | birth_place = [[Nashville, Tennessee]], US | death_date = {{death date and age|2020|3|27|1942|8|16}} | death_place = [[Overland Park, Kansas]], US | high_school = [[Martin Luther King Magnet at Pearl High School|Pearl]] (Nashville, Tennessee) | college = [[Loyola Ramblers men's basketball|Loyola Chicago]] (1961-1964) | draft_year = 1964 | draft_round = 2 | draft_pick = 9 | draft_team = [[Detroit Pistons]] | career_start = 1964 | career_end = 1973 | career_number = 41, 35, 40, 4, 30 | career_position = Hujumchi | highlights = * 2× [[ABA All-Star]] ([[1968 ABA All-Star Game|1968]], [[1969 ABA All-Star Game|1969]]) * [[List of NCAA Men's Division I Basketball champions|NCAA champion]] ([[1963 NCAA Men's Division I Basketball Tournament|1963]]) * No. 41 [[Loyola Ramblers men's basketball#Retired numbers|retired by Loyola Ramblers]] }} '''Leslie Henry Hunter''' (1942-yil 16-avgust — 2020-yil 27-mart) [[National Basketball Association|Milliy Basketbol Assotsiatsiyasi]] (NBA) va Amerika Basketbol Assotsiatsiyasi (ABA)dagi amerikalik professional [[Basketbol|basketbolchi]] edi. Hunter Loyola Ramblers uchun kollej basketboli oʻynagan va 1963-yilda NCAA chempionatida boshlangʻich markaz boʻlgan. U ikki karra ABA yulduzi boʻlgan. == Yoshligi == Hunter [[Nashville (Tennessee)|Tennessi shtatining Nashvill]] shahrida tugʻilgan. Hunter Pearl oʻrta maktabida va Chikagodagi Loyola universitetida oʻqigan. U Pearl oʻrta maktabida Vik Rouz bilan birga oʻynagan va ikkalasi keyinchalik Loyola universitetida birga oʻqishgan. Ovchi va Rouz Pearlni 1958, 1959 va 1960-yillarda ketma-ket 54 ta gʻalaba va qora tanlilar milliy oʻrta maktab chempionatiga olib keldi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.tssaa.org/2005Champions/StateBBasketball/Pearl.pdf|sarlavha=TSSAA Proudly Salutes the 1966 Pearl Team Tennessee's Glory Road|nashriyot=TSSAA|kirish sanasi=December 29, 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120906091240/http://www.tssaa.org/2005Champions/StateBBasketball/Pearl.pdf|arxivsana=September 6, 2012}}</ref><ref name="tennessean.com">{{Veb manbasi|url=https://www.tennessean.com/story/sports/2016/04/12/hunter-rouse-among-those-join-mnps-hall-fame/82896290/|sarlavha=Pearl stars among those to join MNPS Hall of Fame|ish=The Tennessean}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.tennessean.com/story/sports/2016/04/12/hunter-rouse-among-those-join-mnps-hall-fame/82896290/ „Pearl stars among those to join MNPS Hall of Fame“]. ''The Tennessean''.</cite></ref> == Kollej karyerasi == Hunter va boshqa toʻrtta Loyola oʻyinni almashtirmasdan oʻtkazishdi. 1963-yil birinchi raundda Hunter va Ramblersning Tennessee Tech ustidan qozongan Oʻrta Sharq mintaqasidagi gʻalabasi, 111-42, NCAA erkaklar basketbol turniri oʻyini uchun rekord darajadagi gʻalaba boʻlib qolmoqda.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.cstv.com/sports/m-baskbl/stories/040503aas.html|sarlavha=Loyola's Title Was Turning Point for NCAA Hoops|nashriyot=CBS College Sports|kirish sanasi=December 29, 2013}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.stellarcollegebballgame.com/1963Loyola.htmll|sarlavha=Greatest College Basketball Teams: Spotlight 1963 Loyola (Chi)|nashriyot=Stellar College Basketball|kirish sanasi=December 29, 2013}}</ref> 1961-1962-yillarda ikkinchi kurs talabasi sifatida Hunter universitetda debyut qildi va o‘rtacha 12,8 ochko va 8,7 ribaund to‘pladi vaLoyola bosh murabbiy Jorj Irlandiya qo‘l ostida 23:4 hisobida yakunladi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.sports-reference.com/cbb/schools/loyola-il/1962.html|sarlavha=1961–62 Loyola (IL) Ramblers Roster and Stats|ish=College Basketball at Sports-Reference.com}}</ref> [[Fayl:1963_Loyola_v_Iowa_-_Les_Hunter_layup.png|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/1963_Loyola_v_Iowa_-_Les_Hunter_layup.png/220px-1963_Loyola_v_Iowa_-_Les_Hunter_layup.png|left|thumb| Hunter 1963-yil 2-fevralda Ayovaga qarshi o‘yin o‘tkazdi.]] 1962-1963-yillarda oʻsmir sifatida Hunter oʻrtacha 17.0 ball (53 % otish boʻyicha) 11.4 ribaund bilan toʻpladi, chunki Loyola 29-2 natijani qayd etdi va 1963-yilgi NCAA chempionatini qoʻlga kiritdi. Hunter jamoada Jerri Xarknessdan gol urish boʻyicha va Vik Rouzdan keyin ikkinchi boʻldi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.sports-reference.com/cbb/schools/loyola-il/1963.html|sarlavha=1962–63 Loyola (IL) Ramblers Roster and Stats|ish=College Basketball at Sports-Reference.com}}</ref> Hunter NCAA All-Turnir jamoasiga tayinlandi. Tennessee Tech (111-42), Missisipi shtati Beyli Xauell (61-51) va Illinoys (79-54) ustidan gʻalaba qozonganidan soʻng, Hunter Ramblersning 92-75 yarim finalida 29 ochko va 18 ribaundga ega edi. Hunter keyin Cincinnati va 60-58 qoʻshimcha vaqt NCAA chempionati oʻyinida 11 ribaund bilan 16 ochko toʻpladi.<ref name="sports-reference.com">{{Veb manbasi|url=https://www.sports-reference.com/cbb/players/les-hunter-1.html|sarlavha=Les Hunter College Stats|ish=College Basketball at Sports-Reference.com}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.sports-reference.com/cbb/players/les-hunter-1/gamelog/1963/|sarlavha=Les Hunter 1962–63 Game Log|ish=College Basketball at Sports-Reference.com}}</ref><ref name="tennessean.com">{{Veb manbasi|url=https://www.tennessean.com/story/sports/2016/04/12/hunter-rouse-among-those-join-mnps-hall-fame/82896290/|sarlavha=Pearl stars among those to join MNPS Hall of Fame|ish=The Tennessean}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.tennessean.com/story/sports/2016/04/12/hunter-rouse-among-those-join-mnps-hall-fame/82896290/ „Pearl stars among those to join MNPS Hall of Fame“]. ''The Tennessean''.</cite></ref><ref name="auto">{{Veb manbasi|url=https://www.baltimoresun.com/sports/college/basketball/mens/bs-sp-catching-up-hunter-20180330-story.html|sarlavha=Catching up with ... former Loyola Chicago and Bullets player Les Hunter|ism=Mike|muallif=Klingaman|ish=baltimoresun.com}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFKlingaman">Klingaman, Mike. [https://www.baltimoresun.com/sports/college/basketball/mens/bs-sp-catching-up-hunter-20180330-story.html „Catching up with … former Loyola Chicago and Bullets player Les Hunter“]. ''baltimoresun.com''.</cite></ref> Oʻzining 1963-1964-yillardagi katta yilida Hunter Loyolani 22-6 rekordga olib keldi, oʻrtacha 21,4 ochko va 15,3 ribaund toʻpladi, chunki Ramblers 1964 yilda NCAA universiteti divizioni basketbol turnirini oʻtkazdi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.sports-reference.com/cbb/schools/loyola-il/1964.html|sarlavha=1963–64 Loyola (IL) Ramblers Roster and Stats|ish=College Basketball at Sports-Reference.com}}</ref> Hunter 101-91 hisobida Myurrey shtatiga qarshi oʻyinda 13 ochko va 22 ribaund, Kezzi Rassell va Bill Buntin bilan Michiganga 84-80 hisobida magʻlub boʻlganida 25 ochko va 6 ribaund toʻpladi. Oʻzining soʻnggi oʻyinida, 3-oʻrinni egallagan Mideast NCAA Regional oʻyinida, Hunter murabbiy Adolf Rupp va uning Kentukki Wildcats ustidan 100-91 hisobida gʻalaba qozonib, 18 ribaund bilan 27 ochko toʻpladi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.sports-reference.com/cbb/players/les-hunter-1/gamelog/1964/|sarlavha=Les Hunter 1963–64 Game Log|ish=College Basketball at Sports-Reference.com}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.sports-reference.com/cbb/schools/loyola-il/1964-schedule.html|sarlavha=1963–64 Loyola (IL) Ramblers Schedule and Results|ish=College Basketball at Sports-Reference.com}}</ref> Loyoladagi universitetdagi karerasida Hunter Ramblersni 74-12 rekordiga olib chiqdi, jami 1472 ochko va 1074 jami ribaund toʻpladi. Hunter faoliyatidagi 86 o‘yinda o‘rtacha 17,1 ochko va 11,8 ribaund bilan dubl-dabl qayd etdi.<ref name="sports-reference.com">{{Veb manbasi|url=https://www.sports-reference.com/cbb/players/les-hunter-1.html|sarlavha=Les Hunter College Stats|ish=College Basketball at Sports-Reference.com}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.sports-reference.com/cbb/players/les-hunter-1.html „Les Hunter College Stats“]. ''College Basketball at Sports-Reference.com''.</cite></ref> == Professional martabasi == Hunter [[Detroit Pistons|Detroyt Pistons]] tomonidan 1964-yilgi NBA loyihasining 11-chi tanlovi (2-raund) bilan tuzilgan.<ref name="auto1">{{Veb manbasi|url=http://www.basketballreference.com/players/playerpage.htm?ilkid=HUNTELE01|sarlavha=Les Hunter|nashriyot=databaseBasketball.com|kirish sanasi=December 29, 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130720103357/http://www.basketballreference.com/players/playerpage.htm?ilkid=HUNTELE01|arxivsana=July 20, 2013}}</ref> Hunter bir mavsum (1964-1965) NBAda Bullets bilan oʻynadi. U 24 o‘yin davomida har bir o‘yinda 4 daqiqada o‘rtacha 1,8 ochko va 2,4 ribaund to‘pladi.<ref name="basketball-reference .com">{{Veb manbasi|url=https://www.basketball-reference.com/players/h/huntele01.html|sarlavha=Les Hunter Stats|ish=Basketball-Reference. com}}</ref> 1965-1966 va 1966-1967-yillarda Hunter Shimoliy Amerika Basketbol Ligasining (NABL) „Twin City Sailors“ jamoasida o‘ynagan. U 1966-1967-yillarda dengizchilar safida oʻrtacha 23,1 ochko va 13,0 ribaund toʻplagan. Hunter Amerika Basketbol Assotsiatsiyasi loyihasida (ABA) yangi tashkil etilgan liga tomonidan tuzilgan va 1967 yilda Minnesota Muskies tomonidan imzolangan. U oʻzining birinchi ABA mavsumida 17,6 ochko va 9,6 ribaund toʻpladi. Hunter 1968-yil yanvar oyida ABA yulduzlari oʻrtasidagi birinchi oʻyinda 7 ochko va 8 ribaundga ega edi. Muskies murabbiy Jim Pollard qoʻl ostida 50-28 hisobida yakunlandi va pley-offda Kentukki polkovniklarini 3-2 hisobida magʻlub etdi va Sharqiy divizion finalida ABA chempioni Pitsburg Paypersga 4-1 hisobida magʻlub boʻldi, ammo Hunter pley-offda oʻrtacha 21,4 ball toʻplagan.<ref name="auto1">{{Veb manbasi|url=http://www.basketballreference.com/players/playerpage.htm?ilkid=HUNTELE01|sarlavha=Les Hunter|nashriyot=databaseBasketball.com|kirish sanasi=December 29, 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130720103357/http://www.basketballreference.com/players/playerpage.htm?ilkid=HUNTELE01|arxivsana=July 20, 2013}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20130720103357/http://www.basketballreference.com/players/playerpage.htm?ilkid=HUNTELE01 „Les Hunter“]. databaseBasketball.com. Archived from [http://www.basketballreference.com/players/playerpage.htm?ilkid=HUNTELE01 the original] on July 20, 2013<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">December 29,</span> 2013</span>.</cite></ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://stewthornley.net/mplslakers_mnmuskies.html|sarlavha=Minnesota Muskies|ish=stewthornley.net}}</ref><ref name="basketball-reference.com">{{Veb manbasi|url=https://www.basketball-reference.com/players/h/huntele01.html|sarlavha=Les Hunter Stats|ish=Basketball-Reference.com}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.basketball-reference.com/players/h/huntele01.html „Les Hunter Stats“]. ''Basketball-Reference.com''.</cite></ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.basketball-reference.com/teams/MNM/1968.html|sarlavha=1967–68 Minnesota Muskies Roster and Stats|ish=Basketball-Reference.com}}</ref><ref name="auto5">{{Veb manbasi|url=https://www.basketball-reference.com/playoffs/1968-aba-eastern-division-finals-muskies-vs-pipers.html|sarlavha=1968 ABA Eastern Division Finals – Minnesota Muskies vs. Pittsburgh Pipers|ish=Basketball-Reference.com}}</ref> Hunter 1969-yilgi ABA All-Star oʻyinida 6 ribaund bilan 12 ochko toʻpladi. U 1968-1968-yillarda Mayamidagi floridiyaliklar uchun oʻrtacha 16,7 ochko va 9,6 ribaund va 1,6 ball toʻplagan, chunki asl Minnesota franshizasi Mayamiga koʻchib oʻtgan.<ref name="basketball-reference.com">{{Veb manbasi|url=https://www.basketball-reference.com/players/h/huntele01.html|sarlavha=Les Hunter Stats|ish=Basketball-Reference.com}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.basketball-reference.com/players/h/huntele01.html „Les Hunter Stats“]. ''Basketball-Reference.com''.</cite></ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.basketball-reference.com/teams/MMF/1969.html|sarlavha=1968–69 Miami Floridians Roster and Stats|ish=Basketball-Reference.com}}</ref> 1969-1970-yillarda „[[Brooklyn Nets|Nyu-York Nets]]“ da oʻrtacha hisobda 16.4 ochko, 8.5 ribaund va 2.7 golga assistentlik qilgan. Hunter oʻrtacha 16,1 ball va 6,0 ribaundni Kentukki polkovniklariga 7 oʻyindan iborat pley-off seriyasida magʻlub etdi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.basketball-reference.com/teams/NYA/1970.html|sarlavha=1969–70 New York Nets Roster and Stats|ish=Basketball-Reference.com}}</ref><ref name="basketball -reference.com">{{Veb manbasi|url=https://www.basketball-reference.com/players/h/huntele01.html|sarlavha=Les Hunter Stats|ish=Basketball-Reference.com}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.basketball-reference.com/players/h/huntele01.html „Les Hunter Stats“]. ''Basketball-Reference.com''.</cite></ref> Umuman olganda, Hunter olti mavsum (1967-1973) ABAda oʻynadi. Ular: Minnesota Maskkies (1967-1968)/ Mayami Floridians (1968-1969), [[Brooklyn Nets|Nyu-York Nets]] (1969-1971), Kentukki Polkovniklari (1970-1972) va Memfis Tams (1972-1973).<ref>{{Veb manbasi|url=http://americanhistory.si.edu/collections/search/object/nmah_665117|sarlavha=Les Hunter|nashriyot=American Basketball Association Players|kirish sanasi=December 29, 2013}}</ref> Umuman olganda, Hunter oʻzining professional faoliyatida 5,735 ball toʻpladi va ikki marta ABA All-Star boʻldi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.chicagonow.com/chicago-college-basketball/2009/08/top-10-greatest-chicago-college-basketball-players-7/|sarlavha=Top 10 Greatest Chicago College Basketball Players – #7|nashriyot=Chicago College Baseball|kirish sanasi=December 29, 2013}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://americanhistory.si.edu/collections/search/object/nmah_665117|sarlavha=Les Hunter Basketball Card|nashriyot=National Museum of American History|kirish sanasi=December 29, 2013}}</ref> Hunter birinchi ABA All-Star oʻyinida 1968-yilda [[Indianapolis|Indiana shtatining Indianapolis shahrida]] Shuhrat zaliga aʼzo boʻlganlar Larri Braun, Kliff Xagan, Mel Daniels, Lui Dampier, Rojer Braun va Konni Xokins bilan birga oʻynagan.<ref name="auto2">{{Veb manbasi|url=http://www.collegehoopsnet.com/jon-teitels-interview-series-loyola-chicago-legend-les-big-game-hunter-168634|sarlavha=Jon Teitel's Interview Series: Loyola-Chicago Legend Les "Big Game" Hunter|nashriyot=collegehoops.net|kirish sanasi=December 29, 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131230232700/http://www.collegehoopsnet.com/jon-teitels-interview-series-loyola-chicago-legend-les-big-game-hunter-168634|arxivsana=December 30, 2013}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20131230232700/http://www.collegehoopsnet.com/jon-teitels-interview-series-loyola-chicago-legend-les-big-game-hunter-168634 "Jon Teitel’s Interview Series: Loyola-Chicago Legend Les „Big Game“ Hunter"]. collegehoops.net. Archived from [http://www.collegehoopsnet.com/jon-teitels-interview-series-loyola-chicago-legend-les-big-game-hunter-168634 the original] on December 30, 2013<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">December 29,</span> 2013</span>.</cite></ref> Hunter Amerika Basketbol Assotsiatsiyasi faoliyatidagi 444 ta o‘yinida o‘rtacha 12,8 ochko, 7,1 ribaund va 1,7 assist qayd etgan.<ref name="basketball- reference.com">{{Veb manbasi|url=https://www.basketball-reference.com/players/h/huntele01.html|sarlavha=Les Hunter Stats|ish=Basketball-Reference.com}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.basketball-reference.com/players/h/huntele01.html „Les Hunter Stats“]. ''Basketball-Reference.com''.</cite></ref> == Basketboldan keyingi hayoti == Basketbolni tark etgach, Hunter 1976-yilda Kanzas-Siti shahriga koʻchib oʻtdi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.kansascity.com/2013/11/23/4644328/college-basketball-hall-calls.html|sarlavha=College basketball hall calls its first team: The 1963 Loyola Ramblers|nashriyot=The Kansas City Star|kirish sanasi=December 29, 2013}}</ref> U oʻn yil davomida restoranga egalik qilgan va bitirmagan talabalarga oʻrta maktabni tamomlash va onlayn darslarga yordam berish uchun oʻqituvchi boʻlib ishlagan.<ref name="auto2">{{Veb manbasi|url=http://www.collegehoopsnet.com/jon-teitels-interview-series-loyola-chicago-legend-les-big-game-hunter-168634|sarlavha=Jon Teitel's Interview Series: Loyola-Chicago Legend Les "Big Game" Hunter|nashriyot=collegehoops.net|kirish sanasi=December 29, 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131230232700/http://www.collegehoopsnet.com/jon-teitels-interview-series-loyola-chicago-legend-les-big-game-hunter-168634|arxivsana=December 30, 2013}}</ref> 2018-yilda Hunter NCAA turnirida darsga Loyola qalpoqchasini kiyib, Kanzas-Siti chekkasidagi [[Overland Park (Kansas)|Overland Parkdagi]] uyi yaqinidagi jamoa kollejida matematikadan dars bergan.<ref name="auto">{{Veb manbasi|url=https://www.baltimoresun.com/sports/college/basketball/mens/bs-sp-catching-up-hunter-20180330-story.html|sarlavha=Catching up with ... former Loyola Chicago and Bullets player Les Hunter|ism=Mike|muallif=Klingaman|ish=baltimoresun.com}}</ref> U 2020-yil 27-martda 77 yoshida saraton kasalligidan vafot etdi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.espn.com/mens-college-basketball/story/_/id/28964167/les-hunter-star-1963-loyola-title-team-dies-77|sarlavha=Les Hunter, star on 1963 Loyola title team, dies at 77|ish=ESPN.com|sana=March 27, 2020}}</ref> == Mukofot va unvonlari == * 2013-yil 11-iyul kuni [[Oq uy|Oq uyning]] Oval kabinetida Hunter va sobiq Loyola jamoadoshlari Jon Egan, Jerri Xarkness va Ron Miller maktabning 1963-yilgi milliy chempionatining 50 yilligini nishonlash uchun Prezident [[Barack Obama|Barak Obama]] bilan uchrashishdi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.legendsofbasketball.com/2013/07/q-a-with-jerry-harkness-50-years-after-the-game-of-change-and-his-trip-to-the-white-house/|sarlavha=Q & A WITH JERRY HARKNESS: 50 YEARS AFTER THE GAME OF CHANGE AND HIS TRIP TO THE WHITE HOUSE|nashriyot=Legends of Basketball|kirish sanasi=December 28, 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131231000914/http://www.legendsofbasketball.com/2013/07/q-a-with-jerry-harkness-50-years-after-the-game-of-change-and-his-trip-to-the-white-house/|arxivsana=December 31, 2013}}</ref> Bugungi kunga qadar bu Illinoys shtatidagi universitet tomonidan qoʻlga kiritilgan yagona NCAA Division I basketbol chempionati boʻlib qolmoqda.<ref name="auto3">{{Veb manbasi|url=http://chicagolandsportshalloffame.com/2013Pressrelease.pdf|sarlavha=NCAA Champ Coach Rick Pitino Set for Hall of Fame Class of 2013 along with 1963 NCAA Champion Loyola Ramblers|nashriyot=Chicagoland Sports Hall of Fame|kirish sanasi=December 28, 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131230232925/http://chicagolandsportshalloffame.com/2013Pressrelease.pdf|arxivsana=December 30, 2013}}</ref> * 2013-yil sentyabr oyida butun 1963-yilgi Loyola Ramblers NCAA Championship basketbol jamoasi Chikagolend sport shon-shuhrat zaliga kiritildi.<ref name="auto3" /> * 1963-yilgi Loyola Ramblers 2013-yil noyabr oyida kollej basketbol shon-shuhrat zaliga kiritildi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.loyolaramblers.com/sports/m-baskbl/spec-rel/112213aac.html|sarlavha=Loyola 1963 Men's Basketball NCAA Title Team To Enter The National Collegiate Basketball Hall of Fame|nashriyot=Loyola University|kirish sanasi=December 28, 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140319205114/http://www.loyolaramblers.com/sports/m-baskbl/spec-rel/112213aac.html|arxivsana=March 19, 2014}}</ref>, bu uni Shon-sharaf zaliga kiritilgan birinchi jamoaga aylantirdi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://chicago.cbslocal.com/2013/04/02/loyolas-1963-championship-basketball-team-inducted-into-hall-of-fame/|sarlavha=Loyola's 1963 Championship Basketball Team Inducted Into Hall Of Fame|sana=April 2, 2013|nashriyot=CBS Chicago|kirish sanasi=December 28, 2013}}</ref> * 2016-yilda Hunter va Pearl jamoadoshi Vik Rouz Metro Nashville Public Schools sport shon-sharaf zaliga kiritildi.<ref name="tennessean.com">{{Veb manbasi|url=https://www.tennessean.com/story/sports/2016/04/12/hunter-rouse-among-those-join-mnps-hall-fame/82896290/|sarlavha=Pearl stars among those to join MNPS Hall of Fame|ish=The Tennessean}}</ref> * 1991-yilda Hunter Loyola atletika shon-sharaf zaliga kiritildi va uning 41-raqami nafaqaga chiqdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Martin |first=Jill |title=Les Hunter, member of Loyola's NCAA title team who played in historic 'Game of Change,' dies at 77 |work=CNN |url=https://www.cnn.com/2020/03/27/us/les-hunter-star-loyola-chicago-1963-ncaa-title-team-dies-spt-trnd/index.html |access-date=2020-03-29}}</ref> == Manbalar == {{Manbalar}} == Qoʻshimcha oʻqish == * ''Ramblers: Loyola Chikago 1963 — Kollej basketbolining rangini oʻzgartirgan jamoa'' Maykl Lenehan tomonidan, Agate Publishing tomonidan nashr etilgan, 2013 yil 18 fevral. == Tashqi havolalar == * Les Hunter College Stats collegiate stats * Loyolaʼs Title Was Turning Point for NCAA Hoops [[Turkum:2020-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:1942-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] ttdgjdzvtampm5po6f0ydvgots54y4g Foydalanuvchi:MUSLIMBEK FORWARD/qumloq 2 784244 2817210 2022-08-29T10:39:38Z MUSLIMBEK FORWARD 75912 „SUPER MAQOLA EDI“ yozuvi orqali yangi sahifa yaratildi wikitext text/x-wiki SUPER MAQOLA EDI cw0ej8fdktb3pwkzoqhuvjn8fqxp8f5 Munozara:Modarixon dahmasi 1 784245 2817213 2022-08-29T10:40:53Z MUSLIMBEK FORWARD 75912 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Marin Honda 0 784246 2817215 2022-08-29T10:41:56Z Akhrarova Ezoza 56652 „[[:ru:Special:Redirect/revision/123137060|Хонда, Марин]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki '''Marin Honda''' ( {{Lang-ja|本田 真凜}}, tug'. [[2001|2001-]][[21-avgust|yil 21-avgust]], [[Kioto]], [[Yaponiya]]) — yakkalik konkida uchish bo'yicha yaponiyalik [[Figurali uchish|figurali uchuvchi]]. O‘smirlar o‘rtasidagi jahon chempioni (2016)<ref name="japantimes20160320">{{Veb manbasi|url=http://www.japantimes.co.jp/sports/2016/03/20/figure-skating/honda-skates-into-first-place-at-world-juniors/|sarlavha=Honda skates into first place at world juniors|nashriyot=[[The Japan Times]]|sana=20916-03-20|kirish sanasi=2017-01-29}}</ref>, o‘smirlar o‘rtasidagi jahon vitse-chempioni (2017), o‘smirlar o‘rtasidagi Gran-pri finali bronza medali sovrindori (2015), o‘smirlar o‘rtasidagi Osiyo kubogi sohibi (2016) va US Classic Challenger turniri g‘olibi (2017). Yaponiya konkida uchish federatsiyasi veb-saytiga ko'ra, u figurali uchish bo'yicha asosiy o'quv guruhining a'zosi<ref>{{Veb manbasi|url=http://skatingjapan.or.jp/national/national_list.php?sports_id=2|sarlavha=<nowiki>フィギュアスケート強化選手 | 公益財団法人 日本スケート連盟 - Japan Skating Federation</nowiki>|kirish sanasi=2017-01-29|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161218152753/http://www.skatingjapan.or.jp/national/national_list.php?sports_id=2|arxivsana=2016-12-18}}</ref>. 2021-yil 20-noyabr holatiga ko‘ra, Xalqaro konkida uchish ittifoqi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.isuresults.com/ws/ws/wswomen.htm|sarlavha=ISU World Standings 2021/2022 — Women|nashriyot=''[[Международный союз конькобежцев|ИСУ]]''|til=en|sana=2021-11-20|kirish sanasi=2021-11-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211121023132/http://www.isuresults.com/ws/ws/wswomen.htm|arxivsana=2021-11-21}}</ref> reytingida 53-o‘rinni egallab turibdi. == Biografiya == Marin Xonda 2001-yil 21-avgustda [[Kioto]] shahrida tug'ilgan. U konkida uchishni 2003-yilda boshlagan <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.isuresults.com/bios/isufs00014689.htm|sarlavha=Biography|nashriyot=www.isuresults.com|kirish sanasi=2019-08-27}}</ref>. Uning singlisi Miyu Xonda taniqli yaponiyalik<ref name="japantimes20160320">{{Veb manbasi|url=http://www.japantimes.co.jp/sports/2016/03/20/figure-skating/honda-skates-into-first-place-at-world-juniors/|sarlavha=Honda skates into first place at world juniors|nashriyot=[[The Japan Times]]|sana=20916-03-20|kirish sanasi=2017-01-29}}</ref> yosh aktrisa, shuningdek, figurali uchuvchidir. Shuningdek, figurali uchish bilan uning kenja singlisi Sara ham shug'ullanadi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.goldenskate.com/2016/04/marin-honda/|sarlavha=Japan's Marin Honda sets goal for 2016-17|nashriyot=Golden Skate|sana=2016-04-09}}</ref>. Taiti Xonda katta akasi, u ham figurali uchuvchi, 2017-yil yanvar oyida o'rta maktab o'quvchilari o'rtasida figurali uchish bo'yicha Yaponiya chempionatida ikkinchi bo'lgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.daily.co.jp/general/2017/01/22/0009852283.shtml|sarlavha=本田真凜の兄・太一が２位 優勝は友野 高校選手権|nashriyot=[[Daily Sports]]|sana=2017-01-22}}</ref>. == Martaba == {{фоторяд|Photos – Junior World Championships 2016 – Ladies (Marin HONDA JPN – Gold Medal) 12.jpg|Photos – Junior World Championships 2016 – Ladies (Marin HONDA JPN – Gold Medal) 01.jpg|align=left|ш1=110|ш2=110|текст=Короткая и произвольная программы, Чемпионат мира среди юниоров 2016.|borderstyle=none}} === Dastlabki yillar === [[2013|2013-yilda]] u figurali uchish bo'yicha o'smirlar o'rtasidagi Yaponiya chempionatida debyut qildi. Bu yerda u darhol beshinchi o'rinni egalladi. Ikki yil o'tgach, Marin [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQShda]] (ikkinchi o'rin)<ref>[https://www.sports.ru/figure-skating/1032737026.html Гран-при среди юниоров. Третий этап: Шираива победила, Михайлова четвёртая.]</ref> va [[Xorvatiya|Xorvatiyada]] birinchi o'rinni egallagan<ref>[https://www.sports.ru/figure-skating/1033626018.html Гран-при среди юниоров. 7-й этап. Хонда победила, Хигучи вторая.]</ref> kichik Gran-pri debyutini o'tkazdi. Bu unga [[Barselona|Barselonadagi]] Junior Gran-pri finalida qatnashish imkoniyatini berdi va u bronza medalini qo'lga kiritdi<ref>[http://www.sports.ru/others/figure-skating/1035348202.html Гран-при среди юниоров. Финал: Цурская одержала победу, Сотскова вторая, Федичкина четвёртая.]</ref>. O'sha yili dekabr oyining oxirida u milliy chempionatda debyut qildi va u yerda kuchli o'ntalikni yakunladi<ref>[https://www.sports.ru/figure-skating/1035790882.html Чемпионат Японии. Мияхара выиграла, Хигучи – вторая, Асада – третья.]</ref>. Mart oyida esa [[Debretsen]] shahrida o'tkazilgan o'smirlar o'rtasidagi jahon chempionatida u qiyin jangda oltin medalni qo'lga kiritdi<ref>[http://www.sports.ru/others/figure-skating/1038230282.html Чемпионат мира среди юниоров. Хонда одержала победу, Сотскова — 2-я.]</ref>. === 2016/2017 yilgi mavsum === Figurali uchuvchi Olimpiya o'yinlaridan oldingi yangi mavsumni [[2016]]-yilning yozida u g'olib chiqqan o'smirlar Osiyo kubogida boshlagan. Kuz oyida va [[Sloveniya|Sloveniyada]] o'tkazilgan Junior Gran-prida qatnashib, u ikki marta ikkinchi o'rinni egallad<ref>[https://www.sports.ru/figure-skating/1043732675.html Гран-при среди юниоров. Третий этап: Сакамото победила, Самодурова четвёртая.]</ref>i<ref>[https://www.sports.ru/figure-skating/1044135209.html Гран-при среди юниоров. Пятый этап: Японка Кихира победила, Загитова третья.]</ref>. 2016-yil dekabr oyida figurali uchuvchi [[Marsel|Marselga]] kelib u yerda bo'lib o'tgan o'smirlar o'rtasidagi Gran-pri finalida ishtirok etish uchun kelganida, gripp bilan kasal bo'lib qoldi. Shuning uchun, u musobaqani o'tkazib yuborishi kerak edi<ref name="本田真凜が涙 インフルでＧＰ欠場バネに４位発進">{{Veb manbasi|url=http://www.nikkansports.com/sports/news/1756350.html|sarlavha=本田真凜が涙 インフルでＧＰ欠場バネに４位発進|nashriyot=[[Nikkan Sports]]|sana=2016-12-26|kirish sanasi=2017-12-29}}</ref><ref name="かわいすぎる話題の１５歳フィギュアスケーター、本田真凜は再び世界女王を目指す！">{{Veb manbasi|url=http://www.excite.co.jp/News/sports_clm/20170103/Shueishapn_20170103_77713.html|sarlavha=かわいすぎる話題の１５歳フィギュアスケーター、本田真凜は再び世界女王を目指す！|muallif=週プレNews|nashriyot=Excite News|sana=2017-01-03|kirish sanasi=2017-01-29}}</ref>. O'sha oyning oxirida Marin Yaponiya kattalar chempionatida qatnashib, to'rtinchi o'rinni egalladi<ref name="本田真凜が涙 インフルでＧＰ欠場バネに４位発進">{{Veb manbasi|url=http://www.nikkansports.com/sports/news/1756350.html|sarlavha=本田真凜が涙 インフルでＧＰ欠場バネに４位発進|nashriyot=[[Nikkan Sports]]|sana=2016-12-26|kirish sanasi=2017-12-29}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.nikkansports.com/sports/news/1756823.html|sarlavha=本田真凜４位 さあ２連覇へ「世界ジュニア」決めた|nashriyot=[[Nikkan Sports]]|sana=2016-12-26|kirish sanasi=2017-01-29}}</ref><ref name="かわいすぎる話題の１５歳フィギュアスケーター、本田真凜は再び世界女王を目指す！">{{Veb manbasi|url=http://www.excite.co.jp/News/sports_clm/20170103/Shueishapn_20170103_77713.html|sarlavha=かわいすぎる話題の１５歳フィギュアスケーター、本田真凜は再び世界女王を目指す！|muallif=週プレNews|nashriyot=Excite News|sana=2017-01-03|kirish sanasi=2017-01-29}}</ref>. Mart oyining o'rtalarida u [[Taypey|Taypeyda]] o'smirlar o'rtasidagi jahon chempionatida qatnashdi va u yerda qiyin kurashda ikkinchi o'rinni egallashga muvaffaq bo'ldi<ref>[https://www.sports.ru/figure-skating/1049342930.html Чемпионат мира среди юниоров. Загитова победила, Хонда вторая, Константинова шестая.]</ref>. Shu bilan birga, u oldingi barcha sport yutuqlarini yaxshiladi. === 2017/2018 yilgi mavsum === Sentyabr oyida yaponiyalik yakkalik konkida uchuvchisi [[Salt Lake City|Solt-Leyk-Siti shahrida]] Olimpiya mavsumini boshladi va u yerda u ishonchli tarzda AQSh xalqaro figurali uchish klassikasida birinchi o'rinni egalladi<ref>[https://www.sports.ru/figure-skating/1055650516.html U.S. International Figure Skating Classic. Хонда одержала победу, Нагасу – вторая, Чен – третья.]</ref>. Bir yarim oy o'tgach, konkida uchuvchisi Kanada bosqichida Gran-pri seriyasida debyut qildi, u yerda qisqa dasturda muvaffaqiyatsizlikka uchragan holda turnir jadvalining o'rtalarida yakunlandi<ref>[https://www.sports.ru/figure-skating/1056916019.html Skate Canada. Осмонд победила, Сотскова – вторая.]</ref>. Ikki hafta o'tgach, Pekindagi Gran-pri seriyasining Xitoy bosqichida u turnir jadvalining o'rtalarida yakunlandi<ref>[https://www.sports.ru/figure-skating/1057133575.html Cup of China. Загитова одержала итоговую победу, Радионова – третья, Туктамышева – седьмая.]</ref>. Dekabr oyi oxirida Marin Xonda milliy chempionatda unchalik yaxshi natija ko'rsatmadi, u kuchli o'ntalikning pastki qismida yakunlandi. Olimpiya mavsumi oxirida konkida uchuvchi murabbiyini almashtirdi va Rafael Arutyunanga bilan shug'ullana boshladi<ref>[https://www.sports.ru/figure-skating/1061757662.html Хонда будет тренироваться под руководством Арутюняна.]</ref>. == Sport yutuqlari == [[Fayl:2017_Junior_World_Championships_-_Ladies_Podium.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/2017_Junior_World_Championships_-_Ladies_Podium.jpg/200px-2017_Junior_World_Championships_-_Ladies_Podium.jpg|right|thumb|200x200px| 2017-yilgi o'smirlar o'rtasidagi jahon chempionati sovrindorlari (chapdan o'ngga): Marin Xonda (kumush), [[Alina Zagitova]] (oltin), [[Kaori Sakamoto]] (bronza)]] [[Fayl:2016_JWC_Ladies_Podium.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/2016_JWC_Ladies_Podium.jpg/200px-2016_JWC_Ladies_Podium.jpg|right|thumb|200x200px| 2016-yilgi o'smirlar o'rtasidagi jahon chempionati sovrindorlari (chapdan o'ngga): Mariya Sotskova (kumush), Marin Xonda (oltin), Vakaba Xiguchi (bronza)]] {| class="wikitable" style="text-align:center" !Musobaqalar <ref>{{Veb manbasi|til=en|url=http://www.isuresults.com/bios/isufs_cr_00014689.htm|sarlavha=Competition Results: Marin HONDA|nashriyot=[[ISU]]|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211118012218/http://www.isuresults.com/bios/isufs_cr_00014689.htm|arxivsana=2021-11-18}}</ref> ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! |- ! colspan="11" style="background-color:#e9cfec;" | Xalqaro |- | align="left" | Gran-pri bosqichlari: Xitoy kubogi | | | | | | 5 | | 7 | | |- | align="left" | Gran-pri bosqichlari: Internationalaux de France | | | | | | | 6 | | | |- | align="left" | Gran-pri bosqichlari: NHK Trophy | | | | | | | sakkiz | | 9 | |- | align="left" | Gran-pri bosqichlari: Skate America | | | | | | | sakkiz | | | |- | align="left" | Gran-pri bosqichlari: Skate Canada | | | | | | 5 | | 6 | | |- | align="left" | Challenjerlar . Nebelhorn kubogi | | | | | | | 6 | 5 | | |- | align="left" |Challenjerlar. AQSh klassikasi | | | | | | bgcolor="gold" | bitta | | | | |- | align="left" | Bavarian Open | | | | | | | | bgcolor="silver" | 2 | | |- | align="left" | Challenj kubogi | | | | | | bgcolor="cc9966" | 3 | | | | |- ! colspan="11" style="background-color:#e9cfec;" | Milliy |- | align="left" | Yaponiya chempionati | | | |9 | to'rtta | 7 | o'n besh | sakkiz | | 21 |- | align="left" | Yoshlar o'rtasidagi Yaponiya chempionati | | 5 | to'rtta | 6 | bgcolor="cc9966" | 3 | | | | | |- ! colspan="11" style="background-color:#e9cfec;" | Xalqaro o'smirlar |- | align="left" | Yoshlar o'rtasidagi jahon chempionati | | | | bgcolor="gold" | bitta | bgcolor="silver" | 2 | | | | | |- | align="left" | Yoshlar o'rtasidagi Gran-pri finali | | | | bgcolor="cc9966" | 3 | | | | | | |- | align="left" | O‘smirlar o‘rtasidagi Gran-pri bosqichlari: Xorvatiya | | | | bgcolor="gold" | bitta | | | | | | |- | align="left" | Yoshlar o'rtasidagi Gran-pri bosqichlari: Yaponiya | | | | | bgcolor="silver" | 2 | | | | | |- | align="left" | O‘smirlar o‘rtasidagi Gran-pri bosqichlari: Sloveniya | | | | | bgcolor="silver" | 2 | | | | | |- | align="left" | Yoshlar o'rtasidagi Gran-pri bosqichlari: AQSh | | | | bgcolor="silver" | 2 | | | | | | |- | align="left" | Osiyo kubogi | | bgcolor="silver" | 2{{Comment|N|Новисы}} | bgcolor="cc9966" | 3{{Comment|N|Новисы}} | bgcolor="silver" | 2{{Comment|J|Юниоры}} | bgcolor="gold" | bitta{{Comment|J|Юниоры}} | | | | | |- | align="left" | Bavarian Open | | | bgcolor="gold" | bitta{{Comment|N|Новисы}} | | | | | | | |- | align="left" | Coupé du Printemps | | bgcolor="silver" | 2{{Comment|N|Новисы}} | | | | | | | | |- | align="left" | Triglav kubogi | bgcolor="gold" | bitta{{Comment|N|Новисы}} | | | | | | | | | |} === Reklama === * Sharp {{Tarjima qilinmagan 5|Sharp Aquos|Aquos 4K|en|Sharp Aquos}} (2014) * Lotte {{Tarjima qilinmagan 5|Ghana Chocolate|Chana Ice|en|Ghana (chocolate)}} == Manbalar == {{Manbalar|2}} == Havolalar == * {{Twitter|marin_honda}} [[Turkum:Alifbo boʻyicha shaxsiyatlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:2001-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:21-avgustda tugʻilganlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] 2knpgevk977bguh96ub0gyt5pn2ar24 2817220 2817215 2022-08-29T10:44:00Z Akhrarova Ezoza 56652 wikitext text/x-wiki '''Marin Honda''' ( {{Lang-ja|本田 真凜}}, tug'. [[2001|2001-]][[21-avgust|yil 21-avgust]], [[Kioto]], [[Yaponiya]]) — yakkalik konkida uchish bo'yicha yaponiyalik [[Figurali uchish|figurali uchuvchi]]. O‘smirlar o‘rtasidagi jahon chempioni (2016)<ref name="japantimes20160320">{{Veb manbasi|url=http://www.japantimes.co.jp/sports/2016/03/20/figure-skating/honda-skates-into-first-place-at-world-juniors/|sarlavha=Honda skates into first place at world juniors|nashriyot=[[The Japan Times]]|sana=20916-03-20|kirish sanasi=2017-01-29}}</ref>, o‘smirlar o‘rtasidagi jahon vitse-chempioni (2017), o‘smirlar o‘rtasidagi Gran-pri finali bronza medali sovrindori (2015), o‘smirlar o‘rtasidagi Osiyo kubogi sohibi (2016) va US Classic Challenger turniri g‘olibi (2017). Yaponiya konkida uchish federatsiyasi veb-saytiga ko'ra, u figurali uchish bo'yicha asosiy o'quv guruhining a'zosi<ref>{{Veb manbasi|url=http://skatingjapan.or.jp/national/national_list.php?sports_id=2|sarlavha=<nowiki>フィギュアスケート強化選手 | 公益財団法人 日本スケート連盟 - Japan Skating Federation</nowiki>|kirish sanasi=2017-01-29|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161218152753/http://www.skatingjapan.or.jp/national/national_list.php?sports_id=2|arxivsana=2016-12-18}}</ref>. 2021-yil 20-noyabr holatiga ko‘ra, Xalqaro konkida uchish ittifoqi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.isuresults.com/ws/ws/wswomen.htm|sarlavha=ISU World Standings 2021/2022 — Women|nashriyot=''[[Международный союз конькобежцев|ИСУ]]''|til=en|sana=2021-11-20|kirish sanasi=2021-11-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211121023132/http://www.isuresults.com/ws/ws/wswomen.htm|arxivsana=2021-11-21}}</ref> reytingida 53-o‘rinni egallab turibdi. == Biografiya == Marin Xonda 2001-yil 21-avgustda [[Kioto]] shahrida tug'ilgan. U konkida uchishni 2003-yilda boshlagan <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.isuresults.com/bios/isufs00014689.htm|sarlavha=Biography|nashriyot=www.isuresults.com|kirish sanasi=2019-08-27}}</ref>. Uning singlisi Miyu Xonda taniqli yaponiyalik<ref name="japantimes20160320">{{Veb manbasi|url=http://www.japantimes.co.jp/sports/2016/03/20/figure-skating/honda-skates-into-first-place-at-world-juniors/|sarlavha=Honda skates into first place at world juniors|nashriyot=[[The Japan Times]]|sana=20916-03-20|kirish sanasi=2017-01-29}}</ref> yosh aktrisa, shuningdek, figurali uchuvchidir. Shuningdek, figurali uchish bilan uning kenja singlisi Sara ham shug'ullanadi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.goldenskate.com/2016/04/marin-honda/|sarlavha=Japan's Marin Honda sets goal for 2016-17|nashriyot=Golden Skate|sana=2016-04-09}}</ref>. Taiti Xonda katta akasi, u ham figurali uchuvchi, 2017-yil yanvar oyida o'rta maktab o'quvchilari o'rtasida figurali uchish bo'yicha Yaponiya chempionatida ikkinchi bo'lgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.daily.co.jp/general/2017/01/22/0009852283.shtml|sarlavha=本田真凜の兄・太一が２位 優勝は友野 高校選手権|nashriyot=[[Daily Sports]]|sana=2017-01-22}}</ref>. == Martaba == === Dastlabki yillar === [[2013|2013-yilda]] u figurali uchish bo'yicha o'smirlar o'rtasidagi Yaponiya chempionatida debyut qildi. Bu yerda u darhol beshinchi o'rinni egalladi. Ikki yil o'tgach, Marin [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQShda]] (ikkinchi o'rin)<ref>[https://www.sports.ru/figure-skating/1032737026.html Гран-при среди юниоров. Третий этап: Шираива победила, Михайлова четвёртая.]</ref> va [[Xorvatiya|Xorvatiyada]] birinchi o'rinni egallagan<ref>[https://www.sports.ru/figure-skating/1033626018.html Гран-при среди юниоров. 7-й этап. Хонда победила, Хигучи вторая.]</ref> kichik Gran-pri debyutini o'tkazdi. Bu unga [[Barselona|Barselonadagi]] Junior Gran-pri finalida qatnashish imkoniyatini berdi va u bronza medalini qo'lga kiritdi<ref>[http://www.sports.ru/others/figure-skating/1035348202.html Гран-при среди юниоров. Финал: Цурская одержала победу, Сотскова вторая, Федичкина четвёртая.]</ref>. O'sha yili dekabr oyining oxirida u milliy chempionatda debyut qildi va u yerda kuchli o'ntalikni yakunladi<ref>[https://www.sports.ru/figure-skating/1035790882.html Чемпионат Японии. Мияхара выиграла, Хигучи – вторая, Асада – третья.]</ref>. Mart oyida esa [[Debretsen]] shahrida o'tkazilgan o'smirlar o'rtasidagi jahon chempionatida u qiyin jangda oltin medalni qo'lga kiritdi<ref>[http://www.sports.ru/others/figure-skating/1038230282.html Чемпионат мира среди юниоров. Хонда одержала победу, Сотскова — 2-я.]</ref>. === 2016/2017 yilgi mavsum === Figurali uchuvchi Olimpiya o'yinlaridan oldingi yangi mavsumni [[2016]]-yilning yozida u g'olib chiqqan o'smirlar Osiyo kubogida boshlagan. Kuz oyida va [[Sloveniya|Sloveniyada]] o'tkazilgan Junior Gran-prida qatnashib, u ikki marta ikkinchi o'rinni egallad<ref>[https://www.sports.ru/figure-skating/1043732675.html Гран-при среди юниоров. Третий этап: Сакамото победила, Самодурова четвёртая.]</ref>i<ref>[https://www.sports.ru/figure-skating/1044135209.html Гран-при среди юниоров. Пятый этап: Японка Кихира победила, Загитова третья.]</ref>. 2016-yil dekabr oyida figurali uchuvchi [[Marsel|Marselga]] kelib u yerda bo'lib o'tgan o'smirlar o'rtasidagi Gran-pri finalida ishtirok etish uchun kelganida, gripp bilan kasal bo'lib qoldi. Shuning uchun, u musobaqani o'tkazib yuborishi kerak edi<ref name="本田真凜が涙 インフルでＧＰ欠場バネに４位発進">{{Veb manbasi|url=http://www.nikkansports.com/sports/news/1756350.html|sarlavha=本田真凜が涙 インフルでＧＰ欠場バネに４位発進|nashriyot=[[Nikkan Sports]]|sana=2016-12-26|kirish sanasi=2017-12-29}}</ref><ref name="かわいすぎる話題の１５歳フィギュアスケーター、本田真凜は再び世界女王を目指す！">{{Veb manbasi|url=http://www.excite.co.jp/News/sports_clm/20170103/Shueishapn_20170103_77713.html|sarlavha=かわいすぎる話題の１５歳フィギュアスケーター、本田真凜は再び世界女王を目指す！|muallif=週プレNews|nashriyot=Excite News|sana=2017-01-03|kirish sanasi=2017-01-29}}</ref>. O'sha oyning oxirida Marin Yaponiya kattalar chempionatida qatnashib, to'rtinchi o'rinni egalladi<ref name="本田真凜が涙 インフルでＧＰ欠場バネに４位発進">{{Veb manbasi|url=http://www.nikkansports.com/sports/news/1756350.html|sarlavha=本田真凜が涙 インフルでＧＰ欠場バネに４位発進|nashriyot=[[Nikkan Sports]]|sana=2016-12-26|kirish sanasi=2017-12-29}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.nikkansports.com/sports/news/1756823.html|sarlavha=本田真凜４位 さあ２連覇へ「世界ジュニア」決めた|nashriyot=[[Nikkan Sports]]|sana=2016-12-26|kirish sanasi=2017-01-29}}</ref><ref name="かわいすぎる話題の１５歳フィギュアスケーター、本田真凜は再び世界女王を目指す！">{{Veb manbasi|url=http://www.excite.co.jp/News/sports_clm/20170103/Shueishapn_20170103_77713.html|sarlavha=かわいすぎる話題の１５歳フィギュアスケーター、本田真凜は再び世界女王を目指す！|muallif=週プレNews|nashriyot=Excite News|sana=2017-01-03|kirish sanasi=2017-01-29}}</ref>. Mart oyining o'rtalarida u [[Taypey|Taypeyda]] o'smirlar o'rtasidagi jahon chempionatida qatnashdi va u yerda qiyin kurashda ikkinchi o'rinni egallashga muvaffaq bo'ldi<ref>[https://www.sports.ru/figure-skating/1049342930.html Чемпионат мира среди юниоров. Загитова победила, Хонда вторая, Константинова шестая.]</ref>. Shu bilan birga, u oldingi barcha sport yutuqlarini yaxshiladi. === 2017/2018 yilgi mavsum === Sentyabr oyida yaponiyalik yakkalik konkida uchuvchisi [[Salt Lake City|Solt-Leyk-Siti shahrida]] Olimpiya mavsumini boshladi va u yerda u ishonchli tarzda AQSh xalqaro figurali uchish klassikasida birinchi o'rinni egalladi<ref>[https://www.sports.ru/figure-skating/1055650516.html U.S. International Figure Skating Classic. Хонда одержала победу, Нагасу – вторая, Чен – третья.]</ref>. Bir yarim oy o'tgach, konkida uchuvchisi Kanada bosqichida Gran-pri seriyasida debyut qildi, u yerda qisqa dasturda muvaffaqiyatsizlikka uchragan holda turnir jadvalining o'rtalarida yakunlandi<ref>[https://www.sports.ru/figure-skating/1056916019.html Skate Canada. Осмонд победила, Сотскова – вторая.]</ref>. Ikki hafta o'tgach, Pekindagi Gran-pri seriyasining Xitoy bosqichida u turnir jadvalining o'rtalarida yakunlandi<ref>[https://www.sports.ru/figure-skating/1057133575.html Cup of China. Загитова одержала итоговую победу, Радионова – третья, Туктамышева – седьмая.]</ref>. Dekabr oyi oxirida Marin Xonda milliy chempionatda unchalik yaxshi natija ko'rsatmadi, u kuchli o'ntalikning pastki qismida yakunlandi. Olimpiya mavsumi oxirida konkida uchuvchi murabbiyini almashtirdi va Rafael Arutyunanga bilan shug'ullana boshladi<ref>[https://www.sports.ru/figure-skating/1061757662.html Хонда будет тренироваться под руководством Арутюняна.]</ref>. == Sport yutuqlari == [[Fayl:2017_Junior_World_Championships_-_Ladies_Podium.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/2017_Junior_World_Championships_-_Ladies_Podium.jpg/200px-2017_Junior_World_Championships_-_Ladies_Podium.jpg|right|thumb|200x200px| 2017-yilgi o'smirlar o'rtasidagi jahon chempionati sovrindorlari (chapdan o'ngga): Marin Xonda (kumush), [[Alina Zagitova]] (oltin), [[Kaori Sakamoto]] (bronza)]] [[Fayl:2016_JWC_Ladies_Podium.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/2016_JWC_Ladies_Podium.jpg/200px-2016_JWC_Ladies_Podium.jpg|right|thumb|200x200px| 2016-yilgi o'smirlar o'rtasidagi jahon chempionati sovrindorlari (chapdan o'ngga): Mariya Sotskova (kumush), Marin Xonda (oltin), Vakaba Xiguchi (bronza)]] {| class="wikitable" style="text-align:center" !Musobaqalar <ref>{{Veb manbasi|til=en|url=http://www.isuresults.com/bios/isufs_cr_00014689.htm|sarlavha=Competition Results: Marin HONDA|nashriyot=[[ISU]]|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211118012218/http://www.isuresults.com/bios/isufs_cr_00014689.htm|arxivsana=2021-11-18}}</ref> ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! |- ! colspan="11" style="background-color:#e9cfec;" | Xalqaro |- | align="left" | Gran-pri bosqichlari: Xitoy kubogi | | | | | | 5 | | 7 | | |- | align="left" | Gran-pri bosqichlari: Internationalaux de France | | | | | | | 6 | | | |- | align="left" | Gran-pri bosqichlari: NHK Trophy | | | | | | | 8 | | 9 | |- | align="left" | Gran-pri bosqichlari: Skate America | | | | | | | 8 | | | |- | align="left" | Gran-pri bosqichlari: Skate Canada | | | | | | 5 | | 6 | | |- | align="left" | Challenjerlar . Nebelhorn kubogi | | | | | | | 6 | 5 | | |- | align="left" |Challenjerlar. AQSh klassikasi | | | | | | bgcolor="gold" | 1 | | | | |- | align="left" | Bavarian Open | | | | | | | | bgcolor="silver" | 2 | | |- | align="left" | Challenj kubogi | | | | | | bgcolor="cc9966" | 3 | | | | |- ! colspan="11" style="background-color:#e9cfec;" | Milliy |- | align="left" | Yaponiya chempionati | | | |9 | 4 | 7 | 15 | 8 | | 21 |- | align="left" | Yoshlar o'rtasidagi Yaponiya chempionati | | 5 | 4 | 6 | bgcolor="cc9966" | 3 | | | | | |- ! colspan="11" style="background-color:#e9cfec;" | Xalqaro o'smirlar |- | align="left" | Yoshlar o'rtasidagi jahon chempionati | | | | bgcolor="gold" | 1 | bgcolor="silver" | 2 | | | | | |- | align="left" | Yoshlar o'rtasidagi Gran-pri finali | | | | bgcolor="cc9966" | 3 | | | | | | |- | align="left" | O‘smirlar o‘rtasidagi Gran-pri bosqichlari: Xorvatiya | | | | bgcolor="gold" | 1 | | | | | | |- | align="left" | Yoshlar o'rtasidagi Gran-pri bosqichlari: Yaponiya | | | | | bgcolor="silver" | 2 | | | | | |- | align="left" | O‘smirlar o‘rtasidagi Gran-pri bosqichlari: Sloveniya | | | | | bgcolor="silver" | 2 | | | | | |- | align="left" | Yoshlar o'rtasidagi Gran-pri bosqichlari: AQSh | | | | bgcolor="silver" | 2 | | | | | | |- | align="left" | Osiyo kubogi | | bgcolor="silver" | 2{{Comment|N|Новисы}} | bgcolor="cc9966" | 3{{Comment|N|Новисы}} | bgcolor="silver" | 2{{Comment|J|Юниоры}} | bgcolor="gold" | 1{{Comment|J|Юниоры}} | | | | | |- | align="left" | Bavarian Open | | | bgcolor="gold" | 1{{Comment|N|Новисы}} | | | | | | | |- | align="left" | Coupé du Printemps | | bgcolor="silver" | 2{{Comment|N|Новисы}} | | | | | | | | |- | align="left" | Triglav kubogi | bgcolor="gold" | 1{{Comment|N|Новисы}} | | | | | | | | |} * == Manbalar == {{Manbalar|2}} == Havolalar == * {{Twitter|marin_honda}} [[Turkum:Alifbo boʻyicha shaxsiyatlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:2001-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:21-avgustda tugʻilganlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] 2slmwoll2y9knkz0i6t9d4ykl7toxtk 2817230 2817220 2022-08-29T10:46:50Z Akhrarova Ezoza 56652 wikitext text/x-wiki {{Sportchi bilgiqutisi | ism = Marin Honda | tasvir = | tasvirizoh = | jins = ayol | tugilgan_paytdagi_ism = | laqablar = | fuqarolik = {{YAP}} | sport = [[figurali uchuvchi]] | klub = | tavallud_sana = 21-avgust 2001-yil | tavallud_yer = [[Yaponiya]] | vafot_sana = | vafot_yer = | faoliyat_yillar = | faol_tomon = | murabbiylar = Rafael Arutyunyan | boy = 162 sm | vazn = | medallar = | vebsayt = }} '''Marin Honda''' ({{Lang-ja|本田 真凜}}, tugʻ. [[2001|2001-]][[21-avgust|yil 21-avgust]], [[Kioto]], [[Yaponiya]]) — yakkalik konkida uchish boʻyicha yaponiyalik [[Figurali uchish|figurali uchuvchi]]. O‘smirlar o‘rtasidagi jahon chempioni (2016)<ref name="japantimes20160320">{{Veb manbasi|url=http://www.japantimes.co.jp/sports/2016/03/20/figure-skating/honda-skates-into-first-place-at-world-juniors/|sarlavha=Honda skates into first place at world juniors|nashriyot=[[The Japan Times]]|sana=20916-03-20|kirish sanasi=2017-01-29}}</ref>, o‘smirlar o‘rtasidagi jahon vitse-chempioni (2017), o‘smirlar o‘rtasidagi Gran-pri finali bronza medali sovrindori (2015), o‘smirlar o‘rtasidagi Osiyo kubogi sohibi (2016) va US Classic Challenger turniri g‘olibi (2017). Yaponiya konkida uchish federatsiyasi veb-saytiga koʻra, u figurali uchish boʻyicha asosiy oʻquv guruhining aʼzosi<ref>{{Veb manbasi|url=http://skatingjapan.or.jp/national/national_list.php?sports_id=2|sarlavha=<nowiki>フィギュアスケート強化選手 | 公益財団法人 日本スケート連盟 - Japan Skating Federation</nowiki>|kirish sanasi=2017-01-29|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161218152753/http://www.skatingjapan.or.jp/national/national_list.php?sports_id=2|arxivsana=2016-12-18}}</ref>. 2021-yil 20-noyabr holatiga ko‘ra, Xalqaro konkida uchish ittifoqi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.isuresults.com/ws/ws/wswomen.htm|sarlavha=ISU World Standings 2021/2022 — Women|nashriyot=''[[Международный союз конькобежцев|ИСУ]]''|til=en|sana=2021-11-20|kirish sanasi=2021-11-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211121023132/http://www.isuresults.com/ws/ws/wswomen.htm|arxivsana=2021-11-21}}</ref> reytingida 53-o‘rinni egallab turibdi. == Biografiya == Marin Xonda 2001-yil 21-avgustda [[Kioto]] shahrida tugʻilgan. U konkida uchishni 2003-yilda boshlagan <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.isuresults.com/bios/isufs00014689.htm|sarlavha=Biography|nashriyot=www.isuresults.com|kirish sanasi=2019-08-27}}</ref>. Uning singlisi Miyu Xonda taniqli yaponiyalik<ref name="japantimes20160320">{{Veb manbasi|url=http://www.japantimes.co.jp/sports/2016/03/20/figure-skating/honda-skates-into-first-place-at-world-juniors/|sarlavha=Honda skates into first place at world juniors|nashriyot=[[The Japan Times]]|sana=20916-03-20|kirish sanasi=2017-01-29}}</ref> yosh aktrisa, shuningdek, figurali uchuvchidir. Shuningdek, figurali uchish bilan uning kenja singlisi Sara ham shugʻullanadi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.goldenskate.com/2016/04/marin-honda/|sarlavha=Japan's Marin Honda sets goal for 2016-17|nashriyot=Golden Skate|sana=2016-04-09}}</ref>. Taiti Xonda katta akasi, u ham figurali uchuvchi, 2017-yil yanvar oyida oʻrta maktab oʻquvchilari oʻrtasida figurali uchish boʻyicha Yaponiya chempionatida ikkinchi boʻlgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.daily.co.jp/general/2017/01/22/0009852283.shtml|sarlavha=本田真凜の兄・太一が２位 優勝は友野 高校選手権|nashriyot=[[Daily Sports]]|sana=2017-01-22}}</ref>. == Martaba == === Dastlabki yillar === [[2013|2013-yilda]] u figurali uchish boʻyicha oʻsmirlar oʻrtasidagi Yaponiya chempionatida debyut qildi. Bu yerda u darhol beshinchi oʻrinni egalladi. Ikki yil oʻtgach, Marin [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQShda]] (ikkinchi oʻrin)<ref>[https://www.sports.ru/figure-skating/1032737026.html Gran-pri sredi yuniorov. Tretiy etap: Shiraiva pobedila, Mixaylova chetvyortaya.]</ref> va [[Xorvatiya|Xorvatiyada]] birinchi oʻrinni egallagan<ref>[https://www.sports.ru/figure-skating/1033626018.html Gran-pri sredi yuniorov. 7-y etap. Xonda pobedila, Xiguchi vtoraya.]</ref> kichik Gran-pri debyutini oʻtkazdi. Bu unga [[Barselona|Barselonadagi]] Junior Gran-pri finalida qatnashish imkoniyatini berdi va u bronza medalini qoʻlga kiritdi<ref>[http://www.sports.ru/others/figure-skating/1035348202.html Gran-pri sredi yuniorov. Final: Tsurskaya oderjala pobedu, Sotskova vtoraya, Fedichkina chetvyortaya.]</ref>. Oʻsha yili dekabr oyining oxirida u milliy chempionatda debyut qildi va u yerda kuchli oʻntalikni yakunladi<ref>[https://www.sports.ru/figure-skating/1035790882.html Chempionat Yaponii. Miyaxara viigrala, Xiguchi — vtoraya, Asada — tretya.]</ref>. Mart oyida esa [[Debretsen]] shahrida oʻtkazilgan oʻsmirlar oʻrtasidagi jahon chempionatida u qiyin jangda oltin medalni qoʻlga kiritdi<ref>[http://www.sports.ru/others/figure-skating/1038230282.html Chempionat mira sredi yuniorov. Xonda oderjala pobedu, Sotskova — 2-ya.]</ref>. === 2016/2017 yilgi mavsum === Figurali uchuvchi Olimpiya oʻyinlaridan oldingi yangi mavsumni [[2016]]-yilning yozida u gʻolib chiqqan oʻsmirlar Osiyo kubogida boshlagan. Kuz oyida va [[Sloveniya|Sloveniyada]] oʻtkazilgan Junior Gran-prida qatnashib, u ikki marta ikkinchi oʻrinni egallad<ref>[https://www.sports.ru/figure-skating/1043732675.html Gran-pri sredi yuniorov. Tretiy etap: Sakamoto pobedila, Samodurova chetvyortaya.]</ref>i<ref>[https://www.sports.ru/figure-skating/1044135209.html Gran-pri sredi yuniorov. Pyatiy etap: Yaponka Kixira pobedila, Zagitova tretya.]</ref>. 2016-yil dekabr oyida figurali uchuvchi [[Marsel|Marselga]] kelib u yerda boʻlib oʻtgan oʻsmirlar oʻrtasidagi Gran-pri finalida ishtirok etish uchun kelganida, gripp bilan kasal boʻlib qoldi. Shuning uchun, u musobaqani oʻtkazib yuborishi kerak edi<ref name="本田真凜が涙 インフルでＧＰ欠場バネに４位発進">{{Veb manbasi|url=http://www.nikkansports.com/sports/news/1756350.html|sarlavha=本田真凜が涙 インフルでＧＰ欠場バネに４位発進|nashriyot=[[Nikkan Sports]]|sana=2016-12-26|kirish sanasi=2017-12-29}}</ref><ref name="かわいすぎる話題の１５歳フィギュアスケーター、本田真凜は再び世界女王を目指す！">{{Veb manbasi|url=http://www.excite.co.jp/News/sports_clm/20170103/Shueishapn_20170103_77713.html|sarlavha=かわいすぎる話題の１５歳フィギュアスケーター、本田真凜は再び世界女王を目指す！|muallif=週プレNews|nashriyot=Excite News|sana=2017-01-03|kirish sanasi=2017-01-29}}</ref>. Oʻsha oyning oxirida Marin Yaponiya kattalar chempionatida qatnashib, toʻrtinchi oʻrinni egalladi<ref name="本田真凜が涙 インフルでＧＰ欠場バネに４位発進">{{Veb manbasi|url=http://www.nikkansports.com/sports/news/1756350.html|sarlavha=本田真凜が涙 インフルでＧＰ欠場バネに４位発進|nashriyot=[[Nikkan Sports]]|sana=2016-12-26|kirish sanasi=2017-12-29}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.nikkansports.com/sports/news/1756823.html|sarlavha=本田真凜４位 さあ２連覇へ「世界ジュニア」決めた|nashriyot=[[Nikkan Sports]]|sana=2016-12-26|kirish sanasi=2017-01-29}}</ref><ref name="かわいすぎる話題の１５歳フィギュアスケーター、本田真凜は再び世界女王を目指す！">{{Veb manbasi|url=http://www.excite.co.jp/News/sports_clm/20170103/Shueishapn_20170103_77713.html|sarlavha=かわいすぎる話題の１５歳フィギュアスケーター、本田真凜は再び世界女王を目指す！|muallif=週プレNews|nashriyot=Excite News|sana=2017-01-03|kirish sanasi=2017-01-29}}</ref>. Mart oyining oʻrtalarida u [[Taypey|Taypeyda]] oʻsmirlar oʻrtasidagi jahon chempionatida qatnashdi va u yerda qiyin kurashda ikkinchi oʻrinni egallashga muvaffaq boʻldi<ref>[https://www.sports.ru/figure-skating/1049342930.html Chempionat mira sredi yuniorov. Zagitova pobedila, Xonda vtoraya, Konstantinova shestaya.]</ref>. Shu bilan birga, u oldingi barcha sport yutuqlarini yaxshiladi. === 2017/2018 yilgi mavsum === Sentyabr oyida yaponiyalik yakkalik konkida uchuvchisi [[Salt Lake City|Solt-Leyk-Siti shahrida]] Olimpiya mavsumini boshladi va u yerda u ishonchli tarzda AQSh xalqaro figurali uchish klassikasida birinchi oʻrinni egalladi<ref>[https://www.sports.ru/figure-skating/1055650516.html U.S. International Figure Skating Classic. Xonda oderjala pobedu, Nagasu — vtoraya, Chen — tretya.]</ref>. Bir yarim oy oʻtgach, konkida uchuvchisi Kanada bosqichida Gran-pri seriyasida debyut qildi, u yerda qisqa dasturda muvaffaqiyatsizlikka uchragan holda turnir jadvalining oʻrtalarida yakunlandi<ref>[https://www.sports.ru/figure-skating/1056916019.html Skate Canada. Osmond pobedila, Sotskova — vtoraya.]</ref>. Ikki hafta oʻtgach, Pekindagi Gran-pri seriyasining Xitoy bosqichida u turnir jadvalining oʻrtalarida yakunlandi<ref>[https://www.sports.ru/figure-skating/1057133575.html Cup of China. Zagitova oderjala itogovuyu pobedu, Radionova — tretya, Tuktamisheva — sedmaya.]</ref>. Dekabr oyi oxirida Marin Xonda milliy chempionatda unchalik yaxshi natija koʻrsatmadi, u kuchli oʻntalikning pastki qismida yakunlandi. Olimpiya mavsumi oxirida konkida uchuvchi murabbiyini almashtirdi va Rafael Arutyunanga bilan shugʻullana boshladi<ref>[https://www.sports.ru/figure-skating/1061757662.html Xonda budet trenirovatsya pod rukovodstvom Arutyunyana.]</ref>. == Sport yutuqlari == [[Fayl:2017_Junior_World_Championships_-_Ladies_Podium.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/2017_Junior_World_Championships_-_Ladies_Podium.jpg/200px-2017_Junior_World_Championships_-_Ladies_Podium.jpg|right|thumb|200x200px| 2017-yilgi oʻsmirlar oʻrtasidagi jahon chempionati sovrindorlari (chapdan oʻngga): Marin Xonda (kumush), [[Alina Zagitova]] (oltin), [[Kaori Sakamoto]] (bronza)]] [[Fayl:2016_JWC_Ladies_Podium.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/2016_JWC_Ladies_Podium.jpg/200px-2016_JWC_Ladies_Podium.jpg|right|thumb|200x200px| 2016-yilgi oʻsmirlar oʻrtasidagi jahon chempionati sovrindorlari (chapdan oʻngga): Mariya Sotskova (kumush), Marin Xonda (oltin), Vakaba Xiguchi (bronza)]] {| class="wikitable" style="text-align:center" !Musobaqalar <ref>{{Veb manbasi|til=en|url=http://www.isuresults.com/bios/isufs_cr_00014689.htm|sarlavha=Competition Results: Marin HONDA|nashriyot=[[ISU]]|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211118012218/http://www.isuresults.com/bios/isufs_cr_00014689.htm|arxivsana=2021-11-18}}</ref> ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! |- ! colspan="11" style="background-color:#e9cfec;" | Xalqaro |- | align="left" | Gran-pri bosqichlari: Xitoy kubogi | | | | | | 5 | | 7 | | |- | align="left" | Gran-pri bosqichlari: Internationalaux de France | | | | | | | 6 | | | |- | align="left" | Gran-pri bosqichlari: NHK Trophy | | | | | | | 8 | | 9 | |- | align="left" | Gran-pri bosqichlari: Skate America | | | | | | | 8 | | | |- | align="left" | Gran-pri bosqichlari: Skate Canada | | | | | | 5 | | 6 | | |- | align="left" | Challenjerlar . Nebelhorn kubogi | | | | | | | 6 | 5 | | |- | align="left" |Challenjerlar. AQSh klassikasi | | | | | | bgcolor="gold" | 1 | | | | |- | align="left" | Bavarian Open | | | | | | | | bgcolor="silver" | 2 | | |- | align="left" | Challenj kubogi | | | | | | bgcolor="cc9966" | 3 | | | | |- ! colspan="11" style="background-color:#e9cfec;" | Milliy |- | align="left" | Yaponiya chempionati | | | |9 | 4 | 7 | 15 | 8 | | 21 |- | align="left" | Yoshlar oʻrtasidagi Yaponiya chempionati | | 5 | 4 | 6 | bgcolor="cc9966" | 3 | | | | | |- ! colspan="11" style="background-color:#e9cfec;" | Xalqaro oʻsmirlar |- | align="left" | Yoshlar oʻrtasidagi jahon chempionati | | | | bgcolor="gold" | 1 | bgcolor="silver" | 2 | | | | | |- | align="left" | Yoshlar oʻrtasidagi Gran-pri finali | | | | bgcolor="cc9966" | 3 | | | | | | |- | align="left" | O‘smirlar o‘rtasidagi Gran-pri bosqichlari: Xorvatiya | | | | bgcolor="gold" | 1 | | | | | | |- | align="left" | Yoshlar oʻrtasidagi Gran-pri bosqichlari: Yaponiya | | | | | bgcolor="silver" | 2 | | | | | |- | align="left" | O‘smirlar o‘rtasidagi Gran-pri bosqichlari: Sloveniya | | | | | bgcolor="silver" | 2 | | | | | |- | align="left" | Yoshlar oʻrtasidagi Gran-pri bosqichlari: AQSh | | | | bgcolor="silver" | 2 | | | | | | |- | align="left" | Osiyo kubogi | | bgcolor="silver" | 2{{Comment|N|Новисы}} | bgcolor="cc9966" | 3{{Comment|N|Новисы}} | bgcolor="silver" | 2{{Comment|J|Юниоры}} | bgcolor="gold" | 1{{Comment|J|Юниоры}} | | | | | |- | align="left" | Bavarian Open | | | bgcolor="gold" | 1{{Comment|N|Новисы}} | | | | | | | |- | align="left" | Coupé du Printemps | | bgcolor="silver" | 2{{Comment|N|Новисы}} | | | | | | | | |- | align="left" | Triglav kubogi | bgcolor="gold" | 1{{Comment|N|Новисы}} | | | | | | | | |} * == Manbalar == {{Manbalar|2}} == Havolalar == * {{Twitter|marin_honda}} [[Turkum:Alifbo boʻyicha shaxsiyatlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:2001-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:21-avgustda tugʻilganlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] gwwvdole5vkzcoup0n1dhg9g1k8e4kl 2817242 2817230 2022-08-29T10:53:08Z Akhrarova Ezoza 56652 wikitext text/x-wiki {{Sportchi bilgiqutisi | ism = Marin Honda | tasvir = | tasvirizoh = | jins = ayol | tugilgan_paytdagi_ism = | laqablar = | fuqarolik = {{YAPON}} | sport = [[figurali uchuvchi]] | klub = | tavallud_sana = 21-avgust 2001-yil | tavallud_yer = [[Yaponiya]] | vafot_sana = | vafot_yer = | faoliyat_yillar = | faol_tomon = | murabbiylar = Rafael Arutyunyan | boy = 162 sm | vazn = | medallar = | vebsayt = }} '''Marin Honda''' ({{Lang-ja|本田 真凜}}, tugʻ. [[2001|2001-]][[21-avgust|yil 21-avgust]], [[Kioto]], [[Yaponiya]]) — yakkalik konkida uchish boʻyicha yaponiyalik [[Figurali uchish|figurali uchuvchi]]. O‘smirlar o‘rtasidagi jahon chempioni (2016)<ref name="japantimes20160320">{{Veb manbasi|url=http://www.japantimes.co.jp/sports/2016/03/20/figure-skating/honda-skates-into-first-place-at-world-juniors/|sarlavha=Honda skates into first place at world juniors|nashriyot=[[The Japan Times]]|sana=20916-03-20|kirish sanasi=2017-01-29}}</ref>, o‘smirlar o‘rtasidagi jahon vitse-chempioni (2017), o‘smirlar o‘rtasidagi Gran-pri finali bronza medali sovrindori (2015), o‘smirlar o‘rtasidagi Osiyo kubogi sohibi (2016) va US Classic Challenger turniri g‘olibi (2017). Yaponiya konkida uchish federatsiyasi veb-saytiga koʻra, u figurali uchish boʻyicha asosiy oʻquv guruhining aʼzosi<ref>{{Veb manbasi|url=http://skatingjapan.or.jp/national/national_list.php?sports_id=2|sarlavha=<nowiki>フィギュアスケート強化選手 | 公益財団法人 日本スケート連盟 - Japan Skating Federation</nowiki>|kirish sanasi=2017-01-29|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161218152753/http://www.skatingjapan.or.jp/national/national_list.php?sports_id=2|arxivsana=2016-12-18}}</ref>. 2021-yil 20-noyabr holatiga ko‘ra, Xalqaro konkida uchish ittifoqi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.isuresults.com/ws/ws/wswomen.htm|sarlavha=ISU World Standings 2021/2022 — Women|nashriyot=''[[Международный союз конькобежцев|ИСУ]]''|til=en|sana=2021-11-20|kirish sanasi=2021-11-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211121023132/http://www.isuresults.com/ws/ws/wswomen.htm|arxivsana=2021-11-21}}</ref> reytingida 53-o‘rinni egallab turibdi. == Biografiya == Marin Xonda 2001-yil 21-avgustda [[Kioto]] shahrida tugʻilgan. U konkida uchishni 2003-yilda boshlagan <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.isuresults.com/bios/isufs00014689.htm|sarlavha=Biography|nashriyot=www.isuresults.com|kirish sanasi=2019-08-27}}</ref>. Uning singlisi Miyu Xonda taniqli yaponiyalik<ref name="japantimes20160320">{{Veb manbasi|url=http://www.japantimes.co.jp/sports/2016/03/20/figure-skating/honda-skates-into-first-place-at-world-juniors/|sarlavha=Honda skates into first place at world juniors|nashriyot=[[The Japan Times]]|sana=20916-03-20|kirish sanasi=2017-01-29}}</ref> yosh aktrisa, shuningdek, figurali uchuvchidir. Shuningdek, figurali uchish bilan uning kenja singlisi Sara ham shugʻullanadi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.goldenskate.com/2016/04/marin-honda/|sarlavha=Japan's Marin Honda sets goal for 2016-17|nashriyot=Golden Skate|sana=2016-04-09}}</ref>. Taiti Xonda katta akasi, u ham figurali uchuvchi, 2017-yil yanvar oyida oʻrta maktab oʻquvchilari oʻrtasida figurali uchish boʻyicha Yaponiya chempionatida ikkinchi boʻlgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.daily.co.jp/general/2017/01/22/0009852283.shtml|sarlavha=本田真凜の兄・太一が２位 優勝は友野 高校選手権|nashriyot=[[Daily Sports]]|sana=2017-01-22}}</ref>. == Martaba == === Dastlabki yillar === [[2013|2013-yilda]] u figurali uchish boʻyicha oʻsmirlar oʻrtasidagi Yaponiya chempionatida debyut qildi. Bu yerda u darhol beshinchi oʻrinni egalladi. Ikki yil oʻtgach, Marin [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQShda]] (ikkinchi oʻrin)<ref>[https://www.sports.ru/figure-skating/1032737026.html Gran-pri sredi yuniorov. Tretiy etap: Shiraiva pobedila, Mixaylova chetvyortaya.]</ref> va [[Xorvatiya|Xorvatiyada]] birinchi oʻrinni egallagan<ref>[https://www.sports.ru/figure-skating/1033626018.html Gran-pri sredi yuniorov. 7-y etap. Xonda pobedila, Xiguchi vtoraya.]</ref> kichik Gran-pri debyutini oʻtkazdi. Bu unga [[Barselona|Barselonadagi]] Junior Gran-pri finalida qatnashish imkoniyatini berdi va u bronza medalini qoʻlga kiritdi<ref>[http://www.sports.ru/others/figure-skating/1035348202.html Gran-pri sredi yuniorov. Final: Tsurskaya oderjala pobedu, Sotskova vtoraya, Fedichkina chetvyortaya.]</ref>. Oʻsha yili dekabr oyining oxirida u milliy chempionatda debyut qildi va u yerda kuchli oʻntalikni yakunladi<ref>[https://www.sports.ru/figure-skating/1035790882.html Chempionat Yaponii. Miyaxara viigrala, Xiguchi — vtoraya, Asada — tretya.]</ref>. Mart oyida esa [[Debretsen]] shahrida oʻtkazilgan oʻsmirlar oʻrtasidagi jahon chempionatida u qiyin jangda oltin medalni qoʻlga kiritdi<ref>[http://www.sports.ru/others/figure-skating/1038230282.html Chempionat mira sredi yuniorov. Xonda oderjala pobedu, Sotskova — 2-ya.]</ref>. === 2016/2017 yilgi mavsum === Figurali uchuvchi Olimpiya oʻyinlaridan oldingi yangi mavsumni [[2016]]-yilning yozida u gʻolib chiqqan oʻsmirlar Osiyo kubogida boshlagan. Kuz oyida va [[Sloveniya|Sloveniyada]] oʻtkazilgan Junior Gran-prida qatnashib, u ikki marta ikkinchi oʻrinni egallad<ref>[https://www.sports.ru/figure-skating/1043732675.html Gran-pri sredi yuniorov. Tretiy etap: Sakamoto pobedila, Samodurova chetvyortaya.]</ref>i<ref>[https://www.sports.ru/figure-skating/1044135209.html Gran-pri sredi yuniorov. Pyatiy etap: Yaponka Kixira pobedila, Zagitova tretya.]</ref>. 2016-yil dekabr oyida figurali uchuvchi [[Marsel|Marselga]] kelib u yerda boʻlib oʻtgan oʻsmirlar oʻrtasidagi Gran-pri finalida ishtirok etish uchun kelganida, gripp bilan kasal boʻlib qoldi. Shuning uchun, u musobaqani oʻtkazib yuborishi kerak edi<ref name="本田真凜が涙 インフルでＧＰ欠場バネに４位発進">{{Veb manbasi|url=http://www.nikkansports.com/sports/news/1756350.html|sarlavha=本田真凜が涙 インフルでＧＰ欠場バネに４位発進|nashriyot=[[Nikkan Sports]]|sana=2016-12-26|kirish sanasi=2017-12-29}}</ref><ref name="かわいすぎる話題の１５歳フィギュアスケーター、本田真凜は再び世界女王を目指す！">{{Veb manbasi|url=http://www.excite.co.jp/News/sports_clm/20170103/Shueishapn_20170103_77713.html|sarlavha=かわいすぎる話題の１５歳フィギュアスケーター、本田真凜は再び世界女王を目指す！|muallif=週プレNews|nashriyot=Excite News|sana=2017-01-03|kirish sanasi=2017-01-29}}</ref>. Oʻsha oyning oxirida Marin Yaponiya kattalar chempionatida qatnashib, toʻrtinchi oʻrinni egalladi<ref name="本田真凜が涙 インフルでＧＰ欠場バネに４位発進">{{Veb manbasi|url=http://www.nikkansports.com/sports/news/1756350.html|sarlavha=本田真凜が涙 インフルでＧＰ欠場バネに４位発進|nashriyot=[[Nikkan Sports]]|sana=2016-12-26|kirish sanasi=2017-12-29}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.nikkansports.com/sports/news/1756823.html|sarlavha=本田真凜４位 さあ２連覇へ「世界ジュニア」決めた|nashriyot=[[Nikkan Sports]]|sana=2016-12-26|kirish sanasi=2017-01-29}}</ref><ref name="かわいすぎる話題の１５歳フィギュアスケーター、本田真凜は再び世界女王を目指す！">{{Veb manbasi|url=http://www.excite.co.jp/News/sports_clm/20170103/Shueishapn_20170103_77713.html|sarlavha=かわいすぎる話題の１５歳フィギュアスケーター、本田真凜は再び世界女王を目指す！|muallif=週プレNews|nashriyot=Excite News|sana=2017-01-03|kirish sanasi=2017-01-29}}</ref>. Mart oyining oʻrtalarida u [[Taypey|Taypeyda]] oʻsmirlar oʻrtasidagi jahon chempionatida qatnashdi va u yerda qiyin kurashda ikkinchi oʻrinni egallashga muvaffaq boʻldi<ref>[https://www.sports.ru/figure-skating/1049342930.html Chempionat mira sredi yuniorov. Zagitova pobedila, Xonda vtoraya, Konstantinova shestaya.]</ref>. Shu bilan birga, u oldingi barcha sport yutuqlarini yaxshiladi. === 2017/2018 yilgi mavsum === Sentyabr oyida yaponiyalik yakkalik konkida uchuvchisi [[Salt Lake City|Solt-Leyk-Siti shahrida]] Olimpiya mavsumini boshladi va u yerda u ishonchli tarzda AQSh xalqaro figurali uchish klassikasida birinchi oʻrinni egalladi<ref>[https://www.sports.ru/figure-skating/1055650516.html U.S. International Figure Skating Classic. Xonda oderjala pobedu, Nagasu — vtoraya, Chen — tretya.]</ref>. Bir yarim oy oʻtgach, konkida uchuvchisi Kanada bosqichida Gran-pri seriyasida debyut qildi, u yerda qisqa dasturda muvaffaqiyatsizlikka uchragan holda turnir jadvalining oʻrtalarida yakunlandi<ref>[https://www.sports.ru/figure-skating/1056916019.html Skate Canada. Osmond pobedila, Sotskova — vtoraya.]</ref>. Ikki hafta oʻtgach, Pekindagi Gran-pri seriyasining Xitoy bosqichida u turnir jadvalining oʻrtalarida yakunlandi<ref>[https://www.sports.ru/figure-skating/1057133575.html Cup of China. Zagitova oderjala itogovuyu pobedu, Radionova — tretya, Tuktamisheva — sedmaya.]</ref>. Dekabr oyi oxirida Marin Xonda milliy chempionatda unchalik yaxshi natija koʻrsatmadi, u kuchli oʻntalikning pastki qismida yakunlandi. Olimpiya mavsumi oxirida konkida uchuvchi murabbiyini almashtirdi va Rafael Arutyunanga bilan shugʻullana boshladi<ref>[https://www.sports.ru/figure-skating/1061757662.html Xonda budet trenirovatsya pod rukovodstvom Arutyunyana.]</ref>. == Sport yutuqlari == [[Fayl:2017_Junior_World_Championships_-_Ladies_Podium.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/2017_Junior_World_Championships_-_Ladies_Podium.jpg/200px-2017_Junior_World_Championships_-_Ladies_Podium.jpg|right|thumb|200x200px| 2017-yilgi oʻsmirlar oʻrtasidagi jahon chempionati sovrindorlari (chapdan oʻngga): Marin Xonda (kumush), [[Alina Zagitova]] (oltin), [[Kaori Sakamoto]] (bronza)]] [[Fayl:2016_JWC_Ladies_Podium.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/2016_JWC_Ladies_Podium.jpg/200px-2016_JWC_Ladies_Podium.jpg|right|thumb|200x200px| 2016-yilgi oʻsmirlar oʻrtasidagi jahon chempionati sovrindorlari (chapdan oʻngga): Mariya Sotskova (kumush), Marin Xonda (oltin), Vakaba Xiguchi (bronza)]] {| class="wikitable" style="text-align:center" !Musobaqalar <ref>{{Veb manbasi|til=en|url=http://www.isuresults.com/bios/isufs_cr_00014689.htm|sarlavha=Competition Results: Marin HONDA|nashriyot=[[ISU]]|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211118012218/http://www.isuresults.com/bios/isufs_cr_00014689.htm|arxivsana=2021-11-18}}</ref> ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! |- ! colspan="11" style="background-color:#e9cfec;" | Xalqaro |- | align="left" | Gran-pri bosqichlari: Xitoy kubogi | | | | | | 5 | | 7 | | |- | align="left" | Gran-pri bosqichlari: Internationalaux de France | | | | | | | 6 | | | |- | align="left" | Gran-pri bosqichlari: NHK Trophy | | | | | | | 8 | | 9 | |- | align="left" | Gran-pri bosqichlari: Skate America | | | | | | | 8 | | | |- | align="left" | Gran-pri bosqichlari: Skate Canada | | | | | | 5 | | 6 | | |- | align="left" | Challenjerlar . Nebelhorn kubogi | | | | | | | 6 | 5 | | |- | align="left" |Challenjerlar. AQSh klassikasi | | | | | | bgcolor="gold" | 1 | | | | |- | align="left" | Bavarian Open | | | | | | | | bgcolor="silver" | 2 | | |- | align="left" | Challenj kubogi | | | | | | bgcolor="cc9966" | 3 | | | | |- ! colspan="11" style="background-color:#e9cfec;" | Milliy |- | align="left" | Yaponiya chempionati | | | |9 | 4 | 7 | 15 | 8 | | 21 |- | align="left" | Yoshlar oʻrtasidagi Yaponiya chempionati | | 5 | 4 | 6 | bgcolor="cc9966" | 3 | | | | | |- ! colspan="11" style="background-color:#e9cfec;" | Xalqaro oʻsmirlar |- | align="left" | Yoshlar oʻrtasidagi jahon chempionati | | | | bgcolor="gold" | 1 | bgcolor="silver" | 2 | | | | | |- | align="left" | Yoshlar oʻrtasidagi Gran-pri finali | | | | bgcolor="cc9966" | 3 | | | | | | |- | align="left" | O‘smirlar o‘rtasidagi Gran-pri bosqichlari: Xorvatiya | | | | bgcolor="gold" | 1 | | | | | | |- | align="left" | Yoshlar oʻrtasidagi Gran-pri bosqichlari: Yaponiya | | | | | bgcolor="silver" | 2 | | | | | |- | align="left" | O‘smirlar o‘rtasidagi Gran-pri bosqichlari: Sloveniya | | | | | bgcolor="silver" | 2 | | | | | |- | align="left" | Yoshlar oʻrtasidagi Gran-pri bosqichlari: AQSh | | | | bgcolor="silver" | 2 | | | | | | |- | align="left" | Osiyo kubogi | | bgcolor="silver" | 2{{Comment|N|Новисы}} | bgcolor="cc9966" | 3{{Comment|N|Новисы}} | bgcolor="silver" | 2{{Comment|J|Юниоры}} | bgcolor="gold" | 1{{Comment|J|Юниоры}} | | | | | |- | align="left" | Bavarian Open | | | bgcolor="gold" | 1{{Comment|N|Новисы}} | | | | | | | |- | align="left" | Coupé du Printemps | | bgcolor="silver" | 2{{Comment|N|Новисы}} | | | | | | | | |- | align="left" | Triglav kubogi | bgcolor="gold" | 1{{Comment|N|Новисы}} | | | | | | | | |} * == Manbalar == {{Manbalar|2}} == Havolalar == * {{Twitter|marin_honda}} [[Turkum:Alifbo boʻyicha shaxsiyatlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:2001-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:21-avgustda tugʻilganlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] qj1aoa7795nk6g6qlkr2c1tn5x6aobr 2817244 2817242 2022-08-29T10:53:31Z Akhrarova Ezoza 56652 wikitext text/x-wiki {{Sportchi bilgiqutisi | ism = Marin Honda | tasvir = | tasvirizoh = | jins = ayol | tugilgan_paytdagi_ism = | laqablar = | fuqarolik = | sport = [[figurali uchuvchi]] | klub = | tavallud_sana = 21-avgust 2001-yil | tavallud_yer = [[Yaponiya]] | vafot_sana = | vafot_yer = | faoliyat_yillar = | faol_tomon = | murabbiylar = Rafael Arutyunyan | boy = 162 sm | vazn = | medallar = | vebsayt = }} '''Marin Honda''' ({{Lang-ja|本田 真凜}}, tugʻ. [[2001|2001-]][[21-avgust|yil 21-avgust]], [[Kioto]], [[Yaponiya]]) — yakkalik konkida uchish boʻyicha yaponiyalik [[Figurali uchish|figurali uchuvchi]]. O‘smirlar o‘rtasidagi jahon chempioni (2016)<ref name="japantimes20160320">{{Veb manbasi|url=http://www.japantimes.co.jp/sports/2016/03/20/figure-skating/honda-skates-into-first-place-at-world-juniors/|sarlavha=Honda skates into first place at world juniors|nashriyot=[[The Japan Times]]|sana=20916-03-20|kirish sanasi=2017-01-29}}</ref>, o‘smirlar o‘rtasidagi jahon vitse-chempioni (2017), o‘smirlar o‘rtasidagi Gran-pri finali bronza medali sovrindori (2015), o‘smirlar o‘rtasidagi Osiyo kubogi sohibi (2016) va US Classic Challenger turniri g‘olibi (2017). Yaponiya konkida uchish federatsiyasi veb-saytiga koʻra, u figurali uchish boʻyicha asosiy oʻquv guruhining aʼzosi<ref>{{Veb manbasi|url=http://skatingjapan.or.jp/national/national_list.php?sports_id=2|sarlavha=<nowiki>フィギュアスケート強化選手 | 公益財団法人 日本スケート連盟 - Japan Skating Federation</nowiki>|kirish sanasi=2017-01-29|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161218152753/http://www.skatingjapan.or.jp/national/national_list.php?sports_id=2|arxivsana=2016-12-18}}</ref>. 2021-yil 20-noyabr holatiga ko‘ra, Xalqaro konkida uchish ittifoqi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.isuresults.com/ws/ws/wswomen.htm|sarlavha=ISU World Standings 2021/2022 — Women|nashriyot=''[[Международный союз конькобежцев|ИСУ]]''|til=en|sana=2021-11-20|kirish sanasi=2021-11-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211121023132/http://www.isuresults.com/ws/ws/wswomen.htm|arxivsana=2021-11-21}}</ref> reytingida 53-o‘rinni egallab turibdi. == Biografiya == Marin Xonda 2001-yil 21-avgustda [[Kioto]] shahrida tugʻilgan. U konkida uchishni 2003-yilda boshlagan <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.isuresults.com/bios/isufs00014689.htm|sarlavha=Biography|nashriyot=www.isuresults.com|kirish sanasi=2019-08-27}}</ref>. Uning singlisi Miyu Xonda taniqli yaponiyalik<ref name="japantimes20160320">{{Veb manbasi|url=http://www.japantimes.co.jp/sports/2016/03/20/figure-skating/honda-skates-into-first-place-at-world-juniors/|sarlavha=Honda skates into first place at world juniors|nashriyot=[[The Japan Times]]|sana=20916-03-20|kirish sanasi=2017-01-29}}</ref> yosh aktrisa, shuningdek, figurali uchuvchidir. Shuningdek, figurali uchish bilan uning kenja singlisi Sara ham shugʻullanadi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.goldenskate.com/2016/04/marin-honda/|sarlavha=Japan's Marin Honda sets goal for 2016-17|nashriyot=Golden Skate|sana=2016-04-09}}</ref>. Taiti Xonda katta akasi, u ham figurali uchuvchi, 2017-yil yanvar oyida oʻrta maktab oʻquvchilari oʻrtasida figurali uchish boʻyicha Yaponiya chempionatida ikkinchi boʻlgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.daily.co.jp/general/2017/01/22/0009852283.shtml|sarlavha=本田真凜の兄・太一が２位 優勝は友野 高校選手権|nashriyot=[[Daily Sports]]|sana=2017-01-22}}</ref>. == Martaba == === Dastlabki yillar === [[2013|2013-yilda]] u figurali uchish boʻyicha oʻsmirlar oʻrtasidagi Yaponiya chempionatida debyut qildi. Bu yerda u darhol beshinchi oʻrinni egalladi. Ikki yil oʻtgach, Marin [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQShda]] (ikkinchi oʻrin)<ref>[https://www.sports.ru/figure-skating/1032737026.html Gran-pri sredi yuniorov. Tretiy etap: Shiraiva pobedila, Mixaylova chetvyortaya.]</ref> va [[Xorvatiya|Xorvatiyada]] birinchi oʻrinni egallagan<ref>[https://www.sports.ru/figure-skating/1033626018.html Gran-pri sredi yuniorov. 7-y etap. Xonda pobedila, Xiguchi vtoraya.]</ref> kichik Gran-pri debyutini oʻtkazdi. Bu unga [[Barselona|Barselonadagi]] Junior Gran-pri finalida qatnashish imkoniyatini berdi va u bronza medalini qoʻlga kiritdi<ref>[http://www.sports.ru/others/figure-skating/1035348202.html Gran-pri sredi yuniorov. Final: Tsurskaya oderjala pobedu, Sotskova vtoraya, Fedichkina chetvyortaya.]</ref>. Oʻsha yili dekabr oyining oxirida u milliy chempionatda debyut qildi va u yerda kuchli oʻntalikni yakunladi<ref>[https://www.sports.ru/figure-skating/1035790882.html Chempionat Yaponii. Miyaxara viigrala, Xiguchi — vtoraya, Asada — tretya.]</ref>. Mart oyida esa [[Debretsen]] shahrida oʻtkazilgan oʻsmirlar oʻrtasidagi jahon chempionatida u qiyin jangda oltin medalni qoʻlga kiritdi<ref>[http://www.sports.ru/others/figure-skating/1038230282.html Chempionat mira sredi yuniorov. Xonda oderjala pobedu, Sotskova — 2-ya.]</ref>. === 2016/2017 yilgi mavsum === Figurali uchuvchi Olimpiya oʻyinlaridan oldingi yangi mavsumni [[2016]]-yilning yozida u gʻolib chiqqan oʻsmirlar Osiyo kubogida boshlagan. Kuz oyida va [[Sloveniya|Sloveniyada]] oʻtkazilgan Junior Gran-prida qatnashib, u ikki marta ikkinchi oʻrinni egallad<ref>[https://www.sports.ru/figure-skating/1043732675.html Gran-pri sredi yuniorov. Tretiy etap: Sakamoto pobedila, Samodurova chetvyortaya.]</ref>i<ref>[https://www.sports.ru/figure-skating/1044135209.html Gran-pri sredi yuniorov. Pyatiy etap: Yaponka Kixira pobedila, Zagitova tretya.]</ref>. 2016-yil dekabr oyida figurali uchuvchi [[Marsel|Marselga]] kelib u yerda boʻlib oʻtgan oʻsmirlar oʻrtasidagi Gran-pri finalida ishtirok etish uchun kelganida, gripp bilan kasal boʻlib qoldi. Shuning uchun, u musobaqani oʻtkazib yuborishi kerak edi<ref name="本田真凜が涙 インフルでＧＰ欠場バネに４位発進">{{Veb manbasi|url=http://www.nikkansports.com/sports/news/1756350.html|sarlavha=本田真凜が涙 インフルでＧＰ欠場バネに４位発進|nashriyot=[[Nikkan Sports]]|sana=2016-12-26|kirish sanasi=2017-12-29}}</ref><ref name="かわいすぎる話題の１５歳フィギュアスケーター、本田真凜は再び世界女王を目指す！">{{Veb manbasi|url=http://www.excite.co.jp/News/sports_clm/20170103/Shueishapn_20170103_77713.html|sarlavha=かわいすぎる話題の１５歳フィギュアスケーター、本田真凜は再び世界女王を目指す！|muallif=週プレNews|nashriyot=Excite News|sana=2017-01-03|kirish sanasi=2017-01-29}}</ref>. Oʻsha oyning oxirida Marin Yaponiya kattalar chempionatida qatnashib, toʻrtinchi oʻrinni egalladi<ref name="本田真凜が涙 インフルでＧＰ欠場バネに４位発進">{{Veb manbasi|url=http://www.nikkansports.com/sports/news/1756350.html|sarlavha=本田真凜が涙 インフルでＧＰ欠場バネに４位発進|nashriyot=[[Nikkan Sports]]|sana=2016-12-26|kirish sanasi=2017-12-29}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.nikkansports.com/sports/news/1756823.html|sarlavha=本田真凜４位 さあ２連覇へ「世界ジュニア」決めた|nashriyot=[[Nikkan Sports]]|sana=2016-12-26|kirish sanasi=2017-01-29}}</ref><ref name="かわいすぎる話題の１５歳フィギュアスケーター、本田真凜は再び世界女王を目指す！">{{Veb manbasi|url=http://www.excite.co.jp/News/sports_clm/20170103/Shueishapn_20170103_77713.html|sarlavha=かわいすぎる話題の１５歳フィギュアスケーター、本田真凜は再び世界女王を目指す！|muallif=週プレNews|nashriyot=Excite News|sana=2017-01-03|kirish sanasi=2017-01-29}}</ref>. Mart oyining oʻrtalarida u [[Taypey|Taypeyda]] oʻsmirlar oʻrtasidagi jahon chempionatida qatnashdi va u yerda qiyin kurashda ikkinchi oʻrinni egallashga muvaffaq boʻldi<ref>[https://www.sports.ru/figure-skating/1049342930.html Chempionat mira sredi yuniorov. Zagitova pobedila, Xonda vtoraya, Konstantinova shestaya.]</ref>. Shu bilan birga, u oldingi barcha sport yutuqlarini yaxshiladi. === 2017/2018 yilgi mavsum === Sentyabr oyida yaponiyalik yakkalik konkida uchuvchisi [[Salt Lake City|Solt-Leyk-Siti shahrida]] Olimpiya mavsumini boshladi va u yerda u ishonchli tarzda AQSh xalqaro figurali uchish klassikasida birinchi oʻrinni egalladi<ref>[https://www.sports.ru/figure-skating/1055650516.html U.S. International Figure Skating Classic. Xonda oderjala pobedu, Nagasu — vtoraya, Chen — tretya.]</ref>. Bir yarim oy oʻtgach, konkida uchuvchisi Kanada bosqichida Gran-pri seriyasida debyut qildi, u yerda qisqa dasturda muvaffaqiyatsizlikka uchragan holda turnir jadvalining oʻrtalarida yakunlandi<ref>[https://www.sports.ru/figure-skating/1056916019.html Skate Canada. Osmond pobedila, Sotskova — vtoraya.]</ref>. Ikki hafta oʻtgach, Pekindagi Gran-pri seriyasining Xitoy bosqichida u turnir jadvalining oʻrtalarida yakunlandi<ref>[https://www.sports.ru/figure-skating/1057133575.html Cup of China. Zagitova oderjala itogovuyu pobedu, Radionova — tretya, Tuktamisheva — sedmaya.]</ref>. Dekabr oyi oxirida Marin Xonda milliy chempionatda unchalik yaxshi natija koʻrsatmadi, u kuchli oʻntalikning pastki qismida yakunlandi. Olimpiya mavsumi oxirida konkida uchuvchi murabbiyini almashtirdi va Rafael Arutyunanga bilan shugʻullana boshladi<ref>[https://www.sports.ru/figure-skating/1061757662.html Xonda budet trenirovatsya pod rukovodstvom Arutyunyana.]</ref>. == Sport yutuqlari == [[Fayl:2017_Junior_World_Championships_-_Ladies_Podium.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/2017_Junior_World_Championships_-_Ladies_Podium.jpg/200px-2017_Junior_World_Championships_-_Ladies_Podium.jpg|right|thumb|200x200px| 2017-yilgi oʻsmirlar oʻrtasidagi jahon chempionati sovrindorlari (chapdan oʻngga): Marin Xonda (kumush), [[Alina Zagitova]] (oltin), [[Kaori Sakamoto]] (bronza)]] [[Fayl:2016_JWC_Ladies_Podium.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/2016_JWC_Ladies_Podium.jpg/200px-2016_JWC_Ladies_Podium.jpg|right|thumb|200x200px| 2016-yilgi oʻsmirlar oʻrtasidagi jahon chempionati sovrindorlari (chapdan oʻngga): Mariya Sotskova (kumush), Marin Xonda (oltin), Vakaba Xiguchi (bronza)]] {| class="wikitable" style="text-align:center" !Musobaqalar <ref>{{Veb manbasi|til=en|url=http://www.isuresults.com/bios/isufs_cr_00014689.htm|sarlavha=Competition Results: Marin HONDA|nashriyot=[[ISU]]|arxivurl=https://web.archive.org/web/20211118012218/http://www.isuresults.com/bios/isufs_cr_00014689.htm|arxivsana=2021-11-18}}</ref> ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! |- ! colspan="11" style="background-color:#e9cfec;" | Xalqaro |- | align="left" | Gran-pri bosqichlari: Xitoy kubogi | | | | | | 5 | | 7 | | |- | align="left" | Gran-pri bosqichlari: Internationalaux de France | | | | | | | 6 | | | |- | align="left" | Gran-pri bosqichlari: NHK Trophy | | | | | | | 8 | | 9 | |- | align="left" | Gran-pri bosqichlari: Skate America | | | | | | | 8 | | | |- | align="left" | Gran-pri bosqichlari: Skate Canada | | | | | | 5 | | 6 | | |- | align="left" | Challenjerlar . Nebelhorn kubogi | | | | | | | 6 | 5 | | |- | align="left" |Challenjerlar. AQSh klassikasi | | | | | | bgcolor="gold" | 1 | | | | |- | align="left" | Bavarian Open | | | | | | | | bgcolor="silver" | 2 | | |- | align="left" | Challenj kubogi | | | | | | bgcolor="cc9966" | 3 | | | | |- ! colspan="11" style="background-color:#e9cfec;" | Milliy |- | align="left" | Yaponiya chempionati | | | |9 | 4 | 7 | 15 | 8 | | 21 |- | align="left" | Yoshlar oʻrtasidagi Yaponiya chempionati | | 5 | 4 | 6 | bgcolor="cc9966" | 3 | | | | | |- ! colspan="11" style="background-color:#e9cfec;" | Xalqaro oʻsmirlar |- | align="left" | Yoshlar oʻrtasidagi jahon chempionati | | | | bgcolor="gold" | 1 | bgcolor="silver" | 2 | | | | | |- | align="left" | Yoshlar oʻrtasidagi Gran-pri finali | | | | bgcolor="cc9966" | 3 | | | | | | |- | align="left" | O‘smirlar o‘rtasidagi Gran-pri bosqichlari: Xorvatiya | | | | bgcolor="gold" | 1 | | | | | | |- | align="left" | Yoshlar oʻrtasidagi Gran-pri bosqichlari: Yaponiya | | | | | bgcolor="silver" | 2 | | | | | |- | align="left" | O‘smirlar o‘rtasidagi Gran-pri bosqichlari: Sloveniya | | | | | bgcolor="silver" | 2 | | | | | |- | align="left" | Yoshlar oʻrtasidagi Gran-pri bosqichlari: AQSh | | | | bgcolor="silver" | 2 | | | | | | |- | align="left" | Osiyo kubogi | | bgcolor="silver" | 2{{Comment|N|Новисы}} | bgcolor="cc9966" | 3{{Comment|N|Новисы}} | bgcolor="silver" | 2{{Comment|J|Юниоры}} | bgcolor="gold" | 1{{Comment|J|Юниоры}} | | | | | |- | align="left" | Bavarian Open | | | bgcolor="gold" | 1{{Comment|N|Новисы}} | | | | | | | |- | align="left" | Coupé du Printemps | | bgcolor="silver" | 2{{Comment|N|Новисы}} | | | | | | | | |- | align="left" | Triglav kubogi | bgcolor="gold" | 1{{Comment|N|Новисы}} | | | | | | | | |} * == Manbalar == {{Manbalar|2}} == Havolalar == * {{Twitter|marin_honda}} [[Turkum:Alifbo boʻyicha shaxsiyatlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:2001-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:21-avgustda tugʻilganlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] pis01wzfm04keqhcqvofnwemrn5kfmq Joe Horn 0 784247 2817228 2022-08-29T10:46:12Z Odilbek Irisqulov 72315 „[[:en:Special:Redirect/revision/1106072732|Joe Horn]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki '''Joseph Horn''' (1972-yil 16-yanvarda tug'ilgan) - sobiq [[Amerika futboli|amerikalik futbol]] bo'yicha qabul qiluvchi va Shimoliy- Sharqiy Missisipi jamoat kollejida hozirgi yordamchi murabbiy. U 1996-yilgi NFL loyihasining beshinchi bosqichida Kanzas City Chiefs tomonidan tanlangan, shuningdek, Nyu-Orlean Saints, Atlanta Falcons va Kanada Futbol Ligasining Memfis Mad Dogs va Ayova markaziy Tritonlarida o'ynagan. U Itavamba jamoat kollejida kollej futboli o'ynagan. == Dastlabki yillari == Xorn Shimoliy Karolina shtatining Fayettevill shahridagi Duglas Berd o'rta maktabida o'qigan va u erda afsonaviy murabbiy Bob Parolida o'ynagan.<ref name="Shugar">{{Yangiliklar manbasi |last=Shugar |first=Paul |date=August 1, 2010 |title=Joe Horn's journey: From factory worker to four-time NFL Pro Bowler |work=[[The Fayetteville Observer]] |url=http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120306080749/http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports |archive-date=March 6, 2012}}</ref> U chorak himoyachi, orqa himoyachi, keng qabul qiluvchi va punter sifatida ajralib turardi. U faqat o'yinchi sifatida Mid-South 4A All-Star jamoasiga ovoz bergan. Xorn, shuningdek, Duglas Berd Eagles uchun har bir o'yinni posbon sifatida boshlagan ajoyib basketbolchi edi. Horn deyarli Janubiy Karolina universiteti bilan shartnoma imzoladi va boshqa I bo'lim dasturlaridan takliflar oldi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Ramspacher |first=Andrew |date=20 December 2017 |title=What Joe Horn never told his son about his ties to the Gamecocks |work=The State |url=https://www.thestate.com/sports/college/university-of-south-carolina/usc-recruiting/article190886784.html |access-date=19 July 2021}}</ref> Biroq, uning akademik ko'rsatkichlari va [[SAT]] balli I bo'lim maktablari uchun etarli emas edi.<ref name="Shugar" /> == Kollej karyerasi == Horn ikki yillik kollej futbolida (1991–1992) [[Fulton (Mississippi)|Missisipi shtatining Fulton]] shahridagi Itavamba jamoat kollejida o'ynadi. Itavambada u 878 yard uchun 54 ta tutqichni va keng qabul qiluvchi va punt qaytaruvchi sifatida yettita teginishni oldi. Kollej futboli I divizionida hali ham ishtirok eta olmadi, u Fayettevilga qaytib keldi va restoranda va mebel fabrikasida ishladi.<ref name="Shugar">{{Yangiliklar manbasi |last=Shugar |first=Paul |date=August 1, 2010 |title=Joe Horn's journey: From factory worker to four-time NFL Pro Bowler |work=[[The Fayetteville Observer]] |url=http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120306080749/http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports |archive-date=March 6, 2012}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFShugar2010">Shugar, Paul (August 1, 2010). [https://web.archive.org/web/20120306080749/http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports "Joe Horn's journey: From factory worker to four-time NFL Pro Bowler"]. ''[[Fayetteville kuzatuvchisi|The Fayetteville Observer]]''. Archived from [http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports the original] on March 6, 2012.</cite></ref> == Professional martabasi == Xorn kollejni tugatgandan keyin ikki yil davomida futbol o'ynamadi. Missisipi shtatining Fulton shahridagi Itavamba jamoat kollejida ikki yil o'ynaganidan so'ng, Horn Shimoliy Karolina shtatining Fayettevill shahridagi Bojangles restoranida ishladi. Oxirgi bir necha dollarigacha u mahalliy blokbasterdan Jerri Rays mashqlari videosini sotib oldi va Raysning filmdagi mashqlari va harakatlarini o'rgandi. Keyin Horn o'zining mashg'ulotlari haqida videoni suratga oldi va tasmani Amerika Qo'shma Shtatlari va Kanadadagi bir nechta professional jamoalarga yubordi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Eide|ism=Paul|sarlavha=Saints' Legend Joe Horn – The American Dream Personified|url=https://i80sportsblog.com/joe-horn-interview/|ish=i80sportsblog.com|sana=October 2, 2008|kirish sanasi=19 July 2021}}</ref><ref>{{Veb manbasi|muallif=Jacobs|ism=Melissa|sarlavha=NFL Afterlife: Joe Horn|url=https://thefootballgirl.com/nfl-afterlife-a-conversation-with-former-wr-joe-horn/|ish=thefootballgirl.com|sana=May 26, 2015|kirish sanasi=19 July 2021}}</ref> === Kanada futbol ligasi === Xorn CFL Baltimore Stallions uchun sinab ko'rdi va mashg'ulot jamoasiga imzo chekdi, lekin hech qachon jamoa uchun o'yinda o'ynamagan.<ref name="Shugar">{{Yangiliklar manbasi |last=Shugar |first=Paul |date=August 1, 2010 |title=Joe Horn's journey: From factory worker to four-time NFL Pro Bowler |work=[[The Fayetteville Observer]] |url=http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120306080749/http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports |archive-date=March 6, 2012}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFShugar2010">Shugar, Paul (August 1, 2010). [https://web.archive.org/web/20120306080749/http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports "Joe Horn's journey: From factory worker to four-time NFL Pro Bowler"]. ''[[Fayetteville kuzatuvchisi|The Fayetteville Observer]]''. Archived from [http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports the original] on March 6, 2012.</cite></ref> Horn ham Shreveport Pirates bilan kichik ishlagan.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Kean Doherty|sarlavha=Who Dat? 15 People You Didn't Know Played in the CFL|url=https://sportsbreak.com/nfl/15-people-you-didnt-know-played-in-the-cfl/|sana=January 30, 2018|kirish sanasi=November 10, 2018|ish=sportsbreak.com}}</ref> 1995-yil 28-martda Horn Memfis Mad Dogs tomonidan imzolandi. <ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Hartford Courant: Transactions|url=https://www.courant.com/news/connecticut/hc-xpm-1995-03-28-9503280314-story.html|kirish sanasi=November 10, 2018|sana=March 28, 1995}}</ref> Memfis bilan Horn 1995-yilda yaxshi o'ynadi, 1415 yard uchun 71 ta tutqich bilan va NFL skautlarining e'tiborini tortdi. === Kansas City Chiefs === Horn 1996-yilgi NFL loyihasining beshinchi bosqichida Kansas City Chiefs tomonidan tanlangan. U asosan maxsus guruhlarga bo'lingan va boshliqlar bilan to'rt mavsum davomida WRda zaxira vazifasini bajargan. U erda o'tkazgan yillarida u atigi ikkita o'yinni boshlagan 53 ta qabulda 879 ta qabul maydoniga ega bo'lib, yetti marta zarba berdi. === New Orleans Saints === Horn 2000-yilda Nyu-Orlean Saints bilan imzolangan va o'sha yili qabul qilish (7-o'rin), yards (8-o'rin) va touchdowns (9-o'rin) bo'yicha birinchi o'ntalikka kirgan. Avliyolar bilan boshlang'ich rolni hisobga olgan holda, "Gollivud" laqabini Kanzas-City Chiefs bilan birga o'ziga xos kiyim uslubi uchun olgan va shu kungacha saqlanib qolgan nomi tezda o'zini NFLning premerasi sifatida ko'rsatdi. 2006-yilgi mavsumdan so'ng avliyolar o'sha paytdagi 35 yoshli qabul qiluvchidan (2006-yilgi mavsumda to'g'ridan-to'g'ri jarohat olgan va o'tmishda tizzasidan jarohat olgan) ish haqini kamaytirishni so'radi. U rad etdi va ozod qilishni so'radi. Uning so'rovidan so'ng tez orada kesildi.<ref name="Shugar">{{Yangiliklar manbasi |last=Shugar |first=Paul |date=August 1, 2010 |title=Joe Horn's journey: From factory worker to four-time NFL Pro Bowler |work=[[The Fayetteville Observer]] |url=http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120306080749/http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports |archive-date=March 6, 2012}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFShugar2010">Shugar, Paul (August 1, 2010). [https://web.archive.org/web/20120306080749/http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports "Joe Horn's journey: From factory worker to four-time NFL Pro Bowler"]. ''[[Fayetteville kuzatuvchisi|The Fayetteville Observer]]''. Archived from [http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports the original] on March 6, 2012.</cite></ref> === Atlanta Falcons === 2007-yil mart oyi boshida Horn Atlanta Falcons bilan muzokaralarni boshladi. U Atlanta bilan 4 yillik 15 million dollarlik shartnoma imzoladi. Keyinchalik, 2008-yilda u Falcons uchun "oddiy vaziyatda" bo'lishni xohlamasligini aytib, jamoadan almashishni so'radi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Wyche|ism=Steve|url=http://www.ajc.com/services/content/sports/falcons/stories/2008/05/12/falcons_0513.html?cxtype=rss&cxsvc=7&cxcat=21|sarlavha=Falcons' Horn plans to seek trade|sana=May 12, 2008|kirish sanasi=March 25, 2012|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110629103514/http://www.ajc.com/services/content/sports/falcons/stories/2008/05/12/falcons_0513.html?cxtype=rss&cxsvc=7&cxcat=21|arxivsana=June 29, 2011}}</ref> 2008-yil 19-avgustda "lochinlar" uni jamoadan kesib tashlashdi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=<!--No by-line-->|url=http://sports.espn.go.com/nfl/trainingcamp08/news/story?id=3542770|sarlavha=Horn granted release from Falcons|ish=[[ESPN.com]]|sana=August 19, 2008|kirish sanasi=March 25, 2012}}</ref> Falcons bilan o'zining yagona mavsumida u 243 yard uchun 27 ta qabul qilish va 12 o'yinda bitta teginish amalga oshirdi. === Iste'fosi === Horn sherlar, titanlar va gigantlar uchun ishlagan, ammo ular oxir-oqibat o'tib ketishdi va u 2008 yoki 2009-yilgi mavsumlarda o'ynamadi.<ref name="Shugar">{{Yangiliklar manbasi |last=Shugar |first=Paul |date=August 1, 2010 |title=Joe Horn's journey: From factory worker to four-time NFL Pro Bowler |work=[[The Fayetteville Observer]] |url=http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120306080749/http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports |archive-date=March 6, 2012}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFShugar2010">Shugar, Paul (August 1, 2010). [https://web.archive.org/web/20120306080749/http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports "Joe Horn's journey: From factory worker to four-time NFL Pro Bowler"]. ''[[Fayetteville kuzatuvchisi|The Fayetteville Observer]]''. Archived from [http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports the original] on March 6, 2012.</cite></ref> 2010-yil may oyida Horn Avliyolar shon-shuhrat zaliga kirish uchun tanlangan.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Varney |first=James |date=May 25, 2010 |title=Former New Orleans Saints WR Joe Horn to be inducted into team's Hall of Fame |work=The Times-Picayune |location=New Orleans |url=https://www.nola.com/saints/index.ssf/2010/05/former_new_orleans_saints_wr_j.html |url-status=live |access-date=November 5, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160303185356/https://www.nola.com/saints/index.ssf/2010/05/former_new_orleans_saints_wr_j.html |archive-date=March 3, 2016}}.</ref> 2010-yilning 23-iyunida Xorn avliyolar bilan shartnoma imzolagani e'lon qilindi. Ikki kundan so'ng, 25-iyun kuni Xornning "Avliyolar" a'zosi sifatida futbolni rasman yakunlashi e'lon qilindi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://espn.go.com/blog/nfcsouth/post/_/id/10933/horn-officially-retiring-as-member-of-saints|sarlavha=Horn officially retiring as member of Saints|ish=ESPN.com|sana=June 25, 2010|ism=Pat|muallif=Yasinskas|kirish sanasi=November 5, 2018}}</ref> Pensiyaga chiqqanidan beri Horn o'zining "Bayou 87" barbekyu sosini yaratish va sotishga harakat qildi. <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=St. Germain |first=Brent |date=December 23, 2011 |title=Ex-Saints receiver meets fans in Thibodaux |work=[[The Houma Courier]] |url=http://www.houmatoday.com/news/20111223/ex-saints-receiver-meets-fans-in-thibodaux |url-status=live |access-date=November 5, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181105104739/http://www.houmatoday.com/news/20111223/ex-saints-receiver-meets-fans-in-thibodaux |archive-date=November 5, 2018}}</ref> == NFL martaba statistikasi == {| class="wikitable" style="text-align: center;" !Year !Team !GP !Rec !Yards !Avg !Lng !TD !FD !Fum !Lost |- !1996 !KC |9 |2 |30 |15.0 |21 |0 |1 |0 |0 |- !1997 !KC |8 |2 |65 |32.5 |47 |0 |2 |0 |0 |- !1998 !KC |16 |14 |198 |14.1 |57 |1 |11 |1 |1 |- !1999 !KC |16 |35 |586 |16.7 |76 |6 |28 |0 |0 |- !2000 !NO |16 |94 |1,340 |14.3 |52 |8 |63 |1 |0 |- !2001 !NO |16 |83 |1,265 |15.2 |56 |9 |59 |1 |1 |- !2002 !NO |16 |88 |1,312 |14.9 |63 |7 |65 |1 |0 |- !2003 !NO |15 |78 |973 |12.5 |50 |10 |52 |2 |0 |- !2004 !NO |16 |94 |1,399 |14.9 |57 |11 |73 |0 |0 |- !2005 !NO |13 |49 |654 |13.3 |30 |1 |37 |2 |2 |- !2006 !NO |10 |37 |679 |18.4 |72 |4 |28 |0 |0 |- !2007 !ATL |12 |27 |243 |9.0 |26 |1 |17 |0 |0 |- ! colspan="2" |Career !163 !603 !8,744 !14.5 !76 !58 !436 !8 !4 |} <ref name="ESPN Stats">{{Veb manbasi|sarlavha=Joe Horn Stats|url=http://espn.go.com/nfl/player/stats/_/id/1042/joe-horn|ish=ESPN.com|kirish sanasi=July 17, 2014}}</ref> == NFLga qarshi da'vo == 2011-yil dekabr oyida Xorn u va boshqa 11 nafar sobiq professional o'yinchilardan iborat guruh [[Milliy futbol ligasi|NFLga]] qarshi sudga da'vo qilganida sarlavhalarga aylandi. Xorn va uning advokatlarining ta'kidlashicha, liga yuqori tibbiy dalillarga qaramay, bosh jarohatlarini to'g'ri davolay olmadi, bu esa o'yinchilarda surunkali bosh og'rig'idan tortib depressiyagacha bo'lgan miya jarohati oqibatlarini rivojlanishiga olib keldi.<ref name="seegerweiss">{{Cite press release|date=December 6, 2011|url=http://www.seegerweiss.com/news/Seeger_Weiss_Represents_Former_NFL_Players_in_Concussion_Lawsuit|title=Seeger Weiss Represents Former NFL Players in Concussion Lawsuit|publisher=Seeger Weiss LLP|accessdate=January 23, 2012|location=New York/Newark, N.J.|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171220135223/https://www.seegerweiss.com/news/Seeger_Weiss_Represents_Former_NFL_Players_in_Concussion_Lawsuit|archivedate=December 20, 2017}}</ref> == Murabbiylik karyerasi == 2014-yilgi mavsum oldidan Horn Missisipi shtatining [[Booneville (Mississippi)|Booneville shahridagi]] Shimoli- sharqiy Missisipi jamoat kollejida ko'ngillilar bo'yicha murabbiy bo'ldi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=<!--No by-line-->|url=http://www.neworleanssaints.com/news-and-events/article-1/Joe-Horn-named-wide-receivers-coach-at-Northeast-Mississippi-Community-College/785f9e09-2b74-4431-83d5-b69bfd2cf4f9|sarlavha=Joe Horn named wide receivers coach at Northeast Mississippi Community College|sana=August 19, 2014|ish=[[New Orleans Saints|NewOrleansSaints.com]]|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160304110306/https://www.neworleanssaints.com/news-and-events/article-1/Joe-Horn-named-wide-receivers-coach-at-Northeast-Mississippi-Community-College/785f9e09-2b74-4431-83d5-b69bfd2cf4f9|arxivsana=March 4, 2016}}</ref> == Sog'liqni saqlash sohasidagi firibgarlik ishi == 2019-yil 12-dekabrda federal prokurorlar Xorn tibbiy asbob-uskunalar uchun soxta da'volar orqali liganing nafaqaxo'rlarning sog'lig'ini saqlash rejasini 3,4 million dollardan aldaganlikda ayblangan NFLning 12 sobiq o'yinchisidan biri ekanligini e'lon qildi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Oskar Garcia |date=December 12, 2019 |title=Clinton Portis and Other Ex-N.F.L. Players Face Health Care Fraud Charges |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/2019/12/12/sports/football/clinton-portis-nfl-fraud.html |access-date=December 12, 2019}}</ref> Horn sog'liqni saqlash sohasida firibgarlik qilish uchun fitna uyushtirganlikda ayblangan.<ref name="just_TenF">{{Veb manbasi|sarlavha=Ten Former NFL Players Charged in Alleged Nationwide Fraud on Health Care Benefit Program for Retired NFL Players|ish=justice.gov|sana=December 12, 2019|kirish sanasi=12 December 2019|url=https://www.justice.gov/opa/pr/ten-former-nfl-players-charged-alleged-nationwide-fraud-health-care-benefit-program-retired}}</ref> Bir hafta o'tgach, u sog'liqni saqlash sohasida firibgarlik qilish uchun fitna uyushtirishda aybdor deb topdi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.espn.com/nfl/story/_/id/28342546/ex-saint-joe-horn-pleads-guilty-role-defrauding-nfl-health-care-program|sarlavha=Ex-Saint Joe Horn pleads guilty for role in defrauding NFL health care program|sana=December 20, 2019|muallif=Mike Triplett|kirish sanasi=January 15, 2020}}</ref> 2021-yil noyabr oyida Horn uch yillik sinov muddatiga hukm qilindi va 200 soatlik jamoat ishlarini bajarishga majbur bo‘ldi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Estep, Bill |date=September 8, 2021 |title=Former NFL players plead guilty in Kentucky fraud case |work=[[Lexington Herald-Leader]] |url=https://www.newspapers.com/clip/101718176/lexington-herald-leader/ |access-date=May 12, 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> == Shaxsiy hayoti == Horn uylangan, olti farzandi bor.<ref name="Shugar">{{Yangiliklar manbasi |last=Shugar |first=Paul |date=August 1, 2010 |title=Joe Horn's journey: From factory worker to four-time NFL Pro Bowler |work=[[The Fayetteville Observer]] |url=http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120306080749/http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports |archive-date=March 6, 2012}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFShugar2010">Shugar, Paul (August 1, 2010). [https://web.archive.org/web/20120306080749/http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports "Joe Horn's journey: From factory worker to four-time NFL Pro Bowler"]. ''[[Fayetteville kuzatuvchisi|The Fayetteville Observer]]''. Archived from [http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports the original] on March 6, 2012.</cite></ref> Uning o'g'li Jo Jr. 2014 va 2015-yilgi mavsumlarda Shimoliy-Sharqiy Missisipi jamoat kollejida o'ynadi.<ref>[http://www.nemccathletics.com/sports/fball/2015-16/bios/horn-_jr._joe_s0v5 Joe Horn Jr.]</ref><ref>[http://www.njcaa.org/sports/fball/2014-15/players/joehornjroy5o Joe Horn Jr. Player Profile]</ref> Uning o'g'li Jeysi kollej futbolini Janubiy Karolina uchun burchak himoyachisi sifatida o'ynadi. U Karolina Panterlar tomonidan 2021-yilgi NFL loyihasida 8-o'rinni egalladi.<ref>{{Cite tweet|user=SportsCenter|title=The Carolina Panthers' No. 8 pick is in! South Carolina CB Jaycee Horn is the first defensive player selected in the 2021 #NFLDraft}}</ref> == Manbalar == {{Manbalar|30em}} == Tashqi havolalar == * [http://sports.espn.go.com/nfl/players/profile?playerId=1042 Jo Xornning ESPN profili] * [http://www.cdol.com/saints/joecell.html Mobil telefon bayrami video] * [https://web.archive.org/web/20071217042456/http://www.geocities.com/cfl_historical/Horn.Joe.htm Jo Xornning CFL profili] * [http://www.joehornbbq.com/ Jo Horn's Bayou 87 BBQ Souce] rasmiy veb-sayti * [https://web.archive.org/web/20160304090945/http://www.nemccathletics.com/athletics/directory/bios/joehornbio NEMCC Athletics-dagi bio] [[Turkum:1972-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] k9xahryqk0g2344y6xyf72vj96f5amw 2817270 2817228 2022-08-29T11:03:59Z Odilbek Irisqulov 72315 wikitext text/x-wiki '''Joseph Horn''' (1972-yil 16-yanvarda tugʻilgan) — sobiq [[Amerika futboli|amerikalik futbol]] boʻyicha qabul qiluvchi va Shimoliy- Sharqiy Missisipi jamoat kollejida hozirgi yordamchi murabbiy. U 1996-yilgi NFL loyihasining beshinchi bosqichida Kanzas City Chiefs tomonidan tanlangan, shuningdek, Nyu-Orlean Saints, Atlanta Falcons va Kanada Futbol Ligasining Memfis Mad Dogs va Ayova markaziy Tritonlarida oʻynagan. U Itavamba jamoat kollejida kollej futboli oʻynagan. == Dastlabki yillari == Xorn Shimoliy Karolina shtatining Fayettevill shahridagi Duglas Berd oʻrta maktabida oʻqigan va u erda afsonaviy murabbiy Bob Parolida oʻynagan.<ref name="Shugar">{{Yangiliklar manbasi |last=Shugar |first=Paul |date=August 1, 2010 |title=Joe Horn's journey: From factory worker to four-time NFL Pro Bowler |work=[[The Fayetteville Observer]] |url=http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120306080749/http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports |archive-date=March 6, 2012}}</ref> U chorak himoyachi, orqa himoyachi, keng qabul qiluvchi va punter sifatida ajralib turardi. U faqat oʻyinchi sifatida Mid-South 4A All-Star jamoasiga ovoz bergan. Xorn, shuningdek, Duglas Berd Eagles uchun har bir oʻyinni posbon sifatida boshlagan ajoyib basketbolchi edi. Horn deyarli Janubiy Karolina universiteti bilan shartnoma imzoladi va boshqa I boʻlim dasturlaridan takliflar oldi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Ramspacher |first=Andrew |date=20 December 2017 |title=What Joe Horn never told his son about his ties to the Gamecocks |work=The State |url=https://www.thestate.com/sports/college/university-of-south-carolina/usc-recruiting/article190886784.html |access-date=19 July 2021}}</ref> Biroq, uning akademik koʻrsatkichlari va [[SAT]] balli I boʻlim maktablari uchun etarli emas edi.<ref name="Shu gar" /> == Kollej karyerasi == Horn ikki yillik kollej futbolida (1991-1992) [[Fulton (Mississippi)|Missisipi shtatining Fulton]] shahridagi Itavamba jamoat kollejida oʻynadi. Itavambada u 878 yard uchun 54 ta tutqichni va keng qabul qiluvchi va punt qaytaruvchi sifatida yettita teginishni oldi. Kollej futboli I divizionida hali ham ishtirok eta olmadi, u Fayettevilga qaytib keldi va restoranda va mebel fabrikasida ishladi.<ref name="Shugar">{{Yangiliklar manbasi |last=Shugar |first=Paul |date=August 1, 2010 |title=Joe Horn's journey: From factory worker to four-time NFL Pro Bowler |work=[[The Fayetteville Observer]] |url=http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120306080749/http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports |archive-date=March 6, 2012}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFShugar2010">Shugar, Paul (August 1, 2010). [https://web.archive.org/web/20120306080749/http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports „Joe Hornʼs journey: From factory worker to four-time NFL Pro Bowler“]. ''[[Fayetteville kuzatuvchisi|The Fayetteville Observer]]''. Archived from [http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports the original] on March 6, 2012.</cite></ref> == Professional martabasi == Xorn kollejni tugatgandan keyin ikki yil davomida futbol oʻynamadi. Missisipi shtatining Fulton shahridagi Itavamba jamoat kollejida ikki yil oʻynaganidan soʻng, Horn Shimoliy Karolina shtatining Fayettevill shahridagi Bojangles restoranida ishladi. Oxirgi bir necha dollarigacha u mahalliy blokbasterdan Jerri Rays mashqlari videosini sotib oldi va Raysning filmdagi mashqlari va harakatlarini oʻrgandi. Keyin Horn oʻzining mashgʻulotlari haqida videoni suratga oldi va tasmani Amerika Qoʻshma Shtatlari va Kanadadagi bir nechta professional jamoalarga yubordi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Eide|ism=Paul|sarlavha=Saints' Legend Joe Horn – The American Dream Personified|url=https://i80sportsblog.com/joe-horn-interview/|ish=i80sportsblog.com|sana=October 2, 2008|kirish sanasi=19 July 2021}}</ref><ref>{{Veb manbasi|muallif=Jacobs|ism=Melissa|sarlavha=NFL Afterlife: Joe Horn|url=https://thefootballgirl.com/nfl-afterlife-a-conversation-with-former-wr-joe-horn/|ish=thefootballgirl.com|sana=May 26, 2015|kirish sanasi=19 July 2021}}</ref> === Kanada futbol ligasi === Xorn CFL Baltimore Stallions uchun sinab koʻrdi va mashgʻulot jamoasiga imzo chekdi, lekin hech qachon jamoa uchun oʻyinda oʻynamagan.<ref name="Shugar">{{Yangiliklar manbasi |last=Shugar |first=Paul |date=August 1, 2010 |title=Joe Horn's journey: From factory worker to four-time NFL Pro Bowler |work=[[The Fayetteville Observer]] |url=http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120306080749/http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports |archive-date=March 6, 2012}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFShugar2010">Shugar, Paul (August 1, 2010). [https://web.archive.org/web/20120306080749/http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports „Joe Hornʼs journey: From factory worker to four-time NFL Pro Bowler“]. ''[[Fayetteville kuzatuvchisi|The Fayetteville Observer]]''. Archived from [http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports the original] on March 6, 2012.</cite></ref> Horn ham Shreveport Pirates bilan kichik ishlagan.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Kean Doherty|sarlavha=Who Dat? 15 People You Didn't Know Played in the CFL|url=https://sportsbreak.com/nfl/15-people-you-didnt-know-played-in-the-cfl/|sana=January 30, 2018|kirish sanasi=November 10, 2018|ish=sportsbreak.com}}</ref> 1995-yil 28-martda Horn Memfis Mad Dogs tomonidan imzolandi. <ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Hartford Courant: Transactions|url=https://www.courant.com/news/connecticut/hc-xpm-1995-03-28-9503280314-story.html|kirish sanasi=November 10, 2018|sana=March 28, 1995}}</ref> Memfis bilan Horn 1995-yilda yaxshi oʻynadi, 1415 yard uchun 71 ta tutqich bilan va NFL skautlarining eʼtiborini tortdi. === Kansas City Chiefs === Horn 1996-yilgi NFL loyihasining beshinchi bosqichida Kansas City Chiefs tomonidan tanlangan. U asosan maxsus guruhlarga boʻlingan va boshliqlar bilan toʻrt mavsum davomida WRda zaxira vazifasini bajargan. U erda oʻtkazgan yillarida u atigi ikkita oʻyinni boshlagan 53 ta qabulda 879 ta qabul maydoniga ega boʻlib, yetti marta zarba berdi. === New Orleans Saints === Horn 2000-yilda Nyu-Orlean Saints bilan imzolangan va oʻsha yili qabul qilish (7-oʻrin), yards (8-oʻrin) va touchdowns (9-oʻrin) boʻyicha birinchi oʻntalikka kirgan. Avliyolar bilan boshlangʻich rolni hisobga olgan holda, „Gollivud“ laqabini Kanzas-City Chiefs bilan birga oʻziga xos kiyim uslubi uchun olgan va shu kungacha saqlanib qolgan nomi tezda oʻzini NFLning premerasi sifatida koʻrsatdi. 2006-yilgi mavsumdan soʻng avliyolar oʻsha paytdagi 35 yoshli qabul qiluvchidan (2006-yilgi mavsumda toʻgʻridan-toʻgʻri jarohat olgan va oʻtmishda tizzasidan jarohat olgan) ish haqini kamaytirishni soʻradi. U rad etdi va ozod qilishni soʻradi. Uning soʻrovidan soʻng tez orada kesildi.<ref name="Shugar">{{Yangiliklar manbasi |last=Shugar |first=Paul |date=August 1, 2010 |title=Joe Horn's journey: From factory worker to four-time NFL Pro Bowler |work=[[The Fayetteville Observer]] |url=http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120306080749/http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports |archive-date=March 6, 2012}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFShugar2010">Shugar, Paul (August 1, 2010). [https://web.archive.org/web/20120306080749/http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports „Joe Hornʼs journey: From factory worker to four-time NFL Pro Bowler“]. ''[[Fayetteville kuzatuvchisi|The Fayetteville Observer]]''. Archived from [http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports the original] on March 6, 2012.</cite></ref> === Atlanta Falcons === 2007-yil mart oyi boshida Horn Atlanta Falcons bilan muzokaralarni boshladi. U Atlanta bilan 4 yillik 15 million dollarlik shartnoma imzoladi. Keyinchalik, 2008-yilda u Falcons uchun „oddiy vaziyatda“ boʻlishni xohlamasligini aytib, jamoadan almashishni soʻradi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Wyche|ism=Steve|url=http://www.ajc.com/services/content/sports/falcons/stories/2008/05/12/falcons_0513.html?cxtype=rss&cxsvc=7&cxcat=21|sarlavha=Falcons' Horn plans to seek trade|sana=May 12, 2008|kirish sanasi=March 25, 2012|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110629103514/http://www.ajc.com/services/content/sports/falcons/stories/2008/05/12/falcons_0513.html?cxtype=rss&cxsvc=7&cxcat=21|arxivsana=June 29, 2011}}</ref> 2008-yil 19-avgustda „lochinlar“ uni jamoadan kesib tashlashdi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=<!--No by-line-->|url=http://sports.espn.go.com/nfl/trainingcamp08/news/story?id=3542770|sarlavha=Horn granted release from Falcons|ish=[[ESPN.com]]|sana=August 19, 2008|kirish sanasi=March 25, 2012}}</ref> Falcons bilan oʻzining yagona mavsumida u 243 yard uchun 27 ta qabul qilish va 12 oʻyinda bitta teginish amalga oshirdi. === Isteʼfosi === Horn sherlar, titanlar va gigantlar uchun ishlagan, ammo ular oxir-oqibat oʻtib ketishdi va u 2008 yoki 2009-yilgi mavsumlarda oʻynamadi.<ref name="Shugar">{{Yangiliklar manbasi |last=Shugar |first=Paul |date=August 1, 2010 |title=Joe Horn's journey: From factory worker to four-time NFL Pro Bowler |work=[[The Fayetteville Observer]] |url=http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120306080749/http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports |archive-date=March 6, 2012}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFShugar2010">Shugar, Paul (August 1, 2010). [https://web.archive.org/web/20120306080749/http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports „Joe Hornʼs journey: From factory worker to four-time NFL Pro Bowler“]. ''[[Fayetteville kuzatuvchisi|The Fayetteville Observer]]''. Archived from [http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports the original] on March 6, 2012.</cite></ref> 2010-yil may oyida Horn Avliyolar shon-shuhrat zaliga kirish uchun tanlangan.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Varney |first=James |date=May 25, 2010 |title=Former New Orleans Saints WR Joe Horn to be inducted into team's Hall of Fame |work=The Times-Picayune |location=New Orleans |url=https://www.nola.com/saints/index.ssf/2010/05/former_new_orleans_saints_wr_j.html |url-status=live |access-date=November 5, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160303185356/https://www.nola.com/saints/index.ssf/2010/05/former_new_orleans_saints_wr_j.html |archive-date=March 3, 2016}}.</ref> 2010-yilning 23-iyunida Xorn avliyolar bilan shartnoma imzolagani eʼlon qilindi. Ikki kundan soʻng, 25-iyun kuni Xornning „Avliyolar“ aʼzosi sifatida futbolni rasman yakunlashi eʼlon qilindi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://espn.go.com/blog/nfcsouth/post/_/id/10933/horn-officially-retiring-as-member-of-saints|sarlavha=Horn officially retiring as member of Saints|ish=ESPN.com|sana=June 25, 2010|ism=Pat|muallif=Yasinskas|kirish sanasi=November 5, 2018}}</ref> Pensiyaga chiqqanidan beri Horn oʻzining „Bayou 87“ barbekyu sosini yaratish va sotishga harakat qildi. <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=St. Germain |first=Brent |date=December 23, 2011 |title=Ex-Saints receiver meets fans in Thibodaux |work=[[The Houma Courier]] |url=http://www.houmatoday.com/news/20111223/ex-saints-receiver-meets-fans-in-thibodaux |url-status=live |access-date=November 5, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181105104739/http://www.houmatoday.com/news/20111223/ex-saints-receiver-meets-fans-in-thibodaux |archive-date=November 5, 2018}}</ref> == NFL martaba statistikasi == {| class="wikitable" style="text-align: center;" !Year !Team !GP !Rec !Yards !Avg !Lng !TD !FD !Fum !Lost |- !1996 !KC |9 |2 |30 |15.0 |21 |0 |1 |0 |0 |- !1997 !KC |8 |2 |65 |32.5 |47 |0 |2 |0 |0 |- !1998 !KC |16 |14 |198 |14.1 |57 |1 |11 |1 |1 |- !1999 !KC |16 |35 |586 |16.7 |76 |6 |28 |0 |0 |- !2000 !NO |16 |94 |1,340 |14.3 |52 |8 |63 |1 |0 |- !2001 !NO |16 |83 |1,265 |15.2 |56 |9 |59 |1 |1 |- !2002 !NO |16 |88 |1,312 |14.9 |63 |7 |65 |1 |0 |- !2003 !NO |15 |78 |973 |12.5 |50 |10 |52 |2 |0 |- !2004 !NO |16 |94 |1,399 |14.9 |57 |11 |73 |0 |0 |- !2005 !NO |13 |49 |654 |13.3 |30 |1 |37 |2 |2 |- !2006 !NO |10 |37 |679 |18.4 |72 |4 |28 |0 |0 |- !2007 !ATL |12 |27 |243 |9.0 |26 |1 |17 |0 |0 |- ! colspan="2" |Career !163 !603 !8,744 !14.5 !76 !58 !436 !8 !4 |} <ref name="ESPN Stats">{{Veb manbasi|sarlavha=Joe Horn Stats|url=http://espn.go.com/nfl/player/stats/_/id/1042/joe-horn|ish=ESPN.com|kirish sanasi=July 17, 2014}}</ref> == NFLga qarshi daʼvo == 2011-yil dekabr oyida Xorn u va boshqa 11 nafar sobiq professional oʻyinchilardan iborat guruh [[Milliy futbol ligasi|NFLga]] qarshi sudga daʼvo qilganida sarlavhalarga aylandi. Xorn va uning advokatlarining taʼkidlashicha, liga yuqori tibbiy dalillarga qaramay, bosh jarohatlarini toʻgʻri davolay olmadi, bu esa oʻyinchilarda surunkali bosh ogʻrigʻidan tortib depressiyagacha boʻlgan miya jarohati oqibatlarini rivojlanishiga olib keldi.<ref name="seegerweiss">{{Cite press release|date=December 6, 2011|url=http://www.seegerweiss.com/news/Seeger_Weiss_Represents_Former_NFL_Players_in_Concussion_Lawsuit|title=Seeger Weiss Represents Former NFL Players in Concussion Lawsuit|publisher=Seeger Weiss LLP|accessdate=January 23, 2012|location=New York/Newark, N.J.|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171220135223/https://www.seegerweiss.com/news/Seeger_Weiss_Represents_Former_NFL_Players_in_Concussion_Lawsuit|archivedate=December 20, 2017}}</ref> == Murabbiylik karyerasi == 2014-yilgi mavsum oldidan Horn Missisipi shtatining [[Booneville (Mississippi)|Booneville shahridagi]] Shimoli- sharqiy Missisipi jamoat kollejida koʻngillilar boʻyicha murabbiy boʻldi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=<!--No by-line-->|url=http://www.neworleanssaints.com/news-and-events/article-1/Joe-Horn-named-wide-receivers-coach-at-Northeast-Mississippi-Community-College/785f9e09-2b74-4431-83d5-b69bfd2cf4f9|sarlavha=Joe Horn named wide receivers coach at Northeast Mississippi Community College|sana=August 19, 2014|ish=[[New Orleans Saints|NewOrleansSaints.com]]|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160304110306/https://www.neworleanssaints.com/news-and-events/article-1/Joe-Horn-named-wide-receivers-coach-at-Northeast-Mississippi-Community-College/785f9e09-2b74-4431-83d5-b69bfd2cf4f9|arxivsana=March 4, 2016}}</ref> == Sogʻliqni saqlash sohasidagi firibgarlik ishi == 2019-yil 12-dekabrda federal prokurorlar Xorn tibbiy asbob-uskunalar uchun soxta daʼvolar orqali liganing nafaqaxoʻrlarning sogʻligʻini saqlash rejasini 3,4 million dollardan aldaganlikda ayblangan NFLning 12 sobiq oʻyinchisidan biri ekanligini eʼlon qildi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Oskar Garcia |date=December 12, 2019 |title=Clinton Portis and Other Ex-N.F.L. Players Face Health Care Fraud Charges |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/2019/12/12/sports/football/clinton-portis-nfl-fraud.html |access-date=December 12, 2019}}</ref> Horn sogʻliqni saqlash sohasida firibgarlik qilish uchun fitna uyushtirganlikda ayblangan.<ref name="just_TenF">{{Veb manbasi|sarlavha=Ten Former NFL Players Charged in Alleged Nationwide Fraud on Health Care Benefit Program for Retired NFL Players|ish=justice.gov|sana=December 12, 2019|kirish sanasi=12 December 2019|url=https://www.justice.gov/opa/pr/ten-former-nfl-players-charged-alleged-nationwide-fraud-health-care-benefit-program-retired}}</ref> Bir hafta oʻtgach, u sogʻliqni saqlash sohasida firibgarlik qilish uchun fitna uyushtirishda aybdor deb topdi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.espn.com/nfl/story/_/id/28342546/ex-saint-joe-horn-pleads-guilty-role-defrauding-nfl-health-care-program|sarlavha=Ex-Saint Joe Horn pleads guilty for role in defrauding NFL health care program|sana=December 20, 2019|muallif=Mike Triplett|kirish sanasi=January 15, 2020}}</ref> 2021-yil noyabr oyida Horn uch yillik sinov muddatiga hukm qilindi va 200 soatlik jamoat ishlarini bajarishga majbur bo‘ldi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Estep, Bill |date=September 8, 2021 |title=Former NFL players plead guilty in Kentucky fraud case |work=[[Lexington Herald-Leader]] |url=https://www.newspapers.com/clip/101718176/lexington-herald-leader/ |access-date=May 12, 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> == Shaxsiy hayoti == Horn uylangan, olti farzandi bor.<ref name="Shugar">{{Yangiliklar manbasi |last=Shugar |first=Paul |date=August 1, 2010 |title=Joe Horn's journey: From factory worker to four-time NFL Pro Bowler |work=[[The Fayetteville Observer]] |url=http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120306080749/http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports |archive-date=March 6, 2012}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFShugar2010">Shugar, Paul (August 1, 2010). [https://web.archive.org/web/20120306080749/http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports „Joe Hornʼs journey: From factory worker to four-time NFL Pro Bowler“]. ''[[Fayetteville kuzatuvchisi|The Fayetteville Observer]]''. Archived from [http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports the original] on March 6, 2012.</cite></ref> Uning oʻgʻli Jo Jr. 2014 va 2015-yilgi mavsumlarda Shimoliy-Sharqiy Missisipi jamoat kollejida oʻynadi.<ref>[http://www.nemccathletics.com/sports/fball/2015-16/bios/horn-_jr._joe_s0v5 Joe Horn Jr.]</ref><ref>[http://www.njcaa.org/sports/fball/2014-15/players/joehornjroy5o Joe Horn Jr. Player Profile]</ref> Uning oʻgʻli Jeysi kollej futbolini Janubiy Karolina uchun burchak himoyachisi sifatida oʻynadi. U Karolina Panterlar tomonidan 2021-yilgi NFL loyihasida 8-oʻrinni egalladi.<ref>{{Cite tweet|user=SportsCenter|title=The Carolina Panthers' No. 8 pick is in! South Carolina CB Jaycee Horn is the first defensive player selected in the 2021 #NFLDraft}}</ref> == Manbalar == {{Manbalar|30em}} == Tashqi havolalar == * [http://sports.espn.go.com/nfl/players/profile?playerId=1042 Jo Xornning ESPN profili] * [http://www.cdol.com/saints/joecell.html Mobil telefon bayrami video] * [https://web.archive.org/web/20071217042456/http://www.geocities.com/cfl_historical/Horn.Joe.htm Jo Xornning CFL profili] * [http://www.joehornbbq.com/ Jo Hornʼs Bayou 87 BBQ Souce] rasmiy veb-sayti * [https://web.archive.org/web/20160304090945/http://www.nemccathletics.com/athletics/directory/bios/joehornbio NEMCC Athletics-dagi bio] [[Turkum:1972-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] hzovqhbfu8m7nv2tycbsh5fa9lqimlb 2817273 2817270 2022-08-29T11:04:27Z Odilbek Irisqulov 72315 /* Manbalar */ wikitext text/x-wiki '''Joseph Horn''' (1972-yil 16-yanvarda tugʻilgan) — sobiq [[Amerika futboli|amerikalik futbol]] boʻyicha qabul qiluvchi va Shimoliy- Sharqiy Missisipi jamoat kollejida hozirgi yordamchi murabbiy. U 1996-yilgi NFL loyihasining beshinchi bosqichida Kanzas City Chiefs tomonidan tanlangan, shuningdek, Nyu-Orlean Saints, Atlanta Falcons va Kanada Futbol Ligasining Memfis Mad Dogs va Ayova markaziy Tritonlarida oʻynagan. U Itavamba jamoat kollejida kollej futboli oʻynagan. == Dastlabki yillari == Xorn Shimoliy Karolina shtatining Fayettevill shahridagi Duglas Berd oʻrta maktabida oʻqigan va u erda afsonaviy murabbiy Bob Parolida oʻynagan.<ref name="Shugar">{{Yangiliklar manbasi |last=Shugar |first=Paul |date=August 1, 2010 |title=Joe Horn's journey: From factory worker to four-time NFL Pro Bowler |work=[[The Fayetteville Observer]] |url=http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120306080749/http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports |archive-date=March 6, 2012}}</ref> U chorak himoyachi, orqa himoyachi, keng qabul qiluvchi va punter sifatida ajralib turardi. U faqat oʻyinchi sifatida Mid-South 4A All-Star jamoasiga ovoz bergan. Xorn, shuningdek, Duglas Berd Eagles uchun har bir oʻyinni posbon sifatida boshlagan ajoyib basketbolchi edi. Horn deyarli Janubiy Karolina universiteti bilan shartnoma imzoladi va boshqa I boʻlim dasturlaridan takliflar oldi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Ramspacher |first=Andrew |date=20 December 2017 |title=What Joe Horn never told his son about his ties to the Gamecocks |work=The State |url=https://www.thestate.com/sports/college/university-of-south-carolina/usc-recruiting/article190886784.html |access-date=19 July 2021}}</ref> Biroq, uning akademik koʻrsatkichlari va [[SAT]] balli I boʻlim maktablari uchun etarli emas edi.<ref name="Shu gar" /> == Kollej karyerasi == Horn ikki yillik kollej futbolida (1991-1992) [[Fulton (Mississippi)|Missisipi shtatining Fulton]] shahridagi Itavamba jamoat kollejida oʻynadi. Itavambada u 878 yard uchun 54 ta tutqichni va keng qabul qiluvchi va punt qaytaruvchi sifatida yettita teginishni oldi. Kollej futboli I divizionida hali ham ishtirok eta olmadi, u Fayettevilga qaytib keldi va restoranda va mebel fabrikasida ishladi.<ref name="Shugar">{{Yangiliklar manbasi |last=Shugar |first=Paul |date=August 1, 2010 |title=Joe Horn's journey: From factory worker to four-time NFL Pro Bowler |work=[[The Fayetteville Observer]] |url=http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120306080749/http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports |archive-date=March 6, 2012}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFShugar2010">Shugar, Paul (August 1, 2010). [https://web.archive.org/web/20120306080749/http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports „Joe Hornʼs journey: From factory worker to four-time NFL Pro Bowler“]. ''[[Fayetteville kuzatuvchisi|The Fayetteville Observer]]''. Archived from [http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports the original] on March 6, 2012.</cite></ref> == Professional martabasi == Xorn kollejni tugatgandan keyin ikki yil davomida futbol oʻynamadi. Missisipi shtatining Fulton shahridagi Itavamba jamoat kollejida ikki yil oʻynaganidan soʻng, Horn Shimoliy Karolina shtatining Fayettevill shahridagi Bojangles restoranida ishladi. Oxirgi bir necha dollarigacha u mahalliy blokbasterdan Jerri Rays mashqlari videosini sotib oldi va Raysning filmdagi mashqlari va harakatlarini oʻrgandi. Keyin Horn oʻzining mashgʻulotlari haqida videoni suratga oldi va tasmani Amerika Qoʻshma Shtatlari va Kanadadagi bir nechta professional jamoalarga yubordi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Eide|ism=Paul|sarlavha=Saints' Legend Joe Horn – The American Dream Personified|url=https://i80sportsblog.com/joe-horn-interview/|ish=i80sportsblog.com|sana=October 2, 2008|kirish sanasi=19 July 2021}}</ref><ref>{{Veb manbasi|muallif=Jacobs|ism=Melissa|sarlavha=NFL Afterlife: Joe Horn|url=https://thefootballgirl.com/nfl-afterlife-a-conversation-with-former-wr-joe-horn/|ish=thefootballgirl.com|sana=May 26, 2015|kirish sanasi=19 July 2021}}</ref> === Kanada futbol ligasi === Xorn CFL Baltimore Stallions uchun sinab koʻrdi va mashgʻulot jamoasiga imzo chekdi, lekin hech qachon jamoa uchun oʻyinda oʻynamagan.<ref name="Shugar">{{Yangiliklar manbasi |last=Shugar |first=Paul |date=August 1, 2010 |title=Joe Horn's journey: From factory worker to four-time NFL Pro Bowler |work=[[The Fayetteville Observer]] |url=http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120306080749/http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports |archive-date=March 6, 2012}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFShugar2010">Shugar, Paul (August 1, 2010). [https://web.archive.org/web/20120306080749/http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports „Joe Hornʼs journey: From factory worker to four-time NFL Pro Bowler“]. ''[[Fayetteville kuzatuvchisi|The Fayetteville Observer]]''. Archived from [http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports the original] on March 6, 2012.</cite></ref> Horn ham Shreveport Pirates bilan kichik ishlagan.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Kean Doherty|sarlavha=Who Dat? 15 People You Didn't Know Played in the CFL|url=https://sportsbreak.com/nfl/15-people-you-didnt-know-played-in-the-cfl/|sana=January 30, 2018|kirish sanasi=November 10, 2018|ish=sportsbreak.com}}</ref> 1995-yil 28-martda Horn Memfis Mad Dogs tomonidan imzolandi. <ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Hartford Courant: Transactions|url=https://www.courant.com/news/connecticut/hc-xpm-1995-03-28-9503280314-story.html|kirish sanasi=November 10, 2018|sana=March 28, 1995}}</ref> Memfis bilan Horn 1995-yilda yaxshi oʻynadi, 1415 yard uchun 71 ta tutqich bilan va NFL skautlarining eʼtiborini tortdi. === Kansas City Chiefs === Horn 1996-yilgi NFL loyihasining beshinchi bosqichida Kansas City Chiefs tomonidan tanlangan. U asosan maxsus guruhlarga boʻlingan va boshliqlar bilan toʻrt mavsum davomida WRda zaxira vazifasini bajargan. U erda oʻtkazgan yillarida u atigi ikkita oʻyinni boshlagan 53 ta qabulda 879 ta qabul maydoniga ega boʻlib, yetti marta zarba berdi. === New Orleans Saints === Horn 2000-yilda Nyu-Orlean Saints bilan imzolangan va oʻsha yili qabul qilish (7-oʻrin), yards (8-oʻrin) va touchdowns (9-oʻrin) boʻyicha birinchi oʻntalikka kirgan. Avliyolar bilan boshlangʻich rolni hisobga olgan holda, „Gollivud“ laqabini Kanzas-City Chiefs bilan birga oʻziga xos kiyim uslubi uchun olgan va shu kungacha saqlanib qolgan nomi tezda oʻzini NFLning premerasi sifatida koʻrsatdi. 2006-yilgi mavsumdan soʻng avliyolar oʻsha paytdagi 35 yoshli qabul qiluvchidan (2006-yilgi mavsumda toʻgʻridan-toʻgʻri jarohat olgan va oʻtmishda tizzasidan jarohat olgan) ish haqini kamaytirishni soʻradi. U rad etdi va ozod qilishni soʻradi. Uning soʻrovidan soʻng tez orada kesildi.<ref name="Shugar">{{Yangiliklar manbasi |last=Shugar |first=Paul |date=August 1, 2010 |title=Joe Horn's journey: From factory worker to four-time NFL Pro Bowler |work=[[The Fayetteville Observer]] |url=http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120306080749/http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports |archive-date=March 6, 2012}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFShugar2010">Shugar, Paul (August 1, 2010). [https://web.archive.org/web/20120306080749/http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports „Joe Hornʼs journey: From factory worker to four-time NFL Pro Bowler“]. ''[[Fayetteville kuzatuvchisi|The Fayetteville Observer]]''. Archived from [http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports the original] on March 6, 2012.</cite></ref> === Atlanta Falcons === 2007-yil mart oyi boshida Horn Atlanta Falcons bilan muzokaralarni boshladi. U Atlanta bilan 4 yillik 15 million dollarlik shartnoma imzoladi. Keyinchalik, 2008-yilda u Falcons uchun „oddiy vaziyatda“ boʻlishni xohlamasligini aytib, jamoadan almashishni soʻradi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Wyche|ism=Steve|url=http://www.ajc.com/services/content/sports/falcons/stories/2008/05/12/falcons_0513.html?cxtype=rss&cxsvc=7&cxcat=21|sarlavha=Falcons' Horn plans to seek trade|sana=May 12, 2008|kirish sanasi=March 25, 2012|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110629103514/http://www.ajc.com/services/content/sports/falcons/stories/2008/05/12/falcons_0513.html?cxtype=rss&cxsvc=7&cxcat=21|arxivsana=June 29, 2011}}</ref> 2008-yil 19-avgustda „lochinlar“ uni jamoadan kesib tashlashdi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=<!--No by-line-->|url=http://sports.espn.go.com/nfl/trainingcamp08/news/story?id=3542770|sarlavha=Horn granted release from Falcons|ish=[[ESPN.com]]|sana=August 19, 2008|kirish sanasi=March 25, 2012}}</ref> Falcons bilan oʻzining yagona mavsumida u 243 yard uchun 27 ta qabul qilish va 12 oʻyinda bitta teginish amalga oshirdi. === Isteʼfosi === Horn sherlar, titanlar va gigantlar uchun ishlagan, ammo ular oxir-oqibat oʻtib ketishdi va u 2008 yoki 2009-yilgi mavsumlarda oʻynamadi.<ref name="Shugar">{{Yangiliklar manbasi |last=Shugar |first=Paul |date=August 1, 2010 |title=Joe Horn's journey: From factory worker to four-time NFL Pro Bowler |work=[[The Fayetteville Observer]] |url=http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120306080749/http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports |archive-date=March 6, 2012}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFShugar2010">Shugar, Paul (August 1, 2010). [https://web.archive.org/web/20120306080749/http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports „Joe Hornʼs journey: From factory worker to four-time NFL Pro Bowler“]. ''[[Fayetteville kuzatuvchisi|The Fayetteville Observer]]''. Archived from [http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports the original] on March 6, 2012.</cite></ref> 2010-yil may oyida Horn Avliyolar shon-shuhrat zaliga kirish uchun tanlangan.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Varney |first=James |date=May 25, 2010 |title=Former New Orleans Saints WR Joe Horn to be inducted into team's Hall of Fame |work=The Times-Picayune |location=New Orleans |url=https://www.nola.com/saints/index.ssf/2010/05/former_new_orleans_saints_wr_j.html |url-status=live |access-date=November 5, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160303185356/https://www.nola.com/saints/index.ssf/2010/05/former_new_orleans_saints_wr_j.html |archive-date=March 3, 2016}}.</ref> 2010-yilning 23-iyunida Xorn avliyolar bilan shartnoma imzolagani eʼlon qilindi. Ikki kundan soʻng, 25-iyun kuni Xornning „Avliyolar“ aʼzosi sifatida futbolni rasman yakunlashi eʼlon qilindi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://espn.go.com/blog/nfcsouth/post/_/id/10933/horn-officially-retiring-as-member-of-saints|sarlavha=Horn officially retiring as member of Saints|ish=ESPN.com|sana=June 25, 2010|ism=Pat|muallif=Yasinskas|kirish sanasi=November 5, 2018}}</ref> Pensiyaga chiqqanidan beri Horn oʻzining „Bayou 87“ barbekyu sosini yaratish va sotishga harakat qildi. <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=St. Germain |first=Brent |date=December 23, 2011 |title=Ex-Saints receiver meets fans in Thibodaux |work=[[The Houma Courier]] |url=http://www.houmatoday.com/news/20111223/ex-saints-receiver-meets-fans-in-thibodaux |url-status=live |access-date=November 5, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181105104739/http://www.houmatoday.com/news/20111223/ex-saints-receiver-meets-fans-in-thibodaux |archive-date=November 5, 2018}}</ref> == NFL martaba statistikasi == {| class="wikitable" style="text-align: center;" !Year !Team !GP !Rec !Yards !Avg !Lng !TD !FD !Fum !Lost |- !1996 !KC |9 |2 |30 |15.0 |21 |0 |1 |0 |0 |- !1997 !KC |8 |2 |65 |32.5 |47 |0 |2 |0 |0 |- !1998 !KC |16 |14 |198 |14.1 |57 |1 |11 |1 |1 |- !1999 !KC |16 |35 |586 |16.7 |76 |6 |28 |0 |0 |- !2000 !NO |16 |94 |1,340 |14.3 |52 |8 |63 |1 |0 |- !2001 !NO |16 |83 |1,265 |15.2 |56 |9 |59 |1 |1 |- !2002 !NO |16 |88 |1,312 |14.9 |63 |7 |65 |1 |0 |- !2003 !NO |15 |78 |973 |12.5 |50 |10 |52 |2 |0 |- !2004 !NO |16 |94 |1,399 |14.9 |57 |11 |73 |0 |0 |- !2005 !NO |13 |49 |654 |13.3 |30 |1 |37 |2 |2 |- !2006 !NO |10 |37 |679 |18.4 |72 |4 |28 |0 |0 |- !2007 !ATL |12 |27 |243 |9.0 |26 |1 |17 |0 |0 |- ! colspan="2" |Career !163 !603 !8,744 !14.5 !76 !58 !436 !8 !4 |} <ref name="ESPN Stats">{{Veb manbasi|sarlavha=Joe Horn Stats|url=http://espn.go.com/nfl/player/stats/_/id/1042/joe-horn|ish=ESPN.com|kirish sanasi=July 17, 2014}}</ref> == NFLga qarshi daʼvo == 2011-yil dekabr oyida Xorn u va boshqa 11 nafar sobiq professional oʻyinchilardan iborat guruh [[Milliy futbol ligasi|NFLga]] qarshi sudga daʼvo qilganida sarlavhalarga aylandi. Xorn va uning advokatlarining taʼkidlashicha, liga yuqori tibbiy dalillarga qaramay, bosh jarohatlarini toʻgʻri davolay olmadi, bu esa oʻyinchilarda surunkali bosh ogʻrigʻidan tortib depressiyagacha boʻlgan miya jarohati oqibatlarini rivojlanishiga olib keldi.<ref name="seegerweiss">{{Cite press release|date=December 6, 2011|url=http://www.seegerweiss.com/news/Seeger_Weiss_Represents_Former_NFL_Players_in_Concussion_Lawsuit|title=Seeger Weiss Represents Former NFL Players in Concussion Lawsuit|publisher=Seeger Weiss LLP|accessdate=January 23, 2012|location=New York/Newark, N.J.|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171220135223/https://www.seegerweiss.com/news/Seeger_Weiss_Represents_Former_NFL_Players_in_Concussion_Lawsuit|archivedate=December 20, 2017}}</ref> == Murabbiylik karyerasi == 2014-yilgi mavsum oldidan Horn Missisipi shtatining [[Booneville (Mississippi)|Booneville shahridagi]] Shimoli- sharqiy Missisipi jamoat kollejida koʻngillilar boʻyicha murabbiy boʻldi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=<!--No by-line-->|url=http://www.neworleanssaints.com/news-and-events/article-1/Joe-Horn-named-wide-receivers-coach-at-Northeast-Mississippi-Community-College/785f9e09-2b74-4431-83d5-b69bfd2cf4f9|sarlavha=Joe Horn named wide receivers coach at Northeast Mississippi Community College|sana=August 19, 2014|ish=[[New Orleans Saints|NewOrleansSaints.com]]|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160304110306/https://www.neworleanssaints.com/news-and-events/article-1/Joe-Horn-named-wide-receivers-coach-at-Northeast-Mississippi-Community-College/785f9e09-2b74-4431-83d5-b69bfd2cf4f9|arxivsana=March 4, 2016}}</ref> == Sogʻliqni saqlash sohasidagi firibgarlik ishi == 2019-yil 12-dekabrda federal prokurorlar Xorn tibbiy asbob-uskunalar uchun soxta daʼvolar orqali liganing nafaqaxoʻrlarning sogʻligʻini saqlash rejasini 3,4 million dollardan aldaganlikda ayblangan NFLning 12 sobiq oʻyinchisidan biri ekanligini eʼlon qildi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Oskar Garcia |date=December 12, 2019 |title=Clinton Portis and Other Ex-N.F.L. Players Face Health Care Fraud Charges |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/2019/12/12/sports/football/clinton-portis-nfl-fraud.html |access-date=December 12, 2019}}</ref> Horn sogʻliqni saqlash sohasida firibgarlik qilish uchun fitna uyushtirganlikda ayblangan.<ref name="just_TenF">{{Veb manbasi|sarlavha=Ten Former NFL Players Charged in Alleged Nationwide Fraud on Health Care Benefit Program for Retired NFL Players|ish=justice.gov|sana=December 12, 2019|kirish sanasi=12 December 2019|url=https://www.justice.gov/opa/pr/ten-former-nfl-players-charged-alleged-nationwide-fraud-health-care-benefit-program-retired}}</ref> Bir hafta oʻtgach, u sogʻliqni saqlash sohasida firibgarlik qilish uchun fitna uyushtirishda aybdor deb topdi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.espn.com/nfl/story/_/id/28342546/ex-saint-joe-horn-pleads-guilty-role-defrauding-nfl-health-care-program|sarlavha=Ex-Saint Joe Horn pleads guilty for role in defrauding NFL health care program|sana=December 20, 2019|muallif=Mike Triplett|kirish sanasi=January 15, 2020}}</ref> 2021-yil noyabr oyida Horn uch yillik sinov muddatiga hukm qilindi va 200 soatlik jamoat ishlarini bajarishga majbur bo‘ldi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Estep, Bill |date=September 8, 2021 |title=Former NFL players plead guilty in Kentucky fraud case |work=[[Lexington Herald-Leader]] |url=https://www.newspapers.com/clip/101718176/lexington-herald-leader/ |access-date=May 12, 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> == Shaxsiy hayoti == Horn uylangan, olti farzandi bor.<ref name="Shugar">{{Yangiliklar manbasi |last=Shugar |first=Paul |date=August 1, 2010 |title=Joe Horn's journey: From factory worker to four-time NFL Pro Bowler |work=[[The Fayetteville Observer]] |url=http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120306080749/http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports |archive-date=March 6, 2012}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFShugar2010">Shugar, Paul (August 1, 2010). [https://web.archive.org/web/20120306080749/http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports „Joe Hornʼs journey: From factory worker to four-time NFL Pro Bowler“]. ''[[Fayetteville kuzatuvchisi|The Fayetteville Observer]]''. Archived from [http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports the original] on March 6, 2012.</cite></ref> Uning oʻgʻli Jo Jr. 2014 va 2015-yilgi mavsumlarda Shimoliy-Sharqiy Missisipi jamoat kollejida oʻynadi.<ref>[http://www.nemccathletics.com/sports/fball/2015-16/bios/horn-_jr._joe_s0v5 Joe Horn Jr.]</ref><ref>[http://www.njcaa.org/sports/fball/2014-15/players/joehornjroy5o Joe Horn Jr. Player Profile]</ref> Uning oʻgʻli Jeysi kollej futbolini Janubiy Karolina uchun burchak himoyachisi sifatida oʻynadi. U Karolina Panterlar tomonidan 2021-yilgi NFL loyihasida 8-oʻrinni egalladi.<ref>{{Cite tweet|user=SportsCenter|title=The Carolina Panthers' No. 8 pick is in! South Carolina CB Jaycee Horn is the first defensive player selected in the 2021 #NFLDraft}}</ref> == Manbalar == {{Manbalar}} == Tashqi havolalar == * [http://sports.espn.go.com/nfl/players/profile?playerId=1042 Jo Xornning ESPN profili] * [http://www.cdol.com/saints/joecell.html Mobil telefon bayrami video] * [https://web.archive.org/web/20071217042456/http://www.geocities.com/cfl_historical/Horn.Joe.htm Jo Xornning CFL profili] * [http://www.joehornbbq.com/ Jo Hornʼs Bayou 87 BBQ Souce] rasmiy veb-sayti * [https://web.archive.org/web/20160304090945/http://www.nemccathletics.com/athletics/directory/bios/joehornbio NEMCC Athletics-dagi bio] [[Turkum:1972-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] 2qlcr3dyl5ay2v3owp4uxf8ca8grr3x 2817278 2817273 2022-08-29T11:07:15Z Odilbek Irisqulov 72315 wikitext text/x-wiki '''Joseph Horn''' (1972-yil 16-yanvarda tugʻilgan) — sobiq [[Amerika futboli|amerikalik futbol]] boʻyicha qabul qiluvchi va Shimoliy- Sharqiy Missisipi jamoat kollejida hozirgi yordamchi murabbiy. U 1996-yilgi NFL loyihasining beshinchi bosqichida Kanzas City Chiefs tomonidan tanlangan, shuningdek, Nyu-Orlean Saints, Atlanta Falcons va Kanada Futbol Ligasining Memfis Mad Dogs va Ayova markaziy Tritonlarida oʻynagan. U Itavamba jamoat kollejida kollej futboli oʻynagan. == Dastlabki yillari == Horn Shimoliy Karolina shtatining Fayettevill shahridagi Duglas Berd oʻrta maktabida oʻqigan va u yerda afsonaviy murabbiy Bob Parolida oʻynagan.<ref name="Shugar">{{Yangiliklar manbasi |last=Shugar |first=Paul |date=August 1, 2010 |title=Joe Horn's journey: From factory worker to four-time NFL Pro Bowler |work=[[The Fayetteville Observer]] |url=http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120306080749/http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports |archive-date=March 6, 2012}}</ref> U chorak himoyachi, orqa himoyachi, keng qabul qiluvchi va punter sifatida ajralib turardi. U faqat oʻyinchi sifatida Mid-South 4A All-Star jamoasiga ovoz bergan. Horn, shuningdek, Duglas Berd Eagles uchun har bir oʻyinni posbon sifatida boshlagan ajoyib basketbolchi edi. Horn deyarli Janubiy Karolina universiteti bilan shartnoma imzoladi va boshqa I boʻlim dasturlaridan takliflar oldi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Ramspacher |first=Andrew |date=20 December 2017 |title=What Joe Horn never told his son about his ties to the Gamecocks |work=The State |url=https://www.thestate.com/sports/college/university-of-south-carolina/usc-recruiting/article190886784.html |access-date=19 July 2021}}</ref> Biroq, uning akademik koʻrsatkichlari va [[SAT]] balli I boʻlim maktablari uchun etarli emas edi.<ref name="Shu gar" /> == Kollej karyerasi == Horn ikki yillik kollej futbolida (1991-1992) [[Fulton (Mississippi)|Missisipi shtatining Fulton]] shahridagi Itavamba jamoat kollejida oʻynadi. Itavambada u 878 yard uchun 54 ta tutqichni va keng qabul qiluvchi va punt qaytaruvchi sifatida yettita teginishni oldi. Kollej futboli I divizionida hali ham ishtirok eta olmadi, u Fayettevilga qaytib keldi va restoranda va mebel fabrikasida ishladi.<ref name="Shugar">{{Yangiliklar manbasi |last=Shugar |first=Paul |date=August 1, 2010 |title=Joe Horn's journey: From factory worker to four-time NFL Pro Bowler |work=[[The Fayetteville Observer]] |url=http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120306080749/http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports |archive-date=March 6, 2012}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFShugar2010">Shugar, Paul (August 1, 2010). [https://web.archive.org/web/20120306080749/http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports „Joe Hornʼs journey: From factory worker to four-time NFL Pro Bowler“]. ''[[Fayetteville kuzatuvchisi|The Fayetteville Observer]]''. Archived from [http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports the original] on March 6, 2012.</cite></ref> == Professional martabasi == Horn kollejni tugatgandan keyin ikki yil davomida futbol oʻynamadi. Missisipi shtatining Fulton shahridagi Itavamba jamoat kollejida ikki yil oʻynaganidan soʻng, Horn Shimoliy Karolina shtatining Fayettevill shahridagi Bojangles restoranida ishladi. Oxirgi bir necha dollarigacha u mahalliy blokbasterdan Jerri Rays mashqlari videosini sotib oldi va Raysning filmdagi mashqlari va harakatlarini oʻrgandi. Keyin Horn oʻzining mashgʻulotlari haqida videoni suratga oldi va tasmani Amerika Qoʻshma Shtatlari va Kanadadagi bir nechta professional jamoalarga yubordi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Eide|ism=Paul|sarlavha=Saints' Legend Joe Horn – The American Dream Personified|url=https://i80sportsblog.com/joe-horn-interview/|ish=i80sportsblog.com|sana=October 2, 2008|kirish sanasi=19 July 2021}}</ref><ref>{{Veb manbasi|muallif=Jacobs|ism=Melissa|sarlavha=NFL Afterlife: Joe Horn|url=https://thefootballgirl.com/nfl-afterlife-a-conversation-with-former-wr-joe-horn/|ish=thefootballgirl.com|sana=May 26, 2015|kirish sanasi=19 July 2021}}</ref> === Kanada futbol ligasi === Horn CFL Baltimore Stallions uchun sinab koʻrdi va mashgʻulot jamoasiga imzo chekdi, lekin hech qachon jamoa uchun oʻyinda oʻynamagan.<ref name="Shugar">{{Yangiliklar manbasi |last=Shugar |first=Paul |date=August 1, 2010 |title=Joe Horn's journey: From factory worker to four-time NFL Pro Bowler |work=[[The Fayetteville Observer]] |url=http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120306080749/http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports |archive-date=March 6, 2012}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFShugar2010">Shugar, Paul (August 1, 2010). [https://web.archive.org/web/20120306080749/http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports „Joe Hornʼs journey: From factory worker to four-time NFL Pro Bowler“]. ''[[Fayetteville kuzatuvchisi|The Fayetteville Observer]]''. Archived from [http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports the original] on March 6, 2012.</cite></ref> Horn ham Shreveport Pirates bilan kichik ishlagan.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Kean Doherty|sarlavha=Who Dat? 15 People You Didn't Know Played in the CFL|url=https://sportsbreak.com/nfl/15-people-you-didnt-know-played-in-the-cfl/|sana=January 30, 2018|kirish sanasi=November 10, 2018|ish=sportsbreak.com}}</ref> 1995-yil 28-martda Horn Memfis Mad Dogs tomonidan imzolandi. <ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Hartford Courant: Transactions|url=https://www.courant.com/news/connecticut/hc-xpm-1995-03-28-9503280314-story.html|kirish sanasi=November 10, 2018|sana=March 28, 1995}}</ref> Memfis bilan Horn 1995-yilda yaxshi oʻynadi, 1415 yard uchun 71 ta tutqich bilan va NFL skautlarining eʼtiborini tortdi. === Kansas City Chiefs === Horn 1996-yilgi NFL loyihasining beshinchi bosqichida Kansas City Chiefs tomonidan tanlangan. U asosan maxsus guruhlarga boʻlingan va boshliqlar bilan toʻrt mavsum davomida WRda zaxira vazifasini bajargan. U yerda oʻtkazgan yillarida u atigi ikkita oʻyinni boshlagan 53 ta qabulda 879 ta qabul maydoniga ega boʻlib, yetti marta zarba berdi. === New Orleans Saints === Horn 2000-yilda Nyu-Orlean Saints bilan imzolangan va oʻsha yili qabul qilish (7-oʻrin), yards (8-oʻrin) va touchdowns (9-oʻrin) boʻyicha birinchi oʻntalikka kirgan. Avliyolar bilan boshlangʻich rolni hisobga olgan holda, „Gollivud“ laqabini Kanzas-City Chiefs bilan birga oʻziga xos kiyim uslubi uchun olgan va shu kungacha saqlanib qolgan nomi tezda oʻzini NFLning premerasi sifatida koʻrsatdi. 2006-yilgi mavsumdan soʻng avliyolar oʻsha paytdagi 35 yoshli qabul qiluvchidan (2006-yilgi mavsumda toʻgʻridan-toʻgʻri jarohat olgan va oʻtmishda tizzasidan jarohat olgan) ish haqini kamaytirishni soʻradi. U rad etdi va ozod qilishni soʻradi. Uning soʻrovidan soʻng tez orada kesildi.<ref name="Shugar">{{Yangiliklar manbasi |last=Shugar |first=Paul |date=August 1, 2010 |title=Joe Horn's journey: From factory worker to four-time NFL Pro Bowler |work=[[The Fayetteville Observer]] |url=http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120306080749/http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports |archive-date=March 6, 2012}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFShugar2010">Shugar, Paul (August 1, 2010). [https://web.archive.org/web/20120306080749/http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports „Joe Hornʼs journey: From factory worker to four-time NFL Pro Bowler“]. ''[[Fayetteville kuzatuvchisi|The Fayetteville Observer]]''. Archived from [http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports the original] on March 6, 2012.</cite></ref> === Atlanta Falcons === 2007-yil mart oyi boshida Horn Atlanta Falcons bilan muzokaralarni boshladi. U Atlanta bilan 4 yillik 15 million dollarlik shartnoma imzoladi. Keyinchalik, 2008-yilda u Falcons uchun „oddiy vaziyatda“ boʻlishni xohlamasligini aytib, jamoadan almashishni soʻradi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=Wyche|ism=Steve|url=http://www.ajc.com/services/content/sports/falcons/stories/2008/05/12/falcons_0513.html?cxtype=rss&cxsvc=7&cxcat=21|sarlavha=Falcons' Horn plans to seek trade|sana=May 12, 2008|kirish sanasi=March 25, 2012|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110629103514/http://www.ajc.com/services/content/sports/falcons/stories/2008/05/12/falcons_0513.html?cxtype=rss&cxsvc=7&cxcat=21|arxivsana=June 29, 2011}}</ref> 2008-yil 19-avgustda „lochinlar“ uni jamoadan kesib tashlashdi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=<!--No by-line-->|url=http://sports.espn.go.com/nfl/trainingcamp08/news/story?id=3542770|sarlavha=Horn granted release from Falcons|ish=[[ESPN.com]]|sana=August 19, 2008|kirish sanasi=March 25, 2012}}</ref> Falcons bilan oʻzining yagona mavsumida u 243 yard uchun 27 ta qabul qilish va 12 oʻyinda bitta teginish amalga oshirdi. === Isteʼfosi === Horn sherlar, titanlar va gigantlar uchun ishlagan, ammo ular oxir-oqibat oʻtib ketishdi va u 2008 yoki 2009-yilgi mavsumlarda oʻynamadi.<ref name="Shugar">{{Yangiliklar manbasi |last=Shugar |first=Paul |date=August 1, 2010 |title=Joe Horn's journey: From factory worker to four-time NFL Pro Bowler |work=[[The Fayetteville Observer]] |url=http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120306080749/http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports |archive-date=March 6, 2012}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFShugar2010">Shugar, Paul (August 1, 2010). [https://web.archive.org/web/20120306080749/http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports „Joe Hornʼs journey: From factory worker to four-time NFL Pro Bowler“]. ''[[Fayetteville kuzatuvchisi|The Fayetteville Observer]]''. Archived from [http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports the original] on March 6, 2012.</cite></ref> 2010-yil may oyida Horn Avliyolar shon-shuhrat zaliga kirish uchun tanlangan.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Varney |first=James |date=May 25, 2010 |title=Former New Orleans Saints WR Joe Horn to be inducted into team's Hall of Fame |work=The Times-Picayune |location=New Orleans |url=https://www.nola.com/saints/index.ssf/2010/05/former_new_orleans_saints_wr_j.html |url-status=live |access-date=November 5, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160303185356/https://www.nola.com/saints/index.ssf/2010/05/former_new_orleans_saints_wr_j.html |archive-date=March 3, 2016}}.</ref> 2010-yilning 23-iyunida Horn avliyolar bilan shartnoma imzolagani eʼlon qilindi. Ikki kundan soʻng, 25-iyun kuni Hornning „Avliyolar“ aʼzosi sifatida futbolni rasman yakunlashi eʼlon qilindi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://espn.go.com/blog/nfcsouth/post/_/id/10933/horn-officially-retiring-as-member-of-saints|sarlavha=Horn officially retiring as member of Saints|ish=ESPN.com|sana=June 25, 2010|ism=Pat|muallif=Yasinskas|kirish sanasi=November 5, 2018}}</ref> Pensiyaga chiqqanidan beri Horn oʻzining „Bayou 87“ barbekyu sosini yaratish va sotishga harakat qildi. <ref>{{Yangiliklar manbasi |last=St. Germain |first=Brent |date=December 23, 2011 |title=Ex-Saints receiver meets fans in Thibodaux |work=[[The Houma Courier]] |url=http://www.houmatoday.com/news/20111223/ex-saints-receiver-meets-fans-in-thibodaux |url-status=live |access-date=November 5, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181105104739/http://www.houmatoday.com/news/20111223/ex-saints-receiver-meets-fans-in-thibodaux |archive-date=November 5, 2018}}</ref> == NFL martaba statistikasi == {| class="wikitable" style="text-align: center;" !Year !Team !GP !Rec !Yards !Avg !Lng !TD !FD !Fum !Lost |- !1996 !KC |9 |2 |30 |15.0 |21 |0 |1 |0 |0 |- !1997 !KC |8 |2 |65 |32.5 |47 |0 |2 |0 |0 |- !1998 !KC |16 |14 |198 |14.1 |57 |1 |11 |1 |1 |- !1999 !KC |16 |35 |586 |16.7 |76 |6 |28 |0 |0 |- !2000 !NO |16 |94 |1,340 |14.3 |52 |8 |63 |1 |0 |- !2001 !NO |16 |83 |1,265 |15.2 |56 |9 |59 |1 |1 |- !2002 !NO |16 |88 |1,312 |14.9 |63 |7 |65 |1 |0 |- !2003 !NO |15 |78 |973 |12.5 |50 |10 |52 |2 |0 |- !2004 !NO |16 |94 |1,399 |14.9 |57 |11 |73 |0 |0 |- !2005 !NO |13 |49 |654 |13.3 |30 |1 |37 |2 |2 |- !2006 !NO |10 |37 |679 |18.4 |72 |4 |28 |0 |0 |- !2007 !ATL |12 |27 |243 |9.0 |26 |1 |17 |0 |0 |- ! colspan="2" |Career !163 !603 !8,744 !14.5 !76 !58 !436 !8 !4 |} <ref name="ESPN Stats">{{Veb manbasi|sarlavha=Joe Horn Stats|url=http://espn.go.com/nfl/player/stats/_/id/1042/joe-horn|ish=ESPN.com|kirish sanasi=July 17, 2014}}</ref> == NFLga qarshi daʼvo == 2011-yil dekabr oyida Horn u va boshqa 11 nafar sobiq professional oʻyinchilardan iborat guruh [[Milliy futbol ligasi|NFLga]] qarshi sudga daʼvo qilganida sarlavhalarga aylandi. Horn va uning advokatlarining taʼkidlashicha, liga yuqori tibbiy dalillarga qaramay, bosh jarohatlarini toʻgʻri davolay olmadi, bu esa oʻyinchilarda surunkali bosh ogʻrigʻidan tortib depressiyagacha boʻlgan miya jarohati oqibatlarini rivojlanishiga olib keldi.<ref name="seegerweiss">{{Cite press release|date=December 6, 2011|url=http://www.seegerweiss.com/news/Seeger_Weiss_Represents_Former_NFL_Players_in_Concussion_Lawsuit|title=Seeger Weiss Represents Former NFL Players in Concussion Lawsuit|publisher=Seeger Weiss LLP|accessdate=January 23, 2012|location=New York/Newark, N.J.|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171220135223/https://www.seegerweiss.com/news/Seeger_Weiss_Represents_Former_NFL_Players_in_Concussion_Lawsuit|archivedate=December 20, 2017}}</ref> == Murabbiylik karyerasi == 2014-yilgi mavsum oldidan Horn Missisipi shtatining [[Booneville (Mississippi)|Booneville shahridagi]] Shimoli- sharqiy Missisipi jamoat kollejida koʻngillilar boʻyicha murabbiy boʻldi.<ref>{{Veb manbasi|muallif=<!--No by-line-->|url=http://www.neworleanssaints.com/news-and-events/article-1/Joe-Horn-named-wide-receivers-coach-at-Northeast-Mississippi-Community-College/785f9e09-2b74-4431-83d5-b69bfd2cf4f9|sarlavha=Joe Horn named wide receivers coach at Northeast Mississippi Community College|sana=August 19, 2014|ish=[[New Orleans Saints|NewOrleansSaints.com]]|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160304110306/https://www.neworleanssaints.com/news-and-events/article-1/Joe-Horn-named-wide-receivers-coach-at-Northeast-Mississippi-Community-College/785f9e09-2b74-4431-83d5-b69bfd2cf4f9|arxivsana=March 4, 2016}}</ref> == Sogʻliqni saqlash sohasidagi firibgarlik ishi == 2019-yil 12-dekabrda federal prokurorlar Horn tibbiy asbob-uskunalar uchun soxta daʼvolar orqali liganing nafaqaxoʻrlarning sogʻligʻini saqlash rejasini 3,4 million dollardan aldaganlikda ayblangan NFLning 12 sobiq oʻyinchisidan biri ekanligini eʼlon qildi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Oskar Garcia |date=December 12, 2019 |title=Clinton Portis and Other Ex-N.F.L. Players Face Health Care Fraud Charges |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/2019/12/12/sports/football/clinton-portis-nfl-fraud.html |access-date=December 12, 2019}}</ref> Horn sogʻliqni saqlash sohasida firibgarlik qilish uchun fitna uyushtirganlikda ayblangan.<ref name="just_TenF">{{Veb manbasi|sarlavha=Ten Former NFL Players Charged in Alleged Nationwide Fraud on Health Care Benefit Program for Retired NFL Players|ish=justice.gov|sana=December 12, 2019|kirish sanasi=12 December 2019|url=https://www.justice.gov/opa/pr/ten-former-nfl-players-charged-alleged-nationwide-fraud-health-care-benefit-program-retired}}</ref> Bir hafta oʻtgach, u sogʻliqni saqlash sohasida firibgarlik qilish uchun fitna uyushtirishda aybdor deb topdi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.espn.com/nfl/story/_/id/28342546/ex-saint-joe-horn-pleads-guilty-role-defrauding-nfl-health-care-program|sarlavha=Ex-Saint Joe Horn pleads guilty for role in defrauding NFL health care program|sana=December 20, 2019|muallif=Mike Triplett|kirish sanasi=January 15, 2020}}</ref> 2021-yil noyabr oyida Horn uch yillik sinov muddatiga hukm qilindi va 200 soatlik jamoat ishlarini bajarishga majbur bo‘ldi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Estep, Bill |date=September 8, 2021 |title=Former NFL players plead guilty in Kentucky fraud case |work=[[Lexington Herald-Leader]] |url=https://www.newspapers.com/clip/101718176/lexington-herald-leader/ |access-date=May 12, 2022 |via=Newspapers.com}}</ref> == Shaxsiy hayoti == Horn uylangan, olti farzandi bor.<ref name="Shugar">{{Yangiliklar manbasi |last=Shugar |first=Paul |date=August 1, 2010 |title=Joe Horn's journey: From factory worker to four-time NFL Pro Bowler |work=[[The Fayetteville Observer]] |url=http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120306080749/http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports |archive-date=March 6, 2012}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFShugar2010">Shugar, Paul (August 1, 2010). [https://web.archive.org/web/20120306080749/http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports „Joe Hornʼs journey: From factory worker to four-time NFL Pro Bowler“]. ''[[Fayetteville kuzatuvchisi|The Fayetteville Observer]]''. Archived from [http://fayobserver.com/articles/2010/08/01/1013437?sac=Sports the original] on March 6, 2012.</cite></ref> Uning oʻgʻli Jo Jr. 2014 va 2015-yilgi mavsumlarda Shimoliy-Sharqiy Missisipi jamoat kollejida oʻynadi.<ref>[http://www.nemccathletics.com/sports/fball/2015-16/bios/horn-_jr._joe_s0v5 Joe Horn Jr.]</ref><ref>[http://www.njcaa.org/sports/fball/2014-15/players/joehornjroy5o Joe Horn Jr. Player Profile]</ref> Uning oʻgʻli Jeysi kollej futbolini Janubiy Karolina uchun burchak himoyachisi sifatida oʻynadi. U Karolina Panterlar tomonidan 2021-yilgi NFL loyihasida 8-oʻrinni egalladi.<ref>{{Cite tweet|user=SportsCenter|title=The Carolina Panthers' No. 8 pick is in! South Carolina CB Jaycee Horn is the first defensive player selected in the 2021 #NFLDraft}}</ref> == Manbalar == {{Manbalar}} == Tashqi havolalar == * [http://sports.espn.go.com/nfl/players/profile?playerId=1042 Jo Hornning ESPN profili] * [http://www.cdol.com/saints/joecell.html Mobil telefon bayrami video] * [https://web.archive.org/web/20071217042456/http://www.geocities.com/cfl_historical/Horn.Joe.htm Jo Hornning CFL profili] * [http://www.joehornbbq.com/ Jo Hornʼs Bayou 87 BBQ Souce] rasmiy veb-sayti * [https://web.archive.org/web/20160304090945/http://www.nemccathletics.com/athletics/directory/bios/joehornbio NEMCC Athletics-dagi bio] [[Turkum:1972-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] bzrvci179bub7182oa6ps3jdnvx94nw Sodiq xizmatlari uchun 0 784248 2817233 2022-08-29T10:49:17Z Laziz Baxtiyorov 56023 [[SOdiq xizmatlari uchun medali]]ga yoʻnaltirildi wikitext text/x-wiki #YOʻNALTIRISH [[SOdiq xizmatlari uchun medali]] mi7hj242n0gx9ve1jmxsximq22q03fa 2817236 2817233 2022-08-29T10:49:28Z Laziz Baxtiyorov 56023 Changed redirect target from [[SOdiq xizmatlari uchun medali]] to [[Sodiq xizmatlari uchun medali]] wikitext text/x-wiki #YOʻNALTIRISH [[Sodiq xizmatlari uchun medali]] le52if3g14pmx9a71wwmcn4kgc9f1mm DUMA TV 0 784249 2817235 2022-08-29T10:49:20Z BaxtiyJahon 75776 „[[:ru:Special:Redirect/revision/125149262|ДУМА ТВ]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki '''"DUMA TV"''' - Rossiya Federatsiyasi Federal Majlisi Davlat Dumasining parlament televideniesi hisonlanadi. Rossiya parlamenti palatalaridan biri - Davlat Dumasi qanday ishlashi, yangi qonunchilik tashabbuslari va Davlat Dumasi deputatlarining ijtimoiy faoliyati haqida ma'lumoylarni taqdim qiluvchi ommaviy axborot vositasidir. == Yaratilish tarixi == 2017-yilda Davlat Dumasi yalpi majlisida davlat federal ommaviy axborot vositalari - Parlament televideniyesini tashkil etish to'g'risida qaror qabul qildi<ref name="автоссылка1">{{Veb manbasi|til=ru|url=https://ria.ru/20170720/1498813200.html|sarlavha=Госдума приняла постановление об учреждении СМИ "Парламентское телевидение"|ish=РИА Новости|sana=20170720T1037|kirish sanasi=2022-01-28|arxivsana=2022-01-28|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220128144014/https://ria.ru/20170720/1498813200.html}}</ref>. Yaratishning asosiy maqsadi - Rossiya Federatsiyasi fuqarolariga Davlat Dumasi faoliyati to'g'risida keng qamrovli ma'lumot berishdir<ref>{{Veb manbasi|til=ru|url=https://www.kommersant.ru/doc/3361862|sarlavha=Госдума учредила СМИ «Парламентское телевидение»|ish=www.kommersant.ru|sana=2017-07-20|kirish sanasi=2022-01-28|arxivsana=2022-01-28|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220128144014/https://www.kommersant.ru/doc/3361862}}</ref>. Davlat Dumasining Reglament bo'yicha qo'mitasi rahbari Olga Savastyanovaning so'zlariga ko'ra, parlament quyi palatasi Davlat Dumasining faoliyati haqida to'liq ma'lumotni qayta aloqa elementlari bilan, shuningdek, turli xil video formatlardan foydalangan holda ko'rishni xohlaydi<ref>{{Veb manbasi|til=ru|url=https://www.interfax.ru/russia/571292|sarlavha=Госдума рассмотрит вопрос о регистрации "Парламентского телевидения" как СМИ|ish=Interfax.ru|kirish sanasi=2022-01-28|arxivsana=2022-01-28|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220128144014/https://www.interfax.ru/russia/571292}}</ref>. “Ushbu vazifalarni amalga oshirish uchun jurnalistlarning yanada mustaqil bo'lishi juda muhim”, - dedi Savastyanova<ref>{{Veb manbasi|url=https://tass.ru/obschestvo/4426167|sarlavha=Госдума намерена преобразовать парламентское телевидение в отдельное СМИ|ish=ТАСС|kirish sanasi=2022-01-28|arxivsana=2022-01-28|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220128144018/https://tass.ru/obschestvo/4426167}}</ref><ref name="автоссылка1">{{Veb manbasi|til=ru|url=https://ria.ru/20170720/1498813200.html|sarlavha=Госдума приняла постановление об учреждении СМИ "Парламентское телевидение"|ish=РИА Новости|sana=20170720T1037|kirish sanasi=2022-01-28|arxivsana=2022-01-28|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220128144014/https://ria.ru/20170720/1498813200.html}}</ref>. Kanal 2017-yil 11-avgustda tashkil etilgan. == Jamoa va boshqaruv == Telekanal jamoasi - bu professional prodyuserlar, muharrirlar, muxbirlar va operatorlar jamoasidan iboratdir<ref>{{Veb manbasi|url=https://riamo.ru/article/324860/gosduma-zapustila-sobstvennoe-televidenie.xl|sarlavha=Госдума запустила собственное телевидение|ish=riamo.ru|kirish sanasi=2022-01-28|arxivsana=2022-01-28|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220128144016/https://riamo.ru/article/324860/gosduma-zapustila-sobstvennoe-televidenie.xl}}</ref>. 2020-yil iyun oyidan boshlab telekanalning rejissyor, bosh muharriri - Pushkin Sergey Evgenievich. Tashkilot Kuzatuv kengashi Davlat Dumasidagi barcha fraksiyalarning vakillarini o'z ichiga oladi - " Yagona Rossiya ", Rossiya Federatsiyasi Kommunistik partiyasi, Liberal-demokratik partiyasi, SRPZP va Yangi odamlar . Kuzatuv kengashi raisi - Tolstoy Pyotr Olegovich<ref>{{Veb manbasi|url=https://tass.ru/encyclopedia/person/tolstoy-petr-olegovich|sarlavha=Толстой, Петр Олегович|ish=ТАСС|kirish sanasi=2022-01-28|arxivsana=2022-01-28|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220128144014/https://tass.ru/encyclopedia/person/tolstoy-petr-olegovich}}</ref>, Davlat Dumasi raisining o'rinbosari. == Radioeshittirish va ijtimoiy tarmoqlar == Kanal har bir insonning qiziqishlari va axborot iste'mol qilish odatlariga qarab turli formatlarda efirga uzatiladi: * '''Telekanal efiri''' - yangiliklar, tahlillar, kechayu kunduz intervyular. Eshittirish veb-saytda, shuningdek raqamli xizmatlar va platformalarda amalga oshiriladi: MegaFon TV, Megogo, Onlime va Lime HD. “Rossiya-24” telekanali har hafta “Parlament soati” dasturini olib boradi. * '''Internet-ommaviy axborot vositalari''' - www.dumatv.ru - Davlat Dumasi yangiliklari, qabul qilingan qonunlarning mohiyatini aniq ko'rsatadigan uzoq o'qishlar va videolarni nashr etadi. Telekanal sayti axborotni OAVga taqdim etish tendensiyalaridan kelib chiqib, dizayni va tuzilishini bir necha bor o‘zgartirdi. * '''Ijtimoiy tarmoqlar''' — kanal barcha yirik ijtimoiy tarmoqlarda mavjud boʻlib, auditoriyani qamrab olish boʻyicha baʼzi yetakchi ommaviy axborot vositalarini ortda qoldiradi — oʻnlab turli video formatlar: hisobotlar, intervyular, stend-uplar, podkastlar, sharhlar, koʻcha suhbatlari, hikoyalardagi yangiliklar va Instagram’da deputatlar bilan translyatsiyalar, YouTube va Vkontakte’da yalpi majlislarning jonli efirlari va translyatsiyalari, hujjatli va maxsus filmlar, loyihalar, telegram kanalida eksklyuziv videolarni o'z ichiga oladi Shuningdek, Yandex-da. Yangiliklarda DUMA TV video sharhlari ko'rsatilgan. == Musobaqalar va mukofotlar == Kanal professional muhitdagi ijodiy tanlovlarda ishtirok etadi, eng yangi - " TEFI -Multimedia" - jurnalistika sohasidagi eng yuqori yutuqlar uchun milliy mukofot bo'lib, unda "Intervyu" kanalining dasturi hakamlar hay'ati tomonidan tanlab olingan. Vladimir Pozner dasturi bilan qatnashchilar orasida g'olib bo'ldi<ref>{{Veb manbasi|url=http://mmedia.tefi.ru/5403/|sarlavha=ТЭФИ|ish=mmedia.tefi.ru|kirish sanasi=2022-01-28|arxivsana=2022-01-28|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220128144016/http://mmedia.tefi.ru/5403/}}</ref> . Rossiya matbuoti kunida Davlat Dumasi raisi Vyacheslav Volodin Rossiya ommaviy axborot vositalarida Davlat dumasi faoliyatini eng yaxshi yoritish uchun ijodiy tanlov g'oliblariga diplomlarni topshiradi va DUMA TV xodimlari har yili mukofotlanganlar qatoriga kiradi<ref>{{Veb manbasi|til=ru|url=http://duma.gov.ru/news/53194/|sarlavha=В Государственной Думе наградили парламентских журналистов|ish=Государственная Дума|kirish sanasi=2022-01-28|arxivsana=2022-01-28|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220128155525/http://duma.gov.ru/news/53194/}}</ref><ref>{{Veb manbasi|til=ru|url=http://duma.gov.ru/news/50496/|sarlavha=Вячеслав Володин наградил победителей конкурса на лучшее освещение в СМИ деятельности ГД|ish=Государственная Дума|kirish sanasi=2022-01-28|arxivsana=2022-01-28|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220128155529/http://duma.gov.ru/news/50496/}}</ref><ref>{{Veb manbasi|til=ru|url=http://duma.gov.ru/news/47491/|sarlavha=В Государственной Думе наградили парламентских журналистов|ish=Государственная Дума|kirish sanasi=2022-01-28|arxivsana=2022-01-28|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220128151021/http://duma.gov.ru/news/47491/}}</ref><ref>{{Veb manbasi|til=ru|url=http://duma.gov.ru/news/29425/|sarlavha=В Государственной Думе наградили парламентских корреспондентов|ish=Государственная Дума|kirish sanasi=2022-01-28|arxivsana=2022-01-28|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220128151025/http://duma.gov.ru/news/29425/}}</ref>. == Tv Dasturlar == DUMA TV jamoasi eksklyuziv dasturlar, maxsus reportajlar, intervyular, yangiliklar hikoyalari, tahliliy tadqiqotlar, jurnalistik tadqiqotlar bilan shug'ullanadi, Davlat Dumasi deputatlarining muhim qonun loyihalari va mamlakat va dunyodagi asosiy voqealar bo'yicha ekspert xulosalarini taqdim etadi. Bu jadvalda dasturlar ro'yxatini ko'rishiz mumkun<ref>{{Veb manbasi|url=https://dumatv.ru/categories/programms|sarlavha=Программы Парламентского телевидения ГД РФ|ish=dumatv.ru|kirish sanasi=2022-01-28|arxivsana=2022-01-28|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220128144016/https://dumatv.ru/categories/programms}}</ref>: {| class="standard sortable" ! width="35%" |Ism ! width="45%" | Tavsif |- | “ Parlament soati ” | Parlament haftaligi yakunlari. Kanalning flagman dasturi 1997 yildan beri mavjud. U "DUMA TV" va " [[Rossiya-24|Rossiya 24]] " telekanallarida namoyish etiladi. |- | "Tarix" | Bir necha daqiqada mutlaqo boshqa hodisalarning hikoyasi nafaqat aytiladi, balki grafik jihatdan ham ko'rsatiladi - pensiya tizimidan Sovet va Rossiya kosmonavtikasining kelib chiqishigacha. |- | "Xalq fikri" | Joriy voqealar haqida haftalik dastur. |- | "Bizning hamma narsamiz" | Rossiya innovatsiyalari, ilg'or texnologiyalari va ularni yaratuvchi odamlar haqida ilmiy-ma'rifiy loyiha. Moderator: Dmitriy Oreshkin. |- | "Tartibda; ... uchun" | Vyacheslav Konovalov bilan hafta natijalari. Hammani qiziqtiradigan narsa haqida qisqacha va aniq. |- | "Kofe sovishidan oldin" | Ertalabki tahliliy dastur. Bir chashka qahva ustida boshlovchi Rossiyadagi ijtimoiy o'zgarishlar haqida gapiradi. |- | "Duma nuri" | Bu Davlat Dumasi tomonidan qabul qilingan yangi qonunlar haqida sodda va aniq aytib beradi. Yangi qonunlar tomoshabin uchun sodda va tushunarli tilda tushuntirilgan. |- | "Duma yorug'lik sharhlari" | YouTube kanali obunachilari va ijtimoiy tarmoqlarning qonun loyihalari va Davlat Dumasining hayoti haqidagi savollariga javoblar bilan format. |- | "To'g'ridan-to'g'ri nutq" | Kunning eng muhim voqealariga eng so'nggi sharhlar. “To‘g‘ridan-to‘g‘ri nutq” yangi tahliliy dasturi nozik masalalarga parlament fikri prizmasidan har tomonlama ko‘zda tutilgan. |- | IZOHLARSIZ | Muhokama qilingan dolzarb mavzularda deputatlarning yorqin bayonotlari. Izohlar yo'q - so'z tinglovchilarga beriladi. |- | "Oddiy murakkab haqiqat" | Analitik uzatish. Yangi qonunlar haqida oddiy va tushunarli. |- | "Qonuniy savol" | Deputatlar qabul qilingan qonunlar yuzasidan savollarga javob bermoqda. |- | "Qonuniy savol. Podkast" | Berilgan mavzu bo'yicha mutaxassislar oddiy va tabiiy ravishda eng keskin, ba'zan esa juda havaskor savollarga javob berishadi - yadro fizikasi va kriptovalyutadan oilaviy munosabatlargacha. |- | "Deja Vu" | Uy egasi hayotimizdagi o'zgarishlar haqida retrospektiv orqali gapiradi. |- | "Qisqasini etkanda" | Yangi qonunlardan qanday foydalanish va ularni amalda qo‘llash bo‘yicha haftalik dastur. Haftalik o'quv dasturi. |- | "Intervyu" | Joriy intervyu. Studiyada mutaxassislar, deputatlar, soha vakillari bilan dolzarb masalalar va qonun loyihalari yuzasidan atroflicha suhbat, tashabbuslar va qabul qilingan hujjatlar muhokamasi. |- | "Tushunarli" | Davlat Dumasida qabul qilingan qonunlar tushunarli tilda tushuntirilgan loyiha. Har bir qonun ijobiy o‘zgarishlar nuqtai nazaridan talqin qilinadi. |- | "Reportaj" | Eng qiziqarli haqida sahnadan. Davlat Dumasida va undan tashqarida deputatlar ishtirokida sodir bo'layotgan voqealar haqida. |- | “Yangiliklar rukni” | Uy egasi o'zining interaktiv hamkasbi bilan birgalikda nafaqat Davlat Dumasi devorlari ichida nima sodir bo'layotgani haqida gapiradi. O'tgan haftada hal qilib bo'lmaydigan hamma narsa. |- | "Chet elda yaxshiroq" | Rossiyada noyob sayyohlik joylari haqida dastur. |- | "CHAQIRISH" | Ettinchi chaqiriq Davlat Dumasi ishiga bag'ishlangan "Chaqiriq" hujjatli sikli. Film besh epizodni o'z ichiga oladi, ular kontseptual jihatdan parlament yillarining har biriga mos keladi - Rossiya va butun dunyo hayotidagi muhim voqealar. Film 2016 yildan 2021 yilgacha bo'lgan eng muhim voqealar - parlament ishidagi o'zgarishlar, Rossiyaning PAPAga qaytishi va Suriyadagi jangovar harakatlardan tortib, pensiya islohoti, Konstitutsiyaga o'zgartirishlar kiritish va aldangan aktsiyadorlar muammosini hal qilish haqida hikoya qiladi. Film rejissyori “Rossiyani bil” loyihasi mualliflik guruhi tarkibida Triple F kinofestivalining Gran-prisi sovrindori Denis Fedonenkov. |- | "SAMOVAR podkasti" | Taklif etilgan mehmonlar bilan dolzarb mavzularda suhbatlar. Sevgi bilan Rossiyadan atmosfera dasturi. |- | "Ularning xayolida nima bor? » | Rossiyada yashash va ishlash maqsadida vatanini tark etgan xorijliklar bilan suhbat. Oxirgi sonlar qahramonlari - Sankt-Peterburgdagi Toyota zavodi rahbari Masashi Ishida va angliyalik rus fermeri Jon Kopiski. |} == Google tomonidan bloklangan == 2022-yil 9-aprelda Google DUMA TV [[YouTube]] kanalini bloklab qo‘ydi va bu blokirovkani sanktsiyalar to‘g‘risidagi qonunlar va savdo qoidalariga rioya qilish bilan bog‘ladi. Roskomnadzor YouTube internet xizmatiga egalik qiluvchi Google MChJdan Rossiya Federatsiyasi Davlat Dumasining Duma telekanaliga kirishni zudlik bilan tiklashni talab qildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=9 апреля 2022 |title=ИНТЕРНЕТ СЮЖЕТ: АНТИРОССИЙСКИЕ САНКЦИИ Google объяснил блокировку канала «Дума ТВ» в YouTube соблюдением закона о санкциях |publisher=[[Известия]] |url=https://iz.ru/1318210/2022-04-09/google-obiasnil-blokirovku-kanala-duma-tv-v-youtube-sobliudeniem-zakona-o-sanktciiakh |access-date=2022-04-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220415091943/https://iz.ru/1318210/2022-04-09/google-obiasnil-blokirovku-kanala-duma-tv-v-youtube-sobliudeniem-zakona-o-sanktciiakh |archive-date=2022-04-15}}</ref>. == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * {{Yangiliklar manbasi |date=27 ноября 2018 |title=«Дума ТВ». Зачем высшему законодательному органу России свой телеканал? |publisher=[[BFM.ru]] |url=https://www.bfm.ru/news/400641 |access-date=2022-04-15}} * {{Yangiliklar manbasi |date=2 ноября 2018 |title=Телеканал Дума ТВ расскажет о деятельности депутатов |publisher=Новости ВПК |url=https://vpk.name/news/233260_telekanal_duma_tv_rasskazhet_o_deyatelnosti_deputatov.html |access-date=2022-04-15}} * {{Yangiliklar manbasi |date=10 декабря 2019 |title=Включение телеканала «Дума ТВ» |publisher=Сайт компании [[Ростелеком]] |url=https://msk.rt.ru/group/52/content/903 |access-date=2022-04-15}} === Rasmiy === * [http://dumatv.ru/ DUMA TV rasmiy sayti] * [https://vk.com/tvduma Vkontakte-da DUMATV] * Facebookda DUMATV * [https://ok.ru/dumatv Odnoklassnikida DUMATV] * [https://t.me/videoduma Telegramda DUMATV] * [https://www.instagram.com/dumatv/ Instagramda DUMATV] * [https://www.youtube.com/c/tvduma YouTube'da DUMATV] * [https://zen.yandex.ru/dumatv Yandex-da DUMATV.] [https://zen.yandex.ru/dumatv Zen] [[Turkum:WikiJurnalistika]] [[Turkum:Jurnalistika]] [[Turkum:Televideniye]] [[Turkum:Televideniye loyihasi maqolalari]] [[Turkum:Telekanallar]] [[Turkum:Jurnalistik tashkilotlar]] [[Turkum:Rossiya televideniyesi]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] 4j3m6mof6lylxv8eg497ts3gfxkw5wn 2817237 2817235 2022-08-29T10:49:45Z BaxtiyJahon 75776 wikitext text/x-wiki '''"DUMA TV"''' - Rossiya Federatsiyasi Federal Majlisi Davlat Dumasining parlament televideniesi hisonlanadi. Rossiya parlamenti palatalaridan biri - Davlat Dumasi qanday ishlashi, yangi qonunchilik tashabbuslari va Davlat Dumasi deputatlarining ijtimoiy faoliyati haqida ma'lumoylarni taqdim qiluvchi ommaviy axborot vositasidir. == Yaratilish tarixi == 2017-yilda Davlat Dumasi yalpi majlisida davlat federal ommaviy axborot vositalari - Parlament televideniyesini tashkil etish to'g'risida qaror qabul qildi<ref name="автоссылка1">{{Veb manbasi|til=ru|url=https://ria.ru/20170720/1498813200.html|sarlavha=Госдума приняла постановление об учреждении СМИ "Парламентское телевидение"|ish=РИА Новости|sana=20170720T1037|kirish sanasi=2022-01-28|arxivsana=2022-01-28|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220128144014/https://ria.ru/20170720/1498813200.html}}</ref>. Yaratishning asosiy maqsadi - Rossiya Federatsiyasi fuqarolariga Davlat Dumasi faoliyati to'g'risida keng qamrovli ma'lumot berishdir<ref>{{Veb manbasi|til=ru|url=https://www.kommersant.ru/doc/3361862|sarlavha=Госдума учредила СМИ «Парламентское телевидение»|ish=www.kommersant.ru|sana=2017-07-20|kirish sanasi=2022-01-28|arxivsana=2022-01-28|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220128144014/https://www.kommersant.ru/doc/3361862}}</ref>. Davlat Dumasining Reglament bo'yicha qo'mitasi rahbari Olga Savastyanovaning so'zlariga ko'ra, parlament quyi palatasi Davlat Dumasining faoliyati haqida to'liq ma'lumotni qayta aloqa elementlari bilan, shuningdek, turli xil video formatlardan foydalangan holda ko'rishni xohlaydi<ref>{{Veb manbasi|til=ru|url=https://www.interfax.ru/russia/571292|sarlavha=Госдума рассмотрит вопрос о регистрации "Парламентского телевидения" как СМИ|ish=Interfax.ru|kirish sanasi=2022-01-28|arxivsana=2022-01-28|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220128144014/https://www.interfax.ru/russia/571292}}</ref>. “Ushbu vazifalarni amalga oshirish uchun jurnalistlarning yanada mustaqil bo'lishi juda muhim”, - dedi Savastyanova<ref>{{Veb manbasi|url=https://tass.ru/obschestvo/4426167|sarlavha=Госдума намерена преобразовать парламентское телевидение в отдельное СМИ|ish=ТАСС|kirish sanasi=2022-01-28|arxivsana=2022-01-28|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220128144018/https://tass.ru/obschestvo/4426167}}</ref><ref name="автоссылка1">{{Veb manbasi|til=ru|url=https://ria.ru/20170720/1498813200.html|sarlavha=Госдума приняла постановление об учреждении СМИ "Парламентское телевидение"|ish=РИА Новости|sana=20170720T1037|kirish sanasi=2022-01-28|arxivsana=2022-01-28|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220128144014/https://ria.ru/20170720/1498813200.html}}</ref>. Kanal 2017-yil 11-avgustda tashkil etilgan. == Jamoa va boshqaruv == Telekanal jamoasi - bu professional prodyuserlar, muharrirlar, muxbirlar va operatorlar jamoasidan iboratdir<ref>{{Veb manbasi|url=https://riamo.ru/article/324860/gosduma-zapustila-sobstvennoe-televidenie.xl|sarlavha=Госдума запустила собственное телевидение|ish=riamo.ru|kirish sanasi=2022-01-28|arxivsana=2022-01-28|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220128144016/https://riamo.ru/article/324860/gosduma-zapustila-sobstvennoe-televidenie.xl}}</ref>. 2020-yil iyun oyidan boshlab telekanalning rejissyor, bosh muharriri - Pushkin Sergey Evgenievich. Tashkilot Kuzatuv kengashi Davlat Dumasidagi barcha fraksiyalarning vakillarini o'z ichiga oladi - " Yagona Rossiya ", Rossiya Federatsiyasi Kommunistik partiyasi, Liberal-demokratik partiyasi, SRPZP va Yangi odamlar . Kuzatuv kengashi raisi - Tolstoy Pyotr Olegovich<ref>{{Veb manbasi|url=https://tass.ru/encyclopedia/person/tolstoy-petr-olegovich|sarlavha=Толстой, Петр Олегович|ish=ТАСС|kirish sanasi=2022-01-28|arxivsana=2022-01-28|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220128144014/https://tass.ru/encyclopedia/person/tolstoy-petr-olegovich}}</ref>, Davlat Dumasi raisining o'rinbosari. == Radioeshittirish va ijtimoiy tarmoqlar == Kanal har bir insonning qiziqishlari va axborot iste'mol qilish odatlariga qarab turli formatlarda efirga uzatiladi: * '''Telekanal efiri''' - yangiliklar, tahlillar, kechayu kunduz intervyular. Eshittirish veb-saytda, shuningdek raqamli xizmatlar va platformalarda amalga oshiriladi: MegaFon TV, Megogo, Onlime va Lime HD. “Rossiya-24” telekanali har hafta “Parlament soati” dasturini olib boradi. * '''Internet-ommaviy axborot vositalari''' - www.dumatv.ru - Davlat Dumasi yangiliklari, qabul qilingan qonunlarning mohiyatini aniq ko'rsatadigan uzoq o'qishlar va videolarni nashr etadi. Telekanal sayti axborotni OAVga taqdim etish tendensiyalaridan kelib chiqib, dizayni va tuzilishini bir necha bor o‘zgartirdi. * '''Ijtimoiy tarmoqlar''' — kanal barcha yirik ijtimoiy tarmoqlarda mavjud boʻlib, auditoriyani qamrab olish boʻyicha baʼzi yetakchi ommaviy axborot vositalarini ortda qoldiradi — oʻnlab turli video formatlar: hisobotlar, intervyular, stend-uplar, podkastlar, sharhlar, koʻcha suhbatlari, hikoyalardagi yangiliklar va Instagram’da deputatlar bilan translyatsiyalar, YouTube va Vkontakte’da yalpi majlislarning jonli efirlari va translyatsiyalari, hujjatli va maxsus filmlar, loyihalar, telegram kanalida eksklyuziv videolarni o'z ichiga oladi Shuningdek, Yandex-da. Yangiliklarda DUMA TV video sharhlari ko'rsatilgan. == Musobaqalar va mukofotlar == Kanal professional muhitdagi ijodiy tanlovlarda ishtirok etadi, eng yangi - " TEFI -Multimedia" - jurnalistika sohasidagi eng yuqori yutuqlar uchun milliy mukofot bo'lib, unda "Intervyu" kanalining dasturi hakamlar hay'ati tomonidan tanlab olingan. Vladimir Pozner dasturi bilan qatnashchilar orasida g'olib bo'ldi<ref>{{Veb manbasi|url=http://mmedia.tefi.ru/5403/|sarlavha=ТЭФИ|ish=mmedia.tefi.ru|kirish sanasi=2022-01-28|arxivsana=2022-01-28|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220128144016/http://mmedia.tefi.ru/5403/}}</ref> . Rossiya matbuoti kunida Davlat Dumasi raisi Vyacheslav Volodin Rossiya ommaviy axborot vositalarida Davlat dumasi faoliyatini eng yaxshi yoritish uchun ijodiy tanlov g'oliblariga diplomlarni topshiradi va DUMA TV xodimlari har yili mukofotlanganlar qatoriga kiradi<ref>{{Veb manbasi|til=ru|url=http://duma.gov.ru/news/53194/|sarlavha=В Государственной Думе наградили парламентских журналистов|ish=Государственная Дума|kirish sanasi=2022-01-28|arxivsana=2022-01-28|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220128155525/http://duma.gov.ru/news/53194/}}</ref><ref>{{Veb manbasi|til=ru|url=http://duma.gov.ru/news/50496/|sarlavha=Вячеслав Володин наградил победителей конкурса на лучшее освещение в СМИ деятельности ГД|ish=Государственная Дума|kirish sanasi=2022-01-28|arxivsana=2022-01-28|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220128155529/http://duma.gov.ru/news/50496/}}</ref><ref>{{Veb manbasi|til=ru|url=http://duma.gov.ru/news/47491/|sarlavha=В Государственной Думе наградили парламентских журналистов|ish=Государственная Дума|kirish sanasi=2022-01-28|arxivsana=2022-01-28|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220128151021/http://duma.gov.ru/news/47491/}}</ref><ref>{{Veb manbasi|til=ru|url=http://duma.gov.ru/news/29425/|sarlavha=В Государственной Думе наградили парламентских корреспондентов|ish=Государственная Дума|kirish sanasi=2022-01-28|arxivsana=2022-01-28|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220128151025/http://duma.gov.ru/news/29425/}}</ref>. == Tv Dasturlar == DUMA TV jamoasi eksklyuziv dasturlar, maxsus reportajlar, intervyular, yangiliklar hikoyalari, tahliliy tadqiqotlar, jurnalistik tadqiqotlar bilan shug'ullanadi, Davlat Dumasi deputatlarining muhim qonun loyihalari va mamlakat va dunyodagi asosiy voqealar bo'yicha ekspert xulosalarini taqdim etadi. Bu jadvalda dasturlar ro'yxatini ko'rishiz mumkun<ref>{{Veb manbasi|url=https://dumatv.ru/categories/programms|sarlavha=Программы Парламентского телевидения ГД РФ|ish=dumatv.ru|kirish sanasi=2022-01-28|arxivsana=2022-01-28|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220128144016/https://dumatv.ru/categories/programms}}</ref>: {| class="standard sortable" ! width="35%" |Ism ! width="45%" | Tavsif |- | “ Parlament soati ” | Parlament haftaligi yakunlari. Kanalning flagman dasturi 1997 yildan beri mavjud. U "DUMA TV" va " [[Rossiya-24|Rossiya 24]] " telekanallarida namoyish etiladi. |- | "Tarix" | Bir necha daqiqada mutlaqo boshqa hodisalarning hikoyasi nafaqat aytiladi, balki grafik jihatdan ham ko'rsatiladi - pensiya tizimidan Sovet va Rossiya kosmonavtikasining kelib chiqishigacha. |- | "Xalq fikri" | Joriy voqealar haqida haftalik dastur. |- | "Bizning hamma narsamiz" | Rossiya innovatsiyalari, ilg'or texnologiyalari va ularni yaratuvchi odamlar haqida ilmiy-ma'rifiy loyiha. Moderator: Dmitriy Oreshkin. |- | "Tartibda; ... uchun" | Vyacheslav Konovalov bilan hafta natijalari. Hammani qiziqtiradigan narsa haqida qisqacha va aniq. |- | "Kofe sovishidan oldin" | Ertalabki tahliliy dastur. Bir chashka qahva ustida boshlovchi Rossiyadagi ijtimoiy o'zgarishlar haqida gapiradi. |- | "Duma nuri" | Bu Davlat Dumasi tomonidan qabul qilingan yangi qonunlar haqida sodda va aniq aytib beradi. Yangi qonunlar tomoshabin uchun sodda va tushunarli tilda tushuntirilgan. |- | "Duma yorug'lik sharhlari" | YouTube kanali obunachilari va ijtimoiy tarmoqlarning qonun loyihalari va Davlat Dumasining hayoti haqidagi savollariga javoblar bilan format. |- | "To'g'ridan-to'g'ri nutq" | Kunning eng muhim voqealariga eng so'nggi sharhlar. “To‘g‘ridan-to‘g‘ri nutq” yangi tahliliy dasturi nozik masalalarga parlament fikri prizmasidan har tomonlama ko‘zda tutilgan. |- | IZOHLARSIZ | Muhokama qilingan dolzarb mavzularda deputatlarning yorqin bayonotlari. Izohlar yo'q - so'z tinglovchilarga beriladi. |- | "Oddiy murakkab haqiqat" | Analitik uzatish. Yangi qonunlar haqida oddiy va tushunarli. |- | "Qonuniy savol" | Deputatlar qabul qilingan qonunlar yuzasidan savollarga javob bermoqda. |- | "Qonuniy savol. Podkast" | Berilgan mavzu bo'yicha mutaxassislar oddiy va tabiiy ravishda eng keskin, ba'zan esa juda havaskor savollarga javob berishadi - yadro fizikasi va kriptovalyutadan oilaviy munosabatlargacha. |- | "Deja Vu" | Uy egasi hayotimizdagi o'zgarishlar haqida retrospektiv orqali gapiradi. |- | "Qisqasini etkanda" | Yangi qonunlardan qanday foydalanish va ularni amalda qo‘llash bo‘yicha haftalik dastur. Haftalik o'quv dasturi. |- | "Intervyu" | Joriy intervyu. Studiyada mutaxassislar, deputatlar, soha vakillari bilan dolzarb masalalar va qonun loyihalari yuzasidan atroflicha suhbat, tashabbuslar va qabul qilingan hujjatlar muhokamasi. |- | "Tushunarli" | Davlat Dumasida qabul qilingan qonunlar tushunarli tilda tushuntirilgan loyiha. Har bir qonun ijobiy o‘zgarishlar nuqtai nazaridan talqin qilinadi. |- | "Reportaj" | Eng qiziqarli haqida sahnadan. Davlat Dumasida va undan tashqarida deputatlar ishtirokida sodir bo'layotgan voqealar haqida. |- | “Yangiliklar rukni” | Uy egasi o'zining interaktiv hamkasbi bilan birgalikda nafaqat Davlat Dumasi devorlari ichida nima sodir bo'layotgani haqida gapiradi. O'tgan haftada hal qilib bo'lmaydigan hamma narsa. |- | "Chet elda yaxshiroq" | Rossiyada noyob sayyohlik joylari haqida dastur. |- | "CHAQIRISH" | Ettinchi chaqiriq Davlat Dumasi ishiga bag'ishlangan "Chaqiriq" hujjatli sikli. Film besh epizodni o'z ichiga oladi, ular kontseptual jihatdan parlament yillarining har biriga mos keladi - Rossiya va butun dunyo hayotidagi muhim voqealar. Film 2016 yildan 2021 yilgacha bo'lgan eng muhim voqealar - parlament ishidagi o'zgarishlar, Rossiyaning PAPAga qaytishi va Suriyadagi jangovar harakatlardan tortib, pensiya islohoti, Konstitutsiyaga o'zgartirishlar kiritish va aldangan aktsiyadorlar muammosini hal qilish haqida hikoya qiladi. Film rejissyori “Rossiyani bil” loyihasi mualliflik guruhi tarkibida Triple F kinofestivalining Gran-prisi sovrindori Denis Fedonenkov. |- | "SAMOVAR podkasti" | Taklif etilgan mehmonlar bilan dolzarb mavzularda suhbatlar. Sevgi bilan Rossiyadan atmosfera dasturi. |- | "Ularning xayolida nima bor? » | Rossiyada yashash va ishlash maqsadida vatanini tark etgan xorijliklar bilan suhbat. Oxirgi sonlar qahramonlari - Sankt-Peterburgdagi Toyota zavodi rahbari Masashi Ishida va angliyalik rus fermeri Jon Kopiski. |} == Google tomonidan bloklangan == 2022-yil 9-aprelda Google DUMA TV [[YouTube]] kanalini bloklab qo‘ydi va bu blokirovkani sanktsiyalar to‘g‘risidagi qonunlar va savdo qoidalariga rioya qilish bilan bog‘ladi. Roskomnadzor YouTube internet xizmatiga egalik qiluvchi Google MChJdan Rossiya Federatsiyasi Davlat Dumasining Duma telekanaliga kirishni zudlik bilan tiklashni talab qildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=9 апреля 2022 |title=ИНТЕРНЕТ СЮЖЕТ: АНТИРОССИЙСКИЕ САНКЦИИ Google объяснил блокировку канала «Дума ТВ» в YouTube соблюдением закона о санкциях |publisher=[[Известия]] |url=https://iz.ru/1318210/2022-04-09/google-obiasnil-blokirovku-kanala-duma-tv-v-youtube-sobliudeniem-zakona-o-sanktciiakh |access-date=2022-04-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220415091943/https://iz.ru/1318210/2022-04-09/google-obiasnil-blokirovku-kanala-duma-tv-v-youtube-sobliudeniem-zakona-o-sanktciiakh |archive-date=2022-04-15}}</ref>. == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * {{Yangiliklar manbasi |date=27 ноября 2018 |title=«Дума ТВ». Зачем высшему законодательному органу России свой телеканал? |publisher=[[BFM.ru]] |url=https://www.bfm.ru/news/400641 |access-date=2022-04-15}} * {{Yangiliklar manbasi |date=2 ноября 2018 |title=Телеканал Дума ТВ расскажет о деятельности депутатов |publisher=Новости ВПК |url=https://vpk.name/news/233260_telekanal_duma_tv_rasskazhet_o_deyatelnosti_deputatov.html |access-date=2022-04-15}} * {{Yangiliklar manbasi |date=10 декабря 2019 |title=Включение телеканала «Дума ТВ» |publisher=Сайт компании [[Ростелеком]] |url=https://msk.rt.ru/group/52/content/903 |access-date=2022-04-15}} === Rasmiy === * [http://dumatv.ru/ DUMA TV rasmiy sayti] * [https://vk.com/tvduma Vkontakte-da DUMATV] * Facebookda DUMATV * [https://ok.ru/dumatv Odnoklassnikida DUMATV] * [https://t.me/videoduma Telegramda DUMATV] * [https://www.instagram.com/dumatv/ Instagramda DUMATV] * [https://www.youtube.com/c/tvduma YouTube'da DUMATV] * [https://zen.yandex.ru/dumatv Yandex-da DUMATV.] [https://zen.yandex.ru/dumatv Zen] [[Turkum:WikiJurnalistika]] [[Turkum:Jurnalistika]] [[Turkum:Televideniye]] [[Turkum:Televideniye loyihasi maqolalari]] [[Turkum:Telekanallar]] [[Turkum:Jurnalistik tashkilotlar]] [[Turkum:Rossiya televideniyesi]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] 01u2wnynd4my1m2id0442r4idhswo50 Munozara:Marin Honda 1 784250 2817248 2022-08-29T10:54:25Z Akhrarova Ezoza 56652 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wiki-stipendiya-marafoni wikitext text/x-wiki {{WikiStipendiya marafoni}} hknvhqpci7fsqrddjh7so3uaaxfhdxg Yordi 0 784251 2817250 2022-08-29T10:56:57Z Sakinabonu 76607 „[[:en:Special:Redirect/revision/1101714569|Yordi]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki '''Gorge González Díaz''' (1974-yilning 14-sentabrida tug'ilgan), '''Yordi''' nomi bilan tanilgan, ispaniyalik nafaqadagi professional [[Futbol|futbolchi]], [[Hujumchi (futbol)|hujumchi]] sifatida o'ynagan. Sayohatchi, u [[La Liga|La Ligada]] o'n mavsum davomida 180 ta o'yin o'tkazdi va 37 ta gol urdi, beshta jamoa (ayniqsa Saragosa) va Segunda divizionida 161 o'yin o'tkazib, 61 ta gol urgan futbolchi edi. 2002-yilda Yordi Angliyada Blekbern Rovers bilan olti oylik mashg'ulot o'tkazdi. == Faoliyati == [[Andalusiya]], Kadis, [[San Fernando|San-Fernando]] shahrida tug'ilgan Yordi professional faoliyatini "Sevilya" da boshlagan va 1996-yilda [[Atlético Madrid|"Atletiko Madrid"ga]] o'tgan. U o'zining yagona mavsumining ko'p qismini "''Kolxoneros''"da B-jamoasi bilan o'tkazdi, Segunda Divizionida ''Pichichi Trophy'' sovrinini qo'lga kiritdi va ikkita asosiy tarkibga atigi ikki marta chaqirildi, bir marta [[UEFA Chempionlar Ligasi]] uchun; 1997-yil 23-iyunda u so'nggi turda [[Tenerife|Tenerifega]] qarshi o'z uyida 3:0 hisobida mag'lub bo'lgan uchrashuvda 30 daqiqa o'ynadi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Muñoz |first=Miguel Ángel |date=24 June 1997 |title=Traca final en Madrid |language=es |trans-title=It ended with a bang in Madrid |work=[[Mundo Deportivo]] |url=http://hemeroteca.mundodeportivo.com/preview/1997/06/24/pagina-27/1395944/pdf.html |access-date=11 June 2014}}</ref>. 1997-yilning yozida Yordi "Real Saragosa" bilan shartnoma imzoladi, u erda u etti mavsum davomida ikkinchi darajali o'ynadi, deyarli har doim zaxira o'rindig'idan o'rin olgan bo'lsa-da, juda muhim hujumchi edi: 2000-01-da, masalan, [[Aragon (viloyat)|Aragon]] jamoasi g'alaba qozongan. [[Copa del Rey]]<ref name="ABC">{{Yangiliklar manbasi |last=Ortego |first=Enrique |date=1 July 2001 |title=Zaragoza, no hay quinta Copa mala |language=es |trans-title=Zaragoza, no such thing as a bad fifth Cup |work=[[ABC (newspaper)|ABC]] |url=http://hemeroteca.abc.es/nav/Navigate.exe/hemeroteca/madrid/abc/2001/07/01/066.html |access-date=11 June 2014}}</ref>, u [[La Liga|La Liganing]] 31-o'yinidan atigi o'ntasida maydonga tushdi va to'rt marta yakuniy 17-o'rin uchun gol urdi - zo'rg'a tushib ketish zonasidan chiqib ketdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.vavel.com/es/futbol/2017/12/13/real-zaragoza/857539-yo-jugue-en-el-real-zaragoza-jorge-gonzalez-diaz-yordigol.html|sarlavha=Yo jugué en el Real Zaragoza: Jorge González Díaz, "Yordigol"|nashriyot=[[Vavel]]|ism=Jorge|muallif=Urriza Arpal|til=es|sana=13 December 2017|kirish sanasi=22 August 2018}}</ref>. 2002-yilning fevralida Saragosa Yordini "Blekbern Rovers" ga ijaraga berdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/teams/b/blackburn_rovers/1830629.stm|sarlavha=Yordi joins Blackburn|nashriyot=[[BBC Sport]]|sana=20 February 2002|kirish sanasi=27 April 2011}}</ref>. Evud Parkdagi faoliyati davomida u zaxiradan maydonga tushdi, chunki uning jamoasi 2002-yil Futbol Ligasi kubogida g'olib chiqdi<ref name="BBC">{{Veb manbasi|url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/worthington_cup/1834988.stm|sarlavha=Cole strike stuns Spurs|nashriyot=BBC Sport|sana=24 February 2002|kirish sanasi=26 December 2016}}</ref>, shuningdek, [[Angliya Premer-ligasi|Premer-ligada]] "Sautgempton"<ref>{{Veb manbasi|url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/eng_prem/1900870.stm|sarlavha=Blackburn secure vital win|nashriyot=BBC Sport|sana=1 April 2002|kirish sanasi=27 August 2009}}</ref> va Midlsbroga qarshi o'yinlarda ikkita gol urdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/eng_prem/1938506.stm|sarlavha=Blackburn blow Boro away|nashriyot=BBC Sport|sana=20 April 2002|kirish sanasi=27 August 2009}}</ref>. Keyinchalik u o'z mamlakatiga qaytib keldi va Xetafe CF va RCD Mallorca ni himoya qildi va oxirgi klubda kamdan-kam o'ynadi (ikkalasi ham yuqori darajada). 32 yoshli Yordi ikkinchi divizionda Xerez CD bilan faoliyatini biroz tikladi. Birinchi mavsumni yomon o'tkazgandan so'ng, u 2007-2008-mavsumida musobaqaning eng yaxshi to'purari bo'ldi va 20 ta gol urdi, chunki [[Andalusiya|Andalusiyaliklar]] quyi ligaga tushib ketishdan zo'rg'a qutulishdi va ''Xorxeni'' o'z formasi sifatida qabul qilishdi<ref name="PICHICHI">{{Yangiliklar manbasi |date=15 June 2008 |title=Yordi, del Xerez, máximo goleador con 20 tantos |language=es |trans-title=Yordi, of Xerez, top scorer with 20 goals |work=[[Diario Sur]] |url=https://www.diariosur.es/20080615/deportes/malaga-futbol/yordi-xerez-maximo-goleador-200806152146.html |access-date=22 August 2018}}</ref>. 2008-yilning 19-iyulida Yordi Xeresni tark etdi va mintaqaning boshqa jamoasi - Kordoba CF (shuningdek, ikkinchi darajali) bilan shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.goal.com/es/news/21/fichajes/2008/07/19/783401/mercado-el-c%C3%B3rdoba-ficha-a-yordi?ICID=AR_RS_4|sarlavha=Mercado: El Córdoba ficha a Yordi|nashriyot=[[Goal (website)|Goal]]|til=es|sana=19 July 2008|kirish sanasi=4 September 2015}}</ref>, kampaniya oxirida 34 yoshida nafaqaga chiqdi. == Faxrlar == '''Saragosa''' * [[Copa del Rey|Qirol kubogi]] : 2000–01<ref name="ABC">{{Yangiliklar manbasi |last=Ortego |first=Enrique |date=1 July 2001 |title=Zaragoza, no hay quinta Copa mala |language=es |trans-title=Zaragoza, no such thing as a bad fifth Cup |work=[[ABC (newspaper)|ABC]] |url=http://hemeroteca.abc.es/nav/Navigate.exe/hemeroteca/madrid/abc/2001/07/01/066.html |access-date=11 June 2014}}</ref>, 2003–04<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.uefa.com/memberassociations/news/newsid=155261.html|sarlavha=Galletti gives Zaragoza glory|nashriyot=UEFA|ism=Andy|muallif=Hall|sana=18 March 2004|kirish sanasi=8 July 2014}}</ref>. '''Blekbern Rovers''' * Liga kubogi : 2001–02<ref name="BBC">{{Veb manbasi|url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/worthington_cup/1834988.stm|sarlavha=Cole strike stuns Spurs|nashriyot=BBC Sport|sana=24 February 2002|kirish sanasi=26 December 2016}}</ref>. '''Individual''' * Pichichi Trophy (Segunda División): 1996–97, 2007–08<ref name="PICHICHI">{{Yangiliklar manbasi |date=15 June 2008 |title=Yordi, del Xerez, máximo goleador con 20 tantos |language=es |trans-title=Yordi, of Xerez, top scorer with 20 goals |work=[[Diario Sur]] |url=https://www.diariosur.es/20080615/deportes/malaga-futbol/yordi-xerez-maximo-goleador-200806152146.html |access-date=22 August 2018}}</ref>. == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> == Havolalar == * Yordi at BDFutbol * Yordi at Soccerbase * Yordi at Soccerway {{Copa del Rey top scorers}} [[Turkum:Ispaniya futbolchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1974-yilda tugʻilganlar]] rauj2vlbjsj6125m1hx442m45311ixu 2817356 2817250 2022-08-29T11:55:00Z Sakinabonu 76607 wikitext text/x-wiki '''Gorge González Díaz''' (1974-yilning 14-sentabrida tugʻilgan), '''Yordi''' nomi bilan tanilgan, ispaniyalik nafaqadagi professional [[Futbol|futbolchi]], [[Hujumchi (futbol)|hujumchi]] sifatida oʻynagan. Sayohatchi, u [[La Liga|La Ligada]] oʻn mavsum davomida 180 ta oʻyin oʻtkazdi va 37 ta gol urdi, beshta jamoa (ayniqsa Saragosa) va Segunda divizionida 161 oʻyin oʻtkazib, 61 ta gol urgan futbolchi edi. 2002-yilda Yordi Angliyada Blekbern Rovers bilan olti oylik mashgʻulot oʻtkazdi. == Faoliyati == [[Andalusiya]], Kadis, [[San Fernando|San-Fernando]] shahrida tugʻilgan Yordi professional faoliyatini „Sevilya“ da boshlagan va 1996-yilda [[Atlético Madrid|"Atletiko Madrid"ga]] oʻtgan. U oʻzining yagona mavsumining koʻp qismini „''Kolxoneros''“da B-jamoasi bilan oʻtkazdi, Segunda Divizionida ''Pichichi Trophy'' sovrinini qoʻlga kiritdi va ikkita asosiy tarkibga atigi ikki marta chaqirildi, bir marta [[UEFA Chempionlar Ligasi]] uchun; 1997-yil 23-iyunda u soʻnggi turda [[Tenerife|Tenerifega]] qarshi oʻz uyida 3:0 hisobida magʻlub boʻlgan uchrashuvda 30 daqiqa oʻynadi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Muñoz |first=Miguel Ángel |date=24 June 1997 |title=Traca final en Madrid |language=es |trans-title=It ended with a bang in Madrid |work= |url=http://hemeroteca.mundodeportivo.com/preview/1997/06/24/pagina-27/1395944/pdf.html |access-date=11 June 2014}}</ref>. 1997-yilning yozida Yordi „Real Saragosa“ bilan shartnoma imzoladi, u erda u etti mavsum davomida ikkinchi darajali oʻynadi, deyarli har doim zaxira oʻrindigʻidan oʻrin olgan boʻlsa-da, juda muhim hujumchi edi: 2000-01-da, masalan, [[Aragon (viloyat)|Aragon]] jamoasi gʻalaba qozongan. [[Copa del Rey]]<ref name="ABC">{{Yangiliklar manbasi |last=Ortego |first=Enrique |date=1 July 2001 |title=Zaragoza, no hay quinta Copa mala |language=es |trans-title=Zaragoza, no such thing as a bad fifth Cup |work=|url=http://hemeroteca.abc.es/nav/Navigate.exe/hemeroteca/madrid/abc/2001/07/01/066.html |access-date=11 June 2014}}</ref>, u [[La Liga|La Liganing]] 31-oʻyinidan atigi oʻntasida maydonga tushdi va toʻrt marta yakuniy 17-oʻrin uchun gol urdi — zoʻrgʻa tushib ketish zonasidan chiqib ketdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.vavel.com/es/futbol/2017/12/13/real-zaragoza/857539-yo-jugue-en-el-real-zaragoza-jorge-gonzalez-diaz-yordigol.html|sarlavha=Yo jugué en el Real Zaragoza: Jorge González Díaz, "Yordigol"|nashriyot=[[Vavel]]|ism=Jorge|muallif=Urriza Arpal|til=es|sana=13 December 2017|kirish sanasi=22 August 2018}}</ref>. 2002-yilning fevralida Saragosa Yordini „Blekbern Rovers“ ga ijaraga berdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/teams/b/blackburn_rovers/1830629.stm|sarlavha=Yordi joins Blackburn|nashriyot=|sana=20 February 2002|kirish sanasi=27 April 2011}}</ref>. Evud Parkdagi faoliyati davomida u zaxiradan maydonga tushdi, chunki uning jamoasi 2002-yil Futbol Ligasi kubogida gʻolib chiqdi<ref name="BBC">{{Veb manbasi|url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/worthington_cup/1834988.stm|sarlavha=Cole strike stuns Spurs|nashriyot=BBC Sport|sana=24 February 2002|kirish sanasi=26 December 2016}}</ref>, shuningdek, [[Angliya Premer-ligasi|Premer-ligada]] „Sautgempton“<ref>{{Veb manbasi|url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/eng_prem/1900870.stm|sarlavha=Blackburn secure vital win|nashriyot=BBC Sport|sana=1 April 2002|kirish sanasi=27 August 2009}}</ref> va Midlsbroga qarshi oʻyinlarda ikkita gol urdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/eng_prem/1938506.stm|sarlavha=Blackburn blow Boro away|nashriyot=BBC Sport|sana=20 April 2002|kirish sanasi=27 August 2009}}</ref>. Keyinchalik u oʻz mamlakatiga qaytib keldi va Xetafe CF va RCD Mallorca ni himoya qildi va oxirgi klubda kamdan-kam oʻynadi (ikkalasi ham yuqori darajada). 32 yoshli Yordi ikkinchi divizionda Xerez CD bilan faoliyatini biroz tikladi. Birinchi mavsumni yomon oʻtkazgandan soʻng, u 2007-2008-mavsumida musobaqaning eng yaxshi toʻpurari boʻldi va 20 ta gol urdi, chunki [[Andalusiya|Andalusiyaliklar]] quyi ligaga tushib ketishdan zoʻrgʻa qutulishdi va ''Xorxeni'' oʻz formasi sifatida qabul qilishdi<ref name="PICHICHI">{{Yangiliklar manbasi |date=15 June 2008 |title=Yordi, del Xerez, máximo goleador con 20 tantos |language=es |trans-title=Yordi, of Xerez, top scorer with 20 goals |work=|url=https://www.diariosur.es/20080615/deportes/malaga-futbol/yordi-xerez-maximo-goleador-200806152146.html |access-date=22 August 2018}}</ref>. 2008-yilning 19-iyulida Yordi Xeresni tark etdi va mintaqaning boshqa jamoasi — Kordoba CF (shuningdek, ikkinchi darajali) bilan shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.goal.com/es/news/21/fichajes/2008/07/19/783401/mercado-el-c%C3%B3rdoba-ficha-a-yordi?ICID=AR_RS_4|sarlavha=Mercado: El Córdoba ficha a Yordi|nashriyot=|til=es|sana=19 July 2008|kirish sanasi=4 September 2015}}</ref>, kampaniya oxirida 34 yoshida nafaqaga chiqdi. == Faxrlar == '''Saragosa''' * [[Copa del Rey|Qirol kubogi]] : 2000-01<ref name="ABC">{{Yangiliklar manbasi |last=Ortego |first=Enrique |date=1 July 2001 |title=Zaragoza, no hay quinta Copa mala |language=es |trans-title=Zaragoza, no such thing as a bad fifth Cup |work=[[ABC (newspaper)|ABC]] |url=http://hemeroteca.abc.es/nav/Navigate.exe/hemeroteca/madrid/abc/2001/07/01/066.html |access-date=11 June 2014}}</ref>, 2003-04<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.uefa.com/memberassociations/news/newsid=155261.html|sarlavha=Galletti gives Zaragoza glory|nashriyot=UEFA|ism=Andy|muallif=Hall|sana=18 March 2004|kirish sanasi=8 July 2014}}</ref>. '''Blekbern Rovers''' * Liga kubogi : 2001-02<ref name="BBC">{{Veb manbasi|url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/worthington_cup/1834988.stm|sarlavha=Cole strike stuns Spurs|nashriyot=BBC Sport|sana=24 February 2002|kirish sanasi=26 December 2016}}</ref>. '''Individual''' * Pichichi Trophy (Segunda División): 1996-97, 2007-08<ref name="PICHICHI">{{Yangiliklar manbasi |date=15 June 2008 |title=Yordi, del Xerez, máximo goleador con 20 tantos |language=es |trans-title=Yordi, of Xerez, top scorer with 20 goals |work=[[Diario Sur]] |url=https://www.diariosur.es/20080615/deportes/malaga-futbol/yordi-xerez-maximo-goleador-200806152146.html |access-date=22 August 2018}}</ref>. == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> == Havolalar == * Yordi at BDFutbol * Yordi at Soccerbase * Yordi at Soccerway {{Copa del Rey top scorers}} [[Turkum:Ispaniya futbolchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1974-yilda tugʻilganlar]] niqfb61lwf1qhc22f3onwb6ti5lhomc 2817362 2817356 2022-08-29T11:57:37Z Sakinabonu 76607 wikitext text/x-wiki '''Gorge González Díaz''' (1974-yilning 14-sentabrida tugʻilgan), '''Yordi''' nomi bilan tanilgan, ispaniyalik nafaqadagi professional [[Futbol|futbolchi]], [[Hujumchi (futbol)|hujumchi]] sifatida oʻynagan. Sayohatchi, u [[La Liga|La Ligada]] oʻn mavsum davomida 180 ta oʻyin oʻtkazdi va 37 ta gol urdi, beshta jamoa (ayniqsa Saragosa) va Segunda divizionida 161 oʻyin oʻtkazib, 61 ta gol urgan futbolchi edi. 2002-yilda Yordi Angliyada Blekbern Rovers bilan olti oylik mashgʻulot oʻtkazdi. == Faoliyati == [[Andalusiya]], Kadis, [[San Fernando|San-Fernando]] shahrida tugʻilgan Yordi professional faoliyatini „Sevilya“ da boshlagan va 1996-yilda [[Atlético Madrid|"Atletiko Madrid"ga]] oʻtgan. U oʻzining yagona mavsumining koʻp qismini „''Kolxoneros''“da B-jamoasi bilan oʻtkazdi, Segunda Divizionida ''Pichichi Trophy'' sovrinini qoʻlga kiritdi va ikkita asosiy tarkibga atigi ikki marta chaqirildi, bir marta [[UEFA Chempionlar Ligasi]] uchun; 1997-yil 23-iyunda u soʻnggi turda [[Tenerife|Tenerifega]] qarshi oʻz uyida 3:0 hisobida magʻlub boʻlgan uchrashuvda 30 daqiqa oʻynadi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Muñoz |first=Miguel Ángel |date=24 June 1997 |title=Traca final en Madrid |language=es |trans-title=It ended with a bang in Madrid |work= |url=http://hemeroteca.mundodeportivo.com/preview/1997/06/24/pagina-27/1395944/pdf.html |access-date=11 June 2014}}</ref>. 1997-yilning yozida Yordi „Real Saragosa“ bilan shartnoma imzoladi, u erda u etti mavsum davomida ikkinchi darajali oʻynadi, deyarli har doim zaxira oʻrindigʻidan oʻrin olgan boʻlsa-da, juda muhim hujumchi edi: 2000-01-da, masalan, [[Aragon (viloyat)|Aragon]] jamoasi gʻalaba qozongan. [[Copa del Rey]]<ref name=>{{Yangiliklar manbasi |last=Ortego |first=Enrique |date=1 July 2001 |title=Zaragoza, no hay quinta Copa mala |language=es |trans-title=Zaragoza, no such thing as a bad fifth Cup |work=|url=http://hemeroteca.abc.es/nav/Navigate.exe/hemeroteca/madrid/abc/2001/07/01/066.html |access-date=11 June 2014}}</ref>, u [[La Liga|La Liganing]] 31-oʻyinidan atigi oʻntasida maydonga tushdi va toʻrt marta yakuniy 17-oʻrin uchun gol urdi — zoʻrgʻa tushib ketish zonasidan chiqib ketdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.vavel.com/es/futbol/2017/12/13/real-zaragoza/857539-yo-jugue-en-el-real-zaragoza-jorge-gonzalez-diaz-yordigol.html|sarlavha=Yo jugué en el Real Zaragoza: Jorge González Díaz, "Yordigol"|nashriyot=[[Vavel]]|ism=Jorge|muallif=Urriza Arpal|til=es|sana=13 December 2017|kirish sanasi=22 August 2018}}</ref>. 2002-yilning fevralida Saragosa Yordini „Blekbern Rovers“ ga ijaraga berdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/teams/b/blackburn_rovers/1830629.stm|sarlavha=Yordi joins Blackburn|nashriyot=|sana=20 February 2002|kirish sanasi=27 April 2011}}</ref>. Evud Parkdagi faoliyati davomida u zaxiradan maydonga tushdi, chunki uning jamoasi 2002-yil Futbol Ligasi kubogida gʻolib chiqdi<ref name="BBC">{{Veb manbasi|url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/worthington_cup/1834988.stm|sarlavha=Cole strike stuns Spurs|nashriyot=BBC Sport|sana=24 February 2002|kirish sanasi=26 December 2016}}</ref>, shuningdek, [[Angliya Premer-ligasi|Premer-ligada]] „Sautgempton“<ref>{{Veb manbasi|url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/eng_prem/1900870.stm|sarlavha=Blackburn secure vital win|nashriyot=BBC Sport|sana=1 April 2002|kirish sanasi=27 August 2009}}</ref> va Midlsbroga qarshi oʻyinlarda ikkita gol urdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/eng_prem/1938506.stm|sarlavha=Blackburn blow Boro away|nashriyot=BBC Sport|sana=20 April 2002|kirish sanasi=27 August 2009}}</ref>. Keyinchalik u oʻz mamlakatiga qaytib keldi va Xetafe CF va RCD Mallorca ni himoya qildi va oxirgi klubda kamdan-kam oʻynadi (ikkalasi ham yuqori darajada). 32 yoshli Yordi ikkinchi divizionda Xerez CD bilan faoliyatini biroz tikladi. Birinchi mavsumni yomon oʻtkazgandan soʻng, u 2007-2008-mavsumida musobaqaning eng yaxshi toʻpurari boʻldi va 20 ta gol urdi, chunki [[Andalusiya|Andalusiyaliklar]] quyi ligaga tushib ketishdan zoʻrgʻa qutulishdi va ''Xorxeni'' oʻz formasi sifatida qabul qilishdi<ref name="PICHICHI">{{Yangiliklar manbasi |date=15 June 2008 |title=Yordi, del Xerez, máximo goleador con 20 tantos |language=es |trans-title=Yordi, of Xerez, top scorer with 20 goals |work=|url=https://www.diariosur.es/20080615/deportes/malaga-futbol/yordi-xerez-maximo-goleador-200806152146.html |access-date=22 August 2018}}</ref>. 2008-yilning 19-iyulida Yordi Xeresni tark etdi va mintaqaning boshqa jamoasi — Kordoba CF (shuningdek, ikkinchi darajali) bilan shartnoma imzoladi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.goal.com/es/news/21/fichajes/2008/07/19/783401/mercado-el-c%C3%B3rdoba-ficha-a-yordi?ICID=AR_RS_4|sarlavha=Mercado: El Córdoba ficha a Yordi|nashriyot=|til=es|sana=19 July 2008|kirish sanasi=4 September 2015}}</ref>, kampaniya oxirida 34 yoshida nafaqaga chiqdi. == Faxrlar == '''Saragosa''' * [[Copa del Rey|Qirol kubogi]] : 2000-01<ref name="ABC">{{Yangiliklar manbasi |last=Ortego |first=Enrique |date=1 July 2001 |title=Zaragoza, no hay quinta Copa mala |language=es |trans-title=Zaragoza, no such thing as a bad fifth Cup |work=[[ABC (newspaper)|ABC]] |url=http://hemeroteca.abc.es/nav/Navigate.exe/hemeroteca/madrid/abc/2001/07/01/066.html |access-date=11 June 2014}}</ref>, 2003-04<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.uefa.com/memberassociations/news/newsid=155261.html|sarlavha=Galletti gives Zaragoza glory|nashriyot=UEFA|ism=Andy|muallif=Hall|sana=18 March 2004|kirish sanasi=8 July 2014}}</ref>. '''Blekbern Rovers''' * Liga kubogi : 2001-02<ref name="BBC">{{Veb manbasi|url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/worthington_cup/1834988.stm|sarlavha=Cole strike stuns Spurs|nashriyot=BBC Sport|sana=24 February 2002|kirish sanasi=26 December 2016}}</ref>. '''Individual''' * Pichichi Trophy (Segunda División): 1996-97, 2007-08<ref name=>{{Yangiliklar manbasi |date=15 June 2008 |title=Yordi, del Xerez, máximo goleador con 20 tantos |language=es |trans-title=Yordi, of Xerez, top scorer with 20 goals |work=[[Diario Sur]] |url=https://www.diariosur.es/20080615/deportes/malaga-futbol/yordi-xerez-maximo-goleador-200806152146.html |access-date=22 August 2018}}</ref>. == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> == Havolalar == * Yordi at BDFutbol * Yordi at Soccerbase * Yordi at Soccerway {{Copa del Rey top scorers}} [[Turkum:Ispaniya futbolchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1974-yilda tugʻilganlar]] pup2meddy0byzaxg1bl6fip9bydjv4q Jabrail Shapiyev 0 784252 2817255 2022-08-29T10:58:31Z Yohanjon 23 72166 „[[:ru:Special:Redirect/revision/123899057|Шапиев, Джабраил Нурмагомедович]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {| class="infobox infobox-76c119d24c7b32ca " data-name="Спортсмен" style="" ! colspan="2" class="infobox-above " scope="colgroup" style="" |'''Jabrail''' '''Shapiyev''' |- ! class=" plainlist" scope="row" |Jinsi | class=" plainlist" |Erkak |- ! class=" plainlist" scope="row" |Ismi | class=" plainlist" |Jabrail (Javrail) Nurmagomedovich Shapiyev |- ! class=" plainlist" scope="row" |Fuqoroligi | class=" plainlist" |<span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P27"><span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1532"><span class="nowrap" data-sort-value="Россия"><span class="flagicon">[[Файл:Flag_of_Russia.svg|link=|alt=|border|22x22px]]</span></span>→ <span class="nowrap"><span class="nowrap" data-sort-value="Узбекистан"><span class="flagicon">[[Файл:Flag_of_Uzbekistan.svg|link=|alt=|border|22x22px]]</span></span></span></span></span> |- ! class=" plainlist" scope="row" |Sport | class=" plainlist" |erkin kurash |- ! class=" plainlist" scope="row" |Klubi | class=" plainlist" |Kayakent sport maktabi Dinamo (Maxachkala) Dinamo (Toshkent) |- ! class=" plainlist" scope="row" |'''Tugʻilgan sanasi''' | class=" plainlist" |1997-yil 20-aprel <span class="nowrap">(25 лет)</span> |- ! class=" plainlist" scope="row" |'''Tugʻilgan joyi''' | class=" plainlist" |Izberbash, Dogʻiston, Rossiya |- ! class=" plainlist" scope="row" |'''Sportdagi faoliyati''' | class=" plainlist" |2010—h.v. |- ! class=" plainlist" scope="row" |'''Murabbiylari''' | class=" plainlist" |Magomed MagomedovRasul Gadisov |- ! class=" plainlist" scope="row" |'''Ogʻirligi''' | class=" plainlist" |84—86 kg |} [[Категория:Персоналии по алфавиту]] [[Категория:Спортсмены по алфавиту]] [[Категория:Википедия:Статьи о спортсменах без портретов]] '''Jabrail (Javrail) Nurmagomedovich Shapiyev''' ([[1997]]-[[20-aprel|yil 20-aprel]], Izberbash, [[Dogʻiston|Dog'iston]], [[Rossiya]] ) - [[Rossiya|rossiyalik]], keyin esa oʻzbek erkin kurashchisi. Oʻzbekiston terma jamoasi a’zosi, Tokiodagi Olimpiya oʻyinlari ishtirokchisi. == Sportdagi karerasi == Dastlab Kayakent sport maktabida Magomed Magomedov rahbarligida shugʻullangan, garchi u Izberbashda yashagan boʻlsa-da, keyinchalik Maxachkalaga koʻchib oʻtgan, Oliy sport mahorati maktabida Rasul Gadisov bilan birga shugʻullangan. 2014-yil mart oyida Vladikavkazda yoshlar oʻrtasidagi Rossiya chempionatida gʻolib chiqqan<ref>[http://wrestdag.ru/news/ru/news/pervenstvo_rossii_dagestanskie_junoshi_hlopnuli_dver_ju/ Первенство России: дагестанские юноши хлопнули дверью]</ref>. 2014-yilning may oyida Bolgariyada oʻsmirlar oʻrtasidagi Yevropa chempionatida gʻolib boʻlgan<ref>[https://riadagestan.ru/news/g_izberbash/zhabrail_shapiev_zavoeval_zolotuyu_medal_pervenstva_evropy_po_volnoy_borbe/ Жабраил Шапиев завоевал золотую медаль первенства Европы по вольной борьбе]</ref>. 2019-yil oktabr oyida Grozniyda oʻtkazilgan Axmat Qodirov kubogining kumush medali sovrindori boʻlgan<ref>[http://wrestrus.ru/news/fsbrnews/Vesti_s_kovra/magomedrasul_gazimagomedov_i_ahmed_chakaev_pobedili_na_kubke_ahmata_kadirova_v_groznom Магомедрасул Газимагомедов и Ахмед Чакаев победили на Кубке Ахмата Кадырова в Грозном]</ref>. 2021-yil aprel oyida Olma-Otadagi Osiyo saralash turnirida Tokio Olimpiadasi litsenziyasini qoʻlga kiritgan<ref>[https://www.gazeta.uz/ru/2021/04/12/wrestling/ Борцы Узбекистана завоевали пять лицензий на Олимпиаду]</ref>. 2021-yil iyun oyida Kaspiyskda Ali Aliyev xotirasiga bagʻishlangan turnirda gʻolib chiqqan<ref>[http://wrestrus.ru/news/fsbrnews/Vesti_s_kovra/abdulrashid_sadulaev_snjalsja_s_finala_memoriala_alieva Абдулрашид Садулаев снялся с финала "Мемориала Алиева"]</ref>. 2021-yil 5-avgust kuni 2020-yilgi Olimpiya oʻyinlarida bronza medali uchun kurashda rossiyalik Artur Naifonovga yutqazib, natijada 5-oʻrinni egallagan<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4929325 Россиянин Найфонов взял бронзу Олимпиады в вольной борьбе]</ref>. == Shahsiy hayoti == Akasi: Isa Shapiyev ham erkin kurashchi, Rossiya terma jamoasida oʻynagan, hozir Oʻzbekiston sharafini himoya qiladi<ref>[http://nash-izberbash.ru/index.php/ct-menu-item-4/sessii/42-articles/sport/volnaya-borba/577-3-j-mezhdunarodnyj-turnir-po-volnoj-borbe-pamyati-romana-dmitrieva Братья Шапиевы удачно стартовали в новом сезоне]</ref>. == Sportdagi natijalari == === Rossiya uchun === * 2014-yilgi oʻsmirlar oʻrtasidagi Yevropa chempionati — {{Oltin1}}; * 2015-yilgi Ali Aliyev xotirasiga bagʻishlangan turnir — 5-oʻrin; === Oʻzbekiston uchun === * 2017-yilgi oʻsmirlar oʻrtasidagi Osiyo chempionati — {{Bronza3}}; * 2017-yilgi oʻsmirlar oʻrtasidagi Jahon chempionati — 15-oʻrin; * 2018-yilgi kurash boʻyicha Osiyo chempionati — 5-oʻrin; * 2018-yilgi Ali Aliyev xotirasiga bagʻishlangan turnir — {{Kumush2}}; * 2018-yilgi Yoshlar oʻrtasidagi jahon chempionati — 13-oʻrin; * 2019-yilgi Ali Aliyev xotirasiga bagʻishlangan turnir — {{Bronza3}}; * 2019-yilgi Aleksandr Medved sovrinlari uchun turnir — {{Kumush2}}; * 2019-yilgi Kurash boʻyicha jahon chempionati — 12-oʻrin; * 2019-yilgi Qit’alararo kubok — {{Bronza3}}; * 2021-yilgi Kiyev xalqaro turniri — {{Bronza3}}; * 2021-yilgi Ali Aliyev xotirasiga bagʻishlangan turnir — {{Oltin1}}; * 2020-yilgi Olimpiya oʻyinlari — 5-oʻrin; == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * Джабраил Шапиев — профиль на сайте International Wrestling Database (англ.) [[Turkum:2020-yilgi Yozgi Olimpiada o'yinlaridagi kurashchilari]] [[Turkum:Oʻzbekiston kurashchilari]] [[Turkum:Alifbo boʻyicha shaxsiyatlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1997-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:20-aprelda tugʻilganlar]] f6neksv4ah3n9o8k630yngak3iml9d3 2817256 2817255 2022-08-29T10:58:45Z Yohanjon 23 72166 wikitext text/x-wiki {| class="infobox infobox-76c119d24c7b32ca " data-name="Спортсмен" style="" ! colspan="2" class="infobox-above " scope="colgroup" style="" |'''Jabrail''' '''Shapiyev''' |- ! class=" plainlist" scope="row" |Jinsi | class=" plainlist" |Erkak |- ! class=" plainlist" scope="row" |Ismi | class=" plainlist" |Jabrail (Javrail) Nurmagomedovich Shapiyev |- ! class=" plainlist" scope="row" |Fuqoroligi | class=" plainlist" |<span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P27"><span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1532"><span class="nowrap" data-sort-value="Россия"><span class="flagicon">[[Файл:Flag_of_Russia.svg|link=|alt=|border|22x22px]]</span></span>→ <span class="nowrap"><span class="nowrap" data-sort-value="Узбекистан"><span class="flagicon">[[Файл:Flag_of_Uzbekistan.svg|link=|alt=|border|22x22px]]</span></span></span></span></span> |- ! class=" plainlist" scope="row" |Sport | class=" plainlist" |erkin kurash |- ! class=" plainlist" scope="row" |Klubi | class=" plainlist" |Kayakent sport maktabi Dinamo (Maxachkala) Dinamo (Toshkent) |- ! class=" plainlist" scope="row" |'''Tugʻilgan sanasi''' | class=" plainlist" |1997-yil 20-aprel <span class="nowrap">(25 лет)</span> |- ! class=" plainlist" scope="row" |'''Tugʻilgan joyi''' | class=" plainlist" |Izberbash, Dogʻiston, Rossiya |- ! class=" plainlist" scope="row" |'''Sportdagi faoliyati''' | class=" plainlist" |2010—h.v. |- ! class=" plainlist" scope="row" |'''Murabbiylari''' | class=" plainlist" |Magomed MagomedovRasul Gadisov |- ! class=" plainlist" scope="row" |'''Ogʻirligi''' | class=" plainlist" |84—86 kg |} '''Jabrail (Javrail) Nurmagomedovich Shapiyev''' ([[1997]]-[[20-aprel|yil 20-aprel]], Izberbash, [[Dogʻiston|Dog'iston]], [[Rossiya]] ) - [[Rossiya|rossiyalik]], keyin esa oʻzbek erkin kurashchisi. Oʻzbekiston terma jamoasi a’zosi, Tokiodagi Olimpiya oʻyinlari ishtirokchisi. == Sportdagi karerasi == Dastlab Kayakent sport maktabida Magomed Magomedov rahbarligida shugʻullangan, garchi u Izberbashda yashagan boʻlsa-da, keyinchalik Maxachkalaga koʻchib oʻtgan, Oliy sport mahorati maktabida Rasul Gadisov bilan birga shugʻullangan. 2014-yil mart oyida Vladikavkazda yoshlar oʻrtasidagi Rossiya chempionatida gʻolib chiqqan<ref>[http://wrestdag.ru/news/ru/news/pervenstvo_rossii_dagestanskie_junoshi_hlopnuli_dver_ju/ Первенство России: дагестанские юноши хлопнули дверью]</ref>. 2014-yilning may oyida Bolgariyada oʻsmirlar oʻrtasidagi Yevropa chempionatida gʻolib boʻlgan<ref>[https://riadagestan.ru/news/g_izberbash/zhabrail_shapiev_zavoeval_zolotuyu_medal_pervenstva_evropy_po_volnoy_borbe/ Жабраил Шапиев завоевал золотую медаль первенства Европы по вольной борьбе]</ref>. 2019-yil oktabr oyida Grozniyda oʻtkazilgan Axmat Qodirov kubogining kumush medali sovrindori boʻlgan<ref>[http://wrestrus.ru/news/fsbrnews/Vesti_s_kovra/magomedrasul_gazimagomedov_i_ahmed_chakaev_pobedili_na_kubke_ahmata_kadirova_v_groznom Магомедрасул Газимагомедов и Ахмед Чакаев победили на Кубке Ахмата Кадырова в Грозном]</ref>. 2021-yil aprel oyida Olma-Otadagi Osiyo saralash turnirida Tokio Olimpiadasi litsenziyasini qoʻlga kiritgan<ref>[https://www.gazeta.uz/ru/2021/04/12/wrestling/ Борцы Узбекистана завоевали пять лицензий на Олимпиаду]</ref>. 2021-yil iyun oyida Kaspiyskda Ali Aliyev xotirasiga bagʻishlangan turnirda gʻolib chiqqan<ref>[http://wrestrus.ru/news/fsbrnews/Vesti_s_kovra/abdulrashid_sadulaev_snjalsja_s_finala_memoriala_alieva Абдулрашид Садулаев снялся с финала "Мемориала Алиева"]</ref>. 2021-yil 5-avgust kuni 2020-yilgi Olimpiya oʻyinlarida bronza medali uchun kurashda rossiyalik Artur Naifonovga yutqazib, natijada 5-oʻrinni egallagan<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4929325 Россиянин Найфонов взял бронзу Олимпиады в вольной борьбе]</ref>. == Shahsiy hayoti == Akasi: Isa Shapiyev ham erkin kurashchi, Rossiya terma jamoasida oʻynagan, hozir Oʻzbekiston sharafini himoya qiladi<ref>[http://nash-izberbash.ru/index.php/ct-menu-item-4/sessii/42-articles/sport/volnaya-borba/577-3-j-mezhdunarodnyj-turnir-po-volnoj-borbe-pamyati-romana-dmitrieva Братья Шапиевы удачно стартовали в новом сезоне]</ref>. == Sportdagi natijalari == === Rossiya uchun === * 2014-yilgi oʻsmirlar oʻrtasidagi Yevropa chempionati — {{Oltin1}}; * 2015-yilgi Ali Aliyev xotirasiga bagʻishlangan turnir — 5-oʻrin; === Oʻzbekiston uchun === * 2017-yilgi oʻsmirlar oʻrtasidagi Osiyo chempionati — {{Bronza3}}; * 2017-yilgi oʻsmirlar oʻrtasidagi Jahon chempionati — 15-oʻrin; * 2018-yilgi kurash boʻyicha Osiyo chempionati — 5-oʻrin; * 2018-yilgi Ali Aliyev xotirasiga bagʻishlangan turnir — {{Kumush2}}; * 2018-yilgi Yoshlar oʻrtasidagi jahon chempionati — 13-oʻrin; * 2019-yilgi Ali Aliyev xotirasiga bagʻishlangan turnir — {{Bronza3}}; * 2019-yilgi Aleksandr Medved sovrinlari uchun turnir — {{Kumush2}}; * 2019-yilgi Kurash boʻyicha jahon chempionati — 12-oʻrin; * 2019-yilgi Qit’alararo kubok — {{Bronza3}}; * 2021-yilgi Kiyev xalqaro turniri — {{Bronza3}}; * 2021-yilgi Ali Aliyev xotirasiga bagʻishlangan turnir — {{Oltin1}}; * 2020-yilgi Olimpiya oʻyinlari — 5-oʻrin; == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * Джабраил Шапиев — профиль на сайте International Wrestling Database (англ.) [[Turkum:2020-yilgi Yozgi Olimpiada o'yinlaridagi kurashchilari]] [[Turkum:Oʻzbekiston kurashchilari]] [[Turkum:Alifbo boʻyicha shaxsiyatlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1997-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:20-aprelda tugʻilganlar]] ib0fui9eu51t5kk8y6mow37yybdbz5u 2817261 2817256 2022-08-29T11:00:28Z Yohanjon 23 72166 wikitext text/x-wiki {| class="infobox infobox-76c119d24c7b32ca " data-name="Спортсмен" style="" ! colspan="2" class="infobox-above " scope="colgroup" style="" |'''Jabrail''' '''Shapiyev''' |- ! class=" plainlist" scope="row" |Jinsi | class=" plainlist" |Erkak |- ! class=" plainlist" scope="row" |Ismi | class=" plainlist" |Jabrail (Javrail) Nurmagomedovich Shapiyev |- ! class=" plainlist" scope="row" |Fuqoroligi | class=" plainlist" |{{flagicon|RUS}} / {{flagicon|UZB}} |- ! class=" plainlist" scope="row" |Sport | class=" plainlist" |erkin kurash |- ! class=" plainlist" scope="row" |Klubi | class=" plainlist" |Kayakent sport maktabi Dinamo (Maxachkala) Dinamo (Toshkent) |- ! class=" plainlist" scope="row" |'''Tugʻilgan sanasi''' | class=" plainlist" |1997-yil 20-aprel <span class="nowrap">(25 лет)</span> |- ! class=" plainlist" scope="row" |'''Tugʻilgan joyi''' | class=" plainlist" |Izberbash, Dogʻiston, Rossiya |- ! class=" plainlist" scope="row" |'''Sportdagi faoliyati''' | class=" plainlist" |2010—h.v. |- ! class=" plainlist" scope="row" |'''Murabbiylari''' | class=" plainlist" |Magomed MagomedovRasul Gadisov |- ! class=" plainlist" scope="row" |'''Ogʻirligi''' | class=" plainlist" |84—86 kg |} '''Jabrail (Javrail) Nurmagomedovich Shapiyev''' ([[1997]]-[[20-aprel|yil 20-aprel]], Izberbash, [[Dogʻiston|Dog'iston]], [[Rossiya]] ) - [[Rossiya|rossiyalik]], keyin esa oʻzbek erkin kurashchisi. Oʻzbekiston terma jamoasi a’zosi, Tokiodagi Olimpiya oʻyinlari ishtirokchisi. == Sportdagi karerasi == Dastlab Kayakent sport maktabida Magomed Magomedov rahbarligida shugʻullangan, garchi u Izberbashda yashagan boʻlsa-da, keyinchalik Maxachkalaga koʻchib oʻtgan, Oliy sport mahorati maktabida Rasul Gadisov bilan birga shugʻullangan. 2014-yil mart oyida Vladikavkazda yoshlar oʻrtasidagi Rossiya chempionatida gʻolib chiqqan<ref>[http://wrestdag.ru/news/ru/news/pervenstvo_rossii_dagestanskie_junoshi_hlopnuli_dver_ju/ Первенство России: дагестанские юноши хлопнули дверью]</ref>. 2014-yilning may oyida Bolgariyada oʻsmirlar oʻrtasidagi Yevropa chempionatida gʻolib boʻlgan<ref>[https://riadagestan.ru/news/g_izberbash/zhabrail_shapiev_zavoeval_zolotuyu_medal_pervenstva_evropy_po_volnoy_borbe/ Жабраил Шапиев завоевал золотую медаль первенства Европы по вольной борьбе]</ref>. 2019-yil oktabr oyida Grozniyda oʻtkazilgan Axmat Qodirov kubogining kumush medali sovrindori boʻlgan<ref>[http://wrestrus.ru/news/fsbrnews/Vesti_s_kovra/magomedrasul_gazimagomedov_i_ahmed_chakaev_pobedili_na_kubke_ahmata_kadirova_v_groznom Магомедрасул Газимагомедов и Ахмед Чакаев победили на Кубке Ахмата Кадырова в Грозном]</ref>. 2021-yil aprel oyida Olma-Otadagi Osiyo saralash turnirida Tokio Olimpiadasi litsenziyasini qoʻlga kiritgan<ref>[https://www.gazeta.uz/ru/2021/04/12/wrestling/ Борцы Узбекистана завоевали пять лицензий на Олимпиаду]</ref>. 2021-yil iyun oyida Kaspiyskda Ali Aliyev xotirasiga bagʻishlangan turnirda gʻolib chiqqan<ref>[http://wrestrus.ru/news/fsbrnews/Vesti_s_kovra/abdulrashid_sadulaev_snjalsja_s_finala_memoriala_alieva Абдулрашид Садулаев снялся с финала "Мемориала Алиева"]</ref>. 2021-yil 5-avgust kuni 2020-yilgi Olimpiya oʻyinlarida bronza medali uchun kurashda rossiyalik Artur Naifonovga yutqazib, natijada 5-oʻrinni egallagan<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4929325 Россиянин Найфонов взял бронзу Олимпиады в вольной борьбе]</ref>. == Shahsiy hayoti == Akasi: Isa Shapiyev ham erkin kurashchi, Rossiya terma jamoasida oʻynagan, hozir Oʻzbekiston sharafini himoya qiladi<ref>[http://nash-izberbash.ru/index.php/ct-menu-item-4/sessii/42-articles/sport/volnaya-borba/577-3-j-mezhdunarodnyj-turnir-po-volnoj-borbe-pamyati-romana-dmitrieva Братья Шапиевы удачно стартовали в новом сезоне]</ref>. == Sportdagi natijalari == === Rossiya uchun === * 2014-yilgi oʻsmirlar oʻrtasidagi Yevropa chempionati — {{Oltin1}}; * 2015-yilgi Ali Aliyev xotirasiga bagʻishlangan turnir — 5-oʻrin; === Oʻzbekiston uchun === * 2017-yilgi oʻsmirlar oʻrtasidagi Osiyo chempionati — {{Bronza3}}; * 2017-yilgi oʻsmirlar oʻrtasidagi Jahon chempionati — 15-oʻrin; * 2018-yilgi kurash boʻyicha Osiyo chempionati — 5-oʻrin; * 2018-yilgi Ali Aliyev xotirasiga bagʻishlangan turnir — {{Kumush2}}; * 2018-yilgi Yoshlar oʻrtasidagi jahon chempionati — 13-oʻrin; * 2019-yilgi Ali Aliyev xotirasiga bagʻishlangan turnir — {{Bronza3}}; * 2019-yilgi Aleksandr Medved sovrinlari uchun turnir — {{Kumush2}}; * 2019-yilgi Kurash boʻyicha jahon chempionati — 12-oʻrin; * 2019-yilgi Qit’alararo kubok — {{Bronza3}}; * 2021-yilgi Kiyev xalqaro turniri — {{Bronza3}}; * 2021-yilgi Ali Aliyev xotirasiga bagʻishlangan turnir — {{Oltin1}}; * 2020-yilgi Olimpiya oʻyinlari — 5-oʻrin; == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * Джабраил Шапиев — профиль на сайте International Wrestling Database (англ.) [[Turkum:2020-yilgi Yozgi Olimpiada o'yinlaridagi kurashchilari]] [[Turkum:Oʻzbekiston kurashchilari]] [[Turkum:Alifbo boʻyicha shaxsiyatlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1997-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:20-aprelda tugʻilganlar]] 6wddv70qu69cibdc5ymlobtdmyw7dlz Zvezda (telekanal) 0 784253 2817259 2022-08-29T10:59:00Z BaxtiyJahon 75776 „[[:ru:Special:Redirect/revision/125130805|Звезда (телеканал)]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki '''Zvezda''' ( [[Ommaviy axborot vositalari|ommaviy]] nomi - ''Milliy telekompaniya ZVEZDA (NTK ZVEZDA)'' ) - [[Rossiya]] federal ijtimoiy va vatanparvarlik [[Televizion kanal|telekanali]] . U Rossiya Federatsiyasi Qurolli Kuchlarining Zvezda teleradiokompaniyasi orqali Rossiya Federatsiyasi Mudofaa vazirligi tomonidan nazorat qilinadigan "Zvezda" media guruhiga tegishli. Media guruhiga radio Zvezda va Internet saytlari ham kiradi<ref name="autogenerated2">[http://tvzvezda.ru/about/ Сайт ТК «Звезда»]</ref>. 2005-yil 20-fevralda Moskvadagi 57 TVK telekanalida efirga uzatila boshlandi. Federal kanal maqomiga ega va Rossiyada ikkinchi raqamli televidenie multipleksiga kiritilgan . Telekanal ko‘rsatuvlari asosini tarix, madaniyat, fan va sportga bag‘ishlangan axborot-tahliliy ko‘rsatuvlar, ma’rifiy-ma’rifiy dasturlar (qurol tarixi va boshqalar) tashkil etadi. Rossiya armiyasining muammolari, uning rivojlanishi va istiqbollari, Rossiyaning siyosiy va madaniy hayotining muammolari yoritib boriladi<ref name="autogenerated2">[http://tvzvezda.ru/about/ Сайт ТК «Звезда»]</ref> . 2005-yil 9-maydan boshlab Zvezda telekanalining kechayu kunduz efiri Rossiya Qurolli Kuchlari haqidagi badiiy filmlar, hujjatli filmlar, dasturlar va dasturlar, tok-shoular, ilmiy-ommabop, jurnalistik va bolalar dasturlari bilan to'ldirildi. 2019-yil uchun telekanal auditoriyasi 12% ni tashkil etdi<ref>[https://telesputnik.ru/materials/tsifrovoe-televidenie/news/levada-tsentr-auditoriya-televideniya-postepenno-padaet/ «Левада-центр»: аудитория телевидения постепенно падает] | Телеспутник</ref> . [[Категория:Википедия:Статьи, требующие конкретизации]] == Telekanal tarixi == [[Fayl:Работа_журналистов_на_авиабазе_«Хмеймим»_в_Сирии_(1).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/%D0%A0%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D1%82%D0%B0_%D0%B6%D1%83%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%B2_%D0%BD%D0%B0_%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D0%B7%D0%B5_%C2%AB%D0%A5%D0%BC%D0%B5%D0%B9%D0%BC%D0%B8%D0%BC%C2%BB_%D0%B2_%D0%A1%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%B8_%281%29.jpg/280px-%D0%A0%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D1%82%D0%B0_%D0%B6%D1%83%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%B2_%D0%BD%D0%B0_%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D0%B7%D0%B5_%C2%AB%D0%A5%D0%BC%D0%B5%D0%B9%D0%BC%D0%B8%D0%BC%C2%BB_%D0%B2_%D0%A1%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%B8_%281%29.jpg|thumb|280x280px|{{Center|Zvezda telekanali boshlovchisi [[Podkopaev, Yuriy Aleksandrovich|Yuriy Podkopaev]] [[Xmeymim|Xmeymim aviabazasi]] [[Rossiya havo kuchlarining Suriyadagi aviatsiya guruhi|Suriyadagi Rossiya aerokosmik kuchlari]], 2015-yil 22-oktyabr}}]] === Tarixi === * '''1998-yil''' - Rossiya Mudofaa vazirligining Markaziy televidenie va radioeshittirish studiyasi tanlovda telekanal g'olibi bo'ldi <ref name="autogenerated1">{{Veb manbasi|url=http://www.politika.su/media/trk.html#sla|sarlavha=Звезда|nashriyot=Politika.su}}</ref> . * '''2000-yil 17-iyul''' - "Zvezda" telekanali efirga uzatilishi uchun litsenziya oldi <ref name="autogenerated1" /> . * '''2001-yil sentyabr''' - Telekanal eshittirishni boshlamadi, MPTR ( Matbuot va ommaviy kommunikatsiyalar federal agentligi ) ikki haftalik tuzatish muddati haqida ogohlantirish oldi. * '''2004 yil''' - eshittirishni boshlashdan bosh tortganidan 3 yil o'tgach, u Moskvadagi 57 TVK uchun tanlovda<ref>{{Veb manbasi|url=https://web.archive.org/web/20050425111951/http://www.mn.ru/issue.php?2005-7-14|sarlavha=Продукт из патриотизма. Телеканал "Звезда" начинает вещание. Медиаресурс Министерства обороны уже предложено считать не военным, а патриотическим|nashriyot=[[Московские новости]]|sana=2005-02-18}}</ref> g'olib chiqdi. === Telekanal yaratish === * '''2005-yil 20-fevral''' - Zvezda telekanali birinchi marta Moskvada 57 TVK telekanalida efirga uzatila boshladi. Kanalning o'ziga xos xususiyati - vatanparvarlik mavzusidagi dasturlar: axborot-tahliliy dasturlar, shuningdek, sovet va rus filmlari borligida edi<ref>[https://ria.ru/20050220/36395822.html В РФ начинает работу военно-патриотический телеканал Звезда]</ref> . Telekanalning birinchi kunida o't o'chirish bo'limlari ishi haqida hujjatli film namoyish etildi, 2005- yil 9-maygacha translyatsiya kechgacha cheklangan edi. * Kanal efirga uzatilishining boshidanoq uning logotipining asosini kanal mavzusi va nomiga muvofiq yulduz tashkil etgan. Shu bilan birga, ushbu logotip bir necha bor modernizatsiya qilingan: 2007, 2008, 2011, 2014 va 2015-yillarda. * '''2005-yil 9-may''' - kanal birinchi marta tunu-kun eshittirishga o'tdi<ref>{{Veb manbasi|url=tvp.netcollect.ru/tvps/glwvgjaqewjf.pdf|sarlavha=Телепрограмма на неделю с 9 по 15 мая 2005 года|nashriyot=[[Российская газета]]|sana=2005-05-06}}</ref> . * '''2006- yil''' - Zvezda telekanali birinchi marta [[Rossiya|butun Rossiyaga tarqaldi]] . * '''2007 yil''' - NTV-Plus to'plamiga kiritilganligi sababli kanalning auditoriyasi ko'paydi. * '''2009 yil''' - Zvezda telekanali federal maqomini old <ref>{{Veb manbasi|url=http://ria.ru/society/20090422/168956666.html|sarlavha=Телеканал "Звезда" сделают общефедеральным и "оцифруют"|nashriyot=[[РИА Новости]]|sana=2009-04-22}}</ref> . * '''2012 yil sentyabr oyida''' Rossiya jamoat televideniyesi (OTR) kanali eshittirishni 2013 yil 1 yanvardan 19 mayga ko'chirishi ma'lum bo'ldi, u Zvezda chastotasida ham efirga chiqmasligi ma'lum bo'ldi<ref>{{Veb manbasi|url=http://iz.ru/news/535875|sarlavha=Минобороны отказывается возвращать деньги Общественному ТВ|nashriyot=[[Известия]]|sana=2012-09-25}}</ref> . * '''2012 yil 14 dekabrda''' Zvezda telekanali Rossiyada ikkinchi raqamli televidenie multipleksiga kirdi <ref>[http://www.rsoc.ru/docs/Soobshhenie_o_rezul6tatakh_k_12_12_ot_14_12_2012.doc Результаты конкурса]</ref> . Shu bilan birga, kanal tanlov uchun faqat bitta pozitsiyaga ega edi. * '''2014-yil 31-dekabrda''' telekanalning yagona tarqatish tizimini tashkil etish maqsadida hududiy hamkorlar bilan tuzilgan shartnoma bekor qilindi <ref>[http://cableman.ru/content/telekanaly-rtrs-1-i-rtrs-2-zakryvayut-programmy-regionalnogo-partnerstva Телеканалы РТРС-1 и РТРС-2 закрывают программы регионального партнерства | Кабельщик — сайт для профессионалов платного телевидения]</ref> . * '''2015 yil 1 sentyabrda''' Zvezda telekanali 16:9 formatida keng ekranli eshittirishga o'tdi <ref>{{Veb manbasi|url=http://moscow.rtrs.ru/news/read/382/|sarlavha=РТРС сообщает об изменении формата изображения телеканала «Звезда» на 16:9|sana=2015-08-28|nashriyot=Филиал [[Российская телевизионная и радиовещательная сеть|РТРС]] «Московский РЦ»|kirish sanasi=2015-08-29|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160305024225/http://moscow.rtrs.ru/news/read/382/|arxivsana=2016-03-05}}</ref> . == Rahbariyat == === Bosh direktorlar === * Sergey Savushkin (2005-2007) <ref>{{Veb manbasi|url=http://2005.novayagazeta.ru/nomer/2005/25n/n25n-s37.shtml|sarlavha=«И НЕ НАДО ГОВОРИТЬ О ТУПОСТИ ВОЕННЫХ». Гендиректор канала «Звезда» Сергей САВУШКИН не рассказал всего, что мы хотели узнать|nashriyot=[[Новая газета]]|sana=2005-04-07}}</ref> * Ilya Udachin (2007) <ref>{{Veb manbasi|url=http://lenta.ru/news/2007/01/22/zvezda/|sarlavha=Бывший глава ТВ-3 переведет телеканал Минобороны на коммерческие рельсы|nashriyot=[[Lenta.ru]]|sana=2007-01-22}}</ref> * Grigoriy Krichevskiy (2007-2013) <ref>{{Veb manbasi|url=http://wek.ru/krichevskij-poluchil-zvezdu|sarlavha=Кричевский получил «Звезду»|nashriyot=Век|sana=2007-09-05}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=https://lgz.ru/article/N7--6159--2008-02-20-/Polchasa-na-zashtitu-Ot%D0%B5ch%D0%B5stva3233/|sarlavha=Полчаса на защиту Отечества. Телеведение|nashriyot=[[Литературная газета]]|sana=2008-02-20}}</ref> * Aleksey Pimanov (2013 yildan beri "Krasnaya Zvezda" media xoldingining prezidenti sifatida) <ref>[http://www.mk.ru/politics/news/2013/10/28/937043-mediaholding-minoboronyi-krasnaya-zvezda-vozglavil-aleksey-pimanov.html Медиахолдинг Минобороны «Красная звезда» возглавил Алексей Пиманов.] Газета «<nowiki/>[[Московский комсомолец]]<nowiki/>» // mk.ru (28 октября 2013 года)</ref> === Tijorat direktorlari === * Artyom Chefranov (2005-2007) <ref>{{Veb manbasi|url=http://lenta.ru/news/2006/09/05/star1/|sarlavha="Звезда" не спешит расставаться с блокирующим пакетом|nashriyot=[[Lenta.ru]]|sana=2006-09-05}}</ref> * Aleksandr Inozemtsev (2007-2011) <ref>{{Veb manbasi|url=http://media-atlas.ru/whoiswho/?id=2786&a=view|sarlavha=Иноземцев Александр Георгиевич|nashriyot=МедиаАтлас}}</ref> * Andrey Yakovlev (2011-2012) <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.sostav.ru/news/2012/07/23/pogib_baing_direktor_aegis_media/|sarlavha=Трагически погиб ТВ баинг-директор Aegis Media|nashriyot=Sostav.ru|sana=2012-07-23}}</ref> * Ilya Astaxov (2012-yildan) <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.sostav.ru/news/2012/12/24/zvezda_alkasar/|sarlavha=«Звезда» отдала рекламу Алькасару|nashriyot=Sostav.ru|sana=2012-12-24}}</ref> === Umumiy ishlab chiqaruvchilar === * Andrey Razbash (2005-2006) * Sergey Kostin (2007-2008, 2012-2015) <ref>{{Veb manbasi|url=http://theoryandpractice.ru/presenters/14913-sergey-kostin|sarlavha=Сергей Костин|nashriyot=Теория и практика}}</ref> * Boris Yanovskiy (2015 yildan beri) === Axborot xizmati rahbarlari === * Aleksandr Poklad (2006-2008) <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.labyrinth.ru/content/card.asp?cardid=20256|sarlavha=ПОКЛАД Александр Борисович|nashriyot=Лабиринт|sana=2012-04-20}}</ref> * Vyacheslav Kriskevich (2009-2012) <ref>{{Veb manbasi|url=http://tvzvezda.ru/person/content/201006071309-qwo7.htm|sarlavha=Вячеслав Крискевич. Директор информационных программ, ведущий новостей|nashriyot=Звезда|sana=2010-11-30|arxivurl=https://web.archive.org/web/20101130082558/http://tvzvezda.ru/person/content/201006071309-qwo7.htm|arxivsana=2010-11-30}}</ref> * Maksim Dodonov (2014-2018-yillarda bosh direktor oʻrinbosari) === Musiqiy dizaynerlar === * Anton Batagov (2007-2009) == Dasturlar == {{Div col|3}} * «Военные новости» (с 2015) * «Военная приёмка» (с 2014) * «Главное с [[Белова, Ольга Николаевна|Ольгой Беловой]]» (с 2019) * «Главный час» (с 2022) * «Десять фотографий» (с 2017) * «Загадки века с [[Медведев, Сергей Константинович|Сергеем Медведевым]]» (с 2016) * «Задело!» (2014, с 2016) * «Здравствуйте, товарищи!» (с 2022) * «Код доступа с [[Веденяпин, Павел Михайлович|Павлом Веденяпиным]]» (с 2017) * «Кремль-9» (с 2019) * «Круиз-контроль» (с 2020) * «Легендарные матчи» (с 2021) * «Легенды армии с [[Александр Маршал|Александром Маршалом]]» (с 2015) * «Легенды кино с [[Чернышов, Андрей Владимирович|Андреем Чернышовым]]» (с 2016) * «Легенды космоса с Андреем Барило» (с 2016) * «Легенды музыки с Дарьей Веста» (с 2015) * «Легенды цирка с Эдгардом Запашным» (c 2014) * «Легенды телевидения» (с 2019) * «Между тем с Наталией Метлиной» (с 2018) * «Морской бой» (с 2019) * «Не факт» (с 2015) * «[[Новая звезда (телешоу)|Новая звезда]]» (с 2015) * «Новости дня» (ранее — «Новости») (с 2006) * «Новости недели с Юрием Подкопаевым» (с 2015) * «Открытый эфир» (с 2018) * «Главный день» (ранее — «Последний день») (с 2015) * «Сегодня утром» (с 2016) * «Секретные материалы» с Андреем Луговым (с 2019) * «Скрытые угрозы» с [[Чиндяйкин, Николай Дмитриевич|Николаем Чиндяйкиным]] (с 2018) * «Служу России!» (с 2005)<ref>{{cite web|url=https://lgz.ru/article/N19--6171--2008-05-07-/Odna-zav%D0%B5tnaya4242/|title=Одна заветная|publisher=[[Литературная газета]]|date=2008-05-07}}</ref> * «Специальный репортаж» (с 2015) * «СССР. Знак качества» (с 2019) * «Улика из прошлого» (с 2016) * «[[Фетисов, Вячеслав Александрович|Фетисов]]» (с 2016) * «Часовые памяти» (с 2011) * «Юная звезда» (с 2018) {{Div col end}} === Arxiv dasturlari === {{Div col|3}} * «100 мест, которые надо увидеть за свою жизнь» (2008) * «12:15 Касается всех» (2006) * «Star Start» (2006—2007) * «Автомобили в погонах» (2009) * «Александр Суворов. Все битвы генералиссимуса» (2009) * «БАРДовый альбом» (2007) * «Бокс» (2006—2007) * «Большое жюри» (2007—2008) * «[[Брейн-ринг|Брэйн ринг]]» (2013) * «Взвод» (2019) * «Великолепная пятёрка» (2007—2008) * «Верю, люблю, надеюсь» (2008) * «Вместе» (2005) * «Визави с миром» (2005—2006) * «Внедрение» (2007—2008) * «Война в лесах» (2009) * «Военная лира» (2005—2007) * «Военная приёмка. След в истории» (2016—2019) * «Военная форма Красной и Советской армии» (2009) * «Военный совет» (2009—2012) * «Военные миссии особого назначения» (2017—2018) * «Во имя Великой Победы» (2010) * «Время [[Сатурн (футбольный клуб, Раменское)|Сатурна]]» (2007—2008) * «Вызывайте кинолога» (2018) * «Выходные на колёсах» (2010) * «Герои. Личное дело» (2009) * «Гнездо глухаря» (2007) * «ГТО» (2005—2007) * «[[Документальный детектив]]» (2006—2008, повторы) * «Детское время» (2006) * «Дороже золота» (2007—2011) * «Женские судьбы с [[Судец, Татьяна Александровна|Татьяной Судец]]» (2005) * «Жизнь продолжается!» (2005—2007) * «Забытая война» (2012—2014) * «Звезда [[Локомотив (футбольный клуб, Москва)|ЛОКО]]» (2005—2007) * «Звезда на Звезде» (2016—2018) * «Звезда онлайн» (2008—2009) * «Звёздный вечер с [[Антон Комолов|Антоном Комоловым]] и [[Ольга Шелест|Ольгой Шелест]]» (2008)<ref>{{Cite web|url=http://www.trud.ru/article/29-04-2008/128598_anton_komolov_v_etot_raz_ja_vyigral_gorazdo_bolshe.html|title=АНТОН КОМОЛОВ: "В ЭТОТ РАЗ Я ВЫИГРАЛ ГОРАЗДО БОЛЬШЕ"|author=|website=[[Труд (газета)|Труд]]|date=2008-04-29|publisher=}}</ref> * «Звёздный городок» (2005—2006) * «Зверская работа» (2014—2015) * «И жизнь, и слёзы, и любовь…» (2005—2007) * «Информбюро с Юрием Филиновым» (2005) * «История русского танка» (2019) * «Камуфляж» (2005—2007) * «Космическая одиссея» (2005—2007) * «Кругосветка с Татьяной Завьяловой» (2010—2012) * «Крылья Отчизны» (2005—2006) * «Культобзор» (2009) * «Кумиры о кумирах» (2007—2009)<ref>{{cite web|url=https://lgz.ru/article/N35--6187--2008-09-03-/Naznachili-kumirom5568/|title=Назначили кумиром|publisher=[[Литературная газета]]|date=2008-09-03}}</ref> * «Курс личности» (2007—2009) * «Легендарные самолёты» (2015) * «Легенды госбезопасности» (2016—2019) * «Легенды советского сыска» (2009, 2011—2020) * «Легенды спорта» (2015—2018) * «Лестница» (2006) * «Личное мнение» (2009) * «[[9 мая. Личное отношение|Личное отношение]]» (2008—2010) * «Место встречи с [[Золотовицкий, Игорь Яковлевич|Игорем Золотовицким]]» (2009) * «Мир цирка с [[Дурова, Тереза Васильевна|Терезой Дуровой]]» (2006—2007) * «На войне как на войне» (2007—2009) * «Настоящее время» (2007—2008) * «Настоящее с [[Кононов, Иван Арсеньевич|Иваном Кононовым]]» (2005—2006) * «Наука для нас» (2005—2006) * «Научный детектив» (2014—2016) * «Незримый бой» (2013) * «Новая Россия. Начало» (2008) * «Новости. Главное» (2014—2019) * «Новости недели. Итоговый выпуск» (2008—2011) * «Новости Содружества» (2005) * «Меч на ножах» (2007—2008) * «Обзор прессы» (2010—2011) * «Обыкновенное чудо» (2009) * «Одень меня, ну пожалуйста!» (2014—2015) * «Оружейка» (2005—2007) * «Особая статья» (2015—2018) * «Папа сможет?» (2014—2016) * «По волнам нашей памяти» (2012) * «По дороге с [[Мальцев, Игорь Валентинович|Игорем Мальцевым]]» (2011) * «Подъём!» (2007) * «Полезная покупка» (2019—2020) * «Полигон» (2006) * «Политический детектив» (2016—2018) * «Поступок» (2015—2016) * «Преданная Россия с [[Маркин, Владимир Иванович|Владимиром Маркиным]]» (2014)<ref>{{cite web|url=https://sobesednik.ru/politika/20141208-vladimir-kara-murza-chto-vezhlivo-obyasnili-sekretaryu-putin|title=Владимир Кара-Мурза: Что вежливо объяснили секретарю Путина|publisher=[[Собеседник]]|date=2014-12-08}}</ref> * «Предатели с [[Андрей Луговой|Андреем Луговым]]» (2014—2015)<ref>{{cite web|url=http://sobesednik.ru/politika/20140925-vladimir-kara-murza-simvoly-prognivshey-sistemy-i-izdevatels|title=Владимир Кара-Мурза: Символы прогнившей системы и издевательство Алины Кабаевой|publisher=[[Собеседник]]|date=2014-09-25}}</ref> * «Предметный разговор с [[Кононов, Иван Арсеньевич|Иваном Кононовым]]» (2007—2008) * «Прогнозы» (2016—2018) * «Программа об армии и церкви» (2009)<ref>{{cite web|url=http://os.colta.ru/media/projects/147/details/16138/?expand=yes#expand|title=Как делают имя на телевидении|publisher=[[Openspace.ru]]|date=2010-02-12}}</ref> * «Произвольная программа. [[Татьяна Навка]]» (2013) * «Процесс» (2015—2018) * «Путеводная звезда с [[Табашников, Николай Игоревич|Николаем Табашниковым]]» (2007—2008) * «Путешествия дилетанта с [[Костин, Сергей Васильевич|Сергеем Костиным]]» (2014) * «Пятеро первых» (2009) * «Роковые даты с Сергеем Костиным» (2007—2008) * «Русский характер» (2008—2009) * «Рыбий жЫр» (2016) * «Священный вопрос» (2005—2006) * «Секретная папка» (2016—2019) * «Семейный журнал с [[Дарья Субботина|Дарьей Субботиной]]» (2008) * «Следственный комитет» (2013) * «Следственный лабиринт» (2008—2010) * «Служивые люди» (2005—2007) * «Солдатские истории» (2007) * «Тайны разведки» (2012) * «Твори добро» (2007—2008) * «Теория заговора» (2016—2018) * «[[Технодром имени И. П. Кулибина|Технодром имени Кулибина]]» (2005—2008) * «Тик-так» (2005—2006) * «Товарищ командир» (2008—2009) * «Топ-новости» (2005—2006) * «Точка контроля» (2007) * «Тропой дракона» (2010—2013) * «Универсальный солдат» (2013) * «Утро командира» (2008) * «Фома» (2009) * «Формула здоровья» (2005—2006) * «[[Центральный спортивный клуб Армии|ЦСКАйф]]» (2008) * «Черноморский объектив» (2005—2007) * «Экипаж» (2009) * «Экономика. По существу» (2009—2010) * «Эксклюзивное интервью» (2016—2017) * «Экспозиция» (2009) * «Энциклопедия российского флота» (2007) * «Эта неделя в истории» (2007—2008) * «Это было недавно, это было давно» (2006—2008) * «Этот день в истории» (2007—2008) {{Div col end}} == Tanqid == 2015-yilning 22-oktabr kuni “Zvezda” telekanali o‘z veb-saytida “Ukraina bosh vaziri [[Arseniy Yatsenyuk]] “Batkivshchina” partiyasi yetakchisi [[Yulia Tymoshenko|Yuliya Timoshenkoni]] jinsiy zo‘ravonlikda aybladi”, degan xabarni e’lon qildi. Shu bilan birga, telekanal Radio France Internationale rus nashri jurnalisti Elena Servettazning Yatsenyukdan olingan "intervyu"siga ishora qilmoqda. RFI ta'kidlashicha, Elena Servettaz Yatsenyukdan intervyu olmagan va ''"Zvezda" telekanalidagi "yangiliklarni" tasodifan o'qib chiqqan har bir kishi, undagi ikkala "fakt" ham fantastika mevasi ekanligi haqida ogohlantirgan'' . Dastlab, Rossiya telekanali ma'lumot manbasiga giperhavolalarni umuman bermadi, ammo rasmiy rad etishdan so'ng Live Kuban veb-saytiga havola paydo bo'ldi (uning xabarida, o'z navbatida, asosiy sahifaga havola berilgan edi. RFI bilan hech qanday aloqasi bo'lmagan Radio France radiostansiyasining veb-sayti). Zvezda xabarining asl nusxasi Google keshida saqlangan va tasdiqlanmagan xabarning o‘zi kanal veb-saytida osilib turishda davom etmoqda. Bu Zvezdaning o'zi shubhali manbalarga asoslanib ayblangan birinchi marta emas edi<ref>[http://ru.rfi.fr/rossiya/20151022-telekanal-zvezda-razmestil-lozhnoe-soobshchenie-so-ssylkoi-na-rfi Телеканал «Звезда» разместил дезинформацию со ссылкой на RFI] // [[Международное французское радио|RFI]], 22.10.2015.</ref><ref>[https://meduza.io/news/2015/10/22/radiostantsiya-rfi-ulichila-kanal-zvezda-v-publikatsii-feyka-pro-yatsenyuka-i-timoshenko Радиостанция RFI уличила канал «Звезда» в публикации фейка про Яценюка и Тимошенко] // [[Meduza]], 22.10.2015.</ref> . 2017-yilning noyabrida, Chexiya prezidenti [[Miloš Zeman|Milosh Zemanning]] Moskvaga tashrifi oldidan telekanal saytida Leonid Maslovskiyning “Chexoslovakiya, 1968 yil: Praga bahori tarixi” nomli maqolasi e’lon qilingan edi. Matnda Sovet qo'shinlarining Chexoslovakiyaga kirishi G'arbga davlat to'ntarishini amalga oshirishga imkon bermagani va "Varshava shartnomasining barcha xalqlari uchun tinchlik va hamjihatlikda hayotni saqlab qolgani", shuningdek, Ulug' Vatan urushi davrida aytilgan. "Rossiya qoni ... Chexoslovakiyaning aybi bilan, xuddi Vengriya va Ruminiyaning aybi bilan to'kilgan, ularning qo'shinlari Germaniya bilan birgalikda 1941-yilda SSSRga hujum qilgan. Maqola paydo bo'lganidan ko'p o'tmay o'chirib tashlangan va Google keshida saqlangan bo'lsa-da, bu chex siyosatchisining salbiy munosabatiga sabab bo'ldi va uning bosma nusxasini bosh vazir [[Dmitriy Medvedev]] bilan uchrashuvga olib ketdi. Medvedev chet ellik mehmondan Rossiya Federatsiyasining ushbu masala bo'yicha rasmiy pozitsiyasi mavjudligini va ommaviy axborot vositalarining ishiga aralashmaslik tamoyilini eslatib, kechirim so'radi <ref>[http://www.newsru.com/russia/22nov2017/praguespring.html Медведев объяснился перед президентом Чехии за скандальную статью телеканала «Звезда» о Пражской весне] // [[NEWSru.com]], 22.11.2017.</ref> . == Eshittirish == Zvezda telekanali Rossiyadagi ikkinchi raqamli televideniye multipleksiga kiritilgan <ref name="Air">{{Veb manbasi|url=http://tvzvezda.ru/about/201510121537-ebpt.htm/|sarlavha=О приёме телеканала «ЗВЕЗДА»|sana=2015-02-12|nashriyot=// ОАО «ТРК ВС РФ „Звезда“»}}</ref> . 2019-yil 14-oktabrgacha o‘zining analogli eshittirishini amalga oshirdi. Hozirgi vaqtda u bir nechta shaharlarda mintaqaviy hamkor telekompaniyalar (TV Donskoy, Tera/OTV, Novy Vek, TBS, Tu-52) chastotalarida analogli eshittirishlarni olib bormoqda. 2022-yil iyun oyida kanal [[Xerson viloyati]] <ref>{{Veb manbasi|til=|url=https://www.interfax.ru/world/847184|sarlavha=Телевещание РФ налажено на всей территории Херсонской области|nashriyot=// [[Интерфакс]]|kirish sanasi=2022-06-27}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|til=|url=https://profile.ru/news/politics/v-hersonskoj-oblasti-polnostju-vosstanovili-veshhanie-rossijskih-kanalov-1106574/|sarlavha=В Херсонской области полностью восстановили вещание российских каналов|nashriyot=// [[Профиль (журнал)|Профиль]]|kirish sanasi=2022-06-27}}</ref> hududida bepul eshittirishni qayta tikladi. == Havolalar == * Radio yulduzi * Rossiya jangchisi (jurnal) == Manlabalar == {{Manbalar|2}} == Havolalar == * [http://tvzvezda.ru/ Zvezda telekanalining rasmiy sayti] * [http://stat.sc.mil.ru/social/media/television/more.htm?id=8771@morfOrgInfo OAJ "TRK AF RF" ZVEZDA "Rossiya Federatsiyasi Mudofaa vazirligi veb-saytida] [[Turkum:WikiJurnalistika]] [[Turkum:Jurnalistika]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] 8abqoz1g4dd3p90d4w8ea6slvo2mk3p 2817262 2817259 2022-08-29T11:00:51Z BaxtiyJahon 75776 BaxtiyJahon [[Звезда (телеканал)]] sahifasini [[Zvezda (telekanal)]]ga koʻchirdi wikitext text/x-wiki '''Zvezda''' ( [[Ommaviy axborot vositalari|ommaviy]] nomi - ''Milliy telekompaniya ZVEZDA (NTK ZVEZDA)'' ) - [[Rossiya]] federal ijtimoiy va vatanparvarlik [[Televizion kanal|telekanali]] . U Rossiya Federatsiyasi Qurolli Kuchlarining Zvezda teleradiokompaniyasi orqali Rossiya Federatsiyasi Mudofaa vazirligi tomonidan nazorat qilinadigan "Zvezda" media guruhiga tegishli. Media guruhiga radio Zvezda va Internet saytlari ham kiradi<ref name="autogenerated2">[http://tvzvezda.ru/about/ Сайт ТК «Звезда»]</ref>. 2005-yil 20-fevralda Moskvadagi 57 TVK telekanalida efirga uzatila boshlandi. Federal kanal maqomiga ega va Rossiyada ikkinchi raqamli televidenie multipleksiga kiritilgan . Telekanal ko‘rsatuvlari asosini tarix, madaniyat, fan va sportga bag‘ishlangan axborot-tahliliy ko‘rsatuvlar, ma’rifiy-ma’rifiy dasturlar (qurol tarixi va boshqalar) tashkil etadi. Rossiya armiyasining muammolari, uning rivojlanishi va istiqbollari, Rossiyaning siyosiy va madaniy hayotining muammolari yoritib boriladi<ref name="autogenerated2">[http://tvzvezda.ru/about/ Сайт ТК «Звезда»]</ref> . 2005-yil 9-maydan boshlab Zvezda telekanalining kechayu kunduz efiri Rossiya Qurolli Kuchlari haqidagi badiiy filmlar, hujjatli filmlar, dasturlar va dasturlar, tok-shoular, ilmiy-ommabop, jurnalistik va bolalar dasturlari bilan to'ldirildi. 2019-yil uchun telekanal auditoriyasi 12% ni tashkil etdi<ref>[https://telesputnik.ru/materials/tsifrovoe-televidenie/news/levada-tsentr-auditoriya-televideniya-postepenno-padaet/ «Левада-центр»: аудитория телевидения постепенно падает] | Телеспутник</ref> . [[Категория:Википедия:Статьи, требующие конкретизации]] == Telekanal tarixi == [[Fayl:Работа_журналистов_на_авиабазе_«Хмеймим»_в_Сирии_(1).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/%D0%A0%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D1%82%D0%B0_%D0%B6%D1%83%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%B2_%D0%BD%D0%B0_%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D0%B7%D0%B5_%C2%AB%D0%A5%D0%BC%D0%B5%D0%B9%D0%BC%D0%B8%D0%BC%C2%BB_%D0%B2_%D0%A1%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%B8_%281%29.jpg/280px-%D0%A0%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D1%82%D0%B0_%D0%B6%D1%83%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%B2_%D0%BD%D0%B0_%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D0%B7%D0%B5_%C2%AB%D0%A5%D0%BC%D0%B5%D0%B9%D0%BC%D0%B8%D0%BC%C2%BB_%D0%B2_%D0%A1%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%B8_%281%29.jpg|thumb|280x280px|{{Center|Zvezda telekanali boshlovchisi [[Podkopaev, Yuriy Aleksandrovich|Yuriy Podkopaev]] [[Xmeymim|Xmeymim aviabazasi]] [[Rossiya havo kuchlarining Suriyadagi aviatsiya guruhi|Suriyadagi Rossiya aerokosmik kuchlari]], 2015-yil 22-oktyabr}}]] === Tarixi === * '''1998-yil''' - Rossiya Mudofaa vazirligining Markaziy televidenie va radioeshittirish studiyasi tanlovda telekanal g'olibi bo'ldi <ref name="autogenerated1">{{Veb manbasi|url=http://www.politika.su/media/trk.html#sla|sarlavha=Звезда|nashriyot=Politika.su}}</ref> . * '''2000-yil 17-iyul''' - "Zvezda" telekanali efirga uzatilishi uchun litsenziya oldi <ref name="autogenerated1" /> . * '''2001-yil sentyabr''' - Telekanal eshittirishni boshlamadi, MPTR ( Matbuot va ommaviy kommunikatsiyalar federal agentligi ) ikki haftalik tuzatish muddati haqida ogohlantirish oldi. * '''2004 yil''' - eshittirishni boshlashdan bosh tortganidan 3 yil o'tgach, u Moskvadagi 57 TVK uchun tanlovda<ref>{{Veb manbasi|url=https://web.archive.org/web/20050425111951/http://www.mn.ru/issue.php?2005-7-14|sarlavha=Продукт из патриотизма. Телеканал "Звезда" начинает вещание. Медиаресурс Министерства обороны уже предложено считать не военным, а патриотическим|nashriyot=[[Московские новости]]|sana=2005-02-18}}</ref> g'olib chiqdi. === Telekanal yaratish === * '''2005-yil 20-fevral''' - Zvezda telekanali birinchi marta Moskvada 57 TVK telekanalida efirga uzatila boshladi. Kanalning o'ziga xos xususiyati - vatanparvarlik mavzusidagi dasturlar: axborot-tahliliy dasturlar, shuningdek, sovet va rus filmlari borligida edi<ref>[https://ria.ru/20050220/36395822.html В РФ начинает работу военно-патриотический телеканал Звезда]</ref> . Telekanalning birinchi kunida o't o'chirish bo'limlari ishi haqida hujjatli film namoyish etildi, 2005- yil 9-maygacha translyatsiya kechgacha cheklangan edi. * Kanal efirga uzatilishining boshidanoq uning logotipining asosini kanal mavzusi va nomiga muvofiq yulduz tashkil etgan. Shu bilan birga, ushbu logotip bir necha bor modernizatsiya qilingan: 2007, 2008, 2011, 2014 va 2015-yillarda. * '''2005-yil 9-may''' - kanal birinchi marta tunu-kun eshittirishga o'tdi<ref>{{Veb manbasi|url=tvp.netcollect.ru/tvps/glwvgjaqewjf.pdf|sarlavha=Телепрограмма на неделю с 9 по 15 мая 2005 года|nashriyot=[[Российская газета]]|sana=2005-05-06}}</ref> . * '''2006- yil''' - Zvezda telekanali birinchi marta [[Rossiya|butun Rossiyaga tarqaldi]] . * '''2007 yil''' - NTV-Plus to'plamiga kiritilganligi sababli kanalning auditoriyasi ko'paydi. * '''2009 yil''' - Zvezda telekanali federal maqomini old <ref>{{Veb manbasi|url=http://ria.ru/society/20090422/168956666.html|sarlavha=Телеканал "Звезда" сделают общефедеральным и "оцифруют"|nashriyot=[[РИА Новости]]|sana=2009-04-22}}</ref> . * '''2012 yil sentyabr oyida''' Rossiya jamoat televideniyesi (OTR) kanali eshittirishni 2013 yil 1 yanvardan 19 mayga ko'chirishi ma'lum bo'ldi, u Zvezda chastotasida ham efirga chiqmasligi ma'lum bo'ldi<ref>{{Veb manbasi|url=http://iz.ru/news/535875|sarlavha=Минобороны отказывается возвращать деньги Общественному ТВ|nashriyot=[[Известия]]|sana=2012-09-25}}</ref> . * '''2012 yil 14 dekabrda''' Zvezda telekanali Rossiyada ikkinchi raqamli televidenie multipleksiga kirdi <ref>[http://www.rsoc.ru/docs/Soobshhenie_o_rezul6tatakh_k_12_12_ot_14_12_2012.doc Результаты конкурса]</ref> . Shu bilan birga, kanal tanlov uchun faqat bitta pozitsiyaga ega edi. * '''2014-yil 31-dekabrda''' telekanalning yagona tarqatish tizimini tashkil etish maqsadida hududiy hamkorlar bilan tuzilgan shartnoma bekor qilindi <ref>[http://cableman.ru/content/telekanaly-rtrs-1-i-rtrs-2-zakryvayut-programmy-regionalnogo-partnerstva Телеканалы РТРС-1 и РТРС-2 закрывают программы регионального партнерства | Кабельщик — сайт для профессионалов платного телевидения]</ref> . * '''2015 yil 1 sentyabrda''' Zvezda telekanali 16:9 formatida keng ekranli eshittirishga o'tdi <ref>{{Veb manbasi|url=http://moscow.rtrs.ru/news/read/382/|sarlavha=РТРС сообщает об изменении формата изображения телеканала «Звезда» на 16:9|sana=2015-08-28|nashriyot=Филиал [[Российская телевизионная и радиовещательная сеть|РТРС]] «Московский РЦ»|kirish sanasi=2015-08-29|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160305024225/http://moscow.rtrs.ru/news/read/382/|arxivsana=2016-03-05}}</ref> . == Rahbariyat == === Bosh direktorlar === * Sergey Savushkin (2005-2007) <ref>{{Veb manbasi|url=http://2005.novayagazeta.ru/nomer/2005/25n/n25n-s37.shtml|sarlavha=«И НЕ НАДО ГОВОРИТЬ О ТУПОСТИ ВОЕННЫХ». Гендиректор канала «Звезда» Сергей САВУШКИН не рассказал всего, что мы хотели узнать|nashriyot=[[Новая газета]]|sana=2005-04-07}}</ref> * Ilya Udachin (2007) <ref>{{Veb manbasi|url=http://lenta.ru/news/2007/01/22/zvezda/|sarlavha=Бывший глава ТВ-3 переведет телеканал Минобороны на коммерческие рельсы|nashriyot=[[Lenta.ru]]|sana=2007-01-22}}</ref> * Grigoriy Krichevskiy (2007-2013) <ref>{{Veb manbasi|url=http://wek.ru/krichevskij-poluchil-zvezdu|sarlavha=Кричевский получил «Звезду»|nashriyot=Век|sana=2007-09-05}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=https://lgz.ru/article/N7--6159--2008-02-20-/Polchasa-na-zashtitu-Ot%D0%B5ch%D0%B5stva3233/|sarlavha=Полчаса на защиту Отечества. Телеведение|nashriyot=[[Литературная газета]]|sana=2008-02-20}}</ref> * Aleksey Pimanov (2013 yildan beri "Krasnaya Zvezda" media xoldingining prezidenti sifatida) <ref>[http://www.mk.ru/politics/news/2013/10/28/937043-mediaholding-minoboronyi-krasnaya-zvezda-vozglavil-aleksey-pimanov.html Медиахолдинг Минобороны «Красная звезда» возглавил Алексей Пиманов.] Газета «<nowiki/>[[Московский комсомолец]]<nowiki/>» // mk.ru (28 октября 2013 года)</ref> === Tijorat direktorlari === * Artyom Chefranov (2005-2007) <ref>{{Veb manbasi|url=http://lenta.ru/news/2006/09/05/star1/|sarlavha="Звезда" не спешит расставаться с блокирующим пакетом|nashriyot=[[Lenta.ru]]|sana=2006-09-05}}</ref> * Aleksandr Inozemtsev (2007-2011) <ref>{{Veb manbasi|url=http://media-atlas.ru/whoiswho/?id=2786&a=view|sarlavha=Иноземцев Александр Георгиевич|nashriyot=МедиаАтлас}}</ref> * Andrey Yakovlev (2011-2012) <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.sostav.ru/news/2012/07/23/pogib_baing_direktor_aegis_media/|sarlavha=Трагически погиб ТВ баинг-директор Aegis Media|nashriyot=Sostav.ru|sana=2012-07-23}}</ref> * Ilya Astaxov (2012-yildan) <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.sostav.ru/news/2012/12/24/zvezda_alkasar/|sarlavha=«Звезда» отдала рекламу Алькасару|nashriyot=Sostav.ru|sana=2012-12-24}}</ref> === Umumiy ishlab chiqaruvchilar === * Andrey Razbash (2005-2006) * Sergey Kostin (2007-2008, 2012-2015) <ref>{{Veb manbasi|url=http://theoryandpractice.ru/presenters/14913-sergey-kostin|sarlavha=Сергей Костин|nashriyot=Теория и практика}}</ref> * Boris Yanovskiy (2015 yildan beri) === Axborot xizmati rahbarlari === * Aleksandr Poklad (2006-2008) <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.labyrinth.ru/content/card.asp?cardid=20256|sarlavha=ПОКЛАД Александр Борисович|nashriyot=Лабиринт|sana=2012-04-20}}</ref> * Vyacheslav Kriskevich (2009-2012) <ref>{{Veb manbasi|url=http://tvzvezda.ru/person/content/201006071309-qwo7.htm|sarlavha=Вячеслав Крискевич. Директор информационных программ, ведущий новостей|nashriyot=Звезда|sana=2010-11-30|arxivurl=https://web.archive.org/web/20101130082558/http://tvzvezda.ru/person/content/201006071309-qwo7.htm|arxivsana=2010-11-30}}</ref> * Maksim Dodonov (2014-2018-yillarda bosh direktor oʻrinbosari) === Musiqiy dizaynerlar === * Anton Batagov (2007-2009) == Dasturlar == {{Div col|3}} * «Военные новости» (с 2015) * «Военная приёмка» (с 2014) * «Главное с [[Белова, Ольга Николаевна|Ольгой Беловой]]» (с 2019) * «Главный час» (с 2022) * «Десять фотографий» (с 2017) * «Загадки века с [[Медведев, Сергей Константинович|Сергеем Медведевым]]» (с 2016) * «Задело!» (2014, с 2016) * «Здравствуйте, товарищи!» (с 2022) * «Код доступа с [[Веденяпин, Павел Михайлович|Павлом Веденяпиным]]» (с 2017) * «Кремль-9» (с 2019) * «Круиз-контроль» (с 2020) * «Легендарные матчи» (с 2021) * «Легенды армии с [[Александр Маршал|Александром Маршалом]]» (с 2015) * «Легенды кино с [[Чернышов, Андрей Владимирович|Андреем Чернышовым]]» (с 2016) * «Легенды космоса с Андреем Барило» (с 2016) * «Легенды музыки с Дарьей Веста» (с 2015) * «Легенды цирка с Эдгардом Запашным» (c 2014) * «Легенды телевидения» (с 2019) * «Между тем с Наталией Метлиной» (с 2018) * «Морской бой» (с 2019) * «Не факт» (с 2015) * «[[Новая звезда (телешоу)|Новая звезда]]» (с 2015) * «Новости дня» (ранее — «Новости») (с 2006) * «Новости недели с Юрием Подкопаевым» (с 2015) * «Открытый эфир» (с 2018) * «Главный день» (ранее — «Последний день») (с 2015) * «Сегодня утром» (с 2016) * «Секретные материалы» с Андреем Луговым (с 2019) * «Скрытые угрозы» с [[Чиндяйкин, Николай Дмитриевич|Николаем Чиндяйкиным]] (с 2018) * «Служу России!» (с 2005)<ref>{{cite web|url=https://lgz.ru/article/N19--6171--2008-05-07-/Odna-zav%D0%B5tnaya4242/|title=Одна заветная|publisher=[[Литературная газета]]|date=2008-05-07}}</ref> * «Специальный репортаж» (с 2015) * «СССР. Знак качества» (с 2019) * «Улика из прошлого» (с 2016) * «[[Фетисов, Вячеслав Александрович|Фетисов]]» (с 2016) * «Часовые памяти» (с 2011) * «Юная звезда» (с 2018) {{Div col end}} === Arxiv dasturlari === {{Div col|3}} * «100 мест, которые надо увидеть за свою жизнь» (2008) * «12:15 Касается всех» (2006) * «Star Start» (2006—2007) * «Автомобили в погонах» (2009) * «Александр Суворов. Все битвы генералиссимуса» (2009) * «БАРДовый альбом» (2007) * «Бокс» (2006—2007) * «Большое жюри» (2007—2008) * «[[Брейн-ринг|Брэйн ринг]]» (2013) * «Взвод» (2019) * «Великолепная пятёрка» (2007—2008) * «Верю, люблю, надеюсь» (2008) * «Вместе» (2005) * «Визави с миром» (2005—2006) * «Внедрение» (2007—2008) * «Война в лесах» (2009) * «Военная лира» (2005—2007) * «Военная приёмка. След в истории» (2016—2019) * «Военная форма Красной и Советской армии» (2009) * «Военный совет» (2009—2012) * «Военные миссии особого назначения» (2017—2018) * «Во имя Великой Победы» (2010) * «Время [[Сатурн (футбольный клуб, Раменское)|Сатурна]]» (2007—2008) * «Вызывайте кинолога» (2018) * «Выходные на колёсах» (2010) * «Герои. Личное дело» (2009) * «Гнездо глухаря» (2007) * «ГТО» (2005—2007) * «[[Документальный детектив]]» (2006—2008, повторы) * «Детское время» (2006) * «Дороже золота» (2007—2011) * «Женские судьбы с [[Судец, Татьяна Александровна|Татьяной Судец]]» (2005) * «Жизнь продолжается!» (2005—2007) * «Забытая война» (2012—2014) * «Звезда [[Локомотив (футбольный клуб, Москва)|ЛОКО]]» (2005—2007) * «Звезда на Звезде» (2016—2018) * «Звезда онлайн» (2008—2009) * «Звёздный вечер с [[Антон Комолов|Антоном Комоловым]] и [[Ольга Шелест|Ольгой Шелест]]» (2008)<ref>{{Cite web|url=http://www.trud.ru/article/29-04-2008/128598_anton_komolov_v_etot_raz_ja_vyigral_gorazdo_bolshe.html|title=АНТОН КОМОЛОВ: "В ЭТОТ РАЗ Я ВЫИГРАЛ ГОРАЗДО БОЛЬШЕ"|author=|website=[[Труд (газета)|Труд]]|date=2008-04-29|publisher=}}</ref> * «Звёздный городок» (2005—2006) * «Зверская работа» (2014—2015) * «И жизнь, и слёзы, и любовь…» (2005—2007) * «Информбюро с Юрием Филиновым» (2005) * «История русского танка» (2019) * «Камуфляж» (2005—2007) * «Космическая одиссея» (2005—2007) * «Кругосветка с Татьяной Завьяловой» (2010—2012) * «Крылья Отчизны» (2005—2006) * «Культобзор» (2009) * «Кумиры о кумирах» (2007—2009)<ref>{{cite web|url=https://lgz.ru/article/N35--6187--2008-09-03-/Naznachili-kumirom5568/|title=Назначили кумиром|publisher=[[Литературная газета]]|date=2008-09-03}}</ref> * «Курс личности» (2007—2009) * «Легендарные самолёты» (2015) * «Легенды госбезопасности» (2016—2019) * «Легенды советского сыска» (2009, 2011—2020) * «Легенды спорта» (2015—2018) * «Лестница» (2006) * «Личное мнение» (2009) * «[[9 мая. Личное отношение|Личное отношение]]» (2008—2010) * «Место встречи с [[Золотовицкий, Игорь Яковлевич|Игорем Золотовицким]]» (2009) * «Мир цирка с [[Дурова, Тереза Васильевна|Терезой Дуровой]]» (2006—2007) * «На войне как на войне» (2007—2009) * «Настоящее время» (2007—2008) * «Настоящее с [[Кононов, Иван Арсеньевич|Иваном Кононовым]]» (2005—2006) * «Наука для нас» (2005—2006) * «Научный детектив» (2014—2016) * «Незримый бой» (2013) * «Новая Россия. Начало» (2008) * «Новости. Главное» (2014—2019) * «Новости недели. Итоговый выпуск» (2008—2011) * «Новости Содружества» (2005) * «Меч на ножах» (2007—2008) * «Обзор прессы» (2010—2011) * «Обыкновенное чудо» (2009) * «Одень меня, ну пожалуйста!» (2014—2015) * «Оружейка» (2005—2007) * «Особая статья» (2015—2018) * «Папа сможет?» (2014—2016) * «По волнам нашей памяти» (2012) * «По дороге с [[Мальцев, Игорь Валентинович|Игорем Мальцевым]]» (2011) * «Подъём!» (2007) * «Полезная покупка» (2019—2020) * «Полигон» (2006) * «Политический детектив» (2016—2018) * «Поступок» (2015—2016) * «Преданная Россия с [[Маркин, Владимир Иванович|Владимиром Маркиным]]» (2014)<ref>{{cite web|url=https://sobesednik.ru/politika/20141208-vladimir-kara-murza-chto-vezhlivo-obyasnili-sekretaryu-putin|title=Владимир Кара-Мурза: Что вежливо объяснили секретарю Путина|publisher=[[Собеседник]]|date=2014-12-08}}</ref> * «Предатели с [[Андрей Луговой|Андреем Луговым]]» (2014—2015)<ref>{{cite web|url=http://sobesednik.ru/politika/20140925-vladimir-kara-murza-simvoly-prognivshey-sistemy-i-izdevatels|title=Владимир Кара-Мурза: Символы прогнившей системы и издевательство Алины Кабаевой|publisher=[[Собеседник]]|date=2014-09-25}}</ref> * «Предметный разговор с [[Кононов, Иван Арсеньевич|Иваном Кононовым]]» (2007—2008) * «Прогнозы» (2016—2018) * «Программа об армии и церкви» (2009)<ref>{{cite web|url=http://os.colta.ru/media/projects/147/details/16138/?expand=yes#expand|title=Как делают имя на телевидении|publisher=[[Openspace.ru]]|date=2010-02-12}}</ref> * «Произвольная программа. [[Татьяна Навка]]» (2013) * «Процесс» (2015—2018) * «Путеводная звезда с [[Табашников, Николай Игоревич|Николаем Табашниковым]]» (2007—2008) * «Путешествия дилетанта с [[Костин, Сергей Васильевич|Сергеем Костиным]]» (2014) * «Пятеро первых» (2009) * «Роковые даты с Сергеем Костиным» (2007—2008) * «Русский характер» (2008—2009) * «Рыбий жЫр» (2016) * «Священный вопрос» (2005—2006) * «Секретная папка» (2016—2019) * «Семейный журнал с [[Дарья Субботина|Дарьей Субботиной]]» (2008) * «Следственный комитет» (2013) * «Следственный лабиринт» (2008—2010) * «Служивые люди» (2005—2007) * «Солдатские истории» (2007) * «Тайны разведки» (2012) * «Твори добро» (2007—2008) * «Теория заговора» (2016—2018) * «[[Технодром имени И. П. Кулибина|Технодром имени Кулибина]]» (2005—2008) * «Тик-так» (2005—2006) * «Товарищ командир» (2008—2009) * «Топ-новости» (2005—2006) * «Точка контроля» (2007) * «Тропой дракона» (2010—2013) * «Универсальный солдат» (2013) * «Утро командира» (2008) * «Фома» (2009) * «Формула здоровья» (2005—2006) * «[[Центральный спортивный клуб Армии|ЦСКАйф]]» (2008) * «Черноморский объектив» (2005—2007) * «Экипаж» (2009) * «Экономика. По существу» (2009—2010) * «Эксклюзивное интервью» (2016—2017) * «Экспозиция» (2009) * «Энциклопедия российского флота» (2007) * «Эта неделя в истории» (2007—2008) * «Это было недавно, это было давно» (2006—2008) * «Этот день в истории» (2007—2008) {{Div col end}} == Tanqid == 2015-yilning 22-oktabr kuni “Zvezda” telekanali o‘z veb-saytida “Ukraina bosh vaziri [[Arseniy Yatsenyuk]] “Batkivshchina” partiyasi yetakchisi [[Yulia Tymoshenko|Yuliya Timoshenkoni]] jinsiy zo‘ravonlikda aybladi”, degan xabarni e’lon qildi. Shu bilan birga, telekanal Radio France Internationale rus nashri jurnalisti Elena Servettazning Yatsenyukdan olingan "intervyu"siga ishora qilmoqda. RFI ta'kidlashicha, Elena Servettaz Yatsenyukdan intervyu olmagan va ''"Zvezda" telekanalidagi "yangiliklarni" tasodifan o'qib chiqqan har bir kishi, undagi ikkala "fakt" ham fantastika mevasi ekanligi haqida ogohlantirgan'' . Dastlab, Rossiya telekanali ma'lumot manbasiga giperhavolalarni umuman bermadi, ammo rasmiy rad etishdan so'ng Live Kuban veb-saytiga havola paydo bo'ldi (uning xabarida, o'z navbatida, asosiy sahifaga havola berilgan edi. RFI bilan hech qanday aloqasi bo'lmagan Radio France radiostansiyasining veb-sayti). Zvezda xabarining asl nusxasi Google keshida saqlangan va tasdiqlanmagan xabarning o‘zi kanal veb-saytida osilib turishda davom etmoqda. Bu Zvezdaning o'zi shubhali manbalarga asoslanib ayblangan birinchi marta emas edi<ref>[http://ru.rfi.fr/rossiya/20151022-telekanal-zvezda-razmestil-lozhnoe-soobshchenie-so-ssylkoi-na-rfi Телеканал «Звезда» разместил дезинформацию со ссылкой на RFI] // [[Международное французское радио|RFI]], 22.10.2015.</ref><ref>[https://meduza.io/news/2015/10/22/radiostantsiya-rfi-ulichila-kanal-zvezda-v-publikatsii-feyka-pro-yatsenyuka-i-timoshenko Радиостанция RFI уличила канал «Звезда» в публикации фейка про Яценюка и Тимошенко] // [[Meduza]], 22.10.2015.</ref> . 2017-yilning noyabrida, Chexiya prezidenti [[Miloš Zeman|Milosh Zemanning]] Moskvaga tashrifi oldidan telekanal saytida Leonid Maslovskiyning “Chexoslovakiya, 1968 yil: Praga bahori tarixi” nomli maqolasi e’lon qilingan edi. Matnda Sovet qo'shinlarining Chexoslovakiyaga kirishi G'arbga davlat to'ntarishini amalga oshirishga imkon bermagani va "Varshava shartnomasining barcha xalqlari uchun tinchlik va hamjihatlikda hayotni saqlab qolgani", shuningdek, Ulug' Vatan urushi davrida aytilgan. "Rossiya qoni ... Chexoslovakiyaning aybi bilan, xuddi Vengriya va Ruminiyaning aybi bilan to'kilgan, ularning qo'shinlari Germaniya bilan birgalikda 1941-yilda SSSRga hujum qilgan. Maqola paydo bo'lganidan ko'p o'tmay o'chirib tashlangan va Google keshida saqlangan bo'lsa-da, bu chex siyosatchisining salbiy munosabatiga sabab bo'ldi va uning bosma nusxasini bosh vazir [[Dmitriy Medvedev]] bilan uchrashuvga olib ketdi. Medvedev chet ellik mehmondan Rossiya Federatsiyasining ushbu masala bo'yicha rasmiy pozitsiyasi mavjudligini va ommaviy axborot vositalarining ishiga aralashmaslik tamoyilini eslatib, kechirim so'radi <ref>[http://www.newsru.com/russia/22nov2017/praguespring.html Медведев объяснился перед президентом Чехии за скандальную статью телеканала «Звезда» о Пражской весне] // [[NEWSru.com]], 22.11.2017.</ref> . == Eshittirish == Zvezda telekanali Rossiyadagi ikkinchi raqamli televideniye multipleksiga kiritilgan <ref name="Air">{{Veb manbasi|url=http://tvzvezda.ru/about/201510121537-ebpt.htm/|sarlavha=О приёме телеканала «ЗВЕЗДА»|sana=2015-02-12|nashriyot=// ОАО «ТРК ВС РФ „Звезда“»}}</ref> . 2019-yil 14-oktabrgacha o‘zining analogli eshittirishini amalga oshirdi. Hozirgi vaqtda u bir nechta shaharlarda mintaqaviy hamkor telekompaniyalar (TV Donskoy, Tera/OTV, Novy Vek, TBS, Tu-52) chastotalarida analogli eshittirishlarni olib bormoqda. 2022-yil iyun oyida kanal [[Xerson viloyati]] <ref>{{Veb manbasi|til=|url=https://www.interfax.ru/world/847184|sarlavha=Телевещание РФ налажено на всей территории Херсонской области|nashriyot=// [[Интерфакс]]|kirish sanasi=2022-06-27}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|til=|url=https://profile.ru/news/politics/v-hersonskoj-oblasti-polnostju-vosstanovili-veshhanie-rossijskih-kanalov-1106574/|sarlavha=В Херсонской области полностью восстановили вещание российских каналов|nashriyot=// [[Профиль (журнал)|Профиль]]|kirish sanasi=2022-06-27}}</ref> hududida bepul eshittirishni qayta tikladi. == Havolalar == * Radio yulduzi * Rossiya jangchisi (jurnal) == Manlabalar == {{Manbalar|2}} == Havolalar == * [http://tvzvezda.ru/ Zvezda telekanalining rasmiy sayti] * [http://stat.sc.mil.ru/social/media/television/more.htm?id=8771@morfOrgInfo OAJ "TRK AF RF" ZVEZDA "Rossiya Federatsiyasi Mudofaa vazirligi veb-saytida] [[Turkum:WikiJurnalistika]] [[Turkum:Jurnalistika]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] 8abqoz1g4dd3p90d4w8ea6slvo2mk3p 2817264 2817262 2022-08-29T11:01:38Z BaxtiyJahon 75776 [[Turkum:Rossiya televideniyesi]] qoʻshildi ([[VP:HOTCAT|HotCat]]) wikitext text/x-wiki '''Zvezda''' ( [[Ommaviy axborot vositalari|ommaviy]] nomi - ''Milliy telekompaniya ZVEZDA (NTK ZVEZDA)'' ) - [[Rossiya]] federal ijtimoiy va vatanparvarlik [[Televizion kanal|telekanali]] . U Rossiya Federatsiyasi Qurolli Kuchlarining Zvezda teleradiokompaniyasi orqali Rossiya Federatsiyasi Mudofaa vazirligi tomonidan nazorat qilinadigan "Zvezda" media guruhiga tegishli. Media guruhiga radio Zvezda va Internet saytlari ham kiradi<ref name="autogenerated2">[http://tvzvezda.ru/about/ Сайт ТК «Звезда»]</ref>. 2005-yil 20-fevralda Moskvadagi 57 TVK telekanalida efirga uzatila boshlandi. Federal kanal maqomiga ega va Rossiyada ikkinchi raqamli televidenie multipleksiga kiritilgan . Telekanal ko‘rsatuvlari asosini tarix, madaniyat, fan va sportga bag‘ishlangan axborot-tahliliy ko‘rsatuvlar, ma’rifiy-ma’rifiy dasturlar (qurol tarixi va boshqalar) tashkil etadi. Rossiya armiyasining muammolari, uning rivojlanishi va istiqbollari, Rossiyaning siyosiy va madaniy hayotining muammolari yoritib boriladi<ref name="autogenerated2">[http://tvzvezda.ru/about/ Сайт ТК «Звезда»]</ref> . 2005-yil 9-maydan boshlab Zvezda telekanalining kechayu kunduz efiri Rossiya Qurolli Kuchlari haqidagi badiiy filmlar, hujjatli filmlar, dasturlar va dasturlar, tok-shoular, ilmiy-ommabop, jurnalistik va bolalar dasturlari bilan to'ldirildi. 2019-yil uchun telekanal auditoriyasi 12% ni tashkil etdi<ref>[https://telesputnik.ru/materials/tsifrovoe-televidenie/news/levada-tsentr-auditoriya-televideniya-postepenno-padaet/ «Левада-центр»: аудитория телевидения постепенно падает] | Телеспутник</ref> . [[Категория:Википедия:Статьи, требующие конкретизации]] == Telekanal tarixi == [[Fayl:Работа_журналистов_на_авиабазе_«Хмеймим»_в_Сирии_(1).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/%D0%A0%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D1%82%D0%B0_%D0%B6%D1%83%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%B2_%D0%BD%D0%B0_%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D0%B7%D0%B5_%C2%AB%D0%A5%D0%BC%D0%B5%D0%B9%D0%BC%D0%B8%D0%BC%C2%BB_%D0%B2_%D0%A1%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%B8_%281%29.jpg/280px-%D0%A0%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D1%82%D0%B0_%D0%B6%D1%83%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%B2_%D0%BD%D0%B0_%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D0%B7%D0%B5_%C2%AB%D0%A5%D0%BC%D0%B5%D0%B9%D0%BC%D0%B8%D0%BC%C2%BB_%D0%B2_%D0%A1%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%B8_%281%29.jpg|thumb|280x280px|{{Center|Zvezda telekanali boshlovchisi [[Podkopaev, Yuriy Aleksandrovich|Yuriy Podkopaev]] [[Xmeymim|Xmeymim aviabazasi]] [[Rossiya havo kuchlarining Suriyadagi aviatsiya guruhi|Suriyadagi Rossiya aerokosmik kuchlari]], 2015-yil 22-oktyabr}}]] === Tarixi === * '''1998-yil''' - Rossiya Mudofaa vazirligining Markaziy televidenie va radioeshittirish studiyasi tanlovda telekanal g'olibi bo'ldi <ref name="autogenerated1">{{Veb manbasi|url=http://www.politika.su/media/trk.html#sla|sarlavha=Звезда|nashriyot=Politika.su}}</ref> . * '''2000-yil 17-iyul''' - "Zvezda" telekanali efirga uzatilishi uchun litsenziya oldi <ref name="autogenerated1" /> . * '''2001-yil sentyabr''' - Telekanal eshittirishni boshlamadi, MPTR ( Matbuot va ommaviy kommunikatsiyalar federal agentligi ) ikki haftalik tuzatish muddati haqida ogohlantirish oldi. * '''2004 yil''' - eshittirishni boshlashdan bosh tortganidan 3 yil o'tgach, u Moskvadagi 57 TVK uchun tanlovda<ref>{{Veb manbasi|url=https://web.archive.org/web/20050425111951/http://www.mn.ru/issue.php?2005-7-14|sarlavha=Продукт из патриотизма. Телеканал "Звезда" начинает вещание. Медиаресурс Министерства обороны уже предложено считать не военным, а патриотическим|nashriyot=[[Московские новости]]|sana=2005-02-18}}</ref> g'olib chiqdi. === Telekanal yaratish === * '''2005-yil 20-fevral''' - Zvezda telekanali birinchi marta Moskvada 57 TVK telekanalida efirga uzatila boshladi. Kanalning o'ziga xos xususiyati - vatanparvarlik mavzusidagi dasturlar: axborot-tahliliy dasturlar, shuningdek, sovet va rus filmlari borligida edi<ref>[https://ria.ru/20050220/36395822.html В РФ начинает работу военно-патриотический телеканал Звезда]</ref> . Telekanalning birinchi kunida o't o'chirish bo'limlari ishi haqida hujjatli film namoyish etildi, 2005- yil 9-maygacha translyatsiya kechgacha cheklangan edi. * Kanal efirga uzatilishining boshidanoq uning logotipining asosini kanal mavzusi va nomiga muvofiq yulduz tashkil etgan. Shu bilan birga, ushbu logotip bir necha bor modernizatsiya qilingan: 2007, 2008, 2011, 2014 va 2015-yillarda. * '''2005-yil 9-may''' - kanal birinchi marta tunu-kun eshittirishga o'tdi<ref>{{Veb manbasi|url=tvp.netcollect.ru/tvps/glwvgjaqewjf.pdf|sarlavha=Телепрограмма на неделю с 9 по 15 мая 2005 года|nashriyot=[[Российская газета]]|sana=2005-05-06}}</ref> . * '''2006- yil''' - Zvezda telekanali birinchi marta [[Rossiya|butun Rossiyaga tarqaldi]] . * '''2007 yil''' - NTV-Plus to'plamiga kiritilganligi sababli kanalning auditoriyasi ko'paydi. * '''2009 yil''' - Zvezda telekanali federal maqomini old <ref>{{Veb manbasi|url=http://ria.ru/society/20090422/168956666.html|sarlavha=Телеканал "Звезда" сделают общефедеральным и "оцифруют"|nashriyot=[[РИА Новости]]|sana=2009-04-22}}</ref> . * '''2012 yil sentyabr oyida''' Rossiya jamoat televideniyesi (OTR) kanali eshittirishni 2013 yil 1 yanvardan 19 mayga ko'chirishi ma'lum bo'ldi, u Zvezda chastotasida ham efirga chiqmasligi ma'lum bo'ldi<ref>{{Veb manbasi|url=http://iz.ru/news/535875|sarlavha=Минобороны отказывается возвращать деньги Общественному ТВ|nashriyot=[[Известия]]|sana=2012-09-25}}</ref> . * '''2012 yil 14 dekabrda''' Zvezda telekanali Rossiyada ikkinchi raqamli televidenie multipleksiga kirdi <ref>[http://www.rsoc.ru/docs/Soobshhenie_o_rezul6tatakh_k_12_12_ot_14_12_2012.doc Результаты конкурса]</ref> . Shu bilan birga, kanal tanlov uchun faqat bitta pozitsiyaga ega edi. * '''2014-yil 31-dekabrda''' telekanalning yagona tarqatish tizimini tashkil etish maqsadida hududiy hamkorlar bilan tuzilgan shartnoma bekor qilindi <ref>[http://cableman.ru/content/telekanaly-rtrs-1-i-rtrs-2-zakryvayut-programmy-regionalnogo-partnerstva Телеканалы РТРС-1 и РТРС-2 закрывают программы регионального партнерства | Кабельщик — сайт для профессионалов платного телевидения]</ref> . * '''2015 yil 1 sentyabrda''' Zvezda telekanali 16:9 formatida keng ekranli eshittirishga o'tdi <ref>{{Veb manbasi|url=http://moscow.rtrs.ru/news/read/382/|sarlavha=РТРС сообщает об изменении формата изображения телеканала «Звезда» на 16:9|sana=2015-08-28|nashriyot=Филиал [[Российская телевизионная и радиовещательная сеть|РТРС]] «Московский РЦ»|kirish sanasi=2015-08-29|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160305024225/http://moscow.rtrs.ru/news/read/382/|arxivsana=2016-03-05}}</ref> . == Rahbariyat == === Bosh direktorlar === * Sergey Savushkin (2005-2007) <ref>{{Veb manbasi|url=http://2005.novayagazeta.ru/nomer/2005/25n/n25n-s37.shtml|sarlavha=«И НЕ НАДО ГОВОРИТЬ О ТУПОСТИ ВОЕННЫХ». Гендиректор канала «Звезда» Сергей САВУШКИН не рассказал всего, что мы хотели узнать|nashriyot=[[Новая газета]]|sana=2005-04-07}}</ref> * Ilya Udachin (2007) <ref>{{Veb manbasi|url=http://lenta.ru/news/2007/01/22/zvezda/|sarlavha=Бывший глава ТВ-3 переведет телеканал Минобороны на коммерческие рельсы|nashriyot=[[Lenta.ru]]|sana=2007-01-22}}</ref> * Grigoriy Krichevskiy (2007-2013) <ref>{{Veb manbasi|url=http://wek.ru/krichevskij-poluchil-zvezdu|sarlavha=Кричевский получил «Звезду»|nashriyot=Век|sana=2007-09-05}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|url=https://lgz.ru/article/N7--6159--2008-02-20-/Polchasa-na-zashtitu-Ot%D0%B5ch%D0%B5stva3233/|sarlavha=Полчаса на защиту Отечества. Телеведение|nashriyot=[[Литературная газета]]|sana=2008-02-20}}</ref> * Aleksey Pimanov (2013 yildan beri "Krasnaya Zvezda" media xoldingining prezidenti sifatida) <ref>[http://www.mk.ru/politics/news/2013/10/28/937043-mediaholding-minoboronyi-krasnaya-zvezda-vozglavil-aleksey-pimanov.html Медиахолдинг Минобороны «Красная звезда» возглавил Алексей Пиманов.] Газета «<nowiki/>[[Московский комсомолец]]<nowiki/>» // mk.ru (28 октября 2013 года)</ref> === Tijorat direktorlari === * Artyom Chefranov (2005-2007) <ref>{{Veb manbasi|url=http://lenta.ru/news/2006/09/05/star1/|sarlavha="Звезда" не спешит расставаться с блокирующим пакетом|nashriyot=[[Lenta.ru]]|sana=2006-09-05}}</ref> * Aleksandr Inozemtsev (2007-2011) <ref>{{Veb manbasi|url=http://media-atlas.ru/whoiswho/?id=2786&a=view|sarlavha=Иноземцев Александр Георгиевич|nashriyot=МедиаАтлас}}</ref> * Andrey Yakovlev (2011-2012) <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.sostav.ru/news/2012/07/23/pogib_baing_direktor_aegis_media/|sarlavha=Трагически погиб ТВ баинг-директор Aegis Media|nashriyot=Sostav.ru|sana=2012-07-23}}</ref> * Ilya Astaxov (2012-yildan) <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.sostav.ru/news/2012/12/24/zvezda_alkasar/|sarlavha=«Звезда» отдала рекламу Алькасару|nashriyot=Sostav.ru|sana=2012-12-24}}</ref> === Umumiy ishlab chiqaruvchilar === * Andrey Razbash (2005-2006) * Sergey Kostin (2007-2008, 2012-2015) <ref>{{Veb manbasi|url=http://theoryandpractice.ru/presenters/14913-sergey-kostin|sarlavha=Сергей Костин|nashriyot=Теория и практика}}</ref> * Boris Yanovskiy (2015 yildan beri) === Axborot xizmati rahbarlari === * Aleksandr Poklad (2006-2008) <ref>{{Veb manbasi|url=http://www.labyrinth.ru/content/card.asp?cardid=20256|sarlavha=ПОКЛАД Александр Борисович|nashriyot=Лабиринт|sana=2012-04-20}}</ref> * Vyacheslav Kriskevich (2009-2012) <ref>{{Veb manbasi|url=http://tvzvezda.ru/person/content/201006071309-qwo7.htm|sarlavha=Вячеслав Крискевич. Директор информационных программ, ведущий новостей|nashriyot=Звезда|sana=2010-11-30|arxivurl=https://web.archive.org/web/20101130082558/http://tvzvezda.ru/person/content/201006071309-qwo7.htm|arxivsana=2010-11-30}}</ref> * Maksim Dodonov (2014-2018-yillarda bosh direktor oʻrinbosari) === Musiqiy dizaynerlar === * Anton Batagov (2007-2009) == Dasturlar == {{Div col|3}} * «Военные новости» (с 2015) * «Военная приёмка» (с 2014) * «Главное с [[Белова, Ольга Николаевна|Ольгой Беловой]]» (с 2019) * «Главный час» (с 2022) * «Десять фотографий» (с 2017) * «Загадки века с [[Медведев, Сергей Константинович|Сергеем Медведевым]]» (с 2016) * «Задело!» (2014, с 2016) * «Здравствуйте, товарищи!» (с 2022) * «Код доступа с [[Веденяпин, Павел Михайлович|Павлом Веденяпиным]]» (с 2017) * «Кремль-9» (с 2019) * «Круиз-контроль» (с 2020) * «Легендарные матчи» (с 2021) * «Легенды армии с [[Александр Маршал|Александром Маршалом]]» (с 2015) * «Легенды кино с [[Чернышов, Андрей Владимирович|Андреем Чернышовым]]» (с 2016) * «Легенды космоса с Андреем Барило» (с 2016) * «Легенды музыки с Дарьей Веста» (с 2015) * «Легенды цирка с Эдгардом Запашным» (c 2014) * «Легенды телевидения» (с 2019) * «Между тем с Наталией Метлиной» (с 2018) * «Морской бой» (с 2019) * «Не факт» (с 2015) * «[[Новая звезда (телешоу)|Новая звезда]]» (с 2015) * «Новости дня» (ранее — «Новости») (с 2006) * «Новости недели с Юрием Подкопаевым» (с 2015) * «Открытый эфир» (с 2018) * «Главный день» (ранее — «Последний день») (с 2015) * «Сегодня утром» (с 2016) * «Секретные материалы» с Андреем Луговым (с 2019) * «Скрытые угрозы» с [[Чиндяйкин, Николай Дмитриевич|Николаем Чиндяйкиным]] (с 2018) * «Служу России!» (с 2005)<ref>{{cite web|url=https://lgz.ru/article/N19--6171--2008-05-07-/Odna-zav%D0%B5tnaya4242/|title=Одна заветная|publisher=[[Литературная газета]]|date=2008-05-07}}</ref> * «Специальный репортаж» (с 2015) * «СССР. Знак качества» (с 2019) * «Улика из прошлого» (с 2016) * «[[Фетисов, Вячеслав Александрович|Фетисов]]» (с 2016) * «Часовые памяти» (с 2011) * «Юная звезда» (с 2018) {{Div col end}} === Arxiv dasturlari === {{Div col|3}} * «100 мест, которые надо увидеть за свою жизнь» (2008) * «12:15 Касается всех» (2006) * «Star Start» (2006—2007) * «Автомобили в погонах» (2009) * «Александр Суворов. Все битвы генералиссимуса» (2009) * «БАРДовый альбом» (2007) * «Бокс» (2006—2007) * «Большое жюри» (2007—2008) * «[[Брейн-ринг|Брэйн ринг]]» (2013) * «Взвод» (2019) * «Великолепная пятёрка» (2007—2008) * «Верю, люблю, надеюсь» (2008) * «Вместе» (2005) * «Визави с миром» (2005—2006) * «Внедрение» (2007—2008) * «Война в лесах» (2009) * «Военная лира» (2005—2007) * «Военная приёмка. След в истории» (2016—2019) * «Военная форма Красной и Советской армии» (2009) * «Военный совет» (2009—2012) * «Военные миссии особого назначения» (2017—2018) * «Во имя Великой Победы» (2010) * «Время [[Сатурн (футбольный клуб, Раменское)|Сатурна]]» (2007—2008) * «Вызывайте кинолога» (2018) * «Выходные на колёсах» (2010) * «Герои. Личное дело» (2009) * «Гнездо глухаря» (2007) * «ГТО» (2005—2007) * «[[Документальный детектив]]» (2006—2008, повторы) * «Детское время» (2006) * «Дороже золота» (2007—2011) * «Женские судьбы с [[Судец, Татьяна Александровна|Татьяной Судец]]» (2005) * «Жизнь продолжается!» (2005—2007) * «Забытая война» (2012—2014) * «Звезда [[Локомотив (футбольный клуб, Москва)|ЛОКО]]» (2005—2007) * «Звезда на Звезде» (2016—2018) * «Звезда онлайн» (2008—2009) * «Звёздный вечер с [[Антон Комолов|Антоном Комоловым]] и [[Ольга Шелест|Ольгой Шелест]]» (2008)<ref>{{Cite web|url=http://www.trud.ru/article/29-04-2008/128598_anton_komolov_v_etot_raz_ja_vyigral_gorazdo_bolshe.html|title=АНТОН КОМОЛОВ: "В ЭТОТ РАЗ Я ВЫИГРАЛ ГОРАЗДО БОЛЬШЕ"|author=|website=[[Труд (газета)|Труд]]|date=2008-04-29|publisher=}}</ref> * «Звёздный городок» (2005—2006) * «Зверская работа» (2014—2015) * «И жизнь, и слёзы, и любовь…» (2005—2007) * «Информбюро с Юрием Филиновым» (2005) * «История русского танка» (2019) * «Камуфляж» (2005—2007) * «Космическая одиссея» (2005—2007) * «Кругосветка с Татьяной Завьяловой» (2010—2012) * «Крылья Отчизны» (2005—2006) * «Культобзор» (2009) * «Кумиры о кумирах» (2007—2009)<ref>{{cite web|url=https://lgz.ru/article/N35--6187--2008-09-03-/Naznachili-kumirom5568/|title=Назначили кумиром|publisher=[[Литературная газета]]|date=2008-09-03}}</ref> * «Курс личности» (2007—2009) * «Легендарные самолёты» (2015) * «Легенды госбезопасности» (2016—2019) * «Легенды советского сыска» (2009, 2011—2020) * «Легенды спорта» (2015—2018) * «Лестница» (2006) * «Личное мнение» (2009) * «[[9 мая. Личное отношение|Личное отношение]]» (2008—2010) * «Место встречи с [[Золотовицкий, Игорь Яковлевич|Игорем Золотовицким]]» (2009) * «Мир цирка с [[Дурова, Тереза Васильевна|Терезой Дуровой]]» (2006—2007) * «На войне как на войне» (2007—2009) * «Настоящее время» (2007—2008) * «Настоящее с [[Кононов, Иван Арсеньевич|Иваном Кононовым]]» (2005—2006) * «Наука для нас» (2005—2006) * «Научный детектив» (2014—2016) * «Незримый бой» (2013) * «Новая Россия. Начало» (2008) * «Новости. Главное» (2014—2019) * «Новости недели. Итоговый выпуск» (2008—2011) * «Новости Содружества» (2005) * «Меч на ножах» (2007—2008) * «Обзор прессы» (2010—2011) * «Обыкновенное чудо» (2009) * «Одень меня, ну пожалуйста!» (2014—2015) * «Оружейка» (2005—2007) * «Особая статья» (2015—2018) * «Папа сможет?» (2014—2016) * «По волнам нашей памяти» (2012) * «По дороге с [[Мальцев, Игорь Валентинович|Игорем Мальцевым]]» (2011) * «Подъём!» (2007) * «Полезная покупка» (2019—2020) * «Полигон» (2006) * «Политический детектив» (2016—2018) * «Поступок» (2015—2016) * «Преданная Россия с [[Маркин, Владимир Иванович|Владимиром Маркиным]]» (2014)<ref>{{cite web|url=https://sobesednik.ru/politika/20141208-vladimir-kara-murza-chto-vezhlivo-obyasnili-sekretaryu-putin|title=Владимир Кара-Мурза: Что вежливо объяснили секретарю Путина|publisher=[[Собеседник]]|date=2014-12-08}}</ref> * «Предатели с [[Андрей Луговой|Андреем Луговым]]» (2014—2015)<ref>{{cite web|url=http://sobesednik.ru/politika/20140925-vladimir-kara-murza-simvoly-prognivshey-sistemy-i-izdevatels|title=Владимир Кара-Мурза: Символы прогнившей системы и издевательство Алины Кабаевой|publisher=[[Собеседник]]|date=2014-09-25}}</ref> * «Предметный разговор с [[Кононов, Иван Арсеньевич|Иваном Кононовым]]» (2007—2008) * «Прогнозы» (2016—2018) * «Программа об армии и церкви» (2009)<ref>{{cite web|url=http://os.colta.ru/media/projects/147/details/16138/?expand=yes#expand|title=Как делают имя на телевидении|publisher=[[Openspace.ru]]|date=2010-02-12}}</ref> * «Произвольная программа. [[Татьяна Навка]]» (2013) * «Процесс» (2015—2018) * «Путеводная звезда с [[Табашников, Николай Игоревич|Николаем Табашниковым]]» (2007—2008) * «Путешествия дилетанта с [[Костин, Сергей Васильевич|Сергеем Костиным]]» (2014) * «Пятеро первых» (2009) * «Роковые даты с Сергеем Костиным» (2007—2008) * «Русский характер» (2008—2009) * «Рыбий жЫр» (2016) * «Священный вопрос» (2005—2006) * «Секретная папка» (2016—2019) * «Семейный журнал с [[Дарья Субботина|Дарьей Субботиной]]» (2008) * «Следственный комитет» (2013) * «Следственный лабиринт» (2008—2010) * «Служивые люди» (2005—2007) * «Солдатские истории» (2007) * «Тайны разведки» (2012) * «Твори добро» (2007—2008) * «Теория заговора» (2016—2018) * «[[Технодром имени И. П. Кулибина|Технодром имени Кулибина]]» (2005—2008) * «Тик-так» (2005—2006) * «Товарищ командир» (2008—2009) * «Топ-новости» (2005—2006) * «Точка контроля» (2007) * «Тропой дракона» (2010—2013) * «Универсальный солдат» (2013) * «Утро командира» (2008) * «Фома» (2009) * «Формула здоровья» (2005—2006) * «[[Центральный спортивный клуб Армии|ЦСКАйф]]» (2008) * «Черноморский объектив» (2005—2007) * «Экипаж» (2009) * «Экономика. По существу» (2009—2010) * «Эксклюзивное интервью» (2016—2017) * «Экспозиция» (2009) * «Энциклопедия российского флота» (2007) * «Эта неделя в истории» (2007—2008) * «Это было недавно, это было давно» (2006—2008) * «Этот день в истории» (2007—2008) {{Div col end}} == Tanqid == 2015-yilning 22-oktabr kuni “Zvezda” telekanali o‘z veb-saytida “Ukraina bosh vaziri [[Arseniy Yatsenyuk]] “Batkivshchina” partiyasi yetakchisi [[Yulia Tymoshenko|Yuliya Timoshenkoni]] jinsiy zo‘ravonlikda aybladi”, degan xabarni e’lon qildi. Shu bilan birga, telekanal Radio France Internationale rus nashri jurnalisti Elena Servettazning Yatsenyukdan olingan "intervyu"siga ishora qilmoqda. RFI ta'kidlashicha, Elena Servettaz Yatsenyukdan intervyu olmagan va ''"Zvezda" telekanalidagi "yangiliklarni" tasodifan o'qib chiqqan har bir kishi, undagi ikkala "fakt" ham fantastika mevasi ekanligi haqida ogohlantirgan'' . Dastlab, Rossiya telekanali ma'lumot manbasiga giperhavolalarni umuman bermadi, ammo rasmiy rad etishdan so'ng Live Kuban veb-saytiga havola paydo bo'ldi (uning xabarida, o'z navbatida, asosiy sahifaga havola berilgan edi. RFI bilan hech qanday aloqasi bo'lmagan Radio France radiostansiyasining veb-sayti). Zvezda xabarining asl nusxasi Google keshida saqlangan va tasdiqlanmagan xabarning o‘zi kanal veb-saytida osilib turishda davom etmoqda. Bu Zvezdaning o'zi shubhali manbalarga asoslanib ayblangan birinchi marta emas edi<ref>[http://ru.rfi.fr/rossiya/20151022-telekanal-zvezda-razmestil-lozhnoe-soobshchenie-so-ssylkoi-na-rfi Телеканал «Звезда» разместил дезинформацию со ссылкой на RFI] // [[Международное французское радио|RFI]], 22.10.2015.</ref><ref>[https://meduza.io/news/2015/10/22/radiostantsiya-rfi-ulichila-kanal-zvezda-v-publikatsii-feyka-pro-yatsenyuka-i-timoshenko Радиостанция RFI уличила канал «Звезда» в публикации фейка про Яценюка и Тимошенко] // [[Meduza]], 22.10.2015.</ref> . 2017-yilning noyabrida, Chexiya prezidenti [[Miloš Zeman|Milosh Zemanning]] Moskvaga tashrifi oldidan telekanal saytida Leonid Maslovskiyning “Chexoslovakiya, 1968 yil: Praga bahori tarixi” nomli maqolasi e’lon qilingan edi. Matnda Sovet qo'shinlarining Chexoslovakiyaga kirishi G'arbga davlat to'ntarishini amalga oshirishga imkon bermagani va "Varshava shartnomasining barcha xalqlari uchun tinchlik va hamjihatlikda hayotni saqlab qolgani", shuningdek, Ulug' Vatan urushi davrida aytilgan. "Rossiya qoni ... Chexoslovakiyaning aybi bilan, xuddi Vengriya va Ruminiyaning aybi bilan to'kilgan, ularning qo'shinlari Germaniya bilan birgalikda 1941-yilda SSSRga hujum qilgan. Maqola paydo bo'lganidan ko'p o'tmay o'chirib tashlangan va Google keshida saqlangan bo'lsa-da, bu chex siyosatchisining salbiy munosabatiga sabab bo'ldi va uning bosma nusxasini bosh vazir [[Dmitriy Medvedev]] bilan uchrashuvga olib ketdi. Medvedev chet ellik mehmondan Rossiya Federatsiyasining ushbu masala bo'yicha rasmiy pozitsiyasi mavjudligini va ommaviy axborot vositalarining ishiga aralashmaslik tamoyilini eslatib, kechirim so'radi <ref>[http://www.newsru.com/russia/22nov2017/praguespring.html Медведев объяснился перед президентом Чехии за скандальную статью телеканала «Звезда» о Пражской весне] // [[NEWSru.com]], 22.11.2017.</ref> . == Eshittirish == Zvezda telekanali Rossiyadagi ikkinchi raqamli televideniye multipleksiga kiritilgan <ref name="Air">{{Veb manbasi|url=http://tvzvezda.ru/about/201510121537-ebpt.htm/|sarlavha=О приёме телеканала «ЗВЕЗДА»|sana=2015-02-12|nashriyot=// ОАО «ТРК ВС РФ „Звезда“»}}</ref> . 2019-yil 14-oktabrgacha o‘zining analogli eshittirishini amalga oshirdi. Hozirgi vaqtda u bir nechta shaharlarda mintaqaviy hamkor telekompaniyalar (TV Donskoy, Tera/OTV, Novy Vek, TBS, Tu-52) chastotalarida analogli eshittirishlarni olib bormoqda. 2022-yil iyun oyida kanal [[Xerson viloyati]] <ref>{{Veb manbasi|til=|url=https://www.interfax.ru/world/847184|sarlavha=Телевещание РФ налажено на всей территории Херсонской области|nashriyot=// [[Интерфакс]]|kirish sanasi=2022-06-27}}</ref> <ref>{{Veb manbasi|til=|url=https://profile.ru/news/politics/v-hersonskoj-oblasti-polnostju-vosstanovili-veshhanie-rossijskih-kanalov-1106574/|sarlavha=В Херсонской области полностью восстановили вещание российских каналов|nashriyot=// [[Профиль (журнал)|Профиль]]|kirish sanasi=2022-06-27}}</ref> hududida bepul eshittirishni qayta tikladi. == Havolalar == * Radio yulduzi * Rossiya jangchisi (jurnal) == Manlabalar == {{Manbalar|2}} == Havolalar == * [http://tvzvezda.ru/ Zvezda telekanalining rasmiy sayti] * [http://stat.sc.mil.ru/social/media/television/more.htm?id=8771@morfOrgInfo OAJ "TRK AF RF" ZVEZDA "Rossiya Federatsiyasi Mudofaa vazirligi veb-saytida] [[Turkum:WikiJurnalistika]] [[Turkum:Jurnalistika]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] [[Turkum:Rossiya televideniyesi]] 9fm6zingfmjat5govm8sl9ecomm86jx Звезда (телеканал) 0 784254 2817263 2022-08-29T11:00:51Z BaxtiyJahon 75776 BaxtiyJahon [[Звезда (телеканал)]] sahifasini [[Zvezda (telekanal)]]ga koʻchirdi wikitext text/x-wiki #YOʻNALTIRISH [[Zvezda (telekanal)]] 8xw4fo1biijl2wxouclfz974gn88ipj Baggio Husidich 0 784255 2817265 2022-08-29T11:01:50Z Odilbek Irisqulov 72315 „[[:en:Special:Redirect/revision/1106285451|Baggio Hušidić]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Baggio Husidich|tasvir=Adis Husidic, 2013-04-14a.JPG|izoh=Husidich Hammarby jamoasida, 2013|toʻliqism=Adis Husidich|tavallud_sana={{birth date and age|1987|05|19|df=y}}|tavallud_joyi=Velika Kladuša, [[Socialist Federal Republic of Yugoslavia|SFR Yugoslavia]]|boʻyi={{height|ft=6|in=1}}|pozitsiya=Yarim himoyachi|joriyklub=|klubraqami=|yillar1=2009–2011|klublar1=[[Chicago Fire Soccer Club|Chicago Fire]]|isht1=50|gollar1=5|yillar2=2012–2013|klublar2=[[Hammarby Fotboll|Hammarby IF]]|isht2=41|gollar2=1|yillar3=2014–2018|klublar3=[[LA Galaxy]]|isht3=104|gollar3=9|yillar4=2015|klublar4=→ [[LA Galaxy II]] (loan)|isht4=2|gollar4=0|milliyyillar1=2016|milliyjamoa1=[[Bosnia and Herzegovina national football team|Bosnia and Herzegovina]]|milliyisht1=1|milliygollar1=0|medallar=|boshliqyillar1=2019–2021|boshliqklublar1=[[Saint Mary's Gaels men's soccer|Saint Mary's Gaels]] (assistant)|boshliqyillar2=2021–|boshliqklublar2=[[San Francisco Dons men's soccer|San Franciscso Dons]] (assistant)|club-update=3 November 2018}} '''Adis''' "'''Baggio'''" '''Husidich''' (1987-yil 19 -may) — bosniyada tug`ilgan amerikada o`ynagan sobiq [[Futbol|futbolchi]]. U asosan [[Yarimhimoyachi (futbol)|yarim himoyachi]] sifatida o'ynagan, ammo [[Himoyachi (futbol)|chap]] qanot himoyachisi sifatida ham joylashtirilgan.<ref name="versatile">{{Veb manbasi|url=https://www.lagalaxy.com/post/2015/05/19/versatile-baggio-husidic-continues-contribute-across-pitch|sarlavha=Versatile Baggio Husidic continues to contribute across the pitch|nashriyot=LAGalaxy.com|muallif=Larry Morgan|sana=19 May 2015|kirish sanasi=15 May 2017}}</ref><ref name="fire">{{Veb manbasi|url=https://www.mlssoccer.com/post/2013/11/11/la-galaxy-announce-signing-ex-fire-midfielder-baggio-husidic-re-sign-veteran-todd?amp|sarlavha=LA Galaxy announce signing of ex-Fire midfielder Baggio Husidic, re-sign veteran Todd Dunivant|nashriyot=mlssoccer.com|muallif=Scott French|sana=11 November 2013|kirish sanasi=15 May 2017}}</ref> == Yoshligi ==   Velika Kladusha (hozirgi [[Bosniya va Gersegovina|Bosniya va Gertsegovina]]) shahrida tug'ilgan Husidich va uning oilasi 1990-yillarning o'rtalarida Bosniya urushidan qochish uchun Bosniyadan qochib, bir necha yil davomida Germaniyaning [[Gamburg]] shahrida yashab, 1997-yilda Illinoys shtatining Libertyville shahriga joylashgan. == Karyerasi == === Yoshlar va kollej === Husidich Libertyville o'rta maktabida o'qigan. U shuningdek, Chicagoning Sockers klubida klub futbolida o'ynagan, u shtat, mintaqaviy va milliy chempionat turnirlarida qatnashishga yordam bergan. U 2006-yildan 2008-yilgacha Chikagodagi Illinoys universitetida kollej futbolida o'ynagan, u yerda birinchi kurs talabasi sifatida Horizon League All-Newcomer jamoasiga va 2007-yilda All-Horizon League Birinchi jamoasiga ikkinchi kurs talabasi sifatida tayinlangan. === Professional === [[Fayl:Baggio_Husidić.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/58/Baggio_Husidi%C4%87.jpg/220px-Baggio_Husidi%C4%87.jpg|thumb| Husidich "Chicago Fire"da o'ynamoqda]] Husidich Chicago Fire tomonidan 2009-yil MLS SuperDraftning ikkinchi bosqichida (umumiy 20-o‘rinda) tuzilgan va Adidas avlodi bilan shartnoma imzolagan. U professional debyutini 2009-yil 28-may kuni AQShning Chivas jamoasiga qarshi kechgan o‘yinda Gonsalo Segaresning o‘rniga maydonga tushdi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://web.mlsnet.com/scoreboard/game.jsp?match=05282009_CHICHV|sarlavha=Major League Soccer: Match Tracker: Main|kirish sanasi=29 May 2009|arxivsana=12 June 2009|arxivurl=https://web.archive.org/web/20090612001319/http://web.mlsnet.com/scoreboard/game.jsp?match=05282009_CHICHV}}</ref> U professional faoliyatidagi ilk golini 2010-yilning 24-aprelida Xyuston Dinamoga qarshi o'yinda kiritdi. 2010-yil 18-noyabrda Husidich 2010-yilgi mavsum oxirida MLS Generation Adidas dasturini tamomlashi eʼlon qilindi. Baggio o'zining ajoyib mavsumini 2010-yilda o'tkazdi. U o'zini jamoasining muhim qismi bo'lib, gollar urdi va yarim himoyadagi bo'shliqlarni to'ldirdi.<ref>http://www.mlssoccer.com/news/article/generation-adidas-players-graduate-seasons-end Generation adidas players to graduate at season's end</ref> Husidich 2011-yilda ajoyib mavsum o'tkazmadi va faqat cheklangan o'yin vaqti oldi. Mavsum oxirida Chikago 2012-yilgi shartnoma variantidan voz kechdi va u 2011-yilgi MLS qayta kirish loyihasiga kirdi. Husidich Kolorado Rapids tomonidan loyihaning 2-bosqichida 2011-yil 12-dekabrda tanlangan.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.mlssoccer.com/news/article/2011/12/12/stage-2-re-entry-draft-highlighted-busy-galaxy|sarlavha=Stage 2 of Re-Entry Draft highlighted by busy Galaxy|ish=MLSsoccer.com|kirish sanasi=14 December 2014}}</ref> Biroq Husidich Koloradodan voz kechdi va uning o'rniga 2011-yilning 23-dekabrida Shvetsiya ikkinchi divizioni Hammarbi IF bilan shartnoma imzoladi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.mlssoccer.com/news/article/2011/12/23/husidic-completes-deal-join-berhalter-hammarby|sarlavha=Husidic completes deal to join Berhalter at Hammarby|ish=MLSsoccer.com|kirish sanasi=14 December 2014}}</ref> Hammarbi bilan birga bo'lishiga qaramay, LA Galaxy 2013-yil 17-iyunda Kolorado bilan savdoda Husidichga MLS huquqini qo'lga kiritdi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.mlssoccer.com/news/article/2013/06/18/la-galaxys-bruce-arena-will-contact-gregg-berhalter-gauge-baggio-husidics-in|sarlavha=LA Galaxy's Bruce Arena will contact Gregg Berhalter to gauge Baggio Husidic's interest in MLS return|ish=MLSsoccer.com|kirish sanasi=14 December 2014}}</ref> 2013-yilning 11-noyabrida “LA Gelaksi” bosh murabbiyi [[Bruce Arena|Bryus Arena]] jamoa “Hammarbi”dan Hushidichni sotib olganini tasdiqladi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.lagalaxy.com/blog/beat/2013/11/11/bruce-arena-confirms-signing-baggio-husidic-and-re-signing-todd-dunivant|sarlavha=Bruce Arena confirms the signing of Baggio Hušidić and re-signing of Todd Dunivant|ish=lagalaxy.com|kirish sanasi=14 December 2014|arxivsana=15 November 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131115005505/http://www.lagalaxy.com/blog/beat/2013/11/11/bruce-arena-confirms-signing-baggio-husidic-and-re-signing-todd-dunivant}}</ref> 2016-yil 21-mayda Husidich Ispaniya bilan o'rtoqlik o'yini uchun Bosniya terma jamoasiga chaqirildi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.rtvbn.com/3818609/Ovo-su-Mesini-novi-Zmajevi|sarlavha=Ovo su Mešini novi "Zmajevi"...|til=bs|sana=21 May 2016|nashriyot=BN|kirish sanasi=17 April 2019}}</ref> Husidich 2018-yilgi mavsum oxirida LA Galaxy tomonidan ozod qilindi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.lagalaxy.com/post/2018/11/26/la-galaxy-exercise-2019-contract-options-four-players|sarlavha=LA Galaxy exercise 2019 contract options on four players|sana=26 November 2018|nashriyot=LAGalaxy.com}}</ref> U 2019-yil 7-martda nafaqaga chiqqanini eʼlon qildi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.lagalaxy.com/post/2019/03/07/baggio-husidic-announces-retirement|sarlavha=Baggio Husidic announces retirement|sana=7 March 2019|nashriyot=LAGalaxy.com}}</ref> == O'yin uslubi == U dinamik, mehnatsevar, aqlli va taktik jihatdan ko'p qirrali o'yinchi, yaxshi taqsimot va hujum qobiliyatiga ega. Bu unga gol urish va golli uzatma berish imkonini beradi. Husidich har qanday yarim himoya pozitsiyasida ham [[Yarimhimoyachi (futbol)|markazda]], ham [[Yarimhimoyachi (futbol)|keng]] maydonda o'ynashga qodir va chap qanot himoyachisi sifatida ham ishga tushirilgan.<ref name="versatile">{{Veb manbasi|url=https://www.lagalaxy.com/post/2015/05/19/versatile-baggio-husidic-continues-contribute-across-pitch|sarlavha=Versatile Baggio Husidic continues to contribute across the pitch|nashriyot=LAGalaxy.com|muallif=Larry Morgan|sana=19 May 2015|kirish sanasi=15 May 2017}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFLarry_Morgan2015">Larry Morgan (19 May 2015). [https://www.lagalaxy.com/post/2015/05/19/versatile-baggio-husidic-continues-contribute-across-pitch "Versatile Baggio Husidic continues to contribute across the pitch"]. LAGalaxy.com<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">15 May</span> 2017</span>.</cite></ref><ref name="fire">{{Veb manbasi|url=https://www.mlssoccer.com/post/2013/11/11/la-galaxy-announce-signing-ex-fire-midfielder-baggio-husidic-re-sign-veteran-todd?amp|sarlavha=LA Galaxy announce signing of ex-Fire midfielder Baggio Husidic, re-sign veteran Todd Dunivant|nashriyot=mlssoccer.com|muallif=Scott French|sana=11 November 2013|kirish sanasi=15 May 2017}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFScott_French2013">Scott French (11 November 2013). [https://www.mlssoccer.com/post/2013/11/11/la-galaxy-announce-signing-ex-fire-midfielder-baggio-husidic-re-sign-veteran-todd?amp "LA Galaxy announce signing of ex-Fire midfielder Baggio Husidic, re-sign veteran Todd Dunivant"]. mlssoccer.com<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">15 May</span> 2017</span>.</cite></ref><ref name="MLS Profile">{{Veb manbasi|url=https://www.mlssoccer.com/players/baggio-husidic|sarlavha=Baggio Husidic|nashriyot=mlssoccer.com|kirish sanasi=26 March 2019}}</ref> == Shaxsiy hayoti == Husidichga yoshligida otasi "Badjio" laqabini (italiyalik futbolchi [[Roberto Baggio|Roberto]] Bagjio sharafiga) bergan.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=11 January 2009 |title=UIC soccer star Baggio Husidic a long way from Bosnia |publisher=Chicago Tribune |url=http://archives.chicagotribune.com/2009/jan/11/sports/chi-11-uic-soccerjan11 |access-date=25 April 2009}}</ref> U kollejda o'qib yurganida AQSh fuqaroligini oldi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.latimes.com/sports/soccer/la-sp-soccer-baxter-20140420-story.html|sarlavha=Soccer is Baggio Husidic's sanctuary|ish=Los Angeles Times|sana=19 April 2014|kirish sanasi=14 December 2014}}</ref> Veganizm tarafdori bo'lgan Husidich o'zining butun oziq-ovqatlari, o'simlikka asoslangan dietasining foydalari haqida shunday dedi: "''Men jamoamdagi har qanday o'yinchining har bir o'yinida eng uzoq masofani bosib o'ta olaman.'' ''Mening tiklanish tezligim ancha tezroq. Mening mushaklarim boshqa futbolchilarga qaraganda tezroq tiklanadi. Mening energiya darajam yuqori; Men yiliga bir marta uxlayman. Men juda yaxshi uxlayman. Men doim xursandman, terim tiniq, tanamning hidi yo‘q, kamdan-kam hollarda kasal bo‘lib qolaman. Men davom etishim mumkin edi.''"<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=2015-09-14 |title=Meet LA Galaxy's Baggio Hušidić, a High-Performance Plant-Powered Athlete |language=en-US |work=Forks Over Knives |url=https://www.forksoverknives.com/meet-la-galaxys-baggio-husidic-a-high-performance-plant-powered-athlete/#gs.3rCEtfQ |access-date=2018-05-07}}</ref> == Yutuqlari == === Klub === ; LA Galaxy<ref name="SW">{{Veb manbasi|url=https://us.soccerway.com/players/baggio-husidic/73483/|sarlavha=B. Husidic|nashriyot=Soccerway|kirish sanasi=7 March 2018}}</ref> * MLS kubogi: 2014-yil == Manbalar == {{Manbalar}} == Tashqi havolalar == * Baggio Husidich at Major League Soccer [[Turkum:Bosniya va Gersegovina futbolchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1987-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] 3zchtgkpqmafu2lis64pc701plmas1u 2817266 2817265 2022-08-29T11:03:02Z Odilbek Irisqulov 72315 wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Baggio Husidich|tasvir=Adis Husidic, 2013-04-14a.JPG|izoh=Husidich Hammarby jamoasida, 2013|toʻliqism=Adis Husidich|tavallud_sana={{birth date and age|1987|05|19|df=y}}|tavallud_joyi=Velika Kladuša, [[Socialist Federal Republic of Yugoslavia|SFR Yugoslavia]]|boʻyi={{height|ft=6|in=1}}|pozitsiya=Yarim himoyachi|joriyklub=|klubraqami=|yillar1=2009-2011|klublar1=[[Chicago Fire Soccer Club|Chicago Fire]]|isht1=50|gollar1=5|yillar2=2012-2013|klublar2=[[Hammarby Fotboll|Hammarby IF]]|isht2=41|gollar2=1|yillar3=2014-2018|klublar3=[[LA Galaxy]]|isht3=104|gollar3=9|yillar4=2015|klublar4=→ [[LA Galaxy II]] (loan)|isht4=2|gollar4=0|milliyyillar1=2016|milliyjamoa1=[[Bosnia and Herzegovina national football team|Bosnia and Herzegovina]]|milliyisht1=1|milliygollar1=0|medallar=|boshliqyillar1=2019-2021|boshliqklublar1=[[Saint Mary's Gaels men's soccer|Saint Mary’s Gaels]] (assistant)|boshliqyillar2=2021-|boshliqklublar2=[[San Francisco Dons men's soccer|San Franciscso Dons]] (assistant)|club-update=3 November 2018}} '''Adis''' „'''Baggio'''“ '''Husidich''' (1987-yil 19 -may) — bosniyada tugʻilgan amerikada oʻynagan sobiq [[Futbol|futbolchi]]. U asosan [[Yarimhimoyachi (futbol)|yarim himoyachi]] sifatida oʻynagan, ammo [[Himoyachi (futbol)|chap]] qanot himoyachisi sifatida ham joylashtirilgan.<ref name="versatile">{{Veb manbasi|url=https://www.lagalaxy.com/post/2015/05/19/versatile-baggio-husidic-continues-contribute-across-pitch|sarlavha=Versatile Baggio Husidic continues to contribute across the pitch|nashriyot=LAGalaxy.com|muallif=Larry Morgan|sana=19 May 2015|kirish sanasi=15 May 2017}}</ref><ref name="fire">{{Veb manbasi|url=https://www.mlssoccer.com/post/2013/11/11/la-galaxy-announce-signing-ex-fire-midfielder-baggio-husidic-re-sign-veteran-todd?amp|sarlavha=LA Galaxy announce signing of ex-Fire midfielder Baggio Husidic, re-sign veteran Todd Dunivant|nashriyot=mlssoccer.com|muallif=Scott French|sana=11 November 2013|kirish sanasi=15 May 2017}}</ref> == Yoshligi ==   Velika Kladusha (hozirgi [[Bosniya va Gersegovina|Bosniya va Gertsegovina]]) shahrida tugʻilgan Husidich va uning oilasi 1990-yillarning oʻrtalarida Bosniya urushidan qochish uchun Bosniyadan qochib, bir necha yil davomida Germaniyaning [[Gamburg]] shahrida yashab, 1997-yilda Illinoys shtatining Libertyville shahriga joylashgan. == Karyerasi == === Yoshlar va kollej === Husidich Libertyville oʻrta maktabida oʻqigan. U shuningdek, Chicagoning Sockers klubida klub futbolida oʻynagan, u shtat, mintaqaviy va milliy chempionat turnirlarida qatnashishga yordam bergan. U 2006-yildan 2008-yilgacha Chikagodagi Illinoys universitetida kollej futbolida oʻynagan, u yerda birinchi kurs talabasi sifatida Horizon League All-Newcomer jamoasiga va 2007-yilda All-Horizon League Birinchi jamoasiga ikkinchi kurs talabasi sifatida tayinlangan. === Professional === [[Fayl:Baggio_Husidić.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/58/Baggio_Husidi%C4%87.jpg/220px-Baggio_Husidi%C4%87.jpg|thumb| Husidich „Chicago Fire“da oʻynamoqda]] Husidich Chicago Fire tomonidan 2009-yil MLS SuperDraftning ikkinchi bosqichida (umumiy 20-o‘rinda) tuzilgan va Adidas avlodi bilan shartnoma imzolagan. U professional debyutini 2009-yil 28-may kuni AQShning Chivas jamoasiga qarshi kechgan o‘yinda Gonsalo Segaresning o‘rniga maydonga tushdi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://web.mlsnet.com/scoreboard/game.jsp?match=05282009_CHICHV|sarlavha=Major League Soccer: Match Tracker: Main|kirish sanasi=29 May 2009|arxivsana=12 June 2009|arxivurl=https://web.archive.org/web/20090612001319/http://web.mlsnet.com/scoreboard/game.jsp?match=05282009_CHICHV}}</ref> U professional faoliyatidagi ilk golini 2010-yilning 24-aprelida Xyuston Dinamoga qarshi oʻyinda kiritdi. 2010-yil 18-noyabrda Husidich 2010-yilgi mavsum oxirida MLS Generation Adidas dasturini tamomlashi eʼlon qilindi. Baggio oʻzining ajoyib mavsumini 2010-yilda oʻtkazdi. U oʻzini jamoasining muhim qismi boʻlib, gollar urdi va yarim himoyadagi boʻshliqlarni toʻldirdi.<ref>http://www.mlssoccer.com/news/article/generation-adidas-players-graduate-seasons-end Generation adidas players to graduate at seasonʼs end</ref> Husidich 2011-yilda ajoyib mavsum oʻtkazmadi va faqat cheklangan oʻyin vaqti oldi. Mavsum oxirida Chikago 2012-yilgi shartnoma variantidan voz kechdi va u 2011-yilgi MLS qayta kirish loyihasiga kirdi. Husidich Kolorado Rapids tomonidan loyihaning 2-bosqichida 2011-yil 12-dekabrda tanlangan.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.mlssoccer.com/news/article/2011/12/12/stage-2-re-entry-draft-highlighted-busy-galaxy|sarlavha=Stage 2 of Re-Entry Draft highlighted by busy Galaxy|ish=MLSsoccer.com|kirish sanasi=14 December 2014}}</ref> Biroq Husidich Koloradodan voz kechdi va uning oʻrniga 2011-yilning 23-dekabrida Shvetsiya ikkinchi divizioni Hammarbi IF bilan shartnoma imzoladi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.mlssoccer.com/news/article/2011/12/23/husidic-completes-deal-join-berhalter-hammarby|sarlavha=Husidic completes deal to join Berhalter at Hammarby|ish=MLSsoccer.com|kirish sanasi=14 December 2014}}</ref> Hammarbi bilan birga boʻlishiga qaramay, LA Galaxy 2013-yil 17-iyunda Kolorado bilan savdoda Husidichga MLS huquqini qoʻlga kiritdi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.mlssoccer.com/news/article/2013/06/18/la-galaxys-bruce-arena-will-contact-gregg-berhalter-gauge-baggio-husidics-in|sarlavha=LA Galaxy's Bruce Arena will contact Gregg Berhalter to gauge Baggio Husidic's interest in MLS return|ish=MLSsoccer.com|kirish sanasi=14 December 2014}}</ref> 2013-yilning 11-noyabrida „LA Gelaksi“ bosh murabbiyi [[Bruce Arena|Bryus Arena]] jamoa „Hammarbi“dan Hushidichni sotib olganini tasdiqladi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.lagalaxy.com/blog/beat/2013/11/11/bruce-arena-confirms-signing-baggio-husidic-and-re-signing-todd-dunivant|sarlavha=Bruce Arena confirms the signing of Baggio Hušidić and re-signing of Todd Dunivant|ish=lagalaxy.com|kirish sanasi=14 December 2014|arxivsana=15 November 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131115005505/http://www.lagalaxy.com/blog/beat/2013/11/11/bruce-arena-confirms-signing-baggio-husidic-and-re-signing-todd-dunivant}}</ref> 2016-yil 21-mayda Husidich Ispaniya bilan oʻrtoqlik oʻyini uchun Bosniya terma jamoasiga chaqirildi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.rtvbn.com/3818609/Ovo-su-Mesini-novi-Zmajevi|sarlavha=Ovo su Mešini novi "Zmajevi"...|til=bs|sana=21 May 2016|nashriyot=BN|kirish sanasi=17 April 2019}}</ref> Husidich 2018-yilgi mavsum oxirida LA Galaxy tomonidan ozod qilindi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.lagalaxy.com/post/2018/11/26/la-galaxy-exercise-2019-contract-options-four-players|sarlavha=LA Galaxy exercise 2019 contract options on four players|sana=26 November 2018|nashriyot=LAGalaxy.com}}</ref> U 2019-yil 7-martda nafaqaga chiqqanini eʼlon qildi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.lagalaxy.com/post/2019/03/07/baggio-husidic-announces-retirement|sarlavha=Baggio Husidic announces retirement|sana=7 March 2019|nashriyot=LAGalaxy.com}}</ref> == Oʻyin uslubi == U dinamik, mehnatsevar, aqlli va taktik jihatdan koʻp qirrali oʻyinchi, yaxshi taqsimot va hujum qobiliyatiga ega. Bu unga gol urish va golli uzatma berish imkonini beradi. Husidich har qanday yarim himoya pozitsiyasida ham [[Yarimhimoyachi (futbol)|markazda]], ham [[Yarimhimoyachi (futbol)|keng]] maydonda oʻynashga qodir va chap qanot himoyachisi sifatida ham ishga tushirilgan.<ref name="versa tile">{{Veb manbasi|url=https://www.lagalaxy.com/post/2015/05/19/versatile-baggio-husidic-continues-contribute-across-pitch|sarlavha=Versatile Baggio Husidic continues to contribute across the pitch|nashriyot=LAGalaxy.com|muallif=Larry Morgan|sana=19 May 2015|kirish sanasi=15 May 2017}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFLarry_Morgan2015">Larry Morgan (19 May 2015). [https://www.lagalaxy.com/post/2015/05/19/versatile-baggio-husidic-continues-contribute-across-pitch „Versatile Baggio Husidic continues to contribute across the pitch“]. LAGalaxy.com<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">15 May</span> 2017</span>.</cite></ref><ref name="fire">{{Veb manbasi|url=https://www.mlssoccer.com/post/2013/11/11/la-galaxy-announce-signing-ex-fire-midfielder-baggio-husidic-re-sign-veteran-todd?amp|sarlavha=LA Galaxy announce signing of ex-Fire midfielder Baggio Husidic, re-sign veteran Todd Dunivant|nashriyot=mlssoccer.com|muallif=Scott French|sana=11 November 2013|kirish sanasi=15 May 2017}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFScott_French2013">Scott French (11 November 2013). [https://www.mlssoccer.com/post/2013/11/11/la-galaxy-announce-signing-ex-fire-midfielder-baggio-husidic-re-sign-veteran-todd?amp „LA Galaxy announce signing of ex-Fire midfielder Baggio Husidic, re-sign veteran Todd Dunivant“]. mlssoccer.com<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">15 May</span> 2017</span>.</cite></ref><ref name="MLS Profile">{{Veb manbasi|url=https://www.mlssoccer.com/players/baggio-husidic|sarlavha=Baggio Husidic|nashriyot=mlssoccer.com|kirish sanasi=26 March 2019}}</ref> == Shaxsiy hayoti == Husidichga yoshligida otasi „Badjio“ laqabini (italiyalik futbolchi [[Roberto Baggio|Roberto]] Bagjio sharafiga) bergan.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=11 January 2009 |title=UIC soccer star Baggio Husidic a long way from Bosnia |publisher=Chicago Tribune |url=http://archives.chicagotribune.com/2009/jan/11/sports/chi-11-uic-soccerjan11 |access-date=25 April 2009}}</ref> U kollejda oʻqib yurganida AQSh fuqaroligini oldi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.latimes.com/sports/soccer/la-sp-soccer-baxter-20140420-story.html|sarlavha=Soccer is Baggio Husidic's sanctuary|ish=Los Angeles Times|sana=19 April 2014|kirish sanasi=14 December 2014}}</ref> Veganizm tarafdori boʻlgan Husidich oʻzining butun oziq-ovqatlari, oʻsimlikka asoslangan dietasining foydalari haqida shunday dedi: „''Men jamoamdagi har qanday oʻyinchining har bir oʻyinida eng uzoq masofani bosib oʻta olaman.'' ''Mening tiklanish tezligim ancha tezroq. Mening mushaklarim boshqa futbolchilarga qaraganda tezroq tiklanadi. Mening energiya darajam yuqori; Men yiliga bir marta uxlayman. Men juda yaxshi uxlayman. Men doim xursandman, terim tiniq, tanamning hidi yo‘q, kamdan-kam hollarda kasal bo‘lib qolaman. Men davom etishim mumkin edi.''“<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=2015-09-14 |title=Meet LA Galaxy's Baggio Hušidić, a High-Performance Plant-Powered Athlete |language=en-US |work=Forks Over Knives |url=https://www.forksoverknives.com/meet-la-galaxys-baggio-husidic-a-high-performance-plant-powered-athlete/#gs.3rCEtfQ |access-date=2018-05-07}}</ref> == Yutuqlari == === Klub === ; LA Galaxy<ref name="SW">{{Veb manbasi|url=https://us.soccerway.com/players/baggio-husidic/73483/|sarlavha=B. Husidic|nashriyot=Soccerway|kirish sanasi=7 March 2018}}</ref> * MLS kubogi: 2014-yil == Manbalar == {{Manbalar}} == Tashqi havolalar == * Baggio Husidich at Major League Soccer [[Turkum:Bosniya va Gersegovina futbolchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1987-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] hnvn22h8ck3cpnhxivs9nk3red0xrne Ichindagi ichindadir 0 784256 2817284 2022-08-29T11:14:37Z Hilola Jurakulova 77653 „[[:tr:Special:Redirect/revision/27404254|Fîhi Mâ Fîh]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{El yazması bilgi kutusu|ad=Fîhi Mâ Fîh|korunduğu_yer=|resim=Fihi ma fihi sample.jpg|resim_boyutu=|resim_açıklaması=Muntasıh-ı Fîhi Mâ Fihi'den alınma bir ''Fîhi Mâ Fîh'' sayfası.|diğer_adlar=''Esrâr-ı Celîl, Esrârü’l-Celâliyye, Kitâbü’n-Nesâ'ih li-Celâliddîn, Risâle-i Sultân Veled''|tür=Derleme|tarih=|menşei=[[Konya]], [[Anadolu Selçuklu Devleti]]|diller=[[Farsça]], [[Arapça]]|katip=|yazar=|derleyen=[[Sultan Veled]]|çizer=|talep_eden=|adanan=[[Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî]]|malzeme=|boyut=|biçim=|durum=|yazı_türü=|konular=|çizimler=|ilaveler=|nüshalar=|muhafaza_eden=|bulan=|diğer=|alt=}}'''Fîhi Ma Fîh ya’ni “Ichindagi ichindadir”''' ( {{Lang|fa|فيه ما فيه}} ) [[Jaloliddin Rumiy|Mavlono Jaloleddin Rumiyning]] asari. == Sifat va tarkib == Bu asarda [[Jaloliddin Rumiy|Mavlononing]] turli majlislardagi suhbatlari uning oʻgʻli Sulton Veled tomonidan jamlagan. U yetmish besh bobdan iborat boʻlib, shu boblarning oltitasi arab tilida, qolganlari esa fors tilida yozilgan. Bu boblarning ba'zilari [[Saljuqiylar|Saljuqiy]] vaziri Sulaymon Pervanega qaratilgan edi. Asardagi ayrim siyosiy voqealarga to‘xtalib o‘ilganligi uchun tarixiy manba sifatida qabul qilingan. [[Jaloliddin Rumiy|Asarda Mavlononing]] tafakkuri, dunyoqarashi, o‘z davri xabarlari, din va insoniylik haqidagi fikrlari bayon etilgan. Jannat va jahannam, dunyo va oxirat, ustoz va shogird, ishq va Samo raqsi kabi mavzular yoritilgan.{{Manba yoʻq}} == Nomi == Asarga nima uchun “Fihi Ma-Fih” (“Ichindagi ichindadir”) nomi berilganligini o‘z holicha ya’ni keskin bir tarzda tushunilishi to‘g‘ri emas. <u>U</u> "ichingda bo'lishi kerak bo'lgan narsalar bu yerda" degan ma'noni anglatishi mumkinligini hisobga olish kerak.{{Manba yoʻq}} == Chop etish == * Fîhi Ma-fih turkiy tiliga ilk bor Ahmet Avni Konuk (1868-1938) tomonidan tarjima qilingan. * Dr. Selchuk Eraydin tomonidan tayyorlangan nashr İz nashrlari tomonidan chop etildi. * Billur C. Yılmazyiğit tomonidan turk tiliga tarjima qilingan va "Ne varsa onun içinde var" nomi bilan Perchment PUBLICATIONS tomonidan qayta nashr etilgan. * O‘zbek tiliga taniqli yozuvchi Ulug‘bek Hamdam tomonidan tomonidan tarjima qilingan. == Manba == {{Manbalar}} == Tashqi havolalar == * [http://dosyalar.semazen.net/fihimafih.pdf Fîhi Mâ-Fîh] 2013- - 17 Nisan 2013 tarihinde fowt576zw1ck08b2jiz2qhxc7odktcy 2817295 2817284 2022-08-29T11:18:06Z Hilola Jurakulova 77653 wikitext text/x-wiki '''Fîhi Ma Fîh yaʼni „Ichindagi ichindadir“''' ({{Lang|fa|فيه ما فيه}}) [[Jaloliddin Rumiy|Mavlono Jaloleddin Rumiyning]] asari. == Sifat va tarkib == Bu asarda [[Jaloliddin Rumiy|Mavlononing]] turli majlislardagi suhbatlari uning oʻgʻli Sulton Veled tomonidan jamlagan. U yetmish besh bobdan iborat boʻlib, shu boblarning oltitasi arab tilida, qolganlari esa fors tilida yozilgan. Bu boblarning baʼzilari [[Saljuqiylar|Saljuqiy]] vaziri Sulaymon Pervanega qaratilgan edi. Asardagi ayrim siyosiy voqealarga to‘xtalib o‘ilganligi uchun tarixiy manba sifatida qabul qilingan. [[Jaloliddin Rumiy|Asarda Mavlononing]] tafakkuri, dunyoqarashi, o‘z davri xabarlari, din va insoniylik haqidagi fikrlari bayon etilgan. Jannat va jahannam, dunyo va oxirat, ustoz va shogird, ishq va Samo raqsi kabi mavzular yoritilgan.{{Manba yoʻq}} == Nomi == Asarga nima uchun „Fihi Ma-Fih“ („Ichindagi ichindadir“) nomi berilganligini o‘z holicha yaʼni keskin bir tarzda tushunilishi to‘g‘ri emas. <u>U</u> „ichingda boʻlishi kerak boʻlgan narsalar bu yerda“ degan maʼnoni anglatishi mumkinligini hisobga olish kerak.{{Manba yoʻq}} == Chop etish == * Fîhi Ma-fih turkiy tiliga ilk bor Ahmet Avni Konuk (1868-1938) tomonidan tarjima qilingan. * Dr. Selchuk Eraydin tomonidan tayyorlangan nashr İz nashrlari tomonidan chop etildi. * Billur C. Yılmazyiğit tomonidan turk tiliga tarjima qilingan va „Ne varsa onun içinde var“ nomi bilan Perchment PUBLICATIONS tomonidan qayta nashr etilgan. * O‘zbek tiliga taniqli yozuvchi Ulug‘bek Hamdam tomonidan tomonidan tarjima qilingan. == Manba == {{Manbalar}} == Tashqi havolalar == * [http://dosyalar.semazen.net/fihimafih.pdf Fîhi Mâ-Fîh] 2013- - 17 Nisan 2013 tarihinde 3dj1vbgi7y768vugl4w7mnlshj40ht8 2817301 2817295 2022-08-29T11:23:14Z Hilola Jurakulova 77653 wikitext text/x-wiki '''Fîhi Ma Fîh yaʼni „Ichindagi ichindadir“''' ({{Lang|fa|فيه ما فيه}}) [[Jaloliddin Rumiy|Mavlono Jaloleddin Rumiyning]] asari. == Sifat va tarkib == Bu asarda [[Jaloliddin Rumiy|Mavlononing]] turli majlislardagi suhbatlari uning oʻgʻli Sulton Veled tomonidan jamlagan. U yetmish besh bobdan iborat boʻlib, shu boblarning oltitasi arab tilida, qolganlari esa fors tilida yozilgan. Bu boblarning baʼzilari [[Saljuqiylar|Saljuqiy]] vaziri Sulaymon Pervanega qaratilgan edi. Asardagi ayrim siyosiy voqealarga to‘xtalib o‘ilganligi uchun tarixiy manba sifatida qabul qilingan. [[Jaloliddin Rumiy|Asarda Mavlononing]] tafakkuri, dunyoqarashi, o‘z davri xabarlari, din va insoniylik haqidagi fikrlari bayon etilgan. Jannat va jahannam, dunyo va oxirat, ustoz va shogird, ishq va Samo raqsi kabi mavzular yoritilgan.{{Manba yoʻq}} == Nomi == Asarga nima uchun „Fihi Ma-Fih“ („Ichindagi ichindadir“) nomi berilganligini o‘z holicha yaʼni keskin bir tarzda tushunilishi to‘g‘ri emas. <u>U</u> „ichingda boʻlishi kerak boʻlgan narsalar bu yerda“ degan maʼnoni anglatishi mumkinligini hisobga olish kerak.{{Manba yoʻq}} == Chop etish == * Fîhi Ma-fih turkiy tiliga ilk bor Ahmet Avni Konuk (1868-1938) tomonidan tarjima qilingan. * Dr. Selchuk Eraydin tomonidan tayyorlangan nashr İz nashrlari tomonidan chop etildi. * Billur C. Yılmazyiğit tomonidan turk tiliga tarjima qilingan va „Ne varsa onun içinde var“ nomi bilan Perchment PUBLICATIONS tomonidan qayta nashr etilgan. * O‘zbek tiliga taniqli yozuvchi Ulug‘bek Hamdam tomonidan tomonidan tarjima qilingan. == Asar haqida == Asar haqida tarjimon Ulug‘bek Hamdam quyidagicha yozadi: {{Quote|text=Bu asar insonni fikrlashga, fikrlash orqali o‘zligini, o‘zligi orqali Haqni — Yaratganni tushunishga undaydi. Shuning uchun ham «Ichindagi ichindadur»ga bir marta oshno bo‘lgan ko‘zi ochiq insonki bor, umrbod undan ayrilmasam, deydi. Chunki asar, avvalo, o‘sha inson haqida — siz haqingizda, men haqimda, umuman, hammamiz haqimizda. Bizning o‘zligimizni bilishimiz haqida. Axir olamda bundan qiziqarliroq, bundan muhimroq yana nima bor? Mashoyixlar «O‘zini bilgan avliyo bo‘ladi» deya bejiz aytishmagan. Hazratning o‘zi shunday deydi: «Rivoyat qiladilarki, bir podshoh o‘g‘lini hunarmandlar to‘piga qo‘shib qo‘yibdi. Ular bolaga turli bilimlardan, jumladan, ilmu nujumdan dars berishibdi. Shoh o‘g‘li butunlay ahmoq bo‘lgani holda o‘ziga o‘rgatilgan narsalarni puxta egallab olibdi. Kunlardan bir kun podshoh uni imtihon qilmoq uchun hovuchiga uzugini berkitib, o‘g‘liga «Bunda ne bor?» debdi. Bola «Qo‘lingdagi dumaloq, sariq va ichi bo‘sh narsadir» degach, hukmdor hayratda qolib «Alomatlarini to‘g‘ri aytding, ismini ayt» deb buyuribdi. O‘g‘il «G‘alvir bo‘lsa kerak» deb javob beradi. Podshoh «Olgan tahsiling sharofati bilan meni hayron etib alomat — belgilarni aniq ayting-u, ammo g‘alvirning hovuchga sig‘masligiga qanday qilib farosating yetmadi?» dedi afsus chekib. Xuddi shunday, — deb davom etadi Rumiy hazratlari — zamonamiz olimlari ham qilni qirq yoradilar, o‘zlariga bog‘liq bo‘lmagan narsalarni juda yaxshi biladilar, ammo o‘ta muhim, o‘zlari uchun qolgan barcha narsalardan yanada yaqin bo‘lganni, ya’ni o‘zlarini bilmaydilar. Hamma narsadan yaqin bo‘lgan borliq bu — ularning menligi». Mavlono Rumiy insonni, avvalo, ko‘zini ochishga va ochilgan ko‘zlar bilan o‘z mohiyatiga nazar tashlashga undaydiki, bu bilan ul valiy zot insonning o‘zi bir butun olam — kichik olam ekanligini uqtiradi. «Ichindagi ichindadur» asari ulug‘vorlik va soddalikning bir makonu bir zamonda sig‘ishib yashashining go‘zal namunasidir. Albatta, komil inson — avliyolik asrori haqida ko‘plab olimu fuzalolarning xilma-xil asarlari mavjud. Lekin ularning ayrimlarini mutolaa qilarkanmiz, o‘zimizni xuddi ertak o‘qiyotgan boladek sezamiz. Chunki ularda tasvirlangan avliyo yoki komil inson go‘yo osmonda uchib yurgan erkin qushchayu, sizu biz zindonda — temir panjaradan uni umidsizligini kuzatib yotgan maxbus. Qushning ozodligidan, charx urib aylanishidan, baxtidan maxbusga ne naf? Qaytaga u ana shunday hur parvozi bilan bu bechoraning o‘z holiga ko‘nikib ketishiga to‘sqinlik qilib, iztirobini orttiradi, xolos. Rumiyda esa unday emas. Rumiy shohu gadoga ham, olimu avomga ham birdek xitob qiladi. Va har kimning qarshisiga o‘z hikmatlaridan bir ko‘prik tashlab, boshqalar nima desa deyaversin, lekin sening ham bu yo‘ldan o‘tishga haqqing bor, ki sen ham undan o‘tishga munosib va qodirsan, faqat g‘ayrat qil-da, kel!» deydi go‘yo. Boshqacha aytsak, Jaloliddin Rumiyning «Ichindagi ichindadur» asari insonlik va ilohiylik o‘rtasiga qo‘yilgan mustahkam ko‘prikdir. Ha, asar mutolaasi inson ko‘nglida mudrab yotgan umidning qayta uyg‘onishiyu qad rostlashiga ko‘mak beradi, o‘zining mavjudiyati va haqiqatiga ishonch hosil qiladi. Bu juda muhim. Chunki Ishonch — inson faoliyatining doimiy tashabbuskori, tinimsiz harakatlarining rag‘batlantiruvchisi bo‘lishi bilan birga odamzotni muallaq holdan, yolg‘izlik va uning azobidan qo‘ruvchi hamdir. G‘arbning ma’lum falsafiy oqimining asosida inson — tashlandiq, ya’ni u bu dunyoga tashlab ketilgan va binobarin, uning o‘zidan o‘zga yordamchisi ham, xaloskori ham yo‘q, degan qarash mavjud. Hayot buning kabi yuzlab, minglab «nazariyalar» uchun asos beraveradi. Hatto aytish mumkinki, dahriy uchun ham, dindor uchun ham bu dunyoda oqlov-sabablar to‘lib- toshib yotibdi. Ehtimol, odamzotning o‘zidan o‘zga tayanchi yo‘q, degan dahriyona qarash G‘arb dunyosining moddiy-texnikaviy jihatdan ilgarilab ketishiga sabab bo‘lgan o‘nlab, yuzlab omillardan biridir. Shveysar psixiatri Karl Gustav Yung esa Sharq insonining ruhiy jihatdan baquvvatligiga havas bilan qaraydiki, Rumiyda ayni shu narsaning mohiyati bilan chuqur tanishish imkoni bor. Rumiyni bir millat, bir jamiyat yoki bir zamongagina taalluqli qilmay, uni hamma uchun va hamma zamonlar uchun qadrli aylagan asos ham shunda — hazratning sifat va alomatlarga emas, balki mohiyatga — insonning o‘zagiga e’tibor berganligi bilan izohlansa, ajabmas. Chunki zohir — tashqi ko‘rinishga qaralganda insonlar har xil, ularning mohiyati ildizi, tabiati, ehtiyojlari, borar joyi… esa mushtarak. Shunga ko‘ra inson qaysi millat, qaysi jamiyat, qaysi guruh va qaysi zamonga aloqadorligidan qat’i nazar, o‘ziga tegishli mavzular teran va asosli tarzda talqin qilinganidan Rumiy asarlari atrofida go‘yo bir oilaning farzandlariday to‘planishadi. Buning uchun kishida ma’lum bir tayyorgarlik, yuqori ruhiy-ma’naviy daraja zarur, albatta. Ya’ni Rumiyni tushunish uchun u yongan gulxanning hech qursa bir uchquni o‘quvchining ko‘ngliga tushgan bo‘lishi juda ham muhim. Shunda u mohiyat asroridan voqif bo‘la borarkan, o‘zini Inson o‘laroq his etadi! Dunyoga kelishdan muddao «yo‘lini qilib kun kechirish — yeb, ichib, nasl qoldirib o‘tish» kabi biologik ehtiyojlarni qondirib yashashdangina iborat bo‘lmay, aksincha, bular vositayu, maqsad — ruhoniy, demakki, insoniy ekanligini qalban anglaydi. Mohiyatdan so‘z ochib Mavlono Rumiy quyidagi savol-javobni keltiradi: Dediki: «Onangni nechun o‘ldirding?» Dedi: «Unga yarashmagan bir ishni ko‘rdim». Dediki: «Ammo onangni emas, yetti yot begonani o‘ldirsang bo‘lmasmidi?» Dedi: «Har kuni bittadan o‘ldirayinmi?» Hazrat bu o‘rinda inson gumrohligining tub sababi — nafs haqida so‘z yurita turib, demoqchi bo‘ladi: sen hadeb qilmishlaringning oqibatini daf etishga, ularni u yoki bu shaklda xaspo‘shlashga behuda urinaverma, balki mohiyatga teran ko‘z-la nazar sol-da, asos bo‘lgan nafsingni (onani) jilovla, toki u tufayli har kuni har kim bilan yoqalashishga o‘rin qolmasin! Hazrat o‘gitlaridagi yana bir jihatga alohida to‘xtalib o‘tmoq joiz. Bu ham bo‘lsa – ruh va jism o‘rtasidagi muvozanat masalasi. Bizdan ko‘pchiligimiz shundaymizki, ruh haqida gapirilsa (garchi bu borada insonga kam ilm berilgan esa-da) darhol ruhparast bo‘lishga tirishamiz, qolgan vaqtlarda esa o‘z-o‘zidan jism bandalariga aylanib qolganimizni o‘zimiz ham sezmaymiz. Asli haqiqat nimadan iborat? Yana ham to‘g‘rirog‘i, qanday holda biz haqiqatga eng ko‘p yaqin borgan bo‘lamiz? Agar savolni shunday qo‘yish mumkin bo‘lsa, javobni yana Rumiy hazratlaridan eshitamiz: «Agar danakni chaqib, mag‘izini eksang, unmaydi. Agar qobig‘i bilan birga tuproqqa qadasang-chi, unish hodisasi yuz beradi». Danak mag‘izini ruhu, qobig‘ini jism deb olinsa, demak, inson bolasi biron maqsadga yetishmak uchun har ikki asosga suyanishi zarur. Aks holda maqsad hosil bo‘lmas. Modomiki shunday ekan, odamzod yashash va kelajakka intilish asnosida har qanday bir tomonlamalikdan, goh u yon, goh bu yonga og‘ib ketishlardan tiyilib, ana o‘sha oltin o‘rtalik boshini tutmog‘i zarur keladi. Axir payg‘ambarimizning hech qachon o‘lmaydigandek bu dunyo uchun, ertaga o‘ladigandek oxirat uchun yasha degan o‘gitlari ham mohiyatan yuqoridagilarga hamohang jaranglamaydimi! Axir ochiq ko‘z bilan hayotni kuzatuvchi hassos qalb va aql egalari ham ayni haqiqatga bot-bot duch keladilar-ku!.. Mana shuning uchun ham qariyb 700 yil avval yaratilgan bo‘lishiga qaramay, Rumiy asarlaridan hayot nafasi esadi deging kelaveradi. Zero, hazratning o‘zlari tafakkurning har qanday mahdudligini yorib o‘tishga qaratilgan keskir so‘zlar «insonning botini – hurriyat olami» ekanligini anglashga da’vat etadi va shunga undayveradi.}} == Manba == {{Manbalar}} == Tashqi havolalar == * [http://dosyalar.semazen.net/fihimafih.pdf Fîhi Mâ-Fîh] 2013- — 17 Nisan 2013 tarihinde iz13qthoikzgcsd9vpzaspv18up00if 2817304 2817301 2022-08-29T11:24:53Z Hilola Jurakulova 77653 „[[:tr:Special:Redirect/revision/27404254|Fîhi Mâ Fîh]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{El yazması bilgi kutusu|ad=Fîhi Mâ Fîh|korunduğu_yer=|resim=Fihi ma fihi sample.jpg|resim_boyutu=|resim_açıklaması=Muntasıh-ı Fîhi Mâ Fihi'den alınma bir ''Fîhi Mâ Fîh'' sayfası.|diğer_adlar=''Esrâr-ı Celîl, Esrârü’l-Celâliyye, Kitâbü’n-Nesâ'ih li-Celâliddîn, Risâle-i Sultân Veled''|tür=Derleme|tarih=|menşei=[[Konya]], [[Anadolu Selçuklu Devleti]]|diller=[[Farsça]], [[Arapça]]|katip=|yazar=|derleyen=[[Sultan Veled]]|çizer=|talep_eden=|adanan=[[Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî]]|malzeme=|boyut=|biçim=|durum=|yazı_türü=|konular=|çizimler=|ilaveler=|nüshalar=|muhafaza_eden=|bulan=|diğer=|alt=}}'''Fîhi Ma Fîh ya’ni “Ichindagi ichindadir”''' ( {{Lang|fa|فيه ما فيه}} ) [[Jaloliddin Rumiy|Mavlono Jaloleddin Rumiyning]] asari. == Sifat va tarkib == Bu asarda [[Jaloliddin Rumiy|Mavlononing]] turli majlislardagi suhbatlari uning oʻgʻli Sulton Veled tomonidan jamlagan. U yetmish besh bobdan iborat boʻlib, shu boblarning oltitasi arab tilida, qolganlari esa fors tilida yozilgan. Bu boblarning ba'zilari [[Saljuqiylar|Saljuqiy]] vaziri Sulaymon Pervanega qaratilgan edi. Asardagi ayrim siyosiy voqealarga to‘xtalib o‘ilganligi uchun tarixiy manba sifatida qabul qilingan. [[Jaloliddin Rumiy|Asarda Mavlononing]] tafakkuri, dunyoqarashi, o‘z davri xabarlari, din va insoniylik haqidagi fikrlari bayon etilgan. Jannat va jahannam, dunyo va oxirat, ustoz va shogird, ishq va Samo raqsi kabi mavzular yoritilgan.{{Manba yoʻq}} == Nomi == Asarga nima uchun “Fihi Ma-Fih” (“Ichindagi ichindadir”) nomi berilganligini o‘z holicha ya’ni keskin bir tarzda tushunilishi to‘g‘ri emas. <u>U</u> "ichingda bo'lishi kerak bo'lgan narsalar bu yerda" degan ma'noni anglatishi mumkinligini hisobga olish kerak.{{Manba yoʻq}} == Chop etish == * Fîhi Ma-fih turkiy tiliga ilk bor Ahmet Avni Konuk (1868-1938) tomonidan tarjima qilingan. * Dr. Selchuk Eraydin tomonidan tayyorlangan nashr İz nashrlari tomonidan chop etildi. * Billur C. Yılmazyiğit tomonidan turk tiliga tarjima qilingan va "Ne varsa onun içinde var" nomi bilan Perchment PUBLICATIONS tomonidan qayta nashr etilgan. * O‘zbek tiliga taniqli yozuvchi Ulug‘bek Hamdam tomonidan tomonidan tarjima qilingan. == Manba == <references group=""></references> == Tashqi havolalar == * [http://dosyalar.semazen.net/fihimafih.pdf Fîhi Mâ-Fîh] 2013- - 17 Nisan 2013 tarihinde mc8hpjbuzqbrol60ynqo8x6xbd5jp5x 2817313 2817304 2022-08-29T11:29:33Z Hilola Jurakulova 77653 wikitext text/x-wiki '''Fîhi Ma Fîh ya’ni “Ichindagi ichindadir”''' ( {{Lang|fa|فيه ما فيه}} ) [[Jaloliddin Rumiy|Mavlono Jaloleddin Rumiyning]] asari. == Sifat va tarkib == Bu asarda [[Jaloliddin Rumiy|Mavlononing]] turli majlislardagi suhbatlari uning oʻgʻli Sulton Veled tomonidan jamlagan. U yetmish besh bobdan iborat boʻlib, shu boblarning oltitasi arab tilida, qolganlari esa fors tilida yozilgan. Bu boblarning ba'zilari [[Saljuqiylar|Saljuqiy]] vaziri Sulaymon Pervanega qaratilgan edi. Asardagi ayrim siyosiy voqealarga to‘xtalib o‘ilganligi uchun tarixiy manba sifatida qabul qilingan. [[Jaloliddin Rumiy|Asarda Mavlononing]] tafakkuri, dunyoqarashi, o‘z davri xabarlari, din va insoniylik haqidagi fikrlari bayon etilgan. Jannat va jahannam, dunyo va oxirat, ustoz va shogird, ishq va Samo raqsi kabi mavzular yoritilgan.{{Manba yoʻq}} == Asar haqida == {{Quote|text=Bu asar insonni fikrlashga, fikrlash orqali o‘zligini, o‘zligi orqali Haqni — Yaratganni tushunishga undaydi. Shuning uchun ham «Ichindagi ichindadur»ga bir marta oshno bo‘lgan ko‘zi ochiq insonki bor, umrbod undan ayrilmasam, deydi. Chunki asar, avvalo, o‘sha inson haqida — siz haqingizda, men haqimda, umuman, hammamiz haqimizda. Bizning o‘zligimizni bilishimiz haqida. Axir olamda bundan qiziqarliroq, bundan muhimroq yana nima bor? Mashoyixlar «O‘zini bilgan avliyo bo‘ladi» deya bejiz aytishmagan. Hazratning o‘zi shunday deydi: «Rivoyat qiladilarki, bir podshoh o‘g‘lini hunarmandlar to‘piga qo‘shib qo‘yibdi. Ular bolaga turli bilimlardan, jumladan, ilmu nujumdan dars berishibdi. Shoh o‘g‘li butunlay ahmoq bo‘lgani holda o‘ziga o‘rgatilgan narsalarni puxta egallab olibdi. Kunlardan bir kun podshoh uni imtihon qilmoq uchun hovuchiga uzugini berkitib, o‘g‘liga «Bunda ne bor?» debdi. Bola «Qo‘lingdagi dumaloq, sariq va ichi bo‘sh narsadir» degach, hukmdor hayratda qolib «Alomatlarini to‘g‘ri aytding, ismini ayt» deb buyuribdi. O‘g‘il «G‘alvir bo‘lsa kerak» deb javob beradi. Podshoh «Olgan tahsiling sharofati bilan meni hayron etib alomat — belgilarni aniq ayting-u, ammo g‘alvirning hovuchga sig‘masligiga qanday qilib farosating yetmadi?» dedi afsus chekib. Xuddi shunday, — deb davom etadi Rumiy hazratlari — zamonamiz olimlari ham qilni qirq yoradilar, o‘zlariga bog‘liq bo‘lmagan narsalarni juda yaxshi biladilar, ammo o‘ta muhim, o‘zlari uchun qolgan barcha narsalardan yanada yaqin bo‘lganni, ya’ni o‘zlarini bilmaydilar. Hamma narsadan yaqin bo‘lgan borliq bu — ularning menligi». Mavlono Rumiy insonni, avvalo, ko‘zini ochishga va ochilgan ko‘zlar bilan o‘z mohiyatiga nazar tashlashga undaydiki, bu bilan ul valiy zot insonning o‘zi bir butun olam — kichik olam ekanligini uqtiradi. «Ichindagi ichindadur» asari ulug‘vorlik va soddalikning bir makonu bir zamonda sig‘ishib yashashining go‘zal namunasidir. Albatta, komil inson — avliyolik asrori haqida ko‘plab olimu fuzalolarning xilma-xil asarlari mavjud. Lekin ularning ayrimlarini mutolaa qilarkanmiz, o‘zimizni xuddi ertak o‘qiyotgan boladek sezamiz. Chunki ularda tasvirlangan avliyo yoki komil inson go‘yo osmonda uchib yurgan erkin qushchayu, sizu biz zindonda — temir panjaradan uni umidsizligini kuzatib yotgan maxbus. Qushning ozodligidan, charx urib aylanishidan, baxtidan maxbusga ne naf? Qaytaga u ana shunday hur parvozi bilan bu bechoraning o‘z holiga ko‘nikib ketishiga to‘sqinlik qilib, iztirobini orttiradi, xolos. Rumiyda esa unday emas. Rumiy shohu gadoga ham, olimu avomga ham birdek xitob qiladi. Va har kimning qarshisiga o‘z hikmatlaridan bir ko‘prik tashlab, boshqalar nima desa deyaversin, lekin sening ham bu yo‘ldan o‘tishga haqqing bor, ki sen ham undan o‘tishga munosib va qodirsan, faqat g‘ayrat qil-da, kel!» deydi go‘yo. Boshqacha aytsak, Jaloliddin Rumiyning «Ichindagi ichindadur» asari insonlik va ilohiylik o‘rtasiga qo‘yilgan mustahkam ko‘prikdir. Ha, asar mutolaasi inson ko‘nglida mudrab yotgan umidning qayta uyg‘onishiyu qad rostlashiga ko‘mak beradi, o‘zining mavjudiyati va haqiqatiga ishonch hosil qiladi. Bu juda muhim. Chunki Ishonch — inson faoliyatining doimiy tashabbuskori, tinimsiz harakatlarining rag‘batlantiruvchisi bo‘lishi bilan birga odamzotni muallaq holdan, yolg‘izlik va uning azobidan qo‘ruvchi hamdir. G‘arbning ma’lum falsafiy oqimining asosida inson — tashlandiq, ya’ni u bu dunyoga tashlab ketilgan va binobarin, uning o‘zidan o‘zga yordamchisi ham, xaloskori ham yo‘q, degan qarash mavjud. Hayot buning kabi yuzlab, minglab «nazariyalar» uchun asos beraveradi. Hatto aytish mumkinki, dahriy uchun ham, dindor uchun ham bu dunyoda oqlov-sabablar to‘lib- toshib yotibdi. Ehtimol, odamzotning o‘zidan o‘zga tayanchi yo‘q, degan dahriyona qarash G‘arb dunyosining moddiy-texnikaviy jihatdan ilgarilab ketishiga sabab bo‘lgan o‘nlab, yuzlab omillardan biridir. Shveysar psixiatri Karl Gustav Yung esa Sharq insonining ruhiy jihatdan baquvvatligiga havas bilan qaraydiki, Rumiyda ayni shu narsaning mohiyati bilan chuqur tanishish imkoni bor. Rumiyni bir millat, bir jamiyat yoki bir zamongagina taalluqli qilmay, uni hamma uchun va hamma zamonlar uchun qadrli aylagan asos ham shunda — hazratning sifat va alomatlarga emas, balki mohiyatga — insonning o‘zagiga e’tibor berganligi bilan izohlansa, ajabmas. Chunki zohir — tashqi ko‘rinishga qaralganda insonlar har xil, ularning mohiyati ildizi, tabiati, ehtiyojlari, borar joyi… esa mushtarak. Shunga ko‘ra inson qaysi millat, qaysi jamiyat, qaysi guruh va qaysi zamonga aloqadorligidan qat’i nazar, o‘ziga tegishli mavzular teran va asosli tarzda talqin qilinganidan Rumiy asarlari atrofida go‘yo bir oilaning farzandlariday to‘planishadi. Buning uchun kishida ma’lum bir tayyorgarlik, yuqori ruhiy-ma’naviy daraja zarur, albatta. Ya’ni Rumiyni tushunish uchun u yongan gulxanning hech qursa bir uchquni o‘quvchining ko‘ngliga tushgan bo‘lishi juda ham muhim. Shunda u mohiyat asroridan voqif bo‘la borarkan, o‘zini Inson o‘laroq his etadi! Dunyoga kelishdan muddao «yo‘lini qilib kun kechirish — yeb, ichib, nasl qoldirib o‘tish» kabi biologik ehtiyojlarni qondirib yashashdangina iborat bo‘lmay, aksincha, bular vositayu, maqsad — ruhoniy, demakki, insoniy ekanligini qalban anglaydi. Mohiyatdan so‘z ochib Mavlono Rumiy quyidagi savol-javobni keltiradi: Dediki: «Onangni nechun o‘ldirding?» Dedi: «Unga yarashmagan bir ishni ko‘rdim». Dediki: «Ammo onangni emas, yetti yot begonani o‘ldirsang bo‘lmasmidi?» Dedi: «Har kuni bittadan o‘ldirayinmi?» Hazrat bu o‘rinda inson gumrohligining tub sababi — nafs haqida so‘z yurita turib, demoqchi bo‘ladi: sen hadeb qilmishlaringning oqibatini daf etishga, ularni u yoki bu shaklda xaspo‘shlashga behuda urinaverma, balki mohiyatga teran ko‘z-la nazar sol-da, asos bo‘lgan nafsingni (onani) jilovla, toki u tufayli har kuni har kim bilan yoqalashishga o‘rin qolmasin! Hazrat o‘gitlaridagi yana bir jihatga alohida to‘xtalib o‘tmoq joiz. Bu ham bo‘lsa – ruh va jism o‘rtasidagi muvozanat masalasi. Bizdan ko‘pchiligimiz shundaymizki, ruh haqida gapirilsa (garchi bu borada insonga kam ilm berilgan esa-da) darhol ruhparast bo‘lishga tirishamiz, qolgan vaqtlarda esa o‘z-o‘zidan jism bandalariga aylanib qolganimizni o‘zimiz ham sezmaymiz. Asli haqiqat nimadan iborat? Yana ham to‘g‘rirog‘i, qanday holda biz haqiqatga eng ko‘p yaqin borgan bo‘lamiz? Agar savolni shunday qo‘yish mumkin bo‘lsa, javobni yana Rumiy hazratlaridan eshitamiz: «Agar danakni chaqib, mag‘izini eksang, unmaydi. Agar qobig‘i bilan birga tuproqqa qadasang-chi, unish hodisasi yuz beradi». Danak mag‘izini ruhu, qobig‘ini jism deb olinsa, demak, inson bolasi biron maqsadga yetishmak uchun har ikki asosga suyanishi zarur. Aks holda maqsad hosil bo‘lmas. Modomiki shunday ekan, odamzod yashash va kelajakka intilish asnosida har qanday bir tomonlamalikdan, goh u yon, goh bu yonga og‘ib ketishlardan tiyilib, ana o‘sha oltin o‘rtalik boshini tutmog‘i zarur keladi. Axir payg‘ambarimizning hech qachon o‘lmaydigandek bu dunyo uchun, ertaga o‘ladigandek oxirat uchun yasha degan o‘gitlari ham mohiyatan yuqoridagilarga hamohang jaranglamaydimi! Axir ochiq ko‘z bilan hayotni kuzatuvchi hassos qalb va aql egalari ham ayni haqiqatga bot-bot duch keladilar-ku!.. Mana shuning uchun ham qariyb 700 yil avval yaratilgan bo‘lishiga qaramay, Rumiy asarlaridan hayot nafasi esadi deging kelaveradi. Zero, hazratning o‘zlari tafakkurning har qanday mahdudligini yorib o‘tishga qaratilgan keskir so‘zlar «insonning botini – hurriyat olami» ekanligini anglashga da’vat etadi va shunga undayveradi.|source=<ref>https://kh-davron.uz/</ref>}} == Nomi == Asarga nima uchun “Fihi Ma-Fih” (“Ichindagi ichindadir”) nomi berilganligini o‘z holicha ya’ni keskin bir tarzda tushunilishi to‘g‘ri emas. <u>U</u> "ichingda bo'lishi kerak bo'lgan narsalar bu yerda" degan ma'noni anglatishi mumkinligini hisobga olish kerak.{{Manba yoʻq}} == Chop etish == * Fîhi Ma-fih turkiy tiliga ilk bor Ahmet Avni Konuk (1868-1938) tomonidan tarjima qilingan. * Dr. Selchuk Eraydin tomonidan tayyorlangan nashr İz nashrlari tomonidan chop etildi. * Billur C. Yılmazyiğit tomonidan turk tiliga tarjima qilingan va "Ne varsa onun içinde var" nomi bilan Perchment PUBLICATIONS tomonidan qayta nashr etilgan. * O‘zbek tiliga taniqli yozuvchi Ulug‘bek Hamdam tomonidan tomonidan tarjima qilingan. == Manba == <references group=""></references> == Tashqi havolalar == * [http://dosyalar.semazen.net/fihimafih.pdf Fîhi Mâ-Fîh] 2013- - 17 Nisan 2013 tarihinde lvf7342q5x2db7sepl2dn0uqvnww8vq 2817317 2817313 2022-08-29T11:31:52Z Hilola Jurakulova 77653 wikitext text/x-wiki '''Fîhi Ma Fîh ya’ni “Ichindagi ichindadir”''' ( {{Lang|fa|فيه ما فيه}} ) [[Jaloliddin Rumiy|Mavlono Jaloliddin Rumiyning]] asari. == Sifat va tarkib == Bu asarda [[Jaloliddin Rumiy|Mavlononing]] turli majlislardagi suhbatlari uning oʻgʻli Sulton Veled tomonidan jamlagan. U yetmish besh bobdan iborat boʻlib, shu boblarning oltitasi arab tilida, qolganlari esa fors tilida yozilgan. Bu boblarning ba'zilari [[Saljuqiylar|Saljuqiy]] vaziri Sulaymon Pervanega qaratilgan edi. Asardagi ayrim siyosiy voqealarga to‘xtalib o‘ilganligi uchun tarixiy manba sifatida qabul qilingan. [[Jaloliddin Rumiy|Asarda Mavlononing]] tafakkuri, dunyoqarashi, o‘z davri xabarlari, din va insoniylik haqidagi fikrlari bayon etilgan. Jannat va jahannam, dunyo va oxirat, ustoz va shogird, ishq va Samo raqsi kabi mavzular yoritilgan.{{Manba yoʻq}} == Asar haqida == {{Quote|text=Bu asar insonni fikrlashga, fikrlash orqali o‘zligini, o‘zligi orqali Haqni — Yaratganni tushunishga undaydi. Shuning uchun ham «Ichindagi ichindadur»ga bir marta oshno bo‘lgan ko‘zi ochiq insonki bor, umrbod undan ayrilmasam, deydi. Chunki asar, avvalo, o‘sha inson haqida — siz haqingizda, men haqimda, umuman, hammamiz haqimizda. Bizning o‘zligimizni bilishimiz haqida. Axir olamda bundan qiziqarliroq, bundan muhimroq yana nima bor? Mashoyixlar «O‘zini bilgan avliyo bo‘ladi» deya bejiz aytishmagan. Hazratning o‘zi shunday deydi: «Rivoyat qiladilarki, bir podshoh o‘g‘lini hunarmandlar to‘piga qo‘shib qo‘yibdi. Ular bolaga turli bilimlardan, jumladan, ilmu nujumdan dars berishibdi. Shoh o‘g‘li butunlay ahmoq bo‘lgani holda o‘ziga o‘rgatilgan narsalarni puxta egallab olibdi. Kunlardan bir kun podshoh uni imtihon qilmoq uchun hovuchiga uzugini berkitib, o‘g‘liga «Bunda ne bor?» debdi. Bola «Qo‘lingdagi dumaloq, sariq va ichi bo‘sh narsadir» degach, hukmdor hayratda qolib «Alomatlarini to‘g‘ri aytding, ismini ayt» deb buyuribdi. O‘g‘il «G‘alvir bo‘lsa kerak» deb javob beradi. Podshoh «Olgan tahsiling sharofati bilan meni hayron etib alomat — belgilarni aniq ayting-u, ammo g‘alvirning hovuchga sig‘masligiga qanday qilib farosating yetmadi?» dedi afsus chekib. Xuddi shunday, — deb davom etadi Rumiy hazratlari — zamonamiz olimlari ham qilni qirq yoradilar, o‘zlariga bog‘liq bo‘lmagan narsalarni juda yaxshi biladilar, ammo o‘ta muhim, o‘zlari uchun qolgan barcha narsalardan yanada yaqin bo‘lganni, ya’ni o‘zlarini bilmaydilar. Hamma narsadan yaqin bo‘lgan borliq bu — ularning menligi». Mavlono Rumiy insonni, avvalo, ko‘zini ochishga va ochilgan ko‘zlar bilan o‘z mohiyatiga nazar tashlashga undaydiki, bu bilan ul valiy zot insonning o‘zi bir butun olam — kichik olam ekanligini uqtiradi. «Ichindagi ichindadur» asari ulug‘vorlik va soddalikning bir makonu bir zamonda sig‘ishib yashashining go‘zal namunasidir. Albatta, komil inson — avliyolik asrori haqida ko‘plab olimu fuzalolarning xilma-xil asarlari mavjud. Lekin ularning ayrimlarini mutolaa qilarkanmiz, o‘zimizni xuddi ertak o‘qiyotgan boladek sezamiz. Chunki ularda tasvirlangan avliyo yoki komil inson go‘yo osmonda uchib yurgan erkin qushchayu, sizu biz zindonda — temir panjaradan uni umidsizligini kuzatib yotgan maxbus. Qushning ozodligidan, charx urib aylanishidan, baxtidan maxbusga ne naf? Qaytaga u ana shunday hur parvozi bilan bu bechoraning o‘z holiga ko‘nikib ketishiga to‘sqinlik qilib, iztirobini orttiradi, xolos. Rumiyda esa unday emas. Rumiy shohu gadoga ham, olimu avomga ham birdek xitob qiladi. Va har kimning qarshisiga o‘z hikmatlaridan bir ko‘prik tashlab, boshqalar nima desa deyaversin, lekin sening ham bu yo‘ldan o‘tishga haqqing bor, ki sen ham undan o‘tishga munosib va qodirsan, faqat g‘ayrat qil-da, kel!» deydi go‘yo. Boshqacha aytsak, Jaloliddin Rumiyning «Ichindagi ichindadur» asari insonlik va ilohiylik o‘rtasiga qo‘yilgan mustahkam ko‘prikdir. Ha, asar mutolaasi inson ko‘nglida mudrab yotgan umidning qayta uyg‘onishiyu qad rostlashiga ko‘mak beradi, o‘zining mavjudiyati va haqiqatiga ishonch hosil qiladi. Bu juda muhim. Chunki Ishonch — inson faoliyatining doimiy tashabbuskori, tinimsiz harakatlarining rag‘batlantiruvchisi bo‘lishi bilan birga odamzotni muallaq holdan, yolg‘izlik va uning azobidan qo‘ruvchi hamdir. G‘arbning ma’lum falsafiy oqimining asosida inson — tashlandiq, ya’ni u bu dunyoga tashlab ketilgan va binobarin, uning o‘zidan o‘zga yordamchisi ham, xaloskori ham yo‘q, degan qarash mavjud. Hayot buning kabi yuzlab, minglab «nazariyalar» uchun asos beraveradi. Hatto aytish mumkinki, dahriy uchun ham, dindor uchun ham bu dunyoda oqlov-sabablar to‘lib- toshib yotibdi. Ehtimol, odamzotning o‘zidan o‘zga tayanchi yo‘q, degan dahriyona qarash G‘arb dunyosining moddiy-texnikaviy jihatdan ilgarilab ketishiga sabab bo‘lgan o‘nlab, yuzlab omillardan biridir. Shveysar psixiatri Karl Gustav Yung esa Sharq insonining ruhiy jihatdan baquvvatligiga havas bilan qaraydiki, Rumiyda ayni shu narsaning mohiyati bilan chuqur tanishish imkoni bor. Rumiyni bir millat, bir jamiyat yoki bir zamongagina taalluqli qilmay, uni hamma uchun va hamma zamonlar uchun qadrli aylagan asos ham shunda — hazratning sifat va alomatlarga emas, balki mohiyatga — insonning o‘zagiga e’tibor berganligi bilan izohlansa, ajabmas. Chunki zohir — tashqi ko‘rinishga qaralganda insonlar har xil, ularning mohiyati ildizi, tabiati, ehtiyojlari, borar joyi… esa mushtarak. Shunga ko‘ra inson qaysi millat, qaysi jamiyat, qaysi guruh va qaysi zamonga aloqadorligidan qat’i nazar, o‘ziga tegishli mavzular teran va asosli tarzda talqin qilinganidan Rumiy asarlari atrofida go‘yo bir oilaning farzandlariday to‘planishadi. Buning uchun kishida ma’lum bir tayyorgarlik, yuqori ruhiy-ma’naviy daraja zarur, albatta. Ya’ni Rumiyni tushunish uchun u yongan gulxanning hech qursa bir uchquni o‘quvchining ko‘ngliga tushgan bo‘lishi juda ham muhim. Shunda u mohiyat asroridan voqif bo‘la borarkan, o‘zini Inson o‘laroq his etadi! Dunyoga kelishdan muddao «yo‘lini qilib kun kechirish — yeb, ichib, nasl qoldirib o‘tish» kabi biologik ehtiyojlarni qondirib yashashdangina iborat bo‘lmay, aksincha, bular vositayu, maqsad — ruhoniy, demakki, insoniy ekanligini qalban anglaydi. Mohiyatdan so‘z ochib Mavlono Rumiy quyidagi savol-javobni keltiradi: Dediki: «Onangni nechun o‘ldirding?» Dedi: «Unga yarashmagan bir ishni ko‘rdim». Dediki: «Ammo onangni emas, yetti yot begonani o‘ldirsang bo‘lmasmidi?» Dedi: «Har kuni bittadan o‘ldirayinmi?» Hazrat bu o‘rinda inson gumrohligining tub sababi — nafs haqida so‘z yurita turib, demoqchi bo‘ladi: sen hadeb qilmishlaringning oqibatini daf etishga, ularni u yoki bu shaklda xaspo‘shlashga behuda urinaverma, balki mohiyatga teran ko‘z-la nazar sol-da, asos bo‘lgan nafsingni (onani) jilovla, toki u tufayli har kuni har kim bilan yoqalashishga o‘rin qolmasin! Hazrat o‘gitlaridagi yana bir jihatga alohida to‘xtalib o‘tmoq joiz. Bu ham bo‘lsa – ruh va jism o‘rtasidagi muvozanat masalasi. Bizdan ko‘pchiligimiz shundaymizki, ruh haqida gapirilsa (garchi bu borada insonga kam ilm berilgan esa-da) darhol ruhparast bo‘lishga tirishamiz, qolgan vaqtlarda esa o‘z-o‘zidan jism bandalariga aylanib qolganimizni o‘zimiz ham sezmaymiz. Asli haqiqat nimadan iborat? Yana ham to‘g‘rirog‘i, qanday holda biz haqiqatga eng ko‘p yaqin borgan bo‘lamiz? Agar savolni shunday qo‘yish mumkin bo‘lsa, javobni yana Rumiy hazratlaridan eshitamiz: «Agar danakni chaqib, mag‘izini eksang, unmaydi. Agar qobig‘i bilan birga tuproqqa qadasang-chi, unish hodisasi yuz beradi». Danak mag‘izini ruhu, qobig‘ini jism deb olinsa, demak, inson bolasi biron maqsadga yetishmak uchun har ikki asosga suyanishi zarur. Aks holda maqsad hosil bo‘lmas. Modomiki shunday ekan, odamzod yashash va kelajakka intilish asnosida har qanday bir tomonlamalikdan, goh u yon, goh bu yonga og‘ib ketishlardan tiyilib, ana o‘sha oltin o‘rtalik boshini tutmog‘i zarur keladi. Axir payg‘ambarimizning hech qachon o‘lmaydigandek bu dunyo uchun, ertaga o‘ladigandek oxirat uchun yasha degan o‘gitlari ham mohiyatan yuqoridagilarga hamohang jaranglamaydimi! Axir ochiq ko‘z bilan hayotni kuzatuvchi hassos qalb va aql egalari ham ayni haqiqatga bot-bot duch keladilar-ku!.. Mana shuning uchun ham qariyb 700 yil avval yaratilgan bo‘lishiga qaramay, Rumiy asarlaridan hayot nafasi esadi deging kelaveradi. Zero, hazratning o‘zlari tafakkurning har qanday mahdudligini yorib o‘tishga qaratilgan keskir so‘zlar «insonning botini – hurriyat olami» ekanligini anglashga da’vat etadi va shunga undayveradi.|source=<ref>https://kh-davron.uz/</ref>}} == Nomi == Asarga nima uchun “Fihi Ma-Fih” (“Ichindagi ichindadir”) nomi berilganligini o‘z holicha ya’ni keskin bir tarzda tushunilishi to‘g‘ri emas. <u>U</u> "ichingda bo'lishi kerak bo'lgan narsalar bu yerda" degan ma'noni anglatishi mumkinligini hisobga olish kerak.{{Manba yoʻq}} == Chop etish == * Fîhi Ma-fih turkiy tiliga ilk bor Ahmet Avni Konuk (1868-1938) tomonidan tarjima qilingan. * Dr. Selchuk Eraydin tomonidan tayyorlangan nashr İz nashrlari tomonidan chop etildi. * Billur C. Yılmazyiğit tomonidan turk tiliga tarjima qilingan va "Ne varsa onun içinde var" nomi bilan Perchment PUBLICATIONS tomonidan qayta nashr etilgan. * O‘zbek tiliga taniqli yozuvchi Ulug‘bek Hamdam tomonidan tomonidan tarjima qilingan. == Manba == <references group=""></references> == Tashqi havolalar == * [http://dosyalar.semazen.net/fihimafih.pdf Fîhi Mâ-Fîh] 2013- - 17 Nisan 2013 tarihinde 0dvcwugybgfauv6a7ko705r52fpb0ed Dean Kent (fotbolchi) 0 784257 2817288 2022-08-29T11:16:36Z Sakinabonu 76607 „[[:en:Special:Redirect/revision/1106148069|Dean Kent (footballer)]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki '''Dean Kent''' (1994-yilning 24-fevralida tug'ilgan) - Avstraliya Futbol Ligasida (AFL) Melbourne va Sent Kilda futbol klublarida o'ynagan sobiq avstraliyalik qoidalar futbolchisi. Balandligi {{Convert|1.79|m|ftin}}og'irligi esa {{Convert|86|kg}}Kent asosan yarim himoyaga surish qobiliyatiga ega kichik hujumchi sifatida o'ynadi. U G'arbiy Avstraliya Futbol Ligasida (WAFL) xo'tiklar musobaqasida muvaffaqiyatli yakuniy yosh o'tkazdi, unda u eng adolatli va eng yaxshi o'yinchi sifatida Jek Klark medalini, liga murabbiylari mukofotini qo'lga kiritdi va yilning eng yaxshi jamoasi deb topildi. Uning o'smirlik davridagi o'yinlari uni Melburn futbol klubiga 2012-yilgi AFL loyihasida qirq sakkizinchi saralash bilan yollanganini va 2013-yilgi mavsumda AFLdagi debyutini ko'rdi. == Yoshlik == G'arbiy Avstraliyaning Clackline shahrida o'sgan Kent, 16 yoshgacha bo'lgan chempionatlarda [[Gʻarbiy Avstraliya|G'arbiy Avstraliyani]] himoya qilganida davlat unvoniga sazovor bo'ldi<ref name="clackline">{{Yangiliklar manbasi |last=Burgan |first=Matt |date=8 March 2013 |title=Clackline Kent becomes Demon Dean |work=MelbourneFC.com.au |publisher=[[Bigpond]] |url=http://www.melbournefc.com.au/news/2013-03-08/clackline-kent-becomes-demon-dean |access-date=21 November 2016}}</ref>. Balining qornidagi dozasi uning so'nggi yosh yiliga to'sqinlik qildi, bu esa u tezda vazn yo'qotdi va keyinchalik 2012-yilda 18 yoshgacha bo'lgan AFL chempionatida G'arbiy Avstraliya uchun tanlovni o'tkazib yubordi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Cordona |first=Paige |date=17 November 2012 |title=2012 AFL Phantom Draft |work=Bound for Glory |url=http://www.boundforglorynews.com.au/2012-afl-phantom-draft/ |url-status=dead |access-date=21 November 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161121181011/http://www.boundforglorynews.com.au/2012-afl-phantom-draft/ |archive-date=21 November 2016}}</ref>. Biroq, u G'arbiy Avstraliya Futbol Ligasi (WAFL) kolts musobaqasida Pert futbol klubi uchun yigirmata o'yin o'tkazdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.wafl.com.au/players/view/4253|sarlavha=WAFL–Dean Kent|ish=WAFL.com.au|kirish sanasi=21 November 2016}}</ref>va xo'tiklarning eng adolatli va eng yaxshi o'yinchisi sifatida Jek Klark medalini qo'lga kiritdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Leitch |first=Keith |date=17 September 2012 |title=Claremont Tigers midfielder Kane Mitchell wins Sandover Medal |work=[[The Sunday Times (Western Australia)|Perth Now]] |publisher=[[News Corp Australia]] |url=http://www.perthnow.com.au/sport/kane-mitchell-captures-sandover-medal-and-promises-to-deliver-for-tigers-in-grand-final/story-fnecstla-1226476168393 |access-date=21 November 2016}}</ref>. Yilning eng yaxshi kolts jamoasiga kiritilish va liga murabbiylari mukofotini qo'lga kiritishdan tashqari<ref name="clackline" />. == AFL faoliyati == [[Fayl:Dean_Kent_2015.JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Dean_Kent_2015.JPG/150px-Dean_Kent_2015.JPG|left|thumb|225x225px| Kent 2015 yil noyabr oyida mashg'ulotlarda]] Kent Melbourne futbol klubi tomonidan uchinchi tanlovi va 2012-yilgi milliy loyihada qirq sakkizinchi o'rin bilan ishga qabul qilindi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=22 November 2012 |title=The full list: Greater Western Sydney clean up at the top of the draft as 94 players make AFL lists |work=[[Fox Sports (Australia)]] |publisher=News Corp Australia |url=http://www.foxsports.com.au/afl/department-of-trade/the-full-list-greater-western-sydney-clean-up-at-the-top-of-the-draft-as-94-players-make-afl-lists/story-fna8vsun-1226522319639 |access-date=21 November 2016}}</ref>. Viktoriya Futbol Ligasida (VFL) Melbournening sho'ba jamoasi Keysi Scorpions uchun kuchli formadan so'ng, u oltinchi turda Melburn Kriket maydonida Carlton qarshi oltmish bir ochko yo'qotishda AFL debyutini qildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Burgan |first=Matt |date=2 May 2013 |title=Kent to debut, but Jamar out injured |work=MelbourneFC.com.au |publisher=Bigpond |url=http://www.melbournefc.com.au/news/2013-05-02/kent-to-debut-but-jamar-out-injured |access-date=21 November 2016}}</ref>. U o'yinni o'rinbosar sifatida boshladi, biroq birinchi chorakda jarohat olgan sardor Jek Grimesning o'rniga maydonga tushdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Burgan |first=Matt |date=6 May 2013 |title=Dean delighted to have debuted |work=MelbourneFC.com.au |publisher=Bigpond |url=http://www.melbournefc.com.au/news/2013-05-06/dean-delighted-to-have-debuted |access-date=21 November 2016}}</ref>. U Melburn Kriket maydonida Richmond qarshi sakkizinchi tur to'qnashuvida qatnasha olmasligidan oldin keyingi hafta o'ynadi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=McFarlane |first=Glenn |last2=Landsberger |first2=Sam |date=18 March 2013 |title=Bryce Gibbs to miss another week with hamstring injury, Bombers overlook Dempsey and Cotchin back for the Tigers |work=[[Herald Sun]] |publisher=News Corp Australia |url=http://www.heraldsun.com.au/sport/afl/round-8-teams-bryce-gibbs-to-miss-another-week-with-hamstring-injury-bombers-overlook-dempsey-and-cotchin-back-for-the-tigers/story-fni5f3kt-1226644653779 |access-date=21 November 2016}}</ref>, u o'ninchi raundda Melburn Kriket maydonida Hawthorn qarshi to'qson besh ochko yo'qotgani uchun kattalar safiga qaytdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Paton |first=Al |date=30 May 2013 |title=Round 10 AFL teams: Collingwood names Heath Shaw, Alan Didak among four inclusions |work=Herald Sun |publisher=News Corp Australia |url=http://www.heraldsun.com.au/sport/afl/round-10-afl-teams-collingwood-names-heath-shaw-alan-didak-among-four-inclusions/story-e6frf9jf-1226653895513 |access-date=21 November 2016}}</ref>va mavsumning qolgan qismida yil davomida o'n beshta o'yin bilan yakunlash uchun o'yinni o'tkazib yubormadi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Burgan |first=Matt |date=9 January 2014 |title=Jones, Kent sign new deals |work=MelbourneFC.com.au |publisher=Bigpond |url=http://www.melbournefc.com.au/news/2014-01-09/jones-kent-sign-new-deals |access-date=21 November 2016}}</ref>. Kent o'zining 2014-y yilgi mavsumdagi birinchi o'yinini uchinchi turda Spotless stadionida Greater Western Sydney qarshi o'ttiz ikki ochko yo'qotishda o'tkazdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Phelan |first=Jennifer |date=4 April 2014 |title=Blues axe McLean, Trengove out for Demons |work=AFL.com.au |publisher=Bigpond |url=http://www.afl.com.au/news/2014-04-04/round-three-teams |access-date=21 November 2016}}</ref>. U mashg'ulot paytida buzoqlarini jarohatlaganidan so'ng, beshinchi turda Gold Coast qarshi o'yindan kechikib ketishga majbur bo'lishidan oldin keyingi hafta o'ynadi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=King |first=Travis |date=18 April 2014 |title=Demons lose forward ahead of Suns clash |work=AFL.com.au |publisher=Bigpond |url=http://www.afl.com.au/news/2014-04-18/demons-lose-forward |access-date=21 November 2016}}</ref>. U VFL orqali jarohatidan qaytishdan oldin futbolning keyingi oyini o'tkazib yubordi <ref name="vfl">{{Yangiliklar manbasi |title=Player Profile–Dean Kent |work=VFL.com.au |publisher=Fox Sports Pulse |url=http://websites.sportstg.com/team_info.cgi?action=PSTATS&pID=196039997&client=1-118-10449-294689-20320211&ocompID=294689 |access-date=21 November 2016}}</ref> va o'n uchinchi raundda Melburn Kriket maydonida Essendon qarshi bir ochkolik g'alaba uchun AFL tomoniga qaytdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Gardiner |first=Gilbert |date=13 June 2014 |title=Round 13 teams: Carlton regains Chris Judd while North Melbourne adds Lindsay Thomas and Robbie Tarrant |work=Herald Sun |publisher=News Corp Australia |url=http://www.heraldsun.com.au/sport/afl/round-13-teams-carlton-regains-chris-judd-while-north-melbourne-adds-lindsay-thomas-and-robbie-tarrant/story-fni5f5nx-1226952184733 |access-date=21 November 2016}}</ref>. Yilning qolgan qismida u har bir o'yinda o'ynadi, jami o'n uchta o'yin o'tkazdi<ref name="afltables">{{Veb manbasi|url=http://afltables.com/afl/stats/players/D/Dean_Kent.html|sarlavha=Dean Kent|nashriyot=AFL Tables|kirish sanasi=10 April 2014}}</ref>. Kent 2015-yilgi mavsumni AFLda birinchi turda Melburn Kriket maydonida Gold Coastga qarshi yigirma olti ochkolik g'alabada o'ynaganida boshladi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=3 April 2015 |title=AFL season 2015: Round one teams |work=[[The Age]] |publisher=[[Fairfax Media]] |url=http://www.theage.com.au/afl/afl-news/afl-season-2015-round-one-teams-20150401-1md3j4.html |access-date=21 November 2016}}</ref>. U yilning birinchi to'rtta o'yinini o'tkazadi va to'rtinchi turning ikkinchi choragida Richmondga qarshi g'alaba qozondi, dastlabki prognozga ko'ra, uni bir oyga safdan chiqardi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Matthews |first=Bruce |date=24 April 2015 |title=Melbourne coach Paul Roos labels Friday night's win over Richmond the best in his time at the Demons |work=Herald Sun |publisher=News Corp Australia |url=http://www.heraldsun.com.au/sport/afl/teams/melbourne/melbourne-coach-paul-roos-labels-friday-nights-win-over-richmond-the-best-in-his-time-at-the-demons/news-story/24a591af39a80ce408bf47ea9881ed44 |access-date=21 November 2016}}</ref>. Uning son sonini operatsiya qilishni talab qilgandan so'ng, u deyarli uch oylik har qanday futbolni o'tkazib yuborishga majbur bo'ldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Gutrhie |first=Ben |date=27 April 2015 |title=Surgery blow for speedy Dee, while small defender to miss Fremantle clash |work=AFL.com.au |publisher=Bigpond |url=http://www.afl.com.au/news/2015-04-27/melbournes-kent-and-jetta-set-to-miss-fremantle-clash |access-date=21 November 2016}}</ref>. U VFL Rivojlanish Ligasi orqali jarohatdan qaytdi, u yerda yana tizzasini yirtib tashladi va keyingi to'rt haftani o'tkazib yubordi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Lewis |first=Georgina |last2=Burgan |first2=Matt |date=15 October 2015 |title=I'll be right for season start: Kent |work=MelbourneFC.com.au |publisher=Bigpond |url=http://www.melbournefc.com.au/news/2015-10-15/ill-be-right-for-season-start-kent |access-date=21 November 2016}}</ref>. U mavsum davomida boshqa AFL o'yinini o'tkazmadi, ammo u yilning so'nggi uchta VFL o'yinini o'tkazdi<ref name="vfl">{{Yangiliklar manbasi |title=Player Profile–Dean Kent |work=VFL.com.au |publisher=Fox Sports Pulse |url=http://websites.sportstg.com/team_info.cgi?action=PSTATS&pID=196039997&client=1-118-10449-294689-20320211&ocompID=294689 |access-date=21 November 2016}}</ref>. O'zining birinchi mavsumoldi mavsumini jarohatsiz o'tkazgandan so'ng<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Baldwin |first=Adam |date=15 February 2016 |title=Dean Kent primed for breakout 2016 season with Melbourne Demons |work=Fox Sports (Australia) |publisher=News Corp Australia |url=http://www.foxsports.com.au/afl/dean-kent-primed-for-breakout-2016-season-with-melbourne-demons/news-story/1ba2a9190fc0c637217e9412076b1849 |access-date=21 November 2016}}</ref> va 2016-NAB Challenge -da har bir o'yinda o'ynaganidan so'ng<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Harrington |first=Anna |date=22 March 2016 |title=Competition for spots exciting: Kent |work=MelbourneFC.com.au |publisher=Bigpond |url=http://www.melbournefc.com.au/news/2016-03-22/competition-for-spots-exciting-kent |access-date=21 November 2016}}</ref>, Kent mavsumning ochilish o'yinida Buyuk G'arbiy Sidneyga qarshi ikki ochkolik g'alabada ishtirok etdi. Melbourne Kriket maydoni<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Harrington |first=Anna |date=24 March 2016 |title=Round one team selection |work=MelbourneFC.com.au |publisher=Bigpond |url=http://www.melbournefc.com.au/news/2016-03-24/round-one-team |access-date=21 November 2016}}</ref>. U bel jarohati tufayli sakkizinchi raundda Western Bulldogs qarshi o'yinni o'tkazib yuborishdan oldin yilning dastlabki ettita o'yinini o'tkazdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=13 May 2016 |title=AFL Teams Round 8: All of the ins and outs this weekend |work=Fox Sports (Australia) |publisher=News Corp Australia |url=http://www.foxsports.com.au/afl/afl-teams-round-8-all-of-the-ins-and-outs-this-weekend/news-story/74b12ec2b941747342eab9027acd1667 |access-date=21 November 2016}}</ref>, u keyingi hafta Melburn Kriket maydonida Brisbane qarshi oltmish uch ochkolik g'alabada qaytdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Schmook |first=Nathan |date=20 May 2016 |title=Final teams: All the ins and outs |work=AFL.com.au |publisher=Bigpond |url=http://www.melbournefc.com.au/news/2016-05-20/final-teams-all-the-ins-and-outs |access-date=21 November 2016}}</ref>. Iyul oyida u ikki yillik shartnoma imzoladi va uni 2018-yilgi mavsum oxirigacha klub bilan bog'ladi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Gutrhie |first=Ben |date=15 July 2016 |title=Speedy Demon inks new deal at the club |work=AFL.com.au |publisher=Bigpond |url=http://www.afl.com.au/news/2016-07-15/speedy-demon-dean-kent-inks-new-deal-at-the-club |access-date=21 November 2016}}</ref>. U o'zining Hawthorn AFL o'yinini yigirma to'qqiz ochkolik g'alabada Melburndagi Kriket maydonida yigirma to'qqizinchi turda o'tkazdi<ref name="milestone">{{Yangiliklar manbasi |last=Swersky |first=Tiarne |date=6 August 2016 |title=Dees forward Dean Kent says he never expected to reach the 50-game mark at AFL level |work=Fox Sports (Australia) |publisher=News Corp Australia |url=http://www.foxsports.com.au/afl/dees-forward-dean-kent-says-he-never-expected-to-reach-the-50game-mark-at-afl-level/news-story/19568d22019280903f084c99d0ae947c |access-date=21 November 2016}}</ref>. Mavsum davomida yigirmata o'yin o'tkazganidan so'ng, u ''Fox Sports Australia'' jurnalisti Tiarne Sverskiy tomonidan maqtovga sazovor bo'ldi, u erda u Melburnning "eng muhim va jonli o'yinchilaridan biri" deb nomlandi<ref name="milestone" />, bundan tashqari, u Melburnda eng yaxshi o'ninchi o'rinni egalladi va eng adolatli hisob<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Burgan |first=Matt |date=6 September 2016 |title=Viney edges Jones to win first 'Bluey' |work=MelbourneFC.com.au |publisher=Bigpond |url=http://www.melbournefc.com.au/news/2016-09-06/viney-edges-jones-to-win-first-bluey |access-date=21 November 2016}}</ref> va 22under22 boshlang'ich tarkibiga kiritilgan<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Di Giorgio |first=Giulio |date=22 August 2016 |title=Young Crows dominate 22under22 squad |work=AFL.com.au |publisher=Bigpond |url=http://www.afl.com.au/news/2016-08-22/young-crows-dominate-preliminary-22under22-squad |access-date=21 November 2016}}</ref>. Kent 2017-yilgi mavsumni kechikib boshladi, chunki mavsum oldidan belida doimiy jarohat bor<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Guthrie |first=Ben |date=24 January 2017 |title=Niggling back injury sidelines important Dee |work=AFL.com.au |publisher=Bigpond |url=http://www.afl.com.au/news/2017-01-24/niggling-back-injury-sidelines-important-demon-dean-kent |access-date=16 January 2018}}</ref>. U uchinchi turda [[Docklands Stadium|Etihad Stadiumda]] Geelong qarshi yigirma to'qqiz ochko yo'qotmaguncha yilning birinchi o'yinini o'tkazmadi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Schmook |first=Nathan |date=6 April 2017 |title=TEAMS: Riewoldt returns, two new Lions and Dockers dump six |work=AFL.com.au |publisher=Bigpond |url=http://www.afl.com.au/news/2017-04-06/all-the-round-three-teams |access-date=16 January 2018}}</ref>. U Melburndagi Kriket maydonida Richmondga qarshi beshinchi tur o'yinida qatnasha olmasligidan oldin ikkita o'yin o'tkazdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Collins |first=Ben |date=22 April 2017 |title=TEAMS: Pies recall ruckman, Dees name forgotten forward |work=AFL.com.au |publisher=Bigpond |url=http://www.afl.com.au/news/2017-04-22/pies-recall-ruckman-dees-name-forgotten-forward |access-date=16 January 2018}}</ref>. U sakkizinchi raundda Adelaide Ovalda Adelaidaga qarshi qirq bir ochko yutgani uchun AFL tomoniga chaqirildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=12 May 2017 |title=AFL Teams Round 8: Full squads for every game, ins and outs, injuries, suspensions and team news |work=Fox Sports (Australia) |publisher=News Corp Australia |url=https://www.foxsports.com.au/afl/afl-teams-round-8-full-squads-for-every-game-ins-and-outs-injuries-suspensions-and-team-news/news-story/aef35988b61891e5a26e46ed7168702e |access-date=16 January 2018}}</ref> va u TIO Traeger Parkda Gold Coast bilan o'ninchi tur o'yiniga tushib qolishidan oldin faqat ikkita ketma-ket o'yinni boshqara oldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Cherny |first=Daniel |date=25 May 2017 |title=AFL teams: Gold Coast star Gary Ablett injured, Travis Cloke dropped by Western Bulldogs |work=The Age |publisher=Fairfax Media |url=http://www.theage.com.au/afl/afl-news/afl-teams-gold-coast-star-gary-ablett-to-miss-game-against-melbourne-with-shoulder-injury-20170525-gwdci8.html |access-date=16 January 2018}}</ref>. Kentga kattalar jamoasiga qaytish yo'lini topish uchun qariyb ikki oy vaqt ketdi, bu klub spirtli ichimliklar protokollari bo'yicha klub qoidalarini buzgani uchun to'xtatilganligi sababli kechiktirildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Cherny |first=Daniel |date=10 July 2017 |title=Melbourne forward Dean Kent thankful for coaches' trust after drinking breach |work=The Age |publisher=Fairfax Media |url=http://www.theage.com.au/afl/afl-news/melbourne-forward-dean-kent-thankful-for-coaches-trust-after-drinking-breach-20170710-gx87zn.html |access-date=16 January 2018}}</ref>. U o'n oltinchi raundda Melburndagi Kriket maydonida Karltonga qarshi sakkiz ochkolik g'alaba uchun klubi to'xtatilganidan bir hafta o'tib AFL tomoniga qaytdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Burgan |first=Matt |date=7 July 2017 |title=Four changes made in final 22 |work=MelbourneFC.com.au |publisher=Bigpond |url=http://www.melbournefc.com.au/news/2017-07-07/four-changes-made-in-final-22 |access-date=16 January 2018}}</ref>. AFLdagi ikkinchi o'yinida u TIO stadionida<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Guthrie |first=Ben |date=18 July 2017 |title=Dee waits for surgery, quartet could face Port |work=AFL.com.au |publisher=Bigpond |url=http://www.afl.com.au/news/2017-07-18/demons-go-ultracautious-with-tough-forward |access-date=16 January 2018}}</ref> Adelaidaga qarshi o'yinda Rori Sloanga qarshi o'yinda yelkasidan chiqib ketdi va u mavsumning qolgan qismini o'tkazib yubordi va yil davomida atigi oltita o'yin o'tkazdi<ref name="afltables">{{Veb manbasi|url=http://afltables.com/afl/stats/players/D/Dean_Kent.html|sarlavha=Dean Kent|nashriyot=AFL Tables|kirish sanasi=10 April 2014}}</ref>. == Manbalar == <references group="" responsive="0"></references> == Tashqi havolalar == * Dean Kent's profile on the official website of the St Kilda Football Club * Dean Kent's playing statistics from AFL Tables [[Turkum:1994-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] 41hcwwxqwtu09kmb3aufofsz2e3eo0o 2817291 2817288 2022-08-29T11:16:55Z Sakinabonu 76607 „[[:en:Special:Redirect/revision/1106148069|Dean Kent (footballer)]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki '''Dean Kent''' (1994-yilning 24-fevralida tug'ilgan) - Avstraliya Futbol Ligasida (AFL) Melbourne va Sent Kilda futbol klublarida o'ynagan sobiq avstraliyalik qoidalar futbolchisi. Balandligi {{Convert|1.79|m|ftin}}og'irligi esa {{Convert|86|kg}}Kent asosan yarim himoyaga surish qobiliyatiga ega kichik hujumchi sifatida o'ynadi. U G'arbiy Avstraliya Futbol Ligasida (WAFL) xo'tiklar musobaqasida muvaffaqiyatli yakuniy yosh o'tkazdi, unda u eng adolatli va eng yaxshi o'yinchi sifatida Jek Klark medalini, liga murabbiylari mukofotini qo'lga kiritdi va yilning eng yaxshi jamoasi deb topildi. Uning o'smirlik davridagi o'yinlari uni Melburn futbol klubiga 2012-yilgi AFL loyihasida qirq sakkizinchi saralash bilan yollanganini va 2013-yilgi mavsumda AFLdagi debyutini ko'rdi. == Yoshlik == G'arbiy Avstraliyaning Clackline shahrida o'sgan Kent, 16 yoshgacha bo'lgan chempionatlarda [[Gʻarbiy Avstraliya|G'arbiy Avstraliyani]] himoya qilganida davlat unvoniga sazovor bo'ldi<ref name="clackline">{{Yangiliklar manbasi |last=Burgan |first=Matt |date=8 March 2013 |title=Clackline Kent becomes Demon Dean |work=MelbourneFC.com.au |publisher=[[Bigpond]] |url=http://www.melbournefc.com.au/news/2013-03-08/clackline-kent-becomes-demon-dean |access-date=21 November 2016}}</ref>. Balining qornidagi dozasi uning so'nggi yosh yiliga to'sqinlik qildi, bu esa u tezda vazn yo'qotdi va keyinchalik 2012-yilda 18 yoshgacha bo'lgan AFL chempionatida G'arbiy Avstraliya uchun tanlovni o'tkazib yubordi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Cordona |first=Paige |date=17 November 2012 |title=2012 AFL Phantom Draft |work=Bound for Glory |url=http://www.boundforglorynews.com.au/2012-afl-phantom-draft/ |url-status=dead |access-date=21 November 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161121181011/http://www.boundforglorynews.com.au/2012-afl-phantom-draft/ |archive-date=21 November 2016}}</ref>. Biroq, u G'arbiy Avstraliya Futbol Ligasi (WAFL) kolts musobaqasida Pert futbol klubi uchun yigirmata o'yin o'tkazdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.wafl.com.au/players/view/4253|sarlavha=WAFL–Dean Kent|ish=WAFL.com.au|kirish sanasi=21 November 2016}}</ref>va xo'tiklarning eng adolatli va eng yaxshi o'yinchisi sifatida Jek Klark medalini qo'lga kiritdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Leitch |first=Keith |date=17 September 2012 |title=Claremont Tigers midfielder Kane Mitchell wins Sandover Medal |work=[[The Sunday Times (Western Australia)|Perth Now]] |publisher=[[News Corp Australia]] |url=http://www.perthnow.com.au/sport/kane-mitchell-captures-sandover-medal-and-promises-to-deliver-for-tigers-in-grand-final/story-fnecstla-1226476168393 |access-date=21 November 2016}}</ref>. Yilning eng yaxshi kolts jamoasiga kiritilish va liga murabbiylari mukofotini qo'lga kiritishdan tashqari<ref name="clackline" />. == AFL faoliyati == [[Fayl:Dean_Kent_2015.JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Dean_Kent_2015.JPG/150px-Dean_Kent_2015.JPG|left|thumb|225x225px| Kent 2015 yil noyabr oyida mashg'ulotlarda]] Kent Melbourne futbol klubi tomonidan uchinchi tanlovi va 2012-yilgi milliy loyihada qirq sakkizinchi o'rin bilan ishga qabul qilindi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=22 November 2012 |title=The full list: Greater Western Sydney clean up at the top of the draft as 94 players make AFL lists |work=[[Fox Sports (Australia)]] |publisher=News Corp Australia |url=http://www.foxsports.com.au/afl/department-of-trade/the-full-list-greater-western-sydney-clean-up-at-the-top-of-the-draft-as-94-players-make-afl-lists/story-fna8vsun-1226522319639 |access-date=21 November 2016}}</ref>. Viktoriya Futbol Ligasida (VFL) Melbournening sho'ba jamoasi Keysi Scorpions uchun kuchli formadan so'ng, u oltinchi turda Melburn Kriket maydonida Carlton qarshi oltmish bir ochko yo'qotishda AFL debyutini qildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Burgan |first=Matt |date=2 May 2013 |title=Kent to debut, but Jamar out injured |work=MelbourneFC.com.au |publisher=Bigpond |url=http://www.melbournefc.com.au/news/2013-05-02/kent-to-debut-but-jamar-out-injured |access-date=21 November 2016}}</ref>. U o'yinni o'rinbosar sifatida boshladi, biroq birinchi chorakda jarohat olgan sardor Jek Grimesning o'rniga maydonga tushdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Burgan |first=Matt |date=6 May 2013 |title=Dean delighted to have debuted |work=MelbourneFC.com.au |publisher=Bigpond |url=http://www.melbournefc.com.au/news/2013-05-06/dean-delighted-to-have-debuted |access-date=21 November 2016}}</ref>. U Melburn Kriket maydonida Richmond qarshi sakkizinchi tur to'qnashuvida qatnasha olmasligidan oldin keyingi hafta o'ynadi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=McFarlane |first=Glenn |last2=Landsberger |first2=Sam |date=18 March 2013 |title=Bryce Gibbs to miss another week with hamstring injury, Bombers overlook Dempsey and Cotchin back for the Tigers |work=[[Herald Sun]] |publisher=News Corp Australia |url=http://www.heraldsun.com.au/sport/afl/round-8-teams-bryce-gibbs-to-miss-another-week-with-hamstring-injury-bombers-overlook-dempsey-and-cotchin-back-for-the-tigers/story-fni5f3kt-1226644653779 |access-date=21 November 2016}}</ref>, u o'ninchi raundda Melburn Kriket maydonida Hawthorn qarshi to'qson besh ochko yo'qotgani uchun kattalar safiga qaytdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Paton |first=Al |date=30 May 2013 |title=Round 10 AFL teams: Collingwood names Heath Shaw, Alan Didak among four inclusions |work=Herald Sun |publisher=News Corp Australia |url=http://www.heraldsun.com.au/sport/afl/round-10-afl-teams-collingwood-names-heath-shaw-alan-didak-among-four-inclusions/story-e6frf9jf-1226653895513 |access-date=21 November 2016}}</ref>va mavsumning qolgan qismida yil davomida o'n beshta o'yin bilan yakunlash uchun o'yinni o'tkazib yubormadi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Burgan |first=Matt |date=9 January 2014 |title=Jones, Kent sign new deals |work=MelbourneFC.com.au |publisher=Bigpond |url=http://www.melbournefc.com.au/news/2014-01-09/jones-kent-sign-new-deals |access-date=21 November 2016}}</ref>. Kent o'zining 2014-y yilgi mavsumdagi birinchi o'yinini uchinchi turda Spotless stadionida Greater Western Sydney qarshi o'ttiz ikki ochko yo'qotishda o'tkazdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Phelan |first=Jennifer |date=4 April 2014 |title=Blues axe McLean, Trengove out for Demons |work=AFL.com.au |publisher=Bigpond |url=http://www.afl.com.au/news/2014-04-04/round-three-teams |access-date=21 November 2016}}</ref>. U mashg'ulot paytida buzoqlarini jarohatlaganidan so'ng, beshinchi turda Gold Coast qarshi o'yindan kechikib ketishga majbur bo'lishidan oldin keyingi hafta o'ynadi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=King |first=Travis |date=18 April 2014 |title=Demons lose forward ahead of Suns clash |work=AFL.com.au |publisher=Bigpond |url=http://www.afl.com.au/news/2014-04-18/demons-lose-forward |access-date=21 November 2016}}</ref>. U VFL orqali jarohatidan qaytishdan oldin futbolning keyingi oyini o'tkazib yubordi <ref name="vfl">{{Yangiliklar manbasi |title=Player Profile–Dean Kent |work=VFL.com.au |publisher=Fox Sports Pulse |url=http://websites.sportstg.com/team_info.cgi?action=PSTATS&pID=196039997&client=1-118-10449-294689-20320211&ocompID=294689 |access-date=21 November 2016}}</ref> va o'n uchinchi raundda Melburn Kriket maydonida Essendon qarshi bir ochkolik g'alaba uchun AFL tomoniga qaytdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Gardiner |first=Gilbert |date=13 June 2014 |title=Round 13 teams: Carlton regains Chris Judd while North Melbourne adds Lindsay Thomas and Robbie Tarrant |work=Herald Sun |publisher=News Corp Australia |url=http://www.heraldsun.com.au/sport/afl/round-13-teams-carlton-regains-chris-judd-while-north-melbourne-adds-lindsay-thomas-and-robbie-tarrant/story-fni5f5nx-1226952184733 |access-date=21 November 2016}}</ref>. Yilning qolgan qismida u har bir o'yinda o'ynadi, jami o'n uchta o'yin o'tkazdi<ref name="afltables">{{Veb manbasi|url=http://afltables.com/afl/stats/players/D/Dean_Kent.html|sarlavha=Dean Kent|nashriyot=AFL Tables|kirish sanasi=10 April 2014}}</ref>. Kent 2015-yilgi mavsumni AFLda birinchi turda Melburn Kriket maydonida Gold Coastga qarshi yigirma olti ochkolik g'alabada o'ynaganida boshladi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=3 April 2015 |title=AFL season 2015: Round one teams |work=[[The Age]] |publisher=[[Fairfax Media]] |url=http://www.theage.com.au/afl/afl-news/afl-season-2015-round-one-teams-20150401-1md3j4.html |access-date=21 November 2016}}</ref>. U yilning birinchi to'rtta o'yinini o'tkazadi va to'rtinchi turning ikkinchi choragida Richmondga qarshi g'alaba qozondi, dastlabki prognozga ko'ra, uni bir oyga safdan chiqaradi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Matthews |first=Bruce |date=24 April 2015 |title=Melbourne coach Paul Roos labels Friday night's win over Richmond the best in his time at the Demons |work=Herald Sun |publisher=News Corp Australia |url=http://www.heraldsun.com.au/sport/afl/teams/melbourne/melbourne-coach-paul-roos-labels-friday-nights-win-over-richmond-the-best-in-his-time-at-the-demons/news-story/24a591af39a80ce408bf47ea9881ed44 |access-date=21 November 2016}}</ref>. Uning son sonini operatsiya qilishni talab qilgandan so'ng, u deyarli uch oylik har qanday futbolni o'tkazib yuborishga majbur bo'ldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Gutrhie |first=Ben |date=27 April 2015 |title=Surgery blow for speedy Dee, while small defender to miss Fremantle clash |work=AFL.com.au |publisher=Bigpond |url=http://www.afl.com.au/news/2015-04-27/melbournes-kent-and-jetta-set-to-miss-fremantle-clash |access-date=21 November 2016}}</ref>. U VFL Rivojlanish Ligasi orqali jarohatdan qaytdi, u yerda yana tizzasini yirtib tashladi va keyingi to'rt haftani o'tkazib yubordi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Lewis |first=Georgina |last2=Burgan |first2=Matt |date=15 October 2015 |title=I'll be right for season start: Kent |work=MelbourneFC.com.au |publisher=Bigpond |url=http://www.melbournefc.com.au/news/2015-10-15/ill-be-right-for-season-start-kent |access-date=21 November 2016}}</ref>. U mavsum davomida boshqa AFL o'yinini o'tkazmadi, ammo u yilning so'nggi uchta VFL o'yinini o'tkazdi<ref name="vfl">{{Yangiliklar manbasi |title=Player Profile–Dean Kent |work=VFL.com.au |publisher=Fox Sports Pulse |url=http://websites.sportstg.com/team_info.cgi?action=PSTATS&pID=196039997&client=1-118-10449-294689-20320211&ocompID=294689 |access-date=21 November 2016}}</ref>. O'zining birinchi mavsumoldi mavsumini jarohatsiz o'tkazgandan so'ng<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Baldwin |first=Adam |date=15 February 2016 |title=Dean Kent primed for breakout 2016 season with Melbourne Demons |work=Fox Sports (Australia) |publisher=News Corp Australia |url=http://www.foxsports.com.au/afl/dean-kent-primed-for-breakout-2016-season-with-melbourne-demons/news-story/1ba2a9190fc0c637217e9412076b1849 |access-date=21 November 2016}}</ref> va 2016-NAB Challenge -da har bir o'yinda o'ynaganidan so'ng<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Harrington |first=Anna |date=22 March 2016 |title=Competition for spots exciting: Kent |work=MelbourneFC.com.au |publisher=Bigpond |url=http://www.melbournefc.com.au/news/2016-03-22/competition-for-spots-exciting-kent |access-date=21 November 2016}}</ref>, Kent mavsumning ochilish o'yinida Buyuk G'arbiy Sidneyga qarshi ikki ochkolik g'alabada ishtirok etdi. Melbourne Kriket maydoni<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Harrington |first=Anna |date=24 March 2016 |title=Round one team selection |work=MelbourneFC.com.au |publisher=Bigpond |url=http://www.melbournefc.com.au/news/2016-03-24/round-one-team |access-date=21 November 2016}}</ref>. U bel jarohati tufayli sakkizinchi raundda Western Bulldogs qarshi o'yinni o'tkazib yuborishdan oldin yilning dastlabki ettita o'yinini o'tkazdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=13 May 2016 |title=AFL Teams Round 8: All of the ins and outs this weekend |work=Fox Sports (Australia) |publisher=News Corp Australia |url=http://www.foxsports.com.au/afl/afl-teams-round-8-all-of-the-ins-and-outs-this-weekend/news-story/74b12ec2b941747342eab9027acd1667 |access-date=21 November 2016}}</ref>, u keyingi hafta Melburn Kriket maydonida Brisbane qarshi oltmish uch ochkolik g'alabada qaytdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Schmook |first=Nathan |date=20 May 2016 |title=Final teams: All the ins and outs |work=AFL.com.au |publisher=Bigpond |url=http://www.melbournefc.com.au/news/2016-05-20/final-teams-all-the-ins-and-outs |access-date=21 November 2016}}</ref>. Iyul oyida u ikki yillik shartnoma imzoladi va uni 2018-yilgi mavsum oxirigacha klub bilan bog'ladi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Gutrhie |first=Ben |date=15 July 2016 |title=Speedy Demon inks new deal at the club |work=AFL.com.au |publisher=Bigpond |url=http://www.afl.com.au/news/2016-07-15/speedy-demon-dean-kent-inks-new-deal-at-the-club |access-date=21 November 2016}}</ref>. U o'zining Hawthorn AFL o'yinini yigirma to'qqiz ochkolik g'alabada Melburndagi Kriket maydonida yigirma to'qqizinchi turda o'tkazdi<ref name="milestone">{{Yangiliklar manbasi |last=Swersky |first=Tiarne |date=6 August 2016 |title=Dees forward Dean Kent says he never expected to reach the 50-game mark at AFL level |work=Fox Sports (Australia) |publisher=News Corp Australia |url=http://www.foxsports.com.au/afl/dees-forward-dean-kent-says-he-never-expected-to-reach-the-50game-mark-at-afl-level/news-story/19568d22019280903f084c99d0ae947c |access-date=21 November 2016}}</ref>. Mavsum davomida yigirmata o'yin o'tkazganidan so'ng, u ''Fox Sports Australia'' jurnalisti Tiarne Sverskiy tomonidan maqtovga sazovor bo'ldi, u erda u Melburnning "eng muhim va jonli o'yinchilaridan biri" deb nomlandi<ref name="milestone" />, bundan tashqari, u Melburnda eng yaxshi o'ninchi o'rinni egalladi va eng adolatli hisob<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Burgan |first=Matt |date=6 September 2016 |title=Viney edges Jones to win first 'Bluey' |work=MelbourneFC.com.au |publisher=Bigpond |url=http://www.melbournefc.com.au/news/2016-09-06/viney-edges-jones-to-win-first-bluey |access-date=21 November 2016}}</ref> va 22under22 boshlang'ich tarkibiga kiritilgan<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Di Giorgio |first=Giulio |date=22 August 2016 |title=Young Crows dominate 22under22 squad |work=AFL.com.au |publisher=Bigpond |url=http://www.afl.com.au/news/2016-08-22/young-crows-dominate-preliminary-22under22-squad |access-date=21 November 2016}}</ref>. Kent 2017-yilgi mavsumni kechikib boshladi, chunki mavsum oldidan belida doimiy jarohat bor<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Guthrie |first=Ben |date=24 January 2017 |title=Niggling back injury sidelines important Dee |work=AFL.com.au |publisher=Bigpond |url=http://www.afl.com.au/news/2017-01-24/niggling-back-injury-sidelines-important-demon-dean-kent |access-date=16 January 2018}}</ref>. U uchinchi turda [[Docklands Stadium|Etihad Stadiumda]] Geelong qarshi yigirma to'qqiz ochko yo'qotmaguncha yilning birinchi o'yinini o'tkazmadi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Schmook |first=Nathan |date=6 April 2017 |title=TEAMS: Riewoldt returns, two new Lions and Dockers dump six |work=AFL.com.au |publisher=Bigpond |url=http://www.afl.com.au/news/2017-04-06/all-the-round-three-teams |access-date=16 January 2018}}</ref>. U Melburndagi Kriket maydonida Richmondga qarshi beshinchi tur o'yinida qatnasha olmasligidan oldin ikkita o'yin o'tkazdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Collins |first=Ben |date=22 April 2017 |title=TEAMS: Pies recall ruckman, Dees name forgotten forward |work=AFL.com.au |publisher=Bigpond |url=http://www.afl.com.au/news/2017-04-22/pies-recall-ruckman-dees-name-forgotten-forward |access-date=16 January 2018}}</ref>. U sakkizinchi raundda Adelaide Ovalda Adelaidaga qarshi qirq bir ochko yutgani uchun AFL tomoniga chaqirildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=12 May 2017 |title=AFL Teams Round 8: Full squads for every game, ins and outs, injuries, suspensions and team news |work=Fox Sports (Australia) |publisher=News Corp Australia |url=https://www.foxsports.com.au/afl/afl-teams-round-8-full-squads-for-every-game-ins-and-outs-injuries-suspensions-and-team-news/news-story/aef35988b61891e5a26e46ed7168702e |access-date=16 January 2018}}</ref> va u TIO Traeger Parkda Gold Coast bilan o'ninchi tur o'yiniga tushib qolishidan oldin faqat ikkita ketma-ket o'yinni boshqara oldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Cherny |first=Daniel |date=25 May 2017 |title=AFL teams: Gold Coast star Gary Ablett injured, Travis Cloke dropped by Western Bulldogs |work=The Age |publisher=Fairfax Media |url=http://www.theage.com.au/afl/afl-news/afl-teams-gold-coast-star-gary-ablett-to-miss-game-against-melbourne-with-shoulder-injury-20170525-gwdci8.html |access-date=16 January 2018}}</ref>. Kentga kattalar jamoasiga qaytish yo'lini topish uchun qariyb ikki oy vaqt ketdi, bu klub spirtli ichimliklar protokollari bo'yicha klub qoidalarini buzgani uchun to'xtatilganligi sababli kechiktirildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Cherny |first=Daniel |date=10 July 2017 |title=Melbourne forward Dean Kent thankful for coaches' trust after drinking breach |work=The Age |publisher=Fairfax Media |url=http://www.theage.com.au/afl/afl-news/melbourne-forward-dean-kent-thankful-for-coaches-trust-after-drinking-breach-20170710-gx87zn.html |access-date=16 January 2018}}</ref>. U o'n oltinchi raundda Melburndagi Kriket maydonida Karltonga qarshi sakkiz ochkolik g'alaba uchun klubi to'xtatilganidan bir hafta o'tib AFL tomoniga qaytdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Burgan |first=Matt |date=7 July 2017 |title=Four changes made in final 22 |work=MelbourneFC.com.au |publisher=Bigpond |url=http://www.melbournefc.com.au/news/2017-07-07/four-changes-made-in-final-22 |access-date=16 January 2018}}</ref>. AFLdagi ikkinchi o'yinida u TIO stadionida<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Guthrie |first=Ben |date=18 July 2017 |title=Dee waits for surgery, quartet could face Port |work=AFL.com.au |publisher=Bigpond |url=http://www.afl.com.au/news/2017-07-18/demons-go-ultracautious-with-tough-forward |access-date=16 January 2018}}</ref> Adelaidaga qarshi o'yinda Rori Sloanga qarshi o'yinda yelkasidan chiqib ketdi va u mavsumning qolgan qismini o'tkazib yubordi va yil davomida atigi oltita o'yin o'tkazdi<ref name="afltables">{{Veb manbasi|url=http://afltables.com/afl/stats/players/D/Dean_Kent.html|sarlavha=Dean Kent|nashriyot=AFL Tables|kirish sanasi=10 April 2014}}</ref>. == Manbalar == <references group="" responsive="0"></references> == Tashqi havolalar == * Dean Kent's profile on the official website of the St Kilda Football Club * Dean Kent's playing statistics from AFL Tables [[Turkum:1994-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] fdcxgrx43i1sr0r4ywj3k1ysyhxy55k 2817293 2817291 2022-08-29T11:17:38Z Sakinabonu 76607 „[[:en:Special:Redirect/revision/1106148069|Dean Kent (footballer)]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki '''Dean Kent''' (1994-yilning 24-fevralida tug'ilgan) - Avstraliya Futbol Ligasida (AFL) Melbourne va Sent Kilda futbol klublarida o'ynagan sobiq avstraliyalik qoidalar futbolchisi. Balandligi {{Convert|1.79|m|ftin}}og'irligi esa {{Convert|86|kg}}Kent asosan yarim himoyaga surish qobiliyatiga ega kichik hujumchi sifatida o'ynadi. U G'arbiy Avstraliya Futbol Ligasida (WAFL) xo'tiklar musobaqasida muvaffaqiyatli yakuniy yosh o'tkazdi, unda u eng adolatli va eng yaxshi o'yinchi sifatida Jek Klark medalini, liga murabbiylari mukofotini qo'lga kiritdi va yilning eng yaxshi jamoasi deb topildi. Uning o'smirlik davridagi o'yinlari uni Melburn futbol klubiga 2012-yilgi AFL loyihasida qirq sakkizinchi saralash bilan yollanganini va 2013-yilgi mavsumda AFLdagi debyutini ko'rdi. == Yoshlik == G'arbiy Avstraliyaning Clackline shahrida o'sgan Kent, 16 yoshgacha bo'lgan chempionatlarda [[Gʻarbiy Avstraliya|G'arbiy Avstraliyani]] himoya qilganida davlat unvoniga sazovor bo'ldi<ref name="clackline">{{Yangiliklar manbasi |last=Burgan |first=Matt |date=8 March 2013 |title=Clackline Kent becomes Demon Dean |work=MelbourneFC.com.au |publisher=[[Bigpond]] |url=http://www.melbournefc.com.au/news/2013-03-08/clackline-kent-becomes-demon-dean |access-date=21 November 2016}}</ref>. Balining qornidagi dozasi uning so'nggi yosh yiliga to'sqinlik qildi, bu esa u tezda vazn yo'qotdi va keyinchalik 2012-yilda 18 yoshgacha bo'lgan AFL chempionatida G'arbiy Avstraliya uchun tanlovni o'tkazib yubordi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Cordona |first=Paige |date=17 November 2012 |title=2012 AFL Phantom Draft |work=Bound for Glory |url=http://www.boundforglorynews.com.au/2012-afl-phantom-draft/ |url-status=dead |access-date=21 November 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161121181011/http://www.boundforglorynews.com.au/2012-afl-phantom-draft/ |archive-date=21 November 2016}}</ref>. Biroq, u G'arbiy Avstraliya Futbol Ligasi (WAFL) kolts musobaqasida Pert futbol klubi uchun yigirmata o'yin o'tkazdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.wafl.com.au/players/view/4253|sarlavha=WAFL–Dean Kent|ish=WAFL.com.au|kirish sanasi=21 November 2016}}</ref>va xo'tiklarning eng adolatli va eng yaxshi o'yinchisi sifatida Jek Klark medalini qo'lga kiritdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Leitch |first=Keith |date=17 September 2012 |title=Claremont Tigers midfielder Kane Mitchell wins Sandover Medal |work=[[The Sunday Times (Western Australia)|Perth Now]] |publisher=[[News Corp Australia]] |url=http://www.perthnow.com.au/sport/kane-mitchell-captures-sandover-medal-and-promises-to-deliver-for-tigers-in-grand-final/story-fnecstla-1226476168393 |access-date=21 November 2016}}</ref>. Yilning eng yaxshi kolts jamoasiga kiritilish va liga murabbiylari mukofotini qo'lga kiritishdan tashqari<ref name="clackline" />. == AFL faoliyati == [[Fayl:Dean_Kent_2015.JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Dean_Kent_2015.JPG/150px-Dean_Kent_2015.JPG|left|thumb|225x225px| Kent 2015 yil noyabr oyida mashg'ulotlarda]] Kent Melbourne futbol klubi tomonidan uchinchi tanlovi va 2012-yilgi milliy loyihada qirq sakkizinchi o'rin bilan ishga qabul qilindi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=22 November 2012 |title=The full list: Greater Western Sydney clean up at the top of the draft as 94 players make AFL lists |work=[[Fox Sports (Australia)]] |publisher=News Corp Australia |url=http://www.foxsports.com.au/afl/department-of-trade/the-full-list-greater-western-sydney-clean-up-at-the-top-of-the-draft-as-94-players-make-afl-lists/story-fna8vsun-1226522319639 |access-date=21 November 2016}}</ref>. Viktoriya Futbol Ligasida (VFL) Melbournening sho'ba jamoasi Keysi Scorpions uchun kuchli formadan so'ng, u oltinchi turda Melburn Kriket maydonida Carlton qarshi oltmish bir ochko yo'qotishda AFL debyutini qildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Burgan |first=Matt |date=2 May 2013 |title=Kent to debut, but Jamar out injured |work=MelbourneFC.com.au |publisher=Bigpond |url=http://www.melbournefc.com.au/news/2013-05-02/kent-to-debut-but-jamar-out-injured |access-date=21 November 2016}}</ref>. U o'yinni o'rinbosar sifatida boshladi, biroq birinchi chorakda jarohat olgan sardor Jek Grimesning o'rniga maydonga tushdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Burgan |first=Matt |date=6 May 2013 |title=Dean delighted to have debuted |work=MelbourneFC.com.au |publisher=Bigpond |url=http://www.melbournefc.com.au/news/2013-05-06/dean-delighted-to-have-debuted |access-date=21 November 2016}}</ref>. U Melburn Kriket maydonida Richmond qarshi sakkizinchi tur to'qnashuvida qatnasha olmasligidan oldin keyingi hafta o'ynadi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=McFarlane |first=Glenn |last2=Landsberger |first2=Sam |date=18 March 2013 |title=Bryce Gibbs to miss another week with hamstring injury, Bombers overlook Dempsey and Cotchin back for the Tigers |work=[[Herald Sun]] |publisher=News Corp Australia |url=http://www.heraldsun.com.au/sport/afl/round-8-teams-bryce-gibbs-to-miss-another-week-with-hamstring-injury-bombers-overlook-dempsey-and-cotchin-back-for-the-tigers/story-fni5f3kt-1226644653779 |access-date=21 November 2016}}</ref>, u o'ninchi raundda Melburn Kriket maydonida Hawthorn qarshi to'qson besh ochko yo'qotgani uchun kattalar safiga qaytdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Paton |first=Al |date=30 May 2013 |title=Round 10 AFL teams: Collingwood names Heath Shaw, Alan Didak among four inclusions |work=Herald Sun |publisher=News Corp Australia |url=http://www.heraldsun.com.au/sport/afl/round-10-afl-teams-collingwood-names-heath-shaw-alan-didak-among-four-inclusions/story-e6frf9jf-1226653895513 |access-date=21 November 2016}}</ref>va mavsumning qolgan qismida yil davomida o'n beshta o'yin bilan yakunlash uchun o'yinni o'tkazib yubormadi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Burgan |first=Matt |date=9 January 2014 |title=Jones, Kent sign new deals |work=MelbourneFC.com.au |publisher=Bigpond |url=http://www.melbournefc.com.au/news/2014-01-09/jones-kent-sign-new-deals |access-date=21 November 2016}}</ref>. yilgi mavsumdagi birinchi o'yinini uchinchi turda Spotless stadionida Greater Western Sydney qarshi o'ttiz ikki ochko yo'qotishda o'tkazdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Phelan |first=Jennifer |date=4 April 2014 |title=Blues axe McLean, Trengove out for Demons |work=AFL.com.au |publisher=Bigpond |url=http://www.afl.com.au/news/2014-04-04/round-three-teams |access-date=21 November 2016}}</ref>. U mashg'ulot paytida buzoqlarini jarohatlaganidan so'ng, beshinchi turda Gold Coast qarshi o'yindan kechikib ketishga majbur bo'lishidan oldin keyingi hafta o'ynadi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=King |first=Travis |date=18 April 2014 |title=Demons lose forward ahead of Suns clash |work=AFL.com.au |publisher=Bigpond |url=http://www.afl.com.au/news/2014-04-18/demons-lose-forward |access-date=21 November 2016}}</ref>. U VFL orqali jarohatidan qaytishdan oldin futbolning keyingi oyini o'tkazib yubordi <ref name="vfl">{{Yangiliklar manbasi |title=Player Profile–Dean Kent |work=VFL.com.au |publisher=Fox Sports Pulse |url=http://websites.sportstg.com/team_info.cgi?action=PSTATS&pID=196039997&client=1-118-10449-294689-20320211&ocompID=294689 |access-date=21 November 2016}}</ref> va o'n uchinchi raundda Melburn Kriket maydonida Essendon qarshi bir ochkolik g'alaba uchun AFL tomoniga qaytdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Gardiner |first=Gilbert |date=13 June 2014 |title=Round 13 teams: Carlton regains Chris Judd while North Melbourne adds Lindsay Thomas and Robbie Tarrant |work=Herald Sun |publisher=News Corp Australia |url=http://www.heraldsun.com.au/sport/afl/round-13-teams-carlton-regains-chris-judd-while-north-melbourne-adds-lindsay-thomas-and-robbie-tarrant/story-fni5f5nx-1226952184733 |access-date=21 November 2016}}</ref>. Yilning qolgan qismida u har bir o'yinda o'ynadi, jami o'n uchta o'yin o'tkazdi<ref name="afltables">{{Veb manbasi|url=http://afltables.com/afl/stats/players/D/Dean_Kent.html|sarlavha=Dean Kent|nashriyot=AFL Tables|kirish sanasi=10 April 2014}}</ref>. Kent 2015-yilgi mavsumni AFLda birinchi turda Melbourne Kriket maydonida Gold Coastga qarshi yigirma olti ochkolik g'alabada o'ynaganida boshladi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=3 April 2015 |title=AFL season 2015: Round one teams |work=[[The Age]] |publisher=[[Fairfax Media]] |url=http://www.theage.com.au/afl/afl-news/afl-season-2015-round-one-teams-20150401-1md3j4.html |access-date=21 November 2016}}</ref>. U yilning birinchi to'rtta o'yinini o'tkazadi va to'rtinchi turning ikkinchi choragida Richmondga qarshi g'alaba qozondi, dastlabki prognozga ko'ra, uni bir oyga safdan chiqaradi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Matthews |first=Bruce |date=24 April 2015 |title=Melbourne coach Paul Roos labels Friday night's win over Richmond the best in his time at the Demons |work=Herald Sun |publisher=News Corp Australia |url=http://www.heraldsun.com.au/sport/afl/teams/melbourne/melbourne-coach-paul-roos-labels-friday-nights-win-over-richmond-the-best-in-his-time-at-the-demons/news-story/24a591af39a80ce408bf47ea9881ed44 |access-date=21 November 2016}}</ref>. Uning son sonini operatsiya qilishni talab qilgandan so'ng, u deyarli uch oylik har qanday futbolni o'tkazib yuborishga majbur bo'ldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Gutrhie |first=Ben |date=27 April 2015 |title=Surgery blow for speedy Dee, while small defender to miss Fremantle clash |work=AFL.com.au |publisher=Bigpond |url=http://www.afl.com.au/news/2015-04-27/melbournes-kent-and-jetta-set-to-miss-fremantle-clash |access-date=21 November 2016}}</ref>. U VFL Rivojlanish Ligasi orqali jarohatdan qaytdi, u yerda yana tizzasini yirtib tashladi va keyingi to'rt haftani o'tkazib yubordi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Lewis |first=Georgina |last2=Burgan |first2=Matt |date=15 October 2015 |title=I'll be right for season start: Kent |work=MelbourneFC.com.au |publisher=Bigpond |url=http://www.melbournefc.com.au/news/2015-10-15/ill-be-right-for-season-start-kent |access-date=21 November 2016}}</ref>. U mavsum davomida boshqa AFL o'yinini o'tkazmadi, ammo u yilning so'nggi uchta VFL o'yinini o'tkazdi<ref name="vfl">{{Yangiliklar manbasi |title=Player Profile–Dean Kent |work=VFL.com.au |publisher=Fox Sports Pulse |url=http://websites.sportstg.com/team_info.cgi?action=PSTATS&pID=196039997&client=1-118-10449-294689-20320211&ocompID=294689 |access-date=21 November 2016}}</ref>. O'zining birinchi mavsumoldi mavsumini jarohatsiz o'tkazgandan so'ng<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Baldwin |first=Adam |date=15 February 2016 |title=Dean Kent primed for breakout 2016 season with Melbourne Demons |work=Fox Sports (Australia) |publisher=News Corp Australia |url=http://www.foxsports.com.au/afl/dean-kent-primed-for-breakout-2016-season-with-melbourne-demons/news-story/1ba2a9190fc0c637217e9412076b1849 |access-date=21 November 2016}}</ref> va 2016-NAB Challenge -da har bir o'yinda o'ynaganidan so'ng<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Harrington |first=Anna |date=22 March 2016 |title=Competition for spots exciting: Kent |work=MelbourneFC.com.au |publisher=Bigpond |url=http://www.melbournefc.com.au/news/2016-03-22/competition-for-spots-exciting-kent |access-date=21 November 2016}}</ref>, Kent mavsumning ochilish o'yinida Buyuk G'arbiy Sidneyga qarshi ikki ochkolik g'alabada ishtirok etdi. Melbourne Kriket maydoni<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Harrington |first=Anna |date=24 March 2016 |title=Round one team selection |work=MelbourneFC.com.au |publisher=Bigpond |url=http://www.melbournefc.com.au/news/2016-03-24/round-one-team |access-date=21 November 2016}}</ref>. U bel jarohati tufayli sakkizinchi raundda Western Bulldogs qarshi o'yinni o'tkazib yuborishdan oldin yilning dastlabki ettita o'yinini o'tkazdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=13 May 2016 |title=AFL Teams Round 8: All of the ins and outs this weekend |work=Fox Sports (Australia) |publisher=News Corp Australia |url=http://www.foxsports.com.au/afl/afl-teams-round-8-all-of-the-ins-and-outs-this-weekend/news-story/74b12ec2b941747342eab9027acd1667 |access-date=21 November 2016}}</ref>, u keyingi hafta Melburn Kriket maydonida Brisbane qarshi oltmish uch ochkolik g'alabada qaytdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Schmook |first=Nathan |date=20 May 2016 |title=Final teams: All the ins and outs |work=AFL.com.au |publisher=Bigpond |url=http://www.melbournefc.com.au/news/2016-05-20/final-teams-all-the-ins-and-outs |access-date=21 November 2016}}</ref>. Iyul oyida u ikki yillik shartnoma imzoladi va uni 2018-yilgi mavsum oxirigacha klub bilan bog'ladi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Gutrhie |first=Ben |date=15 July 2016 |title=Speedy Demon inks new deal at the club |work=AFL.com.au |publisher=Bigpond |url=http://www.afl.com.au/news/2016-07-15/speedy-demon-dean-kent-inks-new-deal-at-the-club |access-date=21 November 2016}}</ref>. U o'zining Hawthorn AFL o'yinini yigirma to'qqiz ochkolik g'alabada Melburndagi Kriket maydonida yigirma to'qqizinchi turda o'tkazdi<ref name="milestone">{{Yangiliklar manbasi |last=Swersky |first=Tiarne |date=6 August 2016 |title=Dees forward Dean Kent says he never expected to reach the 50-game mark at AFL level |work=Fox Sports (Australia) |publisher=News Corp Australia |url=http://www.foxsports.com.au/afl/dees-forward-dean-kent-says-he-never-expected-to-reach-the-50game-mark-at-afl-level/news-story/19568d22019280903f084c99d0ae947c |access-date=21 November 2016}}</ref>. Mavsum davomida yigirmata o'yin o'tkazganidan so'ng, u ''Fox Sports Australia'' jurnalisti Tiarne Sverskiy tomonidan maqtovga sazovor bo'ldi, u erda u Melburnning "eng muhim va jonli o'yinchilaridan biri" deb nomlandi<ref name="milestone" />, bundan tashqari, u Melburnda eng yaxshi o'ninchi o'rinni egalladi va eng adolatli hisob<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Burgan |first=Matt |date=6 September 2016 |title=Viney edges Jones to win first 'Bluey' |work=MelbourneFC.com.au |publisher=Bigpond |url=http://www.melbournefc.com.au/news/2016-09-06/viney-edges-jones-to-win-first-bluey |access-date=21 November 2016}}</ref> va 22under22 boshlang'ich tarkibiga kiritilgan<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Di Giorgio |first=Giulio |date=22 August 2016 |title=Young Crows dominate 22under22 squad |work=AFL.com.au |publisher=Bigpond |url=http://www.afl.com.au/news/2016-08-22/young-crows-dominate-preliminary-22under22-squad |access-date=21 November 2016}}</ref>. Kent 2017-yilgi mavsumni kechikib boshladi, chunki mavsum oldidan belida doimiy jarohat bor<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Guthrie |first=Ben |date=24 January 2017 |title=Niggling back injury sidelines important Dee |work=AFL.com.au |publisher=Bigpond |url=http://www.afl.com.au/news/2017-01-24/niggling-back-injury-sidelines-important-demon-dean-kent |access-date=16 January 2018}}</ref>. U uchinchi turda [[Docklands Stadium|Etihad Stadiumda]] Geelong qarshi yigirma to'qqiz ochko yo'qotmaguncha yilning birinchi o'yinini o'tkazmadi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Schmook |first=Nathan |date=6 April 2017 |title=TEAMS: Riewoldt returns, two new Lions and Dockers dump six |work=AFL.com.au |publisher=Bigpond |url=http://www.afl.com.au/news/2017-04-06/all-the-round-three-teams |access-date=16 January 2018}}</ref>. U Melburndagi Kriket maydonida Richmondga qarshi beshinchi tur o'yinida qatnasha olmasligidan oldin ikkita o'yin o'tkazdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Collins |first=Ben |date=22 April 2017 |title=TEAMS: Pies recall ruckman, Dees name forgotten forward |work=AFL.com.au |publisher=Bigpond |url=http://www.afl.com.au/news/2017-04-22/pies-recall-ruckman-dees-name-forgotten-forward |access-date=16 January 2018}}</ref>. U sakkizinchi raundda Adelaide Ovalda Adelaidaga qarshi qirq bir ochko yutgani uchun AFL tomoniga chaqirildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=12 May 2017 |title=AFL Teams Round 8: Full squads for every game, ins and outs, injuries, suspensions and team news |work=Fox Sports (Australia) |publisher=News Corp Australia |url=https://www.foxsports.com.au/afl/afl-teams-round-8-full-squads-for-every-game-ins-and-outs-injuries-suspensions-and-team-news/news-story/aef35988b61891e5a26e46ed7168702e |access-date=16 January 2018}}</ref> va u TIO Traeger Parkda Gold Coast bilan o'ninchi tur o'yiniga tushib qolishidan oldin faqat ikkita ketma-ket o'yinni boshqara oldi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Cherny |first=Daniel |date=25 May 2017 |title=AFL teams: Gold Coast star Gary Ablett injured, Travis Cloke dropped by Western Bulldogs |work=The Age |publisher=Fairfax Media |url=http://www.theage.com.au/afl/afl-news/afl-teams-gold-coast-star-gary-ablett-to-miss-game-against-melbourne-with-shoulder-injury-20170525-gwdci8.html |access-date=16 January 2018}}</ref>. Kentga kattalar jamoasiga qaytish yo'lini topish uchun qariyb ikki oy vaqt ketdi, bu klub spirtli ichimliklar protokollari bo'yicha klub qoidalarini buzgani uchun to'xtatilganligi sababli kechiktirildi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Cherny |first=Daniel |date=10 July 2017 |title=Melbourne forward Dean Kent thankful for coaches' trust after drinking breach |work=The Age |publisher=Fairfax Media |url=http://www.theage.com.au/afl/afl-news/melbourne-forward-dean-kent-thankful-for-coaches-trust-after-drinking-breach-20170710-gx87zn.html |access-date=16 January 2018}}</ref>. U o'n oltinchi raundda Melburndagi Kriket maydonida Karltonga qarshi sakkiz ochkolik g'alaba uchun klubi to'xtatilganidan bir hafta o'tib AFL tomoniga qaytdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Burgan |first=Matt |date=7 July 2017 |title=Four changes made in final 22 |work=MelbourneFC.com.au |publisher=Bigpond |url=http://www.melbournefc.com.au/news/2017-07-07/four-changes-made-in-final-22 |access-date=16 January 2018}}</ref>. AFLdagi ikkinchi o'yinida u TIO stadionida<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Guthrie |first=Ben |date=18 July 2017 |title=Dee waits for surgery, quartet could face Port |work=AFL.com.au |publisher=Bigpond |url=http://www.afl.com.au/news/2017-07-18/demons-go-ultracautious-with-tough-forward |access-date=16 January 2018}}</ref> Adelaidaga qarshi o'yinda Rori Sloanga qarshi o'yinda yelkasidan chiqib ketdi va u mavsumning qolgan qismini o'tkazib yubordi va yil davomida atigi oltita o'yin o'tkazdi<ref name="afltables">{{Veb manbasi|url=http://afltables.com/afl/stats/players/D/Dean_Kent.html|sarlavha=Dean Kent|nashriyot=AFL Tables|kirish sanasi=10 April 2014}}</ref>. == Manbalar == <references group="" responsive="0"></references> == Tashqi havolalar == * Dean Kent's profile on the official website of the St Kilda Football Club * Dean Kent's playing statistics from AFL Tables [[Turkum:1994-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] mooldd40xmc39oeumhq1tvfdn173wle Grzegorz Lato 0 784258 2817296 2022-08-29T11:18:09Z Odilbek Irisqulov 72315 „[[:en:Special:Redirect/revision/1103354075|Grzegorz Lato]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki   [[Fayl:Grzegorz_Lato_medal_&_autograph.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Grzegorz_Lato_medal_%26_autograph.jpg/270px-Grzegorz_Lato_medal_%26_autograph.jpg|thumb|270x270px| Dziwnowdagi ''[[:pl:Aleja Gwiazd Sportu w Dziwnowie|Sports Star Avenue-da]]'' G.Lato medali va avtografining nusxasi]] '''Grzegorz Bolesław Lato''' (1950-yil 8-aprelda tugʻilgan) — polshalik sobiq professional [[Futbol|futbolchi]] va murabbiy, [[Yarimhimoyachi (futbol)|yarim himoyachi]] sifatida oʻynagan. U 1970-yillar va 80-yillarning boshlarida mashhurlikka erishgan Polsha futbolchilarining oltin avlodi aʼzosi edi. U1972-yilda Myunxendagi Yozgi Olimpiya o'yinlarida oltin medal bilan boshlangan va 1982-yilda Ispaniyada bo'lib o'tgan futbol bo'yicha Jahon chempionatida uchinchi o'rin bilan yakunlangan beshta yirik turnirda Polshani himoya qildi. U 1974-yilgi Jahon chempionatida o'z karerasining cho'qqisiga chiqdi, u erda u eng yaxshi to'purar va bugungi kunga qadar sharafni qo'lga kiritgan yagona polyak edi. Futbolchilik faoliyatini yakunlagach, u Polsha va undan tashqarida bir qancha klublarda qisqa muddat bosh murabbiylik qilgan. Lato Demokratik Chap Alyans a'zosi sifatida 2001-2005-yillarda Rzeshov viloyati uchun polshalik senator bo'lgan. 2008-yil 30-oktyabrda u Polsha futbol assotsiatsiyasi (PZPN) prezidenti etib saylandi. PZPN prezidenti sifatida u Polsha bilan birgalikda mezbonlik qilgan Evro-2012 turnirini boshqargan. Nihoyat, 2012-yil 26-oktyabrda uning o'rnini [[Zbigniew Boniek|Zbignev Boniek]] egalladi. == Klub karyerasi == === Stal Mielec === Lato Malborkda tug'ilgan. U Stal Mielecga 1966-yilda o'smirlik davrida kelgan. Keyingi 14 yil davomida u Stalni Ikkinchi diviziondan Polsha futbolining yuqori pog'onasiga va uning tarixidagi eng muvaffaqiyatli davriga olib keldi. U erdagi faoliyati davomida klub 1973 va 1976 yillarda ikki marta Ekstraklasa - Polsha birinchi divizionida g'alaba qozongan, shuningdek, Evropa musobaqalarining doimiy ishtirokchisi bo'lgan. Ushbu muvaffaqiyat davri 1975-76-yilgi UEFA kubogining chorak finalida chiqishlari bilan yakunlandi. U o'zining sermahsul gollari bilan klubning yaxshi formasini ilhomlantirdi va 272 o'yinda 111 gol kiritdi. U 1972-73 va 1974-75 mavsumlarida Ekstraklasaning eng yaxshi to'purari bo'lgan. === Keyingi martabasi === 1980-yilda 30 yoshga to'lgan Lato, nihoyat, xorijda faoliyatini davom ettirish uchun Polshani tark etish huquqiga ega edi. Yoshiga qaramay, uning xalqaro chiqishlari unga qiziqish uyg'otdi. Lato [[Pele|Peledan]] Nyu-York Kosmos jamoasida o'ynash uchun shaxsiy taklif oldi. Biroq, u yakunda Belgiyaga joylashishga qaror qildi va 2 mavsum davomida 12 ta gol urib, KSC Lokeren jamoasida o'ynadi. 1982-yilga kelib, Lato o'z faoliyatini davom ettirishga qaror qildi va [[Meksika|Meksikaning]] "Atlante" klubi bilan shartnoma imzoladi va u erda 15 ta gol urdi. 1984-yilda u Kanadada Milliy futbol ligasida bitta o'yinda o'ynadi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Koep |first=Bob |date=December 23, 1987 |title=Polish soccer star to coach Rockets |page=B4 |work=Toronto Star}}</ref> U 1980-yillarning qolgan qismini [[Gamilton|Ontarioning Gamilton shahrida]] havaskor futbol o'ynab, Polshalik muhojirlar tomonidan asos solingan Polonia Hamilton klubida o'tkazdi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://poloniahamilton.ca/calendar/|sarlavha=HISTORY|sana=3 February 2015|ish=HAMILTON POLONIA F.C.|til=en-US|kirish sanasi=16 February 2019}}</ref> 1991-yilda u futboldan ketishga qaror qildi. == Xalqaro martabasi == Lato 1970-80-yillarda 13 yil davomida [[Polsha milliy futbol terma jamoasi|Polsha terma jamoasi sharafini]] himoya qilgan va jami 100 ta o‘yin o‘tkazgan. U Polsha terma jamoasining afsonaviy murabbiyi Kazimierj Gorski qo'l ostida ilk bor 1972-yilgi Evropa chempionati saralash bosqichida G'arbiy Germaniyaga qarshi o'yinda g'alaba qozongan. O'yin 1:3 hisobida mag'lubiyat bilan yakunlandi. U o'zining ichki gol urish bo'yicha sermahsul rekordini xalqaro maydonga o'tkaza oldi va u erda, ayniqsa, katta o'yinlarda o'zining ajoyib mahorati bilan mashhur bo'ldi. === Jahon chempionati === ==== 1974-yilgi jahon chempionati ==== Latoning professional faoliyatidagi eng yuqori cho'qqi 1974-yilda G'arbiy Germaniyada bo'lib o'tgan jahon chempionatiga to'g'ri keldi. 4-guruhda Argentina va Italiya hamda Gaiti bilan bir qatorda Polsha birinchi turni qiyin o'tkazdi. Lato darhol ta'sir o'tkazdi. Polshaning Argentinaga qarshi birinchi o'yinida u 2 ta gol urib, Polshani 3:2 hisobida tarixiy g'alabaga olib keldi. G'ayratli bo'lgan Polsha keyingi o'yinda Gaitini 7:0 hisobida mag'lub etdi, Lato esa yana 2 ta gol kiritdi. Nihoyat, Polsha Italiyani 2:1 hisobida mag'lub etib, guruh bosqichini 4-guruhning mag'lubiyatsiz g'olibi sifatida yakunladi. Ikkinchi turda Polsha G‘arbiy Germaniya, Shvetsiya va Yugoslaviya bilan “B” guruhidan joy oldi. Turnir davom etar ekan, Lato o'zining ajoyib formasini davom ettirdi. Polsha Shvetsiyani 1:0 va Yugoslaviyani 2:1 hisobida mag'lub etdi, Lato ikkala o'yinda ham g'alaba gollariga hissa qo'shdi. Polshaning guruhdagi so‘nggi o‘yini G‘arbiy Germaniyaga qarshi kechdi. Nemislar Shvetsiya va Yugoslaviyani ham mag'lub etib, har ikki jamoani ochkolar bo'yicha tenglashtirgan edi. Shunday qilib, o'yin B guruhini 1 yoki 2-o'rinda kim yakunlashini hal qilishda hal qiluvchi rol o'ynaydi - g'olib finalga yo'l oladi, mag'lub bo'lgan uchinchi o'rin uchun pley-offga yo'l oladi. Polsha kuchli o'yin ko'rsatdi, ko'pincha G'arbiy-Germaniya darvozasiga xavf tug'dirdi. Biroq, Lato gol ura olmadi va Polsha 1:0 hisobida mag'lub bo'ldi - bu ularning turnirdagi yagona mag'lubiyati edi. Polshaning turnirdagi so'nggi o'yini Braziliyaga qarshi uchinchi o'rin uchun pley-off bo'ldi. Qizg'in kechgan o'yinda Lato yana farqni isbotlab, yagona gol urdi va Polsha terma jamoasini bronza medaliga olib chiqdi. U 7 ta gol urib, turnirni eng yaxshi to'purar sifatida yakunladi. ==== 1978-yilgi jahon chempionati ==== Lato 1974-yilgi jahon chempionatida Polshaning eng yaxshi futbolchisi bo'lgan edi. Biroq, [[FIFA Jahon chempionati 1978|1978-yilda Argentinada bo'lib o'tgan turnirda]] u o'zining ajoyib formasini takrorlay olmadi. Birinchi turda Polsha G‘arbiy Germaniya, Meksika va Tunis bilan 2-guruhdan joy oldi. Polsha yaxshi natija ko'rsatdi, G'arbiy Germaniya bilan 0:0 hisobida durang o'ynab, guruhda g'alaba qozondi va Tunis va Meksikaga qarshi mos ravishda 1:0 va 3:1 hisobida g'alaba qozondi. Lato esa Tunis darvozasiga hal qiluvchi gol bo'lsa-da, faqat bitta gol ura oldi. Ikkinchi turda Polsha terma jamoasi turnir favoritlari bo'lgan Argentina va Braziliya va Peruga qarshi "o'lim guruhi"ga kirdi. Afsuski, Lato to'rt yil oldingi o'yinini tiklay olmadi, Braziliya darvozasiga bitta gol urdi. Polsha mezbon Argentina va Braziliyani mos ravishda 0:2 va 1:3 hisobida mag‘lub etib, uchinchi o‘rinni egalladi. Polsha Peruni 1:0 hisobida mag'lub etishga muvaffaq bo'ldi, ammo bu B guruhida 2-o'rinni qo'lga kiritish uchun etarli bo'lmadi va ular tegishli tarzda musobaqadan chiqib ketishdi. Polshaning barcha 6 o'yinida maydonga tushgan Lato turnirni atigi 2 ta gol bilan yakunladi. ==== 1982-yilgi jahon chempionati ==== Polsha 1982-yilda Ispaniyada bo'lib o'tgan futbol bo'yicha jahon chempionatiga yo'llanma olganida Lato 32 yoshda edi. Uning yoshi o'tib borar edi va unga oldingi karerasini belgilab beradigan ajoyib sur'at yo'q edi. Lato hali ham asosiy jamoa o'yinchisi edi, lekin Polshaning turnirdagi 7ta o'yinida u birinchi turda Polsha Peruni 5:1 hisobida mag'lub etgan o'yinda faqat bitta gol ura oldi. Biroq, polshalik buyuk futbolchilarning yangi avlodida bir nechta o'yinchilar yetishib chiqdi, ularning asosiysi Belgiyaga qarshi o'yinda xet-trik qayd etgan [[Zbigniew Boniek|Zbignev Boniek]] bo'shliqni to'ldirishga muvaffaq bo'ldi. Gol yo'qligiga qaramay, Lato jamoaning o'yiniga va muhim roliga hissa qo'shdi. Yakunda Polsha Fransiyaga qarshi uchinchi o‘rin uchun pley-offga chiqdi. Ular 3-2 hisobida g'alaba qozonishdi va Lato o'z kolleksiyasiga Jahon kubogining yana bir bronza medalini qo'shdi. === Olimpiya o'yinlari === Lato ikkita yozgi Olimpiya o'yinlarida futbol musobaqalarida medallarni qo'lga kiritdi: 1972-yilgi Yozgi Olimpiya o'yinlarida oltin medal va 1976-yilgi Yozgi Olimpiya o'yinlarida kumush medal. Uning nafaqaga chiqishidan oldingi so'nggi o'yini 1984-yil 17-aprelda Belgiyaga qarshi o'rtoqlik o'yini bo'ldi. U 85-o'yinda maydonga tushdi va Polsha o'yinda 0:1 hisobida mag'lub bo'ldi. Lato 45 ta gol urdi va Polsha terma jamoasi tarixidagi eng ko'p gol urgan uchinchi o'rinni egalladi, [[Robert Lewandowski|Robert Levandovski]] va Vlodzimer Lubanskidan keyin ikkinchi o'rinni egalladi. Shuningdek, u har bir o'yinda 0,43 ta gol urish bo'yicha ajoyib rekordga ega edi.[http://fifaworldcup.yahoo.com/06/en/060412/1/6ixx.html] U bir asrlik o'yinga erishgan birinchi polshalik futbolchi edi. == Murabbiylik martabasi == 1996-yilda Polsha futbol assotsiatsiyasining murabbiylar maktabini tamomlagan. Futbolchilik faoliyatini yakunlagach, murabbiy bo'ldi. Dastlab u Kanadada murabbiylik qilgan va u erda North York Rockets (1988–1990) jamoasini boshqargan. Keyin u o'zining eski klubi Stal Mielecga (1991–1993 va 1996–1997) qaytib, Polshaning bir qancha boshqa klublariga: Olimpia Poznan (1993–1995) va Amika Vronkiga (1995–1996) murabbiylik qildi. U Gretsiyada Kavala boshqaruvchisi sifatida qisqa vaqt ishladi (1997), nihoyat Polshaga qaytib keldi va oxir-oqibat Vidzew Lodz (1999) bilan ishlashdan nafaqaga chiqdi. [[Fayl:Bundesarchiv_Bild_183-N0706-0040,_Fußball-WM,_VR_Polen_-_Brasilien_1-0.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Bundesarchiv_Bild_183-N0706-0040%2C_Fu%C3%9Fball-WM%2C_VR_Polen_-_Brasilien_1-0.jpg/240px-Bundesarchiv_Bild_183-N0706-0040%2C_Fu%C3%9Fball-WM%2C_VR_Polen_-_Brasilien_1-0.jpg|thumb|352x352px| Lato (chapda) va braziliyalik Marinyo Chagas [[München|Myunxenda]] 1974-yilgi Jahon chempionati paytida]] == Futboldan keyin == Lato Demokratik Chap Alyans a'zosi sifatida 2001-2005-yillarda Rzeshov viloyati uchun polshalik senator bo'lgan. 2008-yil oktyabr oyida u Polsha FA (PZPN) prezidenti etib saylandi. 2011-yilda bergan intervyusida Lato, agar Polsha Yevro-2012 chorak finaliga chiqa olmasa, u Polsha futbol federatsiyasi prezidenti lavozimidan iste'foga chiqishini aytdi. 2012-yil 16-iyun kuni Polsha Chexiyaga 0:1 hisobida mag‘lub bo‘lganidan so‘ng, bu ularni [[UEFA Yevropa chempionati 2012|Yevro-2012]] guruh bosqichida rasman chiqarib yuborgan edi, u iste’foga chiqishdan bosh tortdi. U qayta saylanishga intilmadi va 2012-yil oktyabr oyida uning o'rniga Zbignev Boniek tayinlandi. == O'yin uslubi == Ajoyib tezlashuvga ega bo'lgan iste'dodli o'ng qanot himoyachisi xalqaro miqyosda unga qo'yilgan yuksak umidlarni doimo oqladi. Lato olomonni xushnud qiluvchi emas, balki barqaror jamoa o'yinchisi sifatida mashhur edi. Uning maydondagi zo'r xabardorligi va moslashuvchanligi - u ko'pincha hujumchi sifatida o'ynadi - unga xalqaro va klub darajasida muvaffaqiyatga erishishga imkon berdi. == Karyera statistikasi == === Klub === {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Klub, mavsum va musobaqalar bo'yicha ko'rinish va gollar <ref>{{NFT player|17448}}</ref> ! rowspan="2" | Klub ! rowspan="2" | Mavsum ! rowspan="2" | Liga ! colspan="2" | Jami |- ! Ilovalar ! Maqsadlar |- | rowspan="12" | Stal Mielec | 1969–1970 yillar | Ekstraklasa | 18 | 6 |- | 1970–1971 yillar | Ekstraklasa | | 11 |- | 1971–1972 yillar | Ekstraklasa | | |- | 1972–1973 yillar | Ekstraklasa | 24 | 13 |- | 1973–1974 yillar | Ekstraklasa | | 13 |- | 1974–1975 yillar | Ekstraklasa | | 19 |- | 1975–1976 yillar | Ekstraklasa | 30 | 14 |- | 1976–1977 yillar | Ekstraklasa | | |- | 1977–1978 yillar | Ekstraklasa | | |- | 1978–1979 yillar | Ekstraklasa | | |- | 1979–1980 yillar | Ekstraklasa | | |- ! colspan="2" |Jami ! 295 ! 117 |- | rowspan="3" | KSC Lokeren | 1980–1981 yillar | Belgiya Pro ligasi | 33 | 6 |- | 1981–1982 yillar | Belgiya Pro ligasi | 31 | 6 |- ! colspan="2" | Jami ! 64 ! 12 |- | rowspan="3" | Atlante | 1982–1983 yillar | Liga MX | 36 | 15 |- | 1983–1984 yillar | Liga MX | 5 | 1 |- ! colspan="2" | Jami ! 41 ! 16 |- | Poloniya Hamilton | | | 52 | 20 |- ! colspan="3" | Karyera jami ! 452 ! 165 |} === Xalqaro maqsadlar === : ''Ballar va natijalar birinchi bo'lib Polshaning gollari ro'yxatini ko'rsatadi, ballar ustuni har bir Lato golidan keyin ochkoni ko'rsatadi'' . {| class="wikitable sortable" |+List of international goals scored by Grzegorz Lato ! scope="col" |No. ! scope="col" |Date ! scope="col" |Venue ! scope="col" |Opponent ! scope="col" |Score ! scope="col" |Result ! scope="col" |Competition |- | align="center" |1 | rowspan="2" |19 August 1973 | rowspan="2" |[[Varna (Bolgariya)|Varna, Bulgaria]] | rowspan="2" |{{Fb|Bulgaria|1971}} | | rowspan="2" align="center" |2–0 | rowspan="2" |Friendly |- | align="center" |2 | |- | align="center" |3 |26 September 1973 |Chorzów, Poland |{{Fb|Wales}} | | align="center" |3–0 |FIFA World Cup 1974 qualifying |- | align="center" |4 |15 May 1974 |[[Varshava|Warsaw]], Poland |{{Fb|Greece|1970}} | | align="center" |2–0 |Friendly |- | align="center" |5 | rowspan="2" |15 June 1974 | rowspan="2" |[[Stuttgart]], [[Germaniya Federativ Respublikasi (1949—1990)|West Germany]] | rowspan="2" |{{Fb|Argentina|alt}} | | rowspan="2" align="center" |3–2 | rowspan="2" |1974 FIFA World Cup |- | align="center" |6 | |- | align="center" |7 | rowspan="2" |19 June 1974 | rowspan="2" |[[München|Munich]], West Germany | rowspan="2" |{{Flagicon image|Flag of Haiti 1964 (civil).svg}} [[Haiti national football team|Haiti]] | | rowspan="2" align="center" |7–0 | rowspan="2" |1974 FIFA World Cup |- | align="center" |8 | |- | align="center" |9 |26 June 1974 |Stuttgart, West Germany |{{Fb|Sweden}} | | align="center" |1–0 |1974 FIFA World Cup |- | align="center" |10 |30 June 1974 |[[Frankfurtmayn|Frankfurt]], West Germany |{{Fb|Yugoslavia}} | | align="center" |2–1 |1974 FIFA World Cup |- | align="center" |11 |6 July 1974 |Munich, West Germany |{{Fb|Brazil|1968}} | | align="center" |1–0 |1974 FIFA World Cup |- | align="center" |12 |1 September 1974 |[[Helsinki]], Finland |{{Fb|Finland}} | | align="center" |2–1 |UEFA Euro 1976 qualifying |- | align="center" |13 |4 September 1974 |Warsaw, Poland |{{Fb|German Democratic Republic}} | | align="center" |1–3 |Friendly |- | align="center" |14 |9 October 1974 |[[Poznan|Poznań]], Poland |{{Fb|Finland}} | | align="center" |3–0 |UEFA Euro 1976 qualifying |- | align="center" |15 | rowspan="2" |26 March 1975 | rowspan="2" |Poznań, Poland | rowspan="2" |{{Fb|United States}} | | rowspan="2" align="center" |7–0 | rowspan="2" |Friendly |- | align="center" |16 | |- | align="center" |17 |28 May 1975 |[[Halle (Saale)|Halle]], [[Germaniya Demokratik Respublikasi|East Germany]] |{{Fb|German Democratic Republic}} | | align="center" |2–1 |Friendly |- | align="center" |18 |24 June 1975 |[[Seattle]], United States |{{Fb|United States}} | | align="center" |4–0 |Friendly |- | align="center" |19 | rowspan="3" |6 July 1975 | rowspan="3" |[[Monreal (Kanada)|Montreal]], Canada | rowspan="3" |{{Fb|Canada}} | | rowspan="3" align="center" |8–1 | rowspan="3" |Friendly |- | align="center" |20 | |- | align="center" |21 | |- | align="center" |22 |10 September 1975 |Chorzów, Poland |{{Fb|Netherlands}} | | align="center" |4–1 |UEFA Euro 1976 qualifying |- | align="center" |23 | rowspan="2" |25 July 1976 | rowspan="2" |Montreal, Canada | rowspan="2" |{{Fb|North Korea}} | | rowspan="2" align="center" |5–0 | rowspan="2" |1976 Summer Olympics |- | align="center" |24 | |- | align="center" |25 |31 July 1976 |Montreal, Canada |{{Fb|German Democratic Republic}} | | align="center" |1–3 |1976 Summer Olympics |- | align="center" |26 | rowspan="2" |16 October 1976 | rowspan="2" |[[Portu|Porto]], Portugal | rowspan="2" |{{Fb|Portugal}} | | rowspan="2" align="center" |2–0 | rowspan="2" |FIFA World Cup 1978 qualifying |- | align="center" |27 | |- | align="center" |28 |15 May 1977 |[[Limasol|Limassol]], Cyprus |{{Fb|Cyprus}} | | align="center" |3–1 |FIFA World Cup 1978 qualifying |- | align="center" |29 |29 May 1977 |[[Buenos Ayres|Buenos Aires]], Argentina |{{Fb|Argentina|alt}} | | align="center" |1–3 |Friendly |- | align="center" |30 |12 June 1977 |[[La-Pas|La Paz]], Bolivia |{{Flagicon image|Flag of Bolivia.svg}} [[Bolivia national football team|Bolivia]] | | align="center" |2–1 |Friendly |- | align="center" |31 |7 September 1977 |[[Volgograd]], [[Sovet Sotsialistik Respublikalari Ittifoqi|Soviet Union]] |{{Fb|Soviet Union}} | | align="center" |1–4 |Friendly |- | align="center" |32 |21 September 1977 |Chorzów, Poland |{{Fb|Denmark}} | | align="center" |4–1 |FIFA World Cup 1978 qualifying |- | align="center" |33 |5 April 1978 |[[Poznan|Poznań]], Poland |{{Fb|Greece|old}} | | align="center" |5–2 |Friendly |- | align="center" |34 |26 April 1978 |Warsaw, Poland |{{Fb|Bulgaria|1971}} | | align="center" |1–0 |Friendly |- | align="center" |35 |6 June 1978 |Rosario, Argentina |{{Fb|Tunisia}} | | align="center" |1–0 |[[FIFA Jahon chempionati 1978|1978 FIFA World Cup]] |- | align="center" |36 |21 June 1978 |[[Mendoza]], Argentina |{{Fb|Brazil|1968}} | | align="center" |1–3 |1978 FIFA World Cup |- | align="center" |37 |6 September 1978 |[[Reykyavik|Reykjavík]], Iceland |{{Fb|Iceland}} | | align="center" |2–0 |UEFA Euro 1980 qualifying |- | align="center" |38 |21 March 1979 |[[Jazoir (shahar)|Algiers]], Algeria |{{Fb|Algeria}} | | align="center" |1–0 |Friendly |- | align="center" |39 |4 April 1979 |Chorzów, Poland |{{Fb|Hungary}} | | align="center" |1–1 |Friendly |- | align="center" |40 |29 August 1979 |Warsaw, Poland |{{Fb|Romania|1965}} | | align="center" |3–0 |Friendly |- | align="center" |41 |26 March 1980 |[[Budapesht|Budapest]], Hungary |{{Fb|Hungary}} | | align="center" |1–2 |Friendly |- | align="center" |42 |4 April 1980 |[[Brussel Poytaxt Regioni|Brussels]], Belgium |{{Fb|Belgium}} | | align="center" |1–2 |Friendly |- | align="center" |43 |22 June 1980 |Warsaw, Poland |{{Fb|Iraq|1963}} | | align="center" |3–0 |Friendly |- | align="center" |44 |29 June 1980 |[[San-Paulu (shahar)|São Paulo]], Brazil |{{Fb|Brazil|1968}} | | align="center" |1–1 |Friendly |- | align="center" |45 |22 June 1982 |[[La-Korunya|A Coruña]], Spain |{{Flagicon image|Flag of Peru.svg}} [[Peru national football team|Peru]] | | align="center" |5–1 |1982 FIFA World Cup |} == Yutuqlari == [[Fayl:Gwiazda_lato.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Gwiazda_lato.jpg/220px-Gwiazda_lato.jpg|right|thumb| 2006-yilda tasvirlangan Wladisławowodagi Lato yulduzi]] === Klub === '''Stal Mielec''' * Polsha Premer-ligasi: 1973, 1976 * Polsha kubogi finalchisi: 1976-yil '''Atlante FK''' * KONKAKAF chempionlar kubogi: 1983-yil '''Lokeren SC''' * Belgiya kubogi finalchisi: 1981-yil '''Individual''' * Polsha Premer-ligasi to'purari: 1973, 1975 * ''Piłka Nożna'' yilning eng yaxshi futbolchisi: 1977, 1981 * Yilning eng yaxshi ''sportchisi'' : 1974, 1977 === Xalqaro === '''Polsha''' * Olimpiya oltin medali: 1972-yil * Olimpiya kumush medali: 1976-yil * [[FIFA Jahon chempionati]] - uchinchi o'rin: 1974, 1982 '''Individual''' * FIFA Jahon chempionati "Oltin butsa": 1974-yil * FIFA Jahon kubogi yulduzlari jamoasi: 1974-yil * Polshaning eng yaxshi futbolchisi: 1977, 1981 == Shuningdek qarang == * 100 yoki undan ortiq o'yin o'tkazgan futbolchilar ro'yxati == Manbalar == {{Manbalar}} == Tashqi havolalar == * [http://www.rsssf.com/miscellaneous/lato-intl.html Xalqaro chiqishlar va maqsadlar] * [http://www.planetworldcup.com/LEGENDS/lato.html Latoning profili va surati] {{Start box}} {{s-ach}} {{succession box|title=[[FIFA World Cup awards#Golden Boot|FIFA World Cup Golden Shoe]]|before=[[Gerd Müller]]|after=[[Mario Kempes]]|years=[[1974 FIFA World Cup|1974]]}} {{s-sports}} {{succession box||before=Robert Zawłocki|title=President of [[Polish Football Association]]|years=30 October 2008 – 26 October 2012|after=[[Zbigniew Boniek]]}} {{S-end}} [[Turkum:Polsha futbolchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1950-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] t9ulqopfzu53ud23v06k7qpwg7t24w1 Andoza:WorldFootball.net 10 784259 2817302 2022-08-29T11:23:52Z Umarxon III 18267 „{{#if: {{{1<includeonly>|</includeonly>}}} {{{id|}}} {{#property:P2020}} | [https://www.worldfootball.net/player_summary/{{#if: {{{1|{{{id<includeonly>|</includeonly>}}}}}} | {{{1|{{{id}}}}}} | {{First word|1={{#property:P2020}}|sep=,}} }}/ {{#if: {{{2|{{{name<includeonly>|</includeonly>}}}}}} | {{{2|{{{name}}}}}} | {{PAGENAMEBASE}} }}] at WorldFootball.net<includeonly>{{EditAtWikidata|pid=P2020|{{{1|{{{id|}}}}}}}}</includeonly>{{WikidataCheck|pro...“ yozuvi orqali yangi sahifa yaratildi wikitext text/x-wiki {{#if: {{{1<includeonly>|</includeonly>}}} {{{id|}}} {{#property:P2020}} | [https://www.worldfootball.net/player_summary/{{#if: {{{1|{{{id<includeonly>|</includeonly>}}}}}} | {{{1|{{{id}}}}}} | {{First word|1={{#property:P2020}}|sep=,}} }}/ {{#if: {{{2|{{{name<includeonly>|</includeonly>}}}}}} | {{{2|{{{name}}}}}} | {{PAGENAMEBASE}} }}] at WorldFootball.net<includeonly>{{EditAtWikidata|pid=P2020|{{{1|{{{id|}}}}}}}}</includeonly>{{WikidataCheck|property=P2020|value={{{1|{{{id|}}}}}}|category=||namespaces=0|nocatsame=1}}{{#ifeq:{{NAMESPACENUMBER}}|0|{{#if:{{{1|{{{id|}}}}}} | {{#ifeq: {{{1|{{{id}}}}}} | {{#invoke:string|match|{{{1|{{{id}}}}}}|[a-z-]+}} | <!-- match --> | {{#ifeq: {{{1|{{{id}}}}}} | {{#invoke:string|match|{{{1|{{{id}}}}}}|[a-z-]+_%d+}} | <!-- match --> }} }} }}}} | <span class="error">&#123;&#123;[[Andoza:WorldFootball.net|WorldFootball.net]]&#125;&#125; template missing ID and not present in Wikidata.</span>{{#ifeq:{{NAMESPACENUMBER}}|0}} }}<noinclude> {{Documentation}} </noinclude> saqjcsb2n68kltyi9mdmjrpuo1iwrgl Zoltán Czibor 0 784260 2817305 2022-08-29T11:26:04Z Odilbek Irisqulov 72315 „[[:en:Special:Redirect/revision/1093195099|Zoltán Czibor]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Zoltán Czibor|tasvir=Czibor Zoltán fortepan 13743.jpg|izoh=Czibor, 1953-yilda|tavallud_sana=23 August 1929|tavallud_joyi=Kaposvár, [[Vengriya]]|vafot_sana={{death date and age|1997|9|1|1929|8|23|df=y}}|vafot_joyi=Győr, [[Vengriya]]|boʻyi=1.69m|pozitsiya=Chap qanot himoyachisi, yarim himoyachi|yillar1=1942–1945|yillar2=1945–1948|yillar3=1948–1950|yillar5=1951–1952|yillar6=1953–1956|yillar7=1956|yillar8=1958–1961|yillar9=1961–1962|yillar10=1961|klublar1=Komárom AC|klublar2=Komárom MÁV|klublar3=[[Ferencvárosi Torna Club|Ferencváros TC]]|klublar5=[[Csepel SC]]|klublar6=[[Budapest Honvéd FC|Honvéd]]|klublar7=[[A.S. Roma|AS Roma]]|klublar8=[[FC Barcelona]]|klublar9=[[RCD Espanyol|RCD Español]]|klublar10=[[Club Esportiu Europa|CE Europa]]|isht1=?|isht2=?|isht3=70|isht5=51|isht6=80|isht7=?|isht8=84|isht9=12|isht10=?|gollar1=?|gollar2=?|gollar3=33|gollar4=?|gollar5=17|gollar6=58|gollar7=?|gollar8=36|gollar9=2|gollar10=?|milliyyillar1=1949–1956|milliyjamoa1=[[Hungary national football team|Hungary]]|milliyisht1=43|milliygollar1=17|medallar={{MedalCountry|{{HUN}}}} {{MedalCompetition|[[Olympic Games]]}} {{MedalGold|[[1952 Summer Olympics|1952 Helsinki]]|}} {{MedalCompetition|[[FIFA World Cup]]}} {{Medal|RU|[[1954 FIFA World Cup|1954 Switzerland]]|}}}} '''Zoltan Czibor''' (1929-yil 23-avgust – 1997-yil 1-sentabr) vengriyalik [[Futbol|futbolchi]] boʻlib, bir qancha Vengriya klublari, jumladan, Ferencvarosh va Budapesht Xonved va Vengriya terma jamoasida oʻynagan va [[FC Barcelona|“Barselona”]] klubiga qoʻshilgan. Czibor [[Yarimhimoyachi (futbol)|chap qanot himoyachisi]] yoki [[Hujumchi (futbol)|hujumchi]] sifatida o'ynadi va kuchli zarbasi, yaxshi sur'ati va to'pni mukammal nazorat qilishi bilan ajralib turardi. 1950-yillarda u ''sehrli magyarlarning'' bir qismi bo'lib, 1954-yilda ular bilan Jahon kubogi finaliga chiqdi. 1956-yilgi Vengriya inqilobidan so'ng u [[Ispaniya|Ispaniyaga]] ko'chib o'tdi va u yerda 1950-yillarning oxirida muvaffaqiyatli [[FC Barcelona|"Barselona"]] jamoasining taniqli a'zosiga aylandi. "Barselona"dagi uch mavsumdan so'ng u 1961/62-yilgi mavsumda mahalliy raqiblari "Espanol"ga qo'shildi. FC Bazel, FK Austria Wien va Primo Hamilton FCda qisqa muddatli mashg'ulotlardan so'ng u professional futbolchi sifatida nafaqaga chiqdi va [[Vengriya|Vengriyaga]] qaytdi. U yerda 1997-yilda 68 yoshida vafot etgan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.olympedia.org/athletes/25677|sarlavha=Zoltán Czibor|ish=Olympedia|kirish sanasi=5 November 2021}}</ref> == Karyerasi == === Ilk karyerasi === Yoshligida Czibor "Komarom AC" va "Komarom MÁV" klublarida o'ynagan va Vengriya yoshlar terma jamoasi murabbiyi Shandor Mezei uni payqab qolishidan oldin poezd mashinisti bo'lib ishlagan. Keyinchalik u Ferencvarosh TCda o'ynadi, u erda 1949-yilda birinchi Vengriya ligasi chempionligini qo'lga kiritdi. Csepel SC bilan sehrlanganidan so'ng, u Honved armiyasiga chaqirildi. Vengriya klubidagi futbolchilik faoliyati davomida Czibor 175 uchrashuvda 100 ta gol urdi. === The Mighty Magyars === Czibor 1949-yilda Vengriya terma jamoasida debyut qilgan. U Vengriya terma jamoasi safida 43 marta maydonga tushib, 17 ta gol urgan. [[Ferenc Puskás|Ferens Pushkash]], Shandor Kochis, Yozef Bozshik va Nandor Xidegkuti bilan birgalikda u ketma-ket 32 o'yindan beri mag'lub bo'lmagan "Oltin jamoa "ning yadrosini tashkil etdi. Bu yugurish davomida ular 1952-yilda Olimpiada chempioni<ref>[https://web.archive.org/web/20161203020225/https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/cz/zoltan-czibor-1.html Zoltán Czibor, Sports-Reference / Olympic Sports]. Retrieved 2019-03-03.</ref> bo'lishdi va [[Helsinki]] finalida Yugoslaviyani Czibor bilan 2:0 hisobida mag'lub etishdi. Shuningdek, ular [[Angliya milliy futbol terma jamoasi|Angliyani]] ikki marta mag'lub etishdi, "[[Wembley|Uembli" stadionida]] 6-3, keyin 1954 yilda 7-1 hisobida g'alaba qozonishdi. 1953-yilda ular Markaziy Yevropa xalqaro kubogini ham qo'lga kiritdilar. 1954-yilgi Jahon kubogi finalida [[Germaniya milliy futbol terma jamoasi|Germaniyaga]] 3:2 hisobida mag'lub bo'lgach, Czibor finalda yana bir bor gol urdi. === Honvéd === 1953-yilda Czibor Xonvedga qo'shildi va uning jamoadoshlari Pushkas, Kocsis va Bozshikni o'z ichiga oladi. Klubdagi faoliyati davomida u 1954 va 1955-yillarda yana ikkita Vengriya Ligasi chempionligini qo'lga kiritdi. U 1955-yilni 20 ta gol urib, ligada eng yaxshi to'purar sifatida yakunladi. 1956-yilda Xonved FK [[Yevropa Chempionlari kubogi-1956/57|Yevropa kubogiga]] kirdi va birinchi bosqichda [[Athletic Bilbao|Bilbaoning Atletik]] jamoasiga qarshi durang o'ynadi. Honved FC mehmonda 2:3 hisobida mag'lub bo'ldi, ammo uy o'yinini o'tkazmasdan oldin [[Budapesht|Budapeshtda]] Vengriya inqilobi yana boshlandi. Futbolchilar [[Vengriya|Vengriyaga]] qaytishga qaror qilishdi va [[Brussel Poytaxt Regioni|Bryusseldagi]] Heysel stadionida "Atletik" bilan qaytishni tashkil qilishdi. Ammo o‘yin boshida “Xonved” darvozaboni jarohat oldi va o‘rinbosarlarga ruxsat berilmagani uchun Czibor darvozaga kirishga majbur bo‘ldi. 3-3 durangga qaramay, ular umumiy hisobda 6-5 hisobida chiqib ketishdi. Olib tashlash Honvedni qiyin ahvolda qoldirdi. Futbolchilar [[Budapesht|Budapeshtdan]] o'z oilalarini chaqirishdi va [[FIFA]] va Vengriya futbol ma'muriyatining qarshiligiga qaramay, [[Italiya]], [[Portugaliya]], [[Ispaniya]] va [[Braziliya]] bo'ylab mablag' yig'ish safarini uyushtirishdi. [[Yevropa|Yevropaga]] qaytganidan so'ng, futbolchilar yo'llarini ajratishdi. Ba'zilar, jumladan, Bozshik [[Vengriya|Vengriyaga]] qaytdi, boshqalari, jumladan Czibor, Kochish va Pushkash G'arbiy Evropada yangi klublarni topdilar. === FC Barselona === Czibor dastlab [[Italiya|Italiyaga]] jo'nadi va yana bir vengriyalik qochqin Ladislao Kubala uni va Shandor Kochsisni [[FC Barcelona|"Barselona"]] ga qo'shilishga ko'ndirishidan oldin "[[Roma (futbol klubi)|Roma]]" uchun bir nechta norasmiy o'yinlar o'tkazdi va u jamoaning muhim a'zosiga aylandi. Keyinchalik u [[La Liga|La Ligadagi]] debyutida "[[Valencia CF|Valensiya"]] ustidan 6:0 hisobida g'alaba qozongan va Ramallets, Evaristo va Luis Suaresni o'z ichiga olgan jamoa tarkibida Czibor 1959-yilda [[Copa del Rey|Generalisimo]] / [[La Liga]] dublini va La Ligada g'alaba qozongan. Garchi u Copa finalida o'ynamagan bo'lsa-da, Fairs Cup finalida "Barselona" " Birmingem Siti"ni 4:2 hisobida mag'lub etganida ikki marta gol urdi. CF Barcelona va Czibor ham 1961 yilda Evropa kubogi finaliga chiqdi, u erda u gol urdi, chunki "Barselona" Portugaliyaning "SL Benfika" klubiga 3:2 hisobida yutqazdi. === Keyingi martabasi === "Barselona"dagi uch mavsumdan so'ng u 1961/62-yilgi mavsumda mahalliy raqiblari "Espanol "ga qo'shildi. U Shveytsariyada "Bazel " va Avstriyada "Austria Wien"da qisqa vaqt o'tkazgan. Keyin u 1964-yilda Kanadaga ko'chib o'tdi va Sharqiy Kanada Professional Futbol Ligasida Hamilton Steelers jamoasiga qo'shildi.<ref name=":02">{{Kitob manbasi|last=Jose|first=Colin|title=On-Side - 125 Years of Soccer in Ontario|publisher=Ontario Soccer Association and Soccer Hall of Fame and Museum|year=2001|location=Vaughan, Ontario|pages=196}}</ref> U 1964 yilgi mavsumni Milliy futbol ligasida Vengriya SC Toronto bilan yakunlagan.<ref name="Toronto Hungaria">{{Veb manbasi|url=https://news.google.com/newspapers?id=aJotAAAAIBAJ&sjid=iZ4FAAAAIBAJ&pg=5878%2C3479926|sarlavha=Toronto Hungaria|ish=Google|muallif=Norman Gillespie|sana=July 20, 1964|kirish sanasi=September 3, 2020}}</ref> Keyin 1965-yilda Toronto Sitida o'ynadi. == Yutuqlari == === Klub === '''Ferencvaros TC''' * '''Vengriya chempionlari: 1''' ** 1949-yil '''Honvéd''' * '''Vengriya chempioni: 2''' ** 1954, 1955 '''"Barselona" klubi''' * '''[[La Liga|Ispaniya chempioni]]: 2''' ** 1958–59, 1959–60 * '''Shaharlararo yarmarkalar kubogi: 1''' ** 1958–60 === Xalqaro === '''Vengriya''' * '''[[Futbol Olimpiada o‘yinlarida|Olimpiya chempionlari]]''' ** 1952-yil * '''Markaziy Yevropa chempionlari: 1''' ** 1953-yil * '''[[FIFA Jahon chempionati|Jahon chempionati]]''' ** ''Ikkinchi o'rin'': 1954-yil . Vengriyaning individual 2 karra eng yaxshi futbolchisi == Shuningdek qarang == * Sharqiy blokdan qochganlar ro'yxati == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * ''Parda ortida - Sharqiy Yevropa futboliga sayohatlar'' : Jonatan Uilson (2006) [https://www.amazon.co.uk/dp/0752869078] * ''Jahon chempionati - To'liq tarix'' : Terri Krauch (2002) [https://www.amazon.com/dp/1845131495] * ''Evropa kubogi va Chempionlar ligasining 50 yilligi'' : Keyr Radnej (2005) [https://www.amazon.co.uk/dp/1844425290] * [https://web.archive.org/web/20060826233713/http://www.sportmuzeum.hu/aranycsapat/labdarugo.php?id=16 Vengriya statistikasi] * [https://web.archive.org/web/20070312083448/http://www.komarom.hu/czibor.php Komaromdagi yodgorlik] [[Turkum:FC Barcelona futbolchilari]] [[Turkum:Vengriya futbolchilari]] [[Turkum:1997-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:1929-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] kfqnzo0n1qrsyok6sb5b38kju17rz44 Andoza:Qoʻlyozma bilgiqutisi 10 784261 2817307 2022-08-29T11:26:30Z Laziz Baxtiyorov 56023 „{{ Bilgiquti | bodyclass = vcard vevent | bodystyle = text-align:left; font-size: 88%; width: 300px; <!----------Nom----------> | above = {{{name}}} | aboveclass = fn summary | abovestyle = text-align:center; font-size:125%; | subheader = {{{location|}}} | datastyle = text-align:left <!----------Tasvir----------> | image ={{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{image|}}}|size={{{width|}}}|alt={{{alt|}}}|sizedefault=250px}} | ca...“ yozuvi orqali yangi sahifa yaratildi wikitext text/x-wiki {{ Bilgiquti | bodyclass = vcard vevent | bodystyle = text-align:left; font-size: 88%; width: 300px; <!----------Nom----------> | above = {{{name}}} | aboveclass = fn summary | abovestyle = text-align:center; font-size:125%; | subheader = {{{location|}}} | datastyle = text-align:left <!----------Tasvir----------> | image ={{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{image|}}}|size={{{width|}}}|alt={{{alt|}}}|sizedefault=250px}} | caption = {{{caption|}}} <!----------Asosiy----------> | label1 = Boshqa nomi | data1 = {{{Also known as|}}} | label2 = Turi | data2 = {{{Type|}}} | label3 = Sanasi | data3 = {{{Date|}}} | label4 = Kelib chiqish joyi | data4 = {{{Place of origin|}}} | label5 = Til(lar)i | data5 = {{{Language(s)|}}} | label6 = Xattot(lar) | data6 = {{{Scribe(s)|}}} | label7 = Muallif(lar) | data7 = {{{Author(s)|}}} | label8 = Tuzuvchi | data8 = {{{Compiled by|}}} | label9 = Mavzusi | data9 = {{{ Illuminated by|}}} | label10 = Homiysi | data10 = {{{Patron|}}} | label11 = Bagʻishlangan | data11 = {{{Dedicated to|}}} <!----------Tarkib formasi----------> | label12 = Material | data12 = {{{Material|}}} | label13 = Oʻlcham | data13 = {{{Size|}}} | label14 = Format | data14 = {{{Format|}}} | label15 = Joriy ahvoli | data15 = {{{Condition|}}} | label16 = Yozuvi | data16 = {{{Script|}}} | label17 = Tarkibi | data17 = {{{Contents|}}} | label18 = Yoritgan voqeasi(s) | data18 = {{{Illumination(s)|}}} | label19 = Qoʻshimchalar | data19 = {{{Additions|}}} | label20 = Nusxa(lar) | data20 = {{{Exemplar(s)|}}} | label21 = Saqlangan joy(lar) | data21 = {{{Previously kept|}}} | label22 = Topilgan | data22 = {{{Discovered|}}} | label23 = Oʻrganilishi | data23 = {{{Accession|}}} | label24 = Qoʻshimcha maʼlumot | data24 = {{{Other|}}} | below = {{{below|}}} }}{{#invoke:Check for unknown parameters|check|unknown={{main other|}}|preview= Page using [[Template:Infobox manuscript]] with unknown parameter "_VALUE_" |ignoreblank=y| name | location | image | width | caption | alt | Also known as | Type | Date | Place of origin | Language(s) | Scribe(s) | Author(s) | Compiled by | Illuminated by | Patron | Dedicated to | Material | Size | Format | Condition | Script | Contents | Illumination(s) | Additions | Exemplar(s) | Previously kept | Discovered | Accession | Other | below }}<noinclude> {{documentation}}<!-- Please add metadata to the <includeonly> section at the bottom of the /doc subpage --> </noinclude> pera9piit8s9he7rns2s2vyu08k1pkw 2817310 2817307 2022-08-29T11:29:14Z Laziz Baxtiyorov 56023 Laziz Baxtiyorov [[Andoza:Qoʻlyozma]] sahifasini [[Andoza:Qoʻlyozma bilgiqutisi]]ga koʻchirdi wikitext text/x-wiki {{ Bilgiquti | bodyclass = vcard vevent | bodystyle = text-align:left; font-size: 88%; width: 300px; <!----------Nom----------> | above = {{{name}}} | aboveclass = fn summary | abovestyle = text-align:center; font-size:125%; | subheader = {{{location|}}} | datastyle = text-align:left <!----------Tasvir----------> | image ={{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{image|}}}|size={{{width|}}}|alt={{{alt|}}}|sizedefault=250px}} | caption = {{{caption|}}} <!----------Asosiy----------> | label1 = Boshqa nomi | data1 = {{{Also known as|}}} | label2 = Turi | data2 = {{{Type|}}} | label3 = Sanasi | data3 = {{{Date|}}} | label4 = Kelib chiqish joyi | data4 = {{{Place of origin|}}} | label5 = Til(lar)i | data5 = {{{Language(s)|}}} | label6 = Xattot(lar) | data6 = {{{Scribe(s)|}}} | label7 = Muallif(lar) | data7 = {{{Author(s)|}}} | label8 = Tuzuvchi | data8 = {{{Compiled by|}}} | label9 = Mavzusi | data9 = {{{ Illuminated by|}}} | label10 = Homiysi | data10 = {{{Patron|}}} | label11 = Bagʻishlangan | data11 = {{{Dedicated to|}}} <!----------Tarkib formasi----------> | label12 = Material | data12 = {{{Material|}}} | label13 = Oʻlcham | data13 = {{{Size|}}} | label14 = Format | data14 = {{{Format|}}} | label15 = Joriy ahvoli | data15 = {{{Condition|}}} | label16 = Yozuvi | data16 = {{{Script|}}} | label17 = Tarkibi | data17 = {{{Contents|}}} | label18 = Yoritgan voqeasi(s) | data18 = {{{Illumination(s)|}}} | label19 = Qoʻshimchalar | data19 = {{{Additions|}}} | label20 = Nusxa(lar) | data20 = {{{Exemplar(s)|}}} | label21 = Saqlangan joy(lar) | data21 = {{{Previously kept|}}} | label22 = Topilgan | data22 = {{{Discovered|}}} | label23 = Oʻrganilishi | data23 = {{{Accession|}}} | label24 = Qoʻshimcha maʼlumot | data24 = {{{Other|}}} | below = {{{below|}}} }}{{#invoke:Check for unknown parameters|check|unknown={{main other|}}|preview= Page using [[Template:Infobox manuscript]] with unknown parameter "_VALUE_" |ignoreblank=y| name | location | image | width | caption | alt | Also known as | Type | Date | Place of origin | Language(s) | Scribe(s) | Author(s) | Compiled by | Illuminated by | Patron | Dedicated to | Material | Size | Format | Condition | Script | Contents | Illumination(s) | Additions | Exemplar(s) | Previously kept | Discovered | Accession | Other | below }}<noinclude> {{documentation}}<!-- Please add metadata to the <includeonly> section at the bottom of the /doc subpage --> </noinclude> pera9piit8s9he7rns2s2vyu08k1pkw Andoza:Qoʻlyozma 10 784262 2817311 2022-08-29T11:29:14Z Laziz Baxtiyorov 56023 Laziz Baxtiyorov [[Andoza:Qoʻlyozma]] sahifasini [[Andoza:Qoʻlyozma bilgiqutisi]]ga koʻchirdi wikitext text/x-wiki #YOʻNALTIRISH [[Andoza:Qoʻlyozma bilgiqutisi]] jrr8m7vxhjesymq0lw2bmz5aemdngjx Andoza:Qoʻlyozma bilgiqutisi/doc 10 784263 2817312 2022-08-29T11:29:27Z Laziz Baxtiyorov 56023 „{{Documentation subpage}} <!-- EDIT TEMPLATE DOCUMENTATION BELOW THIS LINE --> {{Lua|Module:Infobox|Module:InfoboxImage|Module:Check for unknown parameters}} === Usage === Copy-paste this empty template. Explanations of the parameters is given below. For an infobox template intended specifically for New Testament manuscripts, see [[Template:Infobox New Testament manuscript]]. <pre style="overflow:auto"> {{Infobox manuscript <!----------Name-------...“ yozuvi orqali yangi sahifa yaratildi wikitext text/x-wiki {{Documentation subpage}} <!-- EDIT TEMPLATE DOCUMENTATION BELOW THIS LINE --> {{Lua|Module:Infobox|Module:InfoboxImage|Module:Check for unknown parameters}} === Usage === Copy-paste this empty template. Explanations of the parameters is given below. For an infobox template intended specifically for New Testament manuscripts, see [[Template:Infobox New Testament manuscript]]. <pre style="overflow:auto"> {{Infobox manuscript <!----------Name----------> | name = | location = <!----------Image----------> | image = | width = | caption = | alt = <!----------General----------> | Also known as = | Type = | Date = | Place of origin = | Language(s) = | Scribe(s) = | Author(s) = | Compiled by = | Illuminated by = | Patron = | Dedicated to = <!----------Form and content----------> | Material = | Size = | Format = | Condition = | Script = | Contents = | Illumination(s) = | Additions = | Exemplar(s) = | Previously kept = | Discovered = | Accession = | Other = | below = }} </pre> ==Parameter description== {{Infobox manuscript <!----------Name----------> | name = {{{name}}} | location = {{{location}}} <!----------Image----------> | image = {{{image}}} | width = {{{width}}} | caption = {{{caption}}} | alt = {{{alt}}} <!----------General----------> | Also known as = {{{Also known as}}} | Type = {{{Type}}} | Date = {{{Date}}} | Place of origin = {{{Place of origin}}} | Language(s) = {{{Language(s)}}} | Scribe(s) = {{{Scribe(s)}}} | Author(s) = {{{Author(s)}}} | Compiled by = {{{Compiled by}}} | Illuminated by = {{{Illuminated by}}} | Patron = {{{Patron}}} | Dedicated to = {{{Dedicated to}}} <!----------Form and content----------> | Material = {{{Material}}} | Size = {{{Size}}} | Format = {{{Format}}} | Condition = {{{Condition}}} | Script = {{{Script}}} | Contents = {{{Contents}}} | Illumination(s) = {{{Illumination(s)}}} | Additions = {{{Additions}}} | Exemplar(s) = {{{Exemplar(s)}}} | Previously kept = {{{Previously kept}}} | Discovered = {{{Discovered}}} | Accession = {{{Accession}}} | Other = {{{Other}}} | below = {{{below}}} }} <pre style="overflow:auto"> {{Infobox manuscript <!----------Name----------> | name = <!-- Common name --> | location = <!-- Library, collection and shelfmark --> <!----------Image----------> | image = <!-- "file:example.jpg", image appropriate to the manuscript. --> | width = <!-- image width is set at 225px by default, but may be adjusted if appropriate. --> | caption = <!-- brief description of image --> | alt = <!-- alternative text for screen readers etc. --> <!----------General----------> | Also known as = <!-- alternative titles which do not belong in the subheader --> | Type = <!-- e.g. miscellany, codex, gospels, cartulary, charter, letter, etc. --> | Date = <!-- (approximate) date at which the manuscript was produced --> | Place of origin = <!-- place of origin/production, e.g. region or monastic house --> | Language(s) = <!-- language(s) used in the manuscript --> | Scribe(s) = <!-- [[scribe]] --> | Author(s) = <!-- author(s) of the text, not necessarily the scribe --> | Compiled by = <!-- compiler --> | Illuminated by = <!-- illuminator --> | Patron = <!-- patron who commissioned the production of the manuscript --> | Dedicated to = <!-- dedicatee (who may or may not be the same person as the patron) --> <!----------Form and content----------> | Material = <!-- e.g. writing surface (vellum, papyrus or paper), type of ink, paint, etc. --> | Size = <!-- manuscript size; number of pages/leaves/folios; number of gatherings --> | Format = <!-- e.g. double columns, large quarto --> | Condition = <!-- e.g. damaged, pages removed, etc. --> | Script = <!-- e.g. uncial, caroline, etc. --> | Contents = <!-- general description of contents --> | Illumination(s) = | Additions = <!-- e.g. glosses, seals, interpolations --> | Exemplar(s) = <!-- when appropriate, the manuscript(s) which served as its exemplar(s) --> | Previously kept = <!-- where, when and by whom the manuscript was previously kept --> | Discovered = <!-- details on discovery of the manuscripts --> | Accession = <!-- accession number in the catalogue of the holding institution --> | Other = <!-- further details --> | below = <!-- text in bottom cell, intended for footnotes, see-also, and other such information. --> }}</pre> <templatedata> { "params": { "name": { "label": "Name", "description": "Common name (may use <br/> to include other languages with the appropraite {{lang}})", "suggested": true }, "location": { "label": "Location", "description": "Library, collection, and shelfmark/catalogue number", "example": "Jesus College, Oxford, MS 111", "suggested": true }, "image": { "label": "Image", "description": "Image appropriate to the manuscript with \"File:\"", "suggested": true }, "width": { "label": "Image width", "description": "Image width is set at 225px by default, but may be adjusted if appropriate.", "example": "180px" }, "caption": { "label": "Image caption", "description": "Brief description of image", "suggested": true }, "alt": { "label": "Image alternative text", "description": "text that conveys the same essential information as the image; see [[WP:ALT]]", "suggested": true }, "Also known as": { "label": "Also known as", "description": "Alternative titles which do not belong in the subheader" }, "Type": { "label": "Type", "description": "e.g. miscellany, codex, gospels, cartulary, charter, letter, etc.", "example": "Letter", "suggested": true }, "Date": { "label": "Date", "description": "(approximate) date at which the manuscript was produced", "suggested": true }, "Place of origin": { "label": "Place of origin", "description": "Place of origin/production, e.g. region or monastic house", "suggested": true }, "Language(s)": { "label": "Language(s)", "description": "Language(s) used in the manuscript" }, "Scribe(s)": { "label": "Scribe(s)", "suggested": true }, "Author(s)": { "label": "Author(s)", "description": "Author(s) of the text, not necessarily the scribe(s)", "suggested": true }, "Compiled by": { "label": "Compiler" }, "Illuminated by": { "label": "Illuminator", "description": "Illuminator, someone who supplements text with decoration" }, "Patron": { "label": "Patron", "description": "Patron who commissioned the production of the manuscript" }, "Dedicated to": { "label": "Dedicated to", "description": "Dedicatee (who may or may not be the same person as the patron)" }, "Material": { "label": "Material", "description": "Writing surface, e.g. vellum, papyrus or paper; and type of ink, paint, etc.", "suggested": true }, "Size": { "label": "Size", "description": "manuscript size; number of pages/leaves/folios; number of gatherings", "example": "34 × 21 cm; 362 leaves; 724 sides", "suggested": true }, "Format": { "label": "Format", "description": "e.g. double columns, large quarto", "suggested": true }, "Condition": { "label": "Condition", "description": "any damaged, pages removed, etc.", "suggested": true }, "Script": { "label": "Script", "description": "e.g. uncial, caroline, etc." }, "Contents": { "label": "Contents", "description": "General description of contents", "suggested": true }, "Illumination(s)": { "label": "Illumination(s)" }, "Additions": { "label": "Additions", "description": "e.g. glosses, seals, interpolations" }, "Exemplar(s)": { "label": "Exemplar(s)", "description": "When appropriate, the manuscript(s) which served as its exemplar(s)" }, "Previously kept": { "label": "Previously kept", "description": "where, when and by whom the manuscript was previously kept" }, "Discovered": { "label": "Discovered", "description": "details on discovery of the manuscripts" }, "Accession": { "label": "Accession", "description": "accession number in the catalogue of the holding institution" }, "Other": { "label": "Other", "description": "Further details" }, "below": { "label": "Footnotes", "description": "text in bottom cell, intended for footnotes, see-also, and other such information." } }, "description": "Infobox for manuscripts (not for New Testament manuscripts)", "format": "block" } </templatedata> <includeonly>{{Sandbox other|| <!-- ADD CATEGORIES BELOW THIS LINE --> [[Category:Arts and culture infobox templates|Manuscript]] [[Category:History and events infobox templates|Manuscript]] [[Category:Book infobox templates|Manuscript]] }}</includeonly> k2ax0g9vl7askxzc43f8hon2c8mb41y 2817314 2817312 2022-08-29T11:30:48Z Laziz Baxtiyorov 56023 wikitext text/x-wiki {{Documentation subpage}} <!-- EDIT TEMPLATE DOCUMENTATION BELOW THIS LINE --> {{Lua|Module:Infobox|Module:InfoboxImage|Module:Check for unknown parameters}} === Usage === Copy-paste this empty template. Explanations of the parameters is given below. For an infobox template intended specifically for New Testament manuscripts, see [[Template:Infobox New Testament manuscript]]. <pre style="overflow:auto"> {{Qoʻlyozma bilgiqutisi <!----------Nomi----------> | name = | location = <!----------Tasvir----------> | image = | width = | caption = | alt = <!----------Asosiy----------> | Also known as = | Type = | Date = | Place of origin = | Language(s) = | Scribe(s) = | Author(s) = | Compiled by = | Illuminated by = | Patron = | Dedicated to = <!----------Form and content----------> | Material = | Size = | Format = | Condition = | Script = | Contents = | Illumination(s) = | Additions = | Exemplar(s) = | Previously kept = | Discovered = | Accession = | Other = | below = }} </pre> ==Parameter description== {{Qoʻlyozma bilgiqutisi <!----------Name----------> | name = {{{name}}} | location = {{{location}}} <!----------Image----------> | image = {{{image}}} | width = {{{width}}} | caption = {{{caption}}} | alt = {{{alt}}} <!----------General----------> | Also known as = {{{Also known as}}} | Type = {{{Type}}} | Date = {{{Date}}} | Place of origin = {{{Place of origin}}} | Language(s) = {{{Language(s)}}} | Scribe(s) = {{{Scribe(s)}}} | Author(s) = {{{Author(s)}}} | Compiled by = {{{Compiled by}}} | Illuminated by = {{{Illuminated by}}} | Patron = {{{Patron}}} | Dedicated to = {{{Dedicated to}}} <!----------Form and content----------> | Material = {{{Material}}} | Size = {{{Size}}} | Format = {{{Format}}} | Condition = {{{Condition}}} | Script = {{{Script}}} | Contents = {{{Contents}}} | Illumination(s) = {{{Illumination(s)}}} | Additions = {{{Additions}}} | Exemplar(s) = {{{Exemplar(s)}}} | Previously kept = {{{Previously kept}}} | Discovered = {{{Discovered}}} | Accession = {{{Accession}}} | Other = {{{Other}}} | below = {{{below}}} }} <pre style="overflow:auto"> {{Qoʻlyozma bilgiqutisi <!----------Name----------> | name = <!-- Common name --> | location = <!-- Library, collection and shelfmark --> <!----------Image----------> | image = <!-- "file:example.jpg", image appropriate to the manuscript. --> | width = <!-- image width is set at 225px by default, but may be adjusted if appropriate. --> | caption = <!-- brief description of image --> | alt = <!-- alternative text for screen readers etc. --> <!----------General----------> | Also known as = <!-- alternative titles which do not belong in the subheader --> | Type = <!-- e.g. miscellany, codex, gospels, cartulary, charter, letter, etc. --> | Date = <!-- (approximate) date at which the manuscript was produced --> | Place of origin = <!-- place of origin/production, e.g. region or monastic house --> | Language(s) = <!-- language(s) used in the manuscript --> | Scribe(s) = <!-- [[scribe]] --> | Author(s) = <!-- author(s) of the text, not necessarily the scribe --> | Compiled by = <!-- compiler --> | Illuminated by = <!-- illuminator --> | Patron = <!-- patron who commissioned the production of the manuscript --> | Dedicated to = <!-- dedicatee (who may or may not be the same person as the patron) --> <!----------Form and content----------> | Material = <!-- e.g. writing surface (vellum, papyrus or paper), type of ink, paint, etc. --> | Size = <!-- manuscript size; number of pages/leaves/folios; number of gatherings --> | Format = <!-- e.g. double columns, large quarto --> | Condition = <!-- e.g. damaged, pages removed, etc. --> | Script = <!-- e.g. uncial, caroline, etc. --> | Contents = <!-- general description of contents --> | Illumination(s) = | Additions = <!-- e.g. glosses, seals, interpolations --> | Exemplar(s) = <!-- when appropriate, the manuscript(s) which served as its exemplar(s) --> | Previously kept = <!-- where, when and by whom the manuscript was previously kept --> | Discovered = <!-- details on discovery of the manuscripts --> | Accession = <!-- accession number in the catalogue of the holding institution --> | Other = <!-- further details --> | below = <!-- text in bottom cell, intended for footnotes, see-also, and other such information. --> }}</pre> <templatedata> { "params": { "name": { "label": "Name", "description": "Common name (may use <br/> to include other languages with the appropraite {{lang}})", "suggested": true }, "location": { "label": "Location", "description": "Library, collection, and shelfmark/catalogue number", "example": "Jesus College, Oxford, MS 111", "suggested": true }, "image": { "label": "Image", "description": "Image appropriate to the manuscript with \"File:\"", "suggested": true }, "width": { "label": "Image width", "description": "Image width is set at 225px by default, but may be adjusted if appropriate.", "example": "180px" }, "caption": { "label": "Image caption", "description": "Brief description of image", "suggested": true }, "alt": { "label": "Image alternative text", "description": "text that conveys the same essential information as the image; see [[WP:ALT]]", "suggested": true }, "Also known as": { "label": "Also known as", "description": "Alternative titles which do not belong in the subheader" }, "Type": { "label": "Type", "description": "e.g. miscellany, codex, gospels, cartulary, charter, letter, etc.", "example": "Letter", "suggested": true }, "Date": { "label": "Date", "description": "(approximate) date at which the manuscript was produced", "suggested": true }, "Place of origin": { "label": "Place of origin", "description": "Place of origin/production, e.g. region or monastic house", "suggested": true }, "Language(s)": { "label": "Language(s)", "description": "Language(s) used in the manuscript" }, "Scribe(s)": { "label": "Scribe(s)", "suggested": true }, "Author(s)": { "label": "Author(s)", "description": "Author(s) of the text, not necessarily the scribe(s)", "suggested": true }, "Compiled by": { "label": "Compiler" }, "Illuminated by": { "label": "Illuminator", "description": "Illuminator, someone who supplements text with decoration" }, "Patron": { "label": "Patron", "description": "Patron who commissioned the production of the manuscript" }, "Dedicated to": { "label": "Dedicated to", "description": "Dedicatee (who may or may not be the same person as the patron)" }, "Material": { "label": "Material", "description": "Writing surface, e.g. vellum, papyrus or paper; and type of ink, paint, etc.", "suggested": true }, "Size": { "label": "Size", "description": "manuscript size; number of pages/leaves/folios; number of gatherings", "example": "34 × 21 cm; 362 leaves; 724 sides", "suggested": true }, "Format": { "label": "Format", "description": "e.g. double columns, large quarto", "suggested": true }, "Condition": { "label": "Condition", "description": "any damaged, pages removed, etc.", "suggested": true }, "Script": { "label": "Script", "description": "e.g. uncial, caroline, etc." }, "Contents": { "label": "Contents", "description": "General description of contents", "suggested": true }, "Illumination(s)": { "label": "Illumination(s)" }, "Additions": { "label": "Additions", "description": "e.g. glosses, seals, interpolations" }, "Exemplar(s)": { "label": "Exemplar(s)", "description": "When appropriate, the manuscript(s) which served as its exemplar(s)" }, "Previously kept": { "label": "Previously kept", "description": "where, when and by whom the manuscript was previously kept" }, "Discovered": { "label": "Discovered", "description": "details on discovery of the manuscripts" }, "Accession": { "label": "Accession", "description": "accession number in the catalogue of the holding institution" }, "Other": { "label": "Other", "description": "Further details" }, "below": { "label": "Footnotes", "description": "text in bottom cell, intended for footnotes, see-also, and other such information." } }, "description": "Infobox for manuscripts (not for New Testament manuscripts)", "format": "block" } </templatedata> <includeonly>{{Sandbox other|| <!-- ADD CATEGORIES BELOW THIS LINE --> [[Category:Arts and culture infobox templates|Manuscript]] [[Category:History and events infobox templates|Manuscript]] [[Category:Book infobox templates|Manuscript]] }}</includeonly> d4dn60sz2b1zz2sze22958bi0ax3fib József Bozsik 0 784264 2817319 2022-08-29T11:32:19Z Odilbek Irisqulov 72315 „[[:en:Special:Redirect/revision/1086736217|József Bozsik]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=József Bozsik|tasvir=Bozsik József 1958.jpg|izoh=Bozsik, 1958-yilda|toʻliqism=|tavallud_sana={{birth date|df=yes|1925|11|28}}|tavallud_joyi=Kispest, [[Vengriya]]|vafot_sana={{death date and age|df=yes|1978|5|31|1925|11|28}}|vafot_joyi=[[Budapest]], [[Vengriya]]|pozitsiya=Yarim himoyachi|yoshlikyillari1=1937–1943|yoshlikklublari1=[[Budapest Honvéd FC|Budapest Hónved]]|yillar1=1943–1962|klublar1=[[Budapest Honvéd FC|Budapest Hónved]]|isht1=477|gollar1=33|milliyyillar1=1947–1962|milliyjamoa1=[[Hungary national football team|Hungary]]|milliyisht1=101|milliygollar1=11|boshliqyillar1=1966–1967|boshliqyillar2=1974|boshliqklublar1=[[Budapest Honvéd FC|Budapest Hónved]]|boshliqklublar2=[[Hungary national football team|Hungary]]|medallar={{MedalCountry|{{HUN}}}} {{MedalCompetition|[[Olympic Games]]}} {{MedalGold|[[1952 Summer Olympics|1952 Helsinki]]|}} {{MedalCompetition|[[FIFA World Cup]]}} {{Medal|RU|[[1954 FIFA World Cup|1954 Switzerland]]|}}}} '''József Bozsik''' (1925-yil 28-noyabr – 1978-yil 31-may) — vengriyalik [[Futbol|futbolchi]], [[Yarimhimoyachi (futbol)|yarim himoyachi]] sifatida o‘ynagan.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.olympedia.org/athletes/25670|sarlavha=József Bozsik|ish=Olympedia|kirish sanasi=5 November 2021}}</ref> U butun klubdagi faoliyatini o'z shahri "Budapesht Xonved"da o'tkazdi. Bozshik Vengriyani turli xalqaro turnirlarda himoya qilgani uchun afsonaviy Oltin jamoaning asosiy a'zosi edi. Honved o'z stadioniga Bozsik Jozsef Stadioniga uning nomini berdi. == Yoshligi == Jozsef Bozsik hozirgi [[Budapesht|Budapeshtning]] Kispesht tumanida tug'ilgan. Buvisi tomonidan "Kucu" laqabini hisobga olgan holda, u eng yaxshi do'sti va qo'shnisi [[Ferenc Puskás|Ferens Pushkash]] bilan Kispeshtdagi mahalliy futbol maydonlarida futbol o'ynab o'sgan.  == O'yin karyerasi == 11 yoshida u Honved FK e'tiborini tortdi va klub uni yoshlar jamoasiga qo'shib oldi. 1943-yilda u Vasas SCga qarshi asosiy jamoada debyut qildi. U Vengriya terma jamoasi safida 21 yoshida 1947-yil 17-avgustda Bolgariyaga qarshi debyut qildi va o'sha vaqtdan boshlab 1962-yil 18-aprelda [[Urugvay milliy futbol terma jamoasi|Urugvayga]] qarshi o'yin o'rtasida 101 o'yinda g'alaba qozondi va 11 gol urdi. U 2016-yilgacha eng ko'p o'yin o'tkazgan venger futbolchisi bo'lib qoldi, o'shanda uning rekordini darvozabon Gabor Kirali yangilagan edi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.nemzetisport.hu/magyar_valogatott/valogatott-kiraly-lehagyta-bozsikot-egyedul-rekorder-2502371|sarlavha=Válogatott: Király lehagyta Bozsikot, egyedül rekorder|sana=20 May 2016|nashriyot=nso.hu|kirish sanasi=20 May 2016}}</ref> Bozshik 1952-yilda [[Helsinki|Helsinkida]] o'z mamlakati bilan Olimpiya oltin medalini qo'lga kiritdi<ref>[https://web.archive.org/web/20161202232215/https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/bo/jozsef-bozsik-1.html József Bozsik, Sports-Reference / Olympic Sports]. Retrieved 2019-03-03.</ref> va 1954-yilgi FIFA Jahon chempionatida Vengriya terma jamoasi bilan ikkinchi o'rinni egalladi. U, shuningdek, Vengriyaning "Uembli"da [[Angliya milliy futbol terma jamoasi|Angliya]] ustidan qozonilgan 6:3 hisobidagi mashhur g'alabasida va Budapeshtda jamoaning Angliya ustidan qozonilgan 7:1 hisobidagi g'alabasida ishtirok etgan. 1956–57-yillarda Bozsik 1958-yilgi FIFA Jahon chempionatida o'ynash uchun Honvedning qishki safaridan qaytdi. Bir yil o'tgach, u Honved bilan Mitropa kubogini qo'lga kiritdi. Hammasi bo'lib, u KAC (va uning huquqiy vorisi BHSE) uchun 477 ta yuqori darajadagi o'yinlarni o'tkazdi va 33 ta gol urdi. == O'yin uslubi == Bozsik o'zining eng yaxshi cho'qqisida dunyoning eng yaxshi hujumkor [[Yarimhimoyachi (futbol)|yarim himoyachilaridan]] biri hisoblanardi, u yaxshi texnikaga, qobiliyatga, taktik nousga, to'p uzatishda aniqlik va kreativlikka ega, garchi u tezlik yetishmasligidan qiynalgan. U tez-tez yolg'onchi pleymeyker sifatida ishlatilgan, bu erda uning engish qobiliyati ham foydali edi. U Vengriyaning eng buyuk futbolchilaridan biri sanaladi.<ref>[http://www.iffhs.de/?b40f8ca85bd0e027e8f05f4cb05fe4a41314a433ccd40385fdcdc3bfcdc0aec70aeedb8a3f0e03790c443e0f4039040f Europe's best Player of the Century] – IFFHS</ref> == O'yindan keyingi karyerasi == [[Fayl:Bozsik_József_sírja.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Bozsik_J%C3%B3zsef_s%C3%ADrja.jpg/220px-Bozsik_J%C3%B3zsef_s%C3%ADrja.jpg|right|thumb| Jozsef Bozsikning qabri]] Bo‘zsik o‘z faoliyati davomida ko‘plab mukofotlarni qo‘lga kiritdi va hatto parlament deputati etib saylandi. Nafaqaga chiqqanidan so'ng u eski klubida boshqaruv a'zosi bo'ldi. Shuningdek, u 1966-yilning yanvaridan 1967-yilning sentabriga qadar 47 ta o'yinda jamoani boshqargan va shundan so'ng u boshqaruv kengashidagi o'z o'rniga qaytgan. 1974-yilda u Vengriya terma jamoasini boshqarishga saylandi, ammo kasallik uni ishga kirishganidan so'ng tez orada iste'foga chiqishga majbur qildi.  == O'limi == Jozsef Bozsik Budapeshtda 52 yoshida yurak yetishmovchiligi tufayli vafot etdi. U vafotidan so'ng Kisest erkin odamiga aylandi. == Yutuqlari == === Klub === ; Budapesht Honvéd * Vengriya ligasi: 1949–50, 1950, 1952, 1954, 1955 === Xalqaro === ; Vengriya * Olimpiya chempionlari: 1952-yil * 1954-yilgi FIFA Jahon chempionati: Ikkinchi o'rin === Individual === * Vengriya futbol federatsiyasi yilning eng yaxshi futbolchisi: 1952-yil  * FIFA Jahon chempionatining yulduzlar jamoasi: 1954-yil * [[Oltin toʻp|"Oltin to'p"]]: 6-o'rin 1956-yil == Shuningdek qarang == * 100 yoki undan ortiq xalqaro o'yinda qatnashgan erkaklar futbolchilari ro'yxati == Manbalar == {{Manbalar}} == Tashqi havolalar == * [http://www.rsssf.com/miscellaneous/bozsik-intl.html József Bozsik - Xalqaro ko'rinishlar asri] - RSSSF . [[Turkum:Vengriya futbolchilari]] [[Turkum:1978-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:1925-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] twb6is43lj397xqy2fmcj4u716k1mpl Bajrang Punia 0 784265 2817326 2022-08-29T11:37:14Z Spartak22 72952 „[[:ru:Special:Redirect/revision/121883821|Пуния, Баджранг]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki '''Bajrang Punia''' ({{Lang-hi|बजरंग पूनिया}}; tug'. 1994-yil 26-fevral, [[Jhajjar]], [[Xaryana]], [[Hindiston]]) - hindistonlik [[Erkin kurash|erkin kurashchi]], 60 kg gacha va 65 kg gacha vazn toifasida, Hindiston terma jamoasi aʼzosi. Osiyo va Osiyo oʻyinlari chempioni, Jahon chempionatlari sovrindori. [[2020-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari]] bronza medali sovrindori. == Karyerasi == 1994-yilda u [[Xaryana]] shtatining [[Jhajjar tumani|Jhajjar tumanidagi]] Xudan qishlog'ida tug'ilgan. U 7 yoshida otasi ta’sirida kurash bilan shug‘ullana boshlagan. 2015-yilda oila Sonipatga ko'chib o'tdi, u erda u mahalliy sport majmuasi xizmatlaridan foydalanishga muvaffaq bo'ldi. U temir yo'l inspektori bo'lib ishlaydi. 2010 va 2011-yillarda kadetlar o‘rtasida Osiyo chempioni bo‘lgan. 2012-yilda o‘smirlar o‘rtasidagi Osiyo chempionatining kumush medali sovrindori bo‘ldi. 2013-yildan boshlab u kattalar o'rtasida raqobatlasha boshladi va darhol Jahon chempionati va Osiyo chempionatida bronza medallarini qo'lga kiritdi. 2014-yilda [[Yozgi Osiyo oʻyinlari 2014|Osiyo o'yinlari]], [[Hamdo'stlik o'yinlari]] va Osiyo chempionatlarida kumush medallarni qo'lga kiritdi. 2016- yilda Hamdo'stlik chempionatida g'olib chiqdi. 2017-yilda u Osiyo chempioni, Hamdo‘stlik chempioni, yopiq inshootlar va jang san’atlari bo‘yicha Osiyo chempioni bo‘ldi va 23 yoshgacha bo‘lgan kurash bo‘yicha jahon chempionatida kumush medalni qo‘lga kiritdi. 2018-yilda [[2018-yilgi Yozgi Osiyo oʻyinlari|Osiyo o‘yinlari]] chempioni, [[Hamdo‘stlik o‘yinlari]] chempioni va Osiyo chempionatining bronza medali sovrindori bo‘ldi. O'sha yili [[Budapesht|Budapeshtda]] bo'lib o'tgan Jahon chempionatida u final jangida [[yaponiyalik]] kurashchi [[Takuto Otoguro|Takuto Otoguroga]] yutqazib, Jahon chempionatining kumush medali sohibiga aylandi. 2019-yilda u [[Qozogʻiston|qozog‘istonlik]] [[Sayatbek Okassov]] bilan final uchrashuvining so‘nggi daqiqasida o‘n ochko jamg‘arib, yakunda 12:7 hisobida g‘alaba qozonib, ikkinchi bor Osiyo chempioni bo‘ldi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.sportsindiashow.com/bajrang-punia-wins-gold-medal-asian-wrestling-championship-china/|muallif=Jay Rock|sarlavha=Bajrang Punia wins Gold Medal at the Asian Wrestling Championship in China|ish=Sports India Show|sana=2019-04-24|til=en|kirish sanasi=2019-09-19}}</ref>. O'sha yili [[Nur-Sulton shahridagi Vatan himoyachilari sharafiga yodgorlik|Nur-Sultonda]] bo‘lib o‘tgan Olimpiada o‘yinlaridan oldingi Jahon chempionatida Puniya yarim finalga qadar yetib bordi va u yerda qozog‘istonlik [[Daulet Niyazbekov|Daulet Niyazbekovga]] yutqazib, yakunda bronza medalini qo‘lga kiritdi. 2020 va 2021-yillarda Osiyo chempionati kumush medali sohibiga aylandi. == Manbalar == {{Manbalar}} [[Turkum:26-fevralda tugʻilganlar]] [[Turkum:1994-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:2020-yilgi Yozgi Olimpiada o'yinlaridagi kurashchilari]] tofo68au6zvknp99cjgb2hluxaevsxf 2817337 2817326 2022-08-29T11:43:21Z Spartak22 72952 wikitext text/x-wiki {{Sportchi bilgiqutisi | ism = Bajrang Punia | tasvir = Bajrang Punia receiving Arjuna Award-2015 (cropped).jpg | tasvirizoh = | jins = erkak | tugilgan_paytdagi_ism = {{Lang-hi|बजरंग पूनिया}} | laqablar = | fuqarolik = {{IND}} | sport = [[erkin kurash]] | klub = | tavallud_sana = {{tugʻilgan sanasi va yoshi|1994|2|26}} | tavallud_yer = [[Jhajjar]], [[Xaryana]], [[Hindiston]] | vafot_sana = | vafot_yer = | faoliyat_yillar = | faol_tomon = | murabbiylar = | boy = | vazn = 60 kg gacha<br />65 kg gacha | medallar = | vebsayt = }} '''Bajrang Punia''' ({{Lang-hi|बजरंग पूनिया}}; tugʻ. 1994-yil 26-fevral, [[Jhajjar]], [[Xaryana]], [[Hindiston]]) — hindistonlik [[Erkin kurash|erkin kurashchi]], 60 kg gacha va 65 kg gacha vazn toifasida, Hindiston terma jamoasi aʼzosi. Osiyo va Osiyo oʻyinlari chempioni, Jahon chempionatlari sovrindori. [[2020-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari]] bronza medali sovrindori. == Karyerasi == 1994-yilda u [[Xaryana]] shtatining [[Jhajjar tumani|Jhajjar tumanidagi]] Xudan qishlogʻida tugʻilgan. U 7 yoshida otasi taʼsirida kurash bilan shug‘ullana boshlagan. 2015-yilda oila Sonipatga koʻchib oʻtdi, u erda u mahalliy sport majmuasi xizmatlaridan foydalanishga muvaffaq boʻldi. U temir yoʻl inspektori boʻlib ishlaydi. 2010 va 2011-yillarda kadetlar o‘rtasida Osiyo chempioni bo‘lgan. 2012-yilda o‘smirlar o‘rtasidagi Osiyo chempionatining kumush medali sovrindori bo‘ldi. 2013-yildan boshlab u kattalar oʻrtasida raqobatlasha boshladi va darhol Jahon chempionati va Osiyo chempionatida bronza medallarini qoʻlga kiritdi. 2014-yilda [[Yozgi Osiyo oʻyinlari 2014|Osiyo oʻyinlari]], [[Hamdo'stlik o'yinlari]] va Osiyo chempionatlarida kumush medallarni qoʻlga kiritdi<ref>https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbfoeldeak/daten.php?spid=C826C010ABEF4ECEA4FB43CA531B8D75&kaempfe=1&wkid=84E8A4B9BFCA48C681E102C22453AB5A&gkl=2&spid=C826C010ABEF4ECEA4FB43CA531B8D75</ref>. 2016- yilda Hamdoʻstlik chempionatida gʻolib chiqdi. 2017-yilda u Osiyo chempioni, Hamdo‘stlik chempioni, yopiq inshootlar va jang sanʼatlari bo‘yicha Osiyo chempioni bo‘ldi va 23 yoshgacha bo‘lgan kurash bo‘yicha jahon chempionatida kumush medalni qo‘lga kiritdi. 2018-yilda [[2018-yilgi Yozgi Osiyo oʻyinlari|Osiyo o‘yinlari]] chempioni, [[Hamdo‘stlik o‘yinlari]] chempioni va Osiyo chempionatining bronza medali sovrindori bo‘ldi. Oʻsha yili [[Budapesht|Budapeshtda]] boʻlib oʻtgan Jahon chempionatida u final jangida [[yaponiyalik]] kurashchi [[Takuto Otoguro|Takuto Otoguroga]] yutqazib, Jahon chempionatining kumush medali sohibiga aylandi<ref>https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?spid=2D183FA8757449E6A8D99B34F4395425</ref>. 2019-yilda u [[Qozogʻiston|qozog‘istonlik]] [[Sayatbek Okassov]] bilan final uchrashuvining so‘nggi daqiqasida o‘n ochko jamg‘arib, yakunda 12:7 hisobida g‘alaba qozonib, ikkinchi bor Osiyo chempioni bo‘ldi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.sportsindiashow.com/bajrang-punia-wins-gold-medal-asian-wrestling-championship-china/|muallif=Jay Rock|sarlavha=Bajrang Punia wins Gold Medal at the Asian Wrestling Championship in China|ish=Sports India Show|sana=2019-04-24|til=en|kirish sanasi=2019-09-19}}</ref>. Oʻsha yili [[Nur-Sulton|Nur-Sultonda]] bo‘lib o‘tgan Olimpiada o‘yinlaridan oldingi Jahon chempionatida Puniya yarim finalga qadar yetib bordi va u yerda qozog‘istonlik [[Daulet Niyazbekov|Daulet Niyazbekovga]] yutqazib, yakunda bronza medalini qo‘lga kiritdi<ref>https://www.indiatoday.in/sports/tokyo-olympics/story/bajrang-punia-vs-daulet-niyazbekov-wrestling-mens-65kg-bronze-medal-match-result-tokyo-2020-1838100-2021-08-07</ref>. 2020 va 2021-yillarda Osiyo chempionati kumush medali sohibiga aylandi. == Manbalar == {{manbalar}} [[Turkum:26-fevralda tugʻilganlar]] [[Turkum:1994-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:2020-yilgi Yozgi Olimpiada o'yinlaridagi kurashchilari]] 293bii9o1mxu7wg6avavhzj35i47i4f Rivaldo Costa 0 784266 2817328 2022-08-29T11:38:37Z Odilbek Irisqulov 72315 „[[:en:Special:Redirect/revision/1086787243|Rivaldo Costa]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {| class="infobox vcard" style="line-height: 1.2em;" |+ class="infobox-title fn" id="4" style="font-size: 125%; text-align: center; line-height: 1.2em;" |Rivaldo Costa ! colspan="4" class="infobox-header" style="background-color: #b0c4de; line-height: 1.5em" |Shaxsiy ma'lumot |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: left" |To`liq ismi | colspan="3" class="infobox-data nickname" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;;white-space: normal;" | Rivaldo Costa Amaral Filho |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: left" |Tavallud sanasi | colspan="3" class="infobox-data" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;;white-space: normal;" |1978-yil 8-may<span class="noprint ForceAgeToShow"> (yosh 44)</span> |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: left" |Tavallud joyi | colspan="3" class="infobox-data birthplace" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;;white-space: normal;" | [[Vila Velha]], [[Brazil]] |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: left" |Bo`yi | colspan="3" class="infobox-data" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;;white-space: normal;" | 1.83&nbsp;m (6&nbsp;ft 0&nbsp;in) |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: left" |Pozitsiyasi | colspan="3" class="infobox-data role" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;;white-space: normal;" |Hujumchi |- ! colspan="4" class="infobox-header" style="background-color: #b0c4de; line-height: 1.5em" |Ilk kaeyerasi |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: left" |<span style="font-weight:normal">1994–1998</span> | colspan="3" class="infobox-data" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;" | [[Botafogo de Futebol e Regatas|Botafogo F.R.]] |- ! colspan="4" class="infobox-header" style="background-color: #b0c4de; line-height: 1.5em" |Professional karyerasi |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: left" |Yillar | class="infobox-data infobox-data-a" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;" | '''Jamoa''' | class="infobox-data infobox-data-b" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;text-align: right" | '''<abbr title="<nowiki&gt;League appearances</nowiki&gt;">Apps</abbr>''' | class="infobox-data infobox-data-c" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: right" | '''(<abbr title="<nowiki&gt;League goals</nowiki&gt;">Gls</abbr>)''' |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: left" |<span style="font-weight:normal">1998–1999</span> | class="infobox-data infobox-data-a" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;" | [[Associação Esportiva Araçatuba|Araçatuba-SP]] | class="infobox-data infobox-data-b" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;text-align: right" | ? | class="infobox-data infobox-data-c" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: right" | (?) |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: left" |<span style="font-weight:normal">2000–2001</span> | class="infobox-data infobox-data-a" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;" | [[Deportivo de La Coruña|Deportivo de La Coruña B]] | class="infobox-data infobox-data-b" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;text-align: right" | ? | class="infobox-data infobox-data-c" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: right" | (?) |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: left" |<span style="font-weight:normal">2001</span> | class="infobox-data infobox-data-a" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;" | [[Rio Ave F.C.]] | class="infobox-data infobox-data-b" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;text-align: right" | ? | class="infobox-data infobox-data-c" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: right" | (?) |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: left" |<span style="font-weight:normal">2002</span> | class="infobox-data infobox-data-a" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;" | [[F.C. Forlì]] | class="infobox-data infobox-data-b" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;text-align: right" | ? | class="infobox-data infobox-data-c" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: right" | (?) |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: left" |<span style="font-weight:normal">2002–2003</span> | class="infobox-data infobox-data-a" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;" | [[Al Taawon]] | class="infobox-data infobox-data-b" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;text-align: right" | ? | class="infobox-data infobox-data-c" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: right" | (?) |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: left" |<span style="font-weight:normal">2003</span> | class="infobox-data infobox-data-a" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;" | [[Gresik United|Petrokimia Putra]] | class="infobox-data infobox-data-b" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;text-align: right" | 16 | class="infobox-data infobox-data-c" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: right" | (7) |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: left" |<span style="font-weight:normal">2004</span> | class="infobox-data infobox-data-a" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;" | [[Arema Malang]] | class="infobox-data infobox-data-b" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;text-align: right" | 25 | class="infobox-data infobox-data-c" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: right" | (12) |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: left" |<span style="font-weight:normal">2005</span> | class="infobox-data infobox-data-a" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;" | [[Bonsucesso Futebol Clube|Bonsucesso F.C.]] | class="infobox-data infobox-data-b" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;text-align: right" | ? | class="infobox-data infobox-data-c" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: right" | (?) |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: left" |<span style="font-weight:normal">2006</span> | class="infobox-data infobox-data-a" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;" | [[Desportiva Capixaba]] | class="infobox-data infobox-data-b" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;text-align: right" | ? | class="infobox-data infobox-data-c" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: right" | (?) |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: left" |<span style="font-weight:normal">2007</span> | class="infobox-data infobox-data-a" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;" | [[Deportivo Marquense]] | class="infobox-data infobox-data-b" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;text-align: right" | ? | class="infobox-data infobox-data-c" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: right" | (?) |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: left" |<span style="font-weight:normal">2007</span> | class="infobox-data infobox-data-a" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;" | [[Esporte Clube Tupy]] | class="infobox-data infobox-data-b" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;text-align: right" | ? | class="infobox-data infobox-data-c" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: right" | (?) |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: left" |<span style="font-weight:normal">2008</span> | class="infobox-data infobox-data-a" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;" | [[Geylang United FC|Geylang United]] | class="infobox-data infobox-data-b" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;text-align: right" | 21 | class="infobox-data infobox-data-c" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: right" | (5) |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: left" |<span style="font-weight:normal">2009</span> | class="infobox-data infobox-data-a" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;" | ?? | class="infobox-data infobox-data-b" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;text-align: right" | | class="infobox-data infobox-data-c" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: right" | |- ! class="infobox-label" scope="row" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: left" |<span style="font-weight:normal">2010</span> | class="infobox-data infobox-data-a" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;" | [[Balestier Khalsa FC]] | class="infobox-data infobox-data-b" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline;text-align: right" | | class="infobox-data infobox-data-c" style="white-space: nowrap; vertical-align: baseline; text-align: right" | |- | colspan="4" class="infobox-below" style="color:darkslategray; font-size:95%" | <nowiki>*</nowiki>Club domestic league appearances and goals, correct as of May 20, 2008 |} '''Rivaldo Costa Amaral Filho''' yoki oddiygina '''Rivaldo Kosta''' (1978-yil 8-mayda tugʻilgan) — nafaqadagi [[Braziliya|braziliyalik]] [[Futbol|futbolchi]], [[Hujumchi (futbol)|hujumchi]] sifatida oʻynagan. == Klub karyerasi == Rivaldo Kosta o'z faoliyati davomida bir nechta klublarda, xususan, [[Ispaniya|Ispaniyaning]] "Deportivo de La Korunya" klubida to'p surgan, Segunda B divizionining "B" jamoasida o'ynagan odatiy "sayohatchi". === Braziliya === "Botafogo FR " jamoasida yosh o'yinchi sifatida Rivaldo Kosta 1995-yilda Kampeonato Karioka de Xunioresda (Rio-de-Janeyro yoshlar chempionati) eng yaxshi to'purar bo'lgan va 1998-yilda Kampeonato Karioka de Xunioresda g'olib chiqqan. Rivaldo Kosta 1999-yilda Araçatuba (San-Paulu) jamoasiga kelib qo'shildi va u erda birinchi jamoa futbolining ta'mini ko'rdi. === Yevropa === 2000-yilda Rivaldo Kosta "Deportivo de La Korunya-" tomonidan Segunda B divizionida "B" jamoasida o'ynash uchun shartnoma imzoladi. Uning ikki yillik faoliyati muvaffaqiyatsiz bo'ldi, chunki Deportivo "B" turnir jadvalida oxirgi o'rinni egalladi va 2001-yilda Tercera divizioniga tushib ketdi.  U [[Portugaliya|Portugaliyaning]] Segunda Divisao jamoasi Rio Ave va [[Italiya]] C2/B seriyasining FC Forli jamoasida o'ynagan, 2002-yil oxirida [[Saudiya Arabistoni|Saudiya Arabistoniga]] ko'chib o'tib, "Al Taavon"da o'ynagan.  === Osiyo === Rivaldo Kostaning futboldagi muvaffaqiyatlarining aksariyati [[Osiyo|Osiyodagi]], ayniqsa [[Indoneziya|Indoneziyadagi]] davriga to'g'ri keladi, u 2003 va 2004-yillarda mos ravishda Petrokimia Putra Gresik va Arema Malangda o'ynagan. 2003-yil 20-iyulda ASEAN klublar chempionati chorak finalida Petrokimia Putra Gresik uchun o'ynab, Rivaldo SAFFC darvozasiga gol urdi va uning klubi 2:0 hisobida mag'lub bo'la turib, o'yinda 3:2 hisobida g'alaba qozondi va yarim finalga yo'l oldi. Biroq, Gresik yarim finalda Sharqiy Bengal FC tomonidan "nokaut"ga uchradi, ammo 26-iyul kuni uchinchi o'rin uchun o'yinda Rivaldo Kosta birinchi gol urib jamoasiga Perak FA ustidan 3:0 hisobida g'alaba qozonishga yordam berdi. Mintaqaviy musobaqadagi muvaffaqiyatga qaramay, Gresik 2003-yilgi mavsum oxirida Indoneziya Premer-divizionidan (Utama divizioni) tushib ketdi va Rivaldo Kosta Arema Malangga qo'shildi. Bir yil o'tgach, Rivaldo Kosta o'zining birinchi yirik medalini qo'lga kiritdi va 12 ta gol urdi va u Arema Malangga Indoneziya 1-divizioni (Divizi Satu) chempioni bo'lishiga yordam berdi, ammo bu klubda qisqa muddatli qolib ketdi, chunki u [[Braziliya|Braziliyaga]] qaytdi. [[Rio-de-Janeyro|Rio-de-Janeyroda]] Bonsucesso uchun o'ynang. U to'rt yil o'tib, S-Liga klubi Geylang Yunayted bilan shartnoma imzolaganidan so'ng [[Osiyo|Osiyoda]] o'ynashga qaytdi. 2008-yil 20-mayda Rivaldo Kosta Geylang uchun o'zining birinchi golini 94-daqiqada urdi va Balestier Xalsaga qarshi 2:2 hisobida durang o'ynab, bir ochkoni qo'lga kiritdi. U 2008-yil 6-noyabrda “Dalyan Shide Sivu” ga qarshi o‘yinda 5:1 hisobida “burgutlar” safida o‘zining birinchi xet-trikiga erishdi. Rivaldo Kosta va uning vatandoshi Luiz Karlos Machado Junior 2008-yilgi omadsiz mavsumdan so'ng Geylang Yunayteddan ozod etildi, ular ligada 6-o'rinni egalladi. == Yutuqlari == === Klub === ; Juniores do Botafogo FR * Campeonato Carioca de Juniores: 1998-yil ; Petrokimiya Putra Gresik * ASEAN klublar chempionati : 2003-yil (3-o'rin) ; Arema Malang * Indoneziya 1-divizioni (Divisi Satu): 2004-yil === Individual === * Kampeonato Karioka de Juniores eng yaxshi to'purar: 1995-yil == Shaxsiy hayoti == Rivaldo Kosta beshta tilda bemalol so'zlashadi: o'z ona yurti [[Braziliya portugal tili|portugal]], [[Ingliz tili|ingliz]], [[Italyan tili|italyan]], [[Ispan tili|ispan]] va [[Indonez tili|indonez]] tillarida.  == Manbalar == [[Turkum:Braziliyalik futbolchilar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1978-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] q0mkd7fs1ywqfubwbx3u28xhc4txr60 COMFORT OIL 0 784267 2817329 2022-08-29T11:39:10Z Akram Xamraqulov 69002 ''COMFORT OIL'' savdo belgisi — Oʻzbekistondagi yirik yoqilg‘i yetkazib berish korxonasi. wikitext text/x-wiki {{Shirkat |nomi = COMFORT OIL savdo belgisi |tasvir = [[Fayl:Uzb logo.jpg|thumb|Comfort Oil]] |asos solingan = [[2021]] |faoliyati = [[Yoqilg‘i]] yetkazib berish [[xizmat]]i |muhim shaxslar = |asoschilari = [[Bobir Zokirov]] | joylashuvi = [[Toshkent]], [[Sharof Rashidov]] ko‘chasi 98-A |daromad = |ishchilar soni = |sayt = [http://www.com-oil.uz/ www.com-oil.uz] }} '''COMFORT OIL''' savdo belgisi — Oʻzbekistondagi yirik [[yoqilg‘i]] yetkazib berish [[korxona]]si. == Tashkil topishi == '''COMFORT OIL''' [[yoqilg‘i]] yetkazib berish [[korxona]]si [[2021-yil, 18-noyabrdan ilk bor [[O‘zbekiston]]da, “Assalam Engineering” MCHJ [[kompaniya]]si qoshida tashkil etilgan va ish faoliyatini boshlagan. [[Asoschi]] va [[ta’sischi]] [[Bobir Zokirov]]. == Korxonalari == Toshkent shahar, Navoiy, Buxoro, Xorazm va Andijon viloyatlarida, Asaka va Chorvoqda “Comfort Oil” fillialari faoliyat yuritmoqda. == Xizmat ko‘rsatish == [[Mobil ilova]], [[telegram]] bot va [[Call-center]] orqali aholiga AI-92, AI-95 [[marka]]li [[benzin va [[dizel]] [[yoqilg‘i]]sini istalgan [[manzil]]ga, istalgan vaqtda 24/7 yetkazib beradi. == Manbalar == 1. {{https://www.goldenpages.uz/company/?Map&Id=101787}} 2. {{https://www.spot.uz/ru/2022/04/30/comfort-oil/}} 3. {{https://youtu.be/kQSqU6olrdA}} 4. {{https://youtu.be/WSK90m951ks}} 5. {{https://marketing.uz/brend-goda-2021/brand/36.html}} == Havolalar == * [http://www.com-oil.uz/ Rasmiy sayt] * [https://t.me/comfortoil101/ Telegram] * [https://www.youtube.com/channel/UC0hmxmNyzfnRdeQ9YDavVDQ/ Youtube] * [https://www.facebook.com/Comfort-Oil-102518895561579/?__tn__=%3C/ Facebook] * [https://www.instagram.com/comfortoil_/ Instagram] {{uzbekistan-stub}} [[Turkum:Oʻzbekiston shirkatlari]] 700o9bu2vaclzy84w231rpnw91zc5zv 2817338 2817329 2022-08-29T11:45:15Z Akram Xamraqulov 69002 wikitext text/x-wiki {{Shirkat |nomi = COMFORT OIL savdo belgisi |tasvir = [[Fayl:Uzb logo.jpg|thumb|Comfort Oil]] |asos solingan = [[2021]] |faoliyati = [[Yoqilg‘i]] yetkazib berish [[xizmat]]i |muhim shaxslar = |asoschilari = [[Bobir Zokirov]] | joylashuvi = [[Toshkent]], [[Sharof Rashidov]] ko‘chasi 98-A |daromad = |ishchilar soni = |sayt = [http://www.com-oil.uz/ www.com-oil.uz] }} '''COMFORT OIL''' savdo belgisi — Oʻzbekistondagi yirik [[yoqilg‘i]] yetkazib berish [[korxona]]si. == Tashkil topishi == '''COMFORT OIL''' [[yoqilg‘i]] yetkazib berish [[korxona]]si [[2021-yil, 18-noyabrdan ilk bor [[O‘zbekiston]]da, “Assalam Engineering” MCHJ [[kompaniya]]si qoshida tashkil etilgan va ish faoliyatini boshlagan. [[Asoschi]] va [[ta’sischi]] [[Bobir Zokirov]]. == Korxonalari == Toshkent shahar, Navoiy, Buxoro, Xorazm va Andijon viloyatlarida, Asaka va Chorvoqda “Comfort Oil” fillialari faoliyat yuritmoqda. == Xizmat ko‘rsatish == [[Mobil ilova]], [[telegram]] bot va [[Call-center]] orqali aholiga AI-92, AI-95 [[marka]]li [[benzin va [[dizel]] [[yoqilg‘i]]sini istalgan [[manzil]]ga, istalgan vaqtda 24/7 yetkazib beradi. == Manbalar == [https://www.goldenpages.uz/company/?Map&Id=101787] [https://www.spot.uz/ru/2022/04/30/comfort-oil/] [https://marketing.uz/brend-goda-2021/brand/36.html] == Havolalar == * [http://www.com-oil.uz/ Rasmiy sayt] * [https://t.me/comfortoil101/ Telegram] * [https://www.youtube.com/channel/UC0hmxmNyzfnRdeQ9YDavVDQ/ Youtube] * [https://www.facebook.com/Comfort-Oil-102518895561579/?__tn__=%3C/ Facebook] * [https://www.instagram.com/comfortoil_/ Instagram] {{uzbekistan-stub}} [[Turkum:Oʻzbekiston shirkatlari]] iltbsv28pdoq8dd8xi4d3vyxa7rk4hd 2817342 2817338 2022-08-29T11:48:49Z Akram Xamraqulov 69002 wikitext text/x-wiki {{Shirkat |nomi = COMFORT OIL savdo belgisi |tasvir = [[Fayl:Uzb logo.jpg|thumb|Comfort Oil]] |asos solingan = [[2021]] |faoliyati = [[Yoqilg‘i]] yetkazib berish [[xizmat]]i |muhim shaxslar = |asoschilari = [[Bobir Zokirov]] | joylashuvi = [[Toshkent]], [[Sharof Rashidov]] ko‘chasi 98-A |daromad = |ishchilar soni = |sayt = [http://www.com-oil.uz/ www.com-oil.uz] }} '''COMFORT OIL''' savdo belgisi — Oʻzbekistondagi yirik [[yoqilg‘i]] yetkazib berish [[korxona]]si. == Tashkil topishi == '''COMFORT OIL''' [[yoqilg‘i]] yetkazib berish [[korxona]]si [[2021-yil, 18-noyabrdan ilk bor [[O‘zbekiston]]da, “Assalam Engineering” MCHJ [[kompaniya]]si qoshida tashkil etilgan va ish faoliyatini boshlagan. [[Asoschi]] va [[ta’sischi]] [[Bobir Zokirov]]. == Korxonalari == Toshkent shahar, Navoiy, Buxoro, Xorazm va Andijon viloyatlarida, Asaka va Chorvoqda “Comfort Oil” fillialari faoliyat yuritmoqda. == Xizmat ko‘rsatish == [[Mobil ilova]], [[telegram]] bot va [[Call-center]] orqali aholiga AI-92, AI-95 [[marka]]li [[benzin]] va [[dizel]] [[yoqilg‘i]]sini istalgan [[manzil]]ga, istalgan vaqtda 24/7 yetkazib beradi. == Manbalar == [https://www.goldenpages.uz/company/?Map&Id=101787] [https://www.spot.uz/ru/2022/04/30/comfort-oil/] [https://marketing.uz/brend-goda-2021/brand/36.html] == Havolalar == * [http://www.com-oil.uz/ Rasmiy sayt] * [https://t.me/comfortoil101/ Telegram] * [https://www.youtube.com/channel/UC0hmxmNyzfnRdeQ9YDavVDQ/ Youtube] * [https://www.facebook.com/Comfort-Oil-102518895561579/?__tn__=%3C/ Facebook] * [https://www.instagram.com/comfortoil_/ Instagram] {{uzbekistan-stub}} [[Turkum:Oʻzbekiston shirkatlari]] 9da8nndh7l0jk45xa6smmtt7tenymqv 2817344 2817342 2022-08-29T11:49:50Z MiroJP 54756 delete~ wikitext text/x-wiki {{delete|Ensiklopedik ahamiyatga ega emas, reklama}} {{Shirkat |nomi = COMFORT OIL savdo belgisi |tasvir = [[Fayl:Uzb logo.jpg|thumb|Comfort Oil]] |asos solingan = [[2021]] |faoliyati = [[Yoqilg‘i]] yetkazib berish [[xizmat]]i |muhim shaxslar = |asoschilari = [[Bobir Zokirov]] | joylashuvi = [[Toshkent]], [[Sharof Rashidov]] ko‘chasi 98-A |daromad = |ishchilar soni = |sayt = [http://www.com-oil.uz/ www.com-oil.uz] }} '''COMFORT OIL''' savdo belgisi — Oʻzbekistondagi yirik [[yoqilg‘i]] yetkazib berish [[korxona]]si. == Tashkil topishi == '''COMFORT OIL''' [[yoqilg‘i]] yetkazib berish [[korxona]]si [[2021-yil, 18-noyabrdan ilk bor [[O‘zbekiston]]da, “Assalam Engineering” MCHJ [[kompaniya]]si qoshida tashkil etilgan va ish faoliyatini boshlagan. [[Asoschi]] va [[ta’sischi]] [[Bobir Zokirov]]. == Korxonalari == Toshkent shahar, Navoiy, Buxoro, Xorazm va Andijon viloyatlarida, Asaka va Chorvoqda “Comfort Oil” fillialari faoliyat yuritmoqda. == Xizmat ko‘rsatish == [[Mobil ilova]], [[telegram]] bot va [[Call-center]] orqali aholiga AI-92, AI-95 [[marka]]li [[benzin]] va [[dizel]] [[yoqilg‘i]]sini istalgan [[manzil]]ga, istalgan vaqtda 24/7 yetkazib beradi. == Manbalar == [https://www.goldenpages.uz/company/?Map&Id=101787] [https://www.spot.uz/ru/2022/04/30/comfort-oil/] [https://marketing.uz/brend-goda-2021/brand/36.html] == Havolalar == * [http://www.com-oil.uz/ Rasmiy sayt] * [https://t.me/comfortoil101/ Telegram] * [https://www.youtube.com/channel/UC0hmxmNyzfnRdeQ9YDavVDQ/ Youtube] * [https://www.facebook.com/Comfort-Oil-102518895561579/?__tn__=%3C/ Facebook] * [https://www.instagram.com/comfortoil_/ Instagram] {{uzbekistan-stub}} [[Turkum:Oʻzbekiston shirkatlari]] awfskcl7b0k93609wygcklmtvvn7goe 2817345 2817344 2022-08-29T11:50:16Z Akram Xamraqulov 69002 wikitext text/x-wiki {{delete|Ensiklopedik ahamiyatga ega emas, reklama}} {{Shirkat |nomi = COMFORT OIL savdo belgisi |tasvir = [[Fayl:Uzb logo.jpg|thumb|Comfort Oil]] |asos solingan = [[2021]] |faoliyati = [[Yoqilg‘i]] yetkazib berish [[xizmat]]i |muhim shaxslar = |asoschilari = [[Bobir Zokirov]] | joylashuvi = [[Toshkent]], [[Sharof Rashidov]] ko‘chasi 98-A |daromad = |ishchilar soni = |sayt = [http://www.com-oil.uz/ www.com-oil.uz] }} '''COMFORT OIL''' savdo belgisi — Oʻzbekistondagi yirik [[yoqilg‘i]] yetkazib berish [[korxona]]si. == Tashkil topishi == '''COMFORT OIL''' [[yoqilg‘i]] yetkazib berish [[korxona]]si [[2021-yil, 18-noyabrdan ilk bor [[O‘zbekiston]]da, “Assalam Engineering” MCHJ [[kompaniya]]si qoshida tashkil etilgan va ish faoliyatini boshlagan. [[Asoschi]] va [[ta’sischi]] [[Bobir Zokirov]]. == Korxonalari == [[Toshkent]] [[shahar]], [[Navoiy]], [[Buxoro]], [[Xorazm]] va [[Andijon]] [[viloyat]]larida, [[Asaka]] va [[Chorvoq]]da “Comfort Oil” [[filial]]lari faoliyat yuritmoqda. == Xizmat ko‘rsatish == [[Mobil ilova]], [[telegram]] bot va [[Call-center]] orqali [[aholi]]ga AI-92, AI-95 [[marka]]li [[benzin]] va [[dizel]] [[yoqilg‘i]]sini istalgan [[manzil]]ga, istalgan vaqtda 24/7 yetkazib beradi. == Manbalar == [https://www.goldenpages.uz/company/?Map&Id=101787] [https://www.spot.uz/ru/2022/04/30/comfort-oil/] [https://marketing.uz/brend-goda-2021/brand/36.html] == Havolalar == * [http://www.com-oil.uz/ Rasmiy sayt] * [https://t.me/comfortoil101/ Telegram] * [https://www.youtube.com/channel/UC0hmxmNyzfnRdeQ9YDavVDQ/ Youtube] * [https://www.facebook.com/Comfort-Oil-102518895561579/?__tn__=%3C/ Facebook] * [https://www.instagram.com/comfortoil_/ Instagram] {{uzbekistan-stub}} [[Turkum:Oʻzbekiston shirkatlari]] gzek7k01yxdv6jpkgv3qrsfkf3jwna6 Munozara:Paxtakor-79 1 784268 2817341 2022-08-29T11:48:15Z Panda D 74095 /* Rasm */ yangi mavzu wikitext text/x-wiki == Rasm == @[[Foydalanuvchi:Asqarov Davlat|Asqarov Davlat]] Bilgiqutidagi rasm ochmagan, qayta tahrirlab go'zal holatga keltirsangiz ajoyib bolar edi! [[Foydalanuvchi:Panda D|Panda D]] ([[Foydalanuvchi munozarasi:Panda D|munozara]]) 11:48, 29-Avgust 2022 (UTC) 5ecxj9kmc9d7rxfkamo6j7kpyke1v42 Samorodok (voleybol klubi) 0 784269 2817343 2022-08-29T11:49:32Z Sakinabonu 76607 „[[:ru:Special:Redirect/revision/118859366|Самородок (волейбольный клуб)]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Спортивный клуб|логотип=ВК Самородок.jpg}} '''Samorodok''' - [[Xabarovsk|Xabarovskda]] joylashgan [[Rossiya|Rossiyaning]] ayollar [[voleybol]] klubi. [[2000]]-yilda tashkil etilgan va [[2012]]-yilda moliyaviy muammolar tufayli tarqatib yuborilgan. Tarqalgandan so'ng, butun murabbiylar shtabi va yordamchi shtabi, shuningdek, to'rtta voleybolchi [[Yujno-saxalinsk|Yujno-Saxalinskdan Saxalinga]] ko'chib o'tishdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://rsport.ru/volleyball/20120927/619580491.html|sarlavha=ЖВК «Самородок» расформирован из-за финансовых проблем — ВФВ|sana=2012-09-27|nashriyot=Р-Спорт|kirish sanasi=2012-09-27|arxivurl=https://www.webcitation.org/6BdxHD4gg?url=http://rsport.ru/volleyball/20120927/619580491.html#|arxivsana=2012-10-24}}</ref>. == Yutuqlari == '''Voleybol bo'yicha ayollar o'rtasidagi Rossiya chempionati''' * [[Fayl:Bronze_medal_with_cup.svg|link=Файл:Bronze_medal_with_cup.svg|16x16px]]</img> Bronza medali sohibi: 2007 yil '''Voleybol bo'yicha ayollar o'rtasidagi Rossiya kubogi''' * [[Fayl:Silver_medal_with_cup.svg|link=Файл:Silver_medal_with_cup.svg|16x16px]]</img> Kumush medal sohibi: 2002, 2005 * [[Fayl:Bronze_medal_with_cup.svg|link=Файл:Bronze_medal_with_cup.svg|16x16px]]</img> Bronza medali sohibi: 2003 yil '''Voleybol bo'yicha ayollar o'rtasidagi Sibir va Uzoq Sharq kubogi''' * [[Fayl:Gold_medal_with_cup.svg|link=Файл:Gold_medal_with_cup.svg|16x16px]]</img> G'olib: 2002, 2003, 2004, 2006 == Tarixi == === 2000-2008-yillar === "Samorodok" ([[Xabarovsk]]) ayollar voleybol jamoasi [[2000]]-yil oktyabr oyida tashkil etilgan. 2000-2001-yilgi mavsumda u Rossiya chempionatida debyut qildi (Sibir-Uzoq Sharq zonasining birinchi ligasida 1-o'rin). Jamoa keyingi ikki mavsumni oliy liganing “A” zonasi “Sibir – Uzoq Sharq”da o‘tkazdi. [[2002|2002-yilda]] "Nugget" 12-o'rinni egalladi (24 jamoa ichida), [[2003]]-yilda esa Superliga yo'llanmasini qo'lga kiritib, turnir g'olibi bo'ldi. G‘alabali mavsumda jamoa 44 ta o‘yindan 43 tasida g‘alaba qozonib, o‘ziga xos natija ko‘rsatdi. 2003-2004-yilgi mavsumda Nagget mavsum yakunida Superligada 6-o'rinni egalladi. Keyingi ikkita chempionatda (2005-2006-yillar) Xabarovsk ayollari 5-o'rinni egalladi va [[2007|2007-yilda]] jamoa Rossiya voleybol chempionati g'olibi bo'ldi va shohsupaning uchinchi pog'onasini egalladi. 2007-2008-yilgi chempionat jamoa uchun yomon o'tmadi. Uning natijalariga ko'ra, "Nugget" bor-yo'g'i 8-o'rinni egalladi. Muntazam chempionatda ishtirok etishdan tashqari, 2007-2008-yilgi mavsumda jamoa CEV kubogida ishtirok etdi va u yerda final turniriga chiqdi. === 2008-2009-yillar === Mavsum boshlanishidan oldin Nagget tarkibida sezilarli o'zgarishlar ro'y berdi. Bir qator yetakchilar jamoani tark etishdi. Ammo muxlislar qo‘rquviga qarshi “Nugget” chempionat boshidanoq ishonchli va sifatli o‘yin ko‘rsata boshladi, shu zahotiyoq turnir jadvalida yuqori o‘rinlardan joy oldi. Ikki davrali turnir yakunlariga ko‘ra 5-o‘rinni egallagan jamoa chorak finalda Omskning “Spartak” jamoasi bilan pley-off bosqichida va dramatik kurashda to‘qnash keladi, Omskdagi uchinchi hal qiluvchi o‘yinda setlarda 0:2 hisobida mag‘lub bo‘ladi, siltab olishga muvaffaq bo‘ldi. Kelajakda Uzoq Sharq voleybolchilari jiddiy qarshilik ko'rsatishmadi, avvaliga yarim finalda Moskvaning "Dinamo"siga, keyin esa 3-o'rin uchun seriyadagi "Uralochka"ga. === 2009-2012-yillar === Keyingi uch mavsumda Nugget tarkibi yana sezilarli o'zgarishlarga duch keldi. Yangi bosh murabbiy Igor Gaydabura boshchiligida Xabarovsk ayollari 2010-yilgi Rossiya chempionatida so'nggi 9-o'rinni va 2011-yilgi chempionatda 7-o'rinni egalladi. 2011-2012-yilgi mavsum klub tarixidagi oxirgisi bo'ldi. Rossiya chempionatida so'nggi o'rinni egallab, "Nugget" Superligani tark etdi va 2012-yil sentyabr oyida u butunlay tarqatib yuborildi. == Rossiya terma jamoasidagi klubning voleybolchilari == {| class="wikitable" style="text-align: left" !Turnir ! A'zolar |- | align="left" |</img> [[2006 yil ayollar voleybol bo'yicha jahon chempionati]] |[[Fayl:Gold_medal_with_cup.svg|link=Файл:Gold_medal_with_cup.svg|16x16px]]</img></img>Marina Akulova<br /><br /><br /><br /><nowiki></br></nowiki>[[Fayl:Gold_medal_with_cup.svg|link=Файл:Gold_medal_with_cup.svg|16x16px]]</img></img>Natalya Kulikova |- | align="left" |</img> [[Voleybol bo'yicha Jahon Gran-prisi 2006 yil|Voleybol bo'yicha Jahon Gran-prisi 2006]] (final Italiyada bo'lib o'tdi) |[[Fayl:Silver_medal_with_cup.svg|link=Файл:Silver_medal_with_cup.svg|16x16px]]</img></img>Marina Akulova<br /><br /><br /><br /><nowiki></br></nowiki>[[Fayl:Silver_medal_with_cup.svg|link=Файл:Silver_medal_with_cup.svg|16x16px]]</img></img>Natalya Kulikova |- | align="left" |{{Belgiya bayrogʻi}}</img></img> [[Voleybol bo'yicha ayollar o'rtasidagi Evropa chempionati 2007 yil]] |[[Fayl:Bronze_medal_with_cup.svg|link=Файл:Bronze_medal_with_cup.svg|16x16px]]</img></img>Marina Akulova |} [[2006]]-yil noyabr oyida ikki Nugget o'yinchisi Marina Akulova va Natalya Kulikova Rossiya terma jamoasi tarkibida jahon chempioni bo'lishdi . Sayyoramizning eng kuchli jamoalari turniri [[Yaponiya|Yaponiyada]] bo'lib o'tdi va [[Rossiya]] va [[Braziliya]] terma jamoalari o'rtasidagi yakuniy qarama-qarshilik bilan yakunlandi. Qiziqarli kechgan bahsda ruslar 3:2 hisobida zafar quchib yutadi. Bundan tashqari, o'sha yili voleybolchilar jahon Gran-prisining kumush medallari sohibi bo'lishdi va 2007-yilgi Evropa Gran-prisi saralash turnirida g'olib chiqishdi. [[2007|2007-yilda]] Marina Akulova Rossiya terma jamoasi tarkibida Evropa chempionatining bronza medali sovrindori bo'ldi. == Manbalar == {{Manbalar}} == Havolalar == * [http://www.volley.ru/clubs/24/ Butunrossiya voleybol federatsiyasi veb-saytida klub profili] dpik7afxkpdlqfuob6pdu84nkwkwk0b Mahmudxo‘ja Behbudiy uy-muzeyi 0 784270 2817353 2022-08-29T11:54:40Z Jamshid Avazovich Djurakulov 77365 „'''Maxmudxo‘ja Behbudiyning uy-muzeyi''' - [[Samarqand davlat muzey-qoʻriqxonasi]] tizimidagi muzey(2021-y.) Vazirlar Mahkamasmining 2021-yil 16-apreldagi 74-Q-sonli qaroriga asosan, maʼrifatparvar alloma va jamoat arbobi [[Mahmudxoʻja Behbudiy]] (1875-1919 yillar) tavalludining 145 yilligi munosabati bilan adib hayoti va ijodi, [[jadidchilik]]ka qoʻshgan hissasiga bagʻishlangan uy-muzeyi tashkil qilish belgilangan. So‘nggi yillarida Max...“ yozuvi orqali yangi sahifa yaratildi wikitext text/x-wiki '''Maxmudxo‘ja Behbudiyning uy-muzeyi''' - [[Samarqand davlat muzey-qoʻriqxonasi]] tizimidagi muzey(2021-y.) Vazirlar Mahkamasmining 2021-yil 16-apreldagi 74-Q-sonli qaroriga asosan, maʼrifatparvar alloma va jamoat arbobi [[Mahmudxoʻja Behbudiy]] (1875-1919 yillar) tavalludining 145 yilligi munosabati bilan adib hayoti va ijodi, [[jadidchilik]]ka qoʻshgan hissasiga bagʻishlangan uy-muzeyi tashkil qilish belgilangan. So‘nggi yillarida Maxmudxo‘ja Bexbudiy xotirasini abadiylashtirish, uning xayoti va faoliyatini o‘rganish hamda keng jamoatchilikka targ‘ib etish imkoni tug‘ildi. Bu esa zamon talablariga g‘oyaviy, ilmiy va badiiy jihatdan javob beruvchi yangi muzey ekspozitsiyasini yaratish zarurligini anglatdi. Uy-muzeyi mashhur ma’rifatparvar, dramaturg, jurnalist va noshir hisoblangan Maxmudxo‘ja Bexbudiyning ijodiy faoliyatini ilmiy o‘rganish va keng targ‘ib etishda ilmiy-ma’rifiy maskanlardan biri hisoblanadi. Ushbu muzeyda qurilgan ekspozisiyalar ilmiy konsepsiyaga asoslangan bo‘lib, unda M.Behbudiy hayoti va ijodi, jadidchilik tarixi, XX asr boshlaridagi madaniy ma’rifiy voqeyliklar, muzey ashyolari, xujjatlar, foto nushalar va boshqa ashyolar namoyish etilgan. Muzey uchun ajratilgan bino [[Samarqand]] shahri Mir Said Baraka ko‘chasi 47-uyda joylashgan boʻlib, binoning umumiy maydoni qariyb 860 m kv ga teng, shundan 128 m2 ni ekspozitsiya maydoni tashkil etadi. Binoning imkoniyatlaridan kelib chiqqan holda, doimiy ekspozitsiyalar va uy intererlari tashkil etiladigan joylarga belgilandi. == Tavsif == Ekspozitsiyani tashkil qilishdagi asosiy vazifalar XIX asr oxiri XX asr boshlarida Samarqandda shakllangan jadidchilik oqimini o‘rni va ahamiyatini ochib berish; Maxmudxo‘ja Behbudiyning hayotiy prinsiplarni yoshlarimizga ibrat namunasi qilib ko‘rsatish; O‘zbekistonga tashrif buyurayotgan xorijiy va mahalliy sayyohlarga mazkur ekspozitsiya orqali madaniy merosimiz haqida ma’lumotlar berib borish va ularning bu sohadagi fikr-mulohazalarini ijobiy tomonga o‘zgarishiga ta’sir etish. Ekspozitsiyada, muzey jamlanmasi ashyolaridan kelib chiqqan holda, Maxmudxo‘ja Bexbudiyning hayoti va ijodi, XIX asr oxiri XX asr boshlaridagi madaniy va ijtimoiy davr bilan bog‘liq intererlarini yaratish rejalashtirilmoqda. Masalan, «O‘sha davr noshirlik xona intereri» mavzusidagi ekspozitsiyasida noshirlik dastgohi, foydalangan ashyolar, turli hujjat, foto, video, audio va boshqa ashyoviy ma’lumotlarda namoyish etiladi. Shu bilan birgalikda ma’lumot va namoyishlar zamonaviy texnologiya vositalari orqali ham berib boriladi. Maxmudxo‘ja Behbudiyning ijodiy merosi, muzey ekspozitsiyasi, zamonaviy sayt va axborot kanallarida doimiy ravishda targ‘ib qilish ishlarini amalga oshirish, ravishda reja asosida ijodkor hayoti va ijodi bilan bog‘liq materiallarni yig‘ib borish, ijodiy safarlar uyushtirish rejaga kiritgan holda doimiy ekspozitsiyani boyitib borish ham rejalashtirilmoqda. Asosiy maqsad yaxlit ekspoziya majmuasini yaratishdan iborat bo‘lib, turli tipdagi ashyolarni yagona maqsadga birlashtiruvchi g‘oyaviy-mavzuli va badiiy–me’moriy yechimlar hosil qilishdan iborat. Maxmudxo‘ja Behbudiyning hayoti va ijodiga oid ma’lumotlar, ijodxonasi intereri, Behbudiyning zamondoshlari, safdoshlari va shogirdlari, noshirlik dastgohi, foydalangan ashyolar, xalq oynasi (“Oyna” jurnali, “Samarqand” gazetalari ilk sonlari namoyishi) ekspozitsiyada planshetlar va vitrinalarda namoyish etilgan. Ekspozitsiya muzey jamlanmasida saqlanayotgan va tashqaridan to‘planadigan muzey ashyolarining asl nusxasini, xalqimiz boy madaniy muhitini o‘ziga mujassamlashtirgan etnografik, qo‘lyozmalar, kitoblar, audioyozuvlar, videoyozuvlar, fotohujjatlar va boshqa ashyolarini namoyish qilish orqali yaratilgan. Shuningdek, ekspozitsiyada asl muzey ashyolaridan tashqari, muzey ashyolarining nusxalari, ekspozitsiya uchun maxsus tayyorlangan maketlar, modellar, nusxalar va ilmiy yordamchi materiallar (xarita–sxemalar, aksionometriyalar, diagrammalar, tablitsalar, filmlar) namoyish etilgan.   gio3g29llp8sdi4oaqeql34i30z1a09 2817363 2817353 2022-08-29T11:58:58Z Jamshid Avazovich Djurakulov 77365 wikitext text/x-wiki '''Maxmudxo‘ja Behbudiyning uy-muzeyi''' - [[Samarqand davlat muzey-qoʻriqxonasi]] tizimidagi muzey(2021-y.) Vazirlar Mahkamasmining 2021-yil 16-apreldagi 74-Q-sonli qaroriga asosan, maʼrifatparvar alloma va jamoat arbobi [[Mahmudxoʻja Behbudiy]] (1875-1919 yillar) tavalludining 145 yilligi munosabati bilan adib hayoti va ijodi, [[jadidchilik]]ka qoʻshgan hissasiga bagʻishlangan uy-muzeyi tashkil qilish belgilangan. So‘nggi yillarida Maxmudxo‘ja Bexbudiy xotirasini abadiylashtirish, uning xayoti va faoliyatini o‘rganish hamda keng jamoatchilikka targ‘ib etish imkoni tug‘ildi. Bu esa zamon talablariga g‘oyaviy, ilmiy va badiiy jihatdan javob beruvchi yangi muzey ekspozitsiyasini yaratish zarurligini anglatdi. Uy-muzeyi mashhur ma’rifatparvar, dramaturg, jurnalist va noshir hisoblangan Maxmudxo‘ja Bexbudiyning ijodiy faoliyatini ilmiy o‘rganish va keng targ‘ib etishda ilmiy-ma’rifiy maskanlardan biri hisoblanadi. Ushbu muzeyda qurilgan ekspozisiyalar ilmiy konsepsiyaga asoslangan bo‘lib, unda M.Behbudiy hayoti va ijodi, jadidchilik tarixi, XX asr boshlaridagi madaniy ma’rifiy voqeyliklar, muzey ashyolari, xujjatlar, foto nushalar va boshqa ashyolar namoyish etilgan. Muzey uchun ajratilgan bino [[Samarqand]] shahri Mir Said Baraka ko‘chasi 47-uyda joylashgan boʻlib, binoning umumiy maydoni qariyb 860 m kv ga teng, shundan 128 m2 ni ekspozitsiya maydoni tashkil etadi. Binoning imkoniyatlaridan kelib chiqqan holda, doimiy ekspozitsiyalar va uy intererlari tashkil etiladigan joylarga belgilandi. == Tavsif == Ekspozitsiyani tashkil qilishdagi asosiy vazifalar XIX asr oxiri XX asr boshlarida Samarqandda shakllangan jadidchilik oqimini o‘rni va ahamiyatini ochib berish; Maxmudxo‘ja Behbudiyning hayotiy prinsiplarni yoshlarimizga ibrat namunasi qilib ko‘rsatish; [[Oʻzbekiston|O‘zbekiston]]<nowiki/>ga tashrif buyurayotgan xorijiy va mahalliy sayyohlarga mazkur ekspozitsiya orqali madaniy merosimiz haqida ma’lumotlar berib borish va ularning bu sohadagi fikr-mulohazalarini ijobiy tomonga o‘zgarishiga ta’sir etish. Ekspozitsiyada, muzey jamlanmasi ashyolaridan kelib chiqqan holda, Maxmudxo‘ja Behbudiyning hayoti va ijodi, XIX asr oxiri XX asr boshlaridagi madaniy va ijtimoiy davr bilan bog‘liq intererlarini yaratish rejalashtirilmoqda. Masalan, «O‘sha davr noshirlik xona intereri» mavzusidagi ekspozitsiyasida noshirlik dastgohi, foydalangan ashyolar, turli hujjat, foto, video, audio va boshqa ashyoviy ma’lumotlarda namoyish etiladi. Shu bilan birgalikda ma’lumot va namoyishlar zamonaviy texnologiya vositalari orqali ham berib boriladi. Maxmudxo‘ja Behbudiyning ijodiy merosi, muzey ekspozitsiyasi, zamonaviy sayt va axborot kanallarida doimiy ravishda targ‘ib qilish ishlarini amalga oshirish, ravishda reja asosida ijodkor hayoti va ijodi bilan bog‘liq materiallarni yig‘ib borish, ijodiy safarlar uyushtirish rejaga kiritgan holda doimiy ekspozitsiyani boyitib borish ham rejalashtirilmoqda. Maxmudxo‘ja Behbudiyning hayoti va ijodiga oid ma’lumotlar, ijodxonasi intereri, Behbudiyning zamondoshlari, safdoshlari va shogirdlari, noshirlik dastgohi, foydalangan ashyolar, xalq oynasi (“[[Oyna (jurnal)|Oyna]]” jurnali, [[Samarqand (gazeta)|“Samarqand” gazeta]]<nowiki/>lari ilk sonlari namoyishi) ekspozitsiyada planshetlar va vitrinalarda namoyish etilgan. Ekspozitsiya muzey jamlanmasida saqlanayotgan va tashqaridan to‘planadigan muzey ashyolarining asl nusxasini, xalqimiz boy madaniy muhitini o‘ziga mujassamlashtirgan etnografik, qo‘lyozmalar, kitoblar, audioyozuvlar, videoyozuvlar, fotohujjatlar va boshqa ashyolarini namoyish qilish orqali yaratilgan. Shuningdek, ekspozitsiyada asl muzey ashyolaridan tashqari, muzey ashyolarining nusxalari, ekspozitsiya uchun maxsus tayyorlangan maketlar, modellar, nusxalar va ilmiy yordamchi materiallar (xarita–sxemalar, aksionometriyalar, diagrammalar, tablitsalar, filmlar) namoyish etilgan. nt38dqigh06vb0qvtkww4cya9068gd9 Ashima Shiraishi 0 784271 2817354 2022-08-29T11:54:42Z Muzaffar Turgunov 72207 „[[:ru:Special:Redirect/revision/124579224|Сираиси, Асима]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat bilgiqutisi|ismi=Ashima Shiraishi|asl ismi={{lang-ja|白石 阿島}}|portret=Climbing World Championships 2018 Lead Final Shiraishi (BT0A2525)-2.jpg|tavallud sanasi=2001-yil 3-aprel|tavallud joyi=Nyu-York, AQSh|fuqaroligi=USA|kasbi=sport toqqa chiqish}} [[Категория:Персоналии по алфавиту]] '''Ashima Shiraishi''' ({{Lang-en|Ashima Shiraishi}}, {{Lang-ja|白石 阿島}} ''Ashima'' ; 2001-yil 3-aprelda tug'ilgan Nyu-Yorkda) - har ikki jinsdagi eng kuchli yosh alpinistlardan biri sifatida tanilgan yapon-amerikalik qoya alpinisti. [[The New York Times]] uni bouldering fenomen deb atadi<ref>{{Veb manbasi|familiya=Doyne|ism=Shannon|url=http://learning.blogs.nytimes.com/2012/05/14/ashima-shiraishi-11-bouldering-phenom/|sarlavha=Bouldering Phenom|nashriyot=New York Times|sana=2012-04-12|kirish sanasi=2013-04-16|arxivsana=2014-01-06|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140106121240/http://learning.blogs.nytimes.com/2012/05/14/ashima-shiraishi-11-bouldering-phenom/}}</ref> va Outside Magazine yoshlik zarbasi<ref>{{Veb manbasi|familiya=Roy|ism=Adam|url=http://www.outsideonline.com/blog/outdoor-adventure/why-are-kids-so-good-at-climbing.html|sarlavha=Science of Young Crushers|nashriyot=Outside|sana=2011-07-09|kirish sanasi=2013-04-16|arxivsana=2013-05-13|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130513154404/http://www.outsideonline.com/blog/outdoor-adventure/why-are-kids-so-good-at-climbing.html}}</ref>. == Biografiyasi == Ashima Shiraishi 6 yoshida toqqa chiqishni boshlagan. Ular butun oila bilan [[New York (shahar)|Nyu-Yorkning]] markaziy bog'ida sayr qilishganda, u {{Tarjima qilinmagan 5|Rat Rock||en}} toshida alpinistlarga qo'shildi. Ota-onasi uning ishtiyoqini qo'llab-quvvatlab, uni har kuni ko'tarilish uchun olib kelishdi va sovuq tushganda,otasi (Poppo nomi bilan mashhur) uni toshli zalga olib bordi.Uning ota-onasi toqqa chiqmaydi,balki unga sayohat va musobaqalarda hamrohlik qiladi.Shiraishining otasi, professional butoh raqqosa, unga nafis harakatlarni o'rganishga yordam berdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.theactivetimes.com/active-times-50-2013-ashima-shiraishi|sarlavha=The AT50: Kid Climber Ashima Shiraishi (#50) {{!}} The Active Times<!-- Заголовок добавлен ботом -->|kirish sanasi=2013-12-04|arxivsana=2013-05-09|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130509025000/http://www.theactivetimes.com/active-times-50-2013-ashima-shiraishi}}</ref>. Asima juda yoshligida qiyin toshlarga chiqish bilan tanilgan. 8 yoshida u Sukunat kuchi (7C+) toshiga chiqdi), 9 Chablanke (8A/8A+), Dushdagi Rojer (8A) va boshqa bir nechta qiyin toshlar. 10 yoshida Asima Aragorn tojiga ko'tarildi (8B).U toqqa chiqish uchun eng yosh yoshida bu toshlarga chiqdi va 8B toshga ko'tarilgan dunyodagi uchinchi ayol bo'ldi<ref>{{Veb manbasi|familiya=Fox|ism=Amanda|url=http://www.climbing.com/news/10-year-old-repeats-crown-of-aragorn-v13-2/|sarlavha=10 year old repeats crown of aragorn|nashriyot=Climbing|sana=2012-03-21|kirish sanasi=2013-04-16|arxivsana=2015-09-23|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150923204830/http://www.climbing.com/news/10-year-old-repeats-crown-of-aragorn-v13-2/}}</ref>. Asima, shuningdek, ajoyib alpinist. 2012-yil oktabr oyida 11 yoshida u Red River darasida Janubiy Smoke (8c+) ni tugatdi. U ushbu qiyinchilik toifasidagi marshrutni bosib o'tgan alpinistlar orasida eng yoshi hisoblanadi<ref>{{Veb manbasi|familiya=Climbing|ism=DOM|url=http://www.dpmclimbing.com/articles/view/ashima-sends-southern-smoke-514c/|sarlavha=Ashima Sends Southern Smoke|nashriyot=DPM　Climbing|sana=2012-10-26|kirish sanasi=2013-04-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130201071825/http://www.dpmclimbing.com/articles/view/ashima-sends-southern-smoke-514c|arxivsana=2013-02-01}}</ref>. 2013-yilda Asima bouldering va qiyinchilik bo'yicha rivojlanishda davom etdi, Céuse marshruti (8B+<ref>{{Veb manbasi|familiya=Larson|ism=Jens|url=http://www.8a.nu/forum/ViewForumThread.aspx?ObjectId=28008&ObjectClass=CLS_UserNewsComment&CountryCode=GLOBAL|sarlavha=Céüse 8b+ by Mirko (12) and Ashima (11)|nashriyot=8a.nu|sana=2013-07-26|kirish sanasi=2013-10-25|arxivsana=2013-10-29|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131029192610/http://www.8a.nu/forum/ViewForumThread.aspx?ObjectId=28008&ObjectClass=CLS_UserNewsComment&CountryCode=GLOBAL}}</ref>), yana ikkita 8B One Summer in Paradise<ref>{{Veb manbasi|familiya=Parker|ism=Chris|url=http://www.rockandice.com/lates-news/12-year-olds-mirko-caballero-and-ashima-shiraishi-send-v13-in-magic-wood|sarlavha=12-Year-Olds Mirko Caballero and Ashima Shiraishi Send V13 in Magic Wood|nashriyot=Rock and Ice|sana=2013-08-15|kirish sanasi=2013-10-25|arxivsana=2013-10-29|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131029192244/http://www.rockandice.com/lates-news/12-year-olds-mirko-caballero-and-ashima-shiraishi-send-v13-in-magic-wood}}</ref> va Automator<ref>{{Veb manbasi|familiya=Kahn|ism=Chris|url=http://27crags.com/teams/27-crags/blog/ashima-sends-automator-v13-8b|sarlavha=Ashima sends Automator V13/8B|nashriyot=Rock and Ice|sana=2013-09-25|kirish sanasi=2013-10-25|arxivsana=2013-10-23|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131023125617/http://27crags.com/teams/27-crags/blog/ashima-sends-automator-v13-8b}}</ref> kabi ko'tarilishlarni va nihoyat yana ikkita 8c+ 24 marshrutini qo'shdi. Karats va nasos uchun 50 ta so'z<ref>{{Veb manbasi|familiya=Hewitt|ism=Andrew|url=http://www.rockandice.com/lates-news/ashima-makes-first-female-ascent-of-24-karats-5-14c-in-the-red|sarlavha=Ashima Shiraishi Makes First Female Ascent of 24 Karats (5.14c) in the Red|nashriyot=Rock and Ice|sana=2013-10-07|kirish sanasi=2013-10-25|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131029183550/http://www.rockandice.com/lates-news/ashima-makes-first-female-ascent-of-24-karats-5-14c-in-the-red|arxivsana=2013-10-29}}</ref>. 2014-yilda 13 yoshida Asima Janubiy Amerikaning Roklendlarida 8B+ “Oltin soya ” tosh muammosini yakunlagan dunyodagi ikkinchi alpinist ayol bo‘ldi.Bungacha xuddi shunday qiyinchilikdagi toshga faqat yaponiyalik Tomoko Ogava ko'tarilgan edi. 2015-yilning mart oyida Asima 4 kun ichida 9a/+ “Open Your Mind Direct” poygasiga chiqdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.ukclimbing.com/news/item.php?id=69590|sarlavha=Open your mind direct, ~9a+, by Ashima Shiraishi|muallif=Björn Pohl|ish=|sana=18.03.2015|nashriyot=UK Climbing|kirish sanasi=2015-03-19|arxivsana=2015-04-17|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150417191135/http://www.ukclimbing.com/news/item.php?id=69590}}</ref>.Ilgari marshrut 9a toifasiga ega edi,biroq marshrutdagi kalit tutqichlardan biri uzilganidan keyin toifa yangilandi.Bungacha ayollar orasida bu marshrutga faqat Xosune Bereziartu (Bimbaluna 9a/+) chiqqan. To'g'ridan-to'g'ri "Oching Your Mind"dan to'rt kun o'tgach,Asima Ciudad de Dios yo'nalishiga chiqdi. Ko'pgina tajribali alpinistlar (Edu Marin, Yakob Shubert,Magnus Midtbo) bu marshrutni qiyin 9a yoki 9a/+ deb atashgan.Shu bilan birga,Asima bu marshrut unga “Ong Your Mind Direct”dan ko‘ra osonroq tuyulganini ta’kidladi. 2016-yilning 22-martida Asima 8C (V15) Horizon tosh yo‘nalishi bo‘yicha<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.ukclimbing.com/news/item.php?id=70344|sarlavha=Ashima Shiraishi has repeated Horizon, ~8C!|muallif=Björn Pohl|ish=UK Climbing|sana=22.03.2016|nashriyot=|kirish sanasi=2016-03-22|arxivsana=2016-03-25|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160325105622/http://www.ukclimbing.com/news/item.php?id=70344}}</ref> ko‘tarildi. Shunday qilib, u ushbu toifadagi marshrutni zabt etgan tarixdagi birinchi ayol va eng yosh alpinistga aylandi.Marshrutning birinchi ko'tarilishini yaponiyalik Dai Koyamada amalga oshirdi,o'sha paytda uning kamarida bir nechta 8C toshlari bor edi.Keyin u bu marshrut haqida,albatta,u ko'targan eng qattiq tosh ekanligini aytdi. 2016-yil holatiga ko'ra, Asima ikkita 8B+ va bitta 8C boulder yugurish va ikkita 9a/+ sport marshruti bilan ayollar o'rtasida toqqa chiqish bo'yicha yetakchilardan biri hisoblanadi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.ukclimbing.com/news/item.php?id=69608|sarlavha=Ciudad de Dios, 9a/+, by Ashima|muallif=Björn Pohl|ish=UK Climbing|sana=23.03.2015|nashriyot=|kirish sanasi=2015-03-30|arxivsana=2016-03-05|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160305032709/http://www.ukclimbing.com/news/item.php?id=69608}}</ref>. == Qiziq faktlar == Asimadan iqtibos: "Men toqqa chiqish bilan bog'liq bo'lmagan hamma narsada 11 yoshli oddiy qizman"<ref name="autogenerated1">{{Veb manbasi|url=http://www.falcon.com/features/qa-climbing-phenom-ashima-shiraishi|sarlavha=Q&A with Climbing Phenom Ashima Shiraishi {{!}} FalconGuides<!-- Заголовок добавлен ботом -->|kirish sanasi=2013-12-04|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130627155949/http://www.falcon.com/features/qa-climbing-phenom-ashima-shiraishi|arxivsana=2013-06-27}}</ref>. Motivatsiya uchun u Kris Sharma bilan ko'p marta videolarni tomosha qildi<ref name="autogenerated1">{{Veb manbasi|url=http://www.falcon.com/features/qa-climbing-phenom-ashima-shiraishi|sarlavha=Q&A with Climbing Phenom Ashima Shiraishi {{!}} FalconGuides<!-- Заголовок добавлен ботом -->|kirish sanasi=2013-12-04|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130627155949/http://www.falcon.com/features/qa-climbing-phenom-ashima-shiraishi|arxivsana=2013-06-27}}</ref>. == Eng yaxshi ko'rsatmalar == === Murakkablik === * Southern Smoke (8s+) * Lucifer (8s+) * 24 Karats (8s+) * 50 Words for Pump (8s+) * Omaha Beach (8b+). * Open Your Mind Direct (9a/+) * Ciudad de Dios (9a/+) === bouldering === * Black Demon (8A)<ref>{{Veb manbasi|url=http://allxtreme.ru/newsextreme/110-boldering-/1222-ashima-shiraishi-black-demon-8a.html|sarlavha=Ашима Шираиши превращается в первую леди боулдеринга|muallif=|ish=|sana=|nashriyot=|kirish sanasi=2013-12-04|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150402140902/http://allxtreme.ru/newsextreme/110-boldering-/1222-ashima-shiraishi-black-demon-8a.html|arxivsana=2015-04-02}}</ref> * Chblanke (8A/8A+) * Roger in the Shower (8A) * Crown of Aragorn (8B) * Ashimandala (8A) * One Summer in Paradise (8B) * The automator (8B) * Golden Shadow (8B+) * Swarm (8B+) * Horizont (8C) == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> == Havolalar == * [https://vimeo.com/77425973 Ashima Shiraishi, Kolorado, 2013 yil] [https://vimeo.com/77425973 - video] [[Turkum:Alifbo boʻyicha shaxsiyatlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:2001-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:3-aprelda tugʻilganlar]] [[Turkum:WikiSport]] [[Turkum:WikiAyollar]] 9gvak3r6v1kswn7qgbnra1pwxo38qep 2817358 2817354 2022-08-29T11:55:15Z Muzaffar Turgunov 72207 wikitext text/x-wiki {{Shaxsiyat bilgiqutisi|ismi=Ashima Shiraishi|asl ismi={{lang-ja|白石 阿島}}|portret=Climbing World Championships 2018 Lead Final Shiraishi (BT0A2525)-2.jpg|tavallud sanasi=2001-yil 3-aprel|tavallud joyi=Nyu-York, AQSh|fuqaroligi={{USA}}|kasbi=sport toqqa chiqish}} '''Ashima Shiraishi''' ({{Lang-en|Ashima Shiraishi}}, {{Lang-ja|白石 阿島}} ''Ashima'' ; 2001-yil 3-aprelda tugʻilgan Nyu-Yorkda) — har ikki jinsdagi eng kuchli yosh alpinistlardan biri sifatida tanilgan yapon-amerikalik qoya alpinisti. [[The New York Times]] uni bouldering fenomen deb atadi<ref>{{Veb manbasi|familiya=Doyne|ism=Shannon|url=http://learning.blogs.nytimes.com/2012/05/14/ashima-shiraishi-11-bouldering-phenom/|sarlavha=Bouldering Phenom|nashriyot=New York Times|sana=2012-04-12|kirish sanasi=2013-04-16|arxivsana=2014-01-06|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140106121240/http://learning.blogs.nytimes.com/2012/05/14/ashima-shiraishi-11-bouldering-phenom/}}</ref> va Outside Magazine yoshlik zarbasi<ref>{{Veb manbasi|familiya=Roy|ism=Adam|url=http://www.outsideonline.com/blog/outdoor-adventure/why-are-kids-so-good-at-climbing.html|sarlavha=Science of Young Crushers|nashriyot=Outside|sana=2011-07-09|kirish sanasi=2013-04-16|arxivsana=2013-05-13|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130513154404/http://www.outsideonline.com/blog/outdoor-adventure/why-are-kids-so-good-at-climbing.html}}</ref>. == Biografiyasi == Ashima Shiraishi 6 yoshida toqqa chiqishni boshlagan. Ular butun oila bilan [[New York (shahar)|Nyu-Yorkning]] markaziy bogʻida sayr qilishganda, u {{Tarjima qilinmagan 5|Rat Rock||en}} toshida alpinistlarga qoʻshildi. Ota-onasi uning ishtiyoqini qoʻllab-quvvatlab, uni har kuni koʻtarilish uchun olib kelishdi va sovuq tushganda, otasi (Poppo nomi bilan mashhur) uni toshli zalga olib bordi.Uning ota-onasi toqqa chiqmaydi, balki unga sayohat va musobaqalarda hamrohlik qiladi.Shiraishining otasi, professional butoh raqqosa, unga nafis harakatlarni oʻrganishga yordam berdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.theactivetimes.com/active-times-50-2013-ashima-shiraishi|sarlavha=The AT50: Kid Climber Ashima Shiraishi (#50) {{!}} The Active Times<!-- Заголовок добавлен ботом -->|kirish sanasi=2013-12-04|arxivsana=2013-05-09|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130509025000/http://www.theactivetimes.com/active-times-50-2013-ashima-shiraishi}}</ref>. Asima juda yoshligida qiyin toshlarga chiqish bilan tanilgan. 8 yoshida u Sukunat kuchi (7C+) toshiga chiqdi), 9 Chablanke (8A/8A+), Dushdagi Rojer (8A) va boshqa bir nechta qiyin toshlar. 10 yoshida Asima Aragorn tojiga koʻtarildi (8B).U toqqa chiqish uchun eng yosh yoshida bu toshlarga chiqdi va 8B toshga koʻtarilgan dunyodagi uchinchi ayol boʻldi<ref>{{Veb manbasi|familiya=Fox|ism=Amanda|url=http://www.climbing.com/news/10-year-old-repeats-crown-of-aragorn-v13-2/|sarlavha=10 year old repeats crown of aragorn|nashriyot=Climbing|sana=2012-03-21|kirish sanasi=2013-04-16|arxivsana=2015-09-23|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150923204830/http://www.climbing.com/news/10-year-old-repeats-crown-of-aragorn-v13-2/}}</ref>. Asima, shuningdek, ajoyib alpinist. 2012-yil oktabr oyida 11 yoshida u Red River darasida Janubiy Smoke (8c+) ni tugatdi. U ushbu qiyinchilik toifasidagi marshrutni bosib oʻtgan alpinistlar orasida eng yoshi hisoblanadi<ref>{{Veb manbasi|familiya=Climbing|ism=DOM|url=http://www.dpmclimbing.com/articles/view/ashima-sends-southern-smoke-514c/|sarlavha=Ashima Sends Southern Smoke|nashriyot=DPM　Climbing|sana=2012-10-26|kirish sanasi=2013-04-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130201071825/http://www.dpmclimbing.com/articles/view/ashima-sends-southern-smoke-514c|arxivsana=2013-02-01}}</ref>. 2013-yilda Asima bouldering va qiyinchilik boʻyicha rivojlanishda davom etdi, Céuse marshruti (8B+<ref>{{Veb manbasi|familiya=Larson|ism=Jens|url=http://www.8a.nu/forum/ViewForumThread.aspx?ObjectId=28008&ObjectClass=CLS_UserNewsComment&CountryCode=GLOBAL|sarlavha=Céüse 8b+ by Mirko (12) and Ashima (11)|nashriyot=8a.nu|sana=2013-07-26|kirish sanasi=2013-10-25|arxivsana=2013-10-29|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131029192610/http://www.8a.nu/forum/ViewForumThread.aspx?ObjectId=28008&ObjectClass=CLS_UserNewsComment&CountryCode=GLOBAL}}</ref>), yana ikkita 8B One Summer in Paradise<ref>{{Veb manbasi|familiya=Parker|ism=Chris|url=http://www.rockandice.com/lates-news/12-year-olds-mirko-caballero-and-ashima-shiraishi-send-v13-in-magic-wood|sarlavha=12-Year-Olds Mirko Caballero and Ashima Shiraishi Send V13 in Magic Wood|nashriyot=Rock and Ice|sana=2013-08-15|kirish sanasi=2013-10-25|arxivsana=2013-10-29|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131029192244/http://www.rockandice.com/lates-news/12-year-olds-mirko-caballero-and-ashima-shiraishi-send-v13-in-magic-wood}}</ref> va Automator<ref>{{Veb manbasi|familiya=Kahn|ism=Chris|url=http://27crags.com/teams/27-crags/blog/ashima-sends-automator-v13-8b|sarlavha=Ashima sends Automator V13/8B|nashriyot=Rock and Ice|sana=2013-09-25|kirish sanasi=2013-10-25|arxivsana=2013-10-23|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131023125617/http://27crags.com/teams/27-crags/blog/ashima-sends-automator-v13-8b}}</ref> kabi koʻtarilishlarni va nihoyat yana ikkita 8c+ 24 marshrutini qoʻshdi. Karats va nasos uchun 50 ta soʻz<ref>{{Veb manbasi|familiya=Hewitt|ism=Andrew|url=http://www.rockandice.com/lates-news/ashima-makes-first-female-ascent-of-24-karats-5-14c-in-the-red|sarlavha=Ashima Shiraishi Makes First Female Ascent of 24 Karats (5.14c) in the Red|nashriyot=Rock and Ice|sana=2013-10-07|kirish sanasi=2013-10-25|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131029183550/http://www.rockandice.com/lates-news/ashima-makes-first-female-ascent-of-24-karats-5-14c-in-the-red|arxivsana=2013-10-29}}</ref>. 2014-yilda 13 yoshida Asima Janubiy Amerikaning Roklendlarida 8B+ "Oltin soya " tosh muammosini yakunlagan dunyodagi ikkinchi alpinist ayol bo‘ldi.Bungacha xuddi shunday qiyinchilikdagi toshga faqat yaponiyalik Tomoko Ogava koʻtarilgan edi. 2015-yilning mart oyida Asima 4 kun ichida 9a/+ „Open Your Mind Direct“ poygasiga chiqdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.ukclimbing.com/news/item.php?id=69590|sarlavha=Open your mind direct, ~9a+, by Ashima Shiraishi|muallif=Björn Pohl|ish=|sana=18.03.2015|nashriyot=UK Climbing|kirish sanasi=2015-03-19|arxivsana=2015-04-17|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150417191135/http://www.ukclimbing.com/news/item.php?id=69590}}</ref>.Ilgari marshrut 9a toifasiga ega edi, biroq marshrutdagi kalit tutqichlardan biri uzilganidan keyin toifa yangilandi.Bungacha ayollar orasida bu marshrutga faqat Xosune Bereziartu (Bimbaluna 9a/+) chiqqan. Toʻgʻridan-toʻgʻri „Oching Your Mind“dan toʻrt kun oʻtgach,Asima Ciudad de Dios yoʻnalishiga chiqdi. Koʻpgina tajribali alpinistlar (Edu Marin, Yakob Shubert,Magnus Midtbo) bu marshrutni qiyin 9a yoki 9a/+ deb atashgan.Shu bilan birga,Asima bu marshrut unga „Ong Your Mind Direct“dan ko‘ra osonroq tuyulganini taʼkidladi. 2016-yilning 22-martida Asima 8C (V15) Horizon tosh yo‘nalishi bo‘yicha<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.ukclimbing.com/news/item.php?id=70344|sarlavha=Ashima Shiraishi has repeated Horizon, ~8C!|muallif=Björn Pohl|ish=UK Climbing|sana=22.03.2016|nashriyot=|kirish sanasi=2016-03-22|arxivsana=2016-03-25|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160325105622/http://www.ukclimbing.com/news/item.php?id=70344}}</ref> ko‘tarildi. Shunday qilib, u ushbu toifadagi marshrutni zabt etgan tarixdagi birinchi ayol va eng yosh alpinistga aylandi.Marshrutning birinchi koʻtarilishini yaponiyalik Dai Koyamada amalga oshirdi, oʻsha paytda uning kamarida bir nechta 8C toshlari bor edi.Keyin u bu marshrut haqida, albatta, u koʻtargan eng qattiq tosh ekanligini aytdi. 2016-yil holatiga koʻra, Asima ikkita 8B+ va bitta 8C boulder yugurish va ikkita 9a/+ sport marshruti bilan ayollar oʻrtasida toqqa chiqish boʻyicha yetakchilardan biri hisoblanadi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.ukclimbing.com/news/item.php?id=69608|sarlavha=Ciudad de Dios, 9a/+, by Ashima|muallif=Björn Pohl|ish=UK Climbing|sana=23.03.2015|nashriyot=|kirish sanasi=2015-03-30|arxivsana=2016-03-05|arxivurl=https://web.archive.org/web/20160305032709/http://www.ukclimbing.com/news/item.php?id=69608}}</ref>. == Qiziq faktlar == Asimadan iqtibos: „Men toqqa chiqish bilan bogʻliq boʻlmagan hamma narsada 11 yoshli oddiy qizman“<ref name="autogenerated1">{{Veb manbasi|url=http://www.falcon.com/features/qa-climbing-phenom-ashima-shiraishi|sarlavha=Q&A with Climbing Phenom Ashima Shiraishi {{!}} FalconGuides<!-- Заголовок добавлен ботом -->|kirish sanasi=2013-12-04|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130627155949/http://www.falcon.com/features/qa-climbing-phenom-ashima-shiraishi|arxivsana=2013-06-27}}</ref>. Motivatsiya uchun u Kris Sharma bilan koʻp marta videolarni tomosha qildi<ref name="autogenerated1">{{Veb manbasi|url=http://www.falcon.com/features/qa-climbing-phenom-ashima-shiraishi|sarlavha=Q&A with Climbing Phenom Ashima Shiraishi {{!}} FalconGuides<!-- Заголовок добавлен ботом -->|kirish sanasi=2013-12-04|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130627155949/http://www.falcon.com/features/qa-climbing-phenom-ashima-shiraishi|arxivsana=2013-06-27}}</ref>. == Eng yaxshi koʻrsatmalar == === Murakkablik === * Southern Smoke (8s+) * Lucifer (8s+) * 24 Karats (8s+) * 50 Words for Pump (8s+) * Omaha Beach (8b+). * Open Your Mind Direct (9a/+) * Ciudad de Dios (9a/+) === bouldering === * Black Demon (8A)<ref>{{Veb manbasi|url=http://allxtreme.ru/newsextreme/110-boldering-/1222-ashima-shiraishi-black-demon-8a.html|sarlavha=Ашима Шираиши превращается в первую леди боулдеринга|muallif=|ish=|sana=|nashriyot=|kirish sanasi=2013-12-04|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150402140902/http://allxtreme.ru/newsextreme/110-boldering-/1222-ashima-shiraishi-black-demon-8a.html|arxivsana=2015-04-02}}</ref> * Chblanke (8A/8A+) * Roger in the Shower (8A) * Crown of Aragorn (8B) * Ashimandala (8A) * One Summer in Paradise (8B) * The automator (8B) * Golden Shadow (8B+) * Swarm (8B+) * Horizont (8C) == Manbalar == <references group="" responsive="1"></references> == Havolalar == * [https://vimeo.com/77425973 Ashima Shiraishi, Kolorado, 2013 yil] [https://vimeo.com/77425973 — video] [[Turkum:Alifbo boʻyicha shaxsiyatlar]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:2001-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:3-aprelda tugʻilganlar]] [[Turkum:WikiSport]] [[Turkum:WikiAyollar]] m1tpdt5nf0bmqb2q1j3jy4awv9l00yt Yaya Toure 0 784272 2817355 2022-08-29T11:54:58Z Odilbek Irisqulov 72315 „[[:en:Special:Redirect/revision/1102220762|Yaya Touré]]“ sahifasi tarjima qilib yaratildi wikitext text/x-wiki {{Futbolchi bilgiqutisi|ism=Yaya Touré|tasvir=Yaya Touré (cropped).jpg|izoh=Touré, 2013-yilda|toʻliqism=Gnégnéri Yaya Touré<ref>{{cite web |url=https://www.fifadata.com/document/fcwc/2009/PDF/FCWC_2009_SquadLists_BAR.pdf |title=FIFA Club World Cup UAE 2009 presented by Toyota: List of players: FC Barcelona |publisher=FIFA |page=1 |date=1 December 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190629190325/https://www.fifadata.com/document/fcwc/2009/PDF/FCWC_2009_SquadLists_BAR.pdf |archive-date=29 June 2019}}</ref>|tavallud_sana={{birth date and age|1983|5|13|df=y}}<ref>{{Hugman|25592|Yaya Toure|access-date=10 May 2018}}</ref>|tavallud_joyi=[[Bouaké]], Ivory Coast|boʻyi=1.88 m<ref>{{cite web |url=https://www.worldfootball.net/player_summary/yaya-toure/ |title=Yaya Touré: Profile |website=worldfootball.net |publisher=HEIM:SPIEL |access-date=17 August 2020}}</ref>|pozitsiya=Yarim himoyachi|joriyklub=|yoshlikyillari1=1996–2001|yoshlikklublari1=[[ASEC Mimosas]]|yillar1=2001–2003|klublar1=[[K.S.K. Beveren|Beveren]]|isht1=70|gollar1=3|yillar2=2003–2005|klublar2=[[FC Metalurh Donetsk|Metalurh Donetsk]]|isht2=33|gollar2=3|yillar3=2005–2006|klublar3=[[Olympiacos F.C.|Olympiacos]]|isht3=20|gollar3=3|yillar4=2006–2007|klublar4=[[AS Monaco FC|Monaco]]|isht4=27|gollar4=5|yillar5=2007–2010|klublar5=[[FC Barcelona|Barcelona]]|isht5=74|gollar5=4|yillar6=2010–2018|klublar6=[[Manchester City F.C.|Manchester City]]|isht6=230|gollar6=59|yillar7=2018|klublar7=[[Olympiacos F.C.|Olympiacos]]|isht7=2|gollar7=0|yillar8=2019–2020|klublar8=[[Qingdao Huanghai F.C.|Qingdao Huanghai]]|isht8=14|gollar8=2|milliyyillar1=2004–2015|milliyjamoa1=[[Ivory Coast national football team|Ivory Coast]]|milliyisht1=101|milliygollar1=19|boshliqyillar1=2021|boshliqklublar1=[[FC Olimpik Donetsk|Olimpik Donetsk]] (assistant)|boshliqyillar2=2021|boshliqklublar2=[[FC Akhmat Grozny|Akhmat Grozny]] (assistant)|club-update=|medallar={{MedalSport|Men's [[association football|football]]}} {{Medal|Country|{{fb|CIV}}}} {{MedalCompetition|[[Africa Cup of Nations]]}} {{Medal|RU|[[2006 Africa Cup of Nations|2006]]|}} {{Medal|RU|[[2012 Africa Cup of Nations|2012]]|}} {{Medal|W|[[2015 Africa Cup of Nations|2015]]|}}}} '''Gnégnéri Yaya Toure''' (1983-yil 13-mayda tugʻilgan) — professional [[futbol]] murabbiyi va [[Yarimhimoyachi (futbol)|yarim himoyachi]] sifatida oʻynagan sobiq futbolchi. Toure yoshligida [[Hujumchi (futbol)|hujumchi]] bo'lishni orzu qilgan<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Yaya Toure |work=FourFourTwo |url=http://fourfourtwo.com/interviews/webexclusives/423/article.aspx |access-date=8 May 2012}}</ref>, lekin [[Himoyachi (futbol)|markaziy himoyachi]] sifatida o`ynagan. Shu jumladan 2009-yilgi UEFA Chempionlar Ligasi finalida [[FC Barcelona|"Barselona"]] safida o'ynagan.<ref name="centreback">{{Yangiliklar manbasi |last=White |first=Duncan |date=23 May 2009 |title=Manchester United v Barcelona: Yaya Toure is Barca's unlikely defender |work=The Daily Telegraph |location=London |url=https://www.telegraph.co.uk/sport/football/teams/manchester-united/5373569/Manchester-United-v-Barcelona-Yaya-Toure-is-Barcas-unlikely-defender.html |access-date=8 May 2012}}</ref> Biroq, u o'z faoliyatining ko'p qismini klub va mamlakat uchun "[[Yarimhimoyachi (futbol)|box-to-box" yarim himoyachisi]] sifatida o'tkazdi, u yerda u o'z pozitsiyasida dunyoning eng yaxshi o'yinchilaridan biri sifatida qabul qilindi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Yaya Toure still has something to offer a Premier League club despite turning 35 |agency=ESPN |url=http://www.espn.co.uk/football/club/manchester-city/382/blog/post/3500295/yaya-toure-still-has-something-to-offer-a-premier-league-club-despite-turning-thirty-five |access-date=29 August 2018}}</ref> Barcha davrlarning eng zo'r afrikalik futbolchilaridan biri bo'lgan Toure 2011, 2012, 2013 va 2014-yillarda Afrikada yilning eng yaxshi futbolchisi deb topilgan<ref name="AFOTY">{{Veb manbasi|url=http://www.cafonline.com/football/news/19012-toure-rules-africa-again.html|nashriyot=Confederation of African Football|sarlavha=Toure crowned African Player of the Year 2011|sana=22 December 2011}}</ref><ref name="The Guardian">{{Yangiliklar manbasi |last=Press |first=Association |date=8 January 2015 |title=Manchester City's Yaya Touré named African Player of the Year once more |work=The Guardian |agency=Press Association |issue=8 January 2015 |location=London |url=https://www.theguardian.com/football/2015/jan/08/yaya-toure-african-player-of-year-fourth-time |access-date=9 January 2015}}</ref>. Toure 2004-yildan 2015-yilgacha Kot-d'Ivuar terma jamoasi safida [[Futbol boʻyicha jahon chempionati 2006|2006]], [[FIFA Jahon chempionati 2010|2010]] va [[FIFA Jahon chempionati 2014|2014-yilgi Jahon chempionati]] turnirlarida milliy terma jamoa sharafini himoya qilgan. U, shuningdek, [[Afrika Millatlar Kubogi 2006|2006]], 2008, 2010, 2012, 2013 va 2015-yillarda Afrika Millatlar Kubogida qatnashib, 2006 va 2012-yillarda ikkinchi o'rinni egallashga yordam bergan, 2015-yilda esa g'alaba qozongan. U "Manchester City" va milliy terma jamoadagi hamkasbi [[Kolo Toure|Kolo Tourening]] ukasi. == Klub karerasi == Toure [[Buake]] shahrida tug'ilgan.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Lampard |first=Frank |date=8 May 2018 |title=The part Yaya Toure played in Man City's rise and what made him so special – Frank Lampard |work=BBC Sport |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/44042332 |access-date=10 May 2018}}</ref> 1996-yilda oʻzining uzoq yillik ustozi Patrik van Reyjendam tavsiyasiga koʻra ASEC Mimosas yoshlar akademiyasiga qoʻshildi. ASEC akademiyasining taniqli shaxsi Jan-Mark Gilu edi. 2001-yilda Guillou Belgiyaning Beveren klubiga katta miqdorda sarmoya kiritdi va bu jamoadan Ivuarlik futbolchilarni Evropa ligasida namoyish qilish uchun foydalanish uchun.<ref>{{Veb manbasi|ism=John|muallif=Chapman|sarlavha=Belgium – African player trade|ish=When Saturday Comes|sana=January 2005|kirish sanasi=9 May 2014|url=http://www.wsc.co.uk/the-archive/18-letter-from/1741-belgium--african-player-trade}}</ref> Toure 2001-yilda Beverenga ko'chib o'tdi, bu davrda ASECning ko'plab o'yinchilaridan biri. 2003-yilga kelib, u Beverenlar tarkibidagi 14 nafar kotdivarlikdan biri edi.  2003-yilning yozida Toure [[Arsenal (futbol klubi)|"Arsenal"]] bilan sinov o'tkazdi. U 19-iyul kuni Barnetga qarshi mavsumoldi o'rtoqlik uchrashuvini boshladi, ikkinchi hujumchi sifatida o'ynadi va ikkinchi bo'limda oldinga o'tdi. Menejer Arsen Venger uning iste'dodini tan oldi, lekin o'zining eng yaxshi pozitsiyasini aniqlay olmadi va Barnetga qarshi o'yinini "to'liq o'rtacha" deb ta'rifladi. Uchrashuv 0:0 hisobida yakunlandi va BBC Sport sayti Toure shunday dedi: "''Kvinsi Ovusu-Abeyining to‘pini boshi bilan “Arsenal”ning o‘yindagi eng yaqqol imkoniyatini qo‘ldan boy berib, o‘z nusxa kitobini o‘tkazib yubordi”''.<ref>[http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/3080567.stm Wenger: Barnet 0–0 Arsenal] BBC Sport, 19 July 2003</ref> Venger hali ham o'sha paytdagi 20 yoshli futbolchi bilan shartnoma imzolamoqchi edi, ammo Toure ishlash uchun ruxsatnoma olishda qiynaldi.<ref>[http://www.sport.co.uk/news/Football/45668/Wenger_Passport_stopped_Yaya_Toure_signing_for_Arsenal.aspx Wenger: Passport stopped Yaya Toure signing for Arsenal] Sport.co.uk, 22 October 2010</ref> Oxir-oqibat, Toure sabrsizlanib, 2003-yil dekabr oyida Ukrainaning "Metalurh Donetsk" jamoasi bilan shartnoma imzoladi va u yerda bir yarim yil o'tkazdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=16 December 2011 |title=Yaya Toure was average and impatient at Arsenal, says Arsene Wenger |work=Metro |location=London |url=https://metro.co.uk/2011/12/16/yaya-toure-was-average-and-impatient-at-arsenal-says-arsene-wenger-257477/ |access-date=13 June 2018}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=15 August 2006 |title=Yaya Touré naar Monaco |language=nl |trans-title=Yaya Touré to Monaco |work=De Standaard |location=Groot-Bijgaarden |url=http://www.standaard.be/cnt/dmf15082006_026 |access-date=13 June 2018}}</ref> === Olimpiakos === Toure "Olimpiakos" ga 2005-yilda kelib qo'shilgan. U katta akasi tomonidan "Yangi [[Patrick Vieira|Patrik Vieyra]]" deb ta'riflangan. O'sha mavsumda "Olimpiakos" dublni qo'lga kiritdi va Toure ularning asosiy o'yinchilaridan biri edi. Uning Gretsiyadagi o'yinlari juda ta'sirli bo'lib, ko'plab klublarda qiziqish uyg'otdi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=OLYMPIAKOS CAREER|url=https://www.officialyayatoure.com/club-career/olympiakos/|ish=Official Yaya Toure|kirish sanasi=9 July 2018}}</ref> === Monako === [[Futbol boʻyicha jahon chempionati 2006|2006-yilgi jahon chempionatida]] Kot-d'Ivuar vakili bo'lganidan so'ng, Yaya Toure 2006-yilning avgustida Frantsiya 1-ligasi vakili "Monako" bilan shartnoma imzoladi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=15 August 2006 |title=Yaya Toure agrees Monaco move |work=BBC Sport |url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/africa/4795645.stm}}</ref> Biroq, u amaldagi menejer Laszlo Bölöni bilan qiyin munosabatlarga ega edi, Toure esa Bölyoni uni o'zi afzal ko'rgan yarim himoya pozitsiyasida o'ynashdan bosh tortganini da'vo qildi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=24 October 2007 |title=Toure glad Boloni's gone |work=Sky Sports |url=http://www1.skysports.com/football/news/11816/2393311/ |access-date=8 May 2012}}</ref> Ko'p o'tmay, Bolyoni ishdan bo'shatildi, chunki "Monako" turnir jadvalida ikkinchi o'rinda qoldi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Ballerini |first=Etienne |date=23 October 2006 |title=Monaco part company with coach Boloni |work=ESPN Soccernet |url=http://soccernet.espn.go.com/news/story?id=387147&cc=5739 |access-date=8 May 2012}}</ref> Loran Banide Bolyonining o'rnini egalladi va Toure mavsumning ikkinchi yarmida nufuzli o'yinchiga aylandi va klubni quyi ligaga tushib ketish qiyinchiliklaridan xalos qilish uchun besh marta gol urdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=2 July 2010 |title=Yaya Toure a medal professional |work=Manchester Evening News |url=http://menmedia.co.uk/manchestereveningnews/sport/football/manchester_city/s/1281020_yaya_toure_a_medal_professional |access-date=8 May 2012}}</ref> U o'zini asosiy yarim himoyachi sifatida ko'rsatdi va Evropaning turli burchaklaridan qiziqish tufayli 2007-yilning yozida [[FC Barcelona|"Barselona"]] ga o'tishga qaror qildi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=20 December 2006 |title=Yaya Toure, the rock of Monaco |publisher=FIFA |url=https://www.fifa.com/worldfootball/clubfootball/news/newsid=108830.html |url-status=dead |access-date=8 May 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071124201044/http://www.fifa.com/worldfootball/clubfootball/news/newsid=108830.html |archive-date=24 November 2007}}</ref> === Barselona === [[Fayl:Yaya_Toure_protegiendo_el_balon.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/Yaya_Toure_protegiendo_el_balon.jpg/220px-Yaya_Toure_protegiendo_el_balon.jpg|thumb| Toure 2010-yilda [[FC Barcelona|"Barselona"]] da o'ynagan]] Toure 10 yevro evaziga Ispaniyaning “Barselona” jamoasiga o‘tdi (6,7 million funt sterling)<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Hunt |first=Ben |date=26 June 2007 |title=Barcelona keep spending to snap up Yaya Touré from Monaco |work=The Guardian |location=London |url=https://www.theguardian.com/football/2007/jun/26/newsstory.europeanfootball1 |access-date=8 May 2012}}</ref> va klubdagi rasmiy debyutini 2007-yil 26-avgustda [[La Liga|La Liganing]] " Rasing de Santander "ga qarshi o‘yinida o‘tkazdi.<ref>[http://soccernet.espn.go.com/report?id=226601&cc=5901 Racing Santander 0–0 Barcelona] ''ESPN Soccernet'', 26 August 2007. </ref> 2007-yilgi Joan Gamper Trophy uchun "[[Internazionale Milano (futbol klubi)|Inter"]] ga qarshi o'yinda Toure "Barselona" safidagi ilk golini 5:0 hisobida urdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=29 August 2007 |title=El Barcelona se luce con una goleada ante el Inter en el trofeo Gamper |language=es |trans-title=Barcelona excel with a goalfest against Inter in the Gamper Trophy |work=AS |url=https://futbol.as.com/futbol/2007/08/29/mas_futbol/1188338575_850215.html |access-date=7 August 2017}}</ref> U "Barselona" safidagi ilk rasmiy golini 2007-yilning 2-sentyabrida "[[Athletic Bilbao|Atletik Bilbao]]"ga qarshi o'yinda kiritdi va 3:1 hisobida g'alaba qozondi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://soccernet.espn.go.com/report?id=226421&cc=5901|sarlavha=Report: Barcelona v Athletic Bilbao – Spanish Primera División|ish=ESPN Soccernet|sana=2 September 2007}}</ref> Uning " ''Barsa'' " uchun [[UEFA Chempionlar Ligasi|UEFA Chempionlar Ligasidagi]] birinchi o'yini 2007-08 yilgi chorak finalda [[Schalke 04|"Shalke 04"]] ga qarshi bo'lib, umumiy 2:0 hisobida g'alaba qozondi va yarim finalga yo'llanmani qo'lga kiritdi.<ref>{{Veb manbasi|url=http://en.archive.uefa.com/competitions/ucl/history/season=2008/round=15107/match=301908/report=rp.html|arxivurl=https://archive.today/20120710235225/http://en.archive.uefa.com/competitions/ucl/history/season=2008/round=15107/match=301908/report=rp.html|arxivsana=10 July 2012|sarlavha=uefa.com – UEFA Champions League|nashriyot=UEFA|sana=9 April 2008}}</ref> 2008-09-yilgi mavsumning dastlabki bosqichlarida yangi tayinlangan murabbiy [[Pep Guardiola|Pep Gvardiola]] "Barselona" yarim himoyachisi triosining himoyachi rolida Serxio Busketsni afzal ko'rdi. 2009-yilgi Chempionlar ligasi finalida Toure jarohatlar va asosiy himoyachilarning diskvalifikatsiyasi tufayli [[Himoyachi (futbol)|markaziy]] himoyada o'ynadi, garchi bungacha u yerda "Barselona" tarkibida atigi ikki marta o'ynagan bo'lsa ham.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=McNulty |first=Phil |date=27 May 2009 |title=Barcelona 2–0 Man Utd |work=BBC Sport |url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/europe/8060878.stm |access-date=17 August 2020}}</ref> 2010-yil iyun oyining oxirida "Barselona" Tourega yozda klubni tark etishiga ruxsat berilishini tasdiqladi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Henry and Toure to leave Barcelona|url=http://edition.cnn.com/2010/SPORT/football/06/29/thierry.henry.barcelona/index.html|nashriyot=CNN|kirish sanasi=13 February 2019}}</ref> === Manchester City === 2010-yilning 2-iyulida Toure [[Angliya Premer-ligasi|Premer-liganing]] “[[Manchester City]]” klubi bilan taxminan 24 million funt sterling evaziga besh yillik shartnoma imzoladi. Unga 42-raqam berildi. "Barselona"da kiygan 24-raqamli futbolkaning teskarisi, chunki [[Patrick Vieira|Patrik Vieyraga]] allaqachon 24-raqam ajratilgan edi. Ushbu harakat Toureni 2009-yilning iyul oyida "Arsenal"dan "City"ga o'tgan akasi [[Kolo Toure|Kolo]] bilan birlashtirdi.  28-iyul kuni Toure "City" safidagi debyutini "Amerika klubi"ga qarshi mavsumoldi o'rtoqlik o'yinida o'tkazdi va "City" Meksika jamoasi bilan 1:1 hisobidagi durangdan keyin penaltilar seriyasida 4:1 hisobida g'alaba qozondi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.goal.com/en/news/9/english-football/2010/07/29/2046843/pre-season-2010-club-america-1-1-manchester-city-yaya-toure|sarlavha=Pre-Season 2010: Club America 1-1 Manchester City - Yaya Toure Impresses On Debut As City Win On Penalties|ish=Goal.com|kirish sanasi=7 November 2021}}</ref> 7-avgust kuni " [[Valencia CF|Valensiya]] "ga qarshi o'rtoqlik o'yinida o'z uyidagi debyutida u eng yaxshi futbolchi deb topildi.<ref>[http://fourfourtwo.com/news/england/60785/default.aspx New-look Manchester City see off Valencia] FourFourTwo, 7 August 2010</ref> === Olimpiakos sahifasiga qaytish === Toure 2018-yilning 2-sentyabrida Gretsiya Superligasining “Olimpiakos” klubi bilan shartnoma imzoladi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=2 September 2018 |title=Yaya Toure: Olympiakos fans welcome former Manchester City player to Athens |work=BBC Sport |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/45391310 |access-date=2 September 2018}}</ref> Uning "Olimpiakos" bilan shartnomasi 2018-yilning dekabrida o'zaro kelishuv asosida bekor qilingan edi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/46530008|sarlavha=Yaya Toure leaves Olympiakos three months after rejoining Greek club|sana=11 December 2018|ish=BBC Sport}}</ref> === Qingdao Xuanxay === 2019-yilning 10-mayida Toure professional futboldan ketgani va murabbiylik faoliyatini boshlashni rejalashtirgani haqida xabar berilgan edi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=10 May 2019 |title=Yaya Toure: Ex-Manchester City & Barcelona midfielder has retired, says agent |work=BBC Sport |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/48229787 |access-date=10 May 2019}}</ref> Keyinchalik u bu xabarlarni rad etib, o'zini murabbiylik nishonlariga tayyorlayotganini, ammo "yana bir necha yil o'ynash uchun kurashayotganini" aytdi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Yaya Toure denies retirement despite agent claims|url=https://www.espn.co.uk/football/soccer-transfers/story/3851305/yaya-toure-denies-retirement-despite-agent-claims|nashriyot=ESPN|kirish sanasi=3 July 2019}}</ref> 2019-yil 3-iyul kuni Toure Xitoyning birinchi ligasi vakili “Qingdao Xuanxay”ga qo‘shildi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=3 July 2019 |title=终于官宣了！图雷正式加盟黄海 英超巨星力助冲超 |language=zh |publisher=Sina Sports |url=https://sports.sina.cn/china/2019-07-03/detail-ihytcerm1082906.d.html |access-date=3 July 2019}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/48852417|sarlavha=Yaya Toure: Former Manchester City midfielder signs for Qingdao Huanghai|sana=3 July 2019|ish=BBC Sport}}</ref> U 2020-yilning 1-yanvarida klubni tark etdi.<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.footballdatabase.eu/en/player/details/6783-yaya-toure|sarlavha=Yaya Touré|ish=Footballdatabase.eu|kirish sanasi=7 November 2021}}</ref> === Tanaffus === 2020-yil iyul oyida Toure EFL League Two jamoasi Leyton Orient bilan mashg‘ulotlarni yakunladi, ammo shartnoma imzolamadi.<ref>{{Veb manbasi|sana=24 July 2020|sarlavha=Ex-Barcelona, Man City star Yaya Toure training with Leyton Orient|url=https://www.espn.com/soccer/soccer-transfers/story/4145791/ex-barcelonaman-city-star-yaya-toure-training-with-leyton-orient|kirish sanasi=24 July 2020|nashriyot=ESPN}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sana=24 July 2020|sarlavha=Yaya Toure: Former Barcelona and Manchester City midfielder training with Leyton Orient|url=https://www.skysports.com/football/news/11742/12035287/yaya-toure-former-barcelona-and-manchester-city-midfielder-training-with-leyton-orient|kirish sanasi=24 July 2020|ish=Sky Sports}}</ref> == Xalqaro martabasi == [[Fayl:Yaya_Toure_9229.JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/Yaya_Toure_9229.JPG/200px-Yaya_Toure_9229.JPG|right|thumb|300x300px| Toure 2012-yilda [[Kot-dʼIvuar milliy futbol terma jamoasi|Kot]] -d'Ivuarda o'ynagan]] Toure 2004-yilda debyutidan beri [[Kot-dʼIvuar milliy futbol terma jamoasi|Kot-d'Ivuar terma jamoasining]] doimiy azosi. 2014-yilda u [[Didier Drogba|Dide Drogba]] faoliyatini yakunlaganidan keyin jamoa [[Sardor (futbol)|sardori etib tayinlandi]].<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Yaya Toure Relishing Responsibility as Ivory Coast Skipper |work=NDTV Sports |url=http://sports.ndtv.com/football/news/236250-yaya-toure-relishing-responsibility-as-ivory-coast-skipper |access-date=5 February 2015}}</ref> 2014-yilning noyabr oyida u [[Kamerun milliy futbol terma jamoasi|Kamerun]] bilan 0:0 hisobida durang o'ynab, 100-xalqaro o'yinda g'alaba qozondi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Lynch |first=David |date=20 November 2014 |title=Man City to lose Toure services in January |work=[[Manchester Evening News]] |url=http://www.manchestereveningnews.co.uk/sport/football/football-news/man-city-lose-toure-services-8139465 |access-date=7 November 2021}}</ref> 2006-yilda Toure o'zining birinchi [[Futbol boʻyicha jahon chempionati 2006|jahon chempionatida]] "''les Éléphants''" jamoasining uchta o'yinida ham maydonga tushdi. [[FIFA Jahon chempionati 2010|2010-yilgi]] turnirda u yana Kot-d'Ivuarning barcha o'yinlarida maydonga tushib, Shimoliy Koreya ustidan 3:0 hisobida g'alaba qozongan golni urdi. Toure [[FIFA Jahon chempionati 2014|2014-yilgi musobaqada]] o'zining uchinchi Jahon kubogida ishtirok etdi va birinchi o'yinda jamoa sardori bo'ldi - [[Yaponiya milliy futbol terma jamoasi|Yaponiyani]] 2:1 hisobida mag'lubiyatga uchratib, [[FIFA]] tomonidan o'yinning eng yaxshi odami deb topildi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=15 June 2014 |title=Yaya Toure Relishing Responsibility as Ivory Coast Skipper |publisher=FIFA |url=https://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255931/match=300186507/ |url-status=dead |access-date=16 June 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140618063339/http://www.fifa.com/worldcup/matches/round=255931/match=300186507/ |archive-date=18 June 2014}}</ref> Toure Kot-d'Ivuarni [[Afrika Millatlar Kubogi 2006|2006]], 2008, 2010, 2012, 2013 va 2015-yillarda Afrika Millatlar kubogi musobaqalarida qatnashgan. 2006 va 2012-yilgi nashrlarda ikkinchi, 2015-yilda esa g'oliblar sifatida yakunlandi. Toure 2008, 2012 va 2015-yillarda CAFning turnirdagi jamoasiga kiritilgan.<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=AFCON Best XI |work=African Football |url=http://africanfootball.com/news/508535/AFCON-Best-XI |access-date=10 February 2015}}</ref> 2015-yilning 4-fevralida Toure Kot-d’Ivuar yarim finalida Kongo DR ustidan 3:1 hisobida g‘alaba qozongan o‘yinda ilk golni urdi va ''les Éléphants'' jamoasini to‘qqiz yil ichida uchinchi Afrika Millatlar Kubogi finaliga yo‘llanma oldi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=4 February 2015 |title=Afcon 2015: DR Congo v Ivory Coast |work=BBC Sport |url=https://www.bbc.com/sport/live/football/30665698 |access-date=5 February 2015}}</ref> 8-fevral kuni Toure Ekvatorial Gvineyadagi Estadio de Bata stadionida [[Gana milliy futbol terma jamoasi|Ganani]] penaltilar seriyasida mag'lubiyatga uchratib, 1992-yildan beri ilk AFCON g'alabasini qo'lga kiritdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=9 February 2015 |title=Afcon 2015: Yaya Toure hails 'unbelievable' Ivory Coast win |work=BBC Sport |url=https://www.bbc.com/sport/0/football/31271441 |access-date=10 February 2015}}</ref> 2016-yil 20-sentabrda Toure xalqaro futboldagi faoliyatini yakunlaganini e'lon qildi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=20 September 2016 |title=Yaya Toure announces international retirement |work=Sky Sports |url=http://www.skysports.com/football/news/11679/10585910/yaya-toure-announces-international-retirement}}</ref> U 2018- yilning mart oyida terma jamoaga qaytdi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=18 March 2018 |title=Ivory Coast confirm Yaya Toure's return after three year absence |work=BBC Sport |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/43449525 |access-date=27 March 2018}}</ref> == O'yin uslubi == Toure o'z repertuarida to'pga zarba berishning noodatiy usuliga ega, uni norvegiyalik futbolchi Aleksandr Tettey "Yaya" deb atagan va BBC muxbiri Pat Nevin tomonidan ta'riflanganidek, to'pni oyoqning orqa qismiga yaqin joyda urish usuli. to'pning to'g'ri chiziq bo'ylab harakatlanishiga imkon beradi. <ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Pat Nevin analysis: Scoring secrets: Toe-poke, scoop or the Yaya? |work=BBC Sport |url=https://www.bbc.co.uk/sport/0/football/35314283 |access-date=3 February 2016}}</ref> == Murabbiylik karerasi == === Olimpik Donetsk === 2021-yil 10-fevralda Toure Ukraina Premer-ligasidagi “Olimpik Donetsk” klubiga bosh murabbiy yordamchisi sifatida qo‘shildi.<ref>{{Cite press release|url=https://olimpik.com.ua/dobro-pozhalovat-iaia|title=Welcome, Yaya!|publisher=[[FC Olimpik Donetsk|Olimpik Donetsk]]|date=10 February 2021|accessdate=10 February 2021|language=ru}}</ref> U klubdagi 4 oydan so'ng lavozimni tark etdi.<ref>{{Cite press release|url=https://olimpik.com.ua/spasibo-iaia|title=Thanks, Yaya!|publisher=FC Olimpik Donetsk|date=22 May 2021|accessdate=22 May 2021|language=ru}}</ref> === Axmat Grozniy === 2021-yil 14-iyunda Toure Rossiya Premer-ligasi klubi Axmat Grozniy tomonidan 2022-yilning iyunigacha yordamchi murabbiy etib tayinlandi.<ref>{{Veb manbasi|nashriyot=Sport News Africa|url=https://sportnewsafrica.com/en/breve/akhmat-grozny-yaya-toure-appointed-assistant-coach/|sana=14 June 2021|kirish sanasi=16 June 2021|sarlavha=Akhmat Grozny: Yaya Toure appointed assistant coach}}</ref><ref>{{Veb manbasi|nashriyot=FC Akhmat Grozny|url=http://fc-akhmat.ru/page/12388|sana=14 June 2021|til=ru}}</ref> 2021-yilning 13-dekabrida Axmat Grozniy Toure klubni tark etganini e'lon qildi.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Яя Туре покидает грозненский клуб|url=http://fc-akhmat.ru/page/12787|ish=fc-akhmat.ru/|nashriyot=FC Akhmat Grozny|kirish sanasi=13 December 2021|til=Russian|sana=13 December 2021}}</ref> == Shaxsiy hayoti == Toure [[Kolo Toure|Kolo Tourening]] ukasi bo'lib, u Beveren, Manchester City va Kot-d'Ivuar terma jamoasidagi jamoadoshi bo'lgan. Ularning ukasi Ibrohim Toure ham futbolchi bo‘lib, 2014-yil 19-iyun kuni 28 yoshida saraton kasalligidan qisqa muddatli kurashdan so‘ng vafot etgan.<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=World Cup – Ibrahim Toure, brother of Yaya and Kolo, dies aged 28|url=https://uk.eurosport.yahoo.com/news/football-toure-brother-dies-aged-28-101644760--sow.html|ish=Eurosport|kirish sanasi=20 June 2014|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140624130929/https://uk.eurosport.yahoo.com/news/football-toure-brother-dies-aged-28-101644760--sow.html|arxivsana=24 June 2014}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Les frères Touré en deuil|url=http://www.fif-ci.com/~v2/?q=article/el%C3%A9phants-10|nashriyot=Fédération Ivoirienne de Football|til=fr|sana=19 June 2014}}</ref> Toure musulmon.<ref name="deniesconsuming">{{Yangiliklar manbasi |date=3 December 2016 |title=Man City's Yaya Toure handed 'biggest ever' drink-driving fine of £54k |work=The Daily Telegraph |location=London |url=https://www.telegraph.co.uk/news/2016/12/13/manchester-citys-yaya-toure-denies-consuming-alcohol-intentionally/ |access-date=13 December 2016}}</ref> 2013-yil oktabr oyida Toure fillarning brakonerligiga qarshi kampaniyaga qo‘shildi va Birlashgan Millatlar Tashkilotining Atrof-muhit dasturining yaxshi niyat elchisi bo‘ldi.<ref name="bbc131029">{{Yangiliklar manbasi |date=29 October 2013 |title=Yaya Toure joins UN campaign to save elephants |work=BBC News |url=https://www.bbc.co.uk/news/world-africa-24726624}}</ref> 2016-yil 13-dekabrda Toure mast holda mashina haydaganlikda aybini tan oldi. U 28-noyabr kuni olib ketilganidan keyin politsiya tomonidan hibsga olingan va u qonuniy ruxsat etilgan haydash chegarasidan ikki baravar ortiq ekanligi aniqlangan.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Wheatstone |first=Richard |date=3 December 2016 |title=Manchester City star Yaya Toure charged with drink driving after being pulled over by police in London |work=Daily Mirror |url=https://www.mirror.co.uk/news/uk-news/manchester-city-star-yaya-toure-9384409 |access-date=13 December 2016}}</ref><ref name="acceptscharge">{{Yangiliklar manbasi |date=3 December 2016 |title=Yaya Toure: Man City player accepts drink-driving charge |work=BBC Sport |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/38299308 |access-date=13 December 2016}}</ref> Toure, u "qasddan spirtli ichimliklar iste'mol qilmaganini" aytdi va sudga ziyofatda ko'zadagi diet kola iste'mol qilganini, unda konyak borligini bilmaganligini aytdi.<ref name="acceptscharge" /> U ichgan ichimlikning ta'mi "g'alati" ekanligini va uni iste'mol qilgandan keyin o'zini charchaganini his qilganini tan oldi, lekin mast ekanligiga shubha qilmadi.<ref name="deniesconsuming">{{Yangiliklar manbasi |date=3 December 2016 |title=Man City's Yaya Toure handed 'biggest ever' drink-driving fine of £54k |work=The Daily Telegraph |location=London |url=https://www.telegraph.co.uk/news/2016/12/13/manchester-citys-yaya-toure-denies-consuming-alcohol-intentionally/ |access-date=13 December 2016}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.telegraph.co.uk/news/2016/12/13/manchester-citys-yaya-toure-denies-consuming-alcohol-intentionally/ "Man City's Yaya Toure handed 'biggest ever' drink-driving fine of £54k"]. </cite></ref> Sudya Gari Lyusining aytishicha, u spirtli ichimlik iste'mol qilganidan bexabar bo'lganini aqlga sig'dirib bo'lmaydi.<ref name="deniesconsuming" /> Toure 18 oyga haydash huquqidan mahrum qilindi va 54,000 funt sterling miqdorida jarimaga tortildi - o'sha paytda Britaniya huquq tarixidagi mast holda haydash uchun eng katta jarima.<ref name="deniesconsuming" /> == Mukofotlar va nominatsiyalari == Toure 2014 MTV Africa Music Awards mukofotida "Yil shaxsi" nominatsiyasida nomzod bo'lgan.<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.sowetanlive.co.za/entertainment/2014/04/17/mafikizolo-uhuru-davido-lead-nominations-for-mtv-africa-music-awards|sarlavha=Mafikizolo, Uhuru, Davido lead nominations for MTV Africa Music Awards|ish=Sowetan LIVE|kirish sanasi=17 April 2014}}</ref> 2014-yil iyul oyida Toure 2014-yilgi The FuToure Africa Awards mukofotiga koʻngilochar soha boʻyicha mukofotga nomzod boʻldi.<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Ezeamalu |first=Ben |date=25 July 2014 |title=Yaya Toure, Ice Prince, Davido Shortlisted For 2014 Future Africa Awards |work=Premium Times |location=Abuja |url=https://www.premiumtimesng.com/arts-entertainment/165529-yaya-toure-ice-prince-davido-shortlisted-for-2014-future-africa-awards.html#sthash.lRcowZZX.dpbs |access-date=5 August 2014}}</ref> 2015-yil dekabr oyida Toure Kot-d'Ivuarni 2015-yilgi Afrika Millatlar Kubogida g'alaba qozonganidan so'ng, ikkinchi marta ommaviy ovoz berishda BBC Afrikaning yilning eng yaxshi futbolchisi nomini qo'lga kiritdi.<ref name="bbc.co.uk">{{Veb manbasi|url=https://www.bbc.co.uk/sport/0/football/35062487|sarlavha=Yaya Toure wins BBC African Footballer of the Year award 2015|ish=BBC Sport|kirish sanasi=4 January 2016}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.bbc.co.uk/sport/0/football/35062487 "Yaya Toure wins BBC African Footballer of the Year award 2015"]. </cite></ref> == Karyera statistikasi == === Klub === {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Statistikasi ! rowspan="2" |Club ! rowspan="2" |Season ! colspan="3" |League ! colspan="2" |National Cup{{Efn|Includes [[Ukrainian Cup]], [[Copa del Rey]], [[FA Cup]], [[Greek Football Cup|Greek Cup]]}} ! colspan="2" |League Cup{{Efn|Includes [[Coupe de la Ligue]], [[EFL Cup|Football League Cup/EFL Cup]]}} ! colspan="2" |Europe ! colspan="2" |Other ! colspan="2" |Total |- !Division !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals |- | rowspan="4" |Beveren |2001–02<ref name="NFT" /> |Belgian First Division |28 |0 | | | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |28 |0 |- |2002–03<ref name="NFT" /> |Belgian First Division |30 |3 | | | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |30 |3 |- |2003–04<ref name="NFT" /> |Belgian First Division |12 |0 | | | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |12 |0 |- ! colspan="2" |Total !70 !3 ! ! ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— !70 !3 |- | rowspan="3" |Metalurh Donetsk |2003–04<ref name="Ukraine">{{Veb manbasi|url=http://db.uaf.ua/player/50591/view.htm?activeTab=playerPersonalStatisticTab|sarlavha=Туре Яя Гнегнері|nashriyot=Ukrainian Association of Football|kirish sanasi=7 November 2021|til=uk}}</ref> |Vyshcha Liha |11 |1 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |11 |1 |- |2004–05<ref name="Ukraine" /><ref>For UEFA Cup: {{Kitob manbasi|first=Romeo|last=Ionescu|title=The Complete Results & Line-ups of the UEFA Cup 2004–2009|year=2009|publisher=Soccer Books|location=Cleethorpes|isbn=978-1-86223-187-0|pages=16–30}}</ref> |Vyshcha Liha |22 |2 |2 |1 | colspan="2" |— |4{{Efn|Appearances in [[UEFA Cup]]}} |1 | colspan="2" |— |28 |4 |- ! colspan="2" |Total !33 !3 !2 !1 ! colspan="2" |— !4 !1 ! colspan="2" |— !39 !5 |- |Olympiacos |2005–06<ref>For UEFA Champions League: {{Kitob manbasi|first=Romeo|last=Ionescu|title=The Complete Results & Line-ups of the European Champions League 2004–2009|year=2009|publisher=Soccer Books|location=Cleethorpes|isbn=978-1-86223-186-3|pages=70–72}}</ref> |Alpha Ethniki |20 |3 | | | colspan="2" |— |6{{Efn|Appearances in [[UEFA Champions League]]|name=UCL}} |0 | colspan="2" |— |26 |3 |- |Monaco |2006–07<ref name="ligue0607">{{Veb manbasi|url=http://www.ligue1.com/joueur/toure-yaya|sarlavha=Yaya Touré: Career|nashriyot=Ligue de Football Professionnel|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190506090333/http://www.ligue1.com/joueur/toure-yaya|arxivsana=6 May 2019}}</ref> |Ligue 1 |27 |5 |0 |0 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |28 |5 |- | rowspan="4" |[[FC Barcelona|Barcelona]] |2007–08<ref name="bd0708">{{Veb manbasi|url=https://www.bdfutbol.com/en/p/j4100.html?temp=2007-08|sarlavha=Yaya Touré: Gnégnéri Yaya Touré: Matches: 2007–08|ish=BDFutbol|kirish sanasi=10 May 2018}}</ref> |[[La Liga]] |26 |1 |3 |0 | colspan="2" |— |9{{Efn|name=UCL}} |1 | colspan="2" |— |38 |2 |- |2008–09<ref name="bd0809">{{Veb manbasi|url=https://www.bdfutbol.com/en/p/j4100.html?temp=2008-09|sarlavha=Yaya Touré: Gnégnéri Yaya Touré: Matches: 2007–08|ish=BDFutbol|kirish sanasi=10 May 2018}}</ref> |La Liga |25 |2 |6 |1 | colspan="2" |— |12{{Efn|name=UCL}} |0 | colspan="2" |— |43 |3 |- |2009–10<ref name="bd0910">{{Veb manbasi|url=https://www.bdfutbol.com/en/p/j4100.html?temp=2009-10|sarlavha=Yaya Touré: Gnégnéri Yaya Touré: Matches: 2009–10|ish=BDFutbol|kirish sanasi=10 May 2018}}</ref> |La Liga |23 |1 |1 |0 | colspan="2" |— |8{{Efn|name=UCL}} |0 |5{{Efn|Two appearances in [[Supercopa de España]], one in [[UEFA Super Cup]], two in [[FIFA Club World Cup]]}} |0 |37 |1 |- ! colspan="2" |Total !74 !4 !10 !1 ! colspan="2" |— !29 !1 !5 !0 !118 !6 |- | rowspan="9" |[[Manchester City]] |2010–11 |[[Angliya Premer-ligasi|Premier League]] |35 |6 |7 |3 |0 |0 |8{{Efn|Appearances in [[UEFA Europa League]]|name=UEL}} |1 | colspan="2" |— |51 |10 |- |2011–12 |Premier League |32 |6 |0 |0 |0 |0 |9{{Efn|Six appearances and three goals in UEFA Champions League, three appearances in UEFA Europa League}} |3 |1{{Efn|Appearance in [[FA Community Shield]]|name=FACS}} |0 |42 |9 |- |2012–13 |Premier League |32 |6 |4 |1 |0 |0 |5{{Efn|name=UCL}} |1 |1{{Efn|name=FACS}} |1 |42 |9 |- |2013–14 |Premier League |35 |20 |4 |0 |3 |3 |7{{Efn|name=UCL}} |1 | colspan="2" |— |49 |24 |- |2014–15 |Premier League |29 |10 |1 |0 |2 |1 |5{{Efn|name=UCL}} |1 |1{{Efn|name=FACS}} |0 |37 |12 |- |2015–16 |Premier League |32 |6 |0 |0 |5 |1 |10{{Efn|name=UCL}} |1 | colspan="2" |— |47 |8 |- |2016–17 |Premier League |25 |5 |4 |2 |0 |0 |2{{Efn|name=UCL}} |0 | colspan="2" |— |31 |7 |- |2017–18 |Premier League |10 |0 |0 |0 |4 |0 |3{{Efn|name=UCL}} |0 | colspan="2" |— |17 |0 |- ! colspan="2" |Total !230 !59 !20 !6 !14 !5 !49 !8 !3 !1 !316 !79 |- |Olympiacos |2018–19<ref name="Soccerway" /> |Super League Greece |2 |0 |1 |0 | colspan="2" |— |2{{Efn|name=UEL}} |0 | colspan="2" |— |5 |0 |- |Qingdao Huanghai |2019<ref name="Soccerway">{{Veb manbasi|url=https://uk.soccerway.com/players/gnegneri-yaya-toure/4496/|sarlavha=Y. Touré: Summary|ish=Soccerway|nashriyot=Perform Group|kirish sanasi=17 August 2020}}</ref> |China League One |14 |2 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |14 |2 |- ! colspan="3" |Career total !470 !79 !33 !8 !15 !5 !90 !10 !8 !1 !616 !103 |} {{Notelist}} === Xalqaro === {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Terma jamoa va yil bo'yicha ko'rinish va gollar <ref name="RSSSF">{{Veb manbasi|url=http://www.rsssf.com/miscellaneous/ytoure-intlg.html|sarlavha=Gnégnéri Yaya Touré – Century of international appearances|ism=Roberto|muallif=Mamrud|nashriyot=RSSSF|sana=14 September 2017|kirish sanasi=23 July 2019}}</ref> !Milliy terma jamoa ! Yil ! Ilovalar ! Maqsadlar |- | rowspan="12" | [[Kot-dʼIvuar milliy futbol terma jamoasi|Kot-d'Ivuar]] | 2004 yil | 3 | 0 |- | 2005 yil | 2 | 0 |- | 2006 yil | 15 | 1 |- | 2007 yil | 5 | 1 |- | 2008 yil | 11 | 1 |- | 2009 yil | 8 | 2 |- | 2010 yil | 13 | 2 |- | 2011 yil | 5 | 2 |- | 2012 yil | 10 | 1 |- | 2013 yil | 10 | 6 |- | 2014 yil | 10 | 2 |- | 2015 yil | 9 | 1 |- ! colspan="2" | Jami ! 101 ! 19 |} : ''Birinchi bo'lib Kot-d'Ivuar ochkolari ko'rsatilgan, ballar ustuni Tourening har bir golidan keyin ochkoni ko'rsatadi''<ref name="RSSSF">{{Veb manbasi|url=http://www.rsssf.com/miscellaneous/ytoure-intlg.html|sarlavha=Gnégnéri Yaya Touré – Century of international appearances|ism=Roberto|muallif=Mamrud|nashriyot=RSSSF|sana=14 September 2017|kirish sanasi=23 July 2019}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFMamrud2017">Mamrud, Roberto (14 September 2017). </cite></ref> {| class="wikitable sortable" |+List of international goals scored by Yaya Touré ! scope="col" |No. ! scope="col" |Date ! scope="col" |Venue ! scope="col" |Cap ! scope="col" |Opponent ! scope="col" |Score ! scope="col" |Result ! scope="col" |Competition ! class="unsortable" scope="col" |{{Abbr|Ref.|Reference}} |- | align="center" |1 |24 January 2006 |Cairo International Stadium, Cairo, Egypt | align="center" |7 |{{Fb|LBY|1977}} | align="center" |2–1 | align="center" |2–1 |[[Afrika Millatlar Kubogi 2006|2006 Africa Cup of Nations]] | align="center" |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Applin |first=Mark |date=25 January 2006 |title=Drogba fires Ivory Coast through |work=The Guardian |location=London |url=https://www.theguardian.com/football/2006/jan/25/africannationscup2006.africannationscup1 |access-date=10 May 2018}}</ref> |- | align="center" |2 |3 June 2007 |Stade Bouaké, Bouaké, Ivory Coast | align="center" |21 |{{Fb|MAD}} | align="center" |3–0 | align="center" |5–0 |2008 Africa Cup of Nations qualification | align="center" |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=3 June 2007 |title=Elephants trample Madagascar |work=BBC Sport |url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/africa/6717271.stm |access-date=10 May 2018}}</ref> |- | align="center" |3 |25 January 2008 |Sekondi-Takoradi Stadium, Sekondi-Takoradi, Ghana | align="center" |28 |{{Fb|BEN}} | align="center" |2–0 | align="center" |4–1 |2008 Africa Cup of Nations | align="center" |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=25 January 2008 |title=Group B results: Civ 4–1 Ben |work=BBC Sport |url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/africa/7207392.stm |access-date=10 May 2018}}</ref> |- | align="center" |4 |20 June 2009 |Stade du 4 Août, Ouagadougou, Burkina Faso | align="center" |39 |{{Fb|BFA}} | align="center" |1–0 | align="center" |3–2 |2010 FIFA World Cup qualification | align="center" |<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.11v11.com/matches/burkina-faso-v-ivory-coast-20-june-2009-289800/|sarlavha=Burkina Faso v Ivory Coast, 20 June 2009|ish=11v11.com|nashriyot=AFS Enterprises|kirish sanasi=10 May 2018}}</ref> |- | align="center" |5 |5 September 2009 |Stade Félix Houphouët-Boigny, Abidjan, Ivory Coast | align="center" |41 |{{Fb|BFA}} | align="center" |3–0 | align="center" |5–0 |2010 FIFA World Cup qualification | align="center" |<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.11v11.com/matches/ivory-coast-v-burkina-faso-05-september-2009-288828/|sarlavha=Ivory Coast v Burkina Faso, 05 September 2009|ish=11v11.com|nashriyot=AFS Enterprises|kirish sanasi=10 May 2018}}</ref> |- | align="center" |6 |25 June 2010 |[[Mbombela Stadium]], Mbombela, South Africa | align="center" |54 |{{Fb|PRK}} | align="center" |1–0 | align="center" |3–0 |[[FIFA Jahon chempionati 2010|2010 FIFA World Cup]] | align="center" |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=2 June 2010 |title=North Korea 0 Ivory Coast 3: Match report |work=The Daily Telegraph |location=London |url=https://www.telegraph.co.uk/sport/football/world-cup/news/7851963/North-Korea-0-Ivory-Coast-3-match-report.html |access-date=10 May 2018}}</ref> |- | align="center" |7 |4 September 2010 |Stade Félix Houphouët-Boigny, Abidjan, Ivory Coast | align="center" |56 |{{Fb|RWA}} | align="center" |1–0 | align="center" |3–0 |2012 Africa Cup of Nations qualification | align="center" |<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.eurosport.com/football/african-cup-of-nations-qualification/2012/live-ivory-coast-rwanda_mtc370473/live.shtml|sarlavha=Ivory Coast 3–0 Rwanda|ish=Eurosport|kirish sanasi=10 May 2018}}</ref> |- | align="center" |8 |10 August 2011 |Stade de Genève, Geneva, Switzerland | align="center" |59 |{{Fb|ISR}} | align="center" |2–0 | align="center" |4–3 |[[Oʻrtoqlik uchrashuvi|Friendly]] | align="center" |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Dunbar |first=Graham |date=10 August 2011 |title=Ivory Coast beats Israel 4–3 in friendly match |work=Deseret News |agency=Associated Press |location=Salt Lake City |url=https://www.deseretnews.com/article/700169801/Ivory-Coast-beats-Israel-4-3-in-friendly-match.html |access-date=10 May 2018}}</ref> |- | align="center" |9 |9 October 2011 |Stade Félix Houphouët-Boigny, Abidjan, Ivory Coast | align="center" |61 |{{Fb|BDI}} | align="center" |2–1 | align="center" |2–1 |2012 Africa Cup of Nations qualification | align="center" |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=10 October 2011 |title=Kolo and Yaya Touré score in Africa Cup of Nations final qualifier |work=The Guardian |agency=Associated Press |location=London |url=https://www.theguardian.com/football/2011/oct/10/kolo-yaya-toure-africa-cup-nations |access-date=10 May 2018}}</ref> |- | align="center" |10 |4 February 2012 |Nuevo Estadio de Malabo, Malabo, Equatorial Guinea | align="center" |66 |{{Fb|EQG}} | align="center" |3–0 | align="center" |3–0 |2012 Africa Cup of Nations | align="center" |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=4 February 2012 |title=Ivory Coast's Didier Drogba scores twice in Equatorial Guinea defeat |work=The Guardian |agency=Associated Press |location=London |url=https://www.theguardian.com/football/2012/feb/04/ivory-coast-equatorial-guinea-africa-cup-of-nations |access-date=10 May 2018}}</ref> |- | align="center" |11 |22 January 2013 |[[Royal Bafokeng Stadium]], Phokeng, South Africa | align="center" |74 |{{Fb|TOG}} | align="center" |1–0 | align="center" |2–1 |2013 Africa Cup of Nations | align="center" |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Doyle |first=Paul |date=22 January 2013 |title=Ivory Coast v Togo: Africa Cup of Nations – As it happened |work=The Guardian |location=London |url=https://www.theguardian.com/football/2013/jan/22/ivory-coast-togo-africa-cup-of-nations-live |access-date=10 May 2018}}</ref> |- | align="center" |12 |26 January 2013 |[[Royal Bafokeng Stadium]], Phokeng, South Africa | align="center" |75 |{{Fb|TUN}} | align="center" |2–0 | align="center" |3–0 |2013 Africa Cup of Nations | align="center" |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=26 January 2013 |title=Ivory Coast through to quarter-finals after win against Tunisia |work=The Guardian |agency=Associated Press |location=London |url=https://www.theguardian.com/football/2013/jan/26/ivory-coast-tunisia-africa-cup-nations |access-date=10 May 2018}}</ref> |- | align="center" |13 |23 March 2013 |Stade Félix Houphouët-Boigny, Abidjan, Ivory Coast | align="center" |77 |{{Fb|GAM}} | align="center" |2–0 | align="center" |3–0 |[[FIFA Jahon chempionati 2014 saralash bahslari|2014 FIFA World Cup qualification]] | align="center" |<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.skysports.com/football/ivory-coast-vs-gambia/284822|sarlavha=Ivory Coast 3–0 Gambia|ish=Sky Sports|kirish sanasi=10 May 2018}}</ref> |- | align="center" |14 |8 June 2013 |Independence Stadium, Bakau, Gambia | align="center" |78 |{{Fb|GAM}} | align="center" |3–0 | align="center" |3–0 |[[FIFA Jahon chempionati 2014 saralash bahslari|2014 FIFA World Cup qualification]] | align="center" |<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.eurosport.com/football/world-cup-qualification-caf/2014/live-gambia-ivory-coast_mtc463974/live.shtml|sarlavha=Gambia 0–3 Ivory Coast|ish=Eurosport|kirish sanasi=10 May 2018}}</ref> |- | align="center" |15 | rowspan="2" |16 June 2013 | rowspan="2" |National Stadium, Dar es Salaam, Tanzania | rowspan="2" align="center" |79 | rowspan="2" |{{Fb|TAN}} | align="center" |2–1 | rowspan="2" align="center" |4–2 | rowspan="2" |[[FIFA Jahon chempionati 2014 saralash bahslari|2014 FIFA World Cup qualification]] | rowspan="2" align="center" |<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.espn.co.uk/football/match?gameId=364660|sarlavha=Tanzania 2–4 Ivory Coast: Summary|nashriyot=ESPN|kirish sanasi=10 May 2018}}</ref> |- | align="center" |16 | align="center" |3–2 |- | align="center" |17 |10 September 2014 |Stade Ahmadou Ahidjo, Yaoundé, Cameroon | align="center" |88 |{{Fb|CMR}} | align="center" |1–1 | align="center" |1–4 |2015 Africa Cup of Nations qualification | align="center" |<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=10 September 2014 |title=Nations Cup 2015: Cameroon hit form to thrash Ivory Coast |work=BBC Sport |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/29126821 |access-date=10 May 2018}}</ref> |- | align="center" |18 |15 October 2014 |Stade Félix Houphouët-Boigny, Abidjan, Ivory Coast | align="center" |90 |{{Fb|DRC}} | align="center" |1–1 | align="center" |3–4 |2015 Africa Cup of Nations qualification | align="center" |<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.mancity.com/news/first%20team/first%20team%20news/2014/october/ivory%20coast%20v%20dr%20congo%2015%20oct|sarlavha=Toure on target as Ivory Coast fall to DR Congo|ism=Alex|muallif=Porter|nashriyot=Manchester City F.C.|sana=15 October 2014|kirish sanasi=10 May 2018}}</ref> |- | align="center" |19 |4 February 2015 |Estadio de Bata, Bata, Equatorial Guinea | align="center" |98 |{{Fb|DRC}} | align="center" |1–0 | align="center" |3–1 |2015 Africa Cup of Nations | align="center" |<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Wilson |first=Jonathan |date=4 February 2015 |title=Ivory Coast survive wobble against DR Congo to reach Cup of Nations final |work=The Guardian |location=London |url=https://www.theguardian.com/football/2015/feb/04/dr-congo-ivory-coast-africa-cup-of-nations-match-report |access-date=10 May 2018}}</ref> |} == Yutuqlari == [[Fayl:Yaya_Toure_ACON_trophy_2015.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Yaya_Toure_ACON_trophy_2015.jpg/170px-Yaya_Toure_ACON_trophy_2015.jpg|thumb| YToure 2015 Afrika Millatlar Kubogini yutganidan keyin]] '''Olympiacos''' * Alpha etniki : 2005–06<ref>{{Veb manbasi|url=https://edition.cnn.com/2015/01/16/football/gallery/yaya-toure-manchester-city/index.html|sarlavha=Yaya Toure: A career in pictures|nashriyot=CNN|sana=16 January 2015|kirish sanasi=17 August 2020}}</ref> * Gretsiya futbol kubogi: 2005–06<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.worldfootball.net/report/kypello-elladas-2005-2006-finale-olympiakos-piraeus-aek-athen/|sarlavha=Greece: Kypello Elladas 2005/2006: Final: Olympiakos Piräus – AEK Athen 3:0: Match details|ish=worldfootball.net|nashriyot=HEIM:SPIEL|kirish sanasi=17 August 2020}}</ref> '''Barselona''' * [[La Liga]]: 2008–09<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bdfutbol.com/en/t/t2008-091.html?t=lista|sarlavha=Barcelona 2008–09: Statistics|ish=BDFutbol|kirish sanasi=17 August 2020}}</ref> 2009–10<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bdfutbol.com/en/t/t2009-101.html?t=lista|sarlavha=Barcelona 2009–10: Statistics|ish=BDFutbol|kirish sanasi=17 August 2020}}</ref> * [[Copa del Rey|Qirol kubogi]]: 2008–09<ref>{{Veb manbasi|url=http://actas.rfef.es/actas/RFEF_CmpActa1?cod_primaria=1000144&CodActa=8704|sarlavha=Acta del Partido celebrado el 13 de mayo de 2009, en Valencia|nashriyot=Royal Spanish Football Federation|kirish sanasi=17 August 2020|til=es}}</ref> * [[Ispaniya superkubogi (futbol)|Ispaniya Superkubogi]]: 2009<ref>{{Veb manbasi|url=http://actas.rfef.es/actas/RFEF_CmpActa1?cod_primaria=1000144&CodActa=8847|sarlavha=Acta del Partido celebrado el 16 de agosto de 2009, en Bilbao|nashriyot=Royal Spanish Football Federation|kirish sanasi=17 August 2020|til=es}}</ref> * [[UEFA Chempionlar Ligasi]]: 2008–09<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.uefa.com/uefachampionsleague/match/302813--barcelona-vs-man-united/|sarlavha=2008/09, Final: Barcelona 2–0 Man. United: Overview|nashriyot=UEFA|kirish sanasi=17 August 2020}}</ref> * [[UEFA superkubogi|UEFA Superkubogi]]: 2009<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.uefa.com/uefasupercup/match/2001219--barcelona-vs-shakhtar-donetsk/lineups/?iv=true|sarlavha=Final: Barcelona 1–0 Shakhtar Donetsk: Line-ups|nashriyot=UEFA|kirish sanasi=17 August 2020}}</ref> * [[Klublar o'rtasida jahon chempionati|FIFA klublar o'rtasidagi jahon chempionati]]: 2009<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.fifa.com/clubworldcup/matches/round=252913/match=300111971/report.html|sarlavha=Match report: Estudiantes (La Plata) – Futbol Club Barcelona|nashriyot=FIFA|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190328191801/https://www.fifa.com/clubworldcup/matches/round=252913/match=300111971/report.html|arxivsana=28 March 2019}}</ref> '''Manchester City''' * [[Angliya Premer-ligasi|Premer-liga]]: 2011–12, 2013–14, 2017–18 <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.premierleague.com/players/4148/Yaya-Touré/overview|sarlavha=Yaya Touré: Overview|nashriyot=Premier League|kirish sanasi=15 May 2018}}</ref> * Angliya kubogi: 2010–11<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=McNulty |first=Phil |date=14 May 2011 |title=Man City 1–0 Stoke |work=BBC Sport |url=https://www.bbc.co.uk/sport/0/football/13346941 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140525071238/https://www.bbc.co.uk/sport/0/football/13346941 |archive-date=25 May 2014}}</ref> ikkinchi oʻrin: 2012–13<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=McNulty |first=Phil |date=11 May 2013 |title=Man City 0–1 Wigan |work=BBC Sport |url=https://www.bbc.co.uk/sport/0/football/22409634 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160112212927/https://www.bbc.co.uk/sport/0/football/22409634 |archive-date=12 January 2016}}</ref> * Futbol Liga kubogi: 2013–14<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=McNulty |first=Phil |date=2 March 2014 |title=Manchester City 3–1 Sunderland |work=BBC Sport |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/26311649 |access-date=26 April 2019}}</ref> 2015–16<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=McNulty |first=Phil |date=28 February 2016 |title=Liverpool 1–1 Manchester City |work=BBC Sport |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/35624164 |access-date=26 April 2019}}</ref> * FA hamjamiyat qalqoni: 2012<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Smith |first=Ben |date=12 August 2012 |title=Chelsea 2–3 Man City |work=BBC Sport |url=https://www.bbc.co.uk/sport/0/football/19133978 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160121002518/https://www.bbc.co.uk/sport/0/football/19133978 |archive-date=21 January 2016}}</ref> '''Qingdao Xuanxay''' * Xitoy Birinchi ligasi: 2019<ref>{{Veb manbasi|url=https://sports.yahoo.com/ex-espanyol-coach-machin-makes-chinese-super-league-071127588--sow.html|sarlavha=Ex-Espanyol coach Machin makes Chinese Super League move|ish=Yahoo Sports|sana=22 July 2020|kirish sanasi=17 August 2020}}</ref> '''Kot-d'Ivuar''' * Afrika Millatlar Kubogi: 2015<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Hughes |first=Ian |date=8 February 2015 |title=Ivory Coast 0–0 Ghana |work=BBC Sport |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/31079315 |access-date=17 August 2020}}</ref> ikkinchi o'rin: [[Afrika Millatlar Kubogi 2006|2006]]<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=10 February 2006 |title=Clockwatch: Egypt 0–0 Ivory Coast |work=BBC Sport |url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/africa/4701454.stm |access-date=17 August 2020}}</ref> 2012<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=12 February 2012 |title=Africa Cup of Nations final as it happened |work=BBC Sport |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/17005245 |access-date=17 August 2020}}</ref> '''Individual''' * Kot-d'Ivuarda yilning eng yaxshi futbolchisi: 2009<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Player of the year » Ivory Coast|url=https://www.worldfootball.net/footballer_of_the_year/elfenbeinkueste/|ish=World Football|kirish sanasi=16 November 2020}}</ref> * Afrikada yilning eng yaxshi futbolchisi : 2011<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=22 December 2011 |title=Yaya Toure is named Caf African Player of the Year |work=BBC Sport |url=https://www.bbc.co.uk/sport/0/football/16309246 |access-date=8 May 2012}}</ref> 2012<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Yaya Toure wins 2012 African Player of the Year award|url=https://www.standard.co.uk/sport/football/yaya-toure-wins-2012-african-player-of-the-year-award-8428243.html|ish=Standard|sana=21 December 2012}}</ref> 2013<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Yaya Toure named 2013 BBC African Footballer of the Year|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/25154008|ish=BBC|sana=2 December 2013}}</ref> 2014<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Yaya Toure wins fourth African Player of the Year title in a row|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/30736118|ish=BBC|sana=8 January 2015}}</ref> * Yilning CAF jamoasi: 2008<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=CAF - CAF Awards - Previous Editions - 2008|url=http://www.cafonline.com/en-us/cafawards/previouseditions/2008.aspx|nashriyot=CAF|kirish sanasi=January 18, 2017}}</ref> 2009<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=CAF - CAF Awards - Previous Editions - 2009|url=http://www.cafonline.com/en-us/cafawards/previouseditions/2009.aspx|nashriyot=CAF|kirish sanasi=January 11, 2016}}</ref> 2011<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=CAF - CAF Awards - Previous Editions - 2011|url=http://www.cafonline.com/en-us/cafawards/previouseditions/2011.aspx|nashriyot=CAF|kirish sanasi=December 9, 2015}}</ref> 2012<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=CAF - CAF Awards - Previous Editions - 2012|url=http://www.cafonline.com/en-us/cafawards/previouseditions/2012.aspx|nashriyot=CAF|kirish sanasi=December 8, 2015}}</ref> 2013<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=CAF - CAF Awards - Previous Editions - 2013|url=http://www.cafonline.com/en-us/cafawards/previouseditions/2013.aspx|nashriyot=CAF|kirish sanasi=December 8, 2015}}</ref> 2014, <ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Glo-CAF awards 2014 winners|url=http://english.ahram.org.eg/NewsContent/6/54/119850/Sports/Africa/GloCAF-awards--winners-.aspx|nashriyot=Ahram|sana=January 9, 2015|kirish sanasi=December 9, 2015}}</ref> 2015<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=January 7, 2016 |title=Aubameyang, Samatta Rule Africa |publisher=CAF |url=http://www.cafonline.com/en-US/NewsCenter/News/NewsDetails?id=rIVF4WCnlfavi%2FKHOwXX6w%3D%3D |access-date=January 7, 2016}}</ref> * Premio Bulgarelli raqami 8 : 2013<ref>{{Veb manbasi|muallif=Cozzolino|ism=Giuseppe|sana=10 February 2014|sarlavha=Yaya Tourè vince il Premio Bulgarelli 2013 (video)|url=https://calcio.fanpage.it/yaya-toure-vince-il-premio-bulgarelli-2013-video/|kirish sanasi=7 January 2022|ish=Fanpage.it|til=it}}</ref> * Yilning ESM jamoasi: 2013–14<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Die ESM-Topelf der Saison 2013/14 - ein Deutscher ist dabei|url=https://www.kicker.de/die-esm-topelf-der-saison-20132f14---ein-deutscher-ist-dabei-605656/slideshow|ish=Kicker|til=de|sana=5 June 2014}}</ref> * Yilning PFA jamoasi: 2011–12 Premer-liga, <ref>{{Yangiliklar manbasi |date=22 April 2012 |title=Spurs defender Kyle Walker wins PFA Young Player award |work=BBC Sport |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/17734248 |access-date=19 April 2018}}</ref> 2013–14 Premer-liga<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=28 April 2014 |title=Luis Suarez: Liverpool striker wins PFA Player of the Year award |work=BBC Sport |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/27180793 |access-date=19 April 2018}}</ref> * BBC Afrikada yilning eng yaxshi futbolchisi: 2013<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=2 December 2013 |title=Yaya Toure named 2013 BBC African Footballer of the Year |work=BBC Sport |url=https://www.bbc.co.uk/sport/0/football/25154008 |access-date=2 December 2013}}</ref> 2015 <ref name="bbc.co.uk">{{Veb manbasi|url=https://www.bbc.co.uk/sport/0/football/35062487|sarlavha=Yaya Toure wins BBC African Footballer of the Year award 2015|ish=BBC Sport|kirish sanasi=4 January 2016}}</ref> * [[Manchester City|Manchester City yilning eng yaxshi futbolchisi]]: 2013–14<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=50 years of MCFC player of the year: Part 5|url=https://www.mancity.com/news/first-team/first-team-news/2017/june/50-years-of-mcfc-player-of-the-year-part-5|ish=Man City|sana=23 June 2017}}</ref> * Afrika Millatlar Kubogi turnirining eng yaxshi jamoasi: 2015<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.cafonline.com/en-US/NewsCenter/News/NewsDetails?id=N5LLNBRtUVsPZJSOkHVjrw%3D%3D|sarlavha=Orange AFCON 2015 Awards and Best XI|nashriyot=Confederation of African Football|sana=12 February 2015|kirish sanasi=8 June 2016}}</ref> * [[Xalqaro futbol tarixi va statistikasi federatsiyasi|IFFHS CAF 2011–2020 o'n yillikning erkaklar jamoasi]]<ref>{{Veb manbasi|sana=28 January 2021|sarlavha=IFFHS (International Federation of Football for History & Statistics|url=https://www.iffhs.com/index.php/posts/926|kirish sanasi=2021-01-31|ish=IFFHS}}</ref> * [[Xalqaro futbol tarixi va statistikasi federatsiyasi|IFFHS]] barcha vaqtlardagi Afrika erkaklar orzulari jamoasi: 2021<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.iffhs.com/posts/1121|nashriyot=IFFHS|sana=29 May 2021|kirish sanasi=31 May 2021|sarlavha=IFFHS}}</ref> == Shuningdek qarang == {{Portal|Football in Africa}} == Manbalar == == Tashqi havolalar == * Yaya Touré – FIFA competition record (archived) * Yaya Touré – UEFA competition record (archive)  [[Turkum:FC Barcelona futbolchilari]] [[Turkum:Yashayotgan insonlar]] [[Turkum:1983-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Pages with unreviewed translations]] 4a27rmox145akaapaltimifmydcaoyh Munozara:Ashima Shiraishi 1 784273 2817359 2022-08-29T11:56:28Z Muzaffar Turgunov 72207 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wikiayollarloyihasi wikitext text/x-wiki {{WikiAyollar}} 7uhz94wd9qgin3on1hqj2d6b7sm45qt 2817360 2817359 2022-08-29T11:56:47Z Muzaffar Turgunov 72207 http://fountain.toolforge.org:38845/editathons/wikisportloyihasi wikitext text/x-wiki {{WikiSport}} {{WikiAyollar}} humyr649hd36pvpwn0qkn795mp5tzu0